Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthananga Sutra Part 03
Author(s): Abhaydevsuri, Jambuvijay
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001029/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-Agama-granthamAlA granthAGka 19 (3) AcAryazrIabhayadevasUriviracitavRttivibhUSitam tRtIyo vibhAgaH sampAdakaH saMzodhakazca pUjyapAdamunirAjazrIbhuvanavijayAntevAsI muni jambUvijayaH -: prakAzaka :zrI mahAvIra jaina vidyAlaya muMbaI 400036 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zacuMjayatIrtha-pAlItANA gIrivara darizana viralA pAve Jain Entration International Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Ecation International/ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-Agama-granthamAlA granthAGka 19 (3) navAGgITIkAkArazrImadabhayadevasUriviracitavivaraNavibhUSitaM paJcamagaNadharadevazrI sudharmasvAmiparamparA''yAtaM zrI sthAnAGgasUtram tRtIyo vibhAgaH sampAdakaH saMzodhakazca pUjyapAdAcAryadevazrImadvijayasiddhisUrIzvarapaTTAlaGkArapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayameghasUrIzvaraziSyaratnapUjyapAdagurudevamunirAjazrIbhuvanavijayAntevAsI muni jambUvijayaH sahAyakAH munirAjazrI dharmacandravijaya-puNDarIkaratnavijaya-dharmaghoSavijaya-mahAvidehavijayAH -: prakAzaka:zrI mahAvIra jaina vidyAlaya muMbaI 400036 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM saMskaraNam : vIra saMvat 2530 / vikramasaM. 2060 / I. sa. 2003 prataya: 500 mUlyam rU. 550=00 prakAzakaH zrImahAvIra jaina vidyAlayaH ogasTa krAntimArga, muMbaI 400036. mudraka : mudreza purohita sUryA oNphaseTa AMbalI gA~va, bopala roDa, ahamadAbAda phona : 079-3732112 TAIpa seTIMga zrI pArzva kompyuTarsa 58 paTela sosAyaTI, javAhara coka, maNinagara, amadAvAda phona : 30912149 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jaina-Agama-Series No. 19 (3) STHANANGASUTRA PART III with the commentary by Acarya Sri Abhayadev-Suri Maharaja namra sUcana isa grantha ke abhyAsa kA kArya pUrNa hote hI niyata samayAvadhi meM zIghra vApasa karane kI kareM. kRpA jisase anya vAcakagaNa isakA upayoga kara sakeM. 1 critically edited by MUNI JAMBUVIJAYA disciple of His Holiness Muniraja SRI BHUVANAVIJAYAJI MAHARAJA SRI MAHAVIRA JAINA VIDYALAYA MUMBAI 400 036 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ First Edition : Vir Samvat 2530 / Vikram Samvat 2060 / A.D. 2003 Copies : 500 Price : Rs. 550=00 Published by : The Secretary, Sri Mahavira Jaina Vidyalaya August Kranti Marg, Mumbai-400 036. Printed by : Mudresh Purohit Surya Offset Ambli Gam, Bopal Road, Ahmedabad Phone : 079-3732112 Composed By Shree Parshva Computers 58, Patel Society, Jawahar Chowk, Maninagar, Ahmedabad. Tel : 30912149 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhagirimaMDana zrI RSabhadeva bhagavAna zrI zaguMjayatIrthAdhipati zrI AdIzvaraparamAtmAne namaH Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvarajI tIrthamA birAjamAna devAdhideva zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrI~ zrI nAkor3A-pArzvanAthAya nama : Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrI zrIM klIM blyU~ zrI nAkoDA-bhairavavIrAya nama : zrI nAkoDA-pArzvanAtha jinaprAsAda 2012 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lolADA maMDanA zrI zAMtinAtha bhagavAna lolADA (tA. samI, jI. pATaNa) (zrI zaMkhezvarajI tIrtha pAse, 12 ki.mI.dUra) pina-384242. anelibrary.org Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagaccha zrI zramaNa saMghanA ghaNA moTA bhAganA zramaNa bhagavaMtonA gurudeva paramapUjya pUjyapAda taparivapravara paM. zrI maNivijayajI gaNI (dAdA) janma-vikramasaM. 1852, bhAdaravA sudi, aghAra (viramagAma pAse) dIkSA-vikramasaM. 1877, pAlI (mAravADa) paMnyAsapada-vikramasaM. 1922, jeTha sudi 13 amadAvAda svargavAsa vikramasaM. 1935, Aso sudi 8 amadAvAda Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda mahAtapasvI gaNivarya paM. zrI maNivijayajI mahArAja (dAdA) nA ziSyatna pUjyapAda saMghasthavira AcAryadeva zrI 1008 vijaya siddhisUrIzvarajI (bApajI) mahArAja janma : vi. saM. dIkSA : vi. saM. paMnyAsapada : vi. saM. AcAryapada : vi. saM. svargavAsa : vi. saM. 1911 zrAvaNa sudi 15, vaLAda (amadAvAda pAse) 1934 jeTha vadi 2, amadAvAda 1957, surata 1975 mahA sudi 5, mahesANA 2015 bhAdrapada vadi 14, amadAvAda Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda saMghasthavira AcAryadeva zrI 1008 vijayasiddhisUrIzvarajI (bApajI) mahArAjanA paTTAlaMkAra pUjyapAda AcAryadevazrI vijayameghasUrIzvarajI mahArAja janma : vi. saM. 1932 mAgazara sudi 6, dera dIkSA : vi. saM. 1958 kAratika vadi 9, mIMyAgAma-karajaNa paMnyAsapada : vi. saM. 1969 kAratika vadi 4, chANI AcAryapada : vi. saM. 1981 mAgazara sudi 5, amadAvAda svargavAsa : vi. saM. 1999 Aso sudi 1, amadAvAda ucation International For P ale & Personal use only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU.AcAryazrI vijayavallabhasUrIzvarajI ma.sA. janma tithi dikSA tithi svargavAsa tithi : vi.saM. 1920 kArataka suda bIja (bhAIbIja), vaDodarA. vi.saM.1943 vaizAkha suda 13, rAdhanapura. vi.saM.2010 bhAdaravA suda 10 maMgaLavAra, tA.22/9/1954, muMbaI O For Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. AgamaprabhAkara munirAja zrI puNyavijayajI mahArAja janma : vi. saM. 1952 kAratika sudi 5, (kapaDavaMja) dIkSA : vi. saM. 1965 mahA vadi 5 (chANI) svargavAsa : vi. saM. 2027 jeTha vadi 6, (muMbaI) tA. 14-6-1971 somavAra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda prAtaHsmaraNIya saMghasthavira zrI 1008 AcAryadevazrI vijayasiddhisUrIzvarajI (bApajI) mahAyajanA paTTAlaMkAra - pUjyapAda AcAryadevazrI vijayameghasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna pUjyapAda gurudeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAja janma : vi. saM. 1951 zrAvaNa vadi 5, zanivAra, tA. 10-7-1895, mAMDala dIkSA : vi. saM. 1988 jeTha vadi 6, zukravAra, tA. 24-6-1932, amadAvAda svargavAsa : vi. saM. 2015 mahA sudi 8, tA. 16-2-1959, zaMkhezvarajI tIrtha Main Eve n tal For Private&Personal use only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda sAdhvIjI zrI lAbhazrIjI mahArAja (sarakArI upAzrayavAlA)nA ziSyA pUjyapAda sAdhvIjI zrI manoharazrIjI mahArAja pasummummm minAmA janma : vi. saM. 1951 mAgazara vadi 2, zukravAra, tA.14-12-1894 jhIMjhuvADA dIkSA : vi. saM. 1995 mahA vadi 12, budhavAra, tA. 15-2-1939 amadAvAda svargavAsa : vi.saM. 2051 poSa sudi 10, budhavAra, tA. 11-1-1995 yatre 8-54 vIzAnImAbhavana jaina upAzraya, siddhakSetra pAlitANA. Jan Education international Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthAnukramaH pRSThAGkAH 1-8 1-5 1-4 1-15 16-17 prakAzakIya nivedana pUjyagurudeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra zraddhAMjalI (pU. jI mahArAnI saMkSita vana35) jina Agama jayakArA (gujarAtI prastAvanA) kizcit prAstAvikam (hindI) Amukham (saMskRtam) FOREWORD sthAnAGgasUtraH eka samIkSAtmaka adhyayana (le0 devendramunijI zAstrI) sthAnAGgasUtrasya viSayAnukramaH sthAnAGgasUtram nava pariziSTAni 18-20 1-2 1-18 651-907 1-243 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PO O C 000 0 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedanana AjathI 34 varSa agAu zrI mahAvIra jaina vidyAlaye ApaNA AcArya bhagavaMto dharmaguruo tathA vidvAna zrAvakonI dharmapipAsA saMtoSAya temaja dharmajJAnanA UMDANano abhyAsa zakaya bane te mATe jaina dharmanA AgamasUtronuM prakAzana zarU karyuM hatuM. jaina dharmanA 24mA tIrthaMkara bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA upadezono saMgraha eTale AgamasUtro. ApaNA AgamasUtrono talasparzI abhyAsa jaina dharmanuM zuddha svarUpa batAve che ane tenuM AcaraNa mokSamArganuM preraka bane che. Agama graMthamALAnA mukhya preraka Agama prabhAkara zrutazIla-vAridhi divaMgata munirAja pUjyazrI puNyavijayajI mahArAja sAhebe jyotiSakadaMDaka graMthanI prAkRta bhASAmAM racAyelI saMkSipta vRtti (Tippanaka)ne saMzodhita karelI che. A kArya pUrNa karyA pachI ekAda varSanA aMtare teozrI kALadharma pAmyA. Agama graMthamALAnA mArgadarzaka kALadharma pAmatAM Agama-prakAzananI pravRttimAM oTa Avaze, zUnyAvakAza sarjAze evI amone dahezata hatI, paraMtu samagra bhAratIya darzanonA tathA jaina Agama graMthamALAnA marmarUpa vidvarya pUjyapAda munirAja zrI jaMbUvijayajI mahArAja sAhebe bAkI rahelAM kAryone AgaLa dhapAvavAnI amArI vinaMtI svIkArI e amArAM ahobhAgya che. 1 jaina Agama-sUtronA 19(3) maNakArUpe "sthAnAMgasUtra" - tRtIya bhAga prakAzita karatAM ame AnaMda ane harSanI lAgaNI anubhavIe chIe. AzA che ke A graMtho zrI gurudevo ane ApaNA samAjanA suzrAvaka/zrAvikAne jaina dharmanA talasparzI abhyAsamAM khUbaja madadarUpa thaze. zrutabhaktinA kSetre AMtararASTrIya khyAti apAve evAM A saMgIna ane anumodanIya AgamasUtronA saMzodhana ane prakAzana mATe "zrI mahAvIra jaina vidyAlaya jinAgama prakAzana TrasTa"nI khAsa racanA karavAmAM AvI che jenA hAlanA TrasTIo nIce mujaba che. 1. zrI zrIkAMtabhAI esa. vasA 2. zrI azokabhAI kAMtilAla korA 3. zrI navanItabhAI khImacaMda DagalI 4. zrI ramaNIkalAla premacaMda zAha 5. zrI sevaMtilAla kezavalAla zAha 6. zrI jItendrabhAI bI. zAha Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana zrI mahAvIra jaina vidyAlaye atyAra sudhImAM nIce mujabanAM Agama graMthonuM prakAzana karela che. 40.00 40.00 saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : jambUvijayo muniH saMpAdaka : jambUvijayo muniH saMpAdaka : jambUvijayo muniH saMpAdaka : paM. becaradAsa jIvarAja dozI 40.00 120.00 40.00 saMpAdaka : paM. becaradAsa jIvarAja dozI 40.00 40.00 30.00 30.00 2 prathAMka 1 grathAMka 2 grathAMka 2 grathAMka 3 graMthAMka 4 graMthAMka 4 graMthAMka 4 graMthAMka 9 grathAMka 9 graMthAMka 15 naMdasuttaM aNuogaddArAI ca (1) AyaraMgataM (2) sUyagaDaMgasut ThANaMgasutaM samavAyaMgasuttaM ca (1) viyAhapaNNattisuttaM bhAga-1 (2) viyAhapaNNattisuttaM bhAga-2 (3) viyAhapaNNattisuttaM bhAga-3 (1) paNNavaNNAsuttaM bhAga-1 (2) paNNavaNNAsuttaM bhAga-2 dasaveyAliyasuttaM, uttarajjhayaNAI, AvassayasuttaM ca (1) paiNNayasuttAiM bhAga-1 (2) paiNNayasuttAiM bhAga-2 (3) paiNNayasuttAI bhAga-3 50.00 graMthAMka 17 80.00 grathAMka 17 80.00 graMthAMka 17 60.00 graMthAMka 5 yAdhammakAo 125.00 450.00 graMthAMka 18 (1) anuyogadvArasUtram bhAga - 1 graMthAMka 18 (2) anuyogadvArasUtram bhAga-2 saMpAdaka : jambUvijayo muniH 450.00 (1) sthAnADgasUtram bhAga - 1 550.00 graMthAMka 19 graMthAMka 19 (2) sthAnAGgasUtram bhAga-2 saMpAdaka : jambUvijayo muniH saMpAdaka : jambUvijayo muniH 550.00 zrutajJAna prerita jinAgama saMzodhana kArya ane bhAratanA judA judA sthaLonA jJAnabhaMDAronI sAmagrIno upayoga karavA devA mATe sahAyarUpa thayA che tevA kAryakarono tathA A kAryamAM pratyakSa ane parokSarUpe sahAyarUpa thanAra mahAnubhAvono aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnIe chIe. Agama graMtha "sthAnAMgasUtra bhAga-3"nuM prakAzana pU. AcArya bhagavaMtone tathA temanA ziSyavRMdane jaina dharmanA zraddhAvAna zrAvakone temaja jaina dharmanA saMzodhanamAM rasa dharAvanAra abhyAsuone jaina dharmanA uMDA abhyAsa mATe upayogI thaI paDaze evI AzA sAthe viramIe chIe. A pustakanA prakAzana mATe anahada jahemata uThAvavA badala amo Agama vizArada prAtaH smaraNIya pUjya munirAja zrI jaMbUvijayajI ma.sA.nA RNI chIe. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya ogaSTa krAMti mArga, muMbaI-36 dl. 9-4-2003 saMpAdaka : paM. becaradAsa jIvarAja dozI saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : puNyavijayo muniH saMpAdaka : jambUvijayo muniH saMpAdaka : jambUvijayo muniH khAMtilAla gokaLadAsa zAha subodharatna cImanalAla gAraDI prakAzacaMdra pravINacaMdra jhaverI mAnad maMtrIo Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana RNa svIkAra jaina Agama graMthonA saMzodhana saMpAdana ane prakAzananA kAryamAM vega ApavAnA uddezathI, Agama vizArada pUjyapAda munirAjazrI jaMbUvijayajI ma.sA. saMpAdita "saTIka sthAnAMga bhAga-1-2-3" pustakanA prakAzana mATe zrI mahAvIra jaina vidyAlaya (muMbaI)nI jaina Agamo prakAzita karavAnI yojanA mATe rU. 5,00,000/- aMke rUpiyA pAMca lAkha pUrA zrI govAliyA Tenka jaina saMgha taraphathI traNeya bhAganA prakAzana mATe maLyA che. A udAra sahakAra mATe amo zrI govAlIyA Tenka jaina saMgha, muMbaI-36no aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. muMbaI-400036 tA.7-5-2003 khAMtilAla gokaLadAsa zAha subodharatna cImanalAla gAraDI prakAzacaMdra pravINacaMdra jhaverI mAnad maMtrIo zrI mahAvIra jaina vidyAlaya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana vidyAtIrtha vidyAlaya - zrI mahAvIra jaina vidyAlaya paMjAbakesarI AcAryazrI pa.pU.vijaya vallabhasUrIzvarajI ma.sA.nA upadezathI AjathI satyAsI varSa pUrve vi.saM.1970, phAgaNa sudI pAMcamane somavAra, tA. 2-3-1914nA zubha divase "zrI mahAvIra jaina vidyAlaya"nI maMgala sthApanA karavAmAM AvI. te samaye jaina samAja mATe zikSaNanI jarUriyAta bahu ja hatI. ane khAsa karIne grAmya vistAranA vidyArthIo zikSaNathI vaMcIta na rahe te bAbata paNa mahAnubhAvonA manamAM hatI. aneka zahera ane sthaLanuM avalokana karyA bAda muMbaI zaheranI pasaMdagI karavAmAM AvI. A saMsthA phakata vidyArthIgRha na rahetAM cAritra nirmANa ane sAMskRtika mUlya ane dhArmika jJAna pradAnanuM kendra bane ane samAja samRddha thAya tevI dRSTi paNa svIkAravAmAM AvI hatI. ane saMsthAnA sthApanA samaye traNa mULabhUta muddAo paNa vicAravAmAM AvyA hatA. rAtribhojana niSedha, abhakSyano tyAga ane jinapUjA sAthe dhArmika abhyAsa vigere dhyAnamAM rAkhIne paMdara vidyArthIo sAthe "zrI mahAvIra jaina vidyAlaya" 1915mAM bhADAnA makAnamAM zarU karavAmAM AvyuM. je Aje vaTavRkSa banI gujarAta-mahArASTra temaja rAjasthAnanAM mukhya zaheromAM nava zAkhAo, 1,000 vidyArthIo abhyAsa karI zake tevuM adyatana suvidhAo sAthe zrI mahAvIra jaina vidyAlaya TuMka samayamAM "zatAbdI" tarapha AgaLa vadhI rahyuM che. vidyArthIonA uttejana mATe kAryazIla saMsthAe kanyA keLavaNI mATe 1943mAM baMdhAraNamAM khAsa sudhAro karIne kanyA chAtrAlaya sthApavAno nirNaya karyo. paNa eno amala 1992nA amRta mahotsavanI ujavaNI prasaMge saMsthAnA kAryazIla hoddedAroe jaina samAja pAse saMkalpa mukyo ane amadAvAda zaheramAM 1994mAM 88 vidyArthinIone niHzulka (rahevA-jamavAnI sagavaDatA) sagavaDa ApavA sAthe zubha zarUAta karavAmAM AvI. gujarAta mahArASTra pachI hindI bhASI rAjya tarapha AgaLa vadhavAno saMkalpa amRta mahotsava samApana samAroha samaye levAI cUkyo hato. je 2001mAM udayapura zAkhAnuM udghATana karIne pUrNa thayo zrI vADIlAla sArAbhAI vidyArthIgRha, muMbaI-36nA makAnanuM navanirmANa karavAnuM hovAthI haMgAmI dhoraNe sane 2001 mAM sI.pI. Teka, muMbaI-4 khAte 26 vidyArthIone praveza ApavAmAM Avyo paNa hajI kanyA chAtrAlaya mATe kAryazIla hoddedAro tathA kAryavAhako gujarAtanA judA judA zaheromAM kanyA chAtrAlaya ubhA karavA mATe draDha vizvAsa sAthe AgaLa vadhI rahyA che. saMsthAnI vividha pravRttio : A saMsthA vidyAzAkhA ke kanyAo mATe chAtrAvAso ubhA karIne saMtoSa na mAnatAM samAjanA yuvA vargane zaikSaNika sahAyanI pravRttiomAM paNa AgaLa rahe che. tenI vigata nIce mujaba che. (1) saMsthA dvArA paradeza jatA vidyArthIone lona ApavAmAM Ave che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana (2) kolejamAM abhyAsa karatI vidyArthInIone saMsthAnA amadAvAda khAte kanyA chAtrAlayamAM guNavattAnA dhoraNe niHzulka praveza ApavAmAM Ave che. pravezathI vaMcita rahI gayela ane amadAvAda zahera sivAyanI kolejamAM abhyAsa karatI vidyArthinIone abhyAsamAM sahAyarUpa thavA A saMsthA taraphathI dho.10 thI snAtaka sudhIno abhyAsa mATe pUraka rakamanI sahAya ziSyavRtti ApavAmAM Ave che. jemAM chellAM pAMca varSamAM Apela rakama ane vidyArthIonI saMkhyA nIce darzAvela che. 1998-1999 83 vidyArthinIone rUA. 105600/1999-2000 90 vidyArthinIone rU. 109700/2000-2001 134 vidyArthinIone rUA. 168000/2001-2002 134 vidyArthinIone rUA. 167100/ 2002-2003 179 vidyArthinIone rUA. 222000/jaina sAhitya ane prakAzanane uttejana :(1) saMsthA dvArA jaina dharmanA pustakonA prakAzanane uttejana maLe te mATe zrI mahAvIra jaina vidyAlaya jinAgama TrasTanI racanA karavAmAM AvI che ane A TrasTa dvArA AgamanA graMtho taiyAra karavAmAM Ave che. temaja anya pustakonuM prakAzana paNa saMsthA dvArA pragaTa karavAmAM Ave che. sAdI ane saraLa bhASAmAM vivecanAtmaka ane saMzodhanAtmaka sAhityanI vipula sAmagrI prakaTa karavAnI samayadarzI AcArya zrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAja ane saMsthAnA anekamukha utkarSanA puraskartA zrI motIcaMdabhAI kApaDIAnI bhAvanA hatI ane A mATe motIcaMdabhAI kApaDIAe graMthamALAnA saMpAdana kAryanI zarUAta karI ane Ajadina sudhImAM 9 pustako tathA zrI mohanalAla dalIcaMda desAI (saMgrAhaka ane saMpAdaka) graMthamALAnA jaina gurjara kavio bhAga 1 thI 10 ane anya sAta pustako tathA munizrI naMdighoSa vijayajI prakAzita be pustako prakAzita thayela che. (2) jainasAhityane uttejana maLe te mATe Ajadina sudhImAM 16 jaina sAhitya samArohanuM judA judA sthaLe Ayojana karavAmAM Avela che. vidyAlayanI vidyAzAkhAono vistAra : 15 vidyArthIo sAthe sane 1915mAM zarU thayela zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, govAlIyA Tenka para saMsthAnA makAnamAM bhAvanagara rAjyanA dIvAna sara prabhAzaMkara paTanInA zubha haste tA.31-10-1925mAM khullu mukavAmAM AvyuM ane tyArabAda saMsthAnI pragati, vidyAzAkhAonI sthApanAno ItihAsa nIce mujaba che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana 1946 amadAvAdamAM zrI jesIMgabhAI bhoLAbhAI vidyArthI gRha zarU karavAmAM AvyuM. (3) 1947 mahArASTramAM pUnA zaheramAM zrI bhArata jaina vidyAlayanA nAme zeThazrI gagalabhAI hAthIbhAI jevA AgevAnanA sahakAra dvArA khulluM mukavAmAM AvyuM. (4) 1954 vaDodarA zaheramAM cAlatI saMsthA zrI jaina vidyArthI AzramanA saMcAlakoe zrI mahAvIra jaina vidyAlayane saMcAlana soMpI dIdhuM. eTale pa.pU. AcAryazrI vijayavallabhasUrIzvarajI ma.sA.nI janmabhUmimAM saMsthAe kAryabhAra saMbhALIne nAma ApyuM zrI laheracaMda uttamacaMda vidyArthIgRha. (5) 1964 gujarAta rAjya sarakAre khAsa zikSaNa suvidhAone dhyAnamAM rAkhIne vallabhavidyAnagara zaherano vikAsa karyo. sane 1954mAM vaDodarA zAkhAnI zarUAta thayA bAda daza varSa pachI ApaNI A pAMcamI saMsthA zarU karavAmAM AvI. ane A saMsthAne zrI laheracaMda uttamacaMda vidyArthIgRha nAma ApavAmAM AvyuM. (9) 1970 bhAvanagara zaheramAM saurASTra taraphathI AvatA vidyArthIonI jarUrIyAtane lakSyamAM rAkhIne zAkhA khullI mukavAmAM AvI. A saMsthAne zrI maNIlAla durlabhajI vidyArthIgRha nAma ApavAmAM AvyuM. (7) 1972 pa.pU.AcAryazrI vallabhasUrIzvarajInA janma zatAbdInI varSa 1970 mAM jaina samAjamAM dhAmadhumathI ujavaNI thaI hatI. gurUdevanI janma zatAbdI nimitte olDa boyajha yuniyananA prayAsothI gurUdevanuM nAma joDIne "zrI mahAvIra jaina vidyAlaya" aMdherImAM zAkhA zarU karI. (8) 1994 sane 1946nA varSathI karelo saMkalpa ane 1992mAM saMsthAnA amRta mahotsava prasaMge kanyA chAtrAlaya zarU karavAnA daDha nirdhAranA phaLa svarUpa sane 1994mAM amadAvAdamAM kanyA chAtrAlaya zarU karavAmAM AvyuM ane A zAkhAne zrImatI zAradAbena uttamalAla mahetA kanyA chAtrAlaya nAma ApavAmAM AvyuM. (9) 2001 gujarAta-mahArASTra uparAMta anya rAjyamAM zAkhA zarU karavAno saMkalpa puro thayo. udayapura mukAme zrI mahAvIra jaina vidyAlaya elmanI. esosIezana, yu.esa.e.nA sahakArathI 80 vidyArthIonI kepesITI sAthe pUrNa thayo. ane zAkhAne Do. yAvantarAja punamacaMdajI ane zrImatI saMpUrNa jaina vidyArthIgRha nAma ApavAmAM AvyuM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana (10) 2001 saMsthAnI zrI vADIlAla sArAbhAI vidyArthIgRha, muMbaI-36nA makAnanuM navanirmANa karavAnuM hovAthI vidyArthIone agavaDatA na paDe te mATe zrI jaina udyogagRhanA (sI.pI.TaMka) sthitanA makAnanA cothA-pAMcamA mALe sane 2001mAM 26 vidyArthIone praveza ApI, zrI sI.pI.TeMka khAte haMgAmI dhoraNe vidyArthIgRha zarU karavAmAM AvyuM. uddezo ane amalIkaraNa temaja ekavIsamI sadI tarapha prayANa : zarUAtamAM je mULabhUta niyamo ghaDavAmAM AvyA hatA te anusAra Aja rIte Aje ATha dAyakAthI saMsthA makkamapaNe ekavIsamI sadI tarapha AgaLa vadhI rahI che. jemAM nIcenA mULabhUta niyamo amalamAM che. (1) dareka zAkhAmAM vidyArthIone niyamita jinapUjA karI zake te mATe muMbaI, aMdherI, vaDodarA, vallabhavidyAnagara temaja bhAvanagaramAM zikharabaMdhI derAsarajI banAvela che. jyAre pUnA, amadAvAda, udayapuramAM ghara derAsara che. pUnAmAM TuMka samayamAM zikharabaMdhI derAsara bAMdhavA mATe nirNaya levAyela che. (2) dhArmika abhyAsakrama mATe dareka zAkhAmAM dhArmika zikSako dvArA klAsa calAvavAmAM Ave che. niyamita dhArmika parikSAo levAmAM Ave che. ane protsAhanarUpe vidyArthIone InAmo ApavAmAM Ave che. vidyArthIone dhArmika pravAsa, DevalapamenTa zibIro, ugra tapazcaryAone protsAhana mATe suvidhAo ApavAmAM Ave che. (4) vidyArthIonA sAMskRti vikAsa mATe spardhAo, ramata-gamata temaja vyAyAmanA sAdhano upalabdha hoya che. (5) zAkhAnA vidyArthIo dvArA "AMtara zAkhA hariphAI yojavAmAM Ave che. ane protsAhana rUpe InAmo ApavAmAM Ave che. vidyArthIone "janarala noleja" mATe zAkhAomAM chApAM, megejIna-sArAM pustako temaja vizALa lAIbrerIo sthApavAmAM AvI che. (7) ekavIsamI sadI tarapha jaI rahela vizvamAM ApaNe pAchaLa na rahIe te mATe vidyArthIone adyatana pharnIcara temaja sAtvIka bhojana ane komyuTara zikSaNa mATe zAkhAmAM ja komyuTara suvidhA ApavAmAM AvI rahI che. zrI mahAvIra jaina vidyAlaye, 87 varSa daramyAna, samAjanA hajAro navayuvAnone vidyAnA amRtanuM pAna karAvI kAryadakSa ane svAzrayI banAvyA che ane temanA jIvanane sevAbhAvanA, dhArmikatA temaja saMskAritAthI suvAsita banAvyA che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana ucharatI peDhIne vidyAnuM dAna ane preraNAnuM pAna karAvIne samAjane samRddha, zaktizALI ane saMskArI banAvanArI vidyAlayanI A mahAparaba atyAre paNa aviratapaNe cAlI rahI che. samAjanA kalyANabaMdhu mahAnubhAvo ane puNyamArganA pravAsIo ! udAra Arthika sahakArarUpI ApanI bhAvanAnAM nIra, A mahAparabamAM niraMtara umeratA rahezo ! ApanI udAratA Apane dhanya banAvaze ane samAjane samRddha banAvaze ! Avo bevaDo lAbha levAnuM rakhe koI cukatA ! 8 jJAna prasAra dvArA samajaNane vistAravAno je purUSArtha kare te jagatano moTo upakArI che. zrI mahAvIra jaina vidyAlaye AvA purUSArtha dvArA samAjane samRddha, zaktizALI ane sukhI banAvavAnuM vinamra jIvana vrata svIkAryuM che. je e vrata pAlanamAM sahAyaka thaze te kRtakRtya thavAnI sAthe samAjakalyANanA sahabhAgI banaze. saune sathavAre ApaNe tana, mana ane dhanathI vidyAlayanI sevAmAM aharniza ubhA rahIe ane yugapurUSanA AzISasaha, bhavya bhUtakALanA sahAre suMdara vartamAnanI keDI para kadama milAvI utkRSTa bhaviSyanuM svapra siddha karIe eja abhyarthanA. muMbaI-36 tA.28-4-2003 li.sevako khAMtilAla gokaLadAsa zAha subodharatna cImanalAla gADI prakAzacaMdra pravINacaMdra jhaverI mAnad maMtrIo Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // sva.pUjya gurUdeva munirAja zrI 1008 bhuvanavijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra (pa.pU.zrIjaMbUvijayajI mahArAje saMzodhita-saMpAdita karelA tathA bhAvanagaranI jaina AtmAnaMdasabhAe vikrama saMvata 2022mAM prakAzita karelA AcAryazrI mallavAdikSamAzramaNa viracita dvAdazAranayacakranA prathama bhAgamAM jaMbUvijayajI mahArAjanA gurudeva pUjyapAda munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanuM je saMkSipta jIvanacaritra zrI jaina AtmAnaMda sabhAe ApyuM che te ahIM akSarazaH ApavAmAM Ave che.) paramapUjya gurudeva bhuvanavijayajI mahArAjanuM mULa saMsArI nAma bhogIlAlabhAI hatuM. bahucarAjI (gujarAta) pAsenuM dethaLI gAma e temanuM mULavatana, paNa kuTuMba ghaNuM vizALa hovAnA kAraNe temanA pitAzrI mohanalAla joItArAma zaMkhezvaratIrtha pAse AvelA mAMDala gAmamAM kuTuMbanI bIjI dukAna hovAthI tyAM rahetA hatA. zrI mohanalAlabhAIno lagnasaMbaMdha mAMDala khAte ja DAmarazIbhAInA suputrI DAhIbena sAthe thayelo hato. bhogIlAlabhAIno janma paNa vi.saM.1951mAM zrAvaNavadi paMcamIne divase mAMDalamAM ja thayelo. DAhIbenamAM dhArmika saMskAro suMdara hatA ane ghara paNa upAzraya najIka ja hatuM eTale avAra navAra sAdhu-sAdhvIjInA samAgamano lAbha maLato hato. eka vakhate zrI bhogIlAlabhAI pAraNAmAM sUtA hatA, tevAmAM te samayamAM atyaMta prabhAvazAlI pAyacaMdagacchIya zrI bhAyacaMdajI (bhAtRcaMdrajI) mahArAja acAnaka ghera AvI caDyA. zrI bhogIlAlabhAInI mukhamudrA jotAM ja temaNe DAhIbenane bhaviSyakathana karyuM ke A tamAro putra atimahAn thaze- khUba dharmoghota ka2ze ane ApaNe jANIe chIe ke 70 varSa pUrve uccArAyelI A bhaviSyavANI akSarazaH sAcI nIvaDI che. zrI bhogIlAlabhAInI buddhipratibhA ane smaraNazakti bAlyAvasthAthI ja atyaMta tejasvI hatAM. sAmAnya vAMcanathI paNa nizALanA pustakonA pATho emane lagabhaga akSarazaH kaMThastha thaI jatA. nizALa choDyA pachI cAlIsa-cAlIsa varSa vItI gayA bAda paNa e pATha ane kavitAomAMthI akSarazaH teo kahI saMbhaLAvatA hatA. bAlyAvasthAthI ja jJAnaprema emanA jIvanamAM atyaMta vaNAI gayelo hato. vyavahAramAM paNa emanI kuzaLatA atiprazaMsanIya hatI. parIkSAzakti to emanI ajoDa hatI. [mAMDalamAM jIbhAI mAstara gAmaThI nizALamAM chokarAone bhaNAvatA hatA. jIbhAI mAstara bhaNAvavAmAM bahu ja kaDaka tathA cokkasa hatA. temanI khAsa mAnyatA hatI ke mAro vidyArthI jIvananA kSetramAM kayAMye pAcho paDavo joIe ja nahi. bhogIlAlabhAI sarakArI nizALamAM temaja jIbhAI mAstaranI khAnagI nizALamAM ema baMne sthAne bhaNatA hatA. baMne sthaLe e atyaMta tejasvI hatA.] Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda gurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra paMdara-soLa varSanI uMmare jhIMjhuvADAnA vatanI zA.popaTalAla bhAyacaMdanAM suputrI maNibena sAthe emano lagnasaMbaMdha thayo hato. maNibenanAM mAtuzrI benIbena khUba ja dharmaparAyaNa AtmA hatA. temanuM kuTuMba Aje paNa jhIMjhuvADAmAM dharmaArAdhanAmAM zreSTha gaNAya che. temanAM kuTuMbanAM saMtAnomAMthI ghaNA ja puNyAtmAoe dIkSA laIne jinazAsananI khUba prabhAvanA karI che ane Aje paNa prabhAvanA karI rahyA che. A rIte dharmasaMskArothI suvAsita dharmapatnInA suyogathI tema ja mAtA taraphathI maLelA dharmasaMskAronA suyogathI temanA jIvanamAM sonAmAM sugaMdhano yoga thayo hato. mAMDalathI zaMkhezvarajItIrtha ghaNuM najIka hovAthI zrI zaMkhezvaratIrtha upara prAraMbhathI ja emanA hRdayamAM apAra bhaktibhAva hato. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanA bhogIlAlabhAI jIvananA prAraMbhathI ja parama upAsaka hatA bhogIlAlabhAI sattara varSanI vaye mAMDala choDI mULa vatana dethaLI gayA. tyAM lagabhaga be varSa rahI amadAvAda gayA ane dhaMdhAmAM joDAyA. temane bIjA paNa be nAnA bhAIo ane eka bahena che ke jeo amadAvAdamAM rahe che. vi.saM.1979mAM mahA sudi 1 ne divase aDhAvIsamAM varSe temaNe maNibAInI kukSithI putraratnanI prApti thaI je hAla munirAjazrI jaMbUvijayajInA nAmathI prasiddha che. putra cAra varSanI vayano thatAM batrIsame varSe temaNe saMpUrNa brahmacarya pAlananI pratijJA lIdhI. yuvAvasthA, sarva prakAranI sAdhanasaMpannatA, anUkaLa vAtAvaraNa A badhAM saMyogo vacce paNa AjIvana brahmacaryavratanI pratijJA svIkAravI e zrI bhogIlAlabhAImAM rahelA daDha AtmabaLanI sAkSI pure che. AMtarika abhirUci, gharanuM dhArmika vAtAvaraNa temaja sadguru AdinA satata saMsarga ane preraNAne pariNAme bhogIlAlabhAIno prabhubhakti, dhArmika AcaraNa tathA tapa-japAdi ArAdhanA taraphano jhoka vadhato gayo. temaNe zrI siddhAcaLanI navANuM yAtrA karI. bIjAM ghaNAM tIrthasthaLonI yAtrA karI. temaja hRdayamAM uDe uDe paNa dIkSAnI bhAvanA pragaTavAthI dhArmika temaja saMskRta abhyAsa paNa zarU karyo. dIkSA lIdhA pahelAM ja saMskRta bhASAnuM tathA kAvyAdinuM sAruM evuM jJAna emaNe saMpAdana karI lIdhuM hatuM. pU.A.zrI vijaya siddhisUrIzvarajI dAdAnA paTTAlaMkAra pU.A.zrI vijaya meghasUrIzvarajI mahArAja uttama cAritrapAtra gaMbhIra ane jJAnI satparUSa hatA. temanI dharmadezanA ucca koTinI gaNAtI hatI. bhogIlAlabhAInA hRdaya tathA jIvana upara temanI ghaNI asara thaI hatI ane tethI e temanA parama bhakta banyA hatA. vi.saM.1988mAM zrI bhogIlAlabhAInI dIkSAnI bhAvanA baLavattara banI. paNa putra daza varSano hato temaja temanA potAnA mAtA-pitA vagere paNa haiyAta hatA. teo badhAM A bAbatamAM saMmati Ape ke kema te zaMkAspada hakIkata hatI. eTale temaNe gupta rIte ja amadAvAdamAM pU.A.zrI vijaya siddhisUrIzvarajI dAdAnA varada haste vi.saM. 1988nA jeTha vadi chaThane divase dIkSA lIdhI ane pU.A.zrI vijaya meghasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya tarIke temane sthApavAmAM AvyA ane munirAjazrI bhuvanavijayajI tarIke prasiddha thayA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda gurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra 3 saMyamI jIvanamAM paNa niraticArapaNe cAritrapAlana karatAM temaNe sArI suvAsa phelAvI hatI. apramattabhAve satata jJAnaupAsanA e emanI eka moTI viziSTatA hatI. dravyAnuyoga, karmasAhitya Adino abhyAsa karavA uparAMta AgamasAhityanuM avagAhana emaNe zarU karyuM ane alpasamayamAM ja temaNe zAstronuM uMDuM jJAna prApta karI lIdhuM hatuM. AgamasAhitya prabhunI maMgaLavANIrUpa hovAne lIdhe tenA upara temane ghaNo ja anurAga hato. jIvana daramyAna 45 AgamomAMthI moTA bhAganA AgamonuM TIkA sAthe temaNe vAMcana-manana karyuM hatuM. keTalAMka AgamonuM temaNe anekavAra vAMcanamanana karyuM hatuM. daDha manobaLa, apramattatA, niHspRhatA, nirabhimAnitA, ucca saMkalpa, akhUTa sattva, jIvadayA mATenI prabaLa lAgaNI, nirbhayatA, zUravIratA, atyaMta nirmaLa cAritra, satata jJAna upAsanA tathA utkaTa prabhubhakti A emanA jIvananI khAsa viziSTatAo hatI. jinezvaradevonA paramakalyANakara saMdezano jagatamAM khUba ja pracAra ane prasAra thAya, e mATe emanA hRdayamAM ghaNI ja prabaLa dhagaza hatI. vi.saM. 1993mAM temanA saMsArI putre paNa ratalAma (madhyapradeza)mAM paMdara varSanI vaye pU. zrI bhuvanavijayajI mahArAja pAse parama bhAgavatI dIkSA vaizAkha zudi 13nA divase svIkArI ane munirAja zrI jaMbUvijayajI tarIke prasiddha thayA. vi.saM.199pamAM saMsArI patnI maNibahene paNa teozrInA ja suhaste dIkSA svIkArI ane temanuM nAma sAdhvIzrI manoharazrIjI rAkhavAmAM AvyuM. munirAjazrI jaMbUvijayajI tIvra buddhivALA hovAthI temane ghaDavA mATe pUjya mahArAjazrIe pUrato prayAsa karyo. kamAu putrane kayo pitA snehathI na cvarAve ? temaja tejasvI ziSyathI kayA guru harSodraka na pAme ? temAMya munizrI jaMbUvijayajI to saMsArIpaNAnA putra, lohIno saMbaMdha. kUvAnA madhura jaLane judI judI nIka dvArA kuzaLa kheDUta potAnA kSetrane haLiyALuM banAve tema munirAjazrI jaMbUvijayajIne jJAna, darzana ane cAritrarUpI triveNInA maMgaLadhAma samAna banAvyA. kuzaLa zilpI manohara mUrti banAvavA mATe varSono parizrama seve ane potAnI sarva zaktino vyaya kare, tema bhaviSyanA mahAna ciMtaka ane darzanakAra temaja naiyAyika munirAjazrI jaMbUvijayajInA ghaDatara mATe svargastha gurudeve aharniza premabhAve avirata prayatna karyo hato. ane Aje munirAjazrI jaMbUvijayajInuM nAma vidvAna-gaNamAM mokhare che. teo tibeTI, IMglIza vigere aneka dezI videzI bhASA jANe che ane nayacakra jevA durghaTa graMthanuM saMpAdana karI rahyA che. nayacakra jevA syAdvAdanyAyarUpI uccakoTinA graMthanuM saMpAdanakArya keTalI jahemata ane sarvadizAnI vidvattA mAgI le che te, te viSayanA jJAtA ja saMpUrNa rIte samajI zake. nayacakranA sAMgopAMga saMpAdana mATe teozrIe tibeTanI bhASAno abhyAsa karyo ane ogaNIsa varSanA satata parizrama pachI nayacakrano prathama vibhAga je atyAre prakAzita thaI rahyo che teno yaza AtmAnaMda sabhAne Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda gurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra ja sAMpaDyo che, je kharekhara sabhAne mATe atyaMta gauravano viSaya che. munirAjazrI bhuvanavijayajIne sarva prakAre samartha jANI pU.gurudeve temane alaga vicaravA AjJA ApI. jene pariNAme teoe mAravADa, mALavA, mahArASTra, khAnadeza, varADa, gujarAta tathA saurASTranI bhUmine vihArathI pAvana karI ane sthaLe sthaLe AvatAM tIrthasthAnonI sparzanA karIne svajIvanane sArthaka banAvyuM. - pU.mu.zrI bhuvanavijayajI mahArAjamAM jJAnaprAptino temaja jJAnadAnano ghaNo anurAga hato. khAsa karIne Agama sAhityano temane ghaNo ja prema hato. teo IcchatA hatA ke, dareka Agamo mULamAtra saMpUrNa zuddha dazAmAM pragaTa thAya. jethI abhyAsIone AgamajJAna saMbaMdhI adhyayana saraLa rIte thaI zake. A dizAmAM teozrIe kArya karavAnI IcchA sevelI, paNa te icchA pAra paDe te pahelAM to teo svargastha thayA. AzA rAkhIe ke teozrInA vidvAna ziSya pU. munirAjazrI jaMbUvijayajI A kArya hAtha dharIne svargasthanI manaHkAmanA pUrNa kare. mahArASTranA vihAra daramyAna nAzika jIllAnA caMdanapurI tathA saptazRMgI baMne gAmomAM devInA meLA prasaMge balivadha karAto ane hajAro pazuo akALe mRtyunA mukhamAM homAtA hatA. vikrama saMvat 2008mAM pU.gurudeve A bhISama hatyAkAMDa aTakAvavA kamara kasI upadeza karyo ane teozrInA puruSArthane pariNAme te te sthaLomAM aneka pazuonI hatyA aTakI che ane ahiMsA paramo dharma " no nAda Aje guMjato thayo che. pAlitANA khAte jyAre bAroTanA hakka saMbaMdhI prazna udbhavelo tyAre paNa teozrIe makkamapaNe virodha darzAvelo ane temanI suMdara kAryavAhIthI tenuM ghaNuM sAruM pariNAma AveluM. teozrInuM manobaLa ghaNuM ja majabUta hatuM ane je prazna hAthamAM letA teno suMdara nikAla lAvavAmAM teo haMmezA tatpara rahetA. vaya vadhatI jatI hatI ane tenI asara kSaNabhaMgura deha para thatI jaNAtI hatI, paraMtu AtmabaLa pAse dehane parAbhava pAmavo paDato hato. zrI siddhAcalajInI yAtrA karyA bAda chellA traNa-cAra varSathI zrI zaMkhezvarajInA sAnidhyamAM rahevAnuM temanuM raTana hatuM. jAmanagaramAM damano upadrava zarU thayo, zarIra kathaLatuM cAlyuM, thoDuM cAle tyAM zvAsa caDe, vaLI thoDo visAmo khAya ane cAle, paNa DoLIno Azraya levAnI chellI ghaDI sudhI temaNe nA ja pADI. vihAra karatAM karatAM jhIMjhuvADA pahoMcyA. jhIMjhuvADAthI vihAra karIne saM. 2015nI poSa vadi trIje zrI zaMkhezvarajI AvyA. manano ullAsa vadhI gayo ane haMmezAM baporanA jinAlayamAM jaI paramAtmAnI zAMtarasa jharatI pratimA sanmukha besI peTa bharIne bhakti karatA. jANe bhakti karatAM dharAtA ja na hoya tema teno nityakrama thaI gayo ane bhakti-dhArA avirata vahevA lAgI. sAdhvIzrI manoharazrIjI paNa zaMkhezvarajI AvI pahoMcyA hatA. vaMsatapaMcamInA roja pU. gurudeve eka bahenane dIkSA ApI sAdhvIzrI manoharazrIjInI ziSyA banAvI. vacce-vacce zvAsano upadrava Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda gurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra 5 rahyA karato hato, paNa mahA sudi 6 thI azakti vadhI. A samayamAM A.zrI caMdrasAgarasUrijI ma. vagere 100-125 sAdhu-sAdhvInAM ThANAM zaMkhezvarajImAM birAjamAna hatAM. teo pU. gurudeva pAse tabiyatanA samAcAra pUchavA anekazaH AvatA hatA. roja azakti vadhatI cAlI, chatAM sAdhu jIvananI sarva kriyA temaNe svahaste ja karI. aSTamInA divase paNa zarIra vizeSa azakta thaI gayuM, chatAM haMmezanA niyama mujabanI gaNavAnI vIza navakAravALI temaNe gaNI lIdhI. pachI teo saMthArAmAM sUI gayA. pAse beThelA zrAvakane hAtha-paga ThaMDA paDatA lAgyA, eTale pU.muni zrI jaMbUvijayajIe stavanAdi saMbhaLAvavA zarU karyA. pUjya AcAryazrI caMdrasAgarasUrijI ma. vagere sAdhu-sAdhvIjIo paNa AvI pahoMcyA ane suMdara rIte nijhAmaNA karAvI. teozrInI manobhAvanA pramANe zrI zaMkhezvarajI pArzvanAthanI pratimA sanmukha mukhAraviMda rAkhIne arihaMtanA ane zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanA smaraNamAM lInatA pUrvaka samAdhibhAve saM.2015nA mahAzudi aSTamIe somavAre rAtrinA 1-15 kalAke svargastha thayA. jevI sAdhutA tevuM ja uttama tIrthasthaLa. kharekhara anaMta puNyano udaya hoya tyAre ja AvuM punita mRtyu prApta thAya. zAntamUrti munirAjazrIne anekazaH vaMdanA. - zrI jaina AtmAnaMdasabhA, bhAvanagara. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___zrI gurustutiH // zrIsadgurudevAya namaH / zrIsadguruH zaraNam / / pUjyapAda anantaupakArI pitAzrI tathA gurudeva munirAjazrI 1008 bhuvanavijayajI mahArAja ! bahupuNyAzritaM dattvA durlabhaM narajanma me / lAlanAM pAlanAM puSTiM kRtvA vAtsalyatastathA / / 1 / / vitIrya dharmasaMskArAnuttamAMzca gRhasthitau / bhavadbhiH supitRtvena subahUpakRto'smyaham // 2 // tato bhavadbhirdIkSitvA bhagavattyAgavartmani / ahamapyuddhRto mArga tamevArohya pAvanam / / 3 / / tataH zAstroktapaddhatyA nAnAdezavihArataH / acIkaran bhavanto mAM tIrthayAtrAH zubhAvahAH // 4 // anekazAstrAdhyayanaM bhavadbhiH kArito'smyaham / jJAna-cAritrasaMskArairuttamairvAsito'smi ca // 5 / / mamAtmazreyase nityaM bhavadbhizcintanaM kRtam / vyApRtAzca mamonnatyai sadA svAkhilazaktayaH / / 6 / / mamAvinayadoSAzca sadA kSAntA dayAlubhiH / itthaM bhavadanantopakArairupakRto'smyaham / / 7 / / mokSAdhvasatpAntha ! munIndra ! he guro ! vaco'tigAH vaH khalu mayyupakriyAH / asambhavapratyupakArasAdhanAH smRtvAhamadyApi bhavAmi gadgadaH / / 8 / / --- tatrabhavadantevAsI zizurjambUvijayaH Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | zrI siddhAcalamaMDana zrI RSabhadevasvAmine namaH || || zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH || zrI mahAvIrasvAmine namaH || || zrI puMDarIkasvAmine namaH || | zrI gautamasvAmine namaH | zrI sadgurUdevAya namaH || saMghamAtA zatavarSAlikAyu pU. sAdhvIzrI manoharazrIjI mahArAja (bA mahArAja)no samAdhipUrNa svargavAsa zraddhAMjali le. muni jaMbUvijaya atyaMta AnaMda tathA atyaMta duHkha sAthe jaNAvavAnuM ke mArA parama upakArI tIrthasvarUpa paramapUjya saMsArI Adarza mAtA zatavarSAdhikAyu sAdhvIjIzrI manoharazrIjI mahArAja poSa sudi 10 budhavAre (tA. 11-1-95) rAtre 8-54 kalAke sakalazrI saMghanA mukhethI navakAra mahAmaMtranuM zravaNa karatAM karatAM A nazvaradehano tyAga karIne parama pavitra tIrthAdhirAja zrI zatruMjayatIrthAdhipati AdIzvaradAdAnI sanmukha mukha rAkhIne AdIzvaradAdAnA caraNamAM samAdhi pAmyA che. aMta samaye AvA tIrthanI prApti thavI e atyaMta puNya hoya to ja banI zake tethI e vAtano amane atyaMta AnaMda thAya che. vaLI mArA parama parama upakArI ane tethI ja mArA mATe paramAtmasvarUpa mArA saMsArI pitAzrI tathA saddagurUdeva pUjyapAda munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAja AjathI lagabhaga 36 varSa pUrve saM. 201panA mahAsudi AThame zrI zaMkhezvarajI tIrthamAM svargamAM sIdhAvyAM, lagabhaga 36 varSa pachI mArAM mAtuzrI zrI siddhakSetra zatruMjaya tIrthamAM svargamAM sIdhAvyAM ema baMne mahAtIrthamAM mArA mAtA-pitA svarge padhAryA e mArA mATe moTo AnaMdano viSaya che. bIjI bAju, mArA anaMta anaMta upakArI ane mATe ja mArA paramAtmasvarUpa mAtuzrI cAlyA javAthI mArI mAnasika vedanAno pAra nathI. gayA varSe mArA mAtuzrInI janmabhUmi jhIMjhuvADAmAM ame hatA tyAre mAgazaravadi bIje mArAM mAtuzrIe 100mAM varSamAM praveza karyo hato, te samaye temanI zatruMjayatIrthAdhipati zrI AdIzvaradAdAjInI yAtrA karavAnI bhAvanA hatI ane amArI paNa temane chellI chellI yAtrA karAvavAnI tIvra jhaMkhanA hatI. eTale huM, munizrI dharmacaMdravijayajI, munizrI puMDarIkaratnavijayajI tathA munizrI dharmaghoSavijayajI ame cAra sAdhuo tathA mArA pU. mAtuzrI tathA temanA ziSyA-praziSyA sAdhvIjIzrI sUryaprabhAzrIjI tathA sAdhvIjIzrI jinendraprabhAzrIjI Adi ATha sAdhvIjIo zrI zaMkhezvarajI tIrthathI saM. 2050nA 1. zrI hemacaMdrAcArya jainajJAnamaMdira, pATaNathI prakAzita thayelI zrIsiddhahemacaMdra-zabdAnuzAsanarahasyavRttimAM je zraddhAMjali mudrita thayelI che te ja zraddhAMjali uddhata karIne ahIM lagabhaga akSarazaH ApavAmAM AvI che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAMjali (pU. bA mahArAjanI saMkSipta jIvanarekhA) mahA sudi dazame vihAra karI phAgaNa sudi sAtame ahIM AvyA hatA. ahIM AvyA pachI temane thoDA thoDA samayanA aMtare traNa yAtrAo karAvI hatI, yAtrA karI teono AtmA atyaMta dhanya banyo hato ane ame paNa dhanya banyA hatA. zrI zaMkhezvarajI tIrthathI ame nIkaLyA tyArathI Aja sudhImAM (mUla pAlanapuranA vatanI, hAla muMbaI nivAsI) jhaverI kIrtilAla maNIlAla mahetA (jaMbalavALA)nA parivAre ghaNo ja ghaNo sevA Adino lAbha lIdho che. uMmaranA kAraNe avAranavAra tabiyatamAM pheraphAra thaI Avato hato. chatAM bhagavAnanI kRpAthI pAcho sudhAro thaI jato hato. eTale A varSe temano 101mAM varSamAM praveza dAdAjInI pavitra chAyAmAM ja thAya to sAruM e bhAvanAthI ahIM mAgazara vadi bIja maMgaLavAra tA. 20-12-94 sudhI rokAyA. mAgazaravadi bIjane divase temaNe upara yAtrA karI dAdAjInAM darzana karyA, temanA caraNamAM zira mukyuM temaja A prasaMge dAdAnA darabAramAM ja khAsa rAkhela zrI bhaktAmarapUjanamAM paNa teo lagabhaga 1 kalAka sudhI beThA. dAdAjInAM khUba khUba darzana karI nIce AvyA, te pachI bapore AcArya mahArAja Adi aneka sAdhu bhagavaMtoe temane khUba khUba AzIrvAda ApyA. A rIte 101mA varSamAM pravezano divasa khUba AnaMdathI pasAra thayo. - tyAra pachI temanI tabiyata dhIme dhIme ghasAtI cAlI, chellA cAra divasa zvAsa levAmAM takalIpha paDatI hatI, amArI mati pramANe upacAro karavAmAM kazI kamI rAkhI nahotI, paraMtu nazvara saMsAranA niyama anusAre chevaTe 100 varSa upara 23 divasanuM AyuSya pUrNa karIne, pa6 varSanuM suMdara cAritra pALIne vizALa caturvidha saMghanI hAjarImAM namaskAra mahAmaMtranI dhUna vacce amane badhAne zokamAM nimagna karIne mArA mAtuzrI svargamAM sIdhAvyA. bhagavAna mahAvIra paramAtmAnA zAsanamAM so varSanuM AyuSya pUrNa karanArAM sAdhvIjI bhAgyeja thayAM che, eTale prabhu mahAvIranA zAsanamAM aitihAsika sthAna prApta karIne saMghamAtA banIne temaNe aneka AtmAonuM parama kalyANa karyuM che. apAra vAtsalyanA mahAsAgara evA temanA hRdayamAMthI nIkaLatA AzIrvAdonA zabdono pravAha meLavavo e jIvanano aNamola lahAvo hato. saMghamAtA pUjyapAda zatavarSAdhikAyu sAdhvIjI zrI manoharazrIjI mahArAjanI saMkSipta jIvana rekhA vikrama saMvata 1951 mAgazara vadi 2 zukravAra tA. 14-12-1894nA divase pitAzrI zAha 1. zAha popaTalAla bhAyacaMda tathA temanA dharmapatnI benI bahenanA parivAranuM jainasaMghamAM mahattvanuM yogadAna che. popaTabhAIne IzvaralAla tathA khetasIbhAI ema be putro tathA lakSmI bahena, zivakora bahena, maNi bahena tathA kevaLI bahena ema cAra putrIo hatAM. temAMthI eka putra IzvaralAla bhAI tathA lakSmI bahena, maNi bahena tathA kevaLI bahena ema traNa putrIoe temanA parivAra sAthe dIkSA lIdhI. temanAM nAmo dIkSAkrama anusAre nIce pramANe che. mArA mAmA tapasvipravara munirAjazrI vilAsavijayajI, ma. temanA suputra A.ma.zrI. vijaya kArasUrIzvarajI ma., muni jaMbUvijayajI ma. yazovijayasUrijI ma., jinacaMdravijayajI ma., municaMdravijayajI ma., tathA rAjezavijayajI ma. che. - sAdhvIjImAM mArAM sauthI moTAM mAsI pU. sAdhvIjIzrI lAbhazrIjI ma., mArAM nAnAM mAsI sAdhvIjIzrI kaMcanazrIjI ma., temanAM suputrIo sA.zrI lAvaNyazrIjI ma. tathA sA.zrI vasaMtazrIjI ma., mArAM pU. mAtuzrI sAdhvIjIzrI manoharazrIjI ma., jyotiprabhAzrIjI ma., kalpalatAzrIjI ma., mokSarasAzrIjI ma. tathA tattvarasAzrIjI ma. che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAMjali (pU. bA mahArAjanI saMkSipta jIvanarekhA). popaTalAla bhAyacaMdanA dharmAtmA dharmapatnI benI bahenanI kukSithI jhIMjhuvADAmAM janma thayo ane temanuM maNibahena nAma rAkhavAmAM AvyuM. temanA pitAzrIe temanu chabala evuM hulAmaNuM nAma pADayuM hatuM. lagabhaga 16 varSanI uMmare temanuM bahucarAjI tathA rAMteja tIrtha pAse dethaLI gAmanA mULa vatanI paraMtu mAMDalamAM rahetA pitAzrI mohanalAla joItArAma tathA mAtA zrI DAhIbahena DAmarasIbhAInA suputra bhogIlAlabhAI sAthe lagna thayuM. te pachI vikrama saMvat 1979 mahA sudi 1 zukravAra tA. 18-1-1923nA divase eka putranI prApti thaI ke jeno janma tenA mosALa jhIMjhuvADAmAM thayo hato. te pachI lagabhaga be varSamAM ja brahmacarya vratano baMne pati-patnIe svIkAra karyo. tyAra pachI vikrama saMvat 1988 jeTha vadi 6 zukravAra, tA. 24-6-1932nA divase bhogIlAlabhAIe pUjyapAda AcAryadeva zrI vijayasiddhisUrIzvarajI (bApajI) mahArAja pAse bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI ane teozrInA paTTAlaMkAra pUjyapAda AcAryadeva zrI vijaya meghasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya thayA. temanuM nAma munirAja zrI bhuvanavijayajI mahArAja rAkhavAmAM AvyuM. te pachI vikrama saMvat 1993 vaizAkha sudi 13, zanivAra tA. 25-5-1937nA divase ratalAmamAM putre paNa bhAgavatI dIkSA lIdhI ane temanuM nAma munizrI jaMbUvijayajI rAkhavAmAM AvyuM. te pachI vikrama saMvat 1995 mahAvadi bArase, tA. 15-2-1939 budhavAre maNibahenanI pUjyapAda AcAryadeva zrI vijayanItisUrIzvarajI mahArAjanA hAthe amadAvAdamAM dIkSA thaI ane temanAM ja saMsArI moTAM bahena pUjya sAdhvIjI zrI lAbhazrIjI mahArAja (sarakArI upAzrayavALA) nAM ziSyA thayAM ane temanuM nAma zrI manoharazrIjI rAkhavAmAM AvyuM. dIkSA lIdhA pachI jJAnAbhyAsa tathA tapa-tapanI ArAdhanA karatAM teo aneka dezomAM vicaryA che. temaNe sametazikharajI Adi aneka tIrthonI yAtrA karI che tathA zrI siddhagirirAjanI nava vAra navANuM yAtrA karI che. mAsakSapaNa, soLabhatuM, siddhitapa, aneka aThThAIo, cattAri-aDha-dasa-doya, samavasaraNa tapa, siMhAsana tapa, vIzasthAnaka tapa, pAMcavAra varSItapa, vardhamAna tapanI 60 oLI Adi vividha tapazcaryAo temaNe karI che. temano ziSyA parivAra sAdhvIjI zrI sUryaprabhAzrIjI mahArAja, AtmaprabhAzrIjI ma. tathA sulabhAzrIjI ma. vagere lagabhaga 45 jeTalo che. temanI pAchalI uMmaramAM temanA vinIta ziSyA parivAre tathA te te gAmonA saMghoe temanI apratima addabhuta sevA karI che. te paNa ghaNAM ja ghaNA dhanyavAdanA adhikArI che. temanI tabiyata asvastha che, ema sAMbhaLatAnI sAthe ja aneka gAmonA saMgho hAjara thaI gayA hatA. svargavAsa thayA pachI emanI aMtimayAtrAnI bhavya ujavaNI mATe sAgaragacchAdhipati pU. A. ma. zrI sUryodayasAgarasUrIzvarajI mahArAja Adi aneka AcArya bhagavaMto tathA pa.pU.zrI azokasAgarajI ma., paM.zrI somacaMdravijayajI ma. tathA munirAjazrI bhAgyezavijayajI mahArAja Adi aneka muni bhagavaMtonA pUrNa sahakAra tathA salAha-sUcana Adi pramANe bhavya taiyArI karavAmAM AvI. poSa sudi Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAMjali (pU. bA mahArAjanI saMkSipta jIvanarekhA) 11 gurUvAre te aMgenI aneka uchAmaNIo vIsA-nImA bhavananA upAzrayamAM bolavAmAM AvI, pAlitANA jaina saMgha taraphathI pAlitANA zaheramAM khAsa pAkhI rAkhavAmAM AvI. gujarAta tathA kacchanA ghaNA bhAI-baheno AvI pahoMcyA. traNa vAge 'jaya jaya naMdA, jaya jaya bhaTTA' nA divya dhvani sAthe temanI aMtima yAtrA nIkaLI hatI. * hAthI upara temano bhavya phoTo tathA pAlakhImAM temano deha padharAvIne aMtima yAtrA pharatI pharatI pAlitANA zaheramAM pharIne chevaTe AdinAtha manoharazrI jaina sosAyaTImAM AvI ane tyAM vimalagacchAdhipati paM. pradyumnavimalajI mahArAjanA saMpUrNa sahakArathI tristutika tapasvipravarazrI ravIndravijayajI mahArAja (avadhUta) taraphathI A kArya nimitte bheTa maLelA vizALa ploTamAM mULa jhIMjhuvADAnA vatanI gokuLa AIskrImavALA navInabhAI bAbulAla kuberadAsa gAMdhIe moTI bolI bolIne agni saMskAranI pavitra vidhi karI hatI. A prasaMge jIvadayAnI TIpa Adi aneka aneka dharmAnuSThAno thayAM hatAM. devavaMdanamAM 100 jeTalAM sAdhvIjI bhagavaMta padhArelAM hatAM. rAjakoTathI AvelA zrI zazikAMtabhAI kIracaMdabhAI mahetAe mArAM mAtuzrIne saMghamAtA vizeSaNathI vibhUSita karyAM hatAM. A nimitte saMghamAtA sAdhvIjI zrI manoharazrIjI mahArAjanA guNAnuvAdanI sabhA pAlitANAmAM birAjamAna sAdhu bhagavaMtoe jaMbUdIpa ArAdhanA bhavanamAM poSa sudi 14 ravivAre (tA. 15-1-95) bapore traNa vAge rAkhelI hatI. tathA poSa vida 1 maMgaLavArathI poSa vida 5 zanivAra sudhI paMcAhnika zrI jinendrabhaktimahotsava, temanA ziSyAparivAra tathA bhaktaparivAra taraphathI rAkhavAmAM Avyo hato. poSa vadi 5 zanivAre zrI siddhacakra mahApUjana dAdAnA darabAramAM rAkhavAmAM AvyuM hatuM tathA dAdAnI suvarNava2khathI bhavya aMga racanA karavAmAM AvI hatI. zrI siddhacakra pUjana bhaNAvavA rAjakoTavALA zazikAMtabhAI mahetA Adi padhAryA hatA. huM to mAtA-pitArUpI paramAtmAmAM samAI gayo chuM ane e dvArA ja tIrthaMkara arihaMta paramAtmAmAM samAI javuM e mArA jIvananuM saMpUrNa dhyeya che. A dhyeyane pUrNa karavAmAM paramAtmA mane saMpUrNa sahAya kare evI aMtaHkaraNapUrvaka zrI AdIzvaradAdA tathA zrI zaMkhezvarapArzvanAtha bhagavAnane prArthanA karUM chuM. A zrIsiddhahemacaMdrazabdAnuzAsanarahasyavRttinuM mudraNa thaI gayA pachI mArAM paramAtmasvarUpa pU. mAtuzrIno svargavAsa thayo hovAthI A zraddhAMjali ahiM ApI che. saM. 2051, mahA sudi 1 maMgaLavAra tA. 31-1-95 vIsAnImA bhavana jaina upAzraya, taLeTIroDa, pAlitANA -364 270 (gujarAta rAjya). Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhAcalamaNDana-zrI RSabhadevasvAmine namaH / zrI zAntinAthasvAmine namaH / zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / zrI mahAvIrasvAmine namaH / zrI gautamasvAmine namaH / pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvarajIpAdapadmabhyo namaH / pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayameghasUrIzvarajIpAdapadyebhyo namaH / pUjyapAdasadgurudevamunirAjazrIbhuvanavijayajIpAdapadyebhyo namaH / jinaAgama jayakA (prastAvanA) anaMta upakArI arihaMta paramAtmAnI paramakRpAthI tathA parama pUjya paramopakArI pitAzrI tathA sadgurudeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanI paramakRpAthI, paMcama gaNadhara bhagavAnuM sudharmAsvAmIthI paraMparAe prApta thayelA zrI sthAnAMgasUtranA tRtIya vibhAgane aneka prAcIna - prAcInatama hastalikhita Adarzone AdhAre saMzodhita karelI navAMgI TIkAkAra AcArya bhagavAnuM zrI abhayadevasUri viracita TIkA sAthe prakAzita karatAM amane apAra AnaMdano anubhava thAya che. vikrama saMvata 2056mAM amArUM. badrInAtha (uttarAMcala) mAM comAsuM hatuM tyArathI A saMzodhana kArya cAlatuM hatuM, paraMtu dUra dUranA lAMbA lAMbA pravAsa Adi kAraNe AnA prakAzanamAM ghaNo ja vilaMba thato gayo. zrI jaina zve. nAkoDA pArzvanAtha tIrthamAM AvyA pachI be vibhAga prakAzita thayA hatA. nAkoDAtIrthathI vihAra karyA pachI ame ahIM lolADA (zaMkhezvarajI tIrthathI 12 ki.mI. dUra) gAmamAM cAturmAsa rahyA chIe. have A trIjo vibhAga prakAzita thAya che. sthAnAMgasUtranAM daza adhyayano che, temAM prathama vibhAgamAM 1-2-3 adhyayana, dvitIya vibhAgamAM 4-pa-6 adhyayana prakAzita thayAM hatAM. A tRtIya vibhAgamAM 7-8-9-10 adhyayana prakAzita thAya che. A rIte have A graMtha paripUrNa thAya che. vikrama saM. 2041 (I.sa. 1985) mAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya-muMbaI taraphathI jaina Agama graMthamAlA graMthAMka 19(1), 19(2) mAM prakAzita thayelA mUlamAtra zrI sthAnAMgasUtranI gujarAtI prastAvanAmAM tathA saTIka prakAzita thayelA sthAnAMgasUtra bhAga-1,2 nI gujarAtI prastAvanAmAM ame ghaNI hakIkato jaNAvI che. eTale enuM punarAvartana na karatAM, mukhya vAta jaNAvIe chIe. A.zrI jinezvarasUri tathA buddhisAgarasUrinA ziSya abhayadevasUrie ajitasiMhasUrinA ziSya yazodevagaNanI sahAyathI vikramasaMvat 1120mAM AnI racanA karI che ane droNAcArya vagere Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA prAjJapaMDita purUSoe AnuM saMzodhana karyuM che. acchata dhanapatinI vasatimAM jinadevagaNIe aNahilapATakanagaramAM AnI prathama prati lakhI che.' A vAta TIkAkAre pote TIkA graMthanA aMtamAM lakhI che. A.bha.zrI abhayadevasUri mahArAjanA samayamAM sthAnAMgasUtrathI vipAkasUtra sudhInAM nava aMgo upara khAsa mahattvanuM koI vivecana hatuM ja nahi, eTale te badhA upara TIkA racavAnuM atyaMta mahattvanuM atikaSTasAdhya ati adbhuta kArya temaNe karyuM hovAthI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina paraMparAmAM teo navAMgITIkAkAra tarIke atyaMta suprasiddha ane mAnya mahApurUSa che.vividha viSayonuM agAdha jJAna dharAvanAra A mahApurUSe aneka viSayo upara bahu ja taTastha bhAve vivecana karyuM che. sthAnAMga sUtranI TIkA temaNe vikrama saM. 1120mAM pUrNa karelI che. jIvanacaritra- TIkAkAra A.bha.zrI abhayadevasUrijI mahArAjanuM ghaNuM ja rocaka ane addabhuta jIvanacaritra judA judA prabaMdha Adi graMthomAM maLe che. badhAmAM keTalIka vAto samAna che, to keTalIka vAtomAM vizeSatA paNa che. A tRtIya vibhAganuM pustaka ghaNuM moTuM thaI gayuM hovAthI, have pachI je saTIka samavAyAMganuM saMzodhana-saMpAdana cAle che, tenA prakAzana samaye A.zrI abhayadevasUri mahArAjanuM jIvanacaritra vistArathI ApavA IcchA che. | vikrama saM.1334mAM A.zrI prabhAcandrasUrie racelA prabhAvakacaritramAM 22 prabaMdhomAM bhagavAn vajasvAmI Adi 22 mahApurUSonA jIvanacaritro varNavelAM che. prabhAvakacaritra prAcIna tathA ghaNA aMze pramANabhUta graMtha gaNAya che temAM keTaluMka pUrvanA graMthonA AdhAre tathA keTaluMka daMtakathAone AdhAre temaNe varNana kareluM che. temAM 19mA prabaMdhamAM temaNe abhayadevasUri mahArAjanuM jIvanacaritra varNaveluM che. temAM jaNAvyA pramANe abhayadevasUri ma. vicaratA vicaratA "palyapadrapure gayA hatA. tyAM dharmadhyAnamAM magna abhayadevasUri ma.ne devIe AgrahapUrvaka vinaMti karI ke "tame nava aMga upara TIkAnI racanA karo...' abhayadevasUri mahArAje devInI vinaMtithI 1. hastalikhitamAM 4 thA na lagabhaga sarakhA lakhAya che. eTale Ano sAco pATha patyapadra che. A patyapadra te pacapadarA gAma che, ema paM.zrI kalyANavijayajI mahArAja prabhAvakacaritranA prabaMdhAryAlocanamAM jaNAve che. A pacapadarA gAma nAkoDA tIrthathI jodhapura jatAM rastAmAM Ave che. nAkoDA tIrthathI 12 kI.mI. bAlotarA zahera che. tyAMthI 13 kI.mI. pacapadarA gAma che. pacapadarAmAM ApaNAM jainonAM 400 jeTalAM gharo che, cAra daherAsara che. 400 gharomAM paMdara-vIsa ja maMdiramArgI rahyAM che. bAkI badhAM terApaMthI thaI gayAM che. ame doDha varSa pUrve tyAM gayA hatA. ApaNA upAzrayanI sAme ja bhagavatI mAno Azrama che. A bhagavatI mAe 18 varSathI anna-pANI saMpUrNa choDI dIdhAM che. maunamAM ja rahe che. lagabhaga 70 varSanI uMmara che. temaNe oraDAnI bahAra paga paNa 18 varSathI mUkyo nathI. ame be vAra maLavA gayA hatA. IzArAthI ja vAta kare che. "gaLAmAM amRtakUpa khulI javAthI amRta jharyA ja kare che, eTale AhAra-pANInI jarUra ja paDatI nathI' ema temaNe amane jaNAvyuM hatuM. khUba prasanna hoya che. bhagavatI mA bhagavAn zrIkRSNanA upAsikA che. AzramamAM bhagavAna zrIkRSNanuM maMdira che. tenI bAjumAM ja bhagavatI mA eka oraDAmAM rahe che. pacapadarA janAre A AzramanI mulAkAta levA jevI che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA A duSkara kAryano paNa svIkAra karyo ane A kArya saMpUrNa na thAya tyAM sudhI AyaMbila karavAnI ugra pratijJA lIdhI. vistArathI A badhI vAto saTIka samavAyAMganA prakAzana samaye jaNAvavA amArI bhAvanA che. A graMthone pramANabhUta banAvavA mATe te yuganA prakAMDa vidvAnuM aneka aneka jainAcAryoe AmAM sahayoga Apyo che. abhayadevasUrimanI taTasthatA paNa atyaMta Azcaryajanaka che. jyAM jyAM potAne spaSTa na jaNAyuM tyAM temaNe atyaMta saraLa rIte A vAtano nirdeza karyo che. temane je sUtrapATha maLyo temAM akSara paNa adhika umeryA sivAya spaSTa jaNAvI dIdhuM che. sU0 darara mAM temane saMve jAlIne eTalo ja pATha hastalikhita AdarzomAM maLyo. paraMtu chaMdano bhaMga thato hato. mAtra tada umeravAnI ja jarUra hatI. te paNa emaNe spaSTa jaNAvI dIdhuM ke tada umeravAthI gAthA purI thAya che. paNa AdarzomAM ta8 nathI. bhagavAn mahAvIra paramAtmA gaNadhara bhagavAnone dIkSA ApyA pachI 3qnne rU vA vijApu rU vA yuve DuM vA A tripadI saMbhaLAve che. ane atizaya labdhisaMpanna gaNadhara bhagavAno A traNa mAtRkApadane AdhAre dvAdazAMgInI racanA kare che. A vAta jaina saMghamAM atyaMta suprasidhdha che. eTale A dvAdazAMgInA racayitA badhA gaNadhara bhagavAna che. temAM pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmI chellA nirvANa pAmyA eTale badhA gaNadharo potAno gaNa sudharmAsvAmIne soMpIne nirvANa pAmyA tethI ApaNI paraMparAmAM sudharmAsvAmIthI dvAdazAMgI AvI che. keTalAka digaMbara AcAryonA kathana pramANe dvAdazAMgInI racanA IdrabhUti gautamasvAmIe karI hatI ane temaNe ja sudharmAsvAmIne e dvAdazAMgI kahelI hatI. eTale paNa ApaNI paraMparAmAM AvelI dvAdazAMgI zrI sudharmAsvAmIthI cAlI Ave che A ja vAta phalita thAya che, eTale A tRtIya aMga sthAnAMgasUtranA racayitA paMcama gaNadhara bhagavAn sudharmAsvAmI che. prAraMbhamAM maukhika rIte ja AgamonA adhyayana-adhyApananI paraMparA hatI. tethI aneka aneka aneka kAraNothI vismRti thavA Adi kAraNe jyAre A. bha. devaddhigaNikSamAzramaNanI adhyakSatAmAM vallabhIpuramAM sUtrone pustakArUDha karavAmAM AvyAM tyAre je zrutajJAna zramaNomAM kaMThastha raheluM hatuM temAM je je keTalAka saMskAro karavAmAM AvyA te paNa atyAre ApaNA Agama graMthomAM che. mULa ardhamAgadhI bhASAmAM lakhAyelA Agama graMthomAM devarkiMgaNI kSamAzramaNa pachI paNa keTalAka bhASA saMbaMdhI saMskAro thatA rahyA haze, ema lAge che. agiyAra aMgonAM padonI saMkhyAnuM je pramANa judA judA graMthomAM varNavyuM che tenI sAthe sarakhAvatAM ema cokkasa jaNAya ke vartamAnamAM vidyamAna AgamonA pAThomAM ghaNI ja moTI padasaMkhyA ghaTI gaI che. sthAnAMganA dazamA adhyayanamAM sU. 755 mAM daza adhyayananI banelI je daza dazAonuM varNana Ave che. te Aje maLatA Agama graMthomAM kaMIka aMze maLe che, kaMIka aMze nathI maLatuM. te jotAM paNa ema lAge che ke vartamAnamAM pracalita A.bha. devaddhigaNI kSamAzramaNe pustakArUDha karelI vAcanAmAM keTaluMka parivartana tathA prakSepa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA Adi thayeluM che. sU. 755 mAM dIrdhadazAnA zukra adhyayanamAM TIkAkAre somila brAhmaNanI vistArathI je kathA nirayAvalikAnA AdhAre ApI che, tene maLatI vAta bhagavatImAM bIjA koI somila brAhmaNanA prasaMgamAM paNa Ave che, AvI vAta jJAtAdharmakathAmAM thAvastrAputranA adhyayanamAM zuka parivrAjakanA saMbaMdhamAM paNa Ave che. pAtro judAM che, paNa keTalIka vAta eka ja prakAranI Ave che. tRtIya pariziSTanA TippaNamAM A pATho ame ApyA che. aitihAsika daSTie dhyAna kheMcanArI AvI ghaNI ghaNI vAto AmAM jovA maLe che. niyukti graMthonuM Avazyaka Adi daza graMtho upara caturdazapUrvadhara bhagavAn bhadrabAhusvAmIe niryuktinI racanA karI che, A vAta atyaMta prasiddha che. paraMtu atyAre maLatA Avazyakaniryukti Adi graMthomAM niryuktinI kharekhara keTalI ane kaI gAthAo che A vAta nakkI karavAnuM kAma bahu ja kaThina che. bhASyagAthAo- saMgrahaNIgAthAo-prakSipta gAthAo temAM keTalI mizrita thaI gaI che, e moTo vicAraNIya prazna che. udAharaNa tarIke, digaMbara saMpradAyamAM atyaMta mAnya tathA prAcIna gaNAtA vaTTakeraAcArya viracita 'mUnAvAra mAM 12 adhikAra che. AmAM sAtamA paDAvazya adhikAramAM prAraMbhamAM be gAthAo che- ITI panowAre maradaMtAdi taheva siddhANaM / Airiya uvajjhAe logammi ya savvasAhUNaM / / 1 / / AvAsayaNijjuttI vocchAmi jahakkamaM samAseNa / AyariyaparaMparAe jahA''gadA ANupuvvIe / / 2 / / mUnAvAra nI A gALAmAM 3AvaraphyuniryukTi no ullekha karyo che ane AmAM 189 gAthAo ja che. paraMtu ApaNe tyAM je sAvaniryukTri graMtha pracAramAM che temAM, lagabhaga 1637 gAthAo harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA (graMthAMka 189)mAM lAkhAbAvala-zAMtipurIthI prakAzita thayelA niryuktisaMgrahamAM che. tathA AgamodayasamitithI prakAzita thayelA hAribhadrIvRttisahita AvazyakaniryuktigraMthamAM 1623 gAthAo che. saTIka sthAnAMgasUtranA prathama bhAganI prastAvanAmAM (pR0 35) paNa A vAta ame saMketa rUpe saMkSepamAM jaNAvI ja che. eTale jyAM jyAM ame Avazyakaniyukti Adino ullekha karyo che tathA gAthAkramAMka Apyo che te mAtra pracalita vyavahAra-paraMparAne anusarIne ja Apyo che. vaLI, AvazyakaniyuktinI ApaNA prAcIna graMthabhaMDAromAM tADapatra athavA kAgaLa upara lakhelI jeTalI pratio maLe che te badhAmAM naMdisUtramAM AvatI prAraMbhanI virAvalInI lagabhaga badhI gAthAo AvazyakaniryuktinA prAraMbhamAM ja maLe che. paraMtu AvazyakaniryuktinI cUrNihAribhadrIvRtti-malayagirIyavRtti Adi vRttio maLe che te badhAmAM e gAthAonI koI ja vyAkhyA nathI. temAM sAmAnavodiyanA suyanA veva godinA | tada mApamvinA vattinA va paMvamaye 9 Tii A gAthAthI ja sAmAyikaniryukti (Avazyakaniryukti) zarU 1. ItihAsanA jANakAro A graMtha yApanIya saMpradAyano che ema mAne che. yApanIyasaMghanA anuyAyIo strImukti tathA kevalibhaktine svIkAratA hatA, temaja zvetAMbarone mAnya ghaNA AgamagraMthone paNa svIkAratA hatA. vaDha-pAtrane paNa amuka rIte teo svIkAratA hatA. sAmAnya rIte pApanIya sAdhuo nagna rahetA hatA. A yApanIyonuM ghaNuM sAhitya pAchaLathI digaMbara paraMparAmAM samAI gayuM che. zvetAMbara tathA digaMbara paraMparA alaga alaga thaI tenA prAraMbhika samayanI A vAto che, eTale aneka aneka prAcIna gAthAo thoDA ke vadhAre pAThabheda sAthe baMne paraMparAomAM vyApaka rIte samAI gaI che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA thAya che. eTale badhA niryuktigraMthomAM kharekhara caturdazapUrvadhara bhagavAn bhadrabAhu svAmiviracita niryukti gAthAo kaI che, e atyaMta atyaMta jaTila prazna che. dvitIya vimA nA pR0 597 50 11 nuM eka tulanAtmaka TippaNa A tRtIya vimA nA TippaNonA prAraMbhamAM lIdhuM che. A sthAnAMgasUtramAM AvatI dazavidha dharma, prAyazcitta Adi saMbaMdhI keTalIye vAto digaMbara graMthomAM paNa maLe che. zvetAMbara-digaMbara paraMparAo ghaNAM ja varSo pUrve chUTI paDI gaI hovAthI keTalIka vAtomAM nAmabheda-kramabheda-arthabheda paNa kaMIka aMze jovA maLe che. digaMbara paraMparAmAM paNa keTalIkavAra graMthomAM varNanamAM parasparabheda jovA maLe che. A graMthanuM pramANa ghaNuM moTuM thaI gayuM hovAthI A graMthanA TippaNomAM ame AvI thoDI ja vAto lIdhI che. vizeSa jijJAsuoe AvI vAto svayaM ja digaMbara Adi graMthomAM joI levI. sthAnAMgasUtramAM sU747mAM gaNita saMbaMdhI vAto Ave che. gaNita amAro viSaya nathI. e aMge zuM zuM prAcIna sAhitya maLe che, tenI tapAsa karatAM karatAM prAcIna graMthomAM AryabhaTaviracita gaNitapAda, mahAvIrAcArya(digaMbara)viracita gaNitasArasaMgraha, zrIpativiracita gaNitatilaka (siMhatilakasUriviracita TIkAsahita) tathA zrIdharaviracita trizatI (pATIgaNita) ATalA graMtho amArA jANavAmAM AvyA. temAM gaNitatilaka G... gAyakavADa orienTala sIrIjhamAM vaDodarA I.sa.1937mAM chapAyeluM maLyuM. motIlAla banArasIdAsa dilhInA zrI narendra prAzanI maine ghaNI ja mahenata karIne vArANasImAMthI mudrita pustaka zodhI kADhIne gaNitapAda tathA gaNitasArasaMgrahanI phoTosTeTa kopI amArA upara mokalI ApI. tathA ghaNI ghaNI ghaNI tapAsa karatAM trizatInI hastalikhita prati zrI kailAsasAgarasUrijJAnamaMdira- zrI mahAvIra ArAdhanA kendra- kobAmAM che ema amArA jANavAmAM AvyuM. A. zrI padmasAgarasUrijI mahArAja tathA zrI ajayasAgarajI mahArAjanA ghaNA ghaNA saujanyathI tenI phoTosTeTa (jherokSa) kopI paNa amane maLI. amane jaNAvatAM atyaMta atyaMta AnaMda thAya che ke sthAnAMgasUtra 747nI TIkAmAM pR.856mAM A.zrI abhayadevasUrijI mahArAje uddhata karelA baMne pATho amane trizatImAM maLI gayA. bhAskarAcAryaviracita siddhAMtaziromaNi (lIlAvatI) graMtha maLe che, paNa te abhayadevasUrimahArAja pachIno graMtha che. A saMbaMdhamAM jaina vizvabhAratI-lADanU-rAjasthAnathI prakAzita kApa mAM terApaMthI A0 zrI nathamalajIe hiMdI bhASAmAM lakheluM vistRta TippaNa paNa upayogI samajIne ame tRtIya pariziSTamAM lIdhuM che. sUTa 716nI TIkAmAM pR0 822 mAM pati saMvananAhi, taveva sU sUkSmavRddhigam, zriyate vajhInne jagatati A pramANe pATha che, paraMtu gaNitanA saMskRtagraMthomAM parAMnAM jAtim maLe che; ghaNI tapAsa karavA chatAM vandra nAmano gaNitano prakAra amArA jovAmAM kyAMye Avyo nathI. abhayadevasUrimahArAjane vajha zabdathI zuM abhipreta che te amane samajAtuM nathI. AryabhaTTaviracita gaNitapAdamAM sUkSmagaNitanI vAta Ave che paNa e sUkSmagaNita tadana judI vastu che. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya (muMbaI) taraphathI vi. saM. 2024 (I.sa. 1968) mAM jaina Agama graMthamAlA graMthAMka 1 mAM prakAzita thayelA naMvisutaM-mayyo dArADuM nI gujarAtI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA prastAvanAmAM (tathA tenA aMgrejI anuvAdamAM) jaina Agamo tathA tenA bhedo Adi viSe pR. 4 thI 22mAM tenA saMpAdako A.pra. munirAjazrI puNyavijayajI mahArAja Adie ghaNA ghaNA vistArathI carcA-vicAraNA karI che. chatAM, A aMge je vizeSa vicAraNA karavAnI che te saTIka samavAyAMgamAM jaNAvavA bhAvanA che. rAjasthAna, hariyANA, dilhI, uttarAMcala, uttarapradeza, bihAra, jhArakhaMDa AdimAM vihAra karavAthI amane jANavA maLyuM ke gujarAta bahAra hindIbhASAbhASI pradezomAM AgamanA abhyAsIo khUba-khUba moTI saMkhyAmAM che. temanA sudhI A gujarAtI lakhANa pahoMcyuM paNa nathI. teo gujarAtI bhASAne samajI zakatA paNa nathI. zvetAMbara mUrtipUjaka, sthAnakavAsI, terApaMthI, tathA digaMbara jaino lAkhonI saMkhyAmAM tyAM vase che. jainetara vidvAno paNa AnA abhyAsIo hoya che. te badhA sudhI A lakhANa pahoMcADavA mATe rASTrabhASA hindImAM lakhavuM paNa ghaNuM jarUrI che. graMthonA graMtho bharAya eTaluM badhuM sAhitya hiMdI bhASAmAM Agamo aMge judA judA lekhako vaDe lakhAyuM che. temAM keTaluMka lakhANa vivAdAspada paNa che, keTaluMka kAlpanika paNa che. chatAM bIjAonuM dRSTibiMdu jANavuM paNa gaMbhIra abhyAsIone mATe jarUrI gaNAya. e badhA vividha vicAro sthAnAMgasUtranI A prastAvanAmAM pradarzita karavAnuM zakya nathI. eTale e mATe jovAnA sAhityanI ja bhalAmaNa karIe chIe. jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhA. 1,2,3,4 prakAzaka - pArzvanAtha vidyAzrama zodhasaMsthAna, C/o mA.TI.mA. roDa, vArANasI-1 (3ttarapraveza). nana vighA mAthA nA.7-7, Aspects of Saiolgy nAM 7 volyuma (prakAzavarapArzvanAtha vidyAzrama zodhasaMsthAna, vArANasI-) mAM prakAzita thayelA aneka nibaMdho jinavANI- jainAgama sAhitya vizeSAMka (I.sa. 2002, prakAzaka- samyagjJAnapracAraka maNDala, bApU bajAra, jayapura, rAjasthAna) pR. 1-518 jainadharma kA maulika itihAsa bhAga-2 (lekhaka- A.zrI hastimalajI mahArAja). te uparAMta, Agama prakAzana samiti (vyAvara, rAjasthAna) thI prakAzita thayelA aneka Agama graMthonI prastAvanAo. zrIcaMdajI surANA (sarasa) paNa divAkara prakAzana (C/o N 7 vADhi hIlasa, saMganA sinemA sAmane, mahAtmA thI roDa, marI, uttarapraveza, pina-282002) dvArA ghaNuM sAhitya Agama viSe prakAzita kare che. zrIcaMdajI surANA sAthe amAre juno paricaya to hato ja, paNa jyAre amAre AgarA javAnuM thayuM ane eka divasa temane tyAM rokAyA, tyAre khabara paDI ke keTalI moTI pravRtti tyAM paNa cAlI rahI che. prAkRta bhAratI akAdamI (9rU-7 maina mAnavIya nara nayapura, rAnasthAna, vina Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 302067)mAM paNa DaoN. vinayasAgarajI, tathA surendrakumArajI botharA Adi ghaNI pravRtti karI rahyA che. vardhamAna sthAnakavAsI jaina zramaNa saMghamAM upapravartaka zrI amaramunijInA mArgadarzana nIce padma prAzana, (padmadhAma, narenI maMDI, vilhI 110040) taraphathI sacitra Agama graMtho hindI tathA aMgrejI anuvAdo sAthe eka pachI eka jhapATAbaMdha prakAzita thaI rahyA che. AnA sahasaMpAdaka AgarAnA zrIcaMdajI surANA (sarasa) che tathA aMgrejI anuvAda surendrakumAra botharA (prAkRta bhAratI akAdamI, jayapura) karI rahyA che. 7 AgamonI bAbatamAM aneka sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMsthAo paNa khUba khUba sakriya che. hindI bhASAMtaro, vivecano, sacitra aMgrejI anuvAdo, zodhanibaMdho ghaNA moTA pramANamAM prakAzita thayA che tathA prakAzita thaI rahyA che. terApaMthIoe prakAzita kareluM keTaluMka sAhitya khUba khUba adhyayana tathA jhINavaTathI bhareluM hoya che. zrI gurUprANa phAunDezana (zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa, gujarAta rAjya, pina 360005) taraphathI gurUprANabatrIsI graMthamAlAmAM gujarAtI anuvAda tathA vivecana sAthe batrIsa Agamo prakAzita thaI rahyA che. temAM 20 graMtho to Aja sudhI prakAzita thaI paNa gayA che. sthAnakavAsIomAM jo ke ghAsIlAlajI tathA puSpabhikSue AgamonI bAbatamAM keTalAka manaphAvatA pheraphAro karI nAkhyA che. chatAM sthAnakavAsIoe prakAzita kareluM bIju badhuM ja sAhitya evuM nathI. hastalikhita graMthone vaphAdAra rahIne paNa ghaNuM sAhitya prakAzita thayeluM che. paraMtu moTI khAmI e che ke sthAnakavAsI tathA terApaMthIo pAse prAcIna hastalikhita graMthonI sAmagrI che ja nahi athavA nahivat che. A badhI sAmagrI zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha pAse ja che. eTale zve. mUrtipUjaka zramaNa saMgha, jo Agama Adi sAhityanA saMzodhanamAM gaMbhIra rIte ciMtana karIne rasa leto thAya to ghaNuM ja suMdara, zuddha tathA pramANabhUta sAhitya prakAzamAM Ave tathA ghaNI bhrAMtio ubhI thatI aTake. A lakhavAnuM prayojana e che ke zve.mU. zramaNasaMgha A viSe gaMbhIratAthI vicAre tema ja satvara jAgarita thaIne sakriya bane. zve.mU.saMgha pAse apAra sAmagrI tathA zakti che eTale zve.mU.saMghanI A javAbadArI tathA pavitra pharaja paNa che. IMglenDamAM paNa Oxford University Press, Great Clarendon Street, OXFORD, OX2 6DP U.K. taraphathI OXFORD WORLD'S CLASSICS A graMthamAlAmAM pro. ricArDa gombrIca Prof. Richard Gombrich nA mArgadarzana nIce pro. ricArDa phAyanesa Prof. Richard Fynes jaina caritra graMthonA aMgrejI anuvAdo eka pachI eka prakAzita karI rahyA che, A vAtanI paNa noMdha levA jevI che. jo ke ApaNI aneka vAtothI aparicita hovAne lIdhe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA emanA anuvAdomAM keTalIka bhUlo AvI jAya e svAbhAvika che, chatAM jo ApaNo saMparka hoya to bhUlo sudhArI levAnuM emanuM saujanya ghaNuM hoya che. A vAta eTalA mATe jaNAvI che ke gujarAta-mahArASTra-rAjasthAna AdimAM vicaratA ApaNA sAdhu-sAdhvIone A vAtanI kazI kalpanA ja hotI nathI. jyAre bahAra vicarIe athavA bIjAnA samAgamamAM AvIe tyAre ja khabara paDe ke ApaNe dhArIe tenA karatAM, Agama Adi sAhitya viSe vicAraNA ane abhyAsa gujarAta-mahArASTra-rAjasthAna bahAra paNa ghaNA ghaNAmoTA pramANamAM thaI rahyA che. gaMbhIratAthI tathA vizALa svarUpe sthAnAMganA abhyAsIoe zrI mahAvIra jaina vidyAlaya taraphathI vikramasaM. 2041mAM jaina Agama graMthamAlAmAM graMthAMka 3 rUpe prakAzita thayeluM ane ame saMpAdita kareluM sthAnAMgasUtra paNa sAthe ja rAkhIne vAMcana karavuM khAsa jarUrI che. kAraNake temAM vividha pAThAMtaro, tathA pariziSTomAM sthAnAMga-samavAyAMganI paraspara tulanA tathA sthAnAMganI bIjA AgamaAdi graMtho sAthe tulanA, tathA bauddha tripiTaka sAthe vistArathI tulanA karelI che. e badhuM A prakAzanamAM ame samAveluM nathI. A badhuM zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA | vikramasaM.2041 (I.sa.1985)nA prakAzanamAM ja che. hindI bhASA upara amAro kAbU na hovAthI hiMdImAM vicAro suMdara rIte raju karI zakAya eTalA mATe mAmaprakAzana samiti (thAvara, rAnasthAna) taraphathI ninAmagraMthamAnA granthAGka 7 bhai zita. thayedA sthAnAMgasUtramA sthAnAGgasUtraH eka samIkSAtmaka adhyayana rUpe sthAnakavAsI AcArya devendramunijI zAstrIe ativistRta nibaMdha (pR01-50) lakhyo che, temAMthI jarUra purato bhAga yathAyogya saMskAra karIne ahIM prastAvanA pachI uddhata karyo che. sthA) A0 devendramunijI zAstrInA badhA vicAro ke kalpanAo sAthe ame saMmata chIe evuM nathI. paraMtu A viSayamAM emanuM paNa dRSTibiMdu zuM che ? e jaNAvavA mATe ja e nibaMdha uddhata karyo che. TIkAnI hastalikhita pratiomAM kAgaLa upara temaja tADapatra upara lakhelI pratio ame joI che. temAM kAgaLa upara lakhelI pratio tADapatranI ja sAkSAt athavA paraMparAe nakalo che eTale ame tADapatrano ja mukhya AdhAra lIdhelo che. tADapatramAM netathA hiM, prAcIna che. pa0 tathA nera te pachInI che. saMbhava che ke nera tathA pa0 nuM mULa eka ja hoya. keTalIka vAra ema lAge ke abhayadevasUrimahArAje je Adarza pahelAM lakhyo haze temAM pote ja keTalAka sthAne sudhArA karyA hoya ane e sudhArelA Adarza uparathI pa0 tathA nera lakhAyA hoya. cokkasa kahevuM muzkela che. ne sauthI vadhAre prAcIna che, chatAM temAMye koIka sthaLe pATha paDI gayA che. eTale ne? ane ravaMDa upara ame vadhAre AdhAra rAkhyo che, chatAM pA0 tathA gera no paNa upayoga karyo ja che. A TIkA graMthane zuddha karavA mATe atyaMta Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA prAcIna hastalikhita Adarzo sAthe ame akSarazaH meLavavA prayatna karyo che. A saMpAdanamAM kevA kevA ati viziSTa aneka aneka zuddha adbhuta pATho che te jANavA mATe vAcakoe pote ja bIjAM prakAzano sAthe tulanA karI levI. amArI saMzodhana-saMpAdana paddhati kevA prakAranI che e ame agAunA saMpAdanomAM jaNAveluM ja che. A.ma.zrI abhayadevasUri mahArAje je spaSTa samajAya evI athavA pahelAM AvI gayelI vAto pharIthI AvI che tenI TIkA lakhelI nathI. jarUrI padonI ja vyAkhyA karI che. A vAta temo pote 4 zrIvIraM jinanAthaM natvA sthAnAGgakatipayapadAnAm / prAyo'nyazAstradRSTaM rogyaduM vivara briSyi || A maMgalAcaraNanA prAraMbhanA zlokamAM ja jaNAvI che. amane eka anubhava evo paNa thayo ke jemane mATe A TIkAnI temaNe racanA karI che, te badhA te samayanA zAstronA jANakAra mahApurUSo ja che ema samajIne emaNe lakhyuM che. pAMcamA adhyayanamAM trIjA udezakamAM (pR. 280 50 17-18) ta2 vopAditA- pharvasa ro ghammo tyAdithApUraviyA ema lakhyuM che. paraMtu A mAthApU! keTalI gAthAonuM baneluM che temaja A gAthAo kayAMthI temaNe uddhata karI che e kaMI ja lakhyuM nathI. eTale A gAthAo zodhavA mATe samudramaMthana jevo amAre zrama karavo paDyo. chevaTe upazamAnA mAMthI amane cha gAthAo maLI AvI. pR0679 mAM niyamuvadhAnapathiM rUtyAdri eTaluM ja lakhyuM che. bAkInuM badhuM ApaNe samajI levAnuM. tapAsa karatAM A cAra gAthAo Avazyakaniyukti tathA bRhatkalpabhASyamAM maLI AvI. AvA aneka anubhavo amane thayA che. sthAnAMgaTIkA uddhata pAThono mahAsAgara che. enAM mUla sthAno zodhavA ame ghaNo ghaNo prayatno karyo che. ane maLyAM te mULasthAno ame [ ] AvA koikamAM jaNAvelAM paNa che. chatAM aneka pAThonAM mULasthAno amane maLyAM nathI. kyAM to te graMtho Aje vidyamAna nathI, ane kadAca vidyamAna haze to paNa amArA dhyAnamAM AvyA nathI. jemanA dhyAnamAM Ave te amane jaNAvavA kRpA kare. keTalAka pATho evA hoya che ke aneka graMthakAro te te graMthomAM yaMtra tatra uddhata karatA hoya che. paraMtu te mUlasthAna na gaNAya, paNa artha samajavAmAM athavA pAThazuddhimAM kayAreka upayogI thaI zake. pratiSavA vagere mUrdhanya Sa vALA tathA anya paNa keTalAka vyAkaraNa saMbaMdhI prayogo atyAre maLatAM vyAkaraNa pramANe azuddha lAgavA chatAM, bIjA koI vyAkaraNane AdhAre abhayadevasUrimahArAja evA prayogo lakhyA hoya ema samajIne hastalikhita AdarzomAM jevA pATho maLyA che tevA ja pATho ame ahIM mudrita karyA che. A sthAnAMgasUtramAM ame nava pariziSTo ApelAM che. prathama pariziSTamAM sthAnAMga sUtramAM AvatA viziSTa zabdo, bIjA pariziSTamAM sthAnAMgasUtramAM AvatI gAthAonA ardhabhAgano akArAdikrama, trIjA pariziSTamAM tulanA tathA vivaraNAdirUpa TippaNo, cothA pariziSTamAM tRtIya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vibhAga mAM TIkAmAM AvelA sAkSipAThonI pRSThakramathI sUci, pAMcamA pariziSTamAM saTIka sthAnAMgasUtranA traNeya bhAgonI TIkAmAM rahelA badhA ja sAkSipAThonI akArAdikramathI sUci, chaThThA pariziSTamAM sthAnAMgaTIkAmAM AvatAM tIrthaMkara-AcArya Adi, graMtha-graMthakAra Adi, dezanagara-grAma-nadI AdinAM vizeSa nAmonI sUci, sAtamA pariziSTamAM saMpAdanamAM upayogamAM lIdhelA graMthonI sUci tathA saMketavivaraNa- Ama vividha viSayo ApelA che. prastAvanA A saTIka graMtho eka pachI eka zRMkhalArUpe prakAzita thaI rahelA che. eTale pUrva prakAzita graMthomAM amArA anavadhAna AdithI rahI gayelI je azuddhio-truTio amArI najare caDI che, tenuM parimArjana karavA mATe AThamA pariziSTamAM zuddhipatraka ApyuM che. sthAnAMgasUtramAM jaMbudrIpa Adi kSetra Adi sAthe saMbaMdha dharAvatAM ghaNAM ja ghaNAM sUtro Ave che. te barAbara spaSTa samajAya te mATe jaMbudrIpa Adi kSetronA nakazAo-citro navamA pariziSTamAM ApyA che. A nakazAo A.zrI rAjendrasUrisaMkalita citrasaMpuTane AdhAre tathA A.zrI yazodevasUri mahArAje saMpAdita karela saMgrahaNIratna pustakane AdhAre ApyA che. je graMthonuM-zAstronuM saMzodhana-saMpAdana ame karIe chIe, te atyaMta pramANabhUta thAya e uddezathI te te graMthonA-zAstronA atyaMta prAcIna tathA arvAcIna Adarzo meLavavA mATe ame lagabhaga 25 varSathI niraMtara zrama karIe chIe. e mATe jesalamera, pATaNa Adi sthaLoe ame jAte paNa gayA chIe. ane jyAM pahoMcAya tema na hoya tyAM bIjAone mokalIne paNa ame sAmagrI ekatrita karavA prayatna karIe chIe. A kAmamAM kalpanAtIta kaSTono paNa amane anubhava thayo che. ame sAdhuo to zrutajJAnanI ArAdhanA samajIne ja prayatna karIe chIe, paraMtu je zrAvako potAnA samayano ghaNo bhoga ApIne apAra mUkasevA ApI rahyA che, te khAsa khAsa dhanyavAdane pAtra che. sthAnAMga Adi jotAM eka vAta spaSTa jaNAya che ke A.bha. devarkiMgaNI kSamAzramaNanI adhyakSatAmAM Agamo pustakArUDha karavAmAM AvyAM tyAM sudhI, gItArtha mahApurUSoe pUrvaparaMparAthI cAlI AvatI sUtraparaMparAmAM koIka koIka sthaLe vRddhi-hAnirUpa saMskAro paNa karyA che. jemake sthAnAMganA navamA adhyayanamAM 680 mA sUtramAM bhagavAn mahAvIranA nava gaNono nAmollekha Ave che - 1 godAsagaNa, 2 uttarabalissatagaNa, 3 udehagaNa, 4 cAraNagaNa, 5 udavAtitagaNa, 6 visavAtitagaNa, 7 kAmiaitagaNa, 8 mANavagaNa, 9 koDitagaNa. A gaNonI utpatti kalpasUtranI sthavirAvalImAM A rIte jaNAvI che vittharavAyaNAe puNa ajjajasabhaddAo purao therAvalI evaM paloijjai, taMjahA- therassa ajjajasabhaddassa tuMgiyAyaNasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahAthere ajjabha bAhU pAINasagutte, there ajjasaMbhUavijae mADharasagutte, therassa NaM ajjabhaddabAhussa pAINasaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahA - there godAse 1, ', Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA there aggidatte 2, there jaNNadatte 3, there somadatte 4 kAsavagutteNaM, therehiMto godAsehiMto kAsavaguttehito ittha NaM godAsagaNe nAmaM gaNe niggae / .... / therassa NaM ajjasaMbhUyavijayassa mADharasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahA- naMdaNabhaduzvanaMdaNabhadde 2 taha tIsabhadda 3 jasabhadde 4 / there ya sumaNabhadde 5, maNibhadde 6, puNNabhadde 7 ya // 1 // there a thUlabhadde 8, ujjumaI 9 jaMbUnAmadhijje 10 ya / there a dIhabhadde 11, there taha paMDubhadde 12 ya // 2 // .... / therassa NaM ajjathUlabhaddassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahA- there ajamahAgirI elAvaccasagutte 1, there ajjhasuhatthI vAsiThThasagutte 2 / therassa NaM ajamahAgirissa elAvaccasaguttassa ime aTTha therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahAthere uttare 1, there balissahe 3, there dhaNaDDhe 3, there siriDDhe 4, there koDinne 5, there nAge 6, there nAgamitte 7, there chalUe rohagutte kosiyagutteNaM 8, therehiMto NaM chalUehito rohaguttehito kosiyaguttehiMto tattha NaM terAsiyA niggyaa| therehito NaM uttarabalissahehiMto tattha NaM uttarabalissahe nAma gaNe niggae / .... / therassa NaM ajasuhatthissa vAsiThThasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahA- there a ajarohaNa 1, jasabhadde 2 mehagaNI 3 ya kAmiDDI 4 / suTThiya 5 suppaDibuddhe 6, rakkhiya 7 taha rogahutte 8 a // 1 // isigutte 9 sirigutte 10, gaNI a baMbhe 11 gaNI ya taha some 12 / dasa do ya gaNaharA khalu, ee sIsA suhatthissa // 2 // therehito NaM ajarohaNehiMto NaM kAsavaguttehiMto NaM tattha NaM uddehagaNe nAmaM gaNe niggae / ..... / therehito NaM siriguttehiMto hAriyasaguttehiMto ittha NaM cAraNagaNe nAmaM gaNe niggae / .... / therehito bhaddajasehiMto bhAraddAyasaguttehiMto ittha NaM uDuvADiyagaNe nAmaM gaNe nigge| ..... / therehito NaM kAmiDDIhiMto koDAlasaguttehiMto ittha NaM vesavADiyagaNe nAmaM gaNe niggae / .... / tassa NaM kulAiM evamAhijaMti, taMjahA- gaNiyaM 1 mehiyaM 2 kAmiDDiaM 3 ca taha hoi iMdapuragaM 4 ca / eyAI vesavADiyagaNassa cattAri u kulAI // 1 // therehiMto NaM isiguttehiMto kAkaMdaehiMto vAsiTThasaguttehiMto ittha NaM mANavagaNe nAmaM gaNe nigge| .... / therehito suTTiya-suppaDibuddhehiMto koDiya-kAkaMdaehito vagghAvaccasaguttehiMto ittha NaM koDiyagaNe nAmaM gaNe nigge| AmAM kAmiti gaNanI utpattino koI nirdeza nathI, paraMtu saMbhava che ke Arya suhastInA ziSya kAmiDhita sthavirathI ja A gaNa nIkaLyo hoya. kalpasUtranI sthavirAvalImAM kAmiDhitagaNano nirdeza nathI, paNa kAmiDhita kulano avazya ullekha che. A kAmiti kula kAmiDhita sthavirathI nIkaLelA vesavADiya vissavAtita) gaNanuM ja eka kula che. A badhA gaNo bhagavAn mahAvIra paramAtmAnA nirvANa pachI lagabhaga baso varSa pachInA che. eTale ema lAge che ke AvI ghaTanAo A.bha. devaddhigaNI kSamAzramaNanI pahelAM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prastAvanA ja athavA temanA samayamAM sthAnAMgasUtramAM bhUtakAlIna ghaTanArUpe prakSita karavAmAM AvI hoya. sthAnAMgaTIkAmAM pR. 629mAM nozrI tathA pR0 76ramAM nokajhITIA no pATha uddhata karelo che. A to zrI graMtha tathA nozrI TIkA koNe banAvelA che, kyAre banAvelA che ? tenI amane kazI ja khabara nathI. A viSe saMzodhakoe gaveSaNA karavAnI jarUra che. sthAnAMgasUtra tathA tenI TIkA viSe Aja sudhI je je prakAzano jyAM jyAMthI prakAzita thayAM che tenI vigatavAra mAhitI osTreliyAnA vidvAna (Royce Wiles) royasa vilese Bibliography of the Swetamber Canon mAM vistArathI ApI che. saMkSepamAM amArI jANamAM mahattvanAM A prakAzano che sthAnAMga-samavAyAMga mULamAtranuM prakAzana zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMghanI aneka saMsthAo taraphathI thayeluM che. te uparAMta sthAnakavAsI tathA terApaMthI saMghanI paNa aneka saMsthAo taraphathI prakAzana thayeluM che. gujarAtI tathA hiMdI bhASAmAM anuvAdo paNa prakAzita thayelA che. sthAnAMga upara sauthI prAcIna vRtti navAMgIvRttikAra A.zrI abhayadevasUrIzvaramahArAje vikrama saMvat 1120 mAM racelI che. A vRtti rAya dhanapatasiMha taraphathI IsvIsana 1880 mAM kalakattAthI prakAzita thayelI che, te pachI Agamodayasamiti taraphathI IsvIsana 1918 tathA 1920 mAM be bhAgamAM prakAzita thaI che. AnuM ja punarmudraNa ane prakAzana zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa taraphathI paNa vikrama saMva 2051 mAM thayuM che. IsvIsana 1937 mAM zeTha mANekalAla cunIlAla (amadAvAda) taraphathI paNa prakAzita thaI che. sthAnAMga upara vikrama saMvata 1657 mAM nagarSigaNIe vRtti racelI che. tathA A.bha.zrI abhayadevasUriviracitavRttimAM uddhata karelI gAthAonA vivaraNarUpe vikrama saMvat 1705 mAM sumatikallolagaNi tathA harSavardhanagaNie racelA saMskRta gAthAvivaraNanA hastalikhita Adarzo maLe che. sthAnAMgasUtra uparanI paM. zrI mitrAnaMdavijayajI mahArAja saMpAdita nagarSigaNi viracita dIpikAvRttino prathama bhAga devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, suratathI prakAzita thayelo che. motIlAla banArasIdAsa (dilhI 7) taraphathI eka ja volyumamAM saTIka sthAnAMga - samavAyAMga aneka mahattvanA pariziSTo tathA zuddhipatraka sAthe IsvIsana 1985 mAM prakAzita thayAM che. zrI harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhA bAvaLa-zAMtipurI, saurASTra (saMpAdaka- zrI jinendrasUrijI mahArAja) thI mUlamAtra sthAnAMgasUtra paNa i.sa. 1975mAM prakAzita thayuM che. gAmathutaprakAzana dvArA AgamodayasamitinA prakAzananA AdhAre munizrI dIparatna sAgarajIe saMpAdita-prakAzita karelA AgamasurANi mULamAtra tathA saTIka graMthamAM paNa mUlamAtra tathA saTIka sthAnAMgasUtra I.sa.2000 mAM chapAyuM che. sthAnakavAsI jaina saMghamAM mahattvanAM nimnalikhita prakAzano amArI jANamAM che. 1. amolakaRSikRta hindI anuvAda sAthe, prakAzaka- jainazAstroddhAra mudrAlaya, sikaMdarAbAda Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA haidrAbAda, IsavIsana 1916. 2. sthAnakavAsI jaina lAyabrerI-amadAvAdathI prakAzita, I.sa. 1930. 3. jIvarAja ghelAbhAI dozI - amadAvAda taraphathI gujarAtI anuvAda sAthe I.sa.1931. 4. abhayadevasUri viracita TIkAnA gujarAtI anuvAda sAthe ATha koTI moTI pakSa jaina saMgha - muMdrA (kaccha) taraphathI - I.sa. 1951. 5. suttAgame, saMpAdaka - puSpabhikSu, prakAzaka- suttAgamaprakAza samiti, guDagA~va chAvaNI, pUrvapaMjAba, .. 98 rU. sthAnAMgasUtra, ghAsIlAlajI viracita TIkA sahita, prakAzaka - akhila bhArata jaina zvetAMbara sthAnakavAsI samiti, rAjakoTa, saurASTra, I.sa. 1964. sthAnAMgasUtra hIndI anuvAda tathA pariziSTa sahita, saMpAdaka - muni kandhayAlAlajI kamala, prakAzaka - Agama anuyoga prakAzana, sAMDerAva, rAjasthAna, I.sa. 1972. sthAnAMgasUtra, saMskRta chAyA - hindI vivecanikA sahita, lekhaka - AtmArAmajI, prakAzaka AcArya zrI AtmArAma jaina prakAzana samiti, ludhiyAnA, I.sa. 1975. 9. sthAnAMgasUtra hindI anuvAda sahita, jinAgama graMthamAlA graMthAMka 7, prakAzaka Agama prakAzana samiti, bAvara, rAjasthAna I.sa.1975, tRtIya saMskaraNa I.sa. 2001. terApaMthI saMghanAM prakAzano- 1. gaMguttaLa, jaina vizvabhAratI, lADanuM, (rAjasthAna) thI prakAzita, I.sa. 1974. 2. kAM mULa - saMskRta chAyA - hindI anuvAda tathA vividha TippaNo sahita, saMpAdaka - muni nathamalajI (mahApraza), I.sa. 1976. A uparAMta sthAnAMga - samavAyAMganuM gujarAtI rUpAMtara aneka TippaNo sahita, saMpAdaka - dalasukhabhAI mAlavaNiyA, gujarAta vidyApITha, I.sa. 1955 amadAvAda - puMjAbhAI jaina graMthamAlA naM-23 Adi prakAzano paNa che. vartamAnakALamAM je.mUrtipUjaka saMghamAM 45 Agama A zabda atyaMta rUDha thaI gayo che, ane tenAM nAmo paNa nizcitaprAya che. chatAM, kharekhara AgamonI saMkhyA, vibhAgo tathA nAma Adi saMbaMdhamAM ghaNA ghaNA prAcIna samayathI bhinna bhinna vicAradhArAo cAlI ja Ave che. ane te ApaNe jANavI ja joIe. A hetuthI zrI mahAvIra jaina vidyAlaya - muMbaI - taraphathI vikrama saM. 2040 (I.sa. 1984) mAM naina nAma graMthamAnA prakhyA 7 rUpe prakAzita thayelA pAyaluDuM (prathama bhA:) mAM pU. A. pra. munirAjazrI puNyavijayajI mahArAjanuM vaktavya chapAyuM che te atyaMta upayogI samajIne te tathA te sAthe tenA saMpAdaka paM. amRtalAlabhAI bhojake lakhelI prastAvanAno prAraMbhika upayogI aMza tathA tisthatIya prIja mAM Avato AgamavAcanA tathA Agamaviccheda Adi saMbaMdhI pATha, saTIka samavAyAMganA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prakAzana samaye ApavAnI amArI bhAvanA che. sthAnAMganA dazamA adhyayanamAM sU. 747mAM saMghyAna - gaNitano ullekha Ave che. te saMbaMdhamAM jainavizvabhAratI-lADanuMthI prakAzita thayelA LuM sUtramAM chapAyeluM terApaMthI AcAryazrI nathamalajIe hindImAM lakheluM TippaNa trIjA pariziSTamAM uddhRta karIne ame ApyuM che, temaja A aMge vistRta vicAraNA karato hindI bhASAmAM eka nibaMdha anupama jaina evaM surezacaMdra agravAle lakhelo che ane te naina AmoM meM nihita nitIya adhyayana viSaya A zIrSakathI pArzvanAtha vidyApITha (vArANasI-5) thI prakAzita thayelA Aspects of Jainology Vol. I mAM pR.75 thI 88mAM chapAyelo che. te paNa pariziSTamAM TippaNomAM ahIM uddhRta karyo che. dhanyavAda :- zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI Agama jainagraMthamALAnA praNetA puNyanAmadheya A.pU.muzrI puNyavijayajI mahArAjane anekazaH vaMdana pUrvaka hRdayathI zraddhAMjalI arpaNa karUM chuM. dvAdazAranayacakranA saMzodhana-saMpAdana dvArA A saMzodhana-saMpAdana kSetramAM mane teo ja lAvyA hatA. prastAvanA svapU. AgamoddhAraka sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja ke jemanA bhagI2tha prayAsathI Agama Adi vizALa jaina sAhitya prakAzamAM AvyuM che, teozrIne paNa A prasaMge bhAvapUrvaka vaMdana karUM chuM. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA muMbaInA kAryavAhakoe AnA atyaMta dravyavyayasAdhya mudraNanI javAbadArI upADI che, ane amane sadA protsAhana ApyuM che. zrI siddhakSetra pAlitANA nagaramAM, vIsAnImAnI dharmazALAmAM, vikramasaMvat 2051, poSa suda dasama budhavAre 101 mA varSe tArIkha 11-1-1995nI rAtre 8-54 mInITe svargastha thayelAM mArAM parama upakArI paramapUjya mAtRzrI saMghamAtA sAdhvIjIzrI manoharazrIjI mahArAja ke jeo sva0 sAdhvIjIzrI lAbhazrIjI mahArAja (sarakArI upAzrayavALA)nAM bahena tathA ziSyA che, temanA satata AzIrvAda, e mArUM aMtaraMga baLa tathA mahAnamAM mahAn sadbhAgya che. mArA vayovRddha atyaMta vinIta prathama ziSya devatulya sva. munirAjazrI devabhadravijayajI ke jemano lolADA (zaMkhezvarajI tIrtha pAse) gAmamAM vikrama saMvat 2040mAM kArtika suda bIje, ravivAre (tA.6-11-83) sAMje cha vAge svargavAsa thayo hato, temanuM paNa A prasaMge khUbaja sadbhAvathI smaraNa karUM chuM. mArA ativinIta ziSya munizrI dharmacaMdravijayajI tathA temanA ziSya sevAbhAvI munirAjazrI puMDarIkaratnavijayajI, tapasvI munirAjazrI dharmaghoSavijayajI tathA munirAjazrI mahAvidehavijayajI A kAryamAM rAta-divasa atisahAyaka rahyA che. A graMthanA mudraNa AdimAM, hamaNAM amadAvAdamAM rahetA paNa mULa AdariyANAnA vatanI jItendrabhAI maNIlAla saMghavI tathA mAMDalanA vatanI azokabhAI bhAIcaMdabhAI saMghavIe Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jesalamera, pATaNa tathA khaMbhAtanA hastalikhita prAcInamAM prAcIna tADapatrIya prationA phoTA tathA jherokSa levA mATe te te sthAnanA TrasTanA kAryavAhakoe amane saMmati ApI ane anukULatA karI ApI che, te mATe temane ghaNA ghaNA dhanyavAda ghaTe che. A graMthanA saMzodhana-saMpAdanamAM mArA ziSyavarge khUba ja khUba sahakAra Apyo che. temaja mArAM saMsArI mAtRzrI saMghamAtA zatavarSAdhikA, sAdhvIjIzrI manoharazrIjI mahArAjanA paramasevikA ziSyAzrI sva. sAdhvIjIzrI sUryaprabhAzrIjInA ziSyA sAdhvIjIzrI jinendraprabhAzrIjIe AmAM ghaNo sahakAra Apyo che. ame je aneka aneka tADapatrI prationo upayoga karyo che, te badhI moTA bhAge phoTA rUpe che, athavA jherokSa rUpe che. phoTAnA jhINA jhINA akSaro vAMcavA, phoTA tathA jherokSa kopImAMthI te te sthaLonA pATho zodhI kADhavA, e sAmAnya rIte koInI kalpanAmAM paNa na AvI zake evuM ati kaSTadAyaka kAma che. A sAdhvIjIe zrutabhaktithI AvuM ghaNuM ghaNuM kAma atyaMta harSapUrvaka karyuM che. muphone vAMcavAmAM paNa khUba zrama ane jhINavaTabharI najara mAMgI le che. e kAma A sAdhvIjIe karyuM che tathA temanA parivAre paNa ghaNo ja ghaNo sahakAra vividha kAryomAM Apyo che, te mATe te ghaNA dhanyavAdane pAtra che. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI saMmatithI ja pU0 sAdhu-sAdhvIjI mahArAja tathA jJAnabhaMDAra Adine yathAyoga bheTa ApavA mATe A ja graMthanI traNaso kopIo zrI siddhi-bhuvana-manohara jaina TrasTa, amadAvAda tathA zrI jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara- vatI vadhAre kaDhAvelI che. A saMmati ApavA mATezrI mahAvIra jaina vidyAlayanA kAryavAhakone anekazaH abhinaMdana tathA dhanyavAda ghaTe che. A graMthanuM kampojhIMganuM jaTila kAma ajayabhAI sI. zAha saMcAlita zrI pArzva komyuTarsa (amadAvAda)nA vimalakumAra bipinacaMdra paTele haridvAra, sametazikharajI, nAkoDAjI, lolADA vagere dUra dUranA sthaLoe AvIne khaMtapUrvaka amArI samakSa karyuM che, te mATe te paNa dhanyavAdane pAtra che. A puNya kAryamAM deva-gurUkRpAe Ama vividha rIte sahAyaka sarvene mArA hajAro hArdika dhanyavAda ane abhinaMdana che. pUjyapAda anaMta upakArI pitAzrI gurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanA karakamaLamAM A graMtha rUpI puSpa mUkIne temanA dvArA jinavANIrUpI puSpathI jinezvara paramAtmAnI pUjA karIne Aje dhanyatA anubhavuM chuM. lolADA, (tA. samI, ji. pATaNa) pUjyapAda AcAryadevazrI vijayasiddhisUrIzvarapaTTAlaMkArauttara gujarAta, pina-38424ra. vikrama saM.2059, - pUjyapAda AcAryadevazrI vijaya meghasUrIzvaraziSyaAso sudi 10 (vijayAdazamI) pUjyapAda sadgurUdeva munirAjazrIbhuvanavijyAntavAsI ravivAra, tA.5-10-2003. muni jaMbUvijaya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrIsiddhAcalamaNDana-zrIRSabhadevasvAmine namaH / zrI zAntinAthasvAmine namaH / zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / zrI nAkoDApArzvanAthAya namaH / zrI mahAvIrasvAmine namaH / zrI gautamasvAmine namaH / zrI nAkoDAbhairavavIrAya namaH / zrI sadgurubhyo namaH / / kiJcit prAstAvikam / / atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM / - Ava0 ni0 92 / arihaMta paramAtmA artha kI dezanA dete haiM, aura gaNadhara bhagavAna usIke anusAra sUtroM kI racanA karate haiN| bhagavAna mahAvIra kI dezanA ke AdhAra se gaNadharabhagavaMto ne dvAdazAMgI (bAra aMga sUtroM) kI racanA kI thii| yaha dvAdazAMgI samasta jaina pravacana-jaina zAsana kI AdhAra zilA hai / dvAdazAMgI meM bhinna bhinna viSayoM kA vistAra se varNana kiyA gayA hai / isa meM yaha sthAnAMga tIsarA aMgasUtra hai| bArahavA~ aMga kA viccheda to do hajAra varSa pUrva ho gayA hai| gyAraha aMgasUtroM meM viSama kAla ke prabhAva se kucha hAni aura parivartana bhI huA hai / vallabhIpura meM bhagavAn devarddhigaNI kSamAzramaNa kI adhyakSatA meM vIranirvANa ke bAda 980 yA 993 varSa meM jo sUtravAcanA pustakArUDha- pustakameM lipIbaddha huI yahI vAcanA Aja vidyamAna hai| sthAnAMga sUtra ke aneka saMskaraNa prakAzita hue haiN| vikrama saMvat 2041 (isvI. 1985) meM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya se viziSTa saMskaraNa prakAzita huA hai| isa meM prAcIna-prAcInatama tADapatra evaM kAgaja para likhita aneka aneka pratioM ke AdhAra se saMzodhita pATha diyA hai| aneka pAdaTippana, pAThAntara, pariziSTa Adi se pariSkRta isa saMskaraNa meM prastAvanA Adi bhI vistAra se diyA hai| mUla sUtra graMthoM ko samajhane ke liye TIkA Adi vyAkhyA graMtha ati Avazyaka hai / sthAnAMga Adi nava aMgo kA aisA vivecana nahIM thA / isaliye vikramakI 12 vIM zatAbdI ke mahAvidvAn AcArya bhagavAn zrI abhayadevasUrijI mahArAja ne sthAnAMga Adi nava aMgasUtroM para TIkA likhI thii| isa se navAMgITIkAkAra ke nAma se ve atyaMta vikhyAta haiN| isa TIkA ko atyaMta prAcIna hastalikhita AdarzoM ke AdhAra se saMzodhana karane ke liye prAcInaprAcInatama tADapatralikhita jaisalamera, khaMbhAta evaM pATaNa ke AdarzoM kA upayoga kara ke yaha vikrama saMvat 1120 meM racita zrI abhayadevasUriviracita sthAnAMgasUtraTIkA kA tRtIya vibhAga Aja devaguru kRpA se hI prakAzita ho rahA hai isakA hameM baDA harSa hai| sthAnAMgasUtra ke daza adhyayana hai / TIkA sahita yaha grantha ati mahAkAya hone se tIna vibhAgo Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiJcat prAstAvikam 17 meM prakAzita kiyA hai| 1-2-3 adhyayanayukta prathama vibhAga, aura 4-5-6 adhyayanayukta dvitIya vibhAga kucha samaya pUrva hI prakAzita ho cuke haiN| Aja 7-8-9-10 adhyayanavAlA tRtIya vibhAga aneka pariziSToM ke sAtha prakAzita ho rahA hai| yaha antima vibhAga hai aura isa vibhAga meM saTIka sthAnAMga sUtra sampUrNa prakAzita ho jAtA hai| paramakRpAlu ananta ananta upakArI arihaMta paramAtmA evaM mere parama upakArI paramapUjya sadgurudeva evaM pitAzrI munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAja kI kRpA se hI yaha kArya saMpanna huA hai| ___ isa mahAna kArya meM mere ziSya munirAjazrI dharmacandravijayajI, puMDarIkaratnavijayajI, dharmaghoSavijayajI evaM mahAvidehavijayajIne bahuta sahayoga diyA hai| merI paramopakAriNI zatavarSAdhikAyu paramapUjya mAtA sAdhvIjI (jina kA mere upara apAra AzIrvAda hai) zrI manoharazrIjI mahArAja kI ziSyA paramasevikA sAdhvIjI zrI sUryaprabhAzrIjI mahArAja kI ziSyA sAdhvIjIzrI jinendraprabhAzrIjI ne isa virATa saMzodhana kArya meM ati ati sahayoga diyA hai| ___ isa kArya meM jinhoM ne bhinna bhinna rUpa se sahayoga diyA hai, una sabako merA hArdika abhinaMdana evaM dhanyavAda hai| prabhukI asIma kRpA se hI saMpanna isa graMthako prabhu ke karakamaloM meM samarpaNa kara Aja meM dhanyatA kA anubhava kara rahA huuN| lolADA (tA. samI), pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvarapaTTAlaMkAraji. pATaNa, uttara gujarAta pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayameghasUrIzvaraziSyaPin-384242 pUjyapAdasadgurudevamunirAjazrIbhuvanavijayAntevAsI vikramasaM0 2060, kArtikazukladvitIyA muni jambUvijayaH somavAra tA0 27-10-03 muni devabhadravijayasvargavAsadivasaH Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI siddhAcalamaNDana-zrI RSabhadevasvAmine namaH / zrI zAntinAthasvAmine namaH / zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / zrI nAkoDApArzvanAthAya namaH / zrI nAkoDAbhairavavIrAya namaH / zrI mahAvIrasvAmine namaH / zrI gautamasvAmine namaH / pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvarajIpAdapadmebhyo namaH / pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayameghasUrIzvarajIpAdapadyebhyo namaH / pUjyapAdasadgurudevamunirAjazrI bhuvanavijayajIpAdapadyebhyo namaH / Amukham / anantopakAriNAM paramakRpAlUnAM jinezvarANAM paramakRpayA paramopakAriNAM pitRcaraNAnAM sadgurudevAnAM pUjyapAda munirAjazrI bhuvanavijayajImahArAjAnAM ca paramakRpayA sAhAyyena ca sampanna paJcamagaNadharadevazrI sudharmasvAmiparamparayA''yAtasya zrI sthAnAGgasUtrasya pU.A.bha.zrI abhayadevasUriviracitayA vRttyA samalaGkRtaM saptamA-'STama-navama-dazamAdhyayanAtmakaM tRtIyaM vibhAgaM jainAgamarasikAnAM purato vinyasyanto vayamadyAmandamAnandamanubhavAmaH / yadatra vaktavyaM tat zrImahAvIravidyAlayena vikramasaMvat 2041 tame (I.sa.1985) varSe jaina-Agama-granthamAlAyAM granthAGka 3 rUpeNa prakAzitasya mUlamAtrasya sthAnAGgasUtrasya gUrjarabhASAnibaddhAyAM prastAvanAyAM TippaNeSu pariziSTeSu tathA saTIkasyAsya prathama-dvitIyatRtIyavibhAgAnAM gUrjarabhASAnibaddhAyAM prastAvanAyAM pariziSTAdiSu coktaprAyaM tata evAvagantavyam / yadavaziSTaM tat kimapi saTIkasya samavAyAGgasya prastAvanAyAM vakSyate / / ___ atra nava pariziSTAni yojitAni santi / tatra prathame pariziSTe sthAnAGgasUtrAntargatAnAM viziSTazabdAnAM sUciH, dvitIye pariziSTe sthAnAGgasUtrAntargatAnAM gAthArdhAnAmakArAdikrameNa sUciH, tRtIye pariziSTe tulanAdyAtmakAni vivaraNAtmakAni ca TippaNAni, caturthe pariziSTe tRtIye vibhAge sthAnAGgaTIkAyAmuddhRtAnAM sAkSipAThAnAM pRSThakrameNa sUciH, paJcame pariziSTe prathama-dvitIyatRtIyavibhAgeSu sthAnAGgaTIkAyAmudbhUtAnAM sarveSAmapi sAkSipAThAnAmakArAdikrameNa sUciH, SaSThe pariziSTe sthAnAGgaTIkAyAM nirdiSTAnAM tIrthakRdAdi-grantha-granthakRdAdi-grAma-nagara-dezAdInAM vizeSanAmnAM sUciH, saptame pariziSTe saTIkasthAnAGgasUtra-saMzodhanasampAdanopayuktAnAM granthAdInAM saGketAdInAM sUciH- ityevaM saptasu pariziSTeSu bahuvidhaM sUcyAdikaM vartate / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukham asmAbhiH saMzodhitAH sampAditAzca granthAH zRGkhalArUpeNa prakAzyante, ataH pUrvaM prakAziteSu saTIkeSu grantheSu yadazuddhyAdikamasmAkaM dRSTigocaratAmAyAtaM tadaSTame pariziSTe pradarzitam / navame pariziSTe sthAnAGgasUtre nirdiSTAnAM kSetrAdInAM citrANi santi / dhanyavAdaH- asya granthasya saMzodhane sampAdane ca yato yataH kimapi sAhAyakaM labdhaM tebhyaH sarvebhyo bhUyo bhUyo dhanyavAdAn vitarAmi / vizeSatastu ime smartavyAH- asyA jainAgamagranthamAlAyAH prakAzane bIjabhUtAH prerakAzca sva0 AgamaprabhAkarapUjyamunirAjazrI puNyavijayajImahAbhAgAH / taireva ca saMzodhana-sampAdanakSetre'haM yojitH| ataH kRtajJabhAvena vizeSeNa teSAM caraNayorvandanaM vidadhAmi / anekebhyo varSebhyaH prAk AgamoddhArakairAcAryazrI sAgarAnandasUribhiH mahAn grantharAziH mahatA mahatA parizrameNa jainasaMghasya purastAd mudrayitvA upanyastaH / samagro'pi jainasaMghaH tairupkRtH| atasteSAmapi caraNayoH vandanaM vidadhAmi / ___ paramopakAriNI paramapUjyA vikramasaMvat 2051 tame varSe zrI siddhakSetre pAlitANAnagare pauSazukladazamyAM divaMgatA zatAdhikavarSAyuSkA mama mAtA sAdhvIjIzrI manoharazrIrihalokaparalokakalyANakAribhirAzIrvacanairnirantaraM mama paramaM sAhAyakaM sarvaprakArairvidhatte / __lolADAgrAme vikramasaMvat 2040 kArtikazukladvitIyAdine divaMgato mamAntevAsI vayovRddho devatulyo munidevabhadravijayaH sadA me mAnasikaM balaM puSNAti / mamAtivinIto'ntevAsI munidharmacandravijayaH tacchiSyaH munipuNDarIkaratnavijayaH munidharmaghoSavijayazca anekavidheSu kAryeSu mahad mahat sAhAyakamanuSThitavantaH / / evameva mama mAtuH sAdhvIzrImanoharazriyaH ziSyAyAH sAdhvIzrIsUryaprabhAzriyaH ziSyayA sAdhvIzrIjinendraprabhAzriyA etadgranthasaMzodhanasambandhiSu sarvakAryeSu prabhUtaM prabhUtaM saahaaykmnusstthitm| zrImahAvIrajainavidyAlayasya kAryavAhakaiH mahatA dravyavyayena sAdhyasya etanmudraNAdikasya vyavasthA svIkRtA / atastebhyo'pi bhUyo bhUyo dhanyavAdAn vitarAmi / __etebhyaH sarvebhyo bhUyo bhUyo dhanyavAdA vitIryante / deva-gurupraNipAtapUrvakaM prabhupUjanam paramakRpAlUnAM paramezvarANAM devAdhidevazrI zakhezvarapArzvanAthaprabhUNAM paramopakAriNAM pUjyapAdAnAM pitRcaraNAnAM sadgurudevAnAM munirAjazrI bhuvanavijayajImahArAjAnAM ca kRpayA sAhAyyAccaiva saMpannaM kAryamidamiti teSAM caraNeSu anantazaH praNipAtaM vidhAya asmin grAme Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 Amukham mUlanAyakarUpeNa virAjamAnasya zrI zAntinAthasya bhagavataH karamakale'dya bhaktibharanirbharaNa hRdayena bhagavadvacanAtmakameva puSparUpametaM granthaM nidhAya anantazaH praNipAtapUrvakaM bhagavantaM zrI zAntinAthaM mahayAmyetena kusumena / lolADA (tA0 samI) ityAvedayatiji0 pATaNa, (uttara gujarAta) pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvarapaTTAlaMkAraPin-384242. pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayameghasUrIzvaraziSyavikrama saM0 2059, pUjyapAdasadgurudevamunirAjazrIbhuvanavijayAntevAsI AzvinakRSNadvAdazI, budhavAsaraH muni jambUvijayaH tA. 22-10-03 mAtRziSyAsUryaprabhAzriyaH svargavAsadivasaH Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FOREWORD It gives me immense pleasure, to place before the students and scholers who are interested in Jain canonical literture, the critical edition of the Sthananga-Sutra with the oldest available Sanskrit commentary composed by Acarya Abhayadevsuri in Vikrama-Samvat 1120. The text of the Sthananga-Sutra critically edited by us was already published by Mahavir Jain Vidyalaya in 1985 A.D. with variant readings in foot-notes and with many appendices etc. 1 The same text has been adopted here, though some slight changes have been made somewhere where it was important, moreover an old palm-leaf manuscript was found in Bhandarkar Oriental Research Institute, Pune, which is also consulted. In some cases it is unique. We have done some changes in the text according to this manuscript where it was quite necessary. Some variant readings have been given in the foot-notes from the same as To I To understand the text, the commentary is most necessary. So we have added the commentary composed by Acarya Sri Abhayadevsuri in Vikrama Samvat 1120. This is the oldest commentary. AbhayadevSuri commented on nine Angasutras, Viz. sthAnAGga, samavAyAGga, bhagavatI (vyAkhyAprajJapti), jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, antakRddazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa, vipAkazruta. So he is well-known as R. He is reputed as a great authority. The is devided in ten Adhyayanas. To understand the text, au quotes many verses or words from other authentic works, hence this commentary is like an occon. As this is a very big work, we have thought to publish it in three parts. The first part comprising 1-2-3 adhyayanas has already been published recently. The second part comprising 4-5-6 adhyayanas has also been already published. The third part comprising 7-8-9-10 adhyayanas is being published now and this entire exercise and Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FOREWORD adhyayanas of this work is accomplished with all relevant appendices. In editing this whole work, I have received a great help from my disciples namely muni dharmacandravijayajI, muni puNDarIkaratnavijayajI, muni dharmaghoSavijayajI and muni mahAvidehavijayajI. 2 sAdhvIjIzrI jinendraprabhAzrIjI who is the disciple of late sAdhvIjI zrI sUryaprabhAzrIjI who is the disciple of my late Rev. mother et gefa has also helped me very much in every way in critically editing this work. I am extremely grateful to all these. Lolada, (Ta.Sami, Dist.Patan.) Pin-384242. (Gujarat), INDIA October 29, 2003. Muni Jambuvijaya disciple of His Holiness Muniraja Sri Bhuvanavijayaji Maharaja Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana lekhaka : sthAnakavAsI AcArya devendramunijI zAstrI bhAratIya dharma, darzana, sAhitya aura saMskRti rUpI bhavya bhavana ke veda, tripiTaka aura Agama ye tIna mUla AdhAra-stambha haiM, jina para bhAratIya-cintana AdhRta hai| bhAratIya dharma, darzana, sAhitya aura saMskRti kI antarAtmA ko samajhane ke lie ina tInoM kA parijJAna Avazyaka hI nahIM, anivArya veda :- veda bhAratIya tattvadraSTA RSiyoM kI vANI kA apUrva va anUThA saMgraha hai| brAhmaNa dArzanika mImAMsaka vedoM ko sanAtana aura apauruSeya mAnate haiM / naiyAyika aura vaizeSika prabhRti dArzanika use IzvarapraNIta mAnate haiN| unakA yaha AghoSa hai ki veda Izvara kI vANI haiN| kintu Adhunika itihAsakAra vedoM kI racanA kA samaya antima rUpa se nizcita nahI kara sake haiM / vibhinna vijJoM ke vividha mata haiM, para yaha nizcita hai ki veda bhArata kI prAcIna sAhitya-sampadA hai / prArambha meM Rgveda, yajurveda aura sAmaveda ye tIna hI veda the| ataH unheM kedatrayI kahA gayA hai / usake pazcAt atharvaveda ko milAkara cAra veda bana gaye / brAhmaNa grantha va AraNyaka granthoM meM veda kI vizeSa vyAkhyA kI gaI hai| usa vyAkhyA meM karmakANDa kI pramukhatA hai| upaniSad vedoM kA antima bhAga hone se vaha vedAnta kahalAtA hai| usameM jJAnakANDa kI pradhAnatA hai / vedoM ko pramANabhUta mAnakara hI smRtizAstra aura sUtra-sAhitya kA nirmANa kiyA gayA / brAhmaNa paramparA kA jitanA bhI sAhitya nirmita huA hai, usa kA mUla srota veda hai / bhASA kI dRSTi se vaidika-vijJoM ne apane vicAro kI abhivyakti kA mAdhyama saMskRta ko banAyA hai aura usa bhASA ko adhika se adhika samRddha karane kA prayAsa kiyA hai| tripiTaka :- tripiTaka tathAgata buddha ke pravacanoM kA suvyavasthita saMkalana-Akalana hai, jisa meM AdhyAtmika, dhArmika, sAmAjika aura naitika upadeza bhare par3e haiN| bauddhaparamparA kA sampUrNa AcAravicAra aura vizvAsa kA kendra tripiTaka sAhitya hai / piTaka tIna haiM- suttapiTaka, vinayapiTaka, abhidhammapiTaka / suttapiTaka meM bauddhasiddhAntoM kA vizleSaNa hai, vinayapiTaka meM bhikSuoM kI paricaryA aura anuzAsana-sambandhI cintana hai aura abhidhammapiTaka meM tattvoM kA dArzanika-vivecana hai| Adhunika itihAsa-vettAoM ne tripiTaka kA racanAkAla bhI nirdhArita kiyA hai / bauddhasAhitya atyadhika vizAla hai / usa sAhitya ne bhArata ko hI nahIM, apitu cIna, jApAna, laMkA, varmA, kamboDiyA, thAIdeza Adi antarrASTrIya kSitija ko bhI prabhAvita kiyA hai| vaidikavijJoM ne vedoM kI bhASA saMskRta apanAI to buddha ne usa yuga kI janabhASA pAlI apanAI / pAlI bhASA apanAne se buddha janasAdhAraNa ke atyadhika lokapriya hue| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana jaina Agama :- "jina' kI vANI meM jisakI pUrNa niSThA hai, vaha jaina hai / jo rAga dveSa Adi AdhyAtmika zatruoM ke vijetA haiM, ve jina haiM / zramaNa bhagavAn mahAvIra jina bhI the, tIrthaMkara bhI the / ve yathArthajJAtA, vItarAga, Apta puruSa the / ve alaukika evaM anupama dayAlu the / unake hRdaya ke kaNa-kaNa meM, mana ke aNu-aNu meM karuNA kA sAgara kulAce mAra rahA thA / unhoMne saMsAra ke sabhI jIvoM kI rakSA rUpa dayA ke lie pAvana pravacana kiye / una pravacanoM ko tIrthaMkaroM ke sAkSAt ziSya zrutakevalI gaNadharoM ne sUtrarUpa meM Abaddha kiyA / vaha gaNipiTaka Agama hai| AcArya bhadrabAhu ke zabdoM meM yoM kaha sakate haiM, tapa, niyama, jJAna, rUpa vRkSa para ArUr3ha hokara anantajJAnI kevalI bhagavAn bhavya janoM ke vibodha ke lie jJAna-kusuma kI vRSTi karate haiM / gaNadhara apane buddhipaTa meM una kusumoM ko jhela kara pravacanamAlA gUMthate haiM / yaha Agama hai / jaina dharma kA sampUrNa vizvAsa, vicAra aura AcAra kA kendra Agama hai| Agama jJAna-vijJAna kA, dharma aura darzana kA, nIti aura AdhyAtmikacintana kA apUrva khajAnA hai / vaha aMgapraviSTa aura aMgabAhya ke rUpa meM vibhakta hai| nandIsUtra Adi meM usake sambandha meM vistAra se carcA hai / ___apekSA dRSTi se jaina Agama pauruSeya bhI haiM aura apauruSeya bhI / tIrthaMkara va gaNadhara Adi vyaktivizeSa ke dvArA racita hone se ve pauruSeya haiM aura pAramArthika-dRSTi se cintana kiyA jAya to satya tathya eka hai / vibhinna deza kAla va vyakti kI dRSTi se usa satya tathya kA AvirbhAva vibhinna rUpoM meM hotA hai| una sabhI AvirbhAvoM meM eka hI cirantana satya anusyUta hai| jitane bhI atIta kAla meM tIrthaMkara huye haiM, unhoMne AcAra kI dRSTi se ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha, sAmAyika, samabhAva, vizvavAtsalya aura vizvamaitrI kA pAvana saMdeza diyA hai| vicAra kI dRSTi se syAdvAda, anekAntavAda yA vibhajyavAda kA upadeza diyA / isa prakAra artha kI dRSTi se jaina Agama anAdi ananta haiM / samavAyAGga meM yaha spaSTa kahA hai - dvAdazAMga gaNipiTaka kabhI nahIM thA, aisA nahIM hai, yaha bhI nahIM hai ki kabhI nahIM hai, aura kabhI nahIM hogA, yaha bhI nahIM hai / vaha thA, hai aura hogaa| vaha dhruva hai, niyata hai, zAzvata hai, akSaya hai, avyaya hai, avasthita hai aura nitya hai| AcArAMga meM bhI kahA gayA hai ki jo arihaMta ho gaye haiM, jo abhI vartamAna meM haiM aura jo bhaviSya meM hoMge, una sabhI kA eka hI upadeza hai ki kisI bhI prANI bhUta jIva aura sattva kI hatyA mata karo / unake Upara apanI sattA mata jamAo / unheM gulAma mata banAo, unheM kaSTa mata do / yahI 1. "yad bhagavadbhiH sarvajJaiH sarvadarzibhiH paramarSibhirarhadbhistatsvAbhAvyAt paramazubhasya ca pravacanapratiSThApanaphalasya tIrthaMkaranAmakarmaNo'nubhAvAduktam, bhagavacchiSyairatizayavadbhistadatizayavAmbuddhisampannairgaNadharairdRbdhaM tadaGgapraviSTam // " - tattvArthasvopajJabhASya 1/20 // 2. "tavaniyamanANarukkhaM ArUDho kevalI amiyanANI / to muyai nANavuTiM bhaviyajaNavibohaNaTThAe / taM buddhimaeNa paDeNa gaNaharA gihiuM niravasesaM // " - Avazyakaniyukti gA0 89-90 / / 3. (ka) samavAyAMga-dvAdazAMga paricaya (kha) nandIsUtra, sUtra 57 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana 3 dharma dhruva hai, nitya hai, zAzvata hai aura vivekI puruSoM ne batAyA hai / isa prakAra jaina AgamoM meM pauruSeyatA aura apauruSeyatA kA sundara samanvaya huA hai / yahA~ para yaha spaSTa karanA Avazyaka hai ki tIrthaMkara artha rUpa meM upadeza pradAna karate haiM, ve artha ke praNetA haiM / usa artha ko sUtrabaddha karane vAle gaNadhara yA sthavira haiM / gaNadhara kevala dvAdazAMgI kI racanA karate haiM / aMgabAhya Agama kI racanA karane vAle sthavira haiM / 3 jisa tIrthaMkara ke jitane gaNadhara hote haiM, ve sabhI eka hI artha ko AdhAra banAkara sUtra kI racanA karate haiM / kalpasUtra kI sthavirAvalI meM zramaNa bhagavAn mahAvIra ke nau gaNa aura gyAraha gaNadhara / batAye haiM / upAdhyAya vinayavijaya jI ne gaNa kA artha eka vAcanA grahaNa karane vAlA 'zramaNasamudAya' kiyA hai / " aura gaNa kA dUsarA artha svayaM kA ziSya samudAya bhI hai / kalikAla sarvajJa AcArya hemacandra ne yaha spaSTa kiyA hai ki pratyeka gaNa kI sUtravAcanA pRthak pRthak thI / bhagavAn mahAvIra ke gyAraha gaNadhara aura nau gaNa the / nau gaNadhara zramaNa bhagavAn mahAvIra ke sAmane hI mokSa padhAra cUke the aura bhagavAn mahAvIra ke parinirvANa hote hI gaNadhara - indrabhUti gautama kevalI bana cuke the| sabhI ne apane-apane gaNa sudharmA ko samarpita kiye the, kyoMki ve sabhI gaNadharoM meM dIrghajIvI the ! " Aja jo dvAdazAMgI vidyamAna hai vaha gaNadhara sudharmA kI racanA hai / senaprazna grantha meM to AcArya ne yaha prazna uThAyA hai ki bhinna-bhinna vAcanA hone se gaNadharoM meM sAmbhogika sambandha thA yA nahIM ? aura una kI samAcArI meM ekarUpatA thI yA nahIM ? AcArya svayaM hI uttara diyA hai ki vAcanA-bheda hone se saMbhava hai samAcArI meM bheda ho / aura kathaMcit asAmbhogika sambandha ho / AgamatattvavettA muni jambUvijaya jI ne ' AvazyakacUrNi ko AdhAra banAkara isa tarka kA khaNDana kiyA hai / unhoMne tarka diyA hai ki yadi pRthaka-pRthak vAcanAoM ke AdhAra para dvAdazAMgI pRthak-pRthak thI to zvetAmbara aura digambara ke prAcIna granthoM meM isa kA ullekha honA 1. (ka) AcArAMga a0 4 sUtra 136 (kha) sUtrakRtAMga 2 / 1 / 15, 2/2/41 // 2. Avazyakaniryukti 192 // 3. (ka) vizeSAvazyakabhASya gA. 550 (kha) bRhatkalpabhASya gA. 144 (ga) tattvArthabhASya 1-20 (gha) sarvArthasiddhi 1-20 // 4. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ikkArasa gaNaharA hutthA / - kalpasUtra // 5. ekavAcaniko yatisamudAyo gaNaH / - kalpasUtra subodhikA vRtti // 6. " evaM racayatAM teSAM saptAnAM gaNadhArinAm / parasparamajAyanta vibhinnAH sUtravAcanAH / akampitA'calabhrAtroH zrImetAryaprabhAsayoH / parasparamajAyanta sadRkSA eva vAcanAH // zrI vIranAthasya gaNadhareSvekAdazasvapi / dvayordvayorvAcanayoH sAmyAdAsan gaNA nava // ' - triSaSTizalAkApuruSacaritra - parva 10, sarga 5, zloka 173 se 175 / / 7. "sAmissa jIvaMte Nava kAlagatA, jo ya kAlaM kareti so sudhammasAmissa gaNaM deti, iMdabhUtI sudhammo ya sAmimmi parinivvue prinivvutaa|" AvazyakacUrNi, pR. 339 / / 8. "tIrthaMkaragaNabhRtAM mitho bhinnavAcanatve'pi sAmbhogikatvaM bhavati na vA ? tathA sAmAcAryAdikRto bhedo bhavati na vA ? iti prazna uttaram - - gaNabhRtAM parasparaM vAcanAbhedena sAmAcAryA api kiyAn bhedaH sambhAvyate, tadbhede ca kathaMcidasAmbhogikatvamapi sambhAvyate / " - senaprazna, ullAsa 2, prazna 89 // 9 sUyagaDaMgasuta - prastAvanA, pRSTha 28 - 30 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana cAhie thA / para vaha nahIM hai / udAharaNa ke rUpa meM eka kakSA meM par3hane vAle vidyArthIoM ke eka hI prakAra ke pAThyagrantha hote haiM / par3hAne kI suvidhA kI dRSTi se eka hI viSaya ko pRthak-pRthak adhyApaka par3hAte haiM / pRthak-pRthak adhyApakoM ke par3hAne se viSaya koI pRthak nahIM ho jAtA / vaise hI pRthak-pRthak gaNadharoM ke par3hAne se sUtraracanA bhI pRthak nahIM hotI / AcArya jinadAsa gaNi mahattara ne bhI yaha spaSTa likhA hai ki dIkSA grahaNa karane ke pazcAt sabhI gaNadhara ekAnta sthAna meM jAkara sUtra kI racanA karate haiN| una sabhI ke akSara, pada aura vyaJjana samAna hote haiM / isa se bhI yaha spaSTa hai ki sabhI gaNadharoM kI bhASA eka sadRza thI / usameM pRthaktA nahIM thii| para jisa prAkRta bhASA meM sUtra race gaye the, vaha lokabhASA thii| isalie usameM ekarUpatA nirantara surakSita nahIM raha sktii| ___ jaina zramaNoM kI AcArasaMhitA prArambha se hI atyanta kaThina rahI hai| aparigraha unakA jIvanavrata hai| aparigraha mahAvrata kI surakSA ke lie AgamoM ko lipibaddha karanA, unhoMne ucita nahIM smjhaa| lipi kA parijJAna bhagavAn RSabhadeva ke samaya se hI cala rahA thA / 2 / kintu jaina Agama likhe nahIM jAte the| AtmArthI zramaNoM ne dekhA- yadi hama likheMge to hamArA aparigraha mahAvrata pUrNarUpa se surakSita nahIM raha sakegA, hama pustakoM ko kahA~ para rakheMge, Adi vividha dRSTiyoM se cintana kara use asaMyama kA kAraNa maanaa| para jaba yaha dekhA gayA ki kAla kI kAlIchAyA se vikSubdha ho aneka zrutadhara zramaNa svargavAsI bana gaye, zruta kI dhArA chinna-bhinna hone lagI, taba mUrdhanya manISiyoM ne cintana kiyA / yadi zrutasAhitya nahIM likhA gayA to eka dina vaha bhI A sakatA hai ki jaba sampUrNa zruta-sAhitya naSTa ho jAe / ataH unhoMne zruta-sAhitya ko likhane kA nirNaya liyA / jaba zruta sAhitya ko likhane kA nirNaya liyA gayA, taba taka bahuta sArA zruta vismRta ho cukA thA / pahale AcAryoM ne jisa zrutalekhana ko asaMyama kA kAraNa mAnA thA, use hI saMyama kA kAraNa mAnakara pustaka ko bhI saMyama kA kAraNa mAnA / yadi aisA nahIM mAnate, to rahA-sahA zruta bhI naSTa ho jAtA / isa taraha jaina Agama sAhitya ke vicchinna hone ke aneka kAraNa rahe haiN| bauddha sAhitya ke itihAsa kA paryavekSaNa karane para yaha spaSTa hotA hai ki tathAgata buddha ke upadeza 1. jadA ya gaNaharA savve pavvajitA tAhe kira eganisajjAe egArasa aMgANi coddasahiM coddasa puvvANi, evaM tA bhagavatA attho kahito, tAhe bhagavaMto egapAse sutaM kare (reM)ti taM akkharehiM padehiM vaMjaNehiM samaM, pacchA sAmI jassa jattiyo gaNo tassa tattiyaM aNujANati / AtIya suhammaM kareti, tassa mahallamAuyaM, etto titthaM hohiti tti|"-aavshykcuurnni|| 2. (ka) jambUdvIpaprajJaptivRtti (kha) kalpasUtra 195 // 3. (ka) dazavaikAlika cUrNi, pR.2 (kha) bRhatkalpaniyukti, 147, pR.21 (ga) vizeSazataka - 49 / / 4. "kAlaM puNa paDucca caraNakaraNaTThA avocchittinimittaM ca geNhamANassa potthae saMjamo bhavai / " - dazavaikAlika cUrNi, pR.21 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana ko vyavasthita karane ke lie aneka bAra saMgItiyA~ huiiN| usI taraha bhagavAn mahAvIra ke pAvana upadezoM ko punaH suvyavasthita karane ke lie AgamoM kI vAcanAe~ huiiN| zruta kI avirala dhArA Arya bhadrabAhu taka calatI rhii| ve antima zrutakevalI the / jaina zAsana ko vIra nirvANa kI dvitIya zatAbdI ke madhya duSkAla ke bhayaMkara vAtyAcakra se jUjhanA par3A thaa| anukUla-bhikSA ke abhAva meM aneka zrutasampanna muni kAlakavalita ho gae the / duSkAla samApta hone para vicchinna zruta ko saMkalita karane ke lie vIra nirvANa 160 (vi.pU.310) ke lagabhaga zramaNa-saMgha pATaliputra (magadha) meM ekatrita huaa| isa sammelana kA sarvaprathama ullekha "titthogAlI'1 meM prApta hotA hai| usake bAda ke bane hue aneka granthoM meM bhI isa vAcanA kA ullekha hai / magadha jaina-zramaNoM kI pracArabhUmi thI, kintu dvAdazavarSIya duSkAla ke kAraNa zramaNoM ko magadha chor3a kara samudra-kinAre jAnA par3A / zramaNa kisa samudra taTa para pahuMce isakA spaSTa ullekha nahIM hai| kitane hI vijJoM ne dakSiNI samudra taTa para jAne kI kalpanA kI hai| para magadha ke sannikaTa baMgopasAgara (baMgAla kI khAr3I) bhI hai, jisa ke kinAre uDIsA avasthita hai / vaha sthAna bhI ho sakatA hai| duSkAla ke kAraNa sannikaTa hone se zramaNa saMgha kA vahAM jAnA saMbhava lagatA hai / pATaliputra meM sabhI zramaNoM ne milakara eka-dUsare se pUchakara prAmANika rUpa se gyAraha aMgo kA pUrNataH saMkalana usa samaya kiyA / pATaliputra meM jitane bhI zramaNa ekatrita hue the, unameM dRSTivAda kA parijJAna kisI zramaNa ko nahIM thA / dRSTivAda jaina AgamoM kA atyanta mahattvapUrNa bhAga thA, jisakA saMkalana kiye binA aMgoM kI vAcanA apUrNa thI / dRSTivAda ke ekamAtra jJAtA bhadrabAhu the / Avazyaka-cUrNi ke anusAra ve usa samaya nepAla kI pahAr3iyoM meM mahAprANa dhyAna kI sAdhanA kara rahe the| saMgha ne Agama-nidhi kI surakSA ke lie zramaNasaMghATaka ko nepAla preSita kiyaa| zramaNoM ne bhadrabAhu se prArthanA kI- 'Apa vahA~ padhAra kara zramaNoM ko dRSTivAda kI jJAna-rAzi se lAbhAnvita kareM / ' bhadrabAhu ne sAdhanA meM vikSepa samajhate hue prArthanA ko asvIkAra kara diyA / _ "titthogAlIya" ke anusAra bhadrabAhu ne AcArya hote hue bhI saMgha ke dAyitva se udAsIna hokara kahA - 'zramaNo ! merA AyuSya kAla kama raha gayA hai| itane svalpa samaya meM maiM dRSTivAda kI vAcanA dene meM asamartha hU~ / AtmahitArtha maiM apane Apako samarpita kara cukA hU~ / ataH saMgha ko vAcanA dekara kyA karanA hai ?'6 isa nirAzAjanaka uttara se zramaNa uttapta hue| unhoMne punaH nivedana 1. titthogAlI, gAthA 714 / / 2. (ka) AvazyakacUrNi bhAga-2, pR.187 (kha) pariziSTa parva-sarga-9, zloka 5559 // 3. AvazyakacUrNi, bhAga do, patra 187 / / 4. "aha bArasavArisio, jAo kUro kayAi dukkAlo / savvo sAhusamUho, tao gao katthaI koI // 22 // taduvarame so puNaravi, pADaliputte samAgao vihiyA / saMgheNaM suyavisayA ciMtA kiM kassa atthitti / / 23 / / jaM jassa Asi pAse uddesajjhayaNagAi taM savvaM / saMghaDiyaM ekkArasaMgAiM taheva ThaviyAI // 24 // " - upadezamAlA, vizeSavRtti patrAMka 241 / / 5. "nepAlavattaNIe ya bhaddabAhusAmI acchaMti cauddspuvii|" - AvazyakacUrNi, bhAga-2, pR.187 // 6. "so bhaNati eva bhaNie, asiTTha kiliTThaeNaM vayaNeNaM / na hu tA ahaM samattho, iNhiM bhe vAyaNaM dAuM / appaTTe Auttassa majjha kiM vAyaNAe kAyavvaM / evaM ca bhaNiyamettA rosassa vasaM gayA sAha // " - titthogAlI-gAthA 728, 729 / / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana kiyA- 'saMgha kI prArthanA ko asvIkAra karane para Apako kyA prAyazcita lenA hogA ?'1 AvazyakacUrNi' ke anusAra Aye huye zramaNa-saMghATaka ne koI nayA prazna upasthita nahIM kiyA, vaha punaH lauTa gyaa| usane sArA saMvAda saMgha ko khaa| saMgha atyanta vikSubdha huA / kyoMki bhadrabAhu ke atirikta dRSTivAda kI vAcanA dene meM koI bhI samartha nahIM thA / punaH saMgha ne zramaNa-saMghATaka ko nepAla bhejA / unhoMne nivedana kiyA - bhagavan ! saMgha kI AjJA kI avajJA karane vAle ko kyA prAyazcitta AtA hai ? prazna sunakara bhadrabAhu gambhIra ho gye| unhoMne kahA- jo saMgha kA apamAna karatA hai, vaha zrutanihnava hai / saMgha se bahiSkRta karane yogya hai / zramaNa-saMghATaka ne punaH nivedana kiyA- Apane bhI saMgha kI bAta ko asvIkRta kiyA hai, Apa bhI isa daNDa ke yogya haiM ? "titthogAliya' meM prastuta prasaMga para zramaNa-saMgha ke dvArA bAraha prakAra ke saMbhoga viccheda kA bhI varNana hai| AcArya bhadrabAhu ko apanI bhUla kA parijJAna ho gyaa| unhoMne madhura zabdoM meM kahA- maiM saMgha kI AjJA kA sammAna karatA huuN| isa samaya maiM mahAprANa kI dhyAna-sAdhanA meM saMlagna huuN| prastuta dhyAna sAdhanA se caudaha pUrva kI jJAna-rAzi kA muhUrta mAtra meM parAvartana kara lene kI kSamatA A jAtI hai| abhI isakI sampannatA meM kucha samaya avazeSa hai / ataH maiM Ane meM asamartha hUM / saMgha pratibhAsampanna zramaNoM ko yahA~ preSita kare / maiM unheM sAdhanA ke sAtha hI vAcanA dene kA prayAsa kruuNgaa| ___"titthogAliya'4 ke anusAra bhadrabAhu ne kahA- maiM eka apavAda ke sAtha vAcanA dene ko taiyAra hUM / AtmahitArtha, vAcanA grahaNArtha Ane vAle zramaNa-saMgha meM bAdhA utpanna nahIM kruuNgaa| aura ve bhI mere kArya meM bAdhaka na baneM / kAyotsarga sampanna kara bhikSArtha Ate-jAte samaya aura rAtri meM zayana-kAla ke pUrva unheM vAcanA pradAna karatA rahUMgA / "tathAstu' kaha vandana kara vahA~ se ve prasthita huye / saMgha ko saMvAda sunAyA / saMgha ne mahAn medhAvI udyamI sthUlabhadra Adi ko dRSTivAda ke adhyayana ke lie preSita kiyaa| pariziSTa parva ke anusAra pAMca sau zikSArthI nepAla pahuMce the| "titthogAliya'6 ke anusAra zramaNoM kI saMkhyA pandraha sau thii| inameM pAMca sau zramaNa zikSArthI the aura hajAra zramaNa paricaryA karane vAle the / AcArya bhadrabAhu pratidina unheM sAta vAcanA karate the / eka vAcanA bhikSAcaryA se Ate samaya, 1. "eva bhaNaMtassa tuhaM ko daMDo hoI taM munnsu|" - titthogAlI 730 / / 2. "taM te bhaNaMti dukkAlanimittaM mahApANaM paviThTho mi to na jAti vAyaNaM dAtuM / " - AvazyakacUrNi, bhAga-2, patrAMka 187 // 3. "tehiM aNNovi saMghADao visajjito, jo saMghassa ANaM atikkamati tassa ko daMDo ? to akkhAI- ugghADijaI / te bhaNaMti mA ugghADeha, peseha mehAvI, satta paDipucchagANi demi / " -AvazyakacUrNi, bhAga-2, patrAMka 187 / / 4. "ekkeNa kAraNeNaM, icchaM bhe vAyaNaM dAuM / appaTTe Autto, paramaDhe suTTha dANi ujjutto / na vi haM vAhariyavvo, ahaM pi navi vaahrissaami|| pAriyakAussaggo, bhattadvitto va ahava sajjhAe / niMto va aiMto vA evaM bhe vAyaNaM dAhaM // " -titthogAlI, gAthA 735, 736 // 5. pariziSTa parva, sarga 9, gAthA 70 // 6. titthogAlI gAthA 738, 739 / / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana tIna vAcanA vikAla velA meM aura tIna vAcanA pratikramaNa ke pazcAt rAtri meM pradAna karate the| dRSTivAda atyanta kaThina thA / vAcanA pradAna karane kI gati manda thI / medhAvI muniyoM kA dhairya dhvasta ho gyaa| cAra sau ninyAnavai zikSArthI muni vAcanA-krama ko chor3akara cale gaye / sthUlabhadra muni niSThA se adhyayana meM lage rhe| ATha varSa meM unhoMne ATha pUrvo kA adhyayana kiyA / ATha varSa ke lambe samaya meM bhadrabAhu aura sthUlabhadra ke bIca kisI bhI prakAra kA ullekha nahIM miltaa| eka dina sthUlabhadra se bhadrabAhu ne pUchA- 'tumhe bhikSA evaM svAdhyAya yoga meM kisI bhI prakAra kA koI kaSTa to nahIM hai ?' sthUlabhadra ne nivedana kiyA- 'mujhe koI kaSTa nahIM hai / para jijJAsA hai ki maiMne ATha varSoM meM kitanA adhyayana kiyA hai ? aura kitanA avaziSTa hai ?' bhadrabAhu ne kahA- 'vatsa! sarasoM jitanA grahaNa kiyA hai, aura meru jitanA bAkI hai / dRSTivAda ke agAdha jJAnasAgara se abhI taka tuma bindumAtra pAye ho / ' sthUlabhadra ne punaH nivedana kiyA- 'bhagavan ! maiM hatotsAha nahIM hUM, kintu mujhe vAcanA kA lAbha svalpa mila rahA hai / Apake jIvana kA sandhyAkAla hai, itane kama samaya meM vaha virATa jJAna rAzi kaise prApta kara sakU~gA ?' bhadrabAhu ne AzvAsana dete hue kahA - 'vatsa ! cintA mata karo / merA sAdhanAkAla sampanna ho rahA hai| aba maiM tumheM yatheSTa vAcanA duuNgaa|' unhoMne do vastu kama dazapUrvo kI vAcamA grahaNa kara lI / titthogAliya ke anusAra dazapUrva pUrNa kara liye the aura gyArahaveM pUrva kA adhyayana cala rahA thaa| sAdhanAkAla sampanna hone para Arya bhadrabAhu sthUlabhadra ke sAtha pATaliputra Aye / yakSA Adi sAdhviyA~ vandanArtha gaIM / sthUlabhadra ne camatkAra pradarzita kiyaa| jaba vAcanA grahaNa karane ke liye sthUlabhadra bhadrabAhu ke pAsa pahuMce to unhoMne kahA'vatsa ! jJAna kA ahaM vikAsa meM bAdhaka hai| tuma ne zakti kA pradarzana kara apane Apa ko apAtra siddha kara diyA hai| aba tuma Age kI vAcanA ke liye yogya nahIM ho / ' sthUlabhadra ko apanI pramAdavRtti para atyadhika anutApa huA / caraNoM meM gira kara kSamAyAcanA kI aura kahA- punaH aparAdha kA Avartana nahIM hogaa| Apa majhe vAcanA pradAna kareM / prArthanA svIkRta nahIM haI / sthUlabhadra ne nivedana kiyA- maiM para-rUpa kA nirmANa nahIM karUMgA, avaziSTa cAra pUrva jJAna dekara merI icchA pUrNa kareM / sthUlabhadra ke atyanta Agraha para cAra pUrvo kA jJAna isa apavAda ke sAtha denA svIkAra kiyA ki avaziSTa cAra pUrvo kA jJAna Age kisI ko bhI nahIM de sakegA / dazapUrva taka unhoMne artha se grahaNa kiyA thA aura zeSa cAra pUrvo kA jJAna zabdazaH prApta kiyA thA / upadezamAlA vizeSavRtti, AvazyakacUrNi, titthogAliya, pariziSTaparva, prabhRti granthoM meM kahIM saMkSepa meM aura kahIM vistAra se varNana hai| 1. "zrIbhadrabAhupAdAnte sthUlabhadro mahAmatiH / pUrvANAmaSTakaM varSerapAThIdaSTabhirbhRzam // " -pariziSTa parva, sarga-9, zloka81 / / 2. "dRSTvA siMhaM tu bhItAstAH sUrimetya vyajijJapan / jyeSThAryaM janase siMhastatra so'dyApi tiSThati / / " -pariziSTa parva, sarga-9, zloka- 81 / / 3. "aha bhaNai thUlabhaddo annaM rUvaM na kiMci kAhAmo / icchAmi jANiuM je, ahayaM cattAri puvvAI / / " -titthogAlI painnA - 800 / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana digambara sAhitya ke ullekhAnusAra duSkAla ke samaya bAraha sahasra zramaNoM ne parivRta hokara bhadrabAhu ujjaina hote huye dakSiNa kI ora bar3he aura samrATa candragupta ko dIkSA dI / yahA~ para yaha bhI smaraNa rakhanA hogA ki nepAla jAkara yoga kI sAdhanA karane vAle bhadrabAhu aura ujjaina hokara dakSiNa kI ora bar3hane vAle bhadrabAhu, eka vyakti nahIM ho sakate / donoM ke lie caturdazapUrvI likhA gayA hai| yaha ucita nahIM hai| itihAsa ke lambe antarAla meM isa tathya ko donoM paramparAeM svIkAra karatI haiN| prathama bhadrabAhu kA samaya vIra-nirvANa kI dvitIya zatAbdI hai to dvitIya bhadrabAhu kA samaya vIra-nirvANa kI pAMcavIM zatAbdI ke pazcAt hai / prathama bhadrabAhu caturdaza pUrvI aura cheda sUtroM ke racanAkAra the / dvitIya bhadrabAhu varAhamihira ke bhrAtA the / rAjA candragupta kA sambandha prathama bhadrabAhu ke sAtha na hokara dvitIya bhadrabAhu ke sAtha hai| kyoMki prathama bhadrabAhu kA svargavAsakAla vIra nirvANa eka sau sattara (170) ke lagabhaga hai| eka sau pacAsa varSIya nanda sAmrAjya kA uccheda aura maurya zAsana kA prArambha vIra-nirvANa do sau dasa ke Asa-pAsa hai / dvitIya bhadrabAhu ke sAtha candragupta avantI kA thA, pATaliputra kA nahIM / AcArya devasena ne candragupta kI dIkSA dene vAle bhadrabAhu ke lie zrutakevalI vizeSaNa nahIM diyA hai kintu nimittajJAnI vizeSaNa diyA hai| zvetAmbara paramparA ke anusAra bhI ve nimittavettA the / samrATa candragupta ke solaha svapnoM kA phalAdeza batAne vAle ve bhadrabAhu hI hone cAhie / mauryazAsaka candragupta aura avantI ke zAsaka candragupta aura donoM bhadrabAhu kI jIvana ghaTanAoM meM eka sadRza nAma hone se saMkramaNa ho gayA hai| titthogAliya ke adhyayana se yaha spaSTa hai ki pATaliputra meM aMga-sAhitya kI vAcanA huI thii| vahAM aMgabAhya AgamoM kI vAcanA ke sambandha meM kucha bhI nirdeza nahIM hai| isakA artha yaha nahIM hai ki aMgabAhya Agama usa samaya nahIM the / zvetAmbara mAnyatA ke anusAra aMgabAhya AgamoM kI racanAeM pATaliputra kI vAcanA ke pahale hI ho cukI thiiN| kyoMki vIra-nirvANa (84) causaTha meM zayyambhava jaina zramaNa bane the aura vIra-nirvANa 75 meM ve AcArya pada se alaMkRta hue the| unhoMne apane putra alpAyuSya muni maNaka ke lie AtmapravAda se dazavaikAlika sUtra kA nirvRhaNa kiyA / vIra-nirvANa ke 80 varSa bAda isa mahattvapUrNa sUtra kI racanA huI thI / svayaM bhadrabAhu ne bhI chedasUtroM kI racanAeM kI thIM, usa samaya vidyamAna the / para ina granthoM kI vAcanA ke sambandha meM koI saMketa nahIM hai| pATaliputra kI vAcanA ke sambandha meM digambara prAcIna sAhitya meM kahIM ullekha nahIM hai / yadyapi donoM hI paramparAeM bhadrabAhu ko apanA ArAdhya mAnatI haiM / AcArya bhadrabAhu ke zAsanakAla meM do 1. "vaMdAmi bhaddabAhuM pAINaM cariyaM sagalasuyanANiM / suttassa kAragamisiM dasAsu kappe ya vavahAre // " - dazAzrutaskandhaniyukti, gAthA 1 // 2. "Asi ujjeNINayare, Ayariyo bhaddabAhuNAmeNa / jANiyaM suNimittadharo, bhaNiyo saMgho Niyo tenn|| -bhAvasaMgraha // 3. "siddhAntasAramRddhRtyAcAryaH zayyambhavastadA / dazavaikAlikaM nAma, zrutaskandhamudAharat / / - pariziSTaparva, sarga 5, zloka 85 / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana 9 vibhinna dizAoM meM bar3hatI huI zvetAmbara aura digambara paramparA ke AcAryoM kI nAmazRGkhalA eka kendra para A pahuMcI thI / aba punaH vaha zRGkhalA vizRGkhalita ho gayI thI / dvitIya vAcanA :- AgamasaMkalana kA dvitIya prayAsa vIra- nirvANa 300 se 330 ke bIca huA / samrATa khAravela ur3IsA prAnta ke mahApratApI zAsaka / una kA apara nAma " mahAmeghavAhana" thA / unhoMne apane samaya meM eka bRhad jaina sammelana kA Ayojana kiyA thA, jisameM aneka jaina bhikSu, AcArya, vidvAna tathA viziSTa upAsaka sammilita hue the / samrATa khAravela ko unake kAryoM kI prazasti ke rUpa meM "dhammarAja", "bhikkhurAja", " khemarAja" jaise viziSTa zabdoM se sambodhita kiyA gayA hai / hAthI guphA (ur3IsA) ke zilAlekha meM isa sambandha meM vistAra se varNana hai / himavanta sthavirAvalI ke anusAra mahAmeghavAhana, bhikSurAja khAravela samrATa ne kumArI parvata para eka zramaNa sammelana kA Ayojana kiyA thA / prastuta sammelana meM mahAgiri - paramparA ke balissaha, bauddhiliGga, devAcArya, dharmasenAcArya, nakSatrAcArya, prabhRti do sau jinakalpatulya utkRSTa sAdhanA karane vAle zramaNa tathA Arya susthita, Arya supratibaddha, umAsvAti, zyAmAcArya, prabhRti tIna sau sthavirakalpI zramaNa the / AryA poiNI prabhRti 300 sAdhviyA~, bhikhurAya, cUrNaka, selaka, prabhRti 700 zramaNopAsaka aura pUrNamitrA prabhRti 700 upAsikAe~ vidyamAna thIM / balissaha, umAsvAti, zyAmacArya prabhRti sthavira zramaNoM ne samrATa khAravela kI prArthanA ko sanmAna dekara sudharmA - racita dvAdazAMgI kA saMkalana kiyA / use bhojapatra, tADapatra aura valkala para lipibaddha karAkara Agama vAcanA ke aitihAsika pRSThoM meM eka navIna adhyAya jor3A / prastuta vAcanA bhuvanezvara ke nikaTa kumAragiri parvata para, jo vartamAna meM khaNDagiri udayagiri parvata ke nAma se vizruta hai, vahA~ * huI thI, jahA~ para aneka jaina guphAeM haiM jo kaliMga nareza khAravela mahAmeghavAhana ke dhArmika jIvana kI paricAyikA haiM / isa sammelana meM Arya susthita aura supratibuddha donoM sahodara bhI upasthita the| kaliMgAdhipa bhikSurAja ne ina donoM kA vizeSa sammAna kiyA thA / himavanta therAvalI ke atirikta anya kisI jaina grantha meM isa sambandha meM ullekha nahIM hai / khaNDagiri aura udayagiri meM isa sambandha meM jo vistRta lekha utkIrNa hai, usase spaSTa parijJAta hotA hai ki unhoMne Agama-vAcanA ke lie sammelana kiyA thA / tRtIya vAcanA :- AgamoM ko saMkalita karane kA tRtIya prayAsa vIra - nirvANa 827 se 840 ke madhya huA / vIra - nirvANa kI navamI zatAbdI meM puna: dvAdazavarSIya duSkAla se zruta-vinAza kA bhISaNa AghAta jaina zAsana ko lagA / zramaNa - jIvana kI maryAdA ke anukUla AhAra kI prApti atyanta kaThina ho gayI / bahuta-se zrutasampanna zramaNa kAla ke aMka meM samA gaye / sUtrArthagrahaNa, parAvarttana 1. "suTThiyasupaDibuddhe, ajje dunne vi te nama'sAmi / bhikkhurAyakaliMgAhiveNa sammANie jiTThe // " - himavaMta sthavirAvalI, gA. 10 // 2. (ka) jarnala Apha dI bihAra eNDa ur3IsA risarca sosAyaTI, - bhAga 13, pR. 336 (kha) jaina sAhitya kA bRhad itihAsa, bhAga 1, pR. 82 (ga) jainadharma ke prabhAvaka AcArya, -sAdhvI saMghamitrA, pR.10-11 // . Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana ke abhAva meM zruta-saritA sUkhane lgii| ati viSama sthiti thI / bahuta sAre muni sudUra pradezoM meM viharaNa karane ke lie prasthita ho cuke the| duSkAla kI parisamApti ke pazcAt mathurA meM zramaNasammelana huA / prastuta sammelana kA netRtva AcArya skandila ne saMbhAlA / zrutasampanna zramaNoM kI upasthita se sammelana meM cAra cA~da laga gye| prastuta sammelana meM madhumitra, gandhahasti, prabhRti 150 zramaNa upasthita the / madhumitra aura skandila ye donoM AcArya AcArya siMha ke ziSya the| AcArya gandhahastI madhumitra ke ziSya the / inakA vaiduSya utkRSTa thA / aneka vidvAn zramaNoM ke smRtapAThoM ke AdhAra para Agama-zruta kA saMkalana huA thaa| AcArya skandila kI preraNA se gandhahastI ne gyAraha aMgoM kA vivaraNa likhA / mathurA ke osavAla vaMzaja suzrAvaka osAlaka ne gandhahastI-vivaraNa sahita sUtroM ko tADapatra para uTTaGkita karavA kara nigranthoM ko samarpita kiyaa| AcArya gandhahastI ko brahmadIpika zAkhA meM mukuTamaNi mAnA gayA hai| prabhAvakacarita ke anusAra AcArya skandila jaina zAsana rUpI nandanavana meM kalpavRkSa ke samAna haiN| samagra zrutAnuyoga ko aMkurita karane meM mahAmegha ke samAna the / cintAmaNi ke samAna ve iSTavastu ke pradAtA the / 2 yaha AgamavAcanA mathurA meM hone se mAthurI vAcanA kahalAyI / AcArya skandila kI adhyakSatA meM hone se skandilI vAcanA ke nAma se ise abhihita kiyA gayA / jinadAsa gaNI mahattara ne yaha bhI likhA hai ki duSkAla ke krUra AghAta se anuyogadhara muniyoM meM kevala eka skandila hI baca pAye the / unhoMne mathurA meM anuyoga kA pravartana kiyA thA / ataH yaha vAcanA skandilI nAma se vizruta huii| prastuta vAcanA meM bhI pATaliputra kI vAcanA kI taraha kevala aMgasUtroM kI hI vAcanA huI / kyoMki nandIsUtra kI cUrNi' meM aMgasUtroM ke lie kAlika zabda vyavahRta huA hai| aMgabAhya AgamoM kI vAcanA yA saMkalanA kA isa samaya bhI prayAsa huA ho, aisA puSTa pramANa nahIM hai / pATaliputra meM jo aMgoM kI vAcanA huI thI use hI punaH vyavasthita karane kA prayAsa kiyA gayA thA / nandIsUtra ke anusAra vartamAna meM jo Agama vidyamAna haiM ve mAthurI vAcanA ke anusAra haiN| pahale jo vAcanA huI thI, vaha pATaliputra meM huI thI, jo bihAra meM thA / usa samaya bihAra jainoM kA kendra rahA thaa| 1. "ittha dUsahadubbhikkhe duvAlasavArisie niyatte sayalasaMgha melia AgamANuogo pavattio khaMdilAyariyeNa / " -vividha tIrthakalpa, pR.19 // 2. "pArijAto'pArijAto jainazAsananandane / sarvazrutAnuyogaTTha-kandakandalanAmbudaH // vidyAdharavarAmnAye cintAmaNiriveSTadaH / AsIcchrIskandilAcAryaH pAdaliptaprabhoH kule // " - prabhAvakacarita, pR.54|| 3. "aNNe bhaNaMti jahA-suttaM Na NaTuM, tammi dubbhikkhakAle je aNNe pahANA aNuogadharA te viNaTThA, ege khaMdilAyarie saMthare, teNa madhurAe aNuogo puNo sAdhUNaM pavattito tti mathurA vAyaNA bhaNNati / " -nandIcUrNi, gA. 32, pR.9 / / 4. "ahavA kAliyaM AyArAdi suttaM taduvadeseNaM saNNI bhaNNati / " -nandIcUrNi gA. 32 pR.9 // 5. "jesi imo aNuogo, payarai ajjAvi aDDabharahammi / bahunagaraniggayajaso te vaMde khaMdilAyarie // " -nandIsUtra, gA.32 / / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana kintu mAthurI vAcanA ke samaya bihAra se haTakara uttara pradeza kendra ho gayA thaa| mathurA se hI kucha zramaNa dakSiNa kI ora Age bar3he the| jisakA sUcana hameM dakSiNa meM vizruta mAthurI saMgha ke astitva se prApta hotA hai / nandIsUtra kI cUrNi aura malayagiri vRtti ke anusAra yaha mAnA jAtA hai ki durbhikSa ke samaya zrutajJAna kucha bhI naSTa nahIM huA thA / kevala AcArya skandila ke atirikta zeSa anuyogadhara zramaNa svargastha ho gaye the / etadartha AcArya skandila ne punaH anuyoga kA pravartana kiyA, jisase sampUrNa anuyoga skandila-sambandhI mAnA gayA / caturtha vAcanA :- jisa samaya uttara-pUrva aura madhya bhArata meM vicaraNa karane vAle zramaNoM kA sammelana mathurA meM huA thA, usI samaya dakSiNa aura pazcima meM vicaraNa karane vAle zramaNoM kI eka vAcanA vIranirvANa saMvat 827 se 840 ke Asa-pAsa vallabhI meM AcArya nAgArjuna kI adhyakSatA meM sampanna huI / ise 'vallabhIvAcanA' yA 'nAgArjunIyavAcanA' kI saMjJA milii| isa vAcanA kA ullekha bhadrezvara racita kahAvalI grantha meM milatA hai, jo AcArya haribhadra ke bAda huye / smRti ke AdhAra para sUtra-saMkalanA hone ke kAraNa vAcanAbheda raha jAnA svAbhAvika thaa| paNDita dalasukha mAlavaNiyA ne prastuta vAcanA ke sambandha meM likhA hai "kucha cUrNiyoM meM nAgArjuna ke nAma se pAThAntara milate haiN| paNNavaNA jaise aMgabAhya satra meM bhI pAThAntara kA nirdeza hai| ata eva anumAna kiyA gayA ki nAgArjuna ne bhI vAcanA kI hogii| kintu itanA to nizcita rUpa se kahA jA sakatA hai ki maujUdA aMga Agama mAthurIvAcanAnusArI haiM, yaha tathya hai| anyathA pAThAntaroM meM skandila ke pAThAntaroM kA bhI nirdeza milatA |aNg aura anya aMgabAhya granthoM kI vyaktigata rUpa se kaI vAcanAeM honI cAhie thIM / kyoMki AcArAMga Adi Agama sAhitya kI cUrNiyoM meM jo pATha milate haiM unase bhinna pATha TIkAoM meM aneka sthAnoM para milate haiN| jisase yaha to siddha hai ki pATaliputra kI vAcanA ke pazcAt samaya-samaya para mUrdhanya manISI AcAryoM ke dvArA vAcanAe~ hotI rahI haiN| udAharaNa ke rUpa meM hama praznavyAkaraNa ko le sakate haiN| samavAyAGga meM praznavyAkaraNa kA jo paricaya diyA gayA hai, vartamAna meM usakA vaha svarUpa nahIM hai / AcArya zrI abhayadeva ne praznavyAkaraNa kI TIkA meM likhA hai ki atIta kAla meM ve sArI vidyAe~ isameM thii| isI taraha antakRtdazA meM bhI daza adhyayana 1. (ka) nandIcUrNi, pR.9 (kha) nandIsUtra gAthA 33, malayagiri vRtti-pR.59 / / 2. jaina darzana kA AdikAla, pR.7paM. dalasukha mAlavaNiyA // 3. "iha hi skandilAcAryapravRttau duSSamAnubhAvato durbhikSapravRtyA sAdhUnAM paThanaguNanAdikaM sarvamapyanezat / tato durbhikSAtikrame subhikSapravRttau dvayoH saMghayormelApako'bhavat / tadyathA eko vallabhyAmeko mthuraayaam| tatra ca sUtrArthasaMghaTane parasparavAcanAbhedo jAtaH / vismRtayorhi sUtrArthayoH saMghaTane bhavatyavazyavAcanAbhedo na kaacidnuppttiH|" -jyotiSkaraNDaka TIkA // 4. jaina darzana kA AdikAla, pR.7 / / 5. vIranirvANa saMvat aura jaina kAlagaNanA, pR.114 -gaNi klyaannvijy|| 6. jaina darzana kA AdikAla, pR.7 / / 7. jaina Agama sAhitya manana aura mImAMsA, pR.170 se 185 -devendramuni, pra.-zrI tAraka guru jaina granthAlaya, udayapura // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana nahIM haiM / TIkAkAra ne spaSTIkaraNa meM yaha sUcita kiyA hai ki prathama varga meM daza adhyayana haiM / para yaha nizcita hai ki kSata-vikSata Agama-nidhi kA ThIka samaya para saMkalana kara AcArya nAgArjuna ne jaina zAsana para mahAn upakAra kiyA hai ! isalie AcArya devavAcaka ne bahuta hI bhAvapUrNa zabdoM meM nAgArjuna kI stuti karate hue likhA hai- mRdutA Adi guNoM se sampanna, sAmAyika zrutAdi ke grahaNa se athavA paramparA se vikAsa kI bhUmikA para kramazaH ArohaNapUrvaka vAcakapada ko prApta oghazrutasamAcArI meM kuzala AcArya nAgArjuna ko meM praNAma karatA hUM / 2 / donoM vAcanAoM kA samaya lagabhaga samAna hai| isalie sahaja hI yaha prazna ubuddha hotA hai ki eka hI samaya meM do bhinna-bhinna sthAnoM para vAcanAeM kyoM Ayojita kI gaIM ? aneka saMbhAvanAeM kI jA sakatI haiM / para unakA nizcita AdhAra nahIM hai| yahI kAraNa hai ki mAthurI aura vallabhI vAcanAoM meM kaI sthAnoM para matabheda ho gaye / yadi donoM zrutadhara AcArya paraspara mila kara vicAravimarza karate to saMbhavataH vAcanAbheda miTatA / kintu paritApa hai ki na ve vAcanA ke pUrva mile aura na bAda meM mile / vAcanAbheda unake svargastha hone ke bAda bhI banA rahA, jisase vRttikAroM ko 'nAgArjunIyA punaH evaM paThanti' Adi vAkyoM kA nirdeza karanA par3A / paJcama vAcanA :- vIra-nirvANa kI dazavIM zatAbdI (980 yA 993 I.san 454-466) meM devarddhigaNi kSamAzramaNa kI adhyakSatA meM punaHzramaNa-saMgha ekatrita huA / skandila aura nAgArjuna ke pazcAt duSkAla ne hRdaya ko kampA dene vAle nAkhUnI paMje phailAye / aneka zrutadhara zramaNa kAlakavalita ho gaye / zruta kI mahAn kSati huyI / duSkAla parisamApti ke bAda vallabhI meM punaH jaina saMgha sammilita huA / devarddhigaNi gyAraha aMga aura eka pUrva se bhI adhika zruta ke jJAtA the / zramaNasammelana meM truTita aura atruTita sabhI AgamapAThoM kA smRti-sahayoga se saMkalana huA / zruta ko sthAyI rUpa pradAna karane ke lie pustakArUDha kiyA gayA / Agama-lekhana kA kArya AryarakSita ke yuga meM aMza rUpa se prArambha ho gayA thA / anuyogadvAra meM dravyazruta aura bhAvazruta kA ullekha hai / pustaka likhita zruta ko dravyazruta mAnA gayA hai / Arya skandila aura nAgArjuna ke samaya meM AgamoM ko lipibaddha kiyA gayA thA, aisA ullekha milatA hai| kintu devarddhigaNi ke kuzala netRtva meM AgamoM kA vyavasthita saMkalana aura lipikaraNa huA hai, isaliye Agama-lekhana kA zreya devarddhigaNi ko prApta hai / isa sandarbha meM eka prasiddha gAthA 1. antakRddazA, prastAvanA -pR.21 se 24 taka / / 2. (ka) miumaddavasaMpaNNe aNapavviM vAyagattaNaM patte / ohasuyasamAyAre NAgajjuNavAyae vaMde / / -nandIsUtra-gAthA 35, (kha) lAipha ina ainzyeMTa iMDiyA eja DepikTeDa ina da jaina kainsasapR.32-33 -lA. ina e.i.) DA. jagadIzacandra jaina bambaI, 1947, (ga) yogazAstravRtti pra.3, pR.207 // 3. "se kiM taM.....davvasuaM? pattayapotthayalihiaM' -anuyogadvAra sUtra // 4. "jinavacanaM ca duSSamAkAlavazAducchinnaprAyamiti matvA bhagavadbhirnAgArjunaskandilAcAryyaprabhRtibhiH pustakeSu nyastam / " -yogazAstravRtti, prakAza 3, patra 207 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana hai ki vallabhI nagarI meM devarddhigaNi pramukha zramaNa saMgha ne vIra nirvANa 980 meM AgamoM ko pustakArUDha kiyA thA / devarddhigaNi kSamAzramaNa ke samakSa skandilI aura nAgArjunIya ye donoM vAcanAeM thI, nAgArjunIya vAcanA ke pratinidhi AcArya kAlaka (caturtha) the| skandilI vAcanA ke pratinidhi svayaM devarddhigaNi the / hama pUrva likha cuke haiM Arya skandila aura Arya nAgArjuna donoM kA milana na hone se donoM vAcanAoM meM kucha bheda thA / devarddhigaNi ne zrutasaMkalana kA kArya bahuta hI taTastha nIti se kiyaa| AcArya skandila kI vAcanA ko pramukhatA dekara nAgArjunIya vAcanA ko pAThAntara ke rUpa meM svIkAra kara apane udAtta mAnasa kA paricaya diyA, jisase jainazAsana vibhakta hone se baca gyaa| unake bhavya prayatna ke kAraNa hI zrutanidhi Aja taka surakSita raha skii| AcArya devarddhigaNi ne AgamoM ko pustakArUr3ha kiyA / yaha bAta bahuta hI spaSTa hai / kintu unhoMne kina-kina AgamoM ko pustakArUr3ha kiyA ? isakA spaSTa ullekha kahIM bhI nahIM milatA / nandIsUtra meM zrutasAhitya kI lambI sUcI hai| kintu nandIsUtra devarddhigaNi kI racanA nahIM hai| usake racanAkAra AcArya devavAcaka haiN| yaha bAta nandIcUrNi aura TIkA se spaSTa hai / isa dRSTi se nandI sUcI meM jo nAma Aye haiM, ve sabhI devarddhigaNi kSamAzramaNa ke dvArA lipibaddha kiye gaye hoM, yaha nizcita rUpa se nahIM kahA jA sakatA / kitane hI vijJoM kA yaha abhimata hai ki vallabhI meM sAre AgamoM ko vyavasthita rUpa diyA gayA / bhagavAn mahAvIra ke pazcAt eka sahasra varSa meM jitanI bhI mukhya-mukhya ghaTanAeM ghaTita huIM, una sabhI pramukha ghaTanAoM kA samAveza yatra-tatra AgamoM meM kiyA gyaa| jahA~-jahA~ para samAna AlApakoM kA bAra-bAra punarAvartana hotA thA, una AlApakoM ko saMkSipta kara eka dUsare kA pUrtisaMketa eka dUsare Agama meM kiyA gayA / jo vartamAna meM Agama upalabdha haiM, ve devarddhigaNi kI vAcanA ke haiN| usake pazcAt usameM parivartana aura parivardhana nahIM huA / yaha sahaja hI jijJAsA ubuddha ho sakatI hai ki Agama-saMkalanA yadi eka hI AcArya kI hai to aneka sthAnoM para visaMvAda kyoM hai ? uttara meM nivedana hai ki sambhava hai usake do kAraNa hoN| jo zramaNa usa samaya vidyamAna the unheM jo-jo Agama kaNThastha the, unhIM kA saMkalana kiyA gayA ho / saMkalanakartA ko devarddhigaNi kSamAzramaNa ne eka hI bAta do bhinna AgamoM meM bhinna prakAra se kahI hai, yaha jAnakara ke bhI usameM hastakSepa karanA apanI anadhikAra ceSTA samajhI ho / ve samajhate the ki sarvajJa kI vANI meM parivartana karane se ananta saMsAra bar3ha sakatA hai / dUsarI bAta yaha bhI 1. "valahIpurammi nayare, devaDipamuheNa samaNasaMgheNa / putthai Agamu lihiyo navasaya asIAo vIrAo // " 2. "paropparamasaMpaNNamelAvA ya tassamayAo khaMdillanAgajjuNAyariyA kAlaM kAuM devalogaM gayA / teNa tulyAe vi taddudhariyasiddhatANaM jo saMjAo kathama (kahamavi) vAyaNA bheo so ya na cAlio pacchimehiM / " -kahAvalI-298 // 3. nandIsUtra cUrNi, pR.13 // 4. dasaveAliyaM, bhUmikA, pR.27, AcArya tulasI // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana ho sakatI hai -nauvIM zatAbdI meM sampanna huI mAthurI aura vallabhI vAcanA kI paramparA ke jo zramaNa bace the, unheM jitanA smRti meM thA, utanA hI devarddhigaNi ne saMkalana kiyA thA, sambhava hai ve zramaNa bahuta sAre AlApaka bhUla hI gaye hoM, jisase bhI visaMvAda huye haiM / jyotiSakaraNDa kI vRtti meM yaha pratipAdita kiyA gayA hai ki isa samaya jo anuyogadvAra sUtra upalabdha hai, vaha mAthurI vAcanA kA hai| jyotiSakaraNDaka grantha ke lekhaka AcArya vallabhI vAcanA kI paramparA ke the / yahI kAraNa hai ki anuyogadvAra aura jyotiSakaraNDaka ke saMkhyAsthAnoM meM antara hai| anuyogadvAra ke zIrSaprahelikA kI saMkhyA eka sau chAnave (196) aMko kI hai aura jyotiSakaraNDa meM zIrSaprahelikA kI saMkhyA 250 aMko kI hai| ___ isa prakAra hama dekhate haiM ki AgamoM ko vyavasthita karane ke lie samaya-samaya para prayAsa kiyA gayA hai / vyAkhyAkrama aura viSayagata vargIkaraNa kI dRSTi se AryarakSita ne AgamoM ko cAra bhAga meM vibhakta kiyA hai- (1) caraNakaraNAnuyoga- kAlikazruta, (2) dharmakathAnuyoga- RSibhASita uttarAdhyayana Adi, (3) gaNitAnuyoga- sUryaprajJapti Adi / (4) dravyAnuyoga- dRSTivAda yA sUtrakRta Adi / prastuta vargIkaraNa viSaya-sAdRzya kI dRSTi se hai / vyAkhyAkrama kI dRSTi se AgamoM ke do rUpa haiM- (1) apRthaktvAnuyoga, (2) pRthaktvAnuyoga / Arya rakSita se pahale apRthaktvAnuyoga pracalita thA / usameM pratyeka sUtra kA caraNa-karaNa, dharmakathA, gaNita aura dravya dRSTi se vizleSaNa kiyA gayA thA / yaha vyAkhyA atyanta hI jaTila thii| isa vyAkhyA ke lie prakRSTa pratibhA kI AvazyakatA hotI thI / AryarakSita ne dekhA- mahAmeghAvI durbalikA puSpamitra jaise pratibhAsampanna ziSya bhI use smaraNa nahIM rakha pA rahe haiM, to mandabuddhi vAle zramaNa use kaise smaraNa rakha skeNge| unhoMne pRthaktvAnuyoga kA pravartana kiyA, jisase caraNa-karaNa prabhRti viSayoM kI dRSTi se AgamoM kA vibhAjana huA / jinadAsagaNi mahattara ne likhA hai ki apRthaktvAnuyoga ke kAla meM pratyeka sUtra kA vivecana caraNakaraNa Adi cAra anuyogoM tathA 700 nayoM meM kiyA jAtA thA / pRthaktvAnuyoga ke kAla meM cAroM anuyogoM kI vyAkhyA pRthak-pRthak kI jAne lgii| nandIsUtra meM Agama sAhitya ko aMgapraviSTa aura aMgabAhya, ina do bhAgoM meM vibhakta kiyA hai| aMgabAhya ke Avazyaka, Avazyakavyatirikta, kAlika, utkAlika Adi aneka bheda-prabheda kiye haiM / digambara paramparA ke tattvArthasUtra kI zrutasAgarIya vRtti meM bhI aMgapraviSTa aura aMgabAhya ye do 1. sAmAcArIzataka, Agama sthApanAdhikAra-38 / / 2. (ka) sAmAcArIzataka, Agama sthApanAdhikAra-38, (kha) gacchAcAra, patra 3 se 4 / / 3. "apuhutte aNuogo cattAri duvAra bhAsaI ego / pahuttANuogakaraNe te atthA tavo u vucchinnA / / deviMdavaMdiehiM mahANubhAvehiM rakkhia ajjehiM / jugamAsajja vihatto aNuogo to kao cauhA // " -Avazyakaniyukti, gAthA 773-774 / / 4. "jattha ete cattAri aNuyogA pihappihaM vakkhANijjaMti pahuttANuyogo, apuhuttANujogo puNa jaM ekkakaM suttaM etehiM cauhiM vi aNuyogehiM sattahiM NayasatehiM vakkhANijjaMti / " -sUtrakRtAGgacUrNi, patra -4 / / 5. "taM samAsao duvihaM paNNattaM, taM jahA- aMgapaviDhaM aMgabAhiraM ca / " -nandIsUtra, sUtra 77 / / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana Agama ke bheda kiye haiM / aMgabAhya AgamoM kI sUcI meM zvetAmbara aura digambara meM matabheda haiM / kintu donoM hI paramparAoM meM aMgapraviSTa ke nAma eka sadRza milate haiM, jo pracalita haiM / zvetAmbara, digambara, sthAnakavAsI, terApaMthI sabhI aMgasAhitya ko mUlabhUta Agamagrantha mAnate haiM, aura sabhI kI dRSTi se dRSTivAda kA sarvaprathama viccheda huA hai| yaha pUrNa satya hai ki jaina Agama sAhitya cintana kI gambhIratA ko liye hue hai| tattvajJAna kA sUkSma va gahana vizleSaNa usameM hai| pAzcAtya cintaka DaoN. harmana jokobI ne aMgazAstra kI prAmANikatA ke sambandha meM paryApta prakAza DAlA hai / ve aMgazAstra ko vastutaH jainazruta mAnate haiM, usI ke AdhAra para unhoMne jainadharma kI prAcInatA siddha karane kA prayAsa kiyA hai, aura ve usameM saphala bhI hue haiM / 2 / / _ 'jaina Agama sAhitya- manana aura mImAMsA' grantha meM maiMne bahuta vistAra ke sAtha Agama-sAhitya ke harapahalU para cintana kiyA hai / vistArabhaya se una sabhI viSayoM para cintana na kara usa grantha ko dekhane kA sUcana karatA hU~ / yahA~ aba hama sthAnAMgasUtra ke sambandha meM cintana kareMge / sthAnAGga- svarUpa aura paricaya :- dvAdazAMgI meM sthAnAMga kA tRtIya sthAna hai / yaha zabda 'sthAna' aura 'aMga' ina do zabdoM ke mela se nirmita huA hai| AcArya devavAcaka ne aura guNadhara ne likhA hai ki prastuta Agama meM eka sthAna se lekara daza sthAna taka jIva aura pudgala ke vividha bhAva varNita haiM | AcArya haribhadra ne kahA hai- jisameM jIvAdi kA vyavasthita rUpa se pratipAdana kiyA jAtA hai, vaha sthAna hai / prastuta Agama meM tattvoM ke eka se lekara daza taka saMkhyA vAle padArthoM kA ullekha hai, ataH ise 'sthAna' kahA gayA hai / aMga kA sAmAnya artha "vibhAga' se hai| isameM saMkhyAkrama se jIva, pudgala Adi kI sthApanA kI gaI hai / ataH isa kA nAma 'sthAna' yA "sthAnAGga" hai| sthAnAGga aura samavAyAGga, ina donoM AgamoM meM viSaya ko pradhAnatA na dekara saMkhyA ko pradhAnatA dI gaI hai / saMkhyA ke AdhAra para viSaya kA saMkalana-Akalana kiyA gayA hai| eka viSaya kI dUsare viSaya ke sAtha isameM sambandha kI anveSaNA nahIM kI jA sakatI / jIva, pudgala, itihAsa, gaNita, bhUgola, khagola, darzana, AcAra, manovijJAna Adi zatAdhika viSaya binA kisI krama ke isameM saMkalita kiye gaye haiN| prastuta Agama meM aneka aitihAsika satya-kathya rahe hue haiN| yaha eka prakAra se koza kI zailI meM grathita Agama hai, jo smaraNa karane kI dRSTi se bahuta hI upayogI hai / yaha zailI jaina paramparA ke AgamoM meM nahIM vaidika aura bauddha paramparA ke granthoM meM bhI prApta 1. tattvArthasUtra, zrutasAgarIya vRtti 1/20 / / 2. jainasUtrAj- bhAga 1, prastAvanA, pRSTha 9 / / 3. "ThANe NaM egAiyAe eguttariyAe vuDDIe dasaTThANavivaDDiyANaM bhAvANaM parUvaNA Aghavijati / " -nandIsUtra, sUtra 82 // 4. "ThANaM NAma jIvapudgalAdINAmegAdieguttarakameNa ThANANi vnnnnedi|" -kasAyapAhuDa, bhAga 1, pR.123 // 5. "tiSThantyasmin pratipAdyatayA jIvAdaya iti sthAnam.....sthAnena sthAne vA jIvAH sthApyante, vyavasthitasvarUpapratipAdanayeti hRdayam / " -nandIsUtra haribhadrIyA vRtti, pR.79 / / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana hotI hai| mahAbhArata ke vanaparva, adhyAya eka sau cautIsa meM bhI isa zailI meM vicAra prastuta kiye gaye haiM / bauddha grantha aMguttaranikAya, puggalapaJatti, mahAvyutpatti evaM dharmasaMgraha meM yahI zailI dRSTigocara hotI hai| vyavahArasUtra ke anusAra sthAnAGga aura samavAyAMga ke jJAtA ko hI AcArya, upAdhyAya aura gaNAvacchedaka pada dene kA vidhAna hai| isaliye isa aMga kA kitanA gaharA mahattva rahA huA hai, yaha isa vidhAna se spaSTa hai| samavAyAGga va nandIsUtra ke anusAra sthAnAGga kI vAcanAeM saMkhyeya haiM, usameM saMkhyAta zloka hai, saMkhyAta saMgrahaNiyA~ haiM / aMgasAhitya meM usa kA tRtIya sthAna hai / usameM eka zrutaskandha hai, daza adhyayana haiM / ikkIsa uddezanakAla haiM / bahattara hajAra pada haiM / saMkhyAta akSara haiN| daza adhyayanoM kA eka hI zrutaskandha hai / dvitIya, tRtIya aura caturtha adhyayana ke cAra-cAra uddezaka hai / paMcama adhyayana ke tIna uddezaka haiM / zeSa chaha adhyayanoM meM eka-eka uddezaka haiN| isa prakAra ikkIsa uddezaka haiM / samavAyAMga aura nandIsUtra ke anusAra sthAnAGga kI padasaMkhyA bahattara hajAra kahI gaI hai| yaha nizcita hai ki vartamAna meM upalabdha sthAnAGga meM bahattara hajAra pada nahIM hai| kyA sthAnAGga arvAcIna hai ? sthAnAGga meM zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pazcAt dUsarI se chaThI zatAbdI taka kI aneka ghaTanAeM ullikhita haiM, jisase vidvAnoM ko yaha zaMkA ho gayI hai ki prastuta Agama arvAcIna hai / ve zaMkAeM isa prakAra haiM - (1) navaveM sthAna meM godAsagaNa, uttarabalissahagaNa, uddehagaNa, cAraNagaNa, uDuvAtitagaNa, vissavAtitagaNa, kAmaDDigaNa, mANavagaNa aura koDitagaNa ina gaNoM kI utpatti kA vistRta ullekha kalpasUtra meM hai| pratyeka gaNa kI cAra-cAra zAkhAeM, uddeha Adi gaNoM ke aneka kula the / ye sabhI gaNa zramaNa bhagavAn mahAvIra ke nirvANa ke pazcAt do sau se pA~ca sau varSa kI avadhi taka utpanna huye the| (2) sAtaveM sthAna meM jamAli, tiSyagupta, ASAr3ha, azvamitra, gaGga, rohagupta, goSThAmAhila, ina sAta nihnavoM kA varNana hai| ina sAta nihnavoM meM se do nihnava bhagavAn mahAvIra ko kevalajJAna prApta hone ke bAda hue aura zeSa pAMca nirvANa ke bAda huye / inakA astitvakAla bhagavAn mahAvIra ke kevalajJAna prApti ke caudahavarSa bAda se nirvANa ke pA~ca so caurAsI varSa pazcAt taka kA hai| arthAt ve tIsarI zatAbdI se lekara chaThI zatAbdI ke madhya meM huye / 1. ThANa-samavAyadhare kappai AyarittAe uvajjhAyattAe gaNAvaccheiyattAe uddisittae / -vyavahArasUtra, u. 3, sU.68 // 2. samavAyAMga sUtra 139, pRSTha 123 -muni kanhaiyAlAlajI ma. // 3. nandIsUtra 87 pRSTha 35 -puNyavijayajI m.