Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI udayavIragaNiviracitam zrIpArzvanAthacaritram gadyamayam -: prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 7, trIjI bhoIvADI, bhulezvara, muMbaI- 400 002.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interns saMvata 2046 zrI / zrI udayavIragaNi viracitam / pArzvanAthacaritam / saralaMgabaddham / : prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 7, zrIMjo bhoIvADo, bhulezvara, muMbaI - 400 002. vIra saMvata 2516 mUlya : ru. 60/
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ anamedanA sahayoganI ke rU. 10,000/- pUjaya AcArya deva zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna saraLasvabhAvI pU. munirAjazrI jayatilaka vijayajInA upadezathI zrI mahAvIra jaina vetAMbara maMdira naM. 4, dAsagyA lena, cika peTa kaTI, beMgalera. rU. 2,500/- pa. pU. AcArya deva zrI vijayajagacaMdrasUri mahArAjanA upadezathI zrI kheMgArapeTha jaina saMgha rU. 3,000/- 5 5 tapasvI pravara AcArya deva zrImad vijayarAjatilakasUri mahArAja sAhebanI preraNAthI zrI dAna-premarAmacaMdrasUri ArAdhanA bhuvana, ratalAma (ma.pra.) rUA. 2000 - zrI ajitanAtha jaina peDhI, valasADa uparokata saMgha taraphathI jJAnanidhimAMthI zrI udayavIra gaNi viracita "pAzvanAtha caritra" nAmanA A graMthanA prakAzanane lAbha levAmAM Avela che. A anupama sahayoganI ame bhAvabharI anumodanA karIe chIe, lI, zrI jinazAsana ArAdhanA drasTa sain Education international For Person & Private Use Only www. brary.org
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prApti sthA na : (1) prakAzaka : (3) jinazAsana ArAdhanA drasTa c/o. sumatilAla uttamacaMda mAraphatIyA mahetAne pADo, gALazerI, pATaNa-384 265. (2) mULIbena aMbAlAla ratanacaMda jaina dharmazALA sTezana roDa, vIramagAma-382 150. (4) jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. dipaka aravIMdalAla gAMdhI ghI kAMTA vaDaphaLIyA, rAvapurA, vaDodarA-390001. zrutasamuddhAraka bhANabAI nAnajI gaDA in Education International For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya T amAsanI kAjaLagherI rAte ghAra adhakAramAM gumarAha banelA mAnavIne rAha para caDavA phakata eka ja AzA cheAkAzamAM camakatA tArA. e ja rIte A DuDA avasarpiNInA pacama ArArUpa ghAra adhArI rAtamAM phasAyelA ApaNA jevA abUjha jIvAne sAcA mArga dekhADanAra koI hAya tA te zAstro rUpa tAralAo che. cArekora patharAyelA e tAralAAmAMnA eka tejasvI tAralA che, A "pArzvanAtha caritra" puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha bhagavAnanI prabhAvakatA Aje paNa jaina jagatamAM suprasiddha che. AbAlagopAla saunI jIbhe emanu' nAma satata ramatu rahe che. emanu jIvanakavana paNa eTaluM ja surabhita ane AhalAdaka che. emAM patharAyelA ati guNukusumeAnI sugadha baLelA jhaLelA kaIka jIvone navI tAjagI navI sphUrti bakSe che. kamaTha ane marUbhutinA bhavathI zarU thayelI A yAtrA bhagavAna pArzvanAtha prabhunA bhavamAM pUrNa virAmane pAme che, ane kaIka divya saMdezAonu sa'gIta A pRthvI para relAvatI jAya che. AvA ApaNe paNa e yAtrAmAM sAmela thaie ane ApaNA kamaLane dhoie. peAtanapuranA adhipati araviMda rAjAnA vizvabhUti purAhitanI patnI anuddharA brAhmaNInA marUbhUti ane kamaTha nAmanA be putrA hatA. bannenI anukrame vasudharA ane arUNA nAmanI patnI hatI kamaTha vasudharAmAM Asakata banyA ane anAcAra sevavA sudhI pahoMcyA tethI arUNAe A khabara marUbhUtine ApatAM parIkSA karI, vAta sAcI jANI, rAjAne jaNAvI, kamaThane dezanikAlanI sajA phaTakAratAM, bairAgya pAmI, tApasI dIkSA lIdhI, pUrva harizcandra muninI dezanA sAMbhaLI samitane pAmelA marUbhUtine cena na paDatAM, bhAIne khamAvavA gayo. krodhAMdha kamaThe zilA heThaLa mAthu' kacaDIne mArI nAkhatAM chelle atipIDAne kAraNe a dhyAnamAM marI AthI thayA. kamaDa marI kukakuTa sApa thayA. araviMda rAjarSinI vANIthI pratibAdha pAmelA hAthIne teNe Da'kha mArI, mArI nAkhyA. For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthI AThamAM devalokamAM ane sarpa marI pAMcamI narake gayA. tyAMthI hAthIne jIva kiraNavega nAmane vidyAdhara thayo. vairAgya pAmI, dIkSA aMgIkAra karI. sapane jIva pharI kAlaviSa sarSa thayo. pharI veranI javAlAmAM saLagatA sarSe vidyAdhara munine daza ApI, mArI nAkhyA bAramAM devalokamAM gayA sa5 marIne narakamAM gaye. tyAMthI nIkaLI kiraNuvegane jIva vajanAbha rAjA tarIke ane sa5 bhila tarIke thayo, vachanAbha munine bAjuthI ghAta karatA madhyama zaiveyakamAM utpanna thayA. bhIla sAtamI narakamAM gayo. tyAMthI vajAnAbhane jIva suvarNa bahu cakravartI tarIke ane bhIlane jIva siMha tarIke thAya che. vairAgya pAmI, dIkSA grahaNa karI, zisthAnaka tapanI ArAdhanA karavA vaDe tIrthaMkara nAmakarma nikAcita karyuM. ane siMhanA upasargathI kALadharma pAmI dazamA devalekamAM utpanna thayA. siMha cethI narakamAM gayo. dazamAM devalokamAMthI evI pArzvanAtha prabhu vAmadevI mAtAnI kukSiAmAM padhAre che. siMhane jIva aneka bhavamAM bhamI kamaTha tarIke utpanna thAya che. atyaMta duHkhitAvasthAthI vairAgya pAmI tApasa dIkSA aMgIkAra kare che, ane ghora ajJAna tapa kare che. prabhu karuNuddha thai, ajJAna tapa mAMthI nivAre che. paNa "sApane pIvaDAveluM dUdha jhera thAya" e nyAye prabhu uparanA veranI javALA vadhu javalaMta bane che. marIne madhamAlI deva thAya che. For Personal & Private Use Only w rong
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ leAkAMtika devAnI vinatIthI dIkSA aMgIkAra karI prabhu vicaratA hAya che, tyAre pharI prANAMta upasagane karavA Ave che, paNa dharaNendranI daramiyAnagIrIthI e upasarga nuM nivAraNa thAya che. chelle dharaNendranA bhayathI prabhune namana karIne jatA DhAya che, te vakhate prabhunI prazAMta evI mukhamudrAne joI samyagadarzanane pAmI sva sthAne jAya che. prabhu paNa A jagatanA jIvA para agaNita upakAronI helI varasAvI, te sa karmanA kSaya karI, ajaraamara padane prApta kare che. daza daza bhavathI cAlI AvatI A veranI javALAe jemane vadhu ne vadhu zuddhatAnI prApti karAvI che, ane aMte se TacanA suva'nI jema AtmAnA zuddha svarUpane prApta karI, jagatanA sarvAM jIvA samakSa eka mahAna Ada ubhA karyA che, ane aMte e veranI javALAnA saLagAvanArane paNa samakita ratnanuM dAna ApI, kRtAtha karyAM che, evA zrI pArzvanAtha prabhunI A patitapAvanI caritrayAtrA bIjI aneka avAMtara kathAe ane mArmika upadezothI suzeAbhita che. guNu ratnAnI prApti mATe teA ratnAkarathI vadhu caDiyAtI che, jema jema ema avagAhana karIe, tema tema viziSTa koTinA AtmAmAM paDelA viziSTa guNNAnI jhAMkhI thAya che, ane temanA pratye sahaja bhAve haiyuM jhukI paDe che. Ama tA zrI pArzvanAtha prabhunA aneka caritrA aneka mahAtmAonA banAvelA meAda che, para`tu saskRtanA prAra'bhika abhyAsIo paNa jenuM vAMcana - manana karIne peAtAnA AtmAnI urdhvagati sAdhI zake, tevuM A eka ja che. tenA karyAM zrImangrAndragacchanA sa'dhavIra muninA aMtevAsI muni zrI udayavIra gaNi che, ane vi. sa. 1456mAM A caritranuM nirmANa ka'' che. teonI anya koIpaNa kRti hAla jovAmAM AvatI nathI. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.arg
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthane vi. saM. 1991mAM pAlitANu nivAsI muLajIbhAI jhaveracaMda saMghavI ane amadAvAda nivAsI nAgaradAsa prAgajIbhAI A bannee pUjaya kSAntimunigaNinA upadezathI prakAzita karyo hato. te graMtha Aje jIrNazIrNa thaI gayo hovAthI, ane alabhyaprAya: hovAthI, ame tenuM punaH prakAzana karI rahyA chIe. A prasaMge uparokta banne mahAnubhAvonI zratabhaktine namana karI, kRtajJatAnA bhAvane anubhavIe chIe. paramapUjaya siddhAMta mahodadhi vAtsalyavAridhi saccAritrya cUDAmaNi AcAryadeva zrImad vijayamasUrIzvarajI mahArAjAnI divyakRpAthI, paramapUjaya vardhamAna taponidhi dvizatAdhikamunigaNunetA AcAryadeva zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA punita AzIrvAdathI ane parama pUjaya bairAgyadezanA dakSa prazAMtamUrti AcAryadeva zrI vijaya hemacaMdrasUri mahArAjasAhebanI pAvana preraNAthI zratabhakitanuM amAruM A kArya suMdara pragati sAdhe, eja zAsanadevane prArthanA. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA drasTa TrasTIo (1) caMdrakamAra bI. jarIvAlA (8) navinacaMdra bI. zAha (2) lalitabhAI Ara. koThArI (4) puMDarIka e, zAha in Education International For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainaM jayati zAsanam For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. zrIpArzvanAthacaritam / zrIpaJcaparameSThibhyo namaH prodyatsUryasamaM surAsuranaraiH saMsevitaM nirmalaM zrImatpArzvajinaM jinaM jinapatiM kalyANavallIghanam / tIrthezaM surarAjavanditapadaM lokatrayIpAvanaM vande'haM guNasAgaraM sukhakaraM vizvaikacintAmaNim // 1 // bhAsvadevavinirmite varatare siMhAsane saMzritaM caJcacAmarIjyamAnamanizaM chatratrayIrAjitam / rUpyasvarNamaNiprabhAsitavarairvapratrayabhUSitaM vande'haM jinapArzvadevavimalaM bhAnUyamAnodayam // 2 // vINApustakadhAriNI bhagavatI devendrasaMsevitA vAgdevI jayatAt surAsuranaraiH saMpUjitA snmukhaa| saMsArArNavatAriNI vijayinI dAridyanirnAzinI vighnadhvAntaharI susaukhyajananI sarvArthasaMsAdhinI // 3 // praNamya bhAratI bhaktyA natvA gurupadAMbujam / caritraM pArzvanAthasya gadyabandhena kIrtaye // 4 // tathAhi-jambUdvIpAbhidhe dvIpe lakSayojanavistRte dakSiNAgha bharataM samasti / tatra potanapurAbhidhaM nagaraM vartate / tattu dvAdaza 444 AMCRIMER Jain Edlani For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ cari0 yojanAyAma navayojanavistRtaM divyaprAsAdasundaraM vipaNizreNivirAjitaM nararatnaralaMkRtam / tatrAravindopamaH zrImAnaravindanarezvaro rAjyaM carIkati / sa ca nyAyavAn prajApAlako jitArivicakSaNo dharmarataH zraddhAluH paropakArI pratApavAn / tasya guNadhAriNI ghAriNI-18 | nAmnI prANapriyA paTTarAjI samasti / sA ca paropakAriNI nyAyavatI zIlavatI guNavatI dharmavatI putravatI / tasin rAjJi rAjyamanuzAmati sati prajAH sarvA gudamuditAH santi / tasya nRpasya vizvabhUtipurohito'sti / sa ca vidvAna paMDito nyAyazAstradharmazAstrakuzala: zrAddhadharmapravINo rAjamAnyo maharddhiko rAjJaH paurohityaM karoti, pratikAmati ca / tasyAnuddharA nAma pativratAvratapriyA saddharmacAkAriNI zIlAlaMkAradhAriNI prANavallabhAsti / tayormarubhUtikamaThanAmAnAvaGgajau staH / tAvevaM nipuNau pravINau paMDitI / marubhRtistu prakRtyA saralakhabhAvaH satyavAdI dharmiSThaH sajjano guNavAn / kamaThastu duSTo laMpaTo durAcAraH kapaTI / yataH- ekAdarasamutpannA eknksstrjaatkaaH| na bhavanti samazIlA yathA badarIkaMTakAH // 1 // kamaThasyAruNA nAma prANapriyA'sti / marubhUtestu vasundharAbhidhAnA vallabhAsti / tAveva kamaThamarubhUtI tAbhyAM strIbhyAM saha | upaJcabhiH zabdarUparasasparzagandhAkhyairviSayaH kAlaM ninyatuH / tato vizvabhUtipurohitaH putrayohamAramAropya jinadharmasudhArasAsvArdU, kevalaM gRhNAti / tRSNAM tyaktvA vairAgyeNaikAgramanAH sAmAyikapoSadhAdikaM cakAra / kAlAntareNa viviktAcAryaguroH pArzve gRhItAnazanaH parameSThimaMtramekamanAH smaran vizvabhUtiH svatanuM tyaktvA saudharmatriviSTape suro'bhavat / tataH pativiyogavidhurA'nuddharA'pyugratapastaptvA vipadya vizvabhUtisurasyAGganA jAtA / tataH kamaThamarubhUtI pitroH pretakArya kRtvA svakuTuMbacintAyAM vyagramAnalA jAto, kAlena |vigatazoko saMjAtau / marubhUtistu janakavad rAjJaH paurohityaM karoti / ekadA harizcandramunIzvarazcaturbAnI sadupazamAmRtasiktAtmA // 1 // JainEIKI Fors al Private Use Only I porary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ &aa bhavyakamalAni pratibodhayan tatra potanapurAdUrakhane samavAsarat / paurAstadAgamanaM jJAtvA svaM dhanyaM manyamAnA munIzvarasya vandanArtha samA-5 jgmuH| nRpakamaThamarubhUtiprabhRtiH sakalo'pi rAjaloko munivandanArthamAgataH / sarve'pi nRpAdyA munIzvaraM bhAvena praNamya yathAsthAnamupAvizan / tatra munIzvaro'pi jJAnena marubhUti bhAvipArzvajinajIvaM jJAtvA vizeSatastamuddizya pratibodhayituM dharmadezanAM pArabdhavAn / tathAhi bhavakoTIduSpApAmavApya nRbhavAdisakalasAmagrIm / bhavajaladhiyAnapAtre dharme yatnaH sadA kaaryH||1|| asAvanakSaro lekho nirdevaM devamandiram / nirjalaM ca saro dharma vinA yanmAnuSo bhavaH // 2 // ___ bho bhavikA ! vizeSeNa karNapuTairAkarNayadhvam / tathA ca- / dhanaizvaryAbhimAnena pramAdamadamohitAH / durlabhaM prApya mAnuSyaM hArayadhvaM mudhaiva mA // 3 // chinnamRlo yathA vRkSo gatazIrSo yathA bhaTaH / dharmahIno dhanI tadvat kiyatkAlaM laliSyati // 4 // dharAntaHsthaM tarormUlamucchUyeNAnumAyate / adRSTo'pi tathA prAcyadharmo lakSyeta saMpadA // 5 // .. mUlabhUtamato dharma siktvA bhogaphalaM budhAH / gRhNanti bahuzo mUDhAstamucchidyaikadA punaH // 6 // kulaM gatamalaM kAmAnurUpaM rUpamavyayam / vizvabhogyaM ca saubhAgyaM zrIvilAso vikkhrH||7|| Main Education international For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ cari0 anavadyA punarvidyA kIrtiH sphUrtimatI satI / abhirAmo guNagrAmaH sarvaH dharmAdavApyate // 8 // yugmam / / pakSapAto pi dharmasya jayAya lalitAGgavat / tadbhutyasajjanasyeva kSayAya punaranyathA // 9 // tathAhi-asminneva jaMbUdvIpe bharatanAmani kSetra zrIvAsanAma pattanaM varIvarti / tatra naravAhano nAma bhUpatirdAsIkRtAzeSabhUpatiH rAjyaM carIkati / tadIyadayitA kamalA kamalAnanA rAjJI samasti / tayoraGgajo lalitAGgAbhidhaH sudhIrdhImAn dvisaptatikalAkuzalaH zAstrazastrakalApaTuH pradIpa iva nijakulamudyotayAmAsa / dIpe kazmalaM bhavati, tasmiMstu kazmalaM na / tasya laghorapi mahAn guNodayaH / yataHna tena vRddho bhavati yenAsti palitaM ziraH / yuvApi guNavAn yo ve tameva sthaviraM viduH // 1 // tasya lalitAMgasya bhUriguNasyApi dAnaguNe vizeSato mtiH| yathA'rthini dRSTe ratistathA kathAkAvyavanitAzvagajalIlAdiSu no rtiH| yasmin dine yAcako no AyAti sa dino galitatithivanna gaNyate / tasya sutalAbhAdapi aAgamo'dhikaM zasyate / | tasya dAnavyasanino'deyaM kimapi nAbhavat / atha tasya sajjano nAmnA prakRtyA ca durjano bhRtyAdhamaH samabhavat / kumAreNa vArdhakA to'pi kumArasyaina pratikUlakRta / yathA jalaiH puSTo'pi vArdharvaDavAnalaH zoSAya syAttathA sajjanaH kumArasya durjanarUpa eva / tathApi kumArastaM bhRtyAdhamaM na tyajati / yathA candraH kalaMkana tyajati / anyadA bhUpatiH kumAraguNaraJjitaH prItamAnasaH svakIyaM hArAdyalaMkAraM mahAmalyaM dadau / tamapyalaMkAraM rAjasUrekadArthane dadAti / tatsarva sajano gatvA nRpatervijJApayAmAsa / tacchutvA hutAzanavannR in Education International For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ % % % % % patirantaradIpiSTa / tadA mahIpatiH rahaH kumAramAkArya komalagirA zikSayAmAsa-he vatsa! tava * jarasA vinApi guNagaNavRddhatvaM samAgataM, tathApi tava yogyatvAnmayA kizcidupadizyate, tacchRNu, vatsa! rAjyaM bahukAryanirantaram / tvaM bAlo'si / idaM saptAGgaM sakalaM rAjyaM tavaivAsti / sAvadhAnatayA karaMDasthabhujaMgaccintyam / phalitakSetravanityaM prayatnato rakSaNIyam / navyArAmavanmuhurmuhuH sevanIyam / kasyApi na nizvAso vidhIyate / mahIbhujA kozena dRDhaskandho vidhIyate / svArthaMkakaraNaM gajAzcAdiparivAravRddhikaraNaM pratipAdyate / svayaM nipuNA'si, vicakSaNo'si / eSa yadyapi te sarvaguNottamo dAnaguNo'sti, paraM stokaM stokaM dIyate / atyAsaktina zobhanA / yataH tarudAho'tizItena durbhikSamativarSaNAt / atyAhArAdajINaM ca ati sarvatra varjayet // 1 // atidAnAdvAlirbaddho'tigarveNa ca rAvaNaH / atirUpAd dhRtA sItA ati sarvatra varjayet // 2 // atikarpUrabhakSaNAintapAtaH saMbhavet tasmAd dravye yatnaH kAryaH / bhAryAputrAdiparivArastAvadyAd dravyasamAgamaH / vizuddho'pi guNabAto dravyaM vinA niSphala eva / tasmAcayA dravyavyayo yathA tathA na kAryaH" / kumArastadupadezAmRtaM pItvA mudA hRdyacintayat-"dha-* nyo'haM, yasya me tAtaH svayameva pratyakSamityanuzaMsati / tadiha svarNa saurabhaM / mAtApitroNurUNAM ca zikSaNAdaparaM jane'mRtaM nAsti" iti cintayitvovAca-'pUjyAdezaHpramANaM meM' iti coktvA bhaktyA kRtanamaskAraH kumAraH svagRhaM yayau / tataH piturAjJayA tasya stokataraM yacchato yAcakAnAM mukhAdapavAdaH pravavRdhe / tataH katipayairyAcakaiH saMmIlya kumArasyoktam- 'bho kumAra! dAne % %%% %AE Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zva0 3 // xxxx | zvaraziromaNe AkasmikaM kimida mArabdham ? cintAmaNisamo dAnena bhUtvA bhUtale'TolapASANa ivedAnIM kathaM bhavAn saMjAto'si 1 | jagati dAnamekaM zreSTham / mAnavo dAnena vinA maharddhirapi na zobhate, yathA sthUlAMgA gauH kSIraM vinA nArhati / yataH - kITikAsaJcitaM dhAnyaM makSikAsaMcitaM madhu / kRpaNaiH saMcitA lakSmIranyairaivopabhujyate // 1 // saMkaraH prApa samudro'pi rasAtalam / dAtA tu jaladaH pazya bhuvanopari garjati // 2 // dhanAMgaparivArAdyaM sarvameva vinazyati / dAnena janitA loke kIrtirekaiva tiSThati // 3 // bha bho kuladIpaka kumAra tava mativiparyayaH kathaM jAtaH 1 santo nAMgIkRtaM vrataM muJcanti / yataHkasyAdezAtkSapayati tamaH saptasaptiH prajAnAM chAyAM kartuM pathi viTapinAmaJjaliH kena baddhaH / abhyarthyante navajalamucaH kena vAH sRSTihetorjAtyaivaite parahitavidhau sAdhavo baddhakakSAH // 1 // Sarita muJcanti kadApi puruSottamAH / gandhamuktaM vRSAMko'pi dhattUrakusumaM yathA // 2 // haro viSaM mRgaM candraH samudro vaDavAnalam / aramyamapi muJcanti nAdRtaM kiM punaH priyam // 3 // zazini khalu kalaMkaM kaMTakAH padmanAle jaladhijalamapeyaM paMDite nirdhanatvam / datijanaviyogo durlabhatvaM surUpe dhanapatikRpaNatvaM ratnadoSI kRtAntaH // 4 // International For Personal & Private Use Only - cari0 // 3 // w.jainelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ataH kAraNAcyA'GgIkRtaM dAnavrataM na moktavyam / yataH, samudrAH sthitimujjhanti calanti kulaparvatAH / pralaye'pi na muJcanti mahAnto'GgIkRtaM vratam // 5 // tato lalitAMgakumAro nizamyaivamidamacintayat-'athAhaM kiM kurve ? vyAghradustaTInyAyaH saMjAtaH / ekataH piturAjJA me'nullaMghyA, ekato'vaNavAdo dustaraH / yadbhavati tadbhavatu' / iti vicArya tathaiva dAtuM punaH pravRte / tajjJAtvA narAdhipaH kumArasyopari kAmaM kupitaH bhRtyaiH saha pravezadvAraM niArayAmAsa / athAsAvapamAnena bADhaM hRdi kopena ca pUritazcintayati--'aho mama yathA dAnavyasanaM, naivaM rAjyaspRhA / atha ca jantuprItikaraM dAnaM dadato me piturapamAnaM jAtaM, tadatra mama sthAtumataH paraM na yuktaM, dezAntaragamanaM yuktameva / yataH dezATanaM paMDitamitratA ca paNAMganA rAjasabhApravezaH / anekazAstrArthavilokanaM ca cAturyamUlAni bhavanti paJca // 1 // dIsai vivihacariyaM jANijai sajjaNadujaNaviseso / appANaM ca kalijjai hiMDijjai teNa puhavIe // 2 // iti nizcitya kumAro nizi nijane gRhAnnigUDhaM nirgatya vasturaMgamamAruhyekadizaM prati cacAla / tadA sa bhRtyAdhama iMgitajJaH * sajano nijadaujanyadoSatastamanvagAt / krameNa tau dvAvapi dezAntare prasthitau / anyadA pathi prAha kumAraH-'bho bhRtya kizcidvino 249349964 in Education international For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ GA cari0 ME% % %%% dadvAkyaM vada / tadA tenoce-'deva kathyatA, puNyapApayoH kiM zreSTham ? ' / kumAro'vAdIt-'are mUrkha kimidaM gaditaM tvayA ? tAbhidhAnaM sajanaH, paraM guNaistu durjana eva / yataH-- bhaume maMgalanAma vRSTiviSaye bhadrA kaNAnAM kSaye vRSTiH zItalikAtitIvrapiTake rAjA rajaHparvaNi / - | miSTatvaM lavaNe viSe ca madhuraM rAHkaMTakADhayA yathA pAtratvaM tu paNAMganAsu ruciraM nAmnA tathA nArthataH / / 1 / / ____ abalAbAlagopAlahAlikA api spaSTaM vadantIdaM yajayo dharmAdeva, adharmAtkSaya eva" / tacchrutvA sajjanaH prAha-" deva satyaM, ahaM 8 / mUrkhaH, paraM kathaya, kIdRzau dharmAdharmoM ?" / kumAreNa bhaNitaM-"bho durAtman zRNu | vacaH satyaM gurau bhaktiH zaktyA dAnaM dayA damaH / adharmaH punaretasmAdviparIto'sukhAvahaH / / 1 / / kA punaH sajjano bhaNati-"samayabale kadAcidadharmo'pi sukhAvahaH / no cedidAnI tava dharmiNo'pIdRzyavasthA kathaM ? ato'dharma samayo'yam / dhanaM cauryAdinA'rjaya" / kumAro'pyAha-"are pApiSTha duSTa zRNu, azrotavyamidaM vaco mA vaadiiH| dharmAdeva jyH| yastu ko'pyajayaH, tadantarAyakarmakAraNam / anyAyena tu yA lakSmIH sA pradIpanAdudyotaH" / punarapi bhRtyAdhamo'vak-"svAmin araNyaru ditaiH kiM ? agretanagrAme grAmINanarAH pRcchayante / te cedadharmAjayaM vakSyanti tadA tvaM kiM kariSyasi ?" / kumAreNoce-"tavAhaM turaMgasAmAdisAmagrI sakalAM madIyAM datvA yAvajIvaM bhRtyabhAvaM krissye"| tAvevaM kRtamaryAdau vegAd grAmaM gatau / tatra vRddhavAn papacchatu: "bho uttamA AvayozciraM saMzayo'sti yajayo dharmAdadharmAdvA? tanniIya samyak kthytaam"| te tu devAdasaMbhAvyanavInaprazne sahaseda % %% // 4 // %%% in Education International For Personal & Private Use Only A L .jainelibrary.org
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ PRASAIKASHAIRAL mUcuH-'adharmAjjaya evAdhunAsti' / tacchrutvA tau mArge'gratazcelatuH / pathi sopahAsaM bhRtyAdhamo'vAdI-"bhoH satyakadhana dhArmika muJcAmuM turaMga, zIghraM bhRtyamAvaM madIyaM kuru " / kumAreNa cintitam "rAjyaM yAtu zriyA yAntu yAntu prANA vinshvraaH| yA mayA svayamevoktA vAcA mA yAtu zAzvatI // 1 // sukhasya duHkhasya na ko'pi dAtA paro dadAtIti kubuddhireSA purAkRtaM karma tadeva bhujyate svakarmasUtragrathitehi lokaH zarIra re niSThura yattvayA kRtam 2 _iti vimRzya kumAreNoktaM-"gRhANemaM turaMga, ahaM tava pRSThacArI sadAsmi" / tataH sa bhRtyAdhamo'zvaM gRhItvA zIghramazvArUDho vegAd vrajan saharSa kumAramanudhAvantaM zramakhedayutamavalokyedamabravIt-"bhoH kumAra tavedaM dharmapakSapAtabhavaM phalaM, adyApyAgrahaM muzca / * 4 azvaM gRhANAdharmAdeva jaya ityuktvA" / kumAro'vocat-" AH pApa vRthA te sajjanAbhidhA / kiMca bho durmate durmatiM yacchan vyA-10 pAdapyadhiko'si / yathA vane kopi vyAdha AkarNAntAkRSTasAyako mRgIvadhArthamadhAvat , tadA mRgyoktaM-" aho vyAdha kSaNaM pratIkSasva, madIyApatyAni kSudhayA bAdhyamAnAni madIyAgamanAzayAvatiSThanti / ahaM tAni stanyapAnaM kArayitvA tavAntikaM zIghramAyAmi / | cennAyAmi tadA mayA brhmhtyaadipnycaatipaatkaanyNgiikRtaani"| tenoktaM-'na pratyayaH' / punastayA'bhANi-"bho vyAdha yaH pRcchato vizvastasya durmatiM datte tasya pApena jagRhe'haM yadi satvaraM naayaami"| tatastena muktA, sApyarbhakANAM stanyapAnaM kArayitvAzu tatra vyAghasamIpe samAgatA / vyAdhaM papraccha-'bho vyAdha tava prahArataH kathaM chuTathe ?' / tadA vyAdhena cintitaM-'pazavo'pi pApabhItAH, Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ cari0 ahaM kathaM durmatiM yacchAmi ?' iti vicArya tena kathitaM- madre mama dakSiNe pArthe cetprayAsi tadA muJcAmi / tayA tathaiva kRtam / sA muktA jijIva ca / ataH kAraNAsanto vipadyapi gatAH pApakarma na kurvate / kSudhito'pi haMsaH kurkuTavat kRmikITakAnAti / nirguNasya kSaNavinAzinaH zarIrasya dharma evaM zaraNam / yadi grAmyairajAnadbhirdharmo na bahumAnitastadA kiM dharmamAhAtmyaM gatam ? drAkSAsu karabho| murkha vakraM kuryAttadA kiM drAkSAmAdhurya gatam ? eka eva suhRddharmaH" / punaH sajjano bhRtyAdhamaH prAha-" kumAra tvaM mahAkadAgrahI / yathA purA ko'pi grAmyo jananyA'bhANi-re vatsa gRhIto'rtho na moktavyaH' / anyadA sa mahAbalaM vRSamaM pucche mahAbalena jagrAraha / tena vRSabheNa sa cAhaM hanyamAno'pi pucchaM na muJcati / tadA janaiH muzca muJceti procyamAno'pi sa tu pucchaM na mumoca / tadvadbhavA napi kadAgrahI / evaM cetarhi bhUyo'pyanyagrAmINajanAH pRcchayante / te'pi tathaiva vadanti tadA tava kA paNaH cakSurutpATanaM vinAnyakimapi nAsti" kumAreNa tadapi vaco'modaGgIkRtam / tato'gretanagrAme janAn pprcchtuH| tairapi bhavitavyaniyogataH prAgvad vyAkhyAbAtam / tau tathaiva mArga prasthitau / tadA sajjanaH punarUcivAn-"aho kumAra aho dharmakamaikanidhe aho svakIyavApAlanaparAyaNa hi, kimidAnIM kariSyasi ?" / kumArastasyolluMThavacanaiH zANaghRSTakRpANavad bhRzamuttejitasvAntastatkSaNamaraNye vaTasyAdho gatvovAca"aho vanadevAH zRNvantu, aho lokapAlA yUyaM sAkSiNo bhavata, eSa eva kevalaM jayI dharmoM mama zaraNaM bhRyAt" / ityuktvA netre zakhikayotpATya sajjanAya samApayat / tadA sa bhRtyAdhamo'vak-"aho kumAra satyazauMDa dharmazAkhinaH phalamidaM muMzva" / ityuktvA haihayArUDho hAsyaM kurvan yayau / atha tatra kumAro dustarApanadIpUrakallolamanamAnaso dadhyau-"kimidamasaMbhAvyaM saMjAtam ? AH mama dharma | pakSapAtaM kurvataH kimidaM nippannam ? bhavatu mamedaM duSkarmaphalam / jagattraye dharma eva jayaheturbhuvam" / tadA tasya mahAduHkhena sUryo'staM prAptaH Iain Education international For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ****** tadA pakSiNo'pi zabdAyamAnA duHkhena nIDavezmasu nilInA iva / diGmukhAni tamasA zyAmatAmaguH / atrAntare tatra vaTe bhAraMDapakSiNa ekatra saMmIlitAH svairaM saMlApamevaM cakrire - "yena yaddRSTaM zrutaM vA kvApi kautukaM tatkathyatAm " / tadaikena kathitaM - " ahaM kathayAmi, nizamyatAm / itaH prAcyAM dizi caMpA nAma mahApurI vartate / tatra bhuvanavikhyAto jitazatrurmahIpatI rAjyaM karoti / tasya puSpAvatI nAmnA putrI jIvitavyAdapi vallabhA sundarI surUpA catuHSaSTikalApravINA cAsti / paraM tu netrAbhAvataH sarvaM vRthaiva / ekadA bhUpatistAM tathAvidhAM daSTvA cintAturo'bhavat - " aho vidhivilasitaM kiM karoti ? | athavA daivopAlaMbhairalam / ko'pyupAyo vidhIyate " iti nizcitya nRpo ghoSaNAmiti kArayAmAsa - " aho janA jitazatrurAjJaH putrikAyA locane sukhaM yaH kariSyati tasmai nRpaH kanyAM nijarAjyasyAdhaM ca pradAsyati " / tacchrutvA dezAntarAdvividhA netracikitsakAH sametA vividhopAyaM kurvanti / paraM kiJcidapi netre sukhaM na jAtam / nRpazcintayA pIDitaH / yataH bindunApyadhikA cintA citA cintAsamA na hi / citA dahati nirjIvaM cintA jIvantamapyaho // 1 // tathApi sa rAjA nityaM pure paTahodghoSaNAM kArayati / prAtaH tena duHkhena rAjA rAjJI putrI ya kASThabhakSaNaM kariSyati / pazcAnna jAne kiM bhaviSyati / prAtarAtmabhistatra gamiSyate" / tacchrutvaiko laghuputrako vismayAt papraccha - 'tAta netrasaMbhave kaJcidupAyo'sti ? tadA vRddho'vak-"vatsa jAtyaMdhAyAH kathaM netre bhavataH 1 tathApi maNimaMtramahauSadhyo'cintyaprabhAvAH santi" / tenoktaM- ' tarhi kathyatAm' / vRddha Uce - " rajanyAM naiva kathyate / UktaM ca divA nirIkSya vaktavyaM rAtrau naiva ca naiva ca / saMcaranti mahAdhUrtAH sthAne sthAne vizeSataH // 1 // ," For Personal & Private Use Only brary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ $2 6 // punanirbandhena zizustaM vRddhaM prati praSTavAn / vRddhenoktaM - " asya taroH skandhadeze yA vallyabhita AveSTya tiSThati, tadIyarasAt bhAraMDapakSividasasiktAt sadyo navyanetrodbhavo jAyate" / itthaM saMlapanAtteSAM 'pramIlA samAgatA / kumAro'pi tatra vaTA sthastatsarvaM zrutvA'cintayat - " kiM satyaM vA'satyaM vA ? atra ko bhramaH ? satAmApaducchede dharma eva jAgatiM" / iti nizcitya karampazatAM churikayA cchitvA tatra patitAM bhAraMDapakSiNo 'vipaM lAtvA karAbhyAM saMpiSyAkSikUpAvapUrayat / muhUrtenaikena sadyo navodbhinnadivyanetre jAte / sarva nirUpayAmAsa / saMtoSaM prAptaH / yataH - bhImaM vanaM bhavati tasya puraM pradhAnaM sarvo janaH svajanatAmupayAti tasya / kRtsnA ca bhUrbhavati sannidhiratnapUrNA yasyAsti pUrvasukRtaM vipulaM narasya // 1 // vane raNe zatrujalAgnimadhye mahArNave parvatamastake vA / sutaM pramattaM viSamasthitaM vA rakSanti puNyAni purAkRtAni // 2 // sarvo'yaM dharmAnubhAvaH / atha tatra gatvA tAM kanyAM pahuM karomi / ebhiH sArdhaM yAmyahaM " / iti vimRzya taM vaTamAruhya pakSipakSAMtarnilIya tasthau / nizAtyaye pakSyuDDIya caMpodyAnavanaM yayau / tataH kumAro nirgatya sarasi snAtvA kRtasvAduphalAhAraH purIM prati ca|litaH / paTahodghoSaNAM zRNvan matolIdvAramAgataH / tatra zlokamekaM likhitamatralokya vAcayati / yathA 1 nidrA. 2 viSTAM. For Personal & Private Use Only cari0 // 6 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jitazatroriyaM vAcA matputrInetradAyine / rAjyasyArdhaM svakanyAM ca pradAsyAmIti nAnyathA // 1 // zlokana vAcayitvA hRdi mudita AsanasthanarANAmevamuvAca - " bho bho narAdhipaM kathayantu, ko'pi vidyAvAn siddhapuruSaH samAgato'sti / sa kathayati, ahaM tava putrIM divyanetrAM kariSye iti" / tairnRpasyAgre tathaivoktam / teSAM rAjA bahu dravyaM dattavAn / utkaMThitazca taM zIghramAkArya gADhamAliMgya AsanaM dattvA bADhataraM mAnaM dattvA taM papraccha - " vatsa kutaH samAgataH ? kiM kulaM kA vA jAtiH kiM nAma " ? / tacchrutvA kumAro'vAdIt -- "svAmin kiM bahu pRcchayamAnena ? kiM kRtyaM ? zIghramupadiztAM tadevottaram" / rAjJA cinvita - " ko'pi saccavAn naraH parArthakaraNa rasikaH / asya kulAdikamanumAnenottamam" / iti vimRzya tena samaM kanyAgRhaM yayau / 'asyA matpuHyA narottama divya netre kuru' iti nRpeNokte sa sugandhidravyairvidhinA maMDalamApUrya jApahomAdikaM karoti / uktaM caADaMbarANi pUjyante zatrumadhye tathaiva ca / sabhAyAM vyavahAre ca strISu rAjakuleSu ca // 1 // iti vacanAt tenADaMbaradhyAnaM kRtvA kaTinyastalatA khaMDapakSiviyogena kanyA divyanetrA kRtA / tatkSaNAtsA spaSTanetrA jAtA / sApi taM kumAraM bhAgyasaubhAgyanikaraM rUpeNa nirjitAnaMgaM lAvapyaudArya gAMbhIryAdicArucAturyAdiguNapAtraM vIkSya mudaM prAptA, anaMgavi - kAramapi prAptA / rAjApi tAM savikArAM dRSTvA'vAdIt -" vatse ayaM puruSaH paropakArakaH / yataH-- ete satpuruSAH parArthaghaTakAH svArthaM parityajya ye, sAmAnyAstu parArthamudyamabhRtaH svArthAvirodhena ye / mI mAnuSarAkSasAH parahitaM svArthAya nighnanti ye, ye tu ghnanti nirarthakaM parahitaM te ke na jAnImahe // 1 // Jain Educamational For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ cari0 7 // RAA -CONCARELAMMARCANAKAMAL he kanyakottase anena puruSottamena tvaM svaguNaireva svAyattIkRtA / tvayApyasmai svayamevAtmA sphuTaM samarpitaH / ahaM tu nimittamA / masmi / tvaM sabhartRkA ciraM jIva, sukhaM bhukSva" / tadA nRpaH zubhalagne tayozcittavittAnumAnena sarvasAmagrIpUrvakaM pANigrahaNamahotsavabhakArayat ! kumArAya mahAsAcaM manoharaM dadau / dezakozAdisaptAMgarAjyasyAdha sarva vibhajya nRpaH kumArAya samArpayat / so'pi puNyaprabhAvAt puSpAvatyA samaM satra kAvyakathArasaMdharmazAstravinodaizca doguMdakAmara iva sukhaM bhunakti / puNyaiH sarva samIhitaM bhavati / yataH re cittaM khedamupayAsi kimatra citraM ramyeSu vastuSu manoharatAM gateSu / puNyaM kuruSva yadi teSu tavAsti vAJchA puNyaM vinA na hi bhavanti samIhitArthAH // 1 // durvArA vAraNendrA jitapavanajavA vAjina syandanaughA, lIlAvatyA yuvatyaH pracalitacamarairbhUSitA raajylkssmiiH| uccaiH zvetAtapatraM caturudadhitaTIsaMkulA medinIyaM, prApyante yatprabhAvAtribhuvanavijayI so'stu puNyaprabhAvaH // 2 // sa kumAraH puNyaprabhAvAvirbhUtaprabhRtasukhena vAsarAnniravAhayat / anyeyuH kumAro vAtAyanasthitaH puramAlokayannakasmAttaM bhRtyA %252Ura in Education International For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamamaikSata / kIdRzaM ? galannetrAsya bIbhatsaM durnivArakSudhayA karAlavadanodaraM malImasatanuM vraNapaTTedUSitagAtraM jaMgamapAparAzimiva duzceSTitaM, | IdRzaM taM bhRtyAdhamaM nirIkSya samyagupalakSya karuNArdra manasA kumArazcintayati - "aho asya varAkasyedRzI kIdRzI dazA samajani ? / uktaM ca karmAyattaM phalaM pusAM buddhiH karmAnusAriNI / tathApi sudhiyA bhAvyaM suvicAryaiva kurvatA // 1 // dhigdaivam " / iti cintayan caiTaistamAkArya kumAra idamabhyadhAt - ' aho jAnAsi mAM brUhi ' / so'pi kaMpitAMgaH sajjano bhavena galannetra itthamavocat - ' svAmin pUrvAcalottuMgazRMgasthaM raviM ko na vetti ? ' / kumAro'vAdIt - ' saMbhramavAkyenAlaM satyamAkhyAhi ' / punaH so'pyAha - ' tarhi deva satyaM na vedmi ' / lalitAMgo'bravIt - " yasya cakSurutpATane upakramastvayopacakre bhoH sajana taM mAM kathaM no vetsi ? " / tacchrutvA sahasA lajjAbhayAzaMkAbharAkrAnto'dhomukhaH sa saMsthitaH / atha kumArastyAjita durveSaM taM snAnabhojanaM kArayitvA satrANi paridhApyetthamabhASata - " bhoH sajjana tena dravyeNa kiM ? yenAtmIyasaJjanamanuSyANAM saMvibhAgo na vidhIyate ? / adya me saphalaM rAjyaM / mama tavAnubhAvAddharmamAhAtmyaM jAtam / tvaM mama mArgasakhA / ataH kAraNAnnizcitamAnasaH saukhyaM bhuMkSva " / | atha sa bhRtyAdhamaH savismayamnA iti hRdi dadhyau - " aho ! asya kumArasya niSkAraNakAruNyam / yataH-- saMpadi yasya na harSo vipadi viSAdo raNe ca dhIratvam / taM bhuvanatrayatilakaM janayati jananI sutaM viralam |1| tataH sa tatraiva sukhena sthitaH / athAnyadA kumAreNa suhRdgoSTyA sa pRSTaH- bhoH sajjana tatraiva tava tAdRzI durdazA kathaM samA For Personal & Private Use Only *%% % % %%
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAve. cari0 / 8 // OM gatA ? ' / tadA sajjano'bravIta-"svAmin zrUyatAM tvAM tAdRzaM vaTasyAdho vimucya mArge gacchato mama taskarairyaSTimuSTibhirAhatya sarva gRhItam / tairahaM duSkarmaphalabhogArtha jIvanmuktaH / nAtha sAkSAnmayA svasyaiva pApmanA phalaM dRSTam / tvayApi sAkSAtsukRtasyaiva phalaM dRSTam / ataH kAraNAddharmAdeva dhruvaM jayaH / atha svAmin mAmadRzyamukhaM dareNa visarjaya" / kumAra Aha-"bho mitra vikalpaM hRdi mA kRthAH / tava sAhAyyena mamedaM sarva vijUMbhitam / no cet kathaM mamAtrAgamanaM kanyArAjyalAbhAdikaM ca bhavet ? atstvaivopkaarH| athAtra madIye rAjye'khilakRtyakRt bhava / pradhAnapadavImetya mAM gatacintaM vidhehi" / tadA sajjanastatrasthaH sukhaM bhunakti / anyedyuH rAjapuvyA prakRtidakSayA tasya daurAtmyaM viditvA nRpAtmajo'bhANi-"kulastrINAM bhartuH zikSApadAnaM na yuktam / tathApi tava mugdhatvAt kizcidupadizyate / he svAmin etasya saMgatistava na zobhanA / cettavaitasyopari sneharAgo'sti tadA draviNaM dezo vA dIyatAm / paraM pANezAnena saha saMgatistava na zobhanA / sarpasya payaHpAnaM kelaM vipavardhanAya bhavati / tejomayo'pi vanilohena saha milito dhanatADanAM sahate / uktaM ca saMtaptAyasi saMsthitasya payaso nAmApi na jJAyate muktAkAratayA tadeva nalinIpatrasthitaM raajte| svAtau sAgarazuktisaMpuTagataM tajjAyate mauktikaM prAyeNAdhamamadhyamottamaguNaH saMvAsato jAyate // 1 // ____ ataH kAraNAnIcAnAM saMgatiH sukhAya satAM na syAt / nItizAstre'pyuktaM-haMsazca nIcakAkasaMsargadopato mRtyumavApeti / tathAhi* yathaikasmin vanamadhye sarasi vAyasastarItumajAnatu bakaspardhayA vyomamaMDalAnmInaM jighRkSuH praviSTaH / sa tarItumazaktaH zevAlaiveSTito mRtyu-18 % % // 8 // % en Education International For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhayAkulo'tyantaM duHkhaM prAptaH / taM dRSTA kRpayAsannasthA haMsI patiM rAjahaMsaM pratyabravIt -" priya pazya puraH kAko varAko mriyate / tvaM | pakSigaNeSUttamo janairgIyase, tadasya jIvadAnaM tIramuttArya dIyatAm " / tadA sAdhu sAdhviti bhASitvA haMso haMsI ca caMccA''dAya tRNaM tatra | vilagnaM vAyasaM bahirninyatuH / kSaNamekaM vizramya kAko bADhaM pAdayorvilagya haMsaM nyamaMtrayata - " he haMsa tava ko'pi pratyupakAro mayA niSpAdyate / madvanaM samAgatya mama toSaM kuru" / haMsena tadAkarNya priyAmukhaM vIkSitam / sApi tadAkUtaM jJAtvA pracchannamidamabravIt-- ' he prANapriya na yuktamidam / nirvicAraM no vidhIyate / stokApi nIcasaMgatiH kartuM na yujyate / uktaM ca sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRte hi vimRzya kAriNaM guNalubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // ityAdinA tayA vArito'pi dAkSiNyataH kSaNaM yAmIti tAmuktvA tena saha vanaM gataH / tatra nivasya zAkhAyAM upaviSTAvubhAvapi / tadAsannastha puranRpo vAhyAlI krIDAzrAntaH niMbazAkhAdhaH sametaH / tadA vAyaso nRpazirasi viSTAM kRtvA samuDInaH / haMsastatraiva sthitaH / tadaikena nareNa dhanurgolakena hato haMso'patat / taM bhuvi patitaM vIkSya nRpaH saparicchado'vadat - 'aho citraM haMsarUpeNa vAyaso vIkSyate / kaMThagatAtmApi haMsastaM janAlApaM nizamya svajA / dUSaNanivAraNAya nRpamatravIt / yataH "nAhaM kAko mahArAja haMso'haM vimale jale / nIcasaMgaprasaMgena mRtyureva na saMzayaH // 1 // " For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdi gaditaM tasya vacaH zrutvA sadayamAnasastadinAdArabhya nRpo nIcasaMgAnivRttaH / ataH kAraNAt priyatama mayA punaH puna-16 nivAryase / strINAmaei vacanaM sAnukUlaM budhairmanyate / 'vAmA vA durgApi mArgagAmibhiH kiM na zasyate ?" | kumArastasyA vAkyaM zrutvA hRdi camaccakre / tathApi tasyAdhamasya saMsarga na tyajati, yathA karpUrasyAMgAreNa samaM rtiH| atha kiyatyapi gate kAle'nyadA vasudhAdhIzaH pracchannamiti sajjanaM papraccha-"aho kumArasya tava cAnyo'nyaM kathaM prItiH ? kumArasya ko dezaH? kA jAtiH 1 kA mAtA ? | kA pitA? tvaM kaH ? kutaH samAgataH ? " tadA sajanena cintitaM-"kumAraH kadAcinmama pUrvavikAraM smRtvA'zubhaM kariSyati" || mAiti vimRzya nRpasyoktam-"svAminna praSTavyamakathitaM sundaram" / tadA nRpaH sasaMbhramaM punaH pRSTavAn / sajjano bhUyo bhUyaH pRSTo'pi ki zcit hAsyaM cakre / nRpaH zapathapUrvakaM pRcchati / saJjana uvAca-"svAmin yayAtathaM zRNu / zrIvAsapurapattane naravAhano raajaa| tasya putro'ham / madIyabhRtyo'yaM prakRtyA rUpavAn kuto'pi siddhapuruSAt vidyAM prApya svajAtilajjayA gehaM tyakvA dezAntaraM bhraman atraayaatH| prAcyabhAgyavazAdatra saMpadovAptavAn / ahaM ca pituH parAbhavAdatra paryaTan AyAtaH / anenAhaM daSTvopalakSitaH / marmajJo'yaM iti jJAtvA mama mahAdaraM karoti" / rAjA saJjanoktaM samAkarNya vyAkulIbhUto dadhyA-" hA hA kIdRzamasamajasaM jAtam / anena matputrI | paNabaddhA prinniitaa| matkulaM malinIcake / tadenaM jAmAtaraM pApinaM nigrhiissyaami"| iti vimRzya sumatipradhAnamAkArya sarvamuktvA | kathayAmAsa-'asya nigrahaM kuru'| 1 vaambhaagvrtinii| pakSiNIvizeSaH / 3 praSTuM yogyaM na.vartate'to sayA'kathitameva zobhanamityarthaH / in Education International For Personal & Private Use Only THI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadA'mAtyena proktaM svAminnavimRSTaM kArya na kAryaM / uktaM ca saguNamapaguNaM vA kurvatA kAryamAdau pariNatiravadhAryA yatnataH paMDitena / atirabhasakRtAnAM karmaNAmAvipatterbhavati hRdayadAhI zalyatulyo vipAkaH // 1 // "tasmAt svAmin kimapi zIghrataraM no kAryam" / tadA nRpo'mAtyena vArito maunamAdAya sthitaH / ekadA nizi yatkRtyAdezakAriNAM bhRtyAnA kArya samAdizat - " adya nizi gRhAntarAdhvani ya ekAkI samAyAti sa yuSmAbhirnirvicAraM hantavya eva " / rUce| 'devAdezaH pramANaM ' / iti kRtvA te tatraiva rahaHsthAne nizi sthitAH / atha rajanyAM kumArAhvAnahetave nRpo naraM praiSIt / so'pi naro gatvA kumAramavadat - "svAmiMstvAM nRpaH kAryautsukyAt madhyamArge samAkArayati zIghramAgantavyam" / tacchrutvA kumAraH khaDgamAdAya patyakAduttIrthaM sahasA'calat / tadA kareNa paTAJcalaM ghRtvA priyayA'bhANi - " priyatama mugdhasvabhAvo'si / rAjanIti no jAnAsi / madhyaniziyA ekAkI calito'si / nipuNena nareNa kasyApi vizvAso na kAryaH / nItizAstre'SvapyuktaM - rAjA mitraM kena dRSTaM zrutaM vA | svAmitva samastakAryeSu sajjanaH samartho'sti sa eva preSyAm " / kumAro dayitAyA vacaH zrutvA mudito' yat ' ahI keyaM matiprauDhimA' iti vicintya citte camaskRtaH / tatastena gRhAMgaNe suptaH saJjanaH preSitaH / tadA sajano muditaH sanmArga gacchantatrasthaiH puruSaistIkSNakhadgaghAtairdRDhaM hataH sa tatraiva patitaH paJcatvaM prAptaH satya AbhANako jAtaH * svasyaiva khadgaH svakIyaprANaghAtako bhavati tasya cintataM tasyaiva zirasi patitam / tatra kalakalAravaM zrutvA nRpaputrikA sagadgadaM jagAda - For Personal & Private Use Only %%%%
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ cari0 ***** * " he nAtha saralasvabhAva madIyakathitaM yadi no'kariSyastadA mama kA'vasthA'bhaviSyat / Aryaputra prabhAtasamaye 'gajanimIlikAM muktvA sannaddho bhUtvA sasainyaH purAdAhistiSTheH " / prabhAte rAjJaH kapaTaM jJAtvA kumAraH sasainyaH sajjaH purAdahirnirgataH / nRpo'pi dIptakopo balATopaM kRtvA sannaddhayuddhasajjaH purAddhahiH kumArasanmukhaM gataH / dvayoH sainyayomelApako jAtaH / tadA'mAtyaizcintitaM-- aho rAjJA kimasamaJjasamArabdham ' / tadA pradhAnAH saveM saMmIlya rAjJo'gre samAgatAH / mukhyapradhAnenoktaM-he svAmina puSpairapi na yoddhavyaM kiM punarnizitAyudhaiH / yuddhe vijayasandehaH pradhAnapuruSakSayaH // 1 // svAmin yathA grahANAM nAyakazcandra. nadInAM nAyakaH samudraH tathA tvameva prajAnAM naaykH| avimarzasaMgrAmo'narthAya bhavati / svAmin yaH kudRSTaM kuparIkSitaM kujJAtaM kArya karoti sa ApadaM prApnoti, yathA jayarAjazcintAM prAptaH / tathAhi vindhyAcalaparvatAsannabhUmibhAge mahATavyAmaneke vRkSAH santi / tatrottuMgavistIrNI vaTavRkSo'sti / tatrakakIrayugmaM vasati / tayoH sasnehaM kAlaM gamayatoH zukApatyamajAyata / pitroH pakSavAtacUrNidAnAdinA kramAt vRddhi prApa / udbhinnapakSo jAtaH / anyadA cAlacApalyAduDDIya gamanotsukaH kiyad duurNgtH| mArgAntarAle sahasA zrAnto vyAttamukho'patat / tadA tapasvinA tApasenakena jalAyAgatena sa zuko bhuvi patito vIkSya kRpayA kare gRhiitH| valkalena vAtaM vIjayitvA kamaMDalAjalaM pAyayitvA taM svAzramaM ninye / putravapAlitaH svAdunIvAraphalavAribhiH poSitaH prAdi prAptaH / tApasabhunibhiH saMbhUya zukarAja iti nAma nirmame / sallakSaNadharo jJAtvA 1 Alasyam / * * * kaa||10|| * * For Personal & Private Use Only Nawnlainelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulptin| pAThitaH tasya pitarAvapi tatraivAgatya tatpArzve tasthatuH / anyeyuH kulapatinijaziSyANAM purI jagau-"bhoH ziSyA madIyoktaM zrUyatAM / vAridhimadhye harimelAbhidho dvipo'sti / tatrezAnakoNe sahakAramahAdrumo'sti / sa sadAphalaH / taM vidyAdharAH kiMnarA* gAndharvAzca sevante / sa divyAnubhAvaH / tasya phalaM ya upajIvati sa rogadoSajarAmuktaH punarnavaH syAdeva" / zuko'pIdaM vacaH zrutvA | iSTamanA mRzaM saMjAtaH cintayati-"guruNA zubhaM kathitam / mama pitarau jarAjINoM dRSTibhraSTau vartate / tadAmraphaladAnenAnRNIbhavAmi / uktaMca___putraH sa eva ziSyastu yaH pitrorguruvatsalaH / nirvApayati saMtApaM zeSastu kRmikITakaH / / 1 / / tathA cavaraM vRkSo'pi sikto'sau yasya vizrAmyate tale / sacetano'pi no putro yaH pituH klezakArakaH / / 2 / / ucyante duSSatIkArAH pitaro guravastathA / naraistathApi yacchakyaM kRtyaM teSAM padArcanam // 3 // iti dhyAtvA zukaH pitarAvApRcchaya satvaramuDDIya tasmin dvIpe yayau / tatra tamevAnaM dadarza / prAtaH svAduphalaM tasya sahakArasya | | cakSupuTenAdAya pazcAdvayAvRttya nagare gacchan zuko bhRzaM zrAnto'bhavat / svatanuM dhartumakSamaH sahasAMbudhau patana tatphalaM vadanAnnAmuzcat / / atrAntare sAgarAkhyasArthezena svapurAtsamudraM prati yAnena gacchatA vyAkulaH sa zuko jaladhI truDan dRSTaH / tadA sa sArthezastArakapuruSAne RCMAX- KL in Educ a tion For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathayati-"aho gRhAtu gRhAtu ko'pi etaM varAka kIraM mriyamANaM jale truDantam" ityukte sAgareNaikastArakaM sAgare svamakSipat / tatra gatvA zukaM dhRvA sAgarAt sAgarasya cArpayat / sAgaro'pi zukaM kare kRtvA ciramAzvAsayat / zuko'pi labdhacaitanyaH sAgaraM pratyavadat"upakAriziromaNe sArthavAha ciraM jaya / te dhanyA ye paropakArarasikAH / yataH paropakArAya satAM vibhUtayaH paropakArAya vahanti ndyH| .. paropakArAya phalanti vRkSAH paropakArAya bhavanti meghAH // 1 // vipadi dhairyamathAbhyudaye kSamA sadasi vAkpaTutA yudhi vikramaH / __ yazasi cAbhirucirvyasanaM zrutau prakRtisiddhamidaM hi mahAtmanAm // 2 // kevalaM mama prANA no dattAH, bhoH sArthanAyaka mama pitrojIrNAndhayorapi prANA dattAH / mamopakArakArin zRNu / uktaM ca-- "kSetraM rakSati caJcA saudhaM lolatpaTI kaNAn rkssaa| ___ dantAttatRNaM prANAn nareNa kiM nirupakAreNa // 1 // ". punaH zukenoktaM-" mama guruNA nigaditaM sAgare , harimelAbhidhe dvIpe IzAnakoNake divyAnubhAvaH sahakAro'sti / tasya phalaM yaH ko'pi bhuMkte tasya rogA jarA ca na bhavanti, punarnavatvaM bhavati zarIrasya / tacchRtvA mayA cintitaM-mama pitarAvatyantavRddhI stH| // 11 // Latin Education international For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ View x* tAbhyAM tatphalaM samAnIyArpayAmi yathA to sukhinau bhavataH / tadAhaM tayorAjJAM gRhItvA tatra gatvA phalaM gRhItavAn / phalaM gRhItvA mArge samAgacchan zrAntaH / tvayA ca kAladharmAt rakSitaH / atha tavaivAhamanRNI bhavAmi, pratyupakAraM ca karomi " / tadA sArthezenoktaM-'tvaM kiM kariSyasi ? / zukenoktaM- ' sArthapate idaM sahakAraphalaM tvameva gRhANa' / punarapi sArthapatiravak- 'he zuka tvaM mAtApitroH kiM dAsyasi ? kIreNoktaM- " punarapyahaM tatra gatvA sahakArataroH sakAzAt phalaM gRhItvA gamiSyAmi " / ityuktvA tatphalaM dattvA zuka uDDIya gataH / sAthaizastatphalaM gRhItvA yatnena rakSati / kramAJjayapuraM prAptaH / sAthai purAddhahirakhAsthApayat / manasIdaM vicArayati--" mamaitatphalabhakSaNAta kukSibharitvena kiM ? paraM tu tathA kurve yathA vizvasyopakRtirbhavet / tato nRpaM dadAmi " / iti citte cintayitvA muktAphalabhRtasthAlopari cUtaphalaM muktvA tadupAyanamAdAya bhUpadhAmni jagAma / pratIhAraniveditathAsthAnasthanRpAgre sthAlaM muktvA nRpaM praNanAma | bhUpAlastadupAyanaM savismayaM vIkSya sAdaraM papraccha - " kimidaM sahakAraphalaM ? sahakAratarustvayA kiM kadApi no dRSTaH ?" tacchrutvA sArthazojvAdIn - 'svAminnasya phalasya prabhAvaM zRNu' / ityuktvA tatprabhAvaM sarve sAgaraH kathayamAsa / tataH prIto nRpastasya sanmAnaM dattavAn / nRpastasyAtsukyAt dAnamocanaM karoti / tataH ahaM kathamekAkI phalaM bhakSayAmi ! madIyA majA nIrogA syAttathA karomi " evaM vicintya nRpa ArAmikamAkArya zikSAM dattvAropaNAyAmraphalamAparyat / ArakSakAMca tatra rakSArthaM mumoca / so'pyArAmikaH zubhasthAne tadAtraM ropayati krameNAGkuramudbhinnaM zrutvA nRpatirutsavaM cakre / putrajanmavat kRtArthamAtmAnamamanyata / ArAmikArakSakAMzca bhaktavastrAdisatkAreNa toSayAmAsa / pallave pallave'nizaM taM draSTuM yAti / tasmin pravardhamAne cUte rAjJo manorathA api hRdi pravardhante sma / evaM krameNa tasya sarvAGgaramyasya maJjarI prAdurbabhUva / phalairabhito'laMcakre / nRpaH svaprajAM manasA gatarogajarApadaM manute / athaikasya phalasyopari zakunikAgRhI For Personal & Private Use Only %%%%%%%%%%
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** 12 // *%% tasarpasya mukhAt garalaM papAta / garalatApenakaM phalaM pakaM galitvA bhuvyapatat / tatphalamArAmikeNa gRhitvA rAjJA'gre hai dIkitam / nRpastasya pAritoSikaM dattvA tatphalaM nijapurodhase samApayat / so'pi purohito nijAvAse gatvA devAcanaM kRtvA cari0 mudAnaM bhakSayAmAsa / bhakSayaMzca sahasA vipannaH / zokakolAhale jAte narAdhipo jJAtvA kimidamiti saMbhrAntazcintayAmAsa, zyAmamukhavAbhavat / dadhyau ca-"viSaphalamidaM kenApi vairiNA vaNijaH karAt dApitam / hA kiM karomi?" / tato rAjA krudhA jvalan kuThAra- | | dharAn bhRtyAnityAdideza-'bho bho bhRtyAstathAyamAnazchedyo yathA tasya nAmApi no bhavet ' / taiH kuThArakaraiH zIghraM gatvA sa vRkSa-1 shchinnH| tajjJAtvA jIvitodvinaiH kuSTipaMgvandhAdibhistatra gatvA sukhamRtyave sahakArasya phalapatrAdi bhakSitam / kSaNena tatprabhAvAnmanmatha4. satribhA jAtA nIrogAzca / te tuSTAstadvattaM nRpAya nyavedayan / vismito nRpo dadhyo-"kimaho'dbhutamAzcarya ? dhruvaM satyaM vacastasya sAthai zasya / kenApi kAraNenedaM viSamayaM phalaM jAtam / ArAmikamAkArya zapathapUrvakamamAkSIt-'vada bhoH satyam / tenoktaM-"anyAni sarvANyapi phalAnyapakkAni / idameva phalaM pakkaM bhuvi patitaM vIkSya mayA devasya puro daukitam" / tacchRtvA nRpo'cintayat-'nUnaM viupayogAdidaM phalaM pakaM galitvA bhUtale'patat / tata AnaM rakSituM puruSAn preSIt / tairgatvA vIkSyAgatya ca nRpo vijJaptaH-'he svAmin 3 | sa vRkSo janaistathA cUrNIkRto yathA tasya sthAnamapi na jAnImahe" / tanizamya nRpastamAnaM mahArtibhAgvilalApa-'hA mayA mandabhAgyena kiM vihitam / tadvat svAmin avimRzya kimapi kArya no vidheyam / he rAjendra sarvaguNasaMpUrNa-lalitAMge tvayA'parIkSya saMraMbhaH kathamAreme / tato yadyAdizasi tadA kumArasyAntikaM gatvA sarva tasya kulAdikaM jAnImahe" | tatsarva zrutvA rAtroktaM- kaa||12|| 'amAtya sAdhu sAdhu, kuruSvedam' iti nRpoditaM nizamya nRpAtmajasamIpe sametya praNamya maMtryuvAca-'kumArendra kimidamasamanjasamArabdham / %%ASSAGE T hermational For Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtyAdikaM svakIyaM kathayatu' / kumAra. Uce-"bho bho amAtya mama dordaDaparAkramo jAtyAdika kathayiSyati / mama parAkrama vilokayatu pUrva, pazcAtsarva jJAsyate / tacchrutvA punaH pradhAnaH proktavAn-"svAmistvaM guNavAn parAkrameNa jJAyase / tava jAtyAdikaM pApinA sajanena viruddhaM kathitaM / atha rAjJA praNayapUrvakaM tvamuktaH kulAdikaM svasya kathayeti / atastava pAdayolagitvA mayA tava kulAdikaM pRcchayate, kathaya" / tadA kumAraH svakIyaM kulajanakAdikaM sarva yathAtathamacIkathat / tanizamya pradhAno rAje zazaMsa / rAjApi jaharSa / tathApi zrIvAsanagare dutena saha lekhaM naravAhananarezAya prAhiNot / dutastatra gatvA lekhamArpayat / vadanenApi tatsvarUpaM nyavedayat / naravAhano nRpastadvacasA pratyuJjIvita ivAbhRt / harSeNa caivaM jagAda-" aho saMprati mama jitazatrunRpasamo na bandhuH / yena mayA'tityAgabhavAttiraskArAdapamAnitaH svaM rAjyaM muktvA dezAntaraM bhraman lalitAMgaH svAtmAsannidhau sthApitaH poSitazca / atha madacasA sanmAnya mahAdarAdatra preSyatAm" / ityuktvA svapradhAnanarAn viziSTaprAbhRtAnvitAn preSIt / te pradhAnanarAH sarva yathAtathaM nyavedayan / tacchratvA jitazatrurmahipatirdRdyacintayat -'hA mayA kiM kRtaM ajnyaanvshtH| tataH putrikAmAkAryAGkamAropya galadazrujalATrenetraH sagadgadamiti jagAda-"vatse sabhartRkA tvaM ciraM jIva / mayA pApinA'samaJjasaM kRtaM tatkSantavyaM / paripUrNamanorathA bhv"| | atha kumArendramAhUya jitazatrunRpatiH salajavadano'vadat-"bhoH satyazauNDa kumAra durjanasajjanavacasA mayA viruddhamidamArebhe / paraM tavaiva mahadbhAgyaM / yattena pApinA'lIkaM mAlinyamAhitaM tattasyaiva phalitaM / ataH kAraNAdvatsa kusaMgaM mA kRthAH / kiM ca zRNu-madIyarAjyasyArdha svaguNairevArjitaM / zeSamadhamapi mayA tava dattaM / tvaM gRhANa" / iti saMbodhya bhUpAlastamanicchantamapi svayaM nijasiMhAsa ** * . in Education International For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAzca0 caritra lalitAMga nRpakathA. || nAdhirUDhaM vidhAya vidhipUrvakaM paTTAbhiSekaM kRtvA rAjyaM datvA tapasyAyai tapovanaM yayau / lalitAMgo'pi tadrAjyaM prApyAdhikataraM zuzubhe lokAnAM sukhAya piteva jAtaH / sarvatraiva puNyaM jAgarti / yataHpuNyAdavApyate rAjyaM puNyAdavApyate jayaH / puNyAdavApyate lakSmIryato dharmastato jyH||1|| lalitAMgasya sarvatraiva jayaH samajani tatpuNyaprabhAvo jJeyaH / atha lalitAMgakumArastatra rAjye suparIkSitaM maMtriNaM samAdizya puSpAvatIyutaH pradhAnAdiparivAreNa samaM paurAnApRcchaya pitustvaritAkAraNAta suprayANairavicchinnaiH zrIvAsanagare yayau / tatra saudhamadhyasthitaM nRpamadrAkSIt / natvA'zrupAtastApaM piturnivArayanniva pituzcaraNau praNamya yojitAJjaliH sAnandaM vinayAndito bhaktyedaM vyajijJapat-"tAta zAstreSu candanA iva nandanAH kuladIpakAH kathyante / mayA kuputreNa pUjyAnAM duHkhaM kRtam / eke putrAcintAmaNi| nibhA vaMze syuH / ahaM tu pUjyAnAM vaMze ghuNa ivAbhavam / hA mayA mandabhAgyena prativAsaraM pitRpAdA na vanditAH / kiM bahunA 'gara | AbAlakAlAdadya yAvat ahaM pitroH kevalaM klezakArako jAtaH / tatsarvamapi kSamayitvA mama pUjyazcaMpArAjyaM daulitaM / pUjyameM prasadya, caMpArAjyaM kasyApyAdizyatAM / eSA kulavadhUH pUjyapAdArcanaM karoti / yathocitamanujJAmabhivAJchati" / iti vadantaM sutaM bhUpAlo doAmAdAya pRthuvakSasA dRDhamAliMgya pUrNacandrasamaM putramukhaM vIkSya harSitaH san mukhena mUrdhni AghrAya sagadgadamidamuvAca-"kuladIpaka | vatsa tvamevaM mA bhASasva / suvarNe zyAmatA kathamapi nAyAti / raviH pUrvAzAM parityajya pazcimAzAM nodeti / tvayi kalpadro mayaivAyukta hai hA kRtaM / yadi mama vRddhabhAvena mativiparyAso jAtaH,paraM tava nedaM yuktN| tvadviyogena yad duHkhamabhUta, tadduHkhaM zatraNAmapi mA bhavatu / tava | DAtu dezAntaro'pi mahate rAjyalAbhAyAbhUt / yataH Education international For Personal Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatrApi tatrApi gatA bhavanti haMsA mahImaMDalamaMDanAya / .hAnistu teSAM hi sarovarANAM yeSAM marAlaiH saha viprayogaH / / 1 // pitA tu putrasya zikSA dadAti / zikSayA putro gauravaM prApnoti / yataHpitRbhistADitaH putraH ziSyastu guruzikSitaH / ghanAhataM suvarNaM ca jAyate janamaMDanam // 1 // atha copAlaMbhavinA IdRk svaputramAhAtmyaM kathamajJAsyata? / he vatsa adyApi bhAgyAni jAgrati, yatastvayyAgate mamAnabhravRSTiH samajani / atha kiMbahunA ? tvaM yogyo'si / idaM rAjyamidaM gehamayaM parijana idaM sarvamaMgIkuruSva / prajAM pAlaya ahaM pUrvajAcINaM vrataM gurusamIpe samAzraye " / lalitAMgo'pi tadvacaH piturvirahasUcitaM nizamya sadainyamavadat-" tAtaitAvanti * dinAni mama viphalAnyaguH, yanmayA pUjyapAdAnAM sevA no vihitA / vibho puna samAdezyaM / tena rAjyena kiM ? kiM tena jIvitena ? ytH| prasannaM pitRpAdAMbujadvayaM pratidinaM nekSyate / yA zobhA pituH puraHsthAyino bhavet sA zobhA uccaiH siMhAsanasthasya sahasrAMzApi no8 bhaveta / ahaM pUjyAnAM sevAhebAkI / pUjyAH siMhAsanasthAH sAmrAjyaM pAlayantu / ahaM tu sevAM kariSye / punarapi pUjyacaraNAMbujaviraho mA bhRt" iti putravaco nizamya bhRpatiH kiMkRtyatAmUDho jAtaH / punarnRpatidhIratAmavaSTabhya jagAda-"vatsa mama tvaM pratibandhaM mA vidhahi / idaM kramAyAtaM dvayaM tava rAjyaM mama vrataM caiva" / iti saMbodhya vilakSavadanaM sutaM tatkAlamucchalatpaMcazaddhanirghoSapUrvakaM siMmahAsane nivezya rAjyAbhiSekaM kArayAmAsa / rAjye nivezya sa putramiti zikSayAmAsa-'vatsa tathA vartitavyaM yathA mama prajA na sa in Educat i on For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Pato 14 // ranti' / maMtri sAmantamukhyAMzcAdideza - "bho yuSmAbhiretasyAjJAparairbhAvyam / yuSmAbhiretasyAjJA nollaMghanIyA / mayA yatkicidapacakre tatkSantavyaM" iti lokAnApRcchaya sadguroH samIpe vrataM jagrAha / sa parityaktarAjyazrIkalatrAdiparigraho'tyantaM zuzubhetarAM / muktatoyo'mbuda iva sa munIzvaraH paJca mahAvratadharaH zAnto dAnto jitendriyaH samitibhiH samitaH guptibhirguptaH vizuddhadharmadhIH saddharmazraddhAnadhyAnatatparaH dvAviMzatiparISahacamUjetA alpakAlenAbhyastAgamo guNagauravo jAtaH / taM tAdRzaM matvA guruNA gurupadakrame sa nyasta AcAryo jAtaH / mahAmuniparivAro dharAtale vijahAra / lalitAMgo'pi nRpamAjyasAmrAjyasaMpadaM prApya vizvajanasya mude'bhavat / prajAM pAlayati / yataH - zaThadamanamazaThapAlanamAzritabharaNaM ca rAjakRtyAni / abhiSekapaTTabandho vAlavyajanaM vraNasyApi // 1 // duSTasya daMDaH svajane ca pUjA, nyAyena kozasya ca saMpravRddhiH / apakSapAto'riSu rASTrarakSA, paJcaiva dharmAH kathitA nRpANAm || 2 || lalitAMgo nRpo dharmavAn / tasmin puNyavati prajApi puNyaM prakaroti / yataHrAjJi dharmiNi dharmiSThAH pApe pApAH same samAH / rAjAnamanuvartante yathA rAjA tathA prajA // 1 // lalitAMganRpaH prajAyA. jananIva paritrANakArakaH, dhanadAyakaH piteva dharmakAritvAdguruvat / evaM sukhena nRpaH kAlaM ninAya / | anyedyurmuditAnana udyAnapAlako'bhyetya vihitAMjalirnRpamAsthAnasthitamatravIt - "svAmin jayena vijayena vardhApyase / bahirudyA naravAhanarAjarSirbhavyAMbujAn bodhayan samavAsarat" / tacchrutvA harSollasanmanAstasmai lakSasaMkhyaM dhanaM dadau nRpatiH / satvaraM sAdaraM sA For Personal & Private Use Only caritra lalitAMga nRpakathA. // 14 // w.jainelibrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nandaM guroH pAdavandanAya sAntaHpuraparIvAro yayau / paJcAbhigamapUrvakaM taM netrAnandadaM triHpradakSiNIkRtya bhUAlanyastamastakaH praNamya vidhinA zuddhabhAvena purato bhaktyA prAJjaliM baddhvA samupAvizat / paurA api jJAnAtizayabhAsu munibhiH saMsevitapadAMbujaM munIzvaraM | praNamya yathAsthAnamupAvizan / munirapi dharmalAbhAziSaM kalyANakAriNIM dattvA dharmadezanAM prArabdhavAn / tathAhi "yaH prApya duSprApamidaM naratvaM dharma na yatnena karoti mUDhaH / klezaprabandhena sa labdhamabdhau cintAmaNiM pAtayati pramAdAt // 1 // kecitpravAlamiva rAgabhRtaH svayaM syuH kecicca cUrNakaNavatpariraMgayogyAH / kAzmIrajAtamiva saurabhapUragaurA dhanyAH punaH svapuraraMgitatAM bhajante // 2 // mAnuSyamAryadezazca jAtiH sarvAkSapATavam / Ayuzca prApyate tatra kathaJcitkarmalAghavAt // 3 // AsvAdite punastasmin akSayaM sukhabhicchabhiH / dhAraNIyaM hRdi jJAtvA samyak samyaktvamacyutam // 4 // yA deve devatAbuddhimurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhIH zuddhA samyaktvamidamucyate / / 5 / / sarvajJo jitarAgAdidoSastrailokyapUjitaH / saMsAratArako devo vItarAgaH sa devatA // 5 // .. svaparottAraNe kASThayAnatulyo bhavAMbudhau / saMvijJaH syAd guru/raH sadA sadupadezabhAk / / 7 / / in Education international For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 caritra lalitAMga nRpakathA. mahAvratadharA dhIrA bhaikSamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matAH // 8 // | durgatiprapatatprANidhAraNAddharma ucyate / saMyamAdidazavidhaH sarvajJokto vimuktaye // 9 // // dharmatattvamidaM jJeyaM bhuvanatrayasaMmatam / yaddayA sarvabhUteSu traseSu sthAvareSu ca // 10 // iti tatvaM trayIrUpaM zamapramukhalakSaNaiH / lakSitaM paJcabhirdharmasthairyAdyairbhUSitaM punaH // 11 // sthairya prabhAvanA bhaktiH kauzalaM jinazAsane / tIrthasevA ca paJcAsya bhUSaNAni pracakSate // 12 // 2 tAM dezanAM nizamya lalitAMganRpo jagau-" bhagavannahaM pravajyAM gRhItumazaktastasmAnmama dezaviratimaGgIkArayatu" / guruNoce 'prathamaM samyaktvamaGgIkuru' / tadAnIM lalitAMganRpaH samyaktvamaMgIcakAra / guruNA'vAdi-mahAnubhAva mithyAtvaM varjanIyameva / | tathA ca ___ adeve devabuddhiryA gurudhIragurau ca yA / adharme dharmabuddhizca mithyAtvaM ca taducyate // 1 // atIcArAH paJca tyAjyAH / tathAhisaMkA kaMkha vigicchA pasaMsa taha saMthavo kuliMgIsu / sammattassaiyAre paDikkame desiyaM savvaM // 1 // 22**% tathA ca In Education remation For Personal Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zaMkA kAMkSA vicikitsA mithyAdRSTiprazaMsanam / tasya saMstavazca paJca samyaktvaM dUSayantyamI // 1 // tasmAcchaMkAdicaurebhyaH samyaktvaM rakSaNIyam / anyo'pi maMtraH zaMkayA na sidhyati / tatra dRSTAnto yathA-vasantapure nagare gandhA razrAvako vasati / sa devpuujaadyaadaandaakssinnyaadibhiyutH| so'nudinaM dUragodyAnavanamadhe jinendrabhavane sopaskaraM jinapUjanArtha yAti / tatra jinezvaraM prapUjya nirantaramekamanA bhAvanA bhAvayati / anyeArjinaM snapayitvA sugandhakusumAdibhiH samabhyarcya romAzciAtanuH stavanaruttamaH stauti / tadA caiko vidyAdharo mahAjainaH paramazrAvakastatra jinAnnamaskatuM samAgAt / tatra taM dRSTvA jinastavanaM zrutvA sAkAnandaH saharSa sAJjasaM nikaTIbhUya gandhArazrAvakamabravIt-" aho dhArmika vAmahaM vande / aba mama netrakarNayoH pAraNa jane / vada, yattava rocate, tadahaM dadAmi / adRzyakaraNakubjarUpaparakAyapravezAdyA bhUrizo vidyAH santi paraM ca 4 * bhRtale AkAzagAminI vidyA durlabhA'sti / tadimAM vidyAM gRhANa / tvaM yogyo'si / me priyaM kuru" / gandhAraH prAha 'bho bhadra kiM me vidyAprayojanaM / ekA me dharmavidyA'stu' khecaro'pyAha-" jAnAmi, tvaM saMtoSavAnasi / tathApi tava sArmikatvAdvidyAmarpayAmi / ahaM kRtArthoM bhavAmi" / zreSThinA'GgIkRtaM tadvacanaM / khecaro'pi tasmai vidhiyuta maMtraM dadau / tau svAvasthAnaM jagmatuH / | paropakArI gandhAraH sukhena kAlaM ninAya | kiyatyapi gate kAle'cintayat-'mama maMtro'raNyajAtIva vRthA mA bhRt / iti vicintya mkandilamitrAyAtmIyamaMtraM vidhiyutaM pradattavAn / so'pi skandilaH vidyAM sAdhayituM sopaskaraH kRSNacaturdazyAM nizi zmazAnAsannodyAne yayau / balividhAnAdikaM vidhAyaikasya taroradhaH prajvalatkhadirAGgArapUritaM kuMDamAtanot / tasya taroH zAkhAmAruhya zikyakaM baddhaM adho vahikuNDam / tatra zikSake taruzAkhAmAruhya niSaNNaH / tatrASTottarazatavArAn maMtramakSataM japitvA kSurikayA yAvat rajjupAdamekaM in Education International For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ xxxxr 16 // chinatti tAvadaGgArAnadhastAdvasyeti zaMkA manasyabhUt -" zikvakasya pAdacatuSkeApecchinne krameNa maMtra siddhimandehe nizcitaM vahni0 pAto bhavati / kiM sudhA prANA hAryante 1 / jIvannaro bhadrazatAni pazyati " / iti vicintya samuttIryaM bhUmAvupAgataH / kiMkartavyatAmUDhaH - " punarevaMvidhA sAmagrI durlabhA kA miliSyati ? kiM karomi 1 " iti vicintya punarapi zikyake upaviSTo'pi tathaiva manasi zaMkAmakarot / evaM caTati cottarati ca / tasminnaivAvasare kazcizcoro nRpateH saudhAdalaMkArakaraMDakamAdAya tatra samAyayau / padAnusArataH pRSThalagnA rAjapuruSAH samAgatAH / tatra cIraM jJAtvA vanaM veSTayitvA sthitAH / udyAMtadarzanAt caureNa skandilAntike | udyAne sarvasamAcArAH pRSTAH / pRSTe sati tena sarvaM satyaM kathitaM / cintitaM caureNa - " gandhAriko jinadharme sthiraH zrAvako dhArmikaH | tadAkhyAtamalIkaM yugAnte'pi na saMbhavet " / iti vicArya tenoktaM - " mama tvaM maMtraM kathaya, ratnakaraMDakaM gRhANa, yathAhaM tava tatpratyayaM janayAmi " / skandilo'pi tadA tasmai kautukena maMtramekamanA yathAtathamacIkathat / so'pi caura: zikyakamAruhya maMtrame - kamanAH smaran sAhasamavalaMbya caturo'pi pAdAn yugapat ciccheda / vidyAdhiSThAyinI surI tuSTA vimaanmddhaukyt| taskaro'pi tadAruhya gaganamaMDalaM yayau / tatra prabhAtasamaye ArakSakanarAH sAyudhA vilokayanti / skandilo dRSTaH / tairuktaM- ' are gRhIta baghnIta / sa ca cauro labdhaH ' / iti jalpantaste bhaTAH skandilaM nRpAgre'Dhokayan / tAvaccauravidyAdharo mahatIM zilAM vikurvya nRpopari sthitvA'vocat - " madIyo guruH skandilaH / asya yo viruddhaM kariSyati tasyopari zilAM mokSye " / tadAkarNya sarve'pi janAstrastA bhItAzca / nRpaH sasaMbhramaM bhIta ityavak- ' khecarAdhIza kathyatAM, kathaM tatrAyaM guruH ? ' / tadA caureNa vRttAntaH kathitaH / sarve'pi vismayaM prAptAH / nRpastadA skandhilaM svagRhaM prAhiNot / yathA zaMkayA skandilasya vidyAsiddharna jAtA tathA samyaktvamapi For Personal & Private Use Only caritra lalitAMga nRpakathA. // 16 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zaMkayA yAti / itthaM vibhAvya samyaktvaM niHzaMkamAnasairdhAryam / cAritrayAne bhanne samyaktvaphalakagrahaNAt bhavAMbhodhiM bhavyastarati / | nisargarucipramukhA daza ruvayaH samyaktvadhAriNA hRdaye sthApyAH / tathA hi-- OM dravyakSetrAdibhAvA ye jinaH khyAtAstathaiva ca / zraddhatte svayamevaitAn sa nisargaruciH smRtaH // 1 // hai| yaH pareNopadiSTastu chadmasthena jinena vA / tAneva manyate bhAvAdupadezaruciH smRtaH // 2 // & rAgo dveSazca mohazca yasyAjJAnaM kSayaM gatam / tasyAjJAyAM ruciM kurvannihAjJAruciriSyate // 3 // adhIyAnaM zrutaM tena samyaktvamavagAhate / aMgopAMgapraviSTena yaH sa sUtraruciH smRtaH / / 4 / / sa bIjarucirAsAdya padamekamanekadhA / yo'dhyApayati samyaktvaM tailavindumivodake / / 5 // zrIsarvajJAgamo yena dRSTaH spaSTArthato'khilaH / AgamajJairabhigamarucireSo'bhidhIyate // 6 // dravyANAM nikhilA bhAvAH pramANairakhilairnayaiH / upalaMbhagatA yasya sa vistArarucirmataH // 7 // jJAnadarzanacAritratapaHsamitiguptiSu / yaH kriyAsu rato nityaM sa vijJeyaH kriyAruciH // 8 // AjJApravacane jainaH kudRSTAvanabhigrahaH / yaH syAd bhadrakabhAvena taM saMkSeparuciM viduH // 9 // 1 sa vai iti vA pAThaH / 2 'yo vyApayati' iti syAt / - * in Education international For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * ** yo dharma zrutacAritrAstikAyaviSayaM khllu| zraddadhAti jinAkhyAtaM sa dharmaruciriSyate // 10 // ityevaM sarvabhedAnAM mAnasaM mUlakAraNam / tasmAttadeva kartavyamekatAnaM manISibhiH // 11 // caritra lalitAMga iti gurUpadezaM nizamya lalitAMgo bhUpatiH samyaktve nizcalamanAH saMjAtaH / guruvacanAmRtasiktAtmA saptakSetryAM svadhanaM vapati, nRpakathA. 4 vizeSatastu saMghabhaktiM vidadhAti / saMghabhaktyA bahula'bho bhavati / yata uktaM| lakSmIstaM svayamabhyupaiti rabhasA kIrtistamAliMgati, prItistaM bhajate matiH prayatate taM labdhumutkaMThayA / | svaHzrIstaM parirabdhumicchati muhurmuktistamAlokate, yaH saMghaM guNarAzikelisadanaM zreyoruciH sevate // 1 // 1 lokebhyo nRpatistato'pi hi varazcakrI tato vAsavaH, sarvebhyo'pi jinezvaraH samadhiko loktryiinaaykH| * so'pi jJAnamahodadhiH pratidinaM saMgha namasyatyaho, vairasvAmivadunnatiM nayati yaH so'yaM prazasyaH kSitau // 2 // 4| sa nRpo nityaM dharmakRtyAni kurvan kAlaM nayati / sa bhUpatiranyadA saMsArAsAratAM manyamAnaH sadratnastaMbhopazobhitaM suvarNabhittivikRtaM sphuranmaNimayottAnacArusopAnasaMskRtaM sarvAMgasundaraM pavitraM puNyamaMdiraM raMgamaMDapasnAtramaMDapanRtyamaMDapAdicaturazItimaMDapamaMDitaM divyazikhararakhaMDitaM cArujinendrabhavanaM kArayAmAsa / tatra zrInAbheyavivaM vidhinA pratiSThApya nyavIvizat / tatra vidhinA snAtraM kRtvA 4 | saccandanakarpUramitraiH sugandhidravyavilepanaM viracya bhaktyA vibhUSaNAmAropya zatapatracaMpakajAtikusumairabhyarcya kRSNAgarudhRpamudakSipat / tata 4 // 17 // * * temos For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ * uttarAsaMgaM kRtvA zuddhadezasthito jinendrapurato bhUmau kRtajAnuyugmastriH praNamya vihitAJjaliH paramezitAraM stotuM pracakrame / tadyathA jaya tribhuvanAdhIza yugAdiparamezvara / jaya trailokyatilaka vItarAga namo'stu te // 1 // jaya svAmina jagannAtha prasIda ntvtsl| jaya jaMgamakalpadro zaraNaM bhava me prabho // 2 // sadAnandamaya svAmin jaya kAruNyasAgara / ihaloke paraloke tvameva zaraNaM mama // 3 // ___ iti stutvA jinendraM AnandajalapUrNAkSa utthAya punarvijJaptimimAM kRtavAn he svAmin trailokyanAyaka mAM bhavAMbhodhestAraya / iti kRtvA nityameva bahukAlaM nirvAhya vArdhaka prApa / uktaM ca gAtraM saMkucitaM gativigalitA dantAzca nAzaM gatA, dRSTibhraMzyati rUpameva hasitaM vaktraM ca lAlAyate / vAkyaM naiva karoti bAndhavajanaH patnI na zuzrUpate, hA kaSTaM jarayAbhibhUtapuruSaM putro pyavajJAyate // 1 // galallAlAmAlaM galitaradanaM rucyavadanaM, jarAjIrNaH kAyo llitplitvaatmilitH| - gatizrAntidghantinayanayugale kSINasalile, vRthA kRSNA tRSNA tyajati na janaM nighRNamanaH // 2 // evaMvidhaM vAdhakyaM prApya tRNavadrAjyaM vihAya sute rAjyabhAraM nyasya sadguroH samIpe vrataM jagrAha / paSThASTamAditapAMsi karoti / / dvAviMzatiparIpahAn jitvA sa vidhinA cAritraM pratipAlya paryante'nazanaM vyadhAt / dehamodArikaM tyaktvA lalitAGgamunirdivaM yayau / RRENARRORESCENCE lain Education international For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tatra devasukhaM bhuktvA mahAvidehe siddhimeSyati / ato dharmAdeva jayaM jJAtvA dha sadodyamaH kaaryH"|. iti lalitAMgakumArakathA / . caritra ___ iti munervAkyaM zrutvA bahavo janA abudhyanta / svasvabhAvAnumAnato niyamAbhigrahAdInAdAya kRtanamaskArA janAH sarve yathAsthAnaM lalitAMga | jagmuH / tadA marubhUtiH prakRtyA laghukarmA gurUpadezato viSayebhyo viraktAtmA dharmakRtyaparAyaNo jAtaH / dAkSyadAkSiNyasAjanyasatya nRpakathA. |zaucadayAbhirguNaiH kaniSTho'pi jyeSTho'bhUt / jyeSTho'pi kamaTho mithyAtvakaThinatvena mudgarzalotpala iva sthitH| ekakulotpannAvapi na | sadRzau bhavataH / yataH eke kecidyatikaragatAstuMbakAH pAtralIlAM, gAyantyanye sarasamadhuraM zuddhavaMze vilgnaaH| eke kecid prathitasuguNA dustaraM tArayanti, teSAM madhye jvalitahRdayA raktamanye pivanti // 1 // tathA capradIpasarSapau zlAghyo laghU api guNojvalo / mahAntAvapi na zreSThau pradIpanavibhItako // 2 // bhAvayatino marubhateH svame'pi mAravikAro nAbhata / tasya patnI vasundharA madanavihvalA jAtA / kamaThasya tasyAM bhRzaM savi-14 kAraM mano'jani / tatastena savikAravacanoktibhirbhazaM vazIkRtA / tAveva nirantaraM niraMkuzatayA kAmAndhAvanAcAraparI jAto svecchayA | | ramataH / kamaThasya priyA varuNA tadasamaJjasaM jJAtvA sarva marubhUtaye nyavedayat / tatcAdRk zrutvA marubhUtinoktaM- nedRzaM sNbhvti|| // 18 // Jan Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ | varuNA punaH punaH kathayati / anyadA marubhUtigramAntaramivAt kamaThamApRcchaya kiyadbhUmiM gatvA nyvrtt| saMdhyAyAM zrAntakArpaTIbhUya nizAvAsAyAzramaM kamaThaM yayAce / tadA kamaThenAcinti-- atithiryasya bhagnAzo gRhAtpratinivartate / sa tasmai duSkRtaM dattvA puNyamAdAya gacchati // 1 // iti dhyAtvA tasya gRhakoNAzrayaM darzayAmAsa / sa tatraiva sthito vyAjanidrAM prAptaH / marubhUtistayorduzcaritaM dRSTavAn / prabhAte kArpaTistataH sthAnAdgatvA marubhUtirUpo'yaM svagRhe samAgataH / manasi kupitaH / yatastirazcAmapi jAyAparabhavo duHsahaH / atha bhavitavyatA niyogena marubhUtiraravindabhUbhuje tayorduzcaritaM sarvaM nivedayAmAsa / tacchrutvA tejonidhI rAjA kupitaH / sa rAjA dharmigAM saumyaH / anyAyapathavartinAM yamaH / arthinAM dhanadaH / daMDapAzezvara mAkAryetya dideza -- ' bho bhoH kamaThasya zIghraM nigrahaM kuru' / tadA sa tasya bhavane gatvA yamadUta iva kamaThaM rudhdhvA haThAdrAsabhaM samAropya zikSApUrvakaM zUrpakAtapatraM zirasi dhRtvA, pApaphalaiH sthUlabilvaphalaiharaM kaMThe nivezya, zarAvANAM kaMThe varamAlAM kRtvA, kAhalikAvA dyapurassaraM puramadhye bhrAmayitvA viDaMbayAmAsa / yataH avadhyo brAhmaNo bAlaH strI tapasvI ca rogavAn / vidheyA vyaMgitA teSAmaparAdhe mahatyapi // 1 // ataH kAraNAdadhyaM jJAtvA purAnniSkAzya bahirmumuce / svasthAnaM rAjapuruSA jagmuH / tataH kAnane ekAkI zaraNarahito dIna itastasto bhramannevaM manasyacintayat- 'aho sahodarAnmamedRzaM jAtaM / tamahaM kathamapi hanmi ' iti cintayan kSudhayA rupA ca pUrNo'pi marubhUteH kimapi pratikartumazaktaH katipaya dinaistApasAzramaM yayau / tatra zivatApasaM praNamyAtmIyaduHkhaM nivedya tApasIM dIkSAM gRhItvA girau gatvA tapastapati sma / tApasAnAM sevAM karoti / Jain Education national For Personal & Private Use Only 82 helibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 caritra itazca marubhUtijyeSThabandhIH kamaThasyAtidAruNaM dhRttAntaM vIkSya kutrApi ratiM na labhate / yathA pAdapaH koTarAntaHpraviSTena pAvakenAntarA dahyane, tathA marubhUtirmanaso'ntarA dahyate / anyadA janavAkyAcchrataM-'kamaThaH zivatApasasannidhau tApasI jAta iti tadA maru lalitAMga i bhUtinA cintitaM--vipAke krodhasya phalaM duSTaM / yata uktaM-- 19 // nRpakathA. ___ saMtApaM tanute bhinatti vinayaM sauhArdamucchAdayatyudvegaM janayatyavadyavacanaM sUte vidhatte kalim / hai kIrti kRntati durmatiM vitarati vyAhanti puNyodayaM datte yaH kugati sa hAtumucito roSaH sadoSaH staam|| yo dharmaM dahati drumaM dava ivonmathnAti nIti latAMdantIvendukalAM vidhutuda iva kliznAti kIrtiM nRNAm / / svArthaM vAyurivAMbudaM vighaTayatyullAsayatyApadaM tRSNAM dharma ivocitaH kRtakRpAlopaH sa kopaH kathan // 2 // kA karaDakuraDavatkrAMdhaphalaM jJAtvA saMvegavAn marubhUtirmanasi cintayati--'ahaM kathamapi kamaLaM kSamayAmi / iti manasi || vicintya nRpaM pRcchati-'svAmin vane gatvA kamaThaM kSamayAmi' / iti nigadya nRpeNa vArito'pi marubhUtirvane kamaThaM kSamayitu jagAma / tasya pAdayoH patitvA sagadgadamuvAca-" bhrAtastvayA kSantavyaM / uttamaH praNAmAntakrodhA bhavanti / mamAparAdhaH kSantavyaH" / evaM tasya praNAmAnunayAt kamaThastIvramatsaro'bhUt / taptataile jalaprakSepavat saMjAtaH / ekAM mahatIM prastarazilAM samutpATya tasya zirasi | mumoca / punA raktakSaNaH kopATopAdekAmanyAM zilAM samutpATya kamaThastamacUrNayat / praharArtijAtAtadhyAno mRtvA marubhUtivindhyAcale hai bhadrajAtIyo yuthanAyako hastI samabhUt / sa kIdRk ? sthUlopalasadRzakuMbho gaMbhIramukhakandara UrdhvasaMcAradaMDAkArasuMDayA yukta hai| in Ec latemational For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ | udAmamada nirjharapaMkilIkRta bhUbhAgastadgandhalubdhAgatabhRGgAli dhvanibandhuro bahukalabhaiH pariveSTito jaMgamaparvata iva rAjate / varuNA kopAndhA mRtvA tasyaiva yUthanAyakasya vallabhA kareNukA'bhUt / sa karI tayA saha girinadyAdiSu sarvatra vicaran akhaMDasukhasaMbhogazcikrIDa | itazca potanapure'ravindanarapateranupamaM rAjyasukhaM bhuJjAnasya zaratkAlaH pravRttavAn | sarAMsi jalaiH pUrNAni / kAzapuSpANi vikasvarANi / sarvatra subhikSaH saMjAtaH / lokAH sarvatra muditAnanA vartante / tasmin zaratkAle'nyedyuraravindabhUpatiH saudhopari gavAkSasthitaH strIbhiH saha sneharasanirbharaM ramamANaH sahasA vyomni garjitorjitaM navodayajaladharaM zakracApataDiddharamapazyat / vyomani kvApi sphaTikazaMkhendumaMDalarajata himAnIpiMDasannibhamabhrapaTalamapazyat / kvApi aMcare zukapicchendranIlasamaprabhamabhrapaTalamazyat / vApi kajjalalAjavargariSTaratnasamaprabhamabhrapaTalamapazyat / evaM nayanAkSepakaM vilokanayogyaM dazArdhavarNamabhrapaTalaM ca jaladharaM ca garjitaM vIkSya nRpo'vadat- 'aho citraM, aho ramyatvaM dRzyate / evaM punaH punastasminnRpe khasanmukhaM vilokayati sati sahasaiva tatsarva bAtAdvilayaM gataM / tattAdRzamAkAzasvarUpaM dRSTvA saMjAtasaMvego nRpa ityuvAca - ' aho citraM, yattAdRzaM ghanavRndaM vAtakSiptArka tUlavat pralayaM gataM / yathAbhrapaTalaM tathA'nyadapi saMsAre sarva kSaNavinazvaraM / yataH vidyAlakSmIriSTAnAM saMgamAH punaH / mArgasthataruvizrAntasArthasaMyogasannibhAH // 1 // yatprAtastanna madhyAhne yanmadhyAhne na tannizi / nirIkSyate bhave cAsmin padArthAnAmanityatA // 2 // Jain Education national For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra lalitAMga nRpakathA. ramaNIyaM kiyatkAlaM tAruNyaM zakracApavat / priyANAmapi nirvAha sneharaMgaH pataMgavat // 3 // ApAtamadhurAH sarve viSayAH praantdaarunnaaH| bhave kiJcinna pazyAmi saMsArAsAratA sadA // 4 // pratikSaNamayaM kAyaH kSIyamANo na lakSyate / AmakuMbha ivAMbhastho vizIrNaH saMvibhAvyate // 5 // AsannataratAmeti mRtyurjantodine dine / AghAtaM nIyamAnasya vadhyasyeva pade pade // 3 // piturmAtuH zizubhrAtrostanayAnAM ca pazyatAm / atrANo nIyate jantuH karmabhiryamasadmani // 7 // ityanityameva sarvam / tathA coktamjarA jAva na pIDei vAhI jAva na vaDDai / jAva iMdiyA na hAyaMti tAva dhamma samAyare // 1 // te mahAnubhavAH kRtapuNyA ye rAjyaM parityajya sadgurorantike vrataM gRhanti / ahamadhanyo rAjyalaMpaTaH / atha yauvanaM gataM / adhunA mama pravrajyA yogyA / kasya bhAryAsutarAjyAdikam" / iti vicintya nRpo vairAgyavAridhau caTitaH saJjanasamakSaM paJcamuSTilocaM katuM prArebhe / itthaM nRpaM viraktAtmAnaM vratonmukhaM jJAtvA'ntaHpurIjano bhRzaM saduHkhamityabhASiSTa-"he prANapriya taba rAjyaparityAga-18 vArtayA'zanitulyayA'smAkaM hRdayaM zatakhaMDaM jAyamAnamAste / svAmin jIvitezvara prasIda / imamAgrahaM muzca / idaM tapaH karkazaM kva, idaM / sukumAlaM tava vapuH kva / rAjyaM bhuMva / prajAM pAlaya / bhaTAn rakSa rakSa" / ityevaM prabalasnehanirbharA nijavallabhAH prati saMbodhayituM prArabdhavAn-"priyAH zRNuta-- // in Education International For Personal & Private Use Only Trainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmaduHkhaM jarAduHkhaM mRtyuduHkhaM punaH punaH / saMsArasAgare ghore tasmAjjAgRta jAgRta // 1 // kAmaH krodhazca lobhazca dehe tiSThanti taskarAH / jJAnaratnamapAhAri tasmAjjAgRta jAgRta // 2 // mAtA nAsti pitA nAsti nAsti bhAryA sahodaraH / artho nAsti gRhaM nAsti tasmAjjAgRta jAgRta || 3 ||| AzayA bAdhyate lokaH karmaNAM bahucintayA / AyuH kSayaM na jAnAti tasmAjjAgRta jAgRta || 4 || mA suaha jaggayavve palAIUNa kIsa vIsamaha / timni jaNA aNulaggA jarA ya vAhI ya maccUa // 5 // indropendrAdayo'pyete yanmRtyoryAnti gocaram / aho tadantakAtaMke kaH zaraNyaH zarIriNAm / / 6 / / saMsAre duHkhadAvAgnijvalajjvAlAkarAlite / vane mRgArbhakasyeva zaraNa nAsti dehinAm // 7 // " evaM tasya saMvegaraMgato jJAnAvaraNIyadarzanAvaraNIya mohanIyakSaye sadyo'vadhijJAnaM samutpannaM / tadA mahendrasutaM svapade nyasya svayaM rAjA bhadrAcAryagurupArzve vrataM jagrAha / ekAdazAMgAni caturdazapUrvANi ca papATha / guroranujJayA ekalavihArI nityapratimAdharaH grAme ekarAtraM nagare ca paJcarAtraM nirmamo nirahaMkAraH zAntAtmA tyaktagauravaH / tathA samaH sarvazatrumitreSu, tulyadhIH kAJcanAzmanoH, use basatI grAme pure vA kutrApi tasya mahAtmanaH pratibandho nAbhUt / ekamAsakSapaNe pAraNaM, anayA rItyA krameNa dvAdazamAsakSapaNe pAraNakaM kRtavAn / nAnAvidhAsu labdhiSu samutpannAsu tasya puNyAtmano dehastuSavajjAtaH / tadA ca tasya caturthaM manaHparyavajJAnaM samutpannam / so'ravinda rpiranyadA'STApadAcale yAtrArthaM pracalitaH / mArge gacchatastasya sAgaradattasArthavAho vyApArArthaM vrajan militaH / tadA sAgara For Personal & Private Use Only: *% *%%%%
