Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
UÚI JUÜE ઇનિી
ખા I-3
:
સંગ્રહક D સંપ્રૌDAઝ મોહUITHદલીચંદ દેસાઈ
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય
મુંબઈ
ternational
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ગૂર્જર કવિઓ
ભાગ ૩
વિક્રમ સત્તરમા શતકના ગુજરાતી ભાષાના જૈન કવિઓની તેમની કૃતિઓ સહિત વિસ્તૃત સુચી: ખંડ બો]
સંગ્રાહક અને સંપ્રયાજક મેાહનલાલ દલીચ'દ દેશાઈ
સંશોધિત સંવર્ધિત બીજી આવૃત્તિના સંપાદક જયંત કોઠારી
2
પ્રાબી ન
Фина
生
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય
સુબઈ
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Jain Gurjar Kavio Vol. III Descreptive catalogue of Jain poets and their works in
Gujarati Language 17th century : Part II Ed, Mohanlal Dalichand Desai, revised by Jayant Kothari
1987, Mahavira Jaina Vidyalaya, Bombay બીજી સંશોધિત આવૃત્તિ જુલાઈ ૧૯૮૭
નકલ ૫૦૦ કિંમત રૂા. ૭૫ આવરણઃ શિલેશ મેદી
વિક્રેતાઓ
આર. આર. શેઠની કંપની ૧૧૦–૧૧૨, પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ, મુંબઈ–૨ * ગાંધીમાર્ગ, ફુવારા, અમદાવાદ-૧
નવભારત સાહિત્ય મંદિર પ૩૧, કાલબાદેવી રોડ, મુંબઈ-૨ * ગાંધીમાર્ગ, અમદાવાદ-૧
ગૂર્જર સાહિત્ય ભવન ગાંધીમાર્ગ, રતનપોળ નાકા સામે, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૧
રન્નાદે પ્રકાશન મહાલક્ષમીની પિળ, રાયપુર, અમદાવાદ૩૮૦ ૦૦૧
ગ્રંથાગાર મ્યુનિસિપલ માર્કેટ સામે, નવરંગપુરા, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૯
પ્રકાશક સહનલાલ મ. કોઠારી, જયંતીલાલ રતનચંદ શાહ
સેવંતીલાલ કેશવલાલ શાહ મંત્રીઓ, શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય ઑગસ્ટ ક્રાન્તિ માર્ગ, મુંબઈ-૪૦૦ ૦૩૬
ભીખાભાઈ એસ. પટેલ ભગવતી મુદ્રણાલય, ૧૯, અજય એસ્ટેટ, દૂધેશ્વર રોડ, અમદાવાદ-૧
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાકર્તિક અક્ષરોની સમજ
ભા.૧ તથા ૨માં અપાયેલી સાંકેતિક અક્ષરોની સમજની શદ્ધિવૃદ્ધિ રૂપે અહીં કેટલીક સામગ્રી આપવાનું પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં પણ સાંકેતિક અક્ષરો જેને માટે પ્રયોજાયા ન હોય એવી નવી આધારસામગ્રીને નિર્દેશ કર્યો છે. [ ]માં મૂકવામાં આવેલી સઘળી સામગ્રી આ બીજી આવૃત્તિના સંપાદક તરફથી મૂકવામાં આવી છે.] ક, આધારસામગ્રી અને તેના સાંકેતિક અક્ષરે
અંબાલાલ સંગ્રહ, આ.ક. પાલીતાણા (જુઓ આકર્ભ.] કમલમુનિ (પુરાતત્ત્વમંદિર) [જુઓ કમલમુનિ.]
કમલમુનિ ભંડાર [જુઓ કમલમુનિ.] કાલે.
કાટ ઉ. ક્ષમા. વિકાનેર સૂચી અંતર્ગત.
ગેડીઝ (પાર્શ્વનાથ ઉપાશ્રય) મુંબઈ
ચુનીજી ભંડાર, જા ઘાટ, કાશી જ્ઞા.વિ. જ્ઞાભં.
[જ્ઞાનવિજયસૂરિ જ્ઞાનભંડાર ] ખંભાત
દસાડા ભં.
ધરણીન્દ્રસૂરિ ભં. જયપુર નિ.વિ.જી.મણી. | cઈ
} [નિ.વિ. ચાણસ્મા તે જ આ ] પુ. ચાણસ્મા -
પંજાબ જીરાને ભં. પૂ. નાહર [પૂર્ણચંદ્ર નાહર] પ્ર.કા.ભ. [વડોદરા ઉપરાંત પાટણને પણ હેવા સંભવ. જુઓ
પ્ર. કાન્તિ .]
બાલેન્તરા ભં. મહિમ.
[છાપભૂલ હૈઈ શકે. જુઓ મહિમા.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
યતિ ચેતનસાગર ભં. ઉદયપુર [યતિ એનસાગર એ છાપભૂલ જણાય છે.] યતિ નેમચંદ-નેમવિજય, જાફરા. યતિને ભંડાર, ઉદયપુર (જુઓ ઉદયપુર યતિ ભં.] યતિ સૂર્યમલને સંગ્રહ, કલકત્તા
વિમલગછ ભંડાર, ઈડર વિ.વી. અમદાવાદ ?
સારાભાઈ [નવાબ] પાસે સી.જી. [સીમંધરસ્વામી ભંડાર, સુરત?]
સ્ટેટ લાયબ્રેરી, વિકાનેર હુમુ. (સુરત) હુકમ મુનિ ભંડાર, સુરત
ખ. અન્ય સાંકેતિક અક્ષરે આ. [(૩) આસો (૪) આય] બ્ર. [બ્રહ્મચારી] ચ. [ચતુર્થ]
રાજ. [રાજસ્થાની] d, તિતીય]
વ.શા. [વણિક શાહ?] [(૩) પંડિત (૪) પંચમ છે. [વેગડ] પ્ર. [(૬) પ્રવર
શા. [શાહ ફ. ફિક્શન]
સં. [(૪) સંધવી ? (૫) સંપૂર્ણ
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહત્વની શુદ્ધિવૃદ્ધિ [આ ગ્રંથની શુદ્ધિવૃદ્ધિમાં પણ છે. હરિવલ્લભ ભાયાણીને અત્યંત સદ્દભાવભર્યો પરિશ્રમ પડે છે તેની સાભાર નેંધ લેવી જોઈએ.] પૂ.પં. શુદ્ધિ
પૃ/પં. શુદ્ધિ
૧૪૧૧૬ આસાડૂ ૨/૧ સાધુસીહ ૨/ર મહ સહકરો
૧૪૧/૧૮ સિંધુર ૨/૨-૩ અમીયજી
૧૪૨/૨૫ ૬૬૪ ક. ૨/૨૮ ઉહારા
૧૫૫/૨૬ ધમસી ૩/૧૯ સાવચૂરિ
૧૫૮/૨૦ કંપાવઈ ૩/૨૩ ગુણ નિતિ
૧૬ ૬ ૨૧ અવર્ણવાદ ૪/૧૩ જિન પ્રસાદ
૧૬૭/૬ મંદમતિ ૧/૪ લાધી
૧૬૯/૧૭ જિક હોઈ ૯૨૯ ધિ સંદ
૧૭૦/૩૧ સેજવાલિ જોતા ૧૦/૭-૮ વરજાલુલીમાં
રાવિ કિ ૧૦/૨૬ પદમાંબર
૧૮૨/૧૩ જિઉં જિઉં ૧૨/૨૦ વાટ
૧૮૨/૧૮ મલયાગી બિતકથ ૧૫/૨૨ એહવઉ ઉપમાન ૧૮૨/૧૯ હવઈ એવું ૨૦/૫ છઠીમાડા
૧૮૭/૨૭ કમ્પમહાભડવિણસ ૫૩/૨૭ પટેલ
૧૮૮૧ સિરિખરયરગણું ૮૦/૧૭ તસક જસુ ભાય
નહયલચંદા ૧૦૨/૩૧ વરણુજઈ
૧૯૪૩૧ કરાંવંદા ૧૦૬/૮ સૌભાગ્યસાગરગણિ ૧૯૮/૧૭ સારી ૧૧૭/૪ અનિટુકારિકાવિવરણ ૨૦૧/૧૫ પાત્ર ૧૨૯૨૮ કથાનક
૨૦૧/૨૭ પરગણુદુ ૧૩૯/૧૬ સાહિબ સબલ
૨૦૩/૧૩ ગુણયશ તાસુ ૧૩૯/૨૮ અભણવાડિ
વખાણિયઈ
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૩/૨૭ ભગક છે પટ્ટણ ૨૦૪/૨૩ ચતુર્માસી કૃતા ૨૦૫/૧૭ લપકૃતા ૨૦૭/૫ વિદ્યાગુરૂન ૨૦૭/૭ હંસરાજયાનાં યિકા ૨૦૭/પુસ્તકાંકિતઅચકરાં ૨૦૭૩૮ વાચ ૨૦૭/૧૨ થાય ૨૦૮/૨૬ સયા અયાણ ૨૧૩/૧૧ ગુણુયણું ૨૧૪/૧૭ થાઈ ૨૧૪/૨૫ કરિ કાલ ૨૧૭/૮ પખિ ૨૧૮/૧૬ જગનાથ ૨૧૯/૨૭ ગર્ભવસિં ૨૨૦ ૯ ઉઠી ૨૨૦૨૩ આસસેન ૨૨૫/૨૦ પ્રબંધ
૨૨૫/૨૯ દિ વિદી જહ ૨૩૩/૧૪ કજિન ૨૫૩/૧૮ દીસ ૨૬૨/૩૧ ધિનધિન ૨૭૦૨૯ પમાણુ ૨૭૨/૭ વૈ. ૨૭૩/૨૩ કાઢી ૨૭૯)૨૦ થાસી ૨૮૦/૭ અદ્ભ ૨૮૦/૯ રૂડાં ૨૮૦/૧૧ પરિ ૨૮૦/૧૨ દૂધઘટા ૨૮૨/૨ તેતિલા ૨૮૨/૨૧ ડરતાં ૩૧૯૧૨ કુશલપીર ૩૨૫/૧ ઇંદ્રાણુ ૩૩૦/૨૮ મૂકેલી
૧/૧૩-૧૪: કોંસમાંની નોંધ સુધારઃ [“કથાનાકર'ના કર્તા ત. કમલ
વિજયશિષ્ય હેમવિજય એટલેકે આ કવિ જ છે. ૪૪-૬ : કૌંસમાંની નેંધ સુધારે [“જિન” એટલે “એ” અને “પ્રસાદ
એટલે કૃપા. તેથી કર્તા જૈન ગણવા માટે કારણ નથી.]
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુક્રમણિકા
[મુખ્ય સામગ્રી અને પૂર્તિમાં કોઈ કવિ સકારણ બેવડાય છે તે ઉપરાંત મુખ્ય સામગ્રીમાં પણ સરતચૂકથી કોઈ કવિ બેવડાયેલ છે. આવાં કર્તાના પૂર્વે ફૂદડી કરેલ છે. ક્રમાંક તે બને સ્થાને એક જ રાખેલ છે. પૂર્તિનાં આવાં કેટલાંક કર્તાનામ ભા૨માં પણ ગયેલ છે.
૮૩
૮૪
૯૩
હ૩
સાંકેતિક અક્ષરોની સમજ 3 મહત્વની શુદ્ધિવૃદ્ધિ
5 અનુક્રમણિકા ૨૦. હેમવિજયગણિ ૬૨૧. રાજહંસ
૨ ૬૨૨, સંયમમૂર્તિ ૨૩. વહ પંડિત શિ. ૬૨૪. *મેધરાજ વા. ૬૨૫. હર્ષવલભ ૬૨૬. *કનકસુંદર ૬૨૭. સમયરાજ
૧૭ ૬૨૮, સુમતિકલ ૬૨૯ આણું દય
લાલવિજય ૬૩૧. રત્નવિશાલ ૬૩૨. ઋષભદાસ (શ્રાવક) ૨૩ ૬૩૩, માલમુનિ ૬૩૪, અનંતકીર્તિ
જીવરાજ
વિમલચારિત્ર ૬૩૭, દેવરાજ
૮૩
8 8 K L & ૪ & ૫ જ જ છે . ૦ =
૯૪
૬૩૮. શ્રીપાલ (ઋષિ) ૬૩૮, દયાશીલ ૬૪૦, દર્શનવિજય ૬૪૧. હિરે ૬૪૨. હીરાનંદ ૬૪૩, કનકસૌભાગ્ય ૬૪૪. કનકપ્રભ ૬૪૫. યશવિજય
જશવિજય ૬૪૬. દાનવિનય ૬૪૭. ગજસાગરસૂરિશિ. ૬૪૮, જ્ઞાનમેરુ.
મહિમસુંદર ૬૫, દાદર મુનિ
દયાસાગર ૬૫૧. રાજસમુદ્ર
જિનરાજસૂરિ ૬૫. વિમલકીતિ ૬૫૩. હર્ષકીર્તિસૂરિ ૬૫૪. અજ્ઞાત કવિ ૬૫૫. જિનેશ્વરસૂરિ
૧૮
૧૮
૧૦૦
૧૧૪ ૧૧૬
૬૩૫.
છે ? 8 8
૧૧૮
૧૧૮
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૪ ૧૭૪ ૧૭૬
૧૭૭
૧૭૭
૧૩૭
૧૭૮ १७८ ૧૮૦ ૧૮૧ ૧૮૧. ૧૮૩ ૧૮૬ ૧૮૬
૧૪૮
૧૮૭
૬૫૬. શ્રીસુંદર
૧૧૯ ૬૫૭. પુણ્યકીતિ ૧૨૦ ૬૫૮. ભુવનકીર્તિગણિ ૧૨૫ ૬૫૯, શાંતિકુશલ ૧૩૪ ૬૬૦. રાજચંદ્રસૂરિ ૧ ૩૭. ૬૬૧. ગુણુવિજયી ૬૬૨, જ્ઞાનસેમ [2] ૧૪૨ ૬૬૩. વિદ્યાકમલ ૬૬૪ ક. સહજસાગરશિ.
(વિજયસાગર ?) ૧૪૨ ૬૬૪ ખ. વિજયસાગર ૧૪૩ ૬૬૫. વિનય મેરુ
૧૪૫ ૬૬૬, વિદ્યાકીતિ ૧૪૭ ૬૬૭. જિનદયસૂરિ
સંઘવિજય
(સિંહવિજય?) ૧૫૨ ૬૬૯. નાનજી
૧૫૮ મૃતસાગર
૧૫૯ ક્ષેમકલશ માન-માનચંદ-માન
સિંહ-મહિમાસિંહ ૧૬. ' ૬૭૩. હીરચંદ્ર
૧૬૪ ૬૭૪. મેઘરાજ ૧૬૫ ૬૭૫. સહજકુશલ ૬૭૬. નવસાગર ઉપા. ૬૭૭. રાજસાગર ઉ. ૧૬૮ ૬૭૮. પરમાનંદ
૧૭૦ ૬૭૯. ગંગદાસ
૧૭૧ ૬૮૦, વિદ્યાચંદ
૧૭૨ ૬૮૧. ચારકીતિ
૧૭૩ ૬૮૨. કૃપાસાગર ૧૭૩
૬૮૩. સિંહપ્રમોદ ૬૮૪. લાલચંદગણિ ૬૮૫. કીર્તિવિજય ૬૮૬. હંસરત્ન ૬૮૭. કીર્તિવિમલ ૬૮૮. કલ્યાણ મુનિ ૬૮૯. વિદ્યાસાગર ૬૯૦. જીવવિજય ૬૮૧ ક. મહિમામેરુ ૬૯૧ અ. ભદ્રસેન ૬૯૨. મતિકીતિ ૬૯૩. ક્ષેમરાજ ૬૯૪. ગોવર્ધન ૬૯૫, દેવસાગર ૬૯૬. જિનસાગરસૂરિ ૬૧૭, કમલલાભ ૬૯૮ ની બો. ૬૯. પરમાનંદ ૭૦૦. ઉદયમંદિર ૭૦૧. ધમકીતિ ૭૦૨. ગુણસાગરસૂરિ ૭૦૩, લક્ષ્મીપ્રભ ૭૦૪, રત્નચંદ્ર ૭૦૫. લબ્ધિરત્ન ૭૦૬. ઉદયરાજ ૭૦૭, જશોમ ૭૦૮. મનહરદાસ ૭૦૯. સહજરત્ન ૭૧૦, ઉદયસાગર ૭૧૧.
કમલકીતિ ૭૧૨. ગુણવિજય
૧૮૭ ૧૮૭
૬૭૦. ૬૭૧. ૬૭૨.
૧૮૮ ૧૮૮ ૧૮૮ ૧૮૯
૧૫૯
૧૯૫
૧૬૬
૧૫. ૧૯૬ ૧૯૬ ૧૯૮ ૧૯૯ ૨૦૦ ૨૦. ૨૦૧.
૨૦૧.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રભસેવક
૨૦૧
પુણ્યસાગર
૨૦૨
ધન–સુધનન્તુ ૨૦૫ લાવણ્યકીતિ
૨૦૯
સાહિબ
૨૧૨
૨૧૩
૨૧૩
૨૧૩
સરર
૨૨૪
૨૨૪
૨૨૭
૨૨૮
૨૩૦
૨૩૧
૨૩૨
૨૩૩
૨૩૩
૨૩૫
૨૪૧
૨૪૨
૨૪૨
૨૪૭
૨૪૮
૨૪૯
૨૫૨
૨૫૩
૨૫૩
૨૫૫
૧૩.
૩૧૪.
૭૧૫.
૭૧.
૭૧૭.
૧૮.
અજ્ઞાત
૭૧૯.
ભાનુકાતિ ગણિ
૭૨૦. *શ્રીસાર પાઠક
૭૨૧.
૭૨૨.
૭૨૩.
૭૩૪.
૨૫.
૭૨ ક. મેધરાજ (બ્રહ્મ)
૭૨૬ ખ. *શુભવિજય
૭૨૭ ૩. કેશવિજય
૭૨૭ ખ. અજ્ઞાત
અમરચંદ્ર
કમ સિંહ
ગુવિજયણિ
રાજસિહ
લલિતકીતિ
૭૨૭ ૬.
932.
૭૨૯.
૭૩૦.
૭૩૧.
નારાયણુ
૭૩૨.
રાજહંસ
૭૩૩.
તેજવિજય
૭૩૪.
ચંદ્રકીતિ
૭૩૫. ગુણુસાગર
૭૩૬.
સુભદ્ર (?)
૭૩૭.
ભાવશેખર
૭૩૮.
કેશરાજ
ગુણુસાગર ઉપા. વિજયશેખર
તેજપાલ
રાયચંદ
૭૩૯. પુણ્યભુવન
૭૪૦.
વિદ્યાવિજય
૨૫૦
૨૫૯
9
''
૭૪૧.
૭૪૨ ક.
૭૪૨ ખ,
૭૪૩.
૭૪૪.
૭૪૫.
૭૪.
૭૪૭.
૭૪૮.
વાના
૭૪૯.
જટમલ
૭૫૦.
સુમતિ સ
૭ર૬ ખ. *શુભવિજય
૭૫૧. જિનચંદ્રસૂરિ
૭૫૨.
૭૫૩.
૭૫૪.
૭૫૫.
૭૫૬.
૭૫૭.
૭૫૮.
૭૫૯.
૭૦.
૭૬૧.
૭૬૨.
૭૬૩.
૭૬૪,
૭૬૫.
૭૬૬.
૭૬૭,
૭૬૮.
૭૬૯.
અજ્ઞાત
નારાયણ
સાઘુરંગ
કલ્યાણ સા
સ્થાનસાગર
બાલચંદ
મુક્તિસાગર
જયકાતિ
કરમદ
લાભાદય
મેઘનિધાન
અજ્ઞાત
હુ કુશલગણિ
ભાવ ?
પ્રેમ
લબ્ધિવિજય
દેવદ્ર
કનકીર્તિ વા.
ધર્માસિ હ
*રામદાસ ઋષિ
સૂરચંદ્ર
લક્ષ્મી કુશલ
કલ્યાણસાગર
જ્ઞાનમૂર્તિ
રાજરત્ન ઉપા.
દયાત
૨૫૯
૨૫૯
૨૬૦
૨૬૧
૨૬૪
૨૬૬
૨૬૭
૨૬૭.
૨૬૮
૨૦૧
૨૭૫
૨૭૫
૨૭૬
૨૭૭
૨૭૯
૨૭૯
૨૮૦
૨૪૦.
૨૮૧
૨૮૧
૨૮૧
૨૮૭
૨૯૧
૨૯૬
૨૯૮
૨૯૯
૩૦૦
૩૦૧
૩૦૨
૩૦૬
૩૦૮
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૭.
૭૧.
૭૭૨.
૭૭૩.
૭૭૪.
જ્ઞાનસ દર
ઉત્તમ દ
તેમવિજય
સુમતિસિંધુર
વિવેકચદ્ર
હર્ષરત્ન
કુશલધીર ઉ.
૭૭૧.
૭૭૬.
૭૭૭ ૩. ધનવિમલ
૭૭૭ ખ. ક્ષમાહ'સ
૭૭૮.
વિવેકચંદ્ર
99..
ભાવિજય
૭૮૦.
૭૮૧.
૭૮૨.
૭૮૩.
કમવિજય
૭૮૪.
નયવિલાસ
૭૮૫.
જ્ઞાનચંદ
૭૮૬. દેવરત્ન
કનકસુંદર
કનકકુશળ
કીતિ વધ ન
અજ્ઞાત
અજ્ઞાત
૮૦૪.
૮૦૫.
૮૦. અજ્ઞાત
૮૦૭. કક્કસૂરિશિષ્ય
૮૦૮. અજ્ઞાત
૩૧૦
૩૧૦
૩૧૧
૩૧૨
૩૧૩
૩૧૪
૩૧૪
૩૨૦
૩૨૦
૩૨૦
૩૨૨
૩૨૯
૩૩૦
૩૩૧
૩૩૨
.૩૩૩
૩૩૪
૩૩૫
૩૫૭
૩૫૭
૩૫૭
૩૫૮
૩૫૯
૪૪૦. *સેામવિમલસૂરિ
૩૫૯
૮૦૯. લાવણ્યભદ્રગણિશિષ્ય ૩૬૦
૮૧૦, અજ્ઞાત
૩૬૦
૮૧૧. અજ્ઞાત
૩૬૧
૮૧૨. અજ્ઞાત
૩૬૧
૩૬૨
૪૬૭. *અજિતદેવસૂરિ ૪૭૪. માલદેવ
૩૬૨
10
પૂર્તિ
ગાધા (ગાવત)
મતિસાર
૩૩૬
૩૩૬
૩૩૭
૩૩૭
૩૪૦
૩૪૧
૩૪૧
૩૪૨
૩૪૩
૩૪૩
૩૪૪
૩૪૫
૩૪૬
વિનયવિમલશિષ્ય ૩૪૬
૩૪
૭૮૭.
૭૮૮.
૭૯.
૭૯૦.
૭૯૧.
૭૮૨.
૭૯૩.
૩૯૪.
૭૯૫.
૭૯.
૭૮૭.
૭૮.
૭૯૯.
૮૦૦.
૮૦૧.
૮૦૨ ક. કેશવજી
૮૦૨ ખ.
૮૦૩.
દુલભટ્ટ
ત્રિકમમુનિ
ભીમમુનિ
શ્રીહ
તેજચંદ
ધનવિજય
ખેમ
ધનજી
દેવેન્દ્રકીતિ
દેવેન્દ્રકીતિ શિષ્ય
હેમ–હેમરાજ
ગુરુવિજય
૩૪૬
૩૪૭
(ગણિ) કેશવ અજ્ઞાત (ગદ્યકૃતિએ) ૩૪૮
૮૧૩. દુદાસ ૫૫. જયસામણિ
૮૧૪. પદ્મરાજ
૮૧૫. પદ્મમંદિરગણિ
422. * *શિવનિધાન
૮૧૬. હષ વિજય
૬૦૮. *સમયસુંદર ઉપા.
૮૧૭.
ગુણસાગર ૮૧૮. પા ચન્દ્રશિષ્ય
૬૨૧. રાજહંસ
૬૨૪. મેધરાજ
૩૬૫
૩૬૫
૩૬
૩૬
૩૬૭
૩૬૮
૩૬૯
૩૭૧
૩૭૧
૩૭૨
૩૫૨
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨૬. કનકસુંદરગણિ
૬૩૨. ઋષભદાસ
૬૫૧. રાજસમુદ્રજિનરાજસૂરિ
}પર, *વિમલકીતિ વા.
૮૧૯. ગુણુનંદન ૮૨૦. જીવનકીતિ ૭૦૫. લબ્ધિરન
૮૨૧. અજ્ઞાત
૭૨૦. શ્રીસાર ૮૨૨. સુનિકીતિ ૨૩. ગુરુદાસ ઋષિ
૩૦૩
૩૭૪
૩૭૫
૩૭૬
३७७
३७७
૩૭૮
૩૭૮
૩૭૯
૩૭૯
३८०
11
૭૬૩. *રામદાસ ઋષિ
૮૨૪. અજ્ઞાત
૮૨૫. લક્ષ્મીકુશલ
૮૨૬. અજ્ઞાત
૩૮૧
૩૮૨
૩૮૨
૩૮૨
૩૮૩
૩૮૪
૩૮૪
૩૮૪
૩૮૫
૩૮૫
અજ્ઞાત (ગદ્યકૃતિ) ૩૮૬ અજ્ઞાત (ગદ્યકૃતિ) ૩૯૧
૮૨૭.
૮૨૮. રામે
૮૨૯. વિનયસેામ
૮૩૦. રૂપચંદ્ર
૮૩૧. અજ્ઞાત
અજ્ઞાત
૮૩૨. અજ્ઞાત
૮૩૩.
૮૩૪.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ગૂર્જર કિવ
ભાગ ૩
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિક્રમ સત્તરમી સદી
૬૨૦. હેમવિજયગણિ (ત. માનવિમલસૂરિના આજ્ઞાવત શુવિમલ–કમવિજય પં. શિ.)
આ કવિ પ્રતિષ્ઠિત હતા અને તે માટે શ્રાવક ઋષભદાસ કવિએ તેનું નામ પૂના નામી કવિ તરીકે પેાતાના ‘હીરવિજય રાસ' ‘કુમારપાલ રાસ' આદિમાં ઉલ્લેખેલ છે. જુએ તે રાસેની પ્રશસ્તિ, વિજયપ્રશસ્તિ મહાકાવ્ય' ૧૬ સગમાં સ`સ્કૃતમાં કરી પાતે સ્વવાસ કર્યાં તેથી તે કૃતિ તેમના ગુરુભાઈ પં. ગુરુવિજયે બીન પાંચ સ રચી પૂરી કરી. તેથી પોતે પોતાને કવિ' એ ઉપનામ આપે છે તે સાથક છે. હિંદીમાં પણ કવિતાએ તેમણે રચી છે. વધુ માટે જુએ ઐ.રા.સ. ભાગ ૩.
ત. કલ્યાણુવિજય શિષ્ય હેમવિજયે દશ તરંગમાં ૨૫૦ કથાઓવાળા કથારત્નાકર' સ.૧૬૫૭માં રચેલ છે તું અને આ હેમવિજય પ્રાયઃ એક હૈાય. આની પ્રત પ્ર.કા.ભ. ન.૧૯૩૬. [આ તકે પ્રમાણભૂત જણાતા નથી.]
(૧૩૪૭) + ક્રમવિજય રાસ ૨.સ.૧૬૬૧ મહેસાણામાં આદિ – સરસ વચન રસ વરસતી, સરસતિ કવિઅણુ-માય, સમરિય નિયગુરુ ગાયસ્યું, પૉંડિત પ્રભુમિય પાય. કમલવિજય કાવિદતિલક, સુવિહિત સાધુસિ ગાર, તાસ રાસ રલિઆમણું, ભણતાં જયજયકાર. 'ત – શ્રી કમલવિજય વરવસુધનાં નામથી સકલ કલ્યાણુના ક્રાડ, સંપદા સત્રિ મિલ, દૂરિત દૂરિ ટલઈ, માત્રમાં મૂલગા એહુ કહીઇ.
૧૦૭
જાસ વૈરાગ્ય વર વાનગી વાસના શખર સુવિહિત જતી રિદય રાખી જાસ સવેગરસ સરસ સર્વિ પાલ્લિાં સાધુ ગુણરાસિના હુઉ
સાખી, ૧૦૮
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજહંસ
[૨]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
રૂપરેષા ધરા અસમ સમરસ વા સાહુ ગેવિંદસુત સાધુ સીહા, કહત કવિ હેમ થિર પેમ એ શ્રીગુરા હાઉ મહસુહુકરા અમિયજી હૈા. ૧૦૮
પ્રકાશિત : : ૧. ઐતિહાસિક રાસ સંગ્રહ ભા.૩. (૧૩૪૮) જિન ચંદ્રાવલા ૪૪ કડી આદિ – સમરીય સમરસસાગરૂ થૈ ગુરૂ ગિરૂએ ગુણવંત, શિવાદેવીસુન ગાઈએ રે મુઝ મનિ લાગી ષતિ. મુઝ મિત લાગી ષત ઘણેરી, સેવ કરૂં નેસીસર કેરી, નમે જેને નરવર રાચ્છ, જસે દીઠે મતિ આવે તાજી. જી નેમિ જિનજી રે રાજીમતીભરતાર ભગતે વાદિએ ૨, જોસ નામ અભિરામ, સુણી આણુ દિએ રે-આંયલી. અંત – તપગચ્છમ`ડળુ હીરલે રે હીરવિજય મુનિરાજ, નામ જપતાં જેહનું રે સીઝે સધલાં કાજ,
સીઝે સધલાં કાજ સીઝે સલાં કાજની કેાડી, તહુને નમે સદા કર જોડી
પડિત કમવિજયના સીસ, હેમવિજય મુનિ થે આસીસ, ૪૪ (૧) પ.સ’.૪-૧૩, લી.ભ. (૨) પ.સં.૩, પ્રે.ર.સ. [આલિસ્ટઇ ભા.૨, લી હુસૂચી.]
(૧૪૯) સ્તવના-સઝાયા વિજયસેનસૂરિ રાજ્યે
(૧) હા.ભ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૩૯૫-૯૬, ભા.૩ પૃ.૮૮૨. કમલવિજય રાસ'માં રચનાસંવત નથી, પરંતુ કમલવિજયે સં.૧૬૬૧ના અસાડ વદ ૧૨ના રાજ મહેસાણામાં કાળ કર્યો છે અને કૃતિ ત્યાં રચાયેલી છે, તેથી સ.૧૯૬૧માં રચાયેલી માની છે.]
૬૨૧. રાજહંસ (ખ. હુતિલકશિ.) (૧૩૫૦) દશવૈકાલિક સૂત્ર ખાલા, લ.સ.૧૯૬૨ પહેલાં
(૧) ખરતરગચ્છાધીશ જિનરાજસૂરિ વિ×જયનિ વાણુારીસ હર્ષતિલકગણિ શિષ્ય શ્રી રાજહંસ મહે।પાધ્યાય વિરચિત ચઉહારા(વેાહરા)ગાત્રમ’ડન શ્રી માંડુરાજ સમભ્ય'નયા શ્રી દશવૈકાલિક બાલાવબાધા સુભિખુનામાધ્યયન. સંપૂર્ણ. પ.સ’.૬૧, ઘેાધા. (૨) શ્ર’.૩૨૭૫, ૫.સ.૫૮, હા.ભ, દા.૩૬ નં.૧૦. (૩) પ.સ’.૬૦, હા.ભં. (૪) ૫.સ.૩૨, વીજાપુર
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩]
સંયમમૂર્તિ નો નં.૨૫૭. (૫) લિ. વણહેડ ગ્રામ મધ્યે સં.૧૬૬ર ભા.વ.૧૩ સોમે ગ્રં.૨૨૫૦. વેબર. નં.૧૯૨૦. (૬) પ.સં.૪૮, જયપુર. (૭) પ.સં.૮૬, સેંલા. નં.૧૭૮૩. (૮) ઇતિશ્રી વરતરગચ્છીય શ્રી જિનરાજસૂરિ શિષ્ય વિજયાન વણારીસ હર્ષ તિલકગણિતષ્યિ શ્રી રાજહંસપાધ્યાય વિરચિત શ્રી દશવૈકાલિક બાલાવબોધ દશવૈકાલિક નિયુક્તિ પ્રરૂપિત મૂલત્પત્તિરૂપ કથાસંબંધયુક્ત સંપૂર્ણ. સં.૧૬૬૨ કા. વદિ ૫ શનૌ લિ. દીપાલિકાયાઃ અવાગૂ શક્તિપુર મધે અચલગચ્છ ભ, ધર્મમૂર્તિ સુરીશ્વર વિજયરાજ્ય આચાર્ય જિનચંદ્રસૂરિ ૧, પદ્મદેવસૂરિ ૨, સુમતિસિંધસૂરિ ૩, શ્રી અભયદેવસૂરિ ૪, અમાવસિંહસૂરિ ૫, ગુણસમુદ્રસૂરિ ૬, માણિજ્યકુંજરસૂરિ ૭, ગુણરાજસૂરિ ૮, વિજ્યહંસસૂરિ ૯, પુણ્યપ્રભસૂરિ ૧૦, તચ્છિષ્ય વાચનચાર્ય વાચક જિનહર્ષગણિ તષ્ઠિષ્ય ઉપાધ્યાય શ્રી ગુણહર્ષગણિભિક લિખિતં. પ.સં.૭૫, મજે.વિ. [આલિસ્ટઈ ભા.ર, જેતાપ્રેષ્ટા, મુપુન્હસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૬૦૩, ભા.૩ પૃ.૧૬ ૦૧.] ૬૨૨. સયમમૂતિ (વિનયમૂર્તિશિ.)
- બીજા સંયમમૂર્તિ એ નામના ઉપાધ્યાય આ કવિથી અગાઉ થયેલા છે તેમણે “ઉપદેશમાલા વિવરણ” લખ્યું છે તેમાં પિતાને પરિચય આ પ્રમાણે આપે છે: લિખિત શ્રી વટપદ્ર નગરે શ્રી સોમસુંદરસૂરિ શિષ્ય શ્રી વિશાલરાજસૂરિ તષ્યિ પં. મેરૂનગણિ તચ્છિષ્યાણ સંયમમૂર્તિગણિના. (પ.સં.૧૧, સાવસૂરિ પ્રત, હા.ભં. દા.૪૮ - મુનિશ્રી જિનવિજયજીને પ્રશસ્તિસંગ્રહ.)
અન્ય સંયમમૂર્તિ માટે જુઓ આ પૂર્વે ભા.૧ પૃ.૩૩૬. (૧૩૫૧) ઉદાઈ રાજર્ષિ સંધિ લ.સં.૧૬૬ર પહેલાં અત – ઉદાય મુનિવર ગુણનિતિ મનિ ધરઈ, સાધુ સુશ્રાવક સુષ તે
અણુસરઈ, અણસરઈ બહુ સુષ તે અહિનિસિ જે રિષિ ગુણ ગાવાઈ, શ્રી વીરવાણુ પરી જાણ થાયઈ તે સુષ પાવઈ, ઉવઝાય શ્રી વિનયમૂરતિ સસ સ જિમ ઈમ કહઈ,
જે ભણઈ ભાવઈ રિદય પાવઈ સયલ સુખસંપતિ લહઈ. ૪૩ (૧) લાલ તેજપાલ તિષિત સં.૧૬ ૬ર વર્ષે જયેષ્ટ શુદિ ૧૨ શન. ભાવ. ભ. [મુપુગુહસૂચી] (૧૩૫ર) ૨૪ જિન બહસ્ત. (ાવીશી)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
વર્લ્ડ પડિત શિ.
[*]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
(૧) પ.સં.૮, ચતુ. પે.૪. (૨) પ.સ.૮, ચતુ. પે.પ. [મુક્ષુગ્રહ સૂચી.] પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૬૨, ભા.૩ પૃ.૯૩૮ ]
૬૨૩. વર્લ્ડ પડિત શિ.
જૈનેતર લાગે છે. જિનપ્રાસાદના ઉલ્લેખ જોતાં જૈન હાવાને સંભવ? કે ‘જિન’એટલે 'જે' અને ‘પ્રસાદ' એટલે કૃપા' એવા અ કરવા ?]
(૧૩૫૩) કુકડા મારી રાસ લ.સ.૧૯૬૨ પહેલાં
આદિ– પ્રથમ કિ પ્રણમો ગણપતિ દેવ, કાજસિદ્ધિ જિઉ કરઈ તતખેવ,. ગવરીશ કર મલ ઉતપતિ જાસ, કહઈ વહુ પ`ડિતક દાસ.૧ કુનિ દૂજઈ સારદે નિ ધરઈ, કવિત કાવ્ય તસ તૂઈ કરઈ, લાડુ કુસમમાલક કર લેઈ, વિનાયકુ હમ સિદ્ધિબુદ્ધિ ઈ. ૨ અવરે માઇપિતા પ્રણવ!ઉ, ઉ ખલિહારી તિસકઇ જાઉ, જિનપ્રસાદ દીઠૌ સ`સાર, તિન તૂઠા હુઇ મેક્ષદુવાર. અંત – માંજરી તણી સેાક રતિ કરઈ, જિણિ `દિ લીઅક્ તિતહિ ઉતરઈ(૧) ઇતિ કુકડામંજરી ચઉપઇ સમાપ્ત, સં.૧૯૬૨ વર્ષે અશ્વિનિ માસે શુકલપક્ષે ચતુર્થાં તિથૌ શુક્રવાસરે શ્રી નાગપુર મધ્યે લિખિતં પાતિસાહ શ્રી અકબર રાજ્યું. પ.સં.૬–૧૨, ભાં.ઇ. સને ૧૮૮૨-૮૩ ન ૨૫૪ એ.
૩
39
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભારત પૃ. ૪૬૩. ત્યાં વર્લ્ડ પંડિતને કર્તા ગણવામાં આવ્યા હતા.]
૬૨૪, મેઘરાજ વા. (પાચંદ્ર-સમરચ`દ્ર-રાજચંદ્ર-શ્રવણ
એમણે ‘સ્થાનાંગસૂત્ર-દીપિકા' ૨.સ.૧૬૫૯માં રચેલ છે. (૧૩૫૪) રાજચંદ્ર પ્રવણ ૨.સ.૧૬૧
[લી હુસૂચી.] (૧૩૫૫) + નળદમયંતી રાસ ર.સ.૧૯૬૪ આદિ – નગરનિરૂપમ ગજપુરે શ્રી વિશ્વસેન નારદ, અચિરા રાણી ઉરવર આવ્યા શ્રી શાંતિ જિણ ૬, ત્રૂટક – જિણુંદ સવ્વøવિમાણુ હુ'તી ભાવા વિષે સાતમે, ચવી જેડ વિદ તરસે જન્મ્યા ઉચ્છવ હુએ અનુક્રમે,
ઋષિશિ.)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
અત -
-
[૫]
દીક્ષા જે દિ ચઉદશે પેષિ નૌમિ શુક્રિ થયા કેવળી, મેાક્ષ જેડ વદિ તેરસ દિવસે પુતી સર્વિ મનની ફળી. જીવદયા પાળી ખરી, પુળ્વ ભવતર જેÌ, ચક્રવત્તિ જિનવર રાજિયા, પદવી લીધી તેણે, તેણે પદવી દાય લાધી શાંતિનાથ જિજ્ઞેસરૂ. શાંતિ કીધી ગર્ભ હુ તે અભિનવા જગ-સુરતરૂ, સેવ કરતાં જેહની રે સપટ્ટા પરગટ હુઇ. દૈવી દવદતી તણી રે આપદા દરે ગઈ. ધ્રુવદંતી કહે કુણુ હુઇ, શ્વે કરમે દુખ પામી, શાળરત્ન કેમ પાળિયા, પ્રસન્ન હુએ કિમ સ્વામી, પ્રેમ ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ પામી રાય નળ શું બહુ પરે, શીળ પવિત્ર વિચિત્ર પાળ્યા ાસ કીરતિ વિસ્તરે, એ ચરિત અતિહિ સુજાણ ગુયિલ સાંભળે આદર કરી, વિધન વારા વા વાંછિત ઉંધ આળસ પરિહરી, રાગ મેવાડા-ધન્યાશ્રી
મેઘરાજ :
૧
નળ દેવદતી ચરિત્ર સાહામણુ જી, નવનવ રંગ રસાળ, સાંભળી ઉત્તમ સાધુ સતી પરેજી, ધરજો શીલ વિશાળ. સાધુસતીનું ચરિત્ર સુગૢા ભલું, સુષુતાં નાસે પાપ, ગારૂડ મંત્ર ખરા જેમ સાંભળેજી, નાસે અહિવિષ વ્યાપ. પાર્શ્વ ચદ્ર સૂરિસર રાજીમજી, મહિમા તાસ અપાર, ઉપદેશે જેવું ભત્રિ તારિયાજી, જિનશાસનશિણગાર, શ્રી સમરચાઁદ્ર તિણુ પાર્ટ' શાભતાજી, તેણે પાટે સૂરિ, રાયચંદ્ર સૂરિસર દીપના, ગિરૂઆ મેરૂ ગિરિંદ. સરવણુ ઋષિ જંગે પ્રગટિયા મહામુનિજી કીધું ઉત્તમ કાજ, તે સહીગુરૂના ચરણુ નમી કહેજી, વાચક શ્રી મેધરાજ, સંવત સેાળ ચઉસડ સ વચ્છરે' થવીએ નળ ઋષિરાજ, ભણજો ગણજો ધર્મ વિશેષ જોજી, સારતા વંછિત કાજ. સા.ક્ (૧) સ’.૧૬૭૭ ભા.વ.૭ શુકે લ. પ.સં.૨૭-૧૫, ડે.ભં, દા.૭૦ નં. ૧૦૦. (૨) ૨.૭૦૦, ૫.સ.૧૮-૨૫, ડે.ભ. દા.૪૧ નં.૨૭, પ્રકાશિત ઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહૌધિ મૌ.૭. (૧૯૫૬) સાલ સત્તી ભાસ અથવા સઝાય અથવા શસ
૫
3
3
૪
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેઘરાજ.
[]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
દરેક પર એક ભાસ-સઝાય. આદિ- સિદ્ધારથ નરપતિ કુલે-એ દેશી.
જિન ગુરૂ ગૌતમ પય નમી, કહિસ્યું સતીય ચરિત્ર. જિનધર્મી ચંપાપુર, જિનદત્ત શ્રેષ્ઠિ પવિત્ર.
પવિત્ર બેટી રૂપે રંભા સુભદ્રા નામે સતી, બુધ દાસ બધે કપટ શ્રાવક હુઈ પરણુ ગુણવતી, પિસહ સામાયિક જૈન ધર્મે દેવ ગુરૂ રાતી રહે,
મહા મિથ્યાતિણિ નણંદ સાન્નેિ અહનિસઈ મછર વહે. જ અંત - શ્રી શીલપદેશ માલાદિક ગ્રંથ સેલ સતી ગુણ કહીએજી,
ભણતાં ગુણતાં જેહને નામે અષ્ટ મહાસિદ્ધિ લહઈજી. શ્રી પાસચંદસૂરિ પાટ પટોધર રાજચંદ્ર સૂરિરાયાજી.
શ્રવણ ઋષિ શિષ્ય મુનિ મેઘરાજે સેલ સતી ગુણ ગાયાછે.
(૧) ગ્રંથાગ્ર ૩૧૪, ૫.સં.૧૩-૧૧, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં.૯૭. (૨) સં. ૧૬૮૪ કા.સુ.૧૩ છાયાસુતવાસરે લિ. પાર્ધચંદ્રસૂરિગ છે ત૫ટે શ્રી સમરચંદ્રસૂરિ તત્પટે શ્રી રાજચંદ્રસૂરિ શિષ્ય દેવેન્દ્ર શિ. ઋષિ ભવાન લિ. અમદાવાદ મળે. પ.સં.૧૪-૧૫, સીમંધર. દા.૨૦ .૩૫. (૩) પ.સં. ૨૫-૮, મો.સુરત પિ.૧૨૬. (૪) જૈન શાળા ખંભાત. (૫) ડે.ભં. જેડાપ્રોસ્ટા, મુપુગૃહસૂચી.] (૧૫૭) [+] જ્ઞાતા સૂત્ર ૧૮ અધ્યયન પ૨ સ. અથવા ભાસ આદિ– પ્રથમ અધ્યયન પરસ. બ્રહ્મદત્ત કંપિલપુર રાજી રે એ ઢાલ.
વીર જિસર વાંદે વિગતિ સ્પંજી પ્રણમી ગાયમપાય, વિર્યું હશે હું ઋષિ રાજયજી મેઘ કમર ભલે ભા. ૧
સહજ સૌભાગી સાધુ શિરોમણી. અંત-પાસચંદ્રસૂરિ શરોમણી એ શ્રી સમરચંદ સૂવિંદ કિ,
રાજચંદ્રસૂરિ જગ જયવંતા એ, તેજઈ પણિ દિણિંદ કિ. ૨૩ સરવણ ઋષિ મોટુ યંતી એ પાટણિ સાથઉં કાજ કિ,
તે સહગુરૂનઇ પાય નમી એ, પભણુઈ ઋષિ મેઘરાજ કિ. ૨૪ (૧) સં.૧૬૭૩ . પ.સં.૧૭-૧૨, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં. ૫૮. (૨) અચલગચ્છ સાધવી વાલાજી શિષ્યણ લાલાજી શિષ્યાગી સાવી. સુમતલક્ષમી શિષ્યણી સહમલક્ષ્મી લિ. ૫.સં.૧૭, ૫.ક્ર.૩થી ૧૩, કલર્સ.કે.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૭]
સત્તરમી સદી
મેઘરજ કેટે. વૈ.૧૦ નં.૬૩(૧). (૩) લીંચ ભંડાર. [મુપુગૃહસૂચી, હે જીજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૨ ૫.]
[પ્રકાશિતઃ ૧. સઝાયસંગ્રહ (ગે).] (૧૩૫૮) પાર્ધચંદ્ર સ્તુતિ અથવા સલેકે અથવા ગીત (૧૩૫૯) સદગુરુ સ્તુતિ [અથવા ગુરુ ભાસ અથવા ગુરુ ગીત]
[જેહાપેસ્ટ, લીંહસૂચી.] (૧૩૬૦) રાજપ્રક્ષીય ઉપાંગ બાલા, [અથવા તબક] સં.૧૬૭૦
આસપાસ, રાજચન્દ્રસૂરિ રાજ્ય આદિ– દેવદેવ જિન નત્વા, શ્રુતદેવી વિશેષતા
રાજમશીયસૂત્રસ્ય, વાર્તિક પ્રદધામહં. (૧) મેઘરાજેન રાજ,શ્રી સૂરસ્થ બાથ કૃત અસ્થવ લિખિતં. તન્મયે ગ્રં. સૂત્ર અર્થ ૫૫૦૦ સૂત્ર ૨૨૨૦ ટબ ૩૨૮૧ સં.૧૭૮૨ કા.
શુ.૧૦ ગુરૂ મંડઈ બિંદર મળે અંચલગરછે પં. દીપસાગર શિ. મુનિ વિજયસાગર મુનિ મેઘસાગર મુનિ પ્રીતસાગર સંયુતન લિ. પ.સં.૧૬૦, મજૈ.વિ. નં.૧૫. (૨) ચં.૩૨૬૮, લ.સં.૧૮૧૪, ૫.સં.૧૪૪, લી.ભં. દા.૧૮ નં.૧૩. (૩) લિ. બલિભદ્રપુરે સં.૧૭૮૬ માઘ શિત ૪. ૫.સં. ૧૧૯, વિરમગામ સંધ ભં. (૪) ૫.સં.૨૦૧, યશવૃદ્ધિ. પિ.૪૩. [મુથુગૃહસચી, લીંહસૂચી, હેન્રશાસૂચિ ભા.૧ (પ.પ૬૪).] . (૧૩૬૧) સમવાયાંગ સૂત્ર બાલા. [અથવા સ્તબક]
(૧) ગ્રં.૬૧૭૫, લ.સં.૧૭૮૮, પ.સં.૧૫૫, પ્રકા,ભ. દા.૮૪ નં. ૮૮૧. (૨) ગ્રં.૭૧૩૫, ૫.સં.૧૩૦, ગુ. નં.૧૭. (૩) ગ્રં.૭૦ ૦૦, લ.સં. ૧૮૧૮, ૫.સં.૧૪૩, લી.ભં. દા.૧૬ નં ૬૮. (૪) પ.સં.૧૪૧, લીંબં. દા.૧૬ નં.૬૯. [લી હસૂચી.] (૧૩૬૨) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર બાલા. [અથવા સ્તબક]
(૧) ગ્રં. ૦૪પ, લ.સં.૧૭૭૨, ૫.સં.૧પ૨, લીં.ભં. દા. નં.૫(૨) પ.સં.૨૬૪, લીંભ. દા.૧૫ નં.૮. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી.] (૧૩૬૩) ઔપપાતિક સૂત્ર બાલા.
(૧) લી.ભં. (૧૩૬૪) સાધુ સામાચારી રા.સં.૧૬ ૬૯ રાજચન્દ્રસૂરિ રાજ્ય
(૧) વૃદ્ધિચન્દ્રજી ભં. ભાવનગર નં.૧૬. (વે.) [મુગૃહસૂચી.] (૧૩૬૫) લિધુ ક્ષેત્રસમાસ બાલા. [અથવા સ્તબક] સં.૧૬૭૦
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૯]
આસપાસ
(૧) શ્રી પૂજ્ય પાચન્દ્રસૂરીશ્વરકૃત પ્રતિબિંબ વિલેાકય શ્રી રાજચન્દ્રસૂરિ વિજયમાને ઋષિ શ્રી શ્રવણુસ્ય શિષ્યષ્ણુ વાયક મેઘરાજેન કિંચિદ્ વિશેષતા વાત્તા વિહિત સાધનીયા યં ધીધનૈઃ ૨.૩૦૧૫, અ. ૫.સં.૪૩, વડા ચૌટા . પે.૯. [મુપુગૃહસૂચÅ.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૦૧-૦૨, ભા.૩ પૃ.૯૦૦-૦૧ તથા ૧૬૦૩-૦૪.]
૬૨૫, હવલ્લભ (ખ. જિનચદ્રસૂરિશિ.)
(૧૬૬૬) મયરેહા ચાપાઈ કડી ૩૭૭ ૨.સ.૧૯૬૨ મહિમાવતીમાં આદિ– જિણવર ચકવીસે નમું, રિ શ્રી આદિ જિષ્ણુદ, શાંતિકરણ જિન સેાલમા, નમીયે નેમિ જિષ્ણુ દ પુરસાદાણી પરગડા, થંભણ ગાડી પાસ, ફલધિ થીર જિણેસરૂ, પૂરે મનચી આસ. મહિમનચર મહિમાનિલ, અજિતનાથ અરિહંત, ચદ્રપ્રભ સીતલ નમું, કુંથુનાથ ભગવંત. સુગુરૂ તણા પાયયુગ નમું, શ્રી જિનદત્ત સુરીદ, કુશલસૂરિ સ`ઘે કરા, કુશલખેમ આનંદ, માસૂિરિ પાટે પ્રગટ, ઉદયા એ દિનકાર, યુગવર શ્રી જિનચંદસૂરિ, પ્રણમાજે સુવિચાર. શારદ સામિણિ આપિ મતિ, મચક્ષુરેહા ગુણગાન, તુહ્મ પસાઇ હિવ રચું, સતીય તણા સુવખાણું. દાન શીલ તપ ભાવના, ધરમે' એ તાં સાર, ગુણુ મેાટા જિંગ સીલતા, જિણથી ભર્વાનસ્તાર. સર આપઇ પાણીભર્યા, વાસે આપઇ ફૂલ, નગર આપઇ માનવે', માનવ સીલ અમૂલ, મન વયને કાયા કરી, કિમહિં ન ખડયા શીલ, ભયણુરેહા સંકટે પડમાં, પાલ્યું સીલ સલીલ.
૯
અંત – મણરેહા સબંધ વખાણ્ય, ગુરૂમુખિ ઉત્તરાયનથી આણ્ય,
૮૪
હર્ષ વલભ
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
નવમઝણ ઉદ્દાર.
નયન રસ રિપુત્તુ સસિ મિત વરસ, મહિસાવતી નગરી મન હરસે, ચંદ્રપ્રભુ સુપસાઇ,
૪
પ્
L
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૯]
હર્ષવલ્લભ ખરતરગછિ ગુરૂ તે જે ઓપઈ, વાદીના મદ હેલે લેપે. જિનહંસસૂરિ ગછરાય. . તાસુ પાટિ મહિમંડલ જાગે, સૂરિ અવર સવિ સેવા માગે, જિહુમાણિક સૂરી‘દ. જંગમ જુગવર તાસુ સપાટે, સોહે સદગુરૂ મુનિવર થાટે, દીપે તેજ દિનંદ. પ્રતિબંધી અકબર ન પાયક, સકલ જંતુને અભયાદાયક, જિનચંદસૂરિ વિજયરાજે. જિનસિંઘસરિ આચારિજ જાચો, તેજ તપે જિમ દિનયર સાચે, પ્રતિ અધિક દિવાજે. મયણરેહા નમિ રાજા કેરે, કરી સંખેપિ સંબંધિ ભલેરે, હિત-સુખ-આનંદકારી. યુગપ્રધાન જિનચંદ સુરીસ, હરષવલભ દાખે તસુ સીસ, સુણતાં મંગલ ચાર. ભણે ગુણે જે માનવ ભાવશુદ્ધિ, તસુ ઘરિ કમલા વિલસે બહુ વિધિ, અનુક્રમિ લહે તે સિદ્ધિ. ચારે ખંડ રચ્યા ચીસાલ, હરષભ કહે સુણિત રસાલ,
પામીજે નવનિધિ. (૧) પ.સં.૧૮-૧૩, કમલ મુનિ (પુરાતત્વ મંદિર). (૨) પ.સં.૯, નાહટા સં. (૩) ૫.સં.૮, અભય. પિ.૧૧ નં.૧૦૧૩. (૧૩૬૭) ઉપાસક દશાંગ બાલા, ૨.સં.૧૬૯૨ આદિ- પ્રણમ્ય શ્રી મહાવીર જગદાનંદદાયક
ઉપાસકદશાંગશ્ય વયે બાલાવબોધક. (પા.) વયે વ્યાખ્યા સુધિકાં.
શ્રી જિનચંદ્રશિષ્યણ, હર્ષવલ્લભ વાદિના. (પા.) જિનચંદ્રસૂરિ શિષ્યણ
સતમાંગશ્ય ટબાર્થે, વિહિતા જ્ઞાનહેતવે. (પા.) ટબાયેં લિખ્યતે નૂન, મુગ્ધાનાં બેધહેત. અંત - દુનંદ રસ ચંદ્રાબ્દ, શ્રી રાજનગરે કૃતા
સ્વછે ખરતરે છે, હર્ષવલભવાચકેઃ (1) ગ્રંથાગ્રંથ સૂત્ર અર્થતઃ સમય ૩૦૭૧ કમિતિ સં.૧૭૪૨
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકસુંદર
[૧૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૪ ભા.વદિ ૯ શની માંડવી બંદર મધે લિ. મુનિ સત્યાબ્ધિના. પ.સં.૫૩,, મ.જે.વિ. નં.૨૦. (૨) લ.સં.૧૭૮૫, ગં.૩૦૭૧, ૫.સં.૫૪, હા.ભં. દા.૧૩, નં ૭. (૩) અપૂર્ણ, પ.સં.૩૮, જિનદત ભં. પ.૪. (૪) કચ્છી દઇએ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૬૦૨, ભા.૩ ૫.૮૯૨-૯૪ તથા ૧૬૦૮-- ૦૯.] ૬૨૬. કનકસુંદર (વડતપગચ્છ વિદ્યારત્નશિ.). (૧૩૬૮) કપૂરમંજરીને રાસ ૪ ખંડ ૭૩૨ કડી ૨.સં.૧૬૬૨ વરજા
આદિ
વસ્તુ સકલ સિદ્ધિકર સકલ સિદ્ધિકર આદિ અરિહંત, રિષભાદિક ચકવીસ જિન, તાસ ધ્યાન મને મકિ આણીએ. તસ મુખ પંકજવાસિની, ધરૂં ચિત્તિ વલી કાંમ જાણીએ. સા સરસતિ ભગવતી ભલી, આપિ બુદ્ધિપ્રકાશ, દાંનાદિક બહુ ભાવ સું, ગાઊં ગુણનિધિ રાસ.
રાગ અસાફરી. સમરવિ હંસગમણિ ગુણખાણ, હંસવાહિનિ હિંડઈ સપરાણુ.
સુરનર ઈંદ્ર વખાણી. ૨ કરિ વિષ્ણુ પુસ્તકિ ઘણું અણું, જપમાલી જગિ જાપિઈ જાણે,
સા હઈડામાં જાણી. ૩. તસ પદ પૂજઈ ઈંઈંદ્રાણી, તે મૂરખ જેણે ચિત્તિ નાંણી,
વિબુધ તણી એ વાણું. ૪ ત્રિણિ ભુવન કેરી ઠકુરાણી, નવિ જાણિ તસ મતિ મૂંઝાણી,
૨તુtપલ પદપણું. ૫ ભારતિ મૂતલિ પૂજઈ પ્રાણી, તે પાંમિ રંતિ રંગ વિનાણી,
નિત સમરું બ્રહ્માણ. ૬ પદમાબારા ચકેસરિ દેવી, શ્રુતદેવી તે સમરઈ તે લેવી,
- શુભ ભાવિ મઈ સેવી. ૭. જસ પ્રસાદાદ પ્રગટ જિન માંહઈ, કવિ કેતા સપરાંણું થાઈ,
મનમાં હરષ ભરાઈ. ૮ તે સમરી કહું અદ્ભુત વાત, કૌતિક કેડિ દૂઉં વિજ્ઞાન,
સુણ તે અવદાત. ૯
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
કનકસુંદર
(સિદ્ધરાજ જયસિંહને વર્ણનની કડીઓ)
ગુજરાતિ ગુણવંતે અપાર, અવર દેશ નહિં કે સુવિચાર, તસ મંજન પાટણ નરસિંધુ, અણહિલવાડુ ધર્મનું બંધ. ૨૩ તેણિ નગરિ જયસંઘદે ભૂપ, સોલંકી વિસઈ અતિ રૂપ, દાંનિ માનિ અલસર એડ, માગણ પ્રત ન આપઈ છે. ૨૪ તસ ઘરિ અંતેઉરિ સઈ ગમે, નિત ખેતિ બછસિ વનિ મે, મનગમતા ભોગવઈ વિલાસ, દિનિદિનિ ઉચ્છવ નઈ ઉલ્હાસ. ૨૫ તદાકાલિ હેમચંદસૂરીસ, ભુવિ માંહિં તસ વડી જગીસ, તસ વાત્તા નિસુણી એકદા, રજ્ય રા પૂછઈ વિધિ જદા. ૨૬ કુહુ ગુરૂ પુત્ર હુઈ કિમ કુલે, તે ભાખુ ઊષધ નિર્મલે, ગુરૂ કહિ શ્રી જિનધર્મપ્રસાદિ, ચિંતિત કાજ હુઈ ગુણ આદિ. ૨૭
–પત્તનવર્ણન સિદ્ધપુર સિદ્ધરાજ જયસિંધ દે વર્ણન પુત્રાર્થે તીર્થથાપના બંગાલ દેશ ગમન કપૂરમંજરી થાનકવિલોક પ્રથમાધિકાર. ૧૨૯ કડી.
–ઉજેણું વર્ણન મોહન વ્યાપાર પત્તન ગમન સિદ્ધપુરે પ્રાસાદ આગમન નખ વિલેકન પ્રતિરૂપ કરણ મોહ સાર મોહન દ્વિતીયાધિકાર૧૫૧ કડી.
–ભ્રાતઃ ઉદ્ધારે ત્રાધિકારઃ ૨૨૧ કડી. સાંભલી તા દાતા થાઉ, લેભપણુ પરહર રે,
મેહન કપૂરમંજરીની પરિ ભલાં કમ આચરયે રે. અત –
ચુપઈ વૃદ્ધતપાગછિ ગપતિ સાર, ચણસઘસૂરિ દૂઆ ઉદાર, અહદસ્યાહા પ્રતિબધુ જેણિ, મારિ ધરાવી સઘલઈ તેણિ. ૨૨૬ શિષ્ય તેહ પંડિત મુખ્ય, શ્રી શિવસુદર ગ્રંથઈ કક્ષ, હેમસિદ્ધિ વિદ્યાનું ધણી, બીજી લધિ સુણી જિ ઘણી ૨૨૭ શ્રી ગિરનાર પાજા બંધાઈ, તુ જ તે ગુરૂ સદ્દઉ પસાય, શિવસુંદરી પાજનું નામ, આજ લગિ દીસઈ અભિરામ. ૨૨૮ તાસ સીસ જયપ્રભ ઉવજઝાય, તેહિ અતિશયો પણિ કહિવાય, તેહના દખ્યા પદ ઉંકાર, શ્રી જયમંદિર ગુણભંડાર. ૨૨૯ તસ શિષ્ય વિદ્યારત્ન વિશાલા,
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનક સુંદર
[૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અંતેવાસી તેહનું સહી, જ્ઞાનબુદ્ધિ પૂણે તેહથી લહી, કનકસુદર ઉવજઝાઈ કહ્યું, દાનધર્મ જગિ મોટુ કહ્યું. ર૩૦ વિક્રમ સંવત નસિપતિકલા, રસ લોચન ત્રો નિર્મલા,
વરાહુલિ રહ્યા સુમાસિ, રચ્યું રાસ એ મનિ ઉહાસિ. ૨૩૧ (૧) ઇતિશ્રી મેહસાર કપૂરમંજરી રાસે રાજા મંત્રી મહાજન ભજન કપૂરમંજરી ઝડણ પત્તનાગમન વિવા તેમસૂરિ પૂર્વભવ કથન ઉજેણીગમન શ્રાદ્ધધર્મકરણ અનશનાધિકાર સ્વર્ગગમન ચતુર્થાધિકાર સંપૂર્ણ લટાપલ્લી મળે લિખિત સં.૧૭૧૨ માહા સુદ ૮ ભી. ૫.સં.૨૯-૧૪, સંધ ભંડાર પાટણ. દા.૬ ૩ નં ૨૨. [જીજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧પ૩).] (૧૩૬૯) ગુણધમ કનકવતી પ્રબંધ લ.સં.૧૬૬૩ પહેલાં
સકલ જાતિમઈ સારદરાણી, ત્રિભુવનરાય વદનિ ઇહ ઠાણું, સુરનર ગુણ ગંધર્વ વષાણી, આપિ ભાઈ સરસ મુઝ વાણું. ૧
જે નવ રસ સરસ સહું સુણઈ, ષતિ ધરી બહું જન, મહિમા જનમાંઈ હુઈ, સરસતિ જ સુપ્રસન્ન. કવીય| આગિ જે હુંયા, તે ધુરિ સમરી માઈ,
હુંયા હુસિ જે કરીયાણુ, ઘાસિ તુઝ પસાઈ. અંત – ભાણેજને યુવરાજ દેઈ, એ ઢાલ.
ઈમ સુણી પ્રાણી ચિત આણી, વિષય ઈડઉ વાડ પરમાદ પાંચઈ દૂરિ કીજઇ, દીજઈ નગર કપાટ, એ સીલ સુધું પાલતા રે, બુરાઈ ભવખાડ, રોગોગહ સવિ નાસઈ, નવિ નડિ કે કોઈ નાડ.
૩૬૧
૩૬૨
- ચોપાઈ. ઈમ જાણે સંસાર અસાર, ગિરયા મુંકઈ વિષયવિકાર, વડતપગછિ ગાયમ અવતાર, શ્રી પૅનરત્ન હુઆ સંસારિ.૩૬૪ તલ પટધારક ગુણે કરી ભુરિ, ગછ મતિ શ્રી સુરરત્નસુરી, પટપ્રભાવક વંદિત ઈશ, શ્રીપુજ્ય દેવરત્ન સુરીસ. ૬૫ સતાથી તે ગપતિ તણું, વાચક વિદ્યારત્ન ગુણ ઘણું, અંતેવાસી તેહને મુખ્ય, કનકસુંદર નમે છે શિષ્ય. ૬૬
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૩]
શાંતિ જિષ્ણુસ્વર તણું ચરિત્ર, કથાપ્રભંધિ કરી વિચિત્ર, વાંયતાં આવ્યા સંબધ, ચતુરે જાણ્યા ભલે પ્રબ`ધ ભુ•પીઠિ તે ચતુરસુજાણ, લહુડા તુદ્ધિ પાંમઈ માં, સાવ સલુણાં કેતકી પત્ત, હરિષ નાહના ર્ંજઇ ચિત્ત, તેહનાં વચન લહી આભર્યું, રચ્યા રાસ સુષદાતા કહું, પંડિત કનકસુદર પ્રેમ કહઇ, ભણે સુઈ તે સુષ જ લહઈ. ૬૯ (૧) પતિ ગુણધર્મ કનકવતી કામ પરિત્યક્ત કૌતક પ્રબંધ ચતુર્થાં ધિકાર સપૂર્ણ. સ`.૧૬૬૩ વર્ષે કાર્તિક વદિ ૧૪ શનૌ લિ. ઋ. શ્રી પ રામામાહાવજી સ્વયં પડનાથ. પ.સ.૧૩-૧૭, લી....ભ. (૧૩૭૦) જ્ઞાતાધમ સૂત્ર ખાલા, [અથવા સ્તમક]
નકસુદર
૬૭
(૧) ૨.૧૩૯૧૦, લ.સ. ૧૭૩૧, પ.સ'.૩૧૦, પ્ર.કા.ભં, દા.૧૦૬ ન....૧૧૮૭. [કેટલોગગુરા, મુપુગૃહસૂચી.] (૧૩૭૧) દશવૈકાલિક સૂત્ર ખાલા, ૨.સ.૧૬૬૬ - જયરત્નસૂરિ રાજ્યે (૧) ભાં.ઇ. સન ૧૮૭૧-૨ નં.૧૯૭. (બ્રુહ,રી.ર) [ડિકેટલાગભાઈ વા.૧૩ ભા.૩. (૧૩૭૨) [+] સગાલસાહુ રાસ ૪૮૬ કડી ૨.સં.૧૬૬૭ વૈશાખ વદ ૧૨ પ્રસિદ્ધ સાક્ષર શ્રી કેશવલાલ હ દુરાય ધ્રુવે મને જણાવ્યું કે “એક ખંધુકા માટે વિનતી છે. ચેલૈયા કિવા સેલયાની કથા જાણીતી છે. ભેજાભગતે સેલૈયા આખ્યાન' લખ્યુ છે. એક બીજા કવિએ “શેઠ સગાળસા સાધુને સેવે” એ શબ્દોથી શરૂ થતા ગરબા લખ્યા છે. આ બે છપાઈ ગયેલ છે. જૈન સાહિત્યમાં પણ એ કથા હશે, એને અવલખીને જે કંઈ જૂના જૈન સાહિત્યમાં લખાયું હોય, તેની મને ચે!ક્કસ માહિતી આપશેા.’” કારણકે તેમને ખી.એ. વર્ગમાં ભેજાભગતનું ‘સેલૈયા આખ્યાન' શીખવવાનું હતું. એટલે મે` આ `કનક દરકૃત ‘સગાળશાના રાસ' મૂળ માકલી આપ્યા; વળી તેમને અમદાવાદના વકીલ કેશવલાલ પ્રેમચંદ મેાદીએ ત્યાંના જૈન ભડારમાંથી ખીજી પ્રત આથી ભિન્ન જ મેળવી આપી. તે વાંચી ગયા પછી તેઓશ્રીએ મને ૧૧-૨-૨૫ના પત્રથી જણાવ્યું કે તમે કનકસુંદરકૃત ‘સગાલસાડ રાસ' મારા ઉપર માકલાવ્યા હતા એ મને સગાલસાહની ઉત્પત્તિ શેાધવામાં બહુ ઉપયાગી થયેા...રા. રા. કેશવલાલ પ્રેમચંદ મેાદીએ પણ ‘સગાલસાહ ચૂપઇ'ની એ હાથપ્રત મને મેળવી આપી હતી. એ ચૂપઈ કવિ વાસુની કૃતિ છે. તમારી પાસેની પ્રત કરતાં તે જૂની છે.
૬૮
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકસુંદર,
[૧૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ કનકસુંદરે રાસ સં.૧૯૬૭માં રચ્યો છે ત્યારે આ ચૂપઈની નકલ જ સં.૧૬૪૭ની છે. પ્રત જૈનને માટે ઉતરાયલી છે; પરંતુ ચૂપ કેઈ બ્રાહ્મણની કૃતિ જણાય છે. રાસ અને ચૂપમાં ઘણી પંક્તિઓ એકની એક અથવા સરખી છે. જો તમે રાસ છપાવવા ઈચ્છતા હે, તે વાસુ કવિની કૃતિ જોઈ જવા જેવી છે.” ત્યાર પછી રૂબરૂ મળતાં આ સંબંધે કેટલીક રસભરી વાત થઈ હતી. કેટલાક ને ખાસ કરી નરસિંહરાવભાઈ જેવા, સગાલસાહને મૂળ અર્થ શૃંગાલ(શિયાલીસાહ કરે તે અક્ષતવ્ય છે. ખરી રીતે સગાળશાહ (એ શાહ-શેઠિયો કે જેને ત્યાં હમેશાં સુકાલ હતો, દુષ્કાળ હતો જ નહીં) એ નામ યથાર્થ રીતે સત્ય છે. આદિ-
શ્રી ગુરૂ નમઃ સકલ સુરપતિ સકલ સુરપતિ નમઈ જસ પાય, અવસઈ તિથેસરૂ, તાસ નામ હું ચિત્તિ યાઉં; સરસતિ સામિણિ મનિ ધરી, સુગુરૂ શુદ્ધ પરસાદ પાઉં, સસરગુ ગુણ સબલ, તરસ ધારક વર્ણવ્યાસ,
વંસિ વિશુદ્ધઉ તે હુઉં, નિરમલકુલ ગુણ સ. અંત – અન્ય અઠઠિ સબલ તીરથ કરઈ જે ફલ હાઈ સાહી સગાલ કેરૂ રાસ સુણતાં સોએ.
૪૮૩ વલી જૈન તીરથ કરઈ જે એહ, જન તે સુણઈ એ રાસ, અધિક ફલ એ સાંભલઈ, ગુણ સેડની એ ભાસ, સુણું એહનઉ દાનમહીમા, ગ્રહઈ ગુણ જે એહવઉ, તે લહઈ સંપદ સકલ અવિચલ, થાઈ નિમલ તેહવઉ. ૪૮૪ એ રાસ ભણતાં હર્ષ વધઇ સગુણ સુણતાં પામીઇ, વલી આસપૂરણ સકલ હુઈ અનઈ વંછિત કામી, સેલ સંવત સતસઈ માસ વૈશાઈ વલી, વદિ બારસઈ એ રાસ પૂરણ હુઈ શુભ મનની રૂલી. ૪૮૫ વૃદ્ધશાલા ગુણવિશાલા, વિદ્યારત્ન છપતી, તસ આણપાલક કનકસુંદર કહઈ વિઝાયાં યતી, વિબુધ છેતા રાસ સુણતાં, કઈઈ ભાવ સુ આણુ,
શશિસૂરમંડલ તપ તાં જ રાસ એહ વિષાણ. (૧) સંવત ૧૬૭૦ લષિત. પ.સં.૧૬-૧૭, મારી પાસે. [પ્રકાશિત : ૧. સંપા. વ્રજરાય દેસાઈ.]
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૫]
કનકસુદર
(૧૩૭૩) રૂપસેન રાસ ૯૯૩ કડી ૨.સ.૧૯૭૩ સત્યપુર (સાચેર)માં (૧) ગા.૯૯૩ પ્ર.૧૩૦૦ સં.૧૭૦૭ આશુ.૪ શ્રી રત્નમેરૂ શિ. રાધવયુતેન, પ.સ'.૪૩, જિ.ચા. પે!.૮૧ નં.૨૦૨૯, (૧૭૭૪) દેવદત્ત રાસ ૪૧૨ કડી
આદિ
ચઉપદ
૧
દ
સરસતિ ધ્યાઉં મનિ ધરી ભાવ, જે સાચી છJ ભવની નાવ, તે માતાનઇ લાગુ પાય, સિદ્ધિ ખુદ્ધિ ગતિ દૈયા માય. કાસમીર મુખમંડિને માત, ત્રિહું ભુવને છઇ તૂં વિખ્યાત, સીસ હાથિ દિઉ સામણિ મજઝ, નિસિ વાસરિ આરાધું તુઝ. ૨ વાહિષ્ણુ હંસ હાથિભલ વીષ્ણુ, સુર નર પન્નગ નાઈિ લીયુ, તુઝ વિષ્ણુ તિ નહી કવિજન તણિ, ઊઁચ નીંચ સહું તુઝનઇ યુણિઇ. મન માહિર એક લાગી ખતિ, ગાવા પુણ્ય તણી મહા કાંતિ, કુથ ચરિત્ર માહિ એક વાત, સાહ પુત્ર ખેાલિક અવદાત. નવરસ વિષ્ણુધ વખાણુઇ ધર્મ, કૌતકાદિક છઈ બહુ મ, પ્રથમ રસ શૃંગાર ઉદાર, હામિઠામિ ભાખ્યઉ છિ સાર. જ'બૂદીપણ ભરતહ મઝારિ, લીલાવતી નગરી વિસ્તારિ, વિદુર વિચક્ષણ નાગર રહીઇ, કિસીઅ ઈં તે કવિયણુ કહઇ. અત ઇમ જાણી તપ કરયા સાર, જિમ ઊતારઇ ભવતુ પાર, ચારિત્રરૂપ કહિઉ જિનધમ, તેહ થિકી પામિ શિવશર્મ, ૪૦૪ આગઇ એ પણ રાસ જ હતુ, મારૂતી ભાષા ખેાલતુ, પદ્મસમતા નહી લગાર, પદ્મ જૂજૂયાનિ ક્રાઇ વિચાર. વડગછ માહિં પ્રધાંન, રતનાકર એડવઉ પમાંન, શાખા વિસ્તાર તે ા, ધનનૢ સૂરીસ્વર જૂયા. રહસ્ય તેહનૂ હીચડઇ ધરી ગૂજરી ભાષા ચઉપષ્ટ કરી, કાંઇ કાંઇ તેવ્ડ નૂતન કર્યાં, એડ ચરિત ઇણિ પરિ ઊરિઉં. ૭ શ્રી અસરરત્ન સૂરીશ્વર સાર, વિદ્યાનુ નવિ લાભઈ પાર, સૂરીસ્વર થાપ્યા તિણિ ઠાર, જિન આરાધ્યા વિવિધ પ્રકાર. ૮ કચાણુરત્ન સૂરીસ્વર કયા, નિજપક્ષઈ તે મિઈ લહ્યા, સંપ્રતિ ગુરૂ દેવરત્ન સૂરીસ, ચારિત્ર પાલિષ્ઠ નહી નિ રીસ. ૯ વાચકવર વિદ્યા ગુણુસાર, રતન પરિ નિ`લ ઝમકાર, તસ ૫૬ કનકસુદર નિત નમઇ, તસ તાંમિ લીલામાં રમઇ. ૧૦
-
૪
૫
૫
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકસુંદર
[૧૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ * એ કૌતુક ધુરિ કીધાં ઘણું, સુખકર કામ જનમન તણું, વૈરાગ્યરસ છેહડઇ આણુ, સૂધઉ જનમત જાણુઉ. ૧૧ જપ સદ્ધ જિનતૂ નામ, જિમ જવા પામઈ વંછિત કામ,
મંગલીક હુઈ જિનનઈ નામિ, વંછિત લહઈ ડામોઠામિ. ૧૨. (૧) પ.સં.૧૧-૧૮, ડે. ભ. દા.૭૧ નં.૪. (૩૭૫) જિનપાલિત સઝાય ૭૭ કડી આદિ – વિમલ-વિહંગમવાહની રે, દે વાંણુ સુવીસાલ, વિરત તણું ફલ ગાયસુ, શ્રી જિનવાણું રસાલે રે;
ભવિયણ સાંભઅવિરત દુરિ નિવારે રે, દેહિલ વિષય વિકારે રે–ભવિ. ૧ અંત – જ્ઞાતિ કથા ઈમ સાંભલી હરખિ પરષદ બાર રે,
જિનવાણી સુણી સદ્દવહિ તસ ઘરિ હુઈ સુખકારી રે. વિ. ૭૬ કનકસુંદર ઉવઝાયાં બેલિઇ, જે ભણિ ભાવિ લિ રે, મુગતિ તેહનિં રાબિં ખેલિ, મલસિ નવનિધ ઢોલિ રે.
વિષય ન રાચિ તે ડાહી. ૭૭ - (૧) ૫.સં.૩-૪૦, ઊભી પ્રત, જશ.સં. નં.૧૧૫.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૫૮-૬૧, ભા.૨ ૫.૫૯૦, ભા.૩ પૃ. ૯૩૩-૩૭, ૧૫૧૫-૧૬ તથા ૧૬૦૨. “કપૂરમંજરી રાસ'માં કવિની ગુરપરંપરા રત્નસિંહ-શિવસુદર-જયપ્રભ–જયમંદિર-વિદ્યારત્ન અને અન્ય કૃતિઓમાં ધનરત્ન-સુરરત્ન-દેવતન-વિદ્યારત્ન એ પ્રકારની જુદીજુદી મળે. છે તથા કેટલીક કૃતિઓમાં ગુરુપરંપરા નથી તે બેંધપાત્ર છે. આ પરથી બે કવિ હવાને પણ વહેમ જાય. પરંતુ દશવૈકાલિક સૂત્ર બાલા.”માં કપૂરમંજરી'ની જેમ અહમદશાહને પ્રતિબોધનાર રતનસિંહસૂરિના ઉલ્લેખ સાથે દેવરત્ન-જયરત્ન-વિદ્યારત્ન એવી ગુરુપરંપરા બતાવેલી છે (ડિકેટલેગભાઈ વૈ.૧૯ ભા.૩), તથા રાસેની કેટલીક ઉક્તિઓમાં મળતાપણું છે તેથી કર્તા એક જ હોવાનો સંભવ વધારે છે. અલગ પડતી ગુરુપરંપરાને કાઈક ખુલાસો શોધવો પડે.
ભા.૩ પૃ.૯૩૭ પર એવી નોંધ કરવામાં આવેલી કેઃ “આ કનકસુંદરગણિએ જ્ઞાતાધર્મસ્તબકીની પ્રત સં.૧૭૩૭ (૩)માં લખી તેમાં જણાવે છે કે વૃદ્ધતપાના સ્થાપક દેવભદ્રના પટ્ટધર દેવરત્નના પટ્ટધર જયરત્નસૂરિના શિષ્ય વિદ્યારનગણિના પિતે શિષ્ય છે. જુઓ = ચંદ્રસૂરિ
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૭]
સમયરાજ
ગચ્છાનિ તસ્મિન્ ચૈત્રગચ્છે ભુવને દુસૂરિઃ તસ્તિપદે શ્રી દેવભદ્રસૂરીશ્વરઃ યેન તપાબિરુદ` કૃત' તદ્દનુક્રમેણુ શ્રી નૃહતપાપક્ષે શ્રી દેવરત્નસૂરી વગેરે. પ્ર.કા.ભ`, નં.૧૦૮૭ (વે.).” આમાં કશીક સરતચૂક રહેલી છે. અહી પ્ર.ફા.ભ.ની જ નં. ૧૧૮૭ની લ,સ',૧૭૩૧ની પ્રત નાંધાયેલી છે, જેમાં કનકસુંદરગણુિને કર્તા બતાવવામાં આવ્યા છે, અને એ જ ખરાખર છે કેમકે કનકસુ ંદરગણિસ.૧૭૩૧માં ન હોઈ શકે તે કનકસુંદરને કર્તા ગુણવાની બાબતને કેટલોગગુરાતા ટકે છે.]
૬૨૭, સમયરાજ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિશિ.) (૧૩૭૬) ધ મ‘જરી ચતુદ્રિકા ૨૭૮ કડી ૨.સં.૧૯૬૨ મહા શુ.૧૦ વિક્રમનગર (વિકાનેર)માં અંત – ભુજ રસ વિજાદેવી વચ્છરઇ, મધુ સુદિ દશમી પુષ્પારકવરૂ, ઈંમ વરઈ વિક્રમનગરમંડણ, રિષભદેવ જિષ્ણુસરૂ. સુપસાય ખતર ગચ્છનાયક સકલ સુવિહિત સુખકરૂ, જુગપવર શ્રી જિણચંદસૂરી સુરિ સુસીસ પય પએ. શ્રી સમયરાજ ઉવઝાય અવિચલ સુખસેાહગ સપએ, ઈમ જિનભાષિત મુલ સમકિત ધરમ સુરતરૂમ...જરી, અતિ સુગુણુ સરસ સુગંધ સુભદ્દલ સફલ અવિચલ સિસિરી, નિંધ કરીય અકબર સાહિર, પ્રતિાધકારક સુહગુરૂ (પા.) જયવંત શ્રી જિનચ': સુડગુરૂ સિઘ સૂરીસર, આદેશ લહિ કરી ધરમ ધરતાં સેય મંગલ સુષકરૂ, (૧) સ*.૧૮૪૧ વૈ.શુ.૧૪ કવાટત્યાં ભૌમવાસરે વાયક લાવણ્યકમલગણિ શિ. ૫. કમલસુન્દરેણુ લિ. શ્રી રાધનપુરવરે જંગમ યુગપ્રધાન પ્ર. જિનચન્દ્રસૂરિ રાજ્યે સ્વહિતાય વાચનાય. સગાથા ગ્ર.૨૭૮, પ.સ`.૧૧, ૫. જૈન શ્વે.ભ', પે.૬૪. (ર) મં.૪૦૦, ૫.સં.૧૯, કૃપા. ૫.૪૫ ન.૭૮૫. (૩) સ.૧૭૫૮ પે.શુ.૩ રવૌ કિ. ૫.સ..ર૦-૧૨, આ.ક.ભ. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૩૯૬-૯૭, ભા.૩ પૃ.૮૮૪] ૬૮. સુમતિકલ્લાલ (ખ. જિનચ'દ્રસૂરિશિ.)
૭૪
એમણે હર્ષોંન દન સાથે રહી ‘સ્થાનાંગ સૂત્ર' પર સંસ્કૃત વૃત્તિ સં ૧૭૦૫માં રચી. (૧૩૭૭) શુકરાજ ચાપાઈ ૨.સ.૧૬૬૨ (દાય રસ કાય શિ) Å.૧૦
૭૩
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૫
આણદેદય
[૧૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
પ્રથમાભ્યાસે વિકાનેર (૧) પસં.૧૪, કવિની સ્વલિખિત, જય. પિ.૬૯. (૧૩૭૮) મૃગાપુત્ર સંધિ ગા.૧૦ સં.૧૬૬૩? (ગુણ રિવતિ) આ.વ.૧૧
મહિમાનગરે [મુગૃહસૂચી.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ ૫.૮૯૧.] ૬ર૯ આણંદય (ખ. જિનતિલકસૂરિશિ.) (૧૩૭૮) વિદ્યાવિલાસ ચાપાઈ (પૂજવિષયે) ૩૦૭ કડી ૨.સં.૧૯૬૨
આસો શુ.૧૩ રવિ બાલોત્તરામાં અંત – સુગુરૂવચનથી સંભલી, પામી ગુરૂઆદેસ,
વિદ્યાવિલાસ નરવર તણી, ચઉપઈ કરી લવલેસ. ૩૦૪ સેલ બાસઠઈ વછરઈ, આસૂ સુદિ રવિવાર, તેરસ દિન એ સંથણી, વાલોતરા મઝાર. ૩૦૫ ગછ ચહેરાની પગાઉ (પા.) ખરતરગચ્છ (સહુ) માહઈ પરગડઉ, શ્રી ભાવહ સૂરિદ, તસુ પાટઈ ઉદયઉ અધિક................. મુણિંદ. ૩૦૬ શ્રી જિનતિલક સૂરિ ગુરૂ, પભણઈ સીસ જ એમ,
આણંદઉદય રિધિવૃદ્ધિ સદા, શ્રી સંઘ હુ એમ. ૩૦૭
(૧) સંવજગદ્રસ રસેન્દુ (૧૬ ૬૩) વિષે શુક્ર માસે વ.૫ શનિ શ્રી જિનતિલકસૂરિ વિજયિનિ પં. અમરાન શ્રી વાલપુત્ર મળે. ૫.સં.૬, પ્રથમ પત્ર નથી. યતિ મુકનછશિ. જ્યકરણ વિકા. (૨) માણેક ભં.
પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૩૯૭, ભા.૩ પૃ.૮૮૪-૮૫. “આણંદઉદય” એ શબ્દ સામાન્ય અર્થના વાયક પણ છે, તેથી કર્તાએ પિતાનું નામ લેષથી ગૂંચ્યું છે એમ કહેવાનું થાય.] ૬૩૦. લાલવિજય (ત વિજયદેવસૂરિ-કલ્યાણવિજય-શુભવિજયશિ.)
એક શુભવિજયે (હીરવિજયસૂરિના શિષ્ય) “તકભાષા વાર્તિક”, “કાવ્યકલ્પલતાવૃત્તિમકરંદ', “સ્યાદ્વાદ ભાષાસૂત્ર, તે પર વૃત્તિ, “સેન પ્રશ્નને સંગ્રહ' આદિ ગ્રંથ રચ્યા છે. તે અને આ બંને એક હેવાને સંભવ છે. (૧૩૮૦) [+] મહાવીર સ્વામીનું ર૭ ભવ સ્ત, છ ઢાલ ૨.સં.૧૯૬૨
( વિજયાદશમી આદિયાણામાં આદિ– વિમલ કમલદલલોયણું, દીજે વચન પ્રસન્ન,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯]
લાલવિજય. આદર આણું વીરજિન, વંદી કરૂં સ્તવન. શ્રી ગુરૂ તણે પસાઉલે, સ્તવણ્યું વીરજિણંદ,
ભવ સત્યાવીસ વીરતા, સુણજ્યો સહુ આણંદ. અંત – સંવત સેલ બાસઠે તો ભ. વિજયેદસમી ઉદાર તે, લાલવિજયે ભગતિ કહ્યું તો ભ. વીરજિન ભવજલ તાર તા. ૨૦
ઢાલ ૬ઠી સમરથ સુખ સંપત્તિ મિલેં, ફલે મનોરથ કોડિજી, રેગ વિગ સર્વે ટલેં, તુહ સમરે સહુ હે જેડિજી. આઢિયાણપુરમંડણ ખંડણે પાપના પુર જે, જે ભવિયણ સેવા કરે સુખ પામે ભરપુર જે.
કલશ શ્રી વીરપાટ પરંપરા ગત, શ્રી આણંદવિમલ સૂરીસરે, શ્રી વિજયદાનસુરિ તાસ પાટે, શ્રી વિજયદેવસૂરિ હિતધરે. કલ્યાણવિજય ઉવઝાય પંડિત શુભવિજય શિષ્ય જયકરે...
(૧) પ.સં.૬-૧૨, રાજકોટ મોટા સંઘને શં. (૨) સાગર ભં. પાટણ. (૩) ૨૪મા તીર્થંકર મહાવીર ૨૭ ભવ સ્ત. સં.૧૭૮૩ ફ.શુ.૧૫ રવો દિને લિ. ૫.સં.૭-૧૧, આ.કા.ભં. (૪) ૫.સં.૪, પ્ર કા.ભં. (૫) લીં. ભં. (૬) પિસ સુદિ ૬ દિને. પ.સં.૪–૧૨, હા.ભં. દા.૮૩ નં.૧૦૬. (૭) મહે. તેજસાગરગણિ શિ. પં. રંગસાગર લિ. ની કુઅરજી તત ભાર્યા શ્રાવિકા ચાંપા તત પુત્રી શ્રાવિકા વીરબાઈ પઠનાર્થ સં.૧૭૬૧ માહા સુ.૧૦ ભોમે લિ. પ.સં૫-૧૧, અનંત. સં. નં.૨. (૮) સં.૧૯૦૦ જે.વ. ૧૦ લ. મુ. લાવન્યકુશલ પાલીતાણું મથે આદિનાથ પ્રાસાદે. ૫.સં.૪૧૪, વીરમ. લાય. [મુપુગૃહસૂચી (શુભવિજયશિષ્યને નામે પણ), હેજેજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૪૩,૨૪૮, ૨૬૭, ૨૬૧, ૨૭૩, ૪૦૬, ૪૧૭, ૫૦૭-બધે શુભવિજયને નામે).]
[પ્રકાશિતઃ ૧. જૈન કાવ્યપ્રકાશ ભા.૧, ૨. જિનેન્દ્ર ભક્તિપ્રકાશ તથા અન્યત્ર.] (૧૩૮૧) જ્ઞાતાધર્મ એગણીસ અધ્યયન સઝાય ૨.સં.૧૬૭૩ આષાડ
વદ ૪ રવિ છઠિયાડામાં અંત – સંવત સોલ ત્રિવુંતરિ સંવ સરે, આદિતવારે આસાઢ માસે,
શુભવિશિષ્ય લાલવિજય એણિ પરે કહે ભણે ગુણે
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાલવિજય
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
તે સુખી થાશે. ૧૦ –ઈતિ પુંડરીક કુંડરીક રિષી સઝાય. તપગચિછ પાટપરંપર આવ્યા, સુધર્મ ગુરૂથી ભાવ્યા, શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ્વર રાજે, સેલ વિતરિ છાજે. ૬ આષાઢ વદિ ચોથે દિન આવે, છઠીઆડા માહે ગાવે, રવિવારે એ અર્થ વિચારો સાંભળતાં સુખ થાયે. શુભવિજ્ય પંડિત સુખકારી, તાસ પ્રસાદિ જાણી, સઝાય એકવીસ આસ પુરો મુજ, લાલવિજય કહી વાણી. ૮ સિદ્ધાંત વાણું સરસ જાણું આદર આણી ભણીએ,
ભાવે ભલીયણ કહે એમ કવિયણ કાન દઈને સુણીએ. (૧) સર્વરસ સઝાય. ગ્રંથાગ્ર ૭૫૦, પ્રકા.ભં. (૧૩૮૨) નંદન મણિયાર રાસ
(1) વિદ્યા. (૧૩૮૩) + ઘી સઝાય
પ્રકાશિત ઃ ૧. સ.મા.ભી. પૃ.૧૦૨. (૧૩૮૪) સુદર્શન સ, ૪૨ કડી ૨.સં.૧૬૭૬ માગશર કડીમાં આદિ- શ્રી ગુરૂપદપંકજ નમી હું મારું વચનવિલાસ,
સુદર્શન શિયલ વખાણુઈ, તુડ પાયે દાસ. અંત – સંવત સોળ સિલેહતરે, માગશિર કડી મઝારિ, * શ્રી પાશ્વનાથ પસાઉલઈ, શીલે કામ કીધું ઉદાર.
જે ગાવે વાંચે નિરમાલા તે પામે સંપદા કેડિ, - શ્રી વિજયશિષ્ય ઈમ ભણુઈ, લાલવિજય નમે કર જોડિ. ૪૨
(૧) લિ. ૩. વીરજી પઠનાથ 4. પ્રેમજી. ૫.સં.૨–૧૪, મારી પાસે. (૨) આ.ક.મં. (૧૩૮૫) વિચાર સ. ૫ કડી આદિ– પ્રથમ ધરૂ સતગુરૂનામ, જિમ મનવંછિન્ને કામ, અંત – શુભવિજયસીસ લાલવિજય કહે, સુયગડાંગ વૃત્તિથી લહઈ. ૫ (૧૩૮૬) ભરતબાહુબલ સ. ૩૧ કડીની અંત – તપગચ્છનાયક સુંદરૂ રે, શ્રી વિજયસેન સૂરિરાય,
સોહગ તિહાં વાચકવરૂ રે, શ્રી કલ્યાણવિજય ઉવઝાય. શ્રી કલ્યાણવિજય ઉવઝાયા સીસ, શુભવિજય પ્રણમે નિસિડીસ
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
લાલવિજય
લાલવિજય કહે છણિ ધ્યાને રહી, બાહુબલિની પરિ મુગતે
જઈ રે. ૩૧ (૧) પ.સં. ૨, .૩૦, લી.નંદા.૨૩. (૨) પ.સં.૨-૧૬, છેલ્લું પાનું, મારી પાસે. (૧૩૮૭) કવન્ના ઋષિ સ. ૧૪ કડીની
આમાં દરેક કડી આઠ ટ્રકની છે. અંત - એ હવે વિર આવ્યા, સાતે સ્ત્રી જૂઓ સાથે,
દીક્ષા લીધી તિહાં સાચા શ્રી ગુરૂહાથે. પાલે એકમનાં કરમ સર્વે તિહાં ટાલી, કેવલ પામીને લહસ્ય મુગત લટકાલી. લટકાલી તિણે મુગત જ પામી, તે તો દાન પ્રભાવે, ઉતમના ગુણ લેઇ દેઈ કર્યો સઝાય સુભ ભાવે શુભવિજય પંડિત પાય સેવી, લાલવિજે કહે પ્રાંણું,
ભાવ સહિત દીઓ દાન ભલી પરે, હીયડે ઉલટ આણી. ૧૪ (૧) લિ. શ્રી પુરબંદિરે. પ.સં.૩-૧૧, છેલ્લું ત્રીજું પાનું, મારી પાસે. (૧૩૮૮) નેમિનાથ દ્વાદશ માસ (હિંદીમાં) ૨૬ કડી આદિ – વનવિ ઉસેનકી લાડલી કર જોરિ નમકેં આર્ગિ ખરી,
તેમ કહિ પીચા ગિરનાર ચઢે હમસે તો કહે કહા ચૂક પરી, યહ વેસ નહીં પિયા સંજમકી તુમ કહીકું યેસી વિચિત્ર ધરી, કૈસે બારહ માસ બતાવેગે સમજાવેગે મુઝિ યાહ ઘરી. ૧ તુમ આગે અસાઢમિં કયાં ન લીધા વરત તુમ કાહિકું બરાત
| મુલાઈ,
છપન કોડ જુરે જાહું વંસ વાંહાન આન નીસાન બજાઈ. સંગ સમુદ્રવિજ બલભદ્ર મુરારકી તેહિ લાજ ન આઈ, નેમિ પિયા અબ આવે ઘરે ઈન વાતનમેં કહે કેન વડાઈ. ૨ વડાઈ કહા કરીયે મુનિ રાજુલ જીવન હે નિસિકો સુપને, સુત બંધવ બંધુ સબ જાત ચલે જલબુંદન સે નીતને અપને, દિન શ્યાનિકે મજમાંન સેવે થિરતા ન રહે કછુ સબહી અપને,
તિહાં તે યહ જાણિ આનંદ સેવે અમારે અબ સિદ્ધન કે જપને. ૩ અંત – બારહ માસ જે પૂરે ભયે તવ નેમકુ રાજલ જાય સુના,
જામેં દ્વાદશ ભાત વણ તવ પીછે સે રાજલકું સમઝા.
-
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
રતનવિશાલ
[૨૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૪ રાજલવી તવ સંજમ લેકર નિર્ભર કે વશ નિજ કર્મ જલાયે, રાજલકે યત નેમનિણંદ હૈ, ઉત્તર લાલવિજૈ વિધિ ગા. ૨૬
(૧) પ.સં.૫ ૫.૬થી ૧૦, કલ.સં.કો.કંટે. વ.૧૦, નં.૧૩૩ પૃ.૨૭૦થી ૨૭૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૮૭-૮૯ તથા ૫૯૩-૯૪, ભા૩ ૫ ૯૬૯-૭૦ તથા ૧૦૮૬-૮૭. “મહાવીર સ્વામીનું ૨૭ ભવ સ્તવન” લાલવિજય ઉપરાંત ભૂલથી શુભવિજયને નામે પણ મુકાયેલી. નેમિનાથ. દ્વાદશ માસમાં લાલવિજયની ગુરુપરંપરા નથી એટલે આ લાલવિજય જ એના કર્તા હેવાનું નિશ્ચિત કહી ન શકાય.] ૬૩૧, રત્નવિશાલ (ખ. જિનમાણિક્ય-વિનયસમુદ્ર-ગુણરત્નશિ.) (૧૩૮૮) રત્નપાલ પાઈ ૪૯૯ કડી ૨.સં.૧૯૬૨ [૬] દિવાળી મહિમાપુર આદિ-
નમો ભારત્યે નમો ગુરૂભ્યઃ પહિલઉ પણુમું પ્રથમ જિણ, આદીસર અરિહંત, નાભિ નરેસર કુલતિલઉ, વિમલાચલિ જયવંત. સંતિકરણ જિણ સોલમઉ, સંતસર સુખકાર, મૃગલંછણ મહિમાનિલઉ, કરૂણારસભંડાર. બ્રહ્મચારિ સિરિ મુકુટમણિ, જાદવવંસ જિયું, ને મીસર રેવગિરઈ, નમતાં નિતુ આણંદ, સિરિ ફલવિધપુરમંડણ, પુરિસાદાણ પાસ, નીલકમલદલ સામલઉ, પૂરઉ વંછિત આસ. સિદ્ધારથ-કુલદિનકરૂ, ચરમ જિણેસર વીર, સાસણનાયક સમરીયઈ, કંચણકતિ સરીર. ગૌતમ ગણધર પવર, પણમું લખધિનિધાન, કેવલ કરકમલઈ વસઈ, ચરણ કરણ સુપ્રધાન. ધરમ ચિહું પરિ ઉપદિસઈ, શ્રી જિનવર હિતકાજિ, તિહાં ધુરિ દાન પ્રસંસીયલ, જિણ સીઝઈ સિવકાજ. રતનપાલ કુમાર દિયઉ, પૂરવ ભવિ જલદાન. તિણિ પુણ્યઈ રસ તુંબડ, પામ્યઉ રાજ પ્રધાન. રતનપાલની ચઉપઈ, કહિસ્ય શ્રુત અનુસારિ,
સાનિધિ કરે સારદા, લહિયાઈ વચનવિચાર.' અત -
ઢાલ ધન્યાસિરી.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૫
સત્તરમી સદી
[૨૩]
કપલદાસ મુનિગુણ ગાઇયઈ રતનપાલ રિષિરાય, ગુણ અનંત છઈ સાધુના, કેતા મુખિ કહવાઈ. મુ. સહસ જીભ જઉ મુખિ હવઈ, તઉ પિણ પૂર્ણ ન થાઈ. મુ. ૪૯૨ સેલહ સઇ છાબ]સાઠિ સમયઈ, મહિમાવતિ પુર માહિ. મુ. દીપોત્સવિ પૂરણ થયઉ, એહ પ્રબંધ ઊમા હિ. મુ. ૪૯૩ સીતલનાથ પસાઉલઈ, પ્રબંધ રચ્યઉ મનરંગિ. મુ. ભણતાં ગુણતાં સંપજઈ, નવ નિધિ સુખ અભંગ. મુ. ૪૮૪ ખરતરગછિ ગુરૂ પરગડ, તેજઈ જીપઈ સૂર, મહિમાવંત મુણસરૂ, શ્રી જિનમાણિકસૂરિ. શિષ્ય વિનયગુણ શોભતા, વિનયસમુદ્ર ગણીસ, મુ. વાદી-ગજમદ ગંજતા, પ્રતપઈ છઈ તસુ સીસ. મુ. ૪૯૬ વાચક વાદિસિરમણ, શ્રી ગુણરતન મુણિંદ, તાસુ સસ ગણિ ઇમ ભણઈ, રતનવિલાસ આણંદિ. મુ. ૪૯૭ શ્રી ખરતરગચ્છ રાજીયઉ, યુગપ્રધાન જિણચંદ, મુ. જોવાદ ભાગઈ ભર્યઉ, પ્રત૫૩ જા રવિ ચંદ. મુ. ૪૯૮ તાસુ રાજિ મઈ ઇમ ભણ્યઉ, મુનિવરચરિત પ્રકાસ, મુ.
એહ પ્રબંધ સુણતાં હવઇ, અંગઈ અધિક ઉલ્લાસ. મુ. ૪૯૯ (૧) તત્કાલીન પ્રતિ, ૫.સં.૧૯, ભુવન. પિ.૧૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૮૯૪-૯૫] ૬૩ર, ૨ષભદાસ (શ્રાવક)
કવિ ખંભાતના શ્રાવક હતા. પિતાના વતન ખંભાતનું વર્ણન થોડા વિસ્તારથી પિતાની કૃતિઓને અંતે આપેલું છે તે પરથી સંવત સત્તરમાં સદીમાં તેની રચના, ત્યાંની જનસ્થિતિ, રાજસ્થિતિ, લેકને પહેરવેશ કેવા પ્રકારનાં હતાં તે જણાઈ આવે છે. આ નગરનાં ખંભનગર, ઋષભનગર, ત્રંબાવતી, ભોગાવતી, લીલાવતી, કર્ણાવતી એ જુદાં જુદાં નામ કવિએ કહ્યાં છે તે વાત પણ તેની ઐતિહાસિક બીનામાં વધારે કરે છે. આપણે ત્રબાવતી નગરી અને તેમાંના માણેકચોક વિશેની લોકવાર્તાઓ ધણી સાંભળી છે તે તે જનકથાનું વર્ણન કદાચ આ ખંભાત નગરની અપેક્ષાએ હેય. કવિ પિતે વીસા પ્રાધ્વંશીય (પોરવાડ) વણિક હતા. તેમને જન્મ ખંભાતમાં માતા સરૂપાદે અને પિતા સાંગણુથી થયો હતો. તેમના પિતામહનું નામ મહિરાજ હતું. મહિરાજ વિસનગર કે જે રાજા
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૨૪]
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
વિસલદેવ વસાવ્યું હતું ત્યાંના મૂલ વતની હતા. અને પછી તેના પુત્ર સાંગણુ ખંભાતમાં વસ્યા અને સમૃદ્ધિ પામ્યા. મહિરાને સંધ કાઢી શત્રુ જયની જાત્રા કરી હતી અને સાંગણે પણ તે જ પ્રમાણે સંઘવી’ (સંધપતિ) તરીકે ખ્યાતિ મેળવી હતી. કવિ પતે શ્રાવકના જે આચાર જૈન શાસ્ત્રમાં જણાવેલા છે તે ધણી દૃઢતાથી પાળતા, મુનિઓની શુશ્રૂષા કરી તેમની પાસેથી મેધ લેતા અતેજિતની પૂજા મંદિરમાં જઈ હંમેશ કરતા. તેમણે શત્રુંજય, ગિરનાર, શંખેશ્વરની યાત્રા કરી હતી અને ધણા વિદ્યાથી આને ભણાવ્યા હતા. આ પરથી જણાય છે કે તેએ ધર્મચુસ્ત, સંસ્કારી, બહુશ્રુત અને શાસ્ત્રાભ્યાસી હતા. પેાતે સંધવી' એ વિશેષણ પેાતાને આપે છે તે પરથી તેમણે પણ સંધ કાઢયો હોય એમ જણાય છે, પોતાને સુલક્ષણી પત્ની, બહેન, માંધવ, અને એકથી વધારે બાળા હતાં. ઘેર ગાયભેંસ દૂઝતી હતી અને લક્ષ્મી પણ પ્રસન્ન હતી. કવિ તરીકે ગૂર્જર પ્રાચીન કવિશામિણ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલ પ્રેમાનદ, શામળ અને અખાના પૂર્વગામી પાતે છે અને પેાતાની વણ નશૈલી, શબ્દ ચમત્કૃતિ, ભાષાગૌરવ તે કવિની સરખામણીમાં ઊતરતાં હાઈ શકે તેમ નથી. સરસ્વતીદેવી પ્રત્યે સંપૂર્ણ ભક્તિ હ।ઈ તેમની હમેશાં સ્તુતિ કરી પેાતાની કૃતિઓને પ્રારભ કરેલ છે અને જનશ્રુતિ પ્રમાણે તેમણે તે દેવીને આરાધન કરી પ્રસન્ન કરી હતી અને દેવીને પ્રસાદ મેળવ્યા હતા. પોતે શ્વેતામ્બર તપગચ્છના હતા અને પેાતાના ગુરુ તરીકે પ્રસિદ્ધ વિજયસેનસૂરિને અંગીકૃત કર્યાં હતા, અને તેમની પછી વિજયદેવસૂરિને થાડે। સમય સ્વીકાર્યા પછી વિજયતિલકસૂરિને અને તેમની પછી વિજયા ગુંદસૂરિને સ્વગુરુ તરીકે લેખ્યા હતા. તેમના સમયમાં જ પ્રખ્યાત ધસાગરજીના ગ્રંથના ઝઘડા થયા. દેવ અને અણુસુર-આણુંદ પક્ષેા થયા કે જે ઝધડાનું સ્વરૂપ ઐતિહાસિક રાસમાળા' ભાગ ચેાથામાં આપેલ ‘વિજયતિલકસૂરિ રાસ' પરથી સ્પષ્ટ જણાશે. કવિએ ઘણી કૃતિઓ રચી છે તેમાં કેટલીક સંસ્કૃત ચરિત્રા પરથી પેાતાની કવિ-કેળવણીથી સુંદર અને અલંકૃત બનાવી છે, અને કેટલીક સ્વતંત્ર છે. કવિએ રાસાએ ઉપરાંત અનેક સ્તવનસ્તુતિ-સ્વાધ્યાય રચેલ છે અને એમની સ કૃતિએ પ્રસિદ્ધ થવા યોગ્ય છે.
આના સંબંધી વિસ્તૃત વિવેચન શ્રાવક કવિ ઋષભદાસ' એ નામથી નિખ`ધ સુરતની ગુજરાતી સાહિત્યપરિષદમાં મે લખી મોકલેલે તે ત પરિષદના રિપોર્ટમાં પ્રકટ થયેલ છે, તેમજ જૈન શ્વેતામ્બર કૅન્ફરન્સ
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
કષભદાસ હેરલ્ડના ઈતિહાસ-અંકમાં – ૧૯૧૫ના ૭-૯ અંકમાં પણ પ્રસિદ્ધિ પામ્યો છે. (૧૩૯૦) ઋષભદેવને રાસ ૧૧૮ ઢાળ ૧૨૭૧ કડી ૨.સં.૧૯૬૨ આદિ
(શુભ કરૂ સહી) સરસતિ ભગવતી ભારતી, બ્રહ્માણી કરિ સાર, વાઘેસ્વરી વદનિ રમિ, જિમ હુઈ જયજયકાર. શુભદેવી સુપરિ નમું, હંસાગમની માય દેવિ કુમારી મનિ ધરૂ, જ્યમ મતિ નિર્મલ થાઈ. બ્રહાસુતા તું સાદા, બ્રહ્મવાહિની નામ, વાણું વચન દીધું અસ્યાં, જ્યમ હાઈ વંછવું કામ. ભાષા તૂ બ્રહ્મચારિણી, હંસવાહિની માય, સકલ મને રથ તુ ફલઈ, જે સઈ ત્રિપૂરાય. હઈડઈ હર્ષ ધરી ઘણે, કરજે કવિજન સાર,
રષભ રાસ રંગિ રચું, સફલ કરૂં અવતાર. અંત -- (સેલ સંવત્સર) ખ્યાહઠઈ ચીત્રા, વલી એ ગુરૂવાર મલીઉ પવિત્રા.૫૯ નગર ત્રબાવતી અન્ય હઈ છઈ સારી, ઈદ્ર જસ્યા નર, પવની
નારી. ૬૦ વાહણ વખાર્ય નર બહુ વ્યાપારી, સાયર લહેર સભત જલ
વારી. ૬૧ તપનત્તર પોલીઉં કેટ દરવાજા, સાહા જહાંગીર જસ નગરને
રાજા. ૬૨ પ્રાસાદ પયાસી અતિહિં ઘટાલાં, જ્યાંહાં બિતાલીસ પષધ
શાલા. ૬૩ અસ્ય ત્રબાવતી બહુએ જનવાસે, ત્યાંહાં મિં જોડીઓ
રીષભ રાસે. ૬૪ સંધવી શ્રી મહરાજ વખાણું, પ્રાગવંસીઅ વીસેમ તે જાણું.
સંઘવી સાંગણ સૂત તન સારે, દ્વાદશ વરતને તેહ ધરનારે. ૬૬ દાન નઈ સીલ તપ ભાવના ભાવઈ, અરીહંત પૂજઈ ગુણ સાધુના
ગાવે. ૬૭ સાંગણ સૂત પૂરિ મન તણી આસે, રાસ રચત કવી રીષભદાસે.
૬૮
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ઋષભચરીત કીઉં મુની હેમિ, નરખીએ રાસ રચીઓ બહુ
પ્રેમિ. ૬૯
રાસ રચતાં ધ્રુઓ હર્ષ અપારો, જેહ માંહાં હાલ એકસે અઢારે.૭૦ પુનરિપી ઢાલ તહાં નવી દીસઈ, નવીનવી દેસીઅ સુણત મન
હીસઈ. ૭૧ રાસ માહિં ભલ દૂહડા જાણું, એકસો સડસઠી સોએ વખાણું. ૭૨. બારસઈ એ કાતરિ માનગ થાઈ, કદાચીત ઓછીએ અદિકીએ
- થાઈ૭૩. વીવધ્ય રાગિં કરી રાસ નીપાયે, પ્રથમ તીર્થકર બહુ પરિ
ગાય. ૭૪ વાંચતાં ગુંથતાં ગોખતાં નામ, ઋષભ કહઈ હાઈ વંછીત કામ. ૭૫ (૧) સં.૧૬(૨) માગસીર વદિ ૧૧ બુધે લખીત શ્રી ખંભાઈ બંદિરે લખાપિ. પ.સં.૬૪-૧૧ (૧, ૨, ૬૪ એ ત્રણ પાનાં જ છે), ખેડા નં.૩. (૧૩૯૧) વ્રતવિચાર રાસ [અથવા દ્વાદશ વ્રતવિચાર રાસ) ૮૧ ઢાળ ૮૬૨ કડી .સં.૧૬ ૬ ૬ કાર્તિક વદિ ૦)) (દિવાળી) ગંગાવતી
(ખંભાત)માં આદિ
શ્રી વિતરાગાય નમઃ દૂહા - પાસ જિનેશ્વર પૂજઈ, ધ્યાઈઈ તે જિનધર્મ,
નવપદ ધુરિ આરાધીઈ, તો કી જઈ સ્યુભ કર્મ. દેવ અરીહંત નમું સદા, સીદ્ધ નમું ત્રણ કાલ, શ્રી આચારય તુઝ નમું, શાશનને ભુપાલ. પુણ્યપદવી ઉવઝાયની, સોય નમું નસદીસ, સાધ સનિ નીત નમું, ધર્મ વિસા યાંહા વીસ. ક્રોધ માન માયા નહી, લોભ નહી લવલેસ, વિષઈ-વીષથી વેગલા, ભવીજન દઈ ઉપદેશ. ઊપદેશિ જન રંજવઈ, મહિમા સરસતિ દેવ, તેણઈ કાર્ય તુઝનિ નમું, સાર્દી સારૂ સેવ. સમરૂ સરસતિ ભગવતી, સમર્યા કરજે સાર, હું મુરયષ મતી કેલવું, તે તાહારે આધાર. પીંગલભેદ ન ઉલવું, વિગતિ નહી વ્યાકર્ણ,
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૭]
ઋષભદાસ મુરચષમંડણ માનવી, હું એવું તુઝ ચણું. કવીત છંદ ગુણ ગીતને, જે નવી જાણુઈ ભેદ, તુ તૂઠી મુષ્ય તેહનિ, વચન વદઈ તે વેદ. મુરષ માટે ટાલી, કવી કીધો કાલિદાસ, છ વાગ્યાતા તેહ, જે મુખ્ય કીધો વાસ. કીત્તિ કરૂ તુઝ કેટલી, મૂઝ મુષ્ય રસના એક, કડથ જિઠ્ઠવાઈ ગુણ સ્તવું, પાર ન પામું રે, તેહઈ તુજ ગુણ વર્ણવું, મૂઝ મતી સારૂ માંય,
નષ મુષ વેણુ શીર ભગઈ, કવી તાહારા ગુણ ગાય, અંત – બાર વરત શ્રાવક તણ, મિં ગાયાં અતિસાર,
કવી કે દેષ મ દેષજ્યુ, હું છું ગુઢ ગમાર. આગઇના કવી આગલિં, હું નર સહી અગ્યનાન, સાયર આગલિ ખૂંદૂઉં, સ્યુ કરસઈ અભીમાન. માતતાત જિમ આગલિં, બેલઈ બાલિક કેય, તેહમાં સાચું સ્ય હસઈ, પણિ સાંવુ સોય. ભણતાં ગુણતાં વાચતાં, કવી જોયુ વલી દેષ, નીરમલ યંતિ ચરચો , દોષ મ દેજયુ ફેક
ઢાલ-૭૮-ચોપાઈ. ફેકટ દેષ મ દેજ્યુ કે, નરનારી તે સુણયુ સોય, કુડ કલંક તણું ફલ જોય, વસુમતી તે વેશા હેય. ૩૬ શાહાસ્ત્ર પૂર્ષ કહ્યા છઈ હેય, ઋષભ કહઈ તે સુણજ્યુ સોય, એક હંસ બીજે જલજલુ, જિમ મશરૂ જોડિ કાંબલે. ૩૭હંસ સરીષા જે નર હેાય, તેહના પગ પૂજે સહુ કેય,
ન જનુનીઈ તે જગી જવું, કવીજન લેકે લેષઈ ગણ્યું. ૩૮ હંસ દૂધ જલ માંહાથી પીઇ, નીરવૃંદુઓ મુખ્ય નવી દઈ, તિમ સુપરસ ગુણ કાઢી વહઈ, પર અવગુણ તે મુખ્ય નવી કહઈ. ૩૯ જલ સરીષા જે નર હોય, તેહનું નાંમ મ લેસ્યુ કાય, સકલ લેકહાં તે અવગણ્ય 2ષભ કહઈ નર તે કાં યદ્યુ. ૪૦ જલુ તણી છઈ પરગતી અસી, વંદું રગત પીઈ ઉલસી, સષરૂ લેહી મુષ્ય નવી દઈ, તિમ માઠે નર ગુણ નવી લીધું. ૪૧. જલુ સરીષા જગપ્પા જેહ, અતી અધમાધમ કહી તેહ,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
દૂહા
[૨૮]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
૫૨ અવગુણ મુખ્ય ખેાલઇ સદા, ગુણુ તવી ભાષઈ તે મુખ્ય કદા. ૪૨ ગુણુ ઞરૂઆ ગુણુવ તના, જે નવિ ખેાલઈ રંગ, પરવિ દૂધીઆ તે થસઇ, સરજઇ દૂખલ અગ્ય. ગુણુ ગાઈ ગુણવંતના, તે સુધીઆ સંસારય, પરવિ સૂરસૂષ ભાગવઇ, જિન્હા બહુ અપર નારજી, જો હીત વાઈ આતમા, તા પરન દ્યા ટાલિ, મુખ્યથી મીઠું ખેાલીઇ, ભટક ન દીજઇ ગાલિ. સુગુરૂવચન સંભારયુ, કરયુ પર-ઊપગાર, જઇન ધર્મ આરાધયુ, વ્રત વહઇયુ સિરિ ખાર. ઢાલ ૭૯ દેશી—મેગલ માતા રે વન માંહિ વસઇ, રાગ મેવાડે. બાર વરત રે જે નર સિર વહઇ, તે ધરિ જઇજઇ રે કાર, મનહ મને તે વલી તસ લઇ, મદિર મંગલ ચ્યાર. ४७ ખાર વતનિ રે નર સિર વહઇ, આંચલી.
૪૬
દૂહા
૪૩
૪૪
ભણતાં ગુણતાં રે સ`પઇ સુખ મલઈ, પહેાયઈ મન તણી આસ, હિંવર હાથી રે પાયક પાલખી, લહીઇ ઊંચ આવાસ. ખાર. ૪૮ સુંદર ધર્યાં રે દીસઈ સેાલતા, બહઇની બાંધવ જોડચ, ખાલિક દીસઇ રે રમતાં બારણુઈ, કુટુંબ તણી કઇ કાડય. ખા. ૪૯ ગ્યવરી મઈહષી રે દીસઈ દૂઝતાં, સુરતરૂ ફલીઉ ૨ ખાય, સકલ પદારથ મુઝ ધરિ મિં લચા, થિર થઈ લછી રે ના.
બા. ૫૦
૪૫
મનહ મા માહારઇ જે હતા, તે લઉ સહી આજ, શ્રી જિતધમ તિ” પાસ પસા લઈ, મુઝ સીધાં સહી કાજ. મા. ૫૧ કાજ સકલ સીધાં સહી, કરતાં વરત વિચાર, શ્રી ગુરૂનામ પસાઉલઇ, મુઝ ક્લીઉ સહઈકાર.
ઢાલ ૮૦ દેશી—ગ્રી કર્ણી, રાગ ધ્યન્યાસી. મૂઝ આંગણુ સહઈકાર જ લીલે, શ્રી ગુરૂનાંમ પસાઇજી, જે ષિ મુનીવરમાં અતી મેાટા, વીજઇસન સુરિરાયજી. ૧૩ મુઝ અગણિ સહિકાર જ લીક, શ્રીગુરૂચરૢ પસાઇજી. આંચલી. જેશુખ અખર નૃપ તણી શામાં, જીત્યુ બાદ વીચારીજી, શઇવ શુન્યાસી પંડીત પાઢા, સેાય ગયા ત્યાહાં હારીજી. ૫૮ મૂઝ, જઈજઈકાર હુઉ જિનશાશન, સુરી નાંમ સાઇજી,
પુર
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્તરમી સદી
આદિ
[૨૯]
શાહી અકબર મુખ્ય એ થાપ્યું, તેા જગ માહ વડાઇજી, ૫૫ મૂઝ. તાસ ટિ ઊગ્યુ એક દીનકર, સીલવંતમ્હાં સુરાજી, વીજયદેવસુરી નાંમ કહાવઈ, ગુણ છગ્રેસે પુરાજી. ૫૬ સૂઝ. તપા તણા જેણુઈ ગ૭ અજુઆલુ, લુધવઇમ્હાં સેાભાગીજી, જસ સિરિ ગુરૂ એહેવા જઇવ'તા, પૂણ્યપરાશ તસ જાગીજી, ૫૭ મૂઝ. ઢાલ-૮૧ દૈસી, હીચ્ય રે હીચ્ય રે હઇઇ હીડાલડા, રાગ ધ્વન્યાસી. પૂણ્ય પ્રગટ ભયુ ૨, તા મન્ય મુઝ મત્ય એહુ આવી, રાસ ર`ગિ' કર્યાં, સકલ ભવ હું તર્યું, પૂણ્યની કેાઠડી મુઝહુ ફાવી-૫૮ —પૂણ્ય પ્રગટ ભયુ. ૨ આંચલી. સાલ સવરિ જાણિ વર્ષ છાર્ડિ', કાર્તિ વદિ દિપક દાઢા, રાસ તત્ર નીપતે આગિમ' ઊપને, સાય સુણતાં તુમ પૂણ્ય ગાઢ.
પૂછ્યું. ૧૯
દીપ જ મુઅ માહાષેત્રભતિ' ભલુ, દેસ ગુચતિમ્હા સાય ગાઢ્યુ, રાય થીસલ વડે તુર જે ચાવડા, નગર વિસલ તિલ્યુઇ વેગી વાસ્તુ. પૂણ્ય. ૬૦ સાય નગર વસઈ માગવ સિ` વડા, મઈહઈરાજના સૂત તે સીહ સરીયા, તેહ ત્રાતિ નગરવાશિં રહ્યું, નામ તસ સ॰ધથી સાંગણુ પેા. પૂછ્યું. ૧ તેનિ ન નિ ઋષભદાસિ કવ્યુ, નગર ત્રંબાવતી માહિં ગાયુ, પૂણ્ય પૂર્ણ ભયુ કાજ સષરા થયુ, સકલ પદા સાર પાયુ. પૂછ્યું. ૬૨
(૧) સં.૧૬૮૦ માહા ૬.૮ સામ ગા.૮૬૨ ઢાલ ૮૧, ૫.સ.૪૩–૧૩, સ.ભ. (૨) સ.૧૭૮૫ કા,શુ.૧૧ શુકે. પ.સં.ર૯-૧૩, દા.૨૨ ન. ૧૬. સીમધર. (૩) અતી શ્રી વરતીયાર રાસ સંપૂર્ણ, સંવત ૧૬૭૯ વષે ચઈત્ર વદિ ૧૩ ગુરૂવારે લષીત.. સધવી ઋષભદાસ સાંગણુ. ગાથા. ૮૬૨ (સ્વલિખિત). ૫.સ.૫૪-૧૧, વિધ‚ભ', ચેાપડા નાના પૃ. ૬૦-૧૧૯. [હૈઝૈનાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૦).] (૧૩૯૨) સુમિત્ર રાજર્ષિં રાસ ૪૨૫ કડી
-
ઋષભદાસ
દુહા.
શ્રી જિનધરમ પ્રકાસીએ, સ્વામી ઋષભ જિણ ૬,
૨.સ. ૧૬૬૮ પોષ શુદ ૨
ગુરુવાર, ખંભાતમાં
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
અત -
B
[3°]
દાન શીલ તપ ભાવના, સુષુતાં અતિ આણુ ૬. સકલ ધરમ મુખ્ય માઁડીઇ, જગમાં ઉત્તમ દાન, દેતાં નવનિધિ પામિર્કીં, પરભવ અમર વિમાન. એક દાન તસ પંચ ભેદ, સૂયા સદ્ નરનારિ, અભયદાન સુપાત્રથી, સિ” મુગતિ મઝાર. ઉચિત અનુકપા કિર્તિથી, જિન કહે... ભાગ લહત, રાજરિદ્ધિ સુખસંપદા, પામે સુખ અનંત. દાન સુપત્તે દેઅતાં, કિણિ પામ્યા સુખવાસ, રાજા સુમિત્ર સુખીએ થયા, સુણા તેહનેા રાસ, સાય સુમિત્ર કહા કિહાં હુએ, સિદ્ધ દૈવ કિમ રાજ, બ્રહ્મસુતા ચરણે નમી, ચરિત્ર પ્રકાસુ· આજ, ચેપઈ.
જન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
૧
કસ.
કવિ રિષભ ગાયા સુમિત્ર ધ્યાય, સુખ સુભાયે શુભ પરિ,
3
.
રિષભ કવિ ગુણુ તાહરાં ગાય, હીયડે... હરખ ધણુંરા થાય, સકલ વિનિ' લાગી. પાય, મ` ગાયા મુનીવર રિષીરાય. ૧૬ ગાતાં ગુણુતાં કવતાં કાંઇ, દૂષણુ જે દીસિ” મતિ માહઇ, તે પડિત ટાલેયા તુમા, એણિ... વાત સુખ લહર્યું અમે. ૧૭ આગિ... મેટા જે કવિરાય, તાસ ચરણરજ કવિ રિષભાય, મુરખ-મુગટ-શિરામણી સહી, ગુરૂસેવાદેં એ બુદ્ધિ લહી, તે ગુરૂ જગમાં મેાટા ધીર, સીલે' જેવા ગાઁગાનીર, વિજયસેનસૂરિ તેહનું નામ, જેણુિં વસિ કીધા વિરૂએ કામ, ૧૯ જમ્મૂ પ્રભવે વયરકુમાર, સાલિભદ્ર ધને અણુગાર, સૂરિ સુધર્માં જસ ગુણુ ક્રેડિ, વિજયસેનસૂરિ તેહની જોડી, ૨૦ તાસ પાટ ઉદયા એ ભાણુ, વિજયદેવ(તિલક)સૂરિ ચતુર સુજાણ, લઘુત્રય મહા વચરાગી જેહ, સકલ મુનિ સિર માટેા તેહ. ૨૧ તેહ તણું ચરણ અનુસરી, રાજઋષિ ગુણમાલા કરી, સંવત સાલ અડસઠા સિ, પેસ સુર્દિ દિન ખીજહ સિ. ૨૨
૪
૫
ગુરૂવારિ કીધા અભ્યાસ, ત્ર'બાવતીમાં ગાયા રાસ, માગવંશ વડા જે ખાસ, સાંગણુશ્રુત (કવિ) રિષભદાસ, ૨૩
૧૮
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૧]
ઋષભદાસ
રિષિ તણું ગુણ અભિરામ ગાતાં, મંગલમાલા નિત ઘરિ. ૨૪ તપગચ્છ ગાજી ગુણ વિરાજી, અતિહિં દિવાસિં જગગુરૂ,
શ્રી વિજયસેન સરિંદ સે, સકલ સંધ મંગલકરૂ. ૪૨૫ (૧) સં.૧૭૬૧ ઉ.વ.૭ શનિ આસાલપુર વાસ્તવ્ય ગણિ પઘવિજય લ. ૫.સં.૧૨-૧૮, પુ.મં. (૨) સં.૧૭૭૩ જયેશુ.૪ શુક્રે લ. રામસાગર પિસાલ વડી. પ.સં.૧૦, પ્ર.કા.ભં. નં.૪૫૩. (૩) ૫.સં.૨૬-૧૩, ખેડા ભં. દા. ૬ નં.૩૪. (૪) મહે. હીરાચંદ્રગણિ શિ. રવિચંદેણ લિ. પ.સં. ૧૧-૨૬, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં.૬. (૫) ઇતિશ્રી સુમિત્રરાજરિષી રાસ સંપૂર્ણ. સકલપંડિત શિરોમણી પંડિત શ્રી ૧૦૮ શ્રી ૫ શ્રી રતનવિજયજી ગ. તતશિષ્ય પં. તિવિજયગણી લિખિત્ય સ્વવાચનકૃત મંગલ ભૂયાત્. લેખક પાઠ શુભ ભવતુ. ચિર નિંદઇયં પુસ્તિકા, શ્રી નવસારીનગરેટ કલ્યાણમ. ભાઇ. ૧૮૯૨-૧૮૯૫ નં.૯૦૦. (૬) ઇતિશ્રી દાનપરિ સુમિત્ર રાજઋષિ રાસ સંપૂર્ણ. સંવત ૧૭૭૦ વષે આસો સુદ 9 ભૌમેં. પંકિતશ્રી ૫ શ્રી વિમલવિજયગણિતશિષ્ય મુનિ વિનીતવિજયેન લિખિત જાબાલ નગરે. ૫.સં.૧૫-૧૫, ધો.ભં. (૧૩૯૩) સ્થલિભદ્ર રાસ ૭૩૨ કડી ૨.સં.૧૬૬૮ દિવાળી (કારતક અમાસ)
- શુક્ર ખંભાતમાં આદિ
ચોપાઈ ઢાલ બ્રહાસુતાની પૂજા કરૂં, સારદ નામ કદે માંહાં ધરૂં, ગુણ ગાઉ માતા તુમ તણું, બોલ આપે મૂઝ સોહામણું. ૧ જ્ઞાન ગષ્ટ તૂ ગુણની ખાંણ્ય, તૂ તૂઠી મુખ આપે વાંચ્યું, તૂઝ વિણ અક્ષર એક નવિ લહૂં, તુઝ વિણ મરિખ નાંમ જ
કહું. ૨ સુરનર કિનર સબલ નિધાન, તુઝ વિના કેય ન પામે માન, તૂ તૂઠિ ૨જિ નરનાથ, તાહરી કીર્તિ જગવિખ્યાત. ૩ તેણિ કારણિ મેં સમરી તૂઝ, સાર વચન તું આપે મૂઝ, ધૂલિભદ્રને ગાર્યું રાસ, તેણિ માતા મુખ પૂરે વાસ. ૪ ધૂલિભદ્ર તે કહે કયાહાં હવે, કવણ પિતા તેહના ગુણ સ્ત,
કરણ માત કુણ તેહને ઠાંમ, કવણું દેસ કુણ તેહનું ગામ. ૫ અંત - ઢાલ – રામ ભણુઈ હરી ઉઠીઈ રામ રામશ્કરી.
યુલિભદ્ર ગુણ ગાઈઈ, શ્રી ગુરૂર્ણ પસાયે રે,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
8ષભદાસ
[૩૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ શ્રી વિજઈસેન સુરીસ્વરૂ, તે ગ્યરૂઉ ગરૂરાય રે. સુર જેહના ગુણ ગાય રે, નામિ નવનીધ્ય થાય રે, સમરેિ પાયગ જાયે રે, હું વંદુ તરસ પાય રે.
' ગુરૂ ગ્યરૂઉ ગુરૂરાજીએ. ૧૭ સાલિ થલિભદ્ર જોડલી, વઈરાંગઈ વાઈહરઈ કુમાર રે, ત્ય મધિ ગઉતમ અવતર્યો, જસ ગુણ અંત ન પાર રે. સંયમ કંડાની ધાર રે, કરતો ઉગ્ર વિહાર રે, લ્ય મુની યુધ તે આહાર રે.
ગુરૂ, ૧૮ ઉપશમરસ માહિં ઝીલતાં, ટાઈ કુમત અંધાર, મધુર વયન દઈ દેસના, વાણું સુધારસસાર રે, આગમ-અર્થભંડાર રે, પંચમહાવ્રતધાર રે, ટાલઈ કામવિકાર રે, શાસન રાષણહાર. ગુરૂ. ૧૯
હનિં પાટિં પ્રગટીઓ, શ્રી વિજઈદેવ સુરચંદ રે, કુમતતિમરનિ રે ટાલવા, ઉદયે પુન્યમચંદ રે, મોહનવલીને કંદ રે, પિષઈ પરમ આનંદ રે, સેવઈ સકલ સુરચંદ રે.
ગુરૂ. ૨૧ તપગચ્છઈ નાયક ગુણ્યનીલે, સાગર સરી ગંભીર રે, વઈરાગી લ્યધુ વઈપણ, કામવીડારણ વીર રે. સીલિ ગંગાનું નીર રે, સોવનવાન શરીર રે, ફરી આ ગુરૂ હીર રે, જાણે ઉતમ વીર રે. ગુરૂ. ૨૧
દૂહા. વીર તણે ચણે નમી, ગાયા ગુણ અભીરામ, કુણ વિષે માસિં એ કવ્યા, યુલિભદ્ર ગુણગ્રામ. ૨૨
હાલ - કહઈશું કરશું તુઝ વ્યણ સાચો રાગ ધન્યાસી, સંવત સેલ અડસઠયા વરસે, કાતી વદ્ય તાહાં સાર રે, દીપક દિન દીવાલી કેરે, મ્યુકર મળે ત્યાહા વાર રે. ૨૩ રાસ ર મિં રેગિ રીઝી, સકલ કવી સિરિ નામી રે, શુલિભદ્ર મુનીના ગુણ ગાતા, વિવયવસ્ત મિં પામી રે, રાસ ર મિં રંગિ રીઝી, સકલ ઈકવી સિરિનામી રે–આંચલી.
રાસ રચ્યા. ૨૪ તે જ બુદીપ અને પમ કહીઈ, ભરતક્ષેત્રે ત્યાહા જાણ રે,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૩]
ઋષભદાસ દેસ ગુજર માહિ અતિ સારૂં, નગર વીસલ વષાણું રે. રાસ. ૨૫ સેય નગર માંહિ વિવહારી, નામ ભલુ મહિરાજ રે, માગવંશ વડે તે વીસે, કરતા ઉત્યમ કાજ રે. રાસ. ૨૬ તેહના સુત છિ સીહ સરીષા, સાંગણ સંઘવી નામ રે, પૂન તણું કરણી તે કરતા, ધરતા નવરધ્યાન રે. રાસ. ૨૭ અનુકરમિ સંઘવી જે સાંગણ, ત્રંબાવતીહા વાસ રે, તેહને સુત એ રાસ ની પાઈ, કવીતા ઋષભદાસ રે. રાસ. ૨૮ રાસ નીપાતા બહુ સુષ પામ્યો, સુરતરૂ અંગશ્ય ફલીલ, યુલિભદ્ર મુનીના ગુણ ગાંતિ, ધર્મ વૃષભ મુઝ મ્યુલીઉ રે. રાસ. ૨૯ નવનીધ્ય ચઉદ રણ મણુિં મોતી, સકલ પદારથ પાયે રે, રષભ કહઈ નીત્ય ઉગમવાકા, થુલીભદ્ર શર નામ રે. રાસ. ૩૦
(૧) સં.૧૬૮૦ પિ.વિદિ ૪ ભુમે લ. ગાથા ૭૩૨, પ.સં.૩૬–૧૧, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં.૮૮. (૨) ગુવિ.ભં. (૧૩૯૪) + નેમિનાથ નવરસે અથવા સ્તવન [અથવા ઢાળ ૭૨ કડી
૨.સં.૧૬ ૬૭ [૬૦,૬૨,૬૪] પો.શુ.૨ ઋષભનગર–ખંભાતમાં આદિ
રાગ ધન્યાશ્રી. સરસતિ સામિની પાય નમીજી, ગાઢ્યું તેમ જિણંદ, સમુદ્રવિજયકુલ (પા. જાદવકુલમંડણ) ઊપજી, પ્રગટયો ,નિમચંદ
સુણે નર નેમ સામે નહિ કેય. ૧ અંત - એહવા જિનવર વંદે સદા, જેહથી લહઈ નર ન આપદા,
રાજુલા તારી જિણ જિણરાજ, આપ તર્યા સાર્યો સવી કાજ, ૭૦ સંવત સેલ સડસઠા માંહિ પિસ માસ સુદ બીજ ઉછાહ,
ખંભનયર ગુરૂરાજ પસાઉ, જિન સંથવિઉ મનઉલાસ. ૭૧ (પા.) વંદે વંદો રે, નેમિનાથ બાવીસમા, જેણે કીધે રે સંધ ઉદ્ધાર
એ નરનારી શુભમતિ રે, પોતા મુગતિ મઝાર. વંદે વંદે, તેમનાથ બાવીસમો રે, સંવત સેલ એસટે
(પા. સેલસે સડ) એ મેં થયો રે, પિસ માસ સુદ બીજ ગુરુ ગણે રે, રિખબનગર મેં સંથો રે.
- કલસ. ઇય તેમ જિનવર પુણ્યદિનકર, સકલગુણમણિસાગર
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભદાસ
[૩૪]
જૈન ગુજર કવિઓ
જસ નામ જપીયઇ કરમ ખપિયે છુટે ભવસાગરા, તપગચ્છ મુનિવર સયલ સુખકર શ્રી વિજયસેન સુરીસરા તસ તણેા શ્રાવક ઋષભ ખેાલે, ઘુણ્યા નેમિ જિનેશ્વરા. ૭૨ (૧) લિ. શ્રી હĆરનજી શ્રી મુર્હાપુર મધ્યે. ૫.સ.૫–૧૨, પ્ર. કા.ભ. નં.૨૫૩. (૨) સં.૧૭૫૪ જવિજયેન. પત્ર ૧૨ની પ્રતમાં પત્ર ૩, હા.ભં. દા.૮૨ નં.૧૧. (આમાં રચ્યા સં.૧૬૬ર આપેલ છે.) (૩) કાને માતે અધૂ અદકૂ લખૂ હેએ તે મામ દોકડા છે. ૫.૪.૪૬-પર, ઉનાના વકીલ મારારજીના ચાપડે. (૪) જૈ.એ.ઇ.ભ. (૫) ઉદયપુર ભ (૬) સ`.૧૭૯૯ માડુ વ.ર લિ. સંધવી ફતેચંદ સુરસ’ધ. ૫.સ.૪–૧૨, મા. મા. સાગર ઉ. પાટણ. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હેજૈજ્ઞાસૂચિ ભા. ૧ (પૃ.૨૪૨, ૨૪૯, ૨૭૨, ૪૪૫).]
પ્રકાશિત ઃ ૧. ચૈત્ય, આદિ સં. ભા.૩ પૃ.૧૫૧-૫૭. (૧૩૫) અજાકુમાર રાસ ૫૫૭ કડી ર.સં.૧૬૭૦ ચૈ.શુ.૨ ગુરુ ખ ભાતમાં આદિ
વસ્તુ
સકલ જિનવર સકલ જિનવર પાય પ્રભુમેવ વાઘેસરી વગે નમુ સકલ કવીની જેહ માય
તું મુખ મારે આવજે સયલ કામ જિમ સિદ્ધ થાય ચદ્રપ્રભ જિનવર તણેા, ગણુધર અજાકુમાર, રાસ રચું વર તેહના, સુણતાં જયજયકાર. અત – ભણે ગુણે જે સાંભલે, અાપુત્ર રાસ
: 3
રાજ્ય ઋદ્ધિ સુખ સંપદા, પાચે. તેની આસ. પવિત્ર નામ જગિ જેહનું, હું વંદું તસ પાય કર જોડી નિત પ્રેમ સું, ઋષભ કવિ ગુણુ ગાય. પાઈ ઋષભ કવિ તાહરા ગુણુ ગાય, હીઅડે હરખ શેરા થાય, સકલ કવિને લાગા પાય, મિ' ગાયા મુનિવર ઋષિરાય.
૩૭
કલસ
કવિ ઋષભ ગાયા કુમર ધ્યાયે સુખ સ્યું ગાયા શુભ પરિ, સુતિ તણા ગુણુ અભિરામ ગાતાં મગલમાલા નિત્ય ધરિ, તપગ ગાજે ગુણુ નિરાજે અતિ દિવાને જગદ્ગુરૂ શ્રી વિજયસેન સૂરિ'ધ સેવા સકલ સંધ માઁગલ કરી.
૧
૫૩૫
૩
૫૩૮
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૫]
ઋષભદાસ કવિની સ્વહસ્તલિખિત (અપૂર્ણ) પ્રત મારી પાસે છે તેમાં ઉપર ૧૩૭મી કડી છે. તેને નં ૫૫૧ છે, પછી નીચે પ્રમાણે છે:
ચેપઈ 2ષભ કયી ગુણ તાહારા ગાય, હઈડઈ હરષ ઘણેરે થાય, સકલ કવીનિં લાગી પાય, મિં ગાયુ મુનીવર ઋષિરાય. પેપર ગાતાં ગુણતાં કવતાં કષાહિ, દૂષણ જે દિસે મતિ માંહિ, તે પંડીત ટાલેજયુ તુમ્સ, એણે વાતિ સુષ લહસ્ય અમ્યું. પ૩ આગઈ જે મોટા કવિરાય, તાસ ચર્ણરજ કવિ ઋષભાય, મુરિષ ભૂટશરોમણિ સહી, ગુરુસેવાઈ એ બુધિ લહી. ૫૪ તે ગુરુ જતિ માંહિ મોટો ધીર, સીલિ જે ગંગાનીર, વીજઇસેનસૂરી તેનું નામ, જેણઈ વશ કીધે વ્યરૂએ કામ. ૨૫ તેહ તણઈ ચરણિ અનુંસરિ, રાજરથી ગુણમાલા કરી, સંવત સોલ સાતેય જસઈ, ચિત્રી શુદિ દિન બીજહ તસિં. ૧૬ ગુરૂવારિ કીધો અભ્યાસ, બાવતીડા ગાયુ રાસ, પ્રાગવંશ વડે જે ખાસ, સાંગણુસૂત કવી રષભદાસ. પ૭
(૧) ૫.સં.૩૨, પ્રથમનાં ૧૭ અને ૨૮મું પત્ર નથી, મારી પાસે. (૨) લિ. અમદાવાદ નગરે પં. માહનંદજી વાચનાર્થ. સં.૧૭૮૦ વેવદિ ૩ દિને સામલાની પિલિ મળે. ૫.સં.૧૦-૨૩, રત્ન.ભં. દા.૪૩ નં.૬૬. (૧૩૬) [+] કુમારપાલ રાસ ૪૬૯૯ કડી ૨.સં.૧૬૭૭ ભા.સુ.૨ ગુરુ
ચંબાવતી(ખંભાત)માં આદિ- સકલ સિદ્ધ ચરણે નમું, નમું તે શ્રી ભગવંત,
નમું તે ગણધર કેવલી, નમું તે મુનિવર સંત. નમું તે શ્રી જિનબિંબને, નમું તે સૂત્રસિદ્ધાંત, નમું તે ચતુરવિધ સંધને, નમું તે નર મહંત. નમું તે કિરિયાપાત્રને, નમું તે તપીઆ-પાય, નમું તે નર શિલવંતને, જ્યમ સુખશાતા થાય. નમું તે ગુરૂ ગઈને ધણી, નિર્મલ જસ આચાર, મધુર વચન દિયે દેશના, વાણુ સુધારસ સાર. વાણુએ જન રીઝવે, મહીમા સરસતી દેવ, તેણે તુજને નમું, શારદા સારો સેવ. સમરૂં સરસતી ભગવતી, સમરાં કરે જે સાર,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૩૬]
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
હું મુરખ મતિ કેલવું, તે તાહારે આધાર. અંત – આગિ' જે મેાટા કવિરાય, તાસ ચરણરજ ઋષભાય, લાવણ્ય, લીંબા, ખીમા, ખરા, સફલ કવિની કીતિ કરે. હ‘સરાજ, વાછે, દેપાલ, માલ, હેમની બુદ્ધિ વિશાલ, સુસાધુહંસ, સમરે, સુરચંદ, શીતલ વયન જિમ શારદચંદ એ કવિ માટા ખુદ્ધિવિશાલ, આલિં હું મુરખ ખાલ; સાયર આગલિ સરોવરનીર, કશી તાડી આખ્ખુ નિં નીર. ૫૫.
ઋષભદાસ
*
પૂઇ જે મહા પ`ડિત હવા, સૂરિ સાસ પંડિત અભિનવેશ, પચાસમિં પાટિ તે કહ્યો, તપણ સિરિ કીટા થયા. ૫૮ કુમારપાલ પ્રબંધ જ કર્યાં, સુષુતાં નરનારી ચિત વર્યાં, શાસ્ત્રઈ સખ્યા અડત્રીસ, ગ્રંથ કર્યાં ગુરૂ નાંમી સીસ, સંવત ચઉદ અણુઉ ભલેા, કુમારપાલ ગાયા ગુણનીલેા. ૬૦કાવ્યàાક ગદ્ય જૂનાં જેહ, ક્રેતાએક માંહિ આણ્યા નેહ; કેતાએક ભાવ ગુરૂમુખથી લઘા,તે મિં બેડિ વીવરી કહ્યા. સાય ગ્રંથ હવડાં વંચાય, મનમ્હાં મત રાખેા શકાય, તે પ્રબંધ માંહિ છે. જર્યું, ઋષભ કહે... મેં આપ્યું તર્યું. ક્રૂર
*
હીચ્ય ૨ હીચ્ય રે હીઇ હીડાલડા-એ દેશી.
પુણ્ય પ્રગટ ભયેા, પુણ્ય પ્રગટ ભયેા, તેા મુઝ મનિ તિ એહ આવી, રાસ ર’ગઇ કર્યાં, સંસારસાગર તર્યાં, પુણ્યની કોટડી ક્રુઝ ફાવી—પ સેાલ સંવત્સરિ નણુ વર્ષ સીત્યરી,ભાદ્રવા સુદિ સુભ બિજ સારી, વાર ગુરૂ ગુણ ભર્યાં, રાશિ ઋષભઈ કર્યા, શ્રી ગુરૂ સાથઇ મહુ બુદ્ધિ વિચારી. ઃ પુ દીપ જંબૂઅ મહિઁ ક્ષેત્ર ભરતિ` ભલા, દેશ ગુજરાતિમાં સેાય ગાર્યું, રાય વીસલ વડા ચતુર જે ચાવડા, નગર વીસલ તિě વેગ
વાસ્તું. ૭. પુ. સાય નગરિ વસઇ, માગવ શિ વડે!, સહરાજને સુત તે સીહ સરિયા,
તે ત્રંબાવતી નગરઈં વાસેા વસઈ, નામ તસ સ`ઘવી સાંગણ
પેષા.
૮ પુ.
૬૧.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૭]
ઋષભદાસ તેહનઈ નંદનઈ કષભદાસે કવ્ય, નગર ત્રબાવતી માહિ ગાય, કુમર નરેસરૂ, રાજઋષિ બિરદધરૂ, નામથી નવઈ નિધાન પા.
૯ પુ. (૧) સં.૧૬૯૨ સુ.૧૩ તાજગ્રામે સા પ્રેમજી રૂપચંદ પઠનાઈ". લિ. ઠા. મનજી વાસણ ભટ. ૫.સં.૨૯૫-૧૦, ઘોઘા ભં. દા.૧૬ નં.૧. (૨) દેવવિજયગણિ શિ. પં. દર્શનવિજય શિ. પં. ભાણુવિજય લિ. સં.૧૭૯૧ કા.શુ. ગુરૂ સૂરાચંદ નગરે પદ્મપ્રભ પ્રસાદાત. ૫.સં.૧૯૫૧૩, ઈડર ભં. નં.૧૨૧. (૩) સં.૧૮૧૫ ભાવદિ ૨ ભોમે પાટણનગરે. પ.સં.૧૪૦-૧૬, હા.ભં. દા.૭૯ નં.૨૬. (૪) સં.૧૮૧૬ માગશિર શુદિ ૧૩ સોમે પટણનગર લિ. પં. માનવિજયજી શિ. લાભવિજયજી વાચનાર્થ લગાવીનં. પ.સં.૧૪૧-૧૭, વી.ઉ.ભં. દા.૧૯ નં.૩. (૫) અપૂર્ણ, પ.સં.૧૧૬-૧૩, તિલક, ભ. મહુવા. (૬) પ.સં.૧૩૭–૧૪, ગોડીજી પાર્શ્વ નાથ ઉ. મુંબઈ નં.૧૦૩૩. (૭) સં.૧૭૫૧ વૃધ તપાપક્ષે ઉ. જયમંદિર શિ. ઉ. જયપ્રભ શિ. ઉ. વિદ્યારત્ન શિ. પં. જયસુંદર શિ. પં. માનસુંદર શિ. વિવેકસુંદર પડનાથે જાંગીરપર મ પં. રત્નસુંદર લિ. પદ્મસાગર ભં. જૈનશાળા અમ. (૮) સં.૧૭૫૮ ક.વ.૯ તપાગચ્છ શ્રી વિજયદેવસૂરિ સમવાય સાહા શ્રી વેલજી સમકરણને ચોપડે. .સં.૧૪૧, ગુ. (૯) સં.૧૯૦૫ માગ.વ.૧૦, પ.સં.૨૮૪, ફાર્બસ સભા, મુંબઈ નં.૩૬. (૧૦) ૫.સં.૧૮૩-૧૩, હા.ભ. દા.૭૮ નં.૬. (૧૧) ગા.૪૫૯૨ શ્લો-૫૮૦૦ સં.૧૮૨૯ ક.શુ.૧૩ રવિ લિ. પાહલણ્યપુર મધ્યે શ્રી પાલહવહાર પાર્શ્વપ્રસાદાત. ૫.સં.૧૫૨-૧૩, ગા.ના. (૧૨) સં.૧૮૩૦ કા..૧૫ પં. રામવિજયગણિ શિ. પંહ સવિજયગણિ લિ. સોરઠ દેશે વાલુકડ ગ્રામે માં. હરજી માનાણી તથા ગાંધી વસતાની સાહજે લિળે છે. શ્રી ગોડીરાયજીની સાહાયૅ (બીજા અક્ષરમાં તે રાસ પં. કસ્તુરવિમલજી શ્રી તલાજાના માસીને છે. ચેલા દયાવિમલને ચરથે લષા છે. તે રાસની પ્રત વેચાતી લીધી છે. તેના રૂપીયા ૮ રોકડા પં. ગુમાવીજેઓને દીધા છે. શ્રી ભાવનગર મધ્યે સં.૧૮૮૦ના માહા સુદની ૧૧સે ને વાર સનીને દિવસે તેની સાષ સંઘવી વધુસાની તથા મેતા નથની તથા પારેષ હેમરાજની એની સાથે લીધે છે. તેને દા ધકે કેય કરે છે તે રાસના રૂપીયા ૨૫ વીસ આપીને મર લે. લષીત પં. ગુમાવીજે. (ત્રીજા અક્ષરમાં) પં. અમીવિમલજીની પરત છે. મુની અમીવિમલજીના પાના છે ૧૭૭ તે છે સહી.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[3] જૈન ગૂર્જર કવિઓ
પ.સં.૧૭૭-૧૬, ઝી. પો.૩૧ નં.૧પર. (૧૩) ધૃતિ શ્રી કુમારપાલ ઋષિરાસ સંપૂર્ણ. સંગાથા ૪૬૯૯ ગ્રંથાંથ શ્લાક ૫૮૦૦ સ.૧૮૪૫ વષે મહા વદિ ૨ દિને છુધવાસરે પ.સ.૧૫૪-૧૫, આ.ક.ભ’. (૧૪) ૫`તિશિરામણુિ પંડિતશ્રી પ શ્રી સુરકુશલગણિ શિ. ચરણપંકજમધુવ્રતાયમાનેન ગણિ વિષ્ણુધકુશલેન લિપીકૃત. સં.૧૭૦૪ વષૅ ફાગુણ વિદ ૩ ગુરૌ. શ્રી ક્રુષ્ણદેશે. ધમડકા નગરે મહારાય શ્રી ખેંગારજી વિજયરાજ્યું. પ.સ.૧૫૮-૧૫, માં. ભ.... [મુપુગૃહસૂચી, હેજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૦૦, ૫૬૮).]
૩
[પ્રકાશિત ઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહૌધિ મૌ...]
(૧૩૯૭) જીવવચાર રાસ ૫૦૨ કડી ૨.સ.૧૯૭૬ આસા શુદ ૧૫
ખંભાતમાં
આદિ
અંત
દૂા.
સરસ વચન દ્યો શારદા, તું કીઅણુની માય, તું આવી મુઝ મુખ્ય રમેય, મમ ચિંત્યું થાય. વાણી વાહન કવણુ આહાર, તાસ પિતા કુણુ હાય, તાસ સુતા સ્વામી ભલા, તેહને શાલક જોય. તેહનું વાહન કવણ છે, તે વાહન જંગી જેહ, તે લઋણુ નર જેહને, હું સમ ્ નિત્ય તહ. સરિ સુખ બહુ ઉપજે, પ્રણમે પરમાણુ ૬, કનકવર્ણ જસ દેહમાં, પુજુ ઋષભ જિષ્ણુ દ. પ્રથમ જિતેશ્વર એ સહી, મહીઅલિ પહિલે રાષ્ટ્ર, પ્રગટ કરી જેઈં વલી, મુતિનયરીની વાટ. પઢમ મુનીશ્વર એહવા, પ્રથમે કેવલજ્ઞાન, ઋષભ કહે રંગે ધરૂં, ઋષભદેવનું ધ્યાન. જિણે સ્થાને મતિ નિલી, સફલ હુઇ અવતાર, આદિનાથ ચરણે નમી, કહિસ્યું જીવવિચાર, રાગ ધન્યાસી.
૨.
૩.
X.
૫.
વીરવચન ઇઆ માંહીં ધરતાં, મુઝે મતિ અતિ આન ધ્રુજી, જીવવિચાર કહ્યો મિં વિવરી, લીઉ સૂરતરૂક ૬જી. વીર. ૪૮૪ ભણતાં ગુણતાં સુણતાં, સદિ ઉચ્છ્વ અંગણ્યે આજજી, જીવવિચાર સુણી છઉં રાષઇ, તેનેિ શિવપુર રાજજી. વીર. ૪૮૫ સકલ ધમ માંહિ મુખ્ય મડે, જીવઘ્યા તે સારીજી,
७.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૩૯]
સાર,
જેણે પરપ્રાણી નિજ સંતાપ્યા, સાય તર્યાં નરનારીજી. જીવદયા પાલતાં જાણ્ણા, નિર્મલ ઇન્દ્રિય પંચ”, દી આય તસ રાગ ન આવે, રૂપ ભલું મુષ સચ. છેદન ભેદન તે નવી પામે તે કહીઈ નહી દુષી, ાતે પચે દ્રિય સુષ વિલસે, તે નર સલે સુખીએ. ક્રૂ' સુખીએ સૂષ પામ્યા, દૂં સમા જીવવિચારજી, પહના પાંચમા ગુરુ આધારજી. શ્રી વિજયાનંદ સૂરીશ્વર સમર્યાં, તપગઠાકુર વાચ્છ, હીરપરાધર હાથે દીક્ષા, વિક લાકના તારૂજી. જનમ તણા જે છે ભૂમિચારી, પરણ્યા સયમનારીજી, ક્રોધ માંન માયા નહિ મનમાં, આગમ અ વિચારીજી. તૂઝ ચરણે શિરિ નાંમે કવિતા, તત્ત્વભેદ લહે સારજી, ગુરૂ-આધારે જ્ઞાન લહીને કીધા જીવિચા૨૭. સંવત સાલ ચૈત્યેર્યાં વરષે, આસા પૂર્તિમી ખંભ નયર માહિં નીપાઉ, રચીએ છવિચાર. સઘથી શ્રી મહિરાજ વાંણુ, માગવ’શ વડ વીસેાજી, સમકીત સીલ સદાશ કહીઈ, પૂણ્ય કરે નિસદીસેાજી. પડીકમણું પૂજ પરભાવન પાષધ પરઉપગારીજી, વીવહાર શુદ્ધ ચૂકે નહી ચતુરા શાસ્ત્ર સુ અથ વિચારીજી. ૯૫ મહેરાજના સૂત સંધવી સાંગણુ, વીસલ નગરના વાસીજી, જૈન ધમ માંહિ. તે ધારી, ન કરે વિકથા હાસીજી. વ્રત બાર ભણાવે જઈન રે, જીન પૂજે ત્રણ કાલજી, પરરમણી પરધનથી અલગા, ન દીએ પરતે આલજી. તપજપ કારિયા કહીને ન ચૂકે, મૃષા ન ખેાલે ષાંહિ, ક્રમ યાગે આવ્યા "તેઉહેારા, નગર ત્ર વતી માંહેજી. ઋષભદાસ સંધવી સુત તેહની, જૈન ધર્માંના રાગીજી, જાણુ હુઆ મુનિવર મહિમાયે, કરે કવિત બુદ્ધિ જાગીજી ૯૯ સકલ મુનીશ્વરને શિર નાંમી, પ્રણમી કવિતા-પાયજી, અરિહંતદેવ ભણે આરાધી, સમરી બ્રહ્મસૂતાયછે. જીવવિચાર મેં કર્યાં, વિવેકે પહેાતી મનની આસજી, ભણુતાં ગુણુતાં ગાજૂ, હÙઇ અતિઉલાસજી,
હૃદ
૯૮
સત્તરમી સદી
ઋષભદાસ
૮૬
८७
Le
૮૯
૯૦
૯૧.
૯૨.
૯૩
૯૪
૯૭
૫૦૦
વીર.૫૦૧
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
[xv]
જૈન ગૂજર કવિઓ: ૩
ઋષભદાસ કહે જે નર સુણુસે, તે રિ રિદ્ધિ ભરાસેજી, સૂષસાતા સુધ ગુરૂની સેવા, દિદિન ઉછવ થાશેજી. વીર, ૫૦૨ (૧) ગ્રંથાત્ર ૭૧૪, લીં.ભ. [લી સૂચી.] (૧૩૯૮) નવતત્ત્વ રાસ ૮૧૧ કડી ર.સં.૧૬૭૬ દિવાળી (કા. વદ) રવિવાર ખંભાતમાં
આદિ
ઋષભદાસ
અત –
દૂા. આદિ ધમ જિષ્ણુઇ ઉધર્યાં, નાભિરાયસુત જેડ, મરૂદેવીપૂત જ ભલે!, સહી સંભારૂ' તેહ. ઋષભ જ નામ જગ રૂડું, કનકવણું જસ કાય, પૂર્વ લાખ ચઉરાસીઆ, આદીશ્વરનું આય. દૈહિં લક્ષણ જસ દીપતાં એક સહસ નઈં આર્ટ, ત્રતી આરઈ દેખાડતા, મુગતિનયરની વાટ. અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપરિ, સહસ દસ પરિવાર, ઋષભદેવ મુગતિ ગયા, નિ તેહના અવતાર. સહસ ચુરાસી મુનિવરૂ, ચેારાસી ગણુધાર, ત્રિણ લાખ અજી નમું, ઋષભ તણા પરિવાર. ઢાલ-ચૈત્રી પુનિમ દિન.
પુન્ય પસરઈ જાતૢ જિમ જલ માંહિ
૧
એ રાસ રચતા સુખશાતા હુઈ અ`ગિ, મનવાંછ્યો પામ્યા ફળ્યાં મારથ રગિ, તે નર પૂન્યવતા હેાઇ મારથ પૂરા, મન વાંછ્યું થાઇ જાણે પુણ્ય અંકુરા. ૮૮ જિનમંદિર માટુ કરીનઈ કલશ ચઢાવઇ, સ.તિલક ધરાવી કરી યાત્ર ધિર આવě, પાત્ર, તે નર પુણ્યવતા નિરમલ તેહનાં ગાત્ર. e કરી શાસ્ત્ર પીઠિકા ઉપર કલસ ચઢાવ્યા, ઋદ્ધિવિ પરભવિ તે
દાન વેલા યારિ તણી વેલા મિલ
૩
४
ભવતુ ભવાંતર ફાવ્યા, તેલ, રૂષિ રમણી સુરસુખ સૂભ મધવની વૈલિ. ૯૦
ઇન્દ્રી તસનિ`લ અતિ પાઢું તસ આય, ફૂલઇ સુરતરૂ અગણિ
કામધેનુ ધરિ ગાય,
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
અષભદાસ મંડપ ધરિ તારણ હાથા કુકમ કેરા, એ રાસ રચંતાં ફલ્યાં
મનોરથ મેરા. ૯૧ નવતત્વ રચ્યા મિ કવિજનચરણ પસાયઈ, કાંઈ દૂષણ દેખે
- ટાલે તુમ ત્યાંહિ; હું બાલિક વાછે તુમ હસ્તી કવિરાય, તુઝ તુઝ ગતિ ઘંટા
તેણુઈ કાંઈ તોડિ ન થાય. ૨૨ હંસ ગરૂડ પંખી આભ મર પંખિયા જોય, નામઈ સહુ સરખા
અંતર સબલો હોઈ, આગઈ જે કવિતા હું પણિ કવિતા નામ, ઈહાં અંતર જજે
જિો નેસડા ગામ. ૯૩ વલિ સરિખ જેજે પીતા હાટિકને રંગ, પણિ અંતર બહુ છ0
જિમ સેઢી નઈ ગંગ, વલિ એણુઈ દષ્ટાંતઈ હું મુરિખ તુમ આગઈ, કાંઈક બુદ્ધિ પામે
ચરણ તુમારઈ લાનિં. ૯૪ ઢાલ-હીં રે હીંચ રે એ દેસી. સકલ કવિ મનિ ધરૂં ભગતી ગુરૂની કરૂં જેહથી જ્ઞાનના બિંદુ પામું, વર તપાગછ પાટિ ગુરૂ હીરનઈ શ્રી વિજયસેનસૂરિ શીશ
નામું. ૯૫ સ. જેહનઈ પાટ દીધા પછી વાધી, ગ૭ ગંગજલ પ્રવાહ પરિં, શિષ્ય બહુ શિષ્યણું, શ્રાવક શ્રાવિકા, લીલલક્ષ્મી બહુ તેહ ઘરઈ.
૯૬. સ. ભુવન મોટાં થયાં બિંબ ઝાઝાં કહ્યાં જ્ઞાન વૈરાગ્ય કીરિયા જ વાધી, સોઈ ગુરૂ શિરિ ધર્યો રાસ ભઈ કર્યો, રત્નની ખાંણિ મુઝ
આજ લાધી. ૯૭. સકલ. તેહનઈ પાટિ શ્રી વિજયતિલકસૂરિ શીલ નઈ જ્ઞાન બે પક્ષ પૂરે, અસત્ય બેલઈ નહિ અઈબ લઈ નહિ ઈંદ્રીઅ પાંચ દમવા
જ સૂર. ૯૮. સ. તેહનઈ પાટિ એક પુરૂષ પણિ પ્રગટીલ, નહીં જ નંદ્યા તસ
ખિમાં પૂરી મધુર વાણી ભલિ ગાજતી ગેહરી, નામ શ્રી વિજયાદસૂરી ૯૯ સ. શ્રાવક તેહને માગવંસિં વડે નામ મહિરાજ સંઘવી જ કહી,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૪૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
દાન નઈં શીલ તપ ભાવના ભાવતાં, સમકિત શીલવ્રતધાર
લહી. ૧૦૦ તેહના પુત્ર ભલ સઘવી સાંગણુ, દ્વાદસત્રત સમકિત સાથિ, પૌષધ પૂન્ય ઉપવાસ બહુ આદરÛ, અરિહંત પૂજઈ નિત આપ
ઋષભદાસ
હાથ”. ૧. સ.
તેન” ન નઇ ઋષભદાસઇ કવ્યા સંવત સાલ હેાત્તર જ્યારિ, માસ કાર્ત્તિક ભલે દિવસ દીપક તણા, વાર આદિત્ય ભાખું જ ત્યારિ ૨ રાસ નવતત્ત્વના ઐહ સુહામણ્ણા નગર ત્ર'બાવતી માંહિ કીધો,. સાસ્ત્ર બહુ સાંભલી અરથ લીધા વલી, વચન જિા તા ફલહી લીધેા. ૩ જોડતાં સુખ બહુ સુણુત શાતા સર્દૂ, વાંચતાં વછિત વસ્તુ લહીઈ, રાસ ૠષભિ કીઉ ઋષભજન નામથી, ખેમકલ્યાણી ચિરંજીવ કહી. ૪ સકલ કવિ મતિ ધરૂ ભગતિ ગુરૂની કરૂ.
(૧) સવત ૧૭૬૬ વર્ષે ચૈત્ર વિદિ ૧૫ રવૌ. ૫.સ.૩૮–૧૪, પ્ર. કા.ભું. નં.૮૨૩. (૨) પ.સ’.૩૩–૧૫, ઝીંઝુવાડા ભંડાર. (૩) સ.૧૭૬૬ ભા.વ.૩ ભગુવારે. ૫.સ.૩૮-૧૧, હા.ભં. દા.૮૨ ન.૧૯૭. (૪) પુ.સ. ૪૬-૧૧, રત્ન ભ. દા.૪૨ ન,૩૭. (૩) ઝીં, પે.૩૮ ન.૧૭૯. [આલિ સ્ટઍાઇ ભા.ર.]
(૧૩૯) + ભરત બાહુબલિ [ભરતેશ્વર] રાસ ૧૧૧૬ કડી ૮૪ ઢાળ ૨.સ.૧૬૭૮ પેષ શુ.૧૦ ગુરુ
આદિ
દુહા. સાર વચન ઘો સરસ્વતી, તું છે બ્રહ્મસુતાય,
તું મુજ મુખ આવી રમે, જિમ મતિ નિમળ થાય.
તું ભગવતી તું ભારતી, તાલુરાં નામ અનેક, હંસગામિની શારદા, તુજમાં ધણા વિવેક. બ્રહ્માણી બ્રહ્મચારિણી, દેવકુમારી નામ, ષદર્શીનમાં તું સહી, સહુ ખેાલે ગુણગ્રામ. વિષેાની માતા સહી, વાગેશ્વરી તુ... હાય, તું ત્રિપુરા બ્રહ્મવાદિની, નામ જપે સહુ ક્રાય.
૧
૨.
૩.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૪૩]
અષલકસ.
હંસવાહિની તું સહી, વાણુ ભાષા નામ, તું આવી મુજ મુખ વસે, જિમ હેય વાંછિત કામ. ૫
ઢાલ ૧. કરજે માતા વાંછવું કામ, પ્રથમ જપું હું તાહરૂં નામ,
તું મુજ માતા રાખે મામ, બોલું ભરત તણા ગુણગ્રામ. અંત – ઢાલ ૮૪મી. દેશી-દીઠે દીઠો વાંમાકે, રાગ ધન્યાસી.
કીધો કીધો રે મેં રાસ અનુપમ કીધે, મહીરાજને સુત સંઘવી સાંગણ, માવશીય પ્રસિધ્ધ રે. કી. દાન શીલ તપ ભાવના ભાવે, શ્રી જિનના ગુણ ગાવે, સાધુ પુરૂષને શીષ નમાવે, જિનવચને ચિત ભાવે રે. કી. ૨ દ્વાદશ વ્રત તણાં તે ધારી, જિન પૂજે ત્રણ કાળ, પિષધ પડિક્રમણ પુન્ય કરતા, જીવદયાપ્રતિપાળ રે. કી. ૩ સંધવી સાગણને સુત કવિ છે, નામ તસ રષભ જ દાસ, જનની સરૂપાદેને શિર નામ, એડયો ભરતને રાસ રે. કી. ૪ સંવત સોળ અચોતરે આખું, પ્રગટયો પિાસ જ માસ, દશમિ તણે દાહો અતિ ઉજવળ, પહાતી મન તણું આશરે. કી.૫ ગુરૂવારે મેં રાસ નિપાયો, અશ્વિની તિહાં નક્ષત્ર,
સંધવી હષભદાસ એમ ભાખે, ભારતનું નામ પવિત્ર છે. કી. ૬
(૧) સં.૧૬૭૮ ક.વદિ ૯ રવી ત્રબાવતી મયે લ. ૫.સં.૩૮-૧૫,. જિનદત્તસૂરિ ભંડાર મુંબઈ પો.૧૦ નં.૧૦..
પ્રકાશિતઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહોદધિ મૌ.૩. (૧૪૦૦) ક્ષેત્રપ્રકાશ રાસ ૫૮૨ કડી ૨.સં. ૧૬૭૮ માધવમાસ સુદ ૩.