|| 4. kalpasUtra, sUtra - 206 se 216 taka -devendramuni / / 5. NANuppattIe duve uppaNNA Nivvue sesA / - Avazyakaniyukti, gAthA 783 // 6. coddasa solasa vAsA, coddasa vIsuttarA ya doNNi sayA / aTThAvIsA ya duve, paMceva sayA u coyAlA / -Avazyakaniyukti, gAthA 782 / / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana uttara meM nivedana hai ki pahale Agama zrutiparamparA ke rUpa meM cale A rahe the| ve AcArya skandila aura devarddhigaNi kSamAzramaNa ke samaya lipibaddha kiye gaye / usa samaya ve ghaTanAeM, jinakA prastuta Agama meM ullekha hai, ghaTita ho cukI thiiN| ataH AcArya pravaroM ne usa samaya taka ghaTita ghaTanAeM isameM saMkalita kara dI hoM / isa prakAra do-cAra ghaTanAeM bhUtakAla kI kriyA meM likhane mAtra se prastuta Agama gaNadharakRta nahIM hai, isa prakAra pratipAdana karanA ucita nahIM hai| __ yaha saMkhyA-nibaddha Agama hai| isameM sabhI pratipAdya viSayoM kA samAveza eka se dasa taka kI saMkhyA meM kiyA gayA hai / etadartha hI isake daza adhyayana haiM / isa prakAra hama dekhate haiM ki sthAnAMga viSaya-sAmagrI kI dRSTi se Agama-sAhitya meM atyadhika mahattvapUrNa sthAna rakhatA hai| yoM sAmAnya gaNanA ke anusAra isa meM bAraha sau viSaya haiM / bheda-prabheda kI dRSTi se viSayoM kI saMkhyA aura bhI adhika hai| yadi isa Agama kA gaharAI se parizIlana kiyA jAe to vividha viSayoM kA gambhIra jJAna ho sakatA hai| bhAratIya-jJAnagarimA aura sauSThava kA itanA sundara samanvaya anyatra durlabha hai| isameM aise aneka sArvabhauma siddhAntoM kA saMkalana-Akalana huA hai, jo jaina, bauddha aura vaidika-paramparAoM ke hI mUlabhUta siddhAnta nahIM haiM apitu Adhunika vijJAnajagata meM ve mUlasiddhAnta ke rUpa meM vaijJAnikoM ke dvArA svIkRta haiM / hara jJAnapipAsu aura abhisandhitsu ko prastuta Agama antastoSa pradAna karatA hai / vyAkhyA-sAhitya sarvaprathama isa para saMskRta bhASA meM navAGgITIkAkAra abhayadeva sUri ne vRtti kA nirmANa kiyaa| AcArya abhayadeva prakRSTa pratibhA ke dhanI the / unhoMne vi0saM0 gyAraha sau bIsa meM sthAnAMga sUtra para vRtti likhI / prastuta vRtti mUla sUtroM para hai jo kevala zabdArtha taka hI sImita nahIM hai, apitu usameM sUtra se sambandhita viSayoM para gaharAI se vicAra huA hai| vivecana meM dArzanika dRSTi yatratatra spaSTa huI hai / aneka sthaloM para dArzanika carcAeM huI haiM / vRtti meM yatra-tatra nikSepapaddhati kA upayoga kiyA hai, jo niyuktiyoM aura bhASyoM kA sahaja smaraNa karAtI hai / vRtti meM mukhya rUpa se saMkSepa meM viSaya ko spaSTa karane ke lie dRSTAnta bhI diye gaye haiN| vRttikAra abhayadeva ne upasaMhAra meM apanA paricaya hetu huye yaha svIkAra kiyA hai ki yaha vRtti maiMne yazodevagaNI kI sahAyatA se sampanna kI / vRtti likhate samaya aneka kaThinAiyA~ AIM / prastuta vRtti ko droNAcArya ne Adi se anta taka par3hakara saMzodhana kiyaa| unake liye bhI vRttikAra ne Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sthAnAGgasUtra : eka samIkSAtmaka adhyayana unakA hRdaya se AbhAra vyakta kiyA / vRtti kA granthamAna caudaha hajAra dau sau pacAsa zloka hai / prastuta vRtti san 1880 meM rAya dhanapatasiMha dvArA kalakattA se prakAzita huI / san 1918 aura san 1920 meM Agamodaya samiti bambaI se, 1937 meM mANakalAla cunnIlAla ahamadAbAda se aura gujarAtI anuvAda ke sAtha mundrA (kaccha) se prakAzita huiiN| kevala gujarAtI anuvAda ke sAtha san 1931 meM jIvarAja ghelAbhAI dosI ne ahamadAbAda se, san 1955 meM. paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA ne gujarAta vidyApITha, ahamadAbAda se sthAnAMga samavAyAMga ke sAtha meM rUpAntara prakAzita kiyA hai| jahA~-tahA~ tulanAtmaka TippaNa dene se yaha grantha atIva mahattvapUrNa bana gayA hai / saMskRtabhASA meM saMvat 1657 meM nagarSigaNi tathA saMvat 1705 meM sumatikallola aura harSanandana ne bhI sthAnAMga para vRtti likhI hai tathA pUjya ghAsIlAla jI ma. ne apane DhaMga se usa para vRtti likhI hai / vIra saMvat 2446 meM haidarAbAda se sarvaprathama hindI anuvAda ke sAtha AcArya amolakaRSi jI ma. ne sarala saMskaraNa prakAzita karavAyA / san 1972 meM muni zrI kanhaiyAlAlajI 'kamala' ne Agama anuyoga prakAzana, sANDerAva se sthAnAMga kA eka zAnadAra saMskaraNa prakAzita karavAyA hai, jisameM aneka pariziSTa bhI haiM / AcAryasamrATa AtmArAmajI ma. ne hindI meM vistRta vyAkhyA likhii| vaha AtmArAma-prakAzana samiti, ludhiyAnA se prakAzita huI / vi.saM. 2033 meM mUla saMskRta chAyA hindI anuvAda tathA TippaNI ke sAtha jaina vizvabhAratI se isakA kA prazasta saMskaraNa bhI prakAzita huA hai / - devendramuni zAstrI sthAnakavAsI jaina sthAnaka, rAkhI (rAjasthAna) jJAnapaMcamI 2/11/1981 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrasya viSayAnukramaH sUtrAkAH viSayaH pRSThAGkAH 651-712 651-658 659-664 664-666 666-671 671-680 681 682-683 683-685 685-691 691 541-593 saptamamadhyayanaM 'saptasthAnakam' 541-543 sapta gaNApakramaNakAraNAni, vibhaGgajJAnAni, yonisaMgrahAH 544-546 sapta gaNe saMgrahA-'saMgrahasthAnAni, piNDaiSaNAdayaH, pRthivyAdayaH 547-550 bAdaravAyukAyika-saMsthAna-bhayasthAna-chadmasthatvakevalitvajJAnopAyAH 551-552 sapta mUlagotrANi, nayAzca 553-554 vistareNa svaramaNDalam, saptavidhaH kAyaklezaH 555 jambUdvIpAdisambaddhA varSa-varSadhara-nadyaH 556 jambUdvIpe bharatakSetre'tItAnAgatavartamAnakAlInakulakarAdi 557-559 daNDanIti-cakravartiratna-duHSamA-suSamAjJAnopAyAH 560-564 jIvAH, brahmadattavaktavyatA, mallijinena saha dIkSAgrAhiNa: 565-567 darzanAni, karmaprakRtayaH, chadmasthena ajJeyA jinena jJeyAH padArthAH 568-570 bhagavato mahAvIrasyoccatvam, vikathAH, AcAryopAdhyAyAtizayAH 571-573 saMyamAsaMyamau, ArambhAdayaH, dhAnyayonyAdisthitiH, 574-579 lokapAlAgramahiSyaH, deva-devIsthiti-laukAntikasaMkhyAdi 580-583 nandIzvaraM yAvad dvIpa-samudrAH, zreNyaH, indrAnIkAdi, kakSAH 584-587 sapta vacanavikalpAH, vinayabhedAH, samudghAtAH, nihnavAH 588-589 sAtA-'sAtAnubhAvAH, saptatAraM nakSatram, pUrvAdidvArANi nakSatrANi 590-593 kUTAH, jAtikulakoTayaH, karmacayAdi, saptapradezikaskandhAdi 594-660 aSTamamadhyayanam 'aSTasthAnakam' 594-597 ekAkivihArapratimAdhikAriNaH, yonisaMgrahAdayaH,anAlocanA -''locanakAraNa-phalAdi, 598-599 saMvarA-'saMvara-sparzAH 600-603 lokasthitiH, gaNisampad, nidhipratiSThAnAdi, samitayaH 604-607 AlocanAdhikAriNaH, prAyazcittAni, madasthAnAni, akriyAvAdinaH 608-610 mahAnimittAni, vacanavibhaktiH, chadmasthenAjJeyAH jinena jJeyA bhAvAH 611-614 aSTavidha AyurvedaH, indrAdyagramahiSyaH, mahAgrahAH, vanaspatayaH 691-693 693-695 695-696 696-699 699-710 710-711 711-712 713-763 713-723 723-724 724-726 726-732 732-735 735-737 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaH 737-739 739 740-741 741-743 743-745 745-746 746-748 748-753 753-756 757-758 758-760 760-761 761-762 615-618 saMyamAsaMyamau, sUkSmAH, bharatacakrivaMze siddhAH, prabhupArzvagaNadharAH 619-621 darzanAni, addhaupamikAH, arhato'riSTanemeryugAntakRdbhUmiH 622-623 bhagavatA mahAvIreNa pravAjitA rAjAnaH, AhAraH 624-625 aSTau kRSNarAjayaH, tadantargatA aSTavidhA laukAntikadevAH 626-628 dharmAstikAyAdimadhyapradezAH, arhatA mahApadmana pravrAjiSyamANA rAjAnaH, kRSNAgramahiSyaH 629-632 vIryapravAdavastUni, gatayaH, dvIpa-samudraviSkambhaH 633-636 kAkaNiratnam, mAgadhayojanamAnam, jambUvRkSAdimAnam 637-642 jambUdvIpAdisthitaparvatAdinAma-mAnAdi 643-645 kUTa-dikkumArInAmAni, kalpa-kalpendra-vimAnAni, pratimAH 646-648 jIvAH, saMyamaH, pRthivyaH, ISatprAgbhArAmAna-nAmAni 649-651 parAkramasthAnAni, vimAnamAnam, arhadariSTanemivAdisampat 652 kevalisamudghAtasamayAH 653-656 bhagavato mahAvIrasya anuttaraupapAtikaziSyAH, vAnamantaradevAH, teSAM caityavRkSAH, sUryavimAnasthAnam, pramardayogIni nakSatrANi 657-660 dvIpa-samudradvAramAnam, karmabandhasthitiH, jAtikulakoTyaH, karmacayAdi, aSTapradezikakarmabandhAdi 661-703 navamamadhyayanaM 'navasthAnakam' 661-662 visaMbhogikakAraNAni, AcArAGgaprathamazrutaskandhAdhyayanAni 663-664 brahmacaryasya guptayaH, aguptayaH, abhinandana-sumatyorantaram 665-668 nava padArthAH, jIvAH, jIvAvagAhanAdi, rogotpattikAraNAni, darzanAvaraNIyakarmabhedAH 669-672 abhijidAdinakSatravicAraH, tArAsthAnam, matsyAH , baladeva-vAsudevapitrAdivaktavyatA 673-675 mahAnidhiviSkambhAdi, vikRtayaH, zarIre srotAMsi 676-679 nava puNyAni, pApAyatanAni, pApazrutaprasaGgAH , naipuNikavastUni 680-681 bhagavato mahAvIrasya nava gaNAH, navakoTiparizuddhA bhikSA 682-686 agramahiSyAdi, devanikAyAdi, vimAnaprastaTAdi, AyuSpariNAmaH 687-689 pratimA, prAyazcittAni, jambUdvIpe kUTAni 690-691 arhataH pArzvanAthasyoccatvam, bhagavanmahAvIratIrthe tIrthakaranAmakarmArjakAH 762-763 764-809 764-765 765-767 767-770 770-772 772-776 776-778 778-779 779-781 781-785 785-787 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 787-789 789-806 806-807 807-808 808-809 810-907 810-813 813-815 viSayAnukramaH 692 AgAminyAmutsarpiNyAM mokSagAmino nava jIvAH 693-694 zreNikanRpasya AgAmitIrthakarabhavavarNanam, nakSatrANi 695-698 vimAna-vimalavAhanoccatvam, RSabhadevakRtaM tIrthapravartanam, dvIpAyAmaviSkambhau 699-700 zukrasya vIthayaH, nokaSAyakarma 701-703 jAtikulakoTyaH, karmacayAdi, navapradezikaskandhAdi 704-783 dazamamadhyayanaM 'dazasthAnakam' 704-707 lokasthitiH, zabdAH, indriyArthAH, pudgalacalanakAraNAni 708-710 krodhotpattikAraNAni, saMyamAsaMyamau, ahamantitvakAraNAni 711-713 samAdhi-asamAdhi-pravrajyA-zramaNadharma-vaiyAvRtyAnAM dazavidhatvam, jIvAjIvapariNAmAH 714-716 asvAdhyAyikAni, saMyamAsaMyamau, sUkSmAH 717-727 jambUdvIpAdisthA: padArthAH, dravyAnuyogaH, utpAtaparvatAH 728-730 zarIrAvagAhanA, sambhavAbhinandanArhatorantaram, anantakAni 731-732 utpAdapUrvavastUni, pratiSevaNA, AlocanAyA doSA adhikAriNazca 733-735 prAyazcittAni, mithyAtvAni, candraprabhajinAdInAmAyuruccatvaM ca / 736-739 bhavanavAsinaH, sukhAni, upaghAta-vizuddhayaH, saMklezAsaMklezAH 740-743 balam, satyam, mRSA, satyAmRSA, dRSTivAdanAmAni, zastrANi 744-747 dAna-vizeSa-zuddhavAganuyoga-dAna-gati-muNDa-saMkhyAnAni 748-749 dazadhA pratyAkhyAnAni, sAmAcArI 750 bhagavato mahAvIrasya chadmasthAntimarAtrau svapnAH 751-754 samyagdarzanAni, saMjJAH, vedanAH, chadmasthAjJeyAH jinajJeyAH padArthAH 755 karmavipAka-upAsakadazAdayo daza dazAH 756-758 kAlaH, nairayikAvAsa-sthityAdi, AgamiSyadbhadratAkAraNAni 759-763 AzaMsAprayogAH, grAmadharmAdayo dharmAH, sthavirAH, putrAH, kevalino'nuttarANi 764-768 kurAvarNanam, duHSamA-suSamAjJAnopAyaH, daza kalpavRkSAH, atItAnAgatotsarpiNIkulakarAH, vakSaskArAH 769-771 indrAdhiSThitakalpAH, indrAH, pAriyAnikAni, pratimAdivasAH, jIvAH 772-775 bAlyAdayo dazAH, vanaspatayaH, zreNiviSkambhaH, vimAnoccatvam 815-819 819-822 822-832 832-834 834-837 837-839 839-842 842-846 847-856 856-860 860-865 865-869 869-882 882-885 885-888 888-890 890-892 892-894 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaH 776-778 bhasmasAdbhavane kAraNAni, AzcaryANi, pRthvIkANDabAhalyam 779-781 dvIpasamudrAdyudvedhaH, maNDalacAraH, jJAnavRddhikarANi nakSatrANi 782-783 jAtikulakoTyaH, karmacayAdi, dazapradezika skandhAdi nava pariziSTAni 4 prathamaM pariziSTam sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH dvitIyaM pariziSTam sthAnAGgasUtrAntargatAnAM gAthArdhAnAmakArAdikramaH tRtIyaM pariziSTam TippanAni caturthaM pariziSTam sthAnAGgasUtraTIkAyAH tRtIyavibhAge granthAntarebhyaH uddhRtAnAM sAkSipAThAnAM pRSThakrameNa sUciH paJcamaM pariziSTam vibhAgatraye sthAnAGgasUtraTIkAyAmuddhRtAnAM sAkSipAThAnAmakArAdikramaH SaSThaM pariziSTam sthAnAGgasUtraTIkAyAmullikhitAnAM vizeSanAmnAM sUciH saptamaM pariziSTam sthAnAGgasUtrasampAdanopayuktagranthasaMketAdisUciH aSTamaM pariziSTam zuddhi - vRddhipatrakam navamaM pariziSTam sthAnAGgasUtranirdiSTAnAM kSetrAdInAM citrANi 894-902 902 - 903 903-907 1-83 84-87 88-176 177-184 185-217 218-223 224-226 227-228 229-243 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // arham // A. zrI abhayadevasUriviracitaTIkAvibhUSitaM sthAnAGgasUtram / atha saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [sU0 541] sattavidhe gaNAvakkamaNe pannatte, taMjahA - savvadhammA rotemi 1, egatitA roema, egaiyA No roema 2, savvadhammA vitigicchAmi 3, egatitA 5 vitigicchAmi, egatitA no vitigicchAmi 4, savvadhammA juhuNAmi 5, egatitA juhuNAmi, egaiyA No juhuNAmi 6, icchAmi NaM bhaMte ! egallavihArapaDimaM uvasaMpajjittA NaM viharittate 7 / [TI0] vyAkhyAtaM SaSThamadhyayanamadhunA saptamamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaHihAnantarAdhyayane SaTsaGkhyopetA: padArthAH prarUpitA:, iha tu ta eva saptasaGkhyopetA: 10 prarUpyanta ityevaMsambandhasyAsya caturanuyogadvArasyedamAdisUtram - sattavihetyAdi / asya ca pUrvasUtreNa sahAyamabhisambandhaH - anantarasUtre pudgalAH paryAyata uktA:, iha tu pudgalavizeSANAmeva kSayopazamato yo'nuSThAnavizeSo jIvasya bhavati tasya saptavidhatvamucyate ityevaMsambandhasyAsya vyAkhyA, saMhitAdistu tatkrama: pratIta eva, navaraM saptavidhaM saptaprakAraM prayojanabhedena bhedAt gaNAd gacchAdapakramaNaM nirgamo gaNApakramaNaM prajJaptaM tIrthakarAdibhiH, 15 tadyathA - sarvvAn dharmmAn nirjarAhetUn zrutabhedAn sUtrArthobhayaviSayAn apUrvagrahaNavismRtasandhAna- pUrvAdhItaparAvarttanarUpAn cAritrabhedAMzca kSapaNa vaiyAvRtyarUpAn rocayAmi ruciviSayIkaromi cikIrSAmi te cAmutra paragaNe sampadyante neha svagaNe, bahuzrutAdisAmagryabhAvAd, 'atastadarthaM svagaNAdapakrAmAmi bhadanta !' ityevaM gurupRcchAdvAreNaikaM gaNApakramaNamuktam 1, atha 'sarvadharmAn rocayAmI' tyukte kathaM pRcchArtho'vagamyate 20 iti ?, ucyate, 'icchAmi NaM bhaMte ! ekallavihArapaDima' mityAdipRcchAvacanasAdharmyAditi, rucestu karaNecchArthatA 'pattiyAmi roemI' tyatra vyAkhyAtaiveti, kvacittu 'savvadhammaM jANAmi, evaM pi ege avakkame' ityevaM pAThaH, tatra 'jJAnI ahamiti kiM gaNena' iti madAdapakrAmati 1, tathA egaiyatti ekakAn kAMzcana zrutadharmAMzcAritradharmmAn vA rocayAmi cikIrSAmi ekakAMzca 25 zrutadharmmAzcAritradharmAn vA no rocayAmi na cikIrSAmItyatazcikIrSitadharmANAM svagaNe 1. tulanA- pR0713 paM012 / 2. bhedAnityarthaH sUtrArthI je1 // / 3. kvacit savva 1 // - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre karaNasAmagryabhAvAdapakrAmAmi bhadanta iti dvitIyam 2, tathA sarvvadharmmAn uktalakSaNAn vicikitsAmi saMzayaviSayIkaromItyataH saMzayApanodArthaM gaNAdapakrAmAmIti tRtIyam 3, evamekakAn vicikitsAmi, ekakAn no vicikitsAmIti caturtham 4, tathA juhuNAmitti juhomi anyebhyo dadAmi, na ca svagaNe pAtramastyato'pakrAmAmIti 5 paJcamam 5, evaM SaSThamapi 6, tathA icchAmi NaM bhadanta ! dharmAcArya ! ekAkino gacchanirgatatvAjjinakalpikAditayA yo vihAro vicaraNaM tasya yA pratimA pratipattiH pratijJA sA ekAkivihArapratimA tAmupasampadya aGgIkRtya viharttumiti saptamamiti 7 | athavA sarvadharmmAn rocayAmi zraddadhe ahamiti teSAM sthirIkaraNArthamapakrAmAmi, tathA - ekakAn rocayAmi zraddadhe ekakAMzca no rocayAmItyazraddhitAnAM 10 zraddhAnArthamapakrAmAmItyanena padadvayena sarvaviSayAya dezaviSayAya ca samyagdarzanAya gaNApakramaNamuktam / evaM sarva dezaviSayasaMzayavinodasUcakena savvadhammA vicikicchAmItyAdipadadvayena jJAnArthamapakramaNamuktam, tathA sarvadharmAn juhomIti juhoteradanArthatvAd bhakSaNArthasya cA'' sevAvRttidarzanAdAcarAmyAsevAmyanutiSThAmIti yAvat, tathA ekakAnnAsevAmIti sarveSAmAsevyamAnAnAM vizeSArthamanAsevitAnAM ca kSapaNa15 vaiyAvRtyAdInAM caritradharmANAmAsevArthamapakrAmAmItyanena padadvayena tathaiva cAritrArthamapakramaNamuktamiti, uktaM ca 20 25 652 - nATTha daMsaNaTThA caraNaTThA evamAi saMkamaNaM / saMbhogaTThA va puNo AyariyaTThA va NAyavvaM // [ nizItha0 5458 ] iti / tatra jJAnArtham - suttassa va atthassa va ubhayassa va kAraNA u saMkamaNaM / vIsajjiyassa gamaNaM bhIo ya niyattae koi // [ nizItha0 5459] iti / darzanaprabhAvakazAstrArthaM darzanArtham / cAritrArthaM yathA caritaTTha desi duvihA, deze dvividhA doSA ityarthaH, esaNadosA ya itthidosA ya / tato gaNApakramaNaM bhavati, gacchammi ya sIyaMte AyasamutthehiM dosehiM // [ nizItha0 5539] iti / sambhogArthaM nAma yatropasampannastato'pi visambhogakAraNe sadanalakSaNe satyapakrAmatIti, 1. gAtheyaM bRhatkalpabhASye'pi 5440 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 542] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / AcAryArthaM nAmA''cAryasya mahAkalpazrutAdi zrutaM nAstyatastadadhyApanAya ziSyasya gaNAntarasaGkramo bhavatIti, iha ca svaguruM pRSTvaiva visarjitenApakramitavyamiti sarvatra pRcchArtho vyAkhyeya:, uktakAraNavazAt pakSAdikAlAt parato'visarjito'pi gacchediti, niSkAraNaM gaNApakramaNaM tvavidheyam, yata: AyariyAINa bhayA pacchittabhayA na sevai akiccaM / veyAvaccajjhayaNesu sajae tduvogennN|| [nizItha0 5455] sUtrArthopayogenetyarthaH, tathAego itthIgammo teNAdibhayA ya alliyayagAre gRhasthAn / kohAdI va udinne parinivvAvaMti se anne / [nizItha0 5456] tti / [sU0 542] sattavidhe vibhaMgaNANe pannatte, taMjahA-egadisiM logAbhigame, paMcadisiM logAbhigame, kiriyAvaraNe jIve, mudagge jIve, amudagge jIve, 10 rUvI jIve, savvamiNaM jIvA / tattha khalu ime paDhame vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM pAsati pAtINaM vA paDiNaM vA dAhiNaM vA udINaM vA urdu vA jAva sohamme kappe, tassa NamevaM bhavati-atthi NaM mama atisese NANadaMsaNe samuppanne- 15 egadisiM logAbhigame, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- paMcadisiM logAbhigame, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, paDhame vibhaMgaNANe / ahAvare docce vibhaMgaNANe-jatA NaM tadhArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM pAsati pAtINaM vA paDiNaM vA dAhiNaM vA udINaM vA uDhe jAva sohamme kappe, tassa 20 NamevaM bhavati-atthi NaM mama atisese NANadaMsaNe samuppanne- paMcadisiM logAbhigame, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- egadisiM logAbhigame, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, docce vibhaMgaNANe / adhAvare tacce vibhaMgaNANe-jayA NaM tadhArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM pAsati 25 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre pANe ativAtemANe musaM vatamANe adinamAditamANe mehuNaM paDisevamANe pariggahaM parigeNhamANe rAtibhoyaNaM bhuMjamANe vA, pAvaM ca NaM kammaM kIramANaM No pAsati, tassa NamevaM bhavati-atthi NaM mama atisese NANadaMsaNe samuppannekiritAvaraNe jIve, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu-no kiritAvaraNe 5 jIve, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, tacce vibhaMgaNANe / __ adhAvare cautthe vibhaMgaNANe-jayA NaM tadhArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA jAva samuppajati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM devAmeva pAsati, bAhirabbhaMrate poggale paritAditittA puDhegattaM NANattaM phusitA phurittA phuDittA vikuvittANaM ciTTittate, tassa NamevaM bhavati-atthi NaM mama atisese NANadaMsaNe 10 samuppanne- mudagge jIve, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu-amudagge jIve, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, cautthe vibhaMganANe / ahAvare paMcame vibhaMgaNANe-jayA NaM tadhArUvassa samaNassa jAva samuppajati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM devAmeva pAsati, bAhirabbhaMtarae poggale aparitAditittA puDhegattaM NANattaM jAva vikuvvittANaM ciTTittate, tassa 15 NamevaM bhavati-atthi jAva samuppanne- amudagge jIve, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu-mudagge jIve, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, paMcame vibhaMgaNANe / ahAvare chaThe vibhaMgaNANe-jayA NaM tadhArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA jAva samuppajjati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM devAmeva pAsati, 20 bAhirabbhaMtarate poggale paritAditittA vA apariyAditittA vA puDhegattaM NANattaM phusittA jAva vikuvvittANaM ciTThittate, tassa NamevaM bhavati-atthi NaM mama atisese NANadaMsaNe samuppanne- rUvI jIve, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu-arUvI jIve, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, chaTTe vibhaMgaNANe / 25 ahAvare sattame vibhaMgaNANe-jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 542] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / 655 vA vibhaMgaNANe samuppajati, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppanneNaM pAsati suhameNaM vAyukAteNaM phuDaM poggalakAyaM etaMtaM vetaMtaM calaMtaM khubbhaMtaM phaMdaMtaM ghaTuMtaM udIretaM taM taM bhAvaM pariNamaMtaM, tassa NamevaM bhavati-atthi NaM mama atisese NANadaMsaNe samuppanne- savvamiNaM jIvA, saMtegatitA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu-jIvA ceva ajIvA ceva, je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu, 5 tassa Namime cattAri jIvanikAyA No sammamuvagatA bhavaMti, taMjahA-puDhavikAiyA jAva vAukAiyA, iccetehiM cauhiM jIvanikAehiM micchAdaMDaM pavattei, sattame vibhaMgaNANe / [TI0] evaM zraddhAnasthairyAdyarthamanyathA vA gaNAdapakrAntasya kasyApi vibhaGgajJAnaM syAditi tasya bhedAnAha- sattavihetyAdi, saptavidhaM saptaprakAraM viruddho vitatho vA ayathA 10 vastubhaGgo vastuvikalpo yasmiMstadvibhaGgaM tacca tajjJAnaM ca sAkAratvAditi vibhaGgajJAnaM mithyAtvasahitAvadhirityarthaH, egadisiM ti ekasyAM dizi, ekayA dizA pUrvAdikayetyarthaH, lokAbhigamo lokAvabodha ityekaM vibhaGgajJAnam, vibhaGgatA cAsya zeSadikSu lokasyAnabhigamena tatpratiSedhanAditi 1 / tathA paJcasu dikSu lokAbhigamo naikasyAM kasyAMciditi, ihApi vibhaGgatA ekadizi lokaniSedhAditi 2 / kriyAmAtrasyaiva 15 prANAtipAtAderjIvai: kriyamANasya darzanAttaddhetukarmaNazcAdarzanAt kriyaivAvaraNaM karma yasya sa kriyAvaraNaH, ko'sau? jIva ityavaSTambhaparaM yadvibhaGgaM tattRtIyam, vibhaGgatA cAsya karmaNo'darzanenAnabhyupagamAdevamuttaratrApi vibhaGgatA'vaseyeti 3 / muyagge tti bAhyAbhyantarapudgalaracitazarIro jIva ityavaSTambhavat, bhavanapatyAdidevAnAM bAhyAbhyantarapudgalaparyAdAnato vaikriyakaraNadarzanAditi caturtham 4 / amudagge jIve tti devAnAM 20 bAhyAbhyantarapudgalAdAnaviraheNa vaikriyavatAM darzanAd abAhyAbhyantarapudgalaracitAvayavazarIro jIva ityavasAyavat paJcamam 5 / tathA rUvI jIve tti devAnAM vaikriyazarIravatAM darzanAd rUpyeva jIva ityevamavaSTambhavat SaSThamiti 6 / tathA savvamiNaM jIva tti vAyunA calata: pudgalakAyasya darzanAt sarvamevedaM vastu jIvA eva, calanadharmopetatvAdityevaM nizcayavat saptamamiti saGgrahavacanametat 7 / 1. vaditi paMcamaM je1 khaM0 // 25 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tatthetyAdi tvetasyaiva vivaraNavacanamuttAnArthameva, navaraM tattha tti teSu saptasu madhye jayA NaM ti yasmin kAle se NaM ti iha tadeti gamyate sa vibhaMgI pAsai tti upalakSaNatvAjjAnAtIti ca, anyathA jJAnatvaM vibhaGgasya na syAditi, pAINaM vetyAdau vA vikalpArthaH, uDDhaM jAva sohammo kappo ityanena saudharmAta parataH kila prAyo 5 bAlatapasvino na pazyantIti darzitam, tathA'vadhimato'pyadholoko duradhigamo vibhaGgajJAninastu sutarAmityadhodigdarzanamiha nAbhihitam, duradhigamyatA cAdholokasya tristhAnake'bhihiteti, evaM bhavai tti evaMvidho vikalpo bhavati, yaduta- asti me atizeSaM zeSANyatikrAntaM sAtizayamityartho jJAnaM ca darzanaM ca jJAnena vA darzanaM jJAnadarzanam, tatazcaikadizo darzanena tatraiva lokasyopalambhAdAha- ekadizi lokAbhigama 10 iti, ekadigmAtra eva lokastathopalambhAditi bhAvaH, santi vidyante ekake zramaNA vA brAhmaNA vA, te caivamAhuH- anyAsvapi paJcasu dikSu lokAbhigamo bhavati, tAsvapi tasya vidyamAnatvAt, ye te evamAhuH yaduta- paJcasvapi dikSu lokAbhigamo mithyA te evamAhuriti prathamaM vibhaGgajJAnamiti 1 // athAparaM dvitIyam, tatra pAINaM vetyAdau vAzabdazcakArArtho draSTavyaH, vikalpArthatve tu paJcAnAM dizAM pazyattA na gamyate, 15 ekasyA eva ca gamyate, tathA ca prathama-dvitIyayorvibhaGgayorbhedo na syAditi, kvacid vAzabdA na dRzyanta eveti 2 / prANAnatipAtayamAnAnityAdiSu jIvAniti gamyate, no kiriyAvaraNe tti api tu karmAvaraNa iti 3 / devAmeva tti devAneva bhavanavAsyAdIneva bAhirabbhaMtare tti bAhyAn zarIrAvagAhakSetrAd abhyantarAn avagAhakSetrasthAn pudgalAn vaikriyavargaNArUpAn paryAdAya pari samantAt vaikriyasamudghAtenA''dAya gRhItvA, puDhegattaM 20 ti pRthakkAla-dezabhedena kadAcit kvacidityarthaH, ekatvam ekarUpatvaM nAnAtvaM nAnArUpatvaM vikRtya uttaravaikriyatayA citRRttae tti sthAtum AsituM pravRttAniti vAkyazeSa iti sambandhaH, kathaM vikRtyetyAha- phusittA tAneva pudgalAn spRSTvA, tathA''tmanA sphuritvA vIryamullAsya pudgalAn vA sphorayitvA, tathA sphuTitvA prakAzIbhUya, pudgalAn vA sphoTayitvA, vAcanAntare tu padadvayamaparamupalabhyate, tatra saMvartya sArAnekIkRtya nivartya 1. sU0 213 // 2. tathAparaM je1 // 3. deglpArthe tu je1 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 542] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / 657 asArAn pRthakkRtyeti, athavA paryAptapudgalairuttaravaikriyazarIrasyaikatvaM nAnAtvaM ca karmatApanaM spRSTvA prArabhya, tathA sphurat kRtvA sphuTaM kRtvA, sam ekIbhAvena vartitaM sAmAnyaniSpannaM kRtvA, nivartitaM kRtvA sarvathA parisamApya, kimuktaM bhavati ? vikuLa vaikriyaM kRtvA na tvaudArikatayeti, tasyeti vibhaGgajJAnino bAhyAbhyantarapudgalaparyAdAnapravRttadevAn pazyata evaM bhavati iti vikalpo jAyate, mudagge tti bAhyAbhyantarapudgalaracitazarIro jIva iti 5 4 / athAparaM paJcamam, tatra bAhyAbhyantarAn pudgalAn aparyAdAyetyatra niSedhasya vaikriyasamudghAtApekSitvAdutpattikSetrasthAMstUtpattikAle gRhItvA bhavadhAraNIyazarIrasyaikatvamekadevApekSayA kaNThAdyavayavApekSayA vA nAnAtvaM tvanekadevApekSayA hastAGgulyAdyavayavApekSayA vA vikuLa sthAtuM pravRttAnityAdi, zeSaM prAgvat, bAhyapudgalaparyAdAnaM hi vinottaravaikriyaikatva-nAnAtve kila na bhavata iti bhavadhAraNIya- 10 mihAdhikRtam, tadevamabAhyAbhyantarapudgalaracitazarIradevadarzanAttasyaivaM vikalpo bhavati- amudagge tti abAhyAbhyantarapudgalaracitAvayavazarIro jIva iti 5 / rUviM jIve tti pudgalAnAM paryAdAne'paryAdAne ca vaikriyarUpasyaikAnekarUpasya deveSu darzanAdrUpavAneva jIva ityavasAyo jAyate, tasya arUpasya kadAcanApyadarzanAditi 6 / suhumetyAdi sUkSmeNa mandena, na tu sUkSmanAmakarmodayavarttinA, tasya vastucalanAsamarthatvAt, phuDaM ti 15 spRSTaM pudgalakAyaM pudgalarAzim eyaMtaM ti ejamAnaM kampamAnaM vyejamAnaM vizeSeNa kampamAnaM calantaM svasthAnAdanyatra gacchantaM kSubhyantam adho nimajjantaM spandantam ISaccalantaM ghaTTayantaM vastvantaraM spRzantamudIrayantaM prerayantaM taM tamanAkhyeyamanekavidhaM bhAvaM paryAya pariNamantaM gacchantam / savvamiNaM ti sarvamidaM calat pudgalajAtaM jIvA: spandanalakSaNajIvadharmopetatvAt, yacca caladapi zramaNAdayo jIvAzcAjIvAzceti prAhu: 20 tanmithyeti tadadhyavasAya iti, tassa NaM ti tasya vibhaGgajJAnavata: ime tti vakSyamANAH, na samyagupagatA: acalanAvasthAyAM jIvatvena na bodhaviSayIbhUtAH, tadyathApRthivyaptejovAyavaH, calana-dohadAdidharmavatAM trasAnAmeva dohadAditrasadharmavatAM vanaspatInAmeva ca jIvatayA prajJAnAt, pRthivyAMdInAM tu vAyucalanena svatazcalanena ca 1. nirvartitaM khaM0 pAsU0 // 2. rUvIM pA0 je2 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre trasatvenaiva prajJAnAt sthAvarajIvatayA tu teSAmanabhyupagamAcceti / icceehiM ti iti hetoreteSu caturyu jIvanikAyeSu mithyAtvapUrvo daNDo hiMsA mithyAdaNDastaM pravarttayati, tadrUpAnabhijJa: saMstAn hinasti nidbhute ceti bhAva iti saptamaM vibhaGgajJAnamiti 7 / [sU0 543] sattavidhe joNisaMgahe pannatte, taMjahA-aMDajA, potajA, jarAujA, 5 rasajA, saMsedagA, saMmucchimA, ubbhigA / aMDagA sattagatitA sattAgatitA pannattA, taMjahA-aMDage aMDagesu uvavajamANe aMDatehiMto vA potajehiMto vA jAva ubhiehiMto vA uvavajejA, se ceva NaM se aMDate aMDagattaM vippajahamANe aMDagattAte vA potagattAte vA jAva ubbhiyattAte vA gacchejjA / 10 potagA sattagatitA sattAgatitA, evaM ceva sattaNha vi gatirAgatI bhANiyavvA jAva ubbhiya tti / ___ [TI0] mithyAdaNDaM pravartayatItyuktam, daNDazca jIveSu bhavatIti yonisaGgrahato jIvAnAha- sattavihetyAdi, yonibhi: utpattisthAnavizeSairjIvAnAM saGgrahaH yonisaGgrahaH, sa ca saptadhA, yonibhedAt saptadhA jIvA ityarthaH, aNDajA: pakSi15 matsya-sarpAdayaH, potaM vastraM tadvajjAtA: potAdiva vA bohitthAjjAtA:, ajarAyuveSTitA ityarthaH, potajA: hasti-valgulIprabhRtayaH, jarAyau garbhaveSTane jAtA:, tadveSTitA ityarthaH, jarAyujA: manuSyA gavAdayazca, rase tImana-kAJjikAdau jAtA rasajA:, saMsvedAjjAtA: saMsvedajA: yUkAdaya:, sammUrchana nirvRttA: sammUrchimA: kRmyAdayaH, udbhido bhUmibhedAjjAtA udbhijjA: khaJjanakAdayaH / 20 athANDajAdInAmeva gatyAgatipratipAdanAya aMDajetyAdi sUtrasaptakam, tatra mRtAnAM sapta gatayo'NDajAdiyonilakSaNA yeSAM te saptagatayaH, saptabhya evANDajAdiyonibhya AgatiH utpattiryeSAM te saptAgatayaH / evaM ceva tti yathA'NDajAnAM saptavidhe gatyAgatI bhaNite tathA potajAdibhi: saha saptAnAmapyaNDajAdijIvabhedAnAM gatirAgatizca bhaNitavyA jAva ubbhiya tti saptamasUtraM yAvaditi, zeSaM sugamam / 1. saMgadhe ka0 bhAM0 lA0 vinA // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 659 [sU0 544] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [sU0 544] AyariyauvajjhAyassa NaM gaNaMsi satta saMgahaTThANA pannattA, taMjahA-AyariyauvajjhAe gaNaMsi ANaM vA dhAraNaM vA sammaM pauMjittA bhavati 1, evaM jadhA paMcaTThANe jAva AyariyauvajjhAe gaNaMsi ApucchiyacAri yAvi bhavati no aNApucchiyacAri yAvi bhavati 5, AyariyauvajjhAe gaNaMsi aNuppanAiM uvakaraNAI sammaM uppAittA bhavati 6, AyariyauvajjhAe gaNaMsi 5 puvvuppannAiM uvakaraNAiM sammaM sArakkhittA saMgovittA bhavati, No asamma sArakkhittA saMgovittA bhavati 7 / / AyariyauvajjhAyassa NaM gaNaMsi satta asaMgahaTThANA pannattA, taMjahAAyariyauvajjhAe gaNaMsi ANaM vA dhAraNaM vA no sammaM pauMjittA bhavati 1, evaM jAva uvagaraNANaM no sammaM sArakkhettA saMgovettA bhavati 7 / 10 _ [TI0] pUrvaM yonisaGgraha ukta iti saGgrahaprastAvAt saGgrahasthAnasUtramAyariyetyAdi, AcAryopAdhyAyasyeti samAhAradvandvaH karmadhArayo vAgaNe gacche saGgraho jJAnAdInAM ziSyANAM vA tasya sthAnAni hetava: saGgrahasthAnAni, AcAryopAdhyAyo gaNe AjJAM vA vidhiviSayamAdezaM dhAraNAM vA niSedhaviSayamAdezameva samyak prayoktA bhavati, evaM hi jJAnAdisaGgrahaH ziSyasaGgraho vA syAd, anyathA tabhraMza eveti 15 pratItam, yata: jahiM natthi sAraNA vAraNA ya paDicoyaNA ya gcchmmi| so u agaccho gaccho mottavvo saMjamatthIhiM // [bRhatkalpa0 4464] ti / evaM jahA paMcaMThANe tti, taccedam- 'AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi ahArAiNiyAe kitikammaM pauMjittA bhavai 2, AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi je suyapajjavajAte dhArei 20 te kAle kAle samma aNuppavAittA bhavai 3, AyariuvajjhAe NaM gaNaMsi gilANasehaveyAvaccaM sammaM abbhuTTittA bhavai 4, AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi ApucchiyacArI yAvi bhavai, no aNApucchiyacArI 5,' sthAnadvayaM tvihaiveti, vyAkhyA tu sukaraiva, padadvayaM ca sugamameva, navaramApracchanaM gacchasya, yata uktam1. sU0 399 // 2. padadvayaM ca sugamameva je1 vinA nAsti / / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 660 10 mUlagapattasarisagA paribhUyA vaccimo therA // [ bRhatkalpa0 1457-58 ] iti / tathA aNuppannAiM ti anutpannAni alabdhAni upakaraNAni vastra - pAtrAdIni samyag eSaNAdizuddhyA utpAdayitA sampAdanazIlo bhavati / saMrakSayitA upAyena caurAdibhyaH, saGgopayitA alpasAgArikakaraNena malinatArakSaNena veti / evaM saGgrahasthAnaviparyayabhUtamasaGgrahasUtramapi bhAvanIyamiti / [sU0 545] satta piMDesaNAo pannattAo 1 | satta pANesaNAto paNNattAo 2 / setta uggahapaDimAto pannattAo 3 | satta sattikkayA paNNattA 4 / satta mahajjhayaNA paNNattA 5 / sattasattamiyA NaM bhikkhupaDimA ekUNapaNNattAte rAtiMdiehimegeNa ya chaNNauteNaM bhikkhAsateNaM ahAsuttaM jAva ArAhiyA vi bhavati 6 / [TI0] anantaramAjJAM na prayoktA bhavatItyuktamAjJA ca piNDaiSaNAdiviSayeti 15 piNDaiSaNAdisUtraSaTkam - satta piMDesaNAu tti, piNDaH samayabhASayA bhaktaM tasyaiSaNA grahaNaprakArAH piNDaiSaNAH, tAzcaitAH saTTa 1 masaTTA 2 udghaDa 3 taha appaleviyA ceva 4 / uggahiyA 5 paggahiyA 6 ujjhiyadhammA ya 7 sattamiyA // [ ] atrAsaMsRSTA hasta-mAtrAbhyAM cintanIyA 'asaMsaTTe hatthe asaMsaTTe matte', akharaDiya 20 tti vuttaM bhavai, evaM gRhNataH prathamA bhavati, gAthAyAM sukhamukhoccAraNArtho'nyathA paatthH| saMsRSTA tAbhyAmeva cintyA 'saMsa hatthe saMsaTTe matte, kharaDie tti vuttaM bhavai, evaM gRhNato dvitIyA / uddhRtA nAma sthAlyAdau svayogena bhojanajAtamuddhRtam, tato asaMsaTTe hatthe saMsaTTe matte saMsaTTe vA matte saMsaTThe hatthe, evaM gRhNataH tRtIyA / alpalepA nAma 1. oghani0 134-35 // 2. dRzyatAM pR0 513 Ti02 / 3. tatrAsaM khaM0 / tatra saM je1 // 4. atra hastalikhitAdarzeSu IdRzAH pAThAH - asaMsaTThe hatthe asaMsaTTe matte saMsaTTe vA matte saMsaTTe hatthe pA0 / asaMsaTTe vA matte saMsaTTe hatthe je1 khaM0 / asaMsaTTe hatthe saMsaTTe matte asaMsaTTe vA matte saMsaTThe hatthe je2 / li |||| asaMsaTTe matte asaMsaTTe vA matte saMsaTTe hatthe jesaM 1 // AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre sIse jar3a AmaMte paDicchagA teNa bAhiraM bhAvaM / aha iyare to sIsA te vi samattammi gacchati // taruNA bAhirabhAvaM na ya paDilehovahI Na kIkammaM / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 545] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / alpazabdo'bhAvavAcakaH, nirlepaM pRthukAdi gRhNatazcaturthI / avagRhItA nAma bhojanakAle zarAvAdiSUpahRtameva bhojanajAtaM yat tato gRhNata: paJcamI / pragRhItA nAma bhojanavelAyAM dAtumabhyudyatena karAdinA pragRhItaM yadbhojanajAtaM bhoktuM vA svahastAdinA tad gRhNata iti sssstthii| ujjhitadhA nAma yat parityAgArha bhojanajAtamanye ca dvipadAdayo nAvakAGkSanti tadarddhatyaktaM vA gRhNata iti hRdayaM saptamIti / pAnakaiSaNA etA eva, navaraM caturthyAM 5 nAnAtvam, tatra hyAyAma-sauvIrakAdi nirlepaM vijJeyamiti / uggahapaDima tti, avagRhyata ityavagraho vasatiH, tatpratimAH abhigrahA avagrahapratimAH, tatra pUrvameva vicintyaivaMbhUtaH pratizrayo mayA grAhyo nAnyathAbhUta iti tameva yAcitvA gRhNata: prathamA / tathA yasya bhikSorevaMbhUto'bhigraho bhavati, tadyathA- ahaM ca khalveSAM sAdhUnAM kRte avagrahaM grahISyAmi, anyeSAM cAvagrahe gRhIte sati vatsyAmIti 10 tasya dvitIyA / prathamA sAmAnyena, iyaM tu gacchAntargatAnAM sambhogikAnAmasambhogikAnAM codyuktavihAriNAm, yataste'nyonyArthaM yAcanta iti / tRtIyA tviyam- anyArthamavagrahaM yAciSye anyAvagRhItAyAM tu na sthAsyAmIti, eSA tvahAlandikAnAm, yataste sUtrAvazeSamAcAryAdabhikAGkSanta: AcAryArthaM tAM yAcanta iti / caturthI punarahamanyeSAM kRte avagrahaM na yAciSye anyAvagRhIte tu vatsyAmIti, iyaM tu gaccha eva abhyudyatavihAriNAM 15 jinakalpAdyarthaM parikarma kurvatAm / paJcamI tu ahamAtmakRte avagrahamavagrahISyAmi na cApareSAM dvi-tri-catuH-paJcAnAmiti, iyaM tu jinakalpikasyeti / SaSThI punaryadIyamavagrahaM grahISyAmi tadIyameva cet kaTAdisaMstArakaM grahISyAmi, itarathotkuTuko vA niSaNNa upaviSTo vA rajanIM gamiSyAmItyeSA'pi jinakalpikAderiti / saptamI eSaiva pUrvoktA, navaraM yathA''stRtameva zilAdikaM grahISyAmi netaraditi / ayaM ca sUtratrayArthaH kvacit 20 sUtrapustaka eva dRzyata iti / __ satta sattikkaya tti, anuddezakatayaikasaratvena ekakA: adhyayanavizeSA AcArAGgasya dvitIyazrutaskandhe dvitIyacUDArUpAH, te ca samudAyata: sapteti kRtvA saptaikakA abhidhIyante, teSAmeko'pi saptaikaka iti vyapadizyate, tathaivanAmatvAt, evaM ca te sapteti, tatra prathama: 1. "tkuTako je1 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre sthAnasaptaikakaH, dvitIyo naiSedhikIsaptaikakaH, tRtIya uccAra-prazravaNavidhisaptaikakaH, caturthaH zabdasaptaikakaH, paJcamo rUpasaptaikakaH, SaSThaH parakriyAsaptaikakaH, saptamo'nyonyakriyAsaptaikaka iti / satta mahajjhayaNa tti sUtrakRtAGgasya dvitIyazrutaskandhe mahAnti prathamazruta5 skandhAdhyayanebhyaH sakAzAd granthato bRhanti adhyayanAni mahAdhyayanAni tAni ca puNDarIkam 1, kriyAsthAnam 2, AhAraparijJA 3, pratyAkhyAnakriyA 4, anAcArazrutam 5, ArdrakakumArIyam 6, nAlandIyam 7 ceti / sattasattami ti sapta saptamAni dinAni yasyAM sA saptasaptamikA, sA hi saptabhirdinasaptakairyathottaraM varddhamAnadattibhirbhavati, tatra prathame saptake pratidinamekA bhaktasya 10 pAnakasya caikA dattiryAvat saptame sapta dattaya:, bhikSupratimA sAdhvabhigrahavizeSa:, sA caikonapaJcAzatA rAtrindivaiH ahorAtrairbhavati, yataH sapta saptakAnyekonapaJcAzadeva syAditi, tathA ekena ca SaNNavatyadhikena bhikSAzatena, yataH prathame saptake saptaiva, dvitIyAdiSu tadviguNAdyAH yAvat saptame ekonapaJcAzaditi, sarvAH saGkalitAH zataM SaNNavatyadhikaM bhavati, bhaktabhikSAzcaitAH, pAnakabhikSA apyetAvatyo na ceha gaNitA iti, 15 etatsvarUpamevam- 662 paDimA sattA satta paDhame tattha sattae / ekkkaM gihae bhikkhaM bIie donni donni U // evamekkkiyaM bhikkhaM chubhejjekvekkasattae / gihaI aMtime jAva satta satta diNe diNe // 20 ahavA ekkekkiyaM dattiM jA sattekkkasattae / Aso atthi eso vi siMhavikkamasannibho // [ ] ityAdi / ahAsuttaM ti yathAsUtraM sUtrAnatikrameNa, yAvatkaraNAt ahAatthaM yathArthaM niryuktyAdivyAkhyAnAnatikrameNetyarthaH, ahAtacvaM yathAtattvaM saptasaptamiketyabhidhAnArthAnatikrameNa, anvarthasatyApanenetyarthaH, ahAmaggaM mArgaH kSAyopazamiko 25 bhAvastadanatikrameNa, audayika bhAvAgamanenetyarthaH, ahAkappaM yathAkalpaM 1. biIe je2 / bIe je1 khaM0 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 546] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / kalpanIyAnatikrameNa pratimAsamAcArAnatikrameNa vA, sammaM kAeNaM kAyapravRttyA na manomAtreNetyarthaH, phAsiyA spRSTA pratipattikAle vidhinA prAptA, pAliya tti puna: punarupayogapratijAgaraNena rakSitA, sohiya tti zobhitA tatsamAptau gurvAdipradAnazeSabhojanAsevanena zodhitA vA aticAravarjanena tadAlocanena vA, tIriya tti tIraM pAraM nItA, pUrNe'pi kAlAvadhau kiJcitkAlAvasthAnena, kiTTiya tti kIrttitA pAraNakadine 5 'ayamayaM cAbhigrahavizeSa: kRta AsId asyAM pratimAyAM sa cArAdhita evAdhunA mutkalo'ham' iti gurusamakSaM kIrtanAditi, ArAhiya tti ebhireva prakAraiH sampUrNairniSThAM .. nItA bhavatIti, pratyAkhyAnApekSayA anyatra vyAkhyAnameSAmevam ucie kAle vihiNA pattaM jaM phAsiyaM tayaM bhaNiyaM / taha pAliyaM tu asaI sammaM uvaogapaDiyariyaM // gurudANasesabhoyaNasevaNayAe u sohiyaM jANa / punne vi thevakAlAvatthANA tIriyaM hoi // bhoyaNakAle amugaM paccakkhAyaM ti bhuMja kiTTiyayaM / ArAhiyaM payArehiM sammameehiM niTThaviyaM // [ ] ti / [sU0 546] adheloge NaM satta puDhavIo pannattAo, satta ghaNodadhIto 15 pannattA, satta ghaNavAtA paNNattA, satta taNuvAtA paNNattA, satta uvAsaMtarA pnnttaa| etesu NaM sattasu uvAsaMtaresu satta taNuvAyA patiTTitA / etesu NaM sattasu taNuvAtesu satta ghaNavAtA ptitttthitaa| eesu NaM sattasu ghaNavAtesu satta ghaNodadhI patiTTitA / etesu NaM sattasu ghaNodadhIsu piMDalagapihulasaMThANasaMThitAo satta 20 puDhavIo pannattAo, taMjahA-paDhamA jAva sattamA / etAsi NaM sattaNhaM puDhavINaM satta NAmadhejA pannattA, taMjahA-ghammA, vaMsA, selA, aMjaNA, riTThA, maghA, mAghavatI / etAsi NaM sattaNhaM puDhavINaM satta gottA pannattA, taMjahA-rataNappabhA, sakkarappabhA, vAluyappabhA, paMkappabhA, dhUmappabhA, tamA, tamatamA / 25 1. paDalaga bhAM0 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [TI0] saptasaptamikAdipratimAzca pRthivyAmeva vidhIyanta iti pRthivIpratipAdanAyAhaaheloe ityAdi, adholokagrahaNAdUrdhvaloke'pi pRthivIsattA'vagamyate, tatra caikA ISatprAgbhArAkhyA pRthivyastIti, iha ca yadyapi prathamapRthivyA uparitanAni nava yojanazatAni tiryagloke bhavanti tathApi dezonA'pi pRthivIti kRtvA na doSAyeti, etAzca krameNa 5 bAhalyato yojanalakSamazItyAdisahasrAdhikaM bhavanti, uktaM ca paDhamA asIisahassA 1 battIsA 2 aTThavIsa 3 vIsA ya 4 / aTThAra 5 sola 6 aTTa ya 7 sahassa lakkhovariM kujjA // [bRhatsaM0 241] iti / adholokAdhikArAttadgatavastusUtrANyA bAdarasUtrAt, sugamAni caitAni, navaraM ghanodadhInAM bAhalyaM viMzatiryojanasahasrANi ghana-tanuvAtA-''kAzAntarANAmasaGkhyAtAni tAni, 10 Aha ca savve vIsasahassA bAhalleNaM ghanodadhI neyA / sesANaM tu asaMkhA aho aho jAva sattamiyA // [bRhatsaM0 242] iti / tathA chatramatikramya chatraM chatrAticchatram, tasya saMsthAnam AkAra: 'adhastanaM chatraM mahaduparitanaM laghu' iti, tena saMsthitAH chatrAticchatrasaMsthAnasaMsthitAH, idamuktaM bhavati15 saptamI saptarajjuvistRtA SaSThyAdayastvekaikarajjuhInA iti, kvacit pAThaH piMDalagapihula saMThANasaMThiyA, tatra piMDalagaM paTalakaM puSpabhAjanam, tadvat pRthulasaMsthAnasaMsthitA iti paTalakapRthulasaMsthAnasaMsthitA:, pRthulapRthulasaMsthAnasaMsthitA iti kvacit pAThaH, sa ca vyakta eva, nAmadheja tti nAmAnyeva nAmadheyAni, gotta tti gotrANi tAnyapi nAmAnyeva, kevalamanvarthayuktAni gotrANi itarANi tvitarANi, anvarthazca 20 sukhoneyH| [sU0 547] sattavihA bAdaravAukAiyA pannattA, taMjahA-pAtINavAte, paDINavAte, dAhiNavAte, udINavAte, uDDevAte, ahevAte, vidisivAte / [TI0] saptAvakAzAntarANi prAk prarUpitAni, teSu ca bAdarA vAyavaH santIti tatprarUpaNAyAha- sattavihA bAyaretyAdi, sUkSmANAM na bhedo'sti tato bAdaragrahaNam, 25 bhedazca digvidigbhedAt pratIta eveti / 1. saMkhyeyAni je1 // 2-3. piDa je1 khaM0 // 4. vidisavAte bhAM0 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 548-550] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / 665 [sU0 548] satta saMThANA pannattA, taMjahA-dIhe, rahasse, vaTTe, taMse, cauraMse, pihule, parimaMDale / [sU0 549] satta bhayaTThANA pannattA, taMjahA-ihalogabhate, paralogabhate AdANabhate, akamhAbhate, veyaNAbhate, maraNabhate, asilogabhate / ___ [TI0] vAyavo hyadRzyAstathApi saMsthAnavanto bhayavantazceti saMsthAna-bhayasUtre, 5 saMsthAnAni ca pratItAni, tadvizeSA: pratara-ghanAdayo'nyato jJeyAH / satta bhayaTThANetyAdi, bhayaM mohanIyaprakRtisamuttha AtmapariNAmaH, tasya sthAnAni AzrayA bhayasthAnAni, tatra manuSyAdikasya sajAtIyAdanyasmAnmanuSyAdereva sakAzAdyad bhayaM tadihalokabhayam, ihAdhikRtabhItimato jAtau loka ihalokastato bhayamiti vyutpattiH, tathA vijAtIyAt tiryag-devAdeH sakAzAnmanuSyAdInAM yad bhayaM tat paralokabhayam, AdIyata ityAdAnaM 10 dhanaM tadarthaM caurAdibhyo yad bhayaM tadAdAnabhayam, akasmAdeva bAhyanimittAnapekSaM gRhAdiSveva sthitasya rAtryAdau bhayamakasmAdbhayam, vedanA pIDA, tadbhayaM vedanAbhayam, maraNabhayaM pratItam, azlokabhayam akIrtibhayam, evaM hi kriyamANe mahadayazo bhavatIti tadbhayAnna pravarttata iti / [sU0 550] sattahiM ThANehiM chaumatthaM jANejA, taMjahA-pANe ativAtettA 15 bhavati, musaM vadittA bhavati, adinamAtittA bhavati, sadda-pharisa-rasa-rUvagaMdhe AsAdettA bhavati, pUtAsakkAramaNuvUhettA bhavati, imaM sAvajaM ti paNNavettA paDisevettA bhavati, No jadhAvAdI tadhAkArI yAvi bhavati / ___ sattahiM ThANehiM kevalI jANejjA, taMjahA-No pANe ativAtettA bhavati jAva jadhAvAdI tadhAkArI yAvi bhavati / [TI0] bhayaM ca chadmasthasyaiva bhavati, sa ca yaiH sthAnairjJAyate tAnyAha- sattahiM ThANehiM ityAdi, saptabhiH sthAnairhetubhUtaiH chadmasthaM jAnIyAt, tadyathA-prANAn atipAtayitA, teSAM kadAcid vyApAdanazIlo bhavati, iha ca prANAtipAtanamiti vaktavye'pi dharmadharmiNorabhedAdatipAtayiteti dharmI nirdiSTaH, prANAtipAtanAcchadyastho1. ThANehItyAdi khaM0 pA0 je2 / / 20 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre 'yamityavasIyate, kevalI hi kSINacAritrAvaraNatvAnniraticArasaMyamatvAdapratiSevitvAnna kadAcidapi prANAnAmatipAtayitA bhavatItyevaM sarvatra bhAvanA kAryA, tathA mRSA vaditA bhavati, adattamAdAtA grahItA bhavati, zabdAdInAsvAdayitA bhavati, pUjAsatkAraM puSpArcana-vastrAdyarcane anubRMhayitA pareNa svasya kriyamANasya tasyAnumodayitA, tadbhAve 5 harSakArItyarthaH, tathedamAdhAkarmAdi sAvA sapApamityevaM prajJApya tadeva pratiSevitA bhavati, tathA sAmAnyato no yathAvAdI tathAkArI, anyathAbhidhAyA'nyathA kartA bhavati, cApIti samuccaye / etAnyeva viparyastAni ke valigamakAni bhavantItyetatpratipAdanaparaM kevalisUtraM sugamameva / [sU0 551] satta mUlagottA pannattA, taMjahA-kAsavA, gotamA, vacchA, 10 kocchA, kositA, maMDavA, vAsiTThA / je kAsavA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te kAsavA, te saMDillA, te golA, te vAlA, te muMjatiNo, te pavvatiNo, te varisakaNhA / je gotamA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te goyamA, te gaggA, te bhAraddA, te aMgarisA, te sakkarAbhA, te bhakkharAbhA, te udattAbhA / 15 je vacchA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te vacchA, te aggeyA, te mitteyA, te sAmaliNo, te selatatA, te aTThiseNA, te vIyakaNhA / je kocchA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te kocchA, te moggalAyaNA, te piMgAyaNA, te koDINo, te maMDaliNo, te hAritA, te somabhI / / je kositA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te kositA, te kaccAtaNA, 20 te sAlaMkAtaNA, te golikAtaNA, te pakkhikAtaNA, te aggiccA, te lohiccA / __ je maMDavA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te maMDavA, te AriTThA, te saMmutA, te telA, te elAvaccA, te kaMDillA, te khArAtaNA / je vAsiTThA te sattavidhA pannattA, taMjahA-te vAsiTThA, te uMjAyaNA, te 25 jArukaNhA te vagyAvaccA, te koDinnA, te sannI, te pArAsarA / 1. bhAvanA jJeyA pA0 je2 // 2. vAditA khaM0 pAmU0 je2 // 3. prajJapya jesaM1 khaM0 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 552] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [TI0] kevalinazca prAyo gotravizeSavanta eva bhavanti pravrajyAyogyatvAnnAbheyAdivaditi satta mUlagottetyAdinA granthena gotravibhAgamAha, sugamAzcAyam, navaraM gotrANi tathAvidhaikaikapuruSaprabhavA manuSyasantAnA:, uttaragotrApekSayA mUlabhUtAni AdibhUtAni gotrANi mUlagotrANi, kAse bhava: kAsya: rasaH, taM pItavAniti kAsyapaH, tadapatyAni kAsyapAH, munisuvrata-nemivarjA jinAzcakravartyAdayazca kSatriyA: saptamagaNadharAdayo dvijA: 5 jambUsvAmyAdayo gRhapatayazceti, iha ca gotrasya gotravadbhayo'bhedAdevaM nirdeza:, anyathA kAsyapamiti vAcyaM syAdevaM sarvatra, tathA gotamasyApatyAni gautamAH kSatriyAdayo yathA suvrata-nemI jinau nArAyaNa-padmavarjavAsudeva-baladevA indrabhUtyAdigaNanAthatrayaM vairasvAmI ca, tathA vatsasyApatyAni vatsA: zayyambhavAdaya:, evaM kutsA zivabhUtyAdaya: kocchaM sivabhUI pi ya [ kalpasU0] iti vacanAt, evaM kauzikA: SaDulUkAdaya:, 10 maNDorapatyAni maNDavAH, vaziSThasyApatyAni vAziSThA: SaSThagaNadharA-''ryasuhastyAdaya:, tathA ye te kAsyapAste saptavidhAH, eke kAsyapazabdavyapadezyatvena kAsyapA evAnye tu kAsyapagotravizeSabhUtasaNDilAdipuruSApatyarUpA: sANDilyAdayo'vagantavyAH / __ [sU0 552] satta mUlanayA pannattA, taMjahA-negame, saMgahe, vavahAre, ujjusute, sadde, samabhirUDhe, evaMbhUte / 15 [TI0] ayaM ca mUlagotra-pratigotravibhAgo nayavizeSamatAdbhavatIti nayavibhAgamAhasatta mUletyAdi, mUlabhUtA nayA mUlanayA:, te ca sapta, uttaranayA hi sapta zatAni, yadAhaekkeko ya sayaviho satta nayasayA havaMti evaM tu / anno vi ya Aeso paMceva sayA nayANaM tu // [Ava0 ni0 542, vizeSAva0 2264] tathA- 20 1. atredamavadheyam- hastalikhitAdarzeSu atra agre ca sarvatra kAse bhava: kAsyo rasaH.... ... ityevaM sarvatra sakArasyaiva prayogaH, yatra tu zakArasya nirdezaH tatra pAThabhedo darzayiSyate // 2. kasyapa je1 // 3. kalpasUtre sthavirAvalyA ante caturdazasu gAthASu prathamA gAthA // 'vaMdAmi phaggumittaM ca goyamaM dhaNagiriM ca vaasittuN| kucchaM sivabhUI pi ya kosiya dujaMta kaNhe ya // " iti sampUrNA gAthA // 4. maNDava: je1 khaM0 // 5. vasiSTa khaM0 / evamagre'pi / / 6. kAzya pA0 / evamagre'pi // 7. kAzya je1 pA0 je2 / evmgre'pi| 8. 'zAMDi je1 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 15 668 20 AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre jAvaiyA vayaNapahA tAvaiyA ceva huMti nayavAyA / jAvaiyA nayavAyA tAvaiyA ceva parasamaya // [ sammati0 3 / 47 ] tti / tatrAnantadharmAdhyAsite vastunyekadharmmasamarthanapravaNo bodhavizeSo naya iti, tatra game tti naikairmAnairmahAsattA - sAmAnyavizeSa- vizeSajJAnairmimIte minoti vA naikamaH, Aha ca 10 ahavA jaM Negagamo Negapaho gamo teNaM // [ vizeSAva0 2187] ti / tatrAyaM sarvatra sadityevamanugatAkArAvabodhahetubhUtAM mahAsattAmicchati, anuvRttavyAvRttAvabodhahetubhUtaM ca sAmAnyavizeSaM dravyatvAdi, vyAvRttAvabodhahetubhUtaM ca nityadravyavRttimantyaM vizeSamiti / Aha- itthaM tarhyayaM naigamaH samyagdRSTirevAstu sAmAnyavizeSAbhyupagamaparatvAt sAdhuvaditi, naitadevam, sAmAnyavizeSavastUnAmatyantabhedAbhyupagamaparatvAttasyeti, Aha ca bhASyakAra: jaM sAmannavisese paropparaM vatthuo ya so bhinne / mannai acvaMtamao micchAdiTThI kaNAdo vva // dohiM vi nahiM nIyaM satthamulUeNa taha vi micchattaM / jaM savisayappahANattaNeNa annonnaniravekkhA // [ vizeSAva0 2994 - 95 ] iti 1 / tathA saGgrahaNaM bhedAnAM saGgRhNAti vA bhedAn saGgRhyante vA bhedA yena sa saGgrahaH, uktaM ca saMgahaNaM saMgiNhai saMgijjhate va teNa jaM bheyA / to saMgaho ti [ vizeSAva0 2203] etaduktaM bhavati- sAmAnyapratipAdanaparaH khalvayaM sadityukte sAmAnyameva pratipadyate na vizeSam, tathA ca manyate - vizeSAH sAmAnyato'rthAntarabhUtAH syuranarthAntarabhUtA vA ?, 25 yadyarthAntarabhUtA na santi te, sAmAnyAdarthAntaratvAt khapuSpavat, athAnarthAntarabhUtAH sAmAnyamAtraM te, tadavyatiriktatvAt, tatsvarUpavaditi, Aha ca1. 'saMgahiyapiMDiyatthaM vao jassa // ' iti avaziSToM'zaH // gAiM mANAiM sAmannobhayavisesanANAI / jaM tehiM miNai to gamo Nao NegamANo tti // [ vizeSAva0 2186 ] nigameSu vA arthabodheSu kuzalo bhavo vA naigamaH, athavA naike gamAH panthAno yasya sa naikagamaH, Aha ca logatthanibohA vA nigamA tesu kusalo bhavo vA'yaM / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 669 [sU0 552] saptamamadhyayana saptasthAnakam / saditi bhaNiyammi jamhA savvatthANuppavattae buddhI / to savvaM tammattaM natthi tadatthaMtaraM kiMci // kuMbho bhAvANanno jai to bhAvo aha'nahA'bhAvo / evaM paDAdao vi hu bhAvA nanna tti tammattaM // [vizeSAva0 2207-8] ti 2 / tathA vyavaharaNaM vyavaharatIti vA vyavahriyate vA apalapyate sAmAnyamanena vizeSAn 5 vA''zritya vyavahAraparo vyavahAraH, Aha ca vavaharaNaM vavaharae sa teNa vavahIrate va sAmannaM / vavahAraparo ya jao visesao teNa vavahAro // [vizeSAva0 2212] iti / ayaM hi vizeSapratipAdanapara: sadityukte vizeSAneva ghaTAdIn pratipadyate, teSAmeva vyavahArahetutvAt, na tadatiriktaM sAmAnyam, tasya vyavahArApetatvAt, tathA ca sAmAnyaM 10 vizeSebhyo bhinnamabhinnaM vA syAt ?, yadi bhinnaM vizeSavyatirekeNopalabhyeta, na copalabhyate, athAbhinnaM vizeSamAnaM tat, tadavyatiriktatvAt, tatsvarUpavaditi, Aha cauvalaMbhavvavahArAbhAvAo tavvisesabhAvAo / taM natthi khapuppha piva saMti visesA sapaccakkhaM // [vizeSAva0 2214] ti / tathA lokasaMvyavahAraparo vyavahAraH, tathAhi- asau paJcavarNe'pi bhramarAdivastuni 15 bahutaratvAt kRSNatvameva manyate, Aha ca bahutarao tti ya taM ciya gamei saMte vi sesae muyai / / saMvavahAraparatayA vavahAro logamicchaMto // [vizeSAva0 2221] iti 3 / tathA Rju vakraviparyayAdabhimukhaM zrutaM jJAnaM yasyAsau RjuzrutaH, Rju vA / vartamAnamatItAnAgatavakraparityAgAdvastu sUtrayati gamayatIti RjusUtraH, uktaM ca- 20 ujju riuM suyaM nANamujju suyamassa so'ymujjusuo| suttayai vA jamuju vatthu teNujusutto tti // [vizeSAva0 2222] / ayaM hi vartamAnaM nijakaM liGga-vacana-nAmAdibhinnamapyekaM vastu pratipadyate, zeSamavastviti, tathAhi atItameSyadvA na bhAvaH, vinaSTAnutpannatvAdadRzyatvAt, khapuSpavat, tathA parakIyamapyavastu, niSphalatvAt, khakusumavat, tasmAdvarttamAnaM svaM vastu, tacca na 25 1. tIti vyava' je1 khaM0 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre liGgAdibhinnamapi svarUpamujjhati, liGgabhinnaM taTastaTI taTamiti, vacanabhinnamApo jalam, nAmAdibhinnaM nAma - sthApanA - dravya-bhAvabhinnam, Aha ca tamhA nijagaM saMpayakAlIyaM liMga - vayaNabhinnaM pi / nAmAdibheyavihiyaM paDivajjai vatthumujjusuo // [ vizeSAva0 2226]tti 4 / 5 tathA zapanaM zapati vA asau zapyate vA tena vastviti zabdaH, tasyArthaparigrahAdabhedopacArAnnayo'pi zabda eva, yathA kRtakatvAdilakSaNahetvarthapratipAdakaM padaM heturevocyata iti, Aha ca savaNaM savai sa teNaM va sappae vatthu jaM tao so / tassa'tthapariggahao nao vi saddo tti hetu vva // [ vizeSAva0 2227] iti / 10 ayaM ca nAma-sthApanA-dravyakumbhA na santyeveti manyate, tatkAryAkaraNAt, khapuSpavat, na ca bhinnaliGga-vacanamekam, liGga-vacanabhedAdeva, strI-puruSavat kuTA vRkSa ityAdivat, ato ghaTaH kuTaH kumbha iti svaparyAyadhvanivAcyamekameveti, Aha ca taM ciriuttamayaM paccuppannaM visesiyataraM so / 15 670 25 icchai bhAvaghaDaM ciya jaM na u nAmAdao tinni // [ vizeSAva0 2228] 5 / tathA nAnArtheSu nAnAsaMjJAsamabhirohaNAt samabhirUDhaH, uktaM cajaM jaM sannaM bhAsai taM taM ciya samabhirohae jamhA / ghaTa sannaMtaratthavimuho tao kao samabhirUDho tti // [ vizeSAva0 2236] | ayaM hi manyate-- ghaTa-kuTAdayaH zabdA bhinnapravRttinimittatvAdbhinnArthagocarAH, paTAdizabdavat, tathA ca ghaTanAt ghaTo viziSTaceSTAvAnartho ghaTa iti, tathA kuTa kauTilye 20 [pA0 dhA0 1367], kuTanAt kuTa:, kauTilyayogAt kuTa iti ghaTo'nyaH kuTo'pyanya eveti 6 / tathA yathA zabdArtha evaM padArtho bhUtaH sannityartho'nyathAbhUto'sannitipratipattipara evaMbhUto nayaH, Aha ca evaM jahasaddattho saMto bhUo taya'nnahA'bhUo / teNevaMbhUyanao saddatthaparo viseseNaM // [ vizeSAva0 2251] ti / ayaM hi yoSinmastakavyavasthitaM ceSTAvantamevArthaM ghaTazabdavAcyaM manyate, na sthAnabharaNAdikriyAntarApannamiti, bhavanti cAtra zlokAH Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 553] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / zuddhaM dravyaM samAzritya saGgrahastadazuddhitaH / naigama-vyavahArau sta: zeSA: paryAyamAzritAH / / anyadeva hi sAmAnyamabhinnajJAnakAraNam / vizeSo'pyanya eveti manyate naigamo nayaH // sadrUpatAnatikrAntasvasvabhAvamidaM jagat / sattArUpatayA sarvaM sagRhNan saGgraho mataH / / vyavahArastu tAmeva prativastu vyavasthitAm / tathaiva dRzyamAnatvAd vyavahArayati dehinaH // tatrarjusUtranIti: syAt zuddhaparyAyasaMsthitA / nazvarasyaiva bhAvasya bhAvAt sthitiviyogataH // atItA-'nAgatA-''kAra-kAlasaMsparzavarjitam / varttamAnatayA sarvamRjusUtreNa sUtryate // virodhiliGga-saGkhyAdibhedAdbhinnasvabhAvatAm / tasyaiva manyamAno'yaM zabdaH pratyavatiSThate // tathAvidhasya tasyApi vastunaH kSaNavRttinaH / brUte samabhirUDhastu saMjJAbhedena bhinnatAm / ekasyApi dhvanervAcyaM sadA tannopapadyate / kriyAbhedena bhinnatvAdevaMbhUto'bhimanyate // [ ] iti / [sU0 553] saMtta sarA pannattA, taMjahAsajje, risabhe, gaMdhAre, majjhime, paMcame sare / dhevate ceva, NesAde, sarA satta viyAhitA // 47 // etesi NaM sattaNhaM sarANaM satta saraTThANA pannattA, taMjahAsajnaM tu aggajibbhAte, ureNa risabhaM saraM / kaMThuggateNa gaMdhAraM, majjhajibbhAte majjhimaM // 48 // NAsAte paMcamaM bUyA, daMtoTTeNa ya revataM / muddhANeNa ya NesAtaM, saraTThANA viyAhitA // 49 // satta sarA jIvanissitA pannattA, taMjahA1. tRtIye pariziSTe TippanaM draSTavyam / tulanA- anuyogadvAra0 sU0 260 // 25 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre 5 sajaM ravati maUro, kukkuDo risabhaM saraM / haMso Nadati gaMdhAraM, majjhimaM tu gavelagA // 50 // aha kusumasaMbhave kAle, koilA paMcamaM saraM / chaTuM ca sArasA koMcA, NesAyaM sattamaM gato // 51 // satta sarA ajIvanissitA pannattA, taMjahAsajaM ravati muiMgo, gomuhI risabhaM saraM / saMkho Nadati gaMdhAraM, majjhimaM puNa jhallarI // 52 // caucalaNapatiTThANA, gohiyA paMcamaM saraM / ADaMbaro revatataM, mahAbherI ya sattamaM // 53 // 10 etesi NaM sattaNhaM sarANaM satta saralakkhaNA patnattA, taMjahA sajjeNa labhati vittiM, kataM ca Na viNassati / gAvo mittA ya puttA ya, NArINaM ceva vallabho // 54 // risabheNaM tu esajaM, seNAvaccaM dhaNANi ya / vatthagaMdhamalaMkAraM, ithio sayaNANi ta // 55 // 15 gaMdhAre gItajuttiNNA, vajjavittI kalAhiyA / bhavaMti katiNo paNNA, je anne satthapAragA // 56 // majjhimasarasaMpannA, bhavaMti suhajIviNo / khAyatI piyatI detI, majjhimaM saramassito // 57 / / paMcamasarasaMpannA, bhavaMti puDhavIpatI / 20 sUrA saMgahakattAro, aNegagaNaNAtagA // 58 // revatasarasaMpannA, bhavaMti kalahappiyA / sAuNitA vagguritA, soyariyA macchabaMdhA ya // 59 // caMDAlA muTThiyA metA, je anne pAvakammiNo / goghAtagA ya je corA, NesAtaM saramassitA // 60 // ____ 25 etesiM NaM sattaNhaM sarANaM tayo gAmA paNNattA, taMjahA-sajjagAme, ___majjhimagAme, gaMdhAragAme / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 673 [sU0 553] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / sajagAmassa NaM satta mucchaNAto pannattAo, taMjahAmaMgI koravvI yA, harI ya rayaNI ya sArakaMtA ya / chaTThI ya sArasI NAma, suddhasajjA ya sattamA // 61 // majjhimagAmassa NaM satta mucchaNAto pannattAo, taMjahAuttaramaMdA rayaNI, uttarA uttarAsasA / assokaMtA ya sovIrA, abhiru havati sattamA // 2 // gaMdhAragAmassa NaM satta mucchaNAto pannattAo, taMjahANaMdI tu khuddimA pUrimA ya cautthI ya suddhagaMdhArA / uttaragaMdhArA vi ta, paMcamitA havati mucchA u // 63 / / suTuttaramAyAmA, sA chaTThI Niyamaso u NAyavvA / aha uttarAyatA koDImA ta sA sattamI mucchA // 64 // satta ssarA kato saMbhavaMti ? geyassa kA bhavati joNI ? / katisamatA ussAsA ? kati vA geyassa AgArA ? // 65 // satta sarA NAbhIto, bhavaMti gItaM ca runnajoNItaM / pAdasamatA ussAsA, tinni ya gIyassa AgArA // 66 // Aimiu ArabhaMtA, samuvvahaMtA ya majjhagArammi / avasANe ya khaveMtA, tinni ya geyassa AgArA // 67 // cha dose aTTha guNe, tini ya vittAI do ya bhaNitIo / jANAhiti so gAhiti, susikkhito raMgamajjhammi // 68 // bhItaM dutaM rahassaM, gAyato mA ta gAhi uttAlaM / kAkassaramaNunAsaM ca, hoti geyassa cha dosA // 69 // puNNaM rattaM ca alaMkiyaM ca, vattaM tathA avighuTuM / madhuraM sama sukumAraM, aTTha guNA hoMti geyassa // 70 // ura-kaMTha-sirapasatthaM ca, gijate maua-ribhitapadabaddhaM / samatAla-paDukkhevaM, sattassarasIbharaM geyaM // 71 // 25 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 15 674 25 10 sAmA gAyatI madhuraM, kAlI gAyati kharaM ca rukkhaM ca / gorI gAtati cauraM, kANa vilaMbaM dutaM aMdhA // vissaraM puNa piMgalA // 76 // taMtisamaM tAlasamaM, pAdasamaM layasamaM gahasamaM ca / nIsasiUsasitasamaM, saMcArasamA sarA satta // 77 // satta sarA tato gAmA, mucchaNA ekaviMsatI / tANA ekUNapaNNAsA, saMmattaM saramaMDalam // 78 // [ TI0] atha kathaM sapta nayazatAnyasaGkhyA vA nayAH saptasu nayeSvantarbhavantIti ?, ucyate, yathA vaktRvizeSAdasaGkhyeyA api svarAH saptasu svareSviti svarANAmeva svarUpapratipAdanAya satta saretyAdi svaraprakaraNamAha, sugamaM cedam, navaraM svaraNAni svarAH 20 zabdavizeSAH / sajjetyAdizlokAH, SaDbhyo jAta: SaDja:, uktaM hi-nAsAM kaNThamurastAlu jihvAM dantAMzca saMzritaH / AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre niddosaM sAravaMtaM ca, heujuttamalaMkiyaM / uvaNItaM sovayAraM ca, mitaM madhurameva ya // 72 // samamaddhasamaM ceva, savvattha visamaM ca jaM / tinni vittappayArAI, cautthaM nopalabbhatI // 73 // sakkatA pAgatA ceva, duvidhA bhaNitIo AhitA / saramaMDalammi gijjaMte, pasatthA isibhAsitA ||74 || kesI gAtati madhuraM, kesI gAtati kharaM ca rukkhaM ca / kesI gAyati cauraM, kesI vilaMbaM dutaM kesI // vissaraM puNa kerisI ? // 75 // SaDbhiH saJjAyate yasmAttasmAt SaDja iti smRtaH // [ tathA RSabho vRSabhastadvad yo varttate sa RSabha iti, Aha cavAyuH samutthito nAbheH kaNThazIrSasamAhataH / narddatyRSabhavad yasmAt tasmAdRSabha ucyate // 1. nIsasiyaUsasiyasamaM bhAM0 // [ ] Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamamadhyayana saptasthAnakam / [sU0 553] tathA gandho vidyate yatra sa gandhAraH, sa eva gAndhAraH, gandhavAhavizeSa: ityarthaH, abhANi hivAyuH samutthito nAbhe: kaNThazIrSasamAhata: / nAnAgandhAvahaH puNyo gAndhArastena hetunA // [ ] tathA madhye kAyasya bhavo madhyama:, yadavAcivAyuH samutthito nAbherurohRdi samAhataH / nAbhiM prApto mahAnAdo madhyamatvaM samaznute // [ ] tathA paJcAnAM SaDjAdisvarANAM nirdezakramamAzritya pUraNa: paJcamaH, athavA paJcasu nAbhyAdisthAneSu mAtIti paJcama: svaraH, yadabhyadhAyi vAyuH samutthito nAbherurohatkaNThazirohataH / paJcasthAnotthitasyAsya paJcamatvaM vidhIyate // [ ] tathA abhisandhayate anusandhayati zeSasvarAniti niruktivazAd dhaivata:, yaduktamabhisandhayate yasmAdetAn pUrvotthitAn svarAn / / tasmAdasya svarasyApi dhaivatatvaM vidhIyate // [ ] pAThAntareNa revatazcaiveti / tathA niSIdanti svarA yasmin sa niSAdaH, yato'bhihitam ___15 niSIdanti svarA yasmAnniSAdastena hetunA / sarvAMzcAbhibhavatyeSa yadAdityo'sya daivatam // [ ] iti / tadevaM svarAH sapta viyAhiya tti vyAkhyAtA: / nanu kAryaM hi kAraNAyattam, jihvA ca svarasya kAraNam, sA cAsaGkhyeyarUpA tata: kathaM svarANAM saGkhyAtatvamiti, ucyate, asaGkhyAtA api vizeSata: svarA: sAmAnyata: sarve'pi saptasvantarbhavanti, athavA 20 sthUrasvarAn gItaM vAzritya sapta uktAH, Aha ca kajja karaNAyattaM jIhA ya sarassa tA asaMkhejjA / sarasaMkhamasaMkhejA karaNassAsaMkhayattAo / / satta ya suttanibaddhA kaha na viroho ? tato gurU Aha / sattaNuvAI savve bAyaragahaNaM ca geyaM vA // [ ] iti / 1. asaMkha' jemU1 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre svarAnnAmato'bhidhAya kAraNatastannirUpaNAyopakramate- eesi NamityAdi, tatra nAbhisamuttha: svaro'vikArI Abhogena anAbhogena vA yaM pradezaM prApya vizeSamAsAdayati tat svarasyopakArakamiti svrsthaanmucyte| sajjamityAdizlokadvayam, brUyAditi sarvatra kriyA, SaDjaM tu prathamasvarameva, agrabhUtA jihvA agrajihvA jihvAgramityarthaH, tayA, 5 yadyapi SaDjabhaNane sthAnAntarANyapi vyApriyante agrajihvA vA svarAntareSu vyApriyate tathApi sA tatra bahutaravyApAravatIti kRtvA tayA tameva brUyAdityabhihitam, uro vakSastena RSabhasvaram, kaMThuggaeNaM ti kaNThazcAsAvugrakazca utkaTa: kaNThograkastena kaNThasya vogratvaM yattena kaNThogratvena kaNThAdvA yadudgatam udgati: svarodgamalakSaNA kriyA tena kaNThodgatena gAndhAram, jihvAyA madhyo bhAgo madhyajihvA, tayA madhyamam; tathA dantAzca oSThau 10 ca dantoSThaM tena dhaivataM revataM veti / __jIvanissiya tti jIvAzritA: jIvebhyo vA ni:sRtA nirgatAH / sajjamityAdizlokaH, nadati rauti, gavelaga tti gAvazca elakAzca UraNakA gavelakA:, athavA gavelakA UraNakA eva iti / aha kusuma ityAdirUpakaM gAthAbhidhAnam, viSamAkSarapAdaM vA pAdairasamaM dazadharmavat / 15 tantre'smin yadasiddha gAtheti tat paNDitai yA // [ ] iti vacanAt / atheti vizeSArthaH, vizeSArthatA caivam- yathA gavelakA avizeSeNa madhyamaM svaraM nadanti na tathA kokilA: paJcamam, api tu kusumasambhave kAla iti / kusumAnAM bAhulyato vanaspatiSu sambhavo yasmin sa tathA tatra, madhAvityarthaH / ajIvanissiya tti tathaiva, navaraM jIvaprayogAdeta iti / sajamityAdi zlokaH, mRdaGgo mardala:, gomukhI 20 kAhalA yatastasyA mukhe gozRGgamanyadvA kriyata iti, cau ityAdizlokaH, caturbhizcaraNaiH pratiSThAnaM bhuvi yasyAH sA tathA, godhAcarmaNA avanaddheti godhikA vAdyavizeSo daIriketi yatparyAya:, ADambaraH paTahaH, saptamamiti niSAdam / / eesi NamityAdi, satta tti svarabhedAt sapta svaralakSaNAni yathAsvaM phalaM prati prApaNAvyabhicArINi svarasvarUpANi bhavanti, tAnyeva phalata Aha-sajeNetyAdi zlokA: 1. gaMdhAraM pA0 je2 // 2. daMtauSThaM pA0 je2 // 3. vizeSaNArthaH je1 // 4. svarasarUpANi je1 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 [sU0 553] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / 677 sapta, SaDjena labhate vRttim, ayamartha:- SaDjasyedaM lakSaNaM svarUpamasti yena vRttiM jIvanaM labhate SaDjasvarayuktaH prANI, etacca manuSyApekSayA lakSyate, manuSyalakSaNatvAdasyeti, kRtaM ca na vinazyati tasyeti zeSaH, niSphalArambho na bhavatItyarthaH, gAvo mitrANi ca putrAzca bhavantIti zeSa: / esajaM ti aizvaryaM gandhAre gItayuktijJA: varyavRttaya: pradhAnajIvikA: kalAbhiradhikA: kavaya: kAvyakAriNa: 5 prAjJAH sadbodhAH, ye ca ukte bhyo gItayuktijJAdibhyo'nye zAstrapAragAH dhanurvedAdipAragAminaste bhavantIti / zakunena zyenalakSaNena caranti pApaddhiM kurvanti zakunAn vA ghnanti zAkunikAH, vAgurA mRgabandhanam, tayA carantIti vAgurikA:, zUkareNa zUkaravadhArthaM carantIti zUkarAn vA ghnantIti zaukarikA:, mauSTikA mallA iti| eteSAmityAdi, tatra vyAkhyAnagAthAsajAi tihA gAmo sa samUho mucchaNANa viNNeo / tA satta ekkamekke to satta sarANa igavIsA / annannasaravisese uppAyaMtassa mucchaNA bhaNiyA / kattA va mucchio iva kuNaI mucchaM va so va tti // [ ] kartA vA mUrcchita iva karoti, mUrcchanniva vA sa kartetyarthaH, iha ca maGgIprabhRtInAmekaviMzatimUrcchanAnAM svaravizeSA: pUrvagate svaraprAbhRte bhaNitA:, adhunA tu tadvinirgatebhyo bharata-vaizAkhilAdizAstrebhyo vijJeyA iti / sattassarA kao gAhA, iha catvAraH praznAH, tatra kuta iti sthAnAt, kA yoniriti kA jAti:, tathA kati samayA yeSu te katisamayAH ucchvAsA: kiMparimANakAlA 20 ityarthaH, tathA''kArA: AkRtayaH svarUpANItyarthaH / satta sarA gAhA praznanirvacanArthA spaSTA, navaraM ruditaM yoniH jAti: samAnarUpatayA yasya tad ruditayonikam, pAdasamayA ucchvAsA yAvadbhiH samayaiH pAdo vRttasya nIyate tAvatsamayA ucchvAsA gIte bhvntiityrthH| AkArAnAha- Ai gAhA, Adau prAthamye mRdu komalamAdimRdu gItamiti gamyate, ArabhamANAH, iha samuditatrayApekSaM bahuvacanamanyathA eka eva AkAro dvayamanyad 25 1. sUka je1 / evamagre'pi // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vakSyamANalakSaNamiti, tathA samudvahantazca mahattAM gItadhvaneriti gamyate, madhyakAre madhyabhAge, tathA avasAne ca kSapayanto gItadhvaniM mandrIkurvantastrayo gItasyAkArA bhavanti, Adi-madhyA-'vasAneSu gItadhvani: mRdu-tAra-mandrasvabhAva: krameNa bhavatIti bhAvaH / 5 kiJcAnyat- cha dose dAragAhA, SaT doSA varjanIyA:, tAnAha- bhIyaM gAhA, bhItaM trastamAnasam 1, drutaM tvaritam 2, rahassaM ti hasvasvaraM laghuzabdamityarthaH, pAThAntareNa uppitthaM zvAsayuktam 3, uttAlam ut prAbalyArthe ityatitAlamasthAnatAlaM vA, tAlastu kaMzikAdizabdavizeSa iti 4, kAkasvaraM zlakSNAzravyasvaram, anunAsaM ca sAnunAsikaM nAsikAkRtasvaramityarthaH, kimityAha- gAyan gAnapravRttastvaM he gAyana ! mA gAsI:, 10 kimiti ?, yata ete geyasya SaT doSA iti / aSTau guNAnAha- punnaM gAhA, pUrNa svarakalAbhi: 1, raktaM geyarAgeNAnuraktasya 2, alaGkRtamanyAnyasvaravizeSANAM sphuTazubhAnAM karaNAt 3, vyaktamakSarasvarasphuTakaraNatvAt 4, avighuTuM vikrozanamiva yanna visvaram 5, madhuraM madhurasvaraM kokilArutavat 6, samaM tAla-vaMzasvarAdisamanugatam 7, sukumAraM lalitaM lalatIva yat svaragholanAprakAreNa 15 zabdasparzanena zrotrendriyasya sukhotpAdanAdveti 8, ebhiraSTAbhirguNairyuktaM geyaM bhavati, anyathA viDambanA / kiJcAnyat- ura gAhA, ura:-kaNTha-zira:su prazastaM vizuddham, ayamarthaHyadhurasi svaro vizAlastata urovizuddham, kaNThe yadi svaro vartito'sphuTitazca tata: kaNThavizuddham, zirasi prApto yadi nAnunAsikastata: zirovizuddham, athavA ura: kaNTha-zira:su zleSmaNA avyAkuleSu vizuddheSu prazasteSu yattattatheti, cakAro 20 geyaguNAntarasamuccaye, gIyate uccAryate geyamiti sambadhyate, kiMviziSTamityAha- mRdukaM madhurasvaraM ribhitaM yatrAkSareSu gholanayA saMcaran svaro raGgatIva, gholanAbahulamityarthaH, padabaddhaM geyapadairnibaddhamiti, padatrayasya karmadhArayaH, samatAlapaDukkhevaM ti samazabda: pratyekaM sambadhyate, tena samAstAlA hastatAlA upacArAt tadravo yasmiMstat samatAlaM tathA sama: pratyutkSepa: pratikSepo vA muraja-kaMzikAdyAtodyAnAM yo dhvanistallakSaNa: 1. "akSarasvarasphuTakaraNAd vyaktam' iti anuyogadvArasya [sU0 260] he0 vRttau pR0 314 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 553] . saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / nRtyatpadakSepalakSaNo vA yasmiMstatsamapratyutkSepaM samapratikSepaM veti / tathA sattasarasIbharaM ti sapta svarA: sIbharaM ti akSarAdibhi: samA yatra tat saptasvarasIbharam, te cAmI akkharasamaM 1 payasamaM 2 tAlasamaM 3 layasamaM 4 gahasamaM ca 5 / nIsasiUsasiyasamaM 6 saMcArasamaM 7 sarA satta // [anuyoga0 sU0 260 [10]] tti / iyaM ca gAthA svaraprakaraNopAnte taMtisamamityAdiradhItApi ihA'kSarasamamityAdiH 5 vyAkhyAyate, anuyogadvAraTIkAyAmevameva darzanAditi, tatra dIrgha akSare dIrghaH svara: kriyate hasve hrasva: plute pluta: sAnunAsike sAnunAsikaH tadakSarasamam, tathA yad geyapadaM nAmikAdikamanyatarabandhena baddhaM yatra svare anupAti bhavati tattatraiva yatra gIte gIyate tat padasamamiti, yat parasparAhatahastatAlasvarAnuvartti bhavati tattAlasamam, zRGgadArvAdyanyataramayenAGgulikozakenAhatAyAstantryA: svaraprakAro layastamanusarato gAturyad 10 geyaM tallayasamam, prathamato vaMza-tantryAdibhirya: svaro gRhItastatsamaM gIyamAnaM grahasamam, ni:zvasitocchasitamAnamanatikrAmato yad geyaM tanni:zvasitocchvasitasamam, taireva vaMza-tantryAdibhiryadaGgulisaJcArasamaM gIyate tat saJcArasamam, geyaM ca sapta svarAstadAtmakamityarthaH / yo geye sUtrabandha: sa evamaSTaguNa eva kArya ityAha- niddosaM silogo, tatra nirdoSam 15 aliyamuvaghAyajaNayaM [Ava0 ni0 881-884, bRhatkalpa0 278-281] ityAdidvAtriMzatsUtradoSarahitam 1, sAravad arthena yuktam 2, hetuyuktam arthagamakakAraNayuktam 3, alaGkRtaM kAvyAlaGkArayuktam 4, upanItam upasaMhArayuktam 5, sopacAram aniSThurAviruddhAlajjanIyAbhidhAnaM sotprAsaM vA 6, mitaM pada-pAdA-'kSaraiH, nAparimitamityarthaH 7, madhuram tridhA zabdA-'rthA-'bhidhAnataH 8, geyaM bhavatIti shess:| 20 __tini ya vittAI ti yaduktaM tadvyAkhyA- samaM silogo, tatra samaM pAdairakSaraizca, tatra pAdaizcaturbhirakSaraistu gurulaghubhiH, arddhasamaM tvekatarasamam, viSamaM tu sarvatra pAdAkSarApekSayetyarthaH, anye tu vyAcakSate- samaM yatra caturdhvapi pAdeSa samAnyakSarANi. arddhasamaM yatra prathama-tRtIyayordvitIya-caturthayozca samatvam, tathA sarvatra sarvapAdeSu viSamaM 1. "tpAda pA0 je2 // 2. 'tyAdiH kRtvA vyA jemU1 / / 3. pR0309||4. degsamamiti geyaM je1 / / 5. padapadA je1|| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ca viSamAkSaraM yad yasmAd vRttaM bhavati tatastrINi vRttaprajAtAni padyaprakArA:, ata eva caturthaM nopalabhyata iti / donni ya bhaNiIo tti, asya vyAkhyA- sakkayA silogo, bhaNiti: bhASA AhiyA AkhyAtA svaramaNDale SaDjAdisvarasamUhe, zeSa kaNThyam / kIdRzI strI 5 kIdRzaM gAyatIti praznamAha- kesI gAhA, kesi tti kIdRzI kharaM ti kharasthAnaM rUkSaM prasiddhaM caturaM dakSaM vilambaM parimantharaM drutaM zIghramiti / vissaraM puNa kerisi tti gAthAdhikamiti / uttaramAha- sAmA gAhA kaNThyA, piMgala tti kapilA / __taMti gAhA, tantrIsamaM vINAditantrIzabdena tulyaM militaM ca, zeSaM prAgvat, navaraM pAdo vRttapAdaH, tantrIsamamityAdiSu geyaM sambandhanIyam, tathA geyasya svarAnantaratvAduktaM 10 saMcArasamA sarA satta tti, anyathA saJcArasamamiti vAcyaM syAt, taMtisamA tAlasametyAdi veti / ayaM ca svaramaNDalasakSepArthaH- satta sarA silogo, tatA tantrI sAno bhaNyate, tatra SaDjAdi: svara: pratyekaM saptabhistAnairgIyata ityevamekonapaJcAzat tAnA: saptatantrIkAyAM vINAyAM bhavantIti, evamekatantrIkAyAM tritantrIkAyAM ca, kaNThenApi gIyamAnA 15 ekonapaJcAzadeveti / [sU0 554] sattavidhe kAyakilese pannatte, taMjahA-ThANAtite, ukkuDuyAsaNite, paDimaTThAtI, vIrAsaNite, Nesajite, daMDAyatie, lagaMDasAtI / [TI0] anantaraM gAnato laukika: kAyakleza ukto'dhunA lokottaraM tamevAhasattavihetyAdi, prAya: prAMgeva vyAkhyAtamidaM tathApi kiJcillikhyate, kAyasya zarIrasya 20 kleza: kheda: pIDA kAyaklezo bAhyatapovizeSa:, sthAnAyatika: sthAnAtiga: sthAnAtido vA kAyotsargakArI, iha ca dharmadharmiNorabhedAdevamupanyAsa:, anyathA kAyaklezasya prakrAntatvAt sa eva vAcya: syAt, na tadvAn, iha tu tadvAnirdiSTa iti, evaM sarvatra, utkuTukAsanikaH pratItaH, tathA pratimAsthAyI bhikSupratimAkArI, vIrAsaniko ya: siMhAsananiviSTa ivA''ste, naiSadhikaH samapada-putAdiniSadyopavezI, 25 daNDAyatikaH prasAritadehaH, lagaNDazAyI bhUmyalagnapRSThaH / 1. sU0 396 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 555] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / 681 [sU0 555] jaMbuddIve dIve satta vAsA pannattA, taMjahA-bharahe, eravate, hemavate, herannavate, harivAse, rammagavAse, mahAvidehe / __ jaMbuddIve dIve satta vAsaharapavvatA pannattA, taMjahA-cullahimavaMte, mahAhimavaMte, nisaDhe, nIlavaMte, ruppI, siharI, maMdare / jaMbuddIve dIve satta mahAnadIo puratthAbhimuhIo lavaNasamudaM samappeMti, 5 taMjahA-gaMgA, rohitA, hirI, sItA, NarakaMtA, suvaNNakUlA, rattA / jaMbuddIve dIve satta mahAnadIo paccatthAbhimuhIo lavaNasamudaM samati, taMjahA-siMdhU, rohitaMsA, harikaMtA, sItodA, NArikaMtA, ruppakUlA, rttaavtii| dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe NaM satta vAsA panattA, taMjahA-bharahe jAva mhaavidehe| dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe NaM satta vAsaharapavvatA pannattA, taMjahA-cullahimavaMte 10 jAva maMdare / dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe NaM satta mahAnadIo puratthAbhimuhIo kAlodasamudaM samappeMti, taMjahA-gaMgA jAva rattA / dhAyaisaMDadIvapurathimaddhe NaM satta mahAnadIo paccatthAbhimuhIo lavaNasamudaM samapyeti, taMjahA-siMdhU jAva rattAvatI / dhAyaisaMDadIvapaccatthimaddhe NaM satta vAsA evaM ceva, NavaraM puratthAbhimuhIo lavaNasamudaM samappeMti, paccatthAbhimuhIo kAlodaM, sesaM taM ceva / pukkharavaradIvaDDapuratthimaddhe NaM satta vAsA taheva, NavaraM puratthAbhimuhIo pukkharodaM samudaM samappeMti, paccatthAbhimuhIto kAlodaM samudaM samappeMti, sesaM taM cev| evaM paccatthimaddhe vi, NavaraM puratthAbhimuhIo kAlodaM samudaM samappeMti, 20 paccatthAbhimuhIo pukkharodaM samudaM samapyati, savvattha vAsA vAsaharapavvatA NadIo ya bhANitavvANi / [TI0] idaM ca kAyaklezarUpaM tapo manuSyaloka evAstIti tatpratipAdanaparaM jaMbuddIvetyAdi prakaraNam, gatArthaM caitat / / 1. jaMbUdI je1 / jaMbudI' pAmU0 // 15 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 556] jaMbuddIve dIve bhArahe vAse tItAte ussappiNIte satta kulakarA hotthA, taMjahA mittadAme sudAme ya supAse ya sayaMpabhe / vimalaghose sughose ya mahAghose ya sattame // 79 // 5 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse imIse osappiNIte satta kulakarA hotthA, taMjahA paDhamittha vimalavAhaNa cakkhuma jasamaM cautthamabhicaMde / tatto paseNatI puNa marudeve ceva nAbhI ya // 80 // etesi NaM sattaNhaM kulakarANaM satta bhAriyAo hotthA, taMjahA10 caMdajasA caMdakaMtA surUva paDirUva cakkhukaMtA ya / sirikaMtA marudevA kulakaraitthINa nAmAiM // 81 // jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AgamesAte ussappiNIte satta kulakarA bhavissaMti, taMjahA mittavAhaNe subhome ya suppabhe ya sayaMpabhe / 15 datte suhume subaMdhU ya AgameseNa hokkhatI // 82 // vimalavAhaNe NaM kulakare sattavidhA rukkhA uvabhogattAte havvamAgacchiMsu, taMjahA mattaMgatA ta bhiMgA cittaMgA ceva hoMti cittarasA / maNiyaMgA ta aNiyaNA sattamagA kapparukkhA ya // 83 // 20 [sU0 557] sattavidhA daMDanItI pannattA, taMjahA-hakkAre, makkAre, dhikkAre, paribhAse, maMDalabaMdhe, cArate, chavicchede / - [sU0 558] egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavahissa satta egidiyarataNA pannattA, taMjahA-cakkarataNe, chattarayaNe, cammarayaNe, daMDarataNe, asirataNe, .. maNirayaNe, kAkaNirataNe / 25 egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa satta paMceMdiyarataNA pannattA, taMjahA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 683 [sU0 556-559] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / seNAvatIrataNe, gAhAvatirataNe, vaDatirayaNe, purohitarayaNe, itthirataNe, AsarataNe, hatthirayaNe / / [sU0 559] sattahiM ThANehiM ogADhaM dussamaM jANejjA, taMjahA-akAle varisai, kAle Na varisai, asAdhU pujaMti, sAdhU Na pujaMti, gurUhi jaNo micchaM paDivanno, maNoduhatA, vatiduhatA / sattahiM ThANehiM ogADhaM susamaM jANejjA, taMjahA-akAle na varisai, kAle varisati, asAdhU Na pujaMti, sAdhU pujaMti, gurUhiM jaNo samma paDivanno, maNosuhatA, vatisuhatA / TI0] manuSyakSetrAdhikArAttadgatakulakara-kalpavRkSa-nIti-ratna-duSSamAdiliGgasUtrANi, pAThasiddhAni caitAni, navaram AgamisseNa hokkhai tti AgamiSyatA kAlena hetunA 10 bhaviSyatItyarthaH, tathA vimalavAhane prathamakulakare sati saptavidhA iti pUrvaM dazavidhA abhUvan, rukkha tti kalpavRkSAH, uvabhogattAe tti upabhogyatayA havvaM zIghramAgatavanta:, bhojanAdisampAdanenopabhogaM tatkAlInamanuSyANAmAgatA ityarthaH / mattaMgayA ya gAhA, mattaMgayA iti mattaM madastasya kAraNatvAnmadyamiha mattazabdenocyate, tasyAGgabhUtA: kAraNabhUtAH, tadeva vA'Ggam avayavo yeSAM te mattAGgakAH, 15 sukhapeyamadyadAyina ityarthaH, cakAra: pUraNe, bhiMga tti saMjJAzabdatvAd bhRGgArAdivividhabhAjanasampAdakA bhRGgAH, cittaMga tti citrasya anekavidhasya mAlyasya kAraNatvAccitrAGgAH, cittarasa tti citrA vicitrA rasA madhurAdayo manohAriNo yebhya: sakAzAt sampadyante te citrarasA:, maNiyaMga tti maNInAm AbharaNabhUtAnAmaGgabhUtAH kAraNabhUtA: maNayo vA aGgAni avayavA yeSAM te maNyaGgAH, bhUSaNasampAdakA ityarthaH, 20 aNiyaNa tti anagnakArakatvAdananA viziSTavastradAyinaH, saMjJAzabdo vA'yamiti, kapparukkha tti uktavyatiriktasAmAnyakalpitaphaladAyitvena kalpanA kalpastatpradhAnA vRkSA: kalpavRkSA iti / __daMDanIi tti daNDanaM daNDa: aparAdhinAmanuzAsanam, tatra tasya vA sa eva vA nIti: nayo daNDanIti:, hakkAre tti ha ityadhikSepArthastasya karaNaM hakkAraH, ayamartha:- prathama- 25 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre dvitIyakulakarakAle'parAdhino daNDo hakkAramAtram, tenaivAsau hRtasarvasvamivAtmAnaM manyamAnaH punaraparAdhasthAne na pravarttata iti tasya daNDanItitA, evaM mA ityasya niSedhArthasya karaNam abhidhAnaM mAkAraH, tRtIya- caturthakulakarakAle mahatyaparAdhe mAkAro daNDaH itaratra tu pUrva eveti, tathA dhigadhikSepArtha eva tasya karaNam uccAraNaM dhikkAraH, paJcama-SaSTha5 saptamakulakarakAle mahAparAdhe dhikkAro daNDo jaghanya - madhyamAparAdhayostu krameNa hakkAramAkArAviti, Aha ca paDhama-bIyANa paDhamA taiya-cautthANa abhinavA bIyA / paMcama - chaTThassa ya sattamassa taiyA abhiNavA u / / [ Ava0 ni0 168 ] iti / tathA paribhASaNaM paribhASA aparAdhinaM prati kopAviSkAreNa mA yAsIrityabhidhAnam, 10 tathA maNDalabandho maNDalam iGgitaM kSetram, tatra bandho nAsmAt pradezAd gantavyamityevaM vacanalakSaNam, puruSamaNDalaparivAraNalakSaNo vA, cArakam guptigRham, chavicchedo hasta-pAda-nAsikAdicchedaH, iyamanantarA caturvidhA bharatakAle babhUva, catasRNAmantyAnAmAdyadvayamRSabhakAle anyat tu bharatakAle ityanye, Aha ca 15 684 20 paribhAsaNA u paDhamA maMDalibaMdhammi hoi bIyA u / cAraga- chavichedAdI bharahassa cauvvihA nII || [ Ava0 bhA0 3] iti / ] iti vacanAt cakkarayaNetyAdi, ratnaM nigadyate tat jAtau jAtau yadutkRSTam [ cakrAdijAtiSu yAni vIryata utkRSTAni tAni cakraratnAdIni mantavyAni, tatra cakrAdIni saptaikendriyANi pRthivIpariNAmarUpANi teSAM ca pramANam cakkaM chattaM daMDotinni vi eyAiM vAmatullAI / cammaM duhatthadIhaM battIsaM aMgulAI asI // cauraMgulo maNI puNa tassaddhaM ceva hoi vitthinno / cauraMgulappamANA suvannavarakAgaNI neyA // [ bRhatsaM0 301-2] senApatiH sainyanAyakaH, gRhapatiH koSThAgAraniyuktaH, varddhakI sUtradhAraH, purohitaH zAntikarmakArIti, caturdazApyetAni pratyekaM yakSasahasrAdhiSThitAnIti / 1. anye tu je2 / anyattu nItidvayamityarthaH / ' anye tu dve nItI' ityarthaH // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamamadhyayana saptasthAnakam / [sU0 560-561] 685 ogADhaM ti avatIrNAm avagADhAM vA prakarSaprAptAmiti / akAla: avarSAH / asAdhavaH asaMyatAH / guruSu mAtA-pitR-dharmAcAryeSu micchaM mithyAbhAvaM vinayabhraMzamityarthaH pratipannaH AzritaH / maNoduhaya tti manaso manasA vA duHkhitA duHkhitatvaM duHkhakAritvaM vA drohakatvaM vA, evaM vaiduhayetyapi vyAkhyeyamiti / samma ti samyagbhAvaM vinymityrthH| [sU0 560] sattavidhA saMsArasamAvanagA jIvA pannattA, taMjahA-neratitA, tirikkhajoNitA, tirikkhajoNiNIto, maNussA, maNussIo, devA, deviio| [TI0] ete ca duSSamA-suSame saMsAriNAM du:khAya sukhAya ceti saMsAriprarUpaNAyAhasattetyAdi kaNThyam / [sU0 561] sattavidhe Aubhede pannatte, taMjahAajjhavasANa-nimitte AhAre veyaNA-parAghAte / phAse ANApANU sattavidhaM bhijjae AuM // 84 // [TI0] saMsAriNAM ca saMsaraNam Ayurbhede sati bhavatIti darzanAyAha- sattetyAdi, tatra Auyabhede tti AyuSo jIvitavyasya bhedaH upakrama: AyurbhedaH, sa ca saptavidhanimittaprApitatvAt saptavidha eveti / ajjhavasANa gAhA, adhyavasAnaM rAga- 15 sneha-bhayAtmako'dhyavasAyo nimittaM daNDa-kaza-zastrAdIti samAhAradvandvaH, tatra sati Ayurbhidyata iti sambandhaH, tathA AhAre bhojane'dhike sati, tathA vedanA nayanAdipIDA, parAghAto gartapAtAdisamutthaH, ihApi samAhAradvandva eva, tatra sati, tathA sparza tathAvidhabhujaGgAdisambandhini sati, tathA ANApANu tti ucchvAsa-ni:zvAsau niruddhAvAzrityeti, evaM ca saptavidhaM yathA bhavati tathA bhidyate Ayuriti / athavA 20 adhyavasAnamAyurupakramakAraNamiti zeSaH, evaM nimittamityAdi yAvadANApANu tti vyAkhyeyam, prathamaikavacanAntatvAdadhyavasAnAdipadAnAm, evaM saptavidhatvAdAyurbhedahetUnAM saptavidhaM yathA bhavati tathA bhidyate Ayuriti, ayaM cAyurbheda: sopakramAyuSAmeva netareSAmiti / Aha- yadyevaM bhidyate Ayustata: kRtanAzo'kRtAbhyAgamazca syAt, katham ?, 1. avarSA pA0 je2 / avarSAH varSAbhinnA Rtava ityarthaH / / 2. degvati darzayanAha pAmU0, vati tat darzanAyAha pAsaM0 / vatIti darzayannAha je2 / / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre saMvatsarazatamupanibaddhamAyustasya apAntarAla eva vyapagamAt kRtanAzo yena ca karmaNA tad bhidyate tasyAkRtasyaivAbhyAgamaH, evaM ca mokSAnAzvAsaH, tatazcAritrApravRttyAdayo doSA iti, Aha ca kammovakkAmijai apattakAlaM pi jai tao pattA / 5 akayAgamakayanAsA mokkhANAsAsao dosA // [vizeSAva0 2047] atrocyate- yathA varSazatabhogyabhaktamapyagnikavyAdhitasyAlpenApi kAlenopabhuJjAnasya na kRtanAzo nApyakRtAbhyAgamastadvadihApIti, Aha ca na hi dIhakAliyassa vi NAso tassANubhUio khippaM / bahukAlAhArassa va duyamaggiyarogiNo bhogo // savvaM ca paesatayA bhujjai kammamaNubhAgao bhaiyaM / teNAvassANubhave ke kayanAsAdao tassa ? // [vizeSAva0 2048-49] kiMcidakAle vi phalaM pAijjai paccae ya kAleNaM / taha kammaM pAijjai kAleNa vi paccae annaM // [vizeSAva0 2058] jaha vA dIhA rajU Dajjhai kAleNa puMjiyA khippaM / vitao paDo u sussai piMDIbhUo u kAleNa // [vizeSAva0 2061] ityAdi / 15 [sU0 562] sattavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA, vaNassatikAiyA, tasakAiyA, akAiyA / / ahavA sattavihA savvajIvA pannattA, taMjahA-kaNhalesA jAva sukkalesA, alesA / [TI0] ayaM cAyurbhedaH kathaJcit sarvajIvAnAmastIti tAnAha- sattetyAdi sUtradvayaM 20 kaNThyam, navaraM sarve ca te jIvAzceti sarvajIvAH, saMsAri-muktA ityarthaH, tathA akAiya tti siddhA: SaDvidhakAyAvyapadezyatvAditi / alezyA: siddhAH ayogino 10 veti / [sU0 563] baMbhadatte NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI satta dhaNUiM uTuMuccatteNaM satta ya vAsasatAI paramAuM pAlayittA kAlamAse kAlaM kiccA adhe sattamAte 25 puDhavIte appatiTThANe Narae NeratitattAte uvavanne / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 687 [sU0 564] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [TI0] anantaraM kRSNalezyAdayo jIvabhedA uktAH, tatra ca kRSNalezya: sannArako'pyutpadyate brahmadattavaditi brahmadattasvarUpAbhidhAnAyAha- baMbhadattetyAdi sugmm| [sU0 564] mallI NaM arahA appasattame muMDe bhavittA agArAto aNagAriyaM pavvaie, taMjahA-mallI videharAyavarakannagA, paDibuddhI ikkhAgarAyA, caMdacchAye aMgarAyA, ruppI kuNAlAdhipatI, saMkhe kAsIrAyA, adINasattU kururAyA, 5 jitasattU paMcAlarAyA / [TI0] brahmadatta uttamapuruSa iti tadadhikArAt uttamapuruSavizeSasthAnotpannamallivaktavyatAmAha- mallI NamityAdi, mallirahan appasattame tti AtmanA saptama: saptAnAM pUraNa:, AtmA vA saptamo yasyAsAvAtmasaptamaH, mallizabdasya strIliGgatve'pyarhacchabdApekSayA puMnirdeza:, videhajanapadarAjasya varakanyA videharAjavarakanyA 1, 10 tathA pratibuddhirnAmnA ikSvAkurAja: sAketanivAsI 2, candracchAyo nAma aGgajanapadarAjazcampAnivAsI 3, rukmI nAma kuNAlajanapadAdhipati: zrAvastIvAstavyaH 4, zaGkho nAma kAzIjanapadarAjo vArANasInivAsI 5, adInazatrurnAmnA kurudezanAtha: hastinAgapuravAstavya: 6, jitazatrurnAma paJcAlajanapadarAja: kAmpilyanagaranAyaka iti 7, AtmasaptamatvaM ca bhagavata: pravrajyAyAmabhihitapradhAnapuruSApekSayAvagantavyam, 15 anyathA tribhiH puruSazataiH bAhyapariSadA tribhizca strIzatairabhyantarapariSadA'sau parivRtaH pravrajita iti jJAteSu zrUyata iti, uktaM ca- pAso mallI ya tihiM tihiM saehiM Ava0 ni0 224] ti, evamanyeSvapi virodhAbhAseSu viSayavibhAgA: sambhavantIti nipuNairgaveSaNIyA:, zeSa sugamamiti / __ itthaM caitaccaritaM mallijJAtAdhyayane zrUyate- jambUdvIpe'paravidehe salilAvatIvijaye 20 vItazokAyAM rAjadhAnyAM mahAbalAbhidhAno rAjA SaDbhirbAlavayasyaiH saha pravrajyAM pratipede, tatra mahAbalastairvayasyAnagArairUce- yadbhavAMstapastapasyati tadvayamapItyevaM pratipanneSu 1. `tapuruSapravrajyAgrahaNAbhyupagatApekSayA avagantavyam, yataH pravrajitena pravAjitAH tathA tribhiH- khaM0 / "tapuruSapravrajyAgrahaNAbhyupagamApekSayA avagantavyam, yataH pravrajitena tena te pravAjitAH, tathA tribhiH pA0 / 'tapradhAnapuruSapravrajyAgrahaNAbhyupagamApekSayA avagantavyam, yataH pravrajitena tena te pratAjitAH, tathA tribhiH- je2 // 2. parivrajita Na. je2 // 3. dRzyatAM NAyAdhammakahAo-aSTamamadhyayanam / / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre teSu yadA te tamanusarantazcaturthAdi vidadhustadA'sAvaSTamAdi vyadhAsId, evaM ca strInAmagotrakarmA'sau babandha arhadAdivAtsalyAdibhizca hetubhistIrthakaranAmeti, tataste jIvitakSayAjayantAbhidhAnavimAne anuttarasuratvenotpedire, tatazcyutvA mahAbalo videheSu janapadeSu mithilAyAM rAjadhAnyAM kumbhakarAjasya prabhAvatyA devyAstIrthakarItvena 5 samajani, malliriti nAma ca pitarau cakratuH, tadanye tu yathokteSu sAketAdiSu saJjajJire, tato mallI dezonavarSazatajAtA avadhinA tAnAbhogayAJcakAra, tatpratibodhanArthaM ca gRhopavane SaDgarbhagRhopetaM bhavanaM tanmadhyabhAge ca kanakamayIM zuSirAM mastakacchidrAM padmapidhAnAM svapratimAM kArayAmAsa, tasyAM cAnudivasaM svakIyabhojanakavalaM prakSepayAmAsa, itazca sAkete pratibuddhirAja: padmAvatyA devyA kArite nAgayajJe jalajAdibhAsvarapaJca10 varNakusumanirmitaM zrIdAmagaNDakaM dRSTvA aho'pUrvabhaktikam idamiti vismayAdamAtyamuvAca dRSTa kvApIdamIdRzamiti ?, so'vocat- mallividehavararAjakanyAsatkazrIdAmagaNDApekSayedaM lakSAMze'pi zobhayA na varttate, tato rAjJA'vAci- sA punaH kIdRzI ?, mantrI jagAdaanyA nAsti tAdRzItyupazrutya saJjAtAnurAgo'sau mallivaraNArthaM dUtaM visasarja 1 / tathA campAyAM candracchAyarAjaH kadAcidarhannakAbhidhAnena zrAvakeNa potavaNijA 15 campAvAstavyena yAtrApratinivRttena divye kuNDalayugme kauzalikatayopanIte sati papraccha, yaduta- yUyaM bahuza: samudraM laGghayatha, tatra ca kiJcidAzcaryamapazyata ?, so'vocatsvAminnasyAM yAtrAyAM samudramadhye'smAkaM dharmacAlanArthaM deva: kazcidupasargaM cakAra, avicalane cAsmAkaM tuSTena tena kuNDalayugaladvitayamadAyi, tadekaM kumbhakasya asmAbhirupaninye, tenApi mallikanyAyA: karNayo: svakareNa vinyAsi, sA ca kanyA tribhuvanAzcaryabhUtA dRSTA, 20 iti zrutvA tathaiva dUtaM preSayAmAsa 2 / tathA zrAvastyAM rukmirAjaH subAhvabhidhAnAyA: svaduhituzcAturmAsikamajanamahotsave nagarIcatuSpathanivezitamahAmaNDape vibhUtyA majjitAM tAM tatraivopaviSTasya pituH pAdavandanArthamAgatAm aGke nivezya tallAvaNyamavalokayan vyAjahAra, yaduta bho varSadhara! dRSTa IdRzo'nyasyA: kasyAzcidapi kanyAyA majjanakamahotsava: ?, so'vocad- deva ! 25 videhavararAjakanyAsatkamajanotsavApekSayA ayaM lakSAMze'pi ramaNIyatayA na varttata Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 689 [sU0 564] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / ityupazrutya tathaiva dUtaM preSayati smeti 3 / tathA anyadA mallisatkadivyakuNDalayugmasandhirvijaghaTe, tatsaGghaTanArthaM kumbhakena suvarNakArA: samAdiSTAstathaiva kartuM tamazaknuvantazca nagaryA niSkAsitA:, vArANasyAM zaGkharAjamAzritAH, bhaNitAzca te tena- kena kAraNena kumbhena niSkAsitA yUyam ?, te'bhidadhuH- mallikanyAsatkavighaTitakarNakuNDalasandhAnAzakaneneti, tataH kIdRzI seti 5 pRSTebhyastebhyo mallirUpamupazrutya tathaiva dUtaM prAhiNot 4 / ___ tathA kadAcinmallyA malladinnAbhidhAno'nujo bhrAtA sabhAM citrakazcitrayAmAsa, tatraikena citrakarayUnA labdhivizeSavatA yamanikAntaritAyA mallikanyAyA: pAdAGguSThamupalabhya tadanusAreNa mallisadRzamiva tadrUpaM nirvartitam, tatazca malladinnakumAra: sAnta:purazcitrasabhAyAM praviveza, vicitrANi ca citrarUpANyavalokayan mallirUpaM dadarza, sAkSAnmallIyamiti 10 manyamAno jyeSThAyA bhaginyA gurudevabhUtAyA ahamagrato'vinayenAyAta iti bhAvayan paramavrIDAM jagAma, tatastaddhAtrI citramidamiti nyavedayat, tato'sAvasthAne tenedaM likhitamiti kupitastaM vadhyamAjJApitavAn, citrakarazreNI tu taM tato mocayAmAsa, tathApi kumAra: sandaMzakaM chedayitvA taM nirviSayamAdideza, sa ca hastinAgapure adInazatrurAjamupAzritaH, tato rAjA tannirgamakAraNaM papraccha, tena ca tathaiva kathite dUtaM prahiNoti smeti 5 / 15 __tathA kadAciccokSAbhidhAnA parivrAjikA mallibhavanaM praviveza, tAM ca dAnadharmaM ca zaucadharmaM codgrAhayantIM mallisvAminI nirjigAya, nirjitA ca satI sA kupitA kAmpilyapure jitazatrurAjamupAzritA, bhaNitaM ca narapatinA- cokSe ! bahutra tvaM saMcarasyato'drAkSI: kAJcit kvacidasmadantaHpurapurandhrisadRzIm ?, sA vyAjahAravidehavararAjakanyApekSayA yuSmatpurandhrayo lakSAMze'pi rUpa-saubhAgyAdibhirguNairna vartanta 20 iti zrutvA tathaiva dUtaM visarjitavAniti 6 / ___ evamete SaDapi dUtA: kumbhakaM kanyAM yAcitavanta:, sa ca tAnapadvAreNa niSkAsitavAn, dUtavacanAkarNanAjAtakopAH SaDapi avikSepeNa mithilAM prati pratasthuH, Agacchatazca tAnupazrutya kumbhaka: sabala-vAhano dezasImAnte gatvA raNaraGgarasikatayA tAn pratIkSamANastasthau, AyAteSu teSu lagnamAyodhanam, bahutvAt parabalasya 25 1. reNa sadRzamiva je1 khaM0 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre nihatakatipayapradhAnapuruSamatinizitazarazatajarjaritajayakuJjaramatikharakSurupraprahArotplutavAjivisaravikSiptAzvavAramuttuGgamattamataGgajacUrNitacakri cakramullUnacchatraM patatpatAkaM kAndizIkakAtaraM kumbhakasainyaM bhaGgamagamat, tato'sau nivRtya rodhakasajja: sannAsAmAse, tatastajjayopAyamalabhamAnamativyAkulamAnasaM janakamavalokya mallI samAzvAsayantI 5 samAdideza, yaduta- bhavate dIyate kanyetyevaM pratipAdanaparaparasparapracchannapuruSapratyekapreSaNopAyena puri pArthivAH SaDapi pravezyantAm, tathaiva kRtam, pravezitAste pUrvaracitagarbhagRheSu, mallipratimAmavalokya ca te seyaM mallIti manyamAnAstadrUpa-yauvanalAvaNyeSu mUrcchitA nirnimeSadRSTyA tAmevAvalokayantastiSThanti sma, tato mallI tatrAjagAma, pratimAyA: pidhAnaM cApasasAra, tatastasyA gandha: sAdikamRtakagandhAtirikta uddadhAva, 10 tataste nAsikAM pidadhuH parAGmukhAzca tasthuH, mallI ca tAnevamavAdIt- kinnu bho yUyamevaM pihitanAsikA: parAGmukhIbhUtAH ?, te UcuH- gandhenAbhibhUtatvAt, puna: sA'vocatyadi bho devAnAMpriyA: ! pratidinamatimanojJAhArakavalakSepeNaivaMrUpa: pudgalapariNAma: pravartate kIdRza: punarasyaudArikasya zarIrasya khela-vAnta-pitta-zukra-zoNita-pUyAzravasya durantocchvAsaniHzvAsasya pUtipurISapUrNasya cayApacayikasya zaTana-patana-vidhvaMsanadharmakasya 15 pariNAmo bhaviSyatIti?, tato mA yUyaM mAnuSyakakAmeSu sajata, kiJca kiM tha tayaM pamhuTuM jaM tha tayA bho jayaMtapavarammi / / vucchA samayanibaddhaM devA ! taM saMbharaha jAiM // [jJAtAdharma0 118] iti bhaNite sarveSAmutpannaM jAtismaraNam, atha malliravAdIt- ahaM bho: ! saMsArabhayAt pravrajiSyAmi, yUyaM kiM kariSyatha ?, te UcuH- vayamapyevam, tato malliravocat- yadyevaM 20 tato gacchata svanagareSu sthApayata putrAn rAjyeSu tata: prAdurbhavata mamAntikamiti, te'pi tathaiva pratipedire, tatastAn mallI gRhItvA kumbhakarAjAntikamAjagAma, tasya tAn pAdayo: pAtayAmAsa, kumbhakarAjo'pi tAn mahatA pramodenApupUjat svasthAneSu ca visasarjeti, mallI ca sAMvatsarikamahAdAnAnantaraM poSazuddhaikAdazyAmaSTamabhaktenAzvinInakSatre tai: SaDbhirnRpatibhiranyaizcASTabhirnanda-nandimitrAdibhirnAgavaMzyakumAraistathA bAhyaparSadA puruSANAM 1. kiMnu bhUpA yUya pA0 je2 // 2. pUpujat khaM0 pAsaM0 je2 / 'pupujat pAmU0 // 3. nakSatreSTabhirnanda nandimitrA' khaM0 pAmU0 je2|| 4. pariSadA je1 khaM0 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 565-568] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / tribhiH zatairabhyantaraparSadA ca strINAM tribhiH zataiH saha pravavrAja, utpannakevalazca tAn pravrAjitavAniti / [sU0 565] sattavihe daMsaNe pannatte, taMjahA-sammadaMsaNe, micchadaMsaNe, sammAmicchadaMsaNe, cakkhudaMsaNe, acakkhudaMsaNe, ohidaMsaNe, kevaladasaNe / [TI0] ete ca samyagdarzane sati pravrajitA iti sAmAnyato darzananirUpaNAyAha- 5 daMsaNetyAdi sugamam, paraM samyagdarzanaM samyaktvaM mithyAdarzanaM mithyAtvaM samyagmithyAdarzanaM mizramiti, etacca trividhamapi darzanamohanIyabhedAnAM kSayakSayopazamopazamodayebhyo jAyate tathAvidharucisvabhAvaM ceti, cakSurdarzanAdi tu darzanAvaraNIyabhedacatuSTayasya yathAsambhavaM kSayopazama-kSayAbhyAM jAyate sAmAnyagrahaNasvabhAvaM ceti, tadevaM zraddhAna-sAmAnyagrahaNayordarzanazabdavAcyatvAddarzanaM saptadhoktamiti / 10 [sU0 566] chaumatthavIyarAge NaM mohaNijjavajAo satta kammapayaDIo vedeti, taMjahA-NANAvaraNijaM darisaNAvaraNijaM veyaNijaM AuyaM nAmaM gotamaMtarAtitaM / [sU0 567] satta ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM na yANati na pAsati, taMjahA-dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIrapaDibaddhaM, 15 paramANupoggalaM, saI, gaMdhaM / ___ eyANi ceva uppannaNANe jAva jANati pAsati, taMjahA-dhammatthikAyaM jAva gaMdhaM / [TI0] anantaraM kevaladarzanamuktam, tacca chadmasthAvasthAyA anantaraM bhavatIti chadmasthapratibaddhaM sUtradvayaM viparyayasUtraM ca chaumatthetyAdi sugamam, navaraM chadmani 20 AvaraNadvayarUpe antarAye ca karmaNi tiSThatIti chadmasthaH anutpannakevalajJAna-darzana: sa cAsau vItarAgazca upazAntamohatvAt kSINamohatvAdvA vigatarAgodaya ityarthaH, satta tti mohasya kSayAdupazamAdvA nA'STAvityarthaH, ata evAha- mohaNijjavajAu tti / [sU0 568] samaNe bhagavaM mahAvIre vairosabhaNArAtasaMghayaNe samacauraMsasaMThANasaMThite satta rayaNIo uDuMuccatteNaM hotthA / 25 1. kSaya-upazama-kSayopazamodayebhyo je1 / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre - [sU0 569] satta vikahAo pannattAo, taMjahA-itthikahA, bhattakahA, desakahA, rAyakahA, miukoluNitA, daMsaNabheyaNI, carittabhedaNI / [TI0] etAnyeva ca jino jAnAtItyuktam, sa ca vartamAnatIrthe mahAvIra iti tatsvarUpaM tatpratiSiddhavikathAbhedAMzcAha- samaNe ityAdi sUtradvayaM sugamam, navaraM vikahAu 5 tti catasraH prasiddhA: vyAkhyAtAzceti / miukoluNiya tti zrotRhRdayamAIvajananAt mRdvI sA cAsau kAruNikI ca kAruNyavatI mRdukAruNikI putrAdiviyogaduHkhaduHkhitamAtrAdikRtakAruNyarasagarbhapralApapradhAnetyarthaH, tadyathA hA putta putta hA vaccha ! vaccha ! mukkA mi kahamaNAhAhaM ? / evaM kaluNavilAvA jalaMtajalaNe'jja sA paDiyA // [ ] iti / 10 darzanabhedanI jJAnAdyatizayataH kutIrthikaprazaMsAdirUpA, tadyathA sUkSmayuktizatopetaM sUkSmabuddhikaraM param / sUkSmArthadarzibhirdRSTaM zrotavyaM bauddhazAsanam // [ ] ityAdi / evaM hi zrotRRNAM tadanurAgAt samyagdarzanabheda: syAditi / cAritrabhedanI 'na sambhavantIdAnIM mahAvratAni sAdhUnAM pramAdabahulatvAdaticArapracuratvAdaticAra15 zodhakAcAryatatkArakasAdhu-zuddhInAmabhAvAditi jJAna-darzanAbhyAM tIrthaM vartata iti jJAna-darzanakarttavyeSveva yatno vidheyaH' iti, bhaNitaM ca - sohI ya natthi na vi diMta kareMtA navi ya kei dIsaMti / titthaM ca nANadaMsaNa nijavagA ceva vocchinna // [ ] tti ityAdi / anayA hi pratipannacAritrasyApi tadvaimukhyamupajAyate kiM punastadabhimukhasyeti 20 cAritrabhedanIti / sU0 570] Ayariya-uvajjhAyassa NaM gaNaMsi satta atisesA pannattA, taMjahA-AyariyauvajjhAe aMto uvassagassa pAte Nigijjhiya Nigijjhiya papphoDemANe vA pamajamANe vA NAtikkamati, evaM jadhA paMcaTThANe jAva bAhiM 1. 'kAlu' bhA0 vinA // 2. sU0 282 / / 3. 'bhedinI pAmU0 je2 // 4. cArabahulatvAdaticArazodha' je1 / / 5. sU0 438 / / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 693 [sU0 570-571] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / uvassagassa egarAtaM vA durAtaM vA vasamANe nAtikkamati, uvakaraNAtisese, bhattapANAtisese / [TI0] vikathAsu ca vartamAnAn sAdhUnAcAryA niSedhayanti sAtizayatvAtteSAmiti tadatizayapratipAdanAyAha- AyariyetyAdi, paJcasthAnake vyAkhyAtaprAyaM tathApi kiJciducyate- AcAryopAdhyAyo nigRhya nigRhya antarbhUtakAritArthatvena pAdadhUlyA: 5 prasarantyA nigrahaM kArayitvA prasphoTayana pAdaproJchanena vaiyAvRtyakarAdinA prasphoTanaM kArayan pramArjayan pramArjanaM kArayan nAjJAmatikrAmati, zeSasAdhava: upAzrayAd bahiridaM kurvantItyAcAryAderatizaya:, evamityAdinedaM sUcitam AyariyauvajjhAe aMto uvassayassa uccArapAsavaNaM vigiMcemANe vA visohemANe vA NAikkamai 2, AyariyauvajjhAe pabhU icchA veyAvaDiyaM karejjA icchA no karejjA 3, AyariyauvajjhAe aMto uvassayassa 10 egarAyaM vA durAyaM vA saMvasamANe NAikkamai 4, AyariyauvajjhAe bAhiM uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA saMvasamANe NAikkamai 5,' etad vyAkhyAtameveti / idamadhikamupakaraNAtizeSa: zeSasAdhubhya: sakAzAt pradhAnojjvalavastrAdyupakaraNatA, uktaM ca AyariyagilANANaM mailA mailA puNo vi dhovaMti / / mA hu gurUNa avanno logammi ajIraNaM iyare // [oghani0 351] iti glAne ityrthH| 15 bhaktapAnAtizeSaH pUjyatarabhaktapAnateti, uktaM cakalamoyaNo u payasA parihANI jAva koddavubbhajjI / tattha u miu tuppataraM jattha ya ja acciyaM dosu // [oghani0 bhA0 307] koddavubbhaji tti koddavajAulayam, dosu tti kSetra-kAlayoriti, guNAzcaitesuttatthathirIkaraNaM viNao gurupUya sehbhumaanno|| dANavatisaddhavuTTI buddhIbalavaddhaNaM ceva // [oghani0 609] iti / [sU0 571] sattavidhe saMjame pannatte, taMjahA-puDhavikAtitasaMjame jAva tasakAtitasaMjame, ajIvakAyasaMjame 1 / sattavidhe asaMjame pannatte, taMjahA-puDhavikAtitaasaMjame jAva tasakAtitaasaMjame, ajIvakAyaasaMjame 2 / 1,3. sU0 438 // 2. "in kAritaM dhAtvarthe / dhAtozca hetau / curAdezca / " iti kAtantravyAkaraNe 3 / 2 / 9-11 // 20 25 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ___ sattavidhe AraMbhe pannatte, taMjahA-puDhavikAtitaAraMbhe jAva ajIvakAtaAraMbhe 3 / evamaNAraMbhe vi 4, evaM sAraMbhe vi 5, evamasAraMbhe vi 6, evaM samAraMbhe vi 7, evaM asamAraMbhe vi jAva ajIvakAyaasamAraMbhe 8 / [TI0] ete cAcAryAtizayA: saMyamopakArAyaiva vidhIyante na rAgAdineti saMyama 5 tadvipakSabhUtamasaMyamaM cAsaMyamabhedabhUtArambhAditrayaM ca savipakSaM pratipAdayan sUtrASTakaM sAtidezamAha- sartavihe ityAdi sugamam, navaraM saMyama: pRthivyAdiviSayebhyaH saGghaTTaparitApopadravaNebhya: uparamaH, ajIvakAyasaMjame tti ajIvakAyAnAM pustakAdInAM grahaNaparibhogoparamaH, asaMyamastvanuparamaH, ArambhAdayo'saMyamabhedAH, tallakSaNamidaM prAgabhihitam10 AraMbho uddavao paritAvakaro bhave samAraMbho / saMkappo saMraMbho suddhanayANaM tu savvesiM // [ ] ti / nanvArambhAdayo'padrAvaNa-paritApAdirUpA uktAste cAjIvakAyAnAmacetanatayA na yuktAstadayogAdajIvakAyAnArambhAdayo'pIti, atrocyate, ajIveSu pustakAdiSu ye samAzritA jIvAstadapekSayA ajIvakAyaprAdhAnyAdajIvakAyArambhAdayo na virudhyanta iti| 15 [sU0 572] adha bhaMte ! adasi-kusuMbha-koddava-kaMgu-rAlaga-varA-kodUsaga saNa-sarisava-mUlagabIyANaM etesi NaM dhannANaM koTTAuttANaM pallAuttANaM jAva pihitANaM kevatitaM kAlaM joNI saMciTThati ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM satta saMvaccharAiM, teNa paraM joNI pamilAyati jAva joNIvocchede paNNatte 1 / 20 [sU0 573] bAdaraAukAiyANaM ukkoseNaM satta vAsasahassAI ThitI pannattA 2 / taccAe NaM vAluyappabhAte puDhavIte ukkoseNaM neraiyANaM satta sAgarovamAI ThitI paNNattA 3 / __ cautthIte NaM paMkappabhAte puDhavIte jahanneNaM neraiyANaM satta sAgarovamAiM ThitI pannattA 4 / 1. vihetyAdi je1, 2, khaM0 // 2. tulanA- "saMkappo saraMbho paritAvakaro bhave samAraMbho / AraMbho uddavao savvaNayANaM tu suddhANaM // 1813 / / " iti nizIthabhASye // 3. sU0 154, 459 / / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [sU0 574-579 ] [TI0] anantaraM saMyamAdaya uktAste ca jIvaviSayA iti jIvavizeSAn sthititaH pratipAdayan sUtracatuSTayamAha - ahetyAdi sUtrasiddham, navaram atheti paripraznArthaH, bhadanteti gurvAmantraNam, ayasIti atasI, kusuMbho laTTA, rAlaka: kaMgUvizeSa:, sana: tvakpradhAno dhAnyavizeSa:, sarSapAH siddhArthakAH, mUlakaH zAkavizeSaH, tasya bIjAni mUlakabIjAni, kakAralopa- sandhibhyAM mUlAbIya tti pratipAditamiti, zeSANAM paryAyA 5 lokarUDhito jJeyA iti, yAvadgrahaNAt 'maMcAuttANaM mAlAuttANaM olittANaM littANaM laMchiyANaM muddiyANaM' ti draSTavyam, vyAkhyA'sya prAgiveti, punaryAvatkaraNAt 'paviddhaMsai viddhaMsai se bIe abIe bhavai teNa paraM' ti dRzyam / bAdaraAukAiyANaM ti, sUkSmANAM tvantarmuhUrttameveti, evamuttaratrApi vizeSaNaphalaM yathAsambhavaM svadhiyA yojanIyam / [sU0 574] sakkssa NaM deviMdassa devaranno varuNassa mahAraNNo satta aggamahisIto pannattAo / IsANassa NaM deviMdassa devaranno somassa mahAraNNo satta aggamahisIto pannattAo / [sU0 576] sArassayamAiccANaM satta devA satta devasatA pannA / gaddatoya-tusiyANaM devANaM satta devA satta devasahassA pannattA / 9. sU0 154, 459 // 695 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo satta aggamahisIo 15 pannattAo / [sU0 575 ] IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo abbhiMtaraparisAte devANaM satta paliovamAiM ThitI pannattA | sakkssa NaM deviMdassa devaranno aggamahisINaM devINaM satta paliovamAiM ThitI pannattA / sohamme kappe pariggahiyANaM devINaM ukkoseNaM satta paliovamAI ThitI pannattA / 10 20 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 577] saNaMkumAre kappe ukkoseNaM devANaM satta sAgarovamAiM ThitI pannattA / mAhiMde kappe ukkoseNaM devANaM sAtiregAiM satta sAgarovamAiM ThitI pnnttaa| baMbhaloge kappe jahanneNaM devANaM satta sAgarovamAiM ThitI pannattA / 5 [sU0 578] baMbhaloya-laMtatesu NaM kappesu vimANA satta joyaNasatAI uTuMuccatteNaM pannattA / [sU0 579] bhavaNavAsINaM devANaM bhavadhAraNijjA sarIragA ukkoseNaM satta rayaNIo uTuMuccatteNaM, evaM vANamaMtarANaM, evaM joisiyANaM / sohammIsANesu NaM kappesu devANaM bhavadhAraNijagA sarIrA satta rayaNIo 10 uTuMuccatteNaM pannattA / [TI0] anantaraM nArakA uktA iti sthiti-zarIrAdibhistatsAdhAdevAnAM vaktavyatAmabhidhitsuH sUtraprapaJcamAha- sakkassetyAdi, sugamazcAyam, navaraM varuNassa mahAranno tti lokapAlasya pazcimadigvarttina:, somasya pUrvadiglokapAlasya, yamasya dakSiNadiglokapAlasya / 15 [sU0 580] NaMdissaravaradIvassa NaM dIvassa aMto satta dIvA pannattA, taMjahAjaMbUdIve, dhAyaisaMDe, pokkharavare, varuNavare, khIravare, ghayavare, khoyavare / NaMdIsaravaradIvassa NaM dIvassa aMto satta samuddA pannattA, taMjahA-lavaNe, kAlode, pukkharode, varuNode, khIrode, ghaode, khotode / [TI0] anantaraM devAnAmadhikAra ukto devAvAsAzca dvIpa-samudrA iti tadarthaM naMdIsaretyAdi 20 sUtradvayaM kaNThya m / [sU0 581] satta seDhIo pannattAo, taMjahA-ujjuAyatA, egato vaMkA, duhato vaMkA, egato khahA, duhato khahA, cakkavAlA, addhacakkavAlA / [TI0] ete ca pradezazreNIsamUhAtmakakSetrAdhArA: zreNyA'vasthitA iti zreNiprarUpaNAyAhasatta seDhItyAdi, zreNayaH pradezapaGktayaH, RjvI saralA sA cAsAvAyatA ca dIrghA 25 RjvAyatA, sthApanA _, ekao vaMkA ekasyAM dizi vakrA L, duhao vaMkA ubhayato Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 582] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / vakrA, sthApanA / / , egao khahA ekasyAM dizyaGkuzAkArA 1 , duhao khahA ubhayato'GkuzAkArA 2, cakravAlA valayAkRtiH 0, arddhacakravAlA arddhavalayAkAreti ( / etAzcaikatovakrAdyA lokaparyantapradezApekSA: sambhAvyante / [sU0 582] camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraranno satta aNitA satta aNitAdhipatI pannattA, taMjahA-pattANite, pIDhANite, kuMjarANite, mahisANite, 5 rahANite, naTTANite, gaMdhavvANite / dume pattANitAdhipatI evaM jahA paMcaTThANe jAva kiMnare radhANitAdhipatI, riTe NaTTANiyAdhipatI, gItaratI gaMdhavvANitAdhipatI / __ balissa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo satta aNiyA satta aNiyAdhipatI pannattA, taMjahA-pattANite jAva gaMdhavvANite / mahaDhume pattANitAdhipatI jAva 10 kiMpurise radhANitAdhipatI, mahAriDhe NaTTANitAdhipatI, gItajase gaMdhavvANitAdhipatI / ___ dharaNassa NaM nAgakumAriMdassa nAgakumAraraNNo satta aNitA satta aNitAdhipatI pannattA, taMjahA-pattANite jAva gaMdhavvANite / ruddaseNe pattANitAdhipatI jAva ANaMde rabANitAdhipatI, naMdaNe NaDANiyAdhipatI, 15 tetalI gaMdhavvANiyAdhipatI / ___ bhUtANaMdassa satta aNiyA satta aNiyAhivaI pannattA, taMjahA-pattANite jAva gaMdhavvANie / dakkhe pattANiyAhivatI jAva NaMduttare rahANiyAhipatI, ratI NaTTANiyAhivatI, mANase gaMdhavvANiyAhivatI / evaM jAva ghasamahAghosANaM neyavvaM / 20 ___ sakkassa NaM deviMdassa devaraNo satta aNiyA satta aNiyAhivatI pannatA, taMjahA-pattANie jAva gaMdhavvANie / hariNegamesI pattANiyAdhipatI java mADhare radhANitAdhipatI, sete NaTTANitAhivatI, tuMburU gaMdhavvANitAdhipatI IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo satta aNiyA satta aNiyAhivaI pannattA, taMjahA-pattANite jAva gaMdhavvANite / lahuparakkame pattANiyAhivatI jAba 25 1. sU0 404 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre mahAsete NaTTANiyAhivatI, NArate gaMdhavvANitAdhipatI, sesaM jadhA paMcaTThANe, evaM jAva'ccutassa tti netavvaM / [TI0] cakravAlArddhacakravAlAdinA gativizeSeNa bhramaNayuktAni darpitatvAddevasainyAni bhavantIti tatpratipAdanAya camaretyAdi prakaraNaM sugamam, navaraM pIThAnIkam azvasainyam, 5 nATyAnIkaM nartakasamUhaH, gandharvAnIkaM gAyanasamUhaH, evaM jahA paMcaThANae tti atidezAt 'some AsarAyA pIDhANIyAhivaI 2, vekuMthU hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI 3, lohiyakkhe mahisANiyAhivaI 4,' iti draSTavyamevamuttarasUtreSvapIti / tathA dharaNasyeva sakaladAkSiNAtyAnAM bhavanapatIndrANAM senA senAdhipataya:, audIcyAnAM tu bhuutaanndsyeveti| [sU0 583] camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo dumassa 10 pattANitAhipatissa satta kacchAo pannattAo, taMjahA-paDhamA kacchA jAva sattamA kacchA / camarassa NamasuriMdassa asurakumAraranno dumassa pattANitAdhipatissa paDhamAe kacchAe causaddhiM devasahassA pannattA, jAvatitA paDhamA kacchA tabbiguNA doccA kacchA, jAvaiyA doccA kacchA tabbiguNA taccA kacchA, evaM jAva 15 jAvatitA chaTThA kacchA tabbiguNA sattamA kacchA / ___ evaM balissa vi, NavaraM mahaDhume saTiM devasAhassito, sesaM taM ceva / dharaNassa evaM ceva, NavaramaTThAvIsaM devasahassA, sesaM taM cev| jadhA dharaNassa evaM jAva mahAghosassa, navaraM pattANitAdhipatI anne, te puvvabhaNitA / ___ sakkassa NaM deviMdassa devaranno hariNegamesissa satta kacchAo pannattAo, 20 taMjahA-paDhamA kacchA evaM jahA camarassa tahA jAva'ccutassa, NANattaM pattANitAdhipatINaM, te puvvabhaNitA / devaparimANamimaM-sakkassa caurAsIti devasahassA, IsANassa asItiM devasahassA, devA imAte gAthAte aNugaMtavvA caurAsIti asIti bAvattari sattarI ya saTThI ya / pannA cattAlIsA tIsA vIsA dasa sahassA // 85 // 1. sU0 404 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 584-585/1] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / jAva'ccutassa lahuparakkamassa dasa devasahassA jAva jAvatitA chaTThA kacchA tabbiguNA sattamA kacchA / [TI0] kaccha tti samUhaH, yathA dharaNasya tathA sarveSAM bhavanapatIndrANAM mahAghoSAntAnAm, kevalaM pAdAtAnIkAdhipatayo'nye jJeyA:, te ca pUrvamanantarasUtre bhaNitAH, nANattaM ti zakrAdInAmAnataprANatendrAntAnAmekAntaritAnAM harinegameSI 5 pAdAtAnIkAdhipatirIzAnAdInAmAraNAcyutendrAntAnAmekAntaritAnAM laghuparAkrama iti / devetyAdi, devAH prathamakacchAsambandhino'nayA gAthayA'vagantavyAH, caturAsI gAhA, caturazItyAdIni padAni saudharmAdiSu krameNa yojanIyAni, navaraM viMzatipadamAnataprANatayoryojanIyam, tayorhi prANatAbhidhAnasyendrasyaikatvAt, dazeti padaM tvAraNA'cyutayoryojanIyam, acyutAbhidhAnasyendrasyaikatvAditi / 10 _[sU0 584] sattavidhe vayaNavikappe pannatte, taMjahA-AlAve, aNAlAve, ullAve, aNullAve, saMlAve, palAve, vippalAve / [TI0] sakalamidamanantaroditaM vacanapratyAyyamiti vacanabhedAnAha- sattavihetyAdi, saptavidho vacanasya bhASaNasya vikalpo bhedo vacanavikalpa: prajJaptastadyathA- AGa ISadarthatvAdISallapanamAlApaH, naJaH kutsArthatvAdazIletyAdivat kutsita AlApa: 15 anAlApa iti, ullApaH kAkvA varNanaM kAkvA varNanamullApaH [amarako0 ? ] iti vacanAt, sa eva kutsito'nullApa:, kvacit punaranulApa iti pAThastatrAnulApa: pauna:punyabhASaNam anulApo muhurbhASA [amarako0 16] iti vacanAt, saMlApa: parasparabhASaNaM saMlApo bhASaNaM mitha: [amarako0 16] iti vacanAt, pralApo nirarthakaM vacanaM pralApo'narthakaM vacaH [amarako0 15] iti vacanAt, sa eva vividho vipralApa iti / 20 [sU0 585-1] sattavidhe viNae pannatte, taMjahA-NANaviNae, daMsaNaviNae, carittaviNae, maNaviNae, vativiNae, kAyaviNae, logovayAraviNae / [TI0] eteSAM vacanavikalpAnAM madhye kecidvikalpA vinayArthA api syuriti vinayabhedapratipAdanAyAha- sattavihetyAdi, saptavidho vinIyate'STaprakAraM karmA'neneti 1. hariNega je1 // 2. aNulAve pA0 bhAM0 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vinayaH prajJaptastadyathA - jJAnam AbhinibodhikAdi paJcadhA, tadeva vinayo jJAnavinayaH, jJAnasya vA vinayo bhaktyAdikaraNaM jJAnavinayaH, uktaM ca bhattI 1 taha bahumANo 2 taTThitthANa samma bhAvaNayA 3 / vihigahaNa 4 bhAso vi ya 5 eso viNao jiNAbhihio // [ ] darzanaM samyaktvaM tadeva vinayo darzanavinayo darzanasya vA tadavyatirekAddarzanaguNAdhikAnAM zuzrUSaNA- nAzAtanArUpo vinayo darzanavinayaH, uktaM ca sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao u daMsaNe duviho / daMsaNaguNAhie kajjai sussUsaNAviNao || 2 sakkAra 1 bhuTThANe 2 sammANA 3 saNaabhiggaho taha ya 4 / AsaNamaNuppayANaM 5 kIkammaM 6 aMjaligaho ya 7 / / iMtassa'NugacchaNayA 8 Thiyassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA 9 / gacchaMtANuvvayaNaM 10 eso sussUsaNAviNao // [ ] iti, iha ca satkAraH stavana-vandanAdiH, abhyutthAnaM vinayArhasya darzanAdevA''sanatyajanam, sanmAno vastra - pAtrAdipUjanam, AsanAbhigrahaH punastiSThata AdareNa 15 AsanAnayanapUrvakamupavizatA'treti bhaNanam, AsanAnupradAnaM tu Asanasya sthAnAt sthAnAntarasaJcAraNam, kRtikarmma dvAdazAvarttavandanakam, zeSaM prakaTamiti, ucitakriyAkaraNarUpo'yaM darzane zuzrUSaNAvinayaH / anAzAtanAvinayastu anucitakriyAvinivRttirUpaH, ayaM paJcadazavidhaH, Aha ca titthagara 1 dhamma 2 Ayariya 3 vAyage 4 thera 5 kula 6 gaNe 7 saMghe 8 / saMbhogiya 9 kiriyAe 10 mainANAINa 15 ya taheva // [ ] sambhogakA ekasAmAcArIkAH, kriyA AstikatA, tIrthakarANAmanAzAtanAyAM tIrthakaraprajJaptadharmmasyAnAzAtanAyAm 'varttitavya' mityevaM sarvatra atra bhAvanA draSTavyamiti / 5 10 20 25 700 kAvvA puNa bhattI bahumANo tahaya vannavAo ya / arahaMtamAiyANaM kevalanANAvasANANaM // [ ] ukto darzanavinayaH, sAmprataM cAritravinaya ucyate, tatra cAritrameva vinayazcAritrasya 1. vinayasambaddhAH sarvA api gAthA dazavaikAlikasya hAribhadryAM vRttAvuddhRtA vartante // 2. kitikammaM je1 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 701 [sU0 585/2] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / vA zraddhAnAdirUpo vinayazcAritravinaya:, Aha ca sAmAiyAdicaraNassa saddahaNayA 1 taheva kAeNaM / saMphAsaNaM 2 parUvaNa 3 maha purao bhavvasattANaM // [ ] ti, manovAkkAyavinayAstu mana:prabhRtInAM vinayArheSu kuzalapravRttyAdiH, uktaM camaNavaikAiyaviNao AyariyAINa savvakAlaM pi / akusalANa niroho kusalANamuIraNaM taha ya // [ ] lokAnAmupacAro vyavahAraH, tena sa eva vA vinayo lokopacAravinayaH / [sU0 585-2] pasatthamaNaviNae sattavidhe pannatte, taMjahA-apAvate, asAvajje, akirite, niruvakkese, aNaNhavakare, acchavikare, abhUtAbhisaMkaNe 5 10 apasatthamaNaviNae sattavidhe pannatte, taMjahA-pAvate, sAvajje, sakirite, sauvakkese, aNhavakare, chavikare, bhUtAbhisaMkaNe 2 / pasatthavaiviNae sattavidhe pannatte, taMjahA-apAvate, asAvajje, jAva abhUtAbhisaMkaNe 3 / apasatthavaiviNate sattavidhe pannatte, taMjahA-pAvate jAva bhUtAbhisaMkaNe 4 / 15 pasatthakAtaviNae sattavidhe pannatte, taMjahA-AuttaM gamaNaM, AuttaM ThANaM, AuttaM nisIyaNaM, AuttaM tuaTTaNaM, AuttaM ullaMghaNaM, AuttaM pallaMghaNaM, AuttaM savviMdiyajogajuMjaNatA 5 / apasatthakAtaviNate sattavidhe pannatte, taMjahA-aNAuttaM gamaNaM jAva aNAuttaM savviMdiyajogajuMjaNatA 6 / 20 logovatAraviNate sattavidhe pannatte, taMjahA-abbhAsavattitaM, paracchaMdANuvattitaM, kajaheDaM, katapaDikatitA, attagavesaNatA, desakAlaNNatA, savvatthesu apaDilomatA 7 / [TI0] manovAkkAyavinayAn prazastAprazastabhedAn pratyekaM saptaprakArAn lokopacAravinayaM ca saptadhaivAha- pasatthamaNetyAdi sUtrasaptakaM sugamam, navaraM prazasta: zubho manaso 25 vinayanaM vinaya:, pravartanamityarthaH, prazastamanovinayaH / tatra apApakaH zubhacintArUpa:, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre asAvadyaH cauryAdigarhitakarmAnAlambanaH, akriyaH kAyikyAdhikaraNikyAdikriyAvarjitaH, nirupaklezaH zokAdibAdhAvarjitaH, snu prazravaNe [pA0 dhA0 1038] iti vacanAt AsnavaH AzravaH karmopAdAnam, tatkaraNazIla AsnavakaraH, tanniSedhAdanAsnavakaraH prANAtipAtAdyAzravavarjita ityarthaH, akSayikaraH prANinAM na kSayeH 5 vyathAvizeSasya kArakaH, abhUtAbhizaGkano na bhUtAnyabhizaGkante bibhyati yasmAt sa tathA, abhayaGkara ityarthaH, eteSAM ca prAyaH sadRzArthatve'pi zabdanayAbhiprAyeNa bhedo'vagantavyo'nyathA veti, evaM zeSamapi / AyuktaM gamanam Ayuktasya upayuktasya saMlInayogasya yaditi, evaM sarvatra, navaraM sthAnam UrdhvasthAnaM kAyotsargAdi, nisIyaNaM ti niSadanam upavezanam, tuyaTTaNaM zayanam, ullaGghanaM DevanaM dehalA (lyA? ) de:, pralaGghanam 10 argalAdeH, sarveSAmindriyANAM yogA vyApArAH sarve vA ye indriyayogAsteSAM yojanatA karaNaM sarvendriyayogayojanatA / 702 abbhAsavattiyaM ti pratyAsattivarttitvam, zrutAdyarthinA hi AcAryAdisamIpe AsitavyamityarthaH, paracchaMdANuvattiyaM ti parAbhiprAyAnuvarttitvam, kajjaheuM ti kAryahetoH, ayamarthaH kAryaM zrutaprApaNAdikaM hetuM kRtvA zrutaM prApito'hamaneneti 15 hetorityarthaH, vizeSeNa vinaye tasya varttitavyaM tadanuSThAnaM ca karttavyamiti, tathA kRtapratikRtitA kRte bhaktAdinopacAre prasannA guravaH pratikRtiM pratyupakaraNaM sUtrAdidAnataH kariSyantIti bhaktAdidAnaM prati yatitavyamiti, Arttasya duHkhArttasya gaveSaNam auSadhAderityArttagaveSaNaM tadevA''rttagaveSaNateti, pIDitasyopakAra ityarthaH, athavA AtmanA Aptena vA bhUtvA gaveSaNaM susthaduHsthatayoranveSaNaM kAryamiti, deza - kAlajJatA 20 avasarajJatA, sarvArtheSvapratilomatA AnukUlyamiti / [sU0 586] satta samugdhAtA pannattA, taMjahA - vedaNAsamugdhAte, kasAyasamugdhAte, mAraNaMtiyasamugghAte, veuvviyasamugghAte, tejasasamugdhAte, AhArasamugghAte kevalasamugdhA / maNussANaM satta samugdhAtA evaM ceva / [TI0] vinayAt karmaghAto bhavati, sa ca samudghAte viziSTatara iti samudghAtaprarUpaNAyAha-- satta samugdhAyetyAdi, han hiMsAgatyoH [ pA0 dhA0 1092 ], hananaM 25 - Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 587] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / 703 ghAta:, samityekIbhAve, ut prAbalye, tata ekIbhAvena prAbalyena ca ghAto nirjarA samudghAta:, kasya kena sahai kIbhAvagamanam ?, ucyate, Atmano vedanAkaSAyAdyanubhavapariNAmena, yadA hyAtmA vedanIyAdyanubhavajJAnapariNato bhavati tadA nAnyajJAnapariNata iti, prAbalyena ghAta: katham ?, yasmAdvedanIyAdisamudghAtapariNato bahUn vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhavayogyAnudIraNAkaraNenAkRSya udaye 5 prakSipyAnubhUya nirjarayati, AtmapradezaiH saha sNshlissttaa| zAtayatItyarthaH, uktaM capuvakayakammasaDaNaM tu nijarA [mUlAcAre 445] iti / sa ca vedanAdibhedena saptadhA bhavatItyAha- sapta samudghAtA: prajJaptA:, tadyathA- vedanAsamudghAta ityAdi, tatra vedanAsamudghAto'sadvedyakAzrayaH, kaSAyasamudghAtaH kaSAyAkhyacAritramohanIyakarmAzraya:, mAraNAntikasamudghAto'ntarmuhUrtazeSAyuSkakarmAzrayaH, vaikurvika-taijasA- 10 ''hArakasamudghAtA: zarIranAmakarmAzrayAH, kevalisamudghAtastu sadasadvedhazubhAzubhanAmoccanIcairgotrakarmAzraya iti, tatra vedanAsamudghAtasamuddhata AtmA vedanIyakarmapudgalazAtaM karoti, kaSAyasamudghAtasamuddhata: kaSAyapudgalazAtaM mAraNAntikasamudghAtasamuddhata: AyuSkakarmapudgalaghAtaM vaikurvikasamudghAtasamuddhatastu jIvapradezAn zarIrAbahiniHkAsya zarIraviSkambhabAhalyamAtramAyAmatazca saGkhyeyAni yojanAni daNDaM nisRjati nisRjya 15 ca yathAsthUlAn vaikriyazarIranAmakarmapudgalAn prAgbaddhAn zAtayati, yathoktamveubviyasamugghAeNaM samohaNai, samohaNittA saMkhejAiM joyaNAI daMDaM nisarai, 2 ttA ahAbAyare poggale parisADei [kalpasU0 ] tti, evaM taijasA-''hArakasamudghAtAvapi vyAkhyeyau, kevalisamudghAtena samuddhataH kevalI vedanIyAdikarmapudgalAn zAtayatIti, ihAntyo'STasAmayika: zeSAstvasaGkhyAtasAmayikA iti / . 20 __caturviMzatidaNDakacintAyAM saptApi samudghAtA manuSyANAmeva bhavantItyAha- maNussANaM sattetyAdi, evaM ceva tti sAmAnyasUtra iva saptApi samuccAraNIyA iti / [sU0 587] samaNassa NaM bhagavato mahAvIrassa titthaMsi satta pavataNaniNhagA 1. 'veubviasamugghAeNaM samohaNittA saMkhijjAiM joaNAI daMDa nisirai, taMjahA- rayaNANaM vairANaM veruliANaM lohiakkhANaM masAragallANaM haMsagabbhANaM pulayANaM sogaMdhiyANaM joIrasANaM aMjaNANaM aMjaNapulayANaM jAyarUvANaM subhagANaM aMkANaM phalihANaM riTThANaM ahAbAyare puggale parisADeI' iti paryuSaNAkalpasUtre mahAvIracaritre paatthH| Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre pannattA, taMjahA-bahuratA, jIvapatesitA, avvattitA, sAmuccheitA, dokiritA, terAsitA, abaddhitA 1 / ___ etesi NaM sattaNhaM pavayaNaniNhagANaM satta dhammAtaritA hotthA, taMjahA jamAlI, tIsagutte, AsADhe, Asamitte, gaMge, chalue, goTThAmAhile 2 / 5 etesi NaM sattaNhaM pavayaNaniNhagANaM satta uppattinagarA hotthA, taMjahA sAvatthI, usabhapuraM, setavitA, mihila, ullugAtIraM / purimaMtaraMji, dasapura, NiNhagauppattinagarAI // 86 // 3 / [TI0] etacca samudghAtAdikaM jinAbhihitaM vastvanyathA prarUpayan pravacanabAhyo bhavati yathA nihnavA iti tadvaktavyatAM sUtratrayeNAha- samaNetyAdi kaNThyam, navaraM pravacanam 10 AgamaM nihvavate apalapantyanyathA prarUpayantIti pravacananihnavA: prajJaptA jinaiH / tatraM bahuraya tti ekena samayena kriyAdhyAsitarUpeNa vastuno'nutpatteH prabhUtasamayaizcotpatteH bahuSu samayeSu ratAH saktA bahuratAH, dIrghakAladravyaprasUtiprarUpiNa ityarthaH / tathA jIva: pradeza eva yeSAM te jIvapradezAsta eva jIvapradezikA:, athavA jIvapradezo jIvAbhyupagamato vidyate yeSAM te tathA, caramapradezajIvaprarUpiNa iti hRdayam / tathA avyaktam asphuTaM 15 vastu abhyupagamato vidyate yeSAM te'vyaktikAH, saMyatAdyavagame sandigdhabuddhaya iti bhAvanA / tathA samucchedaH prasUtyanantaraM sAmastyena prakarSeNa ca chedaH samucchedo vinAza:, samucchedaM bruvata iti sAmucchedikAH, kSaNakSayikabhAvaprarUpakA ityarthaH / tathA dve kriye samudite dvikriyam, tadadhIyate tadvedino vA dvaikriyA:, kAlAbhedena kriyAdvayAnubhavaprarUpiNa ityarthaH, tathA jIvA-'jIva-nojIvabhedAstrayo rAzaya: samAhRtAstrirAzi, tat prayojanaM 20 yeSAM te trairAzikAH, rAzitrayakhyApakA ityarthaH / tathA spRSTaM jIvena karma na skandhabandhavadvaddhamabaddham, tadeSAmastItyabaddhikAH, spRSTakarmavipAkaprarUpakA iti hRdym| dhammAyariya tti dharmaH uktaprarUpaNAdilakSaNa: zrutadharmastatpradhAnA: praNAyakatvenAcAryA dharmAcAryAstanmatopadeSTAra ityarthaH, tatra jamAlI kSatriyakumAraH, yo hi zramaNasya bhagavato mahAvIrasya bhAgineyo bhagavadduhitu: sudarzanAbhidhAnAyA bhartA puruSapaJcazatIparivAro 25 bhagavatpravAjita AcAryatvaM prApta: zrAvastyAM nagaryAM tenduke caitye viharannanucitA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [sU0 587 ] 705 hArAdutpannarogo vedanAbhibhUtatayA zayanArthaM samAdiSTasaMstAraka saMstaraNaH 'kRta: saMstArakaH ?' itivihitaparipraznaH saMstArakakArisAdhunA saMstriyamANatve'pi saMstRta itidattaprativacano gatvA ca dRSTakriyamANasaMstArakaH karmodayAdviparyastabuddhiH prarUpayAmAsa 'yat kriyamANaM kRtamiti bhagavAn dideza tadasat pratyakSaviruddhatvAd azrAvaNazabdavat', pratyakSaviruddhatA cAsyArddhasaMstRtasaMstArakAsaMstRtatvadarzanAt, tatazca kriyamANatvena 5 pratyakSasiddhena kRtatvadharmo'panIyata iti bhAvanA, Aha ca sakkhaM ciya saMthAro Na kajnamANo kaDo tti me jamhA / ber3a jamAlI saccaM na kajjamANaM kayaM tamhA // [ vizeSAva0 2308 ] iti / yazcaivaM prarUpayan sthavirairevamukta:- he AcArya ! kriyamANaM kRtamiti nAdhyakSaviruddham, yadi hi kriyamANaM kriyAviSTaM kRtaM neSyate tataH kriyAnArambhasamaya iva pazcAdapi kriyA'bhAve 10 kathaM tadiSyata iti saMdA prasaGgAt, kriyA'bhAvasyAviziSTatvAt, yadapyuktam 'arddhasaMstRtasaMstArakAsaMstRtatvadarzanAt' tadapyayuktam, yato yadyadA yatrAkAzadeze vastramAstIryate tattadA tatrAstIrNameva, evaM pAzcAttyavastrAstaraNasamaye khalvasAvastIrNa eveti, Aha ca jaM jattha nabhodese atthuvvai jattha jattha samayammi / taM tattha tatthamatthuyamatthuvvaMtaM pi taM ceva // [ vizeSAva0 2321] iti / tadevaM viziSTasamayApekSINi bhagavadvacanAnIti, evamapi pratyukto yo na tat pratipannavAn, so'yaM bahuratadharmmAcAryaH 1 / tathA tiSyaguptaH vasunAmadheyAcAryasya caturdazapUrvadharasya ziSyaH, yo hi rAjagRhe viharannAtmapravAdAbhidhAnapUrvasya ege bhaMte ! jIvappaese jIve tti vattavvaM siyA ? no iNaTThe 20 samaTTe, evaM do tinni saMkhejA asaMkhejjA vA jAva ekkeNAvi paeseNa UNe no jIve tti vattavvaM siyA, jamhA kasiNe paDipunne logAgAsapaesatullappaese jIve tti vattavvaM siyA [ ] ityevamAdikamAlApakamadhIyAnaH karmodayAdutthitaH sannitthamabhihitavAn yadyekAdayo jIvapradezAH khalvekapradezahInA api na jIvAkhyAM labhante kintu caramapradezayuktA eva labhanta iti, tataH sa evaikaH pradezo jIva iti, tadbhAvabhAvitvAjjIvatvasyeti, Aha ca1. sadA'prasaMgAt pAsaM0 // 2. iNamaTThe pA0 // 15 25 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre egAdao paesA na ya jIvo na ya paesahINo vi / jaM to sa jeNa punno sa eva jIvo paeso tti // [vizeSAva0 2336] yazcaivamabhidadhAno guruNokto naitadevam, jIvAbhAvaprasaGgAt, katham ?, bhavadabhimato'ntyapradezo'pyajIva:, AdyapradezatulyapariNAmatvAt, prathamAdipradezavat, prathamAdipradezo 5 vA jIva:, zeSapradezatulyapariNAmatvAd, antyapradezavat, na ca pUraNa iti kRtvA tasya jIvatvaM yujyate, ekaikasya pUraNatvAvizeSAd, ekamapi vinA tasyAsampUrNatvamiti, Aha caguruNA'bhihio jai te paDhamapaeso na saMmao jIvo / to tappariNAmo cciya jIvo kahamaMtimapaeso? // [vizeSAva0 2337] ityAdi / 10 evamukto'pi na pratipannavAn, tataH saGghAd bahiSkRtaH, yazcAmalakalpAyAM mitrazrInAmnA zramaNopAsakena saMkhaDyAM bhaktAdigrahaNArthaM gRhamAnIyAgratazca vividhAni khAdyakAdidravyANyupanidhAya tata ekaikamavayavaM dattvA pAdeSu nipatya 'aho dhanyo'haM mayA sAdhavaH pratilambhitAH' ityabhidadhAnena 'aho ahaM bhavatA dharSitaH' iti vadan 'bhavatsiddhAntena bhavAn pratilambhito mayA yadi paraM varddhamAnasvAmisiddhAntena na' iti 15 pratibhaNatA pratibodhita:, so'yaM jIvapradezikAnAM dharmAcArya iti 2 / tathA ASADhaH, yena hi zvetavyAM nagaryAM polAse udyAne svaziSyANAM pratipannAgADhayogAnAM rAtrau hRdayazUlena maraNamAsAdya devena bhUtvA tadanukampayA svakIyameva kaDevaramadhiSThAya sarvAM sAmAcArIm anupravartayatA yogasamApti: zIghraM kRtA, vanditvA tAnabhihitaM ca- kSamaNIyaM bhadantA: ! yanmayA yUyaM vandanaM kAritAH, yasya ca ziSyA 20 'iyacciramasaMyato vandito'smAbhiH' iti vicintyAvyaktamatamAzritAH, tathAhi ko jANai kiM sAhU devo vA to na vaMdaNijjo tti / hojjA'saMjayanamaNaM hoja musaM vA'yamamugo tti // [vizeSAva0 2359], yacchiSyAMzca pratitheravayaNaM jar3a pare saMdeho kiM suro tti sAhu tti / deve kahanna saMkA ? kiM so devo adevo tti // 25 teNa kahiyaM ti va maI devo'haM devadarisaNAo ya sAhu tti ahaM kahie samANarUvammi kiM saMkA ? // 1. vA aya' je1,2 pAmU0 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 707 [sU0 587] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / devassa va kiM vayaNaM saccaM ti na sAhurUvadhArissa / na paropparaM pi vaMdaha jaM jANaMtA vi jayao tti // [vizeSAva0 2360-2362] evaM cocyamAnA apyapratipadyamAnA yadvineyA savAd bahiSkRtA viharantazca rAjagRhe balabhadrAbhidhAnarAjena kaTakamaddena mAraNamAdizya kathamasmAn yatIn zrAvakastvaM mArayasi' iti bruvANA 'na vayaM jAnIma: ke yUyaM caurA vA cArikA vA' iti pratyuttaradAnata: 5 pratibodhitA: so'yamavyaktamatadharmAcAryaH, na cAyaM tanmataprarUpakatvena kintu prAgavasthAyAmiti 3 / tathA azvamitraH, yo hi mahAgiriziSyasya kauNDinyAbhidhAnasya ziSyo mithilAyAM nagaryAM lakSmIgRhe caitye anupravAdAbhidhAne pUrve naipuNike vastuni chinnacchedanayavaktavyatAyAM paDuppannasamayaneraiyA vocchijissaMti, evaM jAva vemANiya tti, evaM biiyAi- 10 samaesu vattavva[ mityevaMrUpamAlApakamadhIyAno mithyAtvamupagata:, babhANa ca- yadi sarva eva vartamAnasamayasaJjAtA vyavacchetsyanti tadA kuta: karmaNAM vedanamiti, Aha ca evaM ca kao kammANa veyaNaM sukayadukkayANaM ti ? / uppAyANaMtarao savvassa vi NAsasabbhAvA // [ ] yazcaivaM prarUpayan guruNA bhaNita:eganayamaeNamidaM suttaM vaccAhi mA hu micchattaM / niravekkho sesANa vi nayANa hiyayaM viyArehi // [ ] na hi savvahA viNAso addhApajjAyamettanAsammi / addhAparyAyA: kAlakRtadharmAH, saparapajjAyANaMtadhammiNo vatthuNo jutto // [vizeSAva0 2393] aha suttAu tti maI naNu sutte sAsayaM pi niddiDheM / vatthu davvaTThAe asAsayaM pajjayaTThAe // tattha vi na savvanAso samayAdivisesaNaM jao'bhihiyaM / iharA na savvanAse samayAdivisesaNaM juttaM // [vizeSAva0 2394-5] ti / idaM cApratipadyamAna udghATitaH, yazca kAmpilye zulkapAlazrAvakaiauryamANaH 'asmAbhiryuyaM zrAvakA: zrutAH, tat kathaM sAdhUna mArayatha' iti vadan 'yuSmatsiddhAntena 25 1. idaM sarvamapi gAthApaJcakam AvazyakasUtrasya hAribhatryAM vRttau mUlabhASyasya jeTThAsuMdasaNa.... // 126 // iti gAthAyA vRttau uddhRtam // 2. dhammuNo je1 // 15 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre pravrajitA: zrAvakAzca ye te vyavacchinnAH, yUyaM vayaM cAnye' iti dattapratyuttara: samyaktvaM pratipanna: so'yaM sAmucchedikAnAM dharmAcArya iti 4 / __tathA gaMga iti, yo hi AryamahAgiriziSyasya dhanaguptasya ziSyaH ullukAtIrAbhidhAnanagarAccharadyAcAryavandanArthaM prasthita ullukAM nadImuttaran khalatinA zirasA 5 dinakarakaranikarasampAtasaJjAtamuSNaM pAdAbhyAM ca zItalajalajanitanitAntazItaM vedayaMzcintayAmAsa- sUtre'bhihitamekA kriyaikadA vedyate zItA voSNA vA, ahaM ca dve kriye vedayAmi ato dve kriye samayenaikena vedyete iti, gatvA ca gurvantike vanditvA'bhidadhAvabhiprAyamAtmIyamAcAryAya, tena cAvAci- maivaM voca:, yato nAstyekadA kriyAdvayavedanam, kevalaM samaya-manasoratisUkSmatayA bhedo na lakSyate, 10 utpalapatrazatavyatibhedavat, evaM ca pratipAdita: sannapratipadyamAno bahiSkRtaH, anyadA rAjagRhe mahAtapastIraprabhAbhidhAne nadavizeSe maNinAganAmno nAgasya caitye parSanmadhye svamatamAvedayan maNinAgena visarpadarpagarbhayA bhAratyA'bhihito- re re duSTazaikSa ! kasmAdasmAsu satsvevamaprajJApanIyaM prajJApayasi ?, yata ihaiva sthAne sthitena bhagavatA varddhamAnasvAminA praNinye yathaikadaikaiva kriyA vedyata iti, tatastvaM tato'pi laSTataro 15 jAta: ?, chaIyainaM vAtam, mA te doSAt nAzayiSyAmIti bhayamApanna: pratibuddha:, so'yaM dvaikriyANAM dharmAcArya iti 5 / / ___ tathA chalue tti, dravya-guNa-karma-sAmAnya-samavAya-vizeSalakSaNaSaTpadArthaprarUpakatvAd gotreNa ce kauzikatvAt SaDulUkaH, yo hi nAmAntareNa rohaguptaH, yazcA'ntarajyAM puryAM bhUtaguhAbhidhAnavyantarAyatane vyavasthitAnAM zrIguptAbhidhAnAnA20 mAcAryANAM vandanArthaM grAmAntarAdAgacchan pravAdipradApitapaTahakadhvanimAkarNya sadadhaiM ca taM niSedhyA''cAryasya tannivedya tato mAyUryAdividyA upAdAya rAjakulamatigatya balazrInAmno naranAyakasyAgrata: podRzAlAbhidhAnaparivrAjakapravAdinamAhUya tena ca jIvA-'jIvalakSaNe rAzidvaye sthApite tatpratibhApratighAtAya nojIvalakSaNaM tRtIyaM rAzi vyavasthApya tadvidyAnAM svavidyAbhiH pratighAtakaraNena taM nigRhya gurusamIpamAgatya 1. yadyapi sAmAnya-vizeSa-samavAya' iti rUDhaH kramaH, tathApi atra sAmAnya-samavAya-vizeSa' iti krameNa je1,2, pA0 kha0 madhye pATha upalabhyate iti tathaiva sthApitam // 2. ca nAsti je2 khaM0 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / [sU0 587 ] tanniveditavAn, yazca guruNA abhihito yathA - gaccha rAjasabhAmanupravizya brUhi rAzitrayaprarUpaNamapasiddhAntarUpaM vAdiparibhavAya mayA kRtamiti, tato yo'bhimAnAdAcAryaM pratyavAdIt yathA rAzitrayamevAsti, tathAhi-- jIvAH saMsArasthAdayaH, ajIvA ghaTAdayaH, nojIvAstu dRSTAntasiddhAH, yathA hi daNDasyAdimadhyAgrANi bhavantItyevaM sarvabhAvAnAM traividhyamiti, yazca rAjasamakSamAcAryeNa kutrikApaNe jIvayAcane pRthivyAdijIvalAbhAt 5 ajIvayAcane acetanaleSTvAdilAbhAt nojIvayAcane'cetanaleSTvAdilAbhAcca nigRhItaH, so'yaM trairAzikadharmAcArya iti 6 / tathA goSThAmAhila iti, yo hi daMzapuranagare AryarakSitasvAmini divaM gate AcArya zrI dube likApuSpamitre gaNaM paripAlayati vindhyAbhidhAnasAdhoraSTamaM karmapravAdAbhidhAnaM pUrvamAcAryAdupazrutya pratyuccArayataH karmmabandhAdhikAre kiJcit karma 10 jIvapradezaiH spRSTamAtraM kAlAntarasthitimaprApya vighaTate zuSkakuDyApatitacUrNamuSTivat, kiJcit punaH spRSTaM baddhaM ca kAlAntareNa vighaTate ArdralepakuDye sasnehacUrNavat kiJcit punaH spRSTaM baddhaM nikAcitaM jIvena sahaikatvamApannaM kAlAntareNa vedyate ityevamAkarNyoktavAn nanvevaM mokSAbhAvaH prasajati, katham ? jIvAt karmma na viyujyate, anyonyAvibhAgabaddhatvAt, svapradezavat, uktaM ca souM bhaNai sadosaM vakkhANamiNaM ti pAvai jao te / mokkhAbhAvo jIvappaesakammAvibhAgAo // 709 nahi kammaM jIvAo avei avibhAgao paesa vva / tadaNavagamAdamokkho juttamiNaM teNa vakkhANaM // [ vizeSAva0 2515 - 16] ti, tathA jIvaH karmmaNA spRSTo na tu badhyate, viyujyamAnatvAt, kaJcukeneva tadvAniti, 20 tato vindhyasAdhunaitasminnAcAryAyA'rthe nivedite yastenAbhihito 'bhadra ! yaduktaM tvayA jIvAt karmma na viyujyata iti, tatra pratyakSabAdhitA pratijJA Ayu: puHkarmmaviyogAtmakasya maraNasya pratyakSatvAt, heturapyanaikAntiko'nyonyAvibhAgasambaddhAnAmapi kSIrodakAdInAmupAyato viyogadarzanAt dRSTAnto'pi na sAdhanadharmAnugataH, svapradezasya viyutatvAsiddhestadrUpeNAnAdirUpatvAd bhinnaM ca jIvAt karmeti, yaccoktaM 'jIvaH karmmaNA 25 spRSTo na badhyate' ityAdi, tatra kiM pratipradezaM spRSTo nabhasevota tvaGmAtre kaJcukeneva ?, 15 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre yadyAdyaH pakSaH tadA dRSTAnta - dASTantikayorvaiSamyaM kaJcukena pratipradezamaspRSTatvAd, atha dvitIya:, tato nApAntarAlagatyanuyAyi karma, paryantavarttitvAd, bAhyAGgamalavad, evaM sarvo mokSabhAk karmAnugamarahitatvAt muktavat' ityAdi pratipAdyamAno yo naitat pratipannavAnudghATitazceti so'yamabaddhikadharmAcArya iti 7 / utpattinagarANi saptAnAM krameNa saptaiva hottha tti sAmAnyena varttamAnatve'pi nagarANAM tadvizeSaguNAtItatvenAtItanirdeza:, sAvatthI gAhA, RSabhapuraM rAjagRham, ullukA nadI, tattIravarttinagaramullukAtIram, purIti nagarI aMtaraMjIti tannAma, iha ca makAro'lAkSaNikaH, dasapura ti anusvAralopAditi / 710 [sU0 588] sAtAveyaNijjassa kammassa sattavidhe aNubhAve pannatte, taMjahA10 maNunnA saddA, maNuNNA rUvA jAva maNunnA phAsA, maNosuhatA, vatisuhatA / asAtAveyaNijjassa NaM kammassa sattavidhe aNubhAve pannatte, taMjahAamaNuNNA saddA jAva vatiduhatA / [TI0] ete ca nihnavA: saMsAre paryaTantaH sAtAsAtabhogino bhaviSyantIti tatsvarUpaM sUtradvayenAha-- sAyetyAdi kaNThyam, navaram aNubhAve tti vipAka: udayo rasa ityarthaH, 15 manojJAH zabdAdayaH sAtodayakAraNatvAdanubhAvA evocyante, tathA manasaH zubhatA mana:zubhatA, sA'pi sAtAnubhAvakAraNatvAt sAtAnubhAva ucyate, evaM vacaH zubhatA'pi, manaHsukhatA vA sAtAnubhAva:, tatsvarUpatvAt tasyAH, evaM vAksukhatA'pIti, evamasAtAnubhAvo'pi / 20 [sU0 589 ] mahANakkhatte sattatAre pannatte 1 / abhiyAditA satta NakkhatA puvvadAritA pannattA, taMjahA- abhitI, savaNo, dhaNiTThA, satabhisatA, puvvA bhaddavatA, uttarA bhavatA revatI 2 / assiNitAditA NaM satta NakkhattA dAhiNadAritA pannattA, taMjahA - assiNI, bharaNI, kittitA, rohiNI, migasira, addA, puNavvasU 3 / pussAditA NaM satta NakkhattA avaradAritA pannattA, taMjahA- pusso, 25 asilesA, maghA, puvvA phagguNI, uttarA phagguNI, hattho, cittA 4 / sAtitAtiyA NaM satta NakkhattA uttaradAritA pannattA, taMjahA- sAti, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 711 [sU0 589-590] saptamamadhyayanaM saptasthAnakam / visAhA, aNurAhA, jeTThA, mUlo, puvvA AsADhA, uttarA AsADhA 5 / TI0] sAtAsAtAdhikArAt tadvatAM devavizeSANAM prarUpaNAya sUtrapaJcakamAha-mahetyAdi sugamam, navaraM pUrvaM dvAraM yeSAmasti tAni pUrvadvArikANi, pUrvasyAM dizi gamyate yeSvityarthaH, evaM zeSANyapi sapta sapteti, iha cArthe paJca matAni santi, yata Aha candraprajJaptyAmtattha khalu imAo paMca paDivattIo pannattAo, tatthege evamAhaMsu kattiAiA satta nakkhattA 5 puvvadAriyA pannattA [10 / 21], evamanye maghAdInyapare dhaniSThAdIni itare'zvinyAdIni apare bharaNyAdIni, dakSiNAparottaradvArANi ca sapta sapta yathAmataM krameNaiva samavaseyAnIti, vayaM puNa evaM vayAmo abhiyiyAiyA NaM satta nakkhattA puvvadAriyA pannattA [10 / 21], evaM dakSiNadvArikAdInyapi krameNaiveti, tadiha SaSThaM matamAzritya sUtrANi pravRttAni, loke tu prathamaM matamAzrityaitadabhidhIyate, yaduta dahanAdyamRkSasaptakamaindrayAM tu maghAdikaM ca yAmyAyAm / aparasyAM maitryAdikamatha saumyAM dizi dhaniSThAdi / bhavati gamane narANAmabhimukhamupasarpatAM zubhaprAptau / atha pUrvamRkSasaptakamuddiSTaM madhyamamudIcyAm // pUrvAyAmaudIcyaM prAtIcyaM dakSiNAbhidhAnAyAm / yAmyaM tu bhavati madhyamamaparasyAM yAturAzAyAm // ye'tItya yAnti mUDhA: parighAkhyAmaniladahanadigrekhAm / nipatanti te'cirAdapi durvyasane niSphalArambhAH // [ ] iti, [sU0 590] jaMbUdIve dIve somaNase vakkhArapavvate satta kUDA pannattA, taMjahAsiddhe somaNase tA boddhavve maMgalAvatIkUDe / devakuru vimala kaMcaNa vasiTThakUDe ta boddhavve // 87 // jaMbuddIve dIve gaMdhamAyaNe vakkhArapavvate satta kUDA pannattA, taMjahAsiddhe ta gaMdhamAtaNa bodhavve gaMdhilAvatIkUDe / uttarakaru phalihe lohitakkha ANaMdaNe ceva // 8 // 25 [TI0] devAdhikArAddevanivAsakUTasUtradvayaM jaMbU ityAdi kaNThyam, kevalaM somaNase 1. abhiyAiyA khaM0 pA0 je2 // 2. pratIcyaM pAmU0, pratIcyAM pAsaM0 // 3. yAmyAM je1 // 4. degNase ya bhaa0|| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tti saumanase gajadantake devakurUNAM prAcIne kUTAni zikharANi, siddhe gAhA, siddhAyatanopalakSitaM siddhakUTaM merupratyAsannamevaM sarvagajadantakeSu siddhAyatanAni, zeSANi tata: paraMparayeti, somaNase tti saumanasakUTaM tatsamAnanAmakatadadhiSThAtRdevabhavanopalakSitam, maGgalAvatIvijayasamanAmadevasya maGgalAvatIkUTam, evaM devakurudevanivAso 5 devakurukUTamiti, vimala-kAJcanakUTe yathArthe krameNa ca vatsAvatsamitrAbhidhAnA dholokavAsidikkumArIdvayanivAsabhUte, vaziSTakUTaM tannAmadevanivAsaH, evamuttaratrApi / gandhamAdano gajadantaka evottarakurUNAM pratIcInaH, tatra siddha gAhA kaNThyA, navaraM sphaTikakUTa-lohitAkSakUTe adholokanivAsibhogaGkarA-bhogavatyabhidhAnadikkumArIdvayanivAsabhUte iti / 10 [sU0 591] betiMditANaM satta jAtIkulakoDijoNipamuhasatasahassA pnnttaa| [sU0 592] jIvA NaM sattaTThANanivvattite poggale pAvakammattAte ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA, taMjahA-neratiyanivvattite jAva devnivvttite| evaM ciNa jAva NijarA ceva // 15 [sU0 593] sattapadesitA khaMdhA aNaMtA paNNattA / sattapadesogADhA poggalA jAva sattaguNalukkhA poggalA aNaMtA paNNattA / / [TI0] kUTeSvapi puSkariNIjale dvIndriyA: santIti dvIndriyasUtraM beiMdiyANamityAdi, jAtau dvIndriyajAtau yA: kulakoTaya: tAstathA tAzca tA yonipramukhAzca dvilakSasaGkhya dvIndriyotpattisthAnadvArikAstA jAtikulakoTiyonipramukhAH, iha ca vizeSaNaM parapadaM 20 prAkRtatvAt, tAsAM zatasahasrANi lakSANIti, idamuktaM bhavati- dvIndriyajAtau yA yonayastatprabhavA yA: kulakoTayastAsAM lakSANi sapta prajJaptAnIti, tatra yoniryathA gomayaH, tatra caikasyAmapi kulAni vicitrAkArA: kRmyAdaya iti / zeSA dhruvagaNDikA sasambandhA pUrvavad vyAkhyeyeti / iti zrImadabhayadevAcAryaviracite sthAnAkhyatRtIyAGgavivaraNe saptasthAnakAbhidhAnaM 25 saptamamadhyayanaM samAptamiti / zlokAH 930 // 1. samAptaM 930 pA0 je2 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 713 athASTamamadhyayanam aSTasthAnakam / [sU0 594] aTThahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati egallavihArapaDimaM uvasaMpajjittA NaM viharittate, taMjahA-saDDI purisajAte, sacce purisajAte, mehAvI purisajAte, bahussute purisajAte, sattimaM, appAdhikaraNe, dhitimaM, viiritsNpnne| [TI0] vyAkhyAtaM saptamamadhyayanamadhunA saGkhyAkramasambaddhamevASTasthAnakAkhya- 5 maSTamamadhyayanamArabhyate, tasya cedamAdisUtram- aTTahItyAdi, asya ca pUrvasUtreNa sahAyaM sambandha:- anantaraM pudgalA uktA:, te ca kArmaNA: pratimAvizeSapratipattimato vizeSaNa nirjIryanta ityekAkivihArapratimAyogya: puruSo nirUpyate, ityevaMsambandhasyAsya vyAkhyA, saMhitAdicarcastu prasiddha eva, navaram aSTAbhi: sthAnaiH guNavizeSaiH sampano yukto'nagAraH sAdhurarhati yogyo bhavati, egalla tti ekAkino vihAro grAmAdicaryA sa eva pratimA 10 abhigraha: ekAkivihArapratimA jinakalpapratimA mAsikyAdikA vA bhikSupratimA tAmupasampadya Azritya NamityalaGkAre vihartuM grAmAdiSu caritum, tadyathA- saDDi tti zraddhA tattveSu zraddhAnamAstikyamityartho'nuSThAneSu vA nijo'bhilASastadvat, sakalanAkinAyakairapyacalanIyasamyaktvacAritramityarthaH, puruSajAtaM puruSaprakAra: 1, tathA satyaM satyavAdi, pratijJAzUratvAt, sadbhayo hitatvAdvA satyam 2, tathA medhA 15 zrutagrahaNazaktistadvat medhAvi, athavA merAe dhAvati tti medhAvi maryAdAvarti 3, tathA medhAvitvAd bahu pracuraM zrutam Agama: sUtrato'rthatazca yasya tad bahuzrutam, taccotkRSTato'sampUrNadazapUrvadharaM jaghanyato navamasya tRtIyavastuvedIti 4, tathA zaktimat samarthaM paJcavidhakRtatulanamityarthaH, tathAhitaveNa satteNa sutteNa egatteNa baleNa ya / 20 tulaNA paMcahA vuttA jiNakappaM paDivajao // [bRhatkalpa0 1328] tti 5 / alpAdhikaraNaM niSkalaham 6, dhRtimat cittasvAsthyayuktamaratiratyanulomapratilomopasargasahamityarthaH 7, vIryam utsAhAtirekastena saMpannamiti 8, ihAdyAnAmeva caturNAM padAnAM pratyekamante puruSajAtazabdo dRzyate tato'ntyAnAmapyayaM sambandhanIya iti| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 595 ] aTThavidhe joNisaMgahe pannatte, taMjahA - aMDagA, pataMgA jAva ubbhigA, uvavAtitA 1 / aMDagA aTThagatitA aTThAgatitA pannattA, taMjahA - aMDae aMDaesu uvavajjamANe aMDarahiMto vA potatehiMto vA jAva uvavAtitehiMto vA uvavajjejjA, se ceva 5 NaM se aMDate aMDagattaM vippajahamANe aMDagattAte vA potagattAte vA jAva uvavAtitattAte vA gacchejjA 2 / 714 evaM potagA vi 3, jarAujA vi 4, sesANaM gatIrAgatI Natthi / [TI0] ayaM caivaMvidho'nagAraH sarvaprANinAM rakSaNakSamo bhavatIti teSAmeva yonyAH saGgrahaM gatyAgatI cAha-- aTThavihetyAdi sUtracatuSTayaM sugamam, navaramaupapAtikA deva10 nArakAH, sesANaM ti aNDaja - - potaja- jarAyujavarjitAnAM rasajAdInAM gatirAgatizca nAstItyaSTaprakAreti zeSaH, yato rasajAdayo naupapAtikeSUtpadyante, paJcendriyANAmeva tatrotpatteH, nApyaupapAtikA rasajAdiSu sarveSvapyupapadyante, paJcendriyaikendriyeSveva teSAmupapatteriti aNDaja-potaja - jarAyujasUtrANi trINyeva bhavantIti / [sU0 596] jIvA NamaTTha kammapagaDIto ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissaMti 15 vA, taMjahA - NANAvaraNijjaM, darisaNAvaraNijjaM, veyaNijjaM, mohaNijjaM, AuyaM, nAmaM, gottaM, aMtarAtitaM / neraiyA NaM aTTha kammapagaDIo ciNisu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA evaM ceva / evaM niraMtaraM jAva vemANiyANaM / jIvA maTTha kammapagaDIo ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA evaM 20 ceva / evaM niraMtaraM jAva vemANiyANaM / jIvA maTTha kammapagaDIo uvaciMNisu vA 3 evaM ceva / evaMciNa uvaciNa baMdha udIra veya taha NijjarA ceva // ete cha cauvIsA daMDagA bhANiyavvA / [TI0] aNDajAdayazca jIvA aSTavidhakarmmacayAderbhavantIti cayAdIn SaT kriyAvizeSAn 25 sAmAnyato nArakAdipadeSu ca pratipAdayannAha - jIvA NamityAdi, prAgiva vyAkhyeyam, 1. sU0 543 // 2. 'tikeSu sarvepyutpadyante khaM0 / 'tikeSu sarveSUtpadyante pA0 je2 // 3. sU0 250 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 715 [sU0 597] navaraM cayanaM vyAkhyAnAntareNA''sakalanam, upacayanaM paripoSaNam, bandhanaM nirmApaNam, udIraNaM karaNenAkRSya dalikasyodaye dAnam, vedanam anubhava udaya ityarthaH, nirjarA pradezebhya: zaTanamiti, lAghavArthamatidizannAha evaM ceva tti yathA cayanArtha: kAlatrayavizeSata: sAmAnyena nArakAdiSu coktaH evamupacayArtho'pIti bhAva: / evaM ciNetyAdi gAthottarArddha prAgvat / ee chetyAdi, yatazcayanAdipadAni SaD ataH 5 sAmAnyasUtrapUrvakA: SaDeva daNDakA iti / [sU0 597] aTThahiM ThANehiM mAI mAyaM kaTu no AloejA, no paDikkamejA jAva no paDivajjejA, taMjahA-kariMsu va'haM 1, karemi va'haM 2, karissAmi va'haM 3, akittI vA me siyA 4, avaNNe vA me siyA 5, avaNaye vA me siyA 6, kittI vA me parihAtissati 7, jase vA me parihAtissati 10 8 / __ aTThahiM ThANehiM mAI mAyaM kaTu AloejA jAva paDivajejA, taMjahAmAtissa NaM assiM loe garahite bhavati 1, uvavAte garahite bhavati 2, AjAtI garahitA bhavati 3, egamavi mAtI mAtaM kaTu no AloejA jAva no paDivajjejA Natthi tassa ArAhaNA 4, egamavi mAyI mAyaM kaTu 15 AloejA jAva paDivajejA atthi tassa ArAhaNA 5, bahuto vi mAtI mAtAo kaTTa no AloejjA jAva natthi tassa ArAdhaNA 6, bahuo vi mAtI mAyAo kaTu AloejA jAva atthi tassa ArAdhaNA 7, AyariyauvajjhAyassa vA me atisese nANadaMsaNe samuppajejA, se ya mamamAloejA mAtI NaM ese 8 / 20 mAtI NaM mAtaM kaTu se jahAnAmae ayAgare ti vA taMbAgare ti vA tauAgare ti vA sIsAgare ti vA ruppAgare ti vA suvannAgare ti vA tilAgaNI ti vA tusAgaNI ti vA bhusAgaNI ti vA NalAgaNI ti vA dalAgaNI ti vA soMDitAlitthANi vA bhaMDitAlitthANi vA goliyAlitthANi vA kuMbhArAvAte ti vA kavelutAvAte ti vA iTAvAte ti vA jaMtavADacullI ti vA lohAraMbarisANi 25 1. sU0 173 / / 2. vA haM bhAM0 vinA // 3. aviNate bhAM0 je0 vinA // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vA tattANi samajotibhUtANi kiMsukaphullasamANANi ukkAsahassAiM viNimmutamANAI 2 jAlAsahassAiM pahuMcamANAI 2 iMgAlasahassAiM pavikkhiramANAI 2 aMto aMto jhiyAyaMti evAmeva mAtI mAtaM kaTTu aMto aMtojhiyAi / jadi vi ta NaM anne keti vadaMti taM pita NaM mAtI jANati 5 'ahamese abhisaMkijjAmi 2' | mAtI NaM mataM kaTTu aNAlotitapaDikkaMte kAlamAse kAlaM kiccA aNNataresu devalogesu devattAte uvavattAro bhavaMti, taMjahA - no mahiDDiesu jAva no dUraMgatitesu no ciTThitIsu, se NaM tattha deve bhavati No mahiDDie jAva no ciraTThitIte, jAvita se tattha bAhirabbhaMtariyA parisA bhavati sA vi ta NaM no ADhAti 10 no pariyANAti No mahariheNamAsaNeNaM uvanimaMteti / bhAsaM pita se bhAsamA jAva cattAri paMca devA aNuttA ceva abbhuTTheti ' mA bahuM deve ! bhAsau 2' | se NaM tato devalogAo AukkhaNaM bhavakkhaeNaM ThitikkhaeNaM anaMtaraM cayaM caittA iheva mANussae bhave jAI imAI kulAI bhavaMti, taMjahAaMtakulANi vA paMtakulANi vA tucchakulANi vA dariddakulANi vA 15 kivaNakulANi vA bhikkhAgakulANi vA tahappagAresu kulesu pumattAte paccAyAti, se NaM tattha pume bhavati durUve duvanne duggaMdhe durase duphAse aNiTThe akaMte appie amaNuNNe amaNAme hINassare dINassare aNiTThassare akaMtassare apiyassare amaNuNNassare amaNAmassare aNAjjavayaNapaccAyAte / jA vi ta se tattha bAhirabbhaMtaritA parisA bhavati sA vi ta NaM No ADhAti No 20 paritANAti no mahariheNaM AsaNeNaM uvaNimaMteti, bhAsaM pita se bhAsamA jAva cattAri paMca jaNA avuttA ceva abbhuTTheti mA bahuM ajjautto ! bhAsau 2' / mAtINaM mAtaM kaTTu AlocitapaDikkaMte kAlamAse kAlaM kiccA aNNataresu devalogesu devattAe uvavattAro bhavaMti, taMjahA- mahiDDiesu jAva ciraTThitIesu / 25 se NaM tattha deve bhavati mahiDDite jAva ciraTThitIte hAravirAtitavacche Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 597 ] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / kaDakaDitathaMbhitabhute aMgada - kuMDala - maTThagaMDatalakannapIDhadhArI vicittahatthAbharaNe vicittavatthAbharaNe vicittamAlAmaulI kallANagapavaravatthaparihite kallANagapavaragaMdhamallANulevaNadhare bhAsaraboMdI palaMbavaNamAladhare divveNaM vantreNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM raseNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghAteNaM divveNaM ThANeNaM divvAte iDDIte divvAte jutIe divvAte pabhAte divvAte chAyA 5 divvAte accIe divveNaM teeNaM divvAte lessAte dasa disAo ujjovemANe pabhAsemANe mahayAhataNaTTagItavAtitataMtItalatAlatuDitaghaNamutiMgapaDuppavAtitaraveNaM divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANe viharati / jA vita se tattha bAhirabbhaMtaritA parisA bhavati sA vi ta NamADhAti pariyANAti mahAriNamAsaNeNaM uvanimaMteti, bhAsaM pita se bhAsamANassa jAva cattAri 10 paMca devA avuttA ceva abbhuTTheti 'bahuM deve ! bhAsau 2' / se NaM tato devalogAto AukkhaeNaM 3 jAva caittA iheva mANussae bhave jAI imAI kulAI bhavaMti aDDAI jAva bahujaNassa aparibhUtAiM tahappagAresu kulesu pumA paccAtAti / se NaM tattha pume bhavati surUve suvanne sugaMdhe surase suphAse iTThe kaMte jAva maNAme ahINassare jAva maNAmassare 15 AdejjavataNapaccAyAte / jA vi ya se tattha bAhirabbhaMtaritA parisA bhavati sAvaNaM ADhata jAva ' bahumajjautte ! bhAsau 2' | [TI0] aSTavidhakarmaNaH punazcayAdihetumAsevya tadvipAkaM jAnannapi karmmagurutvAt kazcinnAlocayatIti darzayannAha - aTThahItyAdi, mAyIti mAyAvAn mAyaM ti guptatvena mAyApradhAno'ticAro mAyaiva, tAM kRtvA vidhAya no Alocayed gurave na nivedayet, 20 no pratikrAmet na mithyAduSkRtaM dadyAt, jAvakaraNAt no niMdenA svasamakSam, no garahejA gurusamakSam, no viuTTejjA na vyAvarttetAticArAt, no visohejjA na vizodhayedaticArakalaGka zubhabhAvajalena, no akaraNatayA apunaH karaNenAbhyuttiSThed abhyutthAnaM kuryAt, no yathArhaM tapaH karmma prAyazcittaM pratipadyeteti, tadyathA- karesuM va'haM ti kRtavAMzcAhamaparAdham kRtatvAcca kathaM tasya nindAdi yujyate, tathA kaeNremi 25 1. vA haM pA0 je2 // 2. karemi vA haM je1 // 717 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre va'haM ti sAmpratamapi tamahamaticAraM karomIti kIdRzyanivRttasyAlocanAdikriyA ?, tathA kariSyAmi vA'hamiti na yuktamAlocanAdIti 3, zeSaM spaSTam, navaramakIrtiH ekadiggAminyaprasiddhiH, avarNa: ayaza: sarvadiggAminyaprasiddhireva, etad dvayamavidyamAnaM me bhaviSyatIti, apanayo vA pUjA-satkArAderapanayanaM me syAditi, tathA kIrtiryazo 5 vA vidyamAnaM me parihAsyatIti / / ___ uktArthasya viparyayamAha- aTTahItyAdi sugamam, navaraM mAyItyAsevAvasara eva nAlocanAdyavasare'pi, mAyina AlocanAdyapravRtteH, mAyAm aparAdhalakSaNAM kRtvA AlocayedityAdi, mAyino hyanAlocanAdAvayamanarthaH, yaduta- assiM ti ayaM loko janma garhito bhavati, sAticAratayA ninditatvAditi, uktaM cabhIuvvigganilukko pAyaDapacchannadosasayakArI / appaccayaM jaNaMto jaNassa dhI jIviyaM jiyai // [upadezamAlA0 478] tti / ityekam / tathA upapAto devajanma garhitaH kilbiSikAditveneti, uktaM catavateNe vaiteNe rUvateNe ya je nare / AyArabhAvateNe ya kuvvaI devakibbisaM // [dazavai0 5 / 2 / 46] iti dvitIyam / 15 AjAti: tatazcyutasya manuSyajanma garhitA jAtyaizvaryarUpAdirahitatayeti, uktaM catatto vi se caittANaM labbhihI elamUyagaM / naragaM tirikkhajoNiM vA bohI jattha sudullahA // [dazavai0 5 / 2 / 48] iti tRtIyam / tathA ekAmapi mAyI mAyAm aticArarUpAM kRtvA yo nAlocayedityAdi nAsti 20 tasyArAdhanA jJAnAdimokSamArgasyetyanartha iti, uktaM ca__ lajAe gAraveNa ya bahussuyamaeNa vA vi duccariyaM / / je na kahiMti gurUNaM na hu te ArAhagA hoti // [uttarA0 ni0 217], tathAnavi taM satthaM va visaM va duppautto va kuNai veyAlo / jaMtaM va duppauttaM sappo va pamAio kuddho // 25 jaM kuNai bhAvasallaM aNuddhiyaM uttamaTThakAlammi / dullahabohIattaM aNaMtasaMsAriyattaM vA // [oghani0 803-4] iti caturtham / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 719 [sU0 597] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / tathA ekAmapItyAdinA tvarthaprAptirukteti, yadAhauddhariyasavvasallo bhattaparinnAe dhaNiyamAutto / maraNArAhaNajutto caMdagavejhaM samANei // [oghani0 807] iti paJcamamiti / evaM bahutvenApi anAlocanAdAvAlocanAdau vA'nartho'rthazca SaSTha-saptame / tathA''cAryopAdhyAyasya vA me atizeSa jJAnadarzanaM samutpadyeta, sa ca mAmAlokayet 5 mAyI NameSa ityullekhenetyevaM bhayAdAlocayatItyaSTamam / zeSa sUtram ayaM loka upapAta AjAtizca garhitetyasya padatrayasya vivaraNatayA avagantavyam / tatra mAyI mAyAM kRtveti, iha kIdRzo bhaveducyata iti vAkyazeSo dRzya:, sa iti yo bhavato'pi prasiddha: yatheti dRSTAntopanyAse nAmae tti sambhAvanAyAmalaGkAre vA ayaAkaro lohAkara: yatra lohaM dhyAyate, itirupapradarzane, vA vikalpe, tilA dhAnyavizeSAsteSAmavayavA api 10 tilAsteSAmagniH taddahanapravRtto vahnistilAgniH, evaM zeSA apyagnivizeSAH, navaraM tuSA: kodravAdInAm, busaM yavAdInAM kaDaGgaraH, nala: zuSirazarAkAraH, dalAni patrANi, suNDikA: piTakAkArANi surApiSTasvedanabhAjanAni kevallyo vA sambhAvyante, tAsAM litthANi cullIsthAnAni sambhAvyante, uktaM ca vRddhaiH- goliyasoMDiyabhaMDiyalitthANi agnerAzrayAH [ ], anyaistu dezabhedarUDhyA ete piSTapAcakAgnyAdibhedA ityuktam, 15 mayA'pyetadupajIvyaiva sambhAvitamiti, tathA bhANDikAH sthAlya:, tA eva mahatyo golikAH, pratItaM caitacchabdadvayam, liMtthAni tAnyeveti, kumbhakArasyApAko bhANDapacanasthAnam, kavellukAni pratItAni teSAmApAkaH pratIta eva, jaMtavADacullI ikSuyantrapATacullI, lohAraMbarisANi va tti lohakArasyAmbarISA bhASTrA AkaraNAnIti lohakArAmbarISA iti, taptAni uSNAni, samAni tulyAni jAjvalyamAnatvAt jyotiSA 20 vahninA bhUtAni jAtAni yAni tAni samajyotirbhUtAni, kiMzukaphullaM palAsakusumam, tatsamAnAni raktatayA, ulkA iva ulkA agnipiNDAstatsahasrANIti prAcuryakhyApakaM vinirmuJcanti vinirmuJcantIti bhRzArthe dvivacanam, aGgArA laghutarAgnikaNAH, 1. sarA' pA0 je2 // 2. zuMDikA: je1 // 3. kavellayo pA0 // 4. litthANi je2 // 5. litthANi je1,2 // 6. bhaMDikA: pA0 je2 // 7. litthANi khaM0 je2 / / 8. AkAraNAnIti khaM0 / AkArANIti je1 // 9. palAzakusumaM je2 / palAsaphullaM khaM0 // 10. pramuJcanti pramuJcantIti je1 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tatsahasrANi pravikiranti pravikiranti antarantaH jhiyAyaMti dhmAyanti indhanairdIpyanta iti dRSTAntaH, dASTantikastvevamevetyAdi, pazcAttApAgninA dhmAyati jAjvalyate, ahamese tti ahameSo'bhizaGkye ahameSo'bhizaGkya iti ebhirahaM doSakAritayA AzaGkye sambhAvye iti, uktaM hi 5 nicvaM saMkiyabhIo gammo savvassa khaliyacAritto / 720 sAhujaNassa avamao mao vi puNa duggaiM jAi || [ upadezamAlA0 226 ] anenA'nAlocakasyAyaM loko garhito bhavatIti darzitam / seNaM tassetyAdinA, pAThAntareNa mAyI NaM mAyaM kaTTu ityAdinA vA upapAto garhito bhavatIti darzyate / kAlamAse tti maraNamAse upalakSaNatvAnmaraNadivase maraNamuhUrte kAlaM 10 kiccA maraNaM kRtvA anyatareSu vyantarAdInAM devalokeSu devajaneSu madhye uvavattAro tti vacanavyatyayAdupapattA bhavatIti, no maharddhikeSu parivArAdiRddhyA, no mahAdyutiSu zarIrAbharaNAdidIptyA, no mahAnubhAgeSu vaikriyAdizaktitaH, no mahAbaleSu prANavatsu, no mahAsaukhyeSu no mahezAkhyeSu vA, no dUraMgatikeSu na saudharmmAdigatiSu, no cirasthitikeSu eka-dvyAdisAgaropamasthitikeSu, yApi ca se tasya tatra devalokeSu 15 bAhyA apratyAsannA dAsAdivat abhyantarA pratyAsannA putra - kalatrAdivat pariSat parivAro bhavati sApi no Adriyate nAdaraM karoti, no parijAnAti svAmitayA nAbhimanyate, no naiva mahacca tadarhaM ca yogyaM mahArhaM tenA''sanenopanimantrayate, kiM bahunA ?, daurbhAgyAtizayAttasya yAvaccatuHpaJcA: devA bhASaNaniSedhAyA'bhyuttiSThanti prayatante, katham ?, mA bahumityAdi, anenopapAtagarhoktA / AjAtigarhitatvaM tu se NamityAdinA''caSTe, se tti so'nAlocakastato vyantarAdirUpAd devalokAdavadheH, AyuH kSayeNa AyuH karmmapudgalanirjaraNena, bhavakSayeNa AyuH karmAdinibandhanadevaparyAyanAzena, sthitikSayeNa AyuHsthitibandhakSayeNa devabhavanibandhanazeSakarmmaNAM vA, anantaram AyuH kSayAdeH samanantarameva cyavaM cyavanaM cyutvA kRtvA ihaiva pratyakSe mAnuSyake bhave puMstayA pratyAjAyata iti sambandhaH, keSu ? 