Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana (bhAga-1) 743 S : vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA For Personal & Private Use Only ww.ane brary.org/
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM zrI zrI mad nama: . | zrI zaMklezvara pArzvanAthAya namaH | | namaH | paMcavastaka prakaraNa. zabdazaH vivecana (bhAga-1) : mULa graMthakAra tathA TIkAkAra : AsannapUrvAcArya-yAkinImahattarAsUnu-sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAjA H AzIrvAdadAtA: paramapUjya vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA padarzanavi prAvacaniprabhAvaka sva.paramapUjya munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAnakRtamarmajJAtA vidvavibhUSaNa paramapUjya gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAjA : vivecanakAra : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA : saMkalana-saMzodhanakArikA : AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI, gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnA AjJAvatI viduSI pa.pU. caMdrAnanAzrIjI ma.nA ziSyaratnA pa.pU. cArunaMditAzrIjI ma.nA ziSyA sAdhvIjI zrI kalpanaMditAzrIjI : prakAzaka : saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI A pustaka jJAnabhaMDAra/zrIsaMghane bheTa Apela che. kAtAmAM ja Avela . hitArthanA 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 : vivecanakAra : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2531 AvRtti : prathama vi.saM. 2061 nakala : 500 : Arthika sahayoga : dhAnerA nivAsI caMdanabena kanaiyAlAla pAnasovorA mUlya: rU. 150.00 : mukhya prAptisthAna : jiAtA. 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. : TAIpaseTIMga : jinezvara grAphIksa, phona: 26404874 (mo.) 98240 15514 |H mudrakaH mudreza purohita sUryA ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-58. For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAptisthAna amadAvAda : gItArtha gaMgA 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. ja (079) 26604911, 309 11471 zrI naTavarabhAi ema. zAha (AphrikAvALA) 9, parizrama beMka opha inDiyA sosAyaTI, vijayanagara krosiMga pAse, amadAvAda-380013. = (079) 27478512 muMbai : zrI nikuMjabhAi Ara. bhaMDArI viSNu mahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400010. (022) 22814048 zrI cImanabhAi khImajI motA 9/1, gajAnana kolonI, javAharanagara, goregAma (vesTa), muMbaI-400062. = (022) 28734530 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naherU roDa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. = (022) 25680614, 25686030 pUnA : Shri Maheshbhai C. Patwa 1/14, Vrindavan Society, B/h. Mira Society, Nr. Anand Marg, Off. Shankar Sheth Road, Pune-411037 8 (020) 2643 6255 surata : DaoN. praphulabhAi je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. 8 (0261) 2471328. rAjakoTa: zrI kamalezabhAi dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. 8 (0281) 2233120 Bangalore :: Shri Vimalchandji Clo. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. R (080) (O) 22875262, (R) 22259925 jAmanagara : zrI udayabhAi zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, 91, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara. ja (0288) ra678513 For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya "gItArtha gaMgA" nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa.pU.A. zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA., pa.pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthAtattvonAM rahasyonunaya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghanetete padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAyatA maLe. A kArya atyaMtavistAravALuM ane gahana che. ghaNA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyA che. zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyA che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrIsaMghamAMthI jijJAsumumukSuotathA zrAvaka-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke, pU. munirAja zrI mohajitavijayajI ma.sA. tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA.nAM apAyelAM judA judA viSayo paranAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI praviNabhAi motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTa nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonA viSayo aMgenAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra ekasaMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mULa lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtIlakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyajJAna-darzana cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA ( sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. ) For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vyAkhyAnanA graMtho (gujarAtI) vyAkhyAnakAraH pa. pU. munirAja zrI mohajitavijayajI (moTA paMDita ma. sA.) | 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra | vyAkhyAnakAra : pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita ma. sA.) 1. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 2. cittavRtti 3. zAsana sthApanA 4. karmavAda karNikA 5. bhAgavatI pravrajayA paricaya 6. praznottarI 7. darzanAcAra 8. sadgati tamArA hAthamAM 9. yogadaSTi samuccaya 10. anekAMtavAda 11. manovijaya ane Atmazuddhi 12. bhAvadharma bhAga-1(praNidhAna) 13. bhAvadharma bhAga-2(pravRtti, vidhvajaya, 14. lokottara dAnadharma "anukaMpA" siddhi, viniyoga) pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita ma. sA.) saMpAdita 1. zrAvakanAM bAravratonA vikalpo hindI ) | vyApadyAnavara : pa. pU. virya zrI yupIyUSa vinavenI (nAnA paMDita ma. sA.) | 1. jainazAsana sthApanA 3. zrAvaka ke bAraha vrata evaM vikalpa 2. cittavRtti 4. praznottarI saMpAdaka : pa. pU. gaNivarya zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananA graMtho ( gujarAtI) vivecanakAra : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana (aprApya) adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabdazaH vivecana adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha vizativizikA zabdazaH vivecana uttarArdha ArAdhaka virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana samyaktva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 14. kUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 15. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 16. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 17. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 19. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 20. dAdvatrizikA zabdaza: vivecana 21. mitrAddhAtrizikA zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita pustakonI yAdI dharmatIrtha bhAga-1 1. For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1nA . saMkalana - saMpAdananI veLAe prAstAvika anAdianaMtakALathI saMsAramAM bhramaNa karatA A jIve aneka prakAranI je kadarthanAo prApta karI che tenAthI mukta thavA paramatAraka evA tIrthakara bhagavaMtathI praNIta evI "pravrajyA' atiupakAraka che ane adhikArI jIva vidhipUrvaka prabhuzAsananI pravrajayA grahaNa kare ane grahaNa karela pravrajayAnuM prastuta graMthamAM batAvelI vidhi anusAra pAlana kare to pravRtimAM pragaTela nirlepa citta uttarottara vRddhi pAmIne anuttaravAsIdevonA sukha karatAM paNa adhika sukhano anubhava karAve che ane aMte sarva karmano kSaya karAvI jIvane anaMta-avyAbAdha sukha prApta karAve vaLI, AvA prakAranI pravajyAnuM samucita pAlana karavA mATe A duSamakALamAM sAkSAt tIrthakaranI gerahAjarImAM bhavya jIvone tIrthaMkarapraNIta Agamo ja AlaMbanabhUta che ane te AgamomAMthI sArabhUta padArthone uddhata karIne, AsannapUrvAcArya-yAkinImahattarAsUnu-1444 graMthonA racayitA-sUripuraMdara pUjaya haribhadrasUri mahArAjAe 1714 gAthA pramANa "paMcavastaka" nAmanA mahAnagraMthanI svopajJaTIkA saha racanA karela che. prastuta graMtha atimahAna che, atigaMbhIra padArthothI bharapUra che ane sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone sAdhanAArAdhanAno kramika sacoTa mArga batAvanAra che. prastuta graMthamAM (1) pravrayAvidhAna (2) pratidinakriyA (3) vratasthApanA (4) anuyogagaNAnujJA (5) saMlekhanA, A pAMca vastuonuM vistArathI varNana karela che. prakAzita thaI rahelA paMcavastaka prakaraNa bhAga-1'mAM "pravrayAvidhAna" nAmanI prathama vastumAM AvatA sUkSma padArtho samajAvavA mATe yogagraMtha-adhyAtmagraMthamarmajJa paMDitavarya zrI pravINabhAIe potAnI viziSTa zailImAM sacoTa-suMdara vivecana karI aMtarnihita bhAvo batAvavAno prayAsa karela che. AthI A prakAzita thaI rahela graMtha saMskRta bhASAnA abhijJa evA tattvajijJAsu vargane to upakArI banaze ja, paraMtu saMskRtabhASAnA anabhijJa evA tattvajijJAsu vargane paNa dizAsUcanarUpa banI raheze. joke A graMtha bhaNavAnI - saMkalana karavAnI mArAmAM koI pAtratA nathI, topaNa parama puNyodaye tattvajJaadhyAtmarasika paMDitavarya pravINabhAI motA pAse A virATakAya graMthano abhyAsa karavAnI mane sonerI taka prApta thaI, temAM pUjayazrIonI mArA upara varasI rahelI kRpA ja kAraNa che. suvizAla gacchAdhipati-kalikAlakalpataru-bAladIkSAsaMrakSaka-mahAnuM zAsanaprabhAvaka-AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA vidvAna ziSyaratno SaDradarzanavi-adhyAtmaguNasaMpanna-zuddhamArgaprarUpaka paramapUjya munirAja zrI mohajita vijayajI mahArAjAnA tathA nipuNamatisaMpanna-sUkSmatattvavivecaka paramapUjya gaNivarya zrI yugabhUSaNa vijayajI mahArAjAnA zrImukhethI vairAgyamaya tAttvika pravacanonA zravaNa dvArA saMsArathI virakta banelA mArA saMsArI pakSe mAtuzrI (hAlamAM pU.sA.zrI cArunaMditAzrIjI ma.sA.nA ziSyA sA.zrI dhyAnarucitAzrIjI ma.sA.) e amArAmAM susaMskAronA siMcana dvArA vairAgyanA bIja ropyA. jenA prabhAve mane tathA mArA saMsArI pakSe bhAI (hAlamAM pa.pU.yugabhUSaNa vijayajI gaNivaryanA vineya munizrI kaivalyajita vijayajI ma.sA.)ne bAlyavayamAM ja pravrayAgrahaNanA manoratha jAgyAM, je manoratha zAsanadevanI kRpAthI pUrNa thatAM zatAdhika For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAstAvika | pravajyAvidhAnavastuka zramaNIvRMdanA samarthasaMcAlikA viduSI sA.zrI pUjya caMdrAnanAzrIjI ma.sA.nA vineyaratnA paramapUjaya sA.zrI cArunaMditAzrIjI ma.sA. nA caraNakamaLamAM jIvana samarpaNa karavAnuM saubhAgya prApta thayuM. viduSI sAdhvI pUjya caMdrAnanAzrIjI ma.sA.e karI Apela anukULatA anusAra paramapUjaya gurumahArAjane jainazAsananA mahAna graMthonA koDIMga vagere kArya mATe amadAvAdamAM sthiratA karavAnuM thayuM, te daramiyAna gurumahArAjanI asImakRpAthI paMDitavarya pravINabhAI pAse paMcavastuka graMthanI saMkalanA karavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM. A graMthanA prapha saMzodhanAdi kAryamAM tathA bhASAkIya sudhArA-vadhArA vagere dvArA aneka prazno karIne graMtha suvAcya bane te mATe mRtopAsaka-zrutapipAsu-suzrAvaka zAMtibhAI zivalAla zAhano vizeSa sahayoga prApta thayo che, teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanI - vAMcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA ane upakRtatA anubhavela che. A avasare pUjya sAdhvI hitarucitAzrIjI ma.sA. tathA pUjaya sAdhvIjitamohAzrIjI ma.sA. pramukha sahavartI sAdhvIbhagavaMtono upakAra paNa visarAya tema nathI, teoe mArI pAse anya koI kAryanI apekSA na rAkhatA mane jJAna-dhyAnanI anukULatA karI ApI che te badala teonI RNI chuM. mArI zubha bhAvanA: pravrayAvidhAna' nAmanI prathama vastunI saMkalanA pUrNatAne pAmI che tyAre mArA haiyAmAM eka ja zubha bhAvanA che ke, mahApuNyathI thayela "suhagurujogo"--sadguruno yoga avaMcakayoga bane ane "tavayaNasevaNA AbhavamakhaMDA" te sadagurunA vacananuM akhkhalitapaNe sevana karuM, temanA anuzAsanane yogya banuM. mArAmAM tAttvika vairAgya, gurusamarpaNabhAva, gaMbhIratA vagere guNo pragaTe, je sadguruoe ATalI moTI svahitaparahita sAdhavAnI anukULatA karI ApI, teonA caraNanI raja banI rahuM, sAthe sAthe teonI paNa mArA upara kRpAdaSTi varase, jenAthI mArAmAM mArgAnusArI kSayopazama pragaTe, jethI karIne jinavacana je artha ane je bhAva batAve che te tarapha ja mAruM manarUpI vAcharaDuM jAya ane yogamArganI AgaLa-AgaLanI bhUmikAne prApta karatAM paramapadane Asanna banuM e ja abhyarthanA. zubhaM bhavatu Aso vada-13, budhavAra, vi.saM. 2061 tA. 10/11/2004 gItArtha gaMgA, 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda - 380007. paramapUjya, paramatAraka, paramArAthyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjayavartI, gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnA AjJAvartI pa.pU. caMdrAnanAzrIjI ma.nA ziSyaratnA pa.pU. cArunaMditAzrIjI ma.nA ziSyo sAdhvIjI zrI kalpanaMditAzrI For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastuka graMtharatna aMtargata prathama pravrajyAvidhAna vastukanA padArthonI saMkSipta saMkalanA paMcavastukagraMtha eTale pAMca vastuone batAvanAro graMtha "jJAnAdi guNono Azraya hoya tene vastu kahevAya,' e prakAranI vyutpattithI jJAnAdi guNonA AzrayabhUta evuM jIvadravya vastu che, to paNa pravrajyAvidhAnAdimAM yatna karavAthI jIvamAM jJAnAdi guNo pragaTa thAya che, mATe pravrajyAvidhAnAdi pAMcane 'vastu' kahela che. 1. pravrajyAvidhAna, 2. pratidinakriyA, 3. vratasthApanA, 4. anuyogagaNAnujJA, 5. saMlekhanA; A pAMca vastuo che. pravrajyAnA adhikArI jIvone vidhipUrvaka pravrajyA ApavAmAM Ave che, tethI prathama 'pravrajyAvidhAna' nAmanI vastu batAvela che. pravrujitane pratidivasa sAdhvAcAranI kriyAo karavAnI hoya che, tethI dvitIya 'pratidinakriyA' nAmanI vastu batAvela che. pratidina sAdhvAcAranI kriyAo karanArA pravrajitanI ucitakALe pAMca mahAvratomAM upasthApanA karavAmAM Ave che, tethI tRtIya 'vratasthApanA' nAmanI vastu batAvela che. paMcamahAvratomAM upasthApanA karela pravrujita jyAre zAstro bhaNIne gItArtha bane che tyAre anya sAdhuone zAstro bhaNAvavAnI ane ziSyasamudAyane saMbhALavAnI temane anujJA ApavAmAM Ave che, tethI cothI 'anuyogagaNAnujJA' nAmanI vastu batAvela che. potAnA ziSyAdi zAstromAM nipuNa banI jAya ane gacchano bhAra vahana karavA mATe samartha banI jAya tyAre anuyoganI ane gaNanI anujJA pAmela gItArtha pravrujitane dehanI ane kaSAyonI saMlekhanA karavAnI hoya che, tethI pAMcamI 'saMlekhanA' nAmanI vastu batAvela che. A prakAre pravrayAvidhAnAdi pAMcamAM yatna karanAra pravrujitamAM ratnatrayI pragaTe che, uttarottara prakarSa pAme che ane aMte mokSanuM kAraNa bane che. AthI mokSanA upAyabhUta evI pravrajyAvidhAnAdi pAMca vastuonuM graMthakAre prastutagraMthamAM vistRta varNana karela che ane temAMthI prathama 'pravrajyAvidhAna' nAmanI vastunuM vistRta varNana prastuta bhAgamAM darzAvela che. 'pravrajyAvidhAna' nAmanI prathama vastunA pAMca dvAro che H 1. sA, 2. jaina, 3. myaH, 4. smin, 5. thaM. ''sA'' nAmanA pahelAM dvAramAM nAmAdi cAra nikSepAthI pravrajyAnuM svarUpa batAvela che. "na' nAmanA bIjA dvAramAM kevA viziSTa guNovALA gurue pravrajyA ApavI joIe ? tenuM svarUpa batAvela che. "myuM:" nAmanA trIjA dvA2mAM kevA viziSTa guNovALA jIvone pravrajyA ApavI joIe ? tenuM svarUpa batAvela che. ''smin'' nAmanA cothA dvAramAM kevA viziSTa guNovALA kSetramAM ane kALamAM pravrajyA ApavI joIe ? tenuM svarUpa batAvela che. "i" nAmanA pAMcamA dvAramAM kevA prakAranA praznAdipUrvaka ane kevA prakAranI vidhipUrvaka pravrajyA ApavI joIe ? tenuM svarUpa batAvela che. For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkalanA | pravajyAvidhAnavastuka sa'' pravrayA eTale pApavyApAranA tyAgapUrvaka saMyamayogomAM javuM athavA mokSa tarapha javuM. A prakAranI pravrajayA" zabdanI vyutpattithI e prApta thAya che, adhikArI jIva vidhipUrvaka pravrajayA grahaNa karyA pachI manavacana-kAyAthI thatA pApanA vyApArono saMpUrNa tyAga karIne bhagavAnanA vacanAnusAra mokSane anukULa evA bhAvomAM prakarSathI javAnI kriyA kare che te pravrayA che, jenuM varNana "sA' nAmanA prathama dvAramAM graMthakAre vistArathI karela che. " na' dvAramAM batAvela svarUpavALI pravrajayA yogya gurue ApavI joIe. arthAta jeo pravrayAnA adhikArI jIvanA 16 guNo batAvyA che te guNovALA hoya, jemaNe vidhipUrvaka pravrajayA grahaNa karI hoya, zAstramAM batAvelA yogadvahanapUrvaka sUtra-arthane grahaNa karyA hoya, tenAthI vimalatara bodha thavAne kAraNe jeo tattvajJA banyA hoya, jemaNe upazAMtAdi aneka guNo prApta karyA hoya, evA gurue pravrajayA ApavI joIe. vaLI, AvA gurue Apela pravrayAthI ziSyone kaI rIte lAbha thAya che ? ane kALadoSane kAraNe uparamAM batAvela guNomAMthI ekAda guNathI hIna paNa kAlocita guru kevA hovA joIe? te sarvanuM vistArathI varNana '' nAmanA bIjA dvAramAM graMthakAre karela che, jethI duHSamA kALamAM paNa jaghanyathI pravrajayA ApavAnA adhikArI guru kevA hoya ane kevA guru pravrayA ApavAnA adhikArI che? teno yathArtha bodha thAya. " khyaH' dvAramAM batAvelA svarUpavALA gurue yogya jIvone pravrayA ApavI joIe; arthAt jemaNe pravrajayAnA adhikArI thavAnA zAstramAM batAvAyelA 16 guNo prApta karyA hoya, evA jIvone gurue pravrajayA ApavI joIe, kema ke AvA jIvo uttama prakRtivALA hoya che, saMsAranA pAramArthika svarUpane jonArA hoya che, tethI ja mokSaprApti arthe saMyamane abhimukha thayelA hoya che, ane grahaNa karela mahAvratone samyapha vahana karI zake tevA hoya che. vaLI, kALadoSane kAraNe uparamAM batAvela guNomAMthI ekAda guNathI hIna paNa jaghanyathI keTalA guNovALA dIkSArthIne pravrajayA ApI zakAya ? e sarvanuM vistArathI varNana 'ga:' nAmanA trIjA dvAramAM graMthakAre karela che. vaLI, pravrayA atiduSkara che; kema ke moharUpI vRkSanuM unmelana atyaMta apramAdathI thaI zake che, tethI jeo saMsArathI virakta hoya, atyaMta apramAdapUrvaka saMyamayogomAM yatna karI zake tema hoya, tevA jIvone ja pravrajayA svIkAravAno adhikAra che, tenAthI anya jIvone pravrayA ApavAthI pravrayA ApanAra ane pravrayA svIkAranAra, baMnenuM ahita thAya che. vaLI, pravrayA jaghanyathI ATha varSanI uMmaravALA ane utkRSTathI atyaMta vRddha na hoya tevI uMmaravALA jIvone ApI zakAya ane ATha varSanI uMmarathI pahelAM dIkSA ApavAmAM doSo thAya che ane pravrayAnA adhikArI jIvonA svarUpano bodha karAvavA arthe keTalAka pUrvapakSanA mato batAvIne jIva pravrayAno adhikArI guNathI thAya che te sarva spaSTa karavA prastuta kAramAM vistArathI carcA karI che. For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | saMkalanA jema ke keTalAka pUrvapakSavAdI bhaktabhogI jIvone ja pravrajyAnA adhikArI kahe che, ane temAM pUrvapakSIe ApelI yuktionuM samAlocana karavAmAM Ave to e prApta thAya ke abhuktabhogI evA je jIvone kautukAdi doSo thAya tema hoya teone pravrayA ApavI joIe nahIM, paraMtu abhuktabhogI hovA chatAM je jIvo bhogothI virakta hoya teone pravrayA ApavI joIe, ane ativikArI prakRtivALA bhuktabhogIone paNa pravajyA ApavI joIe nahIM. AthI bhogothI virakta evA bhuktabhogI jIvo ke abhuktabhogI jIvo pravrajyAnA adhikArI che, anya nahIM. e rIte keTalAka pUrvapakSavAdI svajanAdithI yukta jIvone ja pravrajayAnA adhikArI kahe che, ane temAM teo yukti Ape che ke jenI pAse svajana, vaibhavAdi kaMI na hoya tene tyAgI kevI rIte kahevAya? tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke pravrajyAnA adhikArI jIvo svajanAdivALA hoya ke svajanAdi vagaranA hoya paraMtu jemaNe avivekano tyAga karyo che teo tyAgI che, avivekano tyAga na karyo hoya tevA svajanAdivALA jIvo paNa tyAgI nathI. AthI pravrajayAmAM paramArthathI bAhyatyAga pradhAna nathI, paraMtu jIvamAM vartato karmabaMdhane anukULa evo avivekano tyAga pradhAna che ane avivekanA tyAgathI ja pravrajita jIvo jinavacanAnusAra vivekapUrvakanI pravRtti karIne mokSa tarapha jAya che. " mana" ga: dvAramAM batAvela svarUpavALA pravrayAnA adhikArI jIvone yogya kSetrAdimAM pravrayA ApavI joIe; kema ke pravrayA grahaNa karavI e sarva kalyANonI paraMparAnuM kAraNa che. tethI te kalyANomAM vighna na Ave ane pravrajayAnuM samyagu rIte pAlana thaI zake te mATe yogya jIvone kevA kSetramAM ane kevA kALamAM pravajyA ApavI joIe, ane kevA kSetramAM ane kevA kALamAM pravrayA na ApavI joIe, te sarvanuM vistArathI varNana 'mina' nAmanA cothA dvAramAM graMthakAre karela che. zuM' mana dvAramAM batAvela svarUpavALA kSetrAdimAM pRcchAdi prakAre vidhipUrvaka pravrayA ApavI joIe, arthAt pravrayAne abhimukha thayelA jIvone teo dIkSA levA kema taiyAra thayA che te pUchavuM joIe, jethI te dIkSArthI je uttara Ape tenA parathI te pravrayAne yogya che ke nahIM? teno nirNaya thaI zake. tyArapachI te dIkSArthIne saMyamajIvananI duSkaratA batAvavI joIe, je sAMbhaLIne pote saMyama pALavA mATe asamartha jaNAya to tene yathAtathA pravrayA mATe utsAhita karavAno niSedha che ane zaktisaMcaya thayA pachI jyAre te pravrayA levA mATe utsAhita thAya tyAre tene pravrayA ApavI joIe. tyArapachI te dIkSArthInI parIkSA karavI joIe, jethI sAvaghanA parihArapUrvakanI tenI AcaraNAnA baLathI te saMyamanI dhurAne vahana karI zake tema che ke nahIM? teno nirNaya thaI zake. vaLI, gAthA 123 thI 154 sudhI pravrajayAnI vidhinuM vistArathI varNana karyuM che, temAM vacce prAsaMgika rIte rajoharaNa sAdhunuM liMga kaI rIte che ane te rajoharaNathI jIvonI rakSA ane karmarUpI rajanuM haraNa kaI rIte thAya che, te batAvIne graMthakAre digaMbara matanuM ulkAvana karyuM ke rajoharaNathI pUjavAne kAraNe jIvonI virAdhanA For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkalanA | pravajyAvidhAnavastuka thAya che, tenuM nirAkaraNa karIne rajoharaNathI kaI rIte jIvarakSA thAya che ane rajoharaNa vagara saMyamanuM pAlana kema zakya nathI? te sarvanuM graMthakAre prastuta dvAramAM varNana karela che, jethI vicArakane bodha thAya ke rajoharaNa potAnI pAse rAkhavA mAtrathI nirjarAnuM kAraNa banatuM nathI, paraMtu rajoharaNano ucita rIte upayoga karavAthI rajoharaNa dvArA jIvarakSA thavAne kAraNe rajoharaNa nirjarAnuM kAraNa bane che. A rIte yogya jIvone vidhipUrvaka pravrajayA ApyA pachI gItArtha guru hitazikSA Ape che, je sAMbhaLavAthI ziSyone saMveganI vRddhi thAya che ane ziSyonuM saMyamane anukULa vIrya utkarSavALuM thAya che, ane dIkSA na laI zake tevA paNa dIkSAnA adhikArI jIvonuM saMyamane anukULa evuM vIrya ullasita thAya che, jenuM rocaka svarUpa gAthA 155 thI 163 darzAvela che. vaLI, pravrayA padArtha zuM che? pravrajyA svIkAravA mATe vidhinI AvazyakatA kema che? teno bodha karAvavA arthe gAthA 164 thI pUrvapakSanuM ulkAvana karatA graMthakAra kahe che ke pravrayA saMpUrNa sAvaghayogonI nivRttirUpa che, tethI sAvaghayogonA parihAra mATe yatna karavo joIe, paraMtu pravrajyAnI caityavaMdanAdi vidhinuM zuM prayojana che? kema ke A caityavaMdanAdi vidhi karyA vinA bharatAdi mahApuruSone viratino pariNAma thayo hato ane caityavaMdanAdi vidhi karavA chatAM aMgAramardanAcAryAdine viratino pariNAma thayo nahIM, mATe viratinA pariNAmanI niSpattimAM caityavaMdanAdi pravrajayAnI vidhi kAraNa nathI. A prakAranA pUrvapakSInuM nirAkaraNa karatAM graMthakAre khulAso karyo ke pravrayA viratinA pariNAmarUpa che ane pravrajayAnI caityavaMdanAdi vidhi atyaMta upayogapUrvaka karavAthI dIkSArthIno pravrajayAne abhimukha vartato bhAva viratinA pariNAmanuM kAraNa bane che, AthI atyaMta upayogapUrvaka pravrajayAnI vidhimAM yatna karavAmAM Ave to vrajyAnA svIkAra sAthe dIkSArthI viratinA pariNAmavALA thAya che. vaLI, dIkSArthI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrayA grahaNa karIne vicAre ke "ame pravrajita chIe, tethI have amAre A rIte AcaraNA karavI joIe" to, tene pravrajayA grahaNa karatI vakhate viratino pariNAma na thayo hoya topaNa pratijJAne anurUpa saMyamanI kriyAnA baLathI pAchaLathI paNa viratino pariNAma thAya che. mATe viratipariNAmanI niSpattimAM pravrajyAnuM vidhAna prabaLa kAraNa hovAthI yogya jIvone caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrayA ApavAmAM Ave che. vaLI, pravrajyA mAtra bAhya kriyAothI mokSanuM kAraNa banatI nathI, ema jaNAvavA arthe keTalAka vAdIonA matanuM ulkAvana karatAM graMthakAra kahe che ke puNyanA udayathI prApta thayela gRhavAsano tyAga pApanA udayathI thAya che, kema ke sAdhune bhojana, rahevAnuM sthAna vagerenI prAptinI ciMtA rahe che, tethI teo dharmadhyAna karI zake nahIM. tethI kalyANanA arthIe gRhavAsano tyAga karavAne badale potAnI AjIvikA pUratAM dhanAdine prApta karIne gRhakartavyamAM mUDha thayA vagara saMtoSapUrvaka paropakAramAM tatpara thaine dharmadhyAnamAM yatna karavo joIe, jethI Atmahita sAdhI zakAya. For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / saMkalanA A prakAranA pUrvapakSanuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che ke gRhastho gRhartavyatAmAM mUDha thayA vagara paranA hitamAM rakta hoya to paNa potAne prApta thayela gRha, dhanAdi pratye mamatvabuddhi hovAthI teo vizeSa dharmadhyAna karI zakatA nathI, jyAre nirmama evA sAdhuo anukULatA ane pratikULatAmAM samAna cittavALA hovAne kAraNe anukULa saMyogomAM paNa mUcha nahIM hovAthI dharmadhyAna karI zake che ane pratikULa saMyogomAM paNa vyAkuLatA nahIM hovAthI dharmadhyAna karI zake che, tethI teone bhikSA, rahevA mATe ucita sthAnAdi meLavavAmAM paNa saMkleza thato nathI, paraMtu samabhAvanI vRddhi thAya che ane AvA sAdhuo gRhavAsamAM hatA tyAre paNa jo pUrvanA puNyodayathI prApta thayela svajana, vaibhavAdi pratye ane bhogo pratye Asakti na hoya to sukhI hoya che ane bhogAdithI saMpUrNa virakta thaIne saMyamuM grahaNa kare che tyAre paNa puNyanA paripAkane kAraNe viraktabhAva thavAthI teone adhika sukha thAya che, tethI AvA nirlepa muniono gRhavAsano tyAga puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI thAya che; paraMtu jeo anukULatAnA arthI che, teo mATe pravajyA sukharUpa nahIM banatI hovAthI teo saMyamajIvanamAM je kaMI kaSTo veThe che te zubhabhAvanI vRddhinuM kAraNa nahIM banatA hovAthI kalyANanuM kAraNa paNa banatA nathI, AthI tevA sAdhuono gRhavAsano tyAga pApanA udayathI thAya che, ema kahevAmAM koI virodha nathI. AnAthI e phalita thayuM ke je jIvo bhavathI virakta thayA che, saMyamagrahaNa karyA pachI adhika-adhikatara virakta thAya che. pratidina dharmadhyAnAdithI bhAvita cittavALA bane che, tevA jIvone AzrayIne gRhavAsano tyAga ane bAhya bhogAdinI aprApti klezanuM kAraNa banatI nathI, tethI teo bhikSAdi arthe zAstravacanAnusArI je pravRttio kare che te paNa dharmadhyAnAdinI vRddhinuM kAraNa bane che, jethI teonA upazAMta thayelA cittamAM sukhanI vRddhi thAya che, je prakarSane pAmIne pUrNa sukhamaya mokSanuM kAraNa bane che. AthI kalyANanA arthIe vidhipUrvaka pravrayA grahaNa karIne apramAdabhAvathI saMyamanA yogomAM yatna karavo joIe, jethI sarva abhivRMgathI rahita evA uttama cittanI prApti thAya. AthI zAstrokta vidhi mujaba pravrajyA svIkAranAra pravrajitane 12 mahinAnA saMyamaparyAyamAM anuttaravAsI devo karatAM adhika sukha thAya che ema kahela che. tethI nakkI thayuM ke adhikArI jIva vidhipUrvaka pravrajyA grahaNa kare ane grahaNa karela pravrayAnuM apramAdathI pAlana kare to, tenAmAM nirlepa citta pragaTa thAya che, je uttarottara vRddhi pAmIne sarvArthasiddha karatAM paNa adhika sukhano anubhava karAve che, ane aMte sarva karmano kSaya karAvIne jIvane vItarAga-sarvajJa banAve che. chabasthatAne kAraNe prastuta graMthanA lakhANamAM vItarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha jANatA ke ajANatAM kAMI paNa lakhAyuM hoya to te badala trividha trividha micchA mi dukkaDaM mAMguM chuM. -pravINacaMdra khImajI motA. Aso vada-13, budhavAra, vi.saM.2011 tA. 10/11/2004 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastuka gAthAnaM.2 pravrajyAvidhAna pratidinakriyA vratasthApanA anuyogagaNAnujJA saMlekhanA sA te pravrajyA kena kebhyaH kasmin 1 gAthA-naM.4. katham gAthA-naM. 5 thI 9 (1) tattvathI (2) bhedathI (3) paryAyathI (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya pravRnAM pravra khyA arthAtu pApamAMthI mukta thaIne zuddha caraNayogomAM prakarSathI javuM. (4) bhAva _ _ _ For Personal & Private Use Only AgamathI noAgamathI AgamathI no AgamathI jJAtA anupayukta 1 jJAtA upayukta | jJazarIra-bhathazarIrathI vyatirikta (jinamatamAM ja) jJazarIra bhavya zarIra (carakAdine) (1) pravrajayA (2) niSkramaNa (dravya-bhAva saMgathI). (3) samatA (iSTa-aniSTa padArthomAM) (4) tyAga (bAhya-atyaMtara parigrahano) (6) dharmacaraNa (7) ahiMsA (8) dIkSA (5) vairAgya (viSayomAM) pravajyAvidhAnavastuka
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka gAthA-naM. 10thI 13 kena kevA guru vaDe (vrajyAdAnanA adhikArI gurunA guNo) (1) AryadezotpanAdi pravrayAyogya guNothI saMgata. (2) vidhipUrvaka svIkArAyela pravrayAvALA. (3) sevela gurukulavAsavALA. (4) satata akhkhalita zIlavALA. (5) paradrohathI viratinA bhAvavALA. (6) sUtrokta yogavidhAnapUrvaka grahaNa karela sUtravALA. (7) sUtrAdhyayanAdithI thayela vimalatara bodhanA yogane kAraNe vastutattvane jANanArA. (8) krodhanA vipAkanA bodhathI upazAMta. (9) pravacana upara vAtsalyathI yukta. (10) jIvonuM hita karavAmAM rakta. (11) Adeya. (12) anuvartaka. (13) gaMbhIra. (14) paraloka sAdhavAmAM aviSAdI. (15) upazama, upakaraNa ane sthirahasta labdhithI yukta. (16) sUtra ane arthanA vaktA. (17) potAnA guru ke gacchAcArya dvArA anujJA apAyela gurupadavALA. For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka gaH kevA jIvone (pravrajayAgrahaNanA adhikArI jIvonA guNo) gAthA-naM. 32 thI 36 (1) AryadezamAM utpanna. (2) jAti ane kulathI vizuddha. (3) kSINaprAya karmarUpI malavALA. (4) karmanA kSayathI thayela vimalabuddhivALA. (5) vimala buddhi hovAthI ja saMsArasamudramAM manuSyapaNuM durlabha che ityAdi jANela saMsAranA nirguNa svabhAvavALA. (6) saMsAranA nirguNapaNAne jANavAthI saMsArathI virakta thayelA. (7) maMda kaSAyovALA. (8) alpa hAsyAdi nokaSAyavALA. (9) sutajJA (10) vinIta. (11) rAjAdinI viruddha nahIM karanArA. (12) rAjAdino droha nahIM karanArA. (13) kalyANa aMgavALA. (14) zraddhAvALA. (15) sthira. (16) pravajyA grahaNa karavA mATe sAmethI upasthita thayelA. For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka kasmin kevA kSetrAdimAM (pravrajyA ApavA yogya kSetro) gAthA-naM. 109 thI 113 bhagavAna dvArA Azraya karAyela kSetra - (2) jinabhavana _ (3) zeraDInA vana - (4) dUdhavALA vRkSonA vana - (5) zabdonA paDaghA paDatA hoya tevA kSetra. - (6) pradakSiNAnA AvartAvALA jaLAzayavALA kSetra (pravrajyA nahIM ApavA yogya kSetro) - (1) bhagna kSetra - (2) dagdha kSetra smazAna |_ (4) zUnya kSetra - (5) asuMdara kSetra (6) khAra, aMgAra, kacarAvALA kSetra (7) carabI Adi dravyothI duSTa kSetra (vrajyA nahIM ApavA yogya kALa) caudaza amAsa chaDha cotha bArasa pUnama AThama noma (pravajyA ApavA yogya nakSatro) uttarASADhA rohiNIo uttarAphAlganI uttarAbhAdrapada (pravrajyA nahIM ApavA yogya nakSatro) saMthAgata ravigata vivera saMgraha vilaMbI rAhugata prahabhinna For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pravajyAvidhAnavastuka gAthA naM.115 thI 151 katham kaI rIte (pravrayA yogya vidhi) (1) pravrayAne abhimukhatA viSayaka prazna (2) sAdhukriyAnI kathA (3) sAvadhanA parihAra vaDe parIkSA (4) vizuddha AlavAthI (5) zeSa vidhi sAmAyikAdi sUtranuM dAna gAthA-116-117 gAthA-118 thI 121 gAthA-122 gAthA-123 (1) vaibhavanurUpa (2) vaibhavanurUpa vItarAganI sAdhuonI mAtyAdithI vastrAdithI bhakti gAthA-124 gAthA- naM. 125 thI 151nA pUrvArdha sudhI (9) pravrajyAmadAnanI vidhi (1) caityavaMdananuM (2) rajoharaNanuM arpaNa (3) aSTAnuM grahaNa (4) sAmAyikanA kAyotsarganuM karaNa karaNa (5) traNa vAra (8) traNa vAra sAmAyika ziSyane sUtranuM paThana pradakSiNAnuM karAvaNa gAthA-126 thI 128 gAthA-129 thI 137 gAthA-138-139 gAthA-140thI gAthA-124nA gAthA-14 thI 142nA uttarArdhathI 151nA pUrvArdha sudhI gAthA-143 pUrvArdha sudhI For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka 13 gAthA- naM. 6 pravrajyAgrahaNakALamAM karAto tyAga (1) AraMbha (2) parigraha (1) pRthvIkAya (2) aSkAya (3) teukAya (4) vAukAya (5) vanaspatikAya viSayaka viSayaka viSayaka viSayaka viSayaka (1) bAhya (2) atyaMtara mithyAtva avirati duSTa yogo muhapatti Adi dharmanA sAdhanane mUkIne anyanuM parigrahaNa ane dharmanA upakaraNamAM mUccha gAthA- naM. 132 (rajoharaNanI vyutpattinA saMdarbhamAM) raja (1) bAhya (2) atyaMtara baMdhAtA karma pRthvIraja vagere jinakathita taponuSThAnakaraNa gAthA- naM. 214 () mana asuMdara na ciMtave te rIte indriyonI hAni na thAya te rIte cakravAla sAmAcArI aMtargata yogo na haNAya te rIte For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pravajyAvidhAnavastuka gAthA- naM. 30-31 kAlapariNANinA doSathI ApavAdika pravrajyA ApanAra gurunA apekSita guNo sAmAnyathI vizeSathI (1) pravrayAdAtA gurunA 17 guNomAMthI ekAda guNathI rahita (2) zIlavAna (1) gItArtha (2) kRtayogI (3) cAritrI (4) grAhaNAmAM kuzala (5) anuvartaka (6) aviSAdI gAthA- naM. 37 kAlaparihAginA doSathI ApavAdika pravrajyA lenAra jIvonA apekSita guNo (2) bahu guNothI saMpanna (1) pravrajayA grahaNa karanArA jIvonA 16 guNomAMthI ekAda guNathI vihIna gAthA- naM. 217-218 saMsAranA phaLavALuM bhikSATana karanArA jIvonuM svarUpa (3) ajJAnI (6) dIna (1) cAritrathI vihIna (2) bhikSAdimAM SAtmaka kaluSabhAvavALA (4) AraMbhathI yukta (5) aparizuddha pariNAmavALA pravrajyAne yogya jIvonI uMmaranuM pramANa (1) jAnyathI (2) utkRSTathI (3) apavAdathI ATha varSa atyaMta vRddha na thAya tyAM sudhI bhAvitamativALA atyaMta vRddha paNa saMstAraka zramaNa karAya che. gAthA- naM. 50 gAthA- naM. 50 gAthA- naM. 73 For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastuka graMtha aMtargata prathama vastumAM darzAvAyelA viSayonI anukramaNikA viSayAnukrama gAthA naM. pAnA naM. 1-9 10-12 12-16 na je je i ka 17-18 18-20 18-20 ba che : 20-22 22-23 24-20 che 26-20 10-31. 28-50 10-29. 28-54 maMgalAcaraNa. pAMca vastuonAM nAmo ane vastuonAM kramasvIkAranI yukti. pAMca vastuomAM "vastu' zabdano pAramArthika artha. prathama vastunA pAMca dvAronA nAmo. "sa" nAmanuM paheluM dvAra. "pravRnya' zabdanI vyutpatti artha. nAmAdi cAra nipAthI pravrayAnuM svarUpa. pravrajayAmAM varjanIya AraMbha-parigrahanuM svarUpa. pravrayAgrahaNakALamAM karAtA "tyAga' zabdano pAramArthika artha. prakvanyA' zabdanA paryAyavAcI nAmo. nA" nAmanuM bIjuM dvAra. anuvartana karavA samartha hovAthI guNagAna guru ja pravrajayAdAnanA adhikArI, tenI vicAraNA. pravrayA ApavAne yogya gurunA 17 guNonuM varNana. pravrajayA ApanAra gurue varjavA yogya ane karavA yogya AzayanuM svarUpa. guNavAna guru pAse pravajyA svIkAranAra jIvone thatA lAbha. gurunI anuvartanAthI ziSyone thatA guNo. samya anuvartanAthI thatuM gurupaNAnuM sAphalya. ziSyonA ananupAlanathI gurune prApta thatA doSo. anuvartaka guruthI gurune, ziSyone ane anya jIvone prApta thatA guNo. anuvartita ziSyo dvArA karAtA pratiSiddhanA sevanamAM bhagavadajJAnA saMpAdaka gurune thatI doSanI aprApti. anayvartita ziSyo dvArA karAtI aparAdhanI senAmAM bhagavadAjJAnA asaMpAdaka gurune thatI doSanI prApti. 10-13. 28-35 14. 35-36 15-16. 36-39 1che. 39-40 18-19. 41-42 20-22. 43-45 23-26. 45-50 20. 51-para 52-53 For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 gAthA naM. 30-31. 32-108. 32-39. 32-36. 30-38. 40-41. 42-43. 44. 45-48. 49. 50. 51. 52-56. 54. 46-50. 59-60. 61. . 93. 64. anukramaNikA / pravrajyAvidhAnavastuka pAnA naM. viSayAnukrama apavAdathI pravrajyAdAnanA adhikArI gurunuM svarUpa. " 'mya' nAmanuM trIjuM dvAra . guNasaMpanna jIvo ja pravrajyAgrahaNanA adhikArI, tenI vicAraNA. pravrajyA svIkAravAne yogya jIvonA 16 guNonuM varNana. apavAdathI pravrajyAgrahaNanA adhikArI jIvonuM svarUpa. pravrajayAnA duSkarapaNAnA kAraNanI yukti. bhavAbhinaMdI jIvonI pravrajyAgrahaNamAM asamarthatAsthApaka yukti. guNasaMpanna jIvone pravrajayAnA adhikArI svIkAranuM prayojana. adhanya jIvone pravrajyAdAnamAM gurune ane ziSyane prApta thatA anartho. karmarUpI vyAdhine AzrayIne asAdhya jIvone pravrajyAthI paNa thatI lAbhanI aprApti. pravrajyAsvIkArane yogya jIvonI vayanA pramANanuM svarUpa. ATha varSathI nAnIvayavALA jIvone pravrajyA ApavAthI thatA doSonuM varNana. bAlajIvone pravrajyAnA anadhikArI ane bhuktabhogI jIvone ja pravrajyAnA adhikArI svIkAramAM pUrvapakSI dvArA apAtI yuktionuM varNana. bhuktabhogI jIvone pravrajyA ApavAthI thatA guNonuM svarUpa. bAla jIvone pravrajyAnA anadhikArI ane bhuktabhogI jIvone ja pravrajyAnA adhikArI svIkAramAM pUrvapakSI dvArA apAyela yuktionuM graMthakAra dvArA karAtuM khaMDana. bhaktabhogI jIvone paNa karmavazathI doSonA saMbhavanI yukti. ATha varSathI nAnI vayavALA jIvone pravrajyAdAnanA niSedhanuM prayojana. abhuktabhogI jIvone yauvana vayamAM bhogecchAnA saMbhavanI pUrvapakSI dvArA apAyela yuktimAM vyabhicAra. abhuktabhogIonI jema caramazarIrIone paNa mohanIyakarma hovAne kAraNe bhogecchAno saMbhava. bhogecchAnI saMbhAvanAthI dIkSAnI ayogyatAnI vicAraNAmAM navamA guNasthAnaka sudhI dIkSAnI aprApti. For Personal & Private Use Only 54-57 46-953 5-4 46-50 60-62 64-66 glo-se Fe-too 1-5 to-toto 78 tee-co 80-86 82-83 86-91 89-91 91-92 92-93 93-95 95-99