ગુરુવાર ખંભાતમાં આદિ
ઢાલ-રત્નસારકુમારના રાસને પહિલે. સરસતી ભગવતી ભારતી ભાષા, તુઝ નામિ સુખશાતા રે, તું પંડિત કવિજનની માતા, હારા ગુણ વિખ્યાતા રે. ૧. પંડિત ગણધર ને આચાર્ય, મુનિ મેટો ઉઝાય રે, સુરનર કિનર ને વિદ્યાધર, સકલ લેક તુઝ થાય રે. ૨. જ દરિસણમાં તુઝને માંને, તુઝ વિણ કયાંહિ ન ચાલે રે, અક્ષર એક કર્વે (એ કહિ) તુ કવીતા, જે તું વાણું આલે રે. ૩. તુઝ વિણ પંથ કુપંથ ન લહઈ, ન લહે સાર અસાર રે,
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૪૪]
જૈન ગૂજર કવિઓ: ૩
શ્રી દેવ ગુરૂ જિન ધર્મ એલખીઉ, તે તાહરા આધાર રે. ४ એહવુ પાસ જિતેસ્વર સ્વામી, સ્તીએ મસ્તગ નામી હૈ, તુઝ જ્યાનિ ચિત ઠારૂં મ્હારૂં, વિવિધ વસ્ત ર્મિ પામી ૨. ૧૬ ઈચ્છા એક હુઈ મુંઝ હવડાં, સ્વામી પૂરા આસ રે, સાર કરે નિજ સેવક કેરી, કહીઇસ્યૂ· ક્ષેત્રપ્રકાસ રે. અંત – શાસ્ત્ર સુણતાં ૢં સુખ પામ્યા, પાહતી મનની આસેાજી, શ્રી ગુરૂ કીનેિં ચરણ પસાઇ, રચિ ખિત્તપ્રકાશજી હું તા મૂરિખ કાંઈ ન જાણુ, લક્રૂ' અક્ષર ખેચ્યારજી માટી વાત જે ચઢી શરાડે, તે તેા ગુરૂ-આધારજી, વિજયાનદ સૂરીસ્વર સાચે, તપાગચ્છ શિરિ ટીલેાજી, સકલ ગુણે સ`પૂર્ણ દીસે, જિમ સુરતરૂઅર નીલેાજી. ૭૫ ક. બાલપણે જે સયમ ધારી, હીર તહ્વા સિરિ હાથજી તે ગુચ્છનાયક ગિ જયવ`તા, સકલ મુનિનેા નાથજી. ૭૬ ક. ગુણુ ત્રીસે` સૂરિ બિરાજે, રાગદ્વેષ મદ ટાલે જી મીઠી મધૂરી દીએ દેશના, કુપથ પડતાં વાલે”. તે ગચ્છનાયકને સિરિ નામી, કીધા એત્રપ્રકાશજી, બાવતી માંહિ જિન સાપ્તિ, કવતાં પુહુતી આસજી. ૫૭૮ કમ અનંતાં તે નર ટાલે, જે નર શાસ્ત્ર નિહાલેજી. રાગ ધન્યાશ્રી, ઢાલ દૈસી હીચ્ય રે. આજ આશા ફલી ૨ જેહ મિ. ખેત્રપ્રકાશ કીધા સંવત સિધિ સુતિ અગ વિશ્વભંરા, માંત બહુ માંન ક્યું સેએ પ્રસીધા. ૭૯ આ. માધવ માસ માહિં પણિ નીપન, નીરમલી ખીજ નિં ગુરૂહ વારે રાસ વર ખેત્રપ્રકાશ મિ' જોડીઓ, નગર ત્રંબાવતી સાય મઝારિ. ૮૦ આ. માગવ સિ` વડે સાહ મહીરાજ જે, સ*ઘવી તિલક શિરિ સાય ધરતા.
ઋષભદાસ
૧૭
૫૭૪
શ્રી શેત્રુજય ગીરનારે ગિરે આાબૂએ, પુણ્ય જાણી ખ યાત્રા
કરતા. ૮૧ આ.
પુત્ર ભત્ર તેહતા સંઘવી સાંગણુ, સમકીતધારીએ વિરતારી
(અવરહિતધારી)
७७
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૪૫]
ઉષભદાસ, દાંન ને શીલ તપ ભાવના ભાવતાં, જેની મતિ છે સદાય
(સહીય) ગોરી. ૫૮૨ આજ, (પા.) સંઘવી સાંગણને સુત વીનવે, નામ તસ સંગવી ઋષભદાસે સરસ્વતી ભગવતી પાસના નામથી, આજ પોહતી મન તણી જ આશ,
આજ આશા ફલી. (૧) પ.સ.૪૬-૧૧, રત્ન ભ. દા.૪૨ નં.૪૬. (૨) સં.૧૭૪૮ માહ શુદિ ૧૨ બુધવારે મહે. દેવવિજયગણિ શિ. પં. માનવિજયગણિ શિ. પં. પ્રીતિવિજયગણિ પં. કેશરવિજયેન લિ. ખંભાયત બિંદિરે. ૫.સં. ૨૧-૧૬, ગોડીજી ઉપાશ્રય ભં. મુંબઈ નં.૧૦૩૨. (૧૪૦૧) સમકિતસાર રાસ ૮૭૯ કડી ૨.સં.૧૬૭૮ જેઠ સુદ ૨ ગુરુ
ચંબાવતી(ખંભાત)માં અંત – ઢાલ–દેસી. કહઈશું કહ્યું તુજ વ્યણું દૂજે.
આશા પહેતી મુઝ મન કેરી, ચીઉં સમકતસાર, અક્ષર પદ ગાથા જે જાણું, તે કવીને આધાર.
આશા પહેતી મુઝ મન કેરી. ૫૮ આગિ જે કવી દુઆ વડેરા, હું તસ પગલે દાસજી, તેહના નામ તણું મહીમાથી, કવીઓ સમકીતરાસજી. આશા. ૧૯ રાસ રચંતા દૂષણ દીસઈ, તે મતિ માહારી ડીજી, પૂરા ભેદ નવિ સમજુ સુધા, પદ નવી જાણું જે ડીજી. આશા. ૬૦ તુમ આધારિ બુદ્ધિ વિન બેલુ, સૌમ્યદષ્ટિ તૂમ કરજી, વિબુધપણઈ સોજી સૂધ કર, દૂષણ તુમ કાં ધરજી . આશા. ૬૧ મિં માહારી મતિ સારૂ કીધે, સેવી પંડીતપાઈજી, ગુરૂ મહિમાથી ફલે મને રથ, સ્વંતું કારય થાઈજી. આશા. ૬૨ ગુરૂથી સુખીએ ગુરૂથી શુભ ગતિ, ગુરૂથી નીજ ગુણુ વાધઈજી, ગુરૂથી ગ્યાની ગુરૂથી દની, આગમ અર્થે બહું લાધઈ છે. આશા. ૬૩. ગુરૂથી ક્યરીઆ, નર નિસ્તરીઆ, અંતરિ ઉપશમ ભરી આજી, ગુરૂથી ગાજઇ કયાહાં નવી ભાજઇ, ગુરૂનામિં બહુ તરીઆજી.
- આશા. ૬૪ તેણુઈ કારણિ નર ગુરૂનિ સેવે, નમિ વિજયાનંદજી, જ્ઞાનવંત નામ જપંતાં, એછવ બહુ આનંદજી. આશા. ૬૫ બાલપણુઈ જે સંયમધારી, જનમ તણું બ્રહ્મચારીજી,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[] જન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ આગમ દરીઓ ઉપશમ ભરીઓ,ન કરિ તાતિ પીઆરજી.
આશા. ૬૬ હીરપટધર હાથિં દીષ્યા, દોષરહિત લઈ ભીક્ષાજી, મધુરું બોલાઈ પુંરસ તલઈ, સુપરિ દઈ નર સીક્ષા જી. આશા. ૬૭ જેહ નીરોગી સુધા જેગી, વઈર વિરોધ સમાવઈજી, વીજયાદસુરીનિં સેવઈ, તે સુખશાતા પામઈજી. આશા. ૬૮ તપગછોરી કરતિગરી, રૂપવંત આચારીજી, ગુણ છત્રીસે જે નર પુરો, જેણઈ તાર્યા નરનારી છે. આશા. ૬૯ તે સહિગુરૂના ચર્ણ પખાલી, સેવી સરસસિપાઈજી,
વસઈ જિન ગણધર નામિં, સમીતસાર રચાઈ. આશા. ૭૦ વારણ વાડવા રસ સસી સંખ્યા, સંવછરની કહીઈજી, સ્ત્રીપતિ વૃધ સહેદર સગપાણિ, માસ મનહર લહીઈજી. આશા. ૭૧ પ્રથમ પક્ષ ચંદ્રોદઈ દૂતીઆ, ગુરૂવારિ મંડાણુજી,
બાવતી માહિં નીપાઓ, વિબુધ કરઈ પરમાણજી. આશા. ૭૨ શ્રી સંઘવી મહરાજ વખાણુ, વીસલનગરના વાસીજી, વડા વીચારી સમકતધારી, મિથ્યા મતિ ગઈ ન્યાસીજી. આશા. ૭૩ તાસ પૂત્ર છઈ નયન ભલેરા, સાંગણ સંધ ગ૭ધોરીઝ, સંઘપતિ તીલક ધરાવ્યાં તેણુઈ, વાધી પૂજ્યની દેરીજી. આશા. ૭૪ બાર વરતના જે અધિકારી, દાન શીલ તપ ધારી, ભાવિ ભગતિ કરઈ જિન કેરી, નવિ નરખઈ પરનારી. આશા. ૭૫ અનુંકરમિં સંધવી જે સાંગણ, ત્રબાવતી માહ આવે, પિષધ પૂણ્ય પડીકમણું કરતા, દ્વાદશ ભાવના ભાવઈજી. આશા. ૭૬ શ્રી સંધવી સાંગણુસૂત પેખે, ઋષભદાસ ગુણ ગાય છે, માગવંશ વીસે વિસ્તાર્યો, રીડી મા તું પસાઈજી. આશા. ૭૭
વસઈ જિનનામ પસાયિ, સારદાને આધાર, રીષભદાસ કવી રચના કરતા, કવીઓ સમકતસાર. આશા. ૭૮ ભણુઈ ગુણઈ વાંચઈ વંચાવી, તે ધરિ ઋદ્ધિ ભરાઈજી,
બહષભ કહઈ એ રાસ સૂર્ણતાં, સમકીત નીમલ થાઈ. આશા, ૭૯
(૧) ઇતિ શ્રી સમકતસાર રાસ સમાપ્તઃ ગામ ત્રબાવતી મધે લખીતે સંવત ૧૬૭૮ વષે વૈશાખ શુદિ ૩ મું મે.
યાદશં પુસ્તક દષ્ટા તાદશ લિખિત મયા
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૪૭]
દિ શુદ્ધમશુદ્ધ વા મમ ધ્રુષા ન દીયતે ભગ્ના પૃથ્વી કટી ગ્રીવા નેત્રસ્યાયધૈાસુખ... કષ્ટેન લખિત શાસ્ત્ર યત્ને પરિપાલચેત્ જલાતા રક્ષેત તૈલાત રક્ષેત, રક્ષેત્ સ્થલખ ધનાત પરહસ્તગતા રક્ષેત્ એવં વતિ પુસ્તિકા. શ્વેતાંબરે લઘુશાખાયાં લેખક કાન્હજી લખીત. ભાં.ઇ. સને ૧૮૮૭–૯૧ ન.૧૪૯૪.
૧૩
(૧૪૦૨) + માર આરા સ્તવન અથવા ગૌતમ પ્રશ્નોત્તર સ્ત, છઠ્ઠ કડી ૨.સં.૧૯૭૮ ભાદ્રપદ શુર ત્રંબાવતી(ખ ભાત)માં
આમાં દેશીએ આ છેઃ ઢાલ ર મનહર હીરજી રે, ઢાલ ૩ સુરસુંદરી કહી શિર નામી, ૪ ભાવિ પટાધર વીરના, ૫ કાન્હ વાડિ વાંસલી, ૬ સીહ તણી રિએ ખાલા, ૭ પાટકુસુમ જિનપૂજ લૂપð, ૮ સાલિ'ભદ્ર માહ્યો ? શિવરમણી રસિ હૈ, ૯ રામ ભણુજી હરિ ઉઠીએ, ૧૦ પ્રણમી તુમ સીમ ધરૂંજી, ૧૧ મુગધ દેસા રાજ રાજેસર, ૧૨ ચંદાયણની. આદિદૂા.
-
ભષદાસ
સરસતિ ભગવતિ ભારતી, બ્રહ્માણી કરિ સાર, આરા ભાર તણેા વલી, કહિસ્` સાય વિચાર, વધમાન જિનવર નમૂ', જસ અતિસય ચેાતીસ, સમાસરણિ બેઠા પ્રભુ, વાણી ગુણ પાંત્રીસ, ગાતમ પૂછિ વીરતિ, પરઉપગારાં કામિ અનેક ખેલ વિવરી કરી, ભાષિ ત્રિભાવનસ્વામિ.
અંત – પૂછમાં વચન કહ્યાં તે વીરિ, ચિત્તમાં ધરીયાં ગૌતમ ધીરિ, ભણતાં ગુણતાં સુષ શરીરિ, ઋદ્ધિ ધણી ધર ભરીયા ચીરિ.
૧
૨
3
ફલશ.
ભલ સ્તવન કીધૂં નામ લીધું. ગૌતમ પ્રસ્નોત્તર સહી, સંવત સિદ્ધિ મુનિ અંગ ચંદ ભાદવ સુદિ તિયા તહી. ૭૫ તપગતિલક સમાન સહગુરૂ શ્રી વિજયાણંદ સરીસરા, સાંગણના સુત ઋષભ ખેાલિ, કહિ ગછ મંગલ કરે.
૭૬
(૧) સં.૧૭૮૬ કા.વ.૧૦ સાકરખાઇ પડનાથે†. ૫.સ.૫–૧૦, સીમં ધર. દૃા.૨૦ નં.૭૮. (૨) ૫.સ.૪-૧૩, જશુ. સં. (૩) પ.સ.૧૧-૧૨, તેમાં પ્રથમનાં ૪ પત્ર, મે. મે. સાગર ઉ. પાટણ દા,૭ નં.૩૫. (૪) પુ.સ.
७४
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૪૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓઃ ૩ પ-૧૧, વડા ચૌટા ઉ.પિ.૯, (૫) સં.૧૮૮૮ માગ.શુ.૧૦ બુધે ખેટકપુરે રસુલપુરા મધે શ્રી રીષભદેવ પ્રભુ પ્રસાદાત પંન્યાસ રાજરત્ન શિ. હીરરત્ન સતબાઇ પઠનાર્થ. પ.સં.૪–૧૩, ખેડા ભં૩. (૬) સંવત ૧૬૯૦ વર્ષે પિસ સુદિ ૨ રવો લખિત. પ.સં.૪-૧૪, વિ.ધ.ભં. (૭) સં.૧૭૨૨. આશો શુ.૧૫ ભોમે લિ. ૫.સં.૧–૧૦, આ.ક.મં. (૮) ૫.સં.૫-૧૨, આ. ક.ભં. [જૈહાપ્રોસ્ટા, મુપુગૃહસૂચી (ભૂલથી “પાર્શ્વનાથ પ્રશ્નોત્તર' એ નામથી), હે જૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૪૪, ૨૬૯, ૨૭૨, ૨૮૫, ૪૦૧, ૪૩૫, ૪૯૪૫૦૭).]
પ્રકાશિતઃ ૧. ચિત્ય. આદિ સં. ભા.૩ પૃ.૧૧૭-૨૫. [તથા અન્યત્ર.] (૧૪૦૩) ઉપદેશમાલા રાસ ૬૩ ઢાળ ૭૧૨ કડી ૨.સં.૧૬૮૦ માહા
સુદ ૧૦ ગુરુવાર આદિ
દુહા. વેણુ વંશ વજાવતી, ધરતી પુસ્તગ હાથિ;
બ્રહ્મસુતા હસિ ચઢી, બહુ દેવી તુમ સાથ. અંત – ઢાલ ૬૨. દેશી-હીયેં હી રે. રાગ ધન્યાસી. એણી પરિ બેલિયા ગણિ ધરમદાસ જે, ગ્રંથ ઉપદેશમાલા.
જ કીધો, તેહને રાસ રચિઉ બહુ ભાંતિ રૂં, તેહ ભણિ વિબુધ જન
માંહિ પ્રસિદ્ધો રા. રાસ રંગે કર્યો રાસ રંગે કર્યો સૂરિ વિજ્યાનંદ સીસનામિ.. એહ ઉપદેશમાલા ગ્રંથ જોડતાં, વસ્ત વિવધિ વારૂ વાનીએ
પામી. રા. ૯૪ સરસ વલી વીરના નામથી નીપને, એહ રહે જહાં રવિ ચંદ ધરતી; ચંદ્રવિમાન જગતિલગિ જાણુ, ધર્મ સમૂહ હુઈ જેહ ફરતી. રા.૯૫. કવણ દેશિ થયે કવણ ગામઈ કહ્યો, કવણું રાયિં લહ્યો એહ રાસે. કવણ પુત્રે ક કવણ કવિતા ભયે, કવણ સંવછર કવણું
માસો. રા. ૯૬ કવણુ દિન નીપ, કવણ વારઈ હુઓ, કરિઅ સમસ્યા સહુ
બોલ આણુઈમૂઢ અણઅખ્યરી સેય શું સમજસઈ, નિપુણ પંડિતવરા તેહ,
જાણુંછે. રા.. ઢાલ ૬૩ ચેપ
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[*]
ઋષભદાસ
પાટણ માંહિ હુઆ નર જેહ, નાતી ચેારાસી પેષણ તેહ; મેટા પુરૂષ જિંગ તેહુ કહેશ, તેત્તુતિ ન્યાતનિ નામિ દેશ. [ગુર્જર દેશ] ૯૮ આદિ અખ્ખર વિષ્ણુ ખીમઇ જોય, મધિ વિના સહુ ક્રાનઇ હોય. અતિ અખ્તર વિષ્ણુ ભુવન મઝારિ, દેશિ નગરિ" નામ વિચારી. [ખંભાત] ૯૯
નલબિટ લાગા પદવી દેહ, પરનસહ્યાની ભગતિ કરેત. તેહનું મંડણ ગુણુ ખયા, તેણુઇ નામિ પૃથિવીપતિ હતા. [] ૭૦૦ નિસાંણુ તણ્ણા ગુરૂ અખ્તર લેહ, લઘુ ય ગણપતિનાં જેહ, જિભિ નાલ ભલું જે થાય, તે કવિ કેરા કહુ. પિતાય.
(સાંગણુ) ૭૦૧ ચંદ અખ્તર ઋષિ રથી લેડ, મેષલા તળુંાય નયનમાં જેહ, અખ્ખર ભુવનમા શાલિભદ્ર તણેાય, કુસુમદામને વેદમા ભણેા. ૭૦૨ વિમલ-વસઈ અખ્ખર બાજુમા, જોડી નામ કરે! કાં ભમેા? [ઋષભદાસ] શ્રાવક સેાય એ રાસ નિર્માતા, માગવસ વીસેા વિખ્યાત, ૭૦૩ દિગ આગલિ લઇ મિંડુ ધરા, કલા સેાય તે પાછળ કરી, વણુ સચ્છર થાઈ લિ? ત્યારઈ રાસ કર્યાં મનરલી, (સ’, ૧૬૮૦) ૭૦૪ ગુરૂ અખ્તર લેઇ કરી કુમાર, એક લઈ ભાર દેખી હાર, એહુ મલી તીપાયા નામ, તેણુઇ માસઇ કીધું શુભ કામ. [માહા] ૭૦૫ આદિ અખ્ખર વિષ્ણુ કે મમ કરે, મધિ વિના સહુઇ આદરી, અંત વિના શિર રાવણુ ોય, અજુઆલી તિથિ તે પણિ હાય. [દશમી] ૭૦૬ સકલ દેવ તણા ગુરૂ જેહ, ઘણા પુરૂષનિ વલ્લભ તેહ, ઘર આવ્યા કરઇ જયકાર, તેણુઇ વારિ કીધા વિસ્તાર. [ગુરુવાર]
૭૦૭
સાંભરિયા ગુણ ગાવા મુજ મનિ હીરના એ દેશી. રાગ ધન્યાસી, વલિ વિસ્તાર કર્યાં મેઇ ર'ગઇ રાસા ૨, આતમહિતનિ‘ કાજી. વરિત રે નરની રે તરવા કાજી મેડિલી રે.
७०८
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦૯
ઋષભદાસ
[૫૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ મુગતિનગરને દી એ સહી રે, ટાલઈ પાપ-અંધાર, રાસે રે વાસે રે સુખ અનંતને આપતિ રે. મંગલિક સકલમાં પઈહઈલે એ સહી રે, ભણતાં જઈજઇકાર, સુણતાં રે ગુણતાં ૨ સકલ સંધ મંગલ કરું રે. ૭૧૦ જે નરનારી શુભ ગતિ બારી ઇચ્છતા રે, સોય સુણે એ રાસ. આસો રે તાસે રે પહેાંચઈ સઘલી મન તણું રે. ૭૧૧ કામગવી ન ચિંતામણ શુભ સુરતરૂ રે, તે હું પામે આજ,
માહારા ૨ મનને ૨ સકલ મરથ સહી ફી રે. ૭૧૨ (૧) સં.૧૭૧૫ વર્ષ ચૈત્ર વદિ ૯ સેમે લિખિત. ૫.સં.૩૪, અમર. ભં. (૧૪૦૪) + હિતશિક્ષા રાસ ૧૮૬૨ કડી ૨.સં.૧૬૮૨ માધવ માસ
સુદ ૫ ગુરુ ખંભાતમાં આ “હિતશિક્ષા રાસ'નું રહસ્ય જૈન ધર્મ પ્રકાશમાં સાર રૂપે શેઠ કવરજી આણંદજીએ લખી કટકેકટકે પ્રકટ કર્યું હતું અને તે જ પુસ્તકાકારે પણ જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા તરફથી પ્રકટ થયું છે. આમાં સોરઠા, દુહા, છપ્પા એ છેદ ઉપરાંત નયસુંદરના “સુરસુંદરી રાસની ઢાળ નામે “સુરસુંદરી કહે શિર નામી' તેમજ “છાને રે છૂપીને કંતા કિહાં રહ્યો રે' (આનંદ કાવ્ય મહેદધિ મૌ. ૩ પૃષ્ઠ ૨૭૩), સમયસુંદર કવિની પ્રત્યેકબુદ્ધ રાસ પિકી પ્રસિદ્ધ ઢાળ નામે “હવે રાણી પદમાવતી” વગેરે તેમજ વિનયપ્રભના “ગૌતમ રાસુની “જિમ સહકારે કેયલ ટહુકે એમ પિતાના પૂર્વગામી કવિઓની ઢાળે લઈ પોતે ઢાળદેશીઓ કરી છે. આ રાસમાં પુષ્કળ સુભાષિતા મળી આવે છે. આદિ- કાસમીર મુખમંડણું, ભગવતિ બ્રહ્મસુતાય,
તે ત્રિપુરા તું ભારતી, તું કરી જનની માય. તું સરસતિ તું શારદા, તું બ્રહ્માણુ સાર, વિદુષી માતા તું કહી, તુઝ ગુણને નહિં પાર. હંસગામિની તું સહી, વાઘેશ્વરી તું હોય, દેવિ કુમારી તું સહી, તુઝ સમ અવર ન કેય. ભાષા તું બ્રહ્મચારિણું, તું વાણું દે વાણું, હંસવાહિની તું સહી, ગુણ સઘલાની ખાણિ. બ્રહ્મવાદિની તું સહી, તું માતા મતિ દેલ,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫૧]
તું રમજે મુખ મારે, ચિ`હ્યું કાજ કરે. ઢાલ ચોપાઇની દેશી.
ઋષભદાસ
ચિત્યુ. કાજ કરેશું આજ, તુઝ નામે સર્વિ સરિયાં કાજ, તુઝ નામે બુદ્ધિ પામું સાર, જ્ઞાન વિના જીવિત ધિક્કાર. તે દારિદ્રી જગમાં ભલા, જ્ઞાનસહિત દીસે ગુણતિલા, અસહિત ને શાસ્ત્રરહિત, તે નર નાવે મહારે ચિત્ત. જ્ઞાની કાપડી આગલ કર્યાં, મૂરખ મહેાટા ભૂષણ ભર્યાં, બહુ આભરણે. શાભે નહિં, જ્ઞાન ભલે તે શેાભે તડી, જ્ઞાની નર સધલે પૂજાય, નરપતિ નિજ નગરે જ મનાય, જ્ઞાની ભલા નર જોહુ કુરૂપ, કાણુ જુવે કાયલનું રૂપ. કાયલરૂપ સ્વર મધુરા જેહ, તપસ્વીરૂપ ક્ષમા જ કહેડ, પતિવ્રતા નારીનું રૂપ, કુરૂપતે વિદ્યા જ સુરૂપ. અધિકું રૂપ તે વિદ્યા કહી, ગુપ્ત ધન તે વિદ્યા સહી, ચશ-સુખની દેનારી એહ, વાટે બાંધવ સરખી જેડ, વિદ્યા રાજભવને પૂજાય, વિદ્યાહીન અજ પશુઆ માય, લક્ષ્મી પણ જુગતી શાભતી, જો ઉપર બેઠી સરસ્વતી. નાણાં ઉપર અક્ષર નહિ', તે નાણું નવિ ચાલે કહિ”, જિહાં અક્ષર તિહાં મહત્ત્વ તે બહુ, ઉત્તમ અંગ તે પૂજે સહુ. ૮ તિષ્ણુ કારણ અધિકી સરસ્વતી, જેહથી ગણુધર હુઆ યતી, આચારિજ મહેાટા ઉવઝાય, પંડિત પદ્મ તે તુઝથી થાય, મુર્તિ તણી પદવી પશુ હોય, જ્ઞાન સમુ નહિ' દૂજુ' કાય, જેહથી સકલ ભેદ જન લહે, સ્વગ્નરગની વાતા કહે. કહે પૃથિવીસાયરનાં માન, નદી ડુંગર તે નગર નિધાન, જીવ-અજીવના ભાખે ભેદ, ભાખે વિવરી ત્રણે વેદ. જાણે પુણ્યપાપની વાત, સાધુધમ શ્રાવક અવદાત, ભવ્ય-અભવ્ય જ્ઞાની એલખે, મૂરખ અણુસમજુ સહુ ભખે. ૧૨ તેણે જ્ઞાન અધિક કહેવાય, લહે શારદ તણે પસાય, વેદપુરાણુ પિંગલ તેા થયું, પ્રથમ નામ શારદનું ગ્રહ્યું. કવિત કાવ્ય તે ગાથા માંહિ, ભાષા વિષ્ણુ નવિ ચાલે કથાંહિ, આગમ ચરિત્ત રાસ ને ભાસ, સચરાચર જગ તારા વાસ. ૧૪ તું પુત્રી છે બ્રહ્મા તણી, તાહરી શાભા દીસે ધણી,
૯
૧૩
૫
૧
3
૪
૫
૧૦
૧૧
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૫૨]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
૧૫.
સખરૂ રૂપ સુમલ અંગ, તું માતા મુઝ રાખે રંગ. ગુરુ તાહારા નવ લાધે પાર, તું કરજે કવિજનની સાર, આજ હુએ હૈડે ઉલ્લાસ, નીપાઉ હિતશિક્ષા રાસ. ઢાલ ઉલાલાની દેશી ર.૭ ધન્યાશ્રી. કહ્યો હિતશિક્ષાના રાસ, પહેાતી મનડા તણી આશ, મદિર કમલાના વાસ, ઉત્સવ હાયે મારે માસ. સુણતાં સુખ બહુ થાય, માને મહેાટા એ રાય, સૌંપ બહુ મ"દિરમાંય, લહે હયગય વૃષભેા તે ગાય. પુત્ર વિનીત ઘરે બહુય, શીલવંતી ભલી વચ્, શકટ ઘણાં ધરે બદ્રુઅ, કીરતિ કરે જગ્ સહુઅ. એ હિતશિક્ષાના રાસ, સુતાં સમલ ઉલ્લાસ, કર્યો ખલાયતમાં તાસ, જિહાં બહુ માનવવાસ, સર્વ ગાથા ૧૮૨૬..
४
અંત -
૧૬
:
૧
ઢાલ ચેાપાઈની દેશી
૧
ધણાં લેક વસે છે ત્યાં,િ રાસ રચ્યો ત્રબાવતી માંહિં, સકલ નગરને નગરી જોય, ત્ર આવતી તે અધિકી હાય. પછી જેમ હીરવિજયસૂરિ રાસ'માં છે (જુઓ હવે પછી) તેમ ખભાતનું વર્ણન છે, પછી
૧૬
પુણ્યવત પાષધ ધરતા ત્યાંદ્ધિ, સાહશ્મીવાત્સલ્ય હાએ પ્રાહિ, એ નગરીની ઉપમા ઘણી, જાહાંગીર પાદશાહ જેહતા ધણી, તે ત્રખાવતી માંહે રાસ, જોડતાં મુઝ પહેાતી આશ. ચુગલ સિદ્ધિ અને ઋતુ ચ'દ ૧૬૮, જુઓ સ’વસર ધરી આનંદ, માધવ માસ ઉજ્વલ પંચમી, ગુરૂવારે મતિ હૈયે સમી. ૧૭ મેં ગાયા હિતશિક્ષા રાસ, બ્રહ્મસુતાયે' પૂરી આશ, શ્રી ગુરૂનામે` અતિ આનંદ, વંદૂ વિજયસેન સૂરી’૬. ઢાલ આરતીની દેશીમાં રાગ ધન્યાશ્રી
૨
૩.
વદિયે વિજયસેન સૂરિરાય, નામ જપતાં સુખ સખલ થાય, વંયેિ વિજયસેન સૂરિરાય.. તપગચ્છનાયક ગુણ નહિં પા, આસવંશે હુઆ પુરૂષ અપારા. ૨ આ પછી હીરવિજયસૂરિ રાસ'માં પ્રશસ્તિમાં છે તે પ્રમાણે છે. તેમાં વિજયસેનને બદલે વિજયાણુંદ મૂકયુ છે, અને થાડા વિશેષ વધારા
૧૮
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫૩]
છે. જે કઈ ફેરફાર છે તે અત્ર આપેલ છે.
સઘવી સાંગણને સુત વાર્,ધમ આરાધતા શક્તિ જ સારૂ. ૧૨ ઋષભ કવિ તસ નામ કહાવે, પ્રત ઊડી ગુણુ વીરના ગાવે. ૧૩ સમજ્યા શાસ્ત્ર તણા જ વિચારા, સમકિત શું વ્રત પાલતા મારા. ૧૪ પ્રહ ઉડી પડિમણું કરા, એ-આસણું વ્રત તે અંગે ધરતા. ૧૫ ચઉર્દૂ નિયમ સભારી સંક્ષેપું, વીરવચનરસે અંગે મુઝ લેખું. ૧૬ નિત્ય દશ દેરાં જિત તણાં જુહારૂં, અક્ષત મૂકી નિજ આતમ તારૂં.૧૭ આઠમ પાખી પોષધ માંહિ, વિસરાતિ સજ્ઝાય કર` ત્યાંહું. ૧૮ વીરવચન સુણી મનમાં ભેટુ', પ્રાયે. વનસ્પતિ નવિ ચુંટુ., ૧૯ મૃષા અદત્ત પ્રાય નહિ` પાપ, શીલ પાલુ` મનવચકાય આપ. ૨૦ પાપ પરિગ્રહે ન મિલું માંહિ, દિક્ષિ તણું માન ધરૂં મન માંહિ. ૨૧ અભય બાવીશને કર્માદાન, પ્રાયે ન જાયે ત્યાં મુઝ ધ્યાન. ૨૨ અનરથઈડ ટાલુ હું આપ, શસ્ત્રાદિકનાં નહિ મુઝ પાપ. સામાયિક દિશિમાન પણ કરિયે, પૌષધ અતિથિસ વિભાગવત ધરિયે ૨૪ સાત ક્ષેત્ર પાષી પુણ્ય લે..., છત્ર કાજે ધન થાડુંક દેઉં. ૨૫ ક્રમ પાલું શ્રાવક આયારા, કહેતાં લઘુતા હાયે અપાશે. ૨૬ પણ મુઝ મન તણ્ણા એહુ પરિણામ, કાઇક સુણિ કરે આતમકામ. ૨૭ પુણ્યત્રિભાગ હાયે તિહાં મહારે, ઇસ્યુંઅ ઋષભ કવિ આપ વિચારે,
૨૩
૨૮
૨૯
પરઉપકાર કાજ કહિ વાત, ધર્મ કરે તે હાયે સનાથ. ઋષભદાસે એ એડિયે રાસે!, સંધ સકલ તણી પહેતી આશે. દિયે. ૩૦
સદાસ
(૧) પ.સ’.૭૩–૧૬, રત્ન ભ`. દા.૪૧ ત'.±. (૨) લિ. પ`, વિનયપ્રભુના સ’.૧૭૬૮ આસેા શુ.૧૩ ગુરુ. પુ.સં.૧૦૧-૧૧, હા.ભ, દા.૮૨ નં.૨૨૦. (૩) ૫.સ.૯૧-૧૨, વટા ચૌટા ઉ, પેા.૧૬. (૪) સં.૧૮૨૭ કા.૬.૧ બુધે લ. પટેલ વરજલાલ શ્રેણીદાસ આત્માર્થે શ્રી ખેટકપૂરે શ્રી ભીડભજનજી શ્રી અમીઝરાજી પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત્. પુ.સ.૬૪–૧૮, ખેડા ભ, દા.૮ ત,૧૧૩. (૫) પ.સ'.૧૦૮-૧૦, સુ.લા. ખેડા. (૬) સં.૧૭૮૪ માગ.શુ.૧૩, નીચે તપા પદ્મવિજયાદિના ઇતિહાસ છે, પ્ર.સ.૩૨, કૃપા. પે!.૪૪ નં.૭૭૩. (૭) ઇતિ શ્રી સ`ઘવી ઋષભદાસકૃત હિતશિષ્યા સંપૂર્ણ
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૫૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ? ગાથા ૧૮૬ર ગ્રંથાર્ચ ૨૩૨૫ સંવત ૧૮૫૬ વર્ષે આસુ માસે કૃષ્ણપક્ષે તૃતીયા તીથ નિશાપતિ વાસરે લિપીકૃતમ સંવિજ્ઞઃ પં. શ્રી ૫ જાનચંદ્રણ લિષિતમ્ શ્રી ભાવનગર બંદરે શ્રીરતુ. ભદ્ર ભૂયાત્ કલ્યાણુમસ્તુ. શ્રી ઋષભદેવપ્રશાદાત લેખક પાઠકઃ ચિરંજીયાત. ૫.સ. ૬૯-૧૩, આ.ક. ભં. (પછી ગ્રંથની ટીપ છે.) [મપુન્હસૂચી.]
પ્રકાશિતઃ ૧. પ્રકા. ભીમસિહ માણક. (૧૪૦૫) જીવત સ્વામીને રાસ ૨૨૩ કડી ૨.સં.૧૬ ૮૨ વૈશાખ વદ.
૧૧ ગુરુ ખંભાતમાં અત – ઢાલ દેસી ચંદ્રગણું, રાગ કેદારૂ ગુડી
પૂજા પ્રતિમાનિ છ, જઉં રાયપાસેણુ માહિં, દૂઉ ભગવતિસૂત્ર ઊવાઈ માંહિં, જેજે જીવા ભવવઈ જ્યાંહિ ૨૧૩. પંચમ અંગ અને ઠાણુગ, જે પૂજા શ્રાવક મનરંગ, છઠ અંગિં કુપદી થાઈ, જિન પૂજતાં બહુ સુખ થાય. ૨૧૪ પૂજે જીવતસ્વામિ જિણ દે, જિમ ઘર હેઈ અતિ આણું દે, ધ્યાન ધરંતા નવહી નિધાન, રૂપ કાંતિ પામિં શુભ ગાને. ૨૧૫ 2ષભ કહઈ મુઝ પહુતિ આસે, જીવતવામિને ગાયો રાસો, ભણતાં ગુણતાં સુણતાં સારે, સકલ સંઘનઈ જઈકારે. ૨૧૬ માત સારદા તણે પસાઈ, ર રાસ બાવતિ માહિં; બહુ દિગ દરિસણ નિ ચંદિ, જૂઓ સંવછર માન આનંદિ. ૨૧
માસ ભલે વૈશાખ વખાણું, વદિ અગ્યારસ નિરમલ જાણું, ગુરૂવારિ કીધે અભ્યાસે, જીવતવામિને જો રાસે. ૨૧૮ ગ૭ ત૫ સુવિહિત મુનિરાઈ, વિજયદેવસૂરિ પ્રણમું પાઈ, શીલવંત સંયમને ધારી, જનમ લગઈ છે તે બ્રમચારી. ૨૨૦ શ્રાવક તેહને સબલ વિચારી, સંઘવી સાંગણ બારવ્રતધારી, ઋષભદાસ સુત તેહને જેહે, રચિં રાસ સુપરિ એહે. ૨૨૧ વંદે વિજયાનંદ સુરી રાજા, રચિઓ રાસ અનોપમ આજ; વીર જિણેશ્વર ચરમ તીર્થકર, થતાં સીઝઈ કાજ, રચિ. ર૨૨ જીવિતસ્વામિ જિનવર મનહર, પ્રણમેં જસ સુરરાજ હષભ કહિ એ રાસ સૂર્ણતા, વાધિ લખ્યમી લાજ
રચીઉ રાસ અને પમ આજ. ૨૨૩
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
રષભદાસ
(૧) મુનિ ભાણુવિજયેન લિ. સકંદરપુર મળે. પ.સં.૧૩-૧૨, પ્રથમ પત્ર નથી, ડાયરા અપાસરા ભં. પાલણપુર. (૨) સં.૧૬૮૨ વૈ.વ.૧૧ ગુર ખભાત. [ભ]. (૧૪૦૬) પૂજાવિધિ રાસ ૫૬૬ કડી .સં.૧૬૮૨ વૈશાખ સુદ ૫ ગુરુ
ખંભાતમાં આદિ
દૂહા. સરસ વચન દિઉં સરસ્વતી, સમરયાં કરજે સાર, તુ તુઠિ મુષિ આપજે, વાણિને વિસ્તાર. પદ પૂર્ણ અષ્કર સમા શબ્દ સાર ગુણ પરમ આપે સુગણિ સાર દાન લહું પુરે ભરમ. ભેદભાવ ભલ ઊપજઈ, તુસઈ જે તુ પરાય, બ્રહ્મસુતા કમલિ વસઈ, તા મનિ ટ્યુત્યુ થાય. વાઘેસ્વરિ વાણિ વિના વચન હેઇ કિમ તંત, સૌમ્ય દષ્ટિ હેઈ સરદા, વચન વાણિ દીપંત. બેભ ન પામઈ બેલતે, પૂછયાં ઉતર દેહ,
સકલ શભા રંજઈ ઘણુ, ચંત્યે કાજ કરેહ. અંત - મિ મનસ્યુધિં રચીયે રાસ, ફલ્ય મનોરથ પહેતી આસ,
બાવતિમાં જે સહિ, સુણું પુરૂષ સહુ ગહમહઈ. ૫૯ સંવત બહુ સિદ્ધિ અંગ ચંદ, શબ્દ આણતાં રંગ, વહઈશ્યાષ શુદિઈ જલ પંચમી, ગુરૂવારિ મતિ હુઈ સમી. ૬૦ જોડો મિં પૂજાવિધિ રાસ, બ્રહ્મસુતાઈ પૂરી આશ, ભાષઈ કવિતા ઋષભદાસ, સુણતા ઘરિ કમલાને વાસ. ૬૧
ઢાલ, કહરણ કહરણ તુઝ વિણ સાચે. રાગ ધન્યાસી. ઘરિ કમલા કંતા નિ ભ્રાતા, માત તાત સુત સારેજી, હઈ ગઈ રથ ગ્યવરિ ગુણવંતી, અતિ પિઢે પરિવારજી. ઘરિ. ૬૨ સાર વસી સઘલી ઘરિ લહિઈ, ગુરૂનામિં ગહગહીઈજી, શ્રી વિજયાણદસુરી શિરામણ, નામઈ નવનિધિ સહીઈજી. ઘરિ.૬૩ તપગચ્છનાયક સ્કુભ સુષદાયક ઉપશમરસને દરિઓજી, તેહ તણું પદપંકજ પુજી, રાસ પૂજાવિધિ કરિઓછ. ઘ. ૬૪ માગવંશમ્યાં સંઘવિ સાંગણ, બાર વરતને ધમજી, દાન પૂણ્ય પડીકમણું કરતા પૂજા કરઈ નીત્ય સમજી. ઘ. ૬૫
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
લા
[૫૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સંઘવિ સાંગણને સુત શ્રાવક, રહષભદાસ ગુણ ગાવઈજી, - જે જિનની પૂજા આદરતા, અનંત સુષ તે પાવાઈ છે. ઘરિ. ૬૬
(૧) હમણાં ૧૯૭૫માં લખેલી, પ.સં.૧૯-૧૫, વિ.ધ.ભં. (૧૪૦૭) શ્રેણિક રાસ ૭ ખંડ ૧૮૫૧ કડી .સં.૧૬૮૨ આ સુદ ૫
ગુરુ ખંભાતમાં આદિ- આદિ અનાદેઈ સરસતી, સદા જગિ તુઝ માન,
સહુ કે સેવિ સારદા, બાલ કરિ તુઝ ધ્યાન. જ દરસણમાંત્ત સહી, તહારે સાલિ વાસ, કરે કૃપા તે ગાઈએ, નર શ્રેણિકનુ રાસ. સમરૂં સરસતિ ભગવતી, ધ્યાન ધરૂં નવકાર, આદિ અનાદ અરહંત જપૂ, જમ પામ્ ભવિપાર. સકલ સિધિ સમસ્ત સહી, ગણધર કરૂં પ્રણામ, આરાધુ બ્રહ્માર્યાનિ, જેમ સીઝિ મૂઝ કામ. સકલ સાધ સુપરિ નમું, કેવલજ્ઞાની સાધ, સીયલવંત મુનીનઈ નમ્, ન કરઈ કોહિનઈ બાધ. ત્રવધિ તપીયા મૂની નમું, જન પઢમાને જાપ, આગલ મોટા કવિ નમું, નાસઈ પૂરવ પાપ. એણુઈ યાંનઈ મત નરમશ્ન, મુખ સરસાને વાસ, પઢમં તીરથંકર એહ સંઈ, કહુ શ્રેણિકને રાસ.
ચેપઈ.. નૃપ શ્રેણિકને ગાસું રાસ, ભણતાં ગુણતાં પિહુચઈ આસ,
કવણું દીપ કેશુ બે વાસ, કહેસું દેસ નગર વલી તાસ. ૮ અંત – રાસ ર રંગિ કરી, નામી કવિજન સીસ, હું બાલક છુ તુમ તો, તુમથી લહુ જગીસ. ૧૮૦૭
ઢાલ. ચંદનભરી રે તલાવડી. રાગ મેવાડુ. તુમ નામિં સુખ પામીઈ રે, ગુરુનામિ ગુણ હોઈ, સોભાગી, શ્રી વિજઆનંદનિ નમું રે, તપગચ્છનાયક સુય, સે. કરિ કરિ
સેવા ગુરુ તણી. તપતજિ કરી દીપતુ રે, વઈરાગી લધુવેશ,
સે. ભવિજન લેકનિ તારવા રે, વિચરઈ દેશવિદેશ. સે. કરિ. - માહા ભાગ નર એહનુ રે, સદકે નમિઉ પાય,
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૫૭]
ઋષભિ રાસ રચ્યા સહી રે, શ્રી ગુરુચરણુ પસાય.
દૂહા.
ગુરુનાંમિં જસ પામીઉ, ભ્રમાણી આધાર;
શ્રી નવકારમહીમા થકી, વરા જઈજઈકાર. ઢાલ, હીચા રે હીચેા.
-સત્તરમી સદી
કામ સીધાં સહી, કામ સીધાં સહી, શ્રીઅ શ્રેણિકનૃપ રાસ કીધેા, એહ આવતી માંહિ ગાયા સહી, નગર સલાં માંહિ જે પ્રસીધા, કાટ ત્રંબા તા દિવ્ય કીધેા, કાંમ સીધાં સહી. કામ. ૧૨ તપન તરાલીઉં, કાટ ખરજ ભયા, સાયરલડર બહુ વહાંણુ આવઇ; વસત વિવહારીઆ, કનકકાર્ડ ભર્યાં, ઉઠે પરભાતિ જિનમંદિર નવઈ;
ઋષભદાસ
સે. ૧
શ્રી દેવગુરુ તણા ગુણહી ગાવઈ. કાંમ. ૧ પ્રવર પ્રાસાદ પચ્યાસીએ પ્રણમીઈ, જ્યાંહા પાશાલ બહુઈતાલીસ
૧૧
દીસ, ગેાયરી સગમ તે સાધન' અહીકણિ', અહી રતાં મુની મનહી
હીસ;
કામ. ૧૪
તે જાણા તુમ્હા વિસા જ વીસ. પૌષધ પ્રાસાદ વ્યાપાર પાસઇ સહી, શાક પાસઈ લીઇ સ્વાદ રસીઆ, ઋષભ કઈ તેહુ ગમાહુ ધના સહી, જેઞ ત્ર આવતી માહિ’ વસીઆ;
કામ. ૧૫
સંવત બહુ દીગ રિસણ ચંઈ માસ
શામ સુજીવા નર જેઅ રસીઆ,
દુહા.
સકલ કામ સીધાં સહી, રચીઉ શ્રેણિક રાસ; મેર મહી સુર ભુવન જિહાં, તવ લગિ' એડનુ વાસ. ઢાલ, ઉતારે રે આરતી અરિહંતદેવા, રાગ ધન્યાસી, સભાં રે નિશદિન રાસ રુડા, સાંભલી બાંધયા પુન્યમૂડા
૧૬
સ‘ભલાવે રે. ૧૭
આસા તરખા જ
આ 'િ. સ. ૧૮
ઉજલી પાંચમન' ગુરુવારા, શ્રેણિક રાસનુ કીધ વિસ્તારા. સં. ૧૨
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૫૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સાતઈ ખંડ સંપૂરણ કીધા, આજ મને રથ સઘલા સીધા. ૨૦ સાતઈ ખંડ સુણઈ નર જેહ, સાતઈ નરગ નિવારતા તેહે. સં. ૨૧. સાતઈ ખંડ સુણઈ નરનાર્યો, સાત ભઈ નહઈ તસ ઘરિબા. સં. ૨૨ સાતઈ ખંડ સુણી જાગ્યે, સાત મુખી પ્રભવઈ નહી આગે. સં. ૨૩. સાતઈ ખંડ ઉપરિદિ ચીતો, તસ ઘરિ નહઈ સાતઈ ઈ. સં.૨૪ સાતઈ ખંડ રચઈ નર જેનિં, સાતઈ સમુદ્ર ન પ્રભવઈ તેને. સં.૨૫ સાતઈ ખંડની સુણતાં વાતે, પુણ્ય પ્રગટઈ તસ સાતઈ ધાતા. સં. ૨૬ સાત ખંડ લખી ગુણ ગાઈ, સાત કટિક તણે સ્વામી થાઈ, સં. ૨૭ સાત ખંડ સુgિઈ નરરા, સપ્ત ઘેાડા તણે નાયક થાય. સં. સાતઈ ખંડ સુણઈ નર જેહ, સપ્ત હાથી નર પામઈ દેહ, સં. ૨૮ સુણતાં ભણતાં ઈમ ગુણ થાઈ, લખાવતાં પુણ્ય કહિઉં ન જાઈ. સં.. પરત્વે લખાવી સાધનિ આલઈ, કાલ ઘણે પુણ્ય તે પણિ ચાલઈ સં. દેશ-પરદેસહાં વિસ્તરઈ જ્ઞાને, સગમ હે ઈ તસ કેવલન્યા. સં. જેહ જેડી ગુણજિન તણું ગાઈ, તેહનું પુણ્ય કાઈ લખ્યું ન જાઈ. સં. જેડી વીર તણું ગુણ ગાવઈ, તીર્થકર ગણધર પદ પાવઈ. સં. ઈદ ચક્રી ઈભપણું અને કહીઈ, તિહની રિદ્ધ તે હાથપ્પાં લહઈ. સં. તેણુઈ કારણિ શ્રેણિકને રાસે, જેડી ગાઇ કવી બહષભદાસે. સં. પ્રાગવંસિ સંઘવી જ મઈહઈરા, તેહ કરતા બહુ ધર્મનાં કાજે, સંધવી સાંગસુત વલી તાસ, અરિહંત પૂજઇ જિન વીરના દાસે; સાંગસુત કવિ બહષભ જ દાસે, કરત શ્રેણિક નરરાયને રાસો ગણતાં ભણતાં સુણતાં સારો, સકલ સંઘનિ જઈજઈકારે. ૧૮૩૯ (૧) સં.૧૭૦૧ વર્ષ, ૫.સં.૧૯-૧૫, વી.ઉ.ભં. દા.૧૯ પ.૩. (૨) સં.૧૭૦૭ ચે.શુ.૧૪ મે, પ.સં.૮૦-૧૩, પદ્મસાગર ભં. જે.શા. અમદાવાદ દા.૧૩ નં.૬. (૩) સં.૧૭૬૬ ભા.શુ.૩ બુધે લિ. મહે. હીરચંદ્રગણિ શિ. પં. માનચંદ્રગણિ શિ. પં. ખીમચંદગણિ શિ. પં. કેસરચંદ્રણ લિ. લાડૂ આ શ્રીમાળી જ્ઞાતીય વૃદ્ધશાખાય સા નારાયણ સુત સો કીસન તત સુપુત્ર સા ભવાની વાચનાથે સા. મેધરાજના આગ્રહ થકી લખાપીત. સુરતિ મયે લ. સુરતિ બંદિર વાસ્તવ્ય. ચં. ગાથા ૧૮૫૧. સારાભાઈ પાસે. (૪) પ.સં.૮૩-૧૩, દે.લા. નં.૧૩૨૭-૪૮૧. (૫) સં.૧૭૫૮ કા. શુ.૧૪ ઇંદૂવાસરે સંપૂર્ણ જાતઃ સં.૧૭૫૮ કા.વ.૯ શ્રી તપાગચ્છીય વિજયદેવસૂરિ સમવાય સાહ શ્રી વેલજી સમકરણને ચોપડે તેહ મળે. ૫.સં.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫૯]
ઋષભદાસ.
૫૮, ગુ. (૬) સં.૧૮૭૫ આસાઢ વ.૯ ગુરુ ૫. કાંતિવિજય શિ. પ રાજવિજયગણિ શિ, પ. કૃષ્ણવિજય શિ, વિષુધ રગવિજયગણિ શિ. ઋષભવિજય ગ. લિ. અણુહિલ્લપુર પત્તન નગરે પંચાસરા પાનાથ પ્રસાદાત્. પ.સ.૬૩-૧૭, જશ.સં. (૭) ઇતિશ્રી શ્રેણીકરાસ સોંપૂર્ણ, શ્રીરસ્તુ સંધવી ઋષભદાસ કૃત રાસની ટીપ લખીઈ છઈ. (ટીપ ઉતારી છે.) સંવત ૧૬૯૭ વર્ષે માધ વદિ અષ્ટમી રવિવાસરે સા ચકા વીરાના પાના આંણીનિ ઉતારા છ. લખિત` ગાંધી માધવસ્તુત વમાન પડતા રામજી, [ભં.?] (૮) સ ́.૧૭૫૯ વષે માહ વિદ ૧૩ બુધે ભટ્ટારક શ્રી વિજય પ્રભસૂરિ પદે સકલપુર દર ભટ્ઠારક શ્રી વિજયરત્નસૂરીશ્વરરાજ્યે મહેાપા-જ્યાય શ્રી વિમલવિજયગણિ શિષ્ય પ`ડિત શુભવિજય ગણિ તત્ શિષ્ય ૫. રામવિજયેન લિપીકૃત શ્રી સૂ`પુર નગરે. પ.સ'.૬૬-૧૫, પ્ર.કા.ભ. ન”.૩૭૫. [šજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૭૬).]
(૧૪૦૮) કયવના રાસ ૨૮૪ કડી ૨.સ.૧૬૮૩ આદિ –
અત -
દુહા.
પ્રથમ જિજ્ઞેસર પાએ નમ્ર મતૅવ્યા સુત જેહ, મુખ પૂનિમતા ચક્ષુ, કનકવરણ જ દેહ. નાભિરાય કુલિ ઊપના, જનમ એ જેણી વાર, એરૂ શિર નવરાવી, સુરતિ હરખ અપાર. ઋષભ નામ. તસ થાપી, પરણાવ્યા ખિ નારિ, એકસુ પુત્ર હુઆ સહી, પૂત્રી બિ ઘરબારિ. વિપૂલ વંશ વાધ્યા સહી, પુહૂતી મનની આસ, જિનવર નામ જપી કરૂ, કઇવ"નાના રાસ, ઢાલ કહેણી કણી.
ગુણ ગાયા કથના કેરા,ઋષભદેવ પસાઈંજી, (ભણુતાં) ગુણતાં હુઇ સુખશાતા, સકલ ઋદ્ધિ.........૨૭૮
ગુણ ગાયા..
વરતિ ભરત..., એ છઇ તિહાં અધિકારાજી, .........હાં લહીઇ, કથાબંધ વિસ્તારાજી, તપગચ્છનાયક શુભ સુખદાયક,......સુરીંછ, સચમધારી અતિ.........
જી. .યા, કઇવનાનું રાસજી,
3
૨૭૯
૨૮૦×
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
.મનની આસજી,
૨૮૧
૨૮૨
હરલેચન દીગ અ...]ગ, અનેપમ, ચંદ સવષ્રર જાણુ છુ, મા...ત્રીજ અજૂ આલી, વાર ગુરૂ' વખાણું છે. પૂષ્પ નક્ષત્રિ એ પણિ પ્રગટયો...જઇઇકા રાજી, પ્રાગવશ સ'ઘવી સાંગણું, અગિ ધરઇ વ્રત ભારાજી. ૨૮૩ (સંધવી) સાંગણુસુત શ્રાવક સ(ખ)રૂ, ઋષભદાસ ત... રાસ રચ્ચે કઈવના કેરૂ, ફલ્યુ (મનેરથ મારા”). (૧) ૫.સ.૨૩–૧૫, એક ગુટકેા, દેલા.પુ.લા. (૧૪૦૯) હીરવિજય સૂરિના બાર ખાલના રાસ ૨૯૪ કડી ૨.સ.
ઋષભદાસ
[$•]
૧૬૮૪ શ્ર.વ.ર ગુરુ.
“આ રાસ ૨૯૪ ટ્રેકના છે. ખરતરગચ્છ અને તપાગચ્છ વચ્ચે લાંબા વખતથી સ્પર્ધા અને વિખવાદ ચાલ્યા કરતાં હતાં. એ વિખવાદ સત્તરમા શતકમાં બહુ વધી પડચો હતા. શ્વેતામ્બરા અને દિગબરા વચ્ચેના વિરાધ તા બહુ જૂના હતા, પણ સૌ.૧૧૭૬માં સિદ્ધરાજના દરબારમાં વાદિ દેવસૂરિ અને કુમુદચંદ્ર (દિગ`ખર) વચ્ચેના શાસ્ત્રાર્થીમાં દિગંબરાને હરાવી ગુજરાતના રાજ્યની હદપાર કરાવ્યા તે પછી એમને બેઉને કામ કરવાનાં ક્ષેત્ર બહુધા જુદાં પડી ગયાં હતાં ને તેથી એમના વચ્ચેના વિરેધ પણ મેળા પડી ગયા હતા. પશુ સેાળમા શતકમાં લુંકામત અને ખીન્ન મત નીકળ્યા પછી એક ત્રીા જ વિરાધીઓ સાથેતે વિરોધ પ્રબળ થઈ પડયો હતા. શ્વેતાંબર મતના ગચ્છે! વચ્ચેની મતામતી પણ પ્રબળ થઈ પડી હતી. આવા અનેક વિરાધાને લીધે જૈનધમ માનનારા જુદાજુદા મતા વચ્ચે વેરવિરાધ એટલે પ્રબળ થઈ પડજો હતા કે જોખમદાર આચાર્યંને વચ્ચે પડચા વગર ચાલે નહીં. તપગચ્છના આચાર્ય વિજયદાનસૂરિએ ધર્મ સાગરકૃત ‘કુમતિક દકુદ્દાલ' ગ્ર^થ સભા સમક્ષ પાણીમાં ખેાળાવી દીધા હતા અને તે ગ્રંથ ક્રાઈની પણ પાસે હોય તેા તે અપ્રમાણુ ગ્રંથ છે, માટે તેમાંનું કથન કેાઈએ પ્રમાણભૂત માનવું નહી. એવું જાહેર કર્યુ` હતું. એ ઉપરાંત તેમણે ‘સાત ખેલ' એ નામે સાત આજ્ઞાએ જાહેર કરીને એકખીજા મતવાળાને વાદવિવાદની અથડામણુ કરતા અટકાવ્યા હતા. પશુ આટલાથી વિરોધ જોઇએ તેવા શમ્યા નહી' એથી વિજયદાનસૂરિની પછી આચાર્ય પદવી પામેલા હીરવિજયસૂરિએ સાત ખેાલ ઉપર વિવરણ કરીને “ખાર ખેાલ' એ નામે ખાર આજ્ઞાએ જાહેર કરી હતી, પ્રમાણુ અને દૃષ્ટાંત
૨૮૪
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૬૧]
૩ષભદાસ. વડે એ બાર બેલને હેતુ સ્પષ્ટ કરવાને ઋષભદાસે આ રાસ રચે છે.” -મ.બ. આ બાર બેલ માટે જુઓ જેન વે.કો.હેરેલ્ડને ઐતિહાસિક અંક, ૧૯૧૫ને ભેળે ૭–૯ અંક. આદિ
દૂહા ગઉતમ ગણધરગુણ સ્તવું, સારદ તુઝ આધાર, બાર બોલ ગુરૂ હીરના, વ્યવરી કહું વીચાર. બાર બેલ કે બાર મેધ, કઈ બારઈ આદીત્ત; બાર ઉપાંગ એનિ કહું, હીરવચન બહુ વીત. બાર વરત શ્રાવક તણા, જયમ તારઈ નરનારિ; બાર બેલના વાપર, ત્યમ તારઈ સંસારિ. બાર બોલ ગુરૂ હારના, આરાધઈ નર જે;
બારઈ સરગનાં સુખ વલી, સહી પામઈ નર તેહ. અત - કહિણુ વડાનિં ચાલઈ જેડ, બેહુ ભાવિ પૂજઈ તે;
થોડા કાલસ્વા મુગતિ જાય, રીષભદાસ ગુણ તેહના ગાય. ૮૯ સંવત વેદ(૪) દીગ(૮) અગ(૬) નિ ચંદ્ર(૧), શ્રાવણ માસ
હુઉ આણંદ કૃષ્ણ પખિ હુંઈ દૂતીઆ સાર, ઉત્તમ સૂર જગહા ગુરૂવાર. ૯૦ મધા નખ્યત્ર વરસઈ જેણી વાર, બાર બેલ રચ્યા તવ સાર; ભણતાં ગુણતાં જઈજઈકાર, હીરાભગત ઘરિ મંગલ ચ્યાર. ૯૧
ઢાલ હીંચ્યું રે હીંચ્યું છે. રાગ ધ્યનાસી. પ્યાર મંગલ સહી, ચ્યાર મંગલ સહી, હીરના નામથી હંવર હાર્યો, સેવન રથ પાલખી, સુંદરીસુખ બહુ, ઝૂલતા હાથી આ કેડિબા; ઉલગ કરાઈ ધરિ દેવ નાર્યો, ચ્યાર મંગલ સહી–૨ આચલિ. હીરપાર્ટિવિજયસેન સૂરીસ્વરૂ, શ્રી વિજયતિલકસૂરી તાસ પાટ; સૂરિ વિજયાદ તાસ પાર્દિ સહી, નામ જપતા સુખી વિષમ વાર્ટિ;
નામ જપીઈ ગચ્છનાયક માર્ટિ. યાર મંગલ. ૩ સૂરિ વિજયાનંદ મુનિ તણે શ્રાવક, સાહે સાગણસુત રીષભદાસે; માગવંસી વડો હીર ગુણ ગાવતે, સંધ સકલ તણું પૂરી આસઃ
લછી પૂરે મઝ ઘઈરિ વાસ, ચ્યાર મંગલ. ૪
–ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ બાર બોલ સંપૂર્ણ. ગાથા ૨૪. (૧૪૧૦) મહિલનાથ રાસ ૨૫ કડી .સં.૧૬૮૫ પિષ શુદિ ૧૩
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[se]
જૈન ગૂજર કવિઓ: ૩
રવિવાર ખ‘ભાતમાં
આદિ –
દૂહા
સરસ સકેામલ સુંદરી, સુગણિ સારસ રૂપ, સીંહલકી તુ સરસ્વતી, સમરઈ તુઝ જિનભુપ, ગણુધર ગુણુ તુઝ ગાવતા, હારા સધલઇ વાસ ગુણીઅણુ ગુણુ તુઝે સમરતા, પુરઇ પૂરષની આસ. વચન દીએ વાઘેસ્વરી, દેવી પૂરે આસ મલ્લીનાથ જિનવર તણેા, રંગિ ગાઢ્યુ રાસ, અંત – ફલે મનેરથ સધલે આજ, શ્રી ગુરૂ નામિ' સીધા કાજ, વિજયાનદ સુરિસ્વર નામ, જેડના જગ મેલઈ ગુણગ્રામ. ૨૭૬ તેહ તણુ ચરણે અનુંસર, સહેલીનાથ ગુણવેલી કરી, સલ કવીનિ” નામી સીસ, મિ' ગાયા જિનવર જગદીસ. ૨૭૭ જ્ઞાતાધમ કથાંગ સુસાર, ઠંઇ અંગિં એહુ વિચાર સ`મધ સાય ત્યાંહાથી મઇ ગ્રહી,રાસ રચ્યા હઇઅડઇ ગઢ'ગહી. ૨૭૮ શ્રીમાવતીમ્હા ગાયા રાસ, જ્યાહા છઇ અઢાર વરણુને વાસ, જ્ઞાતિ ચેારાસી વણિગ વસઇ, દાન પૂણ્ય કરતા ઉહેાલસઈ. ૨૭૯ (એક પ્રતમાં અહીં. ખંભાતના તે વખતના ધારી શ્રાવકાના પરિચય આ પ્રમાણે આપ્યા છે :
૨૮૪
પારિષ વજીએ નિ' રાજી, જસ મહિમા જગમ્હા ગાજી, અઉઠ લાજ રૂપક પૂછ્યુંડામિ, અમારિ પળાવી ગામેમ. ૨૮૨ એસવસ સેાની તેજપાલ, શેત્રુ’જ-ગીર ઊધાર વીસાલ, હાહારી ાય લાષ ષરચેહ, ત્રીબાવતીને વાસી તેહ. ૨૮૩ સામકરણ સઘવી ઉદઇકરણ, અલભ્ય રૂપક તે પુણ્યકરષ્ણુ, ઉસવ'સિ રાજા શ્રીમલ, અધલષ્ય રૂપકિ ષરચઇ ભલ. ૉફર જઈરાજ અનિ' જસવીર, અધલબ્ધ રૂપક ષચઇ ધીર, ટંકર કીકા વાઘા જેડ, અલક્ષ્ય રૂપક ષરચઇ તેહ. ૨૮૫) અસ્યું નગર ત્ર"બાવતી સાર, રત્ન કેમ રૂપક દાતાર, ભાગી પૂરૂષ નિ કુરાવત, વિષ્ણુગ છેડઇ ખાધ્યા જતુ. ૨૮૪ પસુ પુરષની પીડા હરઇ, માંદા નરનિ સાા કરી, અજા-મહીષની કરઇ સભાલ, શ્રાવક જીવદયાપ્રતિપાલ. પચાસી જિનના પ્રાસાદ, ધ્વજ તારણ તીહા ધંટાનાદ,
૧
૨
3
૨૮૫
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૬૩]
ઋષભદાસ
બિહઇતાલીસ ચાહા પાષધશાલ, કરઇ વખાણુ મૂની વાચાલ. ૨૮૬ પાષધ પડિકમણુ` પૂજાય, પુણુ કરંતા દાઢા જાય, પ્રભાવના વાખ્યાતિ જ્યાહ, શામીવાલ હેાઇ પ્રાહિ. ઊપાશા દહેરૂ` નિ” હાટ, અત્યંત દુરિ નહી તે વાટ, ઠંડિલ ગાયરિ સાહેાલી આહિ, મુનિ રહિવા હીડઇ અહી પ્રાહિ.
२८८
અસ્યું નગર ત્ર‘બાવતી ખાસ, મિ' જોડયો મલિનાથના રાસ, ક્રાણુ સંવછર માસ દીન વાર, ગુઢપણુÛ કીજઇ વીસ્તાર. ૨૮૯ સંવત બાણ સીધી ષટ ચંદ, પાસ માસ હુઉ આનંદ, ઊજલ પાખી તેરસ રવિવાર, રાસ તણા કીધા વીસ્તાર. ૨૯૦ માગવસિ વીસેા વીખ્યાત, મિહઈરાજ સ`ઘવી મુખ્ય કઇ
-
હઇ વાત, સઘવી સાંગસુત તસ હાય, દ્વાદશ વરતા ધારી સેાય. ૨૯૧ તાસ પૂત્ર પૂરઇ મનઆસ, કવીતા શ્રાવક રીષભદાસ, ગાયા સલિનાથને રાસ, સકલ સૌંધની પાહેાતી આસ. ૨૯૨ રાગ ધન્યાસી, ઢાલ-દીઠા રે વામાકે નંદન દીઠા. આસા રે મુજ આજ લિ મન આસા બ્રહ્મસુતાચરણે નમિ કીધા, મહિલનાથને રાસે રે
મૂઝ પેહેતી મનની આસા-આચલી. ૨૯૩ મેર મહી સાયર સસી જ્યાંહિ, જબ લગ સુર પ્રકાસા, જવ લગ સીદ્દશલા સુરનાં ઘર, તવ લગ રિહઇયા રાસેા ૨. ૨૯૪ સુણી સાંભર્તી જિનજિન ચેત્યા, છુટી ભવને પાસેા,
રીષભ કહઈ એ રાસ ભ્રૂણતા, અનંત સુખમ્હા વાસા ૨. ૨૯૫ મુઝ પેાહાતી મનની આસે।. (૧) ગાથા ૨૯૫. પ.સ’.૧૪-૧૪, લા.ભ. નં.૩૭૩, (૨) વિ.ધ.ભ. (પ્રત જોવા મળી નથી.) (૧૪૧૧) + હીરવિજયસૂરિાસ સ.૧૬૮૫ આસે શુ.૧૦ ગુરુ ખંભાતમાં
આદિ– સરસતી ભાષા ભારતી, ત્રિપુરા શારદે માય,
૨૮૭
હુંસગામિની ભ્રહ્મસુતા, પ્રમું તારા પાય. બ્રહ્માણી બ્રહ્મચારિણી, બ્રહ્મવાદિની માત, દેવકુમારી ભગવતી, તું જગમાં વિખ્યાત.
૨
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[$૪]
હંસવાહની હરખતી, આપે વચનવિલાસ, વાગેશ્વરી વદને રમે, પાણચે મનની આશ. કાશ્મીર મુખમંડણી, કમળ કમંડળ પાણિ, મુજ મુખ આવી તું રમે, ગુણુ સધળાની ખાણિ. આગમ વેદ પુરાણમાં, વાણી તુજ ખંધાણુ, તું સુખ આવી જેને, તે પડિંત તે જાણુ. પુડરીક પ્રમુખા વળી, ગણધર જે ગુણવંત, તિણે ધુર સમરી સસ્તી, સમજ્યા ભેદ અનંત. સ્વામિ સુધર્મા થીરતા, રચતા અંગ સુ બાર, શારદ ભાષા ભારતી, તે તાહરા આધાર. સિદ્ધસેન દિવાકરૂં, સમરિ તાહરૂં નામ, વિક્રમ નૃપ પ્રતિભેાધિયા, જિષ્ણુ કીધાં બહુ કામ. હુમર વદને વિસ, હવી વચનની સિદ્ધિ, ગ્રંથ ત્રિાટિ તિ] કીઓ, ઇસી ન કેહતી વ્રુદ્ધિ. શ્રી હષ તુજને નમે, શારદ નામ જ સેાળ, નૈષધ ગ્રંથ તિણે કર્યાં, મેલ્યેા વચનોલ. પડિત માઘ મહિમા ખસેા, જશ કીતિ કાલિદાસ, તું તૂઠી ત્રિપુરા મુખે, પાહેાતી તેહની આશ. શાલનબંધુ ધનપાળને, ઉપજાવ્યેા આનંદ, ધારાપતિ તિળું બૂઝળ્યા, વાંકા @ાજનિર‘દ. એન્ડ્રુવી સુંદર શારદા, સમયે સીધાં કામ, પદ્મમ જિતેસ્વર સુખકરૂ, સમરૂ` તેહનું નામ. પ્રથમ રાયરિષિ કેવળી, પ્રથમ ગાચરી જ્ઞાન, યુગલાધમ તિવારીએ, પ્રથમે' દીધા દાન. દેશ નગર પુર વાસિયાં, પરણ્યા પ્રથમ જિષ્ણુ દ, કળા કરમ સહુ શીખવ્યું, સકળ લેક આણંદ. મુતિ દીધી તેં માને, ઉદ્દરી શ્રેયાંસ, પુત્ર હુઆ સેા કેવળી, ધનધન તાહરા વશ. દશ હજાર મુનિ સુ... વળી, મુગતિ ગયા ભગવત, અનેક જનને ઉર્યાં, ઋષભદેવ ગુણુવ'ત. સમરૂ તે ભગવ’તને, ગણધર કરૂ” પ્રણામ,
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
૩.
૫.
७
发
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૭
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫]
હર્ષલદાર કેવલજ્ઞાની મુનિ નમું, સમયે સીઝે કામ.
૧૮ શીલવંત તપીઆ મુનિ હું પણ તેહને દાસ, સકળ સિદ્ધ સમરી કરી, યું હીર રાસ.
૧૯ અંત – ઢાલ-હીચ્ય રે હીથ્ય રે હીયય હીંડેલડે-એ દેશી.
સરસતી શ્રીગુરૂ નામથી નીપને, એ રહે જિહાં રવિચંદ ધરતી, ઇંદ્ર વિમાન યુગ માં લગિ જાણજે, દ્વીપ સમુદ્ર હુઈ જેહ ફરતી. સર. ૧ કવણુ દેસે થયે કવણ ગામે કહ્યો, કવણ રાયે કહ્યો એહ રાસ, કવણુ પુત્રે કર્યો કવણ કવિતા ભયો, કવણ સંવત્સરે કવણ માસે.સર.૨ કવણદિન નીપને કવણ વારે ગુરે, કરીઆ સમસ્યા સહૂ બેલ આણે, મૂઢ એણિ અક્ષર સોય સ્ય સમજસ્ય, નિપુણ પંડિત નરા તેહ
જાણે. સર. ૩ ચેપઈ. પાટણ માંહિ હુઓ નર જેહ, નાત ચોરાસી પિષે તેહ, મોટે પુરૂષ જગે તેહ કહેસ, તેહની નાતને નામે દેસ. (ગૂજજર
આદિ અખર વિન બીબે જોય, મધ્ય વિના સહુકોને હેય, અંત્ય અક્ષર વિન ભુવન મઝારી, દેખી નગર નામ વિચાર.
(ખંભાત) ૨૨ ખડગ તણો ધુરિ અક્ષર લેહ, અખ્તર ધરમને બીજે જેહ, ત્રીજે કુસુમ તણે તે ગ્રહી, નગરીનાયક કીજે સહી. (ખુરમ
પાતશા) ૩ નિસાણ તણે ગુરૂ અખ્તર લેહ, લઘુ દેય ગણપતિના જેહ, ભેલી નામ ભલું જે થાય, કવિ કેરે તે કહું પિતાય. (સાંગણ) ૪ ચંદ અખર ઋષિ ધરથી લેહ, મેષલા તણો નયણો નેહ, અખર ભવનમ શાલિભદ્ર તણું, કુસુમદામને વેદમો ભણે. ૫ વિમલવસહી અખ્ય બાણ, જેડી નામ કરે કાં ભમો.
(8ષભદાસ) શ્રાવક સોય એ રસ નીપાત, કાગવંશ વીસે વિખ્યાત. ૬ ફિશિ આગળ લઈ ઈદ્રહ ધરો, કલા સોય તે પાછળ કરે, કવણુ સંવત્સર થાયે વળી, ત્યારે રાસ કર્યો મન રલી. (૧૯૮૫) ૭
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
[55]
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
વૃક્ષ માંહિ વડે કહેવાય, જેણે છાંહિ નર દુષ્ટ પ્લાય, તે તરૂવરને નામે માસ, કીધેા પુણ્ય તણો અભ્યાસ. (આસેા માસ) ૮ આદિ અખ્ખર વિન કા મમ કરો, મધ્ય વિના સહુએ આદરા, અતિ વિના સિરિ રાવણુ જોય, અજુઆલી તિથિ તે પણ હાય. (દસમ) ૯
ઋષભદાસ
૧૨
૧૪
સકલ દેવ તણા ગુરૂ જેહ, ધણા પુરૂષને વલ્લભ તહ, ધરે આવ્યા કરી જયજયકાર, તણે વારે કીધા વિસ્તાર. (ગુરૂવાર) ૧૦ દીવાલી પહેલું પરવ જ જેહ, ઉડ્ડાઇ ક્રેડે નૃપ બેઠા તેહ, એહુ મળી હાયે ગુરૂનું નામ, સમયે` સીઝે સવળાં કામ. (વિજયાજી‘દસૂરિ) ૧૧ ગુરૂ નામે મુજ પાહેાતી આસ, ત્રંબાવતીમાં કીધેા રાસ, સકલ નગર નગરીમાં જોય, ત્રંબાવતી તે અધિકી હોય. સકલ દેસ તણા શિણગાર, ગુજ્જર દેસ નર પડિત સાર, ગુજ્જર દેસના પડિત બહુ, ખ"ભાયત આગળ હારે સહુ. ૧૩ જિહાં વિવેક વિચાર અપાર, વસે લેાક જિહાં વર્ષ અઢાર, ઓળખાયે જિહાં વર્ણાવરણ, સાધુ પુરૂષનાં પૂજે ચરણ. વસે લેક વારૂ ધનવંત, પહેરે પટાળાં નર ગુણવંત, કનક તણા કોરા જડયા, ત્રિણ્ય આંગળ તે પુહુળા ધડવા. ૧૫ હીર તણા ક દારા તળે, કનક તણાં માદળીયાં મળે, રૂપકસાંકળી કુંચી ખરી, સેાવનસાંકળી ગળે ઉતરી. વડા વાણીઆ જિહાં દાતાર, સાલુ પાઘડી બાંધે સાર, લાંખી ગજ ભાખું પાંત્રીસ, બાંધતા હરખે કરને સીસ ઈરવની એગતાઇ જ્યાંહિ, ઝીણા ઝ’(આ)ગા પહેર્યાં તે માંહિ, ટટ્ટી(ઠી) રેસમી કેહેડે ભજી, નવગજ લબ સવા તે ગજી. ઉપર ફાળીયુ' ખાંધે કાઇ, ચ્યાર રૂપૈયાનું તે જોઇ, કાઇ પછેવડી કાઇ પામરી, સાઠિ(ત્રીશ) રૂપૈયાની તે ખરી. ૧૯ પહિરિ રેશમી જેહ કભાય, એક શત રૂપૈયા તે થાય,
૧૭
''
૧૮
હાથે બહેરખા બહુ મુદ્રિકા, આવ્યા નર જાણું સ્વ થકા. ૨૦ પગે વાણુદ્ધિ અતિ સુકુમાલ, શ્યામ વર્ણ સખળી તે જાળ, તેલ કુલ સુગંધ તે સ્નાંન, અંગે વિલેપન તિલક ને પાન, ૨૧ એવા પુરૂષ વસે જેણે ઠાહિ, સ્ત્રીની સાભા કહીય ન જાય,
૧૬
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[$9]
રૂû રંભા બહુ શિણગાર, ફરી ઉત્તર નાપે ભરતાર. (પા.) નિત્ય ઉઠી વન્દે અણુગાર. ઇસ્યું નગર તે ત્ર'ખાવતી, સાયરલહર જિહાં આવતી, વાહાણ વખાર તણા નહિ પાર, હાર્ટ લેાક કરે વ્યાપાર. નગર ાટ ને ત્રિપાલીઉં, માણુકચેકે બહુ માણુસ મિત્યુ', વાહેાર કુળ(ભ્રૂણી) ડેાડી સેર, આલે દોકડા તેહના તેર. ભાગી લેાક ઇસ્યા જિહા વસે, દાનવરે પાછા નવિ ખસે, ભેદગી પુરૂષ તે કરૂણાવત, વાણિગ છેડ ખાંધ્યા જત. પશુ પુરૂષની પીડા હરે, માંદા નરને સાન કરે, અજા મહીષની કરે સંભાલ, શ્રાવક જીવદયાપ્રતિપાળ. પંચ્યાસી જિનના પ્રાસાદ, ધ્વજ તારણુ તિહાં ઘંટાનાદ, (પા.) ઇંદ્રપુરી શું કરતા વાદ,
ઋષભદાસ
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
પસ્તાલીસ જિહાં પૌષધશાળ, (પા.) પાષધશાલા જિહાં બહુ તાલ, કરે વખાણુ મુનિ વાચાળ. પડિક્કમણુ પૌષધ પૂજાય, પુણ્ય કરતા દાઢા જાય, પ્રભાવના વ્યાખ્યાને જ્યાંહિ, સાહામિત્રાચ્છલ્ય હેાયે પ્રાહિ. ૨૮ ઉપાશા દેહરૂ ને હાટ, અત્યંત દુર નહિ તે વાટ, । ઢિલ ગેાચરી સાહિત્યા આંહિ, મુનિ અહિં રહેવા હીંડે પ્રાહિ . ૨૯ ઇસ્યુ' નગર ત્રંબાવતી વાસ, હીર તણા તિહાં જોડયો રાસ, પાતશા ખુરમ નગરના ધણી, ન્યાય નીતિ તેનિ અતિ ધણી. ૩૦ તાસ અમલે કીધે! મેં રાસ, સાંગણુસુત કવિ ઋષભદાસ, સવત સાળ પચ્યાસીએ (૧૬૮૫) જસે, આસા માસ દસમી દિન તસે. ૩૧ ગુરૂવારે મેં કીધા અભ્યાસ, મુઝ મન કેરી પુત્તુતી આસ, શ્રી ગુરૂનામે અતિ આણુંદ, વંદુ વિયાણુંદ સૂરી, ઢાલ-તારા આરતી અરિહંતદેવ, રાગ ધન્યાસી. વદીયે વિજયાણુંદ સૂરિરાય, નામ જપડતા સુખ સબળું થાય.વ’. ૧ તપગચ્છનાયક ગુણ નહિ પારા, પ્રાગવશે હુએ પુરૂષ તે સારા. વ`. ૨ સાહ શ્રીવ’તકુલે હુંસ ગય`દા, ઉદ્યોતકારી જિમ દિનકર ચંદેા. ૩ લાલભઈસુત સીંહ સરિખા, વિક લાક મુખ ગુરૂનું નીરખા, ૪ ગુરૂનામે મુજ પહેાતી આસા, હીરવિજયસૂરિને કર્યાં રાસા, ૫
૨૬
२७
૩૨
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[] જૈન ગૂર્જર કવિએ કે માગવંશ સંઘવી સહિરા, તેહ કરતા જિનશાસન કાજે. ૬ સંઘપતિ તિલક ધરાવતો સારો, શેત્રજ પૂછ કરે સફળ અવતારો. ૭ સમકિતસાર વ્રત બારને ધારી, જીનવર પૂજા કરે નીત સારી. ૮ દાન દયા દમ ઉપર રાગે, તેહ સાધે નર મુગતિનો માગો. ૯ મહિરાજ તણે સુત અતિ અભિરામ, સંઘવી સાંગણ તેનું નામ. ૧૯ સમકિત સાર ને વ્રત જસ બારે, પાસ પૂછ કરે સફળ અવતાર. ૧૧ સંઘવી સાંગણને સુત વારૂ, રાસ જોડી હુએ બહુ જન તારૂ. ૧૨ એક કહે કરૂં ખરે જબાપે, ઘે ઉપદેશ ચેત કે ઈ આપો. ૧૩ અંગારમદક આચારજ હુઓ, અન્યતારી પિતે બુડતે જુઓ. ૧૪ નદિષેણ ગણિકા ઘરિ જ્યારે, આ પ બુડે અન્યને તારે. ૧૫ ઋષભ કહે ભલું પૂછવું પરમ, બિંદુઆ જેટલો સાધીયે ધરમ. ૧૬ આણંદ શંખ ને પુષ્કલી જેય, બરાબરી તાસ કુણે નવિ હેય.૧૭ ઉદયન બાઉડ જાવડ સાય, તેના પગની રજ ન થવાય. ૧૮ વીરમારગ વહી કાંઈ પુણ્ય કીજે, ઉગતે સૂરે જિનનામ સહી
લીજે. ૧૯ પ્રહિ ઉઠી પડિકમણું કરીએ, દેવ આસણ વ્રત અંગે ધરો. ૨૦ વ્રત બાર ચૌદ નિયમ સંભાર, દેશના દેઈને નરનારી તા. ૨૧ ત્રિકાળ પૂજ જિન નિત્ય કરવી, દાન પાંચે દેવં શક્તિ મુજ
જેહવી. ૨૨ નિત્યે દસ દેવળ જિન તણું હારૂં, અક્ષત મુકી નિજ આતમ
તારૂં. ૨૩ આઠમિ પાખી પૌષધ પ્રાહિં, દિવસરાત સિઝાય કરૂં ત્યાંહિ. ૨૪ વીરવચન સુણું મન માંહિ ભે, પ્રાહિ વનસ્પતિ નવિ છે. ૨૫ મૃષા અદત્ત પ્રાહિં નહિં પાપ, શીળ પાળું તને વચન આપ. ૨૬ નિત્ય નામું જિન સાધુને સીસ, થાનક આરાધ્યાં વળી વસો. ૨૭ દેય આલોયણ ગુરૂ કહે લીધી, અમિ છઠિ સુદ્ધ આતમિ કીધી. ૨૮. શેત્રજ ગિરિનાર શંખેસર યાત્ર, રાસ લક્ષી ભણવ્યાં બહુ
છાત્રો. ૨૯ સુખશાતા મનીલ ગણું દેય, એકપગે જિન આગળ સોય. ૩૦ નિત્યે ગણવી વિસ નેકરવાલી, ઉભા રહી અરિહંત નિહાળી. ૩૧ તવન અઠાવન ચોત્રીસ રાસ, પુણ્ય પ્રસર્યો દીયે બહુ સુખવાસ. ૩૨
WWW.jainelibrary.org
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૬૯]
ઋષભદાસ ગીત થઈ નમસ્કાર બહુ કીધા, પુણ્ય માટે લિખી સાધુનેં દીધા. ૩૩ કેટલાએક બોલની ઈચ્છા કીજે, દ્રવ્ય હોય તે દાન બહુ દીજે. ૩૪ શ્રી જિનમંદિર બિંબ ધરાવું, બિંબ પ્રતિષ્ઠા પિઢિ કરાવું. ૩૫ સંધપતિ તિલક ભલું જ ધરાવું, દેશપરદેસ અમારિ કરાવું. ૩૬ પ્રથમ ગુણઠાણાને કરૂં જઈને, કરૂં પુણ્ય સહિત નર જે છે
હીને. ૩૭ એમ પાલું હું જૈન આચારો, કહેતાં સુખ લઘુતા અપાર. ૩૮ પણ મુજ મન તણે એહ પ્રણામ કેએક સુણી કરે આતમકામ. ૩૯ પુણ્ય વિભાગ હેય તવ ડારે, ઇસ્યુ કષભ કવિ આપ વિચારે. ૪૦ પરઉપગાર કાજે કહિ વાત, મન તણે પણ સંદેહ જાત. ૪૧
ઢાળ-હીંગ્સ રે હીએ રે હઈય હીંડોલડે. રાગ ધન્યાસી. વંઘ રે વંઘ રે વંઘ ગુરૂ હીરને, મંત્ર સમાન છે હીર નામ, જન્મ જ્યારે હવે ઘેર આણંદ ભલે, કરત ઉદ્ધાર કરી આજ
તા. વંઘ રે. ૧ હીરવિજયસૂરિ દીખ દીધા પછી, ગછની જતિ તે સબળ જાણે, ગછનાયક વડે રાજવિજયસૂરિ, શ્રી વિજયદાનને પાય લાગે. ૨ હીર પદવી લહે જામ જગમાં વળી, તામ શેત્રજ મુગતો જ થાય; પરિવાર સ્યુ પરિવર્ષે તિલક મસ્તક ધરી, સાહગલ્લો શેત્રુજી
જાય. ૩ સાધુપૂજા સહિ વિહારવિધિ ભલ થઇ, ધર્મ ને કમ તે સુખેં જ ચાલે; હીર રે હીર રે જપે જિકે માલાય, તે જગે ઋદ્ધિરમણ મ્યું
માલે. વંઘ રે. ૭ ઋષભ રંગે સ્તવે અંગ શાતા હવે, સંધ સકળ તણે સુખ હોયે; સુરનર નારીયાં પંખીયાં સુખ લહે, હરનું નામ જપતાં જિ કોયે.
વંદ્ય રે. ૮ (૧) સં.૧૭૨૯ માગ(સ) શુદિ ૨ સોમે. પ.સં.૧૧૯-૧૪, ખેડા ભં, દા નં.૧૦. (૨) સં૧૭૬૫ કા.શુ.૧૧ ગુરૂ ગ્રં.૧૫૫૦ વી.ઉ.ભં. દા.૧૯ પ.૩. (૩) સં.૧૮૨૨ શાકે ૧૬૯૮ ચિ.શુ.૮ ગુરૂ લ. પં. રત્નકુશલજી પાદલીપ્તપુરે. ૫.સં.૧૧૬–૧૫, સંધ ભં. પાલણપુર દા.૪૩ નં.૧૦. (૪) સં.૧૮૨૮ ફીશુ.૧૫ હિમવાસરે લિ. ગેવિંદવિજય કૃષ્ણ સત્ક લિ. અંકલેસર ગ્રામે. પ.સં.૧૧૦–૧૪, કોટ ઉ. પિ.૬૨. (૫) સં.૧૭૮૭ મા.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૭૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ વ.૧૦ ભોમ. પ.સં.૯૪-૧૩, વિ.કે.ભં. નં.૩રરક. (૬) સં.૧૭૨૪ વર્ષ ભાદ્રવા શુદિ ૮ શુક્રે શ્રીમત્તપાગચ્છ ભટ્ટારક શ્રી. ૨૧ શ્રી વિજયરાજસૂરીશ્વર રાજયે સકલપંડિતસભાશૃંગારહાર ભાલાસ્તતિલકાયમાન પંડિત શ્રી ૭ શ્રી દેવવિજયગણિ શિષ્યઃ પંડિતોત્તમ પંડિતપ્રવર પંડિતથી ૫ શ્રી તેજવિજયગણિ શિષ્યઃ પંડિતશ્રી ૩ શ્રી પિમાવિજયગણિ શિષ્ય મુનિ સૂરવિજયેન લિખિતમ. શ્રી સાદડી નગરે શ્રી ચિતામણિ પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત. સ્વયં વાચનાર્થમિતિ શ્રેયા. [ભં] (૭) સંવત ૧૮૨૫ના વર્ષે મારોત્તમ માસે
જ્યેષ્ઠ માસે શુકલપક્ષે પૂર્ણિમાયાં હિમવારે લિખિતાશ્ર પં. અમૃતવિજયેન, શ્રી મુનિસુવ્રત પ્રસાદાત. પ.સં.૯૯-૧૪, ભાભ. (૮) ઇતિ હીરવિજય સૂરીશ્વર રાસ સંપૂર્ણમ. સંવત ૧૭૫૮ વષે અશ્વિન વદિ ૧૨ બુધવારે શ્રી ષભાત્ય બંદિરે લેખક પાઠકઃ કલ્યાણમસ્તુ. શ્રીસ્તુ. લેખક પાઠક ચિરંજીયાત.
યાદશં પુસ્તકે દષ્ટા તાદશ લિખિત મયા યદિ શુદ્ધ શુદ્ધ વા મમ દેશે ન દીયતે. અદષ્ટિદોષામતિવિશ્વમાઠા, યતિકચિદૂતં લિષિત મયાત્ર તત્સવમાએ પરિશધનીય કેપ ન કાર્યો ખલુ લેખકસ્ય. ૨ મંગલં લેખકાનાં ચ પાઠકાનાં ચ મંગલ મંગલં સર્વલેકાનાં ભૂમો ભૂપતિ મંગલં. ભગ્ન પૃષ્ટિ કટિગ્રીવા ઉર્વદૃષ્ટિરમુખ
કષ્ટન લિખિત શાસ્ત્ર નેન પરિપાલતુ. પ.સં.૧૦૭-૧૫, આ.ક.મં. [મુથુગૂડસૂચી.]
પ્રકાશિતઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહોદધિ મૌ.પ. (૧૪૧૨) અભયકુમાર રાસ ૧૦૧૪ કડી .સં.૧૬૮૭ ક.વ.૯ ગુરુ
ખંભાતમાં આદિ
દુહી, ચંદકમલ ચંદન જસી, કહી મોતી ઘત ખીર વાણું ઘો વાગેશ્વરી, ઉજલ ગંગાનીર. હંસગામિની બ્રહ્મસુતા, બ્રહ્મવાદની નામ બ્રહ્માણુ બયારણ, ત્રિપુરા કરજે કામ. દેવકુમારી શારદા, વદને પૂરે વાસ, નિજ સુખ કારણિ જેડરૂં, અભયકુમારને રાસ.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૭૧]
ઋષભદાસ
અંત – ૨ રાસ –બાવતી માંહૈ, જિહાં બહુ જિનને વાજી,
દૂરગ ભલે જિનમંદીર મોટાં, સાયર તીરઈ અવાસોજી–મુ.૧૦૦૦ પિષધશાલા સ્વામીવછલ, પૂજા મહાછવ થાઈજી, તેણુઈ થાનકિં એ રાસ મેં, સિંહ(હિ)ગુરૂચરણ પસાઈજી
–મુ. ૧૦૦૧ તપગચ્છનાયક શુભસુખદાયક, વિજયાનંદ ગુણધારીજી, મીઠી મધૂરી જેહની વાણી, જેણે તાર્યા નરનારીજી-મુ. ૧૦૦૨ શ્રાવક તેહને સમકતધારી, પૂજે જિનવર-પાઈજી, માગવંશ સાંગસુત સોહૈ, રીષભદાસ ગુણ ગાઈજી–મુ. ૧૦૦૩ સંવત ૭ સાયર ૮ દિગ ૬ રસ ૧ ધરતી, કાર્તિક મહિને સારોજી, બહુલ ૫ખ્ય દીન નવમિ ભલેરી, વાર ગુરૂચીત ધારેજી-મુ. ૧૦૦૪ અભયકુમાર મંત્રીસર કેરે, કીધો રાસ રસાલોજી, રીષભ કહૈ રંગઈ જે સુણસું, તે સુખી આ ચીરકાલેછ–મુ. ૧૦૦પ
મુગતિપૂરી માંહિ ઝીલેસિં. (૧) સં.૧૭૩૬ શાકે ૧૬૦૧ સા.શુ.૧૪ બુધે ચોપડે લા.ભં. નં.૯૮, (૨) સં.૧૭૫૩ આસે શુદિ ૯ શુકે પં. દીપ્તિવિજયગણિ શિ. પં. ધીરવિજયેન લિ. શ્રી સુરતિ વાસ્તવ્ય. લિખાપિત. પ.સં૨૦-૧૩, રત્ન ભ. દા.૪૨. નં.૩૩. (૩) લ. વકીલ વરજલાલ વેણુદાસ સં.૧૯૨૮ ભા.વ.૧ બુધે. ૫.સં.૪૦-૧૫, ખેડા ભ. દા.૮ નં.૧૦૫. (૪) ઇતિ શ્રી રિષભદાસ વિરચિતે અભયકુમાર રાસ સંપૂર્ણ લેખક પાઠક ચિરંજીયાત. બરહાનપુરે. સંવત ૧૭૭૧ વર્ષ અશ્વિન વદી ર ભમે. ભાં.ઈ. સને ૧૮૯૧૯૫ નં.૧૫૭૭, (૫) કડી ૧૦૧૪, ભાવ. ભં, (૬) અમ. (૧૪૧૩) રોહણિયા મુનિ રાસ ૩૪૫ કડી .સં.૧૬૮૮ પિષ શુ.૭ ગુરુ
ખંભાત,
આની અંદર દેશીઓ આ પ્રમાણે છે : ૧ પઇ, ૨ એક આ અણને દાણ રે, ૩ ચંદાયણની, ૪ લંકામાં આવ્યા શ્રી રામ રે, ૫ ઉલાલાની, ૬ ચેપી, ૭ સૂરસુદરિ કહઈ સિર નામી, ૮ ચાલ્ય ચતુર ચંદ્રાનની, ૯ તે ચઢી ઘનમાન ગજે, ૧૦ નાચતી જિનગુણ ગાય મંદદરી, રાવણ વેણુ વાહઈ-રાગ ગેડી, ૧૧ કાંહાન વજાડઈ વાંસલી, ૧૨ ચોપાઈ, ૧૩ ત્રિપદીને, ૧૪ વિજય કરી ઘરિ આવીઆ, ૧૪ પઈ, ૧૫ ચેપઈ, ૧૬ મુકાવે રે મુઝ ઘરનારિ–રાગ મારૂણ, ૧૭ પૂણ્યવંતા જગી તે નરા,
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
રષભદાસ
[[૭૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ૧૮ ચેપઈ, ૧૯ કહઈશું કરશું તુઝ વ્યણ સાચો. આદિ
દુહા. સરસ કેમલ બુદ્ધિ ભલી, આલે વચન પચીત્ર, સરસતિ ભગવતી ભારતી, કરજે મુખ પવીત્ર. બ્રહ્માણિ બ્રહ્મવાઘની, હું છું તાહારે દાસ,
તુઝ આધારઈ કવી કવઈ, રહણુઓને રાસ. અંત – ઢાલ કહિ કરણી સુઝ વિણ સાચે.
ગુણ ગાઉં રેહણિ આ કેરા, વીર તણે શિષ્ય જેહાજી, વ્યસન નિવારી સંયમધારી, શિવગતિગામી તેજી. ગુણ. ૩૦ ગુણતાં ભણતાં સુણતાં સુખ બહુ, નાંમિ નવનિધિ થાઈજી, ઈસ્યા પુરૂષની કથા કરતાં, ચિરકાલપાતિક જજી. ૩૧ રિદ્ધિરમણ ઘરિ રૂપ ભલેરૂ, ઉત્તમ કુલ બહુ આયજી, રેહણિઓનું નામ જપતા, સકલ સિદ્ધિ ઘરિ થાઈજી. ૩૨ ઇસ્યા પુરૂષની કથા સુનિઈ, ચેતઈ નર ગુણવતાજી, પાપકરમથી પાછો ભાગઇ, તે જગિ ઉત્તમ જ તેજી. ૩૩ કર્ણરસિ કરી મુખ માંડતાં, પાતિક નવિ પરિહરતેજ, શુકના પાઠ પરિ તસ પરઠે મછ પરિ નર નીરતોજી. ગુ. ૩૪ જલયો તે ન થયો શેખ, બહુલ કરમ નર એહવાજી, વીરવચનજલ માંહિ ઝીલંતા, રહ્યા તેહવાના તેહવાઇ. ગુ. ૩૫ સુડે રામનું નામ જપતે, પણિ કાંઈ ભેદ ન જાંણુઈજી, કરણ વતી જિનવચન સુણત, મનિ વઈરાગ ન આણઈજી. ગુ. ૩૬ સુણ સાંભલીનિ સ્તું સાયું, ચેત્યા તે નર સારો, રેહણિઆ પરિ સંયમ લેતા, કઈ શ્રાવક વ્રત બારોછે. ગુ. ૩૭
અનુકરમિં સુરનાં સુષ પામઈ, પછઈ મુગતિ માંહિ જાઈo, રેહણકુંવરને રાસ રચતાં, સકલ સંધ સુખ થાઈજી. ગુ. ૩૮ ર રાસ ચંબાવતી માંહિ, જિહાં બહુ જનને વાસજી, કેટ ભલે જિનમંદિર મોટાં, સાયરતીરિ આવાસોજી. ગુ. ૩૯ પિષધશાલા મુનિ વાચાલા, પૂજામહેચ્છવ થાઈજી, તેણિ થાનકિ એ રાસ રચ્યો માં, સહિગુરૂચરણ પસાઈજી. ૪૦ તપગચ્છનાયક સવિસુષદાયક, વિજયાણુંદ ગુણધારી, મીઠી મધુરી જેહની વાણી, જેણુિં તાર્યા નરનારીજી. ૪૧
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
૭૩]
ઋષભદાસ
શ્રાવક જેહને સમકિતધારી, પૂજઇ જિનવરાયજી, માગવંસ સાંગણસુત સહઈ, રિષભદાસ ગુણ ગાઈજી. ૪૨ સંવત દિગ દિગ રસ ભૂ ભાષે ૧૬૮૮ પોસ માસ તિહાં સારજી, ઉજવલ સાતમિ દેષરહિત છઇ, પ્રગટ ઉદય ગુરૂવાર છે. ૪૩ ભલે સંવછર વિક્રમ ત્યરિં, વરસિં ઝાઝા મેહેજી, સુલષ્ય સુગાલ હુએ જગ માંહિ, દીપઈ પુરૂષનાં દેહછ. ૪૪ શુભ લગનિ નઈ સાર નધ્યત્રિં, કીધો રાસ રસાલજી,
રિષભ કહિ રેહણિઓનાંમિં, સુષ પામઈ ચિરકાલેજી. ૪૫ (૧) ગાથા ૩૪પ, સ્વલિખિત પ્રત, પ.સં.૧૭-૧૦, વિ.ધ.ભં. (૨) પ.સં.૨૦-૧૧, મો .સાગર ભં. પાટણ દા.૭ નં.૧૮. (૩) પાટડી ભં, (વે. નં.૪.) [હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૪૧).] (૧૪૧૪) વીરસેનને રાસ ૪૪૫ કડી આદિ
દુહા. સરસતિ ભગવતી ભારતી, બ્રહ્માણ કરિ સાર, વીરસેન રાજ તણુ, કહું પ્રબંધ વિચાર. અનઈ પંચ)કડ પરિ કથા, સુંણ નર ગુણવંત, વીરસેન નર સમરતાં, લહઈ સુખ અનંત.
ચોપઇ. સૂષશાતા પહુચઈ મન-આસ, ગાર્રા વીરસેનજી રાસ, જબૂદીપ અને પમ લહું, ભરતગેત્ર તે માંહિ કહું.
નીકા ભેયણ અલપ કમ, વચન સાર થનત્યાગ, રીષભ કહઈ પૂંજી દયા, ઉત્તમ વલહુ રાગ.
નવયૌવન સ્ત્રી દેષિ કરિ, નયન રહઈ જસ ઠાંમિં,
રીષભ કહઈ જન જઈ કરી, તસ ચરણે સિર નામિ. ૪૬ અંત – ઢાલ કહUણી કરણીરાગ ધન્યાસી.
મુગતિ પૂરી માંહિ ઝીલસઈ, વીરસેન નરનારીજી, કર જોડી ગુણ તારા ગાતાં, શુભ ગતિ હુઈ હારીજ. મુગતિ. ૪૧૩ ગણતાં ભણતાં સુણતાં સુખ બહુ, નાંમિં નવનધિ થાઈજી, અશા પુરૂષની કથા કરતાં, ચિરકાલપાંતીગ જાઈજી. ૪૧૪
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૪]
રીજ્યરમણી ધર રૂપ ભલે, ઊ ́ત્તમ કુલ બહુ આઈજી, વીરસેનનું નાંમ જપતાં, સકલ સીધિ દરિ થાઇજી. અસ્યા પૂરૂષની કથા સૂણિનિ, ચેતિ નર ગુણવંતજી, પાપ કરમથી પાછા ભાગઇ,....
ઋષભદાસ
(૧૪૧૫) સમયસ્વરૂપ રાસ ૭૯૧ કડી (૧૪૧૬) દેવગુરુ સ્વરૂપ રાસ ૭૮૫ કડી
(૧૪૧૭) શત્રુંજય [ઉદ્ધાર] રાસ [જૈહાપ્રેાસ્ટા.]
જૈન ગૂજર કવિઓ: ૩
........
(૧) છેલ્લું પત્ર નથી, પ.૪.૨૫થી ૬૦, દેલા.પુ.લા. ગુઢ્ઢા ન.૧૧૨૬.
૪૧૫
(૧૪૧૮) કુમારપાલના નાના રાસ ૨૧૯૨ કડી (૧૪૧૯) શ્રાદ્ધવિવિધ રાસ ૧૬૨૪ કડી [મુપુગૃહસૂચી, હેજૈજ્ઞાચિ ભા.૧ (પૃ.૫૦૧).] (૧૪ર૦) આ કુમાર રાસ ૯૭ કડી (૧૪૨૧) પુણ્યપ્રશંસા રાસ ૩૨૮ કડી હવે ટૂંકી કૃતિએ જોઈએ :
(૧૪૨૨) આદીધર આલેાયણ [અથવા વિજ્ઞપ્તિ] સ્ત. પણ કડી ર. સં. ૧ ૬ ૬ ૬ શ્રાવણ શુદ ૨ ખંભાતમાં ચાલ ચાપાઈ.
આદિ
શ્રી આદીસર વદૂ પાયે, વીતતા નગરી કેરો રાય.
પ્રથમ તીથંકર રીખભ જિષ્ણુદ, જસ મુખ દીઠે અતિ આણું. ૧ તેહ તણા પાય ઉણાસરી, પાપ આલાઉ પરગટ કરી, ચતિ માંહે ભમતા જેહ, કીધાં કરમ કૂકરમ તેહ, અંત – પુરવ પુણ્ય તણા અંકુરા, પ્રગટ થયા મુઝ આજ રે, રોત્રુ જસ્વામી નયણે નિહાળ્યે, સરિયાં મુઝ કાજ રે. સંવત ૧૬ છાસઠા વરસે, સાવણુ સુદિ ૬ન ખીજેજી, તખાવતી માંહે જન સાખે, પાપ પખાલી રીઝેજી.
કસ.
૨
તું તરણતારણ દૂરિતવારણ, સ્વામી આદિ જિષ્ણુ દૃ એ, પ્રભુ નાભિનંદન નયન નિરખી હુએ અતિ આણુંદ એ. ૫૬ તપગચ્છાકર વચન સાકર શ્રી વિજયસેનસૂરિ તણેા, સાંગણ તણે! સુત રીખભ બાલે, પાપ આલાઉ. આપણા. ૫૭
૫૫.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
ઋષભદાસ.
(૧) પ.ક્ર. ૬૪-૬૮, ઊનાવાળા મોરારજી વકીલને ચોપડે. (૨) પ.. સં.૨–૧૩, હા.ભં. દા.૮૩ નં.૪૩. [ડિકેટલેંગભાઈ વ.૧૮ ભા.૧ (ભૂલથી. સાગરચંદને નામે), મુપગ્રહસૂચી, રાહસૂચી ભા.૧.] (૧૪૨૩) મહાવીર નમસ્કાર આદિ- વીર જિણુંદ વીસમે, ત્રિશલા જેની માય,
ભૂપ પિતા ભગવંતને, નર સિદ્ધારથ રાય. સિદ્ધારથ કુલ ઉપને, વદ્ધમાન જિન નામ,
તે જિણવરના ગુણ સ્તવું, પ્રેમ કરૂં પ્રણામ. અંત – સંજમ ચેખું પાલિઉં, નિરમલ ગંગાનીર,
સકલ પાપને ક્ષય કરી, મોક્ષ ગયા મહાવીર, અરિહંત દેવ જે સિદ્ધ હુવા, સંય નમૂ નિસદીસ, રીખભદાસ જિનને નમે, શ્રી સંધની પૂરે જગીસ.
(૧) પ.ક્ર.૭૧-૭૨, ઉનાના મોરારજી વકીલને ચોપડે. (૧૪ર૪) આદીશ્વર અથવા ઋષભદેવ વિવાહ અથવા ગુણવેલી]
૬૯ કડી આદિ– આદિ ધર્મ જિન ઉદ્ધ, અવનિપતિ આધાર,
જુગલા ધરમ નિવારીઓ, પ્રથમ ધમ (જિન) અવતાર. ૧ પ્રથમ મુનીશ્વર જે દૂવા, પ્રથમ તે કેવલજ્ઞાન, પ્રથમ દૂઆ ભિષ્કાર, પ્રથમ દીયાં જેણે દાન. નાભિરાય કુલિ ઉપનઉ, મરૂદેવા જસ માય ઋષભદેવ સુત જનમિઉ, સુરગિરિ ઉચ્છવ થાય. અષ્ટપ્રકાર કલસા કીયા, સાઠિ લાખ એક કેડિ નીર સુધઈ તે ભર્યા, નહાવણ કઈ કર જોડિ. પૂછ પ્રણમી સુર દઈ, વીવર કુંડલ સાર,
જિનવર જિનધરિ મૂકીયા, હિયડઈ હરષ અપાર. અંત – વર તપાગછપાટિઈ પ્રભુ પ્રગટીઓ, શ્રી વિજયસેનસૂરિ પૂરી આ ઋષભના નામથી સકલ સુખ પામીએ, કહે તે કવિતા નર રીપભ
દાસે. ૬૯ (૧) શ્રી ઉદેન મધે લખે છે. સંવત ૧૭૫૨ માહ વદ ૧૩ ને. પ.ક્ર.૭૮-૮૩, ઊનાવાળા વકીલ મોરારજીભાઈને ચે પડે. (૨) સુશ્રાવિકા પદમાં શ્રાવિકા હરબાઈ પઠનાર્થ. સં.૧૭૩૧ વર્ષે પોષ વદિ ૧૦ રવો.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ લિખિતં. પ્ર.કા.ભં. પ.સં.૩-૧૭, સેં.લા. નં.૪૬૪. (૩) ૫.સં.૪–૧૨, મુક્તિ, વડોદરા નં.૨૪૪૮. [આલિસ્ટમાં ભા.૨, જેહાપ્રોસ્ટ, મુપુગ્રહસૂચી, લીંહસૂચી.] (૧૪૨૫) ૨૪ જિન નમસ્કાર છપયબદ્ધ આદિ – આદિદેવ અરિહંત, ધનુષ પંચસિં કાયા,
ક્રોધ માન નહિ લોભ, કરમ નહી મૃષા ન માયા. નહિ રાગ નહી દેષ, નામ નિરંજન તાહરૂં, દીઠું વદન વિશાલ, પાપ ગયું સવિ માહરૂ. નામિ હું નિરમલ થયે, જ! જાપ જિનવર તણે,
કવિ ઋષભ ઇમ ઉચ્ચરઈ, આદિદેવ મહિમા ઘણે. -અંત – વંદુ વિર જિદ, મહીઈ જિણિ મેરૂ નમાયો.
હરી સમઝા રાય, દેવ ભિણિ પાય લગાયે, શૂલપાણિ સમજિ આણિ, નાગ ગતિ સુરની સારી ચંદનબાલા જેહ, લેઈ બાકુલા તારી, ઉદાયી અરજુન અનેક નર, ગયે તિમ મેઘકુમાર
કવિ ઋષભ કહિ વીરવચનથી, બહુ જન પામ્યા પાર. (૧) પ.સં.૪-૧૩, હા.ભં. દા.૮૨ નં.૧૩૭. (૨) પ.સં.૧–૧૪, અપૂર્ણ, જશ. સં. (૩) ગેડીજી ભં. ઉદયપુર. મુિપુગૃહસૂચી, હે જૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૨૧, ૫૦૬).] (૧૪ર૬ ક) + શત્રુંજયમંડણ શ્રી ઋષભદેવ જિન સ્તુતિ અંત – શ્રી વિજેસેન સુરીશ્વરરાય, શ્રી વિજ્યદેવ ગુરૂના પ્રણમું પાય,
રીષભદાસ ગુણ ગાય. ૪. : [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી.
પ્રકાશિત ઃ ૧. તીર્થમાળા (જે. એ. ઈ.). [૨ જૈન કાવ્યપ્રકાશ ભા.૧] (૧૪ર૬ ખ) + સ્થૂલિભદ્ર સઝાય
સ્થૂલિભદ્ર ને કેશાને સંવાદ , આદિ– શ્રી સ્કૂલિભદ્ર મુનિગણમાં શિરદાર જે,
ચોમાસું આવ્યા કેશ્યા આગાર જે,
ચિત્રામણશાળીયે ત૫જપ આદર્યા છે. અત- પૂરવી થઈને તાર્યા પ્રાણી છેક જે, ઉજજલ યાને તે ગયા
દેવલોક જે,
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૭૭]
કષલદાસ. રૂષભ કહે નિત્ય તેને કરીયે વંદના જે. [લી હસૂચી.]
પ્રકાશિતઃ ૧. ચૈત્ય. આદિ સં. ભા.૩ પૃ.૩૬ ૫. [તથા અન્યત્ર] (૧૪ર૬ ગ) + બૂલેવા શ્રી કેસરિયાજી સ્ત. (2) આદિ– ધૂલેવા નગર માંહિ ઋષભ જિનેશ્વર, જગભૂલે કાંઈ ભટકે છે. અંત - પ્રત્યક્ષ દેવ પરમગુરૂ પાયે, કષભદાસ ગુણ ટકે છે. ધૂલેવા. ૪ (૧૪૨૬ ઘ) + માન પર સઝાય ૧૬ કડી આદિ – માન ન કરશો રે માનવી, કાચી કાયાને શો ગર્વ રે
સુરનર કિન્નર રાજીયા, અંતે મરી ગયા સવે રે. માન. ૧. અંત – અસ્થિર સંસાર જાણું કરી, મમતા ન કરે કોઈ રે
કવિ ઋષભની રે શીખડી, સાંભલજો સહુ કેઇ રે. માન. ૧૬ પ્રકાશિત : ૧. ચય. આદિ સં. ભા.૩.
આણંદજી કલ્યાણજીના ભંડારની “હિતશિક્ષાની પ્રતમાં છેવટે નીચેની ટીપ આપી છેઃ
સંધવી ઋષભદાસ કૃત રાસની ટીપ લષીઈ છે. ૧ શ્રી ઋષભદેવને રાસ ઢાલ ૧૧૮ ગાથા ૧૨૭૧ ગ્રંથા ૧૭૫૦ હેં.. ૨ શ્રી ભરતેસ્વર રાસ હાલ ૮૩ ગાથા ૧૧૧૬ ગ્રંથ ૧૫૦૦ છે. ૩ શ્રી જીવવિચાર રાસ ગાથા ૫૦૨ ગ્રંથ ૭૧૪ છે. ૪ શ્રી ક્ષેત્રપ્રકાશ રાસ ગાથા ૫૮૪ ગ્રંથ ૮પ૬ . ૫ શ્રી અજાપુત્રને સસ ગાથા ૫૬૯ ગ્રંથ ૭૭૫. ૬ શ્રી શેત્રુ જ રાસ ગાથા ૩૦૧ ઢાલ ૨૦ ગ્રંથ ૪૧૨ છે. ૭ શ્રી સમકિતસાર રાસ ગાથા ૮૭૯ ગ્રંથ ૧૧૮૨ છે. ૮ શ્રી સમયસ્વરૂપ રાસ ગાથા ૭૯૧. ગ્રંથ ૧૦૦૦ છે. ૯ શ્રી દેવગુરૂસરૂ૫ રાસ ગાથા ૭૮૫ ગ્રંથ ૧૦૫૮ . ૧૦ શ્રી નવતત્વ રાસ ગાથા ૮૧૧ ગ્રંથ ૧૧૨, છે. ૧૧ શ્રી યૂલિભદ્ર રાસ ગાથા ૭૨૮ ગ્રંથ ૧૦૦૦ છે. ૧૨ શ્રી વ્રતવિચાર રાસ ગાથા ૮૬૨ ગ્રંથ ૧૨૧૨, ૧૩ શ્રી સુમિત્ર રાજાને રાસ ગાથા ૪૨૪ ગ્રંથ પર૫ છે. ૧૪ શ્રી કુમારપાલ રાજાને રાસ ગાથા ૪૫૦૬ ગ્રંથ ૫૮૦૦. ૧૫ શ્રી કુમારપાલને નાહને રાસ ગાથા ૨૧૯૨ ગ્રંથ ૨૭૫૦૧૬ શ્રી જીવત સ્વામીનો રાસ ગાથા ૨૨૩ ગ્રંથ ૨૮૫ છે.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ૧૭ શ્રી ઉપદેશમાલા રાસ ગાથા ૭૧૨ ગ્રંથ ૧૦૧૮. ૧૮ શ્રી શ્રાદ્ધવિદ્ધિ રાસ ગાથા ૧૬૨૪ ગ્રંથ ૨૫૦. ૧૯ શ્રી હિતશિષ્યા રાસ ગાથા ૧૮૬૨ ગ્રંથ ૨૩૨૫ છે. ૨૦ શ્રી પૂજાવિધિ રાસ ગાથા પ૬૬ ગ્રંથ ૭૫૦ એં. ૨૧ શ્રી આદ્રકુમાર રાસ ગાથા ૯૭ ગ્રંથ ૧૨૫. ૨૨ શ્રી શ્રેણિકને રાસ ગાથા ૧૮૩૯ ગ્રંથ ૨૩૦૦. ૨૩ તવન ૩૩, ૨૪ નમસ્કાર ૧૩, ૨૫ થયું છે, ૨૬ તીર્થંકરનાં કવિત ૨૪, ૨૭ ગીત ૩૧, ૨૮ સુભાષિત ૩૭૮
એવં સર્વ એ ડિ શ્રી સાંગસુત સંઘવી ઋષભદાસે કીધી તે લષી છે છે. લિ. મુનિ ન્યાનચઢેણ.
વળી એક હસ્તલિખિત પાનામાં નીચે પ્રમાણેની ટીપ મળી છે:
સંઘવી રીષભકૃત રાસની ટીપ લખી છઈ. શ્રી રીષભદેવને રાસ ગાથા ૧૨૭૧ શ્રી ભરતેશ્વર રાસ ગાથા ૧૧૧૬ શ્રી જીવવિચાર રાસ ગાથા ૨૦૨ શ્રી ખેત્રપ્રકાશ રાસ ગાથા ૫૮૪ શ્રી અજાપુત્રને રાસ ગાથા પપ૯ શ્રી શેત્રુજ રાસ ગા.૩૦૧ શ્રી સમકતસાર રાસ ગા.૮૭૮ શ્રી સમઈસરૂપ રાસ ગા.૭૯૧ શ્રી દેવસરૂપ ગા.૭૮૫
શ્રી નવતત્વ રાસ ગાથા ૮૧૧ શ્રી યૂલિભદ્ર રાસ ગાથા ૭૨૮ શ્રી વ્રતવિચાર રાસ ગા.૮૬૨ સુમિત્ર રાજાને રાસ ગાથા ૪૨૬ શ્રી કુમારપાલ રાસ ગાથા ૪૫૦૬ કુમારપાલને ના રાસ ગાથા ૨૧૯૨ શ્રી જિવત સ્વામીને રાસ ગાથા ૨૨૩ શ્રી ઉપદેશમાલા ગાથા ૭૧૨ શ્રી શ્રાદ્ધવિધિ રાસ ગાથા ૧૬૧૬ શ્રી હિતશિક્ષા સસ ગા.૧૮૪૫ શ્રી પૂજાવિધિ રાસ ગાથા ૫૭૧ શ્રી આદ્રકુમાર રાસ ગાથા ૯૭ શ્રી શ્રેણિક રાસ ૧૮૩૯ તવન ૩૩
નમસ્કાર ૨૨ થે ૨૭ સુભાષિત ૪૦૦ ગીત ૪૧ " હરિયાલી ૫ શ્રી હીરવિજયસૂરિને રાસ ગાથા... શ્રી મલિનાથ રાસ ગાથા ૨૯૫ શ્રી પુણ્યપ્રશંસા રાસ ગાથા ૩૨૮ કઈવનાને રાસ ગાથા ૨૮૪ શ્રી વીરસેનને રાસ ગાથા ૪૪૫.
પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૦૯-૫૮, ભા.૩ પૃ.૮૧૬–૩૩ તથા ૧૫૧૭. પહેલાં નેમિદૂત'ના કર્તા વિક્રમ કે જે પિતાને સાંગણના પુત્ર જણાવે છે તે કદાચ આ કવિના બાંધવ હેય એ તર્ક કરેલ પરંતુ
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
માલમુનિ
પછીથી ““નેમિદૂત'ની સં.૧૬૦૨માં લખાયેલી પ્રત બાહુચરના ગટ્ટબાબુને ત્યાં જીણું છે (નેટિસીઝ ઓફ ધ સંસ્કૃત મેનસ્ક્રિપ્ટસ .૧૦ નં. ૨૭)” એમ જણાવી આ વિક્રમ ઋષભદાસના ભાઈ ન હોઈ શકે એમ નિશ્ચિત કર્યું છે.
ભા.૧ ૫.૩૦૦ પર “સુમિત્ર રાસ' વિજયસેનસૂરિને નામે હતા તે પછીથી ભા.૩ પૃ.૮૦૧ પર વિજયસેનસૂરિના રાજ્યમાં રચાયેલ ઋષભદાસને જ “સુમિત્ર રાસ ગ છે.
પ્રથમ આવૃત્તિમાં નેમિનાથ નવરસ” અને “નેમિનાથ સ્તવન બે અલગ કૃતિઓ તરીકે નોંધી એકબીજાના સરખાપણ તરફ સંકેત કરેલ. વસ્તુતઃ આ એક જ કૃતિ હોવાનું જણાય છે તેથી અહીં એક તરીકે મૂકી છે.
સ્થૂલિભદ્ર સઝાયમાં માત્ર “ઋષભ” નામછાપ છે અને જૈન ગૂર્જર કવિઓમાં જ આ કૃતિ ઋષભવિજયને નામે પણ મુકાયેલી છે એટલે ખરેખર આમાંના કે બીજી જ કોઈ ઋષભને કર્તા ગણવા કે કેમ એને કોયડો ઊભો થાય છે.) ૬૩૩. માલમુનિ (૧૪ર૭) અંજનાસતી રાસ અથવા ચોપાઈ ૧૫૪ કડી ૨.સં.
૧૬૬૩ પહેલાં આદિ– સરસતિ સામણ પ્રણમીયાં, શેતમસ્વામિના પાય રે,
અંજનાસુંદરીની કથા, નારિનર સુણહું મન લાઈ રે. ૧ સીલ ભવિયણ ભલઈ પાલીયઈ, પાઇયઈ સુજસુ સંસારિ રે સબ કુસંગતિ વલી ટાલીયઈ, જાઈયઈ ભવસમુદ્ર પારિ રે
સીલ ભવિય ભલઈ પાલીયઈ. ૨ અંત – ધનધન અંજનાસુંદરી, સુમિરે ચિત્તિ ત્રિકાલ રે
સીલ ભલે તિણે પાલી, જસ ગાવઈ મુનિ માલ રે. ૧૫૪
સલ ભલો જગિ પાલીયઈ. (૧) સંવત ૧૬૬૩ વરષિ ચૈત્ર સુદિ સપ્તમી બુધ દિન લિપકૃત ૨ષીસ્થાન મધ્યે નેપાલુ પડનાર્થ. ૫.સં.૮-૧૩, અનંત. ભ. (૨) સંવત ૧૭૨૪ વર્ષે પિષ સુદિ કૃશ્નપક્ષે પ્રતિપદા ભગવા દિને પૂર્ણમસ્તિ. ૫.સં. ૬-૧૫, અનંત. ભં, (૩) સં.૧૭૧૮ શ્રા.સુ.૬ સોમે આચાર્ય હંસરાજ તસ્ય છા..કિસર , શિ. પુણ્યપ્રતાપ . પઠના સુહેદી. પ.સં.૩,
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનંતકીતિ
[૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અભય. પ.૬ નં.૩૮૦. (૪) વિ.સં.૧૮૦૯ ચૈત્ર શુદિ ૮ આદિતવાર.. પ.સં.૪–૧૮, આગ્રા ભં. (૫) લિષ્યત ગુણદાસ ઋષિ તતસિધ્યિ ગેપાલ ઋષિ પઠનાથ બાઈ મલૂ કે ગુ. સંવત ૧૯૦૯ વષે માધ વદિ ૭ રવિવારે પ.ક્ર.૧૨થી ૨૦, એક ચોપડી આકારે પ્રત, નાથાલાલ પાલણપુરવાળા પાસેની.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૬૩-૬૪, ભા.૩ પૃ.૨૮-૨૯ તથા ૯૩૮. ભા.૩ પૃ.૨૮–૨૯ પર ઉપરની કૃતિ ભૂલથી સં.૧૯મી સદીમાં નાથાજીશિષ્ય માલમુનિને નામે પણ મુકાયેલી.] ૬૩૪. અનંતકીર્તિ (દિ. મૂલસંઘ) (૧૪ર૮) ભવિષ્યદર ચોપાઈ ૨.સં.૧૯૬૩ કી.શુ.૧૪ સાંગાનેર
(૧) પ.સં.૩૬, મંગલચંદ માલૂ સંગ્રહ વિકાનેર.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ ૫.૭૯૦.] ૬૩૫. જીવરાજ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ–રાજકલશશિ.) (૧૪૨૯) સુખમાલા સતી રાસ ૨.સં.૧૬ ૬૩ કા.શુ.૧૫ આદિ
સરસતિ વર દે સુમતિ, કુમતિ નિવારે માય, સતીયશિરોમણિ ગાયશું, સસક તસ કજ સુભાય. ચારિત્ર પાલિ નિરમલ, કીધે દેહ વિલાસ, કમ તણું વસ્ય વલી હુએ, ફરિ પાછે ઘરવાસ. ઘરવાસ ભોગક્રમ ભોગવી, સંયમ બાંધવ પાસ, પુનરપિ લીધો દેહ દમિ, લાધે સુરસુખવાસ. કવણુ સે સુંદરિ કિહાં હવિ, ભાયંતાય કુણ દેસ,
ઉપદેશમલાથી ઉધર્યો, સંબંધ સુણે સુવિએસ. અંત – એહ કાયા અવગુણથલી, ગાફલ નરર્નેિ જાસ્થઈ છલી,
ભાઈબહિન જે ત્રિશુઈ કહ્યા, થયા ગાફલ તે કરમેં દહ્યા. ૨૭ પણ તે ધન્ય છે એક ઘડી, તેહની ડિમ કરો ઘડી, બંધવ પણિ ચિરંજી તાસ, સંયમ પાલી સ્વર્ગનિવાસ. ૨૮ સેલે સે સમિઈ વરષ, કાતી પૂનિમ મનમઈ હર્ષ, સાધશિરોમણિ ખરતર જતી, શ્રી જિનચંદ્રસૂરી ગપતી. ૨૯ વાદીગજનિરધાટણ સિંહ, રાજકલસ મુનિ પંડિતસિંહ, તાસ સિસ પણે જીવરાજ, ભણતાં ગુણતાં અવિચલ રાજ. ૩૦
..
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧]
વિમલચારિત્ર (૧) સં.૧૭૯૯ શ્રા.વ.૮ બુધે પં. ભાજવિમલ શિષ્ય પં. મેઘવિમલ લ. શ્રી. થલનપુર મળે. ૫.સં.૨૦-૧૧, ખેડા ભં. ૩.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૮૯૫-૯૬.] ૬૩૬. વિમલચારિત્ર (નાગોરી વડત૫. પાર્ધચંદ્રસૂરિ–સમરચંદ્ર
–રાજચંદ્ર-રત્નચારિત્રશિ.) (૧૪૩૦) [+] અંજનાસુંદરી રાસ ૩૯૭ કડી ૨.સં.૧૬૬૩ માગશર
શુદ ૨ ગુરુ નાગોરમાં આદિ– શાંતિકરણ જગિ જાણિયે, વિશ્વસેન કુલચંદ,
ભાદ્રપદ વદિ સાતમિઈ, ચવીયા જગદાનંદ, આનંદ અચિરા હુઓ અતિઘણું, જેઠ વદિ તેરસ દિને, જન્મ પામ્યા ઇંદ્ર ઉરછવ કીધ, સુરગિરિ શુભ મને, ગર્ભથી જિણે મારિ ટાલી શાંતિ થઈ આણંદિયા, સજન દેખત નતિ રંગિઈ શાંતિ જિન નામ જ દિયા. ૧ મંડલપતિ પદવી લહી પહિલ ભેગવિ ભાગ, ચક્રવર્તિપદ પામિયા, મિલીઓ સહુ સંગ. સંયોગ મિલીએ સાધિ ટ્રખંડ સ્તન સવિ નવનિધિ લલ્લા, મુગટબદ્ધ બત્રીશ ભૂપતિ સહસ સેવે ગહગલ્લા. જેઠ માશિઈ કસિણ ચઉદસિ ઈદ્ર ચઉઠિ આવીઆ, કીધ ઉછવ દીપ, લીધી વર્ણવે ગુણ ભાવીયા. પિસ શુકલ નવમી દિને પામે કેવલનાણુ,
જેઠ બહુલ તેરસિ તિર્થે પ્રભુ પામ્ય નિર્વાણ, નિર્વાણ પામ્ય શાંતિ જિણવર સિદ્ધિ પદિ સુખસંપદા, પામિયા તસુ ચરણ પ્રણમે ભગતિ સ્યું ભવિયણ મુદા, તેહ સ્વામિ સેવતાં સહી રેગ નાવે તનિ કદા. મનહ મને રથ સર્વપૂરણ સિદ્ધિ લહિયે સર્વદા.
હી.
સુહગુરૂ-ચરણકમલ સદા વંદે ધરી આણંદ, ભવિય-કમલ પડિહવા ઉદયે તેજિ દિણંદ. ચિહુ પ્રકાર ધર્મ વર્ણવ્યો તિહુયસુજન આધાર, દાન શીલ તપ ભાવના કરિ તરિય સંસાર.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિમલચારિત્ર
[૮૨) જન ગૂજર કવિઓ: ૩ ધર્મો ધણકણ સંપજે ધમે મટિમ રાજ, ધમે જરા મહિમા ઘણે ધર્મે સીઝે કાજ. ધન સુબાહુ ધને સુણે, શાલિભદ્ર ક્યવત્ર, શ્રી શ્રેયાંસકુમારે દીઓ, દાને લહિઓ ફલ પુન્ન. સેઠિ સુદર્શન નેમિજિણ ભૂલભદ્ર નાગિલ, શીલ લીલ સાધી ખરી, ફલ પાયે આગિલ. ઋષભ વીર ધનને યતી, તપીઓ તપ ઉદાર, ભરત અનાથી હરિણુ લઈ ભાવી ભાવન સાર. અંજનાસુંદરી ભલી પાયે શીલ ઉદાર, શીલબર્લે સુખસંપદા પામી નિજ પરિવાર. અંજનાસુંદરી કવણ કિમ પાલ્ય તિણિ શીલ,
ગામ ઠામ કેણે હવી કિમ પામી સુખલીલ. અંત - ઢાલ. બ્રહ્મદત્તપુર કંપિલ્લ રાજી રે એ દેશી.
અંજનાસુંદરીએ ખરો રે પાલ્ય શીલ-આચાર, ભવિયણ જણ તિમ પાલ્યો ભાવ મ્યું રે, જિમ લહે કીરતિસાર
શીલ સમાચો રે.. ૩૮૯
નાગર નગીને સાતે જિણડરૂ રે, આદિ શાંતિ જિણ પાસ, વીર જિણેસર તે પ્રણમી કરી રે, ચેપઈ કીધ ઉ૯લાસ. શી. ૩૯૩ વડતપગપતિ જગ માહિં જાણઈ રે, શ્રી પાસચદસૂરીસ, તાસ પટોધર ગરૂઅડિ ગાજતા રે, સમરચંદસૂરિ જગીસ, શી.૩૯૪ શ્રી રાજચંદસૂરિ ગણધર ગાઈઈ રે, વાચક રતનચારિત્ર, તાસ પસાઈ ચેપઈ એહ રચી રે, સેવક વિમલચારિત્ર. શી. ૩૯૫ સંવત સેલહ વરસે સકિઈ રે, માગશિર માસ વિકાશ, ચઉપઈ જેડી બીજે ગુરૂ દિને રે, ભણુતાં વાનપ્રકાસ. શી. ૩૯૬ એહ ચઉપઈ સુણીને પાલીઈ રે, શીલપ્રમુખ જિનધર્મ,
ઇહભવિ પરભાવિ સુખની સંપદા રે, લહીએ શિવગતિશર્મ. શી. ૩૯૭ (૧) સં.૧૭(૦)૧ વર્ષે ચૈત્ર વદિ ૪ દિને ૩. ઠાકરસી તશિષ્ય ઋ દીપા લિ. પ.સં.૧૮-૧૩, આગ્રા ભં. (૨) લિ. સમાનગરે સં.૧૬ ૬૭ વૈશુ. ૧૦ ગુરૂ ગણિ શાંતિકુશલ લિ. વિ.વી.અમદાવાદ. (૩) સં.૧૬૮૩ ફા.શુ.૩ ગુરૂ લિ. વિદા.છાણું. (૪) પં. વિનયકુશલ શિ. ગણિ કીર્તિકુશલેન લિ.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી | [૩]
દેવરાજ સ.૧૬૯૧ પ.વ. ગુરૂ સિરસડી મધે શાંતિપ્રસાદાત નિ. વિ. ચાણસ્મા
પ્રકાશિત ઃ ૧. જૈન રાસસંગ્રહ, પ્રથમ ભાગ (ભ્રાતૃચંદ્રસૂરિ ગ્રંથમાલા પુ.૩૨થી ૩૯) પૃ.૧–૪૧. (૧૪૩૧) રાયચંદ્રસૂરિ રાસ (એ.)
(૧) ૫.સં.૬, અભય. પિ.૧૩ નં.૧૪૦.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૩૯૮-૪૦૦, ભા.૩ પૃ.૮૯૬-૯૭.] ૩૭. દેવરાજ (વિજયગચ્છ પદ્યસૂરિશિ.) (૧૪૩૨) હરણી સંવાદ ૨.સં.૧૬૬૩ ૨.શુ. રવિ
(૧) સં.૧૭૦૪ જે.શુ.૩ સોમ કુશલલાભ લિ. ૫.સં.૨૦, મહિમા. પિ.૩૪. (૧૪૩૩) સકેસલ રષિ દ્વાલ કડી ૬૪ લ.સં.૧૬૮૯ પહેલાં આદિ- સુહગુરૂવયણે સાંભલી રે, દૂઉ મુઝ આનંદ,
ગુણ સમરઉં હું તેહના, વંછઈ રોહણિ ચંદ. ૧ ગુણે કરી ઉદઉ.................અવિચલ મન "
નારી દૂહો અતિહિં ઘણું છે, કેપ્યઉ નવીય સુજાણ. ગુણે. ૨ અત – વીરધવલ ઋષિ વાઘણિ બૂઝવી, આપ્યા અણુસણ સાર,
અણુસણ પાલી બેહું સુરવર થયા, લહસઈ મેક્ષદ્વાર તે ધન્ય. ૬૩ નર ચારિત્ર ચોખુ આદરી, વજઈ આરિ કષાય સુરનર સારઈ તેડની સેવના, દિવરાજ પ્રણમાં પાય
કે તે ધન્ય દહાડા જઈનઈ નંદિસં. ૬૪ (૧) સં.૧૬૮માં લખેલ એક ચોપડી આકારે પ્રત, ૫.ક્ર.૨૧થી ૨૪, નાથાલાલ પાલણપુરવાળા પાસેની. [લી હસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૮૯૭. ગ૭-ગુરુપરંપરા “હરિણું સંવાદને અનુલક્ષીને અપાયેલાં લાગે છે, કેમકે “સોશલ ઋષિ ઢાલ'ના ઉદ્દધૃત ભાગમાં એ નથી.] ૬૩૮ શ્રીપાલ (ઋષિ, , (૧૪૩૪) દશવૈકાલિક સૂત્ર બાલા, ૨.સં.૧૬ ૬૪
(૧) સં.૧૬૮૫ કા શુ પં. વિજયચંદ્રગણિ કલ્યાણચંદ્ર લિ. યરવાડા ગ્રામે. પ.સં.૭૮, શાંતિ. ભ. ખંભાત દા.૧૧૨ નં.૧૪. (૨) ચં.૨૦૩૧, પ.સં.૧૭, લી.ભં. દા.૬ નં.૩૯. (૩) ડાયરા અ. પાલણપુર. (૪) ગ્રં.૩૦૦૦,
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
દયાશીલ
[૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ પ.સં૫૩, કચ્છી દ.ઓ. [લહસૂચ.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ .૬૦૨, ભા.૩ પૃ.૧૬ ૦૧.] ૩૯. દયાશીલ (આ. વિજયશીલશિ.) (૧૪૩૫) શીલ બત્રીસી ૨.સં.૧૬૬૪ નવાનગરમાં આદિ-
ઐ નમઃ કુંડલીયા ૩૨. સુંદર સુભમતિદાયિની, બ્રહ્માણી વર રૂપ, કર જોડી ગુણ સંથવઈ, સુર કિનર નર ભૂપ. સુર કિનર નર ભૂ૫ રૂ૫ ગુણ પાર ન પામઈ, આપઈ અવિચલ બુદ્ધિ સિદ્ધિ સાધક વર કામઈ. કવિજન કથા કલોલ લાભ લખમી લહઈ બંધુર, દયાશીલ કહઈ કર જોડિ આપિ મતિ માતા સુંદર. સીલ બત્તીસી વરણવું સુ, માત કરેસ પ્રમાણે, વેધક જન મુખિ ઉશ્કરઈ સુ, સુરતા કરઈ વખાણ, સુરતા કરઈ વખાણ ભાંણ જિમ તેજ વિરાજ ઈ. સીલવંત નર જિકે તાસ ત્રિભોવનિ જશ છાજઇ, સુરનર કરઈ પ્રસંસ વંસ થિર થાવન લીલ,
દયાશીલ કહઈ પરનારિનેહ તજિ પાલ સીલ. અંત - સંવત સાર સિંગારકાય વલી વેદ સંવછર,
નૂતનપુર વર મા હિ સાંતિ સાનિધિ લડી વરતર, સીલબત્તીસી રેગિ અંગિ ઊલટ ધરી ગાઇ, ધર્મવંત નરનારિ તાસ મનિ ખરી સુહાઈ. જિનધર્મ સાર સંસારમાં જાણી જગતઈ પાલીયાઈ,
દયાશીલ કહઈ કર જોડિ એ શ્રી જિનવચન સંભાલીઈ. ૩૨ (૧) સં.૧૬૬૮ ઉ.વ.૪ બુધે, ગ્રંથાચ ૯૮, ૫.સં.૪-૧૨, સંઘને ભંડાર પાટણ દા.૭૨ નં.૭૫. હિજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૪૮).] (૧૪૩૬) ઈલાચી કેવલી રાસ ૨.સં.૧૬૬૬ ક.વ.૫ સોમ ભુજ આદિ– પશુમવિ સિરિ જિણવર વંછિત સુરનર સામી
વદ્ધમાન વિબુધપતિ પાય નમઈ સિર નામી સહિગુરૂપાય નંદિ મનિ આણંદી સાર સરસતિ મતિદાઈ હીમડઈ થ્થાઈ અવાર
ટક
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
દયાશીલ તુ રે સરસતિ મતિદાઇ હીયડઈ થાઈ, કરસિઉં કવિત રસાલ જે ભાવિઈ ભણતાં કાન સુણતાં, લહઈ મંગલમાલ બહુગુણમણિઆગર મહિમાસાગર કુમર ઈલાચી જાણ
ભાવન ભાવંતાં નાટક કરતાં પામિઉ કેવલનાણુ. અંત – એહ સંબંધ સુણ મુનિ પાસઈ પામઈ બહુ પ્રતિબંધ
સંયમ કેવિ લઈ વાઈરાગિઈ, મૂકી મોહ નઈ ક્રોધ રે. મુનિરાજ તણું ગુણ ગાવઉ. આંચલી
અચલગ૭િ શ્રી ધર્મભૂતિસૂરિ, સૂરિસિમણિ દીપઈ તસ પાટિ શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિ, માયણ મહાભડ છપાઈ રે. ૬ મુ. સંવત ષટ રસ બાણ (પા.કાય) નિશાકર, કાતિગ વદિ સેમવારિ પાંચમિ જેડિ કરી એ રૂડી, શ્રી ભુજનગર મઝારિ રે. ૭ મુ. વાચકવંશ સુહાકર મુનિવર, શ્રી વિજયશીલ મુણિંદ. તાસ સીસ દયાશીલ પયંપઈ, વંદુ ઇલા મુનિચંદ રે. ૮ મુ. ઈલાચી મુનિના ગુણ ગાતાં, પાતિક દૂરિ પલાઈ
શ્રી ચિંતામણિ પાસ પ્રસાદિઈ, ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ થિર થાઈ રે. ૯ મુ. (૧) લિ. નવાનગર મળે પં. વિજયસાગરગણિ. પ.સં.૭–૧૫, મજૈ. વિ. નં.૪૩૪. (૨) પ.સં.૮, લી.ભં. દા.૨૩. (તે ભંડારની ટીપમાં સં. ૧૫૬૬ ને છાપેલી ટીપમાં સં.૧૫૬૮ રચ્યા સાલ છે તે બદલે સં.૧૬૬૬ ખરી રીતે જોઈએ). (૩) સં.૧૬૯૭ જે..૧૧ ગુરૂ રાજનગરે ઋ. માણિકથસાગર શિ. ચનસાગરેન લ. સ્વવાચનાર્થ. ૫.સં.૫-૧૮, ડા. પાલણપુર. (આમાં “ષટ રસ કાય નિશાકર” એ સંવત સ્પષ્ટ આપેલ છે.) [લીહસૂચી.] (૧૪૩૭) ચંદ્રસેન ચંદ્રદ્યોત નાટકિયા પ્રબંધ ર.સં.૧૬ ૬૭ ભિન્નમાલમાં અંત – રાગ ધન્યાસી. મેરી સજની ગિરિ એ ઢાલ.
મેરી સજજની મુનિગુણ ગાવું રી, ચંદ્રઘોત ચંદ્ર મુહિંદ મેરી, નામ હુઈ આણંદ. વિષમ કિષિ વિષવિનાસન, નામ મંત્ર પ્રધાન, સંસારજલનિધિજલહ તારણ, મુનિવર નાવ સમાન. મે. ૨ વિધિપક્ષ શ્રી ધર્મમૂરતિસૂરિ, સૂરિ શિર કલ્યાણ, સુણિવિ તાસ વખાણ ભવીયા, સિરિ ધરૂ જિણવર આણ. મે. ૩
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેશ વિજય
[૬]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
વાચક શ્રી વિજયશીલ સહિગુરૂ, લહી તાસ પસાઇ, કરીય આજ મઈ જીભ પાવન, મુનિવરના ગુણુ ગાઇ. મે. ૪ સંવત સુનિ રસ સેાલ સાહઇ, ભીનમાલ નગર મઝારિ, ચંદ્રદ્યોત ચંદ્ર નિર' ચરિત', રચિત સાંતિ આધારિ. મે. ૫ જિતધમ્મ શમ્મ નિદાન જાણી, કરૂ પ્રાણી અભ્યાસ, ક્રયાશીલ વાયક ઇમ બાલઇ, જિમ લહુ અવિચલ વાસ. (૧) ગ્ર’.૧૫૦, ૫.સ.૫-૧૩, સંધ ભંડાર પાટણ દા.૭૨ ૧.૭૯ (૨) આં, ધમમૂર્ત્તિસૂરિ રાજ્યે. પાટડી ભ. (વે. ન.૭.) [Ğજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૫૧).]
મે. દ
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૦૨-૦૫.]
૬૪૦, દર્શનવિજય (ત. હીરવિજયસૂરિ-રાજવિમલ-મુનિવિજયશિ.) (૧૪૭૮) મિજિન [રાગમાળા] સ્ત. કડી પ ર.સ`.૧૬૬૪ માગશર કે પાષ ૨ સુરતમાં
આદિ
અત -
જુદાજુદા રાગમાં,
રાગ સામેરી ઢાલ
સકલ માર્થ પૂરવઇ, પ્રણમી ગુરૂ છુણુસ્યું હવઇ, નવનવઇ રાગિ તેમિ જિજ્ઞેસરૂ એ.
કલશ
૫૯
તષગછરાજા હીરવિજયસૂરિ, તાસ સીસ મુનિવરે, સુતિવિજય વાચક સીસ દતવિજય કહેઇ શ્રી જિનવરા, મિ સ્તબ્વે ભાવિ વે રસ રસ ચદ્ર મિત સંવoરી, સહઈ માસિ દ્વિતીયા રાજયોગે સૂચ`પુર મંદિર વી. (૧) ૫”. કનવિજય શિ. ગણિ હવિષય પડના. શ્રી નવાનગર વાસ્ત. ઋષભદાસ. ૫.સ.૩-૧૬, હા.ભ, દા.૮૩ ત'.૧૦૭, (૨) સં.૧૭૩૦ માહ શુ.૧૩ રવૌ પુજ્યે રાજનગરે લષિત ઉત્તમય કેણુ. પ.સં.૩-૧૪, હા. ભ, દા.૮૩ નં.૧૪૩. [મુપુગૃહસૂચી.] (૧૪૩૯) + પ્રેમલાલચ્છી રાસ અથવા ચંદ્ર રિત ૯ અધિકાર ૫૩ ઢાલ ૨.સં.૧૬૮૯ કાર્તિક શુ.૧૦ ખૉનપુરમાં
આદિ– શ્રી સુખદાયક જિનવરૂ, નામિ' પરમાણુ ૬, પ્રણમી ગૌતમ ગણધરૂ, શ્રી વસુભૂતિ-ન૬. સારદે સાર સાલ, ચિન્તીત કર્મવત કરાય,
૧
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૭]
દશનવિજય માતા ! રસ મુજ વાણી, દેજો બહુ સુખ થાય. શ્રી વિજયાણુંદ સૂરીસરૂ, ત૫૭પતિ સુપ્રસાદિ, વાચક મુનિવિજય ગુરૂ, ગુણ સમરૂ આહાદિ. શીલપ્રભાવિ સુખ ઘણું, શીલ સુમતિદાતાર, શીલિં શોભા અતિ ઘણું, શીલ સદાનંદ નાર. શીલ-અધિકાર કહઈ કવિ, દેવગુરૂ ધર્મપરાય, ચંદનરેશર મનિ ધરી, રાસ રચું સુખદાય. નવ અધિકારઈ વર્ણના, નવ રસ માંહિ પ્રધાન, ચદચરિત સુણતાં લહે, કમલા સુખ સંતાન. સાંભળતાં સુખ ઉપજઈ, વિસ્મય પામઈ મન,
પહેલઈ અધિકારઈ વર્ણવું, ચંદચરિત્ર રતન. અત – ધન્ય ધન્ય ચંદમુનિ મહામુનિ. હાલ ૫૩. રાગ ધન્યાસી. જુઓ જુઓ સાઅલ મહિમા નહિ મંડલિ, જાગતે આજ પણિ એમ
દીસઈ, શ્રી ગુરૂ હીરવિજયસૂરી જયકર, નામ સુણતાં ઘણું હઈય હું હસઇ.૫૧ જેણુઈ યવનપતિ અકબર ભૂપતિ તેલ પ્રતિ બુઝવિ સુયશ લીધે, પડહ અમારિને માસ છબરસ પ્રતિ, જગજનનઈ ઉપગારી કીધે. પર, તાસ પાટિ પ્રગટ પુણ્ય પૂરણ પ્રભુ, જેણઈ અકબર સભાઈ પ્રસીધા, ત્રિણિ સઈ ભટ્ટ જીપી જય પામીઓ, શ્રી વિજયસેનસૂરી જગ
*
પ્રસીધો. પ૩ પાટિ તસ શ્રી વિજયતિલકસૂરી શુભ ચરી જેણઈ જણિ કુમત
મત દૂરી ટાલ્યો, જ્ઞાન વૈરાગ્ય જગિ દીપ ત્રિકરણ શુદ્ધિ ગુરૂવયણ પા. ૫૪ તાસ પદ્ધોધરૂ ભવિકજન-સુખકરૂ દર્શન-દુષહર જાસ દીપઈ, અતુલ સૌભાગ્ય જયઉદય અધિકે પ્રભુ સકલભટ્ટારકમાન જીપઈ. પપ શ્રી તપાગચ્છપ્રભુ સૂરીમુકુટામણ, શ્રી વિજયાણંદસૂરી સીહે, તેહની જેહ સેવા અહનિસિં કરઈ તે ભવિજન તણું સફલ દહે. ૫૬ વિજયજયકારિંતસ રાજિ જગિ જયકરૂ, વાચકાધીશ સિર ઈશ
મોટો, અતિહિં સુપવિત્ર ચારિત્ર જગિ જેહનું ચાલતો હાસ વિરાગ્ય કેટી. ૫૭ સાર અવતાર ઉપગારમય જેહને, જેણઈ બઈ શાસ્ત્ર આંપિ ભાણુવી,
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશનવિજ્ય
[૯] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ મંદમતિ તેહુ પણિ જણઈ કેવિદ કર્યા, બુઝવ્યા ભાવિ બહુનિ જગિ
સુણાવી. ૫૮ શ્રી મુનિવિજય ઉવઝાય સુપસાયથી, સાસનિ દાસ તસ ધ્યાન
ધ્યાતો, સયલ તસ સસ સંદેહમાં કણ સમો, શ્રી ગુરૂગુણહિતે અતિહિં તો.૫૮ સીલ-અધિકાર એ ચંદમુનિ મહામુનિ સતીય પ્રેમલા પહુચિ પ્રસીધી, સંયમ અણુસરી સાર કેવલવરી અનુક્રમિં પામીઓ સયલ સિદ્ધિ. ૬૦ કવિ દશનવિજય વિરતચરિત એમ ભણઈ, આપિ સંસાર-નિતાર
કાજિ, સીલધારી બહુ સુગુણ ગુણ ગાયતાં, શુદ્ધ પરિણામિં સવિ આરતિ
ભાજિ. ૬૧ ચરિત એ ભણતાં સુણતાં સુણતાં સહેઈ કલ્યાણકારી દૈવ, સંવત સેલ નિવ્યાસી કાર્તિક સુદિ દસમી વાર ગુરૂ પુષ્ય તે દિવ
સમેવ. ૬૨ શ્રી બહનપુર નયરવરમંડણે જાહા મનમેહન પાસ રાજઈ, સંઘ જયજયકરૂ ભવિકજનદુષહરૂ દેવસેવા કરઈ બહુ દિવાજ0. ૬૩ તત્ર શાષાપુરઈ દલપુરવ જિહાં જિનરાજ સદા દેવ સુપાસે, ધ્યાન તસ ચિત ધરી ત્રિકરણ શુદ્ધિ કરી, જગતની જત જગમાં
વિસે. ૬૪. તાસ સુપસાયથી સીલ ગુણે કરી, ગાઈ સરસરસ એહ રાસો, જિહાં લગઈ સૂરસસિ ભુમિ થિર થાય, વિસ્તરે જગ માંહિ ગુણ
વિલાસે. ૬૫ (1) ઇતિ શ્રી સીતાધિકારે ચંદમુનિ પ્રેમલાસતી રાસ સંપૂર્ણ ૧૭૩૧ વર્ષે જ્યેષ્ટ વદિ ૧૦ દિને રવિવારે લષિત પંડિત શ્રી ધર્મહર્ષણ. શ્રી રાજનગર શ્રી વીરપ્રસાદાત. ગુ.વિ.ભં. (૨) ઇતિ શ્રી ચંદાયણિ નામ રાસે નવમોડધિકારઃ શ્રી શીલાધિકારે ચંદમુનિ પ્રેમલાલચ્છી સતી રાસ સંપૂર્ણ ગ્રંથાગ્રંથ ૨૧૦૧ કસંખ્યા સંવત ૧૭૬૦ વષે આસો વ.૭ શકે. પ.સં.૧૪, દે.લા. (૩) સં.૧૭૬૦ માગશર શુ.૧૩ રવિ ઉણુક ગ્રામે ભ. રાજ વિજયસૂરિ પદે ભ. રત્નવિજયસૂરિ પટે ભ. હીરરત્નસૂરિ પદે ભ. જયરત્નસૂરિ પદે ભાવરત્નસૂરિભિઃ લ. મુનિ નયર નેન. ૫.સં.૬૪– ૧૩, ઈડર ભં. (૪) પ.સં.૨૪-૧૬, મજે.વિ. નં.૪૬૯ (૫) અમર. સિનોર
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[+]
દેશ વિજય
ભ, (૬) સં.૧૬૯૩ માગશર ૧.૧૪ શુક્રે ભ. હીરરત્નસૂરિ-જસવિમલ– માનવિમલેન. તિ.વિ.ચાણસ્મા, [આલિસ્ટઇ ભા.૨, મુપુસૂચી, હેજૈ જ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૬૮ – ભૂલથી મુનિવિજયને નામે).] પ્રકાશિત ઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહૌદધિ સૌ.૧.
(૧૪૪૦) + વિજયતિલકસૂરિરાસ ર.સં.૧૬૯૭ પાસ સુદેવિ બુરહાનપુરમાં આદિ – ઉદય અધિક મહિમા ઘણું!, મનમાહન પાસ,
અંત
સંધ સયલ આણુંŕકરૂ, સુખસંપદું બહુ વાસ. નયર અરહાનપુરમ`ડણ્ણા, મૂતિ દીઠે મેાદ, પ્રણમુ પ્રભુ પ્રતિ' હઇડે ધરી પ્રમાદ, અઈયાણુાગય સંપ્રતિ વંદું જિત ચાવીસ, ચાર તિથ કર શાશ્વતા વિહરમાન વલી વીસ, કરમ ષપી મુગર્તિ વસ્યા સિદ્ધાસિદ્ધ અનંત, તે અહનિસ આરાહીઇ, અનંત જ્ઞાન ગુણુવંત. ગુણુ છત્રીસે નિરમલા, સેાહે અંગ અનૂપ, આચારિજ નિત વંદીઈ, કલિકાલે જિનરૂપ સકલ સૂત્ર સિદ્ધાંત તે ભણે ભણાવે સાર, વાચક ગુણ પ`ચવીસ સિઉં આરાધ્` સુખકાર. રાગ ધન્યાસી.
રાજનગર ગુરૂરાજ પધાર્યા, ભવિયણ અતિ આણુ છ, ધર્મ ધ્યાન બહુ માન ઉપાયા પામે પરમાણુ દજી. દાન દીએ બહુ ગુરૂ ઉપદેસે. પાલે સીલ સુભાવેજી, તપ તપે વર ભાવન ભાવે ધન વાવર ગુરૂ આવેજી, વાચક વિષુધ બહુ મનિ પરવરીએ, રાજે શ્રી ગુરૂરાજજી, વિજયતિલકસૂરિ પાટ પનેતા દીપાવે ધ કાજજી, ઉદયવંત અધિક મહિમંડલે પ્રત! જગઉપકારીજી, મેરૂ મહિધર મહી રવિ સહિર સાયર થિરતા ધારીજી. તિહાં લગે' એ આસીસ અનેપમ તાર્યાં બહુ નરનારીજી, એ ગછધારી બહુ હિતકારી સાચા પરઉપગા૨ીજી. સંવત સસિ રસ નિધિ સુનિ વસિં પેાસ સુદિ રવિ કર યોગેજી, રાસ રચ્યા એ આદર કરીતે. શાસ્ત્ર તણું ઉપયેગેજી વીસલનયર કેસવ સા નંદન ધિન્ન સામાઇ માયજી,
૧
૯૨.
૩
ૐ
८७
८८
Le
૯૦
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
[v]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
શ્રી રાજવિમલ વાચક સીસ અને પમ સુનિવિજય ઉવઝાયજી. ૯૩, તાસ સીસ પભણે બહુ ભગતે દર્શનવિજય જયકારીજી, નયર અરહાનપુર માંડણુ માટે શ્રી મનમાહન પાસજી, ૯૪ તાસ પ્રસાદે એ વિસ્તરા, મહિમડલિ એ રાસજી, જે ગીતારથ જગહિતકારી તેહ તણે હું દાસજી, ધર્માંવંત વલી ગુણુના રાગી આણી અધિક ઉલ્લાસજી. કૃપા કરી મુઝ ઉપર સહુએ કરવા શુદ્ધ પ્રખધ, કાના માત્ર ગાથા છંદે જેહુ અશુદ્ધ હાઇ ખંધજી. જિહાં લગે એ શાસન શ્રી જિનનું, જિનમણાના ધારીજી, તિહાં લગે. એ ભણુયા સુયા રાસ વિજય જયકારીજી. (૧) તપાગચ્છાધિરાજ શ્રી હીરવિજયસૂરિવચનારાધક ભટ્ટારક શ્રી વિજયતિલકસૂરિ રાસઃ સાગરહુ'ડીગર્ભિતઃ સંપૂર્ણ : ચિરંજીયાત્ શ્રી બરહાનપુર નગરે લિખિત ૫. દર્શીનવિજ્રયેત સ્વાન્ય પાપકાર ખુદ્ધિયુક્તન કુમતનિરાકરણાય, કમ્મ નિર્જરાય ચ, શ્રીરતુ. કલ્યાણુ ભવતુ. પ.સં. ૬૯-૧૭, લી.ભ. (આ પ્રત વિના સ્વહસ્તની છે.) [લીંહસૂચી. પ્રકાશિતઃ : ૧. ઐતિહાસિક રાસસંગ્રહ ભા૪.
૯૮
હીરા
૯૬
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૧૮૨ તથા ૫૪૯-૫૩, ભા.૩ પૃ.૯૦૧ તથા ૧૦૩૮-૩૯. ભા.૧ પૃ.૧૮૨ પર દન કવિને નામે મુકાયેલ ર.સ.૧૬ ૦૧ આસા સુદ ૧૦ના ચંદાયો રાસ' આ કવિના જ સભવે છે, કેમકે આ કવિની કૃતિ પાઠભેદે આસા સુદ ૧૦ની મિતિ પણ આપે છે. સં. ૧૬૦૧ તા કશીક સરતચૂકથી આવેલ હશે. ‘તેમિજિત સ્ત.'ના કર્તા હીરવિજયસૂરિ–મુનિવિજશિ. દર્શનવિજય અને અન્ય બે કૃતિના ક રાજવિમલ–મુતિવિજયશિ. દર્શનવિજય જુદા મૂકવામાં આવેલા તેમાં ધ્યાનચૂક જણાય છે. ત્રણે કૃતિએ એક જ કવિની રચના હેાવાનું સમાય છે.]
૯૭
૬૪૧. હીરા (ત. વિજયસેનસૂરિશિષ્ય શ્રાવક)
આ કદાચ આ પછીના હીરાનંદ શ્રાવક હોય.
(૧૪૪૧) + ધમ બુદ્ધિ રાસ અથવા ઉપદેશ રાસ ૧૭૩ કડી ર.સં.૧૬૬૪ મહાપવે નવલખામાં
આદિ
રાગ રાગિરિ ચોપઇ,
સકલ સુમતિ આપે મુઝ માત, સરસતિ સામિણિ જગવિખ્યાત,
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
અત -
[૧]
છતી વસ્તર્તિ માગઇ કાય, ના કહિવાની નીતિ ન હાય. ધ્યાંન ધરૂ' જિનવર તણું, જિમ વ`તિ સીઝિ આપણું, સુગુરૂ પસાઇ સુમતિ પાંમિઇ, હીરચરણે નિસિશિર નાંમિ. ર જગ માંહિ જીવ ધણા ભવ કરઇ, માંણસ ભત્ર અતિ દેહિલઇ ધરઇ, ત્રિયિ તત્ત્વ મુગતિનું હેત, તે પ્રીયાનેા કરી સકેત. ઢાલ રાગ ગાડી પીતરિઉં સુપાસ એ દેશી.
૩
૧૬૭
ભાવ ધરી કર્યાં રાસ સાહસ આદરી, વિષ્ણુધ સેાધયા મન ધરી એ, ...ગુણુના નવિ પાર, હુ` મૂરખ ન સકુ` કહી એ. હું નવિ જાણું શાસ્ત્ર, બુદ્ધિ ધણી નહિં, ધમ બુદ્ધિ રાસ મિ કર્યાં એ,. ભણતાં સુણતાં રાસ સ ંપતિ બહુ મિલઇ મનવ ંછિત સઘલાં ફલઇ એ. રાગ ત્રેખ કરી દૂરિ નંદ્યા પરિહરી છતી વસ્તુ સધલી કહી એ. જિનધમ અતિ હિંદુ ભ, પરમાદ પરિહરી, આદરજ્યા ઉલટ ધરી એ. અમૃતના લવલેસ સુખ તે બહુ દિઇ જિનમિ સુખ સહી ઘણા એ. કહિણી કરણી એક શુદ્ધ પરંપરા ધણી પિરક્ષાઈં આદર્યાં એ. અવરત જો વિદ૬ તપગચ્છ આદરી અર્વાધ કિસી દીસઇ નહિ એ. જગદ્ગુરૂ બિરૂદ સવાઇ સાહિબ સહુ નમિ` વિજયસેનસુરિ
સાલ ચેાસિયા વં મહાપર્વ તણું રાસ નવલખા નયિર મઝારિ સુવિધિ પસાઉલ
હીરા
દીપતા એ.. ચિહું ખંડિ કરાવી અમારિ, ક્રાણુ સર્વિ છેડવ્યાં તીર્થાર્દિક મુગતા કર્યાં એ. સંપૂરણુ નીપા એ. ખિ હીરા વીનવઇ એ..
૧
(૧) સં.૧૭૩૫ ચે.શુ.૧પ સેામે ગ્રંથાત્ર ૨૦૦. પ.સં.૧૧–૧૪, ડાહ્યાભાઈ વકીલ સુરત.
પ્રકાશિત ઃ ૧. પ્રકા. ભીમસિંહ માણુક (જિનદાસકૃત વ્યાપારી રાસ
સાથે).
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૬૭, ભા.૩ પૃ.૯૩૯-૪૦, પહેલાં આ કૃતિ આ પછીના કવિ હીરાનંદને નામે મુકાયેલી, પછીથી જુદી પાડી છે.. હીરા' તે હીરાનંદ' હૈાય એમ કહેવુ મુશ્કેલ જણુાય છે.]
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
નહીરાનદ
[૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ૬૪ર, હીરાનંદ (સંઘપતિ શ્રાવક) [] (૧૪૪૨) અધ્યાત્મ બાવની લ.સં.૧૬૬૮ પહેલાં આદિ- કાર સરૂપરૂપ ઇહ અલષ અગોચર,
અંતરગ્યાન બિચારિ પાર પાવઈ નહિ કે નર, ધ્યાનમૂલ મનિ જાણિ આણિ અંતરિ ઠહરાવવું, આતમ તસુ અનૂપુ રૂપ તસુ તતષિણ પાવઉ, ઇમ કહઈ હીરાનદ સંધપતિ અમલ અટલ ઇહુ ધ્યાન થિરિ, સુઈ સુરતિ સહિત મનમઈ ધરઉ ભુગતિમુગતિદાયક પવર. ૧ ન કરૂ સુયણ મતિ બિકલ ભરમ મનિ કાહે આંસુઈ, પિષિ રજત સમ સીપ મૂઢ મનિ રજતહિ જાંણઈ, જબ તક કરઈ બિચારસાર પરમારથ પિષઈ, ભ્રમ જાવઈ ષિન મહૂિ મૂઢ તબ દૂરિ ઉષઈ, વિજ્ઞાનભેદ નિજ ચિતિ ધરિ વિસંક સકલ કહુ દૂરિ તજિ,
ઈમ કડઈ હીરાનદ સંઘપતિ સમઝિ નિજ રૂપ ભજિ. ૨ અંત – બાવન અક્ષર સાર વિવધ વરનન કરિ ભાષા,
ચેતન-જડ-સંબંધ સમઝિ નિજ ચિતઈ રાખ્યા, જ્ઞાન તણુઉ નહિ પાર સાર એ અક્ષર કહિયઈ, નવ નવ ભાંતિ બલાણ સુતઉ પંડિતVઈ લહિયઈ, વહ ભેદ વિજ્ઞાન વિવેક રસ સબ રસ તઈ યહ અધિક ગણિ, આતમલબદ્ધિ અનુ સુજસ જગિ પઢત ગુણત હીરાનંદ ભણિ. પ૬ મંગલ કરઉ જિન પાસ આસપૂરણ કલિસુરતર, મંગલ કરઉ જિન પાસ દાસ જાકે સબ સુરનર, મંગલ કરઉ જિન પાસ, જાસ પય સેવાઈ સુરપતિ, મંગલ કરઉ જિન પાસ, તાસ પય પૂજહ દિનપ્રતિ, મુનિરાજ કહઈ મંગલ કરઉ, સપરિવાર શ્રી કસુઅ, બાવ બરન બહુ ફલ કરહુ સંધપતિ હીરાનદ તુઅ. ૫૭
(૧) ઈતિશ્રી અધ્યાતમ બાવની સંપૂર્ણ. સં.૧૬ ૬૮ વષે આસાઢ -સુદી પંચમી દિને લાભપુર મધે લિષતં જિગ કિસનદાસ શાહ બેણુદાસ પુત્ર સાત સંતોષી પઠનાર્થ. પ.૧૧૧થી ૧૨૫, નાને ચોપડે, વિ.ધ.ભં. (૧૪૪૩) વિક્રમ રાસ લ.સં.૧૭૦૦ પહેલાં
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[es]
કનકસૌભાગ્ય.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૬૬-૬૭. મુનિરાજ કહઇ” એ શબ્દો સંઘપતિ હીરાનંદ શ્રાવકના કત્વ સાથે અસંગત બને. કૃતિ કેાઈ અજ્ઞાતનામા મુનિથી હીરાન'દ માટે તેમને ઉદ્દેશીને રચાયેલી હૈાય? કાન્હસૂત તે. તે હીરાનંદની જ ઓળખ ગણવી ?]
૬૪૩. નકસૌભાગ્ય (ત.)
(૧૪૪૪) વિજયદેવસૂરિ રંગરત્નાકર રાસ (ઐ.) ર.સ.૧૬૬૪ મહા
શુ.૧૧
આદિ – વીણા વેગિ વાવતી, ગાવતી જિનપદ ગિ, કાસરપુરમ ડણી, કુંકુમ વરણુઇ અ་ગિ
અંત – સંવત સાલ ચઉસિઠા વષિ, મહા સુદ્ધિ એકાદસી સારજી, ગુરૂગુણ ગાયા થઇ અતિસાર સુણજો સહુ નરનારજી. શ્રી વિજÛસેનસૂરિસર પાટિ વિજદેવ ગણધાર, કનકસૌભાગ્ય પ્રભુ ધ્યાન ધરતાં લહીઈ સુખ અપારજી.
૭૧
(૧) લિખિતં કૃતં સાહીપુર વીજાપુરનઅરે, ૫.સ.૧૩-૧૪, વાડી. પાર્શ્વનાથ ભ. પાટણ. [હેજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૫૧).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૧૬-૧૭.]
૬૪૪. કનકપ્રભ (ખ. કનકસેાશિ.)
(૧૪૪૫) દ્વવિધ યુતિધમ ગીત ૮૭ કડી ૨.સ.૧૬૬૪ અસાડ શુ. આદિ – પદપ કજ સેવઈ અહનિસ, ઇંદ્રાદિક નરદેવ. માહતિમિરહર દિવસકર, સારઇ ત્રિભુવનસેવ.
૧.
go
અંત – જગદ્ગુરૂવચનઇ શિવસુહકરણઇ, ભવભવિ થાજયા દશધમ શરણુઈ. સાલહ સઈ ચઉસઠ વરસÛ, માસ અસાઢહ સુદિ શુભ દિવસઇ. ૮૬
વાદી ગુજકેસરીય સમાન, જગ જસ મહેકઇ સ પ્રધાન, કનકસેામ વાચક વર સીસઇ, કનકપ્રભ કહિ ચિત્ત જગીસઇ, ૮૭(૧) પ.સ',૪, પ્રત ૧૭મી સદીની, જિ.ચા. પેા.૮૩ ન.૨૨૦૩. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૦૧ તથા ૯૭૭, પૃ.૯૦૧ પર કૃતિ ભૂલથી લક્ષ્મીપ્રભ (નાહટાવશે. કનકસેાશિ.)ને નામે આ જ પ્રતના નિર્દેશથી. મુકાયેલી.]
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચશે વિજ્યજશવિજય [૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ૬૪૫. યશવિજય-જશવિજય (ત. વિમલહર્ષશિ.) (૧૪૪૬) લેકનાલિકા બાલા, ૨.સં.૧૬ ૬૫
(૧) લ.સં.૧૭૦૭, ૫.સં.૧૪, પ્ર.કા.ભં. દા.૬૮ નં.૬ ૬૫. (૨) કમલમુનિ. [મુપુગૃહસૂચી – જશવિજયને નામે.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૨ .૫૯૦, ભા.૩ ૫.૧૬૦૨. પહેલાં ૨.સં.૧૬૬૫ પર પ્રશ્નાર્થ કરી કવિને સં.૧૮મી સદીમાં મૂકેલા તે પછીથી સં.૧૭મી સદીમાં ફેરવ્યા છે.]. ૬૪૬, દાનવિનય (ખ. ધર્મસુંદર શિ.) (૧૪૪૭) નદિષણ ચેપાઈ ગા.૮૬ ૨.સં.૧૬ ૬૫ નાગોર અંત – સંવત સેલ પઈસઠા વરસઈ, નગર નાગર કીયઉ મન હરસઈ,
શ્રી ધમસુંદર વાચક સીસ, દાનવિજય પભણઈ સુજગીસ. ૮૫ શ્રી જિનચદ સૂરીસર રાજઈ, એહ સંબંધ ભણ્યઉ હિતકાઈ.