25 kuleSu kuTumbeSu anvayeSu vA, kiMvidheSu ? yAni imAni vakSyamANatayA pratyakSANi 20 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 597] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 721 bhavanti, tadyathA- antakulAni varuTa-chipakAdInAm, prAntakulAni caNDAlAdInAm, tucchakulAni alpamAnuSANi agambhIrAzayAni vA, daridrakulAni anIzvarANi, kRpaNakulAni tarkaNavRttIni naTa-nagnAcAryAdInAm, bhikSAkakulAni bhikSaNavRttIni tathAvidhaliGgikAnAM ca, tathAprakAreSvantakulAdiSvityarthaH, pratyAyAti pratyAjAyate vA pume tti pumAn / aNidvetyAdi, iSyate sma prayojanavazAditISTaH, kAnta: kAntiyogAt, 5 priya: premaviSaya:, manojJa: zubhasvabhAva:, manasA abhyate gamyate saubhAgyato'nusmaryata iti mano'maH, etanniSedhAt prakRtavizeSaNAni / tathA hInasvaraH hasvasvaraH, tathA dIno dainyavAn puruSastatsambandhitvAt svaro'pi dIna:, sa svaro yasya sa tathA, anAdeyavacanazcAsau pratyAjAtazceti, athavA prathamaikavacanalopAdanAdeyavacano bhavati pratyAjAta: sanniti, zeSaM kaNThyaM yAvad bhAsau tti, anena prtyaajaatigrhittvmuktmiti| 10 mAyItyAdinA AlocakasyehalokAdisthAnatrayAgarhitatvamuktaviparyayasvarUpamAha / hAreNa virAjitaM vakSa: uro yasya sa tathA, kaTakAni pratItAni tuTitAni bAhvAbharaNavizeSAstaiH stambhitau stabdhIkRtau bhujau bAhU yasya sa tathA / aMgadetyAdi, karNAveva pIThe Asane kuNDalAdhAratvAt karNapIThe, mRSTe ghRSTe gaNDatale ca kapolataTe karNapIThe ca yakAbhyAM te mRSTagaNDatalakarNapIThe te ca te kuNDale ceti vizeSaNottarapada: 15 prAkRtatvAt karmadhArayaH, aGgade ca keyUre bAhvAbharaNavizeSAvityarthaH, kuNDalamRSTagaNDatalakarNapIThe ca dhArayati ya: sa tathA, athavA aGgade ca kuNDale ca mRSTagaNDatale karNapIThe ca karNAbharaNavizeSabhUte dhArayati yaH sa tathA, tathA vicitrANi vividhAni hastAbharaNAni aGgulIyakAdIni yasya sa tathA, tathA vicitrANi vastrANi cAbharaNAni ca yasya, vastrANyeva vA''bharaNAni bhUSaNAni, avasthAbharaNAni vA 20 avasthocitAnItyartho yasya sa tathA, vicitrA mAlAzca puSpamAlA maulizca zekharo yasya vicitramAlAnAM vA mauliryasya sa tathA, kalyANakAni maGgalyAni pravarANi mUlyAdinA vastrANi parihitAni nivasitAni yena tAnyeva vA parihito nivasito ya: sa tathA, kalyANakaM pravaraM ca pAThAntareNa pravaragandhaM ca mAlyaM mAlAyAM sAdhu 1. pumi tti pA0 je2 // 2. kalyANakaM ca pravaraM ca je1 / / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre puSpamityarthaH anulepanaM ca zrIkhaNDAdivilepanaM yo dhArayati sa tathA, bhAsvarA dIprA bondI zarIraM yasya sa tathA, pralambA yA vanamAlA AbharaNavizeSastAM dhArayati yaH sa tathA, divyena svargasambandhinA pradhAnenetyartho varNAdinA yukta iti gamyate, saGghAtena saMhananena vajrarSabhanArAcalakSaNena saMsthAnena samacaturasralakSaNena RddhyA vimAnAdirUpayA 5 yuktyA anyAnyabhaktibhistathAvidhadravyayojanena prabhayA prabhAvana mAhAtmyenetyarthaH, chAyayA pratibimbarUpayA arciSA zarIranirgatatejojvAlayA tejasA zarIrasthakAntyA lezyayA anta:pariNAmarUpayA zuklAdikayA uddyotayamAnaH sthUlavastUpadarzanata: prabhAsayamAnastu sUkSmavastUpadarzanata iti, ekArthikatve'pi caiteSAM na doSaH, utkarSapratipAdakatvenA 'bhihitatvAditi, mahatA pradhAnena bRhatA vA raveNeti sambandhaH, ahataH anubaddho 10 ravasyaitadvizeSaNaM nATyaM nRttaM tena yuktaM gItaM nATyagItaM tacca vAditAni ca tAni zabdavanti kRtAni tantrI ca vINA talau ca hastau tAlAzca kaMzikA: tuDiya tti tUryANi ca paTahAdIni vAditatantrI-tala-tAla-tUryANi tAni ca tathA ghano meghastadAkAro yo mRdaGgo dhvanigAmbhIryasAdhAt sa cAsau paTunA dakSeNa pravAditazca ya: sa ghanamRdaGgapaTupravAdita: sa ceti dvandve teSAM rava: zabdastena karaNabhUtena, athavA Ahaya 15 tti AkhyAnakapratibaddhaM yannATyaM tena yuktaM yad gItam, zeSaM tathaiva, iha ca mRdaGgagrahaNaM tUryeSu madhye tasya pradhAnatvAt, yata ucyate- maddalasArAiM tUrAI [ ] ti, bhogArhA bhogA: zabdAdayo bhogabhogAstAn bhuJjAna: anubhavan viharati krIDati tiSThati veti, bhASAmapi ca se tasya bhASamANasyA''stAmeko dvau vA saubhAgyAtizayAt yAvaccatvAraH paJca vA devA anuktA eva kenApyapreritA eva bhASaNapravartanAya bahorapi bhASitasya 20 svabahumatatvakhyApanAya cAbhyuttiSThanti, bruvate ca bahumityAdi, abhimatamidaM bhavadIyaM bhASaNamiti hRdayam, anenAlocakasyopapAtAgarhitatvamuktam, etadbhaNanAdihalokAgarhitatvamapi laghutA-''hlAdAdyAlocanAguNasadbhAvena vAcyam, AlocanAguNAzcaite lahuyA lhAIjaNaNaM appaparaniyatti ajjavaM sohI / dukkarakaraNaM ADhA nissallattaM ca sohiguNA // [vyavahArabhA0 1 / 317] 1. anulepanaM zrIkhaNDAdivilepanaM ca je1| anulepanaM ca zrI khaNDAdivilepanaM ca je2 // 2. kaMsikAH je1 // 3. deglhAiyaja' pAsaM0 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 723 [sU0 598-599] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / idAnIM tasyaiva pratyAjAtyagarhitatvamAha se NamityAdinA, aDDAiM ti dhanavanti yAvatkaraNAt dittAI dIptAni prasiddhAni dRptAni vA darpavanti vitthinnaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAiM tatra vistIrNAni vistAravanti vipulAni bahUni bhavanAni gRhANi zayanAni paryAdIni AsanAni siMhAsanAdIni yAnAni rathAdIni vAhanAni ca vegasarAdIni yeSu kuleSu tAni tathA, kvacid vAhaNAinnAI 5 ti pAThastatra vistIrNavipulairbhavanAdibhirAkIrNAni saGkIrNAni yuktAnItyarthaH iti vyAkhyeyam, tathA bahudhaNabahujAyarUvarayayA, bahu dhanaM gaNima-dharimAdi yeSu tAni tathA, bahu jAtarUpaM ca suvarNaM rajataM ca rUpyaM yeSu tAni tathA, pazcAt karmadhArayaH, AyogapayogasaMpauttAI, Ayogena dviguNAdilAbhena dravyasya prayoga: adhamarNAnAM dAnaM tatra samprayuktAni vyApRtAni tena vA saMprayuktAni saMgatAni tAni tathA, 10 vicchaDDiyapaurabhattapANAI, vicchadite tyakte bahujanabhojanAvazeSatayA vicchavatI vA vibhUtimatI vividhabhakSya-bhojya-cUSya-lehya-peyAdyAhArabhedayuktatayA pracure bhaktapAne yeSu tAni tathA, bahudAsIdAsagomahisagavelayappabhUyAI, bahavo dAsIdAsA yeSu tAni tathA, gAvo mahiSyazca pratItA:, gavelakA urabhrAste prabhUtA: pracurA yeSu tAni tathA, pazcAt karmadhArayaH, athavA bahavo dAsyAdaya: prabhUtA jAtA yeSu tAni tathA, 15 bahujanasyAparibhUtAni aparibhavanIyAnItyarthaH, tRtIyArthe vA SaSThI, tato bahujanenA'paribhUtAni atiraskRtAni, ajautte tti Aryayo: apApakarmavato: pitroH putro ya: sa tathA, anenA''locakasyA'nAlocakapratyAjAtiviparyaya uktaH / _ [sU0 598] aTThavidhe saMvare pannatte, taMjahA-sotiMdiyasaMvare jAva phAsiMdiyasaMvare, maNasaMvare, vatisaMvare, kAyasaMvare / 20 aTThavidhe asaMvare pannatte, taMjahA-sotiMdiyaasaMvare jAva kAyaasaMvare / [TI0] kRtAlocanAdyanuSThAnAzca saMvaravanto bhavantIti saMvaraM tadviparyastamasaMvaraM cAhaaTThavihetyAdi sUtradvayaM kaNThyam / [sU0 599] aTTha phAsA pannattA, taMjahA-kakkhaDe, maute, garute, lahute, sIte, usiNe, niddhe, lukkhe / 1. "mityAdi aDDAI je1 // 2. vistara jemU1, pA0 je2 // 25 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [TI0] anantaraM kAyAsaMvara uktaH, kAyazcASTasparzo bhavatIti sparzasUtraM kaNThyaM ceti| [sU0 600] aTThavidhA logaTTitI pannattA, taMjahA-AgAsapatihite vAte, vAtapatiTThite udahI, evaM jadhA chaTThANe jAva jIvA kammapatiTTitA, ajIvA jIvasaMgahitA, jIvA kammasaMgahitA / 5 [TI0] sparzAzcASTAveveti lokasthitiriyamato lokasthitivizeSamAha- aTTavihetyAdi kaNThyam, evaM jahA chaTThANe, tatra caivam- udadhipaiTThiyA puhavI, ghanodadhAvityartha: 3, puDhavipaiTThiyA tasA thAvarA pANA, manuSyAdaya ityarthaH 4, ajIvA jIvapaiTThiyA, zarIrAdipudgalA ityartha: 5, jIvA kammapaiTThiyA, karmavazavartitvAditi 6, ajIvA: pudgalAkAzAdayo jIvaiH sagRhItAH svIkRtA:, ajIvAn vinA jIvAnAM sarvavyavahArA10 bhAvAt 7, jIvAH karmabhi: jJAnAvaraNAdibhiH sagRhItA baddhA: 8, SaSThapade jIvopagrAhakatvena karmaNa AdhAratA vivakSiteha tu tasyaiva jIvabandhanateti vizeSaH / [sU0 601] aTThavidhA gaNisaMpatA pannattA, taMjahA-AcArasaMpatA, suyasaMpatA, sarIrasaMpatA, vataNasaMpatA, vAtaNAsaMpatA, matisaMpatA, patogasaMpatA, saMgahapariNNA NAma aTThamA / 15 TI0] idaM ca lokasthityAdi svasampadupetagaNivacanAt jJAyata iti gaNisampadamAha aTThavihA gaNisaMpayetyAdi, gaNa: samudAyo bhUyAnatizayavAn vA guNAnAM sAdhUnAM vA yasyAsti sa gaNI AcAryastasya sampat samRddhirbhAvarUpA gaNisampat, tatrAcaraNamAcAraH anuSThAnaM sa eva sampat vibhUtistasya vA sampat sampatti: prApti: AcArasampat, sA ca caturddhA, tadyathA- saMyamadhruvayogayuktatA, caraNe nityaM samAdhyupayuktatetyarthaH 1, 20 asaMpragrahaH, Atmano jAtyAdhutsekarUpagrAhavarjanamiti bhAvaH 2, aniyatavRttiH, aniyatavihAra iti yo'rthaH 3, vRddhazIlatA, vapurmanaso nirvikArateti yAvat 4 evaM zrutasampat / sA'pi caturddhA, tadyathA- bahuzrutatA, yugapradhAnAgamatetyarthaH 1, paricitasUtratA 2, vicitrasUtratA svasamayAdibhedAt 3, ghoSavizuddhikaratA ca, udAttAdivijJAnAditi 1. sU0 498 // 2. natizayanvA guNAnAM khaM0 / natizayavAn guNAnAM je1 / / 3. tulanA- vyavahArabhASye u0 10 gA0 4080-4124 / pravacanasAroddhAre gA0 540-548 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 602-603] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 725 4 / zarIrasampaccatu , tadyathA- ArohapariNAhayuktatA, ucitadairghyavistaratetyarthaH 1, anavatrapyatA, alajjanIyAGgatetyarthaH 2, paripUrNendriyatA 3, sthirasaMhananatA ceti 4 / vacanasampaccatu , tadyathA- AdeyavacanatA 1, madhuravacanatA 2, anizritavacanatA, madhyasthavacanatetyarthaH 3, asandigdhavacanatA ceti 4 / vAcanAsampaccaturddhA, tadyathAviditvoddezanam 1, viditvA samuddezanam, pAriNAmikAdikaM ziSyaM jJAtvetyartha: 2, 5 parinirvApya vAcanA, pUrvadattAlApakAnadhigamayya ziSyaM punaH sUtradAnamityarthaH 3, arthaniryApaNA, arthasya pUrvAparasAGgatyena gamaniketyartha: 4 / matisampaccatu , avgrhehaa'paay-dhaarnnaabhedaaditi| prayogasampaccaturddhA, iha prayogo vAdaviSayastatrAtmaparijJAnaM vAdAdisAmarthya viSaye 1, puruSaparijJAnaM kiMnayo'yaM vAdyAdiH 2, kSetraparijJAnam 3, vastuparijJAnam, vastu tviha vAdakAle rAjAmAtyAdi 4 / saGgrahaparijJA, saGgrahaH 10 svIkaraNam, tatra parijJA jJAnaM nAma abhidhAnamaSTamI sampat, sA ca caturvidhA, tadyathAbAlAdiyogyakSetraviSayA 1, pITha-phalakAdiviSayA 2, yathAsamayaM svAdhyAyabhikSAdiviSayA 3, yathocitavinayaviSayA ceti 4 / [sU0 602] egamege NaM mahAnidhI aTTacakkavAlapatiTThANe aTTa aTTa joyaNAI urlDauccatteNaM pannatte / 15 [sU0 603] aTTha samitIto pannattAo, taMjahA-iriyAsamitI, bhAsAsamitI, esaNAsamitI, AyANabhaMDa[mattanikkhevaNAsamitI], uccAra-pA[savaNakhela-siMghANaga[-jallapariTThAvaNiyAsamitI] maNasa [mitI] vatisa[mitI] kAyasamitI / [TI0] AcAryA hi guNaratnanidhAnamiti nidhAnaprastAvAnnidhivyatikaramAha- eketyAdi, 20 ekaiko mahAnidhizcakravartisambandhI aSTacakravAlapratiSThAna: aSTacakrapratiSThitaH, maJjUSAvat, tatsvarUpaM cedamnavajoyaNavitthinnA bArasadIhA samUsiyA aTTha / jakkhasahassaparivuDA cakkaTThapaiTThiyA nava vi // [ ] dravyanidhAnavaktavyatoktA, bhAvanidhAnabhUtasamitisvarUpamAha- aTTa samiItyAdi, 25 1. 'trapatA khaM0 // 2. pari khaM0 // 3. "diziSyaM je1 khN0|| 4. sU0 711 // 5. bArahadIhA je1|| Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre samyagitiH pravRtti: samiti:, IryAyAM gamane samitizcakSurvyApArapUrvatayetIryAsamitiH, evaM bhASAyAM niravadyabhASaNata:, eSaNAyAmudgamAdidoSavarjanataH, AdAne grahaNe bhANDamAtrAyA upakaraNamAtrAyAH, bhANDasya vA vastrAdyupakaraNasya mRnmayAdipAtrasya vA mAtrasya ca sAdhubhAjanavizeSasya, nikSepaNAyAM ca samiti: supratyupekSitasupramArjita5 krameNeti, uccAra-prazravaNa-khela-sivAna-jallAnAM pariSThApanikAyAM samiti: sthaNDila zuddhayAdikrameNa, khelo niSThIvanam, siMghAno nAsikAzleSmeti, manasa: kuzalatAyAM samitiH, vAco'kuzalatvanirodhe samitiH, kAyasya sthAnAdiSu samitiriti / [sU0 604] aTThahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati AlotaNaM paDicchittate, taMjahA-AyAravaM, AhAravaM, vavahAravaM, ovIlae, pakuvvate, aparissAtI, 10 nijavate, avAtadaMsI 1 // __ aTThahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati attadosamAloettae, taMjahAjAtisaMpanne, kulasaMpanne, viNayasaMpanne, NAmasaMpanne, daMsaNasaMpanne, carittasaMpanne, khaMte, daMte 2 / [sU0 605] aTThavihe pAyacchite pannatte, taMjahA-AloyaNArihe, 15 paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe, viussagArihe, tavArihe, chedArihe, mUlArihe 3 / [TI0] samitiSvaticArAdAvAlocanA deyetyAlocanAcAryasyAlocakasAdho: prAyazcittasya ca svarUpAbhidhAnAya sUtratrayamAha- aTTahItyAdi sugamam, navaram AyAravaM ti jJAnAdipaJcaprakArAcAravAn jJAnA-''sevanAbhyAm, AhAravaM ti avadhAraNAvAn 20 AlocakenAlocyamAnAnAmatIcArANAmiti, Aha ca AyaravamAyAraM paMcavihaM muNai jo ya Ayarai / AhAravamavahAre AloeMtassa taM savvaM // [ ] ti / vavahAravaM ti Agama-zrutA-''jJA-dhAraNA-jItalakSaNAnAM paJcAnAmuktarUpANAM vyavahArANAM jJAteti, ovIlae tti apavrIDayati vilajjIkaroti yo lajjayA 1. bhAMDasya mAtrAyA je1 // 2. "mAtrAyAM khaM0 // 3. tulanA- bhagavatI0 25 / 7 / 192-193 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 727 [sU0 604-605] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / samyaganAlocayantaM sarvaM yathA samyagAlocayati tathA karotItyapavrIDakaH, abhihitaM cavavahArava vavahAraM AgamamAI u muNai pNcvihN| ovIluvagRhaMtaM jaha Aloei taM savvaM // [ ] ti / pakuvvae tti Alocite sati ya: zuddhiM prakarSaNa kArayati sa prakArIti, bhaNitaM ca- Aloiyammi sohiM jo kArAvei so pakuvvIo // [ ] iti / 5 aparissAi tti na parizravati nAlocakadoSAnupazrutyAnyasmai pratipAdayati ya evaMzIla: so'parizrIvIti, yadAha- jo annassa u dose na kaheI aparisAI so hoi // [ ] iti| nijavae tti niryApayati tathA karoti yathA gurvapi prAyazcittaM ziSyo nirvAhayatIti niryApaka iti, nyagAdi ca- nijavao taha kuNaI nivvahaI jeNa pacchittaM [ ] ti / avAyadaMsi tti apAyAn anarthAn ziSyacittabhaGgA-'nirvAhAdIn durbhikSa- 10 daurbalyAdikRtAn pazyatItyevaMzIla:, samyaganAlocanAyAM vA durlabhabodhikatvAdIn apAyAn ziSyasya darzayatIti apAyadarzIti, bhaNitaM ca dubbhikkhadubbalAI ihaloe jANae avAe u / daMsei ya paraloe dullahabohi tti saMsAre // [ ] iti / attadosaM ti AtmAparAdhamiti, jAti-kule mAtA-pitRpakSau, tatsampanna: 15 prAyo'kRtyaM na karoti, kRtvApi pazcAttApAdAlocayatIti tadgrahaNam, yadAha jAI-kulasaMpanno pAyamakiccaM na sevaI kiMci / AseviuM ca pacchA tagguNao sammamAloe // [ ] iti / vinayasampanna: sukhenaivAlocayati, tathA jJAnasampanno doSavipAkaM prAyazcittaM cA'vagacchati, yato'vAci __20 nANeNa u saMpanno dosavivAgaM viyANiuM ghoraM / Aloei suhaM ciya pAyacchittaM ca avagacche // [ ] iti / darzanasampanna: zuddho'hamityevaM zraddhatte, cAritrasampanno bhUyastamaparAdhaM na karoti samyagAlocayati prAyazcittaM ca nirvAhayatIti, uktaM ca1. sava' je1 / / 2. srAvI je1 // 3. vaye tti je1 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 suddho taha tti sammaM saddahaI daMsaNeNa saMpanno / caraNeNa u saMpanno na kuNar3a bhujjo tamavarAhaM // [ ] ti 1 kSAntaH paruSaM bhaNito'pyAcAryairna ruSyatIti, Aha ca- khaMto AyariehiM pharusaM bhaNio vi naM vi ruse [ ] tti, dAnta: prAyazcittaM dattaM voDhuM samartho bhavatIti, Aha 5 ca - daMto samattho voDhuM pacchittaM jamiha dijjate tassa [ ] iti / AloyaNetyAdi vyAkhyAtaM prAyaH / [sU0 606] aTTha mataTThANA pannattA, taMjahA - jAtimate, kulamate, balamate, rUvamate, tavamate, sutamate, lAbhamate, issaritate / AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [TI0] jAtyAdimadeSu satsvAlocanAyAM na pravarttata iti madasthAnasUtraM gatArtham, navaraM 10 madasthAnAni madabhedA:, iha ca doSA: 25 jAtyAdimadonmattaH pizAcavadbhavati duHkhitazceha | jAtyAdihInatAM parabhave ca niHsaMzayaM labhate // [prazama0 98 ] iti / [sU0 607] aTTha akiriyAvAtI pannattA, taMjahA - egAvAtI, aNegAvAtI, mitavAtI, nimmitavAtI, sAyavAtI, samucchedavAtI, NitAvAtI, 15 NasaMtiparalogavAtI / [TI0] vAdinAM hi prAya: zrutamado bhavatIti vAdivizeSAn darzayannAha - aTTha akiriyetyAdi, kriyA 'astI' tirUpA sakalapadArthasArthavyApinI saivAyathAvastuviSayatayA kutsitA akriyA naJaH kutsArthatvAt, tAmakriyAM vadantItyevaMzIlAH akriyAvAdinaH, yathAvasthitaM hi vastvanekAntAtmakaM tannAstyekAntAtmakameva cAstIti pratipattimanta 20 ityarthaH, nAstikA iti bhAva:, evaMvAditvAccaite paralokasAdhakakriyAmapi paramArthato na vadanti, tanmatavastusattve hi paralokasAdhakakriyAyA ayogAdityakriyAvAdina eva te iti, tatraika evAtmAdirartha ityevaM vadatItyekavAdI, dIrghatvaM ca prAkRtatvAditi, uktaM caitanmatAnusAribhiH eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthita: / ekadhA bahudhA caiva dRzyate jalacandravat // [ 1. bhaNio ya na vi ya ruse i dAntaH je1 // ] iti / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / [sU0 607] aparastvAtmaivAsti nAnyaditi pratipannaH, taduktampuruSa evedaM gniM sarvaM yadbhUtaM yacca bhAvyam / utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati // [zuklayaju0 31 / 2] yadejati yannaijati yahre yadu antike / yadantarasya sarvasya yadu sarvasyAsya bAhyataH // [IzAvAsya0 5] iti| tathAnityajJAnavivarto'yaM kSiti-tejo-jalAdikaH / AtmA tadAtmakazceti saGgirante pare punaH // [ ] iti / / zabdAdvaitavAdI tu sarvaM zabdAtmakamidamityekatvaM pratipanna:, uktaM caanAdinidhanaM brahma zabdatattvaM yadakSaram / vivarttate'rthabhAvena prakriyA jagato yata: // [vAkyapa0 111] iti / athavA sAmAnyavAdI sarvamevaikaM pratipadyate, sAmAnyasyaikatvAdityevamanekadhaikavAdI, akriyAvAditA cAsya sadbhUtasyApi tadanyasya nAstIti pratipAdanAt AtmAdvaita-puruSAdvaitazabdAdvaitAdInAM yuktibhiraghaTamAnAnAmastitvAbhyupagamAcca, evamuttaratrApIti 1 / tathA satyapi kathaJcidekatve bhAvAnAM sarvathA anekatvaM vadatItyanekavAdI, parasparavilakSaNA 15 eva bhAvAstathaiva pramIyamANatvAt, yathA rUpaM rUpatayeti, abhede tu bhAvAnAM jIvAjIvabaddhamukta-sukhitaduHkhitAdInAmekatvaprasaGgAt dIkSAdivaiyarthya miti / kiJca, sAmAnyamaGgIkRtyaikatvaM vivakSitaM paraiH, sAmAnyaM ca bhedebhyo bhinnAbhinnatayA cintyamAnaM na yujyate, evamavayavebhyo'vayavI dharmebhyazca dharmItyevamanekavAdI, asyApyakriyAvAditvaM sAmAnyAdirUpatayaikatve satyapi bhAvAnAM sAmAnyAdiniSedhena tanniSedhanAditi, na ca 20 sAmAnyaM sarvathA nAsti, abhinnajJAnA-'bhidhAnAbhAvaprasaGgAt, sarvathA vailakSaNye caikaparamANumantareNa sarveSAmaparamANutvaprasaGgAt, tathA avayavinaM dharmiNaM ca vinA na pratiniyatAvayava-dharmavyavasthA syAd, bhedAbhedavikalpadUSaNaM ca kathaJcidvAdAbhyupagamanena niravakAzamiti 2 / tathA anantAnantatve'pi jIvAnAM mitAn parimitAn vadati 1. dRzyatAM dvAdazAre nayacakre pR0 136 paM0 8 tathA taTTippane // 2. yadvantike khaM0 pA0 je2 / yadvAntike je1 // 3. yat sarvasyAsya je1 khaM0 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre 'utsannabhavyakaM bhaviSyati bhuvana' mityabhyupagamAt mitaM vA jIvam aGguSThaparvamAtraM zyAmAkatandulamAtraM vA vadati na tvaparimitamasaGkhyeyapradezAtmakayA aGgulAsaGkhyeyabhAgAdArabhya yAvallokamApUrayatItyevamaniyatapramANatayA vA, athavA mitaM saptadvIpasamudrAtmakatayA lokaM vadatyanyathAbhUtamapIti mitavAdIti, tasyApyakriyAvAditvaM 5 vastutattvaniSedhanAdeveti 3 / tathA nirmitam Izvara-brahma- puruSAdinA kRtaM lokaM vadatIti nirmmitavAdI, tathA cAhu: AsIdidaM tamobhUtamaprajJAtamalakSaNam / apratarkyamavijJeyaM prasuptamiva sarvataH // [ manusmR0 115 ] tasminnekArNavIbhUte naSTasthAvarajaGgame / 10 naSTAmaranare caiva praNaSToragarAkSase // kevalaM gahvarIbhUte mahAbhUtavivarjite / acintyAtmA vibhustatra zayAnastapyate tapaH // tatra tasya zayAnasya nAbheH padmaM vinirgatam / taruNaravimaNDalanibhaM hRdyaM kAJcanakarNikam // tasmin padme tu bhagavAn daNDI yajJopavItasaMyuktaH / brahmA tatrotpannastena jaganmAtara: sRSTAH // aditiH surasaGghAnAM ditirasurANAM manurmanuSyANAm / vinatA vihaGgamAnAM mAtA vizvaprakArANAm / ] iti / kadruH sarIsRpANAM sulasA mAtA tu nAgajAtInAm / surabhizcatuSpadAnAmilA punaH sarvabIjAnAm // [ pramANayati cAsau -- buddhimatkAraNakRtaM bhuvanaM saMsthAnatvAt ghaTavadityAdi / akriyAvAditA cAsya na kadAcidanIdRzaM jagat [ ] iti vacanAdakRtrimabhuvanasyAkRtrimatAniSedhAt na cezvarAdikartRkatvaM jagato'sti, kulAlAdikArakavaiyarthyaprasaGgAt kulAlAdivaccezvarAderbuddhimatkAraNasyAnIzvaratAprasaGgAt, kiJca, 25 IzvarasyAzarIratayA kAraNAbhAvAt kriyAsvapravRttiH syAt, sazarIratve ca taccharIrasyApi kartrantareNa bhAvyam, evaM cAnavasthAprasaGga iti 4 / tathA sAtaM sukhamabhyasanIyamiti 1. sarvajIvAnAM je1 // 15 730 20 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 607 ] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / vadatIti sAtavAdI, tathAhi-- bhavatyevaMvAdI kazcit sukhamevAnuzIlanIyaM sukhArthinA, na tvasAtarUpaM tapo-niyama - brahmacaryAdi, kAraNAnurUpatvAt kAryasya, nahi zuklaistantubhirArabdhaH paTo rakto bhavati api tu zukla eva, evaM sukhAsevanAt sukhameveti, uktaM ca 731 mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA bhaktaM madhye pAnakaM cAparAhNe / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArddharAtre mokSazcAnte zAkyaputreNa dRSTaH // [ 1 akriyAvAditA cAsya saMyama - tapaso : pAramArthika prazamasukharUpayo: duHkhatvenAbhyupagamAt kAraNAnurUpakAryAbhyupagamasya ca viSayasukhAdananurUpasya nirvANasukhasyAbhyupagamena bAdhitatvAditi 5 / tathA samucchedaM pratikSaNaM niranvayanAzaM vadati yaH sa samucchedavAdI, tathAhi - vastunaH sattvaM kAryakAritvam, kAryAkAriNo'pi 10 vastutve kharaviSANasyApi sattvaprasaGgAt, kAryaM ca nityaM vastu krameNa na karoti, nityasyaikasvabhAvatayA kAlAntarabhAvisakalakAryabhAvaprasaGgAt, na cedevaM pratikSaNaM svabhAvAntarotpattyA nityatvahAniriti, yaugapadyenApi na karoti adhyakSasiddhatvAdyaugapadyAkaraNasya, tasmAt kSaNikameva vastu kAryaM karotIti, evaM ca arthakriyAkAritvAt kSaNikaM vastviti, akriyAvAdI cAyamitthamavaseyaHniranvayanAzAbhyupagame hi paralokAbhAva: prasajati, phalArthinAM ca kriyAsvapravRttiriti, tathA sakalakriyAsu pravarttakasyAsaGkhyeyasamayasambhavyanekavarNollekhavato vikalpasya pratisamayakSayitve ekAbhisandhipratyayAbhAvAt sakalavyavahArocchedaH syAt, ata evaikAntakSaNikAt kulAlAdeH sakAzAdarthakriyA na ghaTata iti, tasmAt paryAyato vastu samucchedavad dravyatastu na tatheti 6 / tathA niyataM nityaM vastu vadati yaH sa tathA, tathAhi-- nityo lokaH, AvirbhAva - tirobhAvamAtratvAdutpAda-vinAzayoH, tathA asato'nutpAdAcchazaviSANasyeva satazcAvinAzAt ghaTavat, nahi sarvathA ghaTo vinaSTaH, kapAlAdyavasthAbhistasya pariNatatvAt tAsAM cApAramArthikatvAt, mRtsAmAnyasyaiva pAramArthikatvAt, tasya cAvinaSTatvAditi, akriyAvAdI cAyamekAntanityasya sthiraikarUpatayA sakalakriyAvilopAbhyupagamAditi 7 / tathA nasaMti - paralogavAi tti 25 20 5 15 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre neti na vidyate zAntizca mokSaH paralokazca janmAntaramityevaM yo vadati sa tathA, tathAhinAstyAtmA pratyakSAdipramANAviSayatvAt kharaviSANavat, tadabhAvAnna puNya-pApalakSaNaM karmma, tadabhAvAnna paraloko nApi mokSa iti yaccaitaccaitanyaM tad bhUtadharmma iti, asyAkriyAvAditA sphuTaiva, na caitasya mataM saGgacchate, pratyakSAdyapravRttyA''tmAdInAM 5 nirAkarttumazakyatvAt, satyapi vastuni pramANApravRttidarzanAdAgamavizeSasiddhatvAcca, bhUtadharmatApi na caitanyasya, vivakSitabhUtAbhAve'pi jAtismaraNAdidarzanAditi, eSAM ceha vAdinAmaSTAnAmapi diGmAtramupadarzitam, vizeSastvanyato jJeya Uhyo veti / [sU0 608 ] aTThavidhe mahAnimitte pannatte, taMjahA - bhome, uppAte, suviNe, aMtalikkhe, aMge, sare, lakkhaNe, vaMjaNe / ete ca vAdinaH zAstrAbhisaMskRtabuddhayo bhavantItyaSTasthAnakAvatArINi zAstrANyAhaaTTha mahAnimittetyAdi, atItA - 'nAgata-varttamAnAnAmatIndriyabhAvAnAmadhigame nimittaM heturyadvastujAtaM tannimittam, tadabhidhAyakazAstrANyapi nimittAnItyucyante tAni ca pratyekaM sUtra- vRtti-vArttikataH krameNa sahasra-lakSa- koTIpramANAnIti kRtvA mahAnti ca tAni nimittAni ceti mahAnimittAni, tatra bhUmivikAro bhaumaM bhUkampAdi, tadarthaM 15 zAstramapi bhaumamevamanyAnyapi vAcyAni 1 navaramudAharaNamiha - 10 20 25 zabdena mahatA bhUmiryadA rasati kampate / senApatiramAtyazca rAjA rAjyaM ca pIDyate // [ ] ityAdi / utpAda:(taH?) sahajarudhiravRSTyAdiH 2 | svapno yathAmUtraM vA kurute svapne purISaM vA'tilohitam / pratibuddhyet tadA kazcillabhate so'rthanAzanam / / [ ] iti 3 / antarikSam AkAzaM tatra bhavamAntarikSaM gandharvvanagarAdi, yathAkapilaM sasyaghAtAya mAJjiSThaM haraNaM gavAm / avyaktavarNaM kurute balakSobhaM na saMzayaH // gandharvanagaraM snigdhaM saprAkAraM satoraNam / saumyAM dizaM samAzritya rAjJastadvijayaGkaram // [ ] ityAdi 4 / aGgaM zarIrAvayavaH, tadvikAra AGgaM ziraH sphuraNAdi, yathA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 733 [sU0 609] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / dakSiNapArzve spandamabhidhAsye tatphalaM striyA vAme / pRthivIlAbha: zirasi sthAnavivRddhirlalATe syAd // [ ] ityAdi 5 / svaraH zabdaH SaDjAdiH, sa ca nimittaM yathAsajeNa labhaI vittiM kayaM ca na viNassai / gAvo mittA ya puttA ya nArINaM ceva vallabho // [sthAnAGga0 sU0 553, gA0 54] ityaadi| 5 zakunarutaM vA yathAcivicivisaddo puno sAmAe sUlisUli dhanno u / cerI cerI ditto cikkuttI lAbhaheu tti // [ ] ityAdi 6 / lakSaNaM strIpuruSAdInAM yathAasthiSvarthAH sukhaM mAMse tvaci bhogA: striyo'kSiSu / gatau yAnaM svare cAjJA sarvaM sattve pratiSThitam // [ ] ityAdi 7 / vyaJjanaM maSAdi, yathA- lalATakeza: prabhutvAya [ ] ityAdi 8 / [sU0 609] aTThavidhA vayaNavibhattI pannattA, taMjahAniddese paDhamA hoti bItiyA uvatesaNe / tatimA karaNammi katA cautthI saMpadAvaNe // 89 // paMcamI ta avAtANe chaTThI sassAmivAyaNe / sattamI sannihANatthe aTThamI AmaMtaNI bhave // 10 // tattha paDhamA vibhattI niddese so imo ahaM va tti / bitItA uNa uvetese bhaNa kuNa va timaM va taM va tti // 11 // tatitA karaNammi katA NItaM ca kataM ca teNa va mate vaa| 20 haMdi Namo sAhAte havati cautthI padANammi // 12 // amaNe giNhasu tatto itto tti vA paMcamI avAdANe / chaTThI tassa imassa va gatassa vA sAmisaMbaMdhe // 93 // 1. tulanA- anuyogadvAra0 sU0 261 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre havati puNa sattamI taM imammi AdhAra-kAla-bhAve ta / AmaMtaNI bhave aTThamI u jaha he juvANa tti // 14 // [TI0] etAni ca zAstrANi vacanavibhaktiyogenAbhidheyapratipAdakAnIti vacanavibhaktisvarUpamAha- aTThavihA vayaNavibhattItyAdi, ucyate ekatva-dvitva5 bahutvalakSaNo'rtho yaistAni vacanAni, vibhajyate kartRtva-karmatvAdilakSaNo'rtho yayA sA vibhaktiH, vacanAtmikA vibhaktirvacanavibhaktiH, su au jas [pA0 4 / 1 / 2] ityaadi| niddese silogo, nirdezanaM nirdeza: karmAdikArakazaktibhiranadhikasya liGgArthamAtrasya pratipAdanam, tatra prathamA bhavati, yathA sa vA ayaM vA''ste ahaM vA Ase 1 / tathA upadizyata ityupadezanam upadezakriyAyA yad vyApyam, upalakSaNatvAdasya 10 kriyAyA yad vyApyaM karmetyarthaH, tatra dvitIyA, yathA bhaNa imaM zlokam, kuru vA taM ghaTam, dadAti tam, yAti grAmam 2 / tathA kriyate yena tat karaNaM kriyAM prati sAdhakatamam, karotIti vA karaNa: kartA kRtyalyuTo bahulam [pA0 3 / 3 / 113] iti vacanAditi, tatra karaNe tRtIyA kRtA vihitA, yathA nItaM sasyaM tena zakaTena, kRtaM kuNDaM mayeti 3 / tathA saMpadAvaNe tti satkRtya pradApyate yasmai upalakSaNatvAt sampradIyate vA yasmai sa 15 sampradApanaM sampradAnaM vA, tatra caturthI, yathA bhikSave bhikSAM dApayati dadAti veti, sampradApanasyopalakSaNatvAdeva nama:-svasti-svAhA-svadhA-'laM-vaSaDyuktAcca caturthI bhavati, nama: zAkhAyai vairAdikAyai, nama:prabhRtiyogo'pi kaizcit sampradAnamabhyupagamyate iti 4 / paMcamI ya zlokaH, apAdIyate apAyato vizleSata A maryAdayA dIyate do avakhaNDane [pA0 dhA0 1148] iti vacanAt khaNDyate bhidyate AdIyate vA gRhyate 20 yasmAttadapAdAnamavadhimAtramityarthaH, tatra paJcamI bhavati, yathA apanaya tato gRhAddhAnyamito vA kuzUlAd gRhANeti 5 / chaTThI sassAmivAyaNe tti svaM ca svAmI ca svasvAminau tayorvacanaM pratipAdanam, tatra svasvAmivacane, svasvAmisambandhe ityarthaH, SaSThI bhavati, yathA tasyAsya vA gatasya vA'yaM bhRtyaH, vAyaNe ttIha prAkRtatvAd dIrghatvam 6 / sannidhIyate kriyA asminniti sannidhAnam AdhAraH, tadevArthaH sannidhAnArthaH, tatra 1. vihItyAdi je1 / / 2. si je1,2 / "svaujasamauTchaSTAbhyAmbhisGebhyAmbhyasibhyAmbhyasGasosAmGyossup" pA0 4 / 1 / 2 // 3. kriyAyA vyApya' je1 vinA // 4. kusUlAd pA0 je1 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 735 [sU0 610-611] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / saptamI, viSayopalakSaNatvAccAsya kAle bhAve ca kriyAvizeSaNe, tatra sannidhAne tadbhaktamiha pAtre, tat saptacchadavanamiha zaradi puSpyati, puSpanakriyA zaradA vizeSitA, tat kuTumbakamiha gavi duhyamAnAyAM gatam, iha gamanakriyA godohanabhAvena vizeSiteti 7 / aSTamyAmantraNI bhavediti, su au jasiti, prathamA'pIyaM vibhaktirAmantraNalakSaNasyArthasya karma-karaNAdivat liGgArthamAtrAtiriktasya pratipAdakatvenASTamyuktA, yathA he yuvanniti zlokadvayArthaH 8 / 5 udAharaNagAthAstu vyAkhyAtAnusAreNa bhAvanIyAH, tattha gAhA, taiyA gAhA, iha haMdItyupapradarzane, payANammi tti sampradAne / avaNe gAhA, avaNe tti apanayetyarthaH, idaM cA'nuyogadvArAnusAreNa vyAkhyAtam, AdarzeSu tu amaNe iti dRzyate, tatra ca stryAmantraNatayA gamanIyam, he amanaske ityarthaH / _ [sU0 610] aTTha ThANAiM chaumatthe savvabhAveNaM Na yANati na pAsati, 10 taMjahA-dhammatthigAtaM jAva gaMdhaM, vAtaM / etANi ceva uppannanANadaMsaNadhare jAva gaMdha, vAtaM / / [TI0] atha vacanavibhaktiyuktazAstrasaMskArAt kiM chadmasthA: sAkSAdadRzyArthAn vidanti ?, ucyate, netyAha- aTTha ThANetyAdi vyAkhyAtaM prAk, navaraM yAvatkaraNAt 'adhammatthikAyaM 2, AgAsatthikAyaM 3, jIvamasarIrapaDibaddhaM 4, paramANupoggalaM 5, 15 sadda 6' miti draSTavyamiti, etAnyeva jino jAnAtItyAha- eyANItyAdi sugamam / [sU0 611] aTThavidhe Auvvede pannatte, taMjahA-kumArabhicce, kAyacigicchA, sAlAtI, sallahattA, jaMgolI, bhUtavejA, khArataMte, rasAtaNe / [TI0] yathA dharmAstikAyAdIn jino jAnAti tathA''yurvedamapi jAnAti, sa cAyam- aTThavihe Auvvee ityAdi, AyuH jIvitaM tadvidanti rakSitumanubhavanti 20 vopakramarakSaNena vindante vA labhante yathAkAlaM tena tasmAttasmin vetyAyurvedaH cikitsAzAstraM tadaSTavidham, tadyathA- kumArANAM bAlakAnAM bhRtau poSaNe sAdhu kumArabhRtyam, taddhi tantraM kumArabharaNa-kSIradoSasaMzodhanArthaM duSTastanyanimittAnAM vyAdhInAmupazamanArthaM ceti 1, kAyasya jvarAdirogagrastasya cikitsApratipAdakaM tantraM 1. sU0 450, 478 // 2. "tyAha ca eyA pA0 je2 // 3. tRtIye pariziSTe draSTavyam / / 4. vindanti pA0 je2 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre kAyacikitsA, tattantraM hi madhyAhnasamAzritAnAM jvarA-'tIsAra-raktazoSonmAdaprameha-kuSThAdInAM zamanArthamiti 2, zalAkAyA: karma zAlAkyam, tatpratipAdakaM tantraM zAlAkyam, taddhi urdhvajatrugatAnAM rogANAM zravaNa-vadana-nayana-ghrANAdisaMzritAnAmupazamanArthamiti 3, zalyasya hatyA hananamuddhAraH zalyahatyA, tatpratipAdakaM tantramapi 5 zalyahatyetyucyate, taddhi vividhatRNa-kASTha-pASANa-pAMzu-loha-loSThA'sthi-nakhaprAyA'GgAntargatazalyoddharaNArthamiti 4, jaGgolIti viSavighAtatantram, agadatantramityarthaH, taddhi sarpa-kITa-lUtAdaSTaviSavinAzanArthaM vividhaviSasaMyogopazamanArthaM ceti 5, bhUtAdInAM nigrahArthaM vidyAtantraM bhUtavidyA, sA hi devA-'sura-gandharva-yakSarakSa:-pitR-pizAca-nAga-grahAdyupasRSTacetasAM zAntikarma-balikaraNAdigrahopazamanArtheti 10 6, kSAratantramiti kSaraNaM kSAra: zukrasya, tadviSayaM tantraM yat tattathA, idaM hi suzrutAdiSu vAjIkaraNatantramucyate, avAjino vAjIkaraNaM retovRddhyA azvasyeva karaNamityanayo: zabdArthaH sama eveti, tat tantraM hi alpa-kSINa-vizuSkaretasAmApyAyanaprasAdopajanananimittaM praharSajananArthamiti 7, rasa: amRtarasaH, tasyA'yanaM prApti: rasAyanam, taddhi vaya:sthApanamAyurmedhAkaraNaM rogApaharaNasamarthaM ca, tatpratipAdakaM zAstraM 15 rasAyanatantramiti // [sU0 612] sakkassa NaM deviMdassa devaranno aTTha'ggamahisIto pannattAo, taMjahA-paumA, sivA, sUtI, aMjU, amalA, accharA, NavamiyA, rohiNI 1 // IsANassa NaM deviMdassa devaranno aTTha'ggamahisIo pannattAo, taMjahAkaNhA, kaNharAtI, rAmA, rAmarakkhitA, vasU, vasuguttA, vasumittA, vasuMdharA 2 // 20 sakkassa NaM deviMdassa devaranno somassa mahAraNo aTTha'ggamahisIo pnnttaao3| IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAranno aTTha'ggamahisIo pannattAo 4 / [sU0 613] aTTha mahaggahA pannattA, taMjahA-caMde, sUre, sukke, budhe, bahassatI, 1. etaddhi pA0 je2 // 2. "jatru sandhiruroMsagaH"- abhi0 cintA0 587 // 3. tadvividha pA0 je2 // 4. viSavinAzArthaM khaM0 / viSanAzanArthaM pA0 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 737 [sU0 613-616] aMgArate, saNiMcare, keU 5 / / [TI0] kRtarasAyanazca devavannirupakramAyurbhavatIti devaprastAvAddevAnAmaSTakAnyAha, tatra sakkassetyAdi sUtrapaJcakaM sugamam, navaraM mahAgrahA mahArthA-'narthasAdhakatvAditi / [sU0 614] aTThavidhA taNavaNassatikAtiyA pannattA, taMjahA-mUle, kaMde, khaMdhe, tayA, sAle, pavAle, patte, pupphe / [TI0] mahAgrahAzca manuSya-tirazcAmupaghAtA-'nugrahakAriNo bAdaravanaspatyupaghAtAdikAritveneti bAdaravanaspatInAha- aTTavihetyAdi sugamam, navaraM taNavaNassai tti bAdaravanaspatiH, kandaH skandhasyAdhaH, skandha: sthuDamiti pratItam, tvak challI, zAlA zAkhA, pravAlam aGkuraH, patra-puSpe pratIte / [sU0 615] cauriMdiyA NaM jIvA asamArabhamANassa aTThavidhe saMjame 10 kajati, taMjahA-cakkhumAto sokkhAto avavarovettA bhavati, cakkhumateNaM dukkheNaM asaMjoettA bhavati, evaM jAva phAsAmAto sokkhAto avavarovettA bhavati, phAsAmateNaM dukkheNaM asaMjogettA bhavati / cauriMdiyA NaM jIvA samArabhamANassa aTThavidhe asaMjame kajati, taMjahAcakkhumAto sokkhAto vavarovettA bhavati, cakkhumateNaM dukkheNaM saMjogettA 15 bhavati, evaM jAva phAsAmAto sokkhAto [vavarovettA bhavati, phAsAmateNaM dukkheNaM saMjogettA bhavati / [TI0] etadAzrayAzcaturindriyAdayo jIvA bhavantIti caturandriyAnAzritya saMyamA'saMyamasUtre, te ca progiveti / [sU0 616] aTTha suhumA pannattA, taMjahA-pANasuhume 1, paNagasuhume 2, 20 bIyasuhame 3, haritasuhame 4, pupphusuhume 5, aMDasuhame 6, leNasuhame 7, siNehasuhume / TI0] sUkSmANyapyAzritya saMyamAsaMyamau sta iti tAnyAha- aTTha suhumetyAdi, sUkSmANi zlakSNatvAdalpAdhAratayA ca, tatra prANasUkSmam anuddhariH kunthuH, sa hi calaneva 1. sU0 244, 431, 484 // 2. tulanA- sU0 368, 429, 430, 521 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vibhAvyate na sthitaH sUkSmatvAditi 1, panakasUkSmaM panaka: ullI, sa ca prAya: prAvRTkAle bhUmi - kASThAdiSu paJcavarNastadravyalIno bhavati, sa eva sUkSmamiti, evaM sarvatra 2, tathA bIjasUkSmaM zAlyAdibIjasya mukhamUle kaNikA loke yA tuSamukhamityucyate 3, haritasUkSmam atyantAbhinavodbhinnaM pRthivIsamAnavarNaM haritameveti 4, puSpasUkSmaM 5 vaTodumbarANAM puSpANi tAni tadvarNAni sUkSmANIti na lakSyante 5, aNDasUkSmaM makSikAkITikA-gRhakokilA-brAhmaNI - kRkalAsAdyaNDakamiti 6, layanasUkSmaM layanam AzrayaH sattvAnAm, tacca kITikAnagarakAdi, tatra kITikAzcAnye ca sUkSmAH sattvA bhavantIti snehasUkSmamavazyAya-hima-mahikA - karaka - haratanurUpamiti 8 / 7, [sU0 617] bharahassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa aTTha purisajugAI aNubaddhaM 10 siddhAI jAva savvadukkhappahINAI, taMjahA- Adiccajase, mahAjase, atibale, mahAbale, tetavIrite, kattavIrite, daMDavIrite, jalavIrite / [ TI0] anantaroktasUkSmaviSayasaMyamamAsevya ye aSTakatayA siddhAstAnAha bharahassetyAdi kaNThyam, kintu purisajugAI ti puruSA yugAnIva kAlavizeSA iva kramavRttitvAt puruSayugAni, anubaddhaM santatam yAvatkaraNAt 'buddhAiM mukkAI 15 parinivvuDAI 'ti, eteSAM cA''dityayazaH prabhRtInAmihoktakramasyAnyathAtvamapyupalabhyate, tathAhi 20 738 rAyA Aiccajase mahAjase aibale a balabhadde / balaviriya kattavirie jalavirie daMDavirie ya || [ Ava0 ni0 363 ] iti / iha cAnyathAtvamekasyApi nAmAntarabhAvAd gAthAnulomyAcca sambhAvyata iti / [sU0 618] pAsassa NaM arahao purisAdANitassa aTTha gaNA aTTha gaNadharA hotthA, taMjahA - subhe, ajjaghose, vasiTTe, baMbhacArI, some, siridhare, vIrite, bhaddajase / [TI0] saMyamavadadhikArAt saMyamavatAmevASTakAntaramAha - pAsetyAdi vyaktam, kintu purisAdANIyassa tti puruSANAM madhye AdIyata ityAdAnIya upAdeya ityarthaH, gaNA ekakriyA-vAcanAnAM sAdhUnAM samudAyAH, gaNadharAH tannAyakA AcAryAH bhagavataH 1. 'tvAt panaka je1 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 619-621] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / sAtizayAnantaraziSyAH, Avazyake tUbhaye'pi daza zrUyante, dasa navagaM gaNANa mANaM jiNiMdANaM [Ava0 ni0 268] iti vacanAt jAvaiyA jassa gaNA tAvaiyA gaNaharA tassa [Ava0ni0 269) iti vacanAcca / tadihAlpAyuSkatvAdikaM kAraNamapekSya dvayoravivakSaNamiti sambhAvyate, na cASTasthAnakAnurodha iha samAdhAnaM vaktuM zakyate pryussnnaaklpe'pyssttaanaamevaabhidhaanaaditi| [sU0 619] aTThavidhe daMsaNe pannatte, taMjahA-sammaiMsaNe, micchadaMsaNe, sammAmicchadasaNe, cakkhudaMsaNe, jAva kevaladaMsaNe, suviNadaMsaNe / [TI0] gaNadharAzca darzanavanta iti darzanaM nirUpayannAha- aTThavihe daMsaNe ityAdi kaNThyam, kevalaM svapnadarzanasyAcakSurdarzanAntarbhAve'pi suptAvasthopAdhito bhedo vivakSita 5 iti / 10 [sU0 620] aTThavidhe addhovamite pannatte, taMjahA-palitovame, sAgarovame, osappiNI, ussappiNI, poggalapariyaTTe, tItaddhA, aNAgataddhA, savvaddhA / [TI0] samyagdarzanAdezca sthitipramANamaupamyAddhayA bhavatIti tAM prarUpayannAha- aTThavihe addhovamite ityAdi sugamam, navaram aupamyamupamA palya-sAgararUpA tatpradhAnA addhA kAlo'ddhaupamyaM rAjadantAdidarzanAt, palyenopamA yatra kAle parimANata: sa palyopamam, 15 rUDhito napuMsakaliGgatA, evaM sAgaropamam, avasarpiNyAdInAM tu sAgaropamaniSpannatvAdupamAkAlatvaM bhAvanIyam, samayAdistu zIrSaprahelikAnta: kAlo'nupamAkAla iti| _[sU0 621] arahato NaM ariTTanemissa jAva aTThamAto purisajugAto jugaMtakarabhUmI, duvAsapariyAte aMtamakAsI / [TI0] kAlAdhikArAdidamaparamAha- arahao ityAdi, jAva aTThamAu tti aSTamaM 20 puruSayugam aSTamapuruSakAlaM yAvat yugAntakarabhUmi: puruSalakSaNayugApekSayA'ntakarANAM bhavakSayakAriNAM bhUmiH kAlaH sA AsIditi / idamuktaM bhavati- neminAthasya ziSyapraziSyakrameNa aSTau puruSAn yAvad nirvANaM gatavanto na parata iti, tathA paryAyApekSayA'pyantakarabhUmiH prasaGgAducyate- duvAsa tti dvivarSamAtre kevaliparyAye neminAthasya jAte sati sAdhavo bhavAntamakArSuriti / 1. sU0 565 // 2. "rAjadantAdiSu param'- pA0 2 / 2 / 31 // 3. duvAse tti je1 khaM0 // 25 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 622] samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM aTTha rAyANo muMDA bhavettA agArAto aNagAritaM pavvAvitA, taMjahAvIraMgate vIrajase saMjaya eNijjate ya rAyarisI / seya sive uddAyaNe saMkhe kAsIvaddhaNe // 15 // 5 [TI0] tIrthakaravaktavyatAdhikArAdidamAha- samaNeNamityAdi sugamam, navaraM bhavitta tti antarbhUtakAritArthatvAt muNDAn bhAvayitveti dRzyam, vIraMgate ityAdi, taha saMkhe kAsivaddhaNae ityevaM caturthapAde sati gAthA bhavati, na caivaM dRzyate pustakeSviti, ete ca yathA pravrAjitAstathocyate, tatra vIrAGgako vIrayazA: saMjaya ityete apratItA: / eNeyako gotrata:, sa ca ketakyarddhajanapadazvetavInagarIrAjasya pradezinAmna: zramaNopAsakasya 10 nijakaH kazcidrAjarSiH / / ___ tathA seya AmalakalpAnagaryAH svAmI, yasyAM hi sUryakAbho deva: saudharmAt devalokAd bhagavato mahAvIrasya vandanArthamavatatAra nATyavidhiM copadarzayAmAsa, yatra ca pradezirAjacaritaM bhagavatA pratyapAdIti / tathA ziva: hastinAgapurarAjaH, yo hyekadA cintayAmAsa- ahamanudinaM hiraNyAdinA 15 vRddhimupagacchAmi yatastato'sti purAkRtakarmaNAM phalamato'dhunApi tadarthamudyacchAmIti, tato vyavasthApya rAjye putraM kRtvocitamakhilakarttavyaM dikprokSakatApasatayA pravavrAja, tata: SaSThaMSaSThena tapasyatastathocitamAtApayata: parizaTitapatrAdinA pArayato vibhaGgajJAnamutpede, tena ca vilokayAJcakAra sapta dvIpAn sapta samudrAniti, utpannaM ca me divyajJAnamitya vaSTambhAdAgatya nagare bahujanasya yathopalabdhaM tattvamupadideza, tadA ca tatra bhagavAn vijahAra 20 gautamazca bhikSAM bhrAmyan janAcchivaprarUpaNAM zuzrAva, gatvA ca bhagavantaM papraccha, bhagavAMstvasaGkhyeyAn dvIpa-samudrAn prajJApayAmAsa, bhagavadvacanaM ca janAt zrutvA zivaH zaGkita:, tatastasya vibhaGga: pratipapAta, tato'sau bhagavati jAtabhaktirbhagavatsamIpaM jagAma, bhagavatA prakaTitAkUto jAtasarvajJapratyaya: pravavrAja, ekAdaza cAGgAni papATha siddhshceti| tathA udAyana: sindhu-sauvIrAdInAM SoDazAnAM janapadAnAM vItabhayapramukhAnAM trayANAM 25 triSaSTyadhikAnAM nagarazatAnAM dazAnAM ca mukuTabaddhAnAM rAjJAM svAmI zramaNopAsakaH, yena 1. vIraMgae khaM0 pA0 je2 // 3. seye pAsaM0 je2 // 3. AmalakakalpA' je1 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 623-624] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 741 caNDapradyotamahArAja ujjayanIM gatvA ubhayabalasamakSaM raNAGgaNe raNakarmakuzalena karivaragirenipAtya baddho mayUrapittena lalATapaTTe aGkitazca, tathA'bhijinnAmAnaM snehAnugatAnukampayA rAjyagRddho'yaM mA durgatiM yAsIditi bhAvayatA svaputraM rAjye avyavasthApya kezinAmAnaM ca bhAgineyaM rAjAnaM vidhAya mahAvIrasamIpe pravavrAja, yazcaikadA tatraiva nagare vijahAra, utpannarogazca vaidyopadezAd dadhi bubhuje, rAjyApahArazaGkinA 5 ca kezirAjena viSamizradadhidApanena paJcatvaM gamitaH, yadguNapakSapAtinyA ca kupitadevatayA pASANavarSeNa kumbhakArazayyAtaravarjaM sarvaM tannagaraM nyaghAnIti / tathA zaGkhaH kAzIvarddhano vArANasInagarIsambandhijanapadavRddhikara ityarthaH, ayaM ca na pratItaH, kevalamalakAbhidhAno rAjA vArANasyAM bhagavatA pravrAjito'ntakRddazAsu zrUyate sa yadi paraM nAmAntareNAyaM bhavatIti / 10 [sU0 623] aTThavidhe AhAre pannatte, taMjahA-maNuNNe asaNe pANe khAime sAime, amaNuNNe asaNe pANe khAime sAime / [TI0] ete cAhArAdau manojJAmanojJe samavRttaya iti prastAvAdAhArasvarUpamAhaaTThavihetyAdi sugamam / [sU0 624] uppiM saNaMkumAramAhiMdANaM kappANaM havviM baMbhaloge kappe 15 riTTavimANapatthaDe ettha NamakkhADagasamacauraMsasaMThANasaMThitAto aTTha kaNharAtIto pannattAo, taMjahA-puratthimeNaM do kaNharAtIto, dAhiNeNaM do kaNharAtIto, paccatthimeNaM do kaNharAtIto, uttareNaM do kaNharAtIto / puratthimA abbhaMtarA kaNharAtI dAhiNaM bAhiraM kaNharAI puTThA, dAhiNA abbhaMtarA kaNharAtI paccatthimaM bAhiraM kaNharAI puTThA, paccatthimA abbhaMtarA kaNharAtI uttaraM bAhiraM kaNharAiM 20 puTThA, uttarA abbhaMtarA kaNharAtI puratthimaM bAhiraM kaNharAiM puTThA / purathimapaccatthimillAo bAhirAo do kaNharAtIto chalaMsAto, uttaradAhiNAo bAhirAto do kaNharAtIto taMsAo, savvAo vi NaM abbhaMtarakaNharAtIo cauraMsAo / etAsi NaM aTThaNhaM kaNharAtINaM aTTha nAmadhejA pannattA, taMjahA-kaNharAtI 25 ti vA meharAtI ti vA maghA ti vA mAghavatI ti vA vAtaphalihe ti vA vAtapalikkhobhe ti vA devaphalihe ti vA devapalikkhobhe ti vA / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 625] etAsi NaM aTThaNhaM kaNharAtINaM aTThasu ovAsaMtaresu aTTha logaMtitavimANA pannattA, taMjahA-accI, accimAlI, vatiroyaNe, pabhaMkare, caMdAbhe, sUrAbhe, supaiTThAbhe, aggiccAbhe / etesu NaM aTThasu logaMtitavimANesu aTThavidhA logaMtitA devA pannattA, 5 taMjahA sArassatamAiccA vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusitA avvAbAhA aggiccA ceva bodhavvA // 16 // etesi NamaTThaNhaM logaMtitadevANaM ajahaNNamaNukkoseNaM aTTha sAgarovamAI ThitI paNNattA / 10 [TI0] AhAradravyANi rasapariNAmavizeSavantyamanojJAnyanantaramuktAnyatha kSetravizeSAn pudgalagatavarNapariNAmavizeSavattvenA'manojJAn kRSNarAjyabhidhAnAn pratipAdayan sUtrapaJcakamAha- uppiM ityAdi sugamam, navaram uppiM ti upari havviM ti adhastAt brahmalokasya riSTAkhyo yo vimAnaprastaTastasyeti bhAvaH, AkhATakavat samaM tulyaM sarvAsu dikSu caturasraM catuSkoNaM yat saMsthAnam AkArastena saMsthitAH 15 AkhATakasamacaturasrasaMsthAnasaMsthitAH kRSNarAjaya: kAlakapudgalapaGktayastadyukta kSetravizeSA api tathocyanta iti, yathA ca tA vyavasthitAstathA darzyate- puratthime NaM ti purastAt pUrvasyAM dizItyarthaH dve kRSNarAjI, evamanyAsvapi dve dve, tatra prAktanI yakA'bhyantarA kRSNarAjI sA dAkSiNAtyAM bAhyAM tAM spRSTA spRSTavatI, evaM sarvA api vAcyA:, tathA paurastya-pAzcAttye dve bAhye kRSNarAjI SaDane SaTkoTike, 20 auttaradAkSiNAtye dve bAhye kRSNarAjyau tryo, sarvAzcatasro'pItyartho'bhyantarA shctursraaH| nAmAnyeva nAmadheyAni, kRSNarAjI kRSNapudgalapaktirUpatvAd, itirupapradarzane, vA vikalpe, megharAjIva yA sA megharAjIti / cAbhidhIyate kRSNatvAt, tathA maghA SaSThapRthivI tadvadatikRSNatayA sA magheti vA, mAghavatI saptamapRthivI tadvadyA sA mAghavatIti, vAtaparighAdIni tu tamaskAyasUtravad vyAkhyeyAnIti / 1. dayaMte je1,2, khaM0 / dRzyatAM pR0 740 paM0 8 // 2. sU0 291 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 626-628] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / etAsAmaSTAnAM kRSNarAjInAmaSTasvavakAzAntareSu rAjIdvayamadhyalakSaNeSvaSTau lokAntikavimAnAni bhavanti, etAni caivaM prajJaptyAmucyante - abhyantarapUrvAyA agre arcivimAnaM tatra sArasvatA devAH, pUrvayoH kRSNarAjyormadhye arcimAlIvimAne AdityA devAH, abhyantaradakSiNAyA agre vairocane vimAne vahnayaH, dakSiNayormadhye zubhaGkare varuNAH, abhyantarapazcimAyA agre candrAbhe garddatoyAH, aparayormadhye sUrAbhe tuSitA:, 5 abhyantarottarAyA agre aGkAbhe'vyAbAdhAH, uttarayormadhye supratiSThAbhe AgneyA:, bahumadhyabhAge riSTAbhe vimAne riSTA devA iti, sthApanA ajahatrukkoseNaM ti jaghanyatvotkarSAbhAvenetyarthaH, brahmaloke hi jaghanyataH sapta sAgaropamANyutkRSTatastu dazeti lokAntikAnAM tvaSTAviti / 743 aTTha 10 [sU0 626 ] aTTha dhammatthigAtamajjhapatesA pannattA 1, adhammatthigAtamajjhapatesA pannattA 2, evaM ceva aTTha AgAsatthigAtamajjhapatesA pannattA 3, evaM ceva aTTha jIvamajjhapaesA pannattA 4 / [TI0] kRSNarAjayo hyUrdhvalokasya madhyabhAgavRttaya iti dharmAdInAmapi madhyabhAgavRttikasyASTakacatuSTayasyAviSkaraNAya sUtracatuSTayam- aTTha dhammetyAdi sphuTam, navaraM dharmmA - SdharmA - sskAzAnAM madhyapradezAste aSTa ye rucakarUpA iti, jIvasyApi 15 kevalisamudghAte rucakasthA eva te anyadA tvaSTAvavicalA ye te madhyapradezAH, zeSAstvAvarttamAnajalamivAnavaratamudvarttana-parivarttanaparAstatsvabhAvatvAdye te amadhyapradezA iti / [sU0 627] arahA NaM mahApaume aTTha rAyANo muMDA bhavittA agArAto aNagAritaM pavvAvessati, taMjahA paumaM, paumagummaM, naliNaM, naliNagummaM, 20 paumaddhataM, dhaNuddhataM, kaNagarahaM, bharahaM / [sU0 628] kaNhassa NaM vAsudevassa aTTha aggamahisIo arahato ariTThanemissa aMtitaM muMDA bhavettA agArAto aNagAritaM pavvatittA siddhAo jAva savvadukkhappahINAo, taMjahA 1. laukA khaM0 // 2. bhagavatI0 6/5/32-39 / 3. arcirvi je1,2 khaM0 // 4. arccirmAlivi je2 // 5. paneyam 1 / sthApanA citrapariziSTe draSTavyA / / 6. laukA je1 pA0 / / 7. aSTa je1 pAsaM0 madhye eva vartate // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre paumAvaI ya gorI, gaMdhArI lakkhaNA susImA ya / jaMbavatI saccabhAmA, ruppiNI kaNhaggamahisIo // 97 // [TI0] jIvamadhyapradezAdipadArthapratipAdakAstIrthakarA bhavantIti prakRtAdhyayanAvatAriNI tIrthakaravaktavyatAM sUtradvayenAha- arahA NamityAdi sugamam, navaraM mahApaume tti mahApadmo 5 bhaviSyadutsarpiNyAM prathamatIrthakaraH zreNikarAjajIva iti ihaiva nevasthAnake vakSyamANavyatikara iti, muMDA bhavitta tti muNDAn bhAvayitveti / __ kRSNAgramahiSIvaktavyatA tvantakRddazAGgAdavaseyA, sA ceyam- kila dvArakAvatyAM kRSNo vAsudevo babhUva, padmAvatyAdikAstasya bhAryA abhUvan, ariSTanemistatra viharati sma, kRSNa: saparivAra: padmAvatIpramukhAzca devyo bhagavantaM paryupAsAmAsire, bhagavAstu 10 teSAM dharmamAcakhyau, tata: kRSNo vanditvA'bhyadhAt- asyA bhadanta ! dvArakAvatyA dvAdaza-navayojanAyAma-vistArAyA dhanapatimatinirmitAyA: pratyakSadevalokabhUtAyA: kiMmUlako vinAzo bhaviSyati ? bhagavAn bhuvanagururjagAda- surAgnidvIpAyanamunimUlako vinAzo bhaviSyatIti nizamya madhumathano manasaivaM vibhAvitavAn- dhanyAste pradyumnAdayo ye niSkrAntA: ahamadhanyo bhogamUrcchito na zaknomi pravrajitumiti, tatastamarhannavAdId15 bhoH ! kRSNa na bhavatyayamartho yadvAsudevA: pravrajanti, kRtanidAnatvAtteSAm / athAha bhadanta ! kvotpatsye?, bhuvanavibhurAha- dagdhAyAM puri pANDumathurAM prati calitaH kauzAmbakAnane nyagrodhasyAdha: supto jarAkumArAbhidhAnabhrAtrA kANDena pAde viddha: kAlaM kRtvA vAlukAprabhAyAmutpatsyase, evaM nizamya yadunandano dInamanovRttirabhavat, tato jagadgururagAdIt- mA dainyaM vraja yatastatastvamuvRtyA''gAminyAmutsarpiNyAM bhArate 20 varSe'mamAbhidhAno dvAdazo'rhan bhaviSyasIti zrutvA jaharSa siMhanAdAdi ca cakAra, tato janArdano nagarI gatvA ghoSaNAM kArayAJcakAra yadutArhatA neminAthenA'syA nagaryA vinAza: samAdiSTastato yaH ko'pi tatsamIpe pravrajati tasyAhaM niSkramaNamahimAnaM vitanomIti nizamya padmAvatIprabhRtikA devyo'vAdiSuH- vayaM yuSmAbhiranujJAtA: pravrajAma:, tatastA mahAntaM niSkramaNamahimAnaM kRtvA nemijinanAyakasya ziSyikAtvena dattavAn, bhagavAMstu 1. sU0 693 // 1. manasyevaM pA0 je2 / / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 629-632] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 745 tA: pravrAjitavAn, tAzca viMzativarSANi pravrajyAparyAyaM paripAlya mAsikyA saMlekhanayA caramocchvAsani:zvAsAbhyAM siddhA iti / [sU0 629] vIritapuvvassa NaM aTTha vatthU aTTha cUlavatthU pannattA / [TI0] etAzca siddhA vIryAditi vIryAbhidhAyinaH pUrvasya svarUpamAhavIriyapuvvetyAdi, vIryapravAdAkhyasya tRtIyapUrvasya vastUni mUlavastUni adhyayanavizeSA 5 AcAre brahmacaryAdhyayanavat, cUlAvastUni tvAcArAgravaditi / [sU0 630] aTTha gatIto patnattAo, taMjahA-NiratagatI, tiriyagatI, jAva siddhigatI, gurugatI, paNollaNagatI, panbhAragatI / [TI0] vastuvIryAdeva gatayo'pi bhavantIti tA darzayannAha- aTTha gatIo ityAdi sugamam, navaraM gurugai tti bhAvapradhAnatvAnirdezasya gauraveNa UrdhvAdhastiryaggamanasvabhAvena 10 yA paramANvAdInAM svabhAvato gatiH sA gurugatiriti, yA tu parapreraNAt sA praNodanagatirbANAdInAmiva, yA tu dravyAntarAkrAntasya sA prAgbhAragatiryathA nAvAderadhogatiriti / [sU0 631] gaMgA-siMdhu-rattA-rattavatidevINaM dIvA aTTa aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM pannattA / 15 ukkAmuha-mehamuha-vijumuha-vijudaMtadIvA NaM dIvA aTTa aTTha joyaNasayAiM AyAmavikkhaMbheNaM pannattA / [sU0 632] kAlote NaM samudde aTTha joyaNasayasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM paNNatte / abbhaMtarapukkharaddhe NaM aTTha joyaNasayasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM pannatte, 20 evaM bAhirapukkharaddhe vi / [TI0] anantaraM gatirukteti gatimatInAM gaGgAdinadInAmadhiSThAtRdevIdvIpasvarUpamAhagaMgetyAdi kaNThyam, navaraM gaGgAdyA bharatairavatanadyastadadhiSThAtRdevInAM nivAsadvIpA gaGgAdiprapAtakuNDamadhyavartinaH / 1. sU0 442, 745 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre dvIpAdhikArAdantaradvIpasUtram, tata eva dvIpavata: kAlodasamudrasya pramANasUtram, tadanantarabhAvinaH puSkarAbhyantarArddhasya bAhyArddhasya ca sUtre, sugamAni caitAni, navaramulkAmukha-meghamukha-vidyunmukha-vidyuddantazabdeSu pratyekaM dvIpazabdaH sambadhyate, tatazcolkAmukhadvIpAdayo NamityalaGkAre dvIpA himavataH zikhariNazca varSadharaparvatasya 5 pUrvayordaSTrayoraparayozca saptAnAM saptAnAmantaradvIpAnAM madhye SaSThA antaradvIpA: aSTAvaSTau yojanazatAni AyAmaviSkambheNa prajJaptAH / [sU0 633] egamegassa NaM ranno cAuraMtacakkavaTTissa aTThasovaNNite kAkaNirataNe chattale duvAlasaMsite aTThakaNNite adhikaraNisaMThite pannatte / TI0] puSkarAddhe ca cakriNo bhavantIti tatsatkaratnavizeSasyASTasthAnake'vatAraM : 10 kurvannAha- egamegetyAdi, ekaikasya rAjJazcaturantacakravartina ityatrAnyAnya kAlotpannAnAmapi tulyakAkaNIratnapratipAdanArthamekaikagrahaNam, nirupacaritarAjazabdaviSayajJApanArthaM rAjagrahaNam, SaTkhaNDabharatAdibhoktRtvapratipAdanArthaM caturantacakravartigrahaNamiti, aSTasauvarNikaM kAkaNiratnam, suvarNamAnaM tu catvAri madhuratRNaphalAnyeka: zvetasarSapaH, SoDaza sarSapA ekaM dhAnyamASaphalam, dve dhAnyamASaphale ekA guJjA, paJca 15 guJjA eka: karmamASakaH, SoDaza karmamASakA ekaH suvarNaH, etAni ca madhuratRNaphalAdIni bharatakAlabhAvIni gRhyante, yata: sarvacakravartinAM tulyameva kAkaNiratnamiti, SaTtalaM dvAdazAmri aSTakarNikam adhikaraNIsaMsthitaM prajJaptamiti, tatra talAni madhyakhaNDAni, azraya: koTaya:, karNikAH koNavibhAgA:, adhikaraNiH suvarNakAropakaraNaM pratItameveti, idaM ca caturaGgulapramANaM cauraMgulappamANA suvannavarakAgaNI neya [bRhatsaM0 302] 20 tti vacanAditi / [sU0 634] mAgadhassa NaM joyaNassa aTTa dhaNusahassAiM nidhatte pnnnntte| [TI0] aGgulapramANaniSpannaM yojanamAnamAha- mAgahetyAdi, magadheSu bhavaM mAgadhaM magadhadezavyavahRtaM tasya yojanasya adhvamAnavizeSasyASTa dhanuHsahasrANi nihAro nirgama: pramANamiti yAvat, nihatte tti kvacitpAThaH, tatra nidhattaM nikAcitaM nizcitaM pramANamiti 25 gamyate, idaM ca pramANaM paramANvAdinA krameNAvaseyam, tathAhi Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 747 [sU0 635-636] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / paramANU tasareNU rahareNU aggayaM ca vAlassa / likkhA jUyA ya javo aTThaguNavivaddhiyA kamaso // [anuyogadvAra0 sU0 339] tatra paramANuranantAnAM nizcayaparamANUnAM samudayarUpaH, UrdhvareNvAdibhedA anuyogadvArAbhihitA anenaiva sagRhItA dRzyA:, tathA paurastyAdivAyupreritastrasyati gacchatIti trasareNuH, rathagamanotkhAto rathareNuriti, evaM cASTau yavamadhyAnyaGgulam, 5 caturviMzatiragulAni hasta:, catvAro hastA dhanuH, dve sahasre dhanuSAM gavyUtam, catvAri gavyUtAni yojanamiti, mAgadhagrahaNAt kvacidanyadapi yojanaM syAditi pratipAditam, tatra yasmin deze SoDazabhirdhanu:zatairgavyUtaM syAttatra SaDbhiH sahasraizcaturbhiH zatairdhanuSAM yojanaM bhavatIti / [sU0 635] jaMbU NaM sudaMsaNA aTTa joyaNAI uTuMuccatteNaM bahumajjhadesabhAe, 10 aTTa joyaNAI vikkhaMbheNaM, sAtiregAiM aTTa joyaNAiM savvaggeNaM pannattA 1 / kUDasAmalI NaM aTTha joyaNAI evaM ceva 2 / [sU0 636] timisaguhA NamaTTha joyaNAI uDuMuccatteNaM pannattA 3 / khaMDagapavAtaguhA NaM aTTha evaM ceva 4 / [TI0] yojanapramANamabhidhAyAtha yojanato jambvAdInAM pramANapratipAdanAya 15 sUtracatuSTayamAha- jaMbU NamityAdi, jambU: vRkSavizeSastadAkArA sarvaratnamayI yA sA jambUH, yayA ayaM jambUdvIpo'bhidhIyate, sudarzaneti tasyA nAma, sA cottarakurUNAM pUrvArddha zItAyA mahAnadyA: pUrveNa jAmbUnadamayayojanazatapaJcakAyAmaviSkambhasya dvAdazayojanamadhyabhAgapiNDasya kramaparihANito dvigavyUtocchritaparyantasya dvigavyUtocchritapaJcadhanu:zatavistIrNapadmavaravedikAparikSiptasya dvigavyUtocchrita- 20 sacchatratoraNacaturisya pIThasya madhyabhAgavyavasthitAyAM caturyojanocchritAyAmaSTayojanAyAma-viSkambhAyAM maNipIThikAyAM pratiSThitA dvAdazavedikAguptA / aTTha joyaNAimityAdi aSTa yojanAnyUrvoccatvena bahumadhyadezabhAge zAkhAvistAradeze, aSTa yojanAni viSkambheNa, sAtirekANi atirekayuktAnyudvedhagavyUtidvayenAdhikAnIti 1. jyotiSkaraNDake gA0 73, jIvasamAse gA0 98, pravacanasAroddhAre gA0 1391 // 2. degyASTayojanato pA0 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre bhAvaH sarvvAgreNa sarvvaparimANeneti, tasyAzca catasraH pUrvAdidikSu zAkhA:, pUrvazAkhAyAm bhavaNaM kosapamANaM sayaNijjaM tattha'NADhiyasurassa / tisu pAsAyA sAleSu tesu sIhAsaNA rammA | 748 te pAsAyA ko samUsiyA kosamaddhavitthinnA / viDimovari jiNabhavaNaM kosaddhaM hoi vitthinnaM // desUNakosamuccaM jaMbU aTThassaeNa jaMbUNaM / parivAriyA virAya tatto appamANAhiM // [ bRhatkSetra0 288-290] tathA tribhiryojanazatapramANairvanaiH saMparikSiptA jaMbU pannAsaM disi vidisiM gaMtu paDhama vaNasaMDaM / cauro disAsu bhavaNA vidisAsu ya hoMti pAsAyA // kosapamANA bhavaNA cauvAvIparigayA ya pAsAyA / kosaddhavitthaDA kosamUsiyA'NADhiyasurassa // paMceva dhaNusayAiM oveheNaM havaMti vAvIo / kosaddhavitthaDAo kosAyAmAu savvAu || [ bRhatkSetra0 293 - 295 ] iti / pAsAyANa cauNhaM bhavaNANa ya aMtare kUDA // [ bRhatkSetra0 298 ] tAni cASTau, yadAha-- aDDasabhakUDatullA savve jaMbUNayAmayA bhaNiyA / tesuvariM jiNabhavaNA kosapamANA paramarammA // [ bRhatkSetra0 299] iti / kUTazAlmalI jambUtulyavaktavyatA, yadAha-- devakurupacchimaddhe garulAvAsassa sAmalidumassa / eseva gamo navaraM peDhaM kUDA ya rayayamayA // [ bRhatkSetra0 300] iti / ata eva evaM cevetyuktam / guhAsUtre vyakte / [sU0 637] jaMbumaMdarassa pavvatassa puratthimeNaM sItAte mahAnatIte ubhatokUle 25 aTTha vakkhArapavvatA pannattA, taMjahA - cittakUDe, pamhakUDe, naliNakUDe, egasele, tikUDe, vesamaNakUDe, aMjaNe, mAyaMjaNe 1 / tatra Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 637] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sItotAte mahAnatIte ubhatokUle aTTha vakkhArapavvatA pannattA, taMjahA- aMkAvatI, pamhAvatI, AsIvise, suhAvahe, caMdapavvate, sUrapavvate, NAgapavvate, devapavvate 2 / jaMbumaMdarapuratthimeNaM sItAte mahAnatIte uttareNaM aTTha cakkavahivijayA pannattA, taMjahA- kacche, sukacche, mahAkacche, kacchagAvatI, Avatte jAva pukkhalAvatI 5 3 / 749 jaMbumaMdara [ puratthimeNaM] sItAte mahAnatIte dAhiNeNaM aTTha cakkavaTTivijayA pannattA, taMjahA- vacche, suvacche jAva maMgalAvatI 4 / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sItotAte mahAnadIte dAhiNeNaM aTTha cakkavaTTivijayA pannattA, taMjahA - pamhe jAva salilAvatI 5 / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sItotAe mahAnadIe uttareNaM aTTha cakkavaTTivijayA pannattA, taMjahA- vappe, suvappe jAva gaMdhilAvatI 6 / jaMbumaMdarapuratthimeNaM sItAte mahAnatIte uttareNaM aTTha rAyahANIto pannattAo, taMjahA - khemA, khemapurA ceva jAva puMDarigiNI 7 / jaMbumaMdarapuratthimeNaM sItAe mahAnadIe dAhiNeNaM aTTha rAyahANIto pannattAo, 15 taMjahA - susImA, kuMDalA ceva jAva rataNasaMcayA 8 / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sIodAte mahAnatIte dAhiNeNaM aTTha rAyahANIo pannattAo, taMjahA- AsapurA, jAva vItasogA 9 / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sItotAte mahAnatIte uttareNaM aTTha rAyahANIo pannattAo, taMjahA - vijayA, vejayaMtI jAva aujjhA 10 / 10 [TI0] jambvAdIni ca vastUni jambUdvIpe bhavantIti jambUdvIpAdhikArAttadgatavastuprarUpaNAya kSetrasAdharmyAd dhAtakIkhaNDapuSkarArddhagatavastuprarUpaNAya ca jambU ityAdikaM sUtraprapaJcamAha, sUtrasiddhazcAyam, navaraM sUtrANAmayaM vibhAgo - dve Adye vakSaskArANAM 2 catvAri ca pratyekaM vijaya - nagarI - tIrthakarAdi- dIrghavaitADhyAdInA 16 mekaM cUlikAyAH 19, evaM dhAtakIkhaNDAdau dhAtakyAdisUtrapUrvANyetAnyeva dvirdvirbhavantIti, tathA mAlavacchailaM 25 20 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 750 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre mero: pUrvottaravidigvyavasthitaM lakSaNIkRtya pradakSiNayA vakSArA vijayAzca vyavasthApyanta iti, tatra cakravarttino vijayante yeSu yAn vA te cakravarttivijayA: kSetravibhAgA iti, jAva pukkhalAvai tti bhaNanAt 'maMgalAvatte pukkhale' tti draSTavyam, jAva maMgalAvai tti karaNAt 'mahAvacche vacchAvaI ramme rammae ramaNijje' iti dRzyam, jAva salilAvai 5 tti karaNAt 'supamhe mahApamhe pamhAvaI saMkhe naliNe kumue'tti dRzyam, jAva gaMdhilAvai tti karaNAt 'mahAvappe vappAvaI vaggU suvaggU gaMdhile'tti dRzyam, khemapurA ceva jAva tti karaNAt 'ariTThA riTThavaI khaggI maMjUsA osahipurI'ti dRzyam, susImA kuMDalA ceva jAva tti karaNAt 'aparAjiyA pahaMkarA aMkAvaI pamhAvaI subhA'iti dRzyam, AsapurA jAva tti karaNAt 'sIhapurA mahApurA vijayapurA avarAjiyA avarA asoga'tti 10 dRzyam, vejayantI jAva tti karaNAt 'jayantI avarAjiyA cakkapurA khaggapurA avajjha'tti dRzyam / [sU0 638] jaMbumaMdarapurasthimeNaM sItAte mahANadIe uttareNaM ukkosapae aTTha arahaMtA aTTha cakkavaTTI aTTa baladevA aTTha vAsudevA uppajaMti vA uppajiMsu vA uppajissaMti vA 11 / jaMbumaMdarapurasthimeNaM sItAe [mahANadIe] dAhiNeNaM 15 ukkosapae evaM ceva 12 / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sIodAte mahANadIe dAhiNeNaM ukkosapae evaM ceva 13, evaM uttareNa vi 14 / [TI0] etAzca kSemAdirAjadhAnya: kacchAdivijayAnAM zItAdinadIsamAsannakhaNDatrayamadhyamakhaNDe bhavanti navayojanavistArA dvaadshyojnaayaamaaH| __ Asu ca tIrthakarAdayo bhavantIti aTTha arahaMta tti utkRSTato'STAvarhanto bhavanti, 20 pratyekaM vijayeSu bhAvAt, evaM cakravartyAdayo'pi, evaM ca caturdhvapi mahAnadIkUleSu dvAtriMzattIrthakarA bhavanti, cakravartinastu yadyapi zItAzItodAnadyorekaikasmin kUle aSTAvaSTAvutpadyanta ityucyate tathApi sarvavijayApekSayA naikadA te dvAtriMzadbhavanti, jaghanyato'pi vAsudevacatuSTayAvirahitatvAnmahAvidehasya, yatra ca vAsudevastatra cakravartI 1. susImA nAsti khaM0 vinA // 2. bhavaMtIti pA0 je2 / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 639 ] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / na bhavatIti, tasmAdutkRSTato'pyaSTAviMzatireva cakravarttino bhavanti, evaM jaghanyato'pi cakravartticatuSTayasambhavAd vAsudevA apyaSTAviMzatireva, vAsudevasahacaratvAd baladevA apyevamiti / [sU0 639 ] jaMbumaMdarapuratthimeNaM sItAte mahAnaIe uttareNaM aTTha dIhaveyaDDA, aTTha timisaguhAo, aTTha khaMDagappavAtaguhAo, aTTha katamAlagA devA, aTTha NaTTamAlagA devA, aTTha gaMgAkuMDA, aTTha siMdhukuMDA, aTTha gaMgAto, aTTha siMdhUo, aTTha usabhakUDA pavvatA, aTTha usabhakUDA devA pannattA 15 jaMbumaMdarapuratthimeNaM sItAte mahAnatIte dAhiNeNaM aTTha dIhaveyaDDA evaM ceva jAva aTTha usabhakUDA devA pannattA, navaramettha rattA-rattAvatIto tAsiM ceva kuMDA 16 / 751 5 jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sItotAe mahAnatIte dAhiNeNaM aTTha dIhaveyaDDhA, jAva aTTha naTTamAlagA devA, aTTha gaMgAkuMDA, aTTha siMdhukuMDA, aTTha gaMgAto, aTTha siMdhUo, aTTha usabhakUDA pavvatA, aTTha usabhakUDA devA pannattA 17 / jaMbumaMdarapaccatthimeNaM sItodAe mahAnatIte uttareNaM aTTha dIhaveyaDDA, jAva aTTha naTTamAlagA devA, aTTha rattAkuMDA, aTTha rattAvatikuMDA, aTTha rattAo, jAva 15 aTTha usabhakUDA devA pannattA 18 / 10 maMdaracUliyA NaM bahumajjhadesabhAte aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM pannattA 19 / [ TI0] dIhaveya ti dIrghagrahaNaM varttulavaitADhyavyavacchedArtham, guhASTakayoryathAkramaM devASTake iti, gaGgAkuNDAni nIlavadvarSadharaparvatadakSiNanitambasthitAni SaSTiyojanAyAmaviSkambhANi madhyavarttigaGgAdevIsabhavanadvIpAni tridiksatoraNadvArANi yebhyaH pratyekaM 20 dakSiNatoraNena gaGgA vinirgatya vijayAni vibhajantyo bharatagaGgAvacchItAmanupravizantIti, evaM sindhukuNDAnyapi / aTTha usabhakUDa tti aSTau RSabhakUTaparvatA aSTAsvapi vijayeSu tadbhAvAt te ca varSadharaparvvatapratyAsannA mlecchakhaNDatrayamadhyakhaNDavarttinaH sarvavijayabharatairavateSu bhavanti, tatpramANaM cedam 1. vijayAn ? // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre savve vi usabhakUDA uvviddhA aTTa joyaNA hoti / bArasa aTTha ya cauro mUle majjhuvari vitthinA // [bRhatkSetra0 193] iti / devAstannivAsina eveti, navaramettha ratta-rattavaIo tAsiM ceva kuMDa tti, zItAyA dakSiNato'pi aSTau dIrghavaitADhyA ityAdi sarvaM samAnam, kevalaM gaMgA-sindhusthAne raktA5 raktavatyau vAcye, gaGgAdikuNDasthAne'pi raktAdikuNDAni vAcyAnIti, tathAhi- 'aTTha rattAkuMDA pannattA, aTTha rattavaIkuMDA, aTTha rattAo, aTTha rattavaIo' / tathA niSadhavarSadharapaddhRtottaranitambavartIni SaSTiyojanapramANAni raktA-raktavatIkuNDAni yebhya uttaratoraNena vinirgatya tA: zItAmanupatantIti / [sU0 640] dhAyaisaMDadIvapurathimaddhe NaM dhAyatirukkhe aTTha joyaNAI 10 uDuMuccatteNaM bahumajjhadesabhAe, aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM, sAiregAiM aTTha joyaNAI savvaggeNaM pannatte / evaM dhAyairukkhAto ADhavettA sacceva jaMbuddIvavattavvatA bhANiyavvA jAva maMdaracUliya tti / evaM paccatthimaddhe vi mahAdhAtatirukkhAto ADhavettA jAva maMdaracUliya tti / evaM pukkharavaradIvaDapuratthimaddhe vi paumarukkhAo ADhavettA jAva maMdaracUliya tti| 15 evaM pukkharavaradIvaDDapaccatthimaddhe vi mahApaumarukkhAto jAva maMdaracUlita tti| [TI0] tathA dhAtakI-mahAdhAtakI-padma-mahApadmavRkSAH jambUvRkSasamAnavaktavyA:, yadAha jo bhaNio jaMbUe vihI u so ceva hoi eesiM / devakurAsuM sAmalirukkhA jaha jaMbUdIvammi // [bRhatkSetra0 3 / 55] iti / 20 [sU0 641] jaMbUdIve dIve maMdare pavvate bhaddasAlavaNe aTTha disAhatthikUDA pannattA, taMjahA paumuttare nIlavaMte suhatthi aMjaNAgirI / kumude ya palAse ya vaDeMse royaNAgirI // 98 // 1 // [TI0] kSetrAdhikArAt jaMbUdIvetyAdi sUtracatuSTayaM sugamam, navaraM bhaddasAlavaNe 25 tti meruparikSepato bhUmyAM bhadrazAlavanamasti, tatrASTau zItA-zItodayorubhayakUlavartIni 1. rattAva pA0 je2 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 642-643 / 1] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 753 pUrvAdiSu dikSu hastyAkArANi kUTAni dizAhastikUTAni prajJaptAni tadyathA - paume silogo kaNThyaH, navaramasya saprasaMgo vibhAgo'yam merUo pannAsaM disividisiM gaMtu bhaddasAlavaNaM / cauro siddhAyayaNA disAsu vidisAsu pAsAyA // chattIsuccA paNuvIsavitthaDA duguNamAyatAyayaNA / cauvAviparikkhittA pAsAyA paMcasayauccA || [ bRhatkSetra0 321-22] IsANassuttarimA pAsAyA dAhiNA ya sakkassa / aTThaya havaMti kUDA sItAsItodubhayakUle // do do cauddisiM maMdarassa himavaMtakUDasamakappA / paumuttaro'ttha paDhamo puvvima sIuttare kUle // tattoya lavaMte suhatthi taha aMjaNAgirI kumude / taha ya palAsavaDeMse aTThamae royaNagirI ya // [ bRhatkSetra0 324- 26] ti | [sU0 642] jaMbUdIvassa NaM dIvassa jagatI aTTha joyaNAI uDDauccatteNaM bahumajjhadesabhAte, aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM 2 | 5 [TI0] jagatI vedikAdhArabhUtA pAlI / [sU0 643 - 1] jaMbUdIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM mahAhimavaMte vAsadharapavvate aTTha kUDA pannattA, taMjahA siddha mahAhimavaMte hemavate rohitA harIkUDe / harikaMtA harivAse verulite ceva kUDA u / / 99 / / 3 / jaMbumaMdarauttareNaM ruppimmi vAsaharapavvate aTTha kUDA pannattA, taMjAsiddhe ruppI rammaga narakaMtA buddhi ruppakUDe yA / heraNNavate maNikaMcaNe ta ruppimmi kUDA u // 100 // / 4 / [TI0] siddha gAhA, siddhAyatanopalakSitaM kUTaM siddhakUTam, tacca prAcyAm, tataH krameNAparataH zeSANi, mahAhimavatkUTaM tadgirinAyakadevabhavanAdhiSThitam, haimavatakUTaM haimavadvarSa nAyakadevAvAsabhUtam, rohitakUTaM rohitAkhyanadIdevatAsatkam, hrIkUTaM 25 1. 'vaNe - bR00 // 2. 'yaNe bR0kSe0 // / 3. degriyA- bR0kSe0 // 4. aTTha disi hatthi kUDA bR00 // 5. sIyA puvvattare kUle- bR0kSe0 // 10 15 20 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre mahApadmAkhyataddanivAsihInAmakadevatAsatkam, harikAntAkUTaM tannAmanadIdevatAsatkam, harivarSakUTaM harivarSanAyakadevasatkam, vaiDUryakUTaM tadratnamayatvAditi, anenaiva krameNa rukmikUTAnyapyUhyAni, tadgAthA siddhe ruppItyAdi kaNThyA / [sU0 643 - 2] jaMbumaMdarapuratthimeNaM ruyagavare pavvate aTTha kUDA pannattA, 5 taMjahA 10 15 754 riTTha tavaNijja kaMcaNa rayata disAsotthite laMbe / aMjaNe aMjaNapulate ruyagassa puratthime kUDA // 101 // 1 / tattha NaM aTTha disAkumArimahattaritAto mahiDDiyAto jAva paliovamadvitItAto parivati, taMjahA duttarA ya NaMdA, ANaMdA, divaddhaNA / vijayA ya vejayaMtI, jayaMtI aparAjitA // 102 || 2 | jaMbumaMdaradAhiNeNaM rutagavare pavvate aTTha kUDA pannattA, taMjAkaNate kaMcaNe paume, naliNe sasi divAgare / vesaNe verulite, ruyagassa u dAhiNe kUDA || 103 || 3| tattha NaM aTTha disAkumArimahattariyAto mahiDDiyAto jAva paliovamadvitItAto parivasaMti, taMjahA samAhArA suppatiNNA, suppabuddhA jasoharA / lacchIvatI sesavatI, cittaguttA vasuMdharA // 104 // 4 jaMbumaMdarapaccatthimeNaM ruyagavare pavvate aTTha kUDA pannattA, taMjahA 20 sotthite ta amohe ya, himavaM maMdare tathA / rutage rutaguttame caMde, aTThame ta sudaMsaNe // 105 / / 5 / tattha maTTha disAkumArimahattariyAo mahiDDiyAto jAva paliovamadvitItAo parivasaMti, taMjahA ilAdevI surAdevI, puDhavI paumAvatI / 25 eganAsA NavamitA, sItA bhaddA ta aTThamA ||106 / / 6 / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 755 [sU0 643-644] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / jaMbumaMdarauttararuyagavare pavvate aTTha kUDA pannattA, taMjahArayaNa rataNuccate tA, savvarayaNa rayaNasaMcate ceva / vijaye vejayaMte, jayaMte aparAjite // 107 // 7 / tattha NaM aTTha disAkumArimahattariyAto mahiDDitAo jAva paliovamadvitItAo parivasaMti, taMjahA alaMbusA missakesI a, poMDarigI ta vAruNI / AsA savvagA ceva, sirI hirI ceva uttarato // 108 // 8 // [TI0] jaMbUdIvetyAdi kSetrAdhikArAt rucakAzritaM sUtrASTakaM kaNThyam, navaraM jambUdvIpe yo mandarastadapekSayA prAcyAM dizi rucakavare rucakadvIpavartini prAgvarNitasvarUpe cakravAlAkAre aSTau kUTAni, tatra riTetyAdigAthAH spaSTAH, teSu ca nandottarAdyA: 10 dikkumAryo vasanti bhagavato'rhato yA janmanyAdarzahastA gAyantyastaM paryupAsate, evaM dAkSiNAtyA bhRGgArahastA gAyanti, evaM prAtIcyA: tAlavRntahastA:, evamaudIcyAzcAmarahastAH / [sU0 643-3] aTTha ahelogavatthavvAto disAkumArimahattaritAto pannattAo, taMjahA bhogaMkarA bhogavatI, subhogA bhogamAliNI / suvacchA vacchamittA ya, vAriseNA balAhagA // 109 // 1 // aTTha uddalogavatthavvAo disAkumArimahattaritAto pannattAo, taMjahAmehaMkarA mehavatI, sumeghA meghamAliNI / toyadhArA vicittA ya, pupphamAlA aNiMditA // 110 // 2 // 20 [sU0 644] aTTa kappA tiritamissovavannagA pannattA, taMjahA-sohamme jAva sahassAre / etesu NamaTThasu kappesu aTTa iMdA pannattA, taMjahA-sakke jAva sahassAre 4 / etesi NaM aTThaNhamiMdANaM aTTha pariyANiyA vimANA pannattA, taMjahA1. gAthA spaSTA pA0 je2 // 2. pratIcyAH khaM0 je2 // 15 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 756 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre pAlate, pupphate, somaNase, sirivacche, NaMdiyAvatte, kAmakame, pItimaNe, vimale 5 / [TI0] devAdhikArAdeva aTTha ahetyAdipaJcasUtrI kaNThyA, navaram ahelogavatthavvAo tti, 5 somaNasagaMdhamAyaNavijuppabhamAlavaMtavAsIo / aTTha disidevayAo vatthavvAo aheloe // [ ] iti / bhogaMkarAdyA aSTau yA arhato janmabhavanasaMvartakapavanAdi vidadhatIti / UrdhvalokavAstavyAH, tathA ca-naMdaNavaNakUDesu eyAo uddaloyavatthavvAu [ ] tti, yA: abhravarddalakAdi kurvantIti / 10 tiriyamissovavannaga tti aSTasu tiryaJco'pyutpadyante iti bhUtabhavApekSayA tiryagbhirmizrAstiryamizrAste manuSyA upapannA devatayA jAtA yeSu te tiryamizropapannakA iti / pariyAyate gamyate yaistAni pariyAnAni, tAnyeva pariyAnikAni, pariyAnaM vA gamanaM prayojanaM yeSAM tAni pAriyAnikAni yAnakArakAbhiyogikapAlakAdidevakRtAni 15 pAlakAdInyaSTau krameNa zakrAdInAmindrANAmiti / [sU0 645] aTThamiyA NaM bhikkhupaDimA causaTTIte rAtidiehiM dohi ya aTThAsItehiM bhikkhAsatehiM ahAsuttA jAva aNupAlitA tAvi bhavati / ___ [TI0] devatvaM ca tapazcaraNAditi tadvizeSamAha- aTThaTThamiyetyAdi, aSTAvaSTamAni dinAni yasyAM sA tathA, yA hyaSTAbhirdinAnAmaSTakaiH pUryate tasyAmaSTAvaSTamadinAni bhavantyeva, 20 tatra cASTAvaSTakAni catuHSaSTirbhavatyeva, tathA prathamASTake ekA dattirbhojanasya pAnakasya ca, evaM dvitIye dve, evamaSTame'STau, tato dve zate aSTAzItyadhike bhikSANAM sarvAgrato bhavata iti, ahAsuttA 'ahAkappA ahAmaggA ahAtaccA sammaM kAeNa phAsiyA pAliyA sohiyA tIriyA kiTTiyA ArAhiyA' iti yAvatkaraNAt dRzyam, aNupAliya tti AtmasaMyamAnukUlatayA pAlitA iti / 1. dRzyaM tathA aNu' je1 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 757 [sU0 646-647] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / [sU0 646] aTThavidhA saMsArasamAvannagA jIvA pannattA, taMjahApaDhamasamayaneratitA, apaDhamasamayaneratitA, evaM jAva apaDhamasamayadevA / aTThavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-neratitA, tirikkhajoNitA, tirikkhajoNiNIo, maNussA, maNussIo, devA, devIo, siddhA 2 // athavA aTThavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-AbhinibodhitanANI jAva 5 kevalanANI, matiaNNANI, sutaaNNANI, vibhaMgaNANI 3 // [TI0] tapazca na sarveSAmapi saMsAriNAmiti sambandhAt saMsAriNo jIvAdhikArAt sarvajIvAMzca pratipAdayan aTTavihetyAdi sUtratrayamAha, kaNThyaM cedam, navaraM prathamasamayanairayikA narakAyu:prathamasamayodaye, itare tvitarasmin, evaM sarve'pi / [sU0 647] aTThavidhe saMjame pannatte, taMjahA-paDhamasamayasuhumasaMparAga- 10 sarAgasaMjame, apaDhamasamayasuhumasaMparAgasarAgasaMjame, paDhamasamayabAdarasaMparAgasarAgasaMjame, apaDhamasamayabAdarasaMparAgasarAgasaMjame, paDhamasamayauvasaMtakasAyavItarAgasaMjame, apaDhamasamayauvasaMtakasAyavItarAgasaMjame, paDhamasamayakhINakasAyavItarAgasaMjame, apaDhamasamayakhINakasAyavItarAgasaMjame / / [TI0] anantaraM jJAnina uktAste ca saMyamino'pi bhavantIti sambandhAt saMyamasUtram, 15 tatra saMyame tti cAritram, sa ceha tAvad dvidhA- sarAga-vItarAgabhedAt, tatra sarAgo dvidhAsUkSma-bAdarakaSAyabhedAt, punastau prathamAprathamasamayabhedAd dvidhA, evaM caturddhA sarAgasaMyama iti, tatra prathama: samaya: prAptau yasya sa tathA, sUkSma: kiTTIkRta: samparAyaH kaSAya: sajvalanalobhalakSaNo vedyamAno yasmin sa tathA, saha rAgeNa abhiSvaGgalakSaNena ya: sa sarAgaH, sa eva saMyamaH, sarAgasya vA sAdho: saMyamo ya: sa tathA, pazcAt karmadhAraya 20 ityekaH, dvitIyo'yameva aprathamasamayavizeSita iti, ayaM ca dvividho'pi zreNidvayApekSayA punadvaividhyaM labhamAno'pi na vivakSita iti caturddhA noktaH, tathA bAdarA akiTTIkRtAH samparAyA: sajvalanakrodhAdayo yasmin sa tathA, vItarAgasaMyamastu zreNidvayAzrayaNAd dvividhaH, puna: prathamAprathamasamayabhedenaikaiko dvividha iti caturddhA, sAmastyena caassttdheti| Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 648] aTTha puMDhavIo pannattAo, taMjahA -rataNappabhA jAva ahesattamA, Isipa bhArA 1 / IsipabbhArAte NaM puDhavIte bahumajjhadesabhAge aTThajoyaNie khette aTTha joyaNAiM bAle patte 2 | 758 IsipabbhArAte NaM puDhavIte aTTha nAmadhejjA pannattA, taMjahA - Isi tivA Isipa bhArA ti vA, taNU ti vA, taNutaNU ivA, siddhI ti vA, siddhA ti vA, muttIti vA, muttAlate ti vA 3 / [TI0] saMyaminazca pRthivyAM bhavantIti pRthivIsUtratrayaM kaNThyam, navaramaSTayojanikaM kSetramAyAma-viSkambhAbhyAmiti gamyate / ISatprAgbhArAyA ISaditi vA nAma ratnaprabhAdyapekSayA 10 hrasvatvAt tasyA: 1, evaM prAgbhArasya hrasvatvAdISatprAgbhAreti vA 2, ata eva tari vA tanvItyarthaH 3, atitanutvAttanutanuriti vA 4, sidhyanti tasyAmiti siddhiriti vA 5, siddhAnAmAzrayatvAt siddhAlaya iti vA 6, mucyante sakalakarmmabhistasyAmiti muktiriti vA 7, muktAnAmAzrayatvAnmuktAlaya iti veti 8 / [sU0 649] aTThahiM ThANehiM sammaM ghaDitavvaM jatitavvaM parakkamitavvaM, assiM 15 ca NaM aTThe No pamAtetavvaM bhavati - asutANaM dhammANaM sammaM suNaNatAte abbhuTThetavvaM bhavati 1, sutANaM dhammANaM ogiNhaNatAte uvadhAraNayAte abbhutavvaM bhavati 2, NavANaM kammANaM saMjameNamakaraNatAte abbhuTTheyavvaM bhavati 3, porANANaM kammANaM tavasA vigiMcaNatAte visohaNatAte abbhuTTetavvaM bhavati 4, asaMgihItaparitaNassa saMgiNhaNatAte abbhuTTheyavvaM bhavati 5, sehaM 20 AyAragoyaraM gAhaNatAte abbhuTTheyavvaM bhavati 6, gilANassa agilAte veyAvaccaM karaNatAe abbhuTTheyavvaM bhavati 7, sAdhammitANamadhikaraNaMsi uppannaMsi tattha anissitovassite apakkhaggAhI majjhatthabhAvabhUte 'kahaM Nu sAhammitA appasaddA appajhaMjhA appatumutumA' uvasAmaNatA abyavvaM bhavati 8 / [TI0] siddhizca zubhAnuSThAneSvapramAditayA bhavatIti tAni tadviSayatayAha- aTThahItyAdi 1. sU0 546 // 2. 'tvAt tasyA ISa je1 / / 3 degta Aha pA0 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 650 ] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 759 10 kaNThyam, navaram aSTAsu sthAneSu vastuSu samyag ghaTitavyam aprApteSu yogaH kAryaH, yatitavyaM prApteSu tadaviyogArthaM yatnaH kAryaH, parAkramitavyaM zaktikSaye'pi tatpAla parAkramaH utsAhAtireko vidheya iti, kiM bahunA ? etasmin aSTasthAnalakSaNe vakSyamANe'rthe na pramAdanIyaM na pramAdaH kAryo bhavati, azrutAnAm anAkarNitAnAM dharmmANAM zrutabhedAnAM samyak zravaNatAyAM zravaNatAyai vA'bhyutthAtavyam abhyupagantavyaM 5 bhavati 1, evaM zrutAnAM zrotrendriyaviSayIkRtAnAmavagrahaNatAyai manoviSayIkaraNAya upadhAraNatAyai avicyuti- smRti-vAsanAviSayIkaraNAyetyarthaH 2, vikiMcaNa ti vivecanA nirjaretyarthaH, tasyai, ata evAtmano vizuddhiH vizodhanA akalaGkatvaM tasyai iti 3, asaGgRhItasya anAzritasya parijanasya ziSyavargasyeti 4, sehaM ti vibhaktipariNAmAcchaikSakasya abhinavapravrajitasya AyAragoyaraM ti AcAra: sAdhusamAcArastasya gocaro viSayo vrataSaTkAdirAcAragocara:, athavA AcArazca jJAnAdiviSayaH paJcadhA gocarazca bhikSAcaryetyAcAragocaram, iha vibhaktipariNAmAdAcAragocarasya grAhaNatAyAM zikSaNe zaikSamAcAragocaraM grAhayitumityarthaH 6, agilAe tti aglAnyA akhedenetyarthaH, vaiyAvRtyaM pratIti zeSa: 7, adhigaraNaMsitta virodhe, tatra sAdharmikeSu, nizritaM rAgaH upAzritaM dveSaH, athavA nizritam 15 AhArAdilipsA upAzritaM ziSya-kulAdyapekSA, tadvarjito yaH so'nizritopAzritaH, na pakSaM zAstrabAdhitaM gRhNAtItyapakSagrAhI, ata eva madhyasthabhAvaM bhUtaH prApto yaH sa tathA, sa bhavediti zeSa:, tena ca tathAbhUtena kathaM nu kena prakAreNa sAdharmmikA sAdhavo'lpazabdAH vigatarATImahAdhvanayaH alpajhaMjhA vigatatathAvidhaviprakIrNavacanAH alpatumutumAH vigatakrodhakRtamanovikAravizeSA bhaviSyantIti bhAvayatopazamanAyA - 20 'dhikaraNasyAbhyutthAtavyaM bhavatIti / [sU0 650 ] mahAsukka sahassAresu NaM kappesu vimANA aTTha joyaNasatAI uDuMuccatteNaM pannattA / [TI0] apramAdinAM devaloko'pi bhavatIti devaloka pratibaddhASTakamAhamahAsukketyAdi kaNThyam / 1. vikiMcaNayAe tti pA0 je2 // 2. bhavantIti je1 / 3. saMbhavatIti je1 // 25 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 651] arahato NaM ariTTanemissa aTTha sayA vAdINaM sadevamaNuyAsurAte parisAte vAde aparAjitANaM ukkositA vAdisaMpatA hotthA / [TI0] anantaroktavimAnanivAsidevairapi vastuvicAre na jIyante kecidvAdina iti tadaSTakamAha- arahao ityAdi sugamam / 5 [sU0 652] aTThasamatie kevalisamugdhAte pannatte, taMjahA-paDhame samate daMDaM kareti, bIe samate kavADaM kareti, tatie samate maMthaM kareti, cautthe samate loga pUreti, paMcame samate logaM paDisAharati, chaTe samate maMthaM paDisAharati, sattame samate kavADaM paDisAharati, aTThame samate daMDaM paDisAharati / [TI0] eteSAM ca neminAthasya vineyAnAM madhye kazcit kevalI bhUtvA vedanIyAdi10 karmasthitInAmAyuSkasthityA samIkaraNArthaM kevalisamudghAtaM kRtavAniti samudghAtamAha advetyAdi, tatra samudghAtaM prArabhamANa: prathamamevAvarjIkaraNamabhyeti, antarmohUrttikam udIraNAvalikAyAM karmaprakSepavyApArarUpamityarthaH, tata: samudghAtaM gacchati, tatra ca prathamasamaye svadehaviSkambhamUrdhvamadhazcAyatamubhayato'pi lokAntagAminaM jIvapradeza saGghAtaM daNDamiva daNDaM kevalI jJAnAbhogata: karoti, dvitIye tu tameva daNDa 15 pUrvAparadigdvayaprasAraNAt pArzvato lokAntagAmi kapATamiva kapATaM karoti, tRtIye tadeva dakSiNottaradigdvayaprasAraNAnmanthAnaM karoti lokAntaprApiNameveti, evaM ca lokasya prAyo bahu pUritaM bhavati, manthAntarANyapUritAni bhavanti anuzreNigamanAjjIvapradezAnAmiti, caturthe tu samaye manthAntarANyapi sakalalokaniSkuTaiH saha pUrayati, tatazca sakalo lokaH pUrito bhavatIti, tadanantarameva paJcame samaye yathoktapratilomaM manthAntarANi saMharati 20 jIvapradezAn sakarmakAn saGkocayati, SaSThe manthAnamupasaMharati, ghanatarasaGkocAt, saptame kapATamupasaMharati, daNDAtmani saGkocAt, aSTame daNDamupasaMhRtya zarIrastha eva bhavati, tatra ca audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA saptama-SaSTha-dvitIyeSu // 1. digdvaye pra pA0 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 653-656] aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 761 kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye ca tasmin bhavatyanAhArako niyamAd // [prazama0 276-277] iti / vAGmanasostvaprayoktaiva, prayojanAbhAvAditi, ato'bhihitamaSTau samayA: yasmin so'STasamaya:, sa eva'STasAmayika: kevalina: samudghAtaH kevalisamudghAto na zeSa iti / 5 - [sU0 653] samaNassa NaM bhagavato mahAvIrassa aTTha sayA aNuttarovavAtitANaM gatikallANANaM jAva AgamesibhadANaM ukkositA aNuttarovavAtitasaMpatA hotthaa| [sU0 654] aTThavidhA vANamaMtaradevA pannattA, taMjahA- pisAyA, bhUtA, jakkhA, rakkhasA, kinnarA, kiMpurisA, mahoragA, gaMdhavvA / etesi NaM aTThavihANaM vANamaMtaradevANaM aTTha cetitarukkhA pannattA, taMjahA- 10 kalaMbo u pisAyANaM, vaDo jakkhANa cetitaM / tulasI bhUyANa bhave, rakkhasANaM ca kaMDao // 11 // asogo kinnarANaM ca, kiMpurisANa ya caMpato / nAgarukkho bhuyagANaM, gaMdhavvANa ya teMduo // 112 // [sU0 655] imIse rataNappabhAte puDhavIte bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo 15 aTTa joyaNasate uDDamabAhAte sUravimANe cAraM carati / [sU0 656] aTTa nakkhattA caMdeNaM saddhiM pamaI jogaM joteMti, taMjahAkattitA, rohiNI, puNavvasU, mahA, cittA, visAhA, aNurAdhA, jeTTA / [TI0] anantaraM kevalinAM samudghAtavaktavyatoktA, athAkevalinAM guNavatAM devatvaM bhavatIti devAdhikAravat samaNassetyAdi sUtrapaJcakaM sugamam, navaram anuttareSu 20 vijayAdivimAneSUpapAto yeSAmasti te'nuttaropapAtikAsteSAM sAdhUnAmiti gamyate, tathA gati: devagatilakSaNA kalyANA yeSAm, evaM sthitirapi, tathA AgamiSyad bhadraM nirvANalakSaNaM yeSAM te tathA, teSAm / caityavRkSA maNipIThikAnAmuparivarttina: sarvaratnamayA uparicchatra-dhvajAdibhiralaGkRtA: sudhAdisabhAnAmagrato ye zrUyante ta eta iti sambhAvyate, ye tu 25 1. akeva je1 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 762 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ciMdhAI kalaMbajhae sulasa vaDe taha ya hoi khttuNge| asoya caMpae yA nAge taha tuMbaru ceva // [bRhatsaM0 61] iti, te cihnabhUtA etebhyo'nya eveti, kalaMbo ityAdi zlokadvayaM kaNThyam, navaraM bhuyagANaM ti mahoragANAmiti / cAraM carati tti cAraM karoti, caratItyarthaH / pamadaM 5 ti pramaIH candreNa spRzyamAnatA, tallakSaNaM yogaM yojayantyAtmanazcandreNa sArddha kadAcit, na tu tameva sadaiveti, uktaM ca puNavvasu-rohiNi-cittA maha-jeTTa-'NurAha-kitti-visAhA caMdassa ubhayajoga [ ] tti| yAni ca dakSiNottarayogIni tAni pramaIyogInyapi kadAcidbhavanti, yato lokazrITIkAkRtoktam- etAni nakSatrANyubhayayogIni candrasya dakSiNenottareNa ca yujyante 10 kathaJciccandreNa bhedamapyupayAnti [ ] iti / etatphalaM cedam- eteSAmuttaragA grahA: subhikSAya candramA nitarAm [ ] iti / [sU0 657] jaMbuddIvassa NaM dIvassa dArA aTTha joyaNAI uTuMuccatteNaM pnnttaa| savvesi pi NaM dIvasamuddANaM dArA aTTa joyaNAI uThaMuccatteNaM pannattA / [sU0 658] purisaveyaNijassa NaM kammassa jahanneNaM aTTha saMvaccharAI 15 baMdhaTTitI pannattA / jasokittINAmAe NaM kammassa jahanneNaM aTTha muhuttAiM baMdhahitI pnnnnttaa| uccAgotassa NaM kammassa evaM ceva / [sU0 659] teiMdiyANamaTTha jAtIkulakoDIjoNIpamuhasatasahassA pannattA / [sU0 660] jIvA NaM aTThANaNivvattite poggale pAvakammattAte ciNiMsu 20 vA ciNaMti vA ciNissaMti vA, taMjahA-paDhamasamayaneratitanivvattite jAva apaDhamasamayadevanivvattite, evaMciNa uvaciNa nijjarA jAva ceva // aTThapatesitA khaMdhA aNaMtA paNNattA, aTThapatesogADhA poggalA aNaMtA paNNattA, jAva aTThaguNalukkhA poggalA aNaMtA paNNattA / // aTThaTThANaM sammattaM // 1. bhuyaMgANaM pA0 // 25 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamamadhyayanam aSTasthAnakam / 763 [sU0 657-660] [TI0] devanivAsAdhikArAdevanivAsabhUtajambUdvIpAdidvArasUtradvayam, devAdhikArAddevatvabhAvikarmavizeSasUtratrayam, karmAdhikArAttannibandhanakulakoTisUtram, trIndriyAdivaicitryahetukarmapudgalasUtrANi ca sugamAni, navaraM jAtItyAdi jAtau trIndriyajAtau kulakoTInAM yonipramukhANAM yonidvArikANAM yAni zatasahasrANi tAni tatheti // iti zrImadabhayadevasUriviracite sthAnAkhyatRtIyAGgavivaraNe aSTasthAnakAkhyamaSTama- 5 madhyayanaM samAptamiti / zlokAH 720 / 1. taM zlokA: 720 / je2 / / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764 atha navamamadhyayanaM navasthAnakam / [sU0 661] navahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe saMbhotitaM visaMbhotitaM karemANe NAtikkamati, taMjahA-AyariyapaDiNIyaM uvajjhAyapaDiNIyaM therapaDiNIyaM kulapaDiNIyaM gaNapaDiNIyaM saMghapaDiNIyaM nANapaDiNIyaM daMsaNapaDiNIyaM 5 carittapaDiNIyaM / [TI0] vyAkhyAtamaSTamamadhyayanamadhunA navamamArabhyate, asya ca pUrveNa saha sambandha: saGkhyAkramakRta evaikaH, sambandhAntaraM tu pUrvasmin jIvAdidharmA uktA: ihApi ta evetyevaMsambandhasyAsyAdisUtram- navahiM ThANehiM samaNe ityAdi, asya ca pUrvasUtreNa sahAyamabhisambandhaH- pUrvasUtre pudgalA varNitAstadvizeSodayAcca kazcicchamaNabhAvamupagato'pi 10 dharmAcAryAdInAM pratyanIkatAM karoti, taM ca visambhogikaM kurvannapara: suzramaNo nAjJAmatikrAmatItIhAbhidhIyata ityevaMsambandhasyAsya vyAkhyA, sA ca sambandhata evokteti / [sU0 662] Nava baMbhacerA pannattA, taMjahA-satthapariNNA logavijao jAva uvahANasuyaM mahapariNNA / 15 [TI0] svayaM brahmacaryavyavasthita eva caivaM karotIti tadabhidhAyakAdhyayanAni darzayannAha nava baMbhaceretyAdi, brahma kuzalAnuSThAnaM tacca taccaryaM cAsevyamiti brahmacaryaM saMyama ityarthaH, tatpratipAdakAnyadhyayanAnyAcAraprathamazrutaskandhapratibaddhAni brahmacaryANi, tatra zastraM dravya-bhAvabhedAdanekavidham, tasya jIvazaMsanahetoH parijJA jJAnapUrvakaM pratyAkhyAnaM yatrocyate sA zastraparijJA 1, lokavijao tti bhAvalokasya rAga-dveSalakSaNasya 20 vijayo nirAkaraNaM yatrAbhidhIyate sa lokavijaya: 2, sIosaNijaM ti zItA: anukUlA: parISahA uSNA: pratikUlAstAnAzritya yat kRtaM tacchItoSNIyam 3, sammattaM ti samyaktvamavicalaM vidheyam, na tApasAdInAM kaSTatapa:sevinAmaSTaguNaizvaryamudvIkSya dRSTimoha: kArya iti pratipAdanaparaM samyaktvam 4, AvaMtIti Adyapadena, nAmAntareNa tu lokasAraH, taccAjJAnAdyasAratyAgena lokasAraratnatrayodyuktena bhAvyamityevamarthaM 1. tulanA- sU0 180,208,398 / / 2. 'madhunA saMkhyAkramasaMbaddhameva navamasthAnakAkhyaM navamamadhyayanamArabhyate pAsaM0 // 3. saMbaddhasyA je1|| Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 765 [sU0 663] navamamadhyayanaM navasthAnakam / lokasAraH 5, dhUyaM ti dhUtaM saGgAnAM tyajanaM tatpratipAdakaM dhUtamiti 6, vimoho tti mohasamuttheSu parISahopasargeSu prAdurbhUteSu vimoho bhavet tAn samyak saheteti yatrAbhidhIyate sa vimohaH 7, mahAvIrAsevitasyopadhAnasya tapasaH pratipAdakaM zrutaM grantha upadhAnazrutamiti 8, mahatI parijJA antakriyAlakSaNA samyag vidheyeti pratipAdanaparaM mahAparikSeti 9 / 5 [sU0 663] nava baMbhaceraguttIto pannattAo, taMjahA-vivittAI sayaNAsaNAI sevettA bhavati, no itthisaMsattAI no pasusaMsattAI no paMDagasaMsattAI 1, no itthINaM kahaM kahettA 2, no itthigaNAI sevettA bhavati 3, No itthINamiMditAI maNoharAI maNoramAI AlotitaM AlotitaM nijjhAtettA bhavati 4, No paNItarasabhotI 5, No pANa-bhoyaNassa atimAtamAhArate satA bhavati 6, 10 No puvvarataM puvvakIlitaM sarettA bhavati 7, No saddANuvAtI, No rUvANuvAtI, No silogANuvAtI 8, No sAtAsokkhapaDibaddhe yAvi bhavati 9 / ___Nava baMbhaceraaguttIo pannattAo, taMjahA-No vivittAI sayaNAsaNAI sevettA bhavati, itthisaMsattAI pasusaMsattAiM paMDagasaMsattAI 1, itthINaM kahaM kahettA bhavai 2, itthiThANAI sevettA bhavati 3, itthINaM iMdiyAI maNo0 15 jAva nijjhAettA bhavati 4, paNItarasabhotI 5, pANabhoyaNassa aimAtamAhArate satA bhavati 6, puvvarayaM puvvakIlitaM sarettA bhavati 7, saddANuvAtI, rUvANuvAtI, silogANuvAtI 8, sAyAsokkhapaDibaddhe yAvi bhavati 9 / [TI0] brahmacaryazabdena maithunaviratirapyabhidhIyata iti brahmacaryaguptI: pratipAdayannAhanavetyAdi, brahmacaryasya maithunavratasya guptayo rakSAprakArA: brahmacaryaguptayaH, viviktAni 20 strI-pazu-paNDakebhya: pRthagvartIni zayanAsanAni saMstAraka-pIThakAdIni upalakSaNatayA sthAnAdIni ca sevitA teSAM sevako bhavati brahmacArI, anyathA tabAdhAsambhavAt, etadeva sukhArthaM vyatirekeNAha-no strIsaMsaktAni no devI-nArI-tirazcIbhi: samAkIrNAni sevitA bhavatIti sambadhyate, evaM pazubhi: gavAdibhiH, tatsaMsaktau hi tatkRtavikAradarzanAt 1. itthiThANAI pA0 vinA / itthigaNAI bhAMmU0, itthiThANAI bhAsaM0 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre manovikAra: sambhAvyata iti, paNDakA: napuMsakAni, tatsaMsaktau strIsamAno doSaH pratIta evetyekam 1, no strINAM kevalAnAmiti gamyate kathAM dharmadezanAdilakSaNavAkyapratibandharUpAM yadivA karNATI suratopacArakuzalA lATI vidagdhapriyA [ ] ityAdikAM prAguktAM vA jAtyAdicatUrUpAM kathayitA tatkathako bhavati brahmacArIti dvitIyam 2, 5 no itthigaNAI tIha sUtraM dRzyate kevalaM no itthiThANAI ti sambhAvyate uttarAdhyayaneSu tathA'dhItatvAt prakramAnusAritvAccAsyetIdameva vyAkhyAyate, no strINAM tiSThanti yeSu tAni sthAnAni niSadyA: strIsthAnAni tAni sevitA bhavati brahmacArI, ko'rthaH ? strIbhiH sahaikAsane nopavized, utthitAsvapi hi tAsu mUhurtaM nopavizediti, dRzyamAnapAThAbhyupagame tvevaM vyAkhyA- no strIgaNAnAM paryupAsako bhavediti 3, no strINAmindriyANi nayana10 nAsikAdIni mano haranti dRSTamAtrANyAkSipantIti manoharANi, tathA mano ramayanti darzanAnantaramanucintyamAnAnyAhlAdayantIti manoramAni, AlokyAlokya nirdhyAtA darzanAnantaramatizayena cintayitA yathA'ho salavaNatvaM locanayoH RjutvaM nAzAvaMzasyetyAdi bhavati brahmacArIti 4, no praNItarasabhogI no galatsnehabindubhoktA __ bhavati 5, no pAna-bhojanasya rUkSasyApyatimAtram addhamasaNassa savvaMjaNassa kujjA davassa do bhAe / vAupaviyAraNaTThA chanbhAyaM UNayaM kujA // [piNDani0 650] ityevaMvidhapramANAtikrameNA''hAraka: abhyavahartA sadA sarvadA bhavati, khAdyasvAdyayorutsargato yatInAmayogyatvAt pAna-bhojanayorgrahaNamiti 6, no pUrvarataM no gRhasthAvasthAyAM strIsambhogAnubhavanaM tathA pUrvakrIDitaM tathaiva dyUtAdiramaNalakSaNaM smartA 20 cintayitA bhavati 7, no zabdAnupAtIti zabdaM manmanabhASitAdikamabhiSvaGgahetumanupatati anusaratItyevaMzIla: zabdAnupAtI, evaM rUpAnupAtI, zlokaM khyAtimanupatatIti zlokAnupAtIti padatrayeNApyekameva sthAnakamiti 8, no sAtasaukhyapratibaddha iti sAtAt puNyaprakRte: sakAzAdyat saukhyaM sukhaM gandha-rasa-sparzalakSaNaM viSayasampAdyaM tatra pratibaddhaH tatparo brahmacArI, sAtagrahaNAdupazamasaukhyapratibaddhatAyAM na niSedhaH, vApIti 25 samuccaye, bhavatIti 9 / uktaviparItA: aguptayo'pyevameveti / 1. sU0 282 // 2. brahmacaryasamAdhisthAnAbhidhe SoDaze'dhyayane // 3. sadA bhavati je1 khaM0 // 15 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 664-665] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 767 [sU0 664] abhiNaMdaNAo NaM arahAto sumatI arahA navahiM sAgarovamakoDIsayasahassehiM vItikaMtehiM samuppanne / [TI0] uktarUpaM navaguptisanAthaM ca brahmacaryaM jinairabhihitamiti jinavizeSau prakRtAdhyayanAvatAradvAreNAha- abhiNaMdaNetyAdi kaNThyam / [sU0 665] nava sabbhAvapayatthA pannattA, taMjahA-jIvA, ajIvA, puNNaM, 5 pAvaM, Asavo, saMvaro, nijarA, baMdho, mokkho / / [TI0] abhinandana-sumatijinAbhyAM ca sadbhUtA: padArthAH prarUpitAste ca naveti tAn darzayannAha- nava sabbhAvetyAdi, sadbhAvena paramArthenA'nupacAreNetyarthaH padArthA vastUni sadbhAvapadArthAH, tadyathA- jIvA: sukha-duHkha-jJAnopayogalakSaNAH, ajIvAstadviparItA:, puNyaM zubhaprakRtirUpaM karma, pApaM tadviparItaM karmaiva, AzrUyate 10 gRhyate karmAnenetyAzrava: zubhAzubhakarmAdAnaheturiti bhAvaH, saMvaraH Azravanirodho guptyAdibhiH, nirjarA vipAkAt tapasA vA karmaNAM dezata: kSapaNA, bandha: AzravairAttasya karmaNa AtmanA saMyoga:, mokSaH kRtsnakarmakSayAdAtmana: svAtmanyavasthAnamiti / nanu jIvAjIvavyatiriktA: puNyAdayo na santi, tathA'yujyamAnatvAt, tathAhipuNya-pApe karmaNI, bandho'pi tadAtmaka eva, karma ca pudgalapariNAmaH, pudgalAzcAjIvA 15 iti, Azravastu mithyAdarzanAdirUpa: pariNAmo jIvasya, sa cAtmAnaM pudgalAMzca virahayya ko'nyaH ?, saMvaro'pyAzravanirodhalakSaNo deza-sarvabheda Atmana: pariNAmo nivRttirUpaH, nirjarA tu karmaparizATo jIva: karmaNAM yat pArthakyamApAdayati svazaktyA, mokSo'pyAtmA samastakarmavirahita iti, tasmAjjIvAjIvau sadbhAvapadArthAviti vaktavyam, ata evoktamihaiva jadatthiM ca NaM loe taM savvaM duppaDoyAraM, taMjahA- jIva cceya ajIva 20 cceya [sU0 49], atrocyate, satyametat kintu yAveva jIvAjIvapadArthoM sAmAnyenoktau tAveveha vizeSato navadhoktau, sAmAnya-vizeSAtmakatvAdvastuna:, tatheha mokSamArge ziSyaH pravartanIyo na saGgrahAbhidhAnamAtrameva karttavyam, sa ca yadaivamAkhyAyate yadutAzravo bandho bandhadvArAyAte ca puNya-pApe mukhyAni tattvAni saMsArakAraNAni, saMvara-nirjare ca mokSasya, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tadA saMsArakAraNatyAgenetaratra pravartate nAnyathetyata: SaTkopanyAsa: mukhyasAdhyakhyApanArthaM ca mokSasyeti / [sU0 666] NavavidhA saMsArasamAvannagA jIvA pannattA, taMjahA-puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA, beiMdiyA jAva paMceMdiyA 1 / 5 puDhavikAiyA navagaiyA navaAgaiyA pannattA, taMjahA-puDhavikAie puDhavikAiesu uvavajamANe puDhavikAiehiMto vA jAva paMceMdiyehiMto vA uvavajejA, se ceva NaM se puDhavikAie puDhavikAiyattaM vippajahamANe puDhavikAiyattAe vA jAva paMceMdiyattAte vA gacchejjA 2 / evamAukAiyA vi 3 jAva paMceMdiya tti 10 / 10 NavavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-egidiyA beiMdiyA teiMdiyA cauriMdiyA neratitA paMceMdiyatirikkhajoNiyA maNuyA devA siddhA 11 / athavA NavavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-paDhamasamayaneratitA, apaDhamasamayaneratitA jAva apaDhamasamayadevA, siddhA 12 / navavidhA jIvogAhaNA pannattA, taMjahA-puDhavikAiogAhaNA, 15 AukAiogAhaNA, jAva vaNassaikAiogAhaNA, beiMdiogAhaNA, teiMdiogAhaNA, cauriMdiogAhaNA, paMceMdiogAhaNA 13 / jIvA NaM navahiM ThANehiM saMsAraM vattiMsu vA vattaMti vA vattissaMti vA, taMjahA-puDhavikAiyattAe jAva paMceMdiyattAe 14 / [sU0 667] NavahiM ThANehiM roguppattI siyA, taMjahA-accAsaNAte, 20 ahitAsaNAte, atiNiddAe, atijAgariteNaM, uccAranirodheNaM, pAsavaNanirodheNaM, addhANagamaNeNaM, bhoyaNapaDikUlatAte, iMdiyatthavikovaNatAte 15 / [TI0] atra ca padArthanavake prathamo jIvapadArtho'tastadbheda-gatyAgatyavagAhanA-saMsAranirvartana-rogotpattikAraNapratipAdanAya navavihetyAdisUtrapaJcadazakamAha, sugama cedam, navaram avagAhante yasyAM sA avagAhanA zarIramiti, vattiMsu va tti saMsaraNaM nirvartitavanta: 25 anubhUtavanta:, evamanyadapi, accAsaNayAe tti atyantaM satatamAsanam upavezanaM yasya Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 769 10 [sU0 668] navamamadhyayanaM navasthAnakam / so'tyAsanastadbhAvastattA, tayA, arthovikArAdayo hi rogA etayA utpadyanta iti, athavA atimAtramazanamatyazanaM tadevA'tyazanatA, dIrghatvaM ca prAkRtatvAt, tayA, sA cAjIrNakAraNatvAt rogotpattaye iti, ahiyAsaNayAe tti ahitam ananukUlaM TolapASANAdyAsanaM yasya sa tathA, zeSaM tathaiva, tayA, ahitAzanatayA vA, athavA sAjINe bhujyate yattu tadadhyasanamucyate [ ] iti vacanAt adhyasanam ajIrNe bhojanam, 5 tadeva tattA, tayeti, bhojanapratikUlatA prakRtyanucitabhojanatA, tayA, indriyArthAnAM zabdAdiviSayANAM vikopanaM vipAka: indriyArthavikopanaM kAmavikAra ityarthaH, tato hi stryAdiSvabhilASAdanmAdAdirogotpatti:, yata uktam AdAvabhilASa: 1 syAccintA tadanantaraM 2 tata: smaraNam 3 / tadanu guNAnAM kIrtana 4 mudvego'tha 5 pralApazca 6 // unmAdastadanu 7 tato vyAdhi 8 jaDatA tata 9stato maraNam 10 / [rudraTakAvyAlaM0 14 // 4-5 / ] iti / viSayAprAptau rogotpattiratyAsaktAvapi rAjayakSmAdirogotpatti: syAditi / [sU0 668] Navavidhe darisaNAvaraNije kamme pannatte, taMjahA-niddA, niddAniddA, payalA, payalApayalA, thINagiddhI, cakkhudaMsaNAvaraNe, 15 acakkhudaMsaNAvaraNe, ohidasaNAvaraNe, kevaladasaNAvaraNe / [TI0] zArIrarogotpattikAraNAnyuktAni, athAntararogakAraNabhUtakarmavizeSabhedAbhidhAnAyAha- navetyAdi, sAmAnya-vizeSAtmake vastuni sAmAnyagrahaNAtmako bodho darzanam, tasyAvaraNasvabhAvaM karma darzanAvaraNam, tat navavidham, tatra nidrApaJcakaM tAvat drA kutsAyAM gatau [pA0 dhA0 1054], niyataM drAti kutsitatvamavispaSTatvaM gacchati 20 caitanyamanayeti nidrA sukhaprabodhA svApAvasthA nakhacchoTikAmAtreNApi yatra prabodho bhavati, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi nidreti kAryeNa vyapadizyate, tathA nidrAtizAyinI nidrA nidrAnidrA zAkapArthivAditvAt madhyapadalopI samAsa:, sA punarduHkhaprabodhA svApAvasthA, tasyAM hyatyarthamasphuTatarIbhUtacaitanyatvAdduHkhena bahubhirgholanAdibhiH prabodho bhavatyata: sukhaprabodhanidrApekSayA asyA atizAyinItvam, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi 25 kAryadvAreNa nidrAnidretyucyate, upaviSTa Urdhvasthito vA pracalatyasyAM svApAvasthAyAmiti Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre pracalA, sA hyupaviSTasyordhvasthitasya vA ghUrNamAnasya svapnurbhavati, tathAvidhavipAkavedyA karmmaprakRtirapi pracaleti, tathaiva pracalAtizAyinI pracalApracalApracalA, sAhi caGkramaNAdi kurvataH svaturbhavatyataH sthAnasthitasvapnabhavAM pracalAmapekSyAtizAyinI, tadvipAkA karmmaprakRtirapi pracalApracalA, styAnA bahutvena saGghAtamApannA gRddhiH 5 abhikAGkSA jAgradavasthAdhyavasitArthasAdhanaviSayA yasyAM svApAvasthAyAM sA styAnagRddhiH, tasyAM hi satyAM jAgradavasthAdhyavasitamarthamutthAya sAdhayati, styAnA vA piNDIbhUtA RddhiH AtmazaktirUpA'syAmiti styAnarddhirityapyucyate, tadbhAve hi svapmuH kezavArddhabalasadRzI zaktirbhavati, athavA styAnA jaDIbhUtA caitanyarddhirasyAmiti styAnarddhiriti, tAdRzavipAkavedyA karmmaprakRtirapi styAnarddhiH styAnagRddhiriti vA, tadevaM 10 nidrApaJcakaM darzanAvaraNakSayopazamAllabdhAtmalAbhAnAM darzanalabdhInAmAvArakamuktamadhunA yaddarzanalabdhInAM mUlata eva lAbhamAvRNoti tadidaM darzanAvaraNacatuSkamucyate, cakSuSA darzanaM sAmAnyagrAhI bodhazcakSurdarzanam, tasyAvaraNaM cakSurdarzanAvaraNam, acakSuSA cakSurvarjendriyacatuSTayena manasA vA yaddarzanaM tadacakSurdarzanam, tasyAvaraNamacakSurdarzanAvaraNam, avadhinA rUpimaryAdayA, avadhireva vA karaNanirapekSo bodharUpo darzanaM 15 sAmAnyArthagrahaNamavadhidarzanam, tasyAvaraNamavadhidarzanAvaraNam, tathA kevalam uktasvarUpaM tacca taddarzanaM ca tasyAvaraNaM kevaladarzanAvaraNamityuktaM navavidhaM darzanAvaraNam / [sU0 669] abhitI NaM Nakkhatte sAtirege nava muhutte caMdeNa saddhiM jogaM jo / 770 abhItiAtiyA NaM Nava nakkhattA caMdassa uttareNaM jogaM joteMti, taMjahA20 abhItI savaNo dhaNiTThA jAva bharaNI / 25 [sU0 670 ] imIse NaM rataNappabhAte puDhavIte bahusamaramaNijjAto bhUmibhAgAo Nava joyaNasate u abAhAte avarille tArArUve cAraM carati / [sU0 671] jaMbUdIve NaM dIve Nava joyaNiyA macchA pavisiMsu vA pavisaMti vA pavisissaMti vA / [sU0 672] jaMbuddIve dIve bharahe vAse imIse osappiNIte Nava Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamamadhyayanaM navasthAnakam / [sU0 669-672] baladevavAsudevapitaro hotthA, taMjahA payAvatI ta baMbhe, rudde some sive ti ta / mahasIha aggisIhe, dasarahe navame ta vasudeve // 113 // etto ADhattaM jadhA saMmAe niravasesaM jAva ekkA se gabbhavasahI, sijjhihitI Agamese NaM // 114 // 5 jaMbuddIve dIve bharahe vAse AgamessAte ussappiNIte nava baladevavAsudevapitaro bhavissaMti, nava baladevamAyaro bhavissaMti, evaM jadhA samAte niravasesaM jAva mahAbhImaseNe suggIve ya apacchime // 115 // ete khalu paDisattU, kittIpurisANa vAsudevANaM / savve ya cakkajohI, hammIhaMtI saccakkehiM // 116 // [TI0] jIvAnAM karmaNaH sakAzAnnakSatrAdidevatvaM tiryaktvaM mAnuSatvaM ca bhavatIti nakSatrAdivaktavyatApratibaddhaM sUtravRndam abhItyAdi hammIhaMtI sacakkehiM ityetadantamAha, sugamaM c| navaraM sAirega tti sAtirekAnnava muhUrtAn yAvaccaturviMzatyA muhUrtasya dviSaSTibhAgaiH SaTSaSTyA ca dviSaSTibhAgasya saptaSaSTibhAgAnAmiti, uttareNa jogaM ti uttarasyAM dizi sthitAni dakSiNAzAsthitacandreNa saha yogamanubhavantIti bhAva: / bahusamaramaNijjAu tti 15 atyantasamo bahusamo'ta eva ramaNIyo ramyastasmAdbhUmibhAgAt na parvatApekSayA nApi zvabhrApekSayeti bhAvaH, abAdhAe tti antare 'kRtve ti vAkyazeSa:, avarille tti uparitanam, tArArUpaM tArakajAtIyaM cAraM bhramaNaM carati Acarati / navajoyaNiya tti navayojanAyAmA eva pravizanti, lavaNasamudre yadyapi paJcazatayojanAyAmA matsyA bhavanti tathApi nadImukheSu jagatIrandhraucityenaitAvatAmeva praveza iti, lokAnubhAvo vA'yamiti, payAvaItyarddhaM 20 zlokasyottaraM tu gAthApazcArddhamiti, sakSepAyA'tidizannAha- etto tti ita: sUtrAdArabdhaM jahA samAe tti samavAye caturthAGge yathA tathA niravazeSaM jJeyam, taccArthata idamnava vAsudeva-baladevAnAM [pitaraH] mAtaraH teSAmeva nAmAni pUrvabhavanAmAni dharmAcAryA nidAnabhUmayo nidAnakAraNAni pratizatravo gatayazceti, kimantametadityAha- jAva ekkA 1. samavAye bhAM0 vinA // 2. egA ka0 bhAM0 vinA / / 3. sugamaM navaraM khaM0 vinA // 4. samAe tti nAsti je1|| Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 772 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ityAdi gAthApazcArddham, pUrvArddhaM tvidamasyA:- aTuMtakaDA rAmA ego puNa baMbhaloyakappammi [samavAyAGge sU0 158 gA0 140] tti / sijjhissai Agamisse NaM ti AgamiSyati kAle setsyati, Namiti vAkyAlaGkAre tRtIyA veyamiti / tathA jaMbUdIvetyAdAvAgAmyutsarpiNIsUtre evaM jahA samAe ityAdyatidezavacanamevameva 5 bhAvanIyaM yAvat prativAsudevasUtraM mahAbhImasena: sugrIvazcApazcimaH ityetadantam / tathA ete gAhA, ete anantaroditA nava pratizatravaH kittIpurisANaM ti kIrtipradhAnA: puruSA: kIrtipuruSAsteSAm, cakkajohi tti cakreNa yoddhaM zIlaM yeSAM te cakrayodhina:, hammIhaMti tti haniSyante svacakrairiti / [sU0 673] egamege NaM mahAnidhI Nava Nava joyaNAI vikkhaMbheNaM pnnnntte| 10 ranno NaM cAuraMtacakkavaTTissa nava mahAnihIo pannattA, taMjahA Nesappe paMDuyae, piMgalate savvarayaNa mahapaume / kAle ya mahAkAle, mANavaga mahAnidhI saMkhe // 117 // Nesappammi nivesA, gAmAgara-nagara-paTTaNANaM ca / doNamuha-maDaMbANaM, khaMdhArANaM gihANaM ca // 118 // gaNitassa ya bIyANaM, mANummANassa jaM pamANaM ca / dhannassa ya bIyANaM, uppattI paMDute bhaNiyA // 119 // savvA AbharaNavihI, purisANaM jA ya hoti mahilANaM / AsANa ya hatthINa ya, piMgalaganihimmi sA bhaNitA // 120 // rayaNAI savvarataNe, coddasa pavarAI cakkavaTTissa / 20 uppajaMti egeMdiyAiM paMceMdiyAiM ca // 121 // vatthANa ya uppattI, nipphattI ceva savvabhattINaM / raMgANa ya dhovvANa ya, savvA esA mahApaume // 122 // kAle kAlaNNANaM, bhavvapurANaM ca tIsu vAsesu / sippasataM kammANi ya, tinni payAe hitakarAI // 123 // 1. pravacanasAroddhAre'pi [gA0 1218-1231] saMgRhItA imAH sarvA api caturdaza gAthAH / / 15 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 673] navamamadhyayanaM navasthAnakam / lohassa ya uppattI, hoi mahAkAle AgarANaM ca / rUppassa suvannas ya, maNi - motti - sila - ppavAlANaM // 124 // jodhANa ya uppattI, AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / savvA ya juddhanItI, mANavate daMDanItI ya // 125 // naTTavihi nADagavihI, kavvassa cauvvihassa uppattI / saMkhe mahAnihimpI, tuDiyaMgANaM ca savvesiM // 126 // cakkaTThapatiTThANA, aDassehA ya nava ya vikkhaMbhe / bArasa dIhA maMjUsasaMThitA jahnavIya muhe // 127 // veruliyamaNikavADA, kaNagamayA vividharataNapaDipuNA / sasisUracakkalakkhaNaaNusamajugabAhuvataNA ta // 128 // paliovamaTThitItA, NidhisariNAmA ya tesu khalu devA / jesiM te AvAsA, akkijjA AhivaccaM ca // 129 // ete te nava nihito, pabhUtadhaNarayaNasaMcayasamiddhA / je vasamuvagacchaMtI, savvesiM cakkavaTTINaM // 130 // [TI0] iha mahApuruSAdhikAre mahApuruSANAM cakravarttinAM sambandhi nidhiprakaraNamAha-- 15 egamege ityAdi sugamam, navaraM sappe 1 paMDue 2 piMgale ya 3 savvarayaNe ya 4 mahApaume 5 / kAle ya 6 mahAkAle 7 mANavaga mahAnihI 8 saMkhe 9 // 773 5 sappamma gAhA, iha nidhAna - tannAyakadevayorabhedavivakSayA naisappa devaH, tasmin sati, tata ityarthaH, nivezA: sthApanAni abhinavagrAmAdInAmiti, athavA cakravartirAjyopayogIni dravyANi sarvANyapi navasu nidhiSvavataranti, navanidhAnatayA vyavahriyanta ityarthaH, tatra grAmAdInAmabhinavAnAM purAtanAnAM ca ye sannivezA nivezanAni te naisarppanidhau varttante, naisarpanidhitayA vyavahriyanta iti bhAva:, tatra grAmo janapadaprAyalokAdhiSThitaH, Akaro yatra sanniveze lavaNAdyutpadyate, na karo yatrAsti tad nakaram, pattanaM dezIsthAnam, droNamukhaM jalapatha-sthalapathayuktam, maDambam 1. nihiNo je0 / nihao bhAM0 je0 vinA // / 2. navaraM nAsti je2 // 3. 'kAle ya mANa' je2 // 25 10 20 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 774 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre avidyamAnapratyAsannavasimam, skandhAvAra: kaTakanivezaH, gRhaM bhavanamiti 1 / / gaNita gAhA, gaNitasya dInArAdi-pUgaphalAdilakSaNasya, cakArasya vyavahitaH sambandha: sa ca darzayiSyate, tathA bIjAnAM tannibandhanabhUtAnAm, tathA mAnaM setikAdi, tadviSayaM yattadapi mAnameva dhAnyAdi meyamiti bhAvaH, tathonmAnaM tulA-karSAdi, tadviSayaM 5 yattadapyunmAnaM khaNDa-guDAdi dharimamityarthaH, tato dvandvasamAhAra: kAryaH, tatastasya ca, kimityAha- yat pramANam, cakAro vyavahitasambandha eva, tathaiva darzayiSyate, tat pANDuke bhaNitamiti liGgapariNAmena sambandhaH, tathA dhAnyasya vrIhyAde/jAnAM ca tadvizeSANAmutpattizca yA sA pANDuke pANDukanidhiviSayA, tadvyApAro'yamiti bhAvaH, bhaNitA uktA jinAdibhiriti 2 / 10 savvA gAhA kaNThyA 3 / rayaNa gAhA, akSaraghaTanaivam, ratnAnyekendriyANi cakrAdIni sapta paJcendriyANi senApatyAdIni sapta utpadyante bhavanti yAni cakravartinastAni sarvANi sarvaratne sarvvaratnanAmani nidhau draSTavyAnIti 4 / vatthANaM gAhA, vastrANAM vAsasAM yotpatti: sAmAnyato yA ca vizeSato niSpatti: siddhiH sarvabhaktInAM sarvavastraprakArANAM sarvA vA bhaktayaH prakArA yeSAM tAni tathA teSAm, kiMbhUtAnAM 15 vastrANAmityAha- raGgANAM raGgavatAM raktAnAmityarthaH, dhautAnAM zuddhasvarUpANAm, sarvaivaiSA mahApadme mahApadmanidhiviSayA 5 / / kAle gAhA, kAle kAlanAmani nidhau kAlajJAnaM kAlasya zubhAzubharUpasya jJAnaM varttate, tato jJAyata ityarthaH, kimbhUtamityAha- bhAvivastuviSayaM bhavyaM purAtanavastuviSayaM purANam, cazabdAd varttamAnavastuviSayaM vartamAnam, tIsu vAsesu tti 20 anAgatavarSatrayaviSayamatItavarSatrayaviSayaM ceti, tathA zilpazataM kAlanidhau varttate, zilpazataM ca ghaTa 1 loha 2 citra 3 vastra 4 nApita 5 zilpAnAM pratyeka viMzatibhedatvAditi, tathA karmANi ca kRSi-vANijyAdIni kAlanidhAviti prakramaH, etAni ca trINi kAlajJAna-zilpa-karmANi prajAyA: lokasya hitakarANi nirvAhAbhyudayahetutveneti 6 / 1. 'kArANi je1,2 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 775 [sU0 673] navamamadhyayanaM navasthAnakam / ___ loha gAhA, lohasya cotpattirmahAkAle nidhau bhavati varttate, tathA AkarANAM ca lohAdisatkAnAmutpattirAkarIkaraNalakSaNA, evaM rUpyAdInAmutpatti: sambandhanIyA, kevalaM maNaya: candrakAntAdayaH, muktA muktAphalAni, zilA: sphaTikAdikA:, pravAlAni vidrumANIti 7 / jo gAhA, yodhAnAM zUrapuruSANAM yotpattirAvaraNAnAM sannAhAnAM praharaNAnAM khagAdInAM sA yuddhanItizca vyUharacanAdilakSaNA mANavake nidhau 5 nidhinAyake vA bhavati, tata: pravarttata iti bhAvaH, daNDenopalakSitA nItirdaNDanItizca sAmAdizcaturvidhA, ata evoktamAvazyake- sesA u daMDanII mANavaganihIu hoi bharahassa [Ava0 ni0 169] tti 8 / naTTa gAhA, nATyaM nRtyam, tadvidhi: tatkaraNaprakAra:, nATakaM caritAnusAri nATakalakSaNopetaM tadvidhizca, iha padadvaye dvandvaH, tathA kAvyasya caturvidhasya dharmA-'rtha- 10 kAma-mokSalakSaNapuruSArthapratibaddhagranthasya 1 athavA saMskRta-prAkRtA-'pabhraMzasaGkIrNabhASAnibaddhasya 2 athavA sama-viSamA-'rddhasamavRttabaddhatayA gadyatayA ceti 3 athavA gadya-padya-geya-varNapadabhedabaddhasyeti utpattiH prabhavaH zaGkha mahAnidhau bhavati, tathA tUryAGgANAM ca mRdaGgAdInAM sarveSAmiti 9 / / cakka gAhA, cakreSvaSTAsu pratiSThAnaM pratiSThA avasthAnaM yeSAM te tathA, aSTau 15 yojanAnyutsedha: ucchrayo yeSAM te tathA, nava ca yojanAnIti gamyate viSkambhe vistare, nidhaya iti zeSa:, dvAdaza yojanAni dIrghAH, maJjUSAH pratItAH, tatsaMsthitA: tatsaMsthAnA:, jAhnavyA gaGgAyA mukhe bhavantIti / veruliya gAhA, vaiDUryamaNimayAni kapATAni yeSAM te tathA, mayazabdasya vRttyA uktArthateti, kanakamayA: sauvarNAH, vividharatnapratipUrNA: pratItam, zazi-sUra-cakrAkArANi lakSaNAni cihnAni yeSAM te tathA, anusamA: 20 anurUpA aviSamAH, juga tti yUpa: tadAkArA vRttatvAddIrghatvAcca bAhavo dvArazAkhA vadaneSu mukheSu yeSAM te tathA, tata: padatrayasya karmadhAraye zazisUracakralakSaNAnusamayugabAhuvadanA iti, ca: samuccaye / pali gAhA, nihisarinAma tti nidhibhi: sadRk sadRkSaM nAma yeSAM te tathA, yeSAM devAnAM te nidhaya: AvAsA: AzrayAH, kimbhUtA: ? akreyA akrayaNIyAH, sarvadaiva tatsambandhitvAt, AdhipatyaM ca svAmitA 25 ca teSu yeSAM devAnAmiti prakrama:, ete te gAhA kaNThyA / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 674] Nava vigatIto pannattAo taMjahA-khIraM, dadhiM, NavaNItaM, sappiM, tellaM, gulo, mahuM, majaM, maMsaM / [TI0] anantaraM cittavikRti-vigatihetavo nidhaya uktA:, adhunA tathAvidhA eva vikRtI: pratipAdayannAha- nava vigatIo ityAdi gatArtham, tathApyucyate kiJcit5 vigatIo tti vikRtayo vikArakAritvAt, pakvAnnaM tu kadAcidavikRtirapi tenaitA nava, anyathA tu dazApi bhavantIti, tathAhiekkeNa ceva tavao pUrijjai pUyaeNa jo tAo / bItio vi sa puNa kappai nivigaiya levaDo navaraM // [paJcavastu0 377] ti / dvitIyo'pi vikRtirna bhavatIti bhAvaH / tatra kSIraM paJcadhA ajaiDakA-go10 mahiSyuSTrIbhedAt, dadhi-navanIta-ghRtAni caturduvoSTrINAM tadabhAvAt, tailaM caturddhA tilA 'tasI-kusumbha-sarSapabhedAt, guDo dvidhA drava-piNDabhedAt, madhu tridhA mAkSika-kauttikabhrAmarabhedAt, madyaM dvidhA kASTha-piSTabhedAt, mAMsaM tridhA jl-sthlaa-''kaashcrbhedaaditi| [sU0 675] NavasotaparissavA boMdI paNNattA, taMjahA-do sottA, do NettA, do ghANA, muhaM, posae, pAU / 15 [TI0] vikRtayazcopacayahetava: zarIrasyeti tasyaiva svarUpamAha- navetyAdi, navabhiH zrotobhiH chidraiH parizravati malaM kSaratIti navazrota:parizravA bondI zarIramaudArikamevaivaMvidham, dve zrotre karNI netre nayane ghrANe nAsike mukham AsyaM posae tti upasthA pAyuH apAnamiti / _ [sU0 676] Navavidhe punne pannatte, taMjahA-annapunne, pANapunne, vatthapunne, 20 leNapunne, sayaNapunne, maNapunne, vatipunne, kAyapunne, namokkArapunne / / [TI0] evaMvidhenApi zarIreNa puNyamupAdIyata iti puNyabhedAnAha- punnetyAdi, pAtrAyA'nnadAnAd yastIrthakaranAmAdipuNyaprakRtibandhastadannapuNyamevaM sarvatra, navaraM leNaM ti layanaM gRham, zayanaM saMstArakaH, manasA guNiSu toSAt, vAcA prazaMsanAt, kAyena paryupAsanAnnamaskArAcca yat puNyaM tanmanaHpuNyAdIti, uktaM ca 1. bitio khaM0 vinA / / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamamadhyayanaM navasthAnakam / 777 [sU0 677-679] annaM pAnaM ca vastraM ca, Alaya: zayanAsanam / zuzrUSA vandanaM tuSTiH, puNyaM navavidhaM smRtam // [ ] iti / [sU0 677] Nava pAvassAyataNA pannattA, taMjahA-pANAtivAte, musAvAte jAva pariggahe, kohe, mANe, mAyA, lobhe / [TI0] puNyaviparyAsarUpasya pApasya kAraNAnyAha- nava pAvassetyAdi kaNThyam, 5 navaraM pApasya azubhaprakRtirUpasyA''yatanAni bandhahetava iti / [sU0 678] navavidhe pAvasuyapasaMge pannatte, taMjahAuppAte nimitte maMte Atikkhite tigicchite / kalA AvaraNe annANe micchApAvataNe ti ta // 131 // [TI0] pApahetvadhikArAt pApazrutasUtraM kaNThyam, navaraM pApopAdAnahetuH zrutaM zAstraM 10 pApazrutam, tasya prasaGgaH tathA''sevArUpa: vistaro vA sUtra-vRtti-vArtikarUpa: paapshrutprsnggH| uppAe silogo, tatrotpAta: prakRtivikArarUpa: sahajarudhiravRSTyAdiH, tatpratipAdanaparaM zAstramapi tathA rASTrotpAtAdi 1, tathA nimittam atItAdiparijJAnopAyazAstraM kUraparvatAdi 2, mantrI mantrazAstraM jIvoddharaNagAruDAdi 3, Aikkhie tti mAtaGgavidyA yadupadezAdatItAdi kathayanti DoMbyo badhirA iti lokapratItA: 15 4, caikitsikam Ayurveda: 5, kalA lekhAdyA: gaNitapradhAnA: zakunarutaparyavasAnA dvAsaptatiH, tacchAstrANyapi tathA 6, Aviyate AkAzamanenetyAvaraNaM bhavana-prAsAdanagarAdi, tallakSaNazAstramapi tathA, vAstuvidyetyarthaH 7, ajJAnaM laukikazrutaM bhAratakAvya-nATakAdi 8, mithyApravacanaM zAkyAditIrthikazAsanamiti 9, etacca sarvamapi pApazrutaM saMyatena puSTAlambanenAsevyamAnamapApazrutameveti, itirevaMprakAre, ca: samuccaye / 20 [sU0 679] nava uNitA vatthU pannattA, taMjahAsaMkhANe nimitte kAtite, porANe pArihatthite / parapaMDitate vAti, bhUtikamme tigicchite // 132 // [TI0] utpAtAdizrutavantazca nipuNA bhavantIti nipuNapuruSAbhidhAnAyAha- nava niuNetyAdi, nipuNaM sUkSmaM jJAnaM tena carantIti naipuNikAH, nipuNA eva vA naipuNikAH, 25 1. tatra je2 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 778 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vatthu tti AcAryAdipuruSavastUni, puruSA ityarthaH, saMkhANe silogo, saGkhyAnaM gaNitaM tadyogAt puruSo'pi tathA, saGkhyAne vA viSaye nipuNa iti, evamanyatrApi, navaraM nimittaM cUDAmaNiprabhRti, kAyikaM zArIrikam iDA-piGgalAdi prANatattvamityarthaH, purANo vRddhaH, sa ca cirajIvitvAd dRSTabahuvidhavyatikaratvAnnaipuNika iti, purANaM vA zAstravizeSa: 5 tajjJo nipuNaprAyo bhavati, pArihatthie tti prakRtyaiva dakSa: sarvaprayojanAnAmakAlahInatayA karteti, tathA paraH prakRSTaH paNDita: parapaNDito bahuzAstrajJaH, paro vA mitrAdiH paNDito yasya sa tathA, so'pi nipuNasaMsargAnipuNo bhavati, vaidyakRSNakavaditi, vAdI vAdalabdhisampanno ya: pareNa na jIyate, mantravAdI vA dhAtuvAdI veti, jvarAdirakSAnimittaM bhUtidAnaM bhUtikarma tatra nipuNaH, tathA cikitsite nipuNaH / athavA 10 anupravAdAbhidhAnasya navamapUrvasya naipuNikAni vastUni adhyayanavizeSA eveti / [sU0 680] samaNassa NaM bhagavato mahAvIrassa Nava gaNA hotthA, taMjahAgodAsagaNe, uttarabalitassatagaNe, uddehagaNe, cAraNagaNe, uddavAtitagaNe, vissavAtitagaNe, kAmiTTitagaNe, mANavagaNe, koDitagaNe / [TI0] ete ca naipuNikA: sAdhavo gaNAnta vino bhavantIti gaNasUtraM samaNassetyAdi 15 kaNThyam, navaraM gaNA: ekakriyA-vAcanAnAM sAdhUnAM samudAyA:, godAsAdIni ca tannAmAnIti / [sU0 681] samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NavakoDiparisuddhe bhikkhe pannatte, taMjahA-Na haNati, Na haNAveti, haNaMtaM NANujANati, Na patati, Na patAveti, pataMtaM NANujANati, Na kiNati, Na 20 kiNAveti, kiNaMtaM NANujANati / [TI0] uktagaNavarttinAM ca sAdhUnAM yadbhagavatA prajJaptaM tadAha- samaNeNamityAdi, navabhiH koTibhiH vibhAgaiH parizuddhaM nirdoSaM navakoTiparizuddha bhikSANAM samUho bhaikSaM prajJaptam, tadyathA- na hanti sAdhuH svayameva godhUmAdidalanena, na ghAtayati pareNa gRhasthAdinA, ghnantaM na naiva anujAnAti anumodanena tasya vA dIyamAnasyApratiSedhanena 1. "kRSTaka je1 // 2. pA0 vinA- nAnujAnAti je1 khaM0 / naivAnujAnAti je2 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 682-685] navamamadhyayanaM navasthAnakam / apratiSiddhamanumatam [ ] iti vacanAt hananaprasaGgajananAcceti, Aha ca kAmaM sayaM na kuvvai jANaMto puNa tahA vi taggAhI / vaDDhei tappasaMgaM agiNhamANo u vArei // [ piNDani0 111] iti / tathA hataM piSTaM sat godhUmAdi mudgAdi vA ahatamapi sanna pacati svayam, zeSaM prAgvat sugamaM ca, iha cAdyAH SaT koTayo'vizodhikoTyAmavataranti AdhAkarmAdirUpatvAt 5 antyAstu tisro vizodhikoTyAmiti, uktaM ca- sA navA duha kIrar3a uggamakoDI visohikoDI ya / chasu paDhamA oyaraI kIyatiyammI visohI u // [ dazavai0 ni0 241] iti / [sU0 682 ] IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAranno va aggamahisIo pannattAo 1 / 10 [sU0 683 ] IsANassa NaM deviMdassa [devaraNNo] aggamahisINaM Nava paliovamAiM ThitI pannattA 2 IsANe kappe ukkoseNaM devINaM Nava paliovamAiM ThitI pannattA 3 | [sU0 684] nava devanikAyA pannattA, taMjahA sArassayamAdiccA, vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusitA avvAbAdhA, aggiccA ceva riTThA ya // 133 // 4 // avvAbAhANaM devANaM nava devA nava devasatA pannattA 5, evaM aggiccA vi 6, evaM riTThA vi 7 / [sU0 685 ] Nava miTThamavejjavimANapatthaDe, mauvarimavejjavimANapatthaDe, majjhimamajjhimagevejjavimANapatthaDe, uvarimaheTThimagevejjavimANapatthaDe, uvarimauvarimagevejjavimANapatthaDe 8 / 1. sU0 625 // 779 gevejjavimANapatthaDA pannattA, taM jahA heTThi mamajjhimavejjavimANapatthaDe, 20 majjhimaheTThimagevejjavimANapatthaDe, majjhimauvarimagevejjavimANapatthaDe, uvarimamajjhimagevejavimANapatthaDe, 15 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 780 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre etesi NaM NavaNhaM gevejavimANapatthaDANaM Nava nAmadhijA pannattA, taMjahAbhadde subhadde sujAte, somaNase pitadarisaNe / sudaMsaNe amohe ya, suppabuddhe jasodhare // 134 // 9 // [TI0] navakoTIzuddhAhAragrAhiNAM kathaJcinnirvANAbhAve devagatirbhavatyeveti 5 devagatigatavastustomamabhidhitsuH IsANassetyAdi sUtranavakamAha, sugamaM cedam, navaraM nava paliovamAI ti navaiva, tAsAM saparigrahatvAd, uktaM ca sapariggaheyarANaM sohammIsANa paliya 1 sAhIyaM 2 / ukkosa satta pannA nava paNapannA ya devINaM // [bRhatsaM0 17] ti / sArassa gAhA, sArasvatAH 1, AdityAH 2, vahnayaH 3, varuNAH 4, gardatoyAH 10 5, tuSitAH 6, avyAbAdhAH 7, AgneyAH 8, ete kRSNarAjyantareSvaSTAsu parivasanti, riSTAstu kRSNarAjimadhyabhAgavartini riSTAbhavimAnaprastaTe parivasantIti / - [sU0 686] navavidhe AupariNAme pannatte, taMjahA-gatipariNAme, gatibaMdhaNapariNAme, ThitipariNAme, ThitibaMdhaNapariNAme, uDhuMgAravapariNAme, adhegAravapariNAme, tiritaMgAravapariNAme, dIhaMgAravapariNAme, rahassaMgArava15 prinnaame| [TI0] anantaraM graiveyakavimAnAni uktAni, tadvAsinazcAyuSmanto bhavantItyAyu:pariNAmabhedAnAha- navavihe ityAdi, AupariNAme tti AyuSa: karmaprakRtivizeSasya pariNAma: svabhAva: zakti: dharma ityAyu:pariNAmaH, tatra gatirdevAdikA tAM niyatAM yena svabhAvenAyurjIvaM prApayati sa AyuSo gatipariNAma: 1, tathA yenAyu:svabhAvena 20 pratiniyatagatikarmabandho bhavati yathA nArakAyu:svabhAvena manuSya-tiryaggatinAmakarma badhnAti na deva-narakagatinAmakamrmeti sa gatibandhanapariNAma: 2, tathA AyuSo yA antarmuhUrtAditrayastriMzatsAgaropamAntA sthitirbhavati sa sthitipariNAma: 3, tathA yena pUrvabhavAyu:pariNAmena parabhavAyuSo niyatAM sthitiM badhnAti sa sthitibandhanapariNAma:, yathA tiryagAyu:pariNAmena devAyuSa utkRSTato'pyaSTAdaza sAgaropamANIti 4, 25 tathA yenAyu:svabhAvena jIvasyordhvadizigamanazaktilakSaNa: pariNAmo bhavati sa 1. Auyapari' je1 khaM0 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 687-689] navamamadhyayanaM navasthAnakam / ___781 UrdhvagauravapariNAma:, iha gauravazabdo gamanaparyAya: 5, evamitarau dvAviti 6-7, tathA yata Ayu:svabhAvAjjIvasya dIrgha dIrghagamanatayA lokAntAt lokAntaM yAvad gamanazaktirbhavati sa dIrghagauravapariNAmaH 8, evaM yasmAd hasvaM gamanaM sa hrasvagauravapariNAma:, sarvatra prAkRtatvAdanusvAra iti, anyathApyUhyametaditi 9 / [sU0 687] NavaNavamitA NaM bhikkhupaDimA egAsItIte rAtidiehiM cauhiM 5 ya paMcuttarehiM bhikkhAsatehiM adhAsuttA jAva ArAhitA tAvi bhavati / [TI0] anantaramAyu:pariNAma uktaH, tatraiva cAyu:pariNAmavizeSe sati tapa:zaktirbhavatIti tapovizeSAbhidhAnAyAha- navanavamietyAdi kaNThyam, navaraM nava navamAni dinAni yasyAM sA navanavamikA nava navamAni ca bhavanti navasu navakeSviti tatparimANeyamiti, nava ca navakAnyekAzItiriti kRtvA ekAzItyA rAtrindivai: ahorAtrairbhavati, tathA prathamanavake 10 pratidinamekA datti: pAnakasya bhojanasya cetyevamekottarayA vRddhyA navame navake nava dattayaH, tatazca sarvasaGkalanayA caturbhizca paJcottarairbhikSAzatairyathAsUtraM yathAkalpaM yathAmArga yathAtattvaM samyakkAyena spRSTA pAlitA zobhitA tIritA kIrttitA ArAdhitA cApi bhavatIti / [sU0 688] Navavidhe pAyacchitte pannatte, taMjahA-AloyaNArihe jAva 15 mUlArihe, aNavaTThappArihe / [TI0] iyaM ca janmAntarakRtapApakarmaprAyazcittamiti prAyazcittanirUpaNasUtram, tacca gatArthamiti / [sU0 689] jaMbumaMdaradAhiNeNaM bharahe dIhavetaDDhe nava kUDA pannattA, taMjahAsiddhe bharahe khaMDaga, mANI veyaDa puNNa timisaguhA / 20 bharahe vesamaNeyA 9, bharahe kUDANa NAmAI // 135 // jaMbumaMdaradAhiNeNaM nisabhe vAsaharapavvate Nava kUDA pannattA, taMjahAsiddhe nisahe harivassa, videhe hari dhitI ya sItodA / avaravidehe rutage 9, nisabhe kUDANa NAmAI // 136 // jaMbuddIve dIve maMdarapavvate NaMdaNavaNe Nava kUDA pannattA, taMjahA- 25 1. nava nava dattaya: pA0 je2 // 2. sU0 197, 489, 605, 733 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 782 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre NaMdaNe maMdare ceva, nisahe hemavate rayaya ruyae ya / sAgaracitte vaire, balakUDe 9 ceva bodhavve // 137 // jaMbuddIve dIve mAlavaMte vakkhArapavvate Nava kUDA pannattA, taMjahA siddhe ya mAlavaMte, uttarakura kaccha sAgare rayate / 5 sItA ta puNNaNAme, harissakUDe ya 9 boddhavve // 138 // jaMbuddIve dIve kacche dIhaveyaDDhe nava kUDA pannattA, taMjahAsiddhe kacche khaMDaga, mANI veyaDDa puna timisaguhA / kacche vesamaNe yA 9, kacche kUDANa NAmAI // 139 // jaMbuddIve dIve sukacche dIhaveyaDDhe Nava kUDA pannattA, taMjahA10 siddha sukacche khaMDaga, mANI veyaDDa puna timisaguhA / sukacche vesamaNe tA 9, sukacche kUDANa NAmAI // 140 / / evaM jAva pokkhalAvatimmi dIhaveyaDDhe, evaM vacche dIhaveyaDDhe evaM jAva maMgalAvatimmi dIhaveyaDDhe / jaMbuddIve dIve vijuppabhe vakkhArapavvate nava kUDA pannattA, taMjahA15 siddhe ya vijuNAme, devakurA pamha kaNaga sovatthI / sItodA ya sayajale, harikUDe 9 ceva boddhavve // 141 // jaMbuddIve dIve pamhe dIhaveyaDDhe Nava kUDA pannattA, taMjahAsiddhe pamhe khaMDaga mANI veyaDDa evaM ceva // 142 // jAva salilAvatimmi dIhaveyaDDhe / evaM vappe dIhaveyaDDhe, evaM jAva 20 gaMdhilAvatimmi dIhaveyaDDhe nava kUDA pannattA, taMjahA siddhe gaMdhila khaMDaga, mANI veyaDa punna timisaguhA / / gaMdhilAvati vesamaNe 9, kUDANaM hoti NAmAI // 143 // evaM savvesu dIhaveyaDDhesu do kUDA sarisaNAmagA, sesA te ceva / jaMbumaMdarauttareNaM nelavaMte vAsahare pavvate Nava kUDA pannattA, taMjahA1. kuru ka0 bhAM0 // 2. 'evaM ceva' iti zabdena 'puna timisaguhA / pamhe vesamaNe yA 9 pamhe kUDANa nAmAI // 142 // ' iti pATho'trAnusandheyaH || Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 783 [sU0 689] navamamadhyayanaM navasthAnakam / siddhe nelavaMta videhe, sItA kittI ta nArikaMtA ta / avaravidehe rammagakUDe, uvadaMsaNe 9 ceva // 144 // jaMbumaMdarauttareNaM eravate dIhavetaDDhe nava kUDA pannattA, taMjahAsiddheravae khaMDaga, mANI veyaTTa puNNa timisaguhA / eravate vesamaNe 9, eravate kUDaNAmAI // 145 / / TI0] prAyazcittaM ca bharatAdikSetreSveveti tadgatavastuvizeSapratipAdanAya jaMbUdIvetyAdi eravae kUDanAmAI ityetadantaM sUtraprapaJcamAha, sugamazcAyam, navaraM bharatagrahaNaM vijayAdivyavacchedArtham, dIrghagrahaNaM vartulavaitADhyavyavacchedArthamiti / siddhe gAhA, tatra siddhAyatanayuktaM siddhakUTaM sakrozayojanaSaTkocchrayametAvadeva mUle vistIrNam etadoparivistAraM krozAyAmenArddhakrozaviSkambheNa dezonakrozoccenAparadigdvAravarja- 10 paJcadhanu:zatocchayatadarddhaviSkambhadvAratrayopetena jinapratimASTottarazatAnvitena siddhAyatanena vibhUSitoparitanabhAgamiti, tacca vaitADhye pUrvasyAM dizi, zeSANi tu krameNa paratastasmAdeveti, bharatadevaprAsAdAvataMsakopalakSitaM bharatakUTam, khaMDaga tti khaNDaprapAtA nAma vaitADhyaguhA yayA cakravartI anAryakSetrAt svakSetramAgacchati tadadhiSThAyakadevasambandhitvAt khaNDaprapAtakUTamucyate, mANIti mANibhadrAbhidhAnadevAvA- 15 satvAnmANibhadrakUTam, veyaTTa tti vaitADhyagirinAthadevanivAsAd vaitADhyakUTamiti, punna tti pUrNabhadrAbhidhAnadevanivAsAt pUrNabhadrakUTam, timisaguhA nAma guhA yayA svakSetrAccakravartI cilAtakSetre yAti tadadhiSThAyakadevAvAsAt timisaguhAkUTamiti, bharahe tti tathaiva, vaizramaNalokapAlAvAsatvAdvaizramaNakUTamiti / siddhe gAhA, siddhe tti siddhAyatanakUTam, tathA niSadhaparvatAdhiSThAtRdevanivAsopetaM 20 niSadhakUTam, harivarSasya kSetravizeSasyAdhiSThAtRdevena svIkRtaM harivarSakUTam, evaM videhakUTamapi, hIdevInivAso hIkUTam, evaM dhRtikUTam, zItodA nadI, taddevInivAsa: zItodAkUTam, aparavidehakUTaM videhakUTavaditi, rucakazcakravAlaparvataH tadadhiSThAtRdevanivAso rucakakUTamiti / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre naMdaNe tti nandanavanaM mairau prathamamekhalAyAm, tatra nava kUTAni, naMdaNa gAhA, tatra nandanavane pUrvAdidikSu catvAri siddhAyatanAni, vidikSu catuzcatuHpuSkariNIparivRtAzcatvAraH prAsAdAvataMsakAH, tatra pUrvasmAt siddhAyatanAduttarata uttarapUrvasthaprAsAdAddakSiNato nandanakUTam, tatra devI meghaGkarA 1, tathA pUrvasiddhAyatanAdeva dakSiNato 5 dakSiNapUrvaprAsAdAduttarato mandarakUTam, tatra meghavatI devI, anena krameNa zeSANyapi yAvadaSTamam, devyastu niSadhakUTe sumeghA, haimavatakUTe meghamAlinI, rajatakUTe suvacchA, rucakakUTe vacchamitrA, sAgaracitrakUTe vairasenA, vairakUTe balAhaketi, balakUTaM meroruttarapUrvasyAM nandanavane tatra balo deva iti / mAlavaMte ityAdi, siddhe gAhA, mAlyavAn pUrvottaro gajadantaparvataH, tatra 10 siddhAyatanakUTaM meroruttarapUrvataH, evaM zeSANyapi, navaraM siddhakUTe bhogA devI, rajatakUTe bhogamAlinI devI, zeSeSu svasamAnanAmAno devAH, harisahakUTaM tu nIlavatparvatasya nIlavatkUTAd dakSiNataH sahasrapramANaM vidyutprabhavartti, harikUTaM nandanavanavartti balakUTaM ca, zeSANi tu prAyaH paJcayojanazatikAnIti, evaM kacchAdivijayavaitADhyakUTAnyapi vyAkhyAtAnusAreNa jJeyAni, navaram evaM jAva pukkhalAvaimmItyAdau 15 yAvatkaraNAnmahAkaccha- kacchAvatI - Avartta-naGgalAvartta puSkaleSu sukacchavad vaitADhyeSu siddhakUTAdIni nava nava kUTAni vAcyAni, navaraM dvitIyASTamasthAne'dhikRtavijayanAma vAcyamiti / evaM vacche tti zItAyA dakSiNe samudrAsanne, evaM jAva maMgalAvaimmItyatra yAvatkaraNAt suvaccha-mahAvaccha-vacchAvatI-ramya - ramyaka - ramaNIyeSu prAgiva kUTanavakaM dRzyamiti / vidyutprabho devakurupazcimagajadantakaH, tatra nava kUTAni pUrvavat, navaraM dikkumAryau 20 vArisenA-balAhakAbhidhAne krameNa kanakakUTa - svastikakUTayoriti / pamhe tti zItodAyA dakSiNena vidyutprabhAbhidhAnagajadantakapratyAsannavijaye, jAva salilAvaimmItyatra yAvatkaraNAt supakSma-mahApakSma- pakSmAvatI - zaGkha- nalina- kumudeSu prAgiva nava nava kUTAni vAcyAni / evamityuktAbhilApena vappe tti zItodAyA uttareNa samudrapratyAsanne vijaye, jAva gaMdhilAvaimmItyatra yAvatkaraNAt suvapra - mahAvapra-vaprAvatI- valgu-suvalgu1. meroH pAsaM0 je2 // 2. pUrvAdiSu je1 khaM0 // 3 yAvat mahAkacchA- kacchAvatI je1 // 4. maMgalA pA0 || 784 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 690-691] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 785 gandhileSu nava nava kUTAni prAgiva dRzyAnIti / evaM savvesu ityAdinA kUTAnAM sAmAnya lakSaNamuktamiti, vizeSArthinA tu jambUdvIpaprajJaptirnirUpaNIyA, evaM nIlavatkUTAni airavatakUTAni ca vyAkhyeyAnIti / [sU0 690] pAse NaM arahA purisAdANie vajarisabhaNArAtasaMghayaNe samacauraMsasaMThANasaMThite nava rayaNIo uTuMuccatteNaM hotthA / [sU0 691] samaNassa bhagavato mahAvIrassa titthammi NavahiM jIvehiM titthagaraNAmagotte kamme Nivattite, taMjahA-seNiteNaM, supAseNaM, udAtiNA, poTTileNaM aNagAreNaM, daDhAuNA, saMkheNaM, satateNaM, sulasAte sAviyAte, revatIte / [TI0] iyaM kUTavaktavyatA tIrthakarairukteti prakRtAvatAriNIM jinavaktavyatAmAha- 10 pAsetyAdi sUtradvayaM kaNThyam, navaraM titthagaranAma tti tIrthakaratvanibandhanaM nAma tIrthakaranAma tacca gotraM ca karmavizeSa evetyekavadbhAvAt tIrthakaranAmagotramiti, athavA tIrthakaranAmeti gotram abhidhAnaM yasya tattIrthakaranAmagotramiti / zreNiko rAjA prasiddhastena 1 / evaM supArtho bhagavato varddhamAnasya pitRvyaH 2 / udAyI koNikaputraH, ya: koNike'pakrAnte pATaliputraM nagaraM nyavIvizat yazca svabhavanasya 15 viviktadeze parvadineSvAhUya saMvignagItArthasadguruM tatparyupAsanAparAyaNaH paramasaMvegarasaprakarSamanusaran sAmAyika-pauSadhAdikaM suzramaNopAsakaprAyogyamanuSThAnamanutiSThate, ekadA ca nizi dezanirdhATitaripurAjaputreNa dvAdazavArSikadravyasAdhunA kRtapauSadhopavAsa: sukhaprasuptaH kaGkAya:kartikAkaNThakarttanena vinAzita iti 3 / poTilo'nagAro'nuttaropapAtikAGge'dhIto hastinAgapuravAsI bhadrAbhidhAna- 20 sArthavAhItanayo dvAtriMzadbhAryAtyAgI mahAvIraziSyo mAsikyA saMlekhanayA sarvArthasiddhopapanna: mahAvidehAt siddhigAmI, ayaM tviha bharatakSetrAt siddhigAmI gadita iti tato'yamanya: sambhAvyata iti 4, dRDhAyupratIta: 5 / 1. puna: pamhAdivijayeSu SoDazasvatidizati evaM savvesu iti pATho'tra je2 madhye eva vartate // 2. sU0 4 / 103 / 1-6 / / 3. 'nAme tti je1 khaM0 pA0 / / 4. rUMstatpa pA0 / rustatpa je2 // 5. nirdhArita je1 khaM0 pA0 / (nirita?) // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 786 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre zaGkha-zatako zrAvastIzrAvako, yayorIdRzI vaktavyatA- kila zrAvastyAM koSThake caitye bhagavAnekadA viharati sma, zaGkhAdizramaNopAsakAzcAgataM bhagavantaM vijJAya vanditumAgatAH, tato nivartamAnAMstAn zaGkhaH khalvAkhyAti sma- yathA bho devAnAMpriyAH! vipulamazanAdyupaskArayata tatastat paribhuJjAnA: pAkSikaM parva kurvANA vihariSyAmaH, 5 tataste tat pratipedire, punaH zaGkho'cintayat- na zreyo me'zanAdi bhuJjAnasya pAkSikapauSadhaM pratijAgrato vihartum, zreyastu me pauSadhazAlAyAM pauSadhikasya muktAbharaNazastrAde: zAntaveSasya vihartum, atha svagRhe gatvA utpalAbhidhAnasvabhAryAyA vArtA nivedya pauSadhazAlAyAM pauSadhamakArSIt, itazca te'zanAdyupaskArayAMcakruH ekatra ca samaveyuH, zaGkha pratIkSamANAstasthuH, tato'nAgacchati zo puSkalI nAma zramaNopAsaka: 10 zataka ityaparanAmA zaGkhasyAkAraNArthaM tadgRhaM jagAma, Agatasya cotpalA zrAvakocitapratipattiM cakAra, tata: pauSadhazAlAyAM sa viveza, IryApaithikI praticakrAma, zaGkhamabhyuvAca yadutopaskRtaM tadazanAdi tad gacchAma: zrAvakasamavAyam, bhujmahe tadazanAdi, pratijAgRma: pAkSikapauSadham, tata uvAca zaGkha:- ahaM hi pauSadhiko nAgamiSyAmIti, tata: puSkalI gatvA zrAvakANAM tat niviveda, te tu tadanu bubhujire, 15 zaGkhastu prAta: pauSadhamapArayitvaiva pAragatapAdapadmapraNipatanArthaM pratasthau, praNipatya ca tamucitadeze upaviveza, itare'pi bhagavantaM vanditvA dharmaM ca zrutvA zaGkhAntikaM gatvA evamUcuH- suSTha tvaM devAnAMpriya ! asmAn hIlayasi, tatastAna bhagavAna jagAda- mA bho yUyaM zaGkha hIlayata, zaGkho hyahIlanIyaH, yato'yaM priyadharmA dRDhadhA ca, tathA sudRSTijAgarikAM jAgarita ityAdi 6-7 / 20 sulasA rAjagRhe prasenajito rAjJa: sambandhino nAgAbhidhAnasya rathikasya bhAryA babhUva, yasyAzcaritamevamanuzrUyate- kila tayA putrArthaM svapatirindrAdIn namasyannabhihitaH anyAM pariNayeti, sa ca yastava putrastena me prayojanamiti bhaNitvA na tat pratipannavAn, itazca tasyAH zakrAlaye samyaktvaprazaMsAM zrutvA tatparIkSArthaM ko'pi deva: sAdhurUpeNAgatastaM 1. tat nAsti je1 khaM0 // 2. pAsaM0 vinA- pathikAM // 1,2, khaM0 pAmU0 // 3. na gami je1 khN0|| 4. priyadharmA ca dRDhadharmA ca je1 khaM0 // 5. steneha priye prayojana pA0 je2 // 6. tat nAsti je1 khaM0 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 787 [sU0 692] navamamadhyayanaM navasthAnakam / ca vanditvA babhANa kimAgamanaprayojanam ?, devo'vAdIt- tava gRhe lakSapAkaM tailamasti tacca me vaidyenopadiSTamiti taddIyatAm, dadAmItyatigatA gRhamadhye avatArayantyAzca bhinnaM devena tadbhAjanam, evaM dvitIyaM tRtIyaM cetyevamakhedAM dRSTvA tuSTo devo dvAtriMzataM ca guTikA dadau, 'ekaikAM khAdeH' dvAtriMzat te sutA bhaviSyanti, prayojanAntare cAhaM smarttavyaH ityabhidhAya gato'sau, cintitaM cAnayA sarvAbhirapyeka eva me putro bhUyAditi sarvAH 5 pItA:, AhUtA dvAtriMzat putrAH, varddhate sma jaTharamaratizca, tata: kAyotsargamakarot, Agato devo nivedito vyatikaro vihito mahopakAro jAto lakSaNavatputragaNa ityAdi 8 / ___ tathA revatI bhagavata auSadhadAtrI, katham ?, kilaikadA bhagavato meNDhikagrAmanagare viharata: pittajvaro dAhabahulo babhUva lohitavarcazca prAvarttata, cAturvaryaM ca vyAkaroti 10 sma yaduta gozAlakasya tapastejasA dagdhazarIro'nta: SaNmAsasya kAlaM kariSyatIti, tatra ca siMhanAmA munirAtApanAvasAna evamamanyata 'mama dharmAcAryasya bhagavato mahAvIrasya jvararogo rujati, tato hA vadiSyantyanyatIrthikA: yathA chadmastha eva mahAvIro gozAlakatejo'pahata: kAlagataH' iti evambhUtabhAvanAjanitamAnasamahAdu:khakheditazarIro mAlukakacchAbhidhAnaM vijanaM vanamanupravizya kuhukuhetyevaM mahAdhvaninA prArodIt, bhagavAMzca 15 sthaviraistamAkAryoktavAn he siMha ! yattvayA vyakalpi na tadbhAvi, yata ito'haM dezonAni SoDaza varSANi kevaliparyAyaM pUrayiSyAmi, tato gaccha tvaM nagaramadhye, tatra revatyabhidhAnayA gRhapatipatnyA madarthaM dve kUSmANDaphalazarIre upaskRte, na ca tAbhyAM prayojanam, tathA'nyadasti tadgRhe parivAsitaM mArjArAbhidhAnasya vAyornivRttikArakaM kukkuTamAMsakaM bIjapUrakakaTAhamityarthaH, tadAhara, tena na: prayojanamityevamukto'sau tathaiva kRtavAn, revatI ca 20 sabahumAnaM kRtArthamAtmAnaM manyamAnA yathAyAcitaM tatpAtre prakSiptavatI, tenApyAnIya tadbhagavato haste nisRSTam, bhagavatApi vItarAgatayaivodarakoSThe nikSiptam, tatastatkSaNameva kSINo rogo jAta:, jAtAnando yativargo mudito nikhilo devAdiloka iti 9 / [sU0 692] esa NaM ajjo ! kaNhe vAsudeve, rAme baladeve, udaye peDhAlaputte, puTTile, satate gAhAvatI, dArute nitaMThe, saccatI nitaMThIputte, sAvitabuddhe aMbaDe 25 1. ca nAsti je1 khaM0 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre parivvAyate, ajA vi NaM supAsA pAsAvaccijA AgamessAte ussappiNIte cAujjAmaM dhammaM panavatittA sijjhihiMti jAva aMtaM kAhiti / [TI0] anantaraM ye tIrthakarA bhaviSyanti te prakRtAdhyayanAnupAtenoktA adhunA tu ye jIvA: setsyanti tathaiva tAnAha- esa NamityAdi, tatra eSa iti vAsudevAnAM madhye 5 pazcimo'nantarakAlAtikrAnta iti ajjo tti AmantraNavacanaM bhagavAn mahAvIraH kila sAdhUnAmantrayati- he AryAH ! udaye peDhAlaputte tti sUtrakRtadvitIyazrutaskandhe nAlandIyAdhyayanAbhihita:, tadyathA udakanAmA'nagAra: peDhAlaputra: pArzvajinaziSyaH, yo'sau rAjagRhanagarabAhirikAyA nAlandAbhidhAnAyA: uttarapUrvasyAM dizi hastidvIpavanakhaNDe vyavasthitaH, tadekadezasthaM gautamaM saMzayavizeSamApRcchaya 10 vicchinnasaMzaya: san cAturyAmadharmaM vihAya paJcayAmaM dharmaM pratipede iti / poTTila zatakAvanantaroktAveva / dAruko'nagAro vAsudevasya putro bhagavato'riSTaneminAthasya ziSyo'nuttaropapAtikoktacarita iti / ___ tathA satyakirnirgranthIputro yasyedRzI vaktavyatA- kila ceTakamahArAjaduhitA sujyeSThAbhidhAnA vairAgyeNa pravrajitA upAzrayasyAntarAtApayati sma, itazca peDhAlo nAma 15 parivrAjako vidyAsiddho vidyA dAtukAmo yogyapuruSaM gaveSayati yadi brahmacAriNyA: putro bhavettata: sunyastA vidyA bhaveyuriti bhAvayaMstAM cAtApayantIM dRSTvA dhUmikAvyAmohaM kRtvA bIjaM nikSiptavAn, garbha: sambhUto dArako jAtaH, nirgranthikAsameto bhagavatsamavasaraNaM gataH, tatra ca kAlasandIpanAmA vidyAdharo vanditvA bhagavantaM papraccha kuto me bhayam ?, svAmI vyAkArSIt- etasmAt satyakeH, tato'sau tatsamIpamupAgatyAvajJayA taM prati 20 babhANa- are ! mAM tvaM mArayiSyasi ?, iti bhaNitvA pAdayo: pAtitaH, tato'nyadA sAdhvIbhyaH sakAzAdapahRtya pitRvidyAdhareNa vidyA: grAhitaH, atha rohiNyA vidyayA paJcasu pUrvabhaveSu mAritaH, SaSThabhave SaNmAsAvazeSAyuSA tenAsau neSTA, iha tu saptame bhave siddhA, tallalATe vivaraM vidhAya taccharIramatigatA, lalATacchidraM ca devatayA tRtIyamakSi kRtam, tena ca svapitA sa ca kAlasandIpo mArita: vidyAdharacakravarttitvaM ca prApi, tato'sau 25 sarvAMstIrthakarAn vanditvA nATyaM copadAbhiramate smeti / 1. catu' je2 // 2. satyakina: je1 khaM0 // 3. prApa je1 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamamadhyayanaM navasthAnakam / [sU0 693] tathA zrAvikAM zramaNopAsikAM sulasAbhidhAnAM buddhaH sarvajJadharme bhAviteyamityavagatavAn zrAvikA vA buddhA jJAtA yena sa zrAvikAbuddhaH aMmaDo aMmaDAbhidhAnaH parivrAjakavidyAdharazramaNopAsakaH, ayaM cArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam- campAyA nagaryA : ambaDo vidyAdharazrAvako mahAvIrasamIpe dharmmamupazrutya rAjagRhaM prasthita:, sa ca gacchan bhagavatA bahusattvopakArAya bhaNita:, yathA-- 5 sulasAzrAvikAyA: kuzalavArtAM kathayeH, sa ca cintayAmAsa puNyavatIyaM yasyAstrilokanAthaH svakIyakuzalavArtAM preSayati, kaH punastasyA guNa iti tAvat samyaktvaM parIkSe, tataH parivrAjakaveSadhAriNA gatvA tena bhaNitA'sau - AyuSmati ! dharmo bhavatyA bhaviSyatItyasmabhyaM bhaktyA bhojanaM dehi, tayA bhaNitam - yebhyo datte bhavatyasau viditA eva, tato'sAvAkAzaviracitatAmarasAsano janaM vismApayate sma, tatastaM jano 10 bhojanena nimantrayAmAsa, sa tu naicchat, lokastaM papraccha - kasya bhagavan ! bhojanena bhAgadheyavattAM mAsakSapaNaparyante saMvarddhayiSyati ?, sa pratibhaNati sma - sulasAyA:, tato lokastasyA varddhanakaM nyavedayat, yathA tava gehe bhikSurayaM bubhukSuH, tayA'bhyadhAyi - kiM pASaNDibhirasmAkamiti, lokastasmai nyavedayat, tenApi vyajJAyi paramasamyagdRSTireSA yA mahAtizayadarzane'pi na dRSTivyAmohamagamaditi, tato lokena sahAsau taddve naiSadhikIM 15 kurvan paJcanamaskAramuccArayan praviveza, sA'pyabhyutthAnAdikAM pratipattimakarot, tenApyasAvupabRMhiteti, yazcaupapAtikopAGge mahAvidehe setsyatItyabhidhIyate so'nya iti sambhAvyate, tathA AryApi AryikA'pi supArzvAbhidhAnA pArzvApatyIyA pArzvanAthaziSyaziSyA / catvAro yAmA mahAvratAni yatra sa caturyAmastaM prajJApya setsyanti 5, eteSu ca madhyamatIrthakaratvenotpatsyante kecit kecittu kevalitvena, 20 bhavasiddhio u bhayavaM sijjhissai kaNhatitthammI [ ]ti vacanAditi bhAva:, zeSaM spssttm| [sU0 693] esa NaM ajjo ! seNie rAyA bhiMbhisAre kAlamAse kAlaM kiccA imIse rataNappabhAte puDhavIte sImaMtate narae caurAsItivAsasahassaTThitIyaMsi nirayaMsi neraiesu NeraiyattAe uvavajjihiti, se NaM tattha Neraie bhavissati 1. amaDo'maDAbhi je1 khaM0 // 2. 'nakAvaseyaH je1 khaM0 // 789 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre kAle kAlobhAse jAva paramakiNhe vanneNaM, se NaM tattha vedaNaM vedihitI ujjalaM va durahiyA / se NaM tato naratAto uvvaTTettA AgamesAte ussappiNIte iheva jaMbuddIve dIve bharahe vAse veyaDDagiripAyamUle puMDesu jaNavatesu sataduvAre Nagare saMmuissa 5 kulakarassa bhaddAe bhAriyAe kucchiMsi pumattAe paccAyAhitI / tae NaM sA bhaddA bhAriyA navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTTamANa ya rAtiMdiyANaM vItikkaMtANaM sukumAlapANipAtaM ahINapaDipunnapaMceMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNa jAva surUvaM dAragaM payAhitI / jaM rayaNiM ca NaM se dArage payAhitI taM rayaNiM ca NaM sataduvAre Nagare sabbhaMtarabAhirae bhAraggaso ya kuMbhaggaso ta paumavAse 10 ta rayaNavAse ta vAsihiti / tae NaM tassa dAragassa ammApitaro ekkArasame divase vIikkaMte jAva bArasAhe divase ayametArUvaM goNNaM guNanipphaNNaM nAmadhijjaM kAhiMti / jamhA NaM amhamiNaMsi dAragaMsi jAtaMsi samANaMsi sataduvAre nagare sabbhiMtarabAhirae bhAraggaso ya kuMbhaggaso ya paumavAse ya raNavAse ya vAse vuTThe taM hou Namamhamimassa dAragassa nAmadhijaM mahApaume 15 mahApaume, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhijjaM kAhiMti - mahApaumAtI / tae NaM taM mahApamaM dAragaM ammApitaro sAtiregaaTThavAsajAtagaM jANittA mahatA mahatA rAyAbhiseeNaM abhisiMcihiMti / se NaM tattha rAyA bhavissa mahatA himavaMta-mahaMtamalayamaMdara0 rAyavannato jAva rajjaM pasAsemANe viharissati / tate NaM tassa mahApaumassa ranno annadA katAr3a do devA mahiDDiyA jAva 20 mahesakkhA seNAkammaM kAhiMti, taMjahA - punnabhadde ta mANibhadde sataduvAre nagare bahave rAtIsara talavara - mADaMbita koDuMbita - ibbha-seTThiseNAvati-satthavAhappabhitayo annamannaM saddAvehiMti evaM vatissaMti-jamhANaM devAppiyA ! amhaM mahApaumassa ranno do devA mahiDDiyA jAva mahesakkhA seNAkammaM kareMti, taMjahA - punnabhadde ta mANibhadde ya, taM hou NamamhaM devANuppiyA ! 25 mahApaumassa raNNo docce vi nAmadhejje devaseNe devaseNe / tate NaM tassa mahApaumassa raNNo docce vi nAmadhejje bhavissai devaseNAtI devaseNAtI / 790 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 693] navamamadhyayanaM navasthAnakam / tate NaM tassa devaseNassa ranno annattA katAtI setasaMkhatalavimalasannikAse caudaMte hatthirataNe samuppajjihiti / tae NaM se devaseNe rAyA taM setaM saMkhatalavimalasannikAsaM caudaMtaM hatthirataNaM durUDhe samANe sataduvAraM nagaraM majjhaMmajjheNaM abhikkhaNaM abhikkhaNaM atiMjAtihi ya NijjAihi ya / tate NaM sataduvAre gare bahave rAtIsaratalavara jAva annamannaM saddAvehiMti 2, evaM 5 vatissaMti - jamhA NaM devANuppiyA ! amhaM devaseNassa raNNo sete saMkhatalavimalasannikAse caudaMte hatthirataNe samuppanne taM hou NaM amhaM devANuppiyA ! devaseNassa ranno tacce vi nAmadheje vimalavAhaNe vimalavAhaNe, taNaM tassa devaseNassa rano tacce vi NAmadhejje bhavissati vimalavAhaNAtI vimalavAhaNAtI / 7991 tate NaM se vimalavAhaNe rAyA tIsaM vAsAI agAravAsamajjhe vasittA ammApitIhiM devattaM gatehiM gurumahattaratehiM abbhaNunnAte samANe udummi sarate saMbuddhe aNuttare mokkhamagge puNaravi logaMtitehiM jIyakappitehiM devehiM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM urAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassirIyAhiM vaggUhiM abhinaMdijjamANe ya abhitthuvvamANe 15 ya bahiyA subhUmibhAge ujjANe egaM devadsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvayAhiti, tassa NaM bhagavaMtassa sAiregAI duvAlasa vAsAiM niccaM vosakAe ciyattadehe je keI uvasaggA uppajjaMti taMjahA - divvA vA mANusA vA tirikkhajoNiyA vA te uppanne sammaM sahissati khamissati titikkhista ahiyAsissai / tae NaM te bhagavaM iriyAsamie bhAsAsamie jAva guttabaMbhayArI 20 amame akiMcaNe chinnagaMthe niruvaleve kaMsapAtI iva mukkatoe jahA bhAvaNAe jAva suhuhuyAsaNe viva teyasA jalaMte / kaMse saMkhe jIve gagaNe vAte ya sArae salile / pukkharapatte kumme vihage khagge ya bhAruMDe // 146 // 1. 'jjAdi ya NijjAdi ya bhAM0 vinA // 10 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 792 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre kuMjara vasabhe sIhe nagarAyA ceva sAgaramakhobhe / caMde sUre kaNage vasuMdharA ceva suhuyahute // 147 // natthi NaM tassa bhagavaMtassa katthai paDibaMdhe bhavati / se ya paDibaMdhe cauvvihe pannatte, taMjahA-aMDae ti vA poyae ti vA uggahie ti vA paggahie ti 5 vA, jaM NaM jaM NaM disaM icchati taM NaM taM NaM disaM apaDibaddhe sucibhUe lahubhUte aNuppagaMthe saMjameNaM appANaM bhAvemANe viharissai, tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM aNuttareNaM daMsaNeNaM aNuttareNaM caritteNaM evaM AlaeNaM vihAreNaM ajaveNaM] maddaveNaM] lAghaveNaM] khaMtI[e] muttI[e] guttI[e] sacca saMjama-tavaguNa-sucariya-socaviyaphalaparinivvANamaggeNaM appANaM bhAvemANassa 10 jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNaMte aNuttare nivvAghAe jAva kevalavaraNANadaMsaNe samuppajihiti, tae NaM se bhagavaM arahA jiNe bhavissati, kevalI savvannU savvadarisI sadevamaNuyAsurassa logassa pariyAgaM jANai pAsai, savvaloe savvajIvANaM AgatiM gatiM ThitiM cayaNaM uvavAyaM takaM maNo mANasiyaM bhuttaM kaDaM paDiseviyaM AvIkammaM rahokammaM, arahA arahassabhAgI taM taM kAlaM 15 maNasavayasakAie joge vaTTamANANaM savvaloe savvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe viharissai / tae NaM se bhagavaM teNaM aNuttareNaM kevalavaranANadaMsaNeNaM sadevamaNuyAsuralogaM abhisameccA samaNANaM niggaMthANaM paMca mahavvatAI sabhAvaNAI chacca jIvanikAe dhammaM desemANe viharissati / / se jahANAmate ajo ! mate samaNANaM niggaMthANaM ege AraMbhaTThANe paNNatte, 20 evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM niggaMthANaM egaM AraMbhaTThANaM pnnnnvehiti| se jahANAmate ajo mate samaNANaM niggaMthANaM duvidhe baMdhaNe pannatte, taMjahApejjabaMdhaNe ta dosabaMdhaNe ta, evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM duvidhaM baMdhaNaM panavehitI, taMjahA-pejabaMdhaNaM ca dosabaMdhaNaM ca / / se jahAnAmate ajjo mae samaNANaM niggaMthANaM tao daMDA pannattA, taMjahA25 maNodaMDe 3, evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM niggaMthANaM tato daMDe paNNavehiti, taMjahA-maNodaMDaM 3 / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamamadhyayanaM navasthAnakam / 793 . [sU0 693] se jahANAmate evameteNamabhilAveNaM cattAri kasAyA pannattA, taMjahAkohakasAe 4 / paMca kAmaguNA pannattA, taMjahA-saddA 5 / chajjIvanikAtA pannattA, taMjahA-puDhavikAiyA jAva tasakAiyA, evAmeva jAva tasakAiyA / se jahANAmate A[jo mae samaNANaM niggaMthANaM] satta bhayaTThANA pannattA, taMjahA-evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM niggaMthANaM satta bhayaTThANe 5 panavehitI, evamaTTha bhayaTThANe, Nava baMbhaceraguttIo, dasavidhe samaNadhamme evaM jAva tettIsamAsAtaNAu tti / se jadhAnAmate ajo ! mate samaNANaM niggaMthANaM naggabhAve muMDabhAve aNhANate adaMtavaNate acchattae aNuvAhaNate bhUmisejA phalagasejA kaTTasejjA kesaloe baMbhaceravAse paragharapavese laddhAvaladdhavittIo paNNattAo, evAmeva 10 mahApaume vi arahA samaNANaM niggaMthANaM NaggabhAvaM jAva laddhAvaladdhavittI pnnnnvehitii| se jahANAmae ajo ! mae samaNANaM niggaMthANaM AdhAkammie ti vA uddesite ti vA mIsajAe ti vA ajjhoyarae ti vA pUtie [ti vA] kIte [ti vA] pAmicce [ti vA] accheje [ti vA] aNisaTTe [ti vA] abhihaDe 15 ti vA kaMtArabhatte ti vA dubbhikkhabhatte ti vA gilANabhatte ti vA vaddalitAbhatte ti vA pAhaNagabhatte ti vA mUlabhoyaNe ti vA kaMdabhoyaNe ti vA phalabhoyaNe ti vA bIyabhoyaNe ti vA hariyabhoyaNe ti vA paDisiddhe, evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM niggaMthANaM AdhAkammitaM vA jAva haritabhoyaNaM vA paDisedhissati / 20 ___ se jahANAmate ajo ! mae samaNANaM paMcamahavvatite sapaDikkamaNe acelate dhamme paNNatte, evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM paMcamahavvatitaM jAva acelagaM dhammaM paNNavehitI / se jadhANAmate ajo ! mae sama[NANaM NiggaMthANaM] paMcANuvvatite sattasikkhAvatite duvAlasavidhe sAvagadhamme paNNatte, evAmeva mahApaume vi 25 arahA paMcANuvvatitaM jAva sAvagadhammaM paNNavessati / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 794 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ___ se jadhAnAmae aja ! mae samaNANaM niggaMthANaM sejjAtarapiMDe ti vA rAyapiMDe ti vA paDisiddhe, evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM niggaMthANaM sejjAtarapiMDe ti vA rAyapiMDe ti vA paDisedhissati / se jadhANAmate ajo ! mama Nava gaNA egArasa gaNadharA, evAmeva 5 mahApaumassa vi arahato Nava gaNA egArasa gaNadharA bhavissaMti / se jahANAmate ajo ! ahaM tIsaM vAsAI agAravAsamajjhe vasittA muMDe bhavittA jAva pavvatite duvAlasa saMvaccharAI terasa pakkhA chaumatthapariyAgaM pAuNittA terasahiM pakkhehiM UNagAiM tIsaM vAsAiM kevalipariyAgaM pAuNittA bAyAlIsaM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA bAvattari vAsAiM savvAuyaM 10 pAlaittA sijjhissaM jAva dukkhANamaMtaM karessaM, evAmeva mahApaume vi arahA tIsaM vAsAI agAra jAva pavvahitI, duvAlasa saMvaccharAI jAva bAvattariM vAsAiM savvAuyaM pAlaittA sijjhihitI jAva savvadukkhANamaMtaM kAhitI jassIlasamAyAro, arahA titthaMkaro mahAvIro / tassIlasamAyAro, hoti u arahA mahApaumo // 148 // 15 [TI0] anantarasUtroktasya zreNikasya tIrthakaratvAbhidhAnAyAha- esa NamityAdi jassIlasamAyAro ityAdigAthAparyantaM sUtram, sugamaM caitat, navaram eSa: anantarokta AryA iti zramaNAmantraNam, bhiMbhi tti DhakkA, sA sAro yasya sa tathA, kila tena kumAratve pradIpanake jayaDhakkA gehAnniSkAzitA tata: pitrA bhiMbhisAra ukta iti, sImantake narakendrake prathamaprastaTavartini caturazItivarSasahasrasthitiSu nArakeSu madhye 20 nArakatvenotpatsyate kAla: svarUpeNa, kAlAvabhAsaH kAla evAvabhAsate pazyatAm, yAvatkaraNAt gaMbhIralomaharise, gambhIro mahAn lomaharSo bhayavikAro yasya sa tathA, bhImo vikarAlaH, uttAsaNao udvegajanakaH, paramakiNhe vanneNaM ti pratItam, sa ca tatra narake vedanAM vedayiSyati, ujjvalAM vipakSasya lezenApyakalaGkitAM yAvatkaraNAt trINi manovAkkAyabalAni uparimadhyamAdhastanakAyavibhAgAn vA tulayati jayatIti tritulA, 25 tAm, kvacidvipulAmiti pAThaH, tatra vipulA zarIravyApinI, tAm, tathA pragADhAM Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamamadhyayanaM navasthAnakam / [sU0 693] " prakarSavatIm, kaTukAM kaTukarasotpAditAM karkazAM karkazasparzasampAditAm, athavA kaTukadravyamiva kaTukAmaniSTAm, evaM karkazAmapi caNDAM vegavatIM jhaTityeva mUrcchatpAdikAm, vedanA hi dvividhA - sukhA duHkhA ceti, sukhAvyavacchedArthaM duHkhAmityAha, durgAM parvatAdidurgamiva kathamapi laGghayitumazakyAm, divyAM devanirmitAm, kiM bahunA ? duradhisahAM soDhumazakyAmiti / ihaiva jambUdvIpe, nAsaGkhyeyatame, pumattAe tti puMstayA paccAyAhi tti pratyAjaniSyate, bahupaDipunnANaM ti atiparipUrNAnAmarddhamaSTamaM yeSu tAnyarddhASTamAni teSu rAtrindiveSu ahorAtreSu vyatikrAnteSu, iha SaSThI saptamyarthe, sukumArau komalau pANI ca pAdau ca yasya sa sukumArapANipAdaH, tam, pratipUrNAni svakIyasvakIyapramANataH pratipuNyAni vA pavitrANi paJca indriyANi karaNAni yasmiMstattathA, ahIna - 10 maGgopAGgapramANataH pratipUrNapaJcendriyaM pratipuNyapaJcendriyaM vA zarIraM yasya so'hInapratipUrNapaJcendriyazarIraH ahInapratipuNyapaJcendriyazarIro vA, tam, tathA lakSaNaM puruSalakSaNaM zAstrAbhihitam asthiSvarthAH sukhaM mAMse [ ] ityAdi, mAnonmAnAdikaM vA, vyaJjanaM maSa - tilakAdi, guNAH saubhAgyAdaya:, athavA lakSaNa-vyaJjanayorye guNAstairupeto lakSaNavyaJjanaguNopetaH, uvaveo tti tu prAkRtatvAdvarNAgamataH, athavA 15 upa apeta iti sthite zakandhvAdidarzanAdakAralopa ityupapeta iti lakSaNavyaJjanaguNopetaH, tam, lakSaNa-vyaJjanasvarUpamidamuktam mAmmANapamANAdi lakkhaNaM vaMjaNaM tu masamAI / sahajaM va lakkhaNaM vaMjaNaM tu pacchA samuppannaM // [ ti / lakSaNamevAdhikRtya vizeSaNAntaramAha- mANummANetyAdi, tatra mAnaM 20 jaladroNapramANatA, sA hyevam - jalabhRte kuNDe pramAtavyapuruSa upavezyate, tato yajjalaM kuNDAnnirgacchati tadyadi droNapramANaM bhavati tadA sa puruSa : mAnopapanna ityucyate, unmAnaM tulAropitasyArddhabhArapramANatA, pramANam AtmAGgulenASTottarazatAGgulocchrayatA, uktaM cajaladoNa 1 maddhabhAraM 2 samuhAI samussio va jo nava u 3 / ti / mANummANapamANaM tivihaM khalu lakkhaNaM eyaM // [ 1. degyAhi iti je1 khaM0 // 2. "zakandhvAdiSu pararUpaM vAcyam" - pA0 vArtike pA0 si0 79 || 1 | 1 | 64 // 795 5 25 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 796 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tatazca mAnonmAnapramANaiH pratipUrNAni suSTha jAtAni sarvANyaGgAni zira:prabhRtIni yasmiMstat tathAvidhaM sundaramaGgaM zarIraM yasya sa tathA, taM mAnonmAnapramANapratipUrNasujAtasarvAGgasundarAGgam, tathA zazivat saumyAkAraM kAntaM kamanIyaM priyaM premAvahaM darzanaM yasya sa zazisaumyAkArakAntapriyadarzanaH, tam, ata eva 5 surUpamiti dArakaM prajaniSyati bhadreti sambandhaH / jaM rayaNiM ca tti yasyAM ca rajanyAM taM rayaNiM ca tti tasyAM rajanyAM punariti, arddharAtra eva ca tIrthakarotpattiriti rajanIgrahaNam / se dArae payAhii tti sa dArakaH prajaniSyate utpatsyata iti, sabhiMtarabAhirae tti sahAbhyantareNa bAhyakena ca nagarabhAgena yannagaraM tatra, sarvanagara ityarthaH, viMzatyA palazatairbhAro bhavati athavA puruSotkSepaNIyo bhAro bhAraka iti yaH 10 prasiddhaH, agraM parimANam, tato bhAra evAgraM bhArAgram, tena bhArAgreNa bhArAgrazo bhAraparimANataH, evaM kumbhAgrazaH, navaraM kumbha ADhakaSaSTyAdipramANa:, padmavarSazca ratnavarSazca varSiSyati bhaviSyatItyarthaH, jAva tti karaNAt nivvatte asuijAyakammakaraNe saMpatte tti dRzyam, tatra nirvRtte nirvartita ityarthaH, pAThAntarata: nivatte vA nivRtte uparate azucInAm amedhyAnAM jAtakarmaNAM prasavavyApArANAM karaNe vidhAne, samprApte 15 Agate bArasAhadivase tti dvAdazAnAM pUraNo dvAdaza: sa evAkhyA yasya sa dvAdazAkhya: sa cAsau divasazceti vigrahaH, athavA dvAdazaM ca tadahazca dvAdazAhastannAmako divaso dvAdazAhadivasa iti, ayaM ti idaM vakSyamANatayA pratyakSAsannam eyArUvaM ti etadeva rUpaM svabhAvo yasya na mAtrayApi prakArAntarApannamityarthaH, kiM tat ? nAmadheyaM prazastaM nAma, kiMvidham ? gauNaM na pAribhASikam, gauNamityamukhyamapi syAdityAha20 guNanipphannaM ti guNAnAzritya padmavarSAdIn niSpannaM guNaniSpannamityakSaraghaTanA, mahApaume mahApaume tti tatpitro: paryAlocanAbhilApAnukaraNam / tae NaM ti paryAlocanAnantaraM mahApauma iti mahApadma ityevaMrUpam / / sAiregaTThavAsajAyagaM ti sAtirekANi sAdhikAnyaSTau varSANi jAtAni yasya sa tathA, tam / rAyavannao tti rAjavarNako vaktavyaH, sa cAyam- mahayA himavaMta25 mahaMtamalaya-maMdara-mahiMdasAre mahatA guNasamUhenAntarbhUtabhAvapratyayatvAdvA mahattayA 1. sarvatra nagara pA0 je2 // 2. pramANaM pA0 je2 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamamadhyayanaM navasthAnakam / [sU0 693] himavAMzca varSadharaparvataH, mahAMzcAsau malayazca vindhya iti cUrNikAraH, mahAmalayaH sa ca mandarazca meruH, mahendrazca zakrAdiH, te iva sAraH pradhAno yaH sa tathA / acchaMtavisuddhadIharAyakulavaMsappasUe, atyantavizuddhaH sarvathA nirdoSaH dIrghazca puruSaparamparApekSayA yo rAjJAM bhUpAlAnAM kulalakSaNo vaMzaH santAnastatra prasUto jAto yaH sa tathA / niraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMguvaMge nairantaryeNa rAjalakSaNai: 5 cakra-svastikAdibhirvirAjitAnyaGgAni ziraH prabhRtInyupAGgAni ca aGgulyAdIni yasya sa tathA / bahujaNabahumANapUr3ae savvaguNasamiddhe khattie mudie tti pratItam / muddhAbhisit pitR-pitAmahAdibhirmUrddhanyabhiSikto yaH sa tathA / mAupiusujAe suputro vinItatvAdinetyarthaH, dayappatte dayAprApto dayAkArItyarthaH, sImaMkare maryAdAkArI, sImaMdhare maryAdAM pUrvapuruSakRtAM dhArayati nAtmanApi lopayati yaH sa tathA, khemaMkare nopadravakArI, 10 khemaMdhare kSemaM dhArayatyanyakRtamiti yaH sa tathA, mANussiMde, jaNavayapiyA lokapitA vatsalatvAt, jaNavayapurohie janapadasya purodhAH purohitaH, zAntikArItyarthaH, setukare setuM mArgamApadgatAnAM nistaraNopAyaM karoti yaH sa tathA, ketukare cihnakaraH adbhutakAritvAditi / narapavare narai: pravaraH narA vA pravarA yasya sa tathA purisavare puruSapradhAna:, purisasIhe zauryAdyadhikatayA, purisaAsIvise zApasamarthatvAt, 15 purisapuMDarIe pUjyatvAt sevyatvAcca, purisavaragaMdhahatthI zeSarAjagajavijayitvAt, aDDhe dhanezvaratvAt, ditte darpavattvAt, vitte prasiddhatvAt, vitthinnavipulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAnne pUrvavat, bahudhaNabahujAyarUvarayae, AogapaogasaMpautte, AyogaprayogA dravyArjanopAyavizeSAH samprayuktAH pravarttitA yena sa tathA, vicchaDDiyapaurabhattapANe, bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUe, 20 paDipunnajaMta- kosa- koTThAgArA - ''yuhAgAre, yantrANi jalayantrAdIni, koza: zrIgRham, koSThAgAraM dhAnyAgAram, AyudhAgAraM praharaNakozaH, balavaM hastyAdisainyayuktaH, dubbalapaccAmitte abalaprAtivezikarAjaH / ohayakaMTayaM nihayakaMTayaM maliyakaMTayaM uddhiyakaMTayaM akaMTayaM evaM ohayasattu 5, upahatA rAjyApahArAt nihatA mAraNAt malitA mAnabhaJjanAduddhRtA dezaniSkAzanAt kaNTakA dAyAdA yatra rAjye tattathA, ata 25 797 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 798 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre evA'kaNTakam, evaM zatravo'pi, navaraM zatravastebhyo'nye, parAiyasattuM vijayavattvAditi, vavagayadubbhikkhaM mAribhayavippamukkaM khemaM sivaM subhikkhaM pasannaDiMba-Damaram, DimbAni vighnA DamarANi kumArAdivyutthAnAdIni, rajaM pasAsemANe tti pAlayan viharissai tti| 5 do devA mahiDDiyA ityatra yAvatkaraNAt mahajjuiyA mahANubhAgA mahAyasA mahAbaleti dRzyam, seNAkammaM ti senAyAH sainyasya karma vyApAra: zatrusAdhanalakSaNa: senAviSayaM vA karma itikartavyatAlakSaNaM senAkarma, pUrNabhadrazca dakSiNayakSanikAyendraH mANibhadrazca uttarayakSanikAyendraH / bahave rAIsaretyAdi, rAjA mahAmANDalikaH, Izvaro yuvarAjo mANDaliko'mAtyo vA, anye tu vyAcakSate- aNimAdyaSTavidhaizvaryayukta Izvara 10 iti, talavara: parituSTanarapatipradattapaTTabandhabhUSitaH, mADambikaH chinnamaDambAdhipaH, kauTumbikaH katipayakuTumbaprabhuH, ibhya: arthavAn, sa ca kila yadIyapuJjIkRtadravyarAzyantarito hastyapi nopalabhyata ityetAvatA'rtheneti bhAvaH, zreSThI zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTabhUSitottamAGga: purajyeSTho vaNik, senApati: nRpatinirUpito hastyazva -ratha-padAtisamudAyalakSaNAyA: senAyA: prabhurityarthaH, sArthavAhakaH sArthanAyakaH, 15 eteSAM dvandvaH, tatazca rAjAdayaH prabhRti: AdiryeSAM te tathA / devaseNe tti devAveva senA yasya devAdhiSThitA vA senA yasya sa devasena iti, devaseNAtIti devasena ityevNruupm| setetyAdi, zreyAn atiprazasya: zveto vA, kIdRgityAha- zaGkhatalena kamburUpeNa vimalena paGkAdirahitena sannikAzaH saGkAzaH sadRzo ya: sa zaGkhatala vimalasannikAzaH, durUDhe tti ArUDha: samANe tti san atiyAsyati pravekSyati 20 niryAsyati nirgamiSyatIti, kvacidvarttamAnanirdezo dRzyate sa ca tatkAlApekSa iti, evaM sarvatra / gurumayaharaehiM ti gurvo: mAtApitrormahattarA: pUjyA: athavA gauravArhatvena guravo 1. mahaDDiyA je1 // 2. tti je1 khaM0 pAmU0 // 3. pUrNabhadrazca kiMnaranikAyendraH mANibhadrazca kiMpuruSanikAyendraH je1 / / 4. maMDalikaH Izvaro yuvarAjo mANDaliko je1 khaM0 / 'maMDalikaH Izvaro yuvarAjo maMDaliko pA0 je2 / dRzyatAM sU0 158 TIkA / anuyogadvAra0 sU0 20 TIkA // 5. anye ca vyA0 pA0 je 2 / ddazyatAm anuyogadvAra0 sU0 20 cUrNiH / / 6 degseNo je1 khaM0 // 7. saMkAza: nAsti je1 paamuu0|| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 693] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 799 mahattarAzca vayasA vRddhatvAdye te gurumahattarA: / puNaravi tti mahattarAbhyanujJAnAnantaraM lokAnte lokAgralakSaNe siddhasthAne bhavA laukAntikAH, bhAvini bhUtavadupacAranyAyena caivaM vyapadezaH, anyathA te kRSNarAjImadhyavAsinaH, lokAntabhAvitvaM ca teSAmanantarabhava eva siddhigamanAditi / jItakalpa: Acaritakalpo jinapratibodhanalakSaNo vidyate yeSAM te jItakalpikA:, Acaritameva teSAmidam, na tu taistIrthakaraH pratibodhyate, 5 svayaMbuddhatvAdbhagavata iti / tAhiM ti tAbhirvivakSitAbhi: vaggUhiM ti vAgbhiryakAbhirAnanda utpadyata iti bhAvaH, iSTAbhiH iSyante sma yA:, kAntAbhiH kamanIyAbhiH, priyAbhiH premotpAdikAbhiH, virUpA api kAraNavazAt priyA bhavantItyata ucyate- manojJAbhiH zubhasvarUpAbhiH, manojJA api zabdato'rthato na hRdayaGgamA bhavantItyAha- maNAmAhiM ti mana: amanti gacchanti yAstA: tathA, tAbhiH, udAreNa udAttena svareNa prayuktatvAdarthena 10 vA yuktatvAdudArAbhiH, kalyam Arogyam aNanti zabdayantIti kalyANA:, tAbhiH, zivasya upadravAbhAvasya sUcakatvAcchivAbhiH, dhanaM labhante dhane vA sAdhvyo dhanyAH, tAbhiH, maGgale duritakSaye sAdhvyo maGgalyAH, tAbhiH, saha zriyA vacanArthazobhayA yAstAH sazrIkAH, tAbhiH, vAgbhiriti sambandhitam, abhinandyamAna: samullAsyamAna:, bahiya tti nagarAd bahistAditi / ito vAcanAntaramanusRtya likhyate- sAiregAI ti arddhasaptamairmAsaiAdaza varSANi yAvat vyutsRSTe kAye parikarmavarjanataH, tyakte dehe parISahAdisahanataH, tathA sakSyati utpatsyamAneSUpasargeSu bhayAbhAvataH, kSamiSyatyutpanneSu krodhAbhAvata:, titikSiSyati dainyAbhAvata:, adhyAsiSyate avicalatayeti, jAva gutte tti karaNAdidaM dRzyamesaNAsamie, AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie bhANDamAtrAyA AdAne nikSepe ca 20 samita ityarthaH, uccAra-pAsavaNa-khela-siMghANa-jallapAriTThAvaNiyAsamie, khelo niSThIvanam, siMghANo nAsikAzleSmA, jallo mala:, maNagutte vaigutte kAyagutte, gutte guptatvAd triguptAtmetyarthaH, guttidie svaviSayeSu rAgAdinendriyANAmapravRtteH, guttabaMbhacArI guptaM navabhirbrahmacaryaguptibhI rakSitaM brahma maithunaviramaNaM caratIti vigrahaH, tathA amame avidyamAna mame'tyabhilApo niranuSaGgatvAt, akiMcaNe nAsti kiJcanaM dravyaM yasya sa 25 1. lokA' pA0 je2 // 2. gutte tti gupta' je1 // 3. kiMcaNaM pA0 je2 / . 