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra dattasArthezastaM muniM papraccha-'yUyaM kva yAsyatha ? ' / munirUce - 'aSTApadAcale devAn vandituM yaasyaamH'| sArthezaH punaraprAkSIt-- sAdho tatra parvate ke devAH ? kena kAritAH ? tadvandanena ca kiM phalaM?' / tadA'ravindarAjarSistamAsannabhavyaM jJAtvA''khyat-"mahAnu| bhAva ! tatrAntio devA devaguNAnvitAH santi / teSu guNA anantAH / aSTAdazadoSarahitAH / yataH annANakohamayamANalohamAyAraiaraI ya / niddA soa aliyavayaNa corIyA maccharabhayA ya // 1 // ___ pANivahapemakIlA pasaMgahAsA ya jassa ia dosA / aTThArasa vi paNaTThA namAmi devAhidevaM taM // 2 // tatrAcale RSabhAdyA vIrAntAzcaturviMzatirjinAH / teSAM pratimAH santi / ikSvAkukulasaMbhavazrIAdinAthatIrthakarasya suto bharatacakravartya bhRt / tenASTApadAcale divyamuttuGgaM caityaM kArita / tatra caitye RpamAdInAM caturviMzatitIrthakRtAM pratimAH svasvavarNaratnanirmitAH svaskhamAnena kAritAzca bharatacakravartya sthApayat / tadvandanena narendrasvargasAmrAjyapadalAbhAdikaM prAsaMgikam , mukhyaphalaM tu mokSa eva / ye tu bhUribhAgyAH pumAMsaste eva tAn pUjayanti / pUjanAt durgatidvayaM ca na bhavati / punarapi sArtheza zRNujinAjJA bhUSaNaM mUrdhni lalATasyAJjaligurau / sacchUtaM karNayoH satyaM jihvAyAM svacchatA hRdi // 1 // pAdayugmasya sattIrthaM prati caMkramaNakramaH / jinendrapUjanaM dAnaM nirvikalpaM karasya ca // 2 // vikalpena devArcanaM yaH karoti, sa svakIyaM puNyaM hArayati / tatrodAharaNadvayaM zRNu / tathAhipratiSThAnapure dvau vaNijo bhrAtarI staH / tAvekadA pRthagjAtau / tau nandakabhadrakAkhyAvApaNadvayaM maNDayataH / ubhAvapi zrAddhau / // 21 // Jain Educa For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio -5528 5 &CY | bhadrakaH prAtarutthAya nityaM nijApaNe yAti / nandako jinAlaye jinapUjanAtha nityaM prayAti / bhadrakazcetasi cintayati - " aho dhanyo'yaM nandakaH, yo'nyakAryaM tyaktvA prAtarutthAya pratyahaM jinamarcayati / ahaM tu pApavAnalpadhano dhanopArjanalAlaso'trAgatya pAmarANAM mukhaM vilokayAmi divasodaye / dhigme jIvitaM " / iti dhyAnajalena svakIyaM pApamalaM kSAlayati / tadanumodanoda kena puNyabIjaM ca siMcati, | tena svargAyurvaddhaM / nandakastviti cintayati - " mama devArcanakSaNe bhadrako badudhanamarjayiSyati / kiM karomyahaM ? / mayA'bhigraho gRhItaH / devArcAyAH phalaM dUre / vyApArahAniphalaM tu sadya eva " evamebhiH kuvikalpairnijaM puNyaM hAritavAn / tena vyantarAyurvaddhaM / tato bhadrako jinapUjAnumodanAtaH saudharme devatvaM prAptaH / nandakaH kuvikalpairvyantaro jAtaH / tasmAtkuvikalpairjinapUjanaM na kArya / zubhabhAvena jinapUjA vidheyA / atha kuvikalpadAnaphalaM zRNu - ujjayinyAM dhanyo nAma vaNikputro nijApaNe vyApAra yopaviSTo'sti / itazca ko - stragAro mAsakSapaNake'TanArthaM nirgataH / yataH padamaporisa sajjhAe vIe jhANaM jhiyAya pannatte / taIyAe goyarIe puNo cautthIya sajjhAo // 1 // dhanyo vaNik muniM bhikSAmaTantaM vIkSya bhAvenAkArya tasya bhAjane ghRtaM dAtumudyato'khaMDadhArayA yacchan uccairgatimupArjayat / pravardhamAnatatpuNyavighAtAzaMkayA muninA na vAritaH / tAvadAturmanasvevamabhUt - 'aho ayamekAkI iyatA ghRtena kiM kariSyati, yat ghRtAnna viramati ?" tena devalokAyuddhaM / tadA jJAnimuninoditaM bho mugdha tvamUrdhvagatiM badhnIyAH, adho mA pata' / sa Uce -- 'asaMbaddhaM mA vada / ' muninoktaM - " tvayA mama ghRtadAnaM dattaM, tena tvayA suralokAyurbaddhaM / atha vikalpacintanenAdhogatistvayA badhyate" / punaH zrAddha uvAca - For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 22 // | 'bhRyo dadAmi / munisvAca-'lobhAnna phalaM' / tataH sa kAlena mRtvA sahasrArASTamadevaloke suro'bhUt / punarapi supAtradAnena vika-4 kalparahitatvena muktimavApa" / ityAdidharmazikSA sAgaradattasArthavAho nirantaraM zRNoti / kalpadrumaprAptisannibhaM gurusaMyogaM matvA sa sArthavAho | mithyAtvaM sarvathA tyaktvA zrAvakatvaM prapannavAn / aravindamuninA sAdhaM sAgaradattasArthavAhaH krameNa gacchan yatra vane marubhUtirgajarAjo'sti | tasmin bane sasArtho'vasat / tatrAsannaM mahAsaraH samasti / tat kIdRzaM ? tatrAMbujakAnane bhramadbhamarAvalIvyAjAt pAnthAnAmAtithyahetave AkArayadiva, haMsasArasacakravAkakadaMbAdibhiH zabdAyamAnairgIyamAnaguNotkaramiva, munIzvarANAM cetAMsIva svacchacAribhirbhUtaM / tatra sarasi | |sArthajano nIrendhanAnnapacanAdibhiH pravavRte / tadA marubhUtikarIzvaraH kariNIbhiH parivRtastatra sarasyetyAmbhaH papau / tatra payaHpUNe sarasi kariNIbhiH samaM ciraM ratvA nirgataH sara pAlimAruroha / tatra dizo'valokayan sArtha pazyan sa karI kRtAntavat tAmramukhekSaNo ni prakaMpazravaNayugalaH kuNDalIkRtazuMDAdaMDo garjAbhiH pUritadigantarAlaH sArthikAn nAzayAmAsa / naranAryo vAhanAni karabhAdIni dizo | | dizaM palAyAMcakrire / tadA jJAnavAn bhagavAnaravindarAjarpistasya gajasya jJAnena bodhakAlaM jJAtvA kAyotsarga vyadhAt / sa gajarAjo jAtisvabhAvakrodhAnubhAvAt dUrato munisaMmukha dhAvitaH / tattapaHzrImabhAvataH saMjAtasaMvega iva muneH purato nUtanaziSya iva tasthau / sAdhustasyopakArArtha kAyotsarga pArayitvopazAntagaMbhIravANyA taM gajaM saMvodhayitumabravIt-" bho bho gajenda svakIyaM marubhUti| bhavaM kiM na smarasi / mAmaravindabhUpatiM kiM nopalakSayasi ? / prAcyajanmani marubhUtibhaverhatpraNItazrAddhadharma pratipannaM vismArayasi | kiM / gajapate sarva smara / zvApadajAtijAtamimaM mohAjJAnaM muzca" / iti pIyUSasannibhaM tasya munecAmRtaM karNapuTena papau / atha &Asa gajarAjaH zubhAdhyavasAyataH tatkSaNAjAtismaraNaM prApya harSA(vAriNArdralocano dUrAvanatakAyaH kareNa sAdhucaraNayugalaM spRzan saMvi CACANCARNAMA // 22 // For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtmA taM munirAjaM zirasA namazcakre / punarapi taM gajendra munirAha-"mo gajarAja zRNu / asmibATakopame bhave jIvo naTavabATakarUpANi vikaroti / tvaM pUrvabhave dvijaH zrAvakastacajJo'bhUH / idAnIM svajAtijAtamuDhAtmA karI jAtaH / kiM kriyate / bhukhedenaalN| prAgjanmAnusAreNa karipuMgava tvaM kaSAyaviSayasaMgaM tyaja / zamatArasaM bhaja / sarvaviratikSamo'dhunA nAti / tathApi punarapIha bhave dvAdazavatAtmakaH zrAvakadharmaH prAgjanmAMgIkRtastavAstu" ityAdi sAdhunoktaM dharmarahasyamakhilaM zraddhAnasahitaH karAgrasaMjJayA'numene / kariNI varuNApi gajendravajAtismaraNaM prApa / munIndro'pi tayoH sthirIkaraNArtha bhUyo'pi dharmopadezaM dadAti / / gajarAjo'pi zrAvakIbhUya muniM natvA saparikaro yayau / punaH sarve lokA api militaaH| tadbodhavismitAH ke'pi dIkSAM jgRhuH| 5 kepi zrAddhA jAtAH / tadA sAgaradattasArthezo'pi zrIjinadharme dRDhAzayo jAtaH / so'ravindarAjarSiraSTApadAdrau gatvA sarvAnahatovandata / tatrAnazanaM kRtvA kevalaM prApya siddhaH zivamacalamarujamanantamakSayamavyAbAdhamapunarAvRttikaM siddhigatasthAna prAptavAn / atha sa kuJjaraH zrAvako bhUtvA zamatAM bhAvayan jIvadayAM pAlayan SaSThAditapaH kurvan sUryarazmitaptAMbhaptaH pAnena zuSkapatrAdinA pAraNaM vidhAya kariNIkelivimukho viraktadhIriti dadhyau-"te pumAMso dhanyA ye mAnuSabhavamavApya pravrajanti / gatabhave manuSya bhavaM prApya mayA mughA nRbhavo haaritH| atha kiM karomi ? adhunA'haM pazuH" / itthaM bhAvanAM vibhAvayan yena tena vanyavAhAreNa kAkukSiguhAM prapUrayan rAgadveSau vivarjayana sukhaduHkhayoH zamatAM vibhrat sa gajaH kAlamagamayat / itazca kamaTho ropeNa marubhUtivadhAd guruNA'bhASamANojyatApasainindyamAno vizeSeNArtadhyAnastho vipadya kurkuTorago'bhUta / so'TavyAM darzanamAtreNApi sarvasacabhayaMkaro'bhUt / sa kurkuTorago daMSTrayA pakSavikSepainakhaizcaJcupuTena ca yama iva jantUn saMharan asthAt / / Jan Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyeyuH sa gajarAjaH sarasyuSNAMzurazmibhiH saMtaptaM mAsukarmamaH pican tena pApinA kukuTorageNa tatra bhramatA dRssttH| tadA pAnIyaM piban sa karI paMke manaH / tapasA kSAmadehatvAt nirgantumazaktastena kurkuTAhinA kuMme dssttH| tadviSaprasaraH zarIre jAtaH / tadA saRI caritra mataMgajaH svakIyamavasAnakAlaM jJAtvA caturvidhAhArapratyAkhyAnaM cakre 'bhavacarimaM paJcarakAmi' iti pratyAkhyAnaM pUrvabhavAbhyAsAt karoti 3 tathA samyaktvaM sasmAraarihaMto maha devo jAvajIvaM susAhuNo guruNo / jiNapannattaM dhammaM ia sammattaM mae gahiaM // 1 // tathASTAdaza pApasthAnAni smarati / tathAhiM . 8 ..... " pANAivAyamaliaM corika mehuNaM daviNamucchaM / kohaM mANaM mAyA lobhaM pijaM tahA dosaM // 2 // kaleheM abbhakkhauNaM pesunnaM rairaisamAuttaM / paraparivAyaM mAyomosaM michattasallaM ca // 2 // ityaSTAdaza pApasthAnAni vyutsRjAmIti cintayati / tathA khAmemi savvajIve savve jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUesu veraM majjhaM na keNai // 1 / / tathA // 23 // kSamayAmi sarvasatvAn sarve kSAmyantu te mayi / maitryastu sarvasattveSu vItarAgazaraNaM ca me // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdibhAvanAM bhAvayan parameSThinamaskAramekamanAH sa karI sasmAra / paro nimittamAtraM svakarmaNaH zubhAzubhaphale / itthaM zamasudhAsikto dharmadhyAnaM kurvan vipadya sahasrArASTamadevaloke sa karI saptadazasAgaropamAyuH suro'bhavat / tatra vimAne'ntarmuhUrtena ekena devadUSyayugmAntarAdutthitaH / tatra sevakA devA devAMganAzca tasyAM zayyAyAmAsInaM taruNanarAkAraM sarvAMgAbharaNavibhUSitaM ratnakuNDalako|TIratArahArAdibhiH sahasA'laMkRtagAtraM evaMvidhaM devaM tatkAlotpannaM nirIkSya saharSamidamucire - " jaya jaya, ciraM kAlaM nanda nanda, asmAn prINaya prINaya, asmAkamanAthAnAM nAtho bhava, vayaM kiMkarA Asmahe / iyaM zrIH sarvApi tavAyattAsti / yaJjAnAsi tatkuruSva " | tatra sa suro vihitasnAnamaMgalaH kalpatalpapustakavAcakaH sidhdhAlayasthapratimAH pUjayitvA stutvA ca sthAnamazizriyat / tatra sadevadevIgaNe | maMgalakrame vihite saMgItAmRtalInAtmA divyabhogAnabUbhrujat / yataH devANaM devaloe jaM sukkhaM taM naresu bhaNaevi / na bhaNe vAsasaeNa vi jassa vi jIhAsayaM hujjA // 1 // kesaTThimaMsanaharomaruhiravasacammamuttapurisehiM / rahiA nimmaladehA sugaMdhanIsAsa gayalevA // 2 // | aNimisanayaNA maNakajjasAhaNA pupphadAma amilANA / cauraMguleNa bhUmiM na chibaMti surA jiNA biMti 3 || itazca varuNA kariNI dustapaM tapastaptvA prAnte'nazanaM kRtvA vipadya dvitIye kalpe devyabhUt / sA devI mahArUpalAvaNya saMpadAdhikatarA kasminnapi deve mano no cakre / gajendrajIvadevasya saMgamadhyAnalInA'bhUt / gajendrajIvo devo'pi tasyAM rAgavAn tAM raktAmava|dhinA jJAtvA sahasrAre'pyAnayat / pUrvajanmAbhisaMbandhAttasyAM mahAsneho jAtaH yataH - For Personal & Private Use Only 56
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra dokappakAyasevI do do do pharisarUvasaddehi / cauro maNeNuvarimA appaviArA aNaMtasuhA // 1 // / tayA saha sa nandIzvare zAzvatAhatpratimAnAM mahAnunItagAnairmunInAM paryupAsanaiH kadAcinnandanodyAne dIrghikAjalakelimiH kadAcidgItavAdibanityotsavamahArasaiH svacchandaM cikrIDa / tatra vaiSayikaM sukhaM bhuJAnayostayoH kAlo gacchati sm| atha kiyatA kAlena kurkuTAhirvipadya dhUmaprabhAyAM paJcamanarakapRthivyAM saptadazasAgaropamAyurnArako'bhUt / tatra pazcamAvaniyogyA vividhA vedanAH sadApi sahate sma / yaduktaM siddhAnte* naraesu jAi aikakkhaDAiM dukkhAiM prmtikkhaaii| ko vannIhe tAiM jIvaMto vAsakoDI vi // 1 // kakkhaDa dAhaMsAmali asivaNNa veyaraNi paharaNasaehiM / jA jAyaNA u pAvaMti nArayA taM ahammaphalaM // 2 // sa kamaThajIvasarpanArakaH kadAcidapi rati kApi na pApa / pArzvaH karI haratu dikSu vidikSu kurvan garjAravaM jaladavat nitarAM nitAntam / prAk saMcitAni duritAni svazuMDayA vaH sUryo yathA harati vizvatamAMsi nityam // 1 // pArzvaH suro jayatu devasukhe nimagno jIvo jinasya vizadaH puruhUtapUjyaH / trailokyavanditapadastaviSapradhAno nAmnA mahendratilako bhuvanaprasiddhaH / / 2 / / M // 24 // in Education International For Personal & Private Use Only Www.jainelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ **** iti zrItapAgacche zrIjagaJcandrasUripaTTaparaMparAlaMkAra zrIhemavimalasUrisantAnIya zrI hemapramasomabhUrivijayarAjye paMDita zrIsaMghavIragaNiziSyapaMDita zrIudayavIragaNiviracite zrIpArzva nAthagadyabandhalaghucaritre prathamadvitIyatRtIyabhavavarNano nAma prathamaH sargaH / prathamo marumRteravatAraH, dvitIyo gajAvatAraH, tRtIyazva devAvatAraH / pArzvanAthacaritrasya sargaH prathama eva ca / paMDitodayavIreNa gadyabandhena nirmitaH // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dvitIyaH srgH| caritra *HARKHARAA sarasvatI zAsanadevatAmahaM, praNamya bhAvAcca guroH kramAmbujam / dvitIyasarga pravadAmi sAmataH, karNAmRtaM devguruprsaadtH||1|| atha pUrvamahAvidehe sukanchavijaye vaitADhyaparvate tilakapurI nAmnA nagarI dhanairADhayAsti / uttuMgacaMgaraMgadhavalaprAsAdazreNyupazobhitA sarvadA'nekavidyAdhararAjirAjitA evaMvidhA nagarI cAsti caturazIticatuSpathahaTTazreNyupazobhitA / tatra vidyudgatinAmA saka| lavidyAdharanarezvaro rAjAsti / sa kIdRzaH ? nijayazaHpayasA prakSAlitAzeSadigmukho nijAcAreNa janAnAM rakSaNena ca ziSTapraziSTahaTanyAyaniSTha iti khyAtimavApa / tasya rAjJaH paTTarAjJI tilakAvatI nAma babhUva / sApi kIdRzI ? rUpalAvaNyasaubhAgyAdiguNairanyayoSitAM tilakAmA / vidyudgatividyAdharanarezvarastayA tilakAvatyA rAjyA sArdha manovAJchitaM vaiSayikaM sukhaM bubhuje / / itazcASTamadevalokAt gajajIvadevazyutvA tilakAvatyA rAjyA udare samavAtarata / sA rAjJI zubhadine zubhalagnasamaye dvAtriMzallakSaNadhara| putrayajIjanat / pitrA ca tasya bAlakasya kiraNavega ityabhidhA nirma me / sa kiraNavegakumAraH paJcabhirdhAtrIbhiAlyamAnaH san krameNa vyavardhiSTa / lekhazAlAyAM vidyAbhyAsaM karoti / zAstrazaskhakalAdidvAsaptatikalApravINaH krameNa yauvanamAruroha / azvatvAriMzatsahasravidyA-121 // 25 // pArINo jAtaH / tadA vidyudgatinRpatiH kumAraM mahAsuvaMzasAmantarAjakanyayA padmAvatyA saha mahA mahAmahotsavena eyaNAyayat / % in Education International For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatastasya kumArasya yuvarAjapadavI dattA / kiyatA kAlena nRo gurusaMyogena saMvegaraMgaM prAptaH / tataH kiraNavegaputrasya rAjyaM dacA sacivAnityabhASata-" bhoH pradhAnA bhavatAmayaM svAmI / etasyAhA svapi nollaMghanIyA / moH sevakA ayaM kiraNavego nRpatirmadajjJAtavyaH" / tataH pitrA kiraNaveganRpo'pyukta:-"mahArAja tvayApyayaM rAjalokaH paalniiyH| mahatyapyaparAve bAhyavRttyA roSo vidheyaH / samudravanmaryAdA nollNghniiyaa| paMDitaiH saha saMgamaH kAryaH / tAdivyasanAni tyAjyAni / tathA'guNeSAdaraH kaaryH| svAmyamAtyarASTradurgakozabalasuhRdAtmakA saptAMgarAjyalakSmIH pAlanIyA / vatsa rAjyaM narakAntaM samasti / tatrApi dharmakArye yatitavyaM"evaMvidhAM zikSAM datvAkhi janaM kSAmayitvA zrutasAgaracAragazramaNasyAntike rAjA cAritramagrahIt / cAritraM niraticAraM pratipAlya paryante'nazanaM vidhAya kevalajJAnaM prApya muktimavAya / ____ atha kiraNavego bhUpatiH paitRkI rAjyasaMpadaM prApya nItizAstrAnusAreNa prajAM pAlayAmAsa / yataH jJAne maunaM kSamA zakto tyAge zlAghAviparyayaH / guNA guNAnubandhitvAttasya saprasavA iva // 1 // " tathA ca nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu, lakSmIH samAvizatu gacchatu vA yatheSTam / adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, nyAyyAtpathaH pravicalanti padaM na dhiiraaH||1|| anAsaktamanA viSayodbhavaM sukhaM nRpaH siSeve / tasya kiraNaveganRpasya padmAvatIsamudbhavo dharaNavega iti nAmnAGgajo babhUva / tasya in Education International For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi0 caritra nRpasya rAjyaM bhuJjato bahUni varSANi jAtAni / anyadA bahirudyAne nandanavane vastakalmaSaH bhavyAravindAni pratibodhayan grAmAnu 4 grAmaM vicaran vijayabhadrAcAryaH samavAsarat / tasya szadhyAyadhyAnatatparAH saMyatA babhUvuH / vanapAlaH kiraNavegaM nRpaM nyjnypyt26|| 2 "rAjendrAdya nandanodyAnavane bahumuniparivAraparivRtA guravaH samavasRtAH" / tacchrutvA nRpo jaharSa / tasya vardhApanikAM datvA nRpastatra gatvA munIn bhaktito namazcake / purIlokaH sarvo'pi guruM vanditumAgamat / guravo'pi rAjJo janasyApyanugrahAya dharmopadezanAM pArebhire / tathAhiAsAdyate bhavAMbhodhau bhramadbhiryatkathaJcana / mugdhaistatprApya mAnuSyaM hA ratnamiva hAryate // 1 // apAre saMsAre kathamapi samAsAdya nRbhavaM, na dharma yaH kUryAdviSayasukhatRSNAtaralitaH / bruDan pArAvAre pravaramapahAya pravahaNaM, sa mukhyo mUrkhANAmupalamupalabdhuM prayatate // 2 // ___uttarAdhyayane'pyuktam jahA ya kAgiNIheU sahassaM hArae naro / apaJca aMbagaM bhuccA rAyA rajjaM tu hArae // 1 // yathA-sopArakapattane dvA bhrAtarau vasataH / dharmadattadevadattanAmAnau zrAddhau parasparasnehalo vyApAraM kurutaH / laghurjinadharme'tyantA| saktaH, vAradvayaM pratikrAmati trikAlaM jinAnayati, sAmAyikAvazyakapopadhAdIni ca karoti / vyApAramapi karoti' ekadA vRddho'nujaM vadati-" he bAndhavAdhunA lakSmI samupArjaya, vRddhatve dharmAnuSThAnaM kriyate" / laghunA proktaM-" maduktaM zraNu / zAstre'pyuktaM in Education International For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45454545459 * yAvatsvasthamidaM zarIramarujaM yAvajarA dUrato, yAvaccendriyazaktirapratihatA yAvatkSayo naayussH| | Atmazreyasi tAvadeva viduSA kAryaH prayatno mahAn , saMdIpte bhavanetu kUpakhananaM pratyudyamaH kiidRshH||1|| tata ekadA jyeSThabhrAtroktaM-"ahaM dravyopArjanArtha dezAntare yAsyAmi idaM gRhaM dhanaM ca sarva tavAyattamasti / yatno vidheyaH' / ityuktvA sa dezAntare cacAla / rohaNAdrau gatvA vyApAraM karoti / paJcadaza varSANi jAtAni / sahasrakasaMkhyayA ratnAni samupArjitAni / tena cintitaM-'athAhaM nijadhAmni yAmi / vyApAreNAlaM' itthaM nizcitya svagrAma prati calitaH / ratnAnAM navalikA kRtvA kaTau baddhvA saMnaddhaH susArthena saha svanagarAsannagrAme sametaH tatra bhojanArtha sthitH| tatraikasminnApaNe navalikAM muktvA bhojanArtha annAdisAmagrI gRhItvA sarasi gataH / kare caikA kapardikA'sti / tAM bhUmau muktvA'nnaM paktvA bhuktvA cApaNAnavalikAM gRhItvA kaTau bavA svanagaraM prati calitaH / kapardikA tatrava sarastaTe muktA sA vismRtA / tasya mArge gacchato dinazeSo'sti / ataH zIghaM yAti / itazca sA kapardikA smRtA / 'athAhaM kiM karomi ? kapardikA vismRtA / yAmyahaM ' / iti nizcitya tatra piSpalataroradho gartA kRtvA tatra navalikAM muktvA kapardikAgrahaNArtha pshvaadlitH| tatra gatvA kapardikAM gRhItvA yAvat pazcAdvalati tAvannizA jaataa| tatasta-| sminneva grAme sthitaH / itazca ko'pi kASThavAhakaH tadvRkSoparisthito'sti / tena gartAyAM navalikAM kSipan sa dRSTaH / pazcAttAM kapayitvA | svAlaye samAnIya dIpakodyote sarva vilokayati / mUDhaH kimapi no vetti / tena manasi vicArita-" kimete kAcazakalAH 1 ebhira-1 | haM kiM karomi ? prabhAte kasyApi dAsyAmi / so'pi me kiMcidanAdikaM dAsyati" / iti vimRzya kASThabhArakaM zirasi gRhItvA TU tAM navalikAM sAbhidhAnAM vastrAMcale baddhvA nagarasaMmukhaM clitH| ARROCREAR RC in Education international For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ itazca laghubhrAtA devadatto gRhe sthito'sti / sa ca mAtroktaH-" vatsa tava jyeSTho bhrAtA dharmadatto dezAntare gato'sti / tasya | bahuvAsarAH sNjaataaH| tasyodantamAtro'pi nAgataH / kutrApi vilokaya / kasyApi pcch"| iti mAtA punaH punaH kathayati / ekadA caritra devadatto jalapAtraM kare gRhItvA nagarAtrirgataH / tena manasi cintitaM-'ko'pi gacchannAgacchan vilokanIyo myaa'| iti vibhAvya nirgataH / tasya pathi gacchataH sa kASThavAhakaH zirasi samArakaH zrAntaH saMmukhaM militH| tenoktaM-" he puruSottama zreSThin zrAntaH tRSAkrAntazcAsmi / mama jalapAnaM kAraya" / tacchrutvA tena bavahAriNoktaM-'jalamidaM piba' ityuktvA jalaM pAyitaM / sa jalaM pItvA saMtoSaM prAptaH kSaNamekaM vizramyovAca-'he zreSThin madvastre kiJciddhamasti / tava darzayAmi' / ityuktvA navalikA sAbhidhAnA da|rzitA / tena navalikAyAM bAndhavAbhidhAnaM dRSTrA pRSTaM-'bho iyaM navalikA kva prAptA ?' tena satyamuktaM-" nopalakSayAmi / ko'pi hai naraH pathA gacchan navalikAM gartAyAM prakSipya kizcidvimRzya zIghraM pazcAdalitaH / mayA tad dRSTaM / tato mayA navalikAM gRhItvA gRhe gatvA dIpakacchAyAyAM vilokitA / tanmadhye kAcazakalAH santi / mama kiJcid dravyaM dacA gRhANa"sa vyavahArI stokamAnaM kizcid dattvA 4 navalikA gRhItvA bAndhavAgamanaM jJAtvA muditaH saMmukhaM yyau| itazca jyeSThabandhuH rAtri vilaMbya sUryodayavelAyAM clitH| tatra gartAyAM smetH| dravyasthAnaM vilokayati tadrvyAbhAve vilApaM karoti roditi muhurmuhurbhUmau luThati vilapati AkrandaM karoti 'gataM gataM' iti muhurmuhuH kathayati / tadA laghubhrAtA devadattaH / | samAgataH / sa ca tena gRhilatvena nopalakSitaH / tadA laghubhrAtrA navalikA dattA / tAM pazyan sAvadhAno jAtaH / tAM dRSTvA cuMbatyA kaa||27|| liMgati ca / tato'nyonyamAliMgya snehalo gRhaM prApatuH / svajanA militaaH| sarve'pi muditAH / snAnabhojanAnantaraM jyeSThena bhrAtro * ******* Education Interation For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ *:~:~&&& taM - ' bandho tvayA kimupArjitaM 1' / laghuruvAca - " mayA sAdharmikavAtsalyAdiSu bahudravyavyayaH kRtaH, iyameva mukhyanavalikA jJeyA" / jyeSThenoktaM -- 'vilokaya, mayA tu bahudhanamupArjitaM / laghunoktaM - "he bandho tvayA bahudhanaM samupArjitaM paraM nirgamitaM matpuNyaiH prAptaM" / tataH puNyaM kRtvA sukhinau jAtau / paraloke devatvaM prAptau / ato bho bhavikAH zRNvantu--yathekayA kAkiNyA ratnasahasraM | hAritaM tathA srakcandanavanitA putradhanAdisukhaiH kAkiNIrUpaiH kiM sahasraratnasamaM mokSasukhaM hAryate jIvaiH / tasmAdbhavikairdharme yatno vidheyaH / | pramAdaH sarvathaiva tyAjyaH / yataH - pramAdaH paramadveSI pramAdaH paramo ripuH / pramAdo muktidasyuzca pramAdo narakAyanam // 1 // ata eva dharmaH kAryaH / sa ca dvedhA yatigRhastha bhedena / tatra yatidharmo duSkaraH, zrAddhadharmeo dvAdazavratarUpaH / tatrANutrAni pazca-ahiMsA prANAtipAtaviramaNaM, mRSAvAdaviramaNaM, adattAdAnaviramaNaM, maithunaviramaNaM, parigrahaviramaNamiti paJcANutratAni / prathamaprANAtipAta viramaNavratasya phalaM zAstre uktaM AyurdIrghataraM vapurvarataraM gotraM garIyastaraM, vittaM bhUritaraM balaM bahutaraM svAmitvamuccaistaram / ArogyaM vigatAntaraM trijagataH zlAghyatvamalpetaraM, saMsArAMbunidhiM karoti sutaraM cetaH kRpArdrAntaram ||1|| manudharAdInAM dAtAraH sulabhA bhuvi / durlabhaH puruSo loke yaH prANiSvabhayapradaH // 2 // kRmikITapataMgeSu tRNavRkSAdikeSvapi / dayAM sarvatra kurvati yathAtmani tathA'pare // 3 // For Personal & Private Use Only **%%%%
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ nw %%% tasmin vrate paJcAticArAstyAjyAH / te ceme - vadho bandhazchavicchedo'dhikabhArAdhiropaNam / prahAro'nnAdirodhazca hiMsAyAM parikIrtitAH // 1 // vyAkhyA - vadhazcatuSpadAdInAM nirdayaM tADanaM 1 / bandho rajavAdibhirnirdayaM niyaMtraNA 2 / chavicchedaH karNanAsAgalakaMbalapucchAdikartanaM 3 | atibhAraH zaktyanapekSayA gurubhArAropaNaM nirdayatvena daMDa diprahAraH 4 / bhaktapAnaniSedhaH 5 / ete paJcAticArAstyAjyAH / yaH svayaM jIvAn rakSati, aparairapi rakSayati sa bhImakumAravadadbhUtAM samRddhiM prApnoti tathAhi atraiva bhatakSetre kamalapuraM nAmnA nagaraM varIvarti / tatra prajApAlako nyAyaniSTho harivAhano rAjA rAjyaM karoti / tasya madanasundarI nAma zIlAlaMkArabhUSitA paTTarAjJI vallabhA'sti / sA'nyadA sukhasuptA siMhamaMkasthaM svapne dRSTvA rAjJe nyavedayat / rAjApi taM nizamyAbhinananda / tataH prabhAtakRtyAni kRtvA''sthAnasthito nRpaH svamazAstravizAradaM dvijamAkArya tatra dattAsanasamAsInaM papraccha-' he nimittajJa ! pUrva svamAnAM phalAni vada / dvijaH prAha - " narendrAkarNaya, yathaivoktaM Aroho govRSe vRkSe zailaprAsAdahastiSu / rodanAgamyagamane svapne mRtyuH prazasyate // 1 // vastrAnnaphalatAMbUlapuSpadIpadadhidhvajAH / sadratnacAmare chatraM maMtralabdhA dhanapradAH // 2 // devasya darzanaM dhanyamarcanaM ca vizeSataH / rAjyalAbhaH payaHpAnaM zriye cArkendudarzanam // 6 // tailakuMkumaliptaM svaM gItanRtyaparaM tathA / hasantaM vIkSya duHkhAya paMDitoktaM tu nAnyathA // 4 // For Personal & Private Use Only caritra // 28 // jainelibrary.org
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastaM zuklaM zubhaM sarva ninyaM kRSNaM tvazobhanam / ityAdi bahudhA deva svapnazAstre nigadyate ||5|| etacchrutvA bhUpAlaH punaH papraccha - " adya rAtrau rAjJyA svapne svotsaMge siMho vIkSitaH / bhoH paMDita ! tasya kiM phalaM ? " / so'vadat-" he nRpa tava putralAbho bhaviSyati ' / tato bhUpo'tisaMtuSTo dvijaM saMmAnya bahudravyaM dattvA vyasRjat / atha rAjJI susama | prAjyatejasaM putramajIjanat / tataH kula kramAyAtotsava purasparaM tasya putrasya bhIma iti nAma nirmame / sa bhImaH paJcabhirdhAtrIbhirlAlyamAnaH krameNa pitrormanorathaiH saha vRddhimavApa / tasya buddhisAgaramaM tryaMgajena matisAgareNa saha maitrI jAtA / sa parameSTaH paramavallabhaH kSaNamAtramapi tasya viyogaM na soDhA / bhImaH zAstrazastrAdikalAsu pravINaH saMjAtaH / anyedyurnRpatirAsthAne ucitAsanAsInaH saputraH sthito'sti / tAvadArAmikeNaitya vijJaptaM - ' svAmin divyavAk devacandramunIndra caMpakodyAne samavasRtaH ' tacchrutvA harSaromAJcairvibhUpitagAtro mukuTavarjasvAlaMkaraNAni nRpastasmai dadau / tataH kumAramaMtrisAmantAdisahito nRpo munIndraM vandituM yayau / tatra kRtottarAsaMgo nRpatiraJjalipUrvakaM gurumabhivadandya yathAsthAnamupAvizat / gururduritApahAriNIM dharmalAbhAziSaM dadau / guruNA dharmadezanA prArabdhA / tathAhi 66 'aho ko'pi yathA kUrmo vasatyagAdhapalvale / vAtotsAritasevAlAvakAzendumavaikSata // 1 // vAtenaiva punastatrAvakAze nIlapUrite / kUrmasyendurdurArApo'bhUnmanuSyatvaM tathAGginaH // 2 // prApyate hi prayatnAdyadanuttarasuraraipi / tathedaM prApya mAnuSyaM yatitavyaM zivAdhvani // 3 // For Personal & Private Use Only *%*** www.janvelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdi bahudhA gurupraNItAM dharmadezanAM samyag nizamya mAlatalanyastakarakamalakuDmalo nRpo natvA mudA vijJapayAmAsa'prabho'haM yatidharme'zaktastasmAtprasadya mama gRhidharmo dIyatA' / guruNA nRpateH samyaktvamUlo dvAdazavatarUpo dharmo dattaH / nRpastaM dharma || | samyak pratipannavAn bhImakumAro'pi tAM dezanAM zrutvA jAtazraddho'bhUt / taM bhImaM yogyaM jJAtvA punarmunIndro'pi provAca| bhIma zrRNudharmasya dayA jananI janakaH kila kuzalakarmaviniyogaH / zraddhA'tivallabheyaM sukhAni nikhilaanyptyaani||15 ataH kAraNAd bhIma tvayA dayA kAryA / niraparAdhAnAM jIvAnAM hiMsA na kAryA / mRgayAdau sarvathA'bhyAso na kAryaH / tato| bhImo niraparAdhajIvAnAM vadhapratyAkhyAnaM karoti / samyaktvamapi pratipannavAn / punarmuniruvAca-kumAra tvaM dhanyaH / tava nave vayasi | purANavayasAM matirasti' / bhImasya sthirIkaraNArtha punarmuniravak / "gatAparAdhajIvAnAM hiMsA na kAryA ityatrodAharaNaM zrRNu, tthaahi| kepi pad puruSA grAmavighAtAya clitaaH| teSvekobravIt-dvipadaM catuSpadaM sarvameva hantavyaM / dvitIyaH prAha-'pazuvadhena ki prayojanaM ? manuSyA vadhyA' / tRtIyaH prAha-'narA hantavyAH, na tu naaryH| turyeNAbhANi-'sAyudhA narA hantavyAH na nirAyudhAH / paJcamo'pyAha-'ye Atmano ghnanti te hantavyAH' / SaSThaH prAha-'ko'pi na hantavyaH, sAravastveva grAhya' ityeteSAM manaso bhinnatayA 7 kRSNanIlakApotatejaHpadmazuklalezyAbhidhA lezyA jAtAH / iti jJAtvA zuklalezyA dhAryA / yataH uttamA laghukarmANaH stokAdapyupadezataH / kupravRttanivartante yathA bhImakumArakaH / / 1 // // 29 // in Education International For Personal & Private Use Only 'iww.jainelibrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadA bhImakumAro munIzvaraM papraccha-prabho yuSmAkaM navaM vayaH / asmin vayasi kiM virAgakAraNaM ?' iti pRSTe munIzvaro'pyu*vAca-" bhIma zruNu kuMkaNadeze siddhapuraM nAma nagaraM / tatra bhuvanasAra iti nAmnA pArthivo'sti / so'nyadAsthAnasthito'sti / tAvaddAkSiNAtyA 2 nRtyakArakA AyayuH / taiH samatAlamRdaMgAdikaM tAlacchandAnurAgavartanaM tAtAdeMgadregatidhapamapodhoMtAthaMganithaMganidhidhikaTidhidhikaTipUrvakamityAdyAlApasundaraM kRtvA prekSaNIyaM samArabdhaM / AsthAnastho nRpastad draSTuM layalInaH pravRttavAn / atha dvArapAlena vijJaptaM-"prabho? |* aSTAMganimittavit ko'pi naimittikaH samAgato'sti / bhavatAM darzanaM kaaNkssti"| nRpatiH prAha-'ko'yamavasaraH ? idamIdRzaM nATakaM | surANAmapi durlabhaM vilokyate ' / tadA'mAtyenoktaM--' svAminmaivaM vada / nATakaM sulabhaM / aSTAMganimitajJaH puruSo durlabhaH / tato 4aa napasyAdezAdvetriNA nimittajJo madhye muktaH / sa pustikAkaraH sadAkRtiH zvetavastro nRpAgre samAgataH / narendrAya maMtroccArapUrvakamAzI| diM datvA yathAsthAnaM samupaviSTaH / sa rAjJA bhApitaH -'bho nimittajJa kuzalamasti te ?' / tadA nimittajJo dInavAcA'bravIt'svAmin tAdRzaM kuzalaM yAdRzaM vaktuM na zakyate ' / sazaMkito napovAdI-'kimabhraM patiSyati / sa prAha -'he prabho? tvayA yada gaditaM tatsatyameva / punarAdarAdrAjA sAzaMkena bhaNitaM-'he sundara yacayA jJAnena jJAtaM tanniHzakaM hi / naimittikaH prAha-- hI "svAmin kiMbahunA kathanena ? tathApi satyamucyate, muhUrtAnantaraM muzalamamANadhArAbhirdhArAdharo dharaNItale tathA varSiSyati yathA prAsAdamandira di sarva jalamayamekArNavAkAraM bhaviSyati" / tadA sarve'pyAsthAnasthA narAH sasaMbhramAH saMjAtAH / tadottaro'nilaH sahasA prAdurbabhUva / IzAnyAM kaccolamukhamAtramabhrapaTalaM prakaTIjAtaM / nimittajJa Uce-'bho janAH pazyata pazyata , idamabhrakaM sarva vyoma For Personal & Private Use Only Lain Education international library.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 // pracchAdayiSyati / evaM vadatastasya tadabhrakhaMDamaMbare sarvatra vyAptaM / AsthAnalokaH sarvo'pi svasthAnaM gataH / nATakaM visarjitaM / tadA sahasaivAMbare tathA garjAravo jAto yathA mahI pratizabdena buMbAravaM kurute bhIteva / punastaDiddaMDA uddaMDAH sphuranti tAM mahIM gramitumitra muzaladhArAbhirdhano varSituM nRpapramukhanarANAM pazyatAmArebhe / kSaNena payasA vyAptaM / pure hAhAravo jAtaH / janA Akrandire / mahAna | purakSobho'jani / nIraM kutrApi na mAti / nRpo'mAtyo nimittajJa ete trayo'pyekasmin saptabhUmikAvAse caTitAH / nRpaH paurajanakrandaM | zRNvan duHkhI bhavati / nIraM krameNa saptamabhUmikAyAM prAptaM / tadvIkSya bhUpatiH prAha - "asmAkamakRtadharmANAM kaSTasaMkaTamAgataM / sukRtaM kiJcinna kRtaM mayA / mamAyuH kSINaM / aho mayA viSayAsaktacetasA zrIjinendra bhASitadharmo no cakra | hA mayA sudhA janma hAritaM / yataH - AyurvarSazataM nRNAM parimitaM rAtrau tadaddhaM gataM, tasyArdhasya parasya cArdhamaparaM vAlatvavRddhatvayoH / zeSaM vyAdhiviyogaduHkhakalitaM cAyuH parikSIyate, jIvaM vAritaraMgacaJcalamaho saukhyaM kutaH prANinAm // stuvRkSArthaM mayA kalpadruharitaH / kAcakhaMDakRte mayA cintAmaNiharitaH / mayAmUDhenAsArasaMsArakRte dharmo hAritaH / athAhaM kiM karomi ? / kva gacchAmi ? / iti vicintyovAca - "arihaMtA saraNaM majjha siddhA saraNaM majjha, sAhavo saraNaM majjha, kevalipanatto dhammo saraNaM majjha " / itthaM nRpasya vilapato nIraM nikaTamAgataM / tato nRpo hRdi namaskAraM cintayati / tAvatpravahaNamekaM saMmukhamAgataM / 1 jIve vAritaraMgavusame ityapi pAThaH / 2 snuhIvRkSo bhASAyAM 'thora' iti prasiddhaH / For Personal & Private Use Only caritra // 30 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ tad dRSTvA sacivo'vAdIt - 'naurAruhyatAM ko'pi surastavAgre'daH pravahaNaM Dhaukate' / nRpastatrAroDhuM kramaM yAvadutkSipati tAvanno megho nApi garjitaM / tathaiva svasthAvasthaM svaM pazyati / gItanRtyotsavAdibhiH sarvalokaM muditaM vIkSate / daivajJa vada, kimidamAzvaryaM ? ' iti bhUbhujA pRSThe nimittajJaH prAha - " rAjendra mayA tava vidyAca lenedamindrajAlaM darzitaM" / nRpeNa tasya toSAdbahudravyaM dattvA sa visarjitaH / rAjA tadindrajAlaM dRSTvA rAjyavirakto jAto manasIti cintayAmAsa - " aho yAdRzamindrajAlaM darzitaM tAdRzaM sarva svarUpaM saMsArasya tAruNyasnehAyurvibhavAdikaM / apavitro'yaM kAyaH / yataH - rasAsRGmAMsamedo'sthimajjAzukrAntravarcasAm / azaucAnAM padaM kAyaH zucitvaM tasya tatkutaH // 1 // yatra jAtastatra ratA ye pItAste ca marditAH / aho lokasya mUDhasya vairAgyaM kiM na jAyate // 2 // ko'haM kasmin kuta AyAtaH kA me jananI ko me tAtaH / atiparibhASitasakala vicAraH loko'yaM svapnavyavahAraH / / 3 / / AyuH sacchidrakuMbhasthajalavadgalanAtmakam / lakSmIvatasphuraddIpakalikeva calAcalA // 4 // anitye'smin jagadvRtte AtmA me'dhunA no rajyate / pUrvajAcIrNa yativratamahamAcariSyAmi " / iti manasi nizcitya harivikramakumArAGgajaM svapade nyasya tilakAcAryagurusamIpe zramaNo jAtaH / so'hameva / idaM mama vairAgyakAraNaM " / punarapi munirAkhyat For Personal & Private Use Only -964
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ * caritra 'bho bhIma tvayA pratipanne vrate nizcalena bhAvyaM / bhImo'pyAha-'tavAdezaH pramANaM me'| atha muni natvA parSanijasthAnaM gtaa| bhImo'pi devapUjAdayAdAnAdikamagaNyapuNyaM kurvan yuvarAjapadavIM bhunakti / ekadA nijadhAmni kumAro mitrasaMyutaH krIDati / tadA tatraikaH kApAliko'bhyAgAt / AzIrvAdavacaHpUrvamupavizya nRpAGgajaM bhImamekAntaM yAcitvedamAha---" bho bhIma parAkramaparopakAraka zRNu, mama bhuvanakSobhiNI nAma varavidyAsti / tasyA dvAdaza varSANi jAtAni / mayA pUrvasevA kRtA / adhunA cottarasevAM pretavane gatvA eSyatkRSNacaturdazIdine kartukAmo'smi / ataH karaNAt bho mahAsaca tvamuttarasAdhako'pi cedbhavasi, tadA me vidyA sidhyti"| rAjasUstacchrutvA manasIdaM cintayati-'anena vinAzinA'sAreNa zarIreNa kasyApi guNo bhavet tadA mayA kiM nArjitaM ?' iti saMcintya tadvacaH pratipanna / punaH pAkhaMDI pAha-" bhoH kumAra daza-18 bhidhauH kRSNacaturdazI eSyati, tAvantyahAni tava pArzve sthAtavyaM mayA" / tataH kumAreNAnujJAtastra sthitaH / kumAreNa saha bhojanaM kurute, goSThiM ca kurute / tata ekAnte maMtrisuto'vAdIt-" svAmin pAkhaMDinA saha tava kA goSTI tavedaM na yuktaM / durjanasaMgaH | kAlakUTamiva mArayati" / kumAraH prAha-"bho mitra satyametatvayoditaM / kiMtu mayA dAkSiNyena pratipanaM vacaH / tena nivAha eva shreyaan"| punaH punarmitreNa nivArito'pi bhImaH kadAgrahaM nAmucat / krameNa saiva kRSNacaturdazI samAyAtA / tadA rajanIpaharaikAnapAntaraM kapAlinA sAdhaM vIraveSadharaH kumAro nirbhayaH zmazAnaM prati clitH| tatra kapAlimaMDalamAlikhya kAmapi devatAM smRtvA kumApArasya zikhAbandhaM kartumudyataH / tAvabhImo jagau--'aho mama kaH zikhAvandhaH, sacameva zikhAbandhaH / ityuktvA bhImaH saJjakhaDgaH M paJcAnana iva tadantike sAhasaikarasikaH saMsthitaH / tadA pAkhaMDinA cintitaM-'asya zikhAbandhacchalaM vyartha jAtaM, parAkrameNaivAsya HONE // 31 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziro grAhyaM / iti vimRzya karikAkaro vyomasamaM nijaM rUpaM kRtvA kopabharAkrAnto vikaTaM garjan bhImaM jagAda-" re bAla tava ziraH parAkrameNeva gRhNAmi / svayaM cedarpayasi tadAgantukamave sukhI bhvsi"| tato bhImenAbhANi-- re cAMDAla pAkhaMDika mAyika OM tvAmeva hanmi' / tataH pAkhaMDinA bhImopari zastraghAto muktH| bhImastaM zastraghAtaM chalayitvA kRpANaM kare kaMpayan zIghramutplutya tatskandhamArUDhavAn / tadA bhImaH karavAlalalajihvaH siMha iva tatskandha AruDho'dhikaM zuzubhe / tato bhImo dadhyau'enaM mArayAmi / ' punarevAcinti-'chabanA kiM mArayAmi? yadi jIvan sevAM cakre tadA varaM' / iti dhyAyan sa kumArazcaraNayodhRtvA kApAlikenAmbare ucchAlitaH / tataH sa bhImaH patan yakSiNIdevyA karasaMpuTe gRhItvA nijamandire nItaH / tatrottuGgacaGgavistIrNadivyaratnamayasiMhAsane upavizya bhImakumAraM prati yakSiNI surI jagau-"bhoH subhaga ayaM vindhyAcalaH / mamedaM vaikriya bhavanaM / krIDArthamatra vasAmi / ahaM kamalAkhyA yakSiNI / adyAhaM nijaparivAraparivRtA'STApadAcalaM gatA'bhUvaM / pazcAdvalantyA mayA tvaM kApAlikena nabho'GgaNe ucchAlyamAno dRSTaH / tato'dhaH patanmayA yatnena karasaMpuTe gRhItvA rakSitaH / athAdhunAha darvAramArazaraghAtapIDitAsmi / tvaM mAM rakSa rakSa / tabAhaM zaraNaM prapannAsmi / madIyo'yaM parivArastava kiMkaro'sti / bhoH subhagAgrima mayA saha divyAn bhogAn yathecchaM muMzva" / devyAstadvacaH zrutvA nRpAGgajo babhANa-"aho devi zRNu / ahaM bhuumigocrH| tvaM devAGganA / AvayoH saMyogaH kathaM yogyaH ? tathApi zRNu, viSayAHprAnte daarunnduHkhdaaykaaH| vipayAbhibhUtA jIvA narakatiryagnigo daSu bhramanti / siddhAnte'pyuktaM 1 tvAM zatrumiva hanmi iti vA paatthH| For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 12 // visayavisaM hAlAhalaM visayavisaM ukkaDaM prIyaMtANaM / visaavisA annaM piva visayavisa visUiyA hoI // 1 // salaM kAmA visaM kAmA kAmA AsIvisopamA / tamhA kAmaM pariccajA saggaM gacchati tIrao // 2 // mAtastvayedRzaM na vAcyaM / tvaM mama mAtaiva " ityuktvA tasyA devyAzcaraNayoH patitaH / atha yakSiNI tuSTA prAha-' vatsa tvaM sAhasikAgraNIH / varaM vRNISva ' / tadA bhImo'vak- ' mAtastvatprasAdena sarvameva mamAsti ' / tato devI jagau -' vatsAjeyo bhava tvaM ' / kumAreNoktaM- ' mama jina eva zaraNam / devyApyuktaM - 'mamApi jina eva zaraNaM' / tayorityevaM mithaH saMlapatoH kuto'pi madhuradhvaniM bhImaH zuzrAva / tasyAH pRSTaM -' kasyAyaM dhvaniH zrUyate ? ' / sA'bravIt - " asmin vindhyAcale munaya upoSitAzcaturmAsIM sasthitAH | santi / te dhanyA adhunA svAdhyAyadhyAnakRtyatatparAH santi / teSAmayaM dhvaniH " / tato bhImo'vadat- ' tatrAhaM gatvA tAn vanditvA nijaM janma saphalIkaromi / ityuktvA bhImastato nirgataH / yakSiNyA'dhvA darzitaH / kRtanAnAsanAbhyAsAstapodhanA yatra vasanti tatra. gatvA bhImaH sAdhUn vandate sma / sApi yakSiNI saparivArA munIn vandituM samAgatA / tatra dvAvapi murIkumArau dharmadhyAnasamAhitAn / sAdhUn vanditvA svAdhyAyaM zRNvAte / anumodanAM cakrAte / "itacaikAM kAMcid gaganAdAyAntIM mahAbhujAM bhImo dadarza / kAladaMDa ivAkasmAt kumArasya sannidhAvapatat / bhImena cintitaM'kiM kariSyatyasau' ? iti cintayan prekSate, tAvatsA bhujA bhImasya khaDgamAdAyAcalat / ' dIrghA kRSNA kasyeyaM bhujA, ka yAsyatIti ' vicintya sakautukaH kumAro drAgutplutya taam| ruroha / tasyAM vrajantyAmArUDho bhImo'nekanadIparvatakAnanAni pazyan krameNa kAlikAbhavanabhuvi prApa / kIdRzaM kAlikAbhavanaM : For Personal & Private Use Only: caritra // 32 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAsthimayabhittisthanRmuMDakApazIrSakam / kaMkAlakalpitadvAraM dantidantorutoraNam // 1 // kezapAzapatAkADhyaM laMbitAsitacAmaram / vyAghrAjinakRtollocaM rudhirAruNabhUtalam // 2 // tatra bhavane bhImena muMDamAlAstradhAriNI krUrAkSI mahiSArUDhA kAlikAmUrtirdRSTA / tasyAH puraH sa eva zaThaH pApiSTho ruSTo dhRSTaH pAkhaMDI kApAliko vAmahastena sundaraM naraM bibhrANo dRSTaH / yasyAM bhujAyAmArUDo bhImaH samAgataH sA kApAlikasya vAmetarA bhujA / " kare gRhItasya kiM kariSyatyasau tatpracchannIbhUya vIkSe'haM pazcAdyathocitaM kariSye' iti nizcitya bhujAyAH sahasottIrya tasyaiva bhavanasya pRSThe nilIya rahaH sthitaH / tataH kApAliko bhujAyAH khaDgamAdAya vAmakarAttaM naramabravIt - 're varAkAbhISTAM devatAM smara, | anenAsinA tava zirazchitvA devatAM pUjayiSyAmi / tacchrutvA sa naH prAha - " trijagajjIvavatsalavItarAga eva zaraNamastu me / tathA kula kramAdAgataH paropakArI puNyavAn mama prANAdhikataro dayAvAn jinadharmarasiko mama mitraM harivAhananandanI bhImakumAraH zaraNaM / yo mayA vArito'pi kApAlikena sArdhaM kApi gataH, sa eva bhImakumAro mama zaraNamevAstu / yathepsitaM kuru zIghraM " / tadA pAkhaMDI prAha-- "re mUrkha sa mayA lakSaNavAn jJAtvA tasya zirazchedena devIpUjA prArabdhA / sa mama karAnnaMdhvA kvApi gataH / 'tallakSaNo'si / tatsthAne tvamihAnIto'si / tena niHsaccena smRtena kiM / kiM ca devyA mama kathitaM / tatra svAmI vindhyAcalaguhAsannazve tabhikSusamIpe sthito'sti / tasya khaDgaH sallakSaNatvenehAnItaH / re mUrkha sa ihAgatya kathaM tatra rakSitA bhaviSyati ? " / bhImastadA1 sahakSaNo'si iti vA pATha: / For Personal & Private Use Only 7%%%%%%%%%96%
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ lApaM zrutvA'marSAbhipUrito dadhyau - ' ayaM pApo madIyaM maMtriNaM viDaMbayati ' / tato hakkitvA prakaTIbhUyovAca - ' so'haM bhImaH sarveSu jantuSu saumyaH tava saMhArakaraNe bhImo'smi ' / tato'sau kApAliko maMtriNaM muktvA bhImasaMmukhaM calitaH / bhImenApi sAha - | samavalaMbya lulitvAzu padbhyAM dhRtvA bhUmau sa pAtitaH / kezeSu dhRtvA hRdi caraNau yAvattADayati bhAvayati, tAvaddevyAkulA'vadat" bho bho bhIma mA mArayainaM / epa kApAliko mama mahAvatsalaH ziraH kamalairmadIpsitaM karoti / asyASTottarazataiH pUrNaiH setsyAmi / pratyakSIbhUyAsyepsitaM dAsyAmi / adhunA vatsa tvamAgataH / tatra pauruSeNa tuSTAhaM / abhISTaM prArthaya" / tato bhImo'vadat-" mAtayadi mama tuSTAsi priyaM ca datse tadA manovAkkAyairjIvahiMsAM parityaja / mAtaH zRNu, dharmasya bIjaM jIvadayaiva / tayA ca sarvasamIhitaM syAdeva / tavApi kevalaM dayaiva vilokyate / hiMsayA saMsAre bhramaNaM bhavati / mAtastasmAddhiMsA tyAjyA / upazamaM bhaja " / tatastadvA| kyAmRtasaMsiktA devI lajjitA manasi dadhyau - ' aho'sya kIdRzaM pauruSaM ? kIdRzaM sataM ? manuSyatve kIdRg mahAbalA matiH ? ' iti dhyAtvA sA kAlikA'vadat-vatsa zRNu mayAdyaprabhRti sarvo'pi jIvarAziH svajIvitavyavadrakSaNIya: ' / ityuktvA kAlikAzyA'bhUt / atha matisAgarI maMtrI labdhakSaNo bhImaM nanAma / bhImo'pyazrujalapUrNAkSo mitramAliMgya pRSTavAn -- 'anena pApinA | kApAlikena tvamapi dAruNAvasthAM kathaM prApitaH ? ' / maMtrI prAha - " prabho zRNu, rAtriprathamaprahare tavaukasi priyA samAyAtA / tA| vactvAM naikSata / tatastayA saMbhrAMtayA yAmikAH pRSTAH / te sarve'pi tvAM vilokayantastvAmapazyantazca gatvA rAjJe nyavedayan / tato bhUpastvAM | sarvatrAzodhayat / kutrApi zuddhirna prAptA / tAvaccintitaM ' vatsaH kenApyapahRtaH' iti bruvan nRpaH siMhAsanAt papAta / sahasA mUrchA | prApa / mAtRvargo'pi mumUrcha / tatazcandanarasasaMsiktAH kathamapi cetanAmApuH / rAjA rAiyo maMtriNazca sarve'pi vilapituM lagnAH / tAva For Personal & Private Use Only rzva0 33 // caritra // 33 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dekA nAyikA sahasA''yayau / tayA samAdiSTaM- " bhUpAla cintAM mA kuru / tavAhaM kuladevatA / tavAGgajaH pAkhaMDinottarasAdhakaccha| lena zmazAne nItaH / tatra sa ziro grahItuM samudyataH " ityAdi sarvamapi kathayitvoktaM-- ' tava sutaH katipayairdivasairmaharddhayA sameSyati / | ityAkhyAya sA tirodadhe / tasyA idaM vacaH zrutvA'haM zmazAne tvAM zodhayituM gRhAnnirgataH / tAvadanena pApinotkSipyAtrAnItaH / anenAhaM vigopitaH / mayA puNyayogenAdhunA prabho tvaM dRSTaH " / tataH kApAlikoJnravIt -" aho sAccikottama tvayA kAlikAyA | dayAmayo dharmaH kathitaH, sa mayA'pyaGgIkRtaH / tvaM mama dharmadAnena dharmagurureva / tavAhaM sevakaH / tavAhaM kiM bruve ? / tvaM ghRNAdhikaH / kimahaM stuve " / yAvadevaM prajalpati tAvatsUryodaye tatra saptAGgapratiSThitaH parvatakAyaprAyo mahAnekaH karI samAgataH / sa karI samaMtriNaM kumAraM suMDayA nijapRSThe samAropya kAlikAcaityAnnabhastala utpapAta / tadA kumAro vismito'vAdIt - 'maMtrIza pazya, bhUtale hasti| ratnaM kIdRgdRzyate ? AvAM gRhItvA kva yAsyati ? ' / tadA maMtrI sarvajJavacanabhAvitAtmA'bravIt - - ' bhoH kumArendra nAyaM karI / kiM tu bhavatpuNyapreritaH ko'pi suraH / AvAM gRhItvA yatra yAti tatra yAtu / sarvatrApi puNyaprabhAvAt sundaraM bhaviSyati " / sa karI kSaNena vyomno'vatIyaikatro isapattanagopuradvAre to vimucya kutrApi gataH / tataH kumAro maMtriNaM bahirmuktvA kautukAnnirbhayo nizaMka ekAkI nagarasyAntaH praviveza / tatra zUnyAnRddhipUrNAnmanoharAnU haTTagRhAn pazyan nagaramadhye yAti / tatraikaM siMhamukhagRhItaM narapuMgava - | madrAkSIt | kumArastaM dRSTvA cintayati-- ' ko'pi divyAnubhAva: ' iti dhyAtvA savinayaM siMhaM prAha-- ' bhoH siMha imaM naraM muJca' / tadA siMho'pi taM naraM nijapAdAntare kSilyA jAtazaMka iva bhImamityabravIt - - ' aho satpuruSa mayA kSudhArtena cirAdbhakSyaM prAptam / kathamahaM muJcAmi ? ' | kumAraH prAha - "tvaM ko'pi suro'si / kenApi hetunA tvayedaM siMharUpaM vikurvitamasti / paraMtu devAH kavala hA For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ riNo na bhavani | devasyApi hiMsA na yuktA / athavA yadi taba mAnuSAmiSabhakSaNe svecchAsti, tadAhaM svAMgato mAMsAnyapaye / tAni tvaM bhakSaya" / tannizamya siMhA'pyavadat-" satyamidaM / kiM tu prAcyabhave'nena mama nAhagduHkhaM kRtaM yathA vaktuM na pAyate / asya chApApiSTasya bhavazatamapi hanmi, tathApi kaoNpI na yAti" / kumAraH prAha-" bhobhA dIno'yaM dRzyate / dIneSu kaH kopH?| dInamimaM muzca / kaSAyabhavaM pApaM nidhUya mokSamanyabhave gmyte"| ityAdiyuktibhivAda bodhito'pi haristaM naraM na muJcati / tadA rAjamUzcintayAmAsa-'kopAviSTasya duSTasya kevalaM taaddnocitaa'| tataH kumAraH sajIbhRya rAtrI kara kRtvA siMhasaMmukha dhAvitaH / | siMho'pi taM naraM svIyapRSThe nikSipya mukha vyAdAya dhAvitaH / bhImena sa kare dhRtvA mastakopari bhramayituM prArame / tadA taskarAt | sUkSmIbhUyAdRzyo jAtaH / siMhagRhItanarastatraiva sthitaH / bhImo'pi tasya kare lagno rAjakule'vizat / tatra zUnyAni rAjabhavanAni pazyan ekasmin saudhaspa saptamabhUmitala Aruroha / tatra kASThazAlabhaJjikAH suvarNamayamAsanaM sagauravaM dadaH / bhImastatra vismito niviSTaH / kSaNena snAnasAmagrayAmAgatAyAM dAruputrIbhiruktaM-'vibho majanaM kriyatAm / bhImo pyAha-'mama matisAgaro vayasyo bahiH sthito'sti tmaakaaryt'| tAbhiH so'pyAnItaH / bhImaH samitraH snAnaM divyabhojanaM ca kAritaH / vasalyaMka sthApitaH / savismayoM yAvadasti tAvatkuto'pyetya calakuMDalAbharaNaH sphuratkAntiH suraH proce-'taba sAhasAttuSTo'smi, varaM hi / bhImaH provAca-tuSTazcettadAzu kathayatu bhavAn, kosi ? idaM nagaraM kathaM zUnyaM ?' / tato devobravIta-" AkarNaya / idaM hemapuraM nAma | | nagaraM / hemaratho nRpo rAjyaM karoti / tasya caMDAkhyaH purohito'sti / sa purohitaH sarvajaneSu dveSI / rAjApi kRraH prakRtyA karNaduhAbalaH / stoke'pyarAdhe daMDamulvaNaM karoti / atha kenApi pApinA caMDapurohitasyAlIko'parAdhaH kathitaH / rAjApi ruSTaH / bhUbhujA // 34 // Jan Education interations For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ da vicArya caMDapurohitastaptatailasekataH kadarthya mAritaH / so'kAmanirjarAbhAvAnmRtvA sarvagilAbhidho rAkSaso jAtaH / so'ham / pUrvabhava vairAdahamihAgataH / sarvapuraloko mayA tirohitaH / mayA siMharUpaM vikuLa hemaratho'yaM nRpo gRhItaH / tvayA mahAtmanA enaM nRpaM moca|yitvA mama cmtkaarshvke| tavAnubhAvAnmayA'yaM muktaH / mayA'dRzyena tava snAnabhojanopacAraH kRtH| tavAnuvRtyA mayA loko'pi praka|TitaH" / tacchrutvA kumAreNa yAvatpure AlokitaM tAvadakhilo jano dRSTaH / rAjavargo'pi prakaTito dRSTaH / atrAntare surAsuraiH stuuymaandhaarnnshrmnnmuniyognaa gacchan kumAreNa dadRze / purAddha hiH samavasRtaH / tadA bhImenoktaM-" rAkSasendra mamAyaM guruH / asya pAdAMmoruhamabhivaMdya nijaM bhavaM saphalIkuru / yata ucyate jinendrapraNidhAnena gurUNAM vandanena ca / na tiSThati ciraM pApaM chidrahaste yathodakam // 1 // " / / tataH kumAro maMtrI rakSo hemarathanRpaH sarve'pi munisannidhau jagmuH / tairbhUtalanyastamastakairmuniH praNataH / paurairapyAgatya praNataH / muninAthena dezanA prArabdhA / yathA" kaSAyA bhavakArAyAM catvAro yAmikA iva / yAvajjAgrati pArzvasthAstAvanmokSo nRNAM kutaH // 1 // vyAkhyA-aho bhavyAH kaSAyAzcatvAraH santi / tat zrUyatAmsyuH kaSAyAH krodhamAnamAyAlobhAH zarIriNAm / caturvidhAste pratyekaM bhedaiH sNjvlnaadibhiH|| 1 // pakSaH saMjvalanaH pratyAkhyAno mAsacatuSTayam / apratyAkhyAnako varSa janmAnantAnubandhakaH // 2 // Latin Education international For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM krodhAdayazcatvAra eva kapAyA jJeyAH / jJAtvA tyaajyaaH| teSAM madhye krodho dAruNa eva / tathAhitatropatApakaH krodhaH krodho vairasya kAraNam / durgatervartinI krodhaH krodhaH zamasukhArgalA // 1 // caritra tathA ca miSTAnnaM bhukSva hRdyaM piba jalamapi tAMstAn rasAnmA ca rudhi / kAyaklezaM tyajAGgaM vimalaya sukaraH kuurkuNbhrssinnoktH|| mokSopAyo'sti kopaM jaya bhaja zivajaM zarma sAdho nibodha / drAkSekSukSIrakhaMDaprabhRtirasabalAn saMnipAte'pi duSTAn // 1 // siddhAnte'pyuktampharisavayaNeNa diNatava ahikkhavaMto haNai mAsatavaM / varisatavaM savamANo haNai haNato asAmannaM // 1 // | sa eva sAtviko vidvAn sa tapasvI jitendriyaH / yenAzu kSAntikhaDgena krodhazatrurnipAtitaH // 2 // " | ___ityAdisAdhuvacanena sarvagilarAkSaso buddhaH sannavadat--'bhagavan kumArAnubhAvena mayA grAmalokopari tathA nRpopari kopo 21 muktaH / atrAntare tatra gajo garjanekaH samApAtaH / tadA paripat maryApi kSubdhA / so'pi zAntamanA muni vavande / tato hastirUpaMdA Main Education International For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2588* X4% saMhRtya pratyakSaM calatkuMDalabhUSADhyo yakSo jAtaH / tato muninAbhANi - ' aho yakSarAja tvayA gajarUpaM vidhAya svaputra hemarathaM rakSitu bhImakumAra ihAnItaH ' / yakSeNoktaM- " bhagavan satyameva / prAcyajanmani hemaratho mamAGgajaH / prAgbhavasnehAnmayA hemaratharakSaNAtha bhImo'trAnItaH / mayA pUrvajanmani samyaktvamaGgIkRtya kusaMsargeNa dUSitaM / tenAhaM vyantaro jAtaH / punarmama samyaktvamAropaya" / tadA munipuMgavo yakSarakSonRpAdInAM samvatvaM vidhinA'dAt / bhImena kupAkhaMDisaMsargAcchuddhirarthitA / muninA''locanA dattA / atha sarve'pi kumArAdayo munIzvaraM natyA hemarathanRpasya bhavanaM jagmuH / tatra hemaratho nRpaH kumAraM praNipatya vyajijJapat - "atha mayA yajjIvyate rAjyasaMpacca bhujyate tanmarva kumAra jagatAM sAra tavaiva mAhAtmyaM / ahaM bhavadAdezakArI / ahaM kiJcidvijJapayAmi, tatkuru / mama madAlasA nAma sutA'sti tasyAH pANigrahaNaM kuru" / kumAreNa tasyAgrahAtsA kanyA pariNItA / atrAntare kAlikA kApAlikAnvitA viMzatibhujA vimAnamadhiruhya tatra prAptA / kumAramabhivandyopaviSTA / tatastayoktaM-- " aho bhIma madIyaM hAraM gRhANa / asmin hAre nava ratnAni santi / teSAM prabhAvAttava trikhaMDAdhipatvaM khe gamanaM ca bhaviSyati / nRpAH sarve'pi tavAjJAkAriNo bhaviSyanti / atha ca tava mAtApitarau puralokAtha tava virahAdatIva duHkhitAH santi / tava darzanamabhikAMkSanti / ahaM vimAnamAruhya taba nagaro - pari gatA tadA taba pitarau paurajanAzca tava guNAn muhurmuhu: smAraM smAraM vilapanto dRSTAH / tadA tAn prati mayoktaM-- bho bhovintAM mA kurutha, mayA dinadvayasyAntaM bhImo'trAnetavya iti / tasmAttvayA tatra gantavyaM " / iti zrutvA bhImastatra gantumutsuko jAtaH / tadA yakSo vimAnaM vikurvyAtricIta-- kumArAsmin vimAne samAruhya pituH pure gantavyaM / nRpeNa gajaturaMgamAdikaM bahuvastrANi dravyAbharaNaranAdIni dattAni / atha bhImakumAro nRpaM hemarathaM saMbodhya tadvimAnamAruhya kanyAmaMtrisaMyutaH svapuraM prati cacAla / gajaturaMgamapAyikAH For Personal & Private Use Only %%**
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 caritra 36 // OMOMOMOMOMOMOM sarve'pi bhUmau calanti / devAstasya puro gItanRtyaM kurvanti / kuJjarA garjanti / hayA heSAvaM kurvanto valgantazca pratasthire / mahatA tUryanAdena mahotsavena ca yuktaH kumAraH kamalapurAsanakAnane prApa / tatra jinacaitye rakSoyakSAdibhiHsaha vidhinA devAn stotuM pracakrame tathA hi-- munIndrahRdayanandakandakandalatAMbudaH / vikalpakalpanApeta vItarAga namo'stu te // 1 // dhyAto yena jineza vaM vikAsikamalAnana / tasya vizvottamAnantasaukhyalakSmInidhirbhavet // 2 // nirvApayasi saMsAre marusthalaM pathi sthitam / dRSTo'pyAkasmikAmbhodasodaraH paramezvaraH // 3 // dhyeyastvameva bhagavan jyotIrUpo hi yoginAm / aSTakarmavighAtAyASTAMgayogaH kRtastvayA // 4 // jale vA jvalane vApi kAntAre zatrusaMkaTe / siMhAhirogavipadi tvameva zaraNaM mama // 5 // iti stotreNa jaganAtha stutvA pAdacAreNa pitpAdaM namaskatuM cacAla / tAvad gamane merIDhakAdaMgapaTahAdibhirAtorvAcamAnainighoSa ucchalitaH / harivAhano nRpastamAkarNya maMtriNaH papraccha--' ko'yaM mahAghaniH?' tAvaddhanapAlo'bhyetya nRpaM vardhApayati'svAmiviraM jaya / bhImakumAraH samAgataH' / nRpaH svAMgalagnamAbharaNaM tasya dacA pratihAramAdizya purazobhAmakArayada / pradhAnAdayaH sarve'pi saMmukhaM samAyayuH / tAvad bhImaH saparicchadaH samAgatya mAtuH pituca caraNau prANamat / mahApramodojAtaH / sarve'pi yathAsthAnaM " R // 36 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educa jagmuH / bhojanAnantaraM nRpeNa bhImasya bhISTamatisAgaraH pRSTaH / tato matisAgaro bhUbhujaH puro yathAvRttaM sarvamAcakhyau / nRpaH saMtuSTaH / pitrA bahI rAjasutAH pariNAyitAH / krameNa svarAjye'bhiSiktaH / svayaM guroH pArzve dIkSAmupAdade / bhImanarendro jinadharmaprabhAvako jAtaH / krameNa trikhaMDabhoktA jAtaH / tasya doguMdakAmaravatsaukhyaM bhuJjataH paJcatriMzadvarSasahasrANi jAtAni / anyeyaH kSamAsAgarA AcAryA guravazcaturjJAnadharA bahusAdhuparivAravRtAH sahasrAmravaNe samavAsArSuH / vanapAlena vardhApanikA dattA / aMgasaMlagnAnyAbharaNAni tasya datvA nRpaH saparikaro gurUn vandituM samAgataH / gurUn samastasAdhUMzvAbhivaMdya yathAsthAnaM niviSTaH / gurubhirbhavatAriNI bhavyajImanohAriNI karNasaukhyakAriNI dharmadezanA prArabdhA / yataH 66 avApya dharmAvasaraM vivekI kuryAdvilaMbaM na hi vistarAya / yato jinastakSazilAdhipena rAtriM vyatikramya punarna neme // 1 // apAra saMsAre kathamapi samAsAdya nRbhavaM, na dharmaM yaH kuryAdviSayasukhatRSNAtaralitaH / bruDan pArAvAre pravaramapahAya pravahaNaM, sa mukhyo mUrkhANAmupalamupalabdhuM prayatate // 2 // " ityAdi bahudhA dharmadezanAM zrutvA jAtasaMvego nRpatiravAdIt --: bhagavan mayA pUrvabhave kiM puNyaM vihitaM 1 yenepsitaM saukhyaM labdhaM ' / tadA gururAha - " rAjan zRNu / pratiSThAnapure devadattasomadattanAmAno dvau bhrAtarau nivasataH / tau parasparaM matsariNau staH / pUrvabhavAbhyAsAttAvamarSiNau / vRddhabandhuH putrAbhAvAdbahustrINAM pANigrahaNaM kRtavAn / tathApi putrAbhAvaH / anyadaikasmin grAme'vagrahaNI national For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 37 // karaNArthaM devadatto gataH / tadA pathi dAvAnalo dRSTaH / tatraikaH sarpo jvalannAkulo dRSTaH / devadattena kRpArdramanasA sarpaH karSitaH / kaSTA - prakSitaH / ekadA bhojanArthamupaviSTastadA mAsakSapaNakasAdhustatrAgAt / sa munistena pratilAbhitaH / sa devadatta AyuHkSaye mRtvA rAjaMstvaM jAtaH / pUrvabhave tvayA muniH pratilAbhistena puNyena tvaM rAjyaM prAptaH / tathA pUrvabhave tvayA sarpaH kaSTAdrakSitastasmAt kaSTamapi vilayaM gataM / taba pUrvabhavabhrAtA somadattaH kApAliko jAtaH / pUrvamavAbhyAsAdhayi viSaye dveSavAn jAtaH / sarpasya rakSaNAttava kaSTaM naSTaM / iti jJAtvA bhImarAja tvayA sarvajantuSu hiMsA tyAjyA dayA ca pAlanIyA " / iti zrutvA nRpasya jAtismaraNaM samutpannaM vairAgyamavApa / nRpeNa gurUNAM vijJaptaM - ' bhagavannatra caturmAsImavatiSThatu, yathA mama mahAn lAbho bhaviSyati / tato guravaH zuddhopAzraye caturmAsikaM sthitAH / rAjJA samastadezeSyamAripaTa hodghoSaNA kAritA / jinabhavanAni kAritAni nityaM vyAkhyAnazravaNaM karoti / caturmAsikAnte gurusamIpe cAritraM pratipannaM / gurubhiH saha bihAraM kurvanniraticAraM cAru cAritraM pratipAlya paryante kevalaM prApya paramapadaM prApa / // iti dayAviSaye zrI bhImanRpakathA || ato hetordharmArthinA puMsA dayA pAlanIyA / nipuNanareNa kaThoravAkyamapi no jalpanIya / atra mAtRputrayozcandrAsargAhvAnayonidarzanaM zRNuta / tathAhi - atraiva bharatAbhidhe kSetre vardhamAnapuraM nagaraM sundaramasti / tatra siddhaDo nAma kulaputro vasasi / tasya candrAbhidhA bhAryA'sti / tayoH sargo nAma putro'sti / atha trayo'pyamI karmavazato'tIva duHkhitAH / yataH - khalvATo divasezvarasya kiraNaiH saMtApito mastake, vAJchan dezamanAtapaM vidhivazAd bilvasya mUlaM gataH / tatrApyasya mahAphalena patatA bhagnaM sazabdaM ziraH, prAyo gacchati yatra bhAgyarahitastatraiva yAntyApadaH // 1 // For Personal & Private Use Only caritra 11 30 11
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ *% te trayo'pi kaSTenodarapUraNAM kurvanti / yataH - mAnaM muJcati sevate 'ntyajajanaM dInaM vaco bhASate, kRtyAkRtya vivekamAzrayati no no'pekSate satkRtim / bhaMDatvaM vidadhAti nartanakalAbhyAsaM samabhyasyate, duSpUrodarapUraNavyatikare kiM kiM na kuryAjjanaH // 1 // yatra na svajanasaMgatiruccairyatra no laghulaghUni zizUni / yatra nApi guNagauravacintA hanta tAnyapi gRhANyagRhANi // 2 // duHkhena te trayo'pi kAlaM gamayantaH / atha krameNa siddhaDo vipannaH / tadanantaraM candrA paravezmasu pAnI pAnayanAdikarmANyudarabharaNArthaM karoti / sarvo'pyudyA nAdindhanAnyAnIya vikrINAti / anyedyuH pUrNazreSThijAmAtari samAgate candrA jalamAnetumAhUtA / tadA | sargo bane gato'sti / sApi putrArthaM zItalAnaM ghRtAzrItakrAdikaM zikyake Aropya kaTikayA dvAraM pidhAyebhyagRhe yayau / madhyAhne sarga indhanAni gRhItvA gRhe samAgataH / jananImaprekSya kSuttRpIDayA bhRzaM pIDitaH / candrApi jalamAnIya zrAntA / vyagratvAdibhyamAnuSaiH kimapi na dattaM / akRtasArA svagRhamAgatA / yataH - socchvAsaM maraNaM niragnidahanaM niHzrRMkhalaM bandhanaM, nippaMkaM malinaM vinaiva narakaM tIvrA mahAvedanA / sevAsaMjanitaM narasya sudhiyo yatpAravazyaM nRNAM paJcAnAM savizeSametadaparaM SaSThaM mahApAtakam // 1 // tAM jananIM dRSTvA sargeNoktaM-- 're pApe tvaM tatrebhyagRhe zUlAyAmAropitA'bhUt yadiyatIM velAM tatra sthitA' / tacchrutvA sApi For Personal & Private Use Only c61
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 // XAXAMACARRORMAL zramArtA kSuttRSAkrAntAvak-'tava karI kiM chinnAvabhRtAM zikyakAdavatArya zItAzanaM kathana mukta ?' ityubhAbhyAM niSThuravAkyakatha nAddAruNaM karma nibaddhaM / tataH kiyatA kAlena suguroryogAcchrAvakatvaM prAptau / paryante vidhinA'nazanena samAdhimaraNaM prApyobhAvapi muraholokaM gatau / tatazyutvA sargajIvastAmaliyAM nagaryA kumAradevAbhidhebhyasyAruNadevAbhidhaH sutaH samajani / candrAjIvastu pATalI pure jasAdityavyavahAriNo deviNI nAma putrikA samabhRt / sA'ruNadevasya dattA / vivAho militH| aniSpanne vivAhe | kaTAhadvIpaM prati jalavamanA pravahaNe caTitaH / krameNa tasya gacchato daivavazAtpracaMDapavanAdyAnapAtraM bhagnaM / aruNadevo mahezvarAkhyamitreNa saha phalakayogAdahinirgataH / tatasto gacchantau krameNa pATalIpure prAptau / tadA mitreNoditaM-'atra taba zvazurasthAnamasti, tatra gamyate' / so'pyAha-'anayA'vasthayA tatra gamanaM na yuktaM / tato mitraNoditaM-'yadyevaM tarhi va bahistiSTha, ahaM bhojyamAnetuM purAntaryAmi' / ityuktvA sa pure gataH / aruNadevaH purAntarvATikAyA madhye jIrNacaitye suptaH zramavazAnnidrAmagAt / itazca deviNI tasya pUrvabhavamAtA sA krIDAthaM tatrAjagAma / tadA tayoH pUrvabhavArjitakarmodayaH prakaTo jaatH| deviNyAH krIDodyAnaM gatAyA dasyunA karau chinnau hemakaTakadvayaM jagRhe / vanapAlakena buMvAravazvake / tato daMDapAzakAH sAyudhAcaurAnusArato dhAvitAH / cauraH plaayitH| vINazaktiIrNacaitye yatrAruNadevaH supto'sti tatra praviSTaH / tatpAce kaTakadvayaM zastrI ca muktvA caityazikhare nilIya sthitH| tadA'ruNadevo jaagritH| kaTakadvayaM zakhIM ca nirIkSya kimetaditi yAvatA cintayati tAvatA daMDapAzakAH samAgatAH / aruNadevaH sNkssubdhH| tairuktaM-'re adhunA, kutra yAsyasi ? ' tataH zakhIM kaTakadvayaM ca gRhItvA'ruNadevaM bacA rAkSerpitaH, vRttAnto niveditaH / nRpeNoktaM--' amuM mahApApiSThaM zUlAyAmAropayata' / nRpAdezAdAhitvA zUlAyAmAropitaH / atrAntare puramadhyAdannaM gRhItvA'ruSadevasya mitraM tatra samAgAt / aruNade // 38 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRACCORRC vamaprekSyArAmapAlakAn papraccha-'aho atra vane ko'pi pumAn yuSmAbhirdaSTaH' 1 / tairuktaM-" vayaM na jAnImaH / paraMtu ko'pi coro daMDapAzakaiddhRtvA baddhvA raajerpitH| rAjJA'dhunA byApAdanAya zUlikAyAmAropitaH" / tato vyAkulitaH sa zUlikAsamIpe gtH| tatra zUlAyAM dAruNAvasthamaruNadevaM dRSTyA vilapati-'hA mitra hA zreSThiputra hA prANebhyo'pyadhikavallabha IdRzaM tavAsamaJjasaM kiM jAtaM' ? iti bhISaNArAvaM kRtvA kSitau mUrchito'patat / kSaNena zItalavAtena sAvadhAno jAtaH / vilApaM kurvan janaiH pRSTaH / tenoktaM-" asau kumArastAmaliyAM nagaryA kumAradevavyavahAriNaH suta etanagaravAstavyajasAdityamahebhyasutApatiH pravahaNabhaMgavazAdadyaivAtra samAgataH / ityAvazeSavRttAntaM bruvan rAjapuruSaiH prstrairhntumaarbdhH| tadA jasAdityastaM vyatikaraM zrutvA nijAGgajAM deviNImAdAya tatrAgAt / tatra taM dRSTvA nRpAjJayA zUlikAyAH karSitaH / deviNI kAThabhakSaNamayAcata / tadA nRpeNa vAritA vilApaM karoti / tadA nRpeNoktaM-"karmaNo gatirIdRzI viSamA'sti / imyasutaH kathamasamaJjasamIdRzaM karoti ? / jJAninaM vinA samyak ko vetti ?" atrAntare caturtAnadharazcandradhavalo munIzvarazcAraNazramaNo vyomamArgeNa samAgataH / tadAgamanaM zrutvA nRpastatrAyayau / devaistatra kamalaracanA kRtA / tatropavizya saddharmamAkhyAtumudyataH / yataH "dharmo'yaM jagataH sAraH sarvasukhAnAM pradhAnahetutvAt / tasyotpattirmanujAH sAraM tenaiva mAnuSyam // 1 // nA bho janA mohanidrAM muzcata / jJAnajAgaraiH jAgRta / prANaghAtAdi tyajata / niSThuraM vAkyaM mA jalpata | kaThoravAkyaM jalpan deviNyaruNadevayoriva duHkhaM prApnoti" / nRpamukhyaiH pRSTaM deviNyaruNadevAbhyAM kiM kaThoravAkyaM jalpitaM ?' / tadA muninA pUrvabhavacaritaM niveditaM / tacchrutvA sarve'pi saMvegamApanAH / deviNyaruNadevayorjAtismaraNaM samutpanaM / tAbhyAmanyo'nyaM kSAmitaM / mithyAduSkRtaM Lain Educat on For Personal & Private Use Only .
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ garzva0 39 // | dattvA'nazanaM gRhItvA dharmadhyAnaikamAnasau vipadya svargatau / bhUbhujA vijJaptaM - ' stokajalpanenaivaMvidhA vyavasthA syAttadA mAdRzAnAM kAgatiH ? dhik saMsAraM ' / tato jasAdityasaMyuto nRpazcAritramagrahIt / cauro'pi cAritramagrahIt / tapastatrA trayo'pi svargaM yayuH / kaTho| vacanasyaivaMvidhaM phalaM jJAtvA''krozadAnAdyaM prayatnato varjanIyameveti / AstAM vacanakAyAbhyAM manasApi hiMsA cintitA svajIvavighAtakarI narakaduHkhadAyinI bhavati / tathAhi -- ko'pi raMkaH purA vaibhAragiriparvatodyAnapATikAyAM gataH / tatra bhikSAmalabhamAnena tena nijakarmadoSato hRdi cintitaM - ' aho bhakSyabhojyeSu satsvapi bhikSAM me na dadAti tarhyahaM sarvAn haniSyAmi ' / iti raudradhyAnaM | saMcintya parvatamAruhyakaM mahopala nirdayaM mUlAduccAlayAmAsa / tena mahopalenAdhaH patatA janaH sarvo'pi praNaSTaH / sa eva ca cUrNito mRtvA narakaM gataH / ataH kAraNAnmanasA vacanena kAyena ca jIvahiMsA tyAjyA / // iti jIvahiMsAyAM vyAkhyAnaM vyAkhyAtaM // dvitIyamaNuvrataM mRSAvAdavataM / tatra vrate pazcAticArAstyAjyAH / mithyopadezaH sahasA'bhyAkhyAnaM guhyabhASaNam / vizvastamaMtrabhedazca kUTalekhazca sUnRte // 1 // satyavacasA devA api sAnnidhyaM kurvanti / yataH - na vahati nadI nIrApUrNA prazAmyati pAvako, harikarimahAsarpA rekhAM na laMghayituM kSamAH / prabhavati viSaM bhUtaM no vA na cApi mahAyudhaM, kimiha bahunA satyAsaktAt suro'pi palAyate // 1 // For Personal & Private Use Only caritra // 39 // www.jainvelibrary.org
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ *% *% * 496k tasyAgnirjalamarNavaH sthalamarirmitraM surAH kiMkarAH, kAntAraM nagaraM girigRhamahirmAlyaM mRgArirmRgaH / pAtAlaM bilamastramutpaladalaM vyAlaH zRgAlo viSaM, pIyUSaM viSamaM samaM ca vacanaM satyAJcitaM vakti yaH // 2 // manmanatvaM kAhalatvaM mUkatvaM mukharogatAm / vIkSyAsatyaphalaM kanyAlIkAdyAsatyamutsRjet // 3 // kanyAgo bhUmyalIkAni nyAsApaharaNaM tathA / kUTasAkSyaM ca paJceti sthUlAsatyAni kIrtayet // 4 // tathA ca ghorAM durgatimetyalIkalavamapyabhyarthito'pi bruvan vAde nAradaparvatAkhyasuhRdoryadvadvasurbhUpatiH / cakre'cavidhuro viraJciranRtAt kecitpranaSTAH surAH, sAkSAt kiM na harirbhavecca mahitaH satyAtparIkSAkSaNe // 5 // atra vrate vasurAjAkhyAnaM kathyamAnaM nizamyatAM - atra bharatakSetre zuktimatI nAma nagarI vartate / yA sarvanagarISu svazobhayA rarAja / tasyAM sakalabhUpatiziraDAmaNisamaH svatejasA dhvastavairitamobharaH zrImAnabhicandro narezvaro rAjyaM karoti / tasya kamalAvatInAmnI paTTI / tayorvepayikaM sukhamanubhavatorvasunAmA sutaH samajani / sa mahAmatirnAlyAdapi satyavratAsakto'sti / krIDannapi satyaM badati / sa vinayI nayI guNodadhiH sakalakalAkuzalaH / vizeSato'pi satyaM tasyAbhISTamasti / svapne'pi tasyAsatyaM na rocate / tatra kSIrakadaMbaka upAdhyAyAM brahmavidyAnipuNaH sakalazAstravizArado nivasati / tasya parvatakAbhidhaH suto'sti / vasuparvatakA tathA'nyo dezAntarAdAyAtI nArada ete trayopi kSIrakadaMba kopAdhyAyasamIpe zAstrANyaharnizaM paThanti / te trayo'pi gurubhaktiM vitanvanti / yataH -- For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ * pAva caritra // 40 // ekAkSarapradAtAraM yo guruM naiva manyate / zuno yonizataM bhuktvA cAMDAleSvapi jAyate // 1 // ekamapyakSaraM yastu guruH ziSyaM nivedayet / pRthivyAM nAsti tad dravyaM yaddatvA tvanRNIbhavet // 2 // te trayo'pi nAnAvidhAni pAMDityazAstrANi paThanti / puruSAH zAstrAbhyAsAtsarva samIhitaM prApnuvanti / yataHvidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM, vidyA bhogakarI yazaHsukhakarI vidyA gurUNAM guruH|| vidyA bandhujano videzagamane vidyA parA devatA, vidyA rAjasu pUjitA na tu dhanaM vidyAvihInaH pshuH||1|| .. upAdhyAyasteSAmAdareNa pAThayati / anyadA rajanyAM saudhamUrdhni teSAM paThatAM gurau jAgrati sati zramavazAt kSaNaM nidrA samAgatA / | tadA gagane yAntau cAraNazramaNAvubhau tAnizamya parasparamavocatAM-'eteSAM chAtrANAM madhye eko mokSamAgbhaviSyati, aparau narakaM yAsyataH' / kSIrakadaMbakopAdhyAyastaccAaupIt / tacchrutvA sahasA mlAnamAnasaH saMjAtaH / upAdhyAyocintayat-" idaM vaco duHzravaM, dhik, mayyadhyApake ziSyau narakaM yAsthataH / kenApi jJAninoditamidaM vaco nAlIkaM bhvti"| tato mokSaM ko yAsyati narakaM ko | yAsyata iti jJAtuM prabhAte trInapi ziSyAnAkArayat / ekaikaM piSTakurkuTaM teSAM samarpya kSIrakadaMbaka uvAca-'yatra ko'pi na pazyati tatrAmI vadhyAH' / idaM guruvacaH zrutvA vasuparvatako kurkuTI gRhItvA zUnyadeze gatau / tatra kurkuTI hatau / nAradastu kukuTaM gRhItvA purAdAhibrajitvA niyaMjanapradeze gatvA sthitvA ca cetasIti cintayati-- "gurupAderidamAdiSTaM yatra na ko'pi pazyati tatrAyaM vadhya iti / paraM pakSiNaH pazyanti, vRkSAH pazyanti " | tataH parvate guhAyAM gataH / tatra ca cintayati-" atra lokapAlAH siddhAzca pazya ***CRICALC // 40 // For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ nti, kathaM hanmi ? gurupAdA dayAvantaH sarvathA hiMsAparAGmukhAH kathaM hiMsAM kArayanti ? nUnamasmAkaM prajJA parijJAtumevamAdiSTaM" / iti vimRzya kurkuTaM gRhItvA pazcAt samAyayau / kurkuTAhananahetuM gurorvyajijJapat / guruNA cintitaM--'nizcitaM mokSaM yAsyatyasau' / iti | vicintya snehA sAdhu sAdhviti bhASitaM / ' tvaM mamAbhISTaH tvaM sukRtI dhanyaH' iti prazasya gurustasyaiva gauravaM karoti ma | vasuparvatako pazcAdAyAtI evaM zazaMsatuH--'yatra ko'pi na pazyati tatrAvAbhyAM nihato' / gurava UcuH--'yuvAmapazyataM khecarAdayo'pazyan / bhoH pApiSThI kathaM kurkuTau nihatau ? yuvAM dhik / punagururvicArayati--" munibhyAM yaduktaM tatsatyaM, eto narakagAminau / etayoH pAThane ki? andhasyAdarzadarzanaM, badhirAgre zaMkhavAdanaM, araNye rodanaM, prastare'mbujaropaNaM, UparakSetre varSaNaM / kiM c| tacchrataM yAtu pAtAlaM taccAturya vilIyatAm / te vizantu guNA vahnau yeSu satsvapyadho gatiH // 1 // tajjalaM yattRSAM chindyAttadannaM yatkSudhApaham / bandhuryo dhArayatyAtaM sa putro yatra nirvRtiH // 2 // PI tadadhItaM zrutaM yena naivAtmA narake patet / klezAya sakalaM zeSaM sarvameva viDaMbanA // 3 // madIyaH putraH parvatakaH pAThitaH, vasurapi paatthitH| etau dvau narakaM yAsyataH tadA mama gRhavAsena kiM ?" / iti nivedAdupAdhyAya pravrajyAmagrahIt / tatpadaM ca parvataka Azrayat / vyAkhyAkSaNavicakSaNo jAtaH / nArado guruprasAdataH sarvazAstravizArado bhUtvA | zuddhadhIH khAM bhuvaM yayau / abhicandro nRpo guruyogAdtamagrahIt / vasuH zriyA vAsudevasamo rAjA:bhUt / sa vasuH pRthivItale satyavAdIti prasiddhi prApa / vasurAjApi satyavAcaM vdti| 2ORICALCACANCERCOMSAX in Education n ational For Personal & Private Use Only .