શ્રી જિનકસલસૂરિ સુસાઈ, ભણતાં ગુણતાં નવનિંધ થાયઈ. ૮૬ (૧) ચતુ. નં.૧૧.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ. ૯૦૨] . ૬૪૭. ગજસાગરસૂરિશિ. (આં.) , (૧૪૪૦) નેમિચરિત્ર ફાગ ૪૨ કડી ૨.સં.૧૬ ૬૫ ફા.૬ બુધવાર અંત - સેલ પાસકિ ફાગુણિ છઠિ અનઈ બુધવારિ,
વિધિપક્ષિગછિ જાણીઈ શ્રી ગજસાગર સૂરિરાય. ૪૧ તાસ શિષ્ય કહિ નેમિનુ ફાગબંધ મને હાર,
ભાવિં ગુણઈ જે સાંભલઈ તેહ ઘરિ જયજયકાર, (૧) ઈડર બાઈઓનો ભંડાર.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૦૩.] ૬૪૮. જ્ઞાનમેરુ (બ. સાધુ કીતિ–મહિમસુંદરશિ.) (૧૪૪૦) વિજયશેઠ વિજયા સંબધ કડી ૩૭ ૨.સં.૧૬૬૫ ફા.શુ.૧૦
સરસા પાટણમાં આદિ જિન ચઉવીસે નમી, સહગુરૂપય પ્રણમેવિ,
સીલ તણું ગુણ ગાવિસ્યઉં, સાનિધિ કરિ શ્રુતદેવિ ૧
સેલહ સઈ પઇસકિ સમઈ, સમિ ફાગણ સુદિ સાર,
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
જ્ઞાનમેરુ સરસા પણ મઈ કીય, એ સંબંધ ઉદારે રે. ૩૪ શ્રી સાધુકરતિ પાઠકવરૂ, ખરતરગણુનભચંદ, મહિમસુંદર ગણિ ચિર જયુ, તસુ શિષ્ય કહઈ આણંદ રે. ૩૫ ઈમ જાણ સીલ જે ધરાઈ, શિવ તે પાવઈ અપાર, જ્ઞાનમેરૂ મુનિ ઈમ ભણુઈ, સુગુરૂ પસાય જયકારે રો. ૩૬ સાહ થિરપાલ કરાવિયઉ, એહ સંબંધ ઉલ્લાસ,
શાસ્ત્ર વિરૂધ બહાં જે કહ્ય૩, મિચ્છા દુક્કડ તાસ રે. (૧૪૫૦ ક) ગુણકરંડ ગુણાવલી [રાસ અથવા ચેપાઈ] સં.૧૬૭૬
આસો શુ.૧૩ ફત્તેહપુરમાં આદિ
રાગ અસાવરી. પ્રણમુ ચોવીસે જિનપાય, વાલી ભાવિ વંદુ ગુરૂપાય પુન્ય તણું ફલ કહિસું હવ, સાનિધિ કર શ્રી શ્રુતદેવ. ૧ પુન્ય ઘણું કણ કંચણ રિધ્ય, પુજઈ પામીજિ સર્વ સિધ્ય,
પુજઈ ઈડ મિલિ સંગ, પુન્યઈ હઈ મનવંછિતભેગ. ૨ અત –
૧૬મી ઢાલ ધન્યાસી રાગ.
319
સંવત સેલ છિદુત્તરઈ પ્રથમ મેહઈ આસો માસિક ફતેપુર તેરસિ દિનઈ, સંધ અનુમતિ ઉલ્લાસ. . શ્રી ખરતરગર નાયક ભલા, શ્રી જિનરાજ સૂરીલંદ, શ્રી જિનભદ્ર સાખી વડા, જિહાં વડવડા મુણદ. ૧૮૩ શ્રી સાધુકરતિ પાઠકવરૂ, નાણચરણભંડાર; શ્રી મહિમસુંદર વાચકવરૂ, તારું વિનેય ગુણધાર. ૧૮૪ તસ પયપંકજસેવક, જ્ઞાનમેરૂ કહિ એમ, ઢાલ ધન્યાસી સોલમી, સુણતાં હવઈ સર્વ જેમ. ૧૮૫ પંડ ત્રીજઈ પત ગુણ કહ્યા, સુણજે ભાવના ભાવંતિ, રિધિ વૃધિ સંપદ સવે, મનવંછિત આનંતિ.
૧૮૬ (૧) ઇતિ શ્રી તૃતીય ખંડ તપોધિકારે ગુણવલી કથાનકમ સં.૧૬૯૦ આસાઢ કૃષ્ણ નવમ્યાં ગુરૂવાસરે જેસી ગગદાસ લિ. શ્રી નાગપુર મળે બાઈ જસોદા પડનાથજ.પ.સં.૬–૧૭, ગો.ના. (૨) પં. સાધુવિજય ગણિ શિ. મુનિ પઘવિજય લિ. ૫.સં.૭-૧૩, પ્રથમ પત્ર નથી. મુક્તિ. નં. ૨૩૫૬. (૩) સંવત નિધિરવીરધિ વારિધિચંદે (૧૭૭૯) આ.શુ.૧૦ ભીમ
,
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહિમસુ દર
[+] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
રાજેન લિ. ૫.સ.૯, જય. ૫.૬૯. (૪) પ્રત ૧૭મી સદીની, ૫.સ’.૭,. જિ.ચા. પેા.૮૦ નં.૨૦૦૫. (૫) મહેા, જયસમ શિશ્ન વિજયતિલક શિ.. તિલકપ્રમાદ શિ. ભાગ્યવિશાલ લિ. પ.સં.૭, મહિમા. પેા.૩૫. (૬) સ ૧૭૪૪ ભા.વ.૫ ભુજનગરે. પ.સ.૭, જય, પેા.૬૮. (૭) પ.સં.૫, જય.. પેા.૬૮. (૮) સં.૧૮૨૬, ૫.સં.પ, ક્ષમા. ન..૨૮૯. (૯) સ.૧૮૦૦ મેદિનીપુરે. પ.સ.૭–૧૫, વિ.ને.ભ. નં.૧૫૭૮. (૧૦) પ.સં.૧૮-૧૫, વિ.તે.ભ. નં.૩૩૨૮. (૧૧) ૫.સ.૮-૧૧, લ.સુ. (૧૨) સં.૧૭૮૦ મગસિર વ.૫ સુલતાન મધ્યે લિ. પં. સુખહેમ ગણિભિઃ પ.સં.૬, અભય. નં.૨૪૪૧. (૧૩) ૫`ડિત ગજરત્ન લિષિત` સંવત ૧૭૧૧ વષે શુભ' ભવતુ જાલા(૨) મહાગઢ દુર્ગ મધ્યે લિષત. પ.સં.૫-૧૭, જૈ.એ.ઇ.ભ. ન.૧૧૩૯(૧૪) તૃતીયખંડે તપેાધિકારે ગુણકર ́ડ ગુણાવલી અધિકાર સ`.૧૭૦૨ ૫. સુ.પ ભગો લિ. પ.સ’.૮–૧૩, વિ.ધ.ભ. (૧૫) પ.સં.૬, અમ. [ગૈાપ્રાસ્તા, મુપુગૃહસૂચી, હેજૈજ્ઞાસૂચિ (પૃ.૨૪૫).]
(૧૪૫૦ ખ)[+] કુચુરુ છત્રીસી ગા.૩૬ આદિ – પ્રણમ્ જિનવર ગુરૂના પાય, પ્રભુમ' જે સૂધા ગણુધાય.
ભવિક સદા ઇમ્ વિજ્ગ્યારિસી, કિમ તરિસી ગુરૂ કિમ તારિસી. ૧ અંત – સીષ કહઇ જ્ઞાનÀણ ઇસી, ભવિકાં લગ૪ અમૃત જિસી, જે મન માહિ ન સભારિસી, કિમ તરિસી ગુરૂ ક્રિમ તારિસી. ૩૬ (૧) પ.સ.૧, મુકનજી સ
[પ્રકાશિત ઃ ૧. જૈનયુગ ૧.૫ અં.૪-૫, પૃ.૧૮૦] [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧, પૃ.૪૯૫-૯૬, ભા.૩ પૃ.૯૭૯-૯૮૦. ‘કુગુરુ છત્રીસી'માં ગ૰ગુરુપર ́પરા નથી, તે ઉપરાંત કવિ પોતાને ણિ તરીકે આળખાવે છે.]
૬૪૯, મહિમસુંદર (ખ. સાધુકીર્તિશિ.) સાધુકીતિ જુએ નં. ૪૭૧.
(૧૪૫૧) નૈમિવિવાહલેા ર.સ.૧૬૬૫ ભા.શુ.
(૧) વીકાનેર ભ
(૧૪૫૨) શત્રુંજય તીર્થોદ્ધાર [રાસ] ૧૧૬ કડી ૨.સ.૧૬૬૯ જે.શુ.૯ આદિ– વિમલ વિમલગિરિ માઁડણુઉ, રિસહેસર જિનરાજ, પ્રણમ્' તેહના પાય દૂ, જિમ સીઝ' સવિ કાજ. સંવત સાલ ગુણહત્તરા, સુદિ જે નવમી શુભ વાસરઈ,
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[es]
દાસાદર સુતિદયાસાગર
સિરિ નિલય દિનિ દિતિ વિજય રાજઇ, જેસલમેરૂ શાભા વરઇ. શ્રી ગુચ્છ ખરતર રાજ યુગવર, જિનચંદ્ર સૂરીસ એ, જિનસિ’હસૂરિ રાજિ મ થુણ્ય, આદિનાથ અધીસ એ. ૧૧૪ જિનભદ્રસૂરિ ગુરૂ શાખ પાઠક સાધુકીરતિ વા. ઇંદુએ, સુપ્રસાદિ સુમણી મહિમસુદંર, વઇ ઇમ સુખકંદ એ. ૧૧૫ ઇમ સકલ તીરથરાજ શેત્રુ ંજ, રાજ આદિ જિષ્ણુદું એ, તસુ ગુણ ગુણુઇ જે ભણુઇ ભવિભવિ, લહઇ સુખ આણંદ એ. ૧૧૬ (૧) લિ. જ્ઞાનમેરૂ મુનિભિઃ તત્કાલીન પ્રત, ૫.સ.૪, મહિમ, ન ૮૨. [ડૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૩૨૬).]
-
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૧૦-૧૧.] ૬૫૦. દામેાદર મુનિ-યાસાગર (આં. કલ્યાણુસાગરસૂરિ ભીમરત્ન-ઉદયસાગરશિ.) (૧૪૫૩) સુરપતિકુમાર ચાપાઈ (દાનવિષયે) ર.સં.૧૬ ૬૫ ખીજા ભાદરવા શુ.૬ સેામ પદ્માવતીપુર(પુષ્કર પાસે)માં આદિ – પ્રણમું સ્વામી શાંતિજિત, મનવંતિદાતાર, સુરપતિ જસુ સેવા કરઇ, દરસણુ હર અપાર. વિહિતનયા જગદીશ્વરી, સમરૂ` મનિ સરસતિ, જસુ નામઇ પામઇ વિપુલ, સેવક નિમ્નલ મત્તિ. ગુરૂ ગુરૂઆના ગુણ ભણી, ભગતઈં પ્રણમી પાય, વર્ણભેદ જે માં લઘુ, તે સદગુરૂ સુપસાઇ. સુરપતિ નામઇ નૃપકુમર, જિણ જંગ ભોગ મહત, વિલસ્યા દાનપ્રભાવથી, વિરયિસુ તાસ શ્રૃતત, ભવસાયર માંહે ઠવી, જિતવરે ગરૂઇ નાવ, ચારિ ચતુરગતિ તારિવા, દાન શીલ તપ ભાવ. અ’ત – સુરપતિ ચરિત સયલ ચિતિ ધારિ, બાલ્યઉ દાન તણુઈ અધિકારિ, ઇમ જાણી નરનારી જેહ, દાન દીયઈ ભવ તરિસ્ટ” તેડ. ૪૫ શ્રી અ‘ચલÐિ રણનિહાંણુ, પ્રગટિ પાપતિમરહર ભાંણુ, વિદ્યમાન ગુરૂ સુંદરકાય, શ્રી ધમ્મૂત્તિ સૂરીશ્વરરાય. ૪૬ તારુ પાર્ટિ સદગુરૂ સુખકાર, આચારિજ ગુણુગણુભ ડાર, શ્રી કલ્યાણુસાગર સૂરીદ, મિટઇ અશુભ કમ્મના ક્. ૪૭.
પ
'9
૧
3.
૪
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાદર મુનિ-દયાસાગર [૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
તાસુ પદિ મુનિવર ગણધાર, પંડિત ભીમરતન અણગાર, તાસુ સસ સંયમશ્રીમંત, શ્રી ઉદયસમુદ્ર નાંમિ ધીમંત. ૪૮ તાસ વિનય વિનવગુણ વહઈ, મુનિ દાદર ઈણિ પરિ કહઈ, દેવી સરસતિનઈ આધારિ, કથાબંધ કયઉ મતિસાર. ૪૯ હું મૂરિખ મતિહીણ અજાંણ, પંડિત જનનઈ હસિવા ઠાણ, વચન અયુક્ત કહ્યઉ મઈ જેહ, પંડિત સુધઉ કરિ તેહ. ૫૦ કવિપત વચન કહ્યઉ પુણિ કાઈ, સંધ સાખિ હું ખમાઉં સોઈ, સુરપતિકુમર તણું ચોપઈ, પદમાવતિપુરૂ માંહે કહી. ૫૧
૫૩
વત્સર વિક્રમરાયથી, સેલ સહે પઇસહિ, ભાદ્રવિ બીજ વેત પરિખ, સોમવાર તિહાં છઠિ. પર ભાવભેદ જાણી ચતુર, ભણઈ સુણઈ નર જાંણ, પામઈ મનવંછિત સદા, રિદ્ધિ વૃદ્ધિ કલ્યાણ. (પા) શ્રી અંચલગચ્છ યમુનિહાણ, પ્રગટિલ પાપતિમિરહર ભાણુ.
શ્રી ધર્મમૂરતિ રિંદ સુજાણ, મરદઈ પરવાદીના માણ. શ્રી આચારિજ પુણ્યવિશાલ, તવન જેમ દીપઈ જસુ ભાલ, શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરી, જેહનઈ નામઈ સદા આણંદ. તાસ પક્ષિ ગુણગણભંડાર, પંડિત ભીમરતન અણુગાર. તાસ સસ વર ગુણમણિગેહ, ઉદયસાગર ગુરૂ ચતુર તાસ સીસ વાચક પદ ધરઈ, દયાસાગર ગણિ એમ ઉચ્ચરઈ. સૂરપતિકુમર તણું ચઉપાઈ, પદમાવતીપુર માંહિ થઈ.
શિવસાસન તીરથ વડું, પુષ્કર નામિ પ્રસિદ્ધ
તસુ પાસઈ પદમાવતી, ધણિ કણિ રિધ સમૃદ્ધ.
(૧) ૫.સં.૧૦-૧૮, બાલ. (૨) પ.સં.૧૧-૧૫, માં.ભ. (આ પ્રતમાં પ્રશસ્તિમાં શબ્દને હેરફેર છે, પણ ભાવ એક છે.) (૩) વીરજી પણ કૃત લિ. ઊનડી ગામે સં.૧૬૯પ આષાઢાદો ૯૬ વર લિખિતમ ક્ષિપ્રમ. ગણેશરામજી તતશિષ્ય વીરજી લિખિત ચ. ૫.સં.૧૧-૧૪, મ.જિ.વિ.
૧૦. (૪) ઇતિશ્રી વાયક દયાસાગર વિરચિતે દાનધર્મ વિષયે સુરપતિ રાજર્ષિ ચઉપદિ સંપૂર્ણ લિખિત પં. ન્યાનરૂચિગણિના ઘંઘા બિંદર પારખ મોતીચંદ જે કરણ વાચનાથ. ૫.સં.૨૦-૧૪, યતિ નેમચંદ. (૫)
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૯] દાદર મુનિ-દયાસાગર મુનિ ચતુરસાગરગણિ શિ. મુનિ ક્ષીરસાગરણ લિ. માતર ગ્રામ મધ્યે પં. હરિચંદજી પઠનાર્થ. ૫.સં.૨૦-૧૫, લા.ભં. નં.૪. (૬) સં.૧૬૭૦ અ.શુ.૧ બુધે રત્નચંદ્ર ઋષિ ચીતરાજ લિ. પ.સં.૧૬, જય. પિ.૬૮. (૭) ગ્રં. સંખ્યા પર ૧ શ્રી સૂરત બિંદરે સંભવનાથ પ્રસાદાત્ પં. ભક્તિલાભગણિ શિ. મુ. ભવાનભૂંદર તતભાતર સુમતસુંદર મુની રૂપવર્ધનજી જયલાભજી પુન્યવર્ધનજી. ચિર જાદવજી લ. ચર પ્રાગજી પઠનાર્થ. સં.૧૮૧૪ માગસર વદ ૧૪ રવિ. શ્રી અચલગચ્છ પુજ્ય ભ. ઉદયસાગર સૂરિ રાજ્ય. એક નાની પડી, પ.સં.૩૦, જશ. સં. [મુપુગૃહસૂચી, હેસાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૪).]. (૧૪૫૪) મદનકુમાર[રાજષિી] રાસ અથવા ચોપાઈ[અથવા ચરિત્ર]
૨.સં.૧૬ ૬૯ આસો સુદ ૧૦ ગુરુ જાલોરમાં આદિ – આદિ જિણેસર અતુલબલ, શાંતિનાથ સુખકાર
નેમિ પાસ પ્રણમ્ સદા, વીર વિનય ભંડાર. જિનવદનાબુજવાસિની, ગૌર વરણ ગુણગેહ તે સરસતિ સમરૂં સદા, વચનરૂપ જસુ દેહ. મુઝ તનુઘર માહે કીય, જ્ઞાનદીપ જિણિ સાર તે સદ્દગુરૂનઈ હું સદા, જુગતઈ કરૂં જુહાર. સુકવિ તણું અનુમતિ લહી, શીલ તણુઈ અધિકારિ, મદન નરિંદ તણું ચરિત, હું વિરચિસું અતિસારિ. ભવસાયર માહે ઠવી, જિણવરિ ગિરૂઈ નામ,
ચ્ચાર ચતુરગતિ તારિવા, દાન શીલ તપ ભાવ. અંત– મદન મહીપતિ ચરિત વિચારિ, બેલ્યઉ શીલ તણુઈ અધિકારિ,
જે નર શીલ સદા મનિ ધરઈ શિવરમણ તે નિશ્ચઈ વરઈં. ૫૯ શ્રી અંચલગચ્છ ઉદધિ સમાણુ, સંધરવણ કેરઉ અહિડાણ, ઉદયઉ તાસ વધારણ ચંદ, શ્રી ધર્મભૂત્તિ સૂરીશ મુર્ણિદ. ૫૬૦ આચારિજ શ્રીગુરૂ કલ્યાણસાગર સમ ગુણનાંણુ તાસ પક્ષિ મહિમાભંડાર, પંડિત ભીમરતન અણુગાર. ૬૧ તાસ વિનય વિનયગુણગેહ, ઉદયસમુદ્ર સુગુરૂ સનેહ તાસ સીસ આણંદિઈ ધણુઈ, દયાસાગર વાચક (પા. મુનિ દામે
દર) ઈમ ભણઈ. ૬૨ ગુરૂભાઈ લહુડઉ રિષિ દેવ, વિનયવંત સારઈ નિત સેવ
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ [૧૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
આદરિ તેહ તણઈ એ થઈ, મદનરાજ ઋષિની ચઉપઈ. ૬૩.
મદનશતકના દૂહડા, એકેત્તર સંય સાર તે પણિ મઈ મહિલા કીયા, જાણુઈ ચતુર વિચાર. કથા સરસ જાણી સયલ, બીલ તણુઈ અધિકાર મદન નરિંદ તણું ચરિત, મઈ વિરચ્યું વિસ્તારિ. ૬૫ સેલહ સય ઉગણેત્તર, પુર જાલોર મઝારિ આસૂ સુદિ દશમ કીય, કથાબંધ ગુરૂવારિ. રિષિ સુરપતિની ચઉપઈ, દાનકથા ગુણગેહ, ઊઠ શતક સાધિક સરસ, પ્રથમ રચી મઈ તેહ. મદન નરિંદ તણે પરઈ, જે નર પાલઈ શીલ,
ઇણિ ભવિ સુખસંપદ લહઈ, પરભવિ સુરશિવલીલ. ૫૬૮ (૧) પં. દાનવિજયગણિ શિ. મુનિ હર્ષવિજય લિખિત. પ.સં. ૨૨-૧૫, ડે.ભં. દા.૭૦ નં.૯૦. (૨) સં.૧૭૨૨ કા.શુ.૪ રવિવારે મૂલા-- કક સિદ્ધિયોગે પુજ્યશ્રી અમરસાગર સૂરીશ્વરે લિખાપિત. શ્રી માર્તડપુરવાસ્તવ્ય...સં.૪૨-૧૧, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં.૪૧. (૩) ૫.સં.૨૩૧૩, રત્ન ભં. દા.૪૩ નં.૪૨. (૪) ૫.સં.૨૦-૧૫, દા.૨૫ નં.૩.[ભં?] (૫) લેખસંખ્યા ૮૧૫, પ્રકા.ભં. નં.૧૨૭. (૬) લિ. મુનિ પુણ્યસાગરેટ શ્રી દેવકાપત્તને સં.૧૭૦૦ ફાવદિ ૩ ગુરૂવાસરે. સુંદર પ્રતિ, પ.સં.૧૭૧૫, મજૈવિ. નં.૪૫૩. (૭) ગણિ હીરસાગર શિ. મુનિ ઉદયસાગર લિ. નવાનગર મધ્યે સં.૧૭૯૦ વૈ.વ.૮ રવિ. પ.સં.૨૦-૧૫, વિમલ. (૮) સં.૧૭૦૧ જ.વ.૯ ક૯પવલ્લી મથે. ૫.સં.૨૩-૧૫, વિ.કે.ભં. (૯) પ.સં.૧૦-૨૪, વિ.કે.ભં. નં.૪પ૯૩. (૧૦) યતિને ભંડાર, ઉદયપુર. [મુપુન્હસૂચી, હેજેજ્ઞા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૪).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૦૩-૦૫, ભા.૩ પૃ.૮૦૫-૦૮. પહેલાં દામોદર અને દયાસાગરને જુદા કવિ ગણેલા તે પછીથી એક ગણ્યા છે.] ૬પ૧. રાજસમુદ્ર-જિનરાજરિ (ખ. જિનસિંહસૂરિશિ.)
પિતા બોથરાગેત્રીય શાહ ધર્મસિંહ અને માતાનું નામ ધારલદેવી. જન્મ સં.૧૬૪૭ વશાખ શુદિ ૭, દીક્ષા સં.૧૬૫૬ માગશર શુદિ ૩ વિકાનેરમાં, દીક્ષાનામ રાજ સમુદ્ર, વાચક પદ સં.૧૬૬૦ જિનચંદસૂરિએ આસાઓલી શહેરમાં, આચાર્ય પદ સં.૧૬૭૪ ફાશ ૭ મેડતામાં ચોપડાગા
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૦૧]
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
ત્રીય શાહ કરણે કરેલા મહેાત્સત્રપૂકઈ નામ જિનરાજસૂરિ રાખ્યું. પછી તેમણે ભણશાલી થેરૂ શાહે ઉદ્ઘાર કરેલા શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથના ચૈત્યની પ્રતિષ્ઠા જેસલમેરમાં કરી. (જુએ પ્રશસ્તિ, જેસલમેરના પુસ્તકભંડારની સૂચિ, ગાયકવાડ આરિયેન્ટલ સીરીઝ) ત્યાર બાદ સ.૧૯૭૫ વૈશાખ શુદ ૧૩ શુક્રવારે અમદાવાદના પોરવાડ સંપતિ સામજીના પુત્ર રૂપજીએ શત્રુંજય પર બનાવેલા ચતુર્મુખ દેવાલયમાં શ્રી ઋષભ ચામુખજી આદિ ૫૦૧ જિનબિંબાની પ્રતિષ્ઠા કરી. (જુએ લેખાંક ૧૪થી ૨૦,૨૩ અને ૨૪ મુનિ શ્રી જિનવિજયજી સંપાદિત પ્રાચીન જૈન લેખસંગ્રહ ભાગ ખીજો) તે સિવાય ખીન્ત' ધણાં સ્થળાએ જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠા તે સ્થાપના કરી. સં.૧૯૮૨ના શત્રુંજય પર શિલાલેખ માટે જુએ લેખાંક ૨૬, સ ૧૯૭૭ના મેડતાના મંદિરમાંના લેખ માટે જુએ લેખાંક ૪૩૪, ૪૩૯ ઉપરોક્ત સૌંગ્રહ. આચાર્યને અખિકા દેવીએ વરદાન આપ્યું હતું. તેમણે ધંધાણી નગરમાં ઘણા વખત થયાં જમીનમાં રહેલી પ્રતિમાને પ્રશસ્તિના અક્ષરે જોઈને પ્રકટ કરી હતી. તેમણે તર્ક, વ્યાકરણ, છંદ, અલંકાર, કાશ કાવ્યાદિના સારા અભ્યાસ કર્યાં હતા, તથા શ્રી હના નૈષધીય મહાકાવ્ય’ પર ‘જૈનરાજી” નામની સ ંસ્કૃત ટીકા રચી હતી. એમના વખતમાં ખરતરગચ્છમાં સં.૧૯૮૬માં જિનસાગરસૂરિથી લઘુ આચાર્ય ખરતર શાખા નીકળી. પેાતે સ’.૧૬૯૯ના અષાઢ શુદિ નવમીને દિવસ પાટણમાં સ્વગે ગયા. તેમની પછી તેમના પટ્ટધર (૬૪મા) જિનરત્નસૂરિ થયા. સં.૧ ૬૭૭ ૧૬૮૬-૮-૯૦ના શિલાલેખા તેમના મળે છે. (નાહર) તે પૈકી સ. ૧૬૭૭માં એક લેખમાં આ પ્રમાણે જણાવ્યું છે: શ્રી બુડંખરતરગચ્છાધીશ્વર સાધૂપદ્મવવારક પ્રતિબેાધિત સાહિ શ્રીમઅકબરપ્રદત્ત યુગપ્રધાનપદધારક શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ જહાંગીર સાહિ પ્રદત્ત યુગપ્રધાનપદધારક શ્રી જિનસિંહસૂરિપટ્ટ પૂર્વાંચલ સહસ્રકરાવતાર પ્રતિષ્ઠિત શ્રી શત્રુ ંજયાષ્ટમાહાર શ્રી ભાણવટ નગરશ્રી શાંતિનાથાદિ ખિ ખં પ્રતિષ્ઠા સમયનિરત્નું(ત્ર)ધાર શ્રી પાર્શ્વ પ્રતિહાર સકલભટ્ટારકચક્રવત્તિ શ્રી જિનરાજસૂરિ શિરઃશુ ગારસારમુકુટાપમાનપ્રધાન
તે જ વર્ષોંના ખીા લેખમાં એમ છે કે ...શ્રી જિતસિંહસૂરિપટ્ટોત્ત`સલન્ધશ્રી અ`બિકાવરપ્રતિષ્ઠિત શ્રી શત્રુંજયાષ્ટમાન્ધાર પ્રદર્શિત ભાણવડ મધ્યે પ્રતિષ્ઠિત શ્રી પાર્શ્વપ્રતિમા પીયૂષત્રણ પ્રભાવ મેાહિત્યશમંડન ધર્મસી ધારલકે નન્દન ભટ્ટારકચક્રવ્રુત્તિ શ્રી જિનરાજસૂરિદ્દિન
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ [૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ કરેઃ આચાર્યશ્રી જિનસાગરસૂરિ પ્રકૃતિ યતિરાજે પ્રતિષ્ઠિત ભારક પ્રભુ શ્રી જિનરાજરિપુરંદરઃ શ્રી મેડતા નગર મ.
સં.૧૬ ૮૬ અને ૮૮ના લેખમાં ઉ. અભયધર્મ હતા, અને સં.૧૬૯૦ના લેખમાં પિતાની સાથે ઉ.કમલલાભ, પં.લખ્યકીર્તિ, પં.રાજહંસ વગેરે પરિવાર હતો એમ જણાવ્યું છે. (૧૪૫૫) [+] ૧૪ ગુણસ્થાન બંધ વિજ્ઞપ્તિ [પાર્શ્વનાથ] સ્ત,
૧૯ કડી ૨.સં.૧૬૬૫ માગશર વદ ૮ આદિ- નમિય સિરિ પાસ જિન સુજન પડિબેહગ
કણયગિરિ અચલ જેસલ નયર સેહગં. ચૌદ ગુણઠાણ ઉત્તર પડિબંધ એ,
હેતુ કરિ સહિત હું કહિસુ સુહ સંધ એ. અંત –
ઈય બાણ રસ સસિકલા વચ્છરિ સહ કસિણ દશમી દિને, ગુણઠાણું ચવદે કમ્મપયડીબંધ વિવ સુભ મને, જિનચંદ જિનસિંહસૂરિ સીસે રસમુદે સંયુઓ
સિરિ પાસ જિણવર ભુવણદિણયર સયલ અતિસય સંથુઓ. ૧૮
(૧) શ્રી જિનરાજ ગણાધિપ વિહિત સ્તવ પર હર્ષસાર શિ. ઉ. શિવનિધાને સંગ્રામપુરના શ્રાવકની વિનતિથી જીવરાજની પત્ની જીવાદના સુબોધાથે ગુ.માં કરેલા વિવરણની પ્રથમદર્શ પ્રતિ સં.૧૬૯૨ આષાઢ શુદ ૩ પુષ્પ કનકેદયે લખી સં.૭૦૧૬ (? ૧૭૦૬) વર્ષે રાજનગરે યુગપ્રધાન જિનચંદ્રસૂરિ શિ. વા. ભુવનમેરગણિ લઘુભ્રાતા પં. સુમતિરંગણ લિ. શિ. જયકુશલ વાચનાથ કા.શુ.૧૩ ભીમે ભ. જિનસાગરસૂરિરાજ્ય. વેબર. નં.૧૯૬૨. [મુપુગૃહસૂચી.].
પ્રિકાશિતઃ ૧. જિનરાજરિ કૃતિ કુસુમાંજલિ.] (૧૪૫૬) + શાલિભદ્રમુનિ ચતુષ્પાદિકા(રસ) [અથવા ચરિત્ર અથવા.
શાલિભદ્રધન્ના એપાઈ] .સં.૧૬૭૮ આસો વદ ૬ આદિ
સાસણનાયક સમરીયાં, વમાન જિનચંદ અલિય-વિઘન દૂરઈ હરઈ, આપઈ પરમાણંદ. સહૂ કો જિનવર સરિષા, પિણ તીરથધણી વિશેષ, પરણીજઈ તે ગાઈ, લોકનીતિ સંપષિ.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૦૩] રાજસમુદ્ર-જિતરાજસૂરિ દિન શીલ તપ ભાવના, શિવપુર મારગ સ્કાર, સરિષા છઈ તોપિણ ઈહાં, દાન તણ૩ અધિકાર. શાલિભદ્ર સુખસંપદા, પામે દાન પસાય તાસુ ચરિત વષાણુતાં, પાતિક દૂરે પુલાય. તાસ પ્રસંગે જે થઈ, ધનાની પણ વાત,
સાવધાન થઈ સાંભલે, મત કરજે વ્યાઘાત. અંત - સાધુચરિત કહિવા મન તરસ્ય, તિણ એ ઉદ્યમ ભાષ્ય હરજી સેલહ સત અઠહાર વરસ્ય, આસૂ વદિ છઠિ દિવસ્યજી.
–શાલિભદ્ર ધને રિષ રાસ. ૮ શ્રી જિનસિંહસૂરિ સીસ અતિસારે, ભવિયણનિ ઉપગારેજી, શ્રી જિનરાજવચન અનુસારઈ, ચરિત કહ્યો સુવિચારજી. ૯ ઈણિ પરિ સાધુ તણું ગુણ ગાવે, જે ભવિયન મન ભાવેજી, અલિય વિઘન તસ દૂરિ પલાયે, મનવંછિત સુખ પાવેજી. ૧૦
એહ સંબંધ ભવિક જે ભણસ્ય, એકમનાં સાંભલિસેજ, દુખદેહગ સબ દૂરિ ગમસ્ય, મનવાંછિત ફલ લહિસ્ય. ૧૭
(૧) સં.૧૭૦૭ આસાઢ સુદિ ૧૦ સૂરતિ બંદરે જયસુંદર પં.૨૮નવીજય સ્વયમેવ વાંચનાર્થ લ. પ.સં.૧૮-૧૬, ગો.ના. (૨) પ.સં.૨૭, ૫.ક્ર. ૧થી ૮, અનંત. ભે૨. (૫૪.૯થી ૧૩ સમયસુંદરકૃત પ્રિયમેલક ચે. છે, ને ૧૩થી ર૭માં જિનદયસૂરિકૃત હંસરાજ વચ્છરાજ એપાઈ છે.) (૩) સં.૧૭૮ પોસ સુદિ ૬ ચંદ્ર જેસલમેરૂ દુર્ગે પં. મેટા લિ. સ્વહેતવે. પ.સં.૨૭, ૫.ક્ર. ૧થી ૧૩, અનંત.ભં.૨, (૪) સં.૧૭૦૨ આસૂ શુ.૯ રવિવારે પલ્લીવાલ ગણે મહે. ઉદયશેખર શિ. વીરચંદ્ર વાચનાથ. ૫. સં.૧૬-૧૫, અનંત.ભં.૨. (૫) સં.૧૭૦ ૪ આસો સુદિ ૬ શુક્ર શ્રી અચલગચ્છેશ કલ્યાણસાગર રાયે શિ. મુનિ સુખસાગરગણિ લિ. પં. ઉત્તમચંદ્રગણિ શિ. મુનિ વિજયચંદ્રગણિ પડનાથ. ૫.સં.૧૮, તેમાં ૧૫ પત્ર નથી, ગો.ના. (૬) સં.૧૭૧૭ પિ.વ.૮ શૌરિવારે લિ. પં. મનંદન. પ.સં.૧૮-૧૫, ખેડા ભં, દા.૭ નં.૮૭. (સુંદર પ્રત છે.) (૭) સં.૧૮૦૩' ભા.શુ.૮ બુધે લ. પં. શ્રી મેહનવિજયગણિ શિ. પં. જીવવિજયેન લ. કોરા મધે ગામ વરાડે ચોમાસું રહ્યા તીવારઈ લખ્યો છઈ. પ.સં.૧૩૧૮, ખેડા નં.૩. (૮) સં.૧૭૫૧ ભા.વ.૮ રવી પં. અમરવિજયગણિ
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
[૧°૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
શિ. પં. ઐવિજયણના લિ. સ્વવાચનાથ ૫.સં.૨૦-૧૩, ખેડા ભ’. ૩. (૯) સં.૧૭૪૯ મહેા, ભાવવિજય શિ. ઉપા. ભાણુવિજય શિ. પ રત્નવિજય શિ, મુનિ લાભવિજયેન લિ. સા અમરચંદ ગૃહે ભાર્યાં સુલતાનબાઇ તપુત્રી દે. સામકર્ણ ભાર્યા સુલતાનબાઇ તપુત્ર રત્ન દેશ. શ્રી. પ્રેમચંદ ભાર્યાં સુશ્રાવિકા સંધમુખ્ય રાયકુ યરખાઇ પદ્મનાથ .... ૫.સ.૩૬૧૧, ખેડા ભં.૩. (૧૦) સ.૧૮૦૫, ૫.સ.૩૯-૧૦, ગુ.નં.૧૩-૧૫. (૧૧) સ.૧૮૧૫ .સુ.૧૦. ૫.સ.૩૫, ગુ. નં.૬૬-૪. (૧૨) લિ. તેમવિજય કા.શુ.૮ સ.૧૮૪૩. પ.સ..ર૧-૧૨, ગુ.નં.૬૬~૩. (૧૩) સ’.૧૭૮૭ માસ દિ.ભા.વ.૧૩, ચાપડા, પ્રથમનાં પત્ર, પ.સ.૨૫-૧૬, જશ. સં. (૧૪) સ.૧૭૩૯ નભ માસે શુ.ર ભેામે રાણપુર મધ્યે અચલગચ્છે વા. નાથા શિ. ધર્મ ચંદ્ર લ. સ્વવાયનાં. પ.સં.૪-૩૫, બહુ ઝીણા છતાં સુવાચ્ય અક્ષરમાં, મ.ઐ.વિ. ન.૪૨૧. (૧૫) સ.૧૬૮૨ ચૈત્ર સુદિ ૮ લિ. પ.સં. ૧૧-૧૯, મ.જૈ.વિ. નં.૪ર૩, (૧૬) સં.૧૭૮ પેા.સુ.૭ લિ. શા. માણિક નાથા વાચના, પ.સ.૩૮-૧૦, મ.ઐ.વિ. નં.૪૨૫. (૧૭) સ.૧૭૨૮ અચલગચ્છે લેવડી મધે લિ. પ.સ.૨૯-૧૩, પ્રથમનાં પાંચ પત્ર નથી, મ.ઐ.વિ. નં.૪૨૬. (૧૮) પ.સ.૧૮-૧૭, મ.ઐ.વિ. નં.૪૮૧, (૧૯) સં. ૧૭૫૮ પેૉ.વ.૧ શિન લ, મુનિ કેસરવિજયેન ભ્રાતા મુનિ અમરવિજય વાચનાથ' સાબલી ગ્રામે. પ.સં.૧૫-૧૭, મુક્તિ. ન.૨૩૪૨. (૨૦) આણુ - ચંદ્ર પઠન કૃતે લિખિતમસ્તિ સલેાકસ ખ્યા ૭૦૦ માજનઇ. રામપુરા નગર. પ.સં.૧૭-૧૫, મુક્તિ, નં.૨૪૪૨. (૨૧) સ.૧૭૧૭ ચૈ.શુદિ ૧૩ પાટણનગરે. પ.સ’.૧૮-૧૫, મુક્તિ, ન.૨૪૩૫. (૨૨) ૫.વીરસૌભાગ્યગણિ શિષ્ય મુનિ પ્રેમસૌભાગ્યન લિ. સ.૧૭૭૩ અહિંઅલ્લ ગ્રામ મધ્યે સ્વવાચના". છે. પ.સ.૨૩-૧૫, મુક્તિ. ન.૨૪૧૩, (૨૩) સ.૧૭૦૧ માગસર સુ.૧૦ કૃષ્ણદુગાઁ બુડખરતરગચ્છાધિરાજ ભ. જિનરાજસૂરિ તત્પદ્યે ભ. જિનરંગસૂરિ રાજ્યે સાધુ જીવેાદય મુનિના લિ. લઘુ ભ્રાતૃ પ રંગવિજયસ્ય વાચનાય. ૫.સ.૨૬-૧૩, ના.ભ. (૨૪) સ`,૧૮૧૬ ચૈ.શુ. ૧૫ બુધે જાલાપુર મધ્યે લિ. મુનિ વૃદ્ધિચંદ્રગણિ પ્રવાચના. પ.સ ૧૯-૧૫, સીમંધર. દા.૨૦ નં.૬. (૨૫) સં.૧૭૮૦ શાકે ૧૬૪૫ કા.શુ. ૧૩ મ ́ગલ પં. હ`વિજયગણિ શિ. પ.... ઋદ્ધિવિજય લિ. લેદ્રાણી ગ્રામે શ્રી સુવિધિજિન પ્રસાદાત પારકર દેશે ભુદેસર વાસ્તવ્ય સાહા હરદાસસુત સ્રા શ્યામા વાલા વાચનાથ``. પ.સ’.૩૧-૧૪, સીમધર. દા.૨૦ ન.૧૦,
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૦૫]
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
(૨૬) ૫.સ.૨૫-૧૩, ડા.અ.ભ. પાલણપુર દા.૩૬. (૨૭) ૫.સ.૨૮–૧૩, ડા અ.ભ. પાલણપુર દ્વા.૩૬. (૨૮) પ.સ.૧૯-૧૫, ભાગ્યરત્ન મુનિ ખેડા દા.ર.નં.૪૧. (૨૯) પ.સ.૧૩-૧૭, પાદરા ભ, નં.૪૪. (૩૦) સ’.૧૭૨૦ ફા.શુ.૬ ભામ લિ. ગણિ વિજયેન સારંગપુરે પ. પ્રીતિવિજયગણિ પંકજભ ગણુ વિષ્ણુધ પુણ્યવિજયેન રોધિતઃ ૫.સ.૨૨-૧૩, ડે.ભ. દા.૭૦ ન....૩૬. (૩૧) ૫.સ.૨૧-૧૩, ડે.ભ. ા.૭૦ ન.૩૮. (૩૨) પ.સ’.૨૮૧૩, ડે.ભં. દા.૭૦ નં.૩૩, (૩૩) પ.સ'.ર૪-૧૪, ડે.ભં. દા.૭૦ નં.૩૫. (૩૪) ૫.સ’.૨૧-૧૩, ડે.ભં. દા.૭૦ નં.૩૭, (૩૫) સ’.૧૭૫૩ આસા શુ. લિ. ડુઇંગરસાગર લિ. પ.સં.૨૯–૧, ડે.ભં. દા.૭૦ ન.૩૨. (૩૬) સ ૧૭૨૯ આસેા શુ.૧૩ ભેામે. ૫.સ.૨૬-૧૩, ડે.ભ, દા.૭૦ ન..૩૪, (૩૭) સ.૧૭૯૪ માગ.શુ.૧૫ શનિ લિ. ઋ, અમીધર સ્વહેતાઃ જાલેરદુગે. પ.સ’. ૨૧-૧૪, સંધ ભ. પાલણુપુર દા.૪૬ નં.૨૫. (૩૮) ૫.સં.૧૬, જય. પો. ૬૯. (૩૯) સ’,૧૭૨૭ જે.વ.૫ નવહર મધ્યે. ૫.સ.૨૫, જય. પેા.૬૯ (૪૦) સ’.૧૭૬૦ મસુરપુરે લિ. વિષ્ણુદાસ. પ.સં.૧૩, જય. પેા.૬૭, (૪૧) સ.૧૭૫૧ આ.વ.ર ભુરહાનપુરે ઋ. આસા લિ. ભદ્રે પ.સં. ૧૮, ચતુ. પા.પુ. (૪૨) પ્રત ૧૭મી સદીની, અતિસામ લિ. પ.સ.૨૧, ચતુ. પેા.૮. (૪૩) પ્રત ૧૯મી સદીની, પ.સં.૧૭, જિ.યા. પેટર નં. ૨૦૭૫. (૪૪) સ’.૧૮૫૧ માગશુ.૧૪ સાઝત મળ્યે માણુકક લિ. જિ, ચા. નં.૨૦૭૬, (૪૫) પ્રત ૧૮મી સદીની, ૫.સં.૧૨, જિ.ચા. નં.૨૦-૭૭, (૪૬) પ્રત્ત ૧૭મી સદીની, ૫.સ..૧૯, જિ. ચા. ન.૨૦૭૮, (૪૭) સં.૧૭૭૩ ભા.શુદ્ધ પારાધી મધ્યે ક્ષેમદ્ર લિ. ચિ. ગાડીદાસ યુતૅન. પ.સં.૧૫, જિ. ચા. નં.ર૦૭૯, (૪૮) સ’.૧૭૬૯ વૈ.વ.૧૫ વઢવાણ મળ્યે રાજસુંદર લિ. પ.સ.૧૪, જિયા. પેા.૭૯ નં.૧૯૫૨. (૪૯) સં.૧૭૭૭ મા.વ.૩ સુલતાણુ મધ્યે મહિમારાજ ત્રિ, પ.સં.૨૧, જિ.ચા. ૮૦ ન....૧૯૯૯. (૫૦) પ્રત ૧૭મી સદીની, પ.સ.૨૫, જિ.ચા. ન.૨૦૦૦, (૫૧) સં.૧૮૨૬, અક્ષર સાધારણ, પ.સ`.૨૬, જિ.ચા. પેા.૮૦ નં.૧૯-૮૦, (૫૨) સં.૧૭૮૮ કા.વ.૪ લક્ષ્મીકીર્ત્તિ-સામહ -કમીસમુદ્ર શિ, કપૂરપ્રિય લિ. હાજીપુર મધ્યે ૫.સ.૨૪. મહિમા, (૫૩) ઘેસૂડા મધ્યે જ્ઞાનચંદ લિ. પ.સં.૧૩, મહિમા. પેા.૬૩, (૫૪) સં.૧૮૦૪ કા,શુ. ૧ ૧ રવિ સંવેગ કીસનદાસ લિ. દેડગામ સાધ્વી રૂપસી પડના. પ.સ.૨૪, મહિમા. પેા.૮૬, (૫૫) પુ.સં.૩૦, મહિમા. પેા.૩૪. (૫૬) ૫.સં.૧૮,
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
[૧૦૬] જૈન ગૂજરૃર કવિએ : ૩
મહિમા. પેા.૩૬, (૫૭) સ.૧૭૯૪ આ.વ.૫ ગુ°ધ્રુવચ્ચે ઠાકરસી શિ. ઉત્તમચંદ લિ, અમીચંદ પડનાથ. પ.સ.૨૧, અભય. પેા.૧૩ નં.૧૪૮. (૫૮) કુંવરવિજય લિ. અભય. પે।.૧૨ નં.૧૨૫. (૫૯) સં.૧૮૨૪ પે.વ.૧૨ અજીમગજે ચારિત્રસુંદર લિ. પ.સ.૨૧, રામ. પે.૩. (૬૦) આગરા મધ્યે ગણિ મુનિ જ્ઞાનશીલ શિ. વીરજી લિ. શ્રા, સાંડા પદ્મનાથ પુ.સ.૨૦, કૃપા. ૫.૪૫ ન.૭૯૧. (૬૧) પ.રત્નચંદ લિ. ઈમદપુર મધ્યે. પ.સ. ૧૯-૧૫, વી..ભં. દા.૧૭. (૬૨) પ.સ’.૧૫-૧૭, વી.ઉ.ભ’. દા.૧૭. (૬૩) સં.૧૭૧૨ આષાઢ ૧.૪ રવિ ઉદયપુર મધ્યે સભાગ્યસાગરગણિ શિ. અમૃતસાગરગણિનાલેખિ પ.સં.૧૩-૧૭, વિ.ને.ભ. નં.૪૪૭૨. (૬૪) સં.૧૭૯૫ ૫, મેાહનવિજય શિ, રાજવિજયગણિ લ. વાર આદિત્યવાસરે ખાઈ કલ્યાણી પદ્મનાથ .... પ.સ.૨૮–૧૩, વિ.ને.ભ. નં.૪૪૭૧. (૬૫) પ.સં.૨૦-૧૫, હા.ભં. દા.૮૧ નં.૪ર. (૬૬) પ.સ.૨૨, જય. પેા.૬૭. (૬૭) સં.૧૭૧૭ માગ.શુ.૨ પાટણ મધ્યે લિ. ઉદયતિલકેન. ૫.સં.૨૨, જય. પે. ૬૭, (૬૮) પ્રાયઃ આ કવિકૃત. સં.૧૮૦૯, ૫.સ.૨૩, અભય. નં.૨૮-૮૯. (૬૯) પ, એરૂવિજય શિ. પ્રેમવિજય લિ. સં.૧૭૦૩ શ્રા.કૃ.૨ રૌ પ વૃદ્ધિવિજય શિ. વીરવિજય પદ્મનાથ .... મુ.વિ.છાણી. (૭૦) સં.૧૭૧૦ માગસર શુ.૧૧ ૫. કપૂરવિજય શિ. રૂવિજય લિ. નિ.વિ. ચાણુસ્મા, (૭૧) સં.૧૭૫૦ માસિર ૧.૧૩ શુક્ર વિદ્યાપુરે રાજહંસ લિ. [ભ ?] (૭૨) આહિત્થવ શીયાવત સીયમાન તિસ્મમાત મહિમાનિધાન નિર્વિંગાન યાવિતાન સાવધાનપ્રધાન વિદ્વજનદર્શિતાષ્ટ્રાવધાનાધિગતચતુ વિદ્યાસ્થાન શ્રી શત્રુ ંજયતીર્થામેાધાર પ્રતિષ્ઠાવિધાન લબ્ધમાન વમન વામન ધીમાન માન નાના જંગમ યુગપ્રધાન શ્રી જિનરાજસૂરિભિર્વા રચયાંચક્રે સાહ ધર્માંસી ધારલદેવી પુત્ર રત્નસાહ ગૃહાખ્યા ભ્રાતુરમ્ય નયા નંદતાદા ચો. શ્રોત્રયૈતૃસુખપ્રદાઃ સંવત્ ૧૬૮૮ વષે પડિંત જ્ઞાનમૂર્તિ લિખિત ફાગણુ સુદિ ૧૪ દિને શુભ' ભવતુ શ્રી જાલેાર મધ્યે. ૫.સં.ર૪-૧૩, ડાહ્યાભાઈ વકીલ સુરત, (૭૩) સં.૧૭૪૨ વૈ.શુ.૨ રૌ ૫ સિદ્ધસામેન લિ. શ્રા. નાંની વાચનાથ. ૫.સ.૩૬૯, મુતિ સુખસાગર. (૭૪) સ ૧૭૯૯ ફા.વદિ ૧૧ લિ. ૫. આણુ ધ્રુવિજય શિષ્ય પું. અજીતવિજયેન કાકી નગરે. આદિ પત્રમાં ત્રિરંગી ચિત્ર છે. ૫.સ.૨૧, ગાડીજી. ન ૩૭૯. (૭૫) સ`ગાથા પર૬, જૈ.એ.ઇ. નં.૧૦૫૬. (૭૬) ૫.સં.ર૯, ગુ. વિ.ભ’. (૭૭) ૫.સ’.૨૩, પ્ર.કા.ભ. (૭૮) ખંભ`.૧. (૭૯) ભાવ. ભ
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૦૭]
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
(૮૦) વી.પા. (૮૧) પ.સ.૨૧-૧૩, લી.ભ. (૮૨) સં.૧૭૨૨ વરસે શ્રાવણ વદિ ૧૩ દિને લિખિત, દે. લા. (કમલવિજય મુનિ પાસેની), (૮૩) સ.૧૭૪૬ આશા શુદ્ઘ ૭ દિને લિ. પ, ફ્રેમાવિજયેન શ્રી માલગ્રામે પાર્શ્વનાથપ્રસાદાત્, પ.સં.૧૫-૧૫, આ.ક.ભ. (૮૪) સં.૧૭૯૨ કાર્ત્તિક શુક્ર પ ગુરૂ પુન્યપુર નગરે ૫. શ્રી કેસરસાગરજી શિ. વલ્લભસાગર શિ. મનેાહરસાગરૈણ લિષિત. પ્ર.કા.ભ. (૮૫) ઇતિશ્રી શાલિભદ્ર મહામુની ચરિત્રાં બેાહિત્થવ સીયાવત સીયમાન નિસ્સમાન મહિમાનિધાન નિવિજ્ઞાનયાવિતાન સાવધાન પ્રધાન વિદ્વજન દર્શિતાષ્ટાવધાનાધિગત ચતુર્દશ વિદ્યાસ્થાન શ્રી શત્રુ ંજયતીર્થાષ્ટમાહાર પ્રતિષ્ઠાવિધાનલબ્ધમાન યુગપ્રધાન શ્રી જિનરાજસૂરીભિ રચયાંયક્રે સાહાણુહાખ્ય સ્વભ્રાતુરભ્યનયા ચદ્રા" ચિર નદ્યાત્ લિ. સં.૧૮૧૮ વર્ષે શાકે ૧૬૮૪ પ્રવર્ત્તમાને જ્યેષ્ટ સુદિ ૬ શનૌવાસરે વણાદ નગર મધ્યે શ્રી શાંતિજિન પ્રાસાદાત્ સકલ પ્રવર પ`ડિત શ્રી પુન્યવિજય શિ. રત્નવિજયગણિ શિ, લાલવિજયેન. પ,સ,૧પ-૧૫, ગા, ભ`. (૮૬) લિખિતે ઋષ, સ્યામજી લુ કાગચ્છે. સં.૧૮૧૦ માઘમાસે શુક્લપક્ષે નૃતયાપ્યાં શનૌ શુભવેલાયાં. કચ્છી ૬. એ. (૮૭) ૫.સ.૧૯૧૫, અનંત. ભ', (જેની આદિમાં “શ્રી કુબેરાય નમઃ સકલ પ`ડિતાત્તમ પંડિત શ્રી ૧૦૮ શ્રી હસ્તિસાગરગણિચરણકમલેભ્યો નમ:' એમ લખ્યું છે.) [મતિસારને નામે – આલિસ્ટઇ ભા.૨, જૈહાપ્રાસ્ટા, મુપુગૃહસૂચી, હેજૈજ્ઞા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૬૦, ૨૩૯, ૨૪૩, ૨૪૯, ૩૯૫, ૫૦૦, ૧૦૮, પર૦, ૫૨૧, ૫૮૩); જિનરાજને નામે - મુત્તુગૂહુસૂચી, લીહસૂચી, હેજૈજ્ઞાચિ ભા.૧ (પૃ. ૫૬૩).]
પ્રકાશિત ઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહેદધિ મૌ.૧. [ભૂલથી મતિસાગર'ને નામે.]
(૧૪૫૭૭) + ત્રીસ વિહરમાíજન ગીત (વીશી) લ.સ.૧૯૮૫ પહેલાં
આદિ –
અંત
સીમંધર જિન સ્ત.
મુજ હીયડા હેાળુઓ, ભાખર ગણે ન ભીંત
આવે જવે રે એકલેા, કરવા તુમસુજી પ્રીત.
સીમધર કરજ્યા મયા, ધરિા અવિહડ તેહુ અમ્હચા અવગુણુ જોયને, રિષે દિષાડા છ છેતુ. સીમધર. ૨.
અજિતવીય જિન સ્ત.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ [૧૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
મિલ આવે રે મિલ આવો રે, શ્રી અજિતવીરજ ગુણ ગાવે રે.
ચિત ભગતિવસે પૂરી જે રે, માનવભવ લાહે લીજે રે, જિનરાજ સફાઈ કીજઈ રે, મનિ વંછિતિ સુખ પામીજે રે.
મિલ. ૫ ઢોલ લેકસરૂપની જાતિ. વીસ જિણેસર જગ જયવંતા જાણીયે રે, અઢીયદ્વીપ મઝાર, ધન તે ગામાગર પુર વિહરતા રે, સાધુ તણે પરિવાર– વીસ. વાસુદેવ બલદેવ ભગતિ નિત સાચવે રે, લહિવા ભવજલતીર, ચોરાસી પૂરવ લષ સહુને આઉષો રે, ગુણ ગરૂવા ગંભીર– વસ વૃષભલંછણ તનુની અવગાહના રે, ધનુરાય પંચ પ્રમાણ, સમવસરણ બારહ પરિષદ પ્રતિબોધતા રે, જગગુરૂ અમૃતવાણ
વીસ. ધનધન તે જીહા, પ્રભુગુણ ગાઇયે રે, આંણ મન આણંદ, ધનધન તે દિન જિણ દિન ભાવે ભેટીયે રે, વિહરમાંણે જિણ
ચંદવસ. ખરતર જુનવર શ્રી જિનસિંહ સુરીંદને રે, સીસે ધરીય જગીસ, શ્રી જિનરાજવચન અનુસાર સંથણ્યા રે, વિહરમાણુ જિન વીસ
વીસ. (૧) સં.૧૬૮૫ પિશુ.૯ જિનરાજસૂરિ શિ. ભાવવિજય લિ. સિતપત્તને ગેલછા ૨જા પડનાથ. ૫.સં.૬, જિ.ચા. પિ.૮૩ નં.૨૧૧૪. (૨) સં.૧૭૨ ૬ ચિ.વ.૩ જેસલમેર મધ્યે એમનંદન લિ. ૫.સં.૩, જિ.ચા. નં.૨૧૩૩. (૩) સં.૧૭૧૭ માગ.શુ.૧ મેડતા મધે વિદ્યાલાબેન લિ. જિ.ચા. નં.૨૧૩૬. (૪) પ.સં.૪, મહિમા. પિ.૬૩. (૫) સં.૧૭૨૬ આ વ.૨ બુધે જાવાલપરે પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત. પ.સં.૬, નાહટા, સં. (૬) સા. ભગતલિખમી પઠનાથ. ૫.સં.૪, અભય. નં.૨૮૦. (૭) સં.૧૭૪૬
.વ.૭ બુધે બાઈ વીરાં પઠનાર્થ. ૫.સં.૭, અભય. નં.૩૪૮૮. (૮) શ્રી વીકાનેર મધે લિપીકૃતં પઠનાર્થ. ૫.સં.૭-૧૧ ક.મુ. (મારી પાસે). [જૈસા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૬ ૦૯).]
પ્રકાશિતઃ ૧. ચેવશીવીશી સંગ્રહ, આમાં આ છેલ્લી ઢાલ નથી.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯] રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
[૨. જિનરાજસૂરિ કૃતિ કુસુમાંજલિ.] (૧૪૫૭ ખ) + ચતુર્વિશતિ જિન ગીત [સ્ત.] (ચાવીશી) લ.સ.
૧૬૯૪ પહેલાં
આફ્રિ – મનમધુકર માહી રહિ, રિષભચરણુઅરવિંદ રે, ઊડાયા ઊડઇ નહી, લીળું ગુણુમકરંદ રે~~મન. રૂપઈં રૂડે ફૂલડે, અવિન ઊડી જાય રે, તીષા હી કેતકી તણા, કટક આવઈ દાય રે~મન.
*
અત –
–
ચઉદ્ધિ સુર મધુકર સદા, અણુ તઇ ઇક કાડિ રે, ચરણકમલ જિનરાજતા, સેવઈ બે કર જોડિ ર——મન. ~~~આદીશ્વર ગીત.
૫
(વીરગીત ૨૪મું ગીત રચ્યા પછી.)
ઋણુ. ૨
દણુ પરિ ભાવ ભગત મનિ આણી, સુધ સમકિત સહિનાણીજી વમાન ચઉવીસી જાણી, શ્રી જિનરાજ વાણીજી. જો મૂરતિ નયણે નિરક્ષીજે, જો હાથઇ પૂછજÜજી, જો રસનાયઇ ગુણુ ગાઇજઈ, નરભવલાહે લીજઇજી. યુગવર જિનસિ’હસૂરિ સવાઇ, ખરતર ગુરૂ ખરદાઇઝ, પામ† જિનવરના ગુણ ગાઈ, અવિચલ રાજ સદાઈજી, ઈશુ. ૩. પહલી પરત લિષાઇ સાચી, વારૂ ગુરૂમુષિ વાચીજી, સમઝી અરથ વિશેષઇ રાચી, ઢાલ કહેજયે જાચીજી, કેઇ ગુરૂમુષિ ઢાલ કહાવ, કેઇ ભાવન ભાવ, કે જિનરાજ તણા ગુણ ગાવા, ચઢતી દલિત પાઉજી. (૧) પ.સ'.૧૩, કમલમુનિ. (ર) લિ. ગણિ રત્નવિજયેન, ૫.સ.૭– ૧૭, હા.ભ’. દા.૮૨ ન’.૧૯૪. (૩) સં.૧૬૯૪ ચૈ.વ.૧ મેડતા મધ્યે. પ.સં. ૭, નાહટા સં. (૪) સ’.૧૮૭૧ ફા.વ.૨ થીકાનેર મધ્યે સુમતિવિશાલ લિ. પ.સં. ૧૧, સૂચી સહિત, કૃપા. પેા.૫૧ નં.૯૭૩. (૫) સં.૧૬૯૬ મા શુ.૧૦ બૃહસ્પતિવારે લાભપુરનગરે વા. વિજયમ`દિર શિ. ૫. સૌભાગ્યમેરૂ શિ, કલ્યાણુ મુનિના લિ. પારખ ગોત્રીય સા. રૂપા પુત્ર સા. ધર્માંચદ્ર પડતા. ૫.સ.૧૭, અભય. પેા.૧૪ ન.૧૪૪૩. (૬) સ.૧૭૩૫ માહ શુ.૧ થીકાનેર પ. રામચંદ્ર લિ. પ,સ'.૬, અભય. નં.૨૧૯૩, (૭) સં. ૧૭૪૯ વૈ.વ.૯ ગુરૂ વિણી મધ્યે ૫. વિજયશેખર લિ. વીરાંબાઈ પડે
૫
૧
૧
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ [૧૧૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ નાથ. ૫.સં.૬, અભય. નં.૨૨૪૪. (૮) સં.૧૮૪૮ કા.શુ.૫ સેમે લિ. પં. ચતુરનિધાન વન્દેશે સકીનગરે ચાતુર્માસ. પ.સં.૮, અભય. નં.૨૪૫૦. (૯) સં.૧૭૧૮ લદીપુરે સા. હાથી પઠનાય પં. ધર્મમંદિરગણિના લિ. પ.સં.૧૩, અભય, નં.૨૮૯૧. (૧૦) પં. હર્ષનિધાન લિ. વીકાનેર મધ્ય. પ.સં.૪, અભય. નં.૩૧૬૬. (૧૧) ઇતિશ્રી ચતુવિ"શત ગીતમ. ૨૫ શુભ ભવતુઃ શ્રી સંવત ૧૭૬૨ વર્ષે આસ્વનિ માસે કૃષ્ણપક્ષે ૧૦ તિથી શનિવાસરે શ્રી બહતખરતરગચ્છ શ્રી સાગરચંદ્રસૂરિ સંતાનીયે વા. શ્રી પ મહિમામેરૂગણિ તતશિષ્યમુખ્ય પં. પ્રવર શ્રી કલ્યાણસાગરજી, તતશિષ્યમુખ્ય પં. પ્રવર દેવધર, તત શિષ્ય સુખહેમ લિપીચક્રે શ્રી કેલૂ મળે. શુભ ભૂયાત (પાછળથી બીજાના અક્ષરમાં ઉમેર્યું છે કે સાવી શ્રી રૂપાંછ શિષ્યણી ચિરંજીવ સજજનાં પઠનાથે શુભ ભવતુ) ૫.સં.પ-૧૫, કામુ. (મારી પાસે). [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હેજજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ. ૬૨૯).]
પ્રકાશિત : ૧, વીશીવીશી સંગ્રહ. [૨. ૧૧૫૧ સ્તવન મંજૂષા. ૩. જિનરાજસૂરિ કૃતિ કુસુમાંજલિ.] (૧૪૫૮) પાશ્વનાથ ગુણવેલી ૪૪ કડી ૨.સં.૧૬૮૯ પ.વ.૮ બુધ
જુદા જુદા પાશ્વનાથ ક્યાં આવ્યા તેનું વર્ણન છે. આદિ
ઢાલ ધમાલની શ્રી સરસતિ સુપ્રસન સદા, શ્રુતદેવી વરદાઈ રે,
પાસ તણું ગુણ વરણવું, વાણિ દીઉ મેરી માઈ રે. ૧ અંત - .
નમો ત્રિજગજયકર અષ્ટભયહર વંછિતકર શ્રી પાસ એ, શશિકલા સંવત સિદ્ધિ નિધિ યુત વરસ વદિ પિસ માસ એ, નિશિરાજનંદન વાર શુભ સંખ્યા દિશિ તિથિ ઉલસી, જિનરાજ ગરીબનિવાજ સ્તવતાં સંધ મન હુઈ અતિ ખુસી. ૪૪ (૧) સં.૧૬૭૦() વર્ષે યે..૮ રવી લિ. પંડદેવવિજયગણિ શિ. મનિ વિદ્યાવિજય પઠનાર્થ સીરહી નગરે. લિ. પ.સં.૩-૧૨, હા.ભં. દા.૮૨ નં.૧૪૭. (૧૪૫૯) [+] ગજસુકુમાલ રાસ ૩૦ ઢાલ પ૦૦ કડી સં.૧૬૯૯ વૈશાખ
શુદ ૫ અમદાવાદમાં આદિ
નેમીસર જિનવર તણું, ચરણકમલ પ્રણમુવિ,
કલસ
- સના
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧]
૨ાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
સાધુ સાધુણુ ગાવતાં, સાંનિધિ કરિ શ્રુતદેવિ. સૂધઉ મારગ ઉપદિસઈ, પાલઇ વિસવાવીસ, દૂસમ કાલઈ તઉ મિલઇ, જૈ તૂસઇ જગદીસ. દૂઆ અપૂરવ પૂરવઈ, ચારિતધર ચઉસાલ, ગાતાં જિમ તિમ ગુણુ હુવઇ, જાતાં જિમ મઉસાલ. કહઈ કેવલી કેવલી, સ્યૂ' ન કડઈ એ સાર, સાધુધરમ દસવિધ તિહાં, ક્ષમા તરુઇ અધિકાર. સાહસ વચન હિયઇ ધરી, ગચસુકુમાલ ચરિત્ર, કહિવા મુઝ મન અલજયો, કરિવા જતમ પવિત્ર. તાસુ પ્રસંગિ અનીક જસ, પ્રમુખ ચરિત્ર હિતકામિ, ચતુર ચતુરવિધ સંધ મિલી, સુષુઉ ભણઉ મતિસારિ સરસ વચન તહવા ન છઈ, પણ સરસ ચરિત્ર છઈ તાસ, સાકર કેલવણી પખઈ, સ્યૂ' ન ધરે મીઠાસ,
७
ઢાલ ૩૦ રાગ ધન્યાસી. શાંતિજિત ભાંમણુઇ જાવું—એ દેશી.
અ'ત -
*
સંવત સાલ નિનાનૂ વરસઈ, વૈશાખૈ શુભ દિવસે, સુદિ પાંચમિ સુભ દિન સુભ વારૈ, એહ રચ્યા સુભવાર”. શ્રી જિનસિહસૂરિ ગણુધારી, ખરતરગચ્છ ઉદારા, શ્રી જિનરાજ તાસુ પરભાવૈ, ઇષ્ણુ વિધિ મુનિગુણુ ગાવૈં.
*
એહ સંબંધ સદા સાંભલિસ્યું, તાસુ મનેરથ ફલિÅ, આઠમ અંગ તણું અનુહાર, જોડિ સ્વમતિસાર,
(ધારાજી પ્રતિમાં) આજ નિહેજો દીસૈ નાહ રે—એ જાતિ. શુ પિર ગજસુકુમાલ મહામણી, ગ્યાની થિર કરી ચીત,
૧
ર
૩
૪
૫
૧૨
*
કવિકલપન જે અધિક રચી જ, મિચ્છાદુક્કડ દીજૈ, શ્રી જિનધરમ તણું સુપ્રસાâ, અધિક સદા જસવાઢું. માઁગલ સુખસેાહગ પામીજ, જિનવરચરણાં તમીજું, પહિલી જોડ કરી જિનરાજે, સાધી શિવપુર રાજ, શ્રી જિનરતન તસુ પાટ વિરાજ, ખરતર બિરૂદ સહુ છાજઇ, ૨૧ સાધુજીરી ભાવના ભાવા.
૧૩
૧૬
૧૮
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસમુદ્ર-જિનરાજરિ [૧૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
રહિ સમસાને ષટવિધ જીવ સું, મીતપણે પરચીત. ઈ. ૧ ઢાઈ કરમ ગઢ કેવલ સંપદા, લહિ પહુતિ નિરવાણિ, સ્ત્રીનર પંનગ વેદ જિહાં નહી, આતમરૂપ વખાણિ. ઈ. ૨. ગરૂઅઉ પિણ ગુણિ અગુરુલઘુપણે, લીન કરે સંસાર, ઉપપર્ણ ગુણ કહતાં એહના, ઉત્તમ હુઈ અવતાર. ઈ. ૩ પદ્મનાભ વચને જિણ આદર્યો, ઇસપણે દિન એક, જિનવર વચને તે તજિ, વ્રત ભ રંગ તણું ધરિ ટેક. ઈ. ૪ સૂરિ જસ સહર બેઉ સાષિયા, છ રાખ્યા જાણિ, પૂરિ કરશું હરણી ભવ તણું, કીધી સુણિ જિણવાણિ. ઈ. ૫ સંવત સેલહ સે ણિણણુ, રાજનગરિ વૈસાખ સુદિ પાંચમિ દિનિ અઠમ અંગની, સાખિ ખરી મન રાખિ. ઈ. ૬ સેહમ જબુપાટિ અનુક્રમે, ખરતરગુરૂસિરદાર, શ્રી જિનચંદ જ જિનસાસને, જુગવરપદવીધાર. ઈ. ૭ અકબરસાહિ ભણું જિર્ણ રીઝવી, ખાટા મોટા બેલ, દીપા જિનધર્મ દયાગુણે, ગપતિ ગુણહિ અમોલ. ઇ. ૮ જહાંગીર સાહે ગુણ જોઈને, જુગપવર-પદવી જાસ, આપી થાપી આજ દિવસ લગે, કરતિ કરે પ્રકાસ. ઈ. ૯ શ્રી જિનસિંહ સુગુરૂ સુપસાઉલે, પભણે શ્રી જિનરાજ, સાધુ તણાં ગુણ કરતાં ચીતવ્યાં, સીઝે આતમકાજ, ઈ. ૧૦ પૌત્ર વિનય વિનય નય કરિ ભલે, રંગવિનય ઇણ નામિ, તાસ તણે મણિ આદર ધરિ ધણે, તિમ હિત સુખફલ પામિ. ઈ. ૧૧ ધૂરિથી અક્ષર ઢાલે પદપદે, ઈકઈક દુઈ તીન અનુક્રમિ વાચી નામ કવી તણે, પામે લયલીન. ઈ. ૧૨ મંગલરૂપ મહામુનિ નામ શૈ, નવનવ મંગલ થાઈ દીપક દીપ થકી હુઈ ઈહા કિર્ણ, અરિજ વાત ન કાય. ઈ. ૧૩ એહ સંબંધ નિબંધ સુકૃત તણે, સાંભલિ ત્રિકરણસાર, તત્ત્વ જાણિ કરિ કરિો મન થકી, ક્રોધ તણે પરિહાર. ઈ. ૧૪ ઈણ પરિહારે ઉપસમ વિસરે, ઈણહિ જ ગુણનિસતાર,
નિસતારે વિસતાર સુજસ તણે, સુજસૈ જયજયકાર. ઈ. ૧૫ (૧) સં.૧૭૧૦ માગ.વ.૩ રવિ રાજનગરે લિ. પ.સં.૩૬, જિ.ચા. પિ.૮૬ નં.ર૦૮૦. (૨) સં.૧૭૨૪ સત્યપુરે કનકવિમલ લિ. પ.સં.૧૦,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧૭] રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ જિ.ચા. પિ.૮૦ નં.૧૯૮૧. (૩) સં.૧૭૨૨ .શુ.૨ લિ. પં. સમયનિધાનેન સરસ્વતીપત્તને. પ.સં.૧૪-૧૭, ગુ. (૪) સં.૧૭૧૧ ફીશુ.૧૩ શુક્ર પરનનગર પં. ઉત્તમચંદ્રગણિ શિ. વિજયદયચંદ્ર લિ. ૫.સં.૧૭–૧૫, મ.જે.વિ. નં.૪૨૯. (૫) સં.૧૭૩૨ માગ.વ.૮ ભોમ લ. રાજનગર મધ્યે બાઈ રહીબાઈ સહિજબાઈ લખાવીનં. ૫.સં.૪૨-૧૧, ડે.ભં. દા.૭૦ નં.૬૦. (૬) સં.૧૭૮૩ આશ શુદિ સોમે પ.સં.૩૨-૧૩, ડે.ભં. દા.૭૦ નં.૬૧. (૭) ૫.સં.૨૪-૧૫, ડે.ભં. દા.૭૦ નં૬૨. (૮) પ.સં.૧૬-૧૭, મજૈવિ. નં.૪૨૮. (૯) ૫.સં.૨૧-૧૫, સંધ ભં. પાલણપુર દા.૪પ નં. ૭. (૧૦) સં.૧૭૭૮ આસો વ.૯ મે લ, રાજનગરે પ્રતાપવિજય વાચનાય. ૫.સં.૧૮-૧૩, સંધ ભં. પાલણપુર દા.૪પ. (૧૧) સં.૧૭૮૭ શ્રા. શુ.૧૩ મુલતાણુ મધે હર્ષવલભ લિ. ૫.સં૨૪, વર્ધ. પો.૧૦ નં.૬૩. (૧૨) સં.૧૭૯૦ પિશુ.૬ ચંદ્ર જેસલમેર દુગે પં. મેટા લિ. સ્વહેતવે. ૫ સં.૨૭, ૫.ક્ર.૧૩થી ૨૭, અનંત. ભં૨. (૧૩) લિ. પં. પુંજરાજ પત્તનનગરે પરોપકતયે સં.૧૭૭૪ પિશુ.૨ દિને. ૫.સં.૪૧-૯, હા ભં. દા.૭૯ નં.૧૪. (૧૪) ૫.સં.૧૩–૧૭, ઘણી જૂની પ્રત, વ.રા. (૧૫) પ્રત ૧૮મી, સદીની, પ.સં.૧૨, જિ.ચા. પિો.૭૯ નં.૧૯૬૧. (૧૬) સં.૧૮૬૦ ક.શુ.૮ સુહાઈ મળે. ૫.સં.૨૨, જય. પિ.૬ ૬. (૧૭) પ.સં.૧૦, જય. પ.૬૮. (૧૮) ઇતિશ્રી ગજસુકમાલ મહામુનીશ્વર ચતુષપદી સમાણુ સં.૧૭૪૩ વિષે જયેષ્ટ માસે શુકલપક્ષે ત્રયોદસી તિથી રવિવારે લિષિત અહિપુર મધ્યે શ્રી જિનચંદસૂરિ વિજયરાયે. તે પરથી સં.૧૯૦૮માં લખી. ૫.સં.૧૧૧૯, ગુ. વિ.ભં. (૧૯) ઢાલ ૩૦ ગ્રંથાગ્રં ૭૫૦ લિખિતઃ સંવત ૧૭૪૫ વર્ષ પિસ શુદિ ૧ દિને શ્રાવિકા કપૂરબાઈ વાચનાર્થ. શ્રી રતુ. ૫.સં.૩૫-૧૧,
આ.કાભં. (૨૦) ઢાલ ૩૦ ગાથા ૫૦૦-૫૪, સંવત ૧૮૦ ૮ વષે આસોજ સુદિ વિજય ૧૦ દિને બુધવારે સંપૂર્ણ કીધે. શ્રીમદ્ ચંદ્રગચ્છાધિરાજ ભદ્રા ૧૦૮ શ્રી નન્તસૂરિજી તત્પદ્ ભટ્ટાર્ક ૧૦૮ શ્રી ઉદ્યોતનસૂરિજી તસિષ્ય ખુણ્યાલચંદ્રણ લિષિતં શ્રી ઉદયપુર નગરે. ૫.સં.૧૭–૧૪, આ. કર્ભ. (૨૧) સં.૧૭૫૯ વર્ષ જયેષ્ટ માસે કૃષ્ણ પક્ષે દસમી તિથી શ્રી સવ[ગિરે પંડિત દયામૂન પીચકે. ૫.સં.૧૭-૧૭, હંમં. નં.૧૭૮૩.(૨૨) ઇતિશ્રીમદુપસમનિરૂપમ ગુણરસાલ કીરધીરતામરનરનિકર મધુકર પરિચું ખ્યમાન મધુરતરમશઃ સુધાધારદુઃસહમહેણપરીષહસહનમહાદહન દગ્ધ સુગ્નિ
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિમલકીતિ
[૧૧૪]
જૈન ગૂજર કવિએ : ૩
ગ્ધ કર્મ કુમલતાવનગૃહન સ`પ્રાપ્ત પર્યાપ્ત દૈવતમહનઃ શ્રી વસુદેવદેવકીસૂનુ સ્વેવાપતાદન ધવિત્ર વિકલ્પ જ૫ વલ્લરી લવિત્ર શ્રી ગજસુકુમાલચરિત્રમ ખડદ ડનાયમાન શ્રી વસુદેવ દેવકી ચરિત્ર સહિત શ્રોમછો જિનરાજસૂરીસ્વર વિરચિતમુપચિંતમમિતસુકૃતશ્રિયા પિયા તમતરત પ્રાણિમનઃ પ્રીજીનાય તદ્વાચ્યમાન મુખાસૌ મૌને દતાદાન દાય. લિ. શ્રી પટ્ટણા નગરે. પ.સં.૧૭–૧૭, ધેા.ભ. (આ જૂની પ્રત લાગે છે.) (૨૩) રત્ન ભ. [મુપુગ્રહસૂચી, લીંડસૂચી, હેજૈનાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૪, ૫૮૪, ૬૧૬) – મતિસારને નામે પણુ.]
[પ્રકાશિત ઃ ૧. જિનરાજસૂરિ કૃતિ કુસુમાંજલિ.] (૧૪૬૦) [+] સ્તવનાવિલ
(૧) પ.સ’.૩૪, જય. પેા.૧૧૦૬.
[પ્રકાશિત ઃ ૧. જિનરાજસૂરિ કૃતિ કુસુમાંજલિ.] ૧ ગાડી લઘુ સ્ત, છ કડી આદિ– વાલ્ડેસર મુઝ વીતિ, ગાડીયા, અવલેસર અવધાર હેા ગઉડીયા રાય, અડત – લિ અલવેસર સભારિયા ગ. ઇમ જંપે જિનરાજ હા. ગ. ૭ વા. (૧) લેખિતુ લક્કીદાસગણના. પ.સ'.૧-૧૨, મારી પાસે. [મુપુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૧-૦૩ તથા ૫૫૭-૬૧, ભા.૩ પૃ.૯૮૫૮૯, ૧૦૪૭-૪૯ તથા ૧૫૧૯. ‘શાલિભદ્રમુનિ ચતુષ્પક્રિકા' પહેલાં મતિસારને નામે મૂકેલી, પછી મતિસાર અને જિનરાજસૂરિ એ બન્ને કર્તાનામ વિશે પ્રશ્ન કરેલે, પણ છેવટે પુષ્પિકાને આધારે જિનરાજસૂરિની જ ગણી છે.]
કૃપર,વિમલકીતિ (ખ. સાધુકીતિ —વિમલતિલક-સાધુસુંદરશિ.) સાધુકતિ માટે જુએ ન.૪૧,
(૧૪૬૧) યશેાધર ચરિત્ર ચાપાઈ (અભયદાન વિષયે) ૨૧ ઢાલ ર.સં. ૧૬૬૫ આસે શુ.૧૦ અમરસર
આદિ
દૂહા રાગ અસાઉરી
પણમિએ પાસ જિણેસરૂ, તિકરણ શુદ્ધ તિકાલ જાસુ પસાયઇ સંપજઇ, શિવસુખ લીલવિલાસ, સમરૂ શુભમતિ શારદા, પ્રણમું નિજ ગુરૂપાય રાય ચશેાધરનઉ ચરી, કહિંસુ' તાસુ પસાય.
૧
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧૫]
જીવદયા વિષ્ણુ તપ કયઉ, ફલદાઇ નિવે થાઇ અજ્ઞાની તપજપ કરઇ, તઉ પિણિક સિદ્ધિ ન જાઈ. ઢાલ ૨૧ ભમરાની શ્રી રાગે
અત –
જીવદયા પાલઈ સદ્ન પ્રતિબૂઝઉ રે જિમ નિશ્ચલ સુખ થાઇ, જીઉ પ્રતિભૂઝ રે
*
ખરતરચ્છ મહિમાનિલે, નવખડ જેહનું નામ શ્રી જિનચંદ સૂરીસરૂ, ગુણગણુ કરિ અભિરામ. જસુ મુખિ જીવદયા સુણી, અકબર સાહ સુજાણ, ઠામિડામિ લિખિ મૂકીયા, જીવદયા-કુરમાણુ, અફખર જસુ ગુણરંજીયા, પદ્મ દે યુગપરધાન, ઠારે અમૃતવાણીયે, પુણ્યવંત જનના કાન. તસુ પાસે જિંગ પરગડા, મતિ સરસતિ અવતાર, શ્રી જિનસિંહ સૂરીસરૂ, સેવકને સુખકાર. ખતરગચ્છિ ઉન્નતિકરૂ, સાચર જિમ ગંભીર વાદીમદગજ કેસરી, મેરૂ તણી પર ધીર. જિનભદ્રસૂરિ પર‘પરા, અમરમાણિકય ગુરૂ સીસ, સાધુકારિત પાઠકવરૂ, સખ પડિતઃ ઇસ. સાહ અકબર આગલે, ઉગ્રસેનપુર પ્રધાન વિધિ પાસા જિણિ થાપીયા, ગાલ્યા કુમતિમાન. પ્રથમ સીસ તેડુના ભલા, ચુસસેાભાગ્યનિધાન, ખુદ્દઇ સુરગુરૂ સારિખા, વિમલતિલક અભિધાન. દૂા શિષ્ય ગુણે ભર્યાં, પંડિત પ્રણમે પાય સાધુસુદર વાચકવરૂ, દેખતાં પાપ પુલાય. શાસ્ત્ર અનેક જીભે કર્યાં, નિજ મતિ કરીય ઉત્તર જસુ દરસણુ દેખ્યા થકા, આણુંદ થાઇ અપાર. આદૅસે શ્રી ગુરૂ તણે, સરસતિ માત પસાય વિમલકીરતિ મુનિવર ભણે, એહ ચરિત સુખદાય. સંવત સાલહ પઈસઈ, નીક આસૢ માસ, વિજયદશમી દિન પુરીયા, નવરસ વચનવિલાસ, અધિક આછા જે ભણ્યા, કરતાં એ અભ્યાસ,
વિમલકીતિ
3
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
२०
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
હષ કીતિ સુરિ
[૧૧૬]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
૨૬
અરિહંત સામે મુજ હવા, મિચ્છાદુક્કડ તાસ. નવરસ વચને ગૂથીયા, અરૂ એ સરસ સબધ, કહિ કિસ મતિ માનેઈ નહિં, સાને અને સુગંધ. ગાતમસામિએ પુછીયા, શ્રી મહાવીર જિણ ૬, હિંસા-અધિકારે કહ્યો, એ ચરિત સુખકંદ. તાસુ ચરિત્ર વિચારીતે, એ સખેપે કત, ઢાલ ઇકવીસે ગૂથીયા, રીજે સુણીય પ્રત્રીજી. અમરસર પુરવર ભલું, જિહિં શીતલ જિનાહ, શ્રાવક લેક સુખી તિહાં, લીયે લખમીલીલાહ. મુનિવરના ગુણુ ગાઈતે, નિજ ભવ સફલ કીધ, જિહ્ ચરિત એ સંભલ્યા, અમૃત શ્રવણે પીધ. ભણે ગુણે જે સંભલે, નિ આણી રંગ કુશલમોંગલ સુખસંપદા, તસુ ધિર નવનવરંગ, (૧) રાજધાની નગરે આશ્વિના ચતુશ્યાં ગુરૂવાસરે સ.૧૯૭૧ સાધ્વી માનસિદ્ધિ ગણીન્યાઃ શિષ્યણી પદમસિદ્ધિ ગણિની શિષ્યી પ્રેમસિદ્ધિ ગણિની વાચન કૃત. ૫.સ.૨૬-૧૩, અનંત, ભં.ર. (૧૪૬૨) પ્રતિક્રમણવિધિ સ્ત. ૨.સ.૧૬૯૦ દિવાળી મુલતાન
૩૨.
(૧) પ.સં.ર, અભય. પેા.પ નં.૩૦૨. (૨) પ.સં.૩, લિ, ૫. અભયકુશલેન. અભય. ત.૩૯૫.
(૧૪૬૩) વિચારષદ્ભૂત્રિશિકા (દંડક) બાલા,
(૧) સં.૧૭૮૪ આસૂ શુદ્ધ ભામે પ` દલીયંદ (દેવવલ્લભ) લિ. વીકાનેર મધ્યે. પસ’.૬, અભય. (૧૪૬૪) ષષ્ટિશતક માલા.
(૧) સ’.૧૭૯૯ શ્રા.શુ.લિ. સુખહેમરણિના ૫. સુખવિલાસ વાચનાથ .. ૫.સ.૧૩, અભય. ત.૨૩૫૩,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩, પૃ.૯૦૮-૧૦ તથા ૧૬૦૨,]
૬૫૩. હ` કીતિસૂરિ (નાગેરી ત. રત્નશેખરસ ́તાનીય જયશેખર-સામરન–રાજરત્ન-ચદ્રકીતિસૂરિશિ.)
પાર્શ્વચંદ્રગચ્છના રાજચંદ્રસૂરિ (જન્મ સ`.૧૬૦૬, આચાય ૧૬૨૬, સ્વ.૧૬૬૯)ના સમકાલીન રાજરત્નસૂરિશિષ્ય ચંદ્રકીર્તિસૂરિ હતા. તેના શિષ્ય આ હકીતિસૂરિએ પોતાના ગુરુના નામની સારસ્વત વ્યાકરણની
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧૭]
હર્ષ કીતિ સુરિ
ટીકા, નવસ્મરણની ટીકા, સિંદુરપ્રકર ટીકા, શારદીય નામમાલાકાષ, ધાતુતર ગિી, યોગચિંતામણિ, વૈદ્યકસારાહાર, વૈદ્યકસારસંગ્રહ, શ્રુતબોધવૃત્તિ, તિજયપર્હુત્ત અને બૃહતશાંતિ પર વૃત્તિ તેમજ સં.૧૯૬૩માં અનિષ્કારિકાવિવરણ અને સ.૧૯૬૮માં કલ્યાણમ'દિસ્તવૃત્તિ આદિ અનેક ગ્રંથ સંસ્કૃતમાં રચ્યા છે. જુએ જૈન સાહિત્યના સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ'.
(૧૪૬૫) [+] વિજયશેઠ વિજયા શેઠાણી સ્વપ પ્રબંધ ૨૪ કડી
સ.૧૬૬૫ આસપાસ
આદિ –
ઢાલ પ્રથમ
પ્રહ ઉડી રે પંચ પરમેષ્ટિ નમ, મન સુધ્ધે રે' તેહને ચરણે
હું નમું, રિ તેહને રે અરિહંત સીદ્ધ વખાણી, આચારજ રે ઉપાધ્યાય મન આંણીð. ૧ આણીયે નીજ મન ભાવ સુધ્ધે ઉપાધ્યાય નમું વલી, જે પનર કમભૂમિ માંહિ સાધુ પ્રણમું તે વલી. જિમ કૃષ્ણુપક્ષિ` અને સુકલપક્ષિ· સીલ પાળ્યા તેહ સુણા, ભરતાર અને સ્ત્રી બિહુઇ તેહનું ચરિત ભવિવિ ભણું.
*
ભરતક્ષેત્રે રે સમુદ્રતીરે દક્ષિણ ક્રિસે, કષ્ટ દેશમાં રે વિજયશેઠ શ્રાવક વસે; શિયલવ્રત રે અંધારા પક્ષના લિયે, ખાલાપણું રે એહવા મન નિશ્ચય કિયા. અંત – તેહના ગુણ ગાવે ભાવે જે તરનાર, તે તા વંતિ પામે સંપતિ લડે રશાલિ,
નાગરિ તપગષ્ટ આચારજ સુરિરાય, શ્રી ચંદ્રકીરતિસુરિ પ્રણમું તેહના પાય, શ્રી હષ કીર્ત્તિસૂરિ પભણે તાસ પસાય.
કલસ.
ઇમ કૃષ્ણપક્ષે શુક્લપક્ષે જેણિ શિયલ પાલ્યા નિરમલ, તે ૬પતિના ભાવ શુધ્ધે સદા શુભગુણ સાંભલે. જેમ દુરિત દેહગ દુરિ જાય સુખ થાયે બહુ પરે,
૨
૨૩
૨૩
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત કવિ
[૧૧૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સકલ મંગલ મનહ વંછિત કુશલ નિત્ય ઘરે અવતરે. ૨૪ (૧) પં. હર્ષવિલાસન લેલિખાકીય, ૫.સં.૨-૧૩. [ભં.?] (૨) લિ. ૪. ડાહ્યા. પ.સં.૨-૧૨, બે પ્રત મારી પાસે. (૩) પ.સં.૨-૧૨, જશ. સં. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હે જૈજ્ઞાચિ ભા.૧ (પૃ.૨૮૮)]
[પ્રકાશિત : ૧. સઝાયમાલા (લલ્લુભાઈ). ૨. પ્રાચીન સ્તવન સઝાય. સંગ્રહ વગેરે.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૬૯-૭૦, ભા.૩ પૃ.૮૪૪.] ૬૫૪. અજ્ઞાત કવિ (૧૪૬૬) સદવછવીર ચરિત્ર લ.સં.૧૬પર પહેલાં અંત - સુદયવછનું એહ ચરિત્ર, જે નર નિમૂણઈ સદા પવિત્ર,
તાહં તણુઈ મનિ પૂજઈ આસ, લહઈ સિદ્ધિ સુહલચ્છિવિલાસ. ૬૧
(૧) સંવત્ ૧૬૫ર વર્ષે આજ માસે શુકલપક્ષે પ્રતિપદાયાં તિથૌ દેવાલીનગરે રાંણુ શ્રી પ્રતાપસિંઘ વિજયરાજ્ય શ્રી સંડેરગણે ભટ્ટારિક શ્રી યશોભદ્રસૂરિ સંતાને ગચ્છાધિપ ભટ્ટારક ઈશ્વરસુરિંભિઃ ચિરંજીયાતઃ તશિષ્ય ઉપાધ્યાય શ્રી વિજય સુંદર વા. શ્રી પદમરાજ લિષતં. વિ. ધ.ભં. (૨) પ.સં.૨૪, ભાં. ઇ. સને ૧૮૮૧-૭૨ નં.૩૮૪. તેમાં પ્રથમ ધર્મનું માહાય બતાવનારું નીચેનું પદ્ય છે, પછી તે ઉપર કથા છે.
શ્રી રતનશેખરગુરૂપ્રવરપ્રસાદ, હર્ષાદિવર્ધનગણિઃ સુરસૈકમાત્રે
ચકે કથા સદયવત્સકુમારસત્કા, સત્પાત્રદાનવિમલાભયદાનવાચ્યાં. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૮૧-૨૨. હર્ષવર્ધનગણિએ સંસ્કૃતમાં “સદયવત્સકથા” રચી હોવાની માહિતી મળે છે એટલે આ એને ગુજરાતી અનુવાદ હેવાની શક્યતા છે.] ૬૫૫. જિનેશ્વરસૂરિ (ખ. જિનમેરુસૂરિ–જિનગુણપ્રભસૂરિપદ્દે.)
[જિનગુણપ્રભસૂરિ સ્વ. સં.૧૬૫૫.] (૧૪૬૭) + જિનગુણુપ્રભુસૂરિ પ્રબંધ અથવા ધવલ (ૌ.) ગા.૬૧
સં.૧૯૫૫ પછી. આદિ
મન ધરિ સરસ્વતી સ્વામિની, પ્રણમી ગેયમપાય,
ગુણ ગાઇસ સહગુરૂ તણું, ચરિય પ્રબંધ ઉપાય. અંત –
વસ્તુ વરસ નેઉ વરસ નેઉ માસ વલિ પંચ,
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧૯]
શ્રીસુદર
પશુ દિન ઊપરિ તિહાં ગણિય, સુદિ નઊમી વૈશાહ માસે. પ્રહ વિહસીય અમૃત ધટિય, સેામવાર સુરલેાક વાસે. જયજયકાર કર`તિ જણુ, ગુણ ગાવે સરનારિ. શ્રી જિગુણપ્રભુસૂરિ ગુરૂ, સયલ સંધ સહકાર. ઇમ ગચ્છનાયક કલા-ગુણુ-ગણ-રયણ-રોહણુ ભૂધરા, સંથાર ચાાં તંગ વારણુ ખંધવાસ સ ચવરા. શ્રી જિનસેક્સૂરીદ્ર પાટે જિનગુણપ્રભુસૂરિ ગુરા, તસુ ધવલ જિનેસરસુરિ જ ંપે, ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ શુભ કરી. પ્રકાશિત ઃ ૧. ઐતિહાસિક જૈન કાવ્યસંગ્રહ પૃ.૪૨૩થી ૪૩૦. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૧૫.]
૬૧
:
૬૫૬, શ્રીસુ'દર (ખ. જિનસિ‘હસૂરિÖવિમલશિ.) (૧૪૬૮) અગડદત્ત પ્રમ`ધ ૨૮૪ કડી ૨.સં.૧૯૬૬ ? (૧૬૩૬ ?) કાર્તિક
૧૧ શિન
આટ્વિ–પરમ પુરૂષ પરમેષ્ટિ જિન, પ્રણમું ગઉડી પાસ, સુરતરૂ સુરમણિ જિમ સદા, સફલ કરઇ સવિ આસ. ઉપકારી આસન્નતર, શાસનનાયક વીર, ત્રિકરણ સુઇ સમરતાં, તારઇ ભવધિતીર, ગૌતમ નામ સુહામણુૐ, મુઝ મન કીર રસાલ, આપદ દૂર નિત કરઇ, ગિગિ મોંગલમાલ, સરસતિ મતિ ઘઉ નિરમલી, જિમ હાઇ અધિકઇ લાલ, સુપ્રસન થાયઉ માતજી, કીજઇ કવિતકલેલ. શ્રી જિનદત્ત જિનકુશલ ગુરૂ, ખરતરગચ્છ તરેસ, સેવકજન સાનિધિ કરણ, આવઇ પુરત વિસેસ. શ્રી અકબર પ્રતિમાધતાં, પ્રગટિક પુણ્ય પદૂર, વિજયમાન વિદ્યા અધિક, જુગવર જિનચંદ સૂરી દ આચારિજ જિનસિ ́હસૂરિ, અવિધટ જસુ અધિકાર, ગુણુ છત્રીસે ગહગાઇ, સંધ સદા સુખકાર. જુગવર સીસ સીરામિણુ, અનુપમ આદિ વજીર, હ વિમલ જિન ગુરૂ તણુ, હિ સુપસાય સુધીર, વાચક શ્રીસુંદર કહિ, સુણિયે સહુ સુભ બંધ, દ્રવ્યત ભાવત જાગવઇ, અગદત્ત પરબધ
૧
..
૩
૪
૫
'
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૭
પુણ્યકતિ
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અ’ત -
રાગ ધન્યાસી દ્રવ્યત ભાવત જાગીઈ એ, અગડદત્ત અહિનાણ, વિવેક હિયઈ ધરી એ, સુણિજ્ય ચતુર સુજાણ. સદા સુખ સંપજઈ એ, ઈડ ભવિ પરભાવિ લીલ, સદા સુખ સંપજઈ એ, આંકણી. વડખરતરગચ્છ રાજીઉ એ, યુગવર જિનચંદ્રસૂરિ, પ્રતાપ દીપતા એ, જયવંતા જગ પૂરિ... આચારિજ જિનસિંહજી એ, સુંદર સકલ સહાય, ગુણે કરી ગાજતો એ, પ્રણમાં નરવર પાય, સીલ સુલક્ષણ સેહતા એ, હરસવિમલ ગુરૂરાજ, પ્રસાદઈ તેહનઈ કીજઈ, વંછિત કાજ. વાચક સુંદર રચઈ એ, ઉત્તરાયચ9 વિચાર, પ્રબંધ સુહામણઉ, આપણુ મતિ અનુસાર, સ્વામિવદન ગુણ રસ રસ એ, સંવત કાતિ માસિક શનિ એકાદશી એ, તે પણ વડ સુખ વાસિ.
૮૨ અગડદત્ત મુનિરાયનઉ એ સંબંધ ઉદાર, સુણતાં સુખ હુવઈ એ આણંદ અપાર ચાંપશી પૂજા મરહીમ યે, જોગાણું જયમલ્લ ભીમ, સુશ્રાવક આગ્રહઈ એ, રાસ ર નિસ્ટ્રીમ,
સદા સુખ સંપજઈ એ. (૧) લિ. પં. જ્ઞાનવિજયગણિ શિ. મુનિ ન વિજયેન, શ્રી સરણેજ નગરે સં.૧૭૨૬ પિશુ.૬ દિને. પ.સં.૯-૧૭, જિનદત્તસૂરિ ભં. સુરત. પિ.૨૫. (૨) પ.સં.૯, અભય. પિ.૪ નં.૨૫૨. (આમાં રચ્યા સંવત “સ્વામિવદન ગુણુ ભાણવગ રસ રસા એ એમ આપેલ છે.) [રાહસૂચી ભા.૨-સુંદર વાચકને નામે.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩, પૃ.૯૧૫–૧૬. જિનસિંહસૂરિને આચાર્યપદ સં.૧૬૪૯માં અપાયેલું તેથી ૨.સં૧૬૩૬ ન સંભવે. ગુણ (વિદેશનીતિનાં અંગ)=૬ એ રીતે અર્થઘટન થઈ શકે. પણ ૨.સં.નું પાઠાંતર મળે છે તેથી એના અર્થધટનને કેયડે છે એમ સ્વીકારવું જોઈએ.] ૬૫૭. પુણ્યકીતિ (ખ. મહિમામેરુ-હર્ષચંદ-હર્ષ પ્રદશિ.) (૧૪૬૮) પુણ્યસાર રાસ અથવા ચરિત[અથવા ચોપાઈ ૨૦૫ કડી
૨૮૪
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૨૧]
પુણ્યકીતિ
ર.સ.૧૬૬૬ વિજયાદશમી ગુરુ સાંગાનેરમાં
અષ્ટ પ્રવચન માતા વિષયે.
આદિ– નાભિરાય નંદન નમું, શાંતિ નેત્રિ જિન પાસ, મહાવીર ચાવીસમા, પ્રણમ્યા પૂરે આસ. શ્રી ગૌતમ ગણધર સધર, લીલાલબ્ધિનિધાન, સમરી સહગુરૂ સરસતી, વપુષિ વધારે વાંન. ધર્મ ઉંચા કુલ હુવે, કામિની કલા અભ્યાસ, રાજઋદ્ધિ ધમે હવે, ધમે લીલવિલાસ. ધમે સાહગ સંપજે, ધર્મ રૂપ અનૂપ, સાચા સુખ ધમે હવે, ધમે માને ભૂપ. ધર્મે કયાં ધન સપજે, ઉપમા અછે અનેક, પુણ્ય થકી પુણ્યસારને, સુણા સુખ અતિરેક, અંત – શાંતિ જિજ્ઞેસર ચરિત્ર થકી ક્રિયા, એહ કથાનક સાર, સાંભલતાં મનિ આણંદ ઉપજે, થાઇ હર અપાર. ખરતરગચ્છપતિ મહીયે ચિર. જયા, જુગપ્રધાન જિનચંદ, આચારિજ મહિમાગિર મુનિવરૂ, શ્રી જિનસીંહ સુરી ૯. શ્રી જિનકુશલ સૂરીસરૂ પરંપરા, મુનીવર મહિમાવંત, સહિમામેરૂ મુનિ માટા જતી, ક્રિયાવત ગુણવંત. હરષચંદ્રગણિ હષે હિતકર, વાચક હ`પ્રમાદ,
૫.૩
૪
3
४
તાસ સીસ પુન્યકિરતિ ઇમ ભણે, મન ધરી અધિક પ્રમાદ. ૫. ૬ સંવત સાલે સે* છાસઠ સમઇ, વીજેદસમી ગુરૂવાર, સાંગાનેર નગર રલીયામણા, પભણ્યા એહ વિચાર, શ્રી પદમપ્રભુ સુપસાઉલિ, સંધ વધતઇ વાંન, ઉછરંગ લાલ વધામણ, સુખસ‘પદસંતાન. એહ ચરિત્ર ભવિષણુ જે સાંભલે, ભણે ગુણૅ નર જેહ, દિનદ્દિન ઉદ્દય અધિક નિત હૌવઈ, નવનિધિ હોઈ તસુ ગેહ. ૯ (૧) પં. જયલાભેન લિ. કાલૂ મળ્યે સં.૧૯૨૭ વૈશાષ માસે ૫.સ. ૫-૧૮, પાદરા નં.૪૩, (૨) સં.૧૮૨૧ કા.શુ.૧૪ બુધે લિ, ૫. પ્રીતકુશલેન આત્માથે. ૫.સ.૧૦-૧૬, ધેાધા. દા.૧૬. (૩) પ.સ.૧૬, કૃપા. ન’.૭૩૪. (૪) સંવત વૈદ સિ સાગર ઈંદ્ર (૧૭૧૪) વષે` આસાઢ સિત ૪ દિને શુક્રવારે રાજલાભ લિ. નાહટા. સ. નં.૧૧૧. (૫) પ્રત ૧૭મી સદીની,
૪ર
૫. પ
७
L
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુણ્યકતિ
[૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અચલ સાધી લીલા લિ. ૫.સં.૧૦, જિ.ચા. પો.૮૩ નં.૨૧૨૦. (૬) ગા.૨૦૫ સં.૧૮૬૬ શ્રા.શુ. ૪. મૂલચંદન લિ. પ.સં.૮, જિ.ચા. પો. ૮૦ નં.૧૯૭૬. (૭) પ.સં.૯, અભય.પિ.૪ નં.૨૩૮. (૮) લિ. રાજપ્રદ. ૫.સં.૬, રામ. પિ.૮. (૯) ૫.સં.૧૦, દાન. પ.૪૫. (૧૦) હર્ષ સિંહ શિ. હર્ષકીતિ લિ. ૫.સં.૧૦, દાન. પિ.૪૫. (૧૧) ખરતરગચ્છે જિણમાણિજ્યસૂરિ શાખામાં પં. કલ્યાણસાગર વા. રૂપકુશલ શિ. સુગણતિલક શિ. આસકર્ણ મુનિના લિ. સાવી લાડમદેજી પઠનાર્થ. અજમેર માથે સં.૧૭૮૧પ.સં.૪–૧૯, વિ.કે.ભં. નં.૪૪૯૮. (૧૨) ૫.સં.૧૨૧૫, ગેડી પાશ્વ ઉપા. મુંબઈ નં.૧૦૬૩. (૧૩) પં. સુર્યકુશલ શિ. તેજકુશલ શિ. ફતે કુશલ લિ. પ.સં૧૧-૧૫, જૈનાનંદ. (૧૪) ભાં.ઇ. સન ૧૮૯૨-૫ નં.૬૧૮. (૧૫) સં.૧૭૮૫ ફા.વ.૯ હરિપુરનગર મળે લિ. ૫.સં. ૬-૧૬, વિ.કે.ભં. નં.૪૪૯૪. (૧૬) પ.સં.૮-૧૫, વિ.કે.ભં. નં.૪૪૯૭. (૧૭) સં.૧૮૨૬ લિ. પૂજ્ય . માધાજી. પ.સં.૯-૧૬, વિ.કે.ભં.(૧૮) પુજ કલ્યાણજી શિ. લિ. ભીનમાલ સં.૧૮૮૪ મે.વ.ર. ૫.સં.૪, અભય. નં.૧૦૨૨. (૧૯) ઈતિ શ્રી પુન્યસાર કુમારચરિત્ર સંપૂર્ણ. સંવત ૧૭૬૫ વષે માહ માસે શુક્લપક્ષે ૯ તિથી શનિવારે પાટણ મળે, ઋષિ શ્રી ઉત્તમચંદજી તશિષ્ય ઋષિ વેલજી તતભ્રાત્ર ઋષિ કુસલચંદ લિપીકૃત શ્રીરસ્તુ. પ.સં.૬-૧૫, ગુ.વિ.ભં. (૨૦) સં.૧૮૨૮ વર્ષે ફાગુણ સુદ ૯ દિને લિખતે મુનિ સુચ્ચાંનસાગરણ લપીકૃત શ્રી પુરબંદર નગર મળે શ્રી પાર્શ્વનાથપ્રસાદાત. પ.સં.૯-૧૭, બે.ભં. (૨૧) પ્રે..સં. [મુપુગ્રહસૂચી.] (૧૮૭૦) ધન્નાચરિત્ર ૨.સં.૧૬ ૮૮ ભા. શુ.૧૩ રવિવાર બિલપુરનગરમાં
(૧) લી.. (૧૪૭૧) રૂપાસેનકુમાર રાસ ૨૦ હાલ ૩૦૧ કડી ૨.સં.૧૬૮૧ વિજયા
દશમી રવિ મેડતામાં આદિ – કાતિદાયક કલપતરૂ, કમલાકેલિનિવાસ,
પુરૂસાદાણું પ્રણમીયઈ, શ્રીફવિધિપુર પાસ સુંદર શુભમતિ શારદા, ચિત્ત ધરૂં તસુ ધ્યાન, સુગુરૂચરણ પ્રણમું મુદા, ભાવભગતિ બહુ માન. સઈમુખિ જિનવર ઉપદિસ્ય, ધરમહ ચ્યારે પ્રકાર, તિહાં ધુરિ દાન પ્રસંસી, ચતુર સુણ અધિકાર.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૨૩]
પુણ્યકતિ
ધા.
દા.
દાંનઈ સુખસંપદ મિલઈ, દાંનઈ કાલિદ્ર જાઈ, દાંનઈ સંકટ સવિ કલઈ, દાંનઈ દઉલતિ થાઈ. દાંનઈ માંનઈ જન સહુ, દાંનઈ જસોભાગ, દાનવંતનઈ સહુ કહઈ, ચિર છે બડભાગ. દાંનઈ દીપતિ દેડની, વાધઈ અતિ સુવિસેસ,
રૂપસેન રાજ તણ, સુણ ચરિય અસેસ. અંત – ઢાલ ૨૦ સહુ ગુરૂ આએ ભલે એની જાતિ.
ભવિયણ હિત ચિતમાં ધરી, દાન દીય નરનારિ, દાને સંપદા મિલઈ. દાંનઈ જિમ સુખ પામીયા, રૂપસેનકુમાર.
દા. ૧ દાંન તણું ફલ સાંભળી, દાન દીય શુભપાત્ર. દાંનઈ જગિ સહુ વસિ હુવઈ, નિરમલ હુવઈ ગાત્ર. દા. ૨ શ્રી ખરતરગચ્છ રાજયઉં, જિનરાજ સુરિંદ. ચિર છ ગચછરાજ એ, જે લગિ ધ્રુ રવિ ચંદ્ર દા. ૩ આચારિજ ગુણ આગલા, શ્રી જિનસાગરસૂરિ સાધુશિરોમણિ સેહતા, દિનદિન વધતઈ નૂર.
દા. ૪ શ્રી જિનકસલ પરંપરા, મહિમામેરુ મુનિ નામ, દા. સીસ ક્રિયા-ગુણુ-પરગડા, હર્ષચંદ્ર અભિરામ. દા. ૫. સકલ-વિદ્યા-ગુણસાગરા, પાઠક હસમભેદ, તાસુ સસ મનરંગ કહઈ, પુણ્યકીરતિ ધરિય પ્રદ. દા. ૬ સંવત સેલ ઈક્યાસીયાઈ, વિજયદસમિ રવિવાર, દા. નગર મનોહર મેડતઈ, એહ રો અધિકાર. દા. ૭ મૂલ નાયક વાસુપૂજ્યજી, સલમ શાંતિ જિર્ણોદ, સુખકારક સોહઈ ભલા, જગજીવન જિણચંદ. દા, ૮ ભણઈ ગુણઈ જે સાંભલઈ, એહ પ્રબંધ રસાલ, પરગટ પુણ્ય પ્રભાવ થઈ, ફલઈ મરથ માલ. દા. ૯ (૧) ૫.સં.૯–૧૭, ડે.ભં. દા.૭૧ નં.૧૦. (૨) સં.૧૬૮૬ પોષ સુદિ પ બુધે ગ્રં.૪૨૫ સાધી ભાગસિદ્ધિગણણિ શિ. સાધ્વી રાજસિદ્ધિગણિણ વાચનાર્થ સાવી આણંદસિદ્ધિ પઠનાર્થ. ૫.સં.૧૦, નાહટા. સં. (૩) ગા.૩૦૧, પ.સ.૪૨, દાન.પિ.૧૩ નં.૨૪. (૮) લીં.ભં. [જૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૪).] (૧૪૭૨) માદર ચોપાઈ ૧૭ ઢાલ ર.સં.૧૬૮૨ ભા.શુ.૧૩ રવિ.
દા.
દા.
દા,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુણ્યકતિ
[૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
બિલપુરે આદિ
શ્રી ગુરૂ નમઃ દુહા સેહગસુંદર સુખકરણ, પૂરણ પરમ જગીસ, સુમતિ સુમતિદાયક સદા, જગજીવન જગદીસ. સાંનિધિ કરિ મુઝ સારદા, હૃદય ધરૂં તુઝ ધ્યાન, સુગુરૂ તણે સુપસાઉલે, કહિતુ કથા પરધાન. દાન સીલ તપ ભાવના, થ્યારિ ધરમના ભેદ, જગગુરૂ જિનવર ભાખીયા, કરિયા ધરિય ઉમેદ. યારિ ધર્મ માટે ધુર, દાન ધર્યો ધન હેત, સભા પામીજે જિયે, જિમ પ્રાસાદે કેત. દાનધરમ કરતાં કરઈ, વિચિવિચિ ભાવ, ધનદ તણું પરિ તે લહે, સંપદ વિપત સભાવ. કવણ ધનદ તે કિહાં હુઉ, જેને એ પરબંધ,
સાવધ થઈ સહુ સાંભલે, ધસમસ મૂકી ધંધ. અંત – ઢાલ ૧૭ ધન્યાસી ગોડી રાગે મિશ્ર એ સંબંધ સુણી કરી પ્રેમ કીજે રે, લીજે નરભવ-લાહ,
જૈન ધર્મ કીજે રે, પરઘલ લક્ષ્મી પામીયઈ ધર્મ કીજે રે, વલી માને નરનાહ. જૈન, ૧ ધરમ થકી સુખસંપદા, ધ. ધરમ થકી જસ હેઈ, જૈન, ધરમ થકી દેહગ ટલે, ધ. ધનદ તણે પરિ જોઈ. જૈન. ૨ શાંતિનાથ ચરિતઈ અછઈ ધ. એહ કથાનક ચંગ, જૈન. જિનભાષિત ધર્મ આદરે છે. જિમ હાઈ રંગ અભંગ. જૈન. ૩ શ્રી ખરતરગચ્છ સેહતા, ધ. શ્રી જિનરાજ ચુરિંદ, જૈન. શ્રી જિનસાગરસૂરિ ભલા, ધ. આચારિજ મુનિચંદ જૈન. શ્રી જિનકુશલ પરંપરઇ, ધ. મહિમામેરૂ સુજીસ, જૈન. વિનય વિવેક વિદ્યાવરૂ, ઘ. હર્ષચંદ્ર તસુ સીસ. જૈન. ૫ આગમ અથઇ અતિ ભલા, ધ. પાઠક હંસપ્રદ જૈન. તાસુ સસ પુયકીરતઈ ધ. કહિય કથા સુવિદ. જૈન. ૬ સંવત સેલહ ખાસીયે, ધ. સગલે હુઉ સુગાલ, જૈન. સઘન ઘનાઘન વરસીયા ધ. ફલિય મનોરથ માલ. જૈન. ૭ ભાદ્રવ માસ સોહામણે ધ. સુદિ તેરસિ રવિવાર, જૈન.
-
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર
સત્તરમી સદી
[૧૨૫] ભુવનકતિગણિ કથા એહ રળીયામણું ધ. બીલપુરે સુખકાર. જૈન. ૮ ભણે ગુણે જે સાંભળે છે. તાસુ ઘરે નવનિદ્ધિ,
સુમતિ પાસ સુપસાઉલે, ધ. થાયઈ ઘરિ નવનિદ્ધિ, જૈન. ૯ (૧) ગ્રં.૪૬૨, ૫.સં.૯, અભય. નં.૨૮૬ ક. (૨) પ.સં.૭, કૃપા. પિ.૪ર. (૧૪૭૩) મેહછત્તીસી ગા.૩૭ ૨.સં.૧૬૮૪ ભા. નાગોર
(૧) જુઓ નીચે. (૧૪૭૪) મદબત્તીસી ૨.સં.૧૬૮૫ આ.વ.૧૩ મેડતા
(૧) ઉપરનાં બનેની પ્રત – પ.સં.૮, મહિમા. પિ.૬૩.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૦પ-૦૬, ભા.૩ પૃ.૯૧૧-૧૪.] ૬૫૮. ભુવનકીતિગણિ (ખ. ક્ષેમ શાખા સ્થાપક ક્ષેમકીર્તિસંતાનીયા
શિવસુંદર પાઠક-પદ્મનિધાન–હમસેમ-જ્ઞાનનંદિશિ.) (૧૪૭૫) અઘટિત રાજર્ષિ ચોપાઈ ૨.સં.૧૯૬૭ કાર્તિક સુદ ૫ ગુરુ
લવેરામાં અંત – સેલ સઈ સતસઈ સંવતે કાતી સુદિ વર માસિક
પંચમિ ગુરૂવારે સિધિ જોગળ, સતિ પસાય ઉલાસિ. જી. ૯૬ પુરિ હવે મનિ આણંદ ઘણે, શ્રી પ્રેમસખિ ઉદાર, પાઠક શ્રી સિવસુદર સદગુરૂ, ભવિયણજણ હિતકાર. જી. ૯૭ તાસુ સસ નામે વર જાણીયે, વાચક પદમનિધાન, તાસુ સસ ગણસ સિરોમણું, હેમામ ગુરૂ જાણુ. જી. ૯૮ શિષ્ય મુખ્ય તસુ કવિયણ મણુહરૂ, જ્ઞાનનદિ ગુરૂરાય, સીસ ભુવનકીરતિગણિ ભણે, પામી સુગુરૂ પસાય. જી. ૯૯ ખરતરગણુપતિ શુભમતિદાયગૂ, જુગવર શ્રી જિણચંદ, વિજયમાન શ્રી જિનસિંહસૂરિને, આણું મનિ આણંદ. જી. ૧૦૦ ઈણિ પરિ જીવદયા જે પાલિયે, લહિયે તે ભવપાર,
ભણે ગુણે જે સુણિસી દિન પ્રતિ, તાં ધરિ મંગલ યાર. ૧૦૧ (૧) ઇતિ શ્રી જીવદયા ધર્મ વિષયે અઘટિત રાજર્ષિ ચરિત્ર પરિ. શ્રી બીલપુર મલે. પં. જૈન .ભં. જયપુર, પિ.૫૫. (૧૪૭૬) ભરત બાહુબલી ચરિત્ર ૬ ખંડ ૮૩ ઢાળ સં.૧૬૭૧
શ્રાવણ શુ.૫ ગુરુ જેસલમેરમાં આદિ– શ્રી આદીસર સામિનઈ, કરિ પ્રણામ મનસુદ્ધિ,
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભુવનકતિગણિ [૨૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
વિનતિ એતી વનવું, આપઉ નિરમલ બુદ્ધિ. જેસલમેર જગતગુરૂ, જીવનરૂપ જિર્ણોદ, પ્રભુતા ગુણ કરિ પરગડો, પરતખિ પરમાણંદ. એહ નવઉ ઓપઈ અધિક, પરમ સુખાકર પાસ, લીણુ જન જિહાંકિણ રહઈ, વંછિત થાનકિ વાસ. ઇષ્ટ મંત્ર પરિ એહનઉ, નવમંગલ કરિ નામ, ચીતારૂં નિત ચીતમઈ, અહનિસિ ગુણ અભિરામ. સંભારું સરસતિ સહી, સુપ્રસન સમિણિ સાચ, તુરત દીયઈ તૂટી થકી, બાલ ભણી વર વાચે. અચરિજ ઈક અધિકઉ કરે, દીઠે જસ દીદાર, જગ ઉનમૂલઈ જડપણ, સુખફલ ઘઈ સંસાર. સગતિ તુહારી સારદા, સાચી સુખ સહિનાણ, સમરણ તારઈ મંદ પિણ, હુવઈ બુધ ગુરૂ કવિ માણ. દત્ત કુસલ ગુરૂ દઉલતી, સાચા સાનિધિકાર, મહત વિહિત હિત મો ભણું, ઘઉ ગુરૂ આ દાતાર. તિમ પય પણમું સુગુરૂના, જેહ તણ સુપ્રસાદ, મૂઢમતી પિણ જન લહઈ, જગિ નિરમલ જસવાદ. સુણતાં ગુણ મેટા તણા, આતમ હુવઈ પરવત, સેવન વાણી જલ હુવઈ, સોવન સંગિ વદીત. મોટા જનના ચરિત્ર મુખિ, ભણતાં હુવઈ ભવ.અંત, કચપચ વાત તજી કરી, સુણિજ્ય તિણ હિવ સંત, શ્રી આદીસર-ચરિતવર, શેત્રુંજય મહાગ્ય, તિમ યુગાદિદેસન વલી, શાસ્ત્ર શાખિ એ ર. ભરત બાહુબલિ તણુઉ, ચરિત કહું ચિત લાઈ, જનમ કરૂં સફલઉ જગઈ, પાતક જેમ પુલાઈ. વીરા રસ ઈડાં અધિક છઈ, ચરિત્ર શાસ્ત્ર સભાવિ,
ઠામિઠામિ રસ ઓર પિણુ, સુણિજ્ય ભવિયણ ભાવિ. અંત - સંવત સેલ રસા ઋસિ માસઈ શ્રાવણુઈ રે,
સુદિ પંચમ ગુરૂવાર રે (૨) સિદ્ધિ પેગ બમ ભાવનઇ રે. ૭ જનમકલ્યાણિક જગગુરૂ સામી નેમિનાઈ રે. કીધઉ સુપ્રમાણ છહિ ખંડ રે (૨) વિસ્તરિ પંડિત જનઈ રે. ૮
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૨૭] ભુવનકતિગણિ નગરનગીનઉ સેહઈ જેસલગિરિ વરૂ રે, દેવલેક અવતાર જિહાંકિણ રે (૨) જિણધર આઠ મનેહરૂ રે. ૯ મૂલ સામિ જયવંતઉ પતિખ પાસજી રે, સાચઉ સુરત કંઈ પૂરઇ રે (૨) સેવકની સવિ આસજી રે. ૧૦ જિહાં શ્રી ખરતર સંધ સદા ગુણમણિનિલે રે, દીપક દર દીવાણુ સેહઈ રે (૨) સાસ્ત્રવિચાર કરી ભલઉ રે. ૧૧ ગ૭ ચઉરાસી માટે જિણ સભા લહી રે, બિરૂદ વડા દેખાઈ જુગવર રે (૨) જિનચંદ સૂરિવરૂ સહી રે. ૧૨ તાસુ પાટિ ઉદયાલિ રવિ પરિ દીપતા રે. જુગવર જિનસિંહ સૂરિ પ્રતાઈ રે (૨) વાદ છતીસે જપતા રે. ૧૩ એમ સાખિ સુપ્રસિદ્ધિ ગુણે કરિ આગલા રે, સિવસુંદર ગુરૂરાય પાઠક રે સળં ગુણે કરિ નિર્મલા રે. ૧૪ તાસુ સસ સસુંદર વાચક પદ ધરૂ રે, પઘાનિધાન મુણિદ તેહનઈ રે (૨) સીસ ચરણ ગુણઆગરૂ રે. ૧૫ હિમસોમ ગુરૂ શિષ્ય કવીસર તેહનઈ રે, જ્ઞાનનદિ ગુરૂરાજ વિનવઈ રે (૨)ભુવનકીરગિણિ એ ભણુઈ રે. ૧૬ સાહજ્યાં કવિ લાવયકીરગિણિ તણઈ રે, ભયઉ એ સંબંધ સુંદર રે (૨) ઢાલ ત્રિયાસ ઈડાંકિણ રે. ૧૭ ગુજરાતી તિમ સિંધૂ મારૂ પૂરવી રે, ભાષાઈ સુપ્રસિદ્ધ સુણતાં રે (૨) પ્રકટઈ મતિ અતિ નવી રે. ૧૮ એહ ચરિત જિકે નર વાચઈ સુભ પરઇ રે, નિસુણઈ જે વલિ પ્રેમ, તે નર રે (૨) દુસ્તર ભાવસાગર તરઈ રે. ૧૮ શ્રી જિનકસલ સૂરીસરૂ ગુરૂ પસાઉલઈ રે, ભણીયઉ છઠઉ ખંડ, અદ્ભુત રે (૨) બાવીસ ઢાલે ભલઉ રે. ૨૧ ભુવનકીરતિગણિ પભણઈ ચરિત ભલી પર રે, વાચંતાં સુખ કેડિ, દિનપ્રતિ રે (૨) નવનવઉચ્છવ ઘરિઘર ધરે રે. ૨૨ (૧) ઈતિશ્રી બાહુબલિચરિત્રે શ્રી જેસલમેરૂ સંધાભ્યર્થનયા કૃતે શ્રી પુંડરીકશિવગમન પૌત્રાષ્ટકનવનવતિસુતસહિત શ્રી ઋષભનિર્વાણમહત્સવ શ્રીમદ્ભાવનાપૂર્વક શ્રી ભરત ચક્રવર્તિકેવલ સંપત શિવ સૌપ્રાપણુદિવાચક વષ્ટઃ ખંડ સમાપ્ત, જૂની પ્રત, કવિની સ્વહસ્તલિખિત લાગે છે, પ. સં.૩૩-૧૭, દે.લા.પુ.લા. નં.૯૨૭–૪૫૩. (૨) રાજનગરમણે સં.૧૭૦૨
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભુવનકાતિગણિ [૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ કે પિ.વ.૧૪ સામે. ૫.સં.૪૨–૧૫, ખેડા ભં. દા.૬ નં.૨૦. (૩) સં.૧૬૯૦ વૈ.શુ.૯ શનિ સ્તંભતીથે ક્ષેમશાખા શિવસુંદર શિ. પવનિધાન શિ.. હેમસોમ શિ. જ્ઞાનનંદિ (કવિના ગુર) લિ. પ.સં.૬૯, જય. પિ.૬૮. (૧૪૭૭) જંબુસ્વામી ચંપાઈ [અથવા રાસ] ૪ અધિકાર પ૫ ઢાળ
૧૩૬૯ કડી ૨.સં.૧૬૮૧ (૧૭૦૫) શ્રા.શુ.૧૧ આદિ– જ્યોત પુરાતન મન ધરિ, કરી ત્રિકાલ પ્રણામ,
તુરત ફલે સવિ તેહના, મનના વંછિત કામ. ધ્યાન ધર તિણ તેહને, વિધન સહુ જિમ જાઈ, દીપક દીપે કિમ તિહાં, અંધારે રહિવાઈ. પ્રણમું વીર જિણુંદના, ચરણસરોરૂહ દેઈ, છત્રછાયા થઈ જેહની, વસીયે નમીયે સોઈ. પિરિયે દેખી માનીયે, થેવર નઉમી ઠાસ, તિમ સદગુરૂને નામ ગઈ, શિષ્ય તણે જસવાસ. નામ ગ્રહું ઈણિ કારણે, કૃતનિધિ સેહમસ્વામિ, આજ સમે જે સાધુજન, તે વરતે જસ નામિ. પાથર સરિખ પ્રાણિયે, પ્રતિમા જિમ પૂજાઈ, ગુરૂકારીગર હાથ વસે, પ્રણમું તેહના પાય. જે કંતપિય ભોગરસ, સઈ વસિ લહિ છેડતિ, ત્યાગી તે ઈમ આગમી, આગમ મહિ કાંતિ. ઉક્ત ચ જેઓ કંતે પિએણુ તયં, ત્યાગી જન સિરઈ, વહતી અધિક વખાણ, બાલવયે અબ્રહ્મને, તિમ કિધે પચખાણ. જંબુસામિ મુદિને, રચિસું રાસ રસાલ, સાંભલિજે વિકથા તજી, બાલ તથા ગોપાલ. જે પિણ કઈ ચઉપઈ, ઈણિ અછે અનેક, તોડી છહ આપણું, પાવન કરવા વિવેક. ગિરૂયાના ગુણ ગાવતાં, સફલ હુ અવતાર, પાપ ટલે ચિરકાલનાં, તરીયઈ લહું સંસાર.
ઢાલ ૫ ગીતા છંદની. સોહમ જંબૂ પટ્ટ અનુક્રમે, કૌટિક ગુણ કુલચંદ હિયડે રમે, વઈરીશાખા ખરતરગપતિશ્રી જિનરાજ સૂરીસર ગજપતિ,
અ‘ત
-
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૧૨]
ભુવનકીતિ ગણિ
શ્રાવક જતી જતિની શ્રાવિકા સેવા કરે,
૧
પાતાહિ ઝી ગિ ાસ પૂરણ પહુચિ અતિશય જે ધરે. ઉભરાએ આલમ તણા જાણે કવિ વખાણે વડવડા, કુમતિ હર્ડ લાયઈ આગલિ ગયા ખીહતા ખાપડા. વાદિમગલ-મદ-ગાલણુ ભણી, કૈહર સમવિડ સેાભ લહઈ ઘણી, સરસતિક ઠાભર ગવાવએ, અવિરત વાણી મધુર સુહાવએ, સાહાવએ સહુ સુરિ માહે ખેાલ લીધા નિરવઇ, જિનર્ગ સૂરિસર સવાઇ જે તહથ જંગ ગહગહે. તેહનિ શાસતિ વિજયમાળે થભ તીરથ પૂરવરે, શ્રી થ’ભણાધિપ પાસજનના સિંહ પસાય ભલી પરે. શ્રી જિનકુશલ સુગુરૂ સંતાનીયા, ખેમકીરતિ વાચક બહુ માનયા, ધરણિદ પદમાવતિ નિતુ જેહને, સાચે સાંનિધ કરતા તેહને, ઈકસા દસે (પા. તેને સઉ ઈકદસે) છંદ અધિકા સીસ જાતિલા થયા, ખરતરે ગચ્છે કીધ ઉન્નતિ ઇષ્ટ સુરની લહિ મયા. તિહા થકી પસરી પ્રેમશાખા તિહાં ષટ ભાષા તણા, વર જાણું વીણુ પ્રવીણ જિના કહે કવિયણ ગુણુ ઘણા. શ્રી શીવસુદર પાક સીસ એ, વાચક પદ્મનિધાન સુસીસ એ, હેમસે મગણિ તરુ શિષ્ય સુસ‘જતી, જ્ઞાનનદિ ગુરૂ વાચક વરમતિ, વરમતી તાસુ સુશિષ્ય પાઠક જીવનકીત ગણિવરા. કહે સરસ જ ખુરાસ નવતર ઢાલબંધે સુંદરા, આગ્રહે ભાવેદચગણીને રાજરગ તણે તથા, વર જ્ઞાનરંગ સુબુદ્ધિ વાધે નિસુણતાં જ મૂકથા. સંવત સાલ સહહે' એકાણુયે,
૩
(પા.) સંવત સતરે એ પચેત્તરે, શ્રાવણ શુદિ, ઇંગ્યારસિ વાસરે, દૂહા ઢાલ તણી ગાથા મિલી, તેરહસય ગુણુઉત્તરે છંદ છે વલી, છે વલી ઢાલ ઈંડાં પંચાવન, ચ્યાર તિમ અધિકાર એ, પરિશિષ્ટપથ તણી ગ્રહી છે સાખિ ઇહાં કિણિ સાર એ, પુણ્યાઢત્વ પુરષ તણા કણાનક જિમ કહીને ઊમહી, તિમ થાઈ ર‘ગરલી બંધાવા નવનવી સાતા સહી. (૧) સવ ગાથા ૫૫ ઇતિ શ્રી ભુવનકીરતિ વિરચિતે જ જીયરિતે
૫
ટ્
સત્તરમી સદી
૨.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીવનકીતિ ગણિ
[230] જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
.
ચતુર્થાધિકાર: જંબુ ચતુષ્પદી સંપૂર્ણ, સં.૧૭૬૯ વર્ષ મૃગશીર્ષ માસે કૃષ્ણપક્ષે ત્રયાદસી તિથૌ રવિવાસરે પાટણ મધ્યે ઋ. શ્રી ૫ ઉત્તમ છ શિ. ઋ. વેલજી ઋ, કુશલચંદેન લિ. ૫.સ.૨૭-૧૯, સારી પ્રત છે, રા. પૂ.અ. (૨) સંવત ૧૯૨૫ રા. વષે શાકે ૧૭૯૦ પ્રવર્ત્ત માને માસેાત્તમ ઉત્તમ માસે ચેષ્ટ માસે કૃષ્ણ પક્ષે દ્વિતિય ૬ તિથી જીવવાસરે લપીકૃત શ્રીમત્તપાગચ્છ ૫. ગંભીરસાગરણ નાગોર નયર મધે. ૫.સ.૪ર૧૭, અનંત. ભ. (૩) સ.૧૭૨૯ શ્રા.શુ.પ શુ લ. વૃદ્ધ તપાગચ્છે વૃદ્ધશાખાયાં ભ. રત્નકીર્ત્તિસૂરિ સ્વશિ. સુમતિકીર્ત્તિ લ. પત્તનનગરે. ૫.સ. ૪૭-૧૩, પદ્મસાગર ભ. જૈ.શા. અમદાવાદ દા.૧૩ નં.૫. (૪) ૫.સ.૪૪, છેલ્લું ૪૫મુ નથી, જિનદત્ત ભં. મુંબઈ પે!.૮. (૫) પ્રત ૧૯મી સદીની, ૫.સ.૫૦, દાન. પા.૧૪ નં.૨૫૯. [મુપુગૃહસૂચી, ડેરૈનાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૮૭).
(૧૪૭૮) ગજસુકુમાલ ચાપાઈ સં.૧૭૦૩(૫) માહા
આદિ – ત્રિભુવનપતિ પુણ્ડતમા, વીતરાગ જસુ નામ, ઇષ્ણુ પદિ ગર્ભિત ઇષ્ટને કરૂં ત્રિકાલ પ્રણામ. ઇષ્ટ એષે કિંમ મિષ્ટ મુખે, આપે વચનવિલાસ, વિગરિ મિઠાઇ મુખ ધર્યાં, કિમ લહીઇ મીઠાસ. તિમ નેસીસરસામિના, પ્રણમુ. ચરણસરાજ, હેલા જીતી જિષ્ણુ, મેાહનૃપતિની ફોજ. તેડુ તણા ગુણ ગાયસ્યું, તાસ તણે! ગુરૂ એહ, સદા સુપૂત પિતા ભણી, ગવરાવે ધર નેહ. પેાતાના ગુરૂને નમું, વારવાર ધરિ પ્રીતિ, કીડીથી કુંજર કિયા, તે ગુણુ આવે ચિંતિ. બાંધ્યા કમ ખપે તપે, આગમવચન પ્રમાણ, નવાં ન ખાંધે સજની, તિણિ હુિથી નિરવાણુ. ઉપશમશાભા તપ તણી, જતીધરમ ધુરિ તંત, શ્રમપણાના સાર તિમ, સાખિ દિએ સિદ્ધ ત. અંત – ગજસુકુમાલ મહામુનિ આ ચૌધે રે ઉપસમને' અધિકાર સાંભલ ગુણુ એહુ જ ધરયા જીવમે રે પરમ રહસ્ય વિચાર. ૨ તીન ગગનિ રિસ સાંસ વિદુ મધ ઈકાદસી રે મૂલનક્ષત્ર ગુરૂવાર
વદ ૧૧ ગુરુ
ખંભાતમાં
૧
3
૪
૫
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૧૭૧]
જીવનકીતિ ગણિ
થ‘ભતીરથ પુરિ થ’ભણપાસ પસાઉલે રે ધ્યાન હિયે... તસુ ધાર. ૩ સાહમસાંમિ પર`પર પાટિ અનુક્રમે રે કાઢિકગણુ·કુલય, વેરીસાષા બિરૂદ લહ્યો વાદે જરા રે પરતર તિણુ સુષક ૬, ૪ અભયદેવ જિનવલ્લભ દત્ત જિહાં થયા રે કુશલ સુરિદ સરીક, જીવનશ્રી જિનરાજ પટાધર પરગડા રે નૂર ધણે. નિરભીક પ્ સબધી શ્રી સાહજહાંન જહાનમે' રે પતસાહે' સિરદાર તાસ હુકમ કુરમાણે જયંત તાં ધણી રે ગ॰પતિ ગુણુભંડાર, સૂરસવાઇ શ્રી જિનરંગ સૂરીસરૂ રે વિજયમાંન વરરાજ, મેમસાષ ષટભાષા આગમ-કસવટી રે ઉવજય સિરતાજ. શ્રી સિવસુદર શિષ્ય પવર વાચક પદે રે પદ્મનિધાન ગણીસ હેમસે મગણી સેવક વાચક ગુરુતિલા રે ચાનન"દ ગુરૂસીસ. ૮ ભુવનકીતિ કહે પાકિ ભાવઇ અતિઘણે રે ઉપસમ ધરિ સ ંબધ, સિષ્ય ભગત ભાવે દયગણિતે આદરે રે લહિવા સુભ અનુબંધ. ૯ શિષ્ય સુશિષ્ય વિનિત ગુણુઇ સેાહમણુઉ રે, રાજર"ગગણ રંગ, પરતિ લિખિલીખિ આપી પરનઇ વાંચવા રે જ્ઞાનર`ગ મુનિ સ`ગિ
७
સત્તરમી સદી
૧૦
અષ્ટમ અંગ પુરાતન ચરિત વિલેાકીનઇ રે, તિમ નિજ મતિવિન્યાસ,
કહેતાં અધિકા આછઉ જે કહ્યૐ દૂઇ , મિચ્છાદુક્કડ તાસ, ૧૧ સ`તિ કરી સ ંવેગ ભરી મ`ગલ કરી રે, મેાહ હાર જિષ્ણુ વાંણિ વાણિ, ચિત ધરી ચિરસંચિત પાપ પગાસતી રે, ભવ લખ દલણી જાણી. ૧૨ લાભ એમ જાણી કરી કીધી ચઉપઇ રે, રહિયે જા. રવિચંદ, ભણતાં ગુણતાં સુણતાં ચઉવિદ્ધ સંઘનઇ રે, થાવઉ અતિ આણું૬, ૧૩
કલશ
શ્રી વીર જિનવર પાટપાટે. ગુચ્છ ખરતરસેં ધણી, શ્રી જિનરલૈંગ સૂરીઃ રાજે ધેમસાષે દિણુમણી, શ્રી ચાંનનઢ ગણી...૬ વાચક ચરણસેવક તાસ એ, શ્રી ભુવનકીરતિ કહે... ગજસુકુમાલ મુનિનાં રાસ એ. (૧) સં.૧૭૧૮ વર્ષે આસ વદિ પ લ, વાર જી. પ.સં.૨૪–૧૩, રત્ન.ભં. દા.૪૩ ન.૪. (૨) સં.૧૭૩૩ શ્રા.શુ.૧૩ ગુરૂ બીનાતટ મધ્યે લિ. શાંતિકુશલ મુનિના. પં.સ’.૩૭-૧૭, અન`ત. ભર. (આમાં રચ્યા સ
Jajn Education International
19
૧
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભુવનકીતિ ગણિ
[૧૩૨]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
૧૭૦૫ આપેલ છે.) (૩) લિ.સ.૧૭૭૯ પ્રથમ શ્રાવણ શુ.૧૦ ગુરૌ પ પ્રીતિવિજયગણિ શિ. પં. ભીમવિજયગણિ શિ. ૫. પુણ્યવિજયજીના
લેખિ શ્રી સાલકી કુબાઈ નગરે શ્રી પયાસર પાશ્વ જિનપ્રસત્તે, ૫. સ૨૧-૨૩, ડે.ભ.. દા.૭૦ન,૬૪. (૪) પ.સં.૧૩, પ્ર.કા.ભ. ન.૨૭૬. (૫) સંવત ૧૭૫૫ વર્ષ આસા સુદિ ૧૧ ખ્રુપે શ્રી ઉદયપુર મધ્યે લપિકૃત'. ઈડર ખાઈઓનેા ભ
(૧૪૭૯) અંજનાસુંદરી રાસ [અથવા ચાપાઈ] ૩ અધિકાર ૪૩ ઢાળ ૭૦૩ કડી ૨.સ.૧૭૦૬ મહા શુ.૧૩ ગુરુ ઉદયપુર આદિ – ૯૦ શ્રીમદ્ વૃષભદેવાય નમઃ શ્રી ગાડી પાર્શ્વનાથાય નમઃ દોહા કદાર રાગે.
કરતાં સગલી સાધના, સત્ય ગુરૂ કહેવાય,
ક્રૂ પણ હાંકિણિત ભણી, પ્રથમ નમુ... ગુરૂપાય. અરિહતા સરીરગા, આચારિજ ઉવઝાય, મુનિવર પહિલે અક્ષર, સિદ્ધિ યની થાઇ. ૐકાર અપાર જસુ, મહિમા કહી ન જાઇ, સ` મંત્ર પદ્મને ર, લીજઇ સીસ ચઢાઇ, વિધનવિડારણુ એહનઉ, ધ્યાન હીયઇ દૃઢ રાષિ, હેમસૂરિષ્કૃત પદમવર, ચરિત્ત તણી ધર સાખિ. અંત – મહાવીર રાજાત તણે પટ્ટક્રમઇ રે ઈીશાષિ પ્રસિદ્ધ
૧
ર
૩.
કોટિગણુ કુલચંદ કલાનિલે રે ખરતરગચ્છ વિસુ. સી. ૨ શ્રી જિનરાજ સૂરીસરૂ પાઈ દિનકર રે આગમ અરથનિધાંન શ્રી જિનર્ગ સૂરીસર સરસતિવર વસઇ રે ાણે સરવ વિધાંન. સી. ૩
૪
તસુ આદેસÛ સંવત સતર છડેતરઇ રે ઉદયાપુર ચૌમાસ જગતસિ’ધ રાણે ગાજઈ જિહાં રે હિંદૂપતિ તસ વાસિ. સી. ૪ જજીવતી જસ માતા જગર્મિ પરગડી રે તેહ તણાં પરાંન કેસરિ મંત્ર તણા સુત કેસરી રે જિહાં તિહાં લડતાં માંન. સી. ૫ દેવભગતિ ગુરૂભગત યથાસગતે કરી રે ગદીપાવણહાર, મહેંત્રીસર મનમેટઇ હાસેા માનીય રે તંસ ખંધવ જડધાર. સી. ૬ ત્યાગ-ભેગાભાગગુણે કરી આગલે રૈ ગુણુરાગી નિતક્ષેત્ર, શ્રી સુપાસજિષ્ણુ દ તણી એકણુપગઇ રે સાથે મન સુધ્ધ સેવ. સી. ૭
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૩૩] ભુવનકીતિગણિ જાચકભમર ભમ જસુ પાષલઈ રે મઉજી (મોજ) દીયઈ મકરંદ, ભાગચંદ વડભાગી વિકસિત મુષિ સદા રે નિરૂપમ જૈ અરવિંદ.
સી. ૮ તસ કનિ સુદિ માઘ તણી તૃતીયા દિનઈ રે સુભગિ ગુરૂવાર, અછઈ નરસ ધણ મેલેયો જોઈને રે અધિકારઈ અધિકાર. સી. ૮ ખરતરગચ્છ સદાઈ સુરૂતરૂ સારિ રે સાષિ વડી મસાષિ, ફલ સરીષા ગુરૂ દૂઆ ઈણમઈ વડવડા રે મીઠા હીયમઈ રાષિ. સી. ૧૦ હેમમ ગુરૂરાય સુસીસ તિયાં તણા રે વાચકપદવીધાર, ગ્યાંનનદી ગુરૂરાજ તણઈ સુપસાઉલઈ રે જયવંતે પરિવાર. સી. ૧૧ ઈમ શ્રી ભુવનકરતિ કહિ ભાવ ધરી ઘણી રે ગિરૂઆને જસવાસ, અધિકે ઓછો હાંકિણ જેહ કહ્યો રે હુવઈરેમિછાદુકડ તાસ. સી. ૧૨ સીલપ્રભાવઈ સમકિતગુણનઈ ધારવિ રે, દિન પ્રતિ કેટિ કલ્યાણ, તિણિ એ ભણતાં ગુણતાં સુણતાં ચઉપઈ રે, જીવિત જનમ પ્રમાણ
સી. ૧૩ દુહા સોરઠીયા. સાત અધિક સઇ સાત, દૂહા ગાથા દુઈ મિલ્યાં
લેક તણું સંખ્યાત, સાધિક એક સહસ્ત્ર છઈ. તિમ ઈ ઢાલ ત્રયાલ, નવલી જાતઈ નિરખિજે,
અંજનાચરિત ઉરાલ, ભુવનકરતિ ઈણ પરિ ભણઈ. ૨ –સવ ગાથા ર૫૩ અધિકાર ત્રય, સર્વગાથા દૂહા ૭૦૭ પ્રમાણ.
(૧) સંવત્ ૧૭૫૩ વષે મિતી વિશાષ વદિ ૧૩ દિને શ્રી ષરતરગણે શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ શાષામાં શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ વિજયરાજયે વાચાનાચાર્ય ધુર્યવર્ય ગાંભીર્ય વા. શ્રી ૧૦૮ શ્રી શ્રી શ્રી દયાશેષરજીગણિ ગજેદ્રાન વા. શ્રી શ્રી ૧૦૮ શ્રી શ્રી શ્રી કલ્યાણહર્ષજી ગYકાન તતશિષ્ય પં. પ્ર. શ્રી પઘતિલકમુનિ તષ્યિ પં. ધર્મસુંદર લિખતે. વિવેકવિજય ભં. ઉદયપુર. (૨) ડે.ભં. (૩) સંવત ૧૭૨૬ વર્ષે કાર્તિક વદિ ૬ દિને ભમવારે શુકલપક્ષે. શ્રી અંચલગ છે શ્રી પંડિતશ્રી ૫ રવિસાગરજીગણિ તતશિષ્ય મુનિશ્રી હિતસાગરજીગણિ તતશિષ્ય મુનિ દીપસાગરણ લપીકૃતં ગુઢલા મથે મહારાણા શ્રી રાજયસિંધનઈ રાજ્ય ચોપઈ લિપીકૃત કીધી. મેદપાટ દેસ મયે શ્રી છે હીં શ્રીં કલીં નમઃ. પ.સં.૨૮-૧૪, અનંત. ભં. (૪) સં.૧૭૭૦ વષે પ્રથમ આષાઢ સુ.૧૨
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાંતિકુશલ
[૧૩૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ રવિ શ્રી પિસાલ વડી ભટ્ટારક શ્રી લક્ષ્મીસાગર સૂરીશ્વરાણાં શિ. તેજસાગર શિ. રંગસાગર શિ. ગણિ રામસાગર લિ. સરસ્વતી પ્રસાદાત સુરત બિંદરે લિપીકૃત: પ.સં.૨૩-૧૫, ગુ. (૫) પ્રત ૧૮મી સદીની, પ.સં.૧૯, દાન. પિ.૧૩ નં.૨૩૮. (૬) પ.સં.૨૧, અભય. પિ.૧૧ નં.૧૦૧૮. (૭) સં.૧૭૨૫ ભા.વ.૮ બુધ ખેમશાખાયાં ઉ. સુમતિસિંધુરગણિ શિ. લબ્ધિવિલાસેનાલેખિ. ૫.સં.૨૬-૧૬, વિ.ને.ભં. નં.૪૫૫૩. (૮) ચુનીજી ભં. નયા ઘાટ કાશી (વે. નં.૬). (૯) સં.૧૭૩૪ શ્રા.વ.૫ નાગપુર મધ્યે મહે. કુશલધીર શિ. વા. કુશલલાભ લિ. પ.ક્ર.રથી ૧૯, અભય. નં.૨૪૪૫. જૈિહાપ્રોસ્ટા, મુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૬૧-૬૬, ભા.૩ પૃ.૧૦૫૦-૫૫.] ૬૫૯ શાંતિકુશલ (ત. વિજયદેવસૂરિ–વિનયકુશલશિ) (૧૪૮૦) અંજનાસતી રાસ ૬૦૬ કડી .સં.૧૬ ૬૭ મહા સુદ ૨
આરંભ સુવર્ણગિરિમાં (જાલોરમાં), પૂર્ણ જસોલામાં આદિ
- રાગ આસાફરી દુહા સરસ વચનવર સરસતી, તું જગદંબા માય, કાશ્મીરી સમરૂં સદા, ષજૂરણઈ વરદાય. વીણાપુસ્તકધારિણ, કમંડલુ કરિ ભરિ ભારિ, હંસગમનિ હંસાસનિ, તું ભલઈ સિરછ કિરતાર. તું ભાગિણિ ઝિગમગઈ, જિમ ઝબઝબકઈ વીજ, તું સુરતરૂની મંજરી, તું અખર તું બીજ. આકાસઈ તું ઉજલી, ભૂતલિ કીધુ વાસ, પાતાલઈ તું પરગડી, ત્રિભવનિ લીલવિલાસ.
૧૯
રાસ રચેસ સતી અંજના, આલસ મ કરિ અયાણ, આવી તુઝ મુખ અવતરી, આજ હુઉ સુવિહાણ. આગે મનહિં હઉં, રાસ રચઉં મંડાણ,
જે વર લાધે શારદા, તે વચન કરૂ પરમાણ. ૨૦ અંત – રાસ રચ્ય સતી અંજના, મઈ જરની ચઉપઈ જોઈ રે,
અધિકુ ઉછઉં જે કહ્યું, મુઝ મિચ્છાદુકડ હેઈ રે. ૬૦૧ સંવત લઈ સતસઈ, માહા સુદિની બીજ વખાણું રે, સેવનગિરિ માંડિઉ, જલઈ પૂરૂ જાણું રે. ૬૦૨
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૫]
શાંતિકુશલ તપગચ્છનાયક ગુણનિલઉ, વિજયસેન સૂરીસર ગાજઇ રે, આચારિજ મહિમા ઘણુ, વિજયદેવ સૂરીપદ છાજઈ રે. ૬૦૩ તાપ ચાંદ્રણિ પરગડઉ, જસ મહિસાકીરતિ ભરિ રે, માન પ્રેમલદે ઊરિ ધર્યું, દેવકિ પાટણિ અવતરિઉ રે. ૬૦૪ વિનયકુશલ પંડિતવરૂ, પરઉપગારી ગુણદરિલે રે, ચરણકમલસેવા લહી, શાંતિકુશલઈ એ રાસ કરિઉ રે. ૬૦૫ અવિચલકરતિ અંજના, જાં રવિશશિ હીડઈ આકાઈ રે,
પઢઈ ગુણઈ જે સાંભલઈ, રહિ લખિમી તધરવાસઈ રે. ૬૦૬ (૧) પ.સં.૧૭-૧૭, સીમંધર. દા.૨૨ નં.૩૦. (૨) સં. સેલ અઠસઠા છે. સુદિ ૧૦ ગુરૌ ગણિ શાંતિકુશલ લ. પ.સં.૨૬-૧૩, વી.ઉ.ભં. દા.૧૭. (કવિ સ્વલિખિત) (૧૪૮૧) + ગેડી પાર્શ્વનાથ સ્ત, ૨.સં.૧૬ ૬૭ આદિ – સારદ નામ સોહામણું મનિ આણી હે અવિહડ રંગ,
પાસ તણે મહિમા કÉ જસ તીરથ હે જિમ ગાજે ગંગ. ૧ ગેડી પરતા પૂરવિ ચિંતામણ હે તું લીલવિલાસ,
અંતરીક મેરે મને વરકાણે હે તું સેહે પાસ. ગો. ૨ અંત - અલખ નિરંજન તું લિખે અતુલીબલ હે તલભાણ,
શાંતિકુશલ ઇમ વિનવઈ તું ઠાકુર હે સાહિબ સુલતાણ. ૩૦ તપગછતિલક તડવડિ પાય પ્રણમી હે વિજયસેનસૂરીસ, સંવત સેલ સતસઠે વીનવીએ હે ગેડી જગદીસ. ૩૧
કલસ, ત્રેવીસમો જિનરાજ જાણું હિઈ અણુ વાસના, નર અમર નારી સેવ સારી ગાઈ શ્રી પાસના, વિનયકુશલ ગુરૂ ચરણસેવક ગેડી નામ ગહગઈ,
કલિકાલ માંહિં પાસ પરગટ સેવ કરતાં સુખ લહઈ. ૩૨ [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૮૪, ૪૦, ૪૩૫).]
પ્રકાશિતઃ ૧. પ્રા.તી.સં. પૃ.૧૯૮–૨૦૦. [૨. ગોડી પાર્શ્વનાથ સાર્ધ. શતાબ્દી સ્મારક ગ્રંથ.] (૧૪૮૨) ઝાંઝરિયા મુનિની સઝાય ૧૦૨ કડી ૨.સં.૧૬૭૭ ઉ.વ.૧૧
બુધ સ્થાણુમાં (છાણી) આદિ – સરસતિ કેમલ સારદા, વાણુ વર ઘો માય,
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
શાંતિકુશલ
[૧૩] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ જયઠાણપુર પાટણ ધણી, સબલ મકરદવજરાય. મદનભ્રમ તસુ બેટડે, સીલવંત સુવિચાર, અવર નહી અવનીતલઈ, મુનીવર મેહનગાર. ચરીઅ ભણું મન હેત સિવું, આણું અવિચલ રાગ,
શાંતિકુશલ કહઈ સાંભલઉ, હુવઈ મઈ લાધઉ લાગ. અંત – સંવત સેલ સત્તાંતરે, યાણા નગર મઝારિ હે,
વઈશાખ વદિ એકાદસી, યુણિઉ મિ બુધવાર હે. વિજયદેવસૂરીસરૂ, ગણધર પદ ગણધાર હે, તપગચ્છનાયક ગુણનિલઉ, જિનશાસનની સિણગાર હે. ઝાં. ૧ વિનયકુશલ પંડિતવરૂ, પંડિતપદ સિરતાજ છે,
શાંતિકુશલ ભાવિઈ ભણઈ સફલ સફલ દિન આજ હે. ૨ (૧) ઇતિ શ્રી ઝાંઝરિઆ ઋષિ સઝાય સંપૂર્ણ. ગણિથી ભાવકુશલ શિષ્ય મુનિ હંસકુશલેનાલિખિ. ગણિથી ૫ શ્રી રૂચિકુશલ શિષ્ય ગણિગ્રી રામકુશલ પઠનકૃત સં.૧૭૦૧ વષે પોષ સુદિ ૧૫ દિને, ભિંa] (૨) સં.૧૭૮૪ને એક પડે, જશ.સં. (૧૪૮૩) [+] ભારતી સ્તોત્ર [અથવા છંદ અથવા અજારી સરસ્વતી
અથવા શારદા છેદ ૩૩ કડી આદિ– સરસ વચન સમતા મન આંણુ, કાર પહિલો યુરિ જાણું. અંતે –
કલશ, સુલલિત સરસ સાકર સમી, અધિક અનોપમ વાણી, વિનયકુશલ પંડિત તણી, કરી સેવ મેં લાધી વાણી, કવિ શાંતકુશલ ઊલટ ધરી, નિજ હીવડે આણિ, કયો છંદ મનરગઈ કાર, સમરી શારદા વખાણી, તવ બેલી શારદા જે છંદ કીધે, ભલી ભગતે વાચા માહરી,
હું તૂઠી મેં વર દીધે તૂ લીલા કરિસ, આસીફલસી તાહરી. ૩૩ (૧) ચેલા જેતસી વાચનાર્થ. ૫.સં.૨-૧૫, મારી પાસે. મુિપુગૃહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૭૭, ૫૧૮, ૫૯૯).]
[પ્રકાશિતઃ ૧. પ્રાચીન ઇદ સંગ્રહ. ૨. મણિભદ્રાદિકના છંદનું પુસ્તક.] (૧૪૮૪) + સનતકુમાર સઝાય આદિ- સરસતિ સામિણિ પાએ લાગું
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૩]
રાજચંદ્રસૂરિ (૧) આ. ક..
પ્રકાશિતઃ ૧. સ.મા.ભી, [૨. જૈન સઝાય સંગ્રહ (સારાભાઈ નવાબ) તથા અન્ય સઝાયસંગ્રહોમાં.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૭૧-૭૨, ભા.૩ પૃ.૯૪૪-૪૬.] ૬૬૦. રાજચંદ્રસૂરિ (પાર્ધચંદ્રસૂરિ–રામચંદ્રસૂરિપટ્ટ) (૧૪૮૫) દશવૈકાલિક સૂત્ર બાલા. ર.i૧૬૭૮(૬૭) ચેરી
(૧) પ.સં.૧૯, હા.ભં. દા.૩૬ નં.૮. (૨) પ.સં.૭૨, જશ.સં. [મુપગ્રહ સૂચી, લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૦, ૪૭૦, ૪૭૧, ૫૪પ, પ૬૮).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૦૬. અન્ય હસ્તપ્રતયાદીઓમાં કૃતિની ૨.સં.૧૬ ૬૭ સેંધાયેલ છે.] ૬૬૧, ગુણવિજય (ત. કમલવિજય અને વિદ્યાવિજયશિ.). (૧૮૮૬) ૭૨૦ જિનનામ સ્ત, ૨.સં.૧૬૬૮ ચૈત્ર રવિ જલરમાં આદિ- સરસતિ સરસ વચન વરસતી, રાજહંસ ગજગતિ મહપતિ
સમરી સણસ્ય જિન જગદીસ, સાત સયાં ઊપરિ વલી વીસ. ૧ ભરત રાવત હુઈ દુઇ ક્ષેત્ર, જાણકિ ભૂમિભામિનીનેત્ર જંબૂ ઘાતકિ પુષ્કર ખંડ, અઢીદીપ દશક્ષેત્ર અખંડ. ૨ અતીત અનાગત નઈ વર્તાતા, ચકવીસી જિનવર વિહરતા,
ચોવીસીઈ જિન જેવીસ, દસ ક્ષેત્ર વીસી ત્રીસ. ૩ અંત – એ જિનનામ પ્રસાદ થકી તુ ભ. પૂત્ર કલત્ર પરિવાર તુ
ભાગ સોભાગ સહમણા તું ભ. લવિંઇ જયજયકાર તુ, તપગપતિ ગુરૂ મલ્હપતિ તુ ભ. સકલસૂરિ-સિરતાજ તું, શ્રી વિજયસેન સૂરીસરૂ તુ ભ. શ્રી વિજયદેવ યુવરાજ તુ, તસ ગછિ ગુણરયણાયરૂ તુ ભ. સુવિહિત પંડિત સહ તું, શ્રી ગુરૂ કમલવિજય જયુ તુ ભ. વિદ્યાવિજય બુધ લીહ તુ, તાસ સીસ ઈણિ પરિ કહિ તુ ભ. ચૈત્રી દિન રવિવાર તુ, સંવત સેલ અડસઠ તુ ભ. ગઢ જાલોર મઝારિ તુ. ૭૯
કલસ. ઈમ સાધુસિંધુર ભુવનબંધુર જિનધુરંધર ધાઈયા, કરકમલ જોડી માન મોડી ભગતિ જગતિ ગાઈયા, શ્રી કમલવિય મુણિંદ વાચક ગુણવિજય કહિ જિન તણું નિત નામ ભણતાં વણિ સુણતાં ઘરે રંગ વધામણાં. ૮૦
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજચંદ્રસૂરિ
[૧૩] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ (૧) ઇતિશ્રી ઐવિત ક્ષેત્ર ૧૫ ચોવીસી સ્ત, પંચ ભરત પંચ ઐરવત ૩૦ ચોવીસી ૭૨ જિનનામ સ્તવનં. લિખિત શ્રી રવિવર્ધનગણિભિઃ. [ભં] (૨) પ.સં.૩-૨૩, જૈ.એ.ઈ.ભં. નં.૧૧૫૦. [લીહસૂચી.] (૧૪૮૭) +વિજયસેનસૂરિનિર્વાણુ સ્વાધ્યાય ૪ ઢાલ સં.૧૬૭૨ પછી,
લગભગ મેડતામાં આદિ– સરસતિ ભગવતિ ભારતીજી, ભગતિ ધરી મનિ માય,
પાય નમી નિજ ગુરૂ તણુજી, ગુણસ્ય તપગચછરાય; જયંકર જેસંગજી ગુરૂરાય, નામિ નવનિધિ પામિઈજી,
દર્શનિ દારિદ્ર જાય, જયંકર જેસંગજી ગુરૂરાય. અંત - સઘલા પંડિત માંહિ વડે, શ્રી કમલવિજય ગુરૂસીંહ,
તાસ સીસ વિદ્યાવિજય, સુવિહિત પંડિત લીહે રે. ગુરૂ. ૫૧ વીર હીર દુઈ દીપતા, મેડતા નગર મઝાર, તસ પસાય પામી કરી, ગાય એ ગણધારી રે. ગુરૂ. ૫૨.
કલશ. ઈમ શુ ગણધર સાધુસિંધુર, ભૂવનબંધુર ગુણધરે શ્રી વિજયસેન સૂવિંદ સુંદર, સકલ સંધ સુહેકરો. તસ પટભૂષણ દલિતદૂષણ, વિજયદેવ દિવામણું,
ગુણવિજય પંડિત ઈમ પયં૫ઇ, ચિર તપ તપગધણું. ૫૩ [હેજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પુ.પ૧૫).]
પ્રકાશિત ઃ ૧. જૈન ઐતિહાસિક ગૂર્જર કાવ્યસંચય. ૨. ઐતિહાસિક સઝાયમાલા ભા.૧ ૫.૩૫-૩૯. (૧૪૮૮) [+] નેમિજિન ફાગ ૯૫ કડી ૨.સં.૧૬૮૧ વસંત માસમાં આદિ– શ્રી ગુરૂ ગૌતમ સારદા, સારદસસિ મુખનૂર, લલના, નેમિકુમર ગુણ ગાવતાં, હર્ષ લિઈ ભરપૂરિ, લલના,
ફાગ રમાઈ રઆિમણે. આંકણું ૧ જે નર ચતુર સુજાણુ લલના, ફાગ રંગલો તે રમાઈ,
પામઈ કડિ કલ્યાણ લલના, ફાગ રમાઈ રઆિમણે રે. ૨ અંત – ઘણું દિવસને અલ, જેવા ગઢ ગિરિનાર, લલના,
આજ મરથ મુજ ફલ્યા, મિલી નેમિકુમાર, લ, ફાગ રમાઈ. ૯૧. સંવત સેલ ઈક્યાસીઈ, મેટ માસ વસંત, લ. ફાગ ફૂલમાલા કરી, પૂજ્યો રાજલિકત, લ. ફા. ૯૨
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૩]
રાજચંદ્રસૂરિ ઊજલગિરિ શિર ઊપરિ, રંગઈ રચીફ ફાગ, ભણુઈ ગુણઈ જે સાંભલઈ, તસ ઘરિ સુખ સૌભાગ, લ. ફા. ૯૩ શ્રી ગુરૂ કમલવિજય , વિદ્યાવિજય ગુરૂ સીસ લ. ગુણવિજય પંડિત વીનવઈ, પૂરે મનહ જગીસ લ. ફ. ૯૪
કલસ
ગિરિનાર ગિરિવર શિખર શેખર સંધુઓ ને મીસરે, જિનરાજ રાજલિ હૃદયપંકજ કેલિ લીલા મધુકરે. શ્રી વિજયદેવ સરિંદ તપગણ-ગગનમંડલ દિનકર,
શ્રી કમલવિજય મુણિંદ સેવક ગુણવિજય જયજયકર. ૯૫ [પ્રકાશિત : સ્વાધ્યાય, નવેંબર ૧૯૮૦ પૃ.૬૭-૮૧.] (૧૪૮૯) + વિજયસિંહસૂરિ (વિજયપ્રકાશ) રાસ (એ.) ૨૧૩ કડી
૨.સં.૧૬૮૩ વિજયાદશમી, સિરોહીમાં આદિ– પ્રથમ નાથ પૃથ્વી તણું, પ્રણમું પ્રથમ જિસુંદ,
માતા મરૂદેવી તણે, નંદન નયણાનંદ. સીહી મુખ મંડણો, દુઃખને ખંડણહાર, 26ષભદેવ સહિબ સાબલ, વાંછિત ફલદાતાર. જગપતિ જિનપતિ જે ધરd, ગજલાંછન નિસદીન, હીરવિજયસૂરિ હાથ છે, થાય જગદીસ. અજિતનાથ જગ જીપતા, દૌતિકર દીદાર, એસવંશનઈ દેહરઈ, જપતાં જયજયકાર. શાંતિ શાંતિકર સોલ, પરમ પુણ્ય અંકુર, નગર શિરોમણિ શિવપુરી, સુહવિ શિર સિંદૂર. કમઠ કાઠથી કાઢિઓ, જિણિ જલતે ભુજનિંદ, લાખ યુંવાલીસ ઘર ધણું, તે કીધો ધરણદ. તે દુઃખચંતાચૂરણે, પૂરણ પૂરઈ આસ, પ્રહ ઉઠી પ્રભુ પ્રકૃમિઈ, શ્રી જીરાઉલિ પાસ. સાસસાહિબ સેવીયઈ, સમરથ સાહસ ધીર, બભડવાડિમંડણે, વીર વાડ મહાવીર, વચન સુધારસ વરસતી, સરસતિ દિઉ મતિ માય, કમલવિજય ગુરૂપદકમલ, પ્રણમું પરમ પસાય. હર પાટિ જેસિંગજી, પાટિ પ્રગટ જગીસ,
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજચંદ્રસૂરિ
[૧૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ શ્રી વિજયદેવ સૂરિસરૂ, છ કોડિ વરીસ. તિણિ નિજ પાટિ થાપીઓ, કુમતિ મતગજ-સીહ, વિજયસિંહ સૂરીસરૂ, સકલ સૂરિ સિર લીહ. રાસ રચું નલીયામ, મનિ આણી ઉલ્લાસ વિજયસિંહસૂરિ તણે, સુણ વિજયપ્રકાશ. સાવધાન સજજન ! સુણે, પહિલા દિલ દુઈ કાન,
ખંડાની પૃથ્વી કહીં, વિદ્યાનાં છઈ દાન. અંત - ચોમાસુ ગુરૂજી કરઈ, સીરે હી સુખઠામ
તેજપાલ શાહ પ્રમુખ સહુ, સંઘ કરઈ શુભકામ. ૨૦૭ વિજયાદસમી દિન દી૫તુ, વિજયદેવ ગુરૂ પાસ વિજયસિંહ સૂરિ તણે, ગાયઉ વિજયપ્રકાશ
૨૦૮ રાગ ધન્યાશ્રી મહાવીર જિન પાટિ ધુરંધર, સ્વામી સુધર્મા સહઈજી જબૂ પ્રભવ શય્યભવ સૂરીય, યસેભદ્ર મન મોહઈજી ઈમ અનુક્રમ જગચંદ્ર મહામુનિ, ટ્યુઆલીસમિ પાટિજી તપ બિરૂદ તસ રાણઈ થાપ્યું, મેદપટિ આધાટિંછ. ૨૦૯ તિણિ પગણિ ગુણવંત પાટિ, દેવસુંદર સુખકારીજી પંચાસમ પાટિ ગુરૂ સુંદર, સેમસુંદર ગણધારીજી તેહ થકી છપન્નમિં પાટિ, આણંદવિમલ મુણિ-ઈદેજી તપાગચ્છ જૈણિ નિરમલ કીધઉ, જિસે આસોઈ ચંદેછે. ૨૧૦ સત્તાવનમિં પાટિ પરમગુરૂ, વિજયદાન વિરાગીજી અઠ્ઠાવનમિ પાટિ હીર, હીરજી ગુરૂ ભાગીજી ઉગુણસદ્ગમિ પાટિ પુરંદર, વિજયસેન ગ૭ધારીજી પાટિ સાઠિમઈ વિજયદેવ ગુરૂ, ગુણ ગાવઈ સુરગરીછ.' ૨૧૧ હીર જેસંગજી પાટ દીપાવઈ, વિજયદેવસૂરિ સહેજ પૂજ્ય નામ કમ તપ ધર્મિઈ, રાખઈ તપગછલીજી તસ પટ દીપક રતિપતિજી, એક વિજયસિંહ સૂરીસોજી ઇકસઠમિ પાટિં પુરૂષોતમ, પૂરઈ સંઘ જગીસોજી. ૨૧૨ સેલ ચાસીઆ વર્ષિ હર્ષિ, સીરેહી સુખ પાઉજી બહષભદેવ પ્રભુ પાય પસાઈ, વિજ્યસિંહસૂરિ ગાયજી કમલવિજય જય મંડિત પંડિત, વિદ્યાવિજય ગુરૂ ચેલેજી
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧]
રાજચંદ્રસૂરિ ગુણવિજય પંડિત ઈમ પયપઈ, વાધઉ તપગચ્છવેલો છે. ૨૧૩
(૧) પ.સં.૧૧, તત્કાલીન લિખિત, જયચંદ ભંડાર, વિકાનેર, બંધન. નં.૬૯.
પ્રકાશિતઃ ૧. ઐતિહાસિક જૈન કાવ્ય સંગ્રહ, પૃ.૩૪૧થી ૩૬૪. (૧૪૯૦) બંભણવાડમંડન મહાવીર ફાગ સ્તવન ગા.૮૪
સુંદર કાવ્ય છે. આદિ- જયજય જિનમુખ સરસતિ, વરસતિ નવસરેલિ,
ભગવતિ ભુવનવિખ્યાતા મેહણવેલી. કવિ મધુકર મુખ માલતિ, માલતિ ગજગતિ ગેલિ મહાવીર ગુણ ગાવતાં, આવત હરષતિ હેલિ. ફાગ રાગ રસ જલવિ, આલવિ નવ નવ તાન ગૌતમ તણે ગુસાંઈ, સાંઈ ધરસ્ય ધ્યાન. બભણવાડ વિરાજતિ, ગાજતિ ગુહિર ગંભીર
તીન ભુવન મત્ર પાવન, બાવન વીરને વીર. અત– શ્રી વિજયદેવ સૂરિસર, રીસરચિત ગુણગુહ
તપગચ્છ ગુરૂ વાહલે તિસો, જિસો આસાદૂ મેહ. કમલવિજય પંડિત, પંડિત માંહિ પરધાન, વિદ્યાવિજય બુધ સિંધુ બંધુર બુધિનિધન તાસ સસ ગુણ બલઈ, ખેલઈ હિઅડઈ હેજ ગુણવિજય કહઈ જયજય જિન, દિનદિન ચઢતઈ તેજ. ૮૩.