15 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 800 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tathA, chinnagaMthe chinno grantho dhana-dhAnyAdistatpratibandho vA yena sa tathA, kvacit kiNNagaMthe iti pAThastatra kIrNaH kSipta:, niruvaleve dravyato nirmaladehatvAt bhAvato bandhahetvabhAvAnnirgata upalepo yasmAditi nirupalepaH, etadevopamAnairabhidhIyatekaMsapAtIva mukkatoye kAMsyapAtrIva kAMsyabhAjanavizeSa iva muktaM tyaktaM na lagnamityarthaH, 5 toyamiva bandhahetutvAttoyaM sneho yena sa muktatoyaH, yathA bhAvanAyAmAcArAGgadvitIya zrutaskandhapaJcadazAdhyayane tathA ayaM varNako vAcya iti bhAvaH, kiyadUraM yAvadityAhajAva suhuyetyAdi,suSTha hutaM kSiptaM ghRtAdIti gamyate yasmin sa suhutaH, sa cAsau hutAzanazca vahniriti suhutahutAzanastadvattejasA jJAnarUpeNa taporUpeNa vA jvalan dIpyamAnaH / ___ atidiSTapadAnAM saGgrahaM gAthAbhyAmAha- kaMse gAhA, kuMjara gAhA, kaMse tti 10 kaMsapAIva mukkatoye, saMkhe tti saMkhe iva niraGgaNe raGgaNaM rAgAdyuparaJjanam, tasmAnirgata ityarthaH, jIve tti jIva iva appaDihayagaI saMyame gati: pravRttirna hanyate asya kathaJciditi bhAvaH, gagaNe tti gayaNamiva nirAlaMbaNe na kula-grAmAdyAlambana iti bhAva:, vAye ya tti vAyuriva appaDibaddhe grAmAdiSvekarAtrAdivAsAt, sArayasalile tti sArayasalilaM va suddhahiyae akaluSamanastvAt, pukkharapatte tti pukkharapattaM piva 15 niruvaleve pratItam, kumme tti kummo iva guttidie, kacchapo hi kadAcidavayavapaJcakena gupto bhavatyevamasAvapIndriyapaJcakeneti, vihage tti vihaga iva vippamukke muktaparicchadatvAdaniyatavAsAcceti, khagge ya tti khaggivisANaM va egajAe, khaDga: ATavyo jIvastasya viSANaM zRGgaM tadekameva bhavati tadvadekajAta: ekabhUto rAgAdisahAya vaikalyAditi, bhAraMDe tti bhAraMDapakkhIva appamatte bhAraNDapakSiNo: kilaikaM zarIraM 20 pRthaggrIvaM tripAdaM ca bhavati, tau cAtyantamapramattatayaiva nirvAhaM labhete iti tenopameti // 1 // kuMjare tti kuMjaro iva soMDIre hastIva zUraH kaSAyAdiripUna prati, vasabhe tti vasabho iva jAyathAme gaurivotpannabala:, pratijJAtavastubharanirvAhaka ityarthaH, sIhe tti sIho 1. samprati AcArAGgasUtre pATho'yaM naivopalabhyate / kintu AcArAGgacUrNikRtAM samakSaM pATho'yamAsIdeva, asmAbhiH sampAditasya saMzodhitasya cAcArAGgasUtrasya mahAvIrajainavidyAlayena vikramasaM0 2033 madhye prakAzitasya 771 tamasUtropari saptame Tippane vistareNAsmAbhirAveditamasti etat / jijJAsubhiH tatraiva draSTavyam // 2. pukkharapattaM va ni je1 // 3. pAsaM0 vinA- vihago tti je1 pAmU0 / vihaga tti khaMmU0, vihagi tti khaMsaM0 je2|| 4. bhAruDa je1 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 693] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 801 iva duddharise parISahAdibhiranabhibhavanIya ityarthaH, nagarAyA ceva tti maMdaro iva appakaMpe merurivAnukUlAdyupasargeravicalitasattvaH, sAgaramakkhohe tti makAro'lAkSaNikaH sAgaravadakSobhaH sAgarAkSobha iti sUtrasUcA, sUtraM ca sAgaro iva gaMbhIre harSazokAdibhirakSobhitatvAditi, caMde tti caMde iva somalese anupatApakAripariNAma:, sUre tti sUre iva dittatee, dIptatejA dravyata: zarIradIptyA bhAvato jJAnena, kaNage tti 5 jaccakaNagaM piva jAyarUve, jAtaM labdhaM rUpaM svarUpaM rAgAdikudravyavirahAd yena sa tathA, vasuMdharA ceva tti vasuMdharA iva savvaphAsavisahe, sparzAH zItoSNAdayo'nukUletarA:, suhuyahue tti vyAkhyAtameveti / natthItyAdi, nAsti tasya bhagavato mahApadmasyAyaM pakSaH, yaduta kutrApi pratibandhaH sneho bhaviSyatIti, aMDae i va tti aNDajo haMsAdiH mamAyamityullekhena vA pratibandho 10 bhavati, athavA aNDakaM mayUryAdInAmidaM ramaNakaM mayUrAdeH kAraNamiti pratibandha: syAditi, athavA'NDajaM paTTasUtrajamiti vA, potajo hastyAdirayamiti vA pratibandha: syAt, athavA potako bAlaka iti vA, athavA potakaM vastramiti vA pratibandha: syAt, AhAre'pi ca vizuddhe sarAgasaMyamavata: pratibandha: syAditi darzayati- uggahie i va tti avagRhItaM pariveSaNArthamutpATitaM pragRhItaM bhojanArthamutpATitamiti, athavA 15 avagrahikamiti avagraho'syAstIti vasati-pIThaphalakAdi, aupagrahikaM vA daNDakAdikamupadhijAtam, tathA prakarSeNa graho'syeti pragrahikam audhikamupakaraNaM pAtrAdIti, athavA aNDaje vA potaje vetyAdi vyAkhyeyamikArastvAgama iti / jannaM ti yAM yAM dizaM Namiti vAkyAlaGkAre nuzabdo vA ayaM tadartha eva, icchati tadA vihartumiti zeSa:, tAM tAM dizaM sa vihariSyatIti sambandhaH, saptamyarthA veyaM dvitIyA 20 tasyAM tasyAmityarthaH, zucibhUto bhAvazuddhito laghubhUto'nupadhitvena gauravatyAgena vA aNuppaggaMthe tti anurUpatayA aucityena viratena tvapuNyodayAdaNurapi vA sUkSmo'pyalpo'pi pragato grantho dhanAdiryasya yasmAdvA'sAvanupragrantha: apertRttyantarbhUtatvAdaNupragrantho vA, athavA aNuppa tti anal: anarpaNIyaH aDhaukanIya: pareSAmAdhyAtmikatvAt granthavat dravyavat grantho jJAnAdiryasya so'narNyagrantha iti / bhAvemANe tti vAsayannityarthaH / 25 aNuttareNaM ti nAstyuttaraM pradhAnamasmAdityanuttaraM tena, evamiti anuttareNeti 1. aMDae e va tti je1madhye nAsti / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 802 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vizeSaNamuttaratrApi sambandhanIyamityarthaH, Alayena vasatyA vihAreNaikarAtrAdinA, ArjavAdaya: krameNa mAyA-mAna-gaurava-krodha-lobhanigrahAH, guptirmana:prabhRtInAm, tathA satyaM ca dvitIyaM mahAvrataM saMyamazca prathamaM tapoguNAzca anazanAdayaH sucaritaM suSThavAsevitaM soyaviyaM ti prAkRtatvAcchaucaM ca tRtIyaM mahAvratam, athavA viya tti vicca vijJAnamiti 5 dvandvastatazcaitAnyevaita eva vA phala tti phalapradhAna: parinirvANamArgo nirvRtinagarIpatha: satyAdiparinirvANamArgastena / dhyAnayoH zukladhyAnadvitIyatRtIyabhedalakSaNayorantaraM madhyaM dhyAnAntaraM tadeva dhyAnAntarikA, tasyAM varttamAnasya, zuklasya dvitIyAdredAduttIrNasya tRtIyamaprAptasyetyarthaH, anantamanantaviSayatvAt, anuttaraM sarvottamatvAt, nirvyAghAtaM dharaNIdharAdibhirapratihatatvAt, nirAvaraNaM sarvAvaraNApagamAt, kRtsnaM sarvArthaviSayatvAt, 10 pratipUrNa svarUpata: paurNamAsIcandravat, kevalamasahAyamata eva varaM jJAnadarzanaM pratItaM kevalavarajJAnadarzanamiti / araha tti arhan aSTavidhamahAprAtihAryarUpapUjAyogAt, jino rAgAdijetRtvAt, kevalI paripUrNajJAnAditrayayogAt, sarvajJaH sarvavizeSArthabodhAt, sarvadarzI sakalasAmAnyArthAvabodhAt, tatazca saha devaizca vaimAnika-jyotiSkalakSaNairmatyaizca manujairasuraizca bhavanapati-vyantaralakSaNairyaH sa sadevamAsurastasya, lokaH 15 paJcAstikAyAtmakastasya, pariyAgaM ti jAtAvekavacanamiti paryAyAn vicitrapariNAmAn jANai pAsai tti jJAsyati drakSyati cetyarthaH, etacca devAdigrahaNaM pradhAnApekSamanyathA sarvajIvAnAM sarvaparyAyAn jJAsyati, ata evAha- savvaloe ityAdi / cayaNaM ti vaimAnika-jyotiSkamaraNam, upapAtaM nAraka-devAnAM janma, tarka vitarkaM vimarzam, mana: cittam, manasi bhavaM mAnasikaM cintitaM vastu, bhuktamodanAdi, kRtaM ghaTAdi, pratiSevitam 20 AsevitaM prANivadhAdi, AviSkarma prakaTakriyAm, rahaHkarma vijanavyApAram, jJAsyatItyanuvartate, tathA arahA na vidyate raho vijanaM yasya sarvajJatvAdasAvarahAH, ata eva rahasyasya pracchannasyAbhAvo'rahasyam, tad bhajata ityarahasyabhAgI taM taM kAlam Azrityeti zeSa:, saptamI veyamatastasmiMstasmin kAla ityarthaH, maNasavayasakAie tti mAnasazca vAcasazca kAyikazca mAnasa-vAcasa-kAyikaM tatra yoge vyApAre, hasvatvaM 25 ca prAkRtatvAditi, vartamAnAnAm, vyavasthitAnAM sarvabhAvAn sarvapariNAmAn jAnan Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 693] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 803 pazyan vihariSyati, abhisamecca tti abhisametya avagamya, sabhAvaNAI ti saha bhAvanAbhiH prativrataM paJcabhirIryAsamityAdibhiryAni tAni sabhAvanAni, tAsAM ca svarUpamAvazyakAnmantavyam, SaDjIvanikAyAn rakSaNIyatayA, dhammaM ti evaMrUpaM cAritrAtmakaM sugatau jIvasya dhAraNAd dharmaM zrutadharmaM ca dezayan prarUpayanniti / atha mahApadmasyAtmanazca sarvajJatvAt sarvajJayozca matAbhedAd bhede 5 caikasyAyathAvastudarzanenAsarvajJatAprasaGgAdityubhayorbhagavAn samAM vastuprarUpaNAM darzayannAhase jahetyAdi, se ityathArtho athazabdazca vAkyopanyAsArthaH, yathetyupamArthaH, nAmae tti vAkyAlaGkAre, ajo tti he AryA: ! ziSyAmantraNam, ege AraMbhaTThANe tti Arambha eva sthAnaM vastu ArambhasthAnamekameva tat pramattayogalakSaNatvAt tasya, yadAha- savvo pamattajogo samaNassa u hoi AraMbho [ ] iti, ita: zeSamAvazyake prAya: prasiddhamiti 10 na likhitam / tathA phalakaM pratalamAyatam, kASThaM sthUlamAyatameva, labdhAni ca sanmAnAdinA'palabdhAni ca nyakkArapUrvakatayA yAni bhaktAdIni tairvRttayo nirvAhA labdhApalabdhavRttayaH, AhAkammie i va tti AdhAya Azritya sAdhUna karma sacetanasyAcetanIkaraNalakSaNA acetanasya vA pAkalakSaNA kriyA yatra bhaktAdau 15 tadAdhAkarma, tadevAdhAkarmikam, uktaM ca saccittaM jamacittaM sAhUNa'TThAe kIrae jaM ca / acittameva paccaI AhAkammaM tayaM bhaNiyaM // [paJcA0 13 / 7] ti // iha cekAra: sarvatrAgamikaH itizabdo vA'yamupapradarzanArthaparaH, vA vikalpArthaH, uddesiyaM ti arthina: pASaNDina: zramaNAnirgranthAn voddizya durbhikSAtyayAdau yadbhaktaM 20 vitIryate tadauddezikamiti, uddeze bhavamaudezikamiti zabdArthaH, yadvA tathaiva yadudvaritaM sad dadhyAdibhirvimithraya dIyate tApayitvA vA tadapi tathaiveti, ihAbhihitam uddisiya sAhumAI omaccaya bhikkhaviyaraNaM jaM ca / / uvvariyaM mIseuM taviu uddesiyaM taM tu // [paJcA0 13 / 8] iti / mIsajAe va tti gRhi-saMyatArthamupaskRtatayA mizraM jAtam utpannaM mizrajAtam, 25 1. accittameva paccai je1 / acittameva paccai pA0 je2 // 2. gAtheyaM paJcavastuke'pi vidyate 742 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 804 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre yadAha- paDhamaM ciya gihi-saMjayamIsaM uvakkhaDai mIsaM tu // [paJcA0 13 / 9] iti / __ ajjhoyarae tti svArthamUlAdrahaNe sAdhvAdyarthaM kaNaprakSepaNamadhyavapUrakaH, Aha casaTThA mUladdahaNe ajjhoyara hoi pakkhevo // [paJcA0 13 / 15] iti / pUie tti zuddhamapi karmAdyavayavairapavitrIkRtaM pUtikam, uktaM ca- kammAvayavasameyaM saMbhAvijai jayaM tu taM 5 puui| [paJcA0 13 / 9] tti / kIe tti dravyeNa bhAvena vA krItaM svIkRtaM yattat krItamiti, yato'bhyadhAyi- davvAiehiM kiNaNaM sAhUNaTThAe kIyaM tu // [paJcA0 13 / 11] iti / pAmiccaM apamityakaM sAdhvarthamuddhAragRhItam, yato'bhihitam- pAmiccaM sAhUNaM aTThA ucchiMdiuM diyaavei| [paJcA0 13 / 12] iti / AcchedyaM balAd bhRtyAdisatkamAcchidya yat svAmI sAdhave dadAti, bhaNitaM ca- acchejaM cAcchiMdiya jaM sAmI bhiccamAINaM // [paJcA0 13 / 14] ti| 10 anisRSTaM sAdhAraNaM bahUnAmekAdinA ananujJAtaM dIyamAnam, Aha ca- aNisaTuM sAmannaM goTThiyamAINa dayau egassa / [paJcA0 13 / 15] iti / abhyAhRtaM svagrAmAdibhya AhRtya yaddadAti, yato'vAci- saggAmaparaggAmA jamANiyaM abhihaDaM tayaM hoi / [paJcA0 13 / 13] iti| eSAM zabdArthaH prAya: prakaTa eveti / kAntArabhaktAdaya AdhAkAdibhedA eva, tatra kAntAram aTavI, tatra bhaktaM bhojanaM 15 yat sAdhvAdyarthaM tattathA, evaM zeSANyapi, navaraM glAno rogopazAntaye yaddadAti glAnebhyo vA yad dIyate / tathA vaIlikA meghADambaram, tatra hi vRSTyA bhikSAbhramaNAkSamo bhikSukaloko bhavatIti gRhI tadarthaM vizeSato bhaktaM dAnAya nirUpayatIti / prAghuNakA: AgantukA: bhikSukA eva, tadarthaM yadbhaktaM tattathA, prAghUrNako vA gRhI sa yaddApayati tadarthaM saMskRtya tattathA / tathA mUlaM punarnavAdInAm, tasya bhojanaM tadeva vA bhojanam, bhujyata 20 iti bhojanamiti kRtvA, kandaH sUraNAdiH, phalaM trapuSyAdi, bIjaM dADimAdInAm, haritaM madhuratRNAdivizeSa:, jIvavadhanimittatvAccaiSAM pratiSedha iti / paMcamahavvaie ityAdi, prathama-pazcimatIrthakarANAM hi paJca mahAvratAni zeSANAM mahAvidehajAnAM ca catvArIti paJcamahAvratikaH, evaM saha pratikramaNena ubhayasandhyamAvazyakena ya: sa tathA, anyeSAM tu kAraNajAta eva pratikramaNamiti, uktaM ca1. mIsagaM tu je2 // 2. tathA nAsti pA0 je2 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 693] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 805 sapaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // [Ava0 ni0 1258, bRhatka0 6425] ti| tathA avidyamAnAni jinakalpikavizeSApekSayA asattvAdeva, sthavirakalpikApekSayA tu jIrNa-malina-khaNDita-zvetA-'lpatvAdinA, celAni vastrANi yasmin sa tathA, dharma: cAritram, na ca sati cele acelatA na loke pratItA, yata uktam jaha jalamavagAhaMto bahucelo vi siraveDhiyakaDillo / bhannai naro acelo taha muNao saMtacelA vi // [vizeSAva0 2600], ata:parisuddhajunnakucchiyathovAniyayannabhogabhogehiM / muNao mucchArahiyA saMtehiM acelayA hoMti // [vizeSAva0 2599] aniyatairanyabhoge ca sati bhogyarityarthaH / na ca vastraM saMsakti-rAgAdinimittatayA 10 cAritravighAtAya, adhyAtmazuddheH, zarIrA-''hArAdivaditi, na hi zarIrAGkAdisaMsaktirna bhavati rAgo vA notpadyate, uktaM ca aha kuNasi thullavatthAiesu muccha dhuvaM sarIre vi / akkejadullabhatare kAhisi mucchaM viseseNaM // [vizeSAva0 2564] ti / akrayaNIye ityarthaH / adhyAtmazuddhyabhAve'celakatvamapi na cAritrAya, yathoktam- 15 apariggahA vi parasaMtiesu mucchA-kasAyadosehiM / aviNiggahiyappANo kammamalamaNaMtamajaMti // [vizeSAva0 2566] iti / jinodAharaNAdacelakatvameva zreya iti na vaktavyametat, yato'bhyadhAyina parovaesavasayA na ya chaumatthA parovaesa pi / diti na ya sIsavaggaM dikkhaMti jiNA jahA savve // taha sesehi ya savvaM kajaM jai tehiM savvasAhammaM / / evaM ca kao titthaM ? na cedacela tti ko gAho ? // [vizeSAva0 2588-89] / api ca, ucitacelasadbhAve cAritradharmo bhavatyeva tadupakAritvAccharIrA''hArAdivaditi / atha kathaM celasya cAritropakAriteti ceta, ucyate, zItAditrANato jIvasaMsaktinimittataNaparihArAdihetutvAt, uktaM ca 25 1. zarI[re?]yUkAdi je1 / zarIrAthUtikAdi khaM0 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 806 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukkajhANaTThA / diLaM kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva // [oghani0 706, paJcava0 813] iti / tathA sejAyare tti zerate yasyAM sAdhava: sA zayyA, tayA tarati bhavasAgaramiti zayyAtaro vasatidAtA, tasya piNDo bhaktAdiH zayyAtarapiNDaH, sa ca azanAdi 4 5 vastrAdiH 4 sUcyAdi 4 zceti, tadgrahaNe doSAstvamI titthaMkarapaDikuTTho annAyaM uggamo vi ya na sujjhe / avimuttI alAghavatA dullahasejjA viuccheo // [paJcA0 17 / 18] iti / rAjJaH cakravarttivAsudevAde: piNDo rAjapiNDaH / idAnImubhayorapi jinayo: samAnatAnigamanArthamAha- jassIla gAhA, yau zIla10 samAcArau svabhAvA-'nuSThAne yasya sa yacchIlasamAcAraH, tAveva zIla-samAcArau yasya sa tatheti / [sU0 694] Nava nakkhattA pacchaMbhAgA pannattA, taMjahAabhitI samaNo dhaNiTThA, revati assoti migasiraM pUso / hattho cittA ya tadhA, pacchaMbhAgA Nava havaMti // 149 // 15 [TI0] mahApadmajino hi mahAvIravaduttaraphAlgunInakSatrajanmAdivyatikara iti nakSatrasambandhAnakSatrasUtraM kaNThyaM ca, navaraM pacchaMbhAga tti pazcAdbhAgazcandreNa bhogo yeSAM tAni pazcAdbhAgAni candro'tikramya yAni bhuGkte, pRSThaM dattvetyarthaH, abhiI gAhA, assoi tti azvinI, matAntaraM punarevam assiNi bharaNI samaNo aNurAha dhaNi? revaI pUso / 20 miyasira hattho cittA pacchimajogA muNeyavvA // [ ] iti / [sU0 695] ANata-pANata-AraNa-'ccutesu kappesu vimANA Nava joyaNasatAI uTuMuccatteNaM pannattA / [TI0] nakSatravimAnavyatikara ukta iti vimAnavizeSavyatikarasUtraM vyaktam / [sU0 696] vimalavAhaNe NaM kulakare Nava dhaNusatAI uDuMuccatteNaM hotthaa| 1. pravacanasAroddhAre'pi gAtheyaM vartate 517 / / 2. abhIi je1 // tulanA-bRhatkalpabhASye gA0 3540, 6378 / / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 [sU0 696-699] navamamadhyayanaM navasthAnakam / 807 [sU0 697] usabheNaM araho kosaliteNaM imIse osappiNIe NavahiM sAgarovamakoDAkoDIhiM vitikkaMtAhiM titthe pavattite / [sU0 698] ghaNadaMta-laTThadaMta-gUDhadaMta-suddhadaMtadIvA NaM dIvA Nava Nava joyaNasatAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA / [TI0] anantaraM vimAnAnAmuccatvamuktamiti kulakaravizeSasyoccatvasUtraM 5 kulakarasambandhAd RSabhakulakarasUtram RSabho manuSya ityantaradvIpajamanuSyakSetravizeSapramANasUtraM ca, sugamAni caitAni, navaraM ghanadantAdaya: saptamA antaradvIpA: / [sU0 699] sukkassa NaM mahAgahassa Nava vIhIo pannattAo, taMjahAhayavIhI, gatavIhI, NAgavIhI, vasabhavIhI, govIhI, jaraggavavIhI, ayavIhI, mitavIhI, vesANaravIhI / [TI0] nava yojanazatAnItyuktamiti samadharaNItalAdupariSTAnnavayojanazatAbhyantaracAriNo grahavizeSasya vyatikaramAha- sukkassetyAdi, zukrasya mahAgrahasya nava vIthaya: kSetrabhAgA: prAyastribhistribhirnakSatrairbhavanti, tatra hayasaMjJA vIthI hayavIthItyevaM sarvatra, saMjJA ca vyavahAravizeSArtham, yA ceha hayavIthI sA'nyatra nAgavIthIti rUDhA, nAgavIthI cairAvaNapadamiti, etAsAM ca lakSaNaM bhadrabAhuprasiddhAbhirAryAbhi: krameNa likhyate- 15 bharaNI svAtyAgneyaM 3 nAgAkhyA 1 vIthiruttare mArge / rohiNyAdi 3 ribhAkhyA 2 cAdityAdiH 3 suragajAkhyA 3 // 1 // [ ] AgneyaM kRttikA, AdityaM punarvasuriti / .. vRSabhAkhyA 4 paitrAdiH 3 zravaNAdi 3 madhyame jaradvAkhyA 5 / proSThapadAdi 4 catuSke govIthi 6 stAsu madhyaphalam // 2 // [ ], paitraM maghA, madhyame 20 iti mArge, proSThapadA pUrvabhadrapadA / ajavIthI 7 hastAdi 4 maMgavIthI 8 caindradevatAdi syAt / dakSiNamArge vaizvAnaryASADhadvayaM brAhmam // 3 // [ ], indradevatA jyeSThA, brAhmamabhijiditi / 1. 'dvIpamanu je1 khaM0 / / 2. samprati yo bhadrabAhusaMhitAgrantha upalabhyate, sa na vastuto bhdrbaahusvaamikRtH| iti itihAsavidAM matam / tatra nemA AryA upalabhyante / 3. vAkhyAH pA0 je2 // .. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 808 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre etAsu bhRgurvicarati nAgagajairAvatISu vIthiSu cet / bahu varSet parjanya: sulabhauSadhayo'rthavRddhizca // 4 // pazusaMjJAsu ca 3 madhyamasasyaphalAdiryadA cared bhRgujaH / ajamRgavaizvAnaravIthiSvarghabhayAdito lokaH // 5 // [ ] iti / 5 [sU0 700] navavidhe nokasAyaveyaNijje kamme pannatte, taMjahA-itthivede, purisavede, NapuMsagavede, hAse, ratI, araI, bhaye, soge, duguMchA / [TI0] vIthivizeSacAreNa ca zukrAdayo grahA manujAdInAmanugrahopaghAtakAriNo bhavanti dravyAdisAmagryA karmaNAmudayAdisadbhAvAditi sambandhAt prastutAdhyayanAvatAri karmasvarUpamAha- navavihetyAdi, iha nozabda: sAhacaryArthaH, kaSAyaiH krodhAdibhi: 10 sahacarA nokaSAyAH, kevalAnAM naiSAM prAdhAnyaM kintu yairanantAnubandhyAdibhi: sahodayaM yAnti tadvipAkasadRzameva vipAkamAdarzayantIti budhagrahavadanyasaMsargamanuvarttante, evaM ca nokaSAyatayA vedyate yat karma tannokaSAyavedanIyamiti / tatra yadudayena striyA: puMsyabhilASa: pittodayena madhurAbhilASavat sa phuphukAgnisamAna: strIvedaH, yadudayena puMsa: striyAmabhilASa: zleSmodayAdamlAbhilASavat sa dAvAgnijvAlAsamAna puMvedaH, yadudaye 15 napuMsakasya strIpuMsayorubhayorabhilASa: pitta-zleSmaNorudaye majjitAbhilASavat sa mahAnagaradAhAgnisamAno napuMsakaveda iti / yadudayena sanimittamanimittaM vA hasati tat karma hAsyam, yadudayena sacittAcitteSu bAhyadravyeSu jIvasya ratirutpadyate tad ratikarma, yadudayena teSvevAratirutpadyate tadaratikarma, yadudayena bhayavarjitasyApi jIvasyehalokAdisaptaprakAraM bhayamutpadyate tad bhayakarma, yadudayena zokarahitasyApi 20 jIvasyAkrandanAdi: zoko jAyate tacchokakarmeti, yadudayena ca viSThAdibIbhatsapadArthebhyo jugupsate tajugupsAkarmeti / [sU0 701] cauriMdiyANaM Nava jAikulakoDIjoNipamuhasayasahassA pnnnnttaa| bhuyagaparisappathalacarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM nava jAikulakoDIjoNipamuhasayasahassA paNNattA / 1. Svarthabha je2 // 2. davAgni je1 khaM0 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 809 [sU0 702-703] navamamadhyayanaM navasthAnakam / [sU0 702] jIvA NaM NavaTThANanivvattite poggale pAvakammattAte ciNiMsu vA 3, [taMjahA-] puDhavikAiyanivvattite jAva paMceMdiyanivvattite / evaMciNa uvaciNa jAva NijjarA ceva / [sU0 703] NavapaesitA khaMdhA aNaMtA paNNattA jAva NavaguNalukkhA poggalA aNaMtA paNNattA / [TI0] anantaraM karmoktam, tadvazavarttinazca nAnAkulakoTIbhAjo bhavantIti kulakoTisUtre, tadgatAzca karma cinvantIti cayAdisUtraSaTkam, karmapudgalaprastAvAt pudgalasUtrANi caM, sugamAni caitAni, navaraM nava jAItyAdi, caturindriyANAM jAtau yAni kulakoTInAM yonipramukhANAM yonidvArANAM zatasahasrANi tAni tathA, bhujairgacchantIti bhujagA: godhAdaya iti / iti zrImadabhayadevAcAryaviracite sthAnAkhye tRtIyAGgavivaraNe nevasthAnakAkhyaM navamamadhyayanaM samAptam / granthAgraM zloka 707 / 10 1. ca nAsti khaM0 // 2. navamamadhyayanaM samAptamiti granthataH zlokAH 707 / je1 // 3. ptamiti zlokAH 707 pA0 / ptamiti zloka 707 je2 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 810 atha dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / [sU0 704] dasavidhA logaTTitI pannattA, taMjahA-jaNNaM jIvA uddAittA uddAittA tattheva tattheva bhujo bhujo paccAyaMti, evaM pegA logaTTitI paNNattA 1 / jaNNaM jIvANaM satA samite pAve kamme kajati, evaM pegA logaTTitI 5 paNNattA 2 / jaNNaM jIvANaM satA samitaM mohaNije pAve kamme kajati, evaM pegA logaTThitI paNNattA 3 / Na etaM bhUtaM vA bhavvaM vA bhavissati vA jaM jIvA ajIvA bhavissaMti ajIvA vA jIvA bhavissaMti, evaM pegA logadvitI paNNattA 4 / Na etaM bhUtaM vA bhavvaM vA bhavissati vA jaM tasA pANA vocchijissaMti thAvarA pANA bhavissaMti, thAvarA vA pANA vocchijissaMti 10 tasA pANA bhavissaMti, evaM pegA logadvitI, paNNattA 5 / Na etaM bhUtaM vA bhavvaM vA bhavissati vA jaM loge aloge bhavissati aloge vA loge bhavissati, evaM pegA logaTTitI paNNattA 6 / Na etaM bhUtaM vA bhavvaM vA bhavissati vA jaM loe aloe pavissati aloe vA loe pavissati, evaM pegA logaTTitI [paNNattA] 7 / jAva tAva loge tAva tAva jIvA, jAva 15 tAva jIvA tAva tAva loe, evaM pegA logaTTitI [paNNattA] 8 / jAva tAva jIvANa ta poggalANa ta gatiparitAte tAva tAva loe, jAva tAva loge tAva tAva jIvANa ya poggalANa ta gatiparitAte, evaM pegA logadvitI [paNNattA] 9 / savvesu vi NaM logaMtesu abaddhapAsapuTThA poggalA lukkhattAte kajaMti, jeNaM jIvA ta poggalA ta no saMcAyaMti bahitA logaMtA gamaNatAte, 20 evaM pegA logaTTitI paNNattA 10 / [TI0] atha saGkhyAvizeSasambaddhameva dazasthAnakAdhyayanamArabhyate, asya ca pUrveNa sahAyamabhisambandha:- anantarAdhyayane jIvAjIvA navatvena prarUpitA iha tu ta eva dazatvena nirUpyanta ityevaMsambandhasya caturanuyogadvArasyAsyedamAdisUtram- dasavihA logetyAdi, asya ca pUrvasUtreNa sahAyamabhisambandha:- pUrvaM navaguNarUkSA: pudgalA anantA 1. sahAyaM saMbaMdha: je1 khaM0 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 705 ] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / ityuktaM te cAsaGkhyeyapradeze loke saMmAntIti lokasthitirataH saivehocyate ityevaMsambandhasyAsya vyAkhyA, ihApi saMhitAdicarca: prathamAdhyayanavat, kevalaM lokasya paJcAstikAyAtmakasya sthitiH svabhAvaH lokasthitiH, yadityuddeze, Namiti vAkyAlaGkAre, uddAitta tti apadrAya mRtvetyarthaH, tattheva tti lokadeze gatau yonau kule vA sAntaraM nirantaraM vaucityena bhUyo bhUyaH punaH punaH pratyAjAyante pratyutpadyanta 5 ityevamapyekA lokasthitiriti 1, apizabda uttaravAkyApekSayA, api : kvacinna dRzyate / atha dvitIyA-- jannamityAdi, sadA pravAhato'nAdyaparyavasitaM kAlaM samiyaM ta nirantaraM pApaM karma jJAnAvaraNAdikaM sarvvamapi mokSavibandhakatvena sarvasyApi pApatvAditi kriyate badhyate ityevamapyekA anyetyarthaH, satatakarmmabandhanamiti dvitIyA 2 / mohaNije tti mohanIyaM pradhAnatayA bhedena nirddiSTamiti satatamohanIyabandhanaM tRtIyA 10 3 / jIvA-'jIvAnAmajIva - jIvatvAbhAvazcaturthI 4 / trasAnAM sthAvarANAM cAvyavacchedaH paJcamI 5 / lokA-'lokayoraloka-lokatvenAbhavanaM SaSThI 6 / tayorevAnyonyApravezaH saptamI 7| jAva tAva loe tAva tAva jIva tti yAvallokastAvajjIvAH, yAvati kSetre lokavyapadezastAvati jIvA ityarthaH / jAva tAva jIvA tAva tAva loe tti, iha 15 yAvajjIvAstAvattAvallokaH, yAvati yAvati kSetre jIvAstAvat kSetraM loka iti bhAvArtha:, jAva tAvetyAdivAkyaracanA tu bhASAmAtramityaSTamI 8 / yAvajjIvAdInAM gatiparyAyastAvalloka iti navamI 9 / sarveSu lokAnteSu abaddhapAsapuTTha tti baddhA gADhazleSAH, pArzvaspRSTAH chuptamAtrAH, ye na tathA te'baddhapArzvaspRSTAH, rUkSadravyAntareNeti gamyate, tatsamparkAdajAtarUkSapariNAmA: 20 santa iti bhAvaH, lokAnte svabhAvAt pudgalAH rUkSatayA kriyante rUkSatayA pariNamanti, athavA lokAntasvabhAvAdyA rUkSatA bhavati tayA te pudgalA abaddhapArzvaspRSTAH parasparamasambaddhAH kriyante, kiM sarvathA ?, naivam, api tu tenetyasya gamyamAnatvAttena rUpeNa kriyante yena jIvAH sakarmmapudgalAH, pudgalAzca paramANvAdayaH, no saMcAyati na zaknuvanti bahistAllokAntAd gamanatAyai gantumiti, chAndasatvena tumarthe 25 yuTpratyayavidhAnAditi, evamapyanyA lokasthitirdazamI 10, zeSaM kaNThyamiti / [sU0 705 ] dasavidhe sadde pannatte, taMjahA 1. pApakatvA jesaM1 khaM0 // 2. pratya khaM0 // 811 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 812 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre nIhAri piMDime lukkhe, bhinne jajarite ti ta / dIhe rahasse puhutte ta, kAkaNI, khiMkhiNissare // 150 // [TI0] lokasthitereva viziSTavaktRnisRSTA api zabdapudgalA lokAnta eva gacchantIti prastAvAcchabdabhedAnAha- dasaMvihe ityAdi, nIhArI silogo, nirhArI ghoSavAn zabdo ghaNTAzabdavat, piNDena nirvRtta: piNDimo ghoSavarjita: DhakkAdizabdavat, rUkSaH kAkAdizabdavat, bhinna: kuSThAdyupahatazabdavat, jharjharito jarjarito vA satantrIkakaraTikAdivAdyazabdavat, dI? dIrghavarNAzrito dUrazravyo vA meghAdizabdavat, isvo hrasvavarNAzrayo vivakSayA laghurvA vINAdizabdavat, puhatte ya tti pRthaktve anekatve, ko'rthaH ? nAnAtUryAdidravyayoge ya: svaro yamala-zaGkhAdizabdavat sa pRthaktva iti, 10 kAkaNIti sUkSmakaNThagItadhvani: kAkalIti yo rUDhaH, khiMkhiNIti kiMkiNI kSudraghaNTikA, tasyA: svaro dhvaniH kiGkiNIsvaraH / [sU0 706] dasa iMdiyatthA tItA paNNattA, taMjahA-deseNa vi ege saddAI suNiMsu, savveNa vi ege saddAiM suNiMsu, deseNa vi ege rUvAiM pAsiMsu, savveNa vi ege rUvAiM pAsiMsu, evaM gaMdhAI rasAiM phAsAiM jAva savveNa 15 vi ege phAsAiM paDisaMvedeMsu 1 // dasa iMdiyatthA paDuppannA pannattA, taMjahA-deseNa vi ege saddAiM suNeti, savveNa vi ege saddAiM suNeti, evaM jAva phAsAI 2 // dasa iMdiyatthA aNAgatA pannattA, taMjahA-deseNa vi ege saddAI suNissati, savveNa vi ege saddAI suNissati, evaM jAva savveNa vi ege phAsAI 20 paDisaMvetessati 3 // [TI0] anantaraM zabda uktaH, sa cendriyArtha iti kAlabhedenendriyArthAn prarUpayan sUtratrayamAha-dasa iMdiyetyAdi kaNThyam, navaraM deseNa vi tti vivakSitazabdasamUhApekSayA dezena dezata:, kAMzcidityarthaH, ekaH kazcicchrutavAniti / savveNa vi tti sarvatayA sarvAnityarthaH, indriyApekSayA vA zrotrendriyeNa dezataH, sambhinnazrotolabdhiyuktAvasthAnAM 25 sarvendriyaiH sarvataH, athavaikakarNena dezata ubhAbhyAM sarvata:, evaM sarvatra / paDuppanna tti pratyutpannA vartamAnAH / 1. vihetyAdi je1 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 813 5 [sU0 707-708] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / [sU0 707] dasahiM ThANehimacchinne poggale calejA, taMjahA-AhArejamANe vA calejA, pariNAmejamANe vA calejA, ussasijamANe vA calejA, nissasijamANe vA calejA, vedejamANe vA calejA, NijarijamANe vA calejA, viuvvijjamANe vA calejA, paritArijamANe vA calejA, jakkhAtiTTe vA calejA, vAtaparigate vA calejA / / [TI0] indriyArthAzca pudgaladharmA iti pudgalasvarUpamAha- dasahItyAdi spaSTam, navaram acchinne tti acchinna: apRthagbhUta: zarIre vivakSitaskandhe vA sambaddha eva calet sthAnAntaraM gacchet, AhArejamANe tti AhiyamANa: khAdyamAna: pudgala: AhAre vA abhyavahriyamANe sati pudgalazcalet, pariNamyamAnaH pudgala evodarAgninA khala-rasabhAvena pariNamyamAne vA bhojane, ucchvasyamAna: ucchvAsavAyupudgala: ucchvasyamAne vA ucvasite 10 kriyamANe, evaM niHzvasyamAno niHzvasyamAne vA, vedyamAno nirjIryamANazca karmApudgalo'thavA vedyamAne nirjIryamANe ca karmaNi, vaikriyamANo vaikriyazarIratayA pariNamyamAna: vaikriyamANe vA zarIre, paricAryamANo maithunasaMjJAyA viSayIkriyamANa: zukrapudgalAdiH paricAryamANe vA bhujyamAne strIzarIrAdau zukrAdireva, yakSAviSTo bhUtAdyadhiSThita: yakSAviSTe vA sati puruSe yakSAveze vA sati taccharIralakSaNa: pudgala:, 15 vAtaparigato dehagatavAyupreritaH, vAtaparigate vA dehe sati, bAhyavAtena votkSipta iti| [sU0 708] dasahi ThANehiM kodhuppattI siyA, taMjahA-maNunnAI me saddapharisa-rasa-rUva-gaMdhAimavahariMsu 1, amaNunnAiM me sadda-pharisa-rasa-rUvagaMdhAI uvahariMsu 2, maNuNNAI me sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhAiM avaharati 3, amaNunnAiM me saddapharisa jAva gaMdhAI uvaharati 4, maNuNNAI me sadda jAva 20 avaharissati 5, amaNuNNAiM me sadda jAva uvaharissati 6, maNuNNAiM me sadda jAva gaMdhAiM avahariMsu avaharai avaharissati 7, amaNuNNAiM me sadda jAva rasa-rUva-gaMdhAiM uvahariMsu uvaharati uvaharissati 8, maNuNNAmaNuNNAI me sadda jAva avahariMsu avaharati avaharissati uvahariMsu uvaharati uvaharissati 1. "ntare pA0 je2 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre 9, ahaM ca NaM AyariyauvajjhAyANaM sammaM vaTTAmi mamaM ca NaM AyariyauvajjhAyA micchaM vippaDivannA 10 | [TI0] pudgalAdhikArAdeva pudgaladharmAnindriyArthAnAzritya yadbhavati tadAha- dasahItyAdi gatArtham, navaraM sthAnavibhAgo'yam - tatra manojJAn zabdAdIn me'pahRtavAnityevaM bhAvayataH 5 krodhotpattiH syAdityekam, evam amanojJAnupahRtavAn upanItavAn, iha caikavacanabahuvacanayorna vizeSaH prAkRtatvAditi dvitIyam, evaM varttamAnanirdezenApi dvayaM bhaviSyatApi dvayamityevaM SaT, tathA manojJAnAmapahArataH kAlatrayanirdezena saptamaH, evamamanojJAnAmupahArato'STamam, manojJA - 'manojJAnAmapahAropahArataH kAlatrayanirdezena navamam, ahaM cetyAdi dazamam, micchaM ti vaiparItyaM vizeSeNa pratipannau vipratipannAviti / [sU0 709] dasavidhe saMjame pannatte, taMjahA puDhavikAiyasaMjame Au[kAiyasaMjame] teu[kAiyasaMjame] vAu[kAiyasaMjame] vaNassati [kAiyasaMjame] beiMditasaMjame teMditasaMjame cauriMditasaMjame paMceMditasaMjame ajIvakAyasaMjame / dasavidhe asaMjame pannatte, taMjahA- puDhavikAiyaasaMjame jAva ajIvakAya asaMjame / 15 814 dasavidhe saMvare pannatte, taMjahA- sotiMditasaMvare jAva phAseMditasaMvare, maNa[ saMvare], vA saMvare, kAyA saMvare, uvakaraNasaMvare, sUcIkusaggasaMvare / dasavidhe asaMvare pannatte, taMjahA- sotiMditaasaMvare jAva sUcIkusaggaasaMvare / [TI0] krodhotpattiH saMyaminAM nAstIti saMyamasUtram, saMyamavipakSazcAsaMyama ityasaMyamasUtram, asaMyamavipakSaH saMvara iti saMvarasUtram, saMvaraviparIto'saMvara 20 ityasaMvarasUtram, sugamAni caitAni, navaramupakaraNasaMvara: apratiniyatAkalpanIyavastrAdyagrahaNarUpo'thavA viprakIrNasya vastrAdyupakaraNasya saMvaraNamupakaraNasaMvaraH, ayaM caughikopakaraNApekSaH, tathA zUcyA: kuzAgrANAM ca zarIropaghAtakatvAdyat saMvaraNaM saGgopanaM sa zUcI - kuzAgrasaMvaraH, eSa tUpalakSaNatvAt samastaupagrahikopakaraNApekSo draSTavya:, iha cAntyapadadvayena dravyasaMvarAvuktAviti / 25 [sU0 710] dasahiM ThANehiM ahamaMtI ti thaMbhijjA, taMjahA- jAtimateNa vA kulamaeNa vA jAva issariyamateNa vA 8, NAgasuvannA vA me aMtitaM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / [sU0 710-713] havvamAgacchaMti 9, purisadhammAto vA me uttarite ohodhite NANadaMsaNe samuppanne 10 / [TI0] asaMvarasyaiva vizeSamAha - dasahItyAdi spaSTam, navaram ahamaMtIti aham aMtI iti anto jAtyAdiprakarSaparyanto'syAstItyantI, ahameva jAtyAdibhiruttamatayA paryantavarttI, athavA'nusvAraH prAkRtatayeti aham ati: atizayavAniti evaMvidhollekhena 5 thaMbhijjatti stabhnIyAt stabdho bhavet, mAdyedityarthaH, yAvatkaraNAt 'balamaeNa rUvamaeNa suyamaeNa tavamaeNa lAbhamaeNeti dRzyam, tathA nAgasuvanna tti nAgakumArAH suparNakumArAzca, vA vikalpArthaH, me mama antikaM samIpaM havvaM zIghramAgacchantIti, puruSANAM prAkRtapuruSANAM dharmo jJAnaparyAyalakSaNastasmAdvA sakAzAt uttara: pradhAna: sa evauttarikaH, Ahodhie tti niyatakSetraviSayo'vadhistadrUpaM jJAnadarzanaM pratItamiti 10 [sU0 711] dasavidhA samAdhI pannattA, taM jahA - pANAtivAyaveramaNe musA [ vAyaveramaNe] adinnA [ dANaveramaNe] mehuNa [ veramaNe] pariggaha [ veramaNe ] ritAsamitI bhAsAsamitI esaNAsamitI AtANa[bhaMDamattaNikkhevaNAsamitI] uccArapAsavaNakhelasiMghANagapariTThAvaNitAsamitI / / savidhA asamAdhI pannattA, taMjahA-pANAtivAte jAva pariggahe, ritA'samitI 15 jAva uccArapAsavaNakhelasiMghANagapariTThAvaNitA'samitI / [sU0 712] dasavidhA pavvajjA pannattA, taMjahAchaMdA rosa parijunnA, suviNA paDissutA ceva / sAraNitA rogiNitA, aNADhitA devasannattI // 151 // vacchabaMdhitA / dasavidhe samaNadhamme pannatte, taMjahA khaMtI, muttI, ajjave, maddave, lAghave, sacce, saMjame, tave, citAte, baMbhaceravAse / savidhe veyAvacce pannatte, taMjahA - AyariyaveyAvacce, uvajjhAyaveyAvacce, thera[veyAvacce], tavassi [veyAvacce], gilANa [ veyAvacce], seha [veyAvacce], kula[veyAvacce], gaNa[veyAvacce], saMghave [ yAvacce], sAdhammiyaveyAvacce | 1. itaH paraM bhAM0 prateH patrANi na santi // 815 20 25 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 816 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 713] dasavidhe jIvapariNAme pannatte, taMjahA-gatipariNAme, iMdiyapariNAme, kasAyapariNAme, lesA pariNAme] jogapariNAme], uvaoga[pariNAme], NANa pariNAme], daMsaNapariNAme], carittapariNAme, vetprinnaame]| dasavidhe ajIvapariNAme pannatte, taMjahA-baMdhaNapariNAme, gatipariNAme], 5 saMThANapariNAme, bhedApariNAme], vaNNa pariNAme], rasa[pariNAma], gaMdhApariNAme], phAsa[pariNAme], agurulahu[pariNAme], saddapariNAme / [TI0] uktamadavilakSaNa: samAdhiriti tatsUtram, etadvipakSo'samAdhiriti tatsUtram, samAdhItarayorAzraya: pravrajyeti tatsUtram, pravrajyAvatazca zramaNadharmastadvizeSazca vaiyAvRtyamiti tatsUtre, jIvadharmAzcaita iti jIvapariNAmasUtram, etadvilakSaNatvAdajIvapariNAmasUtram, 10 sugamAni caitAni, navaraM samAhi tti samAdhAnaM samAdhiH samatA, sAmAnyato rAgAdyabhAva ityarthaH, sa copAdhibhedAddazadheti / ___ chaMdA gAhA, chaMda tti chandAt svakIyAdabhiprAyavizeSAd govindavAcakasyeva sundarInandasyeva vA, parakIyAdvA bhrAtRvazabhavadattasyeva yA sA chaMdA, rosA ya tti roSAt zivabhUteriva yA sA roSA, parijuNNa tti parighunA dAridryAt kASThahArakasyeva yA 15 sA parighUnA, suviNeti svapnAt puSpacUlAyA iva yA svapne vA yA pratipadyate sA svapnA, paDisuta ceva tti pratizrutAt pratijJAtAd yA sA pratizrutA zAlibhadrabhaginIpatidhanyakasyeva, sAraNiya tti smAraNAdyA sA smAraNikA mallinAthasmAritajanmAntarANAM pratibuddhayAdirAjAnAmiva, rogiNiya tti roga: AlambanatayA vidyate yasyAM sA rogiNI, saiva rogiNikA sanatkumArasyeva, aNADhiya tti anAdRtA anAdarAdhA sA anAdRtA 20 nandiSeNasyeva anAdRtasya vA zithilasya yA sA tathA, devasannatti tti devasaMjJapte: devapratibodhanAdyA sA tathA metAryAderiveti, vacchANubaMdhA ya tti gAthAtiriktam, vatsa: putrastadanubandho yasyAmasti sA vatsAnubandhikA, vairasvAmimAturiveti / / ___ zramaNadharmo vyAkhyAta eva, navaraM ciyAe tti tyAgo dAnadharma iti / vyAvRto vyApRto vA vyApAraparastatkarma vaiyAvRtyaM vaiyApRtyaM vA bhaktapAnAdibhirupaSTambha ityarthaH, 25 sAhammiya tti samAno dharma: sadharmastena carantIti sAdharmikA: sAdhavaH / / 1. imAH sarvA api kathAH tRtIyapariziSTe TippaneSu draSTavyAH // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 817 [sU0 713] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 817 pariNAmetyAdi, pariNamanaM pariNAmastadbhAvagamanamityarthaH, yadAhapariNAmo hyarthAntaragamanaM na ca sarvathA vyavasthAnam / na ca sarvathA vinAza: pariNAmastadvidAmiSTaH // [ ] dravyArthanayasyeti / satparyayeNa nAza: prAdurbhAvo'satA ca paryayataH / / dravyANAM pariNAma: proktaH khalu paryayanayasya // [ ] iti / jIvasya pariNAma iti vigrahaH, sa ca prAyogikaH, tatra gatireva pariNAmo gatipariNAmaH, evaM sarvatra, gatizceha gatinAmakarmo dayAnnArakAdivyapadezahetu: tatpariNAmazcA''bhavakSayAditi, sa ca narakagatyAdizcaturvidhaH, gatipariNAme ca satyevendriyapariNAmo bhavatIti tamAha- iMdiyapariNAme tti, sa ca zrotrAdibhedAt paJcadheti, indriyapariNatau ceSTAniSTaviSayasambandhAdrAgadveSapariNatiriti tadanantaraM kaSAyapariNAma 10 uktaH, sa ca krodhAdibhedAccaturvidhaH / kaSAyapariNAme ca sati lezyApariNatirna tu lezyApariNatau kaSAyapariNati: yena kSINakaSAyasyApi zuklalezyApariNatirdezonapUrvakoTi yAvad bhavati, yata uktam muhattaddhaM tu jahannA ukkosA hoi puvvakoDIo / navahiM varisehiM UNA nAyavvA sukkalessAe // [ ] tti / ato lezyApariNAma uktaH, sa ca kRSNAdibhedAt SoDheti / ayaM ca yogapariNAme sati bhavati, yasmAnniruddhayogasya lezyApariNAmo'paiti, yataH samucchinnakriyaM dhyAnamalezyasya bhavatIti lezyApariNAmAnantaraM yogapariNAma uktaH, sa ca manovAkkAyabhedAt vidheti / saMsAriNAM ca yogapariNatAvupayogapariNatirbhavatIti tadanantaramupayogapariNAma ukta:, sa ca sAkArAnAkArabhedAd dvidhA / sati copayogapariNAme 20 jJAnapariNAmo'tastadanantaramasAvuktaH, sa cAbhinibodhikAdibhedAt paJcadhA, tathA mithyAdRSTAnamapyajJAnamityajJAnapariNAmo matyajJAna-zrutAjJAna-vibhaGgajJAnalakSaNastrividho'pi vizeSagrahaNasAdharmyAt jJAnapariNAmagrahaNena gRhIto draSTavya iti / jJAnAjJAnapariNAme ca sati samyaktvAdipariNatiriti tato darzanapariNAma ukta:, sa ca tridhA samyaktva-mithyAtva-mizrabhedAt / samyaktve sati cAritramiti tatastatpariNAma 25 uktaH, sa ca sAmAyikAdibhedAt paJcadheti / stryAdivedapariNAme cAritrapariNAmo na tu 15 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 818 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre . cAritrapariNAme vedapariNatiryasmAdavedakasyApi yathAkhyAtacAritrapariNatirdRSTeti cAritrapariNAmAnantaraM vedapariNAma uktaH, sa ca stryAdibhedAt trividha iti / ajIvetyAdi, ajIvAnAM pudgalAnAM pariNAmo'jIvapariNAma:, tatra bandhanaM pudgalAnAM parasparaM sambandha: saMzleSa ityarthaH, sa eva pariNAmo bandhanapariNAma:, evaM sarvatra, 5 bandhanapariNAmalakSaNaM caitat samaniddhayAe baMdho na hoi samalukkhayAya vi na hoi / vemAyaniddha-lukkhattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // [prajJApanA0 199] etaduktaM bhavati- samaguNasnigdhasya samaguNasnigdhena paramANvAdinA bandho na bhavati, samaguNarUkSasyApi samaguNarUkSeNeti, yadA viSamA mAtrA tadA bhavati bandhaH, 10 viSamamAtrAnirUpaNArthamucyate niddhassa niddheNa duyAhieNaM, lukkhassa lukkheNa duyAhieNaM / niddhassa lukkheNa uvei baMdho, jahannavajo visamo samo vA // [prajJApanA0 200] iti, gatipariNAmo dvividha: spRzadgatipariNAma itarazca, tatrAdyo yena prayatnavizeSAt kSetrapradezAn spRzan gacchati, dvitIyastu yenAspRzanneva tAn gacchati, na cAyaM na 15 sambhAvyate, gatimadravyANAM prayatnabhedopalabdheH, tathAhi- abhraGkaSaharmyatalagatavimuktAzmapAtakAlabheda upalabhyate anavaratagatipravRttAnAM ca dezAntaraprAptikAlabhedazcetyata: sambhAvyate'spRzadgatipariNAma iti, athavA dIrgha-hasvabhedAt dvividho'yamiti, saMsthAnapariNAmaH parimaNDala-vRtta-tryazra-caturazrA-''yatabhedAt paJcavidhaH, bhedapariNAma: paJcadhA, tatra khaNDabhedaH kSiptamRtpiNDasyeva 1, pratarabhedo'bhrapaTalasyeva 2, 20 anutaTabhedo vaMzasyeva 3, cUrNabhedaH cUrNanam 4, utkarikAbhedaH samukIryamANa prasthakasyeveti, varNapariNAma: paJcadhA, gandhapariNAmo dvidhA, rasapariNAma: paJcadhA, sparzapariNAmo'STadhA, na gurukamadhogamanasvabhAvaM na laghukamUrdhvagamanasvabhAvaM yad dravyaM tadagurukalaghukam atyantasUkSmaM bhASA-mana:-karmadravyAdi tadeva pariNAma: pariNAma tadvatorabhedAt agurukalaghukapariNAma: etadgrahaNenaitadvipakSo'pi gRhIto draSTavyaH, tatra 25 gurukaM ca vivakSayA laghukaM ca vivakSayaiva yad dravyaM tad gurukalaghukam audArikAdi 1. gacchatIti pA0 je2 // 2. agurulaghuka' je1 khaM0 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 714] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 819 sthUlataramityarthaH, idamuktarUpaM dvividhaM vastu nizcayanayamatena, vyavahAratastu caturddhA, tatra gurukam adhogamanasvabhAvaM vajrAdi, laghukam UrdhvagamanasvabhAvaM dhUmAdi, gurukalaghukaM tiryaggAmi vAyu-jyotiSkavimAnAdi, agurulaghukam AkAzAdIti, Aha ca bhASyakAra: nicchayao savvaguruM savvalahuM vA na vijjaI davvaM / bAyaramiha gurulahuyaM agurulahu seyaM davvaM // guruyaM lahuyaM ubhayaM Nobhayamiti vAvahAriyanayassa / davvaM leDuM 1 dIvo 2 vAU 3 vomaM 4 jahAsaMkhaM // [ vizeSAva0 660, 659] ti / zabdapariNAmaH zubhAzubhabhedAd dvidheti / [sU0 714] dasavidhe aMtalikkhite asajjhAie pannatte, taMjahA - ukkAvAte, 10 disidAghe, gajite, vijjute, nigdhAte, jUvate, jakkhAlittate, dhUmitA, mahitA, yuggha / savidhe orAlite asajjhAtite pannatte, taMjahA - aTThi, maMse, soNite, asutisAmaMte, susANasAmaMte, caMdovarAte, sUrovarAte, paDaNe, rAyavuggahe, uvassagassa aMto orAlite sarIrage / 5 [TI0] ajIvapariNAmAdhikArAt pudgalalakSaNAjIvapariNAmamantarIkSalakSaMNAjIvapariNAmopAdhikamasvAdhyAyikavyapadezyaM dasavihetyAdinA sUtreNAha - tatra aMtalikkha antarIkSam AkAzaM tatra bhavamAntarIkSakam, svAdhyAyo vAcanAdiH paJcavidho yathAsambhavaM yasminnasti tat svAdhyAyikam, tadabhAvo'svAdhyAyikam, tatrolkA AkAzajA, tasyA: pAta: ulkApAta:, tathA dizo dizi vA dAho digdAhaH, idamuktaM bhavati- 20 ekataradigvibhAge mahAnagarapradIpanakamiva ya udyoto bhUmAvapratiSThito gaganatalavarttI sa digdAha iti, garjitaM jImUtadhvaniH, vidyut taDit, nirghAtaH sAbhre nirabhre vA gagane vyantarakRto mahAgarjitadhvaniH, jUyae tti sandhyAprabhA candraprabhA ca yadyugapad bhavatastat jUyago tti bhaNitam, sandhyAprabhA - candraprabhayormizratvamiti bhAva:, tatra candraprabhA''vRtA sandhyA apagacchantI na jJAyate zuklapakSapratipadAdiSu dineSu, sandhyAcchede cAjJAyamAne 25 kAlavelAM na jAnantyatastrINi dinAni prAdoSikaM kAlaM na gRhNanti, tataH 15 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 820 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre kAlikasyAsvAdhyAya: syAditi, ulkAdInAM cedaM svarUpamdisidAho chinnamUlo ukka sarehA payAsajuttA vA / saMjhAcheyAvaraNo jUyao sukke diNe tinni // [Ava0 ni0 1349] jakkhAlittaM ti yakSAdIptamAkAze bhavati, eteSu svAdhyAyaM kurvatAM kSudradevatA chalanAM 5 karoti, dhUmikA mahikAbhedo varNato dhUmikA dhUmAkArA dhUmretyarthaH, mahikA pratItA, etacca dvayamapi kArttikAdiSu garbhamAseSu bhavati, tacca patanAnantarameva sUkSmatvAt sarvamapkAyabhAvitaM karotIti, rayaugghAe tti vizrasApariNAmataH samantAdreNupatanaM rajaudghAto bhaNyate / asvAdhyAyAdhikArAdevedamAha- dasavihe orAlietyAdi, audArikasya 10 manuSyatiryakzarIrasyedamaudArikamasvAdhyAyikam, tatrAsthi-mAMsa-zoNitAni pratItAni, tatra ca paJcendriyatirazcAmasvAdhyApikaM dravyato'sthi-mAMsa-zoNitAni, granthAntare caupyadhIyate, yadAha-soNiya maMsaM cammaM aTThI vi ya hoMti cattAri // [Ava0 ni0 1365] iti, kSetrata: SaSTihastAbhyantare, kAlata: sambhavakAlAdyAvattRtIyA pauruSI, mArjArAdibhi mUSikAdivyApAdane ahorAtraM ceti, bhAvata: sUtraM nandyAdikaM nAdhyetavyamiti, manuSya15 sambandhyapyevameva, navaraM kSetrato hastazatamadhye kAlato'horAtraM yAvat, ArttavaM dinatrayam, strIjanmani dinASTakam, puruSajanmani dinasaptakam, asthIni tu jIvavimokSadinAdArabhya hastazatAbhyantarasthitAni dvAdaza varSANi yAvadasvAdhyAyikaM bhavati, citAgninA dagdhAnyudakavAhena vA vyUDhAnyasvAdhyAyikaM na bhavati, bhUminikhAtAnyasvAdhyAyikamiti, tathA azucIni amedhyAni mUtra-purISANi teSAM sAmantaM samIpamazucisAmanta20 masvAdhyAyikaM bhavati, uktaM ca kAlagrahaNamAzritya- soNiyamuttapurIse ghANAloyaM pariharejA [Ava0 ni0 1414] iti / zmazAnasAmantaM zabasthAnasamIpam / candrasya candravimAnasyoparAgo rAhuvimAnatejasoparaJjanaM candroparAgo grahaNamityarthaH, evaM sUroparAgo'pi, iha cedaM kAlamAnaM yadi candraH sUryo vA grahaNe sati sagraho'nyathA 25 vA nimajjati tadA grahaNakAlaM tadrAtrizeSaM tadahorAtrazeSaM ca tata: paramahorAtraM ca varjayanti, Aha ca- caMdimasUruvarAge nigghAe guMjie ahorattaM / [Ava0 ni0 1351] ti, AcaritaM 1. dhUmrAkArA je1 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 715] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 821 tu yadi tatraiva rAtrau dine vA muktastadA candragrahaNe tasyA eva rAtre: zeSaM pariharanti, sUryagrahaNe tu taddinazeSa parihRtyAnantaraM rAtrimapi pariharantIti, Aha ca- AinnaM diNamukke so cciya divaso va rAI va / [Ava0 ni0 1357] tti, candrasUryoparAgayozcaudArikatvaM tadvimAnapRthivIkAyikApekSayA'vaseyamAntarIkSakatvaM tu sadapi na vivakSitam, AntarIkSatvenoktebhya Akasmikebhya ulkAdibhyazcandrAdivimAnAnAM zAzvatatvena 5 vilakSaNatvAditi / paDaNe tti patanaM maraNaM rAjA-'mAtya-senApati-grAmabhogikAdInAm, tatra yadA daNDika: kAlagato bhavati rAjA vA'nyo yAvanna bhavati tadA sabhaye nirbhaye vA svAdhyAyaM varjayanti, nirbhayazravaNAnantaramapyahorAtraM varjayantIti, grAmamahattare'dhikAraniyukte bahusvajane vA zayyAtare vA puruSThAntare vA saptagRhAbhyantaramRte'horAtraM svAdhyAyaM varjayanti zanairvA paThanti, 10 nirdu:khA eta iti gahI~ loko mA kArSIditi, Aha ca mayahara pagae bahupakkhie ya sattagharaaMtaramayammi / _niDhukkha tti ya garahA na paDhaMti saNIyagaM vA vi // [Ava0 ni0 1361] tti / tathA rAyavuggahe tti rAjJAM saGgrAma upalakSaNatvAt senApati-grAmabhogikamahattara-puruSa-strI-mallayuddhAnyasvAdhyAyikam, evaM pAMzu-piSTAdibhaNDanAnyapi, yata ete 15 prAyo vyantarabahulAsteSu pramattaM devatA chalayennirdu:khA eta ityuDDAho vA'prItikaM vA bhavedityato yadvigrahAdikaM yaccirakAlaM yasmin kSetre bhavati tatra vigrahAdike tAvatkAlaM tatra kSetre svAdhyAyaM pariharantIti, uktaM caseNAhiva bhoiya mayahare ya puMsitthimallayuddhe ya / lohAibhaMDaNe vA gujjhaga uDDAha aciyattaM // [Ava0 ni0 1359] ti / / tathopAzrayasya vasateranta: madhye vartamAnamaudArikaM manuSyAdisatkaM zarIrakaM yadyudbhinnaM bhavati tadA hastazatAbhyantare'svAdhyAyikaM bhavati, athAnudbhinnaM tathApi kutsitatvAdAcaritatvAcca hastazataM vaya'te, pariSThApite tu tatra tatsthAnaM zuddhaM bhvtiiti| sU0 715] paMceMdiyA NaM jIvA asamArabhamANassa dasavidhe saMjame kajati, taMjahA-sotAmatAo sokkhAo avarovettA bhavati, sotAmateNaM dukkheNaM 25 1. yantIti pA0 je2 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 822 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre asaMjogettA bhavati, evaM jAva phAsAmateNaM dukkheNaM asaMjoettA bhavati / evaM asaMjamo vi bhANitavvo / [TI0] paJcendriyazarIramasvAdhyAyikamityanantaramuktamiti paJcendriyAdhikArAt tadAzritasaMyamA-'saMyamasUtre gatArthe / 5 [sU0 716] dasa suhumA pannattA, taMjahA-pANasuhume, paNagasuhume jAva siNehasuhume, gaNitasuhume, bhaMgasuhume / [TI0] saMyamAsaMyamAdhikArAt tadviSayabhUtAni sUkSmANi prarUpayannAha- dasa suhumetyAdi, prANasUkSmam anuddharitakunthuH, panakasUkSmam ullI, yAvatkaraNAdidaM draSTavyam, bIjasUkSma vrIhyAdInAM nakhikA, haritasUkSmaM bhUmisamavarNaM tRNam, puSpasUkSmaM vaTAdipuSpANi, 10 aNDasUkSma kITikAdyaNDakAni, layanasUkSmam kITikAnagarakAdi, snehasUkSma avazyAyAdItyaSTasthAnakabhaNitameva, idamaparaM gaNitasUkSmam, gaNitaM saGkalanAdi tadeva sUkSmaM sUkSmabuddhigamyatvAt, zrUyate ca vajrAntaM gaNitamiti, bhaGgasUkSmaM bhaGgA bhaGgakA vastuvikalpAH, te ca dvidhA- sthAnabhaGgakAH kramabhaGgakAzca, tatrAdyA yathA dravyato nAmaikA hiMsA na bhAvata: 1, anyA bhAvato na dravyata: 2, anyA bhAvato dravyatazca 3, anyA 15 na bhAvato nApi dravyata: 4 iti, itare tu dravyato hiMsA bhAvatazca 1, dravyato'nyA na bhAvata: 2, na dravyato'nyA bhAvata: 3, anyA na dravyato na bhAvata: 4 iti / tallakSaNaM sUkSma bhaGgasUkSmam, sUkSmatA cAsya bhajanIyapadabahatve gahanabhAvena suukssmbuddhigmytvaaditi| - [sU0 717] jaMbumaMdaradAhiNeNaM gaMgAsiMdhUo mahAnadIo dasa mahAnadIo samappeMti, taMjahA-jauNA, saraU, AtI, kosI, mahI, sataddU, vitatthA, 20 vibhAsA, erAvatI, caMdabhAgA / __jaMbumaMdarauttareNaM rattA-rattavatIo mahAnadIo dasa mahAnadIo samappeMti, taMjahA-kiNhA, mahAkiNhA, nIlA, mahAnIlA, tIrA, mahAtIrA, iMdA jAva mhaabhogaa| [sU0 718] jaMbuddIve dIve bharahe vAse dasa rAyahANIo pannattAo, taMjahA__ caMpA maharA vANArasI ta sAvatthi taha ta sAtetaM / 1. gamyamAnatvAt je1 // 25 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 823 [sU0 717-725] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / hatthiNaura kaMpillaM mihilA kosaMbi rAyagihaM // 152 // etAsu NaM dasasu rAyahANIsu dasa rAyANo muMDA bhavettA jAva pavvatitA, taMjahA-bharahe, sagare, maghavaM, saNaMkumAre, saMtI, kuMthU, are, mahApaume, hariseNe, jayaNAme / [sU0 719] jaMbuddIve dIve maMdare pavvae dasa joyaNasayAiM uvveheNaM, 5 dharaNitale dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM, uvariM dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM, dasa dasAI joyaNasahassAI savvaggeNaM paNNatte / / [sU0 720] jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvatassa bahumajjhadesabhAge imIse rayaNappabhAte puDhavIte uvarimaheTThillesu khuDDagapataresu ettha NamaTThapatesite ruyage paNNatte jao NamimAto dasa disAto pavahaMti, taMjahA-puratthimA, 10 purasthimadAhiNA, dAhiNA, dAhiNapaccatthimA, paccatthimA, paccatthimuttarA, uttarA, uttarapuratthimA, uDDA, adhA / etAsi NaM dasaNhaM disANaM dasa nAmadhejA pannattA, taMjahAiMdA aggeyI jammA ta, NeratI vAruNI ya vAyavvA / somA IsANI tA, vimalA ya tamA ya boddhavvA // 153 // 15 [sU0 721] lavaNassa NaM samuddassa dasa joyaNasahassAI gotitthavirahite khette pannatte / lavaNassa NaM samuddassa dasa joyaNasahassAiM udagamAle pannatte / savve vi NaM mahApAtAlA dasa dasAiM joyaNasahassANamuvveheNaM paNNattA, mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM pannattA, bahumajjhadesabhAge egapaesitAte 20 seDhIte dasa dasAiM joyaNasahassANaM vikkhaMbheNaM pannattA, uvariM muhamUle dasa joyaNasahassAI vikkhaMbheNaM paNNattA / tesi NaM mahApAtAlANaM kuDDA savvavairAmatA savvattha samA dasa joyaNasayAI bAhalleNaM pannattA / savve vi NaM khuddApAtAlA dasa joyaNasatAiM uvveheNaM pannattA, mUle dasa dasAiM joyaNANaM vikkhaMbheNaM pannattA, bahumajjhadesabhAge egapaesitAte seDhIte 25 dasa joyaNasatAI vikkhaMbheNaM pannattA, uvariM muhamUle dasa dasAiM joyaNANaM Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vikkhaMbheNaM pannattA, tesi NaM khuddApAtAlANaM kuDDA savvavairAmatA savvattha samA dasa joyaNAiM bAhalleNaM paNNattA / 824 [sU0 722] dhAyatisaMDagA NaM maMdarA dasa joyaNasayAiM uvvedheNaM, dharaNita sUNAI dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM, uvariM dasa joyaNasayAiM vikkhaMbheNaM 5 pannattA / pukkharavaradIvaDDagA NaM maMdarA dasa joyaNa evaM ceva / [sU0 723] savve vi NaM vaTTaveyaDDapavvatA dasa joyaNasayAI uDDauccatteNaM, dasa gAuyasatAimuvveheNaM, savvattha samA pallagasaMThitA, dasa joyaNasatAI vikkhaMbheNaM pannattA / [sU0 724 ] jaMbuddIve dIve dasa khettA paNNattA, taMjahA-bharahe, eravate, 10 hemavate, herannavate, harivasse, rammagavasse, puvvavidehe, avaravidehe, devakurA, uttarakurA / [sU0 725] mANusuttare NaM pavvate mUle dasa bAvIse joyaNasate vikkhaMbheNaM paNNatte / savve vi NamaMjaNagapavvatA dasa joyaNasayAimuvveheNaM, mUle dasa 15 joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM, uvariM dasa joyaNasatAiM vikkhaMbheNaM paNNattA / savve vi NaM dahimuhapavvatA dasa joyaNasatAiM uvveheNaM, savvattha samA, pallagasaMThitA, dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM pannattA / savve viNaM ratikaragapavvatA dasa joyaNasatAI uDDauccatteNaM, dasa gAutasatAI uvveheNaM, savvattha samA, jhallarisaMThitA, dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM 20 pannattA / ruyagavare NaM pavvate dasa joyaNasayAI uvveheNaM, mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM, uvariM dasa joyaNasatAiM vikkhaMbheNaM pannatte / evaM kuMDalavare vi / [TI0] pUrvaM gaNitasUkSmamuktamiti tadviSayavizeSabhUtaM prakRtAdhyayanAvatAritayA jaMbUdIvetyAdi gaGgAsUtrAdikaM kuNDalasUtrAvasAnaM kSetraprakaraNamAha, kaNThyaM cedam, navaraM 25 gaGgAM samupayAnti dazAnAmAdyAH paJca itarA: sindhumiti, evaM raktAsUtramapi, navaraM yAvatkaraNAt iMdaseNA vAriseNa tti draSTavyamiti / rAyahANIo tti rAjA dhIyate Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 717-725] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 825 vidhIyate abhiSicyate yAsu tA rAjadhAnya: janapadAnAM madhye pradhAnanagarya:, caMpA gAhA, campAnagarI aGgajanapadeSu, mathurA sUrasenadeze, vArANasI kAzyAm, zrAvastI kuNAlAyAm, sAketamayodhyetyarthaH kozaleSu janapadeSu, hatthiNapuraM ti nAgapuraM kurujanapade, kAmpilyaM paJcAleSu, mithilA videhe, kauzAmbI vatseSu, rAjagRhaM magadheSviti, etAsu kila sAdhavaH utsargato na pravizanti taruNI- ramaNIyapaNyAdidarzanena 5 mana:kSobhAdisambhavAta, mAsasyAntardvistrirvA pravizatAM tvAjJAdayo doSA iti, etAzca dazasthAnakAnusAreNAbhihitA na tu dazaivaitA: arddhaSaDviMzatAvAryajanapadeSu SaDviMzatenagarINAmuktatvAditi, ayaM ca nyAyo'nyatra granthe teSu teSu prAyazcittAdivicAreSu prasiddha eveti, vyAkhyAtaM ca dazarAjadhAnIgrahaNe zeSANAmapi grahaNaM nizIthabhASye, yadAha 10 dasarAyahANigahaNA sesANaM sUyaNA kayA hoi / mAsassaMto duga tiga tAo aiMtammi ANAI // [nizIthabhA0 2588] doSAzcehataruNA-vesitthi-vivAha-rAyamAIsu hoi saikaraNaM / Auja-gIyasadde itthIsadde ya saviyAre // [nizIthabhA0 2592] iti / etAsviti anantaroditAsu dazasvAryanagarISu madhye anyatarAsu kAsuciddaza rAjAna: 15 cakravartinaH pravrajitA ityevaM dazasthAnake'vatArasteSAM kRtaH, dvau ca subhUmabrahmadattAbhidhAnau na pravrajitau narakaM ca gatAviti / tatra bharata-sagarau prathama-dvitIyau cakravartirAjau sAkete nagare vinItA-'yodhyAparyAye jAtau pravrajitau ca, maghavAn zrAvastyAm, sanatkumArAdayazcatvAro hastinAgapure, mahApadmo vArANasyAm, hariSeNa: kAmpilye, jayanAmA rAjagRhe iti, na caitAsu nagarISu krameNaite rAjAno vyAkhyeyAH, 20 granthavirodhAt, ukta ca jammaNa viNIya ujjhA sAvatthI paMca hatthiNapurammi / vANArasi kaMpille rAyagihe ceva kaMpille // [Ava0 ni0 397] tti / apravrajitacakravartinau tu hastinAgapura-kAmpilyayorutpannAviti, ye ca yatrotpannAste tatraiva pravrajitA iti, idamAvazyakAbhiprAyeNa vyAkhyAtam, nizIthabhASyAbhiprAyeNa tu 25 1. pAMcA' pA0 // 2. pravrajitau vA je1 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 826 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre dazasvetAsu nagarISu dvAdaza cakriNo jAtA:, tatra navasvekaika: ekasyAM tu traya iti, Aha cacaMpA mahurA vANArasI ya sAvatthimeva sAkeyaM / hatthiNapura kaMpillaM mihilA kosaMbi rAyagihaM // 5 saMtI kuMthU ya aro tinni vi jiNacakki ekkahiM jAyA / teNa dasa hoMti jattha va kesava jAyA jaNAinna // [nizIthabhA0 2590-91] tti / mandaro meru:, uvveheNaM ti bhUmAvavagAhata:, viSkambheNa pRthutvena, upari paNDakavanapradeze daza zatAni sahasramityarthaH / daza dazakAni zatamityarthaH, keSAm ? yojanasahasrANAm, lakSamityarthaH, IdRzI ca bhaNitirdazasthAnakAnurodhAt, sarvAgreNa sarvaparimANata iti / 10 uvarimaheTThillesu tti uparitanAdhastanayoH kSullakapratarayo:, sarveSAM madhye tayoreva laghutvAt, tayoradha upari ca pradezAntaravRddhyA varddhamAnataratvAllokasyeti, aTThapaesie tti aSTau pradezA yasminnityaSTapradezikaH, svArthikapratyayavidhAnAditi, tatra coparitane pratare catvAra: pradezA gostanavaditaratrApi catvArastathaiveti, imAu tti vakSyamANA: dasa tti catasro dvipradezAdayo vyuttarAH zakaTorddhisaMsthAnA mahAdizazcatamra eva eka15 pradezAdayo'nuttarA muktAvalIkalpA vidizaH, tathA dve catuSpradezAdike anuttare UrdhvAdhodizAviti, pavahaMti tti pravahanti prabhavantItyarthaH / ___ iMdA gAhA, indro devatA yasyA: sA aindrI, evamAgneyI yAmyetyAdi, vimalA vitimiratvAdUrdhvadizo nAmadheyam, tamA andhakArayuktatvena raatritulytvaaddhodishshceti| lavaNetyAdi, gavAM tIrthaM taDAgAdAvavatAramArgo gotIrtham, tato gotIrthamiva gotIrtham 20 avatAravatI bhUmi:, tadvirahitaM samamityarthaH, etacca paJcanavatiyojanasahasrANyarvAgbhAgata: parabhAgatazca gotIrtharUpAM bhUmiM vihAya madhye bhavatIti, udakamAlA udakazikhA veletyarthaH, daza yojanasahasrANi viSkambhataH, uccastvena tu SoDaza sahasrANIti, samudramadhyabhAgAdevotthiteti, savve vItyAdi, sarve'pIti pUrvAdidikSu tadbhAvAccatvAro'pi mahApAtAlAH pAtAlakalazA: valayAmukha-keyUra-jUyaka-IzvaranAmAnazcatu:25 sthAnakAbhihitAH, kSullakapAtAlakalazavyavacchedArthaM mahAgrahaNam, daza dazakAni zataM yojanasahasrANAM lakSamityarthaH, udvedhena gAdhenetyarthaH, mUle budhne daza sahasrANi, madhye Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 726] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 8ra7 lakSam, katham ?, mUlaviSkambhAdubhayata ekaikapradezavRddhyA vistaraM gacchatAM yA ekapradezikA zreNI bhavati tayA, anena pradezavRddhirupadarzitA, athavA ekapradezikAyAM zreNyAm atyantamadhye, tato'dha upari ca pradezonaM lakSamityarthaH, tathA uvariM kimuktaM bhavati? ata Aha- mukhamUle mukhapradeze, kuDDa tti kuDyAni bhittaya ityarthaH, sarvANi ca tAni vajramayAni ceti vAkyam, sarve'pIti sapta sahasrANyaSTazatAni caturazItyadhikAnItyevaM- 5 saGkhyA :, kSullakA mahadapekSayA, udvedhena madhyaviSkambheNa ca sahasram, mUle mukhe ca viSkambheNa zatam, kuDyabAhalyena ca daza / dhAyaItyAdi, maMdara tti pUrvAparau merU, tatsvarUpaM sUtrataH siddham, vizeSa ucyatedhAyaisaMDe merU culasIi sahassa UsiyA do vi / ogADhA ya sahassaM hoMti ya siharammi vitthinnA // [bRhatkSetra0 3 / 57] 10 mUle paNanaui sayA cauNaui sayA ya hoMti dharaNiyale / [bRhatkSetra0 3 / 58] iti, sarve'pi vRttavaitADhyaparvatA: viMzati: pratyekaM paJcasu haimavatairaNyavata-harivarSa-ramyakeSveSAM zabdAvatI-vikaTAvatI-gandhAvatI-mAlavatparyAyAkhyAnAM bhAvAditi, vRttagrahaNaM dIrghavaitADhyavyavacchedArthamiti, mAnuSottarazcakravAlaparvata: pratItaH, aJjanakAzcatvAro nandIzvaradvIpavartinaH, dadhimukhAH pratyekamaJjanakAnAM dikcatuSTayavyavasthita- 15 puSkariNImadhyavarttina: SoDazeti, ratikarA nandIzvaradvIpe vidigvyavasthitA: catvArazcatu:sthAnakAbhihitasvarUpA: / rucako rucakAbhidhAnastrayodazadvIpavartI cakravAlaparvata: / kuNDalAbhidhAna ekAdazadvIpavartI cakravAlaparvata: eva, evaM kuNDalavare vItyaneneha kuNDalavara udvedha-mUlaviSkambhopariviSkambhai rucakavaraparvatasamAna uktaH, dvIpasAgaraprajJaptyAM tvevamukta: dasa ceva joyaNasae bAvIse vitthaDo u mUlammi / cattAri joyaNasae cauvIse vitthaDo sihare // [dvIpasAgara0 74] tti / atra tulyaM rucakasyApi, tatrAyaM vizeSa ukta:- mUlaviSkambho daza sahasrANi dvAviMzatyadhikAni zikhare tu catvAri sahasrANi caturviMzatyadhikAnIti / [sU0 726] dasavidhe daviyANuoge pannatte, taMjahA-daviyANuoge, 25 1. upari pA0 je2 / / 2. sUtrasiddhaM pA0 je2 // 20 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre mAuyANuoge, egaTThiyANuoge, karaNANuoge, appitANappite, bhAvitAbhAvite, bAhirAbAhire, sAsatAsAsate, tadhaNANe, atadhaNANe / 828 [TI] anantaraM gaNitAnuyoga uktaH, atha dravyAnuyogasvarUpaM bhedata Aha- dasavihe daviyetyAdi, anuyojanaM sUtrasyArthena sambandhanam, anurUpo'nukUlo vA yoga: 5 sUtrasyAbhidheyArthaM prati vyApAro'nuyogaH, vyAkhyAnamiti bhAvaH, sa ca caturddhA vyAkhyeyabhedAt, tadyathA-- caraNakaraNAnuyogo dharmmakathAnuyogo gaNitAnuyogo dravyAnuyogazca, tatra dravyasya jIvAderanuyogo vicAro dravyAnuyogaH, sa ca dazadhA, tatra daviyANuoge tti yajjIvAderdravyatvaM vicAryate sa dravyAnuyogaH, yathA dravati gacchati tAMstAn paryAyAn drUyate vA taistaiH paryAyairiti dravyaM guNa- paryAyavAnartha:, tatra santi jIve jJAnAdayaH 10 sahabhAvitvalakSaNA guNAH, na hi tadviyukto jIvaH kadAcanApi saMbhavati jIvatvahAneH, tathA paryAyA api mAnuSatva - bAlyAdayaH kAlakRtAvasthAlakSaNAH tatra santyevetyato bhavatyasau guNa-paryAyavattvAt dravyamityAdiH dravyAnuyogaH 1, tathA mAuyANuoge tti, iha mAtRkeva mAtRkA pravacanapuruSasyotpAda-vyaya-dhrauvyalakSaNA padatrayI, tasyA anuyogo yathA utpAdavajjIvadravyaM bAlyAdiparyAyANAmanukSaNamutpattidarzanAd anutpAde ca 15 vRddhAdyavasthAnAmaprAptiprasaGgAdasamaJjasApatte:, tathA vyayavajjIvadravyaM pratikSaNaM bAlyAdyavasthAnAM vyayadarzanAdavyayatve ca sarvadA bAlyAdiprApterasamaJjasameva, tathA yadi sarvathA'pyutpAdavyayavadeva tat na kenApi prakAreNa dhruvaM syAttadA akRtAbhyAgamakRtavipraNAzaprAptyA pUrvadRSTAnusmaraNA-'bhilASAdibhAvAnAmabhAvaprasaGgena ca sakalehalokaparalokAlambanAnuSThAnAnAmabhAvato'samaJjasameva, tato dravyatayA'sya dhrauvyamityutpAda20 vyaya - dhrauvyayuktamato dravyamityAdiH mAtRkApadAnuyoga: 2, tathA egaTThiyANuoge ekazcAsAvarthazca abhidheyo jIvAdiH sa yeSAmasti ta ekArthikAH zabdAstairanuyogastatkathanamityarthaH, ekArthikAnuyogo yathA jIvadravyaM prati jIva: prANI bhUtaH sattvaH, ekArthikAnAM vA'nuyogo yathA jIvanAt prANadhAraNAjjIvaH, prANAnAm ucchvAsAdInAmastitvAt prANI, sarvadA bhavanAdbhUtaH, sadA sattvAt sattvaH ityAdiH 3, 25 tathA karaNANuoge tti kriyate ebhiriti karaNAni teSAmanuyoga: karaNAnuyoga:, tathAhi1. mityAdi dravyA pA0 je2 // 2. mityAdi mAtR pA0 // 3 jIvadravyaM prati nAsti je1 // 4. ityAdi khaM0 pA0 je2 // ti Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 726 ] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / " jIvadravyasya kartturvicitrakriyAsu sAdhakatamAni kAla - svabhAva-niyati- pUrvakRtAni, naikAkI jIvaH kiJcana karttumalamiti, mRddravyaM vA kulAla - cakra - cIvara - daNDAdikaM karaNakalApamantareNa na ghaTalakSaNaM kAryaM prati ghaTata iti tasya tAni karaNAnIti dravyasya karaNAnuyoga iti 4, tathA appiyANappie tti dravyaM hyarpitaM vizeSitaM yathA jIvadravyaM kiMvidham ? saMsArIti, saMsAryapi trasarUpam, trasarUpamapi paJcendriyam, tadapi 5 nararUpamityAdi, anarpitam avizeSitameva, yathA jIvadravyamiti, tatazcArpitaM ca tadanarpitaM cetyarpitAnarpitaM dravyaM bhavatIti dravyAnuyogaH 5, tathA bhAviyAbhAvie ti bhAvitaM vAsitaM dravyAntarasaMsargataH abhAvitamanyathaiva yet, yathA jIvadravyaM bhAvitaM kiJcit, tacca prazastabhAvitamitarabhAvitaM ca tatra prazastabhAvitaM saMvignabhAvitamaprazastabhAvitaM cetarabhAvitam, tat dvividhamapi vAmanIyamavAmanIyaM ca, tatra vAmanIyaM yat saMsargajaM guNaM 10 doSaM vA saMsargAntareNa vamati, avAmanIyaM tvanyathA, abhAvitaM tvasaMsargaprAptaM prApta saMsargaM vA vajratandulakalpaM na vAsayituM zakyamiti, evaM ghaTAdi dravyamapi tatazca bhAvitaM ca abhAvitaM ca bhAvitAbhAvitam evaMbhUto vicAro dravyAnuyoga iti 6, bAhirabAhire tti bAhyAbAhyam, tatra jIvadravyaM bAhyaM caitanyadharmeNAkAzAstikAyAdibhyo vilakSaNatvAt tadevAbAhyamamUrttatvAdinA dharmeNa amUrttatvAdubhayeSAmapi, caitanyena vA 15 abAhyaM jIvAstikAyAccaitanyalakSaNatvAdubhayorapi, athavA ghaTAdidravyaM bAhyaM karmmacaitanyAdi tvabAhyamAdhyAtmikamiti yAvaditi, evamanyo dravyAnuyoga iti 7, tathA sAsayAsAsae tti zAzvatAzAzvatam, tatra jIvadravyamanAdinidhanatvAt zAzvataM tadevAparAparaparyAya-prAptito'zAzvatamityevamanyo dravyAnuyoga iti 8, tathA tahanANe ti yathA vastu tathA jJAnaM yasya tattathAjJAnaM samyagdRSTijIvadravyaM tasyaivAvitathajJAnatvAt, 20 athavA yathA tadvastu tathaiva jJAnam avabodhaH pratItiryasmiMstattathAjJAnam, ghaTAdidravyaM ghaTAditayaiva pratibhAsamAnam, jainAbhyupagataM vA pariNAmi pariNAmitayaiva pratibhAsamAnamityevamanyo dravyAnuyoga iti 9, atahaNANe ti atathAjJAnaM mithyAdRSTijIvadravyamalAtadravyaM vA cakratayA'vabhAsamAnamekAntavAdyabhyupagataM vA vastu, tathAhi-- ekAntena nityamanityaM vA vastu tairabhyupagataM pratibhAti ca tat pariNAmitayeti 25 1. yat nAsti je1 // d " 829 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 830 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tadatathAjJAnamityevamanyo dravyAnuyoga iti 10 / [sU0 727] caramassa NaM asuriMdassa asurakumAraranno tigiMcchikUDe uppAtapavvate mUle dasa bAvIse joyaNasate vikkhaMbheNaM pannatte / camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo somassa mahAraNNo somappabhe 5 uppAtapavvate dasa joyaNasatAiM uDuMuccatteNaM, dasa gAuyasatAiM uvveheNaM, mUle dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNatte / camarassa NamasuriMdassa asurakumAraraNNo jamassa mahAranno jamappabhe uppAtapavvate evaM ceva, evaM varuNassa vi, evaM vesamaNassa vi / balissa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo ruyagiMde uppAtapavvate mUle dasa 10 bAvIse joyaNasate vikkhaMbheNaM paNNatte / balissa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo somassa evaM ceva, jadhA camarassa logapAlANaM taM ceva balissa vi / / dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo dharaNappabhe uppAtapavvate dasa joyaNasayAI uhuMuccatteNaM, dasa gAuyasatAiM uvveheNaM, mUle dasa joyaNasatAI 15 vikkhaMbheNaM / dharaNassa NaM nAgakumAriMdassa nAgakumAraraNNo kAlavAlassa mahAraNNo kAlAvAla]ppabhe uppAtapavvate dasa joyaNasatAI ur3e evaM ceva, evaM jAva saMkhavAlassa / evaM bhUtANaMdassa vi, evaM logapAlANaM pi se jadhA dhrnnss| evaM jAva thaNitakumArANaM salogapAlANaM bhANitavvaM, savvesiM uppAyapavvatA 20 bhANiyavvA sariNAmagA / ___ sakkassa NaM deviMdassa devaraNo sakkappabhe uppAtapavvate dasa joyaNasahassAI uTuMuccatteNaM, dasa gAutasahassAiM uvveheNaM, mUle dasa joyaNasahassAI vikkhaMbheNaM paNNatte / sakkassa NaM deviMdassa devaraNo somassa mahAranno jadhA sakkassa tadhA savvesiM logapAlANaM savvesiMca iMdANaM jAva accutassa tti, savvesiM pmaannmeg| 25 [TI0] punargaNitAnuyogamevAdhikRtyotpAtaparvatAdhikAramacyutasUtraM yAvadAha 1. balissa NaM vairoyaNiMdassa evaM ceva- je0 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 831 [sU0 727] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / camarassetyAdi sugamam, navaraM tigiMcchikUDe tti tigicchI kiMjalkaH, tatpradhAnakUTatvAttigiMcchikUTaH, tatpradhAnatvaM ca kamalabahulatvAt, saMjJA ceyam, uppAyapavvae tti utpatanam UrdhvagamanamutpAtastenopalakSita: parvata utpAtaparvataH, sa ca rucakavarAbhidhAnAt trayodazAt samudrAddakSiNato'saGkhyeyAn dvIpa-samudrAnatiladhya yAvadaruNavaradvIpA-'ruNavarasamudrau tayoraruNavarasamudraM dakSiNato dvicatvAriMzataM 5 yojanasahasrANyavagAhya bhavati, tatpramANaM ca sattarasa ekavIsAiM joyaNasayAI so samuvviddho / dasa ceva joyaNasae bAvIse vitthaDo heTThA / cattAri joyaNasae cauvIse vitthaDo u majjhammi / satteva ya tevIse siharatale vitthaDo hoi // [dvIpasAgara0 166-167] iti, 10 saca ratnamaya: padmavaravedikayA vanakhaNDena ca parikSiptaH, tasya ca madhye'zokAvataMsako devaprAsAda iti / camarassetyAdi, mahAranno tti lokapAlasya somaprabha utpAtaparvata: aruNodasamudra eva bhavati, evaM yama-varuNa-vaizramaNasUtrANi neyAnIti / balissetyAdi, rucakendra utpAtaparvato'ruNodasamudre eva bhavati, yathoktam- 15 aruNassa uttareNaM bAyAlIsaM bhave shssaaii|| ogAhiUNa udahiM silanicao rAyahANIo // [dvIpasAgara0 211] iti, balissetyAdi, vatItyAdi sUtrasUcA, evaM ca dRzyaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaranno somassa ya mahAranno evaM ceva tti atideza:, etadbhAvanA- jahetyAdi, yathA yatprakAraM camarasya lokapAlAnAmutpAtaparvatapramANaM pratyekaM caturbhi: sUtrairuktaM taM ceva tti tatprakArameva 20 caturbhi: straiH balino'pi vairocanendrasyApi vaktavyam, samAnatvAditi / ___ dharaNassetyAdi, dharaNasyotpAtaparvato'ruNa eva samudre bhavati, dharaNassetyAdi prathamalokapAlasUtre evaM ceva tti karaNAt uccatteNaM dasa gAuyasayAiM uvveheNamityAdi sUtramatidiSTam / evaM jAva saMkhavAlassa tti karaNAt zeSANAM trayANAM lokapAlAnAM 1. tigichi khaM0 / evamagre'pi // 2. tigichi je1 khaM0 // 3. "vatItyAdi sUtrasUcA' iti likhitvA TIkAyAm A.zrI abhayadevasUribhiH paripUrNa sUtraM darzitamatra, kintu asmAkaM samIpe vidyamAneSu sarveSvapi mUlasya hastalikhitAdarzeSu saMpUrNa sUtraM vidyate, ataH A.zrI abhayadevasUrINAM samakSaM vidyamAneSu AdarzeSu vati0 ityetAvadeva sUtraM bhavediti saMbhAvyate / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 832 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre kAlavAla-selavAla-saMkhavAlAbhidhAnAnAmutpAtaparvatAbhidhAyIni trINyanyAni sUtrANi darzayati / evaM bhUyANaMdassa vi tti bhUtAnandasyApi audIcyanAgarAjasyApi utpAtaparvatastasya nAma pramANaM ca vAcyam, yathA dharaNasyetyarthaH, bhUtAnandaprabhazcotpAtaparvato'ruNoda eva bhavati, kevalamuttarataH, evaM logapAlANa vi se 5 tti se tasya bhUtAnandasya lokapAlAnAmapi, evamutpAtaparvatapramANaM yathA dharaNalokapAlAnAmiti bhAvaH, navaraM tannAmAni catu:sthAnakAnusAreNa jJAtavyAnIti, jahA dharaNasseti yathA dharaNasya / evamiti tathA suparNavidyutkumArAdInAM ye indrAsteSAmutpAtaparvatapramANaM bhaNitavyam, kiMparyantAnAM teSAmityata Aha- jAva thaNiyakumArANaM ti prakaTam, kimindrANAmeva ? netyAha- salogapAlANaM ti, 10 tallokapAlAnAmapItyarthaH, savvesimityAdi, sarveSAmindrANAM tallokapAlAnAM cotpAtaparvatA: sadRgnAmAno bhaNitavyAH, yathA dharaNasya dharaNaprabhaH, prathamatallokapAlasya kAlavAlasya kAlavAlaprabha ityevaM sarvatra, te ca parvatA: sthAnamaGgIkRtyaivaM bhavanti asurANaM nAgANaM udahikumArANa hoMti AvAsA / aruNodae samudde tattheva ya tesi uppAyA // 15 dIvadisAaggINaM thaNiyakumArANa hoMti aavaasaa| aruNavare dIvammi u tattheva ya tesi uppAyA // [dvIpasAgara0 220-221] iti / sakkassetyAdi, kuNDalavare dvIpe kuNDalaparvatasyAbhyantare dakSiNataH SoDaza rAjadhAnyaH santi, tAsAM catasRNAM catasRNAM madhye somaprabha-yamaprabha-varuNaprabha-vaizramaNaprabhAkhyA utpAtaparvatA: somAdInAM zakralokapAlAnAM bhavanti, uttarapArzve tu evamevezAnaloka20 pAlAnAmiti, yathA zakrasya tathA'cyutAntAnAmindrANAM lokapAlAnAM cotpAtaparvatA vAcyAH, yataH sarveSAmekaM pramANam, navaraM sthAnavizeSo vizeSasUtrAdavagantavyaH / [sU0 728] bAdaravaNassatikAtitANaM ukkoseNaM dasa joyaNasatAI sarIrogAhaNA paNNattA 11 jalacarapaMceMdiyatirikkhajoNitANaM ukkoseNaM dasa joyaNasatAI sarIrogAhaNA 1. kola' khaM0 pA0 je2 / / 2. ssetyAdi yathA je1 // 3. suparNa nAsti je1 khaM0 bhavanavAsino'sura nAga-vidyut-suparNA-'gni-vAta-stanitodadhi-dvIpa-dikkumArAH [tattvArtha0 4 / 11] // 4. uppAya tti dIva // 1 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 729-730] pannattA 2| dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / uraparisappathalacarapaMceMditatirikkhajoNitANaM ukkoseNaM evaM ceva 3 | [TI0] yojanasahasrAdhikArAdeva yojanasAhasrikAvagAhanAsUtratrayam - bAdaretyAdi kaNThyam, navaraM bAdara tti bAdarANAmeva na sUkSmANAM teSAmaGgulAsaGkhyeyabhAgamAtrAvagAhanatvAt, evaM jaghanyato'pi mA bhUdata: ukkoseNaM tyabhihitam, daza 5 yojanazatAni utsedhayojanena, na tu pramANayojanena, ussehapamANau miNe dehaM [ bRhatsaM0 349] ti vacanAt, zarIrasyAvagAhanA yeSu pradezeSu zarIramavagADhaM sA zarIrAvagAhanA, sA ca tathAvidhanadyAdipadmanAlaviSayA draSTavyeti / jalacaretyAdi, iha jalacarA matsyAH garbhajA itare ca dRzyA:, macchajuyale sahassaM [ bRhatsaM0 307] ti vacanAt ete ca kila svayambhUramaNa eva bhavantIti / uretyAdi, uraH parisarpA iha garbhajA mahoragA dRzyA:, uragesu 10 ya gabbhajAIsu / / [bRhatsaM0 307] tti vacanAt, ete kila bAhyadvIpeSu jalanizritA bhavanti, evaM ceva tti dasa joyaNasayAiM sarIrogAhaNA pannatta tti sUtraM vAcyamityarthaH / [sU0 729] saMbhavAo NamarahAto abhinaMdaNe arahA dasahiM sAgarovamakoDisatasahassehiM vItikkaMtehiM samuppanne / [TI0] evaMvidhAzcArthA jinairddarzitA iti prakRtAdhyayanAvatAri jinAntarasUtraM saMbhavetyAdi 15 sugamam / [sU0 730] dasavihe aNaMtate paNNatte, taMjahA - NAmANaMtate, ThavaNANaMtate, davvANaMtate, gaNaNANaMtate, paesANaMtate, egatoNaMtate, duhatoNaMtate, desavitthArANaMtate, savvavitthArANaMtate, sAsatANaMtate / 833 [TI0] abhihitapramANAzcAvagAhanAdayo'nye'pi padArthA jinairanantA dRSTA ityanantakaM 20 bhedata Aha-- dasavihetyAdi, nAmAnantakam anantakamityeSA nAmabhUtA varNAnupUrvI yasya vA sacetanAdervastuno'nantakamiti nAma tannAmAnantakam, sthApanAnantakaM yadakSAdAvanantakamiti sthApyate, dravyAnantakaM jIvadravyANAM pudgaladravyANAM vA yadanantatvam, gaNanAnantakaM yadeko dvau traya ityevaM saGkhyAtA asaGkhyAtA anantA iti saGkhyAmAtratayA saGkhyAtavyAnapekSaM saGkhyAnamAtraM vyapadizyata iti, pradezAnantakam 25 1. mANAu pA0 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 834 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre AkAzapradezAnAM yadAnantyamiti, ekato'nantakamatItAddhA anAgatAddhA vA, dvidhA'nantakaM sarvAddhA, dezavistArAnantakam eka AkAzaprataraH, sarvavistArAnantakaM sarvAkAzAstikAya iti, zAzvatAnantakamakSayaM jIvAdidravyamiti / [sU0 731] uppAyapuvvassa NaM dasa vatthU paNNattA 1 / 5 atthiNatthippavAtapuvvassa NaM dasa cUlavatthU paNNattA 2 / [TI0] evaMvidhArthAbhidhAyakaM pUrvagatazrutamiti pUrvazrutavizeSamihAvatArayan sUtradvayamAhauppAyetyAdi, utpAdapUrvaM prathamaM tasya daza vastUni adhyAyavizeSAH, astinAstipravAdapUrvaM caturthaM tasya mUlavastUnAmupari cUlArUpANi vastUni cuulaavstuuni| [sU0 732] dasavidhA paDisevaNA paNNattA, taMjahAdappa-ppamAda-'NAbhoge, Aure AvatIsu ta / saMkite sahasakkAre, bhaya ppayosA ya vImaMsA // 154 // dasa AloyaNAdosA paNNattA, taMjahAAkaMpaittA aNumANaittA, jaM diheM bAyaraM va suhumaM vA / channaM saddAulagaM, bahujaNa avvatta tassevI // 155 // 15 dasahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati attadosamAloettate, taMjahA jAtisaMpanne, kulasaMpanne, evaM jadhA aTThaTThANe jAva khaMte, daMte, amAtI, apacchANutAvI / dasahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati AloyaNaM paDicchittate, taMjahAAyAravaM, AhAravaM jAva avAtadaMsI, pitadhamme, daDhadhamme / 20 [TI0] pUrvagatAdizrutaniSiddhavastUnAM sAdhoryadvidhA pratiSevA bhavati tadvidhAM tAM darzayannAha- dasavihetyAdi, pratiSetraNA prANAtipAtAdyAsevanam / dappa silogo, do valganAdiH, dappo puNa hoi vaggaNAIo [ ] iti vacanAt, tasmAdAgamapratiSiddhaprANAtipAtAdyAsevA yA sA darpapratiSevaNeti, evamuttarapadAnyapi neyAni, navaraM pramAdaH parihAsa-vikathAdiH, kaMdappAi pamAo [ ] iti vacanAd, 25 vidheyeSvaprayatno vA, anAbhogo vismRtiH, eSAM samAhAradvandvastatra, tathA Ature glAne sati tatpratijAgaraNArthamiti bhAvaH, athavA Atmana evAturatve sati, luptabhAvapratyayatvAt, 1. dRzyatAM tRtIyaM pariziSTam // 2. `SevA je1 // 3. Seveti je1 // 4. degthAdi je1 vinA // . Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 732] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 835 ayamartha:- kSut-pipAsA-vyAdhibhirabhibhUta: san yAM karoti, uktaM ca- paDhamabIyahuo vAhio va jaM seva AurA esA [ ] iti, tathA Apatsu dravyAdibhedena caturvidhAsu, tatra dravyata: prAsukadravyaM durlabhaM kSetrato'dhvapratipannatA kAlato durbhikSaM bhAvato glAnatvamiti, uktaM ca- davvAialaMbhe puNa caubvihA AvayA hoi [ ] iti, tathA zaGkite eSaNIye'pyaneSaNIyatayA, jaM saMke taM samAvaje [ ] iti vacanAt, sahasAkAre akasmAt 5 karaNe sati, sahasAkAralakSaNaM cedam puvvaM apAsiUNaM pAe chUDhamma jaM puNo pAse / na caei niyatteuM pAyaM sahasAkaraNameyaM // [nizIthabhA0 97] ti / bhayaM ca bhIti: nRpa-caurAdibhya: pradveSazca mAtsaryaM bhayapradveSaM tasmAcca pratiSevA bhavati, yathA rAjAdyabhiyogAnmArgAdi darzayati siMhAdibhayAdvA vRkSamArohati, uktaM ca- 10 bhayamabhiuggeNa sIhamAI va [ ] ti, iha pradveSagrahaNena kaSAyA vivakSitA:, Aha cakohAIo paoso [ ti, tathA vimarza: zikSakAdiparIkSA, Aha ca- vImaMsA sehamAINaM [ ] ti, tato'pi pratiSevA pRthivyAdisaGghaTTAdirUpA bhavatIti / pratiSevAyAM cAlocanA vidheyA, tatra ca ye doSAste parihAryA iti darzanAyAhadasetyAdi, AkaMpa gAhA, Akampya AvadyetyarthaH, yaduktam veyAvaccAIhiM puvvaM AgaMpaittu Ayarie / Aloei kahaM me thovaM viyarija pacchittaM ? // [ ] ti / aNumANaittA anumAnaM kRtvA, kimayaM mRdudaNDa utogradaNDa iti jJAtvetyarthaH, ayamabhiprAyo'sya- yadyayaM mRdudaNDastato dAsyAmyAlocanAmanyathA neti, uktaM cakiM esa uggadaMDo miudaMDo va tti evmnnumaanne|| 20 anne paliMti thovaM pacchittaM majjha dejAsi // [ ] tti / jaM diLaM ti yadeva dRSTamAcAryAdinA doSajAtaM tadevAlocayati nAnyat, doSazcAyam, AcAryaraJjanamAtraparatvenAsaMvignatvAdasyeti, uktaM cadiTThA va je pareNaM dosA viyaDei te cciya na anne / sohibhayA jANaMtu va eso eyAvadoso u // [ ] tti / 1. corA' je1 // 2. io je1 pA0 // 3. dejAhi tti pA0 je2 // 15 25 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 836 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre bAyaraM va tti bAdaramevAticArajAtamAlocayati na sUkSmamiti, suhumaM va tti sUkSmameva vA'ticAramAlocayati, ya: kila sUkSmamAlocayati sa kathaM bAdaraM santaM nAlocayatyevaMrUpabhAvasampAdanAyA''cAryasyeti, Aha cabAyara-vaDDavarAhe jo Aloei suhuma nAloe / ahavA suhumA loe vara mannaMto u evaM tu // jo suhume Aloe so kiha nAloya bAyare dose ? // [ ] tti / chaNNaM ti pracchannamAlocayati yathA''tmanaiva zRNoti nAcAryaH, bhaNitaM cachaNNaM taha Aloe jaha navaraM appaNA suNai [ ] tti / saddAulayaM ti zabdenAkulaM zabdAkulaM bRhacchabdam, tathA mahatA zabdenAlocayati 10 yathA'nye'pyagItArthAste zRNvantIti, abhANi ca saddAula vaDDeNaM saddeNAloya jaha agIyA vi bohei // [ ] tti / bahujaNaM ti bahavo janA AlocanAcAryAH yasminnAlocane tad bahujanam, ayamabhiprAya: ekkassAloettA jo Aloe puNo vi annassa / 15 te ceva ya avarAhe taM hoi bahujaNaM nAma // [ ] tti / / avvattaM ti avyaktasya agItArthasya guroH sakAze yadAlocanaM tat tatsambandhAdavyaktamucyate, uktaM ca jo ya agIyatthassA Aloe taM tu hoi avvattaM [ ti / tassevi tti ye doSA AlocayitavyAstatsevI yo gurustasya purato yadAlocanaM sa 20 tatsevilakSaNa AlocanAdoSaH, tatra cAyamabhiprAya: Alocayitu: jaha eso mattullo na dAhI gurugameva pacchittaM / iya jo kiliTThacitto dinnA AloyaNA teNaM // [ ] ti / etaddoSaparihAriNA'pi guNavataivAlocanA deyeti tadguNAnAha- dasahiM ThANehItyAdi, evaM ti anena krameNa yathA'STasthAnake tathA idaM sUtraM paThanIyamityarthaH, kiyaGkaram ? 25 yAvat khaMte daMte tti pade, tathAhi- viNayasaMpanne nANasaMpanne daMsaNasaMpanne caraNasaMpanne 1. appaNo je1 // 2. evaM anena pA0 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 733-734] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 837 tti, amAyI apacchANutAvIti padadvayamihAdhikaM prakaTaM ca, navaraM granthAntaroktaM tatsvarUpamidam- no paliuMce amAyI apacchayAvI na paritappe [ ] tti / evaMbhUtaguNavatA'pi dIyamAnA''locanA guNavataiva pratyeSTavyeti tadguNAnAhadasahItyAdi, AyAravaM ti jJAnAdyAcAravAn 1, avahAravaM ti avadhAraNAvAn 2, jAvakaraNAt vavahAravaM AgamAdipaJcaprakAravyavahAravAn 3, uvvIlae apavrIDaka: 5 lajjApanodako yathA para: sukhamAlocayatIti 4, pakuvvI Alocite zuddhikaraNasamarthaH 5, nijavae yastathA prAyazcittaM datte yathA paro nirvoDhumalaM bhavatIti 6, aparissAvI AlocakadoSAnupazrutya yo nogirati 7, avAyadaMsI sAticArasya pAralaukikApAyadarzIti pUrvoktameva 8, piyadhamme 9, daDhadhamme 10 tti adhikamiha, priyadhA dharmapriyaH, dRDhadhA ya Apadyapi dhAnna calatIti / 10 [sU0 733] dasavidhe pAyacchitte pannatte, taMjahA-AloyaNArihe jAva aNavaThThappArihe, pAraMcitArihe / TI0] AlocitadoSAya prAyazcittaM deyamatastatprarUpaNasUtraM dasavihetyAdi, AlocanA gurunivedanam, tayaiva yacchuddhyatyaticArajAtaM tattadarhatvAdAlocanArham, tacchuddhyarthaM yat prAyazcittaM tadapyAlocanAham, taccAlocanaivetyevaM sarvatra, yAvatkaraNAt paDikkamaNArihe 15 pratikramaNaM mithyAduSkRtaM tadarham, tadubhayArihe AlocanA-pratikramaNAhamityarthaH, vivegArihe parityAgazodhyam, viusaggArihe kAyotsargArham, tavArihe nirvikRtikAditapa:zodhyam, chedArihe paryAyacchedayogyam, mUlArihe vratopasthApanArham, aNavaTThappArihe yasminnAsevite kaJcana kAlaM vrateSvanavasthApyaM kRtvA pazcAccIrNatapAstaddoSoparato vrateSu sthApyate tadanavasthApyAham, pAraMciyArihe 20 etadadhikamiha, tatra yasmin pratiSevite liGga-kSetra-kAla-tapobhi: pArAJciko bahirbhUta: kriyate tat pArAJcikam, tadarhamiti / [sU0 734] dasavidhe micchatte paNNatte, taMjahA-adhamme dhammasaNNA, dhamme adhammasaNNA, ummagge maggasaNNA, magge ummaggasaNNA, ajIvesu jIvasaNNA, jIvesu ajIvasaNNA, asAdhUsu sAdhusaNNA, sAdhUsu asAdhusaNNA, amuttesu 25 muttasaNNA, muttesu amuttasaNNA / . Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 838 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [TI0] pArAJciko mithyAtvamapyanubhavedato mithyAtvanirUpaNAya sUtram, tatra adharme zrutalakSaNavihInatvAdanAgame apauruSeyAdau dharmasaMjJA AgamabuddhirmithyAtvam, viparyastatvAditi 1, dharme kaSa-cchedAdizuddhe samyakzrute AptavacanalakSaNe'dharmasaMjJA, sarva eva puruSA rAgAdimanto'sarvajJAzca puruSatvAdahamivetyAdipramANato'nAptAstadabhAvAnna 5 tadupadiSTaM zAstraM dharma ityAdikuvikalpavazAdanAgamabuddhiriti 2, tathA unmArgo nirvRtipurI prati apanthA: vastutattvApekSayA viparItazraddhAna-jJAnA-'nuSThAnarUpastatra mArgasaMjJA kuvAsanAto mArgabuddhi: 3, tathA mArge'mArgasaMjJeti pratItam 4, tathA ajIveSu AkAzaparamANvAdiSu jIvasaMjJA puruSa evedamityAdyabhyupagamAditi, tathA kSiti-jala-pavana-hutAzana-yajamAnA-''kAza-candra-sUryAkhyA: / 10 iti mUrtayo mahezvarasambandhinyo bhavantyaSTau // [ ] iti 5, tathA jIveSu pRthivyAdiSvajIvasaMjJA yathA na bhavanti pRthivyAdayo jIvA ucchvAsAdInAM prANidharmANAmanupalambhAd ghaTavaditi 6, tathA'sAdhuSu SaDjIvanikAyavadhAnivRtteSvauddezikAdibhojiSvabrahmacAriSu sAdhusaMjJA, yathA sAdhava ete sarvapApapravRttA api brahmamudrAdhAritvAdityAdivikalparUpeti 7, tathA sAdhuSu brahmacaryAdiguNAnviteSu 15 asAdhusaMjJA, 'ete hi kumArapravrajitAH, nAstyeSAM gatiraputratvAt snAnAdivirahitatvAdvA' ityAdivikalpAtmiketi 8, tathA'mukteSu sakarmasu lokavyApArapravRtteSu muktasaMjJA, yathA aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvaryaM kRtina: sadA / ___modante nirvRtAtmAnastIrNA: paramadustaram // [ ] 20 ityAdivikalpAtmiketi 9, tathA mukteSu sakalakarmakRtavikAravirahiteSvanantajJAna darzana-sukha-vIryayukteSu amuktasaMjJA, na santyevedRzA muktAH, anAdikarmayogasya nivarttayitumazakyatvAdanAditvAdeva AkAzA-''tmayogasyeveti, na santi vA muktA: muktasya vidhyAtadIpakalpatvAdAtmana eva vA nAstitvAdityAdivikalparUpeti 10 / [sU0 735] caMdappabhe NaM arahA dasa puvvasatasahassAiM savvAuyaM pAlaittA 25 siddhe jAva ppahINe 1 // dhammeNamarahA dasa vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva 1. dRzyatAM pR0 729 paM0 2 Ti01 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 839 [sU0 736-737] ppahINe 2 // NamI NamarahA dasa vAsasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jIva ppahINe 3 // purisasIhe NaM vAsudeve dasa vAsasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA chaTThAte tamAe puDhavIe neratitattAte uvavanne 1 / NemI NaM arahA dasa dhaNUI uTuMuccatteNaM dasa ya vAsasatAI savvAuyaM 5 pAlaittA siddhe jAva ppahINe 2 / / kaNhe NaM vAsudeve dasa dhaNUiM uTuMuccatteNaM dasa ya vAsasayAiM savvAuyaM pAlaittA taccAte vAluyappabhAte puDhavIte neratitattAte uvavanne / [TI0] anantaraM mithyAtvaviSayatayA muktA uktAH, idAnIM tadadhikArAttIrthakaratrayasya dazasthAnakAnupAtena muktatvamabhidhIyate- caMdappabhe NaM ityAdi sUtratrayamapi kaNThyam, 10 navaraM siddhe jAva tti yAvatkaraNAt, siddhe buddhe mutte aMtakaDe savvadukkhappahINe tti sUtraM draSTavyamiti / uktatIrthakarAzca mahApuruSA iti tatsambandhi purisasIhetyAdisUtratrayaM kaNThyam / [sU0 736] dasavidhA bhavaNavAsI devA paNNattA, taMjahA-asurakumArA jAva thaNitakumArA / etesi NaM dasavidhANaM bhavaNavAsINaM devANaM dasa cetitarukkhA pannattA, taMjahA assattha sattivane, sAmali uMbara sirIsa dahivanne / vaMjula palAsa vappo vagyo ?] tate ta kaNitArarukkhe ta 2 // 156 // [TI0] nairayikatayeti prAguktam, nArakAsannAzca kSetrato bhavanavAsina iti tadgataM 20 sUtradvayaM kaNThya m, navaram asurA 1 nAga 2 suvannA 3 vijU 4 aggI 5 ya dIva 6 udahI 7 ya / disi8pavaNa9 thaNiyanAmA10 dasahA ee bhavaNavAsI // [prajJApanA0 2 / 117 / 137] iti / anena krameNAzvatthAdayazcaityavRkSA ye siddhAyatanAdidvAreSu zrUyanta iti / [sU0 737] dasavidhe sokkhe pannatte, taMjahAArogga dIhamAuM, aDDejaM kAma bhoga sNtoso|| atthi suhabhoga nikkhammameva tatto aNAbAdhe // 157 // 15 25 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [TI0] prAgbhavanavAsino devA uktAsteSAM ca kila sukhaM bhavatIti sukhaM sAmAnyata Aha- dasavihetyAdi, Aroga gAhA, ArogyaM nIrogatA 1, dIrghamAyuH ciraM jIvitam, zubhamitIha vizeSaNaM dRzyamiti 2, aDDejjaM ti ADhyatvaM dhanapatitvaM sukhakAraNatvAt sukham, athavA ADhyaiH kriyamANA ijyA pUjA ADhyejyA, prAkRtatvAdaDDejjaM ti 3, 5 kAma tti kAmau zabda-rUpe sukhakAraNatvAt sukham 4, evaM bhoge tti bhogA: gandharasa-sparzAH 5, tathA santoSa: alpecchatA, tat sukhameva AnandarUpatvAt santoSasya, uktaM ca 840 ArogasAriyaM mANusattaNaM saccasArio dhammo / ] ti 6 / vijjA nicchayasArA suhAI saMtosasArAI // [ 10 asthi ti yena yena yadA yadA prayojanaM tattattadA tadA'sti bhavati jAyate iti sukhamAnandahetutvAditi 7, suhabhoga tti zubha: anindito bhogo viSayeSu bhogakriyeti, sukhameva sAtodayasampAdyatvAt tasyeti 8, nikkhammameva tti niSkramaNaM niSkramaH aviratijambAlAditi gamyate, pravrajyetyarthaH, iha ca dvirbhAvo napuMsakatA ca prAkRtatvAt, evakAro'vadhAraNe, ayamartha:- niSkramaNameva bhavasthAnAM sukham, nirAbAdhasvAyattA15 nandarUpatvAt, ata evocyate - duvAlasamAsapariyAe samaNe niggaMthe aNuttarANaM devAnaM ulle vIvati [ bhagavatI0 14 / 9 / 17] tti tathA naivAsti rAjarAjasya tat sukhaM naiva devarAjasya / yat sukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // [prazama0 gA0 128] iti, zeSasukhAni hi duHkhapratIkAramAtratvAt sukhAbhimAnamAtrajanakatvAcca tattvato na sukhaM bhavantIti 9, tatto 20 aNAbAhe tti tato niSkramaNasukhAnantaram anAbAdhaM na vidyate AbAdhA janma-jarAmaraNa-kSut-pipAsAdikA yatra tadanAbAdhaM mokSasukhamityarthaH, etadeva ca sarvottamam, yata 25 uktam- vi atthi mANusaNaM taM sokkhaM navi ya savvadevANaM / jaM siddhANaM sokkhaM avvAbAhaM uvagayANaM // [ Ava0 ni0 980] ti 10 / [sU0 738 ] dasavidhe uvaghAte pannatte, taMjahA - uggamovaghAte, uppAyaNovaghAte 1. sA sukha khaM0 // 2. viivaiti pA0 je2 / vi vayaiti khaM0 // "bArasamAsapariyAe sama niggaMthe aNuttarovavAtiyANaM devANaM teyalessaM vItIvayati / " iti bhagavatyAm // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 739] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / jadhA paMcaTThANe jAva pariharaNovaghAte, NANovaghAte, daMsaNovaghAte, carittovaghAte, aciyattovaghAte, sArakkhaNovaghAte / savidhA visodhI paNNattA, taMjahA- uggamavisohI, uppAyaNavisohI jAva sArakkhaNavisohI / [TI0] niSkramaNasukhaM cAritrasukhamuktam, taccAnupahatamanAbAdhasukhAyetyata - 5 zcAritrasyaitatsAdhanasya bhaktAderjJAnAdezcopaghAtanirUpaNasUtram, tatra yadudgamena AdhAkarmmAdinA SoDazavidhenopahananaM virAdhanaM cAritrasyAkalpyatA vA bhaktAdeH sa udgamopaghAtaH 1, evamutpAdanayA dhAtryAdidoSalakSaNayA ya: sa utpAdanopaghAtaH, jahA paMcaTThANe i bhaNanAt tat sUtramiha dRzyam, kiyat ?, ata Aha-- jAva parItyAdi, taccedamesaNovaghAe eSaNayA zaGkitAdibhedayA ya: sa eSaNopaghAtaH, parikammovaghAe parikarmma 10 vastra-pAtrAdisamAracanaM tenopaghAtaH svAdhyAyasya, zramAdinA zarIrasya saMyamasya vopaghAtaH parikarmopaghAtaH, pariharaNovaghAe pariharaNA alAkSaNikasyAkalpyasya vopakaraNa sevA tayA yaH pariharaNopaghAtaH, tathA jJAnopaghAtaH zrutajJAnApekSayA pramAdataH, darzanopaghAtaH zaGkAdibhiH, cAritropaghAtaH samitibhaGgAdibhi:, aciyattovaghAe aciyattam aprItikaM tenopaghAto vinayAdeH, sArakkhaNovaghAe tti saMrakSaNena 15 zarIrAdiviSaye mUrcchayA upaghAtaH parigrahavirateriti saMrakSaNopaghAta iti / upaghAtavipakSabhUtavizuddhinirUpaNAya sUtram, tatrodramAdivizuddhirbhaktAderniravadyatA, 841 kiraNAt satyAdi vAcyamityarthaH, tatra parikarmmaNA vasatyAdisAravaNalakSaNena kriyamANena vizuddhiryA saMyamasya sA parikarmavizuddhiH, pariharaNayA vastrAdeH zAstrIyayA sevanayA vizuddhiH pariharaNAvizuddhiH, jJAnAditrayavizuddhayastadAcAraparipAlanataH, 20 aciyattasya aprItikasya vizodhistannivarttanAdaciyattavizodhiH, saMrakSaNaM saMyamArtham upadhyAdestena vizuddhizcAritrasyeti saMrakSaNavizuddhiH, athavodgamAdyupAdhikA dazaprakArA'pIyaM cetaso vizuddhirvizuddhyamAnatA bhaNiteti / [sU0 739] dasavidhe saMkile se pannatte, taMjahA - uvahisaMkilese, 1. copa je1 khaM0 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 842 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre uvassayasaMkilese, kasAyasaMkilese, bhattapANasaMkilese, maNasaMkilese, vatisaMkilese, kAyasaMkilese, NANasaMkilese, daMsaNasaMkilese, crittsNkilese| dasavidhe asaMkilese pannatte, taMjahA-uvahiasaMkilese jAva caritta5 asaMkilese / [TI0] idAnIM cittasyaiva vizuddhivipakSabhUtamupadhyAdhupAdhikaM saGklezamabhidhAtumupakramate, tatra sUtram- dasetyAdi, saGkle za: asamAdhi:, upadhIyate upaSTabhyate saMyama: saMyamazarIraM vA yena sa upadhi: vastrAdistadviSaya: saGkle za: upadhisaGkleza:, evamanyatrApi, navaram uvassaya tti upAzrayo vasatiH, tathA kaSAyA eva kaSAyairvA 10 saGkleza: kaSAyasaGklezaH, tathA bhakta-pAnAzritaH saGklezo bhakta-pAna saGklezaH, tathA manaso manasi vA saGklezaH, vAcA saGkleza:, kAyamAzritya saGkleza iti vigrahaH, tathA jJAnasya saGkleza: avizuddhyamAnatA sa jJAnasaGkleza:, evaM darzana-cAritrayorapIti / ___ etadvipakSo'saGklezastamadhunA''ha- dasetyAdi, kaNThyam / 15 [sU0 740] dasavidhe bale pannatte, taMjahA-sotiditabale jAva phAsiMditabale, NANabale, dasaNabale, carittabale, tavabale, vIritabale / TI0] asaGklezazca viziSTe jIvasya vIryabale sati bhavatIti sAmAnyato balanirUpaNAyAha- dasetyAdi, zrotrendriyAdInAM paJcAnAM balaM svArthagrahaNasAmarthyam, jAva tti cakSurindriyabalAdi vAcyamityarthaH, jJAnabalamatItAdivastuparicchedasAmarthya 20 cAritrasAdhanatayA mokSasAmarthya vA, darzanabalaM sarvave divacanaprAmANyAda tIndriyAyuktigamyapadArtharocanalakSaNam, cAritrabalaM yad duSkaramapi sakalasaGgaviyogaM karotyAtmA yaccAnantamanAbAdhamaikAntikamAtyantikamAtmAyattamAnandamApnoti, tapobalaM yadanekavAvarjitamanekaduHkhakAraNaM nikAcitakarmagranthiM kSapayati, vIryameva balaM vIryabalam, yato gamanAgamanAdikAsu vicitrAsu kriyAsu varttate, yaccApanIya 1. caritra' je1 khaM0 // 2. bhavArjita pAsaM0, eSa pAThaH samIcInataro bhAti // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 843 10 [sU0 741] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / sakalakaluSapaTalamanavaratAnandabhAjanaM bhavatIti / [sU0 741] dasavidhe sacce paNNatte, taMjahAjaNavaya sammuti ThavaNA, nAme rUve paDuccasacce ya / vavahAra bhAva joge, dasame ovammasacce ya // 158 // dasavidhe mose pannatte, taMjahAkodhe mANe mAyA, lobhe peje taheva dose ya / / hAsa bhate akkhAtita, uvaghAte nissite dasame // 159 // dasavidhe saccAmose pannatte, taMjahA- uppannamIsate, vigatamIsate, uppannavigatamIsate, jIvamIsae, ajIvamIsae, jIvAjIvamIsae, aNaMtamIsae, parittamIsae, addhAmIsate, addhaddhAmIsate / [TI0] cAritrabalayuktaH satyameva bhASata iti tannirUpaNAyAha- dasavihetyAdi, santa: prANina: padArthA munayo vA tebhyo hitaM satyaM dazavidhaM tat prajJaptam, tadyathAjaNavaya gAhA, jaNavaya tti satyazabdaH pratyekamabhisambandhanIyaH, tatazca janapadeSu dezeSu yadyadarthavAcakatayA rUDhaM dezAntare'pi tattadarthavAcakatayA prayujyamAnaM satyamavitathamiti janapadasatyam, yathA kokaNAdiSu payaH piccaM nIramudakamityAdi, satyatvaM 15 cAsyAduSTavivakSAhetutvAnnAnAjanapadeSviSTArthapratipattijanakatvAd vyavahArapravRtteH, evaM zeSeSvapi bhAvanA kAryeti, saMmui tti saMmataM ca tat satyaM ceti sammatasatyam, tathAhikumuda-kuvalayotpala-tAmarasAnAM samAne paGkasambhave gopAlAdInAmapi sammatamaravindameva paGkajamiti atastatra saMmatatayA paGkajazabdaH satya: kuvalayAdAvasatyo'saMmatatvAditi, ThavaNa tti sthApyata iti sthApanA yallepyAdikAldAdivikalpena sthApyate tadviSaye satyaM 20 sthApanAsatyam, yathA ajino'pi jino'yamanAcAryo'pyAcAryo'yamiti, nAme tti nAma abhidhAnaM tat satyaM nAmasatyam, yathA kulamavarddhayannapi kulavarddhana ucyate evaM dhanavarddhana iti, rUve tti rUpApekSayA satyaM rUpasatyam, yathA prapaJcayati: pravrajitarUpaM dhArayan pravrajita ucyate na cAsatyatA'syeti, paDuccasacce ya tti pratItya Azritya vastvantaraM satyaM pratItyasatyam, yathA anAmikAyA dIrghatvaM hrasvatvaM ceti, tathAhi- 25 tasyAnantapariNAmasya dravyasya tattatsahakArikAraNasannidhAne tattadrUpamabhivyajyata iti Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 844 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre satyatA, vavahAra tti vyavahAreNa satyaM vyavahArasatyam, yathA dahyate giriH, galati bhAjanam, ayaM ca girigatatRNAdidAhe vyavahAra: pravarttate, udake ca galati satIti, bhAva tti bhAvabhUyiSThazuklAdiparyAyamAzritya satyaM bhAvasatyam, yathA zuklA balAketi, satyapi hi paJcavarNasambhave zuklavarNotkaTatvAt zukleti, joge tti yogata: saMbandhata: 5 satyaM yogasatyam, yathA daNDayogAd daNDaH chatrayogAcchatra evocyata iti, dazamamaupamyasatyamiti upamaivaupamyaM tena satyamaupamyasatyaM yathA samudravattaDAgaM devo'yaM siMhastvamiti, sarvatraikAra: prathamaikavacanArtho draSTavya iti / ___ satyavipakSaM mRSAha- dasetyAdi, mose tti prAkRtatvAt mRSA'nRtamityarthaH, kohe gAhA, kohe tti krodhe nizritamiti sambandhAt krodhAzritaM kopAzritaM mRSetyarthaH, tacca 10 yathA krodhAbhibhUta: adAsamapi dAsamabhidhatta iti, mAne nizritaM yathA mAnAdhmAtaH kazcit kenacidalpadhano'pi pRSTaH sannAha mahAdhano'hamiti, mAya tti mAyAyAM nizritaM yathA mAyAkAraprabhRtaya AhuH- naSTo golakaH iti, lobhe tti lobhe nizritaM vaNikprabhRtInAmanyathAkrItamevetthaM krItamityAdi, pija tti premaNi nizritam atiraktAnAM dAso'haM tavetyAdi, taheva dose ya tti dveSe nizritam, matsariNAM guNavatyapi 15 nirguNo'yamityAdi, hAse tti hAse nizritaM yathA kandarpikANAM kasmiMzcit kasyacit sambandhini gRhIte pRSTAnAM na dRSTamityAdi, bhaye tti bhayanizritaM taskarAdigRhItAnAM tathA tathA asamaJjasAbhidhAnam, akkhAiya tti AkhyAyikAnizritaM tatpratibaddho'satpralApa:, uvaghAye nissiye tti upaghAte prANivadhe nizritam AzritaM dazamaM mRSA, acaure cauro'yamityabhyAkhyAnavacanam, mRSAzabdastvavyaya iti / 20 satyAsatyayoge mizraM vacanaM bhavatIti tadAha- dasetyAdi, satyaM ca tanmaSA ceti prAkRtatvAt saccAmosaM ti, uppannamIsae tti utpannaviSayaM mizraM satyamRSA utpannamizraM tadevotpannamizrakam, yathai kaM nagaramadhikRtyAsminnadya daza dArakA utpannA ityabhidadhatastannyUnAdhikabhAve vyavahArato'sya satyamRSAtvAt, zvaste zataM dAsyAmItyabhidhAya paJcAzatyapi dattAyAM loke mRSAtvAdarzanAt, anutpanneSvevA'datteSveva 25 vA mRSAtvasiddheH, sarvathA kriyA'bhAvena sarvathA vyatyayAda, evaM vigatAdiSvapi bhAvanIyamiti, 1, vigatamIsae tti vigataviSayaM mizrakaM vigatamizrakam, yathaikaM 1. iheti pA0 je2 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 742] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 845 grAmamadhikRtyAsminnadya daza vRddhA vigatA ityabhidadhato nyUnAdhikabhAve mizramiti 2, uppannavigayamIsae tti utpannaM ca vigataM ca utpannavigate, tadviSayaM mizrakam utpannavigatamizrakam, yathaikaM pattanamadhikRtyAsminnadya daza dArakA jAtA: daza ca vRddhA vigatA ityabhidadhatastannyUnAdhikabhAva iti 3, jIvamIsae tti jIvaviSayaM satyAsatyaM jIvamizram, yathA jIvanmRtakRmirAzau jIvarAziriti 4, ajIvamIsae tti ajIvAnAzritya 5 mizramajIvamizram, yathA tasminneva ca prabhUtamRtakRmirAzAvajIvarAziriti 5, jIvAjIvamissae tti jIvAjIvaviSayaM mizrakaM jIvAjIvamizrakaM yathA tasminneva jIvanmRtakRmirAzau pramANaniyamenaitAvanto jIvantyetAvantazca mRtA ityabhidadhatastanyUnAdhikatve 6, aNaMtamIsae tti anantaviSayaM mizrakamanantamizrakaM yathA mUlakandAdau parIttapatrAdimatyanantakAyo'yamityabhidadhata: 7, parittamissae tti 10 parIttaviSayaM mizrakaM parIttamizrakaM yathA anantakAyalezavati parItte parItto'yamityabhidadhataH 8, addhAmissae tti kAlaviSayaM satyAsatyaM yathA kazcit kasmiMzcit prayojane sahAyAMstvarayan pariNataprAye vAsare eva rajanI varttata iti bravIti 9, addhaddhAmIsae tti addhA divaso rajanI vA, tadekadeza: praharAdi: addhAddhA, tadviSayaM mizrakaM satyAsatyaM addhAddhAmizrakam, yathA kazcit kasmiMzcit prayojane praharamAtra eva madhyAhna ityaah| 15 [sU0 742] diTThivAtassa NaM dasa nAmadhejA pannattA, taMjahA-diTThivAte ti vA, heuvAte ti vA, bhUtavAte ti vA, taccAvAte ti vA, sammAvAte ti vA, dhammAvAte ti vA, bhAsAvijate ti vA, puvvagate ti vA, aNujogagate ti vA, savvapANa-bhUta-jIva-sattasuhAvahe ti vA / [TI0] bhASAdhikArAt sakalabhASaNIyArthavyApakaM satyabhASArUpaM dRSTivAdaM paryAyato 20 dazadhA''ha- diTThItyAdi, dRSTayo darzanAni, vadanaM vAdaH, dRSTInAM vAdo dRSTivAda: dRSTInAM vA pAto yasminnasau dRSTipAta:, sarvanayadRSTaya ihAkhyAyanta ityarthaH, tasya daza nAmadheyAni nAmAnItyarthaH, tadyathA- dRSTivAda iti pratipAditameva, itizabda upapradarzane, vAzabdo vikalpe, tathA hinoti gamayati jijJAsitamarthamiti hetuH anumAnotthApakaM liGgamupacArAdanumAnameva vA, tadvAdo hetuvAdaH, tathA bhUtA: sadbhUtA: padArthAsteSAM vAdo 25 1. parIta khaM0 vinA // 2. parIta je1, 2 // 3. parIta' je1 // 4. parIto je1 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 846 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre bhUtavAdaH, tathA tattvAni vastUnAmaidamparyANi, teSAM vAdastattvavAdaH, tathyo vA satyo vAdastathyavAdaH, tathA samyag aviparIto vAdaH samyagvAdaH, tathA dharmANAM vastuparyAyANAM dharmasya vA cAritrasya vAdo dharmavAdaH, tathA bhASA satyAdikA tasyA vicayo nirNayo bhASAvicayaH, bhASAyA vA vAco vijayaH samRddhiryasmin sa 5 bhASAvijayaH, tathA sarvazrutAt pUrvaM kriyanta iti pUrvANi utpAdapUrvAdIni caturdaza, teSu gataH abhyantarIbhUtastatsvabhAva ityartha iti pUrvagataH, tathA'nuyogaH prathamAnuyogastIrthakarAdipUrvabhavAdivyAkhyAnagranthaH, gaNDikAnuyogazca bharatanarapativaMzajAnAM nirvANagamanAnuttaravimAnavaktavyatAkhyAnagrantha iti dvirUpe'nuyoge gato'nuyogagataH, etau ca pUrvagatA-'nuyogagatau dRSTivAdAMzAvapi dRSTivAdatayoktau avayave 10 samudAyopacArAditi, tathA sarve vizve te ca te prANAzca dvIndriyAdayo bhUtAzca taravaH jIvAzca paJcendriyAH sattvAzca pRthivyAdayaH iti dvandve sati karmadhArayaH, tatasteSAM sukhaM zubhaM vA AvahatIti sarvaprANa-bhUta-jIva-sattvasukhAvahaH, sukhAvahatvaM ca saMyamapratipAdakatvAt sattvAnAM nirvANahetutvAcceti / [sU0 743] dasavidhe satthe paNNatte, taMjahA15 satthamaggI visaM loNaM, siNeho khAramaMbilaM / duppautto maNo vAyA, kAyo bhAvo ta aviratI // 160 // [TI0] prANAdInAM sukhAvaho dRSTivAdo'zastrarUpatvAt, zastrameva hi duHkhAvahamiti zastraprarUpaNAyAha- dasetyAdi, zasyate hiMsyate aneneti zastram / satthaM silogo, zastraM hiMsakaM vastu, tacca dvidhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyatastAvaducyate- agniH analaH, 20 sa ca visadRzAnalApekSayA svakAyazastraM bhavati, pRthivyAdyapekSayA tu parakAyazastram 1, viSaM sthAvara-jaGgamabhedam 2, lavaNaM pratItam 3, snehaH taila-ghRtAdiH 4, kSAro bhasmAdiH 5, amlaM kAJjikam 6, bhAvo ya tti iha draSTavyam, tena bhAvo bhAvarUpaM zastram, kiM tadityAha- duSprayuktam akuzalaM mano mAnasam 7, vAg vacanaM duSprayuktA 8, kAyazca zarIraM duSprayukta eva 9, iha ca kAyasya hiMsApravRttau khaDgAderupakaraNatvAt 25 kAyagrahaNenaiva tadgrahaNaM draSTavyamiti, aviratizca apratyAkhyAnamathavA aviratirUpo bhAvaH zastramiti 10 / 1. nandIsU0 110-112 // - Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 847 [sU0 744] [sU0 744] dasavidhe dose pannatte, taMjahAtajAtadose matibhaMgadose, pasatthAradose pariharaNadose / salakkhaNa-kAraNa-heudose, saMkAmaNaM nigaha vatthudose // 161 // 1 // dasavidhe visese pannatte, taMjahAvatthu-tajjAtadose ta, dose egaTTite ti ta / kAraNe ta paDuppanne, dose nicce [s]hiaTThame // attaNA uvaNIte ta, visese tita te dasa // 162 // 2 // dasavidhe suddhAvAtANuoge pannatte, taMjahA-caMkAre, maMkAre, piMkAre, setaMkAre, sAtaMkAre, egatte, pudhatte, saMjUhe, saMkAmite, bhinne 3 / [TI0] aviratyAdayo doSAH zastramityuktamiti doSaprastAvAddoSavizeSanirUpaNAyAha- 10 dasavihetyAdi / tajjAyetyAdi vRttam, ete hi guru-ziSyayorvAdi-prativAdinorvA vAdAzrayA iva lakSyante, tatra tasya gurvAderjAtaM jAtiH prakAro vA janma-marmakarmAdilakSaNaH tajjAtaM tadeva dUSaNamiti kRtvA doSastajjAtadoSaH, tathAvidhakulAdinA dUSaNamityarthaH, athavA tasmAt prativAdyAdeH sakAzAjjAtaH kSobhAnmukhastambhAdilakSaNo doSastajjAtadoSaH 1 / tathA svasyaiva mateH buddharbhaGgo vinAzo matibhaGgo vismRtyAdilakSaNo doSo 15 matibhaGgadoSaH 2 / tathA prazAstA anuzAsako maryAdAkArI sabhAnAyakaH sabhyo vA tasmAd dviSTAdupekSakAdvA doSaH prativAdino jayadAnalakSaNo vismRtaprameyaprativAdinaH prameyasmAraNAdilakSaNo vA prazAstRdoSaH, iha tthAzabdo laghuzrutiriti 3 / tathA pariharaNam AsevA svadarzanasthityA lokarUDhyA vA anAsevyasya, tadeva doSaH pariharaNadoSaH, athavA pariharaNam anAsevanaM sabhArUDhyA sevyasya vastunastadeva tasmAdvA doSa: 20 pariharaNadoSaH, athavA vAdinopanyastasya dUSaNasya asamyak parihAro jAtyuttaraM pariharaNadoSa iti, yathA bauddhenoktamanityaH zabdaH kRtakatvAd ghaTavaditi, atra mImAMsakaH parihAramAha- nanu ghaTagataM kRtakatvaM zabdasyAnityatvasAdhanAyopanyasyate zabdagataM vA?, yadi ghaTagataM tadA tacchabde nAstItyasiddhatA hetoH, atha zabdagataM tannAnityatvena vyAptamupalabdhamityasAdhAraNAnaikAntiko heturityayaM na samyak parihAraH, evaM hi 25 sarvAnumAnocchedaprasaGgaH, anumAnaM hi sAdhanadharmamAtrAt sAdhyadharmamAtranirNayAtmakam, Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 848 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre anyathA dhUmAdanalAnumAnamapi na siddhyet tathAhi- agniratra dhUmAdyathA mahAnase, atra vikalpyate kimotizabdanirdiSTaparvataikapradezAdigatadhUmo'gnisAdhanAyopAttaH uta mahAnasagata: ?, yadi parvatAdigataH so'gninA na vyApta: siddha ityasAdhAraNAnaikAntiko hetuH, atha mahAnasagatastadA nAsau parvataikadeze vartata ityasiddho heturiti ayaM pariharaNadoSa 5 iti 4 / tathA lakSyate tadanyavyapohenAvadhAryate vastvaneneti lakSaNam, svaM ca tallakSaNaM ca svalakSaNam, yathA jIvasyopayogo yathA vA pramANasya svaparAvabhAsakajJAnatvam 5 / tathA karotIti kAraNaM parokSArthanirNayanimittamupapattimAtram, yathA nirupamasukhaH siddho jJAnAnAbAdhaprakarSAt, nAtra kila sakalalokapratItaH sAdhyasAdhanadhAnugato dRSTAnto'stItyupapattimAtratA, dRSTAntasadbhAve'syaiva hetuvyapadezaH syAt 6 / tathA hinoti 10 gamayatIti hetuH sAdhyasadbhAvabhAva-tadabhAvAbhAvalakSaNaH, tataH svalakSaNAdInAM dvandvaH, teSAM doSaH svalakSaNa-kAraNa-hetudoSaH, iha kAzabdaH chando'rthaM dvirbaddho dhyeyaH, athavA saha lakSaNena yau kAraNa-hetU tayordoSa iti vigrahaH, tatra lakSaNadoSo'vyAptirativyAptirvA, tatrAvyAptiryathA yasyArthasya sannidhAnA-'sannidhAnAbhyAM jJAnapratibhAsabhedastat svalakSaNamiti, idaM svalakSaNalakSaNam, idaM cendriyapratyakSamevAzritya 15 syAt na yogijJAnam, yogijJAne hi na sannidhAnA-'sannidhAnAbhyAM pratibhAsabhedo 'stItyatastadapekSayA na kiJcit svalakSaNaM syAditi, ativyAptiryathA arthopalabdhihetuH pramANamiti pramANalakSaNam, iha cArthopalabdhihetUnAM cakSurdadhyodanabhojanAdInAmAnantyena pramANeyattA na syAt, athavA dArTAntiko'rtho lakSyate'neneti lakSaNaM dRSTAntaH, taddoSaH sAdhyavikalatvAdiH, tatra sAdhyavikalatA yathA nityaH zabdo mUrttatvAd ghaTavad, iha 20 ghaTe nityatvaM nAstIti / kAraNadoSaH sAdhyaM prati tadvyabhicAro yathA apauruSeyo vedo vedakAraNasyAzrUyamANatvAditi, azrUyamANatvaM hi kAraNAntarAdapi sambhavatIti / hetudoSo'siddha-viruddhA''naikAntikatvalakSaNaH, tatrAsiddho yathA'nityaH zabdazcAkSuSatvAd ghaTavaditi, atra hi cAkSuSatvaM zabde na siddham, viruddho yathA nityaH zabdaH kRtakatvAt ghaTavad, iha ghaTe kRtakatvaM nityatvaviruddhamanityatvameva sAdhayatIti, anaikAntiko yathA 25 nityaH zabdaH prameyatvAdAkAzavad, iha hi prameyatvamanityeSvapi varttate, tataH saMzaya eveti 1. tatazca svala' pA0 je2 // 2. . hetubhUtAnAM pA0 je2 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 744] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 849 7 / tathA saGkrAmaNaM prastutaprameye'prastutaprameyasya pravezanaM prameyAntaragamanamityarthaH, athavA prativAdimate AtmanaH saGkrAmaNaM paramatAbhyanujJAnamityarthaH, tadeva doSa iti 8 / tathA nigrahaH chalAdinA parAjayasthAnam, sa eva doSo nigrahadoSa iti 9 / tathA vasataH sAdhyadharma-sAdhanadhAvatreti vastu prakaraNAt pakSastasya doSaH pratyakSanirAkRtatvAdiH, yathA azrAvaNaH zabdaH, zabde hyazrAvaNatvaM pratyakSanirAkRtamiti 10 / eteSAmeva tajjAtAdidoSANAM sAmAnyato'bhihitAnAM tadanyeSAM cArthAnAM sAmAnyavizeSarUpANAM satAM vizeSAbhidhAnAyAha- dasetyAdi, vizeSo bhedo vyaktirityanarthAntaram, vatthu ityAdiH sArddhaH zlokaH, vastviti prAktanasUtrasyAntokto yaH pakSaH, tajjAtamiti tasyaivAdAvuktaM prativAdyAderjAtyAdi, tadviSayo doSo vastutajAtadoSaH, tatra vastudoSa: pakSadoSastajAtadoSazca jAtyAdihIlanametau ca vizeSau 10 doSasAmAnyApekSakSakSayA, athavA vastudoSe vastudoSaviSaye vizeSo bhedaH pratyakSanirAkRtatvAdiH, tatra pratyakSanirAkRto yathA azrAvaNaH zabdaH, anumAnanirAkRto yathA nityaH zabdaH, pratItinirAkRto yathA acandraH zazI, svavacananirAkRto yathA yadahaM vacmi tanmithye ti, lokarUDhi nirAkRto yathA zuci naraziraHkapAlamiti, tajAtadoSaviSaye'pi bhedo janma-marma-karmAdibhiH, janmadoSo yathA 15 kacchullayAe ghoDIe jAo jo gaddaheNa chUDheNa / tassa mahAyaNamajjhe AyArA pAyaDA hoMti // [ ] ityAdiranekavidhaH 1-2, cakAraH samuccaye, tathA dose tti pUrvoktasUtre ye zeSA matibhaGgAdayo doSA aSTAvuktAste doSazabdeneha saGgrahItAH, te ca doSasAmAnyApekSayA vizeSA bhavantyeveti doSo vizeSaH, athavA dose tti doSeSu zeSadoSaviSaye vizeSo bhedaH, sa cAnekavidhaH svayamUhyaH 3, 20 egaTThie iya tti ekazcAsAvarthazca abhidheyaH ekArthaH, sa yasyAsti sa ekArthikaH ekArthavAcaka ityarthaH, itiH upapradarzane, caH samuccaye, sa ca zabdasAmAnyApekSayaikArthiko nAma zabdavizeSo bhavati, yathA ghaTa iti, tathA anekArthiko yathA gauH, yathoktam dizi 1 dRzi 2 vAci 3 jale 4 bhuvi 5 divi 6 vaje 7 'zau 8 pazau 9 ca gozabdaH [ ] iti, ihaikArthikavizeSagrahaNenA'nekArthiko'pi gRhItastadviparItatvAt, na cehAsau 25 gaNyate, dazasthAnakAnurodhAt, athavA kathaJcidekArthike zabdagrAme yaH kathaJcidbhedaH sa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 850 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre vizeSaH syAditi prakramaH, iya tti pUraNe, yathA zakraH purandara ityatraikArthe zabdadvaye zakanakAla eva zakraH pUrvAraNakAla eva purandaraH evaMbhUtanayAdezAditi, athavA doSazabda ihApi sambadhyate, tatazca nyAyodgrahaNe zabdAntarApekSayA ekArthikaH zabdo nAma yo doSa iti cAyamapi ca doSaH sAmAnyApekSayA vizeSa iti 4, tathA kAryakAraNAtmake vastusamUhe 5 kAraNamiti vizeSaH, kAryamapi vizeSo bhavati, na cehoktaH, dazasthAnakAnuvRtteH, athavA kAraNe kAraNaviSaye vizeSo bhedo yathA pariNAmikAraNaM mRtpiNDaH, apekSAkAraNaM digdeza-kAlA-''kAza-puruSa-cakrAdi, athavopAdAnakAraNaM mRdAdi, nimittakAraNaM kulAlAdi, sahakArikAraNaM cakra-cIvarAdItyanekadhA kAraNam, athavA doSazabdasambandhAt pUrvavyAkhyAtaH kAraNadoSo doSasAmAnyApekSayA vizeSa iti, caH samuccaye 5, tathA 10 pratyutpanno vArttamAnikaH abhUtapUrva ityarthaH, doSaH guNetaraH, sa cAtItAdidoSa sAmAnyApekSayA vizeSaH, athavA pratyutpanne sarvathA vastunyabhyupagate vizeSo yo doSo'kRtAbhyAgamakRtavipraNAzAdiH sa doSasAmAnyApekSayA vizeSa iti 6, tathA nityo yo doSo'bhavyAnAM mithyAtvAdiranAdyaparyavasitatvAt sa doSasAmAnyApekSayA vizeSaH, athavA sarvathA nitye vastunyabhyupagate yo doSo bAla-kumArAdyavasthA'bhAvApattilakSaNa: - sa doSasAmAnyApekSayA doSavizeSa iti 7, tathA hiaTThama tti akAraprazleSAdadhikaM vAdakAle yat parapratyAyanaM pratyatiriktaM dRSTAnta-nigamanAdi taddoSaH, tadantareNaiva pratipAdyapratItestadabhidhAnasyAnarthakatvAditi, Aha cajiNavayaNaM siddhaM ceva bhannae katthaI udAharaNaM / Asajja u soyAraM heU vi kahiMci bhannejjA // tathA katthai paMcAvayavaM dasahA vA savvahA na paDikuTuM / [dazavai0 ni0 49-50] ti / 20 tatazcAdhikadoSo doSavizeSatvAdvizeSa iti, athavA'dhike dRSTAntAdau sati yo doSo dUSaNaM vAdinaH so'pi doSavizeSa eva, ayaM cASTama Adito gaNyamAna iti 8, attaNa tti AtmanA kRtamiti zeSaH, tathA upanItaM prApitaM pareNeti zeSaH, vastusAmAnyApekSayA''tmakRtaM ca vizeSaH, paropanItaM cAparo vizeSa iti bhAvaH 9, cakArayorvizeSa zabdasya ca prayogo bhAvanAvAkye darzitaH, athavA doSazabdAnuvRtterAtmanA kRto doSaH 25 paropanItazca doSa iti, doSasAmAnyApekSayA vizeSAvetau iti, evaM te vizeSA daza 1. nyAyodgrAhaNe je1 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 744] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / bhavantIti, ihAdarzapustakeSu nivve hiaTTame tti dRSTam, na ca tathA'STau pUryanta iti, nicce iti vyAkhyAtam / ihoktarUpA vizeSAdayo bhAvA anuyogagamyAH, anuyogazcArthato vacanatazca, tatrArthato yathA- ahiMsA saMjamo tavo [dazavai0 1 / 1] ityatrAhiMsAdInAM svarUpabhedapratipAdanam, vacanAnuyogastveSAmeva zabdAzrito vicAra iti, tadiha vacanAnuyogaM bhedata Aha- 5 dasetyAdi, zuddhA anapekSitavAkyArthA yA vAk vacanaM sUtramityarthaH tasyA anuyogo vicAraH zuddhavAganuyogaH, sUtre ca apuMvadbhAvaH prAkRtatvAt, tatra cakArAdikAyAH zuddhavAco yo'nuyogaH sa cakArAdireva vyapadezyaH, tatra caMkAre tti atrAnusvAro'lAkSaNiko yathA suMke saNiMcare [sthAnAGga0 613] ityAdau, tatazcakAra ityarthaH, tasya cAnuyogo, yathA cazabdaH samAhAretaretarayoga-samuccayA-'nvAcayA-'vadhAraNa-pAdapUraNA-'dhikavacanAdiSu 10 [ ]iti, tatra itthIo sayaNANi ya [dazavai0 2 / 2] iti, iha sUtre cakAra: samuccayArthaH strINAM zayanAnAM cAparibhogyatAtulyatvapratipAdanArthaH 1, maMkAre tti mAkArAnuyogo yathA samaNaM va mAhaNaM vA [sthAnAGga0 133] iti sUtre mAzabdo niSedhe, athavA jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva [ ] ityatra sUtre jeNAmeva iha makAra Agamika eva, yenaivetyanenaiva vivakSitapratIteriti 2, piMkAre tti akAralopadarzanenAnusvArAgamena ca apizabda uktaH, 15 tadanuyogo yathA api: sambhAvanAnivRttyapekSAsamuccayagarhAziSyAmarSaNabhUSaNaprazneSu[ ]iti, tatra evaM pi ege AsAse [sthAnAGga0 314] ityatra sUtre evamapi anyathA'pIti prakArAntarasamuccayArtho'pizabda iti 3, seyaMkAre tti ihApyaMkAro'lAkSaNikastena sekAra iti, tadanuyogo yathA se bhikkhU vA [dazavai0 4 / 10] ityatra sUtre sezabdo'thArthaH, athazabdazca prakriyApraznAnantaryamaGgalopanyAsaprativacanasamuccayeSu [ ]ityAnantaryArthaH, sezabda iti 20 kvacidasAvityarthaH, kvacittasyetyarthaH, athavA seyaMkAra iti zreya ityetasya karaNaM zreyaskAraH, zreyasa uccAraNamityarthaH, tadanuyogo yathA seyaM me ahijiuM ajjhayaNaM [dazavai0 4 / 1] ityatra sUtre zreyaH atizayena prazasyaM kalyANamityarthaH, athavA seyakAle akammaM cAvi bhavai 1. nicce je1|| 2. sthAnAGgasUtre mudrite mUlapAThe 'suMke' iti pATho yadyapi na labhyate tathApi pAThAntare vartate, dRzyatAM sU0 755 tti01|| 3. degmakArA pA0 je2 // 4. jeNAmeva iti pATho bhagavatI0 5 / 8 / 3 ityAdiSu bahuSu AgamagrantheSUpalabhyate, kintu samprati tatra 'samaNe bhagavaM mahAvIre' iti nopalabhyate, yatra samaNe bhagavaM mahAvIre iti pATho dRzyate yathA bhagavatIsUtre [1 / 1 / 4(4)] tatra jeNAmeva iti na dRzyate / 5. dRzyatAM prathamavibhAge prathamapariziSTe pR02 pN027|| Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 852 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [ ] [i]tyatra seyazabdo bhaviSyadarthaH, 4, sAyaMkAre tti sAyamiti nipAta: satyArthastasmAd 'varNAt kAraH' ityanena chAndasatvAt kArapratyaya: karaNaM vA kArastata: sAyaMkAra iti, tadanuyogo yathA satyaM tathAvacanasadbhAvaprazzreSu[ ]iti, ete ca cakArAdayo nipAtAsteSA manuyogabhaNanaM zeSanipAtAdizabdAnuyogopalakSaNArthamiti 5, egatte tti ekatvamekavacanaM 5 tadanuyogo yathA samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH [tattvArtha0 111] ityatraikavacana samyagdarzanAdInAM samuditAnAmevaikamokSamArgatvakhyApanArtham, asamuditatve tvamokSamArgateti pratipAdanArthamiti 6, puhatte tti pRthaktvaM bhedo dvivacanabahuvacane ityarthaH, tadanuyogo yathA dhammatthikAye dhammatthikAyadese dhammatthikAyappadesA [prajJApanA0 1 / 5] iha sUtre dharmAstikAyapradezA ityetad bahuvacanaM teSAmasaGkhyAtatvakhyApanArthamiti 7, saMjUhe tti 10 saGgataM yuktArthaM yUthaM padAnAM padayorvA samUhaH saMyUtham, samAsa ityarthaH, tadanuyogo yathA samyagdarzanazuddham [tattvArthakA0 1] samyagdarzanena samyagdarzanAya samyagdarzanAdvA zuddhaM samyagdarzanazuddhamityAdiranekadhA iti 8, saMkomiyaM ti saGkrAmitaM vibhaktivacanAdi vibhakti-vacanAdyantaratayA pariNAmitaM tadanuyogo yathA sAhUNaM vaMdaNeNaM nAsati pAvaM asaMkiyA bhAvA [ ] iha sAdhUnAmityetasyA: SaSThyA: sAdhubhyaH sakAzAdityevaM lakSaNaM paJcamItvena 15 vipariNAmaM kRtvA azaGkitA bhAvA bhavantItyetat padaM sambandhanIyam, tathA acchaMdA je na bhuMjati na se cAI tti vucci| [dazavai0 2 / 2] ityatra sUtre na sa tyAgI iti ucyate ityekavacanasya bahuvacanatayA pariNAmaM kRtvA na te tyAgina ucyanta ityevaM padaghaTanA kAryeti 9, bhinnamiti krama-kAlabhedAdibhirbhinnaM visadRzaM tadanuyogo yathA- tivihaM tiviheNamiti saGgrahamuktvA puna: maNeNamityAdinA tiviheNaM ti vivRtamiti 20 kramabhinnam, krameNa hi tivihamityetanna karomItyAdinA vivRtya tatastrividheneti vivaraNIyaM bhavatIti, asya ca kramabhinnasyAnuyogo'yaM yathA kramavivaraNe hi yathAsaGkhyadoSaH syAditi tatparihArArthaM kramabhedaH, tathA hi na karomi manasA na kArayAmi vAcA kurvantaM nAnujAnAmi kAyeneti prasajyate, aniSTaM caitat pratyekapakSasyaiveSTatvAt, tathAhi mana:prabhRtibhirna karomi taireva na kArayAmi nAnujAnAmIti, tathA kAlabhedo'tItAdinirdeze 25 prApte vartamAnAdinirdezo yathA jambUdvIpaprajJaptyAdiSu RSabhasvAminamAzritya sakke deviMde guptasUriviracitA tattvArthakArikATIkA drssttvyaa||2. miya tti paasN0||3. vibhaktivacanAdikhaM0 vinA naasti| Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 745] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / devarAyA vaMdai namasai [jambUdvIpa0 2 / 35] tti sUtre, tadanuyogazcAyaM vartamAnanirdezastrikAlabhAviSvapi tIrthakareSvetannyAyapradarzanArtha iti, idaM ca doSAdisUtratrayamanyathApi vimarzanIyam, gmbhiirtvaadsyeti| [sU0 745] dasavihe dANe paNNatte, taMjahAaNukaMpA saMgahe ceva, bhayA kAluNite ti ta / lajjAte gAraveNaM ca, ahamme uNa sattame / dhamme ta aTThame vutte, kAhI ti ta kataM ti ta // 163 // dasavidhA gatI pannattA, taMjahA-nirayagatI, nirayaviggahagatI, tiriyagatI, tiriyaviggahagaI, evaM jAva siddhigatI, siddhiviggahagatI / [TI0] vAganuyogatastvarthAnuyoga: pravarttata iti dAnalakSaNasyArthasya bhedAnAmanuyogamAha- 10 dasetyAdi, aNukaMpetyAdi zloka: sArddhaH, anukaMpa tti dAnazabdasambandhAdanukampayA kRpayA dAnaM dInAnAthaviSayamanukampAdAnamathavA anukampAto yaddAnaM tadanukampaivopacArAt, uktaM ca vAcakamukhyairumAsvAtipUjyapAdai: kRpaNe'nAtha-daridre vyasanaprApte ca roga-zokahate / yaddIyate kRpArthAdanukampA tadbhaveddAnam // [ ] 1 / saGgrahaNaM saGgrahaH vyasanAdau sahAyakaraNam, tadarthaM dAnaM saGgrahadAnam, athavA abhedAddAnamapi saGgraha ucyate, Aha ca abhyudaye vyasane vA yat kiJciddIyate sahAyArtham / tat saGgrahato'bhimataM munibhirdAnaM na mokSAya // [ ] iti 2 / tathA bhayAt yaddAnaM tat bhayadAnam, bhayanimittatvAdvA dAnamapi bhayamupacArAd iti, 20 uktaM ca- rAjA-''rakSa-purohita-madhumukha-mAcalla-daNDapAziSu ca / yaddIyate bhayArthAttad bhayadAnaM budhairjeyam // [ ] iti 3 / kAluNie i yatti kAruNyaM zokaH, tena putraviyogAdijanitena tadIyasyaiva talpAde: sa janmAntare sukhito bhavatviti vAsanAto'nyasya bhojyasya vA yaddAnaM tat kAruNyadAnam, kAruNyajanyatvAdvA dAnamapi kAruNyamuktamupacArAditi 4 / ___ tathA lajayA hiyA dAnaM yattallajjAdAnamucyate, uktaM ca1. mAcallaH luNTAkaH // 15 25 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre abhyarthitaH pareNa tu yaddAnaM janasamUhamadhyagataH / paracittarakSaNArthaM lajjAyAstadbhaveddAnam // [ ] iti 5 / gAraveNaM ca tti gauraveNa garveNa yaddIyate tad gauravadAnamiti, uktaM ca- - nartta- muSTikebhyo dAnaM sambandhi-bandhu - mitrebhyaH / naTa yaddIyate yazo'rthaM garveNa tu tadbhaveddAnam // [ ] 6 / adharmapoSakaM dAnamadharmadAnam, adharmakAraNatvAdvA adharmma eveti, uktaM cahiMsA - 'nRta- cauryodyata-paradAra- parigrahaprasaktebhyaH / yaddIyate hi teSAM tajjAnIyAdadharmmAya // [ ] iti 7 / dharmmakAraNaM yattaddharmmadAnaM dharmma eva vA, uktaM casamatRNamaNi- muktebhyo yaddAnaM dIyate supAtrebhyaH / akSayamatulamanantaM taddAnaM bhavati dharmmAya // [ ] iti 8 / kAhI i ya tti kariSyati kaJcanopakAraM mamAyamiti buddhyA yaddAnaM tat kariSyatIti dAnamucyate 9 / 854 tathA kRtaM mamAnena tat prayojanamiti pratyupakArArthaM yaddAnaM tat kRtamiti, uktaM cazatazaH kRtopakAro dattaM ca sahasrazo mamAnena / ahamapi dadAmi kiJcit pratyupakArAya taddAnam // [ ] iti 10 / uktalakSaNAddAnAcchubhAzubhA gatirbhavatIti sAmAnyato gatinirUpaNAyAha- dasetyAdi, nirayagati tti nirgatA ayAt zubhAditi nirayA nArakAH, teSAM gatirgamyamAnatvAnnarakaH, tadgatinAmakarmodayasampAdyo nArakatvalakSaNaH paryAyavizeSo veti nirayagatiH, 20 nirayANAM nArakANAM vigrahAn kSetravibhAgAnatikramya gatiH gamanaM nirayavigrahagati: sthitinivRttilakSaNA RjuvakrarUpA vihAyogatikarmmApAdyA veti, evaM tiryaG-naranAkinAmapIti, siddhigai tti sidhyanti niSThitArthA bhavanti yasyAM sA siddhiH, sA cAsau gamyamAnatvAd gatizceti siddhigatiH lokAgralakSaNA, tathA siddhaviggahagai siddhasya muktasya viMgrahasya AkAzavibhAgasyAtikramaNe gati: lokAntaprApti: 25 siddhavigrahagatiriti vigrahagatirvakra gatirapyucyate paraM siddhasya sA nAstIti tatsAhacaryAnnArakAdInAmapyasau na vyAkhyAteti, athavA dvitIyapadairnArakAdInAM 1. atra tRtIye pariziSTe TippaneSu draSTavyam pR0 139 // 2. nAstIti sAhacaryA je1 khaM0 // tathA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 855 [sU0 746-747] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / vakragatiruktA, prathamaistu nirvizeSaNatayA pArizeSyAt RjugatiH, siddhigai tti siddhau gamanam, nirvizeSaNatvAcca anena sAmAnyA siddhigatiruktA, siddhA'viggahagai tti siddhAvavigraheNa avakreNa gamanaM siddhyavigrahagatiH, anena ca vizeSaNApekSAyAM viziSTA siddhigatiruktA, sAmAnyavizeSavivakSayA cAnayorbheda iti / [sU0 746] dasa muMDA pannattA, taMjahA-sotiMditamuMDe jAva phAsiMditamuMDe, 5 kohamuMDe jAva lobhamuMDe, siramuMDe / [TI0] siddhigatirmuNDAnAmeva bhavatIti muNDanirUpaNAyAha- dasetyAdi, muNDayati apanayatIti muNDaH, sa ca zrotrendriyAdibhedAd dazadheti, zeSaM sugamam / [sU0 747] dasavidhe saMkhANe pannatte, taMjahAparikammaM vavahAro, rajjU rAsI kalAsavane ya / jAvaMtAva ti vaggo, ghaNo ta taha vaggavaggo vi // 164 // kappo ta / [TI0] muNDA dazeti saGkhyAnamatastadvidhaya ucyante, dasetyAdi, parikammaM gAhA, parikarma saMkalanAdyanekavidhaM gaNitajJaprasiddham, tena yat saGkhyeyasya saGkhyAnaM parigaNanaM tadapi parikamrmetyucyate, evaM sarvatreti 1, vyavahAraH zreNIvyavahArAdi: 15 pATIgaNitaprasiddho'nekadhA 2, rajju tti, rajjvA yat saGkhyAnaM tadrajjurabhidhIyate, tacca kSetragaNitam 3, rAsi tti dhAnyAderutkarastadviSayaM saGkhyAnaM rAzi:, sa ca pATyAM rAzivyavahAra iti prasiddhaH 4, kalAsavanne yatti kalAnAm aMzAnAM savarNanaM savarNaH sadRzIkaraNaM yasmin saGkhyAne tat kalAsavarNam 5,jAvaMtAva i tti jAvaM tAva tti vA guNakAro tti vA egaTuM] iti vacanAd guNakArastena yat saGkhyAnaM tattathaivocyate, 20 tacca pratyutpannamiti lokarUDham, athavA yAvata: kuto'pi tAvata eva guNakArAd yAdRcchikAdityarthaH, yatra vivakSitaM saGkalanAdikamAnIyate tad yAvattAvatsaGkhyAnamiti, tatrodAharaNam gaccho vAJchAbhyasto vAJchayuto gacchasaGguNa: kAryaH / dviguNIkRtavAJchahate vadanti saGkalitamAcAryAH // [ ]. 1. siddhagai je1 khaM0 // 2. siddhivi' pA0 je2 // 3. siddhAvi je1 // 4. saMkalitAdya pA0 je2| 25 vizeSeNa jijJAsubhiH tRtIye pariziSTe draSTavyam // 5. saMkalitAdi pA0 je2 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 856 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre atra kila gaccho daza 10, te ca vAJchayA yAdRcchikaguNakAreNASTakenAbhyastA: jAtA'zIti: 80, tato vAJchayutAste aSTAzIti: 88, punargacchena dazabhiH saGguNitA aSTau zatAnyazItyadhikAni jAtAni 880, tato dviguNIkRtena yAdRcchikaguNakAreNa SoDazabhirbhAge hRte yallabhyate tad dazAnAM saMkalitamiti 55, idaM ca pATIgaNitaM zrUyate 5 iti 6, tathA varga: saMkhyAnam, yathA dvayorvargazcatvAraH sadRzadvirAzighAta: [trizatI] iti vacanAt 7, ghaNo ya tti ghana: saGkhyAnaM yathA dvayorghano'STau samatrirAzihatiH [trizatI] iti vacanAt 8, vaggavaggo tti vargasya vargo vargavarga:, sa ca saGkhyAnam, yathA dvayorvargazcatvArazcaturNAM varga: SoDazeti, apizabda: samuccaye 9, kappo yatti gAthAdhikam, tatra kalpa: chedaH, krakacena kASThasya, tadviSayaM saGkhyAnaM kalpa eva yat pATyAM 10 krAkacavyavahAra iti prasiddhamiti, iha ca parikAdInAM keSAJcidudAharaNAni mandabuddhInAM duravagamAni bhaviSyantyato na pradarzitAnIti 10 / [sU0 748] dasavidhe paccakkhANe paNNatte, taMjahAaNAgatamatikvaMtaM, koDIsahitaM niyaMTitaM ceva / sAgAramaNAgAraM, parimANakaDaM niravasesaM / 15 saeyagaM ceva addhAe, paccakkhANaM dasavihaM tu // 165 // [TI0] daza muNDA uktAste ca pratyAkhyAnato bhavantIti pratyAkhyAnanirUpaNAyAhadasavihetyAdi, pratikUlatayA A maryAdayA khyAnaM prakathanaM pratyAkhyAnaM nivRttirityarthaH / aNAgaya gAhA sArddhA, aNAgaya tti anAgatakaraNAdanAgataM paryuSaNAdAvAcAryAdi vaiyAvRtyakaraNAntarAyasadbhAvAdArata eva tattapa:karaNamityarthaH, uktaM ca20 hohI pajjosavaNA mama ya tayA aMtarAiyaM hojaa| guruveyAvacceNaM tavassigelanayAe vA // so dAi tavokammaM paDivajai taM aNAgae kAle / eyaM paccakkhANaM aNAgayaM hoi nAyavvaM // [Ava0 ni0 1580-81] ti 1 / aikvaMtaM ti evamevAtIte paryuSaNAdau karaNAdatikrAntam, Aha ca25 pajosavaNAe tavaM jo khalu na karei kaarnnjjaae| 1. kappe ya pA0 // 2. tRtIye pariziSTe draSTavyam // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 857 [sU0 748] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / guruveyAvacceNaM tavassigelanayAe vA // so dAi tavokammaM paDivajai taM aicchie kAle / evaM paccakkhANaM aikvaMtaM hoi nAyavvaM // [Ava0 ni0 1582-83] ti 2 / koDIsahiyaM ti koTIbhyAm ekasya caturthAderantavibhAgo'parasya caturthAderevArambhavibhAga ityevaMlakSaNAbhyAM sahitaM militaM yuktaM koTIsahitaM 5 militobhayapratyAkhyAnakoTezcaturthAde: karaNamityarthaH, abhANi capaTThavaNao u divaso paccakkhANassa niTThavaNao u / jahiyaM samiti dunni u taM bhannai koDisahiyaM tu // [Ava0 ni0 1584] iti 3 / niyaMTiyaM ti nitarAM yantritaM pratijJAtadinAdau glAnatvAdyantarAyabhAve'pi niyamAt karttavyamiti hRdayam, etacca prathamasaMhananAnAmeveti, abhyadhAyi ca mAse mAse ya tavo amugo amugadivase ya evaio / haTeNa gilANeNa va kAyavvo jAva UsAso // eyaM paccakkhANaM niyaMTiyaM dhIrapurisapannattaM / jaM giNhaMta'NagArA aNissiyappA apaDibaddhA // coddasapuvvI jiNakappiesu paDhamammi ceva saMghayaNe / 15 eyaM vocchinnaM khalu therA vi tayA karesI ya // [Ava0 ni0 1585-87] tti 4 / sAgAraM ti Akriyanta ityAkArA: pratyAkhyAnApavAdahetavo'nAbhogAdyAstairAkAraiH saheti sAkAram 5 / aNAgAraM ti avidyamAnA AkArA mahattarAkArAdayo nizchinnaprayojanatvAt pratipatturyasmiMstadanAkAram, tatrApi anAbhoga-sahasAkArAvAkArau syAtAm, mukhe'GgulyAdiprakSepasambhavAditi 6 / parimANaM saGkhyAnaM datti-kavala-gRha- 20 bhikSAdInAM kRtaM yasmiMstat parimANakRtamiti, yadAha dattIhi va kavalehiM va gharehiM bhikkhAhiM ahava davvehiM / jo bhattapariccAyaM karei parimANakaDameyaM // [Ava0 ni0 1590] ti 7/ niravasesaM ti nirgatamavazeSamapi alpAlpamapyazanAdyAhArajAtaM yasmAt tanniravazeSam, niravazeSa vA sarvamazanAdi tadviSayatvAd niravazeSamiti, abhihitaM ca savvaM asaNaM savvaM ca pANagaM savvakhajja-pejavihiM / __ pariharai savvabhAveNa evaM bhaNiyaM niravasesaM // [Ava0 ni0 1591] ti 8 / 1. saMhaninAmeveti je1 // 25 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre 1 saeyayaM ceva tti ketanaM keta: cihnamaGguSTha - muSTi- granthi - gRhAdikaM sa eva ketakaH, saha ketakena saketakaM granthyAdisahitamityarthaH, bhaNitaM ca aMguTTha- muTThi- gaMThI- gharaseussAsa - thibuga-joikkhe | bhaNiyaM sakeyameyaM dhIrehiM anaMtaNANIhiM // [ Ava0 ni0 1592] ti 9 / addhAe tti addhAyAH kAlasya, pauruSyAdikAlamAnamAzrityetyarthaH, nyagAdi caaddhApaccakkhANaM jaM taM kAlappamANacheeNaM / purimaTTe-porisIhiM muhutta-mAsa - 'ddhamAsehiM // [ Ava0 ni0 1593] ti 10 / paccakkhANaM dasavidhaM tu tti pratyAkhyAnazabdaH sarvatrAnAgatAdau sambadhyate, tuzabda evakArArthaH, tato dazavidhameveti, ihopAdhibhedAt spaSTa eva bheda iti na 10 paunaruktyamAzaGkanIyamiti / [sU0 749 ] dasavidhA sAmAyArI paNNattA, taMjA icchA micchA tahakkAro AvassitA ya nisIhitA / 858 15 9 ApucchaNA ya paDipucchA, chaMdaNA ya nimaMtaNA / uvasaMpatA ya kAle, sAmAyArI dasavidhA u // 166 // [TI0] pratyAkhyAnaM hi sAdhusAmAcArIti tadadhikArAdanyAmapi sAmAcArIM nirUpayannAhadasetyAdi, samAcaraNaM samAcAraH, tadbhAvaH sAmAcAryam, tadeva sAmAcArI saMvyavahAra ityarthaH, icchetyAdi sArddhaH zlokaH icchatti eSaNamicchA, karaNaM kAra:, tatra kArazabdaH pratyekamabhisambandhanIyaH, icchayA balAbhiyogamantareNa kAra icchAkAra:, icchAkriyetyarthaH, tathA cecchAkAreNa mamedaM kuru, icchApradhAnakriyayA na balAbhiyoga20 pUrvikayeti bhAvArtha:, asya ca prayogaH svArthaM parArthaM vA cikIrSan yadA paramabhyarthayate, uktaM ca jai abbhatthena paraM kAraNajAe karejja va se koi / tattha u icchAkAro na kappar3a balAbhiogo u || [ Ava0 ni0 668 ]tti / tathA mithyA vitathamanRtamiti paryAyAH, mithyA karaNaM mithyAkAraH, mithyAkriyetyarthaH, 25 tathA ca saMyamayoge viditajinavacanasArAH sAdhavastatkriyAvaitathyadarzanAya mithyAkAraM 1. saMkeyaM ceva je1, 2 // 2. porusIhiM pA0 je2 // 3. ogo tti je1 khaM0 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 749 ] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / kurvate, mithyAkriyeyamiti hRdayam, bhaNitaM casaMjamajoge abbhuTThiyassa jaM kiMci vitahamAyariyaM / micchA eyaM ti viyANiUNa micchatti kAyavvaM // [ paJcA0 12 10] ti / tathA karaNaM tathAkAraH, sa ca sUtrapraznAdigocaraH, yathA bhavadbhiruktaM tathaivedamityevaMsvarUpaH, gaditaM ca vAyaNapaDisuNaNAe uvaese suttaatthakahaNAe / avitahameyaM ti tahA paDisuNaNAe tahakkAro // [ paJcA0 12 15] tti, ayaM ca puruSavizeSaviSaya eva prayoktavya iti, agAdi cakappAkappe pariniTThiyassa ThANesu paMcasu Thiyassa / 3 saMjama - tavagassa u avigappeNaM tahakkAro // [ paJcA0 12 / 14 ] ti / AvassiyA yatti avazyakarttavyairyogairniSpannA''vazyakI, caH samuccaye, etatprayoga AzrayAnnirgacchataH Avazyakayogayuktasya sAdhorbhavati, Aha hi - 859 evoggahappavese nisIhiyA taha nisiddhajogassa / eyassesA uciyA iyarassa aniSiddhayogasya na ceva natthi tti || [ paJcA0 12 / 22] anvartho nAstIti kRtvetyarthaH / kajje gacchaMtassa u guruniddeseNa suttanIIe / Avassiya tti neyA suddhA annatthajogAo // [ paJcA0 12 18] anvarthayogAdityarthaH / tathA niSedhena nirvRttA naiSedhikI vyApArAntaraniSedharUpA, prayogazcAsyA Azraye pravizata 15 iti, yata Aha paDipucchaNA u kajje puvvaniuttassa karaNakAlammi / kajjaMtarAdiheuM niddiTThA samayakeUhiM // [ paJcA0 12 / 30] ti / 1. Ava0 ni0 682 // / 2. Ava0 ni0 689 / 3. Ava0 ni0 688 // 5 " tathA ApracchanamApRcchA, sA vihArabhUmigamanAdiSu prayojaneSu guroH kAryA cazabda: 20 pUrvavat, ihoktam- ApucchaNA u kajje guruNo tassammayassa vA niyamA / evaM khutayaM seyaM jAya sai nijjarAheU // [ paJcA0 12 26] iti / tathA pratipRcchA pratipraznaH, sA ca prAgniyuktenApi karaNakAle kAryA, pUrvaniSiddhena vA prayojanatastadeva karttukAmeneti, yadAha-- 10 25 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tathA chandanA ca prAggRhItenAzanAdinA kAryA, ihAvAci--- puvvagahieNa chaMdaNa guruANAe jahArihaM hoi / asaNAdiNA u esA Neyeha visesavisaya tti || [ paJcA0 12 / 34] 860 tathA nimantraNA agRhItenaivAzanAdinA bhavadarthamahamazanAdikamAnayAmyevaMbhUtA, ihArthe 5 abhyadhAyi- 15 sajjhAyA uvvAo zrAntaH gurukicce sesage asaMtammi / taM pucchiUNa kajje sesANa nimaMtaNaM kujja // [ paJcA0 1238] / tathA uvasaMpaya tti upasaMpat ito bhavadIyo'hamityabhyupagamaH, sA ca jJAna - darzanacAritrArthatvAt tridhA, tatra jJAnopasampat sUtrArthayoH pUrvagRhItayoH sthirIkaraNArthaM tathA 10 vitruTitasandhAnArthaM tathA prathamato grahaNArthamupasampadyate, darzanopasampadapyevam, navaraM darzanaprabhAvakasammatyAdizAstraviSayA, cAritropasampacca vaiyAvRtyakaraNArthaM kSapaNArthaM vopasampadyamAnasyeti, bhaNitaM hi uvasaMpayA yativihA nANe taha daMsaNe caritte ya / daMsaNa - nANe tivihA duvihA ya carittaaTThAe // vattaNasaMdhaNagahaNe suttatthobhayagayA usa tti / veyAvacce khamaNe kAle puNa AvakahiyAi // [ paJcA0 12 / 42-43] tti / kAle tti upakramaNakAle AvazyakopodghAtaniryuktyabhihite, sAmAcArI dazavidhA bhavati / [sU0 750 ] samaNe bhagavaM mahAvIre chaumatthakAlitAte aMtimarAtitaMsi ime 20 dasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibuddhe, taMjahA egaM ca NaM mahAghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM sumiNe parAjitaM pAsittANaM Dibuddhe 1 / egaM ca NaM mahaM sukkilapakkhagaM pUsakoilagaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe 2 / egaM caNaM mahaM cittavicittapakkhagaM pUsakoilaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 3 / 1. copa je1 khaM0 // 2. 'yAe khaM0 // 3. Ava0 ni0 698-99 / / 4. tulanA - bhagavatIsUtre SoDaze zatake SaSTha uddezake / tRtIye pariziSTe TippaNaM draSTavyamatra // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 750] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 861 egaM ca NaM mahaM dAmadugaM savvarataNAmayaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe 4 / egaM ca NaM mahaM setaM govaggaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe 5 / __ egaM ca NaM mahaM paumasaraM savvato samaMtA kusumitaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe ____egaM ca NaM mahAsAgaraM ummIvIcisahassakalitaM bhuyAhiM tiNNaM sumiNe 5 pAsittANaM paDibuddhe 7 / egaM ca NaM mahaM diNakaraM teyasA jalaMtaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe 8 / egaM ca NaM mahaM hariverulitavannAbheNaM niyateNamaMteNaM mANusuttaraM pavvataM savvato samaMtA AveDhiyapariveDhiyaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe 9 / egaM ca NaM mahaM maMdare pavvate maMdaracUlitAte uvariM sIhAsaNavaragatamattANaM 10 sumiNe pAsittANaM paDibuddhe 10 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM ghorarUvadittadharaM tAlapisAtaM sumiNe parAtitaM pAsittANaM paDibuddhe taM NaM samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM mohaNije kamme mUlao ugghAtite 1 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM sukkilapakkhagaM jAva paDibuddhe taM 15 NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sukkajjhANovagate viharai 2 / __jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM cittavicittapakkhagaM jAva paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sasamayaparasamayiyaM cittavicittaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Aghaveti paNNaveti parUveti daMseti nidaMseti uvadaMseti, taMjahAAyAraM jAva diTThivAtaM 3 / ___jaM NaM samaNe bhagavaM [mahAvIre egaM] mahaM dAmadugaM savvarataNA jAva paDibuddhe taM naM samaNe bhagavaM mahAvIre duvihaM dhammaM paNNaveti, taMjahA-agAradhammaM ca aNagAradhammaM ca 4 / ___ jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM setaM govaggaM sumiNe jAva paDibuddhe taM NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa cAuvaNNAiNNe saMghe, taMjahA- samaNA 25 samaNIo sAvagA sAvigAo 5 / 20 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM paumasaraM jAva paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre cauvvihe deve paNNaveti, taMjahA - bhavaNavAsI vANamaMtare jotisite maNi 6 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM ummIvIcI jAva paDibuddhe taM NaM 5 samaNaM bhagavatA mahAvIreNaM aNAtIte aNavadagge dIhamaddhe cAuraMte saMsArakaMtAre tinne 7 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM diNakaraM jAva paDibuddhe tannaM samaNassa bhagavato mahAvIrassa aNaMte aNuttare jAva samuppanne 8 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egeNaM ca mahaM hariverulita jAva paDibuddhe 10 taM NaM samaNassa bhagavato mahAvIrassa sadevamaNuyAsure loge urAlA kittivannasaddasilogA pariguvaMti ' iti khalu samaNe bhagavaM mahAvIre, iti khalu samaNe bhagavaM mahAvIre' 9 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre maMdare pavvate maMdaracUlitAe uvariM jAva paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sadevamaNuyAsurAte parisAte majjhagate kevalipannattaM 15 dhammaM Aghaveti paNNaveti jAva uvadaMseti 10 / [TI0] iyaM ca sAmAcArI mahAvIreNeha prajJApitA ato bhagavantamevorarIkRtya dazasthAnakamAha- samaNetyAdi sugamam, navaraM chaumatthakAliyAe tti prAkRtatvAt chadmasthakAle yadA kila bhagavAn trika-catuSka- catvara - caturmukha - mahApathAdiSu paTupaTahapratiravodghoSaNApUrvaM yathAkAmamupahatasakalajanadAridryamanavacchinnamabdaM 20 yAvanmahAdAnaM dattvA sadeva - manujA - 'surapariSadA parivRtaH kuNDapurAnnirgatya jJAtakhaNDavane mArgazIrSa kRSNadazamyA mekakaH pravrajya manaH paryAyajJAnamutpAdyASTau mAsAn vihRtya mayUrakAbhidhAnasannivezabahi: sthAnAM dUyamAnAbhidhAnAnAM pASaNDinAM sambandhinyekasminnuTaje tadanujJayA varSAvAsamArabhyAvidhIyamAnasurakSatayA pazubhirupadryamANe uTaje aprItikaM kurvANamAkalayya kuTIrakanAyakamunikumArakaM tato varSANAmardhamAse gate'kAla 25 eva nirgatyAsthigrAmAbhidhAnasannivezAd bahiH zUlapANinAmayakSAyatane zeSaM 1. mekaH je1 // 862 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 750] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 863 varSAvAsamArebhe, tatra ca yadA rAtrau zUlapANirbhagavataH kSobhaNAya jhaTiti TAlitATTAlakamaTTahAsaM muJcan lokamutrAsayAmAsa, tathA vinAzyate sa bhagavAn deveneti bhagavadAlambanAM janasyAdhRtiM janitavAn, punarhasti-pizAca-nAgarUpairbhagavataH kSobhaM kartumazaknuvan zira:-karNa-nAsA-danta-nakhA-'kSi-pRSThivedanA: prAkRtapuruSasya pratyeka prANApahArapravaNA: sapadi sampAditavAn, tathApi pracaNDapavanaprahatasuragirizikhara- 5 mivAvicaladbhAvaM varddhamAnasvAminamavalokya zrAnta: sannasau jinapatipAdapadmavandanapurassaramAcacakSe- kSamasva kSamAzramaNa ! iti, tathA siddhArthAbhidhAno vyantaradevastannigrahArthamuddadhAva, babhANa ca- are! re ! zUlapANe! aprArthitaprArthaka ! hInapuNyacaturdazIka! zrI-hI-dhRti-kIrttivarjita ! durantaprAntalakSaNa ! na jAnAsi siddhArtharAjaputraM putrIyitanikhilajagajjIvaM jIvitasamamazeSasurA-'sura-naranikAyanAyakAnAm, enaM ca 10 bhavadaparAdhaM yadi jAnAti tridazapatistatastvAM nirviSayaM karotIti, zrutvA cAsau bhIto dviguNataraM kSamayati sma, tathA siddhArthazca tasya dharmamacakathat, sa copazAnto bhagavantaM bhaktibharanirbharamAnaso gIta-nRttopadarzanapUrvakamapupUjat, lokazca cintayAJcakAra devAryakaM vinAzyedAnI deva: krIDatIti, svAmI ca dezonAMzcaturo yAmAnatIva tena paritApita: prabhAtasamaye muhUrtamAnaM nidrApramAdamupagatavAn tatrAvasare ityarthaH, athavA chadmasthakAle 15 bhavA avasthA chAgrasthakAlikI tasyAm aMtimarAiyaMsi tti antimA antimabhAgarUpA avayave samudAyopacArAt sA cAsau rAtrikA cAntimarAtrikA tasyAm, rAtreravasAna ityarthaH, mahAntaH prazastA: svapnA nidrAvikRtavijJAnapratibhAtArthavizeSAste ca te te ceti mahAsvapnAstAn / __ svapne svApakriyAyAm, egaM ca tti cakAra uttarasvapnApekSayA samuccayArthaH, 20 mahAghoram atiraudra rUpam AkAraM dIptaM jvalitaM dRptaM vA darpavaddhArayatIti mahAghorarUpadIptadharastadRptadharo vA, prAkRtatvAduttaratra vizeSaNanyAsaH, tAlo vRkSavizeSastadAkAro dIrghatvAdisAdhAt pizAco rAkSasastAlapizAcastam, parAjitaM nirAkRtamAtmanA 1, egaM ca tti anyaM ca puMsakokilagaM ti pumAMzcAsau kokilazca parapuSTaH puMskokilakaH, sa ca kila kRSNo bhavatIti zuklapakSa iti vizeSita: 25 1. yasyAM rAtrau je1 // 2. bhagavadaparAdha' je1 // 3. raudrarUpa pA0 je2 // 4. pussakokilagaM je1 khaM0 // 5. puMskokila: je1 khaM0 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 864 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre 2, cittavicittapakkhaM ti citreNeva citrakarmaNA vicitrau vividhavarNavizeSavantau pakSau yasya sa tathA 3, dAmadugaM ti mAlAdvayam 4, govaggaM ti gorUpANi 5, paumasaraM ti padmAni yatrotpadyante sarasi tat padmasara: sarvata: sarvAsu dikSu samantAt vidikSu ca kusumAni padmalakSaNAni jAtAni yatra tat kusumitam 6, ummIvIcisahassakaliyaM 5 ti Urmaya: kallolA:, tallakSaNA yA vIcayastA UrmivIcayaH, vIcizabdo hi loke'ntarArtho'pi rUDhaH, athavormi-vIcyorvizeSo gurutva-laghutvakRtaH, kvacidvIcizabdo na paThyate eveti, UrmivIcInAM sahasraiH kalito yukto ya: sa tathA, tam, bhujAbhyAM bAhubhyAmiti 7, tathA dinakaram 8, ekena ca, NamityalaGkAre mahaM ti mahatA chAndasatvAt, egaM ca NaM mahaM ti pAThe mAnuSottarasyaite vizeSaNe, hariveruliyavannAbheNaM 10 ti hariH piGgo varNa: vairyaM maNivizeSastasya varNo nIlo vaiDUryavarNaH, tato dvandvaH tadvadAbhAti yattaddharivaiDUryavarNAbham, tena, athavA harinnIlaM tacca tadvaiDUryaM ceti, zeSaM tathaiva, nijakena AtmIyenA'ntreNa udaramadhyAvayavavizeSeNa, AveDhiyaM ti sakRdAveSTitam, pariveDhiyaM ti asakRditi 9, egaM ca NaM mahaM ti Atmano vizeSaNaM siMhAsaNavaragayaM ti siMhAsanAnAM madhye yadvaraM tat siMhAsanavaram, tatra gato vyavasthito yastamiti 10 15 eteSAmeva dazAnAM mahAsvapnAnAM phalapratipAdanAyAha- jannamityAdi sugamam, navaraM mUlao tti AditaH, sarvathaivetyarthaH, ugghAie udghAtitaM vinAzitaM vinAzayiSyamANatvenopacArAt, sUtrakArApekSayA tvayamatItanirdeza evetyevamanyatrApi / sasamayaparasamaiyaM ti svasiddhAnta-parasiddhAntau yatra sta ityarthaH, gaNina: AcAryasya piTakamiva piTakaM vaNija iva sarvasvasthAnaM gaNipiTakam, Aghavei tti AkhyApayati 20 sAmAnyavizeSarUpataH, prajJApayati sAmAnyata:, prarUpayati pratisUtramarthakathanena, darzayati tadabhidheyapratyupekSaNAdikriyAdarzanena, iyaM kriyebhirakSarairupAttA itthaM kriyata iti bhAvanA, nidaMsei tti kathaJcidagRhNata: parAnukampayA nizcayena puna: punardarzayati nidarzayati, uvadaMsei tti sakalanayayuktibhiriti 3, cAuvvaNNAiNNe tti catvAro varNA: zramaNAdaya: samAhRtA iti caturvarNam, tadeva cAturvarNyam, tenAkIrNa: AkulazcAturvarNyAkIrNaH, athavA 1. vIsaha khaM0 // 2. vIzabdo khaM0 // 3. lokottarA khaM0 / lokabhASAyAM vIci = vacce = bIca meM iti artho rUDhaH / so'tra na grAhyaH, kintu UrmilakSaNo'rtho grAhya iti bhaavH|| 4. teSAmeva je1 khN0|| Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 751] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 865 catvAro varNAH prakArA yasmin sa tathA, dIrghatvaM prAkRtatvAt, caturvarNazcAsAvAkIrNazca jJAnAdibhirmahAguNairiti caturvarNAkIrNaH, cauvvihe deve pannavei tti vandanakutUhalAdiprayojanenAgatAn prajJApayati jIvAjIvAdIn padArthAn bodhayati samyaktvaM grAhayati ziSyIkarotIti yAvat, lokebhyo vA tAn prakAzayati / aNaMte ityAdau sUtre yAvatkaraNAt nivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaranANadaMsaNe tti 5 dRshymiti| sadevetyAdi, saha devai: vaimAnika-jyotiSkairmanujaiH narairasuraizca bhavanapativyantarairvarttata iti sadevamanujAsurastatra loke trilokarUpe urAla tti pradhAnA:, kIrtiH sarvadigvyApI sAdhuvAdaH, varNa ekadivyApI, zabdaH arddhadigvyApI, zlokaH tattatsthAna eva zlAghA, eSAM dvandvaH, tata ete pariguvaMti parigupyanti vyAkulA bhavanti saMtataM bhramantItyarthaH, athavA parigUyante guGdhAtoH zabdArthatvAt saMzabdyante ityarthaH, pAThAntarata: 10 paribhrAmyanti, kathamityAha- iti khalvityAdi, iti: evaMprakArArthaH, khalukyAlaGkAre tatazcaivaMprakAro bhagavAn sarvajJAnI sarvadarzI sarvasaMzayavyavacchedI sarvabodhakabhASAbhASI sarvajagajIvavatsalaH sarvaguNigaNacakravartI sarvanara-nAkinAyakanikAyasevitacaraNayuga ityarthaH, mahAvIra iti nAma, etadevAvartyate zlAghAkAriNAmAdarakhyApanArthamanekatvakhyApanArthaM ceti, AghaveItyAdi pUrvavat / 15 [sU0 751] dasavidhe sarAgasammaiMsaNe pannatte, taMjahAnisagguvatesarutI ANArutI sutta-bItarutimeva / abhigama-vitthArarutI kiriyA-saMkheva-dhammarutI // 167 // [TI0] svapnadarzanakAle bhagavAn sarAgasamyagdarzanIti sarAgasamyagdarzanaM nirUpayannAhadasavihetyAdi, sarAgasya anupazAntAkSINamohasya yat samyagdarzanaM tattvArthazraddhAnaM 20 tattathA, athavA sarAgaM ca tat samyagdarzanaM ceti vigrahaH sarAgaM samyagdarzanamasyeti veti| nisagga gAhA, rucizabda: pratyekaM yojyate, tato nisargaH svabhAvastena ruciH tattvAbhilASarUpA'syeti nisargarucinisargato vA ruciriti nisargaruciH, yo hi 1. pariguvvaMti nAsti je1 khaM0 / 'gupa vyAkulatve'- pA0 dhA0 1235 / hai0 dhA0 3 // 49 // 2. satataM pA0 je2 // 3. "guG avyakte zabde' -pA0 dhA0 949 / "guMG zabde" - hai0 dhA0 11591 // 4. AghavetyAdi khaM0 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 15 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre jAtismaraNa-pratibhAdirUpayA svamatyA'vagatAn sadbhUtAn jIvAdIn padArthAn zraddadhAti sa nisargaruciriti bhAva:, yadAha 866 ee ceva u bhAve uTThe jo pareNa saddaha / chaumattheNa jiNeNa va uvaesaruI muNeyavvo / [ uttarA0 28|19] ti / 10 tathA''jJA sarvajJavacanAtmikA, tayA ruciryasya sa tathA, yo hi pratanurAga-dveSamithyAjJAnatayA''cAryAdInAmAjJayaiva kugrahAbhAvAjjIvAdi tatheti rocate mASatuSAdivat sa AjJAruciriti bhAvaH, bhaNitaM ca rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoi / 25 jo ji bhAve cavvihe dravyAdibhiH saddahAr3a sayameva / emeva nannaha tti ya nisaggarur3a tti nAyavvo / [ uttarA0 28|18 ] tti / tathopadezo gurvAdinA kathanam, tena ruciryasyetyupadezaruciH, tatpuruSapakSaH svayamUhyaH sarvatreti, yo hi jinoktAneva jIvAdInarthAn tIrthakara - tacchiSyAdinopadiSTAn zraddhatte sa upadezaruciriti bhAva:, yata Aha ANAe royaMto so khalu ANAruI hoi / / [ uttarA0 28 20] ti / suttabIyaruImeva tti ihApi rucizabdasya pratyekamabhisambandhAt sUtreNa Agamena ruciryasya sa sUtraruciH, yo hi sUtrAgamamadhIyAnastenaivAGgapraviSTAdinA samyaktvaM labhate govindavAcakavat sa sUtraruciriti bhAvaH, abhihitaM ca jo suttamahijjaMto sueNa ogAhaI u sammattaM / aMgeNa bAhireNa va so suttarui tti nAyavvo / [ uttarA0 28|21] ti / 20 tathA bIjamiva bIjam, yadekamapyanekArthapratibodhotpAdakaM vacastena ruciryasya sa bIjaruci:, yasya hokenApi jIvAdinA padenAvagatenA'nekeSu padArtheSu rucirupaiti sa bIjaruciriti bhAvaH, gaditaM ca egapagAI payAiM jo pasaraI u sammatte / udae vva tillabiMdU so bIyarui tti nAyavvo / [ uttarA0 28 / 22] tti / eveti samuccaye / tathA abhigama - vitthArarui tti, ihApi pratyekaM rucizabdaH sambandhanIyaH, tatrA'bhigamo jJAnaM tato ruciryasya so'bhigamaruci:, yena hyAcArAdikaM 1. 'rAgo doso...' varjitA ImAH sarvA api gAthA: prajJApanAsUtre 1 / 921 - 29 vartate // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 867 [sU0 752] zrutamarthato'dhigataM bhavati so'bhigamaruciH, abhigamapUrvakatvAttadruceriti bhAvaH, gAthA'tra so hoi abhigamaruI suanANaM jassa atthao diTuM / ekkArasa aMgAiM painnayaM diTThivAo ya // [uttarA0 28 / 23] tti / tathA vistAro vyAsastato ruciryasya sa tatheti, yena hi dharmAstikAyAdidravyANAM 5 sarvaparyAyAH sarvairnaya-pramANairzAtA bhavanti sa vistAraruciH, jJAnAnusArirucitvAditi, nyagAdi ca davvANa savvabhAvA savvapamANehiM jassa uvaladdhA / savvAhiM nayavihIhiM vitthAraruI muNeyavvo // [uttarA0 28 / 24] tti / tathA kriyA anuSThAnam, rucizabdayogAt tatra ruciryasya sa kriyAruciH, idamuktaM 10 bhavati- darzanAdyAcArAnuSThAne yasya bhAvato rucirasti sa kriyAruciriti / uktaM ca nANeNa daMsaNeNa ya tave caritte ya samitiguttIsu / jo kiriyAbhAvaruI so khalu kiriyAruI hoi // [uttarA0 28 / 25] tti / tathA sakSepa: saGgrahastena rucirasyeti sakSeparuci:, yo hyapratipannakapilAdidarzano jinapravacanAnabhijJazca sakSepeNaiva cilAtiputravadupazamAdipadatrayeNa tattvarucimavApnoti 15 sa sakSeparuciriti bhAvaH, Aha ca - aNabhiggahiyakudiTThI saMkhevarui tti hoi nAyavvo / avisArao pavayaNe aNabhiggahio ya sesesu // [uttarA0 28 / 26] tti / / tathA dharme zrutAdau ruciryasya sa tathA, yo hi dharmAstikAyaM zrutadharmaM cAritradharmAM ca jinoktaM zraddhatte sa dharmaruciriti jJeya:, yadagAdi jo atthikAyadhammaM suyadhammaM khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiyaM so dhammarui tti nAyavvo // [uttarA0 28 / 27] tti / [sU0752] dasa saNNAo pannattAo, taMjahA-AhArasaNNA jAva pariggahasaNNA 4, kodhasaNNA jAva lobhasaNNA 8, logasaNNA 9, ohasaNNA 10 / neratitANaM dasa saNNAto evaM ceva, evaM niraMtaraM jAva vemaanniyaannN| [TI0] ayaM ca samyagdRSTidazAnAmapi saMjJAnAM krameNa vyavacchedaM karotIti tA Aha1. 'daMsaNanANacaritte tavaviNae saccasamiiguttIsu / ' iti uttarAdhyayanasUtre // 2. 'statra ruci' pA0 je2 / / 25 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 868 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre dasetyAdi, saMjJAnaM saMjJA Abhoga ityarthaH, manovijJAnamityanye, saMjJAyate vA AhArAdyarthI jIvo'nayeti saMjJA vedanIya-mohanIyodayAzrayA jJAna-darzanAvaraNakSayopazamAzrayA ca vicitrA AhArAdiprAptaye kriyaivetyarthaH, sA copAdhibhedAd bhidyamAnA dazaprakArA bhavatIti, tatra kSudvedanIyodayAt kavalAdyAhArArthaM pudgalopAdAnakriyaiva saMjJAyate'nayetyAhArasaMjJA, tathA 5 bhayavedanIyodayAd bhayoddhAntasya dRSTi-vadanavikAra-romAJcojhedAdikriyaiva saMjJAyate'nayeti bhayasaMjJA, tathA puMvedodayAd maithunAya strya GgAlokana-prasannavadana-saMstambhitoruvepathuprabhRtilakSaNA ca kriyaiva saMjJAyate'nayeti maithunasaMjJA, tathA lobhodayAt pradhAnabhavakAraNAbhiSvaGgapUrvikA sacittetaradravyopAdAnakriyA ca saMjJAyate'nayeti parigrahasaMjJA,tathA krodhodayAttadAvezagarbhA prarUkSamukha-nayana-dantacchadaceSTaiva saMjJAyate'nayeti 10 krodhasaMjJA, tathA mAnodayAdahaGkArAtmikotsekAdipariNatireva saMjJAyate'nayeti mAnasaMjJA, tathA mAyodayenAzubhasaMklezAdanRtasambhASaNAdikriyaiva saMjJAyate'nayeti mAyAsaMjJA, tathA lobhodayAllAlasatvAnvitAt sacittetaradravyaprArthanaiva saMjJAyate'nayeti lobhasaMjJA, tathA matijJAnAdyAvaraNakSayopazamAcchabdAdyarthagocarA sAmAnyAvabodhakriyaiva saMjJAyate' nayetyoghasaMjJA, tathA tadvizeSAvabodhakriyaiva saMjJAyate'nayeti lokasaMjJA 10, tatazcaughasaMjJA 15 darzanopayoga: lokasaMjJA jJAnopayoga iti, vyatyayamanye, anye punaritthamabhidadhati sAmAnyapravRttiroghasaMjJA lokadRSTirlokasaMjJA, etAzca sukhapratipattaye spaSTarUpAH paJcendriyAnadhikRtyoktAH, ekendriyAdInAM tu prAyo yathoktakriyAnibandhanakarmodayAdipariNAmarUpA evAvagantavyA:, yAvacchabdI vyaakhyaataartho| etA eva sarvajIveSu caturviMzatidaNDakena nirUpayati- neraiyetyAdi, evaM ceva tti 20 yathA sAmAnyasUtre evameva nArakasUtre'pItyarthaH, evaM niraMtaramiti yathA nArakasUtre saMjJAstathA zeSeSvapi vaimAnikAnteSvityarthaH / [sU0 753] neraiyA NaM dasavidhaM veyaNaM paccaNubhavamANA viharaMti, taMjahAsItaM, usiNaM, khudhaM, pivAsaM, kaMDaM, parajhaM, bhayaM, sogaM, jaraM, vAhiM / anantarasUtre vaimAnikA uktA:, te ca sukhavedanA anubhavanti, tadviparyastAstu nArakA 25 yA vedanA anubhavanti tA darzayati- neraiyA ityAdi kaNThyam, navaraM vedanAM pIDAm, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / [sU0 754-755] 869 tatra zItasparzajanitA zItA, tAm, sA ca caturthyAdinarakapRthvISviti, evamuSNAM prathamAdiSu, kSudhaM bubhukSAM pipAsAM tRSa kaNDUM khajUM parajjhaM ti paratantratAM bhayaM bhIti zokaM dainyaM jarAM vRddhatvaM vyAdhi jvara-kuSThAdikamiti / / [sU0 754] dasa ThANAI chaumatthe NaM savvabhAveNaM na jANati Na pAsati, taMjahA-dhammatthigAtaM jAva vAtaM, ayaM jiNe bhavissati vA Na vA bhavissati, 5 ayaM savvadukkhANamaMtaM karessati vA Na vA karessati / etANi ceva uppannanANadaMsaNadhare arahA jAva ayaM savvadukkhANamaMtaM karessati vA Na vA karessati / [TI0] amuM ca vedanAdikamamUrttamarthaM jina eva jAnAti na chadmastho yata AhadasetyAdi gatArtham, navaraM chadmastha iha niratizaya eva draSTavyo'nyathA'vadhijJAnI paramANvAdi 10 jAnAtyeva, savvabhAveNaM ti sarvaprakAreNa sparza-rasa-gandha-rUpajJAnena ghaTamivetyarthaH, dharmAstikAyaM yAvatkaraNAdadharmAstikAyam AkAzAstikAyaM jIvamazarIrapratibaddha paramANupudgalaM zabdaM gandhamiti, ayamityAdi dvayamadhika miha, tatrAyamiti pratyakSajJAnasAkSAtkRto jina: kevalI bhaviSyati vA na vA bhaviSyatIti navamam, tathA'yaM savvetyAdi prakaTaM dazamamiti / etAnyeva chadmasthAnavabodhyAni sAtizayajJAnAditvAjino jAnAtIti, Aha caeyAiM ityAdi, yAvatkaraNAt 'jiNe arahA kevalI savvaNNU savvabhAveNa jANai pAsai, taMjahA- dhammatthikAya'mityAdi yAvadazamaM sthAnam, taccoktameveti / / [sU0 755] dasa dasAo pannattAo, taMjahA-kammavivAgadasAo, uvAsagadasAo, aMtagaDadasAo, aNuttarovavAtiyadasAo, AyAradasAo, 20 paNhAvAgaraNadasAo, baMdhadasAo, dogiddhidasAo, dIhadasAo, saMkhevitadasAo 1 / kammavivAgadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahAmiyAputte ta gottAse, aMDe sagaDe ti yAvare / mAhaNe NaMdiseNe ta, soriya tti udaMbare / 1. 