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. 9-100 101-102 kao-g9. 100-106 00, 5. 109-110 o3. pravRjyAvidhAnavastuka | anukramaNikA gAthA na. viSayAnukrama | pAnA naM. bhuktabhogI jIvonI jema keTalAka abhuktabhogI jIvone paNa bAlyakALathI| bhogecchAno asaMbhava. 66. bhuktabhogI jIvone abhyAsa hovAne kAraNe kAmecchAno abhuktabhogI jIvo karatAM adhika saMbhava. cAra puruSArthomAMthI mAtra dharmapuruSArtha ja kartavya ane arthapuruSArthakAmapuruSArtha akartavya. . mokSArthe paNa dharma ja kartavya, dharmanuM phaLa mokSa. 106-100 bhuktabhogI jIvone paNa doSono saMbhava. 100-109 jinavacanathI bhAvitamativALA abhuktabhogI jIvone paNa doSano asaMbhava. jaghanyathI ATha varSanA ane utkRSTathI anativRddha uMmaranA jIvo pravrajayAnA 110-112 adhikArI, tema ja bhAvitamativALA ativRddha paNa jIvo sastAraka zrAmaNyanA adhikArI. saMnyAsAzrama karatAM gRhasthAzramane zreSTha mAnanAra pUrvapakSI dvArA apAyela yuktio ane tenuM samAlocanapUrvaka graMthakAra dvArA karAyela nirAkaraNa. svajanathI rahita jIvone ja pravrayAnA adhikArI kahenAra pUrvapakSI dvArA apAyela yuktio ane tenuM samAlocanapUrvaka graMthakAra dvArA karAyela nirAkaraNa. svajanAdithI yukta jIvone ja pravrajayAnA adhikArI kahenAra pUrvapakSI dvArA apAyela yuktio ane tenuM samAlocanapUrvaka graMthakAra dvArA karAyela nirAkaraNa. 101-102. zrAvakone upadeza ApavAnI ane kyAreka ardhapatita jinAlayAdine sApha karavAnI madhyastha evA sApekSa yatine anujJA. 109-114. "ma" nAmanuM cothuM dvAra. 14-19 109-113. kevA kSetrAdimAM pravrayA apAya ane kevA kSetrAdimAM pravrajyA na apAya; tenI vicAraNA. "zartha vA" nAmanuM pAMcamuM dvAra. 100-320 kartha vA dvAranA avAMtara dvAronA nAmo. 100-101 116-110. pravrajayAne abhimukha jIvane pUchavA yogya praznonuM svarUpa. 101-104 04-78 112-118 09-0. 119-135 91-108, 135-163 149-153 14-168 115-220. 115. For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 gAthA naM. 118-121. 122. 123. 124-151. 134-130. 152. 153-163. 164-109. 25-249 anukramaNikA | pravRjyAvidhAnavastuka viSayAnukrama pAnA naM. pravrayAne abhimukha jIvane kahevA yogya pravrajyAnI duSkaratA ane 104-108 pravrajyAmAM thatA lAbhonuM svarUpa. pravrajyAne abhimukha jIvanI karavA yogya parIkSAnuM svarUpa, 108-180 pravrayAne abhimukha jIvane sUtro ApavamAM karaNIya vidhi. 180-181 pravrayAgrahaNakALamAM karaNIya vidhi. 182-213 rajoharaNane saMyamayogonA kAraNarUpe nahIM svIkAranAra digaMbaro dvArA 192-199 apAtI yuktionuM graMthakAra dvArA samAlocanapUrvaka karAtuM khaMDana. dIkSAnA divase karavA yogya ucita tapanuM svarUpa. 213-214 pravrayAgrahaNa pachI abhinavapravrajitane guru dvArA apAtI hitazikSAnuM 215-224 pAramArthika svarUpa. pravrayA viratinA pariNAmasvarUpa hovAthI viratinA pariNAmamAM yatna choDIne pravajyAnI caityavaMdanAdi vidhikaraNanA aprayojananI zaMkAnuM ubhAvanapUrvaka nirAkaraNa. pravrayAnI vidhi vagara paNa bharatAdine viratipariNAmano saMbhava ane 226-228 pravrajayAnI vidhithI paNa aMgAramaIkAcAryAdine viratipariNAmano asaMbhava. viratipariNAma hoya to paNa ke na hoya to paNa caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNanI niSphaLatAsthApaka pUrvapakSInI yukti. pravrayA viratinA pariNAmasvarUpa hovA chatAM yogya jIvone prAyaH caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrayAnA grahaNathI viratipariNAmanI prAptino saMbhava. caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAdhuliMganA grahaNamAM yogya jIvone zubhabhAvano saMbhava. vyavahAranayathI pravrajyAmAM vidhinI upakArakatA ane nizcayanayathI viratipariNAmathI ja pravrayAnI saphaLatA, tema ja ubhayanayathI karAyela pravRttinI iSTa phaLanI kAraNatA. gRhavAsano parityAga pApanA udayathI svIkAranAra pUrvapakSI dvArA apAyela 249-310 yuktio ane tenuM graMthakAra dvArA samAlocanapUrvaka karAyela nirAkaraNa. 15-16ka. 10. 228-230 168. 230-232 169, 232-233 101-103. 235-239 180-225. For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | anukramaNikA gAthA naM. SiyAnukrama pAnA naM. 180-182. 249-252 183, 2pa2-253 184. 253-255 185. 255-256 186. 250-258 180. 258-20 188-192. 260-266 189. 261-262 190-191. 263-25 196-194. 20-29 | gRhavAsanA parityAgane pAparUpe svIkAranI yuktio. zubhadhyAnathI dharmanI prApti ane pravrayAmAM zubhadhyAnanA asaMbhavasthApaka yuktio. gRhavAsamAM zubhadhyAnanA saMbhavasthApaka yuktio. puNya-pApanuM pAramArthika svarUpa. gRhIone arthopAdAnAdimAM ArtadhyAnarUpa saMklezano saMbhava. abhivRMga vagaranA sAdhune gRhAdinA abhAvamAM paNa sukhanI prApti ane abhiLaMgavALA sAdhune gRhAdinA abhAvamAM klezanI prApti. pApAnubaMdhI pApa ane pApAnubaMdhI puNyanuM kArya. saMklezano hetu hovAthI pApAnubaMdhI puNya paramArthathI pAparUpa. gRhAzramamAM viziSTa apramAdathI sAdhya evA dharmanA asaMbhavasthApaka yuktio. puNyAnubaMdhI puNyanuM kArya. puNyAnubaMdhI puNyanI pakva avasthAthI viSayathI virakta jIvone mahAsukhanI prApti. saMsAranA sarva sukho karatAM icchAnI nivRttithI adhika sukhanI prApti. muktino IcchAnivRttinA phaLarUpe svIkAra. prAthamika pravrajayAmAM muktinI icchAthI pravRtti. pravrajitane 12 mahinAnA saMyamaparyAyamAM sarvArthasiddha karatAM adhika sukhanI prApti ane tyArapachI krame karIne mokSanI prApti. prazasta lezyA sukhI jIvane ja thatI hovAthI prazasta lezyAvALA munino agAravAsano parityAga paNa sukhanA kAraNarUpa ja. bhAvasaMyamanI prApti puNyAnubaMdhI puNyanuM phaLa. gRhavAsamAM AraMbha-parigraha hovAne kAraNe saMklezAdinI prApti ane pravrayAmAM dharmopakaraNane viSe paNa apratibaMdha hovAne kAraNe saMklezAdinI aprApti. 15, 269-200 196. 200-202 190. 202-203 205-200 19. 200-201. 200-281 202, 281-282 203-204, 282-285 205. 285-288 For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 anukramaNikA | pravajyAvidhAnavastuka gAthA naM. pAnA naM. 206. 289-290. 208-209. 22296 210-213. 26-301 214. 302-303 215-216. 303-306 viSayAnukrama gRhavAsanA parityAgane puNyarUpe svIkAranI yuktio. dravyathI ane bhAvathI cAritrIne gRhavAsanA parityAgano saMbhava. bhAvacAritrIne tRSAdi paNa duHkharUpe asvIkAranI yukti. saMyamane upaSTabhaka ja tapa karavAnI anujJA. | dehamAM paNa apratibaddha evA munine AhAragrahaNamAM pApanI aprApti ane dharmadhyAnanI prApti. dravya pravrajitanI bhikSATanAdinI pravRtti saMsAranA phaLavALI ane teone pApanA udayathI pravrayAnI prApti. dravya pravrajyA prAptinA hetubhUta evA pApAnubaMdhI pApabaMdhanA kAraNo. daSTAMta dvArA sarva dAnomAM abhayadAnano zreSTharUpe svIkAra. tapane paramArthathI duHkharUpe asvIkAranI yukti. 217-218. 304-309 219-220. 309-311 2-224. 313-316 20. 319320 For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ // OM hrIM zrI aha~ namaH // // zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // ||aiN nmH|| yAkinImahattarAdharmaputrasugRhItanAmadheyazrIharibhadrasUriviracitaH svopajJaziSyahitAvyAkhyAsametaH "zrI paJcavastukagranthaH" // OM nama: zrIsarvajJAya // TIkAkAranuM maMgalAcaraNa : praNipatya jinaM vIraM, nRsuraasurpuujitm| vyAkhyA ziSyahitA paJcavastukasya vidhIyate // 1 // zlojArtha: nara, sura ane asurathI pUjAyela vIra jinane praNipAta karIne paMcavastakanI ziSyahitA vyAkhyAH TIkA karAya che. avatarazi: iha hi paJcavastukAkhyaM prakaraNamArabdhukAma AcAryaH ziSTasamayapratipAlanAya vijavinAyakopazAntaye prayojanAdipratipAdanArthaM cAdAvevedaM gAthAsUtramupanyastavAn - * 'hi' prastAvanAmA che. avataraNikArya : ahIMegraMthanI racanAmAM, paMcavastuka nAmanA prakaraNano AraMbha karavAnI IcchAvALA AcAryae zikhonA samayanA-AcAranA, pratipAlana mATe, vinanA vinAyakanI samudAyanI, upazAMti mATe ane prayojanAdinA pratipAdananA arthe AdimAM ja=graMthanA prAraMbhamAM ja, A AgaLamAM kahevAnAra, gAthAsUtrano upanyAsa karela che. gAthA: NamiUNa vaddhamANaM, samma mnnvynnkaayjogehiN| saMghaM ca paMcavatthugamahakkama kittaissAmi // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 1 anvayArtha : maLavayaUkSayanordi = mana, vacana, kAyanA yogo vaDe vaiddhamApa = vardhamAnasvAmIne saMghaM = ane saMghane samaM mizraNa = samyaga namIne mahemaM = yathAkrame paMcavattha = paMcavastune vittasmAmi =huM kIrtIza. gAthArtha : mana, vacana, kAyAnA yogo vaDe vardhamAna svAmIne ane saMghane samyaga namaskAra karIne krama pramANe paMcavastukane huM kahIza. utthAna : avataraNikAmAM kahela ke ziSTonA AcAranA pratipAlana mATe graMthakAre maMgalAcaraNa karyuM che. tyAM ziSTono AcAra zuM che ane ziSTAcAranA pAlana mATe graMthakAre maMgalAcaraNa kema karela che, te batAve cheTIkA : ___ tatra ziSTAnAmayaM samayaH, yaduta-ziSTAH kvacidiSTe vastuni pravarttamAnAH santa iSTadevatAnamaskArapUrvakaM pravarttanta iti, ayamapi AcAryo na hi na ziSTa ityataH tatsamayaparipAlanAya, TIkArya tatra' vAkyanA prastAvamAM che. ziSTono A samaya che=AcAra che, je yahuta thI batAve che. zikho koI paNa ISTa vastumAM pravartatA chatA ISTadevatAnA namaskArapUrvaka pravarte che. "ti' ziSyonA AcAranA kathananI samApti mATe che. ziSTAcAra batAvyA pachI ziSTAcAranA pAlana mATe prastuta maMgalAcaraNa karavAno hetu batAve che A paNa AcArya ziSTa nathI ja ema nahi, ethI teonA=ziSTonA, samayanA AcAranA, paripAlana mATe, prathama gAthAmAM graMthakAre maMgalAcaraNa karela che. utthAna : avataraNikAmAM kahela ke vinonA samUhanI zAMti mATe graMthakAre maMgalAcaraNa karela che. te vAtane spaSTa karatAM batAve che sAmAnya rIte prazna thAya ke graMtharacanAmAM potAne vighno dekhAtAM hoya to vidgonA nAza mATe maMgalAcaraNa karavuM Avazyaka che, paraMtu koI vipna ja upasthita na thayuM hoya to pachI vinonA zamana mATe maMgalAcaraNa kema karavuM joie? tenA samAdhAna mATe prathama kahe cheTIkA : tathA zreyAMsi bahuvighnAni bhavantIti, uktaM ca zreyAM ivavinAnA mavatti matApitA azreyasi pravRttAnAM kvApi yAnti vinAyakAH // 1 // " For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / gAthA 1 TIkArya : tathA zreyakAryo bahu vighnovALAM hoya che. ahIM 'tathA' pUrvakathananA samuccayamAM che ane 'vRtti' kathananI samAptimAM che. 3 zreyakAryo bahu vighnovALAM hoya che te kathanamAM sAkSI ApatAM u va thI kahe che mahApuruSonAM paNa zreyakAryo bahu vighnovALAM hoya che ane azreyakAryamAM pravRtta puruSonAM vinAyako = vighno, kyAMya paNa cAlyAM jAya che. utthAna : prastuta graMtha zreyakAryarUpa che ane zreyakAryomAM ghaNAM vighno Ave che, mATe prastuta graMthamAM vighnonA zamana mATe maMgalAcaraNa karela che, te vAta batAve che TIkA : idaM ca prakaraNaM samyagjJAnahetutvAcchreyobhUtam, ato mA bhUdvighna iti vighnavinAyakopazAntaye, TIkArya : ane A prakaraNa samyag jJAnano hetu hovAthI zreyobhUta che, AthI A graMtharacanAmAM vighna na thAo, ethI karIne vighnanA vinAyakanI = samUhanI, upazAMti mATe, prathama gAthAmAM graMthakAre maMgalAcaraNa karyuM che. utthAna : ziSTAcAranA pratipAlana mATe ane vighnonA samudAyanI zAMti mATe graMthakAre karela maMgalAcaraNano prastuta gAthAmAM rahela bhAga batAvavA arthe kahe che TIkA : 'namiUNa vaddhamANaM sammaM maNavayaNakAyajogehiM saMghaM ca' ityaneneSTadevatAstavamAha, TIkArya : "mana, vacana, kAyAnA yogo dvArA vardhamAnasvAmIne ane saMghane samyag namIne" e prakAranA AnA dvArA = A kathana dvArA, iSTadevatAnA = paramAtmAnA, stavane = stutine, gAthAnA pUrvArdhamAM graMthakAra kahe che, jenAthI ziSTonA AcAranuM pAlana thAya che ane graMthamAM saMbhavita vighnono samUha dUra thAya che. vizeSArtha : bhaktinA upayogapUrvaka iSTa evA 52mAtmAnI stuti karavAthI vighna karanArAM pApakarmono nAza thAya che. tethI ziSTono ucita AcAra che ke sarva kAryamAM iSTadevatAnuM smaraNa karavuM joie, jethI potAnI ucita pravRtti samyag phalavAna bane, ane ziSTa puruSo prAyaH karIne ucita pravRtti karanArA hoya che. AthI potAnI ucita pravRtti saphaLa karavA arthe graMthakAra iSTadevatAnuM smaraNa kare che. For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 1 utthAna : vaLI, avataraNikAmAM kahela ke prayojanAdinA pratipAdana mATe prathama gAthAno upanyAsa karela che. tethI prazna thAya ke prayojanAdinuM pratipAdana karavAnuM prayojana zuM che? te batAvavA arthe kahe cheTIkA : prekSApUrvakAriNazca prayojanAdizUnye na pravarttanta iti, uktaM ca "sarvasyaiva hi zAstrasya karmaNo vA'pi kasyacit / yAvatprayojanaM noktaM tAvat tatkena gRhyate // 1 // " ityAdi, ataH prayojanAdipratipAdanArthaM ca paMcavatthugamahakkama kittaissAmi' ityetadAha, TIkAI-bhAvArtha : ane prekSApUrvakArIo = prekSApUrvaka pravRtti karanArA vicAraka puruSo, prayojanAdithI zUnya kAryamAM pravartatA nathI. 'ti' kathananI samAptimAM che. vicAraka puruSo prayojanAdizUnyamAM pravRtti karatA nathI e kathanamAM 3d 2 thI sAkSI Ape che je kAraNathI sarva ja zAsanuM athavA koI paNa karmanuM jyAM sudhI prayojana kahevAyuM na hoya, tyAM sudhI te= zAstra ke karma, konA vaDe grahaNa karAya? arthAt vicAraka puruSa vaDe grahaNa na karAya. Azaya e che ke vicAraka jIva pravRtti karavAnuM prayojana dekhAya tyAre temAM pravRtti kare che. tethI koI paNa zAstra bhaNavAthI potAne zuM prApta thaze tenuM jJAna na hoya athavA koI paNa kriyA karavAthI potAne zuM phaLa prApta thaze tenuM jJAna na hoya, tyAM sudhI vicAraka jIva te zAstra bhaNavAmAM ke te kriyA karavAmAM prayatna karato nathI. AthI "paMcavastuka nAmanA graMthane yathAkrame huM kahIza" e prakAranA kathanane prayojanAdinuM pratipAdana karavA mATe gAthAnA uttarArdhamAM graMthakAra kahe che. * "prayoganAri'mAM ripadathI saMbaMdha ane viSayanuM grahaNa karavAnuM che ane 3ra thI jema prayojanane kahenAra sAkSIMgAthA ApI, tema rUtya' zabdathI saMbaMdhane ane viSayane kahenAra sAkSIMgAthAnuM grahaNa karavAnuM che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke prayojanAdithI zUnyamAM vicArakanI pravRtti thatI nathI, tethI prayojanAdinA pratipAdana mATe gAthAnA uttarArdhamAM "yathAkrame paMcavastukane kahIza" e pramANe kahela che. have uttarArthanA kathanane bIjI rIte yojatAM vA kArathI kahe che TIkA : prakaraNArthakathanakAlopasthitaparasambhAvyamAnAnupanyAsahetunirAkaraNArthaM vA; For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka | gAthA 1 TIkArya : athavA prakaraNArthanA kathanakAlamAM upasthita evA para vaDe saMbhAvyamAna evA anupanyAsanA hetunA nirAkaraNa mATe "yathAkrama paMcavastakane kahIza" ema gAthAnA uttarArdhamAM kahela che. bhAvArtha : graMthakAra makarasanA arthane kahe. mATe tatpara thayuM te smRye upasthita evo koI jIva anupanyAsanA hetunI saMbhAvanA kare ke A graMtha prayojana, abhidheya ane saMbaMdha vagarano che, mATe A graMthanI racanA karavI joIe nahIM. tenA nirAkaraNa mATe "yathAkrama paMcavastune kahIza', tema graMthakAre kahela che. utthAna : para vaDe rajU karAtA anupanyAsanA kAraNane spaSTa karavA mATe tathAdithI kahe cheTIkA : tathAhi-paJcavastukAkhyaM prakaraNamArabhyata ityukte sambhAvayatyevaM vAdI paraH, nArabdhavyamevedaM prakaraNaM, prayojanarahitatvAt unmattakavirutavat, tathA nirabhidheyatvAt kAkadantaparIkSAvat, tathA'sambandhatvAt dazadADimAnItyAdivAkyavat; ato'mISAM hetUnAmasiddhatodvibhAvayiSayetyetadAha paMcavatthugamahakkama kittissaami'| TIkArtha : paMcavastaka nAmanA prakaraNano AraMbha karAya che, e pramANe kahevAya chad, para vAdI A pramANe saMbhAvanA kare che- A prakaraNa AraMbha karavA yogya ja nathI; kema ke unmatta kavinA satanI vacananI, jema prayojanathI rahitapaNuM che, ane kAgaDAnA dAMtanI parIkSAnI jema nirabhidheyapaNuM che, tathA "daza dADamo' ItyAdi vAkyanI jema asaMbaMdhapaNuM che. AthI A hetuonI asiddhatAnuM udvibhAvana karavAnI icchA vaDe "paMcavastukane yathAkrame huM kIrtana karIza" e prakAranA kathanane mULagAthAnA uttarArdhamAM kahe che. bhAvArtha : paravAdInA kahevAno Azaya e che ke paMcavastu nAmanA graMthanI racanA karavI ucita nathI; kema ke unmatta kavi jevI rIte yathAtathA bole che, vastutaH tenA bolavAnuM koI prayojana nathI, tevI rIte A prakaraNanI racanA prayojana rahita che. vaLI, kAgaDAne dAMta hotA nathI, chatAM koine icchA thAya ke mAre kAgaDAnA dAMtanI parIkSA karavI che, to parIkSAnA viSayabhUta vastu nahIM hovAthI te parIkSA jema viSaya vagaranI che, tema graMtha racavAno koi viSaya nahIM hovAthI graMthano AraMbha karavo nirviSayaka che. vaLI, koI sahasA "daza dADama bole, to te vAkya jema saMbaMdha vagaranuM jaNAya che, tema prastuta graMthamAM paNa koI saMbaMdha nathI, mATe A graMtha asaMbaMdha che. A prakAranA paravAdInA kathanane sAme rAkhIne graMthakAre paravAdInA A hetuonI asiddhatA pragaTa karavAnI icchAthI "paMcavastuka nAmanA graMthanuM yathAkrame kIrtana karIza", ema gAthAnA uttarArdhamAM kahela che. For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 1 vizeSArtha : paMcavastukane yathAkrame huM kahIza' e kathana dvArA prayojanAdi kevI rIte pratipAdana thayAM? e prakAranI vicArakane jIjJAsA thAya. tenA samAdhAna mATe prastuta graMthamAM prayojanAdi jaNAvavAM Avazyaka che, ane te A pramANe prastuta graMthamAM vaktAnuM prayojana ane zrotAnuM prayojana, ema be prakAre prayojana che ane te baMne prayojananA paNa sAkSAt ane paraMpara ema be bhedo che. graMtha bhaNAvavAmAM vaktAnuM sAkSAt prayojana e che ke zrotAne pAMca vastuono samyam bodha karAvavo ane mokSamArgamAM joDavo, ane vaktAnuM paraMpara prayojana e che ke zrotAne paMcavastuono bodha karAvavA dvArA ane mokSamArgamAM joDavA dvArA pote mokSanI prApti karavI. graMtha bhaNavAmAM zrotAnuM sAkSAt prayojana pAMca vastuono bodha karavo e che, ane paraMpara prayojana samyam bodha pramANe ucita pravRtti karIne mokSa prApta karavo e che. vaLI, A graMthano viSaya pAMca vastu che, je pAMca vastuo AgaLanI gAthAmAM graMthakAra svayaM batAvavAnA che. tethI A graMtharacanA nirviSayaka nathI. prastuta graMthano saMbaMdha be prakArano cheH (1) guruparvakramalakSaNa saMbaMdha ane (2) vAcyavAcakabhAvarUpa saMbaMdha. guruparvakrama saMbaMdhathI A graMtha sarvajJakathita che, kema ke sarvajJathI kahevAyelA je padArtho gurunA saMbaMdhathI graMthakArane prApta thayA che te padArtho graMthakAra dvArA A graMthamAM batAvAyA che, tethI guruparvakrama saMbaMdhathI A graMtha jinavacana anusAra racAyo che ane tethI A saMbaMdhanuM jJAna thavAthI A graMtha mumukSu mATe upAdeya che, ema siddha thAya che. vaLI, prastuta graMtha pAMca vastuono vAcaka che ane enAthI vAcya evI pAMca vastuo che. Ama, AkhA graMthanI zabdarAzi pAMca vastuo sAthe vAcyavAcakabhAvarUpe susaMbaddha che, paNa asaMbaddha nathI. tethI pAMca vastuonA jJAnanA arthIe A graMthamAM yatna karavo joIe, e prakArano artha phalita thAya che. paMcavastukane yathAkrame kIrtana karIza" eTalA kathanathI saMkSepamAM prayojanAdi A rIte prApta thAya che ahIM kahevAnAra pAMca vastuo AtmakalyANanA kAraNabhUta pravrayAvidhAna Adi che. tethI A graMtha bhaNavAthI zrotAne pAMca vastuono bodha thAya che ane paraMparAe mokSaphaLanI prApti thAya che, e artha jaNAto hovAthI A graMtha prayojanathI yukta che; ane A graMthano viSaya pAMca vastu che, tethI A graMthanuM kathana nirabhidheya nathI; ane A graMthanA zabdo pravrayAvidhAnAdi pAMca vastuonA vAcaka che, tethI vAcyavAcakabhAva saMbaMdha paNa che; ane pAMca vastu graMthakAre potAnI matithI kahI nathI, paNa sarvazanA vacanAnusAre kahela che, tethI guruparvakramalakSaNa saMbaMdha paNa A graMthamAM arthathI jaNAya che. mATe A graMtha saMbaMdhathI yukta che. TIkA : eSa tAvadgAthAprastAva: samudAyArthazca, adhunA'vayavArtho'bhidhIyate For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 1 TIkArya : A = uparamAM varNana karyuM e, gAthAno prastAva ane samudAyArtha che. have mULagAthAmAM rahela avayavono artha kahevAya chebhAvArtha : ziSTonA samayanA pAlana, vinonA zamana ane prayojanAdinA pratipAdana mATe A gAthAsUtra mUkela che", e kathana prastuta gAthAno prastAva che. vaLI gAthAnA pUrvArdhathI vardhamAnasvAmIne ane saMghane namaskAra karIne gAthAnA uttarArdhathI pAMca vastune kahevAnI graMthakAre pratijJA karI, e AkhI gAthAno artha che. have gAthAnA dareka avayavono artha kare che. TIkA : natvA = praNamya, kaM? ityAha-varddhamAnaM-vartamAnatIrthAdhipatiM tIrthakaraM, tasya hi bhagavata etannAma; yathoktaM'ammApiusaM ti vaddhamANe' ityAdi, kathaM natvA ? ityata Aha-samyagmanovAkkAyayogaiH samyagiti pravacanoktena vidhinA, manovAkkAyayogaiH = manovAkkAyavyApAraiH, anenaivaMbhUtameva bhAvavandanaM bhavatItyetad, TIkArtha : namIne = praNAma karIne, kone? ethI kahe che vartamAna tIrthanA adhipati tIrthakara evA vardhamAnane namaskAra karIne huM kIrtana karIza; je kAraNathI te bhagavAnanuM = vartamAna tIrthanA adhipati tIrthakara bhagavAnanuM, A = "vardhamAna'e, nAma che. temAM yatho thI sAkSI Ape che 'pikAM ti varNamA' = "mAtA-pitA saMbaMdhI vardhamAna ityAdi kahevAyuM che. kaI rIte namaskAra karIne? ethI kahe che - mana, vacana ane kAyAnA yogo dvArA = mana, vacana ane kAyAnA vyApAro dvArA, samya = pravacanamAM kahevAyela vidhipUrvaka, namaskAra karIne. AnA dvArA = A kathana dvArA, AvA prakAranuM ja bhAvavaMdana thAya che, jethI karIne A che = mana, vacana, kAyAnA yogo dvArA samyam namananuM grahaNa karela che. TIkA : __ Aha ca, manovAkkAyayogairasamyagapi namanaM bhavatIti samyaggrahaNaM; TIkArya : ane kahe che- mana, vacana ane kAyAnA yogo vaDe asamyagu paNa namana thAya che, ethI mULagAthAmAM "sampanuM grahaNa che. bhAvArtha : - kAyAthI hAtha joDIne, vacanathI namAmi ema vacanaprayoga karavA dvArA ane huM vardhamAna svAmIne namaskAra karuM chuM te prakAranuM manamAM ciMtavana karavAthI mana, vacana ane kAyAnA yogothI namaskAra thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / gAthA 1 vaLI, zAstramAM kahelA bhagavAnanA guNo jANIne te guNonA mahattvane kAraNe haiyAmAM bhagavAna pratye bahumAnabhAva vadhato hoya, te bahumAnabhAvathI prerAIne zAstramAM kahelI vidhipUrvaka kAyAthI bhagavAnane namaskAra karato hoya ane vacanathI namaskAranA vAcaka zabdonuM zuddha uccAraNa karato hoya, vaLI mana paNa bhagavAnanA guNonA ciMtavanamAM upayukta hoya ke jenA dvArA dravyasaMkoca ane bhAvasaMkoca pragaTato hoya tevI namaskAranI kriyA samyagu namaskAranI kriyA bane che ane tenA sivAya mana, vacana ane kAyAthI karAtI namaskAranI kriyA paNa asamyagu bane che. tethI samyagu' zabdane namaskAranI kriyAnA vizeSaNarUpe grahaNa karela che. TIkA : Aha-evamapi samyagityetadevAstu, alaM manovAkkAyayogagrahaNena, samyagnamanasya tadavyabhicAritvAt, naitadevam, ekapadavyabhicAre'pi "abdravyaM pRthivIdravyaM" ityAdau vizeSaNavizeSyabhAvadarzanAditi / TIkArya ahIM koI di thI zaMkA kare che A rIte paNa = mana, vacana, kAyAnA yogo dvArA asamyagu paNa namaskAra thatuM hovAthI samyapadanA grahaNane svIkArIe e rIte paNa, samyam e prakAranuM A ja ho = vizeSaNa ja ho; mana, vacana, kAyAnA yogonA grahaNa vaDe saryuM, kema ke samyagu namananuM tenI sAthe = mana, vacana, kAyAnA yogonI sAthe, avyabhicArIpaNuM che. A zaMkAnuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che- A Ama nathI arthAt mana, vacana ane kAyAnA yogone choDIne mAtra sabhyapada grahaNa karavuM ucita che e ema nathI; kema ke eka padano vyabhicAra hote chate paNa abravya, pRthivIdravya ItyAdimAM vizeSaNavizeSyabhAvanuM darzana thAya che. "rUti' pUrvapakSIe karela zaMkAnA graMthakAre karela samAdhAnanI samApti arthaka che. bhAvArtha : abdavyaM, pRthivIdravya e padamAM "vya' zabda vyabhicArI che ane "sat' ane "pRthavI' zabda avyabhicArI che, te A pramANe pANI ane pRthvI dravya hovAthI apa ane pRthvI zabda dravya sAthe avyabhicArI che, jayAre dravya pANI paNa hoya, pRthvI paNa hoya ane pANI-pRthvIthI anya evuM teja vagere paNa hoya, tethI dravya zabda pANI ane pRthvI sAthe vyabhicArI che. Ama, je sthAnamAM eka pada vyabhicArI hoya, te sthAnamAM paNa vizeSaNa-vizeSyabhAva thaI zake. tethI prastutamAM samyam namaskAra e mana-vacana-kAyA sAthe AvyabhicArI hovA chatAM mana-vacana-kAyAnA yogo For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 1 samyanI sAthe vyabhicArI che, to paNa mana-vacana-kAyAnA yogone vizeSaNa tarIke grahaNa karIne te traNeya yogothI viziSTa evA samyam namaskAranuM ahIM grahaNa che. vaLI, jayAM vizeSaNa-vizeSyabhAva hoya tyAM koI vakhata baMne padano vyabhicAra hoya to kyAreka eka padano vyabhicAra hoya. jema ke, "nIla utpala' ahIM baMne padano vyabhicAra che; kema ke sarva nIla vastu utpala ja hoya evo niyama nathI, bIjI vastu paNa nIla hoya. tevI rIte sarva utpala nIla ja hoya evo paNa niyama nathI; kema ke utpala rakta vagere paNa hoya. ane "adravya e sthaLe eka padano vyabhicAra che; kema ke pANI dravya ja che, tethI apada dravyapadano vyabhicArI nathI, paraMtu sarva dravya pANIrUpa ja nathI, pRthvI vagere rUpa paNa che, AthI dravyapada apapadanAM vyabhicArI che. e rIte "pRthvIdravya' e sthaLe paNa eka padano vyabhicAra che; kema ke pRthvI dravya hovAthI pRthvIpada dravyapadano vyabhicArI nathI, paraMtu sarva dravya pRthvIrUpa ja nathI, pANI vagere rUpa paNa che, AthI dravyapada pRthvIpadano vyabhicArI che. A rIte samyagu namaskAra karavAnI kriyA sAthe traNe yogono avyabhicAra che, topaNa traNe yogo sAthe samyam namanano vyabhicAra che. AthI eka pada vyabhicArI hovA chatAM traNeya yogone vizeSaNarUpe ane sabhyapadane vizeSarUpe grahaNa karavAmAM koI doSa nathI. TIkA : __na kevalaM varddhamAnaM natvA, kintu saGgaM ca = samyagdarzanAdisamanvitaprANigaNaM ca natvA, kim? ityAhapaJcavastukaM yathAkramaM kIrtayiSyAmi, pravrajyAvidhAnAdIni paJcavastUni yasmin prakaraNe tatpaJcavastu, paJcavastveva paJcavastukaM granthaM, yathAkramamiti yo yaH kramo yathAkramaH = yathAparipATi, kIrtayiSyAmi = saMzabdayiSyAmIti nAthArtha: I ? TIkArya : kevala vardhamAnasvAmIne namIne nahIM, paraMtu saMghane = samyagadarzanAdithI samanvita evA prANigaNane, namIne, zuM? ethI kahe che- paMcavastukane yathAkrame huM kIrtIza. A kathanane spaSTa kare che- pravrajyAvidhAnAdi pAMca vastuo je prakaraNamAM che te paMcavastu; paMcavastu ja paMcavastuka graMtha che. yathAkrama eTale ke je krama che te te krama pramANe, yathAkrame = yathAparipATIe, huM kIrtana karIza = huM saMzabda karIza. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMgha' eTale samyagadarzanAdi guNothI yukta jIvono samudAya. tethI e prApta thAya ke samyagadarzana, samyagrajJAna ane sammacAritra Adi guNovALA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa saMghane paNa ahIM namaskAra karela che. joke graMthakAra cAritramAM che, tethI zrAvaka-zrAvikAne namaskAra kare nahIM, topaNa guNonA samudAyarUpa saMgha jema kevalajJAna pAmyA pachI tIrthakarone paNa namaskAra karavA yogya che, tema cAritramAM sthita AcAryane paNa namaskAra karavA yogya che. - paMcavaTu zuM che? tethI kahe che ke pravrayAvidhAna Adi pAMca vastuo je prakaraNamAM che te paMcavastu nAmano graMtha che; ane pravrayAvidhAna Adi pAMca vastuonuM je kramathI sevana karavAnuM che, te kramathI ja . graMthakAra prastuta graMthamAM nirUpaNa karavAnA che, paraMtu utkramathI ke akramathI karavAnA nathI. tenA For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 2 avatazisi : adhikRtAni paJcavastUnyupadarzayannAhaavatArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke yathAkrame pAMca vastuone huM kahIza. tethI adhikRta evI pAMca vastuone darzAvatAM graMthakAre kahe che gAthA: pavvajjAe vihANaM paidiNakiriyA vaesu ThavaNA y| aNuogagaNANuNNA saMlehaNa mo ii paMca // 2 // sanvayArtha : pavvajjAe vihANaM praprayAna vidhAna, paidiNakiriyA=hinaDiyA, vaesu ThavaNA ya=sane pratImA sthApanA, aNuogagaNANuNNA=anuyoga bhane gAnI anuzA, saMlehaNa saMsejanA: iimA zata= 4 mathI, paMcAMya (vastumao) che. 'mo' pAhapUrti mATe che. gAthArtha : pravajyAnuM vidhAna, pratidinakriyA, vratomAM sthApanA, anuyoganI ane gaNanI anujJA ane saMlekhanA A ja kramathI pAMca vastuo che. TI : pravrajyAyA:-vakSyamANalakSaNAyAH vidhAnam iti vidhiH / tathA pratidinakriyA iti pratidinaM pratyahaM kriyA=ceSTA pratidinakriyA, pravrajitAnAmeva cakravAlasAmAcArIti bhaavH| tathA vrateSu sthApanA ca iti hiMsA'nRtasteyA'brahmaparigrahebhyo viratayaH vratAni teSu sthApanA sAmAyikasaMyatasyopasthApanetyarthaH, nanu vratAnAM sthApaneti yuktam, tatra teSAmAropyamANatvAt; ucyate, sAmAnyena vratAnAmanAditvAt teSu vrateSu tasyopasthApyamAnatvAt, itthamapyadoSa ev| tathA anuyogagaNAnujJA iti anuyojanamanuyogaH sUtrasya nijenAbhidheyena sambandhanaM vyAkhyAnamityarthaH, gaNastu gaccho'bhidhIyate, anuyogazca gaNazcAnuyogagaNau tayoranujJA pravacanoktena vidhinA svaatntryaanujnyaanmiti| saMlekhanA ceti saMlikhyate zarIrakaSAyAdi yayA tapaHkriyayA sA saMlekhanA, yadyapi sarvaiva tapaHkriyeyaM, tathA'pyatra caramakAlabhAvinI viziSTaiva saMlekhanocyata iti / "itthamapi" mA 'api'thI me relaj cha / "sAdhumAM vratotuM maarope| 2" mema hevAmA to vAMdhI thI, paraMtu "vratomAM sAdhunI sthApanA karavI " ema kahevAmAM paNa vAMdho nathI. TImArtha: . 1. vAnara vANI prayAnuM vidhAna = vipi. For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 2 11 2. tathA pratidinakriyA eTale pratidina=pratidivasa, kriyA=ceSTA, e pratidinanI kriyA; pravrujitonI ja cakravAla sAmAcArI. e prakArano bhAva che. 3. ane vratomAM sthApanA eTale hiMsA, amRta, teya, abrahma ane parigrahathI virati e vrato che. teomAM sthApanA arthAt sAmAyika saMyamavALAnI upasthApanA. na thI pUrvapakSI kahe che vratonI sthApanA e pramANe yukta che; kema ke tyAM=sAdhumAM, teonuM AropyamAnapaNuM che=vratonuM AropaNa karAya che. tene graMthakAra 3mtethI javAba Ape che sAmAnyathI vratonuM anAdipaNuM hovAthI te vratomAM tenuM upasthApyamAnapaNuM hovAne kAraNe = pravrujitanI upasthApanA karAtI hovAne kAraNe, "vratomAM sAdhunI sthApanA' evuM trIjI vastunuM nAma che. A rIte paNa = "sAdhumAM vratonI sthApanA" ema kahIe e rIte paNa, adoSa ja che. 4. tathA anuyogagaNanI anujJA eTale anuyojavuM arthAt sUtrano potAnA abhidheya sAthe saMbaMdha karavo = vyAkhyAna karavuM, e anuyoga. vaLI gaNa gaccha kahevAya che, anuyoga ane gaNa e anuyogagaNa. te benI anujJA = pravacanamAM kahevAyela vidhi vaDe svataMtrapaNAnuM anujJAna arthAt svataMtratAnI rajA ApavI, te anuyogagaNanI anujJA. 5. ane saMlekhanA eTale je tapa-kriyA vaDe zarIra, kaSAyAdi saMlekhAya che kRza karAya che, te saMlekhanA. joke sarva ja tapa-kriyA A che=saMlekhanA che, topaNa ahIM=prastuta graMthamAM, caramakAlamAM thanArI viziSTa ja tapa-kriyA saMlekhanA kahevAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pravrayAvidhAna, pratidinakriyA, vratasthApanA, anuyogagaNAnujJA ane saMlekhanA e pAMca vastuonuM A graMthamAM varNana karavAmAM Avaze. pravrajayAvidhAna eTale dIkSA koNa ApI zake? kone ApI zake ? kevI rIte ApI zake? vagere dIkSA saMbaMdhI vidhi. pratidinakriyA eTale cakravAla sAmAcArI arthAt dararoja AcaravA yogya sAdhuonA AcAro. vratasthApanA eTale vratomAM sAdhunI sthApanA karavI arthAt sAdhuone pAMca mahAvratonuM pradAna karavuM. hiMsA, jUTha, corI, abrahma ane parigraha e pAMca pApono pratijJApUrvaka tyAga karavo e pAMca mahAvrato che. ahIM prazna thAya ke "vratomAM sAdhunI sthApanA karavI" ema nahIM, kiMtu "sAdhumAM vratonI sthApanA karavI", ema kahevuM joIe; kAraNa ke vratomAM sAdhunuM AropaNa thatuM nathI, kintu sAdhumAM vratonuM AropaNa karavAmAM Ave che. tenuM samAdhAna ApatAM graMthakAra kahe che ke, sAmAnyathI vrato anAdikALathI rahelAM che, ane anAdikALathI rahelAM te vratomAM sAdhunI sthApanA karavAmAM Ave che arthAt vratomAM sAdhunuM AropaNa karavAmAM Ave che. AthI "vratomAM sAdhunI sthApanA karavI" ema kahevAmAM paNa vAMdho nathI. For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 2-3 anuyoga eTale sUtrano tenA abhidheyanI=arthanI, sAthe saMbaMdha karavo arthAt sUtranA arthanuM vyAkhyAna karavuM. gaNa eTale sAdhuono gaccha=samudAya, ane zAstrokta vidhithI anuyoganI ane gaNanI anujJA= anumati ApavI, te anuyogagaNAnujJA. bIjAone sUtronA arthanI vAcanA ApavAnI=sUtronA arthane samajAvavAnI anumati ApavI, te anuyogaanujJA; ane sAdhugaNanA nAyaka banAvIne sAdhugaNanA pAlananI anumati ApavI arthAt sAdhuone saMbhALavAnI javAbadArI soMpavI, te gaNAnujJA. saMkhanA eTale jenAthI zarIra ane kaSAyAdi kSINa thAya, tevI tapakriyA. joke badhI ja tapakriyA saMlekhanA che, topaNa maraNa samaye karAtI viziSTa ja tapakriyAne ahIM saMlekhanA kahevAmAM Ave che. TIkA : ___ mo iti pUraNArtho nipAtaH, iti paJca iti evaM anenaiva krameNa paJcavastUni; tathAhi-pravrajyAvidhAne sati sAmAyikasaMyato bhavati, saMyatasya pratidinakriyA, kriyAvatazca vrateSu sthApanA, vratasthasya cAnuyogagaNAnujJe sambhavatazcaramakAle ca saMlekhaneti gAthArthaH // 2 // TIkArya : mULagAthAmAM mo pUraNanA=vAkya pUravAnA, arthavALo nipAta che, rU paM'mAM rahela "rUti'no artha vim che ane pavan nuM tAtparya batAvavA kahyuM ke manenaiva me=A ja kramathI, ane "paMa'no artha karyo ke pajhavahUni=pAMca vastuo che; arthAt prastuta gAthAmAM batAvyuM, e ja kramathI pAMca vastuo che; ane pAMca vastuo A ja kramathI kema che ? te tathAdi thI spaSTa kare che- pravajyAnuM vidhAna karAye chate = dIkSA levAnI vidhi karAve chate, jIva sAmAyika saMyamavALo thAya che. saMyatanI pratidinakriyA hoya che ane kriyAvALAnI vratomAM sthApanA thAya che, je pAMca cAritramAMthI bIjA chedopasthApyacAritrarUpa che; ane vratasthane anuyoga ane gaNanI anujJA saMbhave che arthAt vratomAM rahelAne krame karIne zAstrAbhyAsa karyA pachI saMpanna thatAM anuyoganI ane gaNanI anujJA ApavAmAM Ave che, ane caramakAlamAM jIvananA aMtakALe, saMlekhanA hoya che. e pramANe gAthAno artha che. rA avataraNikA : sAmpratamamISAmeva vstutvprtipaadnaarthmaahavataraNitArtha : have AmanA ja = pravajyAvidhAnAdi pAMcanA ja, vastutvanuM pratipAdana karavA mATe kahe che arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke A pAMca vastu che, tyAM zaMkA thAya ke pravrajyAvidhAnAdi pAMcane ja vastu kema karI? tethI pravajyAvidhAnAdi pAMca vastuonuM ja vastupaNuM batAvavA mATe kahe che gAthA : ee ceva ya vatthU vasaMti eesu naannmaaiiyaa| jaM paramaguNA sesANi heuphalabhAvao huMti // 3 // For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 3 anvayArtha : W veva ya vardhIi=ane A ja=pravrayAvidhAnAdi pAMca ja, vastuo che. gaM=je kAraNathI nA mAyA paramapuIT=jJAnAdi paramaguNo su=AmAM=pravrajayAvidhAnAdi pAMcamAM, vasaMti vase che (ane) sAIna =zeSa vastuo herapanamAvo hRti=hetu-phaLanA bhAvathI che. * 'veva' va kAranA arthamAM che. * " ' pUrvagAthAnA samuccaya arthe che. gAthArtha : ane pravajyAvidhAnAdi pAMca ja vastuo che; je kAraNathI jJAnAdi paramaguNo pravajyAvidhAnAdi pAMcamAM vase che ane zeSa vastuo hetu ane phaLanA bhAvathI che. TIkA : etAnyeva pravrajyAvidhAnAdIni ziSyAcAryAdijIvadravyAzrayatvAt tattvatastadUpatvAd vastUni, eteSveva bhAvazabdArthopapatteH, tathA cAha- vasanti eteSu pravrajyAvidhAnAdiSu jJAnAdayaH=jJAnadarzanacAritralakSaNAH, -cazmA paramaguNa=prathAnapuITE, TIkArya : A ja = pravrayAvidhAnAdi ja, vastuo che; kema ke ziSya, AcAryAdirUpa jIvadravyamAM AzrayapaNuM hovAthI tattvathI pravrajyAviMdhAnAdinuM terUpapaNuM che=jIvadravyarUpapaNuM che. utthAna : ahIM prazna thAya ke guNono Azraya hoya tene vastu kahIe to sarva jIvadravya ke ajIvadravya potAnAmAM vartatA guNonA AzrayabhUta che, tethI teone ja vasturUpe svIkAravA joie. chatAM teone vasturUpe nahIM svIkAratAM pravrayAvidhAnAdine ja vasturUpe kema svIkArela che? temAM hetu Ape cheTIkArya : AmAM ja=pravrajyAvidhAnAdimAM ja, "bhAva" zabdanA arthanI upapatti che, ane te rIte kahe che=je rIte A pAMca vastuomAM ja "bhAva" zabdanA arthanI upapatti che; te rIte kahe che je kAraNathI AmAM pravajyAvidhAnAdimAM, jJAnAdi parama guNotrajJAna-darzanacAritrasvarUpa pradhAna guNo, vase che, te kAraNathI pravrayAvidhAnAdimAM ja "bhAva" zabdanA arthanI upapatti che, ema anvaya che. bhAvArtha : guNono Azraya hoya tene vastu kahevAya, e prakAranI vyutpattithI pravrayAvidhAnAdine vastu kahela che. sAmAnyathI prazna thAya ke guNono Azraya jema jIvadravya thaI zake tema ajIvadravya paNa thaI zake; ane A rIte sarva For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pravajyAvidhAnavastaka | gAthA 3 dravyono ane te dravyomAM rahetA sarvabhAvono te dravya sAthe abheda karIe to pravrayAvidhAnAdinI jema rUpAdi paNa vastu prApta thAya. paraMtu te rUpAdi AtmAne upayogI nathI mATe teone vastu kahela nathI, ane AtmAne upayogI hoya tene vastu kahevAya ema svIkArIne AtmakalyANamAM upayogI evA pravrayAvidhAnAdine prastuta graMthamAM vastu kahela che, ane te darzAvavA mATe kahe che ke ziSya, AcArya, upAdhyAya AdirUpa jIvadravyomAM pravrayAvidhAnAdi vastuo vasatI hovAthI pravrayAvidhAnAdi vastuono Azraya ziSya-AcAryAdi jIvo che, mATe paramArthathI to pravrajayAvidhAnAdi paNa jIvadravyarUpa ja che. AthI jIvanI sAthe pravrajayAvidhAnAdino abheda karIne pravrayAvidhAnAdine ja vastu kahela che; ane pravrayAvidhAnAdine vastu svIkAravAmAM mukti Ape che ke jIvanA AtmakalyANanA kAraNabhUta guNo pravrayAvidhAnAdimAM che, tethI pravrayAvidhAnAdimAM "bhAva" zabdanI saMgati thAya che. AthI pravrayAvidhAnAdi pAMcane ja vastu kahela che, paNa pudgaladravyomAM rahelA rUpAdine nahIM. sAmAnya rIte guNono Azraya hoya te ja vastu che, ema svIkArIe to, ghaTapaTAdi pudgaladravyo paNa rUpAdiguNonA Azraya che ane jIvadravya paNa tenAmAM vartatA bhAvono Azraya che, AthI sarva dravyo vasturUpa che. chatAM prastuta graMthamAM jIvanA AtmakalyANamAM upayogI evI ja vastune vasturUpe grahaNa karavI che, mATe pravrayAvidhAnAdithI anya vastuo jIvane AtmakalyANamAM upayogI nahIM hovAthI vastu ja nathI. tethI pravrayAvidhAnAdi pAMca ja vastu che, anya nahIM, ema kahela che. vaLI, jJAnAdi guNono Azraya hoya tene ja vastu kahevAya, e prakArano vastu zabdano karela vyutpatti artha ziSya-AcAryAdi jevadravyamAM ja ghaTI zake, paraMtu anya ghaTapaTAdi ajIvadravyamAM ghaTI zake nahIM. tethI ziSya, AcAryAdi jevadravyo ja vastu che, ema siddha thAya. vaLI, graMthakArane pravajyAvidhAnAdino jIva sAthe abheda batAvIne pravajyAvidhAnAdine ja vastu tarIke sthApana karavI che; kema ke pravrajayAvidhAnAdinA krama dvArA ja jIva AtmAnA guNo pragaTAvI zake che ane potAnuM hita sAdhI zake che. tethI jIvane upayogI A pAMca vastuo ja che, paraMtu anya koI nahIM, tema graMthakArane sthApana karavuM che. tethI pravrayAvidhAnAdi pAMcane ja vastu kahela che. utthAna : gAthAnA traNa pAdathI "pravrayAvidhAnAdi pAMca ja vastuo che' ema kahyuM, tyAM zaMkA karIne mAthAnA cothA pAdanuM utthAna kare che TIkA : evamapyetAnyevetyavadhAraNamayuktam, aviratasamyagdRSTyAdividhAnAdInAM viziSTasvargagamanasukulapratyAyAtipunarbodhilAbhAdInAmapi ca vastutvAt, ityetadAzaGkyAha zeSANi = aviratasamyagdRSTyAdividhAnAdIni hetuphalabhAvaMto bhavanti = aviratasamyagdRSTyAdIni hetubhAvataH = kAraNabhAvena, viziSTasvargagamanAdIni tu phalabhAvataH = kAryabhAvena vastUni bhavanti; tathAhi For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 pravRjyAvidhAnavastuka | gAthA 3 aviratasamyagdRSTyAdividhAnAdInAm kAryANi pravrajyAvidhAnAdIni,ato vastukAraNatvAt teSAmapi vastutvameva, viziSTasvargagamanAdIni tu pravrajyAvidhAnAdikAryANi, ato vastukAryatvAdamISAmapi vastutA, paristhUravyavahAranayadarzanataH, tattvatastvadhikRtAnAmeva vastutvamiti gAthArthaH // 3 // * "mavaratISTacAra" mAM mara padathI dezaviratasamyagdaSTinuM grahaNa karavuM che ane vidhAna"mAM mAva padathI aviratasamyagdaSTividhAnanI ane dezaviratasamyagdaSTividhAnanI pratidinakriyAnuM grahaNa karavuM che. TIkA : A rIte paNa "A ja vastuo che,' e prakAranuM avadhAraNa ayukta che; kemake aviratasamyagdaSTi AdinA vidhAnAdinuM ane viziSTasvargagamana ane sukulanI pratyAyAti dvArA =sukuLanI pharI prApti dvArA, pharI bodhilAbha AdinuM paNa vastupaNuM che, e prakAranA kathananI AzaMkA karIne tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che zeSa = aviratasamyagdaSTi AdinA vidhAnAdi, hetu ane phaLanA bhAvathI vastuo thAya che. AjavAta spaSTa kare che- aviratasamyagdaSTi Adi hetubhAvathI = kAraNanA bhAvathI, vaLI viziSTasvargagamana Adi phaLabhAvathI = kAryanA bhAvathI, vastuo thAya che. zeSa vastuo hetupaNAthI ane phaLapaNAthI kaI rIte che? te tathAdi thI spaSTa karatAM kahe che aviratasamyagdaSTi AdinA vidhAnAdinAM pravrayAvidhAnAdi kAryo che. AthI vastuonuM = pravrajyAvidhAnAdirUpa vastuonuM, kAraNapaNuM hovAthI teonuM paNa = aviratasamyagdaSTi AdinAvidhAnAdinuM paNa, vastupaNuM ja che. vaLI viziSTa svargagamanAdi pravrayAvidhAnAdinAM kAryo che. AthI vastuonuM = pravrayAvidhAnAdirUpa vastuonuM, kAryapaNuM hovAthI AmanI paNa = viziSTasvargagamanAdinI paNa, vastutAche. utthAna : ahIM prazna thAya che ke A rIte to pAMca karatAM adhika vastuonI prApti thaI. tethI pravrayAvidhAnAdi pAMca ja vastuo che e prakAranA vikAranI saMgati thaze nahi. tenA samAdhAnarUpe kahe cheTIkArya : paristhUla vyavahAranayanI dRSTithI pravajyAvidhAnAdi pAMca vastuothI anya paNa vastuo che. tattvathI = nizcayanayanI dRSTithI, to adhikRtonuM ja = adhikRta evI vrajyAvidhAnAdi pAMca vastuonuM ja, vastupaNuM che. tethI pAMca ja vastuo che, e prakAre pavakAranI saMgati thaze, ema anvaya che. A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jJAnAdi zreSTha guNono Azraya hoya tene ja vastu kahevAya, evo "vastu' zabdano artha karavAthI ghaTapaTAdi vastuono vasturUpe svIkAra thato nathI, paraMtu AtmAne upayogI evI jJAnAdi guNonA AzrayavALI For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 pravRjyAvidhAnavastuka | gAthA 3 vastuono ja vasturUpe svIkAra thAya che; topaNa vikAra karavo ucita nathI; kema ke aviratasamyagdaSTi vagerenA vidhAnAdi vastuo bAkI rahI jAya che. Azaya e che ke samyaktvavrata uccarAvavAthI aviratasamyagdaSTividhAnanI arthAt samyaktvavratanA grahaNanI vidhinI, prApti thAya ane zrAvakavrata uccarAvavAthI dezaviratasamyagdaSTividhAnanI arthAt zrAvakavratanA grahaNanI vidhinI, prApti thAya; vaLI samyakta ane dezavirati uccarAvyA pachI samyaktvanI ane dezaviratinI je ucita kriyAo karavAmAM Ave che, te sarva vastuo che ane viziSTasvargagamana, sukulamAM janma ane pharI jinazAsananI prAptirUpa bodhino lAbha vagere paNa vastuo che. tethI "A pAMca ja vastuo che e pramANe avadhAraNa karavuM ucita nathI. e prakAranI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakAra gAthAnA aMtima pAdamAM uttara Ape che samyatvavratanuM uccaraNa, temaja zrAvakavratanuM uccaraNa, tema ja te baMne vratanA uccaraNanuM pAlana, e pravrayAvidhAnAdi pAMca vastuono hetu che, tethI te heturUpe vastu che; ane viziSTasvargagamana, sukulamAM janma ane pharI jainadharmanI prApti Adi pravrayAvidhAnAdi pAMca vastuonuM kArya che, tethI te kAryarUpe vastu che. mATe A pravrayAvidhAnAdi pAMcane ja vastu kahevAmAM koI doSa nathI. vizeSArtha : jema pravrayAvidhAnAdi mokSanuM kAraNa che, tema samyakatvanuM ke dezaviratinuM grahaNa ane pAlana paNa mokSanuM kAraNa che. tethI e apekSAe aviratasamyagudRSTi AdinA vidhAnAdi vastu hovA chatAM mokSanuM pAramArthika kAraNa to pravrayAvidhAnAdi ja che. tethI aviratasamyagdaSTi AdinA vidhAnAdine pravrayAvidhAna Adi mukhya pAMca vastunA kAraNabhUta vastu tarIke svIkArela che. vaLI je mumukSu pravrayAvidhAnAdi pAMca vastuonuM samyapha sevana kare ane te ja bhavamAM mokSane prApta na kare, topaNa te mumukSu pravrayAvidhAnAdinA phaLarUpe viziSTa prakAranA svargamAM jAya che ane svarganuM AyuSya pUruM thayA pachI uttama kulamAM janma laIne, pharI bhagavAnanA zAsananI prApti karIne, pharI saMyama grahaNa kare che. te sarva pravrayAvidhAnAdi pAMca vastuonA sevananA phaLarUpa che ane mokSanA kAraNarUpa che. tethI viziSTa svargagamanAdine . pravrayAvidhAnAdi mukhya pAMca vastunA phaLabhUta vastu tarIke svIkArela che. koIpaNa padArthane jovA mATe vyavahAranaya ane nizcayanaya, ema be nayo pravarte che. temAM vyavahAranaya vastunA kAraNane paNa ane vastunA kAryane paNa upacArathI vastu rUpe svIkAre che. tethI paristhUla arthAt upacArane jonArA, vyavahAranayanI dRSTithI aviratasamyagdaSTi