કલસ શ્રી વીર બં ભણવાડ વસુધાભામિની-ભૂષણમણી, સંસારસાગર તરણતારણ કર્ણધારક જગધણી, બહુ યમક જુગતિ સુભગ ભગતિ ફાગ રાગ ગાઈલ ગુણવિ જય જયકર જિનપુરંદર હૃદયમંદિરિ ભાઈઉ. ૮૪ (૧) ૫.સં.૩-૧૩, જશ.સં. (૨) પ.સં.૩, જય. નં.૧૦૮૧. (૧૪૯૧) [+] શીલ બત્રીશી અત– ઘરઘર ઘોડા હાથીયાજી, ઘર ધરણું મનરંગ
શીયલે મંગલમાલિકાજી, જલથલ જંગલ જંગ સુ. શી. ૨૯ મેટા મંદિર માલીયાજી, બેઠા બંધવડ જયજયકાર કરે સહુજી, ધણ કણ કંચન કોડિ. સુ. શી. ૩૦
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાનસેમ
[૧૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ શીયલે ભાગી રેજી, શ્રી વિજેદેવ સૂરી"દ તપગછરાય પ્રસંસીજી, કમલવી જે જોગીદ. સુ. શી. ૩૧ શીયલ બત્રીશી સીલનીજી, સુણ જે સેવસે શીલ ગુણવિજય વાચક ભણે, તે નીત લડસે લીલ. સુ. શી. ૩૨ (૧) પ.ક્ર.૯, હસ્તલિખિત સઝાયમાલા, જિનદત્ત.ભં. મુંબઈ.
[પ્રકાશિત ઃ ૧. જિનેન્દ્ર સ્તવનાદિ કાવ્યસંદેહ ભા.૧ પૃ.૩૫૫-૫૮.] (૧૪૯૨) સામાયક સ, ૧૩ કડી આદિ– ગેમ ગણહર પ્રણમી પાય. અંત – સામાયિક કર નિસદીસ, કહિ શ્રી કમલવિજય ગુરૂ સીસ. ૧૩
(૧) પ.સં.૩-૨૩, જે.એ.ઈ.ભં. નં.૧૧૫૦.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૭૨-૭૩ તથા પ૨૧-૨૨, ભા.૩ પૃ.૯૪૭– ૫૧. ભા.૧ પૃ.૫૨૧ પર “વિજયસેનસૂરિ નિર્વાણ સ્વાધ્યાય, કનકવિજયશિષ્ય ગુણવિજયને નામે ભૂલથી મુકાયેલ તે પછીથી આ કવિને નામે ફેરવેલ છે.] ૬૬૨, જ્ઞાનસેમ [૧] (૧૮૯૩) કેકશાસ્ત્ર ભાષાગદ્યમાં લ.સં.૧૬ ૬૯ પહેલાં
(૧) સંવત ૧૬૬૮ વષે આસાઢ શુદિ ૫ દિને લિખિતાનિ ઈલ પ્રાકાર મળે મુનિ જ્ઞાનસોમેન. એક ચોપડે, જશ. સં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬ ૦૩. શાન સોમ લહિયા છે. એમનું જ કત્વ છે એમ કહેવું મુશ્કેલ છે.]
દ૬૩. વિદ્યાકમલ (૧૪૯૪) ભગવતી ગીતા સં.૧૬૬૯ની પહેલાં
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૭૦.] ૬૬૪. સહજસાગરશિ. (વિજયસાગર?). (૧૪) ઈષકાર અધ્યયન સઝાય ઢાલ ૩ ૨.સં.૧૬ ૬૯ વગડીમાં આદિ કહિઈ મિલ સ્વઈ હે મુનિવર એહવા એ દેશી.
સહજ સલૂણા હે સાધજી સેવીયઈ, વસીયઈ ગુરૂકુલવાજી સુણીયઈ સખરી હે સીખ સુહામણી, છૂટી જઈ પ્રભવાસોજી. ૧ પૂત ન કરીયઈ હે સાધુ વિસાસડે નગર ધૂતારાય હે, બાલહત્યા કરાઈ એ બીહઈ નહી, વિરૂઆ વિષ નામે છે. પૂત. ૨
૩ ઢાલ દેશોખની
અત -
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૪]
વિજયસાગર ઇમ હેતુ જુગતિહિત નયણે, રામ રીંઝવો રાણીવયણે, ધન્ય ધન્ય શ્રી નૃપ ઈષકાર, હુઉ રાય રિષીસર સાર. ૧
એહ અરથ કહિઉ અતિ રસમઈ, ઉત્તરાધ્યયન ચઉદસમઈ, શ્રીમુખ જિન વીર પયંપઈ, સુણતાં સવિ પાસિંગ કંપઈ. ૧૮ જગિ સહૃઅ કરો એ કામ, જિમ પામો તેહ જ ઠામ, એહ ચરિત્ર સુણી નર જાગો, ભવિભવિ એહવઉ ગુણ માગો. ૨૦ ગુરૂમુખિ એ મુનિ સાંભલીયા, પરતિખિ મુઝ એહવા મિલિયા, તપગપતિ હરમુણિંદ, શ્રી વિજયસેન સુરિંદ. ૨૧ શ્રી વિજયદેવ જયવંતા, ત્રિણ ગણધર એ ગુણવંતા, શ્રી સહજસાગર બુધરાયા, પામી તે સદ્દગુરુના પાયા. થણીઅ મઈ એ અણગારા, જપતાં જગિ જયજયકારા, સેલહ ઉગણેત્તર આદિ, શ્રી સુવધિનાથ પ્રસાદિ. ૨૩ શ્રી વગડી નયર મઝારિ, શ્રી સંઘ તણુઈ આધારિ,
જપતાં શ્રી ઋષિ રાસ, મુઝ સફલ ફલી મન-આસ. ૨૪ (૧) પ.સં.૨-૨૧, જશ. સં. (૨) સં.૧૭૩૨ આ વ.૨ ૫.ગગકુશલ શિ. મુનિ લાભકુશલ લ. મુ. ધનકુશલ પડનાર્થ. ૫.સં.૩, કમલમુનિ. [જૈજ્ઞાસુચિ ભા.૧ (પૃ.૨૫૫).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૩૮-૩૯.] ૬૬૪. વિજયસાગર (ત. વિદ્યાસાગર-સહજસાગરશિ.) (૧૮૯૬) + સમેતશિખર તીર્થમાળા સ્ત, સં.૧૬ ૬૯ આસપાસ
આમાં પાલગંજ સમેતશિખરના રક્ષક રાજાનું નામ પૃથ્વીમલ આપ્યું છે અને સં.૧૬૬૧માં બનાવેલી જયવિજયકૃત “સમેતશિખર તીર્થમાળા'માં પણ પૃપીચંદ્ર(પૃ વીમલ) આપ્યું છે એટલે આ તીર્થમાળા તે સમયની એટલે સં.૧ ૬૬૧ આસપાસની હેવા સંભવ છે. (ઉપર સહજસાગરશિષ્યની સં.૧૬૬૯ની કૃતિ નોંધાયેલી છે જ. એટલે આને સમય પણ એ અરસાને ગણાય.] આદિ– પ્રણમીય પ્રથમ પરમેસરજી, આગરાનગરસિંણુમાર કઈ, પાસ
ચિંતામણિ પરખિ પરતા એ પૂરવઈજી સુગતિમૂગતિદાતાર કઈ. પા. ૧ એક વાર જે સિર નામીઈજી, પામીઈ કેડિ કલ્યાણ કર્યું, પા.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિજયસાગર
[
૧૪] જન ગૂર્જર કવિએ ૩ સામસેવા ફલ સહુ કહઈ, મહમહઈ પરિમલ કપુર કઈ. પા. ૨. આનંદદાયક આગરઈજી, દેવ દેહરાસર સાલ કઈ, સઈથ હીરગુરૂ થાપીયાજી, સંવત સેલ અડયાલ કઈ. પા. ૩ રાજરાણિમ ઋદ્ધિ રંગરલીઝ, રાગરમણિ રંગરેલિ ગિરૂડે ગયવર ગોરડીજી, ગરજતા ગજ ગુરૂગેલિ. તેહ પ્રભુ પાસ સુપસાઉલે છે, તપગચછ ગુરૂકુલ વાસ, નગર-રતનાગર આગરેજી, રહીય માસિ ઉલ્લાસિ. પંચકલ્યાણક ભૂમિકાઇ ફરસતાં ફલ બહુ જોઈ, પૂરવ ઉત્તર પૂછઈજી તિહાં જિન ચેત્યબિંબ હાઈ. સુગુરૂ ગીતારથ સુખિ સુણજી પુસ્તક વાત પરતીતિ, જનમકલ્યાણક ભેટિવાજી અલ હું નિજ ચિત્ત. વંદાય દશદેયદેવરેજી બિંબ બહુ ધાતુમય માણિ, દરસણું કરીય દેહરાસરેજી આગરા પ્રથમ પ્રયાણ. પુન્યવંતા જગિ જે નરાજી તે કરઈ તીરથ બુદ્ધિ, જિમજિમ તીરથ સેવીઈજી તિમતિમ સમકિત સુદ્ધિ,
કલસ. ઇતિ તીરથમાલા અતિ રસાલા પૂરવ ઉત્તર વર્ણવી સમકિતવેલી સુણિ સહેલી સફલ ફલી નવપલ્લવી, તપગચ્છરાજા બહુ દિવાજા વિજયસેન સૂરીસરો , તસ પદિ પૂરો જિસે સૂરઓ વિજયદેવ યતીસરે. ૨૩ ત૫ગરિછ રાજે ભવિ નિવાજે વાચક વિદ્યાસાગરે, તસ સીસ પંડિત સુગુણમંડિત સહજસાગર ગણિવર, વિસાસ વીસ જિનવર કલ્યાણક યાત્રા કરી, તસ સસલેસિં પૂરવદેશિ વિજયસાગર બહુ સુખકરી,
થઈ ભણે બહુ સુખ ધરી. ૨૪ (૧) લ. સંવત ૧૬૮૮ વષે ફાગણ સુદિ પૂર્ણિમા દિને લિખિત શ્રી પાડલીપુર મધ્યે તપાગચ્છ પંડિત શ્રી જગકુશલગણિ શિ. અંકુશલગણિના. ૫.સં.૩-૨૨, પ્ર.કા.ભં. નં.૧૪૪. (૨) સકલ પંડિતમંડિતાખંડલાયમાન પંડિત શ્રી ૧૯ વિજયસાગરગણિ શિષ્ય ગણિ હેતુસાગર લિપીકર્તા શ્રી કૃષ્ણગઢ મહાનગરે સંવત ૧૭૧૭ વષે શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત શુભ ભવતુ. (૩) ગણિ વૃદ્ધિવિજય લિ. ૫.સં.૪-૧૫, પાદરા
અત –
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૫]
વિનય મેરુ નં.૯૪. (૪) પં. સૂર્યકુશલ શિ. મુનિ. ધનકુશલ લિ. વિવા નગરે. પ.સં.૭-૧૨, જશ, સં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૬૪-૬૫, ભા.૩ પૃ.૯૩૮.] ૬૬૫. વિનયમેરુ (ખ. રાજસાર-મણિરત્ન-હેમધર્મશિ.) (૧૪૯૭) હંસરાજ વછરાજ પ્રબંધ ૪ ખંડ ૨.સં.૧૬૬૮ લાહેરમાં આદિવિર જિર્ણોસર ચરમ જિણ પ્રણમું, પિય-અરવિંદ સદગુરૂપય પ્રણમું,
વલિ મનિ ધરિ પરમાણું. ૧ જિનવરવદન-નિવાસની, પ્રણમું સરસતિ હેવ પુણ્ય તણું ફલ ગાઈશું, સાંનિધિ કરિ મૃતદેવ. પુણ્ય ધણકણ સંપજે, પુણ્ય સુખ આનંદ પુણ્ય અરિકેશરિ નમે, પણુમે સુરનરઈદ. પયે લખમી વસિ હુવે, દિનદિન અધિક પહૂર પુણે ગ્રહપીડા ટલે, જાગે પુણ્યઅંકૂર. પુણ્ય તણું ફલ છે બહુ, પુયે જસ વર ચિત્ત હંસરાજ વછરાજ વર, હસાવલી હાલ ચરિત્ત. સરસ પ્રબંધ છે એહને, વલિ અધિક ઢાલ સ્માલ, કવિયણ સુણતાં ગહગહી, ચ્યાર ખંડ સુવિશાલ. એ ચરિત્ર જલધર સામે, વચન અમૃત-જલબિંદુ મધુર સ્વરે તે ગાઈ જવું ભવિક-મોર સુખકંદ. રસકલા કર સરંજિકા સુ ગાતાં શ્રવણ સહાય
સાંભલિ ગુણિયણ જના, જો આવે તુમ દાય. અંત - ખરતરગચ્છ અતી દીપતિ, શ્રી જિનચંદ્ર સૂરિંદ
તાસ સીસ અતિ દીપ, શ્રી જિનસિંહ મુણિંદ. ૧૦૩ સેલ સઈ ઉગણુહુરરઈ લાહેરનયર મઝાર સાંતિનાથ સુપસાઉલઈ કીધો પ્રબંધ અપાર. વાચનાચારિજ દીપ, રાજસાર સુણ જાણ મણિરયણ કલાનિલે, શિષ્ય મુખ્ય સુજાણ. હેમધર્મ ગુરુ સાંનિધઈ, મુઝ સદા સુખઆનંદ, વિનય મેરૂ મુનિવર કહઈ, સુણતાં શ્રાવકવૃંદ.
૫ શિ.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિનયીરુ
[૪૬] જન ગૂજર કવિઓ: ૩
ચ્યારિ ખડ એ ચઉપઇ, સરસ પ્રધ ઉલ્હાસ, કવિયણુ જનમન ગહગહ”, ગાવતાં લીલવિલાસ,
આદિ –
(૧) ચાર ખંડ ગ્રંથાત્ર ૯૯૦ પ્રમાણુ. પ.સં.૧૧-૧૮, સેં.લા.
[આલિસ્ટઇ ભા.ર.]
(૧૪૯૮) કયવન્નાની ચાપાઈ ૨૦ ઢાળ ૨૯૦
७
દૂા.
પ્રણમુ કમલનિવાસની, શ્રી સારઢ ઈચ્છુ નામ જાસ પસાયઇ સોંપજઈ, સરસ વચન અભિરામ. દાનધરમ કહીઉ કેવલી, ચિત વિત્ત પાત વિચાર; લેતાં દેતાં એક જણા, હેલે તરઇ સંસાર. દાન થકી જસ મહિયલઇ, દુજણુ સજ્જન હૈાઇ; લખમી હવઇ ચઉગુણી, નામ જપઇ સહુ કાઇ. દાનધરમથી સુખ લહુઇ, વનઉ મુનિરાય; જિણિકરણી ઉત્તમ કરી, પ્રમઇ સુરનર પાય.
અત –
વન્નાની ચઉપઈ, અધિક ઢાલ રસાલ; ગુણિયણ સુણતાં ગહગહિ, નાસિ સયલ જાલ. ઢાલ ૧૦ મૃગાવતી સીલ સુર`ગી એ દેશી ઘઉ તુમ્ડ દાન અભ’ગઇ, ભવિયણુ મત ધિર ર ગઇ બે; મનવ ́તિ સુખ ઇષ્ણુ પરિ લહિસ્ય, ઋણુ કરતુ તે રહસ્યઉ બે, ૪૧ સુરાહીણપુર શ્રી નગર બિરાજઇ, સવિનયરીમઇ ગાજઇ રે; જિહા પ્રહ સમ તિહાં નાખત વાજઇ, જિષ્ણુ દીઠા દુખ ભાજઇ એ. ૪ર સેલહ સઇ નિવાસી વરસઇ, ભવિયણું મનનઇ હરસઇ એ, ભીડભ જણા શ્રી પાર્શ્વ જિષ્ણુ દા, પ્રણમઇ સુર-અસુરનર દા છે. ૪૩ શ્રાવક લેાક વસઈ ધનવંતા, શ્રોતા તઇ ગુણવંતા છે, દેવગુરૂના ભગત્ત સદાઇ, ધરંધર ધન ઠકુરાઇ છે. ખરતરગત જાણિ દિણ દા, શ્રી જિનરાજ સુરદા છે, રાજસીખર વાચક જાણીતા, તાસ સીસ સુત્રદાતા છે. ૧૪૫ હૈધ ગણિ ગુરૂ વઇરાગી, કરીયાવત સાભાગી છે, તાસ પસાયઇ મનસુખભાવઇ, વિનયમેરૂ ગુણ ગાવઇ. એ. ૧૪૬ (૧) ઢાલ ૨૦ ગાથા સ` ૨૯૦ લિ. ઋ, ધનજી શિ, ઋ. ગણેશ
૪૪
ગાથા ૨.સ.૧૬૮૯
જીહરાનપુરમાં
૧
3
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૪૭] .
વિદ્યાકીતિ
લિ. ૫.સં.૯-૧૬, વી.ઉ.ભં. દા.૧૭.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૭૮-૭૯, ભા.૩ પૃ.૯૫૪-૫૫. પહેલાં ભૂલથી વિજય મેરુ' કવિનામ છપાયેલું તે પછીથી સુધારી લીધું છે.] દદ૬. વિદ્યાકીતિ (ખ. ક્ષેમરાજ-પ્રભેદમાણિક્ય-ક્ષેમસેમ
પુણ્યતિલકશિ.) (૧૪૯૯) નરવર્મ ચરિત્ર ૨.સં.૧૬ ૬૯ જિનસિંહસૂરિરાજ્ય
(૧) (સમ્યકત્વ પર આવશ્યક નિર્યુક્તિમાંથી કથા લઈને) સં.૧૯૭૦ મા.૮ જેધપુરે રત્નવર્ધન પઠનાર્થ. ૫.સં.૫, અભય. પિ.૧૨ નં.૧૨૮. (૧૫૦૦) ધર્મબુદ્ધિ મંત્રી ચોપાઈ ૨.સં.૧૬૭૨ આદિ
ધૂરિ દુહા મંગળ કારણ જગત્રમાં, મહામંત્ર નવકાર સમરીસિ મન નિશ્ચય કરી, મહિમા જાસુ અપાર. સરસ વચન ઘઉ સરસતી, સરસતી કવીયણુમાય. ભૂલા અક્ષર ચૂકતાં, આણે અક્ષર ઠાય. પ્રણમી ગુરૂ ગણપતી, પ્રણમી શ્રી જિનધર્મ, તાસુ પ્રસાદઈ જાણીયા, નવ૨સ કેરા મમ. ધર્મધુરંધર ચતુરવ૨, ધર્મબુદ્ધિ મંત્રીસ દઢતા ધર્મ તણઈ વિષઈ, કહીયાઈ વિસ્વાવીસ. તાસુ કથા રસ સે મિલી, જાણે ઘેબર ખંડ મીઠા લાગઇ જમતાં, સુણતાં કથા પ્રચંડ. તિણિ કારણિ ભવીયણ ભણું, સરસ કથા સુવિચાર પ્રકરણથી વિસ્તરપણુઈ, કહિસ્યું એ અધિકાર. આદર કરિ સુણિજ્યો સદુ, ધર્મવંત ગુણવંત, પુણ્યતિલક સુપ્રસાદથી, કહિતાં મન વિકસંત. દઈ ખંડ એક ચઉપઈ, સુણિતાં તૃપતિ ન હોઈ,
પ્રથમ ખંડ ઈણિ પરિ કહેઈ, સંભલિયે સહુ કોઈ. ૮ (પ્રથમ ખંડને અંતે) ઢાલ ૧૧મી રાગ ધંન્યાસી સર્વગાથાસંખ્યા ૧૯૧
પ્રથમ ખંડ પૂરણે કયઉ એ, દેવ સંગુરૂ આધાર ભલ. બીજઉ કહિવા મને રલી એ, તે સુણિજો સુવિચાર ભલ. ૮. ઢાલ ઇગ્યાર સહામણી એ, સુણતાં પરમ આનંદ ભલ. ખરતરગછ મહિમાનિલઉ, જિમ ગ્રહગણમઈ ચંદ ભલ. ૯
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
દિયસૂરિ
[૧૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ શ્રી જિનસિંહ સૂરીસરૂ એ, સોહઈ મોટાઈ ઘાટ. ભલ. શુદ્ધ ક્રિયા નિતુ ઉપદિસઈ એ, રિપ કીધા દહવાટ. ભલ. ૧૦ પુણ્યતિલક ગુરુ સાનિધઈ એ, કીધઉ એ અધિકાર. ભલ.
વિદ્યાકીતિ ઈણિ પરિ કહઈ એ, ભવ્ય જીવ સુખકાર. ભલ. ૧૧ (૧) સર્વગાથાસંખ્યા ૨૦૩. ઈતિશ્રી ધર્મ દઢતા વિષયે ધર્મ બુદ્ધિ મંત્રિ ચતુષ્પાદિકા પ્રથમ ખંડ સંપૂર્ણ સુર્ભ ભયાત શ્રી. લિખિતયં શ્રીમદ્ વિક્રમપુરે ચતુષ્પાદિકા સંવત્સર નયન મુનિ રસ સસિ વર્ષે. (પછી બીજે ખંડ અપૂર્ણ છે. ઢાલ ૧૩મી છે. પછી છેલું પાનું નથી.) પ.સં.૧૨-૧૪, વિ.ને.ભં. નં.૩૩૦૭. (૧૫૯૧) સુભદ્રા સતી ચોપાઈ ૨.સં.૧ ૬૭૫
(૧) જૈન શાળાને ભં. ખંભાત.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૫૬-૫૮. મથાળે નિર્દિષ્ટ ગુરુપરંપરા ઉદ્દધૃત ભાગમાં પૂરેપૂરી નથી તેમજ રચના સંવત પણ નથી, તેથી એ. માહિતી અન્યત્રથી લીધેલ જણાય છે.] ૬૬૭. જિનદયસૂરિ (ખ. ભાવહર્ષસૂરિજિનતિલકસૂરિ/જય
તિલકસૂરિશિ.) (૧૫૦૨) ચંપક ચરિત્ર અથવા વૃદ્ધદત પાઈ (અનુકંપાદાને) ૨૭ ઢાલ,
૨.સં.૧૬૬૯ કા.શુ.૧૩ વીરપુર આદિ– ચઉવીસે જિનવર વલી, વિહરમાન જિન વીસ,
ગણધરાદિ મુનિ સકલકે, ચરન નમૂ નિસદીસ. શ્રી જિનવાણુ સારદા, પ્રણમું મત સુધ આન. સદ્ગુરૂપદપંકજ નમું, તારક તરનિ સમાન. ચરિત્ર ચંપકકસેનને, કહું કથા અનુસાર
સુને ચતુર ચિત દઢ કરી, વિકથા નીંદ નિવાર. અંત – દાન વિષે ચંપક તણેજી, સુગુરૂવચનથી એહ,
એહ પ્રબંધ જ શાસ્ત્રથીજી, રચીયો આનંદેહ. ખરતરગચ્છ ગુરૂ રાજી, શ્રી ભાવહષ સુરિંદ, સુવિહિત સાધુ સિરોમણીજી, સેવૈ બહુ જનવૃંદ. તસુ પાટે મહિમાનિલોજી, શ્રી જિનતિલક સુરિંદ, ગચ્છ ઉરાસી પ્રગટયોજી, માનુ પુનમચંદ. તાસ સીસ વાચકવરૂજી, શ્રી જિનેદય કહે એમ,
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૪૯]
ચવિત સંધ સદા હુવાજી, આનંદ સ`પતિ પ્રેમ. સંવત સાલહ ઉગુણુ’તરંજી, કાતી સુદ વિચાર, તરસ દિન એ સંભ્રુણ્યાજી, વીરપુર મઝાર. તાસ કથન અનુસારથીજી, ભાખે એમ રિષરાજ, ચ'પચરિત રચ્યા ભલેાજી, સુણવા શ્રોતા કાજ. અધિક ન્યૂન જો ગ્ર^થથીજી, જો કહિવાણુ... હાય, તા અરિહંતાદિક સાથથી, મિથ્યા દુષ્કૃત માય. સજ્જત ગુણુ લીયા સુણીજી, દીયેા અવગુણુ ટાર, ઉપમા ધરજ્ગ્યા હુંસની, લીયા પય જિમ સાર. સતાવીસ ઢાલે રચ્યાજી, ચપચરિત રસાલ, સુણતાં ગુણુતાં વાંચતાંજી, વરતે મ`ગલમાલ, (૧) કલશ.
પૂજયશ્રી કનીરામજીના અલી પદપંકજ તણેા, દાન ઉપર એહ રચીયેા, ચંપકરિત સુહામણું.
જિનયરિ
રસ રામ નિધિ ભૂ સંવત ચાર સિત પ્રતિપત શુચિ માસમે, કીધા પૂરન ગ્રંથ કનિરામે` ગ્રંથ શ્રોતા મન ગમ્.
૧૦
८
૧૧
૧૨
૧૩
ઇતિ વૃદતની ચાપઈ સંપૂર્ણ. ૫.સ..૨૧-૧૨, શેઠિયા. (૨) ૫.૪.૩થી ૨૫, અપૂર્ણ, આગળપાછળ પત્ર નથી, ગા.ના.
(૧૫૦૩) + હુ’સરાજ વચ્છરાજના રાસ [અથવા ચાપાઈ] ૪ ખંડ ૯૧૯ કડી ર.સં.૧૬૮૦ વિજયાદશમી રિવ હા-આશાવરી રાગ.
આદિ
આદીશ્વર આદે કરી, ચઉવીસે જિંચંદ,
સરસતી માં સંમ" સદા, શ્રી જયતિલક સૂરી’૬. સદ્ગુરૂપય પ્રણમી કરી, પામી ગુરૂઆદેશ, પુણ્ય તણાં ફૂલ ખાલશું, કહીંશું હું લવલેશ. પુણ્યે શિવસુખ સપજે, પુણ્યે સંપત્તિ હૈાય, રાજ ઋદ્ધિ લીલા ધણી, પુછ્યું પામે સેાય. પુણ્યે ઉત્તમ કુલ હુવે, પુણ્ય રૂપ પ્રધાન, પુણ્યે પૂરૂં આઉખું, પુણ્યે બુદ્ધિનિધાન. પુણ્ય ઉપર સુગુર્જા કથા, સુષુતાં અરિજ થાય; હસરાજ વત્સરાજ નૃપ, હવા પુણ્ય પસાય.
૧
૩
૪
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનદયસૂરિ
[૫૦]
જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
અત
ખંડ ૪–ઢાલ ૧૬ ધન્યાશ્રી.
શ્રી ખરતરગચછ ગુરનિલજી, શ્રી ભાવહર્ષ સરદ, ગરછ ચોરાસી પરગડેછ, સાધુ માંહે મુણદ. તસ માટે મહિમાનિલજી, શ્રી જયતિલક સૂરિરાય, મોટા મોટા ભૂપતિજી, પ્રણમે જેડના પાય. સંવત સેલ એસીએ સમેજી, આ શુદિ રવિવાર, વિજયાદશમીએ સંયુજી, શ્રી સંઘને સુખકાર. એહ પ્રબંધ સહામણોજી, કહે શ્રી જિનદયસૂરિ, ભણે ગુણે શ્રવણે સુણેજી, તિણ ઘરે આણંદપૂર. ચાર ખંડ ચોપાઈ કરીજી, શ્રી સંધ સુણવા કાજ, પુણ્ય શિવસુખ પામિયાજી, હંસ અને વછરાજ. ૧૦
(૧) સં.૧૭૧૧ આસુ શુ.૧૫ ગુરૂ એલવીય ગ્રામે લ. પૂજ્ય ઋ. દેદાજી શિ. મુનિ દુનિચંદ લિ. ૫.સં.૨૯-૧૫, ડા. પાલણપુર દા.૩૧ નં. ૨૨. (૨) સં.૧૭૨૬ માગશિર શુ.૧૧ મંગલ લિ. પૂજ્ય ઋ. ભીમજી ઋ. દામાજી શિ. લિ. સેવક મનહર લિ. અહમદપૂર મળે ઋ. અંબાજી પઠનાર્થ. ૫.સં.૨૬-૧૯, ડા. પાલણપુર દા.૩૧ નં.૨૧. (૩) સં.૧૭૩૨. ઉ.વ.૧૦, ૫.સં.૩૦, જિ.ચા. પ.૮૦ નં.૧૯૯૨. (૪) સં.૧૭૭૩ માગ. વ.૩ રામપુર ગામે જ્ઞાનહષ લિ. પ.સં.૩૨, જિ.ચા. પો.૮૧ નં.૨૦૫૧. (૫) સં.૧૭૬૧ આસો વદિ ૧૧ ગણિ ગુણવિજય શિ. સુખવિજય લ. ધીણેજ ગ્રામે. પ.સં.૧૭-૧૭, સંધ ભં. પાલણપુર દા.૪૬ નં.૩. (૬) સં. ૧૭૮૪ માગ.વ.૧૨ સોમે ઉદાસર મધ્યે સાગરચંદ્ર શાખા પં. કલ્યાણસાગર શિ. દેવધર શિ. હર્ષહેમ શિ. દેવવલભ પં. ચતુરમુનિભિઃ લિ. પ.સં૨૬, વીકા. (૭) ગ્રામ જવાસ્યા મધ્ય સં.૧૮૨૧ પ.વ.૯ સામે. ૫.સં.૩૦–૧૪, ઈડર ભં. નં.૧૮૮. (૮) સં.૧૮૪૯ જેઠ શુ.૧૨ શનિ લિ. પં. કનેક્સન શિ. મીતિસુંદર ચતુર્નિધાન શિ. ચંદ્ર લિ. મૌજગઢ મળે સાગરચંદ્રસૂરિ શાખાયાં. ૫.સં.૫૩, અભય. નં.૨૪૩૩. (૯) સં.૧૮૫૦ ચ.શુ.૬, ૫.સં. ૪૨, મહિમા. પિ.૩૬. (૧૦) સં.૧૮૭૭ પિ.વ.૭, ૫.સં.૫૭, કૃપા.પો.૪૨ નં.૭૪ર. (૧૧) સં.૧૮૭૯ આસાઢ શુ.૧૦ સોમે સંઘપુર ગ્રામે શ્રી ચંદ્રપ્રભુ. પ્રસાદાત પં. પુન્યસાગર–પં. બુધિસાગર–પં. જ્ઞાનસાગર-મુનિ મનરૂપસાણ લિ.પ.સં. ૪૩, તેમાં કેટલાંક પત્ર નથી, ગે ના. (૧૨) પ.સં.૩૩-૧૮,
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૫૧] જિનદયસૂરિ યતિ નેમચંદ. (૧૩) ૫.સં.૩૧-૧૭, મો.સેલા. (૧૪) સં.૧૯૩૦, પ.સં. ૫૦–૧૩, વિ.કે.ભં. નં.૪૪૭૪. (૧૫) સં.૧૯૪૩ વર્ષ, પ.સં.૩૩-૧૩, ચિત્ર સહિત, વિ.કે.ભં. નં.૪૪૭૫. (૧૬) લ.સં.૧૭૮૪ દ્વિતિય વિ. સુ. ૧૨ પં. પ્રતાપવિજયેન. પ.સં૨૧-૨૦, ખેડા ભ. દા.૬ નં.૪૪. (૧૭) સં.૧૭૭૫ માઘ શુ.૭ (ભૂંસી નાખ્યું છે), પ.સં.૪૩-૧૫, ખેડા ભં૩. (૧૮) સં.૧૮૩૫ કી.વ.૬ રવિવાર સાદ વીજી શ્રી કુસલંછ તત સીષણી મેપા લ. પ.સં.૩૩-૧૨, ગુ. નં.૫૫–૧૪. (૧૯) ગ્રંથાગ્રંથ ૧૪૩૫, સં. ૧૮૮૮.૫.સં.૩૭–૧૪, ગુ. નં.૧૨–૧૪. (૨૦) સં.૧૮૪૭, ૫.સં.૨૫૧૫, ગુ. નં.૧૨-૨૦. (૨૧) ૫.સં.૩૬–૧૬, મ.જે.વિ. નં.૪૮૦. (૨૨) પ.સં.૩૩-૧૫, મુક્તિ. નં.૨૪૨૫. (૨૩) સં.૧૭૮૮ લિખિત પં. જહેમેન પ.સં.૩૯, ૫.ક્ર.૧૨થી ૩૦, જયરંગકૃત અમરસેન વયરસેન . પ્રથમનાં ૧૨ પત્રમાં છે, અનંત સં.૨. (૨૪) પ.સં.૩૭, ૫.ક્ર. ૧૩થી ૨૭, અનંત ભં.૨. (૨૫) સં.૧૮૨૧ કા.વ.૧૩ ભૌમે કેલા મધ્ય પં. હીરાચંદજી શિ. જયધી લપીકનં. ૫.સં.૧૯-૧૮, પાદરા નં.૨૦. (૨૬) સર્વગાથા ૧૦૦૮ પં. સુજાણસાગરગણિ શિ. ગેલેક્સસાગરગણિ શિ. પં. ગોઇંદસાગર લિ. સં.૧૭૮૬ જે.વ.૭ ધરણીનંદનવારે કવલવાલ ગામે. પ.સં. ૨૩-૧૬, હા.ભં. દા.૮૧ નં.૫૦. (૨૭) પં. માનવિજય શિ. પં. વિમલવિજય શિ, વીરવિજય શિ. પં. અમીવિજય શિ. વિનેદવિજય રામવિજય ભાવ ચારિત્રીય કેસવદાસ વાચનાથે સં.૧૮૦૯ વૈ.વ.૧૧ ર દયાંવલા નગરે ચોમાસું. પ.સં.૨૧-૧૮, જૈનાનંદ નં.૩૩૨૫. (૨૮) સંવત પાંડવ યુગલર્ષિ ક્ષપાપતિ (૧૭૨૫) વર્ષે ફા.૯ રવિ. ઉ. લક્ષ્મીકીર્તિ શિ. લકમીવલ્લભ શિ. લક્ષ્મીસેન લિ. સાધ્વી કીર્તિલક્ષમી પઠનાર્થ ઉગ્રસેનનૃપતિ નગરે મૌક્તિક નિકટે. ૫.સં.૩૧, અભય. નં.૨૮૮૧. (૨૯) સં.૧૭૬૫ વર્ષે મૃગશિર માસે અચ્છમાં તિથી લિષિત શ્રી વિજોગચ્છ શ્રી પૂજ્ય શ્રી ૧૦૦૮ શ્રી દયાસાગર સૂરિદ્રજી તશિષ્ય ઋષિ શ્રી ૨૭ શ્રી રાયચંદજી તતશિષ્ય લિપીકત ચેલા સદારામજી આત્માથે. ઉદયપુર ભં. (૩૦) સં.૧૭૮૫ વર્ષે માહ માસે કૃષ્ણ પક્ષે ૧૨ તિથી શુક્રવાસરે નવાનગર મણે લખીતં પુજ ઋષિ શ્રી ૫ આસકર્ણજી તશિષ્ય શ્રી ૫ મેઘજી તતશિષ્ય મુનિ કૃષ્ણજી આત્માથે. ૫.સં.૨૩–૧૯, રાપૂ.અ. (૩૧) સર્વગાથા ૯૧૯, ૫.સં.૪૨, પ્ર.કા.ભં. (૩૨) લી.ભં. (૩૩) રત્ન.ભં. (૩૪) ડે.ભં. (૩૫) ભા.ભં. (૩૬) લ.સં.૧૮૭૧, પે.સ.મં. (૩૭) સં.૧૭પર
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઘવિજ્ય (સિંહવિજ્ય) [૫૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ચૈ.વ.૮, પ.સં.૩ર-૧૫, લીં.ભં. (૩૮) પ.સં.૩૪–૧૩, અનંત. ભં. (૩૯) પ.સં.૨૬-૧૬, અનંત. ભં. [આલિસ્ટમાં ભાર, જૈહાપ્રોસ્ટા, મુપુગુહસૂચી, હજીજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૨, ૬-૭, ૬૧૩, ૬૧૯).]
પ્રકાશિત ઃ ૧. પ્રકા. ભીમશી માણક.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૧૧-૧૩, ભા.૩ પૃ.૯૯૨-૯૫. પહેલી કૃતિમાં ગુરુનામ જિનતિલક અને બીજી કૃતિમાં જયતિલક મળે છે, જે અને નામનું અન્યત્રથી સમર્થન પણ થાય છે. તે આ બે કૃતિઓના કર્તા જિદય જુદા છે એમ માનવું 2] ૬૮, સંઘવિજય સિંહવિજય?) (ત. હીરવિજયસૂરિ-ઋષિ
મેઘજી અપરામ ઉદ્યોતવિજય-ગુણવિજયશિ.) પ્રસિદ્ધ હીરવિજયસૂરિ પાસે મેઘજી ઋષિએ લોકમતને ત્યાગ કરી સં.૧૯૨૮માં દીક્ષા લીધી અને મેઘજીનું નામ ઉદ્યોતવિજય રાખ્યું. આ પ્રસંગે અમદાવાદના જૈન સંઘે મોટો ઉત્સવ કર્યો હતે. આ દીક્ષા-અવસરે મેઘજીની સાથે તેના ત્રીસ (અઠાવીસ) શિષ્યોએ પણ તપાગચ્છની દીક્ષા લીધી તે પિકી ગણે નામના શિષ્યનું ગુણવિજય નામ રાખ્યું. અને તેમના શિષ્ય તે કવિ સંધવિજય. હીરવિજયસૂરિના એક શિષ્ય સંઘવિજય નામના હતા. તેનું સંસારપક્ષે સંધછ નામ હતું. તે પાટણને એક ગૃહસ્થ હતો. તેની સ્ત્રીથી એક પુત્રી થઈ હતી. પિતાને ૩૨ વર્ષની ઉંમર થતાં હીરવિજયસૂરિના ઉપદેશથી દીક્ષા લેવાનું મન થતાં સ્ત્રીની અનુમતિ છેવટે લઈ પિતાની પુત્રીનું લગ્ન કરી આપવા માટે બેટી થયા વગર દીક્ષા લીધી અને તેની સાથે બીજા સાત જણાએ દીક્ષા લીધી. સંઘજીનું નામ સૂરિજીએ સંધવિજય રાખ્યું. તે જ સંઘવિજય અને આપણું કવિ – ગુણવિજયના શિષ્ય – બે જુદા યા એક જ છે તે ખાત્રીથી કહી ન શકાય. કદાચ આપણું કવિનું નામ સિંધવિજય – સિંહવિજય પણ હોઈ શકે. તેથી મને તે બંને જૂદા હેવાનું વધારે સંભવિત લાગે છે. જુઓ “સૂરી. શ્વર અને સમ્રાટ પુ૨૧૦ અને ૨૨૫.
સંઘવિજયગણિએ કલ્પસૂત્ર પર “પ્રદીપિકાવૃત્તિ સં.૧૬૭૪માં રચી છે અને તેની સં.૧૬૮૧માં લખેલી પ્રત લીંબડી ભંડારમાં ૫.સં.૧૫૫ અને ગ્રંથમાન ૩૩૦૦ની દા.૧૨માં છે. (૧૫૦૪) કષભદેવાધિદેવ જિનરાજ સ્ત, ૭૧ કડી ૨.સં.૧૯૬૯
આસો સુદ ૩
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૂહા.
સત્તરમી સદી
[૫૩] સંઘવિજય (સિંહવિય?) આદિ
સરસતિ ભગવતિ ભારતી, કવિજન કેરી માય, અમૃત વચન નિજ ભગતનઈ, આપે કરી પસાય. શાસનદેવી સ્થિતિ ધરૂ, પ્રણમું નિજગુરૂ પાય, પ્રથમ તીર્થંકર વર્ણવું, શ્રી શિહેસરરાય. ભવ તેરહ સ્વામી તણું, હું સંપિ ભણેસ,
રચું તવન રલીયામણું, સફલ જન્મ કરસ. અંત- સંવત સશિ રસ કાય નિધાન, એ સંવત્સર કહ્યો પરધાન,
આ માશિ તૃતીઆ ઉજલી, કર્યું તવન પૂરણ મનિરલી. ૬૯ જિહાં ધુ અવિચલ મેરૂ ગિરંદ, જિહાં ગ્રહગણ તારા રવિ ચંદ, તિહાં લગઈ શ્રી કષભચરિત્ર, ભણુઈ ગણિતસ જન્મ પવિત્ર. ૭૦
કલશ. એ પ્રથમ નરપતિ પ્રથમ મુનિવર પ્રથમ ભિષ્યાચર હવે, એ પ્રથમ જિનવર પ્રથમ કેવલી ભાવ આંણી મઈ સ્તવ્ય, તપગપતિ શ્રી વિજયસેનસૂરિ શ્રી વિજયદેવસૂરિ પટોધરૂ, ગણિ ગુણવિજય શિષ્ય સિંધવિજય કહિ સયલ સંઘ મંગલ
કરૂ. ૭૧ (૧) ઇતિશ્રી ઋષભદેવાધિદેવ જિનરાજ સ્તવને સંપૂર્ણ લિખિત સંવત ૧૬૭૦ વર્ષમાઘ માસે શુકલપક્ષે પુર્ણિમા તિથૌ સૂર્યસુતદિવસે ગણિશ્રી ગુણવિજય શિષ્ય ગણિ સિધવિજયેન લિખિત. શ્રી અણહિલપત્તન મધ્યે શ્રી તલવસહી પાટકે વાસ્તવ્ય સુશ્રાવક પુણ્યપ્રભાવક શ્રી દેવગુરૂભક્તિકારક સાવ નાનજી પઠન કૃતિ ભદ્ર ભૂયાત શ્રી. ૫.સં.૩-૧૫, વિ.ધ.ભં. (૧૫૦૫) [+] સિંહાસન બત્રીસી ચે. ૧૫૪૭ કડી રાસં.૧૬૭૮
બીજા માગશર શુ૨ આદિ– શ્રી સારદાઈ નમઃ અથ બત્રીસ પૂતલી સંધાસણની લખ્યતે.
સકલ મંગલ ધર્મધુરિ, દીન દયા સત્યમેવ; નમો નિરંતર જગગુરૂ, અનંત ચઉવીસી દેવ. સિદ્ધ સવે નિત્ પ્રણમીમેં, લહઈ સયલ જગીસ: ત્રિભુવનસિર-મુગટમણ, ભયભંજન જગદીસ. પરમાતમ પરમેશ્વરા, અમલ જ્ઞાન અનંત;
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંઘવિજ્ય (સિંહવિજય?) [૧૫] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
નાથ નિરંજન સાંઈય, અકલ જે ભગવંત. એક અનેક અનંત જે, નિરાકાર નિરંગ; આદિપુરૂષ પુરૂષોત્તમા, જે ભગવાન નિસંગ. અશરણશરણ સમત્વ જે, દીનાનાથ દયાલ; ચઊદભુવન ભૂપાલ જે, ભમતાજન-પ્રતિપાલ. અપરમ અવગતિ અલખ જે, અજેઅ પરબ્રહ્મરૂપ; તેજપુંજ પ્રભુતા બહુ, ન કલ્પે કેણિ સ્વરૂપ. અખય અગોચર અમર જે, નિરામય નિકલંક;
પરમાણંદપદ જેણિ લહ્યું, સો થાઉં નિઃશંક. અંત – કથા કતુહલ જે સુણે, તે લહિં સુખસંપતિ;
ચતુર તણું ચિત્ત રિંઝવે છે એમાં સુભમતિ. સંવત ૧૬ અઠેતરે, દિતિયા માગશિર માસ; શુક્લ પક્ષ મુલાકે પૂરણ રચિયો રાસ. સઘવિજય કવિયણ ભણે, સરસતિ સાનિધિ કીધ; સટ્ટરૂપાય પસાઉલે, તેણે પામિ સદબુદ્ધિ. સદગુરૂ સંધ સાચો મિલે, તે પૂગી મન આસ; મિશ્યામતિ દવ ઓલ, ગુરૂમુખ-ચંદન-વાસ. તપગચ્છનાયક ગુણનિલૌ શ્રી હીરવિજય સૂરદ જૈન ધરમ દીપાવીયૌ જસ પય નમે સુરીદ. લંકાપતિ ઋષિ મેઘજી અઠાવીસ ઋષિ પરિવાર આવી હીરગુરૂ વંદીયા આણું હર્ષ અપાર. કુમતિ તજી સુભ મતિ ભજી સાર્યા આતમકાજ ઉદ્યોતવિજય વિબુધ પદ દીઉ ધનધન હીરગુરૂરાજ. અઠાવીસ માહે મુખ્ય સિસુ ગુણવિજય ગણિરાય, તસ સીસઈ ઉદ્યમ કરી પ્રબંધ રૌ સુષદાય. ભ(B) ગુણે જે સાંભલેં, કરિંય જન્મ પવિત્ર, ઉદારપણું મન ઉપજે, સુણતાં એહ ચરીત્ર. ન્યૂન્ય અધિક જે વિનવ્યું, પાય પ્રણમું કવિરાય; અખર મત્તારહિણ વિણ, ભૂલે ઠવા ડાય. કવિપદની હું રેણું છું, હું બાલક મતિહીણ; તડેવદિ કહિની નવી કરૂં, જે કવીરાજ પ્રવિણ.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૫૫] સઘવિજય (
સિહવિજય) શાસ્ત્ર તણું ભેદ નવિ લહું, નહી વલી બહુલી બુદ્ધિ; મુઝ મતિ સારૂ વણવી, બત્રીસ કથા પરસીદ્ધ. પૃથવિમંડલ વિર (સવિ) જિહાં, અચલ મેરૂ ગિરિંદ; અંબર તારા ગ્રહ વસે, જિહાં ધું શશિ દિણંદ. તિહાં પ્રતાપે વિક્રમચરિ, પરઉપગારી ભૂપાલ; આસ ફલેં જગ તેહની, જે સુણે ચરિત્ર રસાલ. પુન્યવંત સુણતાં હુયે, ભણતાં હે સુજાણ;
જયશ્રી વંછિત સુખ લહિં, લહિં નર કેડિ કલ્યાણ. ૧૫૪૭
(૧) ઇતિશ્રી વિક્રમ મહારાય ચરિત્ર સિંઘાસણ બત્રીસી. સંવત. ૧૮૬૯ જ્યેષ્ટ શુદિ ૨ પન્યાસ દયાલવિજ(ય) લષીત ભરૂચ બંદિરે પં. ધર્મવિજય પઠનાથે. પ.સં.૧૦-૧૭, ના.ભં. (૨) પ.સં.૬૯, સિનેર ભં. દા.૭. (૩) ગ્રંથાગ્રંથ સવમલી ૧૬૦૦, ૫.સં.૪૬–૧૮, તેમાં ૪૦, ગા.ના. (૪) ૧૮૦૧ ગા. સં.૧૭૮૪ આસે વદિ ૮ બુધે પં. લાલસાગરગણિ શિ. ગણિ જયસાગર જય લહિ ગુરૂના પસાયથી હસ્તિસાગર લખિતા. પ.સં. ૭૬–૧૩, સુ.લા. ખેડા. (૫) સં.૧૭૯૯ વષે મૃગરિ માસે શુકલપખે ૨ ૨ (પછી હરતાલ ફેરવી છે). ૫.સં.૭૦–૧૪, ખેડા ભ૩. (૬) પં. ઈંદ્રવિજય શિ. ગણિ ખુસાલવિજયેન લ. કેસરબાઈ ગૃહે સા નેમિદાસ પઠનાર્થ, શાકે ૧૬૩૧ વર્ષ કા.સુ.૪ મંગલ દિને. એક પડે, ૫.ક્ર.૧થી ૬૨, જશ.સં. (૭) ગ્રં.૩૧૮૩ સં.૧૭૭૨ ક.ગુ.૭ રા. લિ. વૈરાટનગરે આચાર્ય ત્રિલોકસહજી શિષ્યાંનુશિષ જેરાજ સ્વયં વાચનાય. પ.સં.૪૮-૧૫, રાજકેટ મોટા સંધને ભ. (૮) ગ્રં ક ૨૨૦૦ લ. ઋષિ પેઠા સં. ૧૮૧૭, કા.શુ.૩ ગામ પ્રાંતિજ મધ્યે લાગ છે ઋષિ વિરચંદને વાતે લઘુ છે. પ.સં.૪૨-૨૦, રાજકોટ મોટા સંધને ભં. (૯) પ્રતિ ૧૭મી સદીની, ૫.સં.૯૭, ચતુપ.૭. (૧૦) સં.૧૭૯૦ .શુ.૮ સોમે મુનિ રૂપવિજયગણિ લ. સાણંદનગર. ૫.સં.૬૧-૧૫, જશ.સં. (૧૧) સં.૧૬૮૦ પિશુ.ર શનિ વિબુદ્ધ શિ. ધર્મસી લિ. ૫.સં.૪૫, મહિમા. પિ.૩૬. (૧૨) ઉદયપુર ભં. [મુથુગૃહસૂચી.]
[પ્રકાશિત ઃ ૧. સાહિત્ય, વર્ષ ૨૧ અં. ૪થી ૧૨.] (૧૫૦૬) અમરસેન વયરસેન રાજર્ષિ આખ્યાનક ૨૭ ઢાળ ૫૧૦
કડી ૨.સં.૧૬૭૯ માગ.શ.૫ આદિ – સકલ સિદ્ધિ સુખ સંપદા, લહીઈ બુદ્ધિ વિના.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
સધવિજય (સિહવિજય ) [૫૬]
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
પચ પરમેષ્ટ પ્રણમી, હુઈ રિ કાર્ડિ કલ્યાણુ. શ્રી આદીશ્વર શાંતિજિન, યદુપતિ નૈત્રિ જિષ્ણુ ૬, પાસ વીર પ્રભુ પાય નમું, પચ તીરથ સુખકંદ.
*
અમરસેન વચરસેનનŪ પૂર્વે ભવ અધિકાર, દાનપૂજાલાભ ગુરૂ” કહ્યો, તેલુઇ લહ્યાં સુખ અપાર.
*
પ્રકરણ પુષ્પમાલા તણી, ગાથા ભણી સુણિ, રસિક સંબધ શ્રવણે સુણ્યો, રાસ રચું શુભવાણિ. ઢ!લ ૨૭ રાગ આસારિ.
સરસતિ માત સાનિધિ કરી, રચ્યા સંબંધ રસિક શાસ્ત્ર અનુસારઇ વર્ણવ્યા, નવિ ભણ્યા ખેલ અલીક. પટ્ટપર પર વીરતા ક્રમ” હવા યુગહપ્રધાન, શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વર અકબર નૃપ દી” માન. બિરૂદ જગગુરૂ તેણુŪ દીઉં, તીરથ શેત્રુ′જ ગિરિનારિ, મુગતાઘાટ કારાવીઆ, જાત્ર કરઇ નરનારિ. છેડાવ્યા જેણઇ જીજીએ, મુકાવ્યું જિંગ દાંણુ, બંધ લાખ મેલ્હાવીઆ, હીરગુરૂ વચન પ્રમાંણુ. ઉદય અધિક શ્રી ગુરૂ તણા, રાજનગર મઝારિ, સાલ અઠાવીસઈ આવીઆ, મેઘજી ઋષિ ઉદાર. લુ...કામત મૂ કી કિર, કુમતિ કાઉ પરિત્યાગ, મન વચન કાયા કરી, ધર્મ તણા નિ રાગ. જિનપ્રતિમા જિનસારિષી, કહી પ્રવચનિ અધિકાર, સહણા સાચી પરી, આવી તસ હૃદય મઝારિ આચારિજપદના ધણી, નહિ અભિમાન લગાર, હીગુરૂચરણે જઇ નમું, મન સ્યુ કર્યાં વિચાર. ભાષ્યા ગણ્યા સિદ્ધાંત સત્રિ, પતિ બહુશ્રુત જોડિ, અઠાવીસ ઋષિ સ્યું પરવરવા, આંવી વ`દઇ મનક્રેડિ પુનરપિ ચારિત્ર આદરઈ, વિશુદ્ધ હીગુરૂહાથિ, પોંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરઈં, અઠાવીસ ઋષિનઇ સાથિ ઋષિ મેઘજી ઉદ્યોતવિજય, નામ અનૈપમ દીધ,
૧
ર
૧૪
૧૬
૪૮૯
૪૯૦
૪૯૧
૪૯૨
૪૯૩
૪૯૪
૪૯૫
૪૯૬
૧૯૭
૪૯૮
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૨
૫૦૩.
૫૦૪:
૫૦૫.
સત્તરમી સદી
[૧૧૭] સંઘવિજય સિહવિજ્ય) ઋષિ ગણે તે ગુણવિજય દીધું નામ પરસિદ્ધ. નામ થાપના અનુક્રમઈ કીધી શ્રી ગુરૂરાજિ પાંખ્યો લાભ ગુરૂઈ અતિઘણે, સારયાં તરસ બહુ કાજ. ૫૦૦ શ્રી હીરવિજય સુરિશ્વરૂ, ગુણવંત તસ તણે સીસ, ગિરૂઓ ગુણવિજયગણિ, ગુરૂઆણ વહઈ નિજ સીસ. ૫૦૧ તસ વિનથી લગતા વિબુધ, સંઘવિજય પભણુંતિ, સરસ સંબંધ શ્રોતા સુણુઈ, પૂરાઈ વક્તા મન શાંતિ. સુખ સંપજઈ સુણતાં શ્રવણિ, નાસઈ તાસ ઉચાટ, ભણઈ ગુણઈ મનિ ભાવ રૂં, તસ ઘરિ હુઈ ગહ. ચંદ્રકલા ઉદધિ નિધિ વરસે મૃગશિર માસ, શુદિ પંચમી ઉત્તરારકિ પૂરણ રચી રાસ. કવિરાય ચતુરગુણી જિકે, પાય પ્રણમું કર જોડિ, અધિક જૂન જે મઈ કવ્યું, મુઝ મમ દે ષડિ. વિનેદપણુઈ અજાનપણુઈ બોલ્યાં જેજે વચન્ન, અખરમતિ શુદ્ધ તે કર સંત સુજન.
ઢાલ અઠાવીસમાની, ૨૮, ઢાલ કડવાની જાતિ એહ રાસ કીધે લાભ લીધે સીધું વંછિત કાજ,
જેણુ દાન દીધું હવું પ્રસિધું લીધું ત્રિભુવનરાજ. અત –
કલશ-રાગ ધન્યાસી. શ્રી વીરથી અનુક્રમિ પાટિ તપગછિ શુદ્ધ પરંપરા, શ્રી વિજયદાન ગુરૂ હીર ગજી, વિજ્યતિલક સૂરીશ્વરા. તસ પટોધર ઉદયગિરિ જિમ ઉદ અવિચલ દિનકરૂ, અભિનવે ગૌતમ ભવિક વંદે, વિજયાણુંદ સુરીસરૂ. ૫૧૮. સંપ્રતિ વિચરઈ યુગપ્રધાન ગુરૂ છત્રીસ ગુણ અંગઈ ધરઈ, સાધુપુરંદર મહિમામંદિર અમૃતવાણિ મુખિ ઉગાઈ, શ્રી હીરવિજય સુરીંદ સેવક ગુણવિજયગણિ મુનિવરૂ તસ સસ સંથણ્યા રાજઋષિ દય સકલ સંઘ મંગલ કરૂ. ૧૧૯ (૧) મહેપાધ્યાય શ્રી ૯ શ્રી દિવિજયગણિ શિષ્યશિરોમણિ ગણિથી ધનવિજયગણિ શિષ્ય મુ. ભક્તિવિજયેન. લિખિત સ્વવાચનાય સં.૧૯૯૭ વિ.વ.૧૩ દિને શ્રી અહદપુરે. પ.સં.૨૦-૧૫, વિ.ધ.ભ. (૨) વિ.સં.૧૮૭૮, પ.સં.૨૧, પંજાબ જીરાને ભં. ડબ્બ ૧૨ નં ૫૪.
૫૦૬
૫૦૭
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૫૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ (૧૫૦૭) વિકમસેન શનિશ્ચર રાસ ૪૪૭ કડી .સં.૧૬૮૮ [૧૬૮૩]
કાર્તિક વદ ૭ ગુર આદિ-
દૂહા રાગ આસાફરી. સિદ્ધ નામા ઉંકાર યુરિ, જ્ઞાનતેજ અનંત; સુખમય પરમાણંદપદ, પામ્યા શ્રી ભગવંત. પરમાતમ પ્રભુ પ્રણમીઈ, વાધઈ સયલ જગીસ;
ગુણસમુદ્ર સદ્દગુરૂ નમુ, કર જોડી નમું શીસ. અંત - શશિકલા સંવત હરિ રામ, કાર્તિક બહુલ ગુરૂ પુષ્ય અભિરામ;
સાતમિ અમૃત સિદ્ધિ રવિયોગ, વસવસાધિક મિલ્યો સંયોગ, ૪૩૭ શનિશ્ચર વિકમ નૃપ ચરી, કરી રચના શુભમતિ અણુસરી સરસતિ માત તણઈ સુપસાય, સરસ સંબંધર સુખદાય. ૩૮ શ્રી હીરવિજયસૂરિ તપગચ્છધણી, તેહ તણી જગિ દીપ્તિ હુઈ ઘણું તસ શીસ ગુણવિજય ગુણવાન, સુવિહિત સાધુ ગુણરતન નિધાન.
૪૩૯ કુમત મતિ જેણિ ફરિ પરિહરી, હીરશુરૂઆણુ સાચી શિર ધરી; ગુણવિજયગણિ કેરે શીસ, તેણઈ ગાયે અવંતિ-ઇશ. ૪૦ ગુણવંતના ગુણ ગુણઆ ખંતિ, વિકમ નરપતિ મહાપુન્યવંતઃ કલિયુગમાં જણિ નરિ અવતરી, શુભ કારણું અનુમોદવા કરી. ૪૪૧ મીન રાશિ શની આ યદા, હાલકલોલ !હવઈ કરઈ તદા; કપાવઈ સ્વર્ગ મૃત્યુ પાતાલ, અર્થ પુત્રને એડ હવાલ. ૪૪૨
ગાહા ઈય સણું વિક્રમ ચરિયું, રચિયં બહુ ભત્તિ સિંહવિબુહેણ
જે પઢઈ ગુણઈ નિસુણઈ, ગ્રહપીડા ન કુણઈ તરૂ. ૪૪૭ (૧) સં.૧૭૦૧ ફા.શુ.૧૩ સુરગુરૂવાસરે રાજનગરે. ૫.સં.૨૭-૧૧, લા.ભં. નં. ૨૬.
પ્રિથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૭૪–૭૮, ભા.૩ પૃ.૮૫૧–૫૪. કવિની ગુરુપરંપરા જોતાં એમાં “સંઘવિજય” નામને જ સમર્થન મળે છે. વિક્રમસેન શનિશ્ચર રાસ'ના રચના સંવતદર્શક શબ્દોના અર્થઘટનમાં કંઈક ભૂલ થઈ જાય છે. રામ=૩ જ થાય, ને હરિ= ગણવા યોગ્ય છે.] | ૬૬૯. નાનજી (લે. રૂ૫-જીવ-કુંવરજી-શ્રીમલ-રતનસીશિ.) (૧૫૦૮) પંચવરણ સ્ત, ૨.સં.૧૬૬૮ દિવાળી નવાનગરમાં
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
આદિ
સત્તરમી સદી
[૧૫૯]
તસાગર રાગ કેદાર શ્રી અરિહંત પાએ નમીજી સ્તવન પચિસિ જિનરાય
પંચવરણ જિનવર તણુજી, કહિવા મુઝ મન થાય. ૧ અંત – શ્રી રૂ૫ ઋષિ જીવ ઋષિ સાર, ઋષિરાય કુયર ઉદાર
શ્રી શ્રીમલ ગણધાર, તસ પાટિ રતન અણગાર, ૨૧ ગણિ નેમ જિણુંદ સોઈ, મુનિ નાનજી એણી પરિ બેલી, સંવત સેલ ઉતર વર્ષે, દીવાલિ દિન મનહરષિ. ૨૨ શ્રી નવાનગર અઝાર, જિન સ્તવિયા હરષ અવાર, પૂજ્ય તિહા રહાં ચોમાસ, શ્રી સીંઘ બહુ ઉલ્લાસ. ૨૩ પંચવરણ જિનવરૂ રૂપસુંદર ગાઇયા ભાવિ કરી કર્મ કઠણ ચુરી ચાન્ય પુરી વિમલ સિદ્ધિવધૂ વરી પ્રહ સમય ઉઠિ નિતિ નમય અનુ જસ કરતિ ધરી
સર્વ ઋદ્ધિવૃદ્ધિકલ્યાણદાયક, સયલ સંઘ મંગલ કરી. ૨૪ (૧૫૦૦) નેમિ સ્ત, ૩૧ કડી ૨.સં.૧૬૭૨ દિવાળી અમદાવાદમાં આદિ– સારદ સારદ દયા કરી દેવી. ઢાલ.
મંગલકારક દૂરિયનિવારિક, પાસ જિર્ણોદ સિર નામીજી, . શ્રી નેમિસર ભુવનદિસર, ગુણ ગાઈ મતિ પામીજી
ગછનાયક સેવક સુખદાયક, રતનાગર ઋષિરાયજી. અંત – સોમવદન ગુરૂ ત્રિજગઆનંદન, પ્રણમી તેહના પાયજી
શ્રી અમહદાવાદિ ઉલટ ઘણે, રત્નસીગણિ ચઉમાસ રે તાસ સેવક મૂનિ નાનજી, સંધનયણે ઉલ્લાસ રે. ૩૦. સંવત સેલ બહુતિરિ દિવસિ દીવાલી સૂભ આજ રે
શ્રી જિનરાજ ગુણ ગાઇયા, સિદ્ધ થયા સર્વે કાજ એ. ૩૧ [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૫૫-૫૬] ૬૭૦. શ્રુતસાગર (ધર્મસાગર.ઉપાધ્યાયશિ.) (૧૫૧૦) રાષિમંડલ બાલા, ર.સં.૧૬૭૦ (મર્ષિ રસ શીતાંશુ વત્સરે)
(૧) લ.સં.૧૬૭૧, દસાડા ભં. (વે.)
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૧૬૦૩.] ૬૭૧. ક્ષેમકલશ (૧૫૧૧) અગડદરની ચોપાઈ ૨.સં.૧૬૭૭ કશુ.૩ બુધવાર
(૧) લિ. જ્ઞાનસાગર બીજાપુર (દક્ષિણ). ૫.સં.૩૩, પાલણપુર
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાત-સાત ઃ-માનસિહ [૧ ૬ ૦ ] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સંધ ભંડાર દા.૪૬ નં.૨૩. (આની પ્રત તે ભંડારમાં જોતાં મળી નહીં.) [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૬૧.]
૬૭૨. માન-માનચંદ-માનસિંહ-મહિમાસિંહ (ખ. શિવનિધાનશિ.)
ખ, જિનસિંહસૂરિ આચાર્યપદ સ.૧૬૭૦, સ્વ. ૧૬૭૪. (૧૫૧૨) કીર્તિધર સુકાસલ પ્રશ્ન ધ ર.સ.૧૬૭૦ દિવાલી પુષ્કરણમાં અંત – શ્રી ખરતરગષ્ટ છાજઈ, શ્રી જિનસિ’હસૂરિ રાજ, સંવત સાલહ સત્તરિ, દીવાલી દિનિ ગુણભર ગુણિજન સુણિ ધણું રીજ, મૂરખ કિસુય કહીજઈ, હિયઈ હરષ બહુ આણી, મતિ છેં સાંભળઉ પ્રાણી, એ સ ંબંધ રસાલ, સુષુતાં લીવિલાસ, શ્રી શિવનિધાન ગુરૂ સીસ, કહઈ મુનિ માન જંગીસ. શ્રી પુષ્કરણુ ચુઉમાસ, રહતાં ચિત્ત ઉલ્હાસઈ ભણતાં સખ સુષદાઈ, સુષુતાં લીલ વધાઈ. (૧) ઈડર ખાઈએા ભ
(૧૫૧૩) મેતા ઋષિ ચા. ૨.સ.૧૯૭૦ આદિ–
અંત –
૫૦
૫૧.
પર
દૂહા વિદુર લેાક સુખદાયિની, સરસતિ સરિ ઉલ્હાસિ સૈતારિજ રિષ ચરિત સુભ, કહિંસુ' ગ્રંથ પ્રકાસિ રિસિ ઉત્તમ કરણી કરી, તિતિ ઉત્તમ તસુ નામ ચતુર નારિનર સભલઉ, ચરિત એ અભિરામ, ઢાલ રાગ ધન્યાસી
જે સાધુગુણ મનિ સાંભલી, નિ ધરઇ પરમ આણુંદ
તે હલૂકરમઉ જાણીય”, સેાઇ પાંમ” હે અનુક્રમ સુખકંદ ૫ આ. સંબંધ એ સરસ કહિઉ, શિવત્તિયાનગણિ સીસ
મુનિ વતિ માંન સુપ્રેમ સ, સુખ કારણિ હેા ધર મનહ જગીસ. ૬ સંવત સાલહ સન્નઈ, પુષકરણ નયર મઝારિ સાઁબંધ એહ સહિઉ સહી, અતિસુંદર હૈ। નિજ મતિ અનુસારિ. ૭ આપ હરષ હિયઇ આંણી ધણુઉ', મન દેઇ સુણુ સુખ્ત ગુ મુનિ વદતિ માન સુપ્રીતિ સુ', નિતુ કીજઇ હેા નિજ ધર્મ પ્રમાણ.૮ શ્રી ગુચ્છ ખરતર દીપત, શ્રી જિનસિ’ઘસુર સૂરદ
૫૩.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૧] માન-માનચંદ-માનસિંહ
તસુ રાજિ પરમ પ્રમાદ હું, મનિ આણી હે નિતુ બહુ આણંદ ૯ જે ભણઈ ગુણઈ સુણઈ સહી, તસુ સદા લીલવિલાસ
મુનિ વદતિ માં સદા સદા, તસુ પૂજઈ હે મનવંછિત આસ. ૧૦ (૧) સં.૧૭૪૪ કાશ.૭ ગેહાસર મધ્યે દાનચંદ્ર લિ. ૫.સં.૮, જય. પિ.૬૯ (૨) પ.સં.૯, અબીર. પ.૯. (જેમાં નીચેની ક્ષુલ્લક પાઈ પણ છે.) (૧૫૧૪) કુલકકુમાર પાઈ- સાધુસંબંધ ગા.૧૪૯ સં.૧૬૭૦
આસપાસ પુષ્કરણમાં આદિ– શ્રી સદગુરૂપદજગ નમી, સરસતિ ધ્યાન ધરેસ,
મુલકકુમર સુસાધુના, ગુણસંગ્રહણ કરેસ. ગુણ ગ્રહતાં ગુણ પાઈયઈ, ગુણિ જઈ ગુણુજાણ, કમલિ ભમર આવઈ ચતુર, દાદુર ગ્રહઈ ન અજાણું. ગુણિજનસંગતિ થઈ નિગુણુ, પાવઈ ઉત્તમ ઠામ, કુસુમસંગિ ડરે કંટક, કેતકિસિરિ અભિરામ.. પહિલઉ ધર્મ ન સંગ્રહિઉ, માત કહિંઈ ગુરૂવયણ, નટુઈ વયણે જાગીયઉ, વિકસે અંતર-નયણુ. એક વનિ સંઈ આપ મનિ, પ્રતિબૂઝયા બલિ ચારિ,
તે સંબંધ કÉ સરસ, સંભલિયે નરનારિ. અંત
રાગ ધન્યાસી ઈણિ પરિ જે નિજ મન સહી, રાખઈ નિર્મલ ઠામ કર્મ કંદ તજિ શિવસુખઈ, લીન રહઈ અભિરામ. ૧૪૫ સોઈ નર સલહીયઈ, સબહૂ મઈ સિરતાજ ધર્મરૂપ ધન સંચિ કઈ, તે પામઈ સુખરાજ. ૧૪૬ શ્રી ખરતરગચ્છ સય ધણું, યુગપ્રધાન ગુરાય શ્રી જિનસંહસૂરિ દીપતઇ, પામી તાસૂ પસાય. ૧૪૭ હરષ ધરી મનિ આપણુઈ, મન દેઈ સુણઉ સુજાણ,. સાધુગુણ ગુણ સંપજઈ, પવઈ નિરમલ ઠાણ. ૧૪૮ સે. એ સંબંધ સરસ કહ્યઉ, શિવનિધાન ગુરૂ સીસ
માનસિંહ મુનિ ઇમ કહઇ, શ્રી પુકારણુ જગીસ. ૧૪૯ સે. (૧) સં.૧૬૯૦ મૃ.સુ.૨ શુક્ર પુષ્કરણ મથે જીવરંગ લિ. ૫.સં.૫, મહિમા. પિ.૩૬. (૨) પ.સં.૬, અભય. નં.૨૧૫૮. ૩) પ.સં.૯, અબીર.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાન ભાન-માનસિંહ [૧૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ પિ.૯. (જેમાં ઉપલી મેતા ચોપાઈ પણ છે.) (૪) પ.સ.પ-૧૭, મે. સેં.લા. (૫) પ.સં.૪-૨૦, ઘેધા સંઘ ભં. દા.૧૩ નં.૪૬. (૧૫૧૫) ઉત્તરાધ્યયન ગીત (૩૬ અધ્યયનનાં) .સં.
૧૫ શ્રાવણ
વદિ ૮ રવિ આદિ- શ્રી જિનવર પદયુગ નમી, શ્રી સરસતિ ગુરૂ-પાય,
ઉત્તરાધ્યયન છતીસ ગુણ, ગાઇસુ નિરમલ ભાય. શ્રી શિવનિધાન વાચક ચરણ, પ્રણમિયમનાઉલ્લાસ, રિષિભાસિત ગુણ જોઈયઇ, અનુમતિ લહિ ગુરૂ પાસિ. ૨ ગયણ ચરણ ગાઈ કવણ, કુલ તલઈ ગિરિરાય, સર્વ જલધિજલ કુણ મિશુઈ, સુત્ત અરથનિ બખાઈ. ગુરૂબંધ પંડિત પ્રવર, કનકસિહ મતિસિંહ, તિથુિં આગ્રહ કીધઈ ઘણુઈ, ભાઈ મહિમાસિંહ. સૂત્ર ગહન અતિ તુરછમતિ, ગુણ કિસ કહયું જાય,
તઉ પણિ સુગુરૂપ્રસાદ લહિ, માન વદઈ ચિત લાય. અંત –
રાગ ધન્યાસી ઢાલ રૂપકમાલાની શ્રી ઉત્તરાયચનઈ કહ્યા છત્તીસઈ અઝયણ, ગુણ ગંભીર અરથ ભલા, સરસ સુધા પિણ વયણ.
- સંવેગી પ્રાણી ચિત ધરિ. ૧ ઈ-પરભાવિ હિત જણ, ઈમ ભાખઈ શ્રી જિનવાણિ-સંવેગી. ધન ધન શ્રી જિનવર જયઉ, ધન ધન શ્રી ગણધાર, ભવિયણ જણ તારણ તણું, એહ અરથ ઉપગાર. ૨ સં. જે ભવિ સિદ્ધ પ્રાણિયા, જેહ અલપ સંસાર, ભવ્ય એહ અધ્યયનનઈ, ભણઈ ગુણઈ અધિકાર. ૩ સં. ગુરૂમુખિ લેઈ વાચના, વિધિ મું વહિ ઉપધાન, જોગ સહિતા કિરિયા કરઈ, તે પામઈ શ્રુતજ્ઞાન, ૪ સં. સેલહ સય પચહારઈ, શ્રાવણ વદિ રવિવાર, આઠમ દિનિ અધ્યયન, ગુણ ગાયા સુવિચાર. ૫ સં. શ્રી ખરતરગચ્છ રાજાણજે, સુવિહિત સાધુસિંગાર, જિનસિંહસૂરિ પાટધરૂ એ, કઠિન ક્રિયા આચાર. જુગપ્રધાન સાચઉ જસ, શ્રી જિતરાજસૂરિ દાખ, તાસુ વિજય રાજ્ય સદા, સંધ સકલ આણંદ. ૭ સં.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧૩] માન-માનચઃ-માનસિહ
૯ સ
શ્રી હર્ષોંસાર સહગુરૂ ગુણ, સીસ ખડુલ પરિવાર, વાચનાચારિજ થિર જયંઉ, શ્રી શિવૃનિધાન અણુગાર, ૮ સં. તાસુ સીસ અઋણુના, આતમ મતિ અનુસારિ, મહિમસિહ વિનય કરી, ગુણુ ગાઇ મનૈહારિ. પતિ ગુરૂ ખંધવ ગુણી, અવિ હઉ થિમ (?) સહાય, કનકસિહ મતિસિ હતઇ, વચન વિનાદ કડાય. ભણુ' ગુણુઇ જે સાંભલઇ, તિનિ ધરિ લીલવિલાસ, માનદર કર જોડિનઇ, ભજઇ વછિત આસ. (પા.) માન વધૈ કર જોડિને, પૂજઇ વષ્ઠિત આસ,
૧૦ સ
૧૧ સ
(૧) પ.સ.૩૭, ૫.૪૨થી ૧૩, કલકત્તા સ ́.કા.કેટ. વો.૧૦ ન’.૧૩, પૃ.૨૪-૨૭. (૨) સ`.૧૮૩૮ પો.વ.૧૦ ગુલાબચંદ લિ. પ.±.૧૮થી ૦૫, જય. નં.૧૦૭૬. (૩) પ.સં.૪૩, જય. નં.૧૦૮૭. (૪) પ.સં.૨૦, જય. નં. ૧૧૪૦. (૫) સ’.૧૮૪૮ આ.૧.૧૪ વાલૂચર મધ્યે વા. કુશલકલ્યાણુ લિ. પ.સ’.૧૧, જય. પા. ૬૫.
(૧૫૧૬) વછરાજ હુ‘સરાજ [હંસરાજ વચ્છરાજ] રાસ ૫૪૯ કડી ૨.સ. ૧૬૭૫ કોટડામાં
આદિ
અ`ત -
દૂહા
શ્રી આદીસર જિણ તણા, પદ્મપંકજ પણમેવિ, આદિકરણ જિન સમીયઇ, સમરી સતિ વિ. શ્રી શિવનિધાન વાચક ચરણ, પ્રભુમિય સદ્ગુરૂપાય, કુલ લહીયઇ જિનધમ્મકા, જિણિ સુણિ ધમ કહાય. ધર્મ કીયઈ સુખ પાઈયઇ, ધર્મ કઇ દુખ જાઇ, ઇદ્ધ ભિવ પર વિ ધૂત, જે વંઇ તે થાય. ધર્મ પ્રસાદઇ સુખ લહ્યા, હસરાજ વછરાજ, ઘર તજિ પરદેસઇ ક્રિર્યા, સીધા વ`ષ્ઠિત કાજ, તે સંબધ સરસ કહ્યું, સાઁભલિયેા એકચીતિ, ચતુર વચન રીઝા ચતુર, ઉપજઈ અદ્દભુત પ્રીતિ. ઢાલ ધન્યાસિરિ, પાસ જિષ્ણુ દ જુહારીયઇ એહની ઢાલ ઇમ જાણી મન આંપણુઇ, કીજઇ જિનધર્મ સગાઇ રે, દાન સીલ તપ ભાવના, જિણિ કરિ બહુ છતરાઇ રે. ભવિઅણુ ભાવઈ સાંભલઉ,...
૫
૧
3
૪૨.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
હીરચક્ર
[૧૬] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ બહુ વિધિ વિધા ગુણ ભર્યા, વલિ આગમ અરથ ભંડારો રે, શ્રી શિવનિધાન વાચક જયઉ, કઈ તાસુ સીસ સુવિચાર રે. ૪૬ મહિમસિંઘ સુમતિ ધરી, ઈમ દાન તણું ગુણ ગાવાઈ રે, સેલહ સય પચહુરરે, શ્રી કેટડા નગરિ સુભાવઈ રે. ૫૪૭ ભ.. શ્રી ખરતરગચ્છ રાજયઉ, શ્રી યુગપ્રધાન ગુરૂરાય, શ્રી જિનરાજ સૂરીસરૂ, પામી તસુ પરમ પસાયા રે. ૫૪૮ ભભણતાં સુણતાં સંપદા, જિનમ થકી નર લીલાં રે,
કહિ મુનિ માન સુજસ સદા, શ્રી સંધ સદા સુખલીલા રે. ૫૪૯ (૧) પ.સં.૨૦-૧૫, વડા ચૌ.ઉ.પિ.૧૮ (૨) સં.૧૬૭૬ માગ. શું૧૧ સંગ્રામપુરે જ્ઞાનસમુદ્ર લિ. પ.સં.૧૬, જિ.ચા. પિ.૭૯ નં.૧૯૫૫. (૩) પ.સં.૨૦, રામલાલ સંગ્રહ, વિકાનેર, જેહાપ્રોસ્ટા.1. (૧૫૧૭) અહંદુદાસ પ્રબંધ
મેડતાના કપૂરચંદ ચોપડાના આગ્રહથી. (૧૫૧૮) રસમંજરી ગા.૧૦૭
(૧) ચતુ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૨૧૯, ભા.૩ પૃ.૬૯૪-૯૮, ૧૪૦૩ તથા ૧૫૦૭-૦૮. ત્યાં કીર્તિધર સુકેશલપ્રબંધને રચના સંવત ભૂલથી ૧૬૧ દર્શાવાયેલ. ભા.૩ પૃ.૧૪૦૩ પર હંસરાજ વછરાજ ચોપાઈ ૨.સં. ૧૭૭૫થી મહિમાસેનને નામે નેંધાયેલ છે.] ૬૭૩. હીરચંદ્ર (ત. ભાનુચંદ્ર ઉ. શિષ્ય)
[ભાનચંદ્ર ઉપાધ્યાય અકબરના સમકાલીન હતા અને એમની ૨.સં. ૧૬૭૧ની કૃતિ સેંધાયેલી મળે છે. . (૧૫૧૯) કર્મવિપાક (પહેલ કર્મગ્રંથ) બાલા, આદિ- શ્રી ભાનુચંદ્ર વાચક શિશુને પાધ્યાય હીરચંદ્રણ
કર્મગ્રંથસ્થા લિખિતાં લોકભાષાભિઃ,
(૧) પ.સં.૨૮, પ્ર.કા.ભં. દા.૭૮ નં.૭૯૭. (૨) લિખાવત ગુરજી કરમચંદ લિષત ચેલા તારાચંદ છેડાય મથે શ્રી અનંત પ્રસાદાત સં૧૯૦૨ પિસ કૃષ્ણ દુતીયા તીથે બુધ. પ.સં.૨૭, મજૈવિ. નં ૬૭. [મુપુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૦૩.]
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૫]
મેઘરજ ૬૭૪. મેઘરાજ (અં. ધર્મમૂર્તિ–ભાનુલબ્લિશિ)
ધર્મમૂર્તિસૂરિ અંચલગચ્છની પદાવલિમાં ૬૩મા પટ્ટધર. સં.૧૬૨માં આચાર્ય અને ગચ્છનાયકપદ, સં.૧૬૭૦માં સ્વર્ગવાસ પાટણ. (૧૫૨૦) [+] સત્તરભેદી પૂજા આદિ- સર્વજ્ઞ જિનમાનમ્ય નત્વા સદ્ગુરુમુત્તમં,
કુ પૂજાવિધિ સમ્યફ ભવ્યાનાં સુખહેતવે. વંદી ગાયમ ગણહરે સમરૂં સરસતિ એક
કવિયણ વર આપે સદા, વારે વિધન અનેક. અંત –
ગીત રાગ ધન્યાસી. બેલી બેલી રે બોલી પૂજાની વિધિ નીકી સતરભેદ અગમેં જિન ભાખી, શિવરમણી સિર ટીકી રે. બેલી. ૧ છવાભિગમે જ્ઞાતા ઘરમેં રાયપણું પ્રસીદ્ધી, વિજયદેવ દ્રપદીએ પૂજ્યા સુરીયાભે પણિ કીધી રે. ૨ અચલગચ્છે દિનદિન દીપે, શ્રી ધર્મમૂરતિ સૂરિરાયાં, તાસ તણે પખું મહીયલ વિચરે, ભાનુલબ્ધિ વિઝાયાં રે. ૩ તાસ સીસ મેઘરાજ પર્યાપે, ચિર નંદે ચંદા રે,
એ પૂજા જે ભણસેં ગણુસેં, તસ ઘર હાઈ આણંદા રે. બેલી. ૪ (૧) સં.૧૮૩૦ વર્ષે શ્રા.શુ.૧૫ ગુરૂવાસરે શ્રી. નવાનગરે શ્રી અચલગચ્છ શ્રી શાંતિનાથપ્રસાદાત સા. રૂપસી રત્નપાલ પ્રમુખ પઠનાથ. ૫. સં.૪-૧૪, માં.ભં. (૨) ચં.૨૪૦, ૫.સં.૯-૧૩, જે.એ.ઈ.મં. નં.૧૩૫૯. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી.]
[પ્રકાશિતઃ ૧. વિવિધ પૂજાસંગ્રહ વગેરેમાં.] (૧૫ર૧) ઋષભજન્મ આદિ – વિણીય નારી વિણીય નવરી નાભિ નિગેહ,
મરૂદેવી ઉંઅરસરે રાયહંસ સારિત સામાય, રિસોસર પઢમ જિણ પઢમ રાયવર વસહ ગામીય, વસહ અલંકિઅ કણય તણ, જાય જુગઆધાર,
તસુ પાય વંદી તસ તણે, કહિસું જનમ સુવિચાર. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૬૭-૬૮, ભા.૩ પૃ.૯૪૧. “ઋષભજન્મને અંતભાગ ઉદ્ભૂત થયા નથી તેથી કર્તાનામ કેવી રીતે નક્કી થયું છે તે સમજાતું નથી.]
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
સહજકુશલ
[૧] જૈન ગૂર્જર કવિએ ક ૬૭૫, સહજકુશલ (કુશલમાણિક્યશિ.) (૧૫૨) સિદ્ધાંત શ્રત હુંડી
જૈન અંગઉપાંગે આદિમાં પ્રમાણે ટાંકી ભાષાગદ્યમાં ટૂંઢિયાના. મતના ખંડન રૂપે રચેલ છે. આદિ-નમિણ જિણવરાઈ, સુવિધારેણ કિંચિ બુછામિ,
જે સંસયંમિ પડિયા, ભવિયજીયા તૃપિ બુડેઉં. શ્રી જિનાદિક પ્રતિમા નમસ્કાર કરી, સિદ્ધાંતનું શ્રુત વિચાર કાંઈએક બોલીઉં લિવું, ભાવિક જીવ જે સંસઈ પડયા છઈ, તેહના, સંદેહ છેદવાનઈ કાજઈ, જે વ્યુતસિદ્ધાંત સ્યુ કહીઈ, અરિહંતના કહ્યા અર્થ, ગણધરના ગૂયા સૂત્ર, તેહના ભેદ શ્રી નંદાસૂત્ર થકી
જાંણીઇ, તે આલાવવું સંપઈ લિષીઈ છે, વિચારી જે. અંત - ઈમ અનંતા જીવે દ્વાદશાંગી આરાધી મોક્ષ પહંતા, અનેક પંચે
છઈ, અનંતા મુક્તિ જાસ્થઈ, ઈમ જાંણ, સિદ્ધાંતની આશાતના ટાલી સત્ર સર્વ સવહીઈ, સજઝાયનું ઉદ્યમકરિવર્ડ, એતલઈ તપની આરાધના, સંક્ષેપમાત્ર લિખી વલી વિશેષ સૂત્ર અર્થના ભાવ પ્રી, અનઈ સૂત્રના અર્થ નિયુક્તિ વૃત્તિ ચૂર્ણિ ભાષ્ય પઈના પ્રકરણ જે બહુશ્રુત પરંપરાઈ માંનઈ જઈ, તે પુર્ણ માનવા. તેહ માંહિ જે હેતુ કારણુ ઉત્સર્ગ ઉપવાદ હુઈ તે સહીઈ, કદાચિત્ત ક ગ ઊપરિ આસતા નાવઈ તો અપ્રાપ્તિ છ0; બહુશ્રુત કનઈ અણસાંભલ્ય સરછંદમતિઈ ઉથાપીઈ નહીં. અસંબદ્ધપણુઈ અર્ણવવાદ ન બોલી. હેતુકારણ સૂત્રે ઘણાઈ દીસઈ છઈ. તે કિમ સહીઈ છઈ. તિમ નિયુક્તાદિકના હેતુકારણ સહીઈ. કદાચિત ન પ્રીછી તે મધ્યસ્થ રહી. બહુશ્રુત પૂછી ઠાંમઈ પાડીઈ. પિણ એકાંતિ ઉથાપીઈ નહીં. ઘણું સ્પે લિખીઈ,
ડઈ લિખીઈ ઘણું પ્રી. હિવઈ જે ધર્માથી નિં સૂત્ર ટાલી બીજા સૂત્ર નિક્તિ પઇની વૃત્તિ ભાષ્ય છેદસૂત્ર ચૂર્ણિ પ્રકરણ નામ દે છે, તે માટઈ તે સત્રના બેલ નથી લિષ્યા. ઈશુ માંહિ પ્રતિમા પ્રતિષ્ઠા પૂજા આલોયણુ અનેક ભેદ ઘણું છઈ. ભત્ત પઈના માંહિ ૮ ક્ષેત્ર છઈ, તે નથી શિષ્યા, સ્યા માટઈ, જે માટઈ તુમ્હનઈ પ્રતીતિ નથી, ૩૦ સૂત્રના બલ ટબમાં માત્ર લિળ્યા છઈ, એહવા સુત્રના ભાવ ગંભીર પ્રીછી, કુમત કદાગ્રહ મૂકી
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
......
.
....
તા
૨
સત્તરી સતી
[૧૬] નયસાગર ઉપા સુધા જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રતા પાલિવા, એ પાલ્યા વિના મેક્ષ નથી, શ્રી ઉત્તરાયયને ૨૮ મઈ, નાણું ચ સણું ચેવ, ચરિત્ત ચ તતહા , એવામગમણુપત્તા, જીવા ગઇતિ સુગઈ ૧ જિનવચન વિરૂદ્ધ આપબુધે કાંઈ હેતુયુક્તિની રચના કરી હુઈ, તે શ્રી સંધ સાથે ખમાવઉં છું, મિચ્છામિ દુક્કડ, વલી ૨ કાંઈ મંદમ તિ મૂઢમતિ વિસારીઉં હુઈ, કુટું લિખ્યું હુઈ તે બહુશ્રુતે સોધવું, ભવ્યજીવને બુઝવવું. યતઃ કુશલમાણિક ગુરણું, તસ્સ સીસસ સહજકલેણું, ભવિયણ બેહણë, ઉદ્ધરિયં સુઅસમુદ્દાઉ. જ જિણવયણ વિરૂદ્ધ, સંરદ બુધેણુ જ મએ રઈયે, તે ખામહ સંઘ સબં, મિચ્છામિ દુક્કડ તસ. મંદમઈ મૂઢબુધેણુ, ફૂડ લિહિયં જ ચ વિસયિં,
બહુ સુએય સેહિયહૂં, ભવિયજીવાણું ચ બેહિવં. ૩
(૧) ગ્રંથાગ્રંથ સંખ્યા ૨૦૫૦ પ્રમાણ, પ.સં.૨૫-૧૩, અનંત.ભં. (૨) પ.સં.પર, લે.૧૮૫૦, લીંભ. દા.૨૧ નં.૪૪.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૯૯-૬૦૧, ભા.૩ ૫.૧૬ ૦૩. ૬૭૬. નયસાગર ઉપા. (આ. કલ્યાણસાગરસૂરિ–રત્નસાગર ઉ.શિ.)
કલ્યાણસાગરસૂરિ – આચાર્યપદ સં.૧૬૪૯ અમદાવાદ, ગચ્છશપદ ૧૬૭૦માં પાટણ, સ્વર્ગ. ૧૭૧૮માં. (૧૫ર૩) ચૈત્યવદન ૮ ઢાલ સં. ૧૬૭૦ ને ૧૭૧૮ વચ્ચે અત -
કલસ. ઈમ ત્રિજગવંદન દુખનિકંદન સકલ જનમનસુંદર, સાસય અસાસય ચિત્ય પડિમા શુ મઈ ઉલટ ધરે, વિધિપક્ષ-ઉદયાચલ દિવાકર, શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરીસરે, તસ સીસ સુંદર સગુણુમદિર, શ્રી રતનસાગર ઉવઝાયરે,
તસ સસ સાદર નયસાગર રચ્ય ચૈત્યવંદન વરે. (૧) પ્ર.કા.ભં. [જૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૬૩).] (૧૫૨૪) ચોવીશી અંત – શ્રી અચલગણ દિનમણી, શ્રી કલ્યાણસાગર સુરિરાય,
તાસ સીસ શોભાનિલે, શ્રી રતનસાગર ઉવઝાય કિ. ભેટયો. ૬ સીસ તાસ હરષિ રી, એહુ કરી તવનની જેડિ
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસાગર ઉ.
[૧૬]
ઉવઝાય નયસાગર ભણુઇ, નિત ભણતાં રે હાઈં મંગલીક કાર્ડ કિ
-ભેટયો શ્રી મહાવીર. ૭
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ
(૧) પ.સં.૫-૧૩, આ.ક.ભ. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૯૨-૯૩.] ૬૭૭. રાજસાગર . (પી.. ધ સાગરસૂરિ-વિમલપ્રભસૂરિ
સૌભાગ્યસાગરસૂરિશિ.)
[આ કર્તા સરતચૂકથી અહીં પાછળના ક્રમમાં મુકાયા છે.] (૧૫૨૫) પ્રસન્નચદ્રરાજર્ષિ રાસ ર.સ.૧૬૪૭ પેો.વ.૭ થિરપુર (થરાદ)માં
આદિ –
દુહા પઢમ· તિથૅસુ જીવર, પ્રણમુ રિસહ જિદ, ચરણુકમલ સેવઇ સદા, મુણુિ સુર અસુર નહિઁદ. મહિમ`ડલિ સુરતરૂ અધિક, ઉદ્દયઉ નાભિ-મલ્હાર, આદિઇ આદિ જિતેસરૂ, જગે સેાઇ જસ સાર. શાંતિકરણુ શ્રી શાંતિ જિન, હથિણુાઉરિ અવતાર, ત્રિહ' ભણે ઉદ્યોત હુય, સુર જ ંપ જયકાર. સાલસમા શ્રી જિતવરૂ, પ"ચમ ચક્કી જેહ, એકણુ ભવિ ઇ એહ લહ્યા, અનિસ સમરૂ` તેહ. શ્રી નેસીસર હિંવ ધણુ, બાવીસમુ જિનરાય, ચાદેવકુલતારણુ સકલ, સમુદ્રવિજય જસુ તાત. પસુયમેં પિ કરૂણા ધરી, પરહર રાજકુમાર, દાંન દૈઇ દીખ્યા ગૃહી, જઇ વિલસ્યા શિવનારિ પાસનાહ ત્રેવીસમા, નમીઇ ત્રિકરણ શુદ્ધિ, જાસુ ચિત્તિ અહનિશિ વસઇ, અભયદાનની ક્ષુદ્ધિ. અહિં પ્રતિ સુરપતિપદ દી, કમઠ તણુ મદ ચૂરિ, મહિમંડલજી મહિમા ઘણુંઉ, સમરિષ હગ રિ. સિદ્ધાર્થ રાયકુલિ તિલય, દેહ કનકનુ વાંન, સુર નર અસુરાદિક તવર્ણ, અનિસિ શ્રી દ્ધમાન. ચરમ તિર્થંકર વીરના, મહિમા અધિક અપાર, વિક ચરણુ સેવીત તરઇ, જલનિધિ અપારા વાર. રિષભાદિક પ ચઇ પ્રવર, મંગલકારણુ દેવ, ગાયત્રાદિ પ્રણમી કહું, કલા પ્રબંધહ હેવ.
:3
૧
૪
પ્
૭
4
ર
૧૦
૧૧
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
રાજસાગર ઉ.
અત – ઢાલ સુરસુંદર રૂપિ વિચાર–એ દેસી રાગ ધનાસી.
ઈમ ઘણું જિન ગુણ શ્રેણિ કરી છઉ, દેઇ પ્રદક્ષણ વદિ, સાધુ સવે વદી કરી ઉઠીઉ, આવઇ જિહાં રષિ પ્રસનચંદ. ૯૦ સદા સુખ સાધુગુણ ગાવતાં, જઈ ધરિ મંગલ નિતુ વર હેઈ આં. અભિયૂણ મુનિવર શ્રેણિક નરવર આપણુઈ થાનકિ જાઈ, સ્વામિ વિહાર કરઈ મલિ દિસડ સાથિ છઇતિ રિષિરાય. સ. ૯૧ સંયમ પાલિ ગયા મુનિ સિવિ પરિઇ, ભગતિ નમું તસુ પાય, પ્રહઈ સમઈ નિત કરતાં રષિવંદન, દેહગદુખ સવિ જાઈ. સ. ૯૨ એહ સંબંધ રચીઉ મઈ રૂડઉ, સાસ્ત્ર તણુઈ અણુસારિ, આપમતિ કરિ અધિકઉ કહિઉ, તે ખમયે નરનારિ. સ. ૮૩ સેલ સઠતાલએ પાસ માસિઈ ભલઈ, બહુલ સાતમિ ગુરૂવારિ, થિરપુર નિયરિ નિરૂપમ રૂડઈ, ચંદ્ર શાખા ગુણધાર. સ. ૯૪ પીપલગ છે ગિરૂયા ગુણસાગર, શ્રી ધરમસાગર સૂરિ, તસુ પટિ શ્રી વિમલભ સૂરિવર, દુરિત પણ દૂરિ. સ. લહીય પ્રસાદ તે ગુરૂ કેરડ, પ્રસન્નચંદ્ર રષિરાજ, ગાઉ મિઈ કવિતાજન ઇમ કહે રે, સીધલા વંછિત કાજ. સ. ૯૬ ઝમક પદબંધ અક્ષર ચંતા થિંક, અધિક ઉછઉં જિ કહેઈ, હીઈ વિચાર પંડિત જન સોધ, દસ મુઝ મા દિયો ઈ. સ. ૯૭ ભાવિ ભણસઈ સુસિંઇ જિ કે નારિ નરા, એહ સંબંધ રસાલ,
પ્રામિસિઇ સિદ્ધિ ધરિ સહગસંપદા,નિતુ હસિઈ મંગલમાલ. સ. ૯૯ (૧) દુમડીયા ગામે સં.૧૬૭૫ જે.શુ.૯ બુધે. પ.સં.૧૩–૧૬, તા. ભં. દા.૮૩ નં.૧૧૬. (૨) ભાં.ઈ. સન ૧૮૯૧-૯૫ નં.૧૬૪૧. (૩) ૫. સં.૧૫, હા.ભં. દા.૮૩. (૧૫૨૬) લવકુશ રાસ [અથવા આખ્યાન અથવા રામસીતા રાસ
અથવા શીલપ્રબંધ] ૫૦૫ કડી ૨.સં.૧૬૭૨ જેઠ સુદ ૩ બુધ આદિ- આદિ અજિત સંભવ જિન, અનુપમ શ્રી અભિનંદન,
વંદન સુમતિ પાપ્રભ નિતુ કરૂં એ, શ્રી સુપાશ્વ જિન સપ્તમ, ચંદ્રપ્રભ શ્રી અષ્ટમ, નવમા સુવિધિનાથ વંદન કરૂ એ. શ્રી શીતલ સુખદાયક, શ્રી શ્રેયાંસ ગુણ ગાતા એ, જોતાં એ વાસુપૂજ્ય વિમલ જસ નિરમલ એ,
WWW.jainelibrary.org
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
પરમાનદ
[9] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ધમ અનત સુવાણી એ, શાંતિ કુંથુ આર જાણીd, પ્રાણુ એ એ જિન પ્રમુમતાં ભલૂ એ. મહિલાનાથ મુનિસુવ્રત શ્રી નેમીસર નિતુ અરિહંત, પ્રણમતાં મનિ ઉપજઈ એ, પાશ્વનાથ પરમેશ્વર, સ્વામી વીર જિણેસર,
જસુ જસુ નામિં નવનધિ સંપજઈ એ. અંત – સંવત સેલ વરસ બહુત્તરી જેઠ સુદી બુધવાર,
તિથિ ત્રીજનિં દિનિં રાસ પૂરણ એહવું મંગલકાર. નગર વિરપુર અડું, જિહાં કરઈ કમલાવાસ, જિહાં વસઈ વડ વ્યવહારીઆ મતિ ધર્મ ઉપરિ જાસ, પીપલગરિષ્ઠ ગુરૂ વડા શ્રી શાંતિસુરિ સુજાણ, પ્રતિબધી કુલ સાતસઈ શ્રી માલપુર અહિડાણ. તાસ અનુક્રમિ પાટિ પ્રગટયા શ્રી ધર્મસાગરસૂરિ, શ્રી વિમલપ્રભ સૂરીસ પ્રણમું, હુઈ આણંદ પૂરિ, વિબુધ વિદ્યા ધરમદાતા અધિક જસુ ઉપગાર, જેણિ ટાલ્યા હિત કરી અગન્યાનના અંધકાર. જેણુિં થાપ્યા સૂરિ શ્રી સૌભાગ્યસાગર પાટિ, જિનવચન મારગ દાખવાઈ પ્રીછવાઈ પુણ્યહ વાટ, વીનવાઈ વાચક રાજસાગર રાસ એહ રંગિં મુદા,
નરનારિ ભાવિ સંભલઈ તસુ સંપજઈ ધરિ સંપદા. ૫૦૫ (૧) ઇતિશ્રી લવકુશ રાસ સંપૂર્ણ. ગ્રંથા.૯૦૦, ૫.સં.૧૨, હા. ભં. દા.૮૩, (૨) પ.સં.૪-૧૧, હા.ભં. દા.૮૩ નં.૧૯૦. [મુપુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા. ૧ પૃ.૪૮૫-૮૬, ભા.૩ પૃ.૯૬૨-૬૪.] ૬૭૮, પરમાનંદ (ત. વિજયસેનસૂરિશિ)
વિજયસેનસૂરિ સ્વર્ગ સં.૧૬૭૧. તે તે પહેલાં. (૧૫ર૭) નાના દેશદેશીભાષામય સ્ત, ૭૭ કડી સં.૧૬૭૧ પહેલાં
કચ્છનું વિજયાચિંતામણિ મંદિર, આદિ-એ ત્રિભુવનતારણ તીરથ પાસ ચિંતામણી રે,
કિ વિજયચિંતામણું રે, ચાલિ ચતુર પ્રિઉ યાત્રિ જઈઈ ઈમ ભણઈ ભામની રે પ્રિય સેજ વાલિ જે તારા વિકિ ધવલ ધુરંધરા રે
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
અત
[vi]
તસ સીગિ સેવનષેાલિ કિ, ધર્મઘમ ઘૂઘરા રે. ઇમ સકલ તીરથ સબલ સમરથ પાસ ત્રિભુવનનું ધણી, તપ છે જિષ્ણુઇ જયકાર દીધુ તિષ્ણુઇ વિજયગ્નિ'તામણી, ભારમહલરાજા વડ વાજા કરી થાપ્યા જિનવરૂ,
શ્રી વિજયસેન સૂરીંદ સેવક પંડિત પરમાણુદ જયકરૂ. ૭૭(૧) પુ.સં.૪-૧૫, વિ.ધ.ભ. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૮૦.]
૬૯. ગંગદાસ (ખ. જિનસિંહુ-કીર્તિ રત્નસૂરિ–દુ ધર્મ-ટુવિશાલ–સાધુમંદિર-વિમલરંગ-લબ્ધિકલ્લાલશિ.)
લબ્ધિલેલ જુઆ આ પૂર્વે નં.૫૬૪.
(૧૫૨૮) વ’કચૂલ રાસ ૧૨૮ કડી ૨.સ.૧૯૭૧ શ્રા.શુ.૨ ગુરુ પાતિ ગામમાં
આદિ – સતિ જિજ્ઞેસર ચિર જયતુ, સ`તિકરણ જિનરાજ,
-
વચૂલ રાા તણે, ચરિત કહિસુ હિત કાજ, સુધઇ મન જે પાલિસ્યઇ, ગુરૂમુખ લેઇ નીમ, ૧ કચૂલ જિણ પામિઇ, રિદ્ધિવૃદ્ધિ નિસ્સીમ. ગુરૂ વિષ્ણુ કા જાણુઈ નહી, ધરમાધરમવિચાર, સુધટ ધાટ સેાનાર વિષ્ણુ, લાષ મિલઈ લેાહાર. મૂરિષ કિમઇ ન રજીયઈ, જઉ વિધિ ૨`જનહાર, ટંડન કિમ ચઅરિયઇ, જઉ વરસઇ જલધાર. ગ્યારિ નીમ ચાવા ચતુર, લીધા ગુરૂનઈ પાસ, ચમતકારચિત ઊપજઇ, સુણતા મન ઉલ્હાસ. અંત – સંવત સેલ ઈકડુત્તરિ જાણિ, પાતિગામ સુડાસ વખાણિ, શ્રાવણુ સૃદ્ધિ ખીજઇ ગુરૂવાર, ગાયઉ વ'કચૂલ સૂખકાર. ૧૨૧ યુગવર શ્રી જિનચદ્રસૂરિ પાટ, સેવઈ સુરનર મુનિવર થાટ, પરવાદીભજન સિરિ સાટ, શુદ્ધ પરૂપઈ જિવરવાટ. ૧૨૨ યુગવર શ્રી જિનસિંહ સૂરીશ, વિજયમાન પ્રતપઉ સુજગીસ, રાયરાણા માનઈ જસુ આણુ, એહના કેતા કરૂ વખાણુ. ૧૨૩ ભૂમિતલ મોટા અવદાત, શૂભ મહેઇ જસુ વિખાત, આચારિજ આચારઈ ભલઉ, કીરતિરતન સૂરિ જગતિલઉ. ૧૨૪ હરષધરમ વાચક તસુ સીસ, વાચક હર વિશાલ મુનીસ, તસુ પાટઇ પરગટ ગુણનિલઉ, સાધુમ દિર વાચક સિરિતિલ, ૧૨૫.
અગાસ
3
૫.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિદ્યાચંદ
[૧૭૨]
જૈન ગૂજરૃર કવિએ : ૩
તસુ વિનેય વિમલરમ ગણી, વિનયવંત માહિ મહિમા ધણી, તિહન સીસ વિનયગુણુ જાણુ, વાચક લખધિકલાલ પ્રધાન, ૧૨૬ તાસુ પ્રસાદઇ એહ રસાલ, "કચૂલ ગાયઉ ગુણમાલ, સુણતાં ભણુતાં લીવિલાસ, એહ સ`બ`ધ કહ્યુઉ ગગદાસ. ૧૨૭ જિહાં સાગરજલ ગંગતરંગ, જિહાં ક ંચનગિરિવર ઉત્તુંગ, તિહાં લોંગ ન દઉ એહ સંબધ, સુણતાં ટાલઈ કરમહ બંધ. ૧૨૮ (૧) સં.૧૬૮૪ પેષ વદિ ૧૦ અવાસરે. પૂર્ણિમાપક્ષે યુગપ્રધાન શ્રી ૪ યુગવર ભટ્ટારક લક્ષમીચંદ્રસૂરિ પ્રથમ શિ. ગણિ શ્રી વીરવિમલ પ્રથમ વાચક વાચનાચાચ્ય વા. શ્રી લબ્ધિવિજય તત્ શિષ્યાય શિ. સૌભાગ્યવિજય લષિત શ્રી સત્યપુરવરે. પ.સં.૫-૧૪, વિધાભ’. (૨) પ.સં. ૭–૧૫, અનંત. ભર. (૩) લિ.સં.૧૭૩૮ ભાદલા મધ્યે ૫, ક્ષેવિમ લેન. ૫૪.૧થી ૪, ૫.૧૭, સીમધર. દા.૨૪. (૪) સં.૧૮૫૩ ભા.વ.૧૨, ચતુ. પા.૩. (૫) પ.સ.૪, દાન..૪૫. (૬) સં.૧૮૫૩ ભા.વ.૯, ૫. સં.૪, ગૌ.વિ.કા. નં.૩૯૮. (૭) (પ્રાયઃ આ કવિકૃત) સાકાન્હા પડનાથ મુનિ ગુણવિજય લિ. સં.૧૬૮૫. જૈન વિદ્યાશાળા અમ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૮૩-૮૪, ભા.૩ પૃ.૯૬૨.] ૬૮૦. વિદ્યાચ`દ (ત. વીપાશિષ્ય)
(૧પર૯) + શ્રી વિજયસેનસૂરિ નિર્વાણ રાસ ૫૭ કડી સ’૧૬૭૧ પછી આફ્રિ – સરસતિ મતિ દ્યઉ નિરમલી, મુખિ ઘઉ વચનવિલાસ,
-
ગાઉ” તપગચ્છ રાજવી, વિજયસેન ગુણુરાશિ. જગમાં જગગુરૂ હીરજી, હું અધિક સેાભાગ, મહિમા મહી માહિ ધણુ, જિમ રામમુની મહાભાગ. તાસ પાટિ ઉદ્દયાચલિઈ, ઉગ્યુ અભિનવ ભાણુ, શ્રી વિજયસેન સૂરિસર, જેહથી નિતસ્યુ વિષાણુ, ભાગ્ય વ. શ્રીપૂછ્યુંન, કુણુě ન ખંડી આણુ, જિનશાસનમાં જગતાં, દૂ અધિક મંડાણુ. ખરચ પ્રતિષ્ઠા પૂજણાં, સૌંધ તીરથ ઉદ્ધાર, રાસ ભાસ કવિત્ર થથી, તે સુગુજયા અધિકાર. છેડડઈ જે નિર્વાણુનઉ, દૂ' લવલેશ વિચાર, તાત માત ગુરૂ ગામનઇ, નામ થકી સભાર.
ત -
કલસ.
૧
૨
3
४
પ્
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૭૩]
ચારુતિ જગ માંહિ મહિમા ગુરૂ તણુઉ જે, અતિઘણુઉ છઈ મઈ સુણ્યઉં, દેઈ હાથ જોડી બુદ્ધિ થેડી, ઠમિ કેડી સઉ ગુણ્યઉં, શ્રી વિજયદેવ સૂવિંદ નંદઉ ભાવિ વંદઉ વલીવલી, વરવિબુધ વીપા સસ વિદ્યાચંદ આશા સવિ ફલી. પ. મ્િપુગૃહસૂચી, હે જૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૦૯)]
પ્રકાશિતઃ ૧. જૈન ઐતિહાસિક ગૂજ૨ કાવ્યસંચય. (૧૫૩૦) + રાવણને મંદરીએ આપેલ ઉપદેશ સ.
[મુપુન્હસૂચી.]
પ્રકાશિતઃ ૧. સ.મા.ભી. પૃ.૩૯૧. [૨. અપ્રગટ સઝાય સંગ્રહ તથા. અન્યત્ર.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૮૨-૮૩. “રાવણને મંદોદરીએ આપેલ ઉપદેશ સઝાય'માં ગુરુનામ નથી તેથી તે કોઈ અન્ય વિદ્યાચંદ્રની કૃતિ. હોય એમ પણ બને.] ૬૮૧. ચારકીતિ (૧૫૩૧) વચ્છરાજ ચોપાઈ ૨.સં.૧૯૭૨
(૧) સં.૧૭૧૮ આ.શુ.૭ છવકીતિ લિ. પ.સં૩૭, અભય. પિ.૪
.૨૩૬,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૬૫.] ૬૮૨ કપાસાગર (નેમિસાગર–વિદ્યાસાગરશિ.) (૧૫૩૨) + નેમિસાગર ઉનિર્વાણ રાસ (ઐ) ૧૩૫ કડી .સં.૧૯૭૨
માગ.શુ.૧૨ ઉજેણીમાં આદિ
વસ્તુ. સકલ મંગલ સકલ મંગલ મૂલ ભગવંત, શાંતિ જિણેસર સમરીઈ, રિદ્ધિવૃદ્ધિ સવિસિદ્ધિકારણ, મહિમંડલ મહિમાનિલે, પાપવ્યાપસંતાપવારણ, ઉજેણીપુર જિન જ, પ્રગટ અવંતી પાસ, કામકુંભ જિમ પૂર, કવિયણ કેરી આસ. નેમિસાગર ૨ નામ અભિરામ, કામિતપૂરણ અભિનવ કલ્પવેલિ સમ સદા કહી, જપતાં જગિ જસ વિસ્તરિ લલિત લીલ આનંદ લહી, વર વાચક પદવીધરૂ, અંગિક ગુરૂણ,
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
સિંહપ્રસાદ
[૧૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ - જિમ દૂઉં તિમ કવિ કહિં, તેહ તણું નિરવાણ. અંત -
હાલ ૧૦મી. રાગ ધન્યાશ્રી. જયજય સાધુશિરામણ, નેમિસાગર વા નામોજી, કામિતપૂરણ સુરત, વાચકવૃંદલલામેછે.
૧૨૯
સંવત સેલ બિહુરરઈ નયર ઉજેણી મઝારજી, માસિર શુદિ બારસ દિને યુણિ9 શ્રી અણગાર. ૧૩૪ વાચક વિદ્યાસાગરૂ, તાસ પંચાયણ સીસોજી,
વિબુધ કૃપાસાગર કહિ પૂરે સકલ જગીસે છે. ૧૩૫ (૧) લિ. સં.૧૭૭૦ શ્રાવણ વદિ ૫ બુધે મુનિ જયસૌભાગ્યન પ. સં.૬-૧૩, ભાં.ઇ. સન ૧૮૭૭–૭૮ નં.૩૪. (૨). સં.૧૭૦૪ આસો વ. ૧૦ બુધે લિ. પ.સં.૭–૧૧, વિ.કે.ભં. નં.૩૩૬૩.
[પ્રકાશિતઃ ૧. જૈન ઐતિહાસિક રાસમાળા.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૮૪-૮૫, ભા.૩ ૫.૨.] ૬૮૩. સિંહપ્રમોદ (ત. સેમવિમલસૂરિ–ઉદયચરણપ્રદ-કુશલ
- પ્રદ-વિવેકપ્રદશિ. ને લક્ષમીપ્રમોદના ગુરુભાઈ) (૧૫૩૩) વેતાલ પચીશી ૨.સં.૧૬૭૨ [૧૬૦૨] પિશુ.૨ રવિ
સંવત સોલ બિડત્તરઈ, પિસ માસિ સુધ બીજ રવિ દિનિ એમ જણાવ્યું છે.
(૧) ભાં.ઈ. સને ૧૮૯૧–પ નં.૧૪૧૮.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૬૫. “સેલ બીડોત્તર એટલે ૧૬૦૨ થાય પરંતુ સેમવિમલસૂરિ(જ.સં.૧૫૭૦)થી શિષ્ય પરંપરામાં એથે સ્થાને કવિ હેઈ સં.૧૬૦૨માં કૃતિ રચી હેવાનું બની ન શકે, તેથી ૧૬૭ર એ અર્થધટન કર્યું હશે ? ૬૮૪. લાલચંદગણિ (ખ. જિનસિંહસૂરિ-હીરનંદનશિ.) (૧૫૩૪) દેવકુમાર પાઈ (અદત્તાદાન વિયે) .સં.૧૬૭ર શ્રા.શુપ
અલવર (૧) યતિ સૂર્યમલને સંગ્રહ, કલકત્તા. (૧૫૩૫) હરિશ્ચંદ્ર ચોપાઈ ૩૮ ઢાળ ગા.૮૦૮ ૨.સં.૧૬૭૯ કા.શુ.
.
. .
૧૫
આદિ- શુભ મતિ આપ સારદા, સરસ વચન સરસરિ,
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૫]
લાલય ગણિ બ્રહ્માણુ સહુ વિઘન હરિ, ભલે કરે ભારતિ. ચકવીસે જિણવર ચતુર, નાંમ હુવઈ નવ નિધિ, શ્રી ગૌતમ ગણધર સધર, સદા કરે સાંનિધિ. અદીસર જિણ ઉદય કરિ, શાંતિ નિણંદ સુષવાસ, નિરમલ મતિ દ્યો નેમિજિણ, પરતા પૂરઉ પાસ. વિઘન હર શ્રી વીરજિણ, સુષસંપદદાતાર, પંચ તીરથ જગિ પરગડા, પ્રણમું પ્રહ સમિ સાર. પરતરગચ્છનાયક કરે, જગમ જુગપરધાન, શ્રી જિનસિંહ સૂરીસરૂ, નમીયઈ સુગુણનિધાન. વિનયવંત વિદ્યાનિલ, ગણિ હીરદન ગાય,
ગુરૂ સુપસાયઇ ગાયશું, રંગાઈ હરચંદરાય. અત – સંવત નિધિ મુનિ સિકલા (૧૯૭૯) કાતિગી પૂનિમચંદ્ર, ચઉસાલ કીધી ચેપઈ, લુલતિ ગતિ દે ગણિવર ,
- લાલચંદ. ૯૮ ગુ. ગ્રંથાગ્ર ગાથા ગોઠી, સહુ અષ્ટ ગગન સુસિદ્ધ અઠતીસ ઢાલ અછઈ ઈહાં, પુન્યવંતા હે કરિયે પરસિદ્ધ. ૧ પહિલ કીઆ અરૂ જનપુરી, નઈ હિવ ઘંઘાણુ નામ તિહાં જૈન પ્રતિમા સિવતણું, એ પ્રગટી હે જિહાંકણિ અભિરામ. ૨ મૂલનાયક પદમપ્રભુ મુખી, વલિ અરૂ જન પાસ વિખ્યાત, શ્રી દેવગુરૂ સુપ્રસાદથી, મુઝ સાનિધિ હે, કીધી સરસતિ માત. ૩ ખરતરગચ્છ માહે ખરા, જિનદત્ત કુશલ જતીશ, પુન્યવંત પાટ પરંપરા, જગિ દૂઆ જિનસિંહ સૂરીસ. ૪ કાશમીર કઠિન વિહાર કરિ, પ્રતિબધીય પાતસાહ ખંભપુરે વરસ લગે ખરી, મારે કે નહી હે માછલાં દરિયા
માંહિ. ૫ વલિ ઠામઠામ કરાવિયા, મેરૂ સારિખા ફુરમાન, મહિરાણું ક્યું ગુરૂ માનીયે, રાઉ રાણું હે વલિ ખજા ખાન. ૬ પાટિ તેહને જગિ પરગડે, જિનરાજરિ ગુરૂ જઇત જિનસાગર સૂરીસર જયા, બેહિથરા હે વસઈ બિરૂદ ઇત. ૭ ગછરાજ જિનસંઘસૂરિ ગુરૂ, શ્રી હીરાનંદન સીસ, કર જોડી લાલચંદ ગણિ કહે, જયવંતા હે વિદ્યાગુરૂ સુજગીસ. ૮
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
કીતિ વિજય
[૧૭૬]
ભાવસુ' જેહ ગુણે ભણે સાંભલે જે સુખ કે દ
વિ સુખ તેહને સપજે, ઇમ ખાલે હું લાલચંદ આણુ દ.
૯
(૧) ઢાલ ૩૮ શ્ર’.૧૨૪૫ સ.૧૭૨૮ શ્ર.શુ.૭ લિ. પ.સં.૨૩, જિ. ચા. પેા.૮૦ નં.૨૦૮૪, (૨) ગા.૮૦૮ ગ્રૂ.૧૨૦૫ સં.૧૮૫૩ ભા.જી.૧૧ સામ. ૫.સ.૨૭, મહિમા. પેા.૩૪. (૩) સ’૧૭૨૩ વિક્રમપુરે, પ.સં.૩૭– ૧૬, આદિપત્ર નથી, વિ.ને.ભ. નં.૪૫૦૫. [મુપુગૃહસૂચી.] (૧૫૩૬) વૈરાગ્યભાવની ૫૧ કડી ૨.સ.૧૬૯૫ ભાદ્રવા શુ.૧૫ અંત – ખરતર ગુ૰પતિ સિ`ધ સૂરીસર, હીરાન≠ તસુ સીસજી, ગુણુ લાલચંદ આતમ કાજે, પ્રતિમાખ્યા સુજગીસજી. સંવત સાલે પચાણુ વરસે, ભાદ્રવા પુનમ હિતજી, મુનિ વૈરાગે અધિક ભાવૈ, જોડ રચી લાલચંદજી. હરણ ધરી વૈરાગ આવની, ગુણુ સીજે નરનારીજી, ઈશુ ભવ માંહે હરષ પામસી, પરભવે સુખ અપારજી. (૧) પ.સ’.૪, કમલમુનિ. (૨) પ.સ....૩, અભય. ા.૧૬ ન.૧૬૧૫. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૮૧-૮૨, ભા.૩ પૃ.૯૬૦-૬૧. ભા.૧માં ‘હરિશ્ચન્દ્ર ચોપાઈ' હીરત દતે નામે મુકાયેલી તે પછીથી સુધાયુ` છે.] ૬૮૫. કીતિ વિજય (ત. કાનજીશિ.)
૫૧
વિજયસેનસૂરિ – સ્વ.૧૯૭૨માં થયા ત્યાર પછી તે સમામાં આ
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
થયેલ છે.
(૧૫૭૭) વિજયસેનસૂરિ નિર્વાણ સઝાય ૪૭ કડી આદિ –
અત –
કલશ.
હીર પટાધર સંધ સુખકર વિજયસેન સૂરીસરા, મેં ઘુણ્યા સૂર સવાઇ અવિચલ બિરૂદ મહિમામ દિરા, જસ પાઢિ પ્રગટ પ્રતાપ દીપે વિજયદેવ દિવા કરી, કાનજી પંડિત સીસ કીરતિવિજય વતિ કરી. (૧) પ.સ’.૪-૯, માં. ભ
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૮૬-૮૭,]
જવહરી સાચે રે અકબર સાહજી રે-એ ઢાલ. સરસતિ ભગવંત ચિત્ત ધરી ર્, પ્રણમી નિજગુરૂપાય રે, હીર પટાધર ગાયતાં રે મુઝ મનિ આણુંદ થાય રે, તું મનમાહન જેસ ગજી રે ૧
૪૯
૫૦
૪૭
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૭૭]
સરન ૬૮. હંસરત્ન (બિ સિદ્ધસૂરિ-હંસરાજશિ)
સિદ્ધિસૂરિ જુએ નં.૪૫૫. [પણ એ સિદ્ધિસૂરિ જ હોવાનું નિશ્ચિત ન કહેવાય.] (૧૫૩૮) રત્નશેખર રાસ અથવા પંચવી રાસ આદિ
હાલ ઊલાલા સરસતિ દિ૬ મઝ વાણી, સાકર અમીય સમાણી, દૂ અતિ મૂઢ અઈનાણુ, સહિગુરૂ કરૂં આ પ્રણામ. રાજગૃહ પુર સાર, નવ બારહીઅ વિસ્તાર
આવિયા વીર જિર્ણ દે, ત્રિભુવન અતિહિ આણંદ. અત –
વસ્તુ વિદણુગરિચ્છ વિદણ ગછિ ગુણહ ગણધાર રૂપસેભાગિ આગલા સૂરિ સૂરિશિરોમણિહિં જાગૃઅ, સિદ્ધસૂરિ પાટિ દીપતા સબલ વિબુધ ધરિ ગુરૂ વષાણું અ; અભિનવ ગેયમ ગુરૂ સમા, અમીય વાણિ વરસંત, સયેલ સંધ દુરિયાં હરઈ, જગિજગિ ગુરૂ જયવંત.
ગાયમ લખધિ ગણધરૂ એ મા. પંડિત શ્રી હસરાજ મિથ્યા તાવ નિવારિઉ એ મા. સારિઉં માહરૂં કાજ, નરનારી નિત જે ગઈ એ મા. રત્નશેખર નૃપ રાસ, નવનિધિ તેહ ઘરિ સંપજઈ એ મા સરસતિ પૂરએ આસ. ૨૦૪ સાસનદેવિય સાનધિં એ મા. બોલિઈ હંસરતન
પૂરિ મને રથ મન તણા એ, મા થભણ પાસ પ્રસંન. (૧) ભ. શ્રી જિનકીર્તિ સૂરિલેખિ. પ.સં.૮–૧૪, હા.ભં. દા.૮૦ નં૬૧.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૦૬-૦૭.] ૬૮૭. કીર્તિવિમલ (ત. વિજયવિમલ-વિબુધવિમલ?]–લાલછશિ.) (૧૫૩૮) ચતુર્વિશતિ જિન સ્તવન વિજયદેવ સમયે અંત - વિજયવિમલ વિમલવિબુધ સાસસિરમણિ પંડિત લાલજી
ગણિવરૂ તસ સસ પભણઈ કાતિવિમલ બુધ ઋષી મંગલ કરૂ. (૧) સા.ભં. પાટણ [ઉજૈસા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૨).]
૧૨
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલ્યાણ મુનિ [૭૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ (૧૫૪૦) ગજસિંહ કુમાર
(૧) ચં.ભં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૯૫-૯૬. કવિની એક અન્ય કૃતિ ૨.સં. ૧૬૭૩ની અન્યત્ર નોંધાયેલી મળે છે.] ૬૮૮. કલ્યાણ મુનિ (લે. વરસિંહ-જસવંત-પારાજ-કૃષ્ણદાસશિ.)
લઘુ વરસિંહજી ૧૬ર૭માં ગાદીએ બેઠા ને ૧૬ દરમાં દિલ્હીમાં સ્વર્ગ સ્થ થયા તેની પાટે જસવંતજી થયા. (૧૫૪૧) નેમિનાથ સ્ત, ૨.સં.૧૬૭૩ આસો સુદ ગુરુ સિદ્ધપુરમાં અંત – શ્રી નેમિ જિનવર સયસુષકર દુખહરણ મંગલ મુદા
શ્રી રૂ૫ છવજી પાટિધારક શ્રી વરસિંઘજી સુવર સદા. શ્રી વરસિંહ પાટિ શ્રી જસવલત સભર જિંગમ તિર્થ જાણીએ. તાસ સીસ પવર મુનીવર શ્રી કરાજ વષાણુએ, તાસ પાટિ પંડિત સભિ શ્રી કૃષ્ણદાસ મુનીસરા, તાસ સીસ ક૯યાણ જ પઈ સકલસંધ આણંદકરા. સંવત ૧૬ સેલ ત્રડુત્તર વર્ષે આ શુદિ છ િસાર એ, ગુરૂ સવારિ નેમ ગાઉં સિદ્ધપુર મઝારિ એ, ભાવ ભણસ જેડ સુણસઈ તે પામિ સુષ અપાર એ,
કહિ મુની મન હરષ આણ સંધ જઈજઇકાર એ. (૧) લક્ષä. . લધૂ. વિ.ધ.ભં. [મુગૂ હસૂચી.]
પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૧૧]. ૬૮૯ વિદ્યાસાગર (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ–સુમતિકલ્લેશિ.) (૧૫૪૨) કલાવતી ચોપાઈ૨ ખંડ ૨.સં.૧૬ ૭૩ આસો સુદ ૧૦ નાગારમાં આદિ– પ્રણમી આદિ જિણિંદ પહુ, સંતિકરણ શ્રી સંતિ,
બ્રહ્મચારિશિરોમણિ, ને મીસર નમિસતિ. શાસનનાયક જગિ જય૩, વદ્ધમાન બહુમાન, અતીત અનામત વર્તાતા, જિન વાંદી શુભ ધ્યાન. જિન માણિક પાટઈ પ્રગટ, યુગપ્રધાન જિણચંદ, વાચક સુમતિકલેલ ગુરૂ, પ્રણમું પરમાનંદ. વર્તમાન ગુરૂ તિમ નમું, જાગઈ યુગિ પરધાન, શ્રી જિનસિંહ સૂરીસરૂ, ગુણમણિ સાનિધાન. શ્રી શારદ શ્રુતદેવતા, કવિયણ કેરી માય,
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૭] વિદ્યાસાગર
વિદ્યાસાગર અહનિસિ સમરે હું સદા, ઘન જિમ મેર સહાય. સરસ વચન સહામણું, સુણતાં હેય આણંદ, સક્તિ અધિક દેજે સદા, હું તઉ છું મતિમંદ. સાસણદેવિ ભગવતી, મેટલ મોહિ આધાર, વિપુલ વિમલ મતિ મુઝ દિય, ધારણ અધિક વિચાર. સમવસરણ બઈડા થકા, ભાષઈ શ્રી વર્ધમાન, દાન શીયલ તપ ભાવના, ચઉવિધ ધર્મ પ્રધાન. સીલ તણું ગુણ અતિ ઘણું, ભાષ્યા શ્રી ભગવંત, કલિ કા પિણ કલિયુગઈ, નારદ મુગતિ લહતિ. કલાવતી ગુણ કલિજુગઈ, જાણુઈ બાલગોપાલ, છંદી બહુ નવપલ્લ, સીલપ્રભાવિ વિસાલ. સતીયશિરોમણિ એ સતી, તસુ સંબંધ રસાલ, સુણતાં ભણતાં ગુણ ઘણું, જાયઈ દુખજંજાલ. પ્રહ સમિ મુણિવર પિણ સદા, સતિયાં નામ ગુણંતિ, ગુણવંત ગુણવંત ગુણ ગ્રહઈ, મંદ ન મણિ જાણુંતિ, એ સંબંધ સરસ અછઈ, સુણિજ્ય તુહ ચિત લાઈ, નાદપ્રમાદ સવિ પરિહરી, જિમ રસ શ્રવણે થાઈ. શ્રેતા ન હુવઈ તેહવા, કવિયણ કેમ કરતિ, વીણા વાજિત્ર વાજતાં, મહિષી નીંદ ન જતિ. તઉ પિણ જે ચતુર નર, સુવિવેકી સુવિજાણ,
સંત ચરિત્ર સુણતાં ભલા, વંછિત્ત ચડઈ પ્રમાણ.. અંત –
રાગ સોરઠી મિશ્ર કલાવતી ગુણ ગાવતાં, પામી જઈ ભવપાર, લલના, સતી સિમણિ એ સતી, દુક્કર દુક્કર કાર, લલના કલા. ૧ બાહુ યુગલ બાહુ બહિરખા, પ્રગટલે જેમ અંકુર, સાસણદેવી નમિ કરી, મહિમા કીધ પંડૂર. ફુલવૃષ્ટિ આકાશથી, જયજય શબ્દઉચાર, કલાવતી વચન વચન કરી, તિમ જલ સંતિ વિચાર. ૩ સીલવંત ગુણ સાંભળ્યા, હવાઈ સફલ જમાર, અસુભ કરમ દુરઇ ટલઇ, લહઈ લખમી વિસ્તાર. વિદ્યાસાગર વિનવઈ, સીલવંત નરનારિ,
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૧૦]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
૫.
પ્રભુમઈ નિતનિત તેહનઇ, શ્રીસંધ મ ગલકાર. સંવત સાલ ત્રિર્હુત્તરઇ, વર ત્રિજયદસમી સાર, સંબંધ એહ સેાહામણુંઉ, ગ્રંથ તણુઇ અનુસાર, મેરી સજની ધન ધન અણુિ સંસાર. સતીય. પ્રથમ અભ્યાસ થકી રચ્ય, નાગરિ નયર મઝાર, અતિ ચતુર શ્રાવકશ્રાવિકા, સાંભલઇ હરષ અપાર. સુવિહિત ખરતરગચ્છંધણી, શ્રી જિનમાંણિકરિ, તસુ પાર્ટિ પુવી પરગડા, દીપિયા અધિક પદૂર. પરવાદિ પાણિ પિયા, ગજ થાટ કેંસર જેમ, પતિસાહિ ઇ પ્રતિભૂઝિયા, અકબર સાહિ સલેમ. ગુહ્યુહત્તરઇ રાખી જિષ્ણુદેં, શ્રી જિનશાસન ટેક, જિનચ'દ યુગપરધાનજી, ભટ્ટારક સુવિવેક. તસુ સીસ ગીતારથ ગુણે, સુવિદિત ચારિત્રપાત્ર, શ્રી સુમતિકલ્લાલ મહા મુનિ, પાઠક ખિદ સુપાત્ર. તસુ ચરણુસેવા કરણ સાદર, કમલ ભમર જેમ, એ સતીગુણ ગાવઇ સદા, વિદ્યાસાગર એમ. ઓગણીસ ઢાલઇ ગાઇયઉ, એહ ખીજઉ ખડ, વિદ્યાસાગર મુનિવરઈં, નવ રાગ સુરંગ આદૅસ જિનસિંહસૂરિનઇ, પરબંધ એ રસાલ, શ્રી સંધનઇ સુણતાં થકાં, હાવઇ મગલમાલ, મેરી, (૧) પ.સ.૧૦-૧૯, વિ.ને.ભ. નં.૪૫૪૫. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૬૬-૬૮.] ૬૯૦. જીવવિજય (ત. વિમલ –મુનિવિમલશે.) (૧૫૪૩) શાંતિનાથ સ્ત, કડી ૬૧ ૨.સ.૧૬૭૩ વિજયાદશમી રાધનપુરમાં આદિ– પાસ સ’પ્રેસર પ્રણમી સુખકરૂ,
સરસતિ સામિણિ મતિ દ્યો સુંદરૂ,
જીવવિજય
ટક સુંદરૂ તિ દ્યો માય મુઝન, ગાઉં શ્રી જિનના કેા, સાલમેા શાંતિ જિનદ દુખહર સયલ વિજનતારા. ભવ ખાર માનવ દેવ કેરા, અતિ ભલેરા જિન તણા, એકમના સુણતાં સુખ થાય દુખ જાય ભવ તા.
૧.
૨
3
४
૫.
७.
૯
૧.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯૧]
અંત – રાધનપુરમાં દીપત' શ્રી જિનભુવન ઉત્તરંગજી, તિહાં સાહઇ શ્રી જિનવરૂ, પૂજઇ ભવિજત ર`ગિજી, તત્ત્વ સુનિ રસ ચંદ્રમા એ સંવછર ૧૬૭૩ માનજી, આસા વિજયગ્દશમી નિ`, ચુણિઉ દિષ્ટ શિવદાનજી. તપગચ્છ રાજઇ બહુ દિવાજઇ, શ્રી વિજયતિલક સૂરિસર, ઉવઝાય વિમલહર્ષ્ય સેવક મુનિવિમલ પડિતવરૂ, તસ સીસ પમણુ/ જીવવિજયા જયા શાંતિ જિÌસરા, રાયધણપુર વરનયરમડન સયલ સંઘ સુહ કરે. (૧) સં.૧૯૭૪ કા.શુ. : ઈક્લિપુર વાસ્તવ્ય સા. લક્ષમીદાસ સુત સા. મહાવ∞ પડના”મ્ લિ. ગ. જીવવિજયગણુિભિઃ વિજયતિલકસૂરીશ્વરરાજ્યે. ૧.સ.૪-૧૩, સંધ ભંડાર પાટણ ા.૭૫ ન.૨૧૦. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૬૮-૬૯.] ૬૯૧ કે, મહિમામેરુ (ખ. સુનિધાશિ.)
1
કર્તાએ સં.૧૯૭૩માં પદ્મરાજકૃત ૨૪ જિન કલ્યાણક સ્ત.'ની પ્રત લખી છે.
વ
(૧૫૪૪ ૭) નિમ રાજુલ ફાગ ગા.(૬૫ )૧૬ સ`.૧૯૭૩ આસપાસ આદિ- સરસતિ સામિણી વિનવું, સારઉ વંછિત કાજ લલના, નામ તણા ગુણુ વર્ણવું, ખાવીસમા જિનરાજ, 'ત – સહસ વરસ પૂરણે કરી હા, પહુંતા મુગતિ મઝારિ, એ પરબધ રચ્યઉ રલી હૈ!, શ્રી નાગઉર દસાર, વાચક પદવી ગુણનિલઉ, સુખનિધાન ગુરૂ સીસ, મહિમામેરૂ મુણિવર ભણુઇ, સંધ સદા સુજંગીસ. (૧) એક ગુટકા, જિ.ચા.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૬૫.]
મહિસાસેરુ
૫૮
૬૦
૧
૧૫
૬૯૧ ખ. ભદ્રસેન
ભદ્રસેન નામના એક ખરતરગચ્છતા સાધુના ઉલ્લેખ શત્રુજય પરના સં.૧૯૭૫માં ખ. જિનરાજસૂરિએ પ્રતિષ્ઠા કરેલા પ્રતિમાલેખમાં છેવટે આ પ્રમાણે લખ્યું છે તેમાં મળી આવે છે; આચાર્ય શ્રી જિનસાગરસૂરિ શ્રી જયસેામ મહે।પાધ્યાય શ્રી ગુણવિનયાપાધ્યાય (જુએ ન..૫૪૯ ભા.ર પૃ.૨૧૩) શ્રી ધર્માનિધાનોપાધ્યાય પ. આન કાર્તિ સ્વલઘુભ્રાતૃ વા. -ભદ્રસેન ૫ રાજધીર ૫. ભુવનરાજાદિ સર્પરિક રે
૧૬
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભદ્રસેન
[૧૮] જૈન ગુજરકવિએ : ૩
એટલે તે પ્રતિષ્ઠા વખતે તે હાજર હતા. તે જ ભદ્રસેન વાચક આ ભદ્રસેન હાવાના સંભવ છે. [નિશ્ચિતપણે આમ ન કહી શકાય.] (૧૫૪૪ ખ) ચંદ્રનમલયાગીરી ચાપાઈ [અથવા વાર્તારાસ લ.સ.૧૭૦૯ પહેલાં વિક્રમપુરમાં (વિકાનેરમાં)
આદિ
દુહા.
સ્વતિ શ્રી વિક્રમપુરે, પ્રણુમી શ્રી જગદીસ, તનમન જીવન સુષકરણ, પૂરણ જગત જંગીસ. વરદાયક વર સરસતી, મતિવિસ્તારણ માત, પ્રભુની મન ધર માઘસ્યું, હરણુ વિઘ્ન સંતાપ. મમ ઉપગારી પરમગુરૂ, ગુણુ અક્ષર દાતાર, બંદી તાકે ચરણુયુગ, ભદ્રસેન મુની સાર. કિહાં ચંદન કહાં મલયાગરી, કહાં સાયર કહાં નીર, જિતું જિતું પડષ અવધડી, તિઉં તિઉ સહઈ સરીર. (પા.) કહીઈં તાકી વારતા, સુને સમે વરવીર. અંત – દુષ ગયા મન સુષ ભા, ભાગેા વિરહવિયેાગ, માતાપિતા સુત મિલત હી, ભયા અપ્રુવ યાગ.
હા.
કવિ ચંદનરાયા, કવિ મલચાગરી, ભિતકથજઇ પુણુબલડ હાઇ, તા સંજોવા હવઈ એઅેચ. (બીજી પ્રતમાં)
રાજા બાલ્યા કત્યા કરૂં સેદાગરકું દ્દંડ, રાની ખાલી છેારિ ઘો, હમ તુમ પ્રીત અખંડ, સાદાગર છેડયો તમે, રાય રહ્યો સુખચેન, સપરિવાર સુખ ભાગવે, જાતિ કેંદ્ર સહિઅયન. જાય લઇ ક્રુનિ નિજપુરી, મિલે સજન સમ લેગ, ભદ્રસેન કહે પુણ્યતે ભએ સુવતિ ભાગ,
૧
૨.
3
૧૯૫
૧૯૬
૨૦૧
૨૦૩
(૧) ઇતિશ્રી ચંદન મલયાગરી તસ્સ સુત સાયર નીરા પ્રબંધ કથાનક સંપૂર્ણ સંવત્ ૧૭૨૨ વર્ષ માસિર વિદ૭ રવૈા પૂજ્યજી ઋષિશ્રી ૫ તેજપાલજી તત્શિષ્ય લિષત' મનેાહર. શુભ શ્રાવિકા પુણ્યપ્રભાવ ગુરૂભક્ત ખાઈ લછે. પઠનાથે. ૫.સ.૬-૧૬, અનંત. ભ. (૨) ઇતિ ચંદન મલયાગરી દૂહા સંપૂર્ણ, સં.૧૮૧૨ વરષે માગશર વિ ૧૩ ભગુવાસરે
૨૦૨
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૮૩]
મતિનીતિ પં. શ્રી ભાણુવિજય લિ. સાધ્વી શ્રી દીપાંજ શિષ્યણું ભાંછડથું માહારાજપૂરે. ૫.સં૫-૧૯, .ભં. (૩) સં.૧૭૦૯ આશ્વિન માસે અસિત પક્ષે ૧૨ તિથૌ લિ.શ્રી કચ્છ દેશે શ્રી નરીયા ગામે. પ.સં.૬-૧૩, (વ. ર.) (૪) સં.૧૭૧૩ આસે શુ.૨ નવાનગર મધ્યે સંપ્રતિ કાશિકા કલિકા ષષ્ઠિ વાચનાચાર્યવર્ય પુણ્યતિલકગણિ . તશિગ્ય મુખ્ય પં. શ્રી
જ્યરંગ શિ. પં. કીર્તિચંદ્ર મુનિ લિ. ૫.સં.૭-૧૫, મ. સુરત પો.૧૨૭. (૫) ચંદન મલયાગિરી વાર્તામાં સંપૂર્ણ ઉદાર નિર્વિકાર સાર પરિવાર સંગ સૂચિકા પંચમી સમાપ્ત સં.૧૭૯૫ મિસિર ૧૦. પ.ક્ર.૨૩૯થી ૨૪૬, ગુટકે અનંત.ભં.૨. (૬) (કુશલલાભકૃત અગડદા રાસ સાથે) પ.સં. ૧૧, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં.૯૪. (૭) બરઢીયા અમરસી પુત્ર નેતસી પઠનાથે પં. રત્નધીર લિ. પ.સં.૧૮, જય. પ.૧૩. (૮) પ.સં.૧૦, અપૂર્ણ, મહિમા. પિ.૩૬. (૯) સં.૧૮૦૯ માસોત્તમ માસે શુકલપક્ષે રૌદ્ર તિથી ભાર્ગવ વારે પં. ગગવિજય શિ. પ્રીતવિજય વાચનાર્થ પં. કસ્તૂરવિજય શિ. પ્રશૌતમવિજય લ. સાથીયા ગ્રામ ચતુર્માસ. ૫.સં.૬-૧૫, ખેડા ભં.૩. (૧૦) સં.૧૮૧૯ જે.વ. ઉદેપુર, પ.સં.૪, ચતુ. પો.૧૦. ૧૧) લિ. *. ભાણજી . મેહનજી . સદાનંદ ત..ભા. લાધા ને કાજે વાંચવા લિખે છે સં.૧૮૩૦ કિં.વૈ.શુ.૧૩ સામે સુદામાપૂર્યા લિ. પ.સં.૭–૧૩, મોટા સંધ ભં. રાજકોટ. (૧૨) ગા.૧૮૪ સં.૧૯૩૩ સુણામ મળે જ. હીરાલાલ પ્રસાદેન. ૫.સં.૭, જિ.ચા. પ.૮૨ નં.૨૦૫૯. (૧૩) પ.સં.૧૧૧૫, ખેડા ભં. દા.૬ નં.૭૧. (૧૪) સં.૧૮૭૨ ચિ.વ.૯ મહાજન મધ્યે લિ. લક્ષ્મીવિલાસ. ૫.સં.૭, અભય. નં.૩૭૦ ૬. [મુથુગૃહસૂચી, ડિકેટલેગભાઈ વ.૧૯ ભાર.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૯૬-૯૮, ભા.૩ પૃ.૧૦૮૮-૮૯] ૬૯૨, મતિકીતિ (ખ. ક્ષેમ શાખા પ્રમાણિક્ય-જયસેમ
ગુણવિનયશિષ્ય) ગુણવિનય માટે જુઓ નં.૫૪૯. (૧૫૪૫) અઘટકુમાર ચોપાઈ ર૭૨ કડી .સં.૧૬૭૪ આગરામાં આદિ
આસાપૂરણ પાસ પ્રભુ, પુહવિ પ્રસિદ્ધ ઉજાસુ, સુજસ સુરાસુરનર મિલી, ગાવઈ ધરિય ઉલાસ. વાણી જનગામિની, જસુ નિસુણી સુરસાલ,
એ નમઃ દૂહા.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
મતિનીતિ
[૧૮] ન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સુર નર કિનાર અસુર વર, લહઈ પ્રમોદ વિસાલ. તાસુ ચરણ સવિ ભયહરણ, સુમતિકરણ પ્રણવિ, તસુ મુખકમલિ નિવાસિની, તિમ સુખકરિ મૃતદેવિ. ધરમ કલપતરૂ સેવીયઉ, સાચઈ મનિ સંસાર, સંપદસુખ પગિપગિ દીયઈ, સંકટ કેડિ વિડારિ. સત સાખાય વિસ્તર્યઉં, બહુવિધ ફલ સંપન્ન, ભવ-અરસભય ના લહઈ, કઈ ઈક નર ધન્ન. ચતુર ચિત્ત ચમકારકર, અમૃતોપમ ફલ જાસુ, આરાધઉ આદર કરી, જિમ હુઈ દુખનઉ નાસ. ધરમમરમ અતિ દેહિલઉ, લહતાં વિષ્ણુ ગુરૂવાણિ, ભવિષ્યત પુણ્યનઈ ઉદયવસિ, લહિય તે ગુણખાણિ. વન રન શત્રુ જલન જલઈ, ધરમ હવઈ રખપાલ,
ઈહ ઉપનય વર વિબુધનર, અઘટકુમાર સંભાલ. અંત – કૃમિ દીક્ષા લે સિવપુર ગયઉ, નિરાબાધ સુખભાજન ભયઉ,
ઈણ પરિ અઘટ નરેસ તણઉ, એ સંબંધ સરસ ગુણ ઘણુઉ. ૨૬૬ જિણથી હુઈ ધમ પ્રતિ તે સુણ, ધરમાધરમ તણુઉ ફલ ગુણ, જાણ ઉદ્યમ ધરમઈ ધરઉ, જિમ સુખસંપદ લીલા વરઉ. ૨૬૭ અબુધિ મુનિ રસ સસિધર વરસઈ, એ સંબંધ ભણ્યઉ મન
હરસઈ. જેહનઈ સંભલિવા બુધ તરસઈ, જિણિ ધાવઈ સહૂ મન સરસઈ. યુગપ્રધાન શ્રી જિનસિંહસૂરિ, રાજઈ રાજઈ જે ગુણ ભૂરિ, જિહાં જહાંગીર સાહિ સરોજ, નય મહિ પ્રજ પાલઈ જિમ
ભેજ. ૨૬૮ આગરા નયર ખેમ વર શાખઈ, જેહની સુંદરતા સવિ આખઈ, વિઝાય ખેમરાય મહંત, આ ખરતરગછિ ગુણવંત. ૨૭૦ તસુ પટિ પટુમતિ વાચકરાય, શ્રી પ્રામાણિક નિરમાય, તસુ પટિ પરગટ મહા ઉવઝાય, શ્રી જયસેમ સુગુરૂ સુભ છાય. વિજયમાન તસુ સીસસિરમણિ, શ્રી ગુણવિનઈ અછઈ જિમ
દિનમણિ, તસુ સીસઈ મતિકરતિ એહ, નિજ મતિસારઈ કરતિ ગેહ. ૨૭ર (૧) જાલોર નગર મથે લિ. પ.સં.૧૯-૨૦, તેમાં પ્રથમનાં ૭ પત્ર,
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૯૫]
મતિનીતિ પાદરા નં૬૨. (૧૫૪૬) લખમસીકૃત પ્રશ્નોના ઉત્તરરૂપ સંવાદ ૨.સં.૧૬૯૧ ક.વદ
૬ બુધે જેસલમેરમાં ગદ્યબદ્ધ પ્રશ્ન ૨૭.
(૧) ઇતિ સાધુ લખમસીકૃત પ્રશ્નાનામેકવિશિત્યુત્તરાણિ ભટ્ટારક શ્રી જિનરાજસૂરિ રાજયદેશમાસાઘ શ્રી જયસોમ મહેપાધ્યાય શિષ્ય શ્રી ગુણવિનય મહેપાધ્યાય તત શિષ્ય શિષ્યાણ મતિકીર્તિગણિભિઃ સ્વપરોપકાર હેતવે શ્રી જિનાગમાત સમૃધૃત્ય લિખિતાનિ સંપદે ભવતુ વાચકશ્રોતૃણ શ્રી ઈતિ પ્રશ્નોત્તર સંવાદઃ સમાપ્તઃ સંવત્ ૧૬૮૧ વર્ષે કાર્તિક માસે કૃષ્ણપક્ષે ષષ્ટમાં બુધવારે પુનર્વસુ નક્ષત્ર શ્રી જેસલમેરૂ મધ્યે વિરચિતયં . ચતુર્ભુજ લિખિતા. પ.સં.૩૫, કમલમુનિ ભંડાર. (૧૫૪૭) ધર્મબુદ્ધિ મંત્રીશ્વર ચોપાઈ ૨.સં.૧૯૯૭ રાજનગરમાં આદિ – આણી આણંદ અંગમાં, પશુમિ પાસ જિર્ણોદ,
ફલદાઈ ફલવાધપુરઇ, કલિયુગ સુરતરૂકંદ. વચન-સુધારસ વરસતી, મૃતદેવી સુખકાર, મનિ ધરિ મધુર વચન સુણુ, ચરિત કહિસ સુવિચાર. ૨ કુશલકરણ જિનકુશલ ગુરૂ, વિઘનવિડારણ વીર, સુધઈ મન નિત સમરતાં, ભલઈ કઈ પ્રભુ ભીર. છેકર ઘર છછુહામણ, કમલા કરઈ કલોલ, પુણ્ય પસાયઇ પામી રાજ રિદ્ધિ રંગરેલ. નિસાયણ જિમ નિરમલઉ, જસ લહીયઈ જગ માંહિ, બલ પામીજ અતિ પ્રબલ, બાહુબલિ જિમ બાંહિ. ચતુરાઈ અતિ ચતુર નર, ચિતચોરણ સાલ, સહજઈ સુંદર સંપજઈ, સેહગસિર સુવિસાલ. ચિંતામણિ જિમ ચિત તણું, ચિંતાચૂરણહાર,
સુરતરૂ જિમ સુખ વૈ સદા, ધરમ કીજે નિરધાર. અંત – સંવત મુનિ નિધિ રસ સસિ વરસઈ એ સંબંધ રો મન હરસઈ,
રાજનગરિ સંપદ ભરિ સરસઈ, જસુ શોભાગુ કુણ પુર ફરસઈ, પાપ તણી મતિ દૂરઈ કરિસઈ, સંગ કુસંગ તિનઉ પરિહરસઈ, પુણ્ય તણઉ ફલ સુખિ મનિ ધરસઈ, મહિસાગર જિમ તે સુખ
વરિસઈ. ૫
www.jail
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષેમરેજ
[૧૮] જૈન ગૂર્જર કયિએ ૩ પુણ્ય તણુક ફલ જેહ ન માનઈ, મેહ મલિન મતિ આપ ગુમાનમાં, ઉંચનીચ ગતિ મઈ બહુ થાઈ, દુખ લહઈસ્કઈ નર તેહ અગાનઈ, ૬ પાછઈ ઈમિત્રાવિક કહgઈ, રાજરિષ્ઠ સંપદ સુખ ન હણુઈ, કારણ ધરમ ધરઈ મન માહઈ, શ્રી જિતારિ જિમ તે સુખ સાહઈ.૭ શ્રી જિનરાજસૂરિ ગુરૂ રાજધ, ગુરૂ અતિસય કરિ છે જગિબાજઈ, દેસનસમય જલદ જિમ ગાજઇ, સંસય સકલ તુરત જે ભાજઇ. ૮ ઉવઝાય શ્રી જયસેમ જતી, ધરઈ આણ નરવર જસુ સીસિ, તાસુ સીસ પાઠક પદધારી, શ્રી ગુણવિનય સુગુણભંડાર. ૯ શ્રવણિ સુણ સરસી જ વાણી, હિતસુખ શિવકર નિજ મનિ આણું, સુધા પ્રતિબુધા ભવિ પ્રાણ, ધર્યો ધરમ અનુપમ ગુણખાણી. ૧૦ તાસુ સસ શ્રી મતિકરતિ એહ, પ્રભણ્યઉ ચરિત સંપદ ગુણગેહ, ભણઈ ગુણઈ નિસુણઈ ભવિ જેહ, ધરમમરમ પામઈ જગિ તેહ૧૧ શ્રી જિનદત્ત સૂરિશ્વર સદઈ, અવિચલ જય પામઈ વરવાદઈ, શ્રી જિનકુશલસૂરિ સાનિધ્યઈ, સુખે હુવઈ વધતી રિદ્ધિ
વૃદ્ધઈ. ૧૨ (૧) સં.૧૭૮૧ મિસિર શુકલ દ્વાદશી તિથોં ચંદ્રવારે શ્રી અજીમગંજ મયે લિ. પં. રંગપ્રદ મુનિના. પ.સં.૧૩-૧૪, ધો.ભં. (૨) પ.સં.૧૯,
પ.ક્ર.૭થી ૧૪ પં.ર૦, પાદરા નં.૬૨. (૧૫૪૮) લેપક મતોથાપક ગીત ગા.૬૧ અંત – એહ ભાવ આગામિ ભણ્યઉ શ્રી ગુણવિનય પસાઈ,
મતકીરતિ વાચક ભણઈ, નિજ મન કેરઈ ભાઈ. ૬૧ (૧) છેલું એક પત્ર, પ્રથમનું નથી, નાહટા સં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૭૭–૭૬, ભા.૩ પૃ.૧૦૬૮-૬૯.] દ૯૩. ક્ષેમરાજ (પાર્ધચંદ્ર ગ. સાગરચંદ્રશૂરિશિ) (૧૫૪૯) સંથાર ૫યના બાલા. ૨.સં.૧૬૭૪ કા.શુ.૨ ભોગે
(૧) ૫.સં.૧૨, જેસલ.ભ.ભં. નં.૨૨૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬ ૦૫.] ૬૯૪. ગોવર્ધન (૧૫૫૦) સ્થૂલિભદ્ર મદનયુદ્ધ ગા. ૩૭૨.સં.૧૬૭૪ માગ.શુ.૧૨ મંગલવાર આદિ- બુર્ઝ (પૂછું) વાતડી વછ મોહ કયું છતઉ, ફિરિ ફિરિ સગર સરાહ,
દુસ્કર કરણું કીની મુનિવર, ખાટે કલિયુગ માંહે. ૧
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૮૭]
અંત – સંવત સેલ ચિત્તુતર વરસઇ, મિગસર સુદી ભગુવાર, દ્વાદસિદ્ધિનિ હરખઈ કરિ, વિનવઇ ગાવન સુખકાર.
૩૭
(૧) સં.૧૬૮૩ માહ સુદી ૫ શુક્રે વા, સુખનિધાન શિ, સકલકીત્તિ શિ. ઋષિદાસ પદ્મનાથ દ્રવ્યપુર મધ્યે, વીકા: ભ
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૬૫૨-૫૩. ત્યાં કૃતિની ર.સં.૧૬૦૪ ગણવામાં આવેલી, પરંતુ ૧૬૭૪ અ ટન કરવું વધુ યેાગ્ય જણાય છે.] ૬૫. દેવસાગર (આંચલક)
(૧૫૫૧) કપિલ કેવલી રાસ ર.સ.૧૯૭૪ શ્રા.શુ.૧૩ જેવાકે (૧) સ’,૧૭૧૩ મા.વ.૧૧ ભુજનગરે વિજયચંદ્ર લિ, ઉદેચંદ પડના પ.સં.પ, ચતુ. પેા.૮,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૧.] ૬૯૬, જિનસાગરસૂરિ (ખ.)
સૂરિપદ સ,૧૬૭૪ સ્વ. સ.૧૭૨૦. (૧૫૫૨) વીસી [અથવા વિહર્માન જિન ગીત
અંત – સુવિહિત ખરતર ગચ્છપતી એ, યુગવર જિનસિ“ઘસૂરિ તાસુ સીસ ગુણુ સંસ્તવે, શ્રી જિનસાગરસૂરિ.
(૧) પ.સં.પ, જેસલ.ભ.ભ. નં.૨૦૯. [મુપુઝૂડસૂચી, લી.હસૂચી, હેજૈાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૦૦,૫૨૦).]
દેવસાગર
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૧,]
૬૯૭. કમલલાભ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ-સમયરાજ-અભયસુંદરશિ.) (૧૫૫૩) ઉત્તરાધ્યયન ખાલા, જિનરાજસૂરિ સમયે સ.૧૬૭૪ અને ૧૬૯૯ વચ્ચે આદિ – ઐ નમઃ યુગપ્રધાન શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ શ્રી સમયરાજોપાધ્યાયસદ્ગુરૂયે નમઃ
પશુમિય સિર પહુ પાસ, ફલહિપુરમ`ડણું સુકયવાસ કામિય-ફલભરાયગ કલ્પતરૂ પશુયસુરવાસ સાસણ-નાયગ વીર" કમ્મમહભડવિષ્ણુાસ... વરવીર મેરૂગિરિસિંહરિ સણુ ભજિ` નમિસ્ર ગિરિધાર ગેાક્ષસ-સુહ×પમુહા ગણવયણેા ઇચ્છિઅત્યં દાયારા સહકજન્ટે તે સુયરિય સિરિ સુદેવિ· તા સુચિર'.
૩.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
ની બે
[૧૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ સિરિખરગણુણનયલચંદા યુગપવરસૂરિજિણચંદા તસ્લીસા ગુણનિતાણું, ઉવઝાયા સિરિ સમયરાયા. તેસિં સુપસાએણું એમિ હ ઉત્તરઝવખાણું પાગય-જણભાસાએ, સંબંદ્ધ મુદ્ધબેહકએ. જુગર જિણરાયાણુ, સૂરીણું સવ્યસરિસીહાણું આએ સેણે સુહ લેઉ, નિઅગણું સાયંતાણું. ઇતિ આરંભપીઠિકા, પછી ગુજરાતી ભાષામાં બાલાવબોધ છે.
(૧) ઇતિ શ્રીમદ્ બહખરતરગચ્છાધિરાજ વર્તમાન ગુરૂ ભ. યુગ પ્રધાન શ્રી જિનરાજસૂરિરાજાનામાદેશન યુગપ્રધાન શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ શિષ્યમુખ્ય શ્રી સમયરાજે પાધ્યાયાન્તવાસી વાચનાચાર્ય શ્રી અભયસુંદરગણિ વિનેય શ્રી કમ(લ)લાભપાધ્યાય વિરચિતત્તરાધ્યયન બાલાવબોધે છવાજીવવિભત્તિ નામ ષટત્રિ શરમાયવનવિવરણું તત સમાપ્તૌ સમાસૌડયમુત્તરાધ્યયન બાલાવબોધઃ, પ.સં.૪પ૦–૧૫, ગુ.નં.૩૪૨.
[પ્રથમ આવૃતિ ભા.૩ પૃ.૧૬૦૯-૧૦ ૬૯૮ ની બો (૧૫૫૪) આદિનાથ વિવાહલ ગા.૨૪૫ લ.સં.૧૬૭૫ પહેલાં
(૧) ગ્રં.૪૦૦ સં.૧૬૭૫ આ.વ.૩ વા. મહિમસિંધુર શિ. વિનયવર્લ્ડન લિ. પુગલકેટે શ્રાવિકા ચંપા પઠનાર્થ. ૫.સં.૧૧, દાન.નં.૮૫૮.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૧.] દ૯, પરમાનંદ (જીવસુંદરશિ.) (૧૫૫૫) હસરાજ વછરાજ ચોપાઈ ૨.સં.૧૬ ૭૫ મરોટ
(૧) જિનસાગરસૂરિ શાખા ભં. વિકાનેર,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ૯૭૨.] ૭૦૦. ઉદયમદિર (આ. કલ્યાણસાગરસૂરિ–પુણ્યમંદિર શિ.) (૧૫૫૬) વ્રજભુજગ આખ્યાન સં.૧૬૭૫ કા.શુ.૧૩ બુધ સેરવાટપુરમાં અંત – સંવત સેલ પં તરે રે, કારતિક માસ મઝારિ રે,
સુદ તેરસ અતિ ઉજલી રે, સોમસુતન ભલે વાર રે. ૧૦ વિધિ પક્ષગગુરુ રાજીએ રે, સોહે નિર્મલ નાણું રે, દિનદિન મહિમા દીપતિ રે, જિમ ઉદયાચલેં ભાંણ રે. ૧૧ કલ્યાણસાયર સૂરીસરે રે, સકલકલા-ગુણઠામ રે,
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૮]
ધમકીતિ નાનિગનંદન સુંદરૂ રે, મોહન(કેડણ) શ્રીગુરૂનામ રે. ૧૨ તાસ પક્ષ પંડિતવરૂ રે, પુખ્યમંદિર મુનિરાય રે. વિનઈ તેહના વીન રે, ઉદયમદિર ધરી સાય રે. ૧૩ રાસ રચ્ય ખંતે કરી રે, સેરવાટપુર માંહિ રે,
નરનારી જે સાંભલે રે, તસ હેઈ અધિક ઉછાંહિ રે. ૧૪ (૧) સકલપંડિત શિરોરત્ન ભૂભામિનીભાલસ્થિતોપમાન પંડિતત્તમ શ્રી ૨૧ શ્રી લબ્ધિવિજયગણિ શિષ્ય સકલગણિગજેંદ્રગણિ સુંદરવિજય ભાઈશ્રી પં. શ્રી શાંતિવિજયગણિ લિખિતં મુનિશ્રી નેમિવિજય વાચનાથે લિખિતં પુસ્તક શ્રી શાંતલપુર નગરે. ૫.સં.૭, પ્ર.કા.ભ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૯૦-૯૧.] ૭૦૧. ધમકીતિ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ–ધર્મનિધાનશિ.) (૧૫૫૭) નેમિ રાસ ૭૧ કડી ૨.સં.૧૬૭૫ ફા.સુ.પ રવિ આદિ – હું બલિહારી જાદવા એહની હાલ.
સરસતિ માતા મુઝ ભણું, દેજે અવિરલ બુદ્ધિ વિસાલ કિ, નેમિ તણા ગુણ ચિત્ત ધરી, પભણું રંગ અતિહિં રસાલ કિ.૧ સલસિરોમણિ નેમિળ, ગાઈસ હું જિવર સુખકાર કિ,
સીલ સુજસ જગિ વિસ્તર્યઉ, જાદવકુલનઉ એ સિણગાર કિ.સીલ.. અંત – ખરતરગછિ ગુરૂ ગુણનિલઉ, જુગપ્રધાન જિણચંદ મુણિંદ કિ,
પાઠક ધરમનિધાનજી, ધરમકીતિ મનિ ધરિઅ આણંદ કિ.૭૦ સોલહ સય પચહુરરઈ ફાગણ સુદિ પંચમિ રવિવાર કિ, રાસ ભણ્યઉ જિણવર તણુઉ, સયલ સંધનઈ મંગલકાર કિ. સી. ૭૧
(૧) ૫.સં.૩-૧૫, સેં.લા. નં.૨૨૩૩. (૧૫૫૮) + જિનસાગરસૂરિ રાસ (ઍ.) ૧૦૩ કડી ૨.સં.૧૬૮૧ પોષ
વદિ ૫ આદિ- શ્રી બણિપુરનઉ ધણી, પણ પાસ જિણુંદ
શ્રી જિનસાગરસૂરિના, ગુણ ગાવું આણંદિ, સરસતિ મતિ મુઝ નિરમલી, આપી કરિય પસાય
આચારજ ગુણ ગાવતાં, અવિહડ વર ઘો માય. અંત - યુગવર ખરતરગચ્છ-ઘણું એ, જિનચંદસૂરિ ગુરૂરાય,
શિષ્યશિરોમણિ અતિ ભલા એ, ધર્મનિધાન વિઝાય. ૧૦૦તાસુ શિષ્ય અતિ રંગ સું એ, ધમકીર્તિ ગુણ ગાય,
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણસાગરસૂરિ
[૧૯] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સંવત સેલહ ઈશિયે એ, પિસ વદિ પંચમી ભાય. ૧૦૧ શ્રી જિનસાગરસૂરિન એ, રાસ રૌ સુખકંદ, સુણતાં નવનિધિ સંપજો એ, ગાતાં પરમાણંદ. ૧૦૨ તાં પ્રત ગુરૂ મહિયલે એ, જાં ગગને દિન-ઈશ,
ધર્મકીજિગણિ ઈમ કહે એ, પૂરા મનહ જગીશ. ૧૦૩ (૧) પ.સં.૪, સ્ટેટ લાયબ્રેરી વિકાનેર.
પ્રકાશિત ઃ ૧. ઐતિહાસિક જૈન કાવ્ય સંગ્રહ પૃ.૧૭૮–૧૮૯. (૧૫૫૯) મૃગાંકપદ્માવતી ચોપાઈ
(૧) અપૂર્ણ, નાહટા સં. (૧૫૬૦) ૨૪ જિન બેલ સ્ત.
(૧) ક્ષમા.ભં. [મુપુગ્રહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૯૧, ભા.૩ પૃ.૯૭૧-૭૨. ૭૦૨. ગુણસાગરસૂરિ (વિજયગચ્છ-વિજય ઋષિ-ધર્મદાસ
ખેમજી–પદ્મસાગરસૂરિશિ.) (૧૫૬૧) સંગ્રહણી વિચાર ચોપાઈ ર.સં.૧૬૭૫ (કલાઉદધિ બાણ)
(૧) સં.૧૬૭પ આ.શુ.૧૨, પ.સં. ૬, જય. પિ.૬૯. (૧૫૬૨) [+] ઢાલસાગર [અથવા ઢાળમાળા, વસુદેવ રાસ, હરિવંશ પ્રબંધ]. ૧૫૧ ઢાળ ર.સં.૧૬૭૬ શ્રાવણ શુ.૩ સેમ
કુક ટેશ્વર ગામમાં આદિ– શ્રી જિન આદિ જિનેશ્વરૂ, આદિ તણો દાતાર,
યુગલાધર્મનિવારણે, વરતાવણ વિવહાર. શાંતિ સકલ સુખદાયકે, શાંતિકરણ સંસાર, અરતિ અસુખ દુખ આપદા, મારિ નિવારણહાર. નેમિનાથ મતિ નિરમલી, અનમન મારણ દેવ, બાલ બ્રહ્મચારી પ્રભૂ, સુરનર સારઈ સેવ. પારસ પાસ સરિખઉ, સુખસંપતિદાતાર, શુદ્રોપદ્રવ ટાલણે, નામિ સદા જયકાર. વીરસ્વામિ ત્રિભુવનતિ, ગુણમણિનું ભંડાર, તીર્થકર ચઉવીસમુ, શાસનને સિણગાર. કાલ અતીતઈ જે દુઆ, વર્તમાન જિન ઈસ, હેણહાર તે અના, ચરણ નમું નિસદીસ.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૯૫]
ગુણસાગરસૂરિ ગણહર ગૌતમ ગુણનિલ, લબ્ધિપાત્ર સુવિચાર, પનરઈ સUરે તિઓતરાં, દીધે જેણિ આહાર. કામધેનુ ગૌ શબ્દથી, તલઈ તરૂ સુરવૃક્ષ, મમઈ જૂ મણિ ચિંતામણું, ગૌતમસ્વામિ પ્રત્યક્ષ. દેશિ દેશાંતર કાં ભમઈ, મૂરિષ લેગ અયાણ, ઘરિ બયઠાં હરિ પોરસો, ગૌતમ કેરો ધ્યાન. બ્રહ્માણી બ્રહ્માસ્તા, સારદમાત પ્રણામ, કરિ માગું મતિ નિમલી, જિમ પામું કવિનામ. કવિવાણુ વાર કહી, જસ તૂઠી તું માય, તૂઝ તૂઠા વિણ બોલશે, મૂરિષ માંહિ કહાય. પઢઈ ગુણઈ મતિ આગલા, રાજસભા સનમાન, લહઈ નિવાજ્યા તાહરા, મોટિમ મેરૂ સમાન. ભાત મય કરિ સાંભલે, સેવકની અરદાસ, તિમ કરિ જિમ પહુંચાઈ સહી, માહરા મનની આશ. ગુરૂ નમીયઈ ગુરૂતા ભણી, ગુરૂ વિષ્ણુ ગુરૂતા નહિ, ગુરૂજનનઈ પ્રગટઉ કરઈ, લેક ત્રિલે કાં માંહિ. ગુરૂ કારીગર સારિખા, ટાંકી વચનવિચાર, પાથરથી પ્રતિમા કીયા, પૂજા લહઈ અપાર. અંધકાર અજ્ઞાનતા, જ્ઞાનશલાઈ સાર, ફેરિ કીયા જગિ દેખતા, ધનિ ગુરૂના ઉપગાર. તીર્થકર ગણધર સદુ, સારદ સગુરૂ સકામ, સહૂ મિલી મુઝ આપિ, કાવ્યકલા અભિરામ. ઉત્પત્તિ શ્રી હરિવંશની હલધર કૃષ્ણનરેશ, નેમ મદનયુગ પાંડવ, ચરિત્ર ભણું સવિશેષ. યાદવ કથા સહામણી, જે સુણિસી નરનારિ,
તીર્થને ફલ પાસે, નહિ સંદેહ લગાર. અંત – ગચ્છ સ્વચ્છ પ્રણામ સૂર રે, વિજયવંત વિશેષ
શ્રી વિજયગછ રાજીયા, કાંઈ દીપે રે ગુરૂધમ નરેસ. કિ. ૧૯ વિજયઋષિ વિદ્યાબલી રે, ધર્મદાસ મુનીશ ક્ષિમાસાગર ખેમજી, કાંઈ જેહની રે જગ માંહિ જગીસ. ૨૦ પઘસાગર સૂરિજી રે, સુજસ જસુ ભરપૂર,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણસાગરસૂરિ [૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
પાય પ્રણમી પ્રભૂ તણા કાંઈ, ભણે રે ગુણસાગર સૂરિ કિ. ૨૧ સંવત્સર સેલ છહેતરી રે માસ શ્રાવણ સુદ્ધિ તિજ સોમ સમુત્તરા, કાંઈ વાસર કે વારૂ અવિરૂહ. ૨૨ કશ્વર નગરમાં રે, પાસ સામી પસાય સંધને ઉછકપણઈ કાંઈ રચિયે રે મેં ચરિત સુભાય છે. ૨૩ ઢાલસાગર નામશ્રી, હરિશને વિસ્તાર, શુદ્ધ ભાવે સાંભલે, કાંઈ પામે રે સુખસંપતિસાર કે. ૨૪ એક એકાવને રે, ઢાલને સોભાગ, આદિ તે આસાવરી, કાંઈ અંતે રે ધન્યાસી રાગ કે. ૨૫ જબ લગિ ગિરિ મેરૂજી રે, સકલ ગિરિવર ઈસ, તબ લગે હરિવંશ એ, કાંઈ થાળે રે થિર વિસવાવીસ. -
કલસ. શ્રી હરિવશ ગાયે સુજસ પાયે, જ્ઞાનબુદ્ધિ પ્રકાસને પાપ ત્રાટ ગયે નાઠા, પુન્ય આ આસને કરત પુત્ર કલત્ર કમલા પઢત સુણત સેહામણે, પૂજ્યશ્રી ગુણસુરિ જપે, સંધરંગ વધામણો.