'pRthivI' je1 khaM0 // 2. sU0 450,478,567,610 // 15 25 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 870 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre sahassuddAhe Amalate, kumAre lecchatI [ti ta // 168 // 2 // uvAsagadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahAANaMde kAmadeve ta, gAhAvati culaNIpitA / surAdeve cullasatate, gAhAvati kuMDakolite / saddAlaputte mahAsatate, NaMdiNIpitA letitApitA // 169 // 3 // aMtakaDadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahANami mAtaMge somile, rAmagutte suMdasaNe ceva / jamAlI ta bhagAlI ta, kiMkasevillate ti ta // phAle aMbaTTaputte ta, emete dasa AhitA // 170 // 4 // 10 aNuttarovavAtitadasANaM dasa ajjhayaNA patnattA, taMjahA isidAse ya dhaNNe ta, suNakkhatte kattite ti ta / saMThANe sAlibhadde ta, ANaMde tetalI ti ta // dasannabhadde atimutte, emete dasa AhiyA // 171 // 5 / AyAradasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-vIsaM asamAdhiTThANA, egavIsaM 15 sabalA, tettIsaM AsAyaNAto, aTThavidhA gaNisaMpatA, dasa cittasamAdhiTThANA, egArasa uvAsagapaDimAto, bArasa bhikkhupaDimAto, pajjosavaNAkappo, tIsaM mohaNijaTThANA, AjAiTThANaM 6 / paNhAvAgaraNadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-uvamA, saMkhA, isibhAsiyAI, AyariyabhAsitAiM, mahAvIrabhAsitAI, khomapasiNAI, 20 komalapasiNAI, addAgapasiNAI, aMguTThapasiNAI, bAhupasiNAI 7 / __ baMdhadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-baMdhe ya, mokkhe ya, deviDDi, dasAramaMDale ti ta, AyariyavippaDivattI, uvajjhAtavippaDivattI, bhAvaNA, vimuttI, sAto, kamme 8 / __dogehidasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-vAte, vivAte, uvavAte, 25 sukhette, kasiNe, bAyAlIsaM sumiNA, tIsaM mahAsumiNA, bAvattariM savvasumiNA, hAre, rAmagutte ta, emete dasa AhitA 9 / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayana dazasthAnakam / [sU0 755] 871 dIhadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-caMde, sUre ta, sukke ta, siridevI, pabhAvatI, dIvasamuddovavattI, bahuputtI maMdare ti ta, there saMbhUtavijate, there pamha, UsAsanIsAse 10 // saMkhevitadasANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-khuDDiyA vimANapavibhattI, mahalliyA vimANapavibhattI, aMgacUliyA, vaggacUliyA, viyAhacUliyA, 5 aruNovavAte, varuNovavAe, garulovavAte, velaMdharovavAte, vesamaNovavAte 11 // TI0] sarvajJatvAdeva yAn jino'tIndriyArthapradarzakAn zrutavizeSAn praNItavAMstAn dazasthAnakAnupAtino darzayannAha- dasa dasetyAdyekAdaza sUtrANi, tatra dasa tti dazasaGkhyA dasAo tti dazAdhikArAbhidhAyakatvAddazA iti bahavacanAntaM strIliGga zAstrasyAbhidhAnamiti, karmaNa: azubhasya vipAka: phalaM karmavipAka: tatpratipAdikA 10 dazAdhyayanAtmakatvAddazA: karmavipAkadazA:, vipAkazrutAkhyasyaikAdazAGgasya prathamazrutaskandhaH, dvitIyazrutaskandho'pyasya dazAdhyayanAtmaka eva, na cAsAvihAbhimataH, uttaratrAvivariSyamANatvAditi / tathA sAdhUna upAsate sevanta ityupAsakAH zrAvakAH, tadgatakriyAkalApapratibaddhAH dazA dazAdhyayanopalakSitA upAsakadazAH saptamamaGgamiti / tathA anto 15 vinAza:, sa ca karmaNastatphalabhUtasya vA saMsArasya kRto yaiste'ntakRtaH, te ca tIrthakarAdayaH, teSAM dazA: antakRddazA:, iha cASTamAGgasya prathamavarge dazAdhyayanAnIti tatsaGkhyayopalakSitatvAdantakRddazA ityabhidhAnenASTamamaGgamabhihitam / tathA uttaraH pradhAna:, nAsyottaro vidyata ityanuttara: upapatanamupapAto janmetyarthaH, anuttarazcAsAvupapAtazcetyanuttaropapAtaH, so'sti yeSAM te'nuttaropapAtikAH sarvArthasiddhAdivimAna- 20 paJcakopapAtina ityarthaH, tadvaktavyatApratibaddhA dazA dazAdhyayanopalakSitA anuttaropapAtikadazA: nvmmnggmiti| tathA AcaraNamAcAro jJAnAdiviSaya: paJcadhA, AcArapratipAdanaparA dazA dazAdhyayanAtmikA AcAradazA:, dazAzrutaskandha iti yA rUDhAH / tathA praznAzca pRcchA: vyAkaraNAni ca nirvacanAni praznavyAkaraNAni, tatpratipAdikA dazA: dazAdhyayanAtmikA: praznavyAkaraNadazA: dazamamaGgamiti / 25 1. suMke ya ka0 // 2. dazAdhyayanAtmikA dazA: prazna je1 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre tathA bandhadazAH dvigRddhidazAH dIrghadazAH saGkSepikadazAzcAsmAkamapratItA iti / 15 872 karmmavipAkadazAnAmadhyayanavibhAgamAha- kammetyAdi, migetyAdi zlokaH sArddhaH, mRgA mRgagrAmAbhidhAnanagararAjasya vijayanAmno bhAryA, tasyAH putro mRgAputra:, tatra 5 kila nagare mahAvIro gautamena samavasaraNAgataM jAtyandhanaramavalokya pRSTo bhadanta ! anyo'pIhAsti jAtyandhaH ?, bhagavAMstaM mRgAputraM jAtyandhamanAkRtimupadideza, gautamastu kutUhalena taddarzanArthaM tadgRhaM jagAma, mRgAdevI ca vanditvA''gamanakAraNaM papraccha, gautamastu tvatputradarzanArthamityuvAca, tataH sA bhUmigRhasthaM tadudghATanatastaM gautamasya darzitavatI, gautamastu tamatighRNAspadaM dRSTvA''gatya ca bhagavantaM papraccha - ko'yaM 10 janmAntare'bhavat ?, bhagavAnuvAca - ayaM hi vijayavarddhamAnakAbhidhAne kheTe makAyItyabhidhAno laJcopacArAdibhirlokopatApakArI rASTrakUTo babhUva, tataH SoDazarogAessaGkAbhibhUto mRto narakaM gataH, tataH pApakarmavipAkena mRgAputro loSTAkAro'vyaktendriyo durgandhirjAtaH, tato mRtvA narakaM gantA ityAdi tadvaktavyatApratipAdakaM prathamamadhyayanaM mRgAputramuktamiti 1 | gottAse tti gostrAsitavAniti gotrAsaH, ayaM hi hastinAgapure bhImAbhidhAnakUTagrAhasyotpalAbhidhAnAyAH bhAryAyAH putro'bhUt, prasavakAle cAnena mahApApasattvenArATyA gAvastrAsitAH, yauvane cAyaM gomAMsAnyanekadhA bhakSitavAn, ta nArako jAta:, tato vaNijagrAmanagare vijayasArthavAha-bhadrAbhAryayorujjhitakAbhidhAnaH putro jAta:, sa ca kAmadhvajagaNikArthe rAjJA tilazo mAMsacchedanena tatkhAdanena ca 20 catuSpathe viDambya vyApAdito narakaM jagAmeti gotrAsavaktavyatApratibaddhaM dvitIyamadhyayanaM gotrAsamucyate, idameva cojjhitakanAmnA vipAkazrute ujjhitakamucyate 2 | aMDe ti purimatAlanagaravAstavyasya kukkuTAdyanekavidhANDakabhANDavyavahAriNo vANijakasya ninnakAbhidhAnasya pApavipAkapratipAdakamaNDamiti, sa ca ninnako narakaM gatastata udvRtto'bhagnasenanAmA pallIpatirjAtaH, sa ca purimatAlanagaravAstavyena nirantaraM 25 dezalUSaNAtikopitena vizvAsyA''nIya pratyekaM nagaracatvareSu tadagrataH pitRvyapitRvyAnIprabhRtikaM svajanavargaM vinAzya tilazo mAMsacchedana - rudhira - mAMsabhojanAdinA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 755 ] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / kadarthayitvA nipAtita iti, vipAkazrute cA'bhagnasena itIdamadhyayanamucyate 3 | sagaDe ti yAvare, zakaTamiti cAparamadhyayanam, tatra zAkhAMjanyAM nagaryAM subhadrAkhyasArthavAha-bhadrAbhidhAnatadbhAryayoH putraH zakaTaH, sa ca susenAbhidhAnAmAtyena sudarzanAbhidhAnagaNikAvyatikare sagaNiko mAMsacchedAdinA'tyantaM kadarthayitvA vinAzitaH, sa ca janmAntare chagalapure nagare channikAbhidhAnaH chAgaliko mAMsapriya 5 AsIdityetadarthapratibaddhaM caturthamiti 4 / mAhaNe tti kauzAmbyAM bRhaspatidattanAmA brAhmaNa:, sa cAntaH puravyatikare udayanena rAjJA tathaiva kadarthayitvA mAritaH, janmAntare cAsAvAsIt mahezvaradattanAmA purohitaH, sa ca jitazatro rAjJaH zatrujayArthaM brAhmaNAdibhirhomaM cakAra tatra pratidinamekaikaM cAturvarNyadArakamaSTamyAdiSu dvau dvau caturmAsyAM caturazcaturaH SaNmAsyAmaSTAvaSTau saMvatsare 10 SoDaza paracakrAgame aSTazatamaSTazatam, paracakraM ca jIyate, tadevaM mRtvA'sau narakaM jagAmetyevaM brAhmaNavaktavyatAnibaddhaM paJcamamiti 5 / 873 nandiseNe yatti mathurAyAM zrIdAmarAjasuto nandiSeNo yuvarAjo vipAkazrute ca nandivarddhanaH zrUyate, sa ca rAjadrohavyatikare rAjJA nagaracatvare taptasya lohasya draveNa snAnaM tadvidhasiMhAsanopavezanaM kSAra - tailabhRtakalazai rAjyAbhiSekaM ca kArayitvA kaSTamAreNa 15 parAsutAM nIto narakamagamat, sa ca janmAntare siMhapuranagararAjasya siMharathAbhidhAnasya duryodhananAmA guptipAlo babhUva, anekavidhayAtanAbhirjanaM kadarthayitvA mRtaH narakaM gatavAnityevamarthaM SaSThamiti 6 / soriya tti 'zaurikanagare zaurikadatto nAma matsyabandhaputra:, sa ca matsyamAMsapriyo galavilagnamatsyakaNTako mahAkaSTamanubhUya mRtvA narakaM gataH, sa ca janmAntare nandipura- 20 nagararAjasya mitrAbhidhAnasya zrIko nAma mahAnasiko'bhUt jIvaghAtarati : mAMsapriyazca, mRtvA cAsau narakaM gatavAniti saptamam, idaM cAdhyayanaM vipAkazrute'STamamadhItam 7 / udumbare tti pATalISaNDe nagare sAgaradattasArthavAhasutaH udumbaradatto nAmnA'bhUt, sa ca SoDazabhirrogairekadAbhibhUto mahAkaSTamanubhUya mRtaH, sa ca janmAntare vijayapurarAjasya kanakarathanAmno dhanvantarinAmA vaidya AsIt mAMsapriyo mAMsopadeSTA ceti kRtvA narakaM 25 1. saurika je1 khaM0 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 874 gatavAnityaSTamam 8 / sahasuddAhe tti sahasA akasmAduddAhaH prakRSTo dAhaH sahasoddAhaH, sahasrANAM vA lokasyoddAhaH sahasroddAhaH, Amalae tti razruterlazrutirityAmarakaH sAmastyena mAriH, evamarthapratibaddhaM navamam, tatra kila supratiSThe nagare siMhaseno rAjA 5 zyAmAbhidhAnadevyAmanuraktaH tadvacanAdeva ekonAni paJca zatAni devInAM tAM mimArayiSUNi jJAtvA kupitaH san tanmAtRRNAmekonapaJcazatAni upanimantrya mahati agAre AvAsaM dattvA bhaktAdibhiH saMpUjya vizrabdhAni sadevIkAni saparivArANi sarvato dvArabandhanapUrvakamagnipradAnena dagdhavAn, tato'sau rAjA mRtvA SaSThTyAM ca gatvA rauMhItake nagare dattasArthavAhasya duhitA devadattAbhidhAnA'bhavat sA ca puSpanandinA rAjJA pariNItA, sa ca mAturbhaktiparatayA 10 tatkRtyAdi kurvannAsAmAsa, tayA ca bhogavighnakAriNIti tanmAturjvalallohadaNDasyA'pAnakSepAt sahasA dAhena vadho vyadhAyi rAjJA cAsau vividhaviDambanAbhirviDambya vinAziteti vipAkazrute devadattAbhidhAnaM navamamiti 9 / tathA kumAre lecchaI i yatti kumArA rAjyArhAH, athavA kumArAH prathamavayasthAstAn lecchaI i yatti lipsUzca vaNija Azritya dazamamadhyayanamitizabdazca parisamAptau 15 bhinnakramazca, ayamatra bhAvArtha:- yaduta indrapure nagare pRthivI zrInAmagaNikA'bhUt, sA ca bahUn rAjakumAra-vaNikputrAdIn mantra - cUrNAdibhirvazIkRtyodArAn bhogAn bhuktavatI, SaSThyAM ca gatvA varddhamAnanagare dhanadevasArthavAhaduhitA aJjurityabhidhAnA jAtA, sA ca vijayarAjapariNItA yonizUlena kRcchraM jIvitvA narakaM gateti, ata eva vipAkazrute aJjU iti dazamamadhyayanamucyata iti 10 / 20 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre upAsakadazA vivRNvannAha - dasetyAdi, AnaMde sArdhaH zlokaH, AnaMde tti Anando vANijagrAmAbhidhAnanagaravAsI maharddhiko gRhapatirmahAvIreNa bodhita ekAdazopAsakapratimAH kRtvotpannAvadhijJAno mAsikyA saMlekhanayA saudharmamagamaditivaktavyatApratibaddhaM prathamamadhyayanam Ananda evocyata iti 1 / kAmadeve tti kAmadevazcampAnagarIvAstavyastathaiva pratibuddhaH parIkSAkAridevakRto25 pasargAvicalitapratijJastathaiva divamagamadityevamarthaM dvitIyaM kAmadeva iti 2 / 1. rohIDake je1 // 2. 'nakSepataH khaM0 // / 3. ita Arabhya ekaM patraM je1 madhye nAsti // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 875 [sU0 755] gAhAvai cUlaNIpiya tti culanIpitRRnAmA gRhapatirvArANasInivAsI tathaiva pratibuddha: pratipannapratimo vimarzakadevena mAtaraM trikhaNDIkriyamANAM dRSTvA kSubhitazcalitapratijJo devanigrahArthamuddadhAva, punaH kRtAlocanastathaiva divaM gata itivaktavyatApratibaddhaM culanIpitetyucyate 3 / __ surAdeve tti surAdevo gRhapatirvArANasInivAsI parIkSakadevasya 'SoDaza rogAtaGkAn 5 bhavata: zarIre samakamupanayAmi yadi dharmaM na tyajasi' iti vacanamupazrutya calitapratijJa: punarAlocitapratikrAntastathaiva divaM gata itivaktavyatAbhidhAyakaM surAdeva iti 4 / __cullasayae tti mahAzatakApekSayA laghu: zataka: cullazatakaH, sa cAlambhikAnagaravAsI devenopasargakAriNA dravyamapahriyamANamupalabhya calitapratijJaH punarniraticAra: san divamagamad yathA tathA yatrAbhidhIyate taccullazataka iti 5 / 10 gAhAvai kuMDakolie tti kuNDakoliko gRhapati: kAmpilyavAsI dharmadhyAnastho yathA devasya gozAlakamatamudgrAhayata uttaraM dadau divaM ca yayau tathA yatra abhidhIyate tattatheti 6 / saddAlaputte tti saddAlaputra: polAsapuravAsI kumbhakArajAtIyo gozAlakopAsako bhagavatA bodhitaH punaH svamatagrAhaNodyatena gozAlakenA'kSobhitAnta:karaNa: 15 pratipannapratimazca parIkSakadevena bhAryAmAraNadarzanato bhagnapratijJaH punarapi kRtAlocanastathaiva divaM gata itivaktavyatApratibaddhaM saddAlaputra iti 7 / __ mahAsayae tti mahAzatakanAmno gRhapate rAjagRhanagaranivAsinastrayodazabhAryApaterupAsakapratimAkRtaraterutpannAvadhisaMjJitAdhigate revatyabhidhAnasvabhAryAkRtAnukUlopasargAcalamate: saMlekhanAjAtadivigatervaktavyatAnibaddha mahAzataka iti 8 / 20 naMdiNIpiya tti nandinIpitRnAmakasya zrAvastIvAstavyasya bhagavatA bodhitasya saMlekhanAdigatasya vaktavyatAnibandhanAnnandinIpitRnAmakamiti 9 / leIyApiya tti leikApitRnAmnaH zrAvastInivAsino gRhamedhino bhagavato bodhilAbhino'nantaraM tathaiva saudharmagAmino vaktavyatAnibaddhaM leyikApitRRnAmakaM dazamamiti 10 / 1. itaH je1 madhye patrArambhaH // 2. sAleiyA khaM0 je2 // 3. leikA pA0 / zAliyikA khaM0 / sAliikA' je2 // 4. zAleyikA khaM0 / sAleyakA je2 // 25 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 876 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ___ dazApyamI viMzativarSaparyAyA: saudharme gatAzcatuHpalyopamasthitayo devA jAtA mahAvidehe ca setsyantIti / athAntakRddazAnAmadhyayanavivaraNamAha- aMtagaDetyAdi, iha cASTau vargAstatra prathamavarge dazAdhyayanAni, tAni cAmUni-namItyAdi sArddha rUpakam, etAni ca namItyAdikAnyanta5 kRtsAdhunAmAni antakRddazAGgaprathamavarge'dhyayanasaGgrahe nopalabhyante, yatastatrAbhidhIyate goyama 1 samudda 2 sAgara 3 gaMbhIre 4 ceva hoi thimie 5 ya / ayale 6 kaMpille 7 khalu akkhobha 8 paseNaI 9 viNhU 10 // [antakRdazA] iti / tato vAcanAntarApekSANImAnIti sambhAvayAmaH, na ca janmAntaranAmApekSayaitAni bhaviSyantIti vAcyam, janmAntarANAM tatrAnabhidhIyamAnatvAditi / 10 adhunAnuttaropapAtikadazAnAmadhyayanavibhAgamAha- aNuttaro ityAdi, iha ca trayo vargAstatra tRtIyavarge dRzyamAnAdhyayanaiH kaizcit saha sAmyamasti na sarvaiH, yata ihoktamisidAsetyAdi, tatra tu dRzyate dhanne ya sunakkhatte, isidAse ya Ahie / pellae rAmaputte ya, caMdimA puTTike iya // 15 peDhAlaputte aNagAre, aNagAre poTTile iya / vihale dasame vutte, emae dasa AhiyA // [anuttaropapAtikadazA ] iti / tadevamihApi vAcanAntarApekSayA'dhyayanavibhAga ukto na punarupalabhyamAnavAcanApekSayeti, tatra dhanyaka-sunakSatrakathAnake evam- kAkandyAM nagaryAM bhadrAsArthavAhIsuto dhanyako nAma mahAvIrasamIpe dharmamanuzrutya mahAvibhUtyA pravrajita: SaSThopavAsI 20 ujjhyamAnalabdhAcAmlapAraNI viziSTatapasA kSINamAMsa-zoNito rAjagRhe zreNikamahArAjasya caturdazAnAM zramaNasahasrANAM madhye'tiduSkarakAraka iti mahAvIreNa vyAhRtastena ca rAjJA sabhaktikaM vandita upabaMhitazca kAlaM ca kRtvA sarvArthasiddhavimAna utpanna iti, evaM sunakSatro'pIti / kArtika iti hastinAgapure zreSThI ibhyasahasraprathamAsanikaH zramaNopAsako jitazatrurAjasyAbhiyogAt parivrAjakasya 25 mAsakSapaNapAraNake bhojanaM pariveSitavAn tameva nirvedaM kRtvA munisuvratasvAmisamIpe pravrajyAM pratipannavAn dvAdazAGgadharo bhUtvA zakratvenotpanna ityevaM yo bhagavatyAM zrUyate 1. puchike khaM0 / poTTike pA0 je2 // 2. poTThile je1 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 755] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / so'nya eva, ayaM punaranyo'nuttareSUpapanna iti / zAlibhadra iti yaH pUrvabhave saGgamanAmA vatsapAlo'bhavat, sabahumAnaM ca sAdhave pAyasamadAt, rAjagRhe gobhadrazreSThinaH putratvenotpanno devIbhUtagobhadrazreSThisamupanItadivyabhojana - vasana - kusuma - vilepanabhUSaNAdibhirbhogAGgairaGganAnAM dvAtriMzatA saha saptabhUmikaramyaharmyatalagato lalati sma, vANijakopanItalakSamUlyabahuratnakambalA gRhItA bhadrayA zAlibhadramAtrA vadhUnAM 5 pAdaproJchanIkRtAzceti zravaNAjjAtakutUhale darzanArthaM gRhamAgate zreNikamahArAje jananyA'bhihito yathA tvAM svAmI draSTumicchatItyavatara prAsAdazRGgAt svAminaM pazyetivacanazravaNAdasmAkamapyanyaH svAmI bhAvayan vairAgyamupajagAma varddhamAnasvAmisamIpe ca pravavrAja, vikRSTatapasA kSINadehaH zilAtale pAdapopagamanavidhinA'nuttarasureSUtpannavAniti so'yamiha sambhAvyate, 10 kevalamanuttaropapAtikAGge nAdhIta iti / tetalI ti yatti tetalisuta iti yo jJAtAdhyayaneSu zrUyate sa nAyam, tasya siddhigamanazravaNAt / 2 tathA dazArNabhadro dazArNapuranagaravAsI vizvaMbharAvibhuH yo bhagavantaM mahAvIraM dazArNakUTanaganikaTasamavasRtamudyAnapAlavacanAdupalabhya yathA na kenApi vandito bhagavAMstathA mayA vandanIya iti rAjasampadavalepAdbhaktitazca cintayAmAsa, tataH prAta: 15 savizeSakRtasnAna-vilepanA - ''bharaNAdivibhUSaH prakalpitapradhAnadvipapatipRSThAdhirUDho valganAdivividhakriyAkArisadarpa sarpaccaturaGgasainyasamanvitaH puSyamANavasamuddhuSyamANAgaNitaguNagaNaH sAmantA - 'mAtya - mantri - rAjadauvArika- dUtAdiparivRtaH sAntaHpurapaurajanaparigata Anandamayamiva sampAdayan mahImaNDalamAkhaNDala ivA'marAvatyA nagarAnnirjagAma nirgatya ca samavasaraNamabhigamya yathAvidhi bhagavantaM 20 bhavyajananalinavanavibodhanAbhinavabhAnumantaM mahAvIraM vanditvopaviveza, avagatadazArNabhadranRpAbhiprAyaM ca tanmatavinodanodyataM kRtASTamukhe pratimukhaM vihitASTadante pratidantaM kRtASTapuSkariNIke pratipuSkariNi nirUpitASTapuSkare pratipuSkaraM viracitASTadale pratidalaM viracitadvAtriMzadbaddhanATake vAraNendre samArUDhaM svazriyA nikhilaM gaganamaNDalamApUrayantamamarapatimavalokya kuto'smAdRzAmIdRzI vibhUtiH, kRto'nena 25 niravadyo dharma iti tato'hamapi taM karomIti vibhAvya pravavrAja, jito'hamadhunA tvayeti 1. pRSThArUDho je1 khaM0 // 2. puSNamA pA0 2 // 877 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 878 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre bhaNitvA yamindraH praNipapAteti so'yaM dazArNabhadraH sambhAvyate, paramanuttaropapAtikAGge nAdhIta:, kvacit siddhazca zrUyata iti / __ tathA atimuktaH evaM zrUyate antakRddazAGge- polAsapure nagare vijayasya rAjJa: zrInAmnyA devyA atimuktako nAma putra: SaDvArSiko gautamaM gocaragataM dRSTvA evamavAdIt5 ke yUyaM kiM vA aTatha ?, tato gautamo'vAdIt- zramaNA vayaM bhikSArthaM ca paryaTAma:, tarhi bhadanta ! Agacchata tubhyaM bhikSAM dApayAmIti bhaNitvA aGgulyA bhagavantaM gRhItvA svagRhamAnaiSIt, tata: zrIdevI hRSTA bhagavantaM pratilambhayAmAsa, atimuktakaH punaravocatyUyaM va vasatha ? bhagavAnuvAca- bhadra ! mama dharmAcAryAH zrIvarddhamAnasvAmina udyAne vasanti tatra vayaM parivasAmaH, bhadanta ! AgacchAmyahaM bhavadbhiH sArdhaM bhagavato mahAvIrasya 10 pAdAn vanditum ?, gautamo'vAdIt- yathAsukhaM devAnAMpriya ! tato gautamena sahAgatyA'timuktakaH kumAro bhagavantaM vandate sma, sa dharmaM zrutvA pratibuddho gRhamAgatya pitarAvabravIt, yathA- saMsArAnniviNNo'haM pravrajAmItyanujAnItaM yuvAm, tAvUcatu:bAla ! tvaM kiM jAnAsi ?, tato'timuktako'vAdIt- he ambatAta ! yadevAhaM jAnAmi tadeva na jAnAmi, yadeva na jAnAmi tadeva jAnAmi, tatastau tamavAdiSTAM kathametat ?, 15 so'bravIt- ambatAta ! jAnAmyahaM yaduta jAtenAvazyaM marttavyam, na jAnAmi tu kadA vA kasmin vA kathaM vA kiyaccirAdvA ?, tathA na jAnAmi kaiH karmabhirnirayAdiSu jIvA utpadyante ? etat punarjAnAmi yathA svayaMkRtaiH karmabhiriti, tadevaM mAtApitarau pratibodhya pravavrAja tapa: kRtvA ca siddha iti, iha tvayamanuttaropapAtikeSu dazamAdhyayanatayoktastadapara evAyaM bhaviSyatIti / dasa Ahiya tti dazAdhyayanAnyAkhyAtAnItyarthaH / 20 AcAradazAnAmadhyayanavibhAgamAha- AyAretyAdi, asamAdhi: jJAnAdibhAvapratiSedho'prazasto bhAva ityarthaH tasya sthAnAni padAni asamAdhisthAnAni, yairAsevitairAtmaparobhayAnAmiha paratrobhayatra vA asamAdhirutpadyate tAnIti bhAvaH, tAni ca viMzatiH drutacAritvAdIni tata evAvagamyAnIti, tatpratipAdakamadhyayana masamAdhisthAnAnIti prathamam, tathA ekaviMzati: zabalA: zabalaM karburaM dravyata: 25 paTAdi bhAvata: sAticAraM cAritram, iha ca zabalacAritrayogAcchabalAssAdhavaste ca karakarmaprakArAntaramaithunAdInyekaviMzatipadAni tatraivoktarUpANi sevamAnA upAdhita Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 755] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / ekaviMzatirbhavanti, tadarthamadhyayanam ekaviMzatizabalA ityabhidhIyate 2 / tettIsamAsAyaNAu tti jJAnAdiguNA A sAmastyena zAtyante apadhvasyante yakAbhistA AzAtanA ratnAdhikaviSayAvinayarUpAH puratogamanAdikAstatprasiddhAstrayastriMzadbhedA yatrAbhidhIyante tadadhyayanamapi tathocyata iti 3 / advetyAdi, aSTavidhA gaNisampat AcAra-zruta-zarIra-vacanAdikA AcAryaguNaddhiraSTasthAnakoktarUpA yatrAbhidhIyate 5 tadadhyayanamapi tathocyana iti 4 / dasetyAdi, daza cittasamAdhisthAnAni yeSu satsu cittasya prazastapariNatirjAyate tAni tathA, asamutpannapUrvakadharmacintotpAdAdIni tatraiva prasiddhAnyabhidhIyante yatra tattathaivocyata iti 5 / ekkAretyAdi, ekAdazopAsakAnAM zrAvakANAM pratimA: pratipattivizeSA: darzana-vrata-sAmAyikAdiviSayA: pratipAdyante yatra tattathaivocyata iti 6 / bArasetyAdi, dvAdaza bhikSUNAM pratimA: abhigrahA mAsikI- 10 dvimAsikIprabhRtayo yatrAbhidhIyante tattathocyate 7 / pajjo ityAdi, paryAyA RtubaddhikA: dravya-kSetra-kAla-bhAvasambandhina utsRjyante ujjhyante yasyAM sA niruktavidhinA paryosavanA, athavA parIti sarvataH krodhAdibhAvebhya: upazamyate yasyAM sA paryupazamanA, athavA pari: sarvathA ekakSetre jaghanyataH saptatiM dinAni utkRSTataH SaNbhAsAn vasanaM niruktAdeva paryuSaNA, tasyAH kalpa AcAro maryAdetyarthaH paryosavanAkalpa: paryupazamanAkalpa: paryuSaNAkalpo 15 veti, sa ca sakkosajoyaNaM vigainavaya [ mityAdikastatraiva prasiddhastadarthamadhyayanaM sa evocyata iti 8 / tIsamityAdi, triMzanmohanIyakarmaNo bandhasthAnAni bandhakAraNAni vArimajhe'vagAhittA, tase pANe vihiMsaI[Ava0 saM0 ]tyAdikAni tatraiva prasiddhAni mohanIyasthAnAni tatpratipAdakamadhyayanaM tathaivocyata iti 9 / AjAiTThANamiti AjananamAjAti: sammUrcchana-garbhopapAtato janma tasyA: sthAnaM saMsArastat sanidAnasya 20 bhavatItyevamarthapratipAdanaparamAjAtisthAnamucyata iti 10 / praznavyAkaraNadazA ihoktarUpA na dRzyante, dRzyamAnAstu paJcAzrava-paJcasaMvarAtmikA iti, ihoktAnAM tUpamAdInAmadhyayanAnAmakSarArtha: pratIyamAna eveti, navaraM pasiNAI ti praznavidyA: yakAbhi: kSaumakAdiSu devatAvatAra: kriyata iti, tatra kSaumaM vastram, addAgo AdarzaH, aGguSTho hastAvayavaH, bAhavo bhujA iti / 25 1. tRtIye pariziSTe draSTavyam // 2. kSaumakaM pA0 je2 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 880 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre bandhadazAnAmapi bandhAdyadhyayanAdi zrautenArthena vyAkhyAtavyAni / dvigRddhidazAzca svarUpato'pyanavasitAH / dIrghadazA: svarUpato'navagatA eva, tadadhyayanAni tu kAnicinnarakAvalikAzrutaskandhe upalabhyante, tatra candravaktavyatApratibaddhaM candramadhyayanam, tathAhi- rAjagRhe mahAvIrasya 5 candro jyotiSkarAjo vandanaM kRtvA nATyavidhiM copadarya pratigataH, gautamazca bhagavantaM tadvaktavyatAM papraccha, bhagavAMzcovAca- zrAvastyAmaGgajinnAmA ayaM gRhapatirabhUt pArzvanAthasamIpe ca pravrajito virAdhya ca manAk zrAmaNyaM candratayotpanno mahAvidehe ca setyasyatIti / tathA sUravaktavyatApratibaddhaM sUram, sUravaktavyatA ca candravat, navaraM supratiSTho nAmnA babhUveti / zukro grahastadvaktavyatA caivam- rAjagRhe bhagavantaM vanditvA 10 zukre pratigate gautamasya tathaiva bhagavAnuvAca- vArANasyAM somilanAmA brAhmaNo'yamabhavat, pArzvanAthaM cApRcchat te bhaMte ! javaNijaM ?, tathA sarisavayA mAsA kulatthA ya te bhojjA ? tathA ege bhavaM duve bhavaM [pupphiyA] ityAdi, bhagavatA caiteSu vibhakteSvAkSipta: zrAvako bhUtvA punarviparyAsAdArAmAdilaukikadharmasthAnAni kArayitvA dikprokSakatApasatvena pravrajya pratiSaSThapAraNakaM krameNa pUrvAdidigbhya AnIya 15 kandAdikamabhyavajahAra, anyadA'sau yatra kvacana gartAdau patiSyAmi tatraiva prANAMstyakSyAmItyabhigrahamabhigRhya kASThamudrayA mukhaM baddhvA uttarAbhimukha: pratasthau, tatra prathamadivase'parAhnasamaye'zokataroradho homAdikarma kRtvovAsa, tatra devena kenApyuktaH aho somilabrAhmaNamaharSe ! duSpravrajitaM te, punardvitIye'hani tathaiva saptaparNasyAdha uSita uktaH, tRtIyAdiSu dineSvazvattha-vaTodumbarANAmadha uSita: bhaNito devena, tata: 20 paJcamadine'vAdIdasau kathaM nu nAma me duSpravrajitam ?, devo'vocat tvaM pArzvanAthasya bhagavata: samIpe'NuvratAdikaM zrAvakadharmaM pratipadyAdhunA anyathA varttasa iti duSpravrajitaM tava, tato'dyApi tamevANuvratAdikaM dharmaM pratipadyasva yena supravrajitaM tava bhavatItyevamuktastathaiva cakAra, tata: zrAvakatvaM pratipAlyAnAlocitapratikrAnta: kAlaM kRtvA zukrAvataMsake vimAne zukratvenotpanna iti / 25 tathA zrIdevIsamAzrayamadhyayanaM zrIdevIti, tathAhi- sA rAjagRhe mahAvIravandanAya 1. tu nAsti je1 khaM0 // 2. dRzyatAM tRtIye pariziSTe // 3. zrIdevI tathAhi je1 khaM0 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 755] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / saudharmmAdAjagAma, nATyaM darzayitvA pratijagAma ca, gautamastatpUrvabhavaM papraccha, bhagavAMstaM jagAda - rAjagRhe sudarzana zreSThI babhUva, priyAbhidhAnA ca tadbhAryA tayoH sutA bhUtA nAma bRhatkumArikA pArzvanAthasamIpe pravrajitA zarIrabakuzA jAtA sAticArA ca mRtvA divaM gatA mahAvidehe ca setsyatIti / 9 tathA prabhAvatI ceTakaduhitA vItabhayanagaranAyako dAyanamahArAjabhAryA yayA jinabimbapUjArthasnAnAnantaraM ceTyA sitavasanArpaNe'pi vibhramAdraktavasanamupanItamanavasaramanayeti manyamAnayA manyunA darpaNena ceTikA hatA mRtA ca, tato vairAgyAdanazanaM pratipadya devatayA yayA babhUve, yayA cojjayinIrAjaM prati vikSepeNa prasthitasya grISme mAsi pipAsAbhibhUtasamastasainyasyodAyanamahArAjasya svaccha zItalajalaparipUrNatripuSkarakaraNenopakAro'kArItyevaMlakSaNaprabhAvatIcaritayuktamadhyayanaM prabhAvatIti 10 sambhAvyate, na cedaM nirayAvalikAzrutaskandhe dRzyata iti paJcamam / tathA bahuputrikAdevIpratibaddhaM saivAdhyayanamucyate, tathAhi - rAjagRhe mahAvIravandanArthaM saudharmAd bahuputrikAbhidhAnA devI samavatatAra, vanditvA ca pratijagAma, keyamiti pRSTe gautamena bhagavAnavAdIt - vArANasyAM nagaryAM bhadrAbhidhAnasya sArthavAhasya subhadrAbhidhAnA bhAryeyaM babhUva, sA ca vandhyA putrArthinI bhikSArthamAgatamAryAsaMghATakaM putralAbhaM papraccha, sa ca dharmmamacakathat prAvrAjIcca, sA bahujanApatyeSu prItyA'bhyaGgodvarttanAparAyaNA sAticArA mRtvA saudharmmamagamat, tatazcyutA ca vibhele sanniveze brAhmaNItvenotpatsyate, tataH pitRbhAgineyabhAryA bhaviSyati yugalaprasavA ca sA SoDazabhirvarSe: dvAtriMzadapatyAni janayiSyati, tato'sau tannirvedAdAryA: prakSyati tAzca dharmyaM kathayiSyanti zrAvakatvaM ca sA pratipatsyate, kAlAntare pravrajiSyati, saudharme cendrasAmAnikatayotpadya mahAvidehe 20 setsyatIti / tathA sthaviraH sambhUtavijayo bhadrabAhusvAmino gurubhrAtA sthUlabhadrasya sagaDAlaputrasya dIkSAdAtA, tadvaktavyatApratibaddhamadhyayanaM sa evocyata iti navamam, zeSANi trINyapratItAnIti / saMkSepikadazA apyanavagatasvarUpA eva, tadadhyayanAnAM punarayamartha:- khuDDietyAdi, 25 1. vebhele je1 khaM0 // / 2. saMkSepikA dazA je1 khaM0 // 881 5 15 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 882 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre ihAvalikApraviSTetaravimAnapravibhajanaM yatrAdhyayane tadvimAnapravibhaktiH, taccaikamalpagranthArthaM tathA'nyanmahAgranthArthamata: kSullikAvimAnapravibhaktirmahatIvimAnapravibhaktiriti, aGgasya AcArAdecUlikA yathA''cArasyAnekavidhA, ihoktAnuktArthasaGgrAhikA cUlikA / vaggacUliya tti iha varga: adhyayanAdisamUhaH, yathA antakRddazAsvaSTau vargAH, 5 tasya cUlikA vargacUlikA / vivAhacUliya tti vyAkhyA bhagavatI, tasyAzcUlikA vyAkhyAcUlikA / aruNopapAta iti ihAruNo nAma devastatsamayanibaddho granthastadupapAtaheturaruNopapAtaH, yadA tadadhyayanamupayuktaH san zramaNaH parivartayati tadA'sAvaruNo devaH svasamayanibaddhatvAccalitAsanaH sambhramoddhAntalocana: prayuktAvadhistadvijJAya hRSTaprahRSTazcalacapalakuNDaladharo divyayA yutyA divyayA vibhUtyA 10 divyayA gatyA yatraivAsau bhagavAn zramaNastatraivopAgacchati, upAgatya ca bhaktibharAvanatavadano vimuktavarakusumavRSTiravapatati, avapatya ca tadA tasya zramaNasya purata: sthitvA antarhitaH kRtAJjalika upayukta: saMvegavizuddhyamAnAdhyavasAna: zRNvaMstiSThati, samApte ca bhaNatisusvAdhyAyitaM susvAdhyAyitamiti, varaM vRNviti / tato'sAvihalokaniSpipAsa: samatRNa maNi-muktA-leSTa-kAJcana: siddhivadhUnirbharAnugatacitta: zramaNa: pratibhaNati-na me vareNArtha 15 iti / tato'sAvaruNo devo'dhikatarajAtasaMvega: pradakSiNAM kRtvA vanditvA namasyitvA pratigacchati, evaM varuNopapAtAdiSvapi bhaNitavyamiti / [sU0 756] dasa sAgarovamakoDokoDIo kAlo osappiNIe / dasa sAgarovamakoDAkoDIo kAlo ussappiNIe / [TI0] evaMbhUtaM ca zrutaM kAlavizeSa eva bhavatIti dazasthAnakAvatAri tatsvarUpamAha20 dasetyAdi sUtradvayaM sugamam / / [sU0 757] dasavidhA neraiyA patnattA, taMjahA-aNaMtarovavannA, paraMparovavannA, aNaMtarogADhA, paraMparogADhA, aNaMtarAhAragA, paraMparAhAragA, aNaMtarapajattA, paraMparapajjattA, carimA, acarimA / evaM niraMtaraM jAva vemANiyA / cautthIte NaM paMkappabhAte puDhavIte dasa niratAvAsasatasahassA pannattA 1 / 25 rayaNappabhAte puDhavIte jahanneNaM NeratitANaM dasa vAsasahassAI ThitI pannattA 2 / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / [sU0 757 ]. cautthIte NaM paMkappabhAte puDhavIte ukkoseNaM NeratitANaM dasa sAgarovamAiM ThitI paNNattA 3 / paMcamAte NaM dhUmappabhAte puDhavIte jahantreNaM neraiyANaM dasa sAgarovamAiM ThitI paNNattA 4 / asurakumArANaM jahanneNaM dasa vAsasahassAiM ThitI paNNattA, evaM jAva thaNiyakumArANaM 14 / 883 bAdaravaNassatikAtitANaM ukkoseNaM dasa vAsasahassAiM ThitI pannattA 15 / vANamaMtarANaM devANaM jahanneNaM dasa vAsasahassAiM ThitI pannattA 16 / baMbhaloge kappe ukkoseNaM devANaM dasa sAgarovamAiM ThitI pannattA 17 / laMtate kappe devANaM jahanneNaM dasa sAgarovamAiM ThitI pannattA 18 / 10 [TI0] yathopAdhivazAt kAladravyaM bhedavattathA nArakAdijIvadravyANyapItyAhadasavihetyAdisUtrANi caturviMzatiH, na vidyate antaraM vyavadhAnamasyetyanantaro varttamAnaH samayaH tatropapannakA anantaropapannakAH yeSAmutpannAnAmeko'pi samaya nAtikrAntasta eta iti, yeSAM tUtpannAnAM dvayAdayaH samayA jAtAste paramparopapannakAH paramparasamayeSUpapannatvAt teSAmityayaM kAlavizeSopAdhikRto bhedaH, vivakSitapradezApekSayA anantarapradezeSvavagADhA: avasthitA anantarAvagADhA:, athavA prathamasamayAvagADhA anantarAvagADhAH, etadvilakSaNAH paramparAvagADhAH, ayaM kSetrato bhedaH, tathA anantarAn avyavahitAn jIvapradezairAkrAntatayA spRSTA vA pudgalAnAhArayantItyanantarAhArakAH, ye tu pUrvaM vyavahitAn sata: pudgalAn svakSetramAgatAnAhArayanti te paramparAhArakAH, athavA prathamasamayAhArakA anantarAhArakA: 20 itare tvitare, ayaM tu dravyakRto bheda iti / na vidyate paryAptatve'ntaraM yeSAM te anantarAH, te ca te paryAptakAzceti anantaraparyAptakAH prathamasamayaparyAptakA ityarthaH, itare tu paramparaparyAptakAH, ayaM bhAvakRto bhedaH, paryApterbhAvatvAditi, caramanArakabhavayuktatvAccaramAH na punarnArakA bhaviSyanti ye iti bhAvaH, tadviparItA acaramA:, ayamapi bhAvakRta eva bhedaH, caramAcaramatvayorjIvaparyAyatvAditi / evamityAdi 25 1. bhaviSyantIti ye je1 khaM0 // 5 tathA 15 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 884 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre nArakavaddazaprakAratvamidaM nairantaryeNa caturviMzatidaNDakoktAnAM vaimAnikAntAnAmapi yojanIyamiti / daNDakasyAdau dazadhA nArakA uktAH, atha tadAdhArAn nArakAdisthitiM ca dazasthAnAnupAtato nirUpayan cautthIyetyAdisUtrASTAdazakamAha, sugamaM caitaditi / 5 [sU0 758] dasahiM ThANehiM jIvA AgamesibhaddagattAe kammaM pakareMti, taMjahA-aNidANatAte, diTThisaMpannatAte, jogavAhiyatAte, khaMtikhamaNatAte, jitiMdiyatAte, amAillatAte, apAsatthayAe, susAmaNNatAte, pavayaNavacchallayAte, pavayaNaunbhAvaNatAe / [TI0] anantaraM lAntakadevA uktAste ca labdhabhadrA iti bhadrakArikarmakAraNAnyAha10 dasahItyAdi, AgamiSyad AgAmibhavAntarabhAvi bhadraM kalyANaM sudevatvalakSaNamanantaraM sumAnuSatvaprAptyA mokSaprAptilakSaNaM ca yeSAM te AgamiSyadbhadrAsteSAM bhAva AgamiSyadbhadratA, tasyai AgamiSyadbhadratAyai, tadarthamityarthaH, AgamiSyadbhadratayA vA karma zubhaprakRtirUpaM prakurvate badhnanti, tadyathA- nidAyate lUyate jJAnAdyArAdhanAlatA AnandarasopetamokSaphalA yena pazuneva devendrAdiguNaddhiprArthanAdhyavasAnena tannidAnam, 15 avidyamAnaM tadyasya so'nidAnaH, tadbhAvastattA, tayA hetubhUtayA, nirutsukatayetyarthaH 1 / dRSTisampannatayA samyagdRSTitayA 2 / yogavAhitayA zrutopadhAnakAritayA yogena vA samAdhinA sarvatrAnutsukatvalakSaNena vahatItyevaMzIlo yogavAhI, tadbhAvastattA, tayA 3 / kSAntyA kSamata iti kSAntikSamaNaH, kSAntigrahaNamasamarthatAvyavacchedArthaM yato'samartho'pi kSamata iti, kSAntikSamaNasya bhAvastattA, tayA 4 / jitendriyatayA karaNanigraheNa 5 / 20 amAillayAe tti, mAillo mAyAvAMstatpratiSedhenAmAyAvAn, tadbhAvastattA, tayA 6 / pArzve bahirjJAnAdInAM dezata: sarvato vA tiSThatIti pArzvasthaH, uktaM ca so pAsattho duviho dese savve ya hoi nAyavvo / savvammi nANa-dasaNa-caraNANaM jo u pAsattho / desammi u pAsattho sejAyarabhihaDanIyapiMDaM ca / 25 nIyaM ca aggapiMDaM bhuMjai nikkAraNe ceva // [ ] ityAdi / 1. tAyAM vA je1 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 759] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 885 niyatapiNDo yathA mayaitAvaddAtavyaM bhavatA tu nityameva grAhyamityevaM niyatatayA yo gRhyate, nIyamiti nityaM sadA agrapiNDaH apravRtte pariveSaNe AdAveva yo gRhyata iti| pArzvasthasya bhAvaH pArzvasthatA, na sA'pArzvasthatA, tayA 7 / tathA zobhanaH pArzvasthAdidoSavarjitatayA mUlottaraguNasampannatayA ca sa cAsau zramaNazca sAdhuH suzramaNaH, tadbhAvastattA, tayA 8 / tathA prakRSTaM prazastaM pragataM vA vacanam Agama: pravacanaM dvAdazAGgaM 5 tadAdhAro vA saGghaH, tasya vatsalatA hitakAritA pratyanIkatvAdinirAseneti pravacanavatsalatA, tayA 9 / tathA pravacanasya dvAdazAGgasyodbhAvanaM prabhAvanaM prAvacanikatvadharmakathA-vAdAdilabdhibhirvarNavAdajananaM pravacanodbhAvanam, tadeva pravacanodbhAvanatA, tayeti 10 / [sU0 759] dasavihe Asasappaoge pannatte, taMjahA-ihalogAsaMsappaoge, 10 paralogAsaMsappaoge, duhato logAsaMsappaoge, jIvitAsaMsappaoge, maraNAsaMsappaoge, kAmAsaMsappaoge, bhogAsaMsappaoge, lAbhAsaMsappaoge, pUyAsaMsappaoge, sakkArAsaMsappaoge / [TI0] etAni cAgamiSyadbhadratAkAraNAni kurvatA AzaMsAprayogo na vidheya iti tatsvarUpamAha-dasetyAdi, AzaMsanamAzaMsA icchA, tasyAH prayogo vyApAraNaM karaNam, 15 AzaMsaiva vA prayogo vyApAra: AzaMsAprayoga:, sUtre ca prAkRtatvAt Asasappaoge tti bhaNitam, tatra iha asmin prajJApakamanuSyApekSayA mAnuSatvaparyAye varttate lokaH prANivargaH sa ihalokaH, tadvyatiriktastu paralokaH, tatrehalokaM prati AzaMsAprayogo yathA bhaveyamahamitastapazcaraNAccakravartyAdiritIhalokAzaMsAprayogaH, evamanyatrApi vigraha: kArya: 1, paralokAzaMsAprayogo yathA bhaveyamahamitastapazcaraNAdindra indrasAmAniko 20 vA 2, dvidhAlokAzaMsAprayogo yathA bhaveyamahamindrastatazcakravartI athavA ihaloke ihajanmani kiJcidAzAste evaM parajanmanyubhayatra ceti 3 / etat trayaM sAmAnyamato'nye tadvizeSA eva, asti ca sAmAnyavizeSayorvivakSayA bheda ityAzaMsAprayogANAM dazadhAtvaM na virudhyate, tathA jIvitaM pratyAzaMsA ciraM me jIvitaM bhavatviti jIvitAzaMsAprayoga: 4 / tathA maraNaM pratyAzaMsA zIghraM me maraNamastviti maraNAzaMsAprayoga: 5 / tathA kAmau 25 1. yathA nAsti je1 khaM0 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 886 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre zabdarUpe tau manojJau me bhUyAstAmiti kAmAzaMsAprayoga: 6 / tathA bhogA gandha-rasasparzAste manojJA me bhUyAsuriti bhogAzaMsAprayoga: 7 / tathA kIrti-zrutAdilAbho bhUyAditi lAbhAzaMsAprayoga: 8 / tathA pUjA puSpAdipUjanaM me syAditi pUjAzaMsAprayoga: 9 / satkAraH pravaravastrAdibhi: pUjanam, tanme syAditi satkArAzaMsAprayoga iti 10 / 5 [sU0 760] dasavidhe dhamme pannatte, taMjahA-gAmadhamme, nagaradhamme, raTThadhamme, pAsaMDadhamme, kuladhamme, gaNadhamme, saMghadhamme, sutadhamme, carittadhamme, atthikAyadhamme / [TI0] uktalakSaNAdapyAzaMsAprayogAt kecid dharmamAcarantIti dharmaM sAmAnyena nirUpayannAha-dasetyAdi, grAmA janapadAzrayAH, teSAM teSu vA dharma: samAcAro vyavastheti 10 grAmadharmaH, sa ca pratigrAma bhinna iti, athavA grAma: indriyagrAmo rUDheH, taddharmo viSayAbhilASa: 1, nagaradharmo nagarAcAraH, so'pi pratinagaraM prAyo bhinna eva 2, rASTadharmo dezAcAra: 3, pASaNDadharmaH pASaNDinAmAcAra: 4, kuladharmaH ugrAdikulAcAraH, athavA kulaM candrAdikamArhatAnAM gacchasamUhAtmakam, tasya dharma: sAmAcArI 5, gaNadharmo mallAdigaNavyavasthA, jainAnAM vA kulasamudAyo gaNa: 15 koTikAdistaddharma: tatsAmAcArI 6, saGghadharmo goSThIsamAcAra: ArhatAnAM vA gaNasamudAyarUpazcaturvarNo vA saGghastaddharmaH tatsamAcAra: 7, zrutameva AcArAdikaM durgatiprapatajjIvadhAraNAt dharmaH zrutadharma: 8, cayariktIkaraNAccaritram, tadeva dharmazcaritradharma: 9, astaya: pradezAH, teSAM kAyo rAzirastikAya:, sa eva dharmo gatiparyAye jIva-pudgalayordhAraNAdityastikAyadharma: 10 / 20 sU0 761] dasa therA pannattA, taMjahA-gAmatherA, nagaratherA, raTThatherA, pasatthAratherA, kulatherA, gaNatherA, saMghatherA, jAtitherA, sutatherA, pritaagtheraa| __ [TI0] ayaM ca grAmadharmAdirdharmaH sthaviraiH kRto bhavatIti sthavirAnnirUpayatidasetyAdi, sthApayanti durvyavasthitaM janaM sanmArge sthirIkurvantIti sthavirAH, tatra ye grAma-nagara-rASTreSu vyavasthAkAriNo buddhimanta AdeyA: prabhaviSNavaste tattatsthavirA 25 iti 1-2-3, prazAsati zikSayanti ye te prazAstAraH dharmopadezakAste ca te sthirIkaraNAt sthavirAzceti prazAstRsthavirA: 4, ye kulasya gaNasya saGghasya ca laukikasya lokottarasya ca vyavasthAkAriNastadbhaktuzca nigrAhakAste tathocyante 5-6-7, Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 762-763] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 887 jAtisthavirA: SaSTivarSapramANajanmaparyAyA: 8, zrutasthavirA: samavAyAdyaGgadhAriNa: 9,, paryAyasthavirA viMzativarSapramANapravrajyAparyAyavanta iti 10 / [sU0 762] dasa puttA patnattA, taMjahA-attate, khettate, dinnate, vinate, orase, mohare, soDIre, saMvuDDhe, ovavAtite, dhammaMtevAsI / [TI0] sthavirAzca putravadAzritAn paripAlayantIti putranirUpaNAyAha- dasa puttetyAdi, 5 punAti pitaraM pAti vA pitRmaryAdAmiti putraH sUnuH, tatra Atmana: pitRzarIrAjjAtaH AtmajaH, yathA bharatasyAdityayazA: 1, kSetraM bhAryA, tasyA jAta: kSetrajaH, yathA paNDo: pANDavAH, lokarUDhyA tadbhAryAyAH kuntyA eva teSAM putratvAt na tu paNDo: dharmAdibhirjanitatvAditi 2, dinae tti dattakaH putratayA vitIrNo yathA bAhubalino'nilavega: zrUyate, sa ca putravat putraH, evaM sarvatra 3, viNNae tti 10 vinayita: zikSA grAhita: 4, uraso tti upagato jAto rasa: putrasnehalakSaNo yasmin pitRsnehalakSaNo vA yasyAsAvuparasaH, urasi vA hRdaye snehAdvarttate ya: sa: aurasa: 5, mukhara eva maukharo mukharatayA cATukaraNato ya AtmAnaM putratayA abhyupagamayati sa maukhara iti bhAva: 6, zauDIro ya: zauryavatA zUra eva raNakaraNena vazIkRta: putratayA pratipadyate yathA kuvalayamAlAkathAyAM mahendrasiMhAbhidhAno rAjasuta: zrUyate 7, athavA''tmaja 15 eva guNabhedAdbhidyate, tatra vinnae tti vijJaka: paNDito'bhayakumAravat, urase tti urasA vartata iti auraso balavAn bAhubalIva, zauDIraH zUra: vAsudevavat, garvito vA zauDIraH zaur3e garve (pA0 dhA0 290 ] iti vacanAt, saMvuDDhe tti saMvarddhito bhojanadAnAdinA anAthaputraka: 8, ovavAiya tti upayAcite devatArAdhane bhava: aupayAcitakaH, athavA avapAta: sevA sA prayojanamasyetyAvapAtikaH sevaka iti hRdayam 9, tathA ante samIpe 20 vastuM zIlamasyetyantevAsI, dharmArthamantevAsI dharmAntevAsI, ziSya ityartha: 10 / [sU0 763] kevalissa NaM dasa aNuttarA pannattA, taMjahA-aNuttare NANe, aNuttare daMsaNe, aNuttare caritte, aNuttare tave, aNuttare vIrite, aNuttarA khaMtI, aNuttarA muttI, aNuttare ajave, aNuttare maddave, aNuttare lAghave / 1. kavalayamAlAyAM mahendrasiMhasya mahatI kathA vartate / prAkRtakuvalayamAlAyAM pR.9 paM.18 ta Arabhya, saMskRte kuvalayamAlAkathAsaMkSepe ca pR.3, paM.33 ta Arabhya draSTavyA // 2. zauTTa je1 khaM0 / sauMDa pA0 / sauMDu je2 / "zauTa garve" pA0 dhA0 290 / "zauDa garve"- hai| dhA0 233 / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre dharmmAntevAsitvaM ca chadmasthasyaiva na kevalino'nuttarajJAnAditvAt, kAni kiyanti ca tasyAnuttarANItyAha- dasetyAdi, nAstyuttaraM pradhAnataraM yebhyastAnyanuttarANi, tatra jJAnAvaraNakSayAt jJAnamanuttaram, evaM darzanAvaraNakSayAddarzanamohanIyakSayAdvA darzanam, cAritramohanIyakSayAccAritram, cAritramohakSayAdanantavIryatvAcca tapaH zukladhyAnAdi5 rUpam, vIryAntarAyakSayAd vIryam, iha ca tapaH - kSAnti - muktyArjava - mArdava - lAghavAni cAritrabhedA eveti cAritramohanIyakSayAdeva bhavanti, sAmAnya- vizeSayozca kathaJcidbhedAd bhedenopAttAnIti / [sU0 764] samatakhette NaM dasa kurAto pannattAo, taMjahA - paMca devakurAto paMca uttarakurAto 10 / tattha NaM dasa mahatimahAlayA mahAdumA pannattA, taMjahA- jaMbU suMdasaNA, dhAtatirukkhe, mahAdhAtatirukkhe, paumarukkhe, mahApaumarukkhe, paMca kUDasAmalIo 10 / tattha NaM dasa devA mahiDDitA jAva parivasaMti, taMjahA - aNADhite jaMbuddIvAdhipatI, sudaMsaNe, piyadaMsaNe, poMDarIte, mahApoMDarIte, paMca garulA veNudevA 10 / [sU0 765 ] dasahiM ThANehiM ogADhaM dussamaM jANejjA, taMjahA - akAle varisati, kAle Na varisati, asAdhU pujjaMti, sAdhU Na pujjaMti, gurusu jaNo micchaM paDivanno, amaNuNNA saddA jAva phAsA 10 / dasahiM ThANehiM ogADhaM susamaM jANejjA, taMjahA - akAle Na varisati, taM ceva vivarItaM jAva maNuNNA phAsA / 20 [sU0 766 ] susamasusamAe NaM samAe dasavidhA rukkhA uvabhogattAe havvamAgacchaMti, taMjahA mattaMgatA ta bhiMgA, tuDitaMgA dIva - joti-cittaMgA | cittarasA maNigaMgA, gehAgArA aNitaNA ta / / 172 / / 10 888 15 [sU0 767 ] jaMbUdIve dIve bharahe vAse tItAte usappiNIte dasa kulagarA 25 hotthA, taMjahA sayajjale satAU ya aNaMtaseNe ta ajitaseNe ta / kakkaseNe bhImaseNe mahAbhImaseNe ta sattame // 173 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 764-768] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / daDharahe dasarahe satarahe / jaMbUdIve dIve bharahe vAse AgamesAte usappiNIe dasa kulagarA bhavissaMti, taMjahA - sImaMkare, sImaMdhare, khemaMkare, khemaMdhare, vimalavAhaNe, saMmutI, paDisute, daDhadhaNU, dasadhaNU, satadhaNU / 889 [sU0 768] jaMbUdIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthimeNaM sItAte mahAnatIte 5 ubhato kule dasa vakkhArapavvatA pannattA, taMjahA - mAlavaMte, cittakUDe, baMbhakUDe jAva somaNa / jaMbumaMdarapacchatthimeNaM sItotAte mahAnatIte ubhato kUle dasa vakkhArapavvatA pannattA, taMjahA - vijjuppabhe jAva gaMdhamAtaNe / evaM dhAyaisaMDapuratthimaddhe va vakkhArA bhANiyavvA jAva pukkharavaradIvaDDapaccatthimaddhe [vi] | 10 [ TI0] kevalI ca manuSyakSetra eva bhavatIti dazasthAnakAnupAtipadArthaM samayetyAdikaM pukkharavaradIvaDDapaccatthimaddhe vItyetadantaM samayakSetraprakaraNamAha, kaNThyaM caitat, navaraM mattaMgetyAdi gAthA, mattaM madaH, tasyAGgaM kAraNaM madirA, tad dadatIti mattAGgadAH, caH samuccaye, bhiMga tti bhRtaM bharaNaM pUraNam, tatrAGgAni kAraNAni bhRtAGgAni bhAjanAni, na hi bharaNakriyA bharaNIyaM bhAjanaM vinA bhavatIti tatsampAdakatvAd vRkSAH api 15 bhRtAGgAH, prAkRtatvAcca bhiMgA ucyante, truTitAni tUryANi, tatkAraNatvAt truTitAGgAH tUryadAyina:, uktaM ca mattaMgesu ya majjaM suhapejjaM 1 bhAyaNANi bhiMgesu 2 / tuDiyaMge ya saMgatatuDiyAiM bahuppagArAI 3 // [ 1 dIva - jor3a - cittaMgA iti ihAGgazabdaH pratyekamabhisambadhyate, tato dIpa: prakAzakaM 20 vastu, tatkAraNatvAddIpAGgAH, jyoti: agnistatra ca suSamasuSamAyAmagnerabhAvAjjyotiriva yadvastu soSmaprakAzamiti bhAvaH, tatkAraNatvAt jyotiraGgAH, tathA citrasya anekavidhasya vivakSAprAdhAnyAnmAlyasya kAraNatvAccitrAGgAH, tathA citrA vividhA manojJA rasA madhurAdayo yebhyaste citrarasA bhojanAGgA iti bhAva:, uktaM ca dIvasihA- joisanAmayA ya 4-5 ee kariMti ujjayaM / cittaMgesu ya mallaM 6 cittarasA bhoyaNaTThAe 7 // [ 25 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 890 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre __maNInAM maNimayAbharaNAnAM kAraNatvAnmaNyaGgA: AbharaNahetavaH, gehaM gRham, tadvadAkAro yeSAM te gehAkArAH, aNiyaNa tti vastradAyinaH, uktaM camaNiyaMgesu ya bhUsaNavarAI 8 bhavaNAI bhavaNarukkhesu 9 / Ainnesu ya dhaNiyaM vatthAI bahuppagArAI 10 // [ ] ti / 5 kAlAdhikArAdeva kAlavizeSabhAvikulakaravaktavyatAmAha- jaMbUdIvetyAdi sUtradvayaM kaNThyam, navaraM tIyAe tti atItAyAm ussappiNIe tti utsarpiNyAm, kulakaraNazIlA: kulakarA viziSTabuddhayo lokavyavasthAkAriNa: puruSavizeSAH, AgamissAe tti AgamiSyantyAm, vartamAnA tu avasarpiNI, sA ca noktA, tatra hi saptaiva kulakarA: kvacit paJcadazApi dRzyanta iti / 10 [sU0 769] dasa kappA iMdAhiTThiyA pannattA, taMjahA-sohamme jAva sahassAre, pANate, accue| etesu NaM dasasu kappesu dasa iMdA pannattA, taMjahA-sakke, IsANe jAva accute| etesi NaM dasaNhaM iMdANaM dasa parijANitA vimANA pannattA, taMjahA-pAlate, 15 pupphate jAva vimale, vare, savvatobhadde / [TI0] puSkarArddhakSetrasvarUpamabhihitaM prAgataH kSetrAdhikArAdeva kalpAnAzritya dazakamAhadasetyAdi, saudharmAdInAmindrAdhiSThitatvameteSvindrANAM nivAsAt, AnatAraNayostu tadanadhiSThitatvaM tanivAsAbhAvAt, svAmitayA tu tAvapyadhiSThitAveveti mantavyam, yAvatkaraNAt 'IsANe 2, saNaMkumAre 3, mAhiMde 4, baMbhaloe 5, laMtage 6, sukke 7' 20 tti dRzyamiti, yata evaiteSu indrA adhiSThitA ata evaiteSu dazendrA bhavantIti darzayitumAhaeesu ityAdi, zakraH saudharmendraH, zeSA devalokasamAnanAmAna:, zeSaM sugamamiti / indrAdhikArAdeva tadvimAnAnyAha- ete ityAdi, pariyAnaM dezAntaragamanam, tat prayojanaM yeSAM tAni pAriyAnikAni gamanaprayojanAnItyarthaH, yAnaM zibikAdi tadAkArANi vimAnAni devAzrayA yAnavimAnAni, na tu zAzvatAni, nagarAkArANItyarthaH, pustakAntare 25 yAnazabdo na dRzyate, pAlae ityAdIni zakrAdInAM krameNAvagantavyAni, yAvatkaraNAt 1. aNiya tti je1 / aNiyaya tti pA0 je2 // 2. jANavimANA aTI0 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 770-771] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 'somaNase 3 sirivacche 4 naMdiyAvatte 5 kAmakame 6 pIigame 7 maNorame 8' iti draSTavyamiti, AbhiyogikAzcaite devA vimAnIbhavantIti / [sU0 770] dasadasamitA NaM bhikkhupaDimA egeNaM rAtiMdiyasateNaM addhachaTTehiM ya bhikkhAsatehiM adhAsuttA jAva ArAdhitA vi bhavati / [TI0] evaMvidhavimAnayAyinazcendrA: pratimAdikAt tapaso bhavantIti dazakAnupAtinIM 5 pratimA svarUpata Aha- dasetyAdi, daza dazamAni dinAni yasyAM sA dazadazamikA dazadazakaniSpannetyarthaH, bhikSUNAM pratimA pratijJA bhikSupratimA, ekenetyAdi, dazadazakAni dinAnAM zataM bhavatIti, prathame dazake daza bhikSA dvitIye viMzatirevaM dazame zataM sarvamIlane paJca zatAni paJcAzadadhikAni bhavantIti, ahAsuttamityAdi, ahAsuttaM sUtrAnatikrameNa, yAvatkaraNAt ahAatthaM arthasya niyuktyAderanatikrameNa, ahAtaccaM zabdArthAnatikrameNa, 10 ahAmaggaM kSAyopazamikabhAvAnatikrameNa, ahAkappaM tadAcArAnatikrameNa, samyak kAyena na manorathamAtreNa, phAsiyA vizuddhapariNAmapratipattyA, pAliyA sImAM yAvattatpariNAmAhAnyA, zodhitA niraticAratayA zobhitA vA tatsamAptAvucitAnuSThAnakaraNata:, tIritA tIraM nItA pratijJAtakAloparyapyanuSThAnAt, kIrtitA nAmata idaM cedaM ca kartavyamasyAm tat kRtaM mayetyevamiti, ArAdhitA sarvapadamIlanAt bhavati jAyata iti / 15 [sU0 771] dasavidhA saMsArasamAvannagA jIvA pannattA, taMjahApaDhamasamayaegeMditA, apaDhamasamayaegeditA evaM jAva apaDhamasamayapaMceMditA 1 // dasavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-puDhavikAtitA jAva vaNassatikAtitA, betiMditA jAva paMceMditA, aNiMditA / adhavA dasavidhA savvajIvA pannattA, taMjahA-paDhamasamayaneratitA, 20 apaDhamasamayaneratitA jAva apaDhamasamayadevA, paDhamasamayasiddhA, apaDhamasamayasiddhA 3 // [TI0] pratimAbhyAsa: saMsArakSayArthaM saMsAribhiH kriyata iti saMsAriNo jIvAn jIvAdhikArAt sarvajIvAMzca dasetyAdinA sUtratrayeNAha, tacca sugamam, navaraM prathama: samayo yeSAmekendriyatvasya te prathamasamayAste ca te ekendriyAzceti vigrahaH, viparItAstvitare, 25 1. pratimA: pA0 // 2. bhavaMtIti pA0 je2 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 pavaMcA pabbhArA, muMmuhI sAtaNI tathA // 174 // saMsAriparyAyavizeSapratipAdanAyaivAha - vAsetyAdi, varSazatamAyuryatra kAle manuSyANAM sa varSazatAyuSkaH kAlaH, tatra yaH puruSaH so'pyupacArAd varSazatAyuSkaH, mukhyavRttyA varSazatAyuSi puruSe gRhyamANe pUrvakoTyAyuSkapuruSakAle varSazatAyuSaH puruSasya kasyacit kumAratve'pi bAlAdidazAdazakasamAptiH syAt, na caivam, tata upacAra eva yukta iti / 10 dazeti saMkhyA, dasAu tti varSadazakapramANA: kAlakRtA avasthA:, iha ca varSazatAyurgrahaNaM viziSTataradazasthAnakAnurodhAt, viziSTataratvaM ca dazasthAnakasyaivam, varSadazakapramANA dazA dazeti, anyathA pUrvakoTyAyuSo'pi bAlAdyA dazAvasthA bhavantyeva, kevalaM dazavarSapramANA na bhavanti, bahuvarSA vA alpavarSA vA syuriti bhAvaH, tatra bAlasyeyamavasthA dharma-dharmmiNorabhedAd bAlA, svarUpaM cAsyA: 15 892 AcAryazrI abhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre evaM dvi-tri- catuH-paJcendriyA vAcyAH, Aha ca- evaM jAvetyAdi, aniMdiya anindriyAH siddhAH aparyAptakA upayogataH kevalinazceti / 20 [sU0 772] vAsasatAuyassa NaM purisassa dasa dasAo pannattAo, taMjAbAlA kiDDA maMdA, balA pannA ya hAyaNI / jAyamettassa jaMtussa jA sA paDhamiyA dasA / 4 na tattha suhadukkhAI bahu jANaMti bAlayA / [ tandula0 prakI0 32] iti 1 / tathA krIDApradhAnA dazA krIDA, uktaM ca bitiyaM ca dasaM patto, nANAkIDAhiM kIDaI / na tattha kAmabhogehiM, tivvA uppajjaI matI / [ tandula0 prakI0 33] 2 / tathA mando viziSTabala - buddhikAryopadarzanAsamartho bhogAnubhUtAveva ca samartho yasyAmavasthAyAM sA mandA, uktaM ca taiyaM ca dasaM patto, ANupuvvIe jo naro / samattho bhuMjiuM bhoe, jai se asthi ghare dhuvA || [ tandula0 prakI0 34] iti 3 / bhogopArja tuma iti bhAvanA / tathA yasyAmavasthAyAM puruSasya balaM bhavati sA 25 balayogAd balA, uktaM ca 1. 'vRttyA ca varSa je1 vinA // 2. yuSkapuru' je1 // // 3. 'yuSkagraha je1 // 4. bahuM khaM0 pA0 je2 // 5. 'jae pA0 je2 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 772] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 893 cautthI ya balA nAma, jaM naro dasamassio / samattho balaM dariseuM jar3a hoi niruvaddavo // [tandula0 prakI0 35] tti 4 / tathA prajJA buddhirIpsitArthasampAdanaviSayA kuTumbakAbhivRddhiviSayA ca, tadyogAddazApi prajJA, prakarSeNa jAnAtIti vA prajJA dazA tasyA eva kartRtvavivakSayeti, uktaM capaMcamiM ca dasaM patto ANupuvvIe jo naro / 5 icchiyatthaM viciMtei kuTuMbaM cAbhikaMkhai // [tandula0 prakI0 36] tti 5 / / tathA hApayati puruSamindriyeSviti indriyANi manAk svArthagrahaNApaTUni karotIti hApanI prAkRtatvena ca hAyaNi tti, Aha chaTThI u hAyaNI nAma jaM naro dsmssio| virajaI ya kAmesu iMdiesu ya hAyai // [tandula0 prakI0 37] tti 6 / tathA prapaJcate vyaktIkaroti prapaJcayati vA vistArayati khelakAsAdi yA sA prapaJcA, prapaJcayati vA saMsayati ArogyAditi prapaJcA, Aha ca sattamiM ca dasaM patto ANupuvvIe jo naro / nicchUhai cikkaNaM khelaM khAsaI ya abhikkhaNaM // [tandula0 prakI0 38] ti 7 / tathA prAgbhAramISadavanatamucyate, tadevaMbhUtaM gAtraM yasyAM bhavati sA prArabhArA, yataH- 15 saMkuciyavalIcammo saMpatto aTThamiM dasaM / nArINamaNabhippeo jarAe pariNAmio // [tandula0 prakI0 39] tti 8 / / tathA mocanaM muk, jarArAkSasIsamAkrAntazarIragRhasya jIvasya mucaM prati mukham AbhimukhyaM yasyAM sA mumukhIti, tatsvarUpaM cedamnavamI muMmuhI nAma jaM naro dsmssio|| jarAghare viNassaMte jIvo vasai akAmao // [tandula0 prakI0 40] tti / jIve tti jIvite, jIvo tti vA naralakSaNo jIva ityarthaH 9 / tathA zAyayati svApayati nidrAvantaM karoti yA zete vA yasyAM sA zAyanI zayanI vA, tatheti samuccaye, tatsvarUpamidam hINabhinnassaro dINo vivarIo vicittao / dubbalo dukhio vasai saMpatto dasa idasaM // [tandula0 prakI0 41] ti 10 / 1. kuTuMbaM je1 vinA // 2. svArtha khaM0 pA0 / / 3. degssaMto je2 / ssaMti khaM0 // 4. zAyinI je2 // 5. vasaI khaM0 pA0 // 00 25 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 894 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [sU0 773] dasavidhA taNavaNassatikAtitA pannattA, taMjahA-mUle, kaMde jAva pupphe, phale, bIye / [TI0] anantaraM puruSadazA uktAH, atha puruSasamAnadharmakANAM vanaspatInAM tAH prakArAntarata Aha- dasetyAdi / tRNavad vanaspatayaH tRNavanaspatayaH, tRNasAdharmya ca 5 bAdaratvena, tena sUkSmANAM na dazavidhatvamiti / mUlaM jaTA, kandaH skandhAdhovartI, yAvatkaraNAt khaMdhetyAdIni paJca draSTavyAni, tatra skandhaH sthuDamiti yat pratItam, tvak valkaH, zAlA zAkhA, pravAlam aGkuraH, patraM parNam, puSpaM kusumam, phalaM pratItam, bIjaM miMjeti / [sU0 774] savvAto vi NaM vijAharaseDhIo dasa dasa joyaNAiM vikkhaMbheNaM 10 paNNattAto 1 // savvAto vi NaM abhiogaseDhIo dasa dasa joyaNAI vikkhaMbheNaM pnnnnttaato| [TI0] dazasthAnakAdhikAra eva idamaparamAha- savvetyAdi sUtradvayam, sarvAH sarvadIrghavaitADhyasambhavAH vidyAdharazreNayaH vidyAdharanagarazreNayaH, dIrghavaitADhyA hi paJcaviMzatiryojanAnyuccastvena paJcAzacca mUle viSkambheNa, tatra daza yojanAni 15 dharaNItalAdatikramya dazayojanaviSkambhA dakSiNata uttaratazca zreNayo bhavanti, tatra dakSiNataH paJcAzanagarANi, uttaratastu SaSTiriti bharateSu, airavateSu tadeva vyatyayena, vijayeSu tu paJcapaJcAzat paJcapaJcAzaditi / tathA vidyAdharazreNInAmupari daza yojanAnyatikramya dazayojanaviSkambhA ubhayata AbhiyogikadevazreNayo bhavanti, tatrAbhiyogaH AjJA, tayA carantItyAbhiyogikA 20 devAH, zakrAdisambandhinAM lokapAlAnAM soma-yama-varuNa-vaizramaNAnAM sambandhino vyantarA iti, tacchreNInAmupari parvataH paJca yojanAnyuccatayA daza viSkambhata iti / [sU0 775] gevejagavimANA NaM dasa joyaNasayAI uTuMuccatteNaM pnnnnttaa| [TI0] AbhiyogikazreNayo hi devAvAsA ityadhunA tadvizeSAnAha- gevejetyAdi kaNThya m / 25 [sU0 776] dasahiM ThANehiM saha tetasA bhAsaM kujA, taMjahA keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtejA, se ya accAsAtite 1. kambhena je1 khaM0 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 895 [sU0 776] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / samANe parikuvite tassa tetaM nisirejA, se taM paritAveti, se taM paritAvettA tAmeva saha tetasA bhAsaM kujjA 1 / keti tadhArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtejjA, se ya accAsAtite samANe deve parikuvie tassa teyaM nisirejA, se taM paritAveti, se taM paritAvettA tAmeva saha tetasA bhAsaM kujA 2 / keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtejA, se ya accAsAtite samANe parikuvite, deve vi ta parikuvite, duhato paDiNNA tassa tetaM nisirejA, te taM paritAvettA tAmeva saha tetasA bhAsaM kujA 3 / keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAdejA, se ya accAsAtite parikuvite tassa tetaM nisirejjA, tattha phoDA saMmucchaMti, te phoDA bhijjati, 10 te phoDA bhinnA samANA tAmeva saha tetasA bhAsaM kujA 4 / keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtejjA, se ya accAsAtite deve parikuvite tassa tetaM nisirejA, tattha phoDA taheva jAva tAmeva saha tetasA bhAsaM kujjA 5 / keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejA, se ta accAsAtite 15 parikuvie deve ya parikuvie, te duhato paDiNNA, te tassa tetaM nisirejA, tattha phoDA saMmucchaMti, sesaM taheva jAva bhAsaM kujjA 6 / keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtejA, se ta accAsAtite parikuvite tassa tetaM nisirejjA, tattha phoDA saMmucchaMti, te phoDA bhijaMti, tattha pulA saMmucchaMti, te pulA bhijaMti, te pulA bhinnA samANA tAmeva 20 saha teyasA bhAsaM kujjA 7 / ete tiNNi AlAvagA bhANitavvA 9 / keti tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtemANe tetaM nisirejjA, se ta tattha No kamati No pakkamati, aMciMaMciM(aMciaMci ?) kareti, karettA AtAhiNapayAhiNaM kareti, karettA urdU vehAsaM uppatati, uppatettA se NaM tato paDihate paDiNiyattati, paDiNiyattettA tameva sarIragamaNudahamANe aNudahamANe 25 saha tetasA bhAsaM kujjA jahA vA gosAlasma maMkhaliputtassa tave tete 10 / 1. settaM ka0 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 896 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre [TI0] prAgdevAnAmAvAsA uktAH, devAzca maharddhikA bhavantyato devAnAM munInAM ca maharddhikatopavarNanAya tejonisargaprakArapratipAdanAyAha- dasahItyAdi, dazabhiH sthAnaiH prakAraiH saha sArddha tejasA tejolezyayA vartamAnamanAryaM bhAsaM ti bhasmeva bhasmavat kuryAt vinAzayedityarthaH, zramaNa iti gamyate, tadyathA- kei tti kazcidanAryakarmakArI pApAtmA 5 tathArUpaM tejolabdhiprAptaM zramaNaM tapoyuktaM mAhanaM 'mA hana, mA vinAzaya' ityevaMprarUpaNAkAriNam, vAzabdau vizeSaNasamuccayArthoM, atyAzAtayed AtyantikImAzAtanAM tasya kuryAt, se ya tti sa ca zramaNo'tyAzAtita: upasargitaH parikupitaH sarvathA kruddhaH san tassa tti upasargakarturupari tejaH tejolezyArUpaM nisRjet kSipet, se tti sa zramaNaH tamityupasargakAriNaM paritApayati pIDayati, taM paritApya 10 tAmeva tti tameva tejasA paritApitam, dIrghatvaM prAkRtatvAt, saha apergamyamAnatvAt tejasApi, tejolezyAyuktamapItyarthaH balavattvAt sAdhutejasa iti, bhAsaM kuja tti prasiddhamityekam / zeSANi navApi sugamAni, navaraM se ya accAsAiyaM tti sa ca muniratyAzAtitastadanantarameva ca tatpakSapAtI devaH parikupitaH san taM bhasma kuryAditi dvitIyam, ubhAvapi parikupitau te duhao tti tau dvau muni-devau paDinna tti upasargakAriNo 15 bhasmakaraNaM prati pratijJAyogAt pratijJau kRtapratijJau hantavyo'yamityabhyupagatAviti yAvaditi tRtIyam, caturthe zramaNastejonisargaM kuryAt, paJcame devaH, SaSThe ubhAviti, kevalamayaM vizeSaH- tatreti upasargakAriNi sphoTAH sphoTakAH samutpadyeran agnidagdhe iva, te ca sphoTakA: bhidyante sphuTanti, tataste bhinnAH santastamevopasargakAriNaM saha tejasA tejolezyAvantamapi zramaNa-devatejasorbalavattvAt tattejasopahananIyatvAd bhasma kuryuH 20 nipAtayeyuriti / saptamASTamanavameSvapi tathaiva, navaraM tatra sphoTAH sammUrcchanti bhidyante ca, tatastatra pulAH pulAkikA laghutarasphoTikAH sammUrcchanti tato bhidyante, te ca pulA: bhinnAH santastamevopasargakAriNaM sahaiva tejasA bhasma kuryurityetAni nava sthAnAni sAdhu-devakopAzrayANi, dazamaM tu vItarAgAzrayam, tatra accAsAemANe tti upasargaM kurvan gozAlakavat tejo nisRjet, se ya tattha tti tacca tejastatra zramaNe 1. 'Skambhena je1 khaM0 // 2. pIDayati nAsti je1 pAmU0 // 3. yae tti je1 // 4. tatraiva je1 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 776] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 897 nisRSTaM mahAvIra iva no kramate ISat, no prakramate prakarSeNa na prabhavatItyarthaH, kevalam aMciMaMciM iti utpatanipatAM pArzvataH karoti, tatazcA dakSiNataH pArthAt pradakSiNA pArzvabhramaNamAdakSiNapradakSiNA, tAM karoti, tatazcordhvam upari dizi vehAsaM ti vihAya AkAzamityarthaH utpatati, utpatya ca se tti tattejaH tataH zramaNazarIrasannidhestanmAhAtmyapratihataM sat pratinivarttate, pratinivRtya ca tadeva 5 zarIrakamupasargakArisambandhi yatastannirgatamanudahat nisargAnantaramupatApayat, kiMbhUtaM zarIrakam ? saha tejasA vartamAnaM tejolabdhimat, bhasma kuryAditi, ayamakopasyApi vItarAgasya prabhAvo yat paratejo na prabhavati, atrArthe dRSTAntamAha- jahA vA yathaiva gozAlakasya bhagavacchiSyAbhAsasya maGkhalyabhidhAnamaGkhaputrasya, maGkhazca citraphalakapradhAno bhikSukavizeSaH, tave tee tti tapojanitatvAttapaH kiM tat ? 10 tejstejoleshyeti| tatra kilaikadA bhagavAn mahAvIraH zrAvastyAM viharati sma gozAlakazca, tatra ca gautamo gocaragato bahujanazabdamazrauSIt- yathA iha zrAvastyAM dvau jinau sarvajJau mahAvIro gozAlakazceti zrutvA bhagavadantikamAgamya gozAlakotthAnaM pRSTavAn, bhagavAMzcovAca- yathA ayaM zaravaNagrAme gobahulabrAhmaNagozAlAyAM jAto maGkhalinAmno maGkhasya subhadrAbhidhAnatadbhAryAyAzca putraH SaD varSANi yAvacchadmasthena mayA sArddhaM 15 vihRto'smatta eva bahuzrutIbhUta iti nAyaM jino na ca sarvajJaH, idaM ca bhagavadvacanamanuzrutya bahujano nagaryAH trika-catuSkAdiSu parasparasya kathayAmAsa- gozAlako maGkhaliputro na jino na sarvajJaH, idaM ca lokavacanamanuzrutya gozAlakaH kupitaH, AnandAbhidhAnaM ca bhagavadantevAsinaM gocaragatamapazyat, tamavAdIcca- bho Ananda ! ehi tAvadekamaupamyaM nizAmaya, yathA kecana vaNijo'rthArthino vividhapaNyabhRtazakaTA dezAntaraM gacchanto 20 mahATavIM praviSTAH pipAsitAstatra jalaM gaveSayantazcatvAri valmIkazikharANi zADvalavRkSasyAntaradrAkSuH, kSipraM caikaM vicikSipustato'tivipulamamalajalamavApuH, tat payo yAvatpipAsamApItavantaH payaHpAtrANi ca payasA paripUrayAmAsuH, apAyasambhAvinA vRddhena nivAryamANA apyatilobhAd dvitIya-tRtIyazikhare bibhiduH, tayoH krameNa 1. jemU1 vinA- aMciM iti jesaM1 / aciMaciMitti khaM0 / aMciMaMciiMti pA0 je2 // 2. maMkhalapu jesaM1 khaM0 / 'maMkhilaMpu' je2 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 898 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre suvarNaM ca ratnAni ca samAsAdayAmAsuH, punastathaiva caturthaM bhindAnAH ghoraviSamatikAyamaJjanapuJjatejasamaticaJcalajihvAyugalamanAkalitakopaprasaramahIzvaraM saGghaTTitavantaH, tato'sau kopAdvalmIkazikharamAruhya mArtaNDamaNDalamavalokya nirnimeSayA dRSTyA samantAdavalokayaMstAn bhasmasAccakAra, tannivArakavRddhavANijakaM tu nyAyadarzItyanukampayA 5 vanadevatA svasthAnaM saJjahAreti, evaM tvadIyadharmAcAryamAtmasampadA'parituSTamasmadavarNavAdavidhAyinamahaM svakIyena tapastejasA'dyaiva bhasmasAtkariSyAmItyeSa pracalito'ham, tvaM tu tasyemamarthamAvedaya, bhavantaM ca vRddhavaNijamiva nyAyavAditvAdakSiSyAmIti zrutvA'sAvAnandamunirbhIto bhagavadantikamupagatya tat sarvamAvedayat, bhagavatA'pya sAvabhihitaH- eSa Agacchati gozAlakastataH sAdhavaH zIghramito'pasarantu preraNAM ca 10 tasmai kazcidapi mA dAditi gautamAdInAM nivedayeti, tathaiva kRte gozAlaka Agatya bhagavantamabhi samabhidadhau- suSTha AyuSman kAzyapa ! sAdhu AyuSman kAzyapa ! mAmevaM vadasi- gozAlako maGkhaliputro'yamityAdi, yo'sau gozAlakastavAntevAsI sa devabhUyaM gataH ahaM tvanya eva taccharIrakaM parISahasahanasamarthamAsthAya varte ityAdikaM kalpitaM vastUdgrAhayan tatpreraNApravRttayordvayoH sAdhvoH sarvAnubhUti-sunakSatranAmnostejasA tena 15 dagdhayorbhagavatAbhihitaH- he gozAlaka ! kazciccauro grAmeyakaiH prArabhyamANastathAvidhaM durgamalabhamAno'GgulyA tRNena zUkena vA''tmAnamAvRNvannAvRtaH kiM bhavati ?, anAvRta evAsau, tvamapyevamanyathAjalpanenAtmAnamAcchAdayan kimAcchAdito bhavasi ?, sa eva tvaM gozAlako yo mayA bahuzrutIkRtastadevaM mA vocaH, evaM bhagavataH samabhAvatayA yathAvat bruvANasya tapastejo'sau kopAnnisasarja, uccAvacAkrozaizcAkrozayAmAsa, tattejazca 20 bhagavatyaprabhavat taM pradakSiNIkRtya gozAlakazarIrameva paritApayadanupraviveza, tena ca dagdhazarIro'sau darzitAnekavidhavikriyaH saptamarAtrau kAlamakArSIditi / [sU0 777] dasa accheragA pannattA, taMjahAuvasagga gabbhaharaNaM, itthItitthaM abhavviyA parisA / kaNhassa avarakaMkA, otaraNaM caMdasUrANaM // 175 / / 25 harivaMsakuluppattI, camaruppAto va aTThasatasiddhA / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 777] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / 899 assaMjatesu pUA, dasa vi aNaMteNa kAleNaM // 176 // [TI0] mahAvIrasya bhagavato namannikhilanara-nAkinikAyanAyakasyApi jaghanyato'pi koTIsaGkhyabhaktibharanirbharAmaraSaTpadapaTalajuSTapadapadmasyApi vividhaRddhimadvaravineyasahasraparivRtasyApi svaprabhAvaprazamitayojanazatamadhyagatavaira-mAri-viDvaradurbhikSAdyupadravasyApyanuttarapuNyasambhArasyApi yad gozAlakena manuSyamAtreNApi 5 ciraparicitenApi ziSyakalpenApyupasargaH kriyate tadAzcaryamiti / AzcaryAdhikArAdidamAha- dasetyAdi, A vismayatazcaryante avagamyanta ityAzcaryANi adbhutAni, iha ca sakAra: koraskarAditvAditi / uvasaggetyAdi gAthAdvayam, upasRjyate kSipyate cyAvyate prANI dharmAdebhirityupasargA devAdikRtopadravAH, te ca bhagavato mahAvIrasya chadmasthakAle kevalikAle ca narA-'mara-tiryakRtA abhUvan, idaM ca kila na kadAcid 10 bhUtapUrvam, tIrthakarA hi anuttarapuNyasambhAratayA nopasargabhAjanamapi tu sakalanarA'mara-tirazcA satkArAdisthAnamevetyanantakAlabhAvyayamoM loke'dbhutabhUta iti 1 / tathA garbhasya udarasattvasya haraNam udarAntarasaGkrAmaNaM garbhaharaNam, etadapi tIrthakarApekSayA'bhUtapUrvaM sadbhagavato mahAvIrasya jAtam, purandarAdiSTena hariNegameSidevena devAnandAbhidhAnabrAhmaNyudarAt trizilAbhidhAnAyA rAjapatnyA udare saGkrAmaNAd, 15 etadapyanantakAlabhAvitvAdAzcaryameveti 2 / ___ tathA strI yoSittasyAstIrthakaratvenotpannAyAH tIrthaM dvAdazAGga saGgho vA strItIrtham, tIrthaM hi puruSasiMhAH puruSavaragandhahastinastribhuvane'pyavyAhataprabhubhAvAH pravartayanti, iha tvavasarpiNyAM mithilAnagarIpateH kumbhakamahArAjasya duhitA mallayabhidhAnA ekonaviMzatitamatIrthakarasthAnotpannA tIrthaM pravartitavatItyanantakAlajAtatvAdasya 20 bhAvasyAzcaryateti 3 / ___ tathA abhavyA ayogyA cAritradharmasya parSat tIrthakarasamavasaraNazrotRlokaH, zrUyate hi bhagavato varddhamAnasya jambhikagrAmanagarAda bahirutpannakevalasya tadanantaraM milita1. tAkinAyakasyApi je1 khaM0 // 2. "kAraskaro vRkSaH / 6 / 1 / 156 / kAraM karotIti kAraskaro vRkSaH / anyatra kArakaraH / kecittu kaskAdiSvidaM paThanti, na sUtreSu / pAraskaraprabhRtIni ca saMjJAyAm / 6 / 1 / 157 / etAni sasuTkAni nipAtyante / " - pA0 siddhAntakaumudI // 3. saMkrama' pA0 / je2madhye truTitamatra patram / / 4. kuMbhika je1 paa0| je2madhye truTitaM patram // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre caturvidhadevanikAyaviracitasamavasaraNasya bhaktikutUhalAkRSTasamAyAtAnekanarA-'maraviziSTatirazcAM svasvabhASAnusAriNA'timanohAriNA mahAdhvaninA kalpaparipAlanAyaiva dharmakathA babhUva, yato na kenApi tatra viratiH pratipannA, na caitattIrthakRtaH kasyApi bhUtapUrvamitIdamAzcaryamiti 4 / 5 tathA kRSNasya navamavAsudevasya avarakaGkA rAjadhAnI gativiSayA jAtetyapyajAtapUrvatvAdAzcaryam, zrUyate hi pANDavabhAryA draupadI dhAtakIkhaNDabharatakSetrAparakaGkArAjadhAnInivAsipadmarAjena devasAmarthenApahRtA, dvArakAvatIvAstavyazca kRSNo vAsudevo nAradAdupalabdhatadvyatikaraH samArAdhitasusthitAbhidhAnalavaNasamudrAdhipatidevaH paJcabhiH pANDavaiH saha dviyojanalakSapramANaM jaladhimatikramya padmarAjaM raNavimardaina vijitya 10 draupadImAnItavAn, tatra ca kapilavAsudevo munisuvratajinAt kRSNavAsudevAgamana vArtAmupalabhya sabahumAnaM kRSNadarzanArthamAgataH, kRSNazca tadA samudramullaGghayati sma, tatastena pAJcajanyaH pUritaH, kRSNenApi tathaiva, tataH parasparazaGkhazabdazravaNamajAyateti tathA bhagavato mahAvIrasya vandanArthamavataraNamAkAzAt samavasaraNabhUmyAM candra-sUryayoH 15 zAzvatavimAnopetayorbabhUvedamapyAzcaryameveti 6 / tathA hareH puruSavizeSasya vaMzaH putra-pautrAdiparamparA harivaMzastallakSaNaM yat kulaM tasyotpattiH harivaMzakulotpattiH, kulaM hyanekadhA, ato harivaMzena viziSyate, etadapyAzcaryameveti, zrUyate hi bharatakSetrApekSayA yattRtIyaM harivarSAkhyaM mithunakakSetraM tataH kenApi pUrvavirodhinA vyantarasureNa mithunakamekaM bharatakSetre kSiptam, tacca puNyAnubhAvAdrAjyaM 20 prAptam, tato harivarSajAtaharinAmno puruSAdyo vaMzaH sa tatheti 7 / tathA camarasya asurakumArarAjasyotpatanam UrdhvagamanaM camarotpAtaH, so'pyAkasmikatvAdAzcaryamiti, zrUyate hi camaracaJcArAjadhAnInivAsI camarendro'bhinavotpannaH sannUrdhvamavadhinA''lokayAmAsa, tataH svazIrSopari saudharmavyavasthitaM zakraM dadarza, tato matsarAdhmAtaH zakratiraskArAhitamatirihAgatya bhagavantaM mahAvIraM chadmasthAvasthamekarAtrikI 25 pratimA pratipannaM suMsumAranagarodyAnavarttinaM sabahumAnaM praNamya 'bhagavaMstvatpAdapaGkajavanaM me zaraNamariparAjitasya' iti vikalpya viracitaghorarUpo lakSayojanamAnazarIra: parigharatnaM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 901 [sU0 778] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / praharaNaM parito bhramayan garjannAsphoTayan devAMsvAsayannutpapAta, saudharmAvataMsakavimAnavedikAyAM pAdanyAsaM kRtvA zakramAkrozayAmAsa, zakro'pi kopAjAjvalyamAnasphArasphuratsphuliGgazatasamAkulaM kulizaM taM prati mumoca, sa ca bhayAt pratinivRtya bhagavatpAdau zaraNaM prapede, zakro'pyavadhijJAnAvagatatadvyatikarastIrthakarAzAtanAbhayAt zIrghamAgatya vajramupasaMjahAra, babhANa ca- mukto'syaho bhagavataH prasAdAt, nAsti mattaste bhayamiti 8 / 5 tathA'STAbhiradhikaM zatamaSTazatam, aSTazataM ca te siddhAzca nirvRtAH aSTazatasiddhAH, idamapyanantakAlajAtamityAzcaryamiti 9 / . tathA asaMyatAH asaMyamavanta Arambha-parigrahaprasaktA abrahmacAriNaH, teSu pUjA satkAraH, sarvadA hi kila saMyatA eva pUjArhAH , asyAM tvavasarpiNyAM viparItaM jAtamityAzcaryam, ata evAha- dazApyetAni anantena kAlena anantakAlAt saMvRttAni 10 asyAmavasarpiNyAmiti / [sU0 778] imIse NaM rayaNappabhAte puDhavIte rataNe kaMDe dasa joyaNasatAiM bAhalleNaM pannatte / imIse NaM rayaNappabhAte puDhavIte vatire kaMDe dasa joyaNasatAiM bAhalleNaM paNNatte / 15 ___ evaM verulite 1, lohitakkhe 2, masAragalle 3, haMsagabbhe 4, pulate 5, sogaMdhite 6, jotirase 7, aMjaNe 8, aMjaNapulate 9, ratate 10, jAtarUve 11, aMke 12, phalihe 13, riDhe 14 / jahA rayaNe tahA solasavidhA vi bhANitavvA / [TI0] anantarasUtre camarotpAta uktaH, sa ca ratnaprabhAyAH saJjAta iti ratnaprabhAvakta- 20 vyatAmAha- imIse NamityAdi, yeyaM rajjurAyAmaviSkambhAbhyAmazItisahasrAdhikaM yojanalakSaM bAhalyata: upari madhye'dhastAcca yasyAH kharakANDa-paGkabahulakANDajalabahulakANDAbhidhAnA: krameNa SoDazacaturazItyazItiyojanasahasrabAhalyA vibhAgA: santi imIse tti etasyA: pratyakSAsannAyA: ratnAnAM prabhA yasyAM ratnairvA prabhAti zobhate yA sA ratnaprabhA tasyAH pRthivyA bhUmeryattat kharakANDaM tat SoDazavidharatnAtmakatvAt 25 1. sarvadA kila je1 / Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 902 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre SoDazavidham, tatra ya: prathamo bhAgo ratnakANDaM nAma tad daza yojanazatAni bAhalyena, sahasramekaM sthUlatayetyarthaH, evamanyAni paJcadazApi sUtrANi vAcyAni, navaraM prathama sAmAnyaratnAtmakaM zeSANi tadvizeSamayAni, caturdazAnAmatidezamAha- evamityAdi, evamiti pUrvAbhilApena sarvANi vAcyAni, veruliya tti vaiDUryakANDam, evaM 5 lohitAkSakANDaM masAragallakANDaM haMsagarbhakANDamevaM sarvANi, navaraM rajataM rUpyaM jAtarUpaM suvarNamete api ratne eveti / [sU0 779] savve vi NaM dIva-samuddA dasa joyaNasatAiM uvveheNaM pnnnnttaa| savve vi NaM mahAdahA dasa joyaNAI uvveheNaM paNNattA 2 / savve vi NaM salilakuMDA dasa joyaNAI uvveheNaM paNNattA 3 / 10 sItAsItotAto NaM mahANatIto muhamUle dasa dasa joyaNAI uvveheNaM paNNattAo 4 // TI0] ratnaprabhAprastAvAt tadAdheyadvIpAdivaktavyatAM sUtracatuSTayenAha- savvetyAdi sugamam, navaramudvedha: uMDattaM ti bhaNiyaM hoi, dvIpAnAm uMDattaNAbhAve vi adhodizi sahasraM yAvad dvIpavyapadezaH, jambUdvIpe tu pazcimavidehe jagatIpratyAsattau uMDattamavi atthi tti| 15 mahAhadA: himavadAdiSu padmAdaya: / salilakuMDa tti salilAnAM gaGgAdinadInAM kuNDAni prapAtakuNDAni prabhavakuNDAni ca salilAkuNDAnIti, muhamUle tti smudrprveshe| [sU0 780] kattiyANakkhatte savvabahirAto maMDalAto dasame maMDale cAraM carati 1 // aNurAdhAnakkhatte savvanbhaMtarAto maMDalAto dasame maMDale cAraM carati 2 // 20 [sU0 781] dasa NakkhattA NANassa viddhikarA paNNattA, taMjahA magasiramaddA pusso, tini ya puvvAiM mUlamassesA / hattho cittA ya tadhA, dasa viDhikarAI NANassa // 177 // 3 // [TI0] dvIpa-samudrAdhikArAt tadvatinakSatrasUtratrayamAha- kittiyetyAdi, iha kila sUryasya caturazItyadhikaM maNDalazataM bhavati, candrasya paJcadaza, nakSatrANAM tvaSTau, maNDalaM 25 ca mArga ucyate, tacca yathAsvaM sUryAdivimAnatulyaviSkambham, tatra jambUdvIpasyAzItyadhike 1. salilaku khaM0 // 2. katti pA0 je2 // 3. degdhikayoja je1 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 782] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / yojanazate paJcaSaSTiH sUryasya maNDalAni bhavanti, candrasya paJca, nakSatrANAM dve, tathA lavaNasamudraM trINi triMzadadhikAni yojanazatAnyavagAhya ekonaviMzatyadhikaM sUryasya maNDalazataM bhavati, candrasya daza, nakSatrANAM ca SaT, eteSAM ca sarvabAhyaM sumero: paJcacatvAriMzati yojanAnAM sahasreSu triMzadadhikeSu ca triSu zateSu bhavati, sarvAbhyantaraM ca catuzcatvAriMzati sahasreSu aSTAsu ca viMzatyadhikeSu zateSu bhavatIti, evaM ca kRttikAnakSatraM 5 sarvabAhyAt maNDalAu tti candramaNDalAddazame candramaNDale sarvAbhyantarAt SaSTha ityarthaH, cAraM carati bhramaNamAcarati, anurAdhAnakSatraM sarvAbhyantarAt candrasya maNDalAt daza candramaNDale sarvabAhyAt SaSTha ityarthaH, cAraM caratIti vyAkhyAtameveti / viddhikarAI ti etannakSatrayukte candramasi sati jJAnasya zrutajJAnasyoddezAdiryadA kriyate tadA jJAnaM samRddhimupayAti avighnenAdhIyate zrUyate vyAkhyAyate dhAryate ceti, bhavati ca 10 kAlavizeSastathAvidhakAryeSu kAraNam, kSayopazamAdihetutvAttasya, yadAha udayakkhayakhaovasamovasamA jaM ca kammuNo bhaNiyA / davvaM khettaM kAlaM bhavaM ca bhAvaM ca saMpappa // [ vizeSAva0 575 ] iti / tadyathA - magasira gAhA kaNThyA / [sU0 782] cauppayathalacarapaMceMdiyatirikkhajoNitANaM dasa jAtikula - 15. koDijoNipamuhasatasahassA paNNattA 1 / 903 uraparisappathalacarapaMceMdiyatirikkhajoNitANaM dasa jAtikulakoDijoNipamuhasatasahassA paNNattA 2 / [TI] dvIpa - samudrAdhikArAdeva dvIpacArijIvaktavyatAM sUtradvayenAha - cauppayetyAdi, catvAri padAni pAdA yeSAM te catuSpadAste ca te sthale carantIti sthalacarAzceti 20 catuSpadasthalacarAste ca te paJcendriyAzceti vigrahaH, punastiryagyonikAzceti karmmadhArayaH, teSAM dazeti dazaiva, jAtau paJcendriyajAtau yAni kulakoTInAM jAtivizeSalakSazatAnAM yonipramukhANi utpattisthAnadvArakANi zatasahasrANi lakSANi tAni tathA, prajJaptAni sarvavidA, tatra yoniryathA gomayo dvIndriyANAmutpattisthAnam, kulAni tatraikatrApi dvIndriyANAM kRmyAdyanekAkArANi pratItAnIti, tathA urasA vakSasA 25 9. candrasya ma je1 pA0 // 2. carai ti pA0 / je2 madhye patraM nAsti // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 904 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre parisarpanti saJcarantItyura:parisAste ca te sthalacarAzcetyAdi tathaiva / [sU0 783] jIvA NaM dasaThANanivvattite poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNassaMti vA, taMjahA-paDhamasamayaegidiyanivvattie jAva apddhmsmypNceNdiynivvttie| evaM5 ciNa uvaciNa baMdha udIra veya taha NijjarA ceva / dasapatesitA khaMdhA aNaMtA paNNattA, dasapatesogADhA poggalA aNaMtA paNNatA, dasasamataTTitItA poggalA aNaMtA paNNattA, dasaguNakAlagA poggalA aNaMtA paNNattA, evaM vannehiM gaMdhehiM rasehiM phAsehiM, dasaguNalukkhA poggalA aNaMtA paNNattA // 10 dasaTThANaM samattaM ||ch| samattaM ca ThANamiti // [TI0] jIvaviSayaM dazasthAnakamabhidhAyAdhunA'jIvasvarUpapudgalaviSayaM tadAha- jIvA NamityAdi, athavA jAti-yoni-kulAdivizeSA jIvAnAM karmaNazcayopacayAdibhyo bhavantIti trikAlabhAvino dazasthAnakAnupAtena karmaNazcayAdInAha- jIvA NamityAdi, jIvA jIvanadharmANaH, na siddhA iti bhAvaH, Namiti vAkyAlaGkAre, dazabhiH sthAnaiH 15 prathamasamayaikendriyatvAdibhi: paryAyaiH hetubhirye nirvarttitA bandhayogyatayA niSpAditAste tathA, dazabhi: sthAnairnirvRttirvA yeSAM te tathA, tAn pudgalAn karmavargaNArUpAn, pApaM ghAtikarma sarvameva vA karma tacca tat kriyamANatvAt karma ca pApakarma, tadbhAvastattA, tayA pApakarmatayA ciNiMsu tti citavanto gRhItavanta: cinvanti gRhNanti ceSyanti grahISyantyanenAtmanAM trikAlAnvayitvamAha, sarvathA ananvayitve'kRtAbhyAgama20 kRtavipraNAzaprasaGgAditi, vAzabdA vikalpArthAH, tadyathA-prathamaH samayo yeSAmekendriyatvasya te tathA, te ca te ekendriyAzceti prathamasamayaikendriyAstaiH sadbhirye nirvarttitA: karmatayA''pAditA avizeSato gRhItAste tathA, tAn, evaM tadviparItairaprathamasamayaikendriyairnivarttitA yete tathA, tAn, evaM dvibhedatA dvitricatuSpaJcendriyANAM pratyekaM vAcyeti, etadevAtidezenAha-jAvetyAdi, yathA citavanta ityAdi kAlatrayanirdezena 25 sUtramuktamevamupacitavanta ityAdInyapi paJca vaktavyAnItyetadevAha- evaM ciNetyAdi, iha caivamakSaraghaTanA-ciNa tti yathA cayanaM kAlatrayavizeSitamuktamevamupacayo bandha udIraNA Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 905 [sU0 783] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / vedanA nirjarA ca vAcyA:, ceva tti samuccaye, navaraM cayanAdInAmayaM vizeSa:-cayanaM nAma kaSAyAdipariNatasya karmapudgalopAdAnamAtram, upacayanaM gRhItAnAM jJAnAvaraNAdibhAvena niSecanam, bandhanaM nikAcanam, udIraNA karaNata udaye pravezanam, vedanam anubhavanam, nirjarA jIvapradezebhya parizaTanamiti / pudgalAdhikAra evedamAha- dasetyAdi sUtravRndaM sugamaM ca, navaraM daza pradezA yeSAM te 5 tathA, ta eva dazapradezikA dazANukA: skandhA: samuccayA iti dravyata: pudgalacintA, tathA dazasu pradezeSvAkAzasyAvagADhA AzritA dazapradezAvagADhA iti kSetrata:, tathA daza samayAn sthitiryeSAM te tatheti kAlataH, tathA dazaguNa: ekaguNakAlApekSayA dazAbhyastaH kAlo varNavizeSo yeSAM te dazaguNakAlakAH, evamanyaizcaturbhirvarNAbhyAM gandhAbhyAM paJcabhI rasairaSTAbhi: sparzaH vizeSitA: pudgalA: anantA vAcyAH, ata evAha- 10 evamityAdi, jAva dasaguNalukkhA poggalA aNaMtA pannattetyanena bhAvata: pudgalacintAyAM viMzatitama AlApako darzitaH / iha cA'nantazabdopAdAnena vRddhyAdizabdenevAntamaGgalamabhihitam, ayaM cA'nantazabda iha sarvAdhyayanAnAmante paThita iti sarveSvapyantamaGgalatayA boddhavya iti / tadevaM nigamitamanugamadvArAMzabhUtaM sUtrasparzakaniyuktidvAram, zeSadvArANi tu sarvAdhyayaneSu 15 prathamAdhyayanavadanugamanIyAnIti // iti zrImadabhayadevasUriviracite sthAnAkhyatRtIyAGgavivaraNe dazasthAnakAkhyaM dazamamadhyayanaM samAptam / zlokAH 1814 / / tatsamAptau ca samAptaM sthAnAGgavivaraNam / tathA ca yadAdAvabhihitaM sthAnAGgasya mahAnidhAnasyevonmudraNamivAnuyoga: prArabhyata 20 iti taccandrakulInapravacanapraNItApratibaddhavihArahAricaritazrI vardhamAnAbhidhAnamunipatipAdopasevina: pramANAdivyutpAdanapravaNaprakaraNaprabandhapraNAyinaH prabuddhapratibandhapravaktRpravINApratihatapravacanArthapradhAnavAkprasarasya suvihitamunijanamukhyasya 1. ceva tti ceva samu je1 // 2. ca nAsti je1 // 3. degmante prAtha: (yaH?) paThita je1 / / 4. sthAnAkhyaM je1 // 5. samAptam zlokA: 1814 / tatsa0 je1 / samAptamiti tatsa' khaM0 / samAptaM tatsa pA0 je2 // 6. (praNayinaH ?) // . Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 906 AcAryazrIabhayadevasUriviracitaTIkAsahite sthAnAGgasUtre zrIjinezvarAcAryasya tadanujasya ca vyAkaraNAdizAstrakartuH zrIbuddhisAgarAcAryasya caraNakamalacaJcarIkakalpena zrImadabhayadevasUrinAmnA mayA mahAvIrajinarAjasantAnavartinA mahArAjavaMzajanmaneva saMvignamunivargazrImadajitasiMhAcAryAntevAsiyazodeva gaNinAmadheyasAdhoruttarasAdhakasyeva vidyA-kriyApradhAnasya sAhAyyena samarthitam / 5 tadevaM siddhamahAnidhAnasyeva samApitAdhikRtAnuyogasya mama maGgalArthaM pUjyapUjA__namo bhagavate vartamAnatIrthanAthAya zrImanmahAvIrAya, namaH pratipanthisArthapramathanAya zrIpArzvanAthAya, nama: pravacanaprabodhikAyai zrIpravacanadevatAyai, namaH prastutAnuyogazodhikAyai zrIdroNAcAryapramukhapaNDitaparSade, namazcaturvarNAya zrIzramaNasaGghabhaTTArakAyeti / 10 evaM ca nijavaMzavatsalarAjasantAnikasyeva mamAsamAnamimamAyAsamatisaphalatAM nayanto rAjavaMzyA iva varddhamAnajinasantAnavartina: svIkurvantu yathocitamito'rthajAtamanutiSThantu suSThUcitapuruSArthasiddhimupayuJjatAM ca yogyebhya iti // kiJca satsampradAyahInatvAt, sadUhasya viyogataH / sarvasvaparazAstrANAmadRSTerasmRtezca me // 1 // 15 vAcanAnAmanekatvAt, pustakAnAmazuddhitaH / sUtrANAmatigAmbhIryAnmatabhedAcca kutracit // 2 // kSUNAni sambhavantIha, kevalaM suvivekibhiH / siddhAntAnugato yo'rthaH, so'smAd grAhyo na cetaraH // 3 // zodhyaM caitajjine bhaktairmAmavadmirdayAparaiH / saMsArakAraNAd ghorAdapasiddhAntadezanAt // 4 // kAryA na cAkSamA'smAsu, yato'smAbhiranAgrahai: / etad gamanikAmAtramupakArIti carcitam // 5 // tathA sambhAvya siddhAntAbAdhyaM madhyasthayA dhiyA / droNAcAryAdibhiH prAjJairanekairAdRtaM yata: // 6 // 1. siddhAMtA bodhyaM pAmU0, siddhAMtAt bodhyaM pAsaM0 / siddhAMtAdbodhyaM je2 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 907 [sU0 783] dazamamadhyayanaM dazasthAnakam / jainagranthavizAladurgamavanAduccitya gADhazramaM sadvyAkhyAnaphalAnyamUni mayakA sthAnAGgasadbhAjane / saMsthApyopahitAni durgatanaraprAyeNa labdhyarthinA zrImatsaGghavibhorataH paramasAveva pramANaM kRtI // 7 // zrIvikramAdityanarendrakAlAcchatena viMzatyadhikena yukte / samAsahasre'tigate vidRbdhA, sthAnAGgaTIkA'lpadhiyo'pi gamyA // 8 // aNahilapATakanagare vasatAvacchuptadhanapatergaNinA / jinadevAkhyenAdau likhitA sthAnAGgaTIkeyam // pratyakSaraM nirUpyAsyA granthamAnaM vinizcitam / anuSThabhAM sapAdAni, sahasrANi caturdaza // 1 // [granthAgraM 14250] 10 1. gamyAH // 1814 aNa' - je1 / gamyA // 8 zlokAtra 1714 ||ch||ch|| aNa' pA0 / gamyA // 8 atra dazamAdhyayane zlokA: 1714- je2 / gamyA // 7 graMthAgraM 14250 ||ch|| maMgalaM mahAzrI ||ch|ch||ch|| zubhaM bhavatU ||ch|| -khaM0 // 2. itaH zlokadvayaM khaM0 madhye nAsti // 3. caturdaza ||ch|| aGkato'pi 14250 zivamastu // saMvat 1486 varSe mAghavadipaJcamyAM some adyeha zrI staMbhatIrthe avicalatrikAlajJAjJApAlanapaTutare vijayini zrI kharataragacche zrI jinarAjasUripaTTe labdhilIlAnilayakRtapApapUrapralayacArucAritracaMdanatarumalayazrImadgacchezabhaTTArakazrIjinabhadrasUrIzvarANAmupadezena paM0 gUrjarasutena rekhAprAptasuzrAvakaparIkSadharaNAkena putrasAiyAsahitena zrI siddhAMtakoze sthAnAMgasUtravRttipustakaM likhApitaM - je2 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava pariziSTAni 1-83 84-87 88-176 prathamaM pariziSTam dvitIyaM pariziSTam tRtIyaM pareziSTam caturthaM pariziSTam paJcamaM pariziSTam SaSThaM pariziSTam saptamaM pariziSTam aSTamaM pariziSTam navamaM pariziSTam 177-184 185-217 218-223 224-226 227-228 229-243 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: aipaMDukaMbalasilA aiyAra airattA auaMgA auA aujjhA aMkAvaIo aMkAvatI aMkusA aMke aMga aMgapaviTThe aMgabAhire aMgabAhiriyo aMgacUliyA aMgada-kuMDala-maTThagaMDatalakannapIDhadhArI aMgarAyA aMgArate aMgirasA aMjaNagapavvata aMjaNapula aMjaNA prathamaM pariziSTam sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: viziSTazabdA: 299 aMjaNAgiri 198 aMjaNe 524 aMjU 106 aMDa 106 aMDagA 100, 637 aMDajA 100 aMDa 100,299, aMDe 434,637 aMtakiriyA 95, 307 aMtakula 778 aMtagaDadasA 608 aMtacarate 755 aMtacArI aMtajIvI aMguNi aMciaMciM aMcite aMjaNa 257, 299, 637, 643 aMtAhAra 597 aMtara 60 aMtaraNatIto 60 aMtaraNadI 277 aMtaradIvagA 564 aMtaradIvA 481, 613 aMtaradIvigAo 551 aMtarAitaM 755 aMtarAtitaM 776 aMtalikkha 374 | aMtalikhite sUtrAGkA: viziSTazabdAH 641 aMteNaM 307, 725 aMtimarAtitaMsi 643, 778 aMtimasArIriyANaM 100, 546 aMte 434, 778 aMtevAsI 307, 612 aMtoduTTe 693 aMtovaNIte 595 | aMtovAhiNI 543 aMtosalla 616 | aMtohito 755 aMdhAra 118, 235 aMdhA 597 aMbaTThaputta 755 aMbaTThA 396 aMbila 270 aMkaDU 199 | akaMtassare 199 akaMte 139,490, 491 akakkaraNatA 301 akajjamANakaDaM 396 aMbapalaMbakorava 350, 453 | aMbapalaMbakoravasamANe 139 | akaTTu 268 akaDA 566, 596 akatisaMcitA 608 annadIva 714 kam 396 | akammabhUmagA 750 akammabhUmayA 26 akammabhUmiyAo 219 | ammabhUmI sUtrAGkAH 750 320 344 335 100, 199,522 344 477 1 106,291,338 553 755 497 242 242 743,38 396 597 597 1988 175 175 175 129 301 445 490 139 139 199,299 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH akammAdaMDe 418 akkhAtita 741 aggamahisI 403,505, akamhAbhate 549 akkhAgaDA 307 574,612,628 akayaNNutA 370 akkhevaNI 282 aggikumArA 72 akaraNatAte 176 akkhamamANa 409 aggikumAriMdA 105 akaraNayAe 66 akhamAte 390, 496 aggiccA 551,684,625 akarisu 176 akhettavAsI aggiccAbha 625 akalusaM 360 akhemarUva aggimANava 105, 257 akasAyI 458 akheme 289 aggisiha 105,257, akasiNA 433 agaMtA 168 289, 672 akAmaNijjarA 373 agaMdhe 441 aggillA 95 akAlavAsI 346 agaDA 106 aggI 95,303,743 akAle 765 agaNikAteNa 479 aggeyA 551 akiMcaNa 693 agatisamAvannagA 63 aggeyI 720 akiMcaNatA agatthI 95 acakkhudaMsaNa 565 akiccaM 175 |agAmitaM 417 acakkhudasaNAvaraNa 668 akittI 176, 597 agAracarittadhamma 61 acakkhudaMsaNI akiri |agAradhamma 750 acarimasamayauvasaMtaakirite 585 agArayA 303 | kasAyavItarAgasaMjama akiriyA 193 agAravAsa 325 acarimasamayaniyaMThe akiriyAvAtI 607 agArasAmAie 78 acarimasamayabAdaraakiriyAvAdI 345 agijjhA 173 | saMparAyasarAgasaMjama akUaNatA 188 agilAte 397 acarimasamayasajogiakkijjA 673 aguttaduvArA 275 bhavatthakevalaNANe akkosati 409 aguttA 275 acarimasamayasayaMbuddhaakte 444 aguttiMditA 275 chaumatthakhINakasAyaakkhamamANa 325 aguttI 134 vIyarAgasaMjame akkhamAte agutte 275 acarimasamayasuhumaakkharasaMbaddhe 73 agurUlahu (pariNAma) saMparAyasarAgasaMjame akkhADagasamacauraMsa aggajibbhA 553 acarimA 69, 757 saMThANasaMThitA 624. aggabIyA 244,431,484 aciTThittA 168 akkhAtapavvajjA - 165, 355 aggamahisI 142,273,307, acittA 214, 444 365 195 713 | Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: aciyattovaghAta acela acelate accAsaNAte accAsAtite accharA acchavikare acchavI 693 ajIvakAta AraMbha 667 ajIvakAyaasaMjama 776 ajIvakAyasaMjama accAsAjjA 776 ajIvakAyA accimAlI 273, 307,625 ajIvakiriyA accI 625, 444 ajIvadiTTiyA accue (accute ) 105, 769 ajIvanissitA accuNha 460 ajIvapariNAma 105 ajIvapAosiyA accu acchattae 693 | ajIvapADucciyA acchA acchiMdata acchinne acchejja accheragA acchiMdittA ajaittA prathamaM pariziSTam / ajANU ajiNANaM ajitaseNa ajIva sUtrAGkA: viziSTazabdA: 738 | ajIva apaccakkhANakiriyA 50 ajjapanne 417, 455 ajIvaAraMbhiyA 307, 612 ajIvamIsae 585 ajIvarAsI 445 ajIvasaNNA 307 ajIvasAhatthiyA 409 ajIvA 146 ajIvAbhigama 173, 693 ajujjhittA 777 ajutta 168 | ajuttapariNata 168 ajuttarUva 43 ajogikevalikhINa ajahannukkasaguNakAlagANaM ajahannukkassaguNalukkhANaM 43 kasAyavItarAgasaMjame ajanukasyANaM 43 ajogibhavatthakevalaNANe ajahannukkassapatesiyANaM 43 ajogI ajahannukkasogAhaNagANaM 43 ajoNiya 218 | ajjaobhAsI 230, 381 ajjaghosa 767 ajjajAtI 441 ajjadiTTI sUtrAGkA: viziSTazabdAH 50 ajjaparakkama 571 ajjapariNate 571 ajjapariyAe 571 ajjapariyAle 252 ajjabhAve 50 ajjabhAsI 50 ajjamaNe 553 ajjamA 713 ajjarUve 50 ajjava 50 ajjavaTThANA 741 ajjavavahAra 106 ajjavittI 734 ajja kappe 50 ajjasIlAcAra 106, 665 ajjasevI 171, 499 ajjA 168 ajje 319 ajjhavasANa 319 | ajjhAvasittA 319 | ajjhoyara ajjhovajjaNA 62 ajjhovavajjaMti 60 ajjhovavanna 365 ahaMgA 49 aTTA 280 aTTe 618 aTTha 280 aTTakaNNi 280 aTTakara 3 sUtrAGkAH 280 280 280 280 280 280 280 280 95 280 247,372,396 400 280 280 280 280 280 435 280 561 470 693 218 390 183, 323 106 106 247 183, 323 633 319 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 viziSTazabdA: aTTagatitA aTThaguNalukkhA aTThacakkavAlapatiTThANa ajAya amiyA aTThANaNivvatti aTThapatesitA aTThapatesogADhA aTThaphAsA aTThamabhattiya aTThamI aTThasatasiddhA asamati asovaNNita aTThAgatitA aTThAdaMDe aTThArasavaMjaNAulaM aTThi abhi ahi-maMsa-soNitabaddhe aTThi maMsa-soNiya hArU- chirAbaddhe aTThamiMjA amiMjANusArI ahiseNA aTThI aDajjhA aDaviM aDDa aDDabharahappamANamettaM aDDejjaM sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: viziSTazabdAH 595 aNaMga DiseviNI 660 anaMta 602 anaMtaguNakAlagANaM 437 | anaMtaguNalukkhANaM 645 anaMtajiNa 660 anaMtate 660, 720 aNaMtamIsae 660 anaMtaraM 395, 441 aNaMtarapajjattA 188 aNaMtarasamudANakiriyA 609 aNaMtarasiddha kevalaNANe 777 aNaMtarAhAragA 652 aNaMtarogADhagA 633 anaMtarogADhA 595 aNaMtarovavannA 58, 418 aNaMtavattiyANuppehA 143 anaMtasaMsaritA 714 aNaMtasamayasiddha 293 anaMtaseNa 65 aAdha aNagAra 315, 317,424, aNAuya 65 209 aNagAracarittadhamme 53 aNagAradhammaM 551 aNagArasAmAie 209 aNaccAvitaM 173 | aNajjabhAve 417 aNajjhovavanna sUtrAGkA: viziSTazabdAH 416 aNattavao 411 aNattA 43 aNaddhA 43 | aNadhitAsemANa 411 aNadhiyAsemANa 463 aNapanniMdA 741 aNabhigahiyamicchAdaMsaNe 597 aNabhilasamANa 597 aNaTTAdaMDe 341 aNaNhate 737 | aNaNhavaka 757 | aNavakakhamANa 193 aNavakaMkhavattitA 60 aNavakaMkhavattiyA 757 aNavajjhANayA 63 aNavaTThappA 757 aNavaTThappAriha 757 aNavadaggaM 247 aNavayaggaM 69 aNasaNa 42 | aNAuttaAiyaNatA 767 aNAuttaM 249 aNAuttapamajjaNatA sUtrAGkAH 496 75 173 409 325 105 59 325 314 419 50 188 203 688, 733 144, 750 53 511 440,475,691 aNAjjavayaNapaccAyAte 61 aNAgaMtA 750 aNAgata 78 | aNAgataddhA 503 aNAgayavayaNa 280 aNAgAraM 748 323 agADhitA 82, 712, 764 58, 418 | aNAdIyaM 53 195 aNANugAmitattAte 390, 496 585 | aNANugAmiyattAe 188 50 585 50 49 597 168 197, 748 620 198 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 439 415 421 617 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH aNANugAmite 526 aNidANatAte 758 aNupavAittA 399 aNANubaMdhi 503 aNidANayAe 144 aNupavAdettA aNAtIte 750 aNiyaTThI 95, 247 aNupaviThThA 417 aNAdIyaM 144 | aNiyaNA 556 | aNupavisamANe aNApucchitacArI 399, 544 | aNiyAdhivatI 142 aNupavesejjA 416 aNAbAdha 737 aNisaTe aNupAlaNAsuddhe 466 aNAbhogaNivvattite 249 aNissitovassitaM aNupAlitA 645 aNAbhogavause 445 aNissesAte 188, 390 aNupuvvasujAyadIhaNaMgUlo 281 aNAbhogavattitA 50,419 aNukaMpa 208 aNuppagaMthe 693 aNAbhoge 732 aNukaMpA 745 aNuppannANaM 339 aNAyAra 198 aNugAha 194 aNuppavAtettA aNAyAvI 321 aNugghAtie 433 | aNuppehA 247,465 aNAraMbha 571 aNugghAtitA 414 aNubaddhaM aNArAdhate 321 aNugghAtimA 203 aNubhAvaappAbahue 296 aNAritehiM 412 aNujAte 240 aNubhAvaudIraNovakkama 296 aNAlAve 584 aNujogagate 742 aNubhAvauvasAmaNovakkama 296 aNAlotitapaDikkate 597 aNujogI 534 aNubhAvakamma 79,362 aNAhAragA 69 aNujoge 262 aNubhAvaNAmanihattAute 536 aNidittA 643 aNuNNavittate 196 aNubhAvaNigAtita 296 aNiMdiya 49, 112, aNuttarA 763,410,451 aNubhAvaNidhatta 296 483,69 aNuttare 411 aNubhAvabaMdha 296 aNikkaTTappA 352 aNuttarovavAtitasaMpatA 653 | aNubhAvabaMdhaNovakkama 296 aNikkaDe 352 aNuttarovavAtitANaM 653 aNubhAvavippariNAmaNoaNiccANuppehA 247 | aNuttarovavAtiyadasAo 755 | vakkama 296 aNiTTha 75, 597 aNuttarovavAtiyA 46 aNubhAvasaMkama 296 aNiTThasare 597 aNuttA 597 | aNubhAsaNAsuddhe 466 aNiDDImaMtA 491 aNadahamANa 776 | aNumANa aNitaNA 766 aNunAsaM 553 aNumANaittA 732 aNitA 404 aNunnavaNI 237 aNurAdhA aNitANatA 529 aNunnavemANA 477 aNurAdhanakkhatte 386, 780 aNitAdhivatI 404 aNunnA 180 | aNurAhA 589, 95 656 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 viziSTazabdA: aNulo alamattA aNullAve aNuvarayakAyakariyA aNuva aNuvAhaNa aNuvUttA aNuvvatA aNuTThI aNusamajugabAhuvataNA aNusiTThI aNusocA aNekkaparaMparasiddha vA akkasiddha aNegagaNaNAtagA aNegAvAtI aNesaNijjeNaM aNouyA aNNANiyavAdI aNhavakare aNhANate atadhaNANe atahaNANe atikAe (ya) atikkataM atikkaMtajovvaNA atikkama atijAgariteNaM atijA atijjAdi sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: viziSTazabdA: 534 atiNiddAe 512 atitANakahA 584 atitANagihA 50 atitikkhamANa 249 | atitthasiddhA 693 | atidukkara- dukkarakArage 550 atidukkara- dukkarakArate 389 atidhivaNImate 194 | atipaMDukaMbalasilA 673 | atibala 335 ati 453, 350 atiyaMciya atiyANiDDI 60 atirattakaMbalasilA 42 atisIto 553 atisA 607 133 (a) tIta 416 | (a) tItavaNa 345 attagavesaNatA 585 attaNA uvaNIte 693 atta 726 attadosa 534 attavato 105, 273 attA 748 attANaM 416 ak 198 atthakahA 667 atthajoNI 240 atthaNiurA 693 | atthaNikuraMgA sUtrAGkA: viziSTazabdA: 667 atthadhare 282 | atthapaDiNIte 106 atthamitodite 325, 409 | atthamiyatthami 42 atthaviNicchate 183 atthasuyadhamma 323 | atthi 454 | atthikAe 100 | atthikAyadhamma 617 | atthikAyA 755 atthiNatthippavAtapuvva 398 atthe 214 | atthegaiyA 100,299 | atthoggahe 460 adaMtavaNate 284,438, adaccA 570,597 adasi 197 aditI 198 | adinnAdANa 585 adinnA (dANaveramaNa) 744 adINa (parakkama) 762 adINapariNata sUtrAGkAH 177, 256 208 315 315 194 61 604, 732 | adINasattU 496 aTThe 168 572 95 266, 389 711 279 279 564 204 75 addA 527, 589, 781 750 addAgapasiNa 755 354 addAgasamANa 322 194 | addANakkhate 47 191 addhakAla 264 106 addhacaMdasaMThANasaMThittA 85,383 106 | addhacakkavAlA 581 737 333 194, 760 252, 441 731 191 417 60, 525 693 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 445 553 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH addhaNArAyasaMghayaNa 494 adhesattamA 535 apaDhamasamayauvasaMtaaddhaddhAmIsate 741 anissitovassita 649| kasAyavItarAgasaMjama 62,647 addhapaliovama 493 anIsesAe 496 apaDhamasamayaegeMditA 772 addhapalitaMkA 400 | anIhArime 113 apaDhasamayakhINaaddhapeDA 514 annailAyacarae 396 kasAyavItarAgasaMjama 647 addhakuMbhika 307 annautthitA 175 | apaDhamasamayaniyaMThe addhasama annadhammiyANaM 203 apaDhamasamayapaMceditA 771 addhAue 79, 116, 748 annapunna 676 apaDhamasamayapaMceMdiyaaddhANagamaNa 667 annamannaM 203 nivvattie 783 addhAmIsate 741 annayara 437 apaDhamasamayabAdaraaddhovamie(te) 110, 620 annANa 193,678 | saMparAgasarAgasaMjama 647 adhamma 649 annANakiriyA 193 apaDhamasamayabAdaraadhammatthikA 252,333, annANadose 247 __ saMparAyasarAyasaMjama 334, 441, 450, annANamaraNaM 410 apaDhamasamayabuddhabodhiya478,567 annANI 483 chaumatthakhINakasAyaadhammatthigAtamajjhapatesA 626 annAtacarate 396 vIyarAgasaMjama adhammajutte 335 apaesA 173 apaDhamasamayasaMjogIadhammasaNNA 734 apakkhaggAhI 649 bhavatthakevalaNANe adhammie 191, 216 apaccakkhANakiriyA 369,419 apaDhamasamayasayaMbuddhaadhammita 194 apaccakkhANakodha 249 chaumatthakhINakasAyaadhA 499 apacchANutAvI 732 vIyarAgasaMjama adhAuNivvattikAla 264 apacchimamAraNaMtita- | apaDhamasamayasuhumaadhArAyaNiyAte 439 saMlehaNAjhUsaNAjhUsitaM saMparAgasarAgasaMjama 647 adhAsaMthaDaM 196 210,314 apaDhamasamayasuhumaadhikaraNitA 419 apajjattagA 63,69,170 saMparAyasarAyasaMjama 62 adhikaraNisaMThita 633 apaDikamma 113 apatiTTie 249 adhiTTijA apaDibaddhA 355, 693 | apattitamANa adhiyAsejjA 409 apaDilomatA 585 aparAjita 95, 100, 273, adhiyAsemANaM 325, 409 apaDivAti 300, 304, 307, adhegAravapariNAma 686 apaDivAtI 526 451, 643, 651, adheloga 70,451,546 apaDisalINA 278 342 325 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdAH 376 585 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH 63 | appatiTThANe 123,156,158, abbhaNunnAtAI 396 390 330, 451 abbhavaddalagaM 182 528 appatumutumA 649 abbhasaMthaDA 597 | appattiyaM 312 abbhAsavattitaM 370,585 54 appabhUtaM 394 abhiMtaraparisAte 575 128 appamAda 174 | abbhuTThAveti 256 542 appamAyapaDilehA 503 abbhuDhei 256 360 appavuTThigAte 182 abbhuTejjA 142,176 604 appavuTThIkAe 182 | abbhuDhettA 398,399 445 appasatthAo 221 abbhovagamitA 107 | appasaddA 649 | abbhovagamiovakkamiyaM 325 585 | appA 455 abhavasiddhiya 41, 65 585 appAuyA 183, 323 abhabviyA 777 531 appAuyattAe | abhAsagA 188 appAdhikaraNa 475, 594 abhiI 360 | appAbahue 296 | abhiogaseDhI 774 585 appie abhikkhaNaM 284,398 758 appitANappite abhigacchati 410 597 aphAsueNaM 133 | abhigama aphAse 441 abhigamasammaiMsaNe 528 aphusaM 175 | abhigahiyamicchAdasaNe 49 abaddhapAsapuTThA 704 abhigijjha 66 235 abaddhitA 587 abhicaMda 518, 556 321 abIe 154 abhimuMjiya 130, 223 321 abutittA 168 664, 729 649 abuhe 352 abhiNaMdijjamANe 693 113 abbhaMgettA 143 abhiNate 374 abbhaMtarage 65 abhitI 589,669,694 427 abbhaMtarate 522 abhitINakkhate 227 289 abbhaMtaraparisAte 202, 405 abhitIyAditA 589 416 | abbhaMtarapukkharaddha 632 abhitthuvamANe 693 apariNatA apariNNAtA aparipUramANe aparibhUta apariyANittA apariyAdittA apariyAdititA aparissAI aparissAtI aparissAvI apasatthakAtaviNate apasatthamaNaviNae apasatthavaiviNate apANaeNaM apANageNaM apAva apAvate apAsatthayAe apiyassare apItikArateNaM apurisavAyaM apoggalA appakammapaccAyAte appakamme appakirite appajhaMjhA appaDikuTThAI appaDivAtI appaDisalINA appaNo appattajovvaNA 95 597 726 751 59 247 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH abhinnA 75 amAillatAte 758 arahao 520 abhibhavai 223 | amAtI 326, 732 arahaMta 324,354,501, abhibhavaMti 223 amitagatI 257 426, 638 abhibhAvapurise 137 amitavAhaNa 105, 257 arahaMtapannatta 142,324,354, abhibhUtaM 143 amitte 366 426, 501 abhirU | amiyagatI 105 arahaMtavaMsA 93, 152 abhilasati 325 amucchita 323 arahaMtA 93, 137, 142, abhilasamANa 325 amUDha 204 148, 152, 266, abhivaDhite 460 amutta 366 299, 317, 440, abhisaMkijjAmi 597 amuttasaNNA 734 491 abhisamannAgatA 183, 323 amudagge 542 arahato 621, 651 abhisamAgama 213 amosali 503 arahA 220, 228, 411, abhisamecca 55 amoha 307,643,685 435, 445, 450, abhisegasilAo 299 ammApiuNo 143 478, 564, 664, abhiseyasamA 471 ammApitaro 143, 346 690, 693, 729 abhihaDe 693 ammApitisamANa 322 arasajIvI 396 abhIti 669 ammApitIhiM 693 arasAhAra abhuMjittA 168 ayakaragA 95 arase 441 abhUtAbhisaMkaNe 585 ayagolasamANe 350 arahassabhAgI 693 abhejjA 173 ayagole 350 ariThThanemi 119,381,470, amaccharitatA 373 ayaNA 106 621,628,651 amajjhA 173 ayavIhI 699 arihati amaNAmassare 597 ayA 95 aruNappabha 302 amaNAme 597 ayAgare 597 aruNA 95,100,299 amaNuNNa 133,221,247, ayomuhadIva 301 aruNAbha 322 597, 623 ara 411, 718 aruNovavAte 755 amaNuNNasare 597 araI 700 arUvi 49 amaNunnasaMpaogasaMpautte 247 araMjarodagasamANA 364 arUvI 441 amaNe 181, 609 aratiratI __39 aro 231 amama 693 | arate 516 aroemANa amalA 307, 612 arayA 95,100 arogA 396 475 325 325 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 471 5 254 553 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH alaMkAra 374, 553 | avaravideha 94,100,299, avitatha 381 alaMkAritasabhA 689, 724 avitaha 230 alaMkiyaM 553 avarAjitA 100 avitIpaDibaddha 326 alaMbusA 643 avarilla 670 avippaogasatisamaNNAgate 247 alabhittA 168 avalaMbamANa 437 avippatogeNaM 339 alamaMthU avaliMbA 106 avibhAtimA 173 alA avalitaM 503 avimuttayAe 356 alAte avalehaNitAketaNate 293 aviyArI 247 aliyavayaNa avalehaNitAsamANA 293 avirativAyaM 528 alesA avavaMgA 106 aviratI 743 aloa avavA 106 avisaMvAyaNAjoge avakaMtamahAniratA avasANe avisuddhA 221 avagAhaNAguNe avaharati 409 avuggahaTThANA 399 avaccaleNasArakkhaNayA avahariMsu 708 avuggAhite 204 avajAte avahasati 409 avedagA 365 avAuDate avajjhAo 396 aveyagA avAtadaMsI 604, 732 avvatta avajjhANatA 732 avAtaNijjA avaTThitA 326 avvattitA 186 587 avAtANa 609 avvavasitassa avaDDakhettA 223 avAte 335 avvahe avaNaye avAyaNijjA 204 avvAbAdhA 684 avaNNa avAyamatI 364, 510 avvAbAhA 625 avataNAI avAyavijate 247 avvocchittiNayaTThayAte avattavvagasaMcitA 129 avAyANuppehA 247 asaMkiliTThA 140, 221 avadale 360 aviuviteNaM 70 | asaMkilesa 198, 739 avaddhaMse 354 aviosavitapAhuDe 204,326 asaMkhejaguNakAlagANaM 43 avanaM 354,426,441 avighuTuM 553 asaMkhejapadesogADhANaM 43 avamANittA avijamANa 417 asaMkhejavAsAuyasanniavayaNe 181 aviNae 176, 193 | paMcediyatirikkhajoNiyA 536 avarakaMkA 777 aviNate 597 asaMkhejasamayaTThitiyANaM 43 avaradAritA 589 aviNIte 204, 326 asaMgahaTThANA 544 49 247 176, 597 527 m Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 571 assa 95 553 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH asaMgihItaparitaNa asAte 488 asoga 654 asaMjatA 365 asAdhusaNNA 734 asogavaNa 307 asaMjama 571, 709 asAdhU 765 asogA 95, 100, 273 asaMjayamaNussa 422 asAraMbha asaMvare 427, 487, 709 | asAvaje assiNi asaMvasamANI 416 asAsayA 49 assaMjata ooo asaMvuDabause 445 asiddhA assattha 736 asasArasamAvannagA 49 asipatta 350 assalesA asaccamosaM 238 asipattasamANe assiNi asacce 241 asirataNa assiNI 227, 589 asajjhAie 714 asilesA assiNitAditA 589 asajjhAtite 714 asilesANakkhatte assesA 517, 781 asaNI 273 asilogabhate assokaMtA asaNe 340 asuI assoti 694 asanni 69 asutanissite ahaMtA 168 asabale ahakkhAyasaMjama 428 445 asutittA 168 ahatthe asamasavAha 467 394 asutisAmaMte 714 ahamaMtI 710 asamAdhiTThANA 755 asuddhe 239 ahamma 745 asamAdhI 711 asubha 362 ahammapaDimA asamAraMbha 571 asubhaNAme 116 ahA asamArabhamANa 368, 429, asubhavivAga ahAbhUte 430, 521 asubhadIhAuyattAe ahArihaM asamite 321 asubhANuppehA ahAsuttaM 545 asamohateNaM 70 asubhAte 188, 390, 496 ahAsuttA 645 asammohe 247 asura 307 ahAsuhumakusIla 445 asaraNANuppehA 247 asurakumAra 316, 319 ahAsuhumaniyaMThe 445 asarIrapaDibaddhaM 450, asurakumAraranno | 273, 403 ahAsuhumabause 445 478, 567 asurakumAriMda ahitAte 390, 496 asarIrI 112, 483 asuradAra 307 ahitAsaNAte 667 asahamANa 325, 409 asuriMda 127, 273 ahiyAte 188 asAtAveyaNije 116 asurI 353 ahiyAsissai 29 171 27 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 188, 196 247 342 249 142 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH ahiyAsemANa 409 AgatI 17, 171, 499 ANAvijate 247 ahiyAsemi 325 Agama 336, 421 ANugAmitattAe ahINapaDipunnapaMceMdiyasarIraM 693 | AgamaNagirhasi 390, 496 ahINassare 597 AgamabaliyA 421 ANugAmite 191, ahuNovavanna 183,245,323 Agamesibhadda 653 AtaMka 500 aheloga 331,338,444 AgamesibhaddagattAe 758 AtaMkasaMpaogasaMpautte ahelogavatthavvA 643 Agara 106, 394 | | AtaMtama 287 ahevAte 547 AgAmipahaM 116 | Atabhara 327 ahesattamA 648 AgAsapatiTTite 171,192, | Atatigicchate ahodhite 710 286,498,600 | Atapatihite ahoratta 106, 197 AgAsatthikAya 252,441, AtarakkhA ahologa 161,273 450,567 AtavA 106 AiccA 625 | AgAsatthigAtamajjhapatesA 626 AtavetAvaccakara 319 Ainna 328 AgAse 49 AtasaMceyaNijjA 361 Aimiu | AghavaittA 143 AyasarIrasaMvegaNI Au (kAiya) 316,319, Aghaveti 750 AtANa(bhaMDamatta331 AcArasaMpatA 601 NikkhevaNAsamitI) AukkhaeNaM 597 AjAiTThANaM 755 AtANukaMpate 352 Aujjasadde 73 AjAtI 597 AtAte 180 Aute 407 AtAvaNatAte AuttaM 585 ADaMbara 553 AtAvate 396 AupariNAma 686 ADhAti 183, 323 AtAvI 321 AuyaM 268, 566, 596 ANaMtarite 462 AtAhiNapayAhiNaM 776 AuyabaMdha 536 ANaMda 404, 582, 755 AtikkhaMti 175 Aure 342, 732 ANaMdaNe 590 Atikkhite 678 Auvveda ANaMdA 307, 643 AtinnattAte 328 AusaM ANaya 159 AtI 717 Ausote ANavaNitA 50, 419 Atovakkama 194 AU ANA 399, 421, 439 AdANabhate AkaMpaittA 732 ANApANU 106, 197, 561 Adicca / 460, 684 AgaMtA 168 | ANArUI 247, 751 Adiccajasa 617 282 334. 331 711 294 AjIve 188 590 549 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 188 319 693 AmAsana 301 515 180 95 54 132 282 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH |viziSTazabdAH sUtrAGkAH AdiccateyatavitA 460 AmaraNaMtadosa 247 | | AyAmate AdiyaMti 423 Amalagamahura 319 AyAma-vikkhaMbhaAdI 469 AmalagamahuraphalasamANa saMThANa-pariNAha 80 AdejavataNapaccAyAte 597 Amalata 755 | | AyAra 432, 750 Adesasavvate 297 AmisAvatta 385 AyArakappa 433 AghavatittA 344 AsAmivattasamANa 385 AyArakkhevaNI 282 AdhAkammie AyAragoyaraM 649 AdhArakAlabhAve 609 AyaMtakara 287 | AyAradasA 755 AdhArAtiNiyAte 399 | AyaMdama 287 AyAravaM 604, 732 AdhikaraNiyA 50 AyaMbilite 396 AyAsa 478 ApucchaNA 749 AyaMsamuhadIva Ara ApucchiyacArI 399, 544 AyarakkhA AraMbha AbhaMkarA AyapatiTTita 111, 192 | AraMbhakaraNa AbharaNa 338 | AyabhAvavaMkaNatA AraMbhakahA AbharaNavihI 673 | AyamamANI 416 | AraMbhaTThANa 693 AbharaNAlaMkAra 374 Ayarie 183, 320, 323 AraMbhatA 553 AbhAsitadIva 301 AyariyauvajjhAya 354,399, | AraMbhitA 50,369,419 AbhAsitA 301 426,438,439, AraNa Abhioga 354 501,544,597 | ArabhaDA 374, 503 AbhioggattAte 354 AyariyattAte 180 ArAma 106 AbhiNibodhiyaNANa 54, AyariyapaDiNIte 208 ArAmagata 415 464, 525 AyariyapaDiNIya 661 ArAhaNA 118, 597 AbhiNibodhiyaNANI 483,646 | AyariyabhAsita ArAhate 321 AbhiNibohiyaAyariyavippaDivattI 755 ArAhiyA 545 NANAvaraNijja 464 | AyariyaveyAvacca 397, 712 | Arie 184, 485 AbhogaNivvattite 249 AyasarIraaNava AriTThA 551 Abhogabause 445 | | kaMkhavattiyA 50 Ariya 143 Ama 253 AyA 2, 176 | AruhamANa 437 AmaMtaNI 609 AyANabhaMDa(matta Arogga 737 Amamahura 253 | nikkhevaNAsamitI) 603 ArovaNA 433 AmamahuraphalasamANa 253 AyAtI 79, 169 | ArovaNApAyacchitta 263 159 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH AlaMbaNA 247 AsakkhaMdhagasarisa 85 | AhAra 79, 171, 185, AlavamANa 290 | AsagaMsi 188 295, 340, 499, AlAva 584 AsapurA 100, 637 561, 623 AlisaMdagasatINa 459 Asama AhArae 332 Aloittae Asamitta AhAraga 69 AloejA 176,597 AsamuhadIva 301 AhAragasamugghAta 586 AlocitapaDikkate 597 AsarataNa 558 AhAragasarIrI 483 Aloteti 398 AsarAtA 404 AhAravaM 604, 732 AlotettA 398 AsarAyA 404 | AhArasaNNA 356, 752 AloyaNAdosA 732 Asava 9, 49, 665 AhAraheuM 361 AloyaNAriha 198, 688, AsavadAra 418 | AhArejamANa 707 489,605,733 AsavadArapaDikkamaNa 466 AhAreti 71 AvakadhAte 314 Asasappaoga 759 AhAreyavva Avakahite 538 AsA 643 Ahivacca 673 Avajati 390 | AsAemANa 325 | AhuNiyA AvatI 732 AsAeti 325 iMgAla 444 Avatta 100, 257, AsADha 587 | iMgAlaga 95, 273 AsADhapADivata | iMgAlasahassa 597 AvaraNa AsADhA 95,386,411 iMgAlovama 340 AvarittA AsAtaNA 693,755 iMda 95, 393, 720 AvaliyA 550 | iMdaggI 95 Avassaa AsAsaNA | iMdaTThANa 471, 535 Avassayavatiritte AsAsA 314 iMdamahapADivata 285 AvassitA 749 AsiNi 411 iMdaseNA 469 AvAtabhaddate 256 AsIvisa 100,299,341, iMdA 95, 469, 507, AvAvakahA 434, 637 508, 717 AvAsapavvatA 302 Asura 353, 354 iMdiyaapaDisalINa 278 AvIkamma 693 AsurattAte 354 | iMdiyattha 334, 443, AveDhiyapariveDhiyaM 750 AharaNa 335 486, 706 Asa 673 AharaNataddese 335 iMdiyatthavikovaNatA 667 AsakannadIva 301 AharaNataddosa 335 | iMdiyaniggaha 455 95 285 197 AsAdettA 95 282 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / sUtrAGkA: 720 648 330, 648 364, 520 284 344 uMcha 551 Mur 437 43 43 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkA: viziSTazabdAH iMdiyapaDisaMlINa 278 iyaNhiM 183, 323 IsANItA iMdiyapariNAma 713 | iriyaTThAe 500 | Isi ikkhAga 497 | iriyAvahiyA IsipabbhArA ikkhAgarAyA 564 iriyAsamie | IhAmatI icchA 438, 749 iriyAsamitI 457, 603 icchAparimANa 389 ilAdevI uMchajIvisaMpanna icchAlobhita 529 isi | ujAyaNA iTTAvAte 597 isidAse 755 uMbara 75, 597 | isibhAsitA 553 ukkalite iDDi 141 isibhAsiyAI 755 ukkassaguNakAlaga iDDi-rasa-sAyagarueNaM 184 | isipabbhArA 156 ukkasamANiM 214, 479 isivAiMdA 105 | ukkassaTThitiyANaM iDDhIgArava 215 isivAlae 105 | ukkasapatesiyANaM iDDhImaMtA 440, 491 issaritamata 606, 710 ukkassogAhaNagANaM ittirite 538 issare 105 | ukkAmuha itthi 553 ihattha 327 | ukkAmuhadIva itthikahA 282, 284, 569 ihaloie 191 ukkAvAta itthiga(ThA)NAI 663 ihaloga 282 | ukkAsahassa itthiNivvattite 233 ihalogapaDiNIe 208 ukkhittae itthittAte 377 ihalogapaDibaddhA 165, ukkhittacarate itthirataNa 558 184, 355 ukkuDuAsaNite itthivayaNa 198 ihalogabhate 549 / ukkuDutI itthiveda 700 ihalogasaMvegaNI 282 ukkosA itthiveyaga 365 ihalogAsaMsappaoge 759 ukkosiyA itthisaMsatta ihalogita-paralogite | uggatava itthI 139, 170, 289 IriyAvahiyA 419 uggamavisodhI itthIoyasamAoga Isare 302 | uggamovaghAta itthItitthaM IsA 162 itthIrayaNa IsANa 105, 257, 260, uggahapaDimA ibbha 273, 291, 307, uggahamatI ibbhajAtio 497 | 405, 404, 682, 769 uggahite 631 301 714 597 374 396 396, 554 400 180 230 309 425, 738 198, 425, 738 545 364, 520 188, 693 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca 157 311 16 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH uggA 137, 497 uDDaloga 70, 161, uttANodae 358 ugghAtite 433, 750 331,338,444 uttANodahI 358 318 uDDalogavatthavvAo 643 uttANobhAsI 358 uccachaMda 318 uDDhA 171, 499 uttAlaM uccattabhayate 271 uDDevAte 547 udakagabbhA 376 ucchannagottAgAra 394 uDDovavannagA | udagaMsi 437 ucchannasAmiyAI 394 | uNNie 446 udagajoNiyA 182 ucchannaseuyAI 394 uttamapurisA | udagapoggalaM 182 uccAgota 116, | uttamA udagamAle 721 uccAra 314 | uttarakura 689 udagarasa uccAranirodha 667 uttarakuramahaddumavAsI 100 udagarAtisamANa uccArapaDikkamaNa 538 uttarakuramahaddumA 100 udagarAtI uccArapAsavaNa 438 uttarakurA 94, 103, 199, udagA 311, 358 uccArapAsavaNakhela299, 307, 522, udaggadhIro 281 siMghANagapariTThAvaNiyA 724, 764 udataNasatte (tA)samitI 603,711 uttarakuru 299, 590 udattAbhA 551 uccAvataM 325 | uttarakurudaha 434 udadhipatiTThitA 171,286,498 ujjalaM 693 uttaradAritA 589 udadhI 286 ujjANagata uttarabalitassatagaNa 680 | udaye 692 ujANagihA 106 uttaramaMdA 553 udahikumAriMdA 105 ujjANA 106 uttarA 386, 553 udahI 106 ujjuAyatA 581 uttarA AsADhA 517, 589 udAtiNA 691 ujjumati 60 uttarA phagguNI 121,517,589 uditatthamite 315 ujjusutta(ta) | uttarA bhaddavatA 121,517,589 uditodite 315 ujjU 289 | uttarAyatA 553 udinna 409 ujjovemANa 597 uttarAsasA 553 udinnakamme 409 446 uttarite 710 | udINavAte 444, 547 udvettA 180 uttarittae 412 | udINA uDuvimANa 330 uttarilla 307, 404 udIra 233, 387, uDU 523 uttANahidae 358 473, 540, uDDhagAravapariNAma 686 uttANe 358 596, 783 452 uTTite 499 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 17 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH udIraNovakkama 296 uppannamIsate 741 uragajAtiAsIvisa 341 udIriMsu 250 uppannavigatamIsate 741 uraparisappathalacarapaMceMdita(ya)udIrittate 527 uppala 106, 273 | tirikkhajoNitA 728, 782 udIreMtaM 542 uppalaMgA 106 uraparisappA 138 udIreti 256 | uppA 14 urAla 200, 325, uduMbare 755 | uppAchedaNe 462 331, 750 udU 106 uppAta 608, 678 urUhiM 461 uddaDDe 525 uppAtapavvate 727 ullaMghaNa 585 uddavAtitagaNa 680 uppAyaNaMtarite ullAve 584 uddavei 409 uppAyaNavisodhI 425, 738 | ullugAtIra 587 uddAittA 704 | uppAyaNovaghAta 198, uvaogA pariNAma] 713 uddAyaNa 622 425, 738 | uvaogaguNa 441 uddiTThAo 412 uppAyapuvva 378, 731 uvakaraNa 544 uddesaNaMtevAsI 320 upphesiM 408 uvakaraNaakiMcaNatA 310 uddesaNAyarie 320 ubbhigA 543, 595 uvakaraNaciyAta 310 uddesite 693 ubhayaMbhAgA | uvakaraNaduppaNihANa uddehagaNa 680 ummaggadesaNAe | uvakaraNapaNidhANa unnatapariNate ummaggasaNNA | uvakaraNasaMjama 310 unnatamaNe 236 ummajjaNimajjiyaM 200 | uvakaraNasaMvara 709 unnatarUve 236 ummattagabhUte | uvakaraNAtisese 570 unnatAvatte 385 | ummattajalA 100, 199 uvakaraNAmoyariyA 188 ummattayalA | uvakkama 194, 296 unnatAvattasamANe 385 ummAe | uvakkamitA 107 uppatati 776 | ummANA | uvakkhaDasaMpanna 295 uppattitA 364 ummAtapatta 476 | uvakkharasaMpanna 295 uppattinagarA 587 / ummAya 188, 501 | uvagaraNasuppaNihANa 255 uppattI 673 ummAyapatta 417, 437 uvaggahaThThatAte 467 uppadhajAtI 319 ummimAliNI 100,199,522 | uvaghAta 425, 738, 741 uppannanANadasaNadhara 212, ummIvIcIsahassakalita 750 | uvaciNa 233, 387, 473, 268, 450, ura 461, 553 540, 596, 702,783 478,610,754 urakaMThasirapasattha 553 | uvaciNaMti 250, 387 527 354 255 255 236 unnate 106 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 185 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH uvaciNiMsu 250,387, uvavAta 176, 597, 755 uvAte 335 596 uvavAtasabhA 471 | uvAlaMbha 194, 335 uvaciNissaMti 250, 387 uvavAtitA 595 uvAsaMtarA 106, 546 uvajjhAe 183, 323 uvasaMkamaMti 174 | uvAsagadasAo 755 uvajjhAtavippaDivattI 755 uvasaMkamittA 174 uvAsagapaDimA 755 uvajjhAyattAte 180 uvasaMtakasAyavIyarAgasaMjame 62 uvAsamANA 477 uvajjhAyapaDiNIta 208, 661 | uvasaMte 249 uvujjhamANiM uvajjhAyaveyAvacca 397, 712 uvasaMpajjAmitegA 288 uvehamANA 477 uvaTThAvaNaMtevAsI 320 | uvasaMpatA 749 uvvaTTaNA 79 uvaTThAvaNAyarita 320 uvasaMpadA 180 uvvega uvaTThAvittae 66, 204 uvasagga 361, 500, 777 uvveyaNitAte 185 uvaNItaM 553 | uvasaggapatta usabha 435, 697 uvatesaNa 609 uvasamite 537 usabhakaDa 639 uvadaMsaNakUDa 87,100,522 uvasameNa 109 | usabhaNArAyasaMghayaNa 494 uvadaMsaNe 689 | uvasAmaNatAte 649 usabhapura 587 uvadaMseti 750 | uvasAmaNovakkama 296 usabhA uvadhAraNayAte 649 uvasAmeti 256 usabhANie uvadhI uvassaga 438 usabhANitAdhipatI 404 uvanimaMte 597 uvassaya 196, 417 usappiNI 492 uvanihite 396 | uvassayaparinnA 420 599, 753 uvannAsovaNate uvassayasaMkilesa 739 usiNA 148, 376 uvamA | uvahaDe 155 uvariM 729 uvahariMsu 708 | usugArapavvatA 100 uvarimagevejjavimANapatthaDe 232 uvahANapaDimA 77, 434 uvarimamajjhimageveja- . uvahANavaM 235 ussakkaittA 512 vimANapatthaDe uvahANasuyaM 662 | ussappiNI 40,106,145, urimaheTThimageveja | uvahi 249 493, 620 vimANapatthaDe 232 | uvahiasaMkilesa 739 ussasijjamANa uvarillA 383 uvahiparinnA 420 ussA 376 uvavajjati 148, 182 | uvahisaMkilesa 739 ussAsagA uvavAta 18,79,169. uvatiNittate 196 ussAsA 281 404 146 usiNa 335 755 188 | usiNavayaNA 28 usuyArA 707 69 553 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / / | egarAyaM 438 198 evaMbhUta 43, viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH ussetima 188 egadisiM UU 460 egadukkhe UNAirittamicchA egaduvArA dasaNavattiyA eganAsA usAsanIsAse 755 egapadesogADhA eie 200 egarAtiyaM ekallavihArapaDima 210 ekkatIsa 307 egallavihArapaDimaM ekkaparaMparasiddhakevalaNANa egavatI ekkasiddha egavayaNa ekkA egasamaeNaM ekkANaMtarasiddhakevalaNANa egasamaya ekkArasame egasamayaTThitiyA egajIva egasela egaMtaso egANuppehA egakhurA egAvAtI egaguNakAlagA egAhiyapparUDhA egaguNalukkhA egiditanivvattite egacakkhU egidiyarataNA egajaDI egidiyA egajuge | egUrutA egaTTite 744 | egUruyadIva egaTThiyANuoga 726 egeMditaasaMjama egatao 417 egeMditasaMjama egatAre 47 ejamANaMsi egato khahA eNijjate egatoNaMta 730 egatoNaMtate 463 eraMDapariyAe egatovaMkA 581 eraMDapariyAla egattavitakke 247 eraMDamajjhayAra 744 eraMDe 325, 409 sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH 542 eraNNavae 199 28 | eravata 99, 100, 189, 199, 434, 522, 643 555, 689, 724 43, 48 eravaya 306 188 erAvaNa 404 erAvaNadaha 434 542, 594 erAvatI 412, 469 717 elAvaccA 551 552 479 | esajjaM 553 | esaNAvisodhI 425 | esaNAsamitI 603, 711 100, 299, | esaNijja 284 434, 637 esaNovaghAta 198, 425 ogADhaM 559, 765 ogADharuI ogAhaNA 276 ogAhaNANAmanidhattAute 536 ogiNhaNatAte 649 ogiNhati otaraNaM 777 odatite 537 obhAsai obhAsA omakoTThatAte 356 omarattA 524 omarAtiNite 321 omANA 106 omodaritA 511 349 omoyariyA 188 247 188 95 581 etaMtaM egatte Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH oya 637, 689 467 kaMta 270 243 sUtrAGkAH viziSTazabdAH 377 ohinANaarahA orase 762 ohinANakevalI orAla 444 kakovama orAlie 207, 33 kaMkhita orAlige 65 kaMgu orAlite 714 kaMcaNa orAliyasarIrI 483 kaMThuggata orohamANe 437 kaMDao olittANaM 154 kaMDillA ovamma 336 kaMDu ovammasacca kaDa ovavAtite 762 ovAtapavvajjA 165, 355 katAra ovAsaMtara 625 katArabhatta ovAsaMtarapaiTThitA 186 kaMthagA ovIlae 604 kaMda osakkatittA kadaNatA osaNNadosa 247 | kaMdabhoyaNa osadhAI 342 kaMdiMdA osadhIo kaMbalaM osappiNI 40, 106, 145, | kaMbalakaDasamANa 197, 492 kaMbalakaDa 493, 620 kaMpillaM ohasaNNA 752 kaMsa ohAtejA 437 kaMsapAtI ohiNANa 188, 464, | kaMsavannA ohiNANajiNa kaMsavannAbhA ohidasaNa kakkaMdhA ohidasaNAvaraNa 668 kakkaraNatA ohidasaNI 365 kakkaseNa ohinANaM 54 kakkoDae sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 220 kakkhaDa 38, 599 220 kaccAtaNA 551 340 | kaccha 100, 583, 325 572 kacchagAvatI 637 590, 643 kacchAvatI kajjati 175 654 | kajjamANakaDa 175 551 kajjaherDa 370, 585 753 kajovagA 95 778 kaTTa 75, 597 | kaTuMtara 143 kaTThetarasamANa 270 693 kaTThakkhAta 328 | kaTThakkhAyasamANa 243 614, 773 kaTThasilA kaTThasejjA - 693 693 105 kaDakatuDitathaMbhitabhute 597 409 kaDajumma 316 350 kaDA 175, 350 350 kaDue 38 | kaDuto 693 kaDuyabhAsiNI 360 | kaNakaNagA kaNaga 95, 273, 689, 693 95 | kaNagamayA 188 kaNagarahaM 767 kaNagalatA 302 kaNagavitANagA 196 | kaDaM 460 673 627 273 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: saMtANagA kaNate kaNA kaNitArarukkha kaNha kahaggamahi 736 kapparukkhA 628 | kattiyANakkhatte 628 kattha 41, 69 kappavimANAvAsA 307, 612, 624 kappavimANovavattiyA kalesA 41, 140, 319, kappA kahatI pakkhiyA kaNhA kataM tapaDika tatA katamAlagA katAtI katiNo katiyapADivata katisaMcitA katisamatA kaddamarAgarattavatthasamANa kamoda moda prathamaM pariziSTam / kaMdara sUtrAGkA: viziSTazabdA: 95 kannapAuraNadIva 643 kappaTThitI 95 kapparukkhagaM katI 297 kammae kattavIra 617 kattitA kattitANakhat kattite 517, 656 kammakkhayakaraNa 539 kammagasarIra 755 kammapagaDI kattiya 95, 303, 411 kammapatiTThitA kaddamarAgaratta 293 kammapariggahe... 293 kammapurisA.. 311 kammabhUmagA... 311 kammabhUmayA... 394 | kammabhUmiyAo... 504, 562 307, 612, kappitthiyAo 692, 735 kappovavannagA 745 kabbaDa 370, 585 kabbaDagA 639 | kabbAlabhayate 693 kati 553 kamalappabhA 285 kamalA 129 kamma 553 kammaMsA sUtrAGkA: viziSTazabdA: 301 kammabhUmI 206, 530 kammayA 185 kammavivAga 556 | kammavivAgadasAo 780 kammasaMgahitA 379, 693 kammA 106 kammAjIve 118 | kammummIsagA 106, 383, kamme 747 kammohI 124 kayamAlae 67 kayAti 106, 394 karaMDagA 95 karakaragA 271 karaNa 776 |karaNatAte 273 |karaNANuoga 273 karaNe 362 karapatta 226, 268 kariMsu 65, 207, karissAmi 332 karemi 325 | kala 395, 483 | kalaMdA 250,596 kalaMba 498, 600 kalaMbacIritApattasamANa 146 kalamalajaMbAlA 137 | kalahappiyA 490 kalA 139 kalAsavanna 139 kalAhiyA 21 sUtrAGkAH 189 364 755 755 600 282 407 332 755 146 86 441 348 95 609 479 726 132, 216 350 597 176, 597 176, 597 459 497 654 350 185 553 678 747 553 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 402 viziSTazabdAH sUtrAGkA: | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH kalioe 316 kAkaNirataNa 558, 633 | kAyapaoga kaluNA 357 kAkaNI 705 | kAyapaogakiriyA kalusamaya 360 kAkassaraM 553 kAyapaDisalINa 278 kalusasamAvanna 325 kANa 553 kAyapaNidhANa 147, 255 kalevarA 395 kAtita 419, 679 kAyaparitAraNA kallasarIra 184, 325 kAma 737 | kAyapariyAragA 124 kallANa 133, 183, 325 kAmakame 644 kAyapuNNa 676 kallANagapavaragaMdhakAmakahA kAyavAyAme mallANulevaNadhare 597 | kAmaguNA 693 | kAyaviNae 585 kallANagapavaravatthaparihite 597 | kAmadeva | kAyasa 210 kavADaM 652 kAmabhoga 183, 323 kAyasaMkilesa 739 kavelutAvAte 597 | kAmaviNicchate 194 kAyasaMjama 310 kavva 379, 673 kAmA 357 kAyasaMvara 598 kasAe 38 kAmAsaMsappaoge 354, 759 | kAyasamitI 603 kasAya 112 kAmiDDitagaNa 680 kAyasuppaNihANa 147 kasAyakusIle 166 | kAme 191 kAraNa 744 kasAyapaDikkamaNa 466 kAya 743 | kAla 105, 197, 257, kasAyapamAta 502 kAyaakiMcaNatA 310 264, 273, 302, kasAyapariNAma 713 kAyaaguttI 134 315,451,673,693 kasAyaparinnA 420 kAyaaNujjuyatA 254 kAlao 441 kasAyasaMkilesa 739 kAyaasaMvara 598 | kAlagata 477 kasAyasamugghAta 380, 586 kAyakaraNe 132 kAlaNNANa kasAyA 249, 693 kAyakilesa __511, 554 | kAladhammuNA 183, 323 kasiNA 433 kAyaguttI 134 kAlapAla kasiNe 411, 755 kAyacigicchA 611 kAla(vAla ?)ppabhe 727 194, 282 kAyaciyAta 310 kAlappamANa 258 kAiyA kAyajogI 365 kAlamAse 143, 158, kAujjuyayA 254 kAyajoge 132 597, 693 kAulesA 41, 140, 319 kAyaTTitI 79 kAlavAla 273 112 kAyadaMDa 134 kAlavAsI kAka 95 kAyaduppaNihANa 147 | kAlasaMjoga 79,171,499 673 257 kahA kAe 346 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 564 632 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH kAlasasAra 261 kittIpurisa 672 kuDDA 721 kAlA 95 | kinnara 72, 105, 273, kuNAlAdhipatI kAlite 404, 582, 654 kuNimAhAra 373 kAlI 403, 553 kimirAgaratta 293 kubhaMDiMdA 105 kAluNite 745 kimirAgarattavatthasamANa 293 kumArabhicca 611 kAlogAhaNA 276 | kiritAvaraNa 542 kumAravAsaM 470 kAlota | kiriyA ___4, 175, kumuda 100, 307, 641 kAloda 157, 580 369, 751 kumma 693 kAlobhAse 693 kiriyAvaraNa 542 kummunnatA 148 kAsavA 551 kiriyAvAdI 345 kurAto 764 kAsA kivaNakula 597 | kururAyA 564 kAsivaddhaNa 622 kiviNavaNImate 454 kuruvAsiNo 491 kAsIrAyA 564 | kisa, 283 kula 398 kAhI 745 kisasarIra 283 | kulakara 518, 693, 696 kiMkasevillate | kisI 355 kulakahA 282 kiMnariMda 105, 273 kIte 693 kulagarA 767 kiMpurisa 72, 105, 273, kIve 204 kulattha 459 404, 582, 654 kuMjara 693 kulatherA 761 kiMpurisarano kaMjarANitAdhipatI 404 760 kiMpurisiMda 105, 273 kuMjarANite 404, 582 | kulapaDiNIte 208 kimaMga 325 | kuDakolite 325 | kuMDakolite 755 kulapaDiNIyaM 661 kiMmanne ___325 kuMDalavara 205, 725 kulamae 710 kiMsukaphullasamANANi 597 kuMDalA 100, 637 | kulamata 606 kiDDA 772 kuMthu 231,411,718 kulaveyAvacca 397, 712 kiNhA 38,390,469,717 394 kulasaMpanna 281, 319, kitikammaM 399, 439 kuMbhaggaso 328, 604, 732 kitti 522 kuMbhA 360 kulAjIve 407 kittitA 396, 589 kuMbhArAvAte 597 | kulAritA 497 kittivannasaddasilogA 750 kuMbhikA 307 kuliMgAle 240 kittI 88, 176, kukkuDa 553 kusIla 445 199, 597, 689 kucchiMsi 693 | kusIlapaDisevaNayA 361 755 kuladhamma 693 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 553 435 551 keuta keU ketaNA 371 ketU viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH |viziSTazabdAH sUtrAGkAH kusubha 572 kevalikhINakasAya kodhuppattI 249, 708 kusumasaMbhava 553 vIyarAgasaMjama 62 komalapasiNa 755 kusumitaM 750 | kevalipannatta 188,485,750 | | koravA 242 kUaNatA 188 kevalipariyAgaM 693 | koravvA 497 kUDatulakUDamANa 373 kevalimaraNa 410 koravvI kUDasAmalI 82, 99, 103, kevalisamugghAta 586, 652 kolapAla 257 635, 764 kevalI 220,445,450 kosaMbi 718 kUDA 106 kesa-maMsu-roma-nahe 209 |kosakoTThAgArakahA 282 kUDAgAra 106, 275 kesaridaha 88,199,522 kosalie kUDAgArasAlA 275 kesaloe 693 kosaliteNaM 697 302 kesAlaMkAra 374 kositA 613 kesI 553 kosI 469, 717 293 kouyakaraNa 354 | kohakasAe 249 ketumatI 273 koMca 553 kohanivvattie 481 kokutite . 529 kohamuMDa 443, 746 kelAsa 302 kocchA 551 | khaMjaNarAgaratta 293 kevalakappa | koTThAuttANaM 154,459,572 | khaMjaNarAgarattavatthasamANa 293 kevalaNANa 188, 464 koDitagaNa 680 khaMjaNodae 311 kevalaNANajiNa 220 koDinnA 551 khaMjaNodagasamANa 311 kevalaNANAvaraNijje 464 koDINo 551 | khaMDaga 689 kevalaNANI 483 koDIsahitaM 748 khaMDagapavAtaguhA 636, 639 kevaladaMsaNa 565, 619 koDaMbita 693 | khaMDagappavAyaguhA kevaladasaNAvaraNa 668 koDaMbI 158 khaMDamahura 319 kevaladasaNI 365 kodUsaga 572 khaMDamahuraphalasamANa 319 kevalanANa 54 koddava 572 | khaMtikhamaNatAte 758 kevalanANaarahA 220 kodha 370, 741 | khaMtikhamAte 188 kevalanANakevalI 220 kodhakasAyI 458 | khaMtisUra 317 kevalanANI 646 kodhapaDisaMlINa 278 | khaMtI 247, 372, 396 kevalavaranANasaNe 394, 411 kodhavivega ___39 | khate 604, 732 kevali 410 | kodhasaNNA 752 khaMdha kevaliArAhaNA 118 kodhasIlatA 354 | khaMdhabIyA 244, 431, 484 70, 200 614 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / . 25 viziSTazabdAH 637 580 khujje khadhAra khagga khaggapurAo khaggIto khaNa khatite khateNa khatovasamite khabhAtejjA khamamANa khamAte khamAmi khamissati khamejA kharakaMTayasamANa kharAvattasamANe kharAvate khaveMtA khahacarA khahacarI khADakhaDe khANusamANa khAra khArataMte khArAtaNA khArodA khAroyAo khiMkhiNIssare khiMsitavayaNa khiMsittA khijati sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH |viziSTazabdAH sUtrAGkAH 673 | | khittacitta 409,417,476 | khemaMdhara 767 408, 693 | khippagatI 257 | khemapurA 100 khINakasAyavItarAgasaMjama 62 | khemarUva 289 khINamoha 226 | khemA 100, 289, 106, 460 khIra 274, 674 khoDA 503 khIramahura | khotoda 580 109 | khIravara 580 | khobhapasiNa 755 537 khIrodA 384,522,580 | khomite 178 khIlitAsaMghayaNa 494 | khoyavara 409 495 gaMga 580 khuDDagapatara 720 gaMgappavAyahahA 325 | khuDDA 513 | gaMgA 91, 199, 412, 693 khuDDiyA 77,251,755 469, 522, 409 khuddapANA 351 khuddApAtAlA 721 gaMgAkuMDa 639 385 | khuddimA 553 gaMgA-siMdhu-rattA385 khudhaM 753 | rattavatidevINaM 542 gaMDIpadA 351 139 khurapatta 350 gaMtA 168 139 khuluka 328 gaMtuM paccAgatA khuluMkattAte 328 | gaMthime 374 kheDa 394 gaMdha 38, 567, 610 743 249 gaMdhaTTaeNaM 143 khettaittaM 437 | gaMdha (pariNAma) 265, 713 khettao 441 gaMdhamaMte 340, 441 khettate 762 gaMdhamAtaNa 590, 768 100 khettappamANa 258 | gaMdhamAdaNa 85, 434 705 khettavAsI 346 | gaMdhamAyaNa 100, 299, 590 527 | khettasaMsAra 261 gaMdhavvA 72, 654 133 khettogAhaNA 276 | gaMdhavvANitAdhipatI 582 226 | khemaMkara 95, 767 | gaMdhavvANite 582 553 khubbhaMta 515 khetta 611 199 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 553 viziSTazabdAH gaMdhavviMda gaMdhasaMpanna gaMdhAra gaMdhAragAma gaMdhArI gaMdhAvaI gaMdhAvativAsI gaMdhAvatI gaMdhila gaMdhilAvatI gaMdhilAvatIkUDa 590 185 gaMbhIra gaMbhIramAliNI sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUci: sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 105, 273 | gaNadhara 183, 323, gatibaMdhaNapariNAma 319 618, 693 | gatiratiyA 67 553 gaNapaDiNIta 208, 661 gatisamAvanagA 63, 67 553 gaNaveyAvaccaM 397, 712 gato 628 gaNasaMgahakara 319 gatI 17, 442, 299 gaNasaMthiti 319 499, 745 100 gaNasobhakara 319 gaddatoya 576, 625, 684 84, 100 gaNasohikara | gabbha 416 100, 680 gaNA | gabbhattha 100, 637, gaNAvakkamaNe 439, 541 gabbhavakkaMtiyamaNussA 490 689 gaNAvacchedie 183 gabbhavakkaMtI 79 |gaNAvacchetite 323 gabbhavasahIte 835 gaNiDDI 214 gabbhaharaNaM 777 100, 199, gaNita 412, 673 gamaNaM 585 522 gaNitasuhuma 716 gamaNaguNe 441 358 gaNittAte 180 gamaNatAte 479 358 gaNipiDaga 750 319, 415 358 | gaNisaMpatA 601, 755 gayakanna 301 358 gaNI 183, 323 gayakannadIva 301 693 gaNo | garahA 135, 288 551 gatavIhI 699 garahittae 66 323 gatasUmAle 235 garahittA 133, 168, 379 gati 208 169, 597 714 gatiabhAva 334 | garahejjA 176 183, 323 gatiNAmaNidhattAute 536 | garihA 51 398, 438, gatikallANa 653 | garute 599 439, 475 | gatipaDihA 406 garulA 82, 99, 319 gatipavAte 499 103, 764 463, 730 gatipariNAma 686, 713 garulovavAte 755 761 gatipariyAe 79 | gavesittA 284 760 gatipariyAte 171 | gahaNaguNe 441 gaMbhIrahidae gaMbhIrodae gaMbhIrodahI gaMbhIrobhAsI gaya gagaNa 447 gaggA gaccha gajja gajita gaDhita gaNa(veyAvacca) gaNaTThakara gaNaNANata gaNathera gaNadhamma Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / hAgArA gotaM 400 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH gahasama 553 gItajase 766 gahA 401 gItajuttiNNA kannadIva 301 gAtabbhaMga 325 gItarati 105, 273, gokannA 301 gAtuccholaNA 325 582 goghAtagA 553 gAma 106, 394, gIyajasa 105, 273 | goTThAmAhila 587 417, 553 | gIyarati-gIyajasANaM 162 | goNNaM 693 gAmadhamma 760 guNa 370, 441, 268, 566, gAmatherA 761 553 546, 596 gAmAgara-nagara-paTTaNa 673 guNanipphaNNa 693 | gotamA 174, 551 gAmANugAma 413 guttaduvArA 275, 415 | gotitthavirahita 721 gAratthiyavayaNa 527 guttabaMbhayArI 693 | gottAse 755 gArava 215, 745 guttA / 275 gothUbha 302, 307 gAhaNatAte 649 guttiMditA 275 godAsagaNa 680 gAhAvatikaraMDate __ 348 guttI 134, 141, godohitA gAhAvatikaraMDagasamANe 348 275, 415 godhUma 154 gAhAvatirataNa . 558 guppejjA 200 gopucchasaMThANasaMThitA 307 gAhAvatI 100, 199, guruM / 208 goppataM 359 447, 522, 755 | gurugatI 630 | gomuttiketaNate 293 gijhaMti 390 gurumahattaratehiM 693 | gomuttitA 514 gulo 674 | gomuhadIva giddha guvite 200 gomuhI 553 giddhapaDhe 113 | gUDhadaMta 301, 698 | goyamA 154, 459, gimhe 523 gUDhadaMtadIva 551, 572 giri gUDhAvattasamANA 385 goyaracaritA 514 giripaDaNe 113 gUDhAvatte 385 | gorasavigatI gilANapaDiNIe 374 gorI 553, 628 gilANabhatte 379 golA 350, 551 397, 712 gelannapuTThA 416 golikAtaNA 551 gilAyaMti 174 | gevijavimANapatthaDA 232 goliyAlitthA gilAyamANa 180 | gevejagavimANA 775 | govagaM 750 gIta 597 | gevejavimANapatthaDA 685 | govIhI 699 giNhamANa 437 301 183, 274 208 693 597 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH gosAla gohiyA ghaoda ghaTTataM ghaTTaNatA ghaDitavvaM 388 caMkAre ghaNa ghaNadaMta ghaNadaMtadIva ghaNavAta ghaNavAtapaiThThiyA ghaNavAtavalaeNaM ghaNavijuyA ghaNodadhipatiTThiyA ghaNodadhivalaeNaM ghaNodadhI ghatode ghammA sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 776 cauAgaiyA 367 cauvIsAdaDao 41, 58 553 caukka 394 | causarvhi 307 580 caugaiyA 367 causamayadvitIyA 388 542 cauguNakAlagA 388 | cauhatthavitthAra 246 361 cauguNalukkhA 744 649 caucalaNapatiTThANA 553 | caMDA 73, 374, cauTThANanivvattite 371, 387 caMDAlA 553 597, 747 | cautAre 105, 162, 273, 301, 698 | cautthabhattita 188 303, 338, 401, 301 cautthI 460, 613, 643, 200, 546 | caudaMta 693, 755 186 cauduvArA 186 | caMdakaMtA 556 224 caudasapuvvisaMpayA caMdagorA 507,508 | caudasapuvvI 230 | caMdajasA 556 186 caupatiTTite 249 | caMdadahe 434 224 caupadesiyA caMdapaDimA 77 200, 546 caupadesogADhA 388 | caMdapannatI 160, 277 384 | cauppaoAre 247 | caMdapavvatA 100, 299, cauppadoyAre 247 434, 637 274 | cauppayathalacarapaMceMdiya- caMdappabha 273, 735, 580 tirikkhajoNitANaM 782 520, 119 675 cauppayA 351 | caMdabhAgA 469, 717 521 caumAsie 433 |caMdasUrANaM 777 521 caumuha 394 | caMdANaNA 307 334 cauraMsa 38, 548, 624 | caMdAbha 625 243 | caurAsIti 307 caMdovarAte 714 309 caurAsItivAsa caMpagavaNaM 307 750 sahassadvitI 693 | caMpA 654, 718 105, 106, cauriMdiyA 316 cakkajohI 672 257, 273 | cauvaNNA 375 | cakkapurAo 100 597 cauvIsA 596 cakkarataNa 558 388 546 | ghaya ghayavara ghANA ghANAmateNaM ghANAmAto ghANiMdiyattha ghuNA ghoratava ghorarUvadittadharaM ghosa caittA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 445 445 (32 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH cakkaTThapatiTThANA 673 caramasamayasuhumasaMparAya- carimatitthagara cakkavaTTivaMsA 93, 152 | sarAgasaMjame 62 carimasamayauvasaMtakasAyacakkavaTTivijayA 150, 637 | caramANa 447 | vItarAgasaMjama 62 cakkavaTTI 123, 137, 148, caritta 35,184 carimasamayaniyaMThe | 152, 231, 299, carittaasaMkilesa 739 carimasamayabAdarasaMparAya440, 491, 638 | carittakusIla sarAgasaMjama cakkavAlavikkhaMbha 305, 307, carittadhamma 61,760,194 carimasamayabuddhabodhiyachaumattha carittadhammArAhaNA 118 khINakasAyavIyarAyacakkavAlA 581 carittaTThatAte 176,413,467 saMjama cakkhukaMtA 556 carittapaDiNIe 208 | carimasamayasajogicakkhudaMsaNa 565, 619 carittapaDiNIyaM 661 bhavatthakevalaNANe 60 cakkhudaMsaNAvaraNa 668 carittapannavaNA 198 | carimasamayasayaMbuddhachaumatthacakkhudasaNI 365 | carittapariNAma 713 khINakasAyacakkhuma 556 carittapAyacchitta 203, 263 | | vIyarAyasaMjama 62 cakkhumateNaM 615 carittapurisa 137 carimA 69, 112, 757 cakkhumAto carittapulAte 445 calaMtaM 542 cakkhulolute 529 carittabala 740 calabahalavisamacammo 281 cakkhU 212 carittabuddhA 164 | calasatte 331, 452 caccara 394 carittabodhI 164 calejA 141,146,200 catiyavvaM carittabhedaNI 569 carittovaghAta 738 camara 105, 162, 273, carittamohaNijja 116 | cAukkAlaM 285 257, 404, 403 carittaviNae 585 cAujjAmaM 266, 692 camaracaMcAte 535 carittaloga 161 | cAuddasaTTamuddiTTapunnamAsiNI 314 camaruppAto 777 carittasaMkilesa 198, 739 cAummAsie 433 cammakaDe 350 carittasaMpanna 319, 604 cAuraMta 144, 755 cammapakkhI 351 carittasamme 198 cAuraMtacakkavaTTI 235, 315, cammarayaNa 558 carittAyAre 76, 432 435, 519, 617, 597 carittAtikkama 198 633, 673 cayaNe 18, 79 carittArAhaNA 198 | cAuraMtasaMsArakatAraM 53 cayaMti 148, 182, 323 | carittiMda 127 cAuladhovaNa 188 caraNa 53 carittiDDI 214 cAuvaNNa 354, 426, 501 615 cayaM Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 viziSTazabdA: cAvaNNA cAradvitIyA cAraNaThANa cAraNA cArata cArovavannagA ciMdhapura ciTThitta ciNa cittaguttA cittarasA cittavicittaM ciNaMti cissiMti ciNiMsu citamaMsasoNiyayAe citAta citta cittaMgA cittakaNagA 259 cittakUDa 100, 299, 434, cetta cittavicittapakkhagaM cittasamAdhiTThANA cittapakkha cittA 491 cuMcuNA 557 |culaNIpitA 67 cullasatate 137 cullahimavaMta 168 233, 387, cullahimavaMtakUDa 473, 540, 576, cullahimavaMtA 702, 783 | cUtavaNaM sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: viziSTazabdA: 750 ciyattadehe 67 | ciyattovahisAtijjaNatA 680 cIvarapaDitAte cittANakkhatte 250, 387 cUlavatthU 250, 387 cUlitaMgA 250, 387 cUlitA 356 | ceiyaM 310 cetitaM 257 cetibhA 556, 766 | cetitarUkkhA 637, 768 | cellukkhevaM 273, 643 | coddasapuvvI 556, 766 chaAgatitA 95, 259, 273, 396, 411, 589, chaumatthamaraNaM 656, 694, 781 chaumatthe 47 chaMdA 301, 750 chaumattha 750 chaumatthapariyAgaM 755 chaumatthakAlitAte 257 |chaumatthakhINakasAyavItarAgasaMjama sUtrAGkA: viziSTazabdAH 693 chaMdA 188 chakkAyA 417 chagaiyA 497 chajIvanikAtA 755 chaTTabhattita 755 chaTTANanivvattite 83, 199, chaTTA 522, 555 chaTThI 100, 522 chattaM 100 chattarayaNa 307 chattale 629, 731 channaM 106 chammAsAvasesAutA 106 chalaMsA 183 chalue 133 | challikkhAyasamANa 307 challikkhA 142, 307, chavikare 654,736 chavicchetaM 376 chavipavvA 142 chaviccheda 381 chavI 482 chavIte 610, 754 chAtovArUkkhasAmANa 693 chAyA 750 chAyo chiMdittate 62 chiMdittA 410 chiddappehI 212, 409, 450 chinnagaMtha 749 chinnAvAyaM sUtrAGkAH 712 447 482 693 188 540 735 609 408 558 633 732 536 624 587 243 243 585 409 79 557 248 248 313 106 313 479 168 398 693 417 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 31 750 191 728 139 139 113 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH chedaNe 462 | jakkhAvesa 57, 501 jalaMta chedArihe 605 jakkhiMda 105, 273 jalakaMta 105, 257 chedovaThThAvaNitakappaTTitI 530 jajarie 360 | jalarata 257 chedovaThThAvaNiyakappadvitI 206 jajarite 705 | jalacarapaMceMdiyachedovaTThAvaNiyasaMjama 428 jajuveda tirikkhajoNita cheyaNe 24 | jaDiyAillA 95 jalacara chevaTTasaMghayaNe 494 jaNatittA 346 jalacarI jaittA 168 jaNavatesu 693 | jalaNappavesa jaugole 350 jaNavaya 741 | jalappabha 105, 257 jauNa 717 jatitavvaM 649 jalappavesa 113 jauNA 412, 469 jatittA 292 jalavIrite jaMkiMcimicchA 538 jattAbhayate 271 | java 154 jaMkiMcimicchAmItegA 288 jadhAvAdI 550 | javajava 154 jaMgite 178, 446 | jama 257, 273, 303, | javamajjhA 77, 251 jaMgolI 505, 574 javodae 188 jaMtavADacullI 597 jamappabha 727 jasa 141, 176, 597 jaMdi8 732 jamAlI 587, 755 | jasamaM jaMbavatI 628 jamma 485 jasokittINAmAe / 658 jaMbuddIvAdhipatI 764 jammA 720 jasodhara 404, 685 764 jayaNAme 718 jasoharA 643 jaMbUdIva 580 jayaMta 300, 304, jassIlasamAyAro 693 jaMbUdIvagaAvassagaM 299 451, 643 jahati jaMbUdIvagA 490 | jayaMtI 100, 273, jahannaguNakAlaga jaMbUdIvate 205 307, 643 jahannaTThitiyANaM jaMbUdIvapannatI 277 jayati 292 jahannapatesiyANaM jakkharano 273 jayasaMpanna 328 jahanna jakkhA 182, 654 | jara... 753 jahannapurisA 137 jakkhAi8 437 jaraggavavIhI... 699 jahannogAhaNaga 43 jakkhAtiTTha 409, 417, | jarate... 515 jahAnAmae 597 476, 707 jarAujA... 543, 595 jahnavIya 673 jakkhAlittate 714 jalaM 257 | jAikahA 282 611 556 jaMbU 319 WW 180 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 230, 381 759 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH jAikulakoDI 701 jiNa 220, 396, jIvamajjhapaesA 626 jAikulakoDIjoNi445, 450, 478, jIvamIsae 741 pamuhasayasahassA 701 693, 754 jIvarAsI 106 jAgara 422 jiNakappaTTitI 206, 530 | jIvasaMgahitA 600 jAgaratittA 284 jiNapaDimA | jIvasaNNA 734 jANati | jiNasaMkAsa jIvasAhatthiyA jANavimANa jitasattU jIvAjIvamIsae 741 jANA jitiMdiyatA jIvAbhigama 171, 499 jANU | jibbhAmaeNaM jIvitAsaMsappaoga jAtarUve | jibbhAmayAto 368 jIvogAhaNA 666 jAtiAjIve 407 jibbhAmAto 521 | jIhA 360 jAtiNAmanidhattAute 536 | jibhiMdiyattha 334 jugaMtakarabhUmI 229, 621 jAtitherA 167, 761 jibhidiyapaDilINatA jugavaM 226 jAtimata 606, 710 jIta 421 jugasaMvacchara 460 jAtivaMjhA 416 jIyakappita 693 jugA jAtisaMpanna 281, 319, jIva 106, 175, juggAritA 319 ___328,604,732 478, 665, 693 | jujjhittA 168 jAtIkulakoDIjoNI jIvaapaccakkhANakiriyA pamuhasatasahassA 591, 659 | jIvaAraMbhiyA 50 jutta 163 jIvakiriyA ttapariNata 319 jAyateja 324 jIvatthikAe 252, 333, juttarUva jAyamANa 441 juttasobha 319 jAyaNI 237 jIvadiTThiyA 50 juddhanItI jAyA 162 jIvanikAya 223, 693 | juddhasUra jArukaNhA 551 jIvanissitA 553 jummA 316 jAlA 444 jIvapaiTThiyA 498 juvANa 417, 609 jAlAsahassa 597 jIvapatositA 587 juhuNAmi 541 jAvaMtAva 747 jIvapariNAma jUtapamAte 502 jAvajjIvaM 143 jIvapAosiyA 50 jUvae (te) 302, 714 jAva tAva 704 jAvapADucciyA 50 jeTTA 95, 227, 517, jAvate 336 jIvaphuDA 332 589, 656 106 479 319 jAmA 319 324 673 317 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 33 362 533 127 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH joisiya 579 jhiyAyaMti 597 ThitIkamma joga 112, 132, 741 pamujhusira 73, 374 ThitIbaMdha 296 jogapaDikkamaNa 466 ThavaNapurisa 137 ThitIvippariNAmaNovakkama 296 jogapari(NAma) 713 ThavaNasacca 308 ThitIsaMkama 269 jogaparinA 420 ThavaNasavvae 297 Dakka jogavAhiyattAte 758 ThavaNA 741 NauaMgA 106 jogavAhiyAe 144 ThavaNAkamma 335 | NauA 106 joNisaMgaMdhe 543 ThavaNANaMta 463, 730 NaMgalAvattA 100 joNisaMgaha 595 | ThavaNAloga 161 NaMgoliyadIva 301 joNI 459 ThavaNiMda gaMgoliyA 301 joNIvoccheda 154, 459, ThaviyA NadaNavaNA 100 572 ThANa 585 NaMdA 307, 643 joti 766 ThANaguNa NaMdiNIpitA 755 jotirase 778 ThANapaDimA 331 NaMdiyAvatta 257, 644 jotisaranno 162, 273 ThANasamavAyadhare 167 | NaMdivaddhaNA 307, 643 jotisiMda 162, 273 ThANAtite 396, 554 | NaMdiseNa 307, 755 jotisite 750 ThAvaittA NaMdissaravaradIva 580 jotisiyA 257, 401 ThAvatittA 282 | NaMdI jotI 327, 338 Thiipakappa 183, 398 NaMdIsaravara jotIbala 327 | Thitalessa | NaMduttarA 307, 582, 643 jotIbalapalajaNa 327 ThitiappAbahue 296 | NakkhattasaMvacchara jodha 673 ThitauvasAmaNovakkama 296 Nagara 106, joyaNavitthinnaM 110 ThitikkhaeNaM 597 417 joyaNasataM 307 ThitiNAmanidhattAute 536 NagaraNiddhamaNa 394 joyAvaittA 319 ThitiNigAtita 296 NaggohaparimaMDala 495 jhallarisaMThANasaMThitA 307 | ThitiNidhatta 296 NaTTa 597 jhallarisaMThitA 725 Thitipagappa 323 NaTTamAlagA 639 jhallarI 553 ThitipaDihA 406 NaTTANiyAdhipatI 582 jhANa 247, 511 ThitipariNAma 686 NattaMbhAgA jhANaMtariyAe 693 ThitibaMdhaNapariNAma 686 | NadI 106 jhimme 347 ThitibaMdhaNovakkama 296 | NapuMsakavedagA 365 143 553 517 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 viziSTazabdA: puMsagaNivvatti puM puMsavede masAmi Nami NamI kaMtA deva NalAgaNI lagA liNA kUDa NavaguNalukkhA NavANanivvattite vaNavamittA NavaNIta NavapaesitA NavamitA NavamiyA NasaMtiparalogavAtI vasota parivA nAgakumAra kumArana nAgakumArAvasaM kumariMda NAgadAra nAgapavvata 1 nAgavIhI NAgasuvannA sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: viziSTazabdA: 233 jAgA 377 NANa sUtrAGkA: viziSTazabdAH 182 NAtigaNa 195 NAbha 700 445 NAmaM 183 NANatAte 176, 413, 467 NAmaNaMtate 283 | NAmadhe jA 208 NAmaloga 198 NAmasacca 713 | 203, 263 NAmide 411, 755 NANadaMsaNa 735 NApaDaNI 89, 555 NANapannavaNA 401 NANa (pariNAma) 597 NANapAyacchitta 106 100, 106 NANaphale 299, 434 NANabala 703 | NANabuddhA 702 NANabodhI 687 NANaloga 274, 674 NANaviNae 703 NANasaMkilesa 273, 307, NANasaMpanna 643 NANAtikkama 612 NANAbhigama 607 NANAyAra 675 NANArAhaNA 72 NANAvara NijjaM 273 314 NANide 105, 273 NANiDDI 307 NANI 100, 299, NANuppayamahimA 434, 637 NANuvaogAhAra 699 NANovaghAta 200, 710 NAtA 445 NAra 195 |NArIkaMtappavAyaddahaM 740 NArIkaMtA 115, 164 NAsAte 115, 164 niMditA (ttA) 161 | NijjA 585 NikkaMkhita 739 | NikkaMtAraM 604 NikkaTTha 198 NikkaTTappA 171, 499 NiggaMthI 76, 432 NiggaMthe 198 NigAti 268, 464, NigAmapaDiseviNI 566, 596 NigguNa 127 NiccujjotA 214 | NicchoDeti 323 NijjaraTTayAte 142, 324 NijjarA 112 738 NijjarijjamANa 335, 497 NijjareMti sUtrAGkAH 439 553 268 463 546 161 308 730 127 582 90 555 553 133, 355 176 325 143 352 352 321 174, 210 296 416 169 95 409 467 233, 409, 473, 596, 702, 783 707 250 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 35 sUtrAGkAH 187 106 294 106 294 0 Wo 0 mm 502 720 282 396, 554 419 50 673 553 | Nesappe 181 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH NijjAti 108 |NivvattaNAdhikaraNiyA 50 |NeratitadggatA NijAdi |NivvANa 195 NeratitA NiNhagauppattinagara 587 NivvAghAta 411 NeratitAute NitANaM pagareti |NivvAvakahA 282 | NeratitAvAsA NitAvAtI 607 | NiviTThakappaTTitI 206, 530 | NeratiyasaMsAra NidANasalla 188 | Nivvisati 398 | NeratI NiddakkhaeNaM 436 | NivvegaNI 282 NevatthakahA NiddapamAte | NisaggaruI 247 Nesajjite NiddhaNhAo 221 |NisaggasammaiMsaNa NesatthitA Nidhatta 296 NisaDha 83,199,299 NesatthiyA NippaccakkhANa NisitittA ___ posahovavAsa 158, 169 | NissaraNaNaMdI 292 | NesAda NipphAva 459 | NissAThANA 447 | NoamaNe NippabhAI 185 | NissIla 169 NoavayaNe Nibbhaccheti 409 hissesAte 188 NoAujjasadda NimmavatittA 346 NisuMbhA 403 NoiMditaasaMvara Nimmera 169 | NihI | NoiMditasaMvara NiyaMThA 445 NINemANA 477 | NoussAsagA NiyaDillatAte 373 NItachaMda 318 | NotadannamaNe NiyANamaraNa 113 NIyAgote 116 NotadanavayaNe NiraMbhA 403 NIrate 516 NotammaNe NiratagatI | NIlalesA 319 | NotavvayaNe NirayapAla 245 NIlavaMta 83,199, No dummaNe NirayaveyaNijja 245 NIlA 38,95,375 No'pajjattagA NirayAuaMsi 245 NIlobhAsA 95 No pajjattagA NirAvaraNa 411 NIhArime 113 No bhAsAsadde NirUvaggahatAte 334 | NeuNitA 697 | No saNNovauttA NivatittA 352 Negama 192 No sumaNe NivatejjA 200 |NettA 675 tauAgare NivuDDI 171 NemI 735 | taugole NivvatA 158 | NeraiyaduggatI 187, 267 | taMtisamaM 181 73 www 487 487 448 181 or 181 181 181 299 NI dumma 168 170 170 m 168 597 350 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 viziSTazabdA: taMtI taMbole taMbAgare taMsa tuMbA tuMburu teMdiyA teMduo takkA taccAte taccAvAte tajjAtadosa tajjAtasaMsaTTakappite taTThA taNavaNassatikAiyA taNavaNassatikAtitA taNavaNassatikAtiyA o gava taNutaNU yo taNuyadaMta-Naha-vAlo taNuyA taNuvAtA vAyava taNU tata tatitA tattajalA tattayalA 597 tadaTThovaogeNaM 38, 548, 624 | tadaddhauccattapamANametta 162 tadannamaNe 582 tanna 316 tadannavaya 654 tadubhayapaDiNIte 19 tadubhayapatii 735 tadubha 742 tadubhayasaMsa 744 | tadubhayasamudArNAkariyA 396 tadubhayAriha 95 149, tadubhayovakkama 244, 484 tadhaNANe 431 tadhAkArI 614 tappaDhayA 281 tabbhavamaraNe 281 tabbhavaveyaNijje 648 tama 281 tamatamA 281 tammabala 307 tamabalapalajjaNa sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: | viziSTazabdAH 597 tatthuvviggo 350 tattANi 546 tamA 224 |tamukkAta 648 tamukkAya 73, 374 tammaNe sUtrAGkA: viziSTazabdA: 281 taragA 597 |tarUpaDaNe 356 tala 307 talavara 181 talAgA 355 tava 609 takkhA 100, 199 tayakkhAyasamANe 522 tayA 181 208 vaNijja 249 tavataMti 177 vataMsu 185 tavatissaMti sUtrAGkAH 359 113 597 693 106 195, 309, 396, 455, 496, 511 643 303 303 303 740 606 317 76, 432 193 tavabala 198, 489, tavamata 605 tavasUra 194 tavAyAre 726 tavArihe 550 tasakAtita asaMjama 185 tasakAtitasaMjama 113 tasakAyanivvattite 409 tasA 291, 327 | tassIlasamAyAro 546 tassevI 327 tavokamma 732 66, 176, 327 188, 325 546, 720, 735 tavvairittamicchAdaMsaNavattiyA 50 335 181 208 397, 712 235, 323 749 291 tavvatthu 291 tavvaya 181 tavassipaDiNIe 243 | tavassiveyAvacca 243 tavassI 614 tahakkAra 489, 605 571 571 125 172, 286 693 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 37 293 553 tiNNaM 745 95 10 597 225 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkA: viziSTazabdAH sUtrAGkAH tahaNANe 534 tiTThANaNivvattite 233 tiriyagAmI 461 tahArUvaM 195 tiNisalatAthaMbha 293 | tiriyaloga 70, 161, 287 tiNisalatAthaMbhasamANa 331,338,444 tANA 750 tiriyaviggahagaI tAmeva 776 titA 390 tiriyA 171 tAyattIsagA 142 titAre 227 tirIDapaTTate 446 tAragA 273 titikkhaNe 500 tila 95, 459 tAraggahA 481 titikkhissati 693 tilapupphavaNNA tArA | titikkhejjA 409 tilAgaNI tArArUva 141, 670 titikkhemANaM 409 tilodae 188 tAla titikkhemi 325 tisamaieNaM tAlapalabakoravasamANe 242 titte 38 | tisovANapaDirUvagA 307 tAlapalabakorave 242 titthaM 587, 691 tihatthavitthAra 246 tAlapisAyaM 750 titthgrnnaamgotte| 691 tItaddhA 620 tAlasadde titthagarA (a)tItavayaNa 198 tAlasamaM 553 titthayarA 231 tItAte 493 tAsI 281 titthasiddhA 42 tIraTThI 235 titiNite tiduvArA 186 tIrA 717 tikUDa 100, 299, tipatesitA 234 tIsagutta / 587 434, 637 tippaNatA 247 | tIsatimuhuttA tikkhutto ___412 timisaguhA 86, 636, | tuaTTaNaM 585 394 639, 689 tuccha 360 tigicchikUDa 87, 100, |tirikkhajoNitaduggatA 187 | tucchakula 522, 727 tirikkhajoNiyaduggatA 267 tuccharUve 360 tigicchidaha 88,199,522 tirikkhajoNiyaduggatI 137, tucchobhAsI 360 tigicchagA 342 597 tigicchA 342 | tirikkhajoNiyapurisA 139 tuDitaMgA 766 tigicchite 678, 679 |tirikkhajoNiyA 139, 361 tuDiyaMga 106, 673 tiguNalukkhA 234 | tiritaMgAravapariNAma 686 | tuDiyA 106, 162 ticakkhU 212 | tiritamissovavannagA 644 tuyAvaittA 165, 355 tiTThANa 324 tiriyagatI 442,630,745 turiyagatI 257 119, 470 | 529 517 tiga "tuDita 26 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 viziSTazabdA: tulasI tulabhAve sAgaNI tu sitA tusiya soda tusati agasarIrI kaMta u (kAiyANaM) upabha teulesA usiha tesote U (kAiyANaM) tejasa teNaM NANubaMdhi teNukkale tetaM tetavIrite tetalI tetasA tettIsa mAsitaM e yo terAsitA telA tella toyadhArA sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUci : sUtrAGkA: viziSTazabdAH 654 toraNA 377 bhA 597 thaMbhA 180, 477 | thaNiyakumAra 625, 684 | thaNiyakumAriMdA 576 | thaNiyasadda 188 thalacara 325 thalacarI 483 thalatAI 257 thAlIpAgasuddhaM 316 thAvate 257 thAvara 41, 140, 319 thAvarakAtAdhipatI 257 thAvarakAyanivvattite 449 thAvarakAyA 257, 334 thirasatta 586 thI giddhI 203 thulla 247 thUbhAbhimuhI 456 thUla 776 thUlapaNa 617 thUlaha- daMta-vAlo 582, 755 ra 776 693 | therakappaTThitI 188 therapaDaNI 207, 332 | therapaDiNIyaM 316 therabhUmI 587 | thera [veyAvacca ] 551 thovA 274, 674 daoghaMsi 643 | daobhAsa sUtrAGkA: viziSTazabdAH 106, 307 daMDa 361 293 | daMDanItI 316, 319 daMDarataNa 105 daMDavIri 141 | daMDAtie 139 | daMDAyati 139 daMDukkale 460 daMta 143 daMto 336 daMsaNa 172, 286 393 | daMsaNakusIla 125 daMsaNatA 393 | daMsaNapaDiNI 339, 452 daMsaNapaDiNIyaM 183, 323, daMsaNabuddhA 398, 761 daMsaNabodhI 206, 530 daMsaNAbhigama 208 | daMsaNabheyaNI 661 daMsaNamohaNijja 167 | daMsaNaloga 397, 712 daMsaNaviNae 106, 197 daMsaNasaMkilesa 412 daMsaNasaMpanna 302 | daMsaNasamma sUtrAGkAH 3, 134, 191, 418, 652 693 558 617 668 daMsaNapannavaNA 281 daMsaNa [pariNAma] 307 daMsaNapAyacchitta 389 | daMsaNapurasa 281 daMsaNapulA 281 daMsaNabala 554 396 456 604, 732 553 35, 190, 565, 619 445 176, 413, 467 208 661 198 713 203, 263 137 445 740 115, 164 115, 164 171 569 116 161 585 198, 739 604 198 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: 198 143 106 725 106, 350 dasaNAtikkama dasaNAbhigama dasaNAyAra daMsaNArAhaNA dasaNAvaraNijja daMsaNide daMsaNiDDI dasaNovaghAta daMseti dakkha dagagabbhA dagapaMcavannA dagasIma dagA daccA daDha daDhadhaNU daDhadhamma daDharadhA daDharaha daDhasarIra daDhAuNA dappa dappaNijje datta dattacitta sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 566, 596 dasAramaMDala 755 597 | dasAravaMsA 93, 152 dahavatI 100, 199, 203, 290 dahA dahi 274 dahimuhapavvattA dahivanne 736 297 | dANa 745 726 dANasUra 317 441 dAmaDDI 404 258 dAmadugaM 750 137 dArA 161 dArugole 261 dArute nitaMThe 692 308 | dAruthaMbha 730 | dArupAda 463 dAvarajumma 316 127 dAsA 137 276 | dAsAvAyaM 528 | dAhiNa 289, 499 783 dAhiNadAritA 783 dAhiNavAta 547 770 dAhiNAvatta 289 767 | dAhiNiMdalogapAla 273 dAhiNilla 307, 404 | dilRtite . 783 | diThThalAbhite 587 diTTitA 419 672, 767 diTThiyA 50 783 diThivAta 262, 742, 750 755 | diTThivAtaakkhevaNI 282 499 dariddakula 76, 432 dariddIhUte 198 dalayamANa 268 dalAgaNI 127 davAvemANa 214 | davie ekkate 738 davitakatI 750 daviyANuoga 404, 582 davvao 376 davvapamANa 95 davvapurisa davvaloga davvasaMsAra |davvasacca 283 davvANaMta 767 | davvANaMtate 732 davviMde 162 |davvogAhaNA | dasaguNakAlagA dasaguNalukkhA dasaThANanivvattite 732 dasadasamitA 533 | dasadhaNU 556 dasannabhadda 417 dasapatesitA 188, 424 dasapatesogADhA 674 | dasapura 307 dasaraha 143 dasasamatadvitItA 116, | dasA 293 178 319. 6 783 2 589 755 783 374 396 dattI dadhi dadhimuhagapavvata daridda darisaNAvaraNije Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 395 279 | duggatiMgate 327 . 390 divva viziSTazabdAH sUtrAGkA: viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH diTThisaMpannattAte 758 dINarUve 279 dukhurA 351 diTThisaMpannayAe 144 dINavavahAra 279 dugaMdhA diTThI 236 dINavittI 279 duguMchA 700 diTThIvippariyAsitAdaMDe 418 dINasaMkappa 279 duguMchAvattiyaM 179 diNakara 750 dINasIlAcAra duguNalukkhA 126 dittaittaM 437 dINasevI 279 duggae 327 dittacitta 409, 476 | dINassare 597 duggaMdhe 441, 597 dinnate 762 dINobhAsI 279 duggaMsi 437 divaDDakhettA 517 | dIva 106, 766 divasabhayate 271 dIvakumAriMdA 105 | duggatA 187, 267 divasA dIvasamudda 657, 779 | duggatigamaNAe divAgara 643 | dIvasamuddovavatI 755 duggatigAmI 327 323, 353, dIvasAgarapannatI 160, 277 | duggatI 187,267 361, 597 dIvejjA 370 duccinnA 282 disA 171 dIha 38, 548, 705 dujaDI disAkumAriMdA 105 | dIhaM 51 duTTha 203, 204, 415 disAkumArimahattaritA 507, 643 dIhaMgAravapariNAma 386 duTThANaNivvattite 125 disAkumArimahattariyA 259 | dIhakAlie 143 dutaM disAsotthite 643 dIhakAliyaM 188 dutAre 121 disAhatthikUDA 641 dIhadasAo 755 dutitikkhaM 396 disidAve 714 dIhamaddhaM 53, 144, 417 | dunnisaNNA 416 dINa dIhamaddhe 750 dupaesitA 126 dINajAtI dIhamAuM 737 dupaoAraM 49 dINadiTThI dIhavetaDDa dupadesogADhA dINapanne dIhaveyaDDa 86, 639 dupassaM 396 dINaparakkama 279 dIhAuyattAe dubbhigaMdhAo dINapariNata 279 duMdubhagA 95 dubbhisadde dINapariyAe 279 duAikkhaM 396 | duppautta 743 dINapariyAle 279 dukkhakkhave 235 duppauttakAyakiriyA dINabhAsI dukkhabhayA 174 | duppaDitANaMde dINamaNa 279 dukkhutto 412 duppaDiyAraM 143 553 126 133 221 38 279 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / duphAse 291 307 193 duhatoNaMtate 267 693 759 248 624 durasa viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH duppaNihANa 147, 255 duhaologapaDiNIe 208 devataM 133,183 597 duhato khahA 581 devatamasa dubbhikkha 143, 412 duhatoNata 730 devadAra dubbhikkhabhatte 693 463 devaduggaI 267 dubbhigaMdha 38, 221 duhato paDiNNA 776 devaduggatA dubbhisadda ___38 duhato paDibaddhA 165, 355 devadUsa 404, 582, 583 duhatologapaDibaddhA 355 devanikAyA 684 dumarAyA 349 duhato logAsaMsappaoga / devapajjalaNe dummaNe 168 duhatAM vaMkA 581 devapalikkhobha duraNucaraM 396 duhatthavitthAraM 246 devapavvata 299, 434, durabhigama 213 duhaphalavivAgasaMjuttA 282 devapavvayA 100 597 duhavimoyatarAe 57 | devapurisA durahiyAsaM duhaveyatarAe 57 devapurohita 248 durAtaM 438 duhasejjA 325 devaphaliha 624 693 dUsamadUsamA 40 devabhava 294 durUva 38, 597 devaMdhagAra 142, 291, 324 devaranna 162, 291 durovaNIta devakammuNA 416 | devavUha 291 dullabhabodhiyattAe 426 devakahakahae 142 devasaMnivAe 142 dullabhabodhiyA 69 devakahakahate | devasaMnivAta 597 devakibbisa 201, 354 | devasaMsAra devakibbisiyattA 354 | | devasattA 576 duvAlasaMga 750 devakuramahaddumavAsI | devasannattI 712 633 devakuramahaTumA 100 devasahassa 576 duvAlasavigha 693 devakurA 94, 100, 103, | devasiNAte duvAsapariyAte 621 199, 299, 307, | devasuggatA duvvae 522, 689, 724,764 devasuggatI 187 duvibhajja 396 devakuru. 