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ad ****** ASAHARA* athAnyedyuH ko'pi vyAdhaH mRgArtha mRgayAM gato bane bANAMzcikSepa / te bANA antarA'skhalan / sa bANAskhalanahetuM jJAtuM tavA-14 yyau| tataH sphaTikazilA pANinA spRzatrajJAsIt / sa manasIti dadhyau-"mRgo mayA'syAH paratazcaran bhUmicchAyeva dRssttH| nUnaM pANisparzanaM | vinA zileSA sarvathA nopalakSyate / tadiyaM zilA vasumatIpatervasurAjasya yogyA" / iti vimRzya rahastAM zilAM vasurAjAya prAbhRtIkaroti sa / rAjA dRSTastAM zilAM jagrAha / tasmai pAritoSikaM dAnaM ddau| tato nRpastasyAH zilAyAzchannaM khAsanavedikAM ghaTayA-5 |mAsa / tadanu taM zilpinamaghAtayat / nRpAH kadApyAtmIyA na bhavanti / tatra siMhAsanaM nivezya nRpa upavizati / tadA sarve'pyevaM vada|nti-'vasubhUpatiH satyaprabhAvAnnirAdhArasiMhAsana upavizati' / atha satyaprabhAvAddevAH sAnnidhyaM kurvanti / evaM yazasvinI prasidirdizo dizaM sarvatra vyAptA / tayA prasiddhyA rAjAno bhItAH sarve'pi vazyamAyayuH / tasya sarvatraiva jayo'bhUt / itazcaikadA nArado bhramanniSTaparvatakasya gurubhrAturmilanAya tatrAgAt / tadA tatra parvatako vidyArthinAmajairyaSTavyamiti vedapadasya vyAkhyAnaM kArayati / ajaiSaryaSTavyaM tannizamya nArado babhASe-"bhrAtaH kiM mudhA bhrAntyA'lIkaM jalpasi ? gurubhirajastrivArSikabIhibhiryaSTavyamiti vyAkhyAtamasti / na jAyanta ityajA iti vyaakhyaataaH| tat kena hetunA vyasmArSIH" / tataH parvatako'vAdI-'tAte nedaM noktaM, kiM tvajA mepA uktAH' / punarnArado'pi jagAda--"zabdAnAmarthakalpanA naikadhA'sti / kiM tu gurupAdA dayAvantaH / kataimaSA noktAH / mitra mA pApamarjaya" / punaH sAkSepaM parvatako'jalpat-'tvaM mudhA jalpasi' / tAvevaM vAdaM kurvantau svasvapakSasthApane jihvAcchedapaNaM cakratuH / tAbhyAM pratijJA kRtA-AvayoH sahAdhyAyI vasunRpaH satyabhASI, sa yajjalpati ttstymiti| tato'mbA rhaa| * parvatakamUce-"vatsa tava pitrA'jAstrivArpikatrIhayo vyAkhyAtAH / tvayA jihvAcchedapaNaH kathaM kRtaH ? vatsa zRNu, avimRzya vidhA ******5 // 41 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraH pumAMsa ApadA padaM prApnuvanti / AHtvayA mudhA hArita" / parvatako'vAdId-'mAtaH atha kiM karomi yad bhavati tad bhavatu,jIvaH kaMTakamArUDhaH kRtyAkRtyaM no vetti / sA parvatakasyAmbA duHkhapIDitA raho vasurAjaM prati samAgAt / tadA vsuraajo'pybhyutthitH| sanmukhamAgatya pAdayornipatyovAca-'mAtaH samAdizatu kArya / kiM karomi ? kiM prayacchAmi ?' sA'vAdIt-'mahIpate putramikSA dIyatAM mahyaM / putreNa vinA dhanadhAnyaH kiM pryojnN?'| vasubhUpatirAha-'mAtarmama bhrAtA parvatakastava putro'sti / mama bhrAtaraM ko jighAMsuH kaH parAbhavati ?' / tadA tayA vRttAntaH kathitaH / jihvAcchedapaNAdikaM sarvamacIkathat / punaH sA'vadat-tvaM pramANIkRto'si tasmAcaM bhrAtU rakSArthamajAnmeSAnudIraya / santaH prANairupakurvanti, kiM punargirA?" nRpo'pyUce-"mAtaH sarvathAhaM mithyA na vacmi / satyabhASiNaH prANAnte'pi asatyaM na zaMsanti / anyadapi zRNu, guruvAganyathA pApabhIruNA kathaM kriyate ? kUTasAkSI narakAra brajati iti smRtAvuktaM' / iti zrutvA tayA saropayA proktaM--'bhUpa tvatpAce mayA kadApi kiMcino yAcitaM / adyaivAhamAgatA / dehi | madyAcitaM' / tadA pArthivo'masta / kSIrakadaMbakagRhiNI pramuditA gRhaM yayau / tato nAradaparvatako dvaapyaajgmtuH| vasurAjJA tayoH sanmAnaM dattaM / Asane niviSTau / tato nAradaparvatako nijanijapadavyAkhyAnaM kRtvocatuH--" tvaM sahAdhyAyI / satyaM brUhi / tvaM stypaavaadii| ajAzabdasya yadvayAkhyAnaM guruNA kAritaM tadvada / tvaM sAkSI satyavyAkhyAnaM kuru / satyAtsarvaM samIhitaM saMjAghaTIti / rAjyA dhiSThAyikA devyo lokapAlA daza dikpAlAH zRNvanti / narezvara satyaM vada / raviH prAcI tyaktvA parAmudeti kadAcit, merurapi prakaMpate. paraM satyadhanA narAH kathamapyasatyaM na bhaapnte"| iti tayorvacaH zrutvA svasatyaprasiddhimavagaNayya vasuravAdIt-'gururajAnmeSAn vyAkhyat' / iti kUTasAkSyaM nRpazcakAra / asatyavacasA tasya nRpasya devA ruSTAH / devaiH siMhAsanAt pAtitaH / sA zuddhA zrutvA tayA saropayA proktaM yayau / tato nAradaparvatako / satyaM brUhi / tvaM satya-4 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 42 // OM 207 sphaTikazilA'pahRtA / tato vasumatIpatirvasunRpaH sadyaH siMhAsanAdrudhiraM vaman patitaH / ' kUTasAkSyapradAtuH zvapacasyeva ko mukhaM pazyati ? iti vasunRpatiM nindan nAradaH svAspadaM yayau / vasunRpaH kAladharma prAptaH / mRtvA narakaM gataH / tasyAparAdhinaH krameNASTau putrA nipAtitAH / ityasatyavacasaH phalaM jJAtvA svapne'pyasatyaM sudhInoM vadati / yathA galanavastreNa jalaM zudhyati / yathA vivekena guNavajaH zudhyati / yathA dAnena gRhI zudhyati / tathA vacaH satyena zudhyati / satyAnubhAvato devA api prasIdanti / draupadyAH satyapaJcakenAtreNa zIghraM phalAni dattAni / hemaratnAmbarANi bAhyADaMbarabhUSaNAni santi / satyavacanAlaMkaraNamantaraMgabhUSaNamasti / kUTasAkSI parAghAtI parApavAdajalpakaH / mRSAvAdI phalguvAcI (kyaH) sarvathA narakaM vrajet // 1 // parasyApakArakaM vacaH tatsatyamapi no satyaM / yatparasyopakArakaM vacastadasatyamapi satyaM / yat hAsyenAparasyAlIkamucyate tadapi duHkhadAyakaM / viSaM harSeNa bhakSitaM kiM na mArayati ? 'hasaMto helayA kammaM roaMtA vi na chuTTai' iti siddhAntoktaM vAkyaM jJAtvA caturo mRSAvAdapaMkena no lipyate / evaM vasubhrupAkhyAnaM nizamya vizeSeNa vizeSajJairasatyaM varjanIyameveti / // iti mRSAvAdadRSTAntaH // vijjAe kAsavasaMtA Ae dagasUaro siriM patto / paDio musaM vayaMto sonannavaNAia apacchA // 1 // yathA sudarzanapure ko'pi divAkIrtirnivasati / tena sevAM kRtvA yoginaH sannidhau vidyA gRhItA / sa ca vastrANi prakSAlya gagane nirAdhArANyudgamayati / eko maskarI taM nApitaM yAcitavAn - ' tvamimAM sadvidyAM mahyaM dehi ' / tacchrutvA tena nApitena For Personal & Private Use Only caritra // 42 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ satpAtraM vijJAya vidyA pradattA / sa sannyAsI tAM vidyAM gRhItvA dezAntare babhrAma / sa sarvatra svakIyadhautakAni prakSAlyoccairAkAze nirAdhArANyudgamayati / sAzvaryaM janAstaM pRcchanti - 'svAminniyaM mahAvidyA bhavadbhiH kva prAptA 1 tadA sa vadati - " bho janAH pazyata pazyata / mamAyaM tapasaH prabhAvaH / nAtra guruprabhAvo nApi kazvidvidyA prabhAvaH kevalaM tapasaH prabhAvaH " / ityukte dhautakAni adhaH patitAni / maMtrAM gataH / ataH kAraNAd bhI bhavyA vilokayantu mRSAvAdAnubhAvAtsadvidyApyavidyA bhavati tasmAnmRSAvAdI varjanIya eva / // iti mRSAvAdRSTAntaH // atha tRtIyamaNuvrata madattAdAnaM / tasyApi paJcAticArAH / yathA stenAnujJA tadAnItAdAnaM rAjavilaMghanam / pratirUpakriyAmAnAditvaM cAsteyasaMzritAH // 1 // patitaM vismRtaM naSTaM sthitaM sthApitamAhitam / adattaM nAdadIta svaM parakIyaM kvacitsudhIH // 2 // tamabhilaSati siddhistaM vRNIte samRddhistamabhisarati kIrtirmuJcate taM bhavArtiH / spRhayati sugatistaM nekSate dugatistaM, pariharati vipattaM yo na gRhNAtyadattam // 3 // - vairAgyazastrahatamohatamomalAntardRSTayApaviSTaparadRSTahitAhitArthaH / - cauro'pi zudhyati zamena dRDhaprahArI, vApaiti vA davajavo jaladena kiMna // 4 // d For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 // parasya nAdatte sudhIstRNamekamapi kvacit / spRSTo'GgulyA hi mAtaMgaH kiM na mAlinyakArakaH // 5 // vairavaizvAnaravyAdhivAdavyasanalakSaNAH / mahAnarthAya jAyante vakArAH paJca vardhitAH // 6 // tapasyapi kRte prAyaH pApaM cauryaM kRtaM nRNAm / abhuktaM kSIyate naiva dRSTAnto'tra mahAbalaH // 7 // / atha mahAbalakathAnakam / atra bharate zrIpurAbhidhe nagare mAnamardano rAjA yathArthanAmA'sti / tatra nagare balI mahAbalAbhidhaH kulaputrako'sti / tasya pitarau bAlye vipannau / niraMkuzatayA sarvatra bhraman prAgduSkarmadoSatAM dyUtavyasanI jAtaH / krameNa saptavyasanAsakto jAtaH / yataHdyUtaM ca mAMsaM surAca vezyA pAparddhicaurye paradArasevA / etAni sapta vyasanAni loke ghorAtighoraM narakaM nayanti // 1 // sa mahAbalo mahAn cauravyasanI jAtaH / krameNa sa ekadA nizi cauryArthaM dattAkhyazreSThino gRhe praviSTaH / jAlAntareNAsau gRhamadhyamatralokate, tAvadvizopakArthaM lekhyake kaliM kurvan putreNa sArdhaM dRSTaH zreSThI / tadA cauro'cintayat - " yaH stokavyatikareNAsminizAbhare nidrAvimukhaH putreNa saha kaliM kurute tasya prabhUtaM vittaM ceddhariSye tadA vizIrNahRdayaH sadyo vipatsyate / tasmAnnirgatyA - nyatra yAsyAmi " / iti vicArya kAmasenAyAH paNyAMganAyA bhavane gadaH / tatrApi sa dasyurdadarza / nirjitAnaMgarUpAM kuSThino nAnopacA For Personal & Private Use Only caritra // 43 // jainelibrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ eesou rahAvabhAvAdikaM kurvantIM dRSTvA'cintayat- 'dhanAkAMkSayA kuSThinA sAkaM vilasati / etasyA api dhanaM me na kalpate' iti vimRzatastasya buddhirutpannA - 'anyaiH pAmarairjanairmuSitaiH kiM ? sakalArthasAdhake rAjasaudhe yAmi' / iti vicAryaikamAnasaH sa rAjamandire khAtraM prapAtyAsau praviSTaH / tatra palyaMkasthaM rAjJyA saha sukhanidrayA suptaM rAjAnaM dRSTvA'tyantaM muditaH sannidaM cintayAmAsa -- 'aho madIyaM bhAgyaM jAgarti yazci| ntAmaNiriva sarvakAmaprado bhRpatiH kare caTitaH / tatra ratnadIpodyotaizcAruhArAvalyAdyalaMkArAn bahudravyapeTikA jighRkSuryAvadIkSate tAvat | kapATacchidre pravizantaM sarpamekamaikSata / 'are atra pannagaH kimayaM kartA ? ' iti vismayAttatraikAnte nilIya sa sAhasikAgraNIstasthau / pa vAsavezmani pravizya ziraH kuntalagophaNa ke caTitvA prasuptAyA rAjJyAH karaM ca bhAlaM ca daMSTvA vyAghuTya niryayau / tad dRSTvA kautukAdvismayamanAstaskaro niHzabdaM dvAramudghATya sahasaiva tamanvagAt / tataH saudhAtsamuttIrya sa phaNI mahApuSTakAyavRSabhasya rUpaM bibharAMcakre / sa vRSabhaH pratolyA dvArayAmikaM daMDamu-pATya dhAvantaM nipAtya zRMgAgrervyApAdayAmAsa / cauro'pi tadvyatikaraM vilokya sAhasamavalaMbya taM vRSabhaM niviDaM dvAbhyAM pucche gRhItvA pRcchati -- 'kastvaM bhoH ? kena hetunato vyApAditau ? kimadhunA kariSyasi ? ' so'navAn matyaivAcA'vocat - " bho maduktaM zRNu / ahaM nAgakumAraH suraH / imau mama pUrvabhavavairiNau / tasmAdahaM rAjJIprAhariko hantu - mihAgataH " / cauro'pyAha-- ' yadyevaM tarhi kathayAzu bhoH sundara mama kathaM kuto vA mRtyurbhaviSyati ? ' / sura Uve' bho bhadredaM prazcAttApakAM vaco mA prAkSIH ' / punarnirbandhena pRSTe vRpAMDavocat-- bhoH zRNu, asminneva pure rAjamArge mahAn vaTavRkSo'sti, tasya zAkhAyAmuddhaddhasya taba mRtyurbhaviSyati " / punazvaro'vAdIt - ' satyaM tavoditaM, tathApi kiMcitsAbhijJAnaM vada ' / tato vRSo'vadat-" zvastane dine madhyAhnasamaye rAjaprAsAdabhRMgataH sUtradhAraH patitvA mRtyumAsAdayiSyati / tatsAbhijJAnena tvamapi vaTazAkhAyA For Personal & Private Use Only %%%%
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra mudraddho mariSyami" / tanizamyAtyanAbhItena tena stenena vRpo muktaH, ma tirodadhe / tathAvidhaM dvitIyadine madhyaho sUtradhArasya maraNaM dRSTvA svabhAvipaJcatvabhayavyAkulaH san atyantabhItaH / tasyAhAro'pi na rocate / mRtyubhayaM jantUnAM mahAduHkhakAraNamasti / yataHpaMthasamA natthi jarA dAridasamo parAbhavo natthi / maraNasamaM natthi bhayaM khuhAsamA veyaNA natthi // 1 // mRtyorbibhyati te bAlA ye syuH sukRtavarjitAH / puNyavanto narAH sarve mRtyuM priyatamAtithim // 2 // 4 tena bhItena stenena cintitaM-" mudhA kimatra sthIyate ? dUraM yAsyAmi, yathA nAhaM zAkhAM pazyAmi / saMnyAsaM gRhItvA taTi nItIre sarvAnathanivAraNArtha tIvaM tapaH karomi" / iti vimRzya ta purAsannagrAme tadAsannavane taTinItIre tApasAntike tApasI dIkSAM | gRhItvA tapastapyati / tasya gurau vipanne sati tasminneva maThe sthitaH tIvramajJAnatapaH kurute, bahUni varSANi jaataani| itazcAnyaH ko'pi cAro rAjabhavanAnnizAyAM rAjJo ratnapeTikAM gRhItvA praNaSTavAn / sa cauro rAjapuruSairdhAvamAnaH preryamANo hai bhayAkulo nazyan yatra sa cauratApaso'sti tatropavane praviveza / tasyAsanaM peTikAM muktvA cauro dUraM palAyitaH / tataH sa tApasaH peTikA vIkSya muditAnano jajalpa-'aho ratnapeTikA tapasaH prabhAvAnmama devena pradattA / nRNAM tapaHprabhAvAt kiM kiM na saMpadyate ?' iti | vadana yAvatkareNa tAM vipakanyAmiva samaspRzata, tAdau rAjapuruSaiH sa tApaso veSTitaH / 'are pApiSTha duSTa tApasavepeNa zrIpuraM muSitaM / are mUrkhadAnI rAjavastu mussitN'| inyuktvA yaSTimuSTayAdibhirbAdaM hatvA te taM bhRzaM baddhA puraH kRtvA zrIpuraM puraM pratyacalan / tatazcaura-2 | tApaso hRdi dadhyo-'sureNa mama mRtyuH purA mamAdiSTa tadetadupatasthe' iti cetasi vicintya vyaktameta zloka papATha // 44 // nertiane For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ SASOSDASDOSSASGRASSA "rakSyate naiva bhUpAlerna devairna ca dAnavaiH / nIyate vaTazAkhAyAM karmaNA'sau mahAbalaH // 1 // " / tacchrutvA te krUrA rAjapuruSA UcuH-galAttabarkara iva kiM punaH punarjalpasi ? ' / ityukto'pi sa punaH punastadeva pApaThIti / tatastaiH sa rAjJe smrpitH| peTikApi dattA / rAjA saMzayApanamAnasastamabhASata-'aho tvaM saumyavapurveSaH / idaM karaM cauryakarma tavA|ghaTaM' / tato mahAbalo'vocat-" rAjan sarvameva hi ghaTate / paraM tu vicitrasya daivasya na kiMnideva durghaTaM / yataH4 rakSyate tapasA naiva na devaina ca mAnavaiH / nIyate vaTazAkhAyAM karmaNA'sau mahAbalaH // 1 // " nRpo jajalpa-'aho ko'sau vaTaH ? kA zAkhA ? ko mahAbalaH ?' iti rAjJA bhUyo bhUya ukto'pi sa tadeva papATha / sAzcarya sagarbha tadvaco jJAtvA narezvarastaM bandhanAdunmocyAbhayaM datvA punaH punaH papraccha / tataH sa bhUpAya yathAtathaM mAtrapAtAhidaMzAcaM sarva vRttAntamAkhyat / taccaurAdiSTaM vRttAntaM zrutvA sarpadaSTAtmadayitAsmRtijAruSAruNadRzA nRpo'vadat--"arere daiva nRzaMsa are bAlastrIvRddhaghAtaka cAravacchidravIkSaka tadA mama prANapriyA mamAjAnatastvayA'pajahe / anayA zaunavRttyA mA garvamubaha / mayi rakSake sati etasya mahAbalasyAdhunA grahISyasi tadA tvAM varaM subhaTaM jJAsye" / ityuditvA mahIpAlo gRhagrAsAdibhiH sanmAnita svaputramiva taM mahAbalaM puSTaM cakre / daivaM ca tarjayAmAsa / uvAca ca-"bho mahAbala yamasya zirasi pAdaM datvA kriiddy'| tato mahAbalastatra sthitaHkA sukhaM bhunakti / paraM tu tayA zAkhayA dRSTayA hRdi zalyAyAmanyata / anyadA rAjJe sa vyajijJapad--" narendra yadi tuSTo'si tadA | |mAM daradezAMtare preSaya / yathAhamimAM dRSTiviSoragI zAkhAM no pazyAmi" | nRpatinAdiSTaM--"vatsa mA bhaiSIH davakiMkaro madbhujApa Jain Educabu For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 ritra arasthasya tava kiM kariSyati ? ataH kAraNAnizaMkamAnasaH san bhogAn muNshv"| iti zrutvA sa rAjA nirjitaM vidhiM dhArayAmAsa / tataH kiyAnapi kAlo gtH| so'nyadA kRtazRMgAraH kaMThe svarNazRMkhalAdihArairyuto'cArUDho rAjJA samaM rAjapATikayA vajana bhAryayA kizcitkAryamuddizya vyAghuTaya gRhamAkAritaH / sa gRhe kSaNaM sthitvA punarjavAdrAjAnamanucacAla / tasya vaTasyAdho gataH / tatra hayaM mRtyuzaMkayA kazayA nirdayaM | tADayAmAsa / sahasAzve samucchalite mahAbalagalasthitaM suvarNazRMkhalakaM pazcAdbhAge samucchalya tasyaiva vaTasya zAkhAyAstIkSNabhAge vilagya sthitaM / adhastAdazvI vegAdagrato gatastadA mahAvalo gatabala AdimaM zlokaM smRtvA yAvatpaThati tAvatA kaMThagrahArditaH snmRtH| tadA lokaradhastAdavatAritaH / tasya pratIkAraH kRtaH, paraMtu vRthA jajJe / tattAdRzaM karNazUlakadvaco nizamya nRpo bhRzaM vilalApa! " hA vatsa kimidaM tava jAtaM ? kiM mayA vaTo mUlAnnavonmRlitaH ? mayA pApinA zAkhApi noccheditA / mayA'nyapure tvaM na sthaapitH| sarvathA daivena mama matibhraMzaH kRtaH / mayi savalavAhane nAthe rakSake sati anAthasyeva tava kIdRzI durdazA samajani ? kimidaM mama nAthatvaM ? kA vA mayA rakSA bhavet ? keyaM mayA mithyAbhimAnitA kRtA ! kenApi jarA no jarjarIkRtA / mRtyurapi kenApi na jitaH / ataH kAraNAne jIva garva kurvanna lajjase ? ahaM kartA, ahaM hartA, ahaM dhanI, ahaM guNI, sarva vRthaiva / kevalaM kalavaM na hRtaM, putro'pyayaM tvayA hRtaH / mama mAnameva tvayA'pahRtaM / athavA ko vidhiH ? kiM daivaM ? kaH kRtAntaH ? jIvena nijaM karma zubhamazubhaM vA bhujyate / tasmAdare jIva zubhaM karma smaacr"| itthaM saMbodhAbhimukhaM nRpaM jJAtvA maMtriNaH zrIkhaMDAdyairmahAbalasya saMskAramakArayan / tadinAca nRpazcintayAdito jAtaH vIDitaH muktakrIDaH svasaudhAntastasthau / // 45 // ARCH Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyadA nandanodyAnavane cAraNazramaNamunIzvarayugmaM samAgataM / maMtrIzAstadAgamanaM jJAtvA tadantike nRpaM ninyuH / munIndro'pi mahIpaterbhAva vijJAyovAca-"saMsAre jIvaH karmaNA samaM militaH sukhaM dukhaM ca bhunakti / ataH saukhyArthinA zubhakarmaNaH | saMcayaH kAryaH / sa cAtmA cetanarUpaH sujJAnena yojyaH / ajJAnAdrakSaNIyaH / buddhiguNavidyAbhiH zrIvalaiH parAkramabhaktyA yuktyA ca mRtyuto rakSituM janoM zakyate / uktaM ca mRtyuH zarIragotAraM vasurakSaM vasundharA / dRzcAriNIva hasati svapati ptrvtslm||1|| aghaTitaghaTitAni ghaTayati sughaTitaghaTitAni jarjarIkurute / vidhireva tAni ghaTayati yAni pumAnnaiva cintayati // 2 // . sa na prakAraH ko'pyasti yena sA bhvitvytaa| chAyeva nijadehasya laMdhyate hanta jantubhiH // 3 // ____ azaraNo'yaM jIvaH / jIvAnAM punarjanma punarmRtyuH kenApi no nivAryate / prANAH paJcadinaprAghUrNakA iti vijJAya ko rAgaH || hai ko dveSaH ko nijaH kaH paraH ? devopAlaMbhairaraNyaruditaprAyairaMbhodhyavagAhanasaMnibharvikalpakalpanaiH kiM ? AtmaparAtmasvarUpaM nirI kSaNIyaM " / iti guruNA saMbodhito rAjA vairAgyeNa vrataM gRhItvA padamavyayaM prAptaH / ataH kAraNAt paradravyaparihAraparAyaNe rastutIyaM vrataM pAlanIyaM / / iti cauryavrate mahAbalasaMvandhaH / CHORACTORGANA For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciM0 46 // * atha turyatrataM brahmatrataM pAlanIyaM / tasyApi paJcAticArAH / tadyathAitvararAttAgamo'nAttAgatiranyavivAhanam / madanAttAgraho'naMgakrIDA ca brahmaNi smRtAH // 1 // vyAghavyAlajalAnilAdivipadasteSAM vrajanti kSayaM, kalyANAni samullasanti vibudhAH sAMnidhyamadhyAsate / kIrtiH sphUrtibhiyati yAtyupacayaM dharmaH praNazyatyadhaM, svarnirvANasukhAni saMnidhate ya zIlamAvibhrate // 2 // harati kulakalaMkaM luMpate pApapaMkaM, sukRtamupacinoti zlAghyatAmAtanoti / namayati suravargaM hanti durgopasarga, racayati zuci zIlaM svargamokSau salIlam // 3 // kiMca brahmavataratA ye ca viratAzcAnyayoSitaH / mahAtejasvinaste syurvandyA diviSadAmapi // 4 // parityaktAnyakAntAnAM narANAmapi (miva ) yoSitAm / vidhirapyanukUlAya dRSTAnto'tra nizamyatAm // 5 // aMgadeze sarvatra prasiddhaM dhArApuranagaramasti / tatra prakRtisundaraH sundaranAmA nRpo rAjyaM karoti / tasya bhAgyasaubhAgyaniketanaM satIjanaziroratnaM madanavallabhA nAma nRpasyAtyantavallabhakaiva dayitA'sti / tayoH kIrtipAla mahipAlAbhidhau sutAvubhau staH / tasya nRpasya nyAyadharmaikaniSThasya hRdi vizeSataH paranArISu sahodaratvarUpadRDhavratamasti / etadvratapAlanAttasyasaccaikanidhe rAjJaH sarvatra kIrtirvistRtA / For Personal & Private Use Only caritra // 46 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educa bahukAlo gataH / anyedyurmadhyanizAyAM taM nRpaM prati viSaNNavadanA kuladevatA sametyaivaM jagAda - " aho rAjaMstavAvasthA 'zakyapratIkArA ssgantukAminI vartate / adhunA tava navaM vayo'sti / agre vRddhaM vayo bhaviSyati / tvadIyavacanAdahaM svaprabhAveNa kAlavilaMbaM kurve / yadi kathayasi tadA nave vayasi tathAvasthA prAdurbhavati / yadi ca kathayasi tadA vRddhavayasi tathAvasthA prakaTIbhavati / mayA kAlavi - laMbo vidhIyate, paraM mUlata ucchettuM na zakyate " iti nizamya rAjA hRdi bhRzaM vyAkulitastAM natvA dhairyamavalaMbyedaM vacanamabravIt - " mAtarjIvena yacchubhAzubhaM karmArjitaM tadeva bhoktavyaM / uktaM ca yathA dhenusahasreSu vatso vindati mAtaram / tathA pUrvakRtaM karma kartAramanugacchati // 1 // kRtakarmakSayo nAsti kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham // 2 // ataH kAraNAdyadbhavati tadbhavatu / kiM ca he devi vRddhabhAve durdazAvasthAmahaM bhoktuM na kSamaH / ato'dhunaivAstu " / tataH sA kuladevatA nijaM sthAnamunmanA gatA / nRpeNa dhairyamavalaMbyorIkRtAvasthA / yataH-- vipadi dhairyamathAbhyudaye kSamA sadasi vAkpaTutA yudhi vikramaH / yazasi cAbhirucirvyasanaM zrutau prakRtisiddhamidaM hi mahAtmanAm // 1 // nRpeNa cintitaM -- " subhaTairApattimRtyuzatrUNAM saMmukhameva gantavyaM / ataH kAraNAdbhAryA premavatI satI mugdhamukhau bAlau sutau caita - deva mama kuTuMbaM / anena kuTuMbena samaM rAjyaM tyaktvA'nyato yAmi " / iti nizcityAmAtyAya nizAntarvRttaM vRttAntamacIkathat / " idaM mational For Personal & Private Use Only Xx
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ va0 11 612 | rAjyaM yathAvidhi pAlanIyaM, mamAnirvRtirna kAryA, yato dezAntaraM yAsye' ityuktvA nRpatirbhAvyavasthocitaM veSaM kRtvA tRNavadrAjyAdikaM sarvaM vihAya kuTuMbena sahaikacittaM ekadizaM viniryayau / zaMbalArthamekAmaMgulIyakaM sAdhai nItaM tadapi pathi caureNa hRtaM / sa gacchan mArge'balAM rAjJIM pratipAlayan kSudhAtRSAzramakkAntau pade pade rudantau putrau vArayan bhaktanIvanaphalAdiDhaukanAt pratipAlayan gurvImurvImullaMghya kramAt katipayadinaiH pRthvIpurAbhidhaM puraM prApa / tatra vahirbhAge zrIsArazreSThipATake zreSThinA kRpayA dattagRhe bhUpo'vasat / sa svayaM zreSThino gRhakAryaM kartumazaktaH / sutau tu laghukau / rAjJI tu strIsvabhAvena gRhakarmaNi kuzalA prAtivezmikageheSu gomayotsAraNAdikaM karma nirmAya sarveSAM bhojanaM nirvAhayati / tayoH suzIlatvena susAdhutvena suvacanena ca svalpe'pi kArye vihite janAH subahu manyante / yataH - sthAnabhraMzAnnIcasaMgAt khaMDanAd gharSaNAdapi / aparityaktasaurabhyaM vandyate candanaM janaiH // 1 // tayorjIrNamuttIrNacIvaraM zItalaM bhojanaM ca janAdAptaM prItaye babhUva / evaM tayoH kiyAnapi kAlo gataH / anyedyuH ko'pi sArthavAho bahusArthasaMyukto dUradezAntarAdvANijyArthaM samAgatya zrIsArazreSThipATakAsannavane samuttaritaH / tasmin haTTe dhAnyaghRtalavaNAdikaM gRhNatA sArthavAhena pRSTaM - atra kApi karmakaryasti ? ' / tadA zreSThinA rAjJI preritA / sA sArthavAhasya gRhakarmANi karoti / tasyA rUpeNa lAvaNyenAtyantaM sAdhezo mohitaH vikAraM prAptaH / tatastena sArthezena nijamAnuSaiH kathApitaM tvaM mama gRhasvAminI bhava ' iti zrutvA sA bhRzaM kupitA / sA rAjJI sarAge gatarAgA'bhUt / atha sArthanAyakastasyAH svabhAvaM taM vijJAyAntarduSTo'pi bahirvRtyA kSamayAmAsa / sArthezakathanAdrAjJI vizvasitA / tato rAjJI tasya kArya kartuM sadApi tatra yAti / anyedyuH For Personal & Private Use Only caritra // 47 // jainelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ R&G prayANa divase vizeSakAryamuddizya mugdhatvena vipratArya sA sthApitA / zeSadinamatikramya sAthaizaH svapuraM prati prasthitaH / sA rAjJI sArthe dhRtA / mArge gacchatA vividhopAyaiH sA kSobhyamANApi na kSubdhA / svapatiM dhyAyantI maunameva samAzrayat / sa pApastasyAH zIlabhaMgaM kartuM na zazAka / tasyA api mahAduHkhena vAsarA yAnti / itastasyA bharturmahIpatergRhiNIM vinA'tyantaM duHkhaM samajani / puTapAkasamaM duHkhamanubhavaMzcitta'cintayat-- " ahaM kaThorahRdayo'smi / madviyogArtA sA kiM kariSyati / etadapyastu | re daiva te manorathAH pUryantAM " / iti vicintayan kiMkartavyatAmUDho yAtsthito'sti tAvattatra zrIsArazreSThI samAgataH / svapATakamanuSyANAM sArAM kurvastamaikSata / sa Uve' bho bhadra tvaM kathaM sacinta iva dRzyase ? ' / sa lajjAzokabharAkAnto yAvannottaraM dadau tAvad pArzvajanaiH zreSThinaH puraH sarvaM yathAjAtamAkhyAyi / tataH zreSThayuvAca -- " mahAbhAga kiM vidhIyate / karmaNAM gatirviSamA'sti / yataH - nIcairgotrAvatArazvaramajinapatermallinAthe'balAtvaM gunAzo brahmadatte bharatanRpajayaH sarvanAzazca kRSNe / nirvANaM nArade'pi prazamapariNatiH sA cilAtIsute'pi itthaM karmAtmavarye sphuTamiha jayatAM spardhayA tulyarUpe // 1 // For Personal & Private Use Only ****
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAva caritra // 48 // ataH kAraNAdbhavatA'dhRtina kAryA / ataH paraM va bhojanAcchAdanAdika sarvamahaM kariSye / punarapi zRNu-mayAtra kArite caitye tvaM trikAlaM devAnarcaya / taba putrau ca kusumAnyAnayatAM" / nRpaH sasutastatpratipadya tathA krtumaarebhe| daivaM yAdRzaM paTahaM vAdayettA | dRzaM kRtI nRtyet / nRpaH zreSThino mAnasaM bADhaM raJjayAmAsa / evaM kiyAnapi kAlo gataH / apareyuH zreSThI vATikAM nirIkSituM gataH / | tAvadubhAvapi kumArI pakSiSu baddhalakSyau dhanuSkazaravyagrakarAvAkheTakacApalaM kurvantau sahasA'drAkSIt / tadA zreSThI tatpApakarmakSaNAjjAtakopATopAruNekSaNastau tADayAmAsa / dhanuH zarAMzca babhaJja / tau vATikAyA bahirAkRSya tatpituH puro gatvA babhApe-'bhoH zRNu tava sutau pApau, tvayA kSaNamapyatra na stheyaM ' iti sAkSepamuktvA nijadhAma gataH / tadA nRpeNa sutau sAzrumukhAvAgacchantau nirIkSya nya4 vArayat-"vatsau mA rudatAM / kiM karomyahaM ? / nAnyasya kasyApi dopH| svkmaivaapraadhyti| kasyAgre kathyate ? zreSThayapi tAdRza itthame | kAparAdhena me putrau niravAsayat / pratikUle vidhau kina syAt ? / yataH pratikUle vidhau kiM vA sudhApi hi vissaayte| rajjuH sapabhivedAzu vilaM pAtAlatAM bhajet // 1 // tamAyate prakAzo'pi goSpadaM sAgarAyate / satyaM kUTAyate mitraM zatrutvena pravartate // 2 // ___ tato nRpo ' yadbhAvi tadbhavatyeva ' iti vicintya sutau puraskRtya zUnyamukho'nyanagaraM pratyacalan / kutrApi kandaphalAhAraiH / kvApi bhikSAbhojanaiH kutrApi bhikSAmalabhamAnaH kyApi janairnindyamAnaH guva:muvImullaMdhyaikAM mahAbhayaMkarATavIM prApa / tAmatikramya yAvadagre // 48 // in Educ a tion For Personal Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM* ** yAti tAvaddustarA taTinI samAjagAma / nRpo'pyacintayat-'atha kiM karomi ? esyA uttAraH kathaM syAt ?' iti svayaM vitarkayannu-| | pAyaM labdhavAn / putramekaM tatra muktvA ekaM sutaM ca skandhe kRtvA samuttaritaH / tatra tIre putraM muktvA bhUyo nadImAvizat / yAvadantarAle | gatastAvanadIpUreNa plAvitaH / itastato bAhuM kurvan kASThakhaMDamekaM kare prApya paJcarAtreNa tattIramAsasAda / tata uttaritaH / tatra viSAda| bhAgdadhyau-'hA hatAzasya me vidhivipAkaH kva tanme muditarAjyaM ? kvAsAvanarthaparaMparA ? rAjyabhraMze'pi karmaNA kAntAviyojana 4 kRtaM / sutayorapi viyogaH kRtaH / atha me jIvitena kiM ? / AtmahatyayApi durgatiH syAt / paratrApi punarapi bhoktavyaM / ihA-4 pyevaM bhujyate / yataHkasya vaktavyatA nAsti sApAyaM ko na jIvati / vyasanaM kena na prAptaM kasya saukhyaM nirantaram // 1 // kiMbaaprArthitAni duHkhAni yauvAyAnti dehinAm / sukhAnyapi tathA manye dainyaM nAtrAtiricyate // 2 // labdhvApi saMpado dIno hInatvaM naiva muJcati / zirazchede'pi vIrastu dhIratvaM naiva muJcati // 3 // tatastadAsannagrAme kasyApi kATuMbikasya vezmani jalapAnArtha prvissttH| tena saMbhASitaH-'kastvaM bhoH?'| nenoktN-'ksstriyo'hN'| kauTuMbikenoktaM-'madgRhe tiSTha, gRhakarmANi kuru' Amiti kathayan sa tatraiva sthitaH gRhakarmANi karoti / natra bhakta-1* | vastrAdikaM pAmoti / vinItatvena tasya ghRtabhaktAdilAbhato dehe bahurUpakAntidIptitejAMsi samajaniSata / anyeyuH kauTuMbikapriyA taM * * For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 49 // vIkSya madanAturA jAtA / asatIjanayogyAni vacAMsi bahudhA vyadhAt / tannizamya nRpazcakitazcitte cintayati -- " are daiva tvadAyatta rAjyavittAdikaM yAtu paraM zIlaM madAyataM, tanmA yAtu / atrAvasthAnaM nUnaM zIlabhaMgAya mama bhavati / zrato'hamanyatra yAmi / viruddhA bhUH parityAjyA " / iti vicintya tasyA mahAgrahaM jJAtvA yat kiJciduttaraM dattvA tadgRhAnniryayau / dezAntare bhraman zrIAdidevaprAsAdaM dadarza / tatra zrI RSabhadevaM stutvA gavAkSe samupaviSTo'sti / itazca kAcidyakSiNI surI tAgAt / jinezvaraM praNamya pazcAdvalamAnayA tayA sa nRpo dRSTaH / tamanaMgasamarUpaM dRSTvA mohaM prAptA sA madanAturA taM nRpaM kathayati - " bhoH sundarapuruSa mayA saha tvaM paJcavidhAni viSayasukhAni bhuMkSva / tava manovAJchitaM dadAmi / madIyavimAne tvaritamAgaccha / no cettava vipriyaM kariSye / tava | mRtyurbhaviSyati / ataH kAraNAnmayA saha bhogAn bhutra " / nRpastacchrutvA'cintayat - ' yato'haM naSTastadagretanaM saMjAtaM' iti vicintyovAca - " aho devi mama paranArIniyamo 'sti / anyaccAbrahmaphalaM zRNu- SaMDhatvamindriyacchedaM vIkSyAbrahmaphalaM sudhIH / bhavetsvadArasaMtuSTo'nyadArAn vA vivarjayet // 1 // ataH kAraNAnmama niyamo'sti / tvayA'samaJjasaM na vaktavyaM / yUyaM devAH / ahaM mAnavaH / saMyogo'yaM na saMjAghaTIti " / tato devI tasya nizvayaM jJAtvA kupitoragIrUpeNa nRpamadazat / tadanantaraM samudrAntarAladvIpe krUpamadhye muktaH / devI tirodadhe / sa zIlaprabhAvAtpratikUpe papAta / kUpavAtAcchIlAnubhAvAcca nirviSo babhUva / kSaNena sAvadhAnIbhUta AtmAnaM kUpAntarAle pazyati / cetasi cintayati - " cenmama zIlamakhaMDitamasti tadA me kimapi no gataM / sarvo'yaM mama pUrvakRtakarmaprabhAva eva " / tatra kUpamadhye For Personal & Private Use Only caritra // 49 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dvAraM caikaM dRSTaM / tadudghATaya madhye praviSTaH / agre mahAnAvAso dRSTaH / tanmadhye nATakaM dRSTaM / tatra siMhAsane calatkuMDalAbharaNaH suro dRSTaH / | tasya pAdayo rAjA patitaH / sureNa pRSTaM - ' kathamatrAgataH ? ' / tena svavRttAnto niveditaH / tacchacA surastuSTo'vakU - " dhanyastvaM yasyedRzo niyamo'sti / saMkaTe'pi yasyaivaM pratijJA / tava sacvena tuSTaH / vatsa varaM vRNISva " / nRpeNoktaM- 'svAmin mama bhAryA sutau ca va santi ? ' / sureNoktaM- " tava kuTuMbaM miliSyati / tava zIlaprabhAvAdrAjyamapi bhaviSyati / cintAmaNiratnaM gRhANa | manasa IpsitaM bhaviSyati " / iti cintAmaNiratnaM datvA sureNa tasminnevAdideva caitye muktaH sa nRpo mudita itastato bhraman zrIpuranagarAsanopavane Amrataroradho vizazrAma / tasyAmrasya phalaiH kSunnivRttiM karoti / sa zramAyAtayA nidrayA suSvApa 1 itazca tadA tatra pure putravarjite rAjJi vipanne hastyazvacAmaracchatra kuMbhAkhyaM divyapaJcakaM rAjalokena puraskRtaM paJcazabdaninAdenAdhivAsitaM yatrAmratazeradho nRpaH supto'sti tatra bhramadyayau / tatra hayena heSitaM / hastinA bRMhitaM / zirasi kuMbhAMbu patitaM / upariSTAcchatraM sthitaM / cAmaradvayaM calitaM / atha sa karIndramAruhya divyaveSadharo mahotsavaH puraM praviSTaH / maMtryAdibhirnataH / bhAgyaprabhAvAtatra rAjyaM karoti / zIlaprabhAvatastasya sarve'pi sAmantA anamrA api namratAM yayuH / ekadA pradhAnaistasya pAdayornipatya bahu maNito'pyasau narapatiH svapriyatamAdhiyogaduHkhAddArasaMgrahaM na mene / adhAnyonyaviyuktau tau kumArI bhramantau tatra zrIpure nagare samAgatyArakSakAntike sthitau / anyadA bhavitavyatAvazAtsa somadevo'pi sArthavAho vANijyArthe tasminneva nagare samAgatya bahirAvAsitaH / sArthavAhaH zreSThaM kiJcidupAyanaM gRhItvA nRpasannidhau nizi rakSArthaM yAmikAn yayAce / rAjJA tala rakSakaH samAdiSTaH / talArakSako'pi tAvubhau kumArau tatra rakSituM preSIt / tayostatrAva For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ rato 50 // sthitayo rAtrau mithaH saMlApaM kurvatovinodAya kanIyasA bhrAtrA jyeSThaH pRSTaH - ' AvayoH pitA kva gato bhaviSyati ? mAtA ca kva gatA bhaviSyati ? ' / jyeSThabandhuravak--' na jJAyate jananIjanakayoH saMyogaH kadA bhaviSyati' / ityanyo'nyaM svarAjyAdivRttAntaM tAvAkhyatuH / tadA tatra karmakarI madhyasthitA sArthavAhena sahAgatA rAjJI madanavallabhA prAyeNa duHkhAjjAgratI samUlaparyantaM vRttAntaM zrutvA snehazokAbhyAM vihvalIbhUtamAnasA tatrAgatya tayoH kaMThe vilagya bADhaM roditi / 'mama mandabhAgyAyA hA vatsau yuvAM cirAnmilitau ' / sArthapatistat jJAtvA kupito haThena tAM dUramutsArya tau dhRtvA bhUpateH prAtarArpayat / sopAlabhaM cAvAdIt - ' svAminnArakSakeNa sundarAtrasmanmanuSyadhUrtatvakAriNau yAmikA preSitau ' / rAjJoktaM talArakSakasya - 'kAvimau ? ' so'pyacIkathat - 'svAminnopalakSayAmi / kiyAn kAlo jAtaH / madgRhasthau sevAM kurutaH' / nRpastau samyagupalakSya romAJcakaJcukaM dadhau / tathApi gurugAMbhIryAdAkAragopanaM vidhAya tayoH sAkSepamavocat - 're yuvAbhyAM kiM kRtaM ?" / ityuktvA tau samAliMgitau / tAvapi nRpacaraNe petatuH / tayormadhye jyeSTho'vadat-"deva rAtrau adya sodarasya puraH svacaritramahaM kathayAmAsa / tadA kApi strI sArthamadhyAd drutamAgatyAsmatsannidhAvevamuktavatI 'mama yuvAM putrau' ityuktvA sA'smatkaMThe vilagya bADhaM roditi sma / nAdhikamataH paraM jAnAmi " / tadA nRpaH sAthaizamuvAca - 'mArtheza vada satyaM, kA sA strI 1 ' / tadA sAthaizo'vadat - ' mayA pRthvIpurAdAnItA madgRhakAryANi karoti / paraM tu sA satI / satI| tvena tasyA vimalaM kulamanumIyate " / tato nRpaH pradhAnaM praiSIt - 'balAtkAro na kAryaH, saMbodhya sA AnIyatAM' ityuktvA bhUpatiramAtyaM praiSIt / so'pi gatvA tAmAkArayati / sA sanmukhamapi nAvalokayati / pradhAnaH pazcAdAgatya nRpasya zazaMsa - ' sA naiti na ca | brUte' / atha sadyo rAjA rAjapATImizat svayaM bahirgatvA vyAghuTaya sArthamadhye sArthezAvAsaM samAgataH / tatra bhadrAsanopaviSTasya nRpasya For Personal & Private Use Only caritra // 50 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA rAjhI dRgocaramAgatA / mA kIdRzI ? ekadezasthA malinA dInA'tIvadurbalA malinAMbarA'saMskRtadehA taddine tu vizeSataH putraviyogArtA / bhRpastAmevaMvidhAM madanavallabhAM nirIkSya lajjayAdhomukhImityuvA va-'bho madane devi kiM vaM mAM nopalakSayasi ?' / tadA sA patyuH pAdArpitekSaNA saharSamAnasA tasthau / tataH sArthezo bhItastasyAH pAdayornipatya kSamayAmAsa / tataH sA rAjJI rAjJaH kupitAdabhayaM dApayAmAsa / atha nRpastAM cArunepathyabhUSitAM kRtvA tUryanighoSapUrva kariskandhAdhirUDhAM rAjacihnAzcitAM kRtvA puraskhIbhiH | vIkSyamANo navyapariNItavat svamandiramacalat / kIrtipAlamahIpAlAbhidhA sutau rAjA rAnI caivaMvidhaM svakuTuMbaM militaM / teSAM | militAnAmAtmIyAnmIyavRttAntapraznAkhyAnavidhAyinAmanubhRtamahAduHkhAt yatsukhaM jAtaM tatsarvajJA vetti| zIlasacaprabhAveNa rAjyaM prAptaM / | kuTuMbaM mamagraM militaM / anyadezIyA nRpA api zIlaprabhAveNa vazyA jAtAH / itazca dhAgapure maMtrI svAmipAduke siMhAsane nyamya tathaiva rAjyaM nisvAhayat / tataH svasvAmivRttAntaM jJAtvA zrIpurAbhidhe pure'tmAtyo vijJaptipatrikA likhicA nijaM janaM prAhiNIn / tatrAmA nirvilaMbaM gavA dvArapAlena nivedito nRpamAnamya pAdayoH puro vijJaptipatraM mumAMca / nRpAdezAdamAtyamnAM vijJaptikAmudveSTaya vAcayAmAsa / tadyathA-"svasti zrIzrIpurAbhidhe pure pratApAkrAntavikrA|ntapratyarthipRthvIbhujI mahArAjAdhigajampa zrIsundaramahAprabhozcaraNAMbhoruhANAM dhArApurapurAdAdezakArakaH mubuddhiH sotkaMThaM natvA vijJapayati-svAmipAdadvayaraNukaNAnubhAvatotra sAtaM varIvarti / aparaM ca svAmin sakalo'pi dezajanaH svAmipAdAnAM darzanamabhikAMkSati, tasmAtyasAdaM kRtvAtra zIghraM pAdA avadhAryantAM / nAtra vilaMbaH" / ityAkarNya janasya ratiM. maMtriNazca bhaktiM vijJAya svakIyaM prAgbhuktaM rAjyaM smRtvA prIto'vadat - " aho ye uttamAste svakIyAM prakRti na tyajanti / yataH in Education international For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ rSa 0 1 // %%% taptaM taptaM punarapi punaH kAJcanaM kAntavarNa, ghRSTaM ghRSTaM punarapi punazcandanaM cArugandham / chinnazchinnaH punarapi punaH svAdavAnikSudaMDaH, prANAnte'pi prakRtivikRtirjAyate nottamAnAm // 1 // atha jyeSThasutaM tatra nijapade sthApayitvA samastarAjavarga samAdizya paurAnApRcchaya laghusutakalatrayukto bhUriparivArasamanvito dhArApurapuraM prati nRpo'vicchinnaprayANAM yayau / tatra maMtrisAmantaprabhRtayo nAgarAH pravezAdyutsavaM cakrire / tatra sa rAjyaM cakAra / sarve'pi |muditAstaM nRpaM siSevire / ekadA bahirudyAne jJAninaM munimAgataM zrutvA muniM natvA dharmadezanAM zrutvA prAcyakarma pRSTavAn / munirjJAnAdviditvovAca - "rAjaMstvaM prAgbhave caMpAyAM zaMkhanAmA vyavahAryabhUt / zrImatI tava priyA'bhUt / sadguruyogAttAruNye caityeSu jinAcainaM dInAdiSu dAnAdikaM puNyamagaNyaM karoti / tato vRddhabhAve sarvamapi puNyakAryaM muktaM / tayorjIvoM vipadya yuvAM kramAjjAtau / tenAdA rAjyazrIH | prAptA / pazcAdduHkhinau jAtau / nijabudhdhyA yacchIlaM pAlitaM tatprabhAvAdihaiva janmani rAjyasaukhyaM bhUyo'pyAsAditaM " / tato nRpaH saMvegaraMgeNa taraMgitamanA dharmakRtyaM zrutvA'NuvratAni gRhItvA sarvajJabhavanAni kArayitvA jinezvarANAM pratimAH sthApayitvA vidhinAyAmAsa / sa nRpo dayArdracittaH satyAsaktaH paradravyaparAGmukhaH sazIlaH susaMtoSaH paropakRtikarmaTha evaMvidho rAjhyA samaM gRhivratamakhaMDitaM pAlayitvA'vasAne zubhadhyAnaM kRtvA divaM yayau / ataH kAraNAdbhavyairbrahmavrataM pAlanIyaM / / iti brahmatrate sundaranRpakathAnakaM / For Personal & Private Use Only caritra // 51 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha paJcamamaNuvrataM parigrahaparimANaM jJeyaM / tasyApi paJcAticArA heyaaH| tadyathA-- dhanadhAnyasya kupyasya gavAdeH kssetrvaastunH| hiraNyahamnazca saMkhyAtikramo'tra parigrahe // 1 // parigrahapramANaniyamaH kAryaH / lobhastyAjyaH / yataH. dhanahInaH zatamekaM sahasraM zatavAnapi / sahasrAdhipatirlakSaM koTi lakSezvaro'pi ca // 1 // ___ koTIzvaro narendratvaM narendrazcakravartitAm / cakravartI ca devatvaM devo'pIndratvamicchati / / 2 / / ___ ataH kAraNAllobhI nivAraNIya eva / lobhipuruSAH kathamapi sukhaM santopaM ca na prApnuvanti / yataH1 vahvistRpyati nendhanairiha yathA nAMbhobhiraMbhonidhistadvallobhaghano dhanairatighanairjanturna saMtuSyati / na tvevaM manute vimucya vibhavaM niHzeSamanyaM bhavaM yAtyAtmA tadahaM mudhaiva vidadhAmyenAMsi bhUyAMsi kim // 1 // kAluSyaM janayan jaDasya racayan dharmadrumonmUlanam klizyannItikRpAkSamAkamalinI lobhAMbudhiM vardhayan / maryAdAtaTamudrayan zubhamanohaMsapravAsaM dizan kiM na klezakaraH parigrahanadIpUraH pravRddhiM gataH // 2 // |atr vrate dhnsaardRssttaantH| atraiva bharatAbhidhe kSetre vizvavikhyAtA mathurA nAma mahAmanoharA purI vartate / tatra dhanasAranAmA vyavahArI vasati / tasya pada CRIGANGANA Education internations For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSTidravyakoTayaH santi / nikhAte vyavahAre dezAntaravyApAre ca pratyekaM pratyekaM dvAviMzatikoTidhanAdhipatyaM pratipAlayan vyApAra karoti / / tathApyatRptaH kvApi na ratiM pApa / kasyApi na vizvAsaM karoti / vittalezo'pi na bhujyate / kathamapi dInAdau vittaM na dadAti / kSArAMvudherbinduriva tasya vittamabhogyamAsIt / yAcake gRhe samAgate tasya ziro'tirjAyate / yAcamAne ca tasya hRdayadAho jAyate / gRhamAnuSaM bhikSukAderbhikSAM dadataM vIkSya machati nivArayati ca / marasamannaM ghRtAdikaM ca na bhukte / dAnasya vArtA dagadeva palAyate / sa prAtivezmikAdikaM dAnaM dadataM na vIkSate / devAdidharmakAryeSu kenApi bhaNito danazakaTaM vadhdhvA nizceSTIbhUya tiSThati / kiMbahunA ? gRhamanuSyA api tasmin bahigate eva bhuJjate / yataH dAnazabdAdudAreNa gRhIte prathamAkSare / kRpaNaiH spardhayevAsya na ityevAkSaraH kRtaH // 1 // kRSNanvena tasya mahAkRpaNa ityAkhyA jananirmame / kdaaciccplaatailtuvrikvllbhojnN karoti / kadAcicchItaM kadAciduSNaM | kadAcitkutsitAnnaM ca bhuMkta / evaM tasya kiyAnapi kAlo gataH / ekasmin dine bhuvaM khanitvA rahaH sthitvA yAvannidhiM saMbhAlayati tAvattatrAjhArAnapazyat / tataH sa zaMkito'parAnapi sarvAnnidhInavalokayati / tatrApi matkoTakAhivRzcikAdIni vIkSya hRdayaM tADa|yitvA patitaH / nityaM sa dAkhito bAda vilapati / tAvadanyadA'mbudhau yAnabhaMgAdikaM kenApi kathitaM / tasya dhanaM jalasthalagataM sarva| mapi vinaSTaM / vaNiputraizca bhakSitaM / muhurmuhurdhanaM smRtvA sarvatra zUnyo bhramati / yataHdAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhuMkte tasya tRtIyA gtirbhvti||1|| // 52 // FAC in Education international For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA ca kITikAsaMcitaM dhAnyaM makSikAsaMcitaM madhu / kRpaNaiH saMcitA lakSmIranyairevopabhujyate // 2 // tenedaM cintitaM - " athAhaM kiM karomi 1 mayA mahAkRpaNa ityAkhyA pure prAptA / adhunA nirdhanatvena pure hAsyAspadaM prApsyAmi / tato'dyApi jaladhimArgeNa cedyAmi tadA mama lAbhaH sundaro bhAvI " / tato meyaparicchedyagaNyadhAryakrayANakaM dazalakSANAM saMgRma potamAruhya kaNakAjyabhojyanIrendhanairyuktaH sAMyAtrikalokaiH sahAmbudhimadhye pratasthe / tatrApyabhAgyavazAdakasmAt kiyad dUraM gate ghanena nabho rurudhe / uddaMDo mahAvAtaH prakaTIbabhUva / vidyudaMDo'pyulbaNaH samajani / tadabhodhistaM potamudalAlayat / niryAma kairvairyaM muktaM / zaraNyarahito lokaH kiMkartavyatAmUDho jAtaH / ko'pi jale jhaMpAmadAt / ko'pi devatAM sasmAra / ko'pi gRhamAnuSAn sasmAra / ko'pi adho ni patya sthitaH / ko'pi mAM rakSa rakSetyatrak / ko'pi mukhaM vyAdAya tasthivAt / tataH sahasA potaH zatakhaMDo jAtaH / tasmin pote bhane ghanasArastu labdhaphalako vArdhivIcibhirbahiH kSiptaH / tato'TavyAM bhraman dIna iti vyacintayat - " aho mama ca taddhanaM 1 ka taddhanaM 1 ka paricchadaH 1 pavanena rkatUlavat vidhinA kvAhamAnItaH 1 dhigmAM, yena mayA prabhUtaM dhanaM saMcitaM, na bhuktaM, na dharme vyayitaM, na parasyopakRtaM " ityAdi bhAvayan itastato bhraman tatkAlotpannakevalajJAnabhAsuraM munI gharamekaM dadarza / tanmahimnAgatairdevaiH svarNapaMkaje nirmite samAsInaM taM mudA natvA dhanasArastatropaviSTaH / taduktaM dharma zrutvA labdhAvasarastaM kevalinaM papraccha - 'he bhagavanahaM kathaM kRpaNaH kathaM ca naSTavibhavaH saMjAtaH 1' / kevalI prAha - " bho bhavya zRNu / dhAtakIkhaMDabhArate dhanADhayebhyagRhe dvau bhrAtarAvabhUtAM / pitari mRte jyeSTho gRhanetA'bhavat / sa ca gaMbhIraH saralaH sadAzayo dAtA sadbhAvukaH / kaniSThaH kRpaNo lobhavAn / jyeSTho yadA dInAdibhyo dAnaM For Personal & Private Use Only 20%
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra * * * ** prayacchati tadA laghujyeSThopari pradveSaM vahati / dAnAd bhRzaM vaaryti|jyesstthstu na viramati tadA kaniSTho vibhinno jAtaH / jyeSThabhrAtuH zriyaM dadataH puNyasevanAllakSmIvRddhi prAptA / laghustu dAnamadadat jAto daridrI / yata uktaM___ dIyamAnaM hi nApaiti bhUya evAbhivardhate / kUpArAmagavAdInAM dadatAmeva saMpadaH // 1 // susthAnanyAsakRSTava dAtAraM zrIH punaH zrayet / nirgatA guptibhIteva kRpaNaM naiti sA punaH // 2 // laghurmatsareNa nRpateH puro jyeSThabAndhavasyAlIkaM kiMcit prakAzya sarvasvaM grAhayAmAsa / jyeSThabandhustena vairAgyeNa susAdhucaraNAntike parivrajyAM gRhItvA ciraM cAritraM pratipAlya saudharma pravaraH suro jAtaH / laghubhrAtA'pi lokena nindyamAno bAlatapaH kRtvA kAle mRtvA'sureSUdapadyata / asurayonibhya uddhRtya tvaM jAtaH / jyeSThastu saudharmAccyutvA tAmraliyAM mahebhyasya sutaH samajani / sa kAle pratipannayativrataH samutpanna kevalajJAno viharati / so'hameva / yaddAnapradveSato'ntarAyaH kRtastatkarmavipAkena tava kRpaNatvamabhavat / jyeSThabandhobraddhiH paizunyAvayA grAhitA tadvipAkAdidAnIM tava dhanaM naSTa / taduSkRtaM garhisvA'dyApi yathArjitaM dhanaM mUchA vimucya pAtre * niyojyaM / uktaM ca yaddadAti yadanAti tadeva dhanino dhanam / zeSaM ko vetti kutrApi kasyApyupakariSyati // 1 // mRtyuH zarIragotAraM dharA ca dhanarakSakam / duzcAriNIva hasati svapatiM putravatsalaM // 2 // iha loko bhaved bhukte datte parabhavaH zubhaH / abhuktadatte vitte tu vada ko'tra guNo nRNAm / / 3 // * in Education International For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educati anityAsthirAsArA lakSmIryaddIyate bhujyate ca tadeva varaM / yataH capalA nArIva kasyApi vezmani lakSmIH sthitiM na kurute / taddAnaM paJcavidhaM / yataH - abhayaM supatadANaM aNukaMpA uciya kittidANaM ca / dohra vi mukkho bhaNio tinni vi bhogAiyA diMti // 1 // lakSmIH kAmayate matirmRgayate kIrtistamAlokate prItizcumbati sevate subhagatA nIrogatAliMgati / zreyaH saMhatirabhyupaiti vRNute svargopabhogasthitirmuktirvAJchati yaH prayacchati janaH puNyArthamarthaM nijam ||2|| | yatra tatrApi deyaM cetpAtre ca dIyate tadA / zAlibhadravadApnoti mano'bhilaSitaM sadA // 3 // pAtrAbhAve'pi yatra tatra dadataH kuberavagatalakSmIrapi pazcAdAyAti " / tacchrutvA dhanasAreNa pRSTaM -- ' kaH kuberaH ? tena kathaM lakSmIH prAptA ? ' / iti pRSTe muniH prAha - " zrUyatAm / zrIvizAle vizAlapure nagare guNADhyo bhUpatI rAjyaM karoti / tatra kubera iva dhanAdhipaH kuberAkhyAM vyavahArI vasati / RddhipUrNaH sa srakcandanavanitAvilAsagIta gAnAdivastrAbharaNAdisukhaM bhunakti / anyadA zrIdevatA divyarUpA varavezabhUSitA ca tasyaukasi samAgatya taM nizi suptamabhASata -- 'aho jAgarSi nidrAlurvA ? iti zrutvotthAya saMbhramAtsa jagAda -- ' mArjAgarmi / tvaM kAsi 1 / ityukte sAvadat -- " ahaM lakSmIrasmi / bhAgyAdeva mamAvasthAnaM bhavati / | adhunA tava bhAgyaM kSayaM gataM / ataH kAraNAttava gRhAdyAmi " / tataH sahasopsanabuddhiH sa vakti sma -- ' evaM cettarhi dinasaptakaM tiSTha' / | tataH Amiti pratipadya sA tirodadhe / tadanantaraM pratyUSe sa kubero nikhAtagataM sarvaM dhanaM prakaTIkRtya gRhamAnuSANAmakhilAnyAbharaNA For Personal & Private Use Only:
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 11 |dIni kAMsyadUSyAdIni cAkRSya mahotkarAnacIkarat / pazcAt puramadhye udghoSaNAmakArayat - ' anAthA duHsthitA duHkhitAH svajanA - | sarve samAgacchantu / teSAmicchitadAnaM dadAmIti / tathA ca sarvajJabhavanAdau pUjA snAtramahotsavAdikaM sAdhuSu vastrAnnadAnaM jJAnopakaraNAdikaM kRtvA sAdharmyavAtsalyAdikai dharmakRtyaiH saptabhirdinaidravyaM vyayitaM / bhaktazeSo'bhavad / saptamadinarAtrau jIrNamaJcake nizi nivintaH suptaH / tAvacchrIrdevI tatrAgatya vilakSA tamabhASata - - ' aho kubera jAgapi na vA' / zreSThinA na jalpitaM / tadA zriyoktaM' mamottaraM na dattaM ' / tAvat hastasaMjJayopalabdhaH sa saMbhrAnta ivotthitaH - " mAtarmayA na jJAtAsi / kSamyatAM / dhanAbhAvAnnizcinta - | tvena sukhanidrA'dya mamAbhavat " / tataH zrIrUce - ' ahaM gaMtuM na zaknomi / tvayAhaM vADhaM saMprati dAnapAzena baddhA ' | kubero'pyabravIt'kaH kasya bandhanaM karoti 1 yathepsitaM sthAnaM vraja' / devatA prAha - "bho bhadra svecchayA kuto gamanaM bhavati 1 yataH - bho lokA mama dUSaNaM kathamidaM saJcAritaM bhUtale / sotsekA kSaNikA ca nighRNatarA lakSmIrita svairiNI / naivAhaM capalA na cApi kulaTA no vA guNadveSiNI / puNyenaiva bhavAmyahaM sthiratarA yuktaM ca tasyArjanam // 1 // ato'haM puNyavazA / tvayA tu puNyakRtyAni kRtAni / tenAhaM sthitA " / sa hRSTo'bravIt - 'mAtaH kathameSyasi / zrIravocat"bho bhadra nizamyatAM / nagarAd bahiH pUrvapratolyAM sarastaTe zrIdevyA bhavane'vadhUtaveSeNa yo bhavet taM nimaMtrya bhojayitvA madhyApavarake For Personal & Private Use Only caritra // 54 // sinelibrary.org
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ x*x* lakuTena tADanIyaH / sa ca svarNapuruSo bhaviSyati " / tataH prabhAte devyAdezena tathaiva vidhinA kRte suvarNa puruSo jAtaH / khaMDito'pi | so'kSaya eva / puNyaprabhAvAttatraiva sukhI jAtaH / prAtivezmikena nApitena sa vyatikaro jJAtaH / tena cintitaM- 'are amISAM vyavahAriNAM gRhe lakSmIritthaM prajAyate / ahamapi kariSye ' / iti vicArya so'nyadA tAdRzaM naraM vIkSya devakulasthitaM nimaMtrya bhoja| yitvA lakuTena zirasi jaghAna / sa tena prahAreNoccairAkrandat tadA talArakSaH sAyudha AkrandaM zrutvA samAjagAma / tad dRSTvA nApito baddhvA / rAjJo'gre niveditaH / rAjJA vRttAntaH pRSTaH - ' bhoH satyaM vada ' / sa sarvaM vRttAntaM samAkhyAtavAn - "svAmin kuvera vyavahAriNo gRhe| yathA svarNapuruSo'jani tAdRzaM mayApi cakre / paraM tu phalaM tAdRzaM nAbhUt " / bhUpena kautukAttamAkArya pRSTaM / kubero'pi sarvaM mUlAdAramya vRttAntamAcacakSe / tato rAjA tuSTo'vadat - ' dhanyo'haM yasya me pure IdRzA dAtAraH puNyADhyAH satyabhASiNaH santi / ityuktvA | rAjJA satkRtaH kuberaH svagRhe gataH / nApito'pi muktaH / svagRhe gataH / tadanantaraM kubero'pi vizeSataH saddharmakRtyaparo'bhavat / puNyAdabasAne svarga gataH / iti kevalivacaH zrutvA dhanasAraH saMvignaH prAha - " prabho yadyevaM tat parigrahaniyaMtraNaM mamAstu | athAhaM yadarjayiSye tadadhai dharmakarmaNi pradAsye / adyaprabhRti mayA kasyApi doSo na grAhyaH " / tato dhanasAreNAnyo'pi jinoditagRhidharmaH pratipannaH / janmAntarA| parAdhitaH kevalI bhRzaM kSAmitaH / tataH kevalI bhavyAn pratibodhayannanyatra vyahArSIt / so'pi zreSThI paribhraman tAmralipyAM puryAM gataH / | tatra vyantaraprAsAde pratimayA tasthivAn / vyantaraH kupitastasyAtibhISaNairupasargerupasarga vyadhAt / sUryodayavelAM yAvattasyopasarga cakAra / * | so'pi meruvadvIro niSprakaMpo manAgapi na calitaH / taM tathAvidhaM dRSTvA dRSTaH suro'vadat - "dhanyo'si mahAbhAga | taba pitarau dhanyo / For Personal & Private Use Only: w.jainelibrary.org
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasya gRhiNo'pi tavedRzI matiH / taba sAhasena tuSTo'smi / kizcidyAcasva" / iti zrutvA sa dhyAnastho yAvanottaraM dadau tAvat | | dRtaM suro'pi jagau--" bho bhadra yadyapi tvaM nirIho'si tathApi tvaM mama vacasA mathurAyAM tava vAsagRhe gaccha / prAgvatvaM maharddhiko || caritra bhAvI" | ityuktvA taM kSamayitvA suro'dRSTo jAtaH / tataH zreSThI kAyotsarga pArayitvA manasi cintitavAn-'mama dhanena kiM ? paraMtu purAtanaM svasya kArpaNyamalaM kssaalyaami'| iti vicintya mathurAyAM svakIye gRhe gataH / ekadA nikhAtadravyasthAnAni vilokayati +tAvattatra nidhAnepu tatsarva dravyamIkSitaM / dezAntaragatamapi dravyaM dine dine AyAti yattu bhakSitaM janaistadapyAsAditaM / evaM ca matasya punarapi paTpaSTikoTayo militAH / sadyaH zubhabhAvakRtAni puNyAni phalanti / tatra zreSThinA dhanasAreNottuMgazikharo jinaprA mAdaH kAritaH / tatra kalazapatAkA vibhrAjante / tathA jINoddhArAH samuddhRtAH / sAdharmikavAtsalyAni kRtAni / svajanAH sanmAnitAH / sAdhUnAM vakhAnadAnAni dattAni | saptakSetreSu nija dravyaM vyayitam / iti vittavyayAta kIrtidhauM samupAyaM paryante'nazanaM vyadhAt / AyuHkSaye vipadya saudharmAruNaprabhe vimAne catuHpalyopamAyuSkaH suro babhUva / ataH kAraNAdatilaulyatAdhyAnAjanturduHkhamanathaparaMparAM cAmoti / manasi saMkalpo'pi na cintanIyaH / yathA--ko'pi kArpaTikaH bhikSayA prAptaM saktubhRtaM ghaTaM nijapAdAnte vimucya 8 zUnyadevakule'svapIt / tatra nizAyAM jAgradidaM dadhyo--" imAn saktukAn vikrIya tanmUlyenAjAM gRhISye / tayA sApatyayA dhenuM / tayA sApatyayA mahipI / mahizyA sApatyayA varavAjinIM / tasyAH kizorakairdivyairbahudravyaM bhaviSyati / tena dravyeNoccaM sundaraM mano4 haraM gavAkSajAlikAyuktaM saudhaM kArayiSyAmi / tatrAvAse vAsaM vidhAsye / tatropaskara melayitvA parivAra svajanaM nimaMtryottamaviprasya sutAM // // 55 // pariNaSyAmi / tasyAH sarvalakSaNasaMpUrNaH suto bhavitA / tasya bAlasya bahudravyavyayairvardhApanotsave kRte mama manorathazataiH sArdhaM vRddhiM KARAN in Education International For Personal & Private Use Only Airw.jainelibrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAsyati / anyadA'haM bahirAyAto gRhAMgaNe mutaM rudantaM dRSTvA kupitaH san bhAryAM caraNenAhaM haniSye" / iti vicintya pAdaprahAro | muktaH / tena ghaTo bhagnaH / maktabo gatAH / kArpaTikaH zuzoca / iti jJAtvA vivekibhiH saMkalpavikalpAvapi na cintanIyAveveti / | evamuktAni paJcANuvratAni / sthUlatvena pAlitairebhihI zanai zanaiH zivaM yAti / etAni vratAni sUkSmavibhedena pAlitAni | paJca mahAvratAni bhavanti / amIbhirmahAvrataiH zIghramAsanamArgatulyaiH sAdhuH svargApavarga prApnoti / ato budhairyathAzakti yatitavyaM " / ityevaM munervAcA bahavo janA niyamAbhigrahaM dezaviratiM ca prapedire / rAjA kiraNavegastu krodhalobhamohamadarahitaH saMvegaM prApto guruM praNamyaivamuvAca- 'bhagavannahaM saMsArabhayodvignaH pravrajyAM gRhIpye / tasmAdatra mAsakalpo vidheyaH' / ityuktvA sa gRhaM gatvA maMtriNamAkhyAya nandanasya rAjyabhAra samAropya mahamravAhinyAM zivikAyAmupavizya svayaM muguroH pArzva privrjyaamupaadde| karmazalyaM samuddhA muciraM cAritraM pAlayAmAsa / jJAnena viditotmargApavAdavidhiH zrutamkandhAdhirUDhaH kramAd gItArtho jajJe / guroranujJayA ekAkI vihAraM | ra pratipadyAkAzagamanenAnyadA puzkaradvIpa samAgamata / natra zAzvatAhato natvA hemAdrimannidhau tInaM tapastapan parIpahAn sahamAnastatra kAlamagamayata / mo'pi kurkuTohijIvo narakAbRtya hemAdrigahvara kAladAruNaH sapo jAtaH / sa bahUn jantUn kavalayan AhArArthamaha-18 nizaM vabhrAma / ekadA ma paryaTana nAgo dhyAnakAyamAnasaM taM kigNavegaM Rpi dadarza / sa sadyaH prAgjanmavareNa saMjAtakopAruNekSaNastaM munimaveSTayana / vipabhISmAbhirdapTrAbhimuni dadaMza / nataH svasthAnamagamat / tadA sa munirdadhyo-'ayaM mamopakArI karmakSayAya' iti cintayan bAda vipavyAptadahAlocanAM kRtvA'khilAn jantUn kSAmayitvA'sAvanazanaM vidhAya namaskAraM dhyAyan vipadya dvAdaze kalpe jaMbUDhamAvate vimAne dvAviMzanyavasthityA pravaraH suraH samutpade / tatra divyasukhaM bhuJjan kAlamatyavAhayat / yataH In Education international For Personal Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1270 56 // X *%%* | devANa devaloe jaM sukhaM taM naro si bhaNio vi / na bhaNai vAsasaeNa vi jassa vi jIhAsayaM hujjA atha soshI raudradhyAnAd bahUn jIvAn bhakSayan hemAdriparvate davavahninA dagdhastamaH prabhAyAM paSThayAM narakapRthivyAM tyarNavasthityA nArakaH samutpannaH / tatra sa nArako muzalaiH khaMDayate, vajramudgaraiH kuTyate, kuMDakuMbhISu pacyate, nizitAsAM richadyate, karapatrairvidAryate, kolakurkurairbhakSyate, mahAyaMtreSu pIDyate, galitaM trapuH pAyyate, ayoradheSu yojyate, zilAtale AsphAlne, vahnikuMDeSu kSipyate taptadhUlipu sthApyate / tathA kSetrasvabhAvajaM duHkhamanyonyAbhyAM kRtaM ca mahAduHkhamanubhavaMstasthau / kSaNamapi tasya sukhaM nAbhUt / International AnaMdavIro bhavatApahArI zrIsaMghavIraH surarAjapUjyaH / kalyANakArI kRtasaMghaharSaH zrIpArzvanAthaH kurutAcchivaM vaH // 1 // iti zrItapAgacche zrIjagaccandrasUripaTTaparaMparAlaMkAra zrIpUjya zrI hemavimalamUrisaMtAnIya zrIhemasomasUrivijayarAjye paMDitazrIsaMghavIragaNiziSyapaMDita zrIudayavIragaNiviracine zrIpArzvanAthagadyabandhalaghucaritre caturthapaJcamamavavarNano nAma dvitIyasargaH // For Personal & Private Use Only **** caritra // 56 // w.jainelibrary.org
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha tRtIyaH srgH| praNamya pArthAdhipatiM jinendraM dazAvatAraM bhuvanaikabhAnum | kathAprabandhaiH surasairmudA'haM vadAmi sarga sakalaM tRtIyam // 1 // itazcAsmin jaMbUdvIpe pratyagvidehavibhUSaNe sugandhivijaye zubhaMkarAnAmnI purI kalpadramasamai tanayuktA'psarastulyanArIbhirmanoramA devamandiraiH zobhitA svargapurIva rAjate / tatrAdbhutabhAgyabhUH sakalaguNasAgaro vIryanAmA nRpo'bhavat / yaH svakI | vizvaM dhavalayan janAn raJjayAmAsa / yaM sarve'pi rAjAno namaskurvanti / yena sarve'pyarayo vazIkRtAH / yasmai prajA sakalApi | sevate / yasmAt kalyANaparaMparA vRddhi prAmoti / yasya guNA deze deze janIyante / yasmin rAjyaM zAsati Itayo na parAbhavanti / sa vajravIryo nRpatirekacchatraM prAjyaM sAmrAjyaM pAlayAmAsa / tasyAparA lakSmIriva lakSmIvatInAmnI paTTarAjJI lajAvinayasAdhutvazIlapramukhairvividhairguNaiH sadA zuzubhe / itaH kiraNavegasya jIvo devabhavAccyutvA tasyA lakSmIvatIdevyAH kukSisarastIre marAlabadavAtarat / sA cottamasvamasUcitaM susamaye dharaNIbhUSaNaM vizvajananayanAnandadAyakaM sutamasUta / pitrA mahotsavaH kRtH| tato vardhApanamahotsave kRte svajanAn bhojayitvA svajanasamakSaM vajranAbha iti spaSTaM nAma nirmame / pitrorAnandena samaM puNyapudgalairvardhiSNuH sa vajranAbhaH kaumArya sadAlAH kalA graahitH| ROMACARAKiract in Education international For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAzva0 57 // ! sa zazIva kalAkalApasaMpannaH kuvalaye harSa vyadhAt / kramAtta vajranAbha ujjvalaM yauvanaM prApa / tasya mahadbhujAbalaM prasasAra / sa saMgI tazAstrazastravinoMdena kAvyakathAsvajanagoSThIrasena ca krIDan kAlaM ninAya / anyadA vaMgadezapatizcandrakAnto nijAMgajAM vajranAbhAya caritra vApradAtuM sanmukhamaDhokayan / kumAro'pi tAM vijayAbhidhAM kanyAmuvAha / sa tayA saha paJcavidhaviSayasukhAni bubhuje|| ___anyadA kumArasya mAtulanandanaH kuberAkhyaH svapitRbhyAM ruSTo vajranAbhasyAntike Agatya sthitaH / sa ca nAstikavAdI || * kumAraM dharma sAdaraM vIkSyAvAdIt-" aho mugdha kimepA kaSTakalpanA ? kena tvaM vipratArito'si, yaddharmAtsadgatirbhavet / ataH kAra-1 maNAnmanovacaHkAyAnAmIpsitaM pUraya" / rAjakumArastaduktaM nizamya tUNIM dadhyau-"kugrahagrathilaiH saha saMvAdo matibhraMzAya bhavati / hai| ata enaM kuto'pi jJAnito bodhayiSyAmi" / iti vicintya sthitaH / ekadA lokacandrasUri rimuniparivAraparivRto bahirazoka vane samaksRtaH / tasyAgamanaM zrutvA bahavaH paurA abhivandituM jagmuH / kumAro'pi kuverasahito munIzvaraM sUrivaraM vanditumagacchat / / kumAro vidhinA zuddhabhAvena munIzvaraM vavande / kumArasyoparodhena kuvero'pi taM nanAma / tatra kumArapramukheSu janeSu yathAsthAnamupaviSTeSu | | dharmodyAnasudhopamA dharmadezanAM prArebhe / tathAhi- . iha prakRtyA svaccho'pi jIvaH karmamalAvRtaH / labhate vividhaM duHkhaM bhrAmyan gaticatuSTaye // 1 // * asya vyAkhyA svaccho'pi jIvaH karmamalAvRto gaticatuSTaye bhrAmyan vividhAni duHkhAni labhate / tacca karmASTadhA-jJAnAvaraNIyaM darzanAvaraNIyaM veda nIyaM mohanIyaM nAmakarma gotrakarma AyuHkarma antarAyakarma ceti / tatra jJAnaM paJcadhA-matijJAnaM zrutajJAnaM // 57 // avadhijJAnaM manaHparyavajJAnaM kevalajJAnaM ceti / teSAM jJAnAnAmAvaraNaM vidhIyate yena tajjJAnAvaraNaM karma / darzanAvaraNaM karma navadhA *** **** * In Education international For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSurdarzanAvaraNaM acakSurdarzanAvaraNaM avadhidarzanAvaraNaM kevaladarzanAvaraNaM nidrA nidrAnidrA pracalA pracalApracalA styAnarddhiH evaM navadhA *darzanAvaraNIyaM karma / vedanIyakarma dvidhA-sukhavedanIyaM duHkhavedanIyaM ca / mohanIyakASTAviMzatibhedaM / tadyathA-SoDaza kaSAyAH krodhamAnamAyAlobhAkhyAH / saMjvalanakrodhaH pratyAkhyAnakrodhaH apratyAkhyAnakrodhaH anantAnuvandhI krodhazca / evaM mAnasya mAyAyA lobhasya ca catvArazcatvAro bhedA bhavanti / uktaM ca pakSaM saMjvalanaHpratyAkhyAno mAsacatuSTayam / apratyAkhyAnako varSa janmAnantAnubandhakaH // 1 // | evaM sarve'pi militAH poDaza kapAyAH / hAsyAdiSadkaM-hAsyamohanIyaM ratimohanIyaM aratimohanIyaM zokamohanIyaM bhaya bhohanIyaM jugupsAmohanIyaM ca / purupavedaH strIvedaH napuMsakavedazceti vedatrikaM / samyaktvamohanIyaM mizramohanIya mithyAtvamohanIyaM ceti | mohanIyatrayaM / evaM mohanIyakarmaNo'STAviMzatirbhedAH / nAmakarma dvividhaM-zubhamazubhaM ceti / gotrakarma dvividhaM-uccairgotraM nIcairgotraM ca / AyuHkarma caturvidhaM-devAyurmanuSya yustiryagAyunarakAyuzceti / antarAyakarma paJcavidhaM-dAnAntarAyaM lAbhAntarAyaM vIryAntarAyaM bhogAtarAya upabhogAntarAyaM ca / jJAnasyAntarAyAjjJAnAvaraNIyaM karma banAti / dharmAntarAyakaraNAdarzanAvaraNIyaM karma vanAti / yaduktaM sarvajJagurusaMghAdau pratyanIkatayA bhRzam / darzanAvaraNIyaM syAdanantabhavakArakam // 1 // anukaMpAgurubhaktikSamAdibhiH sukhavedanIyaM karma badhnAti / tadviparItakaraNAd duHkhavedanIyaM karma vadhnAti yataHjayA mohodayo tivyo annANaM khumahabbhayaM / kevalaM veyaNIyaM tu tayA egidiyattaNaM // 1 // SARASNA in Education International For Personal & Private Use Only apalhelibrary.org
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra PRA 8 // rAgadveSamahAmohayutastIvakapAyavAn dezaviratisarvaviratiprativandhakaM mohanIyaM karma badhnAti / manovacanakAyeSu vakro'bhimAnavAn azubhanAmakarma badhnAti / tadviparIto guNavAn zubhanAmakarma badhnAti / guNavAn paraguNagrAhI madASTakarahita Agamazrutipriyo jina-2 bhaktiparAyaNa uccairgotraM karma badhnAti / tadviparIto nIcairgotraM badhnAti / athAyuHkarmabandhaM kathayati-ajJAnatapasA'jJAnakaSTanANuvratamu(mahA)vratairdevAyurbadhnAti / uktaM caakAmanirjarAbAlatapo'NuvratasutrataiH / jIvo vanAti devAyuH samyagdRSTizca yo bhavet // 1 // yo dAnazIlo'lpakaSAyI RjuprakRtikaH sa manuSyAyurbadhnAti / yataHprakRtyA'lpakaSAyaH syAcchIlasaMyamavarjitaH / dAnazIlo manuSyAyurguNairvanAti mdhymaiH||2|| bahumAyI zaThavRttirmArgamulaMdhyonmArgapravartakaH sazalyo bahirvRtyA kSAmayati sa tiryagAyuryadhnAti / yataH-- unmArgadezako mArganAzako vahumAyikaH zaThavRttiH sazalyazca tiryagAyurnibandhakaH // 3 // mahAraMbhavAn bahuparigrahakArI kuNimAhArI pazcendriyavadhakArI ArtaraudradhyAnadhyAyI jIvo narakAyurvadhnAti / uktaM ca mithyAdRSTiH kuzIlazca mhaarNbhprigrhH| pApaH krUrapariNAmo narakAyurnibandhakaH // 4 // yaH sAmAyikapauSadhapratikramaNavyAkhyAnajinapUjAdivighnakartA so'ntarAyakarma badhnAti / yataHhiMsAdiSu rato dAnajinapUjAdivighnakRt / arjayatyantarAyAkhyaM karmAbhISTArthabAdhakam // 1 // // 58 // SHNOES Jain Education Internations For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAvaraNIyakarma darzanAvaraNIyakarma vedanIyakarma antarAyakarma eteSAM caturNAM karmaNAM triMzat triMzat koTIkoTayaH sAgaropamANAmutkRSTA sthitiH / mohanIyakarmaNaH saptatiH koTIkoTyaH sAgarANAmutkRSTA sthitiH / nAmakarmagotrakarmaNoH pratyekaM viMzatiH koTI koTya utkRSTA sthitiH / AyuH karmaNaH trayastriMzatsAgarANAM sthitiH / vedanIyasya karmaNo jaghanyA sthitirdvAdazamuhUrtA / nAmakarmagotrakarmaNorjaghanyA sthitiraSTAntarmuhUrtA | zeSakarmaNAM sthitirjaghanyaikAMtarmuhUrtA / teSAM karmaNAM granthi yadA bhinatti tadA jIvaH samyaktvaM labhate / samyaktvaprAtyA jinadharme labdhAsvAdo manaH zanaiH zanaiH kurute / tadA gRhasthadharmaM yatidharmaM ca kurvan dhautakarmamalo bhavet / tataH paramaM padaM labhate / ataH kAraNAd bhavikaiH dharme matiH kAryA / kuberastadguruvacaH zrutvA darpAtsphuradoSThapuTo jagau - " AcAryaM iyatIM velAM kaMThazoSaH kRtaH sa vRthaitra / sarvametadasaMbaddha tavoditaM / yaddharmakarmAdiguNaughAH sthApyante, tanmithyA khakusu pravat / sa evAtmA nAsti / nirAdhArA guNA hatAH / yadyatpratyakSaM dRzyate ghaTapaTavat, tadeva satyaM / jIvastvindriyagrAhyo naiva, tasmAnnAsti jIvaH / jIvAbhAve dharmo'pi nAsti / yathA mRtpiMDena ghaTa: saMjAghaTIti tathA pRthivyaptejovAyvAkAzapaJcabhUta padArthardehapiMDo jAtaH / kiyatyapi gate kAle ta eva paJcabhUtapadArthAH svasvapadArthavantarbhavanti / tasmAnnAstyeva jIvaH / kiM ca kaSTarUpAttapasaH sukhaM kathaM bhavet ? / kaSTena hi kaSTaphalameva syAt / tathA ca jIvAbhAve dharmasyApyabhAvaH / nimittAbhAve naimittikasyApyabhAvaH" / tato muniH zAntAtmA jagAda - "devAnAM priya zRNu, yuktivacanaviruddhaM mAvada / mama mAtA vandhyA tadvatvayojyate jIvAbhAvaH tatsarvamaghaTaM / jJAnaM pramANaM, na cendriyagocaraH / carmacakSuSAmAtmA nendriyagocaraH / paramajJAnacakSuSAM jJAnagocaraH / pRthivyAdipaJcapadArthA acetanarUpAH / cetanAlakSaNo jIvaH / yataH - For Personal & Private Use Only %%%%****
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 // egavihaduvihativihA cauvihA paMcachavvihA jIvA / ceyaNatasaiyarehiM veyagaIkaraNakA ehiM // 1 // bAlavayasi yatkRtaM bhuktaM ca tadvRddhavayasi jIvAbhAve kathaM smaryate jIvasyaiva smaryate, na tvacetanAnAM pRthivyAdipadArthAnAM kiJcit smaryate / yatra jIvastaMtra dharmAdharmau / yathoktadharmAdharmayorbhoktA jIvazcaitanyalakSaNo''vamantavyaH / yathA bhUmigataM bIjamaMkurAdanumIyate tathA pUrvabhava zubhAzubhaM sukhaduHkhAdanumIyate / tathAhi-- eke vicitramaNikuTTimatale saccitrazAlikAramye sadgandhavAsite divyolloca| yukte saudhe sukhino vasanti / eke punarmUSakasarpanakuladhUlinikarasamAkIrNe duHsthitA gRhaklezayuktA dRzyante / eke miSTAnnapakvAnnadrA| kSApAnAdibhojanAH karpUramizratAMbUlamukhAH sukhaM bhuJjanti / anye paramukhaM vIkSamANAH parasevAM kurvanto bubhukSAkSAmakukSayaH kadanamapi | kApi bhuJjate / eke'pyudArazRMgArAH sAramAlyavilepanA divyayAnaparivArA gAyanakRtagI gAnAH smaramUrtayaH krIDanti / anyetu | dInavadanA ghanasvajanavarjitA durdazA durgandhavadanadehA nArakA itra duHkhino dRzyante / eke tu tUlikAsu sugItaiH vINAnAdamanoharai| rlabdhanidrAsukhAH prAtarbhaTTajayajayAravairjAgrati / anye tu jaMbUkolUkavaradhvaniM zRNavanta UparAvanau svapitvA matkuNacaJcupuTairbhakSyamANA gatanidrAH syuH / etatpratyakSaM dharmAdharmaphalaM vIkSyAnantazarmakRte kaSTasAdhyo'pi dharmaH kAryaH / yacca tvayA kathitaM kaSTakaraNAna saukhyaM tadapi mRSA, kaTukauSadhayogAt kimArogyaM na jAyate 1 dharmodyatasya jIvasya svargAdapyadhikaM sukhaM bhavet / tathA ca yena dharmeNa cArukularUpabalajJAnavanayazAMsi prApyante / anyacca sUryAcandamasAvetau vizvopakRtihetave / udayete jagatyasminnUnaM dharmasya zAsanAt // 1 // For Personal & Private Use Only caritra // 59 // jainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ abandhUnAmasau bandhurasakhInAmasau sakhA / anAthAnAmasau nAtho dharmo vizvaikavatsalaH // 2 // ato hetordharmakuTuMbasya sevA vidheyA / yataH dharmasya dayA jananI janakaH kila kuzalakarmaviniyogaH / zraddhA ca vallabheyaM sukhAni nikhilAnyapatyAni // 3 // saMghazcaturvidho biMbaM sucaityaM cAgamo'rhatAm / saptApyetAni dharmasya kSetrakANi vidurbudhAH // 4 // gurUNAM vinItairbhAvyaM kartavyA sAdhusaMgatiH / viveke tu mano dhAryaM na tyAjyaM sattvamuttamam // 5 // vinayatrazca vivekazca susaMgazca susattA / laukikA apyamI zlAdhyA guNA lokottarAH sphuTam // 6 // aho kubera tvaM nRpaputro'zvArohaNaM kuruSe / sevakAstava sevAM kurvanti / tatra ko hetuH 1 dharma eva hetuH / ataH kAraNAtrI| vAdayaH padArthAH santi / tadA tadguruvAkyazravaNAt sa kuveraH saMbuddhaH samutthAya kRtottarAsaMgaH pradakSiNAtrayaM datvA gurucaraNAMbujaM namaskRtya prAJjaliridamuvAca - - ' bhagavan bhavadbhiryat kathitaM tatpramANaM / atha dharmatattvaM mama kathayantu ' / tato gurakha UcuH - " kubera tvaM dhanyaH / dharmatattvaM zRNu / uktaM ca yathA turbhiH kanakaM parakSyite nigharSaNacchedanatApatADanaiH / tathaiva dharmo viduSA parIkSyate zrutena zIlena tapodyAguNaiH // 1 // For Personal & Private Use Only 6:::::++++++ elibrary.org
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra catvAraH padArthA dharmArthakAmamokSAkhyAH santi / teSu mukhyaH padArthoM dharma eva / ghameM svAyatte trayo'pyanye padArthAH svAyattA bhavanti yataH mAnuSyakaM janma bhave'tra sArastatra trivargaH khala tatra dhrmH| tatrApi dAnaM punaratra vidyAdAnaM nidAnaM paramArthasidhdhye // 1 // ___ tatra mAnuSyakaM bhavaM duSprApaM prApya dharma yatitavyaM / mudhA na hArayitavyo manuSyabhavaH / yataHjahA ya tinni vaNiyA mUlaM cittUpa niggyaa| egastha lahae lAho ego mUleNa Agau // 1 // ego mUlaM pi hArittA Agau tattha vANiu / vavahAre uvamA esA evaM dhamme viyANahA // 2 // tathAhi-jaMbUdvIpAbhidhe dvIpe aivatakSetre'yodhyAyAM nagaryA dhanyo nAma vyavahArI vasati / tasya dhanavatInAmnI guNavatI sneha| vatI priyAsti / tayordhanadevadhanamitradhanapAlanAmAnastrayaH putrAH santi / te tu yauvanaM prAptA bahubuddhibhAMDAgArAH santi / anyeAH zre|SThinA vimRSTaM-'mama trayaH putrAH santi, kasya gRhabhAraM dadAmi ?' iti vimRzya trayANAM putrANAmevamuktaM-"bhoH putrAH zrUyatAM / / yUyaM pratyekaM ratnatrayaM gRhItvA dezAntare yAta / svasvabudhdhyA vyApAraM kuruta" / tadA tairAmiti proktaM / tataH zreSThinA teSAM putrANAM 4. pratyekaM sapAdakoTimUlyAni trINi trINi ratnAni dattAni / taiH gRhItAni gopitAni ca / zreSThinA punarapyuktaM-'yadAhamAkArayAmi, tadA bhavadbhirAgantavyamiti' / tatasteSAM trayANAM madhye jyeSTho dhanadevo'pramAdI tatkAlaM pramANamiti kathayitvA vijayamuharte nirgtH| // 6 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathitaM ca tena jyeSThena-'ahaM purAdahiH pathi sthito'smi / yuvA. + - gantavyaM / iti kathayan pituH pAdau praNamya purAvahirgatvA sthitH| dvitIyo dhanamitro bandhuH kSaNamekaM pratIkSya zIghraM calitaH, pathi dhanadevasya ca militaH / tRtIyastu bhojanaM kRtvA kSaNamekaM vimRzya gRhAccalitaH / mAgeM trayo'pi militAH / dezAntaramArgasaMmukhaM calitAH / te trayo'pi kSemeNa siMhaladvIpAbhidhe dvIpe kusumapuraparisarakhane prAptAH / taivimuSTaM-" atraiva nagare vyApAraH vidhIyate / agre gamanena kiM ? yataH prAptavyamartha labhate manuSyo devo'pi taM laMghayitu na shktH| tasmAnna zoko na ca vismayo me yadasmadIyaM na hi tatpareSAm // 1 // . ataH kAraNadatraiva nagare vyavahriyate / prathamamatra vane bhujyate " / iti nizcita te tatra bhojanaM cakruH / / dhanadevo bhojanaM kRtvA zIghrameva puramadhye praviSTaH / taba catuSpathe bahavo vyavahAriNaH kiJcittatkAlapravahaNAgataM vastu gRhNanti sma / tadA tatra dhanadevaH sametaH / sarvajanAn zIghaM nanAma / yathocitaM vinayaM cakAra / taM tathAvidhaM sallakSaNopetaM sadaskhayuktaM dRSTvA ibhyA muditAzcintayantiko'pyayamapUrvo dezAntaravyApArI sabhAgyaH sajjano dRzyate iti vimRzya taiH proktaM--'asmAbhiridaM vastu gRhyate / paMktyAgataM yUyamapi gRhiit'| tadA dhanadevo'pyuvAca--'yAdRzo vibhAgaH zrImatAM tAdRzo mamApi vibhAgaH / tataH kasyApi haTTaM bhATakena gRhItvA tat | RyANakaM gRhItvA tatra sthApitaM / stokaireva vAsaraistadvastuRyANaka mahAyaM jAtaM / dezAntarAgatavyApAriNAM krayANakaM datvA | RyANakaM vikrItaM / tatra bahukrayANakasya lAbho jAtaH / tena lAbhadravyeNAnyAnyapi vastUni vyavaharati / svaratnAni trikAlaM * Bain Educ a tional For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra * pUjayati / anyAnyapi krapANakavastUni gRhNAti vikrINAti ca / tato mahAdhanavAn vyavahArI jAtaH / tasya sarvatra rAjadvAre janeSu || ca prasiddhirjAtA / kIrtirvistRtA / / 4 atha dhanamitro dvitIyo bAndhavo bhojanAnantaraM muhUrtAntareNa tatra puramadhye praviSTaH / krameNa pure brajana ratnaparIkSakApaNe gataH / / tAkTana ratnaparIkSakeNa nareNa tamadRSTapUrvasadbhAgyavantamAgacchantaM vIkSyAbhyutthAnapUrvakaM mAnaM datvA pRSTa-'sajjanazekharotsanara ! kutaH samAgataH 1 ka nivAsaH 1 kimarthamatrAgamanaM ?' tenoktaM-'ahaM vyApArI dezAntarAdAgataH / tato ratnaparIkSako'bravIt-'adya mama samandire samAgaccha' ityuktvA bahumAnaM datvA nijagRhe nItaH / snAnamajjanabhojanabhaktyAdikaM kRtvA vilepanatilakatAMbUlAdikaM datvA & pRSTaM-'bhoH satpuruSa ke vyApAra karoSi ?' / tato dhanamitreNoktaM--'yena lAbho bhaviSyati taM vyApAraM krissye'| punaH parIkSakeWNoktaM-'tvatpArdhe kiyatpramANaM dravyamasti ? ' tenoktaM-"matpAve sapAdakoTimUlyAni trINi ratnAni santi, dezonAzcatasraH ko TayaH santi / tena dravyeNa vyApAraM kariSye " / punarapi ratnaparIkSakeNokta--'varaM, paraM madIyAM buddhiM kuru / dhanabhitraNoditaM-kadhyatA' / so'vak-"tvaM tvadIyAni ratnAni mama kIcakena dehi / tava kIcakaM yathoktaM dAsyAmi / tava lAbho bhaviSyati / yadA || tava kArya bhAvi tadA tAnyeva ratnAni grAhyANi" / tena Amiti kathayitvA trINyapi ratnAni tasya dattAni / pratidinaM tasya yathoktaM | kIcakaM dadAti / sa tu pratidina gRhNan sukhI jaatH| svecchayA puramadhye yAti krIDati aMkta ca / yataH bhannAzasya karaMDapIDitatanoglAnendriyasya kSudhA kRtvAkhurvivaraM svayaM nipatito naktaM mukhe bhoginaH / ** * in Education International For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRptastatpizitena satvaramasau tenaiva yAtaH payA svasthastiSThatu devameva zaraNaM vRddhau kSaye kAraNam // 1 // yaddhAtrA nijabhAlapaTTalikhitaM stokaM mahadvA dhanaM tatprApnoti marusthale'pi nitarAM merau ca nAto'dhikaM / taddhIro bhava cittavRttikRpaNAM vRttiM vRthA mA kRthAH kUpe pazya payonidhAvapi ghaTo gRhNAti tulyaM jalam // 2 // sa dhanamitrastatra sukhena sthito yathecchaM sukhaM bhunakti / - atha dhanapAlastRtIyo bandhurbhojanAnantaraM pramAdAtprasuptaH / nidrAM kRtvA saMdhyAsamaye puramadhye praviSTaH / tatra purapratolyAM paNyAMganA baDhayo dRSTAH / tatrekA paNyAMganA pracuranaTaviTapuruSasahitA dRSTA / ekastu tasyAH karaM gRhAti ekastAM tAMbUlabITakaM dadhAti / ekastu hAsyaM karoti kArayati ca / tadaikena viTanaraNoktaM-'bho vaidezika puruSa kiM vilokayasi ? idameva manuSyabhavaphalaM gRhANa' / so'pi dhanapAlastasyA gRhe gataH / tatra vividhaM nATayaM pazyati / gItagAnaM zRNoti | dhanapAlo rajanyAM tatraiva sthitaH / tayA hAvabhAvAdikarAvarjitastayA saha bhogAn bhunakti / sA snehavacasA taM pRcchati-sTAmin kena kAryaNAtra yUyaM samAgatAH ?' sa vismito vdti'vyaapaaraarth'| punastayostaM-'svAmin tvatpArthe dravyaM kiyatpamANamasti / tenoktaM-pratyekaM sapAdakoTimUlyAni trINi ratnA SANSARE Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAzva0 caritra 62 // | ni santi / tayoktaM--'mama darzayatu / tena darzitAni / sA saharSA jaataa| sA tAni ratnAni gRhItvA mukha cuMbati hRdaye samAliMgati / tataH sA'vak-"svAmin mad ? sthApayAmi / kArye utpanne gRhItavyAni / svAminnidaM gRhaM tavaiva / ahamapi tvadIyA / idaM parikarAdikaM sarva tvadAyattaM / atraiva nitu / navaM vayaH saphalaM karotu / nATakaM vilokayatu / gItagAnAdikaM zRNotu / kAmabhogAn bhunaktu / punarapIdaM manuSyajanma va ? / idameva manuSyajanmaphalaM" / iti tasyA vacanaiH sa mohaM prAptastatraiva sthitastathA saha paJca vidhAn vaiSayikakAmabhogAn nityameva bhunakti / AbharaNAni vakhAdIni ca tasyAH pUrayati / alpanApi kAlena sarvamapi ratna, / tena vyayitaM / tataH sa tayA gRhaannisskaasitH| puramadhye calinaH / viTapuruSaH saMmukho militaH / tasyAgre kathitaM-'mupito'haM veshyyaa'| viTanareNoktaM-tvadIyaM kArya karomi cedvastrANi tvadIyAni mama dadAsi / tena tatsarva prtipnn| punarviTenoktaM-'pUrva | vastrANi dehi / tenAmbarANi dattAni / viTanareNa samaM punastasyAH paNAMganAyA gRhe jagAma / viTena tasyA uktaM-'tvayA kathamayaM vipratAritaH 1 kiM gRhiitN?'| tayoktaM-'lekhakaM vilokayatu etaddattaM etacca vilasitaM eko'pi drammako na vardhitaH' ityuktvA punarapi gRhAnirvAsitaH / nagaramadhye vyagracitaH zUnyo vastrarahito daridrarUpa ekAkI nirAzo jAtaH sarvatra bhramati / bhojanasamayo jAtaH paraM kiM bhakSyate / yataH__ annaM nAstyudakaM nAsti nAsti mudgayugaMdharI / zAkaM na lavaNaM nApi tannAsti yacca bhu yate // 1 // kimapi bhakSyaM nAsti / itastato bhramati tadA kutrApi bhAravAhakA bhuJjanti / taistathAvidho dRSTaH / pRSTaM ca-'tvaM ku - 1 kutaH sthAnAtsamAgataH ?'dhanapAlenoktaM-'mayA pramAdavazAdratnAni nirgamitAni' ityuktvA yathAsthitaM sarvamacIkathat / tairuktaM en Education International For Personel Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'adya kizcid bhuktaM na vA 1' / tenoktaM- 'kutaH kiM bhakSayAmi ?' / tadA tairanukaMpayA bhojitaH / dramakavat so'pi bhAravAhakaiH saha bhrama - ti / so'pi dhanapAlo mAravAhako jAtaH duHkhenodarapUraNaM karoti / yataH - mAnaM muJcati sevate 'ntyajanaM dInaM vaco bhASate kRtyAkRtyavivekamAzrayati no no'pekSate satkRtim / bhaMDatvaM vighAti nartanakalAbhyAsaH samabhyasyate duSpUrodarapUraNavyatikare kiM kiM na kuryAjjanaH // 1 // khalvATo divasezvarasya kiraNaiH saMtApito mastake vAJchan dezamanAtapaM vidhivazAdvilvasya mUlaM gataH / tatrApyasya mahAphalena patatA bhagnaM sazabdaM ziraH prAyo gacchati yatra bhAgyarahitastatraiva yAntyApadaH // 2 // sa nIrasthAne taTAke kUpe ca bhuMkte / ApaNe svapiti / itthaM sa mahAduHkhI jAtaH / sa manasi cintayati - " etatpramAdaphalaM / maitra jyeSThabandhurdhanadevaH krayANakazakaTAni bhRtAni bahUni preSayati / dhanadevasya kIrtiH sarvatra prasRtA " / evaM teSAM trayANAM bandhUnAM tatra dvAdaza varSA gatAH / itazca pitrA teSAM trayANAmAkAraNArthaM lekhaH preSitaH / sa lekho jyeSThabandhoH kare prAptaH / lekho vAcitaH / pramodo jAtaH / tena dhanadevena cintitaM - ' atha tatra gamanaM kriyate / pitRpAdA vandyante / paramubhayorbhrAtroH zuddhiH kathaM jJAsyate ? ' iti vicintya puramadhye sarvatra vilokitam paraM tayoH zuddhirna jAtA / tadA tena cintitaM -- 'sarveSAM mahAjanAnAM bhojanaM kArayAmi, tadA tayoH zuddhirjJAsyate / iti vimRzya nAnAvidhapakvAnnAdi sarvasAmagrI kAritA / tataH prathamadivase nRpaM sakalarAja lokasahitaM nimaMtrya tAn bhaktipUrvakaM bhoja Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzva0 63 // |yitvA vastrAbharaNAdikaM datvA svAlaye visarjayAmAsa / teSAM madhye bAndhavau na dRSTau / dvitIyadine ibhyAn sakalAnimaMtrya bhojayitvA visarjayati / teSAM madhye'pi svakIyau bAndhavau na dRSTau / tRtIyadine sarvAn vastragrahAn nimaMtrya bhojayati / teSAM madhye'pi sahodarau na pazyati / caturthadine ratnaparIkSakAnimaMtrya bhojayati / teSAM madhye dhanamitrasahodaro'gresaraH sAlaMkAraH prAptaH / tasya snehapUrvakaM sotkaM | ThamAliMganapUrvakaM militaH 1 tamAkArya lekhaH pradattaH / taM lekhaM vAcayitvA sa saMtuSTaH kathayati - ' pitulekhaH pramANaM / tatra gamyate / pitRpAdA namastriyante' / tataH sarvAn bhaktipUrva bhojayitvA visarjayati / ekAnte militau tau bhrAtarAvanyo'nyaM kuzalodantaM pRcchataH / snehAlApaM kurutaH / anyo'nyaM dhanapAlasyodantaM pRcchataH / ko'pi dhanapAlasya zuddhiM no vetti / iti vArtAM kRtvA svakIyakAryaparAyaNau | saMjAtau / paJcame dine bhAravAhakAH sarve'pyAmaMtritA bhojitAzca / teSAM madhye duHkhito daridrarUpo dhanapAlabAndhavaH kRzazarIro dRSTaH ! sa samAliMganapUrvakaM pRSTaH - ' tvaM kathamIdRzo dRzyase 1 tava lakSmIH kva gatA ? ' / tatastenoktaM - " mayA pramAdavazAdvezyAlaye lakSmIrbhuktA / madIyAni ratnAni vezyA gRhItAni / tenaiva kAraNenAhaM duHkhI jAtaH " / tadA jyeSThabandhunA dhanadevenoktaM - " bAndhava zRNu / zAstre'pi pramAdo nivArito'sti / yataH pramAdaH paramadveSI pramAdaH paramo ripuH / pramAdo muktipUrdasyuH pramAdo narakAyanam // 1 // ' " tatastasyApi pitRprahitalekhaM samarpayati / sa lekhaM vAcayitvA niHzvAsaM muktvA vadati sma - ' ahamazaMbalaH kathamAgAM ? ' / | tadA dhanadevene proktaM- ' tvaritamAgaccha / zaMbalamahaM dAsye ' / ityuktvA svakArye lagnaH / tato dhanamitraH parIkSakagRhe gataH / tatra svamayANavArtAM kathayitvA ratnAni trINyapi mArgayati / tatastena parIkSakeNa lekhakaM kRtvA kathitaM 'etad bhuktaM / etad gRhItaM / etaddataM / For Personal & Private Use Only caritra // 63 //