(૧) સં.૧૭૧૨ લિ. ૫.સં.૧૦૫-૨૦, ર.એસ. બી.ડી.૧૫૪. નં. ૧૯૦૪. (૨) પ.સં.૧૨-૧૭, ગુટક, રેએ.સો. બી.ડો.૩૦૪ નં.૧૯૦૫. (૩) સં.૧૭૫૪ માહ વ.૧૧ બુધે બુપણિયા સ્થાને. ૫.સં.૧૧૪-૧૫, મો.સુરત પિ.૧૨૭. (૪) બીજી પ્રત ત્યાં જ પ.સં.૬ર. (૫) ગ્રંથાગ્રંથ ૫૭૫૦ સં. ૧૭૪૦ શુદ્ધિ દિન ભલે ૧૪ ચતુર્દસ્યાં કમૅવાટયાં લિ. ડ્રવાસરે આગ લપર મથે લિ. પૂજ્ય ઋ. દીપચંદ્રજી શિ. ઋ. ગાંગાજી શિ. સ. રાજારામજી શિ. . દયાલજી શિ. મુનિ માંડણ. શ્રી લંકાગછે લિપીકૃતાનિ. પ્રથમ પત્ર નથી, પ.સં.૧૨૬-૧૫, કલ.સં.કો.કેટે.૧૦, નં.૧૨૦. (૬) લિ. શ્રીપૂજ્ય ઋષિ જસવંત શિ. ઋ. ગણેશ શિ. યાદવજી શિ. વીરપાલ શિ. નાગજી શિ. લિપીકૃતં મુની રત્નસી શ્રીપાલ સં.૧૭૬૭ માઘ શુ. ૭ રવિ રણપૂર નગરે શ્રી વરહરિ પક્ષે લુ કાગ છે. ૫.સં.૧૪૮-૧૭, ખેડા ભં૩. (૭) સં.૧૮૧૬ માગશિષ વ.૧૦ ગુરૂ પૂજ્ય ઋ, રૂપાજી શિ. પૂજ્ય . કૃષ્ણજી શિ. પૂ. ઋષિ રણછોડજી શિ. પૂજ્ય પં. ભવાનજી શિ. સેવક લ. સઈંદ્રજી તલઘુભ્રાત . જીવણજી ગુરૂપ્રસાદાત કાલાવડ ગ્રામ મધ્યે લખે. પ.સં.૧૨૧-૧૭, વિ.કે.ભં. નં.૩૨૮૧. (૮) સં.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯૩]
ગુણસાગરસૂરિ
૧૮૪૦ જેઠ શુ.૨ ગુરૂવાસરે શ્રી ચીંતામણિ પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત શ્રી કપડવણજ્ય નગરે પં. મેહનસોમજી શિ. જયસમેન લ. ૫.સં.૧૧-૧૮, ખેડા ભં.૩. (૯) સં.૧૮૪૮ ભા.વ.૧૩, પ.સં.૧૩૬-૧૫, મો.સુરત પિ. ૧૨૧. (૧૦) સં.૧૮૭૬ વ.શુ.૧૧, ૫.સં.૧૫૩, મહિમા. પિ.૩૬. (૧૧) લ. વરજલાલ વેણીદાસ શ્રી ખેડા ગ્રામે શ્રી ભીડભંજણ પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત સંવત ૧૯૨૯ના ચૈત્ર વદી ૫ ગુરૂવારે તા.૧૭ અપ્રેલ સને ૧૮૭૩. ભૂલચૂક હેાય તે વાંચનાર સમઝીને સૂદ્ધ કરો . લખતાં અજોણથી ભૂલ થઈ હોય તે મિચ્છામીદુકર્ડ સૂર્ભ ભવતુ, કલ્યાણમહૂ શ્રેયં. શ્રી. પ.સં. ૧૦૯-૧૮, ખેડા ભં. દા.૮ નં.૧૦૯. (૧૨) ૫.સં.૧૭૭, ગુટક, જય.પિ. ૬૭. (૧૩) ગ્રં.૫૩૫૧, ૫.સં.૪૩-૨૩, વિજાપુર જૈ. જ્ઞાનમંદિર નં. ૫૯૯. (૧૪) ઢાલસાગર હરિવંશ પ્રબંધે નવમો અધિકાર. ગ્રંથાગ્રંથ લો. પ૭૫૦ લિ.૧૭૯૮ માધવ માસોત્તમ માસે પૂર્ણિમા ગુરૂ ભાણવડગ્રામે લિ. ભિં?] (૧૫) લિખિતં મુનિ રાજચંદ્રણ પઠનાથ સંઘવી શ્રી નાનજી તપુત્ર સં. શ્રી હીરાનંદ, તક્માર્યા અનેક ધર્માનુષ્ઠાન કાર્ય સંઘવણિ મનરંગદે. શ્રીરસ્તુ, કલ્યાણમસ્તુ, લેખકપાઠકઃ શુભં ભૂયાતાં. પ.સં.૧૦૧૧૬, અનંત. ભ. (૧૬) ઈતિશ્રી ઢાલસાગર હરિવંશ પ્રબંધે નવમોધિકાર સંપૂર્ણ સં.૧૭૨૯ કાર્તિક સિત ૧૩ દિને ગુરૂવારે પં. શ્રી ૫ વિજયહર્ષગણિ શિ. ગણિ સાધુવિજયેન લિખિતા પ્રતિરિયું. સ્વશિષ્ય મનિ પદ્યવિજય વાચનાર્થે. ૫.સં.૮૦-૧૮, મો.ભં. (૧૭) સં.૧૮૮૪ના આસો શદિ ૨ શુકલપક્ષે લિષિત ઋ. સુંદરજી સંઘજી સીષ ઋ. પ્રેમજી ત.. હીરાચંદજી. શ્રી. જેતપૂર માધે રાસ પુરે લષો છે. ૫.સં.૧૦૭–૧૪, મારી પાસે. આ અધૂરી પ્રત છે. આ સિવાય બીજી બે પ્રતા છે પણ તે પણ અધૂરી છે. (૧૮) ખં.ભં.૧, (૧૯) ચં.ભં. [જૈહાપ્રોસ્ટ, ડિકેટલોગભાઈ વ.૧૯ ભા.૨, મુપુગૃહસૂચી.]
પ્રકાશિત ઃ ૧. શ્રાવક મગનલાલ ઝવેરચંદ શાહ.] (૧૫૬૩) કયવન્ના રાસ ૨૦ ઢાળ ૨.સં.૧૬૭૬ આદિ–
મારૂ રાગે દૂહા. દાન ન દેખે દલિદ્રહિ, દાન વિના નહિ ભોગ, દાને અપકીતિ નહિ, નહિ પરાભવ લેગ, દાને વ્યાધિ વધે નહિ, દીનપણું નવિ હેઈ,
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણસાગરસૂરિ [૧૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
દાને ભય વ્યાપે નહિ, નિરધન દાને મ જોઈ લક્ષમી તણે નિદાન અતિ, અનરથમેટણ દાન, પાત્રદાન દેતા થકા, વાધે વસુધા વાન. એક જન્મ દીધો થકે, જન્માંતરિ પણિ સોઈ, આડે આવે દાન એ, ઈમ જાણે સહુ કે. ક્યવને કુમારજી, દાન કરી વર ભેગ,
કિમ પામે તે સાંભ, પુન્ય તણું સંગ. અંત –
૨૦મી ઢાલ.
ઈમ સુણ વયરાગીઉજ, જેઠ નંદન થાપિ, ઘરનઈ ભારિ જેત સાતમઈ, એ ધન બહુલઉ આપિ. મ. ૨૮ વધમાન જિન હાથિ લીધે, કયaઈ વ્રતભાર,
સ્વર્ગ પંચમઈ હાઈ ચવાઈ, પામીસઈ ભવપાર. મ. ૨૯ ઢાલ ભલી પણ વીસમીજી, દાન દીયાથી જોઈ,
શ્રી ગુણસાગર સૂરિજી રે, સુધરાઈ છઈ ભવ દઈ મ. ૩૦ (૧) પહેલાં બે પાત્ર નથી, ૫.સં.૮-૧પ, આમાં પ્રશસ્તિમાં રચ્યા સંવત નથી. છેલ્લે કલશ ઉડાડી દીધું લાગે છે. મારી પાસે. (૨) લખ્યા સં. ૧૮૫૬. [ભં. (૩) રત્ન.ભં. (૪) ડે.ભં. (૫) લી.ભં. (૧૫૬૪) + શાંતિજિન વિનતિરૂપ સ્ત, અથવા છંદ
(૧) સં.૧૮૫૬ માહા સુદિ ૧૧ લિ. પં. રાજકુશલ ગ્રામ વીરલ મધે શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત. ૫.સં.૧૮-૧૨, રત્ન ભ. દા.૪૩ નં૬૨. મુપગ્રહસૂચી, લીંહચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૬૧, ૨૨૫, ૨૪૧, ૨૫૫, ૫૦૮).]
પ્રકાશિત ઃ ૧. જે.પ્ર. પૃ.૧૭૪. [૨. અભયરત્નસાર. ૩. પ્રાચીન છંદ સંગ્રહ.] (૧૫૬૫) સ્થૂલિભદ્ર ગીત ૩૨ કડી આદિ –
શ્રી ગુરૂહદી આગ્યા પાઈ, કેશા ઘરહિ પડાવંદા હૈ,
પંચ સહેલી છઠી મુનિવર, પૂછિ ચઉમાસિ રહાનંદા હૈ. ૧ અત – તખત આગઈ આદિ જિણુંદને, ચરણકમલ નિત ધ્યાવંદા,
શ્રી પઘસૂરિ શિષ્ય કહઈ ગુણસાગર સંઘ કલ્યાણ કરાં વંદા.
રાગ ગઉડી.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯૫]
લક્ષમીપ્રભ (૧) પ.સં.૧, નાહટા. સં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૪૯૭-૫૦૧, ભા.૩ પૃ.૯૮૦-૮૪. કયવના રાસ’ના ઉદ્દધૃત ભાગમાં રચના સંવતને નિર્દેશ નથી. રચના સંવતદર્શક કલશ આપવાને રહી શકે છે? ‘શાંતિનાથ છંદ અને શાંતિનાથ વિનતિરૂપ સ્તવન'ને બે જુદી કૃતિઓ તરીકે ઉલ્લેખ થયેલ તે ભૂલ હતી તેથી અહીં એ હકીક્ત સુધારી લીધી છે. આ કવિને નામે મૂકેલી “મિચરિત્રમાલા” અન્ય ગુણસાગરની જણાય છે. જુઓ નં. ૭૨૭ ગ.]
૭૦૩. લક્ષ્મીપ્રભ (નાહટાવંશે કનકસમશિ) (૧૫૬૬) અમરદત્ત મિત્રાનંદ એપાઈ રસિં.૧૬૭૬? ભા.
(૧) ગા.૫૨૧ ગ્રં.૭૩૨ લકિમી પ્રભ શિ. સોમકલશ લિ. ઠાકુર દેઉ પઠનાર્થ. ૫.સં.૧૯, પ્રતિ ૧૮મી સદીની, જિ.ચા. પિ.૮૦ નં૨૦૦૨
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૭. ત્યાં આ કવિને નામે મુકાયેલ ધર્મગીત વસ્તુતઃ કનકપ્રભનું “દશવિધ યતિધર્મ ગીત' ઠર્યું છે. કનકપ્રભ માટે જુઓ આ પહેલાં નં.૬૪૪. દેવગુપ્તસૂરિશિષ્ય સિદ્ધિસૂરિ (જુઓ આ પહેલાં નં.૪૫૫)ને પર૩ કડીને “અમરદત્ત મિત્રાનંદ રાસ' મળે છે અને અહીં લહિયાની ગુરુપરંપરામાં લક્ષ્મીપ્રભ નામ છે તેથી સિદ્ધિસૂરિની કતિ ભૂલથી લહિયાના ગુરુને નામે ચડી ગઈ હોય અને સં૧૬૭૬ લખ્યાસંવત હેય એ સંશય રહે છે.]
૭૦૪. રત્નચંદ્ર (ત. શાંતિચંદ્ર ઉ.શિ.) (૧૫૬૮) સમ્યકત્વ સપ્તતિકા બાલા, (સમ્યકત્વરનપ્રકાશ) ર.સં.૧૬૭૬
પિશુ.૧૩ સુરતમાં અંત - રસ મુનિ રસ શશિ વર્ષે પૌષે શુલે ત્રયોદશી દિવસે
સૂરત બંદિર મુખે પરમાહા સંધ શ્રમણીયે. (૧) ગ્રંપ પર સં.૧૮૪૦ શાકે ૧૭૦૦ માગશર સુદ ૯ મંગલ લિ. રાજનગર મધ્યે. સુંદર અક્ષરમાં પ્રા, ૫.સં.૧૩૧, જશે. સં. (૨) સં. ૧૮૪૦ લિ. પ.સં.૧૪૧, લીં ભં. દા.૫. (૩) સં.૧૮૪૩ વૈશુ.૨ ભગુવાસરે સવા પહાર દિન ચઢાઁ વા. વિદ્યાશેનગણિ લખીતં. પ.સં.૧૮૩, વિજાપુર નં ૨૨૨. (૩) લ.સં.૧૮૪૦ ચં. ૫૦૦૦, પ.સં.૧૪૧, લીં.ભં. દા.૫ નં.૧૭. (૪) લ.સં.૧૯૪૩ ગ્રં૫૫૦૦, ૫.સં.૧૬૮, લીં.ભં. દા.૨૦ નં.૫. (૫) પ.સં.૧૫ર, તા.ભં. દા.૫૦ નં.૨. (૬) પ.સં.૧૧૨, ગ્રં.૫૮પર,
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
લમ્બિરના
[૧૯] જૈન ગૂર્જર કવિએ હા.ભં. દા.૪૫ નં.૩. (૭) લ.સં.૧૭૮૯, પ.સં.૧૪૫, હા.ભં. દા.૪૫ નં.૭. (૮) ગ્રં.પપપર, પ.સં.૧૪૮, હા.ભં. દા.૩૦ નં.૧૬. (૯) ગ્રં. પર૧૨, સં.૧૮૭૯, પ.સં.૧૪૦, પ્ર.કા.ભં. દા.૧૦૨ નં.૧૦૦૮. (૧૦) ગ્રં.પપ૦૦, લ.સં.૧૯૪૩, ૫.સં.૧૬૮, લી.ભં. દા.૨૦. (૧૧) પ.સં.૧૪૫, ચં.ભં. (૧૨) ગ્રંથારા પપપર, ૫.સં.૧૪૮, ચં.ભં. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસુચિ. ભા.૧ (પૃ.૩૫૦)].
[પ્રકાશિતઃ ૧. જૈન કથા રત્નકોશ ભા.૩.] (૧૫૬૯) સંગ્રામસુર કથા (સમ્યકત્વ ઉપર) ૨.સં.૧૬૭૮ (વસે મુનિ
રસ શશિ) સુરતમાં (૧) સં.૧૬૭૮ પ.સુ.૨ બુધે સૂર્ય પુરે દેવચંદગણિ પડનાર્થ. ૫. સં.૪, જય. પિ.૬૮.
. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૬૦૨, ભા.૩ પૃ.૯૮૯ તથા ૧૬ ૦૫] ૭૦૫. લધિરત્ન (ખ. ધર્મમેરુશિ.). (૧૫૭૦) શીલ ફાગ [અથવા શીલવિષયે કૃષ્ણકમિણી પાઈ]
૨.સં.૧૬૭૬ ફા. નવહરમાં (૧) પ.સં.૪ રામલાલ સં. વિકા. [જેહાપ્રોસ્ટ.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૫. ત્યાં કર્તાનામ લબ્ધિરાજ દર્શાવાયું છે, પરંતુ જૈહાપ્રોસ્ટામાં ઉદ્ધત અંતભાગમાં લબ્ધિરત્ન નામ છે, જે અધિકૃત જણાય છે.] ૭૦૬. ઉદયરાજ (ખ. ભાવહર્ષ–ભદ્રસારને શ્રાવક શિષ્ય) (૧૫૭૧) ગુણ બાવની ર.સં.૧૬૭૬ વૈ.શુ.૧૫ બબેરામાં આદિ- કારાય નમો અલખ અવતાર અપરંપાર,
ગહિન ગુહિર ગંભીર પ્રણવ અખર પરમેસર. ત્રિહ દેવ ત્રિકાલ ત્રિહ અક્ષર ધામય પંચભૂત પરમેષ્ટિ પંચઈદ્રી પરાજય ધુરિ મંત્ર યંત્ર ધંકારિ ધુરિ, સિધ સાધક ભાષતિ સહ,
ભદ્રસાર પયંપઈ ગુર સંમત ઉદેપુત્ર ઓંકાર કહિ. ૧ અંત - શિવ શિવ કિધા કિસ્યું, જોત જ નહી કામ ક્રોધ છલ,
કાતિ કહનામાં કિસ્યું, જે નહી મન માંઝિ નિરમલ. જટા વધાર્યા કિસ્ર. જામ પાખંડ ન ઇંડયઉ, મસ્તક મૂક્યાં કિસ્ર, મન જે માંહિ ન મંડયઉં,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૧૯૭]
લૂગડે કિસ મેલે છીયે, જો મન માહિ મલેા રહઇ, ઘરબાર તજ્યાં સીધઉ કિસ', અણુમૂઝાં ઉદ્ય કહઇ. ખરા નામ ગુરરાજ, ખરા મત એક ખરતર, ખરા ધમ્મ નિરારા, ખરઉ પાખંડ ખરઉ કર, ખરી વાત સહુ થાપ, ખરષ્ટ આચાર રહીજૈ, ખરી જોગ સાધના, ખરઉ કહીયઉ સહુ કિજઇ, સદગુરૂ ભાવહરષચી, આંણુ દાંણુ સિર પરિ ધર', જાજાલ અવર ઉર્જાઈરાજ કહિ, શ્રી ભદ્રસાર સમરણ કરઇ. ૫૪ અચલ સમુદ્ર ધ્રૂ અચલ, અયલ મહિં મેરૂ સમગ્ગલ, અચલ સૂર શશિ અચલ, અચલ સૂરમ પૃથવીતલ, અચલ દીહ નઈં રાતિ, અચલ દગપાલ દશે હી, અચલ ગયણ આકાશ, અચલ ધન માર સનેહી, ગિર આઠ અચલ બ્રહ્મા વિશન, ઈસ અયલ ાં લિંગ ઇલા, ઉજ્જૈ॰રાજ અચલ તાં ભાવની, ગુણુ પ્રકાશ ચઢતી કલા. રસ સુનિ ષટ સિસ (શશ) સમઇ, કરી બાવની પૂરી, વઇસાખી પૂર્ણિમા વશત રિતિ તાઇ સનૂરી,
૫૫
સત્તરમી સદી
ઉદયરાજ
ખભેરઈ આવીયા કાજ રતનજી રણુ મેાડઇ, લાંખાણી લેાડીયે તથિ થંભાયા ઘેાડઇ, ઉદઇરાજ તેથિ ગુણુભાવની સ`પૂરણ કીધી તરઇ, ચહથાણુરાં નૃપ રોાયનિંગર, વસા વાશિ જગનાથરઇ. પ કહઈ જિકે ખાવની, લહઇ સે રિદ્ધિ નવે નિદ્ધિ, શુષ્ક જિકે ખાવની, તિયાં પરગાસ કરઇ બુદ્ધિ, લિખઇ જિકે બાવની, તિકે સુખ સપતિ પામઇ, ભગુ જિંકે બાવની, તિઅે અનમ્યાં ગ્રહ નાંમઇ, એકાષ્ટ કવિત કંઇ હુવઇ, તિ મનિષ પંડિત લાઇ, ઉજ્જૈ’રાજ સંપૂરણ મુખે કરઇ, તિા અનેક વાતાં કહઈ. ૫૭ (૧) લ. પં, મહિમાણિકષ મુનિના સં.૧૭૩૬ પા.વ.૩ સૂર્યપુર મધ્યે. સુશ્રાવક સાહ માંણિકજી હાંસજીકસ્ય વાચના. ચાપડા, ૫.ક્ર. ૧થી ૧૭, જશ. સ. (૨) સ.૧૮૧૨ માધ વ.૯ પૂગલ મધ્યે વા. ભુવનવિશાલગણુ લિ. પ.સં.૫, અભય, નં.૨૪૪૯. (૩) ૫.સ.૫-૧૫, કુશલ. પેા.૪૫.
૫૩
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામ
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૫-૭૭.]
૭૦૭, જશસામ (ત. આણુ’વિમલસૂર-સેવિમલ-ટુ સામશિ.) (૧૫૭૨) ચાવીસી ર.સ.૧૯૭૬ શ્રા.શુ.૩ સામ નાગારમાં
આદિ
અત –
–
[૧૯] જૈન ગૂજર કવિએ : ૩
દુહા સકલ પદારથ પૂરવઇ, શ્રી સપ્રેસર પાસ, ચઉવીસઈ જિનવર સ્તવ, મુઝ મનિ પૂરૂ આસ. તુમ્હે દરસણુ દીઠઈ હુઇ, સુખસંપદની કેપિંડ, મન વચન કરણું કરી, પ્રસું ખિ કર જોડિ. ચવીસે સ્તવને કરી, પભણુ હું બહુ ભત્તિ, નવનવ ઢાલે રંગ ર્યું, સાત ખેાલે સયુત્તિ.
*
નામ ૧ ગામ ૨ માતા ૩ પિતા ૪, લન ૫ કહીઇ સાર, જિવર સેવક ૬ સેવિકા ૭, સેવ કરð ઉદાર. સુણતાં શ્રવણે સુખ હુઇ, દૂરિય પાસઈ દૂર, ભવિયણ ભાવદ્ય જે ભણુઈ, પ્રહિ ગમતે સૂર. ઢાલ ભમા. રાગ મેવાડુ
વીર જિષ્ણુ ≠ જુહારીઈ, સા ભમાલી, ચક્રેવીસમ૩ જિંદ તુ કુડલપુરના રાજી, સા. સીદ્ધારથ નરીદ તુ.
૧
૨
૩
*
ગાથા કેરૂં માંન કહું સા.કુંડલી વૈ ચંદ્ર માન તુ, અંક તણી ગતિ કરી સા. જાણુÛ જાણુ સુંણુ તુ. સંવત કેરૂં માન સુણુઉ સા. રસ સાગર ષટ ઇંદુસાર તુ, નાગાર નયર માંહિ` સ્તવ્યા સા. શ્રાવણુ માસ ઉદાર તુ. ૯ ત્રીજ તિથિ સૈાહાંમણી સા. રાહીણીપતિ વાર જાણું તુ, ગાયમ સમ ગુણે કરી સા. તપગ॰ અંબર ભાણુ તુ. સિથલાચાર છડી કરી સા. અજૂઆલિઉ જિનધર્મી તુ, શ્રી આણુ દુવિમલ સૂરીસરૂ સા. હુઇ સકલા ગમ્મ તુ. ૧૧ નિજગુરૂ ચરણુસેવા કરૂ સા. કાવિદ માંહિં પ્રધાન તુ, સાવિમલ સેહાંમણા સા. તસ સેવક સુજાણુ તુ. વિષ્ણુધ માંહિ. વખાણીઇ સા. સેવ કરઇ નરવૃંદ તુ, રૂપઈં મયણુ હરાવીઉ સા. હ`સામ મુર્ણિંદ તુ. ચરણુકમલસેવા કરૂ સા. જસસામ પ્રભુમઇ સીસ તુ,
४
.
૧૦
૧૨.
૧૩
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯]
મનહરદાસ ભાવ ધરી હર્ષઈ સ્તવ્યા સા. જિનવર એહ ચઉવીસ . ૧૪
કલસ ઇય ઋષભાદિક ચઉવસઈ, જિનવર વર્તમાન સવિ પાપહરા, નિત નમઈ સુરનર વિસસ નામી વંછિત પુરણ સુરતરા. તપગચ્છમંડણ કુમતિખંડણ, શ્રી વિજયદેવ સૂરિંદવરા,
હષમ પંડિત ચરણસેવક જસમ મંગલકરા. (૧૫૭૩) સાચોરમંડન શીતલનાથ સ્તવન ૬ કડી
(૧) બને કૃતિઓ – ગચ્છાધિરાજ આણંદવિમલસૂરિ શિ. પં. સેમવિમલ શિ. પં. હર્ષમગણિ શિ. ગણિ રંગસોમ શિ. મુનિ રવિસેમ વિ. સં.૧૬૯૫ કા.શુ.૫ લવિધિ (ધા) નગરે. પ.સં.૮-૧૨, જશ.સં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૭૭-૭૮.] ૭૦૮, મનહરદાસ (વિજયગચ્છ ગુણસૂરિ–દેવરાજ-મદ્વિદાસશિ.) (૧૫૭૪) યશોધર ચરિત્ર ૨.સં.૧૬૭૬ શ્રાવણ વદ ૬ ગુરુ દશપુર
(મંદસોર)માં આદિ
28ષભ જિણવર ઋષભ જિણવર નાભિપદ, મરૂદેવ્યા ઉવરયં રયણ કેડિ દેવ જસ સેવ સાય, ઇંદ્ર ચંદ્ર સેવયં સદા, અલિય વિઘન સવ દૂરિ વારઈ, શ્રી શાંતીશ્વર શાંતિકર, પાસ જિણુંદ દયાલ, તસ પદપંકજ નમવિ કરિ, ચરિત રચિસ સુવિશાલ. વીર જિનવર વીર જિનવર પ્રણમિ વંદુ ભાય, સાસનપતિ જિનવર જયો, ઈદ્રકાટિ સુગણ નિરંતર, ભક્તિભાવનિર્ભર સદા, નમઈ ચંદ્રનાગૅદ્ર ગણધર, પુંડરીક ગેયમ પ્રમુખ, નમીઈ સાલમુર્ણિદ.
રાય જશેાધર ચરિત વર, પભણિસ પરમાણું દ. અંત - શ્રી જિન વીર કહિઉં સંબંધ, ગેમ આગલિ એહ પ્રબંધ,
હિંસ્યા તજી દયા આદરૂ, જિમ ભવસાયર હેલાં તરૂ. ૪૩ ગુરૂમુખથી જા જેહવઉ, તેહવઉ ર નહી કાંઈ નવઉ. એ સંબંધ સદા સુખકાર, ભણતાં સુણતાં જયજયકાર. ૪૪ સંવત સેલ છત્તરઈ સાર, શ્રાવણ વદિ ષષ્ઠિ ગુરૂવાર, દશપુર નવફણ પાસ પસાય, રો ચરિત્ર સબઈ સુખદાય.૪૫
વિસ્તુ
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
સહુજન
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓઃ ૩ વિજયગછિ ગુણસૂરિ સૂરી, જશ દરસણ હુઈ પરમાણંદ, શ્રી મુનિ દેવરાજ સુખકંદ, તાસ શિષ્ય મહિલદાસ મુનીંદ. ૪૫ તસ પદપંકજ સેવક સદા, મનહરદાસ કહઈ મુનિ મુદા, જ મંદિર અવની થિર રહઈ, તાં લગિ એ ચરિત્ર ગહગઈ. ૪૬ રાય જસોધર તણે ચરિત્ર, સાંભળતાં હુઈ પુણ્ય પવિત્ર,
એ ચરિત્ર નરનારી ભણઈ, તેહનઈ લિક્ષમી ઘર આંગણઈ. ૪૭ (૧) સં.૧૬૮૫ વરષે આસાઢ સુદિ ૮ રવિવારે લિખિતં રામપુરા મળે. ૫.સં.૩૧-૧૨, સેં.લા. વડેદરા નં.૨૨૧૪. [આલિસ્ટમાં ભા.ર.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૪૯૪-૯૫.] ૭૦૯ સહજરત્ન (૧૫૭૫) લોકનાલ દ્વિત્રિશિકા] બાલા. [અથવા સ્તબક]
- (૧) ત્રિપાઠ મૂલ ગા.૩૨, ૫.સં.૭, લીં.ભં. દા.૨૧ નં.૩૦. [લીંહસૂચી, હે જ્ઞાચિ ભા.૧ (પૃ.૫૫૪).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૦પ.] ૭૧૦. ઉદયસાગર (ખ, સાધુધર્મ–સહજરત્નશિ.) (૧૫૭૬) [૧] ક્ષેત્રસમાસ બાલા, સં.૧૬૭૬ (2) વિજયદશમી
ઉદયપુરમાં આદિ- નિઃશેષકર્મદલનું શ્રી દેવાર્ય પ્રણમ્ય સભફત્યા
વપરોપકૃતયે કુવે ક્ષેત્રસમાસસ્ય સુખબોધમ. ૧ અંત – સંવદ્ રસસાધયત સ્કેદાનન કુમુદબાંધવ પ્રમિતે
ઈષ સુદિ વિજય દશમ્યાં ઉદયપુર નિયત સુચિ દિને. શ્રીમખરતરગચ્છ શ્રી સાધુધર્મગણિમુખ્યાઃ તતશિષ્ય સહજપના જયંતુ શરદ શતં જગતિ. તસ્યાશ્રવેષુ મુખે નાગ્ના ઉદયસાગરે કૃતાધારાત્ ક્ષેત્રસમાસ પ્રકરણ બાલવિર્ધા સુસંક્ષિપ્ત. ગંગાજલનિર્મલયા સવૃત્તાકારયા તપસ્વિન્યા, મંત્રિ ધનરાજસુતા સુગંગાળ્યથિત વ્યદધન. મતિમાંદ્યતઃ પ્રમાદાત સમયવિરૂદ્ધ ચ લિખિતમત્ર મયા
સંશોધ્યું મૃતવભિઃ પ્રસાદમાધાય તત્સર્વમ. (૧) પ.સં.૩૭, મજૈ.વિ.નં.૯૬. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહચી, હેતાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૦૪).]
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૦૧]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૦૬.]
૭૧૧. કમલકીતિ' (ખ. કલ્યાણુલાભશિ.)
(૧૫૭૭) મહિપાલ ચાપાઈ ૨.સ.૧૬૭૬ વિજયદશમી હાજીખાન દેશમાં [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૮૪.]
૭૧ર. ગુણવિજય (ત. વિજયાણંદસૂરિ–કુંવરવિજયશિ.) વિજયાણુંદસૂરિ – આગ્ય પદ સં.૧૯૭૬ સ્વ.૧૦૧૧. (૧૫૯૮) [+] ગુણમંજરી વરવ્રુત્ત અથવા પચમી (સૌભાગ્યપચમી [અથવા જ્ઞાનપંચમી]) સ્ત, ૪૯ કડી દેશી રસિયાની.
આદિ –
પ્રણમી પાસ જિતેસર પ્રેમ સ્યૂં, આણિ અતિ ધણેા નેહ, ચતુર નર. પંચમિ તપ માંહિ મહિમા ધણેા, કેહતાં સુણજો રે તેહ, ચતુર નર. ૧
કલશ.
કમલકીતિ
અત –
સકલ સુખકર સયલ દુખહર ગાઇએ નેમિસરા તપગચ્છરાજા વડ દિવાજા, શ્રી વિજયઆણું≠ સૂરીસર, તસ શિષ્ય પદમ પ્રાણ મધુકર કેવિંદ કુઅરવિજયગણી, તસ શિષ્ય પંચમી તવન ભાષે શ્રી ગુણવિજય રંગ ગુણિ. ૪૯ (૧) સવત ૧૯૧૭ અસાડ માસે કૃષ્ણુપક્ષે તિથા ૬ ષષ્ટમ્યાં ભાનુવાસરે લિખિત` સુ`બઈ મધ્યે બ્રા. ચતુ જેણુ.પ.સ’.૩-૧૨, અનંત. ભ. (૨) પ.સં.૨-૧૨, માં. ભં. (૩) પ.સં.૩-૧૧, આ.ક.ભ. (૪) પ્ર. કા.ભ. (૫) મારી પાસે.
[પ્રકાશિત : : ૧. ચૈત્ય, આદિ સં, ભા.ર તથા અન્યત્ર.] [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૯૪-૯૫.]
૭૧૩. પ્રભસેવક (મુખશેાધનગચ્છ) (૧પ૭૯) ભગવતી સાધ્રુવના ૫૯ કડી ર.સ.૧૯૭૭ આદિ – સ્તવીમિ વીર' છતસૂરમાંડલ, પ્રતાપવિસ્તારિતભૂમિમ`ડલ સુવર્ણકાન્તિં નતદેવમ"ડલ. ચમત્કૃત" તાવિષ રાજમંડલ..
દુહા – પંચમ પંચમ ગણધર' તત્વા પરમગણી દુ
વયે ભગવતી ભાષિતાન્ મુનિવરાત્ મુનીંદું, સાધુ તણા ગુણ ગાવતાં, પામૂં સુખ અનંત,
૧
t
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલા ,
પુયસાગર
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ દુષમા કાલિ આલંબન, ભયભંજન ભગવંત. અત –
સાધૂ તણું ગુણ ગાવત મુઝનિ જે પરમાનંદ સાર તે મુઝ જણિ જીવે અનિ વલી કિએગ નાણુ પાર નિઃ કારણ જગબંધૂ મિ ગાયા, મુનિ મુનિ સેલ સુશરદ
મુખશે ધનગછિ વદિ પ્રભસેવક, મંગલકારણું વરદ. ૫૯ (૧) ૫.સં.૬-૭, વિ.ધ.ભં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૩. “પ્રભસેવક એટલે પ્રભના સેવક(શિષ્ય) કે પ્રભુ એ જ સેવક ૭૧૪. પુયસાગર (પીપલગચ્છ લમીસાગરસૂરિ-વિનયરાજ ને
કર્મસાગરશિ.) (૧૫૮૦) નયપ્રકાશ રાસ ૨.સં.૧૬૭૭ (૧૫૮૧) અંજનાસુંદરી રાસ ૩ ખંડ ૨૨ ઢાળ ૬૩૨ કડી ૨.સં.
૧૬૮૯ શ્રાવણ શુ.૫. આદિ – ગૌતમ ગણધર પ્રમુખ, એકાદશ અભિરામ,
મનવાંછિત સુખ સંપજઈ, નિત સમરતાં નામ. પ્રથમ ઉદ્યમઈ મંડીઉ, મતિ દીસઈડતિમંદુ, તિણ કારણિ પહિલા નમું, શ્રી ગણધર સુખકંદ. સરસતિ પદપંકજ સદા, પૂજુ બે કર જોડિ, કવણુ કથા ઉદ્યમ ઘણે, માત ! મ આણે ખોડિ. સેવકનિ સાનિધ કરી, દે અવિરલ વાણિ, જિમ વેગે સિદ્ધિ સઢઈ, કાઈ મા રાખિસ કાણિ. વલિ પ્રણમું સદગુરૂ વડા, જેણથી થઉ સનાથ, પાપપડલ પાંછાં કર્યા, સૂત્ર શાસ્ત્ર દે હાથ. જગ માંહિ મોટોછઈ, સહગુરૂને ઉપગાર, જણિનઈ માનિ નહી, સાચા તેહ ગમાર. મનસુધિ સહુ પમી કરી, કરસુ સતી વખાણ, સુણો એકમના થઈ, જિમ હેઈ જન્મપ્રમાણ. પવનજઈ રાજા તણી, અંજનાસુંદરી નારિ, તાસુ કથા સુણતાં થકા, હાસ્યઈ અ૮૫ સંસાર. સતિશિરોમણિ અંજના, શીલવિભૂષણ દેહ,
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૩]
પુણસાગર નામ જપતાં પ્રહ સમઈ, આપે રિદ્ધિ છે. તિણો સખર સંબંધ છ0, મીઠે સાકર દ્રાક્ષ, રસ લે ભવીયણ તુહે, ભાષે કવીઅણ ભાષ. કિમ તિણ સુધે મન કરી, કીધે સીલયતન,
સવે રસ લે ભવિયણ તુમહે, સાંભલવા સુવચન. ૧૧. અંત -
૮મી ઢાલ ફાગની. (આહ) અંજના કેરીય ચુપઈ, પુરણ કીધી એહ, જે નર ભણસાઈ ભાવ સિલે, મંગલ લહઈસ્થિ તેહ. (આહ) સતીયાનિ સિરિ અંજના, વખાણિયે કવિરાય, સાંભલતાં મન ઉલસઈ, હીયડ હર્ષ ન માય. ષટ દરશનના ગ્રંથમિઈ, અંજના કેરી વાત, પવનસુત હનુમંતરાય, પ્રકટ ઘણું અવદાત. (આ) ગુણયશતા સુવખાણિયઈ, જાસુ વદઈ સંસાર, આપ નામ સંઈ જ લહઈ, જે હાઈ મૂઢ ગમાર. (આહા) જન માંહિ ઠામિઠામિ, દીસઈ એ અધિકાર, પણિ પરમારથ જુજીઆ, નામ તણું નિરધાર, (આહ) શલતરંગીણ ગ્રંથથી, એ રચી સંકેત, કાઈક કવીમતી કેલવી, તિનકા યુછઈ હેત. (આહ) દુષણ મત કાઢજ, ગ્રહો કવિ ગુણરંગ, સોભિઈ તો મઈ આણીઉ, લાગઈ સરસ સુચંગ. શ્રી મુનિસુવ્રતસામિરઈ, વારઈ હુઈ વાત,
પ્યાર વહિ જિણ વરચીઆ, (પા. વાચે જગબહુ વહી ગયા) કુણું જાણુઈ અવદાત.
શ્રી વડગછગુરૂ ગાઈઈ, શાંતિસૂરિ ગણધાર, ચકેસરી પદ્માવતી, ભગતિ કરઈ વારવાર. ભંગ, છેવટ્ટણ (ભગવઅટણ) ભાષીયુ, પૂલીકેટ સંકેત, કુટુંબ શ્રીમાલી સાતસઈ, ઊગાર્યો ગુણ હેત. ભેજ ચુરાસી રાજમઈ, જીત્યા વાદ વિશાલ, શાસન જિન સોભાવીઉ, વાદી બિરૂદ વિતા. તિરું ગ૭ પીપલ થાપીઉ, આઠ શાષા વિસ્તાર,
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુણ્યસાગર
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સંવત રૂદ્ર બાવીસ સમઈ હુઈ સુખકાર. તે ગછ દીસઈ દીપ, નયર સા૨ મઝારી, વીર જિસરનું તિહાં, તીરથ પ્રગટ ઉદાર. તાસુ પાટી અનુક્રમઈ હુયા, શ્રી લકીસાગરસૂરી, વિનરાજ કરમસાગર, વાચક દે નુરા. તાસુ સીસ પુણ્યસાગર, વાચક પભણઈ એમ, અંજનાસુંદરી ચુપઇ, પૂરણુ વધતાં પ્રેમ, સંવત સેલ નેવ્યાસીઈ, શ્રાવણ માસ રસાલ,
સુદી તીથિ પંચમી નીરમલા, ઋદ્ધિવૃદ્ધિ મંગલ માલ. ૯ (૧) સં.૧૭૦૮ પ્રથમ વિ.વ.૬ સોમે પત્તન મળે જેસી દેવજી સૂત હરજ લિ. ૫.સં.૨૫-૧૫, મે.સુરત પ.૧૨૪. (૨) સં.૧૭૧૬ કાશુ. સીરાહી મળે મુનિ અમૃતસાગર લિ. પ.સં.૯-૨૮, મ.જે.વિ. નં.૪૩૭. (૩) ગ્રં.૯૦૫ સં.૧૭ર૭ કા.શુ.૧૪ સોમે ૫.સં.૧૮-૧૬, જિનદત્ત. મુંબઈ પ.૧૦ નં.૯. (૪) ગા.૬૩૨ ગ્ર.૯૫૦ સં.૧૭૩૩ કા.શુ.૨ રવિ વાલોડ ગ્રામતઃ પં. કલ્યાણસાગર શિ. મુ. નિત્યસાગર લિ. પ.સં.૨૪૧૬, મે. સુરત પ.૧ર૪. (૫) સં.૧૭૩૭ મા.વ.૬ નવ્યનગરે ચૌમાસી જિનચંદ્રસૂરિ રાજયે કીર્તિરત્ન શાખા હીરરાજ-ઉદયહર્ષ—ક્તિવિશાલ લિ. પ.સં.૧૫, જય. પ.૬૬. (૭) ગા.૬૩૩ સં.૧૭૭૬ આસો વ.૧૪ બુધે મુ. વિજેસાગર લિ. શાભરાઈ ગામે મુ. કનકહષગણિ શિ. દેવચંદ પઠનાથે. ૫.સં.૨૭-૧૩, મ.જે.વિ. નં.૪૯૦. (૬) સં.૧૭૬૬ ચિ.વ.૫ વાણારસ માલ્હાજી શિ. માનસિંહ શિ. જીવણ લિ. પ.સં.૨૦, જય. પિ.૬ ૭. (૮) સં.૧૭૮૩ માગશર શુ.૩ બુધે પાડલપુરે ચતુર્માસીકૃતા. ૫.સં. ૨૨-૧૭, પ્રથમનાં ૧૦ પત્ર નથી, અનંત, સં.૨, (૯) સં.૧૭૯૩ વિ.વ.૯ બૃહસ્પતિવાસરે પં. ગગવિજયગણિ શિ. પં. માણિક્યવિજયગણિ લ. મણુંદ ગ્રામે. પ.સં.૨૭–૧૫, જશ. સં. (૧૦) સં.૧૭૯૪ કા.શુ.૧૫ મેડતા નગરે. ૫.સં.૩૬–૧૩, મો.સેં.લા. (૧૧) પ.સં.૨૪-૧૩, મુક્તિ. નં.૨૪૫૦. (૧૨) સીવાણુ ગ્રામે સુવિધિ પ્રસાદાત લબ્ધિસાગર લિ. ૫.સં.૨૨, અભય. પિ.૧૩ નં.૧૩૪. (૧૩) પ.સં.૨૦-૧૬, જૂની સુવાચ્ય પ્રત, પાદરા નં.૧૫. (૧૪) પ.સં.૧૭-૧૬, પાદરા નં.૧૬. (૧૫) ૫ સં. ૩૧-૧૪, ખેડા ભં૩. (૧૬) પ.સં.૨૬-૧૫, ર.એસ. બી.ડી.૧૯૧. (૧૭) સં.૧૭૬૩ કી.વ.૧ શનિ પંરૂપવિજય શિ. કૃષ્ણવિજય લ. પ.સં.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૫] ધનહર્ષ–સુધનહર્ષ ૧૭-૧૭, વિ.કે.ભં. નં.૪૫પર. (૧૮) સં.૧૭૪૫ ક..૭ લ. ગણિ મહિમાવિજય વાચનાથે ધનેરા મધે કા.વ.૭ શુકે. ૫.સં.૨૫-૧૫,. વડા ચૌટા ઉ. પ.૧૫. (૧૯) બાહડમેરૂ મધ્યે પં. સમયનંદનેન લિ. સં. ૧૭૩૬ આસું શુ.૧૩ ભોમે. પ.સં.૧૩, અભય. નં.૩૭૧૦. (૨૦) ઇતિ. શ્રી અંજના સુંદરીની ચુપઇ સંપૂર્ણ અશુદ્ધ, ૫.સં.૩૮-૧૧, આ.ક.મં. (૨૧) ઉદયપુર ભં, (૨૨) માણેક. ભં. (૨૩) ઇતિશ્રી અંજનાસુંદરી પવનંજયકુમાર સંબંધે પૂર્વભવવર્ણન માતલપુરે સમગમન પવનંજયગુહાગમન અંજનાસુંદરીદર્શનાય વિલાપકરણય ઋષભદત્તશુદ્ધિકરણાય ઋષભમાતુલ પુરે સમાગમન અંજનામિલન પુનઃ પવનંજયઅંજનામિલન પુનઃ સાધુસમીપ દીક્ષા ગ્રહણય સુરલોકગમનાધિકારવને નામ તૃતીયખંડ સંપૂર્ણ પંડિત શ્રી ૫ શ્રી અમૃતવિજયગણિશિષ્ય મુનિ દેવવિજય પઠનાથ. ૫.સં.૧૨–૧૪, લી.ભં. (૨૪) પ્રથમ ખંડે ઢાલ ૪ ગાથા ૧૮૨ દ્વિતીય ખંડે ઢાલ ૭ ગાથા ૨૦૭ તૃતીયખંડ ગાથા ૨૪૩ ઢાલ ૮ સવ ઢાલ ૨૨ ગાથા સર્વ ૬૩૨ ગ્રંથાગ્રંથ લોક સંખ્યા ૯૦૫ સ.૧૭૫૩ વષે મા. સુદિ ૮ દિને સંપૂર્ણ કીધો. શ્રી સેહગ્રામ મધ્યે દેરવાં. લિ. ગણિ કેસરવિજયેન. પ.સં.૧૭-૧૮, લીં. ભં. (૨૫) ગ્રંથાઝ ૯૩૯, રાજસુંદર લખીકૃતા, ૧૭૦૦ની આસપાસ, મ.બ. (૨૬) પ.સં.૨૭-૧૨, મોટા અને સારા અક્ષર, કર્તાનું નામ ઉડાડી દીધું છે, મારી પાસે. (૨૭) પ.સં.૨૨, ગ્રંથમાન ૬૦૦, લી.ભં. દા.૨૫ નં.૩૧. [આલિસ્ટમાં ભા.૨, કેટલોગગુરા, મુપુગૃહસૂચી, હેજેજ્ઞાસુચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૪, ૫૫૮ – પૂર્ણ. સાગરને નામે).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧પૃ. ૫૩૦-૩૩, ભા.૩ પૃ.૧૦૨૭– ૨૮. “અંજનાસુંદરી રાસની કર્તાનામ પુણ્યભુવનવાળી પ્રશસ્તિ ઉતારેલી તે વસ્તુતઃ અન્ય પુણ્યભુવન નામના કવિની અલગ કૃતિ જ છે અને એ નામે એ જ પ્રત નેંધાયેલી પણ છે. જુઓ પુણ્યભુવન હવે પછી નં.૭૩૯.] ૭૧૫. ધનહર્ષ–સુધનહર્ષ (ત. હીરવિજયસૂરિ–ધર્મવિજયશિ.
[આ કવિની અધૂરી નેધ ભૂલથી આ અગાઉ ભાર પૃ.૨૯૨ પર થઈ ગઈ છે. હવે અહીં આખી નોંધ આપવામાં આવે છે.] (૧૫૮૨) જ ખૂઢીપ વિચાર સ્ત. ૧૩ ઢાળ ૨.સં.૧૬૭૭ મકરસંક્રાંતિ
પિસ વદ ૧૩ રવિ આદિ
હાલ આસાફરી.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધનહર્ષ–સુધનહર્ષ [૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિએઃ૩
શ્રી જિન ચકવીસઈ પ્રણમીનઈ, વલિ પ્રણમી ગુરૂપાઈ રે, બ્રહ્માણનઈ કરીઅ વીનતી, મુઝનઈ તૂસ માઈ રે. ૧ જબૂદીપ વિચાર લિખેર્યું, કિંપિ જાણવા કામિ રે,
યથા પ્રકા વીર જિર્ણિદિ, પૂઈ ગૌતમસ્વામિ રે. જ. ૨ અંત – સંવત સાલ સતરઈએ, સંક્રાંતિ મકરિ રવિ સંચરઈ એ,
પિસ બહુલ રવિ તેરસિ એ, બલિ દશ વાજી મૂર્લિ વસિ એ. ૭ હાઈ વૃદ્ધિ જિહથી સદા એ, તે યોગ વૃદ્ધિ નામ તદા એ, લિપે જ બુધવ તણો એ, ભવિ એ વિચાર ભાવિ ભણે એ. ૮
જે હેઈ શાસ્ત્રવિરૂદ્ધ એ, પંડિત તે કરો શુદ્ધ એ, વિનતડી અવધારો એ, વલિ એ સ્તવન વિસ્તાર રે. ૯ સાહ હીરજી ભણવા ભણિ એ, વિલિ જ્ઞાનવૃદ્ધિ જણ ઘણી એ, જેડીઉ ક્ષેત્રવિચાર એ, ધાયે કઠિ જિમ હાર એ. ૧૦ વિઘ દૂરિ ભાઈ સદા એ, વલિ એ ભણતાં સુખસંપદા એ,
બહુ પ્રગટઈ પુણ્યને વૃંદ એ, વિલિ એ ભણતાં આણંદ એ. ૧૧ અ‘ત -
ઢાળ ૧૩ ધન્યાસી રાગ. હીરજી હીરલ હીરજી હીર, હીરજી હીરલે મુકુટ કેરો શ્રી તપાગચ્છ તે મુકુટ સમ જાણઈ, ઝગમગઈ જે તેજિ ભલેરે.
–હીરજી હીરલે એ. ૧ માત નાથી ઉઅરખાણિથી ઉપને, શ્રી વિજયદાનસૂરિ હાથિ આયે, શુદ્ધ જાણુ મુકુટ મણિ તે થાપિઉ, તે ભણી મુકુટ તે બહુ સુહા. હીર શ્રી હમાસુત નૃપકબરે, તણિ જસ કીર્તિ જિન શ્રવણિ
નિસુણ, દર્શનાર્થ સમકારિતો ય ગુરૂ, નિજ સમિપે ભવાંધિતરણી. હી. ૩. ધર્મઉપદેશ ગુરૂમુખ થકી સાંભલી, પાપકી વાસના બહુત ટારી, પર્વ પજુસણ સકલ નિજ દેસમાં, તિણિ પિ જીવહિંસા નિવારી.
તેહ ગુરૂ હીરના શિષ્ય સહાકરા, ધર્મવિજયાભિધા વિબુધચંદા તાસ શિશુ ઈમ કહઈ ક્ષેત્ર સુવિચાર એ, ભાવિ ભણતાં સુદ્ધન
હર્ષવૃંદા. ભણતલાં સુણલા પુણ્યવંદા–હીરજી. ૫ (૧) પ.સં.૫, પ્ર.કા.ભં. (૨) પંડિત શ્રી ધનડર્ષગણિભિઃ કૃતં.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૭]. ધનહર્ષ–સુધનહર્ષ સંવત ૧૭૧૮ વર્ષે આષાઢ વદિ ૮ રવિ દિને શ્રી બાઈ નાથબાઈ પઠનાર્થ*. ૫.સં.–૧૦, જે.એ.ઈ.ભં. નં.૧૧૫૩. (૧૫૮૩) તીર્થમાલા .સં.૧૬૮૧(૨) બહુલે માસ સુદ ૫ રવિ ઉનામાં આદિ
આર્યા નત્વા શ્રી વિદ્યાગુરૂ રમ્યશ્રી વિજયસેનસૂરદાન, શ્રી ધર્મવિજયબુધાન ગુરૂન ગુરૂ નિધિયામાકાનું. શ્રી હંસરાજયાનાયિકા પુસ્તકાંકિતાગ્રકરાન, પ્રણિપત્ય વિશ્વજનની વીચ વાગર્થાધિકરીમ. શ્રી ઉન્નતપુર વસુધારમણ હૃદયાગ્રહાર સંકાશાન, પંચાપિ જિનવરેન ક્રમેણ સેવાદિકાન તે. એ જિન તિણિ વાસવિ ગુણ્યા, જસ બહુ બુદ્ધિવિલાસ,
હું પણિ એ જિન સંતવું, ચિત્તિ થાયા ઉ૯લાસ. અંત –
ઢાલ રાગ ધન્યાસી શ્રી ઉનતપુર સુંદર રે જિહાં હાર્યા પંચ પ્રાસાદ રે, ભાગ્ય પ્રગટ થયો મારો રે, ચિત્તિ થયો આહાદ રે. ૧ ને મીશ્વર સંભવ જિન રે પાસ અમીઝર જેહ રે, દેવ કષભ જિન શાંતિછ રે મૂલનાયક જિહાં એહ રે. ૨ ઈશાંવક વસુ વલિ કહુ રે, દર્શન માહવારિ રે, એ સંવત્સર માં કહ્યો રે, પંડિત તું મનિ ધારિ રે. ૩ પક્ષ વિસદ બાહુલ તણે રે, વાર અરૂણ ઉમૂલ રે, સાયકમિત તિથિ જાણુ રે, જ્ઞાન તણું જે મૂલ રે. ઈણિ સંવત્સરિ ઈણિ તિથિ રે, ઈણિ વારિ ઈણિ માસિ શ્રી ઉન્નતપુર નગરમાં રે, આવી બહુ ઉલાસિ રે. જેસિંગજી પટ્ટધરૂ રે, શ્રી વિજયદેવ સૂરિ રે, તેહ તણઈ સુપસાઉલઈ રે, સ્તવિઆ પંચ જિણિંદ રે. ૬ પંયાનુત્તર સુખ દઈ રે, એ વલિ પંચમ નાણું રે, પૂજ્યા દિઈ ગતિ પાંચમી રે, એ પંચઈ જિણ ભાણ રે. ૭ એ ભણતા સવિ સુખ મિલે રે, વલિ હાઈ મંગલમાલ રે, લક્ષ્મી નવનિધિ પામી રે, હેવઈ બુદ્ધિ વિશાલ રે. (ઉનત) પુર સંધાગ્રહિ રે, સ્તવન કિઆ મતિ ચંગ રે, સુધનહર્ષ પંડિત કહઈ રે, ભણત સુણત ઈ રંગ રે. ૯
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધનહુષ-સુધનહ
[૨૮] જૈન ગૂજર કવિઓ: ૩
ઢાલ વલી રાગ ધન્યાસી
શ્રી વિજયદાન સૂરિદ પટ્ટોધર, સૂરિ ગુરૂ હીવિજયાભિધાના, નગર ગ ધારથી જેડ તેડાવિઆ, સાહિ શ્રી અફબરિ’દત્તમાના. ૧ ધર્મનું તત્ત્વ પૂછ્યું સવે તે કહ્યું, સાહ કુ`રા અરિ ધર્મધીરિ', અતિ વિશેષિ” પ્રકાસી કૃપા તિહાં ગુરિં, તેહ મનમાં ધરી ભૂપ વીરિ પવ પન્નૂસણુિં દિવસ દ્વાદશ લિંગ, કુણું કુણુ જીવન વધ ન કરેવા, ઇયાં ફુરમાન કરિ સુગુરૂનઇ અપ્પિમ, નહિં કૃપા વિણિ કિસિ જન્મ તરેવા. ૩ શ્રી દ્વાદશ ક્રેાશનું જે સદા જલ ભર્યું", નામ ડાબર સરી જાણુ દરિએ, શ્રી હુમાઉસુતઇ વિલ લખી અપ્પિમ, જલે પ્રક્ષેપ૪ ન મીન
કરિ. ૪ માત નાથી-તનુંજ જગત-આનંદકર, જે સકલ જન ઉદ્યોતકારી. તાસ શિશુ ધર્મવિજયાભિધા યુધવરા, જે સદા વિમલતર ધર્મધારી. ૫ શ્રી. તાસ પ૬ યુગ્મઅભેજ મધુકર સમા, તાસ શિશુ વિધ ધનહ
ભાષઇ.
પચ એ શ્રી જિનાધીશ સંસ્કૃતિ થકી, પ્રગટ હુઅ પુણ્ય રસસુધા ચાખઇ. ૬
(૧) ૫.સ.૪–૧૦, હા.ભ'. દા,૮૨ ન.૧૨૭, (૧૫૮૪) દેવકુરૂક્ષેત્ર વિચાર સ્ત. આદિ –
દૂહા
આગમ વિ તુઝથી હુઆ, વલી એ વેદપુરાણ, દેખાવઈ વિ અ↑ તું સહસકિરણ જિમ ભાણું. જિનવર વિમલ મુખાંપુજિ', દીસઈ તાહરા વાસ, વિષ્ણુ બ્રહ્મ શકર નમઈ, સુરનર તાહરા દાસ. તું સરસતિ અવધારજે, હું છું સયાઅયાણુ, જ મુઝ મુખથી નીકલઈ, ત` સવિ કરે પ્રમાણુ. અંત – હીરવિજયસૂરિશિષ્ય સેાહાકર, ધર્મવિજય બુધ ચંદ, શિષ્ય તેહના ઈણિ પરિ જ પઈ, ધમ થકી આણું રેઋદ્ધિ વૃદ્ધિ ધનહ મહેાદય, શિવપદ હેાવઈ ધર્મિ જનમત સકલ સમીહિત પૂગઈ, વલિ સુખ હાઈ ધર્મિ ૨.
૨
3
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૯]
લાવણ્યકતિ (૧) પ.સં.૯, તેમાં ૩ પત્ર, જે.એ.ઈ.મં. નં.૧૧૫૩. (૧૫૮૫) મદદરી રાવણ સંવાદ [૨.સં. ૧૬૧૨ ? મધુ માસ સુદ ૩
રવિવારસેનાપુરમાં અંત – મહાસેન વદના હિમકર હરિ, વિક્રમગૃપ સંવત્સરિ
જેમ મધુ નામિ માસ કહિજઈ, તેથી ગુહ મુહ માસ લહિજઈ. ૯૩ તિથિ સંખ્યા ત્રિક વર્ગિ જાણે, યમીજનક વલિ બાર વખાણે, શિતિ પક્ષિ ઉડુ યામક લહયે, સિદ્ધિયે ગતે માટઈ કહયે. ૮૪ 8ષભદેવ કરઈ અનુભાવિં, શ્રી સેનાપુર નગરિ આવિ છંદ ર મઈ એણઈ ટાણઈ, ચતુર હોઈ તે તતખિણ જાણઈ. ૯૫
+બુધ ૧૩ હીરવિજય સૂરીસર કેરો, ધર્મવિજય બુધ શિષ્ય ભલે. તસ શિશુ સુધનહર્ષ ઈમ કહવઈ, ધર્મ થકી સુખસંપદ હવઈ. ૯૬ ઇતિ શ્રી મદદરી રાવણ સંવાદ સંપૂર્ણ
(૧) પ્રકા.ભં. પાછળથી માર્જિનમાં સુધારી મૂકેલ છે. કવિએ પોતે જ સુધારેલું લાગે છે. [બુધ” શબ્દ સુધારાને છે પણ શાને માટે તે સ્પષ્ટ થતું નથી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૩૧૨-૧૩ તથા પૃ.૫૦૪-૦૬, ભા.૩ પૃ. ૯૯૦-૯૨. ત્યાં આ કવિ અને “તીર્થમાલા' બે વાર અલગ કકૃતિ તરીકે સેંધાયેલ છે. રાવણ મંદોદરી સંવાદને રચનાસંવત મહાસેનવદન=૬, હિમકર, હરિ=૧૨, ૧૪ એમ ઘટાવી શકાય તેમ લાગે છે.] ૭૧૬ લાવણ્યકીતિ (ખ. ક્ષેમ શાખા ગુણરંગ-જ્ઞાનવિશાલશિ.) (૧૫૮૬) રામકૃષ્ણ ચોપાઈ [અથવા રાસ] ૬ ખંડ ૬૮ ઢાળ ૧૨૦૦
- કડી ૨.સં.૧૬૭૭ વૈશુ.૫ વિક્રમપુર (વિકાનેર)માં આદિ--
જગત આદેકર જગતગુરૂ, આદિસર અરિહંત વિઘન હરો સેવક તણ, ભયભંજણુ ભગવંત. સંતિકરણ સાહિબ સધર, સલમા જિનવર સંત સેવક ઉપર હીત કરી, આપ ભૂધિ અનંત. પણમીએ પરમાણુંદ કરી, જિનવર નેમિ નિણંદ, બ્રહ્મચારી સિરસેહરે, પરતિખ સુરતરૂકંદ.
૧૪
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાવણ્યકતિ
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ વીશમે મહિમાની લે, પરતિખ સાહિબ પાસ, મન ધરૂ તિમ ધ્યાન ચૂં, સેવક પૂર આસ. પરઉપગારી પરહિત, પરમ પુરૂષ પવીત્ત
વીસમા વર્ધમાન જિન, દેલતી ઘો માવીત. મોટા જનનાં ચરિત મુખિ, ભણતાં ભવતરૂભંગ એ વાતની સૂણિ કરી, જાગે મુઝ મનિ રંગ. મેટા જનને ચરિત જલિ, પાપરહિત હે ગાત, ભણતાં ભવતરૂ રસ ફરસથી, થાઈ સોવન ધાત. મોટાના ગુણ ગાવતાં, બદ્દલા તર્યા તરંત,
તીર્થકર નિણ હેતૂથી, તીર્થ જહાર કરંત. અત ઢાલ નવમી. અઈસઉરે અઈમાઉ મુનિવર ગાઇયઈ.
ભાવ ધરીનઈ ગુણ ગરૂઆ તણા, ગાઈજઈ સસનેહ, ઉત્તમ સંગઈ ઉત્તમ ફલ હુવઈ, વાત કહઈ સવિ એહ. ૫૩ તિણિ કારણિ તપસમકિતનઈ વિષઈ, રામ અનઈ ગોવિંદ, ચરિતઈ યારલ મૂલ જનમ થકી, યુણિયઈ સોહગકંદ. ૫૪ રાજઈ સૂરનસિંહ નરિદ નઈ વિકમ પુરિ ગહગાહ;
સંવત સોલહ સય સતહત્તરઈ, સુદિ પંચમિ વઈસાહ. ૫૫ (પા. ભુવનકીરત બંધવ સંગમ સદા, દિનદિન સુજસ અખંડ. ૨૯
સેમસામી પરંપરા સાહતા, વડવખતિ સિરતાજ યુગપ્રધાન શ્રી જિનરાજ સૂરીસરૂ, વિજયમાન તસુ રાજા સહજ થાપ્યા આચારિજપણું, શી જિનસાગરસૂરિ, તાસ તણે જુવરાજ સહામણું, વધતે અધિક પડૂર)
મસાષિ જાણતા જગત્રમઈ, વાચક શ્રી ગુણરંગ. તાસુ સસ વાચક ગુરૂ ચિર જયઉ જ્ઞાનવિલાસ અભંગ. પદ તાસુ સીસ લવલેસઈ ઉપસિઈ, લાવણ્યકીરતિ એમ ભણતાં ગુણતાં સાંભળતાં છતાં, થાયઈ અવિચલ એમ. પ૭ મુસલસુગુરૂ સુપસાયઈ નવમી, ઢાલ ધન્યાસી રેગિ, લાવયકરતિ પભણઈ વાચતાં અધિક વધઈ સોભાગ. ૫૮
ચતુર ચિત્તરંજન એ દાષીયઈ ઈમ લઈ છ8ઈ પંડ; (પા. એસવંસ બિરૂદિ વખાણુઈ, દિનદિન તે પ્રતિપાલ,
રાગી દેવ ગુરૂ જિનધર્મના, ભણસાલી ભુલ.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૧૧]
લાવશ્યકીતિ જંતમાલસુત ધીર સધર સહી, માઘમહલ વર જાસ પુત્રરયણ તસ સપુરિસ પરગડે, ધરમ કરમધર નામ. તેહ તણે આગ્રહ મન આણિનઈ, જેણું લાભ વિશેષ,
હેમસૂરિકૃતિ નેમિસર તણે, ચરિત્ર ભણું પરિ દેખ) (૧) ૫.સં.૨૦, સં.૧૬૮૧ પિ.શુ.૧૩ મરોટ મધ્યે સાગરચંદ સંતાનીય વા. ભુવનવિશાલગણિ, પં. હરચંદ લિ. અભય.પિ.૪ નં.૨૩૪. (૨) સં.૧૭૧૮ આ શુદિ ૭ રવિ શ્રીવડ સીસ રસિ સેમિનંદનેન લિ. પ.સં.૩૮-૧૭, ગુ. નં.૧૩-૧. (૩) સં.૧૮૧૦ ફ. શુદિ ૮ પં. ગાજવિજય લ. રનરગ્રામ મધ્યે. ૫.સં.૪પ-૧૭, સુ.લા. ખેડા. (૪) સં.૧૮૧૧ માગ.વ.૫ ગારવેદેસર મધ્યે ઉદૈરાજ લિ. ૫.સં.૭૬, જિ.ચા. પિ.૮૨ નં. ૨૦૩૧. (૫) સર્વઢાલ ૬૮ સર્વક સંખ્યાઈ ૧૮૦૦ માંન પં. હેમવિજયગણી શિ. પં. ગગવિજય ગ. શિ. પં. ગજવિજય ગ. પં. હંશવિજયગણ શિ, મુક્તિવિજય લ. આત્માર્થ સં.૧૮૪૨ મૃગસર સુદ ૧૩ બેણુતટ નગરે શ્રી શાંતજી પ્રસાદાત. પ.સં.૪૩–૧૭, પુ.મં. (૬) વિક્રમપુરિ વાસ ભાંડશાલિક કુલશૃંગાર સા. વાઘમલ પુત્રરત્ન રસિકજનોપલબ્ધ લક્ષમીક સદ્ધિ વ્યાપારિ...(પંચમ ખંડ). ૫.સં.૩૦, નાહટા. સં. (૭) ભા.ઈ. સન ૧૮૮૭-૯૧ નં.૧૪૯૦, (૮) લ.સં.૧૭૫૯, .૧૨૫૧,
લેક ૧૮૦૦, ૫.સં.૨૦, લીં.ભું. દા.૪૨ નં.૧૪. (૯) સં.૧૮પર આ. વ.૭ રવિ લેકવા મથે. ૫.સં.૪૬, રામ. .૨. (૧૦) પ.સં.૧૯, અપૂર્ણ, ભુવન, .૭. (૧૧) સં.૧૭૧૧ કા કુપ શુક્ર ગણિ યાનસાગર શિ. શાંતિસાગર લિ. મુનિ રવિસાગર વાંચનાર્થ. ૫.સં.૩૦. જયપુર. (૧૨) ઈતિશ્રી રામકૃષ્ણ ચરિત્ર ષષ્ટમખંડ સમાપ્ત, સં.૧૭૧૩ વષે માસિર વદિ ૪ દિને શ્રી બ્રહાનપુર મધે તિષિના ચતુઃ પદિક ગ્રંથાગ્રંથ ૧૦૦૦ લેકસંખ્યા ગાથા ૧૨૦૦ સર્વસંખ્યા. ૫.સં.૪૨–૧૫, આ.કા.ભં. [મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૬૩૧).] (૧૫૮૭) ગજસુકુમાલ રાસ ૯ ઢાળ અંત – બંદીવાન છુડાવીયા રે, સગલા નગર મઝારે,
મુહમાંગ્યા દીધા ઘણા રે, મણમણકભંડારે. મહમણ કબહું દીધા દેષી, મનરી અંછા કેઈ ન રાષી, લાવણકીરતી ઢાલ જ ભાષી, ચોથી પાંચમીએ તહું સાષી,
છ સાતાજી જ છે. ૬
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાહિમ
[૨૧૨]
હું હે. હાથીના હુ ગૈતાલવા, દેવકીસુત કમાલ, બાલક જનમ્યા તેહવેા, નામૈ ગજસુકુમાલ.
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
૧
(૧) ઇતિશ્રી ગજસુખમાલકી ૯ ઢાલ સંપૂર્ણ, લિખિત, જપર મધ્યે. શ્રી. સમત ૧૮૬૭ શ્રાવણ સુદિ ૧૧ લિપિકૃત્યા. પ.સ.૩-૧૭, ગુ.વિભ (૧૫૮૮) દેવકી છ પુત્ર ચોપાઈ [અથવા છ ભાઈ ચોપાઈ ]
(૧) સં.૧૮૭૭ માધ સુદિ ૬, પ.ક્ર.૫થી ૬, ૩ટક, અભય, નં.૬૫૦, [હેજજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૬૩૧).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૨૧૭-૧૮, ભા.૩ પૃ.૬૯૨-૯૪. ‘ગુજસુકુમાલ રાસ' અને ‘દેવકી છ પુત્ર ચેપાઈ’ એક જ કૃતિ હોવાના પણુ સંભવ છે.]
૭૧૭. સાહિબ (વિજયગચ્છ ગુણુસાગરસૂરિ–દેવચ‘શિ.) (૧૫૮૯) સંગ્રહણી વિચાર ચોપાઈ ર.સ.૧૬૭૮[] વિષે ૬ સામ આદિ – સકલ જિગ્રેસર પાઇ નર્મુ, ઋષભ અંત વધુ માન, ચૌદહ સઇ બાવન સવઇ, ગણુહર નમું સુગ્યાન.
*
સ`ઘણુ સૂત્રથી ઉદ્ધર', કરૂ. ચઉ પહી છંદ, સતિનાથ સાનિધિ કરા, ચંપાવતી આનંદ.
૫
અંત – શ્રી વિજઇગછ ગુણસાગરસૂરિ, જ્ઞાનકિરિયા કરિ ઇ ભરિપૂરિ, તાસ થિવર મુનિવર દેવચંદ, તાસ સિષ્ય સાહિ. આણંદ. ૧૪ કલા ઉદધિ વાન અને વિત્ત, સંવત ઉત્તમ એત્તુ પવિત્ત, કિષ્ણુ પક્ષ હઠિ નંદા તિથઇ, સામવાર જોગ રવિ ત‰. ૧૫ સઘયણિ સૂત્ર વિચાર એ ચરી, ગુરૂ પરસાઇ મે ઉર્દૂરી, સ્વાપર સમઝ ને કાજ અપાર, રચ એહ ચાટસ્ મઝાર, ૧૬ ભણુ” સુનઈં અનુભવઇ વિચાર, સદઇ તે નર સમક્તિધાર, સાહિબકઉ સાહિબ તર તેહ, રત્નત્રય આરાધઇ જેહ. (૧) સં.૧૯૭૫ આસા જ સુદિ ૧૨ સેમ. ૫.સ.૫૬, જય પેા.૭૦. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૪૬. કૃતિમાં સંવતદ કે શબ્દો ચાર છે, તેમાંથી ત્રણુ શબ્દો કલા=૧૬, ઉદ્દષિ=૭ અને વિત્ત=૮ને આધારે ર.સં.૧૬૭૮ હાવાનું ગણ્યું છે, પરંતુ વાન' શબ્દ એમાં રહી જાય છે. ગુણુસાગર (જુએ આ પૂર્વે નં.૭૦૨)ના શિષ્યના શિષ્ય હેાઈ સમય આથી વહેલે
૧૭
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૧૩]
અજ્ઞાત
તા સંભવતા નથી, પરંતુ કૃતિની હસ્તપ્રતના લ.સ.૧૬૭૫ છે, તેથી રચનાસવત ૧૬૭૮ માનવામાં મુશ્કેલી ઊભી થાય છે. લ.સ. ૧૯૭૫માં ભૂલ માનવી કે રચનાસંવતનુ' અ ધટન ખાટુ' માનવુ એ પ્રશ્ન છે.]
૭૧૮. અજ્ઞાત (દિ. ?)
(૧૫૯૦) આદિત્યવાર કથા ૧૫૮ કડી
આદિ – રિસહનાહ પ્રણમાં જિષ્ણુદ, પ્રસન્ન ચિત્ત હોઇ આણુંક, પ્રણમુ અજિત પુણાસઇ પાપ, દુખાલિદ્રભય હરઈ તાપ. ૧ સ’ભવનાહ તણી શ્રુતિ કર, ન પ્રસાદ ભવ દુત્તર તર, અભિનદન સેવાં વરખીર, જા પ્રસાદ અરાગ સરીર. 'ત – દીનેધીઉ! રચિ પુરાણુ, ઉછળ બુદ્ધિ મૈં કીયા વખાણુ,
હીન અધિક જા અક્ષર હેાઇ, બહુડિ સવારહુ છુણીયર લેાઇ. ૧૫૬ અગર ખાલ યહ કીયા વખાણુ, કવરી જનની તિહુ નગર હિ થાન, ગરગ ગાતમ લૂકા પૂત, ભાવ કવિત્ત જન ભગ`સજ્જત. ૧૫૭ ક્રમ નિખિઉ કારણિ મતિ ભઇ, તવ ઇહુ ધમ્મ કથા અરૂ ડેઇ, મન દે ભાવ સુઝૈ જે કાઈ, સે નર સ્વરગ દેવતા હાઇ. (૧) જુએ આ પછીની કૃતિને અ ંતે. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૮૪-૮૫.]
૧૫૮
૭૧૯. ભાનુકીગિણિ (દિ.?) (૧૫૯૧) આદિત્યવાર કથા ૨૫ કડી ર.સ`.૧૬૭૮ આદિ – શ્રી સુખદાયક પાસ જિજ્ઞેસ, સિમાં ભવ્ય પયેાજ દિનેસ, સિમરાં સારદા પગઅરવિંદ, દિનકર પ્રગટયો પાસ જિ ૬. ૧ અંત – સંવત વસુ મુન શશિકી કલા, ખિરચત કવતા યહ તિલા, પઢત સુનત નર બહુ સુખ લહે, ભાનુકાત્તિ ગણુ અઇસે` કહે. ૨૫ (૧) ઉપરની તે કૃતિ મળી ૫.સ.૫-૧૯, યશવૃદ્ધિ. ત.૧૨. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૮૫]
૭૨૦. શ્રીસાર પાડૅક (ખ. ક્ષેમશાખા રત્નહુષ`શિ.) (૧૫૯૨) ગુણસ્થાનક્રમારોહ માલા. [.સ. ૧૬૭૮] (૧) પ.સ.૩૧, પા.ભ’૩.
(૧૫૯૩) + જિનરાજસૂરિ રાસ (ઐ.) ર.સ.૧૯૮૧ આષાઢ વ.૧૩ ગુરુ
સેત્રાવમાં
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીસાર પાઠક
અ`ત – સાહઇ શહર સદા સેત્રાવ, મર માંહિ મલ્હાય,
સંવત સાલ ઈકચાસી વરસ, એહ પ્રબંધ અણુાયઉ રી. ७ આસાઢા વદ તેરસ દિવસઈ, સુરગુરૂ વાર કહાયઉ, શ્રી ગુચ્છનાયક ગુણ ગાવતાં, મેહ પિણું સાલઉ આયઉ રી. ૮ રત્નહષ વાચક મન માહઇ, પ્રેમવ'શ દીપાયઉ, હેમકીર્ત્તિ મુનિવર મનહરષઇ, એહ પ્રબંધ કહાયઉ રી, શ્રી જિનરાજસૂરિ ગુરૂ સુરતરૂ, મઇ નિજ ચિત્તિ બસાયઉ, મુનિ શ્રીસાર સાહિબ સુખદાઇ, મનવાંછિત ફલ પાયઉ રી. ૧૦ (૧) લિ. ફાલૂ ગ્રામે શ્રાવિકા ધારાં પદ્મનાથ ૫.૪.૨થી ૯, પ્રત ૧૭મી સદીની, સારા અક્ષરમાં, દાન. પે.૧૩.
પ્રકાશિત ઃ ૧. ઐતિહાસિક જૈન કાવ્યસંગ્રહ પૃ.૧૫૦થી ૧૭૧. (૧૫૯૪) આનંદ શ્રાવક સધિ ૧૫ ઢાળ ૨૫ર કડી ર.સં.૧૬૮૪(૮)
[૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
પુષ્કરણી નગરીમાં આદિ- વૃદ્ધમાન જિનવર ચરણુ, નમતાં નનિધિ હાઇ, સંધિ કરૂં આણુદની, સાંભલિયેા સહુ કેાઈ.
અત -
ઢાલ ૧૫ આશ્રવ કારણુ એ ગિ જાણીયઈ—એહની. ધનધન સુધી શ્રાવક એહુવા, નામૈ નવનિધિ થઇ, સૈ મુષિ વીર વષાણ્ય જેહને, પ્રણમૈ સુરનરપાય. નિરતા બારહ વ્રત પરિપાલીયા, ન લગાયા અતિચાર, ભલી પરે વિધિ સુ શ્રાવક તણી, પ્રતિમા વહી ઇગ્યાર. ૨૪૨ ૧. દાનસીલ તપ જપ નૈ ભાવના, કીધા ધરમ અનેક, ઈશુ પિર માનવભવ સફલ કિૌ, અહનિસિ ચિત્ત વિવેક. ૨૪૩ ધ માસ તણી કીધી સ ́લેષા, સમરે જિનવર-નામ, સાઠ ભગત' છેદ્યા અણુસÎ, સૂધે મન પરિણામ. પાપડાંમ આલેાઇ ડિમી, કાલ માસ કરિકાલ, સૌધરઐ દેવલાકઇ સાસતા, સુર અપચ્છર સુવિશાલ. ૨૪૫ ધ વિમાન થકી અતિ દીપત, કૂણુ અં ઇસાળુ, આણુંદ ગાથાપતિ હિવ ઊપન, તિ અરૂણાભવિમાન, ૨૪૬ ધ, પલ્યાપમ ચિહ્નૈ: આઉષૌ, સુષ ભાગવે અપાર, મહાવિદેહ તિહાંથી સીઝિસ્ય, કરિÖ એક અવતાર. ૨૪૭ ધસાંભલિ જથ્યૂ સેહમ ઈમ કહૈ, સાતમ અંગ મઝાર,
૨૪૧ ૧.
૨૪૪ ૧.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૫]. શ્રીસાર પાઠક પ્રથમ અધ્યયને ભાષા એહવા, વીર જિર્ણોદ વિચાર. ૨૪૮ ધ. જિમજિમ ચરિત સુણજૈ એહવા, તિમતિમ મન થિર થાય, થિવ મન રાજ્યાં લાભ હવે ઘણે, પાતક પૂરિ પલાય. ૨૪૯ ધ. પહકારણું બયરી અતિ દીપતી, શ્રાવક ચતુરસુજાણ, આદીસર જિનવર સુપસાઉલે, રાજપ્રજાકલ્યાણ. ૨૫૦ ધ. સંવત દિશી સિદ્ધિ રસ સસિ ૧૬૮૪ તિર્ણ પુરીમઈ કીધી
ચઉમાસિક એ સંબંધ કયૌર લિયામણઉ સુણતાં થાઈ ઉલ્લાસ. ૨૫૧ ધ. રત્નહરષ વાચક ગુરૂ માહર૩, હેમદન સુખકાર,
હેમકરતિ ગુરૂ બંધવને કહે, પણ મુનિ શ્રીસારિ. ૨૫ ધ. ઇતિ શ્રી આણંદસંધિ સમાપ્ત.
(૧) ૫.સં.૪૧, ૫.ક્ર.૯થી ૧૯, (પ્રથમના ૯ પત્રમાં સમયસુંદરકૃત પ્રિયમેલક તીર્થ પ્રબંધે સિંહલસિંહ પ્રબંધ છે અને છેલ્લા ૧૦થી ૪૧માં ધર્મવર્ધનકૃત સુરસુંદરી ચોપાઈ છે) અનંત. ભે૨. (૨) પ્રત ૧૭મી સદીની, પ.સં.૯, જિ.ચા. પો.૮૧ નં.૨૦૨૨. (૩) સં.૧૭૧૬ કા.શુ.૧૩ કુશલસેમ લિ. પ.સં.૭, જિ.ચા. પો.૭૯ નં.૧૮૫૯. (૪) સં.૧૮૫૦ ફા.શુ.૭, ૫.સં. ૧૦, જિ.ચા. પ.૮૦ નં. ૧૯૯૭. (૫) પ્રત ૧૭મી સદીની, ૫.સં.૧૩, જિ.ચા. પ.૮૦ નં.૧૯૯૮. (૬) સં.૧૭૧૮ પિ.વ.૨ વાકાનેરે સમયનિધાનેન લિ. ૫.સં.૧૦, ચતુ. પ.૮. (૭) ૫.સં.૧૪, જય. પિ.૬ ૬. (૮). પ.સં.૨૧, કૃપા. પિ.૪૪ નં.૭૭૭, (૯) લેબડી મધે લિ. પ.સં.૧૧-૧૫, મ.જે.વિ. નં.૪૮૯. (૧૦) સં.૧૮૫૦ ફા.શુ.૩ ભોમે લિ. પં. ક્ષાંતરંગ પં. યુક્તજયજી ચતુર્માસક પાલીનગરે કૃત્વા આનંદસંધિ પઠન હેત. પ.સં.૧૧-૧૩, અનંત. ભં. ૨. (૧૧) ભાં.ઈ. સન ૧૮૯૨-૫ નં.૬૨૪. (૧૨) લ. રતનવિમલન. ૫.સં.૨૫-૯, મ. સુરત પ.૧૨૬. (૧૩) ૫.સં. ૭–૧૭, વ.રા. (૧૪) પ.સં.૧૪-૧૩, રે.એ.સે. બી.ડી.૧૦૭ નં.૧૮૬૯. (૧૫) પ..૧૫૫થી ૧૬૯, ચોપડે, મુક્તિ. નં.૨૪૩૨. (૧૬) સં.૧૮૩૫ શાકે ૧૬૯૭, ૫.સં.૧૪-૧૧, ગુ. (૧૭) લિ. પ્રેમવિજયેન મેદ(નિ)પુર મયે સં.૧૮૪૦ ભા.વ.૫ દીતવારે. ૫.સં.૧૪, અમર, ભં. સિનેર. (૧૮) વા. ધરમકીર્તિ શિ. પં. મહિમાસારેણ લિ. પ.સં.૯, અભય. નં.૨૬૯. (૧૯) સં.૧૭૫૬ ફીશુ.૧ શુક્ર વિક્રમપુરે કીર્ણિરત્નસૂરિ શાખામાં વા. ચંદ્રકીતિ શિ. સુમતિરંગ શિ. વા. સુખલાભ શિ. પં.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીસાર પાઠક
[૧૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ જિનહંસ લિ. પ.સં.૧૩, અભય. નં.૨૮૭૮. (૨૦) પ.સં.૧૫, અભય. નં.૨૨૫૮. (૨૧) સં.૧૭૫૭ પિ.વ.૭ કનકનિધાન શિ. ક્ષમાસુંદર શિ. નેતસી લિ. મરોટ મધે ચાતુર્માસ. પ.સં.૧૧, અભય. નં.૩૩૦૫. (૨૨) પ.સં.૧૫-૧૧, આ.ક.મં. (૨૩) પ.સં.૧૨-૧૩, આ.કા.ભં. (૨૪) શુદ્ધ અક્ષરની પ્રત, પ.સં.૭-૧૮, ભાવ.ભં. (૨૫) પ.સં.૧૮-૯, ભાવ, ભં. (૨૬) સં.૧૮૫૨ જેષ્ટ વદિ ૧૧ દિને લિ. ૫. અખિચંદ. ૫.સં.૧૦૧૫, ધે.ભં. (૨૭) સં.૧૯૨૨ લિ. પં. ગુણસમ વાલેચર મ. પ. સં.૧૯-૧૧, બે.ભં. (૨૮) વિ.ધ.ભં. (૨૯) સં.૧૮૦૩ માગશર વદ ૧૧, પ્રે..સં. (૩૦) લિ. શ્રી ૧૦૮ શ્રી પુરૈ મલકચંદજી, તતસતીષ પુજ્ય શ્રી હાસીંઘજી, તીષ લિષતં અમોલકચંદ કાત્યાયની મદ્ધિ સહેર મેડતા સૌથી કોસ દેય, સંવત ૧૮૪૩ માસ અસૂદ વદી ૬ વાર બુધવારિ કિસ્નેપક્ષે લિષતં કે ઠારી કુસાલેચંદજી નાન્હા રાસદ્ધિ. અશુદ્ધ પ્રત, ૫.સં.૧૮૧૧, અનંત. ભં. [આલિસ્ટઈ ભા.૨, જૈહાપ્રોસ્ટા, મુપુગૃહસૂચી, લીહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૫૨, પ૯૨, ૧૯૫)] (૧૫૫) મોતી કપાસિયા સંબંધ સંવાદ ૨.સં.૧૬૮૯ ફલેધીમાં આદિ
દૂહા. સુંદર રૂપ સોહામણો, આદિસર અરિહંત, પરતા પૂરણ પ્રણમી, ભયભંજણ ભગવંત. જિવર ચોવીસે નમી, સમરું સરસતિ માય, એહ પ્રબંધ માંડયો સરસ, શ્રી સહગુરૂ પસાય. આદિનાથ આણંદ ચું, હથિણઉર મઝારિ વિચરઈ જિનવર ગોચરી, ન લહે સુદ્ધ આહાર. પાએ લાગી પદમણી, મતીયડે ભરિ થાલ મોતી શું કરે નિમંછણા, લોક સહુ સુવિસાલ. મોતી ગરવ્યઉ મહીયલઈ, હું મેટ સંસાર
મે સમવડિ કેઈ નહી, હું સગલઈ સિરદાર. અંત – ઢાલ ૮ રાગ ધન્યાશ્રી. ધન્ય ધન્ય આઈ કુમરવર સેજની. દેશી.
સંપ હુએ મોતી કપાસીયે, મિલીયા મહેમાહિં વાદ એ ભગવંતે ભાજીઓ, ચતુર નરા ચિત્ત ચાહિ. સં૫. ૧૦૧ કપાસીયાને મોતી મળપતિ, પાઈ લાગે આય તું ગિરુઓ ભાઈ ભારી ખમ, ખમજે મુજ અન્યાય. સં૫. ૧૦૨
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૧૭]
શ્રીસાર પાઠક તુમ કરી નિ સોભા છે માહરી, મુજ કરી તાહરી સભા બાંધી મૂઠી લાખ સવા લહે, ધર્મ તણે છે લેભ, સં૫. ૧૦૩ ધર્મભાઈ હિરેં તું છે માહરે, આપ અવિહડ પ્રીતિ, ઈણિ ભવિ તે સ્પં હું વિરચીસ નહીં, માને મુજ પરતીત. સં૫. ૧૦૪ કપાસીઓ મોતી ઈણિ પરિ મલ્યા સયણ તણે સબંધ. સંવત સેલ. નવ્યાસીઈ, કીધો એહ પ્રબંધ. સંપ. ૧૦૫ શ્રી ફલવધપુર નગર સેહામણો, જિહાં શ્રાવક સુવિસાલ, ન્યાયવંત ચિહું ખખિ નિરમાલાં, જીવદયાપ્રતિપાલ. સં૫. ૧૦૬ શ્રી મેમસાખા વાચક દીપતા, રતનહરખ મુનિરાય, નામ લીધાં સુખ સંપજે, તિણિ સહગુરૂ સુપસાય. સં૫. ૧૦૭ એ સંબંધ સરસ સેહામણ, કીધૂ મુનિ શ્રીસાર,
સુણતાં ખ્યાલ સને ઉપજે, ચતુર નરાં ચમત્કાર. સં૫. ૧૦૮
(૧) પ.સં.૬-૧૩, ક.મુ. (૨) ૫.સં.૪, પૃ.૨.સં. (૩) સં.૧૭૩૩ પિસ વદિ ૧૩ દિને શ્રી સિણધરી ગ્રામ પં. શ્રી ઉદયહષ ગણિવરાણું શિ. મતિવિમલેન લિ. ૫.સં.૩-૧૫. [ભ. ? (૪) પ.સં.૪–૧૩, મુક્તિ. નં.૨૩૪૮. (૫) સં.૧૭૧૬ પ.શુ.૧૩, જિ.ચા. પિ.૮૩ નં.૨૨૧૫. (૬) સં.૧૯૧૨, ૫.સં.૮, ક્ષમા. નં.૨૯૪. (૭) ભાં.ઈ. સન ૧૮૭૭-૮ નં.૪૦. (૮) ૫.સં.૨, અભય. નં.ર૭૦. (૯) વિદ્યા. [મુપુગૃહસૂચી.] (૧૫૮૬) સારબાવની [અથવા કવિતબાવની] ૫૬ કડી .સં.૧૯૮૯
આસો શુદિ ૧૦ પાલીમાં પ્રાસ્તાવિક કવિતાનું આ કાવ્ય મારવાડી ગુજરાતી (પ્રાચીન ગુજરાતીનું એક રૂ૫) ભાષામાં છે. કાવ્યમાં દરેક ટૂંકમાં આઘાક્ષર કક્કાને અનુક્રમે લઈને એક-એક કવિતા રચ્યું છે. કવિનું અંતિમ લક્ષ્યબિંદુ ભક્તિ અને “ભગવંત” છે. મ. બ. આદિ- કાર અપાર પાર તસુ કોઈ ન લખ્ખીય,
સબૂકખર સિરતાજ મંત્ર ધુરિ કવિયણ ગભય, અર્ધચંદ આકારિ ઉવરિ મીડલ જસુ સેહઈ, જે સેવઈ ચિત લાઇ તિકે તિહુઅણુ મન મોહઈ, સાધિક સિદ્ધ જોગી જતી, જાસુ ધ્યાન અહનિસિ કરઈ, કવિ સાર કહઈ કાર જપિ, કાંઈ સયણ ભલે ફિરઈ. ૧
WWW.jainelibrary.org
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીસાર પાઠક
[૧૯]
મહીલ ઉ નર અચલ, જિા પર તાત ન લુઇ,
મહીયલ ઉ નર અચલ જિકે મહીયલ ઉ નર અચલ દીયઈ મહીયલ ઉ નર અચલ જિ એહવઉ પુરૂષ અવિચલ જિકે, આપદ સંપ૬ એક ખલ, કવિ સાર કહૈ ારે અજર, મહિમંડલ સેા નર અચલ.
આપે ન વિખાંણુઈ, ધર દેખે પગલા, સાંસહેર સગલા,
જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
*
આ એઉ આદમી, જિકા ઉપગાર ન જાણુઈ, આ એઉ આદમી, જિÈા તૂટી ક્રિસિ તાંણુઈ, એ! એછઉ આદમી, જિંકા ગુણુ પાતઇ ગાવઈ, આ એછઉ આદમી, જિંકા કહિતીં નટિ જાવઇ, આ સુ પુડિ કયપચ કરૈ, મું મિલિયાં મુસકઇ નહી, કવિ સાર કહઇ એ॰ઉ તિકા, જિંકા વાદ મંડઇ નહી. ૧૯ અંત – ક્ષિતિમ`ડન ક્ષિતિતિલક, સહર પાલીપુર સાહઈ, ગઢમઢ મંદિર પઉલ, બાગ વાડી મન મેાહઇ, રાજ કરૈ જગનાથ સૂર સામત સવાયા, સાતિગિરઈ સુસમથ, સુજસ વસુધા વર્તાયા,
૪
સંવત સાલ નિન્યાસીયઈ, આસૂ સુદિ દસમી દિનઈ, શ્રીસાર કવિત બાવન કહ્યા, સાંભલિયેંા સાચઇ મન, ૧૫ ભલે ૐ નમઃ સિદ્ધ', અ આ ઇ ઈ ભણિઉ ઊં,
ઋ ૠ ? ? વર્ણ, વલે એ એ નઈ
આ ઔ,
ત
ક ખ ગ ઘ ઙ ચ છ જ ઝે ી, 2 ર્ડ ડ ઢ ણ ત થ દ ધ ન પ ફ્ બ ભ, મ ય ર લ વ શ સ હ લ્લ ક્ષ તેમ અક્ષર સપ્રભઃ
ખાવન એહુ અડખર અકલ કિયા કવિત ધુરિ સંકલી, સુવિચાર સાર ઈમ ઉચ્ચરઇ, સાંભલતાં પૂગૈ રલી.
પ
(૧) સં.૧૭૩૦ વર્ષ આસેાજ સુદિ ૫ તિથૌ શ્રી બૃહત શ્રી ખરતરગચ્ચે યુગપ્રધાન શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ વિજયરાજ્યે મહેાપાધ્યાય શ્રી શિવનિધાન ગણિવરાણાં તત્શિષ્ય વા. મતિસિ ંહગણિ તત્શિષ્ય વા. શ્રી રત્નજયર્ગાણુભિ તશિષ્ય ૫. રત્નવનજી પં. દયાતિલકેન લેખિ. શ્રી ચુસૂ ગ્રામે કાડારી રાયપાલજી તત્પુત્ર વરહુમાન કેડારી પડનાર્શ્વમ્, મ.ખ. (૨) ૧. તંત~નિદા. ૨. આશ્વાસન આપે.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯]
શ્રીસાર પાઠક પ.સં.૮, કૃપા. પિ.૪૮ નં.૮૮૫. (૩) પં. મેહા લિ. પ.સં.૪-૧૭, વડા ચૌટા ઉ. પિ.૧૯. [મુપુગૃહસૂચી. (૧૫૯૭) આદિનાથ સ્ત, ઢાલ ૩૧ [2] ગા.૫૧ સેત્રાવઉમાં આદિ– પ્રભુ પ્રણમું રે પ્રહ સમે પ્રથમ જિસરૂ,
બાદીસરે રે આદિકરણ અસરૂ. તુઝ દરસણ રે પુણ્ય જોગિ પામ્યઉ સહી, તિણ આયઉ રે તુઝ સરણઈ દૂ ગહગહી. ગહગહી આયે સરણ તોરઈ ચિત્ત મોરઈ તૂ વચ્ચે, પેખતાં મૂરતિ સકલ સૂરતિ હીય િહરષઈ ઉલ્લ. તૂ જગજીવન જગત્રપીહર જગદ્ગગુરૂ મોટો ધણી, તિણ અમિ વદીતી આપવીતી વાત ભાખું તુણ્ડ ભણી. ૧.
વસ્તુ, આજ વૂઠઉ આજ વૂઠઉ અમિયમઈ મેલ, ચિંતામણિ કરિયલ ચઢયક કલ્પવૃક્ષ ઘર માંહિ ફલિય, મુહ માંગ્યા પાસા ઢલ્યા આદિનાથ મુઝ આપ મિલિયઉં, રેગ રોગ સંકટ ટલ્યાં, દિનદિન અધિક આણંદ, ઉલ્યા મને રથ મન તણું, તૂઠા આદિ જિર્ણોદ. ઈમ આદિ જિણવર અધિક દીપઈ, સહર સેત્રાવઈ સદા, શ્રી રત્નસાર પસાર થાયઈ, મેમસાખઈ સંપદા, શ્રી રતનહરષ મુર્ણિદ વાચક, સસ ઉલટ આદરી,
શ્રીસાર પભણઈ સ્વામિ આ૫૩, બધિબીજ કૃપા કરી. ૫૧ (૧) લ.સં.૧૭૩૬, ચોપડે, ૫.ક્ર.૧૭થી ૨૬, જશ, સં. જુઓ ઉદયરાજકૃત ગુણબાવની (નં.૧૫૭૧). (૧૫૬૮) + ઉપદેશ સત્તરી અથવા જીવઉત્પત્તિની સઝાય અથવા
તંદુલયાલી સૂત્ર સ [અથવા ગર્ભાવાસ અથવા વૈરાગ્ય સ] આદિ- ઉત્પત્તિ જોજે આપણું મન માંહિ વિમાસ ગર્ભાવસિં જીવડો વસિયે નવ માસ.
૧ ઉત્પત્તિ. અંત -
કલશ. એહ જૈન ધર્મ વિચાર સાંભલી લીયે સંયમભાર એ વલિ સહની પરે સદા પાલઈ નિયમ નિરતિચાર એ સંસારના સુષ સકલ ભેગવિ તે લહઈ ભવપાર એ
૫૦
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીસાર પાઠક
[૨૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ શ્રી રત્નહર્ષ સુસીસ રંગે ઈમ કહે શ્રીસાર એ. ૭૧ (૧) લિ.૧૮૨૧ માગ.વ.૧૧ સોમ. ૪. થિરપાલા. આર્યા માહુ વાચનાથ* નાગોરી લુકૅગ છે અકબરાબાદ મળે. ૫.સં.૩–૧૪, ચા. (૨) પ.સં.૫-૧૨, માં.ભં. (૩) પ.સં.૩-૧૬, મારી પાસે. [જેહાપ્રોસ્ટા, મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૬૦, ૨૮૭, ૪૩૫, પ૨૦, પ૪૩, ૬૨૮).]
પ્રકાશિતઃ ૧. જે.પ્ર. પૃ.૩૯૩-૯૯. [૨. અભયરત્નસાર વગેરે.) (૧૫૯૯) દશ શ્રાવક ગીત [અથવા સઝાય] કડી ૧૪ આદિ- પહિ પડી પ્રણમું દશે શ્રાવક જેમ પાતક જાઈ રે........ અંત – સાતમઈ અંગઈ ઉપદિસ્યઉ એ, કહઈ મુનિ શ્રીસાર રે.
(૧-૨) આની એકએક પાનાવાળી બે પ્રત મારી પાસે. [જૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૫૪).]. (૧૬૦૦) [+] ફલોધી પાર્શ્વનાથ સ્ત, અથવા ઈદ ૨૨ કડી આદિ – પરતાપ પૂરણ પ્રણમીયઈ, અરિગંજણ અરિહંત,
સાચઉ સાહિબ તું સહી, ભયભંજણ ભગવત. વામાનંદન વંદીયાં, દઉલતિનઉ દાતાર,
કીડીથી કુંજર કરી, સેવક નઈ સાધાર. (આ પછી એક દુહા ને પછી ભુજંગી છંદમાં છે.) અત –
ઈચ્છા પૂરો આજ, સુપરિ સેવક સાધાર૩, જિણવર પાસ જિર્ણોદ, સદા હું સેવક થારઉં, કલ્પવૃક્ષથી અધિક, કૃપા મો ઉપરિ કી જઈ, શ્રી અસસેન સુતજ, ઘણી મુઝ દઉલતિ દીજઈ, રતનહર્ષ સુપસાઉલઈ, શ્રી સાર એમ જ ઉચ્ચાઈ,
ફલધરાય મોટો ધણી, સેવકનઈ સાનિધિ કર. ૨૧ (૧) પં. સિદ્ધિવિલાસગણિ લિખત. પ.સં.૧-૧૫, મારી પાસે. (૨) લ.સં.૧૭૮૭, શ્રા.વ.૧૦ ભૌ મે. પ.સં.૨–૧૦, ના.ભં. [મુપુગેહસૂચી.]
[પ્રકાશિતઃ ૧. જૈન સત્યપ્રકાશ વ.૧૧ અં..] (૧૬૦૨) વાસુપૂજ્ય રોહિણું સ્ત. ૨૭ કડી .સં.૧૭૦૨ આદિ- સાસણ દેવિ સામણિ એ, મૂઝ સાનિધ કીજે,
ભૂલો અક્ષર ભાતિ ભણી એ, સમઝાવી દિજે.
કલસ,
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૨૧]
શ્રીસાર પાઠક
મોટો તપ રોહિણિ તણે એ, તેના ગુણ ગાઉ,
જિમ સુખસહગ સંપદા એ, મનવંછિત પાઉ. અંત
કલસ. ઈમ ગગન દેય મુનિ ચંદ્ર વરસિ, મહિમા ગુરૂમુખ સાંભલી, વાસુપૂજ્ય અમને થયા સૂપ્રસન, ચિત્તની ચિંતા ટલી, ઈણ પરિ રોહિણિ તપ આરાધઈ, જે ભવિયણ મનનિ રલી,
શ્રીસાર જિનગુણ ગાવતાં હિ સકલ મન આસ્થા ફલી. ૨૭ (૧) લ. જબુસરે પં. દિપવિજયેન. ૫.સં.૨-૧૭. [સં. ૨] (૨) (૨) સં.૧૮૪૨ ચૈત્ર સુદિ ૭ બુધ શ્રી સુરતિ બંદિરે લિખિત પ્રમોદ સાગર શ્રાવિકા વજીબાઈ પઠનાર્થ. ૫.સં.૩-૧૩, જે.એ.ઈ.ભ. [મપુગૂહસૂચી, હજીજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૩૨૬, ૫૯૫). (૧૬૦૨) ગૌતમ પૃચ્છાનું સ્ત, ૩૩ કડી [૨.સં.૧૬૯૨?]. આદિ– પ્રભુ પ્રણમું રે પાસ જિણેસર થંભણે એ દેશી. પ્રભુ પ્રણમું રે પરમેસર ત્રિભુવનતિ,
સુખદાય રે સાસણનાયક ગુણતિલો, મુખ દીઠ રે મીઠે લાગે તાંહરે,
તિણ મિલવા રે ઉમાહ્યો મન માંહરે. અત –
કલશ. ઈમ વીર જિનવર તણે આગે, પ્રથમ ગણધર અટકલી, ચાલીસ ને વલિ આઠ ઉપર પ્રશ્ન પૂછવા મન રેલી, નિધિ ૨ કલા યુગ ચંદ્ર વરસે, આદિજન પારણ દિને,
શ્રીસાર પાઠક તેહ વખાણે, સાંભલે સાચે મને. (૧) પ.સં.૨-૧૫, આ.ક.મં. (૧૬૦૩) જિન પ્રતિમા સ્થાપન સ્ત, ૨૭ કડી આદિ- સમકિતદષ્ટિ જિનપ્રતિમાસેવા, ન કરે વાદવિવાદને ભાઈ,
જિનપૂજક પંચમ ગુણ ઠાણે, નવી પૂજે તે મિથ્યાતી રે ભાઈ. સ. ૧ અંત - હંસ તણી પરે કરે પરિખ્યા, મ કરો કૂડા વાદ રે ભાઈ,
કહે શ્રીસાર ધરો સમતારસ, સુગુરૂ તણે સુપરસાય રે ભાઈ. સ. ૨૭ (૧) લિ. ૧૯૧૨ આસો સુ.૧૩. ૫.સં.૨૩-૧૧, આ.ક.મં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૩૪–૪૧ તથા ૬૦૩, ભા.૩ પૃ.૧૦૨૯૩૨. “ગુણસ્થાનક્રમારેહ બાલા.”ને ૨.સં.૧૬ ૭૮ જૈન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત
૩૩.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમરચંદ્ર
[૨૨૨]
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
ઇતિહાસ’ (ફકરા ૮૯૧) તથા ‘યુગપ્રધાન જિનયંદ્રસૂરિ' (પૃ.૨૦૮)માં નાંધાયેલ છે. લવધી પારસનાથ સ્તવન' ને લેાંધી પાર્શ્વનાથ છંદ' એમ બે નામથી એક જ કૃતિ નોંધાયેલી હતી તે અહીં સુધારી લીધું છે. ગૌતમપૃચ્છા સ્ત.'ના રચનાસવતા મેળ બરાબર બેસતા નથી.]
૭૨૧, અમરચંદ્ર (ત. સહજકુશલ-સકલચંદ્ર-શાંતિચ'દ્રશિ.) સહજકુશલે ‘સિદ્ધાંત ક્રૂડી-સિદ્ધાંતશ્રુત ૢ ડિકા' નામે સારા ગ્રંથ જૈન અંગ-ઉપાંગ આદિનાં પ્રમાણો ટાંકી ભાષાગદ્યમાં રચેલ છે અને તેમાં તેમણે પોતાના ગુરુ તરીકે કુશલમાણિકનું નામ આપ્યું છે. ગુવિજય માટે જુઓ નં.૭૨૩,
(૧૬૦૪) કુલધ્વજકુમાર રાસ ૨૮૦ કડી ૨.સ.૧૬૭૮ માધ સુદ ૧૫ વિ સાંતલપુરમાં
આદિ-જિત શારદ ગુરૂપય નમી, અને છડી વિકથા વાત, શ્રી શ્રી કુલવજ ભૂપના, પભણીસ વર અદાવત. ભાવ ભવજલ જે તર્યાં, પામ્યા શિવપુરઠામ, તિણિ કારણિ ભાવદ્ય કરી, કરયેા સહુ પુણ્યકામ. ઢાલ મનમેાહનજી.
અત -
૨૬૩
૨૬૪
શ્રી જિન વીરપર પરા, મન મેાહનમે રે, અનુક્રમે હુએ ગણુધાર, મન. સરીસર જગચંદ હુઆ મ. મહિમાનિધિ અનગાર. વરસ ખાર આંખિલ કરી મ. તપા ઇતિ ખિરૂદ સુલ૬ મ. સંવત માર પશ્યાસિÛ મ. એ વૃત્તાંત પ્રસિદ્ધ મ. અનુક્રમ તપગણુરાજીએ મ. હેવિમલ સૂરીરાય મ. તસ પટ્ટિ* ગુરૂ દીપતા મ. ગિ જસ મહિમા સવાય મ. ૨૬૫ સવત પન્દર ખ્યાસીઇ મ. કીધે! ક્રિયાÆાર મ. દુરગતિ પડતા લેકને મ. સમઝાવે સુવિચાર મ આનવિસલ સૂરીસરે મ. ત્રિભુવન સૂર સમાન મ. તસ પટ્ટે ગુરૂ ગાજતા મ. સૂરિસર વિજયદાન મ તાસ પટાધર પરગડે! મ. હીરવિજયસૂરી હીર્ મ. અકબર નરવર ખૂઝન્યા મ. વાણીસુધા રસખીર મ તસ પદ્માંખરદિનમણી મ. શ્રી વિજયસેનસૂરીસ મ. વિદ્યાએ સુરગુરૂ જીસ્યા મ, જગિ જસ અધિક જંગીસ મ. ૨૬૯ મન સ્યાદ્વાદ થાપી કરી મ. પામ્યા જિણે' જસવાદ મ.
૧
૨૬
૨
૨૬૭
૨૬૮
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૨૩]
અમ ચંદ્ર અકબર ભૂપતિ દેવતાં મ. ઉતાર્યા દ્વિજનાદ મ. ૨૭૦ તસ પદ્રિ પ્રભુ પ્રકટીઉ મ. શ્રી વિજયદેવ સૂરી મ. સંપ્રતિ તપગચ્છ સાગરે મ. ઉગે અભિનવ ચંદ મ. ૨૭૧ શ્રી સહજ કુશલ પંડિતવરૂ, કુશલ હુઈ જસ નામિ, કુલટા કામની પરિઈ ભમઈ, જસ કરતિ ઠામોઠામિ. ૨૭૨
ઢાલ-ગિરૂયા રે ગુણ. તાસ સીસ ગુરૂ ચિર જ, શ્રી સકલચંદ્ર ઉવઝાય, કવિકુલકમલ વિકાસવા, પ્રભુ પ્રકટય એ દિનરાય રે. તાસ. ૨૭૩ તાસ સીસ વાચવરૂ, શાંતિચંદ્ર ગુરૂ સીસ રે, સુરગુરૂની પરિ જિણિ વિદ્યા, રાખી જગમાં લીહ રે. ૨૭૪ રાય નારાયણ રાજસભાઈ, ઈડર નયર મઝારિ રે, વાદીભૂષણ દિગપટ જીતી, પાપે જયજયકાર રે. ૨૭૫ વડ તરૂઅર પરિ પુલવી પરગટ, જાણઈ સહુ સંસાર રે, સીસ પરંપર જેહની જાચી, શત શાખા વિસ્તાર. ૭૬ જબુદીપ ઉપાંગની, પ્રમેયરત્નમંજૂષા રે. વૃત્તી રચી રલીઆમણું, સકલશાસ્ત્રશિરભૂષા રે. તસ પદપંકજસેવા રસીઉ, ભમર તણી પરિ ભાઈ, અમરચંદ્ર કવિ ઈમ આનંદિ, કુલદવજ રાસ પ્રકાસઈ. ૭૮ સંવત વસુ મુનિ રસ શશી, મધુ માસિ, સિત પક્ષ રે, પૂર્ણિમા તિથી રવિવારઈ, તુહે જોઈ લે દક્ષ રે. ૭૯ શ્રી ગુણવિજયગણિ કવિજન કેરે, આગ્રહ અધિકો જાણી રે, રાસ રમે મઈ સાતલપુરમાં, મનમાં આનંદ આણે રે. ૨૮૦ (૧) ઇતિ શ્રી કુલજ રાસ લિ. સકલ પં. નિત્યવિજયગણિ શિ. પં. અમરવિજયગણિભિઃ સં.૧૭૬૮ વર્ષ વ.શુ.૧૦. પ.સં.૧૨-૧૭, ગ્રથમાન ૨૮૦, લીં.ભં. દા.૨૫ નં.૩૩. (૧૬o૫) સીતાવિરહ [અથવા રામસીતાલેખ ૬૧ કડી ૨.સં.૧૬૭૯
બીજે આષાઢ સુદ ૧૫ આદિ– સ્વસ્તિ શ્રી લંકાપુરી, જિહાં છે વર આરામ,
રામ લિખે સીતા પ્રતિ, વિરલ લેખ અભિરામ. નામાંકિત વલી મુદ્રિકા, આપે હનુમંત સાથિ, લેખ સહિત તું આપજે, જનકસુતાને હાથિ.
99
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
કમસિંહ
[૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અંત - સંવત સેલ ઉગણ્યાસીઈ બીજે માસ આષાઢ રે,
લેખ લિખે મેં પુનિમ દિવસિં ઋક્ષ ઉત્તરાષાઢ રે. ૫૮ સુ. વક્તા જનને મનરીઝવણું શ્રોતાને સુખકારી રે, વિરહીને મન દુખઓલ્ડવણું, લિખ્યો લેખ વિસ્તારી રે. ૬૦ સુ. અમરચંદ્ર કવિ ઈણ પરિ બોલે, નરનારી સુણે સાચો રે, વિરહ તણાં દુઃખ ટાળવા, લેખ અનેપમ વાંચે રે, સુગુણ ૬૧ સુ(૧) પ.સં.૨-૧૪, માં.ભં. [લીંહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૬-૦૮.] ૭૨૨, કર્મસિહ (ઉપકેશગરછ સિદ્ધસૂરિ–દેવકલેલ-પક્વસુંદર
ગણિ–દેવસુંદરગણિ–પુણ્યદેવશિ.) (૧૬૦૬) નર્મદાસુંદરી ચોપાઈ ૨.સં.૧૬૭૮ ચૈત્ર સુદ ૧૦ સેમ
દશાડામાં [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૯.] ૭ર૩. ગુણવિજયગણિ (ત. વિજયસેનસૂરિ–કનકવિશિ .) (૧૬૦૭) પ્રિયંકરનુપ ચાપાઈ (ઉવસગ્ગહર સ્તોત્ર વિષયે) ૨.સં.૧૬૮
આસે શુ.૪ ગુરુ શરૂ કરીને ૧૩ને દિને પૂરી કરી, નવલખામાં આદિ
દૂહા મહિમાનિધિ ગુજજરધણ, શ્રી સખેસ૨ પાસ, સરસતિ નિજ ગુરૂ મનિ ધરી, રચવું પ્રિયકર રાસ. ૧ સંવેગી-શિરમુગટ-મણિ, ભવજલ રાજ જિહાજ, વિજયવંત વસુધાતલિં, કનકવિજય કવિરાજ. કરયુગ જેડી પદકમલ, પ્રણમી પ્રેમઈ તાસ, શ્રી ઉવસગ્ગહરા તણે, મહિમા કરૂં પ્રકાસ. સજનનઈ સુખ પૂરવા, સાચે સુરતરૂકંદ, રૂપાઈ નંદન તણુઈ, નામિ નિતિ આનંદ. મઝ વિદ્યા દીધી ભલી, કિમ આરાધ્ય અંગિ,
કિમકિમ પામી સંપદા, તે સુણ સહુ ૨ગિ. અત –
ચઉપઈ શ્રી તપગપતિ અકલ અબીહ, વિજયસેન સૂરિસર સહ, તાસ ચરણુપંકજ કલહંસ કનકવિજય કેવિદ અવતંસ. ૧૨
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૨૨૫]
ગુણવિજયગણિ
૧૩
તેહ તણુઇ સીસ” નિરમલી, ગણિ ગુણુવિજઇ નિજ મનરલી, ચઉપઈ એહ રચી ચસાલ, સાંભલવા સરખી જ રસાલ. કછ વાગડ માંહિ અભિરામ, રવિ નવલખઉં રસાલું ગામ, તિહાં ચમાસ રહ્યા મનર`ગિ, આનંદ ઊલટ વાધ્યા અગિ. ૧૪ સવત સાલહ અચોતરઈ, સજ્જન સહૂકા આનંદ કરઇ, આસા મહિનુ અતિ સુખકાર, સુકલ થિ નાઁ સુર ગુરૂવાર. ચઉપેઇ રચવા માંડી તવી, તેરસનઇ દિતિ પૂરી હવી,
ભણુઈ ગઈ નઈં જે સાંભલઇ, તેહ તણાં મનવ છિત લઇ, ૧૬ (૧) ભ. વિજયસેન સૂરીશ્વર શિ. પ. કનકવિજયગણિ શિ. ગણિ સત્યવિજય શિ. ગણિ ઋદ્ધિવિજયગણ શિ. ૫. ભાવિજયગણિ લ. જયતાવાડા નગરે. સં.૧૭૪૦ ફા.સુદિ ૧૪ શુક્ર તપાગછે. ૫.સં.૧૮-૧૬, હાભ, દા.૮૩ ન.૧૧૩. (૨) સં.૧૬૯૭, ૫.સં.૧૭, જય. પે.૬૯. (૩) પ.સ.૧૫, અમ.
(૧૬૦૮) જયચંદ્ર(જયતચંદ્ર) રાસ ૨૭૬ કડી ૨.સ.૧૬૮૩(૭) આસે શુ.૯ ડીસામાં
આદિ –
દૂહા. બ્રહ્મસુતા ભલ ભગવતી, બ્રહ્માણી વિખ્યાત, કવિજનની જતની નમ, નિર્મલ જસ અવદાત. ઉતપતિ નૈષષકાચની, વિગતિ સયલ કહેસિ, નૃપ જયંતચંદ્રહ તણુ, સરસ પ્રબંધ રચેસિ. અંત – શ્રી તપગચ્છના રાજીએ, વિજયસેનસૂરિદ, વિજયદેવ સૂરીસર્, વિજયસિહ સુનિય. દાવિંદ નવિજય તણાં, પ્રણમી પદઅરવિંદ, ગણિ ગુણવિજય ણિ મુદ્દા, પામીયે પરમાનંદ. ગિરૂમ ગ્રંથ નિહાળતાં, દીધે જિમ સંબધ, રાસ રચ્યઉ એ રગરિ, મધુ રય બંધ. સંવત સાલ સિત્યાસીઈ, આસા મહી નઈ એહ, નવ દિવસે રચના કરી, ડીસઇ આંણી તેહ. નર હંસી હરના ધણી, સખલ દિને દીજેવુ, ભણ્ણા ગણ્ણા સહુ સાંભલેા, તાષ ધરીનઈ તેહ.
સત્તરમી સદી
૧૫
૧
૩.
૨૭૨
૨૭૩
૨૭૪
૨૦૫
૨૭૬
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણવિજયગણિ [૨૬] જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
–ઇતિ શ્રી કાશદેશાધીશ શ્રી જયચંદ્ર રાસ.
(૧) પ્રકા.ભં. [હેજેજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૩૯૪).] (૧૬૦૦) + કોચર વ્યવહારી રાસ ર.સં.૧૬૮૩(૭) આ વ.૮ ડીસામાં આદિ– પંડિત કનકવિજય તણ, પ્રેમિં પ્રણમી પાય,
કવિ ગુણવિજય કહઈ મુદા, મુઝનિ હરષ ન માય. ઊલટ અતિઘણે ઉપનઉ, સુણો સહુ નરનારિ, રાસ રચઉં કેચર તણુઉ, કરેણનઈ અધિકારી. વિશ્વાનંદી બ્રહ્મધૂ, કવિજન કેરી માય, બ્રહ્માણું વાગીસરી, નવરંગી નિરમાય. ચંદકિરણ પરિ ચાહીઈ, અદ્ભુત ઉજજલ અંગ, જાચઉ જેહનઈ હસ ભલ, વાહન વિમલ વિહંગ. તે સરસતિ સમરી કરી, સદગુરૂનઈ આધારિ, ગુણ ગાઉં કેચર તણું, કીધી જેણ અમારિ. તપગચ્છપતિ ગૌતમ અવતાર, સુમતિસાધુ શુભમતિદાતાર,
વાસન ગુણમણિ કેરઉં હાટ, નૃપતિ નમઈ ચઉપનમઇ પાટિ. ૬ અંત -
ધન્યાસી. શ્રી તપગચ્છનાયક ગુરૂશિરૂઆ, વિજયસેન ગણધાર રે, સા હકમાનંદન મનમોહન, મુનિજનનો આધાર રે. ૧૧૮ તાસ વિનય વિબુધકુલમંડન, કનકવિજય કવિરાય રે, જસ અભિધાનિ જગઈ શુભમતિ, દુર્મતિ દુરિત પલાઈ રે. ૧૧૯ તસ પદપંકજ-મધુકર સરિ, લહી સરસતિ સુપસાય રે, ઈમ ગુણવિજય સુકવિ મનહરષિ, કેચરના ગુણ ગાય રે. ૧૨૦ સંવત સેલ સિત્યાસી વરશે, ડીસાનયર મઝારિ રે, આસો વદિ નંમિ એ નિરૂપમ, કીધ9 રાસ ઉદાર રે. ૧૨૧ ભણિઈ ગણિઈ ભાવ ધરીનઈ, અતિ રૂડે એ રાસ રે, પાતકવૃંદ પુરાતન વિઘટઈ, પુણ્યપ્રકાસ રે.
૧૨૨ ઉત્તમ ગુણ ગાતો રંગિ, રસના પાવન થાય રે, શુભ ભાવન આવઈ મન માંહિ, વિઘન વિલય સવિ જાઈ રે, ૧૨૩ મંગલમાલા લછિ વિસાલા, લહઈ લીલાભોગ રે,
ઈષ્ટ મિલઈ વલી ફલઈ મનોરથ, સિદ્ધિ સકલ સંગ રે. ૧૨ (૧) પ્ર.કા.ભં. [લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૩૯૪).]
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૨૭]
રાજસિંહ પ્રકાશિતઃ ૧. ઐતિહાસિક રાસ સંગ્રહ ભા.૧.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૧૯-૨૧, ભા.૩ પૃ.૧૦૦૧–૦૩. આ કવિને નામે પહેલાં મૂકેલ “વિજયસેનસૂરિ નિર્વાણ સઝાય પછીથી વિદ્યાવિજયશિષ્ય ગુણવિજય (અહીં નં. ૬૧)ને નામે ફેરવેલ છે.] ૭૨૪. રાજસિહ (ખ. નયરંગ વાચક–વિમલવિનયશિ.) (૧૬૧૦) વિદ્યાવિલાસ રાસ અથવા વિનયચટ રાસ ર.સં.૧૬૭૯
વૈશાખ ચંપાવતીમાં આદિ- શ્રી જિનવર મુખવાસિની, પ્રણમું સરસતિ માય,
કવિયણ વયણ સમુચ્ચરઈ, તે સારદ સુપસાઈ. પ્રણમું ગૌતમ પ્રમુખ વલિ, ગણધર ગુણહ નિવાસ, સમરંતાં ગુણ જેહના, પૂગે સગલી આસ. વલિ પ્રણમું સહગુરૂચરણ, ન્યાનદીપ જિણ દીધ, અન્યાનતિમિર દૂરે ગાયા, સકલ મને રથ સીધ. દાનપુણ્યફલ ગાઇયઈ, દાને સિવસુખ જોઈ, દાને માને મહિપતી, દાને દેવ વસિ હેઈ. વિદ્યાવિલાસ નૃપ પામીયા, દાને સુખ સનમાન,
ચરિત કહું હિવ તેહને, સુણિજ્ય ભવિક સુજાન. અત – -
ઢોલ દાનધરમ ગુણ દાખીયે રે, વિદ્યાવિલાસ નરિંદ, ધરમગુણ ગાઇયે રે, ઈણ પરિ જે જિનધર્મ ધરે છે, તે લહે સુખઆણંદ. ધ. ૧ શ્રી ખરતરગચ્છે દિનમણુ એ, વિજયમાન ગછરાય, ધ. શ્રી જિનરાજસૂરિ રાજી એ, દરસણ દુરિત પલાય છે. ૨ સંવત સેલ ગુયાસીયાઈ, માસ વૈશાખ સુહાઈ, ધ. નયરિ ચંપાવતિ જાણીયે રે, સતીસર સુપસાય, ધ. ૩ વાચના ચારિજ જગિ જ રે, શ્રી નયગ જતીસ, ધ. વાચકવર ગુણ-આગેલ એ, શ્રી વિમલવિનય તસુ સીસ, ધ. ૪ તાસ સીસ રંગે કહી એ, રાજસિંહ આણંદ, ધ. વિદ્યાવિલાસ નૃપ ગાઈ એ, દાન અધિક સુખકંદ, ધ. ૫ એ સંધ સુહામણે એ, સુણત ભણત દુખ દૂરિ, ધ. મનવાંછિત સહિલા ફલે એ લહી સુખ ભરપૂર, ધ. ૬ (૧) મહે. પુણ્યકલસણિ શિ. ઉ. જયરંગગણિ શિ. વાચનાચાર્ય
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
લલિતકીતિ
[૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ તિલચંદ્રગણિ શિ. જ્ઞાનરાજેન લિ. ઝઝૂ નગરે. ૫.સં.૭–૧૭, વિ.ને, ભંનં.૪૬૦૪. (૨) વા. ચારિત્રચંદ્રજીગણિ શિ. સુમતિશીલ લિ. ઈશાલી મળે. પ.સં.૧૬-૧૪, વિ.ને.ભં. નં. ૪૬ ૦૫. (૩) સં.૧૭૩૫ અ.શુ.૩ જેસલમેર મયે રઘુનાથ લિ. ૫.સં.૮, દાન. પિ.૧૩ નં.૨૩૬. (૧૬૧૧) આરામભા ચોપાઈ ૨૭ ઢાળ ૨.સં.૧૯૮૭ જેઠ શુ.૯
બાહડમેરમાં આદિ – સકલ કલા ગુણ આગલા, આદીવાર અરિહંત,
નાભિરાય કુલસેહરૂ, પ્રણમ્ શ્રી ભગવંત. શાંતિનાથ જિન સાળમુ, બાવીસમુ જિણ નેમિ,
પાશ્વ વીર જિન વિમલ ગુણ, નમતાં લહીએ જેમ. અત – ઢાલ ૨૭ વંસી વજઈ વેણ એહની.
સંવત સોલહ સત્યાસીઈ હે. જેઠ માષ સુષવાસ ધ. ધવલી નુંમિ દીનઈ ભલઈ, હાં. દિ. કવિઉ પૂજાફલ પાસ. ધ. ૫ બાહડમેર નિત ગહગહઈ નિ. શ્રી સુમતિનાથ જિસરાઈ ધ. તસ પ્રસાદિ મઈ રચ્યું હતું એ. શ્રી સંઘનઈ સુષદાઈ ધ. ૬ શ્રી ષરતરગચ્છ રાજીઉ હાં ર. શ્રી જિનરાજ સૂરી વિજયમાન શ્રી પૂજ્ય શ્રી. એહ રચ્યું સુષકંદ. ધ. ૭ જિનભદ્રસૂરિ સાષા વડી શા. વાચક શ્રી નવરંગ ધ. તાસ સીસ વાચકવરૂ, શ્રી વિમલવિનય અતિચંગ. ધ. તાસ સીસ હરષિઈ ભણઈ હાં રાજસંઘ આણંદ ધ. એહ સંબંધ સોહામણું હાં શુ. વાસ્યમાન ચિરનંદ ધ. ૯ જે ગાવઈ ભાઈ ભલઈ, ભણિ જે ચિત સુહાઈ ધ. તિહાં ઘરિ સુખસંપતિ ઘણી, સં. દિનદિન અધિક દિષાઈ. ધ. ૧૦ (૧) ગ્રંથાગ પ૫૧, વિમલેન લિ. પ.સં.૧૬-૧૬, વી.પા.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૪૬-૪૭, ભા.૩ પૃ.૧૦૩૪-૩૫.] ૭૨૫. લલિતકીતિ (ખ. કીર્તિરન–હર્ષવિશાલ-હર્ષધર્મ– વિનય
રંગ-લબ્ધિકલ્લેલશિ.) - જિનરાજસૂરિના વારામાં. (૧૬૧૨) અગડદત્ત મુનિ રાસ ૩૯૬ કડી ૨.સં.૧૬૭૯ જેઠ શુ.૧૫
- રવિ ભુજમાં આદિ
દૂહા.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્ત સદી
[૨૯]
નાભિ મહીપતિ સિરિતિલ, આદાસર અરિહંત મન વચનઇ કાયા કરી, પણુની શ્રી ભગવત. ચન સુધારસ વરસતી, સરસતી પ્રણમી પાય, કાલિદાસનઈં તઈં કાયઉ, મૂરષથી કવિરાય. હિતકારણ માતાપિતા, વલિ વિશેષ ગુરૂરાજ એ તીનેઇ પ્રણમું સદા, સારઇ વષ્ઠિત કાજ. શ્રી ગૌતમ ગણધર પ્રમુખ, નિજ તીર્થ સિણુગાર સેવકનઇ સાંનિધિ કરઇ, એ માટઉ ઉપકાર, દ્રવ્યભાવ નિદ્રા તજી, જિષ્ણુ જીતઉ પરમાદ, અગડદત્ત ગુણુ ગાવતાં, નાંષિ દીયઉ વિષવાદ. સાધુ તણા ગુણ ગાવતાં, રસના હાઇ પવિત્ર નવનિધિ રિધિસિધિ સૌપષ્ટ, કણકારિયા પુત્ર, ભારડ પ`ખીની પરઇ, જે વિચરઇ અણુગાર, અગડદત્ત રિષિની પર, લહિસ્યઇ સુખ અપાર. રસિક તણુ! મન રંજીયઈ, સુષુતાં એ સૌંખ ધ ચતુરાઈ વાધઇ અધિક, ટલઈ કરમનઉ બંધ. સાહસીક સિરિસેહરઉ, જસુ મેટા અવાત, એકમણા થઇ સાંભલઉ, અગડદત્તની વાત. અંત – સંવત સાલ કેંગણુાસી વચ્છરઇ ૨ શ્રી ભુજનયર મઝારિ જેઠ સુદિ પુનમ રલિયામણી રે દિનકર મોટા વાર
લલિતકીતિ
૧
૨.
૩
૪
૫
૬
७
શ્રી ષરતરગચ્છનાયક દીપતા ૨ શ્રી જિતાજ સુરી.. ૧૨ ઇમ. તેહનઈ રાજઇ ઇણિ મુનિવર તણા રે ગુણ ગાયા આણુ ૬. ૧૩ મ. સકલ આચારજ માહિ દીપા રે કીતિરતન સૂરીશ, જેની સાષા ગછ માહિ ગહગહઈ રે પૂરઇ મનહુ જ ગીશ. ૧૪ ઈમ. હરષવિશાલા સુવાચક તેહનઈ રે પાટઇ ઉગ્યા ભાણુ, હર્ષધર્મ વાચક વિલ તસુ તણા રે સાધુમદિર ગુણુજાણુ. ૧૫ ઇમ. તેહતા સીસ ત્રિનયગુણઆગલે રે વિમલરગ મુનિ તાસ, લખધિલે લગણ વાચક તે સેાભતા રેતાસ સીસ ઉલાસ, ૧૬મિ. ઇમ લલિતકીરતિ કહેષ્ટ ભવિયણ સાંભલે રે સાધુ તણા ગુણ ગાઇ, રસના કીધપવિત્ર મઇ આપણી રેલખધિકલ્લાલ સુપસાય. ૧૭ ઇમ, સાંભલતાં ભણતાં ગુણુ સાધુના રે, રામરેામ સુખ થાય,
८
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેઘરાજ (બ્રહ્મ) [૨૩૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ *
નિત નિત રંગ વધામણા રે અવિચલ સંપદ થાય. ૧૮ ઈમ(૧) સર્વગાથા ૩૦૩૯ [૧] શ્લોકસંખ્યા ૫૦૪૩ [3] લિખિત પં. ભક્તિવિશાલેન, સાવી કનકમાલા શિ. કીર્તિમાલા વાચનાર્થ. ૫.સં. ૧૦-૧૭, જુની પ્રત, મારી પાસે. (૨) સં.સતરઈ બાવીસા વષે શ્રાવણ શુદિ તેરસિ શુક્રઈ....શિષ્યત સેવક ડર્ગ સી. વિ.ધ.ભ. (૩) વિમલ. (૪) લિ. ભાદલા મથે પં. શ્રેમવિમલેન સર્વગાથા ૨૯૭[3] લોક સં. ૫૪૩ ગ્રંથમાન. ૫.ક્ર.૫થી ૧૪–૧૩, સી,સુ. દા.૨૪. (૫) સં.૫૦૪ ગા. ૩૯૬, પ્રત ૧૯મી સદીની, હીરરાજ લિ. ૫.સં.૧૧, જિ.ચા. પિ.૮૧ નં. ૨૦૪૧, (૬) ૫.સં.૧૧, વર્ધ. પિ.૨૫. [ડિટલેગભાઈ ૧૯ ભા,૨.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૯-૧૦, ભા.૩ પૃ.૯૯૨.] ૭ર૬ ક. મેઘરાજ (બ્રહ્મ) (દિ. સકલકીતિ–ભુવનકીર્તિ-જ્ઞાનભૂષણ
-વિજયકીતિ–શુભચંદ્ર-સુમતિકાતિ–ગુણકીતિશિ.) [ગુણકીર્તિશિષ્ય વસ્તુપાલ (નં.પ૯૯)ની ૨.સ.૧૬૫૪ની કૃતિ મળે છે.] (૧૬૧૩ ક) કેહલા બારસી અથવા શ્રાવણ દ્વાદશી રાસ લ.સં.
૧૭૫૪ પહેલાં આદિ
વીરજિનવર વીરજિનવર, પ્રણમું તલ પાય તીર્થકર ચઉવીશ, મુગતિ મુગતિ દાન દાતાર. તે પદપંકજ મનિ ધરી, સમરવી સારદા માય, શ્રી સકલકીરતિ જગિ જાનીયે, ગુરૂ ભુવનકરતિ ભવતાર, જ્ઞાનભૂષણ જ્ઞાર્નિ દીપતા, વીજયકીરતિ સુખકાર. ૨ મિથ્યા મેગલ મેડવા, ઉપને સિંહ સુજાણ શુભદ્ર તિવર જ, વાદિ મનાવ્યા આણુ. શ્રી સુમતિકીતિ જસ વિસ્તરે, વાણિય વાંછિતદાય, તસ પદ્ધિ પુછવી પ્રગટિયા, ગુણકરતિ સુભકાય. તેહ તણુ ગુણ મન ધરી, રાસ રચું સમાલ
શ્રાવણ દ્વાદસી ફલ વરણવું, સુણો સહુ બાલગોપાલ. પ અત -
બરફલિં સ્ત્રીલિંગ હણ, રાજ પુહો સાર તપજપસંયમ આચરી, સ્વગ પાયે અવતાર.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૨૩૧]
પછિ મધ્યલેાક સુખ ભેાગવિ, દીક્ષા લેઇ ચ’ગ, કરમ સના ક્ષય કરી, મુતરમણી કયા સંગ. નરનારી ભાવિ કરી, કરી તે તર્યા વરત અપાર રાસ સુર્ણેા પૂજા કરૌ, ભાવના ભાવા સાર. જિનવર સ્વામિયે. જે કહ્યાં, તે વ્રત સધલાં ચઇંગ, ભાવના ભાવૌ એ વ્રત કરી, જિમ પામે સૌમ્ય અલગ. શ્રી સુમતિકીરતિ ચરણ ચિત્તે' ધરી, બ્રહ્મ મેઘરાજ કહિ સાર, ભવિષણુ ભાવિ તમે સુણૌ, જિમ પામે શિવપુરી વાસ.
૪
૫
(૧) સંવત ૧૭૫(૪?) વર્ષે પાસ દિ ૫ રવૌ લિખિત' સાદડા વાસ્તવ્ય હું ખડ જ્ઞાતૌ લઘુ શાખાયાં ભડાગીયા ગાત્રે સ. શ્રી ૫ વીરજી સાનાજી, તદ્કાર્યાં ઉભયકુલવિશુદ્ધા સ. સાંઇબાઈ તયેા પુત્રાશ્ચારઃ પ્ર. પુત્ર સ, તિલાકંદ .િ પુત્ર પૃથ્વીરાજ, તૂ. ધર્મદાસ ય. માનરાજ, એતેષાં મધ્યે સ. માનરાજ પઠનાથ -સ્વયમેવ પડના. પ,સ.-૧૩, સ.ભ. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૯૪-૯૬.]
સત્તરમી સદી
શુવિષય
૨.
૭૨૬ ખ. શુવિજય (ત. હીરવિજયસૂરિશિ.)
એમણે ‘તક ભાષા વાર્ત્તિક’, ‘કાવ્યકલ્પલતામકરંદ’, સ્વાદ્વાદ ભાષાસૂત્ર', તે પર વૃત્તિ, સેનપ્રશ્નને! સંગ્રહ આદિ ગ્રંથ રચ્યા છે. [સં ૧૯૬૧થી ૧૯૭૧ સુધીમાં.] (૧૬૧૭ ખ) પાંચ ખેલના મિચ્છામી દાકડા ખાલા, સં.૧૯૫૬ પછી
આદિ – પાતસાહિ શ્રી અખ્ખર પ્રતિમાધદાયક ભટ્ટારક સહસ્રનેત્ર ભટ્ટારક શ્રી હીરવિજયસૂરીદ્ર પદ્મવિભૂષણ ભ. શ્રી વિજયસેનસૂરીશ્વર પટ્ટોદય શિખરિ શિખર સહસ્ર વસુ સમાન સ`પ્રતિ વિજયમાત ભ. શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ ગુરૂભ્યો નમઃ, ભ, શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વરિ ઉપાધ્યાય શ્રી ધર્મ સાગરગણિન પાંચ ખેાલતુ મિચ્છામિ દુક્કડ દેવરાવ્યુ તેહ જ પાંચ ખેલનુ અથ કાઇએક વિપરીત કરઈ છઇ તે માટે તેહ જ પાંચ ખાલનુ અર્થ શાસ્ત્રનઇ અનુસારિ જિમ છઇ તિમ જ લિખીઇ છઈ. યથા. સંવત ૧૬૪૯ વર્ષ પૈાષ ચૈહ્માસ્યાં પુષ્યા ચ. અહમ્મદાવાદ નગરે ઉપાધ્યાય શ્રી ધમ સાગરગણિભિલિખ્યતે. 'ત – એ પાંચમા માલ અત્રમતાનિ ૫. લબ્ધિસાગરગણિ મત, દશન
૩
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેશવવિજય
[૨૩૨]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
સાગરગણિ મોં, ગ. ભક્તિસાગર મત, ગ. કુંઅરસાગર માં. સાયઃ ઉપાધ્યાય શ્રી શાંતિચંદ્રગણિ સાખિ, ૫. જ્ઞાનવિમલગણિ સાખિ, પં. ભાનુવિજયગણિ સાખિ, પં. નવિમલગણિ સાખિ, પં. ધનસારગણિ સાખિ, પં. લીંબાગણિ સાખિ, પં. લાભવિજયગણિ સાખિ, પં. સીહવિમલગણિ સાખિ, પં. વીજર્ષિ સાખિ, અહમદાવાદના સંઘની સાખિ, સમસ્તપુરાના
સંઘની સાખિ. (૧) ઇતિ ભટ્ટારક શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વર દાપિતોપાધ્યાય શ્રી ધર્મ સાગરગણિ દર પંચ જ૮૫ મિથ્યાદુકૃત પટ્ટકાસ્યાયં બાલાવબોધઃ ભટ્ટારક શ્રી વિજયદેવસૂરીદ્ર નિદેશાત્ ભટ્ટારક શ્રી હીરવિજયસૂરિશિષ્ય પંડિત શ્રી શુભવિજયગણિના વિહિતઃ વડાનગરે લિખિત શ્રી જયવિજયગણિના અલ્લાદનપુર વિજાપુર નં.પ૯૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૧૬–૧૭. ત્યાં આ કૃતિ અજ્ઞાતક તરીકે નેંધાયેલી. પણ અંતભાગ જોતાં શુભવિજય ધર્મસાગરે સં.૧૬૪૮માં આપેલા “પાંચ બોલના મિચ્છામિ દુક્કડના અર્થો કરનાર જણાય છે. વિજયદેવસૂરિ (સૂરિપદ સં.૧૬૫૬)ની આજ્ઞાથી એ અર્થ થયા છે.]
૭૨૭ ક. કેશવવિજય (ત. વિજ્યદેવસૂરિશિ.) (૧૬૧૪ ક) સુદેવચ્છ સાવલિંગા પાઈ૩૮૪ કડી .સં.૧૬૭૯, મહા
વદ ૧૦ સોમ જલારમાં અંત - કવી ચતુરાઈ કેલવી, રસિક હેતે ધરી હેત, સદેવછકી વારતા, બાંધી રસીઆ હેત.
૩૭૯ સેહેર જાલર રહીઆ માસ, રસીક કથા કહી ઘણું ઉલાસ, દુદાપુત્ર મતે વિજપાલ, તસ આગ્રહથી પ્રબંધ સાલ. ૩૮૦ સુદાકથાની તેહને ચાહ જ ઘણું, મનરંજણ તસ કવીયણ ભણ, ગાહા દુહા ને ગુઢા જેહ, ચોપાઈ બંધ તે કીધા એહ. ૩૮૧ નદ મુની પેડસ સવછરે ૧૬૭૯, માહા વિદ દશમી સસીવારે, તપગચ્છ ગિરૂઆ ગુણભંડાર, નામે વિજેદેવ સુરી નિરધાર. ૩૮૨ તાસ સેવક મુની પર્યાપે એમ, કેશવવિજે તે ભાખે એમ, ત્રિયાસંગ જે વાંછે સુજાણ, સુદાથા તે ભણજે હિત આણ. ૩૮૩ ભણતાં ગુણતાં સુણતાં એહ, ચાતુર ચિત્ત હરખસે તેહ, રસીક નર નીરંગ સિધાત, મુનિ કેસ કહિ જગવિખ્યાત, ૩૮૪
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૨૩]
અજ્ઞાત (૧) સર્વ સંખ્યા ૫૦૦ છે સહી. સં.૧૮૧૫ શ્રાવણ સુદ ૨ મુનરા(મુદ્રા) મયે મુ. ભાણચંદ્રણ આત્મા અથે લષી છે સહી, ૫.સં.૧૭૧૨ અને ૨૧, બે અક્ષરમાં, પાછળથી અક્ષર ઝીણું ને ખીચે ખીચ, મ. જૈ.વિ. નં.૩૯૮.
પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૮૪-૮૫. ત્યાં કીર્તિવર્ધનની આ નામની કૃતિના પાઠાંતર તરીકે આ ભાગ મુકાયેલ અને તેથી કતૃત્વ વિશે સંદેહયુક્ત સ્થિતિ રજૂ થયેલી. વસ્તુતઃ આ કેશવવિજયની અલગ કૃતિ છે. જુઓ હવે પછી કીતિવર્ધન નં.૭૮રમાં સંપાદકીય નોંધ.] ૭ર૭ ખ. અજ્ઞાત (૧૬૧૪ ખ) ઉંદર રાસ ગા.૬૫ સં.૧૬૮૦ પછી (રાજસ્થાનીમાં) આદિ – ગુંડાલા ઉમયાસુતન, મુખ દંતૂસલમેક,
કહે જિમતૌ તૂઠે કહાં, ઉંદર રાસ એક. સંવત સોલ અશીર્થે સમૈ, ઉંદર દુઆ અનેક, મારણ કજિન દૂઈ મિની, દૂઔ ન અહરૂ એક. ૨ ખાધાં ધાંન વખારીયાં, સબલ મચાયો સોર,
ઉદ્યમ કીધો ઉંદરે, જાય પૂછી જાલેર. અંત – જાધી કહે જોધપુર જા, માટિલ કહે એથિકણિ માવૌ,
કવીયણ ન ગયા ત્રીસે કેસે, ઉંદર મરસી બીજે એસે. ૬૪ ગાલ મ ઘ કવીયણ મુહ છૂટા, ખૂટી આવ્યે ઉંદર ખૂટા,
રહિસી અવિચલ ઉદર રાસ, તિગુરૌ સુણસી લોક તમાસે. કપ [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૮૯-૯૦.] ૭૨૭ ગ. ગુણસાગર ઉપા. (મલધારગચ્છ હેમસૂરિશિ.) (૧૬૧૪ ગ) નેમિચરિત્રમાલા સિદ્ધપુરમાં લ.સં.૧૬ ૮૧ પહેલાં આદિ– પહિલું પ્રણમું સિદ્ધ ભગવંત, આઠચ કરમનુ જેણિ કર્યું અંત
અરિહંત આચાર્ય ઉવજઝાય, સાધુ સવેના પ્રણમુ પાય. ૧ ઓમ નમો વિશ્વનાથાય જન્મતે બ્રહ્મચારિણે, કમવલિવન છેદે નેમયેરિષ્ટનેમયે. સુગુરૂવચન શ્રવણે સાંભલી, પભણિસિ નેમિચરિત મનિરૂલિ, બાવીસમો જિર્ણોસર રાય, નવ ભવ પભણસિ ધરીય ઉછાહ. ૩
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણસાગર ઉપા.
[૩૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
*બૂદ્દીપ ક્ષણ ભરત ડાંમ, તેહ માંહિ ભ(ચ)દ્રઅચલપુર ગ્રામ, વસિ તિહાં ધન વિક્રમ ભૂપ, તસ્સ ધરણી ધારણીય સ્વરૂપ. ૪ અ'ત – શ્રી સલધારગછ જગિ જિવતા, તપ ગુણ તણે રે ભંડાર, શ્રી હેમસૂરીશ્વર ગછનાયક, શિષ્ય ઉપાધ્યાય ગુણુસાર ગુણુસાગર ] રે સ્વામી સે. ૩૪ રાતિ અધિ આવી અબકાદેવી, મમ દીધાં પુષ્પ તે પચ્, સ્વપ્ન વિચારી તવ મનિ હષિ, નિમિયરી કયુ· અતિ સ ંચ રે સ્વામી સે. ૩૫ ત્રિષષ્ટચરી જોઈ ૧ ચરી પદ્મનું ૨ મચ્છુ ચાકરણ જોએવ ૩, આવશ્યક જોઈ ૪ વસુદેવચરીત્રથી ૫,નેમચરીસાલ રચેલ રે સ્વામી સે. ૩૬
૧
પાંચ સુત્રથી લેઇ પદ સ`ખ્યાતાં, ચરી રચ્યૂ નેમિ જિષ્ણુ દ, માલા પિ એ સાહિં રૂડઉં, કંઠે વિ હાઇ આણુંદ રે સ્વામી સે.૩૭ નિમિ જિત તુન્નુ ચરી માલ કરતાં, આણુ વરાધી જેહ, મન વચન કાયા મન શુદ્ધિ, મિાદુકડ તેહ રે સ્વામી સે. ૩૮ દેસ ગુજર માંહિ નયર સેાહામણું, સિદ્ધપુરક્ષેત્ર સુવિચાર, નેમિચરીમાલ કરી મુનિ ગુણસાગરિ, તેથુિ હવુ જયજયકાર. રે સ્વામી સે. ૩૯
જિમ હુઇ નિમ્મૂલી કાય, સેવંતાં દુઃખ સહુ જાય, વલી પ્રામીઇ સર્વ સુખ થાય રે, સ્વામી સેવુ નિત્ય તુમ પાય. ૪૦ કલસલે.
એહ નેમિ જિનવર, રાજિમતી વર, ખાલ બ્રહ્મચારી કહુ, તુહ્મો બ્રહ્મચારી, ભક્તિ સારી, કરતિ નિત્ય હુ. સુખ લહુ. ૪૧ મલધાર ગુચ્છપતિ હૈમસૂરીસર શિષ્ય ગુણસાગર કહે, નેમિચરીય ભાવિ, જે આરાધિ, સ્વત્રં સિધિ સંપત્ય લહિ. ૪૨ (૧) સં.૧૬૮૧ હિં. ચત્ર શુદિ ૧૫ સામે લ. ઋષિ રામાક સાહાવજી તસ શિ. ગાવાલ સ” પડનાથ ગ્રં.૧૫૦૦ નિ માહાનિ, વેબર ન’૧૩૬૩. (આ અંતિમ પ્રશસ્તિ ત ગ્રંથમાં લિથામાં બ્લેક કરાવી આગળ મૂકેલ છે ત્યાંથી ઉતારી છે.)
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૮૨-૮૪. ત્યાં આ કૃતિ આ પૂર્વેના પદ્મસાગરશિષ્ય ગુણુસાગર(નં.૭૨)ને નામે મૂકેલી અને એવી નાંધ કરેલી કે
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૩૫]
વિજયશેખર “કવિ ગુણસાગર મલધાર ગ૭પતિ હેમસૂરીશ્વરને શિષ્ય પિતાને બતાવે છે તેમાં મૂળ મલધારી અભયદેવસૂરિના શિષ્ય અને વિશેષાવશ્યક ભાષ્યના કર્તા શ્રી હેમચંદ્રસૂરિના “નેમિચરિત” પરથી પોતાની આખી કૃતિને પ્રધાન આધાર હોવાથી તેમને માન આપવા અથે, ઉપકાર સ્વીકારવા અથે પિત. તેમના શિષ્ય જણાવેલ લાગે છે. બાકી આ ગુણસાગર નેમિચરિત'ના રચનાર મલધારી હેમચંદ્રસૂરિ કે જે સિદ્ધરાજ જયસિંહ ને કુમારપાલના સમયમાં થયા તેમના શિષ્ય સંભવે નહિ. આ ગુણસાગર ને “ઢાલસાગર'ના કર્તા ગુણસાગર બંને એક જણાય છે.”
પરંતુ કવિએ પોતાની કૃતિના જે પાંચ આધાર બતાવ્યા છે એમાં હેમચંદ્રસૂરિના “મિચરિત'ને ઉલેખ નથી, પિતાને એ સૂરિ તરીકે નહીં પણ મુનિ કે ઉપાધ્યાય તરીકે ઓળખાવે છે અને સ્પષ્ટ રીતે બે વાર માલધારગછના હેમસૂરિના શિષ્ય કહે છે. આ બધું જોતાં કવિની એ ઓળખસાચી જ માનવી જોઈએ અને માલધારગરછના આ હેમસૂરિ અભયદેવસૂરિશિષ્ય હેમચંદ્રસૂરિથી જુદા ને મેડા સમયના હેવાનું માનવું જોઈએ.] ૭૨૮. વિજયશેખર (આ. સત્યશેખરવિનયશેખર અને વિવેક
શેખરશિ.) વિનયશેખર જુઓ નં.૫૪૭. (૧૬૧૫) યવના રાસ ૧૬ ઢાલ ૩૬૨ કડી ૨.સં.૧૬૮૧ યે. રવિ
વેરાટપુરમાં આદિ
શ્રી આદીસર સુખકરણ, શાંતિનાથ ગુણનેહ, નેમિ પાસ વધમાન જિન, પ્રણમું પંચ સનેહ. શ્રી સારદ સુપસાઉલે, મુઝ મુખિ વચનવિલાસ, સાધુકથા કહિવા ભણું, તિણિ વલી અંગ ઉલ્લાસ. ચ્યારે ધર્મ ધરિંધર, ચ્યારે મંગલ માલ, ત્યારે ચિઠ્ઠ ગતિ જઈ હરે, પ્યાર ધર્મ સુવિસાલ.
દૂહા.
કયા દાને તિ, કાઢી દેતાં લીડ, તિર્ણિ સુખ પામ્યાં હારીયાં, વલી લહ્યાં સુધી હ. તાસ ચરિત કહું ચુપ ટ્યુ, ચતુર! સુણો ચિત દેય, જેર કિસ્યું અગલંચ ચું, વેધક લહિયેં જોય.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિજયશેખર
[૨૩] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અંત - ઢાલ ૧૬ રાગ ધન્યાસી પાસ જિર્ણોદ જુહારીઈ એ દેશી.
દાણ તણાં ફલ જાણુ, ચતુર સુવેધક પ્રાણ બે, દે ફલ લહિયે ઘણાં, કયલના પરિ જાણું બે, દાન તણાં. ૧ શ્રી અચલગચછને રાજીઓ, શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરીસા બે, ચંદની પરિ ચઢતી કલા, ચિર ન સુજગીસા બે. ૨ વાચના ચારિજ તસ પખું, સત્યશેખર સુખદાઈ બે, તસ શિષ્ય પ્રથમ પંડિત પદે, વિનયશેખરગણિ ભાઈ બે. ૩ લઘુ સહોદર વાચકપદે, વિવેકશેખર ગણિરાયા છે, દૂખ જાઈ તસ સાનિધું, પ્રણમું નિતનિત પાયા છે. સેલહ સે એકાસીઈ, જ્યેષ્ટ માસ રવિવારે બે, શ્રી વેંરાટપુરે રચી, ડિ દાન અધિકારે બે. મૂલ આદર ખંભાઈ તિ, કૌતિક જાણ કીધે બે, સાહ સોભાગી નાગજી, એસવંશ પ્રસીદ્ધો બે. પ્રસિદ્ધ કથા જાણી કરી, છાંડે રખે સુજાણે છે, લહિંચો રસ વલી વાચતાં, ખપ કીધી બિના બે. ૭ સેલમી ઢાલ ધન્યાસીઈ, વિજયશેખર મુનિ બેલેં રે,
ભવિક પ્રાણી તુર્ભે સાંભલે, દાનને કઈ ન લેં રે. ૮ (૧) લિ. સં.૧૭૮૧ ફા.સુ.૩ શુક્રવારે દશરથપુરે પ.સં.૧૧-૧૬, ઈડર ભં. નં.૧૭૦. (૨) ગા.૩૬૨, ૫.સં.૧૫-૧૬, સીમંધર. દા.૨૦ .૨૫. (૩) ગા.૩૬૩ સં.૧૭૬૪ શ્રા.૫ ૫. પ્રતાપવિમલ લિ. ખેરાલુ ગામે. પ.સં.૧૨-૧૯, જશ.સં. (૧૬૧૬) સુદર્શન રાસ ૩૦૫ કડી ૨.સં.૧૬ ૮૧ આ શુ. આદિ- રાગ કેદારૂ મિશ્ર એકતાલી તાલ, આદિધરમની કરવા એ દેશી
પ્રણમું રિષભ જિર્ણોદ એ, ટાલ ભવદુહફંદ એ કંદ એ, સિવ સુખનું સાચઉ મહી એ સેવઈ સુરાસુર ઇંદ એ, મરૂદેવ્યાનઉ નંદ એ ચંદ એ નાભિકુલેદધઈ સહી એ.
ટૂટક નાભિલોદધિ સહી એ ઉગિઉ બીજ તણે જિસ્ય ચંદ યુગલાધરમ નિવારિઉ જેણઈ સમરતા આણંદ. જિનમુખ-પંકજ વાસિની તુહે દે અવિરલ વાણિ
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૩૭]
વિજયશેખર દૂ મૂરખ પણિ કહિવા મંડૂ મટિમ ધરી વિશ્વાણિ. ૨ આગઈ કવિ કીધા ગ્રંથ મેટા પિસી તેણુઈ દ્વારિ જલનિધિ તરવા ત્રાપઈ ઇછઉં પરજ લેવા પારઈ. ' ચરમસાગરની લહરી લેખઈ ગણતાં કિમ ગણાઈ મેરૂશિખર કિમ અંગુલ માનઈ માનવ મિઈ ભણાઈ. ગરૂડ તણ ગતિ ગગનિ કહી તિણુઈ સસક તણું તિહાં નહઈ જાણું રખે કઈ હસિ મુઝનઈ કરવા વાંછું તેહિ. ચૈત્ર માસ વણરાઈ માહિ લીંબ કટુક પિણ મીઠઉ તિમ એ માહરી જોડિ ચતુરનઈ આદરસઈ રસ દીઠઉ. તસ ગુણ પ્રેરિઉ મુઝનઈ ફિરી ફિરી તિણુઈ કહું સીલપ્રબંધ ચિત્ત કસોટી માંડી જેવું શીલ વિના સવિ ધંધ. ૭ દાન શીલ તપ ભાવના યારઈ ધરમ ચિહું વિધિ ભાખ્યઉ શીલ તિહાંકિણિ અધિક બેલ્યઈ શ્રી વધમાઈ આખિઉ. ૮ રામચંદ્ર સીતા સલહીજિ દ્રપદી રજીમતી શીલ પ્રભાવ દૂઈ પ્રસિદ્ધિ મલેરાણી દવદંતી. બાપડીયા નર શીલ વિન જિ ફૂટરા ફટક નમણીયા સેઠ સુદરિસણ સરિખા શીલાઈ ગણતી માહિ ગણીયા. ૧૦ તસ આખાન કહું ભલ ભાવાઈ રસિક સુણઉ મન પ્રીતઈ
અતિ વિસ્તરનઈ નીરસ જાણી રખે છાંડઉ સુભ રીતઈ. ૧૧ અંત – સાધ સુદરિસણું આવીયુ, પાડલિપુર મઝારિ રે વારાયત મુણી તિસ્થઈ, અમરસ ધરિ તિણિ વારિ રે. ૧
સાધશિરોમણિ વંદીઈ.
નવનિધિ વાડિ કહી જિમુઈ, સીલધરમ આરાહ રે, દુખદાલિદ્ર દૂરિ ટલિ, મયજનમ લિઉ લાહુ રે. ૨૦ સા. શ્રી અચલગછિ રાજીલે, શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરી દે રે, તસ પક્ષિ વાચિક સુંદરૂ, વિવેકશેખરગણિ ચંદે રે. ૨૧ સા. પ્રથમ શિષ્ય કહિ તેહનુ, વિનયશેખર ચિત્ત લાઈ રે સીલવંત ગુણ ગાઇયા, ભાવશેખર સખાઈ રે. ૨૨ સા. સંવત સેલ એકાસીઈ, ઉજલ આસો માસઈ રે વિજયશેખર કહઈ સંધનઈ, હેજો લીલવિલાસો રે. ૨૩ સા.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિજયશેખર
[૩૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ (૧) સર્વ ગાથા ૩૦૫, ૫.સં.૭-૧૫, સુંદર પ્રત, મ.જે.વિ. નં.૪૬૩. [મુપુન્હસૂચી.] (૧૬૧૭) ચંદ્રલેખા ચોપાઈ ૩૭૫ કડી ૨.સં.૧૯૮૮ પિશુ.૧૩ શુક્ર
નવાનગર (૧) ગા.૩૭૫, ૫.સં.૧૮, મુકનજી સં. વિકાનેર. (૧૬૧૮) ત્રણ મિત્ર કથા એપાઈ (આત્મપ્રતિબંધ ઉપર) ૨.સં.૧૬૯૨
ભા.વ.૭ રવિ રાજનગરમાં આદિ– રાગ કેદારઉ ઢાલ પહિલી આદિ ધરમની કરવા એ, સુરસુંદરીના
રાસની શ્રી જિનશાસનસુંદર, માનસરોવર મનહરૂ સુખકરૂ ત્રિજગપતી જિનહંસલઉ એ શ્રી આદીસર સુરતરૂ, મરૂદેવીસુત બંધરૂ ગુણકરૂ વંદીજિ હરષઈ ભલઉ એ.
ત્રુટક હરષિ ભલઉ જિણિ શ્રીમુખિ દાખિલે, ધરમ અપૂરવ રીતઈ
કરૂણાસાગર મહિમાઆગર, સોઈ ધરઉ ચિતિ પ્રીત. ૧ અત –
ઢાલ ૮ ધન્યાસી. અચલગચ્છ ગિરૂઉ ગુણસાગર, રતનકરંડ સમાનજી ભટ્ટારક શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિ, જગમ યુગપરધાન. ૧૭૩ તસ પખિ દીપક વાચક પદધર, વિવેશેખર મુણિંદજી તસ સસ પંડિત વિજયશેખર કહિ, ધરમ મહિમ આણંદજી. ૧૭૪ રાજનગર માંહિ એ કીધઉ, આતમનાં પ્રતિબધજી સીખ દીધી સારી જે જાણિ, તે છપિ ક્રમયોધજી. ૧૭૫ પરિખ પાસવીર કરેઉ આદર, દેખી લખિઉ અધિકારછ. ચતુર સુવેધક સુણસિ ભણસિ, ધમિઈ નિતિ જયકારછ. ૧૭૬ વરસ સેલ સઈ બાણ ઉપરિ, ભાદવા વદિ રવિવા૨ સાતમિ તિથિ મૃગશિર નક્ષત્રઈ, રચિઉ પ્રબંધ ઉદાર. ૧૭૭ મિલસઈ રંગઈ જહારમિત્રનઈ, ફલસિ મને રથ તાસજી વિજયશેખર કહિ ધર્મપ્રભાવઈ, હેવિ લીલ વિલાસ. ૧૭૮
(૧) પ.સં.૮-૧૩, સુદર પ્રત, મજૈવિ. નં.૪પ૯. (૧૬૧૯) ચંદરાજા ચોપાઈ ૯ ખંડ ૨.સં.૧૬૯૪ કા.વ.૧૧ ગુરુ
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૯] . વિજયશેખર આદિ
ધૂરિ દુહા સ્વસ્તિથી સુખદાયની, શ્રી વિદ્યા સુવિખ્યાત, પ્રણમસિ પરમાનંદ સિઉં, માગું બુદ્ધિ સુવિહાત. મોહન તનૂ વર મંજરી, મહીયલિ મંગલરૂપ, સા શારદ તૂઠી દીયઈ, કવિતા વાણિ અન૫. પ્રણમ્ ગુરૂ માતાપિતા, જેહથી પામિઓ ન્યાન, કીડીથી કુંજર કર્યો, વપુએ વધારિઓ વાંન. શ્રી ગુરૂનઈ સુપસાઉલઈ, ઉપજિ મુઝ સુવિવેક, ગુણ ગાઉં શ્રી સાધના, સાહિજ દિઉ અતિરેક. ચકવીસે જિનવર ચતુર, આદિનાથ વધમાન, પ્રણમીજિઈ ધુરિ એહનઈ, લહીયઈ મુજનું દાન દાન સીયલ તપ ભાવના, ચ્યારે ધર્મ પ્રધાન, તેહ માહિં તપ સલહીયઈ, તપથી મોક્ષ નિદાન. આદરિએ તપગુણ જાણિનઈ, રિદ્ધિ લહી સુવિસાલ, તે શ્રી ચંદની ચઉ૫ઇ, ભાખિસિ અતિહિં રસાલ. નિર્વાણુવારઈ થયઉ, સેહગસુંદર સાર, તપીયુ તપ અતિ આકર૩, પુહતઉ ભવનઈ પારિ. નવ ખંડે એ ચઉપઈ, પ્રસિદ્ધ હુ તપતજિ,
ચતુર ભવ્ય સુણુઉ આદર, સાવધાન કરી લેજ. અંત – જીરણ ગ્રંથથી ઊધરિઓ, સરસ કથાકાલ રીમાઈ,
પંડિતજન સાધૂ કર૩, સુજનરંગ જાચુ બોલ માઈ. સેલહસઈ સુરાણુઈ કાતી, વદિ ગુરૂવારિ રી માઈ, હસ્ત નક્ષત્ર એકાદશી, પ્રીતિગ સુવિચાર રી માઈ. ૧૦ તિણિ દિન ગ્રંથ પૂરણ કરિઓ, સુગુરૂ તણિ આધારિ રી માઈ, નવ ખંડે એ વિસ્તરઉ, શ્રી ચંદ ચઉપઈ સાર રી માઈ. ૧૧ શ્રી અચલગછિ રાજયઉ, પ્રતપિ સૂરિજ તેજિ રી માઈ, શ્રી કલ્યાણસાગર સુરીશ્વરૂ, વંદીજઈ મનહેજિ રી માઈ. ૧૨ તસ આજ્ઞાકારી ભલા પાલીતાણીયા વંસિ રી માઈ, કમલસેખર વાચક પદઈ સાધુમઈ થયા અવતંસ રી માઈ. ૧૩ તસ શિષ્ય વાચક જાણુ, સત્યશેખર ગણિચંદરી ભાઈ, શિષ્ય વાચક કલાનિલઉ, વિવેકસેખર મુણિદ રી માઈ. ૧૪
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિજયશેખર
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ * તસ સાનધિથી દૂ લÉ, કવિજન માંહિ માન રી માઈ, ગુરૂ પુઠા ગુણિ આગલા, દેવિ મુઉજનું દાન રી માઈ. ૧૫ ભીનમાલથી ઉત્તર દિસઈ, સોલ કોસઈ મેર સીમ રી ભાઈ, અછતનાથ દેરાસર, અરીયણવારણ ભીમ રી માઈ. ૧૬ સંધઆદરિ કરિઓ ગ્રંથ ભલઉ, ઢાલિ કરી સુવિસાલ રી માઈ, મૂલ આદર ગુરૂભાઇનુ ભાવસેખરનું રસાલ રી માઈ. ૧૭ નવમુ ખંડ કહિઉ એણિ પરઈ, રાગ ધન્યાસી અંગ રી માઈ, વિજયસેખર વાચક ભણિ, શ્રી સંધ વડતઈ રંગિ રી માઈ. ૧૮ (૧) ગા.૪૮૪ [2] સં.૧૬૯૮ પિ.વ.૩ સની લિ. મુવિ વિદ્યાશેખરેણુ.. ગા.૪૮૪ [2] ગ્રંથ ૫૦૦૦, ૫.સં.૯૪–૧૭ વ.રા. (૨) અચલગચ્છ ભ. કલ્યાણસાગરસૂરિ વિજય રાજ્ય પં. પ્રેમજીગણુિં શિ. દેવમૂર્તિ લિ. સ્વવાચનાથ* સં.૧૬૯૮ ભુજ મધ્યે લિખત દિન ૪૦ મ ઋ. દેવજી વાચનાર્થ. ૫.સં.૮૪–૧૯, વી.ઉ.ભં. દા.૧૮ પ.૨. (૩) વિક્રમાર્કન્નગ નાગવાહ જેવાકે હિ અમિતે સુવષે અક્ષય તૃતીયા ગુરૂવારે ચ દક્ષિણ સુરાષ્ટ્ર બુલ્હનપુરે દ્રગે. પ.સં.૯૬-૧૭, સીમંધર. દા.૨૨ નં.૩. [મુગૃહસૂચી.] (૧૬૨૦) ઋષિદરાને રાસ ૩ ખંડ ૭૭૫ કડી ૨.સં.૧૭૦૭ [૧૬૭૭]
વસંત માસ વદ ૯ ભિન્નમાલમાં આદિ
વિમલ વિહંગમ વાહની, સરસ વચન દિઈ માય,
.સમિણિ સારદા, સમરૂં ધરિ ચિત લાય. નિજ ગુરૂ ગેયમ સમવડઈ, પૂજઉ પ્રણમ્ અંગ, આપઉ સાહિજ અલવિસિઉં, મુખ તબેલ સુરંગ. જિનશાસનમાં જાગતા, ચ્યારે ધર્મ પ્રધાન, સીલ ભલઉં તિહાંકણિ સહી, સીલઈ મોક્ષ નિદાન. સાચી રિષિદના સતી, જિણિ પાલિઉં નિજ શીલ, ભેગ અલંગ અનઈ સુજસ, પામી તે સા લીલ. ભલી પરઈ તે સાંભલઉં, સતી તણ અવદાત,
ગાતાં હોયડૂ ગહગલ, રસના અધિક સોહાત. અંત – સીલઈ સોહિ રી રિષિ સલઈ સહિ,
પારષિ પુહતી સુરનર જપિ, એ સમ નારી કેઇ રે. રિષિપદ
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૪૧]
પુણ્યકથા પ્રાચીન ગ્રંથથી, દેખી રચિઉ અધિકાર, ન્યૂન અધિક મઇ કહિઉં ઈહાંકણિ, મિચ્છાદુક્કડ સાર રી. ૪ રિષિ અચલગષ્ટિ શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિ, જસ કીરતિ જગ માંહિ, તસ પખિ પંડિત વિવેકશેખરગણિ, પ્રણમું નિતિ ઉષ્માહિ રી. ૫ સવત મુનિ સાગર સિધર, મનહર માસ વસંત, મેચક પક્ષÛ નવમી દિન” એ, જ્યેષ્ટાભ કહિઉ' તત રી. ૬ રિષિ. શ્રી ભીનમાલ પાસ પરસાઈિ, રાસ ચડિઉ પરિમાણુě, ઢાલ ઇંગ્યારમી ખંડ એ ત્રીજ્જઉ, વિજયશેખર વખાણુઇ રી. ૭ (૧) ૩ ખંડ સ↑ લેાક સખ્યા ૭૭૫ મુનિ પ્રભાસયદેણુ લ. પ.સ.૧૬-૧૭, મ.ઐ.વિ. નં.૪૪૪. [મુપુગૃહસૂચી.]
(૧૬ર૧) જ્ઞાતાસૂત્ર ખાલા.
(૧) લ.સં.૧૭૬૬, ૧૬૦૦૦, પ.સં.૩૮૧, સે..લા. નં.૩૦૦૩, [આલિસ્ટષ ભા.ર.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૦૩-૦૯ તથા ૧૬૦૮. ‘ઋષિદત્તા રાસ’ના ૨.સ.નું અ`ધટન ૧૭૦૭ કર્યું છે તેમાં સસધર=ચંદ્ર=૧, સાગર=૭, મુનિ =૭ ગણી વચ્ચે શૂન્ય ઉમેરવાનું થાય છે, પણ સસધર=ચ‘=ચંદ્રકલા= ૧૬ ગણીએ તા ૧૬૭૭ થાય.