299, 590 | devaseNAtI 693 dubviyaDA 416 devakurudaha 434 | devaseNe 693 dusannappA 204 devagatI devasoggatI 267 559, 765 devagAmI 461 | devA 182, 248, 307, dussamadussamA 492 devajutI 183, 323 338,353,401,458 durUDhe 335 324 davasAna 324 294 duvanna duvayaNa 0 6 m duvAlasaMsite 248 187 w my my 442 dussama Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 284 deviMda viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkA: viziSTazabdAH sUtrAGkAH devAute 294 | dodhAracchedaNa 462 dhammakahA - 194, 465 devANuppiyA 174, 693 domaNaMsitA 416 | dhammaciMtA 600 devANubhAve | deviMda 162 | dhammajAgaritaM devAtidevA 401 dosa 39, 553, | dhammatthikAe 252, 333, devAsurasaMgAma 200 741, 744 334, 441 127, 324 dosanivvattie 65 dhammatthikAta 450 deviDDi 755 | dosabaMdha dhammatthikAya 478, 566 deviDDI 183, 214, 323 dosabaMdhaNa 693 dhammatthigAta 610, 754 devitthIo 139 | dosavattitA | dhammatthigAtamajjhapatesA 626 devI 338, 353 dosavattiyA | dhammadArA 372 devukkalitA 142, 324 dosiNA | dhammadevA 401 devujjota 142, 324 dosiNAbhA 273 dhammapaDimA desakahA 282, 284, 569 | dhaMte 444 dhammapurisA 137 desakAlaNNatA 585 dhaNaNihI 448 | dhammarutI 751 desaccAtI 193 dhaNANi 553 dhammaviNicchate 194 desacchaMdakahA 282 dhaNiTThA 95, 472, | dhammasaNNA 734 desaNANAvaraNijja 116 589, 669, 694 | dhammAtaritA 587 desaNNANa 193 dhaNuddhataM 627 dhammAyarie 143, 320 desanevatthakahA 282 dhaNusahassa | dhammAvAta 742 desamANa 290 |dhaNNa 755 | dhammita 191, 194, 216 desavikappakahA 282 dhanna 673 | dhammitAdhammita 194, 216 desavitthArANaMta 463, 730 | dhannaNihI 448 118 desavihikahA 282 dhannapuMjitasamANA 355 dhammiya 143 desAdhivatI 346 dhannavikkhittasamANA 355 dhammiyAdhammite 191 desAvagAsita 314 | dhannavirallitasamANA 355 dharaNa 105, 162, 257, desukkale 456 | dhannasaMkaDitasamANA 355 273, 404 dokiritA 587 dhamma 191, 228, 247, | dharaNappabha 727 dogiddhidasA 755 319, 411, 426, | dhAtatirUkkha 764 doggati 485, 649, 735, dhAte 105 doggatigAmiNI 745 dhAyairUkkha doNamuha 106, 394, 673 dhammaMtevAsI 320, 762 dhAyaisaMDa 189, 580 493 391 221 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 396 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH dhAyaisaMDadIvapaccatthimaddhagA 490 naTTamAlae 86 | nAmadhejA 291 dhAyaisaMDadIvapaccatthimaddhe 555 naTTavihi 673 nAmapurise 137 dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhagA 490 naTTANite 582 nAmasavvate 297 dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe 199, naDakhaiyA 355 nArAyasaMghayaNa 494 434, 555 napuMsagavayaNa nArikatA 89, 522, 689 dhAyatirukkha 640 napuMsagA 139, 170 nAsejjA dhAyatisaMDaga 722 namasaMti 174 | niMdittae dhAraNa 399, 421, namaMsittA | nikkhamma 737 , 510 namokkArapuNNa nikkhittacarate dhAraNAmatI 364 narakaMtappavAyaddaha | nigamA 106 dhArittate 446 narakaMtA | niggaMtha 321, 325 dhikkAra 557 naliNa niggaMthIpavvAviyate 417 dhiti 88, 199, naliNakUDa | niggaha 744 522, 689 naliNagumma 627 nigguNA 158 dhitima 594 navaAgaiyA 666 | nigghAte 714 dhUmakeU 95 navakoDiparisuddha 681 nigijjhiya 438 dhUmappabhA 155, 546, 757 navagaiyA 666 niccAlogA 95 dhUmasihAo 289 nAgakumArAvAsaM 417 nicce 744 dhUmitA 714 nAgarukkha 654 | niccouyA 416 553 nAgA 307 | nijjarA 10, 49, 325, dhovvANa 673 | nADagavihI 673 387, 540, 665 naMdaNa 582, 698 nANa 35 nijarissaMti 250 naMdaNavaNa 299, 689 nANadasaNe 597 | nijareti naMduttare 404 nANapaDiNIyaM 661 nijareMsu 250 nakkhattA 401, 460 nANapurise 137 nijjavate 604 nagara 415 nANasaMkalisa 198 nijANakahA 282 nagaratherA 761 nANasamme 198 | nijANiDDI 214 nagaradhamma 760 nANApejjadose 193 | niTThANakahA 282 nagarAyA 693 | nAbhI 556 | nidaMseti 750 naggabhAve 693 nAma 566, 596, 741 niddaDDhe 515 374 nAmadhijja 693 | niddA 668 dhevata 71 naTTa Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH niddesa 434 119 195 158 522 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH niddA-niddA 668 | nivuDDI 79, 499 nIlavaMtakUDa 87, 100 609 nivvaTTatittANaM | nIlavaMtadaha nihosa 553 nivvaya 169 | nIlA 390,469,717 niddha 599 nivvAghAe 693 nIluppalasAmA nidhatte 634 | nivvANaphalA | nIsasiUsasitasamaM 553 nipphattI 673 | nivvAhiM 477 nIhAri 705 nimaMtaNA 749 niviTe 416 | negama 552 nimitta 561,678,679 nivvitigiMcchie 325 nemi 411 nimittAjIvavAte 354 nivvitite 396 neraiyaduggatA 267 nimmala 516 | nivvisamANa neraiyA 458 nimmitavAtI 607 kappaTTitI 206, 530 nelavaMta 689 nimmerA nivvegaNI 282 | nelavaMtakUDa niyaMTita 748 | nisaguvatesarutI 751 | noakkharasaMbaddhe niyaMThA 445 | nisaDha 522, 555 noAgAse 49 niyacchati 325 nisaDhakUDa 87, 100, 522 noiMditaasAte 488 niyateNaM 750 nisaha 100, 689 noiMdiyatthe niyallA nisahadaha 434 noiMdiyatthoggahe niyANa 183 | nisijjA 400 | noiMdiyasAte 488 niraMtaraNicitaM 110 nisirejjA nokasAyaveyaNijje 700 niratabhava 294 nisIyaNaM | nocarittAyAre 76 nirayaMgAmI notahe 287 nirayagatI 442, 630, nissaMkita nodasaNAyAre 745 nissasijjamANa 707 nonANAyAre nirayaviggahagatI 745 | nissAvayaNe | nobaddhapAsapuTThA niravasesaM 748 | nissita 741 nobhUsaNasadde niravasesasavvate 297 nissIla 168 nobheuradhammA niruvakkese 585 | nihao 693 | paillA niruddhaNaM 235 nIlakaMTha 398, 439, 544 nirAlaMbaNatA 193 nIlalesA 41, 140 pauMjettA 399 nirItI 95 nIlavaMta 100, 522, pautaMgA 106 nivatite 555, 641 pautA 486 525 776 461 nisIhitA laxe 325 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: sUtrAGkA: viziSTazabdAH pauma 103, 106, 273, paMkavatI 299, 307, 612, paMcagaiyA 627, 643 |paMcaguNalukkhA 106 paMcacitte 627 | paMcaTThANaNivvattite 119 paMcatArA 199 paMcadisiM 88, 100, 522 paMcapatesitA 627 paMcapatesogADhA bhaMgA paumagumma paumagorA paumadaha paumaddahA paumaddhataM paumappabha paumappaha paumarukkha paumavAsa paumasaraM paumAI paumAvatI paumuttara paesa paesaggeNaM pasaccheda paNigAi paNidhatta paesasaMkama sAta paoga paogakiriyA paogapariNatA paosA paMkasi paMkappabhA paMkappabhAte prathamaM pariziSTam / 103, 640, 764 paMcamAte 693 |paMcamAsiyaM 750 paMcamI 628 paMcamUle 643 paMcarA 641 |paMcarUvitA 36 paMcavaNNA 411 paMcama 119 paMcamahavvatita 334 paMcAgatitA 462 paMcANauI 573, 757 paMcediyA 100, 199, 522 paMDae 296 |paMcANuvvati 296 |paMcAlarAyA 730 296 paMciMdiyatirikkhajoNiyA 132, 190 paMceMditanivvattite 193, 419 paMceMdiyanivvattite 192 paMceMdiyarataNA sUtrAGkA: | viziSTazabdAH 361 |paMceMdiyavaha 437 paMceditaasaMjame 546 paMceMditasaMjame 458 paMDagavaNa 474 paMDagasaMsatta 411 paMDimaraNa 473 | paMDukaMbalasilA 472 paMDu 542 paMtakula 474 paMtacara 411 |pakkamahura 395, 441 pakkhalamANiM 376 pakkhA 395, 441, 468 pakkhikAtaNA 458 kkhijAti 302 pakkhivati 693 |pakkhI 564 474 | paMtajIvI 553 paMtAhAra 693 paMthajAtI 757 pathaka 424 kuvva 609 pakkamati pagaDIkamma 316, 367 |pagatiappAbahue 473 | pagatiudIraNovakkama 702 | pagatiuvasAmaNovakkama 558 pagatiNigAtita 373 | pagatiNidhatta 430 pagatibaMdha 430 pagatibaMdhaNovakkama 458 | pagatibhaddatA 45 sUtrAGkAH 204 100, 299 663 222 100, 299 673 597 396 396 396 319 328 604 776 253 437 106 551 437 188 138, 312, 351, 352 362 296 296 296 296 296 296 296 373 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G 750 om 39 m m sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH pagativiNIyatA 373 pajjuvAsettA 133 paDibaMdha 693 pagativippariNAmaNovakkama 296 |pajjosavaNAkappo 755 paDibuddha pagatisaMkama 296 pajjosavitANaM 413 paDibuddhI 564 pagatIte 157 paTTaNa 106, 394 | paDimaTThAtI 396, 554 paggahie 693 paTTakiyA 433 | paDimA 251, 392 paggatihitAI 325 paTTavejjA 421 paDimApaDivanna 196, 237 paccakkha 60, 191, 336 paTThati 398 paDirUva 195, 273, paccakkhANa 52, 136, 195, | paDhe 534 307, 556 466, 748 714 paDilAbhettA paccakkhANAvaraNa 249 paDAgasamANa 322 paDilehaNApamAe 502 paccatite 191 paDikamma 337 paDilehA 455 paccatthAbhimuhIo 555 paDikUle paDiloma 323, 335 paccatthimilla 307 paDikkamaNa 466 paDilomatittA 512 paccappiNamANe 415 paDikkamaNAriha 198, | paDivakkho 236 paccApicciyate 446 489, 605 | paDivajejjA 176, 597 paccAyAtI 485 | paDikkamittae 66 paDivAti paccAyAhitI 693 paDikkamejjA 176, 597 paDivAtI 526 pacchaMbhAgA 694 paDiggahaM paDisalINatA 511 pacchannapaDisevI 272, 292 paDicoettA paDisalINA 278, 427 pajja 379 paDicoyaNAte 180 paDisaMvedeMsu 706 pajjattagA 63, 69, 170 paDicchai 319 paDisattU 672 pajjarate paDicchati 256 paDisAharati pajjavakatI 297 paDiNavAte 547 paDisuta 323, 767 pajjavajAe 30 paDiNIbhe 335 paDisevaNA 732 pajjavajAtalessa 222 paDiNiyattati 776 paDisevaNAkusIle 166 pajjavajAte 467 paDiNItA 208 paDisevaNApAyacchitta 263 pajjave ekkate 297 paDinivesa 370 paDiseviyaM 693 pajjunne 347 paDipucchaNA 247 paDisevettA pajjuvAsa 323 | paDipucchA 749 paDisotacArI 350, 453 pajjuvAsamANa 411 paDissutA 712 pajjuvAsAmi 183 | paDipunnacaMdasaMThANasaMThitA 383 paDihate 776 62 652 w w w 398 195 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: pasihammejjA paDihA paDINavAte paDINA paDuccasacca paDuppanna paDuppannanaMdI paDuppannavayaNa paDuppannaviNAsi paDuppannaviNA DuvA paDhamapAusaM paDhamasamayajiNa paDhamasamayaniyaMThe paDhamasamayabAdarasaMparAya paDhamasamayabuddhabodhiya sUtrAGkA: viziSTazabdA: 444 paDhamasamayasuhumasaMparAya 499 sarAgasaMjama 741 |paDhamA 197, 744 paNaga paDhamasamayauvasaMtakasAya vItarAgasaMja 62,647 paNItarasabhotI paDhamasamayaegiMdiyanivvattie 783 paNolluNagatI paDhasamaya geMda paDhamasamayakhINakasAya vItarAgasaMjama chaumatthakhINakasAya rAgasaMja paDhamasamayasajogi saMjama paDhamasamayasiddha prathamaM pariziSTam / bhavatthakevalaNA paDhamasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAga 211 |paDhamasamayasuhumasaMparAga 406 sarAgasaMjama 292 | paNagasuhuma 198 paNatapariNate 116 paNa 335 paNapanniMdA 597 | paNayAlIsamuhuttA 413 paNidhANe paNihANa rAgasaMja 62, 647 patesaappAbahute 771 pa | paNhAvAgaraNadasAo 647 pataiMdA 268 patae 445 pataMgavIhiyA | patayavaI patesavippariNAmaNovakkama patesANaMtarite 62 |patesuvasAmaNovakkama patogasaMpatA 60 patta pattae 62 pattattAe 42, 268 pattANitAdhipatI sUtrAGkA: viziSTazabdAH pattANite 647 pattitamANa pattitassa sUtrAGkAH 582 325 485 312 325 384 313 137 236 | pattova 236 pattovArukkhasAmANa 137, 313 270 270 528 325 609 173 296 536 296 296 463 79, 362 361 287 282 160, 277 288 527 143 175 236, 772 503 62 pattiyaM 609 | pattiyati 437 patteyarasA 616, 716 pattova 105 pattharaMtara 527 pattharaMtasamANe 147 patthArA 255 patta 663 padANammi 630 padesa 750 padesaudIraNovakkama 755 padesaNAmanidhattAute 105 padesabaMdha 105 padesabaMdhaNovakkama 514 padesANaMtate 105 padosakamma 296 posA 296 | padhANa 462 pannattikkhevaNI 296 pannattI 601 |pannattegA 183, 323, pannarasamuhuttA 350, 614 pannavaittA 374 pannaveMti 344 pannA 582 papphoDaNA 47 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 111 0 140 m sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH papphoDemANe 438 pamuhA 95 parajjhaM 753 pabbhArA 772 pamha 100, 637, paratigicchate pabbhAragatI 689, 755 | parattha 327 pabhakaMta 257 pamhaMtara 270 parapaiTThie pabhaMkarA 95, 100, pamhaMtarasamANe 270 | parapatiTTie 249 273, 625 pamhakUDa 100, 299, paraparivAta 354 pabhaMjaNa 105, 257, 302 434, 637 paraparivAya pabhAvatI 755 | pamhagAvatI 100 parabhAvavaMkaNatA pabhAveNaM 183 pamhalesA | paramakiNhe 693 pabhAsaMti 303 | pamhAvaI | paramAuM 151, 493 pabhAsati 71, 303 pamhAvatI 100, 299, | paramANu 36, 173 pabhAsA 84, 100, / 434, 637 paramANupoggala 43, 211, 150, 299 payatAI 325 450, 478, pabhAsiMsu 303 | payalA 668 479, 567 pabhAsissaMti 303 payalApayalA 668 paraloga pabhAsemANa 597 | payAvatI 95, 672 paralogapaDiNIe 208 pabhU 257, 341, 438 paraMtakara 287 | paralogapaDibaddhA 165, 355 pabhUtadhaNarayaNasaMcaya paraMtama 287 paralogaparaMmuha samiddhA 673 paraMdama 287 paralogabhatte 549 pamajjemANa 438 paraMparapajjattA paralogasaMvegaNI pamatte 203 paraMparasamudANakiriyA 193 | paralogAsaMsappaoga 759 pamadda 656 paraMparasiddhakevalaNANa 60 paralogite pamANa 258 paraMparAhAragA 757 | paravetAvaccakara pamANakAla 264 paraMparogADhagA 63 parasamayaM pamANasavacchara 460 paraMparogADhA 757 parasarIraaNavakaMkhavattiyA pamAtetavva 649 paraMparovavannA 757 parasarIrasaMvegaNI pamAda 174 | paraMbhara 327 parassa pamAyapaDilehA 503 parakkama 236, 479 parahatthapAriyAvaNiyA 50 pamAraM 409 parakkamitavvaM 649 parAghAta 561 pamilAyati 154, 459, 572 | paragharapavesa 693 parAjiNati pamuMcamANa 597 paracchaMdANuvattitaM 370, 585 | parAjiNittA 168, 292 282 184 282 191 319 282 282 289 292 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / to 352 223 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH parAjita 750 paritAraNa 402 pariyAraNiDDI 214 parANukaMpate 352 paritArijamANa 707 pariyAreti parikamma 262, 747 paritAle 496 pariyAremANe 141 parikammavisodhI 425 | paritAveti 776 pariyAvajjaNA 218 parikammovaghAte . 425 paritAvettA 776 parivatittA parikuvite 776 parittamIsae 741 parivAviyA 355 pariguvaMti 750 parittasaMsAritA 69 parisaDaMti 74 pariggaha 39, 54, 146 parittA 170 | parisA 597 pariggaha(veramaNa) 39, 711 paridevaNatA 247 parisAte 382 pariggahasaNNA 752 parinnAtakamma 327 parisovavannagA 142 pariggahasannA 356 | parinnAtagihAvAsa 327 parissAI 360 pariggahitA 369 parinnAtasanna 327 | parissahA paricattakAmabhogA 158 parinivvANamahimA 324 parissahovasagge 409 paricArate 342 parinivvANe 37 pariharaNadosa 744 parijANitA 186, 769 parinivvuDe 37 | pariharaNavisodhI 425 parijunnA 712 paripaMDita 679 pariharaNovaghAta 425, 738 parijusitakAmabhoga- | paripaDaMti 74 pariharittate ___ saMpaogasaMpautta 247 | paripuyAvaittA 355 parihAtissati parijusitasaMpanna 295 paribhAvatittA 344 | parihAtemANA 307 pariTThaveti 314 paribhAsa 557 | parihAyamANiM pariTThAvaNiyAsamitI 603 | parimaMDale 38, 548 parihAyissati 176 pariNata 63, 182, 239 parimaddaNa 325 | parihAravisuddhitasaMjama 428 pariNamaMti 460 parimANakaDaM 748 parisahavattiyaM 179 pariNAmejamANa 707 parimitapiMDavAtite 796 parUvaittA 143 pariNAmeti 71 pariyaTTaNA 247, 465 parUveti 750 pariNiMditA 355 pariyAgaM | parUveMti 175 pariNivvAti 235 pariyANAti 183, 323, 597 parokkhe pariNivvute 411 pariyANiyA 644 parovakkama 194 paritAgatherA 761 pariyAtitA 128 palaMba 95, 643 paritAta 235, 496 pariyAyathere 167 palaMbavaNamAladhare paritAdititA 542 pariyAraNA 130 palAve 584 597 60 597 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 675 m - 4 11 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: palAsa 641, 736 pavvatA paliuMcaNApAyacchitta 263 | pavvatiNo paliovamA 106 | pavvatittA palitaMkA 400 | pavvayamANa palitovama 620 pavvayarAtI palimaMthaga 459 pavvayAhiti palimaMthU 529 pavvarAtisamANa pallaMghaNaM 585 pavvaheja pallagasaMThANasaMThitA 307 pavvA pallagasaMThitA 723, 725 pavvAvaNaMtevAsI pallAuttANaM 154, 572 pavvAvaNAyarita pavaMcA 772 pavvAvitA pavaDamANiM 437 pavvAvessati pavaDaNatA 361 pasattha pavataNaniNhagA 587 pavattI 183 | pasatthakAtaviNae pavayaNaunbhAvaNatAe 758 | pasatthamaNaviNae pavayaNavacchallayAte 758 pasatthavaiviNae pavAtaddahA 91 pasatthAratherA 614 pasatthAradosa pavAlattAe 344 | pasatthAro pavAliyo 460 pasappagA pavikkhiramANa 597 pasAdhemANe pavittI 323 pasiNAtataNAI paviddhaMsati 154 pasujAtie pavisaMti 671 pasusaMsatta pavisiMsu 671 paseNatI pavisissaMti 671 paharaNa pavissati 704 pahINagottAgArAI pavvajjA 165, 355, 712 pahINasAmitAI pavvataM teNaM 434 pahINasetukAI 50 sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 205 pAINavAte 444 551 pAubbhavAmi 183 pAuse 523 | pAU 311 pAovagata 66, 210, 314 | pAovagamaNa 113 pAosiyA 50, (419) | pAgaDemANe 210 pAgatA 553 | pAgAraparikkhittA 186 pAjAvacce 393 pADaMsute 374 pADikka pADihAritaM 169, 415 pADucciyA pADoccitA 419 pANaga 188, 424 pANata 105, 159, 769 676 pANavattiyAe 500 | pANamaMsovame 340 pANasuhuma 616,716 339 pANA 175,286,513 pANAtipAtakiriyA 419 398 pANAtivAta 266, 389 437 pANAtivAya 663 pANAtivAyaveramaNa 39, 711 556 | pANidayAtavaheuM 500 673 pANIpANavisohaNI 503 394 pANe 394 pANesaNAto 545 394 pAtINavAte 547 396, 455 pANapuNNe pavAla 158 __mum 693 0 mm Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 319 75 314 273 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH pAtINA 499 pAvasuyapasaMga 678 pittasoNite 416 pAtehiM 461 pAvassAyataNA 677 pittite 342 pAtositA (50) 419 pAsa 119, 411, 470, | piyaMgusamA pAdasamaM 553 520, 618, 690 | piyaTTe 360 pAdasamatA 553 pAsaMDadhamma 760 piyadaMsaNe 99, 764 pAmicce 693 pAsaMtu 183, 323 piyadhamma pAyacchitta 66, 176, |pAsati 410 piyA 198, 203, 263, pAsavaNaM | pivaittA 168 489, 511, pAsavaNanirodha 667 | pivAsaM 753 688, 733 pAsavaNapaDikkamaNe 538 pisAiMdA 105, 162 pAyattANitAdhivatI 404 pAsAvaccijjA 692 | pisAtiMda pAyattANite 404 pAsettA 269 pisAyaraNNo 162 pAyapuMchaNaM 409 pAhaNAo | pisAyaranno 273 pAraMcita 203, 398 pAhuDasIlatAte 354 pihajaNa 148 pAraMcitAriha 733 pAhuNagabhatte | pihitANaM 154, 572 pArAsarA 551 pAhuNiyA 95 pihule 38, 548 pAriggahitA 419 piusukkaM 185 pIDhaphalagasejjAsaMthAragaM 415 pAriggahiyA piMkAre 744 | pIDhANite 404, 582 pAriTThAvaNiyAsamitI 457 piMgalaganihi 673 pIDhANiyAdhivatI 404 pAriNAmite 537 piMgalate 673 pINaNijja pAriNAmiyA 364 piMgalA 95, 553 pItikAraeNaM pAritAvaNitA 419 piMgAyaNA pItimaNa 644 pAriyAvaNiyA 50 | piMDalagapihulasaMThANa pItI pArihatthita 679 saMThitAo 546 pIlite 444 pAlate 330, 644, 769 piMDime pIhejjA 184 pAva 8, 49, 665 piMDesaNA 545 pIheti 325 pAvaMse 344 pijjavattiyA DarigiNI 100, 637 pAvakammattAe piTThivaDeMsiyAe 143 puMDarIe pAvakammiNo 553 pitadarisaNa 685 | puMDarIyaddaha 88,100,522 pAvate 585 pitadhamme harIyaddahavAsiNI 100 pAvayaNa 325 pitiyaMgA 209 | puMDesu 693 50 533 95 000 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 95 460 311 137 347 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH pukkharakanniyAsaMThANasaMThitA 186 | puDhavikAtitaasaMjama 429, pupphaketU pukkharaNI 106 571 pupphatAe 344 pukkharapatta 693 puDhavikAtitaAraMbha 571 | pupphate 644, 769 pukkharavaradIvaDagA 722 puDhavikAtitasaMjama 429, 571 pupphadaMta 119, 404, 411 pukkharavaradIvaDDa puDhavipaiTThiyA 192, pupphaphalaM paccatthimaddhe 189, 199, 286, 498 pupphamAlA 643 434 | puDhavipatiTThitA pupphavatI 273 pukkharavaradIvaDDapuDhavirAtisamANa 311 pupphasuhuma 616 paccatthimaddhagA 490 puDhavirAtI pupphA 319 pukkharavaradIvaDDa puDhavisilA / pupphovae 313 puratthimaddhagA 490 puDhavisote 449 pupphovate pukkharoda 157, 580 | puDhavI 106, 273, pupphovArukkhasAmANa 137,313 pukkhalasaMvaTTate 286, 553, pumattAe 693 pukkhalA 100 643, 648 pumattAte 597 pukkhalAvatI ___ 100, 637 puDhovemAtA 361 pumavayaNa 198 pucchaMti 175 puNavvasU 95, 472, | pume 597 pucchaNA 465 517, 589, 656 puyAvaittA 165, 355 pucchaNI 237 puNNa 8, 49, 360, purao paDibaddhA 355 256 553, 665, 689 purato paDibaddhA pucchamANa 290 puNNaNAma 689 puratthAbhimuhIo pucchA 335 puNNabhadda 273 puratthimaddhe puTTila 692 puNNobhAsI 360 puritthimilla puTThalAbhite 396 puttaNihI 448 purimaMtaraMji 587 puTThassa vAgaraNI 237 puttaphale 416 purimaDDite 334 puttamaMsovame 340 purimapacchimagA 396 puTThitA 419 puttA 273, 762 | purimapacchimavajA 266 puTThiyA 50 pudhatte 744 purimA 503 puDhaviM 394 punna 105, 257, 676 purisakkAraparakkama 200 puDhavikAiyanivvattite 702 | punnabhadde 105, 693 purisagAraparakkama puDhavikAiyA 316, 319, punnarUve 360 | purisajAte 594 331, 334 puppha 614, 773 purisajuga 229, 621 pucchati 165 555 189 307 396 puTThA 141 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 693 691 pulA viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH purisajugAI 617 puvvA bhaddavayA 517 pokkharaNIo 307 purisaNivvattite 233 puvvAbhaddavayANakkhatte 121 pokkharavara 580 purisattAte 377 puvvuppanna __ 339, 544 pokkhalAvati 689 purisaveda 700 pussA 95 | poggala 146, 200 purisavedagA 365 pussAditA 589 poggalakAyaM 542 purisaveyaNijja 658 pusso 781 poggalatthikAe 252, purisasIha 735 puhattavitakke 247 333, 441 purisA 139, 170 puhutte 705 poggalapaDighAte 211 purisAdANie 690 | pUei 256 poggalapariNAma 265 purisAdANita 618 pUtAsakkAra 496, 550 | poggalapariyaTTa 197, 620 purisAdANiya 520 pUtie | poTTila purohitarayaNa 558 pUyAsaMsappaoga 759 | potagA 595 pulate 778 pUrimA 374, 553 potajA 543 776 | pUreti 652 | pottite 446 pulAte 445 pUsamANagA | poyae 693 puvvaMga 106, 197 pUse porabIyA 244, 394, puvvaMbhAgA 517 pUso 95, 411, 431, 484, 679 197 peeNa 281 posae 675 puvvakIlitaM 663 | pecchAgharamaMDava 307 posaha puvvagae 262 peja 39, 741 | phaMdaMtaM 542 puvvagate 142, 324, 742 pejabaMdha 107 | phagguNa puvvadAritA 589 pejabaMdhaNa | phagguNIo puvvarataM 663 pejjavattitA 117, 419 | pharusavayaNa puvvarattAvarattakAlasamaya 284 peDA 514 phala 253, 773 puvvavideha 94, 100, 692 phalagasejjA 693 299, 724 peme 323 phalattAe 344 puvvA 106, 386, 411 pemme 183 phalabhoyaNa 693 puvvA AsADhA 517, 589 poMDarigiNI 307 | phaliovahaDe puvvA phagguNI 121, poMDarigI 643 phaliha 590, 778 _ 517, 589 poMDarIte 764 phalovae puvvA bhaddavatA 589 poMDarIyadaha 199 phalovate 137 puvva 314 lapatta 188 313 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 435 phoDA bause baMdha bala 672 693 282 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkA: viziSTazabdA: sUtrAGkAH phalovArukkhasAmANa 137,313 pheNamAliNI 100, 199, baMbhasote 449 phAle 755 522 | baMbhI phAsaNatA 776 baddhapAsapuTThA phAsapariNAma ___ 265, 166, 445 bamhA phAsaparitAraNA 402 233, 296, 141, 740 phAsapariyAragA 124 387, 473, 540, balakUDa 689 phAsamaMte 340, 441 596, 665, 749, baladeva 93, 148, 152, phAsAmateNaM 521,615 755, 783 299, 440, 491, phAsAmayAto 368 baMdhaMti 468 638, 672, 692 phAsAmAto ___ 521, 615 | baMdhaTTitI 658 baladevamAyaro phAsiMditaasaMvara 487 | baMdhaNa balamata 606 phAsiMditabala 740 baMdhaNaccheyaNa 462 balavAhaNakahA phAsiMditamuMDa 746 baMdhaNapaDihA 406 | bala-vAhaNa-kosaphAsiMditasaMjama ___430 baMdhaNapariNAma 713 koTThAgAriDDI 214 phAsiMdiyaappaDisalINa 427 | baMdhaNovakkama 296 | bala-vIrita-purisayAraphAsiMdiyaasaMjama 430 |baMdhati parakkamapaDihA 406 phAsiMdiyaasaMvara baMdhadasA 755 balasaMpanna 281, 319, 328 phAsiMdiyattha 334, 443, baMdhiMsu 250 | balasA 415 486 baMdhissaMti 468 balA phAsiMdiyapaDisalINa 417 baMdhesu 468 balAhagA 643 phAsiMdiyamuMDa 443 | baMbha 105, 393, 672 bali / 105, 257, phAsiMdiyasaMvara 427, baMbhakUDa 768 273, 403, 404 487, 598 baMbhacArI 618 baliyA 325 phAsite 184 baMbhacera 662 bahassati 95, 481, 613 phAsutesaNijjeNaM 133 baMbhaceraguttI 500, 663, bahitA phAsuya 693 bahiddhAdANAto 266 542 baMbhaceravAsa 396,693 | bahillese 439 phuDA 273 baMbhadatta 123, 315, 563 bahujaNa 597, 732 phuDittANaM 108 baMbhaloe 205 bahudose 108 baMbhaloga 159, 468, | bahupaDipuNNA 693 108 577, 578 bahuputtitA 273 427 772 306 284 247 phurittANaM phusitANaM Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 58 146 bahurUvA on 316 302 boMdI 788 bAhubalI 435 377 WW WW viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH bahuputtI 755 bAhirapukkharaddha 632 buddha 164 bahumacchakacchabhAiNNA 157 | bAhirabbhaMtarae ___ 542 buddhi 88, 199, 364, bahumajjhadesabhAga 307 bAhirabbhaMtariyA 597 522, 643 bahuratA 587 bAhirabhaMDamattapariggaha buha 352, 481 273 bAhirabhaMDamattovahI beiMdiyA 458 bahuvayaNa 198 bAhirAbAhire 726 beMditANaM bahusamaramaNija 307, 670 bAhirillAo boMdi 341 bahussuta 475, 594 bAhIhito 675 bahUdato 460 bAhupasiNa bodhI 164 bAtAlIsaM 302 bhaittA 512 bAdaraAukAiyA 573 biMba bhaMgasuhuma 716 bAdarakAtehiM | biMbattAte | bhaMgite 178, 446 bAdarateukAiyA 444 bihaNije 533 bhaMte 572 bAdaraboMdidharA bicakkhU bhakkharAmA 551 bAdaravaNassatikAtitANaM 728 | bilovame bhakkhe 681 bAdarasaMparAyasarAgasaMjama 62 bisarIrA bhagavaM 1, 45, 183, bAdara 444 | bIe 154 322, 323, 396, bAyaraM 63, 732 bItiyA 568, 587, 622, bArasAhe bIbhacchA 357 653, 680, 681,692 bAlatavokamma 373 bIya 673, 773 bhagA 95 bAlapaDiyamaraNa 222 bIyabhoyaNe bhagAlI 755 bAlamaraNa 222 | bIyaruhA 431, 484 bhaTTissa 143 bAlA 772 616 | bhaDakhaiyA 355 bAvaTTha 165 bhaNitIo bAvIsa 266 bujjhati 235, 410 bhatA bAhAte 415 butitAI 396 bhate 741 bAhiMduDhe 344 butittA | bhatta 282 bAhiMsalle 344 | budha 95, 613 bhattakaha 282,284, bAhirage 65 budhahiyae 352 569 bAhirate 511 buddhabodhiyakhINakasAya bhattapaccakkhANe 113 bAhiraparisAte 202 vIyarAgasaMjama 62 bhattapANapaDitAtikkhite 314 609 693 693 bIyasuhuma 307 buAvatA 553 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 466 254 276 188 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH bhattapANapaDiyAikkhitta 66, bhavakkhaeNaM 597 | bhAvapaDikkamaNa 466 210 bhavadvitI 79 bhAvappamANa 258 bhattapANapaDiyAtikkhiyaM bhavaNagiha 394 | bhAvasaMsAra 261 bhattapANaparinnA 420 bhavaNavAsI 257, 579, bhAvasacca 308 bhattapANasaMkilesa 739 736, 750 | bhAvasuddhe bhattapANAtisese 570 bhavatthakevalanANe 60 | bhAvitAbhAvite 726 bhattapANomodaritA 188 | bhavadhAraNijjagA 532 | bhAviyappANo 440 bhadda 77, 251, bhavadhAraNijjasarIragA 159, 468 bhAvujuyatA 281, 307, 392, bhavadhAraNijjA 375, 579 bhAvogAhaNA 643, 685, 693 | bhavapaccaie 60 bhAvomodaritA bhaddajasa 618 bhavasiddhie 41, 65 bhAsaaNujjuyatA 254 bhaddamaNe 281 | bhavAue 79, 116 bhAsaM 776 bhaddavayA 95 bhavitadavvadevA 401 bhAsaMti 175 bhaddasAlavaNa 100, 299, 641 | bhaviyA 170 bhAsaga 69, 112 bhaddaseNe 485 | bhAsajjAtaM 238 bhadduttarapaDimA 392 bhavvapura 673 bhAsati bhaya 412, 700, bhasole 374 bhAsaraboMdI 732, 745, 753 | bhAtillagA | bhAsarAsI bhayagA 137 bhAtisamANa 322 bhAsA 237 bhayaTThANA 549, 693 | bhAraM bhAsAjAtA 238 bhayaveyaNijja 356 bhAraggaso 693 bhAsAto 479 bhayasannA 356 | bhAraddA 551 | bhAsAvijate 742 bharaNI 95, 227, 303, bhAriyAe bhAsAsadde 411, 527, 589,669 | bhAruDa 693 bhAsAsamie 693 bharaha 99, 100, 189, | bhAva 208, 741, 743 | bhAsAsamitI 457, 603, 711 199,235, 315, bhAsaaNujjuyatA 254 bhAsittA 168 434, 435, 519, bhAvao 441 bhAsettA 269 522, 555, 617, bhAvakeu 95, 273, 303 bhAsujjuyayA 254 627, 689, 718,724 bhAvaNA 693, 755 | bhiMgA 556, 766 bharaheravatesu 266, 493 bhAvaNNANa 193 | bhiMdati 409 bhava 294 | bhAvadevA 401 bhiMdittate 479 404 bhave 597 95 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhu bhikkhupa viziSTazabdA: bhiMbhisAre bhinne bhikkha 597 bhuviM bhikkhAgA 243, 352, 453 | bhusAgaNI bhikkhAtaritA bhikkhAsateNaM bhijjaMtA bhijaMti bhijjAdAra bhijjhAniyANakaraNa bhinnapiMDavAti 545, 645,687, 755, 770 bhinnA bhinne bhIta bhIma bhImaseNa bhImAte bhIrU bhuMjatiNo bhuMjamANa bhuMjittA bhujaparisappA bhutta bhuyaMga bhuyagavatI sUtrAGkAH | viziSTazabdA: 693 | bhuyagA 360 bhuyAhiM 511 bhUiMdA 545 bhUtavaDeMsA 188 bhUtaranno 188, 424, bhuyagaparisappathalacara paMcediyatirikkha joNiyANaM prathamaM pariziSTam / bhUtavAiMdA bhUtavAta 73 bhUtavejjA 776 bhUtA 529 bhUtANaMda 354 bhUtAmisaMka 396 |bhUtiMda 75 bhUtikamma 705, 744 bhUmibhAgA 553 bhUmisejjA 105, 273 bhUyA 767 bhUyANaMda 185 bhUsaNasa 281 bheuradhammA 551 bheda 414, 597 | bheda (pariNAma) 168 bhedAte 138 bheyaNe 533, 693 bheyasamAvanna 654 bhelatittA 273 bhoga | bhogaMkarA bhogapaDihA 701 | bhogapurA sUtrAGkA: viziSTazabdA: 273 bhogabhogAI 750 bhogamAliNI 441 bhogava 597 bhogA 105 | bhogAsaMsagiddheNaM 307 bhogAsaMsappaoge 273 bhoma 105 bhoya 742 | bhoyaNapaDikUlatA 611 bhoyaNapariNAma 182, 307, 654 mauaribhitapadabaddhaM 257, 273 mate 585 maUro 273 maMkAre 354, 679 | maMkhaliputta 175, 654 | maMgalAvatIkUDa 105, 404 maMgallAhiM 73 maMgI 424 667 436, 533 553 599 553 744 776 307 maMgala 133, 183 693 maMgalAvatI 100, 637, 689 590 693 553 349 349 154 673 100 557 551 158, 205 551 597 341 75 maMgala 191 maMgulI 713 |maMcAuttANaM 398 | maMjU saMThitA 25 maMjUsAo 325 maMDalabaMdha 512 maMDalo 737 maMDaliyA 643 maMDavA 9 406 maMDitAlitthANi 137 | maMDukkajAiAsIvi 57 sUtrAGkAH 597 643 643 137, 497 184 759 608 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH maMthaM 374 147 402 210 0 0 598 310 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH maMte 678 | majjhatthabhAvabhUta 649 maNapajavanANa 54,188,464 maMtasote 449 majjhima 180, 266, 553 | maNapajjavanANaarahA 220 652 | majjhimauvarimagevejja maNapajjavanANakevalI 220 maMdae vimANapatthaDe 232 maNapaDisalINa 278 maMdamaNe 281 majjhimagA 396 maNapaNidhANa 255 maMdara 100, 205, 306, majjhimagAma 553 | maNapaNihANa 434, 555, 643, majjhimagevejavimANapatthaDe 232 maNaparitAraNA 689, 693, 755 majjhimaparisA 260, 506 maNapariyAragA 124 maMdaracUliAo 306 | majjhimapurisA 137 maNapunna 676 maMdaracUlitA 434, 750 majjhimamajjhimageveja- | maNaviNae 585 maMdaracUliyA 299, 639, 640 vimANapatthaDe 232 maNasa maMdA 281, 772 majjhimaheTThimageveja maNasaMkilesa maMsa 209,274,674,714 vimANapatthaDe 232 maNasaMvara maMsANusArI 533 majjhillA 383 | maNasaMjama makkA 507, 508 maTTiyAgole 350 | maNasamitI 603 makkAra 557 maTTiyApAde 178 maNasavayasakAie 693 magasira 95, 227 maDaMba 106, 394, 673 maNasuppaNihANa 147, 255 maggaMtarAeNaM 354 maNa 13,31,325,743 maNAmassare maggao 355 maNaakiMcaNatA 310 maNAma 75, 597 maggato paDibaddhA 165 maNaaguttI 134 maNikaMcaNa 643 maggasaNNA 734 maNaapaDisaMlINa 278 maNikaMcaNakUDa 87, 100, maghavaM 718 maNakaraNe maghA 546, 589, 624 | maNaguttI 134 maNipeDhitA 307 macchabaMdhA 553 maNaciyAta 310 maNi-motti-sila-ppavAla 673 macchA 453 maNajogI 365 maNiyaMgA 556, 766 majja 674 maNajoge maNariyaNa 558 majjati 281 maNadaMDa 134 maNI 338 majjapamAte 502 maNaduppaNihANa 147, 255 maNuNNa(na) 75, 133, 221, majjhagAra 553 maNapaoga 132 533, 623 majjhacArI ___ 350, 453 maNapaogakiriyA 193 | maNunnasaMpaogasaMpautte . 247 majjhajibbhAte 553 maNapajavaNANajiNa 220 maNuyagatI 442 597 132 522 0 0 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 350 597 79. 549 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH maNuyagAmI 461 maddava 247, 372, 396 mahatimahAlatA 302, maNuyasoggatI 267 madhuguliyapiMgalakkho 281 394, 451 maNussa 316, 440 | madhuraM 553 mahatimahAlayA 205, maNussajAtiAsIvisa 341 madhurabhAsiNI 360 394, 764 maNussaduggaI 187, 267 madhurA 390 mahadduma 404, 582 maNussaduggatA 187, 267 madhusitthagola | mahapauma 673 maNussapurisA 139 madhusitthagolasamANe 350 mahapariNNA 662 maNussasuggatA 187 manorama 663 | mahayAhata maNussasuggatI 187 | mannA 21 | mahalliyA 77, 251, 755 maNusside 127 mayaNA 273 mahavvata 223, 389, 693 maNussitthI 139 mayaNijje 533 mahasIha 672 maNussIe 353 maraNa 222 | mahA 95, 517, 656 maNussIgabbhA 377 |maraNakAla 264 | mahAkaMdiMdA 105 maNodaMDa 693 maraNabhate | mahAkaccha 100, 273, 637 maNoduhatA 559 maraNAsaMsappaoga 759 | mahAkamma 321 maNomANasiyaM 693 marudevA | mahAkammapaccAyAte 235 maNoramA 307 maruyA 72 | mahAkAe 105 maNosuhatA 559, 588 | malaya 693 mahAkAya 273 maNosilAte 374 | mahAkAla 105, 257, 273, maNohara 663 mallAlaMkAra 302, 451, 673 maNNatti 344 | mallI 119, 229, | mahAkAlagA 95 matiaNNANI 646 470, 564 mahAkiNhA 469, 717 matiannANakiriyA 193 masAragalle 778 mahAkirie matibhaMgadosa 744 masUra 459 | mahAghosa 105, 257, matisaMpatA 601 mahaM 417, 750 273, 556 matIte 356 | mahaMtamalayamaMdara 693 mahAghorarUvadittadharaM 750 mattaMgatA 556, 766 mahaMdhagAra 291 mahAjasa 617 mattajalA 199 | mahaggaha 273, 613 mahANaMdiyAvatta 257 mattayalA 522 mahacce 143 mahANakkhatte 589 matthuluMge 209 mahajjhayaNA 545 mahANadI 199, 412, 434 madaNA 403 mahaNNavAto 412| 321 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 307 200 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH mahANirayA 451 mahApurisa 105, 273 mahAsatate 755 mahANubhAgAI 325 mahApoMDarIte 764 mahAsAgara 750 mahAtIrA 469, 717 | mahApoMDarIyadaha 199, 522 mahAsukka 105, 375 mahAdahA 779 mahAbala 617 | mahAsumiNa 750,755 mahAdAmaDDI 404 | mahAbhaddA 77, 251, 392 mahAsee 105 mahAdumA 764 mahAbhIma 105, 273 mahAsete 582 mahAdhAtatirukkha 640, 764 | mahAbhImaseNa 672, 767 mahAsokkhA 82 mahAdhAyaIrukkha 99 mahAbherI 553 mahAsotAse 404 mahAnadI 469 mahAbhogA 469, 717 mahAhimavaMta 83, 100, 199, mahAnijare 210, 397 mahAmADhare 522, 555, 643 mahAnidhI 602, 673 mahAmehe 347 | mahAhimavaMtakUDa 87, 100, mahAnimitta 608 mahAraMbhatAte 522 mahAnihANa 394 mahAraMbhA 158 mahiMdajjhayA mahAnIlA 469, 717 mahArAyA 519 hiDDIe mahApauma 627, 673, mahAriTTha 582 | mahiDDiya 82, 394, 693 693, 718 mahArorute mahitA 714 mahApaumarUkkha 103, 640, mahAlaMjarasaMThANasaMThitA 302 | mahiyA 376 764 | mahAlohiyakkha | mahilA 673 mahApaumAtI 593 mahAvacchA 100 | mahisANitAdhipatI 404 mahApaumaddaha mahAvappA 100 mahisANite 404, 582 199, 522 mahAvAU 404 mahissare 105 mahApaumaddahavAsiNI 100 mahAvigatI 274 | mahI 412, 469, 717 mahApajjavasamANe 210, 393 | mahAvideha 189, 266, 555 | mahu 274, 674 mahApamhA 100 mahAvimANa 156, 330, 451 mahukuMbha 360 mahApariggahatAte 373 mahAvIra 45, 113, 174, | mahura 38, 718 mahApahapaha 394 229, 322, 382,396, mahesakkhA 200, 394, mahApADivata 285 ___ 411, 568,587,622, mahoragasarIraM 394 mahApAtAlA 653, 680, 681, 691, mahoragA 654 mahApAyAlA 302 693, 750 | mahoragiMda 105, 273 mahApuMDarIyaddahe 88 mahAvIrabhAsitA 755 mahorate 200 mahApurAo 100 mahAvuTThIkAte 182 | mAillatAte 373 404 88, 100, 693 721 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / mAI 41 190 419 mAre 187 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH 597 mAyaM 597 micchattakiriyA mAue ekkate 297 mAyaMjaNa 637 | micchattapaDikkamaNe 466 mAuyaMgA 209 mAyA 741 micchattAbhinivesa 370 mAuyakatI 297 mAyAkasAe 249 micchadaMsaNa 190, 565, mAuyANuoga 726 mAyApaDisalINa 278 micchadiTThI mAgadha 634 mAyAmuMDe 443 | micchadiTThIyANaM mAgaha 150 mAyAmosa 39 | micchapaoga mAghavatI 546, 624 mAyAvattiyA 50 miccharutI 190 mAtaMjaNa 100, 299, 434 | mAyAsalla 188 | micchA 749 mAtA 183, 323 mAyI 176, 326 | micchAdasaNavattitA mAtAte 307 mAraNaMtiyasamugghAta 380, 586 | micchAdasaNavattiyA mAtAvattitA 419 515 micchAdasaNasalla 39, 188 mAtAvattiyA 369 mAlaMkAre 404 | micchAdasaNasallavivega 39 mAtuoyaM 185 mAlavaMta 85, 100, 299, mADaMbita 693 434, 689, 768 micchApAvataNa 678 mADhare 404, 582 mAlavaMtadaha 434 micchAvAtaM 282 mANa 741 mAlavaMtaparitAte 299 mita mANakara 319 mAlavaMtapariyAe 84 mitaM 553 mANakasAe 249 mAlavaMtapariyAgavAsI 100 mitavAtI mANapaDisaMlINa 278 mAlavaMtapariyAgA 100 | mitavIhI 699 mANamuMDe 443 mAlAuttANaM 154 | mittagA 273 mANavaga 95, 673 mAsa 106, 459 mittaNihI 448 mANavagaNa mAsite 433 | mittadAma 556 582 mAha 376 | mittarUve mANibhadda 105, 273, 693 mAhaNaM 133, 775, 776 mittavAhaNa 556 mANI 689 mAhaNavaNImate | mittasamANa 322 mANummANa 673 mAhiMda 105, 291, | mittA mANusa 353, 361 375, 532, 577 mitte 323, 366, 439 mANusuttara 205, 298, miukAluNitA 565 mitteyA 725, 750 | migasira 589, 694, 781 | miyamaNe 281 mANussae ___323, 485 | micchatta 193, 734 | miyAputte 755 281 607 680 mANase 366 454 95 551 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH 475, muiMgo 356 mukkatoe mugga muMDabhAve 459 675 moyapaDimA 66 muhutta 204 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH milAyamANaM 185 mudagge 542 meharAtI 624 mihila 587, 718 mudditAmahura 319 mehavatI 643 missakesI 643 muddiyANaM 154 | mehA 346, 347, 403 mIsajAe 693 muddhANa 553 | mehAvI 475, 594 mIsApariNatA 192 mummure 444 mehuNa (veramaNa) mIsitA 214 | mummurovame 340 203, 711 553 musaM 633 | mehuNasannA muMmuhI 772 musAvAdAo 266 mokkha 665, 749, 693 musAvAya 389,528 | moggalAyaNA 551 musAvAyaveramaNa 711 | moNacarate 396 693 muhaM 77, 251 muMDA 210, 443, 746 | muhamaMDavA 307 moyAvaittA 355 muMDAvittae 106, 183, mosa 238, 741 muMDAvettae 197, 323 | mosalI 503 235 mUDha 164, 204 | mosANubaMdhi mucchaMti 411, 614, moha 164 mucchaNA 773, 781 | mohare 762 mucchA 117 | mUlagabIyANaM 572 | mohaNijja 268, 356, mucchite 183, 323 mUlabIyA 244, 431, 484 596, 750 muMjApiccite 446 mUlabhoyaNa 693 mohaNijjaTThANA 755 muTThiyA 553 mUlArihe 605, 688 | moharite 529 muNisuvvatta 119, 411 | mUlo 95, 411, | raMga 673 muNetavve 517, 589 | raMgamajjhammi 553 mutiMga 597 meMDhamuhadIva 301 raMbhA 366 meMDhavisANaketaNate 293 | rakkhasaranno 273 muttasaNNA 734 meMDhavisANakorava 242 | rakkhasA 654 muttAdAmA 307 meMDhavisANakoravavisANe 242 rakkhasiMda 105, muttAlate 648 meghamAliNI 643 | rakkhasIe 353 muttimagga 529 mehaMkarA 643 | rakkhase 353 mehamuha 631 rajati 390 372, 396, 648 | mehamuhadIva 301 rajjukkale 456 muccati 247 553 349 m 3 403 muttarUve karA muttI 372, 20, 266. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / rajjU 693 65 471 321 rataNe ratate 755 viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 337, 747 rammagakUDa 689 rahANite 404, 582 raTTatherA 761 rammagavassa 299, 522 rahokamma raThThadhamma 760 rammagavassagA 491 rAiDDhI 214 rataM 423 | rammagavAsa 100, 199, 555 rAiNite 321 rataNappabhA 273, 546, 648, rammagA 100 rAinnA 137, 497 655, 670, 693 rammA 100 rAganivvattie rataNasaMcayA 298, 307, 637 ramaNijjA . 100 | rAjadhANIte rataNI 375, 403, 532 rayaNa 298, 307, rAtakakudhA 408 rataNuccata 298, 307, 643 643, 673 rAtiNiyA 778 rayaNagole 350 rAtI 273, 311, 403 778 rayaNappabhA 757 rAtIbhoyaNaM 203, 414 rati rayaNavAsa 693 rAtIsara 693 ratikaragapavvatA 307, 725 rayaNasaMcate 643 | rAmagutta ratippabhA 273 rayaNasaMcayA 100 | rAmarakkhitA 612 ratiseNA 273 rayaNI 273, 468, 553 rAmarakkhiyA 582 rayata rAmA 307, 612, 692 __ 469, 553 rayugghAte 714 rAyaMteuraM 415 rattakaMbalasilA 100, 299 rava 597 rAyaMteurajaNo 415 rattappavAyaddahe rasagArava 215 rAyakaraMDagasamANe 348 rattavatI 91, 199, 522 rasajA 543 rAyakaraMDate 348 rattasukkANa __ 377 rasaNijjUhaNatA 309 | rAyakahA 282, 284, 569 rattA 91, 199, 522, rasapariccAte rAyaggalA 95 555, 639 rasapariNAma 265, 713 rAyagihaM rattAkuMDA 639 rasamaMte 340, 713 rAyaNita 321 rattAvaippavAtaddahe 90 rasA 390 rAyapiMDa 693 rattAvati 469 rasAtaNe 611 rAyarisI rattAvatikuMDA 639 rasite. 533 rAyavannato 693 rattAvatippavAtaddahA 38 rAyavuggaha 714 rattAvatI 555, 639 rahassa 38, 51, rAyahANiM 417 radhANitAdhipatI 404, 582 553, 705 rAyahANI 106, 307, rammaga 643 rahassaMgAravapariNAma 686 535, 637 307 ratI 689 511 718 622 100 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 455 riTThA 90 325 188 712 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH rAyA 158, 346, 447 ruppa 673 rUvamaMta 606 rAyAbhiseeNaM 693 ruppi 628 rUvavatI 273 rAlaga 572 ruppAgare 597 | rUvasaMpanna 281, 319, 328 rAsI 337, 747 ruppI 83, 95, 100, rUvANuvAtI 663 rAhU 199, 522, 555, rUvI 441 riTTha 257, 582, 643 564, 643 rUve riTThapurAo 100 ruppikUDA 87, 100, revati 411, 694 riTThavimANapatthaDe 624 522, 643 revatI 95, 411, 100, 546, ruppakUlappavAyaddaha 589, 691 684, 778 ruppakUlA 89, 522, 555 roitassa 485 ritAsamitI 711 ruppakUlAto 100 | roei ribhitta 374, 553 ruppAbhAsA 95 rogAtaMka rivvede 191 ruyae 689 rogiNitA risama 307, 553 ruyaga 720 roguppattI 667 ruMbhati 409 ruyagakUDA 87, 100, 522 rotemANa 325 rukkhA 137, 236, | ruyagavara 205, 7 725 | rotemi 542 313, 349 ruyagiMde 727 | rodde 247, 357 rukkhamUlagihasi 196 rUtaMsA yaNAgirI rukkhaviguvvaNA 344 | rUtakaMtA 508 rorute 451, 515 257 rUtappabhA 508 515 rutaMsa 508 | roviMdae 374 rutaga 643, 689 rUtAvatI 508 rosA rutakaMta 257 rUyaMsA 259 rohiNi rutaguttama 643 rUyakatA 507 rohiNI 273, 307, 472, rutappabha 257 rUyA 259 517, 589, 612, rutasaMpanna 312 rUyAvatI 259, 507 656 38, 239, rohitaMsA 199, 522, 553 672 319, 741 rohitA 522, 555, 645 ruddaseNa 582 rUvakahA 282 | rohiya 95 rUvapariyAragA 124 rohiyaMsappavAtaddahe runnajoNItaM 553 rUvaparitAraNA 402 | rohiyappavAtaddahe 641 ruta 507, 257 rUtA 507 712 95 rutI rUvaM ruddA 90 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: rohiyA laMchiyANaM laMtae laMtata lakkhaNavaMjaNa lakkhaNasaMvacchare lagaMDAtI lacchI lacchI devI lacchIvatI lajjAte 105, 159 liMgapulAte 468, 578 liMgAjIve lakkhaNa 247, 608, 628 littANaM daMta ladIva lattiyAsada laddhA laddhAvaladdhavittI labhittA layasamaM lava lavaNa lavatasamudda lavaNode hu lahuparakkama lahubhUte lAuyapAde lAghava lAghavite lAbha lAbhamata prathamaM pariziSTam / sUtrAGkA: viziSTazabdA: 100 lAbhAsaMsappaoga 154 liMgakusIle 693 | lukkha 460 lukkhatAte 396, 554 lukkhattAte 199, 522 lUsate 100 lUhacara 643 lUhajIvI 745 lUhe 301, 698 lecchatI 301 puNa 73 le suma 183, 323 letitApitA 693 |lesaNatA 168 sA 553 lesA (pariNAma) 106, 197, 460 loujjote 97, 98, 580 logaMtA 404,582,583 logaMtiyA 693 logaMdhagAra 178 logaMdhayAra 396 logaTTitI 455 325, 496 logatamasa 606 logadavva sUtrAGkA: viziSTazabdAH 759 logapamANamette 445 logapAlA 445 logamajjhAvasite 407 | logavijao 154 logaNNA 38, 599, 705 logAgAsa 334 logANubhAva 211 logAbhigama 336 | logAlogapamANamette 396 logite 396 logujja 235 logovatAraviNate 755 logovayAraviNae 676 loNaM 301 384 | logaMtitavimANA 599 logaMtitA 112 | lobhavvitie 713 lobhapaDisaMlINa 324 lobhamuMDa 211, 219, 334, lobhaveyaNijja 616 lobha 755 | lobhakasAe 361 lobhakasAyI 479, 704 lobhasaNNA 625 lomapakkhI 324, 693 lolue 142 lole 291, 324 loha 142 lohaMtara 171, 286, lohaMtarasamANe 498, 704 lohAraMbarisANi 291 lohiccA 441 lohitakkhA 65 sUtrAGkAH 441 142, 257 374 662 752 334 334 542 441 191 142 585 585 743 741 249 458 371 278 443, 746 356 752 351 515 515 673 270 270 597 551 95, 404, Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TA 134 350 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH 590, 778 vakkaMtI 171, 499 vaDDamANate 526 lohitA 38, 375, 390 vakkamati 148, 182 vaNakara 343 vaiaguttI 134 vakkhArapavvata 85, 299, | vaNaparimAsI 343 vaijogI 365 434, 590, 637, vaNasaMDA 106, 289, 307 vaidaMDe 689, 768 | vaNasArakkhI 343 vaiduppaNihANa 147 | vakkhArapavvaya 434 vaNasArohI 343 vaipaogakiriyA 193 vakkhittA 503 vaNassaikAiyANaM 316, 319, vaipaNidhANa 255 vaggacUliyA 755 331, 334 vaipaNihANa 147 vaggaNA 41 vaNassatikAtitaasaMjama 429 vaira 689 vaggavaggo 747 vaNassatikAtitasaMjama 429 vairagolasamANe vagguritA 553 vaNA 106, 344 vairamajjhA 77, 251 vaggU 100,693 vaNImagA 454 vairAmatA vaggo vaNImate 454 vairAmayA 307 vagghamuhadIva 301 vaNNa 390 vairoyaNaraNNo vagyAvaccA 551 vaNNa (pariNAma) 713 vairoyaNiMda |vacchagAvatI 100 | vaNhI 625, 684 vairosabhaNArAtasaMghayaNe 568 vacchamittA 643 vataNasaMpattA 601 vaisuppaNihANe 147 | vacchA 100, 551, vatiakiMcaNatA 236, 289 637, 689 vatikaraNe 132 vaMjaNa 608 vacchANubaMdhitA 712 vatikkama vaMjaNoggahe | vajja 256, 374 vatiguttI vaMjula 736 vajjarisabhaNArAtasaMghayaNa 690 vaticiyAta 310 vaMdaMti 174 vajjavittI 553 vatijoge 132 vaMdati vaTTamANaMsi 200 vatiduhatA 559, 588 vaMdAmi 183, 323 vaTTaveyaDDapavvatA 84, 299, vatipaoga 132 vaMdAveti 256 vatipaDisalINa 278 vaMdittA 38, 548 vatipuNNa 676 152, 546 vaDeMsA 273 vatire 778 vaMsImUlaketaNate 293 vaDeMse 641 vatirotaNaranno 403 vaMsImUlaketaNAsamANA 293 vaDthati 327 vatirotaNiMda 403 vaMsIvattiyA 148 vaDDatirayaNa 558 vatiroyaNa 625 582 310 vaMka 198 134 256 vaMsA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 609 / vasaMta 350 / vasate vatisAhe 376 | vasA 6 vattaM viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH vatiroyaNaranno 273 vappo (vaggho?) 736 vavahArakkhevaNI 282 vatiroyaNiMda 273 vamaMti 423 vavahAravaM 604 vatirosabhaNArAtasaMghayaNe __ 494 vayaNavikappa 584 vasaTTamaraNe vativiNae 585 vayaNavibhattI 281, 523 vatisaMkilesa 739 vayaragole 336 vatisaMjama vayasa 210 | vasabha 693 vatisaMvara 598 vayA 163 vasabhavIhI 699 vatisamitI . vayI 13 vasamANa 438 | varadAme 150 274 vatisuhatA 559, 588 varA 572 vasiTTha 105, 618 vatissaMti varisakaNhA 551 vasiyavvaM 185 vatI __ 32 varisAratte 523 vasuMdharA 273, 307, 612, vate 163 | varuNa 95, 257, 273, 643, 693 553 | 574, 625, 682,684 vasuguttA 307, 612 vattha 239, 409, 673 | varuNavara ___580 vasudeva vatthagaMdhaM 553 varuNoda 384, 580 vasumatI vatthapaDimA 331 varuNovavAe 755 vasumittA 307, 612 vatthapunna 676 vare 769 vasU 95, 307, vatthAlaMkAra 374 valaehiM 224 vahamANa 314 vatthu 249,629,679,744 valatamaraNe | vAuAte 182 vatthudosa 744 | valatA vAu(kAiyANaM) 316 vadamANa 354, 426 | valatAmuha 302 | vAukumArA vadalitAbhatte 693 vallipalabakorava 242 vAU 95, 404 vaddhamANa 307 vallipalabakoravasamANe 242 vAei 256 vaddhamANagA 95 vavasAte vAgaramANa 230, 381 vanapariNAma 265 vavasAtasabhA 471 vAgareti 256 vanamaMte 340, 441 vavasiyassa 223 vANamaMtara 257, 319, 396 vavaharamANe 421 579, 750 vappagAvatI 100 vavahAra 192, 236, vANamaMtarajoisiyA vappA 100 337, 421, 552, vANamaMtaradevA 654 vappe 637, 689 741, 747 vANArasI 718 672 273 257 vannitA 316 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 66 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH vAta 286, 610, vAyA vAsittA 346 693, 754 vAyukAteNaM 542 vAsudeva 93, 137, 148, vAtakumAriMdA 105 vAyukumArA 82 152, 299, 317, vAtakhaMdhA 106 vAriseNA 307, 469, 643 440, 491, 628, vAtaNAsaMpatA 601 vAruNI 643, 720 638, 692, 735 vAtaNijjA 326 vAre 515 vAsudevapitara 672 vAtapatiTThie 171,286,498 vAsaggakoDI 110 | vAsupujja 119, 470, 520 vAtapatiTThite 600 vAlavIyaNiM 408 vAhiM 753 vAtaparigate 707 vAlA 551 vAhI 342 vAtapalikkhobha 624 vAluodae 311 viukkamaMti 148, 182 vAtaphaliha 291, 624 vAluodagasamANa 311 viuTTittae vAtaphalihakhobha 291 vAluyappabhA 155, 546 viuDejA 176 vAtie 204 vAluyappabhAta 573 | viula 325 vAtita 597 vAluyarAtisamANa 311 viulabhogasamitisamannAgate 143 vAte 755 vAluyarAtI 311 | viuvvijamANa 707 vAti 679 vAvattI 218 viuvvita vAtite 342 vAvannasoyA 416 viusavitaM vAdisaMpatA 651 vAvitA 355 viusagga 284 vAdisaMpayA 382 vAviddhasoyA 416 | viusaggapaDimA 77 vAdisamosaraNA 345 vAvI 106 viussagga vAdI 382 vAsakoDI 106 | viussaggapaDimA 251 vAma vAsadharapavvata 643 viussaggArihe 489, 605 vAmaNe vAsasatasahassa 106, 197 | viussaggo vAmA 289 vAsasatA 106 viosaviyapAhuDe 204 vAmAvatta | vAsasahassA 106 vikahA 282, 569 vAmAvattA 289 | vAsaharapavvata 299, vikuvvaNA 128 vAyaNaMtevAsI 689 vikubvati vAyaNA 247, 465 vAsA 106, 199 | vikuvvamANa vAyaNAyarie 320 | vAsAvAsaM 413 vikkhevaNI vAyamaMDaliyA 289 vAsiTThA 551 vigatamIsate vAyavvA 720 vAsitukAmaM 182 vigatasogA 70 527 Mmm 247 106, 289 495 /vAsa 511 320 71 141 282 741 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 541 547 689 781 videza 74 105 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH vigatIto 674 vijjutA 273 vitigicchAmi vigatIpaDibaddha 204 | vijjutAraM 141 vitimire 516 vigayasoga 100 | vijjute 714 | vitosavitapAhuDa 326 vigicaNatA 649 vijjudaMtadIva 301, 631 | vitta 553 vigiMcamANa 438 | vijjuppabha 85, 100, 299, | vittappayAra 553 viguvvaNA 12, 79, 419 434, 689, 768 vitthArarUtI 751 viguvvaNiDDI 214 vijuppabhaddaha 434 vitthinnA 307 viggahagatisamAvannagA 65 | vijjumuha 631 vidalakaDe 350 viggahA 106 vijjumuhadIva 301 vidisaMvAte 444 viggaheNaM 225 vijuyAittA 346 vidisi vAte vicitta 257, 643 | vijU 273, 403 | videha vicittamAlAmaulI 597 viDDikarAI | videharAyavarakannagA vicittavatthAbharaNe 597 viNae 585 viddhaMsaMti vicittahatthAbharaNe 597 viNao | viddhikarA 781 vicchiMdati 409 | viNayasaMpanna 604 vidhAte vicchutajAiAsIvise 341 viNayasuddha | vinate 762 vijaya 300, 643 | viNighAta | vinnANa vijayadUsA 307 | viNighAyaM 390 vinnU vijayapura 100 viNicchate 194 vippaogasatisamaNNAgate 247 vijayA 100, 106, 273, viNimmutamANa 597 | vippajahamANe 304, 307, 451, viNIta 204, 326 vippariNAmaNovakkama 637, 643 viNNANaphale 195 vippariNAmANuppehA 247 vijahaNA 180 viNhU 95 | vippalAve 584 vijoyAvaittA vitaMjitAto 412 vibujjhejA 436 vijA vitata 73, 374 vibhaMgaannANakiriyA 193 vijjAdharA 491 vitatapakkhI 351 vibhaMgaNANI 646 vijAharaseDhI 774 | vitattA vibhaMgaNANe 542 vijjukumAriMdA 105 vitatthA 95, 469, 717 | vibhAsA 469, 717 vijjukumArimahattariyA 259 vitigicchA 218 vimala 95, 273, 411, vijujibbha 302 vitigicchAmittegA 288 590,644,720,769 vijuNAma 689 | vitigicchita 325 vimalaghosa 556 325 195 22 68 296 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 viyaccA G sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH vimalavAhaNa 556, 693, vivakkatavabaMbhacera 426 visiTTha 257 696, 767 vivAgavijate 247 visiTThakUDa 590 vimalavAhaNAtI 693 vivAta 755 visItati 359 vimANapatthaDA 516 vivAda 512 visujjhamANate 62 vimANapavibhattI 755 vivittA 663 visuddha 184, 221, 516 vimANavAsI 257 vividdhI 95 | visese 744 vimANA 186,338,375,468 | vividharataNapaDipuNNA 673 visodhI 738 vimANAbharaNA 185 | vivega 247, 284 visodhemANa 438 vimANiDDI 214 vivegapaDimA 77, 251 visohaNatAte 649 vimANovavannagA 67 | vivegArihe 489, 605 visohittae 66 vimuttI 755 visae 341 | visohejA 176 vimuhA 95 visaM 743 | vissaMdati 360 vicittapakkha 257 | visaMdhI 95 vissavAtitagaNa 680 16 visaMbhogiyaM 180 | vissA viyaccheyaNe 462 visaMbhotitaM 398, 661 vihaga 693 viyaDagihasi 196 | visaMvAdaNA joge 254 vihagagaipavvajjA 355 viyaDadattIo 180 visakuMbha | viharati viyaDA 148 visaTTamANiM vIIpaDibaddha 326 viyaDAvaI 299 visaTThatAe vItasogA viyaDAvativAsI 100 visapariNataM 341 | vItIvatejjA 144 viyaDAvatI | visapariNAma | vImaMsA 361, 732 viyati 15 visappihANa 360 vIyakaNhA viyattakicce 263 visabhakkhaNa 113 vIyarAgasaMjama 62 viyarodagasamANA 364 visama 437, 553 | vIragaya 622 viyANaMtarite 462 visamacAriNakkhatte 460 vIrajasa 622 viyAlagA 95 visayatisiteNaM 184 vIrAsaNie 396 viyAvata 257 visayapamAte 502 vIrAsaNite 554 viyAhacUliyA 755 visAkhA 517 | vIrita 618 virate 516 visAlA 95, 105, 307 vIritapuvva 629 virasajIvI 396 visAhA 95, 411, 472, vIritabala 740 virasAhAra 589, 656 vIritasaMpanna 594 360 314 my 637 84, 551 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / vIre 411 vatArA 643, vuggahapaTTe 467 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH vIriyaM 141 veta 387 veyaNijja 566, 596 vIriyAyAra 76, 432 vetataM 542 veyAraNiyA 419 470 veta (pariNAma) 713 veyAvacca 194, 522, 600, vIro vetAraNiyA 649, 712 vIsavAsapariyAe 167 vetitA 106, 191 veyAvaDiyaM 438 vIsasApariNatA 192 vetitAparikkhittA 186 verulita vIsuMbhejjA 413 vetiyA 503 verulitakUDa 522 vIhINaM 154 veda 233, 473 veruliyakUDa 87, 100 vuggahaThThANA 399 vedaNaM 693 veruliyamaNikavADA 673 534 vedaNAsamugdhAta 586 velaMdharanAgarAINaM 302 vuggahavimotaNaTThayAte vedaNija 268 velaMdharovavAte 755 vuggAhite 204 vedapurise 137 velaMba 105, 257, 302 vuDDI 79, 171, 499 vedigAtitA 497 velA 106 veubvie 65, 207, 332 vediyaMtAto 302 | vesamaNa 257, 273, 317, 186 vede 643, 689 veubviyasamugghAta 380, 586 vedeMsu 250 vesamaNakUDa 100, 299, veubviyasarIrI 483 vedejjamANa 707 434, 522, 637 vekuMthU 404 vedeti 71 | vesamaNovavAte vejayaMta 300, 304, 643 vedemi 479 vesANaravIhI 699 veyajaMtI 100, 273, 307, vedehA 497 vesANita 301 637, 643 vemANite vesANitadIva 301 vejayaMte vemANiyA 106, 316 vesAsite 455 vejo 342 vemANiyAvAsA vesitAkaraMDagasamANe 348 veDhime 374 veya 540, 596, 783 vesitAkaraMDate 348 veNaiyaM 439 veyaDDa 689 vehANase veNaiyavAdI 345 veyaDDhagiripAyamUle 693 vehAsaM 776 veNatita 364, 399 veyaMte 219 | vocchijjamANa 324 veNudAli 404, 257 veyaNA 10, 23, 49, vocchijjissaMti 704 veNudAlI 105 561, 600 vocchinne 323 veNudeva 82, 99, 103, veyaNAbhate 549 | vodANe 104,257,404,764 | veyaNAsamugghAta 380 vosaTThakAe 693 veuvvitA 755 750 vesApita 113 195 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 235 297 50 263 285 222 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUci viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkA: saiMdiyA 49, 69, 112 saMgahakatI 297 | saMjama .. 195, 310, 396, saeNaM 325 saMgahakattAra 553 428, 571, 647, saeyagaM 748 saMgahaTThayAte 467 709 saMkaMte 183, 323 saMgahaTThANA 544 saMjamaTThAe 500 saMkappa 236 saMgahapariNNA 601 | saMjamabahule saMkama 296 saMgahe ekkae saMjamAsaMjama 373 saMkamamANa 141 saMgahovaggahaTThayAte 439 |saMjaya 622 saMkAmaNaM 744 saMgAmaMsi 200 saMjalaNa 249 saMkAmite 744 saMgAmitA 404 saMjUhe 744 saMkita 325, 732 saMgAra 323 saMjoyaNAdhikaraNiyA saMkinna 281 saMgArapavvajA 165, 355 saMjoyaNApAyacchitta saMkinnamaNe 281 saMgiNhaNatA 649 saMjhA saMkiliTTha 140, 221 saMgovittA 544 saMThANa 495,548,755 saMkiliTThalessa saMgha 363, 426, 501 | saMThANapariNAma 713 saMkilesa 198, 739 saMghatherA 761 saMThANavijate 247 saMkilesamANate 62 saMghadhamma 760 saMDillA 693 saMghapaDiNIte 208 | saMtarittae 412 saMkhavannA 95 saMghapaDiNIyaM 661 saMtI 228,231,411,718 saMkhavannAbhA 95 saMghayaNa 494 | saMtosa 737 saMkhavAla 257, 273 | saMghaveyAvacca 397, 712 saMnikkhitta 394 saMkhA 95, 100, 302, saMghADIo 246 saMnivAtite 342 553, 564, 622, saMghAtime 374 | saMnivesA 673, 691, 755 saMcAeMti 415 saMnihie 105 saMkhANa 337, 679, 747 saMcAteMti 334 | saMpaogasaMpautte saMkhAdattite saMcAteti 245, 323 saMpattIe 341 saMkhAvattA 148 saMcAyaMti saMpadAvaNa 609 saMkhittaviulateulessa 188 saMcArasamA 553 | saMpanna 475 sakhittA 307 saMciTThati 154 saMparAigA saMkheva 751 saMjatamaNussa 422 saMparikkhittA 307 saMkhevitadasA 755 saMjatA 365 | saMpalivaMkaNisannA 307 saMgaha 192, 552, 745 saMjatAsaMjatA 365 saMpavvayamANA 477 saMkha 106 247 M 704 saMpadA m Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m prathamaM pariziSTam / 73 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH saMpAgaDapaDisevI 292 saMvAsa 248,353 sakkarappabhA 155 saMbAhA 106 | saMvAsabhaddate 256 | sakkarAbhA saMbukka 289 saMvAsittate 204 | sakkArAsaMsappaoga 759 saMbukkavaTTA 514 saMvAhaNa 325 sakkAreti 256 saMbohetavva 323 saMvuDa 148 | sakkAremi saMbharettA 269 saMvuDabause 445 sakkArettA saMbhava 729 saMvuDaviyaDA 148 sakkulikanna saMbhuMjittae 66 saMvuDDha 762 | sakkulikannadIva 301 saMbhujettae 204 saMvegaNI 282 sagaDe 755 saMbhUtavijate 755 saMsaTThakappite 396 sagati 323 saMbhogiyaM 180 saMsaTThovahaDe 188 | sagara 718 saMbhotita 398,661 saMsattatavokamma 354 | sagalapuNNamAsI 460 saMbhaddA 503 saMsayapaDhe 534 saguNa 158,169 saMmuissa 693 saMsAra 261,294 sacakkehi 672 saMmucchaMti 776 |saMsArakaMtAra 144,750 sacittA 214 saMmucchimA 444,484 | saMsArasamAvannagA 49,112, | saceliyAhiM 417 saMmutA 551 170,365,458, sacca 238,241,254, saMmutI 767 560,646,666,771 308,396,475, saMmoha 354 | saMsArANuppehA 247 594,741 sarabhakaraNa 132 | saMsuddha 27 | saccatI 692 saMlavamANa 290 saMsuddhaNANadasaNadhare 445 saccappavAyapuvva 120 saMlAva 584 saMsetima 188 saccabhAmA 628 saMvacchara 106,154, |saMsedagA 543 saccamosaM 238 460,572,658 | sakirita 585 | saccasaMjamatavaguNasucariyasaMvaTTatittANaM 108 sakiritaTThANaM 398 socaviyaphalapari9,49,427, sakka 105,162,257, nivvANamagga 693 487,665,709 260,273,307, saccAmosa 741 saMvaradArA 418 404,405,644, | sajogikevalikhINasaMvarabahula 235 769 | kasAyavItarAgasaMjame 62 saMvasamANI 416,417 sakkatA 553 sajogibhavatthakevalaNANa 60 saMvasittae 66 sakkappabha 727 sajoNiya saMvara Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 sUtrAGkAH 325 485 732 755 299 84,100 306 73 saDDha 394 20 69,170 537 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdA: sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sajja 553 sattaguNalukkhA 593 saddahamANa sajjati 390 sattaTThANanivvattite 592 saddahita sajjagAma 553 sattatAre 589 saddAulagaM sajjhAe 465 | sattateNaM 691 saddANuvAtI sajjhAo 511 sattapadesitA 593 saddAlaputte sajjhAya 285 sattapadesogADhA 593 saddAvaI sajjhAyaM samuddisittae 66 sattamI 609 | sadAvatI sajjhAyamaNujANittae .66 | sattavaNNavaNaM 307 saddAvehiti sajjhAyamuddisittae 66 sattasattamiyA 545 saduddesate saTThivAsajAe 167 | sattasarasIbharaM 553 saduppAte 180 sattasikkhAvatite 693 santi saDDI 475,594 sattA 175 | sannA saNakumAra 105,235, sattAgatitA 543 sanni 291,375,532, sattikkayA 545 | sannivAie 577,718 satimaM 475,594 sannivesa saNaMkumAramAhiMdANaM 624 sattivanne 736 | sannihANattha saNapphadA 351 sattha 743 sannI saNasarisava 572 satthapariNA 662 sapakkhiM saNiMcara 95,613 satthapAragA 553 sapaccakkhANaposahosaNiMcarasaMvacchara 460 satthavAha 693 vavAsa saNicchare 481 satthovADaNe 113 | sapaDikkamaNe saNippavAtA 106 | sadArasaMtosa 389 sapaDikamme satate gAhAvatI 692 sadevamaNuyAsura 382,750 | sapaDidisiM sataduvAre 693 | sadevamaNuyAsuraloga 693 | sapAgaDapaDisevI sataddU 469,717 sadda 38,478,552,567 sapAyacchittaM 767 saddaNaya 192 | sapoggalA satabhisatA 517,589 saddapariNAma 713 sappi sataraha 767 saddaparitAraNA 402 sappiM satAU 767 saddapariyAragA 124 sappI saterA 259,507,508 466 sappurisa sattagatitA 543 | saddahati 325 sabalA 394 609 551 156,330 158,169 693 156,330 272 437 satadhaNU 674 274 95 105,273 755 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 17 sama 245 553 711 70 477 samoDate viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH sabbhAvapayatthA 665 samapAyaputA ___ 400 samudANakiriyA 193,419 sabhAto 471 samappeMti 469 samudda 106,205,359 sabhAvaNAI 693 samabhirUDha 552 samuppajjiukAma 284,394 sabhAvasaMpanna 295 samaya 106,173 samuppajjihiti 693 samae 36,197 samayaMte 219 samuppajjejjA 597 553 samayakhetta 156,330,434 | samunbhUyaM samaMtA 307 samayANaMtarita 462 samuvvahaMtA samakhettA 517 samAe 672 samUha 208 samagaM 460 samAo samerA 158,169 samacauraMsa 495 samAte samodahittate 479 samacauraMsasaMThANasaMThita 568, samAdhI samohatAsamohateNaM 690 samAyaramANA 70 samajotibhUtAni 597 samAraMbha sammatakiriyA samaNa 45,133,174, samAraMbhakaraNe 132 sammadaMsaNa 190,565,619 210,307,322, samArabhamANa 368,429, sammadiTThIyANaM 41,170 363,396,568, 430,521 sammapaoga 190 587,622,653, samAhArA 643 sammamArAhitA 182 680,681,691, samAhipaDimA 77,251 sammamicchadiTThIyANaM 41 694,750,776 samAhibahule 235 sammarUtI samaNadhamma 693,712 samitaM 67 sammANeti 256 samaNamAhaNa 415 samitA 162 sammANettA 133 samaNavaNImate 454 samite 321 sammAmi 183 samaNAuso 143,174, |samukkasejjA 143 | sammAdiTThI 187 195,213 samugghAta 79,171, sammAmicchadiTThI 170,187 samaNI 321,363,750 380,499 sammAmicchadasaNa 190,565, samaNunnA 180 samugghAya 586 samaNovAsagA 321 samucchinnakirie 247 sammAmicchapaoga 190 samaNovAsate 210 samucchimamaNussA 490 sammAmiccharutI 190 samaNovAsiyAo 321 samucchimA 543 sammAvAta 282,742 samatakhetta 764 samucchedavAtI 607 | sammutI 393,741 samatAlapaDukkhevaM 553 samuTTitaM 182 sammohattAte 354 190 orm m Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 viziSTazabdA: sayaM bhA sUtrAGkAH | viziSTazabdAH 95,556 sarIrovahI sayaMbuddhachaumatthakhINakasAya- saruvi vIrAgasaMjame bhuraNa sayajale sayajjale sayaNa sayaNapunna sayaNAsaNa sayapAgasahassapAgehiM sayabhisayA sara saraU sarae saradvANA sarate sarapaMtitA saramaMDala saralakkhaNA sarassatI sarA sarAgasaMjama sarAgasammaddaMsaNa sariNAmagA sarIrasaMpatA sarIrANugate sarUppattI sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUci : sarIraM sarIragA sarIrapariggaha sarIravoccheyaNaTThAe 62 sattA 157,205 sarodagasamANA 689 salakkhaNa-kkAraNa 767 salila 553 salilakuMDA 676 salilAvatI 663 salla 143 sallahattA 95 sasIla 608 savaNa 412,469, 717 savaNatA 281,523 savaNatAte 553 savaNaphalA 693 |savaNe 106 savaNo 553 savattisamANa 553 savitA 273 |saviyArI 106,553 saveyagA 62,373 savvaaMjaNamayA 751 savvaMgasamAdhito 689 savvaMgehiM sUtrAGkA: viziSTazabdAH 146 savvaTTasiddha 49 500 savvacArI 601 savvajIvA 444 65, 371 663 savvaNNANa 364 savvaNANAvaraNijja 744 savvatA 693 | savvato 779 savvatobhadda 100,637,689 95 savvadhammA 485 savvapANa bhUta- jIva 109 188 savva 611 savvadukkhappahINa 45, 617,628 169 savvaddhA 620 541 sattasuhAvaha 195 | savvapANabhUyajIvasattA 195, 227 savvabhattI 411,589,669 savvabhAva 95 savvaya 247 savvarataNa 49 savvarataNAmaIto 307 savvarataNAmayaM 281 savvarayaNa 461 savvarayaNAmatA 281 savvavairAmatA 249,447 savvakAla 207, 332, 395 savvakkharasannivAtINaM 230, 381 savvavAsI 146 |savvagA 643 savvavitthArANaMta 322 453 savvasumiNA 112,365,458, savvasoyacArI 479, 646, savvA 666,771 | savvAdhivatI sUtrAGkAH 156,158, 330, 451 193 116 158 307 77, 251, 392, 769 585 742 430 673 450, 478, 610, 754 169 307,673 307 750 298,643,673 307 721 346 463, 730 755 453 297 346 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 77 sUtrAGkAH | sAmanaparitAte 184 736 551 191 553 206 142 162 105 314 530 428 749 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH savvAlaMkAravibhUsiyaM 143 sAgarovamA 106,620 sAmatite savviMdiyajogajuMjaNatA 585 sAgAraM 748 savvukkale 456 sAgAritapiMDa 414 sAmali sasamaya 282 sANate 446 sAmaliNo sasamayArasamayiyaM 750 sANavaNImate 454 sAmaveda sasarIrI 112 sANukkosatA 373 | sAmA sasi 460,643 sAtaMkAre 744 sAmAiyakappadvitI sasisUracakkalakkhaNa 673 sAtagArava 215 sAmANiya sasIlA 158 sAtaNI 772 | sAmANiyaaggamahisI sassAmivAyaNa 609 sAtAveyaNijja 116,588 sAmANe sassirIyAhiM 693 sAtAsokkhapaDibaddha 663 sAmAtitaM sahatthapAriyAvaNiyA 50 sAti 589 | sAmAtitakappaTTitI sahamANa 325,409 sAtitAtiyA 589 sAmAtitasaMjame sahasakkAra 732 sAtime 340 | sAmAyArI sahasA 415 sAtiregaaTThavAsajAtagaM 693 | sAmuggapakkhI sahassa 548 sAtI 84,95,299, sAmuccheitA sahassAra 105,375, 495,517 | sAmudANiya 644,769 sAtINakkhate 47 | sAyavAtI sahassuddAhe 755 488 sArae sahA sAtetaM 718 | sAraMbha sahAmi 325 sAto 755 sArakaMtA sahiyA | sAdhammiyaveyAvacca 712 sArakkhaNavisohI sahissati 400 | sArakkhaNANubaMdhi sahI 323 sAdhukhaMtI | sArakkhaNovaghAta sahejjA 409 sAdhumaddavaM 400 sArakkhAta sAuNitA 553 sAdhumuttI 400 sArakkhAtasamANe sAuya 49 sAdhulAghavaM 400 sArakkhittA sAgara 689,693 | sAdhusaNNA 734 sAraNitA sAgaracitte 689 sAmaM 191 sArathI sAgarodagasamANA 364 | sAmaMtovaNivAiyA 50,419 | sAravaMtaM sAgarovamakoDAkoDI 299,756 sAmaMtovAtaNite 374 | sArasa 351 587 284 sAte 607 693 571 553 738 693 | sAdhuajjavaM 247 400 738 243 243 544 712 319 553 553 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 viziSTazabdA: sArasaya sArasI sArastaM sArassayamAiccANaM sAla sAlaMkAtaNA sAladumamajjhAyAre sAlapariyAte sAlapariyAle sAlA sAlAtI sAlabha sAlisae sAliNaM sA sAvagadhamma sAvagA sAvajja sAvatthI sAvigA sAvitabuddhe sAviyA sAsatAsAsa sAsatAta sAsate sAsayA sAsayAta sAhatthitA sAhatthiyA sAhannatANa sAhammitaM sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH sUtrAGkA: viziSTazabdA: 684 sAhammiyaM 553 sAhammiyaveyAvaccaM 625 | sAharati 576 sAhA 614 sAhikaraNaM 551 sAhigaraNaM 349 siMgArA 349 siMghADaga 349 |siMghADagasaMThANasaMThitA 95 siMdhu 611 siMdhukuMDA 755 siMdhU 344 154 siMbhite 349 sikkhAvitta 693 | sikkhAvettae 363, 750 sijjhati 585 siNA 587,718 | siNeha 363, 750 siNehavigatI 692 |siNehasuhu 692 sitA 726 siddha 730 441 | siddhakevalaNA 49,114 | siddhasuggatA 463 siddhasuggI 419 siddhasoggatA 50 siddhasoggatI 73 siddhA 477 | siddhAyayaNA sUtrAGkA: viziSTazabdA: 180,203 siddhAlate 397 | siddhigaigamaNapajja vANaphale 609 siddhigatipajjavasANe 476 siddhigatI 188, 314 437 357 | siddhiviggahagatI 394 siddhI 186 | sippaNihI 469 sippasataM 639 sippAjIve 91,199,522, sippe 555,639 siyAlakhaiyA 342 siyAlattAe 66 siramuMDa 204 siri 235 | sirikaMtA 445 siridevI 743 siridhara 274 sirivaccha 616,716 sirI 555 | sirIdevI 37,590,617, sirIsa 628,643,689 sireNaM 60 silogANuvAtI 187 siva 187 siva 267 sivA 267 | siharikUDa 112, 458 siharI 307 sUtrAGkAH 648 195 461 442, 535, 630, 745 745 37, 648 448 673 407 393 355 329 443, 746 522 556 755 618 644 199,643 100 736 461 663 622,672 302 307,612 87,100, 522 83,100,199, 301,522,555 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: sIodagaviyaDeNa sIoe sIotAte sIosaNA sIta sItala sItalukkhAo sItA sItA sItotacceva sItotA sItodA sItosiNA sImaMkara sImaMta sImaMta sImaMdhara sIyA-sIoyAo sAlisa sIlavaMta sIla - vvata guNavvata sIlasaMpanna sIlAcAra sIsagola 221 sIhamuhadIva 89,148,299,376, sIhavikkamagatI 637, 643,689 | sIhAsaNavaragataM sIsagolamA sIsapaheliyaMgA sIsapaheliyA sAgare sUtrAGkA: viziSTazabdA: 416 sIha 299 sIhakhaiyA 434 sIhagatI prathamaM pariziSTam / 148 sIhaNAtaM 599,753 sIhattAte 340,411 |sIhapura veramaNa paccakkhANa posahovavAsanaI 434 sIhAsaNA 89 sIhasotA 637 sIhasoyA 555,689 adhijji 376 suAtikkhaM 767 suMThakaDamANe 156,330 suMThakaDe 693 suMdara 767 suMdarI 434 suMdarI 344 bhA 168 sukacchA sukumAraM 350 106 sukkajjhANovagata 106 sukkapakkhiyA 597 | sukkapola sUtrAGkA: viziSTazabdAH | sukumAlapANipAta 314 sukula 319 sukulapaccAyAti 236 sukulapaccAyAyA 350 sukka 693 | sukkapoggalasaMsiTTha 355 sukkA 257 | sukkasoNitasaMbhavA 142 sukkilA 329 100 sukha 301 sugaMdha 257 sugatiM ga 750 sugatigamaNAe 307 gata 100,522 sugimhapADivata 199 suggA 217 gata 396 sugga 350 ga 350 ghosA 349 sucinnA 349 | sucibhU 435 sujAta 403 sujAtA 100,637,689 sujjhAtite 553 |suTTuttaramAyAmA 693 sunaMdA 485 sukkha 184,267 sutA 267 suttA 95, 247, 377, suhA 481,613, 755 suta sUtrAGkAH 416 140, 504, 562 79 750 sutaaNNANI 41,69 | sutaannANakiriyA 416 | sukkhA 79 38, 105, 375, 390 755 597 327 390 327 285 187 187 327 404, 672 273,556 282 693 685 273 217 553 273 755 649 269 183,323 208, 421 646 193 217 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 168 755 643 sumeghA suttadhare sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH sutatherA 167,761 suddhavAtANuoga 744 subhAo 100 sutadhamma 760 suddhe 239 subhAte 390 sutadhammArAhaNA 118 suddhaseNite 396 subhikkhaM sutanissita 60 suddhovahaDe 188 | subhUma 123 sutapajjavajAte 399 sudhammA 471 subhogA 643 sutamata 606 sunnAgAra 394 | subhoma 556 sutavassite 217 supaiTThAbha 625 sumaNA 273 sutA 240 supamhA 100 | sumaNe sutitikkhaM 396 suparinnAtA 390 sumatI 664 sutittA 168 supassaM 334,396 sumiNA sutI 241,307 supAsa 556,691,692 | ___496 suppaDitANaMde 327 | suyaNANa 464 177,256 suppaDitAraM 143 | suyadhamma 61,194 suttapaDiNIte 208 suppaNidhANa 147 suyanANa sutta-bItaruti 751 suppaNihANa 255 suyapajjavajAte 439 suttaruI 247 suppatiNNA suyasaMpatA 601 suttasuyadhamma 61 suppabuddha 643,685 suyasaMpanna suttA 262,422 suppabha 257,556 suraNucaraM 396 suppabhakaMta 257 surasa sudaMsaNa 643,685,755 suppabhA 273 | surAdeva 755 sudaMsaNA 82,273,307, suphAsa 597 | surAdevI 643 635,764 subaMdhU 556 surUtA 508 sudaMsaNe 99,404,764 38,221 surUvA 38,105,259,273, 556 subbhisadda 38 507,556,597 suddhagaMdhArA 553 subha 362,618 sulabhabodhiyattAe 698 subhagA 273 sulabhabodhiyA suddhadaMtadIva 301 subhaNAme 116 sulabhAI 485 suddhadaMtA 301 subhadIhAuattAe 133 sulasadahe 434 239 subhaddA 77,251,273, sulasAte 692 suddhaviyaDe 188 392,685 suvaggU 100 suddhasajjA 553 subhavivAga 362 suvaccha 100,105,637,643 sutte sudAma 426 suddhadaMta 0 0 suddhamaNe Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaM pariziSTam / 714 suvanna 581 553 158 404 558 viziSTazabdAH sUtrAGkAH | viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH suvaNNa 307 suseNA 469 sUrAbha 625 suvaNNakumArAvAsaM 417 sussarA 273 sUritA 303 suvaNNakUlA 555 suhatthi 641 sUrovarAte 597,673 suhaphalavivAgasaMjuttA 282 see 105 suvanakumAra 72 suhabhoga 737 sejaMse 344 suvannakumAraranno 404 | suhavimoyatarAe 57 sejjapaDimA 331 suvannakumArAvAsaM 314 suhaveyatarAe 57 sejjAtarapiMDa 693 suvannakumAriMdA 105 |suhasejjA 325 | seTThi 693 suvannakUlA 199,522 suhAte 188 seDhi suvannakUlappavAyaddahe suhAvaha 100,299, seNA 292 suvannagole 350 434,637 | seNAvaccaM suvannadAra 307 suhI 323 seNAvati 693 suvannAgara 597 suhuma 63,170,556, seNAvatI suvaniMda 616,716,732 seNAvatIrataNa suvappA 100,637 suhumakirie 247 | seNie 693 suvayaNaM 143 suhumasaMparAyasaMjama 428 seNiteNaM 404 suhusaMparAyasarAgasaMjama 62 setaM 750 suviNa 608,712 suhuyahute 693 setaMkAre 744 suviNadasaNa 436,619 suhuyahuyAsaNa 693 setaMsi 437 suvibhaja 396 sUcIkusaggaasaMvara 709 setavitA 587 suvvatA 95 sUcIkusaggasaMvara 709 setasaMkhatalavimalasannikAse 693 327 | sUtI 612 sete susannappA 204 105,162,273, seya 559,765 317,338,401, seyaMkarA 95 susamasusamA 40,145, 553,613,693,755 seyaMse 492,766 sUradaha 434 | seyakaMThe 404 susANa 394 sUrapannatI 160,277 | selatatA susANasAmaMta 714 sUrapavvata 100,299, selathaMbha 293 susAmaNNatAte 758 434,637 selathaMbhasamANa 293 susikkhito 553 sUrappabhA 273 | selavAla 257 susImA 100,628,637 sUravimANa 655 | selA 546 691 suvikkame suvvate 582 622 susama 344 551 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ my my w 325 415 778 82 sthAnAGgasUtrAntargataviziSTazabdasUciH viziSTazabdAH sUtrAGkAH viziSTazabdA: sUtrAGkAH viziSTazabdAH sUtrAGkAH selodae 311 sotiMdiyaasaMvara 427, sovayAraM 553 selodagasamANa 311 598,487 sovAgakaraMDagasamANa 348 selovaTThANa 394 | sotiMdiyattha 334,443, | sovAgakaraMDate 348 sesavatI 643 486 sovIrate 188 sehapaDiNIe 208 sotiMdiyapaDisaMlINa 427 | sovIrA 553 sehabhUmI sotidiyasaMvara 427,487, sohamma 644,769 sehaveyAvacca 397,712 598 sohammIsANa 468,579 soiMdiyatthoggahe 525 | sotidiyasAte 488 haMdi 609 soMDitAlitthANi 597 sote 449 haMsagabbhe 778 sokkha 737 sottA 675 hakkAra 557 soga 700,753 sotthite 643 haTThA sogaMdhite sotthiyA 95 hata sogati 391 sodhamma 291,322 hatthakamma 202 sogatigAmiNI 221 sodAse 404 hatthAkamma 414 soggaI 267 soma 257,273,505, hatthAtAlaM soggatA 267 574,618,672, | hatthikannadIva 301 socca 720,727 | hatthiNura 718 soDIre 762 somaNaMtite __ 538 hatthimuhadIva 301 209,714 somaNasa 85,100,299, hatthirataNa soNitANusArI 307,434,590, hatthirayaNa 558 sotaNatA 247 644,685,768 hatthirAtA 404 sotAmaNI 259,507,508 somaNasavaNa 100,299 hatthirAyA 404 sotAmatAo 715 somappabha 727 hatthI 281,673 sotAmateNaM 715 somabhI 551 hatthuttare 411 sotiditaasAte 488 | somA 95,273 hattho 95,472,589, sotiditabala 740 somila 755 694,781 sotiMditamuMDa soyarie 315 hammIhaMtI 672 sotiditasaMjame 430 soyariyA 553 hayakannadIva 301 sotiMdiyamuMDa 443 soriya 755 hayakannA sotiMdiyaappaDisaMlINa 427 sovatthiyA 95 hayavIhI 699 sotiMdiyaasaMjama 430 sovatthI 287,689 hayA 203 soNita 693 533 | 301 319 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTazabdA: hari harikaM harikaMtapavAtaddaha harikUDa hariNegamesI haritasuhu haritA hari sabala haripavAtaddaha haripiMgalaloyaNo harabho harivaMsakuluppattI harivassa harivarasagA harivAsa hariverulitavannAbheNaM harisaha hariseNa harissakUDa harI havvamAgacchittae havvamAgacchittate havviM hassaratI haliddarAgarattavatthasamANa haliddArAratta havva 89,95,105, hasse sUtrAGkAH | viziSTazabdAH prathamaM pariziSTam / 257,689 hADahaDA 89,522, hAyaNI 555,643 | hAyati 90 hAyamANa 643,689 |hAravirAtitavacche 404,582 hAritA 616 hAre 497 hAliddA 315 hAsa 90 hAsuppattI 281 hia 693 hiMsappehI 777 hiMsAdha 299,522, | hiMsAdaMDa 689,724 hitakara 491 hitAte 100, 199, himavaM 555,643 himasItale 750 hiyayaM 105,257 hiraNNagola 522,553 hiricceva 293 | hirimaNasatte 293 |hirivattiyaM 245 hirisate 183 hirI 323 718 | hiraNNagolasamANe 689 hiri 201,624 | hINasattatAte 105 hINassare sUtrAGkA: viziSTazabdAH 105 hIlittA 433 hIliyavayaNe 772 huMDe 327 hUhUyaMgA 526 |hUhUyA 597 uju 551 udo 755 uvAta 38,105,375,390 heU 361,700,741 | heTThimauvarimagevejja 269 vimANapatthaDe 744 heTThimagevejjavimANapatthaDe 398 heTThimamajjhimagevejja vimANapat 247 498 heTTimaheTThimagevejja 673 vimANapatthaDe 188,390,496 | heTThillA 643 hetU 340 hemaMta 360 hemagA 350 hemava 350 hemavata 522 88 331,452 hemavatagA 179 |heraNNavate 331, 452 herannavae 100,199,273, herannavata 555, 643 356 herannavatagA 597 83 sUtrAGkAH 133 527 495 106 106 553 744 742 336,410 232 232 232 232 383 335 281,523 376 199 94,100,199, 299,522,555, 643,689,724 491 522,643 522 94,100,199, 299,555,724 491 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 gAthArdham aMjaNe aMjaNapulate aMbaTThA ya kalaMdA ajjhavasANa-nimitte dvitIyaM pariziSTam sthAnAGgasUtrAntargatAnAM gAthArthAnAmakArAdikramaH sUtrAGkaH | gAthArdham sUtrAGkaH | gAthArdham 732 uvasagga gabbhaharaNaM 643 AkaMpaittA aNumANaittA 497 ADaMbaro revatataM 561 ANaMde kAmadeve ta 503 AtaMka uvasagge | eganAsA NavamitA 755 egA se gabbhavasahI 500 | ete khalu paDisattU 195 AdiccateyatavitA 460 ete te nava nihao 749 etesiM pallANaM 609 etesiM hatthiNaM thovaM thovaM 503 eraMDamajjhayAre eraMDe 737 eraMDamajjhayAre jaha 672 eravate vesamaNe 9 748 pucchaNA paDipucchA 745 AmaMtaNI bhave aTThamI u 744 ArabhaDA, saMmaddA 737 Arogga dIhamAuM 377 AsANa ya hatthINa ya 377 AsA savvagA ceva 460 iMdA aggeyI jammA ta 95 icchA micchA tahakkAro 751 itthIoyasamAoge 694 | iya maMgala Ayarie 609 iya maMgala Ayarie 643 | iya suMdara Ayarie 689 iya suMdara Ayarie 689 ilAdevI surAdevI 307 isidAse ya dhaNNe ta 643 | kaMThuggateNa gaMdhAraM 720 kaMse saMkhe jIve 749 kakkaseNe bhImaseNe 377 kacche vesamaNe yA 9 349 kaDuto bahUdato vA 349 kaNate kaMcaNe paume 349 kassa avarakaMkA 349 katisamatA ussAsA ? 643 kattiya rohiNi magasira 755 kalaMbo u pisAyANaM 590 kalA AvaraNe annANe 553 kAkassaramaNunAsaMca 553 kAraNe ta paDupaNNe 672 kAle kAlaNNANaM 553 uttarakuru phalihe 654 uttaragaMdhArA vita 777 uttaramaMdA rayaNI 736 uppajjaMti egeMdiyAI 553 uppAte nimitte maMte 553 ura-kaMTha - sirapasatthaM ca 553 uvaNItaM sovayAraM ca 553 uvasaMpatA ya kAle 678 kAle ya mahAkAle aNaccAvitaM, avalitaM aNhate tave va aNAgatamatikkaMtaM aNukaMpA saMga ce attaNA uvaNIta atthi subhoga nikkhamma appaM ayaM bahu sukkaM appaM sukkaM bahu oyaM appeNa vi vAseNaM abhiI, savaNa, dhaNiTThA abhigama - vitthArarutI abhitI samaNo dhaNiTThA aNe hi tatto alaMbusA missakesI a avaravidehe rammagakUDe avaravidehe rutage 9 avareNa caMpagavaNaM avasANe ya khaveMtA asogo kinnarANaM ca assaMjatesu pUA assattha sattivanne assokaMtA ya sovIrA aha uttarAyatA koDImA asaMbhave kA Aimiu ArabhaMtA 553 kuMjara vasa sI 553 kuMthussa kattiyAo 749 | kumude ya palAse ya sUtrAGkaH 777 643 672 672 673 110 281 349 349 689 553 693 737 689 460 643 777 553 95 654 678 553 744 673 673 693 411 641 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaM pariziSTam / 95 500 553 | gAthArdham sUtrAGkaH | gAthArdham sUtrAGkaH gAthArdham sUtrAGkaH kesI gAtati madhuraM 553 jaittA ajaittA ya / 168 taNuo taNutaggIvo 281 kesI gAyatI cauraM 553 jaM joyaNavitthinnaM 110 tatitA karaNammi katA 609 kodhe mANe mAyA 741 jaMbavatI saccabhAmA 628 tatitA karaNammi katA 609 khAyatI pIyatI detI 553 jaMbUdIvagaAvassagaM tu 299 | tatto paseNatI puNa 556 gaMtA ya agatA ya 168 jaM hiyayaM kalusamayaM jIhA 360 tatto vi assalesA gaMdhAre gItajuttiNNA jaM hiyayaM / jIhA 360 tattha paDhamA vibhatI 609 gaMdhilAvati vesamaNa 689 | jaNavaya sammuti ThavaNA 741 tassIlasamAyAro 693 gaNitassa ya bIyANaM | jamAlI ta bhagAlI ta 755 taha pANavattiyAe gAvo mittA ya puttA ya 553 jammi purisammi vijjati 360 tANA ekUNapaNNAsA 553 goghAtagA ya je corA 553 jammi purisammi vijjati 360 tinni vittappayArAI gorI gAtati cauraM 553 jammi purisammi vijjati 360 tulasI bhUyANa bhave 654 caMDAlA muTThiyA metA 553 jammi purisammi vijjati 360 tusitA avvAbAdhA 684 caMdajasA caMdakaMtA 556 | jassIlasamAyAro 693 | tusitA avvAbAhA 625 caMde sUre kaNage 693 jANAhiti so gAhiti toyadhArA vicittA ya 643 caMpA mahurA vANArasI __718 jAvaMtAva ti vaggo 747 thUlaNaha-daMta-vAlo 281 caucalaNapatiTThANA 553 jeThThA mUlo puvvA ya 95 | daccA ya adaccA ya caurAsIti asIti 583 je vasamuvagacchaMtI 673 datte suhume subaMdhU ya 556 cakkaTThapatiTThANA 673 jesiM te AvAsA 673 dappa ppamAda'NAbhoge 732 calabahalavisamacammo 281 jodhANa ya uppattI / dasannabhadde atimutte 755 ciTThittamaciTThittA 168 | NaMdaNe maMdare ceva 689 | dIhe rahasse puhutte ta 705 ciNa uvaciNa baMdha udIra 233, NaMdI ta khuddimA pUrimA 553 | duppautto maNo vAyA 743 387,473,540,592, |NaMduttarA ya gaMdA 643 | devakuru vimala kaMcaNa / 590 596,702,783 NaccuNha NAtisIto 460 doNamuha-maDaMbANaM 673 cittarasA maNiyaMgA 766 Nami mAtaMge somile 755 doNhaM pi rattasukkANaM 377 chaMdA rosA parijunnA 712 NANuvaogAhAre 112 dhannassa ya bIyANaM / 673 chaTuM ca sArasA koMcA 553 NAsAte paMcamaM bUyA 553 | dhamme ta aTThame vutte chaTThI tassa imassa va 609 Nesappammi nivesA 673 | dhAyaisaMDe pukkharavare ya 299 chaTThI ya sArasI NAma 553 | Nesappe paMDuyae 673 dhevate ceva, NesAde 553 cha dose aTTha guNe 553 | taMtisamaM tAlasamaM 553 naTTavihi nADagavihI 673 channaM saddAulagaM 732 taM sAgarovamassa u 110 nAgarukkho bhuyaMgANaM 654 chappurimA nava khoDA 503 tajjAtadose matibhaMgadose 744 niddese paDhamA hoti 609 168 745 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtrAntargatAnAM gAthAGanAmakArAdi 643 553 643 gAthArdham sUtrAGkaH | gAthArdham sUtrAGkaH gAthArdham sUtrAGkaH niddosaM sAravaMtaM ca 553 bArasa dIhA maMjUsasaMThitA 673 rayaNe rataNuccate tA 643 nisaguvatesarutI ANArutI 751 bAlA kiDDA maMdA 772 rayaNAI savvarataNe 673 nissIlassa garahitA 168 bitItA uNa uvatese 609 riTTha tavaNija kaMcaNa nIsasiUsasitasama 553 buttitA abutittA 168 | risabheNaM tu esajjaM nIhAri piMDime lukkhe 705 bhadde subhadde sujAte 685 rutage rutaguttame caMde paumappabhassa cittA 411 bhaddo majjati sarae 281 ruppassa suvannassa ya 673 paumAvaI ya gorI 628 bharahe vesamaNe yA 689 rUveNa va sIleNa va 281 paumuttare nIlavaMte 641 bhavaMti katiNo paNNA 553 revatasarasaMpannA 553 paMcamasarasaMpannA 553 bhItaM dutaM rahassaM 553 revati, assiNi, bharaNI 95 paMcamI ta avAtANe 609 bhIrU tatthuvviggo 281 revatita aNaMtajiNo 411 paDhamittha vimalavAhaNa 556 | bhogaMkarA bhogavatI 643 lacchIvatI sesavatI 643 pannA cattAlIsA 583 maMgI koravvI yA 553 lajAte gAraveNaM ca / 745 papphoDaNA cautthI 503 majjhimasarasaMpannA 553 labhittA alabhittA ya / payAvatI ta baMbhe 672 maNiyaMgA ta aNiyaNA 556 lohassa ya uppattI 673 parapaMDitate vAti 679 mattaMgatA ta bhiMgA 556 | vaMjula palAsa vappo parikammaM vavahAro 747 mattaMgatA ta bhiMgA 766 | vatthagaMdhamalaMkAraM 553 paliovamaTTitItA madhuguliyapiMgalakkho 281 vatthANa ya uppattI 673 pavaMcA pabbhArA 772 madhuraM sama sukumAraM 553 vatthu-tajjAtadose ta 744 pANidayAtavaheDaM mahasIha aggisIhe 672 | vavahAra bhAva joge 741 pAdasamatA ussAsA 553 mahAbhImaseNe sugIve ya 672 vAsaM Na samma vAsati pAsassa visAhAo 411 mAhaNe NaMdiseNe ta 755 vAsasate vAsasate pukkharapatte kumme 693 mAhe tu hemagA gabbhA 376 | vijayA ya vejayaMtI puDhavidagANaM tu rasaM 460 mio majjati hemaMte 281 vijaye vejayaMte puNNaM rattaM ca alaMkiyaM 553 | migasiramaddA pusso ___781 vimalaghose sughose purao udaggadhIro 281 mittadAme sudAme 556 | visamaM pavAliNo 460 purimaMtaraMji dasapura 587 mittavAhaNe subhome 556 vissaraM puNa kerisI ? 553 puvvA ya AsADhA 411 miyAputte ta gottAse 755 vissaraM puNa piMgalA puvveNaM asogavaNaM 307 muNisuvvatassa savaNo 411 vIraMgaya vIrajase saMjaya 622 pUreti ya thalatAI 460 muddhANeNa ya NesAtaM 553 veyaNa veyAvacce 500 phAle aMbaTTaputte ta 755 mehaMkarA mehavatI 643 veruliyamaNikavADA 673 phAse ANApANU 561 raMgANa ya dhovvANa 673 vesamaNe verulite 643 673 460 110 643 643 556 553 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaM pariziSTam / 685 622 168 gAthArdham saMkite sahasakkAre saMkhANe nimitte kAtite saMkhe mahAnihimmI saMkho Nadati gaMdhAraM saMThANe sAlibhadde ta saeyagaM ceva addhAe sakkatA pAgatA ceva sajaM tu aggajibbhAte sajjaM ravati maUro sajaM ravati muiMgo sajjeNa labhati vittiM sajje, risabhe, gaMdhAre sattamI sannihANatthe satta sarA NAbhIto satta sarA tato gAmA satta ssarA kato satthamaggI visaM loNaM saddA, rUvA, gaMdhA saddAlaputte mahAsatate samagaM nakkhattA jogaM samatAla-paDukkhevaM samamaddhasamaM ceva samAhArA suppatiNNA sammadiTThi parittA sayajjale satAU ya saramaMDalaMmi gijjate salakkhaNa-kkAraNa savaNe NANe ya vinnANe savvA AbharaNavihI savvA ya juddhanIti savve ya cakkajohI sUtrAGkaH gAthArdham 732 sasi sagalapuNNamAsI 679 sasisUracakkalakkhaNa 673 sahassuddAhe Amalate 553 sAuNitA vaguritA 755 | sAgaracitte vaire 748 sAgaramaNAgAraM 553 sAmA gAyati madhuraM 553 | sAraNitA rogiNitA 553 sArassatamAiccA 553 sArassayamAdiccA 553 sAladumamajjhAre eraMDe 553 sAladumamajjhayAre jaha 609 sAvatthI usabhapuraM 553 | siddha mahAhimavaMte 553 siddha saiMdiya-kAe 553 | siddha sukacche khaMDaga 743 siddhe kacche khaMDaga 168 siddhe gaMdhila khaMDaga 755 siddhe ta gaMdhamAtaNa 460 siddhe nisahe harivassa 553 siddhe nelavaMta videhe 553 | siddhe pamhe khaMDaga 643 siddhe bharahe khaMDaga 170 | siddhe ya mAlavaMte 767 siddhe ya vijjuNAme 553 siddhezvae khaMDaga 744 siddhe ruppI rammaga 195 siddhe somaNase tA 673 sippasataM kammANi ya 673 sirikatA marudevA 672 sItA ta puNNaNAme sUtrAGkaH gAthArdham sUtrAGkaH 460 | sItodA ya sayajale 689 673 sItosiNA u cette / 376 755 sukacche vesamaNe tA 689 553 | sudduttaramAyAmA sA chaTThI 553 689 suttittA asuttittA ya 168 748 | sudaMsaNe amohe ya 553 surAdeve cullasatate 755 712 suvacchA vacchamittA 643 625 sUrA saMgahakattAro 553 684 seya sive uddAyaNe 349 | so kAlo bodhavvo 110 349 sotthite ta amohe 643 587 | somA IsANItA 720 643 haMtA ya ahaMtA ya 112 haMdi Namo sAhAte 609 689 | haMso Nadati gaMdhAraM 553 689 hatthiNaura kaMpillaM mihilA 718 689 hattho cittA ya tathA dasa 781 590 hattho cittA ya tathA 694 689 hattho cittA sAtI / __ 95 689 harikaMtA harivAse 689 haritA cuMcuNA ceva 497 689 harivaMsakuluppattI ooo 689 havati puNa sattamI taM 609 689 hAsa bhate akkhAtita 741 689 hiyayamapAvamakalusaM 360 643 | hiyayamapAvamakalusaM 360 590 heraNNavate maNikaMcaNe 643 673 hoja niraMtaraNicitaM 110 556 689 643 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni / [pR0597 paM011] tulanA- "viNaeNa tahaNubhAsA havadi ya aNupAlaNAya prinnaame| edaM paccakkhANaM caduvidhaM hodi NAdavvaM // 138 // vinayena zuddhaM tathA'nubhASayA'nupAlanena pariNAmena ca yacchuddhaM bhavati tadetatpratyAkhyAnaM caturvidhaM bhavati jJAtavyamiti yasmin pratyAkhyAne vinayena sArddhamanubhASApratipAlanena saha pariNAmazuddhistatpratyAkhyAnaM caturvidhaM bhavati jJAtavyamiti // 138 // vinayapratyAkhyAnaM tAvadAha- kidiyammaM uvacAriya-viNao taha NANadaMsaNacaritte / paMcavidhaviNayajuttaM viNayasuddhaM havadi taM tu // 139 // kRtikarma siddhabhaktiyogabhaktigurubhaktipUrvakaM kAyotsargakaraNam, pUrvoktaH aupacArikavinayaH kRtakaramukulalalATapaTTavinatottamAMgaH prazAMtatanuH picchikayA vibhUSitavakSa ityAdhupacAravinayaH, tathA jJAnadarzanacAritraviSayo vinayaH, evaM kriyAkarmAdipaMcaprakAreNa vinayena yuktaM vinayazuddhaM tatpratyAkhyAnaM bhavatyeveti // 139 // ____ anubhASAyuktaM pratyAkhyAnamAha- aNubhAsadi guruvayaNaM akkharapadavaMjaNaM kamavisuddhaM / ghosavisuddhI suddhaM evaM aNubhAsaNAsuddhaM // 140 // aNubhAsadi anubhASate anuvadati guruvacanaM guruNA yathoccAritA pratyAkhyAnAkSarapaddhatistathaiva tAmuccaratIti, akSaramekasvarayuktaM vyaMjanam, icchAmItyAdikaM padaM subantaM miGataM cAkSarasamudAyarUpam, vyaMjanamanakSaravarNarUpaM khaMDAkSarAnusvAravisarjanIyAdikaM kramavizuddhaM yenaiva krameNa sthitAni varNapadavyaMjanavAkyAdIni graMthArthobhayazuddhAni tenaiva pAThaH, ghoSavizuddhyA ca zuddhaM gurvAdikavarNaviSayoccAraNasahitaM mukhyamadhyoccAraNarahitaM mahAkalakalena vihInaM svaravizuddhamiti, evametatpratyAkhyAnamanubhASaNazuddhaM veditavyamiti // 140 // / anupAlanasahitaM pratyAkhyAnasya svarUpamAha- AdaMke uvasagge same ya dunbhikkhavutti - kNtaare| jaM pAlidaM Na bhaggaM evaM aNupAlaNAsuddhaM // 141 // AtaMkaH sahasotthito vyAdhiH, upasargo devamanuSyatiryakRtapIDA, zrama upavAsAlAbhamArgAdikRtaH parizramaH jvararogAdikRtazca, durbhikSavRttirvarSAkAlarAjyabhaMgaviDvaracaurAdyupadravabhayena zasyAdyabhAvena bhikSAyAH prAptyabhAvaH, kAntAraM mahATavIviMdhyAraNyAdikabhayAnakapradezaH, eteSUpasthiteSvAtaMkopasargadurbhikSavRttikAntAreSu yatpratipAlitaM rakSitaM na bhagnaM na manAgapi vipariNAmarUpaM jAtaM tadetatpratyAkhyAnamanupAlanavizuddhaM nAma // 141 // pariNAmavizuddhapratyAkhyAnasya svarUpamAha- rAgeNa va doseNa va maNapariNAmeNa dUsidaM jaM tu| taM puNa paccakkhANaM bhAvavisuddhaM tu NAdavvaM // 142 // rAgapariNAmena dveSapariNAmena ca na dUSitaM na pratihataM vipariNAmena yatpratyAkhyAnaM tatpunaH pratyAkhyAnaM bhAvavizuddhaM tu jnyaatvymiti| samyagdarzanAdiyuktasya niHkAMkSasya vItarAgasya samabhAvayuktasyAhiMsAdivratasahitasya zuddhabhAvasya pratyAkhyAnaM pariNAmazuddhaM bhavediti // 142 // " - itiAcArya vasunandiviracitaTIkAsahite mUlAcAre saptame SaDAvazyakAdhikAre // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni [pR0652] "kAraNe puNa kareja te ya ime kAraNA- NANaTTha dasaNaTThA, caritaTThA evmaaisNkmnnN| saMbhogaTThA va puNo, AyariyaTThA va NAtavvaM // 5458 // NANaTTha tti, asya vyAkhyA- suttassa va atthassa va, ubhayassa va kAraNA tu sNkmnnN| vIsajiyassa gamaNaM, bhIo ya NiyattaI koI // 5459 // puvvaddhaM kaMThaM / teNa appaNo AyariyANaM jaM suttaM atthi taM gahiyaM, atthi ya se sattI aNNaM pi ghettuM, tAhe jattha atthi adhigasuttaM saMviggesu tattha saMkamai visajjito AyarieNaM, avisajjieNa Na gaMtavvaM / aha gacchati to caulahugA / visajjito ya ime pade AyarejjA- jai tesiM AyariyANaM kakkhaDacariyaM souM koti bhIo Niyatteja to paNagaM // 5459 // " - nizItha0 cUrNiH / ___"atha cAritrArthamAha- carittaTTa dese duvihA, esaNadosA ya itthidosA ya / gacchammi ya sIyaMte, AyasamutthehiM dosehiM // 5440 // cAritrArthaM gamanaM dvidhA-dezadoSairAtmasamutthadoSaizca / dezadoSA dvividhAH- eSaNAdoSAH strIdoSAzca / AtmasamutthA api dvidhA-gurudoSA gacchadoSAzca / tatra gaccho yadi AtmasamutthaiH cakravAlasAmAcArIvitathakaraNalakSaNairdoSaiH sIdet tatra pakSamApRcchannAste, tata UrdhvaM gacchati // 5440 // " - bRhatkalpaTIkA / / "idANiM carittaTThA- caritaTTha desa duvihA, esaNadosA ya itthidosA ya / gacchammi visIyaMte, Atasamutthehi dosehiM // 5539 // carittaThThagamaNaM duvihaM- desadosehiM AyasamutthadosehiM ya / desadosA duvidhA- esaNadosA, itthidosA ya / AyasamutthA duvihA- gurudosA, gacchadosA ya / tattha gacche jati AyasamutthehiM cakkavAlasamAyArivitahakaraNehiM sIejja tattha pakkhaM ApucchaMto acchati, parato gacchai / / 5539 // " - nizItha0 cUrNiH / [pR0 653] "gacche puNa vasaMtassa ime guNA- bhItAvAso ratI dhamme, annaaytnnvjnnN| Niggaho ya kasAyANaM, eyaM dhIrANa sAsaNaM // 5454 // bhItAvAso tti asya vyAkhyAAyariyAdINa bhayA, pacchittabhayA Na sevati akajaM / veyAvacca'jjhayaNesu sajate taduvayogeNaM // 5455 / / kaMThA / puvvaddhaM kaMThaM / ratI dhamme, asya vyAkhyA- 'veyAvacca' pacchaddhaM / AyariyAdINaM veyAvaccaM kareti / ajjhayaNaM ti sajjhAyaM kareti / taduvaogo suttatthovaogo, teNa suttatthovaogeNa veyAvaccajjhayaNesu rajjati- ratiM karei tti vuttaM bhavai / ahavA- taduvaogo appaNo AyariyAdIhiM ya bhaNNamANo veyAvaccajjhayaNAdisu rajjati // 5455 / / aNAyataNavajaNa tti, asya vyAkhyA- ego itthIgammo, teNAdibhayA ya alliyygaare| kohAdI va udiNNe, pariNivvAveti se aNNe // 5456 // kaMThA / kasAyaNiggaho, asya vyAkhyA- kohAdI pacchaddhaM / gacchavAse vasaMtassa aNNe ya AyariyAdI pariNivvAveMti sakasAe / gacchavAse vasaMteNa eyaM vIrasAsaNe dhIrasAsaNe vA jaM bhaNiyaM taM ArAhiyaM bhavati // 5456 // " - nizItha0 cUrNiH / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni [pR0659] "jahi~ natthi sAraNA vAraNA ya paDicoyaNA ya gacchammi / so u agaccho gaccho, saMjamakAmINa mottavvo // 4464 // vismRte kvacit karttavye 'bhavatedaM na kRtam' ityevaMrUpA smAraNA sAraNA, akarttavyaniSedho vAraNA, upalakSaNatvAd anyathA karttavyamanAbhogAdinA anyathA kurvataH samyak pravarttanA preraNA, nivAritasyApi punaH punaH pravarttamAnasya khara-paruSoktibhiH zikSaNaM pratinodanA / etAH sAraNAdayo yatra gacche na santi sa gaccho gacchakAryAkaraNAdagaccho mantavyaH, ata eva saMyamakAminA saMyamAbhimukhena sAdhunA moktavyo'sau, nAzrayaNIya iti bhAvaH / gAthAyAM prAkRtatvAd ikArasya dIrghatvam // 4464 // " - bRhatkalpaTIkA // [pR0660] "yadi punarna sarvamapi gaNamAmantrayate tata ete doSA:- sIse jai AmaMte, paDicchagA teNa bAhiraM bhAvaM / jai iare to sIsA, te vi samattammi gacchaMti / / 1457 / / taruNA bAhirabhAvaM, na ya paDilehovahiM na kiikammaM / mUlagapattasarisagA, paribhUyA vaccimo therA // 1458 // yadyAcAryaH ziSyAn kevalAnAmantrayati 'kasyAM dizi kSetrapratyupekSakAH preSayitumucitAH ?' iti, tato mAsalaghu, AjJAdayazca doSAH / pratIcchakAzca tena kAraNena bAhyaM bhAvaM gaccheyuH- aho ! svaziSyA evAmISAM sarvakAryeSu pramANaM na vayamiti, ato rAga-dveSadUSitatvAt ko nAmAmISAmupakaNThe sthAsyati ? iti / yadi itarAn pratIcchakAnAmantrayate tataH ziSyA bahirbhAvaM gaccheyu:- pratIcchakA eva tAvadamISAM prasAdapAtram, ataH kimarthaM vayameva vaiyAvRtyAdiprayAsaM kurmaH ? iti / te'pi pratIcchakAH samApte sUtrArthagrahaNe svagacchaM gacchanti / tatazcAcArya ubhayairapi pratIcchaka-ziSyaiH parityaktaH sannekAkI saJjAyeta // 1457 // __atha vRddhAnAmantrayate tatastaruNA bahirbhAvaM manyante, na ca naiva gurUNAM kSetrapratyupekSakANAM vA upakaraNaM pratyupekSante, na vA sthavirAdInAmupadhiM vahanti, na ca kRtikarma-bhaktapAnAnayana-vizrAmaNAdikaM kurvate, 'vRddhA eva sarvamapi vidhAsyanti, ke'tra vayamasthApitamahattarAH ?' iti / athaitaddoSabhayAt taruNAneva pRcchati tataH sthavirAzcintayeyu:- maulakapatrasadRzAH, maulam AdyaM yat parNaM paripakvaprAyaM yadi vA mUlakaH kandavizeSastasya yat patraM nissAraM tatsadRzA vayam, ata eva ca paribhUtAH paribhavapadamAyAtA ityato vrajAmo vayaM gaNAntaramiti // 1458 // " - bRhatkalpaTIkA / pR0664] "sAmprataM dharmAdipRthivInAmuccastvamAha- paDhamA asIisahassA 1 battIsA 2 aTThavIsa 3 vIsA ya 4 / aTThAra 5 sola 6 aTTha ya 7 sahassa lakkhovariM kujjA // .... // 241 // vyA0 atra prAkRtatvAt prathamAzabdAt paratra vibhakterlopaH, prathamAyAM dharmAbhidhAyAM pRthivyAmuccastvaparimANaM paribhAvayannazItisahasrANi lakSasyopari kuryAt / kimuktaM bhavati ? prathamAyA ratnaprabhAyAH pRthivyA azItiyojanasahasrAdhiko yojanalakSo bAhalyamiti / evaM dvitIyAdiSvapi pRthivISu bAhalyaparibhAvane dvAtriMzadAdIni yojanasahasrANi lakSasyopari kuryAt / atrApyayaM bhAvArtha:- dvitIyasyAM pRthivyAM bAhalyamAnaM dvAtriMzadyojanasahasrAdhiko lakSaH / tRtIyasyAM pRthivyAmaSTAviMzatiyojanasahasrAdhikaH / Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni caturthyAM pRthivyAM viMzatiyojanasahasrAdhikaH / paJcamyAmaSTAdazayojanasahasrAdhikaH / SaSThayAM SoDazayojanasahasrAdhikaH / saptamyAmaSTayojanasahasrAdhika iti / yojanaM ceha pramANAGgalaniSpannaM drssttvym| ratnaprabhAyAM ca pRthivyAmazItiyojanasahasrAdhiko lakSaH evam- SoDazasahasrapramANaM prathamaM kharakANDam, dvitIyaM paGkabahulaM kANDaM caturazItiyojanasahasramAnam, tRtIyamazItiyojanasahasrapramANaM jalabahulaM kANDamiti / zeSAstu pRthivyaH sarvA api pRthivIsvarUpAH, kevalaM zarkarAprabhA zarkarAbahulA vAlukAprabhA vAlukAbahuletyevaM nAmAnusArato vizeSaptvarUpaM paribhAvanIyam / uktaM ca- tattha sahassA solasa, kharakaMDaM paMkabahulakaMDaM tu / culasIi sahassAiM, asIi jalabahulakaMDaM tu // 1 // evaM asIi lakkho, kharakaMDAIhi ghammapuDhavIe / sesA puDhavisarUvA, puDhavIo huMti bAhalle // 2 // [ ] // 241 / / __ adhunA sarvAsu pRthivISu ghanodadhyAdInAmuccastvamAnamAha- savve vIsa sahassA, bAhalleNaM ghaNodahI neyA / sesANaM tu asaMkhA, aho aho jAva sattamiyA // 242 // vyA0 sarvAsu pRthivISvanantaramadho ye vartante ghanodadhayaste sarve'pi madhyabhAge bAhalyenoccastvena vijJeyAH pratyeka viMzatiryojanasahasrANi, viMzatiyojanasahasrapramANaM sarveSAmapi ghanodadhInAM madhyabhAge bAhalyamiti bhaavH| zeSANAM tu ghanavAtatanuvAtAkAzAnAmasaGkhyeyAni yojanasahasrANyuccastvena madhyabhAge vijJeyAni / navaraM ghanavAtAsaGkhyeyakAdasaGkhyeyaguNaM tanuvAtAsaGkhyeyakam, tanuvAtAsaGkhyeyakAdasaGkhyeyaguNamAkAzAsaGkhyeyakam / etacca ghanavAtAdInAmasaGkhyeyayojanAtmakaM bAhalyaparimANamadho'dhastAvadavagantavyaM yAvatsaptamI tamastamAbhidhAnA pRthivIti // 242 // " - bRhatsaMgrahaNI0 malaya0 / [pR0667] "ekkikko ya sayaviho satta nayasayA havaMti emeva / anno vi ya Aeso paMceva sayA nayANaM tu // 2264 // eteSAM mUlajAtibhedataH saptAnAM naigamAdinayAnAmekaikaH prabhedataH zatavidhaH zatabhedaH / evaM ca sarvairapi prabhedaiH sapta nayazatAni bhavanti / anyo'pi cAdezaH prakArastena paJca nayazatAni bhavanti / zabdAdibhistribhirapi nayairyadaika eva zabdanayo vivakSyate tadA paJcaiva mUlanayA bhavanti, ekaikasya ca zatavidhatvAt paJcazatavidhatvaM nayAnAm / anno vi ya tti apizabdAt SaT, catvAri, dve vA zate nyaanaam| tatra yadA sAmAnyagrAhiNo naigamasya saMgrahe, vizeSagrAhiNastu vyavahAre'ntarbhAvo vivakSyate tadA mUlanayAnAM SaDvidhatvAdekaikasya ca zatabhedatvAt SaT zatAni nayAnAm / yadA tu saMgraha-vyavahAra-RjusUtralakSaNAstrayo'rthanayA vivakSyante, ekastu zabdanayaH paryAyAstikastadA catvAro mUlanayA bhavanti, pratyekaM ca zatabhedatvAccatvAri nayazatAni / yadA tu naigamAdayazcatvAro'pyeko dravyAstikaH, zabdanayAstu trayo'pyeka eva paryAyAstika ityevaM dvAveva nayau vivakSyete tadA'nayoH pratyekaM zatabhedatvAd dve nayazate bhavataH // iti niyuktigAthArthaH // 2264 // " - vizeSAva0 mldhaari0|| [pR0668] "aparizuddhazca nayavAdaH parasamaya: sa kiyaDhdo bhavati ? ityAha- jAvaiyA vayaNavahA tAvaiyA ceva hoMti NayavAyA / jAvaiyA NayavAyA tAvaiyA ceva parasamayA Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni / / 3 / 47 / / anekAntAtmakasya vastuna ekadezasya yad anyanirapekSasyA'vadhAraNam aparizuddho nayaH, tAvanmAtrArthasya vAcakAnAM zabdAnAM yAvanto mArgA:- hetavo nayA:- tAvanta eva bhavanti nayavAdAstatpratipAdakAH zabdAH / yAvanto nayavAdAstAvanta eva parasamayA bhavanti svecchAprakalpitavikalpanibandhanatvAt parasamayAnAM parimitirna vidyate / nanu yadyaparimitAH parasamayAH kathaM tannibandhanabhUtAnAM nayAnAM saMkhyAniyamaH ' naigama-saMgraha-vyavahArarjusUtra - zabda- samabhirUDhaivaMbhUtA nayAH' [tattvArthasU0 1 / 33] iti zrUyate ? na; sthUlatastacchruteH, avAntarabhedena tu teSAmaparimitatvameva svakalpanAzilpighaTitavikalpAnAmaniyatatvAt tadutthapravAdAnAmapi tatsaMkhyAparimANatvAt ||3|47||" iti abhayadevasUriviracitaTIkAsahite saMmatitarkaprakaraNe / " etAH paJca niryuktigAthAH krameNa vyAcikhyAsurbhASyakAro naigamanayazabdArthaM tAvadAha - gAI mANAiM sAmanno-bhaya-visesanANAiM / jaM tehiM miNai to Negamo Nao NegamANo tti / / 2186 // na ekaM naikaM prabhUtAnItyarthaH, naikAni kintu prabhUtAni yAni mAnAni saamaanyo-bhy-vishessjnyaanaani| tatra samAnAnAM bhAvaH sAmAnyaM sattAlakSaNam, ubhayaM sAmAnyavizeSobhayarUpamapAntarAlasAmAnyaM vRkSatvagotva-gajatvAdikam, vizeSAstu nityadravyavRttayo'ntyasvarUpA vyAvRttyAkArabuddhihetavaH, teSAM sAmAnyobhaya-vizeSANAM grAhakANi jJAnAni sAmAnyo - bhaya - vizeSajJAnAni, tairyasmAd minoti mimIte vA, tato naigamaH, ata eva naikamAno naikaparicchedaH kintu vicitrapariccheda iti // 2186|| naigamanayasyaiva vyutpattyantaramAha- logatthanibohA vA nigamA tesu kusalo bhavo vA'yaM / ahavA jaM negagamo'Negapaho gamo teNaM / / 2187 / / vA ityathavA nigamA bhaNyante / ke ? | lokArthanibodhA: - arthA jIvAdayasteSu nitarAmanekaprakArA bodhA nibodhA lokasyArthanibodhA lokArthanibodhAH / teSvevaMvidheSu nigameSu bhavaH kuzalo vA'yamiti naigamaH / athavA anyathA vyutpattiH - gamyate'neneti gamaH panthA naike gamAH panthAno yasyAsau naikagamaH, vakSyamANanItyA bahuvidhAbhyupagamaparatvAd naikamArgaH, niruktavidhinA ca kakAralopAd naigama iti // 2187 jaM sAmannavisese paropparaM vatthuo yaso bhane | mannai acvaMtamao micchaddiTThI kaNAdo vva // 2194 / / dohiM vi naehiM nIyaM satthamulUeNa taha vi micchattaM / jaM savisayappahANattaNa annonnaniravekkhA // 2195 // yad yasmAt sAmAnya - vizeSau naigamanayaH parasparamatyantabhinnau manyate, vastuno'pyAdhArabhUtAd dravya-guNa-karma-paramANurUpAdatyantabhinnau sa tAvicchati ; jainasAdhavastu parasparaM svAdhArAcca kathaJcideva tau bhinnAvicchanti; ato mithyAdRSTirevA'yam, kaNAdavaditi; tathAhidvAbhyAmapi dravya-paryAyAstikanayAbhyAM sarvamapi nijaM zAstraM nItaM samarthitamulUkena tathApi tad mithyAtvameva, yad yasmAt svasvaviSayaprAdhAnyAbhyupagamenolUkAbhimatau dravya - paryAyAstikanayAvanyonyanirapekSau, jainAbhyupagatau punastau parasparasApekSau, syAcchabdalAJchitatvAditi // 2194-2195 / / 92 - Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni atha saMgrahanayaM vyAcikhyAsurAha- saMgahaNaM saMgiNhai saMgijhaMte va teNa jaM bheyA / to saMgaho tti saMgahiyapiMDiyatthaM vao jassa // 2203 // saMgrahaNaM sAmAnyarUpatayA sarvavastUnAmAkroDanaM saMgrahaH, athavA sAmAnyarUpatayA sarvaM saMgRhNAtIti saMgrahaH / athavA, yad yasmAt sarve'pi bhedAH sAmAnyarUpatayA saMgRhyante'neneti saMgrahaH / saMgRhItaM ca tat piNDitaM ca saMgRhItapiNDitaM tadevArtho'bhidheyaM yasya tat saMgRhItapiNDitArtham, evaMbhUtaM vaco vacanaM yasya saMgrahasyeti // 2203 // " - vizeSAva0 mldhaari0| [pR0669] "saditi bhaNiyammi jamhA savvatthANuppavattae buddhI / to savvaM tammattaM natthi tadatthaMtaraM kiMci // 2207 // yasmAt 'sat' ityevaM bhaNite sarvatra bhuvanatrayAntargate vastuni buddhiranupravartate pradhAvati / na hi tat kimapi vastvasti yat 'sat' ityukte jhagiti buddhau na pratibhAsate / tatastasmAt sarvaM tanmAtrameva sattAmAtrameva, na tadarthAntaraM kiJcidasti yad vizeSatayA kalpeteti // 2207|| kuMbho bhAvANanno jar3a to bhAvo ahannahA'bhAvo / evaM paDAdao vi hu bhAvANanna tti tammattaM // 2208 // kumbho ghaTaH sa bhAvAt sattAto'nyaH, ananyo vA ? / yadyananyo'bhinnaH, tarhi bhAvaH sttaamaatrmevaasau| ahannaha tti athAnyathA, bhAvAd bhinno'bhyupagamyata ityarthaH, tabhAvo'sannevAsau, bhAvAdanyatvAt, kharaviSANavaditi / evaM paTAdayo'pi pratyekaM vAcyAH / tataste'pi dvitIyapakSe'sattvaprasaGgAd bhAvAdananye'bhyupagantavyAH, iti sarvameva ghaTa-paTAdikaM vastu tanmAtraM sattAmAtrameveti // 2208 // vavaharaNaM vavaharae sa teNa va vahIrae va sAmannaM / vavahAraparo va jao visesao teNa vavahAro // 2212 // vyavaharaNaM vyavahAraH, vyavaharati sa iti vA vyavahAraH, vizeSato'vahriyate nirAkriyate sAmAnyaM teneti vyavahAraH, loko vyavahAraparo vA vizeSato yasmAt tena vyavahAra iti| ayaM ca na yaduktasUktikAM pratipadyate // 2212 // uvalaMbhavvavahArAbhAvAo nivvisesabhAvAo / taM natthi khapuppha piva saMti visesA sapaccakkhaM // 2214 // nAsti sAmAnyam, upalambhavyavahArAbhAvAt, upalabdhilakSaNaprAptasyAnupalabdherityarthaH, tathA nirvizeSabhAvAt, vizeSavyatiriktatvAt, khapuSpavat / vizeSAstu santi, svapratyakSatvAt, ghaTAdivaditi // 2214 // / bhamarAipaMcavaNNAI nicchae jattha vA jaNavayassa / atthe viNicchao so viNicchayattho tti so gajjho // 2220 / / bahutarau tti ya taM ciya gamei saMte vi sesae muyae / saMvavahAraparatayA vavahAro logamicchaMto // 2221 // vA athavA, nizcaye nizcayanayamate vicintyamAne bhramarAdeH paJcavarNadvigandha-paJcarasA-'STasparzatve satyapi yatra kRSNavarNAdAvarthe janapadasya nizcayo bhavati sa vinizcayArthastaM vrajati 'vyavahAranayaH' iti prakRtam / ko'rthaH ? satsvapi bahuSu varNa-gandha-rasa-sparzeSu yo yatra janapadasya grAhyaH, tameva vyavahAranayo gamayati, manyate, prarUpayati ca, sato'pi zeSAn varNAdIn muJcati / kutaH? sa eva bahutaraH spaSTa iti kRtvA / kiM kurvan ? lokvyvhaarmicchn| kayA? Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni vyavahAraparatayA vyavahArapradhAnatayeti / tadevamabhihito vyavahAranayaH // 2220-2221 // ujjaM ruju suyaM nANamujusuyamassa so'ymujusuo| suttayai vA jamukhaM vatthu teNujusutto tti // 2222 // ujaM iti Rju, zrutam iti jJAnaM bodharUpam, tatazca Rju avakraM zrutamasya so'yamRjuzrutaH / vA athavA, Rju avakaM vastu sUtrayatIti RjusUtra iti // 2222 // " - vizeSAva0 mldhaari0|| [pR0670] "tamhA niyayaM saMpaikAlINaM liMga-vayaNabhinnaM pi / nAmAibheyavihiyaM paDivajjai vtthumujusuo||2226|| tasmAdRjusUtranayaH pratipAditayuktito vastu pratipadyate / kathaMbhUtam ? nijakamAtmIyam, na parakIyam, tadapi sAMpratakAlInaM vartamAnam, na tvatItAnAgatarUpam / tacca nijaM vartamAnaM ca vastu liGga-vacanabhinnamapi pratipadyate / tatraikamapi triliGgam, yathA taTaH, taTI, taTamityAdi / tathaikamapyekavacana-bahuvacanavAcyam, yathA gururguravaH, Apo jalam, dArA: kltrmityaadi| tathA, nAmAdibhedavihitamapyasau vastvabhyupagacchati, nAma- sthApanA-dravya bhAvarUpAMzcaturo'pi nikSepAnasau manyata ityarthaH / tadiha liMga-vayaNa ityAdinA'bhyupagamadvayopanyAsena vakSyamANazabdanayena sahAsyAbhyupagamabhedo darzitaH / zabdanayo hi liGgabhedAd vacanabhedAcca vastuno bhedameva pratipatsyate, na punarekatvam; tathA, nAmAdinikSepe'pyekameva bhAvanikSepaM maMsyate, na tu zeSanikSepatrayamiti / tadevamukta RjusUtranayaH // 2226 // atha zabdanayamAha- savaNaM sapai sa teNaM va sappae vatthu jaM tao sddo| tassatthapariggahao nao vi saddo tti heu vva // 2227 // zapa Akroze [pA0dhA0 1000], zapanamAhvAnamiti zabdaH, zapatIti vA''hvayatIti zabdaH, zapyate vA''hUyate vastvaneneti zabdaH / tasya zabdasya yo vAcyo'rthastatparigrahAt tatpradhAnatvAd nayo'pi zabdaH, yathA kRtakatvAdityAdikaH paJcamyantaH zabdo'pi hetuH / artharUpaM hi kRtakatvamanityagamakatvAd mukhyatayA heturucyate, upacAratastu tadvAcakaH kRtakatvazabdo'pi heturabhidhIyate, evamihApi zabdavAcyArthaparigrahAdupacAreNa nayo'pi zabdo vyapadizyata iti bhAvaH // 2227|| taM ciya riusuttamayaM paccuppannaM visesiyayaraM so / icchai bhAvaghaDaM ciya jaM na u nAmAdae tinni // 2228 // tadeva RjusUtranayasya matamabhISTaM pratyutpannaM vartamAnaM vastvicchatyasau zabdanayaH / kathaMbhUtaM tadityAha- vizeSitataram / kuta idaM jJAyate ? ityAha- yad yasmAt pRthubudhnodarAdyAkArakalitaM mRnmayaM jalAharaNAdikriyAkSamaM prasiddhaghaTarUpaM bhAvaghaTamevecchatyasau, na tu zeSAn nAma-sthApanAdravyarUpAMstrIn ghaTAniti / zabdapradhAno hyeSa nayaH, ceSTAlakSaNazca ghaTazabdasyArthaH, ghaTa ceSTAyAm [pA0dhA0763] 'ghaTata iti ghaTaH' iti vyutpatteH / tatazca ya eva jalAharaNAdikriyArthamAcaSTe prasiddho ghaTastameva bhAvarUpaM ghaTamicchatyasau, zabdArthopapatteH, na tu nAmAdighaTAn, ghaTazabdArthAnupapatteH / atazcaturo'pi nAmAdighaTAnicchata RjusUtrAd vizeSitataraM vastviccha tyasau, ekasyaiva bhAvaghaTasyAnenAbhyupagamAditi // 2228 // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni atha samabhirUDhamAha- jaM jaM saNNaM bhAsai taM taM ciya samabhirohae jmhaa| saNNaMtaratthavimuho tao tao samabhirUDho tti // 2236 // yAM yAM saMjJAM ghaTAdilakSaNAM bhASate vadati tAM tAmeva yasmAt saMjJAntarArthavimukhaH kuTa-kumbhAdizabdavAcyArthanirapekSaH samabhirohati samadhyAste tattadvAcyArthaviSayatvena pramANIkaroti, tatastasmAd nAnArthasamabhirohaNAt samabhirUDho nayaH / yo ghaTazabdavAcyo'rthastaM kuTa-kumbhAdiparyAyazabdavAcyaM necchatyasAvityartha iti // 2236 // athaivaMbhUtamAha- evaM jaha saddattho saMto bhUo tadannahA'bhUo / teNevaMbhUyanao saddatthaparo viseseNaM // 2251 // evaM yathA 'ghaTa ceSTAyAm' [pA0dhA0 763] ityAdirUpeNa zabdArtho vyavasthitaH, taha ti tathaiva yo vartate ghaTAdiko'rthaH, sa eva san bhUto vidyamAnaH / tadanahA'bhUu tti yastu tadanyathA zabdArthollaGghanena vartate sa tattvato ghaTAdyartho'pi na bhavati kintvabhUto'vidyamAnaH / yenaivaM manyate, tena kAraNena zabda-samabhirUDhanayAbhyAM sakAzAdevaMbhUtanayo vizeSeNa zabdArthatatparaH / ayaM hi yoSinmastakArUDhaM jalAharaNAdikriyAnimittaM ghaTamAnameva ceSTamAnameva ghaTaM manyate, na tu gRhakoNAdivyavasthitam, aceSTanAt, ityevaM vizeSataH zabdArthatatparo'yamiti // 2251 // " - vizeSAva0 mldhaari0| [pR0671 paM019] ['jaina vizvabhAratI, lADanUM' (rAjasthAna) ityataH prakAzitAt ThANaM granthAt muninathamalajIlikhitAt hindIbhASAtmakAt TippanAduddhRtya atra Tippanamupanyasyate / ] __ "svara kA sAmAnya artha hai-dhvani, nAda / saMgIta meM prayukta svara kA kucha vizeSa artha hotA hai| saMgItaratnAkara meM svara kI vyAkhyA karate hue likhA hai-jo dhvani apanI-apanI zrutiyoM ke anusAra maryAdita antaroM para sthita ho, jo snigdha ho, jisameM maryAdita kampana ho aura anAyAsa hI zrotAoM ko AkRSTa kara letI ho, use svara kahate haiM / isakI cAra avasthAeM haiM- (1) sthAnabheda (Pitch) (2) rUpa bheda yA pariNAma bheda (Intensity) (3) jAtibheda (Quality) (4) sthiti (Duration) svara sAta haiM-SaDja, RSabha, gAndhAra, madhyama, paJcama, dhaivata aura niSAda / inheM saMkSepa meMsa, ri, ga, ma, pa, dha, nI kahA jAtA hai / aMgrejI meM kramazaH Do, Re, Mi, Fa, So, Ka, Si, kahate haiM aura inake sAMketika cinha kramazaH C,D,E,F,G,A,B haiM / sAta svaroM kI 22 zrutiyAM [svaroM ke atirikta choTI-choTI surIlI dhvaniyAM) hai-SaDja, madhyama aura paJcama kI cAra-cAra, niSAda aura gAndhAra kI do-do aura RSabha aura dhaivata kI tIna-tIna zrutiyAM haiN| ___ anuyogadvAra sUtra [268-307] meM bhI pUrA svara-maMDala milatA hai| anuyogadvAra tathA sthAnAMgadonoM meM prakaraNa kI samAnatA hai / kahIM-kahIM zabda-bheda hai / sAta svaroM kI vyAkhyA isa prakAra hai Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni (4) madhya (1) SaDja-nAsA, kaMTha, chAtI, tAlu, jihvA aura danta-ina chaha sthAnoM se utpanna hone vAle svara ko SaDja kahA jAtA hai / (2) RSabha-nAbhi se uThA huA vAyu kaMTha aura zira se Ahata hokara vRSabha kI taraha garjana karatA hai, use RSabha kahA jAtA hai / gAndhAra-nAbhi se uThA huA vAyu kaNTha aura zira se Ahata hokara vyakta hotA hai aura isameM eka vizeSa prakAra kI gandha hotI hai, isalie ise gAndhAra kahA jAtA hai / madhyama-nAbhi se uThA huA vAyu vakSa aura hRdaya meM Ahata hokara phira nAbhi meM jAtA hai| yaha kAyA ke madhya-bhAga meM utpanna hotA hai, isalie ise madhyama svara kahA jAtA hai / (5) paMcama-nAbhi se uThA huA vAyu vakSa, hRdaya, kaMTha aura sira se Ahata hokara vyakta hotA hai / yaha pAMca sthAnoM se utpanna hotA hai, isalie ise paMcama svara kahA jAtA hai / (6) dhaivata-yaha pUrvotthita svaroM kA anusandhAna karatA hai, isalie ise dhaivata kahA jAtA hai| (7) niSAda-isameM saba svara niSaNNa hote haiM-isase saba abhibhUta hote haiM, isalie ise niSAda kahA jAtA hai / bauddha paramparA meM sAta svaroM ke nAma ye haiMsaharghya, RSabha, gAndhAra, dhaivata, niSAda, madhyama tathA kaizika / 2 kaI vidvAn saharNya ko SaDja ke paryAya svarUpa tathA kaizika ko paMcama sthAna para mAnate hai / 11.svara sthAna (sU.40) svara ke upakArI-vizeSatA pradAna karane vAle sthAna ko svara sthAna kahA jAtA hai / SaDjasvara kA sthAna jihvAgra hai| yadyapi usakI utpatti meM dUsare sthAna bhI vyApta hote haiM aura jihvAgra bhI dUsare svaroM kI utpatti meM vyApta hotA hai, phira bhI jisa svara kI utpatti meM jisa sthAna kA vyApAra pradhAna hotA hai, use usI svara kA sthAna kahA jAtA haiN| prastuta sUtra meM sAta svaroM ke sAta svara sthAna batalAe gae haiM / nAradI zikSA meM ye svara sthAna kucha bhinna prakAra se ullikhita hue haiM SaDja kaMTha se utpanna hotA hai, RSabha sira se, gAMdhAra nAsikA se, madhyama ura se, paMcama ura, sira tathA kaMTha se, dhaivata lalATa se tathA niSAda zarIra kI saMdhiyoM se utpanna se hotA hai / ina sAta svaroM ke nAmoM kI sArthakatA batAte hue nAradIzikSA meM kahA gayA hai ki- 'SaDja'saMjJA 1. sthAnAMgavRtti, patra 374 / 2. laMkAvatArasUtra- atha raavnno......shye-Rssbh-gaandhaar-dhaivt-nissaad-mdhymkaishik-giitsvrgraam-muurcchnaadiyukten....... gAthAbhirgItairanugAyati sma // 3. jaranala oNpha myUjika ekeDamI, madrAsa, sana 1945, khaMDa 16, pRSTha 37 // 4. nAradIzikSA 1 / 5 / 6,7 : kaNThAduttiSThate SaDja:, zirasastvRSabha: smRtaH / gAndhArastvanunAsikya, uraso madhyama: svaraH // urasa: zirasa: kaNThAdutthita: paMcama: svara: / lalATADhaivataM vidyAnniSAdaM sarvasandhijam / / Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni kI sArthakatA isameM hai ki vaha nAsA, kaNTha, ura, tAlu, jihvA tathA danta ina chaha sthAnoM se udbhUta hotA hai / 'RSabha' kI sArthakatA isameM hai ki vaha RSabha arthAt baila ke samAna nAda karane vAlA hai / 'gAMdhAra' nAsikA ke lie gandhAvaha hone ke kAraNa anvarthaka batAyA gayA hai / 'madhyama' kI anvarthakatA isameM hai ki vaha uras jaise madhyavartI sthAna meM Ahata hotA hai / 'paMcama' saMjJA isalie sArthaka hai ki isakA uccAraNa nAbhi, ura, hRdaya, kaNTha tathA siraina pAMca sthAnoM meM sammilita rUpa se hotA hai / 12. (sU.41) nAradIzikSA meM prANiyoM kI dhvani ke sAtha sapta svaroM kA ullekha nitAnta bhinna prakAra se milatA hai'- SaDja svara-mayUra / RSabha svara-gAya / gAMdhAra svara-bakarI / madhyama svara - krauMca / paMcama svara-koyala / dhaivata svara-azva / niSAda svara-kuMjara / 15. narasiMghA (sU.42) eka prakAra kA bar3A bAjA jo turahI ke samAna hotA hai / yaha phUMka se bajAyA jAtA hai / jisa sthAna se phUMkA jAtA hai vaha saMkaDA aura Age kA bhAga kramaza: cauDA hotA calA jAtA hai / 16.grAma (sU.44) yaha zabda samUhavAcI hai / saMvAdI svaroM kA vaha samUha grAma hai jisameM zrutiyAM vyavasthita rUpa meM vidyamAna hoM aura jo mUrcchanA, tAna, varNa, krama, alaMkAra ityAdi kA Azraya ho / grAma tIna haiM SaDjagrAma, madhyamagrAma aura gAndhAragrAma / SaDjagrAma-isameM SaDja svara catuHzruti, RSabha trizruti, gAndhAra dvizruti, madhyama catuHzruti, paJcama catuHzruti, dhaivata trizruti aura niSAda dvizruti hotA hai| isameM 'SaDja-paJcama', 'RSabhadhaivata', 'gAndhAra-niSAda' aura 'SaDja-madhyama'-ye paraspara saMvAdI haiN| jina do svaroM meM nau athavA teraha zrutiyoM kA antara ho, ve paraspara saMvAdI haiN| ___ zArGgadeva kahate haiM- SaDjagrAma nAmaka rAga SaDjamadhyamA jAti se utpanna sampUrNa rAga hai / isakA graha evaM aMzasvara tAra SaDja hai, nyAsasvara madhyama hai, apanyAsasvara SaDja hai, avarohI aura prasannAnta alaMkAra isameM prayojya haiN| isakI mUrcchanA SaDjAdi(uttaramandrA) hai| isameM kAkalIniSAda evaM antara-gAndhAra kA prayoga hotA hai; vIra, raudra, adbhuta rasoM meM nATaka kI sandhi meM isakA viniyoga hai / isa rAga kA devatA bRhaspati hai aura varSARtu meM, dina ke prathama prahara meM, yaha geya hai| yaha zuddha rAga hai / 1. bhAratIya saMgIta kA itihAsa, pRSTha 121 / 2. nAradIzikSA 1 / 5 / 4,5: SaDjaM mayUro vadati, gAvo raMbhanti crssbhm| ajA vadati tu gAndhAram, krauMco vadati madhyamam // puSpasAdhAraNe kAle, piko vakti ca paMcamam / azvastu dhaivataM vakti, niSAdaM kuJjaraH // 3. mataGga : bharatakoza, pUSTha 186 // 4. bharata : (bambaI saMskaraNa) adhyAya 28 pRSTha 434 // 5. saMgItaratnAkara (aDyAra saMskaraNa) rAga, pRSTha 26-27 // Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni ___ madhyamagrAma-isameM 'RSabha-paJcama', 'RSabha-dhaivata', 'gAndhAra-niSAda' aura 'SaDja-madhyama' paraspara saMvAdI haiM / zArGgadeva kA vidhAna hai ki- madhyamagrAma rAga kA viniyoga hAsya evaM zrRMgAra meM hai / yaha rAga gAndhArI, madhyamA aura paJcamI jAtiyoM se milakara utpanna huA hai / kAkalI-niSAda kA prayoga isameM vihita hai| isa rAga kA aMza-graha-svara mandra SaDja, nyAyasvara madhyama aura mUrcchanA 'sauvIrI' hai / prasannAdi aura avarohI ke ddhArA mukhasandhi meM isakA viniyoga hai / yaha rAga grISma Rtu ke prathama prahara meM gAyA jAtA hai / maharSi bharata ne sAta zuddha rAgoM meM ise ginA hai / isameM SaDjasvara catuHzruti, RSabha trizruti, gAndhAra dvizruti, madhyama catuHzruti, paJcama trizruti, dhaivata catu:zruti aura niSAda dvizruti hotA hai / / gAndhAra grAma-maharSi bharata ne isakI koI carcA nahIM kI hai| unhoMne kevala do grAmoM ko hI mAnA hai / kucha AcAryoM ne gAndhAra grAma aura tajjanya rAgoM kA varNana karake laukika vinoda ke lie bhI unake prayoga kA vidhAna kiyA hai / parantu anya AcAryoM ne laukika vinoda ke lie grAmajanya rAgoM kA prayoga niSiddha batalAyA hai / nArada kI sammati ke anusAra gAndhAragrAma kA prayoga svarga meM hI hotA hai| isameM SaDja svara trizruti, RSabha dvizruti, gAndhAra catuHzruti, madhyama-paJcama aura dhaivata tri-trizruti aura niSAda catuHzruti hotA hai / gAndhAra grAma kA varNana kevala saMgItaratnAkara yA usake AdhAra para likhe gae granthoM meM hai| ___ isa grAma ke svara bahuta Ter3he-mer3he haiM ata:gAne meM bahuta kaThinAiyAM AtI haiN| isI durUhatA ke kAraNa isakA prayoga svarga meM hotA hai'-aisA kaha diyA gayA hai / vRttikAra ke anusAra 'maMgI' Adi ikkIsa prakAra kI mUrcchanAoM ke svaroM kI vizada vyAkhyA pUrvagata ke svara-prAbhRta meM thI / vaha aba lupta ho cukA hai| isa samaya inakI jAnakArI usake AdhAra para nirmita bharatanATya, vaizAkhila Adi granthoM se jAnanI cAhie / 17-19. mUrcchanA (sU.45-47) isakA artha hai-sAta svaroM kA kramapUrvaka Aroha aura avaroha / maharSi bharata ne isakA artha sAta svaroM kA kramapUrvaka prayoga kiyA hai / mUrcchanA samasta rAgoM kI janmabhUmi hai / yaha cAra prakAra kI hotI hai / 1. pUrNA, 2. SADavA, 3. auDuvitA, 4. sAdhAraNA / 6 / / athavA-1. zuddhA, 2. aMtarasaMhitA, 3. kAkalIsaMhitA, 4. antarakAkalIsaMhitA / tIna sUtroM (45, 46, 47) meM SaDja Adi tIna grAmoM kI sAta-sAta mUrcchanAeM ullikhita haiN| 1. saMgItaratnAkara (aDyAra saMskaraNa) rAga, pRSTha 56 // 2. pro.rAmakRSNakavi, bharatakoza, pRSTha 542 / 3. pro.rAmakRSNa kavi, bharatakoza, pRSTha 542 // 4. vahI, pRSTha 542 // 5. saMgItaratnAkara, svara prakaraNa, pRSTha 103, 104 / / 6. vahI, pRSTha 114 // 7. bharata adhyAya 28, pRSTha 435 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni bharatanATya, saMgItadAmodara, nAradIzikSA Adi graMthoM meM bhI mUrcchanAoM kA ullekha haiM / ve bhinna-bhinna prakAra se haiM / bharatanATya meM gAMdhAra grAma ko mAnyatA nahIM dI gaI hai / prastuta cArTa se mUrcchanAoM ke nAmoM meM kitanA bheda haiM, yaha spaSTa ho jAtA hai / mUlasUtra bharatanATya saMgItadAmodara nAradI zikSA maMgI kauravIyA harit rajanI. sArakAntA sArasI zuddhaSaDjA uttaramaMdrA rajanI uttarA uttarAyatA azvakrAntA sauvIrA abhad naMdI kSudrikA pUrakA zuddhagAMdha uttaragAMdhArA suSThutara AyAmA uttarAyatA koTimA SaDjagrAma kI mUrcchanAeM lalitA uttaramaMdrA rajanI uttarAyatA zuddhaSaDjA matsarIkRtA azvakrAntA abhirudgatA SaNmadhyA madhyamagrAma kI mUrcchanAeM paMcamA matsarI sauvIrI hariNAzvA kalopanatA -zuddhamadhyA mArgI paravI kRSyakA madhyamA citrA rohiNI mataMgajA sauvIrI gAndhAra grAma kA astitva nahIM mAnA hai / mRdumadhyamA zuddhA andrA kalAvatI tIvrA gandhAragrAma kI mUrcchanAeM saudrI brAhmI vaiSNavI khedarI surA nAdAvatI vizAlA uttaramaMdrA abharidgatA azvakrAntA sauvIrA hRSyakA uttarAyatA rajanI naMdI vizAlA mukha citrA citravatI sukhA balA ApyAyanI vizvacUlA candrA haimA kapardinI maitrI bArhatI 1. bharatanATya 28 / 27-30 : AdyA hyuttaramandrA syAd, rajanI cottarAyatA / caturthI zuddhaSaDjA tu, paMcamI matsarIkRtA // azvakrAntA tu SaSThI syAt saptamI cAbhirudgatA / SaDjagrAmAzritA etA, vijJeyAH sapta mUrcchanAH / sauvIrI hariNAzvA ca, syAt kalopanatA tathA // caturthI zuddhamadhyamA tu mArgavI pauravI tathA // hRSyakA caiva vijJeyA, saptamI dvijasattamAH / madhyamagrAmajA hyetA, vijJeyAH sapta mUrcchanAH || 2. nAradIzikSA 1 / 2 / 13,14 // 99 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni nAradIzikSA meM jo 21 mUrchanAeM batAI gaI haiM unameM sAta kA sambandha devatAoM se, sAta kA pitaroM se aura sAta kA RSiyoM meM hai| zikSAkAra ke anusAra madhyamagrAmIya mUrcchanAoM kA prayoga yakSoM dvArA, SaDjagrAmIya mUrcchanAoM kA RSiyoM tathA laukika gAyakoM dvArA tathA gAndhAragrAmIya mUrcchanAoM kA prayoga gandharyoM dvArA hotA hai / isa AdhAra para mUrcchanAoM ke tIna prakAra hote haiM-devamUrcchanAeM, pitRmUrcchanAeM aura RssimuurcchnaaeN| 20.gIta (sU.48) dazAMzalakSaNoM se lakSita svarasanniveza, pada, tAla evaM mArga-ina cAra aMgoM se yukta gAna 'gIta' kahalAtA hai / 21, 22. gIta ke chaha doSa, gIta ke ATha guNa (sUtra 48) nAradIzikSA meM gIta ke doSoM aura guNoM kA sundara vivecana prApta hotA hai| usake anusAra doSa caudaha aura guNa dasa haiM / ve isa prakAra haiM- caudaha doSa- zaMkita, bhIta, uddhRSTa, avyakta, anunAsika, kAkasvara, zirogata, sthAnavarjita, visvara, virasa, vizliSTa, viSamAhata, vyAkula tathA tAlahIna / prastuta sUtragata chaha doSoM kA samAveza inameM ho jotA hai- bhIta-bhIta, tAla-varjita-tAlahIna, druta-viSamAhata, kAkasvara-kAkasvara, hrasva-avyakta, anunAsa-anunAsika, dasa guNa - rakta, pUrNa, alaMkRta, prasanna, vyakta, vikRSTa, zlakSNa, sama, sukumAra aura mdhur| ___nAradIzikSA ke anusAra ina dasa guNoM kI vyAkhyA isa prakAra hai1. rakta-jisameM veNu tathA vINA ke svaroM kA gAnasvara ke sAtha sampUrNa sAmaMjasya ho / 2. pUrNa-jo svara aura zruti se pUrita ho tathA chanda, pAda aura akSaroM ke saMyoga se sahita ho| 3. alaMkRta-jisameM ura, sira aura kaNTha-tInoM kA ucita prayoga ho / 4. prasanna-jisameM gadgad Adi kaNTha doSa na ho tathA jo ni:zaMkatAyukta ho / 5. vyakta-jisameM gIta ke padoM kA spaSTa uccAraNa ho, jisase ki zrotA svara, liMga, vRtti, vArtika, vacana, vibhakti Adi aMgoM ko spaSTa samajha sake / 6. vikRSTa-jisameM pada uccasvara se gAe jAte hoM / 7. zlakSNa-jisameM tAla kI laya AdyopAnta samAna ho / 8. sama-jisameM laya kI samarasatA vidyamAna ho / 9. sukumAra-jisameM svaroM kA uccAraNa mRdu ho / 10. madhura-jisameM sahajakaNTha se lalita pada, varNa aura svara kA uccAraNa ho / prastuta sUtra meM ATha guNoM kA ullekha haiM / uparyukta dasa guNoM meM se sAta guNo ke nAma prastuta sUtragata nAmoM ke samAna haiM / avighuSTa nAmaka guNa kA nAradIzikSA meM ullekha nahIM haiN| 1. nAradIzikSA 1 / 2 / 13,14 // 2. saMgItaratnAkara, kallInAyakRta TIkA, pRSTha 33 // 3. nAradIzikSA 1 / 3 / 12,13 / 4. vahI, 1 / 3 / 1 / / 5. nAradIzikSA 1 / 3 / 1-11 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni 101 abhayadevakRta vRtti kI vyAkhyA kA ullekha hama anuvAda meM de cuke haiM / yaha anveSaNIya haiM ki vRttikAra ne ye vyAkhyAeM kahA~ se lI thIM / 23. sama (sUtra. 48 ) jahA~ svara - dhvani ko guru athavA laghu na kara AdyopAnta eka hI dhvani meM uccArita kiyA jAtA haiM, vaha 'sama' kahalAtA haiM' / 24. padabaddha (sU.48) ise nibaddhapada bhI kahA jAtA hai| pada do prakAra kA haiM - nibaddha aura anibaddha / akSaroM kI niyata saMkhyA, chanda tathA yati ke niyamoM se niyantrita padasamUha 'nibaddhapada' kahalAtA hai| 25. chanda ( sUtra. 48 ) tIna prakAra ke chanda kI dUsarI vyAkhyA isa prakAra haisama - jisameM cAroM caraNoM ke akSara samAna hoM / arddhasama-jisameM pahale aura tIsare tathA dUsare aura cauthe caraNa ke akSara samAna hoM / sarvaviSama - jisameM sabhI caraNoM ke akSara viSama hoM / 27. tAlasama (sU.48) dAhine hAtha se tAlI bajAnA 'kAmyA' hai / bAeM hAtha se tAlI bajAnA 'tAla' aura donoM hAthoM se tAlI bajAnA 'saMnipAta' hai / " 28. pAdasama (sU. 48) anuyogadvAra meM isake sthAna para ' padasama' haiM 14 29. layasama (sU.48) tAlakriyA ke anantara ( agalI tAlakriyA se pUrva taka ) kiyA jAne vAlA vizrAma laya kahalAtA hai / 30. grahasama (sU. 48) ise samagraha bhI kahA jAtA hai / tAla meM sama, atIta aura anAgataye tIna graha haiM / gIta, vAdya aura nRtya ke sAtha hone vAlA tAla kA Arambha avapANi yA samagraha, gIta Adi ke pazcAt hone vAlA tAla Arambha avapANi yA atItagraha tathA gIta Adi se pUrva hone vAlA tAla kA prArambha uparipANi yA anAgatagraha kahalAtA hai / sama, atIta aura anAgata grahoM meM kramazaH madhya, druta aura vilaMbita laya hotA hai / 7 31. tAnoM (sU. 48) isakA artha hai - svara - vistAra, eka prakAra kI bhASAjanaka rAga / grAma rAgoM ke AlApa-prakAra bhASA kahalAte haiM / " [pR0679 paM016] "aliyamuvaghAyajaNayaM niratthayamavatthayaM chalaM duhilaM / nissAramadhiyamUNaM puNaruttaM vAhayamajuttaM // 881 // kamabhiNNavayaNabhiNNaM vibhattibhinnaM ca liMgabhinnaM ca / 1. bharata kA nATyazAstra 29|47 : sarvasAmyAt samo jJeyaH, sthirastvekasvaro'pi yaH // 2. bharata kA nATyazAstra 32 / 39 : niyatAkSarasaMbaMdham, chandoyatisamanvitam / nibaddhaM tu padaM jJeyam, nAnAchandaH samudbhavam // / 3. sthAnAMgavRtti, patra 376: anye tu vyAcakSate samaM yatra caturSvapi pAdeSu samAnyakSarANi, arddhasamaM yatra prathamatRtIyayo dvitIyacaturthayozca samatvam, tathA sarvatra - sarvapAdeSu viSamaM ca viSamAkSaram / 4. bharata kA saMgIta siddhAnta, pRSTha 235 // 5. anuyogadvAra 307/8 // 6. bharata kA saMgItasiddhAnta, pRSTha 242 // 7 saMgItaratnAkara, tAla, pRSTha 26 / / 8. bharata kA saMgItasiddhAnta, pRSTha 226 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni aNabhihiyamapayameva ya sabhAvahINaM vavahiyaM ca // 882 // kAlajaticchavidosA samayaviruddhaM ca vayaNamittaM ca / atthAvattadoso ya hoi asamAsadoso ya // 883 || uvamArUvagadosA'nisa padatthasaMdhidoso ya / ee u suttadosA battIsaM hoMti NAyavvA // 884 / / vyA0 tatra anRtam abhUtodbhAvanaM bhUtanihnavazca, abhUtodbhAvanaM 'pradhAnaM kAraNam' ityAdi, bhUtanihnavaH 'nAstyAtme' tyAdi 1, upaghAtajanakaM sattvopaghAtajanakam, yathA 'vedavihitA hiMsA dharmAya' ityAdi 2, varNakramanirdezavat nirarthakamArAdesAdivat, Ar At es ityete AdezAH, eteSu varNAnAM kramanidarzanamAtraM vidyate, na punarabhidheyatayA kazcidarthaH pratIyate, ityevaMbhUtaM nirarthakamabhidhIyate, DitthAdivadvA 3, paurvAparyAyogAdapratisambandhArthamapArthakam, tathA 'daza dADimAni SaDapUpAH kuNDamajAjinaM palalapiNDaH tvara kITake ! dizamudIcIm, sparzanakasya pitA pratisIna' ityAdi 4, vacanavighAto'rthavikalpopapattyA chalaM vAkchalAdi, yathA navakambalo devadatta ityAdi 5, drohasvabhAvaM hilam, yathA 'yasya buddhirna lipyeta, hatvA sarvamidaM jagat / AkAzamiva paGkena, nAsau pApena yujyate // 1 // [ ] kaluSaM vA druhilam, yena puNyapApayoH samatA''pAdyate, yathA 'etAvAneva loko'yaM yAvAnindriyagocaraH' [ ] ityAdi 6, niHsAraM pariphalgu vedavacanavat 7, varNAdibhirabhyadhikam adhikam 8, taireva hInam Unam 9, athavA hetUdAharaNAdhikamadhikam, yathA'nityaH zabdaH kRtakatvaprayatnAnantarIyakatvAbhyAM ghaTapaTavadityAdi, etAbhyAmeva hInam UnaM yathA - anityaH zabdo ghaTavat, anityaH zabda kRtakatvAdityAdi 8- 9, zabdArthayoH punarvacanaM punaruktam anyatrAnuvAdAt, arthAdApannasya svazabdena punarvacanam / tatra zabdapunaruktam - indra indra iti, arthapunaruktam indraH zakra iti, arthAdApannasya svazabdena punarvacanam, yathA- pIno devadatto divA na bhuGkte balavAn padvindriyazca, arthAdApannaM rAtrau bhuGkta iti, tatra yo brUyAt- divA na bhuGkte rAtrau bhuGkta iti sa punaruktamAha 10, vyAhataM yatra pUrveNa paraM vihanyate, yathA- 'karma cAsti phalaM cAsti, kartA nAsti ca karmaNAm' [ ] ityAdi 11, ayuktam anupapattikSamam, yathA- teSAM kaTataTabhraSTairgajAnAM madabindubhiH / prAvartata nadI ghorA hastyazvarathavAhinI || 1 || [ ] ityAdi, 12 kramabhinnaM yatra yathAsaGkhyamanudezo na kriyate, yathA sparzana - rasana-prANa- cakSuH - zrotrANAmarthAH sparza-rasa- gandha-varNa-zabdA iti vaktavye sparza-rUpa-zabda-gandha-rasA iti brUyAt ityAdi 13, vacanabhinnaM vacanavyatyayaH, yathA vRkSAvetau puSpitAH ityAdi 14, vibhaktibhinnaM vibhaktivyatyayaH, yathaiSa vRkSa iti vaktavye eSa vRkSamityAha 15, liGgabhinnaM liGgavyatyayaH, yatheyaM strIti vaktavye'yaM strItyAha 16, anabhihitam anupadiSTaM svasiddhAnte, yathA saptamaH padArtho dazamaM dravyaM vA vaizeSikasya, pradhAnapuruSAbhyAmabhyadhikaM sAGkhyasya, catuHsatyAtiriktaM zAkyasyetyAdi 17, apadaM padyavidhau padye vidhAtavye'nyacchando'bhidhAnam, yathA''ryApa vaitAlIyapadAbhidhAnam 18, svabhAvahInaM yadvastunaH svabhavito'nyathAvacanam, zIto'gnirmUrtimadAkAzamityAdi 19, vyavahitam antarhitam, yatra prakRtamutsRjyAprakRtaM vyAsato'bhidhAya yathA 102 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni punaH prakRtamabhidhIyate, yathA hetukathanamadhikRtya suptiGantapadalakSaNaprapaJcamarthazAstraM vA'bhidhAya punarhetuvacanamityAdi 20, kAladoSa: atItAdikAlavyatyayaH, yathA rAmo vanaM prAvizaditi vaktavye vizatItyAha 21, yatidoSaH asthAnavicchedaH tadakaraNaM vA 22, chavi: alaGkAravizeSastena zUnyamiti 23, samayaviruddhaM ca svasiddhAntaviruddhaM yathA sAGkhyasyAsat kAraNe kAryam, sad vaizeSikasyetyAdi 24, vacanamAnaM nirhetukaM yatheSTabhUdeze lokamadhyAbhidhAnavat 25, arthApattidoSaH yatrArthAdaniSTApattiH, yathA 'brAhmaNo na hantavyaH' iti arthAdabrAhmaNaghAtApattiH 26, asamAsadoSa: samAsavyatyayaH yatra vA samAsavidhau satyasamAsavacanam, yathA rAjapuruSo'yamityatra tatpuruSa samAse karttavye vizeSaNasamAsakaraNaM bahuvrIhisamAsakaraNam, yadivA asamAsakaraNaM rAjJaH puruSo'yamityAdi 27, upamAdoSa: hInAdhikopamAnAbhidhAnaM yathA meruH sarSapopamaH sarSapo merusamo binduH samudropama ityAdi 28, rUpakadoSa: svarUpAvayavavyatyayaH, yathA parvatarUMpAvayavAnAM parvatenAnabhidhAnam, samudrAvayavAnAM cAbhidhAnamityAdi 29, anirdezadoSaH yatroddezyapadAnAmekavAkyabhAvo na kriyate, yatheha devadattaH sthAlyAmodanaM pacatIti vaktavye pacatizabdAnabhidhAnam, 30, padArthadoSa: yatra vastuparyAyavAcinaH padasyArthAntaraparikalpanA''zrIyate, yatheha dravyaparyAyavAcinAM sattAdInAM dravyAdarthAntaraparikalpanamulUkasya 31, sandhidoSa: vizliSTasaMhitatvaM vyatyayo veti 32 / ebhirvimuktaM dvAtriMzaddoSarahitaM lakSaNayuktaM sUtraM taditi vAkyazeSaH, dvAtriMzaddoSarahitaM yacca iti vacanAttacchabdanirdezo gamyate / " - Ava0 hAri0 / [pR0684] "paDhamabIyANa paDhamA taiyacautthANa abhinavA bIyA / paMcamachaTThassa ya sattamassa taiyA abhinavA u // 168 // gamanikA- prathamadvitIyayoH kulakarayoH prathamA daNDanItiH hakkArAkhyA, tRtIyacaturthayorabhinavA dvitIyA, etaduktaM bhavati- svalpAparAdhinaH prathamayA daNDaH kriyate, mahadaparAdhino dvitIyayetyato'bhinavA seti, sA ca makArAkhyA, tathA paJcamaSaSThayoH saptamasya tRtIyaiva abhinavA dhikkArAkhyA, etAzca timro laghumadhyamotkRSTAparAdhagocarAH khalvavaseyA iti gAthArthaH // 168 / / iyaM mUlaniyuktigAthA, enAmeva bhASyakRd vyAkhyAnayannAha- paribhAsaNA u paDhamA maMDalibaMdhammi hoi bIyA u / cAraga-chavicheAI bharahassa cauvvihA nII // 3 // gamanikA- yaduktaM 'zeSA tu daNDanItirmANavakanidherbhavati bharatasya' seyam- paribhASaNA tu prathamA, maNDalIbandhazca bhavati dvitIyA tu, cArakaH chavicchedazca bharatasya caturvidhA nItiH, tatra paribhASaNaM paribhASA kopAviSkaraNena mA yAsyasItyaparAdhino'bhidhAnam, tathA maNDalIbandhaH nAsmAtpradezAd gantavyam, cArako bandhanagRham, chavicchedaH hastapAdanAsikAdiccheda iti, iyaM bharatasya caturvidhA daNDanItiriti / anye tvevaM pratipAdayanti- kila paribhASaNAmaNDalibandhau RSabhanAthenaivotpAditAviti, cArakacchavicchedau tu mANavakanidherutpannau iti, bharatasya cakravarttina evaM caturvidhA nItiriti gAthArthaH // 3 // " - Ava0 hAri0 / Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni "samprati prasaGgatazcakrAdInAM ratnAnAM pramANamAha- cakkaM chattaM daMDaM, tinni vi eyAI vaammittaaii| cammaM duhatthadIhaM, battIsaM aMgulAI asi // 301 // vyA0 cakraM chatraM daNDamityetAni trINyapi ratnAni 'vAma mAtrANi, 'vAma' nAma prasAritobhayabAhoH purusssyobhykraamulypaantraalm| carmaratnaM dvihastadairghyam, dvAtriMzadaGgulAnyasiH khaDgaratnam // 301 // cauraMgulo maNI puNa, tassaddhaM ceva hoi vitthinnnno| cauraMgulappamANA, suvaNNavarakAgiNI neyA // 302 // vyA0 dairghyamadhikRtya maNiH punazcaturaGgulapramANaH, tasyArdhaM dIrghasyA) dve aGgule ityarthaH, vistIrNo vistRtaH / tathA caturaGgulapramANA suvarNavarakAkinI jAtyasuvarNamayI kAkinI, kAkinI nAma ratnaM jJeyA / ihAGgulaM pramANAGgulamavagantavyam / sarvacakravartinAmapi kAkinyAdiratnAnAM tulyapramANatvAt // 302 // " - bRhatsaMgrahaNI0 malaya0 / [pR0686] "atha prerakaH Aha- kammovakkAmijjai apattakAlaM pi jar3a tao pattA / akayAgama-kayanAsA mokkhANAsAsayA dosA // 2047 / / nanu yadyaprAptakAlamapi bahukAlavedyaM karmetthamupakramyate- idAnImapi kSiprameva vedyate, tatastakRtAgama-kRtanAzau, mokSAnAzvAsatA cetyete doSAH prAptAH tathAhi- yadidAnImevopakramAt kRtAlpasthityAdirUpaM karma vedyate tat pUrvamakRtamevAgatam, ityAkRtAbhyAgamaH / yat tu pUrvaM dIrghasthityAdirUpatayA kRtaM baddhaM tasyAparvatanAkaraNopakrameNa nAzitatvAt kRtanAzaH / tato mokSe'pyevamanAzvAsaH, siddhAnAmapyevamakRtakarmAbhyAgamena pratipAtaprasaGgAditi // 2047 / / __ atrottaramAha- na hi dIhakAliyassa vinAso tassANubhUio khippaM / bahukAlAhArassa va duyamaggiyarogiNo bhogo // 2048 // na kRtanAzAdayo doSAH' iti prakaraNAd gamyate / kutaH? ityAha- na yasmAt tasyAyuSkAdeH karmaNo dIrghakAlikasyApi dIrghasthityAdirUpatayA baddhasyApyupakrameNa nAzaH kriyate / kutaH ? ityAha- kSipraM zIghrameva sarvasyApi tasyAdhyavasAyavazAdanubhUtervedanAt / yadi hi tad bahukAlavedyaM karmAveditameva nazyet, yaccAlpasthityAdiviziSTaM vedyate tat tato'nyadeva bhavet, tadA kRtanAzA-'kRtAbhyAgamau bhavetAm; yadA tu tadeva dIrghakAlavedyamadhyavasAyavizeSAdupakramya svalpenaiva kAlena vedyate tadA kathaM kRtnaashaadidossH| yathA hi bahukAlabhogayogyasyAhArasya dhAnyamUDhakadazakAderagnirogiNo bhasmakavAtavyAdhimato drutaM svalpakAlenaiva bhogo bhavati, na ca tatra kRtanAzaH, nApyakRtAbhyAgama iti; evamihApi bhaavniiymiti| atrAha- nanu yad baddhaM tadyadi svalpakAlena sarvamapi vedyate, tarhi prasannacandrAdibhiH saptamanarakapRthvIyogyamasAtavedanIyAdikaM karma baddhaM zrUyate, tadyadi sarvamapi tairveditam, tarhi saptamanarakapRthvIsambhaviduHkhodayaprasaGgaH, atha na sarvamapi veditam, tarhi kathaM na kRtanAzAdidoSaH ? / satyamuktam, kintu pradezApekSayaiva tasya sarvasyApi zIghramanubhavanamucyate, anubhAgavedanaM tu na bhavatyapIti // 2048 // etadevAha- savvaM ca paesatayA bhujai kammamaNubhAvao bhaiyaM / teNAvassANubhave ke kayanAsAdao tassa ? // 2049 // sarvamaSTaprakAramapi karma sottarabhedaM pradezatayA pradezAnubhavadvAreNa Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni bhujyate vedyata eva, ityeSa tAvad niyamaH; anubhAgatastu- svAnubhavamAzrityetyarthaH, bhajanIyaM vikalpanIyamanubhAgaH ko'pi vedyate, ko'pi punaradhyavasAyavizeSeNa hatatvAd na vedyata ityarthaH / taduktamAgametattha NaM jaM taM aNubhAgakammaM taM atthegaiyaM veei, atthegaiyaM no veei; tattha NaM jaM taM paesakammaM taM niyamA veei [ ] iti / ataH prasannacandrAdibhistasya narakayogyakarmaNaH pradezA eva nIrasA iha veditAH, na tvanubhAgaH, tasya zubhAdhyavasAyena hatatvAt / ata eva na teSAM narakasambhaviduHkhodayaH, karmaNAM vipAkAnubhava eva sukha-duHkhayorvedanAt / yenaivam, tena baddhasya karmaNaH sarveSAmapi pradezAnAmavazyaM vedanAt ke kila tasya karmopakramakartuH kRtanAzAdayo doSAH ? na kecidityarthaH / ___ Aha- nanvevamapyanubhAgo yathA baddhastathaiva prasannacandrAdibhirna vedita iti kathaM na kRtanAzaH ? / astvevaM kRtanAzaH, na naH kAcid bAdhA, yadi hyadhyavasAyavizeSeNopahatatvAd nazyati rasaH, tadA kimaniSTam ? / sarvasyApi hyaSTaprakArakarmaNo mUlocchedAya yatanta eva sAdhava ityabhISTa evetthaM teSAM kRtanAzaH / yadA bahurasaM bahusthitikaM ca sat karmAlparasamalpasthitikaM ca kRtvA vedayati, tadA tasyAlparasasyAlpasthitikasya ca karmaNaH pUrvamakRtasyAgamaH, tatazca mokSe'pyanAzvAsaH, siddhAnAmapyakRtakarmAnugamena punarAvRttiprasaGgAt, iti cet / tadayuktam, yadi hyalparasatvamalpasthitikatvaM ca karmaNo'tra nirhetukaM syAt tadA syAdevam, tacca nAsti, alparasatvasyAdhyavasAyavizeSakRtatvenAkRtAbhyAgamatvAyogAt, alpasthitikatvamapyAyuSkAdInAM na nirhetukameva jAyate, adhyavasAnanimittAdihetUnAM darzitatvAt, atastasyApi kathamakRtAgamatvam ? / ata eva na siddhAnAM karmasamAgamaH, tadAgamahetUnAM teSvabhAvAt, ityalaM prasaGgena, bhASyakAreNApyasyArthasya prapaJcayiSyamANatvAditi // 2049 / / atha karmaNa: sopakramatvasiddhAvupapattyantarANyAha- kiMcidakAle vi phalaM pAijai paccae ya kAleNaM / taha kammaM pAijai kAleNa vipaccae vaNNaM // 2058 // bhiNNo jaheha kAlo tulle vi pahammi gaivisesAo / satthe va gahaNakAlo mai-mehAbheyao bhinno // 2059 // taha tullammi vi kamme pariNAmAikiriyAvisesAo / bhiNNo'NubhavaNakAlo jeTTho majjho jahanno ya // 2060 // jaha vA dIhA rajU Dajjhai kAleNa puMjiyA khippaM / viyao paDo va sussai piMDIbhUo ya kAleNaM // 2061 // athavA, yathA kiJcidAmra-rAjAdanAdiphalaM yAvatA kAlena vRkSasthaM krameNa pacyate tadapekSayA'rvAkkAle'pi gartAprakSepa-palAlasthaganAdyupAyena pAcyate, anyattu vRkSasthamevopAyAbhAvataH kramazaH svapAkakAlena pacyate, tathA karmApyAyuSkAdikaM kimapyadhyavasAnAdihetubhirbandhakAlanirvartitavarSazatAdirUpasthitikAlApekSayA'kAlenApyantarmuhUrtAdinA pAcyate vedyate, anubhUya paryantaM nIyata iti tAtparyam, anyattu bandhakAlanirvartitavarSazatAdilakSaNasthitikAlenaiva saMpUrNena vipacyate anubhUyata iti / athavA, yatheha tulye'pi triyojanAdike pathi trayANAM puruSANAM gacchatAM praharaika-dvi-tryAdilakSaNo gativizeSAd bhinno gatikAlo dRzyate, evaM karmaNastulyasthitikasyApi tIvra-manda-madhyamAdhyavasAyavizeSAjjaghanya-madhyamo-tkRSTalakSaNastrividho' Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni nubhavakAlo bhavati / yadivA, yathA tulye'pi zAstre'dhyetRNAM matirgrahaNabuddhiH, medhA punarihAvadhAraNAsvarUpA gRhyate, tadbhedAt trividho grahaNasya paThanasya kAlo bhinno'nekarUpo vilokyate, evamAyuSo'pi pariNAmavizeSAt tulyasthitikasyApyanekarUpo'nubhavanakAla iti / pathi-zAstradRSTAntayoH prakRtayojanAmAha- taha tullammi vItyAdi gatArtheva, navaraM pariNAmAikiriyAvisesAu tti pariNAmo'dhyavasAnam, AdizabdAd bAhyA daNDa-kazA-zastrAdayo gRhyante, kriyA cAritralakSaNA, pariNAmAdayazca kriyA ca pariNAmAdikriyAstadvizeSAt tadbhedAd bahubhistulyasthitike baddhe'pi karmaNi bhinna evAnubhavanakAla iti / yathA dIrghA prasAritA rajjurekasmAt pakSAt krameNa jvalantI prabhUtenaiva kAlena dahyate, puJjIkRtA tu piNDIkRtA tu jvalantI kSipraM zIghrameva bhasmIbhavati, evaM karmApyAyuSkAdikaM dIrghakAlasthitikaM pratisamayaM krameNa vedyamAnaM cirakAlena vedyate, apavartya punarvedyamAnamalpenaiva kAlena vedyata iti / yathA vA jalArdraH piNDIbhUtaH paTazcirakAlena zuSyati, vitataH prasAritaH punaralpenaiva kAlena zuSyati, evaM karmApi, ityupanayastathaiva // 2058-2061 // " - vizeSAva0 mldhaari0|| [pR0 687 paM017] "ego bhagavaM vIro pAso mallI a tihi tihi saehiM / bhayavaM ca vAsupujo chahi purisasaehi nikkhaMto // 224 // vyA0 eko bhagavAn vIraH caramatIrthakaraH pravrajitaH, tathA pAryo mallizca tribhistribhiH saha, tathA bhagavAMzca vAsupUjyaH SaDbhiH puruSazataiH saha niSkrAntaH pravrajitaH // 224 // " - Ava0 hAri0 / pR0 690] "kiM tha tayaM pamhuTuM jaM tha tayA bho jayaMtapavarammi / vutthA samayanibaddhaM devA ! taM saMbharaha jAtiM // 18 // TIkA- kiM tha tayaM gAhA kimiti prazne, tha iti vAkyAlaGkAre, takat tat pamhuTuM ti vismRtaM jaM ti yat tha iti vAkyAlaGkAre tadA tasmin kAle bho ityAmantraNe jayaMtapravare jayantAbhidhAne pravare'nuttaravimAne vuttha tti uSitA nivAsaM kRtavantaH samayanibaddhaM manasA nibaddhasaGketaM yathA pratibodhanIyA vayaM paraspareNeti, samayanibaddhAM vA sahitairyA upAttA jAtistAM devA: anuttarasurAH santaH, taM ti ta eva tAM vA devasambandhinI smarata jAti janma yUyamiti // 18 // " - iti jJAtA0 abhayadeva0 TIkA0 / [pR0693] "AyariyagilANANa mailA mailA puNo vi dhovaMti / mA hu gurUNa avanno logammi ajIraNaM iyare // 568 // vR0 sugamA // navaram ajIraNaM iyare tti itareSAM glAnAnAM cIvarANi prakSAlanIyAni, yadi na prakSAlyante tato'jIrNaM bhavati // 568 / / idAnIM bhASyakRd vyAkhyAnayati, tatra dravye utkRSTatAM pradarzayannAha- kalamotaNo u payasA ukkoso hANi koddavubbhajjI / tattha vi miu tuppatarayaM jattha va jaM acciyaM dosu // 946 / / vR0 kalamazAlyodanaH payasA saha dravyamutkRSTaM grAhyam, tadalAbhe hAnyA tAvat gRhyate yAvat koddavobhajjhI koddavajAulayam, tatrApyayaM vizeSaH kriyate yaduta tadeva jAulayaM mRdu gRhyate, tathA Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 107 tuppatarayaM ti snigdhataraM tadeva jAulayaM gRhyate, uktaM dravyotkRSTam, idAnI kSetrakAlotkRSTapratipAdanAyAhajattha va jaM acciyaM dosu dvayoriti kSetrakAlayoryadvastu yatra pUjitaM tattatra gRhyate, etaduktaM bhavatiyadyatra kSetre bahumataM dravyaM tattasmin kSetre utkRSTamucyate, tacca grAhyam, tathA yadvastu yasmin kAle bahumataM tattasmin kAle utkRSTamucyate, bhAvotkRSTaM punarniyuktikAreNaiva vyAkhyAtam // 946 / / suttatthathirIkaraNaM viNao gurupUya sehabahumAyo / dAnavatisaddhavuDDI buddhibalavaddhaNaM ceva // 943 // vR0 AcAryasya prAyogyagrahaNe kriyamANe sUtrArthayoH sthirIkaraNaM kRtaM bhavati, yato manojJAhAreNa sUtrArthoM sukhenaiva cintayati, ata AcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyam, tathA vinayazcAnena prakAreNa pradarzito bhavati, gurupUjA ca kRtA bhavati, sehasya cAcAryaM prati bahumAnaH pradarzito bhavati, anyathA seha idaM cintayati, yaduta na kazcidatra gururnApi laghuriti, ato vipariNAmo bhavati, tathA prAyogyadAnapatezca zraddhAvRddhiH kRtA bhavati, tathA buddherbalasya cAcAryasatkasya vardhanaM bhavati / tatra ca mahatI nirjarA bhavati // 943 // " - oghani0 droNA0 // [pR0694 paM010] "AraMbho uddavao, paritAvakAro bhave samAraMbho / saMraMbho saMkappo, suddhanayANaM tu savvesiM // vyA0 saMyamaH pRthivyAdiviSayebhyaH saMghaTTa-paritApo-padravaNebhya uparamaH, asaMyamastu anuparamaH / ArambhAdayo'saMyamabhedAH / tallakSaNamidaM prAgabhihatam- Arambha upadrava: jIvAnAM ya upadravaH sa ArambhaH, paritApakaraH samArambhaH jIvAnAM paritApo yaH sa samArambhaH, saMrambhaH saMkalpaH, jIvAnAM saMkalpaH saMrambha ucyate zuddhanayAnAM sarveSAM mateneti // " - iti gAthAvivaraNe // (pR0700 paM03] "atha jJAnavinayaM vakti- bhattI taha bahumANo taddidrutthANa smmbhaavnnyaa| vidhigahaNabbhAso vi a eso viNao jiNAbhihio // vyA0 vinIyate'STaprakAraM karmAneneti vinayaH prajJaptaH, tadyathA- jJAnamAbhinibodhikAdi paJcadhA, tadeva vinayaH, jJAnasya vA vinayo bhaktyAdikaraNaM jJAnavinayaH, tadevAha- bhaktirjJAnasya 1, tathA bahumAna AdarAdhikyatA 2, taddRSTArthAnAM jJAnadRSTArthAnAM samyag bhAvanA 3, vidhigrahaNaM vidhinA zikSaNam 4, abhyAsaH vAraMvAramabhyasanam 5 eSo'yaM vinayaH paJcadhA jinAbhihito jinairukta iti / pUrvaM paJcadhA jJAnavinaya uktaH, atha darzanavinayaM dvidhA darzayati- sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao a daMsaNe duviho / dasaNaguNAhieK kajjai sussUsaNAviNao // darzanaM samyaktvam, tadeva vinayo darzanasya vA, tadavyatirekAd darzanaguNAdhikAnAM zuzrUSaNA-'nAzAtanArUpo vinayaH darzanaviSayaH / tadevAha- zuzrUSA, daMsaNe darzanaviSaye dvividho vinayaH, aparo'nAzAtanAviSayaH / tatra zuzrUSaNAviSayo darzanaguNAdhikeSu samyaktvadhAriSu prANiSu kriyate / sa ca dazadhA___ sakkAra1bbhuTThANaMrasammANA3saNaabhiggaho4 tahaya / AsaNamaNuppayANaM5 kIkammaM 6 aMjaligaho ya 7 // iMtassa'NugacchaNayA 8 Thiassa taha pajuvAsaNA bhaNiyA 9 / gacchaMtANuvvayaNaM 10 eso sussUsaNAviNao // eSa dazadhA zuzrUSaNAvinaya iti dvitIyagAthAnte Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni yogaH / iha ca satkAraH stavanavandanAdiH 1, abhyutthAnaM vinayAhasya darzanAdevA''sanatyajanam 2, sanmAnatA vastra-pAtrAdibhiH pUjanam 3, AsanAbhigrahaH punastiSThataH AdareNa AsanAnayanapUrvakam 'upavizatAtra' iti bhaNanam 4, AsanAnupradAnaM tu Asanasya sthAnAtsthAnAntarasaJcAraNaM 5, kRtikarma dvAdazAvartavandanakadAnam 6, aJjalipragrahaH darzanAdhikadarzane hastAJjaliyojanamiti 7 // intasyA''gacchato'nugamanaM sanmukhagamanaM karttavyamiti zeSaH 8, sthitasya darzanAdhikasya paryupAsanA vizeSeNa sevA 9 gacchataH samyaktva dhAriNo'nuvrajanaM pazcAdgamanamityarthaH kriyAkaraNarUpo'yaM darzane zuzrUSAvinayaH ucitaH // __ anAzAtanAvinayastu anucitakriyAnivRttirUpaH pazcadazavidhaH, tatra gAthAdvayam- titthagara 1 dhamma 2 Ayariya 3 vAyage 4 thera 5 kula 6 gaNe 7 saMghe 8 / saMbhogiya 9 kiriyAe 10, maNanANAINa 15 ya taheva // [ ] vyA0 tIrthakara 1 dharmAcArya 3 vAcaka 4 sthavira 5 kula 6 gaNa7 saGghAH 8 prasiddhAH, sAmbhogikA ekasAmAcArikA: 9, kriyA AstikatA 10, jJAnAni matijJAnAdIni paJca, evaM paJcadaza sthAnAni tIrthakarANAmanAzAtanAyAM tIrthakarapraNItadharmasyAnAzAtanAyAM vartitavyamiti, evaM sarvatra draSTavyamiti // teSAM kiM karttavyamityAha- kAyavvA puNa bhattI, bahumANo taha ya vaNNavAo a / arihaMtamAiANaM, kevalanANAvasANANaM // [ ] vyA0 karttavyA punarbhaktiH, bahumAno deyaH, tathA varNavAdaH yazo'bhidhAnam, keSAmityAha- arihaMtamAiANaM ti arhan AdiryeSAM teSAm, kathambhUtAnAm ? kevalajJAnAvasAnAnAm, arhaddharmAcAryavAcakasthavira kula-gaNa-saGgha-matijJAna[zruta]jJAnA-'vadhijJAna-manaHparyAya[jJAna]-kevalajJAnAnAm, tIrthakarANAmanAzAtanAyAM tIrthakaraprajJaptadharmasyAnAzAtanAyAM vartitavyamiti, evaM sarvatra draSTavyamiti // ___ ityukto'nAzAtanA vinayaH paJcadazaprakAraH, atha cAritravinaya ucyate, tatra cAritrameva vinayazcAritrasya vA zraddhAnAdirUpo vinayazcAritravinayaH- sAmAiAdi caraNassa, saddahaNayA 1 taheva kaaennN| saMphAsaNaM 2 parUvaNa 3 maha purao bhavvasattANaM // [ ] vyA0 sAmAyikAdi, sAmAyikamAdau yasya tat, AdizabdAcchedopasthApana-parihAravizuddhi-sUkSmasamparAya-yathAkhyAtaparigrahaH / tadguNasaMvijJAno bahuvrIhiH / sAmAyikAdi ca taccaraNaM ca sAmAyikAdicaraNam, tasya zraddhAnaM tathA kAyena sparzanaM zarIreNa karaNam, atha bhavyasattvAnAM bhavyaprANinAM purato'grataH prarUpaNaM sabhAprabandhena vistrvyaakhyaanmiti|| manovAkkAyavinayamAha- maNavayakAiaviNao, AyariAINaM ca savvakAlaM pi / akusalANa niroho, kusalANamudIraNaM taha ya // [ ] vyA0 manovacanakAyavinaya AcAryAdInAM sarvakAlam akuzalAnAmazubhAnAM teSAM nirodhaH, kuzalAnAmudIraNamiti // " - iti gAthAvivaraNe // [pR0703] "puvvakadakammasaDaNaM tu NijarA sA puNo have duvihA / paDhamA vivAgajAdA Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 109 vidiyA avivAgajAdA ya // 445 // atha kA nirjarA ? pUrvakRtakarmasaTanaM galanaM nirjaretyucyate sA punarnirjarA dvividhA dviprakArA bhavet / prathamA vipAkajAtA udayasvarUpeNa karmAnubhavanam / dvitIyA nirjarA bhavedavipAkajAtA'nubhavamantareNaikahelayA kAraNavazAt karmavinAzaH // 445 // " - mUlAcAra0 vasunandiTIkA // [pR0705] "atha bhASyakAro yena vipratipattyabhiprAyeNa jamAlirnihnavo jAtastaM prakaTayannAhasakkhaM ciya saMthAro na kajjamANo kau tti me jamhA / bei jamAlI savvaM na kajjamANaM kayaM tamhA // 2308 // me jamha tti yasmAd mama sAkSAt pratyakSamevedaM vRttaM yaduta- kambalAstaraNarUpaH saMstArakaH kriyamANo na kRtaH saMstIryamANo na saMstRtaH / tasmAjamAlibravIti- sarvamapi vastu kriyamANaM kRtaM na bhavati, kintu kRtameva kRtamucyate / tato bhagavatyAdiSu yaduktam- calamANe calie, uIrijamANe uIrie, veijamANe veie [1 / 1 / 5] ityAdi, tat sarvaM mithyetyabhiprAya iti // 2308 / / tadevaM sAmAnyena pratipAdya prastute jamAlisaMstArake 'muM sakalamapi sthaviroktaM yuktikalApamAyojayannAha- jaM jattha nabhodese atthuvvai jattha samayammi / taM tattha tatthamatthuyamatthuvvaMtaM pi taM ceva // 2321 // AstIryamANasaMstArakasya yad yAvanmAnaM nabhodeze yatra yatra samaye atthuvvai AstIryate tat tAvanmAnaM tasmin nabhodeze tatra tatra samaya AstIrNameva bhavati, AstIryamANamapi ca tadevocyate / idamuktaM bhavati- sarvo'pi saMstAraka AstIryamANo nAstIrNa iti 'kriyamANaM kRtam' ityAdi mahAvIravacanaM vyalIkameva jamAlirmanyate / etaccAyuktam, bhagavadvacanAbhiprAyAparijJAnAt / sarvanayAtmakaM hi bhagavadvacanam / tatazca 'kriyamANamakRtam' ityapi bhagavAn kathaJcid vyavahAranayamatena manyata eva, paraM calamANe calie, uIrijamANe uIrie [bhagavatI0 1 / 1 / 5] ityAdisUtrANi nizcayanayamatenaiva pravRttAni / tanmatena ca kriyamANaM saMstRtam, ityAdi sarvamupapadyata eva / nizcayo hi manyate- prathamasamayAdeva ghaTaH kartuM nArabdhaH, kintu mRdAnayana-mardanAdIni pratisamayaM parAparakAryANyArabhyante, teSAM ca madhye yad yatra samaye prArabhyate tat tatraiva niSpadyate, kAryakAla-niSThAkAlayorekatvAt, anyathA pUrvoktadoSaprasaGgAt / tataH kriyamANaM kRtameva bhavati / evaM prastutaH saMstArako'pi nAdyasamayAt sarvo'pi saMstarItumArabhyate, kintvaparApare tadavayavAH pratisamayamAstIryante, teSAM ca madhye yo yatra samaye'vayavaH saMstarItumArabhyate, sa tatraivAstIryate, paripUrNastu saMstArakazcaramasamaya eva saMstarItumArabhyate tatraiva ca niSpadyata iti saMstIryamANaM saMstIrNameva bhavatIti // 2321 / / " - vizeSAva0 mldhaari0|| [pR0706] "egAdao paesA no jIvo no paesahINo vi / jaM to sa jeNa puNNo sa eva jIvo paeso tti // 2336 // yad yasmAdekAdayaH pradezAstAvajjIvo na bhavati, 'ege bhaMte! jIvapaese' [ ] ityAdyAlApake niSiddhatvAt; evaM yAvadekenApi pradezena hIno jIvo na bhavati, atraivAlApake nivAritatvAt / tatastasmAd yena kenApi caramapradezena sa jIvaH paripUrNaH kriyate sa Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni eva pradezo jIvo na zeSapradezAH, etatsUtrAlApakaprAmANyAditi / evaM vipratipanno'sAviti // 2336 / / tataH kim ? ityAha- guruNA'bhihio jai te paDhamapaeso na saMmao jIvo / to tappariNAmo cciya jIvo kahamaMtimapaeso ? // 2337 / / 'eko'ntyapradezo jIvaH, tadbhAvabhAvitvAjjIvatvasya' ityAdi bruvANastiSyagupto guruNA vasusUriNA'bhihitaH- hanta ! yadi te tava prathamo jIvapradezo jIvo na saMmataH, tatastantimo jIvapradezaH kathaM kena prakAreNa jIvaH ? na ghaTata eva so'pi jIva ityrthH| kutaH ? tatpariNAma iti kRtvA / idamuktaM bhavatibhavadabhimato'ntyapradezo'pi na jIvaH, anyapradezaistulyapariNAmatvAt, prathamAdyanyapradezavaditi // 2337 / / ko jANai kiM sAhU devo vA to na vaMdaNijjo tti / hojA'saMjayanamaNaM hoja musAvAyamamugo tti // 2359 // ko jAnAti- kimayaM sAdhuveSadhArI sAdhurdevo vA ?- nAstyevAtra nizcaya ityarthaH / na ca vaktavyam- sAdhurevAyam, tadveSa-samAcAradarzanAt, bhavAniva; AryASADhadeve'pi sAdhuveSa-samAcAradarzanenAnaikAntikatvAt / tasmAd na ko'pi vandanIyaH, saMzayaviSayatvAt / yadi punarvandyate tadA''ryASADhadevavandana ivAsaMyatavandanaM syAt / tadamuko bravIti- bhASaNe ca mRSAvAdaH syAditi // 2359 // - vizeSAva0 maladhAri0 / [pR0706 paM023] sthaviravacanaM yadi pare sandehaH kiM sura iti sAdhuriti ? / deve kathaM na zaGkA kiM sa devo na deva iti ? // 2360 // tena kathitamiti vA matirdevo'haM ruupdrshnaacc| sAdhuriti kathaM kathite samAnarUpe kA zaGkA ? // 2361 // devasya vA kiM vacanaM satyamiti na sAdhurUpadhAriNaH / na parasparamapIha vandadhve yajjAnanto'pi yataya iti // 2362 // - iti saMskRte chAyA // [pR0707] "na hi savvahA viNAso'ddhApajjAyamettanAsammi / sa-parapajjAyANaMtadhammaNo vatthuNo jutto // 2393 // na hi sarvathaiva vastuno vinAzo yuktaH / kva sati ? ityAha - addhAparyAyamAtranAze / tatrehAddhA nArakAdInAmutpattiprathamAdisamayaH, sa eva paryAyamAnaM tasya nAzo'pagamastasmin sati / kathaMbhUtasya vastunaH ? ityAha- sv-prpryaayaanntdhrmksy| idamuktaM bhavati- yasminnaiva samaye tad nArakavastu prathamasamayanArakatvena samucchidyate tasminneva samaye dvitIyasamayanArakatvenotpadyate, jIvadravyatayA tvavatiSThate / ato yadi nAmAddhAparyAyamAtramucchinnam, tataH sarvasyApi vastunaH samucchede kimAyAtam, anantaparyAyAtmakasya vastuna ekaparyAyamAtrocchede sarvocchedasya dUraviruddhatvAt ? iti // 2393 // ___ atra parAbhiprAyamAzaGkaya pariharati- aha suttAu tti maI sutte naNu sAsayaM pi niddittuN| vatthu davvaTThAe asAsayaM pajjayaTThAe // 2394 // atha pUrvoktAlApakarUpAt sUtrAt sUtraprAmANyAt pratisamayaM sarvathA vastUcchedaH pratipAdyata iti tava matiH / nanu yadi sUtraM tava pramANam, tarhi sUtre dravyArthatayA zAzvatamapi vastvanyatroktameva, paryAyArthatayaiva cAzAzvatam; tathA ca sUtram- 'neraiyA NaM Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 111 bhaMte ! kiM sAsayA, asAsayA ? / goyamA ! siya sAsayA, siya asAsayA / se keNaTeNaM ? goyamA ! davvaTThayAe sAsayA, bhAvaTThayAe asAsayA [ ] iti // 2394 // ettha vi na savvanAso samayAivisesaNaM jao'bhihiyaM / iharA na savvanAse samayAivisesaNaM juttaM // 2395 // atrApi- 'prathamasamayanArakA vyavacchedaM yAsyanti' iti sUtre na sarvanAzaH sarvAtmanA nAzo gamyate / kutaH ? ityAha- yato yasmAt samayAdivizeSaNamabhihitam, tato na sarvathA nAzo'tra gamyate, kintu prathamasamayanArakA vyvcchetsynti| ko'rthaH ? prathamasamayanArakatvena vinakSyanti / evaM dvitIyAdisamayanArakA api dvitIyAdisamayanArakatvenaiva vinakSyanti na tu sarvathA, dravyArthatayA zAzvatatvAt / itarathA sarvanAze'bhiprete prathamasamayAdivizeSaNaM na yuktaM syAditi // 2395 // " - vizeSAva0 mldhaari0|| [pR0709] "souM bhaNai sadosaM vakkhANamiNaM ti pAvai jao bhe / mokkhAbhAvo jIvappaesakammAvibhAgAo // 2515 // tadatra vyAkhyAne kSIranIranyAyena vahnitaptAyogolakanyAyena vA jIvapradezaiH saha karma saMbaddhamiti paryavasitaM vindhyasamIpe zrutvA tathAvidhakarmodayAdabhinivezena vipratipanno goSThAmAhilaH pratipAdayati- nanu sadoSamidaM vyAkhyAnam, yasmAdevaM vyAkhyAyamAne bhavatAM mokSAbhAvaH prApnoti, jIvapradezaiH saha karmaNAmavibhAgena tAdAtmyenAvasthAnAditi // 2515 / / nahi kammaM jIvAo avei avibhAgao paeso vva / tadaNavagamAdamukkho juttamiNaM teNa vakkhANaM // 2516 // 'na hi- naiva karma jIvAdapaiti' iti pratijJA / avibhAgAtvaDhyayogolakanyAyena jIvena saha tAdAtmyAdityarthaH, eSa hetuH / paeso vva tti jIvapradezarAzivadityarthaH, eSa dRSTAntaH / iha yad yena sahAvibhAgena vyavasthitaM na tat tato viyujyate, yathA jIvAt tatpradezanikurambam, iSyate cAvibhAgo jIva-karmaNorbhavadbhiH, iti na tat tasmAd viyujyate / tatastadanapagamAt tasya karmaNo jIvAdanapagamAdaviyogAt sarvadaiva jIvAnAM sakarmakatvAd mokssaabhaavH| tena tasmAdidamiha madIyaM vyAkhyAnaM kartuM yuktamiti // 2516 // " - vizeSAva0 mldhaari0|| pR0713] "samprati prazastabhAvanA abhidhitsurAha- taveNa satteNa sutteNa, egatteNa baleNa y| tulaNA paMcahA vuttA, jiNakappaM paDivajao // 1328 // tapasA sattvena sUtreNa ekatvena balena ca evaM tulanA bhAvanA paJcadhA proktA jinakalpaM pratipadyamAnasyeti niyuktigAthAsamAsArthaH // 1328 // " - bRhtklpttiikaa| pR0 718] "anyaccAsAvihaiva yadanubhavati tadAha- bhIovvigga nilukko, pAgaDapacchannadosasayakArI / appaccayaM jaNaMto, jaNassa dhIjIviyaM jiyai // 478 // vyA0 bhItazcAsau, kaH kiM mAM bhaNiSyatItyuttrAsAt, udvignazca kvacidapi dhRterabhAvAdItodvignaH,sa cAsau nilukkazca saMghapuruSAdibhayenAtmagopanAditi samAsaH, kimityevaMvidha ityAha- prakaTapracchannAni janena viditAviditAni doSazatAni kartuM zIlamasyAsau prakaTapracchannadoSazatakArI, ata evApratyayaM dharmasyoparyavizvAsaM janayan Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni janasyotpAdayan lokasya nUnameSAM dharmaH zAstrakAreNaivaMvidha eva pratipAdita iti buddhyutpatteH, kim ? dhigjIvitamiti kriyAvizeSaNam, dhikkArArhaprANadhAraNenetyarthaH, jIvati kila prANAn dhArayatIti // 478 // " - iti upadezamAlA0 siddharSigaNi0 / "tavateNe vayateNe, rUvateNe a je nare / AyArabhAvateNe a, kuvvaI devakivisaM // 5 / 2 / 46 // stenAdhikAra evedamAha- tava tti sUtram, tapasteno vAsteno rUpastenastu yo naraH kazcit AcArabhAvastenazca, pAlayannapi kriyAM tathAbhAvadoSAddevakilbiSaM karoti kilbiSikaM karma nirvarttayatItyarthaH, tapasteno nAma kSapakarUpakalpaH kazcit kenacit pRSTastvamasau kSapaka iti, sa pUjAdyarthamAha- aham, athavA vakti-sAdhava eva kSapakAH, tUSNIM vA''ste, evaM vAsteno dharmakathakAditulyarUpaH kazcitkenacit pRSTa iti, evaM rUpasteno rAjaputrAditulyarUpaH, evamAcArasteno viziSTAcAravattulyarUpa iti, bhAvastenastu parotprekSitaM kathaJcit kiJcit zrutvA svayamanutprekSitamapi mayaitatprapaJcena carcitamityAheti sUtrArthaH // 46 // __tatto vi se caittANaM, labbhihI elamUayaM / naragaM tirikkhajoNiM vA, bohI jattha sudullahA // 5 // 2 // 48 // atraiva doSAntaramAha- tatto vi tti sUtram, tato'pi devalokAdasau cyutvA lapsyate elamUkatAm ajAbhASAnukAritvaM mAnuSatve, tathA narakaM tiryagyoni vA pAramparyeNa lapsyate, bodhiryatra sudurlabhaH sakalasaMpanibandhanA yatra jinadharmaprAptirdurApA / iha ca prApnotyelamUkatAmiti vAcye asakRdbhAvaprAptikhyApanAya lapsyata iti bhaviSyatkAlanirdeza iti sUtrArthaH // 48 // " - dazavai0 haari0|| "lajAi gAraveNa ya bahussuyamaeNa vA'vi duccariaM / je na kahaMti gurUNaM na hu te ArAhagA huMti // 218 // vR0 tatra lajayA anucitAnuSThAnasaMvaraNAtmikayA gauraveNa ca sAtarddhirasagauravAtmakena, mA bhUnmamAlocanAImAcAryamupasarpatastadvandanAdinA taduktatapo'nuSThAnAsevanena ca RddhirasasAtAbhAvasambhavaH iti, bahuzrutamadena vA bahuzruto'haM tatkathamalpazruto'yaM mama zalyamuddhariSyati ?, kathaM cAhamasmai vandanAdikaM dAsyAmi ? apabhrAjanA hi iyaM mama ityabhimAnena, apiH pUraNe, ye gurukANo na kathayanti nAlocayanti, keSAm ?, gurUNAm AlocanArhANAmAcAryAdInAm, kiM tad ?