AdinA vidhAnAdi paNa vastuo che. Ama chatAM nizcayanayanI dRSTithI pravrajayAvidhAnAdi pAMca ja vastuo che; kema ke nizcayanaya upacArane svIkArato nathI ane mokSanA kAraNarUpe A pAMca vastuone vastu tarIke svIkAre che. AthI mULagAthAmAM "pa veva vadhU" ema avadhAraNa karela che. || 3 || For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 4 avataraNikA : AdyadvArAvayavArthAbhidhitsayaivAha - avataraNikArya : gAthA-2 mAM pAMca vastuonAM nAmo batAvyAM ane gAthA-3mAM sthUla vyavahAranayathI aviratasamyagdaSTi AdinAvidhAnAdi paNa vastuo che temAM sthApana karyuM. chatAM tattvathI A pAMca vastuonuM nirUpaNa karavuM che, tethI te pAMca vasturUpa pAMca dvAromAMthI Adya dvAranA avayavArthane kahevAnI icchAthI ja kahe che arthAt pravajyAvidhAna nAmanA prathama dvAranA avAjora padArtho batAve che gAthA : pavvajja paDhamadAraM sA keNaM kesi kammi va kahaM vaa| dAyavva tti niruccai samAsao ANupuvvIe ||4||daarN // anvayArtha : trijJa paDhamavAraM=pravrayA prathama vAra che. sakate (pravrayA) pa ri zakti hR va tAva =konA vaDe, kone, kayAM, kevI rIte ApavI joie? utta=e pramANe mAdhuputhvIu=AnupUrvI vaDe=krama vaDe, samAlotrasamAsathI=saMkSepathI, niru baiDuM kahevAya che. * 'va' ane 'vA' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : pravajyA prathama dvAra che. te pravajyA konA vaDe, kone, kayA kSetramAM, kevI rIte ApavI joie? e pramANe krama vaDe saMkSepathI kahevAya che. TIkA : pravrajyA-vakSyamANazabdArthA prathamadvAram iha prakaraNe prathamo'dhikAraH, sA nAmAdibhedabhinnA nirucyate, tathA kena iti kiMviziSTena guruNA dAtavyatannirucyate, tathA kebhya iti kiMviziSTebhyaH ziSyebhyo dAtavyeti, tathA kasmin iti kasmin vA kSetrAdau, kathaM vA iti kena vA praznadiprakAreNa dAtavyA iti nyasanIyA, nirucyate=nir=Adhikyena prakaTArthatAmaGgIkRtyocyate, nirucyate samAsataH iti saGkepeNa, na pUrvAcAryairiva vistareNeti, AnupUrvyA iti AnupUrvyA paripATyA-krameNocyata iti gAthArthaH // 4 // TIkArya : AgaLamAM kahevAnAra zabdanA arthavALI pravrajyA prathama vAra che= A prakaraNamAM prathama adhikAra che. nAmAdi bhedathI bhinna evI te = pravajyA, kahevAya che, tathA konA vaDe = kevA prakAranA guru vaDe, apAvI joIe, e kahevAya che; tathA kone = kevA viziSTa ziSyone, ApavI joIe e, tathA kyAM = kyA kSetrAdimAM, kevI rIte = kayA praznAdi prakArathI, ApavI joIe, e prakAre sthApavA yogya che. nirukhyatve For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 pravajyAvidhAnavastuka / "sA' dvAra | gAthA 4-5 eTale nirU = pragaTa arthapaNAne AzrayIne adhikapaNAthI, kahevAya che, samAsathI = saMkSepathI, kahevAya che, pUrvAcAryonI jema vistArathI nahIM. AnupUrvathI = paripATIthI = kramathI, kahevAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pravrayA, AgaLamAM kahevAnAra zabdArthavALI che ane A prakaraNamAM pravrajyA e prathama adhikAra che. te pravrajayAnuM nirUpaNa graMthakAra pAMca dvArothI karavAnA che, temAM "sA' rUpe prathama dvAramAM nAmAdi bhedathI pravrayA batAvAze, vaLI "na' rUpa dvitIya dvAramAM kevA prakAranA viziSTa gurue pravrayA ApavI joie? e batAvAze, tathA ":' rUpa tRtIya dvAramAM kevA prakAranA viziSTa ziSyone pravrayA ApavI joie? te batAvAze, ane "mit' rUpa caturtha dvAramAM kevA viziSTa kSetrAdimAM pravrajayA ApavI joie? te batAvAze, tathA "vArtha' rUpa pAMcamA dvAramAM kevA prakAranA praznAdi pUchavApUrvaka pravrajayA ApavI joIe? te batAvAze. Ama, pAMceya dvAro vaDe pravajyAvidhAnarUpa pahelI vastunuM kathana graMthakAra saMkSepathI karaze, paraMtu pUrvAcAryonI jema vistArathI karavAnA nathI; ane A pAMceya dvAronuM varNana graMthakAra prastuta gAthAmAM batAvela kramathI karavAnA che, paraMtu vyutkramathI nahIM. vaLI, niruca zabdano vizeSa artha karatAM kahe che ke niru vyakti mAM nira upasarga Adhikya arthamAM che ane te Adhikya pragaTArthatAne AzrayIne kahevAya che. enAthI e phalita thayuM ke pravrajyAnA sI Adi pAMca dvArone graMthakAra AgaLamAM e rIte batAvavAno che ke jethI dIkSA konA vaDe apAvI joIe, kone apAvI joIe vagere dvArono artha pragaTa rIte jaNAya. joke A dvAronuM kathana graMthakAra saMkSepathI karavAnA che, topaNa bhaNanArane pravrajayA ApavAno adhikArI, levAno adhikArI Adi padArtho spaSTa rIte jaNAya, te rIte kahevAnA che. mATe te zabdano prayoga na karatAM nirAte zabdano prayoga karela che. avataraNikA : tatra 'tattvabhedaparyAyairvyAkhyA' iti nyAyamaGgIkRtya tattvataH pravrajyAM prtipaadynnaahavataraNikAMrtha : koIpaNa padArthanI "tattva-bheda-paryAya vaDe vyAkhyA karavI joIe" e prakAranA nyAyane AzrayIne, tyAM=pravajyAvidhAnarUpa prathama vastunA "sA' nAmanA prathama dvAramAM, tattvathI pravrayAne pratipAdana karatAM kahe che ahIM "tattva' zabdathI pravrayAno pAramArthika artha grahaNa karavAno che. tethI prastuta gAthAmAM pravajyAno pAramArthika artha batAve che gAthA : pavvayaNaM pavvajjA pAvAo suddhcrnnjogesu| ia mukkhaM pai vayaNaM kaarnnkjjovyaaraao||5|| For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'sA' dvAra / gAthA 5 anvayArtha : pAvAno yuddhacaraLano tevu padmayaLa = pApamAMthI zuddha caraNayogomAM prajana (e) padmajJA=pravrajyA che. Ja = A rIte ArAkhkhovavArAo = kAraNamAM kAryanA upacArathI mustuM paD vayaLa=mokSa prati vrajana = mokSa tarapha gamana, (e pravrajyA) che. gAthArtha : 19 pApamAMthI zuddha caraNayogomAM pravRjana e pravrajyA che. A rIte kAraNamAM kAryanA upacArathI mokSa tarapha gamana e pravrajyA che. TIkA : pravrajanaM pravrajyA, pra iti prakarSeNa vrajanaM pravrajanaM, kutaH kva ? ityata Aha- pApAcchuddhacaraNayogeSu, iha pApazabdena pApahetavo gRhasthAnuSThAnavizeSA ucyante, kAraNe kAryopacArAt, yathA "dadhitrapuSI pratyakSo jvara" iti, zuddhacaraNayogAstu saMyatavyApArA mukhavastrikAdipratyupekSaNAdaya ucyante, iya = evaM mokSaM prati vrajanaM pravrajyA / kathamityAha- kAraNe kAryopacArAt = kAraNe zuddhacaraNayogalakSaNe mokSAkhyakAryopacArAt, yathA "AyurghRtam" ityAyuSaH kAraNatvAd ghRtamevAyuH, itthaM mokSakAraNatvAt zuddhacaraNayogA eva mokSa iti, tatazca mokSaM prati pravrajanaM pravrajyeti gAthArthaH // 5 // TIMkArya-bhAvArtha : pra eTale prakarSathI, vrajana = javuM, e pravrajana. pravrajana e pravrajyA che. kyAMthI kyAM javuM ? ethI kahe che - pApathI mukta banIne zuddha cAritranA yogomAM javuM. ahIM kAraNamAM kAryanA upacArathI, 'pApa' zabda vaDe pApanAM hetu evAM jIvahiMsAdi gRhasthanAM anuSThAnavizeSo kahevAya che. jevI rIte dahIM-kAkaDI pratyakSa jvara che, e prakArano upacAra thAya che. Azaya e che ke, jema dahIM-kAkaDI jvaranuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryanA upacAra dvArA dahIM-kAkaDIne ja pratyakSa javara kahevAmAM Ave che, tema gRhasthanI pravRttio pApabaMdhanuM kAraNa hovAthI kA2NamAM kAryanA upacAra dvArA gRhasthanI pravRttione ja pApa kahevAmAM Ave che. zuddha cAritranA yogomAM javuM e pravrajyA che ema kahyuM, tyAM zaMkA thAya ke zuddha cAritranA yogo kayA che ? tethI kahe che - vaLI muhapatti vagerenI pratyupekSaNA vagere saMyatanA vyApAro zuddha cAritranA yogo kahevAya che. A rIte - pApathI zuddha caraNayogomAM prakarSathI javuM e pravrajyA che e rIte, mokSa tarapha javuM e pravrajyA che. kevI rIte ? arthAt pravrajyA zabdano artha karatAM pahelAM "zuddha caraNayogomAM prakarSathI javuM" ema kahyuM, ane pachI "mokSa tarapha javuM" ema kahyuM. Ama, pravrajyAno artha bhinna bhinna kevI rIte thai zake ? ethI kahe che For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'sA' dvAra | gAthA 5-6 kAraNamAM kAryanA upacArathI = zuddha caraNanA yogo svarUpa kAraNamAM mokSa nAmanA kAryanA upacArathI, mokSa tarapha javuM e pravrajyA che; kema ke zuddha caraNanA yogothI mokSanI prApti thAya che. ethI zuddha cAritranA yogo mokSanuM kAraNa che. 20 je rIte ghI AyuSya che arthAt ghImAM AyuSyanuM kAraNapaNuM hovAthI ghI ja AyuSya che, e rIte zuddha caraNayogomAM mokSanuM kAraNapaNuM hovAthI zuddha caraNayogo ja mokSa che, e prakArano upacAra thAya che ane tethI mokSa tarapha pravrajana prakarSathI javuM, e pravrajyA che. e pramANe gAthArtha che. ` 5 = avataraNikA : eSa tAvat pravrajyAtattvArtho'dhunA bhedata enAM vyAcikhyAsurAha - avataraNikA : A = pUrvagAthAmAM batAvyuM e, pravrajyAno tattvArtha che = pAramArthika artha che. have bhedathI Ane= vrajyAne, kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che. avataraNikAno bhAvArtha : pUrvagAthAnI avataraNikAmAM kahela ke koipaNa padArthanI tattva-bheda-paryAyathI vyAkhyA karavI joie. AthI pAMca vastuomAMthI pravrajyAvidhAnarUpa prathama vastune tattvathI batAvI. have bhedathI batAve che gAthA : nAmAicaubbheA esA davvammi caragamAINaM / bhAveNa jiNamayammi u AraMbhapariggahaccAo // 6 // anvayArtha : = nAmAdi cAra bhedavALI A=pravrajyA, mi nAmAicaubbheA esA dravyamAM gharamAII= carakAdine (ane) Armapari|habbAo = AraMbha-parigrahanA tyAgarUpa bhAvega = bhAvathI nigamammi 3 = jinamatamAM ja che. gAthArtha : nAmAdi cAra bhedavALI pravrajyA dravya nAmanA dvAramAM carakAdine ane AraMbha-parigrahanA tyAgarUpa bhAvathI jinamatamAM ja che. TIkA : nAmAdicaturbhedA eSA = iyaM ca pravrajyA nAmAdicaturbhedA bhavati, tadyathA - nAmapravrajyA sthApanAdravyabhAvapravrajyA ceti, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya noAgamata eva jJazarIra bhavyazarIravyatiriktAM dravyapravrajyAmAha- dravye = For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "sA' dvAra | gAthA 6 2 carakAdInAM = dravya iti dvAraparAmarzaH dravyapravrajyA carakAdInAM = carakaparivrAjakabhikSubhautAdInAM, dravyazabdazcahApradhAnavAcako, na tu bhUtabhaviSyadbhAvayogyatAvAcaka iti / noAgamata eva bhAvapravrajyAmAha - bhAvena iti bhAvataH = paramArthataH, jinamata eva = rAgAdijetRtvAjjinaH tanmata eva vItarAgazAsana evetyarthaH, ArambhaparigrahatyAgaH = vakSyamANArambhaparigrahavajanaM jinazAsana eva, anyazAsaneSvArambhaparigrahasvarUpAnavagamAt samyaktyAgAsambhava iti gAthArthaH // 6 // TIkAryuM : A nAmAdi cAra bhedavALI che = ane A pravrajyA nAmAdi cAra bhedavALI che. te A pramANe-nAmapravrajyA, sthApanApravrayA, dravyavrajayA ane bhAvapravrajyA. tyAM suSNapaNuM hovAthI nAma ane sthApanAne Adara nahIM karIne noAgamathI ja jJazarIra ane bhavyazarIrathI vyatirikta evI dravyapravrayAne kahe che mULagAthAmAM 'cce'e prakAre dvArano parAmarza che. dravyamAM carakAdinI che arthAta carakAdinI = carakaparivrAjaka-bhikSu bhautAdinI, dravyapravrajyA che. ane ahIM 'dravya' zabda apradhAna arthano vAcaka che, paraMtu bhUta ane bhaviSyanA bhAvanI yogyatAno vAcakanathI. 'ti dravyapravrajyAnA kathananI samAptimAM che. noAgamathI ja bhAvapravajyAne kahe che- bhAva vaDe=bhAvathI=paramArthathI, jinamatamAM ja che = rAgAdinuM jetRpaNuM hovAthI jina tenA manamAM ja arthAta vItarAganA zAsanamAM ja bhAvapravrajyA che. AraMbha-parigrahano tyAga AgaLamAM kahevAnAra evA AraMbha-parigrahanuM varjana, jinazAsanamAM ja che; anyanA zAsanomAM AraMbhaparigrahanA svarUpano bodha nahIM hovAne kAraNe samyapha tyAgano asaMbhava che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : A pravrajayA nAma, sthApanA, dravya ane bhAva, ema cAra prakAranI che. temAM nAma ane sthApanAno artha saraLa che. AthI noAgamathI ja jJazarIra ane bhavya zarIrathI vyatirikta evI dravyapravrajyAne jaNAvavA kahe che ke caraka, parivrAjaka, bhikSu, bhauta vagerenI dIkSA dravyapravrajayA che. ahIM 'dravya' zabda apradhAnadravyarUpa arthano vAcaka samajavo, paraMtu bhUtakALanA ane bhaviSyakALanA bhAvanI yogyatAno=pradhAnadravyarUpa arthano, vAcaka nahi samajavo; kAraNa ke caraka AdinI dIkSA bhAvadIkSA banavAnI yogyatAthI rahita che. vaLI, bhAvadIkSA paramArthathI jinazAsanamAM ja che; kema ke AraMbha ane parigrahanA yathArtha tyAgathI bhAvadIkSA thAya che ane te AraMbha ane parigrahano yathArtha tyAga jinazAsanamAM ja che. jinazAsana sivAyanA anya zAsanamAM dharmomAM, AraMbha ane parigrahanA svarUpanuM jJAna nahIM hovAthI AraMbha-parigrahano tyAga samyagU thaI zakato nathI. vaLI, pravrayA nAma-sthApanA-dravya-bhAvarUpa bhedathI cAra prakAranI che. temAM dravya nAmanA dvArane batADavA mATe mULagAthAmAM '' e prakArano prayoga karela che. tethI e phalita thAya ke dravya nAmanA dvAramAM carakAdine paNa pravrajayAnI prApti che. TIkAmAM noAgamathI jJazarIra ane bhavya zarIrathI vyatirikta evI dravyapravajyA grahaNa karI ane noAgamathI bhAvapravrayA grahaNa karI, vaLI AgamathI dravyapravrayA ane bhAvapravrajayA grahaNa na karI, For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 pravajyAvidhAnavastuka | "sA' dvAra | gAthA 6-0 tenuM kAraNa e che ke pravrajayAnA arthano jJAtA ane pravrajayAnA arthamAM anupayukta jIva AgamathI dravyapravrajyA che ane pravrajayAnA arthano jJAtA ane pravrajyAnA arthamAM upayukta jIva AgamathI bhAvapravrajyA che, tethI Agamane AzrayIne AcaraNAtmaka pravrajyA prApta thAya nahI; ane ahIM graMthakArane mAtra jJAnanA upayogarUpa bhAvapradhvajayA ane jJAnanA anupayogarUpa dravyapravrayA darzAvavI nathI, paraMtu AcaraNAtmaka dravyapravrajyA ane bhAvapravrajayA darzAvavI che. AthI ahIM dravyapravrayA ane bhAvapravrajayAnI AgamathI vivekSA na karatAM noAgamathI ja vivakSA karela che. dA. avataraNikA : aarmbhprigrhsvruupprtipaadnaayaahavataraNikArya : gAMthA-6 mAM kahyuM ke AraMbha ane parigrahanA tyAgarUpa bhAvathI pravajyA jinamatamAM ja che. tethI jijJAsA thAya ke AraMbha ane parigrahanuM svarUpa zuM che ke jenA tyAgathI bhAvapravrayA prApta thAya? AthI AraMbha ane parigrahanA svarUpanuM pratipAdana karavA mATe kahe chegAthA : puDhavAisuAraMbho pariggaho dhmmsaahnnNg| mucchA ya tattha bajjho iyaro micchattamAIo // 7 // anvayArtha : puThavAyu=pRthvI AdimAM mAraMbho=AraMbha che. ghamasAha mujuM =dharmanA sAdhanane mUkIne (anya vastunuM grahaNa) tattva =ane tyAM=dharmopakaraNamAM, mulkI=mUccha vaspho pariyAdo=(e) bAhya parigraha che, micchattama =mithyAtvAdi rUtharo itara che=atyaMtara parigraha che. gAthArtha : pRthvIkAyAdimAM AraMbha che. dharmanA sAdhanane mUkIne anya vastunuM grahaNa ane dharmopakaraNamAM mUccha e bAhya parigraha che, mithyAtvAdi atyaMtara parigraha che. TIkA : pRthivyAdiSu kAyeSu viSayabhUteSu AraMbha ityArambhaNamArambhaH saTTanAdirUpaH, parigrahaNaM parigrahaH, asau dvividhaH bAhyo'bhyantarazca, tatra dharmasAdhanaM mukhavastrikAdi muktvA bAhya iti sambandhaH anyaparigrahaNamiti gamyate, mUrchA ca tatra dharmopakaraNe bAhya eva parigraha iti, itarastvAntaraparigraho mithyAtvAdireva, AdizabdAdaviratiduSTayogA gRhyante, parigRhyate tena kAraNabhUtena karmaNA jIva iti gAthArthaH // 7 // TIkArya pRthivyAti sAviSa:, sAraMga' zabdanI vyutpatti kare che- AraMbhavuM e AraMbha. jIvanI pravRttinA viSayabhUta evA pRthvI Adi kAyomAM saMghaTTanAdirUpa AraMbha che. For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 pravajyAvidhAnavastuka | "sA' dvAra | gAthA che parigraha -- vi pariprada: ti, pariprada' zabdanI vyutpatti kare che. parigrahaNa karavuM e parigraha. A parigraha, be prakAre che, bAhya ane atyaMtara. tyAM be prakAranA parigrahamAM, dharmanA sAdhanarUpa muhapatti Adine mUkIne anyanuM=anya vastunuM, grahaNa karavuM e bAhya parigraha che. e prakAre gAthAnA pUrvArdhanA aMte rahela mujuM no gAthAnA uttarArdhamAM rahela vo sAthe saMbaMdha che; ane mutte pachI anya paripradajI e prakAranuM pada mULagAthAmAM adhyAhAra che ane tyAM=dharmopakaraNamAM, mUccha bAhya ja parigraha che. ti bAhya parigrahanA svarUpanA kathananI samApti arthe che. rUtara ... pRdane vaLI itara=AMtara parigraha, mithyAtvAdi ja che. "mithyAtviAra" mAM mAri zabdathI avirati ane duSTayogo grahaNa karAya che. parigrahanI karaNArtha vyutpatti karIne jIvano aMtaraMga parigraha mithyAtvAdi ja kema che ? te batAve che - paripRdya - mAthArthakAraNabhUta evA tenA dvArA = mithyAtvAdi dvArA, jIva karma vaDe parigrahaNa karAya che arthAta jIva karmono parigraha kare che. mATe mithyAtvAdi jIvanA aMtaraMga parigraharUpa che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dharmopakaraNamAM thatI mUcchane bAhya parigraha kahyo. tyAM mUccha e jIvanA aMtaraMga pariNAmarUpa hovAthI avirati ke duSTa yogo svarUpa che, mATe sAmAnya rIte mUccha aMtaraMga parigraharUpa lAge; paraMtu paramArthathI mUrchApUrvaka grahaNa karAelAM dharmopakaraNa paNa bAhya parigraha che ane dharmopakaraNa sivAya anya vastunuM grahaNa paNa bAhya parigraha che; kema ke mUrchA vagara dharmopakaraNa sivAyanI vastunuM grahaNa thAya nahi. tethI dharmanA sAdhanane choDIne anyanuM grahaNa ane mUrchApUrvaka dharmopakaraNanuM paNa grahaNa, e bAhya parigraharUpa che paraMtu aMtaraMga parigraharUpa nathI. mithyAtvAHi " mAM mAri padathI avirati-kaSAya-duSTa yogo, ema grahaNa na karatAM avirati ane duSTa yogo e benuM ja grahaNa karyuM. tethI e prApta thAya ke mithyAtva, avirati ane duSTa yogo e traNa ja aMtaraMga parigraha che ane kaSAyano aMtarbhAva avirata ane duSTa yogomAM ja thai jAya che. te A rIte jIva avirati ApAdaka kaSAyanA pariNAmavALo hoya che, tyAre e jIvano kaSAyano pariNAma aviratithI pRthar nathI; ane pramAdane kAraNe jIva mokSane pratikULa evA mana-vacana-kAyAnA duSTa yogomAM pravartato hoya, tyAre jIvano te kaSAyano pariNAma duSTa evA mana-vacana-kAyAnA yogomAM ja aMtarbhAva pAmI jAya che; kema ke yogonI duSTatA kaSAya vinA thatI nathI. te 7. avataraNikA : tyAgazabdArthaM vyAcikhyAsurAha - avataraNiphArtha : gAthA-6 mAM aMte kahela ke AraMbha ane parigrahanA tyAgarUpa bhAvathI pravajyA jinamatamAM ja che, For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 pravajyAvidhAnavastuka | 'sA' dvAra | gAthA 8 tethI gAthA-7 mAM AraMbha ane parigrahanuM svarUpa batAvyuM. have AraMbha ane parigrahano tyAga zuM che? te batAvavA arthe "tyAga' zabdanA arthane vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che gAthA : cAo imesi sammaM maNavayakAehiM appvittiio| esA khalu pavvajjA mukkhaphalA hoi niameNaM // 8 // avayArtha : rUsi=AnI =AraMbha-parigrahanI, maUvidyArdikamana, vacana, kAyA vaDe khaM=samyagura pravacanamAM kahelI vidhithI, makhvavatta ro =apravRtti (e) tyAga che. utthAna : prastuta gAthAnA pUrvArdhamAM tyAgano artha batAvyo, have uttarArdhathI AraMbha ane parigrahanA tyAgathI thatI dIkSAnuM phaLa batAvIne te bhAvapravrajyA che ema kahe che - anvayArtha : pasI ghanu padhdhanA nikame muqnA ho =A ja pravrajayA = gAthA-6 nA uttarArdhamAM kahelI ja pravrajayA, niyamathI mokSanA phaLavALI thAya che. gAthArtha : AraMbha ane parigrahanI mana, vacana ane kAyAnA yogo vaDe samyaga apravRtti e tyAga che ane gAthA-6 nA uttarArdhamAM batAvelI ja pravajyA niyamathI mokSarUpa phaLavALI thAya che. TIkA : tyAgaH = projjhanam anayoH = Arambhaparigrahayo: samyak = pravacanoktena vidhinA manovAkkAyaiH tribhirapi apravRttiH eva, Arambhe parigrahe ca manasA vAcA kAyenApravarttanamiti bhAvaH / TIkArtha : A benI=AraMbha ane parigrahanI, samyagu=pravacanamAM kahevAyela vidhipUrvaka, mana, vacana, kAyArUpa traNeya paNa yogo dvArA apravRtti ja tyAga che. teno phalitArtha batAve che - AraMbhamAM ane parigrahamAM manathI, vacanathI ane kAyAthI aravartana e tyAga che, e prakArano bhAva che. TIkA : ___ eSA khalu iti eSaiva pravrajyA yathoktasvarUpA, mokSaphalA bhavati iti mokSaH phalaM yasyAH sA mokSaphalA bhavati, niyamena = avazyaMtayA, For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "sA' dvAra | gAthA 8 25 TIkArya : A ja yathokta svarUpavALI pravrajyA = gAthA-6 mAM kahevAyelI ja AraMbha ane parigrahanA tyAgarUpa pravajyA, niyamathI mokSaphaLavALI thAya che arthAta mokSa che phaLa jenuM evIte = pravrajyA, avazyapaNAthI mokSarUpa phaLavALI thAya che. * ahIM "vRnu' zabda vaMkAra arthamAM grahaNa karavA dvArA e jaNAvavuM che ke nAma, sthApanA ane dravyapravrajyA mokSaLavALI nathI, paraMtu jinamatamAM batAvela bhAvapravrajyA ja avazya mokSaphaLavALI che. bhAvArtha : nAma ane sthApanApravrajayA to mokSanuM kAraNa nathI, paraMtu anyadarzanamAM rahelA bhikSu vagerenI apradhAnadravyapravrajayA paNa mokSanuM kAraNa nathI; mAtra jinamatamAM kahelI bhAvapravrajayA ja mokSanuM kAraNa che. kvacit jinamatamAM kahelI pravrajayA grahaNa karyA pachI paNa koI jIva bhAvathI pravrajayAne pAmyo na hoya, paraMtu te jIva asagraha vagarano hoya to tenI te pravrayA pradhAnadravyapravrajayA che, je bhAvapravrayAnuM kAraNa che ane te pradhAnadravyapravrajayAno aMtarbhAva bhAvathI thanArI pravrayAmAM karavAno che. AthI sAkSAt mokSanuM kAraNa bhAvathI thayelI pravrajayA che ane bhAvapravrajayAnA kAraNabhUta evI pradhAnadravyapravrayA paraMparAe mokSanuM kAraNa che. utthAna : ahIM prazna thAya ke mokSa viratinA pariNAmathI thAya che ane viratino pariNAma aviratinA ApAdaka evA kaSAyamohanIyanA kSayopazamathI thAya che. tethI kaSAyamohanIyanA kSayopazamamAM yatna karavo joie, jethI mokSanI prApti thAya. tenA badale bAhya AcaraNArUpa, AraMbha-parigrahanA tyAgasvarUpa pravrajayAmAM yatna karavAthI mokSa kaI rIte thaI zake ? temAM hetu Ape cheTIkA : bhAvamantareNArambhAdau manopravRttyasambhavAditi gAthArthaH // 8 // TIkArya : bhAva vagaraAraMbhAdimAM manopravRttino asaMbhava che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : aviratino bhAva na hoya to AraMbhAdimAM manopravRtti thatI nathI; ane mokSaprAptino hetu viratino pariNAma che, tethI viratinA pariNAmane prApta karavA aviratinA bhAvano tyAga karavo joie. AthI je sAdhu aviratinA bhAvane choDI de te sAdhunI manoyoganI pravRtti AraMbha-parigrahamAM vartatI nathI ane AvA sAdhu vacana-kAyAthI paNa AraMbha-parigrahanI pravRtti karatA nathI. Ama, mokSanA abhilASavALA sAdhu prathama aviratinA bhAvano tyAga kare che ane aviratinA pariNAmanA tyAgathI zAstrokta vidhipUrvaka AraMbha-parigrahamAM pravRtti na thAya te rIte yatna kare che, jethI For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 pravajyAvidhAnavastuka | "sA' dvAra | gAthA 8-9 pragaTelo viratino pariNAma surakSita rahe. A rIte AraMbha-parigrahanA tyAgapUrvaka viratinA pariNAmamAM vizeSa-vizeSatara yatna karavAthI krame karIne pravrajayA mokSanuM kAraNa banI zake che. Ama chatAM, koI sAdhu saMyama grahaNa karyA bAda bhAvathI aviratino tyAga kare, paraMtu zAstravidhi mujaba AraMbha-parigrahanA tyAgamAM yatna na kare, to bhAvathI pragaTa thayelo viratino pariNAma paNa vinAza pAme che. tethI mokSanA arthIe viratinA pariNAmapUrvaka bAhya AcAraNArUpa AraMbha-parigrahanA tyAgamAM yatna karavo Avazyaka che, jethI mokSArthI sAdhunI pravrajayA mokSarUpa phaLavALI bane. vizeSArtha : kvacit apavAdika kAraNe muni nadI UtaratA hoya ke anya koI avirativALI bAhyapravRtti karatA hoya ke jemAM kAyAthI AraMbhAdi thato hoya, topaNa viratinA pariNAmavALA muninI te kAyika ke vAcika pravRtti AraMbharUpa nathI, paraMtu saMyamavRddhine anukULa che. dA.ta. muni saMyamanI vRddhi arthe navakalpI vihAramAM yatna karatA hoya tyAre, te muninI vihAranI pravRttithI thatI vAukAyanI virAdhanA AraMbharUpa jaNAya, paraMtu saMyamane anukULa hovAthI te pravRtti traNeya yogathI nirAraMbha che, ane te vakhate bAhyathI dekhAtI AraMbhanI pravRtti azakyaparihArarUpa che; kema ke saMyamano ucita yoga hoya ane hiMsAno parihAra azakya hoya tevI ucita pravRttimAM thatI hiMsAne zAstrakAro AraMbharUpa kahetA nathI. vaLI, muni pramAdanA pariNAmavALA hoya tyAre paDilehaNanI kriyA karatA hoya topaNa zAstramAM tene SakAyanA virAdhaka kahyA che. tethI pramAdI sAdhu dvArA kAyAthI karAtI ahiMsAnI pravRtti paNa aticAranI bhUmikAvALI AraMbhanI pravRttirUpa che. vaLI kvacit pramAdane kAraNe muni dvArA aticAranuM sevana thaI jAya ane pAchaLathI pariNAmanI vizuddhinA baLathI AlocanA kare, to te munino viratino pariNAma jIvaMta rahe che. tethI vItarAganA zAsananI ja pravrayA niyamathI mokSarUpa phaLane ApanAra che. te 8II avataraNikA : uktA pravrajyA bhedataH, adhunaittpryaayaanaahavataraNikArya : gAthA-5 nI avataraNikAmAM kahela ke tattva-bheda-paryAya vaDe vyAkhyA karavI joie, e prakArano nyAya che. tethI gAthA-pamAM pAramArthika arthane AzrayIne tattvathI pravajyA batAvI, gAthA-6 mAM pravrajyAnA nAmAdi cAra bhedo batAvyA ane aMte nigamana karatAM sthApana karyuM ke cothA prakAranI bhAvapravrajayA avazya mokSaphaLavALI che. A rIte bhedathI pravrayA kahevAI. have AnA = pravrajyAnA, paryAyone = ekAryavAcI zabdone, kahe che gAthA : pavvajjA nikkhamaNaM samayA cAo taheva veraggaM / dhammacaraNaM ahiMsA dikkhA egaTThiyAiM tu ||9||s tti dAraM gayaM // For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka ! "sA' dvAra | gAthA 9 anvayArtha : 7 = vaLI = zabdanayanA abhiprAyathI, pabrajJA = pravrajayA, nivamavi = niSkramaNa, kSamA = samatA, vo = tyAga, tadeva verA = te rIte ja vairAgya, thamparara = dharmanuM caraNa, hiMsA = ahiMsA viSNa= dIkSA = bhAvasatra; prakriyApuM = (A zabdo) ekAWvALA che. sA = "te tti = e prakAranuM tAruM = dvAra pADyuM = gayuM = pUruM thayuM. gAthArtha : zabdanayanA abhiprAyathI pravajyA, niSkramaNa, samatA, bAhya-atyaMtara parigrahano tyAga, te rIte ja viSayomAM vairAgya, kSAtyAdi dazavidha dharmonuM Asevana, jIvahiMsAnuM varjana, dIkSA; A pravajyAnA ekAryavAcI zabdo che. TIkA : pravrajyA nirU pitazabdArthA, niSkramaNaM dravyabhAvasaGgAt, samatA sarveSviSTAniSTeSu, tyAgaH bAhyAbhyantaraparigrahasya, tathaiva vairAgyaM viSayeSu, dharmacaraNaM = kSAntyAdyAsevanam, ahiMsA = prANighAtavarjanam, dIkSA= sarvasattvAbhayapradAnena bhAvasatraM, ekAthikAni tu = etAni pravrajyAyA ekArthikAni turvizeSaNArthaH zabdanayAbhiprAyeNa, samabhirU DhanayAbhiprAyeNa tu nAnArthAnyeva, bhinnapravRttinimittatvAt sarvazabdAnAmiti gaathaarthH||9|| TIkArtha : (1) pApamAMthI zuddha caramayogomAM javuM e pravrayA che, e prakAranI gAthA-5 mAM nirUpAyela zabdArthavALI pravrajyA che. (2) dravyasaMga ane bhAvasaMgamAMthI nIkaLavuM, te niSkramaNa che arthAt bAhya padArthono saMcaya e dravyasaMga che ane bAhya padArtho pratyeno cittano pratibaMdha e bhAvasaMga che. tethI te bAhya padArthono ane bAhya padArtho pratye cittanA pratibaMdhano tyAga karavo e niSkramaNa che. (3) sarva ISTa-aniSTa padArthomAM samAna pariNAma rAkhavo te samatA che. (4) gAthA-7 mAM batAvela bAhya ane atyaMtara parigrahano tyAga karavo e tyAga che. (5) te rIte ja pAMce IndriyonA viSayomAM viraktabhAva keLavavo te vairAgya che. (6) kSamA Adi daza prakAranA yatidharmonuM Asevana karavuM te dharmacaraNa che. (7) jIvonI hiMsAnuM varjana karavuM te ahiMsA che. (8) sarva jIvone abhayadAna ApavA dvArA bhAvadAnazALAnuM Asevana karavuM te dIkSA che. gAthAnA aMte rahela "tu' zabda vizeSa arthavALo che arthAt kaMIka vizeSatA batADavA mATe che, ane te vizeSatA e che ke, zabdanayanA abhiprAyathI uparamAM darzAvela sAta zabdo pravrajyAnA ekAryavAcI che, paraMtu samabhirUDhanayanA abhiprAyathI A sAta zabdo judA judA arthavALA ja che; kema ke bhinna bhinna For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 10 thI 13 vyutpattione AzrayIne sarva zabdonI bhinna pravRttinuM nimittapaNuM che arthAtu uparamAM batAvela pravrajyAdi ATheya zabdo bhinna bhinna pravRttinA vAcaka che. e pramANe gAthArtha che. 9 avataraNikA : seti vyAkhyAtam, adhunA kenetyetad vyAkhyAyate, tatra yogyena guruNA, sa cetthaMbhUtaH, ityAha avataraNikArya : gAthA-1mAM graMthakAre pratijJA karela ke pAMca vastuone huM yathAkramathI kahIza. tyArapachI gAthA-2mAM pAMca vastuonAM nAma batAvyAM ane gAthA-4mAM pravrayAvidhAna nAmanI prathama vastunAM pAMca dhAro batAvyAM. temAMthI "sA' e prakAranuM paheluM dvAra gAthA-5 thI 9 mAM vyAkhyAna karAyuM, have 'na' e prakAranuM A= bIjuM dvAra, vyAkhyAna karAya che. tyAM '' dvArano artha karatAM kahe che ke, yogya gurue pravrayA ApavI joIe. ane te=pravrayAyogya guru, AvA prakAranA hoya che. ethI pravrayA ApavA mATe yogya gurunA guNone kahe che gAthA : pavvajjAjoggaguNehiM saMgao vihipavaNNapavvajjo / seviaguru kulavAso sayayaM akkhaliasIlo a||10|| samma ahIasutto tatto vimlyrbohjogaao| tattaNNU uvasaMto pavayaNavacchallajutto a||11|| sattahiarao atahA Aeo aNuvattago agNbhiiro| avisAI paraloe uvasamaladdhIikalio a||12|| taha pavayaNatthavattA saguruaNunnAyaguru pao cev| eAriso gurU khalu bhaNio rAgAirahiehi // 13 // anvayArtha : pabrajJAno namuhiM saMDo = pravrayAne yogya guNothI saMgata, vidipavaUUpabano=vidhipUrvaka svIkArAyelI pravrayAvALA, vipujnavAsa = sevAyela chegurukulavAsa jemanA vaDe evA, sarva anilokasatata=pravrayAgrahaNathI mAMDIne sarvakALa, asmalita zIlavALA, ma=paranA drohathI viratinA pariNAmavALA, sa ahImasutta=samyagu = yogodrahanapUrvaka, bhaNAyelAM che. sUtro jemanA vaDe evA, to vimanayaravono tattapUetenAthI=sUtranA adhyayanathI, (thayelA) vimalatara bodhanA yogane kAraNe tattvajJa=tattvane jANanArA, 3vasaMtokaupazAMta, pavaya vaccharjakutto ma=ane pravacana pratye vAtsalyathI yukta, sahiro =ane sattvahitamAM rata, tahAM gAI nakuvo e mIrokata For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kena' dvAra / gAthA 10 thI 13 rIte Adeya, anuvartaka ane gaMbhIra, parabhoN avisA$=paralokamAM aviSAdI=paralokane sAdhavAmAM viSAda vagaranA, vasamatItio a=ane upazamalabyAdithI kalita, tadda pavavaLattvavattA-tathA pravacana ane arthanA vaktA, samuha anunnAyanu po ceva=ane svaguruthI anujJAta gurupadavALA; riso ]=AvA prakAranA ja rA phariihaM guru maLiyo =rAgAdithI rahita vaDe guru kahevAyA che. khalu gAthArtha : pravrajyAyogya guNothI yukta, vidhipUrvaka svIkArela pravrajyAvALA, sevana karela gurukulavAsavALA, pravrajyAgrahaNathI mAMDIne sarvakALa askhalita zIlavALA, paranA drohathI viratinA pariNAmavALA, yogodvahanapUrvaka bhaNela sUtrovALA, tethI vimalatara bodhano yoga thavAnA kAraNe tattvane jANanArA, upazAMta ane pravacana pratye vAtsalyathI yukta ane jIvonuM hita karavAmAM tatpara; ane Adeya, anuvartaka ane gaMbhIra, paraloka sAdhavAmAM kheda vagaranA ane upazamalabdhi vagerethI yukta, tathA sUtrane ane arthane kahenArA ane potAnA guruthI anujJA pAmela gurunA padavALAH AvA prakAranA ja vItarAga vaDe guru kahevAyA che. TIkA : pravrajyAyogyasya prANino guNAH = pravrajyAyogyaguNA AryadezotpannAdayo vakSyamANAH; tathA'nyatrApyuktam "atha pravrajyA'rhaH- AryadezotpannaH 1 viziSTajAtikulAnvitaH 2 kSINaprAyakarmmamalaH 3 tata eva vimalabuddhiH 4 durlabhaM mAnuSya, nanma maranimitte, sampazcapattA:, viSayA du:svaotavaH, paMcoLe viyogaH, pratikSaLa marAM, vAruMno vipALa:, ityavagatasaMsAranairguNyaH 5 tata eva tadviraktaH 6 pratanukaSAyo'lpahAsyAdiH 7-8 kRtajJaH 9 vinItaH 10 prAgapi rAjA'mAtyapaurajanabahumataH 11 adrohakArI 12 kalyANAGgaH 13 zrAddhaH 14 sthira: 15 samupasampannazceti 16 ' 29 ebhiH saGgataH = yuktaH = sametaH san kiM ? ityAha - vidhiprapannapravrajyo = vidhinA vakSyamANalakSaNena = aGgIkRtA pravrajyA yena sa tathAvidhaH, tathA sevitagurukulavAsaH samupAsitagurukula ityarthaH, satataM = sarvakAlaM pravrajyApratipatterArabhya, askhalitazIlazca = akhaNDitazIlazca, cazabdAt paradrohaviratibhAvazceti yathArtha: IKI prapannA= TIkArya : pravrajyAne yogya prANInA = jIvanA, guNo = pravrajyAne yogya guNo, gAthA-32 AdimAM kahevAnAra AryadezotpannAdi che, te prakAre anyatra paNa = anya graMthomAM paNa, kahevAyuM che, je atha thI batAve che (1) AryadezamAM utpanna thayelA, (2) viziSTa jAti ane kulathI yukta, (3) prAyaH kSINa thayela karmarUpI malavALA, (4) tethI ja=kSINaprAyaHkarmamalavALA che tethI ja, vimala=nirmaLa, buddhivALA, For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 10 thI 13 (5) manuSyapaNuM durlabha che, janma maraNanA nimittavALuM che, saMpattio capaLa che, viSayo du:khanA hetu che, saMyogamAM viyoga che, pratikSaNa maraNa che arthAta pratikSaNa AyuSya kSINa thavAthI teTalA AyuSyanA abhAvanI prAptirUpa jIvanuM dareka kSaNe maraNa thAya che, karmano vipAka dAruNa che, e prakAre jaNAyeluM che saMsAranuM naikSya jemanA vaDe evA, (6) tethI ja=saMsAranuM naiNya jANela hovAthI ja, tenAthI virakta=saMsArathI virAga pAmelA, (7) pratanu kaSAyavALA=atialpa krodhAdi kaSAyavALA, (8) alpa hAsyAdivALA=maMda nokaSAyavALA, (9) kRtajJa=koI dvArA karAyela upakArane jANanArA, (1) vinIta=vinayavALA, (11) dIkSA letAM pahelAM paNa rAja, amAtya, nagarasaMbaMdhI janothI bahumAna pAmelA, (12) adrohakArI-droha nahIM karanArA, (13) lyANa aMgavALA=aMganI viklatA vagaranA, (14) zraddhAvALA, (15) sthira= sthira cittavALA, (16) ane samupasaMpanna dIkSA grahaNa karavA mATe sAmethI upasthita thayelA pravrayAI che-dIkSA grahaNa karavA mATe yogya che. AmanA vaDe saMgata A 16 guNothI yukta chatA, zuM? ethI kahe che vidhithI prapanna pravrayAvALA=kahevAnAra lakSaNavALI vidhipUrvaka aMgIkarAI che pravajyA jemanA vaDe te tevA prakAranA vidhithI aMgIkRta pravrajayAvALA, ane sevAyela gurukulavAsavALA sArI rIte sevAyuM che gurunuM kuLa jemanA vaDe evA, ane satata=pravrajyAnA svIkArathI AraMbhIne sarvakALa, asmalita zIlavALA=akhaMDita zIlavALA, ane "gha' zabdathI paradrohanI viratinA bhAvavALA guru dIkSA ApavA mATe yogya che. A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) AryadezanA uttama saMskAro saMyamanI sAdhanA mATe upakAraka bane che ane anAryadezamAM utpanna thayelA jIvo prAyaH karIne uttama saMskAravALA hotA nathI, tethI AryadezamAM utpanna thayelA jIvo pravrajyA grahaNa karavAne yogya che. (2) mAtRpakSanI jAti kahevAya che ane pitRpakSanuM kula kahevAya che ane uttama jAti ane uttama kulamAM janmelo jIva viziSTa jAti-kulAnvita kahevAya. Avo jIva grahaNa karela pratijJAno sabhya nirvAha karavA mATe samartha bane che, tethI viziSTa jAti ane kulathI yukta jIvo dIkSAne yogya che. (3-4-5) jeno karmamala ghaNo kSINa thai gayo che ane karmamala kSINaprAyaH thavAne kAraNe je jIva vimalabuddhivALo hoya, tene vimalabuddhi hovAthI saMsAranuM naiguNya dekhAtuM hoya che ke cAra gatiomAM manuSyagati For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kena' dvAra / gAthA 10 thI 13 31 durlabha che, hitanI sAdhanA manuSyabhavamAM karI zakAya che ane anya gatio prAyaH karIne bhava pUrA karavA mATe hoya che. mATe Avo durlabha manuSyabhava mane prApta thayo che, to mAre hitamAM pravRtti ka2vI joie. vaLI, vimalabuddhivALo jIva jANato hoya che ke janma maraNanuM kAraNa che. mATe prApta thayelo manuSyabhava huM jema-tema pasAra karIza to A janma samApta thaze tyAre mane durgationI paraMparA prApta thaze. Ama, maraNanI prApti pahelAM janmane saphaLa karavAno vimalabuddhivALA jIvane manoratha thAya che. vaLI, vimalabuddhivALA jIvane saMsAranI capaLa evI saMpattimAM AsthA karIne manuSyabhava pasAra karavo hitAvaha jaNAto nathI; kema ke puNya pUruM thai jAya to puNyathI prApta thayelI saMpatti A janmamAM paNa cAlI jAya che, ane kadAca A janmamAM cAlI na jAya topaNa AyuSya pUruM thatAM to avazya sarva saMpattino viyoga thAya che. mATe capaLa evI saMpattimAM AsthA karavI vimalabuddhivALA jIvane ayukta lAge che. vaLI, vimalabuddhivALo jIva jANato hoya che ke saMsAranA viSayomAM pravRttithI pApabaMdha thAya che, tethI duHkhanuM kAraNa evA viSayothI saryuM; ane saMsAramAM prApta thayelA saMyogo paNa viyogamAM ja paryavasAna pAme che, mATe A saMyogomAM AsthA rAkhIne manuSyabhavane vyatIta karavo ucita nathI. vaLI, te jANe che ke AyuSya paNa kSaNe kSaNe ghaTI rahyuM che, AthI teTalA aMzamAM jIvanuM mRtyu cAlu che, ane jyAre saMpUrNa AyuSya pUruM thaze tyAre durlabha evo manuSya bhava samApta thaze. mATe pratikSaNa thatA maraNanI upekSA karIne manuSyabhavane tuccha viSayomAM pUro karavo ucita nathI; ane karmano vipAka paNa ati dAruNa che, mATe leza paNa pramAda karyA vagara karmanA nAza mATe yatna karavo joie. A prakAre saMsAranA vAstavika svarUpane jovAnI nirmaLa buddhi dvArA saMsAranA nairguNyane jANato jIva pravrajyA grahaNa karavA mATe yogya che. (6) saMsAranI nirguNatA jANato hovAne kAraNe ja saMsArathI virakta thayela mumukSu dIkSA mATe yogya che. (7-8) ghaNAM karmo kSINa thayelAM hovAthI jenA kaSAyo ane nokaSAyo ghaNA alpa hoya tevo jIva pravrajyAne yogya che; kema ke tevo jIva saMyama grahaNa karyA pachI saMyamamAM samyag yatna karI zake che. (9) vaLI potAnA 52 mAtA-pitA Adi dvArA ane guru Adi dvArA karAyelA upakArane jANanAro jIva pravrajyAne yogya che. (10) saMsAramAM paNa ucita vinaya karanAro jIva dIkSA mATe yogya che. (11) vaLI, uttama prakRti hovAnA kAraNe dIkSA grahaNa karatAM pahelAM paNa rAjA, amAtya, nagarajanomAM bahumAnapAtra hoya, tevo jIva saMyama levA mATe lAyaka che. (12) vaLI, uttama prakRtivALo hovAne kA2Ne kyAreya paNa koino droha nahi karanAro jIva dIkSAne yogya che. (13) vaLI pUrvabhavamAM sevela dharmathI kalyANanA kAraNIbhUta evA pUrNa aMgavALo jIva pravrajyA mATe yogya che, paraMtu zarAranA aMgonA vikalatAvALA nahIM. For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 10 thI 13 (14) vaLI bhagavAnanA vacana upara zraddhAvALo jIva dIkSA mATe yogya che. (15) vaLI prakRtithI sthira buddhivALo arthAta AtmakalyANanA kAraNabhUta saMyama grahaNa karyA pachI saMyamanI maryAdAne huM avazya pALIza tevI sthirabuddhivALo jIva pravrayA mATe yogya che. (16) vaLI dIkSA levA mATe guru pAse samyapha upasthita thayelo jIva dIkSA levAne yogya che. AvA prakAranA pravrajyAyogya 16 guNovALA je hoya, vaLI jemaNe AgaLamAM kahevAze e vidhithI dIkSA grahaNa karelI hoya, dIkSA grahaNa karyA bAda gurukulavAsamAM rahIne bhagavAnanA zAsananI maryAdAne jANI hoya, vaLI pravrayAgrahaNathI mAMDIne akhaMDita zIlavALA hoya, arthAt zaktinA prakarSathI saMyamamAM yatna karatAM kvacit kALadoSanA kAraNe ke pramAdanA kAraNe aticAra lAgatA hoya topaNa te aticAranI zuddhi karIne zuddha thayelA hoya, tevA guru pAse saMyamagrahaNa karavuM joIe. vaLI, AvA prakAranA paNa pravrayA ApanAra guru paradrohanI virativALA hovA joIe. tenAthI e kahevuM che ke dIkSA ApyA pachI ziSyane guru ucita yogomAM pravartAve nahIM to zaraNAgata te yogya ziSyano vinAza thAya, je paradroha che; ane tevo paradroha karavAnA pariNAmathI virAma pAmelA guru yogya ziSyane saMyamamAM samyapha pravartAvI zake che. || 10 || TIkA : samyag yathoktayogavidhAnena, adhItasUtraH gRhItasUtraH, TIkArya dIkSA ApavAne yogya gurunuM vizeSa svarUpa batAve che - samyagu= thokta yoganA vidhAnathI arthAtu zAstramAM kahevAyela yoganI vidhi karavApUrvaka, bhaNAyelA sUtrovALA=prahaNa karAyela sUtrovALA, TIkA : tato vimalatarabodhayogAt iti tata: sUtrAdhyayanAdyaH zuddhatarAvagamastatsambandhAdityarthaH, kimityAhatattvajJaH vastutattvavedI, TIkArya : tenA kAraNe=sUtranA adhyayanane kAraNe, vimalatara bodhanA yogathI arthAt je zuddhatara avagama tenA saMbaMdhathI, zuM? ethI kahe che- tattvajJa= vastunA tattvane jANanArA, bhAvArtha : dIkSA letAM pahelAM saMsAranI nirguNatAne jANavArUpa je nirmala bodha hato, tenA karatAM dIkSA lIdhA For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 10 thI 13 33 pachI zAstro bhaNavAne kAraNe vizeSa prakArano nirmala bodha thAya che, tethI sAdhu vastutattvane jANanAra bane che, arthAta saMsAranI nirguNatAne vizeSarUpe jANe che ane mokSa ane mokSanA upAyone sUkSma rIte jANe che. arthAt kayA deza-kALamAM kaI rIte yatna karIne mokSa sAdhavo joie, te vizeSa rIte jANe che. AvA vatattvanA jANanAra gurune pravrayA ApavAno adhikAra che. TIkA : upazAntaH krodhavipAkAvagamena, pravacanavAtsalyayuktazca pravacanamiha saGghaH sUtraM vA tadvatsalabhAvayukta rUti gAthArtha: zA TIkArya : krodhanA vipAkanA avagamathI = bodhathI, upazAnta ane pravacana pratye vAtsalyathI yukta = pravacana ahIM saMgha ke sUtrarUpa che tenA vatsalabhAvathI yukta, arthAta caturvidha saMghamAM guNiyala AtmAo pratye ane bhagavAnanA vacanarUpa sUtro pratye rAgabhAvavALA hovAthI saMghanuM kaMI ahita na thAya te mATe yatna karanArA ane bhagavAnanA vacanarUpa sUtranI viruddha kathana nahi karanArA guru, dIkSA ApavA mATe yogya che. e pramANe gAthArtha che. 115 TIkA : sattvahitaratazca = sAmAnyenaiva jIvahite saktazca, TIkArya : ane sattvanA hitamAM rata=sAmAnyathI ja jIvonuM hita karavAmAM Asakta, bhAvArtha : vaLI dIkSA ApavA mATe yogya guru sAmAnya rIte ja jIvanA hitamAM rasa dAya arthAt jainazAsanamAM rahelA jIvo, jainazAsananI bahAra rahelA jIvo ane pRthvIkAyAdi jIvo; ema sarva jIvonuM hita karavAnI manovRttivALA hoya. Ama chatAM, pRthvIkAyAdi jIvonuM hita, temane thatI pIDAnA parivAramAM karAtA yatnathI ja thai zakatuM hovAthI pRthvIkAyAdi jIvonA hita mATe teTalo yatna karanArA hoya che, jayAre anya saMsArI jIvomAMthI mArgano bodha karI zake tevA jIvone mokSamArganI prApti karAvavAmAM yatna karavA dvArA, ane zaraNe AvelA ziSyAdinuM sAraNA, vAraNAdi dvArA, hita karanArA hoya tevA guru dIkSA ApavA mATe yogya che. TIkA : tathA na kevalamitthaMvidhaH kintu, Adeyo'nuvarttakazca gambhIraH, tatrAdeyo nAma grAhyavAkyaH, anuvartakazca = bhAvAnukUlyena samyakpAlakaH, gambhIro = vipulacittaH, aviSAdI paraloke = na pariSahAdyabhidrutaH kAyasaMrakSaNAdau dainyamupayAti, For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 10 thI 13 TIkArya : tathA kevala AvA nahIM = mAtra uparamAM varNavela guNovALA nahIM, paraMtu Ajeya, anuvartaka ane gaMbhIra; temAM Adeya eTale grAhyavAkyavALA, ane anuvartaka arthAt bhAvathI anukUlapaNA vaDe Azrita jIvonuM samyaka rIte pAlana karanArA, gaMbhIra = vipula cittavALA, paralokamAM aviSAdI eTale pariSahAdithI abhiduta = abhibhava pAmelA, kAyanA = cha kAyanA, saMrakSaNAdimAM je dInatAne pAmatA nathI, te paralokamAM aviSAdI che ane tevA guru brajyA ApavA mATe yogya che. bhAvArtha : ziSyane dIkSA ApavA mATe upayogI uparamAM batAvelA guNothI anya vizeSa guNo batAvavA arthe graMthakAra kahe che ke phakta ATalA ja guNovALA nahIM paraMtu Ameya, anuvartaka ane gaMbhIra guru dIkSA ApavA mATe yogya che. Adeya eTale grAhya vAkyavALA, arthAt jemanuM vacana grAhya banatuM hoya tevA guru yogya ziSyone anuzAsana ApI zake che. tethI guru Adeya guNavALA hovA joie. vaLI anuvartaka eTale jIvanI bhAvapariNatine anurUpa ziSyanuM samyapha pAlana karanArA hoya, tevA anuvartaka guru pAse dIkSA levI joie. vaLI dIkSA ApavA mATe yogya guru vizALa cittavALA hovA joie. vaLI, paralokanuM hita karavAmAM viSAda vagaranA cittavALA guru hovA joIe, arthAt pariSahAdi AvI paDyA hoya tyAre pRthvIkAyAdi cha kAyanA rakSaNAdimAM dInatA pAmanArA na hoya, paraMtu AlokanA sukhanI upekSA karavA dvArA zaktinA prakarSathI pariSahAdine sahana karIne paNa paralokanA hitanuM kAraNa evA saMyamanA pAlanamAM daDha yatna karanArA hoya. TIkA : upazamalabdhyAdikalitazca = upazamalabdhyupakaraNalabdhisthirahastalabdhiyuktazceti gAthArthaH // 12 // TIkArya : ane upazamalabdhi AdithI kalita = upazamalabdhi, upakaraNalabdhi ane sthira hastalabdhithI yukta, guru dIkSA ApavAne yogya che. e pramANe gAthArtha che. * upazamalabdhi eTale bIjAne zAMta karavAnuM sAmarthya. * upakaraNalabdhi eTale saMyamamAM upakAraka evA nirdoSa vastra-pAtra Adi upakaraNane meLavavAnI zakti. * sthirahastalabdhi eTale bIjAone vratapAlanAdimAM sthira karavAnI zakti. I12aa. For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kena" dvAra | gAthA 13-14 2 TIkA : ___ tathA pravacanArthavaktA sUtrArthavaktetyarthaH, svagurvanujJAtaguru padazcaiva asati tasmin digAcAryAdinA sthApitagurupada ityarthaH, IdRzo guruH khaluzabdo'vadhAraNArthaH IdRza eva, kAladoSAdanyataraguNarahito'pi bahutaraguNayukta iti vA vizeSaNArthaH, bhaNito rAgAdirahitaiH = pratipAdito vItarAgairiti gAthArthaH // 13 // TIkArya : tathA pravacana ane arthanA vaktA = sUtra ane arthane kahenArA, ane potAnA guruthI anujJA pAmela gurunA padavALA. te nahIM hote chate = potAnA guru na hoya to, digAcAryAdi vaDe sthapAyela gurupadavALA. vanu zabda avadhAraNanA arthavALo che, ethI AvA prakAranA ja guru athavA ravanu zabda kALanA doSathI koIka guNathI rahita paNa ghaNA guNothI yukta, e prakAranA vizeSaNanA arthavALo che. tevA guru rAgAdithI rahita vaDe kahevAyA che = vItarAga vaDe pratipAdana karAyA che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : ziSyAdine sUtra ane arthanI vAcanA ApatA hoya, jemane potAnA gurue gurupade sthApita karyA hoya, svagurunA abhAvamAM digAcArye = gacchAcArye, jemane gurupade sthApyA hoya, evA ja gurune vItarAga bhagavaMtoe dIkSA ApavA mATe lAyaka kahyA che. kAladoSathI uparamAM batAvela sarva guNasaMpanna na hoya, keTalAka guNothI rahita hoya chatAM ghaNA guNothI yukta hoya to tevA guru paNa dIkSA ApavAne lAyaka che. mULagAthAmAM "gha' zabda avadhAraNa arthamAM che athavA to kAladoSane kAraNe ekAda guNathI rahita paNa ghaNA guNothI yukta gurunI pAse ja dIkSA grahaNa karavI, e prakAranI vizeSatA batAvavA mATe che. tethI e prApta thAya ke avadhAraNa arthamAM "vasu' zabdane grahaNa karIe to pUrvamAM batAvelA sarva guNothI yukta ja guru dIkSA ApavA mATe adhikArI che, anya nahIM; ane "gha7' zabdano bIjo vizeSatA batAvato artha grahaNa karIe to vartamAnakALa viSama hovAne kAraNe uparamAM varNavela saMpUrNa guNovALA guru na maLe topaNa ghaNA guNothI yukta hoya tevA guru paNa dIkSA ApavA mATe adhikArI che. 13. gAthA : eAriseNa guruNA sammaM prisaaikjjrhiennN| pavvajjA dAyavvA tayaNuggahanijjarAheuM // 14 // anvayArtha : sAphamref=parSadAdi kAryathI rahita, pari guru = AvA prakAranA gurue = pUrvamAM batAvelA guNovALA gurue, tayapuninjara = tenA anugraha ane nirjarAnA hetuthI = ziSya para upakAra karavA mATe ane potAnA karmanI nirjarA karavA mATe, sarpa = samyapha = zAstramAM batAvelI vidhipUrvaka, parvajJA rAyabbA = pravrayA ApavI joie. For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 14-15 gAthArtha : parSadAdi kAryathI rahita, pUrvamAM batAvelA guNovALA gurue ziSyanA anugrahanA hetuthI ane potAnA karmanI nirjarAnA hetuthI samyapha pravajyA ApavI joie. TIkA : IdRzena guruNA evaMvidhenAcAryeNa, samyag aviparItena vidhinA, parSadAdikAryarahitena = sampUrNA me parSad bhaviSyati pAnakAdivAhako vetyAdyaihikakAryanirapekSeNa, pravrajyA dAtavyA dIkSA vidheyA, kiM tayaGgIkRtya? ityatrAha- tadanugrahanirjarAhetoH iti vineyAnugrahArthaM karmakSayArthaM ceti gAthArthaH // 14 // TIkArya : parSadAdinA kAryathI rahita="mArI parSadA saMpUrNa thaze athavA pAnakAdino vAhaka thaze.' ItyAdi aihika kAryathI nirapekSa evA, AvA prakAranA gAthA-10 thI 13 mAM batAvyA evA prakAranA, gurue=AcAryae, samyagu=aviparIta vidhi vaDe, pravrajyA ApavI joie=dIkSA karavI joie. zene aMgIkAra karIne? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- tenA anugraha ane nirjarAnA hetuthI arthAta vineyanA = ziSyanA, anugrahanA arthe ane karmanA kSayanA arthe, dIkSA ApavI joIe. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA-10 thI 13 mAM batAvelA guNovALA pravrajayAdAnanI yogyatAvALA gurue, 'mArA ziSya parivAranI vRddhi thaze athavA pANI Adi lAvavAmAM kAma lAgaze" evA koIpaNa AlokanAM kAryonI apekSAthI rahita banIne, ziSyanA AtmAnA anugraha mATe ane potAnAM karmono kSaya mATe yogya jIvane vidhipUrvaka dIkSA ApavI joie. te 14 avatAraNikA : IdRzi gurau guNamAha - avataraNikArya : AvA prakAranA=gAthA-10 thI 13 mAM kahelA 17 guNovALA, guru hote chate ziSyone thatA guNane = lAbhane, kahe che gAthA : bhattibahumANa saddhA thirayA caraNammi hoi sehANaM / eArisammi niamA gurummi guNarayaNajalahimmi // 15 // anvayArtha : VIRya irisama guru nigama=guNarUpI ratnanA jaladhirUpa AvA prakAranA gurumAM niyamathI sedAi mattivamAM zaikSone bhakti ane bahumAna thAya che. (ane AvA gurumAM bhakti-bahumAna thavAthI) gharami=caraNamAM siddha thayA=zraddhA (ane) sthiratA rokathAya che. For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 . pravajyAvidhAnavastuka | 'kenA dvAra | gAthA 15 gAthArtha : - guNarUpI ratnanA samudra jevA AvA prakAranA gurumAM niyamathI navadIkSitone bhakti ane bahumAna thAya che, ane bhakti-bahumAna thavAthI cAritramAM zraddhA ane sthiratA thAya che. TIkA : bhaktibahumAnau iti bhaktirbAhyavinayarU pA bahumAno bhAvapratibandhaH, etau bhavataH zikSakANAM = abhinavapravrajitAnAmiti yogaH, ka ? ityAha- IdRzi = evaMbhUte gurau = AcArye niyamAt = niyamena, punarapi sa eva viziSyate-guNaratnajaladhau guNaratnasamudra iti, tataH zraddhA sthiratA ca caraNe bhavati iti; tathAhiguru bhaktibahumAnabhAvata eva cAritre zraddhA sthairyaM ca bhavati nAnyatheti gAthArthaH // 15 // TIkArya : zikSakone = abhinava pravrajitone = navadIkSitone, bhakti ane bahumAna thAya che = bAhya vinayarUpa bhakti che ane bhAvathI pratibaMdharUpa bahumAna che, A be thAya che. kyAM? ethI kahe che AvA prakAranA gurumAM = AvA prakAranA AcAryamAM, niyamathI = niyama vaDe, A be thAya che. pharI paNa te ja = guru ja, vizeSAya che = vizeSa prakAre batAvAya che. guNarUpa ratnanA jaladhi = guNarUpa ratnanA samudra, evA gurumAM ziSyone bhakti ane bahumAna thAya che ane tenAthI caraNamAM zraddhA ane sthiratA thAya che. te tathAdithI spaSTa kare che. gurumAM bhakti ane bahumAnanA bhAvathI ja cAritramAM zraddhA ane dhairya thAya che, anya rIte nahIM. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM varNavelA guNorUpI ratnonA sAgara jevA guno yoga thatAM nUtana dIkSita ziSyone guru pratye avazya bhakti ane bahumAna pragaTe che ane guru pratye bhakti ane bahumAna pragaTavAthI ziSyone cAritramAM zraddhA ane sthiratA thAya che; kAraNa ke cAritramAM zraddhA ane sthiratA guru pratye bhakti ane bahumAnabhAva vagara thatI nathI. - bhakti eTale vinaya Adi bAhyapravRtti, bahumAna eTale guru pratyeno bhAvathI pratibaMdha ane bhAvapratibandha eTale gurunA guNone joine ziSyane thato temanA pratyeno cittano pratibandha, guru pratyeno lagAva, arthAt AMtarika anurAga. vizeSArtha : guNavAna guru pratye bhakti-bahumAna tene thAya ke jene guNo pratye tIvra pakSapAta hoya. tethI guNa pratyenA tIvra pakSapAtavALA ziSyane guNavAna gurunI cAritranI pravRtti ruce che, AthI te ziSyane cAritra pratye zraddhA thAya che ane guNavAna gurunI ucita pravRtti joine ziSyane duSkara evI cAritranI pravRtti karavAmAM sthiratA Ave che; kema ke guNavAna gurumAM rahelI ucita pravRtti joine ziSyanA haiyAmAM vartato bahumAnabhAva tene cAritranA pariNAmamAM sthira kare che. paraMtu je ziSyane AvA guru pratye bhakti-bahumAna For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 pravajyAvidhAnavastuka | "kenA dvAra | gAthA 15-16 na hoya tene cAritranA pariNAmamAM ruci thaI zakatI nathI; kema ke AvA ziSya kevaLa bhautika phaLa meLavavA arthe ja cAritra grahaNa karyuM che, vastutaH tenAmAM guNano pakSapAta nathI; kema ke guNa pratye tIvra pakSapAtavALA jIvane to guNavAna gurumAM avazya bhakti-bahumAna thAya. te 15 avataraNikA : guNAntaramAha avataraNikArca : gAthA-10 thI 13mAM varNana karAyelA svarUpavALA guru pAse dIkSA levAthI ziSyane prApta thatA pUrvagAthAmAM batAvelA guNothI guNAMtarane = anya lAbhone, kahe chegAthA : aNuvattago a eso havai daDhaM jANaI jao stte| citte cittasahAve aNuvatte taha uvAyaM ca // 16 // anvayArtha : pakSo = ane A = pUrvamAM kahevAyelA guNovALA guru, DhuM mayvattAno hava = daDha anuvartaka thAya che; = je kAraNathI mayvatte cittasahave santa = citra anuvarya = aneka rUpe anuvartanIya, evA citra=vividha, svabhAvavALA sattvone = jIvone, tada ra = ane te prakAranA = je prakAre vividha svabhAvavALA jIvonI anuvartanA thai zake te prakAranA, kavArtha = upAyane nAruM = jANe che. gAthArtha : ane AvA guru daDha anuvartaka thAya che; je kAraNathI aneka prakAre anuvartanA karI zakAya evA vividha svabhAvavALA jIvone ane teonI anuvartanA thaI zake tevA prakAranA upAyane jANe che. TIkA : anuvartakazca eSaH = anantarodito guru rbhavati dRDhaM = atyarthaM, kuta ityAha-jAnAti yataH sattvAn = prANinaH citrAn = anekarU pAn citrasvabhAvAn = nAnAsvabhAvAn anuvAn ityanuvartanIyAn tathopAyaM ca = anuvartanopAyaM ca jAnAtIti gAthArthaH // 16 // TIkArya : ane A = pUrvamAM kahevAyelA guru, deDha = atyartha = atyaMta, anuvartaka thAya che. kyA kAraNathI? ethI kahe che-je kAraNathI citra anuvaryaevA citrasvabhAvavALAsattvone arthAta aneka rUpe anuvartanIya = anuvartana karI zakAya evA, judA judA svabhAvavALA prANIone = jIvone, ane te prakAranA upAyane = anuvartananA upAyane, jANe che. e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kena' dvAra | gAthA 16-10 bhAvArtha : pUrvamAM kahelA guNothI yukta guru atyaMta anuvartanA kare che arthAt ziSyonA svabhAvane anukULa banIne temane hitamAM joDavAno prayatna kare che; kAraNa ke te guru ziSyonA bhinna bhinna svabhAvone jANI zake che tathA kone kevI rIte hitamAM joDavA, e prakAranA ziSyonA AtmahitanA upAyane paNa jANI zake che. vizeSArtha : mumukSu jIvo mokSanI sAdhanA arthe saMyama grahaNa kare che, chatAM teo saMpUrNa karmathI rahita nahIM hovAthI teonI prakRti karmakRta hoya che, tethI teo vividha svabhAvavALA hoya che. topaNa yogya anuvartanA karanAra guru teono svabhAva jANIne, teonA svabhAvane anurUpa ucita upAya dvArA teone saMyamarUpI yogamArgamAM pravartAve che. A rIte bhinna-bhinna svabhAvavALA ziSyonI paNa anuvartanA karavAnA aneka upAyo jANIne te te prakAre anuvartanA karanAra guru vicitra prakRtivALA paNa ziSyonuM AtmakalyANa karI zake che. AthI sadgurumAM "anuvartanA'" guNa apekSita che ane AvA anuvartaka guru yogya jIvane pravrajyA ApavAnA adhikArI che. 516 // avataraNikA : anuvarttanAguNamAha avataraNikArya : guru dvArA karAyelI anuvartanAthI ziSyone thatA guNane=lAbhane, kahe che gAthA : 3G aNuvattaNAe sehA pAyaM pAvaMti joggayaM paramaM / rayaNaM pi guNakkarisaM, uvei sohammaNaguNeNa // 17 // anvayArtha : = sohammAnubena rayAM pi muLadmasiM = sohammaNanA guNa vaDe = ratnazodhakanA prabhAva vaDe, ratna paNa guNotkarSane veD = pAme che. (e rIte) aNuvattANu = anuvartanA vaDe sehA = zaikSo pAyaM prAyaH paramaM novaM =parama yogyatAne pArvati pAme che. gAthArtha : = jema ratnazodhakanA prabhAva vaDe ratna paNa guNanA utkarSane pAme che, tema anuvartanA vaDe zaikSo prAyaH karIne mokSanI parama yogyatAne pAme che. For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 pravajyAvidhAnavastaka | 'phena' dvAra | gAthA 10 TIkA : ___ anuvartanayA-karaNabhUtayA zikSakAH prAyo = bAhulyena kAMkadukakalpaM vihAya prApnuvanti yogyatAm apavarga prati paramAM = prdhaanaaN| syAdetat, yogya eva pravrajyAha iti kiM guruNA? ityetadAzajhyAha-ratnamapi padmarAgAdi guNotkarSa = kAntyAdiguNaprakarSam upaiti sohammaNaguNeNa = ratnazodhakaprabhAveNa vaikaTikaprabhAveNetyarthaH, evaM suziSyA api guruprabhAveNeti gAthArthaH // 17 // TIkArtha : gurunI karaNabhUta evI anuvartanAthI prAyaH = bahulapaNA vaDe, kAMdukakalpane = koraDA maga tulya zaikSane, choDIne, zikSako = navadIkSita ziSyo, apavarga prati = mokSa tarapha, parama = pradhAna, evI yogyatAne prApta kare che. A thAya=uparanA kathanathI koIne prazna thAya, yogya jajIva pravajyAne ahaM hoya che, jethI karIne guruvaDe zuM? e prakAranA kathananI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che padmarAgAdiratna paNa ratnazodhakanA prabhAva dvArA guNanA utkarSane = kAMti Adi guNanA prakarSane, pAme che. e rIte gurunA prabhAva dvArA suziSyo paNa mokSa prati zreSThayogyatAne pAme che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gurunI anuvartanAthI ziSyo prAyaH mokSa mATe zreSTha yogyatAne prApta kare che arthAt mokSamArganI vizeSa ArAdhanA karanArA bane che. ahIM prazna thAya ke dIkSAne yogya ziSya mokSane yogya ja hoya arthAt svayaM ja mokSamArganI ArAdhanA karanAro hoya, temAM gurunI zI vizeSatA? ethI kahe che ke je rIte padmarAga, mANeka vagere ratno kAMti Adi guNothI yukta hovA chatAM ratnazodhakanA prabhAvathI tenAmAM kAMti vagere guNonI vRddhi thAya che, te rIte mokSa mATe yogya paNa suziSyo gurunA prabhAvathI mokSa pAmavA mATe vizeSa prakAre yogya bane che. ahIM anuvartanAne karaNarUpe kahela che, tenuM tAtparya e che ke jema daMDa, bhUmI dvArA ghaTanuM asAdhAraNa kAraNa che, tethI daMDa e karaNa che; tema anuvartanA, ziSyane sAdhanAmAM samyagyatna karAvavA dvArA ziSyamAM pragaTa thatI parama yogyatAnuM asAdhAraNa kAraNa che, tethI anuvartanA e karaNa che arthAta gurunI anuvartanAthI ziSyano mokSamArgamAM samyapha yatna thAya che. ahIM 'prava:' zabdathI e kahevuM che ke koraDA maga jevA ayogya ziSyane yogya gurunI anuvartanAthI paNa kAMI lAbha thato nathI. II17ll avataraNikA : jigna avataraNikArya pUrvamAM gurunI anuvartanAthI ziSyone thatA lAbha batAvyA. vaLI yogya guruthI bIjo lAbha zuM thAya? teno samuccaya karavA mATe "ziSya' thI kahe che For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kena" dvAra | gAthA: 18 gAthA : ettha ya pamAyakhaliyA puvvabbhAseNa kassa va na hu~ti / jo te vaNei sammaM guruttaNaM tassa saphalaM ti // 18 // anvayArtha : - ya= ane ahIM = pravrayAvidhAnamAM, putramANe = pUrvanA abhyAsane kAraNe varU va =kone ja pamAyAvatriya = pramAdathI alito = skUlanAo, IMti = nathI thatI? no = je(guru) te = teone = pramAdathI thatI te alanAone, samai voTTa = samyapha dUra kare che, te gurutta = tenuM gurupaNuM sataMtra saphaLa che. * 'ti' pAdapUrti mATe che. . * 'a' gva kAranA arthamAM che ane te iva kAra moTAbhAge jIvonI pramAdathI skUlanAo thAya che te jaNAvavA arthe che. gAthArtha : ane pravajyAnA vidhAnamAM pUrvanA abhyAsane kAraNe konI ja pramAdathI khalanAo nathI thatI? je guru te khalanAone samyapha dUra kare che, tenuM gurupaNuM saphaLa che. TIkA : ___atra ca pravrajyAvidhAne pramAdaskhalitAni iti pramAdAt sakAzAdduzceSTitAni pUrvAbhyAsena kasya vA na bhavanti, anAdibhavAbhyasto hi pramAdaH na jhaTityeva tyaktuM pAryate, yastAni skhalitAni apanayati samyak-pravacanoktena vidhinA guru tvaM tasya saphalaM guNagurutveneti gAthArthaH // 18 // TIkArya : ane ahIM = pravrayAnA vidhAnamAM, pUrvano abhyAsa hovAthI pramAdathI alanAo = pramAdane kAraNe duSTa ceSTAo, konI ja nathI thatI? ja kAraNathI anAdibhavathI abhyasta evo pramAda jaladI ja tyajavo zakya nathI. te alanAone samyak = pravacanamAM kahevAyela vidhipUrvaka, je guru dUra kare che, tenuM = te gurunuM, guNathI gurupaNuM hovAthI gurupaNuM saphaLa che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvanA pramAdanA abhyAsathI saMyamajIvanamAM bhUla konI na thAya ? arthAt prAya: bhUla thavAnI saMbhAvanA che ja; kAraNa ke pramAda anAdikALathI rUDha thaI gayelo hovAthI ekadama dUra thaI zakato nathI. AthI zAstrokta vidhithI ziSyonA doSone dUra karavAmAM gurupaNuM saphaLa bane che; kAraNa ke gurupaNuM pada vagerethI AvatuM nathI, paraMtu ziSyonA doSone dUra karavAnI kuzaLatAthI ja Ave che. te 18 che. For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 pravajyAvidhAnavastuka | "kena" dvAra | gAthA 19 avataraNikA : etadeva laukikodAharaNena spssttytiavataraNikArya pUrvagAthAmAM kahyuM ke je guru ziSyonI pramAdathI thayela alanAone samyapha dUra kare che te gurunuM gupaNuM saphaLa che, ene ja laukika udAharaNa dvArA spaSTa kare che gAthA : ko NAma sArahINaM sa hojja jo bhaddavAiNo dme| duDhe vi ajo Ase damei taM (sArahIM) AsiyaM biMti // 19 // avayArtha : no bhavISphaLa ramaU=je bhadra vAjIone dame, sa ma sArI hona=te sArathi kevI rIte thAya ? no e=vaLI je ke vicAre=duSTa paNa azvone meDra=dame che te sArI viMtietene (loko) sArathi kahe che. (pAThAntara pramANe) te AsiyaM dvitietene (loko) Azvika-azvane vahana karanAra, kahe che. gAthArtha : - te sArathi kema kahevAya je bhadrika azvone dame? vaLI je duSTa paNa azvonuM damana kare tene loko sArathi kahe che athavA tene loko azvane vahana karanAra kahe che. TIkA : ko nAma sArathInAM sa bhavet yo bhadravAjinaH zobhanAzvAn damayet, na kazcidasau asArathirevetyarthaH, duSTAnapi tu yo'zvAn damayati = zobhanAn karoti, taM sArathiM bruvate laukikaaH| pAThAntare vA tamAzvikaM bruvata iti thArtha:26 TIkArtha : sArathiomAM te koNa hoya je bhadra vAjione = saraLa azvone, dame ? arthAtu e koI nathI= asArathi ja che. vaLI je duSTa paNa azvone dame che = zobhana kare che, tene laukiko sArathi kahe che. athavA pAThAMtaramAM tene Azvika kahe che. e pramANe gAthArtha che. 1lI avataraNikA : ziSyAnanupAlanena gurordossmaahavataraNitArtha : ziSyanA ananupAlana vaDe gurune thatA doSane kahe che For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "phena' dvAra | gAthA 20-21 43 gAthA : jo AyareNa paDhamaM pavvAveUNa naannupaalei| , sehe suttavihIe so pavayaNapaccaNIo tti // 20 // anvayArtha : no=je (guru) paDhafmAre patrAve=prathama AdarapUrvaka pravrayA ApIne suvihI=sUtravidhithI sehe ziSyone nAjupADra=anupAlana karatA nathI, to pavayazvima =te (guru) pravacananA pratyenIka che. >> 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : je guru pahelAM AdarapUrvaka pravajyA ApIne sUtramAM batAvelI vidhithI ziSyonuM anupAlana karatA nathI, te guru jinazAsananA zatru che. TIkA : yo guruH AdareNa=bahumAnena prathamaM pravrajyAM grAhayitvA pazcAt nAnupAlayati ziSyakAn sUtravidhinA, sa kimityAha-sa pravacanapratyanIka: zAsanapratyanIka iti gAthArthaH // 20 // TIkArya je guru prathama AdarapUrvaka = bahumAnapUrvaka, pravrajyAne grahaNa karAvIne pAchaLathI ziSyone sUtranI vidhithI anupAlana karatA nathI, te zuM? ethI kahe che- te guru pravacananA pratyenIka cheHzAsananA pratyenIka che. e pramANe gAthArtha che. 20nA avataraNikA : etdevaahavataraNikArya pUrvagAthAmAM kahyuM ke je guru ziSyonuM anupAlana karatA nathI, te guru pravacananA pratyenIka che. te kaI rIte pravacananA pratyenIka che, ene ja graMthakAra kahe che gAthA : avikoviaparamatthA viruddhamiha parabhave asevNtaa| jaM pAvaMti aNatthaM so khalu tappaccao savvo // 21 // anvayArtha : mavilovikrapasthiI =(guru dvArA) nahIM jaNAvAyelA paramArthavALA evA viruddha sevaMtA=viruddhane For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kena' dvAra / gAthA 21-22 sevatA ziSyo vRdgha paramave Ja=ahIM ane parabhavamAM khaM maLatyaM=je anarthane pAvaMti=pAme che, so jItu so=kharekhara te sarva taLo=tenA pratyaye che=ananuvartaka gurunA nimitte che. gAthArtha : guru dvArA nahIM jaNAvAyelA paramArthavALA evA viruddha sevatA ziSyo, A bhavamAM ane parabhavamAM je anarthane pAme che, kharekhara te sarva anartha ananuvartaka gurunA nimitte che. TIkA : avikopitaparamArthAH = avijJApitasamayasadbhAvA viruddhaM sevamAnA iti yoga:, iha parabhave ca yaM prApnuvantyanarthaM, sa khalu tatpratyayaH sarvaH ananuvarttakaguru nimitta iti gAthArthaH // 21 // TIkArya : guru dvArA nahIM jaNAvAyelA paramArthavALA=nathI jaNAvAyelo samayano arthAt zAstrano sadbhAva jeone evA, viruddhane sevatA ziSyo ahIM ane parabhavamAM je anarthane prApta kare che, kharekhara te sarva anartha tenA pratyaye che=anuvartanA nahIM karanAra gurunA nimitte che. e pramANe gAthAno artha che. gAthA : jiNasAsaNassa'vaNNo miaMkadhavalassa jo a te daddhuM / pAvaM samAyaraMto jAyai tappaccao so vi // 22 // anvayArtha : pAvuM Ja samAyAMto=ane pApane AcaratA evA te kuM=teone=ziSyone, joine misaMdhavanaspa naLasAsaAE=mRgAMkadhavala evA jinazAsanano no avaLo=je avarNa nAyajJa=thAya che, so vi= te paNa taghno=tenA pratyaye che=ananuvartaka gurunA nimitte che. gAthArtha : ane pApane AcaratA evA ziSyone joine, caMdra jevA ujvala jinazAsananI je niMdA thAya, te niMdA paNa ananuvartaka gurunA nimitte che. TIkA : jinazAsanasyAvarNo=azlAghA mRgAGkathavalasya-candradhavalasya yazca tAn dRSTvA pApaM samAcarataH sevamAnAn jAyate = janito bhavati, tatpratyayo 'sAvapi = ananuvarttakaguru nimitto'sAvapIti gAthArtha: // 22 // TIkArya : ane yAyane AcaratA evA=sevatA evA, teone=ziSyone, joIne mRgAMka jevA dhavala=caMdra jevA nirmala, jinazAsanano je avarNa=azlAghA, thAya che, e paNa tenA pratyayavALo che=e avarNa paNa ananuvartaka gurunA nimitte che. e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 21 thI 23 45 bhAvArtha : gAthA-20 mAM batAvyuM ke ziSyanA ananupAlanathI gurune zAsananA pratyenIka banavArUpa doSa prApta thAya che ane te guru zAsananA pratyenIka kaI rIte bane che, te batAvavA mATe gAthA-21-22 mAM kahyuM ke anuvartanAnA abhAvane kAraNe anucita pravRtti karavAthI ziSyo paNa ziSTa puruSo dvArA niMdApAtra bane che ane viruddha AcaraNAne kAraNe parabhavamAM paNa anarthonI prApti kare che. tethI ziSyone Aloka ane paralokamAM je anartho prApta thAya che ane ziSyonI anucita pravRttithI zAsananI je plAni thAya che te gurunA nimitte che. tethI guru zAsananA pratyenIka thAya che. / 21/22 avataraNikA : anuvartakasya tu guNamAha - avataraNitArtha : vaLI, anuvartaka gurunA guNane=lAbhane, kahe che gAthA : jo puNa aNuvatteI gAhai nipphAyaI avihiNA u| so te anne appANayaM ca pAvei paramapayaM // 23 // anvayArtha : | no punaHvaLI, je (ziSyone) madhuvarra-anuvarte che, paTTa=(kriyAne) grahaNa karAve che faT 3 = ane vidhi vaDe ja nirNaya = niSpAdana kare che = jJAna-kriyA dvArA ziSyone niSpanna kare che, sogate (guru) teeteoneete ziSyone, manne=anyone=bIjA jIvone, pyApAcaM caM=ane AtmAne paramapaye pA =paramapada prApta karAve che. * '' Izva kAramAM che. gAthArtha : vaLI, je guru ziSyonI anuvartana kare che, kriyAne grahaNa karAve che ane zAstramAM kahevAyela vidhipUrvaka ja jJAna-kriyA dvArA ziSyone niSpanna kare che, te guru te ziSyone, bIjA jIvone ane potAnA AtmAne paramapada prApta karAve che athati mokSamAM lai jAya che. TIkA : yaH punaranuvartate svabhAvAnukUlyena hite yojayati, grAhayati kriyAM, niSpAdayati ca jJAnakriyAbhyAM vidhinA -Agamoktena, sa guruH tAn ziSyAn anyAn prANinaH AtmAnaM ca prApayati paramapadaM nayati mokSamiti thaI: 23 For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 pravajyAvidhAnavastuka | "phena' dvAra | gAthA 23-24 TIkArya : vaLI, je guru ziSyone anuvarte che svabhAvanA anukUlapaNA vaDe hitamAM joDe che, kriyAne grahaNa karAve che ane AgamamAM kahevAyela vidhipUrvaka jJAna ane kriyA dvArA niSpanna kare che, te guru te ziSyone, anya prANIone ane potAne paramapadane prApta karAve che=mokSane viSe laI jAya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : yogya ziSyone dIkSA ApyA pachI je guru temanA svabhAvane jANIne te ziSyo kaI rIte saMyamane anukULa ArAdhanA karI zakaze, teno nirNaya karIne, tenA AtmAnuM hita thAya te rIte sAraNA-vAraNAdi dvArA hitamAM yoje che, te gurue ziSyanI vidhipUrvaka anuvartana karI kahevAya. ziSyone saMyamanI sAmAcArI samyapha rIte grahaNa karAve, to vidhipUrvaka ziSyone kriyA grahaNa karAvI kahevAya. A rIte ziSyone hitamAM yojavAthI ane kriyA grahaNa karAvavAthI, jyAre ziSyo yathArtha bodhathI niSpanna thAya ane kriyAmAM nipuNa thAya tyAre te ziSyo guru dvArA jJAna ane kriyAthI vidhipUrvaka niSpanna karAyA kahevAya. Ama karavAthI ziSyo potAnA AtmAnuM hita sAdhI zake che ane guru paNa anya koI AzaMsA vagara ziSyanA hita mATe yatna kare che, tethI gurune ane ziSyane nirjarAnI prApti thAya che; ane guru ane ziSyonI ucita pravRtti joine anya jIvone paNa bhagavAnanA zAsana pratye ahobhAva thAya che ane ahobhAva thavAne kAraNe te jIvo vicAre che ke aho ! A bhagavAnanA zAsananI kevI suMdara vyavasthA che ke jethI guru ane ziSyo A rIte ucita pravRtti karanArA che! A prakAranA ahobhAvathI te jIvone paNa bodhibIja vagerenI prApti thAya che. Ama, gurunI anuvartanA, grAhaNA ane niSpAdanA dvArA guru, ziSyo ane anya jIvo ema traNeya paNa krame karIne mokSane pAme che. 23. avataraNikA : etadeva drshytiavataraNikArya pUrvagAthAmAM kahyuM ke gunI anuvartanA vagerethI ziSyone, anya jIvone ane gurune paramapadanI prApti thAya che, ene ja kramasara traNa gAthAomAM darzAve che arthAta gurunI anuvartanAthI ziSyo kaI rIte paramapada pAme che te gAthA-24 mAM batAve che, anya jIvo kaI rIte paramapada pAme che te gAthA-25 mAM batAve che ane guru kaI rIte paramapada pAme che te gAthA-26 mAM batAve che gAthA : NANAilAbhao khalu dosA hIyaMti vaDDaI caraNaM / ia abbhAsAisayA sIsANaM hoi paramapayaM // 24 // For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 24 40 anvayArtha : VTVpharnAmo vastu jJAnAdinA lAbhathI ja rosa=doSo caMtiHkSaya pAme che, (tethI) varaghaf= caraNa =cAritra, vahUkuM =vadhe che. rU=A prakAre amAraphatayA=abhyAsanA atizayathI saphAi paramArtha ziSyone paramapada ho=thAya che. gAthArtha : jJAnAdinA lAbhathI ja doSo nAza pAme che, tethI cAstri vadhe che. A prakAre abhyAsanA atizayathI ziSyone paramapada thAya che. TIkA : jJAnAdilAbhataH khalu-anuvartyamAnA hi ziSyAH sthirA bhavanti tato jJAnadarzane labhante tato lAbhAt khalu zabdo'vadhAraNe tata eva, doSA-rAgAdayo hIyante tyajyante kSIyante vA, tato varddhate caraNaM-cAritraM, iya-evaM abhyAsAtizayAt-abhyAsAtizayena tatrAnyatra vA janmani karmakSayabhAvAt ziSyANAM bhavati paramapadaMmokSAkhyamiti gaathaarthH||24|| TIkArtha : jJAnAdinA lAbhathI ja = je kAraNathI anuvartAtA ziSyo sthira thAya che, tenAthI arthAt ziSyo sthira thavAthI, jJAna ane darzana prApta thAya che te lAbhathI ja arthAta jJAna ane darzananI prApti thavAthIja, rAgAdi doSo tyajAya che athavA kSaya pAme che. tenAthI = rAgAdidoSono tyAga kSaya thavAthI, caraNa-cAritra, vadhe che. A rIte abhyAsanA atizayathI=abhyAsanA atizaya vaDe, te athavA anya janmamAM karmanAlayanA bhAvane kAraNe ziSyone mokSa nAmanuM paramapada thAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dIkSA ApyA pachI guru yogya ziSyonI vidhipUrvaka anuvartana kare, to ziSyone sthiratA prApta thAya che arthAt A gurunA baLathI ApaNane sAcA tattvanI prApti thaze ane avazya ApaNe A saMsArasAgarathI tarI jaizuM, e prakAranI ziSyone sthira buddhi prApta thAya che, ane tevI buddhi thavAne kAraNe ja guru pAse rahIne ziSyo navuM navuM jJAna prApta kare che. ane AvA ziSyo jema jema navuM navuM jJAna prApta kare che, tema tema bhagavAnanA zAsana pratyenI temanI zraddhA atizayita thAya che; kema ke navA navA abhyAsathI te ziSyo sUkSma padArthanuM darzana karI zake che. tethI kharekhara!A bhagavAnanuM zAsana apUrvatattvane batAvanAruM che, tevo temane bodha thAya che ane te bodhathI bhagavAnanA zAsana pratye temane tIvra ruci pragaTe che. A prakAre nirmaLa thayelA jJAna ane darzanathI rAgAdi doSo ghaTe che, pUrvamAM sAmAnyathI prApta thayeluM cAritra vRddhi pAme che ane A prakAranA jJAna, darzana ane cAritranI vRddhinA abhyAsanA atizayathI ziSyone te bhavamAM ke anya bhavamAM karmano kSaya thAya che ane paramapadanI prApti thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 pravRjyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 24-25 vizeSArtha : yogya mumukSune dIkSA letI vakhate saMsAranI asAratAnuM jJAna hoya che ane bhagavAnanuM zAsana tAranAruM che te rUpa samyagadarzana paNa hoya che ane dIkSA lIdhA pachI ucita kriyAo karavAthI tenAmAM samyapha cAritra paNa pragaTe che. Ama chatAM, dIkSA grahaNakALamAM te ratnatrayI prAthamika bhUmikAnI hoya che ane jayAre gurunI ucita anuvartanAne kAraNe ziSyane pote grahaNa karelA mArgamAM sthiratA pragaTe che, tyAre tenI zAstranA adhyayanamAM vegathI pravRtti thAya che, jethI tenAmAM viziSTa koTinuM nirmaLa jJAna ane darzana pragaTe che; ane ucita kriyAo viziSTa evA nirmaLa jJAna ane darzanathI niyaMtrita banavAthI te ziSyamAM pUrvanA cAritra karatAM viziSTa prakAranA cAritranI pariNati pedA thAya che. AthI tenuM citta atizaya-atizayatara nirlepa thatuM jAya che ane A rIte kramasara ratnatrayInI vRddhi thavAthI te ziSyane mokSanI prApti thAya che. ra4o gAthA : eArisA ihaMkhalu aNNesiM sAsaNammi annuraayo| bIaM savaNapavittI saMtANe tesu vi jahuttaM // 25 // anvayArtha : pha6 vastu=ahIM ja=jinazAsanamAM ja, risa=AvA prakAranA (jIvo) che, (ema) prApti =anyone sAsa ikarAyoHzAsanamAM anurAga thAya che, vIgaM= (ja) bIja che. savaUpavitra zravaNa-pravRtti thAya che = keTalAka sAMbhaLe che ane keTalAka svIkAre che. saMtAI saMtAna thAya che=A pramANe kuzalanA pravAhanI pravRtti thAya che. tenu vigateone paNa=guNanA pakSapAtI jIvone paNa, dui=yathokta thAya che = je pramANe gAthA-23 mAM kahevAyuM te pramANe paramapada thAya che. gAthArtha : pUrvagAthAmAM batAvela te pramANe jJAnAdi guNothI yukta guru-ziSyone joine, A jinazAsanamAM ja AvA prakAranA jJAnAdiyukta jIvo che, ema guNanA pakSapAtI anya jIvone jinazAsanamAM anurAga thAya che ane Avo anurAga bIja che. keTalAka zravaNa kare che ane keTalAka jinazAsananA svIkAranI pravRtti kare che, A pramANe kuzala pravAhanI pravRtti thAya che. guNanA pakSapAtI jIvone paNa, vijJAnAdi guNonI prApti thavAthI gAthA-23mAM kahyA mujaba paramapada prApta thAya che. TIkA : tAn jJAnAdiyutAn dRSTvA IdRzA-jJAnAdiyuktA ihaM khalu-ihaiva jinazAsane, iti anyeSAM-guNapakSapAtinAM zAsane anurAgo bhavati bhAvata eva zobhanaM bhavyamidaM zAsanamiti, bIjaM ityetadeva samyaktvApavargabIjaM, keSAJcittvanurAgAtizayAt zravaNapravRttiH aho zobhanametaditi zRNvantyevApare'GgIkurvanti ca, santAne ityevaM kuzalasantAnapravRttiH, teSAmapi anyeSAM santAninAM yathoktaM vijJAnAdiguNalAbhataH paramapadameveti gAthArthaH || 2 || For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kena' dvAra | gAthA 25 49 TIkArya : jJAnAdithI yukta evA teoneeguru-ziSyone, joIne, ahIM ja=A jinazAsanamAM ja, AvA prakAranA che=jJAnAdithI yukta jIvo che, e pramANe guNanA pakSapAtavALA anyone A zAsanamAM "A zAsana bhavya che, zobhana che'; e prakArano bhAvathI ja anurAga thAya che. bIja che=A ja arthAta anyone jinazAsanamAM bhAvathI anurAga thAya che e ja, samyakta ane apavarganuM bIja che. vaLI keTalAkane anurAganA atizayathI zravaNa-pravRtti thAya che="aho! A zAsana suMdara che ethI karIne keTalAka jIvo sAMbhaLe ja che ane aparo =anya keTalAka jIvo, aMgIkAra kare che. A rIteauparamAM batAvyuM e rIte, kuzala saMtAnanI pravRtti thAya che; teone paNa saMtAnavALA anyone paNa=kuzala saMtAnanI pravRttivALA guNanA pakSapAtI evA bIjA jIvone paNa, yathokta thAya che=je pramANe gAthA-23mAM kahevAyuM te pramANe vijJAnAdi guNono lAbha thavAthI paramapada ja thAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : guru ziSyonI ucita anuvartana kare to ziSyone jJAnAdino lAbha thAya che. tethI guru ane ziSyo ucita jJAna, ucita darzana ane ucita pravRttivALA bane che ane AvA aucityamaya guru-ziSyone joine guNanA pakSapAtI anya jIvone "A jainazAsana zobhana ane bhavya che" e prakArano jainazAsanamAM bhAvathI ja anurAga thAya che. ahIM "zobhana ane "bhavya' e be zabda dvArA jinazAsana pratye anya jIvone thatA rAganI atizayitA batAvavI che, ane bhAvathI ja anurAga thAya che e vAkyanuM tAtparya e che ke aucityamaya guru-ziSyone joine, "A lokottama zAsana che ke je zAsanamAM AvA vivekavALo jIvo varte che" e prakAranA cittanA pratibaMdhathI bhagavAnanA zAsana pratye viziSTa anurAga thAya che, je anurAga samyaktvanuM ane mokSanuM bIja che. vaLI, guNanA pakSapAtI evA keTalAka jIvone zAsananA anurAganA atizayathI mahAtmAo pAse tattva sAMbhaLavAno abhilASa thAya che, jethI teo mahAtmA pAse jainazAsananAM tattvo sAMbhaLe che, ane keTalAka jIvo jainazAsanane aMgIkAra paNa kare che. Ama, gurunI anuvartanAthI ziSyone to lAbha thAya che ja, paraMtu anya jIvone paNa kuzalanI paraMparAnI prApti thAya che, ane aMte paramapada prApta thAya che. te A rIte guNanA pakSapAtI evA keTalAka jIvone jainazAsanamAM rahela guru-ziSyonA ucita jJAna-darzanacAritrarUpa guNone joIne jainazAsana pratye anurAga pedA thAya che ane keTalAka jIvo jinazAsana pratye thayela atizaya anurAgane kAraNe jainazAsananuM tattva sAMbhaLe che, tethI teone vizeSa jJAna thAya che ane pachI jainadharma svIkAre che, ane krame karIne saMyama grahaNa kare che ane guru pAse rahIne vizeSa jJAnAdi meLavIne teo mokSa prApta kare che. A sarvanI prApti anuvartaka guru dvArA yogya ziSyone karAyelI anuvartanAthI thAya che. je 25 For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 pravajyAvidhAnavastuka | "kena' dvAra | gAthA 26 gAthA : iya kusalapakkhaheMU saparuvayArammi niccmujjutto| saphalIkayagurusaddo sAhei jahicchiaMkajjaM // 26 // anvayArtha : rU=A pramANe =gAthA-24-25 mAM batAvyuM e pramANe, (ziSyonA ane anya jIvonA) satapavahe =kuzalapakSanA hetu, sapara vathAma=sva ane paranA upakAramAM nizvamuLutto nitya ughukta, satnIyapusaddosaphala karyo che "guru" zabda jemaNe evA (guru) gachika E=Athecchita kAryane sadeheM=sAdhe che. gAthArtha : gAthA-24-25 mAM batAvyuM e pramANe, ziSyone ane anya jIvone puNyaprAptinA kAraNa, sva ane paranA upakAramAM nitya udhamavALA, saphala karyo che "guru' zabda jemaNe evA guru, je prakAre icchAyelA che e prakAranuM mokSarUpa kArya sAdhe che. TIkA : iya evaM kuzalapakSahetuH-puNyapakSakAraNaM svaparopakAre nityodyukto nityodyataH saphalIkRtaguru zabdo guNaguru tvena sAdhayati yathepsitaM kAryaM-paramapadamiti gAthArthaH // 26 // TIkArya A rIte kuzala pakSanA hetu=puNyarUpa pakSanA kAraNa, sva-paranA upakAramAM nitya ughuktakanitya udyata, guNathI gurupaNuM hovAne kAraNe saphala karyo che "guru" zabda jemaNe evA guru, yathecchita evA paramapadarUpa kAryane sAdhe che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : anuvartanA karavAthI ziSyone bhagavAnanA zAsana pratye baddha anurAga thAya che, je ziSyonA puNyapakSarUpa che; ane gurunI ucita anuvartanAthI jJAnAdiyukta banelA ziSyone joine, guNanA pakSapAtavALA jIvone kuzalaparaMparAnA kAraNabhUta jainazAsanano pakSapAta thAya che, je anyonA puNyapakSarUpa che; kema ke jinazAsanano pakSapAta jIvane puNyAnubaMdhI puNyanI prApti karAvIne AtmAnA hitanuM kAraNa bane che. A pramANe ziSyanA ane anya jIvonA kuzalapakSanuM kAraNa guru che. vaLI ziSyone anuvartana karavA dvArA guru haMmezAM potAnA ane para evA ziSyonA upakAramAM udyamavALA hoya che. vaLI, "guru' zabdanI vyutpatti che ke gRti zAstratattva rUti guru:', A artha ghaTI zake tevA guNavALA guru hoya che; kema ke teo yogya ziSyone anuvartana karIne jJAnAdithI yukta kare che. tethI A prakAre ucita pravRtti karanArA guru potAne icchita evA mokSarUpa kAryane sAdhe che. radI For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka | 'kena' dvAra | gAthA 20 51 avataraNikA : viparyayamAha avataraNikArya : gAthA-23 thI 25 mAM anuvartaka gurunA guNo batAvyA. tyArapachI gAthA-26 mAM anuvartaka evA gurune guNa kaI rIte thAya che? te batAvyuM. have guru anuvartanA na kare to lAbhane badale thatA viparyayane kahe che. joke gAthA-20-21-22 mAM ziSyonA ananupAlana vaDe gurune thatA doSo batAvyA, topaNa guru anuvartana kare chatAM ziSyo viparIta AcaraNA kare to gurune doSonI prApti thatI nathI, paraMtu anuvartanA na kare to gurune kaI rIte doSonI prApti thAya che, te yuktithI darzAve chegAthA : vihiNA'NuvattiA puNa kahiMci sevaMti jai vi paDisiddhaM / ANAkAri tti gurU na dosavaM hoi so taha vi // 27 // anvayArtha : viUiT TUT juvattima=vaLI vidhithI anuvartita ziSyo na vi=jo ke vArdirvi= (karmapariNAmanA vazathI) koika rIte siddha sevaMtikapratiSiddhane seve che, chatAM guru) mApavAra utta=AjJAkArI che, ethI gurU ropavaM na=guru doSavAna nathI; tada vigatopaNa (ziSyonI anuvarNanA na kare to gurune)no =A=ziSyonA pratiSiddhanA sevanano doSa, doDuM =thAya che. gAthArtha : vaLI vidhipUrvaka anuvarNanA pAmelA ziSyo, joke karmapariNAmanA vazathI koika rIte zAstramAM pratiSiddhanuM sevana kare, chatAM guru AjJAkArI hovAthI guru doSavAna nathI; topaNa ziSyonI anuvartanA na kare to, gurune ziSyonA pratiSiddhanA sevanano doSa thAya che. TIkA : _ vidhinA'nuvartitAH punaH kathaJcit karmapariNAmataH sevante yadyapi pratiSiddhaM sUtre, AjJAkArIti gururna doSavAn, bhavatyasau tathApi bhagavadAjJAnuvarttanA'sampAdanAditi gAthArthaH // 27 // TIkArya : vaLI guru dvArA vidhipUrvaka anuvartita = anuvarNanA pAmelA ziSyo, joke karmanA pariNAmathI koika rIte sUtramAM pratiSiddhane = jinAgamamAM niSedha karAyelane, seve che, chatAM ziSyonA anuvartaka hovAthI guru AjJAkArI che = jinAjJA pALanAra che, ethI karIne guru doSavALA nathI; topaNa bhagavAnanI AjJArUpa For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kena' dvAra / gAthA 27-28 anuvartanAnA asaMpAdanathI A thAya che = ziSyonA ananuvartaka gurune ziSyonA pratiSiddha AcaraNathI thato doSa thAya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : guru zAstravidhi pramANe ziSyone anuvartanA kare, chatAM koi ziSya karmane vaza thaine sUtramAM pratiSedha karelA kRtyanuM sevana kare, to te ziSyanA pratiSiddhanA sevanamAM gurune doSa lAgato nathI; kema ke anuvartanA karavAnI bhagavAnanI AjJAnuM gurue saMpAdana karela che, tethI guru AjJAkArI hovAthI ziSyonA aparAdhathI gurune koi doSa lAgato nathI. topaNa te guru yogya ziSyone anuvartanA na kare, tenA kAraNe ziSya sUtramAM pratiSiddha kriyAnuM sevana kare, to gurune doSa lAge che; kema ke ziSyone anuvartanA karavAnI bhagavAnanI AjJAnuM gurue saMpAdana karela nathI. tethI gurunI anuvartanAnA abhAvane kAraNe ziSyone je anartha thAya, temAM guru paNa doSapAtra che. 27NA avataraNikA : 52 pUrvagAthAmAM kahyuM ke guru anuvartanA na kare ane ziSyo pratiSiddhanuM sevana kare to gurune doSa lAge, ane vaLI gAthA-21 mAM kahela ke paramArthane nahIM jANanArA ziSyo je viruddha seve ane tenAthI ziSyone je anartha prApta thAya, te sarva ananuvartaka gurunA nimitte che. A baMne vAtamAM pUrvapakSInI zaMkA batAvIne tenuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che gAthA : Aha'NNasevaNAe gurussa pAvaM ti nAyabajjhamiNaM / ANAbhaMgAu tayaM na ya so aNNammi kaha bajjhaM // 28 // anvayArtha : Aha=(52) kahe che- aLasevaLA=anyanI sevanAthI=ananuvarjita ziSya vaDe karAtI aparAdhanI sevanAthI, guru AE=gurune pAvaM=pApa thAya che, ti=e prakAre phaLa=A=pUrvagAthAnuM kathana, nAyavAM =nyAyabAhya che. (teno graMthakAra uttara Ape che-) AmaLAka=AjJAbhaMgathI yaM=te=pApa, thAya che; so mammi na=ane A=AjJAbhaMga, anyamAM nathI, (paraMtu gurumAM ja che, tethI) haiM vAM=kevI rIte bAhya che ? gAthArtha : para zaMkA kare che ke anuvartanA nahIM karAyelA ziSya vaDe karAtA aparAdhanA sevanathI gurune pApa lAge che, e prakAranuM pUrvagAthAnuM kathana nyAya bahAranuM che. teno graMthakAra uttara Ape che ke, AjJAbhaMgathI pApa thAya che ane te AjJAbhaMga anyamAM nathI paraMtu gurumAM ja che. tethI gurune pApa lAge che e prakAranuM pUrvagAthAnuM kathana nyAya bahAranuM nathI ja. For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka kena' dvAra | gAthA 28-29 53 TIkA : Aha paraH, anyasevanayA = ananuvarttitaziSyAparAdhasevanayA guroH pApamiti nyAyabAhyamidaM, tatazca 'sa khalu tatpratyayaH sarva' ityAdyayuktamityatrottaramAha - AjJAbhaGgAt tad = bhagavadAjJAbhaGgena pApaM, na cAsAvanyasmin kintu guroreva, kathaM bAhyaM? naiva nyAyabAhyamiti gAthArthaH // 28 // TIkArya : para = pUrvapakSI, kahe che- anyanI sevanAthI = ananavartita ziSyanA aparAdhanI sevanAthI=AcaraNAthI, gurune pApa thAya che, e prakAranuM A = pUrvagAthAnuM kathana, nyAyabAhya che = yuktirahita che, ane tethI "kharekhara te sarva tenA pratyaye che = anayvartaka gurunA nimitte che," ItyAdi gAthA-21-22 nuM kathana ayukta che. e prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM graMthakAra uttarane kahe che AjJAbhaMgathI te thAya che = bhagavAnanI AjJAnA bhaMga vaDe te pUrvapakSInI pApa thAya che, ane A= AjJAbhaMga, anyamAM nathI paraMtu gurumAM ja che. mATe gurune pApa lAge e kevI rIte bAhya che? arthAta nyAyabAhya nathI ja. e pramANe gAthAno artha che. ll28 gAthA : tamhA'NuvattiyavvA sehA guruNA uso agunnjutto| aNuvattaNAsamattho jatto eAriseNeva // 29 // anvayArtha : tae = te kAraNathI 3 = guru vaDe ja seda = ziSyo mAvattiyellA = anuvartana karAvA joie, natto 4 = ane je kAraNathI to gutta = H = guru, guNayukta chatA aNuvattaUsamastha = anuvartanAmAM samartha thAya che, (te kAraNathI) maleiva= AvA vaDe ja = pUrvanI gAthAomAM batAvyA evA prakAranA guNovALA guru vaDe ja, (pravajayA apAvI joie.) gAthArtha : je kAraNathI anuvartanA na karavAne kAraNe ziSyonA aparAdhamAM gurune pApa lAge che te kAraNathI, gurue ja ziSyonI anuvartanA karavI joie, ane je kAraNathI guru guNothI yukta chatA anuvartanAmAM samartha thAya che, te kAraNathI pUrvamAM batAvyA evA guNovALA gurue ja yogya ziSyane pravajyA ApavI joie. TIkA : yasmAdevaM tasmAdanuvarttitavyAH ziSyA guru Naiva, sa ca guNayuktaH san anuvarttanAsamartho yat-yasmAt, tat =tasmAt IdRzenaiva guruNA pravrajyA dAtavyeti gAthArthaH // 29 // TIkArya : je kAraNathI Ama che = pUrvamAM batAvyuM ema che, te kAraNathI guru vaDe ja ziSyo anuvartAvA joIe; For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54. pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 29-30 ane je kAraNathI guNathI yukta chatA te = guru, anuvartanAmAM samartha thAya che, te kAraNathI AvA prakAranA ja guru vaDe pravajyA apAvI joIe. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-23 thI 26 sudhI anuvartana karavAthI guru Adine thatA lAbho batAvyA ane gAthA-27-28 mAM sthApana karyuM ke jo guru anuvartana na kare to gurune pApa lAge che, ane gAthA-20-21-22 mAM paNa batAvela ke ziSyonI anuvartana na karavAthI gurune doSa lAge che. te sarvanuM nigamana karatAM kahe che ke je kAraNathI AvuM che te kAraNathI gurue ja ziSyonI anuvartana karavI joie. A rIte pUrvanA kathananuM nigamana karyA pachI kevA guNavALA gurue dIkSA ApavI joie, tenI sAthe joDANa karatAM kahe che ke guru guNothI yukta hoya to ziSyonI anuvartana karavA mATe samartha bane che tethI pUrvamAM pravrayA pradAnane yogya gurunA guNo batAvyA tevA gurue pravrajayA ApavI joIe. //rA avataraNikA : apavAdamAha - avataraNikArya : pUrvamAM pravrajyA ApavA mATe yogya gurunA 17 guNo varNavyA, tevA guru pAse utsargathI dIkSA levAnI vidhi che, paraMtu kAlaparihANane kAraNe 17 guNomAMthI keTalI nyUnatAvALA guru pAse dIkSA laI zakAya, te jaNAvavA arthe apavAdane kahe che gAthA : kAlaparihANidosA itto ekkaaigunnvihiinnennN| anneNa vi pavvajjA dAyavvA sIlavaMteNa // 30 // anvayArtha : taparihaLavo = kAlaparihANinA doSane kAraNe rUtta = AnAthI = pUrvamAM batAvelA guNovALA guruthI, phiviThThI = ekAdi guNothI vihIna evA sIvaMte = zIlavAna, mannA vi = anyae paNa pabrajJA TAyavyA=pravrajayA ApavI joIe: gAthArtha : kAlaparihAginA doSane kAraNe, pUrvamAM batAvelA guNovALA guru karatAM eka-be vagere guNothI vihIna evA zIlathI yukta anya gurue paNa pravajyA ApavI joie. TIkA : kAlaparihANidoSAt ataH = anantaroditaguNagaNopetAd guroH, ekAdiguNavihInenAnyenApi pravrajyA dAtavyA zInavatA = zatrayuti gAthArtha: I rU|. For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kena' dvAra | gAthA 30-31 55 TIkArtha : kAlanI parihANanA doSane kAraNe AnAthI = pUrvamAM kahevAyela guNonA samUhathI yukta guruthI, eka vagere guNothI rahita evA zIlavALA = zIlathI yukta, anyae paNa = saMpUrNa guNothI yukta guru karatAM bIjA gurue paNa, pravrayA ApavI joie. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vartamAnamAM viziSTa jJAnavALA uttama puruSono viraha che ane avasarpiNI kALa che, tethI jIvomAM paNa guNonI parihaNi thAya che. te rUpa kAlanA doSane kAraNe vartamAnamAM sarva guNothI saMpanna gurunI prApti prAyaH saMbhavatI nathI. mATe pUrvamAM pravrajyA ApavA mATe yogya gurunA 17 guNo kahyA, temAMthI eka-be Adi guNo ochA hovA chatAM zIlayukta hoya to, tevA guNovALA anya gurue paNa yogya jIvane pravrayA ApavI joie. . 30 || avataraNikA : vizeSataH kAlocitaM gurumaahavataraNikArya : pUrvamAM dIkSA ApavA yogya gurunA guNo batAvyA, tyArapachI pUrvagAthAmAM vartamAnakALanA doSane kAraNe apavAdathI guNomAM keTalI nyUnatAvALA guru dIkSA ApI zake? te sAmAnyathI batAvyuM. have vizeSathI A kALane ucita evA gurunA guNane kahe che, je dIkSA ApavA mATe apavAdathI adhikArI che gAthA : gItattho kaDajogI cArittI taha ya gaahnnaakuslo| aNuvattago'visAI bIo pavvAvaNAyario // 31 // keNaM ti dAraM gayaM // anvayArtha : gIta=gItArtha, vanonI kRtayogI, vAritta =cAritrI, tada =ane te rIte nAsino =grAhaNAmAM kuzala=ziSyone kriyA zIkhavADavAmAM nipuNa, aNuvattako=anuvartaka, visArUM=aviSAdI =bhAva ApattiomAM kheda nahi pAmanAra, vImokabIjA=apavAdika, patrAvaUTTyarogapravrAjanAcArya che. jev="konA vaDe ti=e prakAranuM vAra=dvAra jayaMkagayuM=pUruM thayuM. gAthArtha : gItArtha, kRtayogI, cAritrI ane te rIte ziSyone kriyA zIkhavADavAmAM nipuNa, anuvartaka, bhAva ApattiomAM kheda nahi pAmanArA, apavAdika pravajyA ApanArA guru che. For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 TIkA : pravrajyAvidhAnavastuka / 'kena' dvAra | gAthA 31 gItArthI=pRhItasUtrArtha:, tayogI=tasAdhuvyApAra:, cAritrI-zItavAna, tathA 2 prALA uzata:= kriyAkalApazikSaNAnipuNaH, anuvarttakaH = svabhAvAnuvarttakaH = svabhAvAnukUlyena pratijAgarakaH, aviSAdI bhAvAvastu, dvitIya:=apavA:i, pravrAjJanAcArya:-pravranyAyo guruziti thArtha: 5rUzA TIkArtha : gItArtha = grahaNa karAyelA sUtra ane arthavALA, kRtayogI=karAyelA che sAdhu saMbaMdhI vyApAra jemanA vaDe evA, cAritrI = zIlavALA, ane te rIte grAhaNAmAM kuzala=kriyAnA samUhane zIkhavADavAmAM nipuNa, anuvartaka=svabhAvanA anuvartaka=svabhAvanA anukUlapaNAthI pratijAgaraNA karanArA, bhAva ApattiomAM viSAda nahIM pAmanArA, dvitIya=apavAdika, pravrAjananA AcArya che=pravrajyAne ApanArA guru che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : vartamAnakALanA doSane kAraNe pUrvamAM varNavAyelA 17 guNovALA guru na hoya topaNa, apavAdathI dIkSA ApavAnA adhikArI evA gurumAM apekSita guNo batAve che (1) gItArtha : jemaNe sUtra ane artho sArI rIte grahaNa karyA che tevA gItArtha gurue dIkSA ApavI joie. (2) kRtayogI : gItArtha paNa guru potAnA jIvanamAM sAdhunA AcAro pALIne saMpanna thayelA hovA joie, te batADavA mATe kRtayogI kahela che. (3) cAritrI : te guru paMcamahAvrato rUpa mUlaguNamAM sthiratAvALA hovA joie, te batAvavA mATe cAritrIno artha zIlavAna karela che. (4) grAhaNAkuzala : te guru ziSyone kriyAo samyag rIte zIkhavADavAmAM nipuNa hovA joie, jethI ziSyaparaMparAmAM sAdhusAmAcArI samyak pravarte. (5) anuvartaka : te guru ziSyonA svabhAvane jANIne teone mArgamAM pravartAvavAmAM samartha banI zake tevA anuvartaka hovA joie. (6) aviSAdI : vartamAnakALamAM atizayajJAnIno viraha che, tethI ghaNA sUkSma padArthono ucita nirNaya karavo duSkara hoya che, je bhAva ApattirUpa che; ane AvI bhAvApatti koi saMyogomAM upasthita thAya to je sAdhu viSAda kare ke have ApaNe zuM karIzuM ? te sAdhu pravrajyA ApavA mATe yogya nathI. paraMtu bhAvApattimAM paNa saMyoga pramANe ucita upAya zodhavA je zakya prayatna kare, ane azakya dekhAya tyAM, tattva tu vattimAM karIne zakyamAM yatna kare, tevA sAdhu bhAvApattimAM aviSAdI che ane AvA aviSAdI guru dIkSA ApavA mATe yogya che. For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 32 thI 36 uparamAM kahevAyelA 6 guNovALA guru apavAdika pravrayA ApavAne yogya che; ane mAtra pravajyAnI vidhi karAvavA mATe AvA guru hovA joIe ema nahi, paraMtu AvA guru ziSyone dIkSA ApI mArgamAM pravartAvI zake che; ane ATalA guNavALA paNa je na hoya te guru ziSyone mArgamAM pravartAvI zakatA nathI. mATe tevA guru apavAdathI paNa gurupadane yogya nathI. II 31 avataraNikA : keneti vyAkhyAtam, adhunA kebhya iti vyAkhyAyate, kebhyaH pravrajyA dAtavyA? ke punastadarhAH? ityetdaahavataraNikArya : pravajyAvidhAna nAmanI prathama vastunAM pAMca dvAromAMthI gAthA-10 thI 31 mAM "na' e prakAranuM bIjuM dvAra vyAkhyAna karAyuM, have "gya:' e prakAranuM trIjuM dvAra vyAkhyAna karAya che. ane 'ga:' dvArano artha karatAM kahe che ke kevA jIvone pravrajyA ApavI joie? eno ja phalitArtha batAve che ke vaLI tene aI = dIkSAne yogya, jIvo kyA che? ethI Ane=pravrayA levA mATe yogya jIvonA guNone, kahe gAthA : pavvajjAe arihA Ariyadesammi je smuppnnaa| jAikulehiM visiTTA taha khINappAyakammamalA // 32 // tatto avimalabuddhI dullahaM maNuattaNaM bhvsmudde| jammo maraNanimittaM cavalAo saMpayAo a||33|| visayA ya dukkhaheU saMjogeniamao viogutti| paisamayameva maraNaM ettha vivAgo a airu ho // 34 // evaM payaIe ccia avgysNsaarniggunnshaavaa| tatto atavvirattA payaNukasAyAppahAsA ya // 35 // sukayaNNuA viNIArAyAINamaviru ddhakArI y| kallANaMgA saddhA thirA tahA samuvasaMpaNNA // 36 // anvayArtha : ne = jeo rileka sapuSpanna = AryadezamAM samutpanna, nAphaneei viziSNu = jAti ane kuLathI viziSTa tada vINAtharUma = tathA kSINaprAyaH karmamalavALA to A vimavuM = ane tethI vimala buddhivALA, (vimala buddhi hovAne kAraNe ja) mavamudde majuttaUAM = bhavasamudramAM manuSyapaNuM durlabha che, namo aranimitta = janma, maraNanuM nimitta che saMpayA ma ravA = ane saMpattio capaLa che viNA For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 32 thI 36 yaduvara = ane viSayo duHkhanA hetu che, saMnone niyamo vimo = saMyoga hote chate niyamathI viyoga che, paTTAyameva para = pratisamaya ja maraNa che, pratyaka vivAre kaphado = ane ahIM = parabhavamAM, (karmono) vipAka ati raudra che, parva = A prakAre paNa vyi avayasaMsArani sihovI = prakRtithI ja jaNAyela che saMsArano nirguNa svabhAva jemanA vaDe evA, to e = ane tene kAraNe = saMsAranI nirguNatAnA bodhane kAraNe, tavirattA = tenAthI = saMsArathI, virakta, payapusIyApyAsA = pratanu kaSAyavALA ane alpa hAsyavALA, suyaUpujhA = sukRtajJa, vipAkavinIta, rAyArRpa viruddhAra = rAjAdinI viruddha nahIM karanArA ane rAjAdine bahumata, viaa = kalyANa = saMpUrNa, aMgavALA, savA= zraddhAvALA, fthara = sthira tahI muvasaMpaUT = tathA samupasaMpanna che = dIkSA mATe upasthita thayelA che, brijJA ri = (teo)pravrayAne ahe che = yogya che. * gAthA-34nA pUrvArdhanA aMte rahela "tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : jeo AdizamAM utpanna thayelA, jAti ane kulathI viziSTa tathA kSINaprAyaH karmamalavALA ane tethI vimala buddhivALA che, ane vimala buddhi hovAne kAraNe ja "bhavarUpI samudramAM manuSyapaNuM durlabha che, janma e maraNanuM nimitta che ane saMpatti capaLa che, viSayo duHkhanA hetu che, saMyoga hote chate niyamathI viyoga che, dareka samaye ja AyuSya ghaTe che tene AzrayIne pratisamaya ja maraNa che ane parabhavamAM kano vipAka ati rodra che," A prakAre ravabhAvathI ja jAmyo che saMsArano nirguNa savabhAva jemaNe evA, ane saMsAranA naguNyanA bodhane kAraNe saMsArathI virakta thayelA, pratanu kaSAyavALA ane alpa hAcavALA, sukRtajJa, vinIta ane rAjAdinI viruddha nahIM karanArA ane rAjAdine bahumata, saMpUrNa aMgavALA, zraddhAvALA, sthira ane samupasaMpanna che, teo pravajyAne yogya che. TIkA : ___ pravrajyAyA arhAH yogyAH ke ? ityAha-Aryadeze ye samutpannA arddhaSaDviMzatijanapadeSvityarthaH 1 / jAtikulAbhyAM viziSTAH, mAtRsamutthA jAtiH, pitRsamutthaM kulaM 2 / tathA kSINaprAyakarmamalA=alpakarmANaH rAti pathArtha: rUrA tatazca karmakSayAt vimalabuddhayaH 4 / vimalabuddhitvAdeva ca durlabhaM manujatvaM bhavasamudre-saMsArasamudre, tathA janma maraNanimittaM, capalAH sampadazceti gAthArthaH // 33 // viSayAzca duHkhahetavaH, tathA saMyoge sati niyamato viyoga iti, pratisamayameva maraNam AvIcimAzritya, atra vipAkazcAtiraudraH parabhava iti gAthArthaH // 34 // ___evaM prakRtyaiva-svabhAvenaiva avagatasaMsAranirguNasvabhAvAH 5 / tatazca nairguNyAvagamAt saMsAraviraktAH 6 / pratanukaSAyAH alpahAsyAzca 7-8 / hAsyagrahaNaM ratyAdhupalakSaNamiti gAthArthaH // 35 // sukRtajJAH 9 / vinItAH 10 / rAjAdInAmaviru ddhakAriNazca 11-12 / AdizabdAd amAtyAdiparigrahaH, kalyANAGgAH 13 / zrAddhAH 14 / sthirAH 15 / tathA samupasampannAH 16 / iti gAthArthaH // 36 // For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 32 thI 36 59 TIkArya pravrayAne aI = yogya, jIvo koNa che? ethI kahe che- jeo AryadezamAM = sADA paccIsa janapadomAM, utpanna thayelA che; jati ane kula vaDe viziSTa che, mAtAthI utpanna thayelI jAti che, pitAthI utpanna thayeluM kula che; tathA kSINaprAyaH karmamalavALA che = alpakarmavALA che; ane tenAthI = karmamala kSINaprAyaH thavAthI, vimala buddhivALA che; ane vimala buddhi hovAthI ja, "bhavasamudramAM = saMsArarUpI samudramAM, manujapaNuM durlabha che tathA janma maraNanA nimittavALuM che ane saMpattio capaLa che ane viSayo du:khanA hetu che tathA saMyoga hote chate niyamathI viyoga thAya che, pratisamaya ja AvIcine AzrayIne maraNa che ane ahIM = parabhavamAM, karmonA vipAka atiraudra che." A rIte prakRtithI ja = svabhAvathI ja, jaNAyela che saMsArano nirguNa svabhAva jemanA vaDe evA che; ane te nirguNapaNAnA avagamathI saMsArathI virakta che; pAtaLA kaSAyovALA che ane alpa hAsyavALA che, hAsyanuM grahaNa rati AdinA upalakSaNavALuM che; sukRtajJa che = karelAne sArI rIte jANanArA che; vinIta che = vinayavALA che; rAjA vagerenI viruddha nahIM karanArA che; ane 2 zabdathI rAjA vagerene bahumata che, "nAvIna' mAM mAtra zabdathI amAtya vagereno parigraha che; kalyANa aMgavALA che; zrAddha che=zraddhAvALA che; sthira che tathA samupasaMpanna che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : (1) AryadezamAM janmela : sADA paccIsa Aryadeza paikI koIpaNa AryadezamAM jeno janma thayo hoya. (2) jati-kulathI viziSTa : mAtRpakSathI UThelI jAti che, pitRpakSathI UTheluM kula che, mAtAnI jAti ane pitAnuM kula, e baMne jenAM viziSTa hoya. (3) laghukarmI : jeno karmamala lagabhaga kSINa jevo thaI gayo hoya arthAt cAritramAM vighna karanArAM saMkliSTa karmo jenAM ghaNAM khapI gayAM hoya. (4) vimalabuddhi : karmano kSaya thavAthI ja jenI buddhi nirmala hoya = AtmakalyANanA ja dhyeyavALI hoya. (5) saMsAranI asAratAne jANanAra : nirmala buddhi hovAthI ja "saMsArarUpI samudramAM manuSyabhava durlabha che, janma e maraNanuM kAraNa che, saMpatti anitya che, viSayasukho duHkhanuM kAraNa che, jeno saMyoga thAya teno avazya viyoga thAya che arthAt saMyoga viyoganuM kAraNa che, pratisamaya AyuSya ghaTavArUpa mRtyu thayA kare che, parabhavamAM karmonuM phaLa atyaMta bhayaMkara che;" A rIte svAbhAvikapaNe ja jeNe asAratArUpa saMsArano svabhAva jAmyo hoya arthAt nirmala buddhi hovAthI ukta rIte saMsAra asAra che ema jene samajAI gayuM hoya. (6) saMsArathI virakta : saMsAranI asAratA jANavAthI ja je saMsArathI virakta hoya. (7) pratanu kaSAya : jenA krodhAdi kaSAyo atyaMta maMda hoya. (8) alpa hAsya : jenAmAM hAsya alpa hoya, hAsyanA upalakSaNathI rati Adi nokaSAyonA vikAro jenAmAM alpa hoya. For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ so pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 32 thI 30 (9) sakatajJa : potAnA upara bIjAe karelA upakArane jANanAro hoya. (10) vinIta : je mAtApitA Adi vaDIlono vinaya karato hoya. (11) rAjAdino avirodhI : rAjA, maMtrI vagere moTA mANasonI viruddha kArya karanAra na hoya arthAta rAjA vagere jenA virodhI na hoya; kema ke rAjA vagerenA virodhIne dIkSA ApavAthI anartha thavAno saMbhava che. (12) rAjadine bahumata : gRhasthapaNAmAM paNa ucita vartanane kAraNe je rAjA, amAtya ane nagarajanone bahumAnapAtra hoya. TIkAmAM rAnavInA viruddhakSAzi che, tyAM kArathI vaghumati nuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke rAjAdinI aviruddhakArI ane rAjAdine bahumata; kema ke gAthA-10 nI TIkAmAM Apela uddharaNamAM paNa pravrayAne yogya jIvonA 16 guNo varNavyA che, te ja 16 guNo ahIM paNa varNavavA che. (13) kalyANAMga : khoDakhAMpaNathI rahita ane pAMca iMdriyothI paripUrNa zarIravALo hoya. (14) zraddhALuH jinavacana upara zraddhAvALo hoya, kAraNa ke zraddhA vinA cAritra samyagU banatuM nathI. (15) sthira : dIkSA lenAra jIva sthira cittavALo hovo joie; kAraNa ke asthira cittavALo jIva pote svIkArelA saMyama, tapa, abhigraha vagerene pALI na zake. (16) samupasaMpannaH sArI rIte eTale ke saMpUrNa samarpaNa bhAvathI dIkSA levA Avyo hoya. AvA prakAranA guNothI yukta, dIkSAne abhimukha evo dIkSArthI pravrajayA grahaNa karavA mATe yogya che. 132/33/34/35/36 avataraNikA : utsargata evaMbhUtA eva, apvaadtstvaahavataraNikArya : gAthA-32 thI 36 mAM dIkSArthInA je 16 guNo varNavyA evA prakAranA ja jIvo utsargathI dIkSA levA mATe yogya che. vaLI apavAdathI kevA jIvo dIkSA levA mATe yogya che, te kahe chegAthA : kAlaparihANidosA etto ekkAdiguNavihINA vi| je bahuguNasaMpannA te juggA huMti nAyavvA // 37 // anvayArtha : - vaniparikhilosa=kAlaparihANinA doSane kAraNe prajjo = AnAthI = pUrvamAM dIkSA lenAranA guNo batAvyA enAthI, vadhu vidIpa vi = ekAdi guNathI vihIna paNa ne vahuguNasaMpannA = jeo bahuguNasaMpanna hoya, te = teo guIT=(pravrayA levAne) yogya nAyabrI=jJAtavya hRti = thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ' ' pravRjyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 30-38 gAthArtha : kAlaparihANinA doSane kAraNe pUrvamAM dIkSA lenAranA je guNo batAvyA, enAthI ekAda guNathI vihIna hovA chatAM paNa jeo bahuguNasaMpanna hoya teo pravasthAne yogya jJAtavya thAya che. TIkA : kAlaparihANidoSAt ataH anantaroditaguNagaNAnvitebhyaH, ekAdiguNavihInA api ye bahuguNasampannAste yogyA bhavanti jJAtavyAH pravrajyAyA iti gaathaarthH|| 37 // TIkArya : kAlanI parihANirUpa doSane kAraNe, AnAthI=anaMtarodita guNagaNa vaDe anvitathI=pUrve kahevAyela guNanA samUhathI yukta jIvo karatAM, eka vagere guNathI rahita paNa jeo ghaNA guNothI saMpanna che teo pravrajayAne yogya jJAtavya thAya che, e pramANe gAthArtha che. te 37 / avataraNikA : gAthA-3ra thI 37 nA kathana dvArA e prApta thayuM ke 16 guNothI yukta athavA ekAda guNathI vihIna paNa bahuguNasaMpanna jIvo pravajyA grahaNa karavA mATe yogya che. tethI zaMkA thAya ke dIkSA levA mATe ATalA badhA guNo kema apekSita che? ane manuSyatvAdi dharmavALA jIvone dIkSA mATe yogya svIkAravAmAM zuM vAMdho? kema ke guNa vagaranA jIvone guNasaMpanna karavA arthe ja dIkSA che, tethI manuSyatvAdi dharmavALA jIvo saMyamamAM yatna dvArA guNasaMpanna banI zake che. A prakAranI zaMkAnA nirAkaraNa arthe graMthakAra kahe chegAthA : na umaNuamAiehiM dhammehiM jue tti ettieNeva / pAyaM guNasaMpannA guNapagarisasAhagA jeNaM // 38 // anvacAI ? majumamAphardika khefe = vaLI manujAdi dharmothI nupa = yukta che tti uttava = eTalAthI ja == (yogya) nathI; f = je kAraNathI pAyaM musaMpannA /parisAda = prAyaH guNasaMpanna (jIvo) guNanA prakarSanA sAdhaka thAya che. gAthArtha : vaLI manuSyAdi dharmothI yukta che eTalAthI ja jIvo pravajyA mATe yogya thatA nathI; je kAraNathI prAyaH guNasaMpanna jIvo guNanA prakarSane sAdhanArA bane che. For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 pravajyAvidhAnavajuka "kebhyaH' dvAra | gAthA 38-39 TIkA : ___ na tu manujAdibhirdhabhairyuktA ityetAvataiva yogyA iti AdizabdAdAryadezotpannagrahaH, kimetadittham? ityatrAhaprAyo-bAhulyena guNasampannAH santaH guNaprakarSasAdhakA yena, guNaprakarSazca pravrajitena sAdhanIya iti gAthArthaH // 38 // TIkArtha : vaLI jIvo manuja Adi dharmothI yukta che, eTalAthI ja pravajyAne yogya thatA nathI. A = uparanuM kathana, A pramANe kema che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- je kAraNathI prAya: = bahulapaNAthI, guNathI saMpanna chatA jIvo guNanA prakarSanA sAdhaka che ane guNano prakarSa pravrajita vaDe=sAdhu vaDe, sAdhanIya cheka sAdhavA yogya che. "manunAiiAIH" mAM A zabdathI AryadezamAM utpanna thavArUpa dharmano graha che =parigraha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : ahIM koI kahe che ke AtmakalyANa mATe manuSyabhavanI ane AryadezamAM utpattinI AvazyakatA che, tethI AryadezamAM utpanna thayelA manuSyane dIkSA ApI zakAya; ane dIkSA lIdhA pachI saMyamanI kriyA dvArA manuSyAdi dharmovALA jIvamAM guNo pragaTaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke manuSyAdi dharmothI yukta hovA mAtrathI jIva dIkSAne yogya thato nathI; kema ke prAyaH guNasaMpanna jIvo guNanA prakarSane sAdhI zake che ane dIkSA grahaNa karanArane guNanA prakarSane sAdhavAno che. ahIM "prAyaH' zabdathI e kahevuM che ke koika vakhata sarvathA guNarahita jIva paNa koi nimittane pAmIne guNanA prakarSane sAdhanAra bane che. dA.ta. ilAcIputra Adi. Ama chatAM, moTAbhAganA jIvo guNasaMpanna na hoya to saMyama grahaNa karyA pachI guNanA prakarSane sAdhI zakatA nathI. tethI ja pUrvamAM batAvelA 16 guNothI yukta jIvone dIkSA ApavAmAM Ave to saMyamanI kriyA dvArA teo guNanA prakarSane sAdhI zake che; paraMtu guNarahita ane mAtra AryadezamAM utpanna thayelA manuSyane dIkSA ApavAmAM Ave to tuccha prakRti hovAne kAraNe te dharmanI laghutA kare che ane saMyama grahaNa karIne paNa Atmahita sAdhavAne badale AtmAnuM ahita kare che. mATe ghaNA guNothI yukta manuSyane dIkSA ApavAnI vidhi che. / 38 avataraNikA : nigamayannAha avataraNikArya : gAthA-3ra thI 38mAM dIkSA grahaNa karavAnA adhikArI jIvonA guNo batAvyA. tenuM nigamana karatAM kahe che gAthA : evaMvihANa deyA pavvajjA bhvvirttcittaannN| accaMtadukkarAjaM thiraMca AlaMbaNamimesiM // 39 // For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 39 63 anvayArtha : vaMvihApA mavavirattA pavaeNbbA re=AvA prakAranA bhavathI virakta cittavALA jIvone pravrayA ApavI joIe; naM=je kAraNathI atyaMtavRMdara=(pravrajayA) atyaMta duSkara che. (pravrajayA atyaMta duSkara hoya to bhavathI virakta jIvone kema apAya che ? tethI kahe che-) rU ia fthara mAnaMvaVi=ane AmanuM = bhavathI virakta cittavALAonuM, sthira AlaMbana che. gAthArtha : pUrvamAM batAvyuM evA prakAranA bahuguNasaMpanna, bhavathI virakta cittavALA jIvone pravajyA ApavI joie; je kAraNathI pravajyA atyaMta duSkara che. ahIM prazna thAya ke bhavathI virakta cittavALAne pravajyA kema apAya che? tethI kahe che- bhavathI virakta cittavALAonuM sthira AlaMbana che. TIkA : evaMvidhebhyo bahuguNasampannebhyo deyA dAtavyA pravrajyA-dIkSA bhavaviraktacittebhyaH= saMsAraviraktacittebhyaH, kimityatrAha-atyaMtaduSkarA yat-yasmAt sthiraM cAlambanamamISAM bhavaviraktacittAnAm, amI sadA vairAgyabhAvena pharvatIti thArthaH rU5 re TIkArya : bhavathI virakta che citta jemanuM evA = saMsArathI virAga pAmela cittavALA, AvA prakAranA = pUrvamAM batAvyA evA prakAranA, ghaNA guNothI saMpanna jIvone pravrajyA = dIkSA, ApavI joIe. pravajyA AvAne kema ApavI joIe? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- je kAraNathI dIkSA atyaMta duSkara che, ane AmanuM = bhavathI virakta cittavALA jIvonuM, sthira AlaMbana hoya che, AthI A = bhavathI virakta cittavALA jIvo, haMmezAM vairAgya bhAvathI kare che = pravrajyA pALe che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM batAvelA aneka guNothI yukta evA bhavavirakta cittavALA jIvone pravajyA ApavI joie, e prakAranuM kathana, pUrve pravrayAyogya jIvonA guNonuM varNana karyuM hatuM tenA nigamanarUpa che. ahIM prazna thAya ke bahuguNothI yukta ane bhavathI virakta cittavALA jIvone pravrayA ApavAnuM kema kahyuM? tethI kahe che je kAraNathI pravrajyAnuM pAlana atyaMta duSkara cheH AnAthI e kahevuM che ke pravrajyA e vrato uccarAvavAnI kriyAmAtrarUpa nathI ke vrato uccarAvyA pachI sAdhvAcAranI kriyA karavAmAtrarUpa paNa nathI; paraMtu pravrayAnI kriyA guNasaMpanna jIvomAM vartatA guNavizeSane khIlavavA mATe sudaDha yatnarUpa che. AthI pravrajayA atyaMta duSkara che, tethI alpasattvavALA jIvo pravrayA grahaNa karIne paNa hitane sAdhI zakatA nathI. tyAM prazna thAya ke to pachI bhavathI virakta cittavALA jIvone pravrajayA ApavAnuM kema kahyuM? tethI kahe che For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sja pravRjyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 39-40 bhavathI virakta cittavALAonuM sthira AlaMbana hoya che arthAt bhavathI virakta thayela jIvonI manovRtti prAyaH karIne bAhya viSayomAM utsukatAvALI hotI nathI, tethI tattvanA bodhapUrvaka vratonI ucita kriyAonuM daDha AlaMbana laIne teo potAnA guNone khIlavI zake che. AvA jIvo dIkSA grahaNa karyA pachI vairAgyabhAvapUrvaka sadA saMyamanI vRddhi kare che, mATe bahuguNasaMpanna ane bhavathI virakta thayelA jIvone dIkSA ApavI joie. ahIM prazna thAya ke jenA dvArA saMyama pragaTe che te sthira AlaMbana pravrajyA che ke bhavano vairAgya ? vAstavika rIte ahIM sthira AlaMbanarUpe pravrajayAnuM ke bhavavairAgyanuM grahaNa karavAnuM nathI, paraMtu bhavathI virakta thayelA jIvo saMyamanA upAyonuM daDha AlaMbana grahaNa karIne pravRtti karI zake che. AthI teo atiduSkara paNa bhAvapravrajayA niSpanna karI zake che. / 39 ! avataraNikA : dusskrtvnibndhnmaahavataraNikArya : duSkaratvanA nibaMdhanane = pravrajyAmAM rahela duSkarapaNAnA kAraNane, kahe che gAthA : aiguru o mohatarU annaaibhvbhaavnnaaviaymuulo| dukkhaM ummUlijjai accaMtaM appamattehiM // 40 // anvayArtha : mohatarU = moharUpa taru maUISmavamavadhaviprathamUno = anAdi bhavanI bhAvanAothI vitata mUlavALo mayuro = ati guru che. (AthI) savaMta appamardi mUni = atyaMta apramatto vaDe duHkhe umUlana karAya che. gAthArtha : moharUpI vRkSa anAdi kALathI bhavanI bhAvanAothI vyAma mUlavALuM ati rodra che. AthI atyaMta apramatta jIvo vaDe dukhe karIne umUlana karAya che. TIkA : atiguruH = atiraudraH, mohataruH = mohastarurivAzubhapuSpaphaladAnabhAvena mohataruH, anAdibhavabhAvanAvitatamUlaH = anAdimatyo yAH saMsArabhAvanA viSayaspRhAdyAstAbhirvyAptamUlaH, yatazcaivamato duHkhamunmUlyate = apanIyate atyantamapramattairiti gAthArthaH // 40 // For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 40-41 TIkArtha : mohataru = tarunI jema azubha puSpa ane phalanA dAnanA bhAvathI moha e mohataru che. anAdi bhavanI bhAvanAthI vistarela mUlavALo = anAdimAna viSayanI spRhAdi je saMsAranI bhAvanAo teo vaDe vyApela che mUla jenuM evo, moharUpo taru ati guru che ati raudra che; ane je kAraNathI Ama che, AthI atyaMta apramatto vaDe duHkhe unmUlana karAya che=dUra karAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : = moharUpI vRkSa atyaMta bhayaMkara che. jema vRkSa, puSpo ane phaLo Ape che, tema moha azubha puSpo ane azubha phaLo Ape che, mATe ahIM mohane vRkSanI upamA ApI che ane A moharUpI vRkSanAM mULiyAM saMsArane vadhAranArI evI viSayonI AkAMkSA vagere azubha bhAvanAothI vyApelAM che. AthI atyaMta apramatta jIvo paNa bahu ja muzkelIthI moharUpI vRkSanAM mULiyAM ukheDI zake che. 40 II avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke atyaMta apramatta jIvo vaDe moharUpI vRkSa du:khe karIne unmUlana karI zakAya che. tethI kevA jIvo atyaMta apramAda karI zake che ? te batAvatAM kahe che gAthA : 5 saMsAravirattANa ya hoi tao na uNa tayabhinaMdINaM / jiNavayaNaM pi na pAyaM tesiM guNasAhagaM hoi // 41 // anvayArtha : to ya = ane A = apramAda, saMsAravirattALa hopha = saMsArathI viraktone hoya che, teminavInuM 35 na = paraMtu tenA = saMsAranA, abhinaMdIone nahIM. temi khiLavavAM vi pAyaM muLasAhamAM na hopha = teone saMsArAbhinaMdIone, jinavacana paNa prAyaH guNasAdhaka thatuM nathI. gAthArtha : ane apramAda saMsArathI viraktone hoya che, paraMtu saMsAranA abhinaMdIone nahIM. saMsAranA abhinaMdIone jinavacana paNa prAyaH guNasAdhaka thatuM nathI. TIkA : saMsAraviraktAnAM ca bhavati taka iti asau apramAdaH, na punaH tadabhinandinAM, jinavacanAd bhaviSyatIti cet; etadAzaGkyAha-jinavacanamapi AstAM tAvadanyat na prAyasteSAM saMsArAbhinandinAM, guNasAdhakaM bhavati = zubhanirvarttakaM bhavatIti gAthArthaH // 41 // For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 41 TIkArya ane A = apramAda, saMsArathI virAga pAmelAone thAya che, paraMtu tenA = saMsAranA, abhinaMdIone nahIM. jinavacanathI thaze = saMsAranA abhinaMdI jIvone paNa jinavacana sAMbhaLavA dvArA apramAda thaI zakaze, e pramANe jo hoya, enI AzaMkA karIne kahe che- anya to dUra raho, paraMtu teone = saMsArAbhinaMdIone, prAyaH jinavacana paNa guNanuM sAdhaka thatuM nathI = zubhanuM nirvaka thatuM nathI. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : atyaMta apramAda saMsArathI virakta jIvone thAya che, paraMtu bhavAbhinaMdI jIvone thaI zakato nathI. ahIM koI kahe ke bhavAbhinaMdI jIvone bhagavAnanA vacanathI apramAda thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che ke bIjuM to dUra raho, paraMtu bhagavAnanuM vacana paNa, prAyaH karIne saMsAranA abhinaMdI jIvone guNanuM sAdhaka banatuM nathI. vizeSArtha : keTalAka yogya jIvone bhagavAnanA vacana vagara paNa mohanA ucchedane anukULa atyaMta apramAda thai zake che, topaNa moTA bhAganA jIvo bhagavAnanA vacananA baLathI ja atyaMta apramAda karI zake che; ane bhavAbhinaMdI jIvo jinavacanathI anya nimittothI to apramAda karI zakatA nathI, paraMtu jinavacanathI paNa prAya: karIne apramAda karI zakatA nathI. tethI bhavAbhinaMdI jIvone jinavacana paNa prAyaH guNasAdhaka banatuM nathI. AthI bhavAbhinaMdI jIvo saMyama grahaNa kare topaNa, moharUpI vRkSanuM unmelana karI zakatA nathI. ahIM 'praya:' eTalA mATe kahyuM che ke bhavAbhinaMdI jIvo paNa kyAreka acAnaka ja parivartana thavAthI jinavacanane avalaMbIne saMsArasAgara tarI jAya che, paraMtu moTA bhAge bhavAbhinaMdI jIvo jinavacanathI tarI zakatA nathI. jema ke daDhaprahArI pUrvamAM pApanI pravRttiomAM atyaMta rakta hatA, athavA to pradeza rAjA paNa pUrvamAM atyaMta nAstikaziromaNi hatA, topaNa nimittavizeSane pAmIne jinavacananA baLathI Atmahita sAdhI gayA. 41 avataraNikA : kimityata aahavataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhavAbhinaMdI jIvone jinavacana paNa prAyaH guNasAdhaka thatuM nathI. tethI jijJAsA thAya ke kayA kAraNathI jinavacana paNa guNasAdhaka thatuM nathI? ethI kahe che For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 42-43 gAthA : guru kammANaM jamhA kiliTThacittANa tassa bhaavttho| no pariNamei sammaM kuMkumarAgo vva maliNammi // 42 // anvayArtha : = je kAraNathI manAma mo = malina vastramAM kuMkumarAganI jema guru varmA zinivattA = guru karmavALAone (ane)kliSTa cittavALAone ta = teno= jinavacanano, mAvo = bhAvArtha samai no paripAr3a = samyapha pariNamato nathI. gAthArtha : je kAraNathI malina vastramAM kaMkunA rAganI jema gurukarmIone ane kilaSTa cittavALA jIvone jinavacanano aviparItArtha samyak pariNamana pAmato nathI. TIkA : guru karmaNAM pracurakarmaNAM yasmAt kliSTacittAnAM malinacittAnAM tasya-jinavacanasya bhAvArthaH= aviparItArtho na pariNamati = na pratibhAsate samyag = aviparItaH, dRSTAntamAha-kuGkamarAga iva maline vAsasIti gamyate, na cApariNato'sAvapramAdaprasAdhaka iti gAthArthaH // 42 // TIkArya : je kAraNathI guru karmavALAone = pracura karmavALAone, ane kliSTa cittavALAone = malina cittavALAone, jinavacanano bhAvArtha = aviparIta artha, samya pariNamato nathI = aviparIta pratibhAsato nathI. temAM daSTAMtane kahe che- malina vastramAM kaMkunA raMganI jema samyapha pariNamato nathI; ane jinavacanathI apariNata evo A = bhavAbhinaMdI jIva, apramAdano prasAdhaka nathI = apramAdane sAdhanAro banato nathI, e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : jigna avataraNikArya : pUrvagAthAmAM bhavAbhinaMdI jIvone jinavacana paNa guNasAdhaka kema nathI thatuM, teno prathama hetu batAvyo. vaLI, te vAtane daDha karavA mATe "viccha thI anya hetuno samuccaya kare chegAthA : viTThANa sUarojaha uvaeseNa vina tIrae dhriuN| saMsArasUaroia avirattamaNo akjjmmi||43|| For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 43 anvayArtha : nada = je pramANe sUjhara = zUkara=bhUMDa, 3 va = upadezathI paNa viThThaUT = viSTAmAM 3i ja tapatra(jato) dhAravA mATe=aTakAvavA mATe, samartha nathI; =e pramANe a ma=akAryamAM (jato) virattamano saMsArasUro=avirakta manavALo saMsArano zUkara (upadezathI paNa aTakAvavA mATe samartha nathI.) gAthArtha : je pramANe zUkarane nivAraNarUpa upadezathI paNa viSTAmAM jato aTakAvI zakAto nathI, e pramANe akAryamAM jato avirakta manavALo saMsArarasiyo jIva upadezathI paNa vArI zakAto nathI. TIkA : _ viSTAyAM-purISalakSaNAyAM zUkaraH pazuvizeSaH yathA upadezenApi-nivAraNAlakSaNena apizabdAt prAyaH kriyayApi na zakyate dhartuM, kintu balAtpravarttate, evaM saMsArazUkaraHprANI, iti evam aviraktamanAH saMsAra eveti gamyate akArya ityanAsevanIye na zakyate dhartumiti gAthArthaH // 43 // TIkArya je rIte zUkara = pazu vizeSa; nivAraNAnA lakSaNavALA upadeza vaDe paNa, ane 'maNi' zabdathI prAyaH kriyA vaDe paNa, purISanA lakSaNavALI viSTAmAM jato dhAravA mATe zakya nathI, paraMtu baLathI pravarte cheH baLAtkAre viSTAmAM jAya che; A rIte saMsAranA zUkararUpa prANI = bhavAbhinaMdI jIva, A pramANe saMsAramAM ja avirakta manavALo akAryamAM = nahIM sevavA yogya kAryamAM, jato dhAravA mATe zakya nathI. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bhavAbhinaMdI jIvo kyAreka tIrthakara ke anya atizayajJAnI vagere pAse saMyama paNa grahaNa kare ane jinAgamano abhyAsa paNa kare, topaNa teonuM citta saMsAranA vAstavika svarUpane joI zake tevuM nirmaLa hotuM nathI, tethI teone malina cittavALA ane bhAre karmI kahela che. AthI jayAre teo labdhi AdinI icchAthI ke paralokamAM bhautika samRddhi Adi prApta karavAnI icchAthI saMyama grahaNa kare che, tyAre teonuM citta malina hovAthI jinavacana paNa teone samyapha pariNamana pAmatuM nathI ane jinavacanane zravaNa karavA chatAM teone saMsArano uccheda karavAno bhAva thato nathI. vaLI, malina vastramAM jema kaMkuno raMga lAgato nathI, tema malina cittamAM saMsAranA ucchedano adhyavasAya pragaTato nathI. tethI bhAvAbhinaMdI jIvone saMyamamAM paNa apramAdabhAva pragaTato nathI ane apramAdabhAva vagara jIvamAM saMyamanI kriyAthI paNa guNo niSpanna thaI zakatA nathI. vaLI bhavAbhinaMdI jIvone apramAdabhAva kema thato nathI ? te bhUMDanA dRSTAMtathI batAve che jema bhUMDane viSTAmAM tIvra AkarSaNa hoya che, tema bhavAbhinaMdI jIvone bhogomAM tIvra rAga hoya che. tethI jema viSTAmAM jatA bhUMDane nivAravA mATe game teTalo yatna karavA chatAM paNa te baLAtkAre viSTAmAM For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 43-44 pravarte che, tema bhoga pratyenuM atyaMta AkarSaNa hovAthI saMsArarasika jIvo saMyama grahaNa kare topaNa saMyamanI ucita kriyAo dvArA guNanI niSpatti to karI zakatA nathI, paraMtu saMyama jIvanamAM paNa teonuM citta AlokanA mAna-sanmAnamAM ke paralokanA bhautika phaLomAM vaLeluM hoya che; tethI jinavacana paNa teomAM saMveganA pariNAmane pragaTa karI zakatuM nathI. ponApa" mAM mafg' thI e kahevuM che ke bhUMDane upadezathI paNa nivArI na zakAya ane kriyAthI paNa prAyaH karIne nivArI na zakAya, arthAt bhUMDane upadezanI kriyA to saMbhave nahi, chatAM koI sArA padArtho tarapha bhUMDane AkarSaNa pedA karAvIne viSTAmAM javAnA nivAraNarUpa upadezathI paNa bhUMDa viSTAthI nivartana pAmatuM nathI, ane aTakAvavAnI kriyAthI paNa prAyaH bhUMDa viSTAthI nivartana pAmatuM nathI. ahIM "prAya:' zabdathI e prApta thAya ke bhUMDane thAMbhalA sAthe doraDAthI bAMdhavAmAM Ave to viSTA tarapha jatuM aTakAvI zakAya, paraMtu bAMdhyA vagara aTakAvavA rUpa kriyAthI tene viSTAmAM jatuM aTakAvI na zakAya. | 42/43 || avataraNikA : gAthA-39 nA uttarArdhamAM kahyuM ke pravajyA atyaMta duSkara che ane te atyaMta duSkara kema che? te vAtanI gAthA-40 thI 43 mAM puSTi karI. have tenuM nigamana karatAM kahe che gAthA : tA dhannANaM gIo uvAhisuddhANa dei pavvajjaM / AyaparapariccAo vivajjae mA havijja tti // 44 // anvayArtha : tAkate kAraNathI vivaME=viparyayamAM bAyaparaMparivyAmo=Atma-parano parityAga mAM vi=na thAo. utta=ethI mokagItArtha, vAhiyuddhAHupAdhithI-dIkSAnA adhikArI jIvanA 16 vizeSaNothI, zuddha evA thai=dhanyone patra naM=pravrajyA DuM=Ape che. gAthArtha : te kAraNathI ayogyane dIkSA ApavAmAM guNane badale doSa thavArUpa viparyayane kAraNe Atma-parano parityAga na thAo. ethI gItArtha, pUrvamAM dIkSAnA adhikArI jIvanA varNavelA vizeSaNothI zuddha evA dhanya jIvone pravajyA Ape che. TIkA : yasmAdevaM tasmAddhanyebhyaH-puNyabhAgbhyo gIta iti gItArthaH, upAdhizuddhebhyaH AryadezasamutpannAdivizeSaNazuddhebhyo dadAti pravrajyAM prayacchati dIkSAm, AtmaparaparityAgo viparyaye mA bhUditi; tathAhi-adhanyebhyo'nupAdhizuddhebhyaH pravrajyAdAne AtmaparaparityAgo niyamata eveti gAthArthaH // 44 // For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 prajyAvidhAnavastaka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 44 TIkArya : yasparva rIkSA je kAraNathI Ama che = gAthA-39 thI 43 mAM batAvyuM. e rIte pravajyAthI guNasaMpanna jIvo ja guNavRddhi karI zake che, te kAraNathI, gItArtha, upAdhithI zuddha = AryadezasamutpannAdi vizeSaNothI zuddha, evA dhanyone = puNyabhAgIone = puNyazALI jIvone, pravrayA Ape che = dIkSA Ape utthAna : ahIM prazna thAya ke upAdhizuddha evA dhanyone ja dIkSA kema apAya? anyane kema nahi? tethI kahe cheTIkArya : mA ... mUriti viparyayamAM=ayogyane dIkSA ApavAmAM, AtmA ane parano parityAga na thAo ! ethI upAdhizuddha evA dhanyone ja gItArtha dIkSA Ape che. te tathAdi thI spaSTa kare che thaLe ... thAI: upAdhithI azuddha evA anyone pravajyAnA dAnamAM=dIkSA ApavAmAM, Atma-parano parityAga niyamathI ja thAya che arthAta dIkSA ApanAra ane lenAra ema baMnene klezanI prApti thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pravrayA atyaMta duSkara che; kema ke atyaMta apramAdabhAvathI ja jIva mohano nAza karI zake che. tethI ayogya jIvone dIkSAthI paNa lAbha thato nathI. te kAraNathI gItArtha guru yogya jIvone dIkSA Ape che, anyane nahIM, kema ke teo jANatA hoya che ke ayogyane dIkSA ApanAra guru potAnA AtmAne durgatimAM nAMkhe che ane dIkSA lenArane paNa durgatinI prApti karAve che. mATe potAnuM ane paranuM ahita na thAya te kAraNathI gItArtho ayogyane dIkSA ApatA nathI. (1) AtmaparityAga eTale ayogya jIvane pravrayA ApavArUpa aviSayamAM pravRtti karIne AtmAne klezamAM nAkhavo te, (2) paraMparityAga eTale ayogya jIvane pravajyA ApavArUpa aviSayamAM pravRtti karIne para evA ziSyanA AtmAne klezamAM nAkhavo te. 44 avataraNikA : etadeva bhaavytiavataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke ayogya jIvone pravrayA ApavAmAM Ave to AtmaparityAga ane paraparityAga niyamathI ja thAya che. tethI AtmaparityAga kaI rIte thAya che, enuM ja prastuta gAthAmAM bhAvana kare che For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka | 'kebhyaH' dvAra ) gAthA 45 gAthA : aviNIo na ya sikkhai sikkhaM paDisiddhasevaNaM kunni| sikkhAvaNeNa tassa husai appA hoi prictto||45|| anvayArtha : vigo ya = ane avinIta sivavuM na siva+ = zikSAne zIkhato nathI, pasiddhasevA = pratiSiddhanuM sevana kare che, te sivAva = tenA = avinItanA, zikSApanathI maM=AtmA = zikSApana karanAra guru pote, sa = sadA parivatto roGa =parityakta thAya che. + ' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : ane avinIta sAdhu grahaNa ane AsevanArUpa zikSAne zIkhato nathI, pratiSiddhanuM sevana kare che, avinItanA zikSApanAthI upadeza ApanAra guruno AtmA sadA parityakta thAya che. TIkA : avinIta iti sahyadhanyaH pravrajitaH prakRtyaivAvinIto bhavati, na ca zikSati zikSA grahaNAsevanArU pAM, pratiSiddhasevanaM karoti-avihitAnuSThAne ca pravarttate, pratItazikSaNena tasya itthaMbhUtasya sadA-sarvakAlam AtmA bhavati parityaktaH aviSayapravRtteriti gAthArthaH // 45 // TIkArya : avinItaekharekhara ! te anya pravrajita=pUrvagAthAnA aMte batAvyo te anya dIkSA lIdhelo jIva, prakRtithI ja avinIta thAya che. ane grahaNa-AsevanArUpa zikSAne zIkhato nathI ane pratiSiddhanuM sevana kare che=avihita anuSThAnamAM pravarte che. tene AvA prakAranAne=avinIta pravrujitane, pratItanA zikSaNa vaDe pratIta evI grahaNazikSA-AsevanazikSA zIkhavADavA vaDe, aviSayamAM pravRtti hovAthI sadA=sarvakALa, AtmA tyajAyelo thAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM batAvelA dIkSAyogya guNo jenAmAM nathI tevo jIva dIkSA mATe ayogya che, chatAM tenA jIvane pravrayA ApavAmAM Ave to, prakRtithI avinIta hovAthI te jIva grahaNazikSA ane AsevanazikSA grahaNa karato nathI ane zAstramAM je pratiSiddha che tenuM sevana kare che. AvA ayogya ziSyane zikSA zIkhavADavA mATe je guru prayatna kare che, te gurue aviSayamAM pravRtti karela hovAthI te gurunI te pravRtti anucita bane che ane tevI anucita pravRttithI te gurue potAnA AtmAne hitamAM pravartAvavAno yatna choDI dIdho che tevo artha phalita thAya che; kema ke ucita pravRtti karavAthI hitamAM yatna thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 02 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 45-46 vizeSArtha : bhavAbhinaMdI jIvomAM pUrve kahelA guNo hotA nathI, tethI teomAM nirmala buddhi hotI nathI ane tene kAraNe bhavanI nirguNatAne paNa teo jANatA nathI. Ama chatAM Aloka ane paralokanI AzaMsAthI kyAreka teo bAhya rIte guru sAthe ativinayapUrvaka vartatA hoya ane bAhya rIte zAstra bhaNavAnI kriyA paNa vidhipUrvaka karatA hoya, topaNa tattvathI teo vinIta nathI; paraMtu bhava nissAra lAgavAthI guNo pratye pakSapAta thavAne kAraNe jeo jANe che ke A saMsAra guNanI niSpattithI ja tarI zakAya che, ane tethI jeo guNavAna gurunA upadezane samyak pariNamana pamADavA mATe atyaMta yatnazIla hoya che, teo ja prakRtithI vinIta che. tevA vinIta jIvo ja grahaNazikSA ane AsevanazikSAne yathArtha rIte grahaNa karIne samyak pariNamana pamADI zake che; jyAre bhavAbhinaMdI jIvo to grahaNa ane AsevanazikSAne paNa bhautika phaLanI prApti karavA arthe ja grahaNa karIne viparIta pariNamana pamADe che. || 45 avataraNikA : gAthA-44 mAM kahyuM ke ayogya jIvone pravrayA ApavAmAM AtmAno ane parano parityAga niyamathI ja thAya che. tethI ayogyane dIkSA ApavAthI thato AtmaparityAga gAthA45 mAM batAvyo, have paraparityAga kaI rIte thAya che, te batAve che gAthA : tassa vi ya aTTajjhANaM saddhAbhAvammi ubhylogehiN| jIviamahalaM kiriyANAeNaM tassa cAo tti // 46 // anvayArtha : mA =ane zraddhAno abhAva hote chate tapta vi aThThAIi=tene=adhanya dIkSitane, paNa ArtadhyAna thAya che, 3mayatnosTiM navimahatna= (tethI) ubhayalokamAM (tenuM) jIvita aphala che. tti =ethI karIne viriyaUTIOf=kriyAnA jJAtathI tasya teno=adhanya ziSyano, vaso tyAga che. gAthArtha : ane zraddhAno abhAva hote chate ayogya dIkSitane paNa ArtadhyAna thAya che, tethI ubhayalokamAM tenuM jAvita akala che. ethI karIne vedhakriyAnA dAMtathI ayogya ziSyano tyAga che. TIkA : tasyApi ca adhanyasyAzikSAyAM pravarttamAnasya ArtadhyAnam ityArtadhyAnaM bhavati / kimityata Aha-zraddhAbhAve sati, zrAddhasya hi tathA pravarttamAnasya sukhaM, netarasya, tatazca ubhayalokayoH iha loke paraloke ca jIvitamaphalaM tasya, iha loke tAvadbhikSATanAdiyogAt paraloke ca karmabandhAt, kriyAjJAtena iti vaidyakriyodAharaNena, tasya tyAga iti anena prakAreNa paraparityAga iti gAthArthaH // 46 // * "tathApi' mAM "mapi' dvArA e jaNAvavuM che ke gurune to ArtadhyAna thAya che ja, paraMtu tene paNa = ayogya ziSyane paNa, ArtadhyAna thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ o 3 pravRjyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 46 TIkArya : ane azikSAmAM=gurue Apela zikSAthI viparItamAM, pravartatA adhanya evA tene paNa ziSyane paNa, ArtadhyAna che=ArtadhyAna thAya che. kyA kAraNathI ArtadhyAna thAya che? ethI karIne kahe che- zraddhAno abhAva hovAne kAraNe ArtadhyAna thAya che. temAM yukti batAve che je kAraNathI te prakAre=je prakAre guru kahe te prakAre, pravartatA evA zraddhAvALAne sukha thAya che, Itarane nahIM=zraddhArahitane nahIM; ane tethI anyane ArtadhyAna thAya che tethI, tenuM=adhanya ziSyanuM, ubhaya lokamAM A lokamAM ane paralokamAM, jIvita aphaLa che; kema ke A lokamAM bhikSATanAdino yoga che ane paralokamAM karmabaMdha che. mATe kriyAnA jJAta vaDe=vaidyanI kriyAnA udAharaNa vaDe, teno=adhanya ziSyano, tyAga che arthAt A prakAre=para evA ziSyane A lokamAM ane paralokamAM viDaMbaNA thai e prakAre, parano parityAga che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : guru avinIta ziSyane dIkSA Ape to mokSamArgamAM ruci nahIM hovAne kAraNe te ziSyane ArtadhyAna thAya che; kema ke grahaNazikSA ane AsevanazikSAmAM sacivALo jIva zikSAnI pravRtti kare to ja tenA cittanI svasthatA vadhe che ane tene Atmika sukha prApta thAya che; jayAre ayogya jIvane bhogAdinuM AkarSaNa hoya che, tethI saMyamanI grahaNazikSAthI ane AsevanazikSAthI tene ArtadhyAna pragaTe che; ane tenA kAraNe AlokamAM bhikSATana AdinI kriyAthI tenuM jIvana niSphaLa jAya che, ane te kriyAthI pApabaMdha thayelo hovAne kAraNe paralokamAM paNa tenuM ahita thAya che. AthI jema asAdhya roganI vaidya cikitsA kare to rogIno vinAza thAya, tema ayogya ziSyamAM grahaNazikSA ane AsevanazikSAno guru prayatna kare to ayogya ziSyano vinAza thAya. Ama, guru dvArA karAyela zikSApananA yatnathI ziSyano vinAza thayo, te ja parano parityAga che. vizeSArtha : A loka ane paralokanI AzaMsAthI saMyama grahaNa karanAra bhavAbhinaMdI jIvane bhagavAnanA vacananI zraddhA hotI nathI, chatAM dIkSAthI potAne bhAvimAM iSTa maLaze tevo vizvAsa hovAthI bhavAbhinaMdI jIva utsAhathI saMyama grahaNa kare che ane saMyamamAM pravRtti kare che; topaNa tenI saMyamanI kriyA paramArthathI ArtadhyAnarUpa che, eTale ke je rIte paisA kamAvavAnI kriyA jIva utsAhathI kare to paNa te ArtadhyAnarUpa che, te ja rIte saMsAramAtrarUpa phaLamAM vizrAMta thanAra evI saMyamanI utsAhavALI pravRtti paNa ArtadhyAnarUpa ja che. vaLI, je jIvo saMsAramAM paribhramaNarUpa bhayathI trasta che, mokSamAM javAnI tIvra icchAvALA che ane tene kAraNe ja jeo cittamAM vartatA rAgAdine ghaTADavAnI icchAvALA che, teo ja grahaNazikSA ane AsevanazikSAthI rAgAdinI alpatA karI zake che ane upazamanA sukhano anubhava karI zake che. jyAre saMsAranI AkAMkSAvALA jIvo to saMyamanI kriyAthI paNa rAgAdi ja poSe che ane bhavAMtaramAM te saMyamanA For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 04 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 40-48 phaLarUpe teo sadgati meLave topaNa, tyAM viSayomAM gADha Asakti pedA karIne durgatimAM javArUpa vinAza ja pAme che. mATe ayogya jIvone apAyelI pravrajayA teonA vinAzanuM kAraNa bane che. 46 avatAraNikA : kriyAjJAtamAha avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke anya ziSyane zikSA ApavAthI kriyAnA jJAtathI ziSyano tyAga thAya che. tethI have vaidyakriyAnA jJAtane-daSTAMtane, kahe che gAthA : jaha loammi vi vijjo asajjhavAhINa kuNai jo kiriyaM / so appANaM taha vAhie a pADei kesammi // 47 // anvayArtha : na = je pramANe nombi vikalokamAM paNa no vino=je vaidya pravAhI viviM=asAdhya vyAdhivALAonI kriyA vulupha kare che, to=te gappA tada vANi =AtmAne ane tevI rIte vyAdhitone mi pADephekaklezamAM pADe che, gAthArtha : je pramANe, lokamAM paNa je vaidha asAdhya vyAdhivALA rogIonI kriyA kare che, te vaidha potAne ane te rIte rogIone klezamAM nAMkhe che, TIkA : yathA loke'pi vaidya asAdhyavyAdhInAm AturANAM karoti yaH kriyAM, sa AtmAnaM tathA vyAdhitAMzca pAtayati kleze, vyAdhyapagamAbhAvAditi gAthArthaH // 47 // . TIkArya : je rIte lokamAM paNa asAdhya vyAdhivALA AturonI=rogIonI, je vaidya kriyAne kare che, te vaidya AtmAne ane tevI rIte vyAdhitone=rogIone, klezamAM pADe che; kemake vyAdhinA aAgamano abhAva che=asAdhya hovAthI roga dUra thavAno nathI. e pramANe gAthArtha che. gAthA : taha ceva dhammavijjo ettha asajjhANa jo upavvajjaM / bhAvakiriaM pauMjai tassa vi uvamA imA ceva // 48 // For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRjyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 48 anyathArtha : tada veva = te pramANe ja go 3 vinga = vaLI je dharmavaidya pa = ahIM = pravrajyAnA adhikAramAM, mA = asAdhyonI paanna = pravrayArUpa mAhiri = bhAvakriyAne pajna = yoje che, tasa vi= tene paNa = te dharmavaidyane paNa, rUma = A ja = asAdhya vyAdhinI cikitsA karanAra vaidya potAne ane rogIone klezamAM pADe che e ja, 30 = upamA che. gAthArtha : te ja pramANe vaLI je dharmavadha pravajyAnA adhikAramAM asAdhya karmavyAdhivALAonI pravajyAdAnarUpa * bhAvakriyA kare che, te dhamadhane paNa asAdhya vyAdhinI cikitsA karanAra vaidha potAne ane rogIone klezamAM nAMkhe che, e ja upamA che. TIkA : tathaiva dharmavaidyaH AcAryaH atra adhikAre asAdhyAnAM karmavyAdhimAzritya yastu pravrajyAM bhAvakriyAM prayuGkte karmaroganAzanAya, tasyApi dharmavaidyasya upamA iyameva, AtmAnaM tAMzca kleze pAtayatIti gAthArthaH | 48 che. TIkArtha : te pramANe ja A adhikAramAM = yogya jIvane pravajyA ApavAnA viSayamAM, karmarUpI vyAdhine AzrayIne asAdhyonI = bhAre karmI jIvonI, vaLI je dharmavaidya = AcArya, karmarUpI rogano nAza karavA mATe pravrajayArUpa bhAvakriyAne yoje che, te dharmavaidyane paNa A ja upamA che. te upamA spaSTa kare che- AtmAne ane teone = karmavyAdhivALA jIvone, klezamAM pADe che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : je vaidya asAdhya vyAdhinI cikitsA kare che te vaidya pote cikitsAnI kriyA karavAnA zramarUpa klezane pAme che ane rogIne paNa cikitsAnI kriyA karAvavAnA klezamAM nAMkhe che, paraMtu rogIno roga maTADI zakatA nathI; te ja pramANe je dharmaguru asAdhya evA karmarUpI vyAdhivALA jIvone pravrayA ApavArUpa bhAvacikitsA kare che, te guru te kriyA karavA dvArA potAnA AtmAne lezamAM nAkhe che ane bhAvarogIne paNa saMyamanI kriyA karAvavArUpa klazamAM nAMkhe che, paraMtu asAdhya evA karmarUpI vyAdhivALA te ayogya ziSyano bhAvaroga maTADI zakatA nathI. A dRSTAMtathI gurue potAnA AtmAno tyAga karyo che ane para evA ziSyano paNa tyAga karyo che, e prakAranuM gAthA-45-46 sAthe yojana che. I47/48 avataraNikA : codaka Aha-jinakriyAyA asAdhyA nAma na santi; satyamityAha For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 49 avataraNikArtha : ahIM koI praznakAra kahe che ke jinakriyAne asAdhya jIvo koI nathI arthAta bhagavAne batAvelI kriyA karanArano bhAvaroga asAdhya nathI, tethI jine batAvela cikitsA dvArA badhA jIvono bhAvaroga maTavo joIe, mATe jinazAsananI kriyAmAM laukika evuM vaidyakriyAnuM daSTAMta ghaTAvavuM ucita nathI. tene graMthakAra kahe che ke tArI vAta satya che. Ama, pUrvapakSInI vAtano artha svIkAra karIne asAdhya rogavALA jIvono roga jinakriyA karavA chatAM maTe nahIM temAM jinakriyAno doSa nathI te batAvatAM kahe che gAthA : jiNakiriAe asajjhA Na ittha logammi kei vijjNti| je tappaoga'jogA te'sajjhA esa prmttho||49|| anvayArtha : rUA nompi = A lokamAM nivAI = jinakriyAthI kapha masA vinaMti = koI asAdhya vidyamAna nathI, (paraMtu) ne taHono = jeo tenA prayogane ayogya che, te = teo asAdhya che. paNa paramAtthI = A paramArtha che. gAthArtha : A lokamAM jinakriyAthI koi jIvo asAdhya nathI, paraMtu jeo tenA prayogane ayogya che, teo asAdhya che. A paramArtha che. TIkA : . jinAnAM sambandhinI kriyA tatpraNetRtvena jinakriyA, tasyA asAdhyA acikitsyAH nAtra loke-prANiloke kecana prANino vidyante, kintu ye tatprayogAyogyA:-jinakriyAyAmanucitAH, te'sAdhyAH karmavyAdhimAzritya, eSa paramArthaH idamatra hRdayamiti gAthArthaH // 49 // TIkArya : tenuM = jino saMbaMdhI kriyAnuM, praNetRpaNuM hovAthI = jino saMbaMdhI kriyAnI prarUpaNA karanAra hovAthI, jinonA saMbaMdhavALI kriyA jinakriyA che. tenAthI asAdhya = acikitsya = jinakriyAthI cikitsA karI na zakAya evA, koI prANIo = jIvo, A lokamAM = prANIlokamAM = jIvalokamAM, vidyamAna nathI, paraMtu jeo tenA prayogamAM ayogya che = jinakriyAmAM anucita che, teo karmavyAdhine AzrayIne asAdhya che, A paramArtha che = ahIM A hRdaya che, arthAta vaidyakriyAnA udAharaNamAM prastuta gAthAnuM kathana sArarUpa che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 49 toto bhAvArtha : jinakriyAnI cikitsAthI A lokamAM koI jIvo asAdhya nathI arthAt jinacikitsA sarva jIvono karmarUpI roga dUra karavA samartha che; paraMtu je jIvo jinacikitsA karavAnI lAyakAtavALA na hoya, te jIvo karmavyAdhinI apekSAe asAdhya che, e prakArano ahIM tAtparyArtha che. Ano artha e thayo ke jinacikitsAmAM koI khAmI nathI kintu jIvomAM khAmI che; kema ke dUdha puSTikAraka hovA chatAM nabaLA AMtaraDAvALAnI dUdhathI puSTi na thAya to temAM dUdhanI khAmI na gaNAya, paraMtu AMtaraDAnI khAmI gaNAya. vizeSArtha : bhagavAne batAvI che te ja pramANe kriyA sevavAmAM Ave, to avazya jIvano karmarUpI vyAdhi nAza pAme. paraMtu ayogya jIvo bhagavAne batAvelI kriyA te rIte sevatA ja nathI, mATe teono karmavyAdhi nAza pAmato nathI. AthI ayogya jIvone karmarUpI vyAdhine AzrayIne asAdhya kahyA che. AnAthI e siddha thAya ke vaidyakriyAnA daSTAMtamAM ane jinakriyAnA dRSTAMtamAM kaMIka bheda che. te A rIte asAdhya vyAdhivALo rogI vaidhe kahyuM hoya te ja pramANe pathyanuM sevana kare to paNa teno vyAdhi maTato nathI; kema ke asAdhya vyAdhi nirupakrama karmane kAraNe thAya che, mATe suvaidyanA sabhya yatnathI paNa rogIno roga maTato nathI. jyAre bhagavAne batAvelI samyapha kriyAne koipaNa jIva samyapha prakAre seve, to avazya tenAM bhAvavyAdhirUpa karmo nAza pAme, temAM vikalpa nathI. Ama chatAM, je jIvo dIkSA levA mATe ayogya che, teo saMyama grahaNa karIne paNa bhagavAnanI AjJAnusAra kriyAonuM sevana samyagU karatA nathI. AthI teono bhAvavyAdhi to nAza pAmato nathI, paraMtu teo saMyamanI kriyAnAM kaSTamAtrane pAme che. tethI e phalita thAya ke asAdhya vyAdhivALA jIvo vaidya batAvela pathyanuM samyagu sevana kare topaNa teono roga maTato nathI; jayAre ayogya jIvo to bhagavAne batAvelI kriyAnuM samyagU sevana ja karatA nathI, mATe teone bhAvavyAdhi maTato nathI. AthI vaidyanuM dRSTAMta eka aMzamAM ja grahaNa karavAnuM che athavA to jema daSTAMtamAM rogIno roga asAdhya che, tema ayogya jIvono bhAvaroga asAdhya che, eTalA aMzamAM ja dAMta che; paraMtu vaidyakriyAnuM dRSTAMta sarvAzamAM grahaNa karavAnuM nathI. 49 avataraNikA : gAthA-3ra thI myaH dvAra zarU thayuM, temAM prathama pravrayAyogya jIvonA guNo batAvyA. tyArapachI 16 guNothI rahita evA ayogya jIvone dIkSA ApavAthI tenuM ahita thAya che, te batAvIne bahuguNasaMpanna jIvone ja dIkSA ApavI joie, tenuM sthApana karyuM. have dIkSA grahaNa karavA mATe vayane AzrayIne kevA jIvo yogya che, te batAve che For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 08 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH dvAra | gAthA 50 gAthA : eesi vayapamANaM aTThasamAutti viiaraagehiN| bhaNiyaM jahannayaM khalu ukkosaM aNavagallo tti // 50 // anvayArtha : paNi = AmanuM = pravrajyAne yogya jIvonuM, vImA gAyaM = kharekhara vayanuM pramANa jaghanya makumo = ATha varSa che, tti = e pramANe (ane) sorsa maUva = utkRSTa anavakalpa che = anatyanta vRddha che, tti =e pramANe vIrahiM = vItarAga vaDe maLiyaM = kahevAyuM che. gAthArtha : pravajyAne yogya jIvonuM kharekhara vacanuM pramANa jaghanya ATha varSa che, e pramANe ane utkRSTa anatyanta vRddha che arthAt atyaMta vRddha na hoya tevI vaya che, e pramANe vItarAga vaDe kahevAyuM che. TIkA : eteSAM = pravrajyAyogyAnAM vayaHpramANaM = zarIrAvasthApramANam aSTau samA iti aSTavarSANi vItarAgaiH = jinaiH bhaNitaM = pratipAditaM jaghanyakaM khalu, sarvastokametadeva dravyaliGgapratipatteriti, utkRSTaM vayaHpramANaM anavagalla iti anatyantavRddha iti gAthArthaH // 50 // TIkArtha : pvyatiripa sarvastatava kRti dravyaliMganI pratipatti hovAthI sarvathI sToka A ja che= sauthI ochuM ATha varSa ja che. ethI karIne eteSAM pravrajyAyogyAnAM vayaHpramANaM-zarIrAvasthApramANaM khalu jaghanyakaM aSTau .... pratipAditaM mAmana =pravrayAne yogya jIvonA, vayanuM pramANa=zarIranI avasthAnuM pramANa, kharekhara jaghanya ATha varSo vItarAga vaDe kahevAyuM cheHjina vaDe pratipAdana karAyuM che. kaI .... nathIH utkRSTa vayanuM pramANa anatyanta vRddha che arthAt pote sarvathA asamartha na hoya teTalI vRddha avasthA che. e pramANe gAthAno artha che. . 50 avataraNikA : atha: vo doSa? rUti re;3avataraNikArya : ATha varSathI nIcenI uMmaravALA jIvone dIkSA ApavAmAM zuM doSa che, e prakAre jo koI kahe to, tene kahevAya che For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA pa1 09 gAthA : tadaho paribhavakhittaM Na caraNabhAvo vi pAyameesiM / AhaccabhAvakahagaM suttaM puNa hoi nAyavvaM // 51 // anvayArtha : to rikavavatta = tenAthI adhaH = ATha varSathI nIce, cAritra grahaNa karanAra) paribhavanuM kSetra thAya che ane) = Amane = ATha varSathI ochI uMmaravALA bALakone, pAyam = prAyaH gharamAvo vi = caraNano bhAva paNa thato nathI. (A kathanamAM sUtrano virodha Avaze, tethI kahe che-) sutta pukha =vaLI sUtra sahiSyamAvavA = AhatyabhAvanuM = kAdAcitkabhAvanuM, kathaka nAyavyaM ho = jJAtavya thAya che. gAthArtha : ATha varSathI nIce cAritra grahaNa karanAra paribhavanuM bhAjana thAya che ane ATha varSathI ochI uMmaravALA bALakone prAyaH cAstrino pariNAma paNa thato nathI. A kathanamAM sUtrano virodha Avaze, tethI kahe che ke vaLI sUtra kAdAcitkabhAvanuM sUcaka jJAtavya thAya che. TIkA : tadadhaH paribhavakSetram ityaSTabhyo varSebhya ArAdasau paribhavabhAjanaM bhavati, na caraNapariNAmo( bhAvo )'pi na cAritrapariNAmo'pi prAyo = bAhulyena eteSAM = tadadhovartinAM bAlAnAmiti; Aha-evaM sati sUtravirodhaH, "chammAsiyaM chasu jayaM" ityAdizravaNAt, naiva caraNapariNAmamantareNa bhAvataH SaTsu yato bhvtiiti| anottaramAha-AhatyabhAvakathakaM-kAdAcitkabhAvasUcakaM sUtraM punaH SANmAsikam ityAdi bhavati jJAtavyam, tacca prAyograhaNena vyudastameva, na sUtravirodha iti gAthArthaH // 51 // TIkArya tenAthI nIce paribhavanuM kSetra che arthAta ATha varSathI pahelAM A=bALaka, paribhavanuM bhAjana=pAtra, thAya che ane Amane tenAthI nIce rahenAra bAlone=ATha varSathI nAnI uMmaravALA bALakone, prAyaH=bahulatAthI, caraNano bhAva paNa=cAritrano pariNAma paNa, thato nathI. ethI karIne ATha varSathI uparanI uMmarano ja manuSya pravrajyA grahaNa karavA mATe yogya che. A prakAranA kathanamAM pUrvapakSI mAda thI zaMkA kare che Ama hote chate=ATha varSathI nAnI uMmaravALAne caraNabhAva thato nathI ema hote chate, sUtrano virodha che; kema ke "cha mAsikakacha mahinAnA vajasvAmI, SaTya= cha javanikAyomAM, yatanAvALA hatA". ItyAdinuM zravaNa For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 51-52 thAya che=saMbhaLAya che, ane bhAvathI cAritranA pariNAma vinA jIva pakAyomAM yatanAvALo nathI ja thato. "ti pUrvapakSInI zaMkAnA kathananI samApti arthaka che. ahIMsupara darzAvela pUrvapakSInI zaMkAmAM, graMthakAra uttarane kahe che - vaLI, pApamAsiva ItyAdi sUtra AhatyabhAvanuM kathaka = kadAcitkabhAvanuM sUcana karanAra, jJAtavya thAya che ane te==ApamAIityAdi sUtra, prAthanA grahaNathI yudasta ja che =svIkRta janathI, AthI sUtrano virodha nathI. e pramANe gAthArtha che. ApanA avataraNikA : parAbhiprAyamAha avataraNikArya : gAthA-50 mAM graMthakAre svamata pramANe dIkSAne yogya jIvanI jaghanya ane utkRSTa umara batAvI ane ATha varSanI uMmarathI nIcenI uMmaravALo bALaka dIkSA mATe ayogya kema che? te yuktithI gAthA-51 mAM batAvyuM. vaLI anyamatanA abhiprAyane jANIne teno abhiprAya kaI rIte asaMgata che, te jaNAvavAthI svamatanA kathananI puSTi thAya che. tethI graMthakAra vayane AzrayIne dIkSAnA adhikArI mATe paranA=anya darzananA, abhiprAyane kahe chegAthA : kei bhaNaMti bAlA kila ee vayajuA vi je bhnniyaa| khuDDugabhAvAu cciya na hu~ti caraNassa jugga tti // 52 // avayArtha : verU maiti keTalAka kahe che, paNa vi7 vayanu vi ne thi=kharekhara A vayayukta paNa jeo kahevAyA (teo) ghuDumAvatrikakSullakabhAva hovAne kAraNe ja vItI=bALa che. utta=ethI karIne ghara nu huMti = caraNane yogya hotA nathI. gAthArtha : keTalAka kahe che ke kharekhara A ATha varSanI vayathI yukta paNa jeo kahevAyA teo zullakabhAvavALA hovAne kAraNe ja bALa che. ethI karIne cAstrine yogya hotA nathI. TIkA : kecana bhaNaMti tantrAntarIyAstraivedyavRddhAdayo, bAlAH kila ete, ke ? ityAha-vayoyuktA api ye bhaNitA:aSTavarSA api ye uktAH, yatazcaivamataH kSullakabhAvAdeva-bAlatvAdeva, kimityAha-na sambhavanti caraNasya yogyA iti na cAritrocitA iti gaathaarthH||52|| For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA pa2-53 TIkArtha : keTalAka taMtrotarIya=anyadarzana saMbaMdhI, naivedyavRddhAdi kahe che, kharekhara eo bAla che. koNa? ethI kahe che- jeo vayathI yukta paNa kahevAyA=jeo ATha varSavALA paNa kahevAyA, eo bAla che. ane je kAraNathI Ama che e kAraNathI, kSullakabhAva hovAthI ja=bAlapaNuM hovAthI ja, zuM? ethI kahe che- caraNane yogya saMbhavatA nathI=cAritrane ucita nathI. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : anyadarzanavALA naivedyavRddhAdi bAlabhAva vagaranA jIvone dIkSAnA adhikArI kahe che; kema ke bAlya avasthA vaTAvyA pachI jyAre bALaka yuvAna thAya tyAre te svayaM nirNaya karI zake che, tethI yuvAnImAM dIkSA apAya ema teo kahe che. vaLI te naivedyavRddhAdimAM ja anya paNa eka naivedyavRddhono mata che ke jeo bhuktabhogI evA atItavayavALA jIvone dIkSA ApavAnuM kahe che, je AgaLanI gAthAmAM batAvAze. neparo gAthA : anne u bhuttabhogANameva pavvajjamaNahamicchaMti / saMbhAvaNijjadosA vayammi jaM khuDDagA hoti // 53 // anvayArtha : a3= vaLI anyo muttamogAmeva = bhuktabhogavALAonI ja paaw{ mAm = pravrayAne anagha rUchati = icche che= svIkAre che; kaM = je kAraNathI vayami = vayamAM = yuvAna vayamAM, saMmAvaLimlosA raghu = saMbhAvanIya doSo kSullaka haoNti = hoya che. gAthArtha : vaLI anya naivedhavRddho bhuktabhogIonI ja pravajyA pAparahita svIkAre che; je kAraNathI yuvAna vacamAM saMbhAvanIya doSo kSullaka hoya che. TIkA : ___ anye tu traivedyavRddhAH bhuktabhogAnAmeva atItayauvanAnAM pravrajyAmanavadyAM = apApAM icchanti = pratipadyante, kimityatrAha-sambhAvanIyadoSAH = sambhAvyamAnaviSayAsevanAparAdhA vayasi yauvane yad = yasmAt kSullakA bhavanti, sambhavI ca doSaH pariharttavyo yatibhiriti gAthArthaH // 53 // TIkArtha : vaLI anya naivedyavRddho atItayauvanavALA bhaktabhogIonI ja pravrayA anavaghA = apApavALI, icche che = svIkAre che. kyA kAraNathI? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- je kAraNathI yauvana vayamAM saMbhAvanIya doSo = saMbhavatA evA viSayanA AsevananA aparAdho, kSullaka = unmAda karAve evA, hoya che ane yatioe saMbhavavALo doSa pariharavo joIe. e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 54 gAthA : viNNAyavisayasaMgA suhaM ca kila te tao'NupAlaMti / koaniattabhAvA pavvajjamasaMkaNijjA ya // 54 // anvayArtha : te ra vidhAvirasiM = ane teo = atItavayavALA jIvo, vijJAtaviSayasaMgavALA che, to = te kAraNathI pablenka lina mudde kazupAnaMti = pravrajayAne kharekhara sukhe anupAle che. utthAna : ahIM zaMkA thAya ke vijJAtaviSayasaMgavALA hovAne kAraNe teo pravrajayAnuM sukha anupAlana kevI rIte karI zake che? tethI kahe cheanvayArtha : nittamAvI = (teo) kautukathI nivRttabhAvavALA che asaMkhaMA =ane (sarva kAryomAM) azakanIya che. gAthArtha : ane atItavayavALA jIvo vijJAtaviSayasaMgavALA hovAne kAraNe pravajyAnuM kharekhara sukhe karIne pAlana kare che, kema ke teo kautukanI nivRttinA bhAvavALA che ane sarva kAryomAM azaMkanIya che. TIkA : _ vijJAtaviSayasaGgAH = anubhUtaviSayasaGgAH santaH sukhaM ca kila te = atItavayasaH, tato = vijJAtaviSayasaGgatvAt kAraNAt anupAlayanti pravrajyAm iti yogaH, kasmAddhetorityatrAha-kautukanivRttabhAvA iti kRtvA, 'nimittakAraNahetuSu (? sarveSAM ) sarvAsAM prAyo darzanam' iti vacanAt, viSayAlambanakautukanivRttabhAvatvAdityarthaH, guNAntaramAha-azaGkanIyAzca iti atikrAntavayasaH sarvaprayojaneSvevAzaGkanIyAzca bhavantIti gAthArthaH // 54 // noMdha : TIkAmAM sarvAnAM che, tene sthAne sarveSAM hovuM joie; kema ke sarva zabdathI ahIM hetuonuM grahaNa che ane hetu zabda puliMga che. TIkArya : ane jANelA che viSayasaMga jemaNe evA anubhavelA che viSayanA saMga jemaNe evA, teo cheH atItavayavALAo che, te kAraNathI vijJAtaviSayasaMgasvarUpa kAraNathI, pravajyAne kharekhara sukhe anupAle che, ema mULagAthAnA cothA pAdamAM rahela pabranna zabdano gAthAnA pUrvArdhamAM rahela anupAtti sAthe yoga che. For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 53-54 kayA hetuthI atItavayavALA pravrayAne sukhe pALI zake che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che atItavayavALA kautukathI nivRttabhAvavALA hoya che, jethI karIne teo pravrajyA sukhe pALI zake che. atItavayavALA kautukathI nivRttinA bhAvavALA kema che? temAM kAraNa batAve che- "nimittakAraNarUpa hetuomAM sarvenuM = sarva hatuonuM, prAyaH karIne vizAtaviSayasaMgavALA jIvone darzana hoya che e prakAranuM vacana hovAthI teo kautukathI nivRttinA bhAvavALA hoya che. A ja vAtanuM tAtparya spaSTa karatAM kahe che- atItavaya-vALAomAM viSayonA AlaMbanavALuM kautukathI nivRttabhAvapaNuM hovAne kAraNe teo pravrayA sukhe karIne pALI zake che. guNAMtarane=atItavayavALAone pravrajadAnamAM thatA bIja guNane, kahe che- ane azaMkanIya che arthAt atikrAMtavayavALA jIvo sarva prayojanomAM ja zaMkA yogya hotA nathI. A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : keTalAka naivedyavRddhAdi anyadarzanavALA kahe che ke ATha varSanI uMmaravALA jIvo paNa bAlabhAvavALA ja che. tethI jema ATha varSanI pUrvamAM bAla hovAne kAraNe jIva dIkSA mATe ayogya che, tema ATha varSa pachI paNa bAla hovAthI jIva cAritra grahaNa karavA mATe yogya nathI. AthI teonA abhiprAya pramANe pakva uMmaravALA jIvone dIkSA ApI zakAya, paraMtu bAlane nahIM. vaLI, naivedyavRddhAdimAMthI anya keTalAka naivedyavRddho kahe che ke je lokoe saMsAramAM lagna karIne bhogo bhogavyA che teonI pravrayA niSpApa che; kema ke yuvAna vayamAM paNa viSayonI icchA thavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI jemaNe viSayono saMga anubhavyo nathI teone saMyama grahaNa karyA pachI paNa vAraMvAra viSayonuM smaraNa thavAthI tenuM citta saMyamamAM rahI zakatuM nathI; ane yatie to saMbhavita doSono paNa parihAra karavo joie. mATe bhogo bhogavIne yuvAna vaya jemaNe pasAra karI hoya tevA jIvone dIkSA ApI zakAya, anyane nahIM. vaLI, te naivedyavRddho atItavayavALA jIvone dIkSAnA adhikArI svIkAravA arthe vizeSa yukti batAve che ke atItavayavALAoe viSayonA sukhano anubhava karyo hoya che. tethI viSayonA viSayamAM teone kautukanI nivRtti thayelI hoya che ane anya lokone paNa teonA viSayamAM zaMkA thatI nathI. tethI bhuktabhogIone pravajayA ApavAmAM Ave to kharekhara teo sukhe karIne saMyama pALI zake. prastuta TIkAmAM "nimittavaIRUtaSa sarveSAM prAyo sarjana" e prakAranA vacana dvArA e jaNAvavuM che ke yuvAna vayamAM thatA unmAdane anurUpa AnaMdanA nimittakAraNarUpa jeTalA bAhya hetuo che te sarva hetuo prAyaH karIne bhuktabhogI evA atItavayavALA jIvoe potAnI zakti pramANe anubhavI lIdhA hoya che. AthI bAhya viSayonA viSayamAM teone kautukanI nivRtti hoya che. // pa3/54 / For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 55 avataraNikA : jigna - avataraNitArtha : gAthA-para thI 54 mAM vayane AzrayIne pravayAgrahaNa karavAne yogya jIvonA viSayamAM naivedyavRddhAdisaMbaMdhI be prakAranA abhiprAyo batAvyA, temAM bIjA prakAranA abhiprAyanI puSTi mATe graMthakAra te bIjA kathanano 'ithI samuccaya kare che gAthA : dhammatthakAmamokkhA purisatthA jaM cayAri logammi / ee a seviavvA nianiakAlammi savve vi // 55 // anvayArtha : naM=je kAraNathI trilokamAM tharmasthAnamolla cAri puristhA dharma, artha, kAma ane mokSarUpa cAra puruSArtho che, U saLe vi=ane A sarva paNa ninitna=potapotAnA kALamAM vidhyA =sevavA joie. gAthArtha : je kAraNathI lokamAM gharma, artha, kAma ane mokSarUpa cAra puruSArtho che, ane A sarva paNa potapotAnA kALamAM sevavA joie. TIkA : ___dharmArthakAmamokSAH puru SArthAH yad = yasmAt catvAro loke, tatrAhiMsAdilakSaNo dharmaH, hiraNyAdirarthaH, icchAmadanalakSaNaH kAmaH, anAbAdho mokSaH, ete = catvAraH puruSArthAH sevitavyA nijanijakAle = AtmI-yAtmIyakAle sarve'pi, anyathA akSINakAmanibandhanakarmaNastatparityAge doSopapatteriti nAthArthaH || TIkArya : je kAraNathI lokamAM dharma, artha kAma ane mokSarUpa cAra puruSArtho che, temAM ahiMsAdinA lakSaNavALo dharma che, hiraNyAdi artha che, icchA ane madananA lakSaNavALo kAma che, anAbAdha = AbAdhA vagarano, mokSa che. sarva paNa A = cAra puruSArtho, nijanija kAlamAM = potapotAnA kALamAM, sevavA joie; kema ke anyathA = cAra puruSArtho nijanija kALamAM sevavAmAM na Ave to, kSaya nahIM pAmela kAmanA kAraNabhUta karma hovAthI tenA = kAmapuruSArthanA, parityAgamAM doSonI upapatti che = prApti che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 55-56 85 bhAvArtha : lokamAM cAra prakAranA puruSArtha prasiddha che. tyAM ahiMsAdinA pAlanarUpa dharmapuruSArtha che, hiraNyAdirUpa arthapuruSArtha che, viSayonA abhilASarUpa, madanasvarUpa kAmapuruSArtha che ane sarvabAdhAothI rahita mokSapuruSArtha che. A cAreya puruSArtho tenA tenA ucitakALamAM sevavA joie. tema na karavAmAM Ave to yuvAnImAM kAmanA kAraNabhUta bhogakarma kSINa nahIM thayelA hovAne kAraNe, bhogono tyAga karavAmAM kAmanA vikArarUpa doSonI prApti thAya ane pravrayAnuM pAlana samyapha thai zake nahIM. mATe bhuktabhogIone ja dIkSA ApavI joie, A prakArano anya keTalAka naivedyavRddhonA matano Azaya che. papA. avataraNikA : guNAntaramAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke cAra prakAranA puruSArtho potapotAnA kALe sevavA joie, mATe atItavayavALAne dIkSA ApavI joIe. vaLI, tenI puSTi karavA mATe atItavayavALAone dIkSA ApavAthI thatA guNAntarane =anya guNane, kahe chegAthA : taha'bhuttabhogadosA kougkaamgghptthnnaaiiaa| ee vi hoMti vijaDhA joggAhigayANa to dikkhA // 56 // anvayArtha : tada = tathA voDAmadapasthiUTIS=kautuka, kAmagRha,prArthanA vagere muttamogAvo =abhaktabhogavALAonA doSo che, (atikrAMtavayavALAo vaDe) paNa vi = A paNa = kautukAdi doSo paNa, vigaDhA dati = tyAga karAyelA thAya che, to = te kAraNathI phiyA = adhikRtone=atikrAntavayavALAone, viThThI = dIkSA no = yogya che. gAthArtha : tathA kautuka, kAmagaha, prArthanA vagere abhuktabhogavALA jIvone thatA doSo che. atikrAMtavayavALA jIvo vaDe kautukAdi doSo paNa tyAga karAyelA thAya che, te kAraNathI atikrAntavayavALAone ja dIkSA ApavI yogya che. TIkA : tathA abhuktabhogadoSA iti na bhuktA bhogA yaiste abhuktabhogAstaddoSAH kautukakAmagrahaprArthanAdayaH, tatra kautukaM = surataviSayamautsukyaM, kAmagrahaH = tadanAsevanodrekAdvibhramaH, prArthanA = yoSidabhyarthanA, AdizabdA For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 pravajyAvidhAna vastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA paka-pa0 dvalAd grahaNAdiparigrahaH, ete'pi bhavanti vijaDhAH = parityaktA atikrAntavayobhiH pravrajyAM pratipadyamAnairiti, yogyA'dhikRtAnAm = atikrAntavayasAmeva tat = tasmAt dIkSA = pravrajyA, itare tvayogyA evoktdossoppariti pathArtha: paddA u fa" mAM "ma' thI e kahevuM che ke atItavayavALAone ucitakALe cAra puruSArthonuM sevana to thAya che, paraMtu A paNa = kautukAdi saMbhAvanIya doSo paNa, parityakata thAya che, TIkArya : tathA kautuka, kAmagRha, prArthanAdi abhuktabhogavALAnA doSo che=nathI bhogavAyA bhogo jeo vaDe te abhuktabhogavALAo, teonA doSo che. temAM kautuka suratanA viSayavALuM oNsukya; kAmagRha tenA arthAt kAmanA anAsevananA udrekathI thato vibhrama; prArthanA=yoSitanI abhyarthanA = strI pAse kAmanI prArthanA, gari zabdathI strInuM baLathI grahaNAdino parigraha che. A paNa = uparamAM batAvela kautukAdi doSo paNa, pravrayAne svIkAratA evA atikrAMtavayavALAo vaDe parityajAyelA thAya che. "tti' kathananI samApti arthe che. te kAraNathI adhikRtonI = atikrAMtavaya-vALAonI ja, dIkSA = pravrajyA, yogya che. vaLI Itara = atikrAMtavayavALAothI anya evA bAla jIvo, ayogya ja che; kemake uparamAM kahevAyela doSonI upapatti che = prApti che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jemaNe bhogo bhogavyA nathI teone dIkSA ApavAmAM Ave to, bhoganA viSayamAM kautuka thAya che, ane kautuka thavAnA kAraNe teone kAmasevananI manovRtti thAya che. tethI teo dvArA kyAreka strI pAse kAmanI prArthanAno paNa saMbhava rahe ane atizaya kAmano udraka thAya to baLAtkAre strIne paNa grahaNa kare. AthI abhuktabhogIone dIkSA ApavI ucita nathI; ane bhuktabhogIo dIkSA grahaNa kare to kautukAdi doSono paNa tyAga thAya che, tethI paNa atikrAntavayavALA jIvo ja dIkSA mATe yogya che. vaLI uparamAM kahela doSonI prApti hovAthI itara evA bALa jIvo pravrayA mATe ayogya ja che. A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. e pa6 | avataraNikA : eSaH pUrvapakSaH, atrottaramAha - avataraNitArtha : A = gAthA-para thI pamAM batAvyo e pUrvapakSa che, ahIM = pUrvapakSanA kathanamAM, uttarane kahe che gAthA : bhaNNai khuDDagabhAvo kammakhaovasamabhAvapabhaveNaM / caraNeNa kiM virujjhai ? jeNamajogga tti'saggAho // 57 // For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 50 anvayArtha : maUM$= kahevAya che. varmagovaramAvAmAM varoLa = karmanA kSayopazamabhAvathI prabhavavALA=utpanna thavAvALA, caraNa sAthe vRdubhAvo kiM viTTa?= kSullakabhAvakabAlabhAva, zuM virodha kare che? nef=je kAraNathI (kSullako) no=ayogya che, utta=e pramANe sAdo asahvAha che. gAthArtha: graMthakAra pUrvapakSIne kahe che ke tamArA kathanamAM javAba kahevAya che- karmanA kSayopazamabhAvathI utpanna thanArA cAstri sAthe bAlabhAva zuM virodhI che? je kAraNathI bALako ayogya che, e pramANe asahvAha che athati cAstri sAthe bAlabhAva virodhI nathI. TIkA : bhaNyate'tra prativacanaM, kSullakabhAvo bAlabhAvaH, karmakSayopazamabhAvaprabhavena = karmakSayopazamabhAvAt prabhavaH = utpAdo yasya tena, itthambhUtena caraNena sahArthe tRtIyeti saha kiM viru dhyate ? yenAyogyAH kSullakA ityasadgrAhaH, na viru dhyata iti gAthArthaH // 57 // TIkArya : ahIM prativacana kahevAya che = gAthA-para thI pa6 sudhInI pUrvapakSInI zaMkAmAM graMthakAra javAba Ape chekarmanA kSayopazamabhAvathI prabhava che = utpAda che jeno te, AvA prakAranA caraNa sAthe kSullakabhAva = bAlabhAva, zuMviruddha thAya che? jekAraNathI kSullako ayogya che, e prakArano asahache? arthAta viddha thato nathI. varanamAM tRtIyAvibhakti sannA arthamAM che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : cAritra e cAritramohanIya karmanA kSayopazamathI thanAra jIvano pariNAma che, tethI koI jIvane bAlyakALamAM bhavanA nairgasthanA darzanane kAraNe saMsAranA bhogo pratye virakta bhAva thaI zake che. tethI tevA jIvono uMmarathI vartato bAlabhAva cAritranA pariNAmanI utpatti sAthe virodhI thato nathI. tethI bAla jIvone dIkSA apAya nahIM, e prakArano asahvAha che. Ama chatAM, koI jIvavizeSane AzrayIne bAlyakALamAM tevo vairAgya thAya tema na hoya, paraMtu bhogo bhogavyA pachI tene saMsAranI niHsAratA jaNAya tema hoya, tevA jIvane AzrayIne teno bAlabhAva dIkSAne yogya nathI, tema kahevAya; eTalAmAtrathI uMmarathI bAlapaNAvALA sarva jIvo dIkSAne ayogya ja che, tema kahevuM ucita nathI. te pa7 avataraNikA : etadeva spaSTayannAha - For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 58 avataraNitArtha : Ane ja=pUrvagAthAmAM kahyuM ke karmanA kSayopazamathI cAritra pragaTe che ane cAritranI sAthe bAlabhAva virodha pAmato nathI e vAtane ja, spaSTa karatAM graMthakAra kahe che gAthA : takkammakhaovasamo cittanibaMdhaNasamubbhavo bhnnio| na u vayanibaMdhaNo cciya tamhA eANamaviroho // 58 // anvacArtha : tamirovaramo te=cAritramohanIya, karmano kSayopazama rinirvAdasamuhamavo=aneka prakAranA kAraNathI utpanna thavAvALo mAre kahevAyelo che, vayanivaMthaLo vyaya 3=paraMtu vayanA kAraNe ja nahIM. taDDI te kAraNathI mAI=Amanokavaya ane cAritranA pariNAmano, viroho=avirodha che. gAthArtha : cAritramohanIsakarmano kSayopazama aneka prakAranA kAraNathI utpanna thanAro kahevAyelo che, paraMtu vayanA kAraNathI ja nahIM. te kAraNathI bAlyavaya ane cAritranA pariNAmano avirodha che. TIkA : tatkarmakSayopazama: cAritramohanIyakarmakSayopazamaH, citranibandhanasamudbhavo nAnAprakArakAraNAdutpAdo yasya sa tathAvidho, bhaNitaH=ukto'rhadAdibhiH, na tu vayonibandhana eva=na viziSTazarIrAvasthAkAraNa eva, yasmAdevaM tasmAdetayoH vayazcaraNapariNAmayoH avirodhaH abAdheti gAthArthaH // 58 // TIkArya : te karmano kSayopazama = cAritramohanIya karmano kSayopazama, ahaMdAdi vaDe citranibaMdhanathI samudUbhavavALo kahevAyo che = aneka prakAranA kAraNathI utpAda che jeno te tevA prakArano kahevAyo che; paraMtu vayanA nibaMdhanavALo ja nathI arthAt viziSTa zarIranI avasthAnA kAraNavALo ja kahevAyo nathI. je kAraNathI Ama che = uparamAM kahyuM ema che, te kAraNathI A beno = vaya ane caraNanA pariNAmano, avirodha che = abAdhA che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : cAritramohanIya karmano kSayopazama thavAnAM aneka kAraNo che. keTalAka jIvo bhUtakALanI ArAdhanAne kAraNe bAlyavayamAM paNa tevo cAritramohanIya karmano kSayopazama prApta karI zake che, to keTalAka jIvone bAlyAvasthAmAM vairAgyanI sAmagrI prApta thaI hovAthI cAritramohanIya karmano kSayopazama thAya che. vaLI keTalAka jIvone bAlyavayamAM cAritramohanIya karmano kSayopazama thAya tevI sAmagrI maLavA chatAM tyAre kSayopazama thato nathI, ane pAchaLanI vayamAM svAbhAvika bAlyakALanI vAtonuM smaraNa karIne paNa vagara For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 58-59 sAmagrIe kSayopazama thAya che. tethI je nimittathI cAritramohanIyakarmano kSayopazama thaI zake che, te nimittane pAmIne, te vayamAM, te jIva cAritrane yogya bane che; paraMtu atItavayavALAone ja dIkSA ApI zakAya, e vAta pUrvapakSInI ucita nathI; kema ke cAritramohanIya karmano kSayopazama mAtra vayane kAraNe thato nathI. ahIM cAritramohanIyakarmano kSayopazama vayane kAraNe ja nathI, ema Ava kAra dvArA e prApta thAya ke vaya karmanA kSayopazamanuM sarvathA kAraNa nathI ema nahIM, paraMtu keTalAka jIvone pUrvanI vayamAM cAritramohanIyakarmano kSayopazama na thAya, topaNa pAchaLanI vayamAM cAritramohanIyakarmano kSayopazama thavAthI saMyamano pariNAma thaI zake che; chatAM, sarvatra vayane kAraNe ja cAritramohanIya karmano kSayopazama thAya, tevo niyama nathI. vaLI, gAthA-para mAM kahela ke ATha varSano paNa bALaka kSullakabhAvavALo hovAthI cAritrane ayogya che, ema keTalAka mAne che, ane gAthA-pa3 nA pUrvArdhamAM kahela ke anya keTalAka, bhuktabhogIonI ja dIkSA pAparahita mAne che. te baMnne matanuM prastuta gAthAthI nirAkaraNa thAya che; kema ke koika jIvane bAlyavayamAM paNa cAritramohanIya karmano kSayopazama thaI zake to koIka jIvane yuvAnavayamAM paNa thaI zake, to vaLI koIka jIvane to vRddhAvasthAmAM paNa na thAya. tethI cAritramohanIya karmanA kSayopazamamAM vaya ja kAraNa nathI. mATe yogya jIvane koipaNa vayamAM pravrayA ApI zakAya, e vAtanuM prastuta gAthAthI sthApana thAya che. I58 avataraNikA : itthaM caitadaGgIkartavyamiti drshytiavataraNikArya : ane A = pUrvagAthAmAM kahyuM ke cAritramohanIyano kSayopazama vayane kAraNe ja thato nathI e kathana, A rIte aMgIkaravuM joie = prastuta gAthAmAM kahevAya che e rIte svIkAravuM joie; e pramANe darzAve chegAthA : gayajovvaNA vi purisA bAla vva samAyaraMti kammANi / doggainibaMdhaNAI jovvaNavaMtA vi Na ya kei // 59 // anvayArtha : nayano vyaUT vikaratayauvanavALA paNa purisA=puruSo vAta a=bAlonI jema=yauvanonmattonI jema, soviMtharuM lakSmaNa samayAMti durgatinAM nibaMdhana evAM karmone Acare che novyaUvaMtA vi 3 T =ane yauvanavALA paNa keTalAka (tevAM karmone AcaratA) nathI. gAthArtha : gatavanavALA paNa puruSo cauvanonmattanI jema durgatinAM kAraNabhUta evAM kriyArUpa karmo kare che ane yavanavALA paNa keTalAka tevAM kAma karatA nathI. For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ GO pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' hAra | gAthA 59-60 TIkA : gatayauvanA api = atikrAntavayaso'pi puruSAH bAlA iva yauvanonmattA iva samAcaranti Asevante karmANi-kriyArU pANi, kiMviziSTAni? ityAha- durgatinibandhanAni kugatikAraNAni, yauvanavanto'pi =yauvanasamanvitA api na ca kecana samAcaranti tathAvidhAni karmANi, tato vyabhicAri yauvanamiti thArtha: pa. TIkArya : gayela che yauvana jemanuM evA paNa = atikrAMta thayela che vaya jemanI evA paNa, puruSo bALakonI jema = yauvanathI unmatta evA puruSonI jema, kriyArUpa karmone Acare che = seve che. kevA prakAranAM karmo Acare che? ethI kahe che-durgatinAM nibaMdhana = kugatinAM kAraNa, evAM kriyArUpa karmo Acare che ane keTalAka yauvanavALA paNa = yauvanathI samanvita puruSo paNa, tevA prakAranA = durgatinAM kAraNabhUta, karmone AcaratA nathI. te kAraNathI yauvana vyabhicAravAnuM che, arthAt yuvAnImAM abhuktabhogIone kautukAdi doSo thAya ja, evo niyama nathI. e pramANe gAthArtha che. 59 avataraNikA : tataze - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke yuvAna avasthA pasAra karI cUkelA paNa keTalAka puruSo anucita pravRtti kare che ane keTalAka yuvAnImAM paNa anucita pravRtti karatA nathI. te kathanano ja phalitArtha jaNAvavA mATe "tata' thI joDANa karatAM kahe che gAthA : jovvaNamavivego cciavineo bhAvao utybhaavo| jovvaNavigamo so uNa jiNehiMna kayA vi paDisiddho // 60 // anvayArtha : bhAvamoDavive govyA=bhAvathI ja paramArthathI ja, aviveka ja yauvana vize jANavuM, tathaHvo=(ane) teno=avivekano, abhAva goLavAno yauvanano vigama (jANavo). 