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadvardhitaM / tad gRhNAtu / etAni yuSmadratnAnyeva / tatsarva samarpya na leyaM na deyaM karoti / tatsarvaM gRhItvA nibiDagranthi baccA jyeSThabandhupAca~ sametaH / tRtIyo'pi samAgataH / trayo'pyunsukAH sAmagrI kArayitvA sajA babhUvuH / zakaTAni krayANakairgaNimadharimAdibhirvastubhibhAMDezca bhRtAni / vinayaparo dhanadevaH sarveSAmibhyAnAM janAnAM ca zikSA mArgayitvA bhRtyaparijanazakaTAdibhiH parivRtazca|litaH / avicchinnaprayANaH kuzalena svanagare svagRhe bandhusahitaH sametaH / trayo'pyaMgajAH pitRpAde bhaktyA petuH / bhojanAntarame kAnte tAn janakaH pRcchati --'kiM kRtaM ? kiM prAptaM ? kiM samugArjitaM ? tatkathayantu / tato vRddhena dhanadevenoktaM-'tAta tAni zrI| Nyapi ratnAni gRhNAtu / etaM lAbhaM gRhNAtu / eSa vyApAro mayA kRtaH / ityuktvA pitustAni ratnAni samarpitAni, lAbho'pyapitaH / tato dvitIyo'vak-'tAta tAnyetAni ratnAni gRhNAtu / vyAjena dravyaM samAgataM tanmayA bhuktaM, etatparimANaM ca vrdhitN'| ityuditvA pitU ratnAnyapi samapyoktaM-'punarapi vyApAro'traiva kAryaH' / tatastRtIyenoktaM-'tAta tAnyeva ratnAni tatraiva pramAdava zAd bhuktAni, tasmAnnirdhanI jAtaH / bhAravAhakakRtyaM mayA kRtaM / mamAparAdhaH kSamyatAM / tataH pitrA tAni sutavAkyAni zrutvA manasi vicArya jyeSThasya svajanasamakSaM bhAMDAgAraM sarvamapi samarpya gRhAdhIzaM kRtvA sarveSAM kathitaM--' etasyAjJA kenApi nollaMghanIyA' / dvitI yaputrasya vastuvyApArakrayANakAni smyoktN tvayA vyApAraH kAryaH / vRddhAjJayA kAryANi kaaryaanni'| tatastRtIyasya khaMDanaM peSaNaM jA randhanaM pariveSaNaM ca samarpitaM / sa pramAdAt pUrvakarmavazAcca duHkhI jAtaH / atra jinavararupanayo darzitaH / siddhAnte'pyuktaM- .. uvaNao NAyavyo siddhAMte jiNavarehiM jo bhaNio / taM nisuNaha bho bhavvA egaggamaNAya paJcakkhaM // 1 // SARKARISHNA For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 64 // jo siTTI so ya gurU puttA tinni vi kameNa nAyavvA / sabaviraidesaviraiavirao taIo neo // 2 // dasaNanANacaritaM tinni vi rayaNAi mUlanIvI ya / vAvAratthe caliyA pattA nayarammi maNuabhave // 3 // jo na kaNeDa pamAyaM vaDeDa nANasaNacaritaM / savvaviraI ya jIvo lAho devagaIbhave // 4 // | bIo a appamAo kiccA vAvArarakkhio nIvI / so pAvai maNuabhavaM bhogaMbhuMjei jaha itthaM // 5 // taio bahuppamAo niddAvikahAieNa saMkalio / hArea mUlanIvIM pAvei roravaM narayaM // 6 // majjavisayakasAyAnihAvikahADa paMcahA bhnniaa| ee paMca ppamAyA jIvaM pADaMti saMsAre // 7 // tasmAnmanuSyabhavaM prApya dharma pramAdastyAjyaH / punarapi zrRyatAm-" mahAraMbhiyAe mahApariggahAe kuNimAhAreNaM ecadiyavaheNaM jIvA narayaM gacchanti / je loe nissIlA nivvayA nigguNA nimerA nippaJcaktrANaposahovavAsA te kAlamAse kAlaM kiccA ahe sattamAe puDhavIe apaiDDANe raIyAvAse gheraiyattAe uvavajaMti" / vyAkhyA-mahAraMbhAe ityAdi / mahAraMbhAH paJcadazekarmAdAnarUpAstyAjyAH / tathAhi aMgAravanazakaTabhATakasphoTajIvikA / dantalAkSArasakezaviSavANijyakAni ca // 1 // __ yaMtrapIDAnilAMchanamasatIpoSaNaM tathA / davadAnaM saraHzoSa iti paJcadaza tyajet // 2 // 2-%E0%AE%%% // 64 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 20MCACANCERCA * tatra prathamamaMgArakarma yathAaMgArabhrASTrakaraNaM kuMbhAyaHsvarNakAritA / ThaThArazceSTikApAkAvRttihyaMgArajIvikA // 1 // aMgArakarma navAMgArakaraNaM bhrASTrakaraNaM iSTikApAkAdipAkaH kuMbhakArAyaskArasvarNakArAH cUrNakArA iSTikApAcakAsteSAM vRttiraMgArAjIvikA tatkarma aMgArakarmeti 1 / / chinnaachinnvnptrprsuunphlvikryH| kaNAnAM dalanaM caiSA vRttizca vanajIvikA // 2 // chinAchinnavanaspatipatrapuSpakandamUlaphalatRNakASThakaMbAvaMzAdevikrayo vanakacchAdikaraNaM kaNAnAM dalanaM caibhiH karmabhiryadAjIvikA kriyate tadvanakarma 2 / zakaTAnAM tadaMgAnAM ghaTanaM kheTanaM tathA / vikrayazceti zakaTAjIvikA parikIrtitA // 3 // . zakaTAnAM zakaTAMgAnAM ca ghaTanakheTanavikrayAstairyajIvanaM tacchakaTakarma 3 / zakaTokSalulAyoSTrakharAzvataravAjinAm / bhArasya vAhanAd vRtterbhavedbhATakajIvikA // 4 // zakaTavRSabhakarabhamahipakharavesarAzvAderbhATakagrahaNena bhAravAhanaM tadbhATakakarma 4 / saraHkUpAdikhananaM zilAkuTTanakarmabhiH / pRthivyAraMbhasaMbhUtairjIvanaM sphoTarjIvikA // 5 // * * * * * * Education internatione For Personal Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ *%A caritra * yavacaNakagodhUmakaraDyAdeH saktudAlipiSTataMdulakaraNAdiH khanisaraHkUpAyartha bhUkhananahalakheTanapASANaghaTanAdikaM tat sphoTa-2 karma 5 / etAni paJcakarmANi tyAjyAni / atha paJca vANijyakarmANyAhadantakezanakhAsthitvakromagrahaNamAkare / trasAMgasya vaNijyArtha dantavANijyamucyate // 6 // tatrAkare dantidantaghUkavyAghrAdinakhahaMsAdiromamRgAdicarmacAmarazaMkhabhRgazuktikapardakastUrIhiMsakAdivasAMgagrahaNaM dantavANijyaM / emiApArairyajIvanaM taddantavANijyamucyate 6 / lAkSAmanaHzIlanIlIdhAtakITaMkaNAdinaH / vikrayaH pApasadanaM lAkSAvANijyamucyate // 7 // lAkSAdhAtakInIlImanaHzIlaharitAlavajralepatuvarikApaTavAsaTaMkaNasAbukakSArAdivikrayo lAkSAvANijyamucyate 7 / nvniitvsaakssaudrmdyprbhRtivikryH| dvipAccatuSpAdvikrayo vANijyaM rskeshyoH||8|| madhumadyamAMsamrakSaNavasAteladadhidugdhadhRtAdivikrayo rasavANijyamucyate 8 / tathA dAsAdinRNAM azvagotirazvAM ca vikrayaH kezavANijyamucyate 9 / vissaastrhlyNtraayohritaalaadivstunH| vikrayo jIvitanasya viSavANijyamucyate // 9 // viSanAgaphINavatsanAgasomalazastrakuzIkuddAlAdilohahalAdivikrayo viSavANijyamucyate 10 / etAni paJca vANijyakarmANi |5|| | suzrAvako varjayet iti / RKAR105% ACCUSS For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilekSusarSapairaiMDaphalayaMtrAdipIDanam / dalatailasya vikRtiyaMtrapIDA prakIrtitAM // 10 // tilekSusarSapairaM DaphalAni teSAM pIlanaM dalatailavidhAnaM jalayaMtravAhanAdikaM yaMtra pIDanakarma gharaTTAdikarmANi 11 / nAsAvedho'GkanamuSkacchedanaM pRSThigAlanam / gokarNakaMbalacchedo nichanamudIritam // 11 // gavAdipazUnAM karNakaMbalaMgapucchacchedanAsAvedhAGkanakarNasphoTanaSaMDhana tvagdAhAdikaM uS pRSThigAlanAdikaM nilauMchanaM karma narakaduHkhadAyakaM varjanIyameveti // 12 // zArikAzukamArjArazvakurkuTakalApinAm / poSaM dAsasya vittArthamasatIpoSaNaM viduH // 12 // zArikAzukamArjArakurkurakurkuTamarkaTamayUrakuraMgazukarAdeH poSo'satIpoSaH / kecana hi dAsIpoSaNaM kurvanti / tatsaMbandhi bhATakaM gRhNanti golladeze 13 / vyasanAt puNyabudhdhyA vA davadAnaM bhaved dvidhA / saraHzoSaH sarasyaMbuhradAderaMbu saMplavaH // 13 // gahanadAhe sati millAdayaH sukhena caranti / jIrNatRRNadAhe vA navatRNAMkuro bhedAd gavAdayazcaranti / yadvA dagdhe kSetre sasyasaMpattivRddhiH syAt ityAdipuNyabudhdhyA kautukenAraNye'gniprajvAlanaM davadAnaM / zrUyate hi maraNakAle bhillAdayo maNanti yatheyanto vAstava dharmArtha karaNIyA iti 14 / tathA sarovaradrahataDAgAdizoSaH sAraNIkarSaNena dhAnyAdivapanArthaM kriyate sa saraHzoSaH / tatrAsvAtaM saraH svAtaM tu taDAgAdi ityanayorbhedaH 15 / eteSAM paJcadazakamIdAnAnAmAcaraNena bahudoSApattiH / For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ *45 caritra 905445 tatrAMgArakarmaNyagneH sarvatomukhazastratvAt paNNAM jIvanikAyAnAM virAdhanA syAta 1 / vanakarmaNi vanaspatestadAzritatrasAdezca virAdhanA 2 / zakaTabhATakakarmaNobhIravAhakavRSabhAdeArgasthapaDjIvAnAM ca virAdhanA iti 3-4 / sphoTakakamaNi kaNadalanAdauvanaspate -18 mikhananAdau pRthivyA ubhayatra tadgatatrasAdezca mahAvirAdhanA pravartate 5 / Akare dantacAmarakezAjitramAGgavANijye grAhakAn dRSTvA lobhAt pulindAdayastatkAlameva hasticamaryAdivadhe'pi pravartante 6 / lAkSAvANijye lAkSAyA bahutrasAkulatvAttadrasasya ca rudhirabhramakAritvAt dhAtakItvapuSpayomadyAGgatvAttatkAlasya kRmihetutvAt gulikAyA anekajantupAtaghAtAdinA nAzyatvAnmanaHzIlahari| tAlavajralepAnAM ca saMpAtimabAhyajantughAtakatvAt tuMbarikAyAH pRthvItvAdinA paDavAsasya trasAkulatvAt TaMkaNakSArasAkSArAdebAhyajIva-12 vinAzakatvAca mahAneva dopaH / lAkSAderdaSTatvaM manusmRtAvapyuktaM. sadyaH patati mAMsena lAkSayA lavaNena ca / vyaheNa zudrI bhavati brAhmaNaH kSIravikrayAt // 1 // 7 / rasavANijye madhvAdA jantughAtodbhavatvAdanekajantusaMmRrchanAdidoSaH / dugdhAdau saMpAtimajantuvirAdhanA / dinadrayAtIte dani jantusaMmRrchanApi prAguktayuktyA 8 / kezavANijye dvipadacatuSpadAnAM nityaM pAravazyaM vadhabandhakSutpipAsAdipIDAdoSaH 9 / |viSavANijye bhaMgikAvatsanAgAdeharitAlasomalakSArAdezca vipazavAdInAM ca jIvitaghnatvaM pratItameva / dRzyante hi jalAdraharitAlena | sahasaiva vipadyamAnA makSikAdayaH / somalakSArAdinA bhakSitena bAlAdayo'pi niyante / viSAdivANijyaM zAstre'pi niSiddhamasti / yataH kanyAvikrayiNazcaiva rasavikrayiNastathA / viSavikrayiNazcaiva narA narakagAminaH // 1 // // 66 // 05 For Personal & Private Use Only sain Education Premations H a inelibrary.org
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 / yaMtrapIDAkarmaNAmekatra saMbaMdhaH syAt / yataH khaMDanI peSaNI cullI jalakuMbhaH pramArjanI / paJca sUnA gRhasthasya badhyante jaMtavo hi yt||1|| tilayaMtrAdezca mahApAtakahetutvaM laukikA api varNayanti / tadyathA... dazasUnAsamazcakrI dazacakrisamo dhvajaH / dazadhvajasamA vezyA dazavezyAsamo nRpaH // 1 // 11 / nilo chanakarmaNi gavAzvoSTrAdipaJcendriyakadarthanAdopaH 12 / davadAne'nekavidhajIvakoTivadhadoSaH 13 / sarovarAdizope jalasya tathA tadgatAnAM matsyAdInAM jalaplAvitAnAM ca paNNAM jIvanikAyAnAM vinAzaH syAt 14 / asatIpope dAsyAdikriyamAraNaduSkRtaiH pApavRddhiH syAt 15 / tatazcaivaMprakArANyanyAnyapi kharakarmANi nistriMzajanocitAni koTTapAlanaguptipAlanasImapAlanAdIni karmANi zrAvako varjayet / tathA vRSabhAn damaya kSetraM kRSa SaMDhaya vAjinam / dAkSiNyAviSaye pApopadezo'yaM na kalpyate // 1 // yaMtralAMgalazastrAgnimuzalodUkhalAdikam / dAkSiNyAviSaye hiMsraM nArpayet karuNAparaH // 2 // kutUhalAdgItanRtyanATakAdinirIkSaNam / kAmazAstropasaktasya dyUtamadyAdisevanam // 3 // jalakrAMDAdolanAdivinodo jantuyodhanam / ripoH sutAdinA vairaM bhaktastrIdezarATkathA // 4 // 1 cakrI tilapIlakaH / 2 dhvajaH kalAlaH / / in Edu m ating For Personel Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 5 rogamArgazramI muktvA svApazca sakalAM nizAm / evamAdi pariharet pramAdAcaraNaM sudhIH // 5 // ene yogazAstroktAH zlokAH sugamAH svayamevAbhyudyAH / vivekinA zrAvakeNa jinavacanAni vijJAyaikAgramanasA paripAlanIyAni / / 'mahApariggahAe'tti mahAparigraho lobhamUlaH / sa lobho narakaduHkhadAyakaH / lobhI kathamapi na santoSaroti tRpto na putraiH sagaraH kucikarNo na godhanaiH / na dhAnyastilakazreSThI na nandaH knkotkraiH||1|| lobhI tRpyati no ghanairapi dhanairichannavaM svaM navaM, dargAdyaH pitRkalpitAnujapadaM kiM vaarssbhirnaacchidt|| / azrAntaM saritAM zatairapi bhRtaH kiM vA'mbudhiH pUryate, kiMvA zAmyati kASThakoTibhirapi jvAlAkarAlo'nalaH / mahAparigrahe rataH mubhUmazcakravartI pakhaMDAdhipatiH rAjyaM karoti / tenAnyadA cintitaM-" anye cakravartinaH pakhaMDAdhipatahAyaH saMjAtAH / ahaM tu dvAdazakhaMDAdhipo bhaveyaM " / iti cintayitvA sabalavAhanazcarmaratnayogAllavaNasamudraM tarItuM praviSTaH / tadA 21 tacarmaratnAdhiSThAtAraH sahasradevAH santi, taizcintitaM- idaM carmaratnaM jale tarati tadasmatprabhAvaH ? kiM vA cakrAdhIzaprabhAvaH ?' itthaM | saMcintya surAH sarvepi carmaratnaM saMtyajya pRthak sthitAH / tadA lobhAnubhAvAccakravarticarmaratnaM buDitaM / gajAzvayodhAdayaH sarvepi not vipannAH / lobhAbhibhUtazcakravartI mRtvA saptamanarake nArakobhUt / tatsarvaM mahAraMbhamahAparigrahaphalaM jJAtvA vivekibhirmahAraMbhA mahApari| grahAstyAjyAH / 'kuNimAhAreNaM ti ' mAMsAdibhakSaNe narakapAtaH / AdizabdadAdabhakSyadravyANAmanantakAyikAnAM ca bhakSaNaM tyAjyaM / tatrAbhakSyadravyANi dvAviMzatiH / tathA cAhu: % OM For Personal Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAMANAKAMANAKAMAR paMcuMbari 5 cau vigaI 9 hima 10 visa 11 karage a 12 savvamaTTI a 13 / rayaNIbhoaNagaM ciya 14 bahuvIa 15 aNaMta 16 saMdhANaM 17 // 1 // gholavaDA 18 vAyaMgaNa 19 amuNiyanAmANi phullaphalayANi 20 / tucchaphalaM 21 caliarasaM 22 vajaha davvANi bAvIsaM // 2 // vyAkhyA-paJcoduMbarI paTapiSpaloduMbaraplakSakAkodumbaraphalarUpA / sA mazakAkArasUkSmabahujIvanicitatvAdvarjanIyA / laukikA api peTaH-etAni na bhakSyanta iti 5 / tathA catasro vikRtayo'bhakSyAH madyamAMsamadhunavanItarUpAH, tadvarNAnekajIvasaMmUrchanAt / tathA cAhuH-- _ maje mahumi maMsaMmi navaNIammi cautthae / uppajaMti cayaMti ya tavvaNNo jaMtu tatthagA // 1 // para'pimadye mAMse madhuni ca navanIte takrato bahiH / utpadyante vilIyante susUkSmA janturAzayaH // 1 // saptagrAme ca yatpApamagninA bhasmasAtkRte / tadetajjAyate pApaM madhubinduprabhakSaNAt // 2 // 1 tavvaNNA tattha jaMtuNo iti vA pAThaH / Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi0 68 // madyaM dvidhA kASThapiSTabhedAt / mAsaM tridhA jalacarasthalacarakhacarabhedAt / madhu tridhA mAkSikaM kautrikaM bhrAmaraM ceti / navanItaM caturdhA gomahiSyajaiDakAsaMbhavaM evaM sarvamIlane nava 9 / himaM zuddhAsaMkhyeyApkAyarUpatvAt 10 / viSaM maMtropahatavIryamapyudarAntarva| gaMDolakAdijIvaghAta hetutvAnmaraNasamaye mahAmohotpAdakatvAcca 11 / karakA asaMkhyeyApakAyarUpatvAt / nanvevaM jalamapyasaMkhyeyajIpa| mayaM tasmAt pAnIyamapyabhakSyaM / satyaM, pAnIyena vinA na nirvAhaH syAt / karakAdIn binA tu na kazvidanirvAhaH, tatasta evaM ni| piddhAH, na punaH pAnIyaM / tadapi jalaM zrAvakasya prAsukamevocitaM 12 / sarvA'pi mRttikA khaTikAdikA tyAjyA, na ca bhakSaNIyA / | dRzyante hi mRttikAdibhakSaNavyasanavatInAmabalAnAM pAMDuroga dehadaurbalyAjIrNazvAsakSaya rogAdayo mahAnarthA maraNAntAH / saccittamRttikAbhakSaNe cAsaMkhyeya pRthivIkAyavirAdhanA bhavati / yataH -- addAmalakapamANe puDhavIkAe havaMti je jIvA / te pArevayabhittA jaMbuddIve na mAyaMti // 1 // L evaM cettarhi lavaNamapyasaMkhyeyapRthivIkAyAtmakatvAcyAjyaM / satyaM, kiM tu sarvathA tatyAge gRhasthasya na nirvAhaH / sacinaM tadbhIjane punastyajanti / vivekino hi bhuJjAnA lavaNaM ced gRhanti tadA prAmukameva, na tvitarat / prAmukatvaM ca tasyAgnyAdipravalazastra - yogenaiva saMbhavati, na tvanyathA / pRthvIkAyajIvAnAmasaMkhyeyatvenAtyantasUkSmatvAt / tathA ca zrIpaJcamAge ekonaviMzatitame zatake tRtI yoddezake nirdiSTo'yamarthaH - " vajramayyAM zilAyAM svalpapRthvIkAyasya vajraloSTakenaikaviMzativArAna pepaNe sati kecana jIvAHspRSTAH | kecana neti " / 13 / rajanIbhojanaM bahuvidhajIvasaMpAtasaMbhavenaihikapAralaukikAnekadoSaduSTatvAt / yadabhihitaM- For Personal & Private Use Only %% caritra | // 68 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ mehaM pipIliAo kuNati vamaNaM ca macchiA kunni| jUA jalodaraM jAu (tU) kolio koDarogaM ca // 1 // vAlo sarassa bhaMgaM kaMTo laggai galammi dAruM ca / tAlummi viMdhai alI vaMjaNamajjhami bhuMjato // 2 // nizIthacUrNAvapi - " gihakokilassa avayavasaMmisseNa bhuteNa poTTe kila gihakoIlA saMmucchaMti " / evamannAvipamizramapa dilamalamUtravIryapAtAdinA mRtyAdyapi / tathA mAliMcimahialaMjA miNIsuM rayaNIparAsamaMteNaM / tevi lu (cha) laMti phulaM rayaNIe bhuMjamANaM tu // 1 // jIvANaM kuMthumAINa ghAyatANa dhovaNAIsu / emAi rayaNIbhoyaNadose ko sAhio tarai // 2 // ulUkakAkamArjAragRdhasaMbarazUkarAH / ahivRzcikagodhAzca jAyante rAtribhojanAt // 3 // ityAdi / pare'pi paThanti mRte svajanamAtre'pi sUtakaM jAyate kila / astaM gate divAnAthe bhojanaM kriyate kathaM // 1 // raktabhavanti toyAni annAni pizitAni ca / rAtrau bhojanasaktasya grAse tanmAMsabhakSaNam // 2 // astaM gate divAnAthe Apo rudhiramucyate / annaM mAMsasamaM proktaM mArkaMDeyamaharSiNA // 3 // 1 mAliba mahialajAmiNIsu iti pAThAntaram / . For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nodakamapi pAtavyaM rAtrAvatra yudhiSThira / tapasvinA vizeSeNa gRhiNA ca vivekinA // 4 // tathA ca-- . trayItejomayo bhAnuriti vedavido viduH / tatkaraiH pUtamakhilaM zubhaM karma samAcaret // 1 // naivAhutina ca snAnaM na zrAddhaM devatArcanam / dAnaM vA vihitaM rAtrau bhojanaM tu vizeSataH // 2 // tasmAdvivekinA rAtrau caturvidho'pyAhAraH prihaaryH| tadazaktIcAzanaM khAdimaM sarvathA tyAjyameva / svAdimaM pUgIphalAdyapi divA samyakzodhanAdiyatanayaiva grAhyaM / anyathA trasa haMsAdayo'pi doSAH syuH / mukhyavRttyA ca prAtaH sAyaM ca rAtripratyAsannatvAdAdye dve ghaTike bhojane tyajet / yataHahno mukhe'vasAne ca yo dve dve ghaTike tyajet / nizAbhojanadoSajJo'nAtyasau puNyabhAjanam // 1 // ata evAgame sarvajaghanyaM pratyAkhyAnaM muhartapramANaM namaskArasahitamucyate / kadAcit tatkAryavyagratvAdinA tathA na zaknoti tadApi sUryodayAstaniNayamapekSate evAtapadarzanAdinA / anyathA rAtribhojanadopaH / andhakArabhavanepi bIDayA pradIpAkaraNAdinA trasAdihiMsAniyamabhaMgamAyAmRSAvAdAdayo'dhikadoSA api syuH / yataH na karemi tti bhaNettA taM ceva nisevae puNo pAvaM / paccakkhamusAvAI mAyA niyaDIpasaMgo ya // 1 // * pAvaM kAUNa sayaM appANaM suddhameva vAharai / duguNaM karei pAvaM bIaM bAlassa maMdattaM // 2 // For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtribhojananiyamArAdhanavirAdhanayormitratrayadRSTAntaH tadyathA-devapallIgrAme zrAvakabhadrakamithyAdRSTayastrayaH suhRdo vaNijo'bhUvan / te cAnyadA jainAcAryAndhikai jagmuH / AcAryA api rAtribhojananiyamadezanAM prArebhire / tacchrutvA tai rAtribhojanavarjanAdiniyamazcakre / tatra zrAddhena rAtribhojanakandamUlAdyabhakSyaniyamaH zrAddhakulodbhavatayA sotsAhatayaiva jagRhe / bhadrakeNa bahu vimRzya rAtribhojana eva niyamo gRhItaH / midhyAdRSTistu na pratibuddhaH, kadAgrahagrastatvAt / yataH - AgrahI bata ninISati yuktiM tatra yatra matirasya niviSTA / pakSapAtarahitasya tu yuktiryatra tatra matireti nivezam // 1 // tadanuM zrAvakabhadrakayoH kuTuMbe api rAtribhojanAdiniyamapare abhUtAM / gRhezAnusAriNI hi gRhavyavasthA | zrAvakazca kramAtpramAdabahulatayA svaniyame zithilamatirjAtaH / svakAryavyAkulatayA prAtaH sAyaM ca tyAjyaghaTIdrayamadhye'pi bhuMkte, kramAt sUrye'staMgate'pi samyaniyamAdhakabhadrakAdibhinoditastu 'saMprati divasa evAsti, kva rAtriH 1' ityAdi pratyAha / tadanusAreNa sakalaM tatkuTuMbamapi tathaiva jAtaM / ahaha gRhasvAminaH pramAdabahulatAyAH pApaprasaMgavRddhiH / anyadA bhadrakaH kiJcinnRpAdiSTakAryavyagratayA prAtarmadhyApyabhuktaH sUryAstamanavelAyAM kathamapi bhoktuM gRhamAgataH / tAvadutsUrobhUt / tataH suhRda | dibhiH bhRzamabhyarthito'pi bhadrako nAbhuMkta / yataH appahiyaM kAyavvaM jaI sakkA parahiaM pi kAyavvaM / appahiyaparahiyANaM appahiaM caiva kAyavvaM // 1 // Jain Education Infernational For Personal & Private Use Only %%%%% www.jaihelibrary.org
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAca naritra 70 // zrAvakamtu niHzUkatayA kizcidandhakAraprasare'pi yathecchayA bubhuje / tadA ca tanmani patitA yukA tenAhArAntarAhArilA / tato-18 so jalodaramahAvyAdhinA'tyantaM bAdhito mRtvA nizAbhojananiyamabhaMgAt Rge mArjAgejani / tatazca duSTana zunA kadaya'mAno vi. ko padya narake nAraka udapadyata / rajanIbhojanaprasakto mithyAdRSTirapi kadAcit kiJcidvipamizrAhArabhuvanyA zATaMzATaM truTadaMtraniviTapIDayA mRtvA mitravattathaiva mArjAro nArakazcAbhUta / bhadrakastu samyaniyamArAdhanAd saudharma mahaddhimuro'bhUt / zrAddhajIvastu narakAduvRtya niHmbadvijasya tanujo'jani zrIpujanAmA / mithyAtvijIvazca tallaghubhrAtA shriidhraabhidhH| itazcopayuktena bhadrakadevena rahasi svasvarUpajJAnaprAgbhavakathanapUrva pratibodhya rAtribhojanAdyabhakSyaniyama grAhitI to tatya tipAlane dRDhIkRtau ca / yataH pApAnnivArayati yojayate hitAya guhyaM ca gRhati guNAn prakaTIkaroti / ApadgataM ca na jahAti dadAti kAle sanmitralakSaNamidaM pravadanti santaH // 1 // pitrAdyaistu kadAgrahanigrahAya sarvathA bhojanaM niSiddhaM / tayolaMghanatrayaM jAtaM / tRtIyarAtrAvavahitabhadrakasureNa tanniyamamahima vRddhau tatra dhAtrIpatarAtyantikI jaTharavyathA vicakre / yathA yathA bhiSagjyotiSikamAMtrikAdayaH kizcidupacerustathA tathA sA ghRtasiktA jvAlevAvardhatatamAM / tato maMtryAdiSu kiMkRtyamaDheSu hAhAkhapareSu paureSu satsu ca divi divyA vAgabhRt-"bho bho yAminIbhojanavivarjanAdidharmapuJjazrIpuJjahastasparzanenavAsya rAjJaH pATavaM nAnyathA kthmpiiti"| tataH ko'tra pure zrIpaJjaH ?' iti ACCOCCACAMA---- // 7 // Education Themations For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364:4% vimarzapareSu sacivAdiSu kenApyuktaM - " niHsvavipraputraH svaniyamadADharyAllaMghanatraye'pyakSubhitaH zrIpuJjaH zizureko'sti / sa evAyaM saMbhavatIti " / tataH saMbhAvanAmAtreNApyatra bahumAnenAhUtaH sacivAdyaiH sa zrIpuJjaH sapadyAgataH / Agatya zrIpuJjaH sotsAhabhuccai - rAha - " yadi mamArAdhyamAnayAminI bhojanAdiniyamamAhAtmyamasti tadAnImidAnImevAsya rAjJaH sarvAMgavyathA sarvathA'pyupazAmyatu" / ityuktipUrvamurvIzaM svahastasparzanenaiva jhaTiti paTUcakre / tatastuSTena rAjJA zrIpuJjAya paJcagrAmAdhipatyaM prAdAyi / taddinAcca nRpAdyaista tpitrAdyairanyairapi vibhAvarIbhojanAnyapi tyaktAni / evaM jinadharmaM prabhAvayan muktapaJcagrAmasAmrAjyaH zrIpuJjaH zrIdhareNa sAdhai saudharma prAptaH / trayo'pi kramAtsiddhAH / // iti rAtribhojane mitratrayasaMbandhaH // bahubIjaM paMpoTakAdikaM abhyantarapaTAdirahitaM kevalaM bIjamayaM / tacca prativIjaM jIvopamarda saMbhavAdvarjanIyaM / yattvabhyantarapaTAdisahitaM bIjamayaM dADimaTiMDraskAdi tannAbhakSyatayA vyavaharanti 15 / vAt / yataH- anantakAyikAnyAntajantujAtaghAtapAtakahetu nRbhyo nairayikAH surAstu nikhilAH paJcAkSatiryaggaNo dvayakSAdyA jvalano yathottaramamI saMkhyAtigA bhASitAH / tebhyo bhUjalavAyavaH samadhikAH proktA yathAnukramaM sarvebhyaH zivagA anantaguNitAstebhyo'pyanantAMzagAH // 1 // For Personal & Private Use Only www nelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 71 // tAni ca vyavatyA'gre darzayiSyante 16 / saMdhAnaM niMbukabilvakAdInAmanekajIvasaMsattinimittatvAt saMdhAnasya vyavahAravRttyA dinatrayAt parato'bhakSyatvamAcakSate 17 / gholavaTakAnyAmagholamizravaTakAni / upalakSaNatvAdAmagorasasaMpRktadvidalAni ca / kevali - gamyasUkSmajIvasaMsaktisaMbhavAt / dvidalalakSaNaM likhyate mi u pIlija ho na hu hoi viMti taM vidalaM / vidale vi hu uppanne nehajuaM hoi no vidalaM // 1 // iti 18 / vRntAkAni nidrAba hulyamadanoddIpanAdidoSapoSakatvAt / uktaM ca yastu vRntAkakAliMgamUlakAnAM ca bhakSakaH / antakAle sa mUDhAtmA na smariSyati mAM priye // 1 // iti 19 / ajJatanAmAni puSpANi phalAni ca / ajJAnato niSiddhapuSpaphaleSu pravRttau vratabhaMgasaMbhavAdviSapuSpaphaleSu tu pravRttau jIvitasyApi nAzanA, kacUlapallIpatisArthikavat 20 / tucchaphalaM madhukajaMbUkaphalAdeH / upalakSaNatvAcca tucchapuSpaM karIrANizimadhukAdi / tucchapatraM prAvRSi taMdulIyakAdezva, bahujIvasaMmizratvAt / yadvA tucchaphalamardhaniSpannaM komalaM ca valakamudgasiMgAdikaM / tadbhakSaNe hi na tathAvidhA tRptiH, virAdhanA ca bhUyasI syAt 21 / calitarasaM kuthitAnaM paryupitadvidalAnnapUpikAdyane|kajantusaMsaktagamyatvAt parihAryatvamastu | dinadvayAtIte dadhni jIvasaMsaktiH kathamavagamyate ! taducyate--zAstrapramANAt / tathA coktam 1 ANizizuH sImodgata zibhujAtiH For Personal & Private Use Only: caritra // 71 // jainelibrary.org
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ** jai muggamAsamAI vidalaM kaccammi gorasa paDai / tA tasajIvauppattiM bhaNati dahie bihu diLuvari // 1 // zrUyate ca dhanapAlapaMDitapratibodhanArtha samAgatena tadvandhuzobhanamuninA dinadvayAtIte dani alaktakapuMbhena jIvadarzanaM ( kRtaM ) tatastatpratibodhabhavanaM ca 22 / iti dvAviMzatyabhakSyANi varjanIyAni / . athAnantakAyikAni dvAtriMzanmitAni tAnyapi tyAjyAni / teSAM svarUpaM cAhuH savvAyakaMdajAi sUraNakaMdo a 1 vajakaMdo a 2 allahaliddA ya 3 tahA allaM taha 4 allakaccUro 5 // 1 // sitAvarI 6 virAlI 7 kuMari 8 taha thoharI 9 galoIa 10 / .. lasaNa 11 vasakArallA 12 gajjara 13 lUNAa 14 taha loDhA 15 // 2 // girikaNi 16 kisalapattA 17 khariMsUA 18 thega 19 allamutthAya 20 / taha loNarukkhachallI 21 khillahaDo 22 amayavallI ya 23 // 3 // mRlA 24 taha bhUmiruhA 25 taha viruhA 26 Dhakkavatthulo paDhamo 27 / sUaravallo a 28 tahA pallaMko 29 komalaMbiliyA 30 // 4 // * * in Education Intematon For Personal & Private Use Only K Anelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ naritra AlU 31 taha piMDAlU 32 havaMti ee aNaMtanAmeNa / annamaNaMtaM neyaM lakkhaNajuttIi samayAo // 5 // vyAkhyA--sarve ca kandajAtiranantakAyikA / tatra kAMzcit kandAna vyApriyamANatvAnnAmato darzayati--mUraNakandogAnakandavizeSaH 1 / vajrakandaH 2 / ArdraharidrA 3 / ArdrakaM zrRMgaveraM 4 / AdrakacUrakaH 5 / zatAvarI 6 / virAlike vallIbhedau 7 / kumArI mAMsalapaNAlAkArapatraM 8 / thoharI snuhItaruH 9 gaDUcI vallIvizeSaH 10 / lazunaM kandavizeSaH 11 / vaMzakarelAni 12 / garjarakAni 13 / lavaNikA vanaspativizeSaH, yena dagdhena sajjikA ni padyate 14 / loDhakaH padminIkandaH 15 / girikarNikA vallIvizeSaH 16 / kisalayarUpANi prauDhapatrAdarvAga bIjasyocchUnAvasthAlakSaNAni sarvANyapi 17 / khariMzukA 18 / thegazca | kandabhedaH 19 / ArdramustA 20 / lavaNAparaparyAyasya bhrAmaranAmno vRkSasya cchaviH sRg, na vanye'vayavAH 21 / khillohaDo lokaprasiddhaH kandaH 22 / amRtavallI vallIvizeSaH 26 / mUlakaH prasiddhaH kandaH, sa tyAjyaH / yaduktam-- lasunaM gUjanaM caiva palAMDuH piNddmuulkm| matsyaM mAMsaM surA caiva mUlakastu tato'dhikaH / / 1 // putramAMsaM varaM bhuktaM na tu mUlakabhakSaNam / bhakSaNAnnarakaM gacchedvarjanAt svargamApnuyAt // 2 // mUlakena samaM cAnnaM yastu bhuMkte narAdhamaH / na vidyate tasya zuddhizcAndrAyaNazatairapi // 3 // iti 24 / bhUmimahANi cchatrAkArANi varSAkAlabhAvI ni bhRmisphoTakAnIti prasidhdhAni 25 / virUdvAnyaMkuritAni dvida // 72 // en Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ NASHIKARAN ladhAnyAni 26 / DhakavAstulaH zAkavizeSaH / sa ca prathamodgata evAnantakAyiko na tu cchinnaprarUDhaH 27 / sUkaravallaH sa evAnanta kAyiko na tu ghAnyavallaH 28 | palyaMka: zAkabhedaH 29 / komalAmlikA avasthAkikA ciMciNikA 30 / AlUkaH 31 / piMDAdaluko 32 kandabhedau / na caita evAnantakAyAH, caturdazalakSA anantakAyikAH / teSAM lakSaNAnyucyanteP gUDhasirasaMdhipavaM samabhaMgamahIrugaM ca chinnaruhaM / sAhAraNaM sarIraM tavivarIyaM ca ptteaN||1|| .. ityAdisiddhAntoktatallakSaNayuktA anyepi jJeyA heyAzca / catasro narakadvAraH prathamaM raatribhojnm| parastrIgamanaM caiva saMdhAnAnantakAyikAH // 1 // * anantakAyAdyabhakSyaM cAcittabhUtamapi parihArya / athArdrakAdeH svayaM pareNAcittIkRtasya grahaNe. ko doSaH ? ucyate-niHzU laulyavRddhayAdiparaMparayA sacittatagRhaNaprasaMgavRddhayAdizca (dossH)| yathoktam ikkeNa kayamakajaM karei tappaccayA puNo anno / sAyAbahulaparaMpara vuccheo saMjamatavANaM // 1 // | iti dvAtriMzadanantakAyasvarUpaM jJAtvA tyAjyaM / tathA AlasyAdinA ghRtatailabhAjanAnAmasthaganaM, mArge sati haritakAyAdyupari 4 azodhitAdhvani vA gamanaM, anAlokitasthAne hastakSepAdi, satyapi sthAne sacittopari sthityAdi vasrAdervA mocanaM, panakakuMthyA dhAkAntabhuvyavasrAvaNAdestyajanaM, ayatanayA kapATAgaMlAdAnAdi, vRthA patrapuSpAditroTanaM, mRtkhaTikAvarNikAdimardanaM, vahvayuddIpanaM, gavAdiSAtAdInAM zastravyApAraNaM, niSThuramarmabhASaNahAsyanindAkaraNAdi / rAtrI divA'pyayatanayA vA snAnakezagrathanakhaMDanarandhanabhUkhanana ROXACIRCLEAK Jain Edu ernational For Personal & Private Use Only www.gainelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 // 73 // mRdAdimardanaliMpanavastradhAvanaja lagAlanAdi ca pramAdAcaraNaM, leSmAdInAM vyutsarge sthaganAdyayatanayA'pi pramAdAcaritaM, muhUrtAnantaraM tatra | saMmUrchima manuSyAsaMmUrcchanatadvirAdhanAyA mahAn doSasaMbhavaH / Aha ca zrIpannatraNAupAMge -- " kahaNNaM bhaMte samucchimamaNussA uppaaMti goyamA ato maNussakhitte paNayAlIsAijoaNasayasahassesu aDDAijesu dIvasamuddesu panarasakammabhUmIsu chappanAI aMtaradIvesu ganmavakaMtiamaNussANaM caiva uccAresu vA pAsavaNesu vA khelesu vA siMghANesu vA vaMtesu vA pittesu vA sukesu vA sogiesu vA sukapuggalaparisADesu vA gayajIvakalevaresu vA thIpurisasaMjoesu vA nagaraniddhamaNesu vA savvesu ceva asuIThANesu samucchimamaNussA sammuppajaMti aMgulaasaMkhijjabhAgamittAe ogAhaNAe asannI micchaddiThThI annANI savvAhiM paJjattIhiM apaattagA aMtamuhuttAuA ceva kAlaM pakareMti" / evaM saMsArAntabhramadbhirjIvairjIvavadhAdyanarthaH syAt tAnyapyadhikaraNAni varjanIyAni / yataH -- " na grAhyANi na deyAni paJcadravyANi paMDitaiH / agnirviSaM ca zastraM ca madyaM mAMsaM ca paJcamam ||1|| " kathitaM cAnyazAstrepi "kSetraM yaMtraM pravahaNavadhUlAgalaM goturaMgaM dhenurgaMtrI draviNakariNau harmyamanyacca citram | yatsAraMbhaM janayati manaH karmabandhazca yasmAt tAdRgdAnaM sugatimatibhirnaiva deyaM na leyam // 1 // * yena kRtvA'narthadaMDa; syAttadapi varjanIyaM / duSTajIvA jAgaritAH te cAraMbhaM kurvanti / tathA ca pAnIyAhArikAkaNadalanakArikAstrIkArukakarSukAraghaTTikacAkrikarajakalohakAramAtsikazaunika vA gurika ghAtaka caurapAradArikAvaskandakadAyakAdInAmapi paraM For Personal & Private Use Only 66 caritra // 73 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ parayA kuvyApArapravRttiriti mahAnanarthadaMDaH / ata evoktaM zrImagavatyaMge kauzAMbyAM zatAnIkasya rAjJo bhaginyA mRgAvatInanAndurjayantyAH zrIvIrapAce praznasaMbandhe-"suttattaM maMte ? sAhU jAgariyattaM bhaMte? jayaMtI! atthegaiyANaM suttattaM sAhU atthegaIyANaM jAgariyattaM sAha / se keNaTeNaM bhaMte evaM vucaI ? jayaMtI! je ime jIvA ahammiyA ahammiTThA ahammAkkhAI ahammapaloI ahammapalajaNA ahammasIlasamudAyArA ahammeNa ce vittiM kappemANA viharaMti eesiNaM jIvANaM suttattaM sAhU / eeNaM jIvA suttA samANA no21 | bahUNaM jIvANaM pANANaM bhRANaM sattANaM dukkhaNayAe jAva pariAvaNAe vaTuMti / eeNaM jIvA suttA samANA appANaM 4 vA paraM vA tadubhayaM vA no bahUhiM ahammiyAhiM saMjoaMti / eesiM jIvANaM suttattaM sAhU / jayaMtI ! je ime jIvA dhammiA dhammeNa caiva vitti kappemANA viharaMti eesiNaM jIvANaM jAgariattaM sAhU / eeNaM jIvA jAgariA samANA punvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariaM jAgaraittAro bhavaMti / eesiM jAgariyataM sAhU / evaM baliattaM dubbaliattaM dakkhattaM AlasiattaM neyvvN"| itthaM jJAtvA pramAdAcaraNaM tyAjyaM / yena kRtena AraMbhI vardhate tadapi tyAjyaM / yathodukhalena muzalaM, halena phAlaH, dhanuSA zaraH, zakaTena yugaM nImayA loSTakaH, kuThAreNa daMDaH, gharaTTikAyAM puTaM dvitIyapuTenetyAdi / ityAdipApokaraNAni parihartavyAni durgatidAyakAni jJAtavyAni / "paMciMdiyavaheNaM ti" ekendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyapazcendriyavardhana jIvA narakaM gacchanti yathA kAlasaukarikaH | hai| paJcazatajantughAtakArakaH narakaM gataH / tathA ca nAstyahiMsAsamo dharmo na saMtoSasamaM vratam / na satyasadRzaM zaucaM zIlatulyaM na maMDanam // 1 // satyaM zaucaM tapaH zocaM shaucmindriynigrhH| sarvabhUtadayA zocaM jalazocaM tu paJcamam / / 2 // AGRICACANARACTENAME%% In Education Interation For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ ol 3 11 snAnaM manomalatyAgo dAnaM cAbhayadakSiNA / jJAnaM tattvArthasaMvodho dhyAnaM nirviSayaM manaH // 3 // gRpa nityamasnAnAnAM nRNAM tapasA vinApi kevalaM manaHzudhdhyA zuddhirbhavati / uktaM camana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH / yathaivAliMgyate kAntA tathaivAliMgyate sutA // 1 // praNihanti kSaNArdhena sAmyamAlaMvya karma tat / yanna hanyAnnarastIvratapasA janmakoTibhiH // 2 // dharmasya mUlaM vinayavivekau / tauM vinA na zlAghA / zAstre'pyuktaM 1 viNao sAsaNamUlaM viNayAo saMjame tave / viNayAo vippamukkasya kao dhammo kao tavo // 1 // vIo Ahae siriM lahae viNIo jasaM ca kittiM ca / na kayAI dubviNIo sakajjasiddhiM samANei // 2 // yathaSu gurururbraheSu divasAdhipaH / cintAmaNizca ratneSu viveko'pi guNeSviti // 3 // viveko'pi gunnshresstthH| trivekena vinA guNA api nirguNA bhavanti / yataH - vinA zobhate na zrI rUpaM cakSurvinA yathA / vivekadIpakAlokasaprakAzIkRte'dhvani // 1 // caruno na skhalantyeva kalidhvAnte'pi kovidAH / viveko guruvatsarvakRtyAkRtyaM prakAzayet // 2 // sanmavadakRtyAcca vArayet sumatiM yathA / For Personal & Private Use Only 2 caritra // 74 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** *** / atha sumatidRSTAntaH / zrIpurapure zrIsenanRpo rAjyaM karoti / tasya zrIsakhI bhAryAsti / tasya nRpasya somAkhyaH kulakramAyAto'mAtyo'sti / tasya 4 suto nAsti / putrAbhAvAdatyantaduHkhI kvApi ratiM na lebhe| anyadA tamamAtyaM prati nRpaH provAca--"taveyamanapatyatA mAM bAda baadhte| iyatkAlamAvayoH saMbandhaH kramAgato'bhUt / ata eva matputrasyAmAtyaH ko bhaviSyati ? anyasminnamAtye kIdRzo vizvAso bhavet / tvaM tu nizcinta iva dRzyase" | somaH pAha-" svAmin kiM vidhIyate ? yataH jIvitaM santatidravyaM daivAyattamidaM trayam / anayA cintayA kiM syAt kiM parAyattavastuni // 1 // nRpo jajalpa-upAyo vidhIyatAM / sAhasaM kRtvA dhairyamavalaMbya nijAM kuladevatAmArAdhaya" / iti rAjJArpite sapAye so'mAtyo | devyA bhavanaM gtH| zucirbhUtvA tasyAH puro darbhasaMstArake sthitvA ityavak-" he mAtaH yadA me putrasya prasAdaM kariSyAmi tadA'haM bhojanaM kariSyAmi" ityabhigrahamagrahIt / tRtIyadivase sA devI pratyakSaM jAtA inyuvAca-"bhadra ki kaSTaM karopi? tava putraH mallakSaNadharo nAsti / adhunA paradAraratazcauro dyUtakAro bhaviSyati / tasmAt kiyatkAlaM pratIkSasva / tavottamaM sutaM daasye"| tadA tenoktaM-- | "ahaM rAjJaH pRcchAmi" ityuktvA sa rAjJe praSTuM gataH / rAjJo devyAH kathitaM zazaMsa / rAjJA vimRzyoktaM---"devI kathaya, tAdRzo'pyastu, paraMtu putramadhye vinayaviveko bhavetAM" / iti nizamya devIpAce samAgataH- " bhagavati tAdRzo'pi avaguNI putro'stu, tvaM dehi, paraMtu putra / vinayavivekaguNoM dehi" / devyA proktaM--"evamastu,taba putraH paradAraratazcaurI dyUtakArakazca bhaviSyati / paraM vinayavivekavAna bhvissyti"| ***** * Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ | so'pyamAtyo devIM namaskRtya svagRhaM gntumudytH| atha tasya dvitIyA strI paNyanArI parigrahe'sti / sApi devIbhavanagatamamAtyaM jJAtvA *tAvaddinAni bhRsvApA muktabhojanA cAbhRt / taddevItoSasvarUpaM jJAtvA ceTathA balAdapi svagRhaM smaaniitH| so'pyamAtyaH tadgRhe tatraiva | snAtabhutto rAtrAvavAsIt / prabhAte svagRhaM gacchan viSaNNadhIH samAdadhyo-"dhiG mAM, sukulajAyAmupekSyAtraiva sthitaH / devyAH prasAdamAsAdya yadatraivAvasam / tato me kukSetrajaputro bhAvI / paraM bhAvyanyathA na bhavati / mama jAtaputrasya dhirU, putrajanmanyapi spaSTamunsavo no bhAvI / atha kiM karomi ? bhUpasya yathAtathA kthyaami"| iti vimRzya gajasaudhamAgacchan (rAjJA) tAdRzo vIkSya praja |lpitaH--"bho maMtrin harSasthAne kathaM vipaNa iva dRzyase ? ki devyA vipratArito'si ? kiM vA vyalIkaM saMjAtaM ?" / tadA'mAtyo devyAdezaM svadoSaM ca svaM nindan sarvamAkhyAtavAn / tadA nRpa Uce-"khedaM mA kuru, IdRze eva kule tAdRzA devatAdiSTA anyAyakAriNo bhavanti / tava yA kSatiH ? paraM tvaM jAyAM svabhavanabhUmigRhe suguptAM sthApaya / putrajanmAnantaraM tAM gRhaanisskaasyeH"| tenApi tathava kRtaM / pUrNasamaye putro'jani / Azu nRpasya niveditaH / pracchannakRtasaMskAraH (putraH) krameNa vyavardhiSTa / tamadhyApanayogya jJAtvA zAstravicakSaNaH pitA sutamadhyApayitumArebhe / tasya bhUmIgRhasthasyoparitanaphalakAsanasthaH chAtrANAM puro bAhye nItizAstramadhyApayati / nRpAjJayA nijAMguSThe davarakaM baddhvA sUnave'payati / "saMdehe sati davarako'yaM cAlanIyaH" iti saMketapUrvakaM svasutamadhyApa & // 75 // yati / krameNa putraH prAjJo jAtaH / anyadA nItizAstre zloka ekaH samAyAtaH / tathAhidAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhukte tasya tRtIyA gatirbhavati // 1 // tasya vyAkhyAnaM nizamya (putraH) davarakaM cAlayati / punastasya pitA pUrvavat vyAkhyAnayati / bhUyo'pi davarake cAlite | an Education Interations For Personel Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ +58 roSito'nyAn chAtrAn visRjya putraM bahiH samAkRSyoktavAn-" samudrasamaM zAstraM taritvA gopadopame zloke'smin sugamArthe kiM bhavAnmUDho jAtaH ?" / tataH suto'pyAha-" Ama tAta bhavadbhirvittasya gatitrayaM varNita, tattu mama na pUryate / vittasya gatidvayI cAsti, ekA dAnaM dvitIyA nAza eva / yattu bhujyate sa eva nAzaH / yata Aha AyAsazatalabdhasya prANebhyo'pi garIyasaH / gatirekaiva vittasya dAnamanyA vipttyH||1|| tacca sarvottama pAtre deyaM dharmAya duHkhite / yAcake kIrtidhoSAya snehapoSAya bandhuSu // 2 // bhRtAdau vighnanAzAya vairaghAtAya vairiSu / aucityena nRNAM dattaM na dAnaM kvApi niSphalam / / 3 // | bhogena kevalaM saukhyamaihikaM kAsnikaM bhvet| lokadvayavinAzAya tasya nAzastu nizcitam // 4 // tannizamya vicAracaturo'mAtyo hRdi pramodaM vahan mahIbhuje tatsarvamAkhyAtavAn / nRpo'pyAha-"bho bhadra etasya hRdi vivakaravirudgataH / asA taba mama ca manorathaM pUyiSyati / aho etasya vicAragAMbhIrya, aho cAturya, aho adbhutA matiH, upAdhyAyaM zAyaM cAtikramya yaH pravatate / etasya jJAnaM samunmIlitaM / atha taM cha.naM gajendra smaaropyehaany"| ityAdizya nRpaH svahastinaM pagviAraM ca prapIta / nAmo'pi svagRhe gatvA nijasvajanAnamelayat / atha kAritazRMgAraM kRtakautukamaMgalaM hatyArUDhaM mahA nRpaukami muna ninye / nRpo'pi tasyotsaMge nivezya tasya satkAramakarot / tasya sumatirityabhidhAnaM kRtaM / " aho taba sarvatraiva gatiH / aho tvayA bhAMDAgAre'ntaHpure'pi sarvatraiva rAjyamadhye'pi krIDAya gantavyaM" iti saMmAnya visarjitavAn / rAjA sarvatrAsva in Education international For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ PATO 76 // litagatiH sa sarvatra krIDAM kartuM bhramati / so'nyadA bhAMDAgAre praviSTaH / tatra nRpasya muktAphalahAraM dRSTvA devatAdiSTadoSavazAJcalacittaH san tamagrahIt / taM saMgopya sazaMkamanAstaralekSaNaH prayAtumudyataH tAvadvivekena kSaNAdAzrito'cintayat - " dhiG mAM kimidaM vizvaninditaM karma nirmame ? aho cauryasamaM pApaM pRthivyAmanyannAsti " iti vicintya hAraM sthAnake tatraiva muktvA gRhamAgataH / athApya| nyadA rAjamadhye'skhalitagatyA krIDayA bhraman rAjapatnyA kAmarAgeNa suratecchayA''bhASitaH- "bhoH sumate samAgaccha, nivyaMjanaM sthAnamasti, mayA saha vilAsaM kuru " / tacchrutvA sumatiH kumatIbhUya tatra gantuM pravRttavAn / tAtratA vivekena bandhuneva vAritaH" aho dhiGa mAM, yato rAjapreyasyAM mAtRkalpAyAM yanme manaH savikAraM samajani / parastrIsaMgina iha bhave ziracchedAdikaM parabhave |ca nArakatvaM prApnuvanti / sa mahAn sa eva paMDitaH, ya AbhyaH kuTilAMgIbhyo bhujaMgIsadRzIbhyo dUraM vrajati / mayA'taH paraM paranArIsahodaraM mahAvarta pAlanIyaM " / iti vicintya tasyAH pAdayornipatya svagRhe'gamat / ekadA kautukI dyUtakArANAM samIpa kautukArtha krIDArtha ca samAgataH / teSAM vyasanaM vilokitaM / teSAM svarUpamapi dRSTaM / eke parasparaM vivadanti eke tu kalahAyante, eke tu dravyaM hArayanti, eke tu hasanti, eke tu corayanti / tAdRzaM tad dRSTvA cintayati -- "ghRtavyasanaM dhigastu / yataH - dyUtaM na kiM tyajata kiM dahata svadehaM chAgaM ca mUtrayata kiM vadane svakIye / tattAdRzapriyatamAsahito nalo'pi jAnIta rora iva rAjyasukhAnnirastaH // 1 // idaM dyUtavyasanaM mama no saMjAghaTIti" / iti vicintya svagRhe gataH / ekadA krIDAM kurvan rAjasadasi gataH / nRpaM namo'karot / rAjJotsaMge kRtvA cuMcitaH / tadA tena sumatinoktaM- "svAmin nItizAstre uktamasti kasyApi vizvAso no vidhIyate, ahaM asva For Personal & Private Use Only: caritra * // 76 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ E5%E4+4+4+4+4+4 // iti sama rAjakAryaprAdhAnyaM dattaM / litagatiH kathaM kRto'smi ? mayIdRzo vizvAso nocitaH" / nRpaH provAca-"vatsa tvaM devatAdattavaralabdho'smadvaMzapurodhAH, tvayi vizvAsaH kathaM no bhavet ! tvayi viSaye devatayA vinayavivekaguNau muktau tau tava sAhAyyakAriNI / " tadA tena rAjJogre sarvamapi svakIyaM guptaM svarUpaM proktaM / rAjA provAca-" vatsa tvaM sadoSo'pi nirdoSa evAsi, vinayavivekasahAyAt / uktaM ca'... yasya tasya prasUto'tra guNavAn pUjyate nrH| suvaMzo'pi dhanurdaDo nirguNaH kiM kariSyati // 1 // sa nRpoktaM nizamya lajjayAdhomukhaH tasthau / tadA tasya nRpeNa rAjakAryaprAdhAnyaM dattaM / sa rAjakArya kRtvA kramAt saddharmamAsAdya | sumatiH sugatiM yayA // tatmAddharmasya mUlabhUtau vinayavivekau tAveva grAhyau / tAveva guNau satsaMgatyA bhavataH / satsaMgateH zAstroktaM phalaM zRNu / | sajjanAH kIdRzAH? yataHna brUte paradUSaNaM paraguNaM vaktyalpamapyanvahaM saMtoSaM vahate paraddhiSu parAvAdhAsu dhatte shucm| . svazlAghAM na karoti nojjhati nayaM naucityamullaMghayatyukto'pyapriyamakSamA na racayatyetaccaritraM satAm // 1 // sajjanasaMgatyAH kiM phalam ? harati kugati bhinte mohaM karoti vivekitAM vitarati ratiM sUte nIti tanoti vinItatAm / prathayati yazo dhatte dharma vyapohati durmatiM janayati nRNAM kiM nAbhISTaM guNottamasaMgamaH // 2 // tatmAddharmasya mUlabhUtI ROMAMACHAR x x in Education International For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra labdhaM buddhikalApamApadamapAkartuM vihartuM pathi prAptuM kIrtimasAdhutAM vidhuvituM dharma samAsevitum / rodhuM pApavipAkamAkalayituM svargApavargazriyaM cettvaM citta samIhase guNavatAM saMgaM tadaMgIkuru // 3 // susaMgasya mAhAtmyAjjIvaH saukhyamAmoti / yataH pazya satsaMgamAhAtmyaM sparzapASANayogataH / lohaM svarNa bhavetsvarNayogAtkAco maNIyate // 1 // . vivekAya bhavatyevAkulajo'pi susaMgataH / kulajAto'pi dAhAya zaMkho vhninissevnnaat||2||. AstAM sacetasAM saMgAt sadasat syAttarorapi / azokaH zokanAzAya kalaye tu kalidrumaH // 3 // dharmopi jIvena satsaMgatyA prApyate / atra prabhAkaranidarzanamucyate / tathAhi-- ||ath prbhaakrdRssttaaNtH|| astyeva bharatakSetre vIrapuranagare yajanayAjanAdhyayanAdhyApanadAnapratigraharUpaSadkarmakarmaThoM divAkaranAmA vipro vasati / tasyAMgajaH | prabhAkaro'sti / sa niraMkuza iva sarvatra bhramati / svecchayA ramate, dhAtuM dhamati, chUtaM kurute, svairaM yatra tatra krIDAM kurute / pitA taM zikSayate "vatsa kiM kurupe ? AtmApi nAtmIyaH tataH ko'nyo bhaviSyati ? kiM kuvyasanAni sevase ? zAstrANi avagAhasva / kAvyarasAmRtaM | piba / sukalA zikSasva / dharma kuru / nijakulaM samuddhara / yataH___ ekenApi suputreNa vidyAyuktena saadhunaa| kulaM puruSasiMhena candreNa gaganaM yathA // 1 // // 77 // JainETAIL For Personal & Private Use Only nam.jainelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM jAtehubhiH putraiH zokasaMtApakArakaiH / varamekaH kulAlaMbI yatra vizramyate kulam // 2 // ekenApi suvRkSaNa puSpitena sugandhinA / AmoditaM vanaM sarva suputreNa kulaM tathA // 3 // ekena zuSkavRkSaNa dahyamAnena vahninA / dahyate tadvanaM sarva kuputreNa kulaM tathA // 4 // kiM cadhanAzA dhAtuvAdena jIvitAzA rasAyanaiH / gRhAzA paNyanArIbhirmatibhraMzAstrayo nRNAm // 5 // ityAdizikSayA zikSito'pi hasitvA sutastAtamAha-" Ama tAta paThitena kiM ? paThitvA ko divaM gataH 1 yataH bubhukSitairvyAkaraNaM na bhujyate, pipAsitaiH kAvyaraso na pIyate / / na cchandasA kenacidudhdhRtaM kulaM, hiraNyamevArjaya niSphalAH kalAH // 1 // 155AMRAKAR viguNamavi guNaDDa rUbahINaM vi ramma, jaDamavi maimaMtaM maMdasattaM pi sUraM / akulamavi kulInaM taM payaMpati loA, navakamaladalacchI jaM paloe palacchI // 2 // evamullaMTavacanastasya pitA vilakSazcetasyacintayat-" ayaM ca matputro bhUtvA nirguNaH kulakalaMkarUpaH kuzIlaH / kiM karomi ? in Education International For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ kva gacchAmi ? ityudAsInavRttyA janma nirvAhya paryante putramAkAryadamabhASata-" vatsa yadyapi tava madvAkye'nAsthA, tathApyekamamaM zlokaM nvaM | gRhANa / etanme kathanaM kuru"| tenoktaM-" kariSyAmyahameveti" / pitrA zlokaH kathitaH / tathAhi--- kRtajJasvAmisaMsargamuttamastrIparigraham / kurvanmitramalobhaM ca naro naivAvasIdati / / 1 / / vyAkhyA yaH prabhuH kRtamupakAraM jAnAti, tasya prabhoH sevA kaaryaa| kulajA strI bhAryA kAryA / nirlobhaM mitraM kArya / ebhitribhiH || prakArairnaro nAvasIdati / iti // 1 // da etacyokaM gRhItvA dyUtasthAne jagAma / tAvanmitreNAgatyoktaM-" bhoH prabhAkara tava pitA vipnnH| atha mayA kiM kartavyaM ? " | hai| iti zrutvA prabhAkaro mitramUcivAn-" nAhaM jAne kiMcit, yatkRtyaM bhavati taccayaiva kArya" / tattathA kRte zoke nivRtte pitrAdiSTaM zlokaM vibhAvayan "pitrA yadAdiSTaM tadviparIte kiM syAt ? vilokayAmi" iti saMcintya paradezaM pratasthivAn / mArga vajan siMhAbhidhAnaM grAmapatiM zrutvA kRtaghnaM tucchaprakRti stabdhaM tamAzrayat / tasya sevAM cakre / tena tasyaikA dAsikA sadAdharmA nIcA rUkSAjJAnA| gRhe gRhiNI kRtA / tathA tatraiva vAstavyo nirdAkSiNyo'rthakalubdho lobhanandinAmA vaNik mitraM kRtaH / tatraiva sa sthito rAjasevAM | cakAra / tena svaparAkrameNa svabudhdhyA ca nRpasya bhAMDAgAro varddhitaH / tena dAsyA bahUni vastrANi AbharaNAni ca kAritAni / sA ca bahu bahu saMtoSitA / lobhanandI niHsvo'pi maharddhiH kRtaH / atha tasya siMhanRpasya putrAdapyadhiko mayUrako'sti / sa mvakIyo-161 saMge lAlitaH pAlitaH poSito bhUSitazca / ekadA prabhAkarasya dAsyA bhAryAyA garbhAnubhAvato mayurAmiSasya dohado jane tadA tena in Education International For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 +4+4+4+4+4+4+4+43 prabhAkareNa Thakkurasya mayUrakaM yatnAt saMgopyAnyasya mayUrasyAmiSeNa dohadaH puuritH| atha bhojanavalAyAM ThakkurastaM mayuramadRSTvA manuSyAn || preSya sarvato vIkSayAmAsa / mayUraH kutrApi na labdhaH / rAjJe kathitaM / tAvatA Thakkuro bhRzamAkulavyAkulo jaatH| sa uccaiH paTahodgho&ASaNAM kArayAmAsa-" siMhanRpasya mayUrazuddhiM yaH ko'pi kathayati tasmai dInArazataM smrpyaami"| tacchrutvA dAsyA cintitaM-"anena | vaidezikena kiM dravyaM gRhNAmi / mamAnyo bhartA bhaviSyati" / iti vicintya sA paTahaM spRSTvA siMhanRpAntikaM gatvA'vadat-"svAmin yathAtathaM zRNu / yataH satyaM mitraiH priyaM strIbhiralIkamadhuraM dviSA / anukUlaM ca satyaM ca vaktavyaM svAminA saha // 1 // svAmin nizi me mayUrAmipabhakSaNe dohado jAtaH / prabhAkareNa taM mayUraM samAnIya mayi vArayantyAmapi sa vyaapaaditH| tasyAmiSeNa mama dohadaH pUritaH" / tacchrutvA siMho ruSTaH-"kiM mahatAM saMgAdvinaSTo jAto'yaM vA svabhAvAt " / tato rAjA prabhAkaraM nigRhItuM svabhaTAn preSIt / so'pi mitraparIkSArtha lobhanandimitragRhe'gamat / kaMpamAnAMga uvAca-" bho mitra mAM rakSa rakSa " / tadA lobhanandI tamaprAkSIt-"bhoH kiM tvayA vinAzitaM ?" sa uvAca-'kalatrArthe mayA svAmibI vinaashitH| tacchatvA mitrA ghamaH prAha-" svAmidrohavidhAyinaH kaH sthAnaM dadAti ? prajvalantaM pUlakaM svagRhe ko nikSipet ? " evaM vadato lobhanandino gRhe &AyAvatprabhAkaraH praviveza tAvallobhanandinA pUcake / tAvatA nRpabhaTA AgatAH / taiH sa badhdhyA bahinItaH / tasya nigrahAya te udytaaH| tAvatsa dainyamabhASata-"mayA bhavatAmupakAraH kRtaH, mAM rakSata / kiM ca mAM prabhoragre nayata" / ityukte taistatra nItaH sakaruNaM jagau-"deva | GACAAAAXXXCOM in Education International For Personal & Private Use Only Kinelibrary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Arzva0 19 // 66 *% *%% tvaM me pitA svAmI, tvameva zaraNaM, ekaM madIyaM vyalIkaM kSamasva" / tacchrutvA bhRkuTI bhaMgabhISaNaH siMha uktavAn- 're re duSTa madIyaM | mayUramarpaya smara vA'bhISTadevatAM' tadA mitrakalatrAbhyAM vinA'khilo loko vyAkulo jAtaH / tataH sa Uce - ' mama piturvacanasyAtikramaNenedRzaM phalamabhUt ' / pituruktaM vacaH punaH punaH smRtvA yathAsthitaM taM mayUraM samarpya siMhanRpaM pallIpatimApRcchya prasannAsyastato'calat / sa siMhena bodhito'pi nAsthAd / tenoktaM- 'pratyakSadRSTadoSeSu ko'vasthitiM karoti 1 / sa tato gacchaMzcintayAmAsa - "dhigamISAM duSTaceSTitaM / khalasaMgatiH kiMpA kavRkSacchAyeva duHkhadAyinI / eteSAM yanmayopakRtaM tadagnisAtkRtaM / nRNAM mRtyurapi zreyAn paraM mUrkhaduSTasaMgatirna varA / yataH - paMDito'pi varaM zatrurna mUrkho hitakArakaH / vAnareNa hato rAjA vipracaureNa rakSitaH // 1 // kiMca zirasA sumanaHsaMgAddhAryante tantavo'pi hi / te'pi pAdena mRdyante paTe'pi malasaMgatAH // 2 // mayA'dhamAnAM svAmimitrakalatrANAM parIkSaNaM kRtaM / idAnIM piturvacaH kariSyAmi " / iti vicintya sa krameNa gacchan sundara| puraM nagaraM prApat / tatra hemaratho rAjA rAjyaM karoti / tasya putro guNasundaraH kumAraH / sa purabAhye vAhyAlIM kRtvA zrAntastarucchAyAyAM bhRtyaiH parivRtaH sthito'sti / tadA sa prabhAkaraH sahasA tatraivAgataH / praNAmaH kRtaH / rAjaputreNa tasya satkArasanmAnAdikaM dattaM / sa tatropaviSTaH / zAstragoSThI kRtA / rAjaputrastatra bhojanaM kRtavAn / prabhAkaro'pi bhojitaH / parasparasaMlApamadhurAlApaH kRtaH / yataH -- For Personal & Private Use Only caritra // 79 // w.jainelibrary.org
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasannA dRg manaH zuddhaM lalitA vAg nataM ziraH / sahasrArthiSviyaM pUjA vinApi vibhavaM samA // | 1 || kumArastaM prabhAkaraM papraccha-'kutaH samAgataH 1 kA yAsyasi 1 kva kArya ? ' prabhAkareNoktaM- 'dezAntarAdAgataH pRthivyAM kautukavilokanArthaM nirgato'smi / tato rAjaputreNoktaM- 'mahAbhAga kiM bhramasi ? madantike svasthamanAstiSTha ' / nRpasUnunetyukte prabhAkarastatra tasthau / puramadhye tena sArdhaM sa gataH parasparaM mitratvaM jAtaM / prabhAkarazcintayati - " asyAho cAturya, asyAho madhuraM vacaH, asyAho navavayasyaucityaM, asyAhI svacchaM jJAnaM / yataH atest madhurAH kepi drAkSAvat ke'pi cUtavat / vipAke na kadApIndravAruNI phalavatyaho // 1 // AkRtau hi guNA nUnaM satyIbhUtamidaM vacaH / yasyaiva darzanenApi netraM ca saphalIbhavet // 2 // tadasya sevayA'dhunA prAk kusvAmisaMgajaM doSamalaM kSAlayAmi " / iti nizcitya tasya sevAM karoti kumArArpita vAsavezmani nivasati sukhena | uttamaprakRtisthairyagAMbhIryavinayAnvitA suprabhAnAnmI gehinI kRtA / tatra mahebhyaH paropakAratatparaH sarvajIvadayAparo vasantAkhyo mitraM kRtaH / sukhena kAlaM ninAya / 1 ita gani vipanne guNasundaro rAjA'bhRt / prabhAkaroM maMtrI jAtaH sarvakAryakartA / tasya nRpasya prajAM pAlayata ekadA jAtyaturaMgamA dokanI kRtau / to sallakSaNadharoM, paraMtu viparItazikSitau / tayostatsvarUpamajAnannRpa ekasmin haye svayamArUDhaH dvitIye'mAtyamAdizat / tAM nRpAmAtyA saparivAroM purAdbahirgatA / kSaNaM vAhayitvA tayorazvayorvegaM jJAtuM nRpAmAtyo karkazaM prahAraM cakratuH / tataH saha Jain Education Internationa For Personal & Private Use Only **e64e66
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ *- 80 // sotplutya vegato gantuM pravRttau / tAvatA nRpeNoktaM-'bho bhRtyAH zIghraM dhAvata' / evaM jalpatastasya tau hayau zIghragatyA clitii| | to nRpAmAtyo kSaNAdadRSTau jAtau / yathA yathA nRpAmAtyau valgAmAkarSayataH tathA tathA to turaMgamA zIghragatyA gacchataH / tasmina prastAve || caritra mahATavyAmAmalakItaroradho gacchatA'mAtyenAmalakatrayamAttaM / tadanantaraM to dUraM gatau vilakSIbhRto valgAM mumucatuH / tAvadazvo tatratra saMsthitau / nRpAmAtyAvuttIrNI / vAjinau prANamuktI jAtau / kSaNamekaM tayoH khedaM dhRtvA tarucchAyAyAM sthitI nRpastRpayA pIDito manasyevamacintayat "pRthivyAM trINi ratnAni jalamannaM subhASitam / mUDhaH pASANakhaMDeSu ratnasaMjJA'bhidhIyate // 1 // dhruvaM satyamidaM vAkyaM yatparyANe tanau ca me / satsvapyeteSu ratneSu tRSNA zAmyati nAdhunA // 2 // ", nRpo'mAtyamuvAca-'tRpayA mamAsako yAnti' / tadA vyAkulo maMtryuvAca 'svAmin tava tRSAM vArayAmi' ityuktvaikamAmalakaM ddo| nRpastadbhakSaNena kSaNaM svastho jAtaH / muhUrtAnantaraM bhUyastApArditaH prAha-' bhI maMtrin punastathaiva saMprati mAM tRSNA bAdhate, | | yathA nUnaM na jIvyate' / iti vadan mUchI gato'patat / maMtriNA''zu dvitIyAmalakaM datvA punarnupaH sajjIkRtaH / evaM tRtIyavelAyA-12 mapyAmalakamarpitaM / N80 // itazca pRSThe padAnulagnaM sainyamAgataM / agresarAzvavArestau dRSTvA jayadhvanizcakre / tadA maMtriNoce-'bho bhttaastaavniirmaaniiytaa'| 5 tatastAghuTaya tadAnItaM / jalAhArasaMtuSTo mahIpatiH sajjIcake / rAjA'tha saparivAro nijaM nagaraM jagAma / sAmantanAgarAH punAra | rAjJo janmotsavaM ckruH| AKARSE R100% in Education International For Personal & Private Use Only iw.jainelibrary.org
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha rAjJaH sutaH sAlaMkAraH paJcavarSIyo nRpamandirAt krIDArtha nityaM pradhAnagRha samAdhAna / athaikadA mbasvAmiparIkSArtha taM || | kumAraM sAnapAnaM sayAmikamekAnte gopayAmAsa / tathA nRpasya bhojanavelA jAtA / kumArI nekSyate / sarvatra vilokayAmAsa | yAva| kvApi na labdhastAvat zokavyAkulo rAjA'dhomukhIbhUya tasthivAn / manasi dadhyo-'kumAro maMtrimandiraM gataH, tataH pazcAnna dRssttH| jA idamasaMbhAvyaM kiM saMbhAvyate ? ' / rajalokaH samagro'pi zokAkulo jAtaH / prabhAkaro maMtrI viSaNNavadanaH svagRhe'sthAta, rAjasabhAyAM na 1 gataH / tadA maMtripatnI patiM papraccha-'bho adya rAjakule kathaM na gataH ?' / tato'mAtyaH saduHkhamivAvIta-"priye bhUpaterAtmamukhaM / darzayituM na zaknomi, yena mayA pApabuddhinA tAdRzo nRpaputro jaghne" / tataH sA saMbhrAntA jagau-'svAmin kimidaM jalpasi?' / punahastenoktaM-'etanmayA kRtaM' / tenetyukte sA punaravocat-'idaM kathakAraM?' | sojvocat-"tvayA garbhAnubhAvena gatadine palaM prArthitaM / / mayA'nyatra palaM na prAptaM / tasmAdeSa nRpAMgajo vyApAditaH / tanmAMsaM tavArpitaM / tvayA ca bhakSitaM / tvamohAnmayedRzaM karma kRtN"|| tacchatvA sA'vadat-" svAmin dhairya kuru / ahaM nRpasya pratyuttaraM dAsye / yUyaM gRhamadhye ekAnte tissttht"| atrAntare bhatamitrasya basantasya gRhe gatvA tatsarvamAkhyAtaM / so'pi vimRzya dhairya kRtvA'bravIta-" ayi sundari mA bhaipIH / ahaM mbajIvitana dhanena ca | nimitrasya vipadaM rakSAmyeva / yataH18 kSIreNAtmagatodakAya sakalA dattA nijA ye guNAH kSIre tApamavekSya tena payasA hyAnnA kRThAno itaH / gantuM pAvakamunmanAstadabhavad dRSTvA tu mitrApadaM yuktaM tena jalena zAmyati satAM punasvAdaza // 1 // iti nizci-yotthAya rAjakule gatvA narezvaraM natvA vasantAkhyaH kRtAJjaliH sAvaSTaMbhaM vyajijJapat-" narendra vikalpaM maa| 44450525025-SAR JainE For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 81 // COMCAMARACCACOM kArSIH, tvatputro.mayA vyApAditaH, ato hetormama vitta jIvitaM ca gRhANa" / nRpatiridaM nizamya hRdi saMzayitaH / tAvanmaMtripatnI samAgatyaivaM vyajJapayat-'svAmin mayA maddohadasyArthe tvatputrasya vadhaH kRtaH / tadA nRpaH kiMkartavyatAmUDhaH zUnya ivAbhavat / tato maMtrI samAgatya kaMpamAnAMga ivAvadat-"deva patnImitrayo praadhH| madIyapIDayA svamaparAdhaM kthytH| idaM duSkarma mayA samAcaritaM / mayA durmatinA kumAro nihataH / mama yogyaM daMDaM kuruSva" / tadA nRpatinA vimRzyoktaM-"mitra tadA vipadi dhAtrIphalAni nArpayiSyastarhi svAhA kva rAjyaM ? kta sutaH 1 kva paricchadaH 1 tava ko daMDaH ?" | maMtryAha-'prabho putrahanane maiMDo yukta evN'| nRpeNoktaM-'eva cettarhi trayAmalakamadhyAdakAmalakaM valitaM ' / amAtyena nRpasya nizcaya jJAtvA nijAnarAn preSya nRpAMgajamAnAyayat / pradhAnenoktaM-"he svA min kumAreNa saha tvaM cirakAlaM rAjyaM kuru / rAjasukhaM suMkSva" / tadanantaraM nRpo bhUSitAMgaM smitamukhaM lalamAnaM taM sutaM dRSTrA savi&| smayo harSa prApa / rAjJoktaM - 'kimetat ? / maMtrI lokasamakSaM piturAdezAdArabhyAkhilavRttAntamAkhyAtavAn / rAjA tanizamya bhRzaM || satsvabhAvato lajjitaH / maMtriNaM kare kRtvA sasnehamabravIt--" tvaM mama bandhuH, tavopakAraM kathamapi no vismareyaM, tvaM nizcitamanAH su khena tiSTha, saukhyaM bhuNkssy"| tato'sau susvAmisukalatrasumitrajaM sukhaM labdhvA sukhamanvabhUt / tato bhUpasacivau satsaMgatatparau rAjyaM bhu| ktvA sadgurodharmamAsAdya paryante'nazanaM prApya divaM gatau // // iti prabhAkaradRSTAMtaH // itthaM tadupadezaM nizamya kuberaH pratibuddho gurumuvAca-"habhagavan stokAkSaraiH punarapi ghanaM dharmasvarUpaM samIhitaM samA| dizatu / gurakho'pyUcuH-'mahAbhAga tacaM tvaM zRNu / tathAhi-- // 81 // Education For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** * vinayaH suvratAcAro gurau dharmopadezake / zuzruSA praNatizcAjJAmAnanaM mRdubhASaNam // 1 // viveko jinapUjAdau manovAkAyazodhanam / susaMgastveSa yo dharmamitreNa saha saMgamaH // 2 // sutattvaM ca jinAkhyAtaM tttvshrddhaannishcym| lokottaraguNairevaM bhavellokottaraM sukham // 3 // tathA caahatyaahaarstthaayaasHprjlpo'niymgrhH| lokasaMgazca dainyaM ca SabhiryogI vivrjitH||4|| kriyAyAM bhavedyogI vaaguccaarnnmaatrtH| kutaH kasyAhvayenaiva cAritraM na hi sIdati // 5 // bhUpito'pi careddharma yatra tatrAzrame rtH| samaH sarveSu bhUteSu na liMgaM tatra kAraNam / / 6 / / ___ punarapi kubero'vadat--' bhagavan ko devaH ? ko guruH ? ko dharmaH ? ' gururevaM prAha-"mahAnubhAga tvaM zRNuvItarAgo jino devo raagdvessvivrjitH| hatamohamahAmallaH kevalajJAnadarzanaH // 1 // surAsurendrasaMpUjyaH sadbhatArthapradezakaH / kRtsnakarmakSayaM kRtvA saMprAptaH paramaM padam // 2 // dravyapUjA jinendrasya gandhapuSpAkSatAdibhiH / tathA tadvivapUjAdo kartavyaM dravyayojanam // 3 // GlobeSTUSHARA*** * *****S For Personal & Private Use Only sain Education international
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 82 // bhAvapUjA tu sarvajJe vratarUpA prakIrtitA / dezasarvaviratyA yA bhedatastatpunardvidhA // 4 // tatra dezataM jIvahiMsAdInAM pradezataH / niSedhena sarvathA tu syAtsarvaviravitratam // 5 // jIvAjIva tathA puNyaM pApamAzravasaMvarau / bandhazca nirjarA mokSo nava tattvAni tanmate // 6 // tatra jIvaH karmakartA bhoktA karmaphalasya ca / caitanyalakSaNastasmAdjIvo vaiparItyabhAk // 7 // satkarmapudgalAH puNyaM pApaM tvetadviparyayaH / AzravazcittavAkkAyavyApArA bandhahetavaH // 8 // saMvarastannirodhena tathA jIvasya karmaNA / yaH saMvandhastayoH sa vanyastatprakIrtitaH // 9 // baddhasya karmaNaH sAdo yatastu nirjarA, matA / Atyantiko viyogazca dehAdermokSa ucyate // 10 // etAni nava tattvAni yaH zraddhate sthirAzayaH / samyaktvajJAnayoge ! tasya cAritrayogyatA // 11 // iti siddhAnte'pyuktam nANaM payAsayaM sohao tavasaMjamo OM guttikaro / tinaM pi samAoge mukkho jiNasAsaNe bhaNio // 1 nAzaH temational For Personal & Private Use Only caritra // 82 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144444 gatapakaM yathA tuMbaM jale yAtyupari svayam / kSINakarmamalo jIvastathA yAti zivAlayam // 13 // ityArAdhyo vItarAgo gurustttvopdeshkH| dayAmUlastu dharmo yastatphalaM vapunarbhavaH // 14 // " itthaM tatvopadezaM nizamya kuberaH pratibodhaM praaptH| nRpo'pi prtibuddhH| muniM natvA svagRhaM yayau / vajravIryanRpaH svAMgajAya vajranAbhakumArAya yogyaM jJAtvA rAjyaM datvA patnyA saha kuvereNa ca saha vamupAdade / vajranAbho nRpo nyAyena mahImapAlayat / tasya | vijayAkukSisamudbhavacakrAyudhAbhidhaH sutaH samajani / so'pi krameNa yauvanaM prAptaH / yuvarAjapadavI prAptavAn / anyadA nRpo vAtAyanasthitaH zubhadhyAnaM dhyAyana jAtismaraNaM prAptavAn / pUrvabhavapAlitaM cAritraM sasmAra / tadA sa svadhiyA dadhyo-" aho bhavasamudrasya vIcibhiH kona bhrAmyati / eke utpadyante, eke vilIyante, eke gAyanti, eke rudanti, eke hasanti, eke vilapanti / jvalati jvalane kRtI | alpabhAraM bahumUlyaM ca yatkarSati tadbhavyaM / ata eva samudrAvagAhane cAritrayAnAdhAraM vinA bhavajaladhiH kathaM tarItuM zakyate " / iti vairAgyaraMgaraMgito nRpativrataM jighRkSuH putraM mitramivAkArya svAbhiprAyamacikathata / tadA cakrAyudhobravIt-" tAtAhaM tvatpAdasevAgraNIrasmi / adhunA kA prastAvaH / vrataM pazcime vayasi yuktaM / idAnI lokasya lAlanaM mama ca pAlanaM yujyate" / tato nRpaH prAha-"va| |sa ko vetti pazcimaM prathamaM vA vayaH ? mA tvaM mamAntarAyakRdbhava / carvitacarvaNaiH kiM ? tvaM pUrvakramAgataM rAjyabhAraM nidhehi / yathA'haM tava sAhAyyAta svArthasAdhako bhaveyaM" / ityuktvA taM sutaM maunaparaM rAjye nivezya kSemaMkarajinAntike parivrajyAmupAdade / sa munirvAcaM rAjyaM parityajyAntaraMgarAjyaM dharmamAdade / yasya viratirbhAryA, saMvego'GgajaH,viveko'mAtyaH, vinayasturaMgamaH, ArjavaM paTTahastI, zIlAMganAmA sthaH, zamadamAdayo bhRtyAH, samyaktvaM saudhaH, santoSaH siMhAsanaM, yazazchatraM tu vistRtaM, dharmadhyAnazukladhyAne sucAmare ubhe / evaMvidhamantaraMgarA Jan Educatiemations For Personal & Private Use Only W.Jainelibrary.org
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ va ajyaM pAlayan gurvanujJayakAkivihArapratimAM dadhau / sa dustapastapastapati / tapaso'nubhASAdvayomagamanalabdhirjAtA / anyedhurvihAraM kurvan AkAzagatyA sukacchabijayaM yyau| hai atha sopyahijIvo narakAduddhRtya bhavaM bhraman jvalanAdrau sukacchavijaye kuraMgakanAmA bhillo'bhUt / pratyakSapApapiMDarUpaH karAlAkSo maSInibho bahun jIvAn hiMsan saMharan prANavRtti karoti / tadA zrIvajranAbhamunIdra ekadA karmavazAdbhavitavyatAvazAdvA tatraiva | jalanAdrI rAtrI kAyotsargeNa tasthivAn / tatra dhAnte sarvatra vyApte'tibhISaNe ghUkAraghUtkAraiH dvIpinAM phU(bU)tkAraiH zivAravaiH hai kuravaiH bhRtavyantarakRtATTahAsaravibhyat sutarAM hRdi dIpyamAnadhyAnapradIpakaH sa munidharmajAgaraNena tasthau / itaH prAtaH kuraMgakapuliMdena 3 pApaddhivyagreNa sa munirdadRze / tadA sa pAparUpaH pApiSThaHpAcyadveSavazAtsphUjatkopaH 'prAtarayamaniSTaH' iti dhyAtvA zareNa hatvA bhi lastaM munIzvaraM bhuvi nyapAtayat / gADhaprahAreNArto'pi ArtadhyAnaraudradhyAnaparo manAgapi nAbhUt / manasi ca dadhyau--"sahasva re jIva hativaivedaM purAkRtaM karma / yataHupekSya loSTakSeptAraM loSThaM dRSTvAtti mNddelH| siMhastu zaramaprekSya zarakSeptAramIkSate // 1 // * // 83 // upadezamAlAyAmpatthareNAhao kIvo pattharaM ddkkumicchi| migAri u saraM pappa saruppattiM vimaggai // 2 // 554545 1 maNDalaH zvA. in Education International For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcanamaskAraM smRtvA samyagA locanAM kRtvA'nazanaM cakAra / tadyathA - " cattAri saraNaM pavajjAmi, arihaMtA saraNaM, siddhA saraNaM, sAhU saraNaM, kevalibhAsiadhammaM saraNaM pavajja. mi / tahA paccakkhAmi haM aTThArasapAvaThANANaM / taM jahA pANAivAya 1 maliyaM 2 corikkaM 3 mehuNaM 4 daviNamucchaM 5 / kohaM 6 mANaM 7 mAyaM 8 lohaM 9 pijjaM 10 tahA dosaM 11 // 1 // kalahaM 12 abhakkhANaM 13 pesunnaM 14 arairaisamAuttaM 15 / paraparivArya 16 mAyAmosaM 17 micchattasalaM 18 ca // 2 // imAI aTThArasapAvaThANAI va sirAmi tti " / tathA " namotthUNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM iccAi namotthuNaM mama dhammAyariyassa dhammodesagassAvi" ityAdi dhyAyan ekAgramanAH zubhaM dhyAnaM dhyAyan samAdhimRtyunaH mRtvA madhyagraiveyake AnandasAgaranAmni vimAne lalitAMgAbhivaH suro nirmalAnandamanamAnasaH saMjAtaH / tatra saptaviMzatisAgarANyAyurbhuktavAn / sa pulindaH svaM dhanurdharottamaM manyamAnaH kiyatA kAlena vipadya saptamAvanau tamaHtamaH prabhAyAM pRthivyAM nArakaH samarjani // iti // guruzrI hemavimalatanudyutividhAyakaH / pArzvanAtho jino vaH stAnmanovAJchitasiddhaye // 1 // iti zrItapAgacchanAyaka zrIpUjya zrIjagaccandramUripaTTaparaMparAlaMkAra zrIpUjya zrI hemavimalasUsrisaMtAnIya zrIhemasomasUrivijayarAjye paMDitazrIsaMghavIragaNiziSyapaMDita zrIudayavIragaNiviracite zrIpArzvanAthagadyabandhalaghucaritre SaSThasaptamabhavavarNano nAma tRtIyasargaH // For Personal & Private Use Only %%%%%%%**
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra ****** *********** pArzvanAthacaritrasya sargastRtIya eva c| paMDitodayavIreNa gadyavandhena nirmitaH // 1 // atha caturthaH srgH| .. vAgvAdinyai namaH // zrIpArzvanAthaM praNipatya devaM zrIsaMghavIraM kRtasaMghaharSam / pArzvacaritrasya subodhanAthaM sarga turIyaM sugamaM vidhAsye // 1 // athAsmin jaMbUdvIpe pUrvamahAvidehe kSetre devapurasamaM surapuraM nAma nagaramasti / dvAdazayojanAyAma navayojanavistRtaM / tatra lokAH sajanA nivasanti / yataH nirdayAH pApasaMhAre nirdAkSiNyAH svajIvite / lubdhA yazasi doSebhyo bhIravo yatra puurussaaH||1|| tatrojjvalayazasA pUrNacandravanirmalIkRtadiGmukhaH zrIvajrabAhumahIpatiH rAjyaM karoti / sa kIdRzaH ? akalaMko dRDhaH zuddhaH parivAraguNAnvitaH / yaH sarvanRpatimaulyamaMDano bhuvanatraye // 1 // cAturyodAryagAMbhIryasthairyapramukhakA guNAH / yasyAzritAH zubhAH sarve pavanasyeva paadpaaH||2|| tasya nRpate rUpalAvaNyamAdhuryacArucAturyalajAvinayAdiguNazAlinI sudarzanA nAmato rUpato'pi patnI paTTarAjJI samasti / tI ACAMACAMAKAM in Education International For Personal & Private Use Only IM ainelibrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMpatI anyo'nyaprema rasena saMpRktau vaiSayikaM paJcendriyasukhaM bhuMktaH / atha madhyagraiveyakAt kAlavanAbhajIvo'marazcyutaH sudarzanAkukSizuktau muktAphalavadavatIrNavAn / tato rAjJI nizIthe zayanasthitA cakravartijanmasUcakAn caturdaza mahAsvamAn dardaza / tataH prabhAte svama| pAThakaiH svapravicArajJaiH svamavicAraM kRtvoktaM- 'narendra tava putraH SaTkhaMDAdhipazcakravartI bhaviSyati' / tacchrutvA harSitA dinAnyatyavAhayat / sA samaye prAcI divAkaramitra sumata / mahIyasA mahAmahotsavena janmotsavaM kRtvA suvarNabAhurityabhidhAnaM tasya nirmame / aMkAdaMkasamAropAt sarve rAjAno bAladhArakA babhruvuH / sa sarvasallakSaNaH sarvaguNadharo dvitIyA candravadvRddhiM prAptaH / samudrasadRze tasmin kalA | nadya ivAvizan / sa bAlyamullaMghya proccayavanaM yuvatijanamanoniviDapremavanaM prApa / bhAnuvatsarvadodyotavAna samajani / tadA bhvdvishH| sa vajranAbhamahIpatistaM sutaM rAjyabhArakSamaM jJAtvA sutasya rAjyabhAramAropya svayaM pravajyAM jagRhe / sa niraticAraM cAru caritraM pratipAlya paJcamajJAnaM prApya paJcamIM gatiM prApa / suvarNabAhuH kSamAdhIzaH svarAjyaM pAlayAmAsa / sa kIdRza: ? vyUDhorasko vRSaskandhaH zAlaprAMzurmahAbhujaH / AtmakarmakSamaM dehaM kSAtro dharma ivAzritaH // 1 // bhImakAntairnRpaguNaiH sa babhUvopajIvinAm / adhRSyazcAbhigamyazca yAdoratnairivArNava || 2 || tasya rAjyamanupAlayataH sapte tayo na kadAcidapi prAdurbabhUvuH / tA yathAativRSTiranAvRSTirmUSakAH zalabhAH zukAH / svacakraM paracakraM ca saptaitA ItayaH smRtAH // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 85 // Jain Edur 882 lokAH sarve'pi muditA abhUvan / athAnyadA vasanta RturAT samAgataH / aneke pAdapAH pallavitAH puSpitAca / yataH - reje vasantasamayo yatra pallavitA ghanAH / elAlavaMgakarpUrapUgAdyA vilasantyagAH // 1 // kailIlavalIdrAkSAnAgavallIpriyaMgavaH / vAsantyAdyA latAH kaMprairnRtyantIvAgrapallavaiH // 2 // mAlatI yUthikA mallI ketakI mAdhavI latA / caMpakAdyA hasantIva vikAzikusumacchalAt // 3 // tasmin samaye vanapAlaka ArAmikastasya nRpasya sadasi samAgatya proktavAn-' prabho vane vasantartuH krIDati / tannizamya nRpastasya pAritoSikaM datvA vane vasantakrIDAyai yayau / tatra kadalIgRhe mAdhavImaMDapeSu krIDAM karoti / kadApyazvakrIDArataH, kadApi karikrIDArataH, kadApi jalakrIDArataH, kadApi mallakrIDArataH, kadApyakSakrIDArataH, kadApi hAsyakrIDArataH kadApi nATyakrIDArataH, kadApi gItazravaNAdikrIDArataH, kadApi caturazItikAsanaiH suratakrIDArataH, ityAdivividhaprakArairvasantakrIDAM cakAra // ekadA vane'zvakrIDAM kurvannasti / tadaikaH karI caturdazano jaMgamarajatagiririva rajatAbho garjAravaM kurvan dRSTaH / nRpastatsaMmukhaM pradhAvitaH / yathA yathA karI yAti tathA tathA nRpo'pi tatpRSThau (SThe) yAti / yadA nRpa utplutya hastinamAruroha sa karI tadA nRpaM gRhItvA nabhasi samutpapAta / vaitAdayAdrau gatvA nagarAsannavane nRpaM muktvA nagare gataH / tatra maNicUDanRpasyottarazreNIzvarasya vardhApanikA | dattA - ' svAmin suvarNabAhunRpatiratrAnItaH vane muktaH / athAhaM na jAne ' / nRpastasya pAritoSikaM dattvA vimAnamAruhya tatrAgataH / namaskRtyoktaM- 'prabho pure pAdAvavadhAryetAM ' / suvarNabAhunarezvaro bahumAnena nagaramadhye gataH / tatra tena vidyAdharapatinoktaM - " mama padmA | vatI nAmAMgajAsti / tasyAH sahasramitAH sakhyaH santi / tAbhirvimRzya parasparamuktaM - Atmano viyogo mA bhUdata eva sarvAbhireka eva emational For Personal & Private Use Only: caritra // 85 // ainelibrary.org