- duzcaritaM duranuSThitam iti sambandhaH, na hu naiva te anantaramuktarUpA ArAdhayanti avikalatayA niSpAdayanti samyagdarzanAdIni ityArAdhakA bhavanti // 218 // " - uttarA0 pAIya0 a0 5 / 10 // ___ "na vi taM satthaM va visaM va duppautto va kuNai veyAlo / jaMtaM va duppauttaM sappo va pamAiNo kuddho // 1157 // jaM kuNai bhAvasallaM anuddhiyaM uttamaTThakAlaMmi / dullabhabohIyattaM anaMtasaMsAriyattaM ca // 1158 // vR0 ilazcAlocayitavyam- na tatkaroti duHkhaM zastraM nApi viSaM nApi duSprayuktaH duHsAdhito vetAlaH, yantraM vA duSprayuktaM sarpo vA kruddhaH pramAdinaH puruSasya duHkhaM karoti yatkaroti bhAvazalyamanuddhRtam uttamArthakAle anazanakAle, kiM karotItyata Ahadurlabhabodhikatvam anantasaMsAritvaM ceti, etanmahAduHkhaM karoti bhAvazalyam anuddhRtam, zastrAdiduHkhAni Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni punarekabhava eva bhavanti, ataH saMyatena sarvamAlocayitavyam / / 1157-1158 // '- oghani0 dronnaa0|| [pR0719] "uddhariyasavvasallo AloiyaniMdio gurusagAse / hoi atiregalahuo ohariyabharo vva bhAravaho // 1160 // vR0 sugamA, navaram- atirekam atyarthaM laghurbhavati, oharitabhAro uttAritabhAraH bhAravahaH gardabhAdiH sa yathA laghurbhavati evamAlocite sati karmalaghutvaM bhavatIti // 1160 // " - oghani0 droNA0 // [pR0 720] "niccaM saMkiyabhIo gammo savvassa khaliyacAritto / sAhujaNassa ayao, mao'vi puNa duggaiM jAi // 226 // vyA0 nityaM sadA zakitazcAsau jalpAntare'pi madIyamidaM jalpata ityuttrAsAt, bhItazca gacchato niHzvasanAdeH zakitabhItaH, gamyo'bhibhavanIyaH sarvasya bAlAderapi, skhalitacAritraH sAdhujanasyAvamato'nabhimata iha loke, mRto'pi punardurgatiM narakAdikAM yAti, punaHzabdAdanantasaMsArI ca saMpadyata iti // 226 // " - iti upadezamAlA0 siddharSigaNi0 / [pR0 722] "lahuyA lhAdIjaNaNaM appaparaniyatti ajavaM sohI / dukkarakaraNaM viNao nisallattaM va sohiguNA // 1 // 317 // lagho vo laghutA, yathA bhAravAhI apahRtabhAro laghurbhavati tathA Alocako'pyuddhRtazalyo laghurbhavati iti laghutA / tathA lhAdanaM lhAdirauNAdika ipratyayaH, pralhattiH, tasya jananamutpattiAdijananaM pramodotpAda iti yAvat, tathAhi aticAragharmataptasya cittasya malayagiripavanasaMparkeNeva AlocanApradAnenAticAraghApagamato bhavati saMvignAnAM paramamunInAM mahAn pramoda iti, tathA appaparaniyatti tti AlocanApradAnataH svayamAtmano doSebhyo nivRttiH kRtA, taM ca dRSTvA anye'pyAlocanAbhimukhA bhavanti iti anyeSAmapi doSebhyo nivarttanamiti, tathA yadaticArajAtaM pratisevitaM tat parasmai prakaTayatA Atmana ArjavaM samyagvibhAvitaM bhavati, ArjavaM nAma amAyAvitA, tathA aticArapaGkamalinasyAtmanazcaraNasya vA prAyazcittajalena aticArapaGkaprakSAlanato nirmalatA zodhiH, tathA duSkarakaraNaM duSkarakAritA, tathAhi- yat pratisevanaM tanna duSkaram, anAdibhavAbhyastatvAt, yat punarAlocayati tat duSkaraM prabalamokSAnuyAyivIryollAsavizeSeNaiva tasya kartuM zakyatvAt, tathA viNao iti AlocayatA cAritravinayaH samyagupapAdito bhavati, nissallattamiti sazalya AtmA niHzalyaH kRto bhavatIti niHzalyatA, ete zodhiguNA: AlocanAguNA AlocanA shodhiritynrthaantrtvaat|" - vyavahAra0 malaya0 // [pR0 728] "jAtyAdimadonmattaH pizAcavad bhavati duHkhitazceha / jAtyAdihInatAM parabhave ca ni:saMzayaM labhate // 98 // TIkA- jAtyAdinA'STaprakAreNa madenonmatto hRtpUrakabhakSaNapittodayAdvyAkulIkRtakaraNapuruSavat pizAcavadvA bhavati duHkhitazceha kazcicchucipizAcakodRkaH janAkIrNaM dezamRtsRjya samudramadhyavartinaM dvIpamanupraviSTaH / tatra caiko vaNigvibhinnapotaH prathamataraM gataH / tatra cekSuvATAH prabhUtAstadrasapAnAt kevalAdguDazakalAnIva gudamukhena visRSTAni / purISapariNAmAntarANi tAni tathA'valokya sa coktapizAcakazcakhAda svAdUni, tRptazcAste pratidivasam / dRSTazca kAlAntareNa hiNDamAno vaNik / Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni tatazcodvignastasmAdapi sthAnAnnirgato'nyaM dvIpaM tatrApi valgulyAdidUSitAni phalAni bhuktavAneva yatra yatra yAti tatra tatra duHkhabhAk / evaMvidhazca parabhave'pi hInajAtyAditvenotpadyate iti na yukto jAtimadaH / / 98 // " prazama0 / [pR0 729] "anAdinidhanaM brahma zabdatattvaM yadakSaram / vivartate'rthabhAvena prakriyA jagato yataH // 11 // sarvaparikalpAtItatattvaM bhedasaMsargasamatikrameNa samAviSTaM sarvAbhiH zaktibhirvidyAvidyApravibhAgarUpamapravibhAgaM kAlabhedadarzanAbhyAsena mUrttivibhAgabhAvanayA ca vyavahArAnupAtibhirdharmAdharmaiH sarvAsvavasthAsvanAzritAdinidhanaM brahmeti pratijJAyate / ___ nahi kAryakAraNAtmakasya vibhaktAvibhaktasyaikasya brahmaNaH sarvapravAdeSvapUrvApare pravRtti-nivRttikoTI parisaMkhyAyete / na cAsyordhvamadhastiryagvA mUrtaparivartapratyaGgAnAM kvacidavacchedo'bhyupagamyate / tattu bhinnarUpAbhimatAnAmapi vikArANAM prakRtyanvayitvAcchabdopagrAhyatayA zabdopagrAhitayA ca zabdatattvamityabhidhIyate / sthitipravRttinivRttivibhAgA hi zabdena kriyante / tccaakssrnimitttvaadkssrmityucyte| pratyakcaitanye'ntaHsannivezitasya parasambodhanArtho vyktirbhissyndte| evaM hi Aha- sUkSmAmarthenApravibhaktatattvAmekAM vAcamanabhiSyandamAnAm / utAnye viduranyAmiva ca enAM nAnArUpAmAtmani sanniviSTAm // [ ] iti // vivartate'rthabhAvena / ekasya tattvAdapracyutasya bhedAnukAreNAsatyavibhaktAnyarUpopagrAhitA vivartaH / svapnaviSayapratibhAsavat / uktaM ca- "mUrtikriyAvivartI avidyAzaktipravRttimAtram, tau vidyAtmani tattvAnyatvAbhyAmanAkhyeyau / etaddhi avidyAyA avidyAtvam [ ] iti / prakriyA jagato yataH / tata eva hi zabdAkhyAdupasaMhRtakramAd brahmaNaH sarvavikArapratyastamaye saMvartAdanAkRtAtpUrvaM vikAragranthirUpatvenAvyapadezyAjjagadAkhyA vikArAH prakriyante // 11 // " __ - iti svopajJavRttisahite bhartRharipraNIte vAkyapadIye / pR0 730] "AsIdidaM tamobhUtamaprajJAtamalakSaNam / aprataya'mavijJeyaM prasuptamiva sarvataH // 15 // AsIdidaM jagattamobhUtaM tama iva / .......aprajJAtam / vizeSANAM svabhAvAnAM vikArANAM prakRtAvupalayanAdataH pratyakSeNAjJAtam / anumAnAttarhi jJAyeta, tadapi nA'lakSaNam / lakSaNaM liGgaM cihnam, tadapi tasyAmavasthAyAM pralInameva, sarvavikArANAM vizeSAtmanA vinaSTatvAt / aprataya'm / yadrUpamAsIttarkayitumapi na tadrUpatayA zakyam / sarvaprakAramanumAnaM niSedhati / na sAmAnyato dRSTamanumAnamasti tadrUpakAvedakaM na vizeSato dRSTamatazcAvijJeyam / naiva tAsIdasadevAjAyateti prAptametanniSedhati prasuptamiva sarvataH / " - iti manusmRtau0 meghAtithiTIkA0 // [pR0735 paM017] tulanA- "iha khalvAyurvedaM nAmopAGgamatharvavedasya...kRtavAn svayambhUH, tato'lpAyuSTvamalpamedhatvaM cAlokya narANAM bhUyo'STadhA praNItavAn / / 6 / / tadyathA- zalyam, zAlAkyam, kAyacikitsA, bhUtavidyA, kaumArabhRtyam, agadatantram, rasAyanatantram, vAjIkaraNatantramiti // 7 // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 115 athAsya pratyaGgalakSaNasamAsaH / - tatra, zalyaM nAma vividhatRNakASThapASANapAMzulohaloSTAsthibAlanakhapUyAsrAvaduSTavaNAntargarbhazalyoddharaNArtham, yantrazastrakSArAgnipraNidhAnavraNavinizcayArthaM ca // 1 // zAlAkyaM nAmordhvajatrugatAnAM zravaNanayanavadanaghrANAdisaMzritAnAM vyAdhInAmupazamanArtham // 2 // kAyacikitsA nAma sarvAGgasaMzritAnAM vyAdhInAM jvararaktapittazoSonmAdApasmArakuSThamehAtisArAdInAmupazamanArtham // 3 / / bhUtavidyA nAma devAsuragandharvayakSarakSaHpitRpizAcanAgagrahAdyupasRSTacetasAM zAntikarmabaliharaNAdigrahopazamanArtham // 4 // kaumArabhRtyaM nAma kumArabharaNadhAtrIkSIradoSasaMzodhanArthaM duSTastanyagrahasamutthAnAM ca vyAdhInAmupazamanArtham // 5 // agadatantraM nAma sarpakITalUtAmUSakAdidaSTaviSavyaJjanArthaM vividhaviSasaMyogopazamanArthaM ca // 6 // rasAyanatantraM nAma vayaHsthApanamAyurmedhAbalakaraM rogApaharaNasamarthaM ca // 7 // vAjIkaraNatantraM nAmAlpaduSTakSINavizuSkaretasAmApyAyanaprasAdopacayajanananimittaM praharSajananArthaM ca // 8 // " iti suzrutasaMhitAyAM prathame'dhyAye / "zAlAkyaM kAyacikitsA bhUtatantraM zalyamagadatantraM rasAyanatantraM bAlarakSA bIjavardhanamiti Ayurvedasya aSTAGgAni" -kasAyapAhuDa jayadhavalATIkA, bhAga 1, pR.147 // [pR0740 paM03] "patto poyaNapuraM tahiM ca saMkha-vIra-sivabhaddapamuhA nariMdA dikkhA gAhiyA" - mahAvIracariyaM pR0 337 // [pR0744 paM05] "pratijJAhAniH pratijJAntaraM pratijJAvirodhaH pratijJAsaMnyAso hetvantarama'rthAntaraM nirarthakama'vijJAtArthama'pArthakama'prAptakAlaM nyUnama'dhikaM punaruktama'nanubhASaNama'jJAnama'pratibhAvikSepo matAnujJA paryanuyojyopekSaNaM niranuyojyAnuyogo'pasiddhAnto hetvAbhAsAzca nigrahasthAnAni // 1 // pratidRSTAntadharmAbhyanujJA svadRSTAnte pratijJAhAniH // 2 // pratijJAtArthapratiSedhe dharmavikalpAttadarthanirdezaH pratijJAntaram // 3 // pratijJAhetvorvirodhaH pratijJAvirodhaH // 4 // pakSapratiSedhe pratijJAtArthApanayanaM pratijJAsaMnyAsaH // 5 // avizeSokte hetau pratiSiddhe vizeSamicchato hetvantaram // 6 // prakRtAdAdapratisaMbaddhArthamarthAntaram // 7 // varNakramanirdezavad nirarthakam / / 8 / / pariSatprativAdibhyAM trirabhihitamapyavijJAtamavijJAtArtham // 9 // paurvAparyAyogAdapratisaMbaddhArthamapArthakam // 10 // avayavaviparyAsavacanamaprAptakAlam // 11 // hInamanyatamenApyavayavena nyUnam // 12 // hetUdAharaNAdhikamadhikam // 13 // zabdArthayoH punarvacanaM punaruktamanyatrAnuvAdAt // 14 / / arthAdApannasya svazabdena punarvacanam / / 15 / / vijJAtasya pariSadA trirabhihitasyApya'pratyuccAraNamananubhASaNam // 16 // avijJAtaM cA'jJAnam // 17 // uttarasyApratipattirapratibhA // 18 // kAryavyAsaGgAt kathAvicchedo vikSepaH // 19 // svapakSe doSAbhyupagamAt parapakSe doSaprasaGgo matAnujJA // 20 // nigrahasthAnaprAptasyA'nigrahaH paryanuyojyopekSaNam // 21 // anigrahasthAne nigrahasthAnAbhiyogo niranuyojyAnuyogaH // 22 // siddhAntamabhyupetyA'niyamAt kathAprasaGgo'pasiddhAntaH // 23 // hetvAbhAsAcca yathoktAH // 24 // " - iti nyAyabhASye 5 / 2 / / [pR0748] "rayaNamayA pupphaphalA vikkhaMbho aTTha aTTha uccattaM / kosadugaM uvveho khaMdho do joyaNuviddhio // 286 // do kose vitthinno, viDimA cha joyaNANi jaMbUe / cAuddisiM Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni pi sAlo, puvville tattha sAlammi // 287 // bhavaNaM kosapamANaM, sayaNijjaM ttth'nnaaddhiysurss| tisu pAsAyA sesesu, tesu sIhAsaNA rammA // 288 // vyA0 tasyA jambvAH puSpANi phalAni ca ratnamayAni nAnAratnAtmakAni, tasyAH sazAkhAkAyA jambvAH pRthutvamaSTau yojanAni, aSTAveva yojanAnyuccatvam, krozadvikamudvedhaH bhUtalamadhye pravezaH, ata eva sarvAgreNa sA jambUH sAtirekANyaSTau yojanAnyuccastvena bhavati / tathA tasyA jambvAH skandhaH kandAduparitanaH zAkhAprabhavaparyanto vibhAgo dve yojane udviddha uccaH, dvau krauzau vistIrNaH, yA tu dikprasRtazAkhAmadhyabhAgaprabhavA UrdhvaM gatA zAkhA viDimAparaparyAyA sA SaD yojanAnyuccastvena, ata eva kandAdArabhya sarvAgreNa sA jambUraSTau yojanAnyuccastvena prAguktA, skandhagatAbhyAM dvAbhyAM yojanAbhyAM viDimAgataiH SaDbhiryojanairyojanASTakabhAvAt / tasyAzca jambvAzcatasRSvapi dikSu zAkhAH, kimuktaM bhavati ? catasRSu pUrvAdiSu dikSu pratyekamekaikA zAkhA, tAzca zAkhAH pratyekaM krozonAni catvAri yojanAni dIrghAH, tathAhi- tasyA jambvA viSkambho'STau yojanAni, tatra skandhagatasyoparitanabhAgasya dvau krozau, tata ekaikasyAH zAkhAyAH pRthutvaM krozonAni catvAri yojanAni bhavati / tatra tAsu catasRSu zAkhAsu madhye pUrvasyAM zAkhAyAM bahumadhyadezabhAge'nAdRtasyAnAdRtAbhidhAnasya devasya yogyaM mahadekaM bhavanaM bhavati, tacca sarvaratnamayam anekamaNimayastambhazatasanniviSTam, krozapramANamAyAmataH, viSkambhato'rdhakrozam, dezonaM krozamuccastvena, tasya ca bhavanasya trINi dvArANi, tadyathA- ekaM dvAraM pUrvasyAmekamuttarata ekaM dakSiNataH, tAni ca dvArANi pratyekaM paJca dhanuHzatAnyuccastvena, ardhatRtIyAni dhanuHzatAni viSkambhataH / tatra ca bhavane bahumadhyadezabhAge mahatyekA maNimayI pIThikA, sA ca paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhA ardhatRtIyadhanu:zatabAhalyA, tasyAzca maNipIThikAyA upari mahadekaM zayanIyam, zeSAsu ca tisRSu zAkhAsu prAsAdAH prAsAdAvataMsakA ekaikasyAM zAkhAyAmekaikaH prAsAdAvataMsaka ityarthaH, te'pi ca prAsAdAvataMsakAH sarvaratnamayAH, teSu ca prAsAdeSu madhye siMhAsanAni ramyANi nAnAmaNimayatayA ramaNIyAni, kimuktaM bhavati ? ekaikasya prAsAdAvataMsakasya madhye paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhA'rdhatRtIyadhanuHzatabAhalyA maNimayapIThikA, tAsAM ca maNipIThikAnAmupari pratyekamanAdRtadevayogyaM sarvaratnamayaM siMhAsanamiti // 286-288 // samprati prAsAdAnAM parimANamAha- te pAsAyA kosaM, samUsiyA kosamaddhavitthinnA / viDimovari jiNabhavaNaM, kosaddha hoi vitthinaM // 289 // desUNakosamuccaM, jaMbU aTThassaeNa jaMbUNaM / parivAriyA virAyai, tatto addhappamANeNaM // 290 // vyA0 te'nantaroditAH prAsAdAH krozamekaM dezonamiti zeSaH samucchritA uccAH, krozamardhamardhakrozaM vistIrNAH, paripUrNamekaM krozaM diirghaaH| tathA viDimA dikprasRtazAkhAmadhyabhAgavinirgatA UrdhvazAkhA tasyA upari bahumadhyadezabhAge mahadekaM jinabhavanaM siddhAyatanam, tacca krozamekamAyAmataH, ardhakrozaM bhavati vistIrNam, dezonaM krozamekamuccam, nAnAmaNistambhazatasaMniviSTam, tasya ca trINi dvArANi, tAni ca prAganantaravyAvarNitabhavanasyeva veditavyAni, Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni tasya ca siddhAyatanasya madhye mahatyekA maNimayI pIThikA, sA ca paJca dhanuHzatAni AyAmaviSkambhAbhyAm, ardhatRtIyAni dhanuHzatAni bAhalyataH, tasyAzca maNipIThikAyA upari mahAnekaH sarvaratnamayo devacchandakaH, sa ca paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhaH, sAtirekapaJcadhanu:zatapramANoccastvaH, tatra paJcadhanuHzatapramANAnAM jinapratimAnAmaSTAdhikaM zatam, jinapratimAvarNakaH samasto'pi kUTagatasiddhAyatanavadveditavyaH // ___sA jambUranantaravyAvarNitasvarUpA'nyena jambUnAmaSTazatenASTAdhikena zatena, tatastasyA mUlabhUtAyA jambvA apekSayA ardhapramANamAtreNa yatpramANaM mUlajambvA uktamAdita Arabhya tadapekSayA'rdhapramANena, tathAhi- tA aSTAdhikazatasaGkhyA jambvaH pratyekaM catvAri yojanAnyuccastvena krozamekamavagAhena, ekaM yojanamuccaH skandhaH, trINi yojanAni viDimA, sarvAgreNoccastvena catvAri yojanAni, viSkambhato'pi catvAri yojanAni, tatraikaikA zAkhA'rdhagavyUtahIne dve dve yojane dIrghA, krozapRthutvaH skandhaH iti bhavanti sarvasaGkhyayA viSkambhatazcatvAri yojanAni / tAzca jambvaH sarvA api pratyekaM SaDbhiH SaDbhiH padmavaravedikAbhiH parikSiptAH evaMbhUtenArdhapramANena jambUnAmaSTazatena parivAritA virAjante / tAsAM cASTAdhikazatasaGkhyAnAM jambUnAM varNavibhAgo mUlajambvA iva draSTavyaH, yathA- vajraratnamayAni mUlAni, riSTaratnamayaH kanda ityAdi // 289-290 // ___ jaMbUo pannAsaM, disi vidisi gaMtu paDhamavaNasaMDe / cauro disAsu bhavaNA, vidisAsu ya hoMti pAsAyA // 293 // vyA0 prathame vanakhaNDe dikSu vidikSu ca pratyekaM saparivArAyA jambUtaH paJcAzatpaJcAzadyojanAni gatvA'trAntare catasRSu pUrvAdiSu pratyekamekaikabhavanabhAvena catvAri bhavanAni, catasRSu vidikSu pratyekamekaikaprAsAdabhAvena catvAraH prAsAdAH prAsAdAvataMsakAH // 293 // __ bhavanAnAM prAsAdAvataMsakAnAM ca pramANamAha- kosapamANA bhavaNA, cauvAvipariggayA ya pAsAyA / kosaddhavitthaDA kosamUsiyANADhiyasurassa // 294 // vyA0 krozapramANAni bhavanAni dIrghatvena, viSkambhataH krozArdham, uccastvena dezonakrozamityupalakSaNavyAkhyAnAdavaseyam / tathA vidikSu ye vartante prAsAdAste pratyekaM caturvApIparigatAH pratyekaM ca krozArdhaM vistRtAH, dezonaM krozamucchritAH, krozamAyatAH / etAni bhavanAni prAsAdAvataMsakAzcAnAdRtAbhidhAnasya devasya saMbandhino veditavyAH // 294 / / samprati vApInAmudvedhAdipramANamAha- paMceva dhaNusayAI, uvveheNaM havaMti vAvIo / kosaddhavitthaDAo, kosAyAmAo savvAo // 295 / / sarvA api vApya udvedhena paJca dhanuHzatAni bhavanti, tathA krozArdhaM vistRtAH, krozamAyAmataH // 295 / / samprati teSAM parimANamAha- aTThasahakUDasarisA, savve jaMbUnayAmayA bhaNiyA / tesuvariM jiNabhavaNA, kosapamANA paramarammA // 299 // vyA0 prAsAdabhavanApAntarAlabhAvinaH sarvasaGkhyayA'STau kUTAH, te ca sarve'pi jAmbUnadamayA vRSabhakUTasadRzA vRSabhakUTavatparimANato bhaNitAH, teSAM ca kUTAnAmupari jinabhavanAni pratyekamekaikaM teSAmupari jinabhavanamityarthaH, tAni ca jinabhavanAni dIrghatvena Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni krozapramANAni / upalakSaNametat [tena] krozArdhaM vistRtAni, dezonaM krozamucchritAni, vividharatnamayatayA paramaramyANi / tathA tasyA jambvA dvAdaza nAmadheyAni tadyathA - sudarzanA 1, amoghA 2, suprabuddhA 3, yazodharA 4, bhadrA 5, vizAlA 6, sujAtA 7, sumanAH 8, videhajambUH 9, saumanasA 10, niyatA 11, nityamaNDitA 12 / uktaM ca- 'sudaMsaNA 1 amohA 2 ya, suppabuddhA 3 jasodharA 4 / bhaddA 5 ya visAlA 6 ya, sujAyA 7 sumaNA 8 vi ya || 1 || videhajaMbU 9 somaNasA 10, niyayA 11 niccamaMDiyA 15 / suMdasaNAe jaMbUe, nAma vijja duvAlasa // 2 // " [ ], tasyA adhipatiranAdRtanAmA devaH, sa ca palyopamasthitikazcaturNAmindrasAmAnikasahasrANAM catasRNAmagramahiSINAM saparivArANAM tisRNAM parSadAM saptAnAmanIkAnAM saptAnAmanIkAdhipatInAM SoDazAnAmArakSakadevasahasrANAmanyeSAM cAnAdRtAbhidhAnarAjadhAnIvAstavyAnAM bahUnAM vAnamantarANAM devAnAM devInAM ca svAmI / sA cAnAdRtasya devasya saMbandhinI rAjadhAnI anAdRtA'bhidhAnA meroruttaratastiryagasaGkhyeyAn dvIpasamudrAnatikramyAparasmin jambUdvIpe dvAdazayojanasahasrebhyaH parato yathAsthAnamavaseyA / devakuravo'pi zItodayA mahAnadyA dvidhA vibhaktAH, tadyathA- ekaM pUrvArdhamaparamaparArdham, tatra yat zItodAyAH pUrvasmin bhAge tatpUrvArdhamaparadigbhAge'parArdham / tatrAparArdhabahumadhyadezabhAge zAlmalI nAma vRkSaH, sa ca jambUvRkSavadavizeSeNa vaktavyaH, navaramatra zAlmalIpIThaM kUTAni ca rajatamayAni, tasya zAlmalIvRkSasyAdhipatirgaruDavego nAma devaH, tasya ca rAjadhAnI merordakSiNataH, zeSaM tathaiva // 299 // 118 etadevAha - devakurupacchimaddhe, garuDAvAsassa sAmalidumassa / eseva kamo navaraM, peDhaM kUDA ya rayayamayA // 300 // vyA0 devakurUNAM pazcime'rdhe garuDAvAsasya garuDaveganAmno devasyAvAsabhUtasya zAlmalIdrumasya eSa evAnantarodito jambUvRkSaviSayaH kramo veditavyaH / navaraM zAlmalIvRkSasya pIThaM kUTAni prAsAdabhavanApAntarAlavartIni rajatamayAni / api cAyaM zAlmalIvRkSo yadA tadA vA suvarNakumArAdhipativeNudevaveNudAlikrIDAsthAnam, tathA cAha sUtrakRtAGgacUrNikRt zAlmalIvRkSasya vaktavyatA'vasare- 'tattha veNudeve veNudAlI ya vasaI' tayorhi tat krIDAsthAnamiti // 300||" bRhatkSetra0 malaya0 / [pR0752] "samprati vRSabhakUTavaktavyatAmAha- savve'vi usabhakUDA, uvviddhA aTTha joyaNA hoMti / bArasa aTTha ya cauro, mUle majjhuvari vitthinnA || 193 / / vyA0 sarve'pi bharatairAvatavijayabhAvinazcatustriMzatsaGkhyAH, tathAhi eko vRSabhakUTo bharatakSetre, sa ca gaGgAkuNDasya pazcimadizi sindhukuNDasya pUrvataH kSullahimavato varSadharaparvatasya dAkSiNAtye nitambe / dvitIya airAvatakSetre zikhariNo varSadharasyottarAhe nitambe raktAraktavatIkuNDayormadhyabhAge / dvAtriMzad dvAtriMzatsaGkhyeSu vijayeSu / sarve'pi sarvasaGkhyayA jambUdvIpe catustriMzadvRSabhakUTA bhavanti, te ca pratyekamaSTau yojanAni udviddhAH uccAH, dve yojane bhUmAvavagADhAH, tathA mUle dvAdazayojanAni AyAmaviSkambhAbhyAm, madhye'STau, upari catvAri, mUle vistIrNAH, madhye saMkSiptAH upari tanukAH, ata eva gopucchasaMsthAnasaMsthitAH sarve'pi ca " Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni jaambuundmyaaH| mUle vistIrNA ityupalakSaNam, tena dIrghA ityapi draSTavyam, smvRtttvaattessaamiti||193|| samprati dhAtakIvRkSavaktavyatAmatidezenAha- jo bhaNio jaMbUe, vihI u so ceva hoi eesiN| devakurAe saMvalirukkhA jaha jaMbUdIvammi // 3 // 55 // vyA0 ya eva jambUdvIpe jambvA vRkSasya pIThAdigato vidhirbhaNitaH sa evaitayorapi dhAtakImahAdhAtakInAmnovRkSayoravizeSeNa jJAtavyaH / tathA pUrvArdhe'parArdhe ca pratyekaM devakuruSu pRthak niSadhavarSadharasamIpe ekaikaH zAlmalIvRkSaH, tAvapi jambUdvIpagatazAlmalIvRkSavadavizeSeNa pratipattavyau // 3 // 55 // " - bRhatkSetra0 malaya0 / __ [pR0753] "samprati bhadrazAlavane siddhAyatanAdivaktavyatAmAha- merUo pannAsaM, disi vidisi gaMtu bhaddasAlavaNe / cauro siddhAyayaNA,disAsu vidisAsu pAsAyA // 321 // vyA0 merorArabhya catasRSu dikSu catasRSu vidikSu ca] pratyekaM bhadrazAlavanaM paJcAzatpaJcAzadyojanAnyavagAhyAtrAntare catusRSu dikSu pratyekamekaikasiddhAyatanabhAvena catvAri siddhAyatanAni, catasRSu vidikSu [ca] pratyekamekaikaprAsAdabhAvena catvAraH prAsAdAH / iyamatra bhAvanA- meroruttarapUrvata uttarakurumadhye zItAyA mahAnadyA uttaradigbhAge paJcAzadyojanebhyaH paraH prAsAdaH, meroH pUrvasyAM dizi zItAyA mahAnadyAH paJcAzadyojanebhyaH paraM siddhAyatanam, merordakSiNapUrvasyAM paJcAzadyojanAnyavagAhyAtrAntare devakurUNAM bahi: zItAyA mahAnadyA dakSiNata eva prAsAdaH, merodakSiNato devakurUNAM madhye zItodAyA mahAnadyAH pUrvato merumadhikRtya paJcAzadyojanAtikrameNa siddhAyatanam, meroraparadakSiNataH paJcAzadyojanAnyavagAhya devakurUNAM madhye zItodAyA mahAnadyA dakSiNataH prAsAdaH, meroH pazcimAyAM dizi paJcAzadyojanAnyativAhya zItodAyA mahAnadyA dakSiNataH siddhAyatanam, meroraparottarasyAM dizi paJcAzadyojanAnyavagAhyAtrAntare uttarakurUNAM bahiH zItodAyA mahAnadyA uttarata eva prAsAdaH, meroruttarata uttarakurUNAM madhye zItAyA mahAnadyAH pazcimato merumadhikRtya paJcAzadyojanAtikrame siddhAyatanam // 321 // samprati siddhAyatanAdInAmuccatvAdimAnamAha- chattIsuccA paNuvIsavitthaDA dugunnmaayyaa''yynne| cauvAviparikkhittA, pAsAyA paMcasayamuccA // 322 // vyA0 sarvANyapi siddhAyatanAni pratyekaM SaTtriMzadyojanAnyuccAni, paJcaviMzatiyojanAni vistRtAni, dviguNamAyatAni paJcAzadyojanAnyAyatAnItyarthaH, tAni ca sarvANyapi anekamaNimayastambhazatasanniviSTAni, ekaikasya ca siddhAyatanasya pUrvottaradakSiNarUpAsu tisRSu dikSu pratyekamekaikadvArabhAvena trINi trINi dvArANi, tAni ca dvArANi pratyekamaSTAvaSTau yojanAnyuccAni, catvAri catvAri yojanAni visskmbhtH| ekaikasya ca siddhAyatanasya bahumadhyadezabhAge mahatyekaikA maNimayI pIThikA, tAzca maNipIThikAH pratyekamaSTAvaSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAm, catvAri catvAri yojanAni bAhalyataH, tAsAM ca maNipIThikAnAmupari pratyekamekaiko devachandakaH, te ca pratyekamaSTAvaSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAm, sAtirekANyaSTAvaSTau yojanAnyuccastvena, ekaikasmiMzca devachandake'STottaramaSTottaraM zataM jinapratimAnAm, tAzca jinapratimAH pramANato varNatazca prAgvyAvarNitasiddhAyatanavad draSTavyAH / ye tu prAsAdAste pratyekaM paJca paJca yojanazatAnyuccAH, Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni ardhatRtIyAnyardhatRtIyAni yonanazatAni dIrghAH, ardhatRtIyAnyardhatRtIyAni yojanazatAni vistIrNAH / tathA pratyekaM caturvApIparikSiptAH catasRbhizcatasRbhirvApIbhiH samantataH parikSiptAH // 322 // IsANassuttariyA, pAsAyA dAhiNA ya sakkassa / aTThadisi hatthikUDA, sIyAsIoyAubhayakUle // 324 // vyA0 uttarIyau uttarapUrvottarAparadigbhAvinau prAsAdAvIzAnasya IzAnadevalokAdhipaterAbhajataH, ata eva tayoH prAsAdayormadhye pratyekamIzAnadevalokAdhipateryogyaM saparivAra siMhAsanam / dAkSiNAtyau dakSiNapUrvAparadakSiNadigbhAvinau prAsAdau zakrasya saudharmadevalokAdhipateH, ata eva tayormadhye pratyekaM zakrendrayogyaM saparivAraM siNhaasnm|| samprati diggajakUTavaktavyatAmAha- aSTau digrahastikUTAH, te ca zItAzItodayorubhayakUle prAsAdasiddhAyatanAnAmapAntarAle veditavyAH // 324 // etadeva vaktavyatAmA(vyaktatayA)ha- do do cauddisiM maMdarassa himvNtkuuddsmkppaa| paumottaro'ttha paDhamo, sIyApuvvuttare kUle // 325 / / tatto ya nIlavaMto, suhatthi taha aMjaNAgirI kumue / taha ya palAsa vaDiMse, aTThamae royaNagirI ya // 326 / / vyA0 mandarasya merozcatasRSu dikSu vidigrUpAsu dvau dvau digRhastikUTau, tataH sarvasaGkhyayA'STau bhavanti, te ca himavatkUTasamakalpAH himavatkUTasadRzasthitayaH / kimuktaM bhavati ? yAdRzI sthitirhimavatkUTeSu prAgabhihitA pramANAdiviSayA tAdRzyeteSAmapi draSTavyA / tadyathA- ete sarve'pi kUTAH pratyekaM paJcapaJcayojanazatAnyuccastvena, paJcaviMzaM paJcaviMzaM yojanazatamavagAhena, mUle paJcapaJcayojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAm, madhye trINi trINi yojanazatAni paJcasaptatyadhikAni 375, uparyardhatRtIyAnyardhatRtIyAni yojanazatAni 250, mUle pratyekameteSAM paridhiH paJcadaza yojanazatAni ekAzItyadhikAni 1581, madhye ekAdaza yojanazatAni SaDazItyadhikAni kiJcidUnAni 1186, upari sapta zatAni ekanavatyadhikAni kiJcidbhUnAni 791, mUle vistIrNA madhye saMkSiptA upari tanukA gopucchasaMsthAnasaMsthitAH sarvaratnamayAH pratyekamekaikayA padmavaravedikayA ekaikena ca vanakhaNDena parikSiptAH / ekaikasya ca digghastikUTasyopari bahumadhyadezabhAge ekaikaH prAsAdAvataMsakaH, te ca prAsAdAvataMsakAH pratyekaM sArdhAni dvASaSTiyojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAm, sakrozAnyekatriMzadyojanAnyuccastvena sarvaratnamayA nAnAmaNimayastambhazatasanniviSTAH / teSu madhye svasvAdhipatidevayogya saparivAraM siMhAsanam / sampratyamISAM digghastikUTAnAM nAmAnyAha-paumottara ityAdi, atra eteSu digghastikUTeSu madhye prathamo digghastikUTaH padmottaranAmA, sa ca mandaraparvatasyottarapUrvasyAM dizi pUrvAbhimukhaM gacchantyAH zItAyA mahAnadyA uttarataH tasyAdhipatiH padmottaranAmA devaH sa palyopamasthitiko vijayadeva iva maharddhikaH, tasya rAjadhAnI meroruttarapUrvasyAM dizi tiryagasaGkhyAtAn dvIpasamudrAnatikramyAparasmin jambUdvIpe dvIpe dvAdazayojanasahasrANyavagAhya parato yathAsthAnaM veditvyaa| tatastadanantaraM pradakSiNAkrameNa dvitIyo nIlavannAmA digghastikUTaH, sa ca merodakSiNapUrvasyAM pUrvAbhimukhaM gacchantyAH zItAyA mahAnadyA dakSiNataH, tasyAdhipatirnIlavannAmA devaH, sa ca padmottara iva maharddhiko Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 121 veditavyaH, navarametasya rAjadhAnI merodakSiNapUrvasyAmaparasmin jambUdvIpe / tRtIyaH suhastinAmA digghastikUTaH, sa ca mandaraparvatasya dakSiNapUrvasyAM zItodAyA mahAnadyAH pUrvataH, tasyAdhipatiH suhastinAmA devaH, so'pi padmottara iva maharddhikaH, asyApi rAjadhAnI merordakSiNapUrvato'parasmin jambUdvIpe / caturtho digghastikUTo'JjanagiriH, sa ca merodakSiNAparasyAM dizi zItodAyA mahAnadyA aparataH tasyAdhipatiraJjananAmA devaH, so'pi padmottaradeva iva mahAvibhUtisaMpannaH, tasya rAjadhAnI meroraparadakSiNato'parasmin jambUdvIpe / paJcamaH kumudanAmA digghastikUTaH, so'pi merodakSiNAparasyAM dizi pazcimAbhimukhaM gacchantyAH zItodAyA dakSiNataH, tasyAdhipatiH kumudanAmA devaH, so'pi padmottara iva maharddhikaH, rAjadhAnI tasyApi merodakSiNAparato'parasmin jambUdvIpe / SaSThaH palAzanAmA digghastikUTaH, sa ca meroruttarAparasyAM dizi pazcimAbhimukhaM gacchantyAH zItodAyA uttarataH, tasyAdhipatiH palAzanAmA devaH, so'pi padmottaradevavanmaharddhikaH, tasya rAjadhAnI meroraparottarato'parasmin jambUdvIpe / saptamo'vataMsakanAmA digghastikUTaH, so'pi mandaraparvatasyottarAparadizi zItAyA mahAnadyA aparataH, tasyAdhipatiravataMsakanAmA devaH, rAjadhAnI tasyApi meroruttarAparato'parasmin jambUdvIpe / aSTamo rocanagirinAmA digghastikUTaH, sa ca mandaraparvatasyottarapUrvasyAM dakSiNAbhimukhaM gacchantyAH zItAyA mahAnadyAH pUrvataH, tasyAdhipatirdevo rocanagirinAmA, so'pi padmottaradeva iva maharddhikaH, rAjadhAnI tasya meroruttarapUrvato'parasmin jambUdvIpe // 325-326 // "- bRhatkSetra0 mly0| [pR0760] "atha kasminsamaye ko yogaH samudghAtakAle bhavatItyAha- audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu // 276 // TIkA- prathame'STame ca samaye audArika eva yogo bhavati zarIrasthatvAt / kapATopasaMharaNe saptamaH / manthasaMharaNe SaSThaH / kapATakaraNe dvitIyaH / eteSu triSvapi samayeSu kArmaNavyatimizra audArikayogo bhavati / / kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 277 / / manthAntarapUraNasamayazcaturthaH / manthAntarasaMharaNasamayaH paJcamaH / manthAnakaraNasamayastRtIyaH / samayatraye'pyasmin kArmaNazarIrayogaH / tatra ca niyamenaiva jIvo bhavatyanAhArakaH // 276-277 // " - prazama0 / [pR0762] "sampratyeSAmeva pizAcAdinikAyAnAM cihnAnyAha- ciMdhAI kalaMba jjhae sulasavaDe tahaya hoi khaTuMge / asoya caMpae vi ya nAge taha tuMbarU ceva // 61 // vyA0 krameNAmUni pizAcAdInAM cihnAni, tadyathA- pizAcAnAM dhvaje kadambaH kadambavRkSacihnam / bhUtAnAM sulaso vanaspativizeSaH / yakSANAM vaTavRkSaH / rAkSasAnAM khaTvAGgaH / kinnraannaamshokvRkssH| kiMpuruSANAM campakataruH / mahoragANAM nAgavRkSaH / gandharvANAM tumbarunAmA taruriti // 61 // "- bRhatsaM0 mly0| [pR0 766] "sAmprataM mitaM vyAkhyAnayati- addhamasaNassa savvaMjaNassa kujA davassa do bhAge / vAUpariyAraNaTThA chanbhAyaM UNayaM kujjA // 650 / / iha kila sarvamudaraM SaDbhirbhAgairvibhajyate, tatra cArTsa bhAgatrayarUpamazanasya savyaJjanasya, tatra zAkAdisahitasyAdhAraM kuryAt, tathA dvau bhAgau dravasyapAnIyasya, SaSThaM tu bhAgaM vAyupravicAraNArtham UnaM kuryAt // 650 // " - piNDani0 kSamAratna0 // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni [pR0775] "sesA u daMDanII mANavaganihIo hoti bharahassa / usabhassa gihAvAse asakkao Asi AhAro // 169 // gamanikA- zeSA tu daNDanItiH mANavakanidherbhavati bharatasya, vartamAnakriyAbhidhAnam iha kSetre sarvAvasarpiNIsthitipradarzanArtham, anyAsvapyatItAsu eSyAsu cAvasarpiNISu ayameva nyAyaH prAyo nItyutpAda iti, tasya ca bharatasya pitA RSabhanAthaH, tasya ca RSabhasya gRhavAse asaMskRta AsIdAhAra:- svabhAvasaMpanna eveti, tasya hi devendrAdezAddevAH devakurUttarakurukSetrayoH svAdUni phalAni kSIrodAccodakamupanItavanta iti gAthArthaH // 169 // " - Ava0 hAri0 / [pR0776] "egeNa ceva tavao pUrijai pUaeNa jo tAo / bIo vi sa puNa kappar3a nivvigaia levaDo navaraM // 377 // vyA0 ekenaiva tavakaH pUryate pUpakena yat tata: pUpakAd dvitIyo'pi nirvikRtikasya kalpate, asau levATako navaramiti gAthArthaH // 377 // " - pnycvstukttiikaa| [pR0779] "nanu yadi sAdhurAdhAkarma na karoti na kArayati nAnumodate tasya ko doSaH ? iti cedAha- kAmaM sayaM na kuvvai jANato puNa tahAvi taggAhI / vaDDhei tappasaMga agiNhamANo u vArei // 111 // kAmaM sammatametat, yadyapi svayaM na karoti upalakSaNatvAnna kArayati nAnumodate, tathApi punarjAnan tadgrAhI AdhAkarmagrAhI tatprasaGgamAdhAkarmagrahaNaprasaGgaM vardhayati, yathA'nye sAdhavo jAnanti yadanena sAdhunA jAnatApyAdhAkarma Adade tato na ko'pIti(pi) doSa iti prasaGgaH, tuH punaragRhNan prasaGga nivArayati // 111 // " - piNDaniyukti0 kSamAratna0 // "sA navahA duha kIrai uggamakoDI visohikoDI a / chasu paDhamA oyarai kIyatiyammI visohI u // 241 // vyA0 sA navadhA sthitA piNDaiSaNA dvividhA kriyate- udgamakoTI vizodhikoTI ca, tatra SaTsu hananaghAtanAnumodanapacanapAcanAnumodaneSu prathamA udgamakoTI avizodhikoTyavatarati, krItatritaye krayaNakrApaNAnumatirUpe vizodhistu vizodhikoTI dvitIyeti gAthArthaH // "- dazavai0 haari0|| [pR0780] "samprati vaimAnikadevInAM jaghanyotkRSTasthitipratipAdanArthamAha- sapariggaheyarANaM sohammIsANa paliya sAhIyaM / ukkosa satta pannA nava paNapannA ya devINaM // 17 // vyA0 iha vaimAnikadevInAmutpattiH saudharmakalpe IzAnakalpe ca / tAzca dvidhA parigRhItA aparigRhItAzca / parigRhItAH kulabhAryAkalpAH, aparigRhItA gaNikAsamAnAH / tatra saparigrahANAM parigRhItAnAmitarAsAmaparigRhItAnAM jaghanyA sthitiH saudharme kalpe IzAne kalpe ca yathAsaGkhyaM palyaM palyopamaM sAdhikaM ca / kimuktaM bhavati ? saudharme kalpe parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ca devInAM jaghanyamAyuH palyopamam, IzAne kalpe parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ca devInAM sAdhikaM plyopmmiti| tathA saudharme kalpe parigRhItAnAmaparigRhItAnAM cotkRSTamAyuryathAkramaM sapta paJcAzacca palyopamAni, IzAne kalpe parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ca nava paJcapaJcAzacca, iyamatra bhAvanA- saudharme kalpe parigRhItAnAmutkRSTamAyuH sapta palyopamAni, aparigRhItAnAM paJcAzatpalyopamAni, IzAne kalpe parigRhItAnAmutkRSTamAyuH nava palyopamAni, aparigRhItAnAM paJcapaJcAzaditi // 17 // " - bRhatsaMgrahaNI0 malaya0 / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 123 [pR0785 paM012] 'zrUyate ca vajrAntaM gaNitamiti / ' gaNitagrantheSu vajrazabdo nopalabhyate, ato'tra TIkAkRtAM vajrazabdena kimabhipretamiti na jJAyate / ' [pR0803] 'athaitadvivaraNAyAha- saccittaM jamacittaM sAhUNaTThAe kIrae jaM ca / acittameva paccati AhAkammaM tayaM bhaNiyaM // 13/7 // vyA0 sacittaM vidyamAnacaitanyaM sat phalabIjAdi / yadacittamacetanam / sAdhUnAmarthAya hetave / kriyate vidhIyate / tathA yat / cazabdo lkssnnaantrsmuccyaarthH| acittamevAcetanamapi sattaNDulAdi / pacyate rAdhyate / sAdhUnAmarthAyeti prkRtm| AdhAkarmoktanirvacanam / takat tat / bhaNitamuktaM jinAdibhiH / yadyapi sacittasya pRthivyAderacittIkaraNena yat kriyate gRha-vastrAdi, tadapi AdhAkarmocyate, tathApIha tannoktaM piNDasyaivAdhikRtatvAt / iti gAthArthaH // 13/7|| uddesiya sAhumAI omaccae bhikkhaviyaraNaM jaM ca / uvvarIyaM mIseuM taviu uddesiyaM taM tu // 13/8 // vyA0 uddizya vacanenoccArya / sAdhvAdIn nirgranthazAkyAdIn / avamAtyaye durbhikssaapgme| upalakSaNamAtrametat, tena kAlAntare'pi / bhikSAvitaraNaM prAbhRtikAdAnaM kriyate / yat / tadaudezikamiti saMbandhaH / idaM punruddeshmaatrvishessittvenoddissttauddeshikmucyte| iha ca yadyapi bhikSAvitaraNamauddezikamityuktam, tathApi bhikSAtadvitaraNayorabhedAt bhikSApyauddezikamucyate / evamuttarabhedadvaye'pIti / uddezane ca gRhasthasyeyaM prakriyA- jIyAmu kiha vi ome niyayaM bhikkhA vi tA kaivi demo / haMdi hu natthi adinnaM bhuMja(bhuja)i akayaM na ya phalei // 1 // [ ] jIyAmo tti jIvitAH smaH / niyayaM ti nityam / kai tti pnycssaaH| sA u avisesie cciya niyaMmi bhattaMmi taMDule buhai / pAsaMDINa gihINa va jo ehI tassa bhikkhaTThA // 1 // [ ] sA u tti gRhsthikaa| avisesie cciya tti ete svasmai ete cArthibhya ityevmvishissyeti| etAvataiva cAsya mizrAdbhedaH / iha ca vivakSitabhikSAsu dattAsUddhRtAsu vA zeSaM kalpata iti / etacca piNDaniyuktyAm oghauddezikamuktam / uddiSTauddezikaM punarevam- mahaIe saMkhaDIe uvvariyaM kUravaJjaNAIyaM / pauraM daddUNa gihI bhaNai imaM deha punnaTThA // 1 // [ ] etasya cAkalpatA sAdhvAdyarthatayA vyavasthApite tatra jIvaghAtasaMbhavAt / na cedamevaM sthApanAntarbhAvi 'sAhohAsiyakhIrAiThAvaNe' tyAdilakSaNatvAttasyA iti / AcAryeNa cAsya sthApanAyAzca na mahAnvizeSa iti vivakSayA oghauddeshikmuddissttauddeshiktyaa'dhiitmiti| tathA yaccodvaritaM prakaraNopayuktAvaziSTamodanAdi mizrayitvA saMyojya dadhyAdinA vyaJjanena tasyaiva vitaraNaM kriyate tadauddezikaM kevalaM paryAyAntareNa kRtaM saddIyata iti kRtvA kRtaudezikamidamucyata iti / tathA yccetynuvrtte| taviuM ti agnau tApayitvA modakacUrNAdiguDAdinA modakabandhanAdito yattasyaiva vitaraNaM kriyate tadauddezikaM kevalam / 'acittameva paccaI' ityetallakSaNenAdhAkarmaNoddezato yuktamiti kRtvA karmoddezikamidamucyata iti / evaMbhUtaM ca vizeSaM vihAya sAmAnyenopasaMharannAha- auddezikaM tditi| tuzabdaH svagatabhedopasaMgrahArthaH / bhedAzcaivam- uddiSTaudezika-kRtaudezika-karmoddezikAni pratyeka Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni cturvidhaani| Aha ca- uddesiyaM samuddesiyaM ca AesiyaM samAesaM / evaM kaDe ya kamme ekkakke caubviho bheo // 1 // jAvaMtiyamuddesaM pAsaMDINaM bhave samuddesaM / samaNANaM AesaM niggaMthANaM samAesaM // 2 // [ ] iti gAthArthaH // 13/8 // " - paJcAza0 abhaya0 TIkA / [pR0804] "kammAvayavasameyaM saMbhAvijati jayaM tu taM pUyaM / paDhama ciya gihisaMjayamIsovakkhaDAi mIsaM tu // 13/9 // vyA0 karmetyAdhAkarma / upalakSaNaM caitat / tenAdhAkarmAdikodgamakoTI gRhyate / sA ceyam- 'AhAkammuddesiya carimatiyaM puI mIsajAe ya / bAyara pAhuDiyA vi ya ajjhoyarae ya carimadue // 1 // ' ataH karmAvayavasametamudgamakAdyaMzasamanvitam / saMbhAvyate saMbhavatItyevamavasIyate / yakattu yatpunaH bhaktAdi / tat pUti bhavatIti / taccopakaraNapUti bhaktapAnapUti ceti dvidhA / tatropakaraNapUti yadAdhAkarmAdinA cullI-sthAlI-dAdinA saMpRktam, itarattu pratItamiti / tathA prathamata evAdita evArabhya gRhisaMyatayormizraM sAdhAraNamupasaMskRtaM sAdhitaM yattattathA, tadAdiryasya tad gRhisaMyatamizropaskRtAdi / AdizabdAd gRhiyAvadarthikamizra-gRhipAkhaMDimizragrahaH / mizraM tu mizrajAtaM punaH / iti gAthArthaH // 9 // NIyaduvArattAe (randhayAre) gavakkhakaraNAi pAukaraNaM tu / davvAiehiM kiNaNaM sAhUNaTThAe~ kIyaM tu // 13/11 // vyA0 nIcadvAraM nimnamukhaM sadyadandhakAramandhakAropetatvAttattathA, tatra niicdvaaraandhkaare| upalakSaNatvAdasya prakArAntareNApyandhakAravati gRha iti gamyam / yad gavAkSakaraNAdi vAtAyanaracanaprabhRtikam / sAdhavo hi bhikSAmacakSurviSaye na gRhNantIti teSAM bhikSAgrahaNAya prakAzArtham / AdizabdAddIpa-maNidharaNAdiparigrahaH / prAduSkaraNaM tu prAduSkaraNaM punastaducyate / idaM ca dvividhamprakaTakaraNaprakAzakaraNabhedAt / tatrAdyaM gavAkSAdinA, dvitIyaM tu diipaadineti| tathA dravyAdibhirdravyabhAvaiH / kiNaNaM ti krayaNam / sAdhUnAM yatInAm / arthAya prayojanAya / yttt| krItaM tu punarucyate / krayaNakrItayorabhedAt / idaM ca svaparadravyasvaparabhAvabhedAccaturdhA / tatra svadravyaM nirmaalygndhguttikaadi| paradravyaM ca pratItam / svakIyabhAvo dharmakathAdiH / parabhAvazca sa eva anyena sAdhubhaktena maMkhAdinA prayujyamAnaH / iti gAthArthaH // 13/11 // pAmiccaM jaM sAhUNaTThA ucchiMdiuM diyAvei / pallaTTiuM ca goravamAI pariyaTTiyaM bhaNiyaM // 13/12 // vyA0 apamityakaM tadyatsAdhUnAM saMyatAnAm arthAnimittAt / ucchidya anyata udyatakaM gRhiitvaa| diyAvei tti dadAtIti / tathA pallaTiGa ti parivartya svakIyakodravaudanAdisamarpaNena parakIyazAlyodanAdi gRhItvA / ca: samuccaye / goravamAi tti sAdhUnAM gauravam / vidhAtumiti zeSaH / AdizabdAtsvasya lAghavaM parihartum / ydddaatiitynuvrtte| tat parivartitaM nAma / bhaNitamuktaM jinaiH / iti gAthArthaH // 13/12 // saggAmaparaggAmA jamANiuM AhaDaM tu taM hoi / chagaNAiNovalittaM ubbhiMdiya jaM tamubbhiNNaM // 13/13 // vyA0 svagrAmaparagrAmAditi samAhAradvandvaH / upalakSaNatvAccAsya Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 125 svadezapATakagRhAdiparigrahaH / yadazanAdi / AnIya sAdhusthAnaM prApya / dadAtItyanuvartate / AhaDaM tu taM hoi tti tatpunarAhRtamabhyAhRtaM bhavati syAditi / tathA chagaNAdinA gomymRttikaaprbhRtinopliptm| koSThakAdIti gamyate / kapATapihitAzcedamupalakSaNam / udbhidyodghATya / yad bhaktAdi / dadAtIti vrtte| tad bhaktAdi / udbhinnmityucyte| koSThikAdyudbhinnabhAjanasaMbandhAt iti gAthArthaH // 13/13 // ____ mAlohaDaM tu bhaNiyaM jaM mAlAdIhi deti ghettUNaM / acchejaM cAchiMdiya jaM sAmI bhiccamAdINaM // 13/14 // vyA0 mAlApahRtaM doSavizeSaH / tuH punrrthH| bhaNitamuktamAptena tt| yadbhaktAdi / mAlAdibhyaH, mAlo maJco gRhoparibhAgo vA / AdizabdAt sIkakanAgadantakAdInAmUrdhvagatAnAm, gartAdInAmadhogatAnAm, kuzUlakumbhyAdInAmubhayAzritavyApArANAM kareNa kaSTaprApyAnAM ca tiryagAzritAnAM parigrahaH / dadAti prayacchati / gRhItvA AdAyeti / tathA AcchedyaM cAcchedyAkhyaH punardoSaH / aacchidyaaphty| yadbhaktAdi / svAmI prabhuH / bhRtyAdInAM karmakarAdInAM satkaM dadAti taditi / idaM ca naayknRpcaurbhedaatrividhm| iti gAthArthaH // 13/14 // ___ aNisiTuM sAmaNNaM goTThigabhattAdi dadau egassa / saTThA mUladdahaNe ajjhoyara hoi pakkhevo // 13/15 // vyA0 anisRSTamanisRSTasaMjJo doSo bhavati / sAmAnyamanekasvAmisAdhAraNam / goSThikabhaktAdi samudAyabhojanAdi / AdizabdAt zreNibhaktAdigrahaH / dadato yacchataH / ekasya goSThikAdeH, shessairnnujnyaatsyeti| tathA svArthamAtmArthaM gRhinimittmityrthH| mUlAdrahaNe prasiddhe kRte sati / prakSepaH sthAlyAM sAdhvAdyarthamadhikakaNakSepaNam / adhyavapUrako'dhyavapUrakAkhyo doSo bhavatIti gAthArthaH // 13/15 // " - paJcAza0 abhaya0 / [pR0805] "atha pratikramaNadvAramAha- sapaDikkamaNo dhammo, purimassa i pacchimassa ya jinnss| majjhimayANa jiNANaM, kAraNajAe paDikkamaNaM // 6425 / / sapratikramaNa: ubhayakAlaM SaDvidhAvazyakakaraNayukto dharmaH pUrvasya pazcimasya ca jinasya tIrthe bhavati, tattIrthasAdhUnAM pramAdabahulatvAt zaThatvAcca / madhyamAnAM tu jinAnAM tIrthe kAraNajAte tathAvidhe'parAdhe utpanne sati pratikramaNaM bhavati, tattIrthasAdhUnAmazaThatvAt pramAdarahitatvAcca // 6425 // " - bRhatkalpaTIkA / ___ "itthaM cAlocanAdiprakAreNobhayakAlaM niyamata eva prathamacaramatIrthakaratIrthe sAticAreNa niraticAreNa vA sAdhunA zuddhiH kartavyA, madhyamatIrthakaratIrtheSu puna:vam, kintvaticAravata eva zuddhiH kriyata iti, Aha ca- sapaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // 1244 / / vyA0 sapratikramaNo dharmaH purimasya ca pazcimasya ca jinasya, tattIrthasAdhunA IryApathAgatenoccArAdiviveke ubhayakAlaM cAparAdho bhavatu mA vA niyamataH pratikrAntavyam, zaThatvAtpramAdabahulatvAcca, eteSveva sthAneSu madhyamAnAM jinAnAm ajitAdInAM pArzvaparyantAnAM kAraNajAte aparAdha evotpanne sati pratikramaNaM bhavati, azaThatvAtpramAdarahitatvAcceti gAthArthaH / / 1244 / / " - Ava0 hAri0 / Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni paM06] yathA jalamavagAhamAno bahucelo'pi ziroveSTitakaTikaH bhaNyate naro'celastathA munayaH sacelA api // 2600 // - iti saMskRte chAyA / "idamevaupacArikamacelatvaM bhAvayati- parisuddha juNNa kucchiya thovaa'niyynnbhogbhogehiN| muNao mucchArahiyA saMtehiM acelayA hoMti // 2599 // munayaH sAdhavo mUrchArahitAH sadbhirapi celairupacArato'celakA bhavanti / kathaMbhUtaizcelaiH ? ityAha- parisuddha tti luptavibhaktidarzanAt parizuddhaireSaNIyaiH, tathA jIrNairbahudivasaiH, kutsitairasAraiH, stokairgaNanApramANato hInaistucchai;; aniyayanabhogabhogehiM ti aniyatabhogena kAdAcitkAsevanena bhoga: paribhogo yeSAM tAni tathA taiH| evaMbhUtaizcelaiH sadbhirapyupacArato'celakA munayo bhaNyante / tathA, annabhogabhogehiM ti evamapi yojyte| tatazca lokarUDhaprakArAnyaprakAreNa bhoga Asevanam, prakAralakSaNasya madhyapadasya lopAt, anyabhogastenAnyabhogena bhogaH paribhogo yeSAM tAni tathA tairapyevaMbhUtaizcelairacelakatvaM loke prasiddhameva, yathA kaTIvastreNa veSTitaziraso jalAvagADhapuruSasya / sAdhorapi kacchAbandhAbhAvAt, kUrparAbhyAmagrabhAga eva colapaTTakasya dharaNAt, mastakasyopari prAvaraNAdyabhAvAcca lokarUDhaprakArAdanyaprakAreNa celabhogo draSTavyaH / tadevaM parisuddha-juNNa-kucchiya ityAdivizeSaNaviziSTaiH sadbhirapi celaistathAvidhavastrakAryAkaraNAt teSu mUrchA'bhAvAcca munayo'celakA vyapadizyanta itIha tAtparyam // 2599 // tadevaM kaSAyahetutvAdagrAhyaM vastrAdikamityetad nirAkRtam / atha mUrchAhetutvena tat pariharaNIyamityetadapAkartumAha- aha kuNasi thulavatthAiesu muccha dhuvaM sarIre vi| akkejadullabhayare kAhisi mucchaM viseseNaM // 2564 / / vatthAigaMtharahiyA dehaa-''haaraaimittmucchaae| tiriyasabarAdao naNu havaMti niraovagA bahuso // 2565 // apariggahA vi parasaMtiesu mucchAkasAya-dosehiM / aviNiggahiyappANo kammamalamaNaMtamajaMti // 2566 // dehatthavattha-mallA'NulevaNA-''bharaNadhAriNo kei / uvasaggAisu muNao nissaMgA kevalamuviMti // 2567 / / atha sthUleSu bAhyatvAt, kSaNamAtreNaivAgni-taskarAyupadravagamyatvAt, sulabhatvAt, katipayadinAnte svayameva vinAzadharmakatvAt zarIrAd nitarAM niHsAreSu vastrAdiSu mUrchA karoSi tvam, tarhi dhruvaM nizcitaM zarIre'pi vizeSato mUrchA krissysi| kuto vizeSeNa tatra tatkaraNamityAha- akkejadullabhayare tti vibhaktivyatyayAt zarIrasyAkrayyatvAt krayeNAlabhyatvAt / na hi vastrAdivat zarIraM krayeNa kvApi labhyate / ata eva vastrAdyapekSayA durlabhataratvAt, tathA, tadapekSayaivAntaraGgatvAt, bahutaradinAvasthAyitvAt, viziSTatarakAryasAdhakatvAcca vizeSeNa zarIre mUrchA kariSyasIti / atha dehAdimAtre yA mUrchA sA svalpaiva, vastrAdigranthamUrchA tu bahvI, tato dehAdimAtramUrchAsaMbhave'pi nagnazramaNakAH setsyanti, na bhavantaH, bahuparigrahatvAdityAha- vatthAi ityAdi gAthAtrayam / ayamiha saMkSepArthaH- tiryakzabarAdayo'lpaparigrahA api, tathA zeSamanuSyA api mahAdAridryopahatAH kliSTamanaso'vidyamAnatathAvidhaparigrahA apyanivigRhItAtmAno lobhAdikaSAyavargavazIkRtAH parasatkeSvapi vibhaveSu Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 127 mUrchAkaSAyAdidoSaiH kamalamanantamarjayanti, tad bahuzo nirayopagA bhavanti, na moksspraapkaaH| anye tu mahAmunayaH kenacidupasargAdibuddhyA zarIrAsaJjitamahAmUlyavastrA-''bharaNa-mAlya-vilepanAdisaMyuktA api sarvasaGgavinirmuktA nigRhItAtmAno jitalobhAdikaSAyaripavaH samAsAditavimalakevalAlokAH siddhimupagacchanti / tasmAdavazyAtmanAM kliSTamanasAM nAgnyamAtramidamakiJcitkarameveti // 2562-2567 / / kiJca, yadi tIrthakaraveSa-caritAnuSThAnavartI bhavAn, tarhi kiM sarvathA taiH saha veSa-caritAbhyAM sAdharmyaM bhavataH, uta dezataH ? / yadyAdyaH pakSaH, tarhi yat te kurvanti, tat sarvamapi bhavatA kartavyaM prApnoti; kiM punastat ? ityAha- 'na parovaesavasayA na ya chaumatthA parovaesa pi / diti, na ya sIsavaggaM dikkhaMti jiNA jahA savve // taha sesehi vi savvaM kajjaM jai tehiM svvsaahmm| evaM ca kao titthaM na cedacelo tti ko gAho ? // 2588-89 // yadi tairjinaistIrthakaraiH saha liGga-caritAbhyAM sarvasAdharmyam, tarhi yathA te svayaMbuddhatvAd na paropadezavazagA:na paropadezena vartante, na ca cchadmasthAvasthAyAM pratibodhArthaM parasyApyupadezaM dadati, na ca ziSyavarga dIkSante; tathA zeSairapi tacchiSya-praziSyaiH sarvametat tvadabhiprAyeNa kAryaM karaNIyaM prApnoti / bhavatvevaM tarhi, ko doSaH ? iti cet / ityAha- evaM ca sati kutastIrtham, kasyApi pratibodhAbhAvAd dIkSAdyabhAvAcca ? / na cediti atha na taiH saha sarvasAdharmyamityucyate, tarhi 'acelo bhavAmyaham' iti kastava grahaH?, acintyatvAt taccaritasyeti // 2588-89 // " - vizeSAva0 mldhaari0|| pR0806] "taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukkajhANaTThA / diheM kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva // 813 // tRNagrahaNAnalasevAnivAraNArthaM tathAvidhasaMhananinAm, tathA dharmazukladhyAnArthaM samAdhyApAdanena, dRSTaM kalpagrahaNaM jinaiH, glAnamaraNArthaM caiva glAnamRtapracchAdanArthamiti gAthArthaH // 13 // " - pnycvstukttiikaa| "idAnIM tatprayojanapratipAdanAyAha- taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhmmsukkjhaanntttthaa| diTuM kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva // 1059 // vR0 tRNagrahaNanivAraNArthaM gRhyante, analaHagnistatsevAnivAraNArthaM ca, etaduktaM bhavati kalpAgrahaNe tRNagrahaNamagnisevanaM ca bhavati, tannivAraNArthaM kalpagrahaNaM kriyate, tathA dharmazukladhyAnArthaM kalpagrahaNaM bhavati, etaduktaM bhavati-zItAdinA bAdhyamAno dharmazukle dhyAne dhyAtumasamartho bhavati yadi kalpAnna gRhNAti, ata evamarthaM dRSTaM kalpagrahaNam, tathA glAnasaMrakSaNArthaM maraNArthaM mRtasyopari dIyate kalpaH, etadarthaM ca grahaNamiti // 1059 / / " - oghani0 droNA0 // "atha zayyAtarapiNDadvAramAha- titthaMkarapaDikuTTho, ANA aNNAta uggamo Na sujjhe / avimutti alAghavatA, dullabha sejjA viucchedo // 6378 // Adyantavajairmadhyamairvidehajaizca tIrthakarairAdhAkarma kathaJcid bhoktumanujJAtaM na punaH zayyAtarapiNDaH atastaiH pratikruSTa iti kRtvA varjanIyo'yam / ANa tti taM gRhNatA tIrthakRtAmAjJA kRtA na bhavati / aNNAya tti yatra sthitastatraiva Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni bhikSAM gRhNatA ajJAtoJchaM sevitaM na syAt / uggamo na sujjhe tti AsannAdibhAvataH punaH punastatraiva bhikSA-pAnakAdinimittaM pravizata udgamadoSA na zudhyeyuH / svAdhyAyazravaNAdinA ca prItaH zayyAtaraH kSIrAdi snigdhadravyaM dadAti, tacca gRhNatA avimuktiH gAAbhAvo na kRtaH syAt / zayyAtaratatputra-bhrAtRvyAdibhyo bahUpakaraNaM snigdhAhAraM ca gRhNata upakaraNa-zarIrayorlAghavaM na syAt / tatraiva cAhArAdi gRhNataH zayyAtaravaimanasyAdikaraNAt zayyA durlabhA syAt, sarvathA tadvyavacchedo vA syAt / atastatpiNDo varjanIyaH // 6378 / / ___ atha ke doSAH ?' iti dvAramAha- titthaMkarapaDikuTTho, ANA aNNAya uggamo Na sujjhe| avimutti alAghavatA, dullabha sejA ya vocchedo // 3540 // tIrthakaraiH pratikruSTaH niSiddhaH zayyAtarapiNDo'tastaM gRhNatA teSAmAjJA na kRtA bhavati / annAya tti ajJAtoJcham AsannanivAsavazAd jJAtasvarUpatayA na zudhyati / pratyAsannatayA tatraiva punaH punaH bhaikSa-pAnAdinimittaM pravizata udgamo'pi na zudhyati / avimuktirnAma svAdhyAyazravaNAdinA AvarjitaH zayyAtaro dugdha-dadhyAdi praNItadravyaM dadAti, tadgrahaNalolupatayA tadgRhaM na vimuJcati / 'alAghavatA tu' viziSTAhAralAbhena upacitagalakapolatayA zarIralAghavaM pracuravastrAdilAbhena upakaraNalAghavaM ca na bhavet / durlabhA ca zayyA bhavati, yena kila zayyA dattA tenAhArAdyapi deyamiti bhayAd bhUyaH zayyAmagAriNo na prayacchantIti bhaavH| vyavacchedazca vinAzaH zayyAyAH kriyeta, athavA bhakta-pAnAdipratiSedha iha vyvcchedshbdenocyte| eSa niyuktigAthAsamAsArthaH // 3540 // " - bRhatkalpaTIkA / [pR0816 paM012] govindavAcakasya kathA- "goviMdavAyago'vi ya jaha parapakkhaM niyattei // 82 // goviMdetyAdi gAthAdalam, anena caraNakaraNAnuyogamapyadhikRtya sUcitamavagantavyam, AdyantagraheNa tanmadhyapatitasya tadgrahaNenaiva grahaNAt, tatra caraNakaraNe 'No kiMci ya paDilomaM kAyavvaM bhavabhaeNa maNNesiM / aviNIyasikkhagANa u jayaNAi jahociaM kujjA // 1 // ' dravyAnuyoge tu gopendravAcako'pi ca yathA parapakSaM nivrtytiityrthH| so ya kira taccaNNio Asi, viNAsaNaNimittaM pavvaio, pacchA bhAvo jAo, mahAvAdI jAta ityarthaH / " - dazavai0 hAri0 / [paM0 12] govindavAcakasya kathA- "goviMda'jo NANe, daMsaNasatthaTThahetugaTThA vA / pAvAdiya uvvaragA, udAyivahagAtiyA caraNe // 3656 // goviMdo NAma bhikkhU / so egeNAyarieNa vAde jito aTThArasa vArA / tato teNa ciMtiyaM siddhaMtasarUvaM jAva etesiM Na labbhati tAhe te jetuM na sakreto, tAhe so NANAvaraNaharaNaTThA tassevAyariyassa aMte NikkhaMto / tassa ya sAmAiyAdi paDheMtassa suddhaM smmttN| ___ tato guru vaMdittA bhaNati-dehi me vate / NaNu dattANi te vatANi / teNa sabbhAvo kahito / tAhe guruNA dattANi se vayANi / pacchA teNa egidiyajIvasAhaNaM goviMdaNijjuttI kayA / esa nnaanntenno| evaM daMsaNapabhAvagasatthaTThA kakkaDagamAdihetugaTThA vA jo Nikkhamati so daMsaNateNo / Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 129 jo evaM ca karaNaTThA caraNaTThA caraNaM geNhati, bhaMDio vA gaMtukAmo, jahA vA raNNo vahaNaTThA udAyimArageNa caraNaM gahiyaM / AdisaddAto "madhurakoNDailA" ete savve carittateNA // 3656 // - nizItha0 cUrNiH / bAhiraThavaNAvalio, parapaccayakAraNAo AyAre / mahurAharaNaM tu tahiM, bhAve goviMdapavvajA // 6255 // AyArateNe mathurA koMDayaillA udAharaNaM te bhAvasuNNA / parappaItiNimittaM bAhirakiriyAsu suTTha ujjatA je te AyArateNA / bhAvateNo jahA goviMdavAyago vAde Nijjio siddhataharaNaTTayAe pavvajamabbhuvagato, pacchA sammattaM paDivaNNo / - nizItha0 cUrNiH / - [paM0 13] sundarInandasya kathA- "nAsikkasuMdarInaMdi tti, nAsikkaM nagaraM, naMdo vANiyago, suMdarI se bhajjA, sA tassa atIva vallahA, khaNamavi tassa pAsaM na muMcai tti logeNa suMdarInaMdo tti tassa nAmaM kayaM, tassa bhAyA pavvaito, so suNei, jahA so tIe atIva ajjhovavanno, mA naragaM jAi tti tassa paDibohaNanimittaM pAhuNo Agato, paDilAbhito, bhANaM teNa gAhiyaM, appaNA samaM cAlito, so jANai-ettha visajjehi ettha visajjehi iti, ujjANaM nIto, logeNa ya bhAyaNahattho diTTho, tato NaM uvahasaMti- pavvaito suMdarInaMdo, tassa ujjANaM gayassa sAhuNA desaNA kayA, ukkaDarAgo tti na tIrai magge lAeuM, veubviyaladdhimaM ca bhayavaM sAhU, tato'NeNa ciMtiyaM-na aNNo uvAo tti ahigatareNa uvalobhemi, pacchA meruM payaTTAvito, na icchai a viogato, muhutteNa ANAmi, paDissuyaM, payaTTA, makkaDajuyalaM viuvviyaM, anne bhaNaMti-saccagaM ceva diTuM, sAhuNA bhaNito-suMdarIe vAnarIe ya kA laTThayarI ?, so bhaNai-bhayavaM ! aghaDatI sarisava-merUvama tti, pacchA vijjAharamihuNagaM diTuM, tattha vi pucchito, bhaNai-tullA do vi, pacchA devamihuNagaM diTuM, tatthavi pucchito, bhaNatibhayavaM ! etIe aggato vANarI suMdaritti, sAhuNA bhaNiyaM-thoveNa dhammeNa esA pAvijjai, tato se uvagayaM, pacchA pavvaito, sAhussa pAriNAmigA buddhI / ...- Avazyaka0 malaya0 pR0533-4 / [paM0 13] bhavadattasya kathA- Acakhyau prabhurapyevaM jambUdvIpasya bhArate / magadhAkhye janapade grAme sugrAmanAmani // 287 / / AryavAnrASTrakUTo'bhUttasya patnI tu revatI / bhavadatto bhavadevazcAbhUtAM tanayau tayoH // 288 / / [yugmam] bhavadatto bhavAmbhodheruttAraNatarI dRDhAm / yauvane'pyAdade dIkSAM susthitAcAryasannidhau // 289 // sa vrataM pAlayan khaDgadhArograM zrutapAragaH / vyaharad guruNA sArdhaM dvaitIyakIva tattanuH // 290 // tasmingacche sAdhureko'nyadA''cAryAn vyajijJapat / anujAnIta mAM yAmi yatra bandhujano'sti me / / 291 / / tatrAsti me laghubhrAtA sa bhRzaM snehalo mayi / pravrajiSyati mAM dRSTvA prakRtyA'gre'pi bhadrakaH // 292 / / tatastaM zrutabhRtsAdhusametaM gururAdizat / paranistAraNapare guruH ziSye hi modate // 293 // sa jagAma piturdhAma gatamAtro dadarza ca / bhrAturudvAhamArabdhaM manmathadrumadohadam / / 294 // vivAhakautukavyagraH sa bhrAtA kanyaso muneH / vismRtAnyakaraNIyo mudvAtulastadA'bhavat / / 295|| vivAhasamaye prAptamajAnanniva so'grajam / nAkArSItsvAgatamapi vratAdAnakathA'pi kA / / 296 / / vilakSaH sa munirbhUyo'pyAgamatsannidhau Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 tRtIyaM pariziSTam - TippanAni guroH / AlocyAkathayatsarvAmanujasya kathAM tathA // 297 // bhavadatto'vadadaho ! kAThinyamanujanmanaH / jyAyAMsaM yadavAjJAsIdRSimabhyAgataM gRhe // 298 // gurubhakterapi zreyaH kiM nAmodvAhakautukam ? / tatparityajya sAnandaH sa jyeSThaM nAnviyAya yat // 299 // kazcidUce tadA sAdhurbhavadattAsi paNDitaH / yadi tvamanujanmAnaM nijaM pravrAjayiSyasi // 300 || bhavadatto'bravId deze magadhAkhye gururyadi / vihariSyati tadadaH kautukaM darzayiSyate // 301|| viharanto'nyadA jagmurmagadhAneva sUrayaH / samIraNavadekatra zramaNAnAM sthitirna hi ||302|| AcAryapAdAn vanditvA bhavadatto vyajijJapat / svajanAnita AsannAndidRkSe yuSmadAjJayA // 303 // bhavadattaM tatazcaikamapi tatrA''dizad guruH / ekAkino'pyarhati hi vihAro vazino muneH ||| 304 // bhavadatto jagAmAtha sveSAM saMsAriNAM gRhe / pravrajyAgrAhaNenAnugrahItumanujaM nijam ||305 || nAgadattasya tanayAM vAsukIkukSisambhavAm / upayeme bhavadevo bhavadattAnujastadA // 306 // kRtodvAhotsavAH sarve bandhavastaM mudA'bhyayuH / manyamAnA utsavoparyutsavaM tatsamAgamam ||307 || sadyaH pAdyena tatpAdau prakSAlya prAsukena te / pAdodakamavandanta matvA tIrthodakAdhikam ||308|| bhvaabdhimjjnbhyaadvlmbmivecchvH| lagitvA pAdayoH sarve bandhavastaM vavandire // 309 // munirapyabhyadhAd bandhUn vivAhavyAkulAH stha bhoH ! / yAmo vihartumanyatra dharmalAbho'stu vo'naghAH ! || 310 // tamRSiM bandhavaH sarve bhaktapAnAdibhirmudA / eSaNIyakalpanIyaprAsukaiH pratyalAbhayan ||311|| tadAnIM bhavadevo'pi kulAcAraM prapAlayan / sevyamAnAM vayasyAbhirnavoDhAM maNDayannabhUt / / 312 // cakre'GgarAgaM preyasyA zrIcandanarasena saH / candrAtaparasenevAkRSTena zazimaNDalAt // 313 // tasyA mUrdhni ca dhammillaM sumanodAmagarbhitam / babandha grastazazinaH svarbhANoH zrImalimlucam ||314 // tatkapolaphalakayoH kastUryA patravallarIm / mInaketoriva jayaprazastimalikhatsvayam // 315 // kucayormaNDanaM yAvannavoDhaH sa pracakrame / tAvadAgamamazrauSIdbhavadattamahAmuneH || 316 || sa bhrAtRdarzanottAlaH kitavo jayavAniva / drAgudasthAdvihAyArdhamaNDitAmapi vallabhAm // 317|| hitvA'rdhamaNDitAM kAntAM na gantumucitaM tava / tasyAH sakhInAmityuktiM sa eDa iva nAzRNot // 318 // sAgrahaM vArayantInAM tAsAM cetyuttaraM dadau / kRtvA gurupraNipAtaM punareSyAmi bAlikAH ! // 319 // bhavadattastataH sthAnAtplavamAnaH plvnggvt| abhyetya bhavadattarSiM tatra sthitamavanda || 320|| vanditvotthitamAtrasyAnujasya ghRtabhAjanam / muniH zrAmaNyadAnAya satyaMkAramivArpayat // 329 // bhavadattastato'gArAdanagAraziromaNiH / nirjagAma dhiyAM dhAma manAgbhrAtari dattadRk // 322 // bhavadevo'pi tatsarpirbhAjanaM dhArayankare / anvagAdbhavadattarSiM tatpadAmbhojaSaTpadaH // 323 || anye'pi bahavo nAryo narAzca bhavadevavat / anvayurbhavadattarSimudUrmipramadahradAH // 324 // munirna kaJcidvyasRjat munInAmucitaM hyadaH / avisRSTAzca muninA na vyAvavRtire janAH || 325 / / dUraM gatvA ca nirviNNAstaM vanditvA mahAmunim / svayameva vyAjughuTurAdau nAryo narAstataH // 326|| bhavadevastu bhadrAtmA cintayAmAsivAnidam / apyavisRSTA vyAghuTantvete naite hi sodarAH || 327|| ahaM tu sodaro'muSya dvAvAvAM snehalau mithaH / tadanenAvisRSTasya nyAyyaM vyAghuTanaM na me // 328 // bhaktapAnAdibhAreNAkrAnto'yaM nUnamagrajaH / tato mamArpayadvoDhuM prasIdanghRtabhAjanam // 329|| cirAdabhyAgataM Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 131 zrAntaM jyAyAMsaM bhrAtaraM munim / amuktvA tadamuM sthAne na nivartitumutsahe / / 330 // mA'sau valediti manovyAkSepArthaM kanIyasaH / gArhasthyavArtA prAkrasta bhavadatto mahAmuniH // 331 // ete te grAmaparyantapAdapAH pAnthamaNDapAH / bhrAtarAvAM vAnaravadyeSu svairamarasvahi // 332 / / sarovarANi tAnyetAnyAvAbhyAM yatra shaishve| akAri nalinInAlaiharizrIH kaNThayormithaH // 333 / etAzca grAmaparyantabhUmayo bhUrivAlukAH / yatrAvAM vAlukAcaityakrIDAM prAvRSyakRSvahi // 334 / / bhavadatto'nujanmAnamevamadhvani vArtayan / jagAma grAmamAcAryapAdapadmaH pavitritam // 335 / / sAnujaM bhavadattarSi vasatidvAramAgatam / nirIkSya kSullakAH procuH kRtavakroSThikA mithaH // 336 // divyaveSadharo nUnamanujo muninA'munA / pravrAjayitumAnItaH svaM satyApayituM vacaH // 337 / / sUrirUce bhavadatta ! taruNaH ko'yamAgataH / so'vadadbhagavandIkSAM jighRkSurme'nujo hyasau // 338 // sUriNA bhavadevo'pi papracche kiM vratArthyasi ? / mA bhUd bhrAtA mRSAvAdItyevamityavadatsa tu // 339 // bhavadevastadaivAtha paryavrAjyata sUribhiH / sAdhubhyAM sahito'nyatra vihartuM ca nyayojyata // 340 // - pariziSTaparvaNi prathamasarge / [paM0 14] zavibhUteH kathA- "rahavIrapura nagaraM dIvagamujANamajakaNhe ya / sivabhUissuvahimmi pucchA therANa kahaNA ya // 2551 // boDiyasivabhUIo boDiyaliMgassa hoi uppattI / koDinnakoTTavIrA paraMparAphAsamuppannA // 2552 // etadbhAvArthaH kathAnakagamyaH, taccedam-rathavIrapuraM nAma nagaram / tadbahizca diipkaabhidhaanmudyaanm| tatra cAryakRSNanAmAnaH sUrayaH samAgatAH / tasmiMzca nagare sahasramallaH zivabhUtirnAma rAjasevakaH smsti| sa ca rAjaprasAdAd vilAsAn kurvan nagaramadhye pryttti| rAtrezca praharadvaye'tikrAnte gRhmaagcchti| tata etadIyabhAryA tanmAtaraM bhaNati-'nirveditA'haM tvatputreNa, na khalveSa rAtrau velAyAM kdaacidpyaagcchti| tata ujjAgarakeNa bubhukSayA ca bAdhyamAnA pratyahaM tiSThAmi' / tatastayA proktam-'vatse ! yadyevam, tarhi tvamadya svapihi, svayamevAhaM jAgariSyAmi' / tataH kRtaM vadhvA tathaiva, itarasyAstu jAgratyA rAtripraharadvaye'tikrAnte samAgatya zivabhUtinA proktam'dvAramudghATayata' / tataH prakupitayA mAtrA proktam-'durnayavidhe ! yatraitasyAM velAyAM dvArANyudghATitAni bhavanti tatra gaccha, na punarevaM tava pRSThalagnaH ko'pyatra mariSyati' / tataH kopA-'haGkArAbhyAM preryamANo'sau nirgataH / paryaTatA codghATitadvAraH sAdhUpAzrayo dRSTaH / tatra ca sAdhavaH kAlagrahaNaM kurvanti / teSAM ca pArzve tena vanditvA vrataM yaacitm| taizca 'rAjavallabhaH, mAtrAdibhiramutkalitazca' iti na dattam / tataH khelamallakAd rakSAM gRhItvA svayameva locaH kRtaH / sAdhubhirliGga samarpitam / vihRtAzca sarve'pyanyatra / " - vizeSAva0 maladhAri0 / / / paM014] kASThahArakasya kathA- ego puriso sudhammasAmiNo sayAse kaTThahArao pavvaio, so bhikkhaM hiMDato loeNa bhaNNai-eso kaTThahArao pavvaio, so sehatteNa AyariyaM bhaNai-mamaM aNNattha Neha, ahaM na sakkemi ahiyAsettae, AyariehiM abhao Apucchio vaccAmo tti, abhao bhaNaimAsakappapAuggaM khittaM kiM eyaM na bhavai? jeNa atthakke aNNattha vaccaha? AyariehiM bhaNiyaM-jahA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni sehanimittaM, abhao bhaNai-acchaha vIsatthA, ahameyaM logaM uvAeNa nivAremi, Thio aayrio| biie divase tiNNi rayaNakoDIo ThaviyAo, ugghosAviyaM nagare-jahA abhao dANaM dei, logo Agao, bhaNiyaM ca'NeNa-tassAhaM eyAo tiNNi koDio demi jo eyAiM tiNNi pariharai-aggiM pANiyaM mahiliyaM ca, logo bhaNai-eehiM viNA kiM suvannakoDihiM ?, abhao bhaNai-tA kiM bhaNahadamao tti pavvaio, jo'vi Niratthao pavvaio teNavi eyAo tiNNi suvannakoDIo pariccattAo, saccaM sAmi ! Thio logo pttiio| - dazavai0 hAri0 2 // 3 // [paM016] puSyacUlAyA: kathA- dRzyatAM dvitIye vibhAge prathamapariziSTe pR07 paM07 // paM020] nandiSeNasya kathA- naMdiSeNastayoH sUnurbAlasyApi hi tasya tu / pitarau tau vipedAte maMdabhAgyaziromaNe: // 16|| tuMdilo daMturazcullazcaturasrazirAstathA / kurUpo'nyeSu cAMgeSu so'tyAji svajanairapi // 17 // jIvanmUlyenAparedhurjagRhe mAtulena saH / mAtulasya tu tasyAsanadvAhyAH sapta kanyakAH // 18 // ekAM dAsyAmi te kanyAmityUce mAtulazca tam / tadvezmakarma tallobhAdazeSaM ca cakAra saH // 19 // tatrAdyA yauvanA kanyA tajjJAtvovAca mAM yadi / pradAsyati pitAmuSmai tanmariSyAmi nizcitam // 20 // zuzrAva naMdiSeNastadviSaNNo mAtulena tu / Uce sutAM dvitIyAM te dAsye mA khedamubaha // 21|| zrutvA dvitIyaputryApi tadvaccakre pratizravaH / anyaputrIbhirapyevaM pratiSiddhaH krameNa saH // 22 // tatastaM mAtulo'vocat putrImanyasya kasyacit / yAcitvA te pradAsyAmi vatsa mA bhUstvamAkulaH // 23 // naMdiSeNastato dadhyau nijA nepsaMti mAmamU: / IpsiSyaMti kathaM tvanyakanyA mAM rUpadUSitam // 24 // iti niHsRtya vairAgyAdyayau ratnapure pure| daMpatIn krIDatastatra nirIkSya svaM niniMda saH // 25 / / mumUrSuH so'tha vairaagyaadyyaavupvnaantre| susthitaM nAma tatrarSi dadarza praNanAma ca // 26 / / jJAtvA jJAnena tadbhAvaM sa saadhustmvoct| mA mRtyusAhasaM kArSIradharmasya phalaM hyadaH // 27 // kAryaH sukhArthinA dharma AtmaghAtAtsukhaM na hi| sa tu pravrajyayA dharmaH sukhaheturbhave bhave / / 28 / / zrutvaivaM ca pratibuddhastatpAdAMte'grahId vrtm| gItArthazcAbhijagrAha vaiyAvRtyaM sa sAdhuSu // 29 // " - triSaSTi0 8 / 2 / [pR0818] "samaniddhayAe baMdho na hoti samalukkhayAe vi na hoti / vemAyaNiddhalukkhattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // 13 // 410 // vR0 samaniddhayAe ityAdi, parasparaM samasnigdhatAyAM-samaguNasnigdhatAyAM tathA parasparaM samarUkSatAyAM samaguNarUkSatAyAM bandho na bhavati, kintu yadi parasparaM snigdhatvasya rUkSatvasya ca viSamamAtrA bhavati tadA bandhaH skandhAnAmupajAyate, iyamatra bhAvanA- samaguNasnigdhasya paramANvAdeH samaguNasnigdhena paramANvAdInA saha sambandho na bhavati, tathA samaguNarUkSasyApi paramANvAdeH samaguNarUkSeNa paramANvAdinA saha sambandho na bhavati, kintu yadi snigdhaH snigdhena rUkSaH rUkSeNa saha viSamaguNo bhavati tadA viSamamAtratvAt bhavati teSAM parasparaM sambandhaH / ___ niddhassa niddheNa duyAhieNaM, lukkhassa lukkheNa duyAhieNaM / niddhassa lukkheNa uvei baMdho, jahannavajjo visamo samo vA // 13 // 411 // vR0 viSamamAtrayA bandho bhavatItyuktaM tato Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni viSamamAtrAnirUpaNArthamAha- 'niddhassa niddheNa duyAhieNe' tyAdi, yadi snigdhasya paramANvAdeH snigdhaguNenaiva saha paramANvAdinA bandho bhavitumarhati tadA niyamAt dvyAdikAdhikaguNenaiva paramANvAdineti bhAvaH, rUkSaguNasyApi paramANvAdeH rUkSaguNena paramANvAdinA saha yadi bandho bhavati tadA tasyApi tena dvyAdyadhikAdiguNenaiva nAnyathA, yadA punaH snigdharUkSayorbandhastadA kathamiti cet ?, ata Aha'niddhassa lukkheNetyAdi, snigdhasya rUkSeNa saha bandha upaiti - upapadyate jaghanyavarjo viSamaH samo vA, kimuktaM bhavati ?- ekaguNasnigdhaM ekaguNarUkSaM ca muktvA zeSatulyadviguNasnigdhAdidviguNarUkSAdinA sarveNa bandho bhavatIti / " prajJApanA - 13 / 410-11 // [pR0819] "guruyaM lahuyaM ubhayaM nobhayamiti vAvahAriyanayassa / davvaM, leDuM dIvo vAU vomaM jahAsaMkhaM / / 659 / / nicchayao savvaguruM savvalahuM vA na vijjae davvaM / bAyaramiha gurula huyaM agurulahu~ sayaM savvaM // 660 // iha yadUrdhvaM tiryag vA prakSiptamapi punarnisargAdadho nipatati tad guru dravyam, yathA leSTvAdi / yattu nisargata evordhvagatisvabhAvaM dravyaM tallaghu, yathA dIpakalikAdi / yattu nordhvagatisvabhAvaM nApyadhogatisvabhAvam, kiM tarhi ?, svabhAvenaiva tiryaggatidharmakaM tad dravyaM gurulaghu, yathA vaayvaadi| yatpunarUrdhvA 'dhastiryaggatisvabhAvAnAmekatarasvabhAvamapi na bhavati, sarvatra vA gacchati tad gurulaghu, yathA vyoma - paramANvAdi / iti vyAvahArikanayamatam / nizcayatastu-nizcayanayamatena, sarvaguru - ekAntena gurusvabhAvaM kimapi vastu nAsti, gurorapi leSTvAdeH paraprayogAdUrdhvAdigamanadarzanAt / ekAntena laghvapi nAsti, atilaghorapi bASpAdeH karatADanAdinA'dhogamanAdidarzanAt / tasmAd naikAntena guru laghu vA kimapi vastvasti / ato nizcayanayasyeyaM paribhASA-yat kimapyatra loke audArikavargaNAdikaM bhU-bhUdharAdikaM vA bAdaraM vastu tat sarvaM gurulaghu, zeSaM tu bhASA-''nA-'pAnamanovargaNAdikaM paramANu - dvyaNuka - vyomAdikaM ca sarva vastvaguruva // 659-660 // " vizeSAva0 maladhAri0 // - [pR0820] disidAha chinnamUlo ukta sarehA pagAsajuttA vA / saMjhAcheyAvaraNa ujU sukka diNa tini // 1335 || vyA0 anyatamadigantaravibhAge mahAnagarapradIptamivodyotaH kintUpari prakAzo'dhastAdandhakAraH IdRk chinnamUlo digdAhaH, ukkAlakkhaNaM sadehavaNNaM rehaM kareMtI jA paDai sA ukkA, rehavirahiyA vA ujjoyaM kareMtI paDai sAvi ukkA / jUvago tti saMjhappahA caMdappahA ya jugavaM bhavaMti teNa vago, sA ya saMjhappahA caMdappabhAvariyA NipphiDaMtI na najjai sukkapakkhapaDivagAdisu diNesu, saMjhAcheyae aNajjamANe kAlavelaM na muNaMti tao tinni diNe pAusiyaM kAlaM na geNhaMti, tisu diNesu pAusiyasuttaporisiM na kareMti tti gAthArthaH // 1335|| 133 katiporasa va bhAve suttaM tu naMdimAIyaM / soNiya maMsaM cammaM aTThI viya huMti cattAri / / 1351 / / vyA0 tiriyamasajjhAyaM saMbhavakAlAo jAva taiyA porusI tAva asajjhAiyaM, parao sujjhai, ahavA aTTha jAmA asajjhAiyaM ti, te jatthAghAyaNaTThANaM tattha bhavaMti / bhAvao Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni puNa pariharaMti suttaM, taM ca naMdimaNuogadAraM taMdulaveyAliyaM caMdagavijjhayaM porusimaMDalamAdI, ahavA asajjhAyaM cauvvihaM imaM- maMsaM soNiyaM cammaM aTThi ya tti gAthArthaH // 1351 // paTThaviyaMmi siloge chIe paDileha tinni annattha / soNiya muttapurIse ghANAloaM pariharijA // 1400 / / vyA0 jadA paTThavaNAe tinni ajjhayaNA samattA, tadA uvarimego silogo kaDDiyavvo, taMmi samatte paTThavaNaM samappai, bitiyapAdo gayattho 'soNiya'tti asya vyAkhyA___ AloaMmi cilamiNI gaMdhe annattha gaMtu pakaraMti / vAghAiyakAlaMmI daMDaga maruA navari natthi // 1401 // vyA0 jattha sajjhAyaM kareMtehiM soNiyavaccigA dIsaMti tattha na kareMti sajjhAyaM, kaDagaM cilimiliM vA aMtare dAtuM kareMti, jattha puNa sajjhAyaM ceva karentANa muttapurIsakalevarAdIyANa gaMdhe aNNaMmi vA asubhagaMdhe AgacchaMte tattha sajjhAyaM na kareMti, aNNaMpi baMdhaNasehaNAdiAloyaM pariharejjA, eyaM savvaM nivvAghAe kAle bhaNiyaM / / vAghAimakAlo'pi evaM ceva, navaraM gaMDagamarugadiThThatA na saMbhavaMti // 1401 // ___ caMdimasUruvarAge nigyAe guMjie ahorattaM / saMjhA cau pADieyA jaM jahi sugimhae niyamA // 1337 // vyA0 caMdasUrUvarAgo gahaNaM bhannai-eyaM vakkhamANaM, sAbhre nirabhre vA gagane vyantarakRto mahAgarjitasamo dhvanirnirghAtaH, tasyaiva vA vikAro guJjAvad guJjito mahAdhvanirguJjitam / sAmaNNao eesu causu vi ahorattaM sajjhAo na kIrai, nigghAyaguMjiesu viseso-bitiyadiNe jAva sA velA No ahorattacheeNa chijjai jahA annesu asajjhAesu, saMjhA cau tti aNudie sUrie majjhaNhe atthamaNe aDDharatte ya, eyAsu causu sajjhAyaM na kareMti puvvuttaM, pADivae tti cauNhaM mahAmahANaM causu pADivaesu sajjhAyaM na kareMti tti, evaM annapi jaM ti mahaM jANejjA jahiM ti gAmanagarAdisu taM pi tattha vajejjA, sugimhae puNa savvattha niyamA asajjhAo bhavati, ettha aNAgADhajogA nikkhivaMti niyamA AgADhA na nikkhivaMti, na paDhaMti tti gAthArthaH // 1337 / / - Ava0 hAri0 / [pR0821] "saggahanibbuDa evaM sUrAI jeNa huMti'horattA / AinnaM diNamukke succiya divaso a rAI ya // 1343 // vyA0 saggahanibbuDe ega ahorattaM uvahayaM, kahaM ?, ucyate, sUrAdI jeNa hoti'horattA, sUraudayakAlAo jeNa ahorattassa AdI bhavati taM pariharittuM saMdUsiaM aNNaMpi ahorattaM parihariyavvaM / imaM puNa AinnaM-caMdo rAtIe gahio rAI ceva mukko tIse rAIi sesaM vajaNIyaM, jamhA AgAmisUrudae ahorattasamattI, sUrassa vi diyA gahio diyA ceva mukko tasseva divasassa mukkasesaM rAI ya vajaNijjA / ahavA saggahanibbuDe evaM vihI bhaNio, tao sIso pucchai-kahaM caMde duvAlasa sUre solasa jAmA ?, AcArya Aha-sUrAdI jeNa hoMti'horattA, caMdassa niyamA ahorattaddhe gae gahaNasaMbhavo, aNNaM ca ahorattaM, evaM duvAlasa, sUrassa puNa ahorattAdIe saMdUsieyaraM ahorattaM pariharijai ee solasa tti gAthArthaH // 1343 / / mayaharapagae bahupakkhie ya sattaghara aMtaramae vA / niDhukkhatti ya garihA na paDhaMti saNIyagaM Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 135 vAvi // 1347 // imINa doNhavi vakkhANaM-gAmabhoie kAlagae taddivasaM ti ahorattaM pariharaMti, AdisaddAo gAmaraTThamayaharo ahigAraniutto bahusammao ya pagao bahupakkhiu tti bahusayaNo, vADagarahie ahive sejjAyare aNNaMmi vA aNNayaragharAo Arabbha jAva sattagharaMtaraM eesu maesu ahorattaM sajjhAo na kIrai, aha kareMti niDhukkha tti kAuM jaNo garahati akkoseja vA nicchubbheja vA, appasaddeNa vA saNiyaM kareMti aNupehaMti vA, jo puNa aNAho marati taM jai ubbhiNNaM hatthasayaM vajeyavvaM, aNubbhinnaM asajjhAyaM na havai tahavi kucchiyaM ti kAuM AyaraNAo'vaTThiyaM hatthasayaM vajijjai / vivittaMmi paraTThiviyaMmi 'suddhaM tu' taM ThANaM suddhaM bhavai, tattha sajjhAo kIrai, jai ya tassa na koi pariThaveMtao tAhe // 1347 / / seNAhivaI bhoiya mayaharapuMsitthimallajuddhe ya / loTTAibhaMDaNe vA gujjhaga uDDAhamaciyattaM // 1345 // imANa doNha vi vakkhANaM-daMDiyassa vugaho, AdisaddAo seNAhivassa, doNhaM bhoiyANaM doNhaM mayaharANaM doNhaM purisANaM doNhaM itthiyANaM doNhaM mallANaM vA juddhaM, piTThAyagaloTTabhaMDaNe vA, AdisaddAo visayappasiddhAsu bhaMsalAsu / vigrahAH prAyo vyantarabahulAH / tattha pamattaM devayA chalejjA, uDDAho niDhukkha tti, jaNo bhaNejA-amhaM AvaipattANaM ime sajjhAyaM kareMti, aciyattaM havejjA, visahasaMkhoho paracakkAgame, daMDio kAlagao bhavati, 'aNarAyae' tti raNNA kAlagae nibbhaevi jAva anno rAyA na Thavijjai, 'sabhae'tti jIvaMtassa vi raNNo bohigehiM samaMtao abhiduyaM, jacciraM bhayaM tattiyaM kAlaM sajjhAyaM na kareMti, jaddivasaM suyaM niddoccaM tassa parao ahorattaM pariharai / esa daMDie kAlagae vihi tti gAthArthaH // 1345 // " - Ava0 hAri0 / __ [pR0825] "dasahiM ya rAyahANI sesANaM sUyaNA kayA hoi / mAsassaMto duga-tiga tao atitammi ANAdi // 2588 // vyA0 annAo vi NayarIo bahujaNasaMpagADhAo No pavisiyavvaM // 2588|| taruNA vesitthi vivAhA rAyamAdIsu hoti satikaraNaM / Auja-gIyasade, itthIsadde ya saviyAre // 2562 // taruNe NhAtavilitte thIgummaparivuDe daThUNa, vesitthIo uttaraveuvviyAo, vIvAhe ya vivAhariddhisamiddhe AhiMDamANo, rAyA'Neyavivihariddhijutte NitANite daLu, bhuttabhogINaM satikaraNaM, abhuttANaM kouyaM paDigamaNAdI dosA / AdisaddAto bahunaDanaTTAdi AojjANi vA tatavitatAdINi gIyasaddANi vA laliya-vilAsa-hasiya-bhaNiyANi, maMjulANi ya itthIsaddANi, savigAraggahaNAto mohodIragA // 2562 // " - nizItha0 cUrNiH / / [pR0826] "caMpAmahurA vANArasI ya sAvatthimeva sAetaM / hatthiNapura kaMpillaM mahilA kosaMbi rAyagiiM // 2590 // vyA0 bArasacakkINa eyA rAyahANI // 2590 // saMtI kuMthU ya aro tiNNi vi jiNacakkI ekkahiM jAyA / teNa dasa hoMti jattha va kesavajAyA jANAiNNA // 2591 // jAsu vA nagarIsu kesavA aNNA vi jA jaNAiNNA sA vi vajaNijjA // 2591 // " - nizItha0 cUrNiH / Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni [pR0 827] " dhAyaisaMDe merU, culasIi sahassa UsiyA do'vi / ogADhA ya sahassaM, taM ci siharammi vitthinnA ||3|57 || vyA0 dhAtakIkhaNDe dvau merU, tadyathA - ekaH pUrvArdha, eko'parArdhe, tau ca dvAvapi ucchritau tadeva caikaM sahasraM zikhara uparitale vistIrNau 1000 || 3|57 // mUle paNanauya sayA cauNauya sayA ya hAi dharaNiyale / vikkhaMbho cattAri ya vaNAi jaha jaMbUdIvammi ||3|58 // vyA0 mUle bhUmimadhye viSkaMbho dvayorapi mervoH pratyekaM paJcanavatiyojanazatAni 9500, dharaNitale caturnavati yojanazatAni 9400 / yathA ca jambUdvIpe merau catvAri vanAni tathA etayorapi mervoH pratyekaM catvAri catvAri vanAni draSTavyAni / tadyathA - bhUmau bhadrazAlavanam, prathamamekhalAyAM nandanavanam, dvitIyamekhalAyAM saumanasam, zirasi paNDakavanamiti || 3 | 58 ||" - bRhatkSetra0 malaya0 / [pR0833 paM06] "AyaMguleNa vatthaM, ussehapamANao miNasu dehaM / nagapuDhavivimANAI, miNasu pamANaMgaleNaM tu || 349 / / vyA0 AtmAGgulena mimISva vAstu, tacca trividham, tadyathAkhAtamucchritamubhayaM ca / tatra khAtaM kUpa - taDAga - bhUmigRhAdi, ucchritaM dhavalagRhAdi, ubhayaM bhUmigRhayuktadhavalagRhAdi / utsedhapramANenAGgulena mimISva dehaM surAdInAM zarIram / pramANAGgulena punarmimISva nagapRthivIvimAnAni, tatra nagAH parvatA mervAdayaH, pRthivyo gharmAdayaH, vimAnAni saudharmAvataMsakAdIni, vimAnagrahaNaM bhavananarakAvAsAdyupalakSaNam, tena tAnyapi pramANAGgulena mimISva // [paM09] joyaNasahassamahiyaM, oheNa egiMdie tarugaNesu / macchajuale sahassaM, uragesu ya bhajAI || 307 || vyA0 oghena sAmAnyarUpeNaikendriyasAmAnyacintAyAmekendriyANamityarthaH, vizeSacintAyAM tarugaNeSu yojanasahasramadhikaM kiJcitsamadhikam, tacca samudrAdigataM pdmnaalmvseym| tathA matsyayugalegarbhavyutkrAntikasaMmUrcchimalakSaNe urageSu ca sarpajAtIyeSu garbhajAtiSu garbhajanmasu dehapramANaM pratyekaM yojanasahasraM paripUrNamuktam // " - bRhatsaM0 malaya0 / [pR0834 paM012] "AlocanAdoSAn pratipAdayannAha - AkaMpiya aNumaNiya jaM diTTha vAdaraM ca suhumaM ca / chaNNaM saddAkuliyaM bahujaNamavvatta tassevI ||15|| AkaMpiya AkampitadoSa bhaktapAnopakaraNAdinA''cAryamAkampyAtmIyaM kRtvA yo doSamAlocayati tasyAkaMpitadoSo bhavati / aNumaNiya anumAnitaM zarIrAhAratucchabaladarzanena dInavacanenAcAryamanumAnyAtmani karuNAparamAcAryaM kRtvA yo doSamAtmIyaM nivedayati tasya dvitIyo'numAnitadoSaH / jaM diTTaM yad dRSTaM anyairyadavalokitaM doSajAtaM tadAlocayatyadRSTamagRhayati yastasya tRtIyo dRSTanAmA''locanAdoSaH / bAdaraM ca - sthUlaM ca vrateSvahiMsAdikeSu ya utpadyate doSastamAlocayati sUkSma nAlocayati yastasya caturtho bAdaranAmAlocanAdoSaH syAt / suhumaM ca sUkSmaM ca sArdrahastaparAmarzAdikaM sUkSmadoSaM pratipAdayati mahAvratAdibhaMgaM sthUlaM tu nAcaSTe yastasya paMcamaM sUkSmaM nAmAlocanadoSajAtaM bhavet / chaNNaM pracchannaM vyAjena doSakathanaM kRtvA svataH prAyazcittaM ya karoti tasya SaSThaM pracchannaM nAmAlocanadoSajAtaM bhavati / saddAkuliyaM zabdAkulitaM pAkSikacAturmAsikasAMvatsarikAdipratikramaNakAle bahujanazabdasamAkule AtmIyAparAdhaM nivedayati tasya 136 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni saptamaM zabdAkulaM nAmAlocanAdoSajAtam / bahujaNaM bahujanaM ekasmai AcAryAyAtmadoSanivedanaM kRtvA prAyazcittaM pragRhya punarazraddadhAno'parasmai AcAryAya nivedayati yastasya bahujanaM nAmASTamamAlocanAdoSajAtaM syAt / avvatta avyaktaH prAyazcittAdyakulo yastasyAmIyaM doSaM kathayati yo laghuprAyazcittanimittaM tasyAvyaktanAma navamamAlocanAdoSajAtaM bhavet / tassevI tatsevI ya AtmanA doSaiH sampUrNastasya yo mahAprAyazcittabhayAdAtmIyaM doSaM prakaTayati tasya tatsevI nAmA dazama AlocanAdoSo bhavet / evametairdazabhizcaturazItisahasrANiguNitAnyaSTalakSAbhyadhikAni catvAriMzatsahasrANi bhavantIti // 15 // " iti vasunandiviracitaTIkAsahite mUlAcAre ekAdaze zIlaguNAdhikAre // " upakaraNeSu datteSu prAyazcittaM me laghu kurvantIti vicintya dAnaM prathamamAlocanadoSaH | 1| prakRtyA durbalo glAno'ham upavAsAdi na kartumalaM yadi laghu dIyeta tato doSanivedanaM kariSye iti vacanaM dvitIyo doSaH / 2 / anyAdRSTadoSagUhanaM kRtvA prakAzadoSanivedanaM mAyAcArastRtIyo doSaH | 3| AlasyAt pramAdAdvA alpAparAdhAvabodhanirutsukasya sthUladoSapratipAdanaM caturthaH |4| mahAduzcaraprAyazcittabhayAnmahAdoSasaMvaraNaM kRtvA tanupramAdAcAranibodhanaM paJcamaH | 5 | pAkSikacAturmAsikasAMvatsarikeSu karmasu mahati yatisamavAye AlocanazabdAkUle pUrvadoSakathanaM saptamaH | 7| gurUpapAditaM prAyazcittaM kimidaM yuktam Agame syAnnaveti zaGkamAnasyAnyasAdhupariprazno'STamaH | 8 | yatkiJcitprayojanamuddizyAtmanA samAnAyaiva pramAdAcaritamAvedya mahadapi gRhItaM prAyazcittaM na phalakaramiti navamaH | 9| asyAparAdhena mamAticAraH samAnaH tamayameva vetti asmai yaddattaM tadeva me yuktaM laghUkarttavyamiti svaduzcaritasaMvaraNaM dazamo doSaH |10|" iti tattvArtharAjavArtike 922 // [pR0835] "puvvaM apAsiUNaM, chUDhe pAdaMmi jaM puNo pAse / Na ya tarati NitteuM pAdaM sahasAkaraNametaM / 97 / / puvvamiti paDhamaM cakkhuNA thaMDile pANI paDileheyavvA, jati diTThA to vajjaNaM / apAsiUNaM ti jati Na diTThA taMmi thaMDile pANI / chUDhe pAyammIti puvvaNasiyathaMDilAo ukkhitte pAde, cakkhupaDilehiyathaMDilaM asaMpatte aMtarA vaTTamANe pAde / jaM puNo pAse tti miti puvvamadiTThe pANiNaM puNo pacchA passejja cakkhuNA / Na tarati Na sakketi NasaNakiriyavvAvArapaviyaTTaM pAyaM NiyatteuM / pacchA diTThapANiNo uvariM Nisito pAo / tassa ya saMghaTTaNaparitAvaNAkilAvaNoddavaNAdIyA pIDA katA / esA jA sahassakArapaDisevA / sahassAkaraNameyaM ti sahasAkaraNaM sahasakkaraNaM jANamANassa parAyattassetyarthaH / etamiti eyaM sarUvaM shskkaarss|" nizItha0 cUrNiH / - [pR0839] "asurA 1 nAga 2 suvannA 3...[ prajJApanAsU0 2 / 177 / 137] asya TIkA prathamavibhAge gAthAvivaraNe draSTavyA pR031 paM016 / " 137 [pR0840] "navi atthi mANusANaM taM sukkhaM neva savvadevANaM / jaM siddhANaM sukkhaM avvAvAhaM uvagayANaM / / 980 / / vyA0 naivAsti mAnuSANAM cakravartyAdInAmapi tat saukhyam, naiva sarvadevAnAm anuttarasuraparyantAnAmapi yat siddhAnAM saukhyam, avyAbAdhAmupagatAnAmiti tatra vividhA AbAdhA vyAbAdhA na vyAbAdhA avyAbAdhA tAmupa sAmIpyena gatAnAM prAptAnAmiti gAthArthaH " Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni // 980 // " - Ava0 hAri0 / "naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // 128 // TIkA- rAjarAjazcakravartIvAsudevAdirvA / pUrvaH sklbhrtkssetraadhiptiH| uttaro'rdhabharatAdhipatiH / manuSyabhavajanmasukhasya prakarSavartinAvetau / vAsudevacakravartinorapi nAsti tAdRzaM sukham, yAdRzaM prazamasthitasyeti / taddhi cakravartyAdisukhaM zabdAdisamRddhijanitaM tasya cAnityatvaM prAk pratipAditam / na caikAntena sukhahetutvaM zabdAdInAm, vipariNatidharmatvAt / devendrasya sukhaM prakRSTaM syAditi, tadapi coparitanendrasukhaprakarSadarzanAttadAkAMkSiNaH cyuticintanAcca duHkhavyatikIrNameva / athavA devarAjaH sarvadevottamatvAdanuttaravimAnavAsI / tasyApi yat sukhaM tadapi sthitikSayaM manuSyayoSidudaragartanimajjanaM ca duHkhamanucintayatastasyApi na tAdRk sukhamasti duHkhalezakalaMkitam / yadihaiva sukhaM sAdhormanuSyajanmani prazamasthitasya vinivRttasakalAkAMkSasyAtmahitagaveSiNo viziSTajJAnasamanvitasya lokvyaapaarrhitsy| lokavyApAraH kRSyAdipravRttiH kAmabhogasAdhanopAditsA / evaMvidhena vyApAreNa rhitsy| prazamasukha eva vyavasthApitacetovRtteryatsukhaM na tadrAjarAje na devarAje iti||128||" - prazama0 / pR0850] "jiNavayaNaM siddhaM ceva bhaNNae katthaI udAharaNaM / Asajja u soyAraM heU'vi kahiMci bhaNNejjA // 49 // vyA0 jinA: prAgnirUpitasvarUpAH teSAM vacanaM tadAjJayA siddhameva satyameva pratiSThitameva avicAryamevetyarthaH, kutaH ?, jinAnAM rAgAdirahitatvAt, rAgAdimatazca satyavacanAsambhavAt, uktaM ca-rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt ? // 1 // ityAdi, tathApi tathAvidhazrotrapekSayA tatrApi bhaNyate kvacidudAharaNam, tathA Azritya tu zrotAraM heturapi kvacidbhaNyate, na tu niyogataH, tuzabdaH zrotRvizeSaNArthaH, kiMviziSTaM zrotAram ?-paTudhiyaM madhyamadhiyaM ca, na tu mandadhiyam iti, tathAhi-paTudhiyo hetumAtropanyAsAdeva prabhUtArthAya gatirbhavati, madhyamadhIstu tenaiva bodhyate, na tvitara ityarthaH / tatra sAdhyasAdhanAnvayavyatirekapradarzanamudAharaNamucyate, dRSTAnta ityarthaH, sAdhyadharmAnvayavyatirekalakSaNazca hetuH / katthai paMcAvayavaM dasahA vA savvahA na paDisiddhaM / na ya puNa savvaM bhaNNai haMdI saviAramakkhAyaM // 50 // vyA0 zrotAramevAGgIkRtya kvacitpaJcAvayavaM dazadhA veti kvaciddazAvayavam, sarvathA guru-zrotrapekSayA na pratiSiddhamudAharaNAdyabhidhAnamiti vAkyazeSaH, yadyapi ca na pratiSiddhaM tathApyavizeSeNaiva, na ca punaH sarvaM bhaNyate udAharaNAdi, kimityata Aha-haMdI saviAramakkhAyaM handItyupapradarzane, kimupapradarzayati?, yasmAdihAnyatra ca zAstrAntare savicAraM sapratipakSamAkhyAtaM sAkalyata udAharaNAdyabhidhAnamiti gamyate, paJcAvayavAzca pratijJAdayaH, yathoktam-pratijJAhetUdAharaNo-panayanigamanAnyavayavAH [nyaayd01-1-32]| daza punaH pratijJAvibhaktyAdayaH, vakSyati ca-te u paiNNavihattI ityAdi / prayogAzcaiteSAM lAghavArthamihaiva svasthAne darzayiSyAma iti gAthArthaH / " - dazavai0 hAri0 // [pR0851 paM04] "dhammo maMgalamukkiTTha ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti jassa Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni dhamme sayA maNo // 11 // vyA0 dharmaH maGgalam utkRSTam ahiMsA saMyamaH tapaH devAH api taM namasyanti yasya dharme sadA mnH|" - dazavai0 hAri0 / [pR0852 paM016] "vatthagaMdhamalaMkAraM, itthIo sayaNANi y| acchaMdA je na bhuMjaMti, na se cAitti vuccai // 2 // 2 // vyA0-vastragandhAlaGkArAniti, atra vastrANi cInAMzukAdIni, gandhAH koSThapuTAdayaH, alaGkArAH kaTakAdayaH, anusvAro'lAkSaNikaH, striyo'nekaprakArAH, zayanAni paryaGkAdIni, cazabda AsanAdyanuktasamuccayArthaH, etAni vastrAdIni kim ?, acchandAH asvavazA ye kecana na bhuJjate nAsevante, kiM bahuvacanoddeze'pyekavacananirdezaH ? vicitratvAtsUtragaterviparyayazca bhavatyevetikRtvA, Aha-nAsau tyAgItyucyate, subandhuvannAsau zramaNa iti sUtrArthaH / / "- dazavai0 hAri0 / [pR0 854 paM024] "goyamA ! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvavajjejjA / ... ujjuAyatAe seDhIe uvavajjamANe egasamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA [bhagavatI0 34 / 1 / 55] egasamaieNa va tti ekaH samayo yatrAstyasAvekasamayikaH tena viggaheNaM ti ... gatireva vigrahaH viziSTo vA grahaH viziSTasthAnaprAptihetubhUtA gatirvigrahaH tena'' - bhagavatI0 abhayadeva0 34 / 1 / 55 // "evaM sUtraM vyAkhyeyam- ekasamayena vA vigraheNotpadyeteti, vigrahazabdo'trAvacchedavacanaH, na vakratAbhidhAyI, ityato'yamarthaH- ekasamayena vA avacchedena virAmeNa / kasyAvacchedena iti cet ? sAmarthyAd gatereva / ekasamayaparimANagatikAlottarabhAvinA avacchedenotpadyeta''- tattvArtha0 siddhasena0 2 / 29 // [pR0855 paM014] [atra ThANaM ityasmin granthe hindIbhASAyAM terApaMthIAcAryazrI nathamalajIlikhitaM Tippanamuddhiyate] "prastuta sUtra meM gaNita ke dasa prakAra nirdiSTa haiM 1. parikarma - yaha gaNita kI eka sAmAnya praNAlI hai| bhAratIya praNAlI meM maulika parikarma ATha mAne jAte haiM- (1) saMkalana [jor3a] (2) vyavakalana [bAkI], (3) guNana [guNana karanA], (4) bhAga [bhAga karanA], (5) varga [varga karanA] (6) vargamUla [vargamUla nikAlanA] (7) ghana ghana karanA] (8) ghanamUla [ghanamUla nikAlanA] / parantu ina parikarmoM meM se adhikAMza kA varNana siddhAnta granthoM meM nahIM milatA / __ brahmagupta ke anusAra pATI gaNita meM bIsa parikarma haiM- (1) saMkalita (2) vyavakalita athavA vyutkalika (3) guNana (4) bhAgahara (5) varga (6) vargamUla (7) ghana (8) ghanamUla [9-13] pAMca jAtiyAM' [arthAt pAMca prakAra ke bhinnoM ko sarala karane ke niyama] (14) trairAzika (15) vyastatrairAzika (16) paMcarAzika (17) saptarAzika (18) navarAzika (19) ekadasarAzika (20) bhANDa-prati-bhANDa / prAcIna kAla se hI hindU gaNitajJa isa bAta ko mAnate rahe haiM ki gaNita ke saba parikarma 1. pAMca jAtiyAM ye haiM - (1) bhAga jAti, (2) prabhAga jAti, (3) bhAgAnubandha jAti, (4) bhAgApavAda jAti, (5) bhAga-bhAga jAti / / 2. bAhyasphuTasiddhAnta, adhyAya 12, zloka 1 // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni mUlataH do parikarmoM- saMkalita aura vyavakalita - para Azrita haiM / dviguNIkaraNa aura ardhIkaraNa ke parikarma jinheM misra, yUnAna aura araba vAloM ne maulika mAnA hai| ye parikarma hindU granthoM meM nahIM milate / ye parikarma una logoM ke lie mahattvapUrNa the jo dazamalava paddhati se anabhijJa the / ' 2. vyavahAra - brahmadatta ke anusAra pATIgaNita meM ATha vyavahAra haiM (1) mizraka-vyavahAra (2) zreDhI-vyavahAra (3) kSetra-vyavahAra (4) khAta-vyavahAra (5) citivyavahAra (6) krAkacika vyavahAra (7) rAzi-vyavahAra (8) chAyA-vyavahAra / / pATIgaNita - yaha do zabdoM se milakara banA hai| (1) pATI aura (2) gaNita / ataeva isakA artha hai / vaha gaNita jisako karane meM pATI kI AvazyakatA par3atI hai / unnIsavIM zatAbdI ke antataka kAgaja kI kamI ke kAraNa prAyaH pATI kA hI prayoga hotA thA aura Aja bhI gAMvo meM isakI adhikatA dekhI jAtI hai / logoM kI dhAraNA hai ki yaha zabda bhAratavarSa ke saMskRtetara sAhitya se nikalatA hai, jo ki uttarI bhAratavarSa kI eka prAntIya bhASA thii| 'likhane kI pATI' ke prAcInatama saMskRta paryAya 'palaka' aura 'paTTa' haiM, na ki pATI / 3 'pATI', zabda kA prayoga saMskRta sAhitya meM prAyaH 5 vIM zatAbdI se prArambha huA / gaNita-karma ko kabhIkabhI dhUlI karma bhI kahate the, kyoMki pATI para dhUla bichA kara aMka likhe jAte the / bAda ke kucha lekhakoM ne 'pATI gaNita' ke artha meM vyakta gaNita' kA prayoga kiyA hai, jisameM ki bIjagaNita se, jise ve avyakta gaNita kahate the pRthak samajhA jAe / jaba saMskRta granthoM kA arabI meM anuvAda huA taba pATIgaNita aura dhUlI karma zabdoM kA bhI arabI meM anuvAda kara liyA gayA / arabI ke saMgata zabda kramazaH 'ilma-hisAba-alatakhta' aura 'hisAba-alagubAra' __pATIgaNita ke kucha ullekhanIya grantha- (1) vakSAlI hastalipi (lagabhaga 300 I0), (2) zrIdharakRta pATIgaNita aura trizatikA (lagabhaga 750 I0), (3) gaNitasArasaMgraha (lagabhaga 850 I0), (4) gaNitatilaka (1039 I0), (5) lIlAvatI (1150 I0) (6) gaNitakaumudI (1356 I0) aura munIzvara kRta pATIsAra (1658 I0) -ina granthoM meM uparyukta bIsa parikarmoM aura ATha vyavahAroM kA varNana hai| sUtroM ke sAtha-sAtha apane prayoga ko samajhAne ke lie udAharaNa bhI die gae haiM bhAskara dvitIya ne likhA hai ki lalla ne pATIgaNita para eka alaga grantha likhA hai| ___ yahAM zreNI vyavahAra kA eka udAharaNa prastuta kiyA jAtA hai / sIr3hI kI taraha gaNita hone 1. hiMdUgaNita, pRSTha 118 // 2. bAhyasphuTasiddhAnta, adhyAya 12, zloka 1 // 3. amerikana maithemeTikala maMthalI, jilda 35, pRSTha 526 // 4. hindUgaNitazAstra kA itihAsa bhAga 1 : pRSTha 117, 119 // Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 141 se ise seDhI-vyavahAra yA zreNI-vyavahAra kahate haiM / jaise-eka vyakti kisI dUsare ko cAra rupaye detA hai, dUsare dina pAMca rupaye adhika, tIsare dina usase pAMca rupaye adhika / isa prakAra pandraha dina taka vaha hetA hai / to kula kitane rupaye diye ? prathama dina detA hai use 'Adi dhana' kahate hai / pratidina jitane rupaye bar3hAtA hai use 'caya' kahate haiM / jitane dinoM taka detA hai use 'gaccha' kahate haiM / kula dhana ko zreNI-vyavahAra yA saMvardhana kahate hai / antima dina jitanA detA hai use 'antyadhana' kahate hai / madhya meM jitanA detA hai use 'madhyadhana' kahate haiM / vidhi- jaise gaccha 15 haiM / inameM eka ghaTAyA 15-1 = 14 rahe / isako caya se 14 x 5 guNA kiyA = 70 Aye / isameM Adi dhana milAyA 70 + 4 = 74 / yaha antyadhana huA / 74 + 4 Adi dhana = 78 kA AdhA 39 madhyadhana huA / 39 x 15 gaccha = 585 saMvardhana huaa| isI prakAra vijAtIya aMka eka se nau yA usase adhika saMkhyA kI jor3a, usa jor3a kI jor3a vargaphala aura ghanaphala kI jor3a, isI gaNita ke viSaya haiM / 3. rajju- ise kSetra-gaNita kahate haiM / isase tAlAba kI gaharAI, vRkSa kI UMcAI Adi nApI jAtI hai| bhuja, koTi, karNa, jAtyatimra, vyAsa, vRttakSetra aura paridhi Adi isake aMga haiN| 4. rAzi- ise rAzi- vyavahAra kahate haiM / pATIgaNita meM Ae hue ATha vyavahAroM meM yaha eka hai / isase anta kI DherI kI paridhi se usakA 'ghanahastaphala' nikAlA jAtA hai / anna ke Dhera meM bIca kI UMcAI ko vedha kahate haiM / moTe anna canA Adi meM paridhi kA 1/10 bhAga vedha hotA hai / choTe anna meM paridhi kA 1/11 bhAga vedha hotA hai / zUra dhAnya meM paridhi kA 1/9 bhAga vedha hotA hai / paridhi kA 1/6 karake usakA varga karane ke bAda paridhi se guNana karane se ghanahastaphala nikalatA hai / jaise-eka sthAna para moTe anna kI paridhi 60 hAtha kI hai / usakA ghanahastaphala kyA hogA ? 60 : 10 = 6 vedha huA / paridhi 60 : 6 = 10 isakA varga 10 x 10 = 100 huA / 100 x 6 vedha = 600 ghanahastaphala hogA / 5. kalAsavarNa- jo saMkhyA pUrNa na ho, aMzoM meM ho - use samAna karanA 'kalAsavarNa' kahalAtA hai / ise samacchedIkaraNa, savarNana aura samacchedavidhi bhI kahate haiM (hindU gaNitazAstra kA itihAsa, pRSTha 179) / saMkhyA ke Upara ke bhAga ko 'aMza' aura nIce ke bhAga ko 'hara' kahate haiN| . Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni jaise - 1/2 aura 1/3 hai / isakA artha kalAsavarNa 3/6 2 / 6 hogA / 6. yAvat tAvat - ise guNakAra bhI kahate haiM / pahale jo koI saMkhyA socI jAtI hai use gaccha kahate haiM / icchAnusAra guNana karane vAlI saMkhyA ko vAJcha yA iSTasaMkhyA kahate haiM / 142 kahate I gaccha saMkhyA ko iSTa - saMkhyA se guNana karate haiM / usameM phira iSTa milAte haiM / usa saMkhyA ko punaH gaccha se guNA karate haiM / tadanantara guNanaphala meM iSTa ke dugune kA bhAga dene para gaccha kA yoga AtA hai / isa prakriyA ko 'yAvat tAvat' jaise kalpanA karo ki iSTa 16 hai, isako iSTa guNA kiyA 16 x 10 = 160 / isameM punaH iSTa 10 milAyA ( 160 + 10 = 170 ) / isako gaccha se guNA kiyA ( 170 x 16 = 2720) isameM iSTa kI dugunI saMkhyA se bhAga diyA 2720 : 20 = 136, yaha gaccha kA yogaphala hai / isa varga ko pATIgaNita bhI kahA jAtA hai / 10 se 7. varga - varga zabda kA zAbdika artha hai 'paMkti' athavA 'samudAya' / parantu gaNita meM isakA artha 'vargaghAta' tathA 'vargakSetra' athavA usakA kSetraphala hotA hai / pUrvavartI AcAryoM ne isakI vyApaka paribhASA karate hue likhA hai ki 'samacaturasra' (arthAt vargAkAra kSetra) aura usakA kSetraphala varga kahalAtA hai / do samAna saMkhyAoM kA guNana bhI varga hai / parantu paravartI lekhakoM ne isake artha ko sImita karate hue likhA hai- " do samAna saMkhyAoM kA guNanaphala varga hai / varga ke artha meM kRti zabda kA prayoga bhI milatA hai, parantu bahuta kama / ise samadvirAzighAta bhI kahA jAtA hai / bhinna-bhinna vidvAnoM ne isakI bhinna-bhinna vidhiyoM kA nirUpaNa kiyA hai| - 8. ghana- isakA prayoga jyAmitIya aura gaNitIya- donoM arthoM meM arthAt Thosa ghana tathA tIna samAna saMkhyAoM ke guNanaphala ko sUcita karane meM kiyA gayA hai / AryabhaTTa prathama mata hai- tIna samAna saMkhyAoM kA guNanaphala tathA bAraha barAbara koNoM (aura bhujAoM) vAlA Thosa bhI ghana hai / zrIdhara', mahAvIra aura bhASkara dvitIya kA kathana hai ki tIna samAna saMkhyAoM kA guNanaphala ghana hai / ghana ke artha meM 'vRnda' zabda kA bhI yatra kutra prayoga milatA hai / ise 'samatrirAzighAta' bhI kahA jAtA hai / ghana nikAlane kI vidhiyoM meM bhI bhinnatA hai| 9. varga-varga- varga ko varga se guNA karanA / ise 'samacaturghAta' bhI kahate haiM / pahale mUla saMkhyA ko usI saMkhyA se guNA karanA / phira guNanaphala kI saMkhyA ko guNanaphala kI saMkhyA se guNA karanA / jo saMkhyA AtI hai use varga varga phala kahate haiM / jaise - 4 x 4 x 16 = 256 | yaha varga varga phala hai / = 16 - 1. AryabhaTIya, gaNitapAda, zloka 3 / / 2. trizatikA, pRSTha 5 // 3. hindUgaNitazAstra kA itihAsa, pRSTha 147 / 4. AryabhaTIya, gaNitapAda, zloka 3 // 5. trizatikA, pRSTha 6 / / 6. gaNita - sArasaMgraha, pRSTha 14 / / 7. lIlAvatI, pRSTha 5 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 143 10. kalA gaNita meM ise 'krakaca-vyavahAra' kahate haiM / yaha pATIgaNita kA eka bheda hai| isase lakar3I kI cirAI aura pattharoM kI cinAI Adi kA jJAna hotA hai / jaise-eka kASTha mUla meM 20 aMgula moTA hai aura Upara meM 16 aMgula moTA hai / vaha 100 aMgula lambA hai| usako cAra sthAnoM meM cIrA to usakI hastAtmaka cirAI kyA hogI ? mUla moTAI aura Upara kI moTAI kA yoga kiyA- 20 + 16 = 36 / isameM 2 kA bhAga diyA 36 , 2 = 18 / isako lambAI se guNA kiyA- 100 x 18 = 1800 / phira ise cIrane kI saMkhyA se guNA kiyA 1800 x 4 = 7200 / isameM 576 kA bhAga diyA 7200 : 576 = 12 1/2 / yaha hastAtmaka cirAI hai / sUtrakRtAMga 2 / 1 kI vyAkhyA ke prAraMbha meM 'pauMDarIka' zabda ke nikSepa ke avasara para vRttikAra ne eka gAthA uddhRta kI hai, usameM gaNita ke dasa prakAroM kA ullekha kiyA hai| vahAM nau prakAra sthAnAMga ke samAna hI haiM / kevala eka prakAra bhinna rUpa se ullikhita hai / sthAnAMga kA kalpa zabda usameM nahIM hai / vahAM 'pudgala' zabda kA ullekha hai, jo sthAnAMga meM prApta nahIM hai / " sthAnAGgasUtre dazame'dhyayane 740 tame sUtre gaNitaviSayaka eka ullekhaH prApyate / etasmin viSaye AdhunikaiH vidvadbhiH yathA vicAryate tadupadarzanArthaM pArzvanAtha vidyAzrama zodhasaMsthAnena [P.V. Research Institute, I.T.I. Road, B.H.U. VARANASI-5 U.P.) 1987 A.D. aof yonifera jaina vidyA ke AyAma granthAGka 1 Aspects of Jainology Vol.I madhye eko vistRto nibandhaH prakAzito vartate so'tra yathAyogaM saMskArya yathAvadevopanyasyaste'smAbhiH / atra pAThakaiH kSIranIravivekanyAyena svadhiyA vicAryaiva tattvaM grAhyaM tyAjyaM vA / kiJca, lekhakairazuddhAn pAThAnavalambya yaccarcitaM tadasmAnnibandhAdapasAritamasmAbhirityavazyaM vijJeyam- sampAdakaH / ] ___ "jaina AgamoM meM nihita gaNitIya adhyayana ke viSaya - anupama jaina evaM surezacandra agravAla' jaina paramparA meM tIrthaMkaroM ke upadezoM evaM una upadezoM kI unake pradhAna ziSyoM [gaNadharoM) dvArA kI gaI vyAkhyA ko samAhita karane vAle samasta zAstra Agama kI saMjJA se abhihita kiye jAte haiM / vartamAna meM upalabdha samasta AgamoM kI racanA 5vIM zatI I0 pU0 se 5 vIM zatI I0 ke madhya jaina paramparA ke variSTha AcAryo dvArA bhagavAn mahAvIra ke upadezoM ke AdhAra para kI gayI hai / jainadharma kI donoM dhArAe~ [digambara evaM zvetAmbara] AgamoM kI nAmAvalI ke sandarbha meM ekamata nahIM haiM / jahA~ digambara paramparA SaDkhaMDAgama, kaSAyaprAbhRti evaM AcArya kundakunda ke sAhitya ko Agama ke rUpa meM mAnyatA detI hai, vahIM zvetAmbara paramparA devarddhigaNi kSamAzramaNa . 1. vyAkhyAtA (gaNita) zAsakIya mahAvidyAlaya, thyAvarA (rAjagaDha) ma0 pra0 465674). 2. rIDara, gaNita vibhAga, uccazikSA saMsthAna, meraTha, vi0 vi0 meraTha (u0 pra0) . Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni [453-456 I0] kI adhyakSatA meM sampanna vallabhI vAcanA meM skhalita evaM vilupta hote hue paramparAgata jJAna ko AdhAra banAkara likhe gaye aMga, upAMga sAhitya ko Agama kI mAnyatA detI hai / ye aMga, upAMga arddhamAgadhI prAkRta bhASA meM nibaddha haiM / yahA~ para hama inhI AgamoM ko Agama ke rUpa meM carcA kareMge / ___ jaina Agama granthoM meM sthAnAMga [ThANaM] kA mahattvapUrNa sthAna hai / aMga sAhitya meM yaha tRtIya sthAna para AtA hai| mUla rUpa se lagabhaga 300 I0 pU0 meM sRjita evaM 5 vIM zatI I0 meM apane vartamAna rUpa meM saMkalita isa aMga ke dasaveM adhyAya meM nihita 64vIM gAthA gaNitajJoM kI dRSTi se mahattvapUrNa hai / 747 dasavidhe saMkhANe pannatte- parikammaM vavahAro ejU vAsI kalAsavanne ya / jAvaMtAva ti vaggo ghaNo ta taha vaggavaggo vi // 164 // kappo ta / isa gAthA se hameM gaNita ke antargata adhyayana ke viSayoM kI jAnakArI milatI hai / tIrthaMkara mahAvIra ko saMkhyAjJAna kA vizeSajJa mAnA gayA hai evaM Agama grantha unake paraMparAgata jJAna ke saMkalana mAtra haiN| sthAnAMga kI isa gAthA kI vartamAna meM upalabdha sarvaprathama vyAkhyA abhayadeva sUri [10vIM zatI I0] dvArA kI gaI / sthAnAMga kI TIkA meM uparyukta gAthA meM Aye viSayoM kA artha spaSTa karate huye unhoMne nirdhArita kiyA kiH 1. parikammaM = saMkalana Adi / 2. vavahAro = zreNI vyavahAra yA pATI gaNita / 3. rajju = samatala jyAmiti / 4. rAsI = annoM kI DherI / 5. kalAsavaNNe = prAkRtika saMkhyAo kA guNana yA saMkalana / 6. jAvaMtAva [yAvat tAvat] 7. vaggo = varga / 8. ghaNo = ghana / 9. vagavaggo = caturthaghAta / 10. kappo = krakacikA vyavahAra / datta' [1929] ne lagabhaga 900 varSoM ke uparAnta uparyukta vyAkhyA ko apUrNa evaM ekAMgI ghoSita karate hue apanI vyAkhyA prastuta kI / datta ke samaya meM bhI jaina gaNita kA jJAna atyanta prAraMbhika thA evaM gaNitIya dRSTi se mahattvapUrNa, vartamAna meM upalabdha grantha usa samaya taka aprakAzita evaM ajJAta the tathApi unakI vyAkhyA abhayadevasUri kI vyAkhyA kI apekSA tarkasaMgata pratIta 1. gaNitasArasaMgraha-maMgalAcaraNa 1/1, pR0 1 / 2. dekheM saM0 / 3, pR0 119-122 / Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 145 hotI hai / unhoMne uparyukta dasa zabdoM kI vyAkhyA nimna prakAra dI / 1. aMka gaNita ke parikarma [Fundamental Operation] 2. aMka gaNita ke vyavahAra [Subject to Treatment] 3. rekhAgaNita [Geometry] 4. rAziyoM kA Ayatana Adi nikAlanA [Mensuration of Solid bodies] 5. bhinna [Fraction] 6. sarala samIkaraNa [Simple Equation] 7. varga samIkaraNa [Quadratic Equation] 8. ghana samIkaraNa [Cubic Equation] 9. caturtha ghAta samIkaraNa [Biquadratic Equation] 10. vikalpa gaNita yA kramacaya-saMcaya [Combination & Permutation] datta dvArA viSaya kI vyApaka rUpa se samIkSA kiye jAne ke uparAMta sarvaprathama kApaDiyA [1937 I0] ne isa viSaya kA sparza kiyA kintu nirNaya hetu atirika sAmagrI prAcIna jaina gaNitIya granthoM Adi ke abhAva meM Apane apanA nirNaya surakSita rakhA / Apane likhA kiH It is extremely difficult to reconcile these two views especially when we have at present neither any acess to a commentary prior to the one mentioned above nor to any mathematical works of Jaina authorship which is earlier to Ganita Sara Samgraha. So under these circumstances I shall be excused if I reserve this matter for further research.' __ AyaMgara [1967 I0] upAdhyAya [1971 I0] agravAla [1972 I0] jaina lakSmIcaMda] [1980 I0] ne apanI kRtiyoM/lekhoM meM isa viSaya kA UhApoha kiyA hai / sthAnAMgasUtra ke vigata 2-3 dazakoM meM prakAzita aneka saTIka saMskaraNoM meM abhayadevasUri kI hI mAnyatA kA poSaNa kiyA gayA hai| jaina vizva bhAratI, lADanUM se prakAzita saMskaraNa meM 3 pRSThIya vistRta pariziSTa meM isa viSaya kI vivecanA kI gaI hai kintu vaha bhI paraMparAnurUpa hI hai / hama yahA~ kramika rUpa se parikarma, vyavahAra Adi zabdoM kI adyAvadhi prakAzita vyAkhyAoM kI samIkSA kara niSkarSa nikAlane kA prayAsa kareMge / parikamma [parikarma] parikriyate asmin iti parikarma / arthAt jisameM gaNita kI mUla kriyA sampanna kI jAye use parikarma kahate haiN| parikarma zabda jaina vAGmaya ke liye nayA nahIM hai | aMga sAhitya ke 1. dekheM saM0-10, pR0 13 / 2. dekheM saM0-13, pR0 25-27 / 3. dekheM saM0-11, pR0 26 / 4. dekheM saM0-1, pR0 30-57 / 5. dekheM saM0-8, pR0 37-41, 42 / 6. dekheM saM0-1, pR0 32 / Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni antargata dRSTivAda aMga [12vAM aMga] kA eka bheda parikarma hai| A0 kundakunda [dvitIya-tRtIya zatI I0] ne SaTkhaNDAgama ke prathama tIna adhyAyoM para 12000 zloka pramANa parikarma nAmaka TIkA likhI thI / vIrasena (826 I0) kRta dhavalA meM pariyamma suttaM' nAmaka grantha kA gaNita grantha ke rUpa meM anekazaH ullekha huA hai / mahAvIrAcArya (850 I0) kRta gaNitasArasaMgraha kA eka adhyAya bhI parikarma vyavahAra hai jisameM spaSTa parikarmoM kI carcA hai / ' yadyapi brahmagupta (628 I0) ne 20 parikarmoM kA ullekha kiyA hai / tathApi bhAratIya gaNitajJoM ne maulika parikarma 8 hI mAne haiM jo ki brahmagupta ke nimnAMkita 20 parikarmoM meM se prathama 8 haiM / 1. saMkalana (joDa) 9-13. pA~ca jAtiyA~ (bhinna saMbaMdhI) 2. vyavakalana (ghaTAnA) 14. trairAzika 3. guNana 15. vyasta trairAzika 4. bhAga 16. paMca rAzika 5. varga 17. sapta rAzika 6. vargamUla 18. nava rAzika 7. ghana 19. ekAdaza rAzika 8. ghanamUla 20. bhANDapratibhANDa vastutaH mUlaparikarma to saMkalana evaM vyakalana hI hai / anya to unase vikasita kiye jA sakate haiM / misra, yUnAna evaM arabavAsiyoM ne dviguNIkaraNa evaM ardhIkaraNa ko bhI maulika parikarma mAnA hai; kintu bhAratavAsiyoM ne nahIM mAnA hai, kyoMki dAzamika sthAna mAna paddhati se bhijJa logoM ke lie ina parikarmoM kA koI mahattva nahIM hai / abhidhAna rAjendra koza meM cUrNi ko uddhRta karate hue likhA gayA hai ki parikarma gaNita kI vaha mUlabhUta kriyA hai jo ki vidyArthI ko vijJAna ke zeSa evaM vAstavika bhAga meM praveza ke yogya banAtI hai / inakI saMkhyA 16 hai / bhAratIya gaNitajJoM ke liye ye parikarma itane sarala evaM sahaja the ki uccastarIya granthoM meM inakA koI vizeSa vivaraNa nahIM milatA / isI tathya ke AdhAra para datta mahodaya ne likhA hai ki ina sAdhAraNa parikarmoM meM se adhikAMza kA ullekha siddhAMta granthoM meM nahIM milatA / ___ agravAla ne likhA hai ki- "isase yaha pratIta hotA hai ki gaNita kI mUla prakriyAyeM cAra hI mAnI gaI hai-saMkalana, vyavakalana, gaNana evaM bhajana / ina cAroM kriyAoM ke AdhAra para hI parikarmASTaka kA gaNita vikasita huA hai / / ____ uparokta vivecana se spaSTa hai parikamma kA artha gaNita kI mUlabhUta prakriyAyeM hI haiM evaM parikamma zabda kA Azaya aMkagaNita ke parikarma se hI hai / 1. Apane atyaMta sarala hone ke kAraNa saMkalana evaM vyavakalana kI vidhiyoM kI carcA nahIM kI hai| 2. dekheM saM04, pR0118 / 3. dekheM saM0-3, pR024 / 4. dekheM saM0-1, pR033 / Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni 147 2. vavahAro (vyavahAra) :___ isa zabda kI vyAkhyA abhayadevasUri ne zreNI vyavahAra Adi pATIgaNita ke rUpa meM tathA datta mahodaya ne aMkagaNita ke vyavahAra rUpa meM kI hai / brahmagupta ne vyavahAra ke 8 prakAra batAye 1. mizraka vyavahAra, 5. citi vyavahAra, 2. zreNI vyavahAra, 6. krakacikA vyavahAra, 3. kSetra vyavahAra, 7. rAzi vyavahAra, 4. khAta vyavahAra, 8. chAyA vyavahAra mahAvIrAcArya ke gaNitasArasaMgraha meM bhI sabhI prakaraNa upalabdha haiM usase inakI viSayavastu kA sugamatA se nirdhAraNa kiyA jA sakatA hai / zreNI vyavahAra gaNitake kSetra meM jaina-matAvalambiyoM kA lAghava zlAghanIya hai, tiloyapaNNatti evaM dhavalA ke sAtha hI trilokasAra ke antaHsAkSya' ke anusAra prAcIna kAla meM mAtra dhArAoM para hI eka vistRta grantha upalabdha thA / phalataH vibhinna vyavahAroM meM zreNI vyavahAra ke pramukha hone ke kAraNa zabda ke spaSTIkaraNa meM usako pramukhatA dete hue likhanA svAbhAvika pratIta hotA hai| pATIgaNita zabda to jaina gaNita sahita sampUrNa bhAratIya gaNita meM pracalita hai| zrIdhara (750 I0) kRta pATIgaNita, gaNitasAra, gaNitatilaka; bhAskara (1150 I0) kRta lIlAvatI, nArAyaNa (1356 I0) kRta gaNitakaumudI; munIzvara (1658 I0) kRta pATIsAra isa viSaya ke prasiddha grantha haiN| ina granthoM meM bIsa parikarma evaM ATha vyavahAroM kA varNana hai / ataH kahA jA sakatA hai ki gaNitasArasaMgraha kI sampUrNa sAmagrI parikarma evaM vyavahAra ina donoM meM hI samAhita hai| ___ vartamAna meM vyavahAragaNita zabda kA prayoga pATIgaNita kI usa prakriyA ke lie hotA hai jisameM guNaka saMkhyA ke yogAtmaka khaNDa karake guNya se guNA kiyA jAye / jisa samaya baDI saMkhyAoM kI guNanavidhi kA pracalana nahIM huA thA usa samaya guNaka saMkhyA ko kaI samatulya khaNDoM meM vibhAjita kara pRthak-pRthak guNA karake usa guNanaphala ko joDa diyA jAtA thA, kintu jainoM kI guNana kriyA meM dakSatA evaM gaNitIya jJAna kI paripakvatA ko dRSTigata karate yaha anumAna karanA nirarthaka hI hai ki vyavahAra gaNita guNana ke isa sandarbha meM AyA ho sakatA hai / upAdhyAya, vyavahAra gaNita kA artha Practical Arithmatics karate haiM / jaba ki Srinivas lengar ne likhA hai ki "Vyavahar means applications of arithmatics to concrete problems (Applied Mathematics)' saMkSepa meM vavahAro kA artha pATIgaNita ke vyavahAra karanA upayukta hai / 1. trilokasAra, gAthA-91 / 2. dhArA kA artha Sequence hai / 3. dekheM saM0-13, pR032 / Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 3. rajjuH- isa pAribhASika zabda kA viSaya-sUcI meM upayoga atyanta mahatvapUrNa hai / abhayadevasUri ne isakA artha rassI dvArA kI jAne vAlI gaNanAoM se sambandhita arthAt samatala jyAmiti se kiyA thA / datta ne isako kiMcit vistRta karate hue isakI paridhi meM sampUrNa jyAmiti ko samAhita kara liyA / agravAla ne likhA hai ki "rajjugaNita kA abhiprAya kSetragaNita meM palya sAgara Adi kA jJAna apekSita hai| Arambha meM isa gaNita kI sImA kevala kSetra paribhASAoM taka hI sImita thI para vikasita hote-hote yaha samatala jyAmiti ke rUpa meM vRddhigata ho gaI hai / "1 AyaMgara ke anusAra :Rajju is the ancient Hindu name for geometry which was called Sulva in the Vedic literature. arthAt rajju rekhAgaNita kI prAcIna hindU saMjJA hai jo ki vaidika kAla meM zulva nAma se jAnI jAtI thI / kAtyAyana zulvasUtra meM jyAmiti ko rajju samAsa kahA gayA hai / pro0 lakSmIcanda jaina ne rajju ke saMdarbha meM likhA hai :- "isa prakAra rajju ke upayoga kA abhiprAya jaina sAhitya meM zulva granthoM se bilkula bhinna hai / rajju kA jaina sAhitya meM mAna rAziparaka siddhAntoM se nikAlA gayA hai aura usase na kevala loka ke AyAma nirUpita kiye gaye haiM kintu yaha mApa bhI diyA gayA hai ki ukta raikhika mApa meM kitane pradezoM kI rAzi samAI huI hai / usakA sambandha jagazreNI se jagapratara evaM ghanaloka se bhI hai / " Apane saMdarbhita gAthA ke viSayoM kI vyAkhyA karate hue rajju kA artha vizva mApa kI ikAI likhA hai| vastutaH usa sthiti meM jabaki vyavahAra ke 8 bhedoM meM se eka bheda kSetra-vyavahAra bhI hai aura usameM jyAmiti kA viSaya samAhita ho jAtA hai evaM khAta, citi, rAzi evaM krAkacika, vyavahAra ke antargata menzurezana (Mensuration.) kA viSaya bhI A jAtA hai / taba kSetragaNita ke liye svatantra adhyAya kI itanI AvazyakatA nahIM raha gaI jitanI loka ke pramANa vistAra Adi se sambaddha jaTilatAoM, asaMkhyAta viSayaka rAziyoM ke gaNita se sambandhita viSaya kii| ina viSayoM kA vyApaka evaM vyavasthita vivecana jaina granthoM meM milatA hai / jabaki yaha anya kisI samakAlIna grantha meM nahIM milatA / vividha dhArmika-arddhadhArmika jaina viSayoM ke spaSTI karaNa meM inakI aparihArya AvazyakatA karaNAnuyoga athavA dravyAnuyoga ke kisI bhI grantha meM dekhI jA sakatI hai / etadviSayaka gaNita kI jaina jagat meM pratiSThA kA Akalana isa bAta se 1. dekheM saM0-1, pR0 36 / 2. dekheM saM0-13, pR0 26 / 3. rajusamAsaM vakSyAma, kAtyAyana zulvasUtra 1.1 / 4. dekheM saM0-8, pR0 45 / Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni bhI kiyA jA sakatA hai ki hemarAja ne saMkhyAta, asaMkhyAta evaM ananta viSayaka gaNita para 17vIM zatAbdI meM gaNitasAra nAmaka svatantra grantha kI racanA kI / asaMkhyAta evaM ananta ke jaTila viSayoM ko parikarma ke antargata mAnanA kiMcit bhI ucita nahIM, kyoMki parikarma meM to gaNita ( laukika gaNita ) kI mUlabhUta kriyAyeM AtI haiM / rajju, palya Adi kI gaNanA sAmAnya parikarmo se asaMbhava hai / ghanAMgula, jagazreNI evaM palya ko apane sAmAnya artha meM prayukta karane para - palyopama ke arhaccheda asaMkhyAta zreNI = 7 rAjU = ghanAMgula yadi palyopama P ho to log2p/ asaMkhyAta ", ghanAMgula spaSTataH rAjU (rajju) eka asaMkhyAta rAzi huI / asaMkhyAta saMkendrI valayAkAra vRttoM kI zRMkhalA meM antima svayaMbhUramaNa dvIpa kA vyAsa rajju batAyA gayA hai / phalataH isa vidhi se bhI isakA mAna asaMkhyAta hI milatA hai / rAjU = pro0 ghAsIrAma jaina ne AiMsTIna ke vivAdAspada saMkhyAta phailane vAle loka kI trijyA ke AdhAra se prApta ghanaphala kI loka ke Ayatana se tulanA karake rajju (rAjU) kA mAna prApta kiyA / yaha mAna 1.45 x 1021 mIla evaM 1.63 x 1021 mIla hai / eka anya rIti se yaha mAna 1.15 x 1021 mIla prApta hotA hai 149 kintu ghAsIrAma jaina dvArA uddhRta mAna apUrNa hai, kyoMki ye sabhI kalpanAoM evaM abhidhAraNAoM para Azrita haiM / rajju ko to asaMkhyAta rUpa meM hI svIkAra karanA upayukta hai / yaha svIkAra karane meM kiMcit bhI saMkoca nahIM honA cAhiye ki rajju zulva kAla ke turanta bAda se bhAratIya gaNita meM kSetragaNita ke sandarbha meM AyA hai / bhale hI vaha mApane vAlI rassI rahA ho yA mApana kriyA / yaha zabda rekhAgaNita tathA tribhuja, caturbhuja kI cAroM bhujAoM ke yoga ke rUpa meM bhI prayukta huA hai| tathApi yaha Avazyaka nahIM hai ki yaha isa gAthA yA siddhAnta granthoM meM bhI isI artha meM AyA ho / isa viSaya ke vistAra meM na jAkara hama yahA~ itanA kahanA ucita samajhate haiM ki prastuta gAthA meM rajju zIrSaka hameM usa viSaya kI ora iMgita karatA hai jisameM loka ke vistAra, loka saMracanA, jaghanya parIta evaM jaghanya yukta evaM jaghanya asaMkhyAta 1. dekheM saM0-6, pR0 22-23 / 2. dekheM saM0-5, pR0 92 / 3. dekheM saM0-11 pR0 215, 216 / Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni kA gaNita samAhita hai / yadi hama yaha kaheM ki rajju kA pramANa lokottara pramANa kI ora iMgita karatA hai to anupayukta na hogA / zabdoM ke artha kAla parivartana, viSaya parivartana, sandarbha parivartana se kitane badala jAte haiM / yaha viSaya bhASAvijJAna ke vettAoM hetu nayA nahIM hai / hamAre vicAra se rajju kI vyAkhyA meM abhayadeva evaM datta donoM hI asaphala rahe haiM evaM lakSmIcanda jaina ne sahI dizA kI ora saMketa kiyA hai / rAsI (rAzi) : isa zabda kI vyAkhyA meM abhayadeva evaM datta meM gambhIra matabheda hai / abhayadeva ne rAsI kA artha annoM kI DherI kiyA hai jabaki datta ne unakI vyAkhyA ko pUrNataH nirasta karate hue likhA "The term rasi appears in later Hindu works, except this last mentioned one (G.S.S.) and means measurement of mounds of grains. But I do not think that it has been used in the same sense in the cononical works for measurement of heaps of grain has never been given any prominence in later mathematical works and indeed it does not deserves any prominance. ___arthAt rAzi zabda gaNitasAra saMgraha ke bAda ke sabhI granthoM meM annoM kI DherI ke mApana ke sandarbha meM AyA hai kintu maiM nahIM samajhatA ki yaha prAcIna siddhAnta-granthoM meM bhI isI sandarbha meM prayukta huA hogA / annoM kI DherI ke mApana ko bAda ke granthoM meM bhI koI mahattva nahIM diyA gayA aura na yaha diyA jAne yogya hai / unhoMne Age likhA hai ki rAzi kA artha annoM kI DherI saMkucita hai evaM yaha zabda vyApaka rUpa se jyAmiti kI ora iMgita karatA hai | paravartI hindU gaNita granthoM meM yaha prakaraNa khAta vyavahAra ke antargata AyA hai evaM rAzi isakA eka choTA bhAga hai / pro0 'lakSmIcanda jaina ne eka sthAna para rAsI kA artha samuccaya/annoM kI DherI likhA hai| hamAre vicAra meM sUri evaM datta donoM ke artha samIcIna nahIM haiM / samuccaya artha aneka kAraNoM se jyAdA upayukta lagatA hai / rAzi zabda kI vyAkhyA karate hue jaina ne likhA hai ki isa pAribhASika zabda para gaNita itihAsajJoM ne dhyAna nahIM diyaa| rAzi ke abhivRtta-seTa (Set) jaise hI haiN| rAzi ke paryAyavAcI zabda samUha, ogha, puMja, vRnda, sampAta, samudAya, piNDa, avazeSa tathA sAmAnya haiM / jaina karma evaM darzana sambandhI sAhitya meM vIrasena (828 I0 lagabhaga) taka isakA upayoga atyadhika hone lagA thA / isakA upayoga paravartI hindU gaNita granthoM meM trairAzika paMcarAzi ke rUpa meM bhI huA 1. dekheM saM0-3, pR0 120 / 2. dekheM saM0-1, pR0 35 / 3. dekheM saM0-8, pR0 43 / Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 151 hai / abhidhAna rAjendrakoSa meM rAzi kA prayoga samUha, ogha, puMja, sAmAnya vastuoM kA saMgraha, zAli, dhAnyarAzi, jIva, ajIva rAzi, saMkhyAna rAzi ke rUpa meM batalAyA gayA hai| tiloyapaNNatti (473-609 I0) meM sRSTi vijJAna ke sandarbha meM prayukta samuccayoM hetu rAzi kA anekazaH upayoga huA hai| kisI bhI rAzi ke avayava kA usI rAzi ke sadasyatA viSayaka sambandha hotA hai / rAzi kI saMracanA karane vAle 6 dravya nimna haiM : 1. jIva, 2. pudgala paramANu, 3. dharma 4. adharma, 5. AkAza 6. kAlANu rAzi racane vAlI ikAiyA~ samaya, pradeza, avibhAgI, praticcheda, varga evaM sampradAyabaddha haiN| apane lekha meM jaina ne jainAgamoM evaM usakI TIkAoM meM pAye jAne vAle samuccayoM ke prakAra, udAharaNa likhane kI vidhi saMketAtmaka vidhi, paddhati, una para sampAdita kI jAne vAlI vividha saMkriyAoM kA vivaraNa diyA hai / isase spaSTa hai ki prAcIna jainagaNita meM Adhunika samuccaya gaNita ke bIja vidyamAna the kintu samucita pAribhASika zabdAvalI (Terminology) ke abhAva meM Adhunika cintaka use hRdayaMgama nahIM kara pA rahe haiM / prAcIna zabdAvalI evaM etadviSayaka vartamAna zabdAvalI meM atyadhika matabheda hai / niSkarSataH yaha kahA jA sakatA hai ki rAzi zabda sandarbhita gAthA meM samuccaya ke artha meM prayukta huA hai| isa tathya ko asvIkAra karane para jaina gaNita kA eka ativiziSTa evaM advitIya kSetra, karma siddhAnta kA gaNita, upekSita raha jAtA hai / yaha tathya bhI hamArI vicAradhArA ko puSTa karatA hai| 5. kalAsavanne (kalAsavarNa)-bhinnoM se sambaddha gaNita ko vyakta karane vAlA yaha zabda nirvivAda hai kyoMki vakSAlI hastalipi se mahAvIrAcArya (850 I0) paryanta yaha zabda mAtra isI artha meM pratyukta huA hai / jo saMkhyA pUrNa na ho aMzoM meM ho use samAna karanA kalA savarNa kahalAtA hai / ise samacchedIkaraNa, savarNana aura samaccheda vidhi bhI kahate haiM / kalA zabda kA prayoga tiloyapaNNatti meM bhinna ke artha meM huA hai| jaise eka baTe tIna ko "ekkalA tivihattA'2 se vyakta kiyA gayA hai, ataH kalA savarNa viSaya ke antargata bhinnoM para aSTa parikarma, bhinnAtmaka zreNiyoM kA saMkalana prahasana evaM vividha jAtiyoM kA vivecana A jAtA hai| 6. jAvaMtAva (yAvat tAvat)-ise guNAkAra bhI kahA jAtA hai / abhayadevasUri ne isakI vyAkhyA prAkRtika saMkhyAoM kA guNana yA saMkalana ke rUpa meM kI / isakA nirvacana vyavahAra 1. dekheM saM0-9, pR0 1 / 2. tiloypnnnntti-2|112 / 3. 'jAvaM tAvati vA guNakAro tti vA egaTuM' sthAnAMgavRttipatra 471 / Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni rUpa meM karate hue batAyA gayA ki yadi pahale jo saMkhyA socI jAtI hai use gaccha, icchAnusAra guNana karane vAlI saMkhyA vAJccha yA iSTa saMkhyA kaheM to pahale gaccha saMkhyA ko iSTa saMkhyA se guNA karate haiM, usameM phira iSTa ko milAte haiM, usa saMkhyA ko punaH gaccha se guNA karate haiM / tadanantara guNanaphala meM iSTa ke dugune se bhAga dene para gaccha kA yoga A jAtA hai / arthAt yadi gaccha = n, iSTa = x to prAkRtika saMkhyAoM kA yoga / S = n(nx + x) 2x isI ko vivicchita, yAdRcchA, vAJcchA, yAvat-tAvat rAzi kahate haiM / isa sampUrNa kriyA ko yAvat-tAvat kahate haiM / ___ jaina ne likhA hai ki isa zabda kA prayoga una sImAoM ko vyakta karatA hai jina pariNAmoM ko vistRta karanA hotA hai; athavA sarala samIkaraNa kI racanA karanI hotI hai / isakA artha jahA~ taka vahA~ taka bhI hotA hai / '' ....hindU bIjagaNita meM isa pAribhASika zabda kA baDA mahatva hai, isa zabda kA udbhava yA to yadRcchA arthAt vivakSita rAzi se athavA vAcchA (arthAt icchita) rAzi se huA hai / vakSAlI hastalipi meM isakA prayoga kUTasthiti niyama ko dhvanita karane hetu huA hai| yaha bhI sujhAva prApta huA hai ki isakA sambandha anirdhata (Indeterminate) athavA aparibhASita athavA aparibhASita ikAiyoM kI rAzi se bhI hai / isa prakAra jAvaM tAvaM se eka yaha artha bhI dhvanita hotA pratIta hotA hai ki koI bhI saMkhyA ko parimita sImA se lekara utkRSTa saMkhyeya taka le jAte haiM to jaghanya parIta asaMkhyeya ke kevala eka kama hotA ___AyaMgara (1967 I0) bhI isa zabda kI vyAkhyA karate samaya jaTilatA kA anubhava karate haiM, ve likhate haiM ki The Word Yavat Tavat is the word for the unknown quantity in ancient Hindu Mathematics and provides the algebric symbol Ya (IT). It is difficult to account for this except by saying that it means the Science of Algebra in however redimentom form it may have existed. Besides the problem on indices in a general form. This subject may have included solutions of the problems of Arithmetics by assuming unknown quantities simple Summations." agravAla ne apane zodha-prabaMdha meM isa gAthA ke 9 viSayoM kI vivecanA to kI hai kintu yAvat tAvat ko sparza bhI nahIM kiyA / Akhira kyoM ? 1. dekheM saM0 8, pR0 37 / 2. vahIM pR0 46 / 3. dekheM saM0-13, pR0 26 / 4. dekheM saM0-10, pR0 48,49 / Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 153 datta mahodaya ne isa gAthA ke prathama 5 zabdoM kI abhayadevasUri dvArA dI gaI vyAkhyAyeM katipaya saMzodhanoM sahita svIkAra kara lI kintu bAda ke pA~ca zabdoM jAvatAvati vaggo, ghaNovagga vaggo evaM vikappota kI vyAkhyAoM ko pUrNata: nirasta karate hue likhA hai ki In the identification of the remaining terms (last five). The commentator is not only of no help but is, on the other hand, positively misleading.' datta mahodaya ne isa zabda kI vyAkhyA karate hue Age likhA hai ki: I venture to presume that the term Yavat-Tavat is connected with the rule of False position which in the early stage of Science of Algebra in every country, was the only method of solving linear equations. It is interesting to find that this method was once given so much importance in Hindu Algebra that the section dealing with it was named after it. ___ isa prakAra Apane yAvat tAvat ko sarala samIkaraNa se sambaddha kiyA / jo ucita hI hai| kyoMki S = n(x+x) 2x meM se x kAmana lekara aMza evaM hara meM se kATa dene para yaha banatA hai jo ki prAkRtika saMkhyAoM ke yoga kA sUtra hai / S = (n) (n+i) yaha viSaya to parikarma ke antargata A hI jAtA hai / ataH datta kI vyAkhyA vicAra adhika tarkasaMgata hai / 7-8-9 vaggo, ghaNo, vaggavaggo (varga, ghana evaM caturtha ghAta) : abhidhAna rAjendra meM ina tInoM zabdoM kI vyAkhyA Agamika uddharaNoM sahita dI gaI hai jahA~ inake artha kramaza: varga karanA, ghana karanA evaM varga kA varga karanA hai / agravAla ne bhI apane zodhaprabaMdha meM varga ke ullekhoM ko saMkalita kiyA hai| una sabase svAbhAvika rUpa meM yaha pratIta hotA hai ki ye zabda nizcita rUpa se vartamAna meM pracalita artho (jyAmitIya artha nahIM) meM hI prayukta huye haiN| kintu yahA~ bhI hama apane pUrva tarka ko uddhRta karate haiM jaba varga evaM ghana karanA ye donoM kriyAyeM mUla parikarmoM meM A jAtI haiM taba unheM navIna viSaya ke rUpa meM pratiSThita karane kA kyA aucitya ? punaH anuyogadvAra sUtra, uttarAdhyayana sUtra Adi prAcIna granthoM meM jaba ghAtAMko ke siddhAnta upalabdha haiM evaM unameM 12vIM ghAta taka ke prayoga nirdiSTa hai - taba caturtha ghAta ko hI kyoM vizeSa mahattva diyA gayA ? dhavalA meM nihita vargita saMvargita kI prakriyA meM 256 taka kI ghAta A jAtI hai / caturtha ghAta nikAlane kI kriyA varga karane kI 1. dekheM saM0-3, pR0 122 / 2. dekheM saM0-3, pR0 122 / 3. anuyogadvAra sUtra-142 / 4. dhavalA, pustaka-3 / 5. dekheM saM0-3, pR0 172 / Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni kriyA kI punarAvRtti ke samatulya hai / jainAcArya varga evaM ghana karane kI apekSA adhika jaTila kriyAoM vargamUla evaM ghanamUla nikAlane meM vizeSa siddhahasta the / yadi varga evaM ghana ko svataMtra viSaya kI mAnyatA dI gaI to unheM bhI dI jAnI cAhiye / lekina aisA nahIM kiyA gayA / Akhira kyoM ? saMbhavataH uparyukta praznoM evaM anya kAraNoM ko hI dRSTigata karate hue datta ne bhI likhA ki "I have no doubt in my mind that "Varga' refers to quadratic equation "Ghan' refers to cubic equation and "Vargavarga' to biquadratic equation'. yadyapi Aja ke upalabdha AgamoM meM hameM ghana samIkaraNa evaM caturthaghAta samIkaraNa ke spaSTa ullekha nahIM milate kintu vartamAna meM anupalabdha granthoM meM unakA pAyA jAnA asvAbhAvika nahIM hai / Agamika jJAna ke AdhAra para racita gaNitasAra saMgraha meM to aise ullekha pracura haiM ataH datta kA kathana asatya nahIM kahA jA sakatA hai / AyaMgara evaM jaina ne bhI unakA samarthana kiyA 10. kappo (kalpa)-pATha ko svIkAra karate hue abhayadevasUri ne isakI vyAkhyA meM likhA hai ki isase lakaDI kI cirAI evaM pattharoM kI cinAI kA jJAna hotA hai / pATIgaNita meM ise krakacikA vyavahAra kahate haiM / abhayadeva ne isako udAharaNa se bhI samajhAyA hai / sthAnAMgasUtra ke sabhI upalabdha saMskaraNoM meM hameM yahI pATha evaM artha milatA hai kintu datta, kApaDiyA, upAdhyAya, agravAla evaM jaina Adi sabhI ne ise vikappo rUpa meM uddhRta kiyA hai evaM isakA artha vikalpa (gaNita) kiyA hai / vikalpa evaM bhaMga jaina sAhitya meM kramacaya evaM saMcaya ke liye Aye haiM / jaina granthoM meM isa viSaya ko vizuddhatA evaM viziSTatA ke sAtha pratipAdita kiyA gayA hai| krakacikA vyavahAra, vyavahAroM kA hI eka bheda hone tathA vikalpa (athavA bhaMga) gaNita ke viSaya kA dArzanika viSayoM kI vyAkhyA meM pracuratA evaM atyanta svAbhAvika rUpa se prayoga, yaha mAnane ko vivaza karatA hai ki vikalpagaNita jainAcAryo meM hI nahIM apitu prabuddha zrAvakoM ke jIvana meM bhI raca-paca gayA thA, tabhI to viSaya ke ulajhate hI ve vikalpagaNita ke mAdhyama se use samajhAne lagate the / aisI sthiti meM vikalpagaNita ko gaNita viSayoM kI sUcI meM bhI samAhita na karanA samIcIna nahIM kahA jA sktaa| ullekhanIya hai ki vikalpa gaNita koI sarala viSaya nahIM thA tabhI to anya samakAlIna logoM ne isakA itanA upayoga nahIM kiyA / jaina hI isameM lAghava ko prApta the / ataH vikappo ta kA artha vikalpa (gaNita) hI hai / viSaya ke samApana se pUrva viSaya se sambaddha katipaya anya mahatvapUrNa tathyoM kA ullekha bhI 1. dekheM saM0 13, pR028 / Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni Avazyaka hai / Agama granthoM meM carcita gaNitIya viSayoM kI jAnakArI dene vAlI eka anya gAthA zIlAMka (9vIM za0 I0) ne sUtrakRtAMga kI TIkA meM puNDarIka zabda ke nikSepa ke avasara para uddhRta kI hai / gAthA nimnavat hai parikamma rajju rAsI vavahAre taha kalAsavaNNe ya // 5 // puggala jAvaM tAvaM ghaNe ya ghaNavagga vagge ya / isase spaSTa hai ki isa gAthA meM bhI viSayoM kI saMkhyA 10 hI hai kintu usameM sthAnAMga meM AI gAthA ke vikappo ta ke sthAna para puggala zabda AyA hai / arthAt yahA~ pudgala ko gaNita adhyayana kA viSaya mAnA gayA hai, vikalpa ko nahIM / zeSa nau prakAra sthAnAMga ke samAna hI haiM / aba prazna yaha uThatA hai ki kyA pudgala ko gaNita adhyayana kA viSaya mAnA jAye ? isa saMdarbha meM datta mahodaya ne to spaSTa likhA hai ki Pudgala as a topic for discussion in mathematics is meaningless. arthAt pudgala ko gaNita adhyayana kA viSaya svIkAra karanA nirarthaka hai / kintu vicAraNIya yaha hai ki yaha niSkarSa Apa ke dvArA taba diyA gayA thA jaba karma siddhAnta kA gaNita prakAza meM nahIM AyA thA / usa samaya taka Relativity ke saMdarbha meM jainAcAryoM ke prayAsa bhI prakAzita nahIM huye the / Aja parivartita sthiti meM yaha niSkarSa itanI sugamatA se gale nahIM utaratA / kyoMki asaMkhyAta viSayaka gaNita, rAzi gaNita (Set theory) Adi kA mUla to pudgala hI hai / mApana kI paddhatiyA~ to yahIM se prArambha hotI haiM / eka tathya yaha bhI hai ki zIlAMka ne bhI to ise kisI prAcIna grantha se hI uddhRta kiyA hogaa| lekina samasyA yaha hai ki pudgala ko gaNita kA viSaya svIkAra karane para vikalpa chUTa jAtA hai / jabaki vikalpa to atyadhika evaM nirvikalpa rUpa se jaina granthoM meM AtA hai / yahA~ hameM bRhatkalpa bhASya kI eka paMkti kucha madada karatI hai / "bhaMga gaNitAi gamikaM"5 malayagiri ne isakI vyAkhyA karate hue likhA hai ki bhaMga (vikalpa) evaM gaNita alagaalaga haiM / saMkSepa meM yaha viSaya vicAraNIya hai evaM abhI yaha nirNaya karanA upayukta nahIM hai ki pudgala ko gaNitIya adhyayana kA viSaya svIkAra kiyA jAye athavA nahIM / ___ isa viSaya para abhI aura vyApaka vicAra vimarza apekSita hai / 1. Agrawal, N.B. - 'gaNita evaM jyotiSa ke vikAsa meM jainAcAryoM kA yogadAna' AgarA Lal vi0 vi0 meM prastuta zodha-prabandha 1972 / 1. sUtrakRtAMga-zrutaskandha-2, adhyAya-1, sUtra-154 / 2. dekheM saM0-3, pR0 120 / 3. ThANaM, pR0 994 / 4. dekheM saM0-3, pR0 120 / 5. bRhatkalpabhASya, 143 / 6. dekheM saM0 10, pR0 XIII / Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Bose, D.M. & Sen, S N Dutt, B.B. 14. Dutt, B. B. & - Singh_A.N. Jain G.R. - 15. 16. 17. Jain, L.C. Jain L.C. - Jain L. C. - Jain, L. C. - 10. Kapadia, H.R. 11. Upadhyaya, B.L. - 'prAcIna bhAratIya gaNita' vijJAna bhAratI, dillI 1971 12. Shah, A.L. - 13. Srinivas, - C.P. Iengar - tRtIyaM pariziSTam - TippanAni "A Concise History of Sciencess in India' I.N.S.A. New Delhi. 1971 "The Jaina School of Mathematics' B.C.M.S. (Calcatta). 21 pp. 115-143,1929 'hindU gaNita zAstra kA itihAsa' (hindI saMskaraNa) anu0 DA0 kRpAzaMkara zukla - u0 pra0 hindI grantha akAdamI, (lakhanaU, 1967 / "Cosmology Old & New' (Hindi Ed) Bhartiya Jnanpitha, New Delhi 1974. 'tiloyapaNNatti kA gaNita' antargata jambuddIvapaNNattirAgate, jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, zolApura 1950 / "Set Theory in Jaina School of Mathematics I.J.H.S. (Calcutta) 8-1, pp. 1-27, 1973 'AgamoM meM nihita gaNitIya sAmagrI evaM usakA mUlyAMkana' 'tulasI pUjya' lADanUM' pR0 35-74, 1980 Exact Sciences from Jaina Sciences, - - Vol.I Rajasthan Prakrita Bharati, Jaipur 1983. Introduction of Gamita Tilak' Gaekwad Oriental Series, Baroda 1937. 'jaina sAhitya kA bRhad itihAsa - bhAga 5 pA0 vi0 zodha saMsthAna, vArANasI 1969 / The History of Ancient Indian Mathematics National World Press Calcutta 1967. aMgasuttANi - bhAga 1, jaina vizva bhAratI, lADanUM 1975 ThANaM (sthAnAMga sutta) saTIka, jaina vizva bhAratI, lADanUM 1980 tiloyapaNNatti-saTIka jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, zolApura 1944 'gaNitasAra saMgraha ( hindI saMskaraNa) jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, zolApura 1962 " [pR0855 paM014] saMkalana- vyavakalanAdayo'neke bhedA: gaNitatilakAdiSu pATIgaNitAdigrantheSu vistareNa varNitAH santi // [pR0855 paM019] "vargaH samacaturazraH phalaM ca sadRzadvayasya saMvargaH / vargaH karaNI kRtiH vargaNA yAvakaraNamiti paryAyAH " - iti bhAskaraviracitaTIkAsahite AryabhaTIye gaNitapAde // Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 157 [pR0856] "hohI pajosavaNA mama ya tayA aMtarAiyaM hujA / guruveyAvacceNaM tavassigelannayAe vA // 1566 // so dAi tavokammaM paDivajje taM aNAgae kAle / eyaM paccakkhANaM aNAgayaM hoi nAyavvaM // 1567 // bhaviSyati paryuSaNA mama ca tadA antarAyaM bhavet, kena hetunetyata Aha-guruvaiyAvRtyena tapasviglAnatayA vetyupalakSaNamidamiti gAthAsamAsArthaH // 1566 // sa idAnIM tapaHkarma pratipadyeta tadanAgatakAle tatpratyAkhyAnamevambhUtamanAgatakaraNAdanAgataM jJAtavyaM bhavatIti gAthArthaH // 1567 // " - Ava0 hAri0 / [paM05,6] tulanA- "tulyadvisamAhatirvA // 21 // ... samatrirAziprahatirghano vA // 26 // " iti zrIpativiracite gaNitatilake // [paM013] "daza bhedAn pratipAdayannAha- aNAgadamadikaMtaM koDIsahidaM NikhaMDidaM ceva / sAgAramaNAgAraM parimANagadaM aparisesaM // 136 // aNAgadaM anAgataM bhaviSyatkAlaviSayopavAsAdikaraNaM caturdazyAdiSu yatkarttavyaM tattrayodazyAdiSu yat kriyate tadanAgataM pratyAkhyAnam, adikaMtaM atikrAntam atItakAlaviSayopavAsAdikaraNaM caturdazyAdiSu yatkarttavyamupavAsAdikaM tatpratipadAdiSu kriyate'tikrAntaM pratyAkhyAnam / koDIsahidaM koTisahitaM saMkalpasamanvitaM zaktyapekSayopavAsAdikaM zvastane dine svAdhyAyavelAyAmatikrAntAyAM yadi zaktirbhaviSyatyupavAsAdikaM kariSyAmi no cenna kariSyAmItyevaM yat kriyate pratyAkhyAnaM tatkoTisahitamiti, NikkhaMDidaM nikhaMDitaM avazyakarttavyaM pAkSikAdiSUpavAsakaraNaM nikhaMDitaM pratyAkhyAnam, sAkAraM sabhedaM sarvatobhadrakanakAvalyAdyupavAsavidhirnakSatrAdibhedena karaNaM tatsAkArapratyAkhyAnam, anAkAraM svecchayopavAsavidhirnakSatrAdikamaMtareNopavAsAdikaraNamanAkAraM pratyAkhyAnam, parimANagataM pramANasahitaM SaSThASTamadazamadvAdazapakSArddhapakSamAsAdikAlAdiparimANenopavAsAdikaraNaM parimANagataM pratyAkhyAnam, aparizeSaM yAvajjIvaM caturvidhA''hArAdityAgo'parizeSaM pratyAkhyAnam // 136 / / tathA- addhANagadaM NavamaM dasamaM tu sahedugaM viyANAhi / paccakkhANaviyappA NiruttijuttA jiNamadahmi // 137 // addhANagadaM adhvAnaM gatamadhvagataM maargvissyaattviindyaadinisskrmnndvaarennopvaasaadikrnnm| adhvagataM nAma pratyAkhyAnaM navamam, sahahetunA varttata iti sahetukamupasargAdinimittApekSamupavAsAdikaraNaM sahetukaM nAma pratyAkhyAnaM dazamaM vijAnIhi, evametAnpratyAkhyAnakaraNavikalpAnvibhaktiyuktAntathAnugatAn paramArtharUpAJjinamate vijAnIhIti // 137 // - iti mUlAcAre vasunandizramaNaviracitaTIkAsahite // [pR0857] "pajosavaNAi tavaM jo khalu na karei kAraNajjAe / guruveyAvacceNaM tavassigelannayAe vA // 1568 // so dAi tavokammaM paDivajjai taM aicchie kAle / eyaM paccakkhANaM aikaMtaM hoi nAyavvaM // 1569 / / paTThavaNao a divaso paccakkhANassa niTThavaNao a / jahiyaM samiti dunnivi taM bhannai koDisahiyaM tu // 1570 // mAse mAse a tavo amugo Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni amuge diNaMmi evaio / haTeNa gilANeNa va kAyavvo jAva UsAso // 1571 // evaM paccakkhANaM niyaMTiyaM dhIrapurisapannattaM / jaM giNhaMta'NagArA aNissi(bbhi)appA apaDibaddhA // 1572 // caudasapuvvI jiNakappiesu paDhamaMmi ceva saMghayaNe / eyaM vicchinnaM khalu therA vi tayA karesI ya // 1573 // paryuSaNAyAM tapo yaH khalu na karoti kAraNajAte sati, tadeva darzayati guruvaiyAvRtyena tapasviglAnatayA veti gAthAsamAsArthaH / / 1568 // sa idAnIM tapaHkarma pratipadyate tadatikrAnte kAle etat pratyAkhyAnam-evaMvidhamatikrAntakaraNAdatikrAntaM bhavati jJAtavyamiti gAthAsamAsArthaH // 1569 / / bhAvattho puNa pajjosavaNAe tavaM tehiM ceva kAraNehiM na karei, jo vA na samattho uvavAsassa gurutavassigilANakAraNehiM so atikkate kareti, tathaiva vibhAsA / vyAkhyAtamatikrAntadvAram, adhunA koTIsahitadvAraM vivRNvannAha-prasthApakazca prArambhakazca divasaH pratyAkhyAnasya niSThApakazca samAptidivasazca yatra pratyAkhyAne samiti tti milataH dvAvapi paryantau tad bhaNyate koTIsahitamiti gAthAsamAsArthaH // 1570 // bhAvattho puNa jattha paccakkhANassa koNo koNo ya milati, kathaM ?- gose Avassae abhattaTTho gahito ahorattaM acchiUNa pacchA puNaravi abhattaha~ kareti, bitiyassa paTThavaNA paDhamassa niTThavaNA, ete do'vi koNA egaTThA militA, aTThamAdisu duhato koDisahitaM jo carimadivase tassavi egA koDI, evaM AyaMbilanivvItiyaegAsaNA egaTThANagANi vi, athavA imo aNNo vihI-abhattaTuM kataM AyaMbileNa pAritaM, puNaravi abhattaha~ kareti AyaMbilaM ca, evaM egAsaNagAdIhi vi saMjogo kAtavvo, NivvItigAdisu savvesu sarisesu visarisesu ya / gataM koTisahitadvAram, idAnIM niyantritadvAraM nyakSeNa nirUpayannAha-mAse mAse ca tapaH amukaM amuke amukadivase etAvat SaSThAdi hRSTena nIrujena glAnena vA anIrujena karttavyaM yAvaducchvAso yAvadAyuriti gAthAsamAsArthaH // 1571 // etat pratyAkhyAnamuktasvarUpaM niyantritaM dhIrapuruSaprajJapta-tIrthakaragaNadharaprarUpitaM yad gRhNanti pratipadyante anagArA sAdhavaH anibhRtAtmAnaH anidAnA apratibaddhAH kSetrAdiSviti gAthAsamAsArthaH // 1572 // idaM cAdhikRtapratyAkhyAnaM na sarvakAlameva kriyate, kiM tarhi ?, caturdazapUrvijinakalpikeSu prathama eva vajraRSabhanArAcasaMhanane, [adhunA tu] etad vyavachinnameva, Aha-tadA punaH kiM sarva eva sthavirAdayaH kRtavantaH AhozvijinakalpikAdaya eveti ? ucyate, sarva eva, tathA cAha-sthavirA api tathA(dA) caturdazapUrvyAdikAle, apizabdAdanye ca kRtavanta iti gAthAsamAsArthaH // 1573 / / __ adhunA kRtaparimANadvAramadhikRtyAha- dattIhi u kavalehi va gharehiM bhikkhAhiM ahava dvvehiN| jo bhattapariccAyaM karei parimANakaDameyaM // 1576 // dattIbhirvA kavalairvA gRhairbhikSAbhirathavA dravyaiH odanAdibhirAhArAyAmitamAnairyo bhaktaparityAgaM karoti parimANakaDametaM ti kRtaparimANametaditi gAthAsamAsArthaH // 1576 / / adhunA niravazeSadvArAvayavArtham abhidhAtukAma Aha- savvaM asaNaM savvaM pANagaM svvkhjbhujvihN| vosirai savvabhAveNa evaM bhaNiyaM niravasesaM // 1577 / / sarvamazanaM sarvaM Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni vA pAnakaM sarvakhAdyabhojyaM vividhaM khAdyaprakAraM bhojyaprakAraM ca vyutsRjati parityajati sarvabhAvena sarvaprakAreNa bhaNitametanniravazeSa tIrthakaragaNadharairiti gAthAsamAsArthaH // 1577 / / vittharattho puNa jo bhoaNassa sattaravidhassa vosirati pANagassa aNegavidhassa khaMDapANamAdiyassa khAimassa aMbAiyassa sAdimaM aNegavidhaM madhumAdi etaM savvaM jAva vosirati etaM NiravasesaM / gataM niravazeSadvAram / " - Ava0 hAri0 / [pR0858] "idAnIM saGketadvAravistarArthapratipAdanAyAha- aNgutttthmuddhigNtthiighrseussaasthivugjoikkhe| bhaNiyaM sakeyameyaM dhIrehiM aNaMtanANIhiM // 1578 // aGguSThazca muSTizcetyAdidvandvaH aGguSThamuSTigranthigRhasvedocchvAsastibukajyotiSkAn tAn cinhaM kRtvA yat kriyate pratyAkhyAnaM tat bhaNitam-uktaM saGketametat, kaiH ?- dhIraiH anantajJAnibhiriti gAthAsamAsArthaH // 1578 / / avayavattho puNa ketaM nAma ciMdhaM, saha ketena saGketaM, sacihnamityarthaH, 'sAdhU sAvago vA puNNe vi paccakkhANe kiMci ciNhaM abhigiNhati, jAva evaM tAvAdhaM Na jimemi tti, tANimANi cihnAni, aMguTThamuTThigaMThigharaseUsAsathibugadIvatANi, tattha tAva sAvago porusIpaccakkhAito tAthe chettaM gato, ghare vA Thito Na tAva jemeti, tAthe Na kira vaTTati apaccakkhANassa acchituM, tadA aMguTThaciMdhaM kareti, jAva Na muyAmi tAva na jememi tti, jAva vA gaMThiM Na muyAmi, jAva gharaM Na pavisAmi, jAva seo Na Nassati jAva vA evatiyA ussAsA pANiyamaMcitAe vA jAva ettiyA thibugA ussAbiMdUthibugA vA, jAva esa dIvago jalati tAva ahaM Na bhuMjAmi tti, na kevalaM bhatte aNNesu vi abhiggahavisesesu saMketaM bhavati, evaM tAva sAvayassa, sAdhussa vi puNNe paccakkhANe kiM apaccakkhANI acchau ? tamhA teNa vi kAtavvaM saGketamiti / vyAkhyAtaM saGketadvAram, sAmpratamaddhAdvArapratipipAdayiSayAha addhA paccakkhANaM jaMtaM kAlappamANacheeNaM / purimaDDaporisIe muhuttamAsaddhamAsehiM // 1579 // addhA kAle pratyAkhyAnaM yat kAlapramANacchedena bhavati, purimArddhapauruSIbhyAM muhUrtamAsArddhamAsairiti gAthAsakSepArthaH / / 1579 / / avayavattho puNa addhA NAma kAlo, kAlo jassa parimANaM taM kAleNAvabaddhaM kAliyapaccakkhANaM, taMjathA- NamokkAra porisi purimaDDa ekAsaNaga addhamAsa mAsaM, cazabdena doNNi divasA mAsA vA jAva chammAsi tti paccakkhANaM, etaM addhApaccakkhANaM / gatamaddhApratyAkhyAnam / jai abbhattheja paraM kAraNajAe kareja se koI / tatthavi icchAkAro na kappaI balAbhiogo u // 668 // vyA0 yadItyabhyupagame, anyathA sAdhUnAmakAraNe'bhyarthanA naiva kalpate, tatazca yadyabhyarthayet param anyaM sAdhu glAnAdau kAraNajAte kuryAt vA, se tasya kartukAmasya kazcid anyasAdhuH, tatra kAraNajAtagrahaNamubhayathA'pi sambadhyate, tatrApi tenAnyena vA sAdhunA tattasya cikIrSitaM kartukAmena icchAkAraH, kArya iti kriyAdhyAhAraH, api: cazabdArthe, athavA'pItyAdinA nyakSeNa vakSyati, kimityevamata Aha-- na kalpata eva balAbhiyoga iti gAthArthaH // " - Ava0 haari0|| Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni [pR0859] "uktamicchAkAradvAramatha mithyAkAradvAranirUpaNAyAha- saMjamajoge abbhuTTiyassa jaM kiMci vitahamAyariyaM / micchA etaM ti viyANiUNa taM dukkaDaM deyaM // 12 // 10 // vyA0 saMyamayoge caraNavyApAre samitiguptyAdau / abhyutthitasya pravRttasya sataH / yatkiMcid yatkimapi sAmAnyato'lpamanalpaM vetyarthaH / vitathamanyathAbhUtaM saMyamAnanukUlamityarthaH / AcaritamanuSThAnam Apannamiti zeSaH / mithyA saMyamaviparItam / etadidam / ityevam / vijJAyAvabuddhya / tat duSkRtaM mithyAduSkRtam, yadidaM mithyA mithyAcaritaM madIyaM tat duSkRtaM mithyAduSkRtaM duSTAnuSThAnaM pApamityevamartham, athavA mithyedaM duSkRtamityekArthazabdadvayarUpaM sadoSapratipattipUrvakapazcAttApaprakarSaprakAzanagarbhaM vAkyam / deyaM prayoktavyam / iti gAthArthaH // 10 // atha tathAkArasyaiva viSayAbhidhAnAyAha- vAyaNapaDisuNaNAe uvaese suttaaTThakahaNAe / avitahameyaM ti tahA avigappeNaM tahakkAro // 12 // 15 // vyA0 vAcanAyAH sUtradAnasya pratizravaNA zravaNaM vAcanApratizravaNA, tasyAm / tathAkAraH prayoktavya iti yogaH / idamuktaM bhavati- vAcanAM prayacchati sati gurau sUtragrAhiNA tathAkAra: kAryaH / tathopadeze sAmAnyena sAmAcArIpratibaddhe / tathA sUtrArthakathanAyAM vyAkhyAna ityarthaH / avitathaM satyam / etat yadyUyaM brUtheti khyApanaparaH / tatheti samuccayArthaH 'sUtrArthakathanA'padasyAdau draSTavyaH / avikalpena niHsaMdehena satA / tathAkAraH tathetizabdaprayogaH / kAryoM bhavatIti zeSaH / iti gAthArthaH // 15 // ____ atha tathAkAro yaM prati yujyate taddarzanArthamAha- kappAkappe pariNiTThiyassa ThANesu paMcasu tthiyss| saMyamatavaDDhagassa u avigappeNaM tahakkAro // 12 // 14 // vyA0 kalpo vidhiH, AcAra ityarthaH / akalpazcAvidhiH / athavA kalpo jinakalpasthavirakalpAdiH, akalpastu carakAdidIkSA / athavA kalpyaM grAhyam, akalpyamitarat / tataH samAhAradvandvAt kalpAkalpaM kalpyAkalpyaM vA / tatra pariniSThitasya jJAnaniSThAM prAptasya / anena ca jJAnasaMpaduktA / tathA tiSThanti mumukSavo yeSu tAni sthAnAni mahAvratAni teSu / paJcasviti svarUpavizeSaNam / yato na tAnyekAdIni bhavanti / yatrApi catvAri tAnyucyante, tatrApi vastutaH paJcaiveti / sthitasyAzritasya / anena ca mUlaguNasaMpattiruktA / tathA saMyamaH pratyupekSopekSAdiH, tathA tapazcAnazanAdi, tAbhyAmADhyaH paripUrNaH, sa eva sNymtpaaddhykstsy| anena cottaraguNasaMpattiruktA / tuzabda evakArArthaH / tasya kimityAhaavikalpena nirvikalpaM tadIyavacane'vitathatvAt zaGkAmakurvANenetyarthaH / tathAkAro yathA yUyaM vadatha tathaivaitadityarthasaMsUcakastatheti zabdaprayogaH / kArya iti gamyam iti gAthArthaH // 14 // ___ uktastathAkAro'thAvazyikI svarUpata Aha- kajjeNaM gacchaMtassa guruNioeNa suttaNIIe / Avassiyatti NeyA suddhA aNNatthajogAo // 12 // 18 // vyA0 kAryeNa jJAnAdiprayojanena / anena niSkAraNagamananiSedha uktaH / gacchato vasaternirgacchataH sAdhoH, kiM svacchandena ? netyAha- guruniyogena gurvanujJayA / tatrApi sUtranItyA''gamanyAyena IryAsamityAdilakSaNena / kimityAha- AvazyikI Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 161 avazyaMkRtyanirvRttA nirgamakriyA, tatsUcikA vAk / ityevamuktanyAyena / jJeyA'vaseyA / kiMbhUtA ? zuddhA'navadyA / kuta ityAha- anvarthayogAdanugatazabdArthasaMbandhAt / anvarthazcokta eva, prakArAntareNa punarazuddhA / iti gAthArthaH // 18 // uktAvazyikI sAMprataM naiSedhikImAha- evoggahappavese NisIhiyA taha Nisiddhajogassa / eyasseso ucio iyarassa Na ceva natthi tti // 12 // 22 // vyA0 evamuktenAvazyikInyAyena jJAnAdikAryalakSaNena / avagrahapraveze zayyAdipravezane / naiSedhikI sAmAcArIvizeSo bhavati / tathetyavagrahapravezApekSayA vizeSaNAntarasamuccayArthaH, taccedam- niSiddhayogasyeti / athavA tthaa''gmnyaayen| niSiddhayogasya niruddhAsadvyApArasya / kasmAdiyamasyetyAha- etasya nissiddhyogsy| eSa naiSedhikIzabdasyAnvarthayogaH, naiSedhikIzabdoccAra ityanye / ucita: saMgataH / viparyayamAhaitarasyAniSiddhayogasya punaH / naiva / ucita eSa iti prakRtam / cazabdaH punararthaH sa ca saMbandhita eva / kasmAnnocita ityAha- nAstIti na vidyate'nvartha iti kRtvA / iti gAthArthaH // 22 // ___ uktA naiSedhikI, athApracchanAmAha- AucchaNA u kaje guruNo gurusammayassa vA nniymaa| evaM khu tayaM seyaM jAyati sati NijarAheu // 12 // 26 // vyA0 ApRcchAyAH karaNaM aaprcchnaa| tuzabdaH punararthaH / tata ApracchanA punaH / kArye jJAnAdisAdhane prayojane sati / kAryeti zeSaH, kasyetyAha- guro ratnAdhikasya / tatsaMmatasya vA gurubahumatasya vA sthavirAdeH / vAzabdo vikalpArthaH / niyamAdavazyaMbhAvena / atha kasmAdeSA vidheyetyAha- evaM khu evameva gurvAdyApRcchApUrvakamityarthaH / tatkAryam / zreyo'tizayena prazasyam / jAyate bhavati / sakRtsadA / nirjarAhetu karmakSayakAraNamiti kRtvaa| iti gAthArthaH // 26 // ___ uktA pracchanA'tha pratipRcchAmAha- paDipucchaNA u kaje puvvaNiuttassa karaNakAlammi / kajaMtarAdiheuM NihiTrA samayakeUhiM // 12 // 30 // vyA0 pratipacchAyAH karaNaM pratipracchanA punH| tuzabdaH punararthaH / kArye prayojane / pUrvaniyuktasya pUrvakAle gurubhirvyApAritasya sataH / nirdiSTeti yogaH / kadetyAha- karaNakAle vidhAnAvasare / kasmAdetadevamityAha- kAryAntaraM prAgupadiSTakAryAdanyatkAryaM tadAdiryasya taniSedhAdeH sa tathA, sa eva heturnimittaM kAryAntarAdihetustasmAtkAryAntarAdihetoH / dvitIyAyAH paJcamyarthatvAt / nirdiSTopadiSTA / samayaketubhiH prakAzakatayA pravacanacihnabhUtaiH iti gAthArthaH // 30 // " - paMcAzaka0 / / [pR0 860] uktA pratipRcchA atha cchandanAmAha- puvvagahieNa chaMdaNa guruANAe jahArihaM hoti / asaNAdiNA u esA Neyeha visesavisau tti // 12 // 34 // vyA0 pUrvagRhItena cchandanAvasarApekSayA prAkkAlopAttena / azanAdineti yoga: / yA nimaMtraNA seti gamyam / chandanA bhavatIti yogaH / katham ? gurvAjJayA, na ratnAdhikAdezena, svAtantryeNa / tatrApi yathArha baalglaanaaditdyogyaantikrmenn| yadAha- 'iyaro saMdisaha tti ya pAhuNakhamae gilANasehe ya / aha Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 tRtIyaM pariziSTam - TippanAni rAiNiyaM savve u ciyatteNaM nimaMtejjA || 1 || ' ' iyaro tti' maNDalyanupajIvI / 'ciyatteNaM ti' prItyA / bhavati syAt / azanAdinA'zanapAnakaprabhRtinA / tuzabdaH punararthaH, sa ca bhinnakramaH / nanu kiM sarveSAM sAdhUnAmiyaM vidheyetyAzaMkyAha - eSA tu iyaM punaH chandanA / jJeyA jJAtavyA / iha sAmAcArIviSaye / vizeSaviSayA sAdhuvizeSagocarA, na tu sAmAnyataH / itizabdo vAkyArthasamAptau / iti gAthArthaH I // 34 // I uktA cchandanA'tha nimantraNamAha- sajjhAyAduvvAo gurukicce sesa asaMtammi / taM pucchiuNa kane sesANa NimantaNaM kujA || 12|38|| vyA0 sabbhAyAduvvAu tti svAdhyAyadhyAnAdikaraNaparizrAntaH san / gurukRtye ratnAdhikakArye vizrAmaNA vastraparikarmAdau / zeSake kRtAvazeSe / asati avidyamAne / kimata Aha- taM gurum / pRSTvA yadutAhaM sAdhunimittaM bhaktAdyAnayAmItyApRcchya / kArye bhaktapAnakAdiprayojane / tadviSayamityarthaH / zeSANAM guruvyatiriktAnAm / nimantraNamAmantraNaM bhavadarthaM bhaktAdyAnayAmItyevaMlakSaNam / kuryAdvidadhyAditi gAthArthaH ||38|| athopasaMpadamAha- uvasaMpayA ya tivihA NANe taha daMsaNe caritte ya / daMsaNaNANe tivihA duvihA ya carittamaTThA || 12|42 / / vyA0 upasaMpadAtmanivedanArUpA / cazabdaH punararthaH / trividhA tribhiH prakAraiH / bhavatIti gamyam / jJAne zrutajJAne viSayabhUte / tatheti samuccaye / darzane samyaktve / caritre caraNe / cazabdaH samuccaye / tatra daMsaNanANe tti samyaktvajJAnayorviSaye / trividhA triprakArA / dvidhA ca dviprakArA punaH / caritrArthAya cAritraprayojanAya / iti gAthArthaH // 42 // etadvivaraNAyAha- vattaNasaMdhaNagahaNe suttatthobhayagayA u esa tti / veyAvacce khamaNe kAle puNa AvakahiyAdI | 12|43|| vyA0 vartanaM parAvartanam, saMdhAnaM vismRtasya punaranusandhAnam, grahaNamupAdAnamityeSAM samAhAradvandvo'tastasmin (to) vartanasaMdhAnagrahaNe viSayabhUte, etadarthamityarthaH / evaM jJAnadarzanaviSayopasaMpat trividhA / kiMgateyamityAha- sUtramarthasUcakaM vAkyam, arthastadvyAkhyAnam, ubhayametadeva dvayam, etAni gatAzritA sUtrArthobhayagatA / tuzabda evakArArthaH, punarartho vA / eSetyupasaMpat / itizabdaH samAptau / evamiyaM trividhApi trividheti navadhA jAtA / anena ca daMsaNanANe tivihe tti vivRtam / iha ca darzanaviSayAyAmupasaMpadi darzanaprabhAvakasammatyAdigranthApekSayA sUtrArthatadubhayAnyavagantavyAni / tathA vaiyAvRtye bhaktAdidAnarUpavyAvRttabhAvaviSayA kSapaNe caturthAdirUpakSapaNaviSayA copasaMpaditi prkRtm| anena ca duvihA ya carittaaTThAe tti vyAkhyAtam / kAle punaH kAlaparimANamAzritya punariyaM caraNopasaMpat / yAvatkathikyAdiH yAvatkathikI yAvajjIvikI, AdizabdAditvarakAlikA ca bhavatIti / etaduktaM bhavati - cAritrArthamAcAryAya kazcidvaiyAvRtyakaratvaM pratipadyate / sa ca kAlato yAvatkathika itvarazca bhavatItyevaM kSapakatve'pi / iti gAthArthaH ||43|| " paMcAzaka / [pR0860 paM019] "20. samaNe bhagavaM mahAvIre chaumatthakAliyAe aMtimarAiyaMsi ime dasa - Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni mahAsuviNe pAsittANaM paDibuddhe, taMjahA- egaM ca NaM mahaM ghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM suviNe parAjiyaM pAsittANaM paDibuddhe 1 / egaM ca NaM mahaM sukkilapakkhagaM pUsakoilaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 2 / egaM ca NaM mahaM cittavicittapakkhagaM pUsakoilagaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 3 / egaM ca NaM mahaM dAmadugaM savvarayaNAmayaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 4 / egaM ca NaM mahaM seyaM govaggaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 5 / egaM ca NaM mahaM paumasaraM savvato samaMtA kusumiyaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 6 / egaM ca NaM mahaM sAgaraM ummI- vIyIsahassakaliyaM bhuyAhiM tiNNaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 7 / egaM caNaM mahaM diNakaraM teyasA jalataM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 8 / egaM ca NaM mahaM hariveruliyavaNNAbheNaM niyageNaM aMteNaM mANusuttaraM pavvayaM savvato samaMtA AveDhiyaM pariveDhiyaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe 9 / egaM ca NaM mahaM maMdare pavvae maMdaracUliyAe uvariM sIhAsaNavaragayaM appANaM suviNe pAsittANaM buddhe 10 / 21. jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM ghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM suviNe parAjiyaM pA0 jAva paDibuddhe taM NaM samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM mohaNije kamme mUlao ugghAtie 1 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM sukkila jAva paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sukkajjhANovagae viharati 2 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM cittavicitta jAva paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vicittaM sasamaya - parasamaiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Aghaveti pannaveti parUveti daMseti nidaMseti uvadaMseti, taMjahA- AyAraM sUyagaDaM jAva diTThivAyaM 3 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM dAmadurgaM savvarayaNAmayaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre duvihaM dhammaM pannaveti, taMjahA- agAradhammaM vA aNagAradhammaM vA 4 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM seyaM govaggaM java paDibuddhe taM NaM samaNassa bhagavato mahAvIrassa cAuvvaNNAiNNe samaNasaMghe, taMjahA- samaNA samaNIo sAvagA sAviyAo 5 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM paumasaraM jAva paDibuddhe taM NaM samaNe jAva vIre cauvvihe deve paNNaveti, taMjahA- bhavaNavAsI vANamaMtare jotisie vemANie 6 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM sAgaraM jAva paDibuddhe taM NaM samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM aNAdIe aNavadagge jAva saMsArakaMtAre tiNNe 7 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM mahaM diNakaraM jAva paDabuddhe taM NaM samaNassa bhagavato mahAvIrassa aNate aNuttare jAva kevalavaranANa- daMsaNe samuppanne 8 / jaM NaM samaNe jAva vIre egaM mahaM hariveruliya jAva paDibuddhe taM NaM samaNassa bhagavato mahAvIrassa orAlA kittivaNNasaddasiloyA sadevamaNuyAsure loge parituvaMti - ' iti khalu samaNe bhagavaM mahAvIre, iti khalu samaNe bhagavaM mahAvIre' 9 / jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre maMdare pavvate maMdaracUliyAe jAva paDibuddhe taM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sadevamaNuyAsurAe parisAe majjhagae kevalI dhammaM Aghaveti jAva uvadaMseti 10 / " bhagavatI0 16 / 6 / 20-21 // [pR0866-867] "jo jiNadiTThe bhAve cauvvihe saddahAi sayameva / emeva nannaha tti ya - 163 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni nissaggarui tti nAyavvo // ee ceva u bhAve uvaiDhe jo pareNa sahahai / chaumattheNa jiNe va uvaesarui tti nAyavvo // rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoi / ANAe royaMto so khalu ANAruI nAma // jo suttamahijaMto sueNa ogAhaI u saMmattaM / aMgeNa bAhireNa va so suttarui tti nAyavvo // egeNa aNegAiM payAiM jo pasaraI u sammattaM // udayavva tillabiMdU so bIyarui tti nAyavvo // so hoi abhigamaruI suanANaM jassa atthao dittuN| ikkArasa aMgAI paiNNagaM diTThivAo ya // davvANa savvabhAvA savvapamANehiM jassa uvlddhaa| savvAiM nayavihIhi ya vitthArarui tti nAyavvo // daMsaNanANacaritte tavaviNae sccsmiiguttiisu| jo kiriyAbhAvaruI so khalu kiriyAruI nAma // aNabhiggahiya kudiTThI saMkhevarui tti hoi nAyavvo / avisArao pavayaNe aNabhiggahio a sesesu // jo atthikAyadhammaM suyadhammaM khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiyaM so dhammarui tti nAyavvo // 28 // 18-27 // ___ yaH jinadRSTAn tIrthakaropalabdhAn bhAvAn jIvAdipadArthAn caturvidhAn dravyakSetrakAlabhAvabhedato nAmAdibhedato vA catuSprakArAn zraddadhAti tatheti pratipadyate svayameva paropadezaM vinA, zraddhAnollekhamAhaemeya tti evametadyathA jinaidRSTaM jIvAdi, nAnyatheti naitadviparItam, ca: samuccaye, sa IdRgnisargaruciriti jJAtavyaH, nisargeNa rucirasyetikRtvA, upadezarucimAha- etAMzcaivAnantaroktAn bhAvAn jIvAdIn padArthAn upadiSTAn kathitAn pareNa anyena zraddadhAti, kIdRzA pareNa ?- chAdayatIti chadma ghAtikarmacatuSTayaM tatra tiSThati chadmasthaH anutpannakevalastena, jayati rAgAdIniti jinaH, auNAdiko nak tena cotpannakevalajJAnena tIrthakRdAdinA, chadmasthasya tu prAgupanyAsastatpUrvakatvAjjinasya prAcuryeNa vA tathAvidhopadeSTTaNAm, sa IdRk kimityAha-upadezaruciriti jJAtavyaH upadezena rucirasyeti hetoH / AjJArucimAha- rAgaH abhiSvaGgaH dveSaH aprItiH mohaH zeSamohanIyaprakRtayaH ajJAnaM mithyAjJAnarUpaM yasya apagataM naSTaM bhavati, sarvathA cAsyaitadapagamAsambhavAddezata iti gamyate, apagatazabdazca liGgavipariNAmato rAgAdibhiH pratyekamabhisaMbadhyate, etadapagamAcca ANAe tti avadhAraNaphalatvAdvAkyasya AjJayaiva AcAryAdisambandhinyA rocamAnaH kvacitkugrahAbhAvAjjIvAdi tatheti pratipadyamAno mASatuSAdivat saH khalu nizcitamAjJArucirnAmetyabhyupagame, tatazcAjJArucirityabhyupagantavyaH, AjJayA rucirasya ytH| ___ sUtrarucimAha-yaH sUtram Agamam / adhIyAnaH paThan zrutena iti sUtreNAdhIyamAnena avagAhate prApnoti tuH pUraNe samyaktvam, kIdRzA zrutena ?- aGgena AcArAdinA bAhyena anaGgapraviSTenottarAdhyayanAdinA vA, vA vikalpe, saH uktalakSaNo govindavAcakavat, sUtraruciriti jJAtavyaH, sUtrahetukatvAdasya rUceH / / bIjarucimAha-ekena prakramAt padena jIvAdinA aNegAiM payAI ti subvyatyayAd anekeSu bahuSu padeSu jIvAdiSu yaH prasarati vyApitayA gacchati tuH evakArArthaH, prasaratyeva, samyaktvamityanena Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 165 ruciratropalakSitA, tadabhedopacArAdAtmA'pi samyaktvamucyate, upacAranimittaM ca rucirUpeNaivAtmanA prasaraNam, kveva kaH pasarati ?