૭૨૯. તેજપાલ (કડવાગ૭)
[સંવરીદીક્ષા સં.૧૬૫૫, અવ. સં.૧૬૮૯] (૧૬૨૨) [+] સીમ ધરસ્વામી શાભાતરંગ ૫ ઉલ્લાસ [ર.સં.૧૬૮૨] આદિ – રાગ ગુડી તાલ અડતાણુ ઋષભ અજિત સભવ જિના એ ઢાલ. શ્રી જૈતેદ્ર દિવાકરા અરિહા ત્રિભાવનયા રે, અડ મહા પાડિહેર જે તેણુ જુત્તા સુખક`દા રે
ટક સુખકંદા કનક કેતકી કાંતિ કદલી દામલા, મનુષા અવતાર માનૂં પવિત્ર કારણિ ભૂતલા. અષ્ટકમ નિમુક્ત સિદ્ધા આઈરિયા જગિ સેાહીઇ. અડ ગણુ સ`પદા જુત્તા આચાર શ્રુત તનુ મેાહીઇ, અ`ત – તારી વદનશેાભા મ`ડિપ મારૂ મન્નભાવનવેલિ, ધન શામ સ્યૂ' જિમ વીજલી ઝલક તિ કરતી ગેલિ.
૧૬
તેજપાલ
૪
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાયચ%
[૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ કેટિ સૂરિલ જેતિ અધિકી, તુઝ વદન દેતી હેલિ.
તેજપુંજ વિરાજતી સેવક દૂ રંગરેલિ. (૧) પાંચ ઉલાસ, પ.સં.૨૬-૧૧, વિમલગચ્છ . વિજાપુર દા.૧. [પ્રકાશિતઃ ૧. સિદ્ધચક્ર. ૨. સંપા. અભયસાગ૨છે.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૫૮૪-૮૫. ત્યાં આ કૃતિ “સેવક' નામછાપને કારણે ગુણનિધાનસૂરિશિષ્ય સેવકને નામે મૂકેલી છે, જે હકીકતને ઉપર મુજબ સુધારો અગરચન્દ નાહટા (જૈન સત્યપ્રકાશ, પુ.૧૭ અં. ૮-૯, પૃ.૧૫૯) કરે છે. છપાયેલી કૃતિ જોવા મળી નથી.] | ૭૩૦. રાયચંદ (પદ્મસાગર-ગુણસાગરશિ.) (૧૬૨૩) વિજયવિજયાસતી રાસ ૨.સં.૧૬૮૨ કા.શુ. ગુરુ સાપરગઢમાં અંત – સંવત સેલ બયાસીયાઈ કાતી સુદિ પંચમિ ગુરૂવાર તઓ, શ્રી સં૫રગઢમઈ ભલઉ રાસ ર મન હર્ષ અપાર ત૬. ધ. ૮૮
કલસ, મન હર્ષ આણું સરસ બાણ સીલ એમ વષાણી, બહુ પાપ શઠા ગયા નાઠા પુન્ય પિતઈ આણી શ્રી પવસાગર પાટિ પ્રતપઈ શ્રી ગુણસાગર પ્રભુ સદા રાયચંદ મુનિ તસુ પાય પ્રણમી ર પકૃત ધરિ મુદા. (૧) વિ.ધ.ભં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૧૪.] ૭૩૧. નારાયણ (રત્નસિંહગણિ–ચાવા(ચાચા)–સમરચંદશિ.) (૧૬૨૪) નલદમયંતી રાસ ૩૧૫ કડી .સં.૧૬૮૨ પિશુ.૧૧ ગુરુ
ખારવારે ગામે અંત – સંવત સેલ બીહાસિયા વર, પોષ સુદિ એકાદશી,
ગુરૂવાર કૃતિકા તણુઈ જગઈ, કીધઉ જીમ ઉલસી. શ્રી રત્નસિંહગણી ગચ્છનાયક, નેમિજિન જિનસ્વામી એ, તાસ પ્રસાદે રાસ રચિ, ખારવારઈ ગ્રામિ એ. દેવ જિનવર સાધુ સહગુરૂ, દયાધર્મ આરાધિઈ,
વૈરાગી નારાયણ જંપઈ, મુગતિમારગ સાધિઈ. ૩૧૫ (૧) પ્રથમ પત્ર નથી, અમર. (સિનેર) ભં. (૧૬૨૫) અંતરંગ રાસ ૨.સં.૧૬ ૮૩
(૧) લી.ભ.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૪]
નારાયણ (૧૬૨૬) અયમત્તાકુમાર રાસ ૨૧ ઢાલ ૧૩૫ કડી .સં.૧૬૮૩ પિષ
વદિ બુધ કલ્પવલીમાં આદિ
- રાગ અસાફરી. વીર જિણંદ નમું સદા સુખસંપત્તિકારી શ્રી જિનવાણુ શારદા નિજ મનિ સંભારી. ગછનાયક ગણી રત્નસીહ તસ ગુણ બલિહારી, નેમ રેજિમતી નામા લઈ સેહે બંભયારી. લઘુ-વય સંયમ આદરી, જેણે કીર્તિ વિસ્તારી પ્રાતુ સમય નિત વંદીએ શુભગુણભંડારી. અમરચંદ મુનીશ્વરૂ, ગુરૂ પરઉપગારી ચરિત્ર રચું હું તેહનું ચરણે ચિત્ત ધારી. આઠમે અંગે કેવલી ભાષે સુવિચારી
કુમારે આઈમા ગાયસ સુણ નરનારી. અત –
કલશ. અરિહંતવાણી હૃદય આણી પૂરી ઇતિ નિજ આસ એ શ્રી રતનસી હગણિ ગચ્છનાયક પાય પ્રણમી તાસ એ. ૧૩૩ સંવત સેલ ત્રિહાસ આ વર્ષે બુધિ વદિ પિસ માસ એ કહ૫વલી માંહિ રંગે રો સુંદર રાસ એ. ૧૩૪ ચાવા ઋષિ શિષ્ય સમરચદ મુનિ વિમલ ગુણ આવાસ એ
તસ શિષ્ય મુનિ નારાયણ જપ ધરી મનિ ઉલ્લાસ એ. ૧૩૫ (૧) પ.સં.૮-૧૧, લી.ભં. (૨) માણેક ભં. (૩) ઋ. વિજાજી શિ. ઋ. માધવજી શિ. લિ. મુનિ દેવાખ્યન સા જેના ભાર્યા બાઈ જીરા પુત્રી બાઈ ચેથી પઠનાર્થ. ૫.સં.૮-૧૧, હા.ભં. દા.૮૧ નં.૪૧. Tલી હસૂચી.] (૧૬ર૭) કંડરિક પુડરિક રાસ ૨૧ ઢાળ ૨.સં.૧૬૮૩ આદિ –
સારંગ. શ્રી જિનવયણ આરાધી, આણી હરષ અપાર રે, ત્રિસલાસુત નામઈ સદા, લહઈ જ્ઞાન ઉદાર રે. શ્રી. ૧ શ્રી રતનસાગર ગપતિ, ઉપમ નેમકુમાર રે, પ્રાતું સમય પ્રેમઈ નમું, છકાય આધારો રે. શાસનમંડન શુભમતી, સમરચંદ અણગાર રે,
શ્રી. ૨
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિશચર્ણ
[૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ચરણકમલ તસ વંદી, સંયમસુખદાતારો રે. તાસ પ્રસાદઈ વર્ણવું, ભાવિ સુણુ નરના રે, એમ પયંપાઈ વીરજી, છઠા અંગ મઝા રે. એ અધ્યયન સોહામણું, એક અધિક અઢાર રે,
શ્રી સેહમ જબૂ પ્રતિઈ, અર્થ સુવઈ સાર રે. મી. ૫ અંત – શ્રી જ્ઞાતાધમ કથાંગ માંહિ, ઈમ ભાષીઉ જગના, એ ઢાલ કહી એકવીસમી મનસુધિઈ રે ભણતાં બહુ લાહ કિ. ૩૩
કલસલુ. શ્રી રતનસિંહગણિ સુગુણસાગર નંદીઈ સુવિચાર એ, તાસ સેવક પ્રૌઢ જસધર શ્રી ચાચા અણગાર એ. ૩૪ તસ શિષ્ય સુંદર સમરચદ મુનિ, ચરણકમલ ગુણધાર એ,
તસ શિષ્ય મુનિ નારાયણ જપ, ધરી હરષ અપાર એ. ૩૫. (૧) પસં૫–૧૭, તા.ભં. દા.૮૦ નં.૯. (૧૬૨૮) ૧૮ નાડ્યાં સઝાય ૩૮ કડી આદિ- વંદુ શ્રી જિન સુખદાતાર, ત્રિસલાનંદન જગદાધાર,
સુણિ રે ભવાયાં કર્મવિચાર, મત કઈ સં ક ભંડાર સુણિ રે. ૧
અષ્ટાદશ સગપણ અધિકાર, કહિવા મુઝ મનિ મોદ અપાર. અંત – અનંત સુખ શું પ્રેમ આણી સેવીઈ જિનદેવ એ,
દયાધર્મ ગુરૂ સાધ કેરી કીજીઈ નિત સેવ એ, સમરદ ઋષિરાય જસધર તાસ પાય નમેવ એ,
મુનિ નારાયણ વદિ રંગઈ સાબૂવયણ સુણેવ એ. ૩૮ (૧) સં.૧૭પર પ્ર.આ. શુદિ ૧૧ બુધે. પ.સં.૨-૧૩, હા.ભં. દા.૮૨ નં.૧૭૩, (૧ર૯) શ્રેણિક રાસ ર ખંડ આદિ– પરમ પુરૂષ પ્રણમ્ સદા, શ્રી મહાવીર જિર્ણોદ,
ત્રિશલાનંદન જગગુરૂ સીદ્ધારથ કુલિ ચંદ. ષટ કલ્યાણિક જેહનાં સુણતાં પાતિક જાય, વર્ણવતાં ધી વિસ્તરઈ મનવંછિત સુખ થાય. આષાઢી શુદિ છઠિ દિને હસ્તાતરા નક્ષત્ર, પુંડરીદા વિમાનથી સુરવર પુજ્ય પવિત્ર. દેવાનદ માહણી તરત ઉયરઈ અવતાર,
તે
જ
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૪૫]
નામચારી
લીધું અમર જિનેશરઈ સુપન લલ્લાં દસ યાર. ઈંદ્રાદેસઈ દેવતા હરણે એસી નામિ, આસે વદિ તેરસિ દિને કરસંપુટ ગ્રહી સ્વામિ. ત્રિસલામુખઈ જિન ઠવ્યા પુહુતી સયલ જગીસ, ચૈત્ર શુદિ તેરશિ દિને જનમ્યા શ્રી જગદીસ. માગશિર વદિ દસમી તણુઈ, દિવસિઈ શ્રી મહાવીર; એકાકી સંયમ લઉ મેરૂ તણી પરિ ધીર. વિશકી શુદિ દસમી દિનિ પામ્યા કેવલજ્ઞાન, સમવસરણ સુરવર રચ્યઉં બઈઠા શ્રી વદ્ધમાન. કાત્તિ વદિ પક્ષિ જઈ અમાવાશા અભિરામ, સ્વાતિ તણિઈ ગઈ પ્રભુ પામ્યા અવિચલ ઠામ. સે પરમેશ્વરનું સદા પ્રાતુ સમય અભિધાન, જપતાં પાતિક પરજલિ, વાધઈ મહિમાવાન. તારણનૌકા ભવદધિ ભવિક પ્રતિઈ ભગવંતિ, લાયક સમકિત આપીઉં, જે દિઈ સુખ અનંત. અનંતાનુબંધી કહ્યા પ્યારઈ જેહ કષાય, મૂળ થકી એ ટાલવા ઇમ ભાષિ જિનરાય. સમકિત મિશ્રજ મોહની મિથ્યા મોહની જેહ, સાત લાયકી જે કરેઈ, લાયક સમકિત તેહ. એ ક્ષાયક સમકતથી શ્રી શ્રેણિક ભૂપાલ, તીર્થકર પદ પામસઈ, લહિએિ સુખ વિશાળ. પદ્મનાભ ઇતિ જેહનું હેસિઈ નામ ઉદાર. અનાગત સુવીસીઈ પ્રથમ જિણેસર સાર.
ચુપઈ રાગ ગુડી. પ્રથમ જિણેસર શ્રેણિક સાર, હેસઈ ભરતક્ષેત્ર મઝારિ તિહ તણું છઈ ચરિત્ર રસાલ ભણતાં સુણતાં મંગલમાલ. ૧૬ કહિસિ કવિતા ગ્રંથાધારિ, કિંચિત નિજમતિથી વિસ્તારિ, તે અધિકાર અ૭ઈ જજૂઆ, આગઈ કવિજન મેટા હુઆ. ૧૭ તેણે રયા છઈ ભલા પ્રબંધ, શ્રેણિક રાય તણા સમંધ, તેહિ મુઝ મતિ હુઉ કેડ, શાતા કાઈ મ દ ડિ. ૧૮ ચહુઈ વેચાઈ સુખડી, જે લિઈ તસ ભાજઈ ભૂખડી,
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
નારાયણ
[૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓઃ ૩ તિમ જેણઈ શ્રેણિકનૃપ તણાં, રચ્યાં ચરિત્ર અતિ સોહામણાં. ૧૯ તેણે પુન્ય ભર્યા ભંડાર, મુઝનઈ પણ છઈ મોદ અપાર, કઈક શ્રોતા કહિસિઈ અશું, એહ કથાનું કારિજ કશું. ૨૦ પણિ તે જોય હૃદય વિચારિ, ષટ દર્શનનાં શાસ્ત્ર ઉદાર, સધલિ નિજ મતિનઈ અનુસાર, કથાકેલવી કહિવિ સારી. ૨૧ ધર્મકથા સુણતાં સુખ હોય, મનસુદ્ધઈ કવિ ભાખે સાય, આદિઅંત સુણસઈ જે એહ, ભાવ ભેદ સવ લહિસિ તેહ. ૨૨
રાગ ધન્યાસી-વિરાગી ઘનિધનિ રતનમુણિંદ એ ઢાલ, શુભમતી સંજતી રત્નસીહ ગપતિ રતિપતિ વશિ કી હેવ, ભવિકજણરંજણ દુમતિ જણ વંદણ યોગ્ય નરદેવ વિ. ૬૨ તાસ પદઠયહ સમુહ ગુણનિર્મલા વંદતાં પાતિક જાય, ગ્રહગણ નક્ષત્ર પરિવારિ જિમ ઉડુપતિ સહએ તિમ ગણિરાય.
વિ. ૮૬૩ સાસનસહકર સમરદ મુનિવરા ધર્મધર ધરા ધીર, અતિહિ ઉદાર સહિકાર ગુણ તેને નિતિ રમઈ કવિ મનકીર વિ.૮૬૪ તાસ શિષ્ય ઋષિ નારાયણ હરખે ઈમ ભણુઈ વચન રસાલ, જેહ ભાવિ ભણઈ મોદ આણું સુણઈ, તેનઈ મંગલમાલ વિ. ૮૬૫ ખંડ પહિલા તણી રંગ આછું ભણી, ઉગણશ્યાલીસમી ઢાલ, દ્વિતીય ખંડઈ ચલણ તણી ભાખશું સરસ કયા સુવિશાલ. વિ.૮૬૬
ચુપઈ શ્રેણિક અભયકુમાર ચરિત્ર, ભણતાં સુણતાં અતિહિ પવિત્ર, મુનિ નારાયણ કહિ શુભ વાણિ, પ્રથમ સંપૂર્ણ જાણિ. ૮૬૭. –ઇતિ શ્રી શ્રેણિકકુમાર ચરિત્રે પ્રથમ ખંડ સમાપ્ત.
દૂહા.
શ્રી જિનનાયક ભાવ શું વંદુ હું જગદાધાર. વદ્ધમાન સ્વામી જયં સેવકજનહિતકાર. ગછનાયક ગુણ આગલા રતનાગર ગણિરાજ, યમલકમલપદ તેહના પ્રણમું પ્રેમઈ આજ. શ્રી શ્રેણિક મહિપતિની કથાનાં વિષઈ સાર, દ્વિતીય ખંડ રચુ હવઈ સદ્દગુરૂનઈ આધારિ.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૪૭]
સમરચંદ્ર ઋષિ નિતિ નમું સંયમ સુખદાતાર, તાસ પ્રસાદઈ નવું સરસ કથા સુવિયાર. ૫૮મી ઢાલ.
અંત -
અઠ્ઠાવનમી ઢાલ સુંદર, રાગ ધન્યાસી સાર. ભણ્ ગુણુ સદ્ સાંભલુ, તિન પુગઈ રે ભલુ ધર્મયકાર કિ ધન્ય. ૩૭ રત્નાગર ઋષિરાય સુંદર ભુવનભુષણુ સ્વામિ,
યુગપ્રધાન જગિ દીપતા, સુષ લહીઇ રે સહિ ગુરજનિ નામÇ, ૩૮ નેસ યદુપતિ જાલિ દુષ્કર મહાવ્રત ધાટ,
૪૧
શ્રી સદ્ગુરૂ સુપસાલિઈ, મિરચી રે ષંડ ખીજુ સાર રિ. ૩૯ સાસનસેાહકર સમરચંદ્ર મુનીવરા, ધર્મધાર ધર ધીર, અતિ ઉદાર સહિક ગુણુ તેહને નિતિનિતિ રમઇ કીમનકર, ૪૦ તસ શિષ્ય ઋષિ નારાયણ હર% સુ, ઇમણુિ વચન રસાલ, જેહ ભાવિ ભણુઈ મેાદ આણી, તેહનઇ મંગલમાલ. (૧) ઇતિ શ્રેણિક ખંડ ખીજઉ સં. પડનાથ' શ્રીમાલી જ્ઞાતી સાહા શ્રી ૫ નાવા ઘરે ભાર્યા ખાઈ પૂજાને બેટઉ શ્રી શ્રી ૫ આણુ જીની બહિત આર્યાં શ્રી ૫ સેાભાં લિખત, ધેાલકઇ વાસ્તવ્ય પેરવાડ જ્ઞાતી વડી શાષાયા પા. ઋક્ષિ શ્રી ૫ દેવરાજ સુત વિમલદાસ સંવત્ ૧૭૦૯ વર્ષે ફાગુણુ વિદે ૧૧ સામે પૂરૂ કીધું છઇ. પ.સં.૩૪-૧૭, આ.ક.ભ. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૧૫-૧૯, ભા.૩ પૃ.૯૯૮-૯૯ ] ૭૩ર. રાજહંસ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ-સમયરાજ-અભયસુંદર–
અંત -
રાજહેસ
કમલલાશિ.)
(૧૬૩૦) વિજય શેઠ ચાપાઈ ૨.સ.૧૯૮૨ માહુ શુ.૫ મુલતાનમાં આદિ – પ્રણમી પાસ જિણિદ પહુ, વિધિ સ્યું વર દાતાર, ભૂલતાણિ મહિમા પ્રગટ, જગજીવન જયકાર. શ્રી વદ્ધમાન જિન 'દીય, સાસનનાયક સાર, ગૌતમ સુધસ પ્રમુખ ગુરૂ, સુર્યદેવી શ્રુતધાર. સીલવ'સિરિસેહરા, સકલસાધુસિરદાર,
કિસણુ સુકિલ પક્ષ દંપતી, ગુણ ગાઇસુ વિસ્તાર. ઢાલ ગુઢુલીની ધન્યાસરી રાગે. સીલપ્રભાવ સુણી કરી રે લા. સુકિલીણા નરનારિ, પાલક સીલ ભલી પરઇ રે, સુજસ હુવર્ષી સંસારિ
४
૧.
૩
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેજવિજય
[૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ સોભાગી સીલ વખાણિયાઈ રે, સકલ વંછિત દાતાર-ભાગી. સેહમાદિ પરંપરા રે, ચદ કુલંબચંદ, શ્રી જિનસિંઘ પાટોધરૂ રે, શ્રી જિનરાજ સુરિંદ. સે. વિજયરાજ જગિ જેહનઉ રે, દસ દિસિ અધિક પડ્રર, તાસ આદેશઈ એ રચવ રે, સીલ પ્રબંધ સબૂર. સે. ૨ જિણિ અકબર પ્રતિબૂઝવી રે, વરતાવી અમ્મારિ, પંચ પીર જિસિ વસિ કીયા રે, જિનશાસન-આધારિ. સે. ૩ જુગપ્રધાન જિણચંદજી રે, પરંતખિ જસ પરભાવ, તાસુ સસ ગુણઆગરૂ રે, દીપઈ જગિ બહુ દાવ. સ. સમરાજ પાઠકવર રે, સૂત્ર-અરથભંડાર, વાચક અભયસુંદર ભલા રે, બેહિથવંસ-સિણગાર. સે. ૫ તાસુ સીસ વિદ્યાનિલઉ રે, પારિખ વંસ પ્રસિદ્ધ, લઘુ વય સંજમ આદર્યઉ રે, સાધુક્રિયા ગુણ સુદ્ધ. સે. ૬ જાંણી સબ આગમ ધરૂ રે, ઊદ વિદ્યા ગુણાંણ, શ્રી જિનરાજ સૂરિસરઈ રે, પાઠક કીધ પ્રમાણુ દેશવિદેસઈ વિચરતા રે, આયા શ્રી મુલતાણ, કમલલાભ પાઠક જ્યારે, સુલલિત કરઈ વખાણ. સે. ૮ લબધિરતિગણિ તેહના રે, સાસસિરોમણિ જાણિ, રાજહંસગણિ ઈમ ભણુઈ રે, સીલ સંબંધ સુવાણિ. સે. ૯ સંવત સેલણ ગ્યાસીયાઈ રે, માહ સુદિ પંચમિ જેગિ, સુમતિનાથ સુપસાઉલઈ રે, સફલ ફલ્યઉ ઉપયોગિ. સે. ૧૦ યુગપ્રધાન જિનદત્તજી રે, શ્રી જિનકુશલ મુણિંદ, તાસુ પ્રસાદ સંઘનાઈ રે, દિનદિન અધિક આણંદ. સ. ૧૧ (૧) પ.સં.૫, અભય. નં.૨૬૨૫.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૨૪-૨૬.] ૭૩૩. તેજવિજય (તા. વિયાણંદસૂરિ-વિજયવિબુધશિ). (૧૬૩૧) શાંતિ સ્વ. કડી ૯૦ ૨.સં.૧૬૮૨ ભા.વ.૧૦ વીરમગામ અંત – સંવત જાણયે નયન વસુ સરસિકલા, ભાદ્રપદ માસ વદિ
દસ મિ પુષ્યિ, વિરમગામ સુભ ઠામને રાજી, ગાઈઓ શ્રી વિજયવિબુધ
શિષ્યઈ. ૯૮
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૪]
ચદ્રકીલિ. તપગચ્છભૂષણ દલિતદૂષણ વિજયતિલક સૂરીસરે, તસ પટ્ટધારી વિજયકારી વિજયાદ મુનીસરે, દીવાનદીપક વાદિજીપક શ્રી વિજયબુધ સુંદર,
તસ સીસલેસિં તેજવિજય ગાઈઓ શ્રી જિનવરે. ૯૯ [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૯૨.] ૭૩૪. ચદ્રકીતિ (ખ. કીર્તિરત્નસૂરિ–લાવણ્યશીલ–પુણ્યધીર-જ્ઞાન
કીતિ–ગુણપ્રદ-સમયકીતિ–વિનયકલેલ–હર્ષકલેલશિ.) (૧૬૩૨) ધર્મબુદ્ધિ પાપબુદ્ધિ ચે. ૨ ખંડ ૪૬ ઢાળ ૬૨૮ કડી .સં.
૧૬૮૨ ભા.શુ. મંગલ ઘડસીસરમાં આદિ- શ્રી કીર્તિ રત્નસૂરિ સદ્દગુરૂભે નમઃ
આદિનાથ જગિ આદિકર, શાંતિનાથ પ્રમુખકાર, બ્રહ્મચારિશ્રી નેમિ જિણ, પરતખિ પાસ કુમાર. સાસણનાયક વીર જિન, પ્રણમું પાંચ જિણંદ, ગૌતમાદિ ગણધર સદુ, પ્રણમું મનિ આણંદ. નમસકાર સમરૂં સદા, સમરૂં સારદ માય, ઘઉ મુઝ વચનવિલાસ રસ, ગાવું ધરમ પસાય. ધન્ય તિકે નર જાણયઈ, ધરમ કરઈ નિસદીસ, નવરસ સહિત કથા કહું, મન માહિ ધરીય જગીસ. ધરમઈ ઘરિ રિધિ સંપજઈ, ધરમઈ પૂત્રત્ર, ધરમઈ પ્રભુતાપદ લહઈ, ધરમઈ સુખ પરત્ર. ધરમ કરઉ ઈમ જાણુનઈ, જિમ પામઉ ભવપાર,
પાપબુદ્ધિ ધર્મબુદ્ધિનઉ, કહું સુણિ અધિકાર. ૬ અંત - (પ્રથમ ખંડ) ઢાલ ૧૪ નમિરાજ સંયમ લીયઉ એહની. મતિસાગર મંત્રીસરઈ, મં. પ્રતિબોધ્યઉ રાજાન
- ધર્મ મનિ આણિયઈ.
કીરતિરત સૂરિ પરગડ, સુ. આચારિજ પદધાર, લાવણુયશીલ પુધીર એ, પુ. નાનકીરતિ ગુણસાર. ૭ ગુણપ્રદ ગુણ આગલા, ગુ. સમયકીરતિ સુધ સાધ, વિનયકલ્લોલ મુનિવર ભલઉ, મુ. હરપકલ્લોલ પદ લાધ. ૮ ચકીતિ બહુ સારું, બ. વાંચઈ ધરમ વખાણ,
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ્રકીર્તિ
[૨૫] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ખરતરગચ્છ નાયક ભલઉ, ના. જિનરાજસૂરિ સુજાણ. ૯ તાસુ રાજિ ધમ ઉપદિસ્યઉ, ઇ. શ્રી ઘડસીસર માંહિ, ઘરિઘરિ ઋદ્ધિ વધામણા, વ. આજ અધિક ઉચછાલ. ૧૦ પાપબુદ્ધિ ધર્મબુદ્ધિનઉ, ધ. કહ્યઉ એતઉ અધિકાર, ધરમ થકી જિમ સુખ લાઉ, તેહ ક03 સુવિચાર. ૧૧ પ્રથમ ખંડ પૂરો થયઉ, પૂ. ચવદ ઢાલ સુસવાદ,
ચંદ્રકીરતિ કહઈ સુખ લહ્યા, સુ. રિધિવૃધિ ધરમપ્રસાદ. ૧૨. (બીજો ખંડ) ઢાલ ૩૨ ધન્યાસી, કુમર ભલઈ આવીયઉ એ, એહની.
મુનીસર વંદિયઈ એ, બેઉં સાધ નિગ્રંથ, મુ. ધરમબોધ ઈમ દીજીયઈ એ, ધરમખુધી દીય૩ જેમ, મુ. ધરમપ્રભાવ અછઈ સદા એ, ધરમ કરઉ સહુ તેમ. મુ. ૧ ખરતરગછિ ગુરૂ રાજીયા એ, કારકિરતન સૂરિંદ, મુ. લાવણયસીલ પાઠક દૂઆ એ, વા. પુણ્યધીર મુનિંદ. મુ. ૨ જ્ઞાનકીરતિ વાચક થયા એ, ગુણપ્રમાદગણિ તેમ, મુ. સમયકરતિ વાચક મુણી એ, વિનયકલોલ સપ્રેમ, મુ. ૩ હરષકલ્લોલ ગુરૂ પરગડા એ, ચંદ્રકીરતિ કઈ એમ, મુ. બહુ શિષ્યસાખા જેહનઈ એ, સહુનઈ કુશલ છઈ એમ. મુ. ૪ યુગપ્રધાનપદ થાપીયઉ એ, સાહિ અકબર સુલતાણ, મુ. રાખી સમુદ્રની માછિલી એ, સાંભલિ ગુરૂની વાણિ, મુ. ૫ સાહિ સલેમ સમઝાવિયઉ એ, દે ઉપદેસ અનેક, મુ. જિનશાસન રાખ્યઉ ડોલતઉ એ, જિનચંદસૂરિ સુવિવેક, મુ. ૬ જિનસિંહસૂરિ પાટિ તેહનઈ એ, તસુ પટધાર પહૂર, મુ. પાઠક વાચક શિષ્ય ઘણું એ, થાપ્યા જિનરાજ સૂર, મુ. ૭ ખરતરગચ્છનાયક ભલઉ એ, શ્રી જિનરાજ સુરિંદ, મુ. પાઈ લગાવ્યા પિસુનડા એ, તેજિ તપઈ જાણે ઇંદ, મુ. ૮ પારસનાથ સુપસાઉલઈ એ, શ્રી ઘડસીસર માંહિ, મુ. એહ ગ્રંથ પૂરઉ કયઉ એ, ચતુવિધ સંધ ઉછાંહ, મુ. ૯ આજ સફલ દિન માતરઉ એ, આજ ફલી મુઝ આસ, મુ. વચનવિલાસ સફલ થયઉ એ, સફલ થયઉ પરયાસ, મુ. ૧૦ ભ્યાસીમ સંવછરઈ એ, ભાદ્રવ સુદિ દિન નઉમિ. મુ. એહ ગ્રંથ પૂરઉ થયઉ એક વાર ભલઉ છઈ ભૂમ, મુ. ૧૧
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદ્દી
[૫૧]
ચંદ્રકાતિ ઈણ ગ્રંથઈ એ માન છઈ એ, છસઈ પચીસે ગાહ, મુ. ભણત ગુણત સુખ પામીયાઈ એ, આણંદ હરષ અગાહ, મુ. ૧૨ વિનયકલ્લોલ સુપસાઉલઈ એ, શિષ્ય ચંદ્રકીરતિ ગાવંત, મુનરનારી જે સંભલઈ એ, તીયાં ધરિ સુખ આવંત, મુ. ૧૩ બીજઉ ખંડ પૂરઉં થયઉ ર, ઢાલ બત્રીસે માંહિ, મુ.
ચંદ્રકી રતિ કહઈ મઈ કહી એ, ચારિ સઈ ચાલીસે ગાહ, મુ. ૧૪ (૧) સર્વ ગાથા પ્રથમ ખંડિ ૧૮૮ દ્વિતીય ખંડિ ૪૪૦, સં.૧૭૦૨ વિ. કૃષ્ણપક્ષે નવમી તિથ, બાહલા ગ્રામ મધે. ૫.સં.૨૦-૧૫, અનંત ભં.૨ (૧૬૩૩) યામનીભાનુ મૃગાવતી ચોપાઈ ૧૬ ઢાળ ૨૪૧ કડી ૨.સં.
૧૬૮૦ આસુ શુ.૭ બુધ બાડમેર (જેસલમેર)માં અંત – કથાસથી મેં કહ્યઉ એ, મૃગાવતી યામની ભાન,
સંબંધ સહામણુઉ એ, સુણતાં સફલ વિહાંણ. અધિકઉ ઓછઉ જે કહ્યઉ, મિચ્છામિ દુક્કડ તેહ, સંધ સત્ સંભલઉ એ, કવિયણ કહીયઉ જેહ. ખરતરગચ્છ માંહિ સોભતા એ, કીરિત્ન સૂરીસ, પાટ ઉવઝાય થયા એ, લાવણ્યસમય [લાવણ્યશીલ] તસુ સસ.૩૦૦ તાસ સીસ વાચક થયા એ, શ્રી પુણધીર પ્રધાન, શિષ્ય વાચક ભલઉ એ, જાનકીરસિ... વાચક શિષ્ય વલિ તેહના, ગુણપ્રમાદ રિષરાય, વાચક શિષ્ય તે ભલઉ, સમયકરતિ સુપસાય. પંડિત શિષ્ય સદા ભલઉ, વિનયકલ્લોલ નિધાન, પંડિત વિદ્યમાન છે એ, હરકલ્લોલ પ્રધાન. શિષ્ય તેહના માલતા એ, ચંદ્રકીરતિ બોલંતિ, ઉદયકારક ભલઉઈ, સકમરાજ ગુણવંત. શિષ્ય ભલા છે જેડલા એ, જેમરાજ સુષકાર, તાસ આગ્રહ કરી એ, ચઉપઈ જોડી સાર. શ્રી બરતરગચ્છ રાજય એ, શ્રી જિનરજ સૂરિંદ, સેલ સે નવ્યાસીયૌ એ, આસૂ સાતમિ ચંદ. પ્રથમ પહુર બુદ્ધિવારનઉ એ, પ્રથમ ઘડી સિદ્ધગ, શ્રાવક સુણીયા વસે એ, બાહડમેર રસભોગ. વિધિ ચૈત્યાલય પૂછ એ, શ્રી સુમતિનાથ જિણું,
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણસાગર
[૫૨]
થયાદ પૂરઉ થયૌ, ભણુતાં સુખ આણુંદ. ઢાલ સૌલૈ ઈશુ ચૌપઇ એ, મિસ ઇકવાસી અહ, કહી ચંદકીરતે એ, ભણુત સુશ્રુત ઉછાહ.
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
૩૮
(૧) ઇતિ શ્રી યામનીભાનુ મૃગાવતી ચૌપઇસ.પૂ. વાચનાચા શ્રી ૧૦૬ શ્રી જિનહંસગણુિ શિષ્ય ૫. મહિરચંદ્રુ લિપિકૃત સ`.૧૭૮૪ વર્ષે શ્રાવણ શુદિ ૧૪ દિને ભીમરસા મધ્યે. પ.સ.૧૨-૧૪, ગુ.વિ.ભ. [મુપુગૃહસૂચી.]
૩૯
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૪૭–૪૮, ભા.૩ પૃ.૧૦૩૫-૩૮. ગુરુપર પરામાં લાવણ્યસમય નામ દર્શાવેલું તે અહીં એ સ્થાને લાવણ્યશીલ છે અને અન્યત્રથી પણ એ જ સમર્થિત થાય છે. અહી એક સ્થાને લાવણ્યસમય નામ છે તેમાં કશીક સરતચૂક થયેલી છે.] ૭૩૫. ગુણસાગર (ત. મુક્તિસાગરશિ.)
મુક્તિસાગર તે શેઠ શાંતિદાસના ગુરુ, પછીથી સ`.૧૬૮૬માં રાજસાગરસૂરિ થયા. મુક્તિસાગરના સ.૧૯૮૨ના પ્રતિમાલેખ માટે જુએ જી.૧, નં.૩૬, ૧૨૮. (૧૬૩૪) સમ્યક્ત્વમૂલ ખારવ્રત સઝાય કડી ૭૨ ૨.સ.૧૬૮૩ મહા
શુ.૧૩ શુક્ર
1
આદિ – વદિય વીર જિબ્રેસર દેવ, જાસુ સુરાસુર સારઇ સેવ, પક્ષણિસુ દૌંડક ક્રમ ચઉવીસ, એક એક પ્રતિ ખેાલ છત્રીસ. ૧ ગણધર રચના અંગ ઉપાંગ, પન્નવા સુવિચાર ઉપાંગ, તેહ થકી જાણી લવલેસ, નામ ઠામ જૂજૂઆ વિસેસ. અંત – સંવત સાહજી વરસ માસીએ જાણીઈં, માહા સુદ્રજી તેરસ શુક્રવાર આણીઇ;
વ્રત ખારતીજી ટીપ લિખાવી અતિ ભલી,
७१
એ પાલતાં છ આઈચાની શુભ આસ્યા લી. તપગચ્છ તારઇ વિજયસેનસુરી વારÜ ટીપ લિખાવી સેાહામણી, ઇમ વ્રત પાલે કુલ અજુઆલા, પાપ પખાલેા હિત ભણી, સકલ વાચક સાઈં ભવિજન માહઇ, સુક્તિસાગર સિરતાજ, કવિ ગુણસાગર સીસ પભણુઇ, પામે અવિચલ રાજ, (૧) સં.૧૭૨૯ લિ. શાંતિનાથ પ્રશ્નાદાત્. પ.સ.૭-૯, મેાં.સે....લા. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૧૪-૧૫.
૭૨
ર
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
૭૩૬. સુભદ્ર (?) (૧૬૩૫) રાજસ’હુ ચોપાઈ ૨.સ.૧૬૮૩ જે.શુ.૧૧
(૧) પ.સં.૧૧, જેસલ.ભ.ભ. નં.૧૯૨. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૦૯-૧૦.]
[૫૩]
૭૩૭, ભાવશેખર (આં. કલ્યાણુસાગરસૂરિ–વિવેકશેખરશિ.) (૧૬૩૬) રૂપસેન ઋષિ રાસ ૩ ખંડ ૩૧ ઢાળ ૭૪૭ કડી ૨.સં.૧૬૮૩ જેઠ સુ.૧૪ નવાનગરમાં
સુભદ્ર
આદિ – સ્વસ્તિ શ્રી શાંતીસરૂ, પ્રભુ એકચિત ભાવિ, વિધનનિવારણ સુખકરૂ, લીલાલબંધિ સુદાવિ. પ્રણમું ભગવતિ સારદા, માગું એવું માન, વચનકલા આપુ સરસ, સેવનિ ગુણવાન, શ્રી ગૌતમ ગણધર સધર, ચદ સહસ મુનિરાજ, કામધેન સુરતરૂ મણી, વંછિત પૂરણ કાજ. પુન્યઇ પરિમાણુ દપદ, પુન્યઇ દુહ દસિ તેજ, પુન્ય અહિ જગમિ વડું, પુન્યકથા કહુ. હેજિ. પુન્યð પ્રથવીપતિપણું, પુન્યઇ રાણિમ ગેલિ, પુન્ય કલા સર્વિ પરગડી, પુન્યă વાધિ વૈલિ. પુન્યે તેજસ ઝલહલઇ, પ્રાચી દાસ જિમ ભાણુ, પુન્યકથા કહુ` હરખ ધરી, રૂપસેન ગુજાણુ. કિમ તે પુન્ય ઊપરાજ, કિમ તે પામિઉ સુખ, દુઃખ ગયાં વિ વેગલાં, તે ભાખું ધર મુખ. હ ધરી તે સાંભલુ, રૂપસૈન અવદાત, કહિતાં મુઝે મન ગહહિ, એ એ પુન્યની વાત. વીરઈ શ્રીમુખ ભાષીયા, ચ્યારે ધર્મ પ્રધાન, ભાવ વડુ જિનવર કહિ, ભાવિષ્ઠ પુન્ય નિદાન. ચડતી પગડીએ વલી, પામિ મેાક્ષ નિદાન, હવિ પરભવ સ લહીઇ, પુન્યકથા સુખમાત. જિમ ભાખિઉ પુરવ મુનિ, તિમ દાખું હું રહું, સાધુકથા કહિતાં થકાં, હેાવિ લાભ સુનેહ.
*
નવચનગરિ શ્રી શાંતિ જિજ્ઞેસર, તસ સાનિધિ થઉ એહ,
૧.
૨.
3
૪
૫
७
૮
e
૧૦
૧૧
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુભદ્ર
[૨૫૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
ખંધવ વિજયશેખરની સાહિજ, કહિઉ અધિકાર સુને રે. —પ્રથમ ખંડ સગાથા ૨૭૮.
*
અચલગહિ રે કયાણસાગર સુરીસરૂ રે, જગ સર્વિ સારિ સેવ, તસ પખિ રે વિવેકશેખર વાચક જયા રે, તસ શિષ્ય જ પઇ હેવ. ખંડ બીજૂ રે પૂરા થઉ ઋણી પરિ રે, ભાવશેખરની વાણિ, મેવાડુ રે ધન્યાસી રાગિ કરી રે, ઢાલ ઈગ્યાર વખાણિ,
અંત – રાગ ધન્યાસી લાહિષ્ણુ લૂસૂ રે લાલજી લાહિહુકા દિન ચ્યાર રે લાલ. પુત્રનિ રાજ સુંપી કરી, લીધી દક્ષા ચંગ રે લાલ,
આઉ નજીક જાણી કરી, કરણ કાર નિર`ગ રૈ લાલ; સાધ સેાભાગી વંદીઇ, જિમ લહી” ભવપાર રે લાલ. નવતિ ચારિત ગ્રહિ, વહઇ ગુરૂણીની સીખ રે લાલ, તપ જપ સંજમ આદરી, પાલિ સુવિહત દીખ રે લાલ. અણુસણુ શ્રીમુખિ ઉચરી, ખાંમી સધલા જીવ રે લાલ, સમાધિપશુિÙ ચત્રી ઊપનુ, પહિલિÛ કલપી અતીવ રે લાલ. ૩ એક ભવ અંતર પામસિ, મેાક્ષ તણું સુખ તંત રે લાલ, ણિ પરિ નીમ જે પાલસિ, વક્તિ ફલ લહિ સંત રે લાલ, ૪ કનકતિ ગઇ મેાક્ષમાં, પામી કેવલ સાર રે લાલ, અજર અમર સુખસાગર, ઝીલઈં તે સુવિચાર રે લાલ. શ્રી વિધિપક્ષગછિ રાજી, ચંદ્રકુલિ સુવિનાં રે લાલ, કલ્યાણસાગરસૂરિ ચિરંજયા, ભટ્ટારક ગુણુખાંણિ રે લાલ. ૬ તસ ખિ વાયક સેાભતા, વિવેકશેખર સિરતાજ રે લાલ, તેહ તણી સાનિધિ કરી, સીઝઇ વાતિ કાજ રૢ લાલ, નવઇનગરિ શ્રી શાંતિના, બિઇ પ્રાસાદ સનૂર રે લાલ, દિનદિન ઉદય અધિક ઘણુંા, વિશ્વન કરઇ ચકચૂર રે. સત સાલ (સ' ત્રાસી માસ જે નિ ગિ રે લાલ, ચંદ્ર પક્ષે ચઊદસિ દિનિ નક્ષત્ર વિશાખા ચંગ રે લાલ. ત્રીજો ખંડ મનેાહરૂ, નવમી ઢાલ રસાલ રે લાલ, ભાવશેખર કહિ સુંદરૂ, શ્રીસંધ તેજ વિસાલ લાલ, વિજયશેખર સાહિજ મિલિઉ, તિણિ કરી બ્લેડ અભંગ રે લાલ, ણિ ગુણ જે સાંભલિ, પામિ સુખ નિત અંગ રે લાલ. ૧૧
૧૦
૧
૨
૫
७
८
૯
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૫]
કેશાજ
(૧) પુણ્યાધિકાર ભાવના વિષયે પ્રથમ ખંડ ઢાલ ૧૧ સગાથા ૨૦૮, દ્વિતીય ખડે ઢાલ ૧૧ સવ ગાથા ૨૭૫, ત્રતીય ખડ ઢાલઇ સ - ગાથા ૧૯૪ ગ્ર’. સલેાકસ ંખ્યા ૧૧૦૫. શ્રી ગણ ગણેશ અખયરત્નજી શિ, સાણિકયરત્નેન લિ. સ.૧૭૬૪ આા શુ.ર મોંગલે, ખેડા હરીયાલા મધ્યે લ. શ્રી ભીડભજન પાર્શ્વનાથ પરસાદાત્ સ્વયમેવ પદ્મનાથ પસ ૧૯-૧૭, વીજાપુર જૈન જ્ઞાનમંદિર. [મુપુગ્Rsસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૯૯૬-૯૮.]
૭૩૮, કેશરાજ (વિજયગચ્છ વિજયઋષિ-ધમ દાસ-ક્ષમાસાગરપદ્મસાગર-ગુણસાગરશિ.) (૧૬૩૭) + રામયશારસાયન રાસ [અથવા રામરસનામા ગ્રંથ] અથવા રામાયણ ૨.સ.૧૬૮૩ આસે। શુ.૧૩ અંતરપુરમાં વેલાવલ રાગ-દ્રુહા.
શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામીજી, ત્રિભુવનતારણુ દેવ, તીર્થંકર પ્રભુ વીશમા, સુરનર સારે સેવ. પુત્ર સુમિત્ર નરિંદા, પદ્માદેવી તસ માય, જનમભેામિ જિનવર તણી, રાજગૃહી કહિવાય. અવતરિયા હરિવંશમેં, હરિ સાવિયા સાર, કલ્યાણક પાંચે ભલાં, નામ સદા જયકાર. ચરણકમળ તેહના તમી, રામ સુલક્ષ્મણુરાય, સીતા ને રાવણુ તણેા, ચરિત્ર રચુ' સુખદાય. સુખદાઇ સહુ લાકતે, રામકથા અભિરામ, શ્રવણુ સુણુંત સરે સહી, મનના વ ́ષ્ઠિત કામ, રા' ઉચ્ચરતાં મુખ થી, પાપ પુલાઇ જાય, મતિ કિરી આવે તેથી, મ' મે। કમાડી થાય. પાવનમેં પાવન મહા,કલિમલત્ઝરણુ અપાર, મેાક્ષપથના સાંખલે, સજ્જન જીવન સાર. વીસમા થાનક ભલા, ખેમકુશલકેા ઠામ, બીજ ધર્માંતરૂવર તણા, શ્રી રામચંદ્રનું નામ. લક્ષ્મણ રાવણુ રાયા, તીથંકર ૫૬ પાય મુગતિપુરી જઇ થાયસ્યું, સકલ જગતકા રાય, સત્યવતી સાચી સતી, શીલ તણી અવાત,
આદિ –
C
3
૪
૫
દુ
७
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેશરાજ
અત -
[૫૬]
સ્વગે પેહુંતી બારમેં, વસુધામે વિખ્યાત.
ઢાલ કર
સંવત સાલે ત્રાસીયે રે, આછે આસ માસ, તિથિ તેરસી અ`તરપુર માંહિ, આણી અતિહિ ઉલ્હાસ. ૪૯ વિજય ગચ્છનાયક ગિરિવા, ગાયમના અવતાર, વિજયવંત વિજય ઋષિરાજા, કીધા ધર્મ ઉદ્ધાર ધમુનિ ધર્મજા ધારી, ધ` તણા ભંડાર, ખિમા દયાગુણુ કેરા નાયક, સાગરખેંસ ઉદાર. શ્રીગુરૂ પદ્મ મુનીશ્વર મેટા, મોટા જેનેા વંશ, ચરાસી ગચ્છ માંહિ જાણીતા, પ્રગટપણું' પરશંસ, તસ પાટાધર ગુણુ કરી ગાજે, ગુણસાગર ગુણવંત, કસુતન કલપતરૂ કલિમેં, સૂરિશિામણિ સંત. એ ગુરૂદેવ તણે સુપસાયે, કીધી રચના જાણુ, ગ્રંથગુણે ગિરિ મેરૂ સરીખા નવરસ માંહિ વખાણુ. એવ* ખાસિડ ઢાલ સુધારી, વચત રચન સુવિશાલ, રામયશા રે રસાયણ નામા, ગ્રંથ રચિએ સુરસાલ, કવિજન તેા કર જોર્ડિને, પંડિત સુ· અરદાસ, પાંચેા આગે વાચેવા જો, વે રાગ અભ્યાસ. અક્ષર ભાંગે ઢાલ જ ભાગે, રાગ જ ભાંગે સાઇ, વાંચતાં હૈ વચનને ભાંગે, રસ નહી ઉપજે કાઇ, અક્ષર જાણી ઢાલ જ જાણી, રાગ જ જાણી એ, પાંચાં આગે વાંચતાં રે, ઉપજિસિ અતિનેહ, જબ કિંગ સાયરને જલ ગાજે, જન્મ ગિ સૂરજચંદ, કેશરાજ કહે તબ લગ એ ગ્રંથ કરી આનંદ.
કલશ,
જન ગૂજર કવિઓ: ૩
ઇમ રામ લક્ષ્મણુ અને રાવણુ, સતી સીતાની ચિરી, કહી ભાખી ચરિત સાખી વયત રચના કરી ખરી, સધ રંગ વિનાદ વક્તા અને શ્રોતા સુખ ભણી, કેશરાજ મુનીંદ જરૂપે સદા હરખ વધામણી.
૧૦
૧૦
૫૧
પર
૫૩
૫૪
૫૫
પર
૫૭
૫૮
૧
(૧) પ્રુ.૪૨૫૦સ.૧૮૪૪ ભા. ખાઈ હેમાર પડના.... પ.સં. ૧૧૩-૧૭, સીમંધર. દા.૨૨ ન.૧૨. (૨) સં.૧૮૮૦ શ્રા.વ.૫ સામે લિ
૫૯
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫૭]
પુણ્યભુવન વિકાનેર મળે. પ.સં.૮૩-૧૭, મે. સુરત પ.૧૨૧. (૩) સં.૧૯૫૫ લુધિયાના મળે. ૫.સં.૨, જિ.ચા. નં.૨૦૦૦. (૮) પ.સં.૧૨૩, કમલ મુનિ. (૫) લ.સં.૧૯૪ર વૈશાખ શુ.૯ વઢવાણ ઉપાધ્યાય નારણજી જેષ્ઠારામ લખાવીતં મુનિ માણુકચંદજી આત્મપઠનાથ. (આમાં ઉપરની પ્રશસ્તિની કડી પ૦થી ૫૩મી નથી.) પ.સં.૨૬-૨૧, પે.સ.મં. (૬) લ.સં.૧૯૫૬ જેઠ શુ.૬ બુધ લ. ભાવસાર પીતાંબર હરી રહેવાસી ગાંડલના. ૫.સં.૧૧૬૧૪ (આમાં પણ તેમ જ છે), ધો.સ.મં. [જેહાપ્રોસ્ટ, રાહસૂચી ભા.૧, હે જીજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૬૫).]
પ્રકાશિતઃ ૧. આનંદ કાવ્ય મહોદધિ મૌક્તિક ૨. [૨. પ્રકા. જગદીશ્વર છાપખાનું.].
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૨૨-૨૫, ભા.૩ પૃ.૧૦૧૫. ભા.૧ પૃ. પર૫ પર અંતે નીચે મુજબની નેંધ મળે છે તે શા માટે છે તે સમજાતું નથી : ““ગૌતમપૃચ્છા બાલાવબોધ'ના અંતે જણાવેલ છે કે સંવત ૧૭૬૩ વર્ષે શ્રી વિજોગચ્છે શ્રી ભટ્ટારિક શ્રી પૂજ્ય શ્રી સુમતિસાગરસૂરિજી તતશિષ્ય ઋષિશ્રી વીરચંદ્રજી, ઋષિશ્રી ભવાનીદાસજી ઋષિશ્રી બાલચંદજી તશિષ્ય ઋષિશ્રી ચતુરાજી તતશિષ્ય ઋષિશ્રી મયાચંદજી. આસોજ માસે કૃષ્ણપક્ષે દ્વાદશી તિથી રવિવારે મીમચનારે લિપીકૃતં પીતાંબર શ્રી મહારાજધિરાજ રાંણુ શ્રી અમરસીંઘરાઃ ઉદયપુર ભં.”] ૭૩૯. પુણ્યભુવન (ખ. જિનરંગસૂરિશિ). (૧૬૩૮) પવનંજય અંજનાસુંદરીસુત હનુમંત ચરિત્ર રાસ ૨૦
હાલ ૨.સં.૧૬૮૪ માહ શુ.૩ ગુરુ ઉદેપુરમાં આદિ– શ્રી ગણધર ગૌતમ પ્રમુખ, એકાદશ અભિરામ,
મનવાંછિત સુખ સંપજે, નિત સમરતાં નામ. પ્રથમ ઉદ્યમ મેં માંડીઉ, મતિ અતિ દીસે મંદ, તિણિ કારણે પહેલાં નમું, શ્રી ગણધર સુખકંદ.
પવનંજય રાજા તણી, અંજનાસુંદરિ નારિ, તાસુ કથા સુણતાં થકા, હેસિ અલ્પ સંસાર. સતિશિરોમણિ અંજના, સલવિભૂષિત દેહ, નામ જપંતા પ્રહ સમે, આપે ઋદ્ધિ અછે.
૧૭
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુણ્યભુવન
[૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ તેને સખર સંબંધ છે, મીઠે સાકર દ્રાખ, રસ લે ભવિયણ તુહે, ભાખે કવિયણ ભાખ. ૧૦ કિમ તિણે સુધે મને કરી, કીધા શીલજતન, સાવધાન સહુ સાંભ, સાંભલવાં સુવચન.
૧૧ અંત – ઢાલ ૨૦ વિકી સેવીયે શ્રી જિનવાણિએ દેશી.
રાગ ધન્યાસિરી. અજના કેરીય ચોપઈ, પૂરણ હુઈયે એહ, જે નર ભણસ્ય જે સુણિ ભાવ સું, મંગલ લહે સિવ તેહ. ૧ સુગુણ નર, શીલ સદા સુખખાણિ, પાલીઈ શુધ મતિ આણિ, જેથી પામીએ અવિચલ ઠાણું, લહઈ શિવપદરૂપિણું રાણું. ૨ સતીયાં રે સિર અંજના, વખાણે કવિરાય, સાંભળતા તન ઉલસે, ચતુરને ચિત્ત દાય. ટ્ર દર્શનના ગ્રંથમેં, અજના કેરી એ વાત, પવનસુત હનુમંતના, પ્રગટ ઘણું અવદાત. ગુણ જ તાસ વખાણી, જાસ વદે સંસારી. આપરે નામ સોઈ જ લીએ, જે હાઈ મુઢ ગમાર. જૈનના ગ્રંથમાં કામિઠામિ, દીસે એ અધિકાર, પણ પરમારથે જૂન્યા, નામ તણું નિરધાર. શીલતરંગિણુ ગ્રંથથી, એ રચીઓ સંકેત, કાંઈક કવિમતિ કેલવી, ભી કી તિણ હેતિ. શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિને, વારે હવી એ વાત, વાંસે જગ બહુ વહી ગયા કુણ જાણે અવદાત. શ્રી જિન રાજસૂરી પટિ દિનકરા, આગમ અરથનિધાન, શ્રી જિનરગ સૂરીસરૂ સત્યવર, જાણે સર્વ નિધાન. ૯ તાસુ આદેસ સંવત સેલ ચેરાસીઇ ઉદેપૂરિ માસિક જગતસંઘ ાણ ગાજે તિહાંકણિ, હાદુ ઉપતાં જસવાસ. ૧૦ સંધ કથન ધરી માઘ સુદિ તૃતીયા દિને, શુભ યોગે ગુરૂવાર. અવિછિન રસ ઈણમે તેને જોઈને, અધિકાર અધિકાર. ૧૧ પુણ્યભુવન કહે ભાવ ધરી ઘરે, ગિરયાને જસવાસ, અધિક ઓછો ઈહાકણિ જે કર્યો હુવે, મિચ્છામિ દુક્કડ તાસ. ૧૨ શીલ સમકિત ગુણ દેહ પ્રતિ ધારને, દિન પ્રતિ કેડિ કલ્યાણ,
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી સત્તરમી સદી
[૨૫]
વિઘવિજય તિણિ એ ભણે ગુણે સુણે ભાવ ચું, જીવિત જનમ પ્રમાણ. ૧૩ (૧) લિ.૧૭૪૫ આસો વ.૧૩ ગુરૂ કલ્યાણપુરમાં. રા.પૂ.અ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૧૭–૧૯.] ૭૪૦. વિદ્યાવિજય (કલ્યાણસાગરશિ.) (૧૬૩૮) નેમિ રાજુલ લેખ પાઈ ર.સં.૧૬૮૪ શ્રા.વ.૧૩ સામે
(૧) સં.૧૬૯૬ વ.શુ. આગરા સાધ્વી વાહલાં પઠનાર્થ. ૫.સં.૪, જિ.ચા. પિ.૮૩ નં ૨૧૬૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૨.] ૭૪૧. અજ્ઞાત (૧૬૪૦) સરસવતી [અથવા ભારતી અથવા શારદા] છંદ કડી ૪૪
૨.સં.૧૬૮[૪૮]? આ શો શુ.૧૫ ગુરુ આદિ-સકલ સિદ્ધિદાતાર, પાશ્વ ન–ા સ્તવામ્યહં,
વરદ સારદાદેવી, સુખ સૌભાગ્યકારિણું. અંત – પ્રણવખ્યર વલિ માયાબીજ શ્રી નમે કરિજેજ,
કલી હીં મહામંત્ર તેજ, વાગ્યાદિનિ નિત્ય સમરેજ. ૪૦ ભગવતિ ભાવઈ તુજઝ નમિજજઈ, અષ્ટ મહાસિદ્ધિ શીઘ લહી જજઈ, મંત્ર સહિત એ કવિત ભણિજજઇ, ભણતાં ગુણતાં લીલ કરિજજઈ. સંવત ચંદકલા અતિ ઉજજલ, સાયર સિદ્ધિ આસ શુદિ નિર્મલ, પૂનિમ સુરગુરૂવારિ ઉદાર, ભગવતિ દ ર જયકાર. ૪૨ સારદ નામ જપ જગજાણું, સારદ નામ ગાઉ સુવિહાણું, સાદ આપઈ બુદ્ધિવિનાણું, સારદ નામ કેડિ કલ્યાણું. ૪૩
ગાહી ઈહ બહુભત્તિભરેણું, અડયલ ઇદેણ સંથુઆ દેવી,
ભગવઈ તુઝ પસાયા, હાઉ સયા સંધ કલાણું. ૪૪ (૧) સત્યવિજય શિ. કપૂરવિજય શિષ્ય વૃદ્ધિવિજય શિ. ગણિ હસવિજય. ૫.સં.૩-૧૫, હા.ભં. દા.૮૨ નં.૧૭૭. [આલિસ્ટઓઈ ભા.૨, મુપુગૃહસૂચી, લીંહસૂચી, હેજેશા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૭૭, ૩૯૮, પપપ.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૧૫-૧૬.] ૭૪૨ ક. નારાયણ (લે. રૂપષિ-જીવરાજશિ.) (૧૬૪૧ ક) શ્રેણિક રાસ ૪ ખંડ ૫૦૫ કડી .સં.૧૬૮૪ આસો વદ ૭
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાધુરંગ
[૬૦] જન ગૂજર કવિઓ: ૩
ગુરુ ક૯પવલ્લીમાં અંત
ઢાલ ૩૨ રાગ ધન્યાસી મહાપદ્મ જિન નમૂ નવ ગણ સિઈ, એકાદશ ગણધાર, સાધુ અનઈ શ્રમણ ગુણસાયર, પુન્યવે તો પરિવાર, ૯૫. ભવિકજન સુણઈ રે જિનવાણું, બહુ ભાવભગતિ ચિત આણું, ચતુર નર લાભ અને પમ જાંણ. ૯૬ બહુતરિ વરસનું આય તે પાલી, લહિસિ મોક્ષદુવાર, શ્રી મહાવીર તણું પરિ સઘઉં, જાણી જઈ આચાર. ભ. ૯૭ શ્રેણિકરાય તણું મનમોહન, સુંદર ચરિત્ર ઉરાલ, ચઉથઉ ખંડ ચતુર ચિતરંજક, ભાષ્ય એહ રસાલ. ભ. ૯૮ શ્રી જિનશાસન યુદ્ધ પ્રરૂપક, રૂપ ઋષિશ્વર જાણું, તેહ તણુઈ પાટિઈ ગછનાયક, શ્રી જીવરાજ વખાણુ. ભ. ૯૯ રાગ ધન્યાસી કરી સુંદર, બત્રીસમી એ ઢાલ, મુની નારાયણ ઇણું પરિ જંપઈ, સુણતાં અતિથી રસાલ. પ૦૦ રાય શ્રેણીક તણું સુંદર ચરિત એ રલીયામણું, મન વચન કાયા સુદ્ધિ સુણતાં હરષ લહઈ અતિ ઘણું. દિ વસુ રસ ચદ વરષિઈ આસે વદિ પક્ષ સાર એ, કહ૫વલ્લી માંહિ રચીલું સપ્તમી ગુરૂવાર એ, બહુ રંગ આણી ભવિક પ્રાણી લાભ જાણું મતિ અતી,
મધુર વાણી સરસ ગણું ભાવિ ભણજ્ય શુભ મતિ. ૫૦૫ (૧) ૫.સં.૧૮-૧૪, આદિનું પાત્ર નથી, ઝીં. દા.૪૦ નં.૨૦૫.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૦૦.]. ૭૪ર ખ. સાધુરંગ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ-પુણ્યપ્રધાન-સુમતિ
સાગરશિ.) (૧૬૪૧ ખ) દયા છત્રીસી ૨.સં.૧૬૮૫ અમદાવાદમાં આદિ- દયાધરમ મોટઉ જિનશાસણ, ભાષ્ય શ્રી ભગવંતજી,
ઈહભવ પરભવ સુખીયા થાઈ, પાલઈ જે પુણ્યવંતજી. ૧ અત – દયા છત્રીસી જીણું પરિ દાખી, સાખી રાખી ગ્રંથજી,
સદ્દવહો ભવિયણ! મન માંહે, સાચુ એ શિવપંથછે. દયા. ૩૪ શ્રી જિનચંદસૂરિ સીસ ગરૂઆ, પુણ્યપ્રધાન વિઝાયજી, સુમતિસાગ૨ તસુ સીસશિરોમણિ, પામી તાસુ પસાયછે. દયા. ૩૫
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૧]
કલ્યાણ સા સાધુરગ મનરંગ બલઈ, આતમ-પર-ઉપગારજી,
સંવત સેલ પચ્ચાસ વરસઈ, અમદાવાદ મઝારજી. દયા. ૩૬ [મુપુન્હસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ૨૫૫).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૨.] ૭૪૩. કલ્યાણ સા (કડવાગચ્છની આઠમી પાટે સા તેજપાલશિ.) (૧૬૪ર) [+] કકમત પટ્ટાવલી ૨.સં.૧૬ ૮૫
(1) ગ્રં.૧૨૨૫, લ.સં.૧૯૬૭, પ.સં.૨૯, પ્ર.કા.ભં. નં.૧૯૫૪. (૨) લ.સં.૧૯૬૭, ૫.સં.૨૩, હં.ભં. નં.૧૫૧૬.
[ પ્રકાશિતઃ ૧. અર્વાચીન ગુજરાતી ગદ્ય – કડૂઆમતિ ગ૭ પટ્ટાવલી સંગ્રહ) (૧૬૪૩) ધન્યવિલાસ [ધના શાલિભદ્ર] રાસ ૪ પ્રસ્તાવ ૪૩ ઢાળ
૨.સં.૧૬૮૫ [૨] જેઠ સુદ ૫ આદિ– પ્રથમ જિસેસર પ્રણમીઈ, પ્રથમ કરી જિણે આદિ,
પ્રથમ ધર્મ પ્રકાસઉ, તે પ્રથમ નમું યુગાદિ. શાંતિ જિનેસર સેલમઈ, ગરભ થિક કરી શાંતિ, મારી નિવારી દેસથી, પસરી ઘરિધરિ શાંતિ. યદુનંદન જગમાં જ, બ્રહ્મચારિ શણગાર,
નામિ નવનિધિ સંપજઈ, ધનધન નેમિકુમાર. અંત –
ઢાલ ૪૩ રાગ ધન્યાસી. સકલ મંગલ તણી–એ દેશી. દાન ક૯પતરૂ દાન મણી સુંદર, દાનથી વંછિત દ્વિવૃદ્ધિ, દાનથી નરસુખ દાનથી સુરસુખ, દાનથી અનુક્રમે હાઈ સિદ્ધિ. ૧ દાનથી નરભ દેવ ભેગીપણું, ભૂપ ક્રિયાણું જેણે કીધું. રાજ છગંગણી નારિ ક્રમિ પરહરી, ભવાનીપતિ વચનથી વ્રત લીધું. ૨ દાનથી ઋષભદેવ ત્રિભોવનધણી, સાધુનિ પ્રાગ ભવિ હવિષદાનં, બાકડા બદલિ જુઓ દાનથી, ચંદનાઈ પણિ કેવલ લીનું. ૩ દાનથી ધન્યનિ ઋદ્ધિ બહુલી હવી, દાન દીઉ ભવી ભાવ આણું, ધન્યવિલાસને તુર્ય પ્રસ્તાવ એ, ભણત ગુણત લહિ સુખ પ્રાણ-૪ ધન્યવિલાસ કી ચરીત્રો પરિ, અપબુદ્ધિથિ હું પ્રેમ આણી, ન્યૂનતા અધિકતા જે હુઈ એહ માંહિ, સોધ પંડિતા પ્રીત આણી.૫ ધન્યવિલાસના ચાર પ્રસ્તાવ છે, ઢાલ ત્રહતાલીસ તસ પ્રમાણે, શત એકાદશ ગ્રંથને માઝને, જિનપ્રસાદે સેવક કલ્યાણું. ૬
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
કયાણ સા
[૨૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ સંવત સેલ પચ્ચાસી ૧૬૮૫ સંવત્સરિ જોઇ શુદિ પંચમી
પુણ્યમાણું, ધન્યવિલાસ થયે સંપૂર્ણ દિન દિન સંઘનિ મંગલમાલ. (પા.) સેલ ગ્યાસી સંવછરે જેજ સુદિ પંચમી પુણ્યખાણ,
ધન્યવિલાસ કર્યું સંપૂરણ, હેય દિન દિન કલ્યાણ. જીવરાજ તેજપાલ રત્નપાલે, સાહા જિણ જિણદાસ, વ્રતધારી વર્તતા આઠમઈ પાટે, ઉદ્યોતકર સકલ આગમ તણાં
અકઈ જાણુ. તેહ સાહ તેજપાલ જગ કરતિ જેહની, તાસ શિષ્ય સેવક
કહી કલ્યાણ
(૧) પ.સં.૨૯, આ.કા.ભં. (૨) કટુકગ છે સાહા શ્રી તેજપાલ પ્રસાદના સાહા કલ્યાણેન કૃત ૫. યરજી લ. પ.સં.૩૩–૧૬, ડે.મં. દા.૭૦ નં. ૩૧. (૩) સં.૧૭૦૭ ભા.વ.૧૧ પુષ્યનક્ષત્રે પં. લહમીસોમ શિ. , વાવસેણ લ. પ.સં.૨૮-૧૬, ખેડા ભં.૩, (૪) અચલગ છે સાવી રહી શિ.
અદૂ શિ. માનાં તતસિખ્યણ સાધવી વિદ્યાલક્ષ્મી કૃતિ વાચનાય લિ. સં. ૧૭૧૨ જે.કૃ.પ. પ.સં.૨૫-૧૩, મે. સુરત પિો.૧૨૨. (૫) ઢાલ ૪૩ ગ્રંથ ૧૧૦૦ પ્રમાણે લિ. ગણિ લાલવિજયેન પં. શ્રી હર્ષવિજયગણિ શિષ્યણ વાવિગેરે. પ.સં.૨૨-૧૭, લી.ભં. નં.૩૩ દા.૨૫. [હેરૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૯૪).] (૧૬૪૪) [+] વાસુપૂજ્ય મનોરમ ફાગ ૨.સં.૧૬૯૬ માહ શું.૮ મસે
થિરપુર-થરાદમાં આદિ- સરસ્વતી નમસ્કૃત્ય, પ્રણમ્ય સદ્ગરપિ, વયે મને રમં ફાગું, વાસુપૂજયજિનસ્ય ચ. સ. ૧
ઢાલ ૧ પ્રથમ અઢીયા. પ્રણમીએ જિન ચઉવીસ, પાય નમાડીએ સીસ, વાસપૂજ્ય જિન તણુઉ એ, ફાગ રલીઆમણુઉ એ, ફાગુ તે ફાગણ માસિ, લેક તે રમાઈ ઉહલાસિ, રામતિ નવનવી એ, કિમ જાઈ વર્ણવી એ. બાંધઈ કરમની કેડિ, ન સકઈ કાંઈ વડિ, તે રામતિ કસી એ, રાગમતિ જસ વસી એ. થિનથિન શ્રી વાસપૂજય, ફાગ રમતઈથી રમ્ય,
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૩]
કલ્યાણ સા સંજિમ આદરઇ એ શિવરમણ વરઈ એ. ત્રિણ ભવની સુણઈ વાત, તીરથપતિ થયા વિખ્યાત,
સહુ કે સાંભલઉ એ, મૂકી આમલઉ એ. અંત – ચઉવિ સંધશ્રી વાસુપૂજ્યનઉ, દીઉ સેવકનઈ કલ્યાણ
જિનચંદસૂરિ જગિ રાજીઉ, નમિઈ સદા નવનિધિ, સેલ સતાણુઉઈ અમર થાસઈ, એક ભવિઈ લહઈસઇ સિદ્ધિ. ૧૦ જિનવલભ તસુ પાટિ હાસઈ, સતર સતાવીસ માંન, અનુક્રમિઈ પાટ તે ચાલશઈ, જાવ દુપસહ યુગહપ્રધાન. ૧૧ સેલ છનૂ માધ માસે સુદિ અષ્ટમી સોમવાર, મનોરમ ફાગ વાસપૂજ્યનઉ સેવક કલ્યાણકાર. ૧૨ ગણ લઘુ મહાવીર પસાદિઈ, થિરપુર કીઉ ઉછાઈ, કટકગછ સદા દીપાયા, ચંદ સૂર જિહાં જગ માહઈ. ૧૩
(૧) ગ્રંથાગ્ર કલોક ૩૭૬ અક્ષર ૧૫ અક્ષર ગણુનાઈ. છ. સં.૧૮૮૯ પિસ માસે સુદ્ધપક્ષે તિથિ ૮ રવિવારે શ્રી વિરમગ્રામ મ. પ.સં.૨૦૧૧, સેં.લા. નં.૫૩૨૨. (૨) પ.સં.૧૭-૧૩, ખેડા નં.૩. (૩) જૈન શાળા ખંભાત. જૈિમગૂકરના ભા.૧]
[પ્રકાશિત ઃ ૧. પ્રાચીન ફાગુ સંગ્રહ]. (૧૬૪૫) અમરગુપ્ત ચરિત્ર અથવા અમરતરંગ ૩ ઉલ્લાસ ૨.સં.૧૬૯૭
- પોષ સુ.૧૩ ભેમ અમદાવાદમાં આદિ– ઋષભાદિક ચકવીસ જિન, નામિ નિત્યનિત્ય રંગ,
વૈરવિરોધને પરિહરઉ, સંભલી અમરતરંગ. વેર ન કીજઈ ભાવકજન, વૈરઈ વેરવિધિ, સુંદર સુરીયની પરઈ, મુકઉ સુણ સંબંધ. એક પsઈ ભલઉ નહી, તેથી દુષ અપાર, સમરાદિત્ય શ્રી પાસનઉ, ચિત્ત ધારઉ અધિકાર. એક પષા વૈપરી, ગ્રંથ માહઈ પ્રબંધ, તેર ભવંતર વરિતવર, સુણો તેહ સંબંધ. અમરગુસે તે કિહાં હવ, કિમ લહી કેવલરિધ,
સકલ કરમ નિરમુક્ત થઈ, સણ પામી જિમ સિદ્ધિ અત – સમરાદિત્ય ચરિતમાં, એહ અછઈ સંબંધ,
અલ્પ બુકિંઈ થકાં, કીઉ સંખેપઈ પ્રબંધ.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૨૬૪] જૈન ગૂજર કવિઓ: ૩
કટુગચ્છિ સાહ કડુઉ નાયક, થીમ વીર જીવરાજજી, તેજપાલ રત્નપાલ જિષ્ણુદાસા, જેહની કીતિ આજજી, અજ઼મા પાટિÛ સાહુ તેજપાલે, પંડિતમાં શરદારજી, તાસ સીસ તે સહુ કેા નણુઈ, સેવક કલ્યાણુકારજી, પેાસ માસ નઇ સાલ સત્તાણુ (૧૯૯૭) સુદિ તેરસ ભોમવારજી, અમરતરગ કીઉ નિર ગઈ, સુખસ પદ તારજી,
ર
સ્થાનસાગર
અમદાવાદ હંમતપુર માહઈ, ચ'દ્રપ્રભુ પસાયજી, ક-ગણુ સદા જયંવતુ, સેવે કલાણ થાયજી.
3
(૧) પ.સં.ર૪-૧૧, વિધિ.ભ. (૨) અમ. (૩) ૫.સ.૨૧-૧૧, યતિ નેમચંદ તેમવિજય, ઉરા. (૪) ૩ ઉલ્હાસ, વીરવાડા ગ્રામે ગ. રૂપવિજય. પ.૪.૧૭થી ૨૯, ૩ટક, અનંત. ભ. [મુપુગૃહસૂચી.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૨૬-૨૭ તથા ૫૭૫-૭૭, ભા.૩ પૃ.૧૦૨૭, ૧૦૬૬ તથા ૧૬ ૦૭. વાસુપૂજ્ય મનૈરમ કાગ'માં જિનચંદ્રસૂરિ-જિનવલ્લભસૂરિ એ ખરતરગચ્છની પાટપર પરાના નિર્દેશ કઈ રીતે થયા છે એ સ્પષ્ટ થતુ નથી.]
૭૪૪, સ્થાનસાગર (આ. પુણ્યચંદ્ર-કનકચંદ્ર-વીરચંદ્રશિ.) (૧૬૪૬) અગડવ્રુત્ત રાસ ૩૯ ઢાળ ૭૭૨ કડી ૨.સ.૧૬૮૫ આસેા વદ ૫ મંગળવાર (ખંભાત) ખાવતીમાં આદિ- શ્રી ગુડી પાર્શ્વનાથ નમઃ એ. શ્રી ભગવયૈ નમઃ શ્રી જિનપદપ કજ તમી, સમરી સરસતિ માય, વીણાપુસ્તકધારિણી, પ્રણમઈ સુરનર પાય. હુંસગામિનિ હંસવાહિની, આપેા બુદ્ધિવિલાસ, જે નર સરસતિ પરિહર્યાં, તે નર કહીઇ ખાલ. સેવકનઈ સુપ્રસન્ન થઇ, આા અવિરસ વાણિ, કાલિદાસ કવિતા હુઈ, તે તુઝ શક્તિ પ્રમાણિ ત્રિહું ભુવતિ જસ તાહરા, ગાવઇ સુરનર કેડ, અકલ અતુલ ખલ તું સદા, નાવઇ કૈ તુઝ ડિ. શ્રી ભારતી ચરણુઇ નમી, લહી નિજ સુગુરૂ પસાય, જ્ઞાનર્દિષ્ટ આપઇ સદા, પ્રભુમ સવ સુખ થાઈ. મૂલ ગ્રંથ માંહિ કરિ, અધ્યયન ચઉથઇ જેહ, અગડદત્ત રૃપ કેરડા, ચરિત ઋણુ ધરી તેહ.
૧
3
૫
દુ
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૬૫]
કુણુ તે અગડદત્ત નૃપ, કિમ લીધુ ચારિત્ર, તસ સબંધ વખાણુસિ, જિમ હેાઇ જન્મ પવિત્ર. ઢાલ ૩૯ રાગ ધન્યાસી દેશી ધમાલિની. નયરી ત્ર...ખાવતી જાણીઇ, અલકાપુરીય સમાન, દેવભુવન સેાભઇ ભલાં, જાણુ હે! ઇંદ્રવિમાન. મનર`ગઈ ભિવયણુ સાંભલે! હા, એહ સંબધ રસાલ,—મત. ધવલિત ધવલગૃહ ભલાં, સાભિત માલિ અટાલિ, કામિની જનમન માહતી, સાહતિ ગજગતિચાલિ. પુન્યવંત નર તિહાં વસઈ, પાલઈ નિજ આચાર, જિનમદિર નિત રૂડાં, પૂજ્ર રચઈ નરનારિ. વડ વ્યવહારી જાણીઇ, ભૂપ દીઇ જસ માંન, સાવત્થામ્રુત નાગજી, ઉત્તમ પુરૂષ પ્રધાન દઢ સમકિત નિત ચિત્ત ધરઈ, સારઇ જિષ્ણુવરસેવ, ભક્તિ કરઈ સાહની તણી, કુમતિ તણી નહી ટેવ. રૂપવંત સાહઇ સદા, સુદર સુત અભિરાંમ, સકલ કલા ગુણુ આગરૂ, સાઈ જિસ્યા કાંમ, સુનિસુવ્રત પસાઉલે, દિન અધિકુ નૂર, વિશ્વપક્ષષ્ઠિ સેાહાવીઉ, પુન્ય તણું કરિ પૂર. તસ આગ્રહ જાણી ધણેા, ચરિત રચિઉ મનેાહાર, અગડદત્ત ઋષિરાયના, એહ સંખ ́ધ ઉદાર. શ્રી ગેાડી પાસ પસાઉલઇ, સીધાં વછિત કાંમ, રાસ રચિઉ મહારિષિ તણ્ણા, સમવસરણ સુભ ઢાંમ. મ. ૬૩ વિહરમાન ગણધર ભલા, શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરીરાય, અચલગચ્છપતિ જાગિ જા, દેશનિ પાતિગ ાય. વિમલવશ વાચક તણો, કીતિ જસ સુપ્રકાસ, પુન્યચંદ્ર વાચકવરૂ, ધર્માં તણેાતિ વાસ. તાસ સીસ સુંદર સેાભાગી, પાલઈ સાધના પથ, ન'દ્ર વાચક ગુણ ભરીયા, મહામુનિ એહ નિગ્રંથ. મ. ૬૬ તાસ સીસ વિદ્યાના આગર, વાચક શ્રી વીરચંદ,
તપ જપ સંજિમ કિરિયા પાલ, સુંદર એડ મુર્ણિć. મ. ૬૭ તસ પદપ`કજ મધુકરની પરિ, રહઈ સદા એકયિત્તિ,
અત –
સ્થાનસાગર
७
૭૫૫
મ. ૭૫૬
સ. ૭૫૭
મ. ૧૮
મ. પટે
મ. ૬૦
મ. ૬૧
મ. દર
મ. ૪
મ. ૬૫
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાલચંદ
[] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ વિનયવંત નઈ વિમલ મનઈ નિત, રંગી કરઈ ગુરૂભત્તિ. મ. ૬૮ તાસ તણું સુપસાય લહીનઈ, ચરિત રચિઉ મન ભાય, થાનસાગર મુનિવર ઈમ જપઈ, ભવિજન સુણઉ ચિત્ત લાય. મ. ૬૯ સંવત શશિ રસ જાણુઇ, સિદ્ધિ તણું વલી સંખ, મહાવ્રત પદ આગલિ ધરલે, સમકરી ગુણ સવિ અંક. મ. ૭૦ અશ્વનિ માસિ મનેહરૂ, પૂર્ણ તિથિ વાલી જણિ, અસિત પંચમી એ સહી, ભૂસુત વાર વષાણિ. મ. ૭૧ એહ ચરિત જે સાંભલઈ, તેહ ધરિ લીલવિલાસ, સાધુ તણું ગુણ ગાતાં, પૂરઈ હે તણી આસ. મ. ૭૨
(૧) સંવત્ ૧૬૮૫ વર્ષ જયેષ્ટમાસે સિત પક્ષે ત્રયોદશ્યાં રવિવારે લિખિત રાયધનપુરે મુનિ સ્થાનસાગારેણ પ્રવાચનાય. ૫.સં.૨૪-૧૫, સેં. લા. નં.૫૩૨૫. (કવિની હસ્તલિખિત પ્રત છે.) [આલિસ્ટમાં ભા.૨.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૨૮-૩૦. આ કૃતિ ભૂલથી કલ્યાણસાગરસૂરિ (નં.૫૭૫)ને નામે પણ મુકાયેલી.] ૭૪૫. બાલચંદ (રૂપજી-જીવજી-કુંવરજી-રતનજી શ્રીમલજી
ગંગદાસશિ.) (૧૬૪૭) + બાલચંદ બત્રીશી ૨.સં.૧૬૮૫ દિવાલી અમદાવાદ આદિ- સકલ પાતિક હર, વિમલ કેવલધર, જાકે વાસો શિવપુર તાસુ
લય લાઈયે. નાદબિંદ રૂપરંગ, પાણિપાદ ઉત્તમંગ, આદિ અંત મધ્ય ભંગા
જા નહિ પાઈયેં, સંઘેણ સંડાણુ જાણુ, નહિ કેઈ અનુમાન, તાહીકે કરત ગાન
શિવપુર જાઈયે, ભણે મુનિ બાલચંદ સુને હે ભવિક છંદ, અજર અમર પદ
પરમેસર યાઇ. ૧ અત – મહાનંદ સુખકંદ રૂપચંદ જાનિયે, શ્રીય રૂ૫ છવગણિ કુંઅર શ્રી મહલમુનિ, રતન સીસ જસ ધની
ત્રિભુવન માનિયે, વિમલશાસન જાસ મુનિ શ્રીય ગંગદાસ હસ્તદીક્ષિત તાસ
બત્રિી વખાનિ, બાણ વસુ રસ ચંદ ૧૬૮૫ દીવાલી મંગલ વંદ, અહમદાવાદ
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૭]
મુક્તિસાગર
ઇંદ રંગ અને આનિયે ભણે મુનિ બાલચંદ સુને હે ભવિક છંદ, મહાનંદ સુખકંદ
રૂપચંદ જાનિયૅ. ૩૩ [મુપુગૃહસૂચી, હજૈસા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૭૭).] પ્રકાશિત : ૧, જે.પ્ર. ૫.૩૦૩-૧૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૪૧-૪૨.] ૭૪૬. મુક્તિસાગર (ત. લબ્ધિસાગરશિષ્ય)
પછીથી નામ રાજસાગર. (સૂરિપદ સં.૧૬૮૬. જુઓ જૈન ગૂજર કવિઓ, ભા.૨, પ્રથમ આવૃત્તિ પૃ.૭૫૫.] (૧૬૪૮) [+] કેવલી સ્વરૂપ સ્તવન ૬૮ કડી સં.૧૬૮૬ પહેલાં આદિ– સરસ વચન દિઉ સરસતી, વરસતિ વચનવિલાસ
કવિજન કેરી માય તું, આપે બુદ્ધિપ્રકાસ. શ્રી હીરવિજય સૂરીસરૂ, અભિનવ અને અણગાર, કલિકાલઈ શ્રુતકેવલી, ગેસમ સમ અવતાર. શ્રી વિજયસેનસૂરિ પ્રણમીઈ, શ્રી વિજયદેવ ગણધાર, નામ મંત્ર સમરી ભણું, જિનવર સ્તવન ઉદાર. ધમ ધર્મ સહુ કે કહ, ધર્મ ન જાણુઈ વત્ત,
જિનશાસન સૂવું અછઈ, જિહાં સુધાં ત્રિણ તત્ત. અંત –
કલશ. શ્રી જૈન વાણી શુદ્ધ જાણું સંશુ ખેમંકર, સિદ્ધાંત યુગતિ વિવિધ ભગતિ કેવલી તીર્થકરે ઉવઝાય શ્રી ગુરુ લબ્ધિસાગર નેમિસાગર મુનિવરા
આદેશ પામી સીસ નામી મુક્તિસાગર જયકરા. ૬૮ (૧) આ સાથે “કંથ સાખિ પાઠ ગ્રંક્તઃ લિખિત દરેકનાં પ્રમાણ ઉપર નીચે ટબાની પેઠે લખેલાં છે. ૫.સં.૮, જિનદત્ત ભં. મુંબઈ નં.૧૦. [મુપુન્હસચી.]
[પ્રકાશિતઃ ૧. જૈન જ્ઞાન સ્તોત્ર અને કેવલી સ્વરૂપ સ્તવન, સંશોલાભસાગર.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૦૫-૦૬.] ૭૪૭. જયકીતિ (ખ. સમયસુંદર-હર્ષનંદનશિ.)
સમયસુંદર જુએ નં૬૦૮.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાના
[૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ (૧૬૪૯) પૃથ્વીરાજ કૃષ્ણવેલી (હિંદી) પર બાલા, ૨.સં.૧૬૮૬
વિકાનેરમાં સૂરજસિંહ રાજ્ય (૧) પ.સં.૩૬, આમાં પ્રથમ સારંગની સંસ્કૃત વૃત્તિને ઉલ્લેખ છે. દાન. નં.૪૪૨. (૧૬પ૦) પ્રતિક્રમણ સૂત્ર બાલા, ૨.સં.૧૬૯૩ ચે.વ.૧૩
પરમ વૈરાગિક શિરોમણિ ગિરરાજકૃત સંઘવી થાહરૂ સમભ્યર્થનયા.
(૧) સં.૧૮૫૮ આસૂ શુ.૩ લિ. મૂલતાણ નગરે વાચનાચાર્ય આણંદધીર શિ. પં. સુખહેમગણિ શિ. વા. ભુવનવિશાલગણિ શિ. ૫. કનકસેનગણિ શિ. ચતુર્નિધાન મુનિના વ્યલેખી શિષ્ય પં. શ્રીચંદ્ર સ્વપઠનહેતવે. ૫.સં.૨૦, અભય. નં.૨૩૬૭.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૦૮.] ૭૪૮. વાના (વિજયાણંદસૂરિને શ્રાવક શિષ્ય.)
વિજયાણંદસૂરિને જન્મ સં.૧૬૪રમાં મારવાડના રોહ ગામમાં થયે હતો. પિતાનું નામ શ્રીવંત પિરવાડ, માતાનું નામ સિનુગારદે અને પિતાનું મૂળ નામ કલા હતાં. સં.૧૬૫૧માં હીરવિજયસૂરિએ દીક્ષા આપી કમલવિજય નામ રાખ્યું અને સોમવિજય ઉપાધ્યાયના શિષ્ય બનાવ્યા. સં.૧૬૭૦માં વિજયસેનસૂરિએ પંડિત પદ આપ્યું ને સં.૧૬૭૬ના પૌષ સુદિ ૧૩ દિને વિજયતિલકસૂરિએ શિરોહીમાં આચાર્યપદ આપી વિજયાશું દસૂરિ નામ સ્થાપ્યું.
વિજયદેવસૂરિ સાગરના પક્ષમાં ભળી જવાથી સામવિજય ઉપાધ્યાય વગેરે સમુદાયે મળીને બીજા આચાર્ય નામે વિજયતિલકસૂરિને સ્થાપન કર્યા હતા, તેમની પાટે વિજયાણું દસૂરિ થયા. તેમને ચાલતા કલેશ તરફ અણગમો હતો તેથી સંપના સર્વ પ્રયત્ન કર્યા હતા અને કહેવા પ્રમાણે અમદાવાદમાં વિજાણંદસૂરિએ વિજયદેવસૂરિને વંદના કરી મેળ કર્યો હતો. આ મેળ સં.૧૬૮૧ના પ્રથમ ચૈત્ર સુદિ ૯ને દિને થયો. આ રીતે સંપ કેટલેક વખત ચાલ્યો પણ પાછળથી મમત્વની મારામારીથી બંનેમાં ભેદ પડતાં વિજાણંદસૂરિને પણ પિતાની પાટ ઉપર વિજયરાજસૂરિને સ્થા‘પવાની ફરજ પડી હતી. વિજયાણંદસૂરિએ તેર માસિક તપ, વીશ સ્થાનકપદની આરાધના, સિદ્ધચક્રની ઓળી અને છૂટક છઠ્ઠ અઠ્ઠમ વગેરે તપસ્યાઓ ઘણું કરી હતી. વળી તેમણે એક વખત ત્રણ માસને તપ કરી ધ્યાન પણ કર્યું હતું. તેમણે છ આબુની, પાંચ શંખેશ્વરની, બે તારંગાની
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
વાખા બે અંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથની, બે સિદ્ધાચલની અને એક ગિરનારની એમ યાત્રાઓ કરી હતી. તેમજ તેમણે જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠાઓ પણ ઘણું કરી હતી. એકલા યરવાડામાં જ એક સાથે અઢીસે બિંબની પ્રતિષ્ઠા કરી હતી. છેવટે સં.૧૭૧૧ના આષાઢ વદિ ૧ ને મંગળવારે ખંભાતમાં સ્વર્ગસ્થ. થયા હતા. ઋષભદાસ કવિએ પણ આ સૂરિની આજ્ઞા શિરોધાર્ય કરી હતી. આ વાના કવિને બદલે એક ઠેકાણે ભંડારની ટીપમાં ચાતક નામ આપ્યું છે તે બરાબર લાગતું નથી. (૧૬૫૧) + જયાનંદ રાસ ૫ ખંડ ૧૨૦૭ કડી ૨.સં.૧૬૮૬ પિષ શુદિ
૧૩ ગુરુ બારેજામાં (અમદાવાદ પાસે) આદિ- ભદારક પ્રભુ શ્રીવિજયાનંદસૂરિ ગુરૂભ્ય નમઃ
શાંતિ જિનવર શાંતિ જિનવર નમીય બહુ ભક્તિ, શ્રી સારદા સમરી સદા કરૂં, ચરિત્ર મનિ રંગ (પા. રસ સુરંગ)
આણુય, જયાદ ગુણ વર્ણવું શ્રી વિજયાનંદ ગુરૂ લહીય વાણીય, તાસ તણઈ સુપસાઉલઈ હુઉ મનિ ઉલ્લાસ, સરસ કથા સુણ સહુ, જિમ મનિ પંચઈ આસ.
બ્રહ્માણું તુજ વીનવું આપે મતિ તું માય,
મુઝ મનિ આણંદ ઉપને ગાઉં જયાનંદરાય. જ હંસાસનિ સેવું સદા, કવિયણની આધાર,
સરસ કથા જયદની, આવી કરજે સાર. કમળ-કમંડળ-ધારિણું, વીણું પુસ્તક હાથ, કવિયણુને હિતકારિણું, નિચે આવે સાથ. તુજ સમવડ જગ કે નહીં, ત્રિહું ભુવને તુજ વાસ, કાંવજન-આશાપૂરણી, તું સહી કરજે રાસ. તુ જગદંબ ત્રિપુરા સતી, તું કવિયણની આસ, સ્વને જે નરને મિલી, તેહને કિયે પ્રકાસ. કવણ જયા તે કિહાં હો, કવણ ગામ કુણ ઠાણું, શ્રી વિજયાનંદ મુખ થકી, લહું તે મધુરી વાણ. કુણુ સંવત્સર કુણ દિને, હું કેમ હુલાસ,
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ સંવત સેળે છયાસિલે, ગુરૂ બારેજે ચોમાસ. સંધ સહુ આદર ઘણે, વાવે વિત્ત સુઠામ, દિનદિન ઉત્સવ બહુ થયા, પસર્યા ઠામોઠામ. શ્રી જયાનંદ તણું ચરિત, શ્રી ગુરૂને ઉપદેશ,
સરસ કથા કવિયણ કહે, જેહના ગુણહ અશેષ. ૧૦ અંત – માતા ભારિત તણુઈ પસાય, મઈ સહી કવ્યું જ્યાન રાય,
શ્રી વિજયાણુંદ ગુરૂ ઉપદેશ, કરી ચુપઈ એ લવલેસ. ૫૦ પંચમ ગણહર સેહમસ્વામિ, જાય પાપ તસ લીધઈ નામિ, તેહ તણ પટિ સહી દિનકાર, જગચંદ્રસુરિ થયા ગણધાર. ૫૧ બાર વરસ આંબિલ તપ કરી, પુન્ય તણુ ભંડાર જ ભરી, ચિહેહાલી સમઈ પાટઈ જયકાર, તપ બિરૂદ ધરાવિષે સારા પર અનુક્રમિં ગુરૂ ગપતિ જેહ, શ્રી મુનિસુંદર કહીઈ તેહ, એકાવનમઈ થાનકિ કહિયા, ષિમાદયા વિદ્યાવંત લહિયા. પ૩ તિણઈ ગુરૂ ગ્રંથ જ કીધા ઘણા, કહતાં પાર ન આવઈ તેહ તણું, શ્રી જયાનનું ચરિત જ સાર, કીધું શાસનનઈ હિતકાર, ૫૪ આઠ સહસ તે કીધું વલી, તે વાંચઈ સહુઈ મનિ રૂલી, પટિ એકસદ્ધિમ ઉદઉ ભાણ, શ્રી વિજયાદ ગુરૂ ગુણની વાણિ. ૫૫ તસ મુખકમલથી એ લહી વાણિ, મઈ રાસ ર્યો સહિ જાણિ, બારેજા વરનગર મઝારિ, અ૫ બુદ્ધિ કર્યો ગુરૂઆધારિ. ૫૬ મુરખ માત્ર હું જાણું નહીં, સહગુરૂવચને શક્તિ જ થઈ, ભણુઈ ગુણઈ તસ નવઈ નિધાન, હષ ધરી કવિ બોલઈ વન, ૫૭ જિહાં મહઅલિ ધરઈ વલી મેર, છે મંડલ ચાલઈ નહીં સેર, જિહાં લગઈ તારા નઈ રવિચંદ્ર, તિહાં લગિ રાસ કરે આણંદ. ૫૮ વસ્તુ પાંચ ચુપઈ કહું વલી, નવસઈ પંતરિ મનની રૂલી, દુહા બિસઈ સતાવીસ જોઈ, બારસઈ સાત તે પૂરા ઈ. ૧૯
એ કીધો મનનઈ કેડિ, સરષાસરથી જોયો જોડિ, વિબુધ પર કરે સહી, કર જોડીનઈ વાણું કહી. ૬૦ સંવત ૧૬ સેલ છયાસીઈ ૮૬ જાણિ, પિસ સુદિ તેરસિ ચઢિઉ
ધમાણ, વાર ગુરૌ સર્વા કજ સાર, ભણઈ ગુણઈ તસ જયજયકાર. ૬૧ (૧) ઈતિ શ્રી જયાનંદ ચરિત્રે રાસ – પ્રબંધે વાના કવિ વિરચિત
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૭૧]
જમલ ચક્રાયુધ દીક્ષા ગ્રહણ એક્ષપ્રાપ્તિ, શ્રી જયાનંદ રાજ્યપાલન દીક્ષાગ્રહણ નિર્વાણ ગમને પંચમોલ્લાસ સમાપ્ત. ઉલાસ ૫ પ્ર. ૨૪૦ કિ. ૨૭૦ ત્રિ. ૨૮૪ ચ. ૨૪૪ પં. ૧૬૧ એવં સર્વા કે ૧૨૦૭ શુભં ભવતુ લેખકપાઠક્યો. ૫.સં.૭૧-૧૧, ભાં.ઈ. ૧૮૭૭-૭૮ નં.૩૨. (આ વાના કવિની સ્વહસ્તલેખિત પ્રતિ લાગે છે.)
પ્રકાશિતઃ ૧. આનંદકાવ્ય મહેદધિ મૌક્તિક ૩જુ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૪૨-૪૫.] ૭૪૯, જટામલ (શ્રા. ધર્મસીપુત્ર)
નાહર ગોત્ર. મૂળ લાહેરના, પછી જલાલપુર. હિંદીના નામી કવિ. જુઓ નાહટાને “કવિવર જટમલ નાહર ઔર ઉનકે ગ્રંથ” એ લેખ, હિન્દુસ્તાની', પૃ.૧૫૯-૭૪, (૧૬પ૨) + ગોરા બાદલ વાત ૨.સં.૧૬૮૬ ભા.૧૧ (રાજ. હિંદી), આદિ – ચરણકમલ ચિતુ લાય, સમરૂ શ્રી શ્રી શારદા,
સુહમતિ દે મુઝ માય, કરૂં કથા તુહિ ધ્યાઈકે. જબૂદી૫ મઝાર, ભરતખંડ સબ ખંડ સિર,
નગર તિહાં ઈકુ સાર, ગઢ ચિતોડ હૈ વિષમ અતિ. અંત -
સાલૂર છંદ ગેરઇ જ બાદલકી કથા, અબ ભઈ સંપૂરન જાન, સંવત સેલ ઈ સચ છયાસી, ભલા ભાદ્રવ માસ; એકાદશી તિથિ બારકે, દિન કરિ ધરી ઉલાસ, અબ વસઈ મોછ અડાલ અવિચલ સુખી રઇયત લેક. આણંદ ઘરિધરિ હેત મંગલ દેખિયઈ નહીં શોક, રાજા તિહાં અલીખાન ન્યાઝ ખાન નાસિર નંદ; સિરદાર સકલ પઠાણ ભીતર જિઉ નક્ષત્ર મહિં ચંદ, તિહાં ધરમસીકે નંદ નાહર જાતિ જયમલ નાંઉ, તિણ કરી કથા બણાય કે, બિચિ સુંબલા કે ગાંઉ. ૧૪૨
દોહા જટલ કીની જુગત ચું, હરખિ હિય ઉપજાય, શ્રોતા સુનહુ જ કાન દે, ચતુર પઢઉ ચિત લાય. પઢતાં નવ નિધિ પાઈયઈ, સુનતાં સબ સુખ હેાય, જમલ પંપતિ ગુનજને, વિઘન ન ઉપજઈ કેય.
૧૪૩
१४४
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
જટલ
[૭૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ (૧) જટમલ શ્રાવક કૃતા સં.૧૭૫૨ ફા.શુ.૮ સેમ પં. ખેતા લિ. કેટા મળે. પ.સં.૬, અભય. પિ.૪ નં.૨૨૭. (૨) સં.૧૮૫૭ વૈ.વ.૧૩, પ.સં.૨૨, જિ.ચા. પિ.૮૧ નં.૨૦૧૭. (૩) સં.૧૮૫૧ શ્રા.વ.૧૪ ગામ દેગો મથે ખુસાલચંદ લિ. પ.સં.૧૦, જિ.ચા. પિ.૮૨ નં.૨૦૬૫. (૪) સં.૧૮૪૮, ૫.સં.૮, જિ.ચા. પ.૮૨ નં.૨૦૬૬. (૫) સં.૧૮૩૬ કિ. શ્રા.વ.૫ અંજાર મળે. ૫.સં.૭, જિ.ચા. પિ.૮૩ નં.૨૨૩૦, (૬) સં. ૧૭૭૫ ટે.સુ.૧૪ લિ. પં. સુખહેમ લુણસર મથે (ખેતલ કૃત લાહેર, ઉદેપુર, ચિતોડ ગઝલ સહિત). ૫.સં.૧૦,અભાવ. નં.૨૪૫૬. [હેજેસાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૬૫).]
પ્રકાશિત ઃ ૧. સંપા. પં. અયોધ્યાપ્રસાદ, તરુણ ભારત ગ્રંથાવલી નં.૩૪, પ્રયાગ. (૧૬પ૩) પ્રેમવિલાસ પ્રેમલતા ચોપાઈ ૨.સં.૧૬૯૩ ભા.રા. ૪-૫
રવિ જલાલપુર (રાજસ્થાની હિંદીમાં) આદિ– દેહા-પ્રથમ પ્રભુમિ પય સરસતિ, ગણપતિ ગુણભંડાર,
સુગુરચરણઅંજ નમિ, કરૂં કથાવિસ્તાર. અંત – ચે.-સંવત સોલહ સે યાનું, ભાદ્ર માસ સકલ પખ જાનું,
પંચમિ ચૌથ તિર્થ સંલઝન, દિન ૨વિવાર પરમરષ મગન. ૭૬ દોહા-સિંધ નદીકે કંઠ પઈ, મેવાસી ચોફેર, રાજા બલી પરાક્રમી, કેઉ ન સકે ઘેર.
૭૯ ચે–પૂરા કેટ કટક ફુનિ પૂરા, પર સિરદાર ગાઉકા સૂરા, મસલત મંત્ર બહુત સુજાને, મિલે ખાન સુલતાણ પિછાન. ૮૦ દોહા-સઈદાકૌ સહિબાજ ખાં, વઈરી સિર કલ વત્ર, જાનત નાહી જેહલી, સબ ઊવાનકી છત્ર. ચે.-રઈયત બહુત રહત સુરાજી, મુસલમાન સુખાસ નિમાજી, ચેર પર દેખા ન સુહાવૈ, બહુત દિલાસા લેક વસાવૈ. ૮૨ દ–વસે અડોલ જલાલપુર, રાજા થિરૂ સહિબાજ, રઇયત સકલ વચ્ચે સુખી, જબ લગિ થિર કૂ રાજ. ૮૩ ચે-તહાં વસૈ જયમલ લહેરી, કરને કથા સુમતિ તસુ દોરી, નાહરવંસ ન કછુ સો જાનૈ, જે સરસતી કહે સે આનૈ. ૮૪ સોરઠા-ચતુર પઢે ચિત લાય, સમરસ લતા કથા રસિક, સુનત પરમ સુખદાય, શ્રોતા સન ઇહ શ્રવણ દે.
૮૫
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૭૩]
સત્તરમી સદી
જમલ દે.-સુનહિ કથા દુર્જન જન, દુજન અવગુન લેહ,
સૂકર પાયસ છો કે, મુખ વિષ્ટાકું દેહિ. (૧) સં.૧૮૦૯ વૈ.વ.૭ ગુરૂ ભરેટ માથે ચતુર્માસ પં. સુખહેમ શિ. સરૂપચંદ્રણ લિ. પ.સં.૮, જિ.ચા. (૨) ઇતિ પ્રેમવિલાસ પ્રેમલતાકી સબરસલતા નામ કથા નહર ગોત્ર શ્રાવક જટમલ કૃતા સમાપ્તા સં. ૧૭૫૩ જ.વ.૭ પં. દાનચંદ લિ. ભયહરા મળે. જયપુર ધરણીસૂરિ ભં. (૩) પ.સં.૧૧, અભય. પિ.૧૯ નં.૧૮૨૪. (૧૬૫૪) બાવની (રાજસ્થાની–બ્રજભાષા મિશ્ર) ૫૪ ગા. આદિ- * * કાર અપેહી જપે દિગર ન કેઈ દૂm,
જાં નર બાબર ગાંસભ તારાં અજબ બનાઈ સગૂજ, વજે વાઉ અવાજ ઈલાહી જમલ સમઝણ ભૂજા,
આપણુ જેવા વચન ન એહું સમઝણ અમરત કૂજા અંત – લાલ ખરાતિ સૈદા ખાસા જે નર હેવઈ રહિતા,
કયા હેયા જેથી આક વીસર ઢઢી બાંગે કહતા; આપન સૂરા લોક લડાએ મરમ ન મૂરખ લહતા.
જયમલ સાહિબ સેઈ લહસી કહત રહત હુઈ સહિતા. ૫૪ (૧) સં.૧૭૩૩ ભાસુ. ગુરૂ સવાઈ જુગપ્રધાન ભજિનચંદ્રસૂરિણાં મહે. સુમતિશેખર શિ. વા. ચારિત્રવિજય પં. મહિમાકુશલ ૫. રત્નવિમલ પં. મહિમાવિમલ સહિતેન ચાતુર્માસ સકડી ગ્રામે લિ. મહિમાકુશલગણિના દે. ૨ગા પઠનાર્થ. પ.સં.૮, જિ.ચા. (૧૬૫૫) લાહોર ગઝલ (ખડી ભાષામાં લહેરનું વર્ણન) ૫૬ કડી આદિ–દેખ્યા સહિર જબ લાહેર, વિસરે સહિર સગલે ઔર,
રાવી નદી નીચે વહે, નાવે ખૂબ ડાઢી રહે.
અદ્દભુત જેન કે પ્રાસાદ, કરતે કનિગિરિ સ વાદ, દેખી ધરમસાલા ખૂબ, દ્વારે કિસનકે મહબૂબ. દેખ્યાં દેહરા ઈક ખાસ, કીયા ફિરંગીયાને વાસ, બેગમકી ભલી મસીત, લાગા તીન લાખ જ વીત.
રાજપુરા અરૂં મહદંગ, દુખતર અજબ તિનકે રંગ,
૧૮
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
જયમલ
અત
[૨૭૪] જૈન ગૂર્જર્ કવિએ : ૩
સેખ ફરીદ લતાવાદ, લંગર પાખલીલાવાદ; હાજી સવાઇ સહદરા, બહુત અનાજ સેતી ભર્યાં, જિહાં પાતસાહ જહાંગીર, જિસકા બાપ અકબર મીર. લહાનૂર સુહાવના, દેખ્યા હૈાત આનંદ, કવિ જમલ કે–ત કરી, સુનત હેત સુખકંદ.
(૧) અભય. (૨) કૃપા. (૩) જય.
(૧૬૫૬) શ્રીગુણુ સવૈયા (હિંદીમાં)
છૂટ છૂટ કંઠને પર્યાં હે હાર ટ્રેટ ટૂટ, ફૂટ ફૂટ ભુવન ભએ હૈ
ફૂલન સી સેય છારિ ચનિ પસાર ડાર, પરી
હૈ
કુસુમ અનારસે કપાલ દેહ કેતકીસી, કવલસે
૫૬
કૈલે હું ન ચાલે હૈ ન ખેલે હૈં ન ખાસૈ હૈ ન
થૈ
મેરઉ કહ્યો જઉ માનાં તાં તાં તુમ્ડ
ક્રમ ડારસી; ગયા ચિઠે ગહે સરી ચક ધારસી, જાઇ દેખેાં, કહા કઉ ગહિ કેરે કકનકુ આરસી. ર કૃશત્રુ બલ સસાસી ગતિ ગજકી વિશેષિ હૈ, કાકિસ કઠે કીર નાક સેા કપાત ગ્રીવ, ચલત મરાલ ચાલ
કુર`ગસે નયન કટિ કેરત ઇ અતિ,
સુંદરસુ દેખિ હૈ, કર નાભ કેસૂ ફલ
રખિ હૈ,
ધૂર છારસી, બેહાલ બલ કાટ
અધર અરણુભિ' દાઢૌ ઇન્તિ ઢૌડી અશ્મિ, જટમલ કુચ શ્રીફલ સ્રીય હસિ દેખિ હૈ.
(૧૬૫૭) સ્રી ગઝલ
હિંદીમાં સ્ત્રીએનાં શૃંગાર, અંગપ્રત્યંગેાનું વર્ણન. આદિ – સુંદરરૂપ ગુણ ગાઢી કિ, દેખી ખાગમેં વાઢિ ક, સખિયાં ખીસ દલ હૈ સાથ, નવૈ રંગ રાતે હાથ. જયમલ નજરમેં આઇ કિ, શાભા કહ્યુક ગત પાઈ કિ, સુન્દરિ! તુઝે હું સ્યાબાશ, પૂજો સકલ તારી આશ. અપને કત સુ” રસરંગ, કર તૂં વર્ષ સર્વસ અભંગ. (૧) સં.૧૭૬પ પાહુઇસર મળ્યે, પદમા. પૂ. નાહર. (ર) સ
અત
૧
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૭]
૧૭૭૫ લિ. પૂ. તાહર. (૩-૪) અભય (૧૬૫૮) પ્રકી` ૨૮ ૭૬ તેમાં ૪ હા, ૩ છપ્પય, ૨૧ સવૈયા (૧) સં.૧૭૬પ લિ. પૂ. નાહર.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ ૧૦૧૦-૧૪, ‘ગેારા બાદલ વાત'માં ખીજો ૨.સ’.૧૬૯૫ ફા.સુ. ૧૫ પણ દર્શાવેલા તે કદાચ પ્રકાશિત કૃતિમાંથી લીધા હાય.]
સુમતિહસ
૭૫૦, સુમતિહ`સ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ-હર્ષકુશલિશ ) (૧૬૫૯) મેઘકુમાર ચાપાઇ ૨.સ.૧૬૮૬ વિજયાદશમી પીપાડીમાં અંત – સ ંવત સેાલઈ સચ યાસીયઈ રે, વિજયશમિ સુપ્રકાસ, રાજઇ શ્રી જિણચદ્રસૂરિ રાજવી રે ષતરગચ્છ-સિણુગાર, વાંણી સરસ સુધારસ ઉપદિસઇ રે ઇમ ગાયમ અવતાર, ૭ મે. તાસ સીસ સદા ગુણુગણનિધિ રે શ્રી હર્ષ્યકુશલ સુષકાર વાદીગજ-પંચાનન સારિ સારે રૂપઈ મદનકુમાર તાસ સીસ લવલેશ કરી કહઇ રે સુમતહંસ મતિસાર, વામાન દુન પાસ પસાહુ લઈને શ્રી પીપાડિ મઝારિ. ૯ મે સદગુરૂ શ્રી જિનકુસલ સુરીસની રે સાંનિધિ સંઘ મઝાર, પરમપ્રમાદ ઉદય આણુંદ સુ રે નાઁદઉ સહિ પરિવાર. ૧૧ મે, (૧) યતિ ચેતનસાગરજી ભ. ઉદયપુર. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૪૬.]
૮ મે.
૭૨૬ ખ. શુવિજય (ત. હીરવિજયસૂરિશિ )
આ કવિ આ પૂર્વે રૃ.૨૩૧ ૫૨ આવી ગયા છે. આ કૃતિ ત્યાં માંધાવાની રહી ગયેલી. (૧૬૬૦) શ ંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્ત. ૬૪ કડી ૨.સ’.૧૬૮૭ આદિ – શ્રી હીરવિજય ગુરૂભ્યા નમઃ સરસતિ સામિણી માય, આપુ મુનિ' પસાય, પાસ જિષ્ણુદ તણા એ કે દસ ભવ ગાયત્રા એ.
અંત – સુંદર સથુણ્યા હૈ। લાલ, પુષ્ટિ' પાસ જિંદ, સ...પ્રેસર પુર રાજીઉ હૈ, અશ્વસેન કુલચ ૬; દમિ. ભવિ શિવવધૂ વરી રે મેાહનવલ્લી કંદ, અકબર સાહ પ્રતિબેાધીઉ રે, તપગચ્છ પૂનિમચંદ,
૧
૬૦ સું.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનચંદ્રસૂરિ [૨૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
શ્રી હીરવિજય સૂરસરૂ રે, સેવઈ સુરનરક. ૧ ચું. તસ પદપંકજમધુકર રે, શુભવિજય સુખકંદ, સંકટ વિકટ નિવારતે રે, કરતો ભવિકાનંદ. ૬૨ મું. શ્રી વિજયસેનસૂરિ પટધણું રે, શ્રી વિજ્યદેવ સૂરિ, તસ રાજ્ય સ્તવન કરૂં રે, પ્રતિ જિહાં રવિચંદ. ૬૩ મું. ઈમ પાસ જિણવર ભવિક સુખકર યાદવ જરાનિવારણ, અભાધિ ગજ રસ શશી વાર્ષિ અભયદેવ રોગવાર, ધર પદ્માવતી પૂજિત ભવમહોદધિતારણે;
શ્રી હીરવિજય સૂરદ સીસિં યુ વંછિત પૂરણે. ૬૪ (૧) મુનિ ગુણવિજયેનાલેખિ સં.૧૭(૦)૧ શુચિ શુકલ ચતુથી ભાર્ગવ નવાનગરે લિખિતં. પ.સં.૩-૧૧, જશ. સં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૮૭-૮૮. ત્યાં આ કૃતિ કલ્યાણવિજ્યશિ. શુભવિજયને નામે મુકાયેલી, જેનું સમર્થન કાવ્યના ઉદ્દત ભાગમાંથી થતું નથી. કલ્યાણવિજયશિષ્ય અને હીરવિજયસૂરિશિષ્ય શુભવિજય એક જ હેવાને તર્ક આ પૂર્વે (પૃ.૧૮) થયો છે પણ એમ નિશ્ચિતપણે માનવા માટે આધાર નથી.] ૭૫૧. જિનચંદ્રસૂરિ(વેગડ . જિનગુણુપ્રભસૂરિ-જિનેશ્વરસૂરિશિ) (૧૬૬૧) રાજસિંહ ચંપાઈ .સં.૧૯૮૭ આસે સુદ ૩
- (૧) જેસલ ભ.ભં. નં.૧૫૧૦. (૧૬૬૨) દ્રૌપદી ચરિત્ર ચોપાઈ ૬ ખંડ ૫૧ ઢાલ ૭૭૧ ગા. ૨.સં.
૧૬૯૮ આસો વ.૧૨ જેસલમેર અતિ – પાંડવ ને કદી તણે ઈ, ચરિયર સુખકારી રે,
શ્રી પાશ્વનાથ સુપસાઉલે, શ્રી જેસલમેર મઝા રે રે. ૪ સંવત સેલ અઠાણુએ, આસુ વદિ બારસ દિવસે રે, છઠ ખંડ પૂરન થયે, અતિ હર્ષ ધાર સજગીસે રે. ૫ શશિગ૭ ખરતરની સાખેં, તિહાં ગ૭ વેગડ રાજે રે, શ્રી જિનગુણપ્રભ સુરિજી, સવિ સૂરિ નમે સિરતાને રે. ૬ તાસ પાટ ગુરૂઓ ગુણે, શ્રી ગૌતમને અવતાર રે, કલિજગ સુરતરૂ સારિ, એસવંશ તો સિગારે રે. ૮ લુણિયા ગોત્રે દીપતા, સકલપિ જિણેસર સૂરો રે, ચારિત્રપાત્ર ચૂડામણિ, પ્રતો જે પુણ્યપંડૂરો રે.
૮
૩
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૭]
કરમચંદ
તાસ સીસ ઇણિ પરે કહે, જિષ્ણુ વયન પરમાણું રે, અ'ગ છતાલે સીસમેં, અધ્યયને તાસ વખાણે રે
૧૦
(૧) ૨.૭૭૧ ગાથા ગ્રં.૧૩૦૦ ઢાલ ૫૧. સ.૧૭૦૯ વૈશાખ વદી ૧૦ કુજે શ્રી લેહરા નયરે શાંતિજિન પ્રાસાદે ખ, ખ, વે, ભ. જિનચંદ્રસૂરિ વિદ્યમાને તતશિષ્યરત્નસેામભિ લિ. પ.સં.૩પ, જેસલ.ભ.ભ. ન....૧૩૭. (૨) પ્ર.૧૪૦૦ સં.૧૮૬૦ કા,શુ.૧૩ ભગુવાસરે સુલતાણુ, પ.સ. ૩૦, અભય. ન’.૨૪૩૮. (ટીપમાં રચના સં.૧૬૬૯ મૂકેલ છે.)
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૨૨૯, ભા.૩ પૃ.૧૦૮૯-૯૦, ‘દ્રૌપદી ચાપઈ’ પહેલાં ભૂલથી જિનમાણિકયસૂરિશિ. જિનચંદ્રસૂરિને નામે મુકાયેલી.] ૭૫૨, કરમચંદ (ખ. સામપ્રભ-કમલેદય-ગુણરાશિ.) (૧૬૬૩) ચંદ રાજાનેા રાસ ૬૯૬ કડી ૨.સ.૧૬૮૭ આસા વદ ૯ સેામ કાલધરીમાં
અત – સંવત સાલ સત્યાસીયે, ભલા જોગ અપાર, પુનર્વાસ નક્ષત્ર સેાહામણેા, કી કવિત ઉદાર. કૃષ્ણપક્ષ અતિ દીપા, આસ માસ તે વાર, તિથ નવમી તે પરગડી, સેહે ભલેા સેામવાર, ખરતરગચ્છ રલીયામણો, દિન પ્રતિ વાધે વાંનિ, જોતિ કલા દીપે ભલેા, મહિમા મેરૂ સમાંન, જિનસંઘ પાર્ટ પરગડા, ભલેા સાહે જિનરાજ, કલા બહુતર ગુણનિલેા, ભલી વધારી લાજ. હિવ કહું તે હરષ સુ', સાગરસૂરિ સુજાણુ, દીપે રૂપ સેાહામણો, સાહે યુ" જગભાણુ. સાન(મ)પ્રભુ ગુરૂ રાજીયા, ભલા સાધ મહંત, તાસ સલકલાગુણુ-આગલે, સદા હૈ જયવંત. કમલેદય જગ ચિર જયા, વડભાગ સિવ જાણુ, દેશપ્રદેશે પરગડા, માંતે રાણારાંણુ, તસુ પાટે તે દીપતા, પ્રતપે તેજ વિરાજ, ગુણવંત ગણ્યા ગાજતે, ભલે સેહે ગુણરાજ, ઋણુ પર કરમચંદ વીનવે, સુણે સહુ તેહ, ધર્મ કરો તુમ્હે પ્રાણીયા, આણુંદ હુસઈ એહ. કાલધરી નગર અતિ ભલા, દીઉઈ આવે દાય,
૬૬૦
૬૧
૬૨
૬૩
૬૪
૬૫
૬૭
e
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૧
૭૨
૭૩
૭૪
કમર
[૨૭૮] જન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ઇસે બીજે કે નહિ, દીસે જેતિ સવાઈ. માંડણી ભલી સુહામણી ચઉહટે ભલે સુવાસ, પ્રજા સદ્દ એ સુખ વસે, આણંદ લીલવિલાસ.
૬૭૦. ભલે વિરાજે દેહરે, પ્રતિમા ભલી મહાવીર, મહિમા મોટી અતિ ઘણી, સેહે ગુણે ગંભીર. આવે સહક અતિ ઘણ, નરનારી બહુ વૃદ, હરષ જુહારે ભાવ સું, સદા હુયે આણંદ. હિવ હું ભાથું ઇણ પરે, દેવડા વંસ વખાણ, જસવંત સોહે જસ ઘણો, અવચલ રાજ પ્રમાણુ. આવાસ વિરાજે અતિ ભલો, મંદિર ભલા પ્રકાર, દિન પ્રતિ પન્થમ ભાવઈ, સદા હુયે જયકાર. ભલા તુરંગ સુહામણું, ભલો સહ પરિવાર, તે જવા દીપતો, લખમી અંત ન પાર. ઈંસે જગમેં કે નહીં, વડભાગી જસરાજ, રાયરાણું માને ઘણું, ભલા કરે સવિ કાજ.
૭૬ વલી હરષઈ વીનવું, એહને બેટા ચાર, સકજ સોભાગી દીપતા, દૂસરા દેવ કુમાર. કણુ કાહ તે અતિ ભલા, દલપત માહા સુજાણ, રાયસંઘ રૂપે ભલો, સકલ કલા ગુણ જણ. વાધ છે હિવ તેહને, કર્ણ તણે પરિવાર, કુંવર ભલે એક તેહને, અદ્દભુત રૂપ અપાર.
શ્યારે ભાઈ ખેમ સું, આણંદ કરે સુખકાર, પુણ્યવંત પરગડા, જાણે સહુ સંસાર. ડેડૂયા સાહ તે વસે, ભલી વધારી મામ, જસ પ્રસાદે સુખ કરે, પસાર્યા ચિહું દિસ નામ. ચંદન [ચંદ] રાજાની ચેપઈ, સુણે જો હરષે મન ગહગહી, મતસાર મઈ કીઉ પ્રબંધ, જિમ હૃતિ તિમ કહ્યો સમંધ. ૮૨
૭૫.
૭૭
૭૮
૭૯
અપઢ મૂરખ હું એહ, જોડિ ન જાણું કાંઈ તેહ, માતા તણું મેં લીયે નામ, કરે ભલો તું માહારાં કામ. ૬૯૧. કીધી હુંતી વીનતી એહ, સિરાડે ચાડે માતા એહ,
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૯]
લાદય મયા કરી મુઝ માતા દેવ, તૂઠી સારદ સામણિ દેવ. ૯૨ કરી ચેપઈ અધિક ઉલ્હાસ, માતા પૂરી હરષઈ આસ, ભલી ખાંત સુ કહી મેં વાત, ભલા હુયા મુઝ નિરમલ ગાત. ૯૩ એ ચોપાઈ સુણસે જેહ, પાતક દૂરે જાએ તેહ, સદા હુયે અધિક આણંદ, બે કર જોડી કહે કરમચંદ. ૯૪ નામ જપું દિન પ્રતિ ગુણરાજ, સંધ ચતુર્વિધ કર જે રાજ, ભલે કરી જે ઉતમ દરસણુ, દીઠે હુએ આણંદ. ૯૫
ઈણ પરિ કહે ગુણ કરે વખાણ... કરમચંદ.
(૧) પ.સં.૨૦-૧૫, પ્રથમનાં બે પાનાં નથી, ડે.ભં. દા.૪૩ નં. ૫૯. (૨) ૬૫૬ કલેક, લીંભ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૩, ભા.૩ પૃ.૧૦૩૨–૩૪. ભા.૧ ૫.૫૦૩ પર “મતિસારને નામે મુકાયેલી આ કૃતિ આ જ સંભવે છે, કેમકે આ કૃતિના અંતભાગમાં “મતિસાર' શબ્દ આવે છે.] ૭૫૩. લાભદય (ભુવનકીર્તિશિ.) (૧૬૬૪) નેમિરાજિમતી બાર માસ ૧૫ કડી .સં.૧૬૮૯ આસો શુ.૧૫ આદિ- સખીરી સાંભલિ હે તૂ વાણી, ઈમ બોલે રાજુલ રાણી,
તેમજ મુઝ જીવન પ્રાણી, તિણું તેડી પ્રીતિ પુરાણું હે લાલ,
નેમજી નેમજી કરતી, તેમજ નિજ ધ્યાન ધરતી હે લાલ. ૧ અંત - સખીરી સંવત સાલ સે નિશ્વાસી, આસૂ પૂનિમ ઉજાસી, ભણતાં ગુણતાં સુખ ખાસી, લાદય લીલ વિલાસી હે લાલ. ૧
નેમજી નેમજી કરતી. (૧) મારી પાસે. (૧૬૬૫) શંખેશ્વર પાર્થ . ૧૭ કડી .સં.૧૬૯૫ માગશર વદ ૯
[મુપુગુહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૩૪, ભા.૩ પૃ.૧૦૨૮. “શંખેશ્વર પાર્શ્વ સ્તીને ૨.સં.૧૬૭૫ દર્શાવવામાં આવેલે, પરંતુ મુપુગુડસૂચીની પ્રતમાં “સોલ પંચાણુઓ' એમ સ્પષ્ટ મળે છે તેથી અહીં રચનારંવત સુધાર્યો છે.] ૭૫૪. મેઘનિધાન (ખ. જિનતિલકસૂરિ–રત્નસુંદર શિ.) (૧૬૬૬) ભુલકકુમાર ચોપાઈ ૨.સં.૧૬૮૮ માગશર સુ.૧૧ તિમરીમાં
(જિનદયસૂરિ આદેશથી) (૧) પ.સં.૨૨, બાલારા ભં.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૧૯]. ૭૫૫. અજ્ઞાત (૧૬૬૭) મનહર માધવવિલાસ અથવા માધવાનલ ૧૯૯ કડી લ.
સં.૧૬ ૮૯ પહેલાં આદિ- શ્રી વિદ્યાવિમલગણિ ગુરૂભ્યો નમઃ શ્રી મકરધ્વજ રાજેંદ્રાય નમઃ
સરસતિ સામણિ વિનવું, લાગું તુધ્ધ તણે પાઈ, માધવગુણ અહં જ પિસુ, મુઝ મતિ વર દીઉ માઈ. ૧ નયરી પુષ્કાવતી રૂડી, રૂડા ગઢ પ્રાકાર,
રયડા મંદિર માલીયાં રૂપડાં તોરણ સાર. અત – ન્યાઈ ભાગ સંભોગવી, નિશ્ચઈ નારી રંગ,
રતિપતિ ઈણિ પણિ પૂછઉં, ચઉવિહં માહવ અંગ. ૧૯૯ (૧) ઇતિ શ્રી મનહર માધવવિલાસ કામકંદલા વર્ણને દૂગ્ધ ઘટ સમાપ્ત છે. ઇતિશ્રી માધવાનલ સમાસઃ સં.૧૬૮૯ કાર્તિક શુદિ ૧૫ દિને લષિત. પં. વિનયવિમલગણિશિષ્યણ લષિતં. ૫.સં.૯–૧૩, ડા.પાલણપુર દા.૩૬.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૩૮.] ૭૫૬. હર્ષકુશલગણિ (૧૬૬૮) વીશી લ.સં.૧૬૯૦ પહેલાં આદિ-
સીમંધર જિન સ્ત. ઢાલ પંથીડા રી. ચંદલિયા જિણજી સું કહે મોરી વંદણું રે જિણવર, જગમ
સીમધર સામી રે. ચિતથી તઉ એક ઘડી નવિ વિસરે રે, મુઝ રાતિ દિવસિ જસુ
નામ રે. ચંદલિયા જિણજી સું...... અંત – ૨૦મા દેવદ્ધિ જિન સ્વ. કુમર ભલઈ આવીયઉ એ ઢાલ વિહરમાણ જિણ વીસમઉ એશ્રી દેવરિધિ ઈણ નામિં તૂ જય
જય જિણવરૂ એ.
હરકુસલગણિ વીનવાઈ એ તૂહિ જ દેવ પ્રમાણુ તું. ૪ (૧) સં.૧૬૯૦ શ્રા.શુ.૪ ભેમે જેસી ગગદાસ લિ. ૫.સં.૪-૧૫, જશે. વડવા ભાવનગર. પ.૯૮ નં.૨૨૦.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૩૯]
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાવ
સત્તરમી સદી
[૨૧] ૭૫૭. ભાવ? (૧૬૬૯) પાપપુણ્ય એપાઈ ૭૮ કડી આદિ–
* નમો શ્રી વીતરાગાય પાપપુણ્યનાં ફલ સાંભલે, ક્રોધ માન માયા પરિહરઉં,
ઈદ્રી નેદ્રી સવિ વસિ કરઉ, ધર્મ ભણું સહૂઈ અણુસરઉ. ૧ અંત – એ ચઉધઈ મનરંગિઈ ભણઉ, મોટાં પાપ સવે પરહર,
ભાવ સહિત વરગત મનિ ધરઉ, સિદ્ધિરમણિ લીલાં જમ વરઉ.૭૮ –ઈતિ ચઉપઈ સમાપ્ત. (૧) પ.સં.૩–૧૫, મ.જે.વિ. નં.૪૬૭,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૦૭. “ભાવ” કર્તાનામ હેવાની શક્યતા ઓછી છે.] ૭૫૮, પ્રેમ (લે.) (૧૬૭૦) દ્રૌપદી રાસ કડી ૬૫ ૨.સં.૧૬૯૧ આદિ –
વિમલમતિ સરસતિ મુદા, સમરી મનિ આણંદ,
ગાસ્ય સાધસિરમણ, પાંડવ પાંચ મુણિંદ. અંત – સંવત સેલ એકપણુએ, શ્રાવણ શુદિ રે બીજિ ગુરૂવાર,
રાસ રમે મઈ રંગિ સ્યઉં, પ્રેમઈ ગાયઈ રે ભણઈ નરનારિ. ૬૫ (૧) ૫.સં.૪–૧૧, મો. સુરત પોથી નં.૧૨૪. (૧૬૭૧) મંગલકલશ રાસ ૨.સં.૧૬૯૨
(૧) ગ્રં.૩૦૧, ૫.સં.૧૭, લી.ભં. દા.૩૯ નં.૫૮. [લીંહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૪૧૬ – પ્રેમવિજ્યને નામે).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૬૭, ભા.૩ પૃ.૧૦૫૫. દ્રૌપદી રાસ'ના ઉદ્દધૃત ભાગમાં કવિને લોકાગચ્છ દર્શાવેલ નથી, તેમ કર્તાનામ પણ સંદિગ્ધ રહે છે.] ૭૫૯, લધિવિજય (ત. વિજયદેવસૂરિ–સંયમવર્ષ–ગુણહર્ષશિ.) (૧૬૭૨) દાન શીલ ત૫ ભાવનાએ દરેક અધિકાર પર દૃષ્ટાંત
કથા રાસ ૪ ખંડ ૪૯ ઢાળ ૧૨૭૪ કડી ૨.સં. ૧૬૯૧ ભા શુક આદિ
શ્રી સરસતિ તું સારદ, ભગતિમુગતિદાતાર,
દુહા
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
હિિવજય
| [૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ જૈની જગદંબા જગે, તુઝથી મતિવિસ્તાર. તું ત્રિપુરા તું તે તિલા, તું મૃતદેવી માત, પદમિણિ પંકજવાસિની, ષ દરશન વિખ્યાત. આદિપુરૂષની પત્રિકા, પ્રજ્ઞા પંડિત માય, ભારતિ ભગવતિ ભવનમાં, તુઝથી શિવસુખ થાઈ. બ્રહ્માણુ વાણી વિમલ, વાણું ઘો મુઝ માય, ગીત કવિત જે કરે, તે સવિ તુઝ પસાય. કેઈ નવિ જાણે ડોસલા, વૃદ્ધપણે વઈરાગ,
આણ સંયમ આદર્યું, પણ ભણવા ઉપરે રાગ. અંત – શ્રી વિજયદાન સૂરીશ તપગચ્છધણી, તપ તણે તેને આદિત નિરખે, સૂરિ શ્રી હીરવિજયાભિધો હીરલ, તાસ પાટે સેહમસામિ
સરિ. ભજે. ૫ તાસ પાટૅ વિજયસેન સૂરીસરૂ, પ્રબલ વિદ્યા પ્રકટ પુણ્ય દરિઓ, શ્રી વિજયદેવ સૂરીસરૂ સુંદર, પ્રતાપ તસ પટે સુગુણ ભરિયે. શ્રી વિજયદાન સૂરીશના સીસવર, શ્રી અમીપાલ પંડિત વિરાજે, શ્રી ગુણહર્ષ પંડિત પ્રવર તેહને, સીસ ગુણ જલધિ ગંભીર ગાજે. તેહને સીસ સવિકવિમુકુટ કવિચરણશરણું અનુકરણ મતિ મનિ આણી, લબધિવિજયાભિધે પરસૃગુણવણમા કહતિ સુણિ માત શિશુ
વચન વાણું. ૮ ચાર ખંડે અખંડે અભિય વચન મેં ભાષિGરાસ લવલેશ કરતાં, સાધયો કવિ બડા સયલ ગુણના ઘડા, કહું બહુ પ્રવચન થકીઅ ડરતી. સેલ શત બાણુઈ વરસ વિક્રમ થકી, ભાદ્ર માસિ શુચિ છઠિ દિવસે, રાસ લિખિએ રસું સુણત સુખ હેસિ, જેહ જણ જેઈસિં
મન હરસિ. ૧૦ સહસ ઉપરિ શતક દેઈ ચમેત્યારે, અધિક ધક પ્રમુખ સયલ કહીએ, દાન વ૨ સીલ તપ ભાવના રાસ કે ઢાલ નવ અધિક શ્યાલીસ
લહીએ. જાં લગઈ જેનને ધર્મ થિર થઈ રહે, સયલ જગ જીવ સુરતરૂ સમાને,
તાં લગે રાસએ થિર થઈને રહે, સવિ સધર્મીજને વાચ્યમાન ભ.૧૨ (૧) ઇતિશ્રી દાન શીલ તપ ભાવનાધિકાર ચતુષ્ટયાંતર્ગત નરનારી કિચિત્ દષ્ટાંતકથાસંબંધ પ્રાકૃત રાસ કે ભાવના માહાસ્ય વર્ણધિકારશ્ય
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૩]
લશ્વિવિજય તુર્થ સંપૂર્ણ. પં. રત્નવિજયગણિ શિ. ગણિ ભીમવિજયની પરતિ સં. ૧૭૨૫ કા.સુ.૧૩ લ. આતમાથ. ૫.સં.૪૨-૧૫, રત્ન ભ. દા.૪૫ નં.૪૮. (૨) સંવત ચંદ્રમિતો વેન અબ્દકવસુવર, શાકઃ ષચંદ્રવિયઃ ન્યૂન પંચાસ યુક્તિમત દિને પરિપૂર્ણ. પ.સં.૧૧-૧૩, રત્ન ભ. નં.૪૯. (૧૬૭૩) ઉત્તમકુમારને રાસ ૫ ખંડ ૪૪ ઢાળ ૧૫૪૦ કડી .સં.
૧૭૦૧ કાર્તિક શુ.૧૧ ગુરુ આદિ
શ્રી ગુણહરષ (ગુરૂ) તણ, પામી પુણ્યપ્રભાવ, વિષમ વિધનજલ તારવા, જે વડ અવિહડ નાવ. જિનવર-મુખકમલિ વસે, ષટભાષામય ઉપદેલ, બાવન અખર વિવિધ વર, રણે ઘડીયો એહ. જગજયની જગજીવની, જગદંબા જગમુખ, જગતારણ જગમોહની, તુઝ સમરિ સવિ સુખ. વીણાપુસ્તકધારણ, ભગવતી ભારતિ દેવ,
કવિત કરૂં સંખેપથી, હિયડે તુઝ સમરેવ. અંત – શ્રી ઉત્તમરાય તણી મેં કથા કહી લવલેશ,
છરણ શાસ્ત્ર તણે અનુસારે ઢાલબંધ સુવિશેષ. ૮૭ ક. સંવત સતર શત એક ઉપરિ ૧૭૦૧ વરસિ કાતિ માસ, ઉજજવલ અગ્યારસે ગુરૂવારે રએ રાસ ઉલાસ. ૮૮ ક. એણિ રાસે ઢાલ મનહર ાર અધિક ચાલીસ, ગાહા દૂહાદિક સ લેખેં પન્નર સે પ્યાલીસ. ૮૯ પંચ ખંડ દુઓ સંપૂરણ નિજ ગુરૂનામપ્રભાવેં, ભગત તણું દાલી દૂખ ટાલિ, સહગુરૂ સહજ સભાવિ. ૯૦ ક. ઓછો અધિકે હવે અણધટત, રાશિ વયણ વિશેષ, તે મિચ્છાદુક્કડ મુઝ હજ, સુણજ સયણ અસેસ. ૯૧ ક. ઉત્તમ રાસ રસિક જન રતિકર સુઘટિત સિત પદબંધ, શીલે સુરભિત ચંપકુસુમ જિમ સદલ સરૂપ સુગંધ. ૯૨ ક. શીલવંત વિવિધ પરિ વિલ, જે ઉત્તમ નારાય, દેવી પ્રારથીઓ નવી ચૂકે, જે વજદઢ કાય. અતિ સવી છેડીને દીક્ષા, લેઈ કરી તપસાર પામી સરગ મુગતિ સાધસેં, અનુક્રમે જે નિરધાર.
૯૪ ક..
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
લધિવિજય
[૨૮૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ તેહને રાસ રસાલ એ રૂડે, જે સાંભળસે કંત તે તેહના વિછડચા વાલાને મિલસે સહી નિયંત. ૯પ ક. જિહાં મંગલ કારણ હવે ઝાઝે, જિહાં હવે મનવિનોદ ધર્મ ફલાફલ સુણવા જે મન તે સુણે એ સપ્રમોદ. ૯૬ ક. જિહાં પઢીયે ગુણીમેં તિહાં હવે કુશલકલ્યાણ, ભણે ગુણો તે આગલે રૂડી જે હેવે સુઘડ સુજાણ. ૯૭ ક. શ્રી તપગચ્છ ગણુગણિ દિનમણિ, શ્રી વિજ્યદેવ સૂરદ વિજયસિંહસૂરિ આચારજ પ્રતાપ જ્યાં રવિચંદ. ૯૮ ક. તાસ પરંપર ગુરૂ તપગપતિ વિજયદેવ સૂરિરાય, તાસ સસ સંજમહર્ષાભિધ, વરપંડિત કહેવાય. ૯૯ ક. તાસ સીસ પંડિત મુગટમણિ, શ્રી ગુણહર્ષ સુસીસ, લબધિવિજય કવિ કહે કર જોડી, ઈમ હષે નિસદીસ. જિહાં થીર થઈ રહે શ્રી જિનશાસન, જિહાં તપે સુદિણુંદ ગ્રહગણમંડિત મેરૂ મહીધર કંઅ તારા ચંદ. ૩૦૦ તિહાંતાઈ ઉત્તમરાયને જાને ઉત્તમ રાસ રસાલ, ભણે ગુણે નિસુણે જે ભાવે, તિહાં ઘર મંગલમાલ. ૩૦૧ તપગચ્છમંડણ સંજમહર્ષ સુશિષ્ય શ્રી ગુણહર્ષ સુસીસ
લમ્બિવિજય કહે રાસ રસાલે, પ્રતાપો જે નિસદીસ. ૩૦૨ કરે. (૧) સં.૧૭૯૩ લિ. પૃ.૨.સં. ભાવ. (વે.નં.૨૪). (૨) મુનિશ્રી કસ્તુરિવિજય પંન્યાસજીકી સવાઈ શ્રી પં. અમરવિજય પંન્યાસજી વાચનાર્થે મુનિ પં. કેસરવિજયેન લિખિતા, ઉહાનગરે. ૫.સં.૮૮-૧૫, માં.ભં. (૧૬૭૪) અજાપુત્રને રાસ ૭ ખંડ ૨૯ ઢાળ ૧૪૨૦ કડી .સં.૧૭૦૩
આસે શુ.૧૦ શુક્ર આદિ
દૂહા. વંદુ શ્રી જિનવર તણ, ચરણકમલ ઉલ્લાસ, જે પ્રણમતે પામીઈ, શિવસુખ બારે માસ. સિદ્ધ સાધ જિન ધર્મધુર, એ સવિ મંગલ મૂલ. સંકટ હરજો સમરતાં, હોજ મુઝ અનુકુલ. જેહથી જીસ જસ પામીએ સરે મનવછિત કામ, શ્રી ગુણહર્ષ ગુરૂજી તણ, જગ જય તું નામ. શ્રી સરસતી તું સારદા, ગિરવાંણી ગુણ ગેલ,
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૮૫]
લધિવિજય બ્રહ્માણી બ્રહ્માંડવિ, મોહ્યો મોહનલિ.
(સરસ્વતીની સ્તુતિ છે) અંત – ઓછું અધિવું રે આગમથી કહિઉં ઘટતા ઘટતું રે જે નવિ સદ્
વહિયું નવિ સદ્દવહીઉં મેં અઘટ ઘટતું તે મિછાદુકા દીઓ મેં ઝરણું પુસ્તક જોઈને એ રાહ જોડી લીઓ વળી અઘટ વયણ જિકે હેઈ તે સુગુણ ખમને માનવી શ્રી અજપુત્ર રાસ કેવલી વાત છે અતિ નવનવી. ૧૭ અંકે ગાહા રે દુહા ચઉપઈ, સવિ સરવાલે રે ચઉદહેસત થઈ, સત થઈ ચઉદહ ચોપઈ તિમ ઢાલ ઉગણત્રીસ એ શ્રવણે સુણતાં સુખ હાઈ હીયડુ હરખું હીસે; સંવત સતર ટન આસુ સુદમાં દસમી શુક્રે સહી શ્રી અજપુત્ર કથા સકેમલ રાસ બંધે એમ કહી. ૧૮ જાં ધુએ તારા રે જાં રવિ ચંદ્રમા, જાં લવણોદધિ લેપે નવિ સિમા, નવિ સિમા લેપે લક્ષણ જલનિધિ મેર પ્રમુખ મહીધરા, જાં જૈનશાસન માહિ લીજે જૈન નામ નિરંતરા, તાં લગે પ્રતાપે શ્રી અજાસુત રાય રાસ સોહામણું , સાંભલે સવિ સુખ સંપજે ઘર હેઈ નિત વધામણાં. ૧૯ તપગચ્છ ગિરૂઓ રે ગુરૂ ગુણસાયરૂ, જે તપતિજે રે દેવ દિવાયરૂ, દિવાયરૂ તપતેજથી શ્રી વિજયદાન(દેવ) સુરિસરૂ તસ સીસ સંજમહર્ષ પંડિત શ્રી ગુણહરષિ મુનિસર તસ સીસ લીલા લબધવિજયાભિધ વિબુધ ભાવે ભણે
અજપુત્ર નરપતિ નિધટ નિરૂપમ કરતપટ હે રણઝણું. ૨૦ (૧) અજાપુત્ર રાસસ્ય સપ્તખંડ સં. સર્વ ખંડ ૭ સર્વ ઢાલ ૨૯ છે. સર્વગાથા ૧૪૨૦ છે, સર્વ લોકસંખ્યા ૩૨૨૫ છ એ રાસને અધિકાર જીરણ ગ્રંથ પ્રમુખ શામ મધ્યે વષા છઈ તેહથી વિશેષ ધારવ૩ સહી. સં.૧૮૮૨ વૈશાખ માસે શુકલ પક્ષે ૧૫ તિથી શ્રી રવિવારે લખિતં. શ્રી પરબંદિર મધ્યે સા. ખીમચંદ શિવરાજ લખિત સ્વ આત્માથે. પ.સં.૬૯-૧૫, માં.. (૨) પં. નિત્યવિજયગણિ શિ. ભાવિ મુનિ છaવિજયેન લિ. સં.૧૭૪૫ કા,શુ.૭ સમીનગર. ૫.સં.૪૮-૧૩, વી.ઉ.ભં. દા.૧૯ પિ.૪.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
લમ્પિવિન્ય
[૨૮] જન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ (૧૬૭૫) મૌન એકાદશી સ્ત, આદિ –
સરસતિ (૨) પઢમ પણવિ. પછિ નિઆ ગુરૂનઈ નમે, તાસ નામ નિઅ મન્નિ આણિઅ, કહસ્ય મુનિ એકાદસી જૈન આગમ વષાણિઅ, આરહઉ એકાદશી આણું મન આણંદ, સુષસંપદ સહજિ હાઈ જાં ધ્રુઅ તારા ચંદ. જિહાં તીરથ (૨) અ૭િ શેત્રજ શ્રી ગિરનાર અઝાર તિમ એરવાડિ અંદાક જિણવર, ને સેરઠ માંહિ સબલ અવર તીર્થ પ્રણમતિ નરવર, નગરી મોટી દ્વારકા તિહાં માધવ નરરાય,
રાજ કરઈ સુરપતિ પરિ નરપતિ પ્રણમઈ પાય. અંત – શ્રી વિજયદેવ સૂરિદેવ સહગુરૂ લલ્વે, શ્રી ગુણહરણ કરી સસલેશિ,
મૌન એકાદસી દિવસ મહિમા કહ્યો, ગહગલ્લો લખધિ લીલાવિશેસિં.
(૧) જુએ કૃતિક્રમાંક ૧૬૭૭ની નીચે. (૧૬૭૬) સૌભાગ્યપંચમી અથવા જ્ઞાનપચમી સ્વ. આદિ– આદિ જિણવર (૨) સયલ જગજત
વંછિઆ સહકર પર્યકમલ નમવિ દેવ સારા સમરિઅ, તિમ નિઅ સહગુરૂ નમિનઈ મુઝ મનિ કજિ કરિએ ભમરીએ, કહિસ્ય સહગપંચમી નાણપંચમી તિમ્મ
આરાહતઈ દૂરિ હાઈ નાણાવરણું કમ્મ. અંત - જય (૨) શ્રી સીમંધરસામી, જય નિજજર ગજગામી રે,
શ્રી ગુણહર્ષ સેવાફલ પામી, કબધિ કહિ સિરનામી રે. - (૧) જુઓ કૃતિક્રમાંક ૧૬૭૭ની નીચે. (૧૬૭૭) પંચકલ્યાણકાભિધ જિન સ્ત, આદિ
દૂહા, વસઈ જિણવર નમી, નિઅ-ગુરૂચરણ નમેવિ,
કલ્યાણક તિથિ જિન તણું, સુણિ ભવિઅણુ સંવિ. અંત - શ્રી વિજયદેવ સૂરદ સહગુરૂ સમુણ, શ્રી ગુણહર્ષ વરવિબુધ સીસે,
પંચકલ્યાણકાભિધ તવન જિન તણું, લબધિ પભણઈ પ્રબલ જગિ
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવ'દ્ર
જગીસા. ૩૬
(૧) ૫. શ્રી લબ્ધિવિજય શિ, ભાવિ ગણિ આણુંદવિજયેન લિ. સાહીમામે. ઉપરનાં ત્રણ એક સાથે પ.સં.૮-૧૭, વિ.ધ.ભ. (૧૬૭૮) ગુરુગુણ છત્રીશી સ. આદિ – શ્રી ગુરૂ ગુરૂ ગિરૂ
નમુંજી, સદગુરૂ સમકીતમૂલ,
ત્રણ્ય તત્ત્વમાં મૂલગુંજી, સહગુરૂ તત્ત્વ અમૂલ રે, આતમ તે સેવઉ ગુરૂરાય.
અંત – ગુરૂગુણુ છત્રીસÛ છત્રીસી, જોયે આગમઅધિ,
-
સત્તરમી સદી
[૨૮૭]
૪૩
શ્રી ગુણુહષ વિષ્ણુધ ૧૨ સીસઇ, લહીઇ લીલલધિ, (૧) લિ. મુનિ વૃદ્ધિવિજય. પુ.સ.૨-૧૩, હા,ભ'. દા.૮ર નં.૪૯. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભાર પૃ.૧૧૯-૨૪, ભા.૩ પૃ.૧૦૩૯-૪૧, ૧૦૮૮ તથા ૧૧૮૦. કવિને ૧૮મી સદીમાંથી ૧૭મી સદીમાં ફેરવ્યા છે. ગુરુગુણુ છત્રીસી સ.' ગુડુ શિષ્યને નામે મુકાયેલી, પણુ કર્તા લબ્ધિવિજય હેવાનું જ છેલ્લા શબ્દ પરથી સૂચિત થાય છે. ગુના ગુરુ એક વખત અમીપાલ અને પછી સંયમ કહ્યા છે તે કઈ રીતે છે તે સમજાતું
નથી.] ૭૬૦, દેવચંદ્ર (ત. સકલચંદ્ર-સૂરચ`દ્ર-ભાનુચ'દ્રશિ.)
અહિમ્સનગરના આસવાલ, અબાઈયા ગોત્રજ, પિતા રિડા શાહ, માતા વરખાઈ, જન્મનામ ગેાપાલ. ૯ વર્ષની વયે પિતા સ્વ સ્થ, વિજયસેનસૂરિના ઉપદેશ સાંભળી વૈરાગ્ય, પોતાના ભાઈ તથા માતા સાથે ૫. રંગચંદ્ર પાસે દીક્ષા, સ્વનામ દેવચંદ્ર અને ભાઈનું નામ વિવેકચંદ્ર. ભાનુચંદ્ર ઉપાધ્યાય પાસે વિદ્યાધ્યયન (અને તેમના શિષ્ય તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા). સ.૧૯૬૫માં દેવલવાડામાં વિજયસેનસૂરિ પાસેથી પ`ડિતપદની પ્રાપ્તિ. પછી ચાવજીવ એકાશન અને ગંઠસી પ્રત્યાખ્યાનના નિયમ લીધેા. મારવાડ, માલવા, મેવાડ, સારડ, સવાલક્ષ, કુંકણ, લાટ, કાન્હડ, વાગડ, ગુજરાતાદિ દેશમાં વિહાર કર્યાં. સાત દ્રબ્યાને પરિહાર કર્યાં. મહિનામાં છ ઉપવાસ. સં.૧૯૯૭નાં સરાતરામાં ચોમાસું. ત્યાં ૫૩ વર્ષની વયે વૈ.શુ.૩ તે દિને અનશન કરી ૮ દિને પ્રભાતે સ્વર્ગવાસ. જુએ તેમના બંધુ વિવેકચંદ્રકૃત દેવચંદ્ર રાસ, નાહટાજીના ભંડાર ન.૨૫૭૨, તેને સાર જૈન સત્યપ્રકાશ પુ.૨
૧
૧૧ પૃ.૧૨૭.
કવિના ગુરુ ભાનુંદ્ર અકબરની ધર્મસભાના ૧૪૦મા નંબરના (પાંચમી
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવચક
[૨૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ શ્રેણીના) સભાસદ પ્રસિદ્ધ છે. તે અને તેમના શિષ્ય સિદ્ધિચંદ્ર બંને અકબર પાસે રહી પિતાની વિદ્વત્તાથી બાદશાહની પ્રીતિ સંપાદન કરી હતી. અને તે બંનેએ “કાદંબરી' પર સુંદર સંસ્કૃત ટીકા રચી છે. બાદશાહ સૂર્યનાં હજાર ના મો સાંભળતા હતા. તે માટે ભાનુચંદ્ર “સૂર્યસહસ્ત્રનામ સ્તોત્ર રચ્યું હતું. ઈ.સ.૧૫૯૩[૨ માં (સં.૧૬૪૮[૯]) તેણે સમ્રાટ અકબર પાસેથી પાલીતાણુના શત્રુ જય તીર્થના યાત્રાળુઓ ઉપરથી કર ઉઠાવી લેવાનું ફર્માન જારી કરાવ્યું હતું અને એ પણ આજ્ઞા પ્રાપ્ત કરી હતી કે સર્વ જૈનોનાં પવિત્ર સ્થાને હીરવિજયસૂરિને હવાલે કરી આપવા. સંભવતઃ ભાનુચંદ્ર તેના દરબારમાં બાદશાહના મૃત્યુ (ઈ.સ.૧૬૦૫) સુધી રહ્યા હતા.
સકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય માટે આની અગાઉ જુઓ નં.૫૪૫.
વિજયસિંહસૂરિ – આચાર્ય સં.૧૬૮૪, સ્વર્ગવાસ સં.૧૭૦૯. (૧૬૭૯) નવતત્વ ચોપાઈ લ.સં.૧૬૯૨ પહેલાં અંત – સુવિહિત સાધુ તણે શૃંગાર, શ્રી વિજયદેવસૂરિ ગણધાર,
તાસ પાટે પ્રગટયો સૂરિસિંહ, વિજયસિંહસૂરિ રાખી લીહ. ૩૩ ગુરૂ શ્રી સલચંદ ઉવઝાય, સૂરચંદ પંડિત કવિરાય, ભાનુચ વાચક જગચંદ, તાસ સીસ કહે દેવચંદ. ૩૪ એ ચોપાઈ રચી કર જોડ, કવિતા કાઈ મ દેજે ખોડ,
અધિકે છે સીંધી જોડી, ભણતાં ગુણતાં સંપતિ કોડ. ૩૫ (૧) સં. ૧૬૯૨ ચે.શુ.૭ શનિ, ૫.સં.૧૨, જય.પિ.૬૯ (૨) પ.સં. ૬, જય. પિ.૬૯. (૩) પ.સં.૪૬, તેમાં પ.સં.૧૩, જય. નં.૧૦૭૮. (૪) ભાવ ૨. (નં.૩૨). (૫) ૫.સં.૯-૧૭, ઝી. પિ.૪૧ નં.૨૧૭. (૬) સં. ૧૭૪૦ વૈશુ.. કર્ણદુર્ગે પં. વિવેકકુશલગણિ શિ. આણંદકુશલ લિ. પ.સં.૭-૧૫, જશ.સં. નં.૩૩૮. (૭) સંવત વૃષ જયા પૂજા (૧૭૫૬) શાકે કલત્ર નેત્ર કલા (૧૬૨૧) માહ સિત પક્ષે અનુત્તર સંખ્યા તિથૌ ચંદ્રજયવારે સ્થભતીથે પં. કાણુવર્ધનગણિ શિ. પં. રંગવદ્ધનગણિ ભ્રાતૃ પં. મેઘવદ્ધનગણિ સેવક ગ. છતવર્ધન ગ. રક્તશેખર, ગ. શુભસાગરેણુ લિ. બાઈ વાલ્ડબાઈ પઠનાથ થી પટી મળે. પ.સં.૧૩-૧૧, વડા ચૌટા ઉ. પિ.૧૫. (૭) સં.૧૮૪૮ માગસર વ.૧૩ ચેલા મયાચંદ લિ. આત્માથે ગાંદલી નગરે શ્રી ગિરૂઆ પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત. પ.સં.૧૪-૧૧, ખેડા ભં.૩. (૮) સં.૧૯૧૬ ભા.સુ. આદિતવાર લ. નાયક લખમીચંદ તલસી પાલણપુર, ૫.સં.૧૩-૧૩, સંધ ભં, પાલ ગુપુર દા.૪૬ નં.૩૨.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૯]
[મુપુગૃહસૂચી, હેઝૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૧૫૦, ૨૪૩, ૬૨૫.] (૧૬૮૦) + શત્રુ જય તીર્થ પરિપાટી ર.સ.૧૬૯૫
આમાંથી સ્પષ્ટ છે કે કવિએ શત્રુ ંજયની યાત્રા સ.૧૯૯૫ના મહા વિદ ૧૪ ને ગુરુવારે કરી. ૧૬૯૫નું ચેમાસું ઈડરમાં કરીનેયાત્રાર્થે નીકળી ફ્રીચાટ (ફીચેાદ), વલાસણુ, વડનગર, વીસનગર, સિવાલા (સાઉલા), મહેસાણા, અમદાવાદ અને પાલીતાણા આવ્યા. પછી અમદાવાદ ગયા. આદિ– સકલ સભારંજન કલા, દિએ સરસતિ વરદાતાજી,
સુ.
શ્રી વિમલાચલ સ્તવન ભણું, પામી શ્રી ગુરૂમાને!જી. આવા શેત્રુજયઇ, ચઢીય નવાણુ વારેાજી મનમાં ઉલટ અતિ ધણા, હઈડે ટુ અપાર જી. ઉમાહે મન માહિ ધણેા, કરસ્યું યંત્ર પ્રવાડચોજી, શ્રી શેત્રુંજય ભાવ સુ, લાગી મનહરૂ હારાજી. સંવત સાલ પચાયે, ઇડર રહી ચેામાસાજી યાત્રા કરવા સંચર્યાં, શુભ દિવસ શુભ માસેાજી. અંત – પાલીતાણાથી ચાલીયા એ મા., કરતા પંથ પ્રયાણુ, કુશલે રાજનગર ગયા એ મા. કીધાં ડિ કલ્યાણુ, ભણે ગણે ને... સાંભલે એ મા. એહ તવન જે જળુ, ધરિ બેઠાં યાત્રા તથૅા એ મા. ફલ પાંમ” સુવિહાણુ. સુ. ૧૦ શ્રી તપગપતિ સુનિલે એ મા. શ્રી વિજયદેવ સૂરી...૬, જાણે ગિ' ઉડ્ડયા સડી એ મા. મૂતિવ તા ચંદ. સાહ થિરા નંદનવરૂ એ મા, માહનવલ્લીક દ જે સેવઈ ભાવ કરી એ મા. તસ ઘરિ નિત્ય આણું, સુ. ૧૨ શ્રી વિજયદેવસૂરિ પાટિ’ ગયા એ મા. શ્રી વિજયસિ*હ સૂરિરાય, જેહુને પ્રણમે નિત પ્રતિ... એ મા. સુરનર ભૂપતિ પાય. સુ. ૧૩ સીસ વાચક ભાનુચના એ મા. માગઈ દેવચંદ દેવ, વલી વલી મુઝને આલયો એ મા. શેત્રુ ંજય કેરી સેવ. સુ. ૧૪
સુ. ૧૧
લસ.
૧૯
દેવચંદ્ર
ગુરૂશ્રી હીરવિજયસૂરિ પસાયે શ્રી ભાનુચંદ ઉવઝાયા કાસમીર અકબર સા પાસÙ શેત્રુંજય દાણુ છુરાયા તાસ સીસ દેવા કહે. એ ગિર ગિરા રાયા,
૧
આવેા. ૨
આવા. ૩
આવા. ૪
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવચંદ્ર
ભેટયો ભાવ ધરી એ
(૧) સંવત્ ૧૭૬૯ વર્ષે
[૨૯′′] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ તીરથ, મનવ ષ્ઠિત સુખદાયા
આજ મનવાંછિત સુખ પાયા. ૧૫ ૫. દાનય દ્વેષુ લષિત પત્તનનગરે. (૨)
જય. નં.૧૦૭૮.
પ્રકાશિત ઃ ૧. પ્રાચીન તીર્થં માળા સંગ્રહ ભા.૧ પૃ.૩૮-૪૭. (૧૬૮૧૭) પૃથ્વીચ કુમાર રાસ ૧૭૪ કડી ૨.સ.૧૬૯૬ ફા.સુ. ૧૧
સામલીમાં
આદિ – સકલ પ`તિશિરામણિ પંડિત શ્રીય શ્રી જિનય દ્રગણિ ગુરૂયેા નમઃ પ્રણમું ભગતિ ભગવતિ ભારતી, જે તૂઠી આપઈં શુભમતી, જસ સેવઈ સુરનર ભૂપતી, જેનિં નામð સુખસ`પતી, સારદ શુભમતિ પૂરા આસ, આપે મુઝન વચનવિલાસ, તું સરસતિ કવિજનની માય, સેવક ઉપર કરી પસાય. વલી સમરૂ નિ મંત્ર નવકાર, ચઉદે પૂરવનુ જે સાર, શ્રી ગુરૂ કેરૂ પામી માંન, ખાલિસ પૃથ્વીચંદ્ર આખ્યાન. સીલવંત માંહિં અતિ ભલે, ચંદ્ર તણી પર જસ નિરમલે, તાસ રાસ જન સાંભલેા, સીલવંત કહીય ગુનિલેા. 'ત – સીલવ ́ત માંહિ" જસ લીહ, સીલ પાલવા યા સીદ્ધ,
૩
૪
તે તે પૃથિવીચંદ્ર કુમાર, ગુણુસાગર પણિ બીજો સાર. ૧૭૦ સાવલી નર્ગાર રહી ચેાસિ, સંવત સાલ છન્નુંઇ ઉલાસિ, ફાગુણ સુદિ એકાદશી ધારિ, વાર કહુ. તે હવઇ વિચારી. ૧૭૧ સાગરસુત ભગનીપતિ પુત્ર, વયરી સુત વાહન ભષ્ય શત્રુ, તેહની ગતિ જિહાં તેહનું રત્ન, તે વાર [] જાણું! કવિ સ્ત. ૧૭૨ પુષ્ય નક્ષત્રિ' કીધા રાસ, શીલવંતને હું છુ... દાસ, તપગપતિ ગુરૂ ગેાયમ સમાન, વિજ્યદેવસૂરિ યુગઢ પ્રધાન. તાસ પાટિ પ્રગટ્યો જિમ ભાણુ, વિજયસિ‘હસૂરિ ગુના જાણુ, વાચક ભાનુચંદને સીસ, દેવચંદ પ્રણમેં નિસદીસ. (૧) સં.૧૭પ૬ ચૈ.શુ.૧૦ ભામવાર લિ. પ. જિનચંદ્રગણિ ૫. તેજયદ્રગણિશિષ્ય ગ. જીવનચંદ્રેશુ લિ. પત્તન નગરે સુશ્રાવક વ.શા. સામલદાસ સુત વ.શા. વેલજી પડના.... પ.સ.૧૨-૧૨, મેામે, સાગર . પાટણુ દાટન.૩૬, (૨) ગ્રં.૨૪૦ સં.૧૭૮૭ શ્રા. કૃષ્ણ ૧૩ શુક્ર લિ. પાટણ મધ્યે. પ.સં.૯-૧૩, ઈડર ખાઈને ભ. નં.૧૭૫. (૩) ખંભ
૧૭૪
૧
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૧૯૫] કનકકીતિ વા. ૧. (૪) રત્ન. ભં, (૫) જય. નં.૧૦૭૮. [મુપુગૃહસૂચી, હજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૬૯, ૪૪૫).] (૧૬૮૧ખ) અન્ય કૃતિઓ મહાવીર ૨૭ ભવ સ્ત. ગા.૮૯, પિસીનાપુર મંડન એકસુમલ (2) પાર્શ્વ સ્ત. ગા.૬૧, શંખેશ્વર . ગા.૧૪, પિસીના પાશ્વ સ્ત. ગા.૧૧, નેમિ સ્ત. ગા.૯ અને ગા.ર૩, પાર્શ્વ સ્ત. ગા.૯, આદિનાથ સ્ત, ગા.૫.
(૧) ૫.સં.૪૬, જય. નં.૧૦૭૮. (નવતા ચોપાઈ, પૃથ્વીચંદ્ર રાસ અને શત્રુજ્ય તીથ પરિપાટી સાથેની કર્તાની સર્વકૃતિઓની પ્રત) [મહાવીર ૨૭ ભવ સ્ત. – મુપુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૭૯-૮૧, ભા.૩ પૃ.૧૦૭૦-૭૨. ત્યાં સૌભાગ્યપંચમી સ્તુતિ” તેંધાયેલી તે વસ્તુતઃ સંસ્કૃત કૃતિ છે, ને “સુકોશલ સઝાય” તે અન્ય દેવચંદ્ર (નં.૪૪૪)ની ઠરી છે.] ૭૬૧. કનકકીર્તિવા. (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ—નયનકમલ-જયમંદિર શિ.)
આ કવિએ સંસ્કૃતમાં “મેઘદૂત' પર ટીકા રચી છે, (૧૬૮૨) નેમિનાથ રાસ ૧૩ ઢાળ ર.સં.૧૬૯૨ માહ શુ.૫ વિકાનેરમાં આદિ
ઢાલ, સકલ જૈન ગુરૂ પ્રણમું પાયાં, મૃતદેવી પદપંકજ દયાવું, શ્રી ગુરૂચરણકમલ ચિત લાવું, કેમકુમાર જાદવ ગુણ ગાવું, મન
વંછિત સુખસંપતિ પાવું. ૧ સેરઠ દેસ સદા સુખ આગર, નારીપુરૂષત બદ્ધ રાગર, જિહાં વિમલાચલ તીથરાયા, ઉજવલ ગિરિ તીરથ મન ભાયા. ૨ દ્વારવતી નગરી નવરંગી, ધનદ નીપાઈ સુજન સુરંગી, કંચણમણમઈ કેઠ વિરાજઇ, જિણિ દીઠાં અલકાપુરુ લાજઈ. ૩ રતનજડિત કેસીસા સહઈ, તીન ભુવન જનતા મનમોહબ,
જાદવકુલ અરવિંદ દિનેસર, રાજ કરઈ તિહાં કૃષ્ણ નરેસર. ૪ અંત –
ઢાલ ૧૩
કુણ રંક સુરગિરિ કર ધરઇ, કુણ ધરઈ જલનિધિ બાંહ, કુણ ગગન લગ જાય પંખિયઉં, કુણ ઝાલઈ નિજ છાં. સા. ૨૭ કુણ નાગરાજમણ ગ્રહઈ, કુણ સિંધ ઝાલઈ કાનિ, કુણુ સકલ વસુધા વસુ કરઈ, કુણ તારા કર ઇ માન. સા. ૨૮
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકકીર્તિ વા.
૯િ૨) જૈન ગૂર્જર કવિએ કે તિમ મેમજિન ગુણ કુણુ કરઈ, કહતાં ન પામઈ પાર, તઉ પણ જિમ તિમ ગુણુ ભણઈ, તાસુ સફલ અવતાર. સા. ૨૮ નેમનાથનાં ગુણ ગાવતાં, પામીયઈ પરમાણંદ, અસુભ કરમ દૂરઈ ટલઇ, નાસઈ દુરગતિ દંદ. સા. ૩૦ધનધન રાજમતી સતી, કર જોડ કરૂં પ્રણામ, રથનેમ મારગ આણીયઉં, ન્યાય રહ્યો જગિ નામ. સા. ૩૧ સંવત સાલહ બાણવઈ, સુદિ માહ પાંચમ જાણ, બડનગર બીકાનેરમઈ, રાસ ચઢ૦ઉ પરમાણુ. સા. ૩૨ દીપતઉ ગઈ ખરતર તણુઉ, જિહાં નામ જસ સુરિંદ, જિનદત્ત જગવર સારિષા, શ્રી જિનકસલ મુર્ણિમ. સા૩૩ અનુક્રમઇ પાટ પરંપરા, જિનચંદસૂરિ સુજાણ, પદ હીયઉ યુગવર જેહનઈ, અકબર નૃપ સુરતાણ. સા. ૩૪ જિન ટેક રાખી જેનરી, જિનચંદ સુર દયાલ, જહાંગીર ભૂપતિ રંજીયલ, ષટ દરસન પ્રતિપાલ. સા. ૩૫ તસ પાટ પરગટ ગુણનિલઉ, જિનસિંઘસૂર પ્રધાન, જિણ કુમતિગજ ભંજિયા, સાચઉ સિંઘ સમાન. સા. ૩૬ તસુ પાટિ સૂરજ સારિષ6, પાય નમઈ જસુ નરરાજ, ગછરાજ્ય માંહે દીપતઉ, ચિર જીવઉ જિનરાજ. સા. ૩૭ જિનચંદસૂરિ સુરિંદજી, તસુ નયનમલ સુસીસ, તસુ સસ જયમંદિર જયઉ, પૂરવઈ મનહ જગીસ. સા. ૩૮ તસુ સીસ પભણઈ ભાવસું, એ નેમરાસ રસાલ, કનકકી રતિ વાચક કહઈ, ફલઈ મરથ માલ. સા. ૩૯ કલ્યાણકમલા સુખ લહેઈ, મન તણી પૂરઈ આસ, એ રાસ જે નર સાંભલઈ, પામઈ લીલવિલાસ. સા. ૪૦ ચઉવીસ જિનવ૨ ધ્યાવતાં, થાયઈ સદા જયકાર, જિનરાજસૂરિ પ્રસાદથી, દિનદિન મંગલ ચાર. સા. ૪૧
(૧) સંવત ૧૭૧૪ વર્ષે લિષત પાંડે જાદે લિલાવત આ. ગીર્યા શુભે. ૫.સં.૧૨-૧૬, અનંત. ભ. (૨) માણેક. ભં. (૩) ચં.ભં. (૪) સં.૧૭૧૮, સેં.લા. વડોદરા. (૫) સં.૧૭૯૦ પશુ૫ શનિ વાકોડ મેવાડ મળે પં. દુદાસ શિ. જગરૂપ લિ. શિષ્ય પં. થાનચંદ્ર પઠનાર્થ. પ.સં. ૧૩, મહિમા. પિ.૩૭.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૂહા.