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education ***** ha patirvaraNIyaH sarvAsAmeka eva patirbhavatu iti / tajjJAtvA mayA naimittikaH pRSTaH - etAsAM kaH patirbhAvIti / tato jJAnavAnnaimittiko'pyAha -- rAjan surapure nagare suvarNabAhuzcakrI SaTkhaMDAdhipatiH patirbhAvIti nizamya mayA gajarUpeNApahRtyAtrAnItaH " / tadA suva rNabAhubhUpatistAsAM prANigrahaNaM karoti / tatrAnyairapi khecaraiH svakIyAMgajAnAM pANigrahaNaM kAritaM / dakSiNazreNIpatinA ratnacUDa| vidyAdharezvareNApi svakIyAMgajA dattA / tatrasthairanyairapi khecaraiH bahvayaH kanyA dattAH / tatra paJcasahasramitAH kanyAH pariNItAH / yataH - guNaiH sthAnacyutasyApi jAyate mahimA mahAn / api bhraSTaM taroH puSpaM janaiH zirasi dhAryate // 1 // atha saubhAgyabhAgyabhogabhUH suvarNabAhunRpatiH padmAvatyAdipatnIbhiH samastAbhiH samanvito bahuvidyAdharaparivAraparivRto nijapuraM prApa / tasya mahIzakrasya vidhinA mahIM zAsatazcaturdaza mahAratnAni kramazo'bhUvan / tadyathA cakracarmacchatradaMDAH kRpANiH kAkiNi (NI) rmaNiH / gajAzvagRhasenAnIpurodhaHsthapatistriyaH // 1 // tadA mahAmahotsAhena rAjJA'STAhikAmahotsavaH kRtaH / tadA sa nRpazcakravartI jAtaH / athAnyadAyudhazAlAtazcakraratnaM pUrvasyAM dizi prasthitaM / cakravartI sasainyAM digvijayArthe nirgataH / krameNa vrajannabdhau mAgadhatIrthamAsAdya kRtASTamatapA mAgadhatIrthezvaraM prati bANamakSipat / mAgadhezaH samAsInastaM vANaM puraH patitaM dRSTvA ' are kasya varAkasya yamaH kruddhaH 1' iti bruvan ruSA taM vANamagrahIt / tatra cakrinAma vIkSya zAntakopI jAtaH / tatropadApANiretyAnamat / Aha ca - ' te bhRtyo'smyahaM ' / cakrI satkArapUrvakaM taM visRjya kRtapAraNo'STAhikotsavaM cakre / eSa cakravartividhireva / evaM sarvatrApyadhidevAnaSTamatapasA vANamocanena vazIkurvan dakSiNasyAM dizi varadAma prabhAsuraM tathaiva vazIcakre / tathA sindhusuramapi nRpaH kramAzIcakre / tathA vaitAvyamirimetya sainyaM sthApayAmAsa / senAnyaM preSya For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 86 // *** sindhoH parakhaMDamasAdhayat / vaitADhyAsannaM kRtamAlaM yakSaM tamisrAguhAdhipaM jitvA senAnyA daMDaratnena dvAramudghATayat / tatazcakrI kuMbhyArUr3ha ubhayato bhittyAM kAkiNyA maMDalAvalIM likhan guhAyAM viveza / tadudyotamanuM sainyamapi cacAla / nimnagonnimnage nayA~ sukhe| nodatarat / paJcAzadyojanAM tAM guhAmullaMghya svayamudghaTita divyadvAreNa ca bahirniragAt / tatrApAtAhvayajAtimleccha bhUpAnnirjitya | lIlayA trINi khaMDAni sAdhayAmAsa / kSudra himavatkumAraM jitvA RSabhakUTe kAkiNyA nijAbhidhAM likhitvA khaMDaprapAtAM muhAM pravizya punarvaitADhyamagamat / tatra dakSiNottara zreNIdryavidyAdharAn jitvA gaMgAyA uttarakhaMDa senAnyA sAdhayAmAsa / gaMgAdevIM ca vazIcakre / nava nidhAnAni prAdurbabhUvuH / evaM svarNabAhucakravartI pakhaMDakSoNImaMDalaM svAyattaM kRtvA vyAvRtya nijaM puramagAt / taiH muditaibhUpasurairmahAmahotsavena nirbharaM tIrthAbhobhirabhiSekapUrvaM dvAdazAbdiko mahArAjyAbhiSekacakre / dvAtriMzatsahasrANi rAjAnastaH sevakA babhUvuH / catuHSaSTisahasrANi rAjJyo'bhUvan / caturazItilakSA hastino vAjino babhruvuH / paNNavatikoTyo grAmAH, evamAdisamagrAbhizva - | kravartivibhUtibhiH sa vijayI vijayAvaniM ciraM pAlayAmAsa / bahUni pUrvalakSANi saMjAtAni ( vyatItAni ) || anyedyurnijabhAgyamivottuMge prAsAde saMsthito'mbare devAnapazyat / tanmukhAjjagannAthaM tIrthakaramupAgatama zrauSIt / tadA narapatiH zvetapakSAgame'mbhodhirivollAsaM bhRzaM dadhau / " sa dezo dhanyaH, tatpuraM dhanyaM, yatra tIrthaMkarAgamaH / sa vAsaraH sallakSaNadharo dhanyaH, yatra // 86 // prabhurvandyate " iti dhyAyan dharAdhIzo jinendraM vandituM yayau / upAnatkhaGgamukuTacchatracAmaralakSaNaM rAjacihnapaJcakaM dUre muktvA taM jine zvaraM nanAma / yathAsthAnaM niSadya jinavadanavacanaghato dezanAjalaM papau tathAhi sammarttaM 1 sAmAiaM 2 saMtoso 3 saMjamo 4 a sajjhAyaM 5 / For Personal & Private Use Only caritra
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ KARSANSARAN paMca sayA rAjassa na payAro tassa saMsArA // 1 // tatra prathamaM niraticAraM samyaktvaM pAlanIyaM / sarvaprakAreNa mithyAtvaM tyAjyaM / tanmithyAtvaM dvividha laukikaM lokottaraM ca / ubhayamapi dvividhaM devaviSayaM guruviSayaM ceti / tadyathA-hariharabrahmAdibhavaneSu gamanaM praNAmapUjAdikaM ca 1 / kAryAraMbhe haTTopavezanAdau lAbhAdyartha vinAyakAdInAM nAmagrahaNaM 2 / candrarohiNyogItagAnAdi 3 / vidhAhe vinAyakasthApanA 4 / putrajanmAdau SaSThIdine SaSThIdevatApUjAdi 5 / vivAhe mAtRNAM sthApanaM 6 / caMDikAdInAmupayAcitakaraNaM 7 / tulAdirAzigrahANAM pUjanaM 8 / candrasUryagrahaNe vyatIpAtAdike ca vizeSataH snAnadAnapUjAdi 9 / pitRNAM piMDapradAnaM 10 / revantapathadevayoH pUjanaM 11 / kSetre sItAyAH haladevatAyAH kRSisamA-18 raMbhe'rcanaM 12 / putrAdijanmani mAtRNAM zarAvANAM bUDhAnAmakAnAM bharaNaM (pUjana) 13 / svarNarUpyaraMgi (ji) tavastraparidhAnadine soni|NirUpiNiraMgiNidevatAvizeSAnAzritya vizeSapUjA lAhaNakAdInAM dAnaM ca 14 / mRtakArtha jalAJjalitiladarbhajalaghaTadAnAdi 15 / / nadItIrthAdau mRtakadAhaH 16 / mRtakAthai zaMDavivAhaH 17 / dharmArtha sapatnIpUrvajapitRNAM pratimAkAraNaM 18 / bhUtAnAM zarAvadAnaM |19 / zrAdhdhadvAdazAhikamAsikapANmAsikasAMvatsarikakaraNaM 20 / prapAdAnaM 21 / kumArikAbhojana vastradAnaM 22 / dharmArtha parakIyakanyAyAH pANigrahaNakAraNaM 23 / nAnAyajJavidhApanaM 24 / laukikatIrthe yAtropayAcitatuMDamuMDanAMkadApanAdi 25 / tadyA trAnimittabhojanAdi 26 / dharmArtha kUpAdikakhananaM 27 / kSetrAdau gocaradAnaM 28 / pitRNAM nimitta haMtakAradAnaM 29 / kAkamArjAlArAdInAM piMDikAdAnaM 30 / pippalaniMbavaTAmrAdivRkSAropaNasecanAdi 31 / zaMDAMkanapUjanAdi 32 / gopucchapUjAdi 33 / zIta 'totalAmAtAdi' iti pAThAMtaraM / / Jain Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra MAMALAMALA kAle dharmArthamagniprajvAlanaM 34 / umbarAmlinIMbRhlAdipUjanaM 35 / rAdhAkRSNAdirUpakArinaTaprekSaNAdyavalokanaM 36 / sUryasaMkrAntidine vizeSapUjAsnAnadAnAdi 37 / AdityasomavArAdiSvekabhaktAdi 38 / uttarAyaNadine vizeSeNa snAnAdi 39 / zanihai vAre pUjArtha vizeSatastilatalapradAnasnapanAdi 40 / kArtike snAnaM 41 / mAghe snAnaM ghRtakaMvaladAnAdi 42 | dharmArtha caitre sAMvatsa rikadAnaM navarAtrakaraNaM ca 43 / AjApratipadine gohiMsAdi ca 44 / bhrAtRdvitIyAkaraNaM 45 / zukladvitIyAyAM candraM prati dazi-16 *kAdAnaM 46 / mAghazuklattIyAyAM gaurIbhaktaM 47 / akSayatRtIyAdine'kartanaM lAhanakAdidAnaM 48 bhAdrapade kRSNA kajjalatRtIyA zuklA hA tu haritAlikA, tayoH kajalIdevatApUjAdi 49 AzvinazuklagomayatRtIyA 50|maargshiirssmaaghkRssnnpkssyognneshcturthyaamindye'dnaadi 51 zrAvaNazuklanAgapaJcamyAM nAgapUjanAdi 52 // paJcamyAditithiSu dadhyavaloDanAdi kartanAdi ca 53 / mAghazuklaSaSThayAM sUryarathayAtrA 54 / / zrAvaNe zuklA candanaSaSThI 55 / bhAdrapadazukle sUryaSaSThI 56 / zrAvaNazuklasaptamyAM zItalAyAM zItalabhojanAdi 57 / budhASTamyAM kevalagodhUmAnnabhojanAdi 58 / zrAvaNakRSNagokulASTamyAM utsavAdi 59 / durvASTamyAM ke virUDhaudanAdi 60 / Azvinacaitra zuklapakSayoH navarAtrayo gapUjopavAsAdi 61 / caitrAzvinazuklASTamyAM mahAnavamyAM gotradevatAvizeSapUjAdi 62 / nakulanavamIkaraNaM / 63 / bhAdrapada zuklAvidhavadazamyAM jAgaraNAdi 64 / vijayAdazamyAM zamIpradakSiNAdi 65 / viSNoH svApe utthAne tathA phAlgunazuklAmalakyAM jyeSThazuklapAMDavAnAM caikAdazyAM sarvamAseSu vA tAsUpavAsAdi 66 / saMtAnAdinimittaM bhAdrapadakRSNavatsadvAdazI zuklA tvauddhavadvAdazI 67 / jyeSThatrayodazyAM jyeSThinyAsatkulakadAnAdi 68 / dhanatrayodazyAM dhanasnapanAdi 69 / zivarAtrAvupavAsa 1 jle| 7 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAgaraNAdi 70 1 navarAtriyAtrAdi 71 / anantacaturdazyAmanantadavarakabandhanAdi 72 / amAvAsyAyAM jAmAtRbhAgineyabhojanAdi 73 / somavArayutAmAvAsyAyAM navodakAmAvAsyAyAM ca nadItaDAgAdau vizeSasnAnAdi 74 / dIpotsavAmAsyAyAM pitRnimittaM pradIpapra4dAnaM 75 / kArtikIvaizAkhIpUrNimayoH snAnAdi 76 / holikApradakSiNAdi holikAnamasyAbhojanAdi 77 / zrAvaNyA tu * baliparva 78 / dIvAsAdikaraNaM 79 / uttarAyaNakalpanaM 80 / evaM dezaprasiddhamanekavidhaM laukikadevagataM mithyAtvaM / laukikagurUNAM brAhmaNatApasayogikAdInAM namaskArakaraNaM / tApasAgre A~ namaH zivAyeti bhaNanaM / mRlAilepAdijAte bAle viproktakriyAkaraNaM / viprAdInAM kathAzravaNaM / tebhyo gotilatailAdibhojanAdidAnaM / teSAM gRhe bahumAnArtha gamanAdi ca / lokottaradevagataM tu paratIthiMkasaMgRhItajinabivArcanAdi / sapatyayazrIzAntinAthapArzvanAthAdipratimAnAmihalokArtha yAtropayAcitamAnanAdi ca lokottaraguru gataM ca lokottaraliMgiSu pArzvasthAdiSu gurutvabudhdhyA vandanAdi / gurusthAnAdau aihikaphalArtha yAtropayAcitAdi c| yA deve devatAbudvigurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhIH zuddhA samyaktvamupalabhyate // 1 // adeve devatAbuddhimurudhIragurau ca yA / adharme dharmabuddhizca mithyAtvametadeva hi // 2 // tammAnmithyAtvaM tyAjyaM / bhithyAtvAdanantakAlaM saMmAre jIvaH paribhramati / kevalaM samyaktvamevAMgIkriyatAM / yataHaMtomuttamittaM pi phAsiaM jehiM huja sammattaM / tesiM avaDDapuggalapariyaTTo ceva saMsAro // 1 // bhavakoTIduppApAmavApya nRbhavAdisakalasAmagrIm / bhavajaladhiyAnapAtre dharme yatnaH sadA kAryaH // 2 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi0 88 // tathA ca- avApya dharmAvasaraM vivekI kuryAdvilaMbo na hi vistarAya / yato jinastakSazilAdhipena rAtriM vyatikramya punarna lebhe // 3 // aho mahAnubhAvA asAre saMsAre dharma eva sAraH / tasmAdhdharma eva kAryaH / itthaM caikamanasA jinezvarasya vacanAmRtaM zRN kravartinaH zubhAdhyavasAyAdIhApohaM kurvato jAtismaraNaM samutpannaM / pUrvabhavAcaritaM cAritraM smRtaM / vairAgyaM samutpannaM / 'adhalaM rAjyena mokSAya yatiSye' ( iti nizcitya ) paJcamuSTikalocaH kRtaH / jagannAthasamIpe svarNabAhuakravartI dIkSAM jagRhe / niratIcAraM pazcAcAraM cAritraM pratipAlayati / tapastapyamAna ekAdazAMgIM paThamAnaH sa kramAdgItArtho'bhUt / dvAviMzatiparISahAn sehe / zrIjinamApRcchaya krameNaikAkI vihAraM cakre / dharmadhyAneSu lInAMgaH karmaNAM kSayaM karoti / kiyadbhirdinairviMzatisthAnAni cAkarot / tathAhiarihaMta siddha pavayaNa guru there' bahussue tavassIsu / vacchallayA eesiM abhikkhaNaNovaoge a // 1 // darpaNa virNae Avessae ya sIlaivvae kiraiyANaM / khaNalavaitava cciyAe~ veyAvacce samAhIe~ // 2 // apuvvanaNagahaNe suttabhattI pavayaNe peNbhaavnnyaa| eehiM ThANehiM titthayarattaM lahai jIvo // 3 // imAni viMzatisthAnAni kRtavAn / ekadA sa vajrabAhumunIzvaro vihAraM kurvan kSIragirisannidhau mahATavyAM pratimayA tasthau / itana kamaThajIvaH kuraMgako bhillo narakAduvRtya tasminneva parvate siMho babhUva / sa siMhastatrATavyAM bhraman samAyayau / sa yamavadbhI For Personal & Private Use Only caritra 11 66 11 jainelibrary.org
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaNaH siMhastaM maharSiM dUrAdadrAkSIt / prAcyavairAnmahyA pucchamAcchodayan harirAsyaM prasAryAbhyadhAvat / tadA tatkRbUtkArapratizabdamiSAd girigarjitaH / raudradhyAno mRgendrastaM zukladhyAnasthitaM mahAmunIzvaraM capeTayA'han / tadA sa munirvizeSataH zukladhyAnamApUrayan catuHzaraNapUrva tamapratimAtithiM gaNayan rAgadveparahitaH samyagAlocanAM kRtvA'khilAMgiSu kSAmaNAM cekSurasavaddharmarasasAramAdAya kUrcakavadehaM tyajati / sa munirhariNA vidIrNaH san mRtvA dazame prANate devaloke mahAprabhavimAne viMzatisAgaropamasthityA sarvottamasuro'bhavat / tatrAdhikAdhikaM sukhaM bhunakti / siMho'pi pApiSThaH pApAtmA mRtvA caturthyAM paMkaprabhAyAM narakapRthivyAM nArako jAtaH / tatra tIvra vedanAM sahatesmadasavihaveyaNa narae sIosiNa khuppivAsa kaMDua / bhaya soga pAravassa jero avAhI ya dasamo a ||1|| tasmAduddhRtya vividhatiryagyoniSu bhraman sarvatra bahuduHkhamAsadat / saubhAgya harSasUrIzaH sarvasaMpadvidhAyakaH / pArzvanAtho jino jIyAdbhavyAnAM bhavatArakaH // 1 // iti zrItapAgacche zrIjagaccandrasUripaTTaparaMparAlaMkAra zrI hemavimalasUri saMtAnIyagacchAdhirAja zrI pUjya zrIhemasomasUrivijayarAjye pUjyArAdhyapaM0 zrIsaMghavIragaNiziSyapaM0 udayavIragraNiviracite zrI - M pArzvanAthagadyabandhe laghucaritre'STamanavamabhavavarNano nAma caturthaH sargaH / pArzvanAthacaritrasya sargasturIya eva ca / paMDitodayavIreNa gadyabandhena nirmitaH // 1 // 1 dharmadhyAnamiti pAThAntaraM Jain Education Infernational For Personal & Private Use Only a% % kara bhara www.jainvelibrary.org
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 89 // atha paJcamaH sargaH / cidAnandarUpaM jinaM pArzvanAthaM sadA modadaM devadevaM vinamya / satAM saMmataH paJcamaH sarga eva mayA racyate gadyabandhena sadyaH // 1 // atha siMhajIvo vividhAni narakatiryagyonibhavAni duHkhAni sahamAnaH kvApi sanniveze roraviprasuto'bhavat / tasya sutasya karmavazAdvAlye janakajananIbAndhavA vipannAH / tato lokairjIvito raMko jAtaH / kamaTha iti nAmnA krameNa yauvanaM prAptaH / mandiraM mandiraM prati bhraman bhikSayA bhojanaM duHkhena prAmoti / evaM so'tiduHkhI jAtaH / parakIyAM samRddhiM dRSTvA vidyati / mama karmaNA duHkhIkato'haM / yataH - brahmA yena kulAlavanniyamito brahmAMDabhAMDodare viSNuryena dazAvatAragahane kSiptaH sadA saMkaTe / rudro yena kapAlapANipuTake bhikSATanaM kAritaH sUryo bhrAmyati nityameva gagane tasmai namaH karmaNe // 1 // so'nyedyurIzvarAn ratnasvarNAlaMkAra bhUSitAn dRSTvA sadyaH samutpannavairAgyAdityacintayat - " amI puNyavantaH sahasrANAmudaraMbharayo devavaddivyavastradharAH, ahaM svodarabharaNe'pyakSamaH / For Personal & Private Use Only caritra // 89 // jainelibrary.org
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ MERMACARALARAK ke'pi sahasraMbharayo lakSabharayazca kepi ke'pi narAH / nAtmabharayantyanye phalametatsukRtaduSkRtayoH // 1 // tasmAttapasyAmi" / iti vimRzya khedAt kamaThaH tApasavrataM jagrAha / tapastepe / kaMdakalAdayaH paJcAgnyAdikaM sAdhayati // itazcAsmin jambUdvIpAbhidhe dvIpe bharatAbhidhe'smin kSetre gaMgopakaMThe vArANasInAmnA purI pratyakSA sAkSAt svargapurIva rAjate |ngrvrnnnmitthN yatra sphaTikahANi prsRtaagrudhuumyyaa| kailAzA iva rAjante taTasaMcArivAridAH // 1 // yatraivAnekaprAsAdottuMgazikharagA dhvjaaH| Ahvayante janAnnityaM tatpuraM zobhatetarAm // 2 // IzvarA dhanadAzcaiva teviSAdAgatAH kimu / rAjante yatpuraM nityaM tatpure zobhatetarAm // 3 // tasyAM nagaryAmikSvAkuvaMzodbhavo bhuvanatrayavizruto'zvasenanarezvaro rAjyaM karoti / tasya tyAgazauryaguNodbhUtA kIrtirdazasu dikSu vistRtA / yataH gRhe zrI ratI vaktre bhUrbhuje hRdi dhrmdhiiH| sthitetIva ruSA tasya kIrtirdvarataraM gatA // 1 // . sa rAjA kIdRzaH zUro yuddhe nate somo duSTe vakro budhaH zrute / gururvAci kavirnIto manda mandasvasau nRpaH // 1 // . tastha rAjJo vAmAjanaziromaNiH pavitrAcArA sadAkArA zIlAlaMkRtigAtrA pavitrapuNyapAtraM vAmAdevyabhidhAnA paTTarAjJI sama9 svargA. RECASTHANI in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 // 90 // jani / tayordai patyoH paJcendriyairvaipayikaM sukhaM bhujaMtAvalIlAbadrAjalIlayA kAlo yAti / itazca prANate kalpe uttamAM devadhi kvA suvarNabAhujIvazcaitra kRSNacaturthyAM savizAkhAyAM devalokAccyutvA nizIthasamaye zrImadrAmAkukSau samavAtarat / tadA tathA vAmAcyA tIrthakajanmasUcakAJcaturdaza mahAsvamA dRSTAH / tadyathA-- gajendro vRSabhaH siMho lakSmIrmAlyaM zazI raviH / dhvajaH kuMbhaH saro vArddhirvimAnaM vasavo'nalaH // 1 // evaMvidhAn svamAn dRSTvA sA rAjJI jajAgAra / etatsvapnadarzanaM rAjAnaM kathayAmAsa / rAjApi muditaH / prabhAte svamapAThakAnAhUya svamadarzanaM proce / tadA tairvimRzyoktaM - "rAjendra asmacchAstre dvAsaptatiH svatAH santi / tatra triMzanmahAsvamAH / tatra triMzanmahA| svamamadhye ime caturdaza mahAsvanAstIrthakaramAtarazcakravartimAtaro vA tIrthakare cakravartina vA garbhe'vatarati sati pazyanti / tasmAdrAmA - | devyA rAjJyA caturdaza mahAstramA dRSTAsteSAmanubhAvAtsuto bhaviSyati / sa ca tIrthakara cakravartI vA bhaviSyati / " tacchrutvA nRpatirmumude / | teSAM saMmAnya bahutaraM dravyavastrAdikaM datvA visarjayati sma / rAjJI hRSTA garbha dadhau / pravardhamAnagarbhAnubhAvAttasya rAjyazrIdhanadAdiSTa| suraiH parivardhitA / vyayato'pi na kSIyate / vAmAdevyAH samIhitaM sarvaM kiMkarya iva devatAH pUrayanti sma / itthaM vAmArAjJI sukhena garbha | vahantI kramAt pauSakRSNadazamyAM savizAkhAyAM vizvatrayodyotakaraM sasarpalAJchanamindranIlaratnavannIlAbhaM putraratnaM suSuve / tadA divi | dundubhirnanAda / dizaH prasannAsyA abhavan / nArakANAmapi guhUrtamekaM sukhamabhUt / tadA vAyavo'pi sukhasparzA mandaM mandaM vavuH / kSmAdyA ekendriyAdayaH sarve'pi muditAH / tribhuvane udyoto'bhUt / tadA sahasA dikkumArINAmAsanAni calitAni / avadhinA jinajanmasamayaM jJAtvA nanRtuH / krameNa tAH sUtisthAnAdAjagmuH / tathAhi For Personal & Private Use Only: caritra // 90 // ainelibrary.org
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogaMkarA bhogavatI subhogA bhogamAlinI / suvatsA vatsamitrA ca puSpamAlA tvaninditA // 1 // etA merurucakAdholokasthA dikkumAryastatrAgatya jinaM jinAMvAM ca natvA evamRcire- "he jaganmAtarjagaddIpapradAyika tubhyaM nmH| vayamadholokavAsinyo dikkumAryo jinajanmotsavaM kartumAgatAH smaH / tvaM mA bhaiSIH" / ityuktvA saMvartakamArutaM vikuLa yojanamitAM bhRmimazodhayan / vAtena bhRmizuddhimakurvan / tato jinAsananiSaNNA gAyanti / tathA- .. - meghaMkarA meghavatI sumeghA meghmaalinii| toyadhArA vicitrA ca vAriSeNA balAhakA // 2 // ' ityUlalokavAsinyo'STau dikkumAryo meghaM vikuLa pRthvI siktvA puSpavRSTiM vitenire / jinaM jinAMbAM ca natvA nAnAvidhAni bhavalagItAni gAyanti / : atha nandottarA nandA sunandA nandivardhinI / vijayA vaijayantI ca jayaMtI cAparAjitA // 3 // etAH pUrvarucakAttatraitya jinaM jinAMbAM ca natvA darpaNakarAstasthuH / samAhArA supradattA suprabuddhA yazodharA / lakSmIvatI zeSavatI citraguptA vasundharA // 4 // etA dakSiNarucakasthAstatraitya jina jinAMbAM ca natvA zrRMgArapANayastasthuH / ilAdevI surAdevI pRthivI padmAvatyapi / ekanAsA navamikA bhadrA zIteti nAmataH // 5 // etAH pazcimarucakasthA jinaM jinamAtaraM ca natvA vyajanapANayastasthuH / 8ORICROCESAKASE Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra % A4% alaMbusA'mitakezI puMDarIkA ca vAruNI / hAsA sarvaprabhA zrIhIraSTau digruckaadritH||6|| . etaavaamrpaannyststhuH| . vicitrA citrakanakA tArA saudAminI tathA / dIpahastA vidizvetya sarvA digrucakAdritaH // 7 // etA dIpahastAH / . rUpA rUpAsikA cApi surUpA rUpakAvatI / rucakadvIpato'bhyeyuzcatasro dikkumArikAH // 8 // etA jineziTurnAbhinAlaM caturaMgulavarja chicA vivaraM pAtayitvA tatra nicikSipuH / ratnamANikyamauktikairvivaraM pUrayitvA tadupari piThikAbandhaM cakrire / atha sUtikAgRhAt pUrvadakSiNottaradikSu kadalIgRhANi vicakruH / atha tatra jinaM jinAMbAM ca nItvA | dakSiNokasi ratnamayaM siMhAsanaM vydhuH| tatra tyostailairabhyaryotenaM kurvanti / tataH pUrvacatuHzAle kadalIgRhe maNipIThe nyavezahaiyan / sugandhijalaH snapayitvA divyanepathyamaMDanaiH zRMgArayitvottaracatuHzAle ratnAsane nydhuH| tatrAraNikASThebhyo'gnimutpAdya gozI pacandanaM dagdhvA rakSApoTTalikAdvayaM kRtvA tayoH kare vabandhuH / tatra jinasya gItagAnaM kRtvA parvatAyubhavetyuktvA pASANagolako mitha & AsphAlavAmAsuH / bhUyo vAmAdevIM vibhuM ca zayyAgatau vidhAyAsthuH / tatra gItagAnaM kRtvA jinaM natvA svasvasthAne jgmuH| | tataH svarge surendrANAmAsanAni cakaMpire / tadA zako'vadhinA jinajanmasamayaM jJAtvA svayaM tatrastho jinasaMmukhaM saptASTapadAni samabhyetya praNamya vidhinA zakrastavenAstavIt / tataH zakro harinaigameSiNamAdizya sughoSAghaMTayA tIrthakato janmakRtyaM nAkinAM For Personal & Private Use Only 1 .jainelibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJApayAmAsa / tatazca sarve surA militAH / pAlakAbhidhAnaM vimAnaM vikuLa tadeva vimAnamAruhya devaiH parivRtaH zakro nandIzvaradIpe sametaH / tatra vimAnaM saMkSipya jinajanmagRhe samAgat / jinendraM jinAMbAM ca natvaivamastavIt-" bho ratnadhAriNi zubhalakSaNe jaganmAlastubhyaM namo'stu / yayA tvayA tribhuvanasya dharmamArgaprakAzako'yaM divyaratnapradIpo bhagavAn jinaH suSuve / ataH kAraNAttubhyaM namo'stu / ahaM zakro'smi / jinajanmotsavaM kartumAgAm / tanno. bhItiH kAryA " / ityuktvA'vasvApinI nidrAM datvA jinasya pratibiMba tatra muktvA paJcarUpaM dhRtvA ekena rUpeNAJjalI jinamAdade, ubhAbhyAM rUpAbhyAM cAmaradvayamavIjayat , ekena rUpeNa prabhorupari |cchatraM bibhradekena rUpeNa ca vajramullAlayan devaiH parivRtaH samutpatya merumahAgirI samAgAt / tatra pAMDukavane pAMDukaMbalAyAM zilAyAM jina snAtrayogyadivyaratnasiMhAsane prabhumaMke kRtvA vAsavo harSanirbharaH pUrvAbhimukho nyaSIdat / anye'pi prayuktAvadhayastriSaSTisivA PimardhyA taajgmuH| 1 daza vaimAnikA indrA viNshtirbhuvnaadhipaaH| jyotiSko dvau ca candrArko dvaatriNshdvyntreshvraaH||1|| tatra kalazA vikurvitAH / sauvarNA rAjatA rAtnAH svarNarUpyamayA api / svarNaratnamayAzcApi rUpyaratnamayA api // 1 // svarNarupyaratnamayA apyanye mRnmayAstathA / aSTAdhikAni pratyekaM zatAni dazasaMkhyayA // 2 // R paNavIsajAyaNatuMgA vArasa joyaNAi vitthaaraa| joyaNamegaM nAlo igakoDisaTilakkhAi // 3 // SHREE NIRASAIRA% in Education International For Personal & Private Use Only www.jaimelibrary.org
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAbha caritra - hA ete kalazAH kSIrodadhyudakai tAH / acyutAdisurAdhIzA vidhinA jinamasnayayan / pArijAtakapuSpAdibhirjinamAnacuH / tadA |ca te devAstuSTuvuH / kepi surA hRSTA nanRtuH / kepi surA gAndhAravAMgAlakauzikahiMDoladIpakamadhumAdezacArudhAraNasohAgAdharAsabhANavallIkukubhA ityAdidivyadevarAgagItamAnAni kurvanti / kepi surAH padpazcAzatkoTitAla bhedaidivyanATakaM kurvanti / kapi tatena vitatena ghanena suSireNa caturvidhena vAdyena kautukaM pUrayanti / kepi kautukAvalguH / kepi madhurasvarairbhAvanAM bhAvayanti / te kalazAstatraivAntarbhUtAH / AprabhumIzAnendrAMke nyasya saudharmendrazcaturvRSabharUpANi vikuLa viSANotthaivAribhiH snapayA mAsa / vibhoraMgaM divyavasneNonmRjya divyazcandanarvilipya puSpaudhairapUjayat / zakraH svAmipuro rajatataMDulairaSTo maMgalAni cADhaudA kayat / tadyathA darpaNo vardhamAnazca kalazo mInayoryugam / zrIvatsaH svastiko nandAvartabhadrAsane iti // 1 // ....... taH zakraH evaM stotuM pacakrame jaya zriyo nidhe svAminnazvasenanRpAMgaja / namrAmaraziroma~gasaMgacaMgapadAMbujam // 1 // aba me saphalaM gAtraM netre ca vimalIkRte / snAto'haM dharmakRtyeSu jinendra tava darzanAt // 2 // atha me saphalaM janma prazastaM sarvamaMgalam / bhavArNavaM ca tIrNo'haM jinendra tava darzanAt // 3 // ayAhaM sukRtIbhUto vidhuutaashesskilbissH| bhuvanatrayapUjyo'haM jinendra tava darzanAt // 4 // - -- JanEduIM For Personal Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ adya me karmaNAM jAlaM vidhUtaM sakaSAyakam / durgatyA vinivRtto'haM jinendra tava darzanAt // 5 // adya me saphalaM dehaM adya me saphalaM balam / naSTAni vinajAlAni jinendra tava darzanAt // 6 // adya naSTo mahAbandhaH karmaNAM duHkhadAyakaH / sukhasaMgaH samutpanno jinendra tava darzanAt // 7 // adya mithyAndhakArasya hantA jJAnadivAkaraH / udito maccharIrasya jinendra tava darzanAt // 8 // tava stavananidhyAnadhyAnairajani nirmalam / vakSazcakSurmano me'dya vItarAga namostu te // 9 // ... itthaM jagannAthaM stutvA tato nItvA vAmAntike'mucat / avasvApinImahatpratirUpakaM ca jhe| prabhodRSTivinodAyopari zrIdA-4 magaMDakamamucat / tathA cocchIrSake divye kuMDalayugme amucat / zakrAdezAddhanadaH sAdhe dravyaratnavRSTIcAkarot / prabhoraMguSThe'mRtaM saMkramya mamuM praNamya nandIzvare te sarve'pi surendrAH surAsurAzca zAzvatAhato natvA'STAhikAM kRtvA hRSTAzca svaskhAspadaM yyuH| Baa tato vAmA svAmimAtA prabuddhA prakAzavadanAMvujaM divyAMgarAganepathyadharaM putraM vIkSyAmodata / devyAH paricchadaH putrajanmodantaM nRpaM vijJapayAmAsa, dikkumAryAgamAdyaM sarvamAkhyat / tataH zrIazvasenanRpastasmai pAritoSikaM datvA putrajanmotsavaM karoti / prathamaM kArAgA rAdvandijanamokSamakarot / nRtyadivyAMganAgItaistUryanAdaijayAravairnATakaiH zaMkhadhvanibhistanagaraM zabdAdvaitaM tadA'bhavat / dAnasanmAnavakArdhApanaH zriyA cAyAntyA tadrAjyaM vyUDhamapi saMkIrNa tadA'bhavat / kulAcArakRte sUtake nivRtte svajanAnAmaMtrya bhojanavastrAbharamAdi * itthaM jaganADIrSake divya marAsurAzra zAvatAra tovAmA dikkumAyA Lain Educ a tion For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ |rzva0 m 93 // satkArapUrvakaM kathayati-" bhoH svajanAH zrUyatAM, etasmin bAlake garbhasthite mAtrA nizi dhAntepi pArzvataH sarpantaM sarpamadrAkSIt tadgabhAnubhAvata evaitasya bAlakasya pArzva ityabhidhA bhavatu " / tadA svajanasamakSaM azvasenanRpo bAlakasya pArzvAbhighAmakarot / sa bAlo dhAtrIbhirlAlyamAna AdarAd dvitIyAcandravat krameNa vRddhiM prApa / kSudhodaye zakrAhitaM nijAMguSThAdamRtaM papau / devAMganAH svAminaM prItyA ramayAmAsuH / sa zrIpArzvo vajrarSabhanArAcasaMhananaH samacaturastrasaMsthAno ciMtroSTho'sitazarIro nIlakAntiH sunayanaH padmaniHzvAso dvAtriMzakSaNadharo bAlyamullaMghayati / gaMbhIra unnataH sUkSmaH saralaH pRthulo'sitaH / adIrghastriSu triSvevaM dvizubhro navapATalaH // 1 // nAbhau sattve svare'gAdhastuMga sapadamUrdhasu / sUkSmaH keze nakhe dante saraloM'hrau bhujeM gulau // 2 // pRthulo bhrUmukhorassu tArAvRMta (pAMga) kace zitiH / kaTau pRSThe ca puMzcihne tucchaH zubhro radAkSiSu // 3 // pANipAde gude tAlujihvayAretha cauSThayoH / nakhadanteSu mAMse ca tAmro navasu zasyate // 4 // ebhirdvAtriMzallakSaNaiH saMyuktaH, aSTAgrasahasairlakSaNairyuktaH, navakaratanumAnaH, adbhutadeharUpagandhaH adRzyAhAranIhAraH, nirAmayaH, malasvedojjhitaH evaMvidho bhagavAn vizeSato reje / krameNa yuvatijanAhlAdakaraM navayauvanaM prApa / ekadA nRpamAsthAnasthitaM kacinnara etyaivaM vyajijJapat -- "svAmin itaH pazcimadigbhAge kuzasthalaM puramasti / tatra naravarmAkhyo nRpatirAsIt / sa sukRtI satyavAdI dharmapravartako jinadharme rataH sAdhuzuzrUSAparo nItyA rAjyaM pratipAlya For Personal & Private Use Only caritra // 93 // jainelibrary.org
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjyazriyaM tyaktvA vratamupAdatta / ityardhakathite'zvasenanRpaH ziro dhunvanetramuvAca - "aho mahAnubhAvaH sattvAdhiko yaH svIkRtaM rAjyaM tatyAja" / so'pi bhUyaH pumAnUce - "navarmaNaH sUnuH prasenajinnAmArthinAM kalpavRkSopamastatra rAjyaM karoti / tasya prabhAvatI nAmnA kanyAsti / sA saMprati navayauvanA pratyakSaM surakanyAvadrarAja / tAdRzIM tAM samudbhUtanatrayauvanAM vIkSya pitA cintAturo'nurUpavaraM sarvatrAnveSayAmAsa / kiM tu tAdRk ko'pi varo na prAptaH / athAnyadA sA sakhIbhiH parivRtA vane krIDArthaM yayau / tatra kiMnarIbhirgIyamAnaM pArzvarUpamazRNot / tasya guNotkIrtanaM zRNvantI sA pArzvakumAre sAnurAgA jAtA / anyakrIDAM vrIDAM ca tyaktvA hariNIvattadgItaM zRNvantI zUnyIbhUtamanasA lInA'bhUt / smarabANaistADitA nizceSTA'bhavat / tadA sakhIjanastAM pArzvanAthaM dhyAyantIM saMbodhya svavezmani ninye / sakhyastatsvarUpaM pitrorvyajijJapan / pitroH pramodo jAta:- "etacchubhaM cintitaM yukto'yaM saMyogaH, zrImatpArzvakumAro jagattrayaziromaNirvaraH sundaraH pracurAyuH putryA cintitaH mayA dhruvaM pArzvakumAreNa sahodvAhaH kAryaH, uttamanarairvidyA kanyA ca satpAtre viniyojyA, sumuhUrte cemAM kanyAmadhipArzva svayaMvarAM preSayiSyAmi " ithaM pitRvacaH zrutvA sA kanyA mumudetarAM / tacca vyatikaraM kaliMgadezapatiryavanAbhigha uddhato bhRkuTIbhIpaNaH kathamapi jJAtvA'vAdIt - "mayi sati kaH pArzvaH prabhAvatImudroDhA ? ko'yaM prasenajit ? yo mAM muktvA tAM tasya pradAsyati" / ityuktvA bhUrisainyaiH parivRtaH kuzasthalapuraM vegAdAgAt / tena purarodhaH kRtaH / puraM nirudhyAgamana nirgamaM jAtaM / tataH prasenajid bhUpazcintAturo jAtaH / maMtribhirvicArya samarthamazvasenanRpaM jJAtvA'haM maMtrisAgaradattasutaH puruSotamo nAma preSitaH / nizIthe purAnniragAM / mayA'yaM vRttAnto bhavataH kathitaH / atha yadyuktaM kRtyaM tatkarotu " / ityAkarNyAzvasenanRpo * rupAJjavIt -" ko'yaM varAko yavanaH / mayi satyapi kA mItiH / eSo'haM sajjasainyaH kuzasthalaM trAtumAgataH / ityuktvA bhAmavA For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 94 // dayat / akhilaM sainyaM militaM / tajjJAtvA zrIpArzvo nRpAntike krIDAgRhAt samAgAt / pitaraM jagau - "eSa saMraMbhaH kasyopari ? " | tato'zvasenanRpo'gulyA taM naraM darzayan sarve kathayAmAsa / tadA punaH pArzvakumAra idamabhyadhAt - " varAko yavanaH, tasyopari kIzo 'yamudyamaH ? pUjyAstiSThantu | ahaM tasya zikSAM kariSye " / nRpastadbhaktizaktikSamaM vAkyaM zrutvA hRSTaH zrIpArthaM sasainyaM pIt / zrIpArzvo gajArUDhaH puruSottamayuto'neka bhUpAlasaMyutazvacAla / svAminaH purata nAgA iva gajAluH nadIrayA va hayAceluH, rathAH krIDAgRhA iva celuH, pattayaH kapivalganti sma / evaMvidhayA krIDayA prabhuH yavanakhelanArthaM cacAla / | tadA bandighoSaiH zaMkhAdizabdairnisthAnanisvanairutsarpadbhiH zabdAyamAnamaMbaraM jAtaM / prathame praNAya ke mAtalisArathiH saratha upetya prabhuM | natvaivaM provAca- 'nAthAhaM zakrasArathiH tvAmatulabalaM zakro jAnAti, tathApi tena bhaktyA'haM sarathaH preSitaH / prabhustadrathamAruroha / | kiyadbhirdinaiH prabhuH kuzasthalapurAsannodyAne surakRte saptabhUmike AvAse'vasat / tato mahAdakSaM dUtaM suzikSya yavanAntike preSIt / sa gatvA yavanaM smAha - " zrIpArzvakumArastvAM manmukhenaivamAdizati, bho yavana tvaM balaM mA kRthAH, nijasthAnaM yAhi / ahaM pArzvaH samA| gato'smi " / tadA yavano lalATamatyucaM kRtvA'vadat-" are dUta mAM kiM tvaM no vetsi ? ko'zvasenaH ? kaH pArzvaH 1 yo mAM samabhi| peNayati / niSThuraM bhASamANamapi tvAM dUtvAnna hanmi / svasvAmine maduktaM nivedaya" / punarapi dUto'pyAha - "mUDha kiM mudhA garva vahasi ? | kiM jagatAM patiM no jAnAsi 1 nanu prabhustvAM samare bodhayiSyati " iti bruvantaM dUtaM yavanasya bhaTAH sadAyudhA hantumudyatAH / tadA vRddhAmAtyastAn bhaTAn sAkSepamidamucivAn- "bho jaDA bhavatAmAkasmikaH kSayo'yaM / yasya sadevA indrAH sevAM kurvanti tasya zrIpArzvakumArasya dUtasya hanane yuSmAkaM kA gatiH 1 " / iti zrutvA bhayabhrAntA bhaTAH sarvepi zAnti yayuH / maMtrI dUtaM kare kRtvA ityavo For Personal & Private Use Only afta / / 94 / /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** * ** cata-'vayaM zrIpArzvakumArasya sevakAH zrIpAca nantumeSyAmaH' iti saMbodhya taM visasarja / tata evaM nRpamavadat-"rAjan jagatrayanA thasya zrIpArzvanAthasya surAsuranAgendrA vAsavAH sarve'pi sevante / sa cakravartI jino vA bhaviSyati tena saha ko virodhaH ? ka sUryaH kva ca khadyotaHka siMhaH kva ca zazaH tathA kva pAvaH kva ca tvaM ? yasya pArzvasya samIpe indro mAtalisArathiM sazastra preSIta / tasmAttvaM kuThAraM kaMThe kRtvA pArzva samAzraya." / tadA yavanaH prAMce-'pArzvasyaivaMvidhaM parAkrama nAhaM jAne' / ityuktvA sarvasAmantamaMDalezvarasaMyuktaH kuThAraM kaMThe kRtvA yavanaH pArzva nantuM samAgAd / prabhoH sainyaM samudravanirIkSya mRgavatvasyan AvAsadvAre'gamat / vetriNA prabhorAjayA sabhAyAM pravezitaH / tatra prabhuNA prshumocitH| yavanaH prabhozcaraNayoranamat / prAJjaliryavano'vadat-"svAminnahaM tava sevako'smi / mmaapraadhHkssntvyH| sarvadA tvameva zaraNaM mmaastu"| zrIpAzvoM jago-'bhadra bhadraM te bhavatu, svAM zriyaM bhuMzva, punarIdRg na kArya tatheti pratipedAnaH prabhuNA stkRtH| prabhorAjJayA yavanaH svasthAnamagamat / prasenajitsarvajJAtvA prabhAvatImAdAya gatvA vAmeyaM natvA hRSTaH kRtAJjaliH poce-"he nAtha tvadIkSaNAnme dRSTiH saphalA'bhavat / yavanopi sajjano'bhUt / tvaM bhAnuvatprakAzakartA / imAM kanyAM sazrIkAM pariNIya mAM katakatyaM kuru" / atha zrIpAzvo'vadat-'rAjan tAtAjJAM vinA kanyAM nohe / tasmAdAgrahaM vRthA mA kRthAH / tadA prabhAvatI dadhyA"hA hAhaM mandabhAgyA / mama manorathasiddhirna jAtA" / prasenajid dadhyau-"pArzvakumAraH sarvathA niHsnehaH / azvasenanRpasyoparodhAta se manorathasiddhirbhaviSyati" / tataH prabhAvatImAzvAsya pArzvakumAreNa saha kanyAM gRhItvA vArANasyAM yayau / tatra mahadhyA surAsuraiH syamAnasya pArzvakamArasyAzvasenanRpo nagarapravazotsavamAtanot / indreNAgatya dvAtriMzadvandanAdikaM kRtvA dinASTakaM mahotsavaH kRtH| prabhAvatyA sahAgataH prasenajidazvasenasyAvAsaM gataH / prasenajidrAjamiti abravIt-'kuzasthalapurAdhIza tA rAjye kuzalaM sarvatrAsti ?' / tenoktaM ** * For Personal Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra | "yasya vaM trAtA tasya sarvatra saukhyaM bhavati / anyacca mama putrI prabhAvatI bhRzaM pArzvakumAre'nurAgiNI vartate / prasagha tasyAH prANigrahaNaM | kArayatu" / azvaseno'vadat-"bhadra sAdhUce / asmAkaM manoratho'sti / paraM pArzvaH saMsArAdvirakto'sti / na jAne kiM kariSyati / paraM tvaduparodhAdadhunA pArzva balAdapi pANigrahaNaM kArayiSyAmi / tanmA kRthAstvamadhRtiH" / ityuktvA tenaiva saha pArthAntikaM yayau / pArzva | prati jagA-'vatsa tvaM prasenajitputrImudaha' / zrIpArtho'vadat-"naiva pariNeSyAmi / kutaH 1 ayaM bhavAbdhirdustaraH / saMsAre bahUni | pANigrahaNAni kRtAni santi / ahaM saMsAramunmUlayitumicchAmi / strI bhavavRkSasya mUlaM / mama saMsArasthityA kArya naasti"| azvasenanRpo'pyUce-"vatse dRzena manasApi tvamasmanmanorathaM pUraya / prAktanajinAH kalatriNo bhRtvA pazcAttapasA siddhaaH| tvamapi pANigrahaNaM kRtvA saMsArasaukhyAni bhuktvA pazcAtsvArtha sAdhaya, / prabhustAtavacanamanullaMdhyaM jJAtvA tadvacanaM mene / tadinAdvivAhotsavaH prArabdhaH / sthAne sthAne gItagAnAni,sthAne sthAne nATakAni,sthAne sthAne vAdyAni,sthAne sthAne mAMgalyAni, sthAne sthAnedAnAni,sthAne sthAne bhojanAni, evaM vidhotsavairdinAni ativAdyante / vivAhadivase prApte samuhUrte prabhAvatIM svarNakuMbhaiH snapayitvA gurudattAkSatAn mRmi nivezya candanAkSatarvAdihastAH kulastriyo divyavAsobhirvividhAbharaNaizvAlaMkRtAM cakruH / itthaM zrIpArzvakumAro'pi sumuhUrte sulagne | parivAraparivRto dhavaladviradArUDhaH kRtamaMgalaH macchatracAmaravIjito'nekapArthivaveSTitastUryanAdairjitaH purakhIbhirvIkSyamANo lIlayA gacchan vivAhamaMDapaM prApa / tatra suzIlena dvijapuMgavena krameNa kulAcAraH kRtaH / maMgalAcArapUrvakamubhayorvarakanyayoH karamelako jAtaH / adhyAMcalau catvarikAntare gatI / tatra svajanAH zrIkhaMDapuSpatAMbUlanepathyAzvagajAdibhizca santopitAH / yAcakAnAM dAnAdi dattaM / AjyalAjAdyavipreNa havanapUrvaka vidhinA bhramayitumArebhe / tatra prathame maMgale rAjJA zvazureNa svarNabhArAH sahasrazaH prdttaaH| dvitIye // in Education International For Personal & Private Use Only wilmjainelibrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ ***** 4%AA ** maMmale kuDalahArAdyAbharaNAni pradattAni / tRtIye sthAlAdIni mAjanAni gajAzvAzca / caturthe maMgale divyacIvarANi pradattAni / anyAnyakhilAnyapi kRtyAni kRtAni / evaM vivAhotsavaM kRtvA prINitAzepaviSTapaH kumAraH zrIpArzvaH svagRhamAjagAma | sarveSAM saMtoSaH saMjAtaH / azvasenanRpeNa bahu satkRtA janAH svgRhmaajgmuH| prabhuH prabhAvatyA saha sukhAni bhunkti| yataH karakisalayamUlaM dhunvatInAM sa dhanyaH zravaNapathamanalpA yasya puMsaH praviSTAH / navaratapariraMbhe bAlasImantinInAmahaha na na na mA mA muJca muJceti vAcaH // 1 // kuMkumapaMkakalaMkitadehA pInapayodharakaMpitahArA / nUpuranAdaraNatpadapadmA kaM na vazaM kurute bhuvi rAmA // 2 // prabhuH zrIpArzvastayA saha krIDan janAnAM prItiM janayan vAsarAnatyavAhayat / / somavimalasUrIzaH sarvajJaH sarvasaukhyadaH / pArzvanAtho jino jIyAdvighnavA(vA)taharaH paraH // 1 // iti zrItapAgacche zrIjagaccandramUripaTTaparaMparAlaMkArazrIpUjyazrIhemavimalamarisaMtAnIyagacchAdhirAja zrIpUjya zrIhemasomasUrivijayarAjye pUjyazrIpaM0saMghavIragaNiziSyapaM0 udayavIragaNiviracite zrIpArzvanAthagadyabandhalaghucaritre bhagavaccyavanajanmAbhiSekavivAhotsavavarNano nAma paJcamaH srgH||5|| pArzvanAthacaritrasya paJcamaH sarga eva ca / paMDitodayavIreNa gadyavandhena nirmitaH // 1 // ***** 2525 * ** JainEducatnam For Personal & Private Use Only KLibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-5Mer caritra atha paSThaH srgH| natvA zrAgurupAdapadmamanizaM jADyapratApApahaM zrIsArasvatamaMtramevamakhilaM dhRtvA ca vakSaHsthitam / paSTaM sargamatha kramAgatamahaM zrIpArzvadevaprabhoH saMbandhana yutaM vadAmi zimalaM sadbhayavanyena hi / / 2 / / athAnyadA zrIpAcaprabhuH svAvAse gavAkSasthaH kAzIpurIM vilokayan sapUjApaskagan pogana dinchato pazyat / tad dRyA janAna jagAda-"kimadyAho dadhidugdhapatrapuSpaphalAApaskarasaMyukto janaH sahapaM purIto bahiyAMti, tat kinidAna upayogamti : devayAtrA vaa'sti?"| tadA ko'pyUce-"svAmin kRpAnidhe zrUyatAM, ekaH kamaThAhvayastapasvI bane sameto'sti / sa tAH kurvan pazcAgni saadhyti| tamarcita jano yAti" prabhurapi sabhRtyo'zvArUDhaH kautukAttaM draSTuM samAgAt / tadA tIvrapaJcAgnitapaHsthitaM dhRnaM pibantamabAnakaSTaM kurvantaM dehaM damantaM kamaThamapazyat / jJAnatrayadharaH prabhupArtho vahikuMDAntaHkSiptakASThAntarasthitaM dahyamAnaM mahoragaM cApazyata / kRpAvAna zrIpArzvastaM pannagaM jvalantaM dRSTvA'vocat-"ajJAnamajJAna" yattapasyapi no dayA / sarve'pi jAnanti yaddayAhIno dharmo na muktaye syAt / yataH sa kamalavanamagnervAsaraM bhAsvadastAdamRtamuragavaktrAtsAdhuvAdaM vivAdAt / rugapagamamajIrNAjIvitaM kAlakUTAdabhilaSati vadhAdyaH prANinAM dharmamicchet // 1 // // 16 // SAGE in Education International For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ataH kAraNAddayaiva dhanA / yathA nAthaM vinA sainyaM no rAjate, yathA jIvaM vinA vapurno bhrAjate, yathA nizApatiM vinA nizA na zobhate, yathA nadI haMsamithunairvinA na vibhAsate, tathA dayAM vinA dharmo'pi na cakAsate / ataH kAraNAdbhostapasvin dayAM vinA kiM sudhA klezakArakaM kaSTaM karoSi ? jIvaghAtAt kathaM puNyaM bhavati ?" / iti zrutvA kamaThaH proce - "bhoH kSatriyarAjakumAra rAjaputrA hastyazvakrIDAmeva vijAnanti, dharma tu munipuMgavA eva vidanti" / tato jagatAM patiH pArzvanAthastatpratyayArthaM svairnarairvahnikuMDAtkASThamAkarNya | yatnena sphoTayAmAsa / tasmAtkASTAdAkulo'hiH sahasA niragAt / prabhustasya pannagasya namaskAramadAt / vibhorvAkyapIyU painamaskArAmRtaM pItvA so'hiH samAdhinA mRtvA nAgAdhipo dharaNendro'bhUt / sa dharaNendro nAgasureSu mahaddha reje / aho'jJAnaM kamaTha resjJAnaM' janairevaM stUyamAno vibhuH svabhavanaM yayau / kamaThastApaso laghutAM prApto janaihalito garhito bhagavata upari dveSaM vahannanyatra gataH / tataH kamaThastApasI haThAtkaSTataraM bAlatapastepe / ajJAnakaSTaM kRtvA pArzvaprabhorupari dveSaM vahan mRtvA bhavanavAsiSu meghakumAreSu megha| mAlIti nAmato'suraH samajAyata / yataH- bAlave pabiddhA ukkaDarosA taveNa gAraviA / vereNa ya paDibaddhA mariuM asuresu jAyaMte // 1 // 1 meghamAlyasurAdhamo dakSiNazreNyAM sArdhapalyopamAyuSkeNa devasukhaM bahutaraM bhunakti / zrIpa bhogasaukhyAni bhuJjan dinA| nyatyavAhayat / anyadA madhau zrIpArzvaprabhurjanoparodhenodyAnaM vIkSituM yayau / tatrodyAne latAdrumapuSpAvacayaM kautukAdikaM vilokayan vibhurekamu tuMgatoraNaM mahAntaM prAsAdaM dadarza / prastasmin prAsAde prAvizat / tatprAsAdabhittAvadbhutarAjyarAjIpratItyAgaM vidhAyAzrita| saMyamaM zrInemicaritacitraM dRSTvA'cintayat - "aho zrInemervairAgyaraMgo'nupamo yo nave vayasi rAjyaM rAjImatIM ca vihAya niHsaMgaH san For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 97 // vratamagrahIt / mayA'pyayamasAraH saMsArastyAjya eva " / tadA bhagavAn vairAgyaraMgaraMgitaH zrIpArzvo bhuktabhogakarmA vratonmukho babhUva / | tato'nantaraM navavidhA lokAntikAH sArasvatAdayaH surAH paJcamabrahmadevalokAdAgatya prabhuM natvA vyajijJapan - " jaya svAmin trailokyanAyaka saMsAratAraka sakalakarmanivAraka prabho trailokyopakArakaM tIrthaM pravartaya / tvameva jJAnavAn saMvegavAnasi / svayameva sarva jAnAsi / adhikAratvAdvayamidaM brUmaH " / ityukvA jinaM natvA te devAH svadivaM yayuH / tatastatprAsAdAt svAmI svasaudhaM jagAma / prabhuH suhRdo visRjya palyaMkasthaH zubhabhAvanAM bhAvayannizAM ninye / tathAhi -- saMpado jalataraMgavilolA yauvanaM tricaturANi dinAni / zAradAbhramiva caJcalamAyuH kiM dhanaiH parahitaM na kurudhvam // 1 // yatra jAtAstatra ratA ye pItAste ca marditAH / aho lokasya mUrkhatvaM vairAgyaM kiM na jAyate // 2 // namaskAraM hAraM dadhata hRdaye karNayugale zrutaM tADaMkAbhaM karakamalayordAnavalaye / gurorAjJAM zIrSe mukuTamatulaM yena bhavikA yathA bhavyAM kaMThe kSipati varamAlAM zivavadhUH // 3 // 1 bhavyAM varamAlA mityarthaH / For Personal & Private Use Only caritra // 97 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ divasanisAghaDimAlaM AuM salIlaM jIANa cittUNaM / caMdAicca baillA kAlarahaha bhamADaMti // 4 // na sA nAI na sA joNI na taM ThANaM na taM kulaM / na jAyA na mulA jattha savve jIvA annNtso||5|| ityAdizubhabhAvanAM bhAvayato bhagavato nizA paryagalat / vizvodyotArthamAditya udgataH / tadA bhagavAn zrIpArzvaH prabhAtakatyAni kRtvA pitroH sannidhau gatvA vinayena natvA pitroragre sthitvA pitarau saMbodhya khadIkSAya dAnamArabhata / zrIpArzvastadA sarvatra paTahoropaNAmakArayat-'bho lokA yathecchaM dIpamAnaM dAnaM gRhyatAM' / tadA zakrAdiSTaH zrIdo dravyaM jaladavadvarSati / pratyahaM prabhurekA koTI lakSANyaSTau hiraNyaM dadau / jagato'khilo dAridyamayadAvAgniH zazAma / bhuvi paramAnandakandAH kandalitAH / trINi koTizatAni aSTAzItikoTayaH azItilakSANi prabhurvArSikaM dAnaM dadau / atha jJAtadIkSAkSaNAzcatuHpaSTivAsavAstatrAbhyeyuH / cAritrotsava cakraH / tatra prathamaM bhagavatastIrthAbhaHsaMbhRtaiH kuMbhaiH svarNarUpyaratnamayaiH snAnamakArapan / pazcAt haricandanakarpUrAdisurabhidravyailiptAMgo divyAMgharabhRta pArijAtAdipuSpaughaspha racammillabandhuraH zuzubhetarAM / tadanu udAraskArahArakuMDalakoTIrakaMkaNAMgadAdibhUpaNairbhaktyA bhUSi-12 taH / tadA vibhuH kalpadrumabadrarAja / tataH zrIpArzvaprabhuH zakramUtritAM vizAlAM zivei ko samArohan / tatra siMhAsanamalaMcake / tato bhagavata upari suvRttamujjvalamullasacchatraM reje / ubhayoH pAzvayozca cAmare rejAte / bahupu vAdyeSu vAdyamAneSu, vividhagIteSu gIyamAnapu, paTubandipu jayajayArAvaM badama, zivikAM murAsuranareSu vahamAneSu, sotkaMThaM purIjanakSyimANaH zirasA namyamAnaH, aJjalinA prahaba stUyamAnaH saMyamazriyamudvoDhuM mudA banegAt / tatrAzokanarostale zivikAtaH samunIrya zrIpAzvajinapatiH svarNaratnA-1 ***36#*#MAISHA For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAzva0 98 // bharaNAnyamuJcat / jJAnadarzanacAritrarUpa ratnAnyagrahIt / tAM zakraH pArzvaprabho devacan / bhagavAn zrIpArthaH pApasya kRSNakAdazyAM vizAkhAnakSatre kRtASTamatapAH paJcamuSTibhiH kezamunmUlya ' namo siddhANaM ' iti padaM smaran cAritramagrahIt / tadA bhagavato drAg manaHparyavajJAnaM samutpannaM / vibhoH paJcamuSTazudhdhRtAn kezAn zakraH svavAsasA gRhItvA kSIrasAgare cikSepa / tadA ca trizatarAjaputraiH saMvegAccAritramaMgIkRtaM / atha surasuranarezvarAH zrIpArzva jinendraM praNamya svasthAnaM jagmuH / tadA tatraiva bhagavAna laMbamAnabhujadvayaH kAyotsargeNa sthitavAn / prabhAte bihAraM cakAra / aSTamasya pAraNa ke kopakA sanniveze dhanyasya gRhiNI gRhe pAvizat / tadA dhanyaH svaM dhanyaM manyamAnaH kalpadrumamiva taM jinaM vIkSya sahasotpannavivekatvAttaM natvA zudhdhadhIH paramAnnena nAthasya pAraNakaM kArayAmAsa | 'aho dAnamaho dAnaM ' ityudghoSaNApUrvakaM divi devairdevadundubhistADitaH / gandhAMbuvRSTibhiH bhUH niktA / svarNa| vRSTiH kRtA / nAnAprakArapaJcavarNakusumairbhUH prakIrNA / divyaM nATakaM jAtaM / nAthasya pAraNa ke dhanyaH puNyena pUrNaH saMjAtaH / gRhaM dha pUrNa jAtaM / jano mudA pUrNo jAtaH / gaganaM devadundubhinAdaiH pUritaM / tadA dhanyo rAjJA lokazca saMmAnitaH / tatra prabhoH pAraNakasthAne mudA pAdapIThaM vyadhAt / svAmI tato grAmAkarapurAdiSu vicacAra / svAmI dharitrIva sarvasahaH zAradAbhramivAmala AkAzavanirAlaMbo vAyutradapratibaddho vahnivattejasA dIpaH kAMsyapAtra vanmuktatoyaH samudravadgaMbhIro merurivAprakaMpo bhAraMDavadapramAdaH padmapatranirlepaH paJcasamitibhiH samitastribhirguptibhirgupto dvAviMzatiparISahAn jayan caraNanyAsena mahIM pAvayana paJcAcAraM pratipAlayan aTavyAM kaligireradhaH kuMDAkhyasarastIre vibhuH pratimayA sthitaH / ekonaviMzatidoSarahitaM kAyotsargaM vyadhAt / tathAhighoDaga laya khaMbhAI, mAluddhi niyala sabari khaliNa vh| laMbuttara thaNa saMjaI, bhamuhaMguli vAyasa kavide // For Personal & Private Use Only: caritra // 98 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ A%ALKISHORS) hai sirakaMpa mUa vAruNi, pehatti caija dosa ussagge / eNavIsaM dosA, yinyA payatteNa // 2 // * tathA canAsAgranyastadRgdvandvo dantairdantAnasaMspRzan / prasannavadanaH pUrvAbhimukho vApyudaGmukhaH // apramattaH susaMsthAno dhyAtA dhyAnodyato bhavet // 1 // kAyotsarge bhagavAn zukladhyAnaM dhyAyati / tatra mahIdharo nAmA karI jalapAnArthamAgataH / sa prabhuM dRSTvA nehApohasaMpanno jAtismaraNamAsasAda / tadA sa dadhyau yathA-"prAcyabhave'haM hemAbhidhaH kulaputrako bAmanAMgo jane hAsyAspadamabhUvam / anyeyuH pituH parAbhavAnnirgatyetastato bhraman vane gurakho dRSTAH / mayA ca vanditAH / gurugA'haM yativasyAyogyatvAnmahopakArAya zrAvakatvaM graahitH| zrAvako'haM jAtaH / paraM janairhasyamAno'tikhinnaH / tallaghu svatanuM cAbhinindan mahAtanumabhilapan AtadhyAnena mRtvA zailopamaH karI abhRvaM / tadidAnImahaM pazurjAtaH / kiM kurve ? kimArAdhayAmi ? athavA kizcitkaraNAmumeva prabhumarcaye" / iti dhyAtyA saro'mbhaH pavizya snAtvA dantirAT padmAnyAdAya pAirvaprabhoH pArve yayau / sa karI triH pradakSiNAM kRtvA prabhoH padadvayaM pajhaiH pUjayitvA manamA |stutvA zirasA natvA svaM dhanyaM manyamAno yathAsthAnaM gtH| athAsannA devAH prabhuM sadgandhavastubhiH pUjayitvA prabhoragre nATyavidhi mudA vidadhire / kenApi gatvA''sannacaMpAyAM karakaMDunarendrasya tatsarva svarUpaM niveditaM / sa narendro vismitaH man sabalavAhanaH prabhu | vanditumabhyAgataH / prabhustvanyatra vihAraM kRtavAn / narendreNa tatra zrIpArzvaprabhupratimA navahastapramANA vinirmitA, tatrorucaityaM kArayitvA samahotsavaM sA pratimA tatra nivezitA / devaistatra nATakaM kRtaM / sAdhiSThAyakabhAvena sA pratimA saprabhAvA jAtA / mApi Kain Elle For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1870 19 // miyapuXing Zi yaoyasayumi mano'bhISTaM phalaM janAnAM datte / tatra kalinAmnA parvataH kuMDanAmnA saraH tadAsanaM kalikuMDa iti khyAtaM tIrtha vizvapAvanaM saMjAtaM / | so'pi karI mRtvA tatraikabhaktimAn maharddhirvyantaro jAtaH / tIrthasevako jAtaH prabhuH pArzvajinendro vihAraM kurvan krameNa zivapuryAM yayau / tatra kauzaMbyAkhye vane kAyotsargeNa tasthivAn / tadA dharaNendraH pUrvabhavopakAraM smRtvA tatra mahardhyA samAgatya svAminaM natvA bhaktyA stutvA svAminaH puro nATyavidhiM vyadhAt / dharaNendreNa manasA |cintitaM - ' mayi sevake satyapi prabhorarkakiraNaspazI mAbhUt ' iti dhyAtvA prabhoH zirasi sahasraphaNarUpaM chatraM dadhau / tato'nyatra gate nAthe dharaNendro'pi svasthAnamagAt / tadArabhya janairahicchatretivikhyAtA purI vAsitA / ahicchatraM tIrthaM prasiddhaM jAtaM / atha svAmI rAjapuranagarasamIpe vane gatvA pratimayA sthitaH / tatrezvarAkhyo nRpatirasti / sa nRpastadA rAjapATyAM viniryayau / tadA | sevakairuktaM -- 'svAminnenaM vratasthaM svAminamazvasenanRpAMgajaM pazya' / ityukte nRpo hRSTaH pArzvajinAntikaM yayau / nRpaH prabhuM dRSTvetyacintayat - 'mayA'yaM veSo dRSTo'sti' iti cintayanmUrcchitaH / labdhasaMjJazca jAtajAtismRtirjagau - ' aho mahaccitraM mama nijaprAcyabhavo - smAri ' / mantryUce -- ' sa kIdRk ? upadizyatAM ' / nRpaH smAha - " bho nizamyatAm / vasantapuranagare dattanAmA dvijaH purAsIt / sa hi lagnanimittajJAnakathanAjjane prasiddho jAtaH / atha karmavazAttasya dvijasya kuSTharogaH samuptannaH auSadhazatairapi na zAntaH / kuTuMbenApi karmavazAcyaktaH duHkhI jAtaH / gaMgAyAmetya vegatastatra tajjale nipatan kenApi vidyAdhararpiNAkAzagAminA dRSTa uditazca'mahAbhAga kathaM jale jhampAM dadAsi ? ' / so'vak- 'bhoH sAdho rogavazotpannaduHkhAnpriye ' / muniruvAca - "bho mahAnubhAva mahArasAyanaM jinadharma sarvarogaharaM tvaM kuru / zazvatsevanena viSataroH karmamUlaM chindhi " / tenoktaM- 'kiM tadrasAyanaM ? ' teneti pRSTo muni For Personal & Private Use Only caritra // 99 // www.jainvelibrary.org
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ | rAkhyat-'ayaM karmarogaH / tannivAraNArtha dharmApadhaM kuru'| tato'sau zuddhabhAvena sasamyaktvaM paJcANuvratarUpaM gRhidharma prapannavAn / tadanantaramacittAhArapAsukajalapAnapaJcaparameSThinamaskAragaNanaparo'bhavat / zubhabhAvanA bhAvayati / anyeyuH sa caityaM gatvA jinaM natvA muni vanditvA samupaviSTaH / tadA'nyaH puSkalizrAdhdho munisamIpe pUrva samupaviSTo'sti / tena sa muniH pRSTaH-"bhagavAn evaM| vidhavividhavyAdhivizIrNadehasya narasya jinaukasi samAgatya jinavandanaM yuktaM ? kimu na vA ?" / munirUce-"bho mahAbhAgAva-| grahAzAtanojjhanAdeva devavandane ko dopaH / sAdhavo'pi malaklinnakalevarA bhavanti / ta eva tAdRpAzcaitye devavandanaM kurvantaH snti"| punarapi puSkaliyAdhdhaH proce-'epa kva gatau gantA ? / muni nAnubhAvAve-'eSa pUrvabadhdhAyuH rAjapure tiryaggatau kukuTo bhAvI' / tadA sa kuSThI svasya bhAviduHkhaM zrutvA'rodIttarAM / tataH sa muninA saMbodhita:-" he kovida mA khidyasva / yathA'mbudheH pracaMDapavanodhdhRtataraMgasya prasaraH kenApi rodhuM na zakyate, tathA prAkRtakarmavipAkaprasaraH kenApi rodhuM na zakyate / tathA cAhuH paMDitAH susvasya duHkhasya na ko'pi dAtA paro dadAtIha kubuddhireSA / purAkRtaM karma tadeva bhujyate zarIra he niSThura yattvayA kRtam // 1 // tathA ca* Arohatu girizikharaM samudramullaMghya yAtu pAtAlam / vidhilikhitAkSaramAlaM phalati sarva na sandehaH // 2 en Education international For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 100 // udayati yadi bhAnuH pazcimAyAM dizAyAM pracalati yadi meruH zItatAM yAti vahniH / vikasati yadi padma parvatAgre zilAyAM tadapi na calatIyaM bhAvinI karmarekhA ||3|| tasmAtkarmaNAM gatirviSamA'sti / tIrthaMkarA apyanantavalAH / tairapi karmaNo gatinollaMghyate / purAkRtakarmavazAnadeva bhujyate / prathamajinendro'pi varSaM yAvadAhAraM na lebhe / tasmAtkarmagatirnAllaMghyate / tathApi zRNu - tasmin rAjapure kurkuTabhave muniM dRSTvA saMjAtajAtismRtirvihitAnazano mRtvA tatraiva rAjapure nRpo bhaviSyasi / tatra rAjapATyAM gataH zrIpArzvajinaM dRSTvA bodhaM lapsyase / iti zrutvA sa. kuSThI dvijo muditaH / krameNa kurkuTo bhUtvA nRpo jAtaH / sa caiSo'haM / prabhuM dRSTvAhaM jAtismRtiM prAptaH / tataH prabhuM natvA prabhoH kAyotsargasthAne caityaM vidhAyotsavena zrIpArzvanAthapratimAM sthApayAmAsa / tasya caityasya kurkuTezvara ityAkhyA vistRtA / tatra kurkuTezvaraM nagaramapi nivAsitaM / " ekadA nAtho viharannagarAsannavartinaM tApasAzramamAgAt / tatrAhapatirastaM gataH / tatropakUpe nyagrodhamUle prabhurniza kAyena manasA'pi niSprakaMpaH pratimayA tasthauM / iva meghamAlI surAdhamaH prAgbhAvairavyatikaraM nijamavadhinA jJAtvA pUrvavairaM smRtvA kudhA jvalan zrIpA|rzvanAthamupadrotuM samAgAt / sa surAdhamaH pApAtmA duSTo dhRSTo hRSTaH puSTaH zrIpArzvanAthaprabhoragre prAptaH / tena garjanto gajA jaMgamAH zailA iva vikRtAH / tairdUrAdetya prabhuH svasuMDayA cukSubhe / tairbhImaiH prabhurnAkSobhi / te'pyadRzyatAM prAptA hINA bhItA ivAgaman / paJcAtprabhora daMSTrAkakacabhIpaNAn tIkSNanakha kuddAlAn agnipradIptadRzo bahUn vyAghrAn sa vicakre / tato mahIM puccharAcchoTatha prabhora durAdetya temational For Personal & Private Use Only caritra // 100 // jainelibrary.org
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ / GIRCRACK pUtkArazabdaM cakruH / tathApi prabhumakSobhyaM viditvA sphuradhdhyAnapradIpAnubhAvAd dUraM yayuH / tatastena citrakA vipasA vRzcikAca vikatAtmanA vikRtaaH| tairapi bhagavAna cukSume / tilatuSamAtramapi na kSubdhaH / tato bahIbhivAdyaM vAdayantIbhirgAnaM kurvantIbhiH kiMnargabhiranekahAvabhAvakAmaceSTAbhirbhagavAn na cAlitaH / tato'pi prabhuna kssubdhH| bahIbhirvAtyAbhiH kathamapi mandaro yathA na calati nadvatprabhuna calitaH / tatastena pApAtmanA prabhoH zirasi mahatI rajovRSTividadhe / tayA rajovRSTayApi bhagavAn manAgapi na calitaH / tato mahatAdareNa tena duSTAtmanA pretA vetAlA vikIrNakezavikRtAkRtimaya muMDaprAlaMbabhRdvikRtAkArA vikRtAH / tairapi bhagavAn na duHkhyabhavat / tairapi na kSubdhaH prabhuH / tato vADhAmo jAtaH / tadanusa pApo bhagavantaM nIra nimajjayitumaMvare dhanaM vicakra / kAlajihvAsadRzI vidyudadyutat / tarjitaigarjitaiH sarvadizo'pUrayat / jagadidamAkulamabhRt / tadA muzalAkAradhArAbhivato va parnu pravRttaH / rodasyekajalA jajJe / jantavo jalaiH plAvitAH / tadA ca prabhorjAnukaTIkaMThadanaM nIramabhavat / kramAnIraM nAsAvamAyayo / tathApi bhagavAnijadhyAnAnAcalat / bhavAMbhodhipatadvizvAdhArastaMbha iva sthitaH / tadA dharaNoragendrasyAsanakaMpo'bhavat / tato bhagavantaM sopasarga jJAtvA svadevIbhiH sahAyayo / tatra prabhuM natvA prabhoH pAdayoradhoM'bhoja nyadhAt / prabhAH zirasi dharaNaztraM saptabhiH phaNairUz2a vicake / tadA ca bhagavAn dhyAnasamAdhimukhalIlAtmAMbuje sthito rAjahaMsa iva zuzubhe / vibhorane vaNavyo bhaktinirbharA veNuvINAmRdaMgAdivAdyapUrva saMgItaM nATayaM ca cakruH / dharaNastu bhaktimAn kamaThazcIpasagakRta, tayostulyA manovRttiH prabhorabhRt / evaM satyapyamarpaNa varSantaM meghamAlinaM nirIkSya dharaNaH kopAtsAkSepamidamabravIta-"bho durmate svasyAnAya kitadArebhe / ahaM bhagavato bhRtyaH / ataH paraM na sahiSye / kASThAntardadhamAno'haM bhagavataH prasAdAdindratvaM praasH| tvamapi pApAbhiSa --- - - - in Education International For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra da dhitaH / tava ko'parAdhaH kRtaH / nAthe niSkAraNabAndhave'sminniSkAraNAriH kathaM bhavasi / trijagattAraNakSamo'yaM bhagavAn jalaina nimajyate / nUna pagAdhe bhavAMbhodhau tvameva truddissysi"| iti dharaNoragendreNa meghamAlI hkkitH| tadA meghamAlI bhItastaM tathA- sthitaM bhagavantaM dRSTvA pAzrva nAgendrasevitaM ca nirIkSya jalaM saMhRtya prabhoH pAdayoH patitaH / yojitakarasaMpuTo meghamAlI prabhuM kssm01|| yitvA bhaktyA natvA pazcAttApaparo nijaM sthAnaM yayau / dharaNendro'pi bhagavantaM nirupadravaM jJAtvA vibhuM stutvA tasya caraNau natvA | svakIye bhavane'gAt / 4 atha prabho rAtriya'ticakrabhe / tadA bhagavato vratavAsarAvyazItidineSu vyatIteSu caturazItitame dine vizAkhAsthe nizAkare caitra kRSNacatujhaM ghanaghAtikarmacatuSTaye kSayaM gate kRtATamatapasaH zukladhyAnaM dhyAyataH zrIpArzvajagatpateH pUrvAhna kevalajJAnamutpanna / matadA lokamalokaM ca trikAlaviSayaM jJAnaM sarva jAnAti sma dadarza ca / tataH surANAmasurANAM cAsanAni cakaMpire / tadA hRSTAH surAH 4 sarve svasvakRtyAni cakrire / tathAhi cAyukumAsaH mAmekayojanapramANAmamArjayan / meghakumArAH sugandhAMbuvRSTibhiH tAM mAmekayojanapramANAmasiJcan / tadanu vyantarAH svarNaratna mipIThaM bbndhuH| tatra vicitrapuSpANyadhovRntAni kiranti sma / tato ratnamANikyakAJcanaistoraNAni caturdizaM tadbhatizobhAya vicakraH / tato vaimAnikA jyotipkA bhuvanezAH surA maNiratnahemakapizIrupazobhitAn ratnarUpyamayAMstrIn / vAn vyadhuH / tato vapracaturdAre vApyaH svarNAjairalaMkRtA vyantaraiH kRtaaH| dvitIyasya prAkArasthAntare vezAnakoNe svAmivizrAmahetave devacchandaM taviSA vicakraH / vyantaraistatra samavasaraNe saptaviMzatidhanvoccairazokataruvikurvitaH / tasyAdho vividhai ratnaste pIThaM // 11 // In Education Interation For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidadhire / tasyopari maNimayaM praticchandakaM vyadhuH / tanmadhye pUrvadigbhAge ratnamayaM siMhAsanaM vyadhuH / chatratrayaM tatra dadhe / yakSAbhyAM ca cAmaradvayaM vidadhe / tatra dvAre puraH svarNAvujasthitaM dharmacakraM cakruH / tatrAnyadapi yatkRtyaM tatsarvaM vyantarA vyadhuH / tathAhibArasajoyaNamusahe, osaraNaM Asi nemijiNaM jaav| do do gAu UNaM, pAse paNavIsa caDavIse // 1 // tatastu surasaMcAritastrarNapadmanyastapadaH kramAtsamavasaraNaM surakoTivRto yayau / tatra pravizyAzokataroH pradakSiNAM pracakre / tatra " namo titthassa " iti padena tIrthaM natvA prAGmukhaH siMhAsanamazizriyat / tatra drAk prabhoH pratirUpANi rUpANi divanyAsu tisRdhvapi tAdRzAnyAni vyantarAcakruH / tadA vAsavaH prabhoH zarIrasya maho'sahyaM jJAtvAGgamadhyAtteja IpadISad gRhItvA bhAmaMDalaM cakAra / tadbhAmaMDalaM prabhoH zirasaH pRSThe reje / prabho puro ratnamayo dhvajo rarAja / tadA jaladavadgaMbhIradhvanirdivi dundubhirgarjAravaM karoti / tatra dvAdaza parpado yathAsthAnamupavizanti / tathAhi -- sAdhuvaimAnikI sAdhvyaH syurAgneyyAM vibhoH kramAt / nairRtyAM bhavanapatijyotirvyantarayoSitaH // 1 // vAyavyA dizi bhavanajyotirvyantaranAkinaH / vaimAnikA narA nAryaH syuraizAnyAmanukramAt // 2 // yo-pi parSadacatuSkadvAraH pravizya prAcyAdiSu dikSu natiM kRtvA yathAsthAnamupavizanti / tadAdau sAdhusAdhvInAmabhAvAttatra nako'pyupavizati / tiryaGnarAmarAH koTizastra mAnti sma / na kasyApyAvAdhA bhavet / vaprasya dvitIyasyAntastyaktavigrahAstiyaivastiSThanti / uktaM ca For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 102 // sAraMgI siMhazAvaM spRzati sutaviyA kekikAntA bhujaMgaM mAjarI haMsavAlaM praNayaparavazAnnandinI vyAghrapAMtam / vairANyA janmajAtAnyapi galitamudA jantavo'nye tyajanti zritvA sAmyaikabhAvaM prazamitakaluSaM yoginaM kSINamoham // 1 // trailokyanAthasya zrI pArzvanAthasya cedRzaM vaibhavamudyAnapAlakamukhAcchutvA'zvasenanarezvarI romAJcitavapuje / tasmai vanapAlakA yAMgalagnAnyAbharaNAni pAritoSikaM dadau / tatastopito vAmAdevyai prabhAvatyai ca tadvaibhavaM sarve nivedya hastyazvarathasaMvAhaM kArayitvA bhUpatirvAmAdevyAdisahito mahardhyA zrIpArzvanAthaM jinendraM prabhuM vandituM yayau / nRpatiH paJcAbhigamapUrvakaM triH pradakSiNIkRtya prabhu bhaktyA natvA eva mastavIt / tadyathA ekaH puruSasiMhastvaM mohamattebhanigrahAt / itIva vidadhe nAtha siMhAsanamidaM suraH // 1 // rAgadveSamahAzatrujayochrayazazI iva / rejAte cAmare cobhe pakSayorubhayostava // 2 // jJAnadarzanacAritrarAjyaM tvayyekatAM gatam / atasteSAmivaiSA te mUrdhni cchatratrayI sthitA // 3 // caturdhA dezato dharmaM caturmukhe tava dhvaniH / divazcaturdizaM jAtaH kapAyAniva dharSitum || 4 || For Personal & Private Use Only caritra // 102 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ SASARAISAKAL mandarAdIni puSpANi paJcadhA dezanAbhuvi / kiranti tava paJcAkSajayatoSAdivAmaraiH // 5 // . zAkhAzikharastAlaSadiggataiH zaMsatIva te / SaNNAM jIvanikAyAnAM rakSAM kakellirullasan // 6 // _ -dagdhasaptabhayaidhastvAt saptArciHsamamapyadaH / dhatte bhAmaMDalaM nAtha tvatsaMgAdiva zaityatAm // 7 // - bhUtvA (myAM) dundubhirapyuccai nannaSTAsu dikSvasau / aSTakarmariputrAtavijayaM zaMsatIva te // 8 // prAtihAryazriyaM mUrtAmantaraMgAM guNazriyam / itthaM dRSTvA mano nAtha kasya na syAttvayi sthiram // 9 // itthaM jaganAthaM zrIpArzvanAthaM stutyA stutvA zrImAnazvasenanarezvara udAradhIH paryupAsanAM kurvan saparicchado yathAsthAnaM niviSTaH / tataH zrIpArzvanAthajinendro yojanagAminyA:mRtasrAviNyA sarvajIvAnugayA girA mAdhuyadezanAM vyadhAt / yataHdrAkSA saMkucitA bhItA sitA dhatte tRNaM mukhe / kSIraM nIravahaM nityaM zrIjinAnAM giraH purH||1|| atha bhagavato vyAkhyAnasvarUpaM vyAkhyAyate / tathAhiaho bhavyAH zrayanvantarmukhIbhAvaM manodRzA / nirIkSyAsAramujjhitvA kurudhvaM sArasaMgraham // 1 // krodhavADavadurdazaiM mAnaparvatadurgame / mAyAprapaJcanakrADhathe lobhAvartabhaMyakare // 2 // yata: in E ematian For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 03 // *40* janmamRtyujarArogazokaduHkhajalairbhRte / indriyecchAmahAvAtoddhatacintormisaMkule // 3 // asminnapAre saMsAre pArAvAre zarIriNAm / mahAratnamivAnarghyaM mAnuSyamatidurlabham // 4 // jaMbUdvIpo bhavedAdyeo dvitIyo dhAtakI smRtaH / puSkaravara dvIpArdhaM sArdhaM dvIpadvayaM bhavet // 5 // mahAvidehAn paJcaiva paJcaiva bharatAni ca / paJcairAvatakAnIha etAH syuH karmabhUmayaH // 6 // tatrApi vijayAnAM syAcchataM SaSTacAdhikaM tathA / bharatairAvatakSetradazakaM sarvasaMkhyayA // 7 // ityevaM karmakSetrANAM syAtsaptatyadhikaM zatam / pratikSetraM ca tatrApyanAryANAM khaMDapaJcakam // 8 // SaSTaM khaMDaM bhavatyAryaM prAyo mlecchAdyadhiSThitam / tatrApyanAryakA dezA dharmasAmagrathabhAvataH ||9| tatrApi sukulotpattirdIrghamAyurarogatA / dharmecchA suguroryogaH sAmagrI [prayaH ] paJca durlabhA // 10 // pramAdapaJcakastaMbhamohazokAdikAraNaiH / labdhvA'pyadhanyA mAnuSyaM na labhante hitaM zrutam // 11 // - hitaM zrutvApi kasyApi matirdhameM prajAyate / na hi zuktiSu sarvAsu meghAMbho mauktikaM bhavet // 12 // - International 1 jabUdvIpamiti dvIpaM dhAtakIkhaMDazIpakam / puSkaravaradvIpArdhasAdhe dvIpadvayaM bhavet // iti pratyantarapAThaH / For Personal & Private Use Only caritra // 103 // w.jalnelibrary.org
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ ato dharmaH sadA sevyo heturUpaH phalArthibhiH / dAnazIlatapobhAvabhedAttveSa caturvidhaH // 13 // tatra tAvatriSA tajjJairdAnadharmaH prakIrtitaH / jJAnadAnAbhayadAnadharmopaSTaMbhadAnataH // 14 // samyagjJAnena vettyAtmA puNyapApe tatastayoH / pravRttiM ca nivRttiM ca kRtvA mokSe sukhaM vrajet // 15 // vinAzaH zeSadAnAnAM kuto'pi kvApi dRzyate / jJAnadAne punarvRddhiH siddhistasya parasya ca // 16 // - yAti rAgagaNo jJAnAdarkAttama iva dhruvam / tenAnyo nopakAro'sti jJAnadAnasamo bhuvi // 17 // kiM cAtha bahudhA jJAnadAnAttrailokyapUjitaH / sarvajJo bhavatItyatra dhanamitranidarzanam // 18 // - atra bhagavatA tridhA dAnaM prarUpitaM jJAnadAnaM 1 abhayadAnaM 2 dharmopaSTaMbhadAnaM 3 / tatra bhagavAn jJAnadAnamAhAtmyopari dhanamitranidarzanaM prakAzayati / tathAhi atha dhanamitrakathA | atha tatra magaghAbhighe deze rAjapuraM puraM vartate / tatra jayanto nAma pArthivo jayati / tasya rAjJaH kamalAvatI rAjJI rAjate / tayozcandrasena vijynaamaanaavmaangunnshaalin| sutau staH / kiM tu prAkarmadoSeNa parasparakRtAmaNa tejaso'sahiSNU tau dinAnnirgamayataH / 1 ato na kvApi dRzyate iti pAThAMtaraM. For Personal & Private Use Only ++++
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1370 04 // evaM kAlo yAti / anyedyurnRpamAsthAnasthitaM vetrI vyajijJapat-- ' ubhau narau dvArasthau bhavaddarzanamabhilaSataH / tadA rAjJoktaM'samAgacchatAM' / nRpAdezAttau tatrAgatau / nRpaM natvA nRpAgre lekhaM mumucatuH / rAjA taM samudveSTya svayaM vAcayAmAna - " svasti zrI magadhezvaraM zrIvijayavantaM zrIjayantanAmAnaM sakalamahAnRpatiziromaNivaraM gaMgopAntabhuvaH svAmI kurudevaH paJcAMgaM natvA vijJapayatiyuSmatpAMdAMbujadvandva smaraNakaraNAnubhAvAnnaH sAtamasti / kiM tu sImAladezapatiH sevAlanRpo madIyadeze viplavaM karoti / ataH paraM tvameva zaraNaM pramANaM " / bhUpAla iti vAcayitvA sphuratkopAruNekSaNo bhaTasAmantAnuvAca - " are bhaTAH pazyata pazyata / suptasya siMhasya ziraH kaMDrayanaM kartuM zazakaH samudyato'sti / sevAlo mUDhaH kiM kathaM kartumupasthito'sti ? / tasmAddho bhaTAH zIghraM zastrasaMnaddhA bhavantu " / tadA kumArabhyAmubhAbhyAM nRpo vijJaptaH - 'kasyopari samAraMbhaH 1 ' / nRpeNoktaM- 'sevAlI nRpa upaplavaM karoti, tasyopari samAraMbhaH / putrAbhyAmuktaM " Ama tAta zRgAlopari siMhasya kaH parAkramaH ? / yataH yadyapi raTati saroSaM mRgapatipurato'pi mattagomAyuH / tadapi na kupyati siMho'sadRzapuruSeSu kaH kopaH // 1 // " nRpeNoktaM--" sa sevalaH sevAlavad durjano'sti duHsAdhyazcAsti / kathaM ? * yadyapi mRgamadacandanakuMkuma karpUraveSTito lazunaH / tadapi na muJcati gandhaM prakRtiguNA jAtidoSeNa // 1 // " putrAbhyAM vijJaptaM - " Ama tAta samAdizyatAM / tadariM sadarpa vayaM hanmaH / sevake sati prabhoH kaH prayAsaH " / tannizamyAmAtyenoktaM- ' rAjendra rAjaputrAbhyAM sAdhUktaM / evaM jalpituM cAnyaH ko vetti ? ' / tato muditena rAjJA pratyarthinigrahe jyeSThasutaH | d For Personal & Private Use Only d X X X wh caritra 112-811 w.jainelibrary.org
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4%9E%E5% samAdiSTaH / tadA'marSAcandrasenaH sabhAto gantumudyataH / tadA sabhA sakSobhA saMjAtA / nRpeNoktaM--" vatsa bhavAn kiM kathaM kupitH| jyeSThe sati kaniSThasyotthApanaM naiva yujyate / uttamAH sanmAnamapi necchanti / jyeSThasahodaraH pitRtulyaH / tasmin sati dIyamAnaM rAjyamapi (kaniSThaH) necchati" / rAjJeti prajJApito'pi nopazAmyati / tato maMtribhiH sAmagirA bhaNitaH-" bhoH candrasena tvaM | dakSo'pi piturvaco na manyase / tava durvinItatvaM naiva ghaTate" / ityAdivacanaizcandrasenaH prasanno jAtaH / jyeSTho vijayakumAraH sainyadurddharaH sevAlaM jetuM pratasthe / svadezasya sImasandhi gatvA dUtamukhAtsevAlasyeti kathitaM-'bho yAhi nijaM sthAnaM, ahaM samAgatosmi' / dUtavacanaM zrutvA bhRkuTIbhISaNaH sevAlo'pyavadat-'yuddhasajo bhava, vAcAM phalguvalgitaH kiM ? mama bhujabalanirNayaM pshy'| ityamarSavazAtsainyadvaye milite tayoH saMgrAmo'jani / bhavitavyatAvazAtkumArasyAkhilaM sainyaM bhagnaM / pitA jayantarAjasacchatvA svayaM gantumanA jAtaH / tadA laghuputracandrasenena vijJaptaM-'tAta mAmadhunA preSaya' / tato'mAtyaiH kathi- purApi kumAro haThAtpratiSiddhaH, saMpratyAdezaH khalUcitaH' / nRpeNa tatpratipadya kumAraH savizeSavalAnvitaH prahitaH / candraseno'pi kumAro nityaprayANakaiH zatrujayAya clitH| akasmAttatra gatvA yuddhaM kRtvA tamagrahIt / nRpAMgajaH sevAlaM saptAMgazriyA sahAdAya svanagaraM yayA / rAjJA maharyA sa prveshitH| taM ripuM saMmAnya nRpaH pUrvasthitAvasthApayat / yataH "santo. gRhAgataM dInaM shtrumpynugRhnnte|" candrasenakumAraM buddhiparAkramAdiguNaijyeSThaM matvA rAjA prasannaH san yuvarAjapade'yojayat / vijayo'tyantaparAbhavAllajito Jain ET For Personal & Private Use Only wweejainelibrary.org
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizi nirgatya calitaH / dezAntaraM krAntvA bahumahIM bhraman zUnyamekaM puraM prApya nizi zUnyAtmA zramAjIrNadevakule suSvApa / prAtastadaH sthAnAcalitaH / yataH___ karmAyattaM phalaM puMsAM buddhiH karmAnusAriNI / tathApi sudhiyA bhAvyaM suvicAryeva kurvatA // 1 // / sa ekAkI duHkhI jAtaH / yaduktaMjiNai dini vitta na appaNe, tiNa dina mitta na koya / sUraha kamalai mitta puNa, jalaviNa vayarI soy||1|| ekAkI tatretastato bhraman uDDIyANabhuvaM prAptaH / tatra kIrtidharo muniH kAyotsarge sthito'sti| taM dRSTrollasitAnandakandaH | hai| sahasA saMjAtaH / sa hadi dadhyo- " aho me bhAgyodayAdatra sAdhudarzanaM jAtaM / yataH devasya darzanAtuSTirAzIrvAdAd guroH punaH / prabhozca dAnasanmAnAddharSaH kasya na jAyate // 1 // tadenaM praNamyAtmAnaM nirmalaM karomi" / iti zuddhadhiyA taM munIzvaraM triH pradakSiNIkRtya vandate / muninApi dharmalAbhAzirSa || datvA saMtoSitaH / so'pi vinayena yojitakarakamalo bhAvena yathAsthAnaM sthitaH / muninApi dharmadezanA prArabdhA / tathAhi AryadezakularUpabalAyurbuddhibandhuramavApya naratvam / dharmakarma na karoti jaDo yaH potamujjhati payodhigataH saH // 1 // // 105 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmo mohamahArAtrivyAkulAnAM dinodayaH / zuSyataH saukhyavRkSasya dharma eva ghanAghanaH // 2 // bhavyairArAdhitaH samyagdAtA yaH sukhasaMpadAm / uccATanaM ca vipadAM durgatau patadaMginAm || 3 || abandhUnAmasau bandhurasakhInAM punaH sakhA / anAthAnAmasau nAtho dharmo vizvaikavatsalaH // 4 // samyagdharmastu sarvajJAdiSTo jIvadayAmayaH / gRhasthayatibhedena yathAzaktyA tamAzraya // 5 // vijaya ityAdidezanAmaMtrairdhvastamohamahAviSaH san saddharmacetanAM prApya vratamagrahIt / munIzvarastasya dIkSAM datvA dharmazikSAmevaM dattavAn- " aho vijayarAjarSe tvamekamanA hitaM zRNu / bho mune jinena rAgadveSAdayo ye zatravo haThena nigRhItAstAn ye puSNanti teSAM jinaH kathaM prasIdati / ataH kAraNAta eva rAgadveSAdayaH zatravo vijetavyAH / punarapi zRNu zAstroktaM ajIrNa tapasaH krodho jJAnAjIrNamahaMkRtiH / parataptiH kriyAjIrNaM jitvA trIn nirvRto bhava // 1 // tathA ca- kSAntyA krodho mRdutvena mAno mAyArjavena ca / lobhazcAnIhayA jeyA kaSAyA iti saMvaraH // 2 // ajJAnAjJAyate duHkhaM sajjJAnAcca sukhaM punaH / abhyasyaM yattadA tena svAtmA jJAnamayo bhavet // 3 // dhIraH sacetano maunI yo mArge yAtya saMgataH / baliSTairapi mohAdyaiH sa zivaM yAtyagaMjitaH // 4 // For Personal & Private Use Only :: k
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra iti tattvopadezAkhyaM mayAnaM pariveSitam / tava dIkSAmaye pAtre tajhuMktvA tvaM sukhI bhava // 5 // " punarapi gurujagA-"he mahAnubhAva yathA rohiNyA vrIhipaJcakaM prApya vRddhyAnItaM, tadA bhavatApi mahAvratapaJcakaM prApya vRddhyA netvyN"| atha tatcAmRtAsvAdo vijayo jagau-'prabho kA rohiNI ? tayA kathaM vIhipaJcakaM vRddhayAnItaM ?' / gururuvAca-- 'tatsaMbandhaM zRNu / tathAhi atha rohinniikthaa| hastinAgapure dattaH zreSThI vasati / tasya zrIdattA bhAryA / tayozcatvAraH putrAH santi gaMgadattadevadattajinadattavAsavadattAkhyAH / / ujjhitAbhakSikArakSikArohiNInAmAnazcatasraH snupAH santi / athAnyadA dattazreSThI svagRhakarmaniyogAya catasraH putravadhUH parIkSituM samArebhe / athAnyadAsa zreSThI vadhUnAM pitRvarga svajanAMzca saMmIlya bhaktyA bhaktAdisatkAreNa bhojanAdikaM datvA yathocityaM nyabIvizat / tatsamakSaM jyeSThAnukramato vadhUH samAkArya sa brIhipaJcakaM datvA pratyekamidamAdizat -' he vadhvo'mI paJca vrIhayo dhaaryaaH| yadA mayA yAcyante tadA mama deyAH' / ityuktvA'khilaM janaM visasarja / tadA jyeSThayA cintitaM-" vRddho grathilo yaditthaM dravyavyayaM | | kRtvA khajanAn bhojayitvA khajanasamakSaM paJcAmI brIhayo dattAH / kiM teSAM viDaMbanA ?" iti cintayitvA brIhayo bhistyktaaH| dvitIyayA cintitaM-'kiM karomi ? ' kvAhaM sthApayAmi ?' iti saMcintya bhakSitAH / tRtIyayA cintitaM-" yattu vRddhena purugheNADaMbarapUrvakaM khajanasamakSa vrIhayo'mI dattAstatkenacit kAraNena bhAvyaM / iti vimRzya zuddhavastreNa badhdhvA peTikAmadhye muktvA // 106 // X en Education International For Personel Private Use Only K inelibrary.org
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatnena sthApitAH, pratidinaM saMbhAlayati / caturthyA rohiNyA svabandhUnAM samarpya prativarSa vApayitvA vRddhiM nItAH bahavaH sNjaataaH| atha paJcame varSe cintayati zreSThI-" paJca varSANi jAtAni / mayA vadhUnAM brIhayo dttaaH| vilokayAmi, kiM kRtaM ?" iti vi-18 mRzya svajanAn saMmilya bhaktyA bhojayitvA svajanasamakSaM brIhayo vadhUnAM pArzva yAcitAH / prathamamunjitAM vadhU poce-"vatse tava smarati ? ito'tIte paJcame varSe tava mayA pazca vrIhayo dattA abhUvan" / vadhvA proktaM-'satyaM, dattA abhRvan / zvasureNoktaM'te mama diiyntaaN'| ujjitA tataH sthAnAd gRhamadhye gatvA'nyAn paJca vrIhIna samAnIya dadau / tadanu zvasureNoktA--'vatse ta evaite na vA ?' tayA kulInatvAdyathAsthitaM satyamuktaM--'Ama tAta te na, anye ete'| 'tatkathaM vatse?'' te tu tadaiva mayA tyaktAH, ete anye eva / tadA zvazureNa krodhavazAduktaM "dAnAnusAriNI kIrtilakSmIH puNyAnusAriNI / prajJAnusAriNI vidyA buddhiH karmAnusAriNI // 1 // sa ityuktvA sojitA vAlaye bhasmacchArapuMjAdau niyojitA / sojitApi tatkArya kurvantI duHkhinI jAtA / tadanu dvitIyA vadhaH zreSTinA samullApitA-'vatse tvamapi trIhIn dehi / sApi gRhamadhyAdanyAn zAlikaNAnAnIya dadau / zreSThinoktaM-"he laputra amI bIhayaste evAnye vA ? satyaM vada / yataH- .. - - ekanAsatyajaM pApaM pApaM niHshessmnytH| dvayostulAvidhRtayorAdyamevAtiricyate // 1 // ". . tatastayA satyamuktaM-'Ama tAtAnye ete bIhayaH / 'tatkathaM ' ? iti pRSTe mA'bravIt-" yadA pUjyarmama bIhayo dattAstadA / 43RSAGAR in Education Internations For Personal & Private Use Only .