- udaka iva tailabinduH yathodakaikadezagato'pi tailabinduH samastamudakamAkrAmati tathA tattvaikadezotpannarucirapyAtmA tathAvidhakSayopazamavazAdazeSatattveSu rucimAn bhavati, sa evaMvidho bIjarucitivyaH, yathA hi bIjaM krameNAnekabIjAnAM janakamevamasyApi rucirviSayabhedato bhinnAnAM rucyantarANAmiti / abhigamarucimAha- sa bhavatyabhigamaruciH zrutajJAnaM yenArthyata ityarthaH abhidheyastamAzritya dRSTam upalabdham, kimuktaM bhavati ? yena zrutajJAnasyArtho'dhigato bhavati, kiM punastat zrutajJAnamityAhaekAdazAGgAni AcArAdIni, prakIrNakamiti jAtAvekavacanam, tataH prakIrNakAni uttarAdhyayanAdIni, dRSTivAdaH parikarmasUtrAdi, aGgatve'pi pRthagupAdAnamasya prAdhAnyakhyApanArtham, cazabdAdupAGgAnyaupapAtikAdIni, abhigamAnvitatvAdasya ruceH / / vistArarucimAha- dravyANAM dharmAstikAyAdInAM sarvabhAvA: ekatvapRthaktvAdyazeSaparyAyAH sarvapramANaiH azeSaiH pratyakSAdibhiryasyopalabdhAH, yasya tatra vyApArastenaiva pramANena pratItAH, savvAhiM ti sarvaiH samastaiH nayavidhibhiH naigamAdibhedairamuM bhAvamayamamuM vA'yaM nayabheda icchatIti, ca: samuccaye sa IdRg vistAraruciriti jJAtavyaH, vistAraviSayatvena jJAnasya rucerapi tadviSayatvAdasya jJAnapUrvikA hi ruciH, yata uktam- saddahai jANati jato / . kriyArucimAha- darzanaM ca jJAnaM ca caritraM ca darzanajJAnacaritraM tasmin prAguktarUpe tathA tapovinaye satyAH nirupacaritAstAzca tAH samitiguptayazca, yadivA satyaM ca avisaMvAdanayogAdyAtmakaM samitiguptayazca satyasamitiguptayastAsu yaH kriyAbhAvaruciH, kimuktaM bhavati ? darzanAdyAcArAnuSThAne yasya bhAvato rucirasti saH khalu nizcitaM kriyAruciH, nAmeti prakAzam, bhaNyata iti zeSaH, iha ca cAritrAntargatatve'pi tapaHprabhRtInAM punarupAdAnaM vizeSata eSAM muktyaGgatvakhyApanArtham / saGkSaparucimAha-anabhigRhItA anaGgIkRtA kudRSTiH saugatamatAdirUpA yena sa tathA sakSeparuciriti bhavati jJAtavyaH, avizAradaH akuzalaH pravacane sarvajJazAsane aNabhiggahio ya sesesu tti avidyamAnamabhIti Abhimukhyena gRhItaM grahaNaM-jJAnamasyetyanabhigRhIta: anabhijJa ityarthaH, caH samuccaye, anabhigRhItazca kve tyAha-zeSeSu kapilAdipraNItapravacaneSu, saMbhavati hi jinapravacanAnabhijJo'pi zeSapravacanAnabhijJa iti tadvyavacchedArthametat, ayamAzayaH- ya uktavizeSaNaH sakSepeNaiva cilAtIputravatprazamAdipadatrayeNa tattvarUcimavApnoti sa saGkSaparucirucyate / dharmarucimAha- yo'stikAyAnAM dharmAdInAM dharmo gatyupaSTambhAdirastikAyadharmastaM jAtAvekavacanam, zrutadharmam aGgapraviSTAdyAgamasvarUpaM khaluH vAkyAlaGkAre caritradharmaM vA sAmAyikAdi, vasya cArthatvAt, zraddadhAti tatheti pratipadyate jinAbhihitaM tIrthakRduktaM sa dharmaruciriti jJAtavyaH, dharmeSu paryAyeSu dharme vA zrutadharmAdau rucirasyetikRtvA, ziSyamativyutpAdanArthaM cetthamupAdhibhedena samyaktvabhedAbhidhAnam, Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni anyathA hi nisargopadezayoradhigamAdau vA kvacitkeSAJcidantarbhAva iti bhAvanIyamiti // " - uttarA0 pAIya0 -28 / 18-27 // [pR0879 paM016] samprati upalabhyamAne dazAzrutaskandhasyASTame paryuSaNAkalpAkhye aSTame'dhyayane niryuktau "ubhao vi addhajoyaNa saaddhakosaM ca taM havati khetaM / hoi sakosaM joyaNa mottUNa kaarnnjjaae|' iti pATha upalabhyate // ___ dazAzrutaskandhacUrNI- idAniM vigatiTThavaNA- saMcaiya asaMcaiye davvavivaDDI pasatthA, vigatI duvidhA-saMcaiyA asaMcaiyA ya / tattha asaMcaiyA- khIra-dadhi-maMsa-NavaNIya ogAhimagA ya, sesAto dhayagula-madhu-majja khajagavidhAnAto saMcaiyAto" iti pATha upalabhyate // [pR0879 paM018] dazAzrutaskandhe navamyAM dazAyAM 'je kei tase pANe vArimajhe vigaahiyaa| udaeNakkamma mAreti mahAmohaM pakuvvati // " ityAdayo gAthA upalabhyante / kintu Avazyakasya hAribhadryAM vRttau caturthe'dhyayane "mohanIyasthAnAni.... abhidhitsurAha saMgrahaNikAra:- 'vArimajjhe vagAhittA tase pANe vihiMsaI...." iti pAThena mohanIyasthAnagAthA upalabhyante // [pR0880 paM03] atredaM dhyeyam- nirayAvalikAzrutaskandhe paJca vibhAgA vartante- nirayAvaliyA 1, kappavaDiMsayA 2, pupphiyA 3, pupphacUliyA 4, vaNhidasA 5 / tatra tRtIye pupphiyAvibhAge iyaM zukravaktavyatA vidyate / ayaM nirayAvalikA zrutaskandhaH Australiya dezanivAsinA viduSA Royce Wiles mahodayena zrIcandrasUriviracitayA TIkayA vividhaiH pAThAntaraiH pariziSTAdibhizca saha saMskArito mahatA parizrameNa sampAdito vartate, prAyaH tadanusAreNa pATho'tropanyasyate'smAbhiH / / _[1] jai NaM bhaMte samaNeNaM bhagavatA jAva saMpatteNaM ukkhevao bhaanniyvvo| rAyagihe nayare / seNie rAyA / guNasilae ceie / sAmI samosaDhe / parisA niggayA / teNaM kAleNaM 2 sukke mahaggahe, sukkavadisae vimANe sukkaMsi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM / jaheva caMdo taheva Agao naTTavihiM uvadaMsittA paDigao / bhaMte tti / kUDAgArasAlA / _[2] puvvabhavapucchA, evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANArasI nAmaM nayarI hotthA / tattha NaM vANArasIe nayarIe somile nAmaM mAhaNe parivasai aDDhe jAva aparibhUe riuvveya jAva supariNiTThie / pAse samosaDhe / parisA pajjuvAsai / tae NaM tassa somilassa mAhaNassa imIse kahAe laddhaTThassa samANassa ime eyArUve ajjhatthie 0 / evaM pAse arahA purisAdANIe puvvANupuvviM jAva aMbasAlavaNe viharai / taM gacchAmi NaM pAsassa arahao aMtie pAubbhavAmi / imAiM ca NaM eyArUvAiM aTThAI heuI jahA pannattIe / somilo niggao khaMDiyavihUNo / jAva evaM vyaasii| jattA te bhaMte, javaNijaM, pucchA, sarisavayA, mAsA, kulatthA, ege bhavaM, duve bhavaM, jAva sAvagadhamma paDivajittA paDigae / [3] tae NaM pAse arahA annayA kayAi vANArasIo nayarIo aMbasAlavaNAo ceiyAo Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni paDinikkhamai / paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / tae NaM se somile mAhaNe annayA kayAi asAhudaMsaNeNa ya, apajjuvAsaNayAe ya, micchattapajjavehiM parivaDDamANehiM 2 sammattapajjavehiM parihAyamANehiM micchaM vipaDivanne / tae NaM tassa somilassa mAhaNassa annayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva smuppjjitthaa| evaM khalu ahaM vANArasIe nayarIe somile nAmaM mAhaNe accaMtamAhaNakulappasUe / tae NaM mae vayAI ciNNAI veyA ya ahIyA dArA AhUyA, puttA jaNiyA, iDDIo samANIyAo, pasuvaMdhA kayA, jannA je(ja)TThA, dakkhiNA dinnA, aihI pUiyA, aggI hUyA, jUvA nikkhittA / taM seyaM khalu mama iyANi kallaM jAva jalaMte, vANArasIe nayarIe bahiyA bahave aMbArAmA rovAvittae evaM mAuliMgi billA kaviTThA ciMcA pupphArAmA rovAvittae / evaM saMpehei, saMpehettA kallaM jAva jalaMte, vANArasIe nayarIe bahiyA aMbArAme ya jAva pupphArAme ya rovAvei / tae NaM bahave aMbArAmA ya jAva pupphArAmA ya, aNupuvveNaM sArakkhijamANA saMgovijamANA saMvaDDijamANA ArAmA jAyA kiNhA kiNhobhAsA jAva rammA mahAmehaniuraMbabhUyA pattiyA pupphiyA phaliyA hariyagarerijjamANA sirIyA aIva uvasobhemANA 2 ciTThati / [4] tae NaM tassa somilassa mAhaNassa annayA kayAi puvvarattAvarattakAla0kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA / evaM khalu ahaM vANArasIe nayarIe somile nAmaM mAhaNe accaMtamAhaNakulappasUe tae NaM mae vayAI ciNNAI, jAva jUvA nikkhittA / tae NaM mae vANArasIe nayarIe bahiyA bahave aMbArAmA, jAva pupphArAmA ya rovAviyA / taM seyaM khalu mamaM iyANiM kallaM jAva jalaMte, subahu lohakaDAha kaDucchuyaM taMbiyaM tAvasabhaMDaM ghaDAvettA viulaM asaNapANakhAimasAimaM mitta-nAi0 AmaMtettA / taM mitta-nAi-niyaga0 viuleNaM asaNa jAva sammANettA tasseva mitta jAva jeTTaputtaM kuTuMbe tthaavettaa| taM mitta-nAi jAva ApucchittA, subahuM lohakaDAha kaDucchuyaM taMbiyaM tAvasabhaMDaM gahAya je ime gaMgAkUlA vANapatthA tAvasA bhavaMti / taMjahA- hottiyA pottiyA kottiyA naI saDDhaI thAlaI huMbauTThA daMtukkhaliyA uMmajjagA saMmajjagA saMpakkhAlagA dakkhiNakUlA uttarakUlA saMkhadhamA kUladhamA miyaluddhA hatthitAvasA udaMDA disApokkhiNo aMbuvAsiNo vAyavAsiNo bilavAsiNo jalavAsiNo rukkhamUliyA aMbubhakkhiNo vAyubhakkhiNo sevAlabhakkhiNo mUlAhArA kaMdAhArA tayAhArA pattAhArA pupphAhArA phalAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlatayapattapupphaphalAhArA jalAbhiseyakaDhiNagAyabhUyA AyAvaNAhiM paMcaggItAvehiM iMgAlasolliyaM kaMdusolliyaM piva appANaM karemANA viharaMti / ___ tattha NaM je te disApokkhiyA tAvasA tesiM aMtie disApokkhiyattAe pavvaittae, pavvaie vi ya NaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhittA kappai me jAvajjIvAe chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM, disAcakkavAleNaM tavokammeNaM uDDhe bAhAo pagijjhiya 2 sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmie AyAvemANassa viharittae tti kaTTa / imaM eyArUvaM abhiggahaM jAva abhigiNhittA paDhama chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni viharai / tae NaM somile mAhaNe risI paDhamachaTThakkhamaNapAraNasi, AyAvaNabhUmIe paccoruhai 2 vAgalavatthaniyatthe / jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, 2 kaDhiNasaMkAiyaM geNhai, 2 puracchimaM disaM pukkhe, puratthimAe disAe some mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau somila - mAhaNa - risiM abhirakkhau, jANi ya tattha kaMdANi ya, mUlANi ya, tayANi ya, pattANi ya, pupphANi ya, phalANi ya, bIyANi ya, hariyANi ya, tANi aNujANau tti kaTTu / puratthimaM disaM pasarai, 2 jANi ya tattha kaMdANi ya, jAva hariyANi ya, tAI geNhai / kiDhiNasaMkAiyaM bharei 2 / dabbhe ya, ku ya, pattAmoDaM ca, samihA kaTThANi ya, geNhai / jeNeva sae uDae, teNeva uvAgacchai 2 kiDhiNasaMkAiyagaM Thavei 2 / veiM vaDDai, 2 uvalevaNasaMmajjaNaM karei / dabbhakalasAhatthagae, jeNeva gaMgA mahAnadaI teNeva uvAgacchai, 2 gaMgaM mahAnadaI ogAhai, 2 jalamajjaNaM karei, 2 jalAbhiseyaM karei 2 jalakiDDuM karei 2 AyaMte cokkhe paramasuibhUe devapiukayakajje / dabbhasagabbhakalasAhatthagae gaMgAo mahANaIo paccuttara / jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai 2 dabbhe ya kuse ya vAluyAe ya veDaM raei 2 / sarayaM karei 2 araNiM karei 2 / saraeNaM araNiM mahei, 2 aggiM pADe, 2 aggiM saMdhukkara, 2 samihA kaTThANi pakkhivai, 2 aggiM ujjAlei 2 / aggissa dAhiNe pAse, sattaMgAI samAdahe / taMjahAsakahaM vakkalaM ThANaM sijjhabhaMDaM kamaMDaluM / daMDadAruM taha'ppANaM, ahe tAI samie samAdahe ||1|| mahuNA ya ghaeNa ya, taMdulehi ya, aggiM huI / caruM sAhei / 2 balivaissadevaM kare / 2 atihipUyaM karei, 2 tao pacchA appaNA AhAramAhArei / tae NaM somile mAhaNarisI doccaM chaTThakkhamaNapAraNaM tao uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM somile mAhaNarisI docce chaTThakkhamaNapAraNagaMsi, taM caiva savvaM bhANiyavvaM, jAva AhAramAhAre / navaraM imaM nANattaM dAhiNAe disAe jame mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau somilaM mAhaNarisiM, jANi ya tattha kaMdANi ya, jAva aNujANau tti dAhiNaM disiM pasarai / paccatthime NaM varuNe mahArAyA jAva paccatthimaM disaM pasara / uttareNaM vesaNe mahArAyA jAva uttaraM disiM pasarai / puvvadisAgameNaM cattAri vi disAo bhANiyavvAo, jAva AhAraM AhArei / 168 [5] tae NaM tassa somilassa mAhaNarisissa annayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi aNiccajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA / evaM khalu vANArasIe nayarIe somile nAmaM mAhaNarisI acchaMtamAhaNakulappasUe / tae NaM mae vayAiM ciNNAI, jAva jUvA nikkhittA / tae NaM mama vANArasIe jAva pupphArAmA ya jAva rovAviyA / tae NaM mae subahu loha jAva ghaDAvettA, jAva jeTThaputtaM ThAvettA jAva jeTThaputtaM ApucchitA subahu loha jAva gahAya muMDe jAva pavvaie / pavvaie vi ya NaM samANe chaTThachaTTeNaM jAva viharAmi / taM seyaM khalu mamaM iyANiM kallaM Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni 169 pAu jAva jalate bahave tAvase diTThAbhaTTe ya puvvasaMgaie ya, pariyAyasaMgaie ya ApucchittA AsamasaMsiyANi ya bahUI sattasayAI aNumANaittA / vAgalavatthaniyatthassa kaDhiNasaMkAiyagahiyasabhaMDovagaraNassa kaTThamuddAe muhaM baMdhittA uttara-disAe uttarAbhimuhassa mahapatthANaM ptthaavette| evaM saMpehei, 2 kallaM jAva jalaMte bahave tAvase ya diTTAbhaTTe ya puvvasaMgaie ya, taM ceva jAva kaThThamuddAe muhaM baMdhai baMdhittA ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai / jattheva NaM ahaM jalaMsi vA, evaM thalaMsi vA dugaMsi vA ninnaMsi vA pavvayaMsi vA visamaMsi vA, gaDDAe vA, darIe vA, pakkhalija vA, pavaDijja vA, no khalu me kappai, paccuTTittae tti kaTTa / ayameyArUvaM abhiggaha abhigiNhai / uttarAe disAe uttarAbhimuhe patthANaM patthie / se somile mAhaNarisI puvvAvaraNhakAlasamayaMsi, jeNeva asogavarapAyave teNeva uvaage| asogavarapAyavassa ahe kaDhiNasaMkAiyaM ThAvei 2, veiM vaDDei, 2 uvalevaNa-saMmajjaNaM karei, 2 dabbhakalasahatthagae, jeNeva gaMgA mahANaI jahA sivo jAva gaMgAo mahAnaIo paccuttarai / jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, 2 dabbhehi ya kusehi ya vAluyAe veiM raei, raettA saragaM karei, 2 jAva baliM vaissadevaM karei, 2 kaTThamuddAe muhaM baMdhai, tusiNIe sNcitttthi| __[6] tae NaM tassa somilarisissa puvvarattAvarattakAlasamayaMsi, ege deve aMtiyaM pAubbhUe / tae NaM se debe somilaM mAhaNaM evaM vayAsI / haM bho somilamAhaNA pavvaiyA duppavvaiyaM te / tae NaM se somile tassa devassa doccaM pi taccaM pi eyamadvaM no ADhAi, no parijANai, jAva tusiNIe saMciTThai / tae NaM se deve somileNaM mAhaNarisiNA aNADhAijjamANe jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva jAva paDigae / tae NaM se somile kalaM jAva jalaMte, vAgala-vattha-niyatthe kaDhiNasaMkAiyagahiyagnihottasabhaMDovagaraNe kaThThamuddAe muhaM baMdheti, 2 uttarAbhimuhe saMpatthite / tae NaM se somile bitiyadivasammi puvvAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva sattivanne ahe kaDhiNasaMkAiyaM Thavei 2 veiM vaDDei, 2 jahA asogavarapAyave jAva aggiM huNai / kaTThamuddAe muhaM baMdhai tusiNIe saMciTThai, 2 / tae NaM tassa somilassa mAhaNassa puvvarattAvarattakAla ege deve aMtiyaM pAubbhUe / tae NaM se deve aMtalikkhapaDivanne, jahA asogavarapAyave jAva paDigae / tae NaM se somile kallaM jAva jalaMte vAgalavatthaniyatthe kaDhiNasaMkAiya geNhai, 2 kaTThamuddAe muhaM baMdhai, 2 uttaradisAe uttarAbhimuhe saMpatthie / tae NaM se somile taiyadivasaMmi puvvAvaraNhakAlasamayaMsi, jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, 2 asogavarapAyavassa ahe kaDhiNasaMkAiyaM Thavei, veiM vaDDeti, jAva gaMgaM tarai / mahANa paccuttarai, 2 jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, 2 veiM raei, 2 kaThThamuddAe muhaM baMdhai, 2 tusiNIe saMciTThai, 2 tae NaM tassa somilassa puvvarattAvarattakAle ege deve aMtiyaM taM ceva bhaNai, jAva paDigae / tae NaM se somile jAva jalate vAgalavatthaniyatthe kiDhiNasaMkAiyaM jAva agnihottaM bhaMDovagaraNaM kaTThamuddAe baMdhai, 2 uttarAe disAe uttarAe saMpatthie / tae NaM se somile cautthadivasapuvvAvaraNhakAlasamayami jeNeva vaDapAyave teNeva uvaage| vaDapAyavassa ahe kaDhiNa0saMThavai, Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 2 veiM vaDDai, uvalevaNasaMmajjaNaM karei / kaTThamuddAe muhaM baMdhai / tusiNIe saMciTThai / tae NaM tassa kiDhiNasaMkAiyaM kaTThamuddAe muhaM baMdhai, uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthite / [7] tae NaM somile paMcamadivasammi puvvAvaraNhakAlasamayaMsi, jeNeva uMbarapAyave / uMbarapAyavassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, 2 veI vaDDei / kaTThamuddAe muhaM baMdhai, jAva tusiNIe saMciTThai / tae NaM tassa somilamAhaNassa puvvarattAvarattakAle ege deve jAva evaM vayAsi / haM bho somilA pavvaiyA duppavvaiyaM te / paDhama bhaNai / taheva tusiNIe sNcitttthi| devo doccaM pi taccaM pi vayai / somilA pavvaiyA, duppavvaiyaM te / tae NaM se somile teNaM deveNaM doccaM pi taccaM pi evaM vutte vyaasii| kahaM NaM devANuppiyA mama duppavvaiyaM / tae NaM se deve somilaM mAhaNaM evaM vayAsI / evaM khalu devANuppiyA, tume pAsassa arahao purisAdANIyassa aMtiyaM paMcANuvvatite, sattasikkhAvatie duvAlasavihe sAvagadhamme pddivnne| tae NaM tava annayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMba-jAgariyaM jAva puvvaciMtiyaM devo uccArei, jAva jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, 2 kaDhiNasaMkAiyaM jAva tusiNIe ciTThasi / tae NaM puvvarattAvarattakAle, tava aMtiyaM pAubbhavAmi / haM bho somilA pavvaiyA, duppavvaiyaM te taha ceva devo niyavayaNaM bhaNai, jAva paMcamadivasammi puvvAvaraNhakAlasamayaMsi, jeNeva uMbaravarapAyave teNeva uvAgae, kiDhiNasaMkAiyaM Thavesi uvalevaNaM saMmajaNaM karesi, 2 kaTThamuddAe muhaM baMdhasi, 2 tusiNIe saMciTThasi / taM evaM khalu devANuppiyA tava duppavvaiyaM / tae NaM se somile taM devaM vayAsI -kahaM NaM devANuppiyA mama suppavvaiyaM / tae NaM se deve somilaM evaM vyaasii| - jai NaM tuma devANuppiyA iyANiM puvvapaDivannAiM paMca aNuvvayAiM sayameva uvasaMpajjittANaM vihrsi| to NaM tujjha iyANiM suppavvaiyaM bhavijjA / tae NaM se deve somilaM vaMdai namasai, jAmeva disiM pAubbhUe jAva paDigae / [8] tae NaM somile mAhaNarisI teNaM deveNaM evaM vutte samANe puvvapaDivannAiM paMca aNuvvayAI sayameva uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM se somile bahUhiM cauttha-chaTTha-'TThama-jAva mAsa'ddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavovahANehiM appANaM bhAvemANe bahUhiM vAsAI samaNovAsagapariyAgaM pAuNai, 2 addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsei, 2 tIsaM bhattAI aNasaNAe cheei, 2 tassa ThANassa aNAloiyapaDikkate virAhiyasammatte kAlamAse kAlaM kiccA / sukkavaDisae vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi jAva ogAhaNAe sukka-mahaggahattAe uvavanne / tae NaM se sukke mahaggahe ahuNovavanne, samANe jAva bhAsA-maNapajattIe / evaM khalu goyamA, sukkeNaM mahaggaheNaM sA divvA jAva abhismnnaage|" - nirayAvalikAzrutaskandhe / / somalibrAhmaNavaktavyatA bhagavatIsUtre'pi / tulanArthaM tatpATho'tropanyasyate- "14. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANiyaggAme nAma nagare hotthA / vnnnno| dUtipalAsae cetie| vaNNao / 15. tattha NaM vANiyaggAme nagare somile nAmaM mAhaNe parivasati aDDe jAva aparibhUe rivveda Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 171 jAva supariniTThie paMcaNhaM khaMDiyasayANaM sAyassa ya kuTuMbassa AhevaccaM jAva viharai / 16. tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva samosaDhe / jAva parisA pajjuvAsai / 17. tae NaM tassa somilassa mAhaNassa imIse kahAe laddhaTThassa samANassa ayameyArUve jAva samuppajjitthA-'evaM khalu samaNe NAyaputte puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe suhaMsuheNaM jAva ihamAgae jAva dUtipalAsae cetie ahApaDirUvaM jAva viharati / taM gacchAmi NaM samaNassa nAyaputtassa aMtiyaM pAubbhavAmi, imAiM ca NaM eyArUvAI aTThAI jAva vAgaraNAI pucchissAmi, taM jai me se imAiM eyArUvAiM aTThAI jAva vAgaraNAI vAgarehiti to NaM vaMdIhAmi namasIhAmi jAva pajjuvAsIhAmi / aha me se imAiM aTThAI jAva vAgaraNAiM no vAgarehiti to NaM etehiM ceva aTehi ya jAva vAgaraNehi ya nippaTThapasiNavAgaraNaM karissAmi' tti kaTu evaM saMpehei, e0 saM0 2 NhAe jAva sarIre sAo gihAo paDinikkhamati, paDi02 pAdavihAracAreNaM egeNaM khaMDiyasaeNaM saddhiM saMparivuDe vANiyaggAmaM nagaraM majhamajheNaM niggacchai, ni02 jeNeva dUtipalAsae cetie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati, uvA02 samaNassa bhagavato mahAvIrassa adUrasAmaMte ThiccA samaNaM bhagavaM mahAvIraM evaM vadAsi-jattA te bhaMte ! javaNijaM avvAbAhaM phAsuyavihAraM ? somilA! jattA vi me, javaNija pi me, avvAbAhaM pi me, phAsuyavihAraM pi me / 18. kiM te bhaMte ! jattA ? somilA ! jaM me tava-niyama-saMjama-sajjhAya-jhANAvassagamAdIesu joesu jayaNA settaM jattA / 19. kiM te bhaMte ! javaNija ? somilA ! javaNijje duvihe pannate, taM jahA-iMdiyajavaNije ya noiMdiyajavaNije ya / 20. se kiM taM iMdiyajavaNije ? iMdiyajavaNije-jaM me sotidiyacakkhiMdiya-ghANiMdiya-jibhiMdiyaphAsiMdiyAI niruvahayAI vase vaTuMti, settaM iMdiyajavaNijje / 21. se kiM taM noiMdiyajavaNijje ? noiMdiyajavaNije- jaM me koha-mANa-mAyA-lobhA vocchinnA, no udIreMti, settaM noiMdiyajavaNije / se taM javaNije / 22. kiM te bhaMte ! avvAbAhaM ? somilA ! jaM me vAtiya-pittiya-seMbhiya-sannivAtiyA vivihA rogAyaMkA sarIragayA dosA uvasaMtA, no udIreMti, settaM avvAbAhaM / 23. kiM te bhaMte ! phAsuyavihAraM ? somilA ! jaM NaM ArAmesu ujjANesu devakulesu sabhAsu pavAsu itthI-pasu-paMDagavivajjiyAsu vasahIsu phAsuesaNijjaM pIDha-phalaga-sejA-saMthAragaM uvasaMpajjittANaM viharAmi, settaM phAsuyavihAraM / 24. [1] sarisavA te bhaMte ! kiM bhakkheyA, abhakkheyA ? somilA ! sarisavA me bhakkheyA vi, abhakkheyA vi / [2] se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai sarisavA me bhakkheyA vi, abhakkheyA vi ? se nUNaM Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni somilA ! baMbhaNNaesu naesu duvihA sarisavA paNNattA, taMjahA- mittasarisavA ya dhannasarisavA y| tattha NaM je te mittasarisavA te tivihA pannatA, taMjahA- sahajAyae sahavaDDiyae sahapaMsukIliyae; te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA / tattha NaM je te dhannasarisavA te duvihA pannattA, taMjahAsatthapariNayA ya asatthapariNayA ya / tattha NaM je te asatthapariNayA te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA / tattha NaM je te satthapariNayA te duvihA pannattA, taMjahA- esaNijjA ya aNesaNijjA ya / tattha NaM je te aNesaNijjA te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA / tattha NaM je te esaNijjA te duvihA pannatA, taMjahA jAitA ya ajAiyA ya / tattha NaM je te ajAitA te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhkkheyaa| tattha NaM je te jAyiyA te duvihA pannattA, taMjahA- laddhA ya aladdhA ya / tattha NaM je te aladdhA te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA / tattha NaM je te laddhA te NaM samaNANaM niggaMthANaM bhkkheyaa| se teNaTeNaM somilA ! evaM vuccai jAva abhakkheyA vi / 25. [1] mAsA te bhaMte ! kiM bhakkheyA, abhakkheyA ? somilA ! mAsA me bhakkheyA vi, abhakkheyA vi / [2] se keNaDheNaM jAva abhakkheyA vi ? se nUNaM somilA ! baMbhaNNaesu naesu duvihA mAsA pannattA, taMjahA- davvamAsA ya kAlamAsA ya / tattha NaM je te kAlamAsA te NaM sAvaNAdIyA AsADhapajjavasANA duvAlasa, taMjahA- sAvaNe bhaddavae Asoe kattie maggasire pose mAhe phagguNe cette vaisAhe jeTThAmUle AsADhe, te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA / tattha NaM je te davvamAsA te duvihA pannattA, taMjahA- atthamAsA ya dhaNNamAsA ya / tattha NaM je te atthamAsA te duvihA pannattA, taMjahA- suvaNNamAsA ya ruppamAsA ya; te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhkkheyaa| tattha NaM je te dhannamAsA te duvihA pannattA, taMjahA- satthapariNayA ya asatthapariNayA ya / evaM jahA dhannasarisavA jAva se teNaTeNaM jAva abhakkheyA vi / ___ 26. [1] kulatthA te bhaMte ! kiM bhakkheyA, abhakkheyA ? somilA ! kulatthA me bhakkheyA vi, abhakkheyA vi / ___ [2] se keNaTeNaM jAva abhakkheyA vi ? se nUNaM somilA ! baMbhaNNaesu naesu duvihA kulatthA pannattA, taMjahA- itthikulatthA ya dhanakulatthA ya / tattha NaM je te itthikulatthA te tivihA pannattA, taMjahA- kulavadhU ti vA kulamAuyA ti vA kuladhUyA ti vA; te NaM samaNANaM nigaMthANaM abhkkheyaa| tattha NaM je te dhannakulatthA evaM jahA dhannasarisavA jAva se teNaTeNaM jAva abhakkheyA vi / 27. [1] ege bhavaM, duve bhavaM, akkhae bhavaM, avvae bhavaM, avaTThie bhavaM, aNegabhUyabhAvabhavie bhavaM ? somilA ! ege vi ahaM jAva aNegabhUyabhAvabhavie vi ahaM / [2] se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva bhavie vi ahaM ? somilA ! davvaTThayAe ege ahaM, nANa-dasaNaTThayAe duvihe ahaM, paesaTThayAe akkhae vi ahaM, avvae vi ahaM, avaTThie vi ahaM; Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam - TippanAni uvayogaTTayAe aNegabhUyabhAvabhavie vi ahaM / se teNaTTeNaM jAva bhavie vi ahaM / 28. ettha NaM se somile mAhaNe saMbuddhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM jahA khaMdao [sa02 u01 su032-34] jAva se jaheyaM tubbhe vadaha jahA NaM devANuppiyANaM aMtiyaM bahave rAIsara evaM jahA rAyappaseNaijje citto jAva duvAlasavihaM sAvagadhammaM paDivajjai, pa02 samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadati nama'sati, vaM02 jAva paDigae / tae NaM se somile mAhaNe samaNovAsae jAe abhigaya 0 jAva viharai / 29. 'bhaMte !' tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati, vaM02 evaM vadAsi - bhUNaM bhaMte ! somile mAhaNe devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe bhavittA jaheva saMkhe [sa012 u01 su031] taheva niravasesaM jAva aMtaM kAhiti / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti jAva viharati / " 173 bhagavatI0 18 / 10 / 14-29 / zukraparivrAjakavaktavyatAyAM jJAtAdharmakathAGgasUtre'pi IdRza evArthAdhikAro vartate, so'pyatra tulanArthamupanyasyate- "tate NaM se sue parivvAyagasahasseNaM sudaMsaNeNa ya seTThiNA saddhiM jeNeva nIlAsoe ujjANe jeNeva thAvaccAputte aNagAre teNeva uvAgacchati, 2 ttA thAvaccAputtaM evaM vadAsI - jattA te bhaMte! javaNijjaM, avvAbAhaM, phAsuyavihAraM ca ?, tate NaM se thAvaccAputte aNagAre sueNaM parivvAyageNaM evaM vRtte samANe suyaM parivvAyagaM evaM vadAsI- suyA ! jattA vi me, javaNijjaM pi me, avvAbAhaM pi me, phAsuyavihAraM pi me / tate NaM se sue thAvaccAputtaM evaM vadAsI - kiM bhaMte ! jattA ?, suyA ! jaNNaM mama NANadaMsaNa-caritta-tava-saMjamamAtiehiM joehiM jayaNA, setaM jattA / se kiM taM bhaMte ! javaNijjaM ? suyA javaNijje duvihe paNNatte, taMjahA- iMdiya-javaNijje ya noiMdiyajavaNijje ya / se kiM taM iMdiyajavaNijjaM ?, iMdiyajavaNijjaM suyA ! jaNNaM mamaM sotiMdiyacakkhiMdiya- ghANidiya jibbhiMdiya - phAsiMdiyAiM niruvahayAI vase vaTTaMti, setaM iMdiyajavaNijje / se kiM taM noiMdiyajavaNijje ?, suyA ! jaNNaM koha- mANa- mAyA lobhA khINA uvasaMtA, no udayaMti, setaM noiMdiyajavaNijje / se kiM taM bhaMte ! avvAbAhaM ?, suyA ! jaNNaM mama vAtiya - pittiya- siMbhiya-sannivAiya vivihA rogAtaMkAdI No udIreMti, setaM avvAbAhaM / se kiM taM bhaMte ! phAsuyavihAraM ? suyA ! jaNNaM ArAmesu ujjANesu devaulesu sabhAsu pavA itthi-pasu-paMDagavivajjiyAsu vasahIsu pADihAriyaM pIDha - phalaga - sejjA - saMthArayaM ogiNhittANaM viharAmi, taM phAyavihAraM / sarisavayA te bhaMte ! kiM bhakkheyA abhakkheyA ? suyA ! sarisavayA bhakkheyA vi abhakkheyA vi / ke bhaMte ! evaM vaccai - sarisavayA bhakkheyA vi abhakkheyA vi ?, suyA ! sarisavayA Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni duvihA paNNattA, taMjahA- mittasarisavayA dhanasarisavayA / tattha NaM jete mittasarisavayA te tivihA paNNattA, taMjahA- sahajAyayA sahavaDDiyayA suhapaMsukIliyayA / te NaM samaNANaM NiggaMthANaM abhkkheyaa| tattha NaM jete dhannasarisavA te duvihA paNNattA, taMjahA- satthapariNayA ya asatthapariNayA ya / tattha NaM jete asatthapariNayA te samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA / tattha NaM jete satthapariNayA te duvihA paNNattA, taMjahA- phAsugA ya aphAsugA ya / aphAsuyA NaM suyA ! no bhakkheyA / tattha NaM jete phAsuyA te duvihA paNNattA, taMjahA- jAtiyA ya ajAtiyA ya / tattha NaM jete ajAtiyA te abhkkheyaa| tattha NaM jete jAtiyA te davihA paNNattA. taMjahA- esaNijjA ya aNesaNijjA ya / tattha NaM jete aNesaNijjA te NaM abhakkheyA / tattha NaM jete esaNijjA te duvihA paNNattA, taMjahA- laddhA ya aladdhA ya / tattha NaM jete aladdhA te abhakkheyA / tattha NaM jete laddhA (te) niggaMthANaM bhkkheyaa| eeNaM aTeNaM suyA ! evaM vuccati sarisavayA bhakkheyA vi abhakkheyA vi / evaM kulatthA vi bhANiyavvA, navari imaM NANattaM- itthikulatthA ya dhannakulatthA ya / itthikulatthA tivihA paNNattA, taMjahA- kulavadhuyA ya kulamAuyA i ya kuladhUyA i ya / dhannakulatthA thev| evaM mAsA vi, navari imaM nANattaM- mAsA tivihA paNNattA, taMjahA- kAlamAsA ya, atthamAsA ya, dhannamAsA ya / tattha NaM jete kAlamAsA te NaM duvAlasa, taMjahA- sAvaNe jAva AsADhe, te NaM abhakkheyA / atthamAsA duvihA- hiraNNamAsA ya suvaNNamAsA ya, te NaM abhakkheyA / dhannamAsA taheva / ___ ege bhavaM, duve bhavaM, akkhae bhavaM, avvae bhavaM, avaTThie bhavaM, aNegabhUyabhAvabhavie bhavaM? suyA ! ege vi ahaM, duve vi ahaM, jAva aNegabhUyabhAvabhavie vi ahaM / se keNaTeNaM bhaMte ! ege vi ahaM jAva suyA ! davvaTThayAe ege ahaM, nANadasaNaTThayAe duve vi ahaM, paesaTThayAe akkhae vi ahaM, avvae vi ahaM, avaTThie vi ahaM, uvaogaTThayAe aNegabhUyabhAvabhavie vi ahaM / ___ ettha NaM se sue saMbuddhe thAvaccAputtaM vaMdati namasati, 2 tA evaM vadAsI- icchAmi NaM bhaMte! tubbhaM aMtie kevalipaNNattaM dhammaM nisAmittae / dhammakahA bhANiyavvA / tae NaM se sue parivvAyae thAvaccAputtassa aMtie dhamma soccA NisammA evaM vadAsI-icchAmi NaM bhaMte ! parivvAyagasahasseNaM saddhiM saMparivuDe devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA pavvaittae, ahAsuhaM devANuppiyA ! jAva uttarapuratthime disIbhAge tiDaMDaM jAva dhAurattAo ya egate eDeti, sayameva sihaM uppADeti, 2 jeNeva thAvaccAputte jAva muMDe bhavittA pavvatie / sAmAiyamAtiyAiM coddasa puvvAti ahijjati / tate NaM thAvaccAputte suyassa aNagArasahassaM sIsattAe viyarati / " - iti jJAtAdharma0 1 / 5 / 55 // pR0892] "jAyamittassa jaMtussa jA sA paDhamiyA dasA / na tattha suhaM dukkhaM vA nahu jANaMti bAlayA / vR0 atha sUtreNaiva daza dazA darzayannAha-jAyami0 zlokaH, jAtamAtrasya jantoH Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM pariziSTam- TippanAni 175 jIvasya yA sA prathamikA dazA dazavarSapramANAvasthA tattha tti tasyAM prathamadazAyAM prAyeNa sukhaM duHkhaM vA neti nAsti, tathA''tmapareSAM sukhaduHkhaM naiva jAnanti bAlakA: jAtismaraNAdijJAnavikalA iti| ___ bIIyaM ca dasaM patto, nANAkIlAhiM kIDai / na ya se kAmabhogesu, tivvA uppajaI raI // vR0 bIIyaM ca dvitIyAM dazAM prApto jIvo nAnAkrIDAbhiH krIDati krIDAM karotItyarthaH, se tasya dvitIyA'vasthAvarttino jIvasya kAmau ca zabdarUpe bhogAzca gandharasasparzAH kAmabhogAsteSu tIvrA prabalA rati manmathavAJchA notpadyate na prakaTIbhavatItyarthaH / taiyaM ca dasaM patto, paMcakAmaguNe naro / samattho bhuMjiuM bhoe, jai se atthi ghare dhuvaa|| vR0 taiyaM ca tRtIyAM dazAM prAptaH paMcakAmaguNe zabda-rUpa-rasa-gandha-sparzalakSaNe naro manuSyaH Asakto bhavati, tathA tadA bhogAn bhoktuM samartho bhavati yadi se tasya jIvasya astIti sattArUpatayA varttate gRhe svAvAse dhuveti rAjAdyupadravAbhAvena nizcalA samRddhiriti zeSaH / / cautthI u balA nAma, jaM naro dasamassio / samattho balaM dariseuM, jai bhave niruvddvo| vR0 cau0 caturthI balAnAmnI dazA vartate, yAM balAnAmnI dazAmAzrito naraH samartho bhavati balaM svavIryaM draSTuM [darzayituM] phaliha(phalahi?)mallavat, yadi bhavet nirupadravo rogAdiklezarahitaH, anyathA mAtsyikamallavat vinAzaM yAtIti / paMcamI u dasaM patto, ANupuvvIe jo naro / samattho'tthaM viciMteuM, kuDuMbaM caabhigcchi|| vR0 paMcamI u paJcamI dazAM prAptaH AnupUrvyA paripATyA yo naraH sa samartho bhavati arthaM vicintayituM dravyacintAM kartuM ca punaH kuTumbaM prati abhigacchati kuTuMbacintAyAM pravartate ityarthaH / chaTThIo hAyaNI nAmA, jaM naro dsmssio| virajai u kAmesuM, iMdiesu ya haayi|| vR0 chaTThI u SaSThI hApanInAmnI dazA varttate, yAM hApanI dazAM nara AzritaH virajai tti pravAheNa virakto bhavati, kebhyaH ?- kAmyanta iti kAmA: kandarpAbhilASAstebhyaH indriyeSu zravaNa-ghrANacakSu-rjihvA-sparzanalakSaNeSu hIyate hAniM gacchatItyarthaH / / sattamI ya pavaMcAo, jaM naro dsmssio| nicchuhai cikkaNaM khelaM, khAsaI ya khaNe khaNe // vR0 sattamI0 saptamI prapaJcA dazA, yAM dazAm AzritaH nicchubhai tti bahirnikSipati yatra kutrApi bahirnissArayati cikkaNaM picchilaM cepakatulyamityarthaH khelaM zleSmANaM ca punaH kSaNaM vAraM vAraM khAsai tti khAsitaM karotItyarthaH / / __ saMkuiyavalIcammo, saMpatto aTThamIdasaM / nArINaM ca aNiTTho ya, jarAe pariNAmio // vR0 saMkui0 aSTamI dazAM prApto jIvaH saGkucitavalicarmA bhavati, ca punaH jarayA pariNamito vyAptaH syAt, nArINAM sva-parastrINAm aniSTo bhavati, zrAvastIpurIvAstavyajinadattazrAddhavaditi / Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 tRtIyaM pariziSTam- TippanAni - navamI mummuhI nAma, jaM naro dasamassio / jarAghare viNassaMte, jIvo vasai akaamo| vR0 navamI munmukhI nAmnI vartate, yAM munmukhI dazAM naraH AzritaH jarAghare jarAgRhe zarIre vinazyati sati jIvo'kAmako viSayAdivAJchArahito vasati / ____ hInabhinnasaro dIno, vivarIo vicittao / dubbalo dukkhio suyaI, saMpatto dasamI dasaM // vR0 hINa hInasvaraH laghudhvaniH bhinnasvaraH svabhAvasvarAdanyasvaraH dIna: dInatvaM gataH viparIta: pUrvAvasthAtaH vicittaH vicitro vA nAnAsvarUpaH durbala: kRzAGgaH duHkhito rogAdipIDAlakSavyAptaH evaMvidho jIvaH svapiti svazarIre svagRhe vA saMprAptaH dazamI dazAm / " - tandula0 prakI0 32-41 / ___ [pR0903] "udayakkhayakhaovasamovasamA... [vizeSAva0 575] dRzyatAm prathamavibhAge gAthAvivaraNe pR046 paM0 16 // Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaM pariziSTam / zrIsthAnAGgasUtraTIkAyAH tRtIyavibhAge granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAM pRSThakrameNa sUciH / pRSThAGkaH gAthA nANa daMsaNaTThA caraNaTThA...... [nizItha0 5458] suttassa va atthassa va ...... [nizItha0 5459 ] caritaTTha desi duvihA...... 652 [vizeSAva0 2195] [bRhatkalpa 0 5440, nizItha0 5539 ] AyariyAINa bhayA..... [ nizItha0 5455 ] ego itthIgammo ..... [ nizItha0 5456 ] jahiM natthi sAraNA... [bRhatkalpa0 4464] sIse jai AmaMte....[bRhatkalpa0 1457] taruNA bAhirabhAvaM......[bRhatkalpa0 1458 ] 660 kuMbho bhAvANanno jai....... 653 |saMgahaNaM saMgiNhai saMgijjhate 653 [vizeSAva0 2203 ] 659 saditi bhaNiyammi jamhA....... [vizeSAva0 2207] 660 660 [vizeSAva0 2208 ] 662 vavaharaNaM vavaharae sa...... [vizeSAva0 2212] 662 uvalaMbhavvavahArAbhAvAo 662 ] 663 saMsa 1 masaMsaTTA 2......[ 1 paDamAsu sattagA satta.. evamekkekkiyaM bhikkhaM..[ ahavA ekkekkiyaM dattiM......[ ucie kAle vihiNA......[ gurudAsesabhoyaNasevaNayAe ......[ bhoyaNakAle amugaM......[ paDhamA asIisahassA. [bRhatsaM0 241] savve vIsasahassA...... [ bRhatsaM0 242 ] kocchaM sivabhUI......[kalpasU0] ekvekko ya... [Ava0 ni0 542, 663 | bahutarao ttiya taM ] vizeSAva0 2264 ] 1 jAvaiyA vayaNapahA [sammati0 3 / 47 ] gAI mANAI. . [vizeSAva0 2186] pRSThAGkaH | gAthA 652 652 667 logatthanibohA vA...... [vizeSAva0 2187] jaM sAmannavisese paropparaM...... 668 668 [vizeSAva0 2194] dohiM vi naehiM nIyaM [vizeSAva0 2221] 663 664 |ujjuM riDaM suyaM nANamujju 664 667 [vizeSAva0 2214] [vizeSAva0 2222] tamhA nijagaM saMpayakAlIyaM... [vizeSAva0 2226] savaNaM savai sa teNaM... [vizeSAva0 2227] taM ciriuttamayaM ****** [vizeSAva0 2228] jaM jaM sannaM bhAsai....... [vizeSAva0 2236] 668 668 668 668 669 669 669 669 669 669 670 670 670 670 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 sthAnAGgasUtraTIkAyAH tRtIyavibhAge granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAM pRSThakrameNa sUci: gAthA pRSThAGkaH gAthA pRSThAGkaH kuTa kauTilye... [pA0dhA0 1367] 670 paribhAsaNA u paDhamA ....[Ava0 bhA0 3] 684 evaM jahasaddattho saMto. ratnaM nigadyate tat jAtau......[ ] 684 vizeSAva0 2251] 670 cakkaM chattaM daMDo tinni......[bRhatsaM0 301] 684 zuddhaM dravyaM samAzritya ......[ ] 671 | cauraMgulo maNI puNa ......[bRhatsaM0 302] 684 anyadeva hi sAmAnya......[ ] 671 kammovakkAmijjai apattakAlaM...... sadrUpatAnatikrAntasvasvabhAvamidaM...... vizeSAva0 2047] 671 na hi dIhakAliyassa vi...... vyavahArastu tAmeva......[ ] 671] [vizeSAva0 2048] tatrarjusUtranIti: syAt ......[ ] 671 savvaM ca paesatayA bhujai..... atItA-'nAgatA-''kAra-......[ ] 671 [vizeSAva0 2049] virodhiliGga-saGkhyAdibhedAt......[ ] 671 kiMcidakAle vi phalaM...... tathAvidhasya tasyApi ...... 1 671] vizeSAva0 2058] ekasyApi dhvanervAcyaM ......[ ] 671 jaha vA dIhA rajU......[vizeSAva0 2061] 686 nAsAM kaNThamurastAlu jihvAM ......[ ] 674 pAso mallI ya tihiM... [Ava0ni0224] 687 vAyu: samutthito nAbheH ......[ ] 674 kiM tha tayaM pamhuTuM......[jJAtAdharma0 1 / 8] 690 vAyuH samutthito nAbhe.......[ ] 675 hA putta putta hA vaccha !......[ ] 692 vAyu: samutthito nAbherurohRdi......[ ] 675 sUkSmayuktizatopetaM ......[ ] 692 vAyu: samutthito ......[ ] 675 | sohI ya natthi na vi......[ ] 692 abhisandhayate yasmAdetAn ......[ ] 675 AyariyagilANANaM mailA...... niSIdanti svarA ......[ ] 675/ [oghani0 351] 693 kajaM karaNAyattaM jIhA ya......[ ] 675 kalamoyaNo u payasA...... satta ya suttanibaddhA kaha ......[ ] [oghani0 bhA0 307] 693 viSamAkSarapAdaM vA ......[ ] 676 suttatthathirIkaraNaM viNao.... sajjAi tihA gAmo sa ...... 677 oghani0 609] 693 ananasaravisese uppAyaMtassa......[ ] 677 AraMbho uddavao ......[ ] 694 akkharasamaM 1 payasamaM 2 ...... kAkvA varNanamullApaH [amarako0 ? ] __ [anuyoga0 sU0 260 (10)] 679 anulApo muhurbhASA (amarako0 16] / 699 aliyamuvaghAyajaNayaM [Ava0ni0 881, saMlApo bhASaNaM mitha: [amarako0 16] 699 bRhatkalpa0 278] 679 pralApo'narthakaM vacaH [amarako0 15] 699 paDhama-bIyANa paDhamA ...... bhattI 1 taha bahumANo......[ ] 700 [Ava0 ni0 168] 684 | sussUsaNA aNAsAyaNA......[ ] 700 699 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaM pariziSTam / pRSThAGkaH gAthA 700 nahi kammaM jIvAo [vizeSAva0 2516] 700 709 1 711 711 711 711 711 711 700 | tattha khalu imAo... ...... [ candrapra0 10 / 21] 700 vayaM puNa evaM... [ candrapra0 10 | 21] 701 | dahanAdyamRkSasaptakamaindryAM tu ...... [ 701 bhavati gamane narANAm...... [ 702 |pUrvAyAmaudIcyaM prAtIcyaM...... [ 703 | ye'tItya yAnti mUDhAH ...... [ 703 taveNa satteNa sutteNa.... [ bRhatkalpa0 1328] 713 | bhIuvvigganiluko .[ upadezamAlA0 478 ] 718 705 tavateNe vaiteNe rUvateNe.... [ dazavai0 5/2/46] 718 jaM jattha nabhodese atthuvvai. tatto vi se caittANaM .... [ dazavai0 5 / 2 / 48 ] 718 [vizeSAva0 2321] 705 lajjAe gAraveNa ya ....[ uttarA0 ni0 217] 718 ege bhaMte ! jIvappaese ......[ 705 navi taM satthaM va visaM.... [ oghani0 803] 718 egAdao paesA na ......[vizeSAva0 2336 ] 706 jaM kuNai bhAvasallaM .. [ oghani0 804 ] guruNA'bhihio jai .....[ .. [vizeSAva0 2337] 706 uddhariyasavvasallo[ oghani0 807 ] kiM sAhU | goliyasoMDiyabhaMDiya - [ ] [vizeSAva0 2359] 706 niccaM saMkiyabhIo.... [ upadezaMmAlA0 226] 720 theravayaNaM jai pare maddalasArAI tUrAI [ 1 te kahiyaM vi devassa va kiM vayaNaM ] 718 719 719 .... 722 lahuyA lhAIjaNaNaM ... [vyavahArabhA0 1 / 317] 722 navajoyaNavitthinnA......[ 707 AyaravamAyAraM paMcaviha.. 707 vavahArava vavahAraM ] 725 726 727 727 727 727 727 707 Aloiyammi sohiM jo.. 707 jo annassa u dose na...... [ nijjavao taha kuNaI......[ 707 dubbhikkhadubbalAI ihaloe...... [ jAI - kulasaMpanno pAyamakiccaM ......[ 707 nANeNa u saMpanno [ ] 707 suddho taha tti sammaM ......[ 709 khaMto AyariehiM pharusaM ......[ ] 727 727 ] 728 728 gAthA sakkAra 1 bbhuTThANe 2......[ 1 iMtassa'NugacchaNayA 8......[ titthagara 1 dhamma 2 Ayariya..... [ kAyavvA puNa bhattI [ ] [ sAmAiyAdicaraNassa maNavaikAiyaviNao ......[ snu prazravaNe [pA0 dhA0 1038 ] puvyakamma veuvviyasamugghAeNaM......[kalpasU0 ] sakkha ciya saMthAro Na...... [vizeSAva0 2308] .. [mUlAcAre 445] [vizeSAva0 2362] paDuppannasamayaneraiyA... [ evaM ca kao kammANa. eganayamamidaM taM na hi savvahA viNAso... [vizeSAva0 2393] aha sutAuti maI .. [ vizeSAva0 2360] 706 . [ vizeSAva0 2361] 706 1 ...... [ 1 1 [vizeSAva0 2394] tattha vi na savvanAso... [vizeSAva0 2395] souM bhai sado .. [vizeSAva0 2515] 1 1 1 1 ] 1 ] 1 179 pRSThAGkaH Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 sthAnAGgasUtraTIkAyAH tRtIyavibhAge granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAM pRSThakrameNa sUciH gAthA pRSThAGkaH | gAthA pRSThAGkaH daMto samattho voDhuM pacchittaM......[ ] 728 jAvaiyA jassa gaNA......[Ava0 ni0 269]739 jAtyAdimadonmattaH ......prazama0 98] 728 cauraMgulappamANA ......[bRhatsaM0 302] 746 eka eva hi bhUtAtmA......[ ] 728 | paramANU tasareNU rahareNU ...... puruSa evedaM gniM ......zuklayaju0 31 / 2] 729/ [anuyogadvAra0 sU0 339] 747 yadejati yannaijati......IzAvasya0 5] 729 bhavaNaM kosapamANaM ......[bRhatkSetra0 288] 748 nityajJAnavivarto'yaM ......[ ] 729 te pAsAyA kosaM ......[bRhatkSetra0 289] 748 anAdinidhanaM brahma ......[vAkyapa0 1 / 1] 729 | desUNakosamuccaM jaMbU......[bRhatkSetra0 290] 748 AsIdidaM tamobhUta-......[manusmR0 1 / 5] 730 | jaMbUo pannAsaM disi......[bRhatkSetra0 293] 748 tasminnekArNavIbhUte ......[ ] 730 | kosapamANA bhavaNA ......[bRhatkSetra0 294] 748 kevalaM gahvarIbhUte ......[ ] 730 | paMceva dhaNusayAiM ......[bRhatkSetra0 295] 748 tatra tasya zayAnasya ......[ ] 730 pAsAyANa cauNhaM ......[bRhatkSetra0 298] 748 tasmin paddhe tu bhagavAn......[ ] 730 aTThasabhakUDatullA savve ...... aditi: surasaGghAnAM ......[ ] 730 bRhatkSetra0 299] 748 kaTThaH sarIsRpANAM sulasA......[ ] 730 | devakurupacchimaddhe......[bRhatkSetra0 300] 748 na kadAcidanIdRzaM jagat [ ] 730 | savve vi usabhakUDA ......[bRhatkSetra0 193] 752 mRdvI zayyA prAtarutthAya......[ ] 731 | jo bhaNio jaMbUe ......[bRhatkSetra0 3 / 55] 752 zabdena mahatA bhUmiryadA......[ ] 732 meruo pannAsaM.....[bRhatkSetra0 321] 753 mUtraM vA kurute svapne......[ ] 732 chattIsuccA paNuvIsavitthaDA...... kapilaM sasyaghAtAya......[ ] 732 bRhatkSetra0 322] 753 gandharvanagaraM snigdhaM ......[ ] 732 IsANassuttarimA pAsAyA.... dakSiNapArzve spandamabhidhAsye ......[ ] 733 | bRhatkSetra0 324] 753 sajjeNa labbhaI vittiM ...... do do cauddisiM maMdarassa.. [sthAnAGga0 553 / 54] 733 | bRhatkSetra0 325] 753 civicivisaddo punno......[ ] 733 | tatto ya nelavaMte suhatthi...... asthiSvarthAH sukhaM mAse......[ ] 733 [bRhatkSetra0 326] 753 lalATakeza: prabhutvAya [ ] 733 | somaNasagaMdhamAyaNavijuppabha-......[ ] 756 su au jas [pA0 4 / 1 / 2] 734 | naMdaNavaNakUDesu eyAo......[ ] 756 kRtyalyuTo bahulam [pA0 dhA0 3 / 3 / 113] 734 audArikaprayoktA......[prazama0 276] 760 do avakhaNDane [pA0 dhA0 1148] 734 kArmaNazarIrayogI caturthake....prazama0 277] 761 rAyA Aiccajase ......[Ava0 ni0 363] 738 | ciMdhAI kalaMbajhae sulasa......[bRhatsaM0 61] 762 dasa navagaM gaNANa......[Ava0 ni0 268] 739 | puNavvasu-rohiNi-cittA......[ ] 762 m m 9999 mmm 9 9 9 m mmmm 9 9 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaM pariziSTam / 181 gAthA pRSThAGkaH gAthA pRSThAGkaH etAni nakSatrANyubhayayogIni...[lokazrITIkA] 762 paDhamaM ciya gihi-saMjayamIsaM..... eteSAmuttaragA grahA: subhikSAya......[ ] 762 | [paJcA0 13 / 9] 804 karNATI suratopacArakuzalA......[ ] 766 | saTTA mUladdahaNe ajjhoyara...... addhamasaNassa savvaMjaNassa...[piNDani0650] 766[paJcA0 13 / 15] 804 sAjINe bhujyate yattu......[ ] 769 kammAvayavasameyaM saMbhAvijjai...... AdAvabhilASa: 1 syAccintA...... [paJcA0 13 / 9] 804 [rudraTakAvyAlaM0 14 / 4 / ] 769 | davvAiehiM kiNaNaM ......[paJcA0 13 / 11] 804 unmAdastadanu 7 tato vyAdhi. pAmiccaM sAhUNaM aTThA......[paJcA0 13 / 12] 804 [rudraTakAvyAlaM0 14 / 5 / ] 769 |acchejjaM cAcchiMdiya jaM....[paJcA0 13 / 14] 804 drA kutsAyAM gatau [pA0 dhA0 1054] 769 / aNisarTa sAmannaM......[paJcA0 13 / 15] 804 aTuMtakaDA rAmA ego...... saggAmaparaggAmA.....[paJcA0 13 / 13] 804 [samavAyAGge sU0 158 gA0 140] 772 |sapaDikkamaNo dhammo......[Ava0 ni0 1258, nesappe 1 paMDue 2 piMgale......[ ] 773 | bRhatka0 6425] / 805 sesA u daMDanII [Ava0ni0 169] 775 |jaha jalamavagAhaMto ......[vizeSAva0 2600] 805 ekkeNa ceva tavao pUrijjai...... parisuddhajunnakucchiya-......[vizeSAva0 2599] 805 [paJcavastu0 377] 776 | aha kuNasi thullavatthAiesu...... annaM pAnaM ca vastraM ......[ ] 777 | [vizeSAva0 2564] apratiSiddhamanumatam [ ] 779 | apariggahA vi parasatiesa...... kAmaM sayaM na kuvvai......[piNDani0 111] 779 / vizeSAva0 2566] sA navahA duha kIrai ...... na parovaesavasayA na ya..... [dazavai0 ni0 241] 779] [vizeSAva0 2588] sapariggaheyarANa sohammIsANa..... |taha sesehi ya savvaM ...... [bRhatsaM0 17] 780 [vizeSAva0 2589] bhavasiddhio u bhayavaM ......[ ] 789 taNagahaNAnalasevAnivAraNA.. asthiSvarthAH sukhaM mAMse [ ] 795 | [oghani0 706, paJcava0 813] 806 mANummANapamANAdi......[ ] 795 |titthaMkarapaDikuTTho annAyaM...... jaladoNa 1 maddhabhAraM 2......[ ] 795] [paJcA0 17/18] 806 savvo pamattajogo samaNassa......[ ] 803 | assiNi bharaNI samaNo......[ ] saccittaM jamacittaM ......[paJcA0 13 / 7] 803 | bharaNI svAtyAgneyaM 3......[ ] 807 uddisiya sAhumAI omaccaya...... vRSabhAkhyA 4 paitrAdi: 3......[ ] 807 [paJcA0 13 / 8] 803 ajavIthI 7 hastAdiH 4......[ ] 807 806 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 sthAnAGgasUtraTIkAyAH tRtIyavibhAge granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAM pRSThakrameNa sUciH 826 827 Wwww WWWW gAthA pRSThAGkaH | gAthA pRSThAGkaH etAsu bhRgurvicarati......[ ] 808 |saMtI kuMthU ya aro tinni.. pazusaMjJAsu ca 3......[ ] 808/ nizIthabhA0 2591] pariNAmo hyarthAntaragamanaM......[ ] 817 |dhAyaisaMDe merU culasIi ...... satparyayeNa nAza:......[ ] 817 | [bRhatkSetra0 3 / 57] muhattaddhaM tu jahannA......[ ] 817 | mUle paNanaui sayA cauNaui...... samaniddhayAe baMdho na...... prajJApanA0 199] 818 | bRhatkSetra0 3 / 58] 827 niddhassa niddheNa duyAhieNaM...... dasa ceva joyaNasae ......[dvIpasAgara0 74] 827 [prajJApanA0 200] 818 | sattarasa ekkavIsAiM ......dvIpasAgara0 166] 831 nicchayao savvaguruM ......[vizeSAva0 660] 819 cattAri joyaNasae ......dvIpasAgara0 167] 831 guruyaM lahuyaM ubhayaM ......vizeSAva0 659] 819 aruNassa uttareNaM ......[dvIpasAgara0 211] 831 disidAho chinnamUlo ...... |asurANaM nAgANaM ......(dvIpasAgara0 220] 832 [Ava0 ni0 1349] 820 | dIvadisAaggINaM ......[dvIpasAgara0 221] 832 soNiya maMsaM cammaM ...... ussehapamANau miNe...[bRhatsaM0 349] / [Ava0 ni0 1365] 820 | macchajuyale sahassaM [bRhatsaM0 307] soNiyamuttapurIse ......[Ava0 ni0 1414] 820 uragesu ya gabbhajAIsu [bRhatsaM0 307] / 833 caMdimasUruvarAge nigghAe...... dappo puNa hoi......[ ] 834 [Ava0 ni0 1351] 820 kaMdappAi pamAo [ ] 834 AinnaM diNamukke so cciya.... | paDhamabIyaduo vAhio......[ ] 835 [Ava0 ni0 1357] davvAialaMbhe puNa......[ ] 835 mayahara pagae bahupakkhie... jaM saMke taM samAvajje [ ] 835 [Ava0 ni0 1361] | puvvaM apAsiUNaM pAe....(nizIthabhA0 97] 835 seNAhiva bhoiya mayahare.... bhayamabhiuggeNa sIhamAI va [ ] [Ava0 ni0 1359] kohAIo paoso [ ] 835 dasarAyahANigahaNA sesANaM. vImaMsA sehamAINaM [ ] 835 [nizIthabhA0 2588] 825 veyAvaccAIhiM puvvaM ......[ ] taruNAvesitthivivAharAyamAIsu ki esa uggadaMDo ......[ ] [nizIthabhA0 2592] 825 diTThA va je pareNaM ......[ ] 835 jammaNa viNIya ujjhA ...... bAyara vaDDavarAhe jo...... [ ] 836 [Ava0 ni0 397] 825 jo suhume Aloe so......[ . ] 836 caMpA mahurA vANArasI ya. chaNNaM taha Aloe jaha......[ ] 836 nizIthabhA0 2590] 826 | saddAula vaDDeNaM saddeNAloya......[ ] 836 821 835 835 835 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaM pariziSTam / 183 852 853 gAthA pRSThAGkaH | gAthA pRSThAGka: ekkassAloettA jo ......[ ] 836 | dhammatthikAye dhammatthikAyadese.... jo ya agIyatthassA ......[ ] (prajJApanA0 115] 852 jaha eso mattullo na......[ ] 836 samyagdarzanazuddham [tattvArthakA01] no paliuMce amAyI ......[ ] 837 sAhUNaM vaMdaNeNaM nAsati......[ ] 852 kSiti-jala-pavana-......[ ] 838 |acchaMdA je na bhujati...... [dazavai0 2 / 2] 852 aNimAdyaSTavidhaM ......[ ] 838 | sakke devide devarAyA......[jambUdvIpa0 2 / 35] 852 asurA 1 nAga 2 suvannA... kRpaNe'nAtha-daridre ......[ ] 853 prajJApanA0 2 / 117/137] 839 abhyudaye vyasane vA......[ ] 853 ArogasAriyaM mANusattaNaM......[ ] 840 | rAjA-''rakSa-purohita......[ ] duvaalsmaaspriyaae...[bhgvtii014|9|17] 840 abhyarthitaH pareNa tu......[ ] 854 naivAsti rAjarAjasya....[prazama0 gA0 128] 840 naTa-nartta-muSTikebhyo dAnaM......[ ] 854 navi asthi mANusANaM ...... hiMsA-'nRta-cauryodyata...... [ ] 854 __[Ava0 ni0 980] samatRNa-maNi-muktebhyo ...... [ ] 854 kacchullayAe ghoDIe ......[ ] 849 zataza: kRtopakAro dattaM ......[ ] dizi 1 dRzi 2 vAci......[ ] 849 jAvaM tAva tti vA ......[ ] jiNavayaNaM siddhaM ceva....[dazavai0 ni0 49] 850 gaccho vAJchAbhyasto ......[ ] 855 katthai paMcAvayaNaM dasahA...[dazavai0 ni0 50] 850 sadRzadvirAzighAtaH.... [trizatI] 856 ahiMsA saMjamo tavo [dazavai0 1 / 1] 851 samatrirAzihatiH [trizatI] 856 suMke saNiMcare [sthAnAGga0 613] hohI pajjosavaNA mama...[Ava0ni0 1580] 856 cazabdaH samAhAretarayoga-...[ ] itthIo sayaNANi ya [dazavai0 2 / 2] 851 |so dAi tavokammaM ....[Ava0ni0 1581] 856 samaNaM va mAhaNaM vA [sthAnAGga0 133] 851 |pajjosavaNAe tavaM....[Ava0 ni0 1582] 856 jeNAmeva samaNe ...... [ so dAi tavokammaM ....[Ava0 ni0 1583] 857 ] apiH sambhAvanAnivRttyapekSA-...[ ] paTThavaNao u divaso ... 851 evaM pi ege AsAse [sthAnAGga0 314] 851 | [Ava0 ni0 1584] 857 se bhikkhU vA [dazavai0 4 / 10] 851 mAse mAse ya tavo ..[Ava0 ni0 1585] 857 seyaM me ahijiuM ......[dazavai0 4 / 1] 851 | eyaM paccakkhANaM niyaMTiyaM.... athazabdazca prakriyA-....[ ] 851 [Ava0 ni0 1586] 857 seyakAle akamma...[ ] 851 coddasapuvvI jiNakappiesu. satyaM tathAvacanasadbhAva....[ 852| [Ava0 ni0 1587] 857 samyagdarzana-jJAna-cAritrANi...... dattIhi va kavalehiM va ..... [tattvArtha0 111] 852 [Ava0 ni0 1590] 855 851 851 857 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sthAnAGgasUtraTIkAyAH tRtIyavibhAge granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAM pRSThakrameNa sUciH gAthA pRSThAGkaH | gAthA pRSThAGkaH savvaM asaNaM savvaM ca ...... so hoi abhigamaruI ...... [Ava0 ni0 1591] [uttarA0 28 / 23] 867 aMguTTha-muTThi-gaMThI-dharaseussAsa. davvANa savvabhAvA ....[uttarA0 28 / 24] 867 [Ava0 ni0 1592] 858 nANeNa daMsaNeNa ya tave......[uttarA0 28 / 25] 867 addhApaccakkhANaM jaM taM...... aNabhiggahiyakudiTThI ....[uttarA0 28 / 26] 867 [Ava0 ni0 1593] 858 | jo atthikAyadhammaM ....[uttarA0 28 / 27] 867 jai abbhattheja paraM ...... | goyama 1 samudda 2 sAgara....[antakRddazA0 ] 876 - [Ava0 ni0 668] 858 | dhanne ya sunakkhatte......[anuttaropapA0 ] 876 saMjamajoge abbhuTThiyassa. peDhAlaputte aNagAre......[anuttaropapA0 ] [paJcA0 12 / 10] 859 | sakkosajoyaNaM vigainavaya [ ] 879 vAyaNapaDisuNaNAe ....[paJcA0 12 / 15] 859 vArimajjhe'vagAhittA......[ ] 879 kappAkappe pariniTThiyassa....[paJcA0 12 / 14] 859 | ege bhavaM duve bhavaM [pupphiyA] 880 kajje gacchaMtassa u ......[paJcA0 12 / 18] 859 | so pAsattho duviho......[ ] 884 evoggahappavese nisIhiyA...[paJcA0 12 / 22] 859 | desammi u pAsattho......[ ] 884 ApucchaNA u kaje...[paJcA0 12 / 26] 859 zauDa garve [pA0 dhA0 290 ] 887 paDipucchaNA u kajje ......[paJcA0 12 / 30] 859 mattaMgesu ya majaM......[ ] 889 puvvagahieNa chaMdaNa......[paJcA0 12 / 34] 860 | dIvasihA-joisanAmayA......[ ] sajjhAyA uvvAo......[paJcA0 12 / 38] 860 maNiyaMgesu ya bhUsaNavarAI......[ ] 890 uvasaMpayA ya tivihA......[paJcA0 12 / 42] 860 jAyamettassa jaMtussa....[tandula0 prakI045] 892 vattaNasaMdhaNagahaNe suttatthobhayagayA... | bitiyaM ca dasaM patto...[tandula0 prakI046] 892 [paJcA0 12 // 43] 860 | taiyaM ca dasaM patto...[tandula0 prakI047] 892 jo jiNadiDhe bhAve .... uttara 0 28 / 18] 866 cautthI ya balA nAma...[tandula0 prakI048] 893 ee ceva u ve uvaiTe...... paMcamiM ca dasaM patto...[tandula0 prakI049] 893 [uttarA0 28 / 19] 866 | chaTThI u hAyaNI....[tandula0 prakI050] 893 rAgo doso moho ......[uttarA0 28 / 20] 866 sattamiM ca dasaM patto....[tandula0 prakI051] 893 jo suttamahijjato sueNa...... |saMkuciyavalIcammo .... tandula0 prakI052] 893 [uttarA0 28 / 21] 866 | navamI muMmuhI nAma......[tandula0 prakI053] 893 egapae'NegAI payAI hINabhinnassaro dINo....[tandula0 prakI054] 893 [uttarA0 28 / 22] 866 / udayakkhayakhaovasamovasamA.... [vizeSAva0575] 903 889 WWW Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / zrI abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgavRttAvRddhRtAnAM pAThAnAM yAvadupalabdhi 'mUlasthAnanirdezena saha akArAdikramaH pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH 858 533 26 akkho jIvo atthavvAvaNa...[vizeSAva 0 89 ] 394 agurulahu 25 parAghAyaM... [ ] 395 | accatthadukkhiyA je.... [ vizeSAva 0 1900] accittA khalu joNI.... [ jIvasa0 46, uddhRtaH pAThaH aMguTTha muTThi-gaMThI. .....[ Ava0 ni01592] aMgovaMgatiyaM pi ya...[ aMjaNagapavvayANaM ..[dvIpasAgara 0 39 ] aMjaNagAigirINaM ...[ ] aMtaradIvesu narA dhaNusayaaTThUsiyA..... [bRhatkSetra0 2 / 73] aMte kevalamuttamajai-...[vizeSAva0 88 ] aMteuraM ca tivihaM..... [ nizIthabhA0 2513] aMtomuhuttamittaM.....[dhyAnaza0 3] aiyaM niMdAmi paDuppannaM.... [ pAkSikasU0 ] aivAigammi bAhiM acchaMti...... [ vyavahArabhA0 2524] auNaTThA donni sayA ....[ bRhatkSetra 0 3 | 50] auNAvanna navasae.....[ bRhatkSetra 02 / 56 ] akuDDo hoi maMco mAlo .... [ ] akkharasamaM 1 payasamaM 2 385 bRhatsaM0 359 ] 596 | acchaMdA je na bhuMjati..... [ dazavai 02 / 2] 537 acchi muha majjamANo....[ uttarA0 bhA0 8 ] 317 acchejjaM cAcchiMdiya jaM.... [ paJcA 0 13 | 14] 72 ajavIthI 7 hastAdiH 4...... [ ] ajjhINaM dijjaMtaM.....[vizeSAva 0 961] 565 ajJAnikavAdimataM nava .....[ 1 139 aTTha sayA bAyAlA.... ..[bRhatkSetra0 263 ] 385 aThThe vA heuM vA samaNINaM 209 [ anuyoga0 sU0 260 [10]] akkhassa poggalakayA jaM...[vizeSAva0 90 ] akkhunnesu pahesuM puDhavI... [bRhatkalpa 0 2737] 679 81 [bRhatkalpa 0 6282] aTTaMtakaDA rAmA ego ...... [ samavAyAGge 185 pRSThAGkaH 81 26 46 205 852 577 804 807 9 460 116 564 772 sU0 158 gA0 140 ] aTThapaeso ruyago....[AcArAGgani0 42] aTThavihabaMdhagassa AuyabhAgo .....[ ] 376 224 1. yeSAM pAThAnAM yAni mUlasthAnAni labdhAni tAni teSAM pAThAnAmadhastAt [ ] etAdRze caturasrakoSThake darzitAni / idaM tvatrAvadheyam- vizeSAvazyakabhASyasya dve pustake asmAkaM purataH staH- ekaM divyadarzanakAryAlayena vIranirvANasaMvat 2489 madhye ahamadAbAdanagare prakAzitam, aparam IsavIya 1966-1968 varSayoH 'lAlabhAI dalapatabhAI' bhAratIyasaMskRtividyAmandireNa ahamadAbAdanagare prakAzitam / asmAbhirvizeSAvazyakabhASyagAthAnAM ye ye akA nirdiSTAste mukhyatayA divyadarzanakAryAlayaprakAzitapustakAnusAre nirdiSTAH / kintu yA gAthAstatra na dRzyante tAsAM vizeSAvazyakabhASyagAthAnAmaGkA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIyasaMskRtividyAmandiraprakAzitapustakAnusAreNa nirdiSTA: / atastA gAthAstatra draSTavyAH / Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 594 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH aTThA 1 NaTThA 2 hiMsA.....[Ava0 saM0 ] 544|attauvannAsammi ya talAyabheyammi..... aTThArasa ya sahassA....[bRhatkSetra0 3 / 26] 139/ [dazavai0 ni0 83] 443 aThusabhakUDatullA savve....bRhatkSetra0 299] 748 atthaM bhAsai arUhA..... [Ava0ni092, aTTho tti jIe kajja..... bRhatkalpa06286] 564 vizeSAva01119] aDai bahuM vahai bharaM .....[ ] 450 | atthAbhimuho niyao....vizeSAva0 80] 594 aDayAlIsaM nirayA .....[vimAna0 15] 627 aditiH surasaGghAnAM .....[ ] 730 aDavaNNasayaM tevIsa....bRhatkSetra0 3 / 48] 139 addA'sesA sAI ..... [ ] 629 aNaMtA gamA... samavAyAGge sU0137] addhamasaNassa savvaMjaNassa....piNDani0 650] 766 aNabhiggahiyakudiTThI .... uttraa028|26] 867 addhApaccakkhANaM jaM taM.....[Ava0ni01593] 858 aNasaNamUNoyariyA .....dazavai0 ni0 47] 511 adbhuTTha addhapaMcama... bRhatsaGgra0 6] 122 aNahigayA jA tIsu..... vizeSAva0 377] 310 artaNa chinnasesaM puvaDheNaM .....[ ] 558 aNigRhiyabalavirio..... [dazavai0ni0 187, / addheNa chinnasesaM puvvaddheNaM....[ ] 276 nizIthabhA0 43] 108 adhikArivazAcchAstre,.hari0 assttk02|5] 185 aNimAdyaSTavidhaM ......[ ] 838 | anantAnyanubadhnanti yato .....[ ] 328 aNimisa devasahAvA .....[ ] 552 | anAdinidhanaM brahma .....(vAkyapa0 11] 729 aNisaThaM saamnnN.....[pnycaa013|15] 804 anuraktaH 1 zuci 2 dakSo.....[ ] . 453 aNugAmio'Nugacchai gacchaMtaM..... | anulApo muhurbhASA [amarako0 16] 699 vizeSAva0 715] 633 / anuvAdAdaravIpsA-.... [ ] 115 aNujojaNamaNujogo ....[vizeSAva0 1386] 6 | annaM pAnaM ca vastraM ......[ ] ooo aNubaddhaviggaho.....[bRhatkalpa0 1315] 471 annataramaNibattiyakajjaM..[vizeSAva0 1818] 25 aNubhAsai guruvayaNaM..... [Ava0 bhA0 249] 598 | annannasaravisese uppAyaMtassa.....[ ] 677 aNumANaheudiTuMtasAhiyA..... annaviNiuttamannaM... vizeSAva0 2436] 35 [Ava0 ni0 948] 486 | annANaM so bahirAiNaM... (vizeSAva0 195] 84 aNuloma-heu-.....[vizeSAva0 1047] | anne vi ya pAyAlA....bRhatkSetra0 2 / 12] 387 aNuvelaMdharavAsA.....[bRhatkSetra0 2 / 22] 388 | anneNa ghAie daddurammi.... bRhatkalpa06136] 635 aNusamayamasaMkhejjA.....bRhatsaM0 335] 178 | annonnAvekkhAe ..... [paJcavastu0 699] 580 ata eva ca zukrasya, .....[ ] 494 | anno'Nanno bva guNI...(vizeSAva0 1559] 18 ata sAtatyagamane [pA0 dhA0 38] 16 anyathA'nupapannatvaM .....nyAyA0 22] ataraMta-bAla-vuDDhA.... [oghani0 692] 234 | anyadeva hi sAmAnya......[ ] atavo na hoi...[bRhatkalpa0 5206] 280 | apajjattagasuhuma-... [bhgvtii034|1|38] 299 atItA-'nAgatA-''kAra-......[ ] 671 aparakkamo tavassI...[vyava0bhA0 4440] 547 445 671 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / uddhRtaH pAThaH aparapperiyatiriyAniya ...[vizeSAva 01758 ] apariggahA vi parasaMtiesu...... [vizeSAva0 2566 ] aparokSatayA'rthasya, ... [ nyAyA0 4] apasatthANa niroho ...[] appaM bAyara mauyaM.... [ ] appaDilehiyadUse tUli .....[ appAhane vi ihaM.... [ paJcA0 6 / 13] appAhAra 1 avaDDhA 2...... [ appe vi pAramANiM... [ bRhatkalpa 0 5207] apratiSiddhamanumatam [ 1 abmiMtariyaM velaM.......bRhatkSetra0 2 / 19] abbhuTThANe viNaye...[Ava0 ni0 848 ] abhilAvo pulliMgAbhihANamettaM... ] [vizeSAva 0 2092] pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH [bRhatkSetra0 3 / 7] arahaMti vaMdana .....[vizeSAva0 3564 ] arAjake hi loke'smin .....[ ] arire mAhaNaputtA....[ bRhatkalpa 0 6116] aruNassa uttareNaM ..[dvIpasAgara0 211] arthasya mUlaM nikRtiH.... [ ] 1 arthAkhyaH puruSArtho'yaM ..... arthAnAmarjane .....[ 1 187 48 | aliyamuvaghAyajaNayaM [Ava0 ni0 881, bRhatkalpa 0 278 ] 679 625 524 805 | alpamadhamaM paNastrIM krUraM .....[ 447 | avaNei paMca kakuhANi .....[ ] 349 | avalakkhaNegabaMdhe .... nizIthabhA0 750 ] 151 avasesA sovakkama .....[ 550 ] 645 494 266 1 484 277 397 | avasthitaM lohitamaGganAyA vAtena ....[] 71 avAuDaM jaM tu...[ bRhatkalpa 0 3500 ] 251 | avAptadRSTyAdivizuddhasampat, .....[ 280 avi kevalamuppADe...[ bRhatkalpa 0 5024] 779 avi nAma hojja.....[ nizIthabhA0 4426] 387 | aviyAramatthavaMjaNajogaMtarao....[ dhyAnaza 080] 322 37 avivariyaM suttaM pi....[ vizeSAva 0 1369] 85 avisaMvAdanayogaH .[prazama0 174 ] 585 1 pRSThAGkaH ] abhisandhayate yasmAdetAn ......[ abhihANaM davvattaM ....[ vizeSAva 0 52] abhyarthitaH pareNa tu ......[ ] ] 853 133 abhyudaye vyasane vA...[ [ vArAhI bRhatsaMhitA 97 / 4] amaNunnANaM saddAivisayavatthUNa ....[ dhyAnaza06 ] 318 asaDheNa samAinnaM jaM ..... [ bRhatkalpa 04499] 547 aya ela gAvi mahisI [ 397 | asaNaM odaNa sattuga...[ paJcAzaka 05 | 27] 184 579 asaNAIyA cauro..... [ nizIthabhA0 2500] 536 asaNAdiM vAsshAre uccArAdi...... ayasI vaMsImAI.....[ bRhatkalpa 0 3663 ] aravivarasaMThiyAI cauro ..... 511 192 avisesiyA mai cciya...[ vizeSAva0 114] 158 675 | avisesiyA mai cciya...[vizeSAva 0 114] 260 176 | azubha-zubhakarmmapAkAnucinta...[prazama 0 249] 320 854 | azviyamadahanakamalaja-.... 139 [nizIthabhA0 2347] 541 186 197 asadAraMbhapavattA jaM... [ paJcAzaka 04 / 43] 580 asiyasayaM kiriyANaM ...[sUtra0 ni0 119] 458 634 | asivAdikAraNehiM ahavA...[ bRhatkalpa04283] 533 831 asive omoyarie, [ nizIthabhA0 3129, 256 bRhatkalpa 0 2741] 264 asurA 1 nAga 2 suvannA........ 264 [ prajJApanA0 2 / 177 / 137] 535 839 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 217 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH asurA nAga suvnnnnaa....[prjnyaa02|177|137] 46 ahigaraNammi kayammi u...bRhatkalpa06279] 563 asurANaM nAgANaM ......dvIpasAgara0 220] 832 ahuNA ya samoyAro.... [vizeSAva0 956] 8 asthiSvarthAH sukhaM mAMse [ ] 795 aho caulukyaputrINAM .....[ ] 356 asthiSvarthAH sukhaM mAMse......[ ] 733 | A SoDazAdbhaved bAlo.....[ ] assiNi bharaNI samaNo.....[ ] 806 | AinnaM diNamukke so ciya...... aha anno to....vizeSAva0 1560] 18 [Ava0 ni0 1357] 821 aha kuNasi thullavatthAiesu...... | AiyaNachaDDaNAI.....vyavahArabhA0 2576] 566 vizeSAva0 2564] 805 | AuyamettavisiTTho sa....vizeSAva0 2037] 339 aha khaMtimaddavajjavamuttIo.....[dhyAnaza069] 324 AulamAulAe ....[Ava0 sU0] 649 aha paTThavei sIsaM.... [vyava0bhA0 4441] 547 AgaMtu gAratthajaNo....bRhatkalpa0 3486] 266 aha sAhIramANaM tu,...[vyv09|3829] 250 | AgamauvaeseNaM nisaggao..... [dhyAnaza0 67]320 aha suttAu tti maI....(vizeSAva02394] 707 | Agamao'Nuvautto...[vizeSAva0 2091] 191 ahavaNa AhArAI dAhI.....[ ] 548 Agamao'Nuvautto...vizeSAva0 29] 174 ahavA ahapariNAmo...[ ] 215 AgamasuyavavahAro suNaha...[vyava0bhA0 4029]546 ahavA ekkekkiyaM dattiM......[ ] 662 | AgAro'bhippAo buddhI...(vizeSAva0 53] 176 ahavA jamatthao.....vizeSAva0 1387] 6 | AgneyaM bhasmanA ...... ] 583 ahavA bhaMto'peo.... [vizeSAva0 3448] 209 | AgneyaM vAruNaM brAhma.....[ ] 583 ahavA bhaja sevAe... [vizeSAva0 3446] 209 | Acela 1 kkuddesiya....bRhatkalpa0 6364] 284 ahavA bhavaM samAe .....[vizeSAva0 3478] 553 | Acela 1 kkuddesiya...bRhatkalpa0 6362] 283 ahavA bhA bhAjo.... [vizeSAva0 3447] 209 | Acela 1 kkuddesiya...[bRhatkalpa0 6362] 640 ahavA vi ya vihigahiyaM .....[ ] 551 Acela1kkaddesiya.... bahatkalpa06364) ahavA vi vae.... [ ] 286 ANAgejjho attho....[Ava0 ni0 1669] 36 ahavA samassa Ao guNANa..... | AdAvabhilASaH...... [rudrttkaavyaalN014|4] 769 vizeSAva0 3480] 554|AptavacanaM pravacanamAjJA.....prazama0 248] 320 ahavA samAI sammattanANa-..... AptopajJamanullaya-.....nyAyA0 9] 448 [vizeSAva0 3479] 553 | AbAhe dubhikkhe bhae...[bRhatkalpa0 2739] 534 ahavA sammaiMsaNa-...vizeSAva0 1037] 53 | Abhiggahiyassa asaI... vyavahArabhA02526] 565 ahavA sAmaM mettI.....[vizeSAva0 3481] 554 AbhinibohiyanANe ....[Ava0 ni0 16] 38 ahasado jAhattho AGo'bhivihIe..... | AbhogamaNAbhoge ..... uttarA0bhA0 6] 577 [vizeSAva0 1279] 556 | Abhoge jANato..... [uttarA0bhA0 7] 577 ahiMsA saMjamo tavo [dazavai0 11] 851 | Aya-paramohudIraNaM .....(nizIthabhA0 121] 357 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 189 608 410 uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH AyaMko jaramAI rAyA....[piNDani0 667] 616 AsAyaNa paDisevI....bRhatkalpa0 4972] 276 AyaMsaga meMDhamuhA aomuhA..... | AsI dADhA .....[vizeSAva0 791] 452 [bRhtkssetr02|60] 385 AsIdidaM tamobhUta-.......manusmR0 115] 730 AyapaiTThiya 1 khettaM paDucca 2. AstikamatamAtmAdyA 9 .....[ ] 460 [prajJApanA0 418] 329 | Aha pahANaM nANaM.... vizeSAva0 1133] 73 AyaravamAyAraM paMcaviha......[ ] 726 Ahacca savaNaM la<< .....[uttraa03|9] Ayarie suttammi ya....[vizeSAva0 1457] 12 | AharaNaM taddese .....[dazavai0 ni0 73] 440 Ayariya uvajjhAe ....[ ] 624 | AhAkammAmaMtaNa paDisuNamANe... Ayariya-uvajjhAe thera-.....[ ] vyavahArapIThikA 43] 271 AyariyagilANANaM mailA....[oghani0351] 693 AhAkammu 1 desiya... [piNDani092] 269 AyariyAINa bhayA.....(nizItha0 5455] 653 AhAra 1 sarIriMdiya-... [jIvasamAsa0 25] 89 AyAvaNA ya tivihA..... AhArauvahisayaNAiehiM..... [bRhatkalpa0 5945] 514 vyavahArabhA0 4570] AraMbho uddavao ......[ ] 694 | AhArapajjattIe.... [prajJApanA0 1905] 89 AruhaNe oruhaNe...nizIthabhA0 3435] 90 | AhAramaMtareNa vi .....nizIthabhA0 124] 357 Are mAre nAre tatthe ....[vimAna 0 10] 628 | AhAre uvahI sejjaa,..[vyv010|4599] 220 ArogasAriyaM mANusattaNaM.......[ ] 840 | AhArovahidehesu icchAlobho .....[ ] 639 ArtamamanojJAnAM samprayoge. | iMgAlae 1 viyAlae 2,....[sUryapra0 20] 134 tattvArtha0 9 / 31] 317 | iMgiyadesammi sayaM...... [ ] 163 AryakSetrotpattau satyAmapi .....[ ] 607 | iMtassa'NugacchaNayA 8......[ ] 700 AlaMbaNahINo puNa..... [Ava0ni0 1187] 533 | iMda 1 ggeyI 2...[AcArAGgani0 43] 225 AlayamettaM va maI....(vizeSAva0 1871] 47 | iMdiya 5 kasAya 4.....[ ] Aloiyammi sohiM jo......[ ] 727 | iMdo jIvo savvovaladdhi-..... AloyaMto vaccai...[bRhatkalpa0 6330] 638| vizeSAva0 2993] 572 AloyaNa 1 paDikamaNe.... ia sattarI jahannA asiI.. _[vyavahArani016 bhA053] 338 bRhatkalpa0 4285] 534 AvaliyAsu vimANA...[vimAna0 251] 246 icchAlobho u .....[bRhatkalpa0 6332] 639 Asaya-posayasevI ke..bRhatkalpa0 5026] 277 | icchiyaThANeNa guNaM... [ ] 149 AsavadArAvAe taha...[sambodhapra0 1405] 324 | iTThANaM visayAINa..... [dhyAnaza0 8] 318 AsADhabahulapakkhe bhaddavae..... [ ] 632 iti esa asammANA khitto..... AsADhI iMdamaho.....[Ava0 ni0 1352] 362/ bRhatkalpa0 6242] 563 29 kh Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 10 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH itthIo sayaNANi ya [dazavai0 2 / 2] 851 uttara tinni visAhA ..... [ ] 629 imau tti suttauttA 1 uddiTTha..... uttANaga pAsallI.... [paJcAzaka0 18 / 15] 253 [bRhatkalpa0 5619] 532 | udayakkhayakhaovasamovasamA...[vizeSAva0 575] 82 iya saMdasaNasaMbhAsaNehiM....[bRhatkalpa0 3713] 542 | udayakkhayakhaovasamovasamA...(vizeSAva0575] 903 iriyaM na ya soheI ....[piNDani0 264] 616 | | udayakhayakhaovasamovasama-..... [ ] 569 iriyAvahiyA kiriyA.....[Ava0 hAri0 ] 66 | | udayasseva niroho udayappattANa.....[ ] 349 iha cotpattimaGgIkRtyottaraM..... uddaDDhe ceva niddaDDhe (vimAna0 27] 627 [AcArAGgaTI0 ] 460 | uddisiya sAhumAI omaccaya...... ihaM boMdI caittANaM....[Ava0 ni0 958] 39 [paJcA0 13 / 8] 803 ihaparaloganimittaM .....[bRhatkalpa0 6334] 639 | uddese niDese... [Ava0ni0 140, iharaha vi tAva... bRhatkalpa0 5201] 280 vizeSAva0 1484] iharA u musAvAo.... [paJcava0 933] 236 | uddhaTThANaM ThANAiyaM.....[bRhatkalpa0 5953] 514 IyAlIsa sahassA... [bRhatkSetra0 5 / 17] 142 | | uddhariyasavvasallo bhattaparinnAe.... Irei viseseNa va....vizeSAva0 1060] 58 [oghani0 807] 719 IryAsamiti ma ratha-.....[Ava0 hAri0 ] 586 | uddhArasAgarANaM aDDhAijjANa.. IsANassuttarimA pAsAyA....bRhatkSetra0 324] 753 bRhatkSetra0 1 / 3] uuvAsA samatItA... [bRhatkalpa0 595] 550 | unmAdastadanu 7 tato vyAdhi.. ukkosa logamitto paDivAi..... [rudraTakAvyAlaM0 14/5] [Ava0ni0 53, vizeSAva0 703] 634 | upapAto deva-....[tattvArtha0 2 / 35] 223 ukkosaM bahuso vA....[ ] 278| uppannanANA jaha.....vyavahArabhA0 2571] 566 ukkhittamAicaragA .....[paJcava0 303] 512 | uppanne i vA vigae i....[ ] 378 uktakrameNa nakSatrairyujyamAnastu .... [ ] 629 | uppAya 1 aggeNIya 2 vIriyaM .....[ ] 336 uggA bhogA rAyanna... [Ava0 ni0 202] 192| uppAyaThitibhaMgAiM pajjayANaM ..... ucie kAle vihiNA......[ ] 663 __ [dhyAnaza0 77] 321 uccAraM pAsavaNaM ..... 1 649 | uppAyaNa saMpAyaNa....paJcAzaka0 13 / 17, ujju riuM suyaM...... [vizeSAva0 2222] 669 | paJcava0 753] 270 uTThANaM vaMdaNaM ceva....[vyava0 10 / 4601] 220 | uppAye payakoDI 1 aggeNIyammi.....[ ] 337 uTThANAsaNadANAI...[vyava0 10 / 4600] 220 | ubbhAmiyA ya mahilA.....[dazavai0ni0 88] 445 uDDhe uvariM jaM Thiya....[ ] 215 | ummaggadesao magganAsao... uttamaM praNipAtena, ......[ ] [bRhatkalpa0 1321] bakalpa01321 uttamakulasaMbhUo ..... [ ] 263 | ummAo khalu .....[bRhatkalpa0 6263] 563 155 769 257 472 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhRtaH pAThaH uragesu ya gabbhajAIsu [bRhatsaM0 307 ] uralaM thevapadesovaciyaM pi .....[] uvaogadiTThasArA [ Ava0 ni0 946 ] 485 uvaghAya 23 kuvihayagaI .....[ ] uvariM udagaM bhaNiyaM ...... bRhatkSetra0 2 / 15] 387 ekkassAloettA jo ......[ uvalaMbhavvavahArAbhAvAo [vizeSAva 0 2214] uvavAyAbhAvAo na...[vizeSaNavatI 26] uvasaMpanno jaM kAraNaM....[ Ava0ni0 720] uvasaMpayA ya tivihA.....[ paJcA0 12 / 42 ] uvasaMpayA ya tivihA...[ Ava0 ni0697, paJcA0 12 / 42 ] uvasajjaNamuvasaggo teNa....[ vizeSAva0 uvasamaseDhI ekko .....[ 1 uvasamie 2 khaie vi ya ..... [ ] uvasAmagaseDhigayassa ....[vizeSAva0 529] uvvaTTaNa-ovaTTaNa-.....[karmapra0 5 / 67 ] usuyAra jamaga....[bRhatkSetra0 5 / 39 ] ussehacaubbhAgo.....[ ussehapamANau miNe... [ bRhatsaM 0 349 ] uhAvaNA-pahAvaNa-... [ vyava0 1 / 962] Rju sAmannaM tammattagAhiNI... paJcamaM pariziSTam / pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH 833 eko'haM na ca me [] 508 ekkaM ciya ettha vayaM .....[ ] ekkaM niccaM niravayava....[vizeSAva 0 32] 28 eksa kao dhammo [upa0mAlA0 156] 1 [vizeSAva 0 784] Rtustu dvAdaza nizA:, [ ] ee ceva u bhAve uvai...[ uttarA028 / 19] eesiM dIvANaM parao .....[ bRhatkSetra 02 / 57] eesi mUlA vi ..... [ prajJApanA0 140 ] eesa suravahUo....[bRhatkSetra0 170 ] eka eva hi bhUtAtmA [ ekasyApi dhvanervAcyaM ......[ ekA liGge gude...... [ ] ] 776 252 237 | egaM pAyaM jiNakappiyANaM [oghani0 679] 3005]481 egaM va do va tinni...[ nizIthabhA0 2075] 236 647 | eganayama NamidaM suttaM ....[ ] 707 263 ] 337 648 egapae'gAI payAI....... [uttraa028|22] 79 egasamao jahannaM .. [ bRhatsaM 0 345] 375 egassa kae niyajIviyassa..... [ 1 143 |egA pauNA koDI NANapavAyammi 118 gAI paMcaMte ThaviuM majjhaM [ 1 833 | egAI sattaMte ThaviDaM majjhaM .....[ ] 243 egAdao esA na ...... ...[ vizeSAva 0 2336] 706 egiMdiya devANaM.....[ bRhatsaM0 198-199] 503 503 159 83 | egiMdiya-neraiyA... [ jIvasa0 45, bRhatsaM0 358 ] 539 206 866 | egiMdiyAdibhedA paDucca....[ vizeSAva 02999] 573 385 egUNavannanirayA seDhI......[vimAna0 14] 207 egUNavIsagassa u diTThIvAo... 627 191 ] 291 ekkArasuttaraM heTThimesu ....[ bRhatsaM 0 119] 669 ekkekko ya disAsuM majjhe.... [ vimAna0 16] 627 299 ekkekko ya... [Ava0 ni0 542, 238 vizeSAva 0 2264] 860 ekkeNa ceva tavao pUrijjai ...... [paJcavastu0 377] pRSThAGkaH 321 305 61 [ 1 580 836 667 519 123 [paJcava0588] 728 ege bhaMte ! jIvappaese ......[ 671 ege bhavaM duve bhavaM [ puphiyA ] 705 880 582 | egeNa caiva tavao pUrijjati....[ paJcava0 377] 347 866 643 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 58 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH ego asaMkhabhAgo...bRhatsaM0 335 prakSepa0] 178 | evaM ca kao kammANa......[ ] 707 ego itthIgammo .....nizItha0 5456] 653 evaM jahasahattho saMto....vizeSAva0 2251] 670 ego egitthie saddhiM .....[uttarA0 1 / 26] 368 | evaM pi ege AsAse [ ] 851 ego bhagavaM vIro pAso...[Ava0ni0224, | evamekkekkiyaM bhikkhaM......[ ] 662 vizeSAva0 1642] 301 | evoggahappavese nisiihiyaa....[pnycaa012|22] 859 ego bhagavaM vIro... [Ava0 ni0 308] 59 | eSaNAsamiti ma gocaragatena.....[ ] 587 ego va do va....(bRhatsaM0 156] 178 | esa aNAI jIvo saMsAro .....[ ] 324 etacchaucaM gRhasthAnAM ....[ ] 582 | esaNagavesaNannesaNA ya.... [pnycaa013|25, etadiha bhAvayajJaH....[SoDazaka0 6 / 14] 186 | paJcava0 761] 270 etAni nakSatrANyubhayayogIni...[lokazrITIkA ] 762 | esA ya asaidosA.....[upa0 pada0 18] etAsu bhRgurvicarati......[ ] 808 | aindro nirRtistoyaM.... vArAhI eteSAmuttaragA grahAH subhikSAya.....[ ] 762 bRhatsaMhitA 9715] 133 etesAmannayaraM ranno aMteuraM..... | aizvaryasya samagrasya,..... [ ] [nizIthabhA0 2514] 537 | ogAhiUNa lavaNaM ..... bRhatkSetra0 259] 385 etto cciya paDivakkhaM... [vizeSAva0 310] 622 | odaiya uvasamie...[Ava0bhA0 200] 214 ettha kulaM vineyaM.... [ ] 287 | odaiya khaovasamie ...[ ] ettha NaM bAdarapuDhavikAiyANaM .....[ ] 431 omo coijjaMto dupahiyAIsu..... ettha pasiddhI mohaNIya-.....[ ] 552 [bRhatkalpa0 6135] 635 ettha ya aNabhiggahiyaM..[bRhatkalpa0 4282] 533 | oyaNa vaMjaNa pANaga.....[oghani0 359] 580 etthaM veyAvaDiyaM....[paJcava0 1599] 162 oyAhArA jIvA ...bRhatsaM0 198-199] 159 emeva ahorAI ....paJcAzaka0 18 / 18] 253 orAla 1 viuvA 2..[ ] 268 emeva egarAI....[paJcAzaka0 18 / 19] 254 orAliyapoggalapariyaTTe NaM bhaMte !... emeva kasAyammI ..... uttarA0bhA0 11] 578 [bhagavatI0 12 / 4 / 50] 268 emeva cauvigappo .....[dazavai0 ni0 61] 438 osanno vi vihAre ....(nizItha0 5436] 457 emeva daMsaNatave ..... uttarA0bhA0 2-12] 578 ohAra-magarAIyA ghorA..... emeva ya majjhimagA...[vyava0 10 / 4606] 219/ [bRhatkalpa0 5633] 532 eyaM paccakkhANaM niyaMTiyaM... ohI khaovasamie.... [vizeSAva0 573] [Ava0ni0 1586] 857 | oho 1, bhavbAIhiM..... [ ] 52 eyaM puNa evaM khalu .....[upa0 pada0 16] 608 | oho jaM sAmannaM..... [vizeSAva0 958] 9 eyammi pUiyammI natthi ....[ ] 552 audArikaprayoktA......prazama0 276] eyassa pabhAveNaM....paJcava0 1597] 162 | kaMcaNagajamagasurakurunagA... bRhatkSetra 03 / 41] 139 647 760 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhRtaH pAThaH katAre dubbhikkhe AyaMke... pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH kammaM joganimittaM....[ upadezapada 0471] 598 kammakao saMsAro....[vizeSAva0 1980] [Ava0 bhA0 250] ] 1 849 kaMdappa 2 devakibbisa . [ bRhatkalpa 0 1293] 471 kammappagarisajaNiyaM....[vizeSAva0 1931] kaMdappAi mAo [ 1 834 kammavigAro kammaNamaTTha .....[ ] kaMdappe kukkuie davasIle... [ bRhatkalpa 01295] 472 kammAI nUNa ghaNacikkaNAI.....[ kakkoDaya kaddamae ..[bRhatkSetra 0 2 / 23] 388 | kammAvayavasameyaM saMbhAvijjai...... kacchullayAe ghoDIe [ paJcA0 13 / 9] 675 kammovakkAmijjai apattakAlaM. [vizeSAva 0 2047] 859 | kauvayAro jo hoi.... [ 483 | karagophaNadhaNu......[ bRhatkalpa 0 267 karuNaH zokaprakRtiH [kAvyAlaM0 15 / 3] 182 karNATI suratopacArakuzalA......[ kajjaM karaNAyattaM jIhA ya.....[ 508 [ paJcA0 12 / 18] 1 6323] kajjammi samuppanne .....[] kajje gacchaMtassa u kaNuga 1 kuDaNA 2 [ 1 kativihe NaM bhaMte !.. [ bhagavatI 012 / 4 / 15] kativihe NaM bhaMte ! [ prajJApanA015 | 1068 ] katthai desaggahaNaM......[vizeSAva0 388 ] katthai paMcAvayaNaM dasahA... ...[ dazave0 ni0 50] 850 1 121 karmmanisyando lezyA [ 1 kalamoyaNo u payasA ....... katthai pucchai sIso...[ dazave 0ni0 38] 228 1 kadruH sarIsRpANAM sulasA. [ kanthA''cAryA'ghanA te .....[ [oghani0 bhA0 307] 730 kavalANa ya parimANaM...... [ 442 kasiNaM kevalakappaM... ..[Ava0ni0 kapilaM sasyaghAtAya [ kappaTThiyA vi paidiNa... [ kapparasa ya nijjuttiM vavahArasseva...... 732 | kaha vA savvaM .....vizeSAva 0 2401] 284 | kaha so jayau agIo.....[ 1 ] [bRhatkalpa0 4286] | kahakahavi mANusattAi ....[ [ vyava0 bhA0 4435 ] 546 | kAU nIlA kiNhA... [bRhatsaM0 288 ] kappAkappe pariniTThiyassa....[ paJcA012 / 14] 859 kAUNa mAsakappaM tattheva ....... kappAsiyassa asaI..... [ bRhatkalpa 0 3668] 579 kappAsiyA u donnI..... [ bRhatkalpa 0 3664 ] 579 kAkvA varNanamullApaH [ amarako0 ? ] kappe saNakumAre.....[bRhatsaM0 194 ] 52 kAmaM sayaM na kuvvai kapho guru 1 himaH 2.....[ ] 453 kAmopAdAnagarbhA ca.....[ kabbAla oDDamAI hatthamiyaM [piNDani0 111] ] kAya: sannihitApAyaH .. [nizIthabhA0 3720] kammaM kasaM bhavo vA kasamAo ] 1 [vizeSAva 0 1228, 2978] 1 paJcamaM pariziSTam / 1 343 kAvvA Na bhattI [ kAyA vayA ya te... [bRhatkalpa 0 ] 326 | kAraNameva tadantyaM...... [ ] 1 1092] ] 1303] 193 pRSThAGkaH 181 26 29 508 568 804 686 201 638 476 766 51 693 251 294 20 603 263 52 534 699 779 264 321 700 287 39 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 50 165 uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH | uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH kArmaNazarIrayogI caturthake.....[prazama0 277] 761 kRSNAdidravyasAcivyAt.... [ ] kAla-vivajjaya-sAmitta...vizeSAva0 87] 596 | kei surUva virUvA khujjA ..... kAlakkameNa pattaM .....[paJcava0 581] 518 bRhatkalpa0 6159] kAlayadRcchAniyatIzvara-.....[ ] 460 | kelAsabhavaNA ee....(nizIthabhA0 4427] 585 kAle viNae.... [dazavai0ni0 184, kevaikAleNaM bhaMte ! camaracaMcA ...[ ] 642 nizIthabhA0 8] 108 | kevalaM gahvarIbhUte ......[ ] 730 kAlo tti mayaM maraNaM....vizeSAva0 2066] 339 | kevalaNANAvaraNaM 1...[bandhaza0 79] kAlo vi nAliyAIhiM.....[dazavai0ni0 62] 438 | kevalamegaM suddhaM ....(vizeSAva0 84] 595 kiM etto pAvayaraM ?.....[ ] 12| kevaliyanANalaMbho ... [Ava0ni0 104] 327 kiM esa uggadaMDo ......[ ] 835 ko jANai kiM sAhU.....vizeSAva0 2359] 706 kiM kaya kiM vA .....[oghani0 262] 618 ko jANai va... vizeSAva0 1872] 47 kiM kaya kiM vA....[oghani0 262] 361 ko dukkhaM pAvejjA...upadezamAlA0129] 152 kiM tha tayaM pamhuThaM......[jJAtAdharma0 118] 690 ko mama kAlo ? kimeyassa .....[ ] 361 kiMcidakAle vi phalaM.....[vizeSAva0 2058] 686 | kouya bhUIkamme pasiNA..... kiMpattiyaNNaM bhaMte !..[bhgvtii03|2|13] 274/ bRhatkalpa0 1308] 471 kiikammassa visohiM..... [Ava0 bhA0 248]597 kocchaM sivabhUI......[kalpasU0] 667 kiNhA nIlA kAU....bRhatsaM0 193] 52 | kodhAi saMparAo......[vizeSAva0 1277] 555 kiNhA nIlA kAU...(bRhatsaM0 193] 170 | kosapamANA bhavaNA ...... bRhatkSetra0 294] 748 kiriyAvAI bhabve.... [ ] 101 | kohaggidAhasamaNAdao...(vizeSAva0 1036] 53 kiviNesu dummaNesu..... (nizIthabhA0 4424] 585 kohAi saMparAo teNa.... [vizeSAva0 1277] 87 kiha paDikukkuDahINo....(vizeSAva0 304] 84 kohAIo paoso [ ] .835 kuMDalavarassa majhe... [dvIpasAgara0 72] 282 kohAINamaNudiNaM cAo.....[ ] 251 kuMbho bhAvANanno jai....vizeSAva0 2208] 669 koho ya mANo ya aNiggahIyA,..... kuca avasyandana [ ] 637 dshvai08|40] kuTa kauTilye..[pA0 dhA0 1367] 670 | kriyaiva phaladA......[ ] kuDyAdiniHsRtAnAM....tattvasaM0 3243] 14|kSAyopazamikAt.....[ ] 598 kutastasyAstu rAjyazrIH.....[ ] 581 | kSiti-jala-pavana-......[ ] 838 kRtamuSTikastu ratniH sa eva.....[ ] 492 kSudralokAkule loke.....[ ] 580 kRtyalyuTo bahulam [pA0 3 / 3 / 113] 734 | khaMtI ya maddava'jjava muttI...... kRtsnakarmakSayAnmokSaH [tattvArtha0 10 / 3] 25 (paJcAzaka0 11 / 19 Ava0 saM0] 512 kRpaNe'nAtha-daridre ......[ ] 853 | khaMto AyariehiM pharusaM......[ ] 728 324 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / m uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH kharau tti kahaM jANasi ?..... gIyAvAso ratI....vizeSAva0 3460] 14 bRhatkalpa0 6157] | guNapaccakkhattaNao....[vizeSAva0 1558] 18 khAmiya vosamiyAiM ....bRhatkalpa0 6118, | guNavaMta jato vaNiyA pUiMta'nne..... nizIthabhA0 1818] 634 vyavahArabhA0 2544] khippamacireNa 3 taM..... (vizeSAva0 309] 622 | guruuggahAdaThANaM .....paJcava0 247] khINammi udinnammI.... [vizeSAva0 530] 79 guruNA'bhihio jai......[vizeSAva0 2337] 706 khINe daMsaNamohe tivihammi..... [ ] 80 | gurudANasesabhoyaNasevaNayAe......[ ] 663 khIraM 5 dahi 4 NavaNIyaM 4..... | guruparivAro gaccho .....[paJcavastu0 696] 580 __ [paJcava0 371] 346 | guruyaM lahuyaM ubhayaM ......[vizeSAva0 659] 819 khuDDiyaM NaM..... [vyavahAra. 9242] | gubviNI bAlavacchA...(nizItha0 3508] 279 khettammi avakkamaNaM .....dazavai0 ni0 56] 436 | gevijjesuM donnI ekkA .....(bRhatsaM0 144] 492 khette jAI kula kamma .....[ ] 351 gojUhassa paDAgA.... [bRhatkalpa0 5202] 280 khelaM siMghANaM vA .....[ ] 649 goduha ukkuDa paliyaMkamesa .....[ ] 515 gaMgA siMdhU 1.... bRhakSetra0 171] 128 | gomahisuTTipasUNaM elagakhIrANi...... gaMDI kacchavi muTThI ...... ] 396] [paJcava0 372] 347 gacchammi u nimmAyA...bRhatkalpa0 6483] 640 | goyama 1 samudda 2 sAgara...[antakRddazA0 ] 876 gacchammi ya nimmAyA...[bRhatkalpa0 6483] 285 goliyasoDiyabhaMDiya-.....[ ] 719 gacchA viNikkhamittA...[paJcAzaka0 1817] 253 ghaTTaga-Dagalaga-levo....[oghani0 342, gacche cciya.... [paJcAzaka0 18 / 5] 253 piNDani0 15] gaccho vAJchAbhyasto ......[ ] 855 ghaNaudahipaiTThANA...[bRhatsaM0 126] gaNahara 1 therAikayaM ...[vizeSAva0 550] 84 ghaNadaMta laTThadaMtA nigUDhadaMtA ..... gaNiyA 1 somila 2 .....[ ] 483 bRhatkSetra0 2 / 62] 385 gaddhAdibhakkhaNaM.... uttarA0 ni0 223] | caMdimasUruvarAge nigghAe....... gandharvanagaraM snigdhaM ......[ ] .732 [Ava0 ni0 1351] 820 gamaNAgamaNa vihAre sutte ..... caMpA mahurA vANArasI ya...... _ [Ava0 ni0 1547] | | nizIthabhA0 2590] 826 garahA vi tahAjAtI-...[Ava0ni0 1063] 94 | caugai 4 caukkasAyA 4 .....[ ] 648 garbha jaDA bhUtahRtaM vadantI [ ] 494 cauguNiya bhrhvaaso,...bRhtkssetr03|30] 139 gAM dRSTvA'yamaraNye'nyaM .....[ ] 447 | cauguNiya bharahavAso.... [bRhatkSetra0 3 / 30] 142 gAuyamuccA paliovamAuNo... caujoyaNavitthinnA aTTheva ya...... [bRhatkSetra0 253) 130 bRhatkSetra0 17] 383 247 161 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 385 cAlA 337 uddhRtaH pATha pRsstthaangkH| uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH cautthI ya balA nAma....[tandula0prakI0 48] 893 | cAriya corA 1 ...(nizIthabhA0 130] 358 caunANa 4 'nnANatiyaM 3.....[ ] 648 | cAlijjai bIhei va dhIro ..... cauraMguladIho vA vaTTAgiti .....[ ] 397 dhyAnaza0 91] 323 cauraMgulappamANA ...... bRhatsaM0 302] 746 | ciMtAmaNI auvvo.... [paJcava0 1598] 162 cauraMgulo maNI puNa ......[bRhatsaM0 302] 684 | ciMdhAI kalaMbajhae sulasa......[bRhatsaM0 61] 762 cauro 4 tinni ya 3...[ ] 59 cittabhrAntirjAyate .....[ ] 617 cauvIsa sahassAI.... bRhatkSetra0 52] 117 cittaratnamasaGkliSTamAntaraM ..... cauvIsaI muhuttA 1....bRhatsaM0 281] 643] [hAri0 aSTaka0 24/7] 617 causaTiM piTThikaraMDayANa..... ciya cceya evArtha [ ] [bRhatkSetra0 2174] 385 | civicivisaddo punno......[ ] 733 causaTThI piTThikaraMDayANa...[bRhatkSetra0 254]130 | culasIi sayasahassA .....[ ] cakkaM chattaM daMDo tinni......[bRhatsaM0 301] 684 | culasIti sahassAiM .....dvIpasAgara0 27] 393 cattAraMtaradIvA hy-gy-....[bRhtkssetr02|58] 385 | cullahimavaMta pubAvareNa....bRhatkSetra0255] 385 cattAri joyaNasae ......[dvIpasAgara0 167] 831 | coisa tasa sesayA micchA [jIvasamA026] 50 cattAri joyaNasae ....[bRhtkssetr02|24] 388 | coddasa ya sahassAI.... [bRhatkSetra0 49] 114 cattAri joyaNasae... [dvIpasAgara0 75] 282 coddasa ya sahassAI....[bRhatkSetra0 50] 114 cattAri joyaNasae....(bRhatkSetra0 131] 118| coddasapubbI jiNakappiesu...... cattAri joyaNasayA cauNauyA..... [Ava0 ni0 1587] 857 [bRhatkSetra0 347] 382 | coisavAsassa tahA .....[paJcava0 586] cattAri ya cauvIse...dvIpasAgara0 4] 281 | collagadiLaMteNaM dulahaM.... [ ] 263 cattAri lakkha chattIsa...[bRhatkSetra0 5 / 47] 143 | cha 6 paMca 5.... ...[ ] ___59 cattAri vicittAI....[AcA0 ni0 271] 161 | chakkAyavirAhaNayA AvaDaNaM..... cattAri hoti tellA.....paJcava0 373] 347] [bRhatkalpa0 2736] 533 candravaktrA sarojAkSI .....[ ] 356 | chakkAyANa virAhaNa.... bRhatkalpa0 6331] 638 camara 1 bali 2... [bRhatsaM0 5] 170 chacceva 1 addhapaMcama... [bRhatsaM0 244] 298 camare NaM bhaMte !.. [bhgvtii03|1|3,15] 291 | chaTThassa ya AhAro...[bRhatkSetra0 256] 130 cammaTThi-daMta-naha......[oghani0 368] 580 | chaTThI u hAyaNI......[tandula0 prakI0 50] 893 carame nANAvaraNaM paMcavihaM.....[ ] 300 | chaNNaM taha Aloe jaha......[ ] 836 caritaTTha desi duvihA...[bRhatkalpa0 5440] 652 | chattIsuccA paNuvIsavitthaDA...... cariyaM ca kappiyaM .....[dazavai0 ni0 53] 435] [bRhatkSetra0 322] 753 cavalA mailaNazIlA.....[ ] 367| chappurimA tiriyakae..... paJcava0 242] 620 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 197 mr uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH chavihanAme bhAve..... [vizeSAva0 945] 7| jaMbUo pannAsaM disi......[bRhatkSetra0 293] 748 chabbIsaM koDIo AyapavAyammi.....[ ] 337 jaMbUdIvo 1 dhAyai..... bRhatsaM0 82] 281 chabbIsaM koDIo payANa ..... [ ] 337 | jai abbhatthejja paraM......[Ava0 ni0 668] 858 chikkapparoiyA ....[vizeSAva0 1754] 48 | jai tavasA vodANaM .....[ ] chelia muhavAitte.... bRhatkalpa0 6324] 638 | jai vi ya niggayabhAvo..... jaM karaNeNokaDDhiya ude.....[krmpr04|1] 375] [vyavahArabhA0 2695] jaM kira baulAINaM dIsai....... jai vi ya pivIligAi..... vizeSAva0 3000] 573 | bRhatkalpa0 2864] jaM kuNai bhAvasallaM ......[oghani0 804] 718 jai vi hu phAsugadavvaM ..... jaM ca maNociMtiya-....[vizeSAva0 1135] 73 | bRhatkalpa0 2863] jaM jaM sannaM bhAsai...... [vizeSAva0 2236] 670 | jaidhammamma'samatthe jujjai .....[ ] 501 jaM jattha nabhodese atthuvvai...... jaggaNa appaDibajjhaNa jai.....[ ] 550 vizeSAva0 2321] 705 | jaccAIhi avannaM... [bRhatkalpa0 1305] 286 jaM jassa u pacchittaM .....vyava0 bhA0 12] 547 | jatto puNa salilAo.....[bRhatkSetra0 372] 381 jaM jahamollaM rayaNaM taM jANai..... | jatto vaTTavimANaM...[vimAna0 250] 246 vyava0 bhA0 4043] 546 jatto vAsaharagirI tatto...[bRhatkSetra0 371] 381 jaM NANa-dasaNa-...[vizeSAva0 1033] 53 | jattha u jaM....AcA0ni0 4, jaM taM nivAghAyaM.... nizIthabhA0 823] 579/ anuyogasU0 8] 11 jaM daliyamannapagaI nnijji....[krmpr02|60] 377 | jattha matinANaM tattha.....[nandIsU0 15] 595 jaM nAragAdibhAvo.....[vizeSAva0 1978] 26 janmajarAmaraNabhayairabhidrute .....prazama0 152] 321 jaM puNa sunippakaMpaM ....[dhyAnaza0 79] 322 | janmAntaraphalaM puNyaM .....[ ] jaM bahu 1 bahuviha..... [vizeSAva0 307] 622 | jamaNaMtapajjayamayaM...[vizeSAva0 2416] 20 jaM vaTTai uvagAre..... [oghani0 741] 251 | jambU 1 lavaNe ....(bRhatsaM0 92] jaM vuccai tti..... [paJcava0 1279] 13 | jamma-jarA-jIvaNa-...vizeSAva0 1753] 48 jaM saMke taM samAvajje [ ] 835 | jamma-jarA-maraNajalo....[paJcava0 1595] 162 jaM sAmannaggahaNaM bhAvANaM.... [ 158 | jammaNa viNIya ujjhA....[Ava0ni0 397] 825 jaM sAmannaggahaNaM.... [ ] 38 | jamhA viNayai kamma.....Ava0ni01231] 624 jaM sAmanavisese paropparaM...... jarae taha ceva pajjarae [vimAna0 29] 627 vizeSAva0 2194] 668 | jala-thala-khahayaramaMsaM camma.....[paJcava0375] 347 jaM sAmi-kAla-.....[vizeSAva0 85] 596 jala-reNu-puDhavi-....[vizeSAva0 2990] 372 jaMgamajAyaM jaMgiya.....[bRhatkalpa0 3661] 578 | jaladoNa 1 maddhabhAraM 2......[ ] 795 581 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRsstthaangkH| uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH jaha eso mattullo na.....[ ] 836 | jinapraNItAdAgamAt sadaivA-..... jaha kuMbhAro bhaMDAI.... [ ] 166 tattvArthabhA0 siddha0 9 / 48] 575 jaha gomaDassa gaMdho... uttarA0 34 / 16] 295 jiyarAgadosamohA sabvannU .....[ ] 552 jaha cittayaro niuNo....prathamakarma0 67] 166 jIvamajIve rUvamarUvI...[Ava0bhA0 195] 214 jaha jalamavagAhaMto ...... vizeSAva0 2600] 805 jIvANaNNattaNao.....(vizeSAva0947] 8 jaha jaha bahussuo .....[smmti03|66] 426 jIve NaM bhaMte !.... [bhgvtii017|19] 112 jaha jaha bahussuo....[sammati0 3 / 66] 612 | jhuMjaNakaraNaM tivihaM....[Ava0ni0 1038] 182 jaha tubbhe taha..... uttarA0 ni0 307] 433 | junnehiM khaMDiehiM... [bRhatkalpa0 6367] 284 jaha duvvayaNamavayaNaM...[vizeSAva0 520] 158 je ke vi....[prajJApanA0 187] 206 jaha majjapANamUDho....[prathamakarma0 34] 165 | je NaM gosAlA !...[bhgvtii015|54] 252 jaha rAyA dANAi Na..... [ ] 166 | je bhikkha U sacele,..... (nizIthabhA0 3777] jaha vA dIhA rajjU......vizeSAva0 2061] 686 / 542 jaha vikkhaMbho.... bRhatkSetra0 3 / 31] 139 / je yAvi maMdi.....[dazavai0 9 / 1 / 2] 237 jaha veha kaMcaNo-... vizeSAva0 1819] 25 jeTThajjeNa akajjaM.... bRhatkalpa0 6150] 636 jaha sA nANassa.... vizeSAva0 1134] 73 jeTTho vaccai mUleNa .....[ ] 590 jaha surabhikusumagaMdho... uttarA0 34 / 17] 295 jeNa kulaM AyattaM taM ....[ ] 567 jahA''hiaggI.....[dazavai0 9 / 111] 15 jeNa suhajjhappayaNaM....vizeSAva0 960] 9 jahi natthi sAraNA...(bRhatkalpa0 4464] 659 | jeNAmeva samaNe ...... [ ] 851 jA paDhamAe jeTThA sA.... [bRhatsaM0 234] 210 | jeNa'nnaiyA diLaM .....[vyava0bhA0 4515] 547 jAI-kula-gaNa-kamme sippe.... jesiM jatto sUro....(vizeSAva0 2701] 225 nizIthabhA0 4411] | jesimavaDDho poggalapariyaTTo....zrAvakapra0 72]50 jAI-kulasaMpanno pAyamakiccaM......[ ] 727 | jo atthikAyadhammaM ....[uttarA0 2827] 867 jAtyAdimadonmattaH ......prazama0 98] 728 jo annassa u dose na......[ ] 727 jAyamettassa jaMtussa.....[tandula0prakI045] 892 | jo uttamehiM maggo pahao .....[ ] 526 jAvaM tAva tti vA ......[ ] 855 jo kattAdi sa...(vizeSAva0 1570] 18 jAvaiyA jassa gaNA.....[Ava0 ni0 269] 739 |jo kira jahannajogo ....[vizeSAva03063] 323 jAvaiyA vayaNapahA ...... [smmti03|47] 668 jo jiNadiThe bhAve.... uttarA0 28 / 18] 866 jAvukkosiyAe visesahINaM NisiMcai [ ] 171 | jo jeNa jammi.... (nizIthabhA0 5593] 202 jAhe NaM bhaMte !.... [bhgvtii014|6|6] 247 jo tamatamavidisAe.... [vizeSaNavatI 24] 299 jiNavayaNaM siddhaM ceva....[dazavai0 ni0 49] 850 | jo tullasAhaNANaM...(vizeSAva0 1613] 27 jiNavayaNe paDikuTuM...[nizItha0 3745] 279 jo dei uvassayaM jaivarANa ..... [ ] 581 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH 752 taM ciya riusuttamayaM ....[vizeSAva 02228] taM ceva'NusajjaMte..... [ vyava0 bhA0 4436] 536 taM taM bhAvamAyarai.... [Ava0 hAri0] 836 taM teNa tao tammi....[vizeSAva0 81] 277 taM duvikappaM chaumattha- .... ..[vizeSAva 0 1280 ] 556 594 taM duvikappaM nivvissamANa -...... [vizeSAva 0 1271] [bRhatkalpa 0 1294] 471 taM na jao taccatthe .... [ vizeSAva 0 1881 ] taM maMgalamAIe..... [vizeSAva 0 13] 836 jo savisayavAvAro so....[ vizeSAva 02998 ] 573 jo suttamahijjaMto sueNa....[ uttraa028|21] 866 jo suttAbhipAo so....[ vizeSAva 0 1369] 85 taM suravimANavibhavaM... [ upadezamAlA0 286] jo suhume Aloe so......[ 1 taio tti kahaM jANasi ?...... jogA payaDipaesaM ..[bandhazatake 99 ] jogA payaDipadesaM... [bandhazatake 99 ] jogo vIriyaM thAmo... [ paJcasaM0 396] joyaNasayaM tu ...[ nizIthabhA0 4833] joyaNasayamuvviddhA...[bRhatkSetra0 130] joyaNasayavitthinnA .....[ bRhatkSetra0 2 / 13] joyaNasahassadasagaM mUle..... [ bRhtkssetr02|6] joyaNasahassamahiyaM.....[ bRhatsaM0 307] jJAnino dharmmatIrthasya .....[ ] ThavaNAkammaM ekkaM..... [ dazavai0 ni0 67 ] ThANa- nisIya- tuyaTTaNa-....[oghani0 342] ThANe sarIra bhASA.... [ bRhatkalpa 0 6319] ThitisaMkamo tti vuccai [ krmpr02|28] NAivagiTTho ya tavo....[AcA0ni0 272] NANassa hoi....[vizeSAva 0 3459 ] NAyAgayANaM kappaNijjANaM..[ Ava0 sU0 6] NiggaMtha 1 sakka 2... [piNDani0 445 ] NissaMkiya 1 nikkaMkhiya ..... [dazavai0ni0 182, nizIthabhA0 23] NegAI mANAI......[vizeSAva0 2186] uddhRtaH pAThaH jo bhaNio jaMbU .....[( bRhatkSetra0 3 |55 ] jo muddhA abhisitto paMcahiM....... [nizIthabhA0 2497] jo ya agIyatthassA [ jo ya saliMge duTTho..... [ jo saMjao vi eyAsu appasatthAsu ..... 1 ] 199 pRSThAGkaH 670 547 68 555 47 3 245 376 [bRhatkalpa 0 6153] 636 806 397 48 151 taiyaM ca dasaM patto[ tandula0 prakI 0 47 ] 892 180 taccAe vI evaM navaraM...[ paJcAzaka018 / 17] 253 90 | taNa- chAra - Dagala - mallaga.....[ nizIthabhA0 1154, 118 bRhatkalpa 0 3535] 535 387 taNagahaNA-'nalasevA... [oghani0 706] 234 387 taNagahaNAnalasevAnivAraNA........ 507 [oghani0 706, paJcava0 813] 14 taNapaNa puNa bhaNiyaM .....[ ] 439 taNavo'NabbhAivigAra ....[vizeSAva 0 1759] 580 taNurohAraMbhAo jhAyai....[ vizeSAva 03069j 323 638 | taNhuNhabhAviyassA....[vyavahArabhA0 2533] 377 tataM vINAdikaM.... [ ] 161 tataM vINAdikaM .....[ ] 14 tatto a assakaNNA hatthiyakaNNA..... 186 [bRhatkSetra0 2 / 61] 160 tatto ya aTThamI....[ paJcAzaka0 18 / 14] tatto ya nelavaMte suhatthi ....[ bRhatkSetra 0326] 108 tatto vi se caittANaM ....[ dazavai 05 / 2 / 48] 718 668 tatto'NaMtaramIhA...[vizeSAva0 284] 565 105 491 385 253 753 621 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 730 uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH tattha khalu imAo ......[candrapra0 1021] 711 tasmin padma tu bhagavAn ......[ ] tattha khalu ime..... [ ] 133 tasminnekArNavIbhUte ......[ ] 730 tattha NaM je se....jambUdvIpapra0 7 / 350] 195 tasyAmeva tvavasthAyAM .....[ ] 448 tattha vi na savanAso.. tassa phala-joga-..... [vizeSAva0 2] [vizeSAva0 2395] 707 tassakkaMdaNa-soyaNa-.....[dhyAnaza0 15] 318 tatthaTThapayaM ubaTTiyA va.....[karmapra0 2 / 46] 377 | tasseva ya thejjatthaM.... [vizeSAva0 14] 3 tatthuggamo pasUI pabhavo...[paJcAzaka0 13 / 4, tasseva ya selesIgayassa...[dhyAnaza0 82] 322 paJcavastuka0 740] 269 / taha tibbakoha-lohAulassa....dhyAnaza0 21] 319 tatthodAra 1 murAlaM 2 uralaM .....[ ] 507 taha nAma pi hu..[prathamakarma0 68] 166 tatra tasya zayAnasya ......[ ] 730 | taha sUla-sIsarogAiveyaNAe....[dhyAnaza0 7] 318 tatra rUkSo 1 laghuH 2 zItaH.....[ ] 453 | | taha sesehi ya savvaM.....[vizeSAva0 2589] 805 tatrarjusUtranItiH syAt ......[ ] 671 | tA taMsi bhAvavejjo....[paJcava0 1351] 263 tathAvidhasya tasyApi ......[ ] 671 tiNNi sahassA satta... [jambUdvIpapra0 2 / 3, tadasaMkhaguNavihINe samae...vizeSAva03060] 323 bRhatsaM0 209] 148 tannAmAdi cauddhA.....(vizeSAva0 2994] 572 | tiNhapari phAliyANaM vatthaM..... tappajjAyaviNAso...[zrAvakapra0 191] 42 nizIthabhA0 787] 550 tabbhAvuogeNaM .....[vyavahArabhA0 2694] 567 tittI samo kilAmo...vizeSAva0 2404] 20 tamukkAe NaM bhaMte.....[bhagavatI0 6 / 5 / 3] | titthaMkarapaDikuTTho annaayN...[pnycaa017|18] 806 tamhA dhammAdhammA....vizeSAva0 1852] 24 | titthakarappaDikuTTho annAyaM.... tamhA nijagaM saMpayakAlIyaM...... paJcA0 1718] (vizeSAva0 2226] 670 | titthagara 1 dhamma 2 Ayariya....[ ] 700 tamhA vayasaMpannA... [paJcava0 932] 236 | titthayarapavayaNasue Ayarie... taratamajogAbhAve.....vizeSAva0 286] 621| bRhatkalpa0 4975,5060] 276 taruNA bAhirabhAvaM na.... bRhatkalpa0 1458] 660 | titthesa aNAroviyavayassa.... taruNAvesitthivivAharAyamAIsu...... [vizeSAva0 1264] 554 nizIthabhA0 2592] 825 | tinneva ya pacchAgA... [oghani0 669] tavateNe vaiteNe ruuvtenne....[dshvai05|2|46] 718 tibhAgo 1 yojanasya,... [bRhatsaM0 245] 298 tavasaMjamajogesuM jo....[vyava0 1959] 242 tirio bhaya 1 ppaosA 2..... tavaheu catutthAI.... piNDani0 668] 616/ vizeSAva0 3007] 482 taveNa satteNa sutteNa....[bRhatkalpa0 1328] 713 tivarisapariyAgassa ......[paJcavastu0 582] 2 tasmina dhyAnasamApanne....tattvasaM0 3240] 13 tivarisapariyAgassa u.....[paJcava0 582] 518 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 201 m m 264 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH tivihaM ca hoi duggaM rukkhe..... daMto samattho voDhuM pacchittaM... ] 728 [bRhatkalpa0 6183] dasaNasIle jIve... [prathamakarma0 19] 165 tivihA hoi nivaNNA omaMthiya..... daieNa vatthiNA vA ....[oghani0 362] 580 [bRhatkalpa0 5946] 514 | dakkhiNapuceNa rayaNakUDaM ...dvIpasAgara0 16] 379 tivihe ya uvassagge dive...[bRhatkalpa06269]563 | dakSiNapArzve spandamabhidhAsye ......[ ] 733 tihuyaNavikkhAyajaso.....[vizeSAva0 1059] 58 dakSo 1 vijJAtazAstrArtho.....[ ] 453 tujjha piyA majjha piuNo....[dazavai0ni0 86] 444 | dattI u jattie vAre ..... [ ] 513 tuda vyathane [pA0dhA0 1282] 218 | dattIhi va kavalehiM va...[Ava0ni0 1590] 857 tullaM 1 vittharabahulaM....bRhatsaM0 176] 612 | dappo puNa hoi......[ ] 834 tullammi vi avarAhe...bRhatkalpa0 4974] 276 | dayA-dAna-kSamAdyeSu...[ ] tRNAyApi na.......[ ] 12| davae 1 duyae 2....[vizeSAva0 28] 174 te pAsAyA kosaM ......[bRhatkSetra0 289] 748 | davagula-piMDagulA do majjaM...[paJcava0 374] 347 teojogeNa jahA.... [ ] 181 | davaTThavaNA''hAre vigaI... teNa kahiyaM ti va ......vizeSAva0 2361] 706 | nizIthabhA0 3166] 534 teNa paraM uvarimagA...[bRhatsaM0 127] 247 | davammi maMthao......bRhatkalpa0 6316] 637 teNAvadhIyate tammi.....[vizeSAva0 82] 595 | davAialaMbhe puNa......[ ] 835 tettIsaM ca sahassA....[bRhatkSetra0 32] 118 | davAiehiM kiNaNaM .....[paJcA0 13 / 11] 804 terasa 1-2 bArasa...vimAna0 129] 628 | dabbAitte tulle jIva-....[vizeSAva0 1823] 49 terikkArasa nava satta .....[bRhatsaM0 253] 627 | davANa sababhAvA....[uttarA0 28 / 24] 867 tevaDhaM koDisayaM .....dvIpasAgara0 25] 393 | dabAdI caubheyaM....vizeSAva0 946] 7 tesi namo tesi namo ....[paJcava0 1600] 552| | davAvAe dunni u ....[dazavai0 ni0 55] 436 tesi namo tesi....[paJcava0 1600] 162 | dave khette kAle bhAve paliuMcaNA...... to kayapaccakhANo..... paJcava0 537, vyavahArabhA0 150] paJcA0 5 / 40] __ 511 | dave suhumaparaTTo jAhe ....[ ] 268 to taM katto ?.... vizeSAva0 1141] dasa-kappa-vyavahArA......[paJcavastu0 583] 3 to samaNo jai .....[dazavai0 ni0 156] 484 | | dasa-kappa-bavahArA .....[paJcava0 583] 518 thirakaraNA puNa.... [vyava0 1961] 242 | dasa ceva joyaNasae.... [dvIpasAgara0 74] 282 theravayaNaM jai pare ......[vizeSAva0 2360] 706 | dasa ceva joyaNasae ......dvIpasAgara0 74] 827 thevaM bahunivvesaM [oghani0 530] 540 dasa ceva sahassA...[dvIpasAgara0 114] 282 daMtavaNaM taMbolaM.... [paJcAzaka0 5 / 30] 184 | dasajoyaNasahassA ....[bRhatkSetra0 2 / 17] 387 daMtehi haNai bhaddo maMdo ....[ ] 355 | dasaThANaThio kappo....[bRhatkalpa0 6363] 284 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH dasa navagaM gaNANa......[Ava0 ni0 268] 739 | dukkheNa u gAhijjai bIo..... dasa bAvIsAiM ahe... [dvIpasAgara0 3] 281 [vyavahArabhA0 4588] 412 dasa bhavaNa-vaNayarANaM.... bRhatsaM0 4] 170 | dunni tihatthAyAmA.....[bRhatkalpa0 4090] 316 dasarAyahANigahaNA sesANaM...... dupaesAdi duruttara...[AcArAGgani0 44] 225 (nizIthabhA0 2588] 825 dubhikkhadubbalAI ihaloe......[ ] 727 dasavAsassa vivAho ..... [paJcava0 584] 518 | durgatiprasRtAn jantUn,.....[ ] 34 dasavihaveyAvacce annatare..... duvAlasamAsapariyAe.... bhgvtii014|9|17] 840 [vyavahArabhA0 4587] duviho u pariccAA...bRhatkalpa0 5208] 280 dasavihaveyAvacce saggAma..... |duviho u bhAvadhammo....[dazavai0 ni0 43] 261 vyavahArabhA0 2539] 565 | duviho pamANakAlo .....[Ava0ni0 730, dahanAdyamRkSasaptakamaindrayAM tu......[ ] 711 _ vizeSAva02069] 339 dAnapuNyaphalA kIrtiH,....[ ] 232| duviho ya hoi... [bRhatkalpa0 4986] 277 dApa lavane [pA0dhA0 1059] 265 | duviho hoi acelo..[bRhatkalpa0 6365] 284 dArakkamo'yameva u... vizeSAva0 915] 7|duSpratikArI mAtApitarau...[prazama0 71] 199 dAse duDhe....(nizItha0 3507] 279dUmiya dhUmiya vAsiya... nizIthabhA02048] 550 dAhisi me etto ....[ ] 309 | dRSTeSTAvyAhatAd vAkyAt ..... nyAyA0 8] 448 dAhovasamAdisu vA.... [vizeSAva0 1035] 53 | deva tti satthayamidaM...vizeSAva0 1880] 47 diTThA va je pareNaM ......[ ] 835 | devakurupacchimaddhe ......[bRhatkSetra0 300] 748 divasabhayao u gheppai...(nizIthabhA0 3719] 343 | devassa va kiM vayaNaM......[vizeSAva0 2362] 707 divvammi vaMtarI 1 saMgame 2.....[ ] 483 | devA neraiyA vi...zrAvakapra0 74] 113 dizi 1 dRzi 2 vAci......[ ] 849 | devA vi devaloe....[upadezamAlA0 285] 245 disidAho chinnamUlo....[Ava0ni0 1349] 820 | devANa aho sIlaM ....[ ] 552 dINa-kaluNehiM....[bRhatkalpa0 6143] 635 | deviMda-cakkavaTTittaNAi-.....dhyAnaza0 9] 318 dIvadisAaggINaM ......[dvIpasAgara0 221] 832 | deve NaM bhaMte !...[bhagavatI0 6 / 9 / 2-3] dIvasihA-joisanAmayA......[ ] 889 | devesu na saMdeho jutto...(vizeSAva0 1870] 47 dIsai ya pADirUvaM Thiya-..... desammi u pAsattho......[ ] 884 [bRhatkalpa0 6154] 636 | desUNakosamuccaM jaMbU......bRhatkSetra0 290] 748 dIhakAlaThiyAo hassakAlaThiyAo desUNamaddhajoyaNa ..... [bRhatkSetra0 2 / 18] 387 [bhagavatI0 1111] 523 | dehammi asaMlihie...[paJcava0 1577] 161 dIho vA hasso vA jo .....[ ] 397 | dehavivittaM pecchai appANaM.....[dhyAnaza0 92] 323 dukkhaM na dei AuM....[prathamakarma0 63] 165 | deheNa vI virUvo.....bRhatkalpa0 6158] 636 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 203 22 450 356 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH daip zodhane [pA0 dhA0 924] 265 | dharmAdInAM vRttirdravyANAM....[ ] do 1 sAhi 2 satta... bRhatsaM0 12] 170 dharmaM carataH sAdhorloke .....[ ] 581 do avakhaNDane [pA0 dhA0 1148] 734 | dharmopAdeyatAM jJAtvA....[dharmabindau 3 / 2] 77 do asatIo.....[anuyogadvAra0 sU0 318] 394 | dhAI 1 dUi 2 nimitte...[paJcAzaka0 13 / 18, do usuyAranagavarA.....bRhatkSetra0 3 / 5] 138 | paJcava0 754 piNDani0 408] 270 do kAyappaviyArA....[bRhatsaM0 181] 171 | dhAyaivarammi diive...[bRhtkssetr05|37] 143 do kose vitthinno.... bRhatkSetra0 287] 116 | dhAyaisaMDe merU culasIi....bRhatkSetra0 3 / 57] 827 do ghayapalA mahupalaM...[ ] 200 | dhAraNayA uvabhogo pariharaNA..... do caMdA iha... bRhatkSetra0 5 / 72, bRhatkalpa0 2367, 2372] 578 bRhatsaMgra0 64] 140 | dhAraNayA uvabhogo,..[bRhatkalpabhA0 2367] 233 doccA vi erisi....[paJcAzaka0 18 / 16] 253 dhAvei rohaNaM tarai .....[ ] do do cauddisiM maMdarassa....[bRhatkSetra0 325] 753 | dhiibaliyA tavasUrA...[bRhatkalpa0 6484] dosu vi kurAsu.....[bRhatkSetra0 301] 130 | dhignArIraudIcyA bahuvasanA-.....[ ] dohiM vi naehiM nIyaM .....[vizeSAva02195] 668 dhigbrAhmaNIrdhavAbhAve yA..... [ ] 356 dyUtAsaktasya saccittaM dhanaM .....[ ] 617 | dhI saMsAro jammi juyANao ...... dravyadAnamapUrvaM ca 3, ....... [ ] 257 [maraNa0 prakI0 600] 324 drA kutsAyAM gatau [pA0 dhA0 1054] 769| dhRtistena dattA matistena dattA.....[ ] 581 dvAtriMzat sahasrANi .....[ ] 404|na u paisamayaviNAse...vizeSAva0 2402] 20 dvividhAH kuzIlAH pratisevana-..... na kadAcidanIdRzaM jagat [ ] [tattvArthabhA0 siddha0 9 / 48] 576 | na kadAcidanIdRzaM jagat [ ] 132 dhanado dhanArthinAM dharmaH.. [dharmabindu0 12] 264 | na parovaesavasayA na ya.. dhanne ya sunakkhatte......[anuttaropapA0 ] 876 / vizeSAva0 2588] 805 dhanno'haM jeNa mae....[paJcava0 1596] 162 | na vi ya phusaMti... [bRhatsaM0 243] dhammaM pi hu saddahaMtayA..... uttraa010|20] 608/na visesatthaMtarabhUyamatthi....[vizeSAva0 35] 61 dhammajiNAo saMtI....[Ava0 ni0 13] 300 na hi dIhakAliyassa vi...... dhammatthikAye dhammatthikAyadese.... | [vizeSAva0 2048] 686 [prajJApanA0 5501] 852 | na hi nAragAdi-.... [vizeSAva0 1979] 26 dhammapuriso tayajja-...[vizeSAva0 2093] 192 | na hi savvahA viNAso.... dhammamaiehiM.....[upadezamAlA 104] 12 vizeSAva0 2393] 707 dhammo jeNuvaiTTho so ....[ ] 413 na hi savvahA....vizeSAva0 2393] dharmAkhyaH puruSArtho'yaM.... [ ] 264 | naMdaNavaNakUDesuM eyAo.......[ ] 756 730 298 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH naMdIsaro ya 8.....[bRhatsaM0 83] 282 nAniviTeM labbhai [piNDani0 370] 540 naTa-nartta-muSTikebhyo dAnaM.....[ ] 854 nAmaM 1 ThavaNA 2..[Ava0ni0 1056, natthi chuhAe sarisA.... piNDani0 263] 615/ vizeSAva0 3510 ] natthi tti paurabhAvaM....[bRhatsaM0 91] 212 nAmaM 1 ThavaNA 2....[dazavai0ni0 8, 218] 9 natthi ya si .....[dazavai0 ni0 155] 484 nAmaM 1 ThavaNA.... [Ava0ni0 809] 224 natthI arahaMtattI jANaM vA .....[ ] 551 nAma ThavaNA davie....[Avazyakani0 1070] 22 nanu punaridamatidurlabhamagAdha-.....[ ] 607 / nAma ThavaNA..... [AcArAGgani0 184] 4 nayAstava syAtpada-....[bRhatsvayambhUstotre ] 21 | nAmaMgaM ThavaNaMga.... uttarAdhyayanani0 144] 5 nava ceva sahassAiM .....[dvIpasAgara0 31] 393 / nAmAdi caubbheyaM.....(vizeSAva0 959] 9 nava ceva sahassAI.....[dvIpasAgara0 29] 393 nAlpamapyutsahedyeSAm ..... [ ] 328 navakoDIo saMkhA .....[ ] 337 / nAsAM kaNThamurastAlu jihvAM ......[ ] 674 navajoyaNavitthinnA......[ ] 725 niMdai niyayakayAiM .... navamI muMmuhI nAma.....[tandula0 prakI0 53] 893 / niggaMtheNaM gAhAvaikulaM ....[bhgvtii08|6|7] 364 navi atthi mANusANaM....[Ava0 ni0 980] 840 | niccaM saMkiyabhIo.... upadezamAlA0 226] 720 navi taM satthaM va visaM....[oghani0 803] 718 | nicchayao sabvaguruM ..... vizeSAva0 660] 819 nahi kammaM jIvAo......[vizeSAva0 2516] 709 | nijjavao taha kuNaI.....[ ] 727 nANaM payAsayaM....[Ava0 ni0 103] 293 | nityajJAnavivarto'yaM ......[ ] 729 nANaMtarAyadasagaM 10.....[ ] 28 | niddA-vigahAparivajjiehiM .... nANaTTha dasaNaTThA caraNaTThA...... . [Ava0 ni0 707, paJcava0 1006] 15 nizItha0 5458] 652 niddhassa niddheNa dayAhieNaM.... nANamavAya-dhiIo....[ ] | prajJApanA0200] 818 nANassa kevalINaM dhammAyariyANa.... | nidrAzIlo na zrutaM .....[ ] 617 (bRhatkalpa0 1302] 472 nimmaladagarayavaNNA .. Ava0 ni0 961] 39 nANassa kevalINaM.... bRhatkalpa0 1302] 275 | niyagacchAdannammi u....[Ava0ni0 718] 237 nANAdI uvajIvai ..... uttarA0bhA0 10] 578 niraisuraasaMkhAU .....[ ] 645 nANAhINaM sav.... [vizeSAva0 3591] 60 nirayadugaM 2 tiriyadugaM.... [ ] 28 nANe daMsaNa caraNe ..... uttarA0bhA0 3] 577 nirvizeSaM gRhItAzca......[ ] 21 nANe daMsaNa caraNe..... (uttarA0bhA0 9] 577 nirveza: paribhogaH [ ] 516 nANeNa u saMpanno ......[ ] 727 | nivvAghAyavavAI ..... nizIthabhA0 824] 579 nANeNa daMsaNeNa ya tave.... uttraa028|25] 867 nivvANagamaNakAle kevaliNo..dhyAnaza0 81] 322 nAnAsaddasamUhaM bahuM.....(vizeSAva0 308] 622 / nivigai nibbalome ..... nizItha0 574] 454 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 205 338 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH niSIdanti svarA ......[ ] 675 | paMcAIyArovaNa neyavvA jAva..... neraie NaM bhaMte ! neraiesu ..... __ [vyavahArabhA0 141] [prajJApanA0 17 / 3 / 1199, paMcAdigArasaMte ThaviuM .....[ ] 504 bhagavatI0 4 / 9 / 1] 373, 645 | paMcAsa catta chacceva...bRhatsaM0 118] 291 neraiyA 1 asurAdI....[ ] 46 | paMceva joyaNasae uDDaM....[bRhatkSetra0 327] 382 neraiyAibhavassa va.... [vizeSAva0 3449] 209 | paMceva dhaNusayAiM ......[bRhatkSetra0 295] 748 nesappe 1 paMDue 2 piMgale......[ ] 773 | paMDagavaNammi cauro.... [bRhatkSetra0 1 / 355] 142 naivAsti rAjarAjasya....prazama0 gA0 128] 840 | paisamayamasaMkhejjai....[vizeSAva0 730] 633 no paliuMce amAyI ....[ ] 837 | paumAbha vAsupujjA....[Ava0ni0 376] 168 noAgamao bhAvo.... (vizeSAva0 49] |paumuppalanaliNANaM,....prajJApanA0 190] 206 noiMdiyapaccakkho vavahAro. | paume ya 1 mahApaume...[bRhatkSetra0 568] 122 vyava0 bhA0 4031] 46 | pakkha-caumAsa-.....vizeSAva0 2992] 372 paMkapaNaesu niyamA ogasaNaM..... | pakkhevae duguMchA.... [vyava0 9 / 3826] 251 [bRhatkalpa0 6189] 563 | paccakkhAgamasariso hoi..... paMko khalu cikkhallo....[bRhatkalpa0 6188] 562] [vyava0 bhA0 4035] 546 paMcaNhaM gahaNeNaM sesA vi..... paccakkhANaM jANai... [Ava0 bhA0 247] 598 [bRhatkalpa0 5620] 532 | paccakkhANaM savaNNu-..... [Ava0bhA0 246] 597 paMcatthikAyamaiyaM .....[dhyAnaza0 53] 570 paccakkho vi ya duviho..... paMcatthikAyamaiyaM...... [dhyAnaza0 53] 163 / vyava0 bhA0 4030] 546 paMcamae vidisIe... [ ] 299 | pacchA gacchamatItI....[paJcAzaka0 18 / 13] 253 paMcamagammi ya bhAve jIva .....[ ] 648 | pajjattamettabeMdiyajahannavai-..... paMcamiM ca dasaM patto......[tandula0prakI0 49] 893 vizeSAva0 3061] 323 paMcavihaM AyAraM... [Ava0ni0 998] 236 | pajjattamettasannissa jattiyAiM ..... paMcavihe vavahAre,...bRhatkalpa0 6455] 285 vizeSAva0 3059] 323 paMcasae uviddhA.... [bRhatkSetra0 261] 119 pajjavaNaM pajjayaNaM.....[vizeSAva0 83] paMca sae chabbIse.... [bRhatkSetra0 29] 114 pajjosavaNAe tavaM.... paMca sae chabbIse.... [bRhatkSetra0 29] 117 117] [Ava0 ni0 1582] 856 paMcasae bANaue solasa... bahatkSetra0 364] 382 | paJcasa raktAH paJca vinaSTA ..... 502 paMcasayajoyaNuccA....[bRhatkSetra0 3 / 4] 138 | paJcAzravAdviramaNaM ......[prazama0 172] paMcasayAyAmAo majjhe ..[bRhatkSetra0 1 / 356] 142 paJcAzravAdviramaNaM .....[prazama0 172] 511 paMcAI ya navaMte ThaviuM .....[ ] 504 | paJcendriyANi trividhaM....[ ] 42 265 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH paTTa suvanne malaye aMsuya..... | paDhamilluyasaMghayaNe....[paJcava0 1618] 162 [bRhatkalpa0 3662] 578 | paDhamilluyANa udae.....[Ava0ni0 108] 327 paTThavaNao u divaso... paNana ui sahassAiM .....[bRhatkSetra0 2 / 4] 386 [Ava0 ni0 1584] 857 paNayAlIsa sahassA.... [ ] 117 paThakaH pAThakazcaiva ye cAnye .....[ ] 468 | paNihANajogajutto paMcahiM.... [dazavai0ni0 185, paDipucchaNA u kajje ......[paJcA0 12 / 30] 859) nizIthabhA0 35] 108 paDibaMdhanirAkaraNaM keI anne..... paNuvIsaM ubbiddho.....[bRhatkSetra0 178] 120 [paJcA0 17 / 19] 536 pattaM 1 pattAbaMdho.... oghani0 668] 54 paDimAsu sattagA satta......[ ] 662 padma saGkocamAyAti, ..... [] 539 paDilome jaha abhao pajjoyaM..... pannaTThi sahassAI cttaari..[bRhtkssetr05|26] 142 dazavai0 ni0 82] 443 pannavao jayabhimuho.... [ ] 225 paDivajjai eyAo... [paJcAzaka0 1814] 253 | pamAo ya muNiMdehi....[ ] 228 paDisiddhesu vi dose .....[ ] 639 | payaIe taNukasAo...[bandhazataka0 22] 187 paDisevaNapAraMcI.. bRhatkalpa0 4985] 277 | paramANU tasareNU rahareNU....... paDisevaNA u bhAvo.....[vyavahArabhA0 39] 338| [anuyogadvAra0 sU0 339] 747 paDuppannasamayaneraiyA... [ ] parasamao ubhayaM......vizeSAva0 953] paDhamaM ahammajuttaM paDilomaM ..... parasparopakArANAM ......[ ] 256 [dazavai0 ni0 81] | pariNAmo hyarthAntaragamanaM .....[ ] 647 paDhamaM ciya gihi-saMjayamIsa...... pariNAmo hyarthAntaragamanaM na.....[ ] 340 paJcA0 13 / 9] pariNAmo hyarthAntaragamanaM......[ ] 817 paDhama lahai nagAraM... [vizeSAva0 2897] 165 | paribhAsaNA u paDhamA ....[Ava0 bhA0 3] 684 paDhamabIyaduo vAhio......[ ] 835 pariyaTTie 10 abhihaDe.. paDhama-bIyANa paDhamA ...... | pnycaa013|6,pinnddni093] 269 [Ava0 ni0 168] 684 | pariyAyassa u cheo.....[vizeSAva0 1268] 555 paDhamammi savvajIvA bIe..... [Ava0ni0 574, parisaMThiyammi pavaNe .....[bRhtkssetr02|16] 387 vizeSAva0 2637] 499 parisuddhajunnakucchiya-.....(vizeSAva0 2599] 805 paDhamasattarAiMdiyaM.... [dazAzruta0 751] 253 | pariseya-piyaNa-.....[oghani0 347] 580 paDhamA 1 paDhame 2 carama 3..... parisravasvedavidAharAgA.....[ ] 453 [uttarA0bhA0 14] | 578 parihAriya chammAse.... [bRhatkalpa0 6474] 640 paDhamA asIisahassA 1.....[bRhatsaM0 241] 664 | parihAreNa visuddhaM suddho ya..... paDhamA'sIisahassA battIsA..[bRhatsaM0 241] 211/ vizeSAva0 1270] 555 707 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 207 242 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH paliovamaTTiIyA ..... bRhatkSetra0 19] 384|pAvANaM pAvayaro... [bRhatkalpa0 5009] 277 paliovamaTThiIyA eesiM ...... pAvukkarise'dhamayA.... [vizeSAva0 1910] 28 [bRhatkSetra0 2 / 11] 387 pAsAyANa cauNhaM ......[bRhatkSetra0 298] 748 paliyaM 1 ahiyaM 2...bRhatsaM0 14] 170 | pAso mallI ya... [Ava0ni0224] 687 pallavi hatthuttharaNaM tu .....[ ] 397 | piyadhamme daDhadhamme... nizIthabhA0 2449, palhavi koyava pAvAra .....[ ] 397| bRhatkalpa0 2050] pavanaghanavRSTiyuktAzcaitre...[bRhatsaMhitA 21 / 22] 493 | pisuNA-'sabbhA-'sabbhUya-..... [dhyAnaza0 20] 319 pavanAbhravRSTividyudgarjita-.....[ ] 493 | pukkharavaradIvaDDhaM...[dvIpasAgara0 1] 281 pavvajjA sikkhAvaya-..[bRhatkalpa0 1132, pucchAe koNie.....[dazavai0 ni0 78] 441 1442, vizeSAva0 7] 285 | puDheM reNuM va taNummi.....[vizeSAva0 337) 107 pabbayaNaM pabajjA.... [paJcava0 5] 218 | puDhaM suNei sadaM .....[Ava0 ni0 5] 432 pabvAvio siya tti,..[bRhatkalpa0 5190] 279 | puThaM suNei saI..... [vizeSAva0 336] 107 pazusaMjJAsu ca 3......[ ] 808 | puTThApuTTho paDhamo jattAi..... pasaMsai..... [dhyAnaza0 16] 319 vyavahArabhA0 4568] 410 pAuMchaNayaM duvihaM .....(nizIthabhA0 819] 579 | puDhavi 1 jala 2.... [vizeSAva0 2703] 225 pAeNa dei logo.....(nizIthabhA0 4425] 585 | puDhavi-daga-agaNi-.....[dazavai0 ni0 46] 511 pAgAraparikkhittA...[vimAna0 249] 246 | puDhavI Au vaNassai....[bRhatsaM0 342] 52 pANaM sovIrajavodagAi..paJcAzaka0 5 / 28] 184 | puDhavI-Au-vaNassai-....[bRhatsaM0 180] 625 pANavaha-musAvAe..... [Ava0 ni0 1552] 650 | puNabbasu-rohiNi-cittA......[ ] 762 pANidayariddhisaMdarisaNa-.....[ ] 508 | purpha kalaMbuyAe ..... [vizeSAva0 2995] 573 pApajugupsA tu tathA....[SoDazaka0 45] 190 | purimA ujjujaDDA u,....[uttraa023|26] 341 pAmiccaM sAhUNaM atttthaa......pnycaa013|12] 804 purimANaM duvisojjho u,..[uttraa023|27] 341 pAyacchittaM viNao ..... [dazavai0 ni0 48] 511 | purisaparaMparapatteNa bhariyavissaMbhareNa .....[ ] 358 pAyayasuttanibaddhaM ko vA.... [ ] 287 | puruSa evedaM niM.. [zuklayaju0 312] 458 pAyAlANa tibhAgA..... [bRhatkSetra0 2 / 14] 387 | puruSa evedaM gniM ......[zuklayaju0 31 / 2] 729 pAraNage AyAma paMcasu...[ ] | puvaM apAsiUNaM pAe......[nizIthabhA0 97] 835 pAruSyasaGkocanatodazUla-.....[ ] 453 | puvvaM kuggAhiyA...[bRhatkalpa0 5224] 281 pArokkhaM vavahAraM Agamao..... | puvaM paccakkhANaM 9 vijjaNuvAyaM ...[ ] 337 [vyava0 bhA0 4037] 546 | puvvaM suyaparikammiya- [vizeSAva0 169] 83 pAvaM chiMdai jamhA... [vyavahArabhA0 35] 95 | puvakayakammasaDaNaM tu...... [mUlAcAre 445] 703 pAvaphalassa pagiTThassa...[vizeSAva0 1899] 46 | pubagahieNa chaMdaNa......[paJcA0 12 / 34] 860 0 WWG Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 sthAnAGgasUtraTIkAyA: granthAntarebhya: sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH pubaddhassa ya majjhe.... [bRhatkSetra0 3 / 6] 139 bAyara vaDDavarAhe jo...... [ ] 836 pubbabhavaverieNaM ahavA rAgeNa..... | bAyAlIsasahasse... [dvIpasAgara0 73] 282 [bRhatkalpa0 6258] 563 bAyAlIsesaNasaMkaDammi .....[oghani0 545, pubvamadiTThamasuyamaceiya-...[Ava0ni0 939] 485 | / paJcava0 354] puvassa u parimANaM... bRhatsaM0 316] 148 bArasa 1 dasa 2... [bRhatkalpa0 6472] 284 pubA tinni ya mUlo maha.....[ ] 629 | bArasavAsassa tahA .....paJcava0 585] 519 pubbAiaNukkamaso .....(bRhatkSetra0 2 / 21] 388 | bArasavihammi vi tave.... [dazavai0ni0 186, puvAmaho u uttaramuho.... [paJcava0 131] 94| nizIthabhA0 42] 108 pubbiM pacchA saMthava... [piNDani0 409, | bArasahiM joyaNehiM...[Ava0 ni0 959] 39 paJcA0 13 / 19, paJcava0 755] 270 | bAlasarIraM dehatarapuvaM...[vizeSAva0 1614] 27 puveNa tinni kUDA dAhiNao...dvIpasAgara06] 379 bAle vuDDhe napuMse... [nizItha0 3506] 279 pubovaTThapurANe......[vyava0 10 / 4605] 219 | bAvIsa sahassAiM ....[bRhatkSetra0 317] 382 pUrNaSoDazavarSA strI, ..... [ ] 539 | bAsaTThi sahassAiM paMceva...bRhatkSetra0 338] 382 pUrvAyAmaudIcyaM prAtIcyaM......[ ] 711 | bAhallapuhattehiM gaMDI pottho .....[ ] 397 pecchai vivaDDhamANaM....[vizeSAva0 731] 633 | biMTa bAhirapattA ya...[prajJApanA0 191] 206 peDhAlaputte aNagAre...... anuttaropapA0 ] bitiyaM ca dasaM patto.. tandula0 prakI0 46] 892 pauSe samArgazIrSe .....bRhatsaMhitA 21 / 19] 493 |bitiyapada maNAbhogA...(nizIthabhA0 2520] 537 pralApo'narthakaM vacaH [amarako0 15] bIyapadamaNappajje .....nizIthabhA0 3779] 542 prANA dvitricatuH proktA .....[ ] 557 | bIyapayamaNappajje ..... [nizIthabhA0 2349] 542 prANA dvitricatuH proktA....[ ] 230 | bhaNNai gheppai ya..... [vizeSAva0 957] 8 pluG gatau [pA0dhA0 958] 218 | bhaNNai jiNapUyAe...[paJcAzaka0 4 / 42] 186 phaliyaM paheNagAI ... [vyava0 9 / 3821] 249 bhattaparinnANasaNaM......[ ] 162 phAlgunamAse rUkSazcaNDaH..... bhattI 1 taha bahumANo.....[ ] 700 [bRhatsaMhitA 2121] | 493 | bhattIe jiNavarANaM....[Ava0ni0 1110] 14 battIsa aTThavIsA....bRhatsaM0 117] 291 | bhattosaM daMtAI.... [paJcAzaka0 5 / 29] 184 battIsaM kira kavalA.... [piNDani0 642 251 | bhadi kallANasuhattho.... vizeSAva0 3439] 208 battIsA aDayAlA.....bRhatsaM0 247] 54 | bhadro mando mRgazceti .....[ ] 354 bahiyA vi hoti..... [nizIthabhA0 2519] 537 | bhannai ya tahorAlaM vittharavaMtaM .....[ ] 508 bahutarao tti ya taM ....vizeSAva0 2221] 669 bhayaNapayANa cauNhaM... nizIthabhA0 2346] 541 bahuvigghAI seyAiM ..... vizeSAva0 12] 3 | bhayamabhiuggeNa sIhamAI va [ ] 835 bahuso bahussuehiM....vyava0 bhA0 4542] 547 | bharaNI svAtyAgneyaM 3......[ ] 807 ___876 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 209 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH bharanittharaNasamatthA .....[Ava0 ni0 943] 485 bhUmIe asaMpattaM pattaM vA..... bharahaM hemavayaM ti.... [bRhatkSetra0 23] 114] [bRhatkalpa0 6186] 562 bharahe muhavikkhaMbho..... bRhatkSetra0 3 / 13] 139 | bhUmIe bhaddasAlaM...... bRhatkSetra0 1 / 316] 142 bhavaNa 10 vaNa 8......[bRhatsaM0 143] 492 | bhoyaNakAle amugaM......[ ] 663 bhavaNaM kosapamANaM ..... bRhatkSetra0 288] 748 | maMgalapayatthajANayadeho...vizeSAva0 44] 174 bhavaNaM kosapamANaM.... bRhatkSetra0 288] maMsaMkuru ba....vizeSAva0 1756] 47 bhavati gamane narANAm-......[ ] 711 | maipulaM jeNa suyaM .....[vizeSAva0 86] bhavati jugupsAprakRtibrIbhatsaH macchajuyale sahassaM [bRhatsaM0 307] 833 [kAvyAlaM0 155] 476 | majjhaNubhAvaM khettaM...[ ] 215 bhavati sa nAmAtItaH.....[ ] 267 | majjhA uttarapAse ..... [vimAna0 32] 628 bhavasiddhio u bhayavaM ......[ ] 789 | maNaguttimAiyAo..... nizIthabhA0 37, bhAreNa vedaNA vA hiMDate..... bRhatkalpa04451, upadezapada0604] 189 vyavahArabhA0 2574] 566 maNavaikAiyaviNao ......[ ] 701 bhAvaparinnA jANaNa..... [AcArAGgani0 37]545 | maNasA vayasA kAeNa....[ ] 181 bhAvamavi saMlihei....[paJcava0 1593] 161 | maNiyaMgesu ya bhUsaNavarAI......[ ] 890 bhAvassa kAraNaM jaha....(vizeSAva0 54] 176 | maNuyANa puvakoDI..... [ ] bhAvei bhAviyappA.... [paJcava0 1594] 161 matisuyaNANAvaraNaM....vizeSAva0 2895] bhAvo vivakSitakriyA.... [ ] 175 mattaMgesu ya majjaM......[ ] 889 bhASAsamiti ma .....[tattvArthabhA0 95] 587 | maddalasArAI tUrAI [ ] 722 bhiMgaMgaruilakajjala-.....[dvIpasAgara0 37] 393 | mayahara pagae bahupakkhie...... bhikkhAyariyAi... [Ava0ni0 1439] 271 [Ava0 ni0 1361] bhiSag 1 dravyANyu 2 pasthAtA.....[ ] 453 | mahavaya aNuvvaehi ya... [bandhazataka0 23] 187 bhIubbigganilukko ....[upadezamAlA0 478] 718 | mahAhimavaMtAo vAsaharapabvayAo..[sU0 89] 141 bhuMjaMti cittakammaTThiyA..... mahilAsahAvo 1... [bRhatkalpa0 5144] 278 nizIthabhA0 4421] 585 mahulittanisiyakaravAladhAra..[prathamakarma0 28] 165 bhuMjamANassa ukkhittaM ,...[vyv09|3838] 250 mAghe prabalo vAyustuSArakaluSadyutI...... bhuttasesaM tu jaM bhuuo,...[vyv09|3830] 251] [bRhatsaMhitA 21 / 20] 493. bhUtasya bhAvino vA....[ ] 174 | mANasametto chaumattha-... [vizeSAva0 87] 596 bhUdagapaMkappabhavA cauro..... [bRhatsaM0 297] 625 mANummANapamANAdi......[ ] 795 bhUmikkhayasAbhAviyasaMbhavao... mAtA bhUtvA duhitA.....[prazama0 156] 321 [vizeSAva0 1757] 48 | mAyA lobhakaSAyazcetyetad... [prazama0 32] 151 165 821 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRsstthaangkH| uddhRtaH pAThaH pRSThAkaH mAyA'valehi-..... [vizeSAva0 2991] 372 | mottUNa sagamabAhaM paDhamAi....[karmapra0183] 328 mAlyamlAniH kalpavRkSa-...[ ] 245 mosammi saMkhaDIe....bRhatkalpa0 6142] 635 mAsamaMtara tinni dagalevA..... | mohanIyakSayaM prati prasthitAH..... [Ava0 ni0 1203] 532 tattvArthabhA0 siddha0 9 / 48] 575 mAsAI sattaMtA...[Ava0bhA0, yaH samprApto dhanotsargaH,.... [ ] 257 paJcAzaka0 18 / 3] 253 yattu tadarthaviyuktaM.....[ ] 173 mAsi mAsi rajaH.....[ ] 539 yadejati yannaijati.....IzAvAsasya05] mAse mAse ya tavo ..[Ava0 ni0 1585] 857 | yadvastuno'bhidhAnaM .....[ ] 173 mAsenopacitaM raktaM .....[ ] 539 ye'tItya yAnti mUDhAH......[ ] 711 micchattaM uDDAho virAhaNA..... | yogapariNAmo lezyA,...[prajJApanAvR0 17 / 2] 50 bRhatkalpa0 6170] 562 | yoni 1 mRdutva 2....[ ] 180 micchattaM jamuinnaM taM..... (vizeSAva0 532] 80 | ratnaM nigadyate tat jAto.....[ ] 684 micchattapaDikkamaNaM....[Ava0 ni0 1264] 598 | | rayaNamayA puSphaphalA...[bRhatkSetra0 286] 116 micchattAi na gacchai .....[ ] 598 | rayaNassa avarapAse tinni vi...... micchAdiTThI mahAraMbha-...[bandhazataka0 20] 188 dvIpasAgara0 17] 379 mukharissa gonnanAma....bRhatkalpa0 6327] 638 | rasa-rudhira-mAMsa-medo-.....[ ] muhattaddhaM tu jahannA.....[ ] 817 | rAgahosavirahio...(vizeSAva0 3477] 553 mUDhanaiyaM suyaM...[Avazyakani0762, | rAgaddosuppattI....(nizIthabhA0 127] 357 vizeSAva0 2279] | rAgeNa va doseNa..... [Ava0 bhA0 241] 598 mUtraM vA kurute svapne......[ ] 732 | rAgeNa vA bhaeNa vA ahavA..... mUlaguNa-uttaraguNe ....[vyavahArabhA0 41] 338] 338 [bRhatkalpa0 6195] mUlaprakRtyabhinnAH .....[ ] 483 | rAgo u hoi nissA .....[ ] 548 mUle paNanaui sayA cauNaui...... rAgo doso maibbhaMso,...[ ] 228 bRhatkSetra0 358] | rAgo doso moho ...... uttarA0 28 / 20] 866 mRdvI zayyA prAtarutthAya......[ ] 731 rAgo dveSastathA....[ ] 294 meruo pannAsaM..... bRhatkSetra0 321] 753 | rAjA-''rakSa-purohita......[ ] 853 merussa uvari cUlA...... [ ] 142 | rAyA Aiccajase ......[Ava0ni0 363] 738 mehanaM 1 kharatA 2....[ ] 180 | risaho ya hoi paTTo ..... [bRhatsaM0 174] 611 mottuM akammabhUmaganara-..[uttarA0ni0220] 160 | ruMbhai sa kAyayogaM ....[vizeSAva03064] 323 mottUNa AuyaM khalu .....[ 483 | ruppi 8 mahAhimavaMte...bRhatkSetra0 133] 121 mottUNa sagamabAhaM paDhamAe...karmapra0183] 644 ruyagavarassa u majjhe..[dvIpasAgara0 112] 282 511 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 211 552 212 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH ruyagassa u usseho.dvIpasAgara0 113] 282 | vatthagandhamalaGkAraM [dazavai0 2 / 2] 532 rUvaMga daTTeNaM ummAo... bRhatkalpa06264] 563 vatthu vasai sahAve ....[vizeSAva0 2042] 258 roseNa paDiniveseNa tahaya .....[ ] 489 | vatthupayAsaNasUro aisaya.....[ ] raudraH krodhaprakRtiH [kAvyAlaM0 15 / 13] 476 | vatthe appANammi ya.....[paJcava0 240] 619 lakkhAiM tinni dIhA.....bRhatkSetra0 3 / 49] 139 | vadhazcaiva 1 pariklezo.....[ ] 256 lajjAe gAraveNa ya....[uttarA0ni0 217] 718 | vayaM puNa evaM.....[candrapra0 10 / 21] 711 lakhuvaogA bhAviMdiyaM.....(vizeSAva0 2997] 573 | varaM kUpazatAdvApI varaM..... naard01|212] 434 lalATakezaH prabhutvAya [ ] 733 | valayAmuha keUe juuyg.....[bRhtkssetr02|5] 386 lavaNe udagarasesu ya....[ ] 212 | vavaharaNaM vavaharae sa....[vizeSAva0 2212] 669 lavaNe kAlasamudde.....[bRhatsaM0 90] vavahArava vavahAraM ......[ ] lahuyA lhAIjaNaNaM ...vyavahArabhA0 317] 722 | vastuna eva samAnaH......[ ] lAbhamaeNa va matto ahavA..... vAcA pezalayA sAdhu..... [ ] 256 [bRhatkalpa0 6243] 563 | vAyaNapaDisuNaNAe...... [pnycaa012|15] 859 liMgapulAo annaM .....[uttarA0bhA0 4] 577 | vAyuH samutthito ......[ ] 675 liMgeNa liMgiNIe.. [bRhatkalpa0 5008] 277 | vAyuH samutthito nAbheH .....[ ] 674 liMbaMba jaMbu kosaMba....[prajJA0 13] 206 vAyuH samutthito nAbheH......[ ] leppagahatthI hatthi tti...Ava0ni0 1447] 174 | vAyuH samutthito nAbherurohRdi......[ ] 675 levaDamalevaDaM vA ....[paJcava0 298] 512 vAyunA bahuzo bhinne,.....[ ] 494 logatthanibohA vA...... [vizeSAva0 2187] 668 vArimajjhe'vagAhittA......[ ] 879 logavibhAgAbhAve....vizeSAva0 1853] 24 | vAruNivara khIravaro ghaya.....bRhatsaM0 88] 496 logassa'tthi vivakkho...[vizeSAva0 1851] 23 | vAreyabbo uvAeNaM [dazavai0 ni0 70] 439 loyANuggahakArisu ....(nizIthabhA0 4423] 585 | vAsaM koddiishiyN...aacaa0ni0273|1] lole taha lolue ceva [vimAna0 30] 627 | vAsaharakurusu dahA.... bRhatkSetra0 3 / 39] 140 vaMjijjai jeNa'ttho....[vizeSAva0 194] 83 vAsaharagirI 12...... bRhatkSetra0 3 / 38] 139 vakkhArapabbayANaM ..... [bRhatkSetra0 259] 119 | vAsaharagirI teNaM.... [bRhatkSetra0 260] 119 . vajjaMtAyojjamamaMdabaMdisadaM .....[ ] 357 | vAsaharA vakkhArA....bRhatkSetra0 5 / 38] 143 vajjarisabhanArAyaM paDhamaM ......bRhatsaM0 173] 611 viulaM vatthuvisesaNamANaM...(vizeSAva0 785] 83 vaTaM ca valayagaM pi va... vimAna0 247] 246 | vigalA labhejja viraiM Na....bRhatsaM0297] 429 vaTai vaTTassuvariM taMsaM...[vimAna0 246] 246 | | viggahagaimAvaNNA 1....[jIvasamAse 82] 159 vattaNasaMdhaNagahaNe suttatthobhayagayA.... vicAro'rthavyaJjana... tattvArtha0 9 / 46] 321 [paJcA0 12 / 43] 860 | vijayANaM vikkhaMbho ..... bRhatkSetra0 370] 381 675 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUci: uddhRtaH pAThaH 404 pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH 563 | vesamaNavayaNasaMcoiyA...... 358 [Ava0 ni0 bhA0 68 ] 567 vainayikamataM vinayazceto ....[ 60 vaiSamyasamabhAvena jJAyamAnA....[ 280 | vosaTThacattadeho.... [ paJcAzaka0 186 ] 619 vosirai mattage jai to [ vijjAe maMteNa ya .....[ bRhatkalpa 0 6270] vijjAcaraNaM ca tavo.... [ dazavai0 ni0 195] vijjANaM parivADiM....[ vyavahArabhA0 2697] vijJaptiH phaladA puMsAm [ ] viNayAhIyA vijjA... [ bRhatkalpa 0 5203] vitahakaraNammi turiyaM ......[ paJcava0 246] vidArayati yat karmma..... [ 460 ] 21 253 649 58 | vyavahAraH nAryoranyonyaM....[ kAvyAlaM0 12 / 5] 476 299 | vyavahArastu tAmeva......[ ] 671 1 160 vidisAu disaM paDhame ..... [ vidyayA rAjapUjyaH...[ vipulAe aparibhoge....[ vyavahArabhA02527] virodhiliGga-saGkhyAdi... !......[ ] 854 328 vivihA va visiTThA vA .....[ ] 732 582 zaMsu stutau [pA0dhA0 728] 565 zatazaH kRtopakAro dattaM ......[ 671 zabdAdIn viSayAn prApya..... [ 508 zabdena mahatA bhUmiryadA.......[ viSamAkSarapAdaM vA [ ] 676 | zarIraM dharmasaMyuktaM rakSaNIyaM viSayavyAkulacitto 617 zalyaM kAmA viSaM .....[ visayaggahaNasamatthaM [vizeSAva0 2996] 573 zItA vAtAzca.....[bhadrabAhu 0 vihigahiyaM vihibhuttaM.....[ oghani0 592] 550 zuddhaM dravyaM samAzritya [ 835 zaur3a garve [pA0 dhA0 290 ] ] 581 1 ] 264 vImaMsA sehamAINaM [ ] vIrAsaNaM sIhAsaNe....! [ bRhatkalpa 0 5954 ] 514 zraddhAlutAM zrAti [ tu vIryavantaM sutaM sUte, [ ] 1 539 | zleSa iva varNabandhasya....[prazama0 38] 567 | zvetatvazItatvagurutvakaNDU.....[ ] ] vIsuM vasao dappA....[ vyavahArabhA02696] vuTThe vi doNamehe .....[vizeSAva0 1458 ] vRSabhAkhyA 4 paitrAdiH 3......[ vevviyasamugdhAeNaM samohaNa ....[kalpasUtre ] veuvvi'vAuDe vAie....[ogha 0ni0 722] veyaDDha 9 mAlavaMte 9 [ bRhatkSetra0 132] veyapuriso tiliMgo....[vizeSa va0 2093] veyavayaNaM na mANaM...[ paJcava0 1278] veyAvaccaM vAvaDabhAvo iha veyAvaccakaro vA sIso..... 12 saMkappo saMraMbho.... [ vyavahArabhA0 46 ] 807 saMkamaNaM pi nihattIe Natthi ....[karmapra 0 6 / 1] 703 saMkiya 1 makkhiya... [paJcA0 13 / 26, 233 paJcava0 762, piNDani0 520] 270 121 saMkuciyavalIcammo [ tandula0 prakI0 52] 893 192 saMkhadalavimalanimmala [ dvIpasAgara0 50] 395 13 saMkhejjapayaM vakkaM....[ vizeSAva 0 2403] 20 624 saMgahaNaM saMgiNhai saMgijjhate 212 [ vyava0 bhA0 4518] veyAvaccAIhiM puvvaM [ 1 1 ] [vizeSAva 0 2203] ..... [ ] 1 12 / 8 ] J J 547 | saMgahuvaggahanirao [ paJcava0 1316] 835 | saMgahuvaggahanirao... [ paJcava0 1316] pRSThAGkaH 493 671 887 485 50 453 183 377 668 603 237 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 213 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH saMghayaNAdaNurUvaM etto...[paJcava0 1574] 161 | saktaH zabde hariNaH sparza .....[ ] 502 saMghADIo cauro tattha.... bRhatkalpa04089] 316 | sagaDuddhisaMThiyAo...[AcArAGgani0 46] 225 saMjamakaraNujjoyA...bRhatkalpa0 6485] 640 | saggAmaparaggAmA.....[paJcA0 13 / 13] 804 saMjamajogavisannA..uttarA0 ni0 216] 160 | sacarittapacchayAvo.....[Ava0ni0 1062] 94 saMjamajoge abbhuTThiyassa..... | saccaM 1 mosaM 2.... [ ] 182 [Ava0 ni0 682] 649 | saccaraNamaNuTThANaM vihipaDisehANugaM...[ ] 256 saMjamajoge abbhutttthiyss....[pnycaa012|10] 859 | saccA hiyA satAmiha saMto ..... saMjogasiddhIe phalaM.... [Ava0ni0 102] 60 310 saMtime suhumA pANA [dazavai0 6 / 24] 535 / saccittaM jamacittaM ......[paJcA0 13 / 7] 803 saMtI kuMthU ya aro tinni...... | saccitte acicci]ttaM 1..... nizIthabhA0 2591] | vyavahArabhA0 151] saMtI kuMthU ya aro....[Ava0 ni0 223] 301 / sajjAi tihA gAmo sa ......[ ] 677 saMtharaNammi asuddhaM ....(nizIthabhA0 1650] 186 | sajjeNa labbhaI vittiM.. saMthAra-pAya-daMDaga-.....[oghani0 364] 580 | sthAnAGga0 553 54] saMpuDago dugamAiphalagA .....[ ] 397 sajjhAyA uvAo......[paJcA0 12 / 38] 860 saMbhoio asuddhaM.... [nizIthacU0 ] 236 | saTThA mUladdahaNe ajjhoyara...... saMmucchima 15 kammA...[vizeSAva0 2704] 225 paJcA0 13 / 15] 804 saMlApo bhASaNaM mithaH [amarako0 16] 699 | sa,i nAgasahassA.....[bRhatkSetra0 2 / 20] 387 saMlihiUNa'ppANaM evaM... | satta pANUNi se... jmbuu02|2, [AcA0 ni0 273/2] | bRhatsaM0208] 148 saMvarie vi hu..... nizIthabhA0 3781] 542 | satta ya suttanibaddhA kaha ......[ ] 675 saMviggaannasaMbhoiyANa..... [paJcava0 538, | sattattariM sayAI codds...[bRhtkssetr05|42] 143 paJcA0 5 / 41] 512 | sattamiM ca dasaM patto....[tandula0prakI0 51] 893 saMviggabhAviyANaM....nizIthabhA0 1649] sattarasa ekkavIsAiM ......dvIpasAgara0 166] 831 saMsaTTha 1 masaMsaTThA 2......[ ] 660 | sattarasa egavIsAI... [dvIpasAgara0 2] 281 saMsaTThamasaMsadru] 513 | sattavahavehabaMdhaNa ....[dhyAnaza0 19] 319 saMsAramaNavayaggaM jAi-.[bRhatkalpa0 5010] 277 | | sattANauI sahassA.... bRhatkSetra0 3 / 43] 139 sakkAra 1 bhuTThANe 2......[ ] 700 | sattheNa sutikkheNa vi..[jmbuudviippr02|28] 227 sakke deviMde devarAyA.....[jambUdvIpa0 2 / 35] 852 | satparyayeNa nAzaH......[ ] 817 sakkosajoyaNaM vigainavaya [ ] 879 | satyaM zaucaM tapaH zaucaM .....[ ] 582 sakkhaM ciya saMthAro......[vizeSAva0 2308] 705 | satyapi ca mAnuSatve .....[ ] 607 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH 577 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH sadasadavisesaNAo...(vizeSAva0 115] 158 samma 1 caritte 2 paDhame .....[ ] 648 saditi bhaNiyammi jamhA...[vizeSAva02207] 669 sammattadAyagANaM....[upadezamAlA0 269] 201 sadRzadvirAzighAtaH trizatI] 856 | sammattanANadaMsaNajutto.... [ ] 236 saddAiiMdiyatthovaogadosA..... | sammAdayo va sAva-....[vizeSAva0 1755] 48 [nizIthabhA0 2518] 537/samyagArAdhanaviparItA pratigatA..... saddAiesu rAgaM dosaM...[Ava0ni0 1440] 271] [uttarA0 cU0] saddAivisayasAhaNadhaNa-.....[dhyAnaza0 22] 319 samyagdarzana-jJAna-.... [tattvArtha0 11] 74 saddAula vaDDeNaM saddeNAloya......[ ] 836 | samyagdarzana-jJAna-...... [tattvArtha0 1 / 1] / 852 saddesu ya bhaddaya-pAvaesu .....[ ] 349 | samyagdarzanazuddham [tattvArthakA01] 852 saddharmazravaNAdeva.... [dharmabindau 31] 77 sayameva disAbaMdhaM kAUNa ..... sadrUpatAnatikrAntasvasvabhAvamidaM...... [ ] 671 vyavahArabhA0 4584] 411 saniccharasaMvacchare aTThAvIsavihe..... | sarauggayasasinimmala-... [prathamakarma0 10] 164 [candrapra0 10 / 20 / 58] 589 | sarIre uvakaraNe vA....[uttarA0bhA0 5] 577 sapaDikkamaNo dhammo......[Ava0ni0 1258, saruSi nutiH stutivacanaM....[] 260 bRhatka0 6425] 805 | sarvasAvadyaviratiH .....[ ] 328 sapariggaheyarANaM sohammIsANa....bRhatsaM017] 780 | savaNaM savai sa teNaM...vizeSAva0 2227) 670 sapta snAnAni proktAni..... [ ] 582 | saviyAramatthavaMjaNajogaMtarao..... saptame saptame maase,.....bhdrbaahu012|4] 493] [dhyAnaza0 78] samaNaM va mAhaNaM vA [ ] 851 savvaM asaNaM savaM ca... samaNeNa sAvaeNa ya....vizeSAva0873] 84| ___ [Ava0 ni0 1591] samaNovAsagassa nnN....[bhgvtii08|6|2] 185 | savvaM ca paesatayA bhujjai...... samaNovAsayassa NaM bhaMte !..[bhgvtii08|6|3] 185/ samaNovAsayassa NaM bhaMte !..[bhgvtii08|6|1] 187 | sabaM ciya paisamayaM.... samatRNa-maNi-muktebhyo ...... [ ] 854 [vizeSAva0 544,3435] samatrirAzihatiH (trizatI] 856 savvaMgiyaM tu gahaNaM kareNa..... samaniddhayAe baMdho na......[prajJApanA0 199] 818 [bRhatkalpa0 6192] 562 samayAtisuhumayAo....[vizeSAva0 2433] 35 | sabbagayaM sammattaM sue..... [vizeSAva0 2751] 500 samayAvaliyamuhuttA...(vizeSAva0 2036] 340 | sabacarittaM bhassai...bRhatkalpa0 4973] 276 samiI 5 guttI 3....[ ] 30 | sabaTThANAI asAsayAiM ..... samio NiyamA gutto... (nizIthabhA0 37, maraNa0 prakI0 575] bRhatkalpa0 4451, upadezapada0605] 189 | savvatthApaDibaddho.... [paJcava0 1613] 162 324 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pariziSTam / 215 uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH / uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH savvatthehAvAyA.....[vizeSAva0 285] 621 | sAdhyenAnugamo hetoH....[pramANasamu0 4 / 2] 433 sabvatthovAiM aNaMtaguNavaDDhiTThANANi,....[ ]376 | sApekSANi ca nirapekSANi ca .....[ ] 326 savvatthovo saMjayassa jahannao ....[ ] 376 | sAmannAo viseso......vizepAva0 34] 61 savabhicAraM hetuM .....[dazavai0 ni0 68] 439 sAmannatthAvaggahaNamoggaho. pAva0 180] 486 savvamiNaM sAmAiyaM ....[vizeSAva0 1262] 554 | sAmannamettagahaNaM.....[vizeSAva0 282] 621 savarayaNassa avareNa tinni. sAmannAu viseso ..... [vizeSAva0 34] 642 dvIpasAgara0 18] sAmarthya varNanAyAM ca... [ ] savvavaijogarohaM saMkhAtIehiM sAmAiyAdicaraNassa ......[ ] vizeSAva0 3062] 323 | sAmAdi-dhAtuvAdAdi-....[ ] 263 sabassa umhasiddhaM .....[ ] 508 | sAyaM 1 uccAgoyaM....[ ] 26 savvassa chaDDaNa vigiMcaNA.. | sArasvatA 1-''ditya...[tattvArtha0 4 / 26] 104 [bRhatkalpa0 5813] 566 | sAlaMbaNo paDato vi ....[Ava0ni01186] 533 savvAo vi NaIo.....bRhatkSetra0 3 / 40] 139 | sAvajjajogavirai tti....[vizeSAva01263] 554 sabve AsAyaMte.....bRhatkalpa0 4983] 276 | sAhaTu do vi....paJcAzaka0 18 / 20] 254 save carittavaMto u,...bRhatkalpa0 6454] 285 | sAhukkArapurogaM jaha .....[dazavai0 ni0 74] 440 sabbe pANA....[AcArAGga0 sU078 ] 12 | sAhUNaM vaMdaNeNaM nAsati......[ ] 852 sabve vaTaTavimANA... vimAna0 248] 246 siMcati kharai jamatthaM...vizeSAva. 1368] 85 sabve vi usabhakUDA ......[bRhatkSetra0 193] 752 | sijjAyarapiMDe yA....bRhatkalpa0 6361] 639 sabve vIsasahassA bAhalleNaM...... sijjAyarapiMDe yA 1... bRhatkalpa0 6361] 283 bRhatsaM0 242] 664 | siddhArthaM siddhasambandhaM...[mI0 zlo0vA0 17] 13 sabbesu patthaDesuM... [vimAna0 245] 246 | siya AhArae siya... [prajJA0 1905] / sabbesu savvaghAisu... (vizeSAva0 2896] 165 siyasiMdhurakhaMdhagao .....[ ] 357 savvo pamattajogo samaNassa.......[ ] 803 | sIuNhasahA bhikkhU Na ya..... sabbo vi nANa-... vyavahArabhA0 2540] sA navahA duha kIrai.....[dazavai0ni0 241] 779 | sIosiNajoNIyA.... sA sagaDatittirI vaMsagammi.... jIvasa0 47, bRhatsaM0 360] 205 dazavai0 ni0 89] 446 | sImaMtakappabho khalu ....[vimAna0 20] 627 sAgaghayAdAvAvo .... nizIthabhA0 123] 357 | sImaMtAvatto puNa nirao.... [vimAna0 21] 627 sAgaramegaM tiya satta.... [bRhatsaM0 233] 210 | sIyA ya 4....[bRhakSetra0 172] 128 sAjINe bhujyate yattu......[ ] 769 | sIsANa kuNai kaha so .....[ ] 603 sAdhyAvinAbhuvo liGgAt,.....[nyAyA0 5] 447 | sIsAveDhiyapottaM ....[bRhatkalpa0 6366] 284 89 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 sthAnAGgasUtraTIkAyAH granthAntarebhyaH sAkSitayoddhRtAnAM pAThAnAmakArAdikrameNa sUciH uddhRtaH pAThaH pRsstthaangkH| uddhRtaH pAThaH pRSThAGkaH sIse jai Amate....bRhatkalpa0 1457] 660 | se NUNaM bhaMte !..bhagavatI0 13 / 1 / 29-30] 296 sIhAisu abhibhUo....[paJcava0 1620] 161 se bhikkhU vA [dazavai0 4 / 10] 851 su au jas [pA0 4 / 1 / 2] 734 seTiM vilaggao taM.....[vizeSAva0 1278] 556 suMke saNiMcare [ ] 851 seNAhiva bhoiya mayahare...Ava0ni01359] 821 suttaM 1 payaM 2....[vizeSAva0 1002] seyaM me ahinjiuM .....[dazavai0 4 / 1] 851 suttaM suttANugamo.....vizeSAva0 1001] 16/ sesA u daMDanII...[Ava0ni0 169] 775 suttatthathirIkaraNaM viNao....[oghani0609] 693 | sesA na hoMti vigaI .....[paJcava0 376] 347 suttatthaviU lakkhaNajutto.... [ ] 236 | sehassa tinni bhUmI...[vyava0 10 // 4604] 219 suttatthe nimmAo ..... (paJcava0 1315] 603 | sehassa niraiyAraM titthaMtarasaMkame..... suttatthe nimmAo.... [paJcava0 1315] 237 / vizeSAva0 1269] | 555 suttapphAsiyanijjutti-... [vizeSAva0 1010] 16 | so ANA-aNavatthaM.... nizIthabhA0 2348] 542 suttassa va atthassa va..... nizItha0 5459] 652 so tammi ceva.....[vyava0 bhA0 4517] 547 sutte causamayAo...vizeSaNavatI 23] 299 | so dAi tavokammaM ....[Ava0 ni0 1583] 857 suddhaM ca alevakaDaM.... [vyava0 9 / 3820] 250 | so dAi tavokammaM ....[Ava0ni0 1581] 856 suddho taha tti sammaM ....[ ] 728 | so pAsattho duviho......[ ] 884 supasatthA vihayagaI 30....[ ] so puNa IhAvAyAvekkhAu'vaggaho..... suyaNANammi abhattI..... Ava0ni0 1422] vizeSAva0 283] suyavaM tavassi parivAravaM ca..... so puNa gacchassa'TTho u..... [vyavahArabhA0 2543] / vyavahArabhA0 4571] 410 sulabhA suraloyasirI .....[ ] | so vavahAravihinnU.... [vyava0bhA0 4489] 547 susamasusamANubhAvaM....[bRhatkSetra0 302] so vi hu khaovasamao...[vizeSAva0574] 82 sussUsaNA aNAsAyaNA.....[ ] | so saMkamo tti bhannai ....[karmapra0 2 / 1] 377 suha-dukkha-baMdha-...vizeSAva0 2417] so hoi abhigamaruI...... [uttraa028|23] 867 suhadukkhabahusaIyaM kammakkhettaM .....[ ] 326 | souM bhaNai sadosaM...... [vizeSAva0 2515] 709 sUo 1 daNo 2.....[ ] soNiya maMsaM camma.....[Ava0ni0 1365] 820 sUkSmayuktizatopetaM ......[ ] | soNiyamuttapurIse .....[Ava0 ni0 1414] 820 sUtroktasyaikasyApyaro-......[ ] somaNasa-mAlavaMtA...bRhatkSetra0 5 / 48] 143 sUrakiriyAvisiTTho godohAikiriyAsu ..... | somaNasagaMdhamAyaNa-...[ ] 756 [vizeSAva0 2035] 340 somaNasAo tIsaM chacca.... bRhatkSetra0 346] 382 sUryadRSTaM tu yad.....[ ] 583 | solasa uggamadosA... [piNDani0 403] 270 se keNa'TTeNaM bhaMte !..[bhgvtii012|4|47] 268 | solasa dahimuhaselA .....[ ] 395 700 Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhRtaH pAThaH solasavAsAIsu ya .....[paJcava0 587] solahiyaM sayamegaM...[bRhatkSetra0 5/49 ] sohamme paMcavaNNA [[bRhatsaM0 132] sohamme paMcavannA....[ bRhatsaM0 132] sohamme paMcavannA...[ bRhatsaM 0132] sohI ya natthi na vi......[ 1 so'NegaMto jamhA...[vizeSAva0 1566 ] stana - kezavatI strI.... [ ] stanAdi-zmazru-.... [ 1 snu prazravaNe [pA0 dhA0 1038 ] ] sneharAgApanayanaM 9 [ smitaM na lakSaNa ..... ] syAdArambha upakramaH [amarakoSa0 689 ] syAdvAdAya namastasmai......[ svasthAnAdyat paraM .....[ ] ] haTThassa aNavagallassa,... [ jambUdvIpapra0 2 / 1, bRhatsaM0 207] hayaM nANaM kiyAhINaM....[ Ava0ni0 101] hayamamhANaM nANaM .....[ ] harai rayaM jIvANaM bajjhaM hariyAla maNosila . [ nizIthabhA0 4834] [ ] paJcamaM pariziSTam / pRSThAGkaH | uddhRtaH pAThaH 519 | harivAsarammaesu.... [ bRhatkSetra0 255] 143 | harivAse igavIsA....[ bRhatkSetra0 31] 492 hA putta putta hA vaccha !....[ 213 hAsa 1 ppadosa 2 vImaMsao...... 145 [vizeSAva 0 3006] 692 | hiMsA-'nRta-cauryodyata......[ 1 1 19 himavaMta 1 mahAhimavaMta... [ bRhatkSetra0 24] 180 hiyae jiNANa ANA .....[ ] 180 hINabhinnassaro dINo 217 pRSThAGkaH 130 117 692 482 854 114 402 702 [tandula0 kI 0 54 ] 256 | hemavae paMcahiyA....[ bRhatkSetra 0 30] 264 | saMtahayaM gajjaMtamayagalaM ...... [ 1 375 | hoMti paDuppannaviNAsaNammi...... 21 [dazavai0 ni0 69 ] 439 16 598 | hoi kayattho vottuM....[vizeSAva0 1009] hoi kayattho .... [ vizeSAva0 1009 ] 10 148 hoi pulAo duviho [ uttarA0 bhA0 2] 577 60 hoi rasAlU va ....[ ] 200 402 hojjahu vasaNaM patto.....[ nizItha0 5435] 457 579 hohI pajjosavaNA mama...[ Ava0 ni01580] 856 90 hassakkharAI majjheNa...[ vizeSAva0 3068] 323 893 117 357 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaM pariziSTam / AcAryazrI abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgaTIkAyAmullikhitAnAM [1] tIrthakRdAdInAM vizeSanAmnAM sUciH vizeSanAma pRSThAGkaH | vizeSanAma pRSThAkaH | vizeSanAma pRSThAGkaH agnidvIpAyana 744 | udAyana 740 kauNDinya 707 aGgAramardaka 72 | udAyinRpamAraka 307,311 | gaGga 708 acchupta [dhanapati] 907 udAyI 785 gajasukumAra 306 ajitasiMha sUri | udumbara 872 gotrAsa 872 ajjhinaka 872 udumbaradatta 872 gobhadra 877 ajU 874 RSabha 53,58,311,435,561 gozAlaka 396,787, atimuktaka 878 RSabhasena 875,896-899 adInazatru 687 | eNeyaka 740 goSThAmAhila 709 anilavega 887 kaNDarIka 311 gautama 53,218,228, abhagnasena 872,873 kanakaratha 872 290,441,642, abhayakumAra 437,441,887 | karakaNDu 787,872,878, abhicandra kAmadeva 307,874 880,881,898 amama 744 kAmadhvaja 872 |caNDakauzika 482 ambaDa . 789 kArtika 876 caNDapradyota 441,740 ara 301,826 | kAla [saukarika] 403,469 | candanA 187,440 ariSTanemi 306,744,788 | kAlasandIpa 788 | candragupta 482 azvamitra 707 kAzIvardhana 741 | candracchAya 687,688 Adityayaza 311,738,887|kASThahAraka 816 candraprabha Ananda [zrAvaka] 414,874 | kuMthu 301,826 cANAkya 441,482 Ananda [sAdhu] 897 kuntI 887 | cAndrAkula] 515,517 AryarakSita 218,473,709 | kuNDakAli 875 cilAtiputra 867 AryasuhastI 667 kumbha 689 | cullazataka 875 ASADha | kumbhaka 688,690,899 ceTaka 788,881 indrabhUti kUlavAlaka 311 |cokSA 689 utpalA 786 | kRSNa 744 | jamAli 704 udaka 787 | koNika 785 |jambUnAmA Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaM pariziSTam / 219 jaya 786 vizeSanAma pRSThAGkaH vizeSanAma pRSThAkaH vizeSanAma pRSThAGkaH jambUsvAmI 292,301,667 | nandiSeNa 816,872 | prasannajit 786 825 | nami 876 priyA 881 jarAkumAra naladAma 441 | phalgurakSita jarAsandha 435 nAga | balabhadra jitazatru 687,689,872,876 nAgadatta 436 | balazrI jinadeva [gaNi] 907 |nAbheya | bahuputrikA 881 tiSyagupta nArAyaNa 667 | bAhubalin 887 tetali 877 ninnaka 872 | bibhela 881 tenduka 704 | neminAtha] 667,739,744 | bRhatkumArikA 437 trizilA 899 |padma 667 | bRhaspatidatta 872 dazArNakUTa 877 | padmaprabha 530 | brahmadatta 169,307,403, dazArNabhadra 877,878 padmAvatI 688,744 | 433,434,483,687,825 dazAha 435 | pATaliSaNDa 872 bhadrabAhu 807, 881 dAruka 788 |pANDava 887 bhadrA 785,872,877 durbalikApuSpamitra 709 | pArzvanAtha 554,630,880,906 | bharata 79,305,311, duryodhana 872 pAsa 403,561,630,825,887 dUyamAna 862 | piGgala 442 | bhavadatta 816 dRDhaprahArI 404,442 | puSkalI 786 / bhiMbhisAra 530 puSpacUlA bhIma 872 devadattA 874 | puSpadanta 530|bhUtA 881 devAnanda 899 puSpanandin 874 | makAyI dramaka 424 pRthvIzrI 874 | maghavAn 825 droNAcArya 906 | peDhAla 788 maGkhali 897 dvArakA 436 | poTTazAla 708 | maNinAga 708 dvaipAyana 436 | poTTila 788 mathurA 435,825,826,873 dhanadeva 874 pratibuddhi 687,688,817 madhumathana 744 dhanamitra 708 | prathamAnuyoga 846 marudevI 53,54,79,306 dhanyaka 816,876 | pradezi 740 malladinna dhanvantari 872 prabhAvatI 688,881 mallI 301,687,688, 530 pravacanadevatA 906 689,690,817,899 nandivardhana 872 | prasannacandra 71 [Arya]mahAgiri 707,708 301 789 dRDharatha 872 m nandA Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 sthAnAGgasUtraTIkAyimullikhitAnAM vizeSanAmnAM sUciH vizeSanAma pRSThAkaH vizeSanAma pRSThAka: vizeSanAma pRSThAGkaH mahAnAga 436 vardhamAna [sUri] 906 zrIka 872 mahApadma 803,825 vardhamAnasvAmi 1,293,301, zrIgupta 708 mahAbala 687 706,785,863, zrIdAma 872 mahAyaza 311 874,877,899 zrIdevI 878,880 mahAvIra 1,11,58,187, vasu [AcArya] 705 | zreNika 437,440,876,877 228,292,740,440, vAsudeva 788,887 SaDulUka 667,708 499,613,641,692, vAsupUjya 630 | saMgamaka 482 704,740,785,789, vijaya 872 saMjaya 740 862,872,874,877, vijayarAja 874 |saMtI 301,826 897-899,906 vijayavardhamAnaka 872 | saMbhUtavijaya 881 mahAzataka 875 vindhya 709 sagaDAla 881 mahendrasiMha 887 | viSNu 306 sagara 825 mahezvaradatta 872 vIra 1,58 | satyaki 788 mAgadha 747 | vIrayazAH 740 saddAlaputra 875 mitra | vIrAGgaka 740 | sanatkumAra 306,816 mitrazrI 706 vairasvAmi 311,667 | sarvAnubhUti 898 municandra 218,473 | vairasvAmimAtA 816 | sahasoddAha-sahasroddAha 874 munisuvrata 667,876 vairAdi zAkhA] 734 sAgaracandra 218,473 mRgagrAma 872 | zaGkha 687,689,741,786 | sAgaradatta 872 mRgA 872 zataka 786,788 siMha 787 440 zayyaMbhava 311,667 siMhagiri mRgAputra 872 zAnti 613 siMhasena 874 metArya 218,473,816 zAkhAMjanI 873 siMhastha yazodevagaNi 906 zAlibhadra | siddhArtha yazobhadra 311 | ziva 740 | siddhArtharAja rAmA 530 zivabhUti 667,816 sugrIva 530 revatI 787,875 zUlapANi 862,863 sujyeSThA 788 rohagupta 708 zailaka 307 sudarzana 881 rohItaka 874 zaurika 872 | sudarzanA 704,872 lakSmI gRha] 707 zaurikadatta 872 | sudharmasvAmI 11,292 leyikApita 875 zyAmA 874 | sunakSatra 876,818 mRgApati 311 816 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaM pariziSTam / 221 vizeSanAma pRSThAGkaH 474 sundarInanda supArzva 740 pRSThAGka: vizeSanAma 816 subhadrA 785 |subhUma 789 surAdeva 874,880 sulasA 688 | suvrata supAzrdhA supratiSTha pRSThAGkaH vizeSanAma 440,897 suhasti 169,825 / sUryakAbha 875 | somila 786,789 | sthUlabhadra 667 harikezabala | hariSeNa 482,880 243,311,881 403 825 subAhu 736 [2] grantha-granthakRdAdInAM vizeSanAmnAM sUciH anuttaropapAtika 788,876, | Rgveda 256 | ThANa 877,878 aupapAtika 789 dazakAlika 84 anupravAda 707 kappa |dazAzrutaskandha 109,871 anuyogadvAra 735,747 karmaprakRtisaMgrahaNi 377 dasa anuyogadvAraTIkA kalpabhASya 514 dIrghadazA 880 antakRddazA 744,876,878 | kAyacikitsA drumapatraka 441 abhayadevasUri 61,172,302, kAlika 84 | dvigRddhidazA 880 763,906 | kumArabhRtya dvIpasAgaraprajJaptisaMgrahaNi 379, abhayadevAcArya 498,601, | kuvalayamAlA 887 393 650,712,809 kUraparvata 777 | nandI 820 aruNopapAta 882 |kSAratantra narakAvalikA 880 asamAdhisthAna 878 |kSetrasamAsa 117 nArada [smRtikAra] 434 AcAra 5,84,494,882 |gaNDikAnuyoga 846 nirayAvalikA AcAraTIkA 460 | govindavAcaka 816 | niyukti 598,662 AcAradazA 871,878 candraprajJapti 214,589 | niyuktigAthA 439,597 AcAraprakalpa 546,558 cUrNi nizItha] | nizItha AyArapakappa 2 | cUrNikAra [uttarAdhyayana] 576 | naipuNika 707 Avazyaka 84,182,803 jaGgolI 736 | paJcadazasthAnoddhAraleza 395 825,860 jambUdvIpaprakaraNa 138,147 puNDarIka 438 Avazyakavyatirikta 84 | jambUdvIpaprajJapti 213 prajJapti [vyAkhyA] 645 utkAlika 84 jinezvara [sUri] | prajJApanA 89,206,329,431 uttarAdhyayana 84 jJAtA 687 | prajJApanAvRttikRt 50 upAsakadazA 414,874 | jJAtAdhyayana 877 prajJApanAvyAkhyA 181 881 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 sthAnAGgasUtraTIkAyimullikhitAnAM vizeSanAmnAM sUciH pRSThAkaH 181 494 736 881 51 3 m 0 662,787 133 1,2,4,5, 302,905 907 vizeSanAma pRSThAkaH vizeSanAma pRSThAkaH vizeSanAma pratikramaNasUtra 649 mahAkalpazruta 653 | rasAyana prathamAnuyoga 530,846 | rASTrotpAta 777 zatakaTIkA praznavyAkaraNadazA 871 lezyAdhyayana 81 zalyahatyA buddhisAgara [sUri] 906 lokazrI 629 zastraparijJAdhyayana bhagavatI 31,185,251, | lokazrITIkAkRt 762 zAlAkya 252,267,291, lokazrIsUtra 629 saMkSepikadazA 299,364,876 varuNopapAta 882 saGgrahaNI bhagavatITIpanaka 512 vavahAra samavAo bhagavatIpaJcamazata vipAkazruta 872,873 sammati sAtamoddezakacUrNi 527 | vimAnanarakendraka 627 | sUtrakRtAGga bhASya 48,58,85 vimAnapravibhakti 882 sUyagaDa bhASya [uttarAdhyayana] 577 | vimuktyadhyayana 494 sUryaprajJapti bhASya (nizItha] 542,825 vizeSaNavatI 299 sthAnAGga bhASyakAra 16,622,668,819 vyavahAra 109,220 bhASyakRta 60 vyavahArabhASya 249,567 sthAnAGgaTIkA bhUtavidyA 736 | vyAkhyAprajJapti 213 | sthAnAGgavivaraNa [3] deza-grAma-nagara-nadyAdInAM vizeSanAmnAM sUciH 825 kAmpilyanagara 687,689,707 | chagalapura aGga 687 825,826 | jambhikagrAma antarajI (purI) 708,710 kAzI 687,825 jambUdvIpa apApA kuNAla 687 | dazapura amarAvatI 877 kuNAlA 825 | dazArNapura asthigrAma 862 kuNDapura 862 dvArakAvatI AmalakalpA 706,740 687,825,88 nandipura indrapura 874 kozala 825 | nAgapura ujjayanI 740 kauzAmba 744 nAlandA ullukA [nadI] 708,710 | kauzAmbI 825,826, paJcAla ullukAtIra 710 873 | paJcAlajanapada RSabhapura 710 | campA 440,687,688,789, pATaliputra kAkandI 530,876 825,826,874 | pANDumathurA 905 aMga 709,710 877 744 872 kuru 33 3 3 3 6 3 6 3 / / 825 825 687 785 744 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaM pariziSTam / 223 72 pRSThAGkaH 706 687 687,688, 825 740 862 vizeSanAma pRSThADkaH vizeSanAma purimatAla rAjagRhabAhirikA polAsa 706 vaNijagrAma polAsapura 875,878 | vatsa bhaddilapura | vANijagrAma bhUtagRha 708 | vArANasI madhyamA mayUraka mahAtapastIraprabha 708 mAlukakaccha 787 vijayapura mithilA 688,689,707, | vItabhaya 825,826,899 |vItabhayanagara rAjagRha 437,705, vItazokA 707,786, zaravaNa 789,826, zrAvastI 875,881 pRSThAkaH vizeSanAma 787 | zvetavI 872 salilAvatI 825 | sAketa 874 687,689, | siMhapura 741,825, sindhusauvIra 826,875, sUrasena 880,881 hastidvIpa 872 hastinAgapura 740 881 687 897 687,825, 875,897 825 787 687,689,740 788,825,826, 872,876 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 saptamaM pariziSTam saTIkazrIsthAnAGgasUtrasampAdanopayuktagranthasaMketAdisUciH / granthanAma prakAzakAdi anuyogadvArasUtram zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI amarakoSaH AcArAGgasUtram zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI AcArAGgasUtravRttiH AcArAGganiyuktiH (niyuktisaMgrahAntargatA) AvazyakacUrNiH zrI RSabhadevajI kesarImalajI zvetAmbara saMsthA, ratalAma AvazyakaniyuktiH (niyuktisaMgrahAntargatA) AvazyakabhASyam AvazyakasUtrasya malayagirisUriviracitA vRttiH AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH uttarAdhyayanabhASyam (niyuktipaJcakAntargatam) uttarAdhyayanasUtram uttarAdhyayanasUtravRttiH upadezamAlA siddharSigaNiviracitaTIkAsahitA upadezapadam oghaniyuktiH (niyuktisaMgrahAntargatA) oghaniyuktiTIkA (droNAcAryaviracitA) kathAkoSaprakaraNam bhAratIya vidyAbhavana, mumbaI karmaprakRtiH malayagirisUriviracitavRttisahitA kalpasUtram gaNitatilakam (siMhasUriviracitaTIkAsahitam ) Oriental Institute, BARODA, 1937 gaNitapAdaH AryabhaTIyaH bhAskarAcAryaviracitaTIkAsahitaH Indian National Science Academy, New Delhi 1976 gaNitasArasaMgrahaH mahAvIrAcAryaviracitaH jIvarAja jaina granthamAlA, jaina saMskRtisaMrakSaka saMgha, solApura, I.sa. 1963 candraprajJaptiH jambUdvIpaprajJaptiH Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthanAma jIvasamAsaprakaraNam jIvAbhigamasUtram tattvasaMgrahaH paJjikATIkAsahitaH tattvArthasUtram tattvArthabhASyam tattvArtharAjavArtikam tattvArthasUtrasya siddhasenagaNiviracitA vRttiH trizatI zrIdharaviracitA (hastalikhitA ) triSaSTizalAkApuruSacaritam dazavaikAlikasUtra-niryukti - hAribhadrI vRttiH dazAzrutaskandhaH niryuktiH cUrNizca dazavaikAlikaniryuktiH (niryuktisaMgrahAntargatA ) dvIpasAgaraprajJaptiH nandIsUtram niryuktipaJcakam niryuktisaMgrahaH nizIthabhASyam, nizIthacUrNiH nyAyabinduH (dharmottaraTIkAsahitaH) nyAyAvatAraH siddharSigaNiviracitavRttisahitaH paJcavastukam (svopajJaTIkAsahitam) paJcAzakam (abhayadevasUriviracitaTIkAsahitam) pariziSTaparva pAkSikasUtram pA0 = pANinIyavyAkaraNam pA0 dhA0 = pANinIyo dhAtupAThaH pA0 si0 pANinIyasiddhAntakaumudI piNDaniryuktiH (niryuktisaMgrahAntargatA) prakIrNaka (painnayasuttAiM) = prajJApanAsUtram prajJApanAsUtrasya hAribhadrI vRttiH prazamaratiprakaraNam (TIkAsahitam) saptamaM pariziSTam prakAzakAdi bauddhabhAratI, vArANasI bhAratIyajJAnapITha, dilhI, vArANasI, I.sa. 1996 zrI kailAsasAgarasUri-jJAnamaMdira, zrI mahAvIra ArAdhanA kendra, kobA 225 jaina vizva bhAratI, lADanUM zrI harSapuSpAmRtajaina granthamAlA, lAkhAbAvala sanmatijJAnapITha, AgarA jaina zvetAmbara konpharansa, muMbaI i.sa.1928 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 granthanAma saTIka zrIsthAnAGgasUtrasampAdanopayuktagranthasaMketAdisUciH prAkRtavyAkaraNasvopajJaTIkA (hemacandrasUriviracitA) bandhazatakam (cUrNisahitam) bRhatkalpasUtrabhASyam bRhatkSetrasamAsaH (malayagirisUriviracitavRttisahitaH ) bRhatsaMgrahaNI ( malayagiriviracitavRttyA sahitA) bRhatsvayambhUstotram bhagavatIsUtram bhagavatIsUtravRttiH (abhayadevasUriviracitA) mImAMsAzlokavArtikam (nyAyaratnAkaravyAkhyAsahitam) mUlAcAraH vaTTakeraviracitaH vasunandizramaNaviracitaTIkAsahitaH vArAhI bRhatsaMhitA ( bhaTTotpalaviracitavivRtisahitA) vizeSaNavatI vimAna - narakendrakaprakaraNam TIkA ca vyavahArabhASyam zrAvakaprajJaptiH (TIkAsahitA) SoDazakaprakaraNam (TIkAsahitA) saMbodhaprakaraNam (devendra narakendraprakaraNam) vizeSAvazyakabhASyam (maladhAri zrI hemacandrasUriviracitavRttisahitam) samavAyAGgasUtram sammatitarkaH (abhayadevasUriviracitavRttisahitaH) siddhahemazabdAnuzAsanam (bRhadvRttisahitam) siddhAntaziromaNi ( lIlAvatI) sUtrakRtAGganiryuktiH sUryaprajJaptiH (malayagirisUriviracitaTIkAsahitA) hAribhadrASTakaprakaraNam (TIkAsahitam) prakAzakAdi hai0 dhA0 = haimadhAtupAThaH apare saMketAH ratnA pablikezansa, vArANasI bhAratavarSIya anekAntavidvatpariSad, I. sa. 1996 sampUrNAnandasaMskRta vizvavidyAlaya, vArANasI jaina AtmAnanda sabhA, bhAvanagara vizvabhAratI, lADanUM, rAjasthAna JAPAN madhye punarmudritaH caukhambA vidyAbhavana, vArANasI, I.sa. 2001 gA0 = gAthA | bhA0 = bhASyam / Ti0 = Tippanam / TI0 TIkA / pR0 paM0 = paGktiH / vR0 = vRttiH / vyA0 = vyAkhyA / sU0 = sUtram | = = pRSTham / Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bum 2 2 pR0 27 15 281 314 328 328 334 337 344 345 349 370 g 7 22 10 7 2 6) paM0 13 15 18 pR0 59 86 91 106 [bhAga-2 prastAvanA] 2 25 [hindI prastAvanA ] 1 28 25 26 11 4 20 2 12 7 12 aSTamaM pariziSTam saTIkasya anuyogadvArasUtrasya zuddhi - vRddhipatrakam azuddham 313 sUtro (guja prastA) prAcanatama [ 1 niSpanne ArambhamANA saTIkasya sthAnAGgasUtrasya zuddhi - vRddhipatrakam zuddham 'kkhatte azuddham kkhate saMyabuddha bAhie paripaDaMti adbhUta prathama vibhAga sagamavAhaM [ ] vAukumArA viyattakicce DisevI phuDA idaM apa zuddham 312 sUtro prAcInatama [ jItaka0 gA022, Ava0ni01548] * nippanne ArabhamANA sayaMbuddha bAhirae parisaDaMti adbhuta dvitIyavibhAga samabAha [karmapra0 1283 ] vAyakumArA viyattakiccapAyacchitte 'paDisevI, phuDA, iMdiyaapa gomut 227 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 370 376 392 432 432 432 432 433 482 487 488 505 542 551 554 554 557 573 573 631 645 12 19 18 4 5 6 7 11 16 17 9 4 19 6 8 10 1 19 22 10 a 9 haNita asaMkhena suMdasaNA 'vaggahatAta 'prastAttaya prazAgreNa pradezatvAt aMtovaNIte kSaNa vidhvaMsAt cauAgaiyA 'kandara tajaMhA vayamANe nAnAtve 'tIrthaSvanA saptaza zuddhi-vRddhipatrakam 'muNDanAccho' pannatA, rUppI NaM bhate ? asaMkhejna sudaMsaNA 'vaggatA 'prastAvAttasya pradezAgreNa 'pradezatvAt / attovaNIte saMrakSaNa vidhvaMsAt cauAgaiyA, 'kaMdara taMjahA vayamANe, nAnAtvaM 'tIrthovana' saptadaza pannattA, ruppI NaM bhaMte / Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamaM pariziSTam - citrANi [sU0 100, 299, 641] meruparvatasya svarUpam meru parvata aura gatizila jyotiSacakra lal abhiSeka + zani graha 900 yojana paMDakavana... 4+ nakSatra 884 yojana AAP zilA + maMgaLa graha 897 yojana caMdra 880 yojana + guru graha 894 yojana OM sUrya 800 yojana * zukra graha 891 yojana * tArA 790 yojana ...---- ----... budha graha 888 yojana 1000 yojana 36000 yojana somanasa me vana ho mekhalA AWINAUMity TA AIMMMITRA HTIme AIIMS abhijIta MImmM WIMMITIAMIAS AUDPURX L4NTIRAM Kura MATALA INAM bhadrazAla vana bhadrazAla vana ____EHATI MiAUTAM bhUmisthAne 10000 yojana vistAra RANE 1000 yojana | 500 yojana pahalA kAMDa kaMda vibhAga 10090. yojana 10 bhAga Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 navamaM pariziSTam - citrANi [sU0 555] jambUdvIpasya sAmAnyena svarUpam Shipura PhPANE E YEAR Pph paye niSadha parvata mahAhimayaMta pa. laghahimavaMta pa. ARE AN dIrghavetATya pa. Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 44, 637, 639] jaMbUdvIpa 1 lAkha yojana BEE anuvelaM ghara -- 7 mahAkSetra WWWW h-spe LORD TALE navamaM pariziSTam - citrANi jambUdvIpasya vizeSataH svarUpam dAnI harivarSa kSetra kSetra AA uttara adhyAti BICHT LIZAR sarakA khaMDa-3 uttara khaMDa-2 -sp 2A-Sp RISHICLE (marU itibhiraNe ha mahApadmadraha prabhAsa padmadraha kheDa-4 kUTa tAmastA prapAlA bharata kSetra zabdApAtI khaMDa-1 ayodhyA varadAma mAgadha pAtAla T Www -Se khaMDa-6 bharata khaMDa- 5 1539 lavaNa samudra 2 lAkha yojana rohitA nadI s 231 ...... kulagiri Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 navamaM pariziSTam - citrANi [sU0 80-104, 122, 189, 304-06, 434, 522, 555] ardhatRtIyadvIpa-samudrANAM svarUpam - ACHAR APRIMANAPall IANum from HARMA,EADI -na IHARAN EbasTUda Pira-1 12 NE92 htt SH hesh (Pasthi li Detc KONOME6F SHALIFAls AAbhAvanA PRAK (24TAAN ASYA RAVAN THAR AMERA IAMERI TOPATI Mhata XBA NPHENNAL 2.JANCCanada ALLPri TIME y.ic EEWANAPNE HAPTERPRAVELESEAN GOAAAAA SAN SPEENA mA AKAALAN NTERT Nepartiy CIT IRTH NEARA IRMERE. N sa3EEKS METERS COMHD REASON PRACTETTE NEMALEARNEAACADKA ETRESSES KAM AIIANAg-1900 SECRET SALAAMAAL TIMDH TOSIFS DE sImA A AVVENA MARGIN HER 1TSAJ Pre/ABLEM PWNANNVEVIATEK di/E nricPBECAMERAPY METATURE CONVARSEX as alla ARU bArATAL HOSE0 SENTulsiOS RNA IPIMea SETHAANIF/REATENA . I . .. BABA :. : : COM TRALIA TAM ARVIEWS A/36/231 eba CircIRO kPLEATI RAMA PIST AAP EARN Idia HOMSMEDY Is Sm (a ) AAPVrism SEAR HOMHER SnydpahA FFAIR PRADIAAPRIVAlla and KAMASIK MayTETbpm 12 : pyAshp utanAba KIMEDNAAFlkata MAHARAARI HELL REERS INDhas EM ma Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 navamaM pariziSTam - citrANi jambUdvIpata: nandIzvaraparyantAnAM dvIpa-samudrANAM svarUpam [sU0 307] jaMbUdvIpa se naMdIzvara CASH zAzvata caitya = 44P Gtikara mada naMdIzvara dvIpa jina maMdira kAkA samara ghRtavara samudra ghI jaisA svAda jAvara samudra nikhAra sva karavarasamuha mA svA lAdha samudra lakSaNa samata vAra ro svAda kA aMjana ti giri vAda.BERS S" dvIpa 1lAkha yojana ME840 FREE REF yAtakI khaMDIyana THESE ke puSkaravara dvIpa NASEER 4 vAruNIvara nava bAvana (1) RSamAnana (2) caMdrAnana (3) vardhamAna EHTRIYA zAzvata caitya 4 aMjana giri (4) vAriSeNa 16 dadhi mukha 32 ratikara bApa-8 naMdIzvara ziva samudra bAda meM asaMkhya dvIpa samuda hai| jaMbU dvIpa se uttarottara samudra aura dvIpa dviguNa mApa se jaannaa| Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 [sU0 232] navamaM pariziSTam - citrANi caturdazarajjvAtmakasya lokasya svarUpam jaina dajaunasAra vizvadarzana-14 rAjaloka- anaMta | anaMta aloka lokAgrabhAga anaMta - anaMta siddha bhagavaMta - siddhazilA - 5 anuttara - nava graiveyaka 12 vaimAnika devaloka kA kA vaM HE EFFE TES nava lokAntika anaMta . 3 kilbiSika alAkAkAza kAcara acara jyAtiSa vANavyaMtara vyaMtara meru parvata 10 bhavanapati asaMkhya dvIpa samudro -naraka 1 15 paramAdhAmI ula prabhA tirchA 10 tiryag juMbhaka zarkarA prabhA loka ghanodadhivalaya sAraspanaraka2 ghanavAtavalaya tanavAtavalaya vAlukA prabhA yA-naraka 3 21.4 RESS TETTE ___ paMka prabhA naraka 4 dhUma prabhA naraka 5 tamaH prabhA 111955 TIT x4 T6 | aloka aloka trasanADI Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 navamaM pariziSTam - citrANi ardhatRtIyadvIpa-samudreSu candra-sUryasvarUpam [sU0 105] 21 sUryo 2 sUryo 21candrA 12-dhandA 21 candro livaNasama talAva 2 sUryo C kAloTadhisama 21 sUryo MARAM Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 [sU0 200,224] ghanodadhi-ghanavAta-tanuvAtasametAyA: trikANDamayyA ratnaprabhApRthivyAH svarUpam - trikANDamaya - ratnaprabhA pRthvIsaMpUrNamAna 1 svarakANDa-166.yo. 1lAkha80ha.yojana 2 paMphakAe-84 ha.yo. 3 jalakANa-80 ha.yo. yo, yo yo. Polynts dvIpa samudrA asarakhyA yo. yo.yo. TITH -- . . / orYwI020-24K LYR -- - - - pahelo kharakANDa - - - / bIjo jalakANDa / paMkakANDa / - - A - - - - - 206|---80hai.yo. jADAI-74-84 ha.yojana ucca yojana asaMkhya asaMkhya 20 yo. jADAI - . ghanodadhi valaya - aanti ghanavAta valaya tanavAta balaya kA kA A kA Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 navamaM pariziSTam - citrANi chatrAticchatrAkAreNAvasthitAnAM saptAnAM nArakapRthvInAM svarUpam [sU0 546] - chatrAnichatra AkAre sAta mArakI nuM citra ---samabhUtalA pRthyo ratnaprabhA nAraka 18000 yo. pratara-1330lAva narAvAsa ..---lokamadhya zarApramAnA. 132000yo. pratara-1125lAkhana. 15lArakhana. pratara vAlukAprabhA nA. 128000 yo. 10lAraSana. pratara-3 -pakaprabhA nA. 120000 yo. adholoka madhya 3lAkhana. pratara-5 -dhamaprabhA nA. 118000 yo. vampramAnA. 116000 yo. 19995 na. pratara-3 enarakAvAsa pratara-1-/ -tamastamaprabhA 108000yo. aparanaNa mAtama prabhA Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sU0 624] aSTau kRSNarAjayaH . aSTakRSNarAjA pUrvadizA 238 I TWITTANAMAI RAMANA2 arcimAlI sapratiSrAbha vairocana 3 riSTAbha navamaM pariziSTam - citrANi -zukrAbha prabhaMkara surAbha6 candrAbha . pa. Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me20 apneu N aspasterpiedopanNS Pers om ..T a-ias- S HEA apeopARAT STONENTA R Ge 2 00500AMARPETES9304 m storecipe V INAASPRINColoraya TRENA A RLAHINDISENSE E NSE MEROR635 . isio para 7 aMtaradvIpo 00 yojana lAMbI parvatanI dAThA upara 9 (Hepbluble 1200 _002002 # # 006006 900 yo. lob LE 500 (700) 500 (100) 600 600 000 700yo. 600 [sU0 631,698] lavaNasamudre ekasya daMSTrAyAM vidyamAnAnAM saptAnAm antaradvIpAnAM svarUpam 239 parvatanI yAma ane aMtaraTIpanI sthitinuM sapramANa darzana Heam SANNY PORNORERERNA SAR M AGES ARTER MAHunt arwadi TA Som WER HAMAR Mewalasa PANKAR UERARMe SINH ANAMAAR OS h waase I NSAREER PORN M INION laghu himavata giri jara Natoday. CHANNORAT SARAN S RAN ENA WATE - MAR XE MORRH hindinews HTRAREMAIN SHARMA RAMEREKARE CENTRENT yA ARRESTER PRESEAsaram MEDIA REAKKKA watcER Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 navamaM pariziSTam - citrANi dopa 1217LAPaa lavaNasamudre vidyamAnAnAM SaTpaJcAzata antaradvIpAnAM svarUpam [sU0 631, 698] RAANEEYEYPRE hiin Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 navamaM pariziSTam - citrANi utsarpiNyavasarpiNIrUpasya ekasya kAlacakrasya mAnam [sU0 40, 145, 492] - - 90 --- kAlacakra > ma--- pa ko A DA _-- kAlacakra 8 Fory ko DI sakSama | dadhama 21 mA ga roka zaratAra hajAra jAra Rabelam 10 / 9 avasApaNA tI PRMANS NE - - E - DA -. there PER KARNE theire SI8 - sA ~~-~ ----- kA ----- ___ pA ga zapa DA Sheik ----- + - 04.- ---- ------kAma Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsedha-Atma-pramANabhedena aGgulAdInAM mAnAnAM svarUpam AThayavamadhyana eka utsaghAMgula. chaaMgulabI pAda. 242 aMpAdanI vdaita. By be hAthanI kukSI athavA dhAma. cAra hAthay dhanuSya athavA daMDa. baihajAra dhanuSyano aka gATha. cAragAunoaka yojana. zrIda navamaM pariziSTam - citrANi bereMtano hAtha. AvA400 utsedhAMgule 1pramANAguMla mApa Ave. ane beutseghAMgule eka vIraprabhunu AMgula thAya R S R STARTE Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamaM pariziSTam - citrANi 243 MAmri DELILALLAIMI HTMLILMIBEAT HONARY 1. kukSI behAthanI m zAstrIyANi vyAvahArikANi ca vividhAni mAnAni aMgulamAna -vetamAna TS -hAthamAna "dhanuSamAna / reOOODamomen OTHUdilCALLED manand LABook Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jeducation Interation For Private Personal use only www. Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nAkoDA jaina tIrtha Jain Educationalionai For Private & Personal use. Only ww e library.org Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________