સત્તરમી સદી
[૨૩]
કનકકીતિ વા, (૧૬૮૩) દ્રૌપદી રાસ ૩૯ ઢાળ સં.૧૬૩ વૈશુ.૧૩ જેસલમેર આદિ
પુરિસાદાણી પાસજિન, ચરણકમલ ચિત લાય, પ્રણમું ત્રિકરણ ભાવ ચું, પાતક દૂર પુલાય. મૃતદેવી સાનિધિ કરે, કવિજન કરી માત, વચનવિલાસ સરસ દીયે, જાસુ પ્રગટ અવદાત. યુગપ્રધાન જિનદત્ત ગુરૂ, શ્રી જિનકુશલ સૂરી, શ્રી જિનચંદ સદગુરૂ નમું, પામું પરમાણંદ. શીલસુંરગી દ્રપદી, નિરમલ પાલ્યઉ સીલ, તાસુ ચરિત વખાણતાં, લહિયઈ અવિચલ લીલ. મૂલ થકી ઉતપતિ કહું, સુણિયે બાલગુપાલ, ચમત્કારણે ચઉપઈ, નવનવ ઢાલ રસાલ. છઠઉ જ્ઞાતા અંગ છે, તે માટે અધિકાર, મહાવીર જિન ભાષી, ગણધર સભા મઝારિ. જિમ તિમ કરમ ન કીજીયઈ, કીજઈ હિયે વિચાર,
ધરમ કરે. નિજ હિત ભણી, જિમ પામે ભવપાર. અંત – ઢાલ ૩૯ ધનધન આદ્રકુમાર વરસંયતી આજને વધા
ગપતિ મોતીએ—એ દેશી. ધનધન શીલવતી સતી દ્રપદી, પાંચે પાંડવ નારિ, શીલપ્રભાવે લહસ્થે સાસતા, શિવપુરસુખ અપાર. ૧ ધન. સીલે હુઈ સુખ મંગલમાલિકા, સલે અવિચલ લીલ, દ્વપદસુતા જિમ પાલજ નવિ ખંડો નિજ સીલ. ૨ ધન. (સંવતઈ રસ રસ નયન નિધન શું) રસ સસિ, સંવત અસરનયન નિધાન સુરસ સસિ વૈશાખ માસ, ૧૬૯૩ શુદિ તેરસિ કીધી એ ચુઉપઈ, સુણતાં લીલવિલાસ. ૩ ધન. શ્રી ખરતરગચ્છ મોટો જણાઈ, ગરછ ચકાસી મૂલ, કમલા માંહે જિમ સુરભ ગુણે, સહસકમલદલફલ. ૪ ધન. ગણધર સુધરમસામી પરંપરા, રાજગરછ કહિવાય, અભયદેવ જિનવલલભ સારિખા, થયા સૂરિ દિનરાય. ૫ ધન. યુગપ્રધાન જિનદત્ત સુરીસરૂ, ચઉઠિ ગિણું છત, પાંચે પરવર દીધા જેહનઈ, ગુરૂ અવદાત વદીત. ૬ ધન.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકકીતિ વા. [૨૯] જૈન ગૂર્જર કવિએ
શ્રી જિનકસલ સૂરીસર દીપતા, સદગુરૂ સાંનિધકારિ, સેવકજન સંપરતા પૂર, ગુરૂ સુરતરૂ અવતાર. ૭ ધનઅનુક્રમે શ્રી જિનમાણિક ગધણિ, દૂઆ સુગુરૂ ગણધાર, તસુ પાટે જિનચંદ સૂરીસરૂ, બહુ વિધિ લબંધિભંડાર. ૮ ધનતસુ પટધારી સૂરિશિરોમણી, શ્રી જિનસિંઘસૂરી, વિદ્યાવચન કલા સમતા ધણી, નમી આ જાસુ નરિંદ. ૯ ધનકુલમંડણ તસુ પાટે દીપતિ, સૂરરાજ જિનરાજ, વિજયરાજ ગુરૂ સુરગુરૂ સારિખ, સકલસૂરિતાજ. ૧૦ ધન. રહડવંશ-સરહ દિનમણિ, યુગપ્રધાન જિનચંદ, સૂરિસોભાગી ભાગબલી સદા, મુનિજન સુરતરૂ કંદ, ૧૧ ધન. અકબરશાહ જિણે પ્રતિબધઓ, ઘણું કીયા અવદાત, જાહાંગીરા જિણને આદરીઓ, રાખી જગિ અખિયાત. ૧૨ ધનતસુ સીસ સંવેગી સિરતાં, નયણકમલગીણિ જાંણિ, તાસુ સસ જયમંદિરગણુિં જયો, સકલકલા ગુણજાણું. ૧૩ ધનતાસુ સીસ ઈમ ભાખે ઉપઈ, દ્રપદીની સનેહ, કનકકી રતિ વાચક મન રંગ , સીલ તણું ગુણ એહ. ૧૪ ધન. નવ નવ રાગ સુરંગી ચઉપ, ઓગણચ્ચાલીસું ઢાલ, સખર સાદ શું જે ગાઈઈ, તે લહઈ ગુણમાલ. ૧૫ ધન જેસલમેર નગર રલીઆમણે, જિહાં જિનવર ચઉસાલ, પાસ નિણંદ તણે વલી દીપ, સેવક જન સુરસાલ. ૧૬ ધન. શ્રાવક જહાં દીધે ધન દીપતા, ધર્મમર્મના જાણ,
.. સસ્મ વચન સહિનાણ. ૧૭ ધ. જિનવચનં રાતા જિમ ચેલ ક્યું, માને જિનવરણ. ૧૮ ધ. સમકિતધારણ છે જિહાં શ્રાવકા, એક નમે જિનરાજ, બીજ દેવ ન માને પાતરી, એક પંથ દો કાજ. ૧૯ ધ. શ્રી જિનરાજ સૂરીશ્વર ગધણી સોમ નિજ રસહુ થેક, : તાસુ પસાઈ સરસી ચઉપઈ, થઈ વખાણું લોક. ૨૦ ધ. વાંચ્યાં માનનંદ ચઉપઈ, જો લગે સાસનવીર, ખરતરગચ્છ જો લગે દીપાં, જાં લગે સુરગિરિ ધીર. ૨૧ ધ.. ઓછ૭ અધિક જે મેં ભાષીઉં, મિછાદુક્કડ તેહ, આગમ મિલતે તે સાચે, સહી, કવિજન વાણી એહ. ૨૨ ધ.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૫] કનકકીતિ વા. ભણસ્તે ગુસ્સે થણયૅ ભાવ શું, જે નરનારી આંણ, દ્રપદસુતારી એ છે ચઉપઈ, થાર્ય તાસુ કલ્યાણ. ૨૩ ધ. સુરનર કિન્નર તાસુ પ્રણમે સદા જે નર પાલે સીલ, જસપરિમલ મહકે વિહું લોકમૅ પામે શિવસુખલીલ. ૨૪ ધ. એ સંબંધ કહ્યો જિમ સાંભ, ગુરૂમુખ મતિ અનુસાર,
શીલ તણું ગુણ ગાવણ મનરૂલી, કનકકીરતિ સુખકાર. ૨૫ ધ. (૧) સં.૧૬૯૮ વા. શ્રી કનકકીર્તિગણનાં પં. કલ્યાણકીર્તિ પં. લક્ષ્મીચંદ્રણ લેખિ શ્રા, જાદી ઉછરંગદે ગૂજરદે પઠનાર્થ. પ.સં. ૪૩-૧૪, મ.સુરત પો.૧૨૭. (૨) સં.૧૭૧૧ ભા.શુ.૧૦ જાલુર મધ્યે મુ. મેરૂવિજય લિ.પ.સં.૨૦-૧૫, ના.ભં. (૩) સં.૧૭૦૩ માધ વલક્ષ દ્વિતીયસ્યાં કજવારે કલ્યાણકીર્તિના. ગ્રંથમાન ૧૫૦૫, ૫.સં.૪૬–૧૩, રત્ન. ભ. દા.૪૨ નં. ૩૧. (૪) સં. ૧૭૦૭ ફા.સુ.૪ મુ. ભીમ લષતું. લ. સ. કાકાજી શિ. મુનિ માંડણ પઠનાર્થ. પ.સં.૩૧–૧૭, રત્ન. ભં. દા.૪૨ નં.૩૨. (૫) સં.૧૭૦૭ શ્રા.શુ.૮ મે. ૫.સં.૨૩, નાહટા. સં. (૬) સં.૧૭૨૪ ખભનયર મથે ભા. વદિ ૧૧ સેમે ઋષિ ન્યાંકી િલ. સુધર્મગ છે બ્રહ્મપક્ષે. ૫.સં.૩૨–૧૫, પ્રથમ બે પત્ર નથી, જશ.સં. ૨૦૫. (૭) સં. ૧૮૦૨ આધિન શુ.૧૩ તૃતીય પ્રહરે જ્ઞાનવૃદ્ધયર્થ લિ. પં. સુમતિવિજયગણિ શિષ્ય ગૌતમવિજય. ૫.સં.૪૧-૧૭, ઈડર ભં. નં.૧૫૧. (૮) સં.૧૭૧૩ આ.વ.૯ કનકનિધાન લિ. પુનપાલસર મધ્યે શિ. હીરાનંદયુતન. ૫.સં ૩૯, જિ.ચા. પિ.૮૧ નં.૨૦૩૦. (૯) સં.૧૭૨૭ આસો સુદ ૧૫ વાર શસી લ. સુમતિવિજય રાજનગર મળે. ૫.સં.૪૭-૧૩, ખેડા ભં.૩. (૧૦) પ.સં. ૪૬–૧૪, ઝીં. પિ.૪૦ નં.૨૦૨. (બે મત ભેગી) (૧૧) પ.સં.૪૦, કૃપા. પિ.૪૬ નં.૮૬૦. (૧૨) સં.૧૭૨૮ કા.શુ.૬ મંદવાસરે દયાસાગરગણિ શિ. મુનિ નેમસાગરેણ રેલ્લા ગ્રામે. પસં.૪૯–૧૪, વિ.કે.ભં. નં.૪૫૩૪. (૧૩) પ.સં.૧ર-૧૩, વિ.કે.ભં. નં.૪૫૩૨. (૧૪) પ.સં.૨૫-૧૯, વિ.કે.ભં. નં.૪૫૩૩. (૧૫) સં.૧૮૦૦ આશ્વિન વદ ૩ તૃતીય પ્રહરે જ્ઞાનવૃદ્ધયર્થ પં. જિનવિજયગણિ શિ. પં. પ્રમોદવિજયગણિ શિ. ૫. ઉદેવિજય લ. ભાઈ કલ્યાણવિજય પઠનાર્થ વાતમ ગ્રામે. પ.સં.૨૮, પ્ર.કા.ભં. નં.૧૬૫. (૧૬) સં.૧૮૩૯ ક. કૃષ્ણ ૧૦ ગુરૂ શ્રી ભગુ ગ્રામ મધે લિ. ઉ. સૌભાગ્ય શિ. મુખ્ય પં. ચારિત્રાદય મુનિ લઘુ ભ્રાત પં. માંણકયૌદય મુનિ લિ. શ્રી કીર્તિ રત્નસૂરિ સાષાયું. પ.સં ૨૩-૨૧, અનંત. સં.૨. (૧૭) સં.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધ સિ હ
[et] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૭
૧૮૩૯ ફ્રા.શુ,પતિ અવર ગાબાદ મધ્યે લ.ઋ. કમલાજી. પ.સં.૫૬-૧૯, અશુદ્ધ પ્રત, ના.ભ. (૧૮) સં.૧૭૬ર કા.વ.૧૧ મેવાડ દેશ કપાસણુ ગ્રામે લી. પુજ્યઋષિ જીવરાછા, રાધવજી-કહાનજી ગછ લુંક લી. ૫.સ.૨૮૧૯, આ.ક.ભ. (૧૯) ડે.ભ. (૨૦) ગુ.વિ.ભ. (૨૧) અમ. [આલિસ્ટઇ ભા,ર, ડિકેટલાગભાઇ વા.૧૯ ભા.૨, મુપુગૃહસૂચી, હેન્રાસૂચિ ભા. ૧ (પૃ.૨૪૩, ૫૮૬).]
(૧૬૮૪) + ભસ્તચક્રી સ.
મનહીમે વૈરાગી ભરતજી. પ્રકાશિત :
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧, પૃ.૫૬૮-૭૨, ભા.૩ પૃ.૧૦૫-૫૮. ‘ભતચક્રીની સઝાય'માં ગુરુપર`પરા નથી એટલે એના કર્તા ઉપયુક્ત કનકકીર્તિ જ છે એમ ન કહેવાય.]
૭૬૨. ધસિહ (લુ'કાગચ્છ ઋષિ નાકર-દેવજીશિ.) (૧૬૮૫૩) શિવજી આચાર્ય રાસ (ઐ.) ૨૫ ઢાળ ૨.સ.૧૬૯૨ શ્રા. શુ.૧૫ ઉદયપુર પાટણમાં ધર્માંસ ગ-ધ`સિંહકૃત ‘શીળકુમાર [શિવકુમાર?] રાસ' અથવા માહનવેલિ રાસ'ની પ્રતિ છે તે જ આ રાસ જણાય છે. તેમાં “નય નંદન રસ ચંદું સવસરા' શ્રાવણ સુર્દિ ૧૫ એ સંવત્સર રચ્યાના આપ્યા છે ને રચ્યાસ્થાન ઉદેપુર જણાવેલું છે.
આદિ
-
: ૧. સ.મા.ભી. પૃ.૫૯.
રાગ કેદારા એકતાલી, આખ્યાનની દેશી. આદિ પુરૂષ આદિસરૂં, મનવ છિત વર સુખકર, જિનવર ચરણકમલ નમેા સદા એ.
સદા તમા સહિગુરૂપદપકજ, પ્રણમી પુરૂષ પ્રધાન, શ્રી શિવજી ગપતિ ગુણ ગાઉં, સાંભલજ્યેા સાવધાન. વદ્ધમાંન વરતિ પાટિ, સુધમસ્વામિ ગણુધાર, પાટ તાવીસ તાસ પરંપર, પશુ સુદ્ધ આચાર. શ્રી મહાવીર મુગતિ ગયા પીષ્ટિ, વરસ ઢાઈ હજાર, રૂષિ ઋષિ આચાર્યં પ્રગટત્યા, કરવા પરઉપગાર. સારસિદ્ધાંતપરૂપક ઉદ્દયા, તસ પાર્ટિ જીવરાજ, તસ પાર્ટિ ૐ ચરજી ગણિવર, વરનીલ જસ લાજ. જનમનમોહન શ્રીમલજી, તસ પાર્ટિ રતનઋષિરાય,
૨.
3
૪
૫
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત -
સત્તરમી સદી
[૨૯]
ધમસિંહ નારિ સહિત સંયમ જેણિ લીને, મહીયલ જસ મહીમાય. ૬ મહિમાવંત તસ પાટિ અલંકૃત, કેશવજી ગુણવંત, તસ પાટિ ઋષિરાય મહામુનિ, શ્રી શિવજી જયવંત. ૭ સુરતરૂ ચંદન કનક મેહન મણિ, એ પંચિ ગુણ ઋષિરાય, વસ્ય વાસ શોભા વૃદ્ધિ વંછિત ફલ સકલ સુખદાય. સુખદાયક શિવજી તો ગાઉ, રાસ રસીક કરિ રંગ, હાલ વિશાલ પ્રથમ આખ્યાનિ, કહિં મુનિ ધર્મસંઘ,
ઢાલ ૨૫ રાગ ધન્યાસી જગદ્ગગુરૂ. એ દેશી મહા મુનિશ્રી શિવજી ગણિધાર વંસવિભુષણ મહિમાસાગર સંધ સુવિહિતકાર મહા મુનિશ્રી શિવજી ગણિધાર એ આંકણું. ૧૮૩ દેશ મેવાડા માહિ અતિ સભિ, ઉદિપુર સણગાર, સંધ વીનતડી સહિગુરૂ આવ્યા, દિનદિન હરષ અપાર. મ. ૧૮૪ સેવા ભક્તિ કરિ સહુ રંગિ, વંછિત પૂજિ આસ, વિનતી સંઘ તણું મનિ જાણે, રચિઉ સુંદર રાસ. મ. ૧૮૫
ઋષિ નાકર શિષ્ય દેવજી મુનિવર, તસ શિષ્ય કહિ સુવિચાર, નયન નદ રસ ચંદ સંવછર, શ્રાવણ પૂન્ય શશિધાર. મ. ૧૮૬ ગછનાયકને રાસ રસીક એ, ભણિ જેહ નરનારિ, સાંભલિ તિ સંપતિ સવ પામિ, સફલ તસ અવતાર. મ. ૧૮૭ પાશ્વદેવ સદા પ્રભુ મુઝનિ, વંછિત ફલદાતાર, સુખકરણ પ્રભુ નમે નિરંતર, સદા જગ-આધાર. મ. ૧૮૮ ધર્મસંઘ મુનિ મનરંગિ, શ્રી ગુરૂગુણવિસ્તાર, પંચવીસ ઢાલ એ રાગ ધન્યાસી, પ્રેમવચન શ્રીકાર. મ. ૧૮૯
એ આંકણી. શ્રી સંઘનાયક વંછિતદાયક, શ્રી શિવજી ગણિધાર એ, ઉપમ જ બૂકુમાર રાજિ, પૂરણ ગુણભંડાર એ. ૧૯૦ જિનશાસન પ્રતાપ શિવ આચારજ, રવિ શશિ મહિધાર એ, દિનદિન અધિક આનંદ આપિ, સેવાઈ સુખકાર એ. ૧૯૧ સુરતરૂ સરખા સવિ ગુરૂ જાણું, આણ પ્રેમ અપાર એ. રાસ સુંદર ચિર રાગિ, ઉદપુર મઝાર એ. ૧૯૨ દેવ મુનિ શિષ્ય ધર્મસંઘ મુનિ, વદિ ગુણવિસ્તાર એ, વલલભ શ્રી જિનરાજ જિનવર, સેવકજન સુખકાર એ. ૧૯૩
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
રામદાસ ઋષિ
[૨૮]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
(૧) પ.સ’.૯-૧૨, જશ.સં. (૨) આચાર્યશ્રી ૬. શિવજી શિષ્ય લ. ઋષિ ત્રિકમજી સ્વયં વાંચના. ૫.સ.૪-૨૩, મુનિ સુખસાગર. (૩) લી,૧૬૯૬ વર્ષે જ્યેષ્ઠ સુદિ. પા.ભ. (૧૬૮૫ ખ) + ષટ્ સાધુની સઝાય
(૧) પ્રકાશિત ઃ ૧. સ.મા.લી. પૃ.૧૯૯. (૧૬૮૫ ગ) + સામાયિક સઝાય
(૧) પ્રકાશિત: ૧. જૈ.પ્ર. પૃ.૪૦૭. (૧૬૮૫ ઘ) + સઝાય [રત્નગુરુની જોડ]
(૧) પ્રકાશિત ઃ ૧. સ.મા.ભી. પૃ.૩૨૪.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૫-૮૬, ભા.૩ પૃ.૧૦૮૦-૮૧. ‘ષટ્ સાધુની સઝાય' તથા ‘સામાયિક સઝાય'માં ગુરુપર ́પરા નથી, તેથી તે આ જ ધર્મસિંહની કૃતિઓ હાવાનું નિશ્ચિતપણે ન કહેવાય. રત્નગુરુની જોડ' શિવજી આચાય રાસ'ના જ એક અંશ હેાવાની શકયતા છે.] ૭૬૩. રામદાસ ઋષિ (ગુજરાતી લાંકાગચ્છ રૂપજી-જીવજી-વર
સિંહુ-લઘુવરસિંહ–જસવ'ત–રૂપસિ'હુ–કુ'રપાલહાપા–ઉત્તમશિ.) (૧૬૮૬) પુણ્યપાલના રાસ ૪ ખ`ડ ૮૨૩ કડી ૨.સ`.૧૬૯૩ જેઠ વિદ ૧૩ ગુરુ સારંગપુર (માલવામાં)
આદિ
કેદાર રાગે દુહા.
શ્રી શાંતિસર સાલમા, સમરૂ સરસતિ માય, મુરખને પડિંત કરે, પ્રભુનું શ્રી ગુરૂપાય. દાન શીલ તપ ભાવના, ભવાધિતારણ પાત, અનંત સુખને અનુભવે, શિવપુર હાય ઉદ્યોત. દાને સંપતિ સપજે, કીરતિ કરે કલેાલ, અલિય વિધન દુરે પુલે, પગિપગિ છાકમછાલ. જિનપતિ પદવી પામીયા, ચક્રવ્રુત્તિ ઈંદ્રવિમાન, સુખીયા જે જગ જાણીઇ, સધલે દ્વાન પ્રધાન. દાને સંપતિ પામીયે, પુન્યપાલ ભૂપાલ, સાવધાન સહુ સાંભલેા, જિમ જાયે દુઃખજ જાલ. અંત – ગછ ગુજરાતી નિલેા, મહાવીરકી લાર,
૨
3
૯
ગચ્છનાયક ચડતી કલા, મડા મંડણુ રે મુનિ શણગાર કિ. ઋષિ શ્રી લુણા ભીદા ભલા, નાનુ ઋષિ ભીમ મહંત,
४
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૨૯]
સરચક
શ્રી જગમાલ નિતિ જયકરૂ, મુનિ સરવા રે મહા ગુણવંત ૧૦ શ્રી રૂપ જીવજી મુનીસરા, વડ લઘુ વર-હરી ઈ, શ્રી જસવ'ત જગિ જાણી, તસુ સમવિડ રે નહિ ખીજો કાઇ. ૧૧ તસુ પાટિ દિનકર ઉદયા, વદન પુતિમચંદ,
છત્રીસ ગુણુ સવિ સંપદ દાપે', શ્રી રૂપસીહ રે સહુ સાધુ મુનિ ૬. ૧૨ તાસ સાસણિ અધિક ઉદ્દયા, શ્રી કુ...રપાલ સુનુર,
તસુ સીસ ઋષિ હાપા સુંદર, જ્ઞાન ક્રિયા રે સેાભિત સુર. કિ. ૧૩ તસ સીસ વત્તમાત વિચરે, સકલવિદ્યાભરતાર,
ધન જેમ ગજે અતિહિ જ્ઞાની, શ્રી ઉત્તમજી રે ઉત્તમ આચાર, ૧૪ જેહને જગ જસ નિમલા, દિનદ્દિન દીપે તેજ,
તસુ સીસ આદેસ ગુરૂને, ઋષિ રામદાસ રે પભણે સહેજ, કિ. ૧૫ પૉંડિત માંહિ સરેામણી, વિચરે જિમ ગજેંદ્ર,
શ્રી ઉત્તમભાઇ ભલા, થિવર ગુણિયણુ રે જસવંત મુણિંદ કિ. ૧૬ કથા ગુરૂમુખિ જિમ સાંભલી, તિમ એ કીધી જોડિ, વિતથ જે કાઇ લખાતાં, મિચ્છાદુક્કડ દેતા હૈ નહિ કાઈ ખેડ, ૧૭ સંવત સેલ છ્તાણુવા વર્ષે, માલવ દેસ મઝારિ, સારગપુર સુંદર નગરે, જેઠ વદ તેરસ રૅ બૃહસ્પતિવાર કિ.
ધન. ૧૮
સત્તરમી સદી
પુન્યપાલ ચરિત સેાહામણા, સાંભલે જે નર સુજાણુ, ઋદ્ધિ સમૃદ્ધ સુખ સંપદા, તે પગિગિ પામે ૨ કાડિ કલ્યાણુ. ૧૯ (૧) સર્વાં ગાથા ૧૮૧. ચતુર્થાં ખંડ, પ્ર.૧૫૮ .િ૨૪૪ તૂ.૨૪૦ ચ.૧૮૧ સર્વ સંખ્યા ૮૨૩, લ. ઋ, શ્રી ૫ કાકાજી તત્ શિ. મુની માંડણુ વઢવાણુ મધ્યે આતમા અથૅ સં.૧૭૦૭ આસુ સુદિ ૧૪ શૌ. પ.સ. ૩૬-૧૪, રત્ન.ભ’. દા.૪૩ ન.૧,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૪૧-૪૨.]
૭૬૪, સૂરચંદ્ર
(૧૬૮૭) ચાતુર્માસિક વ્યાખ્યાન બાલા, ૨.સ.૧૬૯૪
(૧) પ.સં.૧૨, વાડી પાર્શ્વ, પાટણ ભ.... દા.૧૨ નં.૫૬. [રાહસૂચી ભા.૧, હેજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૯૦).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૬૦૩, ભા.૩ પૃ.૧૬૦૯, ‘યુગપ્રધાન જિનચંદ્રસૂરિ' કવિને વીરચંદ્રશિષ્ય માને છે.]
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
લણમી શલ
[૩૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ૭૬૫. લક્ષ્મીકુશલ (ત. સેમવિમલસૂરિ–હમસેમસૂરિ-વિમલ
સેમસૂરિ–વિશાલ સેમસૂરિ–જિનકુશલશિ.) (૧૯૮૮) વૈદ્યસાર પ્રકાશ પાઈ ૧૧ અધિકાર ૨.સં.૧૯૯૪
ફા.પુ.૧૩ શુક્રવાર ઈડર પાસેના ઓડા ગામમાં આદિ- સરસતિ સરસ વાંણ મુઝ આપિ, પાપપંક ટલિ તુઝ જપિ,
તુઝ નામઈ સંકટ ઊપસમઈ, મનવંછિત તુઝ નામઈ જઈ. ૧ અંત – ભૂલે અક્ષર વિસમુ જેહ, સે જાનિ સવિ કરો તેહ,
તપગચ્છ મૂલ લહુઢી પિસાલ, જાણિ જોહનિ બાલગોપાલ. ૪૯ વીરપાટિ પટાધર ઘણા, પાર ન પામું તેલ ગુણ તણું, સતાવનમિ પાર્ટેિ સાર, શ્રી સુમતિસાધુસૂરિ અણગાર. ૫૦ તાસ પાટિ હેમવિમલસૂરિ, જેહ સમરિ પાપ જાઈ દૂરિ, તાસ પાટિ ભાગ્યહર્ષ જાણિ, તપસંયમ કેરી ગુણખાણિ. ૫૧ તાસ પાટિ અતિ ગુણભંડાર, સકલસૂરિશિરોમણિ સાર, શ્રી સમવિમલસૂરિ તે માંણિ, જસ નાર્મિ સંપતિ શ્રેષ્ઠ અણિ પર તેહ તણે પટાધર જેહ, હિમસામસૂરિ નાંમિ તેહ, તાસ પાર્ટિ વિમલસેમસૂરિ, જસ નામિ દુરિત જાયે દૂરિ. ૫૩ તાસ પાટિ પટાધર ભલે, શ્રી વિશાલામસૂરિ ગુણનિલે, પ્રતિરૂપી તેજસ્વી સહી, છત્રીસ ગુણષણિ જ કહી. ૫૪ આચારજિના ગુણ જેતલા, શ્રી વિશાલ સેમસૂરિમાં તેતલા, પ્રૌઢ પરિવાર તેહને સાર, પંડિત તણે નવિ લાભઈ પાર. ૫૫ જિનકુશલ પંડિત તેહમાં જાંણ, ગ્રહગણ માંહિ દીપઈજિમ ભાણ, લક્ષમી કુશલ તસુ કરો સીસ, ગુરૂ પ્રસાદમાં હુઈ જગીસ. ૧૬ ગુરૂ વિણભાઈ પ્રસન્ન ન હોઈ, ગુરૂ વિષ્ણુ જ્ઞાન ન પામઈ કાઈ, ગુરૂપ્રસાદિ સર્વ સિદ્ધિ મિલઈ, અલીયવિઘન સવિ દૂરિટલિં. પ૭ અડઠિ તીરથ બોલ્યાં સા૨, માત ગંગા નિ ગુરૂ કેદાર, પિતા પુષ્કર જાણે સહી, શાસ્ત્રઈ એવી વાત જ કહી. ૫૮ રાયદેસ જગ માંહિં પ્રસિદ્ધ, ઈડરનગર અછી સમૃદ્ધ, તે પાસઈ છઈ એડા ગામ, ધર્મ તણાં જિહાં મેટાં ઠામ. ૫૯ જિનમંદિર અભિનંદન દેવ, માગવંશ સહું સારઈ સેવ, ગુરૂ તણે આદેશ જ લહી, લક્ષ્મી કુશલ ચઉમાસું રહી. ૬૦ સંવત સેલ ચુરાણું જેહ, ફાગુણ સુદિ તેરસ વલી તેહ,
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
કલ્યાણસાગર શુક્રવાર સંયોગઈ સહી, લક્ષ્મી કુશલઈ એ ચંઉપઈ કહી. ૬૧ દેવગુરૂ પ્રસાદિ કરી, રત્નપ્રકાસ એ ચઉપઈ કરી, આયનિદાન સુશ્રતનું સાર, અપર ગ્રંથ તણા ઉદ્ધાર. ૬૨. ગ્રહી નામ રતન તે જાણિ, શાસ્ત્ર વિચારી બોલી વાણી, હિતકારિણી એ ચઉપઈ સાર, રમ્યા એકાદશ અધિકાર. ૬૩
(1) સં.૧૭૧૮ વર્ષે ફા. વદિ ૨ સોમે શ્રી સંઘપુર ગ્રામે લિ. ઈડર બાઈઓને ભં. (૨) સં.૧૭૨૧ આસો વદ ૩ ભમે. ૫.સં.૧૮-૧૫, વિમલગચ્છને ભં. ઈડર દા.૩. (૩) ૫.સં.૪૨, જય. નં.૭૮૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૭૨-૭૩, ભા.૩ પૃ.૧૦૫૮, ભા.૩ ૫૧૦૫૮ પર કવિને જયકુલના શિષ્ય કહ્યા હતા તેમાં સરતચૂક લાગે છે. જયકુશલ કવિની પછી પાટે આવેલા. ૭. કલ્યાણસાગર (ગુણસાગરસૂરિશિ.) (૧૬૮૯) દાન શીલ તપ ભાવ તરગિણું (ભાષા) ૨.સં.૧૮૯૪
અસાડ સુદ ૧૩ ઉદયપુર (૧) લ.સં.૧૭૩૬, ૫.ક્ર.૩૫૧થી ૪૬૫, આદ્ય ૩૫મું પત્ર નથી. હિં.ભં. નં.૨૫૬૭.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૧૦.] ૭૬૭. જ્ઞાનમૂતિ (અંચલગચ્છધર્મ મૂર્તિસૂરિ-વિમલમૂર્તિ
ગુણમૂર્તિશિ.) (૧૬૯૦) રૂપસેન રાજર્ષિ ચરિત્ર ચોપાઈ [અથવા રાસ] ૬ ખંડ
૫૮ ઢાળ ૧૨૯૬ કડી ૨.સં.૧૬૮૪ આસો સુદ ૫. છએ ખંડમાં જુદીજુદી દેશી છે. આદિ –
તીર્થંકર ત્રેવીસમ, પુરિસાદાણુ પાસ, કામ કુંભ ચિંતામણું, વંછિત પૂરઈ આસ. મંગલકરણ મનેહરૂ, પ્રભાવતી ભરતાર, ચરણ નમું હું તેહના, વિઘન-નિવારણહાર. કામેરુ મુખમંડણી, રૂપઈ ઝાકઝમાલ, સુરનર પન્નગ રંજવઈ, વાહતી વણિ રસાલ. હંસાસણિ સા સરસતી, પંડિત કહઈ તતકાલ, પાય નમું હું તેહના, આપઈ વાણિ વિસાલ.
"મ : * * * * *
મ -
Jaih Education International
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાનમૂતિ
[૩૦૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
મૂરખન‰ પડિંત કરઇ, જિંગ જીતાવઈ વાદિ, રચું રાસ રલીયામણેા, સા સરસતિ પરસાદિ ગુરૂ દીવા ગુરૂ દેવતા, જ્ઞાનદષ્ટિદાતાર, મુઝ મનિ ઇચ્છા તેહના, સિદ્ધિ-ચઢાવણહાર. રૂપસેનકુમારને, સુજીયા સાર અધિકાર, સાંભલસ્યું. તે આવસ્યે, જિમ માલતિ મધુકાર. સરસ સુધારસ સારિખા, ભાવભેદભંડાર, ષટ્ર ખડે જ છએ સાહામણા, રસ કૈરા અંબાર. શ્રોતાનઈં સંભલાવતાં, કવિતા સરસ સવાદ, મૂરખ આગિલ માંડતાં, મહિષી આગલિ નાદ. પુણ્ય પ્રસાદŪ પાંમસ્યð, પગિપગિ પૂજા જાણિ, રાજઋદ્ધિ લહર્સી ધણી, પુણ્ય તě પરમાણ્િ, અત્યઈ ચારિત આદરી, લહૌં અમર વિમાન, મુગતિપથિ પણિ પહેાયસ્યઇ, પાંમી પાંચમ નાણુ, કુણુ દેસઈ તે ઊપના, કુકુણુ કરણી કીધ, વિસ્તરપણુÛ તે હું કહું, જિમ દૂઉ પરસિદ્ધ. પ્રથમ ઢાલ ચઊપર્ટ તણી, ભાવભેદ ગુણુગેહ, ખડ પ્રત્યેકઈં જાણુંજ્યા, તિણિ કારણિ કહું તેઙ.
*
ખંડ ખીા પૂરા થયા, પામ્યા ઋદ્ધિ અપાર રે, શ્રી અ‘ચલગષ્ટ રાજીએ, ગુણુમણીરયણ ભંડારા રે, શ્રી ધમ મૂરતિ સૂરીસર, વિમલમૂરતિ તસ શીસા રે, ઉપાધ્યાયપદવી-ધરુ, મહિમાવંત મુનીશા રે.
તાસ તઈ પઢિ સુદરુ, ગુણુભૂતિ વાચક સારા રે,
૫
७
८
૯
૧૦
૧૧
*
પાલ” રાજ પ્રચંડૂ એ, સમાએ તિ પ્રથમ ખંડૂ એ, શ્રી અ...ચલગચ્છરાજીઉ એ, ગુણુમહિમા કરિ ગાજીઉ એ. શ્રી ધમભૂતિ સૂરીસરૂ એ, તાસ ગુણમણિઆગર શીસ્સુ એ, ઉવજ્ઝાય વિમલસૂરતી એ, તાસ સીસ વિદ્યાખલિ સરસતિ એ, ગુણભૂતિ વાચકવધુ એ, તાસ સીસ જ્ઞાન મુનીસરુ એ, ઢાલ ભણી ઈંગ્યારમી એ, મીઠી ઈં સાકરરસ સમી એ.
૧૨
૧૩
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી - [૩૩]
જ્ઞાનભૂતિ તાસ શિષ્ય મુનિ જ્ઞાન પયંપઈ, દશમી ઢાલ ઊદાર રે. અંત –
છઠા ખંડ, ઢાલ ૮મી ઢાલ ભણું રે સુંદરુ આઠમી રે, મીઠી છઈ અપાર, જ્ઞાનમૂરતિ તે ઇમ ઉચર રે, સાંભળતાં સંસાર. ૧૧
સર્વગાથા ૧૮૪.
રૂપન રલીયામણ, મુનિવર સુગુણ સુજાણ, છ ખંડઈ કરિ ગાઈએ, પ્રતાપ જ લગિ ભાણ. પુણ્ય તણું પરતાપથી, પગિપગિ પામી ઋદ્ધિ, અંતઈ ચારિત્ર આદરી, એકાંતરિ ભવિ સિદ્ધિ.
=
$
રાગ ધન્યાસી, ફાગને ભેલ. સયલ સુરાસુર સેવ કરઈ રે ઈંદ્રાણ
ગુણ ગાઈ—એ દેશી. પુણ્ય પરિ મઈ એ કહિ રે, રૂપસન ચરિત, પુણ્ય કરો સંસારમાં રે, પુણ્યઈ જીવ પવિત્ત. મુનીસર રૂપસેન ગાઈઓ હે, માતપિતાથી એકલે રે, પરદેશિ પામે સુખ; કનકવતી કામિની લહી રે, પુણ્યઈ જાઈ દુખ. ગાતાં મંગલ નીપજઈ રે, સંપદની હેઈ શ્રેણિ. આધિવ્યાધિ દૂરઈ ટલઈ રે, લહઈ વંછિત એણિ. સંવત સેલ ચરાણુ રે, આસો સુદિ ઊદાર, પાંચમિ દિનિં પૂરે થયો રે, છઠે ખંડ શ્રીકાર. ઈગ્યાર હાલ પ્રથમ ભણું રે, બીજઈ દશદશ પન્ન, શેષ નવનવ જાણઈ રે, સર્વ થઈ ઉઠાવગ્ન. સાંભળતાં સુખ સંપજઈ ૨, દિનદિન લીલવિલાસ,
ભણઈ ગણુઈ જે ભાવ સિવું રે, તસ ઘરિ કમલાવાસ. મુ. ૬ (૧) સર્વગાથા ૨૦૧, લોકસંખ્યા ૨૦૪ ખંડગાથાસંખ્યા ૧૨૯૬ ષટખંડ સર્વ ગ્રંથાગ્ર શ્લોકસંખ્યા ૧૮પ૬ ગ. નિત્યરુચિ વાચનાતિ શ્રેયા. પ.સં.૩૫-૧૬, મુક્તિ. નં.૨૩૭૫. [મુગૃહસૂચી, હે શાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૪, ૬૧૫).] (૧૬૯૧) પ્રિયંકર ચોપાઈ
$
$
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
નમૂતિ
[] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અંત – (પહેલે ખંડ)
તાસ સીસ રતનાગરરોહણ, મોહનલિકંદરે, મુનિવરગણમાં મણિ તણ પરિ, ગુણમુરતિ વાચક સારે રે. તાસ સી સ મુનિ જ્ઞાન પયંપઈ, આઠમી ઢાલ ઊદારે રે, રાગ ધન્યાસી સુંદર, શ્રોતાનઈ સુખકાર રે.
સર્વગાથા ૨૭૫, સર્વશ્લોકસંખ્યા ૨૬૦. (બીજો ખંડ) પક્ષ જયવાદ તણું એ જાણુ, સાતમી ઢાલ સેભાગજી, જ્ઞાન મુરતિ મુનિસર બલઈ, સુંદર ગુડી રાગજી.
૧૦.
૮ મી ઢાલ ખંડ બીજુ પુરૂ થયુજી, પાટઈ પૂનિમચંદ હેજી, તસુ સીસ કહિ ઢાલ આઠમીજી, નામ જ્ઞાન મુસિંદ . ૧૦
સર્વગાથા ૧૭૩ સર્વ લેકસંખ્યા ૨૧૪. (ત્રીજા ખંડની આદિમાં)
અહનિસિ પ્રણમું અધિક્તર, ગિરૂઓ ગુણભંડાર, ચાદવવંસિ વખાણી, ગિરનારિ સિણગાર. નારી નવયૌવના, જીવદયા મનિ આણી, પરહરિન પાછુ વલિઉ, તૃણુ તણી પરિ જણિ. ભાષા લિખિ સકલા કલા, સરસતિ સુદ્ધ પ્રવીણ, છ રાગ છત્રીસ રાગિણ, તે રહઈ નિતિ લીન. ચરણિ મોતીવણ જેહનઈ, પ્રણમ્યું સાહું દેવિ, વિદ્યા લહઈ રિ બ્રહ્મા તણી, વરદાતા સુર સેવિ. મહિધરમાં જિમ મેરગિરિ, સાયર ખીરસમુદ્ર, ઇંદ્ર વડુ જિમ સુર સવે, અનમાં સાલિક મુદ. પ્રણમું ગ્રહમાં ગુરૂ વડું જતિષી માં જિમ ચંદ, તિમ ગિઉ ગચ્છનાયકઈ, શ્રી કલ્યાણસાગર સુરિંદ. ૬ પ્રવર પંડિત પંગતઈ, કઈ ન જાણુઈ જીપી, પ્રણમું ગુરૂ ગુણમૂરતિ, એરાવણ જિમ ઠીપિ. ૭ (૧) અધૂરી પ્રત, ૫.સં.૧૪-૧૫, પ્રથમ પત્ર નથી, વિ.કે.ભં. નં.૪૪૮૧.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧]
જ્ઞાનમૂતિ (૧૬૯૨) બાવીસ પરિવહ ચોપાઈ ર.સં.૧૭૨૫ ચોમાસામાં નૂતનપુરી
(નવાનગર)માં આદિ- પ્રથમ જિનેશર પય નમું, પૂર્વ ચકરાશી લાખ,
જીવિત ગવંકિત હેમ છવિ, ધનુ પંચશઈ તનુ શાખ. સિદ્ધિબુદ્ધિદાયક સદા, શિર પરિસહ ફણિંદ, નીલવરણ નવ કર તનુ, પ્રણમું પાશ જિ હિંદ. પ્રણમું વીર શિરૂ, શાસનનાયક સાર, આધિવ્યાધિ અલગી ટલઇ, ન હાઈ વિધન લગાર. રાસ રચું રળીયામણ, શાંભલયે સહુ સંત, પરીસહ બાવીસ વર્ણવું, ભાષિત જિમ ભગવંત. શ્રી જિનશાસનિ સાધુનઈ, પરીસહ છઈ બાવીસ,
યે આરાધઈ ઊપનઈ, તે કહીઈ, જગદીશ. અત – રાગ ધન્યાસી પાસ જિણિંદ જૂહારીઈ એ દેશી
ભજઈ ગઈ (જે) સંભલઈ, સાધ તણા ગુણ ગાવઈ રે. ભાવન બાર ભલી પરિ, ભાવઈ, ઉપશમ સંવર પાવઈ રે. ૧
ભણઈ ગણુઈ જે સંભલ–આંકણી. પિંડેસણ પાણેસણું, નવવિધ બ્રહ્મ વિચારમાં રે, સુમતિગુપતિનઈ સાચવઈ, આવઈ સુદ્ધ આચારઈ રે. ભ. ૨ સમતારસમાં મન રહઈ, શત્રુ મિત્ર સમ જાણઈ રે. વાંક પરૂપઈ ન પારકે, કરતા કર્મ વખાણુઈ રે. ભા ૩ નવ નિધિ ચઉદ રણ ધરિ રાજઈ, સુરવર સેવા સારઈ રે, મારગ સાધ તણે એ સુંદર, ભવસાયરમાં તારઈ રે. ભ. ૪ આધિવ્યાધિ અલગી એ ટાલઇ, દુખદાવાનલ વારાં રે, પગિરિ સંપદ સુંદર પાવઇ, યે(જે) નરનારી ધારઈ રે. ભ. ૫ મંગલ શ્રી જિન સિદ્ધ સૂરીસર, મંગલ ધમ્મ ઉદારો રે, નિર્મલ ભાવઈયે(જે) નર ભાવઈ, તસ હોઈ મંગલાં ચ્યારે રે. ભ. ૬ સંવત સતર પચવીશઈ સુંદર, શ્રી શાંતિનાથ પ્રસને રે, નૂતનપુરિ ચઉ માસિ કરી તીહાં, રો રાસ રતને રે. ભ. ૭ અંચલગચ્છ ઉદયાચલઈ, ઉદયે સૂર સરૂપે રે,
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજરત્ન ઉપા,
[૩૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ધર્મમૂરતિ સૂરીશરૂસૂરશિરોમણિ રૂપે રે. ભ. ૮ તાસ તણુઈ શિષ્ય સુંદરૂ, વિમલમૂરતિ ઉવઝાય રે, ચઉદ વિદ્યા ચતુરાપણુઇ, પંડિતરાજ કહઈવાયે રે. ભ. ૯ વાચક શ્રી ગુણમૂરતિ ગરિમા, તાસ શિષ્ય સુજાણે રે,
ન્યાયવિદ્યા જસ નિમેલી, નવરસ મધુર વખાણ રે. ભ. ૧૦ તસ શિષ્ય પંડિત પદધરૂ, જ્ઞાનમૂરતિ ગુણ ગાવાઈ રે,
યે જે) નરનારી ભાવિ ભણઈ તે, કામિત પદારથ પાવઈ રે. ૧૧ (૧) ગ્રં.૬૦૦, ૫.સં.૧૮-૧૫, મ.જે.વિ. નં.૪૯૮. (૧૬૮૩) સંગ્રહણી બાલા,
(૧) પ.સં.૪૦, હા.ભં. દા.૪૮ નં. ૨૭.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૪૩-૪૬, ૧૨૩૪-૩૬ તથા ૧૬૨૮. ત્યાં કવિ ભૂલથી બે અલગ કવિક્રમાંકથી બે વાર મુકાયા હતા.] ૭૬૮. રાજરત્ન ઉપા. (ત. લક્ષ્મીસાગરસૂરિ–ચંદ્રરત્ન-ઉભયભૂષણ તથા ઉભયેલાવણ્ય-હર્ષકનક અને હર્ષલાવણ્ય-વિવેકરત્ન
-શ્રીરત્ન-જયરત્નશિ.) (૧૯૯૪) નર્મદાસુન્દરી રાસ ૨.સં.૧૯૯૫
(૧) માણેક. ભં. [હેરૈજ્ઞાસુચિ ભા.૧ (પૃ.૫૦૦)]. (૧૬૮૫) વિજયશેઠ વિજયાશેઠાણીને રાસ અથવા કૃષ્ણપક્ષીય
શુકલપક્ષીય રાસ ૪૬૦ કડી ૨.સં.૧૬૯૬ ઈડરમાં આમાં ચંદન મલયાગીરીને પણ સંબંધ છે. આદિ– શ્રી વિમલાચલમંડણ, આદિનાથ જિનચંદ,
નામઈ નવનિધિ સંપજઈ, પૂજ્યઈ પરમાનંદ. યશોમતી રાણું રમણ, અચિરા કુખિં તત્ર, શાંતિનાથ જિન સલમો, પ્રણમું સેવનવના સમુદ્રવિજયસુત નેમિજિન, શંખલંછન જયકાર, યદુકુલકમલ-દિવાકરૂ, સુખસંપતિદાતાર. ઈંદ ચંદ નાગૅદ નર, સેવા સારઈ વાસ, સેવકનઈ સુરતરૂ સમે, શ્રી શંખેશ્વર પાસ. વદ્ધમાન જિન જગિ જ, કુશલલતા જલપૂર, દુર્મતિતિમિરભર વારવા, અભિનવ ઉદયે સૂર
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[300]
પ્રથમ નમું એ પચ્ જિન, આણી અંગ ઉમાહ, કવિજન મનવ છિત લહ”, સફલ લઈ મનાહ. શ્રી નવકાર માઁત્રનું, ધ્યાન ધરૂ નિશદીશ,
જે સમરઇ દુર્યંતિ ટલઇ, પુહુચĚ સકલ જંગીશ. ઢાલ ૧ ઇણું અવસર નગરી કાબેરી એ દેશી. શ્રી જિનદન નલિન સ્થિતકારી, શ્રુતદેવી ગુચ્છુ ગાઉં સવારી, સિધ્ધિબુદ્ધિ લહું સારી.
રાજરત્ન ઉષા,
८
કલહસ ઉપરિ આસન ધારી, જસ ગતિ ત્રિભુત્રન માહિ સંચારી, પહિર્યા વેષ વિસ્તારી,
૯
દૂહા
શ્રુતદેવી પ્રભુમી કરી, સમરી સહગુરૂરાય, શીલ તણા ગુણ વવું, સીઝઇ વાહિત કાજ. એકમનાં સહુ સાંભલે, મંકી વિકથા ચ્યાર, ક્રોધાદિક સવિ પરીહરી, શીલવતા અધિકાર.
ત -
પય સાવન ધર ઘમકારી, ઉરિ નત્રસર વર મેાતિત હારી, કરિ. ચૂડી ખલકારી,
૧૦
જડિત મનેહિર ભૂષણ ભારી, અમૃતભીની લેાચન તારી, સારઢ નામ ઉયારી,
તુઝનઈં જે ધ્યાઈ નરનારી, એકમનાં વિ આલસવારી, તે થાઈ કવિ સુવિચારી,
૬
દુહા કૃષ્ણપક્ષી શુક્લપક્ષીના, ગુણુ ગાયા મનેાહાર, જેહવા ગુરૂમુખિ સાંભળ્યા, તેહવેા રચ્યા અધિકાર. ચૂનાધિક હુઈં જે કહ્યું, તે ખમયે ગુણાણ, મઇ સાધુ તણુા ગુણુ ગાઇયા, મત કા કરયે માંણ
७
૧૨
આગઈ જે મેટા અણુગારી, તુઝ નામઈ સુખ લહ્યાં વિસ્તારી, કુમતિ તણા પરિહારી.
૧૩
તું કવિજનનŪ સુમતિદાતારી, તુઝ વિષ્ણુ કાઇ ન પામ્યા પારી, સુગતિમુગતિની ખારી.
૧૪
તું સમરÛ સવિ દુર્ગાંતિ હારી, તુઝ સાનિધિ દુખ હુઈ નિસ્તારી,
સેવકજન જયકારી.
૧૫
૧૧
૧૬
૧૭
૪૫૦
૪૫૩
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજરત્ન ઉપા.
[૩૮] જન ગૂર્જર કવિએ કે
ઢાલ ૩૧ રાગ ધન્યાસી. ભાવઈ રે તપગપતિ ગુરૂ ગાઈ રે, આણી હર્ષ અપાર, શ્રી લક્ષ્મસાગર સૂરીસરૂ રે, શ્રી સુમતિ સાધુ ગણધાર,
- ભા. ૪૫૨ તસ પાટિં રે શ્રી હેમવિમલ સૂરીસરૂ રે, શ્રી સૌભાગ્યહર્ષ સૂરિરાય, તસ પાર્ટિ રે શ્રી સેમવિમલ સૂરીસરૂ રે, શ્રી હેમામ સૂરિરાય.
ભ. ૪૫૩ ગચ્છનાયક રે શ્રી વિમલસેમ સુરીસરૂ રે, વિજયમાન તસ સીસ, સહગુરૂ રે શ્રી વિસાલમ સૂરીસરૂ રે, પ્રતાપ કેડિ વરીસ,
ભા. ૪પ૪ હવઈ મુનિગણ રે શ્રી લક્ષ્મસાગર સુરિને રે, શ્રી ચંદ્રરત્ન
ઉવજઝાય, તસ શિષ્ય રે પંડિત ઉભયભૂષણ ભલા રે,
ઉભયલાવણચ ગણિરાય. ભા. ૪૫૫ પંડિત રે શ્રી હર્ષકન કગણિ રાજી રે, હર્ષલાવણ્ય ગુરૂબ્રાત, તસ શિષ્ય રે વિવેક રત્ન ગણિ પંડિતા રે, સેવઈ મુનિજન
વાત. ભા. ૪પ૬ તસ શિષ્ય રે પંડિત શ્રીરત્ન સોભતા રે, પંડિત શ્રી જયરત્ન તસ સસ રે ઉવઝાચ પદવીઈ દીપતા રે, પાઠક શ્રી રાજરત્ન.
ભા. ૪૫૭ તેણઈ સાધુઈ રે કૃષ્ણ પક્ષી શુકલપક્ષીના રે, ગુણ ગાયા અભિરામ, ભાઈ રે જે નરનારી સાંભલઈ રે, તિહાં ફલઈ વાંછિત કામ, ભા. ૪૫૮ એહના રે ગુણ ગાતા ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ હુઈ રે, શીલવંત શૃંગાર, એહને એ રાસ સંબંધ જે સાંભલિ રે, તિહાં ઘરિ જય
કાર. ભા. ૪૫૯ રસ નિધિ રે દરશન શશી સંવછરઈ ૨, ૧૬૯૬ ઇડર નગર
મઝારિ, શ્રી પિસીના પાશ્વનાથ સુપસાઉલ રે, કહિ રા જયરતન,
ઉવજઝાય. ભાવઈ. ૪૬૦ (૧) ઇતિશ્રી શીવિષયે કૃષ્ણ પક્ષ શુકલપક્ષ શીલપાલિત તદુપરિ વિજયશ્રેષ્ઠ વિજયાપ્રીયા કથાનક મધ્યે શીલવિષયે ચંદન મલયાગરી
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૦૯]
કારન
સંબધ રાસ સંપૂર્ણ ૫. ચતુરસૌભાગ્યણુિ શિ. ગણિ દીપસેાભાગ્યેન લિ. સ.૧૭૩૯ કા. વ૬ ૧૩ કવાટમાં ભૃગુવારે નટીપદ્ર`ગે સ્ત્રવાચનકૃતે. પ.સ’.૧૨-૧૮, વિજાપુર જૈન જ્ઞાનભંડાર ન.૬૧૩. (૨) લિ. વૈદ્યાઃ સાણંદના જાનિ અવટંક અમૃતલાલ વિશ્વનાથ પડનાથ શ્રાવિક ધર્મ તત્પર ગયીણીજી યાગીજી વા પ્રસન્નબા. નવી પ્રત, ૫.સ.૨૯-૧૩, વિજાપુર જૈન જ્ઞાનભંડાર નં.૬૦૮. (૩) શ્રી પારીનગરે ગાડી પાર્શ્વનાથ પ્રસાદાત ભ. વિજયરત્નસૂરિ શિ. ૫. લબ્ધિવિજયગણિ શિ. પં. દ્વીપવિજયગણિ શિ, મુનિ માંનવિજય લિ. સં.૧૭૯૬ વૈ.૧.૧૪ ક્ષુધ. ૫.સ.૨૨-૧૪, તિલક ભ, મહુવા, [મુક્ષુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૭૪, ભા.૩ પૃ.૧૦૬૨-૬૫. ૭૬૯. દયારત્ન (ખ. જિનદેવસૂરિ–જિનસિંહસૂરિ-જિનચંદ્રસૂરિ —જિનહુષ સૂરિશિ.)
જિનહષ સૂરિશિ. યારત્ને સં.૧૯૨૬માં ‘આચારાંગ'ની પ્રત લખી છે (વિવેકવિજય ભ.... ઉદયપુર નં.૪૧૫ વે.) તે ‘ન્યાયરત્નાવલી' રચી (નં.૩૩૧ વૈ.) અને હુ કુશલના શિષ્ય ને ગુણુરત્નના ગુરુભાઈ યારત્ને એક પ્રત સ`.૧૬૯૨માં લખી. (ગાડીજી ભ. ઉદેપુર) આ બંને યારત્ન એક લાગે છે.
(૧૬૯૬) + કાપડહેડા રાસ ૨.સ.૧૬૯૫
કાપડહેડા – જોધપુર રાજ્યમાં એક કાપરડા નામનું હાલ ગામ છે તે. ત્યાં સ્વયંભૂ પાર્શ્વનાથનું મંદિર સ.૧૯૮૧માં પૂરું થતાં પ્રતિષ્ઠા થઈ તેનું ટૂંકું વર્ચુન આ રાસમાં છે. વધુ માટે જુએ ઐ.રા.સ. ભા.૩. આફ્રિ – હું બલિહારી પાસજી, કાપડહેડા સામિ સભ કિ
ગુણગાવણુ મતિ ગહગહૈ, આપે! સદગુરૂવચન અચંભ ક—હું ૧ નયણૅ નિરખીનેહ સું ઇચ્છુ જુગિ એહ અચંભમ વાત કિ, પરગટ આપ હુંતા પ્રગટ, બહુવે જણુ દીઠી વિખ્યાત કિ.-હું ર્ આચારજિયા નખઅવલ ગછ ખરતર રાજે ગુણવંત કિ, શ્રી જિણચંદસૂરિજી મનિ આસ તિ માટા મહંત કિ-હું. ૩ સંવત સાલે સત્તરે પ્રથમણુ હુઈ પરમાણુ કિ, જોધનયર માંહિ જાગતા આખે ઇણ વિધિ અહિઠાણુ કિ. હું, ૪ અ`ત – પરતા દીઠા પાસ રે પરિખ નયણે આણું પૂર કિ,
-
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાનસુંદર
[૩૧૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ કાપડહેડે તિણ કિયે હરખ બેસી રાસ હજૂર કિ. હું. ૪૧ ભવિક ભણઈ જે રાસ ભલ કાને વલિ સંભલે કલ્યાણ કિ, મનવંછિત સગલા ફલે હુ નહી કિણહી વિધ હાણ કિ. હું. ૪૨. સંવત સેલ પચાણ રાજે શ્રી હરષ સૂરીસ કિ, પાસ તણું ગુણ પૂરિયા સવિહિં દયારતને સુસીસ, કિ. હું. ૪૩ પ્રકાશિત ઃ ૧. ઐતિહાસિક રાસ સંગ્રહ ભા.૩,
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૭૩-૭૪, ભા.૩ પૃ.૧૦૬૧.] ૭૭, જ્ઞાનસુંદર (ખ. અભયવર્ધનશિ.) (૧૬૯૭) સૂયગડાંગ સૂત્ર અધ્યયન ૧૬માની સઝાય [અથવા જંબૂ
પૃચ્છા સ] કડી ૪૧ ૨.સં.૧ ૬૯૫ જેઠ વદિ ૨ આદિ– સિદ્ધ સવેનઈ કરૂં પ્રણામ, ધરમાચારિજ લેઈ નામ,
ગુણ ગાઈસિ મુનિવર તણા, જેહના ગુણ આગામ છઈ ઘણું. ૧ ભગવંત કવલિનઈ પરિણામ, વદ્ધમાન જિન ભાસઈ આમ,
હિવ પનરમ અધ્યયનાંતરઈ, સોલમાં અધ્યયન કહઈ ઇણિ પરઇ. ૨ અત – ચંદ્રી નિધિ રેસિ સહિર વરસઈ, જેઠ માસિ વદિ બીજનઈ
દિવસઈ અભયવધન સદગુરૂ પસાયઈ, સુણતાં જ્ઞાનસુંદર સુખ થાયઈ. ૪૧ (૧) ૫.સં.૨-૧૩, જશ.સં. (૨) જંબૂ પૃછા સઝાય ભ. જિનસિંહસૂરિ શિ. પં. પદ્યરીતિ પવરંગ મુનિ લિ. સા. ભાગલક્ષ્મી પઠનાર્થ. પ.સં.૨, અભય. નં.૨૭૧૮.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૫૮.] ૭૭૧ઉત્તમચંદ (આં. દેવસાગરશિ.) (૧૬૯૮) સુનંદ રાસ ૩૫૮ કડી ૨.સં૧૯૯૫ આષાઢ શુ. આદિ
શક્તિદાતા સમરૂં સદા, પરઉપગારી પ્રધાન, ધ્યાનબલિ ધ્યાઉં વલી, નિરૂપમ લબ્લિનિધન. સરસ સંબંધ સાંભલી, કવિવાણુકલ્લોલ, ઈચ્છા મુઝ પણિ ઉપની, અવસરિ બેલણ બેલ. સંબંધ સઘલા સરસ અછિ, જ શ્રોતા સુજાણ, ગહું કરી કેલવણ, જાણે ચતુર સુવિનાણ. કવિ ઘણું કલજગમિં, શ્રોતા અલપ સુજાણ,
દુહા
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૧૧]
સાંભલીનિ સમઝિ જિંકે, તાસ જશુમ પ્રમાણુ, રસ તેહનઈ લાગત્સ્ય', જે સાંભટ્ટસ્યઇ ચિત્ત લાઈ, વાતુ નિદ્રા આલસુ, તસ ચિત્ત કિમ રજાઈ, ચિત્ત લાઈ સુણુિ નહી, 'ધિ કિ ઊડી જાઇ, દુષ્ટ કદાગ્રહી તેડુ વિષ્ણુ, ગ્રંથરૂચિ કિડિ ત થાઇ. ચિત્ત દેઈ સુયા સહુ, સંવેગીનું ચરિત્ત, જીવદયા પાલી જિણિ, આતમ કીઉ પવિત્ત. ખાલક કેરાં વયણુતાં, મીઠાં માતા ચિત્ત, સજ્જન સુણીનિ હસ્યઇ, જુ પણિ સામાન્ય કવિત્ત, સુનંદાહ કેરી વારતા, સાંભલી સાસ્ત્ર મઝારિ, તે ભાષાધિ િિસ હું, સુયો ચિત્ત વિચારી. કર જોડીનિ વીનવું, ાઇ મ ધરા ખેદ,
સવિ સુવિનુ દાસ હું, પણી વાતિઇ નહિ ભેદ. રાગ ધન્યાસી
ણિ પરિ સાધુ તણા ગુણુ ગાવિ, સુમતિ સફલ કહાવિ જી, સાધુ સુંદ સું સુહાવિ, નામિ નવનિધિ પાવિઇ જી. ૩૫૫ ઈણિ. અજર અમર હુયા અવિણુાસી, મુગતિપુરિ જિણુિ વાસીજી, ગુણ ગાઇ જે ઉલાસી, વણુરસ પ્રકાસીજી, ૩૫૬ ઈશુ. સંવત સેલ પંચાણુંઆ વરસ, આષાઢ સુદિ હરસિ, શ્રી અ'ચલ વિરાજિ, શ્રો કયા(ઝુ)સાગરસૂરિ રાજિજી. ૩૫૭ વાચકવ'સવિભૂષણ વારૂ, શ્રી દેવસાગર ભવતારૂજી, તાસ સીસ મનિ ભાવિ, ઉત્તમચંદ ગુણુ ગાવિજી. ૩૫૮ ણુ. એ ચિરત જે ભણુસઇ ગુણુસઇ, મનવંછિત સુખ લહિસ્યઇજી, રિધિ વૃધિ સ્યું આણુંદ કરસ્યઇ, જે ગુણુ હીયડ ધરસ્યઇજી. ૩૫૯ (૧) સંવચ્છસિ ગ્રહ ભૂતે શ્રાવણુ મા, શુકલપક્ષ તિથી ચ દિશ ચૈત્ર લષિચ્છાસ્ત્રસ્ય મુત્તમ્ ૧. મુનિ લાલચંદ્ર લષિમિદ' સુભવાસરે, પાસ, ૧૧-૧૫, મ.જે.વિ. ન.૪૭૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૫૯-૬૦.]
૭૭૨, નેમવિજય (ત. વિદ્યાવિજયશિ.)
(૧૬૯૯) અમરદત્ત મિત્રાનંદ ચાપાઈ ૨૪ ઢાળ ર.સં.૧૬૯૫ આસે
શુ.૩ રવિ
અત
નેમવિજય
પ્
19
८
૯
૧૦
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુમતિસિંધુર
[૩૧૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અત - રાગ રામગિરિ કહી જઈ, ત્રેવીસમી એ ઢાલ રે, નેમવિજય કહઈ કંઠિ કહતાં, રંજઈ નર ભૂપાલ રે. ૨૧
- રાગ બંગાલ, ઢાલ ૨૪. રાયરાણ કેવલ પામી, વિચરઈ ગુરૂ સાથઈ ધામી, ધાતિકર્મ તણે ખય કીધે, હેલાં મુગતિ તણે રાજિ લીધે. ૧ ધનધન જે સદગુરૂ કેરી, સુણું સીખ ટાલ ભવફેરી, છાંડઈ ક્રોધકષાય જે ભુંડા, તે જગમઈ દીસઈ રૂડા. ૨ થડેઈ ક્રોધ ન કીજી, જિમ ધરમ તણું ફલ લીજઈ, સુણું મિત્રાનંદ અધિકાર, સહુ છાંડે ક્રોધ સંસારિ. ૩ એ ચઉપઈ સરસ અપાર, શાંતિ ચરિત્રથી કીઉ ઉદ્ધાર, લહી સદગુરૂને આદેસ, જેડી મહઈ સરસ વિસેષ. સહગુરૂ તપગચ્છક રાજા, ગુરૂ મલપત જિઉં ગજરાજા, વીરશાસન સોભ ચઢાવઈ, રાઈરાંણ વંદણ આવઈ. કુમતી નાઠા જાઈ દૂરઇ, અંધકાર જિઉં ગલઈ સૂરઈ, ગુરૂ ગેયમ હમ તલઈ, મુખિ ધરમકથા નિતુ લઈ. ૬ શ્રી વિજયદેવ સૂરીસ, ગુરૂ પ્રતાપ કે ડિ વરીસ, જસુ પટ ઉદયાચલ ભાણ, કરિ અંગ ઉપાંગ વખાણ. ૭ ગુરુગુણ છત્રીસઈ ધારી, ગુરૂ મોટે પરઉપગારી, તસુ ગછિ પંડિત પરધાન, જેહનઈ આચારિયપદ છાજઇ. ૮ તસુ ગછિ પંડિત પરધાન, જેહનઈ શ્રી પૂજ્ય ઘઈ બહુ માન, અંગિ સાધ તણું ગુણ સહઈ, વાણી ભવિજન-મન મેહઈ. ૯ મુઝ ઉપગાર મેટ કીદ્ધ, દિક્ષા દે(ઈ) વિદ્યા દીહ, પંડિત વિદ્યાવિજય ગુરૂ મિલિયા, ગુરૂદરિસણિ સુરતરૂ ફલિયા. ૧૦ એ સદગુરૂ આણું પામી, ભગતઈ ચલણે શિર નામી, મઈ તો એ ચઉપઈ જોડી, આવઈ ચતુર સુણેવા દેડી. ૧૧ સેલઇ પંચાઈ વરષઈ, આજઈ ત્રીજ રવિ હરષઈ,
સહુ શ્રાવક ચતુર સુજાણ,......... (૧) પ.સં.૧૨, અપૂર્ણ ને ત્રુટક, મુકન9 સં. બિકાનેર.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૬ ૦-૬૧.] ૭૭૩. સુમતિસિધુર (મતિકીર્તિશિ.)
મતિકીર્તિ માટે જુઓ નં.૬૯૨.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૧૩]
વિવેચદ્ર
(૧૭૦૦) ગાડી પાર્શ્વનાથ સ્ત, ૨૦ કડી ર.સં.૧૬૯૬ મહા શુદ ૮ આદિ – પુરૂષાદેય ઉદયકરૂ, શ્રી ગેાડી પ્રભુ પાસ. અંત – સંવત સાલ છયાણુવઇ, માહા હૈ આમ દીઠુ ઉદાર કિ,
ભેટવા હે ગાડી પાસજી દુખ મેટવા હે ભવના સૌંચ્યા હે પાર કિ. સેરીસઇસ પ્રેસરઇ ખ‘@ નયરઈ હું જાગઈ થ‘ભણ પાસ કિ, ભે. ગામ નગર પટ્ટણ પુરઈ રહેવા પૂરઈ હૈ નિજ ભગતાની હે આસ કિ, ભે. ૧૮
કલસ
ઈમ આસ પૂરઈ પાસ ગઉડી, સમર સાનિધિ કરઇ, શુભ વાસ ખાસ નિવાસ આપઇ દૂખ દૂરઈ પરિહર, પાઠક અતિકીરતિ પ્રસાદ, સીસ સુમતિસિધુર કહÛ જે કરઈ જાત્રા ભલઈ ભાવઇ, મનવ છિત ફલ તે લડઇ. (૧) લિખત... પં. દયાવન ગણિવરાન સં.૧૭૫૪ વર્ષે, પ.સં. ૧-૧૮, મારી પાસે.
૨૦
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૭૪-૭૫. ત્યાં કર્તાનામ સુમતિસિં આપેલું. પણ ઉધૃત ભાગમાં સુમતિસિંધુર નામ છે, તે ઉપરાંત એ નામને અગરચંદ નાહટાનું સમર્થાન છે.]
૭૭૪, વિવેચ’દ્ર (દેવચ'દ્રના ગુરુભાઈ) (૧૯૦૧) દેવચ’દ્ર રાસ (ઐ.) સં.૧૬૯૬ વૈ.શુ.. પછી આના સાર માટે જુઆ દેવચંદ્ર ન.૭૬૦. આદિ– સરસ વચન રસ વરસતી, સરસુતિ કવિચણુમાય સમરિય શ્રીગુરૂ ગાયસ્યું, નિજ ગુરૂ પણમિય પાય. શ્રી દેવચંદ્ર પ`તિતિલક, સુવિહિત સાધુ સિંગાર તાસ રાસ રલિઆમણેા, ભણતાં જયજયકાર. અંત - ગુરૂજી ગુણુ સંભારતા, સંધ આવÛ નિજ ડામિ અપાંણુાં મુકયાં ઘણા, કીધા દૈવ પ્રણામા. સરેતરા નગર' ધણું, તૂ!” શ્રી જિન વીર દેવચંદ વર બંધુતા, વિવેક કહઇ ઇમ રાસા હૈ.
-
(૧) પ.સં.પ, નાહટા.સ. નં.૨૫૭૨, [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૭૨-૮૦).]
૧
૨
૧૦૨
૧૦૩
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
હર્ષરતન
[૧૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ૭૭૫. હર્ષરત્ન (ત રાજવિજયસૂરિ–હીરરત્નસૂરિ–લબ્ધિરત્ન
સિદ્ધિરત્નશિ.) (૧૭૦૨) નેમિજિન રાસ અથવા વસંતવિલાસ ૧૮૩ કડી ૨.સં.
૧૬૯૬ વિજયાદશમી ગુરુ આદિ –
રાગ સામેરી. સકલ જિન મન માંહાં ધરું, કરું સદગુરૂનઈ હું પ્રણામ રે, ઋષભાજિત સંભવાભિનદન, સુમતિ પદ્મપ્રભ ગુણધામ રે. ૧ નેમજીજિન ગુણ ગાઈઈ પાઈ પરમાનંદ છે, નેમજી વસંતવિલાસ રચું, જિમ હેઈ હર્ષ આણંદ.
હે નેમજી જિન ગુણ ગાઈઈ–-આંકણ. અ ત -
રાગ ધન્યાસી મેવાડ હે ને મીજિન તારીઈ હે રે તારીઈ ભવપાર, તું સેવકનિ સુખકાર, મુઝનિ દેયો શરણાધાર–
નેમિજિન તારીઈ હે રે. ૧૮૦ સંવત સેલ કલા જસા નિર્મલા તહ ગુણસાર, ચહ આગલિ વલી રસ જણાઇ, વિજયાદશમી ગુરૂવાર. નેમિ. ૧૮૧ એ સંવત્સર રાસ રચ્યું, હદિ ધરી હર્ષ અપાર, શ્રી રાજવિજય સૂરીશ્વર, કરુ સંધનિ જયકાર. ૧૮૨
કલસ, શ્રી નેમિજિનવર સકલસુખકર ! ભયભાવઠિ દૂરિ કરે, શ્રી રત્નવિજય સૂવિંદ પાટિ, શ્રી હીરરત્ન સુરીશ્વરે. તાસ શિષ્ય શિરોમણું લબધિરત્ન સિદ્ધિરતા હરષીકરો, તાસ શિષ્ય હષરતન ઇમ કહિ નેમિજિન મંગલકરે. ૧૮૩ (૧) ઇતિશ્રી નેમિરાસ પંચમખંડ સમાપ્ત સિંધરત્ન પડનાર્થ. પ.સં.૧૦–૧૮, મુક્તિ. નં.૨૩૬૨.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૬૫-૬ ક.] ૭૭૬. કુશલધીર ઉ. (ખ જિનમાણિજ્યસૂરિ-કલ્યાણધીર-કલ્યાણ
લાભશિ.) કલ્યાણલાભ ભણસાલી ગોત્રીય હતા. (૧૭૦૩) પૃથ્વીરાજ કૃષ્ણવેલી બાલા, ૨.સં.૧૬૯૬ વિજયાદશમી ગુરુ
(૧) સં.૧૬૯૮ ફા.વ.૬ ગુરૂ કુશલધીરગણિ શિ. ભાવસિંહ મુનિને
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩] કુશલધીર ઉ. લેખિ પં. તેજસી પ્રમુખ મુનિજનૈવશ્યમાના. વિકા. (૧૭૦૪) ઉદ્યમકમ સંવાદ પ્રસ્તાવન ૨.સં.૧૬૯૯ કીસનગઢ અંત – ઉદ્યમ કર્મ બિહું તણુઉ, સૂરિરાય સિરતાજ
ન્યાય નિવેડથઉ ઈમ વિમલ, યુગવર શ્રી જિનરાજ. સંવત સેલ નિન્યાણ, કિસનગઢ સુખકાર ઉદ્યમકર્મ સંવાદ ઈમ, કહઈ ધીર અણગાર. ધરમ ધુરંધર સુઘડ અતિ, શ્રાવક સચ્ચીદાસ આગ્રહ તેહને ઈમ કહે, કુશલપીર સુપ્રકાશ.
૩૮, (૧) ગુટકે, નાહટા.સં. નં.૯૦. (૧૭૦૫) શીલવતી ચોપાઈ ૨.સં.૧૭૨૨ સચેરમાં
(૧) સં.૧૭૪૪ પ્રથમ આષાઢ સુદિ ૧૦ શુકે ફલવદ્ધિ મધે લિ. ૫.સં.૨૧, અભય. નં.૩૯૦૦, (૧૭૦૬) રસિકપ્રિયા વાતિક (રાજસ્થાની ભાષામાં) ૨.સં.૧૭૨૪
માગશર પૂર્ણિમા જોધપુર (૧) ૫.સં.૯૧, અંત્ય પત્ર ૧ પ્રાપ્ત, જિ.ચા. (૧૭૦૭) રાજષિ કૃતક ચોપાઈ .સં.૧૭૨૮ સેઝિન(જત)માં
લ.સં.૧૭૨૮ ફા.સુ.૭ આદિ
પરમપુરૂષ પરમેષ્ટિ પય, પ્રણમું પરમાનંદ સેવકજન સુષ પૂરવઈ, પરતષિ સુરતરૂકંદ. વાગેસરિ પ્રણમું વલી, કવિયણ કેરી ખાય સુપ્રસાદિ કવિતા કરઈ, કવિતકલા દીપાય. તિમ વલિ સગુરૂ મયા કરી, આપો વચન જકત્તિ જિ હિં પ્રસાદ કરૂં ચઉપઈ, નવરસ ભેદ જગત્તિ. પુણ્ય કિયઉ પરગટપણ, પૂરવ ભાવિ કૃતકમ તેહ થકી પામ્યા તિણુઈ, ઈહ પરભવ બહુ સર્મ. સુણો ભવિક સંબંધ હિવ, તેહ તણુઉ સુવિશાલ
આદર ધરિ આણંદ મું, એ સંબંધ રસાલ. અંત – રાજરિષીસર કૃતકમ હિવઈ રે લઈ સંજમભાર
છઠ આઠમ દસમાદિક તપ કરઈ રે જાણું અથિર સંસાર. ૧ રાજ
એ નમઃ
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુશલધીર ઉ.
[૩૧] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ સંવત સતરહ સય અઠાવીસમઈ રે, સેઝિત નગર મઝાર ધરમનાથ જિનવર સુપસાઉલઈ રે એ ચઉ પઈ રચીય ઉદાર. રા. શ્રી ષરતરગછિ ગરૂઅઉ ગ૭૫તી રે, શ્રી જિનમાણિકસૂરિ પંચનદીસાધક કહીયઈ પરગડઉ રે, નિલટિ ચઢતઈ નૂર. ૮ રા. શિષ્ય કલ્યાણધીર વાચક તેહના રે, પારિખ વંસ પ્રસિદ્ધ કલ્યાણલાભ વાચક શિષ્ય તેહના રે, નાંમિ લઈ નવનિદ્ધિ. ૯ રા. તસુ પદપંકજ-મધુકર દાલીયઈ રે, શ્રી કુશલપર ઉવઝાય તપઅધિકારઈ તિણુઈ કહી ચઉપઈ રે, સજજનજન સુખદાય. ૧૦ રા. શિષ્ય ધમસાગર અતિ આગ્રહ કરી રે, રચના એ સુરસાલા
ભણતાં ગુણતાં સાંભળતાં છતાં રે, હુઈ ગૃહ મંગલમાલ. ૧૧ રા. (૧) ગ્રં. ૯૧૭ સં.૧૭૨૮ ફ. સુદિ સક્ષમ્યાં પં. ધમસાગર મુનિનાલેખિ શ્રી સેઝિન મળે. પ.સં.૧૬-૧૭, મજે.વિ. નં.૪૦૨. (કર્તાના શિષ્યની જ રચના સમયે લખેલી છે.) (૧૭૦૮) લીલાવતી રાસ ૨૫ ઢાળ ૬૦૩ કડી .સં.૧૭૨૮ સોષ્ઠિત
(જત)માં આદિ
દૂહા, આદીસર સમરિન પ્રણમી સદગુરૂ પાય, સતિચરિત કહિસું સુપરિ, સુણ સહુ ચિત્ત લાય. સીલ વડો સંસારમેં, સીલે લહી લીલ, ત્રિકરણ સુધ તે પાલતાં, કરે ર કાં ઢીલ, લઘુસતી લીલાવતી, રાળ્યો સીલરત્ન, આપદ ફેડી આપણું, ધરમી કહે ધનધન્ન. આગે આગે ઐ હુઈ, સતી વડી સંસાર, લઘુઈણ લીલાવતી, નિરમલ કી સહુ નારિ. તિણિ કારણિ હું તેહનૌ કહુ પરબંધ કર જોડિ,
શ્રોતા કચપચ સહુ તજી, સુણિજ્ય આલસ ડિ. અંત - ઢાલ ૨૫મી રિષભજિન પૂજીએ-એહની.
ઈક છઈ કેતા કહું એ, સતીય તણા ગુણગ્રામ, સંપઈ ઈમ સંથણી એ, મઈ પૂરી મનહામ.
શ્રી પરતરગચ્છ રાજીયાએ, શ્રી જિનામાણિકસૂરિ, શિષ્ય તાસ વાચકવરૂ એ, શ્રી કલ્યાણધીર પડૂર.
સ. ૧૦
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૬૭]
પાટપ્રભાકર તેહના એ, વાચક કલ્યાણલાલ
સ.
સ.
સ. ૧૨
જસ પ્રતાપ જંગ જેહના એ, વિસ્તરીઊ જિમ આભ. સ. ૧૧ તસુ પદપંકજ-મધુકરૂ એ, શ્રી કુશલધીર ઉવઝાય, જોડી જિષ્ણુ એ ચઉ૫૪ એ, સજ્જનજન-સુખાય. શ્રી સાઝિતપુરમ ડણા એ, શ્રી પ્રસનાથ જિષ્ણુ દ તાસ પસાઇ એ ચી એ, પાંમી પરમ આણંદ. સંવત વસુ ભુજ ભેાયણ એ (૧૭૨૮) સાઝિત નગર
સ.
સ. ૧૩
કુશલધીર ઉ.
મઝાર, સ. ૧૪ રાસ રચ્યા રંગઈ કરીએ, શ્રી સ ંધનઇ સુષકાર. સ. ૧૪ શિષ્ય શ્રમસાગર આગ્રહ” એ, રચ્યા સંબંધ રસાલ. સ. પ્રસિદ્ધ અપ્રસિદ્ધ ઈંડાં અછે. એ, સગલી પિણ્વીસ ઢાલ. સ. ૧૫ ચતુર રસિક ચિત ધારિજયા એ, નવલા જિહાં વિનેાદ. સ. ભણતાં સુણતાં વાંચતાં એ, પામસ્યા પર‘મ પ્રમેાદ, સ. ૧૬ (૧) સર્વ ગાથા ૬૦૩ ઇતિ શ્રી સીલપાલણુ વિષએ સતી લીલાવતી રાસ સ'પૂર્ણમ્. પં. શ્રી પ રંગકુશલગણિ વાયના સ.૧૭૫૨ પ્રભુકુશલ. પૃ.૧૪-૧૮, ભાવ.ભ.
(૧૭૦૯) ભેજરિત્ર ચોપાઈ (દાન વિષયે) ૫ ખંડ ૬પ ઢાળ ૨૦૫૯ કડી ૨.સ.૧૭૨૯ મહા વદ્દ ૧૩ સેઝતમાં
આદિ
દૂા. શ્રી સપ્રેસર પાસના પાયકમલ પણમેવ, સદગુરૂચરણે ચિત ધરી, લિ સરસત સમરેવ. સાનિધીકારી વલિ સદ્ગુરૂ, પ્રણમું પરમાનંદ, યુગપ્રધાન જિષ્ણુદત્ત ગુરૂ, શ્રી જિનકુશલ સુરિદ એ સહુ મન સુધ સમિર, દાનધર્મ દીપાય, કહિંસુ કુતૂહલની કથા, સહુ સુણિજ્યૌ ચિત લાય. ભેાજ નૃપતિ પૂરવભવે, દીધા મુનિને દાંન, તસુ લ કહિસું સેાહામણા, સુણિજ્યેા હાય સાવધાંત. આગે આગે રે હુંવા, દાનાવલી દયાલ, પિણુ નજીક અરે પાંચમેં, કહિશૈ ભેજ કૃપાલ, દુરભક્ષવેલા દાહિલી, લહિ અવસર મનરંગ તજિ ભાજન મુનિને' દીૌ, ઊલટ ધિર બહુ અંગ
૧.
૨
૩
૪
૫.
.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુશલધીર ઉ.
[૩૧૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
રાજ ઋદ્ધિ લાવણ્યતા, મણિ માંણુક ભંડાર, પરઘલ સહુ પામ્યાં જિંકે, વલિ વનિતા સુ' વિચાર. (પ્રથમ ખંડને અંતે)
૧૩ ઢાલ.
ગુછ પરતર ગરૂ ગુણૈ, જિનમાણિકચસૂરિ, સિદ્ધ સાધક સિરસેહરી, જસતેજ દૂર. તાસુ સી સુવિહિત થયા, ભુવિ અધિક ગંભીર, વડભાગી વાયક વંદુ શ્રી કલ્યાંણુધીર. પાટે તસુ તે પરગડા, વાચકપદધાર, કલ્યાણલાલ કીત્તે કરૂ', જાણે સકલ સ`સાર. તસુ પદ્મપંકજ-મધુકરે... શ્રી ભેાજયરીત્ર, કુશલપીર પાઠક લિષ્યૌ, જિહાં કથા પવિત્ર. પ્રથમ ખંડ ઋણુ વિધ લિખ્યો, સાઝિતપુર માંહિ સીષ્મ પ્રમસગર આગ્રહે, મન ધરીય ઉચ્છ્વાહ. પ્રથમ ખંડ પૂરા કીયેાં, કરે. ગ્રંથ એકઠ, નિધિ ભુજ સવચ્છરે કાર્ત્તિક વદિ છડ, —પ્રતિ શ્રી ભાજરિત્ર' ચતુઃપદી મુજ ભાજોત્પત્તિ વિપ્ર શ્રી ધનપાલ સેાભન ભેાજરાજપ્રતિખેાધકઃ ધનપાલ સ્વ ગમના નામ પ્રથમ પ્રસ્તાવઃ.
૧૫
દુહા.
જુગવર શ્રી જિનદત્ત ગુરૂ, ઋદ્ધિસિદ્ધિદાતાર, તેડુ સુગુરૂના પાય નમી, રસુ· િિતય ખંડ હિતકાર
७
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
(બીજો ખંડ ૪ ઢાલ અંતે)
એ ષંડ પૂરણ થયા દૂજો ચહુ ઢાલ કરી સેા રસાલ, શ્રી કુશલધીર પાઠક કહે", સુપરિ કુંણા ખાલગાપાલ. —તિ ચક્રવત્તિ કૂથથલ(?) ભારતીવિરૂદપ્રાયણા નામ દ્વિતીયેા પ્રસ્તાવ.
૧૬
૧.
*
(ત્રીજે ખંડ ૮ ઢાલ અંતે)
ત્રીજ ષડ થયો સંપૂરણ નેટ કલિસ્ય શ્રમ એક તરે,
કુશલધીર પાક કહૈ સુણિજયૌ, જિમ કડુ સુકનૌ વિરતંત રે. ૧૭ રૃ. --પૂર્વ ભવકથન પરકાયપ્રવેશવિદ્યા સિદ્ધિ નામે તૃતીયા પ્રસ્તાવઃ,
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૧૯]
*
(ચેાથે! ખંડ ૨૯ ઢાલ અંતે) @ાજરિત રચના વિધિ ચૌપાઈ રે, ચૌથૌ ષડ સુવિશાલ, પરકાયા-પરવેશવદ્યા તણેા રે, થયો પૂરણુ અહિ રસાલ, ૭ ભો. ગછ ખરતર ગુણવંતા ગછપતી રે, શ્રી જિનમાણિકચસૂરિ, પંચ નદી પચ પીર સાધિયાં રે, જિણ હાજરાહજૂર રે. ૮ ભા. પારિષતં સંપ સુપરગડા રે, વાચક કલ્યાંણધીર, પરમ સંવેગી પરમ શ્રુતસાગરૂ રે, ગરૂઆ પરમ ગંભીર. ૯ ભા. તાસુ પાટાધર પરગડા રે, ભણસાલી કુલભાંણુ, વાયક કલ્યાંણલાભ કલાનિલી મૈં, જિન પ્રતિબાધ્યા રાઉરાંણુ.
૧૦ ભા.
કુશલધીર ઉ.
જસુ પદપૌંકજ કહીયે મધૂકરૂ રે, શ્રી કુશલધાર ઉવઝાય, ચતુર જસનાં મનરંજન ચૌપઇ રે, રચી એ લવલાય. -સર્વાંગાથા ૮૦૫, પરકાયપ્રવેશનીવિદ્યાગ્રહણ સત્યવતીપ્રતિજ્ઞાકથન, દેવરાજ પુત્રજન્મસૂચક ચતુર્થાં પ્રસ્તાવઃ ચારેાપિ ષડ મીલને સવ ગાથા ૧૬૭૦ પ્રતિ ચતુથ ખડ
૧૧ ભા.
અંત – ૧૨રૂચિ ઇમ ચિત ચિંતવૈ, નૃપ મુઝ દિસા નિરાસ, થઇ બેઠા નિજ થાંનિકે, વિણ્ પુત્રાદિ સાતે ઉદાસ. ભેજપ્રબંધ પ્રસિદ્ધ ભુવી ભારી, સદ્ન જાણે સંસારી છે. તિષ્ણુ કારણમેં આ સુખકારી, ચેપઈ રચી સુવિચારી છે, કહીય કથા કાકા ચિત ધારી, ભેાજરિત્ર નિહારી, એ. શ્રી ખરતરગચ્છ જાણિ દિણુંદા, શ્રી જિનસાણિકચ સૂરિકા, તાસ સીસ વાચક વરદાઈ, કલ્યાણુધીર કહાઇ. વિનેય તાસ વાચક પદધારી, કાંણલાલ હિતકારી, તે સદગુરૂના પ્રણમી પાયા, રથૈ કુશલધીર ઉવઝાયા, સંવત સતરે સે ગુત્રીસ, માહ વદ તેરસ દીસે, પાઁચમ ષંડ થયો હાં પૂરૌ, સેાઝિત નગર સનૂરા રે. શ્રી જિનચદ્રસૂરિ ગુરૂ રાજૈ, રચ્યો રાસ સુખકારી બે શિષ્ય પ્રસસાગર આગ્રહ કરિઝે, આ રચી વાત સુખ ધરિને એ દાન તણું અધિકાર દીપાઇ, કહીય કથા ચિત લાઈ ખે ઈમ જે દાન સુપાત્રે દેસ, વંતિ ફલ તે લહુચ્ છે
૨
3
૫
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિમલ
[૩૨૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
દાન તણા ફૂલ એહવા દેખી, દીયા દાન સુવિવેકી ખે (૧) સવ ૫ પ્રસ્તાવ મિલિને સ`ગાથા ૨૦૫૯ સર્વાં ખંડ ઢાલ ૬૫ ૩૦૧૮ સ’,૧૮૨૩ શાકે ૧૬૮૮ આસાઢ શુ. ચતુર્દશી સામે લિ. ઋષિ અમીધર શિ. ઋષિ વાલ્ડજી શિ. રિષ રણજીત જેઠમલ પડના મકસુદાબાદ અજીમગંજ ગગા ભાગીરથી તટે, પ.સ.૬૧-૧૯, સધ ભ. પાલણપુર કા.૪૬ ન૨૮. (૨) ભાં.ઇ. સને ૧૮૮૨-૩ નં.૩૧૧. (૩) ૫.સ.૧૦૨, બૌ.વિકા. નં.૮૩. (૪) સ`.૧૭૭૫ પાશુ.૧૦ લાધી ચામાસું વા. સામનંદન શિ. નયભદ્ર લિ. પત્ર ૩૭ જય. પેા.૧૩, (૫) પત્ર ૭૬ ખાંડીઆ ભીનાસર. (૬) પ.સ.૮૩-૧૩, ધેા.સ.ભં. (૭) ગ્રંથાત્ર ૩૦૦૦,અમ. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૨ પૃ.૨૫૯-૬૩, ભા.૩ પૃ.૧૨૬૬-૬૮ તથા ૧૬૧૨.
૭૭૭ કે, ધવિમલ (ત. વિનયવિમલશિ.)
[વિશાલસામસૂરિના રાજ્યકાળ સં.૧૬૮૭થી સ.૧૬૯૬.] (૧૭૧૦ ક) પ્રજ્ઞાપનાસૂત્ર ખાલા. ત. વિશાલસેામસૂરિ રાજ્યે (૧) અંબાલાલ સંગ્રહ આ.ક. પાલીતાણા. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ. ૧૬૨૫.]
૭૭૭ મ. ક્ષમાહસ
(૧૯૧૦ ખ) ક્ષેમખાવની લ.સં.૧૬૯૭ પહેલાં
(૧) સં.૧૬૯૭ માધવ.૧ ૫. નયમદિર શિ. કનકરંગ લિ, પક્ર ૨થી ૧૦, તૂટક, અભય, નં.૫૮૮. [મુપુહસૂચી.] [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ. ૧૦૭૯ ]
૭૭૮. વિવેકચંદ્ર (આં. કલ્યાણસાગરસૂરિ–ગુણુચ દ્રશિ.) (૧૯૧૧) સુરપાલના રાસ ૧૯ ઢાળ ૪૪૬ કડી ર.સં.૧૬૯૭ પોષ શુ.૧૫
રાધનપુરમાં
આદિ–
પ્રથમ દુહા.
સરસતિ સુમતિ સદા દીએ, મન આણી અતિ કાડ, ગુણ ગાઉ* ગિયા તણા, પાતિક નાંખઈ મેડિ, જોડિ માંહિ' તું માતજી, ખેાડિ મ આણ્ણા કાંય, વચન-સુધારસ આપજે, મુઝને કરી પસાય. અલ્પ મતિ વાણી કવું, પણિ તુઝે નામ અવધારિ,
૧
ર
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૨૧]
૫.૪
પ્ર. પ
અક્ષર અભ્ લું જિહાં, તિહાં તૂ' કરજે સાર. અતિથી સવિભાગ ઉપર કહું, સૂરપાલ ચરિત્ર, દાંન દીએ જિણિ` સાધુને, કરવા જનમ પવિત્ર. મીડાં ભેજન અતિ ભલાં, પારણુ તણે પ્રસ્તાવિ, તેડી મુનિવર નિજ ધરે, આવ્યાં ઊલટ ભાવિ. તેહ તણાં કુલ પાંમીએ, લક્ષ્મી રાજ અપાર, કવિ અધિકાર ભાખઈ તે કે, સુણા સહુ નરનારિ. અત – સંવત સેાલ સાંણુઇ, પાસ પુંનિમ દિન સાર રે, ચરિત્ર એહ રચિ મનર`ગે, રાયધનપુર મઝાર ૨, શ્રી અ...ચલગચ્છતા રાજી, શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરીદ હૈ, ચિર પ્રતા પાટિ ધણું, જા' લિંગ સૂરજ ચંદ રે, તાસ પદીક જિંગ પરગડા, વિયર`તા જગ માંહિ રે, પંડિત ગુણચંદ્ર વદતાં, પાંમીરે ઉછાહ રે, સગુરૂ એહ તણું સુપસાયે, ભાખ્યા એ અધિકાર રે, વિવેચદ્ર કહે ભાવે. સુષુતાં, લઇ લાભ અપાર રે. સુણી ચરિત્ર દીજે દાન, કીજે અતિ(થિ)સંવિભાગ રે, સૂરપાલ નરપતિ પરે, જાગે જિમ નિજ ભાગ રે. શાંતિચરિત્ર જોઈ રચીએ, સુંદર એહ ચરિત્ર રે, સાધુ તણા ગુણ ગાયા, કીધી કાય પવિત્ર રે. વાંચક કેરા બહુ જસ વ્યાપેા, પૂગેા શ્વેતા આશ રે, વિવેકદ્ર કહે સંધને હા, નિત લીલિવલાસ રે, પ્રણમું એ ભવતારણ મુનિવર, (૧) અ`ચલગચ્છે પં. શ્રી ગુયંદ્રગણિ શિષ્ય મુનિ વિવેકચંદ્રગણિ લિ. [ભ.?] કવિતી સ્વલિખિત) (૨) ત્ર થામ ગાથા ૪૩૬ શ્લાક ૬૦૦ સઢાલ ૧૯ વડનગર મધ્યે લિ. મુ. વીરકેન, પ.સં.૧૪–૧૭, રત્ન.ભં. દા.૪૩. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૭૭, ભા.૩ પૃ.૧૦૬૬-૬૮. “વિવેકચંદ્રગણિ લિ.” પછી કવિના ગુરુભાઈ લિખિત” એવી તેાંધ હતી તે સુધારી ‘કવિની સ્વલિખિત” એમ કર્યુ છે. ઉપરાંત આ પ્રત્તને પછીની પ્રતથી જુદી પાડેલી ન હતી, તે જુદી ગણીને મૂકી છે.
પ્ર. ૭
પ્ર. ૧૦
૨૧
ભાવિજય
૩
૪
પ્ર. દ
પ્ર. ૮
પ્ર. ૯
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાવિજય
[૩૨૨]
જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
૭૭૯, ભાવિજય (ત. વિજયદાનસૂરિ–વિમલહર્ષ ઉ.-મુનિવિમલશિ. ) તેમણે સંસ્કૃતમાં રચેલા ગ્ર ંથા વિશે જુએ મારા જૈન સાહિત્યને સક્ષિપ્ત ઇતિહાસ' ફ્કરે ૮૮૭, (૧૭૧૨) [+] ધ્યાનસ્વરૂપ (નિરૂપણ) ચાપાઇ [અથવા રાસ અથવા પ્રબંધ] ર.સં.૧૬૯૭ [૧૯૯૮ ] ચૈત્ર વદ ૧૦ વિખ`ભાતમાં આદિ – સકલ જિતેસર પાય વ દૈવિ, સમરી માતા સારદદેવ,
ધ્યાન તણા દૂં કરૂં વિચાર, શ્રી જિનવચન તણે અનુસાર. ૧ જીવ તણ્ણા જે થિર પરિણામ, કહિă ધ્યાન તેહનું નામ, તહે તણા છે ચ્યાર પ્રકાર, દોય અશુભ દેય શુભ મન ધાર
અંત – શ્રી તપાગચ્છ સેાહાકરા, શ્રી હીરવિજયા ગુરૂ યુગપ્રધાને, દેશના જસ સુણી શાહિ અઙમ્બર ગુણી, ધર્મકામઈ થયા સાવધાતા, ૯ તાસ પાટઈ વિજયસેનસૂરીસર્, શ્રી વિજયતિલકસૂરિ તાસ
પાટ”, તાસ પાટઇં વિજયાણુંદ સૂરીસરૂ, વિજયવંતા સદા ધર્મ માટઈ.૧૦ શ્રી વિમલહષ ઉવજ્ઝાય શ્રી સુનિવિમલ સકલવાયકશિરામણિ વિરાજઈ, સીસ તસ ભાવિયા ભણુઇ સેવીઇ એ ધ્યાનસુરતરૂ સદા સિદ્ધિ કાજ‰. ૧૧ વષધર નિધિ સુધારૂચિકલા વ૭ર૪ ૧૬૯૬ [!] ચૈત્ર વદિ દસમ રવિવાર સગઇ, જ્યાન અધિકાર અવિકાર સુખકારણા, ખ`ભ નારિયે! ચિત્ત ૨ગઈં. ૧૨
ધ્યાન સુવિચાર ઇમ મન ધરી વિજના અશુભ છડી વિમલ ધ્યાન સેવા, જેહથી દુઃખ ટલઇ સયલ વંછિત ફલઈ ચાષી” મુતિસુખ સખર સેવે. ૧૩ ——ધ્યાન સુવિચાર ઇમ મન પર વિજના,
(૧) સં.૧૭ર૭ પ્રથમ વૈ.શુ.૧પ ગુરૂ લ, મુતિ રામવિમલ લખાવિત. ગ્ર'.૨૮૦, પ.સં.૧૭-૯, ડે.બં. દા.૭૦ નં.૧૦૩. (૨) સં.૧૭૨૮ પેા.વ.૭ ગુરૂ ૫. માનવિજયગણિ શિ. દીપ્તિવિજયગણિ શિ, મુનિ વીરવિજય લિ. ખયરાલુ ગ્રામે, પ.સં.૧૮-૯, હા,ભ, દા.૮૩ ન.૧૪૩. (૩) સં.૧૭૩૧ આષાઢ
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૩]
ભાવવિજય
ગુરૂ શુકે લ. રાજનગરે સાહા નાથા સુત સાહા હીરજી લખાવિત. ૫.સં. ૧૮-૯, ડે.ભં, દા.૭૦ નં.૧૦૭. (૪) સર્વગાથા ૬૩ [૨૬૩ ?] ગ્રંથાગ ૨૮૫, સં.૧૭૧૭ ભા.શુ.૧૪ બુધે લિ. બાઈ રહીઆ પઠનાથ. ૫.સં.૧૭૯, હા.ભ. દા.૪૮ નં.૧૦૧. (૫) મુનિ ઉદયવિજય સિદ્ધપુર મથે લ. પ.સં.-૧૪, હા.ભં. દા.૮૧ નં.૬૨. (૬) સં.૧૭૪૫ શ્રા.શુ.૩ મે લ. ગાંધી મનજી લખાપીત રાજનગર મળે. ૫.સં.૧૬-૯, ઝીં. પિ.૪૧ નં. ૨૧૩. (૭) ચં.૨૮૫ સં.૧૭૬૪ ફા.વ.૪ શનિ લ. પંડા ગણેશસ્ત મંગલેન પત્તનનગર. ૫.સં.૮-૧૩, ડા. પાલ ગુપુર દા.૩૧ નં.૪૯. (૮) સં.૧૭૦૮ લિ. પ.સં.૯, ક્ષમા નં.૧૮૨. (૯) ૫.સં.૯-૧૫, સંઘ ભં. પાલણપુર દા.૪૬ નં.૩૧. (૧૦) સં.૧૮૭૮ ભા.વ.૭ પાદરા ગ્રામે શાંતિનાથ પ્રસાદાત લ. પં. સુગ્યાનવિજયેન. પ.સં.૧૧-૧૪, ખેડા ભં. ૩. (૧૧) ગ્રં.૩૦૫ સં.૧૮૭૪ ક.વ.૫ શનિ લિ. પાદરા નગરે શ્રી શાંતિ. ૫.સં.૧૧-૧૨, જશ.સં. (૧૨) ૫.સં.૧૩-૧૦, સારી પ્રત, જશ.સં. (૧૩) ગ્રં૨૬૫ મુનિ લાલચંદ્રમણિ લિ. ૫.સં.૪–૧૭, સીમંધર. દા.૨૦ .૫૬. (૧૪) પ્રકા.ભં. (૧૫) વિ.ધ.ભં. [મુથુગૃહસૂચી, હજૈજ્ઞા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૨૯, ૨૭૯, ૩૯૭).]
[પ્રકાશિત ઃ ૧. પ્રકરણદિ વિચારગર્ભિત સ્તવનસંગ્રહ, પ્રકા. જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા.] (૧૭૧૩) શ્રાવકવિધિ રાસ અથવા શુકરાજ રાસ ૧૦૦૧ કડી ૨.સં.
૧૭૩૫ દિવાલી દૂહા. સકલ જિસર પ્રણમીઈ, સકલસિદ્ધિદાતાર. ગેલેક્યુપૂજિત સંપદા, સંતત સુખવિસ્તાર. દુરિત ટલે વંછિત ફલેં, જાસ નામ સમરંત, શ્રી ખેસર પાસ જિન, તે પ્રણમું એકાંત. કવિજન-જનની સરસ વચન, બહુલી બુદ્ધિપ્રકાસ, આ સરસતિ કરિ મયા, કવિ કહે સવિ સાબાસ.
આદિ,
ભાવિ વાયક ભણે ભાણ ક્યું જાગે પૂરવ તેજાલ રે. અંત –
ઢાલ શાંતિજિન ભાંમણે જાઉં દેશી. ભાવ ધરી ભવિ સાંભલયો, મિલ ધર્મને રંગે બે, ફલ સમકિત-સુરતરૂ સાચે, ટલો દુર્જન સંગે બે.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૩૨૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
૪
૫
ભાવે રાસ સુણતા ભવિષ્ણુ, યાત્રાનાં ફલ પાવે છે, મદિરથી જૂ`જીરણુ સેવે, વીર દાનફુલ લહ્યાં ભાવે છે. શત્રુંજય તીરથ પામીને, દ્રવ્યભાવ અરિ સાલ્યા, તિણિ પરિ ભવિ તુક્ષ્મા, સકલ મહેાય સાધે. શ્રી તપગચ્છ-ગગનાંગણુ, ભાસત ભાનુ સમાન, શ્રી આણુ વિમલ સૂરીસર, જિનશાસન સુલતાન. તસ પટ ધારી કાતિ અતિ ગારી, મિલી મિલી ગાવે ગારી, શ્રી વિજયદાન અભિધાને સૂરી, જેણે પ્રભુતા બહુજોરી. હીરવિજયસૂરિ તસ પતિ રાજે, જગગુરૂ ખિરૂદે છાજે, સાહિ અકબરને પ્રતિબેાધી, દીપે અધિક દિવાજે, શ્રી વિજયસેન સૂરીસર તસ પર્ટિ, ગ્યાનક્રિયાઝુણુિ બલીઆ, શ્રી વિજયતિલક સૂરીસર તસ પર્ટિ, દેખી કુમતી ગલીઆ. ૭ શ્રી વિજયાનંદસૂરિ સબલ જગીસે, તેને પાટે સાહે, શ્રી વિજયદાન સૂરાજ સૂરીસર તસ પટ, જયવતા જગ માહે. ૮ શ્રી વિજયદાન સૂરીસર સીસા, શ્રી વિમલહષ ઉવઝાયા, વડવખતા વિદ્યાચારિતધર, ધારી બિરૂદ ધરાયા. તાસ સીસ ગુરૂ ગુણરયણાયર, ભાવિજય ઉવઝાયા બે, ઉત્તરાધ્યયની વૃત્તિ કરીને, જગમાં નામ રખાયા. નિજ કરદીક્ષિત શિક્ષિત વાચક, ભાણુવિજય શિષ્ય સૂરે!, તેહની પ્રાથનાથી કીધા, રચીએ પણિ તેઈ પૂરી. તિઈ અધિકાર એ પ્રાકૃતબધે, બાંધ્યા ભવિને ભહુવા, શ્રી શત્રુ ંજય શુરાજાના, પાતક વૈરી હણુવા. ભૂત ભવન ચણાચર ધરણી ૧૭૩૫ એ સંવત સૂધે। જાણો, દિન દીવાલ રાસની રચના, સિદ્ધિ ચઢે હરખાણો. શ્રી શખેસર પાશ્વ પ્રભાવે, હેાવઇ હ વધાઇ, સંતાન કમલા તેજ ત્રિલે, ઋદ્ધિસિદ્ધિ સકલ સવાઇ. (૧) ગાથા ૧૦૦૧, સકલ સકલવાચક મહેાપાધ્યાય શ્રી ૫ શ્રી ભાવે. વિજયગણિ શિષ્યાપાધ્યાય શ્રી લી. ભાણુવિજયગણિ શિષ્ય પતિશ્રી રત્નવિજયગણિ લિખિત`. ૫.સ.૪૭–૧૪, લાભ.... નં.૪૧૮. [મુપુગૃહસૂચી.] (૧૭૧૪) ૨૪ જિન ગીત
૧૦
૧૨
૧૩
૧૪
આદિ – ઋષભગીત રાગ અસાઉરી-અવસર આજુહઇ રે એ દેસી...
W
ભાવિજય
3
૯
૧૧
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૫]
ભાવવિજચ. સકલ સહિત પૂરણસુરતરૂ, ઈદ્રાણુ ગાયુ રે,
નાભિ નરેસર નંદન સુંદર, મરૂદેવી જાયુ, ત્રિભુવન રાજિઉ રે. અંત -
મહાવીર ગીત. માતંગ યક્ષ સિદ્ધાયિકા નિતુ સેવઈ જસ પાય ભવિજન, ભવિજન મહાવીર જિનરાયના, ભાવવિજય ગુણ ગાય. ભ. ઈમ શુક્યા જિનવર નામ ૧ લંછણ ૨ વર્ણ ૩ શાસન ૪
સુર ૫ સુરી ૬, હનુમાન ૭ માતા ૮ પિતા ૯ જીવિત ૧૦ વંશ ૧૧
નારી ૧૨ ઉચ્ચેરી, તપગચ્છ પ્રભુ શ્રી વિજયાદસૂરિ, શ્રી વિમલહર્ષ વાચકવરૂ,
ઉવઝાય શ્રી મુનિવિમલ સેવક ભાવ સુખસંતતિ કરૂ.
(૧) સં.૧૭૧૦ ફ.વ.૧૩ સોમ લિ. મહોપાધ્યાય શ્રી ૨૧ ભાવવિજયગણિ શિષ્ય મુનિ સૂરવિજયેન વાચનાથ. પસં.૧૧-૧૧, હા.ભ. દા.૮૩ નં.૧૭૪. (૨) લિખિતાનિ ચામૂનિ ઉપાધ્યાય શ્રી ભાવવિજયગણિભિઃ શ્રેયર્થ. કલ્યાણમડુ શ્રી સંધાય શ્રી સતભતીર્થ બંદિર વાસ્તવ્ય દે, વાછડાસુત દે, કહજી પુત્રી સુશ્રાવિકા શ્રા. સહજબાઈ પઠનાથ સંવત ૧૭૦૯ વર્ષે. ૫.સં.૭–૧૩, હા.ભ. દા.૮૩ નં.૫૨ (કવિની સ્વહસ્તલિખિત). (૧૭૧૫) [+] ચાવીસી આદિ
(આદીશ્વર સ્ત.) શ્રી વિમલાચલમંડઉ રે શ્રી આદીસર જગદીસ રે, ભગતવછલ પ્રભુ માહરલે રે તેનું ધ્યાન ધરતુ જગદીસ રે. ૧ શ્રી.
નેહ તિ પ્રભુ ઉપર, મુઝ હે શ્રી જિનભાણ રે, ભાવઈ કીધી વીનતી રે, કરે પ્રભુ સફલ સુજાણ રે. ૭ શ્રી.
(ધર્મનાથ સ્ત.) ઈમ દિસિકુમરી રે સતિકરમ કરે, જેહનાં ધરીએ આણંદજી, ભાવવિજય મુનિ હરષ ધરઈ ઘણુઉં, નમી તે ધરમ જિર્ણદેજી.
૧૨ રયણ. (૧) કુંથુનાથ સુધી, અપૂર્ણ, પ.સં.૬-૧૫, ખેડા ભં.૩. [પ્રકાશિતઃ ૧. ૧૧૫૧ સ્તવન મંજૂષા. ૨.ચોવીશી તથા વીશી સંગ્રહ
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાવિજય
(૧૯૧૬) શાંતિજન સ્ત.
[૩૨૬]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ
(કલશ)
ઇમ શાંત પાલક શાંતિ સુહકર, શુષ્યે શાંતિ જિષ્ણુસર, શ્રી કહેલવાડા નયર મંડળુ, કર્મપ`કદિવાકરા, જગજ તુનાયક મુગતિદાયક કામસાયકશકરા,
વઝાય શ્રી સુનિવિમલ સેવક ભાવ સુખસતતિ કરા. (૧૯૧૭) શખેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્ત.
(કલશ)
ઇતિ દુખ્ખવારક સુખકારક શ્રી શ ંખેસર જિનવરૂ મઇ થુણ્યા ભગત' આપસગતિ ભવિઅ-વહ્રિય-સુરતરૂ, ઝાય વિમલહરખ સેાહઈ સુકૃત ભૂરૂદ્ધ જલધરા, વઝાય શ્રી સુનિવિમલ સેવક ભાવિજય જય...કરો. (૧) પ.સ’.૩, પ્ર.કા.ભ.
(૧૯૧૮) અ ંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથ છંદ કડી ૫૧ આદિ –
3
દૂહા સરસતિ માત મયા કરી, આપૌ અવિચલ વાણિ, પુરિસાદાણી પાસ જિષ્ણુ, ગાઉં ગુણમણિ-ખાણિ,
૧
અંત – કિયા કવિત્ત ચિત્તને ઉલ્લાસ, સાંભલતાં સવિ આપદ નાશઇ,, સંપતિ સધલી આવે પાસઇ, ભાવિજય ભગત' ઇમ ભાસ૪. ૫૦
૨૧
ક્લેશ છંદ
કીયા છંદ આનંદ વૃદુ મન માહિ આણી, સાંભલતાં સુખકંદ ચંદ્ર જિમ શીતલ વાણિ; શ્રી વિજયદેવ ગુરુરાજ આજ તસ ગણુધર ગાર્જિ, શ્રી વિજયપ્રભસૂરિ નામ કામ સમ રૂપ વિરાજે; ગણધર દાય પ્રભુમી કરી ણ્યા પાસ અસરણુસરણ, શ્રી ભાવિજય વાચક ભઇ જયા દેવ જય જયકરણ. ૧૧ (૧) પ.સં.૩–૧૫, જિનદત્ત. મુંબઈ પો.૧૦ નં.૪. (૨) પ.સ.૨-૧૬, મુક્તિ ન.૨૩૦૦. (આદિમાં સલપ`ડિતશીરામણિ પડિત શ્રી ૫ શ્રી ભાણુવિજયગણિ ગુરુન્મ્યા નમ:' એમ છે. લેખક તેના શિષ્ય લાગે છે તે ભાવિજય ના શિષ્ય લાગે છે.) (૩) સ’.૧૭૮૩ પે.વ.૩ લ. ૫. મેઘવિજયગણિ શિ. ૫. વિનયવિજયેન ઝવેરી નવલયદ કપૂરચંદ વાય
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
IFE
1
સત્તરમી સદી
[૩૭]
ભાવવિજય નાર્થ. પ.સં.૫-૧૧, હા.ભ. દા.૮૩ નં.૧૪. (૪) સં.૧૭૬૭ માહા વ.૧૩ રવિ ખંભાયત બંદિરે લિ. ૫.સં૫-૧૨, હા.ભં. દા.૮૩ નં.૧૩૮. (૫) પં.જે.ભં.જયપુર પિ૨૬. [આલિસ્ટઈ ભા.ર, મુપુગૃહસૂચી.]. (૧૭૧૯) નારંગપુરાહુવા પાશ્વ સ્ત. ૨૩ કડી (ઍ.) ૨.સં.૧૭૦૭
ખંભાતમાં નારંગપુરમાં સાહ છવરાજ સુત નેમિદાસ, નારિંગદે તેની સ્ત્રી તેણે પ્રભુ પાર્શ્વની પ્રતિમા સ્થપાવી. આદિ – વાણુ વાણી વર દિઉ
સંવત્ સત્તર છડેતર વરષિ જેઠ વદિ ત્રીજ ઈ બહુ હરષઈ, બહુ પ્રતિમા છંદ સંધાતિં, પ્રભુ થાયા ઉછવ થાતિ, શ્રી વિજાણંદસૂરી સીસ, શ્રી વિજયરાજ સૂરીસ, તેણઈ પામિ નિજ ગુરૂની આણ, એહ થાપ્યા શ્રી જિનભાણુ.
ઢાલ ખભનયર માંહિં હુઆજી, શ્રી શ્રીમલિ ઉદાર, માતુલ સાહ નેમિદાસના, પારિખ વછઆ સાર. ૧૩ ચતુર નર સેવઉ શ્રી ભગવંત, સેવા કરતાં જેહની રે, લહીએ સુખ અનંત, ચતુર. તેણઈ કરાવ્યું દીપનૂ રે, જિનમંદિર સુપ્રકાસ, મૂલનાયક સેહે તિહાંજી, શ્રી ચિંતામણિ પાસ, જિમણઈ પાસ તેહ તણઈજી, શ્રી નારિંગપુર પાસ, માંડયા સતર સરેરઇજી, સુદિ છઠ્ઠિ શ્રાવણ માસિ. ૧૫ બિંબ પ્રવેશ મહત્સવઈજી, વલિ વિલસઈ બહુ વિત્ત,
નારી સાહ નેમિદાસનીજી, નારિંગદે વડ ચિત્ત. અંત – કરઈ ભાવ મુનિ તે દિઉ સાહિબ સકલ મંગલ સંપદા. ૨૩
(૧) નીચે નિર્દિષ્ટ પ્રતમાં. (૧૬૨૦) સ્તવનાવલી
૧. અરનાથ સ્ત. – શ્રી અરજિન જગનાથ. ૨. મહિલનાથ સ્ત. - પ્રભુ મહિલ નમઉ પ્રભુ મલિ નમઉ. ૩. મુનિસુવ્રત સ્ત.- મિથિલાનયરી મહીધો. ૪. નમિનાથ સ્ત. – મિથિલા નવરીનઉ રાજીએ. પ, નેમિનાથ સ્ત. - રાજીમતિ કહઈ સૂડા સાંજલિ મરી વાતે રે. ૬. પાર્શ્વનાથ સ્ત. - કાશી દેશઈ બે વાણારસી પુરી છાજે. ૭. વધમાન સ્ત. - સિદ્ધારથ નૃપ બે ત્રિ
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાવિય
[૩૨૮] જન ગૂજર કવિઓ: ૩
-
લાનંદન દીપઈ. ૮, શત્રુજય સ્તાત્ર ૫૫ કડી ર.સ.૧૬૭૩ ભા.શુ.૧૩ ગુરુ – સરસતિ અમૃત વરસતી, સરસ વચન ઘઉં માય. ૯. શાંતિનાથ સ્તાત્ર ૨૧ કડી – સારદ ચરણુકમલ તની. ૧૦. કુંથુનાથ સ્તાત્ર ૪૪ કડી – જાઝરાલિપુરમંડણુ, સકલ સિદ્ધિના દાયક, ૧૧. ભીડભંજન પાર્શ્વ સ્તાત્ર ૩૧ કડી – બુદ્ધિ વધારતી ભારતી રે. ૧૨. ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ સ્તેાત્ર ૨૯ કડી – શ્રીજિન વદનકલિ નિતિ વસતી. ૧૩. પાર્શ્વનાથ સ્તેાત્ર ૨૧ કડી – સરસતિ સામિણિ કરઉ પસાય (સમી નયરીના). ૧૪. શ ખેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્તર ૩૭ કડી – કરકમલ કલિત વીણા. ૧૫. ચિતામણિ પાર્શ્વનાથ સ્ત. ૧૫ કડી – સયલ મારથ પૂરવઇ. ૧૬. નારિ’ગપુરાવ પાર્શ્વ સ્ત. ૨૩ કડી (અ.) – વાણી વાણી વર દિઉ. ૧૭. ખ ભણવાડા મહાવીર શ્તાત્ર ૩૭ કડી – સકલ સુરાસુર માનવ સેવી. ૧૮. અંતરીક્ષ પાર્શ્વ સ્ત. ૩૩ કડી – સાર દયા કરિ સારદા. ૧૯. આદિ જિષ્ણુ દેં સ્ત. ૭ કડી – સરસ વચન રસ વરસતી. ૨૦. અજિત જિંદ સ્ત. ૬ કડી – પ્રણમી ભગવતિ ભારતી. ૨૧. નૈમિજિષ્ણુ દસ્ત, ૧૧ કડી – સરસતિ માત પસાઉલઇ રે. ૨૨. સુપાર્શ્વ સ્ત. ૯ કડી - સારદ સાર વચન દરે. ૨૩. શાંતિનાથ સ્ત. ૯ કડી - પ્રભુમી સરસતિ પાય. ૨૪. તેમિ સ્ત. ૭ કડી – સારદ માય નેમીસર ગાઉં. ૨૫. સુપાર્શ્વ સ્ત ૭ કડી – સમરી ભાવિ` ભારતી લાલા. ૨૬. પાર્શ્વ સ્ત. ૭ કડી – સરસતિ સવિ કવિઅણુની જણી. ૨૭. વાસુપૂજ્ય સ્ત. ૭ કડી – સરસતિ માત મયા કરી. (ઋતિ નારદપુŕં નિવ પ્રાસાદ જિતાનાં નવ સ્તાણુ) ૨૮. વરકાણા પા સ્ત. ૫ કડી – મુઝન” રાખિ રે તૂં સરણુ તારઈ. ૨૯. વરકાણા પા સ્ત. પકડી – જયેા પાસ જિનરાજ. ૩૦. તેમિનાથ સ્ત. ૭ કડી – રથ વાલીશુઇ વાલિ ́ભ કાંષ વયેા રે. ૩૧. નૈમિગીત ૫ કડી – મેરે સાઇ એત” અજબ કિ. ૩૨. સુપા ગીત ૪ કડી – મેરે મન ઘર આવેા. ૩૩. પા સ્તુતિ ૪ કડી – સિરિ પાસ ચિંતામણિ, ૩૪. ૫`ચતીથી સ્તુતિ ૪ કડી – આદિ આદિ જિÌસર સુંદર. ૩૫, પંચતીર્થી ગીત - સકલ કલ્યાણુ નિવાસ આસપૂરણુ. ૩૬. શ‘ખેશ્વર પાર્શ્વજિન સ્તંત્ર છકડી
-
-
સકલ મોંગલ
(૨) કેલિ આવાસ.
—ઇતિશ્રી નમસ્કારાઃ સ્તાત્ર...ચ ઋષભસ્ય...નમસ્કારા વા શ્રી શખેશ્વર પાર્શ્વનાથસ્ય.
(૧) લિખિતા ચ સકલવાદીવૃ દગજઘટાન્મૂલને હરિસદશ, સકલવાચકચક્રચક્રવત્તિ મહોપાધ્યાય શ્રી ૫ શ્રી ભાવવિજયગણિ શિષ્યષ્ણુ પં. શ્રી
-
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૨૯]
કનકસુંદર માનવિજયેન શ્રી સ્તંભતીર્થે. પ.સં.૩૦-૧૬, પહેલાં ૬ પત્ર નથી, ખેડા ભં૩.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૧-૮૨, ભા.૩ પૃ.૧૦૭૨-૭૯ “ધ્યાનસ્વરૂપ એપાઈને ૨.સં.૧૬૯૬ બતાવે છે પણ વર્ષધર = પર્વત = ૭ કે ૮ થાય તેથી ૨.સં.૧૯૯૭ કે ૧૯૯૮ માનવો જોઈએ.] ૭૮૦. કનકસુંદર (ભાવડગચ્છ સાધુજી-મહેશજી ઉપાધ્યાયશિ.) (૧૭૨૩) + હરિશ્ચંદ્ર રાજાને શસ [અથવા હરિશ્ચન્દ્ર તારાચની અથવા મોહન વેલી ચોપાઈ] ૩૯ ઢાળ ૭૮૧ કડી .સં.૧૯૯૭
શ્રાવણ શુ.૫ મરુધરના સેજિત શહેરમાં આદિ– પાસ જિનેસર પાય નમી, શંભણપુર થિરવાસ,
જુગજુગ માં દીપતો, પૂરે વાંછિત આશ. આદિ લખે કુણુ એહની, વર્ષ ઈગ્યારે લક્ષ, વર્ણત પશ્ચિમ દેવતા, કીધી પૂજ પ્રત્યક્ષ. (પા. પશ્ચિમપતિ નામે વરણુ, કીધી સેવ પ્રત્યક્ષ) એંસી સડસ વર્ષ અચલ, સેવા કીધી સાર,
વાસુક વિષ હરતા હરિ, પ્રભુ પાતાલ મઝાર. અત – મરુધર દેશ મહીપતિ, જશવંત સબલી હાક, સેઝત શહેર સોહામણું, નવટીનું નાક.
ચં. ૬ ભાવડગચ્છ ગુરૂ સાધુજી, સાધુ ગુણે ભંડાર, શિષ્ય પટોધર તેહના, શીલવંત સુવિચાર. ચં. ૭ ઉપાધ્યાય મહેશજી, ગુરૂ ગૌતમ અવતાર, મુનિવર મહેટા માતાજને, આગમજ્ઞાન અપાર. ચં. ૮ કનકસુંદર શિષ્ય તેહને, ગાયે એહ પ્રબંધ, શ્રી હરિચંદ નરિંદને, શાંતિનાથ સંબંધ. ચં. ૯ નવરસ ભેદ જજુઆ, ઢાલ એગણચાલીસ, ભાવભેદ બહુ ભાતના, વિધિ શું વિશ્વાવીશ. ચં. ૧૦ સંવત સોળ સત્તાણુ, શુદ્ધ પક્ષ શ્રાવણ માસ, પંચમી તિથિ પૂરે દૂ૩, શ્રી હરિચંદને રાસ. ચં. ૧૧ (દૂહા) ગાથા સાડીસાતશે તિણ ઉપર ઈગતીસ, (ત્રિસવીસ)
સાંભળતાં શ્રી સંઘને પૂગે આશ જગદીશ.
(૧) સં.૧૮૩૩ કા શુ.૧૧ શુક્ર શ્રી સવાઈ જયપુર મધ્યે શ્રી અચલગચશ્કેશ ભટ્ટારકછ શ્રી કીર્તિસાગરસૂરીશ્વરજી તસ્વાદેશકારી વા. શ્રી ખિમા
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકકુશળ
[૩૦] જૈન ગૂજરૃર કવિએ : ૩
અ
રાજજી શિ. પજ્ઞાનરાજ લિ. દેવાન દશિષા ગેત્રસ્યાંણે શા વહરાં અવટ કે સ'ધવી દીવાન સાળુકંદ દેવજી જીવરાજ દીવાન ગુલાબચંદ નિહાલ ચ'દ ચાંદપભ ભગવાન રાજેભિ શ્રી મહારાજધિરાજ મહારાજ સવાઇ પૃથ્વીસિંઘજી વિજયરાજયે કછવાહ વંશે ઘુવંશીય. પ.સ.૧૨-૧૫, ધા. ભ. (૨) ૫.સં.૧૫-૧૯, જૂની પ્રત, માં.ભ. (૩) સં.૧૮૮૧ ચૈ.શુ.૧૫ રવિ લ. પન્યાસ માહનવિમલ પન્યાસ ધમ વિમલ પન્યાસ વિવેકવિમલ શિષ્ય મૂની સુધીવિમલ લ. લવણપુર મધે અજિતનાથ ચૈત્યાલયે માહારાંણા શ્રી ફતેહસંગજી રાજ્યે. ૫.સ’.૩૩-૧૨, ખેડા ભ`. દા. ત. ૪૩. (૪) પ.સં.૧૨, ચતુ. પે.૯. (૫) સં.૧૭૬૬ વૈ.વ.૧૦ લિ. પં. ગુણુવિજયગણિતા. ૫.સ.૨૦-૧૮, વડા ચૌટા ઉ, પા.૧૮, (૬) સં.૧૮૦૨ માશું.૭ રવિ લિ. પ. તેમહર ખેરૂંદા નગરે. પ.સ.૩૧-૧૫, ગુ. ન`.૧૩–૨. (૭) સ.૧૮૪૮ ભા.વ.૩ ભેામે મકકૂદાવાદ મધ્યે ગગા નિકટે લાંકાગછઠ્ઠી પેાસાલ મધ્યે લિ. પુ.સં.૧૬-૧૩, ગુ. નં.૧૨–૧. (૮) પ.સ:૧૨-૧૪, રાજકાટ માટા સંધના ભ. [મુપુગૃહસૂચી, હેજૈન્નાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૮૪).]
પ્રકાશિત : : ૧, પ્રકા, ભીમસિંહ માણક. [૨. પ્રકા. સવાઈભાઈ રાયચંદ.] પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૩-૮૪, ભા.૩ પૃ.૧૦૭૯.]
૭૮૧, કનકકુશળ
સૌભાગ્ય૫ ચમીમાહાત્મ્ય વિષયે તેમણે વરદત્તગુણુમાંજરી કથા' સ'સ્કૃતમાં રચી છે, તેની પ્રશસ્તિ એ છે કે: શ્રીમત્તપગગનાંગનિર્માણ વિજયસેનસૂરીણાં શિષ્યાના કથય વિિિનતા કનકકુશલેન પ, બુદ્ધ પદ્મવિજયગણુિભિઃ પ્રર્ં લાભાદિવિજયગણિભિધ્ધ સાધિતા કથેય” ભૂતેષુરસેન્ડ્રુમિત વર્ષે (૧૬૫૫) - પ.સ.૬-૧૩, આગ્રા ભંડાર.
શાભનમુનિની સ`સ્કૃત ‘શાભનસ્તુતિ' પર કનકકુશળે સંસ્કૃતમાં ટીકા પણ રચી છે. સંસ્કૃતમાં પંચમી સ્તુતિ (શ્રી નેમિ પ`ચરૂપત્રિદશપતિકૃત પ્રાન્ત્યજન્માભિષેક એમ શરૂ થતી ચાર લેકની) પર વૃત્તિ
સ'.૧૯૫૨માં રચી છે.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૩. ત્યાં આ કવિને નામે સં.૧૬૯૭ને ‘હરિશ્ચન્દ્ર રાના રાસ' મૂકેલા પણુ એ વિશે પ્રશ્નાથ કરેલા અને જુએ કનકસુંદર' એવી તેાંધ પણ મૂલી. વસ્તુતઃ આ કૃતિ અન્યત્ર કયાંય કનકકુશળને નામે મળતી નથી, તેથી ઉપરના નકસુંદરની કૃતિ ભૂલથી કનકકુશળને નામે મુકાઈ ગઈ હેાવાનું જ માનવું જોઈએ.]
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૩૧]
કીર્તિવર્ધન ૭૮૨. કીતિવન (ખ. જિનહર્ષસૂરિ–દયારત્નશિ.) (૧૭૨૨) [+] સુદયવચ્છ સાવલિંગા ચોપાઈ ૩૯૦ કડી ૨.સં.૧૯૮૭
વિજયાદશમી રવિવાર આમાં દૂહા અને ચોપાઈ આવે છે. કોઈ વખત ચંદ્રાયણ મૂકેલ છે. વળી ક ને ગાથા ક્યાંક આવે છે. આદિ– ૯૦, શ્રી અંબાઈ નમઃ શ્રી ઍ દૂહા
સ્વસ્તિ શ્રી સેહગ સુજસ, વંછીત લીલવિલાસ, દાયક જિનનાયક નમું, પૂરણ આસઉલ્લાસ. સરસ વચન કવિજન સુમતિ, સકલકલાદાતાર, સુપ્રસન પ્રણમું સારદા, વરદાઈ સુવિચ્યા૨. જે કાંઈ જગ દીસે છે, આસતિ અતિ ગુણ ગ્યાન, સો પ્રસાદ સદ્દગુરૂ તણ, ધુરા ધરૂં તસુ ધ્યાન. રસ નવ હિ અતિ સરસ હૈ, અપણુ અપણું ઠામ, ઉતપતિ સદ્ગ શૃંગારકી, સદ્ગ જનને અભિરામ. રસીઓ વિણુ શૃંગાર રસ, સોભ ન પાવું શુદ્ધ, કાંમિણ વિણ કાંમી પુરૂષ, દીસે શુદ્ધ વિશુદ્ધ. તિણ રસ કે કારણુ ત્રિયા, વલિ નાયક સુપ્રધાન, કવિયણ તિણ કારણ કહે, રસિક યૂ ધરિ ગ્યાં. રસ વંછે જે કે રસિક, સજજન સુગુણ સુહાઉ,
સુદયવછકી વારતા, સુણે રસિક સિરદાઉ. અંત – સુદેવચછ રાજા સુપરિ ભામણ એ બિદ્દ ભાવ, પ્રતાપે ચ્યારે પૂત્ર મ્યું, દિનદિન દેઢે દાવ.
૩૮૪
શ્રી ખરતરગચ્છગગનદિણંદ, પ્રતાપે શ્રી જિનહરષ સૂરીશ, શિષ્ય તાસ બહુવિદવિચાર, દીપતા દયારત્ન દિનકાર. ૩૮૫ મુની કીરતિવર્ધન સિગ્ય તાસ, બંધવ જિન રાખણ રંગ રાસગુરૂ અનુમતિ નિજ મન ઉલાસ, એહ કી મેં પ્રથમ અભ્યાસ. પામેં નર પદમણિ સુવિલાસ, પદમણિ પામે નર સુખવાસ, ભણતાં પાંમે વિંછીત ભોગ, સુણતાં પ્રીતમ તણે સંગ. ૩૮૭ વાલિંભ પ્રેમ તણે વિરહણી, જેહના વલી પરદેસે ધણું, રતિ વંછિત જે સુણસી સદા, તે પાંમેં પગપગ સંપદા. ૮૮
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
કમલવિજય
[૩૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
દૂહા. (પા. સંવત મુનિ નિધિ રસ શશિ, વિજયદશમી રવિવાર, ચતુર ચાહી રચી ચેપઈ, મુનિ કેશવ હિતકાર.) વેધક જે વાંચે સુણે, ઈ તસ વંછિત હાંસ,
ર્યું સાવલિંગા સુખ લહૈ, સુદેવછ શુભ ધામ. ૩૮૯ મેં તે એ રચના રચી, કવિજન પ્રેમકૃપાલ, સુંણકે હે રસિક નર! કર દયા દયાલ.
૩૯૦ (૧) વિ.સં. ૧૭૬૯ કા.વ.૧૩ શનિ પંડિત વીરચંદ્રગણિ શીષ્ય ગણિ વહાલચંદ્રણ મહિંસાણું નગરે. પ.સં.૧૦-૧૫, સંધ ભં. પાલણ પુર દા.૪૬. (૨) સં.૧૭૦૬ જે.વ.૧૨ આચાર્ય યશેદેવસૂરિ લિખાપિતં. પ.સં.૧૬, જય. પિ.૬૯. (૩) ભાં.ઈ. સન ૧૮૯૨-૯૫ નં.૮૬૧.
[પ્રકાશિત ઃ ૧. સદયવત્સ વીરપ્રબંધ, સંપા. મંજુલાલ મજમુદાર.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૬, ભા.૩ પૃ.૧૦૮૨-૮૫. ત્યાં કર્તાનામ કેશવ મુનિ પણ માનવામાં આવેલું, તેમજ એવી પણ નોંધ કરવામાં આવેલી કે કીતિવર્ધને શિષ્ય કેશવ માટે કૃતિ રચેલી હેવી ઘટે. આ બીજે તર્ક જ યોગ્ય જણાય છે.
ઉપરાંત મ.જે.વિ.ની પ્રતને કારણે કર્તા ત. વિજયદેવસૂરિશિષ્ય કેશવવિજય પણ નેંધવામાં આવેલા, પરંતુ મ.જે.વિ.ની ૨.સં.૧૬૭૯ની કૃતિ જુદી જ હોવાનું સમજાય છે – હસ્તપ્રત જોઈ આ હકીકતની ખાતરી પણ કરેલ છે – એટલે એ કેશવવિજય જુદા જ માનવા જોઈએ, જુઓ કેશવવિજય નં.૭૨૭ ક.]
૭૮૩. કમલવિજય (ત. કનકવિજય-શીલવિજયશિ.) (૧૭૨૩) જ બૂ ચેપાઈ ૨.સં.૧૬૭(૮) સિવાણામાં આદિ –
દૂહા. વીર જિનેસર પદકમલ, પ્રણમી બહુરાગેણ, જબૂ ચરિત સોહામણું, બેલિસ સરસ રસેવ. સુણતાં હેઈ સુખસંપદા, જપતાં દુરિત પલાય, જબૂ નામ સોહામણુઉં, નમેં સુરાસુર પાય. જસ કરતિ મહિઅલ ઘણી, રૂ૫ઈ રતિને કંત,
પ્રાકૃત ભાષા વીનવું, સુણજો તમે એકાંત. અંત - તપગચ્છમંડણ મહિમામંદિર સકલપંડિતપરધાન રે
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૩૩]
નયવિલાસ કનકવિજય ગુરૂ ગુણમણિદરિયે મહિમા મેરૂ સમાન રે. પા. ૪૧ સકલશાસ્ત્ર સિદ્ધાંત વષા શીલ વિજય ગુરૂરાય રે, જસ કીતિ જગ માંહિ જયવંતી નામ નવનિધિ થાય રે. પા. ૪૨ તાસ સીસ બુદ્ધિ કમાલવિજ કી એહ પ્રબંધ રસાલ રે, જે નરનારી ભર્ણ સુણ ને તિલાં ઘરિ મંગલમાલ ર. પા. ૪૩ ગોત્ર ગદહીયા પુલવી પસાટ જાણે સદ્ધ નરનારિ રે, વંશવિભૂષણ વિનયાદિક બહુ ગુણ કે ભંડાર રે. પા. ૪૪ કુમતિ માંન મદન પ્રગટો પ્રબલ પંચાઈ સીહ રે, ત્રિપુરદાસ નામૈ શ્રાવક ગુણપૂરણ અકલ અબીહ રે. પા. ૪૫ તાસ તણું વીનતડી વારૂ આંણું ચિત્ત મઝારિ રે. સહર સિવાણા માંહિ કીધે એહ પ્રબંધ વિચાર રે. પા. ૪૬
પર્વત રસિ રિપુ ચંદ્ર ઇણ પરિ સંખ્યા એહ કહાયા,
એ સંવછર જાણું લીજૈ ચરણકમલ લય લાયા. પા. ૪૮ (૧) સંવત ૧૭૮૨ વષે આજ વદિ ૫ લિપીકૃતં રિષ પેમજી. વિ.ધ.ભં. (૨) સં.૧૭૩૬, લા.ભં. નં.૪૯૮.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૬૭, ભા.૩ પૃ.૧૦૫૫-૫૬. ત્યાં કૃતિને ૨.સં.૧૬૮૨ બતાવવામાં આવેલું પરંતુ પર્વત=૭ કે ૮, તેથી ઉપર સુધાયું છે.] ૭૮૪. જયવિલાસ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિશિ.) (૧૭૨૪) લોકનાલ બાલા, લ.સં.૧૬૯૮ પહેલાં આદિ– પ્રણમ્ય શ્રી મહાવીર લોકાલોકપ્રકાશક
લોકનાલાશાસ્ત્રસ્ય કુવે બાલાવબોધક.
સ્વર છે ખરતરગ છે શ્રી જિનચંદ્રસૂરિરાજાનાં શિષ્યત્ર નવવિલાસ: શાસ્ત્રાસ્નાયં યથાજ્ઞાતં. ૨ યુગલું
(1) શ્રીમદ્ ષરતરગચ્છ શ્રીમઅભયદેવસૂરિ સંતાને શ્રી જિનમાણિજ્યસૂરિ પટ્ટાંબર સહસ્ત્રકરાવતાર ભટ્ટારકપુરંદર શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ શિષ્ય નયવિલાસ મુનિના કૃતમુપકારાય લોકનાલ બાલાબોધક થિરપાલ લિ. પ.સં.૧૨, મજે.વિ. નં.૬૧૯, (૨) સં.૧૬૯૮ સૈ.વ.૩ બુધે ભટનેર કોટ મથે વા. વિજ્યમંદિર શિ. પં. સૌભાગ્યમેરૂ શિ. પં. શ્રીહર્ષ મુનિના લિ. પ.સં.૯, અભય. નં.૧૭૪૯,
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાનચદ
[૩૩૪] જૈન ગૂર્જર કવિએ : [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૧૧.] ૭૮૫. જ્ઞાનચંદ (૧૭૨૫) ઋષિદત્તા ચોપાઈ મુલતાન, જિનસાગરસૂરિ રાજ્ય [સં.
૧૬૭૪થી ૧૭૨૦ સુધીમાં) (૧) સં.૧૭૮૭ ભા.વ.૧૩ ગરવદેસર મથે ચતુરહર્ષ લિ. ૫.ક્ર. ૧૭થી ૨૩, મહિમા. પ.૩૬. [હેરૈજ્ઞાસુચિ ભા.૧ (પૃ.૨૪૭).] (૧૭ર૬) [+] [કેશી]પ્રદેશી રાજાને રાસ ૪૧ ઢાળ લ.સં.૧૬૯૮ પહેલાં આદિ– પ્રણમી શ્રી અરિહંત પય, સમરી સિદ્ધ અનંત
આચારિજજ ઉવઝાય ધવલિ, સાધુ સહૂ ભગવંત. શાસનનાયક સલહીયઈ વરદાઈ વધમાન, ગુરૂ ગૌતમ ગુણ ગાઈયે દાયક વંછિત દાન. ધર્માચારજજ ધર્મગુરૂ મન ધરી સુધમસામી, જબૂ પ્રમુખ મહાજતી, સમરી યુત શુભનામ. બીયાવંગે બુઝવ્યા, રાયપાસણી રંગ પરદેશી રાજ પ્રવર સદગુરૂ કેશી સંગ. રચના તે અધિકારની, રચવા મુઝ મનિ રંગ,
પિણ મનવંછિત પૂરવા, સૂધ સદ્દગુરૂ લાગ. અંત –
ઢાલ ૪૧ રાગ ધન્યાસિરિ. રાયપાસેણુ બીચ ઉપાંગથી, ઉદરી એ અધિકાર પરદેસીય પરબોધ મઈ એ રો રંગ સુ પ્રશ્નોત્તર વિસ્તાર. ૭૮ જગદ્ગગુરૂ શ્રી દયાધરમ જયકાર, પામીયે ભવ તણો પાર,
જગદ્ગગુરૂ સમકિત શુદ્ધ આધાર, જ. આંકણી, ગહન અરથ છે શ્રી પ્રવચન તણું, જાણીયે કેણુ ઉપાય આપણી બુદ્ધિ કરિ કેલવી જે કહ્યો, સાખીય શ્રી જિનરાય. ૭૯
ધન્ય શાસન મહાવીરને સેવીયે, જિહાં રહ્યા એ અધિકાર,
કહે જ્ઞાનચંદ ઇમ સદ્ગુરુ સેવતાં પામીયે શિવસુખસાર. ૯૧
(૧) લિ.૧૬૯૮ પિસ શુ.૭ ભોમ. ગ્રંથાગ્ર ૯૦૦, ૫.સં.૩૭-૧૧. [ભં?] (૨) લિ.૧૭૯૯ પોસ વ. ભેમ ભુજનગરે. પ.સં.૧૭-૧૭, રા.પૂ.અ. (૩) પ્ર.કા.ભ. (૪) ભા.ભં. (૫) સં.૧૭૦૮ જે.શુ.૮ આસનીકેટ મધે પુજ્ય ઋ. ખેમાજી લાલચંદ ઋ, પતા લિ. , નરસિંગ.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૩૫]
દેવરત્ન પ.સં.૨૦-૧૬, મુક્તિ. નં.ર૩૪. (૬) સં.૧૭ ૩૯ સૈ.શુ.૧૩ પૂજ્ય જિનસાગરસૂરિ શિ. ઉ. ઉદયરત્ન શિ. ઉ. શ્રીવિશાલ શિ. ગેઈંદદાસ લિ. વિકાનેર મધ્યે ચિ. જગરૂપ પઠનાથ. ૫.સં.૩૨, મહિમા. પિ.૩૬. (૭) સં.૧૭૭૫ શ્રા.વ.૨, ગુ. નં.૬૬–૧૭. (૮) સં.૧૭૮૬ ફા.શુ.૯ જેસાણ મણે વિદ્યારની વા. લિ. પ.સં.૧૧, અબીર. પિ.. (૯) સં.૧૭૮૫ પ્ર. આ.શુ.૭ રવિ વા. ડુંગરસી શિ. લાલજી લિ. ૫.સં.૧૯, જય.પિ.૬૯. (૧૦) સં.૧૮૦૮ મા.વ.૧૪ શનિ વા. દેવધર શિ. દેવવલભ શિ. ગેવર્ધન લિ. લુણુકરણસર મળે. પ.સં.૨૩, મહિમા. પ.૩૭. (૧૧) પ.સં.૨૦, જય. પિ.૬૮. (૧૨) પ.સં.૨૩, જય. પ.૬૮. (૧૩) ગા.૫૯૫ સં.૧૭૧૪ પો. શુ.૫, ૫.સં.૨૫-૧૪, ર.એસ. બી.ડી.૩૦૩ નં.૧૮૮૦. (૧૪) પ.સં.૧૪૨૦, ડે.ભં. દા.૧૩ નં.૪૫. (૧૫) ગ્રં.૭૦૦ સં.૧૮૪૨ સા.વ.૯ બુધ ઉ. જયસૌભાગ્ય – પં. ચારિત્રોદય લઘુભ્રાતુ પં. માણિક્યોદય લિ. પંચપદરા મળે દિવસ ૪ મો. ૫.સં.૧૭-૧૮, અનંત ભં.૨. [જેહાપ્રોસ્ટા ડિકેટલગભાઈ વ.૧૯ ભા.૨, મુપુન્હસૂચી.]
[પ્રકાશિત ઃ ૧. પ્રાચીન જૈન રાસ સંગ્રહ, પ્રકા. જીવણલાલ છે.સંઘવી.] (૧૭૨૭) ચિત્રસંભૂતિ રાસ
(૧) સં.૧૭૮૪, ૫.સં.૪, ક્ષમા. નં.૨૭૯, (૧૭૨૮) જિનપાલિત જિનરક્ષિત રાસ
(૧) ક્ષમા. (૧૭૨૯) શીલપ્રકાશ
(૧) જેસ.ભં.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૭-૮૮, ભા.૩ પૃ.૧૦૮૫-૮૮. ત્યાં કવિને ખ. જિનચંદ્રસૂરિ-પુણ્યપ્રધાન-સુમતિસાગરશિષ્ય કહેલા. “યુગપ્રધાન જિનચંદ્રસૂરિ પણ પહેલી બે કૃતિઓ એ જ્ઞાનચંદની જણાવે છે. પણ પરદેશી રાજાને રાસમાં કવિની આ જાતની ઓળખ મળતી નથી અને ઋષિદત્તા ચોપાઈ વિશે “જૈન ગૂર્જર કવિઓ'માં જ સુરત(ના કઈ ભંડાર ?)માં કર્તા ગુણસાગરશિષ્ય જ્ઞાનચંદ જણાવવામાં આવ્યા છે એવી
ધ થયેલી છે. એટલે આ બધી કૃતિઓના કર્તા જ્ઞાનચંદ તે ક્યા તે અંતે અનિર્ણત રહે છે.]
૭૮૬ દેવન (ખ. જિનભદ્રસૂરિ–દયાકમળ–શિવનંદન-દેવકીર્તિશિ.) (૧૭૩૦) શીલવતી ચોપાઈ૩ ખંડ ૨.સં.૧૬૮૮ કાતિક વાલસાસરમાં
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગાધેા (ગાવન)
[૩૩૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
અંત – સવત સાલ અઠાણુ કાતી સમે રે, વાલસીસ(સર) નયર મઝારી, સીલવતીની કીધી ચેાપઇ રે, સીલ તણે અધિકારી શ્રી ખરતરગચ્છનાયક સેાહતા હૈ, શ્રી જિનરાજ સૂરીસ, કુમતિગજભ ́જત કેસરી રે, પ્રતા ઘેાડી વિરસ. શાખા શ્રી જિનભદ્રસૂરિની રે, જાણે સર્દૂ સ`સાર વાચક શ્રી દયાકમળ ગણિવરૂ રે, ગુણમણિરયભંડાર. તાસુ સીસ સિવન દનણુ રે, વાચક દેવકીરિત ગણિ દ સહિયલમાં જીવા ચિર લગે રૅ, જા લગે છે રવિચંદ. તાસુ સીસ લવલેસે ઉપદિશે રે, દેવતન કહે એમ, ખંડ ત્રીજો ને ઢાલ ધન્યાસીરી રે, ચઢી પરિણામે તેમ. સતીય ચરિત્ર સાંભલતાં ભણુતાં છતાં હુઈ આણુંદ રંગરોલ, દેવરતન કહઇ તેહને સોંપજઇ રે, લષિમી તણા કલ્લેાલ.
(૧) સંવત ૧૭૨૫ ચૈત્ર સુદિ ર્ યાં શ્રીમલ્લપુરૈ, ઉદયપુર ભ. (૨) સ.૧૭૬૪ મા.શુ.૩ સામે અમરમૂર્તિ લિ. પ,સં.૧૪, જિ. ચા. પે,૮૧ ન ૨૦૩ર. (૩) ૫.સ.૧૬, પ્ર.કા.ભ. (૪) પ.સં.૧૭, પ્રે.ર.સ. (૫) વિદ્યા. (૬) માણેક ભ. (૭) ભાવ.ભ. [મુપુગૃહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૫, ભા.૩ પૃ૧૦૮૦ ] ૭૮૭. ગાધા (ગોવધન) (૧૭૩૧) રતનસી ઋષિની ભાસ (ઐ.) ગા.૬૮ આદિ – શ્રી નેસીસર જિન નમી, પ્રણમી શ્રી ગુરૂરાય; ગુણ રતનસી ગાઈય, મતિ દઉ સરસતિ માય. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૨૦. કર્તાનામવાળા અંતભાગ ઉદ્ધૃત થયા નથી.] ૭૮૮. અતિસાર
૧
(૧૭૩૨) ગુણધમ રાસ ૨.સ.૧૬૯૯ (૧) વિદ્યા.
(૧૭૩૩) ચંદરાજા (ચા,) ૬૫૬ ક્ષેા. (૧) લી'.ભ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૦૧-૧૦૩. આ કવિને ખરતરગચ્છના જિતસિંહસૂરિ માનવામાં આવેલા તે શાલિભદ્રમુનિ ચતુષ્પદિકા'ને
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૩૭].
દલ ભટ્ટ કારણે. એ કૃતિ જિનસિંહસૂરિશિષ્ય જિનરાજસૂરિની કરી છે. આ નામે મુકાયેલ “ચંપકસેન રાસ” પણ અતિસારની ઠરી છે. ઉપરની બે કૃતિઓમાં પણ અતિસાર કર્તાનામ ખરું હશે કે કેમ એ વિશે શંકા રહે છે. વસ્તુતઃ ચંદરાજ ચોપાઈ લી હસૂચીમાં અતિસારને નામે મળતી નથી. તે ઉપરાંત કરમચંદ (જુઓ નં.૭૫ર)ને “ચંદરાજ રાસ'માં “મતિસાર મઈ કીઉ પ્રબંધ” એવી પંક્તિઓ મળે છે. આ પંક્તિને કારણે એ કૃતિમાં “મતિસાર કર્તાનામ ગણાઈ ગયું હોય એવો સંભવ છે.] ૭૮૯ દલ ભટ્ટ (પાર્ધચંદ્રગચ્છ હીરરાજ-પુંજરાજના અનુયાયી ભક્ત) (૧૭૩૪) + પૂજા મુનિને રાસ (એ.) ક્કી ૨૧ ૨.સં.૧૬ ૯૯ ફાગણ શુ. આદિ– સરસતિ સામિણ વિનવું, પ્રણમી સહગુરૂ પાય લાલ રે.
ક્ષમાસમણ ગુણઆગલે, એ ગિરૂઓ ઋષિરાય લાલ રે. ૧
પુંજરાજ ગુણ ગાઈએ,......... અંત – સંવત નવાણું આ ફાગુણ સુદિ રે, મેટો માને જગીશ,
નવ હજાર બાણું આગલા રે, વધે નરનારી આસીશ. ૨૦ ધન્ન. ઋષિ હિરરાજ સુપસાવલે રે, ઋષિ શ્રી પુંજરાજ ગુણસાર રે, દલ ભટ્ટ સુખસંપત્તિ લહે રે, ભણજો સદ્દ નરનાર રે. ૨૧ ધન્ન.
પ્રકાશિત ઃ ૧. જૈન રાસ સંગ્રહ ભા.૧ (ભ્રાતૃચંદ્રસૂરિ ગ્રંથમાલા પુ.૩૨થી ૩૯.) પૃ.૧૬૧-૬૩.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૯૦. ત્યાં દલ ભટ્ટને હીરરાજના શિષ્ય કહેવામાં આવેલા, પરંતુ એ હરરાજ-પુંજરાજની પરંપરા હેય એવી શક્યતા છે.] ૭૯૦. ત્રિકમમુનિ (નાગોરગચ્છ આસકરણ-વણવીરશિ) (198પ ક) અમરસેન ૨.સં.૧૬૯૮
(૧) વિદ્યા. (૧૭૩૫ ખ) રૂપચંદ ઋષને રાસ (ઐ) ૧૧ ઢાળ ૨૨૪ કડી ૨.સં.
૧૬૯૮ ભા.વ.૩ બુધ અકબરપુરમાં
આસા રાગે દોહા મહાવીર ત્રિભુવનધણી, કેવલન્સાન પહૂર સેવ કરઈ સુરનર સદા, પૂરઈ વંછિત પૂર. તાસ સીસ ગણધર નમું, શ્રી શેતમ મુનિરાજ,
આદિ
૨૨
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
سر
ત્રિકમમુનિ
[૩૩૮] જન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ અષ્ટ મહાસિધિ સંપજઈ, પૂરઈ વંછિત કાજ. વલિ પ્રણમી સહગુરૂ સગુણ, સંસયભંજણહાર
રૂપચંદ રિષિ રાજનઉ, રસિક કહું અધિકાર, અંત - હીરાગ૨ રિષરાયા રે હે સખી હી. નગર ઉજેણુ સુરપદવી લહી છે,
વંદઈ જે નરનારિ હે સખી નં. ત્યાં ધરિ દુખદેહગ આવાઈ નહી
به
કરતા પંથ વિહાર હે સખી ક. પુન્યસંગઈ મહિમાં પધારિઆ હે, લેક કહઈ સવાઈ હે સખી લે. શ્રી આચારજ રૂપચંદ આવિઆ
દે ઉપદેશ અનુપ, સુધકમલ ઘણજણ સમજાવીઆ હે, અમૃતવાણિ રસાલ, ચાર વરણ સુણિ અતિ સુખ પાવિયા હે. ૭ તેહી જ નગર મઝાર, અંતસમઈ અણસણ કિય હે, શ્રી રૂપચંદ મુર્ણિદ, દેવવિમાણ અને પમ પાવિયઉ હે. ૮ ‘પાગર તસ પાટ, વઈરાગર વઈરાગઈ પૂરીય હે, શ્રી મુનિવર વસ્તપાલ, શ્રી ગછરાજ કલ્યાણ વધાવિયઉ છે. ૯ શ્રી ભઈવ સુખકાર, નેમીદાસ ગચ્છાધિપ દીપતઉ હે, શ્રી આચારજ એ, આસકરણ વાદી વડ દીપતઉ હે. ૧૦ અનુક્રમિ એ મુનિપાટ, કહીઆ મઈ કરી કરતિ મનરલી હે, સેભાગી સસનેહ, ભવિણ વંદઉ દિન પ્રતિ લિવલી હે. ૧૧ સંવત સેલ નાણુ માસ વિરાજઈ ભાદવ સુખકરૂ છે, વરસઈ અતિ અસરાલ, કાંકલિ બાંધિ ચિહું દિસ મનહરૂ હે. ૧૨ પક્ષ બહુલ તિથિ તીજ, શ્રી બુધવાર મહા મહિમાનિલઉ છે, અકબરપુર અભિરામ, મહિયલમંડણ નગર સિરાં તિલઉ હે. ૧૩ તેથ કિયેઉ ચાઉમાસ, શ્રી વણવીર સદગુરૂ મહિમા રહી છે, તાસ પ્રસાદમાં એહ, ગ્રંથ કિયેઉ એ મન આસા ફલી હે. ૧૪ શ્રાવક વંસ સુરાણ, વીરદાસ ચતુર સોભા ઘણી હે, તસ આગ્રહિ કરિ એહ, અધિક મહારસ કીધી મંડણ હે. ૧૫ સોરઠ રાગ સુરંગ, ઢાલ ભણું એકાદસમી મુદા હે,
તીકમ જે નરનારિ, ગાવઈ તે મનવંછિત લહઈ સદા હે. ૧૬ (૧) સર્વગાથા ૨૪ ઈતિશ્રી રૂપચંદ મંડણ સંપૂતિ. સંવત ૧૬૯૯ વર્ષે મૃગસર માસે કૃષ્ણપક્ષે તૃતીયા તિથી આદિત્યવારે અકબર
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૩૯]
ત્રિકમસુનિ
પુર મહાનગરે. રિષ શ્રી પયાયણુજી લિષિત, આતમપડનાં પુ.સં.૭– ૧૪, સે’.લા. નં.૨૦૮૦. (૨) સવ ગાથા ૩૨૫ રૂપચંદજીરી માંડણી સમાપ્તા સંવત શશિ મુનિ નભ શશ વર્ષ (૧૯૦૧) સંખ્યા જ્ઞાયતે. પુ.સં.૬, નરોતમદાસ સંગ્રહ, વિકાનેર. [આલિસ્ટઇ ભા.ર.] (૧૭૩૬) વચૂલના રાસ ૧૭ ઢાળ ર.સં.૧૭૦૬ ભાદરવા શુ.૧૧ ગુરુ કીસનગઢમાં
આદિ– શ્રી રિસહેસર પય નમી, આદિ પુરૂષ પરધાન, જિહ્ ચીસી ઉપને પ્રથમ હિ કેવલજ્ઞાન, સમરૂ શ્રી ચક્કેસરી કુંડલહાર વિશાલ, શીશકૂલ શિર ઝિંગમિંગે તિલક વિરાજત ભાલ, સુમતિ પાંચ નિત સાચવે ગુપ્તિ તીન લયલીન, ધ્યાન જ્ઞાન રાતા રહે જિમ રચાયર મીત. એહવા સદગુરૂ પ્રમીતે ખેાલૂ એ કર જોડિ, કાક્ખની પરિ પુરવા મુજ મન કેરા કાકડ. વકફૂલ રાા તણેા રસિક કહું અધિકાર, એકમના સુણતાં થકા પામીજે ભવપાર. આદર ચ્યારે આખડી મારગઐ મુનિ પાસ, મનવચકાયા પાલિતે હુવે દેવઉલાસ. તિષ્ણુ કારણ સુણિવા સહી તેમ તણો ફલ સાર, તે ભાંખું સુણિજો સહુ "કચૂલ સુવિચાર.
અંત –
ઢાલ ૧૭ દાનકથા સુણજયા તુમે એ—દેશી. શ્રી વ'કચૂલ રાજ તણો રસિક કહે અધિકાર હે! શ્રાવક, સુણતાં આનંદ ઉપજે ધરધર રંગ અપાર હેા. નિયમ ભલી પરે` પાલીયે જ્યું પાલ્યા વકફૂલ હે, શુધ મન ગુરૂ સેરીયે ખેાલીજે અનુકૂલ હેા. ભવભવના પાતક હરૈ દલિદ્ર હાર્વે સત્ર દૂર હૈ।, એહ ચરિત જે સાંભલે દિતદિન વદન સનૂર હૈ!, દાન શીલ તપ ભાવના આરાધે! ઇકચિત્ત હૈ!, લખમી લાહે લીજીયે સુંદર લેખ સુ· ચિત્ત હૈ, નાગેરીગ નિરમલે આચારજ આસકણું હા, વડવખતી મહિમાનિલા સમઝાવે ચણુ હા.
૧
૨
3
૪
૫
૧
૨
3
૪
૫
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભીમમુનિ
[૩૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ તાસ તણે ગછ દીપત શ્રી વણવીર મુર્ણિદ હે દરસણુથી દલિત મિલે મનમેં હુવે આણંદ હે. તાસ સીસ તીકમ કી એ અધિકાર અનૂપ છે સાંભળતા સજ્જન જનાં દિનદિન અધિકી ચૂંપ હે. સંવત સતરે છડેતરે કીધ ચઉમાસે સાર હે કિસનગઢ આણંદ ઘણે શ્રી વણવીર ઉદાર હો, ભાદરવા સુદી એકાદસી બહસ્પતિવાર સુવાર હે ઢાલ ભણી સતરમી તીકમ કહે સુવિચાર છે. શ્રાવક. ૯
(૧) સ્વામી હુલાસરાયજી તતસિગ્ય હુકમીદાસનઈ લીખી આગરા મધે. ૫.સં.૯-૧૫, આગ્રા ભં. (૨) લિખિતા પંડિત શ્રી જયવિજયગણી શિષ્ય પંડિત શાંતિવિજયગણિભિઃ શ્રીમતિ ઉદયપુરે આર્યાશ્રી લાછાંછ શિષ્ય| આર્યા લીલાંજી પઠનાથ સં.૧૭૩૩ વર્ષે ફાગુન પર્ણમાણ્યામિતિ સ્વસ્તિયા. પ.સં.૧૩–૧૫, અનંત.ભં. [લીંહસૂચી.].
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૮૮-૯૧, ભા.૩ પૃ.૧૫૨૦.] ૭૯૧. ભીમમુનિ (૧૭૩૭) વૈકુંઠપંથ ૫૯ કડી .સં.૧૬૯૯ આસો ૨ બુધ છીકારીમાં આદિ-વૈકુંઠપંથ બીહામણ, દેહિલ છે ઘાટ, આપણને તિહાં કેઈ નહી જે દેખાડે વાટ.
માગ વહે રે ઉતાવલે.
સુગુરૂ સુસાધુ વંદિયે, મંત્ર મોહેટ નવકાર, દેવ અરિહંતને પૂછે, જેમ તરીયે સંસાર. શાલિભદ્ર સુખ ભોગવ્યાં, પાત્ર તણે અધિકાર,
ખીરખાંડ વૃત વહેરાવીયાં, પિતા મુક્તિ મઝાર. અત – ચોરાશી લખ છવાજેનિમાં, ફિરિયા વાર અનંત,
મુનિ ભીમ ભણે અરિહંત જપ, જિમ પામો ભવ અંત. સંવત સેલ નવાણું, બીજ ને બુધવાર આસો માસું ગાઈએ, છીકારી નગરી મઝાર. ભીમ ભણે સહુ સાંભલે, મત સંચા દામ, જિમણે હાથે વાપરે, તે સહિ આવશે કામ. ભીમ ભણે સહુ સાંભલે, નવિ કીજે પાપ,
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૩૪૧]
શ્રીહષ ઉછેઅધિકે જે મેં કહ્યું, તે તમે કર માફ.
માર્ગ વહે રે ઉતાવળે. ૫૯ પ્રકાશિત ઃ ૧. .પ્ર. પૃ.૪૦૩–૪૦૮.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૯૮-૯૯] ૭૯૨. શ્રીહર્ષ (જ્ઞાનપશિ.) (૧૭૩૮) કર્મગ્રંથ બાલા, ૨.સં.૧૭૦૦ જ્ઞાનરત્ન રાજ્ય
(૧) કમલમુનિ (વે.).
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૧૩.] ૭૪, તેજચંદ (ત. ઉપા. સકલચંદ–લમીચંદ-પુન્યચંદ-વૃદ્ધિ
ચંદ-માનચંદશિ.) (૧૭૩૯) પુણ્યસાર રાસ ૫૦૦ કડી ૨. સં.૧૭૦૦ માગશર વ.૫ સેમ
દસાડામાં કંડારી અમથાના આગ્રહથી આદિ
દૂહા. સકલ સીદ્ધ ચલણે નમુ, નમુ તે શ્રી જીનરાય, સમરૂ સરસતી સ્વામિની, વર ઘો કરીય પસાય. પીંગલભેદ ન લખુ, વગતી નહી વ્યાકણ, મુરખમંડણ માનવી, હું એવું તુઝ ચરણ તું સરસ્વતી તુ ભગવતી, આગમ તુઝ બંધાણ, મુઝ મુખિ આવી તુ રમે, રમતી મ કરેસિ કાંણુ. સારદ વલતુ ઈમ ભણિ, પુત્ર મ આણેશ ભૈતી, પુત્યસાર ગુણ ગાતાં, હું આવેસ એકાંત. આગિ કવી જે વડ હુયા, તસ માગુ અનુમત્ય, સદગુરૂ તણિ ચલણે નમી, હઈય ધરી બહુ ભત્તિ. સાલભદ્ર કઈવને વલી, પુન્યસાર જગી સાર, દાન પસાયે પામીયા, અક્ષય રીધીભંડાર. તે માહિં પુત્યસારનું, કહિસુ ચરિત્ર ઉદાર, કહિ કવિતા સહુ સાંભલે, મન ધરી નિશ્ચલ ભાવ.
મધ્ય ભાવ.
૭ અંત – એણિ પરિ જે ધર્મ આદરે, તે ભવસાયર વહીલે તરિ,
ધમે તો સવે સીઝ કાજ, ધમે લહીય શિવપુરરાજ. ૫૩૯ ધર્મ તો મનવંછિત હેય, ધર્મ રિદ્ધિ અનંતી જોય, પુન્યસારની પરિ વલી, આપદ ઠામી સંપતી ઘણી. ૪૦
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધનવિજય
[૩૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૪ દાન ઉપરિ એ અધિકાર, સુણ દેજે સદૂ નરનાર, સંવત સતર માહિ ભણે, એ અધિકાર પુન્યસારહ ભણે. ૪૧ માગસર વદી પંચમી સોમવાર, કીધા રાસ શ્રી ગુરૂ-આધારિ, તપગચ્છનાયક ઉદઉ ભાણ, શ્રી વિજયદેવસૂરિ જગપ્રધાન. ૪૨ વાણું અમૃત કરિ વખાણ, બૂઝવિ ભવિયણ જાણ સુજાણ, દિનદિન મહિમા અતિ દીપતા, તજિ કરી રવિને છપતો. ૪૩ ચંદશાખા ચંદ પરિ નિરમલી, સકલચંદ ઉવઝાય વલી, લક્ષણ ગુણે કરિ અતિ અભિરામ, જસ વદનિ સારદને ઠામ. ૪૪ તાસ સસ અતિ ગુણવંત, પંડિતસિમણિ લક્ષમીચંદ, તાસ શિષ્ય બહુ વિદ્યાભરીઉ, શ્રી પુન્યચંદ પંડિત ગુણનિલે. તાસ સીસ સકલગુણઠામ, વૃધિચંદ પંડિત પરધાન, તાસ સીસ ગુણિ આગલે, શ્રી માનચંદ્રગણિ ચિરજીઓ. ૪૬ તાસ પદપંકજ જસ સીસ પલા, તેજચદ કહે રાસ ધરી, મન્ય ઠારી અમથા આગ્ર કરી, પરઉપગારીહ કારણું કહે, પુન્યસાર ચરિત્રથી લહે. નરનારી ભાવિ સાંભલિ, તસ મંદિર અફલા મનોરથ ફલિ, વલી ધનસંપતી હોય કેડ, પુત્ર કલત્ર બંધવની જોડ. ૪૯ તેજચંદ મુનિ એમ ભણુંતિ, ભણિ ગુણે તિહાં કાજ સરતિ,
તે સવિ પામઈ વંછિત સિધિ, ધન આરોગ વરિ અવિચલ ઋધિ. (૧) પ.સં.૨૫-૧૫, વિ.ને.ભં. નં.૩૩૦૮ અને ૩૩૦૯ બંને મળીને. (૨) પ.સં.૨૦ સા.ભં. પાટણ. હિજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૩૯૩).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૫૮૮, ભા૩ પૃ.૧૦૯૧-૯૨. ત્યાં ર.સં. ૧૭૦૦ મૂકી પ્રશ્નાર્થ કરેલો પરંતુ એ ર.પં.નું અન્યત્રથી સમર્થન થયું છે.] ૭૯૪, ધનવિજય (તા. કલ્યાણવિજય ઉ. શિ.) (૧૭૪૦) છ કર્મગ્રંથ પર બાલા, ૨.સં.૧૭૦૦ મહા શુ. ખંભાતમાં
સંયમશતમિતિવર્ષે માઘ માસે સિતાભિધે પક્ષે શ્રી વીરગણુમિતિતિથી નગરે સ્તંભનકપાશ્વયુત. શ્રી વિજયદેવસૂરીશ્વરરાજ્ય પ્રાજ્ય પુણ્ય પુણ્યતિથી કમગ્રંથવ્યાખ્યા લેકગિરા કિંતુ લિખિતે યં. સકલાગમકષપટ્ટ શ્રીમતકલ્યાણવિજયશિષ્યણ વાચક ધનવિજયેન પોપકારાદિપુણ્યકૃતિ.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૩૪૩]
ખેમ સુજ્યવશાત મતિમાંઘતાવિતથ યદત્ર લિખિત સ્માત ગીતાર્થે સંશોધ્ય મયિ હિતહેતુસમુદ્દિશ્ય.
(૧) સં.૧૭૮૭ માહ શુ.૭, ૫.સં.૧૦૦, ડા, પાલણપુર દા.૨૧ નં. ૨૩. (૨) ચં.૧૧૧૯૦ મુનિ લાલચંદ્રણ લિ. ૫.સં.૩૬, વડા ચૌટા ઉ. પિ.૫. (૩) પ્ર.કા.ભં. નં.૧૫૭. (૪) સં.૧૭૦૨ .વ.૧૦ લિ. કલ્યાણ વિજય શિ. ધનવિજયેન. વિ.મે. અમ. (૫) સં.૧૭૬૮ આષાઢ સુ.૧૦ ગુરુ દીવ મળે શાંતિસાગરગણિ લિ. વિ.મે. અમદાવાદ. (૬) વિવેકવિજય ભં. ઉદયપુર. (૭) પ.સં.૫૪, હા ભં, દા.૬૨. (૮) પ.સં.૫૫, ગ્રં.૩૦૦૦, મ.જૈ.વિ. નં.૧૨૬ અ. [આલિસ્ટઑઈ ભા.૨, મુપુગૃહસૂચી, હજૈજ્ઞા સૂચિ ભા.૧ (પૃ.૩૧૩, ૪૮૩).]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ ૫.૬ ૩, ભા.૩ પૃ.૧૬૧૨] ૭૯૫. ખેમ (૧૭૪૧) અનાથી સ. ૧૫ કડી .સં.૧૭૦૦ આઠમ દિને આદિ– સરસતિ સામણિ તુઝ સમરંતાં, વાણી ઘઉ મહારાણી, અનાથીરાય સઝાય ભણતાં, આખર આવે છે ઠાવકા,
રાજિદ શ્રેણિક વન સંચરિઉ. ૧ અત – સંવત સતરે સૈ દિન આઠમિ, જેસી ખરખરી છાયાઈ, ખેમ સહી સિઝાય પ્રકાસી, પજુસણરી આ પાખી કિં.