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAL caritra AMAMRAKAR-MAAMA-MAX mayA cintitaM, kvAhaM muJcayaM ? patipyanti amI kaNAH iti vicintya mayA makSitAH" / tataH zreSThinA vimRzya svajanasamakSa svabhavane khaMDanaM pIpaNaM randhanaM parivepaNAdikaM kArya dade / sApi tatkArya kurvantI kSaNamAtramapi sukhaM na prApa / tRtIyA rakSikAnAmnI vadhuH zrepTinA samullApitA-'vatsa zAlikaNAnmama dehi / tataH sA saharSa svavezmani sametya svabhUSaNapeTikAmadhyAcchAlikaNAnAdAya zvazuramya pradattavatI / zvazuro'vadat-'te evAnye vA ?' tayoktaM-ti eva, nAnye, mayA svAbharaNapeTikAyAM sthApitA abhU van' / tatastena sA dravyasvAminI kRtA / yatkiMcid gRhe ratnasvarNAdikaM vastvasti tatsvAminI jAvA sA sukhinI sababhUva / janaH prazaMsitA / tatasturIyA rohiNI vadhUH samAlApitA-putrike mama tvaM paJca brIhikaNAn prdehi| tatastayA praNa-13 |mpoktaM-'Ama tAta zakaTAni diiytaaN'| zreSThinoktaM-'tatkathaM ?' tayA vadhvoktaM-"Ama tAta zrUyatAM yadA mama paJca bIhikaNAH pradattAstadA mayA cintitaM mama zvazureNa bahujanasamakSaM bIhayo dattAstatkenacit kAraNena bhAvyaM iti vimRzya mayA bandhoH kare datvA proktaM-amI kaNA vApayitavyA iti / tenApi kauTuMbikakare dattAH / tena coptAH / krameNa varSa varSa pratyuptA bahavo jAtA: hai koSThAgAre kSiptAH / tasmAcchakaTAni deyAni "1 tatastuSTena zraSTinA zakaTAni dattAni / te zAlayaH smaaniitaaH| sarvairapi prazaMsitA 'dhanyeyaM snuSA, yasyA IdRzI zubhA mtiH| tataH zreSTinA sA gRhasvAminI kRtA-"asyA AzrayA sarvakRtyAni kartavyAni, iyaM | madgRhasvAminI"1 tataH sA sukhinI jAtA / athopanayamAha-yaH zreSThI sa sdguruH| ye tu paJca brIhayaste tu pazca mhaavrtaani| ye paJca mahAvratAni gRhItvA tyajanti te ujjhitAvad duHkhaM prApnuvaMti, asAre saMsAre paribhramaNaM kurvanti / ye tu vratAni gRhItvA virAdhayanti, te'pi dvitIyasnupAvatkaSTaM prApnuvanti / ye tu gurvAjJayA pazca mahAvratAni gRhItvA pratipAlayanti, mahAvateSu niraticArayatnaM kurvanti te 53Ura // 107 // For Personal Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ satsaukhyAni rakSikAvad muJjanti / ye tu paJca mahAvratAni gRhItvA vRddhiM nayanti, te tu rohiNIvatsarvatra mahattvaM prApnuvanti / he mahAbhAga | tvayApi vratapaJcakaM gRhItvA parAM vRddhi prApayitavyaM " / vijayo'pi tathaiva pratipadya zrutAdhyayanataptaraH samyak saMyamaM pAlayan guruNA sAkaM viharati / kAlena taM yogyaM jJAtvA guruH svapade sthApayitvA saMmetagiriM samAruhyAnazanaM gRhItvA mokSapadaM jagAma / atha vijayasUrirAcAryaH svaziSyANAM vAcanAdhyApanAdinA samudyukto bhuvi viharannucairmahatIM pratiSThAM prApa / evaM bahukAle gate zAstrazrameNa vividhottarapradhAnena bhagnaH zrAntI manasyevaM cintayati - " amI munayo dhanyAH yasmAjjaDAH santi / ye parapraznanAnArthArti| rahitAH sukhenAsate, ataH kAraNAnmUrkhatvaM ruciraM / yataH - mUrkhatvaM hi sakhe mamApi rucitaM yasmin yadaSTau guNA nizcinto bahubhojano'trapamanA rAtrau divA zAyakaH / kAryAkAryavicAraNAndhavadhiro mAnApamAne samaH / prAyeNAmayavarjito dRDhavapurmUrkhaH sukhaM jIvati // 1 // ahaM cetpaThito'smi tadAhaM zAstrArthottarapradAnena duHkhavAnasmi / tadA tenAcAryeNa jJAnAvaraNaM karma baddhaM / sa kAlenApratidharo'vani / tatrAyuH prAtipAlya tatazcyutvA padmapure dhanazreSTimuto'bhavat / jayadeva ityabhidhAnaM tasyAbhavat / zAlAyAM paThanAya muktaH / paMDitaH pAThayati paramakSaramAtramapi kiJcinnAyAti / kiM karoti 1 / janakaH khedaM kumAra dhattaM cintayati ca For Personal & Private Use Only 13 www.ainelibrary.org
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ *** ** "ajAtamRtamUrkhebhyo mRtA'jAtA varaM sutAH / yataste svalpaduHkhAya yAvajjIvaM jaDo dahet // 1 // " | devAnAM pUjAdikamupayAcate, vividhauSadhAni karoti, paraMtu kimapi nAyAti / yauvanaM prAptaH / lokA vadanti-'ayaM kA mUrkhaH / vairAgyAtsa vimalacandrAcAryapArthe pravrajyAM jagrAha / sa krameNa cAritraM pAlayati, yogodvahanaM karoti tatrApi kiMcitpaThanaM nAyAti / dvAdaza varSANyAcAmlAdi tapaH karoti, tathApi kizcidakSaramAtramapi nAyAti / guruNA proktaM-"bhoH mAdho taba pUrvArjitaM | karma prakaTIbhRtaM khedaM mA kuru' re jIva mA rupa mA tupa' evaM paTha" / tadapi nAyAti / mAsatusa mAsatusa' evaM sa punaH punaH paThati / lokA vadanti" ayaM - mAsatusanAmA RSiH / evaM nAma pradattaM / sa mAsatusapirIhApohaM kurvannAcAmlAni 4 kurvan zukladhyAnaM dhyAyana kevalajJAnaM prAptaH / tatrAsannasurairdundubhidhyAnapUrvakaM svarNapadmaracanA kRtaa| tatrAsInaH kevalI dharmamAdizat-- &I"bho janA mayA pUrvabhave sacchAkhAdhyApanavyAkhyAvAcanaradhIyAneSu ( ziSyeSu ) satsu bhanamanasA jJAnAvaraNIyaM karma baddhaM / asmin bhave tatkarma pUrvArjitaM mamodayaM prAptaM-" hasaMto helayA kammaM roaMto navi chutttte"| etasya karmaNaH kSaye kaMvalajJAnaM smutpn"| itthaM tasyopadezena bhavyajantavaH prbuddhaaH| sa kevalI pRthivyAM viharan bahUn pratibodhayan zatruJjayaparvate siddhH| itthaM jJAtvA jJAnaM prApya jalasthatailabindavatsarvatra vistAraNIyaM / dvitIyamabhayadAnaM / mAryamANo jIvo rakSyate tadabhayadAnaM / tribhuvanaizvaryadAnAdabhayadAnamatiricyate / bhayabhItAnAM prANinAmabhayaM | yatpradIyate tadapyabhayadAnaM / yataHal hemadhenudharAdInAM dAtAraH sulabhA bhuvi / durlabhaH puruSo loke yaH prANiSvabhayapradaH // 1 // * MAGICACAMARCH * // 108 // For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164641964 jIvitavyAbhayaM prApya dInadIno'pi saMmadAt / manyate svaM trilokIzaM dRSTAnto'tra vasantakaH // 2 // atha vasantakakathA / | zrI vasantapure mahAbalavAn tejasvI pratApI meghavAhananAmA nRpatI rAjyaM karoti / tasya priyaMkarA paTTarAjJI asti / anyA | api paJcazatamitA rAjJyaH santi / sa bhUpatistAbhI rAjJIbhiH saha vaiSayikaM sukhaM rAjyasukhaM cAnubhavan sukhena kAlaM ninAya / lokA | api muditAzayAH sukhena vasanti / dAnapuNyAdikaM kurvanti / ekadA tatra yAminyAM ko'pi cauraH salopkastalArakSakadRSTaH / sa tu tairbaddhaH / AsthAnasthitasya nRpateH puraH samAnItaH / nRpastaM taskaraM nirIkSya prasannayA vAcA zithilaM bandhaM vidhApya vismitamAnasaH proce - " vada re taba ko dezaH 1 kA jAtiH 1 evaMvidhe nave vayasi kimidaM virudhdhaM karmArabdhaM " ? / tacchrutvA taskaraH pade pade skhaladvAkya evaM jagAda - " nAtha vandhyapure nagare vasudattaH zreSTI vasati / tasyAhaM vamantAkhyo'GgajaH / pitrA lAlitaH pAlitaH pAThitaH pariNAyitazca / paraM duSkarmavazatAM dyUtavyasanavAnahaM jAtaH / pitRbhiH svarjanairjanairnivAritaH zikSyamANo'pi dyUtavyasanaM nAha muce / lokA api mAM nivArayanti - - ' tavAttanakulInasya dyUtavyasanaM na yuktaM ' / lokA IrSyA kurvanti / yataHyadyapi na bhavati hAniH parakIyAM carati rAsabho drAkSAm / asamaJjasaM ca dRSTvA tathApi khalu khidyate cetaH // 1 // tataH pitrA rAjakule gatvA kRSNAkSaravidhiM kRtvA'haM gRhAnniSkAsitaH / yataH- For Personal & Private Use Only * 2%
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 9 *SHESH dveSyo'pi saMmataH zreSThastasyArtasya yoSadham / tyAjyo duSTaH priyo'pyAsIddaSTo'GguSTha ivAhinA // 1 // ___ adhAhaM niraMkuzatayA sarvatra bhramAmi, caurya karImi, ghRtaM rame, bhikSA pratigRhaM yAce, zUnye devakule zaye, pApakarmANi kurvannatrAgataH coryAdyartha rAtrAvadya pravRttaH tava bhRtyairdaSTaH atrAnItaH itthamAtmIyavRttAnto mayA kathitaH / atha nAtha yathocitaM kuru" / tadA rAjJA cintitaM-'nRpezcaurI na moktavyaH' iti vimRzya nRpeNa talArakSakasyoktaM-'etasya zUlAropaNaM kuru / tAvattalArakSakeNa scaalitH| | itazca nRpasya vAmapakSAsanAsInA priyaMkarA paTTarAjJI taM kAMdizikaM dInaM zaraNyarahitaM cauraM vIkSya nRpaM vijJapayAmAsa-"nAthAdyAyaM mama samarmyatAM yathA'hamekadivasaM manorathamasya pUrayAmi, AgAmikadivase prAtaH tavAgre DhAkayAmi / " anullaMdhyavAkyatvAnnRpeNa rAjyAH sa cAraH samarpitaH / rAzyA bandhanamucchedya nijaavaasmaaniitH| parivArajanAH paTTarAjyAjJayA taM zatapAkAyaistailaiH sAdaramabhyaMgya snAnapIThe | vinyasya suvarNakalazAhitaiH puSpavAsitaiH svacchaiH salilairuSNaH snapayAmAsuH / tataH sukumAlasUkSmavastreNa gRhitAMgaM kRtvA kadalIgarbhasaMkAzaM |divyanepathyaM paridhApya kRSNAgarudhUmena ziroruhAn dhRpayanti / sacandanarasenAMgaM vilipya yathAsthAnamAbharaNAni niveshymaasuH| bAho| vIravalaye'GgulirmikAH karNayoH kuMDale mRni mukuTaM kaMThe ca hArAhArAdInnivezayanti / tato vizadAsane samupavezya svarNAdhArasthasusthAlakaccolAdyamamaMDayan / pazcAdvahuvarNakaM pakvAnnaM ghRtapUrAdikaM zAlidAlighRtazAkAdikaM dadhyodanamakhilaM pariveSya rAjJI sagauravaM svayaM pArzvasthitA bhojanaM tamakArayat / tataH karpUramizraM tAmbUlabhakSaNaM kArayati / tadanu paryake'sya nipaNNasya purazcitrakathAkAvyarasavinodAn devyacIkarat / athAparAhnasamaye rAjhyAdezena kiMkararvaraturaMgamamAropya paTTasUtramayIM valgAM karapallave dadhAnaH zirasyAtapatraM vibhrANo vizvam yatnAt zatasaMkhyAmitabheTaH parivRtaH paJcazabdavAdibanighopapuraHsaraM sarvatra nagaramadhye mandaM mandaM // 109 // on International For Personal & Private Use Only W ww.jainelibrary.org
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMcaran sarvaiH purajanairvIkSyamANaH kautukAni sarvatra vilokayan divasAtyaye mandire samAnItaH / palyaMke tUlikAzItarakSozIrSAdike|rnirmApitabahuprItiH zarvarIM lIlayA'tivAhayati / prAtaH prAcyaveSaM kArayitvA rAjJaH samarpitaH / nRpastalArakSakasya taM vadhAya yAvatsamapayati tAvat dvitIyayA rAjJyA tathaiva yAcitastathaiva majitastathaiva bhojitastathaiva lAlitaH / krameNAnyAbhI rAjJIbhiH sApalyabhAvasaMjAtaspardhayaikaikadivasaM kramAnnRpaM vijJapya yAcitvA bhUritaradravyavyayAdhikAdhikaistasya taskarasya vividhotsabairmanasa IpsitaM pUritaM / atha tasya nRpasya paJcazatItamA rAjJI zIlavatI nAma kulavataM pAlayantI alpasthitiparivArA svasyaiva karmaNo doSaM manyamAnA'sti / vivAhAnantaraM rAjJA sA dRSTyA dRSTApi nAsti / sA sAhasamavalaMbya bhUpaM vyajijJapat - " svAmin prANavallabha prANAdhAra mayA kadApi kiMcidyAcitaM nAsti / adya kiMcidbhavadAjJayA'haM yAce" / rAjJA proktaM- 'yAcasva' / sovAca- 'cauro'yaM mama deyaH, kadApi na mAraNIyaH, abhayadAnaM deyaM / nRpastadAkarNya tasyA guNagauravaM jJAtvA tatsarvaM mene / zRNu priye - ' mayAyaM muktastvadvAkyAt / ' sApi taM svagRhe nItvA saMkSepAtsnAnabhojanaM kArayitvA'lpavastrANi paridhApyAbhayaM dadau / sa tu rAjyalAbhAdadhikaM tadA mene / tasminnahorAtre ga zIlavatI taM dharmatanayaM kRtvA visasarja / so'pi siMhAsanopaviSTasya rAjJaH praNAmArthamAgataH / muditaH sannRpaM praNamati / rAjApi vismitastaM papraccha - " vad re satyaM, kiM kAraNaM, adya kiM muditaH 1 etAvaddivasAn yAvadviSaNNavadanacchAyo mapIlipta ivAbhavaH / aya tu svalpavepo'pi mudito dRzyase / " so'pyAha - " zrUyatAM nAtha tava karNapraviSTaiH zUlAropAkSaraiH sarvaM zUnyaM mamAbhavat / jalaM viSasannirbha, annamapi viSasannibhaM palyaMkaH zalyasaMkAzaH, turago rAsabhAkAraH / sarvamapyevamabhavat / maraNazaMkayA duHkhadAyakamabhUt / adya zrI zIlavatImArthanayA zrImadrAjapAdaiH supratyayairyadabhayadAnaM dattaM tatmabhAvAdahaM sarvaM pUrNa sukhaM pazyAmi / " tadA rAjJyA For Personal & Private Use Only *%%%%**
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0|| , nRpasyoktaM- 'svAmin zrImukhenAsyAbhayaM deyaM / ' rAjJoktaM- ' dattamabhayaM kimapyanyannivedaya / sA'vocat - ' tvatprasAdena sarvamevAsti, kimapi mama nyUnaM na / ' rAjJA cintitaM - " aho etasyA gAMbhIrya aho nirlobhatAguNaH aho vacanamAdhuryaM nUnamasyAH prabhAveNa mama rAjyaM pravardhate / " iti topAtsA paTTarAjJIpaTTe sthApitA / patyuH prasAdamavApya sadguNajalena kazmalaM kSAlayAmAsa / sA sarvatra vikhyAtA jAtA / sa vasantako'pi tatraiva rAjasevAM karoti / sadAcArarato vAsarAnatyavAhayat / sA zIlavatI rAjI rAjyasukhaM bhuJjAnA gRhidharmaratA navamagraiveyake 'bhayadAnaprasAdAddevatvaM prApya caikatriMzatsAgaropamAyurbhuktvA mahAvidehakSetra siddhA / basantako'pi guruyogAtprapannANuvrataM samyak pAlayitvA divaM yayau / idamabhayadAnamAhAtmyaM jJAtvA'bhayadAnaM deyaM / bhagavAn zrIpArzvanAtho bhavyajIvAn pratibodhayati - bho bhavikAH zrUyatAM - sAdhUnAmannopAzraya bhaiSajyavastrapAtrapAnIyadAnato bhavakoTisaJcitaM pAtaka prakSipya cakravartitIrthakarapadavIM prApnoti / tacca dAnaM pAtre dattaM nRNAM bahuphaladAyakaM bhavet / uktaM ca khalo'pi gavi dugdhaM syAddugdhamapyurage viSam / pAtrApAtravicAreNa tatpAtre dAnamuttamam // 1 // pAtraM tu sAdhava eva / saptaviMzatiguNasahitAH paJcamahAvratapAlakA aSTapravacanamAtRNAM dhArakA evaM sAdhavaH / yata uktaM siddhAnte-uttamapattaM sAhU majjhimapattaM ca sAvayA bhaNiyA / avirayasammaddiTThI jahannapattaM muNeyavvaM // 1 // 1 ataH kAraNAtsAdhavaH pAtrANi / teSAM dAnaM deyaM / sAdharmikANAmapi dAnaM deyaM / sidhdhAnte'pyuktaM - "tahArUvaM samaNaM mAhaNaM phAsuM NaM esaNijaSNaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM vA paDilAbhemANe AuyajAo sattakammapayaDIo niviDavaMdhaNabaddhAo siTilabaMdhaNabaddhAo pakaraMti jIvA atthegaiA jIvA teNeva bhavaggahaNeNa sijjhaMti bujjhati jAva savyadukkhANamaMtaM kareMti atthegaiyA jIvA For Personal & Private Use Only caritra // 110 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ *SARASHALAWERS doccaNaM bhavaggahaNeNaM sikhaMti jAva sambadukkhANamaMtaM kareMti evaM jAva terasa bhavA nAikkamati jahannahAu sahassAmI" | mugdhatvenApi | dAnaM dattaM pAtre sidhdhyai syAt / atrAthe nidarzanaM kathyate / tathAhi 4 mahAvidehakSetre puSkalAvatIvijaye jayapuranagare jayazekharo nRpatI rAjyaM karoti / tatra vyavahAritanayAzcatvAro'pi mitratvena & santi / AdyazcandraH, tathA dvitIyo bhAnuH, tRtIyo bhImaH, turyaH kRSNaH / te mithaH parasparamekIbhRtAH paramamitrarUpAH parameSTA anyonyaM hasanti krIDanti ca / uktaM cakSIreNAtmagatodakAya sakalA dattA nijA ye guNAH kSIre tApamavekSya tena payasA svAtmA kRzAnau hRtH|| gantuM pAvakamunmanastadabhavad dRSTvA tu mitrApadaM yuktaM tena jalena zAmyati satAM maitrI punastvIdRzI // 1 // haiM dadAti pratigRhNAti guhyamAkhyAti vakti yH| bhukte bhojayate caiva paDvidhaM prItilakSaNam // 2 // pitropArjitAM lakSmI te vilasanti / ekadA candrAcintayana--"khalu vayaM sadbhAgyAH bAlyabhAve mAtastanyaM piturdhanaM bhujyate tadvaraM / yauvane tu yaH khabhujopArjitaM vittaM bhuMkte dadAti ca sa uttamaH, adhamo mUlaharaH / tasmAddhanopAjanopAyaH kArya eva | AyAbhAve vyayaHna kriyate / uktaM ca-- anAyavyayakartA ca anaathklhpriyH| AturaH sarvabhakSI ca naraH zIghraM vinazyati // 1 // iti vimRzyAnyeSAM trayANAM mitrANAM svAbhiprAyaM kathayati / taiH sarvairvimRSTaM-- yAnapAtreNa jaladhivyApAraH kriyte'| iti Bain El t erations For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ & vimRzya myamvapitRNAmuktaM / tairuktaM-'gRhe dhanaM pracuramasti, yathecchaM bhuJjIta' / putrairuktaM-'nizrayena vayaM gamiSyAmaH AjJA hai| dadatu' / punaH pitRbhiruktaM-" yUyaM mugdhAH janA dhUrtAH, viSamAH paradezAH, adhivyApAro vizepaduSkaraH" / ityAdibhiryukti-2 caritra bhivAdaM vAritA api te samudragamanA-sukA vabhUvuH / bhAMDaiH pavahaNaM bhRtvA'pazakunAritA api celuH / dinatrayaM jalavarmani gatAH / | tAvannabhasi gajita vidyuiMDo mahAyAtotpAtazca babhUva / tadA mahamA pravahaNaM bhagnaM / pravahaNasthA lokA jaladhau dizo dizaM trudditaaH| kepi phalakAdhAraNa gatAH / candrastu phalakAdhAraM prApya saptame'ti jalavastaTaM prApa / cine cintayAmAsa-" hA mayA sarvo janaH kaTe kSiptaH / pitRbhiH svajanalokavAritaM kArya haThAt kRtaM yattatphalaM sAMprataM dRSTaM / atha mama jIvitena kiM?" iti dhyAtvA vastrapArzana tarAvAtmIyakaMTaM badhdhyA tarI lNbitH| atha ko'pi vipraH pAzaM churikayA chittvA'bravIt-"bhoH sAcika tvayA AtmaghAtapA| takaM na kArya, zAstre mahad dRpaNaM kathitaM' iti kathayitvA gataH / tato'nyatra parvatAntare gatvA tathaiva galapAzaH praarbdhH| tatra kenApi | sAdhunA kAyotsargasthitanoktaM--'mA sAhasaM kuru' / tatazcandreNa vilokitaM / pAdapAntarito muniSTaH / muniM natvA proktaM4'nAtha mama mandabhAgyasya jIvitena kiM ?' | sAdhurabravIt-"AtmaghAtapAtakena jIvA durgatiM yAnti, naro jIvana bhadraM prApnoyati / madIyo'tra dRSTAntaH taM zRNu-zrImaMgalapure rAjA nItivicandrasenAkhyo rAjyaM karoti / tasya bhAnumaMtrI pradhAnaH / tadbhAryA M // 11 // sarasvatI / tayoH parasparamatyantaprItiH / anyadA palyaMke sA rudantI bhAnumaMtriNA dRSTA / tena pRSTa--'priye kiM rodiSi ?' / sAshai vadat-'nAtha na kiNcn'| punarAgraheNa pRSTA sAdhvocat-"svapne'dya svAminnanyastriyA saha vilAsaM kurvastvaM dRSTo'si / tena | kAraNenAhaM rodanaM kurve " / tacchrutvA sacivo dadhyau--'yA svapne'pi sapatnIM vIkSya duHkhaM vibharti sA pratyakSaM dRSTvA kIm ANSACH in Education internation For Personal & Private Use Only IMONainelibrary.org
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati ? iti' vimRzyoktaM--"priye asmin bhave tvameva bhaaryaa| atha ca tvayi jIvantyAmahaM jIvAmi, tvayi ca mriyamANAyAM prANatyAgaM karomyahaM" / evaM tayoH snehaprakarSaH prasiddhimagamat / anyadA nRpaH pradhAnayuktaH kaTakayAtrayA dUraM gataH / ekasmin dine daMpativipaye snehavArtAprastAve bhAnumaMtrI snehasvarUpaM rAjJaH puro'zaMsat / anyadA nRpeNa parIkSArthamekaM naraM | jayapure prepIta / tena tatra nRpAdezAdalIkA bhAnumaMtriNo vipattivArtA sarasvatyagre saduHkhaM vinirmitA / tanizamya sarasvatI mahasA saMjAtahRdayasphoTA paJcatvaM prAptA / sa naraH kaTake gatvA bhUpaterakathayat / vajraghAtasamaM vAkyaM nRpaH zrutvA dadhyau-"mayA bIghAtapAtakaM mudhA kRtaM / tathA ca sacio yAvadimA vArtA na zRNoti tAvatsacivasya prANarakSopAyaM karomi" iti nizcitya sacivottArake nRpo gataH / amAtyo'pi saMbhramAnnRpamupAca-'kimidaM sva.min bhRtyAnte svymaagtH| nRpo'vocat-'ahaM tavAntike kiMcidyAcituM samAgato'smi' / maMtrI prAha-'svAmin samAdizyatAM / tato nRpatijagau-"mayA snehaparIkSArtha tava mRtistava bhAryAne | kathApitA / tena sA vipannA / atha madabhyarthanayA tvA mRrtina kAryA" / tatvA sacivasya mUrchA samAgatA / nRpeNa zItalopacAraH majIkRtaH / sacivenoktaM-"svAmin madIyA vAg yAti / yata uktaM alasAyaMte vi sajaNeNa je akkharA samullaviyA / te pattharaTaMkaNakirayavva nahu annahA huti // 1 // ___ ataH kAraNAnmayA mRtiH kAryA" / rAjJA bahvAgraheNa mRtyo rakSitaH bhAnumaMtriNA vivAhaniyamaH kRtaH / kiyatkAlAnantaraM svanamare svaM gRhaM gayA vajanagRhItAni priyAsthIni sadA'cati / tasyA guNAn smAraM smAraMpalapati / svadehe'pi mAyA tyaktA / ekadA'cintayanagaMgAyAM gatvA priyAsthIni pravAhayAmi' iti vimRzya maMtrI gaMgATaM gataH / tatra priyAsthIni pravAhayan sarasvatyA nAma gRhan vilapati Educationnemang For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1370 12 // roditi / tatrAmannA vArANasIvanagajA sarasvatI taM vilapantamazRNot / taM dRSTvA mUrchitA sA bhuvi patitA / tataH sakhIbhirgatvA rAjJo'gre niveditaM / rAjApi tatrAgAt saparicchadaH / kanyApi zItalayAta vandanabdhatA jAtA / kanyAyai pRSTaM tava kiM jAtaM ?' | 4) tayoktaM - " a.ma tAtAyaM mama pUrvabhavabhartA / anye puruSA sarve'pi me bAndhavAH / ayaM me varaH / enaM vRNomi / " tato rAjJA kanyA vivAhitA / tayA saha maMtrI bhogAn bhunakti | ekadA nRpatistasya rAjyaM datvA pravajyAM jagRhe / bhAnurnRpo rAjyaM pAlayati / anyadA tasyA dAhajvarasya pIDA jAtA / bahubhirupAyairna zazAma / sA mRtA / bhAnU rAjA tasyA viyogena vairAgyeNa vrataM jagrAha / cAritraM pAlayati / so'haM / ataH kAraNAjjIvannaro bhadrazatAni pazyati / mahAnubhAva dharma kuru / " candreNoktaM- ' bhagavanmama stokena bahutaraM zikSaya ' / tadA sAdhunA paJcaparameSThinamaskAraH pAThitaH / tena zikSitaH / sAdhunoktaM- 'ayaM nityaM smaraNIyaH samyaktvaM pAlanIyaM / atha candrastaM muniM natvA prItaH puSpapuraM yayau / tatra mahArddhako jAtaH / candro bhAvena nityaM paJcaparameSThimaMtraM smarati / tato vidhivazAtte trayo'pi suhRdazvirAtmilitAH / candro bhAnurbhImaH kRSNazca catvAro'pi nijaM nijaM vRttAntaM kathayanti / namaskArasya mAhAtmyaM te trayo'pi zrutvA namaskAraM zikSante sma / te sarve'pi vyApAraM kurvanto mahayo jAtAH / catvAro'pi vimRzanti - ' RdhirjAtA, ataH svanagare yAmaH, iti nizcitya pravahaNenodadhimullaMghya ekatra sarasi bhojanaM kartuM sthitAH / tatra bhojanaM pAcitaM tasminnavasare SaNmAsopavAsI sAdhureko nagare gocarIM kartuM yAti / tadA te taM sAdhumapazyan / taiH sAdhurnimaMtritaH'bhagavan pAdAvavadhArayatu' / tatazcandreNa bhAvapUrvakaM munIzvaraH pratilAbhitaH / anyaistribhirapyanumodanA kRtA / tatra caturbhirapi bhogakarmaphalamarjitaM / te tu catvAro'pi krameNa khanagaraM jayapuraM kSemeNa prAptAH / tatra svajanAH sarve'pi militAH / mahAvardhApanotsavo For Personal & Private Use Only caritra // 112 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4% A jAtaH cirakAlaM RddhisukhaM bhuktvA catvAropi dvAdazakalpe dAnaprabhAvAddevA jAtAH / te catvAro'pi devajIvA AyuHkSaye cyutvA | catuSu dezeSu rAjAno jAtAH / paramardivanto babhUvuH / nepAM pUrvabhavasnehAdanyo'nyaM paramaprItirjAtA / te catvAro'pi ekasmin deze ekatra Baa tiSThanti / rAjyasukhaM bhuktvA paryante vrataM pratipAlya siddhaaH|| | aho bhavyAstattvajJAnaM vinA vidyA guNAya na, zamavarjitA tapasyApi guNAya lAbhAya no mana / manaHsthairya vinA tIrthayAtrApi Mno lAbhAya / yadAhuH praNihanti kSaNArdhana sAmyamAlaMvya karma tat / yanna hanyAnnarastItratapasA janmakoTibhiH // 1 // vItarAgaM hRdi dhyAyan vItarAgo yathA bhavet / muktvA'khilamapadhyAnaM bhrAmaraM dhyAnamAzraya // 2 // sthAne yAne jane'raNye sukhe duHkhe tathA manaH / abhyasyaM vItarAgave layalInaM yathA bhavet / / 3 // indriyANAM mano nAtho manonAtho hi mArutaH / mArutasya layo nAtho layanAtho nirnyjnH||4|| baddhamAvadhyate muktamagrahaM syAttato budhaiH / vAraNIyaM dhRtonmuktarajjubadhdhokSavanmanaH / / 5 // hRtiH puSpe ghRtaM dugdhe tejaH kAye yathA sthitam / jJAnaM jIve tathA kiMtu vyaktIsvAtparikarmaNA / / 6 // itthaM dAnasya mAhAtmyaM varNitaM / dvitIyaM dharmAgaM zIlaM / yadAGaH RNE For Personal Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra zocAnAM paramaM zaucaM guNAnAM paramo gunnH| prabhAvamahimA dhAma zIlamekaM jagattraye // 1 // . javo hi sapteH paramaM vibhUSaNaM bhAganAyAH kRzatA tpsvinH| dvijasya vidyeva munestathA kSamA zIlaM hi sarvasya janasya bhUSaNam // 2 // tasya zIlasya navamitA vATikAH santi / tadyathA - vasahi 1 kaha 2 nisiji 3 diya 4 kuTiMtara 5 puvakIlIya 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUsaNAi 9 nava vaMbhaceraguttI ya // 1 // asyA vyAkhyA-vasatirupAzrayaH yasmin gRhe'GganA'vasthitiM karoti / athavA gRhAsannA strIvasatiH mevopAzrayaH tAjya eva / kathA striyA sahAlApastyAjyaH / nisijA yatra zayanAsane'GganopaviSTA bhavati tadeva zayanAsanaM ghaTikAdvayaM yAvacyAjyaM / iMdiya strINAmaMgopAM gAni indriyANi ca na vilokanIyAni / zrImaduttarAdhyane'pyuktamasti-"cittabhittiM na nijjAe nAriM vAM sualaMki" ityAdhukta- chatvAt / striyA sahAlapanaM tyAjyaM / aMgopAMgendriyasanmusvavilokanaM brahmacAriNA tyAjyaM / kuDyantare bhitterantaraM tyAjyaM, yatra gRhe padaMpatI zayAte kaMkaNAdirAvo hAvabhAvavilAsahAsyAdirAvaH zrUyate tatra gRhe mityantare brahmacAriNA na sthAtavyaM / pucakIlIA || pUrvakrIDitaM pUrva krIDA kRtA bhavati sA na smaraNIyA / paNIe atyantasarasAhArastyAjyaH / aimAyAhAra atimAtrAhAro bahuH 113 // etion International For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4) vAraMvAra punaH punaH na bhakSaNIyaM / vibhUsaNAi vibhUSaNAM svacchavastraM snAna majjanaM tailamardanaM aMgazobhAkaraNaM brahmacAriNA tyAjyaM / imA navamitA vATikAH tAH saMrakSaNIyAH niraticAreNa brahmacarya pAlanIyamiti // puMsA svadArasaMtoSavrataM pAlanIyaM, striyA svapuruSasaMtoSavrataM pAlanIyameva / viSayavyAkulaiH zIlaM khaMDitaM manasApi yH| te yAnti narakaM ghoraM yathA maNiratho nRpaH // 1 // satI madanarekheva pAlayatyamalaM vratam / yaH sa dhanyeSu rekhApto bhavetsugatibhAjanam // 2 // ||ath maNirathanRpamadanarekhayoH sNbndhH|| astyatra bharate'vantIdeze sudarzananAmnA puraM zriyo nivAsasthAnaM / tatra maNiratho rAjA rAjyaM karoti / sa pApiSTho lNpttH|| tabhrAtA yugavAhuyuvarAjaH zubhamanA dayAvAn dAnavAna guNavAn uttamaH / tasya madanarekhA nAma sadguNazAlinI satI sAdhvI bhAryA'sti / sA rUpavatI satI jinadharmaratA jJAtanavatacA dvAdazavataratA'sti / sA svapatibhaktA paupadhapratikramaNAdikaM karoti / svapatinA saha saMsAramukhaM bhunakti / tayozcandrayazA nAmAGgajo'sti / athAnyadA tAM madanarekhAM javanikAntaritAM sAlaMkArAM rasubhagAM maNigthanRpA'pazyat " aho keyaM sugaMganAbadrAjate ? IdRzI vidyullatAraddhAjamAnA mama bhAryA nAsti / epA dhruvaM mayA grAhyA prathamaM prlobhye"| tato'sau nRpaH puppatAMblavastrAlaMkArAdikaM tasyAH prahiNoti / sA nirvikalpA jyeSThasyAyaM prasAda iti jJAtvA nRpaprepitaM sarvamapi gRhNAti / ekadA rAjJA dUtI prahitA / sA tAM madanarekhAmityavocat-" bhadre tava guNagrAme rakto rAjA AASACRACANCHAR SARKAR-%ex lain Educ a tion For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra KAROMOMOM badalya vaM mAM bhatAraM pratipadya rAjyasvAminI bhava / " tannizamya gajJI jJAtodantA tAM datImevaM jagAda-"bho datike nedaM kAryamunamAnAM / zA'pyuktamasti aNaMtA u pAvarAsIo jayA udymaagyaa| tayA itthittaNaM pattA sammaM jANei goyamA // 1 // itthittaNeNa ya patte jai sIlaguNo nahu / papbhaMtassa taM jammaM tA jANaha kaMjiyaM kuhikaM / / 2 // tasmAtkAraNAt strINAM guNaH zIlameveti / kiM ca satpuruSA mRtyumapi aMgIkurvate, paraMtu lokadayaviruddhaM zIlakhaMDanaM kathamapi nAcaranti / yataH-- jIvaghAtAdalIkokAt paradravyApahArataH / parastrIkAmanenApi vrajanti narakaM narAH // 1 // tasmAnmahArAja saMtopaM kuru / kadAgrahaM muzca / iyaM tRSNA na kAryava" / ityAdi tasyA gaditaM dRtI rAje nyavedayat / tathApi nRpasya kAmatRSNA sadupadezajalaina zazAma / ekadA nRpo manasi dadhyau-"bhrAtari yugavAhI jIvati satyepA nAnyamicchati, tasmAttaM na hatvA balAdimAM gRhNAmi' / iti nizcitya sa nRpo bhrAtaraM hantukAmaH prastAvaM vIkSate / aho mahAkAmamohaviDaMbanAM vilokayantu na hi pazyati jAtyandhaH kAmAndho naiva pazyati / na pazyati madonmatto arthI doSaM na pazyati // 1 // * tathA cadUdhe sIMcyo lIMbaDo thAMNo kIDa guleNa / to hI na ThaMDai kaDupaNe, jAte hiM niNe guNeNa // 1 // // 114 // in Education International For Personal & Private Use Only '
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. ekadA madanarekhayA svapne candro. dRSTaH / tayA bhartuH kathitaM / so'pyAkhyat-'candrAbhasutasaMbhavo bhaviSyati' / tasya | garbhAnubhAvena tRtIye mAsi dohado jajJe--jinendrArcanaM karomi, arhatAM ca kathAM zRNomi / sA saMpUrNadohadA garbha vahate / / anyadA vasantarturAgataH, tasmin samaye nAgapunnAgamAlikApATalAkundamucukundaelAlabaMgakakoladrAkSAkharjUrikAkadalIlavalIjAtI-131 zatapatrarAjAdanIsahakAracaMpakaprabhRtayastaravo bhRzaM kusumitAH / bahavastatrAligaNAH krIDanti / pikazukAdayaH pakSiNastatra vasanti hasanti jalpanti talpanti kalpanti / basmin vasante yugavAhuH priyAyutaH krIDArtha tatra vane yayau / nAgarajanA api vahavastatra krIDAM kurvanti / jalakrIDAndolanAdyaiH khAdyasvAdyapAnAzanAdibhirvyagrasya yuvarAjasya dinaM kSaNa ivAbhavat / rAtrau tatraiva kadalIgRhe sujvApa / parivArastu ko'pi pure'gAt kopi tatraiva sthitaH / atha maNiratho nRpaH svacitte dadhyo-' adya yugavAhuH svalpaparivAro vane sthito'sti, tasmAdayamavasaraH / iti vimRzya nRpatiH khagakarastatra vane gayA yAmikAn papraccha--'bho yugavAhuH kutrA|ste?' tairuktaM-' svAmin asmin kadalIgRhe'sti' / nRpaNoktaM--' vane madbhAtaraM ko'pi zatruH paribhaviSyatIti adhRtyA'hamAyAtaH / tadA sasaMbhramaM yugavAhuH samuttastho / nRpasamIpe samAgatya nRpaM praNamati / rAjJA'bhANi--' ehi puraM yAvaH, nizAyAmAtmano'trAvasthAnaM na yuktaM' / tato yugavAhuH prasthAtumArebhe / "ayaM jyeSThabhrAtA prabhuH pituH sthAnIyaH hitakArakaH anullaMghyAjJa eva" iti cintayan purasanmukhaM cacAla / tataH pApadhiyA rAjJA'payazobhayamavagaNayyAsinA skandhe yugavAhurhataH / sa mUrchan bhuvi papAta | aho akSatramakSatramitthaM / madanarekhayA kUjita-'dhAvata dhAvata zIghraM shiighrN'| tadA khagodyatakarA. bhaTAH zIghra kimetaditi jalpantaH samAyayuH / tadA maNirathanRpeNoktaM- mA vibhIta mA vibhIta bhoH pranAdena matkarAt khaDgo'patat SCHEMORRHOCK-CROR in Education internations For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 94256360 kiM karomi ?' iti lokalajjayA vyalapad / yathAsthitaM jJAtvA balAnnRpeNa purIM niitH| candrayazAH putro hAhAvaM kurvan vaidyAnAdAya jagmivAn / svapituryatnAt ghAtakarmacikitsAdyakArayat / tadA yugavAhohuraktanirgamAdvAcA sthitA, netrayugmaM nimilitaM, nizceSTitamaMgaM babhUva / tadA madanarekhA bhartuHprANAntikAM dazAM jJAtvA karNAntike sthitvA mRdasvareNeti jagAda-" aho mahAnubhAva tvamadhunA svahitAya bhava, iyaM te dhIra velA'sti / maduktaM zRNu, tadyathA-khedaM manAgapi manasi mA kApI, nijakarmapariNAmo'parAdhyati na ko'pi cAparaH / yata ucyate- . | yadyena vihitaM karma bhave'nyasminnihApi vA / veditavyaM hi tattena nimittaM hi paro bhavet // 1 // ataH kAraNAt kAyena manasA girA ca dharmapAtheyaM gRhANa / yad duSkRtaM kRtaM bhavati tatsaMprati garha / mitramamitraM svajanamarijanaM | 4kSamayasva maitrIbhAvaM kuru / yattvayA duHkhe ye sthApitAstAn sarvAn adhunA kSAmaya / jIvitaM yauvanaM lakSmI rUpaMTU hai| priyasamAgamaH, idaM sarvamapi jaladhitaraMgavaccaJcalaM, vyAdhijanmajarAmRtyugrastAnAM prANinAM jinoditaM dharma vinA ko'pi zaraNaM hai nAsti / kasyApi prativandhaM mA kuru / jantureka evotpadyate, eka eva vipadyate, eka eva sukhAnyanubhavati, sa eva hi duHkhAnya // 115 // |nubhavati / vapurdhanadhAnyAdikaM kuTuMbaM ca sarvametadanityaM / vasArudhiramAMsAsthiyakRdviNmRtrapUrite zarIre mUrchA na kAryA / idaM vapurlA&AlitaM pAlitaM cAlitaM kadAcinnAtmIyaM bhavati / dhIreNa kAtareNa cApi nizcayena martavyaM / yataH mRtyorbibheti yo bAlaH sa syAtsukRtavarjitaH / paMDitastu sadA vetti mRtyuM priyatamAtithim // 1 // in Education international For Personal & Private Use Only A M.jainelibrary.org.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasmAttathaiva mriyate yathA punarno mriyate / tataH kAraNAnmanasi cintanIyaM-arihaMtA saraNaM hujja, siddhA saraNaM hujja, sAhavo saraNaM hujja, kevalibhAsio dhammo saraNaM hujja / aSTAdazAnAM pApasthAnakAnAM pratikramaNaM kuruSva / parameSThinamaskriyAM kuru / / RSabhAditIrthakarAnakhilAzca bharatairAvatavidehAIto'pi namaskuru / yataHtIrthakRdbhayo namaskAro dehabhAjAM bhavacchide / bhavati kriyamANaH san bodhilAbhAya coccakaiH // 1 // siddhAnAM namaskAraM kuru, yathA karmakSayo bhavatisiddhebhyazca namaskAro bhagavadbhyo vidhIyate / karmendho'dAhi yaiAnAgninA bhavasahasrajam // 1 // AcAryA dharmAcAryAsteSAM namaskAraM kuru / upAdhyAyAnAM namaskAraM kuru / jinakalpikasthavirakalpikajaMghAcAraNavidyAcAraNAdisAdhUnAM namaskAraM kuru / ebhiH paJcanamaskArarjanturmokSaM yAti / tathA dhruvaM vaimAniko bhavet / caturvidhAhAramapi yAvajjIvaMta parityajyAnazanaM gRhANa" / iti tasyA vAkyAmRtarvidhyAtakrodhapAvako hRSTaH san zIrSe'JjaliM vadhdhyA yugavAhuH sarva pratipannavAn / sa zamadhyAno vipadya paJcame brahmadevaloke dazasAgaropamAyuH suro'bhavat / tatazcandrayazAH suto bhRzaM kranditumArebhe / tadA madanarekhA manasi dadhyo-"dhigme rUpaM, mandabhAgyAhaM, yanmadIyaM rUpamIdRkpuruSaratnasyAnarthamUlaM babhUva / yena pApinA mannimittaM nijabhrAtA htH,| ayamapi pApiSTo mAM balAdgrahIpyati / tadatra me sthAtuM na yujyate / tasmAtkvacidanyatra gatvA pArataMtryaM kArya kurve'haM / anyathA me patramapyepa pApo haniSyati" / iti maMtrayitvA tataH sthAnAnnizIthe pUrvasyAM dizi mahATavyAM pahirniragAt / raatrigtaa| dvitIye Jain Education Interations For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ * caritra * hi madhyaMdine saraH prApya jalaM papA / tatra vanaphalaiH prANavRttiM ckaar| mArgazramAditA zramakhedacchedArtha ekasmin kAlIgRhe muSpApa / tatra patimaraNajaduHkhAt putravirahajaduHkhAt mArgazramAca nidrA smaagtaa| nizAyAmapi tatraiva suSpApa | tasyAM rajanyAM vyAghrasiMhacitrakazivAravairuttrastA sA bhUyo bhUyo namaskAramacintayat / tatraivAdharAtrI tIbrIdavyathA jAtA / sarvalakSaNasaMpUrNa sUryavattejasvinaM kRcchreNa putraM suSuve / prAtaH kaMbalaratnena veTayitvA zrIyugavAhunAmAMkitamudrikA bAlasya kare kRtvA sami svacIvagaNi kSAlayituM yayau / tatra nIramadhye karI krIDati / nenAgatya sA madanarekhA'mbare co(prollAlitA / atha nandIzvaradvIpaprasthito yuvA kAkhecarastAM rAjJIM patantIM vIkSya rUpamohitastAM jagRhe / sA rudantI vaitADhayaM nItA / sA dhIratvamavalaMbyAvadat-" bho mahAsacAdya yAminyAM vane sutaM prasUtA'haM / taM bAlakaM kadalIgRhe muktvA sarovare'haM praviSTA / tatra jale hastinotkSiptA'mbare'haM patantI vIkSya tvayA jagRhe / tataH sa bAlaH kenApi zvApadena haniSyate / kiM cAhArarahitaH svayameva mariSyati / tasmAd bhoH sadaya mamApatyadAnena / prasAdaM kuru / sa evehAnIyatAM, kiMvA satvaraM tvaM mAM tatra naya" / tacchrutvA vidyAdharaH prAha-" bhadre cettvaM mAM bhartAraM pratipadyase tadA tavAdezakArI bhavAmyahaM / anyacca tvaM zRNu / vaitADhaye khecarazreNisvAmI ratnAvahe pure maNicUDAbhidho rAjA, tasyAhaM putro mnniprbhaavH| sa mama pitA nirviNakAmabhogaH san mAM rAjye saMsthApya cAraNAzramaNAntike dIkSAmagrahIt / sa matpitA sAdhuH gatavAsare krameNa viharanandIzvaradvIpe caityAni vandituM yayau / taM munIzvaraM caityAni ca vandituM sAMprataM gato'bhRvaM / bhadre mayA pazcAdUlamAnena pathi tvamIkSitA / atha ca tvaM mAM bhartAraM pratipadya rAjyasvAminI bhava / anyacca tavAMgajasturagApahRtena mithilApatinA | padmarathanRpeNa vane dadRze / taM bAlakaM gRhItvA svapriyAyAH puSpamAlAyAH samarpitaH / tatra svasutatvena lAlyamAnaH sukhI | * * * * // 116 // * * Education Interations For Personal & Private Use Only Dinelibrary.org
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tiSThati / tanmama prajJaptividyayA kathitaM / tasmAtprasannamanA bhUtvA mama rAjyamalaMkuru / tacchrutvA madanarekhayA cintitaM - " ahamama karmaNAM vaicitryaM yadanyAnyavyasanazreNI mama puraH prAdurbhavati / ahaM zIlarakSaNArthaM iyad dUraM samAgatA, tathApi tasyaiva bhaMga ihApi samupasthitaH / tacchIlaM mayA niyamAdrakSitavyaM nizcayena " / iti saMkalpya sA'jalpat - " aho mahAnubhAva prathamaM tAvanmama | naMdIzvare jinAn vandApaya, sunIn vandApaya, pazcAttava priyaM kariSye / tatastuSTena tenAsau nandIzvaradvIpe kSaNena nItA / tatraiSA sthiti: catvAro'JjanazaileSu dadhimukheSu SoDaza / dvAtriMzacca ratikarAbhidhAneSu jinAlaya // H // 1 // evaM dvipaJcAzajinAlayAH prAsAdA: - yojanAnAM zataM dIrghAH paJcAzadvistRtAzca te / dvisaptatyucchritAH sarve dvipaJcAzadbhavantyamI // 2 // vimAnAdavatIrya tAbhyAM RSabhacandrAnanavAripeNa vardhamAnanAmAnaH zAzvatArhatAM zrIjinapratimA bhaktyA pUjitA vanditAH / tadvanda nAvasAne maNicUDamunIzvaraM tAvubhAvapi namaskRtya niSIdatuH / tadA sa jJAnavAnmunirjJAnena madanarekhAyA, vyatikaraM jJAtvA sad|rmadezanayA maNiprabhaM pratyabodhayat / tato maNiprabhakhecareNa madanarekhA rAjJI kSAmitA / maNiprabheNoktaM - ' atha tvamadya vAsarAnmana yAmirvartase, brUhi kiM tavepsitaM karomi ? ' / madanarekhayA proktaM-- ' bAndhava tvayA mamaitattIrthadarzanAtsarvaM zubhaM kRtaM ' / pAtsa muniH pRSTaH - ' bhagavanmama putrasya vyatikaraM kathayatu ' / muniruvAca - " bhadre dvau rAjaputrau prAgAstAM / dharmaM kRtvA tau surau jAtau / tau tata 1 For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ * caritra * yutI / tayoreko mithilApatiH padmarathanRpo'jani / dvitIyaste suto'bhavat / azvApahRtena padmarathena tavAMgajo gRhItvA svapriyAyAH puSpamAlAyAH samarpitaH / padmaratho nRpastuSTaH / pUrvabhavasnehAnmithilAyAM mahotsavo'kAri / tava putraH mukhena tiSThati / " ___itazca jitasUryazaziprabhaM ratnopanirmitaM kiMkiNIdhyAnamugkharaM ucchalatUryaninAdaM devaiH kRtajayajayArAvaM vimAnamekaM samAgarta / | tatastejaHprasarabhAsuraH pravarabhUpaNabhRpito devargIyamAnaguNo devazcako niryayo / sa muro madanarekhAyAstisraH pradakSiNA datvA pAdayonipatya pazcAnmuni natvA nipaNNavAn / taddevakRtamasaMbaddhaM dRSTvA maNiprabho vidyAdhara uvAca-"devAnAmapi yadyapA nItistadA kasya kiM maH ? catujJAnadharaM cArucAritrabhRpitaM munipuMgavaM hitvA prAk strImAtrasya praNAmaH kRtaH" / atha yAvatsuraH kiJcidvakti tAvanmunijagI-" maivaM hi, suro'yamupAlaMbhayogyo na / yataH kAraNAnmaNiratho rAjA madanarekhAsakto yugavAhuM sahodaraM jaghAna / mRtyukAle | madanarekhayA svabhartA yugavAhunipuNakomalavAkyajanendraM dharma grAhitaH / taddharmaprabhAgAt paJcame kalpe indrasAmAnikaH suro'bhUt / surasyeyaM | madanarekhA dharmAcAryA / tasmAdanena sureNApi iyaM prAgvanditA / yataH-- yo yena sthApyate dharme yatinA gRhiNApi vaa| sa eva tasya sadhdharmadAnAdharmagururbhavet // 1 // 2-25554 // 117 // & samyaktvaM dadatA dattaM zivasaukhyaM sanAtanam / etaddAnopakArasyopakAraH ko'pi no samaH // 2 // ityAdi muninAkhyAte zrIjinadharmasya sAmarthyamadbhutaM vibhAvayan vidyAdharo'maraM kSamayate / tadA devo madanarekhAM prAha in Education International For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhadre Sada, ahaM kiM tavAbhISTaM karomi / sApyAha-"janmajarAmRtyurogazokAdivArjitaM mokSasaukhyaM mamAbhISTamasti / taddAtuM jinadharma vinA kenApi no zakyate / tathApi mAM zIghraM mithilApuryA naya / tatra putramukhaM nirIkSya dharmakarmaNi ytissye"| tataH sAra sureNa tatkSaNAmithilApuyAM nItA / yatra zrImallinAthasya janma dIkSA kevalaM cAbhRta, tatra tIrthabhUmibudhdhyArhacaityeSu praNamyAsamopAzraye sAdhvIdRSTvA praNematuH / tAbhidharmopadezo dattaH-" yat durlabhamidaM mAnuSyaM prApya dharmAdharmaphalaM pratyakSaM jJAtvA dharmakArye sadudyamo vidhiiyte"| ityAdidezanAprAnte suraH provAca-'he sundari tvamehi, rAjamandire yAva, tatra tava tanayaM drshye'| tataH sA'bravIt-" adhunA bhavahetunA snehenAlaM / bhave bhramatAM jantUnAM putrAdiparivAraH pracuro jAtaH / ahaM dIkSA grahISye / etAsAM sAdhvInAM caraNAH zaraNaM mama" / ityukte suraH sAdhvIstAM ca natvA divi gataH / madanarekhApi sAdhvInAM samIpe dIkSAmagrahIt / / suvratAvA saMjAtA / iyaM duSkaraM tapastapati, niraticAraM cAritraM pAlayati / atha tasya bAlasya prabhAvAtsarve'pi pArthivA natAH, tasmAtparatho nRpastasya bAlasya namiriti nAma nirmame / dhAtrIbhiAlyamAnaH pAlyamAnaH samaye kalAM gRhNan zvetapakSazazAMkava- dRddhi prAptaH yauvanastho'bhUt / pitrA sukulajAtAnAmaSTottarasahasramitAnAM kanyAnAM pANigrahaNaM kaaritH| atha padmaratho nRpaH taM nami rAjyayogyaM jJAtvA rAjye nyasya dIkSAM gRhItvA kSINakarmA zivaM gataH / namirnamitAnyabhUpAla unnatiM prApa / . .. ___itazca yasyAM rAtrau maNiratho yugavAhumavadhId tasyAM nizAyAmavAhinA daSTaH sa. mRtvA turyAvanI paMkamabhAyAM gataH / tadA maMtrisAmantaiH yugavAhusutazcandrayazA rAjye sthApitaH / sa mahIM pAlayate / ekasmin dine name rAjJo rAjyapradhAno dhavalaH karI dRDhamAlAnastaMbhamunmUlya vindhyATavIM prati prAsthAt / sa karI sudarzanapurasamIpe vajan manuSyadRSTvA candrayazaso rAjJo niveditH| rAjApyarAvatAbha ESSASRASARAK in Education international For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ S caritra tamibhaM balAtsvapuramAnayat / tajjJAtyA carapuruSenamibhUbhujaH kathitaM / tadA namirAjena dUtaH prhitH| sa gatvovAca-'namI rAjA svakIyaM gajaM yAcate' / tadA candrayazA jagAda--"tava svAmI kiM grahagrathilo'sti ? yo nijaM gaje yAcate / mama paramezvareNa dattaH / yataH- na zrIH kulakamAyAtA zAsane likhitApi vA / khar3enAkramya bhuJjIta vIrabhogyA vasundharA // 1 // 4 ___ ityAdyuktvA'pamAnya nRpo dUtaM vyasarjayat / so'pi gatvA nameH sarva savizeSa vyajijJapat / tadA namiH kupitaH prayANabherIbhAMIM kAranAdena sarvabalena sudarzanapuropari calitaH / tadA candrayazA nRpaH sotsAhaM naminRpaM prati saMgrAmArtha clitH| paraM tvapazakunakaritaH / tadA maMtribhirvijJaptaH-'rAjendra gopurANi pidhAyAtra tiSTha / pazcAdyathocitaM kariSyAmaH' / so'pi rAjA tathA'karot / naminRpatiretya viSvag nagaramaveSTayat / tatazcaipa vyatikaro jananyA suvratAryayA jJAtaH / manasi cintitaM-"aparijJAtaparamArthAvi-16 vabhau janakSayakara saMgrAmaM vidhAyAdhogatiM mA prayAtA" / iti nizcitya guruNIM samApRcchaya susAdhvIparivAraparivRtA sudarzanapure / | namina zAntike samAgacchat / tatrAbhyutthAna vidhAya paramAsane nivezya namibhUbhujA bhaktyA madanarekhA vanditA / rAjJi bhUmau niviSTe sAdhvI dezana vidhAya rahasyamidamabravIt-" rAjan rAjyazrIrasArA, jIvaghAtena jIro dhruvaM narake prayAti, saMgrAmAnnivartasva / anyacca jyeSThabhrA. saha kathaM vigrahaH 1" / namirAjena. pRSTaM-'kathaM mamAsau jyeSThabhrAtA / tataH sAdhvyA sarva yathAtathaM khyAtaM / pratyayArtha mudrikAratnanale kathite / puSpamAlayA pRSTayA te tu darzite / tathApi mAnena naminRpatiH saMgrAmAna vyaramat / tataH sAdhvI candrayazaHpAveM gatA / tena rAjJA satvaramupalakSitA, abhyutthAyAsanaM datvA natvA nRpo niviSTavAn / antaHpuraparivArajanastAM nanAma / 'bhagavati kimetadugraM vrataM gRha ? sA nijaM vRttAntaM yathAvasthitamakathayat / rAjJA proktaM-'me sahodaraH svamasUcitaH kutrAste / AHASREX 12 // 118 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AryayA gaditaM-'yena tvaM rodhito'si sa naminRpaH tava sahodaro bAhye'sti / tato haSAkulazcandrayazA nRpo naminRpamilanArtha | saMmukhaM gtH| namidRSTaH / so'pi tasya saMmukhamAyayau / namijyeSThabandhupAdayoH ptitH| anyo'jyaM snehena militau / mahotsavena nagaraM pravezya narmi candrayazA nRpo'zrapUrNakSaNo'vadat-" vatsa piturevaM mRtiM dRSTvA rAjye mama ratirnAsti / paraM rAjyadhRdharAbhAvAdiyakAlamahaM sthitaH / ityAdivAkyaiH saMbodhya nami rAjye sthApayitvA prAtrAjIt / namiH sUryavatpratApavAn zuzubhetarAM / sukhena bahukAlo yyau| / anyadA namirAjasya mahAdAhajvarastanau prAdurabhUt / tadupazamanArtha bheSajAnyakarot , tathApi na zazAma / tatastasyopazAntaye rAjyaH svayaM candanAni gharSayanti / tadA bAhuvalayazreNiraNatkAraravernRpasya karNAghAtenAratibhRzaM jAyate / tato rAjhyaH kaMkaNAni karAduttArayAmAsuH / ekaikaM kaMkaNaM kare maMgalAya dadhuH / atha nRpo'mAtyamapRcchat -'devyaH kiM candanaM na dharSayanti ? yatkAraNAkaMkaNazabdo na zrUyate' / tato maMtrijano'vAdIta--"svAmin tAH sarvA api rAjyazcandanaM gharSayanyaH santi / karasthaikaikaM valayaM, tena dhvanina zrUyate" / tacchrutvA nRpaH saMjAtasaMbodhazchinnamoho hRdi dadhyau-" aho bhUrisaMyogA duHkhadAyakAH santi, bhUribhiH kaMkaNaiduHkhaM, svalpaiH svalpataraiH sukhaM / yAvadasyaiva dRSTAntAdekAkitve mahatsukhaM / vistAraH sarvaklezAya maMjhapAntu mukhAvahAH / ataH kAraNAdekAkitvaM sukhAvahaM / yadi cAdya nizAyAM me dAhaH kathamapi zAmyati tadAhaM sarvasaMgaM parityajyakAkIya cAritraM gRhNAmi" iti cintayannaminRpaH suptaH / nidrA samAgAt / nizAnte mandaropari zvetagajArUDhamAtmAnaM svapne pazyati / prAtaH zaMkhatUyaraveNa prativudhdhaH sanirAmayaH san dadhyau-"aho mayA kIdRzorya svapnaH zubho dRSTaH / yataH Jan Education international For Personal & Private Use Only .
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 // goSe parvatAgre ca prAsAde saphale drume / ArohaNaM gajendre'pi svapnazAstre prazasyate // 1 // pUrvaM mayedRzaH zailarAjo dRSTo'sti " / iti cintayatastasya zubhAdhyavasAyAjAtismaraNamabhUt / " pUrva manuSyabhave zrAmaNyaM kRtvA dazame prANate kalpe suro'hamabhUvaM / tato'rhajanmamahotsave'haM mandaragirau sameto'bhUvaM / tadA mayA merurdRSTaH " / tato buddhaH svayameva svakI - ye sAmrAjye sutaM nyasya devatAdacaliMgaH san pravrajyAM prapannavAn / tadA zakro vipravezadharastaM puryA niryAntamAlokya parIkSituM samAyayau / zakrastaM vadati - " bho mahArAja tavedaM jIvadayAvataM kiM ? tvadratagrahaNe caiSA purI krandati, tadayuktaM parabAdhAkaraM vrataM " / tato munirbrate" mama vratamamISAM duHkhakAraNaM na kiM tu svasya kAryahAniH duHkhasya kAraNaM / tato'hamapi svakIyaM kAryaM kurve / mamAnyacintayA kiM 1" / punarharirAha - ' tavAntaHpurANi gRhANi ca dadyamAnAni tvaM kathamupekSase ? ' / munirAha - ' ahaM sukhenAsmi / mithilAyAM dazamAnAyAM kimapi me na dahyate ' / punarAha hariH - ' bhoH puryAM durgamaM prAkAraM nAnAyaMtrayutaM kArayitvA parivraja ' / rAjarSiH punarAha - 'bho bhadra saMyamo mama nagaraM, zamAkhyaH prAkAraH, nayAkhyo yaMtro'sti mama' / punaH zakro'bravIt - ' bhoH kSatriya lokAnAM nivAsAya manoharAn prAsAdAn kArayitvA parivraja / muniH proce - 'mama mandiraM nizcalaM muktipure kRtamasti mamAnyaiH gRhaiH kiM ? ' / hariH prAha-- ' prathamaM puryA cauranigrahaM kRtvA pazcAtparitrajeH' / RSiruvAca - 'bho mahAnubhAva mayA rAgAdyAzvaurA nigRhItAH / vAsavaH prAha'ye coddhatA nRpAstvayA nirjitA na bhavanti tAnnirjitya pravrajyAM kuru / RSiruvAca- 'anyeSAM subhaTAnAM kiM ? karmaNAM jayaH sa paramo jaya eva' / vAsavo'bravIt -'gRhavAsAtparo dharmo nAsti, yatra dInAnAM dAnaM dIyate' / RSiruvAca - ' gRhidharmaH sAvadyaH sarSapatulyaH, suni7 dhamoM niravadyo mahAmerugirivaduccaH ' / hariH prAha - " hastagatAn bhogAn kathaM tyajasi ! prathamamatidurlabhAn bhogAn muktvA 6 e 60 For Personal & Private Use Only caritra // 119 //
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educat pravrajyAM kuru " / muniruve - " dRSTiviSAhitulyAH zalyopamA bahuvArAn zuktAstathApyasaMtuSTasya jIvasya no dhRtiH " / zakreNetyAdi bhaNito'pi namirtratAna calati / tataH zakraH sAkSAd bhUtvA namiM natvedamatravIt -"tvaM dhanyaH, tvaM kRtapuNyaH, tvaM mahAnubhAvaH, tavaiva gotraM zlAdhyaM yena tvayA saMsArastRNavacyaktaH " / ityevaM stutvA natvA vanditvA triH pradakSiNAM kRtvA dedIpyamAnakuMDalo hariH devaloke jagAma / tadanu namirAjarSiH pratyekabuddho niraticAraM cArucAritraM pratipAlya karmakSayaM kRtvA kevalaM prApya siddhiM gataH / madanarekhApi cAritra pratipAlya mokSaM gatA / te dhanyA ye madanarekhAbacchIlaM pAlayanti / te ca muktiM prApnuvanti / te'pi dhanyA ye namirAjavidrAjyaM tyaktvA cAritraM gRhItvA pAlayanti / te'pi ca siddhigatiM prApnuvanti / adhunA tapa ucyate - anantakAlanicitAni nikAcitAnyapi karmendhanAni tapo'gninA dAMte / yataHkAntAraM na yathetaro jvalayituM dakSo davAgniM vinA, dAvAgniM na yathA paraH zamayituM zakto vinA'mbhodharam / niSNAtaH pavanaM vinA nirasituM nAnyo yathAMbhodharaM, karmoMghaM tapasA vinA kimaparaM hantuM samarthaM tathA // 1 // yasmAdvighnaparaMparA vighaTate dAsyaM surAH kurvate, kAmaH zAmyati dAmyatIndriyagaNaH kalyANamutsarpati / unmIlanti maharddhayaH kalayati dhvaMsaM ca yaH karmaNAM, svAdhInaM tridivaM zivaM ca bhavati zlAghyaM tapastanna kim // 2 // aho mahAnubhAvAH tattapastapyatAM yattapaHprabhAvAtsanatkumAraH prAjyaM rAjyaM parityajya labdhIH prAptavAn / tadvyAkhyAyate / tathAhi For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ oll 16101% atha sanatkumArakathA / asminnetra bharatakSetre kurujaMgaladeze maharddhibharasaMpUrNaM hastinAgapuraM puraM vartate / tatrAzeSavikramAkrAntArigaNo vIrasenAmidho rAjAsti / tasya sahadharmacAriNI sahadevyabhidhAnA paTTarAjJI samasti / sA zIlAlaMkRtagAtrA pavitrapuNyapAtrA / tasyA- | caturdazasvamasUcitaH sarvazubhalakSaNasaMpUrNaH zrImAn sanatkumAraH sutaH samajani / tasya sUrarAjasutaH kAlindIkukSisaMbhavo | mahendrasenAkhyaH pAMzukrIDitaH sakhAsti / sa sanatkumAro mitreNa saha stokairdinaiH sakalAH kalA grAhitaH / kumAraH ziSTajanocitAn vividhAn vinodAn kurvan sarveSAM prItaye'jani / athAsya yauvanAraMbhe'nyadA vasantartuH samAgataH / sanatkumAro mitreNa saha nAgarajanezva samaM vane gatvA nAnAvasantakrIDAbhiviraM cikrIDa / athAsannasarasi kumAraH samitro jalakrIDAM karoti / athebhaH ko'pi tatra samAgataH / svazuMDenApi kumAraM samitraM svaskandhe kRtvA nabhasi samuDDInaH / kumAro hastiskandhasamArUDhaH pRthivyAM nAnAvidhakautukAni vilokayati / krameNa karI. vaitADhye dakSiNazreNyAM sthan puranagarasamIpavane gatvA kumAraM mumoca / sa karI nagare gataH / tatra rAjJAMgre niveditaM - 'svAminmayA sanatkumAraH samAnItaH' / tatra kamalaveganRpatiH saparikaro vane gatvA sanatkumAraM praNamya proktavAn- "svAmin mama madana kalAbhidhAnA sutAsti / nAM ca yauvanAvasthAM jJAtvA mayaiko naimittikaH pRSTaH asyA: ko varo bhAvIti / tadA naimittikenoktaM - etasyAH sanatkumArazcakrI bhartA bhaviSyati / tasmAnmayA yuSmadAkAraNArthaM vidyAdharaH preSitaH, bhavyaM jAtaM / nagaramadhye samAgacchatu " / tadA cakravartI mahotsavapUrvakaM nagaramadhye samAgAt / tatra nRpeNa kanyAyAH pANigrahaNaM kAritaM / anyarapi vidyAdharaiH svasvakanyA dattAH / paJca For Personal & Private Use Only caritra 1122011
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** FAR ** zatakanyAH prinniitaaH| tatrottarazreNIvidyAdharANAM paJcazatakanyAH pariNItAH / tatrasthavidyAdharanRpaistasyAbhiSekaH kRtH| vayaM tavAjJAkAriNaH sma ityavocana / kiyadinAni tatra sthitvA caturaMgacamRyuto vyomagatAzvebhavimAnArUDhaH svanagare samAgataH / tatra putravirahajanitaduHkhataptaM pitaraM nanAma / tatra pitarau paramAnandanandinI jAtau / nAgarA api mudaM prAptAH / anyadA cakrAdIni caturdaza mahAratnAni samutpannAni / krameNa sarva bharataM sAdhitaM / nava nidhayaH samutpannAH / vizvavikhyAtaH suprasiddho dIptatejA mahAMzcakravartI saMjAtaH / cakravatisaMbandhino mahAbhogAnudArAn bhujAnasya tasya kAlo yAti // anyadA devaloke saudharmendraH sabhAsIno nATakaM prekSamANo'sti / atrAMtare saMgamAkhyo deva IzAnadevalokataH saudharmendrasa|mIpe smaagtH| taddehaprabhayA sabhAsthitAH sarve surA niSprabhA jAtAH yathA mUryodaye candrAdigrahAH sarva nistejaso bhavanti / sa devo devasaMbandhi kArya kRtvA svaM vimAnaM gataH / tadA tairvismitairdevairdevendraH pRSTaH-'ayaM devaH kena kAraNenAtIva tIvratejA dRzyate ?' / surendreNoktaM-"aho devAH zrUyatAM anena prAcyabhave AcAmlavardhamAnAkhyaM tapaH kRtaM tenedRzaM tejaH samajani " / punardevaiH | pRSTa-' svAminmanuSyaloke ko'pyadhikarUpavAnasti ? ' / tata idro'vadat-" manuSyaloke'dhunA kuruvaMzavibhUSaNo hastinAgapure | sanatkumArazcakravartI rAjyaM karoti / so'dhikarUpavAnasti / devebhyo'pytiricyte"| tannizamya surAH sarve'pi vismayaM prAptAH / jayavijayau dvau devA tadvaco'zraddadhAnau viprarUpeNa bhuvamAgatau / cakravartibhavanadvAre vetrimuktadvArI to pravizya cakravartitanurUpaM vilokayantau mudamApatuH- yadindreNoktaM tatsarva satyaM' / tAbhyAM tailAbhyaMgavidhiM kurvan nRpo dRSTaH / tadA cakriNA pRSTa-'yuvAM ko ? kimihAgamanakAraNaM?' / tAvUcatu:-" narendra AvAM vipro / jagat traye taba rUpamadhikataraM varNyate / tad draSTuM ** RIAL * * For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ R | kaatkenehaagto"| tadA cakriNA cintitaM-"aho dhanyo'haM, madapaM sarvatra varNyate / aho vizrI madIyaM rUpaM adhunA kiM darIhaiyate ? stokakAlaM pratIkSyatAM / adhunA mama majjanAvasaro'sti / majjanaM vidhAya bhUSaNaiH zarIrasaMsthitiM kRtvA sabhAmalaMkaromi tadA mama siMhAsanAdhirUDhasya rUpaM yuvAM prejheyAM" / ityuktau tau dvijo tataH sthAnAdanyatra nirgatau / atha nRpaH zIghraM snAtvAMgamaMDanabhUSa-11 NAdikaM kRtvA rAjasabhAyAM siMhAsanamalaMkRtya to dvijo samAjUhabat / tAbhyAmAgatya tadehazobhAmanIdRzIM dRSTvA samutpannaviSAdAbhyAM | vadanaM vicchAyIkRtya bhUpatirbhaNitaH - aho manuSyANAM rUpatejoyauvanasaMpado'nityAH kSaNamAtreNa nAzaM gtaaH| tatazcakravartI tAvapR cchan-'bho dvijo yuvAM kathaM saviSAdau saMbhrAntau bUthaH ? ' / punastAvappabhaNatAM-"bho mahArAja devAnAM rUpatejobalazriyaH zeSaSa-18 | NmAsAdarvAg hIyante, manuSyANAM tu kSaNena hIyante / asmAbhistu tava rUpazriya Azcarya dRSTaM / aho saMsArasyAnityatA| yatprAtastanna madhyAhne yanmadhyAhne na tnishi| nirIkSyate bhave'smin hi padArthAnAmanityatA // 1 // cakrI prAha-'yuvAM kathaM jAnIthaH?' tadA to devI prakaTIbhRya bhUpasya paramArtha yathAsthitaM zazaMsatuH - "AvAmindreNa vArNataM tava rUpamazraddadhAnI samAgatau / indraNa yadvarNitaM tato'dhikamabhUt / paraMtu kSaNena vinaSTaM / tavAMge rogAH prAdurbhUtAH / aMga | vicchAyaM jAtaM / atha yathAyuktaM kuryAH" / ityuktvA tau divi gatau / * // 121 // upadezamAlAyAM coktamastitheveNa vi sappurisA saNaMkumArubva kei bujhaMti / dehe khaNaparivINe jaM kira devehiM se kahiaM // 1 // AAOR in Education international For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRpo'dha vismito divyakaTakAMgadabhUSitaM samyagAlokanAt bAhuyugmaM vicchAyamaikSata / hArArdhahArAdyairbhUSitaM vakSaHsthalaM rajazchanArkavivaniHzrIkaM so'pazyat / evaM sarvamapyaMgaM niSprabhaM dRSTvA'cintayat-" aho saMsAraH kIdRzaH ? evaMvidhaM madIyaM sundaraM rUpaM vicchAyaM jAtaM / aho kasya zaraNaM / na ko'pi kasya kenApi rakSituM zakyate / te mahAtmAno ye sarvasaMgaM tyaktvA vane gatvA parivrajya | cAritramAcaranti" / iti dhyAtvA sahasoptanavairAgyo niHsaMgo vinayaMdharagurvannike nRpaH prAvAjId / tataH strIratnamukhyAni caturdaza ratnAni narendrA AbhiyaugikadevAH skandhAvArajanA api tasya mArgAnulanAH paNmAsAn yAvadabhraman / tena cakraSiNA te na vIkSitAH / agandhanakule jAtA nAgAH kiM vAntamicchanti / tathaiva tena vAntAhAravatsarvaM tyaktaM / atha sa pUjyaH paThabhaktAnte gocaracaryayA bhraman cInakUramajAtakaM labdhavAn / tadavAzana bhuktvA mahAn sa punaH papThopavAsaM vidadhe / taddinAdArabhya duSTavyAdhayo'bhavan / tadyathA zupkakaccha jvaraH kAsaH zvAsa annArucistathA / akSiduHkhaM tundaduHkhaM sptete'tyntdaarunnaaH||1|| anye'pi bahavo rogAH prAdurbabhUvuH / sapta varSazatAni tAnadhisahya dIptogratapAMsi tapati / tasya tapastapataH kaphazleSmaviNma- 11 lAmarzasarvopadhimahadhdhayaH maMbhinnazrotolabdhizca evaMvidhAH sapta labdhayo'bhavan / tathApi sa mahAmunIzvaro rogapratIkAraM na cakre / | atha nAdhamandraH sabhAyAM mAdhuvarNanaM kurvan vaidyarUpaM nirmAya munipAce samAgAn / muni badadi--"bhagavannanu jAnIhi / ahaM tava |vyAdhipratikiyAM kurve / tvaM nirapekSo'si tathApyahaM tava vyAdhinAzaM karomi" / munirAha-'bho vaidya dravyavyAdhirasti bhAvapA-1* mAdhizvAsti. tvaM kasya pratIkAra kariSyasi ?' / dhenoktaM- dravyavyAdhibhAvavyAdhibhedI nAhaM jAne' / munirUve- dravyacyAdhiH Main Education international For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 // prakaTo dRzyate, bhAvavyAdhistu karma, tasya tvaM pratikriyAM kariSyasi ? ' / zakreNoktaM-- 'svaH min karmavyAdhirutvaNaH taM chettuM na zaknomi / munirnijAMguliM zleSmaNA livA svarNavarNAM vidhAya darzayAmAsa - bho vaidyarAja mama karmANi mayaiva bhoktavyAni, ataH kiM pratikriyAM karomi ? ' tataH prazaMsApara indrastripradakSiNAM datvA khasvarUpaM prakaTaM kRtvA muniM bhUyo bhUyo'bhavandya svAspadaM yayauM / zrImAn sanatkumAramunIndro'pi karmakSayaM kRtvAyuH paripUrya sanaH kumArAkhyaM tRtIyakalpaM jagAma / tatrAyuH pUrNa bhuktvA mahAvidehe siddhaH / IdRzaM tapomAhAtmyaM vijJAya karmanirmUlanodyamaparairmahAtmabhiryathA zaktyA tapaH kAryaM / adhunA bhAvanA pratanyate--gharmasya mitraM bhAvaH / karmendhanAnalo bhAvaH / satkRtyAnneSu ghRtaM bhAva eva / sukRtalezo'pi bhAvAnnRNAM sarvArthasiddhidaH / yataH-- niccuNNo taMbolo pAseNa viNA Na hoi jaha rNgo| taha dANasIlatavapUyaNAo ahalAo bhAvaviNa || 1 || bhAvabhraSTAnAM narANAM tu sarvatra bhraSTatA bhavet / bhAvenaikadinamapi cAritraM pAlitaM sadgataye bhavati / tatra puMDarIkakaMDarIkanidarzanaM kathyamAnaM zrUyatAM / tathAhi atha puMDarIkakaMDarIkakathA // asminneva jaMbUdvIpe mahAvidehakSetre puSkalAvatyAM vijaye zrIpuMDarIkiNI nagaryasti / tatra nayazriyaH pAtraM mahApadmAbhidho r| jAsti / tasya zIlavinayavivekaudArya cArucAturyavatI padmAvatI nAma privAsti / tasya nRpasya zastrazAstravizAradau puMDarIkakaMDarI - For Personal & Private Use Only caritra // 122 // jainelibrary.org
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAbhidhau tanayau babhUvatuH / nRpo nyAyena rAjyaM prajAM ca pAlayati / anyadA bahirnalinIvanodyAne bahusAdhuparivArapa rivRtAH zrIsuvratAcAryaguravaH samavasRtAH / mahApadmo nRpastadAgamanaM jJAtvA tatra vane gatvA guruM natvA bhUbhAge samupaviSTaH / gurudharmamAdizat cAri paramaMgAni dullahANI ya jaMtuNo / mANusattaM suI sadhdhA saMjame maha vIriyaM // 1 // ityAdi gurUpadiSTAM dharmadezanAM zrutvA mahIpatirjAtazraddhaH puMDarIkajyeSThaputrasya rAjyabhAraM nyasya svayaM vratamagrahIt / sa catudeza pUrvANi samadhItya vividhaistapobhiH zrAmaNyaM paryapAlayat / mAsamekaM saMlekhanAM kRtvA prAnte dehaM hitvA sarvaduHkhaparikSINo nirvApadamAsadat / atha kiyatA kAlena ta eva sthavirAstatraiva vihAraM kurvanta zreyuH / puMDarIko bhUpatiH sthavirAgamanaM jJAtvA sAnujaH saparicchado vandituM gataH / guruM bhaktyA vandate / guruNA savistarA dharmadezanA dattA / puMDarIko'pi tAM dharmadezanAM vibhAvayan laghukarmatayA saMjAtasaMvegaH purIM prAvizat / nijAmAtyAnA kArya kaMDarIkaM puraskRtya saharSamidamatravIt - " vatsa mayA bhogA muktAH / / akSataM rAjyaM ca pAlitaM / rAjAno vazIkRtAH / kSoNimaMDalaM sAdhitaM / devaguravo'pi pUjitAH / gRhidharmo niSevitaH / svajanAH satkRtAH / arthinaH saphalIkRtA / yazo'rjitaM / adhunA mama tAruNyaM yAti / jarA nikaTaM samabhyeti / mRtyurAsannatAmeti / punarjIvana punarjanma punarmRtyuH punardivasaH punarnizA / evaM saMsAro viDaMbanAprAyaH / mayA ca guruvacaH zrutaM / ahaM saMsArAdvirakto'smi / tasmAccamidaM rAjyaM gRhANa / nItyA rAjyaM prajAM ca pAlaya / ahaM ca suguroH pArzve gatvA sarvArthasiddhikarIM dIkSAM grahISye " / kaMDarIko jagau -- Jain Educamational For Personal & Private Use Only -
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra "bhrAtastvaM kiM mAM bhavasamudre pAtayasi / mayApi dharmaH shrutH| ahaM pravrajyAM gRhItvA janma sphliikrissye"| puMDarIko jagAda"bhrAtazcAritraM duSkaramasti / sarvabhUteSu zamatA dayA ca pAlyA / sarvadA satyaM bhASitavyaM / tRNamAtrasyApyadattasya vivarjanaM kArya / brahmabataM sadA dhArya / sarvadApi parigrahastyAjyaH / rAtrau caturvidhAhAravivarjana kArya / dvicatvAriMzaddoSavivarjita AhAro grAhyaH / azuddhayamAnamAhAraM gRhNan cAritrabhraSTatvaM bhavati / caturdazavidhopakRtyAni dhAryANi / sidhdhAnte'pyuktaMpattaM 1 pattAbaMdho 2 pAyaTThavaNaM ca 3 pAyakesariyA 4 / paDalAiM 5rajattANaM6 gucchao7 paaynijogo|| tinneva ya pacchANaM 10 rayaharaNaM 11 ceva hoi muhapattI 12 / / eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 2 // ___ee ceva duvAlasa mattayarega colapaTTo a / eso caudasarUvo uvahI puNa therakappami // 3 // sAdhunA saMnidhau saMcayastyAjya eva / gRhasthasya saMstavo na kAryaH kadApi hi / puSTA rAgAdayorayo jetavyAH / khaDgadhAropamaM hai| vrataM vartate / tvaM bAlo'si / idaM vrataM bhujAbhyAmabdhitaraNasaMnibhaM cAsti / parISahAH soddhumshkyaaH| adhunA gRhivratAsakto rAjyaM pAlaya / samatikAntayauvanaH parivrajyAM tvamAzrayeH" / ityAdiyuktibhirukto'pi kadAgrahaM nAmuJcat / atha kaMDarIko nRpeNa pradhAnazca *vAryamANo'pi vratamagrahIt / rAjJA bhrAturnikramaNotsavo'kAri / ' yAvadrAjyadharaH ko'pi syAttAvadvibho sthIyatAM' maMtribhi XKAKKARACK // 123 // In Education International For Personal Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ rityAyukto rAjA bhAvanAM bhavati / kaMDarIko'pi sAdhubhiH saha vihAraM kurvan cAritraM pratipAlayati / evaM bahukAlo yayau / / ekadA puSpAvatIpurIvanAsanne sthavirAH samavasRtAH / tatra purIjanAH kecindvandanArtha samAgatAH / tadA kaMDarIko niyaMjanaM * dhyAnamakArSIt / tadA vasantakrIDArtha kecinAgarAH krIDanti nRtyanti hasanti jalpanti talpanti gAyanti vAdyanti / evaM ca | vasante vilasanti tadA tasya vratavighAtakRccAritrAvaraNIyAkhyaM karkazaM karma samudIrNa--" ete janA dhanyAH, ye gRhe sthitAH saMsArasukhaM bhuJjanti nRtyanti gAyanti srakcandanavanitAdInAM sukhaM gRhNanti icchAhAraM bhujanti / ahaM tu pravajyAM gRhItvA narakopame duHkhe sthito'smi / kSaNamAtramapi mama sukhaM nAsti / tucchAhAraH so'pi zItalaH / kadanaM jvalitAhArabhojanaM parISahasahanaM narakopamaM duHkhaM kena bhoktuM zakyate / anayA duHkhadAyinyA dIkSayA'laM / rAjyameva smaashryaami"| iti vicintya bhagnamanA bhAvabhraSTaH samajani / taM tathAvidhaM jJAtvA sAdhavo'pi tatyajuH / guruNApyupekSitaH / anyadaikasminnavasare dravyaliMgopakaraNAnvitaH svanagarIbahirudhAnasImani gatvA tastho / taruzAskhAyAM pAtrakaM pAlaMbya haritAvanI nivezyodyAnapAlaka pamAkArayAmAsa / | udyAnapAlakana gatvA nRpasyoktaM-'svAmin ekAkI kaMDarIka ihAyataH / tadA sa saMbhrAtazcamUvRto bhUpatistatrAyayau / taM bhagnapariNAmaM viditvA taM vanditvA'bravIt-" tvaM pUjyaH, tvaM mahAnubhAvaH, tvaM dhanyaH, yena tvayA tAruNye vayasi vrataM gRhItaM / cAritraM zuddha pratipAlayasi" / ityAdikomalavAkyaiH prerito lajjitaH tataH sthAnAdgataH / manasA bhagnacAritro velayA kriyAM na | karoti / yataH | yadyapi mRgamadacandanakuMkumakariveSTito lasunaH / tadapi na muJcati gandhaM prakRtiguNA jAtidoSeNa // 1 // ROACAR RRCRORECAX en Education international For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzva0 124 // nRpeNa prerito'pi sa tathaiva bhraSTo jAtaH punarapi varSAnantaraM tathaiva tatrAgAt / nRpo'pi tathaiva samAgatya tamatravIt -- " mahAnubhAva saMyamamerumAruhya kimAtmAnaM pAtayasi ? rAjyAdisaMpadastu sulabhAH, jinadharmastu durlabhaH " | kaMDarIkaH prAha - " amUbhirvacoyuktibhirmama prayojanaM nAsti / atha dIkSayA'laM / mayedaM duSkaraM na zakyate " / nRpaH prAha - ' idaM rAjyaM gRhANa, madIyaM cepsitaM jAtaM ' / nRpaH punarAha - ' bho narendrA bho amAtyA asyaiva rAjyAbhiSekaH kAryaH, ahaM parivrajyAM grahISye ' / ityuktvA puMDarIkanRpatiH kaMDarIkasya sAdhuliMgAnyagrahIt / svayameva dIkSAM gRhNAti / kaMDarIko'tha kRSNAsyaiH paurAmAtyAdibhiH saha purIM pravizya gRhAntargatvA samupAvizat / 'siMhavaniSkramya jaMbUko'dhunA jAtaH ' / sAmantamukhyA iti vicintya taM hasanti nindanti taM na namanti / tataH kaMDarIkanRpatirdadhyau -- 'prathamaM bhojanaM kRtvA pazcAt duSTAnAmamISAM nigrahaM kariSye' / so'cirAtsarvAnnAnAM pAkamakArayat / krameNa vAraMvAraM sarvAnnaibhojanaM sa tathAkarodyathA bhRtyairbhujayordhRtvA zayyAM nItaH / madhyanizi vizucikA jajJe / zUlaM karkazamutpannaM / vAto rUdraH / sa tIvravedanayA pralApaM kartumudyataH / tadA kenApi tasya pratikriyA no cakre / tadanu tena cintita - 'ya deSA rAtrirvibhAti tadA maMtrivaidyAdIn saMharAmi ' / itthaM raudradhyAnamayamAnaso mRtvA saptamAvanau nArako jajJe / atha puMDarIko rAjarSicintayati - 'dhanyo'haM yena mayA'yaM sAdhudharmaH prAptaH / gurusamIpe gatvA cAritraM pAlayiSye' / iti cintayan kSuttRTtApAdiduHkhAdacalamAnaso mArgAtigamanAt galadraktapadaH zramAt zrAnta ekasmin grAme sa upAzrayamayAcata / tatra tRNa saMstAra ke prazasya lezyaH sa upavizyedaM cetasi dharmadhyAnaM bhAvayAmAsa - "kadAhaM gurusamIpe gatvA'zeSakarmanirmUlanakSamAM yathoci (di)tAM parivrajyAM pAlayiSyAmi / iti cintayan bADhataraM vyAkulo jAtaH / tadA mastake'JjaliM baddhvA spaSTAkSarairidaM babhANa - " namo'rhadbhayo bhagavadbhayaH / namo me dharmAcAryebhyaH / ahamava For Personal & Private Use Only caritra // 124 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lovasthA tvatpAdAnte hiMsAmalIkamadattaM maithunaM parigrahaM nizAbhuktaM krodhamAnamAyAlobhaM rAgadveSakalahaM cAbhyAkhyAnaM ratimaratiM paranindanaM 4 mAyAmRSAM tathA mithyAtvazalyanAmakaM, aSTAdazemAni pApasthAnAni tyajAmi / yadyapISTaM priyaM kAntaM lAlitaM pAlitaM cirakAlaM saMbhAlita| midaM zarIramantimazvAsocchvAsena trividhaM trividhena vyutsRjAmi" / iti bhAvAMbunA dhatakaluSAtmA vipadya sarvArthasiddhAkhye pazcamAnuttaravimAne surottamo'bhUt / bho bhavikA itthaM bhAvasya mAhAtmyaM jJAtvA dharmakRtyeSu bhAvapradhAnena bhAvyaM / ityAdi zrIpArzvajinendrasya dezanAM zrutvA bahavo janAzcAritraM jagRhuH / ke'pi zrAddhadharma jagRhuH / kepi samyaktvaM pratipedire / kepi bhadrakatAM yyuH| zrImadazvasenanRpo'pi prabhorvadanapaMkajajAM dezanAM nizamya hastisenAya sUnave rAjyaM datvA dIkSAM jagrAha / vAmAdevIprabhAvatyau bhavatAriNI vANIM prabhoH sakAzAcchrutvA hRdi vibhAvya dIkSAM jagRhatuH / prabhuNA tatra dazagaNadharasthApanA kRtA / teSAM nAmAnyAhaAryadatta AryaghoSo viziSTo brahmanAmakaH / somazca zrIdharo vIraseno bhadrayazA jayaH // 1 // ... vijayazceti gaNabhRnnAmakarmabhRto daza // eteSAmatpAdavigamadhauvyarUpAM padatrayIM prabhurAkhyat / te gaNadharAstadA dvAdazAMgImasUtrayan / atha vibhuH zrIpArzvajinendraH lAsamatthAya teSAM mauliSu zakropaDhaukitAni ratnasthAlasthitAni divyavAsAMsi nyakSipat / tatra prabhuNA dundubhidhyAnapUrvakaM surendra-16 samartha catarvidhasaMghasthApanA kRtA / prabhustatropavizyAnuziSTiM vyadhAt / tadanu prabhuH prathamapauruSyAM dezanAM visayaM tata utthAyezAna| disthite devakRte divyadevacchande gatvA vizrAmasukhamanubabhUva // Latin Education international For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** caritra * zrIhemasomasUrIza RddhivRddhisamRddhidaH / pArzvanAtho jino vaH stAnmanovAJchitasiddhaye // 1 // iti zrItapAgacchIyazrIpUjyazrIhemavimalasarisaMtAnIyazrIhemasomamarivijayarAjye paM0 saMghavIragaNiziSya paM0 udayavIragaNiviracite zrIpArzvanAthagadyabandhalaghucaritre bhagavadvivAhadIkSAkevalajJAnasamavasaraNadezanAva no nAma SaSThaH sargaH // 6 // pArzvanAthacaritrasya sargaH SaSThastato mudaa| paMDitAdeyavIreNa gadyabandhena nirmitH||1|| - atha saptamaH srgH| * *** - pArzvanAthaM praNamyAhaM vandyamAnapurandaram / Uce'haM saptamaM sarga kathAkallolasundaram // 1 // atha zrIpArzvanAthaprabhorAdyagaNadharaH zrIAryadatto dezanAM vyadhAt / tadyathA-" bho bhavikA prathamaM manISiNAM yatidharmaH zIghra| mokSadAyaka eva / tatrAzaktAH zrAddhadharma prakurvantu / asAre saMsAre dharma eva sArarUpaH / gRhasthaH zIle tapasi kriyAyAmazaktaH, tathApi tena zraddhA kAryA" / tadA'mAtyena pRSTaM-bhagavan zrAddhadharma kathayatu / tadA gaNadhareNoktaM / zrUyatAma gRhasthAnAM samyaktvamUlo dvAdazavatarUpo dharmaH / tatrAdau dharmasya mUlaM samyaktvaM / // 125 // * in Education International For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA deve devatAbudhdhirgurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhIH zudhdhA samyaktvamidamucyate // 1 // samyaktvAdviparItaM mithyAtvaM tyAjyaM / samyaktvasya paJcAticArAH " saMkAkaMkhavigicchA " zaMkA devagurudharmANAM zaMkA satyaM vA kUTaM vA 1 / AkAMkSA'nyeSAM hariharasUryAdInAM prabhAvaM dRSTvA tasya vA jinadharmasyApi vAMchAM karoti, zaMkhezvarAdInAM bhogaM manute 2 / vicikitsA dharmasaMbandhiphalasaMdehaH, tathA devagurudharmANAM nindA sa tRtIyo'ticAraH 6 / anyadarzanIyasya prazaMsA 4 / anyadarzanIyena saha paricayaH, tasya ca saMstavanaM karoti 5 / idaM samyaktvaM paJcAticArarahitaM zrAddhaiH paripAlanIyaM / dvAdazavratamadhye prathamamaNuvrataM prANAtipAtaM paripAlanIyaM / zrAddhAnAM dharmaH sapAdavizvo'sti / jIvA suhumA thUlA saMkappAraMbhao bhave duvihA / sAvarAhanikharAhA sAvikkhA ceva niravikkhA // 1 // asyA gAthAyA vyAkhyAnaM gurumukhAjjJeyaM / prathamANuvratasya prANAtipAtasya paJcAticArAstyAjyAH / " vahabaMdhachavicchee " vadho dvipadacatuSpadAdInAM nirdayatvena muSTiyaSTyAdibhirghAtaM karoti sa vadharUpo'ticAraH 1 / bandhaH niviDabandhanena dvipadacatuSpadAdInAM bandhaH 2 / chavicchedaH karNakaMbalAdicchedanaM pazUnAM karoti 3 / atibhAraH bahubhArAropaNaM karotIti turyo'ticAraH 4 | bhaktapAnavicchedaM karotIti paJcamoticAraH 5 / dvitIyaM mRSAvAdamaNuvrataM, tasyApi paJcAticArAH "sahasArahassadAre" / sahasAkAreNa kasyApi kUTAlIkaM dIyate 1 / yadakAnte kenApi sahAlocanaM kriyate tasya prakAzanaM karoti 2 / mRSopadezaH kUTopadezo dIyate 3 / svakIyastriyA guhyaprakAzanaM 4 / kUTalekhalikhanaM 5 / tathA kanyAgobhUmyalIkAni etAni paJca kUTAni sudhIrvarjayet - kanyAlIkaM 1 / For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzva0 126 // catuSpadAlIkaM 2 / bhUmyalIkaM 3 | nyAsApaharaNaM 4 | kUTasAkSibharaNaM 5 / tRtIyamadattAdAnamaNutrataM, tasyApi paJcAticArAH " tenAhaDappaoge" ityAdi / taskarAnItaM vastu gRhNAti 1 / taskarasya prayogamIlanaM 2 | dANacorIkaraNaM 3 / kUTataulyamAnamApakaraNaM 4 | sarasavirasavastunomeMlanaM kriyate iti paJcamo'ticAraH 5 / turyaM sthUlamaithunavataM, tasyApi paJcAticArAH " appariggahiyAittaretyAdi" / bhATakaM datvA dAsyAdikaM sevate 1 / vezyAdigamanaM karoti 2 / kAmakrIDAM pracurAmatyAsaktaH karoti 3 / anyajanAnAM vivAhakaraNaM vivAhamIlanaM [ca] 4 | kAmabhoge tIvrAbhilAparUpaH paJcamo'ticAraH 5 / paJcamaM parigrahaparimANaM aNuvrataM / tasyApi paJcAticArAH 'dhaNadhannakhittavatthu " ityAdi / dhanadhAnyapramANAtikramaH 1 / kSetravAstupramANAtikramaH 2 / rUpyasvarNapramANAtikramaH 3 / krUpyapramANAtikramaH 4 / dvipadacatuSpadapramANAtikramaH 5 / atha trINi guNatratAni / tatra prathamaM guNavataM digviratitrataM / tasya paJcAticArAH 'gamaNassa ya parimANe " ityAdi / Urdhvadizi pramANAtikramaH 1 / adhodizi pramANAtikramaH 2 / tiryagdizi pramANAtikramaH 3 / kSetravRdhiH, kAryotpanne caikAM dizaM saMkSipyAnyadizo vRddhiM karoti iti turyo'ticAraH 4 / dikparimANaM na smArayati 5 / dvitIyaM guNavataM bhogopabhogAkhyaM / tatra sakRdeva bhujyate yaH sa bhogaH annabhRMgArAdikaH, punaH punarbhogya upabhogoGganAdikaH / etasya vratasya bhojanataH - paJcAticArA: " saccitte paDibaddhe " / sacittAhArasya bhakSaNaM 2 / sacittapratibaddhasya bhakSaNaM 2 / agnivAriNAlpapAcitaM tadbhakSaNaM 3 | ulakoMbikApRthukaparpaTikA bhakSaNaM 4 / tucchauSadhibhakSaNaM 5 / karmataH paJcadazakAni tu karmAdAnAni pUrvaM vyAkhyAtAni santi / anarthadaMDAkhyaM tRtIyaM guNavataM / tasya paJcAticArAH "kaMdappe kukkuIe" / kaMdarpavacanaM 1 | bhaMDavaccharIre kuceSTAM karoti janAnAM hAsyamutpAdayati 2 / asaMbaddhaM jalpati 3 / adhikaraNaM karoti 4 / bhogopabhogavastuSu tIvrAbhilASaH 5 / atha catvAri zikSAvratAni vyAkhyAyaMte / For Personal & Private Use Only caritra ||| 126 //
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaM zikSAvrataM sAmAyikatAkhyaM / tasyAtIcArapaJcakaM "tivihe duppaNihANe0" | manasApi duHpraNidhAnaM Artadhya.naM raudradhyAnaM vicintayati 11 vacasA sAvadyaM jalpati 2 / kAyena sAvadhaM karoti apramArjitabhUmyAmupavizati 3 / anupasthApanA 4 / capalacittahai tayA sAmAyikaM karoti vikathA vA karoti 5 / dvitIyaM dezAvakAzikAkhyaM zikSAvataM / tasyAticArapaJcakaM "ANavaNe pesvnne"| AnayanaM 1, preSaNaM 2, zabdaM karoti 3, rUpaM darzayati 4, pudgalotkSepaM karoti 5 / digvirativrataM yAvajjIvapramANaM, dezAvakAzika | taddinavelApramANaM / tRtIyaM pauSadhopavAsAbhidhaM / tasyApi pazcAtIcArastyAjyAH " saMthAruccAravihI" ityAdi / apratilakhitaduHpratilekhitazayyAsaMstArakaM karoti 11 apramArjitaduHpramArjitabhRmyAmupavezanaM zayyAsaMstArakaM karoti / apratilekhitaduHpratilekhitabhUmyAM nItyAdipariSThApanaM karoti 3 / pauSadhaM zuddhamanasA na pAlayati 4 / nidrAvikathAdikaM karoti 5 / dvAdazamatithisaMvibhAgaM zikSAvrataM / tasya pazcAtIcArA jJAtavyAH "sacittenikkhivaNe." adeyavuddhyA zuddhayamAnamAhArAdikamazuddhaM karoti 1 / deyabudhdhyAzuddhayamAnamAhArAdikaM zuddhaM karoti 2 / acittaM vastu sacittavastunA samAcchAdya muJcati 3 / sAdhau gRhamAgate vilaMbana dAnaM dadAti 4 / matsareNa dAnaM dadAtIti paJcamo'ticAraH 5 / zrAddhanAmunA prakAreNa samyaktvamUladvAdazavatAni AnaMdakAmadevavata pAlanIyAni / tAnyapi siddhidAyakAni bhavanti / yataHsamyaktvodAratejA nvnvphldaavrtruupvrtaali-siddhaantoktaikviNshtymlgunngtishraaddhdhrmsturNgH| prApayyAntaM bhavATernayati zivapuraM kAmadevAdivatta-nmithyAtvAdhInazaMkAdikahyaharato yatnato rakSaNIyaH / / Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra taptAyogolakalpasya gRhasthasya vratapAlanaM duSkaraM / vratapAlanAzaktAnAM gRhasthAnAM jinapUjAkaraNaM nizcayena yuktaM / jinapUjayA mahAlAbho bhavati / yataH yAnti duSTaduritAni dUrataH, kurvate sapadi saMpadaH padam / bhUSayanti bhuvanAni kIrtayaH, pUjayA vihitayA jagadguroH // 1 // ataH kAraNAt suzraddhaH zrAdaiH zrIjinapUjA kAyava / rAvaNena jinapUjayA tIrthakaragotraM samupArjitaM / tathAhi atha rAvaNakathAnakam / kanakapuranagare lakSmInivAsaprakare siMhaseno bhUpatiAyena rAjyaM karoti / siMhavatI rAjhI tasya nRpasya bhAryA'sti / nyAyena prajA pAlayati / tasminneva nagare bahudhanakoTIzvaraH pratiSThAvAn kanakazreSThI nAma vyavahArI vasati / dezAntaravyApAraM karoti / tasya surasundarItulyA guNasuMdarI nAmnA bhAryAsti / sA jinadharme dRddhaashyaa| tayordapatyoH parasparaM sukhamanubhavatoH putradvayaM jAtaM / tayoH guNasundarI rUpasundara iti nAma nirmame / bAlatve paMDitapArzve paThitau ca to paMDito jAtau / vRddhastu suvinIto miSTavaktA sarveSAM paramAnandakaraH sarveSAM vallabhaH / laghustu durvinItaH kaTubhASI sarveSAmaniSTaH / yataH-- re jihve kaTukasnehe madhuraM kiM na bhASase / madhuraM vada kalyANi loko hi madhurapriyaH // 1 // 4454545455445 // 127 // E-A hemational For Personal & Private Use Only n ary.org
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ %% 46 lokaistayoH suvinIto durvinIta iti nAma kathitaM / sarvatra tannAmnA prasiddhau jAtau / ekadA kanakazreSThI nAnAvidhavastubhiH paJcazatazakaTAni bhRtvA bhAryAputrayuto bahuparivAraparivRtaH siMhaladvIpaM prati prasthitaH / kSemeNa pathi gacchan triMzadyojanamAyAtaH / tatraikaM mahadvanamAyAtaM / tatra zrIRSabhajina caityaM saprabhAvamasti / vividhavRkSavATikAparikalitaM manoharaM devakrIDAsadRzaM / tatraikAmravRkSAdhaH kanakazreSTI paTTagRhaM kRtvA sthitaH / krameNa sarvo'pi sArthastatra sthitaH / tatra zreSThI bhojanAnantaraM suSvApa / krayANakacintAparikalito'sti / | tadA caikaM zukayugmaM zvetavarNa raktacaMcucaraNayutaM pakSopari raktacihnayuktaM bahupremaparipUrNa sahakAravRkSoparyupaviSTaM manuSyavAcoktavaMtaM zRNoti / tadvAkyena raJjitaH krayANakacintAM muktvA pIyUparasavadvAkyaM zRNoti sma / tathAhi -- zuko vadati - ' he priye ayaM kanaka zreSThI bahubhAgyAdhiko'sti' / zukI vakti - " svAmin kiM bhAgyaM 1 adhunA RyANakavastUnAM lAbho na bhavati / kathaM bhAgyA|dhikaH ? " punaH zuko bakti - " he priye ayaM kanakazreSThI jinabiMcatIrthaprabhAvanAM kariSyati, tasmAnmahAbhAgyAdhikaH " / zukI vadati - kiM tIrthaM sthApayiSyati ? ' / zukaH kathayati - ' ballabhe ciTakaparvate badarI nAma tIrthaM prabhAva - yiSyati' / tataH zreSThI tatkarNapIyUpopamaM vAkyaM zrutvA cintayati - - ' atra vane ko vakti 1 ' / tataH zreSThI paTTagRhAnigatya ekAntadRSTA pazyati tadA tatkIrayugmaM dRSTvA cintayati - ' nUnameSa kIro jJAnavAn asti / sa vizeSaM vilokayan zRNoti / punaH kIrI prAha--" bhoH pakSirAja kIdRzaM tIrtha zailamayaM ratnamayaM vA svarNamayaM vA kASThamayaM vA kariSyati : " / punarapi zukaH prAha - " he priye ayaM zreSThI sparzagrAvamayaM jinavivaM kArayiSyati / tatprabhAveNa mahadyazo bhAvIti " / tatsamaye kanakazreSThisamIpe For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi0 128 // RSS dau mutau sametau kirayugmaM pazyataH / durvinItenItaM--'anena bANenAhatya kIraM pAtayAmi, athavA pAzena gRhItvA krIDAthai paJjare prakSipyate ' / tacchrutvA vRddhabhrAtroktaM-'maivaM vada, enaM pakSiNaM phalabhakSaNavipratAraNayA gRhNAmi' / tadA caikavaMze shaaibldraakssaalu| byupari pAzayuto baddhaH / tadA sa zanaiH zanaiH sahakAravRkSopari caTitumArabdhaH / kIrastaM dRSTvovAca-" ayamAvayograhaNArtha vRkSopari | caTannasti / paramAvAM na grahISyati / kasmAt ? vAmAkSNA kANako'sti / vAmabhAge pINikanAgo'sti dumakoTaramadhye, taM sa naI pazyati / ahamapi vAmabhAge sthito'smi / tenAvAM na grahISyati" | zukyoktaM-" tvameva buddhivizArado'si / tava guNaniSpanna nAma / paraM tu svAminmama drAkSAyA dohado'sti / drAkSAbhakSaNaM karomi / mamAnIya samarpaya / yenecchAM puuryaami"| zuphenoktaM'bhadre drAkSAluMbipAce pAzaH sthito'sti / tena hetunA kathaM gRhNAmi ?' / zukyA proktaM--' cet drAkSA nAnayasi tadA me prANa| tyAgo bhAvIti' / kIreNoktaM svasthA bhava / epa zukrAkSo yadA koTarAsannaH sameSyati tadA nAgastasya zvAsa bhakSayiSyati, tadA ca mRtapAyo bhaviSyati / tadA taba dohadaM pUrayiSyAmi' / tadA tadAkyaM zrutvA sA maunamAdhAya sthitA / kSaNAnantaraM sa durvinItakumAro vRkSamAruroha / pINikastasya zvAsapAnAya samAgataH / tatsamaye tasya zvAsaH pINikanAgena bhakSitaH / sa tatraiva taruzAkha yAmavalaMbya mRtavasthitaH / nAgo'pi mAnupaviSaprayogeNAcetanI jAtaH / so'pi tatraiva sthitH| ubhayorapyacaitanyaM jAtaM / tatsamaye kIra uDDIya caJcughAtena pAzaM chitvA drAkSAM gRhItvA kIrI dadAti icchAM pUrayati / parasparaM mahatA premNA caMcuH ziraupari kRtA / zukaH sukhaM gRhNAti / zukaH kIrImAhlAdayati / atha zveSThI mukhamU/kRtyAMgajaM nirIkSate / suto'cetanarUpo dRssttH| virahavyAkulo jAtaH / zreSThI vilapati / karuNastareNa vADhaM rodituM lagnaH / aho saMsAre kRtrimasnehaH / yataH // 28 // on Education internation For Personal Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ he saMkara mA sajjasi, aha sajjasi mA dehi mANusaM jammaM / aha jammaM mA pimmaM, aha pimmaM mA viyogaM ca // 1 // hA hA hIu vajjaghaDiyaM, ghaDiyaM vajjeNa vajjasAritthaM / lahaviogakAle, jaM na huo khaMDakhaMDehiM // 2 // pANIta viyoga, kAdava jima phATe hiyo / timahIja mANasa hoya, sAcA neha patIjIe // 3 // tataH zreSThI bahu bahu vilapan UrdhvavadanaM kRtvA vihaMgamaM vadati jaha tumha suI valI, taha ahio mahaputta / suha vilaso tumhe vihu, maha bahu dukkha ja mitta // 1 // ityAdibahuvilapanena kIrI kIraM vakti - " yena nareNa mama drAkSAdohado pUritaH tasya mahAduHkhamasti / svAmin tasya suta| jIvanopAyaM kathaya / paropakArarasika upakAraM kuru " / zuko jalpati - " he prANapriye zAhUvalanAlikeratvacAyA nAgasya ced dhUmra | dadAti tadaitasya zvAsaH zarIre pravizati / putro'pi jIvati praharAnantaraM nAgo'pi jIvati / evaM jIvanopAyo nAnyaH / tacchrutvA zreSThI zIghraM svottArakAnnAlikeratvacAM samAnIya dhUmraM kRtvA putraM sacetanaM kRtavAn / tadA sa putraH sAvadhAnIbhUya taroruttaritaH / temational For Personal & Private Use Only: www.jalnelibrary.org
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzva 29 // ww *50 | vAraM vAraM putramAliMgati / saharSe punaH punazcuMbati / sutenoktaM- ' Ama tatAdya kena kAraNena vAraMvAraM samAliMganAdikaM snehaM | karoSi ? ' / zreSThinA sakalo'pi pUrvabhUtavRttAntaH putrasya niveditaH / tacchrutvA punaH punaH saharSaM snehadRSTyA kIraM pazyati / snehena kathayati--" bhoH sattvAdhika paropakArakAraka mama prANadAtaH tvamevottamo'si tvameva mama prANAdhAraH, tvayaiva mama punarjanma dattaM / athAdhunA meM vAkyaM zrUyatAM bhavatA svecchayA maddattAni phalAni nityameva bhakSyantAM / asya vAkyasya nizcayaM kuru, yenAhamanRNI bhava / mi" / | tadvAkyaM zukena pratipannaM / tadA sa kumAraH pratidinaM manojJaphalAni drAkSAdADimaphalAdIni kIrabhakSaNArthaM vRkSopari zubhapAtre nivezayati / | kIrayugmaM bhakSayati / svecchayA krIDati / zreSThayAdijanAH sarve'pi prINayanti / anyadA zreSThinA kraya NakamUlyadarzanArthaM siMhaladvIpe bhRtyAH preSitAH / zreSThI tu tatraiva vane nivasitaH / ekadA kanakazreSTI zarIracintAnivAraNArthaM vAribhRtAM tAmramayIM jhArIM gRhItvA gataH / | tatra vanamadhye caikasmin pradeze kRSNopalazilA patitAsti / tadupari tAmrabhAjanaM muktvotsargArthaM samupaviSTaH / tadA tAmrabhAjanaM suvarNamayaM jAtaM / taddRSTvA zreSTI vismitaH / saharSavadano jAtaH / tatra pASANe sAbhijJAnaM kRtvA svottArakasanmukhaM calitaH / tadA laghuputro durvinIto saMmukho militaH / haste nItabhAMDaM svarNamayaM dRSTvA sutaH pRcchati - ' Ama tAta kasyedaM bhAMDaM ? ' / zreSThI vadati'na cAtmIyaM' / tadA sa putraH pacAlitaH / svanAgabhAMDaM kva gataM ? sarvatra vilokayati / anucaraH pRSTaH / sa yakti -- 'zreSThI tAmrapAtraM gRhItvotsarge gataH / tadA sa zaMktiH, ' huM jJAtaM, auSadhyA nAgapAtraM svarNakRtaM / ahamapi gaveSayAmi ' / anyattAmrabhAjanaM gRhItvA sa tatra padAnusAreNa jagAma / svabuddhyA cintitavAn kiM karomi ?' | et ko navInatarudRSTaH / tatpatrajigrAhayipayopAnatsahitaH dRSadupari caTitaH / dumazAkhAmavalaMbya kareNa patrANi gRhNAti / tAvatA padadhiSThAyakena bhUmau pAtitaH / tasya daza For Personal & Private Use Only: * %94%** caritra // 129 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ nacatuSTayaM patitaM / viSaNNo badanAgre karaM datvA pshcaadvlitH| pitrA dantapAtakAraNaM pRSTaH sa monamAdhAya sthitaH / anyadA zreSThinA | zukasyoktaM- bhoH zukarAja rahaHsthAne samAgaccha, taba kizcitpraSTavyamasti / tadA zukenoktaM--'om ' / tadA vanamadhye dvAvapi | gatau / nivyaMjane zreSThinoktaM-" bhoH kIra paMDita buddhivizArada tvayA purA yaduktaM tatsarva satyaM jAtaM / sa sparzapASANo mayA * prAptaH / atha kathaM tasyopalasya pratimAM kArayAmi ? " / zuko vakti-" tvaM mama pUrvabhavamitraM, tasmAttava kathayAmi / puNyA-2 dhika zrUyatAM / enamupalaM gRhItvA prabhAte sArthayutaH prayANaM kuru / dinasaptakAnantaraM imAmaTavImullaMdhya sthIyatAM / ahamapi | sapriyaH sArthe samaSyAmi / pazcAdahaM yathAyuktaM kathayiSyAmi" | tataH zreSThI tatsamyag jJAtvA pratyupe sArthayutazcacAla / zuko'pi mAthe jagAma / dinasaptakairaTavIM samullaMghya sArtho vizramitaH / tadAnyavAsare rahasi zreSThinA zukaH pRSTaH-'bhoH zukarAja paramapANavallabha tavAjJA kRtA / atha ki kArya ? ' sa vakti-"epA vallI dRzyate / asyAH prabhAvAttava kArya bhaviSyati / kathaM ? asyA | vallyAH patrANi gRhItvA piMDIkRtya netropari paTTo bandhanIyaH / tatprabhAveNa pata-trI vihaMgamo bhavati / pazcAduDDIya caTakaparvate yAti / / tatra zAlmalikanAmnA prauDhatarurasti paTUsAsvAdaphalaH SaDvarNapuSpaH / tatpuSpaM ca ekadeze dhavalaM, punarekadeze raktaM punarekadeze pItaM, 12 punarekadeze nIlaM, ekadeze zyAma meghavarNa ca, madhyabhAge paJcavarNa / IdRzaM puSpaM tavRkSagucchaM tavRkSakASThaM ityAdi paJcAMga samAneyaM / pazcA-4 sarva nivedyissyaami"| etacchukamukhAcchratvA zreSTinA cintitaM-'mumukhaM putraM prepayAmi' / putramAhRya bhaNati-'bho bhadratatkAya | zIghrameva kuru' / tenoktaM-'pramANaM' / sa pakSIbhya calitaH / zuko mArga darzayituM kiyabhRmi gtH| mArge gacchatastasya zukaH zikSA dadAti--" bhoH sAcika taba mAge gacchato yatra parvate cirbhIgandha samAyAti tatra sthIyatAM / bhUmAvatIrya nayanayobhaiSajaM choTa M. in Educa t ional For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 30 // nIya / tatastattaroH pUrvoktaM taddvAhyaM / paJcAMgaM gRhItvA zIghraM smaagmytaaN"| zikSA datvA kIraH pazcAdalitaH / pazcAtsa garuDapakSirUpeNoDDIya devavattasmin zaile pazcAzadyojanamAne gataH / gandhAnumAnasAbhijJAnena taM taraM jAnAti sma / ' sa eva nizcayena | taruH / tata uttIrya netrayorbhapajaM choTayati / tato nararUpaM jAtaM / bheSajaM gRhNAti / tatazcetasi cintayati-kenopAyanAtha svasthAne brajAmi' / iti vicintya cintAM prapannaH svamukhe niHzvAsaM muzcati / tatsamaye'kasmAttatra zukayugmaM sametaM / kumAraH saharSo jAtaH / zukayugmaM dRSTvA prahapaMNovAca-'ehi bhoH kIrarAja atropaviza / kIrastatropaviSTaH / kIraNa pRSTaM'tvaM kaH ? kutaH samAgataH ? kathaya' iti pRSTe kumAraH sahapo'vadat / tena kumAreNa yathAsthitaH pUrvavRttAntaH sakalopi | zukAgre niveditaH / tadA tena zukenoktaM-'sa zuko mad bhrAtA / taccharIre zukIzarIre cava kuzalamasti ?' / kumAreNoktaM tatra tayoH kuzalamasti' / zukenoktaM-' tvayA niHzvAsaH kathaM muktaH 1 ' / kumAro'vak-'niHzvAsakAraNaM me zrUyatAM, zuka-* vacanAdatrAhamAgataH, atha kathaM yAsyAmi ?' / tadAzu zukI samuDDIya phalamekamAnIya zukaM prati dadAti-svAminnetatphalaM mAghUrNikAya dehi / zukena tasmai phalaM dattaM / kumAreNa gRhItvA pRSTaM-etasya phalasya ko'nubhAvaH ?' / zuko'vak-'bho| bandho zrRyatAM, grIvAyAM phalabandhanAt prahareNakena zatayojanAni nabhomArga gamyate, idaM phalaprayojanaM / tataH punarapi zukI vadati| "svAmin ayaM vaideziko naro'pAtheyaH, kiMcit zaMbalaM dIyate / zukaH prAha-'yathAruci' / tataH sA zukI samuDDIya giri| koTare rahaHsthAne ratnabhUmiM gatvA cintAmaNiratnaM samAnayat / kumArAya samarpitaM / idaM cintAmaNiratnaM, etasyAnubhAvAcintitaM kArya bhavati / ityAkarNya tatphalaM grIvAyAM badhdhyA zukamutkalApya tatsthAnAcalitaH / janakasamIpe gataH / taccintAmaNiratnaM tatphalaM ca For Personal Private Use Only 552 KAMANACHAR // 130 // In Education international
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pituragre muktaM / prabhAvaH kathitaH / pituH pramodojani / pitrA ratnapabhAvAtsarveSAM sArthajanAnAmazanapAnakhAdimasvAdimabhojanIjanaM kAritaM vastrANi dattAni sarve'pi sNtopitaaH| dAnaM dattaM kadApi na niSphalaM / yataH&| dAridryaM na tamIkSate na bhajate daurbhAgyamAliMgati, nAkIrtirna parAbhavo'bhilapate na vyaadhiraaskndti| dainyaM nAdriyate dunoti na daraH klizyanti naivApadaH, pAtre yA vitaratyanarthadalanaM dAnaM nidAnaM zriyAm // 1 // tena zreSThinA bahudravyavyayaH kRtaH / cintAmaNiratnaprabhAvAt manovAMchita kArya sidhyati / pratidinaM sArthajanAn popayati / dinakAnantaraM zreSThI zukararAjamapRcchat--'bhoH kIrarAja paropakArarasika mama jinapratimAkaraNopAyaM kathaya' / zuko'vocata-- &"zrepTina tvaM ekAgramanasA zRNu / asmin girA kandarAsamIpe zvetapalAzo'sti / tAkASThaM samAnIya nararUpaM vidhApa ttkNtthe| phalaM dhAryatAM / tacchirasi cintAmaNiratnaM sthApyaM / tadA sa kASThanaro'dhiSThAyakAbhAvAtpratimAM ghaTiSyati / anyakASThAnyAnIya | kAmayaM grahaM kapATasahitaM kAraya / tanmadhye taM sapASANaM naya / tatra pratimA kAryA / pazcAtkASTa narasya zAlmalikataroH kusuma phalaM (ca) dehi / kusumaphalarasAbhyAM prastarazilAyAH pratimAyA AkAraH kAryaH / tasmin prastare lohaM na lagati, tataH zAlmalikatarukASThena pratimA ghaTitavyA / tasya vRkSasya maJjaryA pratimAyA opo bhaviSyati / rahasi sthAne pratimA kAryA / tasmina samaye vAdivanirghoSAdinA nATakaM kArya / tatprabhAveNa tava mahAn bhAgyodayo bhaviSyati" / zreSThI tacchutvA muditaH san tathaiva jinapratimAM kArayAmAsa / sa zrIpArzvanAnAthabiMba nirmAya pUjAbhalyAdimahotsavaM cakAra / snAtragItanRtyAdikaM karoti / tatprabhAveNa dharaNendrapadmAvatIvarokhyAdidevAstasya zreSThinaH sAnnidhyaM kurvanti / upalasya khaMDA yatnena sthApitAH / tAM pratimAM gRhItvA zreSThI - in due For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 131 // siMhaladvIpasanmukhaM calitaH / tadA zukenoktaM- ' athAhaM madIyasthAne vrajAmi / tadA zreSThinoktaM- " zukarAja tvaM mama prANebhyo'pi vallabhaH / tvayA mama bahUpakAraH kRtaH / tvaM kaH 1 devo vidyAdharo vA 1 tava svarUpaM vaktavyaM / ca tatra sthAnakaM ? tatsatyaM mamAgre nivedaya " / tadA zukenoktaM- ' madIyaM svarUpaM kiyatA kAlena kevalI guruH kathayiSyati' / ityuktvA zukaH zukIyuktaH | svakIyaM devarUpaM kRtvA svasthAne devaloke jagAma / tatra devaH zAzvatajinaprAsAde'STAhikAmahotsavaM kRtvA svakIye vimAne sukhabhAgabhRt / zreSThino mArge gacchataH siMhaladvIpasaMmukhaM RyANakamUlyadarzanArthaM ye narAH pUrva preSitA abhUvan tebhyeyuH / tairuktaM - ' svA| min utsukena samAgantavyaM krayaNakavikrayeNa bahulAbho bhaviSyati' / iti zrutvA muditaH san avicchinnaprayANaiH siMhaladvIpe gatvA krayANakavikrayaH kRtaH / tatra bahudravyaprAptirjAtA / zreSThinApalakhaMDa prabhAvAttatra bahutaraM hATakaM kRtaM / pazcAdalitaH zatayojanAnantaraM caTaka parvato'sti / tatra sthitvA kanakazreSThI svanAmnA kanakapuraM nagaraM vAsayati / tatra navIno durgaH kAritaH navInAvAsAH | kAritAH / tatra nivasati / sArthajanenA'pi tatra nivAsake / anyA api paJcaviMzatigramA vAsitAH / zreSThI tatra nagare mahottuMgatoraNaM caturazIti maMDapairalaMkRtaM prAsAdaM manoharaM kArayati / tatra mahotsavapUrvakaM zubhamuhUrte siddhiyoge zrIpArzvanAtha biMbaM sthApayAmAsa / tatra pratidinaM snAtrAdikaM kArayati / nATakaM kArayati / itazcaikadA vaitADhyadhiratirmaNicUDavidyAdharezvaro'STApadatIrthaM zAzvatajinayAtrAkRte nirgataH / nandIzvaradvIpe jinAnamaskRtya siMhaladvIpe samAgataH / tatrApi jinamabhinamya pazcAdvalitaH / caTakaparvate tadgrAmopari vimAnena gacchatastasya vimAnaM na calati / tadA tena vidyAdharanRpeNa cintitaM- 'kena hetunA madIyaM vimAnaM na calati ? ' / tadA tena prajJaptI vidyAdhiSThAyikAyAH For Personal & Private Use Only: caritra // 131 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ ***0 pRSTaM - mAtama vimAnaM kathaM na calati ? tadA tayoktaM - bho nRpAtra navInapArzvajinabiMbavandanaM vinA kathaM tava vimAnaM calati ? ' tadA tacchrutvA vimAnAduttIrya jinapUjanavandanakRte'dha uttaritaH / tadA pavitrIbhUya jinapUjanaM cakre / tasyAMgulikAyAM svarNamudrA'sti / sparzopalajinabiMcasparzanAt mudrA poDazavarNikA jAta / tena vimRSTaM - iyaM mudrA caturdazavarNikA SoDazavarNamayA jAtA tajinadalaprabhAvaH' / evaM vicArya tAM jinapratimAM gRhItvA calitaH / tadddaSTvA janAH sarve pRSThe dhAvitAH / yuddhamArabdhaM / tatsamaye'kasmAtmihalAdhIzo rAjA rAvaNaH samAgataH / mAsaM yAvadyuddhaM kRtvA rAvaNena vidyAdharAH sarve trAsitAH / rAvaNastajinabiMbaM lAvA laMkAyAM jagAma / tatra prAsAde zrIpArzvajinabhakti pUjAM nATakAdikaM pratyahaM karoti / paJcAzadvarSANi jAtAni / ekadA rAvaNaH zrIpArzvajinAgre svayaM nRtyaM karoti / mandodarI gAyati nRtyati ca / tatsamaye rAvaNasya kare vAdyataMtrI truTitA / rAvaNena svakarAt mA karSitA, tayA taMtrI saMdhitA / bhAvAnnRtyaM na bhagnaM / tatra jinapUjAbhaktiprabhAvAdrAvaNena tiirthkrgotrmupaarji| jinabhaktiprabhAvAt padmAvatIvairATyAjitavalAdidevyAM rAvaNasya karapIDAM nivArayanti / tasyAM nizAyAM pratimAdhiSThAyakena rAvaNasya svapnaM dattaM - 'mAM matsthAne muJca / tadA rAvaNasya badarI nAma dAsI asti / sA tvApannasattvAsti / garbhasya trayoviMzativarSANi jAtAni santi / rAvaNena tasyai proka' etadvivaM caTakaparvate muca ' / sA zrIjinabiMbaM gRhItvA prAsAde pratimAM saMsthApya pratyahaM jinabhaktiM karoti / tatprabhAvAttasyAH sutaprasavo'bhavat / tasyAbhidhAnaM kedAra iti dattaM / sa janmavairAgyavAn jAtaH / yauvanaM prAptaH / rAvaNena tasya kedArasya bhAgyodayAccaTakaparvatasya rAjyaM dattaM / paJcaviMzatigrAmANAmadhIzo jAtaH / kanaka zreSThI pradhAno jAtaH / bahUni puNyAni karoti / tadA zrIrAmacandreNa rAvaNo vinAzitaH / jina ' For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ | bhaktiprabhAvAt kedArasya rAjyaM na gRhItaM / kedArasya sukhamanubhavata ekadA kevalI guruH samapAsAt / kanakaveSThikedAra| rAjau guruvandanArtha jagmatuH / guruNA dezanA dattA / dharma zrutvA zreSThinA zukasvarUpaM pRSTaM-' bhagavan ma kaH zukaH, yena mama prati| mAkaraNa zikSA dttaa'| guruNA proka-" zrUyatAM, ayaM tava prAgbhavamitraM / ekadA saudharmadevaloke mAdharmasabhAyAM madhimendrAgre | nATakaM jAyamAnamasti / tatra bharatasaMgItoktaSaTpaJcAza koTitAlabhede devagaMdhAra 1 baMgAla 2 zrIrAga 3 kauzika 4 hiMdola 5 dIpaka 6 madhumAdana 7 zabAra 8 dhoraNa 9 sohaga 10 adharAsa 11 bhANavallI 12 kakubhA 13 siddhAMgAdidevagagaiH paratriMzatsahasramitazca bhadrAvalIkanATayaM 1 sUryAvalikanATayaM 2 candrasUryodgamanaM nATayaM 3 tArakodgamananATayaM 4 hayana TyaM 5 gajanATayaM 6 padmAvatInATayaM 7 vallInATyaM 8 tarunATyaM 9 kumumanATayAdidevanATakairnATakaM jAyamAnamasti / tadA tasyendrasya mitradvayaM samupaviSTamasti amitatejA anantatejAzca / anye'pi devAtropaviSTAH nATakaM vilokayanti / tadA tasyAM sabhAyAM aJjanAmnI indrasya paTTarAnI nATayavilokanArtha samupaviSTAsti / tadA tasya mitradayasyAJjUpaTTarAjhyA maha dRSTirAgo jAtaH / tadA'jaH tAbhyAM maha krIDAkaraNArtha vATikAyAM gatA / te trayo'pi tatra krIDAM kurvanti / taduzceSTitamindreNa jJAtaM / indro'pi tatra jagmivAn / tad duzceSTitaM dRSTvA cukopa / indreNoktaM-" AH pApiSThI, yuvAbhyAM kimidamasamajataM samArabdhaM ? yuvayoH kiM vadAmi / zAyaM dadAmi zukarUpeNa manuSyaloke'GganayA saha sthAtavyaM" / devAbhyAmuktaM--' svAmin kadA zApAnugrahaH ?' | surendreNoktaM--" yadA yuvayormitraM deva| icyutvA kanakazreSThinAmnA vyavahArI avatarati, sa yadA sapApa gasya pratimA kArayitvA pUjayiSyati, tadA yuvayoH zApamokSaH " / tau tatheti kRtvA manuSyaloke zukarUpeNAgatau / tato'Ta catvAriMzatmahasravarSeH sa devazvyuttA tvaM samutpannaH / tena zukena taba pratimA // 132 / Ninternational For Personal Private Use Only villainelibrary.org
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ I SISKARI | karaNazikSA dattA / ayaM sakalo'pyupAyaH zukavilasita eva / pazcAcchukaH sabhAryaH samitro nandIzvaradvIpe gatvA zukarUpaM tyaktvA devarUpaM kRtvA nandIzvaradvIpe'STAhikAmahotsavaM kRtvA prathamadevaloke svakIyAmRtasAgaranAmni vimAne gatvA sukhabhAgabhRt" / tadA | kanakazreSThI gurUpadiSTAM dezanAM zrutvA vairAgyamApannaH / kedAranRpo'pi vairAgyamApannaH / dvAvapi dIkSAM jagRhatuH / niraticAraM cAritraM pratipAlayati / paryante'nazanaM vidhAya paJcame brahmadevaloke dazArNavAyupau surI jAtau / tato mahavidehe satsyataH / tattIrthamadhunA parazAsanairgRhItaM / iti badarIkedAracaritraM // bho yo bhavyajanA yathA rAvaNena jinapUjayA tIrthakaragotramupArjitaM tathA'nye'pi jIvAH svargApargapadavIM prApnuvanti |saa pUjA trividhA'sti puSpAkSatastotrarUpA / tatrAdau puSpapUjA jIvAnAM viziSTaphalahetave bhavati / yataH-- dezAdhIzo grAmamekaM dadAti, grAmAdhIzo kSetramekaM dadAti / kSetrAdhIzaH setikA saMpradatte, sArvastuSTaH svaM padaM saMdadAti // 1 // puSpapUjanayA vayarasenakumArasya rAjyapadavI jaataa| tathAhi ||ath vayarasenakathA // astyatra maratakSetre sarvatra prasiddhaM RSabhAkhyaM puraM / samRddhyA rAjitaM prAsAdazreNyA bhAjitamasti / tatra guNasundaro nAmnA JainEducel For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zArzva0 | 33 // nRpo'sti / nyAye rAjyaM pAlayati / tatra paramazraddhAvAn zreSThAcAravicAravAn abhayaMkara zreSThI vasati / sa jinabhaktaH paramazrAddhaH / kuzalamatI tasya priyA'sti / sApyaharnizaM devapUjAdAnasAmAyikapratikramaNAdInyagaNyAni puNyAni karoti / tasya zreSThinaH karmakarau dvau stH| tAvapi bhadraprakRtI / ekastu gRhakarmANi karoti / aparastu gAcArayati / anyadA tau mitho vArtA cakrAte - " AvayoH svAmI zreSThI dhanyaH / yasya prAcInasukRtAdidAnIM sukhasamRddhiH, bhAvibhave tvaihikapuNyaprabhAvAtsugatirbhaviSyati / AvAM tu daridrau akRtapuNyakau / nacehalokasukhaM na ca parakokasukhaM / yataH adattabhAvAcca bhaveddaridraM, daridrabhAvAtprakaroti pApam / pApaprabhAvAnnarake vrajanti, punareva pApI punareva duHkhI // 1 // manuSyabhavaM niSphalaM nirgamayAvaH " / iti cintayantau tau jJAtvA zreSThinA cintitaM - ' imau dharmayogyau ' / ekadA cAturmAsikadine zreSThI tayorjagAda - ' aho yuvAM jinezituH pUjanAya matsArthe samAgacchataM ' / tau zreSThinA saha caitye gatau / zreSThI zuddhabhAvaH pavitravastraH zrIjinendrapUjAM karoti / tadA zreSThinA proktaM- ' yuvAmapi jinapUjanaM kurutam ' / tadA tAvUcatuH - 'yasya puSpANi tasyaiva phalaM bhavet, asmAkaM veSTireva ' / tadA zreSThinoktaM- 'yuvayostu khalpamapi kiJcidasti na vA / tayormadhye gopAlo jagAda - ' mama vastrAMcale paJca kapardikAH santi / zreSThinoktaM- ' vatsa tvaM paJcakapardikAnAM puSpANi gRhANa, jinendraM bhAvena pUjaya' / sa zuddhabhAvena jinendraM pUjayati / dvitIyena cintitaM --- ' etasyaitAvanmAtramapyasti mama pArzve tu kiMcidapi nAsti ' / iti For Personal & Private Use Only caritra // 133 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ cintayan rodituM lagnaH / tato jinendraM pUjayitvA zreSThI tAbhyAM yukto guruvandanAya sametaH / tatra dezanAM zRNoti / pratyAkhyAnakaraM naramadrAkSIt / guroH pArzve pRSTaM - ' etena kiM kRtaM ?' gururapyAha - 'bho bhadra adyAmunA pauSyaM tapaH kRtaM / ayaM ca tasyAMgIkAraH / sa ityAkarNya upavAsaM cakAra / zreSThinA saha gRhaM gataH / tato bhojanavelAyAM sthAlikAyAM bhaktaM pariveSayya dvAre saMsthito manasi dadhyau - " yadi matpuNyaiH ko'pi munIndraH samabhyeti tadAhaM tasmai dadAmi / yena kAraNena zreSThigRhe kArya kRtvA mayAnnamarjitaM " / tasyeti cintayato'kasmAnmuniH samAgataH / sa sarva tadbhojyaM munaye dadau / zreSThI tadvIkSya muditaH / zreSThI tasyAnyabhojanaM paryaveSayat / tena karmakareNoktaM- ' adyAhamupoSitaH / zreSThinoktaM- 'pUrvaM kathaM gRhItaM ?' / so'vAdIt - ' tAta mayA gRhakAryaM kRtvA bhojanaM madIyaM kRtvA munaye dattaM ' / tataH zreSThI savizeSaM tuSTaH / tayorvAtsalyaM kurute / caityetau pratyahaM yAtaH / munitrandanaM kurvAte / namaskAraguNanaM vidadhAte / dharmasya saddahaNAM kute / / itazca zUrasenAkhyo nRpatiH kaliMgadezAdhipatiH dAyAdApahRtarAjyazrIH kurudezaM gataH / tatra hastinApurAdhIzasyAcalasamIpe gataH / tena paJcAzaddhAmA dattAH / sa sukarapurAhe grAme nivasati / tasya vijayAdevI bhAryAsti / tau karmakaro vipadya tasyAH kukSAvavAtaratAM / dAnadAtRko jIvaH prathamo'marasenAkhyo'bhUt / jinArcako jIvaH pazcAt vayarasenAbhidho'nujo'bhUt / prAcya| puNyAnubhAvato rUpavidyAdiguNaughau svalpavAsarevRdhAte / rAjahaMsAviva sarveSAM harSa vitenatuH / tayorupari jayAkhyA sapatnI jananI dveSaM vahate / yataH - For Personal & Private Use Only 7: 66% 76%
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ rafo 34 // Jain Edub titthayarANa pahuttaM neho baladevavAsudevANaM / sAcakkINaM vayaraM tinnivi guruAi guruAi || 1 || ekadA tayoH pitA zUraseno nRpa ekasmin grAme kAryArthaM gataH / tau geTikAkandukakrIDAM kurvANAM staH / tadA'paramAtA jayA gRhasyoccamAlake copaviSTAsti / tau ramamANau sA pazyati / itazca kandukaH samucchalannaparamAtumAla ke patitaH / tayA gRhItaH / vayaraseno'nujaH taM kandukaM yAciMtu jayAsamIpe gataH / tadA tayA kandapavitAraM kumAraM dRSTvA tadagre kAmArthe hAvabhAvaH kRtaH / vayarasenenoktaM- 'mAtaretadasamaJjasaM / sa bADhaM tasyAH pAdayornipatya kandukaM gRhItvA bhrAturagre samAgatya mAturvacanaM yathAsthita kathitavAn / krIDAM | kRtvA bhojanAya pravRttau / sA jayA svakIyatrastrasya khaMDa khaMDaM kRtverSyayA mace suptA / itazca nRpaH kAryaM kRtvA svagrAme samAgataH / | rAjJIgRhe samAgAt / sA rAjJI vallabhatvena pRSTA / sA'vak- "svAmin tava putrAbhyAmahaM kSobhitA / nayA svazaktyA zIlaM kaSTena | rakSitaM / mama gAtraM nakhairvallUrita / madIyAMbarANi balena sphATinAni vilokayatu" / rAjA tadalIkavAkyairbhRzaM ruTaH / ' etau duSTa pApiSTau ghRSTau mArayAmi' / iti vicintya caMDamAtaMgamAkArya bhUpatirAdideza -- ' bhoH caMDa grAmavAyasthayoH krIDAM kurvANayoH putrayoH zIrSa chittvA samAnaya ' / mAtaMgo'cintayat - 'bahuguNazAlinostayoH kumArayoH pitA kathaM kupitaH / adhunA prastAvocitaM bruve / iti vicAryovAca - ' devAdezaH pramANameva ' / tataH sa kumArapArzva gatvA sarvaM kathayAmAsa / tAbhyAM bhaNitaM - ' bho bhadra tAtasamIhitaM zIghrameva kuru' / tataH punarnipAdena sagadaM tau prArthitau - 'yuvAM mayi prasadya zIghraM dezAntaraM vegena yAtaM ' / kumArAvUcatuH ---- nRpastvAM sa haniSyati' / punazcAMDAlenoktaM- ' upAyena svaM rakSiSyAmi, yuvAbhyAM mA vilaMbyatAM / tenetyuktau pAdacAreNaikA emational For Personal & Private Use Only caritra // 134 // jainelibrary.org
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dizaM prati calitau / niSAdo 'pi mRnmaye zIrSa kRtvA lAkSAraMgeNa vilipya sAyaM rAjJaH puro gataH / turagau samarpya mastake dUreNa darzayitvA jagAda | ' avadhAryatAM svAmyAdezaH kRtaH ' / nRpo'pyAha - 'grAmAdbahirgatahite zIrSe kuru ' / ityukne mAtaMgenoktaM-- ' tathaiva karomi / mAtaMgaH svagRhe gataH / sA duSTA rAjJI tuSTA'tIva hRSTA / cintitaM ca- 'zubhaM kRtaM etau vyApAditau ' // atha tau rAjaputro sAhasikau avicchinnaprayANakaiH kiyadbhirvAsaraiH krameNa mahATavyAM prAptau / sA mahATavI kIdRzyasti ? ekataH zAlahiMtAlapriyAlasaralA drumAH / ekato nAgapunnAgalaviMgAgarucandanAH // 1 // kvaciJcicAmrajaMbIrAH kapitthAzvatthajaMtavaH kvacidvakulakaMkolapATalAzokacaMpakAH // 2 // kvacinnyagrodhamandAra picumandaharItakAH / caMpakAzokapAriSkapramukhAH santi vRkSakAH // 3 // yatrebhamahiSavyAghrasiMhacitrakazUkarAH bhUtapretapizAcAzca yatra krIDanti svecchayA // 4 // atha tau kumArau tasmin vane samAgatau / tatra kSudhAsaMtApahAriNaH sahakAratarostale vizazramatuH / tatrAmalairnadIjalaiH sahakArasya satphalaizca prANavRttiM tau cakrAte / tayostatrasthayorgaladyutirbhAnurastaM prApa / bho janaH vilokayantu dinAnte sUryasyApIdI dazA bhavati, anyasya tu kA kathA 1 / AraktavatI saMdhyApi prakSINA rAtriH prakaTIbhUva / aparAMbudhau tu sUryo niHzeSaM mamajja / sarovareSu padmazreNiH saMkocaM prApa / vimalAtmamitranAze yataH kAraNAd duHkhaM jAyate / nabhasi tArakAH prAdurbabhUvuH / sarvatra tamasaH prasaro jAtaH / tau kumArau tatraiva sahakAratale nizAyAM sthitau / atha tasmin samaye vayaraseno'nujabhrAtA jyeSThasahodaramamarasenamapRcchad temational For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzvao 35 // 'bho bhrAtaH tAtaroSasya kAraNaM na jJAyate' / jyeSTho'vAdIt - " vatsa na jAnAmi tAtaroSasya kAraNaM, paraMtu manaseti jJAyate idamaparamAturvijRMbhitaM " / laghurvabhANa -- ' tatopi kimalI kairvAkyaiH pratyeti ' / punajyeSTho'pyUce - " vatsa mugdhastvaM, mahilA kUTamandiraM alIkamapi jalpati, rAgAMdhabuddhayaH pumAMsaH strIvacanaM kUTaM satyaM manyante / gaMgAvA lukAyA mAnaM vArtherjalamAnaM mahAgirestolanaM mati| manto vijAnanti / paraM tu mahilAyAH kUTapAraM na jAnanti / tathAvayorupakAriNI jAtA, tayA sakaleyaM mahI darzitA " / enAM | vArtAM tayoH prakurvANayoramarasenasya nidrA samAgatA / vayarasenastu punaH punaH vAmadakSiNavIkSaNaM kurvan jAgarti / atrAntare kIra ekathAvRkSe sthitaH kRpayArdramanAH spaSTaM nijapriyAM bhagati sma -- ' he priye imAvubhau narau yogya sthitI, etayoH kimapyAtithyaM kriyate / kAntayA bhaNita:- " nAtha tvayA zubhaM kathitaM / sukUTaparvatagUDhagahvare nijavidyAbhipiktabIjau sahakArau vidyAdharairAropi tau / AvayoH zRNvatostaistayormAhAtmyaM kathitaM ekasya phalaM yo bhakSayati tasya rAjyaM saptame dine syAt evaM dvitIyAmratarIH phalavIjaM yasyodare tiSThati tanmukhAtprAtaDUpe dInArazatapaJcakaM patati / he kAnta tvayApyAkarNitaM tadvacaH / AvAM caikaikaM phalamAnIyAnayordadvaH / paropakArakaraNe'vatAraH zlAghya eva / yataH -- ta eva divasAH zlAghyA yatropakriyate paraH / zeSAstu niSphalA jJeyA dhruvaM mUDhatvahAritAH // 1 // AdityAya tamaH sRSTaM meghAya grISmazoSatA / mArgazramastu vRkSAya zreSThAH paropakAriNaH // 2 // nasarovara jala piye, na taruvara phala khAya / dAtArAMko paTTIyo, para upakAre thAya || 3 || 39 For Personal & Private Use Only: caritra // 135 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zukena zukyA agre proktaM- ' priye tvayA'hamadhunA sAdhu smAritaH / ityuditvA tau sukkUTaparvate gatau / tatsarvaM vayaraseno'zrauSIt / tau pakSiNau sahakAraphaladvayaM parvatAdAnIya vayarasenAgre mumucatuH / tadvacanAttayoH phalayorbhedaM jJAtvA phaladvayaM gRhItvA kaTau nyadhAt / sa manasi dadhyau kiM satyamasatyaM vA 1 / svayameva jJAsyate ' / atha vayaraseno nizArdhe jyeSThaM jAgarayitvA nidrAyAH sukhaM gRhNAti / sUryodaye tAvubhau tataH sthAnAtprasthitau / mArge saraH samAyAtaM / tatra mukhazuddhiM cakratuH / vayarasenaH phalaprabhAvamakathayan jyeSThabhrAtuH rAjyakaraM phalaM dadau / svayaM cAnyatphalaM bhakSayAmAsa / punaragre calitau / dvitIye'hni prAtaH pracchannIbhUya gaMDUSaM karoti / phalaprabhAvAt purastAddInArazatapaJcakaM patitaM / tato jyeSThabandhunA saha vagaraseno bhojana tAMbUlAdinA svecchayA sukhamanubhavati / jyeSThena pRSTaMtava dravyaM kutaH ? ' / sa Uce - ' bhAMDAgArAnmayA sArthe gRhItaM / krameNa tau saptame dine kAJcanapurAsanbhavane gatau zrAntau / tadekasya tarormUle'grajaH suSvApa / yataH -- zrAntAnAmalasAnAM ca nidrA hi paramaM sukham / ataH paraM sukhaM nAsti saMsAre ca jagattraye // 1 // vayarasenaH puramadhye bhojanAdisAmagrIgrahaNArthaM gataH / tasmin samaye tatra pure'putro rAjA zUlayogAnmRtaH / tato hastyazvakalazacchatracAmaralakSaNavastupaJcakaM devAdhiSThitaM pure baMbhramIti / rAjyadharaM naramanveSayan bahirgatvA'marasenasya kumArasya sahasA kalazo DhAlitaH gajahayAbhyAM hepitaM, gajena svazuMDayA mastakopari cchatraM vistRtaM, cAmarAbhyAM ca vIjitaH / tadA'maraseno divyaveSadharI gajaskandhArUDho maMtrisAmantanAgaraiH praNamyAbhinanditaH jayajayArAvaM zRNvan pure pravizya nItyA rAjyaM karoti / vayarasenopi tasya zuddhiM labdhvA manasi dadhyo- " cejjyeSThabhrAtrA mamAgamanaM na pratIkSitaM, tadAhaM tasya pArzve kiM yAmi / yataH For Personal & Private Use Only **
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 770 36 // varaM vanaM vyAghragajendrasevitaM drumAlaye puSpaphalAMbubhojanam / tRNeSu zayyA varajIrNavalkalaM na bandhumadhye dhanahInajIvitam // 1 // ataH kAraNAttatrAhaM bhrAtuH sakAze na yAmi / yadi yAmi tadA sodaratvAt paJcasaptAdikaM grAmaM dadAti / tadyugAnte'pi nAhaM gRhNAmi / tena gRhItena kiM ? yataH pauruSAkArayuktasya nIcavRttau kuto ratiH / mattebhakuMbhanirbhedI kesarI tRNamatti kim // 1 // dInamuktvA paraM natvA lallIkRtya yadarjyate / jIvitena tu kiM tena jIvitAnmaraNaM varam // 2 // I mamApi rAjyamasti " / iti vicintya tatra bhuktvA nagaramadhye sthitvA magadhAkhyapaNyastriyA gRhe ghanasvecchayA vilasati / nRpeNApi nagare bhRzamanveSitaH paraM kutrApi na dRSTaH / tato rAjA rAjyacintAvyagro'bhUt / vayaraseno'pi tyAgabhogaparAyaNaH san gItadyUteSTagoSThayAdivinodairdinAnyativAhayati / kadA kadApi kAvyazAstra kathAdibhirdinAni nirgamayati / nATyasaMgItagAnAdikaizca dinAni yAnti / gItazAstravinodaizca kAlo gacchati dhImatAm / vyasanena hi mUrkhANAM nidrayA kalahena ca // 1 // evaM sukhena kAlo yAti / anyadA kuTTinI magadhAM proce - " he vatse tava priyo mahAdAnezvaro mahAbhogI, pRthivyAM kospIdRzo nAnyo'sti / kiM ca vyavasAyaM rAjasevAdikaM kiM (kaM) cinna karoti / kadApi hi arthavyayaM bhUyAMsaM karoti / tad dravyaM kutaH ? 1 International For Personal & Private Use Only caritra // 136 // w.jainelibrary.org
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOLSTERS ORGA*06* tatpRcchayatAM" | magadhApyAha-"he mAtaH praznenAnena kiM? asmAkaM dravyeNa kArya / tadvyaM caiSa bahu bahu pUrayannasti / praznena kiM?" ra akkayA proktaM-'tattu satya, tathApi prssttvyN'| anyadA magadhA nizAyAM vayarasenaM papraccha-'svAmin rAjyasevAvANijyAdikaM vinA yuSmAkaM dravyaprAptiH kutH| vayaraseno mugdhatvAt sahakAraphalasya prabhAvamacIkathat / yataH prAyeNa puMsaH saralasvabhAvo raMDAstu kauTilyaguNaprayuktAH / yavAH prakIrNA na bhavanti zAlayastathaiva nIcaH prakRtiM na muJcati // 1 // kuTTinI tajjJAtvA sahakAraphalajighRkSayA madanaphalalapanazrIpariveSaNabhakSaNAdvamanamakArayat / tatphalabIjaM vamanamadhyAd gRhItvA'kayA bhakSitaM, tajjaThare gataM vRthA'bhUt / atha vayarasenastatphalAbhAvAt kuto dadAti ? tataH sa ArtadhyAnaM karoti / anayAkkayA pApiNyA kapaTaM kRtaM / ekadA 'adya devIpUjAM kariSyAmo'taH kAraNAcayA bahirgantavyaM,' anena mipeNa gRhAdahiH karpitaH / parAbhUta iva svamanAdaraM vIkSya bahiryayo / atyAkulitazcitte cintayati-" sarva samIhitaM dravyeNa bhavati / dravyAbhAvAdahaM kiM karomi ? ka gacchAmi ? / punaH punazcintayati yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH sa paMDitaH sa zrutimAn guNajJaH / sa eva vaktA sa ca darzanIyaH sarve guNAH kAJcanamAzrayante // 1 // an Education international For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzva0 37 // atha daivameva zaraNaM / yataH - | bhagnAzastha karaMDapIDitatano grlAnendriyasya kSudhA kRtvAkhurvivaraM svayaM nipatito naktaM mukhe bhoginaH / tRptastastvizitena satvaramasau tenaiva yAtaH pathA svasthastiSThati daivameva zaraNaM vRddhau kSaye cAkulam // 1 // ' evameva dinaM nItvA vilakSavadano bhraman saMdhyAyAM zUnyamanA nagarAdvahirnirgataH / tatra zmazAne zUnyakule nizAyAmavasat / yatra ghUkAH pUtkAraM kurvanti, zivAH phetkAraM kurvanti, zvApadAH svecchayA krIDanti, rAkSasAH krIDanti, vetAlAH pretA aTTATTahAsaM kurvanti, evaMvidhe zmazAne nirbhayaM tasthau / ghanaghAtaiH kiM vajraM bhidyate ? / unnidro nizcalastasthau / yataHudyame nAsti dAridryaM japato nAsti pAtakam / maunena kalaho nAsti nAsti jAgaraNAdbhayam // 1 // 1 atha nizIthasamaye tatra caurAzcatvAra AgatAH / zubhavastukRte parasparaM vivadanti / kumAreNa caurasaMjJA kRtA / taskaraistaM taskaraM jJAtvA tatrAhRya sa purastAdupavezitaH / teSAbhagre kumAra Aha-' bho bAndhavAH kathaM vivadatha yUyaM 1' cauraiH proktaM - " bho bAndhava vivAdasya kAraNaM bhRNu pAdukAdaMDakaMthArUpavastutrayaM vartate / vayaM catvAraH / tasmAdvibhAgo'pi kartuM na zakyate " / kumArospyAha - ' asAravastuni ko bAda H 1' / tairUce- 'mugdhastvaM, na vetsi, amUlyaM vastutrayamasti / kumAreNoktaM- ' tarhi kathyatAM ' / ekenoktaM " bandho zRNu, atra pretavane kenacitsiddhapuruSeNa mahAvidyA sAdhitA / sA mahAvidyA padbhirmAsaiH siddhA / sA vidyAdhiSThAyikA * etAni vastUni dadau / asmAbhirayitvA taM siddhapuruSaM vyApAdya vastUni gRhItvA'tra devakule vayaM prAptAH / asyAH kaMthAyAH praspho For Personal & Private Use Only caritra // 137 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ TyamAnAyAH pratidina dInArazatapaJcakaM patati, daMDaprabhAvAtsaMgrAma jayo bhavati, pAdukayoH pAdayoya'stayoH satoH nabhomArgeNa cintitAspade gamyate " / tacchRtvA kumAro hRSTaH smAha-" bhavadbhiradhRtirno kAryA, ahamadhunaiva bhavatAM vivAdaM nirdhArayiSyAmi / yUyaM catu-IX | dikSu kSaNamekaM / gatvA tiSThata / yadAhaM vicArya samAkArayAmi tadA yUyamAgacchata " / taistathA kRtaM / kumAraH kaMthAM skandhe | nidhAya kare daMDaM dhRtvA pAdayoH pAduke kRtvA purAntaryayo / vilakSavadanAcaurAstatrAyayuH / tamadRSTvA vilakSA nijAspadaM yayuH / bhA4 gyavatAM puMsAM sarvatrApi saMpadaH / vayaraseno mitrasyaikasya vizvAsasAno gRhe vastUni saMgopya nagare lIlayA vicarati / pratidinaM kanthAM prasphoTaya paJcazatadInArairdivyavasvAdisAmagrI kRtvA dyUtakAraiH saha krIDati, gItagAnaM kArayati, dAnAni dadAti, dogundukadevavallIlAM karAMti / atha tattAdRzaM svarUpaM ceTikAmukhAnnizamya kuTTinI magadhAyAH sitaM veSaM kArayitvA kumArasyAntika gatvedamatravAn-" vatsa tvaM kAryavazAhiH prapitaH / nijamandiraM kasmAnAgataH ? tadinAnmama putrI magadhA ruSTA mayA saha na jalpati, bhojanaM na karoti, tvadviraheNa snAnavilepanAdikaM na karoti, zvetaveSAdyavasthayA mahAkaSTaM jiivti| tvaM tvevaMvidhalIlayA | kavatase / bahu kiM kathyate ? kulocitaM kuru" / iti tasyA mAyAvacaH zrutvA nRpAMgajo dadhyo- anayA raMDayA bhUyo rAmamopari kaTaM maMDitaM / kiM tvatasyA vizvAsa na karomi / iti vimRzya tAM natvA'vadat-" mAtaH sarva tavoditaM satyaM / taba dahitaridaM sarva ghaTate / AdizyatAM, athAhaM kiM karomi ?" sA jagau--' zIghraM gRhamAgamyatAM' / kumArastatraiva gatvA tathaiva sthitaH, tathaiva vilamati, tathaiva vittaM dadAti, lIlayA dinAnyativAhayati / punarevAkayA vittAgamapraznArtha magadhA preritA / magadhayoktaM-he hai| jApApe tvaM lubdhAmi, nAhaM jAnAmi, tvaM svayameva pRccha ' / ekadA vRddhayA svayameva pRSTaM / nRpAMgajo vyAjahAra- "idamaprakAzyaM, kasyA JI in Education intematonal For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ va0 38|| pyagre na kathyate, paraM tavAgre kathyate / vidyAdhiSThitaM mama pAdukAdvayaM vartate / tadArUDhaH khamutpatyendra bhAMDAgArAdvAMchitArthaM samAnaye " / pA|pAdhamA seti zrutvA manasi dadhyau - ' tamupAyaM karomi yena pAdukAdvayaM mama kare caTati / anyedyurmAyayA mandIbhUpamA jIrNamaJcake'patat / mudhA zUlapIDayA kUjitaM karoti / kumAreNa vRddhA mAndyakAraNaM pRSTA / sA mAMdyahetumuvAca - vatsa tatra kiM kavyate ? nijAMgenaiva sadyate / maunameva varaM / punaH kumAreNa nibandhena pRSTA sA jagAda - " he vatsa tahiM zrUyatAM tvaM paraduHkhena duHkhitaH paropakArarasiko'si / yadA tvaM gRhAd gatastadA mayA vArdhimadhye gatakasya kAmadevasya pUjAdyupayAcitamabhUt / tahuSkaraM mayA na jAtaM tasmAtkAmadevo mAM pIDayati / tavAgre prakAzitaM " / 'enAM pApAM jaladhau kSipAmi " iti vicintya kumAro'vadat -- ' na hi me duSkaraM, zIghraM calyatAM ' / tayoktaM-- 'sAdhu sAdhu' / atha kumArastAM skandhamAsepya hRSTaH pAdayoH kSiptapAdukaH sahasotplutya samudramadhye kAmadeva caitye'patat / tatra gatvAkayA proktaM- ' vatsAhaM dvAre sthitAsmi tvamAdau kAmamarcaya' / sa dvAre pAduke muktvA caityamadhye praviSTavAn / tadA sAkkA zIghraM pAduke pAdayoH kSiptvA svasthAnaM yayau / vayaraseno'pi tajjJAtvA bhRzaM duHkhito hRdyacintayat- ' ahaM dhUrto'pi vaJcito'smi / athAhaM nirAdhAraH / bhavatu, yadbhAvyaM tad bhaviSyati / cintayA kiM 1 yataH yo me garbhagatasyApi vittaM kalpitavAn payaH / zeSavRttividhAne'pi kiM vA supto'thavA mRtaH // 1 // kiMca- caMcala citta ma karasi cintA, cintanahAra kare saba cintA / For Personal & Private Use Only caritra // 138 // jainelibrary.org
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educat udarathakI jeNe karI cintA, soI vizvabhara karasai cintA // 2 // " iti cintayan duHkhena dinAni nirgamayati / vanaphalaiH prANavRttiM karoti / ko'pi vidyAdharo'padatIrthe devAn namaskartuM gacchan taM kumAraM bhramantaM vilokya tatra prakaTIbhUya sadayaH pRSTavAn -' kastvaM bhoH ? kathamatrAgataH ?' / kumAro'pi yathAtathaM samAcakhyau / khecaropyenaM dhIrayAmAsa - - " sAdho zRNu, ahaM tIrthayAtrAM kRtvA paJcadazabhirdinairAyAmi, tAvadatra sthAtavyaM / pazcAdahaM tatra samIhitasthAne neSyAmi / paraM tu zRNu, atra caturdikSu suraiH krIDArthaM vATikA ropitA'sti / tanmadhye pUrvadakSiNottaravATikAsu gantavyaM / tatrasthaphalAnAmAhAraH kAryaH / jalakrIDA kAryA / paraMtu pazcimadigbhAge caityapRSThau yA vATikAsti, tatra vA sarvathaiva na gantavyaM " / kumAreNa pratipannaM / vidyAdharo modakAdirzavalaM datvA''kAzamaMDalaM jagAma / sa prativAsaraM kAmadevamarcayati / anyadA tadudyAne kautukAdIni draSTuM jagAma / pUrvadigvATikAyAM RtudvayaM vartate / ekasmin pArzve vasantartuH / tatra sahakAracaMpakAditavaH puSpitAH santi / tatra kokilAH kaMThaniryAtapaJcamodgarairvAdasvareNa vadanti / ekataH pArzve caMpaka kusumaistadvanaM sugandhIkRtaM / tadvATikAyAM ekataH pArzve grISbhartuH jayati / tatra pATalAcakulakusumagandhaH / tatra dIrghikAsu jalakrIDAM karoti / tatrasthaphalAnyAsvAdayati / tato dakSiNavATikAyAM yAti / tatra varSatuH rAjate / kekikekAH zabdAyante / dardurA bADhavareNa sTanti / ketakIjAtikusumAnAM parimalena raajte| ekasmin pArzve svacchIkRtasarovaraH zaradRtuzca zobhate / tatra kAsaH saptacchadAstaravo haMsaravAstaiH kRtvA zobhate / tatra krIDati / tata uttarasyAM dizi kumAraH samAgAt / tatraikasmin pArzve zizirartuH tatra karNizatapatrikAH santi / tAsu bhraman bhramarajhaMkAranAdaiH kumAro layalIno vilokayati / tadvanasthaphalAnyAhArayati / tadvane caikasmin pArzve hemantartuzcakAste / maruvakakunda International For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi0 139 // %%%% %* * * mucukundAdito vikasanti / tatra sarvatra kumAraH kusumAmodairdIrghikAMbho'vagAhanaiH satphalaprAzanaizca vAsarAn gamayAmAsa / ekadA | kumAreNa cintita - " etA vATikA manoharAH santi / atha pazcimapArzve caityapRSThau vATikA'sti tAM vilokayAmi " / iti saM| cintya tatra gacchati, vATikAM vilokayati, ekasya taroH kusumaM jighrati sma / tattarukkusumAmodaprabhAvAtsahasA rAsabho'jani / tatra sarvatra pUtkurvan bhramati / itazca paJcadazavAsaraistIrthayAtrAM kRtvA vidyAdharaH samAgAt / tena khevareNa dRSTaH / bahu nirbhartyAnyataroH kusumamAghApitaH / tataH sa bhUyo manuSyarUpaM prApya tasya khecarasya pAdayornipatya kSamayAmAsa / tadA khecareNa proktaM- 'vada, tvAM kasmin sthAne muJcAmi ?' | kumAra Uve - 'svAminmamedaM kusumadvayaM datvA kAJcanapure muJca' / tadA khe vareNa tadrAsabhakaraNamanuSyakaraNakusumadrayaM dattvA sahasA gaganamAgaMNa kAJcanapure muktaH / tathaiva tatraiva vilasati / akkA ca taM punarvIkSya vismitA cakitA / tataH sAkkA jAnukUrparayoH paTTAn baddhvA yaSTikAM kare kRtvA zanaiH zanaistasya samIpaM yayau / kumAro gADhAmarSamukto jagAda - 'kimidaM mAtaH / sA rudantIdamatravIt -- ' vatsa tvannimittaM mayA kaSTaM prAptaM / paraM tatrAgamAtsarvaM zubhaM jAtaM ' / kumAreNoktaM -- ' tatkathaM 1' / akayoktaM - " kiM kathyate ? kAmasya bhavane yadA tvaM praviSTastadA ko'pi duSTo vidyAdharastatraitya tatra pAdukAdvayaM gRhItvA gataH / ahaM tasyAMzuke vilagnA / daivAdatrAgatAhaM tenollAlya prapAtitA / pazya mamAMgopAMgAni bhagnAni / kasya kathyate ? svayameva sahyate / | tavAgamane sarva samIhitaM jAtaM" / ityuktvA sa gRhe AnItaH / tathaiva vilasati / punazvAvasare tathA pRSTaH - ' tavAtra samAgamanaM kathaM jAtaM ? vittAgamaH kutaH ? ' / kumAreNoktaM--" zrUyatAM mayA kAmadevastatrArAdhitaH tena taMtra toSAddhahu ghanaM dattaM, atrAhaM muktaH " / punastayoktaM - ' anyat kiMcidasti ' 1 / sa jagau -- " divyamekamauSadhamasti, tena ghAtena vRddhasyApi sadyo navayauvanaM syAt " / For Personal & Private Use Only caritra | // 139 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ tayA vArtayA sAzcaryA jAtA sA'vadat-'yadyevaM vatsa tadA me vapuSo navaM trayaH kuru' / kumAro'vAdIta-'yuSmannimittaM mayA mahaudaSadhaM samAnItamasti, tatsarva sundaraM kariSye' / tayoktaM-'adhunaiva kuru'| kumAraH sadyaH kaMthAdaMDaM samAnIya tasyA nAsikAgre kusumaM dadhau / mA kusumaghrANana sahasA rAsabhI jAtA / kaMThe kaMthAM samAropya kare daMDaM dhRtvA tAM kuTTayan puramadhye niryayo / tadA 8 magadhA svagRhe sthitA'vadat--'sundaraM kRtaM, asyA atilobhaja phalaM drshitN'| zeSastu gaNikAvargaH pUtkurvan nRpamandire gatvA nyavedayata-" svAmistvayi rAjyaM kurvati sati dhUtanaikenauSadhenAsmatkuTuMbavRddhA strI sahasA rAsabhI kRtA " / rAjJApi hasitaM / tA UcuH-'svAmistvamapi hAsyaM kuruSe tadA'smAkaM kA gatiH ? ' / rAjA zIghraM talArakSaH preSitaH / tenAgatya proktaM-'are asmAkaM pare kathamasamaJjasaM kurupe?'| tadA kumAraH kupito'bravIt-'are yasya balena tvamAgato'si tasya zIghraM kathaya / tatastalArakSo drA ruSTaH zarAdibhiH prajahAra / daMDaprabhAvAnna lagati prahAraH / kumArI daMDamullAlayana saMmukhaM calitaH sa naMSTvA nRpAntike yayau / tadA bhavAhitAnakasubhaTAstIvratarAyudhAH samAgatAH / anye'pi maMtrisAmantA vinodaarthmaagtaaH| tena daMDo bhrAmitaH / cakravaiMDena bhrAmyatA ma'pi trastAH / atha bhUpAlaH kotukAt saparicchadaH samAgAt / tadA vayaraseno nRpaM dRSTvA vizeSeNa kharI tADayAmAsa / sA ca | rAsTIti / tadA lokA hAsya kurvanti sma-'aho sainyadvayaM zobhate, nRpo gajArUDho dhUrtastu kharImArUDhaH kIdRzaM zobhate / tadA vayarasenaH kharI tADayan saMmukha calannRpeNopalakSitaH / tadA gajAtsahasottIrya nRpeNAliMgitaH / bhRpatirvabhASe--'bho vatsa kimi-16 damasajasaM kRtaM ? | varayaseno vRttAntaM kathayitvA kharI sthANI baddhA svayaM gajArUDhI rAjA saha puraM prAvizat / atha lokastAM tathAvidhAM kuTTinIM dRSTvA pApaThIti BARSAGAR in Education Interations For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra oaa / OMEWS- & "atilobho na kartavyA lobhaM naiva parityajet / atilobhAbhibhUtAtmA kuhinI rAsabhI kRtA // 1 // " || ___atha vayarasenena nRpasya nibandhAtsA akkA puSpamAghApya mAnupI kRtA, pAduke AdAya muktA / mahIbhujA vayarasanaH svarAjye mA yuvarAjapade sthaapitH| indropendrAviva to rejatuH / atha nijaM pitaraM tatrAnAgyocatuH--'tAta mukhaM tiSTha, idaM rAjyaM bhuMdha, | asmAkaM kAryamAdiza' / tato mAtuH pAdau praNematuH / aparamAtuH proktaM--'idaM rAjyaM tvatprasAdAtyAp'inyuktvA'paramAtApi pUjitA, cittakazmalaM ca tyAjitA / sa mAtaMgo'pi svajAtAvadhipaH kRtaH / tau sahakuTuMbaM rAjyasukhaM anubhavataH / anyadA to gavA! kSasthau purazriyaM vIkSamANa yugamAvAntaradattadRSTimavyagramAnasaM mahAnubhAvaM malamalinagAtraM pavitracAritrapAtraM bhikSArtha mAge bhramantaM munimekamapazyatAM / taM muniM dRSTvA tAbhyAM cintitaM--'IdRzaM rUpamAvAbhyAM kyApi dRSTamasti' iti cintayatIstayoHzubhadhyAnavazAjjAvismaraNamutpannaM / taM muni bhUrivibhUtyA vandituMgato / taM namaskRtya tAvamarasenavayarasenau teduktadezanAM zRNutaH / munIndro'pi viziSTenAdhinA tayoH prAgbhavaM jJAtvAvadat--" rAjaMstvayA pUrvabhave sAdhuH pratilAbhitaH, sa dAnatarU ropitaH, tasyedaM kusumaM rAjyaprAptirUpaM, atha mokSagamanarUpaM phalamataH paraM bhaviSyati / vayarasenaH paJcabhiH kapaH puSpANi krItvA jinasya pUjAM kRtavAn , tatpUrva // 14 // * bhavArjitapuNyaprabhAveNa divyAn vipulAn bhogAn prAptavAn tadapi puNyArukusumaM / nihi'nantasaukhyavidhAyinI siddhirbhavimAdhyati" / tAbhyAmubhAbhyAmutphullubadanapadmAbhyAM muniH pRSTaH-vibho AvayoH kadA siddhirbhavitA?' / muniravocat--"devatvama nujatvena bhavapaJcakaM yAvad bhogAn bhuktvA SaSThe bhave pUrvavidehe samutpadya prAjyasAmrAjyasukhaM bhuktvA cAritraM gRhItvA vimalaM tapaH kRtvA paryante siddhiM yuvAM sameSyathaH " / munervAkyaM zrutvA bahulokaH prabuddhavAn / punarapi to jainadharma samyaktvamUlaM dvAdazavatarUpaM NEX Education international For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ prapedAte / tato munIzvaraM natvA nijagRhaM gatvA tau dharmaparAyaNAvabhRtAM / mahIM bhavyajinaprAsAdapratimAmaMDitAM kArayitvA navanavAdibhiH | hai rathayAtrAdyutsavaM kArayitvA sAdharmikANAM vAtsalyaM ca kArayitvA krameNa svAyuH paripAlya paryante vratamAdAya paJcame brahmadevaloke gatau / krameNa mahAvidehe siddhAvubhAvapi / ||iti dAne jinArcane'marasenavayarasenAkhyAnam / / adhunA'kSatapUjAyAM zukarAjasyAkhyAnamucyatetathAhi-astyatra marate nAnArAmAbhirAmaM zrIpuraM nagaraM sundaraM / tatra bahirudyAne svargaprAsAdasanimaH zrIAdInAthaprAsAdo'sti / tatra prAsAdazikharopari caJcaladhvajacchalAjatAnAhvayate / utprekSate-zikhare kalazo'pye kathayannasti-" tejasA kRtvA eko'yameva khAmI saMsAratArakaH sarvajJo'sti, bho lokA enaM bhajadhvaM, atha jino yAnapAtrarUpo bhavasAgaratArakastasmAdenaM sevantAM / / OM tatra prAsAde zrIRSabhadevanamaskArakaraNAthaM bahavo janAH samabhiyanti / tasya prAsAdasyAgre mahAnekaH sahakAradramo'sti / tatraikaM zukayugaM snehAnubaddhaM vasati / ekadA zukyA zukAgre proktaM-" he prANanAtha mama dohado'sti / tvayA zAlikSetrAdekaM zAlizIrSakaM samAnIya mama dIyatAM" | zukenoktaM-"kAnte idaM kSetraM zrIkAntarAjJaH / atra yasteSAM zIrSa gRhNAti tasya zIrSa dhruvaM yAti " | zukyA proktaM--'he priya vattaH ko'pi kAtaro nAsti, yaH priyAyAM mriyamANAyAM svaprANalobhenopekSate ' / iti zrutvA vAhaM lajitaH | jIvitaniHspRho bhRtvA zAlikSetre gatvA zAlizIrSakaM samAninye / tayA zukyA svadohadaH pUritaH / evaM pratidinaM rAjanarANAM rakSatAmapi bhAryAdezena zukaH sodyamaH zAlizIrSakamAnayati anyo'nyaM bhakSayati / anyadA zrIkAntabhUpatistasmin zAlikSetre samA in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ gtH| zAlikSetra sarvatra vilokayati / ekasmin pArzve pakSibhirvidhvastaM prekSya te zAlirakSakAH pRSTAH-'idaM zAlikSetraM pakSibhiH18 kathaM vidhvastaM ? kathaM na rkssitN'| ta UcuH-'svAminnekaH zuko'smAkaM rakSatAmapi caurakhacchAlizIrSakaM gRhItvA naMSTvA pryaati'| caritra nRpeNoktaM-' atha pAzena taM dhRtvA zIghraM mamAntike samAnayata, taM cauravanigRhNAmi' / ityuktvA nRpo gataH / athAnyadivase pAzena | 31 zukaM dhRtvA baddhvA ca zAlirakSakanarainRpAntike nItaH / tadA pRSThe lagnA zukI azrupUrNA'dhAvat / dayitena saha suduHkhA nRpamandire prAptA / zAlirakSakaNAsthAnasthitA nRpo vijJaptaH- svAminneSa zAlimalimlucaH zuka aaniitH| taM dRSTvA rAjA kupito yAvasAnnijAsinA zukaM hanti tAvacchukI patyurantare sahasaiva patitAvIcca-" rAjanmAmeva mAraya, paraM mama jIvitadAyinaM dayitaM muJca, hai yena svajIvitaM tRNatulyaM matvA mama zAlizIrSasya dodahaH pUritaH" / tadA nRpeNa hasitvA proktaM-- bhoH kIra tava lokavizrutaM * pAMDityaM kva gataM ? priyAkArya vajIvitaM kathaM tyajasi ?' / zukI jagAda-" pitRmAtRdhanAdikaM dUre'stu, rAjan kAntAnurAgeNa hai| | naraH prANAnapi tyajet / tathA ca he rAjan tvayA zrIdevIrAjyAH kRte jIvitavyaM kathaM tyaktamabhUt / he prabho tadA kIrasya ko 4 doSaH 1" / tacchranvA nRpo vismitaH cintayati--" eSA pakSiNI madIyavRttAntaM kathaM jAnAti ?' / nRpo'prAkSIt--'bhadre tvaM | kathaM jAnAsi ? mama kautukamasti, tatsarva kathaya' / zukI provAca-" rAjan zRNu, tava rAjye puraikA parivrAjikA'bhUt / sA mahA mAyAvinI kSudrA kSudraprayoganipuNA mUlamaMtrataMtreSu vidurA nagare'smin vasati / ekadA tava bhAryayA zrIdevIrAjyA tasyai proktaM-- 'mAtarahaM nRpasya bhAryA, nRpasya tu bahubhAryAH santi / karmavazenAhaM durbhagA / mama gRhe nRpo nAyAti / tasmAtkAraNAd bhagavati // 14 // prasIda, yathAhaM pativallabhA bhavAbhi / mayi jIvantyAM patijIvati mayi mRtAyAM ca mriyate tathA kuru'| parivAjikayA bhaNitaM-- 0665245+%%% A remational For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educat |' nRpayoSitAM dhigjanma / sapatnIzate vAsaH / putrasyApi darzanaM na bhavati / svecchayA gamanAgamanaM pitRgRhe'pi na bhavati / kupAtradAnena nRpayoSito jAyante / vatse tvamimAmauSadhIM gRhANa / bhartuH khAne pAne deyA / tatra bhartA vazIbhaviSyati' / rAjJI prAha' nRpasya mama gRhe praveza eva nAsti, mama darzanaM kutaH, bhagavati tasyaiauSadhIM kathaM dadAmi 1 / sovAca -- ' yadyevaM tarhi bhadre tvaM matsamIpe maMtraM gRhItvA caikamanasA taM sAdhaya / tava saubhAgyaM bhaviSyati, pativallabhApi bhaviSyasi / ityuditvA zubhamuhUrte parivAjikA tamyA maMtraM dadau / rAjJyApi pUjAM vidhAya vidhipUrvakaM maMtro gRhItaH / sA rAjJI paramAdarAnmaMtra japati / dinatrayAnantaraM nRpeNa | pratIhArI preSitA / sA pratIhArI tAmavadat - bhadre nRpastvAmAtrAsamandire samAhvayati / sarvathaivAgantavyaM / athAsau kRtasnAnavilepanA kRtazRMgArA ca rAjalokasamanvitA kariNIskandhamAruhya nRpAva / se prAptA / rAjJA sA dattasanmAnA paTTarAjJI kRtA / sA mahA| rAjJI babhUva / rAjye yatkRtyaparA mano'bhISTasaukhyaM bhuJjAnA tuSTA'bhISTaphalaM dadAti ruSTA mUlaM nikRntati / bahuvAsarA jAtAH / adhAnyadivase sA parivAjikA rAjJIgRhe samAgatA / parivrAjikayA rAjJI pRSTA - ' vatse tava manorathAH pUrNAH siddhAH ? ' / sA'vadat - ' mAtastava prasAdena sarva samIhitaM jAtaM / tathApi me mano dolAyate / yadi nRpo mayi jIvantyAM jIvati mayi mRtAyAM priyate tadAhaM niviDasnehaM jAnAmi / parivAkiyA proktaM- ' vatse yadyevaM tava mano dolAyate tadAnayA mUlikayA nAsikAyAM nasyaM gRhANa / tvaM jIvantyapi gatajIveva lakSyase / dvitIyAlikayAhaM tava nasyaM datvA samAdhiM kariSyAmi' / rAjJyoktaM- ' mAta| revaM kariSyAmi / parivrAjikayA mUlikA dattA / parivAjikA tu svasthAne jagAma / atha rAjJI mUlikayA nAsikAyAM nasyamAdAya gatajIveva nizceSTA'kasmAtpatitA / tadA nRpeNa rAjJI niveSTakASTA dRSTA / rAjaloke'tyAkrandavaH samudacchalat / hAhAkAro jAtaH / For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra &| tadA nRpAdezena bahavo vaidyA mAMtrikAca militAH / taimRteti jJAtvA tyaktA / ' asyA vahnisaMskAro yuktaH ' iti te'bhASanta / nRpe-* | NApi bhaNitaM-'anayA saha mamApyagnisaMskAraH kAryaH / anayA vinAhaM jIvituM na shktH'| maMtriNaH mAmantA lokAzca zokA- 131 | kulA UcuH--' taba vizvAdhArasyedRzaM kartumayuktaM ' / saduHkhaM nRpo'pyAha--' snehasya kiM dvayI gatiH ? mA vilaMbyatAM / mama kSaNopyabdasamo vrajati / nizcayena candanakASTazcitA racyatAm / iti bhaNitvA nRpo rAjyA saha svamandiganniyayo / dIptUbaraNoccai rInarasamUhai rudan nRpaH pretavanaM prAptaH / tatra dAnaM dadAti / yAvacitAmArohati gajJIyutaH tAvattapasvinI dUrato brajantI tatrAsAyAtA / tayoktaM-'rAjan mA sAhasaM kuru ' / rAjJA kathita-'pUjye anayA saha mama jIvitaM / tayoktaM-'yadyayaM tahi kSaNaM vilaMbasva / taba priyA lokasamakSaM jIvayAmi / / nRpastadvacanaM nizamya harSa prApya jagAda--' bhagavati prasIda, taboditamamoghaM bhUyAt dayitAyA jIvitadAnenAhamapi jiivitH'| rAjJeti kathite tayA tapasvinya saMjIvinyaupadhyA nAsikAghrANe nasyo dattaH, tatprabhAveNa rAjJI jIvitA / tanirIkSya nRpAdijanaH sarvo'pi harSa praaptH| jayajayArakho jAtaH / tUyanirdhApagItagAnanATakAni jAtAni / tadA sarvAMgAbharaNaistasyAH pAdau pUjayitvA nRpo'vadata-he Arye pUjye yacaM samIhase tatvaM mArgaya' / tayoktaM-'bho rAjanmama kimapi kArya nAsti / tvatpure bhikSAgrahaNena mama santoSaH / yataH sarpAH pibanti pavanaM na ca durbalAste, zuSkaistRNairvanagajA balino bhavanti / bhikSAzanairmunivarA gamayanti kAlaM, santoSa eva puruSe paramaM nidhAnam // 1 // ' // 142 in Education International For Personal & Private Use Only n lainelibrary.org