રાજિદ. ૧૫ (૧) સં.૧૮૯૦ વર્ષે મિતી ફાગણ શુદિ ૧૦ દિને લિખત પં. મૂર્તિભક્તિ મુનિના. ૫.સં.૧-૧૬, મારી પાસે.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૫૯૨. ત્યાં આ કૃતિ ભૂલથી નાગોરી તપગચ્છના ખેતસી શિષ્ય ખેમને નામે મુકાયેલી. એ કવિ ૧૮મી સદીમાં જાય છે.] ૭૯૬, ધનજી (અ. દયાસાગરશિ)
કલ્યાણસાગરસૂરિ સં.૧૬૪૯-૧૭૧૮ તથા દયાસાગર ઉફે દામોદર સં.૧૬૬૫–૧૬ ૬૯ માટે નં.૨૬૮ અને ૬૫૦. (૧૭૪૨) સિદ્ધદત્ત રાસ આદિ
પ્રથમ દૂહા. ચઉવિત મંગલ મનિ ધરઉં', જે શિવસુખદાતાર, વલિ સમરઉં મુખમંડની, સુરરાણ સુખકાર.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવેન્દ્રકીતિ
[૩૪૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ પાયકમલ સદગુરૂ તણું, પણમું ધરી સનેહ, જે આદર જગમઈ લહું, એટલે ગુરગુણ તેહ. સુકવિ નમઉ કર જોરિ કર, જે હઈ બુદ્ધિભંડાર, સરસ કવિત વિત દેત હઇ, સીખે હઈ ઉપગાર. અનુમતિ લહિ સહગુરૂ તણી, તીજા વ્રત અધિકારિ, કહિસ કથા સિદ્ધદત્તની, શાસ્ત્ર તણુઈ આધારિ. અપણી મતિ સારઈ વતી, ધરમ કહઈ અતિસાર,
પણિ જિનભાષિત સારિસો, કેઈ ન શિવદાતાર અંત – રાગ સારંગ, ઢાલ મનભમરાની રાગ ગોડી.
સિધદત આ નિજ ઘરિ સુવિચારી રે, વંદી તે અણુગાર તે સુવિચારી રે.
પૂરણ આયુ પાલી કરી સુ. કરસ્યઈ ઈક અવતાર તે. સુધ સંયમ પાલી કરી સુ. પામસ્યઈ ભવપાર તે. ૧૩ અંચલગ૭૫તિ અતિ ભલે સુ. શ્રી કલ્યાણસાગર સૂરિરાય તે. મહિમંડલિ મહિમા ઘણું સુ. બહુ સંધ શેવઈ પાય તે. ૧૪ તસ પક્ષિ વાચકતિલ સુ. વિચરઈ ઉગ્ર વિહારિ તે. નવરસ ભેદ વખાણમઈ સુ. દાખઈ સરસ વિચારિ તે. ૧૫ સકલ જીવનઈ હિતકર સુ. શ્રી દયાસાગર નામ તે. પ્રસિધ સકલ પુછવી વિષઈ સુ. નામ તિસઉ પરણુમ તે. ૧૬ તાસ શિષ્ય ઇણ પરિ કહઈ સુ. મુનિ ધનજી સુવિચાર તે.
પુન્ય કરઈ પ્રાણી જિક સુ. તે પામઈ સુખસાર તેહ સુવિચારી રે.૧૭
(૧) રાજનગરે પં, પુણ્યકુશલગણિ શિ. મુનિ યહર્ષ લિ. પ.સં. ૧૭–૧૫, મ.જે.વિ. નં.૪૪૧.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૯૩-૯૪.] ૭૯૭. દેવેન્દ્રકીતિ (દિ. સકલકીર્તિ-ભુવનકીર્તિ-જ્ઞાનભૂષણ-વિજયકીર્તિ-શુભચંદ્ર-સુમતિકીર્તિ-ગુણકીર્તિ-વાદભૂષણ રામકીર્તિ
પદ્મનંદિશિ.) જુઓ ઉક્ત રામકીર્તિના ઉપદેશથી બ્ર. વછરાજે વાદિય સં.૧૪૫૧માં ચેલ ‘શ્રીપાલકથા” સં.૧૬૭૬માં લખી છે તે આના પ્રશિષ્યની કૃતિ સત્તરમા સૈકાને અંતે રચાઈ હશે.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
(૧૭૪૩) પ્રદ્યુમ્ન કથા આફ્રિ
-w
-
[૩૪૫]
દૂહા.
સકલ ભવ્ય સુખકર સદા, નેત્રી જિનેશ્વરરાય, યદુકુલ-કમલ-દિવસપતી, પ્રણમું તેહના પાય. જગદમા જય સરસ્થતિ, જિતવાંણી તુઝ કાય, અવીરલ વાણી આપજે, તું તુઠી મુઝ માય. ગણધર ગૌતમને તમ્મુ, સકલકીરતી ગુરૂ ધીર, તાસ પટાય નિમણી, ભુવનકીરતી ગભીર. જ્ઞાંતભૂષણ જ્ઞાની હવા, વિજયકત્તિ ભવતાર, ભટ્ટારક સુભચદ્ર પિટ, સુમતિકીત્તિ સુખકાર. ગુણકીત્ત ગુણુગજીનીધી, વાદિભૂષણ ગણુધાર, રાંમકીત્તિ પાટે ગુરૂ, પદ્મનદિ જયકાર. એ ગૃહપતી પદ નમી કં, પ્રદ્યુમ્ન કથા પ્રબંધ, હરીવશ પ્રગ્રંથથી ઉદ્ધરી, જોઇ સુદ્ધ સબધ.
૭૯૮. દેવેન્દ્રકીતિ શિષ્ય (દિ)
(૧૭૪૪) આદિત્યાર કથા ગા૯૦ (હિંદીમાં)
આદિ
દેવેન્દ્રકીતિ શિષ્ય
*
ઢાલ ૧ છેલ્લી કડી
સાખિ અલિભદ્રહ કરી કર્યાં, રૂ ખમણી અ`ગિકાર, દેવિદ્રકીરતિ કહી. પુણ્યિ', પામિસિ જયકાર.
(૧) પ.સ’.૩૮-૧૩, ૪૫૩ કડી સુધી, પછીનાં પાનાં નથી, ખેડા ભ૩. [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૧૦૯૬-૯૭.]
મેં તુ કહીન જ્યું અક્ષર કરા, તુમ ગુનિયર કવિ નીકે ધરા, અંત – રવિવ્રત તેજ પ્રતાપ ગઇ લચ્છિ ફિરિ આઇ,
કૃપા કરી ધરતેન્દ્ર ઔર પદ્માવત આઇ. જહાં ગયે તહાં રિદ્ધિસિદ્ધિ સખ ટૌર જી પાઇ, મિલૈ કુટખ પરિવાર ભલે સજ્જન મન ભાએ
૧
3
૪
ચોપઇ
પ્રથમ સમિરિજિતવર ચૌવિસ, ચૌહ સ ત્રેપન જયુ મુનીસ, સમિા સારદ ભક્તિ અનંત, ગુરૂ દેવેન્દ્રીત્તિ મહત. મેરે મન એક ઉપજ્યૌ ભાવ, રવિવ્રતકથા કહનÈા ચાવ,
૧
૫
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
હેમ-હેમરાજ
પઢે સુને જે પ્રાત ઉઠેિ નરનારી જુ સુષુદ્ધિ તિનકૂ ઘરનેન્દ્ર પદ્માવતી હૈ સવથાસિદ્ધિ
૯૦
(૧) લિ.સં.૧૮૬૮ આસાઢ સુ.૧૩ સ. હેમરાજ વાયનાથે અકબરાબાદમે લેહમઢી મધ્યે આગ્રા ભ.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ. ૧૦૯૭]
૭૯૯. હેમ-હેમરાજ (૧૭૪૫) ચૌરાસી ખેાલ વિસ વાઢ ભાષાપદ્ય આગ્રામાં
સં.૧૭મી સદીમાં દિર્ગ ખરશ્વેતાંબર વચ્ચે થયેલા વિવાદ, યશેાવિજય ઉપાધ્યાયકૃત ચેારાસી દિંગપટ ખેલ' આ કૃતિના ઉત્તર રૂપે છે એમાં આ કૃતિના કર્તા હેમરાજ પાંડે જણાવેલ છે. કૌરપાલ તે પ્રસિદ્ધ અધ્યાત્મી બનારસીદાસના શિષ્ય છે.
[3r$] જૈન ગૂર્જર કવિઓ : ૩
અંત – નગર આગરેમે વસે, કૌરપાલ સત્તાન
તસ નિમિત્ત કવિ હૈમને, કિયે કવિત પરિમાન.
૮૮
(૧) સ’.૧૭૬૪ જ્યેષ્ટ વદિ દિંતીય ૧૧ ઠંડાનગરે પ. રાજસુન્દર, પ.સં.૮, જેસલ.ભાભ, નં.૩પ૧. (૨) પ.સં.૬, ચીપટેલા, જેસલ. ભભ. ન.૩૪૭.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૦૯૭-૯૮.] ૮૦૦, વિનયવિમલશિષ્ય
(૧૭૪) જીવાભિગમ સૂત્ર ખાલા,
(૧) લ.સં.૧૮૦૭, પ.સ'.૪૦૩, લી',ભ, દા.૧૭ નર [પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૬૧૧. લી હુસૂચીમાં આ પ્રત પરત્વે સ્તમકકર્તાનું નામ નથી આપ્યું.]
૮૦૧. ગુણવિજય
(૧૭૪૭) અલ્પમહત્વ
(૧) પ.સં.૧૩, પા.ભ.૩.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧, પૃ.૬૦૩. પછીથી ગદ્યકૃતિએની ફરીને નાંધ કરી છે તેમાં આને સમાવેશ થયા નથી, તેથી આ માહિતી શ`કાસ્પદ તે છે.
૮૦૨ ૩, કેશવજી (લાં.) (રૂપજી-જીવજી–વરસિંહુ-જસવ’તજી
[જ.સ....૧૬૭૬ – અવ.સ.૧૭૨૦.]
રૂપિસ‘શિ.)
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૪૭
(ગણિ ) કેશવ (૧૭૪૮) સાધુવંદના ૧૩ ઢાલ આદિ ઢાલ ઉતમ હિવ શિવ રાય રસી એ દેસી
પઢમ નાહ સિરી રિસહદેવ, પહુ કેરા પાય, સુર નર ઈંદ નણંદ નમી, સેવય સુહદાય. અજિય અજિય કંદ૫ જેણ જીત બલવંત,
સુહકર સામી વંદીય એ, સંભવ ગુણવંત. અત –
ઢાલ ૧૩ કલશ. ઇમ સાધવંદન કરી આણંદ, દુખનિકંદન સુખકરૂ, ભલ ભાવિક-રંજન અસુખભંજન પાપ-ગંજન સુરવરૂ. ૧ એ મુનિગુણમાલા અતિ વિશાલ રચી રસાલા શુભ મનઈ, જે કઠિ ઝીણુણુ ભણુઈ વડાલા વરઈ જયમાલા પ્રતિદિનઈ. ૨ ગણું રૂપસુંદર જીવસુલંકર જગ હરીવર જસરા
રૂપસિંહ વ્રતિ વર શિષ્ય શ્રીધર કહઈ જયભર જયકર. ૩ (૧) પૂજ્ય ઋષિ ખેતસી શિ. ઋષિ વિરધા લિ. પ.સં.૧૦-૧૧, ડા. પાલણપુર દા.૩૯ નં.૧૩૦. [લીંહસૂચી.]
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧પર. આ કવિએ અહીં પોતાને માટે પર્યાયનામ “શ્રીધર વાપર્યું છે તેમ અન્યત્ર નેંધાયેલ “આનંદ શ્રાવક ચરિત્ર' માં “શ્રીપતિ’ નામ વાપર્યું છે.
પ્રથમ આવૃત્તિમાં નં.૫૧પના કેશવજી અને પછીના ગણિ કેશવ તથા આ કવિને એક જ ગણવામાં આવેલા, જે આધારભૂત જણાતું નથી.] ૮૦૨ મ. (ગણિ) કેશવ (૧૭૪૯) ચઉવીસ જિનસ્ત. આદિ – રાગ ખંભાતિ ઢાલ ભાષા ફુલાણીના ગીતની
શ્રી શ્રી જિનરાજ સકલ સુખાકર દેવ સોહામણાજી
પામ્યા અવિચલ રાજ, નામિ થાઈ મંગલ અતિ ઘણુજી. અંત – જિનરાજ વીરે જયકરૂ રે, નિત્ય પ્રતિયઈ નામ,
ગણિ કેશવ કહઈ તેહનઈ રે, નિત્ય પ્રતિ સુષને ધામ. ૯(૧) પ.સં.૧૭–૧૪, ર.એ.સે. બી.ડી.૨૯૯ નં.૧૮૯૩.
[પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૩ પૃ.૧૫૨૨-૨૩. ત્યાં આ પહેલાંના કવિ જ ગણવામાં આવેલા, પરંતુ એમ નિશ્ચિતપણે કહી શકાય તેમ નથી.]
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
૮૦૩. અજ્ઞાત (ગર્ઘકૃતિઓ)
(૧૯૫૦) નવતત્ત્વ ખાલી.
[૩૪]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
(૧) લ.સં.૧૭૦૧, પ.સ'.૩૦, હા.ભં. દા.૩૪ ન.૧૫.
(૧૯૫૧) અજિતશાંતિ સ્ત. ખાલા,
(૧) સં.૧૬૦૨ ચૈ.વ.૧૫ યુધે પૂર્ણિમાગચ્છે જિનરાજસૂરિશિષ્ય દાનસુંદર લિ. પ.સ.૧૧, અભય, નં.૨૮૧૬.
(૧૯૫૨) પુષ્પમાલા ખાલા,
(૧) લ.સ.૧૬૦૩, ૫.સ'.૩૩, પ્ર.કા.ભં. દા.૬૩ નં.૫૯૨. (૧૭૫૩) દશવૈકાલિક સૂત્ર માલા.
(૧) લ.સ.૧૬૦૭, ૫.સ.૯૮, હા.ભં. દા.૩૭ નં.૧૧. (૧૯૫૪) આવશ્યક ખાલા.
(૧) સં.૧૯૦૮ ચૈ.શુ.૧૩ ગુરૂ વિશાલસેમસૂરિ શિ. ૫. વિદ્યાસેામગણિ શિ. કનકસેામ મુનિ લિ. આહડનગરે સાહ જયમલ્લ ભાર્યા જમનાદે પુત્ર સા. સુરા પ્રદત્ત. જૈન સંઘ જ્ઞાન ભ. પાટણું. (૧૯૫૫) સિદ્ધાંત સારોદ્ધાર
(૧) લ.સ’.૧૬૦૯, ૫.સ.૧ર, પ્ર.કા.ભ. ન.૧૪૦૨. (૧૯૫૬) શીલેાપદેશમાલા માલા.
(૧) લ.સ.૧૬૧૬, ૫.સ.૧૯૮, સંધ ભં, વખતજી શેરી પાટણ દાર
ન.૮.
(૧૭૫૭) સંગ્રહણી બાલા.
(૧) સં.૧૯૧૬ જે.વ.૪ ભામે ચિત્રકાટ મધ્યે લિ. ઋ. સરવણુ પદ્મનાથ, નિ.વિ.જી. મણી.પુ. ચાણસ્મા (૧૭૫૮) ઉત્તરાધ્યયન ખાલા.
(૧) સં.૧૬૨૦ માગસિર શુ.૬ રવિ બ્રહાનપુરનગરે સુશ્રાવક પુણ્યપ્રભાવક જ્ઞાતિ મેઢ ઠાકર હેમરાજ ભાર્યાં સેાના તપુત્ર ઠાકર કાલે તાર્યાં હરખાઈ તપુત્ર ધર્મદાસ દ્વિતીય પુત્ર શીતલદાસ તૃતીય પુત્ર સુમાનદાસ પુસ્તક લિખાપિત દાતવ્ય પં. શ્રી લક્ષ્મીચંદ્ર શિષ્ય મુનિચંદ્ર વાયના લિખત' પડે. દાસ. હા.ભ', દા.૩૯.
(૧૭૫૯) ઉપદેશમાલા ખાલા.
(૧) '.પ૦૦૦ જગન્નાથ લિ. ખગચ્છે જિનભદ્રસૂરિ જિનચંદ્રસૂરિ પદ્યે જિનસમુદ્રસૂરિ પદે જિતRs`સસૂરિ પદે જિનમાણિકસૂરિ પટ્ટ
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૩૪૯]
અજ્ઞાત. જિનદેવસૂરિ રાજ્ય લિ. સં.૧૬૭૩ મસિર વ.૯ સંઘેન સ્વવાચનાર્થ ગ્રહિતા. પ્ર.કા.ભં. છાણું. (૧૭૬૦) જબૂસ્વામી કથા ભાષા
(૧) સં.૧૬૨૧ કા.શુ.૮ શુક્રે પં. રાજમેર શિ. માર લિ. હું ભં. (૧૭૬૧) પંચનિગ્રન્થી બાલા. (પંચપાઠ)
(૧) લ.સં.૧૯૨૩, ૫.સં.૧૩, હભં. નં.૨૦૧૭. (૧૭૬૨) શ્રાદ્ધવિધિ બાલા. (૧) લ.સ.૧૬૨૪ –
વેદાહિ જિ0 રસમામ સુરમ્પમળે માસોત્તમ ફાલ્ગણ તિથૌષ્ટમી ભોમ્યવાસરે પક્ષે પિ કૃષ્ણઃ સુપૂર્વ મસાઢ ક્ષે સંપૂર્ણ મસ્તુ કૃત શ્રાદ્ધવિધિ% ગ્રંથઃ દેશેષ ગુજ૨ પુરઃ અણહિલપટ્ટનાખ્યું. કેખક કવીશ્વર ઉડઃ શશિ બ્રહ્મભટ્ટઃ પઠનાર્થ શ્રાદ્ધ સુધિવત ધિસે ગ્રામે
સંખ્યાકૃત ખખખ કલયુગ લેક છંદ. પ.સં.૬૩૨, તાજી પ્રત, વીરમગામ સંઘ ભં. (૧૭૬૩) પિંડાવિશુદ્ધિ બાલા. - (૧) સં.૧૬૨૪, ૫.સં.૧૪, પ્ર.કા.ભં. નં.૧૧૧૨. (૧૭૬૪) અચ્છેત્તરી સ્નાત્રવિધિ
(૧) લ.સં.૧૬૨૮, ૫.સં.૨, ગુટક, પ્ર.કા.ભં. નં.૧૮૬૦. (૧૭૬૫) પડાવશ્યક સ્તબક
(૧) લ.સં.૧૬૩૦ ફા.શુ.૧૪ શુક્રે લેધી આણ મધ્યે લ. , (રાતન). પ.સં.૨૨, હે.ભં. નં.૧૯૫૦. (૧૭૬૬) જ્ઞાતાસૂત્ર બાલા.'
(૧) સંવત ગગના િમુનિરસા વસરે (૧૬૩૦) ફ.વ.૨ ગુરૂ ફલ-- વધીનગરે રત્નરાજ મહે. શિ. વાચનાચાર્ય રત્નજયગણિના લેખિ. પ.સં.૩૬૮, ઘેધા. (૧૭૬૭) ગૌતમ પૃચ્છા બાલા.
(૧) સં.૧૬૩૫, ૫.સં.૪, સંક્ષેપાર્થ રૂપે મૂલ ગાથા ૬૪ પંચપાઠ, લી.ભં. દા.૨૧ નં.૩૩.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૫૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ (૧૭૬૮) એકવિશતિ સ્થાન બાલા.
(૧) સં.૧૪૩૮ જયતાણિનગરે લાવણ્યવિમલ ગણિ લિ. વાડી પાર્શ્વનાથ જ્ઞા.ભં. પાટણ. (૧૭૬૯) ચતુદશરણ બાલા.
(૧) લ.સં.૧૬૩૯, ૫.સં.૬, હી.ભં. દા.૪૯ નં.૧૬. (૧૭૭૦) શીલોપશમાલા બાલા.
(૧) સં. ખ વેદ રસ ચંદ્ર વષે (૧૯૪૦) અહમદાબાદ નગરે. પ.સં. ૧૦, અભય. નં.૧૯૯૨. (૧૭૭૧) સંગ્રહણી બાલા.
(૧) લ.સં.૧૬૪૨, સં.૧૮૦૧, ૫.સં.૩૭, લીં.ભં. દા.૩૭ નં.પર. (૧૭૭૨) કલ્યાણ મંદિર ટીકા
આ સંસ્કૃત ટીકા હશે. ગુજરાતી ગદ્ય હેવાની શંકા છે.
(૧) સં.૧૬૪૪ જ્યષ્ટ શુદિ ૧૪ ગુરૌ અત્રેહ શ્રી સ્તંભતીર્થ બંદિરે શ્રીમત્તપાપક્ષે વૃદ્ધતર શાખામાં શ્રી હીરવિજયસૂરિ પદ અઘેહ શ્રી વિજયસેનસૂરિ વિજયરાજયે પં. શ્રી ૬ સહજસાગરગણિ શિષ્ય જયસાગરે લીલિખત મહત્તરા વિનયવૃદ્ધિ શિષ્યણી સાધ્વી શ્રીબાઈ પઠનાર્થમ. પ.સં.૮, વડા ચૌટા ઉ. પિ.૧૫. (૧૭૭૩) ત્રણ ભાષ્ય પર બાલા.
(૧) લ.સં.૧૬૪૫, ૫.સં.૧૦, લી.ભં. દા.૨૩ નં.૧૨૭. (૧૭૭૪) દેશના શતક બાલા,
(૧) સં.૧૬૪૮ ચાતુર્માસ સુરતિ બિંદરે લ. પં. કુશલરાજગણિ શિ. લમ્બિવિજયેન. પ.સં.૮, ખેડા ભં. દા.૫ નં.૧૮૦. (૧૭૭૫) ગૌતમપૃચ્છા વિવરણ
(૧) સં.૧૬૪૮ ભા.વ.૩ બુધે લિ. વા. લક્ષ્મીપ્રભ શિષ્ય પં. કુમારસુંદર શિષ્ય ૫. છત્રરંગ શિષ્ય ગુણરાજ પઠના. પ.સં.૯, અભય. નં-૧૯૨૯. (૧૭૭૬) પિડવિશુદ્ધિ બાલા.
(૧) ગા.૧૦૩૬ ગણિ મુક્તિવર્ધનમ્ય વાયનાથ પંડિત નગર્ષિ. ગણિના લેખિ સ્વર્ણગિરિ નગર મળે. (સં.૧૬૪૯ આસપાસ) પ.સં.૮, ગોડીજી મુંબઈ જૂનો નં.૧૦૨૯. (૧૭૭૭) નવતત્વ વિચાર
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૩૫]
(૧) સં.૧૬પર, ગ્રં.૧૭૫, ૫.સ’.૩, સે..લા, ન..૧૩૫૩૮.
સત્તઓ સદી
(૧૭૭૮) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ખાલા.
(૧) સ. અલાઇ ૪૧ વર્ષ (સં.૧૯૫૩) કા.શુ.૭ (?) સામવાસરે લ. વિજાપુર.
(૧૭૭૯) ત‘કુલ વેયાલી ખાલા.
(૧) લ.સ’.૧૬૫૩, લી.ભ. દા.૩૯.
(૧૭૮૦) જ્ઞાતાધમ કથાંગ ખાલા.
અજ્ઞાત
(૧) તપાગચ્છાધિરાજ હીરવિજયસૂરિશિષ્ય પટ્ટાલ કરણ વિદ્યમાન વિજયસેનસૂરિ તગણે મહેા. વિદ્યાસાગર શિષ્ય પં. સહજસાગરગણિ શિષ્ય હાથીગણિ શિષ્ય પ્રેમસાગર સ્વયમેવ પડનાથ' સ.૧૬૫૪ જેઠ વદ એકમ શુક્રવારે છાક મધ્યે. પ.સં.૧૭, જૈ.ઐ..ભ. (૧૭૮૧) સમ્યક્ત્વ સત્તરી સ્તક
(૧) સં.૧૬૫૫ મા શિષ વદ ૬ શુક્ર ૫. જ્ઞાનવિજય શિશ્ન પ મેઘવિજયેન લિ. ભ
(૧૭૮૨) આતુર પ્રત્યાખ્યાન સ્તમક
(૧) સ.૧૬૫૫ આસે શુ.૧૦ શુક્ર મીરાપુર મધ્યે લિ. મુનિ જાદવ મૂલીગર. હં.ભ.
(૧૭૮૩) કલ્પસૂત્ર ખાલા.
(૧) સ.૧૬૫૫, ૫.ક્ર.૧૨૫થી ૧૬૫, પ્ર.કા.ભ’. દા.૧૦૦ ન་૧૦૬૮, (૧૭૮૪) ષષ્ટિતક બાલા.
(૧) સ’.૧૬પ૬ માગસર શુ.૭ મુધ મૂલત્રાણુ મહાનગરે ખરતરગચ્છે જિનભદ્રસૂરિ સંતાને વા. ભાનુપ્રભ વા, સેામધીર શિ. વા, સેધનંદન શિ. રત્નાકર મહે. શિ. પં. હેમસિંહ શિ. દેવસીહેન લિ. પ.સ.૧૫, અભય. ન.૨૭૨૬.
(૧૭૮૫) શીલકુલક માલા.
(૧) સં.૧૬૬૨ ફા.વ.૧૪ ૫. વિનયવન મુનિના લિ. ૫.સ.૩, અભય. ન.૧૫,
(૧૭૮૬) દશવૈકાલિક બાલા.
(૧) સ`.૧૬૬૩ ફ્રા.શુદ્ધ બૃહસ્પતિવારે વિક્રમપુરે પં. કમ`સિંહેન લિ. પ.સ’.૬૯, અભય. નં.૩૧૦૦. (૧૭૮૭) ફ્રેંડક માલા. (લેાંકાગચ્છીય સાધુષ્કૃત)
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૩૫૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ : ૩
(૧) લ.સ.૧૬૬૩, ગ્રં.૭૦૦, ૫.સં.૨૦, લી.ભ. દા.ર૯.
(૧૭૮૮) ષપંચાશિકા (સપ્તમ અધ્યાય) માલા.
(૧) સં.૧૬૬૪ ક્ા. કૃષ્ણે ૧૩ જીવવાસરે લિ. દામેાદર મુતિઃ સ્વગિરિ દુગે ઔદિચ્ય જ્ઞાતીય ો લડ્યા પુત્ર ગ`ગાદાસ પઠનાથ. પ. સં.૭, ગાડીજી, નં.૪૦૫. (૧૭૮૯) "સૂિત્ર ખાલા.
(૧) સ’.૧૬૬૪, ૫.સ.૫૫, લીંભ, દા.૧૨ ન...
(૧૭૯૦) આરાધનાકુલક સ્તમક
(૧) સં.૧૬૬પ ફા.શુ.૩ ભેામ ગ્ર.૧૫૦૦ ચેલા વેલા લિ. ના.વિ. સુજ્ઞા.ભ. ખભાત.
(૧૯૯૧) નવતત્ત્વ સ્તક
(૧) સં.૧૬૬૮ વૈ.શુ.૧૪ રવિ ઉષ્ણકપુરે ૫, ઋ, સમજી શિ. માના અર્થે, નિ.વિ. ચાણસ્મા,
(૧૯૯૨) ઉત્તરાધ્યયન સ્તમક
(૧) સં.૧૬૬૯ કાશુ.૧૦ શુક્રે નવાનગર મધ્યે આયા રતનસિંહ જીનઇ પ્રસાદછં. જૈન વિદ્યાશાળા ભં, અમદાવાદ, (૧૯૯૩) સગ્રહણી માલા.
(૧) લ.સ.૧૬૬૬, લી'.ભં. દા.૩૬ નં.૫૬. (૧૯૯૪) અજિત શાંતિસ્તવ ખાલા.
(૧) સં.૧૬૬૮ પે।.વ.૫ સેામ આગમગચ્છે ભ. સયમરત્નસૂરિ શિ. પં. જયરત્ન શિ. પ. દેવરત્ન શિશ્ન ઋષિ વરસિધ લિ. પાસ, ખેડા સંધ ભં. દા.ર ત.પર.
10.
(૧૭૯૫) પ્રીવ્યાકરણ સૂત્ર માલા.
(૧) સ.૧૯૬૮ વૈ.વિદ ૧૩ સામે સામલીયાકેન હસ્તાક્ષર. પાસ’,૭૭, મ.ઐ.વિ. નં.૨૧. (૧૭૯૬) કમથ (બધસૂત્ર દેવેદ્રસૂરિષ્કૃત) માલા.
(૧) સ’.૧૬૬૮ જ્યેષ્ઠ સુદિ ૧ શુક્ર ચેલા વિમલસી લ. સાધ્વી સાના પડનાથ. પ.સં.૧૯, વીરમગામ સધુ ભ
(૧૯૯૭) નદીસૂત્ર ખાલા.
(૧) પંચપાઠ લ.સ.૧૬૬૮, ૫.સ’.૭૩, પ્રકા,ભ, દા.૬ર નં.૫૭૬(૧૭૯૮) સખાધસત્તરી બાલા
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫૩] (૧) સં.૧૬૬૮ ફા.સુ.૮ ગુરૂ પં. સુમતિચંદ્ર લિ. રાજનગરે. ૫.સં.૮, ખેડા ભં. દા.૫ નં.૧૭૦. (૧૭૯) હુંડી વિચાર
(૧) સં.૧૬ ૬૯ આષાઢ શુ.૧૦ ગુરૂ સુર્યપુર લિ. તપા વિજયસેનસુરિ રા. વિ.દા.છાણું. (૨) સં.૧૬૭૦ આશ્વિન શુ.૧૧ સોમે સૂર્યપુરે. નિ.વિ.ચાણસ્મા. (૧૮૦૦) ષષ્ટિશતક બાલા.
(૧) સં.૧૪૭૦ માગશિર વ.૧ શા. હર ખમદે પડનાથ. વિ.દા. છાણું. (૧૮૦૧) ભયહર સ્તોત્ર (નમિઊણુ) બાલા.
(૧) લ.સં.૧ ૬૭૧, ૫.સં.૩, પ્ર.કા.ભં. દા.૮૭ નં.૯૨૦. (૧૮૦૨) દશવૈકાલિક સૂત્ર બાલા,
(૧) લ.સં.૧૬૭૨, પ.સં.૪૫, હા.ભં. દા.૫૦ નં.૪. (૧૮૦૩) સ્તંભન પાશ્વ સ્ત, બાલા,
મૂલ પૂર્ણકલશગણિત પ્રા.સં.માં. (૧) સં.
૧૭૨, ૫.સં.૩, પ્ર.કા.ભં. નં.૧૪૯૨. (૧૮૦૪) નવકાર બાલા
(૧) સં.૧૬૭૫ માહા વદિ ૮ ગુરૂ, ૫.સં.૧૨-૯, રે.એ.સો. બી.ડી.૯ નં.૧૯૨૦. (તેમાં ગુ. કવિતા પણ છે.) (૧૮૦૫) ઋષિમંડલ બાલા.
(૧) સં.૧૬૭૫ ફા.શુ.૧૩ ભોમ સિંધુ દેશે દુનિયાપુર મધ્યે વા વિનયમંદિર શિષ્ય સૌભાગ્યમેરૂ લિ. ૫.સં.૧૪, અભય. નં.૨૩૫૧. (૨૮૦૬) આરાધના (૧) સં.૧૬૭૫, ૫.સં.૭, લી.ભં. દા.૨૧ નં.૩૮.
: (૧૮૦૧) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર સ્તબક
(૧) સં.૧૬૭૬ આશ્વિન વદિ ૧૪ રવ તિજારા મધે લિ. પૂજ્યશ્રી ધર્મદાસજી શિષ્યણ લિ. ગેપી આત્માર્થ. જૈનાનંદ. (૧૮૦૮) સાધુપ્રતિક્રમણ સૂત્ર બાલા,
(૧) સં.૧૬૭૭ ગ્રં.૧૧૦, ૫ક્ર.૨થી ૪, સેં.લા. નં.૪૭૨૨. (૧૮૮૯) સત્તરિય ઠાણ બાલા.
(૧) સં.૧૬૮૧ ચિત્ર શુદિ ૯ લિ. ખેજડલી મળે. પ.સં.૩૧,
૨૩
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૩૫] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ગો.ન. નં.૧૯૪. (૧૮૧૦) ઉપદેશમાલા બાલા,
(૧) સં.૧૬ ૮૩ અશ્વનિ માસે સિત ષષ્ઠી શનિ, બુરહાનપુર મધ્યે પાતિસાહ શ્રી સલેમ શાહ રાજયે લિ. અચલગચ્છ ભ. કલ્યાણસાગરસૂરિ રાજ્ય તસ્વાઝાયાં વા. સુમતિશેખર શિ. વા. સૌભાગ્યશેખર શિ. પં. માણિજ્યશેખર મુનિ સકલશેખરગણિભિતે લિ. મુનિ ક્ષમાશેખરેણ. પસં. ૧૯, જશ.સં. (૧૮૧૧) દશવૈકાલિક સૂત્ર બાલા
(૧) સં.૧૬૮૫ ફા.સુ. દિને પં. વિજયચંદ્રગણિ કલ્યાણચંદ્ર લિ. ક્યરવાડા ગામે. પ.સં.૭૮, શાંતિ.ભં. દા.૧૧૨ નં.૧૪. (૧૮૧૨) ક૯પસૂત્ર બાલા,
(૧) લ.સં.૧૬ ૮૬, ૫.સં.૧૪૮, લીં.ભં. દા.૩૭ નં-૧૦૨. (૧૮૧૩) નવતત્ત્વ સ્તબક
(૧) સં.૧૬૮૯ વાગભટ્ટમેરી (બાહડમેરે) કા.વ.૭ વા. ધર્મમંદિર શિ. પં. પુણ્યકલશન લિ. સાધ્વી જ્ઞાનસિદ્ધિ સાધ્વી ધનસિદ્ધિ પઠનાથ. જૈન વિદ્યાશાળા અમદાવાદ, (૧૮૧૪) ચાતુર્માસિક વ્યાખ્યાન બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૦ માગશીર્ષ શુ.૫ શનૌ પત્તન મળે પૂર્ણિમાપક્ષે વા. દેવસુંદર, કલ્યાણસુંદર, લાભસુંદર, લબ્ધિસંદરાદિ વામાન લિ. મુનિ કલ્યાણસુંદરેણ. વાડી પાશ્વ. પાટણ. (૧૯૧૫) નવતત્વ સ્તબક :
(૧) સં.૧૬૯૧ .શુ.૨ ગુરૂ પં. જયવિજયગણિ શિ. ગણિ દેવવિજયગણિ શિ. મુનિ દીપવિજયેન લિ. ખુડા ગ્રામે. જન વિદ્યાશાળા અમ. (૧૮૧૬) ચઉસરણ પન્ના બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૧ શ્રા.શુદિ ૨ લિ. ઋષિ ધર્મો પઠનાથ ઋષિ રાજ. પસં.૮, ગેડીજી. નં.૩૯૭. (૧૮૫૭) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર બાલા.
(૧) લ.સં.૧૬૯૨, ૫.સં.૧૩૨, લીં.ભં. દા.૬ નં.૧. (૧૮૧૮) ક્ષેત્રસમાસ બાલા
(૧) લ.સં.૧૬૯૨, ૫.સં.૮, સંધ ભ. ફેફલિયા વાડ પાટણ દા.૭૬ નં.૧૨૭,
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૩૫]
અરાત (૧૮૧૮) કપસૂત્ર બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૩ માગશર વદ ૮ નંદનિવાર શુક્ર લ. પં. હાપાગણિ શિ. પં. સૌભાગ્યવિમલગણિઃ ગણેશ શ્રી લબ્ધિવિમલગણિ વાચનાર્થ. પ.સં. ૧૨૯, ઘોઘા. (૧૮૨૦) નવકાર પ્રભાવની છ કથાઓ
(૧) સં.૧૬૮૩ પાર્ધચંદ્રસૂરિગચ્છ રાજચંદસૂરિ શિષ્ય વા. દેવચંદ્ર શિષ્ય ઋષિ વીરજી ચૈત્ર સુદિ અષ્ટમી ગુરૂ ઋષિ વીરજી લે. રાજનગરે. પ.સં.૧૦, મ.જે.વિ. નં.૧૧૫. (૧૮૨૧) નારચંદ્ર જ્યોતિષ બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૪ નંદનાબે માઘ શુ.૧૧ બુધે ગૌતમી તીરે નાસિકે ગણિ વિસુંદર લિ. પ.સં.૧૩, ખેડા ભં. દા.૫ નં.૧૬૩. (૧૮૨૨) ઉપદેશમાલા બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૪ ફા.શુ.૧૦ મે તપા ભ. વિજયાનંદસૂરિ રાજ્ય પં. ધનહર્ષગણિ શિ. પં. રત્નવિજયેન લિ. નિ.વિ.ચાણસ્મા. , (૧૮ર૩) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર બાલા
(૧) લ.સં.૧૯૯૪, ૫.સં.૧૫૭, લીંભ. દા.૩ નં.૮. (૧૯૨૪) ભવવૈરાગ્ય શતક બાલા.
(૧) લ.સં.૧૬૯૪, ગ્રં૨૦૦, ૫.સં.૯, સેં.લા. નં.૪૬૭૫. (૧૮૨૫) ભક્તામર સ્તોત્ર બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૭ પિશુ.૮ રવિ સંગ્રામપુર મધ્યે પં. જ્ઞાનનિધાનેન. પ.સં.૯, અભય. નં.૧૮૯૬. (૧૮૨૬) ક૯પસૂત્ર બાલા.
(૧) સં.૧૬૯૭ ક.વ.૧૨ ગુરૂ સરખેજ મધ્યે લ. લંકાગચ્છનાયક આચાર્ય ષિ જસવંતજી આત્માર્થ. પ્રથમ પત્રમાં સારું ચિત્ર છે, પ.સં.૯૮, ગેડીજી. નં૩૨૭. (૧૮૨૭) સૂત્રકૃતાંગ પ્રથમ શ્રતધ બાલા.
(૧) લ સં.૧૬૯૮, ૫.સ.૮૬, હા.ભં. દા.૫ નં.૧૦. (૧૮૨૮) કહપસૂત્ર બાલા
(૧) પર્યુષણ કપ સમાપ્ત દૂ૩ દશા શ્રત સ્કંધ શાસ્ત્રનઉ આઠમ અધ્યયન સમાપ્ત હૂકું મૂલ ગ્રં.૧૨૧૬ સં.૧૬૯૮ કા.ક૧ શનિ કેરેટગચ્છ પદારથ લિષત આઉઆનગર મહે. પ.સં.૧૫૧, મ.જે.વિ.
WWW.jainelibrary.org
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૩૫] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ (૧૮૨૯) કલ્પસૂત્ર બાલા
(૧) લ.સં.૧૬૯૯ પો.શે. પ્રથમ બીજ પ.સં.૧૧૨, વિદા. નં.૧૩૪. (૧૮૩૦) ઉપદેશમાલા સ્તબક ' (૧) લ.સં.૧૯૦૯, પ.સ.૮૬, મ.વિ. નં.૬૯ અ. (૧૯૩૧) ચર્ચા વિચાર
(૧) ઇતિ શ્રી ખરતરપક્ષીય તપાપક્ષીય મુનીનાં માન્યામાન્યાર્થવિચારક (ધર્મસાગરને જવાબ છે) પ.સં.૭, યશવૃદ્ધિ. (૧૮૩૨) દંડક બાલા,
(૧) લ.સં.૧૬૯૯ .૮ ભોમે નવાનગરે ગણિ પદ્મકુશલ લિ. પ.સં.૪, વિ.દા. નં.૬૪૦. (૧૮૩૩) જબૂદીપ સંગ્રહણી બાલા,
(૧) પં. વર્લ્ડ માનવિમલગણિ લિ. શિષ્ય મુનિ અમરવિમલ પડનાથે સં.૧૭૦૦ ચિત્ર શુદિ ૧૧. ૫.સં.૫, ગેડીજી. નં.૬૧૪. (૧૮૩૪) સર્વજ્ઞ શતક સ્તબક
(૧) સં.૧૭૦૦ વ.શુ.૨ રવો. પં. દેવસાગર શિ. કનકસાગર લિ. રાજનગરે. હુકમમુનિ ભં. સુરત.
પ્રથમ આવૃત્તિ ભા.૧ પૃ.૬૦૨, ભા.૩ ૫.૧૬૧૩-૨૨. નં.૧૭૮૭ને. દંડક બાલા.” પહેલાં દ્રઢકને નામે મૂકેલે તે પછીથી અજ્ઞાતને નામે ફેરવ્યા છે. લી હસૂચીમાં પણ એ અજ્ઞાતકર્તક છે. ભા.૧માં આ યાદીમાં મુકાયેલ અજ્ઞાતકર્તક “વિપાકસૂત્ર બાલા.” (લે.સં.૧૬૨૭, લી.ભં.) પછીથી રદ કરેલ જણાય છે. લી હસૂચીમાં એ કેવળ પ્રાકૃત કૃતિ તરીકે. સેંધાયેલ છે.]
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
[જૈમગૂકરચનાએ ભા.૧માં વિક્રમ સેળમી સદી સુધીના કવિઓની નોંધ હતી તેથી હવે પછી માત્ર કેટલોગગુરા અને જેહાસ્યામાંથી જ નવાં કર્તા-કૃતિની નેંધ કરવાની રહે છે. જૈમગૂકરચનાએ ભા.૧ના એક કવિને સમય બદલાવાથી એની અહીં નૈધ આવી છે..
વિક્રમ સત્તરમી સદી ૮૦૪ અજ્ઞાત (૧૮૩૫) આદિનાથ સ્તવન દિગંબર કૃતિ. તુમ તરણતારણુ ભવનિવારણ ભવિક મુનિયાનંદને
શ્રી નાભિનંદન જગતનંદન આદિના.... (૧) પ.સં.પ-૧૪, તેમાં પ ક્રપ, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૨૦૦/૧૯પ૬.
[જૈહાપ્રોસ્ટા પૃ.૪૯૭.] ૮૦૫. અજ્ઞાત (૧૮૩૬) સાધુકુલ ૧૯ કડી આદિ – વંદી વીર જિનેશ્વર પાય મેહ તણું જિણિ ફેડિG વાય
બેલું સાધુ-અસાધુ ગુણ કેવિ નિસણુ ભવી આ કાંન ધરેવિ. ૧ અંત – ઈસ્યા સાધૂદ્ર સરણ અણસર ભવસમુદ્ર જિમ હેલાં તરુ
ભાવ સહિત ભવ ચિર ગત કરુ સિદ્ધિરમણ જિમ વેગિં વરુ. ૧૯ –ઇતિ સાધુકુલમ. (૧) પ.સં.૪-૧૩, તેમાં પાક.૩, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨-૨૪૨/૧૬૬૮.
જૈિહાપ્રોસ્ટા પૂ.૪૭૦.] '૮૦૬, અજ્ઞાત (૧૯૩૯) હસાઉલી [પૂર્વભવ] રાસ પાંચમો ખંડ ૪૫ કડી આદિ –
- ચુપઈ. ચપટ ચંપાનગરી સાર, ક્ષિત્રિ ત્રિણિ વસઈ ઉદાર, માહે માહિં એવડી પ્રીતિ, એકએકનઈ ચાલઈ ચીંતિ.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
કક્કસૂરિશિષ્ય
[૩૫] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ એક દિવસ તે કરઈ વિચાર, સુથા વયનું દૂઉ વિવહાર,
આગઈ વૃદ્ધ છ કેનર દૂયા, એ ગ્રહ શ્રમણથી થાતા જૂયા. ૨. અંત – પૂરવ પુણ્ય તણુઈ પરમાણિ, સાલિવાહન નિવસઈ પહિઠણિ,
નરવહન નામિ ઉદાર, બેટ9 જાયુ કુલ આધાર. ૪૨ પોરેવઉ મનકેસર થયુ, પૂરવાસંગિ તસ ઘરિ રહિ9 કણુપુરિ કનકબદ્ધ રાય, ભીમ તણી જસ અતિ ભડવાય. ૪૩ તસ ધરિ રાણું રૂ૫મજરી, હંસાઉલી કુખિ અવતરી, , ચંદ તણું પરિ વધઈ સદા, તવ રાય સહુઉં લહઈ એકદા. ૪૪ કણયપુરિ કુમારિ જે વસઈ, તે દેખીનઈ મન ઉલસઈ, પૂરવભવ સંબધે કરી, તસ કારણિ હસાઉલી વરી. ૪૫ ઈતિ પંચમ ખંડ સમાપ્તિ હુઈ, સગપણ વિગતિ જૂજઈ કહી. –ઇતિ હંસાઉલી રાસઃ સંપૂર્ણ સમાપ્ત .
(૧) શ્રી વિધિપક્ષગ વિજયરાજ્ય શ્રી સુમતિસાગરસૂરિ તસ્ય પદે શ્રી ગજસાગરસૂરિ તસ્ય ઋષિ ગુણસાગરણ લિખિતા. ૫.સં.૧૩૨૦(૨૩), તેમાં પ.ક્ર.૧૨થી ૧૩, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૪૨૯/૨૦૩૮.
[જૈહાસ્ટા પૃ.૫૮૪. ત્યાં આ કૃતિને પાંચ ખંડની જણાવવામાં આવેલી, પરંતુ ઉપર્યુક્ત હસ્તપ્રતમાં આની પૂવે અસાઈતની બહંસાવલી’ છે, જેના ચાર ખંડ છે. તેની સાથે હંસાઉલીના પૂર્વભવનું આ વૃત્તાંત પાંચમો ખંડ રૂપે જેડેલું છે એમ સમજાય છે.] ૮૦૭, કક્કસૂરિશિષ્ય (૧૮૩૮) જીરાઉલા રાસ ૪૫ કડી આદિ– પશુમાવી બેભસુતા સરસત્તિ, પઉમવઈ સમરવી નિય ચિત્તિ,
કકસૂરિ ગુરુ પય નમય. ભણિસ ચરિતુ પ્રભુ કેરઉં પાસે, જિમ મનવંછિત પૂરઈ આસે,
જિરાઉલિ વર મંડનું એ. અંત – જઈ તૂ એ તૂઠઉ સામિ તઉ હું માગું એતલૂ એ અઈયા,
જલિ થલિ એ મારગિ ગામિ સાર કરેઈ જે સવિહુ તણું યઈયા, રંગિહિ એ એહ જિ રાસ પઢઈ ગુણઈ જે સાંભલઈ એ,
નવ નિધિ એ તણું નિવાસ તાસ ઘરિ ગણિ પામીઈ એ. ૪૫ –ઇતિ શ્રી રાઉલિ રાસા સમાપ્ત . (૧) પ.ક્ર.૨૭-૩૪ ૫.૧૫, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫-૨૪૪/૨૨૭૫.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૫૯] [જહાપ્રોસ્ટા પૃ.૧૦૯.] ૮૦૮. અજ્ઞાત (૧૮૩૯) જબૂસ્વામી વેલી ૨૭ કડી આદિ – કર જોડી પ્રભવ ભણુઈ જ બુકુમાર અવધારિ
વિષયસુખ ભોગવિ ભલા રંગિઈ પંચ પ્રકારિ. અંત – કશુઈ નવાણું કેડિ ત્યાગી નવપરિણિત વરનારિ
પ્રભવાઈ સિવું જ બુકુમાર જંબુ સંજમ ભારિ બિપિય કરમ કેવલિ પરિવારીક પહુતઉ મુગતિ મઝારિ પ્રભવ ન ભૂલી. –ઇતિ જ બુસ્વામિલિ. (૧) પ.સં.૪-૧૩, તેમાં પ.ક્ર.૧થી ૨, પૃ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૨૪૨/૧૬૬૮.
[જૈહાટૅસ્ટા પૃ.૫૧૯. ત્યાં પ્રભાવને કર્તા ગણવામાં આવેલ છે, પણ વસ્તુતઃ પ્રભવ એ જંબૂ કુમારે જેનો ઉદ્ધાર કર્યો એ ચોરનું નામ છે.] ૪૪૦. સામવિમલસૂરિ (ત. હેમવિમલસૂરિ–સૌભાગ્યહષસૂરિશિ)
[જુઓ આ પૂર્વે ભા. ૨ પૃ.૨.] (૯૬) દશ દષ્ટાંત ત્રુટક અંત - ઈણિ પરિ દસ બેલે દોહિલઉ નરભવ જાણું, ,
સીલ સમકિત પાલક અજ વલાઉ નિજ પ્રાણ શ્રી હેમવિમલસૂરિ ગુરુ વચન મનિ આણિ, શ્રી સમવિમલસૂરિ જઈ એવી વાણી –પ્રતિ દસ દૃષ્ટાંત.
(૧) સં.૧૬૫૩ લિ. (૯૧૦-૧) નેમગીત ૯ કડી આદિ – કપૂર હુઈ અતિ નિરમતું રે વલીય અને પમ બંધ
gહિ મન ભણું રે મિરીયાં સરીસુ બંધ રે. બહિનિ. ૧ જેહનઈ જેહ નું રંગ તે તે શું કરઈ સંગ તેહનઈ ગઈ બીજ ચંગ રે.
બહિનિ. ૨. અંત – ૨ાજીમતી સખી પ્રતિ કઈ રે જ કલુ નેમિનાથ
તુહિ મએ આદર્યું રે ભવિભવિ એહનું સાથ રે. બ. ૮ રાજલિ ઉજલિગિરિ મિલી રે મુહુતા મતનાં કોડ સેમવિમલસૂરિ ઈમ ભણઈ એનું અવિહડ જેડિ રે. બ. ૮
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાવણ્યભદ્રગણિશિષ્ય [૬૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
–ઇતિ નેમિગીત.
(૧) સં.૧૬૭૨ વષે વૈશાખ વદિ ૧૦ શુક્રે લિખિતં શ્રી અણુહલવાટકપટ્ટને. ૫.સં.૧૮-૧૫, તેમાં પ.ક્ર.૧૮, યુ.સ.લા. નં.૧૮૯૨,૧૭૫/૧૯૧૪,
[જેમણૂકરચનાએ ભા.૧ પૃ.૧પ૨; જેહાપ્રોસ્ટા પૃ.૨૪૬.] ૮૦૯. લાવણ્યભદ્રગણિશિષ્ય (૧૮૪૦) સત્તરી (કમ) બાલા,
મૂળ પ્રાકૃત કૃતિ ચંદ મહરાની, ૯૩ કડીની. આદિ- મુક્તિના કામ સુખનઈ વિષય દીપાવણહાર એહવઉ શ્રી સિદ્ધાંત
જયવંતુ વર્તઉ. કુબધરૂપી આતાપે કરી આતાપ્યા જીવનઈ એ શ્રી સિદ્ધાંત મલયાચલના વાય સમાન છે. તે ભણું એ સિદ્ધાંતનઈ નમસ્કાર કરું. એ સિરિરીસૂત્રની ચૂર્ણિ અનઈ વૃત્તિ જેણુઈ મંદબુદ્ધિનઈ ઘણીઈ અવગમી નહઈ તેહનઈ જાણિવાન અર્થિ
સિરિરી પ્રકરણનું બાલાવબોધ કરું. અત – ચદ મહત્તરા..મહાસતીનઈ અણસારિ કરી સરિરિ ગાથા કહીઈ.
નિયુક્તિકારનઈ મતિ નિશ્ચઈ ઉણુનિ ગાથા. એતા નિવ્યાસી ગાથા હુઇ....થાકતી ક્ષેપક ગાથા પૂર્વાચાર્યની કીધી છઈ. છે. એતલઈ સત્તિરીનું બાલાવબોધ સંક્ષેપમાં પ્રથિક સ્વપરોપકાર કારિણિ કીધુ. તે માહિ અધિકફ ઓછઉ અથવા ઉત્સવ લાઉં હુઈ તે પંડિત બહુશ્રુત આગમન જાણુ સેધ સોધીનઈ
આઘઉ પ્રવર્તા ચડો. (૧) સંવત ૧૬ વર્ષે ફાગુણ વદિ ૮ રવી લક્ષત. પ.સં.૭૨-૧૩, ઈડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૧૦૩૨.
[કેટલે ગગુરા પપ૦-૫૧.] ૮૧૦ અજ્ઞાત (૧૮૪૧) ચાવીસી ૩૭ કડીએ અપૂર્ણ આદિ– નમે વીતરાગાય.
વંદિય ગુરુઓ સિદ્ધ અનંત, તીર્થકર ગણધર ભગવંત, કર જોડીનિ વંદન કરઉ, જિમ લાભાઈ ચરિત્ર અતિ ખરું. ૧
માણસ શેત્ર માહિ જે સાધુ, ચારિત્ર પાલઈ શીલ સુસાધુ, પંચ સમતિ પાલઈ તે વીર, તેહુ પ્રણમુ સાહસ ધીર.
૩
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૬૧]
વમાન ચઉવીસી તળુા, મુગતિ” પુ'હુતા મનિવર ા, નામ લેઈ તે નમીઞ આજ, જે પામ્યા સંયમનું રાજ. અંત – કુંથુનાથ શ્રી સમ ગણીસ, સાર્ડિ સહસ્ર વાંદૂ પ્રભ સીસ, ગણુધર ગુરુ વર પાંત્રીસ, તસ પાએ નિત નામુ સીસ. (૧) સં.૧૯૦૩, પ.સ`.૨, ઇન્ડિયા આફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૪૦૦
૩૭
જીડી,
[કેટલાગચુરા પૃ.૬૩-૬૪.]
૧૧. અજ્ઞાત
(૧૮૪૨) રાગ ધન્યાસી કાનડીનુ પાર્શ્વ સ્તવન ર.સં.૧૯૦૮ આદિરાગ ધન્યાસિ કાનડી.
-
પંચત્ર આમુખ,
અિસાત જિડા છે જેડનઇ અઇસુ સાહિ
લેાયણ કલા સસિ જીવ જુગલ પુછાહા વસાવી. ૧ અ`ત – સાઁવત સેાલ ૧૬૦૮ અઠ્ઠતરિ સંવત્સરિ ક ત્રિભવન ઉલાસ નયર વડેાદર રાજપુર માહિ સકલમૂરતિ શ્રી પાસ,
... ભવીયણુકુ તારિ, ૧ (૧) ૫.૪.૩૦૬, ઈંડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. સ-૩૪૦૦ ડીખી. (૧૮૪૩) રાગ કાનડાનુ સ્તવન ખડિત આદિ
રાગ કાનડઉ.
શ્રી જિનવાણી સુણી, તેહ મનમાં ધરી, વડેદરે વિખ્યાત કરણી કરઇ,
અજ્ઞાત
(૧) ૫.૪.૩૦૫, ઈંડિયા ઑફિસ લાઇબ્રેરી નં. સ-૩૦૦ ડીખી. [કૅટલૅગશુરા પૃ.૧૨૬ ત્યાં સં.૧૬૦૮ લે.સ'. જણાવેલ છે, જે વસ્તુતઃ પહેલી કૃતિને રસ છે.]
૮૧૨. અજ્ઞાત
(૧૮૪૪) [જીવ પ્રતિબેાધ] સઝાય ૪૦ કડી આદિ– તૂ સ્યાણા તૂ' સ્યાણા એ જીયડે, તું સ્યાણા ૨ મે યડે. અંત – તજિ પડ પરમાદ વિષેસુખ નિજ્જર કરહુ સયાણુા છે,
ધમ્મ` સુક્લ ધરિ ધ્યાન અનૂપમ, લહિ નિજ દેવલનાણા ખે. ૪૦ (૧) ખંડિત પ્રત, ક્ર.૧૧-૧૯ ૫.૧૬, તેમાં ૫.૪.૧૨, ઇંડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ–૧૯.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજિતદેવસૂરિ [૬૨] જન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ (૧૮૪૫) બાર ભાવના સઝાય ૧૨ કડી આદિ– ધૂઈ ઉં કહે છે, ધૂમત માણહે છે,
( સ વિણાસણા હે, થિરુ મત જાણહે છે. અત – ઇતિ બારહ ભાવના સઝાઈ સંપૂર્ણ A(૧) ઉપરની પ્રતમાં પાક.૧૩. (૧૮૬૬) તમાકુ સઝાય ૧૫ કડી (રાજસ્થાની) આદિ– પ્રીત્ય સે તી વીનવે પ્રમદા ગુણણી જાણ, મોરા લાલ
(૧) ઉપરની પ્રતમાં ૫.૪.૧પ.
[કેટલોગગુરા પૃ.૧૨૯-૩૦.]. ૪૬૭. અજિતદેવસૂરિ
જિઓ આ પૂર્વે ભા. ૨ પૃ.૪૭.] (૧૮૪૭) શીલગીત ૧૨ કડી અંત – ઈમ જપૈ રે અજિતદેવસૂરિ કિ સુણુ.
–ઈતિ સીલગીત સંપૂર્ણ.
(૧) પ.ક્ર.૧૧-૧૯, તેમાં પ.ક્ર. ૧૬, ઇડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી ને. ગુ-૧૯.
કિંટગગુરા પૃ.૧૩૦.] ૪૭૪. માલદેવ (વડગચ્છ ભાવ દેવસૂરિશિ)
[જુઓ આ પૂર્વે ભા.૨ ૫.૫૫.] (૧૮૪૯) કીર્તિધર સુકેશલ સંબંધ ૪૩૧ કડી આદિ– શ્રી આદીશ્વર જગતગુરુ, સંભુ વિધાતારૂપ,
પુરુષોત્તમ કહિ બુદ્ધ પ્રભુ, ભાઈ ભાવના ભૂપ. ઋષિમંડલ પ્રકરણ કહ્યા, જતી દુવિધનિ ગ્રંથ, માલ તૃકાલ નમઈ તિહઈ સાધઈ જે સિવપંથ. આગમિ ધણા જતી તણું, દીસઈ વિવિધ પ્રબંધ,
ભવિક સકેસલ મુનિ તણુઉં, કહુ સુણછું સંબંધ. અંત – ધન્ય કીતિધર મુનિવર ગાઇયઈ રે, શ્રી જિનશાસન માંહિ સીધાર,
ધન્ય સુકોસલ વથઈ રે, અનુમોદતાં ન્યાનાદિક પઇયઈ રે, ઈહં કે સંસય નાંહિ નિશ્ચઈ રે, માલ ચિત્તિ આનંદિયઈ. ૩૦ ઈય સુગુરુ વાણું હિયાં આણી, કીતિધર મુનિ ગાય, ચારિતિ સુકેસલ ઋષિ સુકેશલ, જસ કહત સુખ પાઈયઈ,
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૧૩]
માલદેવ વડગચ્છનાયક સુમતિદાયક ભાવદેવ સૂરીસ્વરે
જયવંત હિવ ગુણવંત ગ૫તિ સીલાદેવ મુની સ્વ. ૪૩૧ (૧) ઇતિ કીર્તિધર સુશલ સંબંધ સમ્મત્ત લિખતં લિ. લખૂ આત્માથે. ૫.સં.૧૫-૧૬, ઇડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ-૧૦. (૧૮૪૯) નેમિનાથ નવભવ રાસ ૨૩૦ કડી આદિ – શ્રી નેમીસ્વર જિન તણું, નવભવ કહઉં ચરિત્ર,
તીર્થકરગુણ ગાવતાં, મન તનુ હોઈ પવિત્ર, કે સિંગારકથા કહઈ, કે ગાવઈ જિનરાઈ, કડવઉ કિસહી કહું રુચ, કિસહી મધુર સુહાઈ, જિણિ રંગાઈ જે મોહિયઉ, સોઈ તાસુ રસાલ,
સબ રસ તજિ ઉએસમરસઈ, જિનગુણિ મહઉ માલ, અંત – મનિ અભિગ્રહજી પડવ કરઈ, તિવારઈઉં પ્રભુનઈ નમિજી,
હમિ કરિસ્યાં આહાર તઉ, આહાર લેસ્યાં અહે તહં તિ~િ સુણ્યઉં, જિનનિર્વાણુત વઈરાગિયા આયા, વિમલગિરિ કર્યઉ સંથાર
અભઉ, લહિ ત્યાંન કેવલ તહાં સીધા, માલ નમઈ ત્રિકાલ એ, ગાવતાં નવભવ નેમિ રાસઉ, પુન્ય હુઈ દુખ ટાલએ. ૨૩૦ –ઇતિ શ્રી નેમિનાથ નવભવ રાસ ભાસ સમાપ્ત.
(૧) પ.સં.૧૫-૧૫, ઇડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ-૮. (૧૮૫૦) સત્યથી સંબંધ ૪૨૬ કડી આદિ –
શ્રી ગુરવે નમઃ અતિસય ગુણપૂરિ તરિક્ત ત્રિગુણાતીત અનંત ચિદાનંદમય માલ પ્રભુ નમિયાઈ નિતુ ભગવત. પસુ જિઉંઇ હુ અજ્ઞાન નર પ્રમથજનમથી જોઈ પારસ પર સત સુગુરુ કહું પરમ સુજ્ઞાની હેઈ. નરભવ લહિ રે માલ અવ કલા સીખિયજી દઈ
સુખઆ જીવી જીવતાં મુ ન દુર્ગતિ હેઈ. અંત - સુદ્દે સમે અવિરલે વિવિયરેઇ તિસ્થ(ક)ર નામ
લખણ રાવણ કહા સેણિય સચ્ચાઈ જહ જિણજાયા. ૨૪ પહિલઈ સમકિત દઢતા કરઉ પછઈ ત્યાંનચારિતનઈ ધરઉ તીર્થકર હુવઉ સમકિત થકી સિવપદ પામિઉ જિમ સત્યકી. ૨૫
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
-જાદવ
[av] જન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ ઘણુઈ ઠમિ દેખ્યા સંબંધ સત્યકીનઉં તઉ કિયેઉ પ્રબંધ પંડિત વાચહુ સુણહુ રસાલ કર જોડી વિનવઈ મુનિ માલ. ૨૬ –ઇતિ સત્યક સંબંધઃ સમાપ્ત.
(૧) પ.સં.૮–૧૭, ઇડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ-૧૧. (૧૮૫૧) વૈરાગ્ય ગીત ૫ કડી
(૧) ખંડિત પ્રત, પ.ક્ર.૧૧-૧૮ પં.૧૬, તેમાં પ.ક્ર.૧૮, ઇડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ-૧૯. (૧૮૫૨) મા ગીત ૧૯ કડી આદિ – વાડી ફૂલી અતિ ભલી મનભમરા રે, દેખી ન કીજે સોસ, રં. અંત – લહીયઈ પરમાનંદ જે મ. સીખ કહે કવિ માલ ૨. ૧૮
(૧) ઉપરની પ્રતમાં પ.ક્ર.૧૮. (૧૮૫૩) શીલ બાવની
[નં.૯૮૩થી નેંધાયેલી “શીલબત્રીસી' તે આ જ કૃતિ હેવા સંભવ.] આદિ– પરખિ પરખિ જિઉ લીજિયઈ રતન જવાહર લાલ
દેવ ધરમ ગુરુ પરખિ તિઉ સાચે લિજઈ માલ.
કારાક્ષર જિઉ અલખ નારીચરિત વિસાલા હારે હરિ હર દેવતા કયા નર વપુ રે માલ. નર મછા, સર પ્રેમ, જલ નારી, વિષય જાલ,
નિરદય ઝીવર, કામ, તહ ચિત ચિતહુ કિન માલ. અંત – નર વિનુ અવગુણુ ક્યા કરઈ ઈકુ ઈ કેલી નારિ
તાલી એકુ ન વાજઈ ચિત વહુ માલ વિચારિ. નારિ પુરુષ માહિ લોડિયઈ બડઉ એક ગુણ સીલ નાલ ભલાઈ કરન કહુ કઉ ન કરઈ જગ ઢીલ. વાયન અક્ષર સાર ઇહુ દાન સીલ ઉપરાગ કીજઈ માલ સફલ જનમ નરનારી અવતાર. -ઈતિ શ્રી સીલબાવની સમાપ્ત. . . (૧) પ.સં.૩-૧૩, પુ સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૪૦૪/૨૪૦૮.
[કેટ ગગુરા પૃ.૭-૭૭, ૭૮-૮૦ તથા ૧૩૦; જૈહોસ્ટા પ.૪૭૧. ભમરા ગીતમાં ગુરુનામ પરમાણું હેવાનું કહ્યું છે તે તથા “શીલ બાવની' અજ્ઞાતકક હોવાનું જણાવાયું છે તે ભૂલ છે.]
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૫]
દુગદાસ ૮૧૩. દુર્ગાદાસ
નિં.૫૨૪ના દુર્ગદાસ લેવાની શકયતા છે. (૧૮૫૪) ત્રિષષ્ટિ સલાકા સ્તવન ૨૨ કડી કસૂરકેટમાં
લાહેરથી દક્ષિણપૂવે ૪૭ માઈલ દૂર આવેલું કસૂર ? આદિ – વંદી જિણું ચઉવીસ્સ એ ચકી વર વાર જગીસ એ
નવ નવ બલ વસુદેવ એ યડિ સત્ વ બલિહેવ એ. ૧ આદિ હિ આદિ જિનંદ એ ચાકેસ્વર ભરહ નરિંદ એ
અજિતહ અજિત જણેસ એ સાગર તહ ચક્ર નરેશ એ. ૨. અંત - સુરઈદ ચંદા વેવવિંદા વામકામનિવાસ
દાલિદ-ભંમેહગંજણ વામકામવિહંડ
સુભાવ ગમીયાં દુરગદસિ ઠવિયા કસુરકેટ હિં સહકર. ૨૨. (૧) પ.સં.૧–૧૪, ઇડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૬ ૧૪ કે.
[કેટલોગગુરા પૃ.૬૨. દુગદાસ કૃતિના લહિયા હેવાનો તર્ક થયો. છે એ વાજબી જણાતા નથી.] પપદ. જયસેમગણિ (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ-પ્રમોદમાણિશિ)
જિઓ આ પૂર્વે ભાર પર૩૫.] (૧૮૫૫) સ્નાત્રવિધિ લાહેરમાં આદિ – શ્રી જિનચંદ્રગુરુણ આદેશઈ લાભપુરવરે લિખિતા,
જય માધ્યાયઈ સ્નાત્રવિધિઃ પુણ્યવૃદ્ધિકૃતે. અટ્ટોત્તરિ સ્નાત્રવિધિ લિખિયઈ છઈ. તિહાં પહિલું સુશ્રાવક સ્નાનાદિક નઈ કિમ ઇમ? શ્રી જિનગૃહ માંહિ વિધિપૂર્વક પ્રવેસ કરી દેતા પહિરી મુખકેસ કરી ધૂમાવલી પુષ્પાંજલિ.
લવણું જલ આરતિ ઊતારીનઈ... અંત – કંઇવિધઈ શાંતિઘોષણા કરીને મંગલ પ્રદીપ ખમાવીયે પછે પૂર્વ
વિધઈ દિપાલવિસર્જન ગૃહાદિકદેવ વિસર્જન કરી પટ્ટ પષાલીયે પહિલઉ કલસઈ રહીને શાંતિકનઉ જલ પૂગીફલાદિ દેઈ છે સમસ્ત શ્રી સંઘને શાંતિકજલ પૂગી દીજે. તે શાંતિજલ ઉત્તમાંગે લગાડીયે જિનગૃહમાં પિષધશાલાઈ શ્રાવકને ગૃહે સર્વત્ર શાંતિકનઈ જલઈ કરી સીંચલ થાલી શાંતિ નિમિત્તિ. શ્રી. ઈતિ શ્રી શાંતિ
કવિધિઃ સંપૂર્ણ. (૧) શ્રી રાજનગર મધ્યે પં. અમીચંદ મુનિ લિપીકૃતમ. ૫.સં.૪-૨૭,
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
પવરાજ
[૩૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ મુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૪૧૯/૧૯૫૧. (૧૮૫૬) શત્રજય સ્તવન ૧૧ કડી આદિ– મેરો મન મોહ્યો ઈ ડુંગરે સેત્તજ જેહને નામ રે સઈ મુખ એ વખાણ્યઉ સાચઉ સાચવે સીમધરસ્વામી રે.
મે. ૧૧ અંત – તીર્થના ગુણ અતિઘણું ગાવએ સુર કર જોડિ રે
કહઈ જયસેમ ભાવાઈ કરી પાવએ વંછિત કોડિ રે. મ. ૧૧ ઈતિ સેતું જઈ ર તવન. (૧) પ.સં.૩૫-૧૫, તેમાં પ.૪.૩૫, મુ.સ્ટે.લા.નં.૧૮૯૪.૪૨૦/૨૧૧૪.
જિહાપ્રોસ્ટા પૃ.૧૬૦-૬૧ તથા ૩૩૨.] ૮૧૪. પરાજ
એક પદ્મરાજ જ્ઞાનતિલક (સં.૧૬૬૦)ના ગુરુ મળે છે. [તે કે નં. ૫૭૨ના પધરાજ હોવાનું નિશ્ચિતપણે કહી ન શકાય.]. (૧૮૫૭) ભગવદુવાણી ગીત ૬ કડી લ.સં.૧૭૬૪ પહેલાં આદિ
રાગ સારંગ. ઢાલ નણદલરી. વાણું તૌ વીર તિહાંરી ત્રિભુવનજનમોહનગારી જિનવરવાણી છે. ૧ વાણી તૌ સબ હી સુહામણું શ્રવણકું અમૃત સમાંણ. જિ.
વાણ તૌ ધન જિમ ગાજઇ બહુ રાગ જુગતિ કરી છાજઇ. જિ. ૨ અંત – વાણી તો ઈષ રસાલા રિઝઈ સબ બાલગોપાલા. જિ.
ઈણ વાણી તે કઈ ન લઈ શ્રી પદ્મરાજ ઈમ બેલઈ. જિ. ૬ –ઇતિ શ્રી ભગવદ્વાણુગીત.
(૧) ૨૮મા પત્રને અંતે – સં.૧૭૬૪ વષે મધુમાસે સિતેતર પક્ષે સમ્યાં તિથૌ જયારે વા. શ્રી ભક્તિવિશાલગણિશિષ્ય પા. રત્નસિંધુ રેણુ લિખિતા એષા ચતુદી..શ્રી પાટણનગરે પૂણું તા. ૫.સં.૨૮-૧૯, તેમાં પ.ક્ર.૧૩, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૩.૩૬૭૨૦૭૬.
[જેહાપ્રોસ્ટા પૂ.૩૦૭.] ૮૧૫. પામ દિગિણિ (વિજયરાજ-દેવતિલકશિ).
[કવિની અન્ય કૃતિ અન્યત્ર ૨.સં.૧૬૫૧ની નેંધાયેલી છે.] (૧૮૫૮) બહત સ્નાત્રવિધિ આદિ – પહિલી છત્ર પરિભ્રમણ પ્રક્ષેપ બલિ દિપાલ સ્થાપનાઈ રહિત
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૩૬૭]
શિવનિધાન
સ્નાત્રવિધિ લિખીયઇ છે. પહિલી ધૂપબલિ સત્ક મગલદીવJ કીધઇ. બીજી ધૂપમલિ વાજિંત્ર વાડિ...
અંત – શુઇ વિધઇ ગ્રદીપકલા વિસર્જન કીજઇ. ઇતિ શાશ્ર્વતાાહ્નિકા વૃહત્ સ્નાત્રવિધિઃ શ્રીમજૂ જિનેશ્વરસૂરિશિષ્ય શ્રી કુમારગણિકૃતે લિલિખે શ્રી વિજયરાજોપાધ્યાયવરાણાં વિનેય પ... પદ્મમંદિરગણિના. શ્રેયસેઽસ્તુ. અટ્ઠાહિ પછઇ જે ભલઉ દાઉ હુઇ તિહુઇ દિહાડ.... પહિલિ નવકાર ૩ કહઇ, પછે સપ્તસ્મરણુ ઉવસગ્ગહર સીસ ગુણીયઈ, પછ૪ વલી ૩ નવકાર ગુણી જિંત્ર વાડીયઇ શાન્તિધેાણા કીજ૪, પશ્વ શાંતિસ ખંધી જલ દેહરઈ પાસાલઈ શ્રાવકાંનઇ ધરે શાંતિનઇ નિમિત્ત' નાષિયઇ. ઇતિ શાંતિવિધિઃ સ’પૂછ્યું:.
સત્તરમી સદી
(૧) પ.સં.૭-૧૩, ૩.સ્ટે.લા. ત..૧૮૯૨.૨૧૮/૧૯૫૫. (૧૮૫૯) + દેતિલકાપાધ્યાય ચેપાઈ ગા.૧૫
આદિ પાસ જિજ્ઞેસર પય નમું, નિરૂપમ કમલા કદ, સુગુરૂ શુશુતા પામિયઇ, અવિહડ સુખ આણું. અંત – ગુરુ શ્રી દેવતિલક ઉવઝાય, પ્રભુમ્યઇ વાધઇ સુહસમવાય, અરિ કરિ ક્રેસર વિસહર ચાર, સમય ઉ અસિવ નિવારઇ ઘેાર. ૧૪
-
એ ચઉપષ્ટ સદા જે ગુણ', ઉઠેિ પ્રભાતિ સુગુરૂગુણ શુઇ, કહઇ પદ્મમદિર મન શુદ્ધિ, તરુ થાએ સુખ સંપત્તિ રિદ્ધિ.૧૫ પ્રકાશિત ઃ ૧. ઐતિહાસિક જૈન કાવ્યસંગ્રહ પૃ.૫૫. જિહ્લાસ્ટા પૃ.૧૬૨; જૈમણૂકરચનાએ' ભા.૧ પૃ.૧૩૦-૩૧.] ૫૮૮, શિવનિધાન (ખ. હર્ષોંસારશિ.)
[જુએ આ પૂર્વે ભાર પૃ.૨૮૩.
(૧૨૫૧) શ્રીવેલી અથવા કૃષ્ણરુક્િમણી વેલી પર માલા. આદિ – શ્રી હષ સાર સદ્ગુરુ, ચરણુજુગે પાસ્તિ લચ્છવિજ્ઞાન, વિધાતિ શિવનિધાનાથ વલયા બાલવાધકૃતે. ૧. રાઉ શ્રી કલ્યાણુ. અલપુત્ર રાજા શ્રી પૃથ્વીરાજ રાઠઉડવંશી ગ્રંથની આદઇ મ ગલ નિમિત્ત ઇષ્ટદેવતાનઈ નમસ્કાર કરઈ. પહિલઉ પરમેસરનઇ તમ સ્કાર કરઇ વલી સરસતા વાગ્વાદિનીનઇ વિદ્યા ભણી નમસ્કાર કરઇ. ત્રીજઉ સદગુરુ વિદ્યાગુરુનઇ નમસ્કાર કરઇ એ તીને
૧
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિજય
[at]
જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
તયસાર ખિહું લેકે સુખદાયી. સાક્ષાત માઁગલરૂપ શ્રી કૃષ્ણગુણુ. ગાઈજઈ વખાણીજઇ, માધવ શ્રી લખમવરઇ તરઈ જે વાંઈ તે પામઇ. એ ચ્યારેહી માઁગલાચરણુ કરી શ્રીકૃષ્ણ રુક્ષ્મણીની ગુણસ્તુતિ કર૪. ૧. હિવષ્ટ કવિ આંપણુઉ અભિપ્રાય કહઈ જિષ્ણુ દૂં ઊપાય તે ગાઇવા તેહને યશારૂપગુણુ કહિવા ભણી મ. પ્રારભા કીધા છે. પર તે કેહવા છઇ. સયરજતમગુણુ સહિત છઈ. હું નાનાદિક ગુણુઇ. કરી રહિત છુ. ઇડાં દૃષ્ટાંત કઈ, કિરિ નિશ્ચઇ. કાર્ડ ઉપર ચિત્રામ(ણ) કીધી પૂતલી, તે આપણુઇ કરિ કહતાં હાથઇ કરી. ચીતારા કઈ તાંઈ ચૌત્રણ લાગી તિ" જિષ્ણુ હું ઊપાય તે ગાવતાં અસંભવ. ૨
અંત – રુક્ષ્મણીનઉરૂપ લક્ષગુણુ કહિવા ભણી સમરથી કે, કુણુ સમ નર છઈ. અપિ તુ કો નહી પર' મઇ માહરી મતિનઈ અનુસારઇ જિસા જાણ્યા તિસા ઇણિ ગ્રંથ માંહિ કહ્યા. તિક્ષ્ણ કારઇ હૂંતુ હારઉ બાલક છું. મુઝ ઉપર કૃપા કરો. ૩૦૩ ક્રિય૪ વરસઇ એ ગ્રંથ ક્રૂએ તે કહઇ. અચલ પર્વત ૭ સચરજતમ ગુણ ૩ અગ ખડગ કૅસિ ચદ્રમા ૧ સંવત ૧૬૩૭ વરસ એ ગ્રંથ ફ્રૂયઉ...શ્રી ખિમીવર ગાવતાં લખમી પામીયઇ. (૧) ઇતિ શ્રી વલ્લયાવસૂરિ: સમાપ્તાઃ શ્રી ભુજનગરે લિખિતા પ્રતિરિય ૫.સ.૪૭-૫, ઈંડિયા આફ્િસ લાયબ્રેરી નં. સં-૨૩૫૮ એ.
૩૦૪
[કેટલાઞણુરા પૃ.૧૦૯. ત્યાં લચ્છવિજ્ઞાનને કર્તા ગણવામાં આવેલા તે ભૂલ છે.]
૮૧૬, હર્ષીવિજય (ત. વિજયસેન-વિશાલસત્ય-તે વિયશિ.) (૧૮૬૦) આદિનાથ સ્તવન ૫૭ કડી ૨.સ.૧૬૫૫ વૈ.શુ.૧૪ વિ દેગમમાં આદિ –
દૂહા. સકલ પદારથ પૂરવઇ પુરિસાદાનીય પાસ દેગમમંડન પ્રમતાં પુહવઇ વતિ આસ. કાવીમઠન મનેહરુ નાભિ નિરઃ મલ્હાર સ્તવસ્યું. સરસતિ મમિન ધરી માત દીઉ વર સાર.
અંત – તપગચ્છગગદિવાકરું હીર પટાધર સીહ રે શ્રી વિજયસેન સૂરીસા સરીસરમાં લીહ રે. પંડિત ચક્રચૂડામણી શ્રી વિશાલસત્ય ગુરુ રાય રે,
ધન.
૨.
૫૪
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તા સદી
સમયસુંદર તાસ સસ તેજવિજયગણિ ગણિગુણમણિ હાય રે. ધન. ૫૫ તસ પદપંકજ મધુકર એ તીસ્થ પ્રણમઈ એમ રે, હરષિ હષવિજય કહઈ એ નામિ કુશલબેમ રે. ધન, ૫૬
કલસ, સસી રસ સંવત્સર બાણ ઈન્દ્રી વરસ એહ જ જાણ વિશાખ સુદિ ચદિસિ સ્વાતિ આદિત્યવાર વખાણુઈ શ્રી રિસહેજ ગાયુ માનિ થાય આનંદ પાયુ અતિ ઘણઉ હર્ષિ ભણતાં અનઈ સુણતાં લહઈ રંગિ વધામણુઉ. ૫૭ –ઇતિ શ્રી આદિનાથસ્તવન સંપૂર્ણ ઇતિ ભદ્રમ.
(૧) સં.૧૬૫૫ વષે વૈશાખ વદિ ત્રીજ ગુરુવારે લિખિત ગણિ શ્રી તેજવિજયગણિ શિષ્ય હર્ષવિજયગણિના લેખિ દેગમ મંદિરે શેઠ કાલી પઠનાર્થ. પ.સં.૩–૧૫, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૧૮૭/૨૨૨૮. [કવિની સ્વલિખિત પ્રત.]
[જેહાએસ્ટા પ૨૪૦-૫૦.] ૬૦૮. સમયસુંદર ઉપા. (ખ. જિનચંદ્રસૂરિ–સકલચંદ્રશિ.)
જિઓ આ પૂર્વે ભા.૨ ૫.૩૦૬.] (૧૮૬૧) [+] લઈયપુર લિવર પાશ્વજિન સ્તવન ૮ કડી
૨.સં.૧૬૮૧ કા.૧૫ આદિ-લેયપુરઈ આજ મહિમા ઘણું, જાત્ર કરઉ શ્રી જિનવર તણી,
પ્રણમતાં પુરઈ મન આસ, સહસફેણ૩ ચિંતામણી પાસ. ૧
નઉ નગર હેતે લાઈટે, સુંદર પ્રઉલિ સખર હટે, સગરરાયના સખર આવાસ,
સ. ૨ ઉબણસમઈ પાટઇ એહનઈ, શ્રીમલ શાહ દયા જેહનઈ, તીરથ મહિમા પ્રગટી તાસ.
સ. ૩ અંત – લઈ સઇ ઇશ્યાસી સમઈ જાત્ર કીધી કાતી પૂનમઈ તીરથ મહિમાં પ્રગટી તાસ.
સ. ૭ ભાવના સંકટ ભજઈ સાંમિ, પ્રહ ઉઠીનઈ કરું પ્રણામ સમયસુંદર કહઈ એ અરદાસ.
સ. ૮ –ઇતિ લેઈયપુર પાર્શ્વજિન સ્તવનમ. (૧) પ.સં.૩૫-૧૫, તેમાં પક, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૮૪.૪૨૦૨૧૧૪.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમયસુંદર
[૩૭૦] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
[પ્રકાશિત ઃ ૧. સમયસુંદર-કૃતિ-કુસુમાંજલિ.] (૧૨૯૫) યત્યારાધના ર.સં.૧૬૮૫ રિણીમાં
[કૃતિ આ પૂર્વ પૃ.૩૪૯ પર તેાંધાયેલ છે, પણ અહીં ઉદ્ધૃત ભાગ પરથી કૃતિ સંસ્કૃતમાં હેાય તે એમાં ગુજરાતી ગદ્ય સમજૂતી અપાયેલી હાય એવું લાગે છે.]
-
આદિ – સ્વસ્તિ કલ્યાણકર્તાર નવા શ્રી શીતલ જિન અહ આરાધનાં વમિ યતીનાં આત્મશુદ્ધયે.
તંત્ર અસ્યાં યત્યારાધનાયાં ષડધિકારા જ્ઞેયાઃ, તથા હિપૂર્વ સમ્યક્ત્વશુદ્ધિઃ (૧) તતા અષ્ટાદશપાપસ્થાનકપરિચતુઃ (૨) તત્શ્ચતુરશીતિલક્ષજીવયાનિક્ષામણું. (૩) તતઃ સ’ચમવિરાધનામાં મિથ્યાદુઃકૃતાન" (૪) તતા દુઃકૃતગાઁ (૫) તતઃ સુકૃતાનુમાદના ()......
૧
અંત – વલી આરાધના કરાવીજઇ તિવારઇ વિશેષપણુઇ સંબર કરાવીજઇ આંષડી પચાણ વિશેષ કરાવીજઇ ૪ સરણ કરાવીજઈ ગડી બંધાવીજઇ સ મ ગલમાંગલ્ય.. બાણાસસામાન્દે રિણીનગરસ સ્થિતઃ શ્રી ચત્યારાધનાં ચક્રે સમયાદિસુદર:. યદ્યત્યારાધનાં કૃત્વા પુણ્ય ઉપાર્જિત શુભ તેન મે પ્રાન્તવેલાચાં નામેાદય ઉપૈતુ માં. —ઇતિ શ્રી યત્યારાધના સમાપ્તા.
(૧) સં.૧૭૩૭ વર્ષ મતી વૈશાખ સુદિ ૩ દિને લિખિત જોધપુર મધ્યે વા. અભયસેામછગણિ શિષ્ય ૫. મતિમ દિરગણિ શિષ્ય રÖગસમુદ્ર શિષ્ય પ. સહસકણું લિખિત, પ.સં.૯-૧૫, પ્રુ.સ્ટે.લા. નં. ૧૮૯૨.૩૬૮/૧૮૯૫, (૧૮૬૨) મેતારજ મહામુનિ સજ્ઝાય ૭ કડી આદિ – નગર રાજથહ આવીયેાજી મુનિવર ઉચ્ચવિહાર ઉચનીચ કર ગેાચરીજી સુમતિગુપ્તિ ગુણધાર, સૈતારિજ મુનિવર બલિહારી હું તૌરે નાંમ, ૧ અંત – શ્રી મૈતારિજ મુનિવરૂ% સાધુગુણે અભિરાંમ સમયસુંદર કઇ માહરાજી ત્રિકરણશુદ્ધ પ્રાંમ. -~ઇતિ શ્રી મૈતારિજ મહામુનિ સિ.
મે. છ
૧
૨
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩ ૭૧]
(૧) ૫.સ.૩૫-૧૫, તેમાં પ.૪.૩૦, પ્રુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૪,૪૨૦/૨૧૧૪. [જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ.૨૯૫, ૪૫૮ અને ૫૪૨.]
૮૧૭, ગુણસાગર (વિધિપક્ષ સુમતિસાગર–ગજસાગરશિ.) (૧૮૬૩) ગજસાગરસૂરિનિર્વાણ
વિધિપક્ષ સુમતિસાગરશિષ્ય ગુજસાગર સ.૧૬ ૦૩-૧૬૫૯. આદિ – આદિ જિનેશ્વર ગુણુ સ્તવુ. અજિતનાથ જિનરાયા સભવ અભિનંદન સુમતિ પદ્મપ્રભુ વદુ પાયા.
*
એ ચુત્રીસઇ જિન નાની સમરી શારદ માત, ગુરુ તણા ગુણુ વર્ણાવું જે છ! જગઢ વિખ્યાત. અંત – ગુરુ તણા ગુણુ અતિા કહિતાં ન લહું પાર રે
ગુણસાગર
ગુરુગુણ મઝ નિત સાંભર જે કીધા ઉપગાર રે. એ જપુ . ૧૦૨ તાસ પાટિÛ એ ધુરંધર પુન્યરત્નસૂરિ રાય રે
૪
સામવદન એ ગુણિનિલુ સેવઇ મુનિજન પાય રે. એ જપુ રે. ૧૦૩ એ પગલા શ્રી ગુરુ તણાં પૂજુ ભવીયાં ભાવિ રે જિમ તુર્ભે સંકટ સવિ ટાલિ અંગ રાગ નવ આવિ રે. એ જપુ ૨. ૧૦૪
કર જોડીનિ વીતવું પુરુ સંધ જંગીસ રે ગુણસાગર કહિ ગુરુ તણા ગુણુ ગાઉ નિસિદીસ રે. એ જપુ રે.૧૦૫ ઇતિ શ્રી ગજસાગરસૂરિનિર્વાણુ સંપૂછ્યું .
(૧) પં. ગુણુસાગર લિખિત, પ.સ.૬-૧૪, પ્રુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫, ૨૩૦/૨૨૬૨. [કર્તાની સ્વલિખિત પ્રત.] [જૈહામેટા પૃ.૧૧૭–૧૮.] ૮૧૮, પાર્શ્વ ચન્દ્રશિષ્ય
[પા ચન્દ્રની પર પરામાં શ્રવણ ઋષિ શિષ્ય મેઘરાજ? જુઓ આ પૂર્વે નં.૬૨૪ તથા કૃતિક્રમાંક ૧૩૬૧.] (૧૮૬૪) સમવાયાંગ સૂત્ર ખાલા.
આઢિ – દેવદેવ. જિત નવા પા ચન્દ્રાદિ સદ્ગુરૂન સમવાયાંગસૂત્રસ્ય વાત્તિક વિદ્યધામિ અહમ્.
૧
૫ ચમ" ગણધર સુધમ સ્વામી જ મ્રૂશિષ્ય પ્રતë કંહુ છઈઃ સાંભલ્યુઇ મ ભગવંત સમીપઇ...
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજસ
[૩૭૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
અંત – લાઈય. જેRsધરની ભૂમી છાઇ કરી લીપી, લેાય તિ ઊપલઉ માલ્યઉ ખડીયð કરી ધઉલ્યઉ તેણુદ્યુ કરી મહિત પૂજિતા ઇ. (૧) સં.૧૭૮૬ પુર ગ્રામે મેદપાટે. ૫.સ.૬૧-૯, પ્રુ.સ્ટે.લા. નં. ૧૮૯૬.૯૦/૨૨૧૦.
[જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ.૭–૮.]
૬ર૧, રાજહ‘સ (ખ. હુ તિલકશિ.) [જુએ આ પૂર્વે પૃ.૨.] (૧૩૫૦) દશવૈકાલિક સૂત્ર ખાલા. આદિ – નવા શ્રી વધ માનાય પ્રશમામૃતસાલીને દશવૈકાલિક સૂત્ર શ્રી શચ‘ભવસૂરિભિઃ. સાધ્વાચારવિચારાઘ` યત્ કૃત પુત્રકામયા ખાલાવખેાધ" અધુના કામ' તસ્ય તનામિ અહમ્. ઇહ ગ્રંથની આદિહિં સવિઘ્નાપશાંતિનિમિત્ત માંગલિકચરૂપા શ્રી શય ભવામ્યાય પ્રથમ ગાથા ખાલŪઃ ધમ્મા...
અંત – ધૃતિ શ્રી ખરતરગચ્છાધીશ જિનરાજસૂરિ વિજયિનિ વાણુારીસ હર્ષ તિલકગણિ શિષ્ય શ્રી જિનહસ મહેાપાધ્યાય વિરચિતે ચઉહા ગેાત્ર મંડન શ્રી મદનરાજ સમન્ય નયા શ્રી દશવૈકાલિક બાલાવાધે સભિક્ષુ નામાયનમ્
(પા.) શ્રી ખરતગચ્છીય શ્રી જિનરાજસૂરિ વિજયિનિ શ્રી રાજહસાપાધ્યાય વિરચિતાયાં શ્રી દશવૈકાલિક બાલાવખાધે દશવૈકાલિકનિયુક્તિપ્રરૂપિત મૂલાત્પત્તિરૂપ કથાસંધઃ સપૂર્ણ સંયુક્ત.
૨.
(૧) પ.સ.૧૧-૧૪, પ્રુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૪,૪૩૫/૨૧૨૭. (૨) પ.સ. ૭૪–૧૫, પ્રુ.સ્ટે.લા. ન.૧૮૯૨.૨૯૮/૧૮૦૬.
[જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ. ૫૬ તથા પ-૬૦. પ્રથમ પાઠમાં રાજહ'સને સ્થાને જિનસ નામ મળે છે તેમાં કશીક ભૂલ છે.]
૬૨૪. મેઘરાજ (શ્રવણઋષિશિ.)
[જુએ આ પૂર્વે રૃ.૪.]
(૧૩૫૯) ગુરુ ભાસ ૧૧ ઠંડી લ.સં.૧૬૮૩ પહેલાં પાશ્વ ચન્દ્ર (સં.૧૫૭૨) વિશે સ્તાત્ર.
આદિ – શાંતિ જિષ્ણુંદ પ્રણામ કરી અહિનિસિનિજ ચિત્ત પ્રમાદ ધરી
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
કનકસુંદર ગણિ
પાપપુડલ સવિ દરિ હરી પૂજ્ય પાસચદ થવસ્યું હરખ ભરી.૧ સૂરિશિરોમણિ જગિ રાજી જસુ સશુરુ સાહુરયણ ગાઈ
વડતપગચ્છનાયક ગાઈ સવિ અરીયણ કેરાં દલ ભાજઇ. ૨ અત - નયર ધાણઈ સેભ સુણી વલી નાગર નગીનઈ પૂજ ઘણું સાનિધિ કરઉ પૂજ સંઘ તણી મુનિ મેઘરાજ ભાવઈ સુખલાભ
ગણ. ૧૧ –ઇતિ શ્રી ગુરુભાસ સંપૂરણું.
(૧) સં.૧૬૮૩ વષે ફાગણ સુદિ ૯ બુધવારે શ્રી ઉર્ણયુક ગ્રામે લિખિતં. પ.સં.૩-૧૬, એમાં પ.૪.૩, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૨૩૮/૨૨૬૯
જૈિહાપ્રાસ્ટા પૂ.૩૨૦-૨૧] દરદ, કનકસુંદર ગણુ (બૃ. ત. અમરરન–દેવરત્ન-યરત્ન
વિદ્યારત્નશિ.) [જુઓ આ પૂર્વે પૂ.૧૦] (૧૩૭૦) જ્ઞાતાધર્મકથા બાલા, લ.સં.૧૭૦૩ પહેલાં આદિ– પ્રણમ્ય શ્રી મહાવીર સ્મૃત્યો ચેવ સરસ્વતી,
વંદે સદ્દગુરુપાદાજ ખુબુકે મયા કશ્યતે. જ્ઞાતાધર્મકથાંગચ સુખબેધકહેત સ્વામપરોપકારાય સંત વેચછાનુભાવતઃ. નમસ્કાર કરી શ્રી મહાવીરનઈ સંભારી ધ્યાન કરી શ્રી સરસ્વતીનું, વાંદી સદ્ગુરુના ચરણકમલ પ્રતિ, ટબુ કિંચિત્માત્ર કહું, જ્ઞાતાધર્મકથાંગ છઠા અંગનું સુખઈ જાણવાનિ કાજિ પિતાનિ કાજિ પરોપકારનિ કાજિ.
તણિ કાલિ ચુથઈ આરિ તેણુઈ સમયઈ દીઠઉ તે વેલા ચંપાનગરી હુઈ તેહનું વર્ણન ઋદ્ધિપૂણ વનવાડી વ્યાપારી વ્યવહાર છઈ. તે ચંપાનગર બાહરિ ઉત્તર પૂર્વ વિચિ એતલિ ઇશાન
કૂણિ, પૂર્ણભદ્ર ચિત્ય છઈ વ્યંતરનું કામ તેહનું વર્ણન. અંત – શ્રી મહાવીરઈ ધર્મની આદિના કરણહાર, તીર્થકર પિતઈ પ્રતિબંધ
પામ્યા પુરુષ માંહિ ઉત્તમ પુરુષ માંહિ સહ સમાન પુરુષ માંહિ વરપ્રધાન વેત કમલ સમાન, પુરુષ માંહિ ગંધહસ્તી સમાન તેણુઈ ભગવંતઈ ધર્મકથાનું બીજ મુતકધ પ્રરૂપિઉ. દશે વગે કરીનિ
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદાસ
[૩૭] જૈન ગૂર્જર કવિએ ક જ્ઞાતાધર્મકથાંગ સંપૂર્ણ. અત - ઇતિ જતાધર્મકથાનુ ટબુ સંપૂર્ણ..શ્રી દેવેંદ્રસૂરિકૃત તપા બિરુદ
ધારી જે ગરછ તેહન[0] વિષઈ વિદ્યમાન કલિયુગરૂપ અંધકારિ સૂર્ય સમાન પૂજ્ય શ્રી ૧૮ શ્રી અમરરત્નસૂરિ પટ્ટે ભારક શ્રી દેવરત્નસૂરિ તેહનાં પાટિ સૂર્ય સમાન ભટ્ટારક શ્રી જયરનસૂરિ તેહનઈ ગછિ પાઠક શ્રી વિદ્યારત્નમણિ તેહનું શિષ્ય ત્ર. કનક
સુદઈ જ્ઞાતાધર્મકથાનું વિવરણમાત્ર કરિઉ સંપૂર્ણ. (૧) સંવતિ ૧૭૦૩ વર્ષે ચૈત્ર વદિ ૭ ગુરૌ લિખિત પ.સં.૩૪૦૧૨(૧૮), ઇડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં–૧૫૩૨.
[કેટ ગગુરા પૃ.૧૪–૧૫.]. ૬૩ર. ૨ષભદાસ
[જુઓ આ પૂર્વે ૫૨૩.] (૧૪૧૭) શંત્રુજય ઉદ્ધાર રાસ ૨૮૬ કડી ૨.સં.૧૬૭૦ ભા.સુર ગુરુ
ત્રબાવતી (ખંભાત)માં આદિ
શ્રી શેત્રુજ ઉધાર લખ્યું છઈ.
. હાલ ૧. ચોપાઈ સલ જિનેશ્વર કરૂ પ્રણામ સરસતિ સામિનિ સમરૂં નામ
જસ મહિમા જગહાં અભિરામ તુઝ નમિ મુઝ સીઝઈ કામ. ૧ અંત – સેલ સંવરિ જાણ્ય વર્ષ સિત્યજિં ભાદ્રવ સુદિ શુભ બીજ સારી વાર ગુરુ ગુણભર્યું રાસ ઋષભદાસ કર્યું
શ્રી ગુરુ સાથિ બહુ બુદ્ધ વિચારિ. આજ. ૨૯૩ દીપ જ બુઅમાં ખેત્ર ભરતિં ભલું દેસ ગુજરત્યડા સોય ગાયુ રાય વીલવડે યુતર જે ચાવડે નગર વીસલ તેણઈ વેગિ
વાસ્તુ. આજ. ૨૯૪ સોય નગરિ વસઈ માગવંસિ વડે મહરાજને સુત તે સીહ સરીખે તેહ ત્રબાવતી નગર વાર્સિ રહ્યા નાંમ તસ સંઘવી સાંગણ
પ. આજ. ૨૯૫ તેહનિં નંદનિ બહષભદાસિ કબુ નગર તબાવતી માંહિ ગાયુ શ્રી અ શેત્રુજગીર 6ષભ જિન સ્મૃભ કરે નામથી નવાઈ
નિયાને પાયુઆજ આનંદ ભાયુ. ૨૯૬
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૭૫]
રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ
—પતિ શ્રી સેન્નુજ ઉધાર સોંપૂર્ણ .. ...ઢોલ. ગાથા ૨૯૬ છઇ. સેતુજ
ઉધાર લખ્યું,
(૧) ખિત સ*ધવી ઋષભદાસ સાંગણુ ત્રંબાવતી મધે લખિત સં.૧૬૯૭ વર્ષે ફાગણ સુદ દિ ૧૫ ગુરૂવારે લખીત સહી સ્કુલ કર. પ.સં.૨૦-૧૧, ડ્યુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૧૫૮/૨૦૨૫. [કવિની સ્વલિખિત પ્રત.] [જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ.૩૩૨-૩૩.]
૬૫૧. રાજસમુદ્ર-જિનરાજસૂરિ (ખ. જનસિ’શિ.) [જુએ આ પૂર્વે ૬.૧૦૦.] (૧૮૬૫) શીલ ત્રીસી
આદિ – સીલરતન જતનઇ કરિ રાખઉ વરો વિષયવિકાર છ સીલવંત અવિચલ પદ પાંમઇ વિષયા રુલઇ સસાર જી. અંત – જુગપ્રધાંત નિચ'≠ જતીસર તાસ પટ ગુણુધાર જી જિનસિ*હરિ સીસ ઇમ પભણુઇ રાજસમુદ્ર સુવિચાર જી. ૩૨ —ષતિ શ્રી સીલબત્તીસી સ`પૂર્ણ....
-
(૧) ૫.સ.૩૫-૧૫, તેમાં ૫.૪.૨૭થી ૨૮, પ્રુ.સ્ટે.લા. ન.૧૮૯૪,૪૨૦ ૨૧૧૪.
(૧૮૬૬) [વૈરાગ્ય ગીત] ૭ કડી
V
આદિ – સુણિ બેહેની પ્રીઉડે! પરદેશી આજ કષ્ટ કાલિ ચલેસિ રે કહે। કુણુ મારી સાર કરેસી તિષ્ઠિત વિરહ દહેસી રે. સુણિ બેહેની. ૧
પ્રેમવિલુદ્દો અરુ મદમાતા કાલ ન ાણ્યા જતા રે અયિંત પ્રીચાણા આવ્યા તાતેા રહી ન સકે રગ રાતા હૈ. સુણિ બેહેની, ર વાટ વિષમ ફ્રાઈ સંગ ન આવઇ પ્રિઉ એકલેા જાવે ૨ વિષ્ણુ સ્વારથ કહે। કુણુ પચાવે, આપ કયા ફલ પાવઇ રે. સુણિ. ૩
અંત – વઇરાગી અંતરિ વેરાગી પ્રીતિ સુષુત વિ જાગી રે
-
રાજસમુદ્ર ભણે સે બડભાગી નારિ વિષ્ણુા બડભાગી રે. સુષુિ. ૭ (૧) ૫.સ.૪-૧૫, તેમાં ૫.૪.૩, જી.સ્ટે.લા, ન`,૧૮૯૭,૨૦૭/૨૬૮૩. (૧૮૬૭) શાલિભદ્ર સજ્ઝાય ૧૭ કડી
આદ્ધિ – મુનિવર વૈહરણ પાંડુર્યાજી તમ ખેાલઇ જગનાથ
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચિંતામસિક
[૩] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ માસખત્મણનઉ પારણુઉછ થાયસી માઇડી હાથ. માહામુનિ......ધનધન તુઝ અવતાર રમણિ બત્રીસે પરિહરી લીધઉ સંજયભાર.
મા. ૨ તપ કરિ કાયા રોષવીજી અરસ વિરસ આહાર
ઘરિ આયા નવિ ઉલખાજી એ કુણ છઈ અણગાર. મા. ૩ અંત – દેખી આમણમણીજી મેહ વસઈ મુનિરાજ નયણે નિહાલી માયડીજી સાર્યા આતમકાજ,
મા. ૧૬ અનુતર સુરસુખ ભોગવીજી લહિ માનવ અવતાર મહાવિદેહિ સીઝસઈજી રાજસમુદ્ર સુખકાર. મા. ૧૭ –ઇતિ શ્રી શાલિભદ્ર સિઝાય સંપૂર્ણ.
(૧) ૨૦મા પત્રને અંતે – સં.૧૮૨૪ વર્ષે ચિત્ર માસે શુક્લ પક્ષે દ્વિતીયા તીથી રવિવારે શ્રી મથાંનીયા ગામે શોભારાઈ વાસ મથે લિખત પં. લાલચંદ મુનિ ૫. જસરૂપરાઈ વાચિણુનું (૨૧માં પત્રને અંતે – પં. જસરૂપ વાચનાર્થ). પ.સં૨૧-૧૬, તેમાં ૫૨૦-૨૧, પૃ.સ્ટે.લા. નં. ૧૮૯૨.૨૧૯/૧૯૫૮.
[જૈહાપ્રાસ્ટા પૂ.૪૭૧, ૪૭૩ તથા ૫૫૮-૫૯.] પર. વિમલકીતિ વા. (ખ. સાધુનીતિ–વિમલતિલક-સાધુ
સુંદર શિ.) [જુઓ આ પૂર્વે પૃ.૧૧૪.] (૧૪૨) પડિકમણું સ્તવન ર.સં.૧૬૯૦ દિવાળી મુલતાનમાં આદિ – સુમતિકર સુમતિજિનચરણ પ્રણમી કરી,
ભણિસ પડિકમણની સુવિધિ સુય અણસરી, પઢમ જિણ ચરમ જિણવર તણુઉ સાસણુઈ,
અવસ્ટ કરિ પડિકમઈ સુમતિજિન એમ ભણઈ. અ*ત –
કલશ, રાગ ધન્યાસી. સંવત સેલહ સય નિકઈ દિવસ દીવાલી ભણઉ, મુલતાણામંડન સુમતિજિનવર સામનઈ સુપસાઉલઈ, શ્રી વિમલતિલક સુસાધુસુંદર પવાર પાઠક સીસ એ, વાચક મિલકીતિ તવન કીધઉ હરિષભર સુજગીસ એ. ૨૧
–ઇતિ પડિકમણ સ્તવ. (૧) પ.સં.૩૫-૧૫, તેમાં પ.ક્ર.૩૦-૩૨, મુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૪.૪૨૦૨૧૧૪.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તઓ સદી
[ace]
[જહાપ્રાસ્ટા પૃ.૧૪૭-૪૮.]
૮૧૯. ગુણુન`દન (વડ ખ. જ્ઞાનપ્રમાદશિ.)
(૧૮૬૮) મંગલકલશ રાસ ૩૩૦ કડી ર.સં.૧૯૬પ કાશુ.પ સેમવાર આદિ – પદ્મમ જિતેસર પાય નમી આદિનાથ અરિહંત
-
ગુણન દત
શત્રુ ચભૂષણ સંધર સમરઇ જે રિંગ સંત.
અંત – સાલમ જિનવરનું ચરી, નિત. દ્વાદશ ભાવ સંબંધ, દા. અનુસરઈ તેહન રખઉ, નિત. મગલલશ પ્રબંધ, દા. ૩૨૪ સંવત સાલ પણુસઈ, નિત. કાતી માસ ઉદાર, દા. અજૂઆલી પચમિ તિથિઇ, નિ. સૌમ્ય કહઉ સુભ વાર, દા.૩૨૫ શ્રી જિનચદ્ર સૂરીસરૂ, નિ. શ્રી ખરતરગચ્છ રાય, દા. યુગપ્રધાનપદવી ધારૂ, નિ. અકબર વદ્યા પાય, શ્રી સાગરચંદ્રસૂરિ, નિ. થડ શાખા વિસ્તાર, દા. તાસુ સાખી શ્રી ગુરુ જય, નિ, વિદ્યામણિભંડાર, દા. ૩૨૭ સાધુગુણે કરિ સેાભતા, નિ. ગણિ શ્રી જ્ઞાનપ્રમાદ, દા. નરનારી સેવઇ જિંકે, નિ. તિહુ ધરિ હાઈ વિતાદ, દા. ૩૨૮ તસુ ગુણુનદન સીસ, દા.
દા. ૩૨૬
ચરિય કઈ ભગત તણુ, નિત. હષ ધરિ નિસદીસ, દૃા.૩૨૯ ભક્ષુ' ગુપ્ત જે જન સુષુ, નિત. તિહુ ધરિ હેાઇ કલ્યાણુ, દા. અષ્ટ સિદ્ધિ નવ નિધિ કરઇ, નિ. મ’ગલલશ વખાણુ, દા.૩૩૦ —ઇતિ શ્રી મંગલકલશ રાસ સંપૂર્ણા.
૧
(૧) સં.૧૯૭૭ વર્ષે અશ્વિન શુદિ ૩ ખુધવાસરે અઘેડ શ્રી ૫થાવાઘ્ર સ્થાને શ્રી સુધ અે ભટ્ટા. શ્રી વિનયકીર્ત્તિસૂરિભિલિપિકૃતઃ. પ.સ'.૮–૧૮(૨૧), પ્રુ.સ્ટે.લા. ન.૧૮૯૨.૩૫૬/૧૮૮૫. [મુપુગ્રહી.]
[જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ.૫૩૩]
૮૨૦. ભુવનકીતિ
[નં.૬૫૮ના જીવનકીર્તિ હોવાનું અનુમાન થયું છેં પણ એમ નિશ્ચિતપણે કહેવું મુશ્કેલ છે.]
(૧૮૬૯) પાર્શ્વનાથ લઘુ સ્તવન ૯ કડી આદિ – તું ક્યાંની તુઝ જે કહું છુ તેહ ન તિલ પેાસાય પિણુ સસસ્નેહા માણુસાં જી વિગર કહ્યા ન રહાય જગતગુરુ સાંભિલ જી સાંભલિ થભ્રણ પાસ
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
લબ્ધિરત
[૩૭]
તું ગુણુ વિસરવા ન છઈ છ ઘટ ભિંતરિ સાસ. અત – સાંનિધિ કરિયઉ અખ સરઇ જીઇતરઇ કાડિ કલ્યાણ મત વીસારા મન થકી જી જીવનકીતિ કુલભાંણુ. —તિ પાર્શ્વનાથ લઘુ સ્તવન,
(૧) પ.સ’.૩૫-૧૫, તેમાં પ.ક્ર.૭-૮, પ્રુ.સ્ટે.લા. ન.૧૮૯૪,૪૨૦/
૨૧૧૪.
જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩
જ. ૧
[જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ.૨૭૩.]
૭૦૫. લધિરત્ન (ખ. ક્ષેમશાખા ધર્માંસુંદર-ધમ મેરુશિ.) [જુએ આ પૂર્વે પૃ.૧૯૬]
(૧૫૭૦) કૃષ્ણ ક્િમણી ચાપાઇ ર.સ.૧૯૭૬ ફાગણુ નવહરમાં આદિ
દુહા.
સરસ વચન મુઝ આપિયેા સાદ કરિ સુપસાઉ સીલ તણા ગુણુ વર્ણવું મનિ ધરિ અધિક ભાઉ.
*
ગેાતમ સુધર્માં આદિ કરિ શ્રી જિનદત્ત સુરદ શ્રી જિનકુશલસૂરિ મનઈ સમણિ હુઇ આન ંદ. અત – સંવત સાલહ સચ હેાતરઇ ફાગુણ માસ ઉદાર
ભા. ૯
નવર નગરઇ એ સંબંધ રચ્ય ગુણૅ કરી સુવિચાર. ભા. ૮ વમાન ગુરુ જગ માંહિ જાણીયઇ શ્રી જિનરાજ સુરિ દ શ્રી જિનસાગર ચંદ સુરીસરુ આચારિજ આનંદ, ખેમકીતિ સાખઇ અતિ ભલઉ શ્રી ધર્મસુદર ગુરુરાય ધ સેરુ વાણુારીસ ગુણનીલઉ તાસુ સીસ મન ભાય. ભા. ૧૦ વાચક લખધિરતન ગણિઇમ કહઇ મુનિસુવ્રત સુપ્રસાદિ એ સબધ સુપર કરઇ વાચતાં દૂરિ લઇ વિખવાદ. ભા. ૧૧ સીલ તણા ગુણુ સુવધઇ ગાવતાં રિદ્ધિ વૃદ્ધિ આણુ દ અવિચલ કમલા તે લહઇ વરઇ પામઇ પરમાણુ ૬, ભા. ૧૨ —ઇતિ શ્રી સીલવિષયે કૃષ્ણુક્મિણી ચેપાઈ.
(૧) પ.સં.૩-૧૭, મુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૪૫૯/૧૭૪૨. [જૈન્હાત્રેાસ્ટા પૃ.૫૦૧. ]
૮૨૧, અજ્ઞાત
(૧૮૭૦) ઋષભદેવ નમસ્કાર
જ. ૯
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી [૩૯]
શ્રીસાર આદિ – જગદાનંદ ચંદ ચતુર ચિહુ દસિ તું ચીપટ,
પરમેસર ૨૫વષ લખ્યગુ કેડિ પરગટ. (૧) લ.સં.૧૬૭૮ હેવાની શક્યતા, પ.સં.૪-૧૬, ઇન્ડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. સં–૩૪૦૦ ઇસી.
કૅિટલેગગુરા પુ.પર-પ૩.] ૭૨૦, શ્રીસાર (ખ. ક્ષેમશાખા રત્નહર્ષશિ.)
[જુઓ આ પૂર્વે ૫.૨૧૩.]. (૧૮૭૧) આત્મબોધ ગીત ૭ કડી આદિ
રાગ સેરઠ. મેરઓ આતમ અતિ અભિમાની મે. કહિ હિતસીખ બહુ સમઝાયઓ સમઝઈ નહીય ગુમાની છે. મે. ૧. કાયારૂપ મહલમઈ બેઠઓ કરિ માયા પટરાંણી હે મે.
શ્રી અરિહંતકી ફિરઈ દુહાઈ ઈણ કછુ આંણ ન માની છે. મે. ૨ અંત – પાસિ રતનકે જતન ન કીને પર્યએ પતનમઈ પણ હે મે.
સુકૃતસાગ સુગુરુકી વાણુ અબ શ્રીસાર પિછાણ હે. મે. ૭ –ઇતિ આત્મબોધગીત સંપૂર્ણ.
(૧) પત્ર ૨૮ને અંતે – સં.૧૭૬૪ વર્ષે મધુમાસે સિતતર પક્ષે સમ્યાં તિથી કજવારે વા. શ્રી ભક્તિવિશાલજીગણિ શિષ્ય પં. રત્નસિંધુરેણ લિખિતા એષા ચતુપદી.....શ્રી પાટણ નગરે પૂર્ણ કૃતા. પ.સં.૨૮-૧૯, તેમાં પ.ક્ર.૨૮, પૃ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૩.૩૬ ૭/ર૦૭૬.
જૈિહાપ્રોસ્ટા પૃ.૪૦૮-૦૯.] ૮રર. સુનિકીતિ (ખ. હર્ષચંદ્ર-હર્ષપ્રમોદશિ.) (૧૮૭૨) પુણ્યસાર રાસ ૨.સં.૧૬૮૨ વિજયદશમી ગુરુવાર સાંગનેરમાં આદિ
દૂહા. નાભિરાયનંદન નમું શાંતિ નેમ જિન પાસ મહાવીર ચકવીસમો પ્રણમ્યાં પૂરે આસ.
ધમે કિયાં ધન સંપજે ઓપમ છે અનેક
પુન્ય થકી પુત્યસારને સુણજે અતિ સુખરેખ. અંત – શાંતિ જિનેસર ચરિત્ર થકી એ કથાનીક સાર
સુણતાં મન આણંદ ઉપજે થાએ હર્ષ અપાર.
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરુદાસ હર્ષિ
[૮] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ખરતરગચ્છ માહિ ચિરંજી જુગપ્રધાન જિનચદ આચાર્ય મહિમગિર મુનીવરૂં શ્રી જિનસૂરંદ. ૫. ૪ શ્રી જિનસુરી પરંપરા મુનીવરમાં મહંત મહિમામે મુની મોટા જતી ક્રિયાવંત ગુણવંત. પં. હર્ષચ દ્વગણિ હરખ હિત સુ વાચક હર્ષદ તાસ શિષ્ય મુનીકિ ઇમ ભણે મન ધર અધિક પ્રમોદ, પં. ૬ સંવત સેલ ગ્યાસી સમે વિજયદસમી ગુરુવાર સાંગનેર નગર રલીયાંમણે પભણે એ વિચાર. પં. ૭ –ઇતિ શ્રી પુન્યસાર રાસ સંપૂર્ણ
(૧) સં.૧૮૪ર વર્ષે જેઠ સુદ ૧૪ સની શ્રી નવાનગર મળે પુજ્ય -ઋષ શ્રી ૫ લક્ષ્મીચંદ્રજી શિષ્ય ઋષ રામચંદ લીપીકૃત. ૫.સં.-૧૬, પૃ. ટે.લા. સં.૧૮૯૫.૩૧૦ ૨૩૨૭.
[જૈહાપ્રોસ્ટા પૃ.પર.] ૮ર૩. ગુરુદાસ ત્રાષિ (૧૮૭૩) પાશ્વ સ્તવન ૧૮ કડી .સં.૧૬૯૨
આરંભ પ્રાપ્ત નથી. અત – નેત્ર નિજ રસ ચદ્રમા રે, સંવત શ્રી જિન પાસ કુ.
ગુરુદાસુ ભાવે જપે રે, પૂરા મનની આસ સ. ૧૯ (૧) અપૂર્ણ, પ.૪૧૧થી ૧૮ પં.૧૬, તેમાં ૧૧મા પત્ર પર, ઇન્ડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ-૧૯. (૧૮૭૪) નેમિનાથ રેખતા છેદ ૮ કડી આદિ– શ્રી નેમિચરણ બંદ, જિમ હૈઈ મતિ આનંદ,
મંગલ વિનોદ પા, જે નામ નિત ધ્યા, જિલ્ડ હિયઈ જિન વિરાજઇ, તિન્ય દુખ કિલેસ ભાજી, યદુપતિવર ગુણ ગાવો, જિમ મુક્તિ સંગ પાવો,
મુક્તિસંગ જિઉ પાઈય, ટલહિજુ સકલ કિલેસ,
મદનમાન જિનિ ખંડિ૬, ધ્યા સઈ જિનેશ. અંત – શ્રીવંશ સાધસરવર, દુર્ચદાસ કલ્પતરવર,
જિસુ નામિ ચિછ પાવઈ, સવ લેક પગસુ દયાવઈ, ખિલૂત શિષ્ય જાણે, સંજમિસુ જેતિ ભાણે,
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
રામદાસ કિ. તસુ શિષ્ય ગુણસુ ગાવઈ, જિમ સકલ સૌખ્ય પાવઈ,
છંદ.. શ્રી નેમીશ્વર વંદયઈ લલાહીયઈ સુષ્ય અનંત
ઋષિ ગુરુદાસ ગુણ વિત્થરઈ, જિઉ જ હઈ મહંત. ૮ –ઇતિ શ્રી નેમિનાથ રેખતા છંદ સમાતાં.
(૧) ૫.સં.૩-૧૨, ઇન્ડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. ગુ-૧૪. (૧૮૭૫) ધ્યાન છત્રીસી ૧૭ કડી આદિ –
રાગ ગૌડી. વે જિનવર ગોરા કહ્યાજી, વે રત્નપલ વન્ન.
વે નીલા વે સામલા જી, સેલસ સેવન વન્ન. અંત – વસુરાજા પર્વત દુખ ખાણ, નરક જેનિ સહ્યા અતિ જાણી,
સત્ય વચન જે બેલઈ જીવા, કમ ખપાઈ હેહિ તે શીવા. ૧૭ (૧) ઇતિ શ્રી સ્થાન છત્રીસી સંપૂર્ણ લિ. ગુરુદાસ, ઉપરની કૃતિની પ્રત
[કેટલોગગુરા પૃ.૫૭ તથા પૃ.૧૨૯] ૭૬૩. રામદાસ ત્રાષિ
[જુઓ આ પૂર્વે પૃ.૨૯૮.] (૧૭કમરખાભાવની ચરિત્ર ૩ ખંડ ૩૫ ઢાળ ૮૯૩ કડી ૨.સં.
૧૬૯૪ હેલિકે સવ શનિ સરિગુપુરા (માળવા) અંત - ઢાલ ભણું પતીસમી રે સારદ ગુરુ પ્રસાદ
સિધી ચઢીએ ઉપઈ રે સરસ લાગી રે સુણતાં સ્વાદ કિ. ૯૧ વાંદુ. એકમનાં જે સાંભલઈ રે વિલસઈ કડિ વિલાસ અદ્ધિ સમૃધિ સુખ સંપદા રે બહુ પામઈ રે ઋષિ રામદાસ કિ. ૯૨
વાંદુમુનિ વિચરઈ રે મનનઈ રંગિ કિ કેવલ કમલા પામી
મય સુદ્ધાં રે સંજનિ સંગિ કિ વાંદુ રે સિર નામી. ૯૩
(૧) ઇતિ શ્રી કર્મ રેખાભાવની ચરિત્રે તૃતીય ખંડ સમાપ્ત ... સર્વ સંખ્યા મિલને ૮૯૩ ઇતિ કમરેખા ભાવનીની ચઉપઈ સંપૂર્ણ શ્રી ઉત્તમચંદજી ગુરપ્રસાદાત લિખત ફત્તેચંદ સુભં ભવતુ સંવત ૧૭૩૨ વર્ષ અષાઢ વદિ ૫ પંચમી શવાસરે સુર્ભ શ્રીયં. ૫.સં.૨૭-૧૧, ઇડિયા ઐફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૧૬૦૮ એ.
Fકેટલોગગુરા પૃ.૧૪૭૪૮. ત્યાં સારદને કવિના ગુરુ ગણ્યા છે તે
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૨] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ ભૂલ છે. કવિનામ આદિ વિગત દર્શાવતા અંશો ઉદ્ભૂત થયા નથી.] ૮ર૪. અજ્ઞાત (૧૮૭૭) આદિનાથ સ્તવન ૨૧ કડી આદિ– નાભિ નરિંદ મહાર મરુદેવિ માડિ ઉરિ રયણ
અવગત રૂપ અપાર સામી સેત્ત જ સઈ ધણીય. સેવન્ન વન્ન સરીર તિહુયણતારણ બેડલીયા
મારવિદારણ વીર સુણિ સામી મઝ વીનતીય. અત– નિય પયપંય સેવ વિમલાચલમંડન રિસહ
અહનિસિ દેજે દેવ અવર ન કાંઈ ઈછિય રે. (૧) ૫.ક્ર.૧૫-૩૧ ૫.૧૫, તેમાં પ.ક્ર.૧૬-૧૭, મુ.સ્ટે.લા.નં.૧૮૯૨. ૨૦૮/૧૯૪૫.
[જેહાપ્રોસ્ટા પૃ.૪૯૬] ૮૨૫. લક્ષ્મીકુશલ
આ પૂર્વેના નં.૭૬૫ના લમકુશલ હેવાનું કહેવું મુશ્કેલ છે.] (૧૮૭૮) [નેમિનાથ ગહૂલી] ૧૨ કડી આદિ – દ્વારકા નયરી સુંદર વરુ જી.
તંદુકવણુ અભિરામ હે ગુણવંતી ગુહલી કરે ફાગમાં તારુ છે. ૧ નેમ જિદ સમોસર્યા વા. વણપાલક દીઈ વધાર હે ગુ. ૨ શ્રીકૃણ અગ્ર મહેલી આઠ સુ વા. વંદન પડતું જાય છે ગુ. ૩ પાંચે અભિગમ સંચાવી વા. વાંદે તિહાં ગોવિંદ હે ગુ. ૪
જગગુરુ આગે ગુહલી કરે વા. દેખી પ્રમુખ અરવિંદ હે ગુ. ૫ અંત – લક્ષ્મી કુશલ શિવપદ લહે વા. વિનય સફલ ફલી આસા હે,
ગુણવંતી ગહુલી કરે ફાગમાં તારુ છે. ૧૨ (૧) પં. હિતવિજયગણિ લિપિકૃતમ.પ.સં.૬–૧૪, ૫.ક્ર. ૬, પૃ. સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૬.૨૮૩/૨૫૪૩.
[જેહાપ્રોસ્ટા પૃ.૨૧૫.] ૮૨૬. અજ્ઞાત (૧૮૭૯) અમરસેન વયરસેન ચોપાઈ લ.સં.૧૭૨.૩ પહેલાં આદિ–
રાગ સેરઠા દહા. . દેવચતુર્મુખ ઈશ જિન, પુરુષોત્તમ અવતાર,
છે
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૮૩]
અજ્ઞાત
દાન શીલ તપ ભાવના, ધર્મ ઉપદેસઈ સાર.
ઢાલ. બહુ જંબુદીપ વિદીત રે, તિહું કાલિ કહીં રીતઉ, તહ ભરત ખેત્ર સુપ્રસિદ્ધઉ રે, ઉત્તમ પુરુષઈ સુસમૃદ્ધ. ૧૨ તહે નગર રતનપુર નામઈ રે, સુરપુરની ઉપમા પામઈ, સૂરસેન ભલઉ તહં રાજ રે, જગિ વાજિ રહ્યા જસ વાજા, ૧૩ વિજયા સુજસા પટરાણું રે, દેઊ રાજાન મનિ ભાણી, નવ નવ વિષય જોગ વસઉ રે, નીગમઈ કાલ ભગવતઉ. ૧૪ અતિવિષયસુખઈ સે ન નડિયઉ રે, બિહુ નારીનઈ વસિ પડિયઉ, એકણિ વસિ નર પણિ તૂટઈ રે, બિહુ વસિ પડિયઉ કિમ
છૂટઈ. ૧૫ અંત – પંચમઈ ભવિ મહાવિદેહઈ, જનમ લહિ નિર્દોષ,
પાલિ સજમુ કેવલી, દેશ હુઆ રે, પહુતા તે મોક્ષ કિ દા. ૮ ઈમ જાણિ દાન સુપાત્રનઈ, જે દેઈ ભાવ વિસાલ, તે મુક્તિસુખ પામ ભલા, ઇમે ભાઈ રે,
ગુરુવ કુમાલ કિ દાંત તણે ફલ જેવઉ.
(૧) ઈતિ દાન વિષઈ અમરસેન વરસેન ચઉપાઈ સમાપ્ત. સંવત ૧૭૨૩ વરષ જેઠ વદિ ૧૧ લિખતે દરગહ ઋષિ. પ.સં.૧૫-૧૧, ઇંડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. એસ-૩૩૯૯.
[કેટલોગગુરા પૃ.૭૨-૭૩.] ૮ર૭. અજ્ઞાત (૧૮૮૦) શ્રેણિક અભયકુમાર ચરિત્ર ૩૪૨ કડી આદિ– સોહાવા શ્રી વીરજિનપા૫કય પ્રણમેસુ
શ્રેણું ઉભયકુમાર મિત હું સંક્ષેપ કહેસિ. અંત – જેણઈ સાંભલિ ઊપજ બિધિ, પઢતાં ગુણતાં વંછિત સિદ્ધિ
ઉભયડા બેટ શ્રેણીરાયાં તાઈ પુહિલું મલિઉ પ્રથમ અષાઈ. ૩૪૨
ઇતિ શ્રી શ્રેણિક ઉભયકુમાર ચરિત્ર સંપૂર્ણ સમાપ્ત. (૧) પ.સં.૯-૧૯, પૃ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૮૨.૪૧૬/૧૯૭૦. [જેહાપ્રાસ્ટા ૫.૫૭૨.]
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્થા
૮૨૮. રાચા (૧૮૮૧) રાચા અત્રીસી
-
આફ્રિ – જીવડા જાગ રે! સેાવઈ કાંઈ? સેાફી અમલ કરા જિમ આવ± ભજ શ્રી નોંમ સદા ભગવંત રે જરામરજી મિટ જવઈ. જી. ૧ અંત – ચલન ચાલતે કાંઈન ચેય? કુ ંભ જેમ પિંડ કાચક
અરિહંત દેવ જપણે રે ચારણે રૂઢા કહઈ છઇ રાચ, જી. ૩૨ —ઇતિ શ્રી રાચાબત્તીસી સપૂર્ણ".
(૧) પાસ’.૩૫-૧૫, તેમાં ૫.૪.૨૯, પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૪,૪૨૦/ ૨૧૧૪. [ઢુંજૈજ્ઞાસૂચિ ભા.૧ (પૃ.૫૧૧).]
[જૈહાપ્રાસ્ટા પૃ.૪૪૯ ] ૮૨૯. વિનયસામ
(૧૮૮૨) પાસીના પાર્શ્વનાથ સ્તવન ૫ કડી લ.સ.૧૭૧૨ પહેલાં આદિ રાગ લલિત વસત.
-
[૩૮૪]
જૈન ગૂર્જર નિયમ ૩૩
પોસીનામ`ડન દુરિતખંડણુ વંદન ત્રિભુવન પાસ આસા પુરઇ સેવક તણી, નાર્મિ લીલવિલાસ મનમેાહન પાસજી પૂજીઇ હા.
અંત – તુઝે નામિ સપતિ લહીઇ, દુર્રિ જામ ૬૬ કર જોડી વિનયસામ ઉચ્ચરઇ : આપુ
પરમાણુ ૬. મનમાહન પાસજી પૂછઈ હા. પૂજઈ પરમાનં મન, ૫
—તિ પાસીના પાર્શ્વનાથ સ્તવન.
(૧) સં.૧૭૧૨ વર્ષ ચૈત્ર સુદિ ૧૩ ગુરઉ મહેાપાધ્યાય શ્રી ૫ શ્રી સિદ્ધિચંદ્રગણિ શિષ્ય ગણિ શ્રી સુષુદ્ધિચંદ્ર લિખિત શ્રી વિદ્યાપુરનગર, પ.સં.૩-૧૫, તેમાં પ.૪.૩, ૩.સ્ટેલા. નં.૧૮૯૨૦૨૩૦/૧૬૯૭, [જહાપ્રાસ્ટા પૃ.૨૯૩]
.
૮૩૦. રૂપચંદ્ર
(૧૮૮૩) પરમાર્થ દાહરા [અથવા દાહાશતક] ૧૦૧ કડી આદિ -
*
...બાલક દૃષ્ણુિ સાં ખેલ. વિષય નિસેવત સુખુ નહી કટુ ભલે* હી હાઇ ચાહત હઉ કર ચાક ને નિરવંગુ સલિલુ વિલેાઇ,
૧૪
૧૫
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
૧૦૧
સત્તરમી સદી
[૩૮] અંત – ગુરુનિ લખાયે, મેં લખે, વસ્તુ ભલી પરિ દૂરિ,
મન સરસીયુહનાલ જ્યઉં, સૂત્ર રહ્યો ભરપૂરિ. રૂપચંદ સદગુરુનીકી જનું બલિહારી જઈ, આપુન પે સિવપુર ગએ ભવ્યનું પંથ દિખાઈ. –ઇતિ શ્રી પંડિત રૂપચંદ વિરચિત પરમાર્થ દેહરા સમાપ્તઃ.
(૧) ૫.સં.૮-૯, પહેલું પત્ર નથી, તેમાં પ.ક્ર.૧-૮, મુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૩૦૫/૨૩૨૩. રાહસૂચી ભા.૧]
જિહાટા પૃ.૪૪૩.] ૮૩૧. અજ્ઞાત (૧૮૮૪) આરાધના ૬૫ કડી આદિ
દૂહા. નિમલ નાણદિવામણું જિનવર શાંતિ જિણુંદ
સમરી સુહ ભાવઈ ભણું આરોહણ સુહમંદ. અંત – ઉત્તમ આરાણુ અણુ પભણે મન રસાલ ) ભણતાં ગુણતાં સુણતાં થાઇ નિસદિન મંગલમાલ છે.
ભવિસાગરથી ભવિયાં વિરમો. ૬૫ –ઇતિ શ્રી આરાધના સંપૂર્ણ ઈતિ.
(૧) સં.૧૭૪૦ વર્ષે પિસ વદિ પ લિખિત પંડિત શ્રી કેસર વિમલગણિના શ્રી દ્વીપ બંદિરે. ૫.સં.૪-૧૧, પૃ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫. ૧૯૧/૨૨૩૨.
જૈિહાપ્રસ્તા પૃ.૪૧૦.] ૮૩ર, અજ્ઞાત (૧૮૮૫) [+] નવકાર રાસ આદિ– પહિલઉ છ લીજઈ શ્રી અરિહંત નામ,
સિદ્ધ સવિનઇ છ કરું પ્રણામ,
કિ રાસ ભણસ નવકારનો. અંત – પહકવર તેહ દી૫ મઝારિ, ભરતક્ષેત્ર તિહા છઈ રે વિચાર, સિદ્ધવ પરવત ઢંકડે વાસ, કિં(પુર)ઈ માહિ તિહાં રિષ
રહઉ ચઉમાસ, (પા. દમદંત રષેસર તિહાં રહ્યા રે ચઉમાસ) ૨૫
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૩૬] જૈન ગૂર્જર કવિઓ ઃ ૩
એક પુલિંદ તેનાં પુલિંદણી સાર, તેહનઇ સીષવ્યા શ્રી નવકાર, તે મરીનઇ થયા રાજકુમાર, રાજસિ’હ રતનવતી ચરિત લેખ પામ્યા માષદુવાર. ત્રિભુવન માહિ નહિ અવર સાર, અવર ન જગ માહે ક્રાઈ આધાર, કિ રાસ. ૨૨
-ઇતિ શ્રી નાકારરાસ સંપૂર્ણ .
(૧) ૫.સ..૩-૧૬, પ્રુ.સ્ટે.લા. ન.૧૮૯૫,૨૦૦/૨૨૪૦. (૨) ૫.સ. ૩-૧૧, ડ્યુ.સ્ટે.લા. ન.૧૮૯૬.૨પ૨/૨૫૧૩,
[પ્રકાશિત ઃ ૧. જૈન પ્રાચીન સ્તવન સઝાય સંગ્રહ પૃ.૧૯૫-૯૯.] [જાપ્રેાસ્ટા પૃ.૧૮૯-૯૦.]
૮૩૩. અજ્ઞાત (ગદ્યકૃતિઓ) (૧૮૮૬) વિવેકવિલાસ માલા, મૂળ કૃતિ જિનદત્તસૂરિની.
આદિ અથ ટીકા ભાષા લિખ્યતે. પરમાત્મનઇ નમસ્કાર. કિસ્યુ પરમાત્મા, શ્રી શાસ્ત્રત નિર ંતર આતંરૂપ છઇ. જે અંધકાર તેહના સ્તામ સમૂહ. તેહ નસાડવાનઇ, એક સૂર્ય સમાન ઇ. સન સર્વ ભૂત ભાવિ જાણુઇ છઈ.
(૧) ઇતિ શ્રી ་િનદત્તસૂરિ વિરચિતે વિવેકવિલાસ દાદાલ્લાસે જન્મચર્ચાયા પરમપદપ્રાપણા...સંવત ૧૬૦૩ વર્ષે શાકે ૧૪૬૩ (૧૪૬૮) પ્રવર્ત્ત માને, આસે સુદિ ૪ ભૌમવાસરે. પ.સ.૯૭ (૪.૨૦થી ૧૧૬)-૧૯, ઈંડિયા આફ્સિ લાયબ્રેરી નં. સ-૩૪૦૦ મી.
(૧૮૮૭) પચાખ્યાન ખાલા,
આદિ- ગ્રંથકર્તા કહુઈ છે. હું મનુને, બૃહસ્પતિને.....તેહને નમસ્કાર કરું છું...૨. વિષ્ણુશર્મા એસ્થે નામે યે બ્રાહ્મણુ ...... મેટાં પાંચ, ત ંત્ર કહ્યું આખ્યાન...તે શાસ્ત્ર કહીયે છઇ. દક્ષિણદેશ મળ્યે, મહેલાશષ્ય એવ્હે નામે નગર ઇ.
અંત – પછઇ છણી પરિ કરકે વીનવું જિ સિહ તે સજીવક માર્યાના શાક છાડીનઇ દમનને પ્રધાનપણુ આપીનઇ આપણપહે રાજ્ય કરતા હાઉ...એ તંત્ર માહિ કથા ખત્રીસ.
૩૨
(૧) ઇતિ પડિંતશ્રી વિષ્ણુશા વિરચિત્તે પંચાખ્યાનકે નીતિશાસ્ત્ર મત્રભેદનામ પ્રથમ ત્રત્ર સમાપ્તઃ. સંભવતઃ સ`.૧૬૦૩, ૫.સં.૭૪
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૭]
અજ્ઞાત (૧૧૭થી ૧૯૦–૧૯, ઈડિયા ઍ ફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૪૦૦ સી. (૧૮૮૮) ષષ્ટિશતક બાલા.
મૂળ કૃતિ નેમિચંદ્ર ભંડારીની. એનાં બીજાં નામો “સિદ્ધાંત પગરણ” અને “ઉપદેશ સિદ્ધાંત રત્નમાલા'. આદિ– નમો અરિહંતાણું. ધુરલી ગાથાઈ થ્યારિ બોલ સારભુત છઈ તે
કહઈ છઈ અરિહંતદેવ ૧. અરિહંત કિહવા થઈ. અઢાર દેષ રહિત. તે અઢાર દેષ કે. અનાણુ ૧ કે ૨ મય ૩ માણ ૪ માય ૫ લેભ ૬ રતિ ૭ અરતિ ૮ નિદ્રા ૯ શોક ૧૦ લીક વચન ૧૧ ચોરી ૧૨ મછર ૧૩ ભયાઈ ૧૪ પ્રાણવધ ૧૫ પ્રેમ
ક્રીડા ૧૬ પસંગ ૧૭ હસાય ૧૮ એ અઢાર દોષથી રહિત. ૧. અત - ...તથા જીવતવ્ય અને શ્રીત્વ લગઈ શ્રાવકપાશુ જાઈ નહી. તેહ
જગ માંહિ મોટઉ આચર્ય કહીઈ જેણુઈ દુઃખમા કાલિ સમિકિત્વ સ્થિતઈ રહઈ તેહનું મોટઉ આચર્ય જાણિવઉ. ૧૫૯. એવે સદીઈ પરિ ભાવિવઉં = તથા અખ્ત પ્રતિઈ = સહિગુરુ તણું = સમીપિ = હુંઉ = જિ થા એવી = સૃષ્ટિ ભણી = સામગ્રી તણઉ સંજોગ = જઉ લહઈ તઉ મનુષપણું તથા સમકિતવાદિ
સુલંભ થાઇ.૧૬૦ (૧) સંવત ૧૬૧૬ વર્ષે શ્રાવણ સુદિ ૧૨ રિવુ, ઇતિ ષટ સત્ત સૂત્ર અર્થના પાભા ૧૨ માહા ઋક્ષિ શ્રી જિવંત. તસ શિક્ષ ઋષિ શ્રી સકની પ્રતિ. શ્રી મગલપુર નગર મધે. ધર્માચાર્ય ઋષિ શ્રી શિવસી. તસ સમણ પશફ લખત. ૧. પ.સં.૧૨-૧૪(૧૭), ઈંડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૨૩૪૧ એ. (૧૮૮૯) જ્ઞાતાધર્મકથા બાથ આદિ-વેય. કહતાં આગમ લકીક કોતર તેહના જાણ. નય. કહતાં
સાત નયના ભેદ ૭૦૦ તેહના જાણ. નિયમ. કતાં વિચિત્ર અભિગ્રહ વિશે()પ્ર તેહના કારણહાર. સય. કહતાં ભાવથી
અતીચાર રહિત.. (૧) સહિ વગેહિં નાયધમ્મકહાઉ સમ્મત્તાઉ. ગ્રંથાગ્રં ૪૭૫૪. સંવત ૧૬૧૭ વર્ષ અશ્વનિ માસે..સેમવાસરે. અમરસુંદર લિખતે...શુભ ભવતુ. પ.સં.૨૩૫-૧૨ (૧૩), ઈડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં–૩૩૫૩. (૧૮૯૦) ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર બાથ
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
માત
[૩૮] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ મૂળ પ્રાકૃત કૃતિના અર્થો સંસ્કૃત કે ગુજરાતીમાં આદિ- સંજોગાસંબંધબાહ્યાભંતરભેદભિન્ના તત્ર માત્રાદિ વિષયાબા
શૈકષાયાદિ વિષયાદાંતરાદિ વિધિઃ પ્રકારિ ભાવનાદિભિઃ પ્રકર્ષણ મુક્તસ્ય વિપ્રમુક્તઃ સાધો વિષય અભ્યત્થાનાદિ પ્રાદુ કરિષ્યામિ પ્રકટયિષ્યામિ મે મમ કથાયતમાનુક્રમેણું – આદેકર નિષેધ તેહનઉ કારણહાર –
આસીત - ઇતિમતિ - ઇતિ નામ્રા યઃ- રાજચિન્હાનિયુક્ત – તસ્ય ધરણુદેવી સિવા નામ્રા – (તી)એ ઈતિ તસ્ય પુત્ર મહાજસ – ભગવાન અનેમિ - ષટુકાયાદિ – જતીશ્વર – તે શ્રી નેમિનાથ ભલા સામુદ્રિક નઈ - અષ્ટસહસ્રસ્વરહત્યશ્વરથપદાતય,
સ્વરલક્ષણનિ માકર્યાદીતિ – ગંભીર ધર સહિત આઠ સહસ્ર જે પુરુષના લક્ષણ તે ઘરનો – ગોત્ર – કૃશ્નછવિતા યસ્ય સ કૃશ્ન છવિઃ સ્વામી તણું – વજુષભનારા સંધયણિ – સમચરિંસ સંઠાણ – મીનેદર સમાન – તેહનઈ કન્યા – મિતિ રાજમતી – જાચ્યતે શ્રી કમેન ઉગ્રસેણ સમીપ નહિ – અથ સા રાજકન્યકા કિસી એક
ઈ - સુશીલ છે કમલ સરીખા લોચન જેહના છઈ – સર્વ સ્ત્રી તણું લક્ષણ તીન્ય કરી સંપૂર્ણ — વિશેષેણ ઘોતિ ઇતિ સા યા સૌદામિની ચ તણું – ઝલવંતી સૌદામિની બીજની પરિઈ
પ્રભા કાંતિ ઈસી વર્તાઈ. અંત – પ્રાદુ - સપ્રકટ કરી તત્ત્વ વર્ધમાન જ્ઞાતા માહાવીર – પ્રધાન
ધ્યયનસૂત્ર અર્થ – ભવ્યજીવાતેષાં સંમિતાન ઈષ્ટાન કથિતા – (૧) જીવાજીવવિભરી ઉત્તરજઝયણું સુયખંધો સમસ્તો. ગ્રંથાગ્રં ૨૦૦૦, સંવત ૧૬૪૭ વર્ષે કાર્તિક વદિ ૯ કરનાલિ મથે લિખાપ્તિ પ્રજ શ્રી સામીદાસુ ઋષિ તસ્ય સિનું લિખત ચેખા રિષિ. સાહિ અકબર રાજયે મુગલ. અખરપયહીણું જ મેં કહિઉ અયાણ. ૫.સં.૧૦૮ -૬(૧૨), ઇંડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. સં–૩૩ ૬૭. (૧૮૯૧) અનુત્તરીયપાતિકદશ ટબાથ આદિ- મેટા ગ્રહધવલ આવીસ – ચક્રપ્રચક્રરહિત ભયરહિત – ધનધાન
સહિત છઈ.
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ રરમી સતી [૩૮]
અજ્ઞાત સુકી ઠાલિ – જિસી કાઠની પાવડી - જિસા જીર્ણ ખઉસડી – હાડ – હાડ ચશ્મ નાડિ– જાણુયઈ – કલાવની ફલિ – મુંગની ફલિ – માસકી ફલી – કુંવલી છેદીનઈ – તાવડઈ મૂકી નઈ - સુકી હતી – કુંબિલાતી રહઈ – કાગ સરીખી જાંધ – કૌક પંખી
તેહની જેહવી જાંઘ - ઢિણિયાલ પંખી વિશેષ તેહની -. અંત - પ્રકી૫. જલથલ ૭ – ઈસિથ તીર્થકર ૮ – વસિ૨૭. વસંકરણ
વિપુલગિરિ પર્વૈત ગયા.
(૧) સં.૧૬ ૬૨, ૫.સં.૧૧-૭(૮), ઈંડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૩૭૫. (૧૮૯૨) નિયાવલી સૂત્ર બાથ આદિ – આહા. સાધકઈ જિ જોગી સ્ત્રીયાદિ વિ ઇદ્રીદિ રહિત નિરજ =
૪ સંખિ. ગોપવી તેજ લેસ્યા = ૬ = ધ્યાન થાવઈ = =
તોયા. સંગ્રામઉ સઠમે થકે= =.જઈસ. તેનઈ જીપસઈ = નેજ. કિં નહી જીપસઈ = પારા. ભાગ સ્થાઈ = પરા. કિં નહી ભાગસ્થઈ = ૮ = રૂ. પુતકા સંદેહરૂપ = ૧૨ = વલિ. કુલદેવ્યા સમણું =
૧૪ = પરિ. પરવરી = વિટ્ટા. વાહર ઈક્વાની સાલા ૧૫ = અત – રવે. ગડગડાટ વાજા સહિત = ૨ = અહે. આચાર્ય = ૫ = ઉવગિ.
ગીતાંગ ગાવત થાકે = ૧૦ = ભાવેણ. ભોગભેગદા = ઈઢે. વહવ = સ, સષ્ટ રૂપરસગંધ = ૧૧ = પરિ. પરવારુ = અહાય. પાંચ સુમતિ સુમતઉ તીનિ ગુપતિ ગુપત સતરહ પ્રકાર સંજમ = ૧૨ ==
પભૂર્ણ. સમરથલઈ = ૬ = ૫ભૂ. સમર્થ હઈ = ૭ = અભિગ. જાણુઈ છવડજીવતત્વ = ૯ = વિયા. જાણ્યા = ૧૩ =
પુમત્તા. પુરુષપણુઈ = ૧૨ =.
(૧) નિરયાવલિયા સૂત્ર સમ્મત્તે. ગ્રંથાગ્રંથ ૧૨૦૦. સંવત ૧૬૭૩ વિષે કારિંગ સુદિ ૫ વારૂ સોમવારે. સુભ દિને. લિખતે મલૂકચંદ ઋષિ શ્રીમાલ. આત્મા અથે. ૫.સં.૨૫-૧૫, ઇડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં–૩૩૬૯. (૧૮૯૩) અંતગડ સૂત્ર બાથ
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૩૦] જૈન ગૂર્જર કવિએ ૩ આદિ– તેણુ કાલેણું તિ અર્થ...તેણું કા. (તણું સ.) જિવાઈ
સુધર્માસ્વામિ જઇવંત ચંપાનગરી હુંતી ચિત્ય કહતાં વિતરના એતલઈ જક્ષનઉં દેહરઉ = ૧ = અ. અષ્ટ વર્ગ અધ્યયનને સમુદાય = ૫ = .•
વાલેસિ. વાલક છઈ હિવડા તુહે પુત્ર = અસંબુ. યુધિ કરી સંપૂર્ણ નથી પ્રતિદ્વારહિત છઈ = કિણું તુ. કિસઉં તુ જાણુઈ ધર્મ = ૩ = જ ચેવ. જ. જેની જાણુઉં = તં ચેવ, તેહનઈ ન જાણું = જ ચેવ. ન જાણુ છે મુતા = તે ચે. તેહનઈ જણ = ૪
કહેણું.......................... (૧) સંવત ૧૬૭૪ વષે આસઉંજ સુદિ પંચમી વારુ બૃહસ્પતિવારુ સુભ દિને લિખાં માલૂકય ઋષિ શ્રીમાલ આત્મા અર્થે લિખક બાંચિ અંબાપુર મધ્યે ચતુર્માસા કીધા તદિ લિખી પ્રતિ. પ.સં.૧૮-૧૫, ઇડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. સં–૩૩૫૮. ૧૮૯૪) નવતત્ત્વ બાલા, આદિ- નવતત્વ બાલાવબોધ લિખ્યતે યથાસ્થિત સાચું જે વસ્તુ તેહનું
સ્વરૂપ તે તત્વ કહીઈ તે સમ્યકુના ધણુનઈ જાણ્યાં જઈઈ તહ ભણે તેના પહિલું નામ કહીઈ છઈ. ગાથા...પહિલું જીવતત્વ
૧ બીજુ અજીવતત્વ ૨... અંત – તેહ જ મલાઈ જિ બીજા આકાશ પ્રદેશ અનુક્રમિઈ લેવા અંત
મુહૂર્તઇ સમ્યક્તનું પરિણામ આવઈ તુ એહ પુગલ પરાવર્તના
અદ્ધઈ જિ મોક્ષિ જઈ. (૧) ઇતિ નવતત્ત્વ બાલાબોધ સમાપ્તા શુભ ભૂયાત લેખક પાઠક્યોઃ - સં.૧૬૭૫ વષે લિખતે કાયસ્થ માથુર મેવરિયાઠા શ્રીભગવાન. અંજનગર્ભસંભૂત કુમારં બ્રહ્મચારિણું, દષ્ટિદેષવિનાશાય હનુમંત, મરામ્યહં. પસં.૨૮-૧૩, ઈડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૩૮૫. (૧૮૮૫) પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર બાથ મધ્ય – મેર પરબત ઉપરિ જે બાઈ છઈ તિસ માહિ જેમ છહહિ તે
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૯૧]
જગત મરીનઈ નરકિ અહિ તિહુ લોકનઈ ફરસહિ તેણુ કારણિ = અહે એ તિરિ જબકીય સમુદ્ર માહિ પચિંકી નરક નહિ
પ્રતર દય ફરસઈ. (૧) ગ્રંથાગ્રં ૭૭૮૦. સંવત ૧૬૮૫ વર્ષે કાર્તિગ સુદિ ૨ દિને રવિવારે લિખતે આચાર્ય દુગદાસ તસ્ય શિષ્ય ત્રાષિ લક્ષમીદાસ તસ શિષ્ય લિખતમિદં કેશવ ઋષિણઃ સ્વઆત્મહેતવે પિપણુ પુણ્ય જહાંગીરસુત સહજહાન પાતશાહ રાજે વરમાને. પ.સં.૨૯૩-૧૧(૧૪), વચ્ચેનાં કેટલાંક પત્રો ખૂટે છે, ઇડિયા ઑફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૬૦૬ એ. (૧૮૯૬) “વિદ્યાવિલાસમાં ઉમેરણ
મૂળ સંસ્કૃત કૃતિમાં જુજુદે હાથે થયેલું ઉમેરણુ. ભાષામાં હિંદી ઘંટ. આદિ– વાર ચઉઠિ ધાતુકરણે વિદ્યા આવઈ. સરસ્વતી જાણુ, બારહ
લગમાત માહિ તે તિત્રિ લગમાત હલવે બેલહિ તે કવણ. વિના કને. પિછુડી ૨ લહુડ ૩. એ તિનિ હવાલે બેલહિ તે લઘુ
હિ. ક કિ કુ. નવ લગભાત ભારી બોલહિં. તે કવણુ. કા ૧ કી ૨ કુ ૩ કે ૪ & ૫ કે ૬ કો છ કં ૮ કઃ ૯ એ નવ
લગમાત ગુરુ કહાવહિ• અંત – મહિલી પ્રતમાદંસણ ધારહુ. બીજી વ્રત નિમલઉં. તીજી તિહું
કાલે સમાઇક. ચઉથી પસહ સિવસુખદાયક. પંચમી અઠ્ઠમી આપણુ આરંભ ટાલહુ. નવમી પરિગ્રહ પરઇ મેલ્હી જઇ. સાવદિ વચન( )વિ દસમી કિજઈ. એકાદસમી ડિમા ઈહ પરિ રિષિ
જેઉં લેઈ ભિખ્યા પરધર ફિરિ. (૧) સં.૧૬૯૭, પ.સં.૭-૧૫, ઈડિયા ઓફિસ લાયબ્રેરી નં. સં-૩૩૮૩.
[કેટલૉગગુરા પૃ.૧૩–૧૭, ૧૯-૨૧, ૪૪, ૫૦, ૫૪-૫૫ તથા ૯૯૮.] ૮૩૪. અજ્ઞાત (ગદ્યકૃતિઓ) (૧૮૯૭) શ્રદ્ધાપ્રતિક્રમણ બાલા. આદિ – વંદત્તિ સબ્રસિદ્ધ ધમ્માઈરિએ આ સવ્વ સાહૂ આ
ઈચ્છામિ પડિક્કમિ સાવગ-ધમઈયારસ. અર્થ. સર્વ તીર્થંકરદેવ અનઈ સિદ્ધ જે મોક્ષ પુહુતા ધમ્મા. ધર્માચાર્ય જે ધમ બૂઝવિહં...
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
અાત
[૩૨] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩
અંત – એવ' અહં આલેખ્ય નિન્દિઅ ગિરિદ્ધિઅ દુગંધિય સમ્મ તિવિષે પડિકમતા વંદામિ જિતે ચઉન્નીસ..
૫૦ એવ· ઇસી પરિષ્ઠ સઘલાં પાપ સમ્યગ નિરતાં આલા" નંદી ત્રિહી દશુછીય તિ. ત્રિવિધ મન વચન કાય શુદ્ધપણુઇ પડિકમીનઇ જિન ચીસપ્ત તિર્થંકર વાંદઉ છઉં. ૫૦
—ઋતિ શ્રાધપ્રતિક્રમણુસૂત્ર ખાલાવિમેાધઃ સ`પૂછ્યું . (૧) ૧૦૦૦ પ્રથામ. સ.૧૬૦૩ વર્ષે કાર્ત્તિક દિ ૪ ગુરી... શ્રી પૂણ્ણિમાપક્ષે વા. વિમલસેામ લિખિત શ્રી અબાસન ગ્રામે લખિત, પ.સ.૧૯-૧૨(૧૭), પ્રુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૪૦૭/૨૪૧૧. (૧૮૯૮) [જીવ] વિચારગ્રંથ ખાલા.
આદિ – વીર ગુરૂધ્ધ વાિ ખાલાખેાધ વિધાય ન વાર્તાભિરેવ લિખ્યતે વિચારાઃ કતિચિન્મયા.
૧
પૃથ્વી (૧) અપ (૨) તેઉ (૩) વાઉ (૪) વનસ્પતિ (૫) ખેન્દ્રિય (૬) ...દેવ (૧૩) એહે તેરે સ્થાનકે જીવવિચાર લખીયઈ છંછે. તંત્ર પ્રથમ જીવસ્થાંનક વિચાર...
અ`ત – ચઉન્નીહા પુરિસાયા પન્નત્તા, ત’-જહાઃ સીલસ પન્ના ણામ એને વા સુઅ-સંપન્ના...જે સે ચત્થા અસીલવન્તા અણુઉરએ અવિણ્ણાય-ધમ્મ એસ છુ. ગાયમા સવ્વ-વિરહ એ પંચમંગે ક્રૃષ શતિક દસમઇ ઉદ્દેસઇ.
—સ્મ્રુતિ વિચારગ્રંથ સૌંપૂર્ણ :
(૧) ૫૦૦ ગ્રંથામ્ર, સં.૧૬૨૧ વર્ષે આમ્ર સુદ ૧૩ અવાસરે. ૫. સં.૧૬-૧૪(૧૯), પત્ર પથી ૭ નથી, પ્રુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૩૯૫/૧૯૨૮. (૧૮૯૯) કલ્પસૂત્ર ખાલાવમેધ
આદિ – તમે અરિહંતાણુ....નમા લેાએ સવ્વ-સાદૂ.
એસા ૫ચ નમુક્કારા...*
તેણું કાલેણું ૨ સમણે ભગવત મહાવીરે પંચત્તુત્યુત્તરે હત્યા. અજ્ઞાનતિમિરાંધાતાં જ્ઞાનાંજનશલાકયા
નેત્ર ઉન્નીલત ચેન તસ્મૈ શ્રી ગુરવે નમઃ.
શ્રી કલ્પસિદ્ધાન્ત તણી વાચના નીપજછે. કલ્પ અનેકવિધિ... અંત – એતલઇ શ્રી કલ્પસૂત્ર તણી વાચના ચતુર્વિધ શ્રી શ્રમણુસંધ આગલિ સંપૂર્ણ હુઈ...શ્રી કલ્પસૂત્રબાલાવબેાધ સંપૂર્ણ
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૯૩]
અજ્ઞાત
(૧) ગ્રંથાત્ર ૨૭૦૦, સં.૧૬૩૨, પ.સ.૮૮-૧૪(૧૫), જી.સ્ટે.લા. નં. ૧૮૯૩.૩૭૪/૨૦૮૩,
(૨૦૦૦) પયણા સારેાદ્વાર અવરિ [બાલા.] મૂળ પ્રાકૃત નેમિચંદ્ર ભંડારીકૃત,
આદિ – નમસ્કાર કરી જુગાદિ જિન શ્રી આદીશ્વરનઈ કહિસુ ભવ્ય જીવનઈ નણુિવાનષ નિમિત્તઇ...
-
-અંત – ધ રૂપ પૃથિવી ઊધારિવા ભણી માહભરાડ સમાંત ઇસા જિનચન્દ્ર સૂરિ તેહના શીષ્ય શ્રી આસ્રદેવસૂરિના પગરૂપિયા કમલનઇ પરાગ સૂરીષા શ્રી વિજયસેન ગણધર કનિષ્ઠ લહુડઉ જસેાદેવસૂરિનઉ ચેષ્ઠ વડઉ શિષ્ય શ્રી નેમચન્દ્રસૂરિ તિષ્ઠ વિનય સહિત શિષ્ય† એ શાસ્ત્ર કહઉ (૧૬૪૬)...
—શ્રૃતિ શ્રી પ્રવચન સારાહાર સાવચૂરિ સમાપ્તાઃ,
(૧) ૮૦૦૦ ગ્રંથાગ્ર, સં.૧૬૪૮ વર્ષે કાતી સુ ૧૫ તિથૌ. પસ ૧૭૮૧૦, પ્રુ.સ્ટે.લા. ન`.૧૮૯૬.૨૧૪/૨૪૭૬,
(૨૦૦૧) ક્ષેત્રસમાસ માલા.
આદિ – બાલાવબેાધ કિંચિત લિખિતે, નમિઊણુ. ક, નમીનઇ જેહ ભગવંત સજલ ક. ભર્યાં મેધવત ગુણે ભર્યા નિભસ. કે. હવા શ્રી વમાન જિન રૃખંભ જિમ સૌંયમભારનિર્વાહક...
અંત – પનર કે. ૧૫ કર્મભૂમિ ૩૦ અકમભૂમિ પ૬ અંતરદ્વીપ સમુદ્ર ૨ પર્યાપ્તાદિ કરી ૪૫૦૦૦૦૦ જોયણુ લાજી પુહુલઉ ખેત્રસમાસ ધ્યાઇવે સમ્યગ્દષ્ટિ” (૧૮૮).
—પ્રતિ શ્રી ખેત્રસમાસ સમાપ્તઃ,
(૧) ૫૦૦ ગ્ર′થાગ્ર, લિખત શ્રી ઋષિ શ્રી ઃ માધવસ્ય શિશુના ઋ. કૃષ્ણન સ્વાત્માપઠનાય ચ પરોપકારાય...સ.૧૬૪૮ વષે` અશ્વનિ સુદિ ૧૩ દિને રવૌ. ૫.સ.૧૫-૧૪, પુ.સ્ટે.લા. ન`.૧૮૯૨.૪૭૪/૧૭૪૯. (૨૦૦૨) દંડકના ત્રીસ એાલ [માલા.]
આદિ દડક લેસા થિતી (૨) ઉગાહા (૩) વિરહ (૪) પરિણુએ ચેવ (પ) ભવણુ (૬) ગત્તાગત્તી (૭) સંગ્રહણ (૮) સંડાણુ (૯) વેદેય (૧૦) (૧) જોગ (૧૧) ઉપયાગ (૧૨) સરીર (૧૩) ગુણુઠાણુ (૧૪) દિફ્રિ (૧૫) પત્તા (૧૬) પાણે (૧૭) નાણુનાણે (૧૮) સંજયમાણુ (૧૯) આહારે (૨૦) આહારિચ્છા આહારે (૨૧)
W
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાત
[૩૪] જૈન ગૂર્જર કવિઓ: ૩ કાયથિઈ (૨૨) સમોસરણ (૨૩) સરણાઈ (૨૪) આઉ (૨૫) સમુઘાઓ (૨૬) દેવ (૨૭) જરા (૨૮) પરિગ્રહ (ર૯) સંતરિ ચેવ (૩૦) (૩)
દંડક. રત્નપ્રભા (૧) સકરપ્રભા (૨)... અંત – જેતલા સમાઘાઈ તેતલા સમા લગી ઊપજઈ, અનઈ ચવઈ, અંતરું,
પલ્યોપમનઉ સંખ્યાતમ ભાગ, મોક્ષ જવાનઉં અંતરું, માસ. -ઇતિ દંડકના બેલ ૩૦ સમાપ્તા.
(૧) ૭૦૦ ગ્રંથાગ્ર. સં.૧૬ ૬૭ વર્ષ જેઠ સુદ ૧૪ સુલ પાખ, લેખે ભણસાલિક ઉરપાલ. ૫.સં.૨૫-૧૫, મુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૨૭૩/ ૨૨૮૮. (૨૦૦૩) એકવીસ સ્થાનક ટબે આદિ- તીર્થકરના એકવીસ સ્થાનક લિખીવઈ છઈ. જે વિમાન થકી.
ચવ્યા તે વિમાન નામ (૧) નગરી નામ (૨) પિતા નામ (૩)
નામ (૪)... અત – એ એકવીસ થાણુઉં ઉદ્ધરિઉં સિદ્ધએનસૂરિ ચકવીસ તીર્થકરના
આસેષ સમગ્ર સાધારણઈ કથા (૬૮) ઈતિ એકવીસ થાણાને
અર્થરાઈ કહિઉ સાત સહસ્ત્ર સંયુક્ત અનંત મેક્ષ ૩.
(૧) ૨૨૫ ગ્રંથાગ. સં.૧૬૬૮ વષે ચૈત્ર વદિ ૧૦ ભૂમી વીરાવાસ મયે લિખત્ત ઋષિ થી ૫ કાંન્હજીના શખ્ય ઋષિ ગાંગાન સ્વયં વાચનાથ. ૫.સં.૬-૫(૮), પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૨૦૬/૨૨૪૪. (૨૦૦૪) ક્ષેત્રસમાસ બાલા, આદિ- હઉં શ્રી ગુરુનઈ ઉપદેશઈ સ્વસમયપ્રસિદ્ધ ક્ષેત્ર જ બુદીપ તેહન
સમાસ સંક્ષેપમાં કહું. શ્રી મહાવીર અનઈ શ્રી આદિનાથ
નમસ્કારીનઈ... અંત – એક ચંદ્રમાનઉ નક્ષત્રગ્રહ તારાનઉ માન કરઈ, અઠ્ઠાવીસ નક્ષત્ર
અદ્ભાસી ગ્રહ, છાસઠી સહસ્સ નવસઈ પચત્તરિ તારાની કેડાકેડિ એક ચંદ્રમાનઉ પરિવાર જાણવષે (૧૧૦). –ઇતિ શ્રી ક્ષેત્રસમાસ સંક્ષેપઈ બાલાવબોધ સંપૂર્ણ.
(૧) પ૦૦ ગ્રંથાગ્ર સં.૧૬૭૩ વર્ષે અશ્વનિ સુદી રવિવારે શ્રીમદ્ અર્ગલપુરે શ્રીમત ખરતરગચ્છીય શ્રીમદ્ વાદિરાજ શ્રી રતિલાભઃ તરિછળ્યો શ્રી મતિસુંદર તચ્છિષ્યન તિલકસુંદરેશુ લિખિત સ્વપઠનાય. પ.સં.૮-૧૧,
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
સત્તરમી સદી
[૩૫]
અજ્ઞાત પુ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૮.૭૭૮/૨૯૮૯. (૨૦૦૫) સંથારગ પન્ના બાલા, આદિ જિનવર-વૃષભ સમાન વદ્ધમાન સ્વામીનઈ નમસ્કાર કરીનઈ... અંત – એવું મએ. ઇસી પરિઈ કઈ પ્રધાન ગુણઈ કહવઈ કરી... એતલઈ.
સુક્તિનઉ સુખ ઘઉ ઇતિ સંથારગ પઈના બાલાવબોધ સમાપ્ત. (૧) ૫૦૦ ગ્રંથાગ્ર. લિખિતં ઋષિ વીકા પઠનાર્થ સં.૧૬૭૪ વષે વૈશાખ સુદિ ૧૧ રવી કેકીટ મળે લિખિત. ૫.સં.૧૦-૭, પૃ.સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૨.૪૩૫/૧૯૭૭. (૨૦૦૬) સૂયગડાંગ બાલા,
આદ્રકુમાર કથાનું છઠ્ઠું અધ્યયન. આદિ – હવઈ છઠ્ઠઉ અધ્યયન પ્રારંભીયઈ છ૪. પંચમિ અધ્યયનિ આચારની
આચરણ અનાચારની પરિહરણું કહી, હર્વેિ તે જિણઈ મહાનુભાગિઈ
કરી, તે આદ્રકુમારના દષ્ટાંતની પરિ દેખાડી... અંત – તે સાધુ જાણિવ8. ઇતિ બ્રવીમિ વ્યાખ્યાન પૂર્વવત. અજઈ
નામ છટું અધ્યયન સમતું. (૧) ૫૦ ગ્રંથાગ્ર. સં.૧૬૭૭ વર્ષે કાર્તિક વદિ ૬ બુદ્ધ ધૌડ મળે લિખિત મુનિ વીકા સ્વયં પઠનાર્થ. ૫.સં.૧૨-૪, પુ.સ્ટે.લા. સં.૧૮૯૫. ૧૯૩/૨૨૩૪. (૨૦૦૭) પંચાંગીવિચાર આદિ– પંચાંગીવિચાર. એક ઈમ કહઈઃ સૂત્ર (૧) વૃત્તિ (૨) નિયુક્તિ
(૩) ભાષ્ય (૪) ચૂણિ (૫) એ પંચાંગી કહીયઇ. એક ઈમ કહઈ
સૂત્ર અર્થ ગ્રંથ નિયુક્તિ સંગ્રહણું એ પંચાંગી.. અંત – સંગ્રહણું સૂત્ર માહિ ઠામ ૨ સવણે ય વિનાણે ૧ તથા ગઈ ઇન્ડિએ કાએ ઇત્યાદિ ઈદિ ભગવતી પનવણું માંહિ.
– એ પંચાંગીવિચાર. (૧) સં.૧૬૮૩ વષે ફાગુણ સુદિ ૮ બુદ્ધવારે શ્રી ઉણુયુક ગ્રામે લિખિતં. પ.સં.૩-૧૬, તેમાં પ.ક્ર.૩, .સ્ટે.લા. નં.૧૮૯૫.૨૩૮/૨૨૬૯.
[જેહાપ્રોસ્ટા પૃ.૪–૫, ૨૫, ૩૬, ૭૬–૭૭, ૧૪૬, ૩૪૦-૪૧, ૩૪૬, ૩૫૧, ૩૯૧-૯૨ તથા ૩૯૬.]
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવાલયના સમુદ્ધારેનું પુણ્યકમ
સ'શોધક અને પાંડેત મે, દે. દેશાઈ એટલે ચાળીસેક વરસને અણથક કઢાર પુરુષાર્થ, બૌદ્ધિક તેમજ શારીરિક અને તેના પરિણામસ્વરૂપ ૪૦૦૦ પાનાં જૈન ગૂર્જર કવિઓ’નાં, ૧૨૫૦ પાનાં જૈન સાહિત્યના સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ’નાં અને ૨૦૦૦ ૩૦૦૦ પાનાં બીજા સંશોધનલેખા, સં પાદનો છે. ટૂંકમાં,
દેશાઈના બંનેય આકરગ્રથના બાદશાહી ખજાનાનો હું પોતે મારા કામ માટે વરસેથી લાભ ઉઠાવતા આવ્યા છું'... જૈન ગૂર્જર કવિઓ’ સ્વરૂપે તા એક વર્ણનાત્મક હસ્તપ્રતસૂચિ છે. પણ તે સાથે તેમાં એવી વિપુલ માહિતી સંચિત કરેલી છે, જેને લીધે તે મધ્યકાલનાં સાત વરસને સાહિત્ય ને સંસ્કૃતિના વૃત્તાંત તૈયાર કરવા માટે એક સામગ્રીભ'ડાર બની ગયા છે. | આ આવૃત્તિ ગુજર કવિઓના ના અવતાર છે. અનેક બાબતમાં સ'પાદનને કોઠારીની શાસ્ત્રીય ચોકસાઈ અને ઝીણી દષ્ટિના લાભ સન્યા હોવા ડિક જોઈ શકશે. નવું દેવાલય બનાવવા કરતાં જૂનાને સ મારવા-ઉદ્ધારવામાં જૈન પરંપરા વધુ પુણ્ય હોવાનું માને છે. જૈન ગૂર્જર કવિઓના સમુદ્ધાર હાથ ધરીને કોઠારી એ માટુ' પુણ્યાજ ન કર્યું છે.
હરિવલ્લભ ભાયાણી (ભાષાવિમર્શ, એપ્રિલ-જૂન ૧૯૮૭)
Education International