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educa tataH karivaraskandhamAruhya nRpaH kAntayA saha svabhavanaM gataH / rAjA tasyai svAminyai apUrvI manoharAM maThikAM kArayAmAsa sAryA tatra sukhena kAlakSepaM kRtvAyuHkSaye mRtyArttadhyAnavazAcchukI jAtA / sAhaM tavAntike samAyAtA / tvadIyurAiyA darzanenAdhunA mama jAtismRtirabhUt / mayedaM caritaM tavAgre kathitaM " / tasthA: zukyA idaM vacanaM nizamya rudantI rAjJI vadati - 'pUjye tvaM kathaM pakSiNI jAtA ? ' / tayoktaM- " bho bhadre mA khidya svakarmavazAjjantoH sukhaM dukhaM vA bhavatyeva / he rAjan viSayavyAptA narA nArINAM kiMkarIbhAvaM kurvanti " / tadAkarNya nRpaH prItaH kIrIM pratyavam - " bhadre tvayA sarvaM satyaM kathitaM / ahaM tuSTo'smi / mArgayastra, tattavAhaM dadAmi " / zukI prAha - " rAjanmamAbhISTathe nijapriyaH, tadasmai jIvitaM dehi, anyena kenacitkAryaM nAsti' / rAjJI prAha-' svAmin prANanAtha asyA bhartA bhojanaM ca dIyatAM ' / nRpeNa bhaNitaM - ' he zuk iyathAsthAnaM vraja / eSa te patirmuktaH ' / tato rAjJA zAlipAlaH samAdiSTaH - ' anayornityaM zAlitaMDulAH puJjIkRtya deyA: ' / mahAprasAda iti gaditvoDIya kIrayugmaM sahakAre gataM / kiyatA kAlena sA saMpUrNadohadA zukI nijanIDe'NDakadvayaM prasUtA / tasmitha samaye tasyAH zukyAH sapatnI tasmi | netra tarau pRthakchAkhAyAM pRthagrIDe'NDakamekaM prasUtA / sA'nyadA cUNihetorgatA / tadA prathamayA matsareNa tadIyamaMDamanyatra kAi muktaM / aparApyAgatA nijAMDaM tatra nekSate / sA duHkhataptA bhUmau luThati / tAM vilapantIM dRSTvA pazcAttApaM kRtvA prathamA zukI tatrAMDakaM mumoca / sA kIrI bhUmau luThitvA yAvad drume Arohati tAvattadaMDaM nijaM sudhAsikatetra pazyati / AdyayA kIryA tannimittaM dAruNaM karma baddhaM / pazcAttApAdbahukarma kSayaM nItaM / paraM tvekabhavabhogyaM karma tasthau / tatastadaMDayugalAcchukIzukadvayaM saMjAtaM / tadyugaladvayaM pitRbhyAM saha vanagahvare krIDAM karoti / zAlikSetrAtaMDulAn caMcvAdAya nityaM kIramithunaM bhakSayati / mational For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 6095 anyadA jJAnarAn cAraNazramaNo muniH zrImadAdidevaprAsAde samAgatya zrIjinendraM namaskRtyAstavI" jaya tribhuvanAdhIza jaya saMsArapAraga / jayAnantasukhAgAra jaya jJAnamahodadhe // 1 // ityAAdArastavaM kRtvA jinaM vanditvA muniH zuddhabhUbhAge bhUmi pramAya niviSTaH / tadA narendro'pi jinaM prapUjya munimabhivandha zuddhabhAvenopavizyApRcchan-'bhagavan pUjAphalaM vAcyaM / muniruvAca-"rAjanakhaMDataMDulAkSataiH pujatrayaM narA jinasyAgre kurvANA akSataM sukhaM prApnuvanti " / itthaM munivacaH zrutvA janA akSatapUjAsamudyatA babhUvuH / tadakSatapUjAphalaM zrutvA zukI zukaM pratyuvAca-"AvAmapi jinaM taMDulAnAM puJjatrayeNa pUjayAvaH, yathAcireNaiva kAlena siddhisukhaM bhavet " / evamuditvA jinasyAgre tAbhyAM puJjatrayaM kriyate / apatyayugalamapi tAbhyAM zikSitaM / jinAgre catvAro'pi pakSiNaH pratidina zuddhabhAvenAkSatapUjAM kurvanti / krameNa te catvAro'pi AyuHkSaye devaloke gatAH / tatra svargasukhaM bhuktvA devalokAracyutvA hemapuranagare zukajIvo hemaprabha iti nAmnA nRpo'jAyata / zukIjIvo'pi devalokAccyutvA tasyaiva hemaprabhanRpasya jayasundarIti nAmnA bhAryA samajAyata / dvitIyApi zukI saMsAre bhrAntvA tasya hemaprabhanRpasya dvitIyA rAjJI ratisundarIti nAmnA samudapadyata / tasya rAjJo'nyA api pazcazatamitA bhAryA babhUvuH / paraMtu pUrvasaMskArAta dvAbhyAM sahAtIva snehaH / ekadA tasya nRpasya mahAdAhajvaro'bhUt / candanaH sicyamAno'pi vyAkulo | bhavati, bhUmau luThati, krameNa sapta rogAH prAdurbabhUvuH / tdythaahai| aMgabhaMgabhramasphoTisphoTazophazirovyathA / dAhazca varamukhyAni saptApi sphuTatAmaguH // 1 // . 3 // 143 // % en Education Interations Far Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ ***** Ayurveda vizAradA vaidyA vividhAstatrAyayuH / nAnAzAstrANyacire / nRpasya zarIraceSTAM vilokayanti / tairnADikA vilokitA / mUtraparIkSApi kRtA / tairvividhA upAyAH kRtAH / maMtrataMtrAdyupAyA api kRtAH / sarve'pi niSphalA jAtAH / vividhA grahapUjA'pi kRtA / dAnAnyapi dattAni / paraM kairapyupAyairnRpasya samAdhinaM babhUva / vaidyAH sarve'pi svasthAnaM gatAH / atha sthAne sthAne devapUjA vidhIyate / yakSarakSaAdInAmupayAcitaM vidhIyate / itazca ko'pi rAkSaso nizi prakaTIbhUya bhUpAlamityuvAca - " he rAjan yadi taba kApi bhAryA | AtmAnamavatAraNIkRtyAtmA'gnau kSipati tadA taba jIvitaM bhavati anyathA na hi " / iti bhaNitvA rAkSaso gataH / rAjA vismito manasi dadhyau -' idamindrajAlaM kiM vA satyaM ?' iti vikalpena nizA gatA / udayAcalacUlAyAM ravirAgataH / udyoto jAtaH / prabhAte pradhAnAgre nRpeNa nizAvRttAntaH kathitaH / pradhAnenoktaM- ' svAmina jIvitavyasyArthe evamapi vidhIyate / rAjJA proktaMuttamAH paraprANairnijaprANarakSAM na kurvanti, tanme yadbhAvyaM tadbhavatu' / tato'mAtyo nRpateH samastAnAmapi bhAryANAmatre nizAvRttAntaM | | rAkSasoditamacIkathad / tajchrutvA prANalobhena sarvo'pyantaH purIjano'dhomukhIbhUya tasthau, pratyuttaraM na dadau / tadA vikAzivadanA harSo phulamAnasA ratirAjJI samutthAya vadati - ' cet me jIvitena nRpo jIvati tadA varaM, etatkAryamahaM kariSye / iti zrutvA sacivaH saudhagavAkSAdhI mahAkuMDaM vidhAya candanAgarudArubhiH kuMDamapUrayat / atha rAjJI kRtasnAnavilepanA pavitravAsasAlaMkRtagAtrA nijaM priyaM natvA vakti' he nAtha maJjIvitavyena tvaM jIva / ahamagnikuMDaM pravizAmi / tadA rAjA saduHkhaM bhASate - priye matkRte jIvitaM mA tyaja, mayA purA kRtaM karma vedyaM / tataH sA ratirAjJI nRpateH pAdayorvilagyetyuvAca - ' svAminmaivaM vada, tvatkArye mama prANA yAnti tadA mama saphalaM jIvitaM ' / ityuktvA rAjJI nRpopari balAdapi svayamuttAraNIkRtya vAtAyane gatvA tasmin dIptAnale'gnikuMDe For Personal & Private Use Only Melibrary.org
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra jhaMpAmadAt / tadA rakSastuSTo'bravIt-'vatse tava sattvenAdhunA tuSTaH, mano'bhISTaM varaM bRhi, tdddaami| sA'bravIt-' yadyevaM tarhi meM pArzva018 bhartA cirakAlotpannarogapIDArahitastvatprasAdAjIvatu' / evamasthiti kRtvA svarNasiMhAsane tAM nyasya rAjAnaM cAmRtanAbhiSicyA | rAkSasaH svasthAnaM jagAma / rAjalokaH samagro'pi tasyA nRpajIvitadAnena jayajayAraveNa stAti / sApi rAnI nRpAntike samAgatya // 144 // puSpAkSatarvardhApayati / tadA nRpeNokta-'priye tava sattvena tuSTo'haM, abhISTaM varaM vRNu' / sAha-'svAmin tvameva mamAbhISTo vrH| nRpo'vak-'bhadre tvayAhaM jIvitapaNyena vazIkRtaH, tathApi kizcidyAcasva' / tataH mA hasitvA'vadat- yadyavaM tarhi prastAve'haM prArthayiSyAmi / nRpasya samAdhirvabhUva / anyadA tayA ratirAjyA kuladevatA putrArthe prArthitA-'mAtaH mama putraM dehi, jayamundAH | putreNa tava baliM dAsye' ityupayAcitaM kRtaM / bhavitavyatAvazAt dvayo rAyolakSaNasaMpUrNI putrI babhUvatuH / tadA ratirAjJI tuSTA manasi cintayati-'mama devyA suto dattaH jayasundaryAH putreNa kathaM vali dAsye?' / iti vicintya tayA ityupAyo labdhaH- rAjJaH pArzve varaM mArgayAmi / rAjJaH sakAzAdrAjyaM madAyattaM kRtvA sarva samIhitaM krissyaami'| iti nizcitya tayA bhUpAlAgre bhaNitaM-'nAtha prAkpratipanno varo'dhunA diiytaaN'| nRpeNoktaM-'devi yadabhISTaM tava tadeva yAcastra' / rAjyoktaM-'yadyevaM tarhi mama paJca vAsarAn rAjyaM dIyatAM' / rAjAvadat-'evamastu, mayA tubhyaM rAjyaM dattaM' / ' mahAprasAdaH' ityuktvA sA rAjyaM pAlayantI maho|tsavaM cakAra / atha zubhamuhUrte prabhAtasamaye rudantyA jayasundaryA balAt putramAnAyya snapayitvA'rcayitvA zrIkhaMDakusumAkSataiH // 144 // saha taM bAlaM paTalyAM nyasya dAsImUrdhanyatiSThipat / ucchalattaryanAdena nArIvRndena gItagAnena ca samaM parIvArayutA devatAbhavanaM 5 5 5 44 455 45- 5 udyAne yaati| in Education International For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educa itazca kAJcanapurasvAmI sUravidyAdharAdhipo vimAnenAkAzamArge gacchan taM dArakaM bhAnumantamivodyotakArakaM vIkSya tatrAnyaM bAlakaM muktvA sa gRhItaH / vimAnAntaH suptAyA striyAH samIpe sthApayitvA tAM mRdusvareNa babhASe - 'he priye zIghramuttiSTha, svadArakaM jAtaM pazya' / sA sakhedamabravIt - "svAmin kiM tvaM hasasi / ahaM durAtmanA daivena hasitA yathA vandhyA strI kadApi putraM na prasUte" / sopi hasitAsyo vadati - 'svaM svayaM vilokaya ratnasamaM sutaM, AvayoH putrarahitayorepa eva putraH / taM bAlakaM putratvena pratipadya svapure gataH / candrakalAvatprativAsaraM kalAbhirvardhate / ratirAiyapi prItacittA taM mRtabAlakaM devyAH zIrSe paribhramayya purata AsphAlayat / tato gRhe pUrNa manorathA yayau / jayasundaryAH putraviyoga na kAlo yAti / ekA pUrNimAvadekA cAmAvAsyAvadrAjJI babhUva / atha tasya bAlakasya madanAMkura iti nAma nirmame / krameNa vRddhiM prApya vividhA vidyAH zikSito yauvanaM ca prAptaH / ekadAkAzagAminyA vidyayA vyomni vrajan saudhavAtAyanasthitAM jananImapazyat / atha taddarzanotpannasnehena madanAMkuro jananIM vimAne utkSipya samAropayAmAsa / sA'pi taM kumAraM dRSTvA bhUyo bhUyaH snehalayA dRzA vIkSate / tadA janaH purImadhye UrdhvabAhurjalpati - 'eSA | nRpasya bhAryA kenApi vidyAdhareNa nhiyate / zUro'pi nRpaH kiM karoti ? kubjasyoccaistaroH phale kaH parAkramaH 1 sa hemaprabhanRpaH sutasya maraNena bhAryApahAreNa ca mahAdukhaM prAptaH / itazca pUrvabhavazukIjIva devenAvadhijJAnena tadasamaJjasaM jJAtvA cintitaM -- ' aho mama bhrAtA svamAtaraM gRhiNIbuddhayA harate ' / atha svapurAsannasarastIre madanAMkuraH sahakAratarostale yAvadAste tAvaddevo vAnaravAnarIrUpaM vidhAya sahakAravRkSazAkhAyAmatiSThat / vAnaro vAnarIM pratyavadat " he priye idaM kAmadaM tIrthaM / atra tIrthajale tiryaJcaH patitA mAnuSyaM labhante / manuSyAzca devatvaM I national For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra lamante / vilokaya / imau manuSyo divyarUpI AvAM manasi kRtvA'smin tIrthajale patAva, yathA cepeNa manuSyatvaM prApnuvaH / IdRzI strI tvaM syAH, IdRzo naro'haM maveyaM" / vAnaryA bhaNitaM-"kAnta asya nAmApi no gRhyate, ya imAM svAM jananI svagRhiNIbuddhyA harate / tasya pApasya rUpaM kiM tvamicchasi ?" / vAnaryA vacanaM zrutvA tAvubhau vismitI / kumAro'cintayat-'eSA mama kathaM jananI mayA'pahRtA ? paraMtu mama mAtabuddhiM jnyti'| rAnI ca manasi dadhyo-'kathaM mamaiva sutaH 1 ayaM dRSTo'pi nijAM| gaja iva me manasi snehaM vardhayati' / kumAraH zaMkAkulo vAnarI sAdaraM papraccha-'bhadre yadacastvayA bhASitaM tatsatyaM ?' / tayoce| " satyamevedaM, yadi saMdeho bhavati tadA'smin vane jJAnavAn munirasti, taM munIzvaraM pRccha" / ityuktvA tAvadRzyIbhUtI / kumAro vismayaM prAptaH / vane gatvA taM muni papraccha--'bhagavan vAnaryA yatproktaM tatsatyaM na vaa|' munirapyAha-"bho bhadra tatsarva satyaM, | nAnyathA, idAnImahaM karmaNAM kSayakaraNArtha dhyAne sthito'smi / hemapure kevalI vartate sa tava sarva spaSTa kathayiSyati" / tato muni | natvA kumAro mAtRsahito gRhaM gataH / atihaSTAbhyAM pitRbhyAM kumAro vimanA dRSTaH / kumAreNa vidyAdharI mAtA pAdayorlagitvA rahaH pRSTA-mAtaH spaSTaM brUhi, mama mAtA kA ? pitA ca kaH ?' / sAvadat-'vatsa no vetsi kiM ? tavAhaM mAtA, ayaM jnkH'| kumAro'vadat-'astyevaM, kiM tu pRcchAmi, mama janmadAyakA pitarau ko ?' / tayoktaM--'nAhaM jAnAmi, tava pitA sarva jaanaati'| tadA tena vidyAdharanRpeNa paTalIpramukhaH sakalo'pi vRttAntaH kathitaH / paraM janakajananInAma noditaM / kumAreNa cintitaM" vAnaryA yadvane proktaM satyaM, tadeva muninApyuktaM / eSA janmajananI saMbhAvyate / atha bhagavantaM kevalinaM pRcchAmi / yathA mama saMdehasampati" / iti manasi vicArya jananIjanakasahitaH kumAro imapure nagare kevalino vandanAya yagau / rAma alA kevalinaM navA // 145 // SMSSSS an Education internation For Personal & Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyAdharezvaraH parivArasahito niviSTaH / nArIsahasramadhyasthA jayasundarI rAjJI nijaputreNa sahitA gurubhASitaM varSati / hepurAdhIzo'pi hemaprabho nRpatiH paurajanaiH sArdhaM guroH purastAnniviSTaH / so'pi dharmaM zRNoti / avasaraM prApya hemaprabhanRpatiH kevalinamaprAkSIt - ' bhagavanmama bhAryA kenApahRtA 1' / kevalI prAha - ' rAjendra nijaputreNa sA'pahRtA ' / rAjApi vismitaH mAha"prabho ! tasyAH kutaH sutaH 1 yastasyAstanayo'bhUt sa daivena hRtaH / tasyA dvitIyasuto nAsti / mamAyaM saMzayaH saMtApaM kurute" munirvadati -- 'satyaM, atra saMdehaM mA kRthAH / nRpo'vAdIt - 'tarhi paramArtho nivedyatAM' / guruNA kuladevyAdisakalo vRttAntaH kathitaH, tatrodyAne ( sa putraH) samAgataH tAvatsarvaM kathitaM / rAjA yAvat sabhAsaMmukhaM vilokate tAvad dhvastasaMdehaH kumArasta/ tamAnamat / nRpaH sutamAliMgati / tatra nRpo jayasundarI ratirAjJI kumArau dvau ca sakalaM kuTuMbaM milita / tato jayasundarI rAjJI muniM natvA papraccha-'bhagavan kena karmaNA mama SoDazavarSaparyantaM sutasya viraho jAtaH ? ' / munirAha - "poDaza muhUrtAni pUrva zukIbhave'NDaM hRtvA sapatnIzukyA viyogI dattaH, tasyedaM phalaM / yadalpamapi yo yasya sukhaM duHkhaM vA datte, tatphalamaparasmin bhave labhate" / itthaM guruvacaH zrutvA pazcAttApaparA ratirAjJI samutthAtha jayasundarIpAdayorvilagya kSAmayati- 'bhagini mamAparAdhaM kSamasva / anyo'nyaM kSamayati / nRpaH |papraccha - 'pUrvabhave kiM sukRtaM kRtaM ? yena sukRtena mayA rAjyaM prAptaM / gururuvAca - "pUrvabhave jinavivasyAgre'kSatapuJjatrayaM cakre tatpuSpaM devatvaM rAjyaprAptizca / phalaM tu tRtIyabhave mokSaprAptiH" / atha hemaprabho nRpatiH ratiputrasya rAjyaM datvA kumAreNa jayasundaryA ca sahito vratamagrahIt / dustapaM tapastepe / parivrajyAM pAlayitvA putrakalatrAbhyAM sahAntaM'nazanaM kRtvA''yuHkSaye saptame zukradevaloke surAdhipobhRt / jayasundarI jIvo'pi maharddhiko devo'bhUt / kumAro'pi devo'bhUt / tatazcyutvA mAnuSyaM prApya trayo'pyavyayaM padaM prApuH // // iti jinapUjAyAmakSatapUjAphalaM 1 For Personal & Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra FARAKSHRESSAGAR // atha bhAvapUjAyAM vanarAjakathocyate // ... asmin bharatakSetre surapuropamaM kSitipratiSThitaM nAma nagaramasti / tatra naranArIjanAH surasurIvRndAni iva rAjante / tatrArimada-16 | no rAjA rAjyaM karoti / atha tatra svajanadhanavarjito nityamArtadhyAnaparAyaNo dAridyarUpaH kopi bhikSukaH kulaputrako bhikSArtha prati| gRhaM bhramati / idaM pApaphalaM / yataHtRNaM laghu tatastUlaM tUlAdapi hi yAcakaH / yAJcAbhaMgasya kartA ca tato lAghavalAghavaH // 1 // bhikSA me pathikAya dehi subhage hA hA giro niSphalAH kasmAd brUhi sakhe prasUtakamamUt kAlaH kiyAn vartate / mAse zuddhirabhUttadA na hi na hi prodbhUtamRtyu vinA ko jAto mama cittavittaharaNe dAridyanAmA sutaH // 2 // idaM dAridhaM dAnadveSataroH phalaM / sa bhikSuko lokena niSidhyamAnazcintayati-"kAko'pi piMDaM labhate / ahaM bhikSurbhikSAmAtramapi na prApnomi / aho mama pApaphalaM / kaSTena kiM jIvanaM ? / atha mama mRtyureva zreyAn" / itthaM cintayanekadA prastAve purAbahirvinirgatya bhavitavyatAvazAdupavanaM yayau / tatra paramazAntarasamayaM dharmamUrti mahAnubhAvaM munimekaM vIkSate / tasmai pradakSiNAtrayaM CXCXCONCASACROCCANCIENCY // 146 // in Education International For Personal & Private Use Only wow.jainelibrary.org
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ CREATORS datvA saMsAraduHkhanirviSNaH sAdhusamIpe niSaNNaH / munIndro'pi tasmai dayArdramanasA dharmatattvamAdizat / parasyApadi jAyamAnAyAM sAdhavo'tIva vatsalA bhavanti / tasmAtkAraNAtsAdhustasmai dharmamupadizati / tadyathA aho jIvAH samuddhA hi bhramanti bhuvanatraye / dharmAbhijJAnahInAstu labhante naiva kiMcana // 1 // | bIjamuptiM vinA na syAt yathA sasyAgamo nRNAm / cireNApi tathA dharma vinA naiveSTasaMpadaH // 2 // tasmAdbAlye'pi duHkhe'pi nirdhanatve'pi zraddhayA / devadarzanamAtreNa dharmaH kAryo nirantaram // 3 // kA evaM zrutvA sa daridrapuruSaH prakarSeNa sagadgadaM karau yojayitvA munimuvAca-"bhagavan ahamanAthaH, ahamazaraNaH, ahaM bandhu rahitaH / tvameva zaraNaM / asmin bhave'haM kenApi sudhAmadhurayA girA na bhASitaH / svAminahaM sarvatrApi AkruSTaH / mayA nirAdhAre|NAdyatvaM yAnapAtrasamo lbdhH| prasAdaM kRtvA mama kathaya, ko devaH ? tasya darzanena kiM syAt ? tasya kiM kriyate ? stokAkSaraiH dhanaM kathyatAM " / munirapyAha-"bho bhadra zrUpatAM, padmAsanAsInaH zAntamUrtirjinezvaro devaH / tasya bhavane gatvA bhUtalanyastamastakenAJjaliM baddhvA praNamyavamucyatejitasaMmoha sarvajJa yathAvasthitadezaka / trailokyamahita svAmin vItarAga namo'stu te // 1 // guruvAkyaM pramANamiti pratipadya nagare caityamadhye gatvA jinaM dRSTvA'muM namaskAraM paThati / anyatrApi jinendrabhavane nama-18 | skAramAtraM karoti / yathAlandhena saMtoSa pAmoti / kadAcinmanasyevaM vikalpamAtramapi jAyate-"namaskAramAtreNa mama kiM phalaM bhavitA in E t ernational For Personal & Private Use Only K ainelibrary.org
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra0 47 // na vA / athavA dhigidaM dhyAtaM 1 namaskArAtsarvArthasiddhirbhaviSyati" / evaM bhRzaM cintayati - ' idameva mama tattvaM pramANaM / evaM nirvAya paryantasamaye tasya raMkamAtratvAdrAjyecchA babhUva / evaM cintayati - ' uttamakulena kiM 1 nIcakule'pi jAtasya bhAgyAdhikaM rAjyaM 4 prApyate tadvaraM / iti dhyAnaparo mRtyA muhurvItarAgastutizlokaM bhaNitvA kAlaM kRtvA tasminnaiva nagare rAjJaH purodhasaH somasya gRhe dAsI vartate tasyAH kukSau putratvenodapadyata / pUrNasamaye tasyAH putro jAtaH / nRpasabhAsInasya purodhaso'gre kenApi gatvA tasya janma niveditaM / tasmin samaye tena lagnaM vilokitaM / svasvAmiyutaM zubhagrahAvalokitaM zubhagrahabalopetaM trigrahoJcaM sundaraM muhUrte lagnaM vicArya purohito vismitAsyacamatkAraM prAptaH / ziro dhunvan nakhachoTanaM dadau / nRpo'pRcchat -- ' kIdRzo laprayogo'sti ? purohito'vAdIt - 'rAjendra rahasi kathayiSye' / prastAve kathitaM - "svAminnizamyatAM, madgRhe ceTikAyAH putro'jani / so'nena lagnayogena tava rAjyaM grahISyati" / tannizamya nRpatirvajrAhata iva saMjAtaH / zaMkAkulo babhUva / sabhAlokaM visRjyAsanaH dutthAya vAsabhavane pravizyedaM cintitavAn - "A: kimidamasaMbhAvyaM ? madIye putre sati madIyaM rAjyaM kiM vRSalIsuto grahISyati ? / utpadyamAno vyAdhizchidyate tadA varaM / saMdIpte bhavane kUpakhananodyamaH kIdRzaH zobhate ?" iti vicArya nRpacaMDAkhyaM bhRtyamAkAryetyAdideza -- " aho caMDa tvaM matkAryakaraNasamartho'si, tasmAttvaM zRNu, matpurodhogRhe dAsyAH suto'jani / taM bAlakaM guptavRcyA gRhItvA purAdbahirgatvA hanyatAM" / tenoktaM- 'AdezaH pramANaM' ityuktvA gataH / prastAvaM vilokya saMdhyAsamaye ekAkinaM bAlaM dRSTvA sa gRhItaH / tataH zIghraM purAdbahirgatvA nAtidUrato jIrNazuSkamahArAmamadhye kUpasya samIpe sahakAravRkSasyAdhaH sthitvA cIvaramusArya bAlamAlokate, tAvanmukhaM candraprabhAsamaM pazyati / sahasA taM vanamapyudyotitaM dRSTvA caMDo'pi cicamudito'cintayat -- "pAravazyamidaM dhik, yadevaMvidhAnAM vAlAnAM kaThoraM nirghRNaM karma kriyate / eSa ko'pi bhAgyA International Jain Educati For Personal & Private Use Only caritra // 147 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhikaH / rAjAdezastu dAruNaH / yadbhAvyaM tdbhvtvetr| enaM devopamaM bAlakaM no haniSyAmi" / tathA caMDaH kaThino'pyArdramanA jAtaH / caMDenoktaM'asya vanadevatAH sAMnidhyaM kurvantu' / ityuktvA tasyaiva tarostale taM bAlakaM mumoca / tataH sthAnAccalitaH / pazcAdvalitagrIvayA punaH punastaM vIkSamANo nagaramadhye gatvA rAjJo'gre kathayAmAsa - ' svAmin bhavadAdezaH kRtaH ' / tacchrutvA nRpastasya prasAdadAnaM dadau / athAsannagate sUrye bhayaMkarANyandhakArANi dUrataH palAyanta / kamalAni savikAza ni samajAyanta / zrIsUryasyodayaH prakaTIbabhUva / athaivaM samaye mAlikastasminnArAma AgataH / sahasA taM vanaM patrapuSpaphalayuktamadrAkSIt / vismayaM prAptaH / kimidaM ? vanaM zuSkamabhUt, adhunA navapallavaM jAtaM, tatkiM kAraNaM 1' / iti sarvatra vilokayati / zuSkakUpo'pi sodako dRSTaH / sa yAvadagrato yAti tAvattarostale dedIpyamAnaM bAlakamadrAkSIt / taM visphuratkAnti visphuranmukhAMbujaM bAlakaM dRSTvA mAliko dadhyau - " nUnamasya prabhAvato'kasmAnmadIyaM vanaM saphalaM babhUva / mamAputrakasya sarvalakSaNasaMyutaM madIyabhAgyena tuSTA vanadevatAH putramaduH / nijagehinyAH samarpaye " / iti manasi nizcitya sa mAliko dorbhyAmAdAya harSanirbharaH san gRhe gatvA nijapriyAyA akathayat - ' priye'yaM gRhyatAM, vanadevatayA toSAddattaH ' / ityuktvA svapriyAyAH samArpayat / ' mAlikAyA gUDhagarbhAyAH putro jAtaH ' iti bahirlokAgre vistArayAmAsa / svagRhAMgaNe puSpANi vikIrya ghRtenoduMbaraM siktvA dvAre toraNaM saMpUrya vAdyamAnamahAtUrya dhavalamaMgalapUrvakaM mahotsavaM cakAra / bahudraviNanyayaM kRtvA kulajJAtibhaktisatkArapUrvakaM tasya bAlasya vanarAja iti nAma vyadhAt / sa vanarAja ArAmikeNa lAlyamAnaH pAlyamAno nirantaraM saMbhAlyamAno navacaMpaka vRddhiM prApa / sa pAMzukrIDArasena bAlajaM saukhyaM bhuJjan paJcavArSiko jAtaH / anyedyurvasantasamaye mAlAkArasya | gehinI puSpAbharaNamAdAya sabhAsInasya bhUpasyAntike gatA / kautukena bAlo'pi tayA saha gataH / tadA tathaiva tena nRpAsannanivi For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 // ASSACHSHUSHOGOROSA Tena purodhasA ta bAlaka dRSTvA nakhAcchoTanapUrvakaM zIghraM dhUnitaM / nRpeNa saMbhrAntamAnasena purodhAH pRSTaH-'etat kiM ?'sa nimittajJAnavAn purodhA avadat--'rAjendra ya epa bAlako dRzyate, sa tvadIyarAjyasyAdhipo bhvissyti'| sAzaMkaM nRpo'bravIta- kathaM jJAyate ?' / purodhAH punarapyUve-" sAmudrikazAstre'pyuktAni nakhakezAgralakSaNAni zubhAzubhAni prAMcyante / tadyathA| unnattAmranakhA bhavyAH sasnigdhAH saukhydaaykaaH| zUrpAkArA rUkSabhagnA vakrAH zvetAzca duHkhadAH // 1 // | rAjyAya pAdayo rekhA dhvajavajAMkuzopamAH / aMgulyo'pi samA dIrghAH saMhitAzca samunnatAH // 2 // | aMguSThevipulairduHkhaM sadAdhvagamanaM nRNAm / vRttaistAmranakhaiH snigdhaiH saMhitaistu sukhaM bhavet // 3 // haMsaiNavRSabhakrauJcasArasAnAM gatiH shubhaa| kharoSTravRSabhazvAnagatayastu mahAdhamAH // 4 // | duHkhinaH kAkajaMghAH syurdIrghajaMghA mahAdhvagAH / bandhanaM cAzvajaMghAnAM mRgajaMghAstu pArthivAH // 5 // mRgavyAghodaro bhogI zvazRgAlodaro'dhamaH / maMDUkasadRzaM yasyodaraM sa syAnmahIpatiH // 6 // pralaMbabAhuH svAmI syAt hastrabAhustu kiNkrH| svacchAruNanakho dIrghAgulI raktakaraH zriye // 7 // zaktitomaradaMDAsidhanuzcakragadopamA / yasya rekhA bhavedeSA rAjAnaM taM vinirdizet / / 8 // // 14 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhvajavajrAMkuzacchatrazaMkhapadmAdayastale / pANipAdeSu zasyante yasyAsau zrIpatiH pumAn // 9 // svastike janasaubhAgyaM mIne sarvatra pUjyatA / zrIvatse vAJchitA lakSmIrgavADhyaM dAmakena tu // 10 // trA kara rekhA kaniSThAdhaH kalatrakRt / aMguSThamUlarekhA tu bhrAtRbhAMDeSu zasyate // 11 // aMguSThodaramadhyastu yavo yaspa virAjate / utpannabhakSyabhogI ca sa naraH sukhamedhate // 12 // sthUlarekhA daridrAH syuH sUkSmarekhA mahAdhanAH / khaMDitasphuTitAbhiH syAdAyuSaH kSaya eva hi / / 13 / / dvAtriMzaddazano rAjA bhogI syAdekahInakaH / triMzaddantAstu sukhinastato hInAstu duHkhinaH // 14 // padmapatrasamA jihvA raktA sUkSmA suzobhanA / pArthivaH zukanAzaH syAt hrasvanAzastu dhArmikaH ||15|| lalATe cArdhacandrAbhe rAjA dharmiSTha unnate / vidyAbhogI vizAle syAduHkhI tu viSame bhavet // 16 // chatrAkAraM naredrANAM ziro dIrghaM tu duHkhinAm / adhamAnAM ghaTAkAraM pApinAM sthapuTaM punaH // 17 // mRdulaiH zyAmalasnigdhaiH snigdhairbhavati bhUpatiH / sphaTitaiH kapilaiH sthUlaiH rUkSaiH kezaiH suduHkhinaH / / 18 / / ityAdisAmudrikoktAni yAni lakSaNAni zubhAni proktAni santi, tAni sarvANi zubhAnyasmin bAlake darIdRzyante / For Personal & Private Use Only 20%**
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra tasmAdeSa bAlakastava rAjyaM grahISyatyeva" / etatpurohitavAkyaM zrutvA bhUpatiramAvAsyAcandravatkSINo jAtaH / sabhAjanaM visRjya nirvajane caMDamAhRya pRSTavAn-'bhozcaMDa satyaM brUhi / tvayA bAlastadA hato na vA ?' / tenApi satye kathite nRpa utsuko'bhavat / tataH sAyaM bhImasenAkhyaM sevakaM samAhUya nRpo bAlakavadhasyAdezamAdideza / so'pi krIDantaM bAlakaM vipratArya vadhArtha jagAma / azva mAruhya saMdhyAsamaye bhImasenaH purAgahirgacchan bAlena pRSTaH-'tAta tvaM mAM kutra neSyasi ?' / tadvAlavacaH zrutvA sa mRdumanA jAtaH / kazmazrutaH kacAn kagaMgulaiH spRzantaM dRSTvA putravajjJAtvA romAzcitavapurbhImaH saMjAtaH / tadA bhImo'vocat-'yatra putra tava sundaraM bhaviSyati tatra tvAM nessyaami'| iti saMtoSya sa roravATavIM yyau| tatrAtibhISaNe rorave vane taM bAlakaM samAzvAsayan divyaM yakSa-16 hai| bhavanamaikSata / so'zvAduttIrya yakSabhavane praviveza / sa sundarAkhyasya yakSasya pratimAM vIkSyAvadat-'he svAmin zrIyakSarAja vAloyaM tvadIyazaraNe muktH'| bhImasenastaM bAlakaM yakSasyotsaMge muktvA svagRhe gataH / tadA bAlo'vadat-'ahaM kSudhitaH / Ama tAta mama modakaM dehi / iti snehamayaM komalavAkyaM vadan yakSatundaM parAmRzat / pApANarUpo'pi yakSastadvacasA tuSTiM prAptaH tasmai khAdiSTaM | sundaraM pravaraM modakaM dadau / itazca tatra yakSabhavanAsanne kezavAbhidhaH sArthavAhaH kRtAvAso'sti / tadA vRSabheSu naSTeSu cintayA jAna-14 tsupto'sti / tadA sa yakSastasyAdezaM dadau-" tvamadhRti mA kArSIH / tava balIvardAH prabhAte svayameva sameSyanti / anyacca zRNu, madutsaMgAdvanarAjAkhyo bAlaH prabhAte tvayA grAhyaH / tavApi putro nAsti / mayA tava putratvena sa dattaH" / iti zrutvA sArthavAho vi-da smitaH / sa tatra gatvA stutiM kRtvA tadaMkatastaM bAlamAdAya tuSTaH san khapriyAyai samArpayat / tatazcalitaH / gRhe gavA viprasamIpe | | pAThitaH / so'bhyastazAstraH krameNa SoDazavArSiko jAtaH / atha sa sArthavAha ekadA vanarAjena saha vyApAraM kurvan kSitipratiSThitapure 3 RELANGALI // 149 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahartuM samAgataH / zubhasthAne sArtha nivezya vanarAjena saha svayaM sadupAyanaM gRhItvA nRpasya milanAya gataH / nRpAgre tadupAyanamaDhaukayat / UrdhvIMbhUpa sthitaH / rAjJA sanmAne dApite sArthavAho niviSTaH / sArthavAho nRpaM pazyannUrdhva eva sthitaH tadA nRpAsannasthaH purodhAstaM kumAramamarAkaraM nirIkSya hRdi spaSTaM vicArya tathaiva nakhamAcchoTayat / bhUpo nakhAcchoTe dRSTe purodhasaM kAraNaM papraccha / so'pyAcakhyau -' rAjendra tava rahasi kathayiSyAmi ' | kSaNamavalaMbya rahasyavRcyA kathitaM -- ' AkRtyA jJAyate, ayaM kumArastava rAjyaM grahISyati / bhUpo'tivismitazcintayati - " are pApaH sa evAyaM kimasau suraH 1 kiM vA vidyAdharaH 1 yo mayA bhRtyahastAt ghAtito'pi jIvitaH / tadA vikalpakalpanena kiM 1 athApyupAyo vidhIyate / yena kAraNena tRtIyoDDAyanena mayUro'pi gRhyate " / iti | vimRzya dinapaJcakAnantaraM sAdhezaM papraccha - ' ko'yaM kumAraH ? yastava pArzve dRzyate ' / so'pyUce - ' deva mama sutaH / nRpo'pyuvAca - ' yadyevaM tarhi kiyato dinAn matpArzve tiSThatu / sAthaizena cintitaM -- hasatAM rudatAM cApi nRpAdezaH kRtaH zriye bhavati ' / iti matvA kezavo'pyUce --' rAjendra evamastu, yadrocate tatkriyatAM ' / tastuSTo nRpatiH sarvavastuno dAnamocanaM kRtvA svahastena vastrAdisanmAnaM nirmame / atha sArthavAhaH sAnupAta locano vanarAjaM bAhau dhRtvA idamUce -- " vatsa nRpavacanamullaMghayituM no zakyate |tasmAcyA kinti dinAni nRpasamIpe sthAtavyaM / adhRtirno kAryA " / vanarAjenoktaM - ' Ama tAta pramANaM ' / tadA kezava sArthavAhI rAjAnamApRcchaya sutamAliMgya svottArakaM yayau / rAjApi bahirmuditAnanaH kumAraM kare kRtvA'vocat -- ' vatsa svayAM kA'pyadhUtine kAryA / vanarAjenoktaM- ' rAjendra tava samIpe sthitasya kiM mama duHkhaM ' / nRpo vanarAjaM strasamIpe sthApayitvA katipayagrAmAn turaMgAMzca nijapadAtIn samaye daMDanAyakapadavIM dadau / so'pyuHkaTo jAtaH / nRpasevakAn sarvAnAvarjayAmAsa / sarvopi nRpaparivAro'pi " For Personal & Private Use Only *********++
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzva0 150 // svavazIkRtaH / sArthavAho'pi bahudhanaM preSayati / sa vanarAjastatra sthitaH sukhaM bhunakti / ekadA rAjJA nijAMgajI nRsiMho dezo|padravakAriNaM sAmantamekamucchettuM preSitaH / vanarAjo'pi saMgrAmAya mRbhujA kumArasArthe preSitaH / ubhAvapi kumArau sasainyAM samuditIbhUya calitI / dvayorapi sainya Sagar nizAyAM tasthau / " bho niryAhi niyAhi / kiM durge vizva sthito'si / are'dhamAdhama dezavidhvaMsapApasya phalaM gRhANa " / taM kolAhalaM tumulaM zrutvA so'pi nAmantanRpaH saJjIbhUtaH puramadhyasthitI yuddhamArebhe / bahimaMDitayaMtrotthasthUlapApANa gola kairvaca saMpAtadAruNagaphaNyA golaiH prAkAraM khaMDayitvA vahiH sthitairbhedaistatpuraM hataprahataM cakra | vanarAjena sa sAmanto baddhvA nRsiMhakumArasya samarpitaH / aho dhairyamahA dhairyamiti sarvatra vanarAjasya khyAtivistIrNA / nRpo|'pi pRSThalagnastatra samAgataH / vanarAjasya prasiddhiM zrutvA cakitaH - ' saMgrAme'pyayaM na mRtaH / kiMcitkAryaM samuddizya nRsiMhakumAro vanarAjasahitaH svanagare preSitaH / rAjA svayaM tatraiva sthitaH / ekadA 'vanarAjasya viSaM dAtavyaM ' iti spaSTaM lekha likhitvA nRsiMhakumArasyauSTrikaM prAhiNota / zIghraM sa auSTrikavacAla / yatra sundarayakSAdhiSThitA mahATavI vartate tatra yakSabhavanasamIpe nizAyAM zrAntatvAt sthitaH / taM lekhaM gRhItvA yakSAlaye'svapat / tadA sa yakSo'vadhinA'jJAsIt - " are madIyaputravanarAjasya vadhAyAyamupakramAM | kRto'sti / tathA karomi yathA'sya sundaraM bhavati " / tatastaM lekhaM samutsArya devazaktyA ' viSaM deyaM ' ityakSarAvalI pramAjya ( pramRjya ) ' viSA iti nAma putrI zIghraM vanarAjasya dAtavyA ' iti lekhe lilekha | auSTrikaH prAtarutthAya pure gatvA nRsiMhakumAraM | lekhamArpayat / nRsiMho'pi lekhamavAcayat / kumAro'pi vanarAjasya samIpe lekhasvarUpaM kathayitvA vivAhasAmagrIvidhi cinoti / ucchala sUryanAdena mahAdhatralamaMgalaiH nRpaputrIM viSAM vanarAjaH pariNinye / vanarAjastayA viSayA sahAtyantaM zuzubhe / katipayairvAsare For Personal & Private Use Only 54:43 caritra // 150 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ | rnRpo'pi pure samAyayau / kanyApANigrahaNamahotsavaM kumAro vyajijJapat / vanarAjasya vivAhaM jJAtvA nRpo dadhyau - " are daiva tvayA kiM kRtaM ? evaM mAryamANo'pi yadeSa bhRzameghate / athavA kiM mudhA daivopAlaMbhena / punarapi pratIkAraM kariSye " / iti dhyAtvA kathitaM - 4 ' sAdhu sAdhu kRtaM ' / vanarAjastayA kAnyA saha sukhaM bhunakti / punaH punarnRpastasya vadhArthamupakramaM karoti / ekadA nirvyajane nijamAtaMgau samAkArya zikSayAmAsa -- " are adya madhyayAminyAM puradvAravAsinI kuladevatApUjanArthaM sopaskaro ya AyAti sa hantavya eva " / iti tau tatra prahIya sandhyAsamaye vanarAjaM samAkArya pracchannamidamatravIt -" vatsa tvaM yadA saMgrAmArthaM calitastadA mayA dvAravAsinyA devatAyA arcanaM mAnitamabhUt / tadadya madhyanizAyAM tasyA arcanaM kArya yathAhamanRNI bhavAmi " / tato vanarAjo dviyAmasamaye nizi pradIpapUjopaskaraM kare kRtvA'calat / tadAvasare nijAvAsavAtAyanasthena nRpaputreNa nRsiMhakumAreNa pradIpasto vanarAjo dRSTaH, dIpodyotenopalakSitaH / nRpaputrastata uttIrya vanarAjaM papraccha - - ' kimidaM ? ' / so'pi satyamacIkathat / kumAreNa vanarAjakarAtpradIpapUjopaskaramAdAyoktaM- ' tvaM gRhe yAhi yAsye'haM svayaM dvAravAsinyAzcaitye ' / ityuktvA ekAgramAnaso yAvadgacchati tAvannRpAdiSTanipAdAbhyAM sa kumAraH khaGgaiItaH / kalakala vo jAtaH / tannirIkSya janA nRpaM nivedayAmAsuH / nRpastuSTaH / tatra vilokanAtha nRpaH 'kimasti ? kimasti ? ' iti bruvan gataH tAvattatra nijAMgajaH patito dRSTaH / tadA nRpo vilalApa - ' hA vatsa kiM jAtaM ? tavArthe sabai | mayA kRtaM tatsarvaM mamaitra jAtaM ' / ityAdi bahu vilapya nijaputrasya vahnisaMskAraM vidhAya vanarAjamatravIt - ' vatsa tava bhAgyaM datropamaM purodhaso vacanaM sarvai satyameva, tvaM bhAgyAdhikaH / janmavAsarAtsakalo'pi vRttAnto vanarAjasya nRpeNa kathitaH / " atha tvayA mamAparAdhaH kSantavyaH / atha tvaM rAjyaM gRhANa / tava bhAgyaistava rAjyaM samarpitaM / ahaM tu pravrajyAM grahISye " / ityuktvA zubhamuhUrte nRpo For Personal & Private Use Only www.jainvelibrary.org
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra & vanarAjaM svakIyasiMhAsane nivezya rAjyaM datvA svayaM bane gatvA pravrajyAM jagrAha / atha vanarAjabhUpAlaH sUryavatsvapratApena zobhA prAmoti, prajAM pAlayati, nyAyena rAjyaM karoti / anyadA nandanodyAne nandanAcAryazcaturjJAnadharaH samavAsArSIt / nRpo'pi parivArasahitastaM vandituM yayau / munIzvaraM vanditvocitAsane upavizya tadupadezaM zrutvA nRpaH prAcyabhavaM papraccha-'bhagavan prAcyabhave mayA | kiM sukRtaM kRtaM, ye tadadbhutaM rAjyaM praaptN?'| jJAnAtizayasaMpanno munirmadhuradhvaninA kathayAmAsa-"he rAjaMstvayA pUrvajanmani zraddhayA jinasya bhAvena stutipUjA kRtA / tena kAraNena tvayA prAjyaM rAjyaM prAptaM / yattu manasA cintitaM stutimAtreNa mama kiM lAbho bhavi18Syati na veti saMdehe kiMcidantare'ntare saukhyamutpannaM / antakAle tu cintitaM ' sukulena kiM ? bhAgyameva prazasyate, tena dAsIkukSau / lagatvenotpannaH' / iti munivacaH zrutvA samutpannajAtismaraNaH pUrvabhavaM smRtvA sadhdhyAnamAnaso jajJe / gRhe gatvA jinadharma karoti / jinacaityAni navInajinabiMbAni kArayAmAsa / vividhAM cATaprakArAM pUjAM vizeSato bhAvarUvapUjAM manoharaiH kAvyairnavanavaizchandobhiH 2 karoti kArayati ca / AvazyakAdikaM karoti / tatcaM hRdi vyabhAvayat / antakAle cAritraM pratizalya paramaM padaM praaptH| evamaneke bhavyA jinapUjayA pUjyatAM paramapadavIM ca prAptAH / tasmAddhanyAH sarvathA jinArcane prayatante / atha mahatArDarareNa kiM ? sarvathA sarvatra bhAva eva pradhAnaH / zrIupadezamAlAyAmapi proktamsuggaimaggapaIvaM nANaM ditasta hujja kimadeyaM / jaha taM puliMdaeNaM dinnaM sivagassa niyagacchiM // 1 // tathAhi ekasyAmaTavyAM girigahvare mahAnekaH prAsAdo'sti / tatra zivasya pratimA sAdhiSThAyikA'sti / sakaleyamiti matvA | 4444444 // 151 // For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ S 18 ko'pi vipro dhArmiko dUrAdAgatya tAmayati / svacchajalaiH snapayitvA ghanacandanairvilipya sugandhaiH puSpaiH prapUjya puro baliM DhaukayitvA / pradhAnAgarumutkSipya manoharaM stavaM kRtvA mRrnA natvAJjaliM baddhvA nityamevaM bhApate- .. tvayi tuSTe mama svAmin saMpatsyante'khilAH zriyaH / tvameva zaraNaM me'stu prasIda paramezvara // 1 // iti vijJaptiM kRtvA nityameva svagRhe yAti / ekadA dhArmikaH svAM pUjAmapanItAM vIkSya pUjayitvA pUjApahatiM jJAtuM rhaa| sthitaH / tadaikaH pulindo vAmahaste dhanuHzaraM dakSiNakare kusumAni mukhaM jalapUrNa evaMvidhaH samAgatya zivasya pUjAmaMmhiNotsArya gaMDUSA cchaMTanaM kRtvA puSpapUjAM kRtvA'namat / zivastena saha vArtAlApaM karoti / pulindo jagmivAn / dhArmiko hRdyayata / kopAcchivamupAlebhe-"aho ziva yAdRzaH pulindastAdRzastvameva / azucimUrtinA tenAdhamena pUjitastvaM tena saha jalpasi / mama svama|mapi nA darzayasi" / suraH provAca-'kopaM mA kuru, svayameva jJAsyasi / dinASTakAnantaraM dhArmikaH zivamekAkSaM dadarza / dhArmika zuzoca-'aho zivasya dvitIyaM svarNanetraM va gataM ? kenApi duSTenApahRtaM' / iti nilapya rahaH sthitaH / tataH pulinda AgAt / zivaM tAdRzaM vIkSya bhillo nijaM cakSurudhdhRtya dadau / zivo'vadat-aho sAcika yAcasva' / bhillo'vadat-'svAmistava prasAdA tsarvameva me'sti'| punaH zivo'vAdAt-'bhoH sAdhI sAtvika mayA tava sattvaM vilokitaM' / ityuktvA svaM netraM prakaTIkRtaM / bhillasya netraM kApazcAddattaM / bhillo natvA gataH / tataH zivena dhArmikasyoktaM-'tvayA dRSTaM ? vayaM devA bhAvena tuSyAmaH, bAghabhaktyA'laM' / dhArmiko'pi natvA jagmivAn / ataH kAraNAho madhyA dharme'pi bhAvAtsiddhirjAyate, iti jJAtvA zrIjinadharma udyamo vidhIyatAM / ityAdidezanAM datvA gaNa 4%94%A3745 ik in Education International For Personal & Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ FET 52 // bhRdvirataH / sarve janAH zrIpArzvajinaM praNamya nijaM nijaM sthAnaM yayuH / atha dharaNendro divyanATakamakarot / bhagavansevako'bhUt / pAzrzvayakSo'dhiSThAyako'bhUt / svarNavarNA prabhAvADhyA kurkuToragavAhanA padmAvatI zAsanadevyabhUt / tato'nantaraM zrIpArzvajinaH svarNabho| jeSu pAdau dadhat dharaNItale vijahAra / khe dundubhidhvaniH dharmacakraM chatraM cAmare purataH pRSTA bhAmaMDalaM, evaMvidhaiH padArthabhagavAnupazobhitaH / sakalakuzalavallIvardhane meghatulyo, bhavikakamalaheliH saukhyasaMpatpravAlaH / sukhajalanidhicandro devadevendravanyo, vitaratu vijayaM naH pArzvanAtho jinendraH // 1 // // iti zrIhemasomasUrivijayarAjye pUjya paM0 saMghavIragaNiziSya paM0 udayavIragaNiviracite zrIpArzvanAthagadyabandhalaghucaritre bhagavadgaNagharadezanAvarNano nAma saptamaH sargaH // zrIpArzvanAthacaritrasya saptamaH sarga eva ca / paMDitodayavIreNa gadyabandhena nirmitaH // 1 // CIS - For Personal & Private Use Only: 6*** caritra // 152 //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ PiARIHARASHTRA athASTamaH srgH| vizvatrayAdhArajinaM praNamya zrIpArzvanAthaM suranAthanAtham / - sadgadyabandhena guruprasAdAdvakSye'STamaM sargamahaM pradhAnam // 1 // vizvatrayasvAmI trijagadguruH zrIpArzvanAthaH pArzvapakSaNa sevitaH sarpalAJchano'yamahAprAtihAvirAjamAnazcatustriMzadatizayairdhAjamAnaH paJcatriMzadvAraguNa rAjamAno vihAraM kurvannekadA puMDradeze sAketanapure AmrodyAnavane samavAsApIt / itazca pUrvadeze tAmaliyAM nagaryA sudhIH sAgaradattAkhyaH sArthavAho yuvA'bhUt / sa tu prAcyabhave vipro'bhUt / patyA'nyAsaktayA vipaM dacA bahiH kSiptaH / kRpAvatyA gokulinyA jIvitaH / sa tu vairAgyAtparibAD bhUtvA mRtvA sAgaradattobhUt / sa samutpanna jAtismaraNaH sarvathA sarvastrISu viraktaH / gokulinyapi mRtvA tatraiva mahebhyasya sutA rUpADhyAbhUt / sA sAgaradattA) bandhubhivatA / sa tasyAM viSaye mano nAkarot / sA strI zastrIvAmanyata / sA kanyA taM varaM tAdRzaM matvA zlokamekaM patre likhitvA preSIt / yathA"kulInAmanuraktAM ca kiM strIM tyajasi kovida / kaumudyA hi zazI bhAti vidyutAbdo gRhI striyaa||1|| sAgaradattastaM zlokaM vAcayitvA pratizlokamekaM preSayat 50%ACHCARRRRRRORIES in Educati on For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra "strI nadIvatsvabhAvena capalA nIcagAminI / uddhRttA ca jaDAtmAsau pakSadvayavinAzinI // 1 // " ___ taM zlokaM sA kanyA vAcayitvA manasi dadhyau-'nUnamasau prAcyajanmajaM strIdoSaM smarati' / tataH punaH sA zlokaM preSIt / so 'pyavAcayat / tadyathA"ekasyA dUSaNe sarvA tajAti va duSyati / amAvAsyeva rAtritvAttyAjyendoH pUrNimA'pi kim? // 1 // " | iti tasyAH pratibodhena vaidagdhyena ca raJjitaH sAgaro vivAhaM cake / tayA saha bhogAn bubhuje / tataH sAgaradatto'mbudhau jalAdhvanA sapta vAgan vyavahatu pracakrame / sapta vArAnapi yAnapAtramabhajyata / as| puNyailokairhasyate / sa manasi dadhyau-'kiM karomi ? dhigastu me janma' / iti kiMkartavyatAmRDho'bhavat / itastatogrAmeSu bhraman so'nyadA kUpAdaMbho'karpayat / sapta vArAn jalaM nAgAt / aSTamavAre jalamAgataM / tadRSTvA so'smarat--'sapta vArAn yAnabhaMgo'bhavat, punaraSTamavAraM vilokayAmi' / iti dhyAtvA zubhazakunaiH siMhaladvIpaMprati potena cacAla / sa suvAtavazAt krameNa siMhaladvIpAdratnadvIpe gataH / tatra bahUni ratnAni saMgRhya svanagaraM prati pratasthau / sa ratnalubdhaniryAmakainizi vAridhau kSiptaH / sa daivayogAt phalakaM prApya taTe'gAt / krameNa sa bhraman pATalIpure praaptH| tatra vANijyAgatena zvazureNa dRssttH| tato'sau svottArake nItaH snAto bhuktH| sa sarvodantaM kathayati / zvazureNa tatra sthApitaH / so'pyasthAt / krameNa | devavazAt katipayavAsAnamapi tatrAgAt / te niryAmakAH sAgareNa rAjAjJayA rodhitAH / ratnAnyAdAya mocitaaH| sAMgaraH svagRhe'gAt / vizeSArjitadhanaH sAgaradatto dAnabhogAddhanaM saphalaM cakAra / sa tu krameNa viprANAM yoginAM cAnyadarzaninAmapi AhAravastra-5 dAnaM dadAti / tAn pRcchati-'ko devaH ko guruzca muktidaayii?'| te sarve'pi pRthak pRthak vadanti / sa sAgaradattaH saMzaye patita: // 153 // in E e mational For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 kA dharma karomi ? kaH satyavAdI ? yasmAdahaM dharma lebhe'| nAnAvidhazAstrANAM zravaNaM karoti / ekadA vane zarIracintAthai gtH| tatrakaM sAdhuM dhyAnasthitaM dRSTvA sAgaro vandate sma / tamabhivandya pRcchati-'svAmin ko devaH 1 ko guruH 1 ko dhrmH| ke yUyaM hai| mama sarva satyaM kathaya / tataH sAdhuH kAyotsargapArayitvA tamavAdI-"bho mahAnubhAva ahamanagAro rAjyaM tyaktvA parivrajyAM gRhItvA siddhadhyAnaM karomi / ahaM tava satyaM kathayAmi, paraM mama dhyAnabhaMgo bhavati / kalye'tra zrIpArzvajinadrakhayoviMzatitamo jineMdraH samavasakariSyati / tamabhivandya praznaM kuruSva" / tanizamya mudito gRhe prAptaH / dvitIye prabhuH pArzvanAthastatra samavAsArSIt / nRpAdipaurA | jinAgamanaM jJAtvA jinavandanAya jgmuH| sa sAgaro'pi harSito jinavandanAya gtH| bhagavAnapi lAbhaM jJAtvA sAgaramuddizya dharmadeza nAM pAreme / devatatvagurutatvadharmatatvamedAn prakAzayati / sAgarazcakamanAH zRNoti / zrIpAzvoM bhagavAn sAgarasya dharmasaMzayaM chinatti / hai|sAgaro dharma zRNvan vairAgyaM prAptaH bhagavatazcaraNI nanAma / tatraiva zubhavAsanayA zukladhyAnaM dhyAyan kevalajJAnaM pApa / yativeSamaMgIkRtya nAkalisabhAyAmupaviSTaH / sa tu krameNa siddhH| bhagavatA sNsaaraattaaritH| evaMvidhaH paropakArI shriipaarshvjinendrH|| . atha prabhoH ziSyAzcatvAraH zuddhavazodbhavAH zivasundarasomajayAhvA munayazcirAcIrNavratA bhUrizrutapAThakA bhagavantaM praNa4AmyedaM vyajijJapan--'he bhagavan asmAkamasmin bhave siddhirbhavitA na vA ? ' |prbhurjgaad- yUyaM caramadehA asmin bhave setsyatha / tatastaizcintitaM-"cedasmin bhavesmAkaM siddhiH kathitA tadA dehe kaSTaM kiM vRthA kriyate ? svecchayA bhujyate pIyate zIyate / bAMddhadarzane'pyuktamasti / tathAhi.. manojJaM bhojanaM bhuktvA manojJazayanAsanaH / manojJabhavane tiSThanmanojJaM dhAryate vratam // 1 // in Education Internation For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ rzva0 54 // dugdhaM mRI prage peyA bhaktaM madhye pare'hani / pAnakaM zarkarA drAkSA naktamante punaH zivam // 2 // iti / tathaiva dinAn vAhayAma / kaSTakaraNena kiM kArya " / iti nirNaya te sAdhavo'nyatra gatvA tathaiva kAlaM ninyuH / anyadA | kiyatA kAlena tepAmAsannamokSatvAnmanasIdaM samutpannaM - "aho trailokyAdhAraM zrIjagadguruM zrIpArzvanAthaM guruM prApyAsmAbhirAtmA zithilIkRtaH / saccAritrajale'smAbhiH snAtvA kumatikusaMsarga rajasyAtmA loThitaH / pramAdavazAdasmAkaM kA gatirbhavitA / vayamananyazaraNaH " / tatraiva sthitAste cintayanti - 'bhagavan tvameva zaraNaM prabho'dhunA bhagavan kRpayA'smAkamAlaMbanaM dehi / te tu tadA catvAro'pi kSapaka zreNimAruruduH / zrIpArzvanAthadhyAnaprabhAvAtkevalajJAnaM prApya siddhipadaM prApuH / aho prabhudhyAnaprasAdaH / evaMvidho bhagavAn paropakArI // itazva nAgapurthI dhanapativyavahArI dhanI vasati / tasya bandhudattanAmAMgajosti / sa pitrA vasunandasutAM candralekhAM pariNAyitaH / sA kaMkaNahastai vA hinA daSTA nizi mRtA / evaM tasya SaD bhAryA UThamAtrA mRtAH / tasya bandhudattasya prasiddhirjAtA - ' viSahastaH viSavaraH / tasya punaH ko'pi kanyAM na dadAti / kRSNapakSacandravatsa dine dine kSIyate / janakastaM tAdRzaM viSaNNacittaM vIkSya yAnaM saMvAhya sutaM praiSIt / so'pi pitrAjJayA dvIpAntare gatvA bhUrisvamArjayat / bahulAbhena saMtuSTaH / svapurIM pratasthe / tasya gacchato durvAtAdvArSau yAnamabhajyata / sa kASThaphalakaM prApya ratnadvIpaM prApa / sa pAdacArI phalAhArI ratnAdriM yayau / tatra ratnAdrau ratnAni gRhNan mahAratnamayaM prAsAdaM dadarza / tatra caitye pravizya zrIneminAthabiMbamAnamat / jinamAnamya bahistarucchAyAsthitAn zukladhyAnaM dhyAyamAnAn munIn vavande / svodantaH sarva AkhyAtaH / teSvAdyamuninA sa pratibodhya jinadharme draDhIkRtaH / tatra jinadhArmika For Personal & Private Use Only caritra // 154 //
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Edu 6 citrAMgadakhecaro munivandanArtha sameto'sti / sa bandhudattopari sAdharmikatayA prItaH / tamAmaMtrya svagRhe nItavAn / tatra bandhudattasya snAnamajjanabhaktibhojanaM kArayitvA'vadad -- " tvaM mama dharmabAndhavaH sAdharmikosi / tavAkAzagAminIM vidyAM dadAmi kanyAM vA dadAmi " / tato bandhudattenoktaM- ' ahaM sAmAnyo vaNig vyApArI vidyayA kiM karomi ? ityuktvA tUSNIM sthitaH / tadA khecaro dadhyau - " nUnameSa bandhudattaH kanyAmicchati / yA surUpAyuSmatI ca kanyA bhavati sA'smai pradAtavyA / sA kvAsti ? " / tadA tasya bhaginI suvarNa lekhAsti, tayoktaM- " kauzAMvyAM nagaryAM mama sakhI jinadattazrAddhasya putrI priyadarzanAbhidhA kumArikA surUpA - yuSmatI cAsti / tasyAH pitrA caturjJAnI muniH pRSTaH iyaM kanyA kIdRzI bhaviSyati / jJAninoktaM iyaM kanyA pANigrahaNaM kRtvA sutaM prasUya cAritraM grahISyati / tadA mayA zrutaM / tasmAtsavaitasya dAtavyA " / tadA citrAMgadavidyAdharo mitravidyAdharaiH parivRto bandhudattayutaH kauzAMnyAM gataH / tatra zrIpArzvanAthaprAsAdaM dadarza / tanmadhye pravizyAnamad / zrIpArzvanAthapratimAgre bandhudattaH stauti / tathAhi jaya tribhuvanottaMsa pArzvanAtha jinezvara / surAsuranata svAminnameyamahimAMbudhe // 1 // rogAnalajalavyAlacaura|rizvApadApadaH / bahirantarapi svAminna bhiye tvayi vIkSite // 2 // ityAdistutipAThapare bandhudatte sati jinadattaH pUjAyai tatrAgAt / tatra khecarAn bandhudattasAdharmikaM ca vIkSya jinadattaH pramodaM prAptaH / tAnAmaMtrya gRhe nItvA bahusvAgataM kRtavAn / snAnabhojanAdibhiste satkRtAH / tena te pRSTAH kimarthamatra sametAH 1 ' / emational For Personal & Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra tairuktaM-'vayaM tiirthvndnaarthmtraagtaaH'| punarjinadattanoktaM-'maducitaM kaarymaadisht| tairuktaM-" vayaM khecarAH, bandhudatto bhUcaraH, tvamapi bhUcaraH, bandhudattasya tava putrIM priyadarzanAM dehi / ayaM mahAnubhAvo dharmiSThazca" / tato jinadatto dharmaraJjitaH svaputrIM bandhudattasya paryaNAyayat / khecarA hRSTAH svasthAnaM jgmuH| bandhudattaH sapriyastatraivAsthAta / tayA saha paJcandriyaviSayasukhAni cubhuje| dharmaka-18 tyAni sAmAyikapratikramaNapopadhAdInyapi kroti|krmenn kiyatA kAlena sA gurviNI jaataa| tayA gurviNyA saha bandhudattaH zvazuramApRcchaya svAM purI prati prasthitaH / stokasAthena saha calitaH / krameNa sa bhISmATavIM yayau / vyaheNollaMghyaikasya sarasastIre samAgamat / tadA 4aa bhavitavyatAvazAccaMDasenAbhidhasya pallIzasya bhillA yamadUtA ivAkasmAttasmin sArthe'patan / te bhillAH sArthasya sarvasvaM priyadarzanAM ca gRhItvA gatAH / te duSTAstasya sArthasya sarvasvaM priyadarzanAM ca caMDasenapallIzasyArpayat / pallIzastAM surUpAM dRSTvA hRSTaH san cintayAmAsa- ahametAM mukhyastrIM kariSye' / tena sA pRSTA-'bhadre tvaM kAsi ? kasya sutA ? kiM nAma ?' / tayoktaM-'ahaM kauzAMbyAM jinadattazreSThinaH putrI priydrshnaa'| tannizamya sa Uve-'aho evaM cettArha tvaM mama bhaginI / tvaM mamopakArakasutA / zRNu, ekadA cauraiH parivRto'haM sAyaM kauzAMbyA bahirmayaM piban talavanirIkSya dhRtaH / tadAnye bhillAH palAyAMcakraH / ahamekAkI rAje samarpitaH / rAjJa AjJayA'haM vadhArtha nIyamAnastvatpitrA pauSadhAnte nijaM gRhaM gacchatA nRpaM vijJapya mocitaH / ataH kAraNAcaM mama bhaginI / vada tavAhaM kiM karomi ?" / tenetyukte sA'bravIt-"he vAndhava tava ghATayA viyojitaM me pati bandhudattaM zodhayitvA samAnIya darzaya" / tadA pallIzo'pi tAM bhaginImiva matvA gRhe muktvA tatpatizodhanAya yayau / sa bahu bhrAntvA bandhudattamasaMprApya svagRhamAgataH / punaH sarvatra bhillAn preSayAmAsa / tadA tatra priyadarzanA sutamasUta / te bhillAH paribhramaMti, paraM kvApi sa bandhu // 155 // Econinleme For Personal Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ datto na prAptaH / ekadA pallIna svakuladevatAgre proktaM--" mAtaryadi mAsamadhye priyadarzanApatibandhudatto miliSyati, tadA'haM tava | dazabhinarebaliM dAsye" / kSemeNa paJcaviMzatirdinA vyatikrAntAH / bandhudatto na prAptaH / tathApi baliyogyAnnarAnAnetuM bhRtyAn dizo dizaM pallIpatiH preSIt / itazca bandhudatto'pi priyAvirahAd duHkhasaMtataH sarvatra bhraman hitAlaparvatavane prAptaH / tatraikaH saptacchadadumo mahAnuccastarudRSTaH / taM dRSTvA bandhudattena cintitaM-" mAM vinA priyadarzanA kSaNamAtramapi na jIvet / mRdA bhaviSyati / mama jIvitena kiM ? tadahamapi priye"| iti nizcitya tasmin drume yAvadgalapAzaH kSipati tAvatsarastIre haMsIviyoginaM haMsaM ddrsh| sa haMsaH sarvatra bhraman padmacchAyAnilInAM haMsI dadarza / tayA militvA sa sukhI jAtaH / tatkautukaM dRSTvA bandhudatto'cintayatmA"jIvatAM nRNAM saMyogo bhavatIti mRtyunA kiM ? punarapi vilokayAmi / niHsvo'haM svapurI kathaM yAmi ? / vizAlAyAM puryA mama haimAtulo'sti, tasmAd dravyaM gRhItvA'haM nijAM prANapriyAM zodhayitvA mocayAmi / pazcAdahaM svagRhAd dravyaM dAsye" / iti dhyAtvA dvitIye iti vizAlAM pUrI prati calitaH / tAvanmArge giripuranagarAsanne yakSAlaye zrAntatvAdvizrAmArtha nizAyAM sthitaH / tAvadekaH pathiko'pi vizrAmArtha tatra rajanyAM sthito'sti / bandhudattena pathikaH pRSTaH-bhoH pAntha bAndhava tvaM kutaH samAgataH ?' tenoktaM'ahaM vizAlAyAH puryAH samAgataH / bandhudattenoktaM tatra mama mAtulo dhanadattaH zreSThI vasati, tasya kuzalamasti ?' / pAnthaH smAha-bhoH pathika taba mAtulo dhanadano rAjJA rakSito'sti / guptigRhe sakuTuMbaH sthApito'sti / tadA bandhudatteno--'kasmAta kAraNAdrakSitA'sti ? ' / punaH pathikenoktaM-'grAmezo nasatiranyedhurekasmin vane krIDAM kRtvA paJcAdvalan tava mAtulaputreNa vyagratvAnna jJAtaH, ato notthitaH / tasmAnnRpaH krudhdhaH / tava mAtulo dhanadattaH kasminnapi grAme gato'bhUta / putro rkssitH| pazcAdhdhanadattena grAmA SAHARASHARE in Educati o ns For Personal & Private Use Only library.org
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 56 // hA dAgatena koTisaMkhyaM dravyaM datvA mocitH| daMDAvazeSadhanagrahaNArtha dhanadatto nijaM bhAgineyaM vandhudatta samuddizya bastane dine gRhAdacalat" / tannizamya bandhudatto'cintayat --"aho madIyakarmaNAM gatiSimA / yataH-- ito na kiMcitparato na kiMcidyato yato yAmi tato na kiMcit / yadeva kArya prakaromi kiMcinna tatkadA sidhyati karmayogAt // 1 // ___ athAhaM ki karomi ? kva gacchAmi ? " / iti vimRzya mAtulagrAmasaMmukhaM calitaH / tadA nasya pathi gacchato mAtulo militH| anyo'nyamAliMganena sasneha militau / svakIyasvakIyodantaM kathitavantau du:khinA jAtA vimaTavantau ca / tadA'kasmAdalinarekSibhiH pallIzanaraiH tau pathi dRSTau / dhRtvA balihetave nItau / anye'pyaSTau puruSA mAgAMdhRtvA smaaniitaaH| tadA mAso jaatH| pallIzenoktaM-" adya mAsaikasyAvadhirjAtaH, bandhudatto na prAptaH, paraMtu ye narA devyA mAnitAH santi teSAM balidAtavyaH " / iti | vimRzya pallIzenokta-'bho bho bhRtyajanA narANAM valiM devyagre dadata' / tadA priyadarzanAM saputrAmAnAyya devyai prANamayat / tadA se priyadarzanA dadhyau-"hA hA mahatkaSTaM / ahaM zrAvakale jaataa| madarthamete narA hanyante / pallIzo bArito'pi nopazAmyati" tato bandhudatto'pyAsannamRtyuM jJAtvA parameSTinamaskAroccAramArabhata / kSamati kSAmaNAM karoti / tadanu zrIpArzvanAthasya nAma bADha-4 svareNoccarati / zrIpArzvanAthAbhidhAnaprasAdAt khaDgo na lagati / yathA yathA zrIpArzvanAthanAmamaMtraM smarati tathA tathA bADhaM mukto'pi khaDagaghAto na lagati / tasya mAtulasyApi bhagavataH prabhAvAt khaDgo na lagati / tadA mRtyairAgatya pallIzasyoktaM- svA // 156 // JanEd.IIA For Personel Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ minnekasya vaidezikanarasya bADhaM mukto'pi khaDgo na lagati' / tadA pallIzenoktaM- ' tamAnayantu' / so'pyAnItaH / tatra priyadarzanA samupaviSTA'sti / tayopalakSitaH / bandhudatto'pi nijAM priyAM vIkSya muditaH / tayoranyo'nyaM muditayorharSAzrUNi netre amuMcatAM ' tadA pallIzenoktaM- 'kimetat 1 ' / priyadarzanayA kathitaM - 'mamAyaM patiH ' / tadA pallIzena bandhudattaH samAliMgitaH / mahAnAdaraH kRtaH / 'ko'nyaH' iti pallIzena pRSTe bandhudattenoktaM- ' mamAyaM mAtulaH' / anye'STau vandinarA mocitAH / dinASTakaM tatra sapriyo bandhudattaH sthitaH / pallIzena gauravitaH / ekadA pallIzena bandhudattaH pRSTaH -- " bho bandhudatta mama mahAn vismayo'sti / tvaM satyaM | kathaya / tava karkazaH kaThinaH khaDgaprahAro bADhaM mukto'pi na lagnastatra kiM maMtraprabhAva oSadhiprabhAvo vA ? " / tadA bandhudatto'va| dat - ' svAminnAyaM maMtraprabhAvaH na vaupadhiprabhAvaH / atra mama devaguruprabhAvaH ' / pallIzo'vak-- ' tatra ko devaH ? katha guruH ? ' / tadA bandhudatto'vadat-" svAmin zapathapUrvaM satyaM zRNu / mama devaH zrIpArzvanAthaH / gururapi zrIpArzvanAthaH / khaDga prahArasya rodhane | kimAzvaryaM ? anyAnyapi bahUni vinAni zrI pArzvanAthanAmaprasAdAtkSayamupayAnti " / punaH pallIpatiH provAca - ' sa devaH kIdRzaH | kvAsti 1 / bandhudatto'vadat - "taM zrIpArzvanAthama bhumindrAdidevA narendrAztha sevante / prAkAratrayacchatra virAjamAnaH saccAmaropazobhito bhagavAnadhunA nAgapuryAM saMvyavaharati / anantakoTibhavasaMdehAn bhagavAn bhanakti / tannAmaprasAdAnmanovAMchitapadArthAH prApyante " / tanizamya pallIzaH proce - ' tasya darzanaM mama kAraya, yathAhaM kRtArtho bhavAmi ' / bandhudattenoktaM- ' evamastu ' / tadA pallIzaH, zrIyukto bandhudattaH, bandhudattasya mAtulo dhanadattazca te trayo'pi mahardhyA celuH / krameNa te nAgapuryAM prApuH / yatra trijagatIpati zrIpArzva| nAthasya samavasaraNamasti tatra gatvA bhagavantaM vavandire / tatra bhagavAn dezanAmAdideza / tatra bandhudatto dezanAM zrutvA bhagavantaM paripR For Personal & Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 157 // cchati-'he bhagavan kena karmaNA mamoDhamAtrA api paNmitAH priyA mRtAH ? saptamyAzca viraho'bhavat 1" / bhagavatAkhyAyate sma " tava pUrvabhavakRtakarmaNaH saMbandhaM zRNu / vindhyAcalaparvate hiMsAparaH pallIpatiH zikharasenAkhyo'bhUd / tatpriyA candrAvatInAmnI babhUva / haisa pallIpatiH saptavyasanasevI anekAni pApasahasrANi karoti / ekadA mArgabhraSTaH sAdhugacchastatrAgataH / sa pallIzastAn munivarAna | dRSTvA'pRcchat-'bho yUyaM ke ?' / te'pyUcuH-'vayaM munayo mArgabhraSTA avaagtaaH| tatpriyA candrAvatyavAdI-'svAminnetAn phalAyarbhojayitvA'dhvani lgy| tairuktaM-"asmAbhirvarNagandhAdirahitaM phalaM cirakAlInaM gRhItamasti / itaraiH kalpitaphalairasmAkaM kArya nAsti / kSaNamekaM tiSTha / asmadIyaM vAkyaM shRnnu"| tataH sa upaviSTaH / sAdhavo namaskAramAdizan-"tvayAyaM namaskAraH smaraNIyaH, atha ca tvayA saMgrAma vinA kasyApi ghAto na kaaryH"| ityuktvA te sunivarA anyatra vijanhuH / pallIzena mArge muktAH | sAdhavazceluH / pallIzo gRhe gataH / sAdhUnanumodayati / anyedyuzcandrAvatIpriyAyuktaH pallIzo nadyAM krIDAM kartuM yayau / tatra jalapAnA| rthamAgatena siMhanobhAvapi bhakSitau / tAvubhAvapi tadA namaskAradhyAnAnubhAvAtsaudharme palyopamAyupau surau jAtau / tatra devAyuH pratipAlya tatazcyutvA mahAvidehe cakrapuryA nagaryA kurumRgAMkasya nRpatemInamRgAMkanAmA putro jaatH| candrAvatIjIvo divazcyutvA bhUSaNabhUpatervasantasenAkhyA sutA samajani / yauvanAvasthAyAM tayoH pANigrahaNaM saMjAtaM / tAvanyo'nyaM pUrvabhavasnehavazAtparamapremaparAyaNau sukhamanuvabhU| vatuH / mInamRgAMkasya pitA kurumagAMkazcirakAlaM rAjyasukhaM bhuktvA vairAgyaM praaptH| putrasya mInamRgAMkasya rAjyaM datvA svayaM vane gatvA | tApaso'bhUt / mInamRgAMko rAjyaM sukhaM bhunakti / vasantasenA paTTarAjJI kRtA / nRpastu yauvanamadamatto mRgayAvyasanasevI jaatH| tiryagviyojanaM kurute / tirazvA bhogAntarAyaM karoti / vRSabhANAmazvAnAM narANAM ca paMDhatvaM karoti / evaM sa bahupApavyasanaparAyaNo bhUtvA +053% | // 157 // % In Education international For Personal Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95%A dAhajvarotpannapIDayA mRtaH / raudradhyAnavazAt SaSThaM narakaM yayau / vasantasenApi cAgniM pravizya tatraiva narake nArako'bhUt / tata uddhRtya puSkaravaradvIpabharate roragehayoH putraputryAvajAyetAM / to mithaH pariNItI / tAbhyAmanyadA sAdhavo dadRzire / tAbhyAM sAdhavo bhaktyA : paramAdarAdannapAnaH pratilAbhitAH / aparAhe copAzraye gatvA tanmukhAddharma bhRNvAte / tato gRhidharma pratipadya paripAlyobhAvapi mRtvA paJcame brahmadevaloke surau jAtau / tatazcyutvemI yuvAmibhyasutau saMjAtau / bho bandhudatta bhillabhave yaccayA tiryagviyogaH kRtaH, tatprabhA vAcayA duHkhaM prAptaM / yAni yAni karmANi kriyante tAni tAni karmANi bhogyakAle prakaTIbhavanti / tato bandhudattasya jinavacanaM 5 zRNvato'pIhApohavazAjAtismaraNaM samajani / pUrvabhavo dRSTaH, tuSTaH, bhagavatpAdau praNamyovAca-" bhagavan yadbhavadbhiruktaM tattathaiva / / vo dRSTaH / sarva satyameva / adyApi me bhAgyaM jAgarti yadbhagavatazcaraNAravinde vandite / atha mayA kiM karaNIyaM ki smaraNIyaM ?" / zrIbhagavAnuvAca / "tyaja durjanasaMsarga bhaja sAdhusamAgamam / kuru puNyamahorAtre smara nityamanityatAm // 1 // * na laMghanIyamaucityaM mAnyaH sevyazca sadguruH / pravartitavyaM dAnAdau bhAvanA mAnasIha ca // 2 // nikSepaH parihartavyaH prakramya yogasiddhaye / nityamantarmukhairbhAvyaM bhAvyA vairAgyabhAvanA // 3 // kAryo maMgalajApazca garhaNIyaM svaduSkRtam / catuHzaraNamArAdhyaM kArya puNyAnumodanam // 4 // yatitavyaM pare jJAne vicintya sannidarzanam / zrotavyaM dharmazAstraM ca saMsArAsArasAratA // 5 // RABHASHA in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra 55 HRSHA itthaM zrutvA pallIzaH.proce-" svAminnahaM pApiSThaH duSTaH dhRSTaH durAcArI hInacArI saptavyasanAsaktaH jIvaghAtakaH paradravyApa-14 hArako lNpttH| mama kathamapi zuddhirbhavet ?" tadA jagatprabhuH zrIpAzrvajinavarendraH prAha-"he bhadra pApiSTo'pi pApAni tyajati, sukRtAni karoti tadA zuddhi prApnoti / atra zrIguptasya nidarzanaM zRNu . // atha zrIguptakathA // asminneva bharatakSetre vaijayantI purI vartate / tatra nalanAmA nRpo'sti / sa rAjA nyAyavAn prajApAlakaH / tasya mahIdharaH sArthavAhaH paramapremapAtraM bhitramasti / tasya sArthavAhasya saptavyasanAsaktaH zrIguptanAmA putro'sti / sa putro nizAyAM caurya karoti / anyadA sArthavAho viSaNNacitto nizAyAM nRpasamIpe samAyayau / sa bhUpenAlApya sagauravaM sAdaraM pRSTaH-'kathaM tvamIdRzo viSapNavadano dRshyse?| sArthavAho'dho vIkSya nizvAsaM muktvA jagau-"vibho'nyasmAdutpannaM duHkhamAkhyAtuM sukhena shkyte| paraM tu svasamutthaM duHkhamAkhyAtuM vigopituM ca kathaM zakyate ?" / tato rAjJA rahasyavRttyA pRSTaM-'tava kiM duHkhaM ? satyaM kathaya' / sArthavAho jagAda-"prabho mamaika eva putrH| sa tu dyUtAdivyasanasevI / pUrvasaMcito mamArthaH kSapitaH / mayA vAritopi kusaMgAna nivartate / cauryamapi karoti / anyAyaM bahu karoti mayA bahu vArito'pi nopazAmyati / ahaM kiM karomi ? kasyAgre kathayAsi / dyUtakAragRhAtkathamapi samutthAya somazreSThigRhe khAtraM datvA sarvasvamagrahIt / tjjnyaatvaa'hmtraagtH| me'parAdhino gRhasAraM sarvasvaM gRhyatAM / yataH caurazcaurApako maMtrI bhedajJaH kANakakrayI / annadaH sthAnadazcaiva cauraH saptavidhaH smRtaH // 1 // // 158 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato nRpatirjagAda-'moH sArtheza vizrabdho bhava, jJAsyate krameNa sarvamapi / iti ghIrayitvA sanmAnya bhUpatinA visrjitH| atha nRpaH prabhAtakRtyAni kRtvA''sthAnasabhAyAmupaviSTaH / tadA pUtkurvan pUrjanaH samAgAt / nRpeNa pRSTaM, tadA cauryodantaM vyajijJapata | punarbhupena pRSTaM-'aho kiyatsaMkhyaM dravyaM gataM ?' / paurairuktaM-'prabho paJcaviMzatisvarNasahasrA gatAH' / tanizamya rAjA svabhAMDAgArAttatpramANaM dravyaM pradApya paurajanaM visasarja / talArakSaM kSaNaM nirbhaya' zrIguptamAhvayat / tamadhikSipya rAjJoktaM'bho nizi yanmuSitaM dravyaM ttsmrpy'| tadA tena zrIguptena natenoktaM-'prabho'smAkaM kule na kadApyevaM kukarma vidhiiyte'| nRpaH kupitaH prAha-' cettvayA muSitaM nAsti, tadA tvaM divyaM kariSyasi ?' / tenoktaM evaM bhavatu, ahaM divyaM kariSyAmi / tadA napo bagau lohagolakamakSipat / taptaM kRtvA coktaM-'bho lohagolakaM karpayitvA tava kare sthApaya' / tataH zrIgupto divyAgnistaMbhakara siddhamaMtraM purA labdhamasmarat / tasyAnubhAvataH sa vahinA svalpamapi na dagdhaH / zuddho jAtaH / zuddhatAlAzca patitAH / mahatADaM-16 bareNa sa gRhe jagAma / nRpaH kRSNamukho'jani / nRpo manasi dadhyo-'ayaM tu zuddhaH, asya mayA kUTamAlaM dattaM / atha mama jIvi- * tena kiM ?' / iti martumanA bhUpaH sarvAnmaMtriNaH samAkArya samAdizat--'bhoH pradhAnAH zrUyatAM, zrIgupto divyataH zuddhaH / ahaM tu zirasi sthitvA mahAnalIko jAtaH / ataH kAraNAtsvayamevAhamAtmani cauradaMDaM kariSye / mama rAjyenAlaM / rAjye yathocita kuruta"te pradhAnA UcuH-"prabho'zrotavyametadvaco vayaM kiM zrAvitAH prabhRNAM ko'parAdhaH / yataHpatraM naiva yadA karIraviTape doSo vasantasya kiM, nolUko'pyavalokate yadi divA sUryasya kiM dUSaNam / HAKAACKRKARICS For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ va0 varSA naiva patanti cAtakamukhe meghasya kiM dUSaNaM, yatpUrvaM vidhinA lalATalikhitaM tanmArjituM kaH kSamaH // 1 // tairityAdiyuktibhirbrADhaM bodhito'pi na budhyati / punarnRpeNoktaM- ' ityAdivAgvikalpaiH kiM 1 zIghraM bhavata, candanAni samA nIyantAM / are'haM kASThabhakSaNaM kariSye' / tacchrutvA sArthavAho jhaTityAgatya pArthivamuvAca - " bhoH svAmin kimidamasamaMjasamA - 4. rabdha : asamaMjasa kAryamahitAyaiva bhavati / mamaivamAdiza / ahamevAnarthakAraNamasmi / mamaiva daMDo'stu " / rAjoce -- " bhadra mA 59 // kApaH khedaM / yactrayA mamAgre samAkhyAtaM, tatsatyaM paraM tvayaM vahninA zuddhaH / agnireva sAkSIbhUtaH / ahamevAparAdhI lokavRttyA jAtaH / | tasmAdahaM kASThabhakSaNaM kariSye " / punaH sArthavAho'vadat- -" nAtha tavAgre yanmayoktaM tannAlIkaM, satyameva, pralaye'pyanyathA na / | paraMtu kenacitkAraNena bhAvyaM " / tacchrutvA maMtriNaH prAhuH - ' yadyevaM tarhi maMtreNa zrIgupto vahnimastaMbhayat ' / tadA maMtrI matisAgaro nRpatiM praNamyedamuvAca - 'prabho rathan puranagare siddhapuruSo vidyAvAn lasati / sa AhUyate / sa pRcchayate / rAjJoktaM - ' varaM, tamAkArayatu ' / tadA matisAgaramaMtriNA bahumAnena sa samAkAritaH / so'pyAgataH / rAjJA maMtriNA ca tasya sarvamAkhyAtaM / tenoktaM 64 ***40*%** punardivyaM kArayata / paravidyAstaMbhinI vidyA mamAsti / maddRSTyA divyaM kArayata / sarva jJAsyate " / tadA punaH zrIguptabhAhUya proktaM-- ' cetvaM satyo'si tadA punarapi divyaM kuru ' / tenoktaM-- ' pramANaM ' / tena divyaM kRtaM / tasya karadvayamadyata / nRpasya jayajayAravo jAtaH / vividhA maMgalotsavAH pravRttAH / nRpeNa zrIguptaH pRSTaH sa sarva yathAtathamAkhyat / sa cauryavastu sarvamapi gRhItvA sArthavAhasya lajjayA jIvanmukto dezAnniSkAsitaH / vasudhAyAM bhraman bhavitavyatAvazAt rathan puranagare gataH / tatra sa siddhapuruSo | maMtravAdI dRSTaH / tena cintitaM - ' mamAyaM ripuH ' / tatra prastAvaM vilokya taM hatvA palAyitaH / sa pUrjanairdhRtvA talArakSasyArpitaH / For Personal & Private Use Only - caritra | // 159 //
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ talArakSeNa nRpsyaarpitH| napeNa vaghAya samAdiSTaH / zrIguptaH kaMpamAnAMgastaroH zAkhAyAM malapAzena padaH / svasthAnaM te narA jgmuH| zrIguptaH kaMThapAzArdito rodasI pazyati / AyuSo yogabalAt pAzasuTitaH / zrIgupto bhuvi ptitH| zItavAtena catanyaM prApya hai bhItyA zIghraM palAyya gataH / vananikuJja praviSTaH / tatra madhuraghani zuzrAva / zabdasamukhaM gataH tatra svAdhyAyaM kurvantaM muni dadarza / taM paThantaM vIkSya bhiyA vRkSAntarito bhUtvA so'zRNot / tatra tacchRNvan zubhabhAvanAM bhAvayati-"eSa mahAnubhAvastapaHsaMyama karoti / ahaM durAcArI mahApApiSTho mahAduSTaH saptavyasanI / mama kA gatibhaviSyati ?" / tataH sa zrIguptaH sAhasamavalaMbya munisamIpe samAgatya munimabhivandya niviSTaH / muneH paThanaM zRNoti / muniravAdI-" bho bhostvayA pApavRkSasya kusumaM sustaM / atha phalaM mokSyasi / mudhA kiM pApaM karoSi / narake kaSTaM pacanaM pIDanaM tADanaM tApanaM vidAraNaM ca kathaM sahiSyase / tatpApaphalamanantavAraM sahiSyase " / tenoktaM-'athAhaM kiM karomi / muniH prAha-'maduktaM kuru' / zrIgupto'vadata-pramANaM, kari-18 pyAmi / muniruvAca-"hiMsAcauryavyasanAni muzca / zrIzatruJjayatIrthasya sevAM kuru / tatra dAnaM tapo dhyAnaM zraddhayA kRtaMTa bahaphalakArakaM bhavati / pApAni vilayaM yAnti / sapta SaSThAH aSTamo'STamaH pAraNake caikAzanaM prAsukodakapAnaM sacitAdiparihAraH / evaM varSa varSa prati kriyate dvAdazavarSa yAvat tadA janmakoTikRtaM pApaM vilayaM yAti " / tenoktaM-'evaM karomi / tatazcalitvA zrIzatruJjayatIrthe gatvA dvAdazavarSa yAvattapodAnAdikaM kRtvA svAtmA vimalatIrthe vimalIkRtaH / / * evaM kRtvA giripallIpure svamAtulagRhe'gAt / tatra janakastasya zuddhiM jJAtvA tatra gataH / tatra zrIguptaM vIkSya saMjAtapulakA go'bhUt / tena samAliMgya proktaM-" vatsa tvaM mayA bahubhivaradya dRSTaH / athAdya mama manorathaH saphalo jAtaH yatvaM mayA FACEURRORK in Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARRA dRSTayA dRssttH| atha tvaM vaMzaM nirmliikuru"| zrIgupto'pi rudannAha-"Ama tAta bahu kiM kathayAmi / mayA kaSTAnyanekapaka bhuktAni / gurUpadezena zrIzatruJjayatIrthe gatvA bahUni tapAMsi taptAni / athAdya prabhRti avizvAso madIyaH kvApi na kArya | | eva / atha mayA gurUpadezAt zrIjainadharmoGgIkRtaH / pApairalaM" / tataH sArthezaH putreNa saha pure yayau / pArthivasya zrIguptavRttAnto niveditaH / zrIgupto nRpAjJayA svapure'vasat / sAmAyikAvazyakapopadhAdIni dharmakRtyAni kurute / bahUni varSANi jAtAni / sarvatra yazo vistRtaM / anyadA nizAnte sAmAyikaM kRtvA namaskAraM smarati, tadA muraH ko'pi prAgbhavamitraM samAyAtaH-'bhoH zrIgupta | tvaM dharma kuru saptame divase tava mRtyubhaviSyati' ityuktvA suro divi gataH / zrIgupto'pi jinaM pUjayitvA prAnte vratamagrahIt / anazanaM kRtvA namaskAraparAyaNo vipadya divaM gtH| kramAtsiddhiM yAsyati / ataH kAraNAd bhoH pallIza ! mahApApI pApatyAgAt dhyAnadAnatapaHprabhAvAtsadgatiM prApnoti / bhoH pallIza ! saMsArosAra eva / sarvepi jIvAH svArthavallabhAH santi / paraMtu ko'pi | kasyApi naiva / saMsArasukhaM pariNAme madhubindusadRzamasti" / pallIzenoktaM-'madhubindusadRzaM tatkathaM?' / zrIpArzvaprabhuNoktaM | " zRNu, yathA ko'pi naroSTavyAM yatra tatra bhramati / vane mraman ekena gajena dRSTaH / sa gajastaM hantuM prdhaavitH| sa naro nssttH| lAyatra yatra naro yAti tatra tatra pRSTilagnaH sa dhAvati / krameNa palAyan vaTaM dRSTvA tatra cttitH| tatra vaTajaTA pralaMbamAnA'sti / masa tAM vaTajaTAmavalaMbya sthitaH / tatra kUpamadhye'jagaradayaM vikAzavadanaM samasti / catvAro bhujaMgamA vikarAlavaktrAH santi / tatra OMAvaTajaTAyAM uccairmahAnmadhupUpako'sti / tataH sthAnAnmakSikAH samuDDIya tasya zarIre caTacaTAn dadati / mRSakadvayaM sitAsitaM vaTajaTAM dantarchinatti / gajarAjo vaTaM pAtayati / tadA sa naraH zanaiH zanairvaTajaTayA samuttIrya vaTajaTAyAmavalaMya kRpamadhye pralaMbamAnaH sthito' 16 // OM en Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educa * sti / madhupUpakAnmadhubinduH patati / taM jihvayA svAdate / etadeva sukhaM / punaH punarmadhuvindusaMmukhaM vilokya gRhNAti, tameva ca vAJchati / tasminsamaye ko'pi vidyAdharo'nukaMpayA vimAnaM gRhItvA samAgatya proktavAn - ' bhoH zIghramasmin vimAne tiSTha yathA tvAM nirupadravaM karomi / tenoktaM- 'kSaNamekaM pratIkSastra yathA madhubinduM jihvayA gRhNAmi ' / vidyAdhareNoktaM- ' bhoH sAdho aho tava jihvAlAMpaTayaM duHkhadAyakaM / ahaM yAmi / vidyAdharo gataH / sa tatraiva sthitaH / atropanayaM zRNu - yadaraNyaM sa saMsAraH / yo gajarAjo dhAvati sa mRtyuH niraMtaraM dhAvati / yat jarA mRtyurvAvataraNaM sa tu kUpaH / yattu kUpodakaM tattu karmANyaSTakaM / ajagaradvayaM narakatiryaktvaM / catvAro bhujaMgamAste tu catvAraH krodhamAnamAyAlobhAkhyAH sarpAH / vaTajaTA cAyuH / sitAsitamUSakau tu zvetakRSNapakSau / yA makSikANAM caTakAste tu rogaviyogazokAdayaH / yo madhubindusvAdaH sa strIlakSmIputro - tpatyAdiH / yo vidyAdharaH sa tu guruH paropakArI / yattu vimAnaM tattu dharmopadezanaM / viSayA madhusvAdopamAH / tasmin samaye yo dharma vidadhAti so'sArasaMsAraduHkhaM mocayati " / sa pallIpatiH prabhuvacanAmRtaM nipIya samyak pratibodhaM prAptaH / bandhudattaneoktaM-- ' svAminmamAgre kA gatiH 1 / bhagavatA proktaM- " yuvAM dvAvapi vrataM gRhItvA sahasrAre vajiSyathaH / tatathyutvA tvaM cakrI videhe |bhaviSyasi / pallIzastava rAjJI bhAvI / tato bhuktabhogau parivrajya sidhdhi prayAsyathaH " / tacchrutvA bandhudattaH sapatnIkaH pallIzazcApi vratamAdade / niraticAraM cAru cAritraM pAlayati / bAhyaM saMsAra kuTuMbaM muktvA'ntaraMgakuTuMba maMgIkRtaM / tadyathA - zrutAbhyAsaH pitA, jinabhaktirjananI, vivekaH sodaraH, sumatirjAmi H, vinayastanayaH saMtoSo mitraM, zamo bhavanaM, zeSA guNA bAndhavAH / idamantaraMgakuTuMba samAzrayatAM / tau nirvRtAtmAnau cAru cAritraM niravAhayatAM / krameNa sahasrAre devaloke surau jAtau / evaM bhagavatA tau tAritau / mational For Personal & Private Use Only 6 inelibrary.org
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra itazca lUrAbhidhe grAme'zokAkhyo mAliko'jani / sa tu nityaM kusumAnAM krayavikraya karoti / sa gurUpadezaM zrutvA jinasya navAMgepu navakusumaiH pUjAM karoti / evaM pratidinaM navakusumairjinaM pUjayati / tasminneva bhave zrImAnmahadhiko jAtaH / krameNa vipadya navakoTIzvaro | vyavahArI jAtaH / evaM sapta bhavA jAtAH / aSTame tu navalakSagrAmezo nRpo'jani / navame'pi navakoTigrAmezo nRpo'jani / so'pynyeyuH| prabhorante prAcyaM nijabhavaM zrutvA pravrajyAM gRhItvA mokSAkhyaM navamaM tacaM prAptavAn / evaM prabhuNA'neke jiivaastaaritaaH| atha prabhoH parivAraH-SoDaza sahasrAH sAdhavaH samabhavan / aSTAtriMzatsahasrAH sAdhvyaH vrtgraahinnyH| catuHpaSTisahasrAdhikalakSAH shraaddhaaH| saptaviMzatisahasrAdhikAstrilakSamitAH zrAdhdhyaH samajanipata / saptapaMcAzadadhikAH zatatrayImitAzcaturdazapUrviNo babhUvuH / caturdazazatAnyavadhijJAninAM babhUvuH / sAdhaMsaptazatAni kevalinaH sNjaataaH| vaikriyalabdhinaH sahasrasaMkhyAkA adIdipan / kevalajJAnavAsarAtmabhoH zrIpArzvanAthasyetyAdibahuparivAraH samajani / krameNa bhagavAn viharannAsananirvANaM jJAtvA saMmetAdi yayau / ajitAditIrthakarANAM siddhisthAnaM jJAtvA devaH parivRtaH kinnarIbhirgIyamAnaguNaH saMmetAdrimAruroha / tadA sarve vAsavAzcalitAsanAstatrAgatAH / prabhoH pAdapadmaM natvA te viSaNNA nipaNNAH / tadA prabhuHzrAvaNasitASTamyAM vizAkha.yAM manovAgyogamarundhat / trayastriMzanmunIzvarAstathaivAkurvan / apUrva zukladhyAnaM prabhutivAn / paJcahasvAkSaroccAramitaM kAlaM prabhuraziyat / kSINakarmA sarvasaMsAraduHkha| malojjitaH zivamacalamarujamakSayamanantamavyAvAdhaM sidhdhagatinAmadheyaM lokAgrapadaM prabhuH pApa / etAvatA bhagavAn muktimAsadat / trayastriMzanmunIzvarA api svAmivanirvRti prApuH / gArhasthye triMzadvarSANi vratabhAve saptatyabdAni abdazataM sarvAyuH prabhorabhUt / tadA zakraH prabhorvapuH kSIrAMbhodhijalaiH snapayitvA gIzIrpacandanaliyA divyabhUSaNairabhUSayat / devadRSyeNa cAcchAdya natvA vAsavA SAREEREKAR // 161 // C : in Education International For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asadan / zeSANAM munInAM surA evaM vydhuH| sugandhAvukusumavarSaNaM dhRpaghaTyAdidhAraNaM gItanRtyavAdyakrandanaparidevanastutipuSpA-10 dipUjanaM devdeviignnaashckruH| zakraH svAminaH zivikA surAH sAdhUnAM zivikAM samudhdhRtya skandhe ninyuH / zrIkhaMDAgarUdArUNAM citAzcakraH / agnikumArakA cahi vikuLa vAyukumArakA vAtaM vikuLa svAmitapasvinAM dehAn saMcaskruH / kSaNena jinAMgasyAsthivarjAkhiladhAtuSu dagdheSu meghakumArakAH surAH kSIrAMbhodhijalairvyadhyApayan / zakrezAnau prabhoruparidaMSTre jgRhtuH| caramabalIndra prabhodakSiNavAme cAdhaHsthita daMSTra jagRhatuH / anye vAsavA dantAMzca svIcakruH / surA asthIni mAnavAzca bhasmAdikaM jagRhuH / tasmin | * sthAne surA ratnamayaM stUpaM vyadadhuH / tato nandIzvare dvIpe sarve vAsavAH surAzca zAzvatapratimAgre'STAhikAmahotsavaM vidhAya svasvAspadaM yayuH / indrAH svakhavimAne sudharmAyAM parpadi adhimANavakastaMbhe vRttavajrasamudgake svAmidaMSTrA muzcanti / pratidinamAnaH / tAsAM prabhAvAtteSAM vijayamaMgale bhvtH| vizvAtizAyimahimA dharaNoragendrapadmAvatIsatatasevitapAdapIThaH / antarvahizca duritacchidanantazarmA pArzvaH kriyAdupayinI zubhabhAvalakSmIm // 1 // // iti tapAgacchIyazrIpUjyazrIjagaJcandrasUripaTTaparaMparAlaMkArazrIhemavimalasUrisantAnIyazrIpUjyagacchAdhirAjahemamUrivijayarAjye pUjyapaM0saMghavIragaNiziSyapaM0 udayavIragaNiviracite pArzvanAthagadyabandhacaritre bhagavadvihAravarNananirvANamahotsavavarNano nAmASTamaH sargaH // OF%CARROCARICK Education international For Personal & Private Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 62 // // atha prazastiH // zrIvIrazAsanasarovararAjahaMsAH zrIcandragacchasarasIruhacaJcarIkAH / sattvAdhikatvasakalAjitasadguNaughAH zrIpUjyasomavimalA guravo babhUvuH // 1 // yeSAM padakSAlanavAriNAhijvarAdirogAH prazamanti nUnam / pUjyapAdA hi jayantu nityaM gacchAdhirAjAH prakaTaprabhAvAH // 2 // tatpaTTapUrvAcalasaptasaptirbhAgyAdhiko jaMgamakalpavRkSaH / gacchAdhipaH zrIguruhemasomasUrIzvaro rAjatu sAdhudhuryaH // 3 // tadIyagacche gurusaMghavIragItArthamukhyAH sakalA babhUvuH / yeSAM karasparzanato'pi mUrkhaH prAjJo bhavetsarvakalApradhAnaH // 4 // tadIyaziSyodayavIra eva sadgayabandhena hi zAstrametat / kathAprabandhaiH sarasaM pradhAnaM nirUpayAmAsa guruprasAdAt // 5 // For Personal & Private Use Only 6 caritra // 162 // jainelibrary.org
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6444 jIrNazAstrAnusAreNa grantho'yaM nirmito mayA / mithyA me duSkRtaM bhUyAnnyUnAdhikatare sati // 6 // sArdhapaJcasahasrANi pratyekaM zlokasaMkhyayA / pArzvanAthacaritrasya granthamAnaM vinirmitam // 7 // vedavANartucandrAkhyasaMkhye (1654) varSe vacoSTake / mAse ca sitasaptamyAM grantho'yaM nirmito mudA // 8 // | AcandrArkamayaM nandyAdvAcyamAno budhaiH sadA / pArzvanAthaprasAdena yato bhavatu vAJchitam // 9 // . // iti prshstiH|| // zrIpArzvanAthacaritaM samAptam // in Eduellen For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ www jainaM jayati zAsanam N AAAAAAAA For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ********%* zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa For Personal & Private Use Only * eka
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ K zrIpArzvanAthacaritaM samAptam / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIudayavIragaNiviracitam zrIpArzvanAthacaritram RSHADODEODOPOST TREARY gadyamayama -prakAzakaH zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 7,trIjo bhoIvADo, bhulezvara, muMbaI-400002. BONE errabonal For Personal & Private Use Only