3UT= vaLI te=avivekano abhAva, nirdikajino vaDe te vira siddho kyAre paNa pratiSedhAyo nathI. gAthArtha : paramArthathI ja aviveka ja yauvana jANavuM ane avivekano abhAva cauvanano nAza jANavo. vaLI avivekano abhAva bhagavAna vaDe kyAreya pratiSedhAyo nathI. For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 60-61 91 TIkA : yauvanamaviveka eva vijJeyaH bhAvatastu paramArthata eva tadabhAvaH avivekAbhAvo yauvanavigamaH, sa punaH avivekAbhAvo jinairna kadAcit pratiSiddhaH, sadaiva sambhavAditi gAthArthaH // 60 // TIkArtha : bhAvathI ja=paramArthathI ja, aviveka ja yauvana, ane teno abhAva=avivekano abhAva, yauvanano vigama nAza, jANavo. vaLI te=avivekano abhAva jino vaDe kyAreya pratiSedhAyo nathI, kema ke vivekano sadA ja=sarva umaramAM ja, saMbhava che. e pramANe gAthArtha che. II6nA avataraNikA : matrA - avataraNitArtha : ahIM arthAt pUrvamAM sthApana karyuM ke bhAvathI aviveka ja yauvana che ane vivekano sarva uMmaramAM ja saMbhava che, tethI vivekavALAne koIpaNa uMmaramAM dIkSA ApI zakAya e prakAranA graMthakAranA kathanamAM, pUrvapakSI kahe che arthAt zaMkA kare che gAthA : jai evaM to kamhA vayammi niamo kao unaNu bhaNiyaM / tadaho parihavakhittAi kAraNaM bahuvihaM puvvaM // 61 // anvayArtha : naDuM viM=jo Ama che=yauvana vyabhicArI che, to=to vayakivayamAM niyamo =niyama vakhtA=yA kAraNathI jamo 3 karAyo ja che? (teno graMthakAra uttara Ape che-) to =tenI adhaH=ATha varSanI nIce, ravirAchuM vahiM kSAra paribhavakSetrAdirUpa bahuvidha kAraNa pua=pUrve bhAyaM kahevAyela che. * nag' pUrvapakSInA AkSepanA parihAra arthaka che. gAthArtha : je covana vyabhicArI che, to vayamAM niyama kema karAyo ja che ? teno graMthakAra uttara Ape che ke ATha varSanI nIce paribhAvakSetrAdi bahu prakAranAM kAraNa pUrve kahevAyela che. TIkA : yadyevaM yauvanaM vyabhicAri, tataH kasmAdvayasi niyamaH kRta eva? aSTau samA ityevaMbhUtaH; atrottaramAhananu bhaNitam atra tadadhaH paribhavakSetrAdi kAraNaM bahuvidham=anekaprakAraM pUrvamiti gAthArthaH // 61 // For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 1-2 TIkArtha : jo A pramANe cheHyauvana vyabhicAravAnuM che, to vayamAM kayA kAraNathI "ATha varSo' e prakArano niyama karAyo ja che? ahIM=A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM, uttarane kahe che- ahIM=A zaMkAnA samAdhAnamAM, tenI nIce=ATha varSanI nIce, paribhavakSetrAdirUpa bahuvidha =aneka prakAranA, kAraNa pUrve kahevAyela che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvapakSI zaMkA kare che- jo yauvanamAM dIkSA grahaNa karavAthI abhuktabhogIone doSo thAya ja, evo niyama nathI, to ATha varSanI vayavALo dIkSAne yogya che, evo gAthA-50 mAM niyama kema karyo che? arthAta ATha varSathI nAnI uMmaravALAne dIkSAno niSedha kema karyo che? tene graMthakAra uttara Ape che- ATha varSathI nAnI vayavALo dIkSita parAbhavanuM pAtra bane che, vagere bahuvidha kAraNo gAthA-pa1 mAM jaNAvela ja che. //61 avataraNikA : pUrvapakSamulliGgaya vyabhicArayannAha - avataraNikArya gAthA-para ane gAthA-pa3nA pUrvArdhamAM keTalAkanaivedyavRddhono mata batAvyo hato, temanuM gAthA-57thI 61 mAM nirAkaraNa karyuM. have gAthA-pa3nA uttarArdhamAM potAnA pakSanI puSTi mATe te anya naivedyavRddhoe je hetu Apela, tenuM nirAkaraNa karavA mATe pUrvapakSano ullekha karIne vyabhicAra batAvatAM graMthakAra kahe chegAthA : saMbhAvaNijjadosA vayammi khuDDu tti jaM pi taM bhnniaN| taM pi na aNahaM jamhA subhuttabhogANa vi samaM taM // 62 // anvayArtha : vazi=(yuvAna)vayamAM saMbhAvAtosA=saMbhAvanIya doSo vRduHzullaka= unmAda karAve evA, hoya che. utta=e pramANe na mafmaM=je (gAthA-pa3 nA uttarArdhamAM) kahevAyuM, te pikate paNa na mardana anagha nathI. nahIM=je kAraNathI amuttama IIT vikasumuktabhogavALAone paNa taMtrata=saMbhAvanIyadoSatva, samaM=samAna che. noMdha A gAthAnA bIjA pAdamAM 'fpa taM maNi' che, temAM 'pa' ane 'ta' zabda vadhArAno bhAse che; kema ke teno artha TIkAmAM paNa nathI. athavA to A gAthAnA pUrvArdhano anvayArthI bIjI rIte nIce pramANe thai zake, paraMtu TIkAmAM te bIjI rIta pramANe artha karela nathI. For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 62-63 vatrivayamAM saMmavAinavonA=saMbhAvanIya doSo u=kSullaka hoya che, utta=e pramANe = pi te mafai=je paNa te kahevAyuM, te pi=te paNa madiM=zobhana nathI. gAthArtha : yuvAnavayamAM saMbhAvanIya doSo unmAda karAve evA hoya che, e pramANe je gAthA-pa3 nA uttarArdhamAM kahevAyuM te paNa zobhana nathI. je kAraNathI subhaktabhogIone paNa saMbhAvanIcadoSapaNuM samAna che. TIkA : 'sambhAvanIyadoSA vayasi kSullakA' iti yad bhaNitaM pUrvaM, tadapi tadbhaNitamapi nAnaghaM na zobhanaM, kuta ? ityAha- yasmAt subhuktabhogAnAmapi atItavayasAM RSizRGgapitRprabhRtInAM samatulyaM tat = sambhAvanIyadoSatvamiti gaathaarthH||62|| TIkArya : "vayamAMkayauvanavayamAM, saMbhAvanIya doSo kSullaka hoya che," e pramANe je pUrve kahevAyuM, te paNa=te kahevAyeluM paNa, anagha nathI zobhana nathI; kayA kAraNathI? ethI kahe che- je kAraNathI atItavayavALA, sArI rIte bhogavAyela che bhogo jeo vaDe evA paNa RSizRMganA pitA vagerene te=saMbhAvanIyadoSapaNuM, sama cheetulya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-pa3 nA uttarArdhamAM kahela ke yauvanavayamAM yuvAna vyaktine kautukAdi saMbhavita doSo thAya che, tethI bhaktabhogIone ja dIkSA ApavI joie, te kathana suMdara nathI; kema ke anyadarzanamAM rahelA RSizaMganA pitA vagere sArI rIte bhogavela bhogovALA ane atItavayavALA hatA; chatAM saMnyAsa lIdhA pachI teo parastrImAM laMpaTa thayA. tethI atItavaya ke yauvanavaya saMyama mATe niyAmaka nathI. AthI bAla, yuvAna ke vRddha avasthAmAMthI game te avasthAmAM rahela paNa puruSa pUrve batAvelA dIkSAne yogya 16 guNo vALo hoya, to dIkSA levA mATe yogya che. 6ra. avataraNikA : avataraNikArya : gAthA-pa3 mAM batAvela bhuktabhogIone ja dIkSA ApavAnuM kahenAra naivedyavRddhanA matanuM pUrvagAthAmAM graMthakAre khaMDana karyuM. have te matamAM 'gni' thI anya doSa batAve che gAthA : kammANa rAyabhUaM veaMtaM jAva mohaNijjaM tu / saMbhAvaNijjadosA ciTThai tA caramadehA vi // 63 // For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 63 anvayArtha : vetinAva morjitu=vaLI vedanA aMtavALuM yAvata mohanIya=saMpUrNa mohanIyakarma, HIST=karmomAM rAyamUi=rAjabhUta viduraM=rahe che, saMbhAvaLikko saMbhAvanIya doSavALA gharamAM vikaramadehavALA paNa che. * 'tA' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : vaLI veda che aMtamAM jene evuM saMpUrNa mohanIyakarma kamoMmAM pradhAna varte che, vaLI saMbhAvanIya doSavALA caramazarIrIo paNa che. TIkA : karmaNAM rAjabhUtaM azubhatayA pradhAnamityarthaH oghata eva mithyAtvAderArabhya vedAntaM yAvanmohanIyaM tu tiSThatIti yogaH, turvizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi? svaprakriyAmAzrityaivaM tantrAntaraM tvAzritya bhavAbhinandinI avidyA parigRhyate, sambhAvanIyadoSAH tAvat caramadehA api pazcimazarIrA api, tiSThantu tAvadanya iti thAI: dArUA. TIkArya : aff yoja: vaLI oghathI ja = sAmAnyathI ja, mithyAtvanI AdithI arthAt mithyAtvamohanIya karmanI zarUAtathI, AraMbhIne vedanA aMtavALuM yAvat mohanIyakarma, karmomAM rAjabhUta = azubhapaNAne kAraNe pradhAna, rahe che. mULagAthAnA cothA pAdamAM rahela tichati nuM yojanA bIjA pAdamAM rahela mohanI tu pachI che. samAvanI yoSA:- tAva saMbhAvanIya doSo che jemane evA caramazarIravALA paNa che, anyo to dUra raho=atItavayavALA jIvo to dUra raho. tuH vizeSaUTI. paradA, 'tu' vizeSaNanA arthavALo che.te tu zuM vizeSa kare che? te kahe chesvaprakriyAne AzrayIne A pramANe che arthAta jainadarzananI mAnyatA pramANe mithyAtvanI AdithI mAMDIne vedanA aMtavALuM yAvat mohanIya karmomAM rAjabhUta che e pramANe che. vaLI taMtrAMtarane = anyadarzanane, AzrayIne bhavAbhinaMdinI evI avidyA karmomAM rAjabhUta parigrahaNa karAya che. rUti thArtha e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vedanA udayane sAme rAkhIne yauvanamAM dIkSA ApavAno niSedha karanAra pUrvapakSIne graMthakAra kahe che ke ATha karmomAM pradhAna evA mohanIyakarmanA vizeSathI asaMkhyAta bhedo che ane sAmAnyathI 28 bhedo che. temAM prathama 3 darzanamohanIya, tyArapachI 16 kaSAyo ane tyArapachI 9 nokaSAyo che, ane te 9 nokaSAyomAM For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 63-64 ( 95 paNa sauthI chelle 3 vedonI gaNanA karela che. mATe svadarzananI prakriyAne AzrayIne sAmAnyathI 28 bhedovALI ane vedanA aMtavALI mohanIyakarmanI prakRti sarva karmomAM pradhAna che; ane anyadarzananI prakriyAne AzrayIne bhavAbhinaMdinI evI avidyA sarva karmomAM pradhAna che. tethI mohanIyakarmanI 28 mAMthI koIpaNa prakRti balavAna hoya tevA jIvone, athavA azuci AdimAM zucitvanI buddhi Adi rUpa avidyA hoya tevA saMsAranA rasiyA jIvone, dIkSA ApI zakAya nahIM tema mAnavuM ucita che; paraMtu atItavayavALAne ja dIkSA ApI zakAya tema mAnavuM anucita che; kema ke saMbhAvanIya doSo mAtra vedanA udayathI ja thatA nathI, paraMtu krodhAdithI paNa ghaNA jIvo saMyamano nAza karIne durgatimAM jAya che, te rUpa balavAna mohanIyakarmanA udayathI saMbhAvanIya doSo thAya che. vaLI, pUrvapakSI kahe che ke bhuktabhogIone kAmAdi vikAro saMbhavita nathI, mATe teone dIkSA ApavI ucita che. tethI graMthakAra kahe che ke saMyamagrahaNa karela caramazarIrIone paNa anAdikALanA saMskArane kAraNe kAmAdi vikAro thavAno saMbhava hoya, to atItavayavALA bhuktabhogIone to saMbhava hoya ja. tethI mAtra doSonA saMbhavane AzrayIne abhuktabhogI jIvone dIkSA mATe ayogya svIkArIe, to caramazarIrIone paNa dIkSA ApI zakAya nahIM, to atItavayavALAne kevI rIte ApI zakAya? arthAtu na ja ApI zakAya. vizeSArtha : saMbhAvanIya doSone AzrayIne abhaktabhogI jIvone dIkSA mATe ayogya kahevA ucita nathI, kema ke bhuktabhogI evA paNa RSizaMganA pitA Adine saMbhAvanIya doSo che ane caramazarIrIne paNa saMbhAvanIya doSo che. AthI bhaktabhogI hoya ke abhuktabhogI hoya; caramazarIrI hoya ke acaramazarIrI hoya; paraMtu mohanIyakarmanI sarva prakRtio maMda vartatI hovAne kAraNe jeone vartamAnamAM kAmAdi vikAro satAvatA na hoya, tevA jIvo dIkSA mATe yogya che. Ama, dIkSAyogya jIva vayanA baLathI nakkI thato nathI, paraMtu sarva karmomAM pradhAnabhUta mohanIyakarma jenuM maMda thayuM hoya, te ja jIva grahaNa karela dIkSAne samyagu pALI zake che. tethI bhaktabhogI ke abhuktabhogI jIvo jo maMdakaSAyavALA hoya to ja dIkSAne yogya che. e prakAre gAthA-62-63 no Azaya che. II6all avataraNikA : yatazcaivam - avataraNikArya : ane je kAraNathI Ama che, arthAt sarva karmomAM mohanIyakarma pradhAna che ane doSonI saMbhAvanA caramadehavALA jIvone paNa rahetI hovAthI atItavayavALA jIvone paNa rahe che, te kAraNathI zuM prApta thAya? e prastutagAthAmAM batAve che gAthA : tamhA na dikkhiavvA kei anniattttibaayraadaaraa| te na ya dikkhAvialA pAyaM jaM visamameaMti // 64 // For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 anvayArtha : taddA = te kAraNathI = sarva karmomAM pradhAna mohanIyakarma hovAthI saMbhAvanIya doSo thAya che te kAraNathI, aLimaTTivAyarAvArA = anivRttibAdaraguNasthAnakathI pahelAM vejJa na vivizrvagavvA = koine dIkSA na ApavI joie; te ya = ane teo anivRttibAdaraguNasthAnakavALA jIvo, pAyaM vizrvAvitratA na = prAyaH dIkSAthI vikala hotA nathI; naM = je kAraNathI traM vittamaM = A viSama che = anyonyAzrayadoSavALuM pUrvapakSInuM kathana viSama che. = * 'ti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra / gAthA 64 pUrvagAthAmAM kahyuM ke sarva karmomAM pradhAna evA mohanIyakarmathI saMbhAvanIya doSo thAya che. te kAraNathI pahelA guNaThANAthI mAMDIne AThamA guNaThANA sudhI koine dIkSA na ApavI joie, ane anivRttibAdara nAmanA navamAguNasthAnakavALA jIvo prAyaH dIkSArahita hotA nathI; je kAraNathI A pramANe che te kAraNathI, saMbhAvanIya doSo hoya tyAM sudhI dIkSA apAya nahIM evuM mAnIe to anivRttibAdaraguNasthAnaka sudhI koine dIkSA apAya nahIM, ane dIkSA lIdhA vinA prAyaH jIvone anivRttibAdaraguNasthAnaka prApta thatuM nathI, e rUpa anyonyAzrayadoSasvarUpa pUrvapakSInuM kathana viSama che. TIkA H yasmAdevaM tasmAnna dIkSitavyA = na pravrAjanIyAH kecid anivRttibAdarebhya ArAt, kSapakazreNiprakrame yAvadanivRttibAdarA na saMjAtAstAvanna dIkSitavyA iti svaprakriyAnusAreNa, tantrAntaraparibhASayA tvAnandazaktyanubodhenAvAptANimAdibhAvebhya ArAditi, te ca anivRttibAdarAH avAptANimAdibhAvA vA na dIkSAvikalAH = na pravrajyAzUnyAH prAyaH tatrAnyatra vA janmani dravyadIkSAmapyAzritya, maru devIkalpAzcaryabhAvavyavacchedArthaM prAyograhaNam, etacca tantrAntare'pi svaparibhASayA gIyata eva 'atyantamanavAptakalyANo'pi kalyANaM prApta' iti vacanAt, yadyasmAdevaM viSamametat tataH = tasmAd viSamaM saGkaTametat, kimuktaM bhavati ? dIkSAvyatirekeNa viziSTaguNA na bhavanti tadvyatirekeNa ca na dIkSetItaretarAzrayavirodha iti gAthArthaH // 64 // TIkArya : * yakSmAve......svakriyAnusAreLa je kAraNathI Ama che=sarva karmomAM pradhAnabhUta mohanIyakarma hovAthI caramazarI2Ione paNa saMbhAvanIya doSo che, te kAraNathI anivRttibAdaraguNasthAnakathI pahelAM koIne dIkSA ApavI joIe nahi=pravrajyA ApavI joIe nahi. A kathana spaSTa kare che- kSapakazreNinA prakramamAM jyAM sudhI jIvo anivRttibAdaraguNasthAnakavALA na thAya tyAM sudhI dIkSA ApavI joie nahi. e pramANe svaprakriyAnusArathI=jainadarzananI prakriyA anusAre, jANavuM. tA...........viti vaLI, taMtrAntaranI = anyadarzananI, paribhASA vaDe AnaMdazaktinA anubodhathI = anubhavathI, prApta karela aNimAdi bhAvothI pahelAM koine dIkSA ApavI joie nahIM. 'kRti' anyadarzananI paribhASAthI karela kathananI samApti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 64 te . ..dhyAtri ane teo =anivRttibAdaraguNasthAnakavALA athavA prApta karela aNimAdibhAvavALA jIvo, prAya: tyAM te janmamAM, ke anya janmamAM dravyadIkSAne paNa AzrayIne dIkSAthI vikala hotA nathI=pravrayAthI zUnya hotA nathI. vI .pradyummarudevI jevA AzcaryabhAvanA vyavaccheda mATe "prAyaH'nuM grahaNa che. tigna ... vavanAt ane A=marudevImAtA jevA keTalAka jIvo dravyadIkSA vagara paNa aNimAdibhAvo prApta kare che e, taMtrataramAM paNa=anyadarzanamAM paNa, svanI=anyadarzananI potAnI, paribhASA vaDe gavAya ja che=kahevAya ja che; kema ke "atyaMta anivAta lyANavALo paNa kalyANane pAmyo," arthAt kyAreya dravyadIkSA nahIM grahaNa karavArUpa atyaMta nahIM prApta karelA kalyANavALo paNa marudevImAtAno jIva aNimAdibhAva pAmavArUpa kalyANane pAmyo, e prakAranuM anyadarzananuM vacana che. tethI koIka jIvane choDIne sarva jIvo koika bhavamAM dravyadIkSA grahaNa karIne ja anivRttibAdaraguNasthAnaka pAme che, paraMtu dravyadIkSA vagara pAmI zakatA nathI, ema nakkI thAya. ya marevaM patta viSama ja kAraNathI A pramANe=uparamAM kahyuM e pramANe, A=dravya dIkSA vagara anivRtti bAdaraguNasthAnaka prAyaH prApta thatuM nathI e, viSama che. tata: tawAta viSama dUra te kAraNathI A=jyAM sudhI saMbhAvanIya doSo che tyAM sudhI dravya dIkSA apAya nahIM ane bhuktabhogIone ja dIkSA apAya e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana, viSama saMkaTavALuM che; kema ke anivRttibAdaraguNasthAnaka pAmyA pahelAM saMbhAvanIya doSo rahe ja che ane dravyadIkSA vagara anivRttibAdaraguNasthAnaka prApta thatuM nathI. vimu mavati? viSama saMkaTa kahevA dvArA zuM kahevAyeluM thAya che? te batAve che rIkSA ...matti dIkSAnA vyatirekathI viziSTa guNo thatA nathI=dIkSA vagara jyAM saMbhAvanIya doSo nathI tevA anivRttibAdaraguNasthAnakanI prAptirUpa ke aNimAdi bhAvonI prAptirUpa viziSTa guNo thatA nathI. tavyatire ra ra rIkSA ane tenA vyatirekathI dIkSA thatI nathI=pUrvapakSInA kathana mujaba viziSTa guNonI prApti vagara dIkSA apAtI nathI. rUti tarIzravirodha: e prakArano anyonyAzrayarUpa virodha che. AthI jayAM sudhI doSono saMbhava che, tyAM sudhI dIkSA na apAya, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana ayukta che. Ama, prastuta gAthAno dhvani e che ke dIkSAyogya guNo jenAmAM hoya, tevo bAla, vRddha ke yuvAna athavA bhuktabhogI ke abhuktabhogI jIva dIkSA levA mATe yogya che. rUti thaIe pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSI kahe che ke jayAM sudhI jIva yauvanavayane vaTAvI cUkyo na hoya, tyAM sudhI kAmAdi vikAro thavAno saMbhava che, mATe abhuktabhogIne dIkSA ApI zakAya nahIM. tene gAthA-63 mAM graMthakAre kahyuM ke For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 24 mohanIyakarma sarva karmomAM pradhAna che, ane jayAM sudhI jIva anivRttibAdaraguNasthAnaka pAme nahIM, tyAM sudhI doSono saMbhava rahe che, te A rIte kSapakazreNimAM trIjA anivRttikaraNathI jIva mohanIyakarmano saMpUrNa nAza kare che, ane te anivRttikaraNa navamA guNasthAnake pragaTa thAya che, ane kSapakazreNimAM pragaTa thayeluM te anivRttikaraNa avazya karmono nAza karIne nivartana pAme che, tethI navamAM guNasthAnakane anivRttikaraNa guNasthAnaka kahela che. AnAthI e prApta thAya ke anivRttikaraNanI prApti pUrve doSo pedA karAvI zake tevA karmo AtmA para vidyamAna hoya che, tethI anivRttikaraNa prApta karyuM nathI tevA jIvone doSo thavAno saMbhava rahe che. mATe saMbhAvanIya doSovALA jIvone dIkSA na apAya, ema kahevAthI, anivRttikaraNa nAmanA navamAM guNasthAnakanI prApti pUrve koI jIvane dIkSA ApI zakAya nahIM, tema jainadarzananI prakriyA pramANe mAnavAnI Apatti Ave; ane upazamazreNI dvArA agiyAramA guNasthAnake jaI AvelA jIvane paNa mohanA udayathI doSo thaI zake che, mATe upazAMtamoha guNasthAnakavALA jIvane paNa dIkSA ApI zakAya nahIM. vaLI, anyadarzananI paribhASA pramANe AnaMdazaktinA anubhavathI aNimA, garimAdi labdhio pragaTa thAya, tyArapachI jIvamAM doSono saMbhava raheto nathI, tethI anyanA mata pramANe paNa aNimA vagere labdhionI prApti pahelAM dIkSA ApI zakAya nahIM. vaLI, uparamAM kahyuM ema svIkArI levAmAM Ave to e prazna thAya ke, dravyadIkSA grahaNa karyA vagara prAyaH karIne koI jIvane anivRttibAdaraguNasthAnaka prApta thatuM nathI, ane anivRtti bAdaraguNasthAnaka prApta thayA vagara koI jIva dIkSAno adhikArI thAya nahIM; tethI saMbhAvanIya doSone AzrayIne abhuktabhogIne dIkSA na ja apAya tema kahevuM atyaMta asaMbaddha che; kema ke saMbhAvanIya doSone AzrayIne abhuktabhogIne dIkSA mATe ayogya svIkArIe to, jayAM sudhI navamuM guNasthAnaka pAme nahIM tyAM sudhI koI jIva dIkSAno adhikArI bane nahIM, ane jIva dIkSA grahaNa kare nahIM tyAM sudhI prAyaH karIne navamuM guNasthAnaka Ave nahIM, tevo anyonyAzrayadoSa prApta thAya che. mATe A kathana atyaMta viSama che. tethI pUrve batAvelA dIkSAyogya 16 guNovALA jIvone dIkSA ApavAno niSedha karI zakAya nahIM. ahIM "prAyaH' zabdathI e prApta thAya ke mokSamAM janArA moTA bhAganA jIvo carama bhavamAM saMyamanA pAlana dvArA kSapakazreNi prApta kare che; to keTalAka jIvo gRhasthaliMgamAM paNa kSapakazreNi prApta kare che, paraMtu teoe prAya: karIne pUrvabhavamAM to dravyadIkSA grahaNa karI hoya che. tethI kSapakazreNinI prAptimAM dravyadIkSA atiupakAraka che, chatAM marudevImAtA jevA koIka jIvane sarvathA dravyadIkSA vagara paNa kSapakazreNi prApta thaI zake che, te prAyaH zabdathI grahaNa thAya che. vaLI, anyadarzanavALA paNa prAyaH karIne dravyadIkSAthI aNimAdi labdhio prApta thAya che tema mAne che. AthI teo kahe che ke atyaMta nahIM pAmelA kalyANavALo paNa jIva kalyANane pAmyo, arthAt koI bhavamAM saMyama grahaNa karela nahIM hovA chatAM aNimAdi labdhine pAmyo. tethI marudevI mAtA jevA koIka jIvane choDIne dravyadIkSA vagara mokSarUpa kalyANa pAmI zakAtuM nathI, mATe doSonI saMbhAvanAmAtrane AzrayIne dIkSA ApavAno niSedha karavo anucita che. For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 64-65 vaLI, kSapakazreNinA navamA guNasthAnaka pachI jIvane dIkSAno adhikArI svIkAravAmAM Ave to, marudevImAtA jevA koika jIvo dIkSAnA adhikArI banI zake, te sivAyanA koI jIvo dIkSAnA adhikArI banI zake nahIM, kema ke moTAbhAganA jIvo dravya dIkSA grahaNa karyA vinA kSapakazreNinA navamA guNasthAnakane pAmI zakatA nathI, tethI tevA jIvone AzrayIne doSonI saMbhAvanAmAtrathI dIkSAno niSedha karavAmAM Ave to kalyANamArgano uccheda thAya. mATe bhuktabhogIone ja dIkSAdAnanuM pUrvapakSInuM kathana asamaMjasa che. vizeSArtha : kSapakazreNino prAraMbha cothAthI sAtamA sudhInA koIpaNa guNasthAnakamAM thaI zake che, ane jo kSapakazreNimAM caDhanAra jIve pUrve AyuSya bAMdhyuM na hoya to te jIva kSapakazreNi pUrI karIne aTake che, tethI tevA jIvane doSonI saMbhAvanA rahetI nathI; ane kSapakazreNimAM caDhela ane apUrvakaraNaguNasthAnakane prApta karela jIva avazya mohano nAza karavAno che, topaNa te jIvamAM saMbhAvanIya doSonA kAraNabhUta evo mohanIyakarmano udaya varte che. mATe saMbhAvanAne AzrayIne jema abhaktabhogIne dIkSA ApI na zakAya, tema kSapakazreNimAM caDhela AThamA apUrvakaraNaguNasthAnakavALA jIvane paNa dIkSA ApI na zakAya; kema ke abhuktabhogIne jema doSasaMbhavanuM kAraNa teNe nahIM bhogavelA bhoga che, tema kSapakazreNie caDhelA AThamA guNasthAnakavALA jIvane paNa doSaniSpattinuM kAraNa tenAmAM vartatI mohanIyakarmanI prakRti che. AthI doSasaMbhavarUpa kAraNa vidyamAna hoya tyAM sudhI dIkSAdAnarUpa kArya na karAya, tema mAnavuM paDe. mATe paramArthathI navamA anivRttibAdaraguNasthAnakathI doSono saMbhava nathI. tethI navamuM guNasthAnaka prApta na thAya tyAM sudhI koIne dIkSA ApI zakAya nahIM, ema mAnavuM paDe. // 64/ avataraNikA : anyaduccArya samatAM drshynnaahavataraNikArya : gAthA-para-pa3mAM pUrvapakSIno abhiprAya batAvIne te abhiprAyanuM graMthakAre gAthA-pa7 thI 64mAM nirAkaraNa karyuM. have anya abhiprAyane uccArIne =gAthA-54 mAM pUrvapakSIe yukti Apela ke bhuktabhogIo vijJAta-viSayasaMgavALA hovAthI sukhe karIne saMyama pALI zake che enuM uccAraNa karIne, abhuktabhogIomAM paNa vijJAtaviSayasaMgapaNuM samAna ja che, e rUpa samapaNAne darzAvatAM graMthakAra kahe che gAthA : viNNAyavisayasaMgA jamuttamiccAi taM pi NaNu tullaM / aNNAyavisayasaMgA vi tagguNA kei jaM huMti // 65 // anvayArtha : vidhAviyai phuggA=vijJAtaviSayasaMgavALA' ityAdi = 3tta je kahevAyuM, te pi tuchuM te paNa kharekhara (amArA pakSamAM paNa) tulya che; baM=je kAraNathI maUTyaviyarsa vi =ajJAtaviSayasaMgavALA paNa keTalAka to hRtietenA=vijJAtaviSayasaMganA, guNavALA hoya che. For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 65 gAthArtha : vijJAtaviSayasaMgavALA' ityAdi je gAthA-54mAM kahevAyuM te paNa kharekhara amArA pakSamAM paNa tulya che je kAraNathI ajJAtaviSayasaMgavALA paNa keTalAka vijJAtaviSayasaMganA guNavALA hoya che. TIkA : vijJAtaviSayasaGgA yaduktamityAdi pUrvapakSavAdinA, tadapi nanu tulyaM matpakSe'pi, kathaMmityAha-ajJAtaviSayasaGgA api tadguNAH = vijJAtaviSayasaGgaguNA: kecana prANino yad-yasmAd bhavantIti gAthArthaH // 65 // TIkArya "vijJAtaviSayasaMgavALA" ItyAdi je pUrvapakSavAdI vaDe kahevAyuM, te paNa kharekhara mArA pakSamAM paNa tulya che. kaI rIte tulya che? ethI kahe che- je kAraNathI ajJAtaviSayasaMgavALA paNa keTalAka prANIo= jIvo, tenA guNavALA = vijJAtaviSayasaMganA guNavALA, hoya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-54 mAM pUrvapakSIe kahela ke vijJAtaviSayasaMgavALA evA atItavayavALA jIvo kautukanI nivRttivALA ane azakanIya hoya che, tethI teo sukhe karIne saMyama pALI zake che; te sarva paNa bAla ane yuvAnane dIkSAyogya kahenAra jainadarzananA pakSamAM paNa samAna ja che. te A rIte bAlyakALamAM ke lagna pahelAM yuvAnImAM jemaNe dIkSA lIdhI che, tevA sAdhuo, vyavahArathI viSayasaMga nahIM jANatA hovA chatAM zAstrAbhyAsamAM ane saMsAranA avalokanamAM paTprajJAvALA hovAne kAraNe viSayanA saMgo kevA che, te sArI rIte jANe che; eTaluM ja nahIM, paraMtu viSayasaMganA svarUpane je rIte anubhavI loka jANe che, te rIte vagara anubhave paNa teo jANatA hoya che; chatAM tenI pAramArthika niHsAratA sArI rIte jANanArA hovAthI tevA uttama puruSone saMsAranA bhoga-sukho pratye leza paNa AkarSaNa thatuM nathI. jema ke kalikAla sarvajJa pU. hemacaMdrasUri ma.sA.ne eka vakhata rAjasabhAmAM koIka vidvAne kaTAkSa karyo ke jeNe kAmanuM sukha anubhavyuM nathI, tene kAmanA sukhanI zuM khabara paDe? tenA saMdarbhamAM ja pUjyazrIe "kAma" nA svarUpane jaNAvanAra addabhuta graMthanI racanA karI, jethI vidvAnone paNa kahevuM paDyuM ke A sAdhu kAmazAstramAM paNa atinipuNa che. / 65 avataraNikA : svpkssopcymaahavataraNikArya : svapakSanA upacayane kahe che For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA daka 101 avataraNikAno bhAvArtha : gAthA-54 mAM batAvela pUrvapakSInAM kathananuM nirAkaraNa karatAM graMthakAre gAthA-65 mAM kahyuM ke abhaktabhogavALA paNa keTalAka vijJAtaviSayasaMganA guNavALA hoya che, mATe bhuktabhogI jIvone ja dIkSA apAya tevI ekAMte vyApti thaI zake nahIM. have potAnA pakSane vadhAre puSTa karavA mATe graMthakAra AgaLa kahe che ke abhuktabhogIone saMyama pALavuM saheluM che, jayAre bhuktabhogIone to pUrvanA saMskArane kAraNe pharIthI kAmanI manovRtti thavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI abhuktabhogI jIvo bhuktabhogI jIvo karatAM dIkSA mATe suMdaratara che, ema sthApana karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : abbhAsajaNiapasarA pAyaM kAmA ya tabbhavabbhAso / asuhapavittiNimitto tesiM no suMdaratarA te // 66 // anvayArtha : amAsa pasaY = abhyAsathI janita prasaravALA pArtha = prAyaH #HT = kAmo che, te =ane teone = ajJAtaviSayasaMgavALAone, samudapavittimatta = azubha pravRttinuM nimitta evo tatramavamAno= tabhavano abhyAsa no = nathI, (tethI) te = teo = ajJAtaviSayasaMgavALA jIvo, suMdaratA = suMdaratara che. gAthArtha : abhyAsathI janita prasaravALA prAyaH karIne kAma hoya che, ane ajJAtaviSayanA saMgavALAone azubha pravRttinuM kAraNa evo te bhavano abhyAsa hoto nathI, tethI ajJAtaviSayasaMgavALA jIvo vijJAtaviSayasaMgavALA jIvo karatAM dIkSA grahaNa karavA mATe suMdaratara che. TIkA : abhyAsajanitaprasarAH AsevanodbhUtavegA: prAyaH kAmAzca-bAhulyena kAmA evaMvidhA vartante, tadbhavAbhyAsaH azubhapravRttinimittasteSAM na vidyate, anyabhavAbhyAsastu manAg viprakRSTaH, iti sundaratarAste zobhanatarAste = ajJAtaviSayasaGgA iti gAthArthaH // 66 // TIkArya : abhyAsathI janita prasaravALA = AsevanathI udbhavela vegavALA, prAyaH kAmo che=bahulapaNAthI kAma AvA prakAranA varte che; ane teone = ajJAtaviSayasaMgavALAone, azubha pravRttinA nimittavALo For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 66-67 te bhavano abhyAsa hoto nathI, vaLI anya bhavano abhyAsa thoDo viprakRSTa = maMda hoya che. ethI teo = ajJAtaviSayasaMgavALA jIvo, suMdaratara che = zobhanAra che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jema jema kAmanuM Asevana karavAmAM Ave, tema tema kAmanA sevanakALamAM anubhavelA AnaMdanA saMskAro AtmA upara daDha thAya che. tethI moTAbhAganA jIvone bhogonA anubhava pachI punaH punaH kAmasevananI manovRtti adhika adhika vRddhi pAme che. vaLI, jemaNe viSayasukhano anubhava karyo nathI, tevA jIvone te bhavanA kAmanA saMskAro nahIM hovAthI te prakAranI pravRtti karavAnI manovRtti thavAnI zakyatA ochI rahe che; kema ke zarIrano saMbaMdha chUTavAthI pUrvajanmonA saMskAra ati maMda thaI jAya che, tethI pUrvabhavanA saMskAro bIjA bhavamAM vyakta mRtirUpe rahetA nathI. tethI jeoe viSayonuM sukha anubhavyuM nathI, teo dIkSA mATe vizeSa rIte yogya che. vizeSArtha : A kathana paNa apekSAvizeSathI che; kema ke keTalAka jIvone bhogano anubhava nahIM hovAthI saMyama sulabha banyuM che, te daSTithI A kathana che; jyAre keTalAka jIvo evA paNa hoya ke yauvanamAM bhogano anubhava karyo hovAthI temanuM citta viSayothI vimukha banI gayuM hoya, ane tevA jIvone AzrayIne bhuktabhogIne dIkSA ApavI ucita gaNAya. AthI jema koIka jIvanI apekSAe bhuktabhogIne dIkSA ApavI ucita che, tema koIka jIvanI apekSAe abhuktabhogIne paNa dIkSA ApavI ucita che; mATe ekAMte koIpaNa vyApti nathI, te darzAvavA mATe prastuta gAthA che. llll avataraNikA : paropanyastamupapattyantaramuccArya prihrnnaahavataraNitArtha : gAthA-55 mAM pUrvapakSIe sthApana karela ke cAra prakAranA puruSArthane potapotAnA kALe sevavA joie, jethI kAmapuruSArthanA kAraNabhUta karmano kSaya thayelo hoya to saMyama sukhe paLAya. te rUpa paramatathI upanyasta == rajU karAyela, atItavayavALAnI dIkSAnI yogyatAnI upapattiaMtaranuM = anya yuktinuM, uccAraNa karIne parihAra karatAM graMthakAra kahe che gAthA : dhammatthakAmamokkhA jamuttamiccAi tucchameaM tu / saMsArakAraNaM jaM payaIe atthakAmAo // 67 // For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhya dvAra | gAthA 20 103 anvayArtha : thasthAmamomA= dharma, artha, kAma, mokSarUthvI=ItyAdi gaM=je utta=kahevAyuM, 3 tu=e paNa tucche tuccha che, naM=je kAraNathI asthAmA=artha ane kAma payA=prakRtithI sAravAraVi= saMsAranuM kAraNa che. * " tu" mAM "tu' maNi arthamAM che ane te vi' thI e kahevuM che ke ajJAtaviSayasaMgavALAne dIkSA ApavI anucita che e prakAranuM pUrvapakSIe gAthA-54mAM karela kathana to asAra che, paraMtu ucitakALe dhamadi cAra puruSArthanuM sevana karavuM joie, e paNa gAthA-pa5 mAM karela kathana asAra che. gAthArtha : dharma, artha, kAma, mokSa' ityAdi je gAthA-papamAM kahevAyuM, e paNa tuccha che, je kAraNathI artha ane kAma svabhAvathI saMsAranuM kAraNa che. TIkA : __dharmArthakAmamokSA yaduktamityAdi pUrvapakSavAdinA, tucchametadapi asAramityarthaH, kutaH ? ityAha-saMsArakAraNaM yad-yasmAtprakRtyA svabhAvena arthakAmau, tAbhyAM bandhAditi gAthArthaH // 67 // TIkA : dharma, artha, kAma, mokSa" ityAdi je pUrvapakSavAdI vaDe kahevAyuM, e paNa tuccha che = asAra che. kayA kAraNathI? ethI kahe che je kAraNathI artha ane kAma prakRtithI = svabhAvathI, saMsAranuM kAraNa che; kema ke te bethI = artha ane kAmathI, baMdha = karmano baMdha, thAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-pa5 mAM sthApana karela ke cAreya puruSArtha ucitakALe sevavA joie, jethI sukhe karIne saMyamanuM pAlana thAya, e kathana asAra che; kema ke arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtha svabhAvathI karmabaMdhanuM kAraNa che. arthAt arthasevanano ane kAmasevanano adhyavasAya karmabaMdhanuM kAraNa che, tethI "ucitakALe artha-kAma sevavA joie" tema kahevuM anucita che. vastutaH manuSyabhava pAmIne anAdi saMsAranA kAraNabhUta evA saMskAronA nAza mATe dharmamAM yatna karavo joie, jethI artha-kAmanA saMskAro kSINa-kSINatara thAya. kadAca koI jIvane artha-kAmanA saMskAra ati herAna karatA hoya to artha-kAmane gauNa karIne ane dharmane pradhAna karIne zrAvakajIvana jIvavAnI vidhi che, jethI krame karIne saMpUrNa artha-kAmanA saMskAro nAza karavAnuM sarva pragaTa thAya tyAre saMyamamAM prayatna thaI zake; paraMtu jeo AghabhUmikAmAM artha-kAmane choDIne dharmamAM yatna karI zake tevA che teone yuvAnakALamAM artha-kAmanuM sevana karavAnuM kahevuM atyaMta anucita che. 6thI For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 avataraNikA : tataH kimiti ceducyate avataraNikArya : - pUrvagAthAmAM kahyuM ke artha-kAma prakRtithI saMsAranuM kAraNa che, tyAM pUrvapakSI kahe ke tenAthI zuM ? ethI graMthakAra kahe che ke, jo ema che, to kahevAya che gAthA : pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra / gAthA 60-68 avataraNikAno bhAvArtha : pUrvapakSIno Azaya e che ke ucitakALe cAreya puruSArtho sevavA joie, tethI yauvanavayamAM artha ane kAmapuruSArthanuM sevana karavuM joIe, te bhale saMsAranuM kAraNa hoya; paraMtu vRddhavayamAM dharma ane mokSapuruSArthanuM sevana karazuM, tethI saMsArano uccheda thaze; mATe atItavayavALA jIvone dIkSAyogya svIkArIe to zuM vAMdho Ave ? A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM graMthakAra kahe che - asuho a mahApAvo saMsAro tapparikkhayaNimittaM / buddhimayA puriseNaM suddho dhammo a kAyavvo // 68 // anvayArtha : saMbhAro = saMsAra amuddo mahApAvo = = azubha ane mahApAparUpa che, tavizrvanimitte x = ane tenA parikSayanA nimitte buddhimayA pumeLa = buddhimAna puruSe suo 6 dhammo vAvavo vaLI zuddha dharma karavo joie. gAthArtha : saMsAra azubha ane mahApAparUpa che ane te saMsAranA parikSaya nimitte buddhimAna puruSe zuddha dharma karavo joie. TIkA : azubhazca mahApApaH saMsArastatparikSayanimittaM saMsAraparikSayanimittaM buddhimatA puruSeNa zuddho dharmmastu karttavyaH, zuddha eva cAritradharmmaH svaprakriyayA, apravRttirUpastu tantrAntarAnusAreNeti gAthArthaH // 68 // TIkA : = = saMsAra azubha ane mahApApavALo che, tenA = te saMsAranA, parikSayanA nimitte buddhimAna puruSe vaLI zuddha dharma karavo joie. svaprakriyA vaDe = jainadarzananI prakriyA anusAre, zuddha ja cAritradharma che, vaLI taMtrAMtaranA anusArathI = anyadarzananI prakriyA anusAre, apravRttirUpa zuddhadharma che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 68-69 105 bhAvArtha : saMsAra e jIvanA karma ane zarIra sAthenA saMbaMdharUpa che, tethI karmo ane zarIrane paravaza thayelA jIvane saMsAramAM aneka prakAranI viDaMbaNAo prApta thAya che, mATe saMsAra azubha che. vaLI, saMsAranI avasthA evI che ke jethI jIvanakriyAmAM AraMbha-samAraMbharUpa mahApApo thavAthI azubha karmo ane durgatinI paraMparA prApta thAya che, mATe saMsAra mahApAparUpa che. ane A saMsArane vAstavika svarUpamAM jonAra puruSa buddhimAna che, ane tevA buddhimAna puruSe saMsAranA nAzanA nimittabhUta evo zuddha dharma ja karavo joIe; ane te zuddha dharma jainadarzananI prakriyA pramANe cAritra che, ane anyadarzananI mAnyatA pramANe saMsAranI apravRttisvarUpa che. mATe AvA prakArano dharma karavAthI A saMsArano parikSaya thato hovAne kAraNe, artha-kAma sevavA joie e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana atyaMta anucita che, e prakAranuM pUrvagAthA sAthe prastutagAthAnuM yojana che. //68 gAthA : annaM ca jIviaMjaM vijjulayADovacaMcalamasAraM / piajaNasaMbaMdho'vi a sayA tao dhammamArAhe // 69 // anvayArtha : sanna raM=ane bIjuM (graMthakAra kahe che-) ==je kAraNathI navi nipasaMvaMthofa =jIvita ane priyajanano saMbaMdha paNa vinunayAkovavaMvataMtravidyutalatAnA ATopa jevo caMcaLa (ane) sAraM= asAra che, to=te kAraNathI sA=sadA thaI=dharmane mArAde ArAdhavo joie. gAthArtha : ane bIjuM graMthakAra kahe che ke je kAraNathI jIvita ane priyajanano saMbaMdha paNa vidhutulatAnA jhabakArA jevo caMcaLa ane asAra che, te kAraNathI sadA dharmane ArAdhavo joie. TIkA : anyacca jIvitaM yat yasmAd vidyullatATopacaJcalaM sthititaH asAraM svarU pataH, priyajanasambandho'pi ca evambhUta eva, yatazcaivaM sadA tato dharmamArAdhayet = dharmaM kuryAditi gAthArthaH // 69 // TIkArya : ane anya-je kAraNathI jIvita sthitithI vidyutanI latAnA ATopa jevuM = vIjaLInA camakArA jevuM, caMcaLa che, ane svarUpathI asAra che; ane priyajanano saMbaMdha paNa AvA prakArano ja che = caMcaLa ane asAra ja che, ane je kAraNathI Ama che, te kAraNathI sadA dharmane ArAdhavo joIe = dharmane karavo joIe. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 pravajyAvidhAnavastaka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 9-00 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM ke saMsAra azubha che ane mahApAparUpa che, mATe sadA dharma karavo joie. te vAtane daDha karavA mATe kahe che ke je kAraNathI sthitithI vIjaLInA camakArA jevo caMcaLa manuSyabhava che, mATe atItavayamAM dharma karIzuM e pramANe vicAravA jatAM kadAca yuvAnImAM jIvana pUruM thaI jAya, to dharmanI ArAdhanA vagara manuSyabhava vyartha jAya. vaLI, jIvana bhogavilAsamAM pasAra thatuM hoya to manuSyabhava kharekhara svarUpathI paNa asAra che, te rIte priyajanano saMgama paNa caMcaLa ane asAra che. mATe manuSyabhavane pAmIne artha-kAmamAM yatna karavAno upadeza Apavo anucita che, paraMtu sadA dharmanI ArAdhanAmAM yatna karavAno upadeza Apavo ucita che. avataraNikA : liza - avataraNikArya : gAthA-pa5 mAM pUrvapakSIe kahela ke dharmAdi cAra puruSArthone nijanijakALamAM sevavA joie, mATe atItavayamAM dIkSA grahaNa karavI ucita che. tenuM nirAkaraNa karatAM gAthA-67 thI 69 mAM graMthakAre kahyuM ke artha-kAma e saMsAranuM kAraNa che, ane saMsAra e azubha ane mahApAparUpa che, jIvita capaLa ane asAra che, mATe artha ane kAmapuruSArtha sevavA jevA nathI, paraMtu sadA dharma ArAdhavo joIe, ema siddha thayuM. ane ema siddha thavAthI e phalita thayuM ke sadA dharma ane mokSapuruSArtha sevavo joie, ane mokSapuruSArtha paNa dharmapuruSArthanuM phaLa che, AthI manuSyabhava pAmIne kevala dharmapuruSArthamAM yatna karavo joIe, te darzAvavA graMthakAra zizca' thI samuccaya karIne kahe che - gAthA : mokkho'vi tapphalaM cianeo paramatthao tayatthaM pi| dhammo ccia kAyavvo jiNabhaNio appamatteNaM // 70 // anvayArtha : paramaQ=paramArthathI movarovi=mokSa paNa ta<< =tenA=dharmanA, phaLarUpa ja nego= jANavo, taltha pikatadarthe paNa=mokSa mATe paNa, apramattev=apramatte nigamo jinabhaNita= bhagavAna vaDe kahevAyelo, thappo bri=dharma ja vyoHkaravo joie. gAthArtha : paramArthathI mokSa paNa dharmanuM phaLa ja jANavuM. mokSa mATe paNa apramatta evA sAdhue bhagavAna vaDe kahevAyela dharma ja karavo joie. For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavajuka | 'kebhyaH hAra | gAthA 00-01 100 TIkA : mokSazca tatphalameva-dharmaphalameva jJeyaH paramArthataH, yatazcaivamataH tadarthamapi mokSArthamapi dharma eva karttavyaH jinabhaNitaH cAritradharma: apramatteneti gAthArthaH // 70 // ke "tathaEUR fpa" mAM 'maNi' thI e kahevuM che ke mokSa na maLe tyAM sudhI satinI paraMparA arthe to dharma kartavya che ja, paraMtu tenA arthe paNa = mokSanA arthe paNa, jinabhaNita dharma ja kartavya che. ' TIkArya ane paramArthathI mokSa tenA phaLarUpa ja = dharmanA phaLarUpa ja, jANavo; ane je kAraNathI Ama che e kAraNathI tenA arthe paNa = mokSanA arthe paNa, apramatte jina vaDe kahevAyelo dharma ja = cAritradharma ja, karavo joIe. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : "mokSa paNa paramArthathI dharmanuM ja phaLa che," ema kahevA dvArA graMthakArane e jaNAvavuM che ke, jayAM sudhI mokSa prApta na thAya tyAM sudhI apramAdabhAvathI levAyelA dharmanuM phaLa abhyadaya hovA chatAM te abhyadayarUpa phaLa AnuSaMgika che, paraMtu mukhya phaLa to mokSa ja che. AthI saMyama grahaNa karyA pachI A bhavamAM pUrNakakSAno dharma pragaTa na thAya to, parabhavamAM uttama janma ane artha-kAmAdi bhogasAmagrI prApta karAvIne te dharma dareka bhavamAM vizeSa-vizeSatA sevIne mokSarUpa phalamAM paryavasAna pAme che. mATe mokSanA arthe paNa apramAdabhAvathI dharma ja karavo joie. e 70o. avataraNikA : anyadapyuccArya tirskurvnnaahavatarakirtha : gAthA-pa5 mAM pUrvapakSIe kahela ke dharma-artha-kAma-mokSa e cAreya puruSArtho nija-nija kALamAM sevavA joIe. te kathana dvArA anyanuM paNa=gAthA-pa6 mAM pUrvapale kahela ke abhuktabhogIne kautuka, kAmasevananI icchA, strI pAse bhoganI prArthanA Adi doSonI saMbhAvanA che, ane atItavayavALAne te doSo thatA nathI, e kathananuM paNa, uccAraNa karIne, tiraskAra karatAM-nirAkaraNa karatAM, graMthakAra kahe che* " jimAM "pi' thI e kahevuM che ke gAthA-55mAM karela kathanano to uccAra karIne gAthA-67 thI 90mAM parihAra karyo ja, paraMtu gAthA-56mAM karela anya kathanano paNa uccAra karIne prastuta gAthAmAM parihAra karatAM kahe che. gAthA : taha'bhuttabhogadosA iccAi jamuttamuttimittamidaM / iyaresiM u duTThayarA saimAIyA jao dosA // 71 // For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 01 anvacAryuM : - taDakuttapApaDosaT="ane abhuktabhogavALAnA doSo' phunnAphu=ityAdi naM 3raM=je kahevAyuM, = e uttimitta=uktimAtra che =kathanamAtra che; no=je kAraNathI rUfi3=Itarone=bhuktabhogIone, vaLI yuthara=duSTatara evA sarUmAr3ayA=smRtyAdi vora=doSo thAya che. gAthArtha : ane abhuktabhogIone thatA doSo' ityAdi je gAthA-paTTamAM kahevAyuM, e kathanamAtra che, je kAraNathI muktabhogIone vaLI mRtyAdi duSTatara doSo thAya che. TIkA : ___ tathA abhuktabhogadoSA ityAdi yaduktaM pUrvapakSavAdinA, uktimAtramidaM vacanamAtramidamityarthaH, kimityata Aha-itareSAM tu bhuktabhogAnAM duSTatarAH smRtyAdayo yato doSA iti gaathaarthH|| 71 // * "mRtyAri" mAM gari padathI duSTatara kAmAbhilASa, tema ja bIjI anucita pravRttionuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : tathA abhuktabhogavALAnA doSo" ityAdi je pUrvapakSavAdI vaDe kahevAyuM, e uktimAtra cheHvacanamAtra che. kyA kAraNathI? ethI kahe che. je kAraNathI itarone=bhuktabhogavALAone, vaLI duSTatara evA mRtyAdi doSo thAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-pa6 mAM kahela ke abhuktabhogI jIvone kautukAdi doSonI saMbhAvanA che, mATe atItavayavALAone ja dIkSA ApavI joie. tene graMthakAra kahe che ke, e vacana kahevAmAtra che arthAt artha vagaranuM che; kema ke atItavayavALA bhuktabhogIone paNa bhUtakALamAM sevelA bhogonuM smaraNAdi thavAthI kAmecchA thavAnI saMbhAvanA rahe che, ane AvA smRti vagere duSTatara doSo bhuktabhogIone thaI zake; kema ke jemaNe bhogo bhogavyA nathI teone bhogonI smRtyAdi kaMI zake nahIM. mATe vastune vicAryA vagara kevala yuktithI to smRti Adi doSo thavAnI saMbhAvanA hovAthI muktabhogIone dIkSA apAya nahIM, paraMtu abhuktabhogIone ja apAya, ema paNa kahI zakAya. mRtyAdinuM "duSTatara' vizeSaNa mUkavA dvArA e kahevuM che ke, abhuktabhogIone kautukAdi thAya topaNa pUrvamAM bhogone nahIM bhogavyA hovAthI mRtyAdinA abhAve zamI paNa jAya, jayAre bhuktabhogIo to saMyama grahaNa karyA pachI saMyamanI ucita kriyAomAMthI cittasvAthyarUpa AnaMda meLavI na zake to, teone bhUtakALamAM bhogavelA bhogonuM smaraNa evuM tIvra thAya ke jethI saMyamajIvanamAM sthira thavuM paNa muzkela bane; kema ke jIva sukhano arthI che, mATe saMyamanI kriyAomAMthI jIva sukhano anubhava na karI zake to, tene For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 01-02 109 bhUtakALamAM anubhavela sukhanuM smaraNa baLavAna bane tethI muktabhogIone dIkSA ApavI vizeSa rIte jokhamI bane. AnAthI bALakane ja dIkSA apAya ke yuvAnane ja dIkSA apAya ke atItavayavALAne ja dIkSA apAya evo koi niyama nathI; paraMtu pUrvamAM batAvelA dIkSAne yogya guNo jenAmAM hoya, tevA ATha varSathI mAMDIne atyaMta vRddha na hoya tevA sarva jIvone dIkSA ApavI joie, anyane nahIM. e pramANe sthApana thayuM. 71 avataraNikA : svapakSopacayamAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhuktabhogIone duSTatara evA mRtyAdi doSo thAya che, ane te doSo thavAnI saMbhAvanA bAlAdi abhuktabhogIone ochI che, te rU5 svapakSanI puSTi mATe graMthakAra upacayane kahe che gAthA : iyaresiM bAlabhAvappabhiI jiNavayaNabhAviamaINaM / aNabhiNNANa ya pAyaM visaesu na huMti te dosA // 72 // anvayArtha : vImaufkharuM nivayaUTHvikama = bAlabhAvathI AraMbhIne jinavacanathI bhAvitamativALA virapaNu ya = ane viSayomAM samaUTIOT = anabhinna evA rUi = itarone = abhuktabhogIone, pAyaM te TosA na hRti = prAyaH te = kautukAdi, doSo thatA nathI. gAthArtha : bAlabhAvathI mAMDIne jinavacanathI bhAvita thayelI mativALA ane viSayomAM anabhijJa evA abhuktabhogIone prAyaH kautukAdi doSo thatA nathI. TIkA : itareSAM abhuktabhogAnAM, bAlabhAvaprabhRti bAlyAdArabhya, jinavacanabhAvita matInAM satAM vairAgyasambhavAt anabhijJAnAM ca viSayasukhasya prAyo na bhavanti te doSAH kautukAdaya iti gaathaarthH|| 72 // TIkArya : bAlabhAvathI mAMDIne = bAlapaNAthI AraMbhIne, jinavacanathI bhAvitamativALA chatA ane viSayasukhanA anabhijJa = nahIM jANanArA, evA itarone = abhuktabhogavALAone, vairAgyano saMbhava hovAthI prAyaH te = kautukAdi, doSo thatA nathI. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 02-03 bhAvArtha : bAlapaNAthI mAMDIne jinavacanathI bhAvitamativALA abhuktabhogIone vairAgyano saMbhava hovAthI ane A bhavamAM bhogo bhogavyA nahIM hovAne kAraNe prAyaH karIne kautukAdi doSo thatA nathI. ahIM 'prAya:' zabdathI e kahevuM che ke jinavacanathI bhAvita hovA chatAM kvacit balavAna karmano udaya thAya ke balavAna nimitta prApta thAya to, abhuktabhogIone paNa kautukAdi doSo thai zake che; topaNa jeNe bAlyakALathI saMyamagrahaNa karela che, dIkSA lIdhA pachI jinavacanano nitya abhyAsa karavAthI jenI mati bhagavAnanA vacanathI bhAvita thayelI che, ane bhAvitamati hovAne kAraNe saMsAranA svarUpane je sArI rIte joi zake che, ane A bhavamAM paNa pUrve jeNe viSayonuM sevana karyuM nathI, tevA jIvane viSayasevananA saMskAro nahIM hovAnA kAraNe bhogo tarapha citta jAya tevI zakyatA nahivat hoya che. tethI atItavayavALA jIvo karatAM bAlabhAvavALA jIvone dIkSA ApavI vadhAre ucita che. II 72 II avataraNikA : upasaMharannAha - avataraNikArya : gAthA-32 thI 37 mAM dIkSAyogya jIvonA guNo batAvyA, tyArapachI gAthA-50 mAM dIkSA grahaNa karavA mATe yogya vaya batAvI, tyArapachI vayanA viSayamAM gAthA-51 thI 56 mAM anyamatanA abhiprAyo batAvIne te sarvanuM gAthA-57 thI 72 mAM nirAkaraNa karyuM, have te sarvano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che gAthA : anvayArtha : taddA=te kAraNathI saM=A=have kahe che e, siddha siddha thayuM. naddAo=jadhanyathI maLiyavavanu =bhaNitavayathI yukta=gAthA-50 mAM kahevAyela ATha varSanI uMmaravALA jIvo, no=yogya che. (ane) osa=utkRSTathI aLavajJe=anavakalpa=atyaMta vRddha na hoya tevo jIva, (yogya) che. saMthArasAmaNe= saMstArakasaMbaMdhI zramaNapaNAmAM mayA=bhajanA che=vikalpa che. * '3' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : tamhA siddhameaM jahaNNao bhaNiyavayajuA joggA / ukkosa aNavagallo bhayaNA saMthArasAmaNNe // 73 // te kAraNathI e siddha thayuM ke jaghanyathI ATha varSanI vayavALA ane utkRSTathI anatyanta vRddha jIvo pravrajyAne yogya che ane kayAreka bhAvitamativALo atyaMta vRddha jIva paNa saMstAraka zramaNa karAya che. For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 03 111 TIkA : ___ yasmAdevaM tasmAtsiddhametat, jaghanyato bhaNitavayoyuktAH aSTavarSA yogyA pravrajyAyAH, utkRSTato'navakalpo yogyaH, avakalpamadhikRtyAha-bhajanA saMstArakazrAmaNye, kadAcidbhAvitamatiravakalpo'pi saMstArakaH zramaNaH kriyata iti gaathaarthH||73|| TIkArya : je kAraNathI Ama che = gAthA-para thI 73mAM batAvyuM ema che, te kAraNathI A siddha thayuM. jaghanyathI bhaNitavayathI yukto = ATha varSavALAo, vrayAne yogya che, utkRSTathI anavakalpa=atyaMta vRddha na hoya tevo jIva, yogya che. avakalpane adhikarIne=atyaMta vRddha jIvane AzrayIne, kahe che- saMsmArakasaMbaMdhI zramaNyamAM bhajanA che. te bhajanA spaSTa kare che- kyAreka bhAvita che mati jenI evo avakalpa paNa=atyaMta vRddha paNa, saMsmAraka zramaNa karAya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA-para thI pa6 mAM paranA abhiprAyanuM uddabhAvana karIne tenuM gAthA-pa7 thI 7ra mAM nirAkaraNa karyuM. tethI e siddha thayuM ke jaghanyathI ATha varSanI vayavALA jIvo ane utkRSTathI atyanta vRddha na hoya tevA jIvo dIkSAne yogya che. vaLI bhAvitamativALA evA atyaMta vRddhane paNa kyAreka saMthArAmAM dIkSA apAya che, paraMtu te sivAya atyaMta vRddhane dIkSA ApavAno niSedha che. vizeSArtha : saMsAramAM citraprakAranI prakRtivALA jIvo hoya che. tethI guNasaMpanna paNa jIvane kyAreka vayane kAraNe kAmAdi vikAro thavAnI saMbhAvanA rahe che. mATe bAlyakALamAM yogya dekhAtA paNa jIvane yuvAnImAM vikAro thai zake che, mATe bAlyakALamAM dIkSA lenAra jIva yuvAnImAMthI doSo vagara pasAra thaI zakaze ke nahIM? tenI paNa vicAraNA dIkSA ApatAM pahelAM guru mATe karavI Avazyaka che; kema ke pUrvapakSInuM kathana sarvathA asaMgata nathI, paraMtu koIka nayanI dRSTithI saMgata che; chatAM pUrvapakSI potAnI vAtane ekAMte vyApaka banAvIne atItavayavALAne ja dIkSAnA adhikArI kahe che, te ucita nathI. Ama, bAlyakALamAM dIkSA lenAra vyaktinI yauvanakALamAM paNa saMyamanirvAha karavAnI vizeSa yogyatA hoya ane te satzAstrono abhyAsa karIne bhAvitamativALo banaze tema jaNAtuM hoya, to bAlane dIkSA ApavI ucita che; ane saMsArathI virakta thayelA atItavayavALAne paNa vAraMvAra vikAro satAvatA hoya ane saMyama lIdhA pachI paNa tene bhogavelA bhogonI smRti vagere doSo thAya tema jaNAtuM hoya to, tevA bhuktabhogIne paNa dIkSA ApavI vicAraNIya che. vaLI, koika jIva bAlyavayamAM dIkSA grahaNa karI hoya to saMyamamAM sArI rIte sthira thaI zake tevo hoya, to koika jIva atItavayamAM dIkSA grahaNa karI hoya to saMyama sAruM pALI zake tevo hoya; mATe citra prakAranA karmovALA jIvonA vayane AzrayIne aneka vikalpo thaI zake che; ane te vikalpo ucita rIte For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 03-04 joDavAmAM Ave to dIkSA tenA lenAranA hitanuM kAraNa bane. paraMtu dIkSA mAtra muktabhogIne apAya, athavA dIkSA bAlane ApavAmAM vizeSa lAbha che, tevo koIpaNa prakArano ekAMta grahaNa karavAmAM Ave to te dIkSA doSarUpa paNa banI zake che. / 73 gAthA : aNNe gihAsamaM ciya biMti pahANaM ti maMdabuddhIyA / jaM uvajIvaMti tayaM niyamA savve'vi AsamiNo // 74 // anvacAryuM ; maMdabuddhIyA =maMdabuddhivALA anyo upahAsa riya=gRhAzrama ja pahAI=pradhAna che, ti=e pramANe, viti kahe che; vaM=je kAraNathI saLeva mAma=sarva paNa AzramIo=sAdhuo, niyama= niyamathI tayaM 3vanIvaMtietenA upara jIve che=gRhastha upara jIve che. gAthArtha : maMdabuddhivALA anya vAdIo gRhAzrama ja pradhAna che, e pramANe kahe che, je kAraNathI sarva paNa. liMgIo niyamathI gRhasthanI upara jIve che. TIkA : ___ anye vAdino gRhAzramameva-gRhasthatvameva, bruvate pradhAnamiti-abhidadhati zlAghyataramiti, mandabuddhayaH = alpamataya iti, upapattiM cAbhidadhati, yad-yasmAt upajIvanti takaM = gRhasthaM annalAbhAdinA niyamAt =niyamena sarve'pyAzramiNo liGgina iti gAthArthaH // 74 // TIkArya : maMdabuddhivALA=alpamativALA, anya vAdIo gRhAzrama ja=gRhasthapaNuM ja, pradhAna che e pramANe bole cheeglAdhyatara che e pramANe kahe che, ane upapattine kahe cheHyukti Ape che je kAraNathI sarva paNa AzramavALAo=liMgIo, annano lAbha vagere dvArA niyamathI-niyama vaDe, tenA upara jIve che=gRhastha upara jIve che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vaLI maMdabuddhivALA evA anya vAdIo kahe che ke saMyamajIvana karatAM gRhasthajIvana vadhAre prazaMsApAtra che; kema ke gRhastho pAsethI ja saMyamIone anna vagere prApta thAya che. tethI sarva paNa sAdhuo gRhastho upara jIve che, mATe saMyamajIvana karatAM gRhAzrama vadhAre zreSTha che. I74 avataraNikA : atrottaramAha For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 05 113 avataraNikArya : aha=maMdabuddhivALA vAdIo yuktithI gRhAzramane saMyamajIvana karatAM pradhAna kahe che emAM, graMthakAra uttarane kahe che - gAthA : upajIvaNAkayaM jai pAhaNNaM to tao pahANayarA / halakarisagapuDhavAI jaM uvajIvaMti te te'vi // 75 // anvayArtha : vaDuM=jo 35navaUTyaMsupajIvanAmRta paDhiUTi=prAdhAnya che, to to taetenAthIegRhAzramathI, harisapuDhavA=haLa, kheDUta, pRthivI Adi pahApAyara=pradhAnatara che; baM=je kAraNathI tevi=teo paNa=gRhastho paNa, te DavagIvaMtikateonI upara jIve che = haLAdi upara jIve che. gAthArtha : jo upajIvanAmRta prAdhAnya hoya, to gRhAzramathI haLa, kheDUta, pRthivI Adi pradhAnatara che, je kAraNathI gRhastho paNa haLAdinI upara jIve che. TIkA : __upajIvanAkRtaM yadi prAdhAnyaM-upajIvyaM pradhAnamupajIvakastvapradhAnamityAzrIyate, to iti tataH = tasmAt tata iti gRhAzramAt pradhAnatarA:-zlAghyatarAH halakarSakapRthivyAdayaH padArthA iti, AdizabdAjjalaparigrahaH, kimityatrAha-yad-yasmAt upajIvanti tebhyo dhAnyalAbhena tAn-halAdIn te'pi gRhasthA apIti gAthArthaH || 75. TIkArya : 35navanAd ... zrIyate upajIvanAmRta prAdhAnya che. te spaSTa kare che- upajIvya pradhAna che vaLI upajIvaka apradhAna che, e pramANe Azraya karAya che. arthAt jivADanAra mukhya che ane jIvanAra gauNa che, e pramANe svIkArAya che. to ... pri. to tenAthIegRhAzramathI, haLa, karSaka-kheDUta, pRthivI Adi padArtho pradhAnatara che=glAdhyatara che. zabdathI jalano parigraha che. vimitratrAda- gRhAzramathI haLAdi kyA kAraNathI pradhAnatara che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - ya thArtha: je kAraNathI teothI=haLAdithI, dhAnyanA lAbha vaDeadhAnyanI prApti thavA vaDe, teo paNa=gRhastho paNa, tenI upara jIve che haLAdi upara jIve che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH" dvAra | gAthA 05-06 (1) gRhastho dvArA apAyela annAdithI sAdhuonI thatI jIvananirvAhanI kriyAne upajIvanA kahevAya. (2) sAdhuone annAdinA dAna dvArA jivADanAra hovAthI gRhastho upajIvya kahevAya. (3) gRhastho upara jIvatA hovAthI sAdhuo upajIvaka kahevAya. bhAvArtha : gRhastho para jIvatA hovAthI sAdhu upajIvaka che, ane sAdhune jIvananirvAhanI sAmagrI gRhastho pUrI pADe che, AthI jIvananirvAhanI sAmagrI ApavArUpa upajIvanakRta prAdhAnya upajIvya evA gRhasthone che, e pramANe pUrvapakSI mAne che. tene graMthakAra kahe che ke kheDUta haLa dvArA pRthivI kheDe che ane te pRthivI kheDavAmAM pANInI AvazyakatA che. tethI haLAdi cAra padArtho gRhasthane dhAnyanI prApti karAve che, mATe gRhastha paNa A cAra padArtho para jIvatA hovAthI gRhastha karatAM A cAreya padArtho vadhAre prazaMsApAtra thaze. Ama, gRhastho sAdhune annAdi ApatA hovAthI sAdhu karatAM gRhAzrama zreSTha mAnIe to gRhasthane haLAdi cAra padArtho dhAnya ApatA hovAthI gRhastha karatAM haLAdi zreSThatara mAnavA paDe. // 75TI gAthA : sia No te uvagAraM karemu etesiM dhmmniryaannN| evaM mannaMti tao kaha pAhaNNaM havai tesiM? // 76 // anvayArtha : - si=kadAca (pUrvapakSI AzaMkA kare ke) tharmonarayAIf =dharmanirata evA AmanokagRhasthono, 3vAraMsupakAra mu=ame karIe chIe', a=e pramANe teeteo=haLAdi, mannati mAnatA nathI. tote kAraNathI teffeteonuM kahaLAdinuM, pahaUVi=prAdhAnya #da have?=kevI rIte thAya? gAthArtha : kadAca pUrvapakSI AzaMkA kare ke "dharmamAM rakta evA gRhasthono ame upakAra karIe chIe', e pramANe haLAdi jANatA nathI, te kAraNathI haLAdinuM prAdhAnya kevI rIte thAya? TIkA : - syAt ityAzaGkAyAm, athaivaM manyase-no te halAdaya evaM manyanta iti yogaH, manyante-jAnanti, kathaM na manyante ? ityAha-upakAraM kurmo dhAnyapradAnena eteSAM dharmaniratAnAM gRhasthAnAmiti, yatazcaivaM tataH kathaM prAdhAnyaM bhavati teSAM =halAdInAmiti ? naiva prAdhAnyaM, tathA mananAbhAvAditi gaathaarthH|| 76 // TIkArya : cAt e prakAranuM pada AzaMkAmAM che. graMthakAra pUrvapakSIne kahe che- have tuM A pramANe mAne che, zuM? te For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 pravRjyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 06-00 batAve che. te halAdi A rIte mAnatA nathI = jANatA nathI. kaI rIte jANatA nathI? ethI kahe che"dhAnyanA pradAna dvArA ame dharmamAM nirata evA AmanA = gRhasthonA, upakArane karIe chIe," e pramANe mAnatA nathI. ane je kAraNathI Ama che, te kAraNathI teonuM = haLAdinuM, prAdhAnya kevI rIte thAya? arthAtu prAdhAnya na ja thAya; kema ke haLAdimAM te prakAranA = gRhastho karI zake che te prakAranA, mananano abhAva che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre javAba Apyo ke saMyatone anna vagere ApatA hovAthI saMyato karatAM gRhastho vadhAre prazaMsanIya che, tema mAnIe to, gRhasthone jivADanAra haLa, kheDUta, pRthvI, pANI che, mATe gRhastho karatAM vadhAre prazaMsanIya te halAdi thaze. tyAM graMthakAra vAdIne kahe che ke tuM kadAca ahIM ema kahe ke haLa, kheDUta vagere ema jANatA nathI ke "dharmanirata evA gRhasthono ame upakAra karIe chIe, tethI gRhastho karatAM haLa, kheDUta Adi kevI rIte pradhAna bane? arthAt na ja bane. II76ll avataraNikA : atrottaramAha - avataraNitArtha : ahIM pUrvagAthAmAM graMthakAre ubhAvana karelI pUrvapakSInI zaMkAmAM, graMthakAra uttarane kahe che gAthA : te ceva tehiM ahiA kiriyAe maMnieNa kiM ittha? / NANAivirahiA aha ia tesiM hoi pAhaNNaM // 77 // anvayArtha : ziriyA=kriyA vaDe te veva=teo ja=haLAdi ja, tee mahieteothIegRhasthothI, adhika che. stha=ahIM=sAdhuo karatAM gRhasthone glAdhyatara kahIe to gRhastho karatAM haLAdine glAdhyatara kahevAnI AvelI ApattimAM, maMUiT rvi=munita vaDe zuM?=manana kare che e prakAranA dRSTAMta vaDe zuM? =have (haLAdi) ITIviradi=jJAnAdithI virahita che, (ema tuM mAne to) =e rIte te teonuM= jJAnAdinuM, pahaor Tophu=pradhAnapaNuM thAya che. gAthArtha : kriyA vaDe haLAdi ja gRhasthothI adhika che, tethI sAdhuo karatAM dAna ApanAra gRhasthone glAdhyatara kahIe to gRhastho karatAM haLAdine glAdhyatara kahevAnI AvelI ApattimAM pUrvapakSIe kahela ke "haLAdi manana karatAM nathI mATe teone prAdhAnya nathI' e prakAranA daSTAMta vaDe zuM? athati evuM daSTAMta nirarthaka For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 07 che. have athathI graMthakAra kahe che ke haLAdi jJAnAdithI virahita che, ema huM mAnato hoya to e rIte to jJAnAdinuM pradhAnapaNuM thAya che. TIkA : te eva halAdayaH tebhyo gRhasthebhyaH, adhikAH kriyayA-pradhAnAH karaNenaiva, yatastebhyo dhAnyAdilAbhataste upajIvyante gRhasthaiH, ato munitenajJAtena kimatra? kriyAyA eva prAdhAnye sati, jJAnAdivirahitAH atha te halAdaya iti manyase ? etadAzaGkyAha-iti= evaM eteSAM jJAnAdInAM bhavati prAdhAnyaM, nopajIvyatvasyeti pathArtha: II7cho. TIkArya : te purva gRhasthe teo ja = haLAdi ja, teothI = gRhasthothI, kriyA vaDe adhika che = karaNa vaDe ja pradhAna che, je kAraNathI teothI = haLAdithI, dhAnyAdino lAbha thato hovAne kAraNe gRhastho vaDe teo haLAdio, upara jivAya che. gato .... ati AthI kriyAnuM ja prAdhAnya hote chate, ahIMegRhastho karatAM haLAdi pradhAna nathI e prakAranA sthApanamAM, munita evA jJAta vaDe zuM?="huM gRhastho para upakAra karuM chuM e prakAranuM haLAdi manana karatAM nathI" e daSTAMta vaDe zuM? arthAt kriyAnuM prAdhAnya hoya to gAthA-76 mAM pUrvapakSIe ApelA dRSTAMtathI haLAdi karatAM gRhastho pradhAna thaI zake nahIM. jJAnA ipatAzarvAda-3tha thI graMthakAra pUrvapakSIne kahe che ke te haLAdi jJAnAdithI virahita che, mATe haLAdi gRhastho karatAM pradhAna nathI. e pramANe tuM mAne che ? enI AzaMkA karIne kahe che tti ... thAI: A rIte =haLAdi jJAnAdithI rahita hovAthI gRhasthothI pradhAna nathI e rIte, AmanuM jJAnAdinuM, prAdhAnya thAya che, upajIvyatvanuM nahIM=sAdhuonA upajIvya evA gRhasthapaNAnuM nahIM. e pramANe gAthAno artha che. * prastuta gAthAnI TIkAmAM vRhastha te sapanAvyo'= gRhastho vaDe teo upara jivAya che, e vAkya karmaNiprayogamAM che, AthI karma prathamA vibhaktimAM che ane kata tRtIyA vibhaktimAM che, vaLI gAthA-75 nI TIkAmAM 'dasthA mA tAna 35nIvatti'= gRhastho paNa teonI upara jIve che, e vAkya kartariprayogamAM che. AthI kata prathamA vibhaktimAM che ane karma dvitIyA vibhaktimAM che. * "jJAnAvivirahitA:' mAM mAri padathI sAdhuone saMyamamAM upakAraka thavAno adhyavasAya grahaNa karavAno che, ane jJAna" zabdathI sAdhuo saMyamanI sAdhanA kare che te zreSTha che, mATe sAdhuo bhaktipAtra che; ane sAdhuonI bhakti karI dharmaparAyaNa thavuM joie, e prakArano bodha grahaNa karavAno che. AthI haLa, pRthvI ane pANI jaDa hovA chatAM haLAdimAM mAHi padathI prApta evo kheDUta jaDa nathI, topaNa AvuM jJAna ke saMyamamAM upakAraka thavAno adhyavasAya kheDUtamAM nathI, mATe haLAdinI jema kheDUtane paNa zreSTha kahI zakAze nahIM; jyAre gRhasthomAM AvuM jJAna ane Avo zubha adhyavasAya che, mATe gRhasthone sAdhuo karatAM zreSTha kahI zakAze, e prakArano pUrvapakSano Azaya che. For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 77-78 110 >> 'gopanI vyavastha' mAM "upajIvya' zabdathI sAdhune upajivADanAra gRhastha prApta thAya ane tya pratyaya lagADavAthI upajIvyano bhAva = upajIvanakriyA, grahaNa karavAnI che. tethI graMthakArane e kahevuM che ke tame jJAnAdinuM prAdhAnya svIkArazo to, upajIvananI kriyAnuM prAdhAnya thaze nahIM. bhAvArtha : maMdabuddhivALA anya vAdIo, sAdhuone jivADanAra evA gRhasthone sAdhu karatAM zreSTha mAne che, ane temAM teo yukti Ape che ke AhArAdi dvArA gRhastho sAdhuone jivADe che, jethI sAdhuo saMyamanI ArAdhanA karI zake che, mATe sAdhuo karatAM gRhastho vadhAre zreSTha che. tene graMthakAre gAthA-75 mAM kahyuM ke jo pUrvapakSI A pramANe upajIvanAmRta prAdhAnya mAnatA hoya to gRhastho karatAM paNa zreSTha haLa, kheDUta Adine mAnavA joie. tenuM samAdhAna karavA gAthA-76 mAM pUrvapakSI kahe che ke haLa, kheDUta Adi "dharmamAM nirata evA gRhasthono ame upakAra karIe chIe" ema jANatA nathI, mATe haLAdi pradhAna nathI. tene graMthakAra kahe che ke dAna ApavAnI kriyAne kAraNe jo sAdhu karatAM gRhastha pradhAna hoya, to haLAdi "huM Amane upakAra karuM chuM" e prakAre vicAra karatA nathI, mATe gRhastho karatAM pradhAna nathI, e prakAranA dRSTAMtathI zuM ? kema ke te prakArano vicAra karatA hovAthI gRhasthonI pradhAnatA thatI nathI, paraMtu ApavAnI kriyAthI gRhasthonI pradhAnatA thAya che. AthI jema gRhastho sAdhuone annAdi ApavAnI kriyA kare che, tema gRhasthone dhAnyAdi ApavAnI kriyA haLAdi kare che, tethI haLAdi karatAM gRhastho pradhAna nathI. A rIte pUrvapakSInA daSTAMtathI jyAre sAdhu karatAM gRhastho zreSTha siddha thayA nahIM, tyAre pUrvapakSI ema kahe che ke haLAdimAM jJAnAdi bhAvo nathI, mATe gRhastha karatAM halAdinuM prAdhAnya na thaI zake; ane gRhasthomAM jJAnAdi bhAvo che mATe sAdhu karatAM gRhastho pradhAna thaI zake; tene graMthakAra kahe che ke jJAnAdinI pradhAnatA svIkAravAthI pUrvapakSInI vAta siddha thaI zakatI nathI, ane tenuM kAraNa AgaLanI gAthAmAM batAve che. Il7ii . avataraNikA : tataH kimiti cet ucyteavataraNitArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke haLAdi jJAnAdithI virahita che ane gRhastho jJAnAdithI yukta che, mATe haLAdinuM prAdhAnya nathI, paraMtu gRhasthonuM prAdhAnya che. tyAM graMthakAre kahyuM ke haLAdi karatAM gRhasthone zreSTha svIkAravAmAM jJAnAdinuM prAdhAnya thaze, paraMtu upajIvanakriyAnuM nahIM. mATe tenAthI zuM? ema kahIne jJAnAdinuM prAdhAnya svIkAravAthI haLAdinuM prAdhAnya siddha thaze nahIM ane sAdhu karatAM gRhasthonuM prAdhAnya siddha thaI zakaze, e pramANe jo pUrvapakSI kahe to, tene kahevAya che arthAt graMthakAra vaDe uttara apAya che gAthA : tANi ya jaINa jamhA hu~ti visuddhANi teNa tesiM tu / taM juttaM AraMbho a hoi jaM pAvaheu tti // 78 // For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 08 anvayArtha : nahIM=je kAraNathI naLa yationAM tALa teo=jJAnAdi, vizuddha hRtikavizuddha hoya che, teurete kAraNathI tefsa tueteonuM ja=dhationuM ja, taMtrae=prAdhAnya, gujaMyukta che, (gRhasthonuM prAdhAnya yukta kema nathI? temAM anya yukti batAve che-) = =ane je kAraNathI sAraMga pAvaDa=AraMbha pApano hetu horaeN=che, gi=ethI karIne paNa sAdhuonuM ja prAdhAnya yogya che.) gAthArtha : je kAraNathI yationAM jJAnAdi vizuddha hoya che, te kAraNathI cationuM ja prAdhAnya yukta che. gRhasthonuM prAdhAnya kema yukta nathI? temAM anya yukti batAve che ke, je kAraNathI AraMbha pApano hetu che, jethI karIne paNa sAdhuonuM ja prAdhAnya yogya che. TIkA : tAni ca jJAnAdIni yatInAM pravrajitAnAM yasmAd bhavanti vizuddhAni-nirmalAni, tena hetunA teSAmeva yatInAM tat prAdhAnyaM yuktaM, Arambhazca bhavati yad-yasmAt pApahetuH, iti-ato'pi tannivRttatvAtteSAmeva prAdhAnyaM yuktamiti gAthArthaH // 78 // TIkArya : ane je kAraNathI teo=jJAnAdi, yationA=pravrajitonA=pravrayA grahaNa karela sAdhuonA, vizuddha =nirmala, hoya che; te hetuthIete kAraNathI, teonuM ja=dhationuM ja, te=pradhAnapaNuM, yukta che. ane je kAraNathI AraMbha pApano hetu che, ethI paNa tenAthI=AraMbhathI, nivRttapaNuM hovAthI teonuM ja yationuM ja, prAdhAnya yukta che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gRhasthone "susAdhunI bhakti karavI te mAruM kartavya che" e prakAranuM jJAna hoya che ane sAdhuone saMyamamAM sahAya karavAno zubha adhyavasAya paNa hoya che; jyAre haLAdine AvuM jJAna ke zubha adhyavasAya hoto nathI, ema pUrvapakSI kahe che. tene graMthakAra kahe che ke AvuM jJAna ane Avo adhyavasAya gRhastho karatAM to sAdhuone adhika nirmala hoya che. te A rIte yatione "bhagavAnanA vacana pramANe cAlavuM e ja ekAMte hitakara che" e prakAranuM jJAna hoya che, ane jagatanA jIvamAtrane kAMi pIDA na thAya, koInI sAthe anucita pravRtti na thAya ane ekAMte sva-paranuM hita thAya, tevo adhyavasAya hoya che. tethI gRhastho karatAM yationuM jJAna ane adhyavasAya nirmalatara hovAthI gRhastho karatAM yationuM prAdhAnya yukta che. vaLI, gRhastho AraMbhamAM pravRtta thayelA che, te pApanuM kAraNa che, ane yatio te pApanuM kAraNa evA AraMbhathI nivRtta thayelA che, AthI paNa sAdhuonuM ja prAdhAnya yukta che. I78 For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 09-80 119 gAthA : aNNe sayaNavirahiA imIe jogga tti ettha maNNaMti / so pAlaNIyago kila taccAe hoi pAvaM tu // 79 // anvayArtha : 0 = ahIM = lokamAM, savidhya = svajanathI virahito bIjI = Ane = pravrajyAne, noT= yogya che, tti = e pramANe ma00 = anyo maUUti = mAne che. (ane temAM yukti sthApe che-) = te = svajana, patniLIyA = pAlanIya che, vilana = kharekhara tatrI = tenA = svajananA, tyAgamAM pAvaMtu = pApa ja roDa = thAya che. gAthArtha : lokamAM ravajanathI virahita jIvo pravajyAne yogya che, e pramANe anya vAdIo mAne che; ane temAM yukti sthApe che ke vajana pAlanIya che, kharekhara ravajananA tyAgamAM pApa ja thAya che. TIkA : __ anye vAdinaH svajanavirahitAH bhrAtrAdibandhuvarjitAH asyAH pravrajyAyA yogyA iti evaM atra= loke manyante, kayA yuktyeti tAM yuktiM upanyasyati, saH svajanaH pAlanIyo=rakSaNIyaH, kila tattyAge =svananatyAno mavati pApati thArtha: 72 TIkArya : ahIM=lokamAM, svajanathI virahito=bhAI vagere baMdhuothI varjito, Ane=pravajyAne, yogya che, e pramANe anya vAdIo mAne che. kaI yukti vaDe AvuM mAne che? ethI karIne te yuktine upasthApe che batAve che- te= svajana, pAlavA yogya che=rakSavA yogya che, tenA tyAgamAM svajananA tyAgamAM, kharekhara pApa ja thAya che. e pramANe gAthAno artha che. gAthA : sogaM akaMdaNa vilavaNaM ca jaM dukkhio tao kunni| sevai jaM ca akajjaM teNa viNA tassa so doso // 80 // anvayArtha : | suvimago=duHkhita duHkhI thayelA, tamo=A=svajana, naM=je to kazoka, maET=AkraMdana, vivA=vilapana, ra=ane tADanAdi $=kare che, te viUT ==ane tenA vinA=pravrajayAbhimukha thayela pAlaka vagara, gaM =je akArya evaDuM=seve che, to roNo =e doSa tasa=enekasvajanane choDIne pravajyA svIkAranArane, thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 80-81 gAthArtha : dukhI thayelA svajana je zoka, AkraMda, vilApa ane tADanAdi kare che, ane pravRjyAbhimukha thayela pAlaka vagara je akArca seve che, e doSa je svajanane choDIne pravajyA svIkAre che, tene thAya che. TIkA : zokamAkrandanaM vilapanaM ca cazabdAdanyacca tADanAdi yad duHkhitaH taka ityasau svajana: karoti, sevate yaccAkAryaM zIlakhaNDanAdi tena vinA teneti pAlakena pravrajyAbhimukhena, tasyAsau doSa iti yaH svajanaM vihAya pravrajyAM pratipadyata iti gaathaarthH|| 80 // TIkArya duHkhI thayelA te=A svajana, je zoka, AkraMdana, vilapana ane ra zabdathI bIjuM tADanAdi kare che, ane tenA vinA=pravrayAne abhimukha evA pAlaka vinA, zIlakhaMDanAdi je akArya seve che, e doSa tene che=je svajanane choDIne pravajayA svIkAre che. tene te sarvanuM pApa lAge che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vaLI, bIjA vAdIo ema kahe che ke bhAI Adi saMbaMdha vagaranA jIvo ja pravrayAne yogya che; kema ke saMsAramAM rahela vyaktie potAnA svajananuM pAlana karavuM joie, mATe svajanano tyAga karavo, e pAparUpa ja che. vaLI, bIjA paNa doSo batAve che ke, jo svajanavALI vyakti dIkSA grahaNa kare to teno svajanavarga zoka kare, AkraMda kare, vilApa kare, tADana vagere kare, jethI teo duHkhI thAya che. vaLI pAlakanA abhAvane kAraNe svajanavarga zIlakhaMDanAdi akAryo paNa kare, e sarva doSa pravrajayA grahaNa karanAra evA pAlakane thAya che. mATe jenuM koI svajana na hoya te vyaktie saMyama grahaNa karavuM ucita che. // 7980 | avataraNikA : eSa pUrvapakSaH, atrottaramAha - avataraNikArya : A =gAthA 79-80mAM batAvyo e, pUrvapakSa che, ahIM = pUrvapakSanI yuktimAM, graMthakAra uttarane kahe che gAthA : ia pANavahAIA Na pAvaheu tti? aha mayaM te'vi / NaNu tassa pAlaNe taha Na hoMti te? ciMtaNIamiNaM // 81 // anvayArtha : rU=A rIte (svajananA tyAgathI doSa hote chate zuM) pALavArpha pAvadhe ?=prANavadhAdi pApanA hetu nathI? =have tevi=teo paNa=prANavadhAdi paNa, mayaM= (pApanuM kAraNa ja) manAyela che, (to) For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 81 121 puakharekhara tarasa tenA=svajananA, pAna=pAlanamAM tada-te prakAre (AraMbhano yoga hovAne kAraNe) te ja doti?=teo=prANavadhAdi, nahIM thAya? rUur fdhata maMtrae ciMtavavuM joie. >> 'tti' svajananA parityAgathI prANavadhAdi pApahetu nathI thatA ? e prakAre graMthakAre pUrvapakSIne pUchyuM, tenI samApti mATe che. gAthArtha : A rIte svajananA tyAgathI doSa hote chate prANavadhAdi pApanA kAraNa nathI? have prANavadhAdi paNa pApano hetu ja mAnya che, to kharekhara ravajananA pAlanamAM te prakAre AraMbhano coga hovAne kAraNe prANavadhAdi nahIM thAya? e vicAravuM joie. TIkA : itievaM svajanatyAgAd doSe sati prANavadhAdyA na pApahetava iti, AdizabdAt mRSAvAdAdiparigrahaH, svajanatyAgAdeva paapbhaavaaditybhipraayH| atha mataM te'pi prANavadhAdayaH pApahetava eva, etadAzakyAhananu tasya svajanasya pAlane tathA ityArambhayogena na bhavanti te-prANavadhAdayaH? cintanIyamidaM cintyametad, pravaceti thArthaH | yIUvadhAH " mAM mAtra zabdathI mRSAvAdAdino parigraha che. TIkArya : A rIteegAthA-79-80mAM batAvyuM e rIte, svajananA tyAgathI doSa hote chate prANavAdi pApanA hetuo nathI? arthAt pApanA hetuo che ja; kema ke svajananA tyAgathI ja pApano bhAva che, e prakArano graMthakArano abhiprAya che. have teo paNa=prANavadhAdi paNa, pApanA hetuo ja mAnya che, enI AzaMkA karIne gAthAnA uttarArdhamAM graMthakAra kahe che - kharekhara tenA svajananA, pAlanamAM te prakAre AraMbhano yoga hovAne kAraNe teo=prANavAdi, nathI thatA? e citanIya che=vicAravA yogya che, arthAt svajananA pAlanamAM prANavadhAdi thAya ja che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : graMthakAra pUrvapakSIne pUche che ke gAthA-79-80 mAM kahyuM e rIte svajananA tyAgathI dIkSA lenArane doSanI prApti thatI hoya, to prANavadha, mRSAvAdAdi asaMyamanI pravRttio pApano hetu nathI? kema ke svajananA tyAgathI ja pApa thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 81-82 vaLI, pUrvapakSIne graMthakAra kahe che ke prANavadhAdi pApanA hetu ja che, ema paNa tuM mAne che, to tAre | vicAravuM joIe ke svajananA pAlanamAM AraMbhano yoga hovAthI prANavadhAdi nathI thatA? arthAt thAya ja che. mATe prANavadhAdi moTA pApathI bacavA mATe svajanatyAga vagara bIjo koI upAya nathI. I81 avataraNikA : etadeva prakaTayannAha - avataraNikArya : Ane ja = pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke svajananA pAlanamAM prANavadhAdipAponahIMthAya? e vAta pUrvapakSIe vicAravI joie ene ja, pragaTa karatAM kahe che arthAt svajananA pAlanamAM thatA prANavadhAdi pApo spaSTa che, te batAvatAM kahe chegAthA : AraMbhamaMtareNaM Na pAlaNaM tassa saMbhavai jeNaM / taMmi a pANavahAI niyameNa havaMti payaDamiNaM // 82 // anvayArtha : nevi=je kAraNathI AraMbhamaMtarevi=AraMbha vagara taetenuM=svajananuM, pati ja mavaDuM pAlana saMbhavatuM nathI, tami =ane temAM=AraMbhamAM, pAmavahAruM=prANavadhAdi niyA =niyamathI vaMtika thAya che, rUpAMtrae (lokamAM paNa) patha6=pragaTa che. (te kAraNathI svajananA pAlanamAM pApa thAya ke nahIM? e pUrvapakSIe vicAravuM joIe.) 'ne ' no anvaya gAthA-81 nA aMte rahela "rUpa ti ' sAthe che. gAthArtha : je kAraNathI AraMbha vagara ravajananuM pAlana saMbhavatuM nathI ane AraMbhamAM prANavadhAdi niyamathI thAya che, e lokamAM paNa pragaTa che, te kAraNathI svajananA pAlanamAM prANavadhAdi thAya ke nahIM? e pUrvapakSIe vicAravuM joIe. TIkA : __ ArambhamantareNa na pAlanaM tasya-svajanasya sambhavati yena, tasmiMzca Arambhe prANavadhAdyA niyamena bhavanti, prakaTamidaM loke'pIti gaathaarthH|| 82 // * "nora''mAM 'pa' thI e kahevuM che ke lokottara evA jinazAsanamAM to A pragaTa che ja, paraMtu lokamAM paNa A pragaTa che. For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 82-83 * 123 TIkArya : je kAraNathI AraMbha vagara tenuM=svajananuM, pAlana saMbhavatuM nathI, ane te AraMbhamAM prANavadhAdi niyamathI thAya che, e lokamAM paNa pragaTa che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : svajananA tyAgathI pApa thAya ema pUrvapakSI kahe che, paraMtu svajananuM pAlana AraMbha vagara saMbhavatuM nathI ane AraMbhamAM prANavadhAdi niyamathI thAya che e vAta lokamAM paNa pragaTa che, te kAraNathI svajananA pAlanathI paNa prANavadhArirUpa pApa thAya che, e pramANe pUrvapakSIe vicAravuM joie. l82aa gAthA : aNNaM ca tassa cAo pANavahAI va guru tarA hojjaa| jai tAva tassa cAo ko ettha visesaheu tti ? // 83 // anvayArtha : maur a=ane anya (graMthakAra kahe che-) ta=tenonasvajanano, vIDiyo-tyAga pAkhavA =athavA prANavadhAdi gurutara=gurutara rom=thAya. gaTTa=jo taeteno=svajanano, rAtratyAga (gurutara che, ema pUrvapakSI kahe to) pI=ahIM viliheko vizeSahetu kayo che? tti e prakAre (graMthakAra pUrvapakSIne pUche che.) * 'tAva' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : ane graMthakAra pUrvapakSIne bIjuM kahe che ke vajanano tyAga athavA prANavadhAdi gurutara thAya, ema be vikalpo che. jo vajanano tyAga gurutara che, ema pUrvapakSI kahe to emAM vizeSahetu zuM che? e prakAre graMthakAra pUrvapakSIne pUche che. TIkA : ___ anyacca-tasya svajanasya tyAgaH prANavadhAdayo vA pApacintAyAM gurutarA bhaveyuriti vikalpo, kiM cAta ityAha-yadi tAvat tasya svajanasya tyAgo guru tara ityatrAha-ko'tra vizeSaheturiti, yato'yameveti mAthArtha: I8rUA. TIkArya : cazva vikalpa ane bIjuM- pApanI ciMtAmAM vicAraNAmAM, teno-svajanano, tyAga gurutara thAya athavA prANavadhAdi gurutara thAya, e prakAre be vikalpa che. hiM vAtAda-ane AnAthI zuM?=be vikalpathI zuM? ethI kahe che For Personal & Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 83-84 cari gurutara: jo teno-svajanano, tyAga gurutara che, ema tuM kahe che. rUtraethI ahIM = ravajanano tyAga gurutara che e prakAranA pUrvapakSInA kathanamAM, graMthakAra kahe che tra ... mathAI: ahIM-tArA kathanamAM, vizeSahetu zuM che? je kAraNathI A ja=svajanano tyAga ja, gurutara che, ema tuM kahe che? e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-81-82 mAM graMthakAre pUrvapakSIne kahyuM ke jo tuM ema kahe ke svajananA tyAgamAM svajanane pIDA vagere thatI hovAthI svajana vagaranAe dIkSA grahaNa karavI joIe, to svajananA pAlanamAM prANavadhAdi doSo nathI? e tAre vicAravuM joIe. A rIte svajananA pAlanamAM prANavadhAdi doSonI pUrvapakSIne Apatti batAvIne graMthakAra bIjuM kahe che ke svajananA tyAgamAM ane prANavadhAdimAM, ema baMnemAM pApa svIkArIe to, kAM svajanano tyAga moTo doSa thAya, kAM to prANavadhAdi moTo doSa thAya, e pramANe be vikalpo che. tenA javAbarUpe pUrvapakSI kahe ke svajanano tyAga e moTo doSa che, mATe svajana vagaranAe dIkSA levI ucita che, to graMthakAra pUrvapakSIne pUche che ke prANavadhAdi moTo doSa nathI ane svajanano tyAga e moTo doSa che, emAM vizeSahetu zuM che? ke jethI tuM svajananA tyAgane moTo doSa ane prANavadhAdine nAno doSa kahe che. ll83 avataraNikA : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe kahyuM ke prANavadhAdi karatAM svajananA tyAgamAM gurutara doSa che, tyAM graMthakAre tene pUcheluM ke temAM vizeSa hetu zuM che? tenA javAbarUpe prastuta gAthAmAM pUrvapakSIe Apela vizeSahetu batAvIne tenuM graMthakAra nirAkaraNa kare che - gAthA : aha tasseva u pIDA kiM No aNNesi pAlaNe tassa ? / aha te parAi so'vi hu satattaciMtAi emeva // 84 // anvayArtha : =have A pramANe tuM mAne che.) taseva 3 vA=vaLI tenI ja=svajananI ja, pIDA (e vizeSahetu che.) tarU pAtrane tenA=svajananA, pAlanamAM misi=zuM anyone ?= (pIDA) nathI ? =have(pUrvapakSI kahe che...) te parADuMeteo svajananA pAlanamAM jeonI hiMsAdi thAya che teo, parAdi cheHpArakA vagere che. (graMthakAra uttara Ape che.) tattaratADuiM=svatattvanI, ciMtAmAM= vicAraNAmAM, sovi=A paNa=svajana paNa, ava=ema ja che=pArakA vagere ja che. For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 84 125 *'du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : atha thI graMthakAra kahe che. A pramANe tuM mAne che ke svajananI ja pIDA e vizeSahetu che, to svajananA pAlanamAM zuM anya jIvone pIDA nathI? kada thI pUrvapakSI kahe che ke vajananA pAlanamAM jeonI hiMsAdi thAya che teo pArakA vagere che. teno graMthakAra uttara Ape che ke paramArthanI ciMtAmAM vajana paNa pArakA vagere ja che. TIkA : ____ aha ityathaivaM manyase-tasyaiva tu svajanasya pIDA vizeSaheturiti, anottaramAha-kiM no anyeSAM sattvAnAM pAlane tasya pIDA? pIDaiveti bhaavH| atha te parAdaya iti apare AdizabdAdekendriyAdayazca, atrottaramasAvapi svajanaH svatattvacintAyAM=paramArthacintAyAM evameva parAdireva, anityatvAt saMyogasyeti gAthArthaH 88L para:' mAM mA padathI ekendriyAdinuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke svajananA pAlanamAM je jIvonI hiMsA thAya che, te jIvo jema para che ane ekendriyAdi che, tema paramArthanI vicAraNAmAM vajana paNa para ja che ane paMcendriya che. TIkArya : have A pramANe tuM mAne che ke "tenI ja=svajananI ja, pIDA vizeSaheturUpa che.' 'rUti' pUrvapakSInA kathananI samApti arthe che. ahIM=pUrvapakSInA kathanamAM, graMthakAra uttarane kahe che-to zuM tenA svajananA, pAlanamAM anya sattvonekasvajana sivAyanA bIja jIvone, pIDA nathI thatI? pIDA thAya ja, e prakArano bhAva che. - have pUrvapakSI kahe che ke teo=svajananA pAlanamAM jeonA prANavadhAdi thAya che teo, parAdi cheH apara che, ane mAtra zabdathI ekendriyAdi che. ahIM pUrvapakSInA kathanamAM, graMthakAra uttarane kahe che-A paNa svajana paNa, svatattvanI ciMtAmAM=paramArthanI ciMtAmAM, A rIte ja che=parAdi ja che; kema ke saMyoganuM anityapaNuM che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre pUrvapakSIne pUchayuM ke svajananA pAlanathI thatI hiMsA vagere karatAM svajananA tyAgathI svajanane thatI pIDA adhika doSavALI che, ema tame kaho cho to temAM vizeSahetu zuM che? to pUrvapakSI javAba Ape che ke svajanane je pIDA thAya che e ja vizeSahetu che. to graMthakAra kahe che ke svajananA pAlanamAM anya jIvone pIDA nathI thatI? arthAtu anya jIvone paNa pIDA thAya ja che. AthI svajanane thatI pIDA moTI ane anya jIvone thatI pIDA nAnI, ema kaI rIte kahI zakAya ? tenA javAbarUpe pUrvapakSI kahe che - svajananA pAlanamAM je jIvonI hiMsAdi thAya che te jIvo svajana nathI, paraMtu parajana che ane ekendriyAdi che. AthI teone thatI pIDA karatAM svajanane thatI pIDA adhika doSavALI che. tene graMthakAra For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra / gAthA 84-85 javAba Ape che ke paramArthadaSTithI vicArIe to svajana paNa para ja che ane paMcendriya che, kema ke kuTuMba sAtheno saMyoga anitya che. AthI AjanA svajana kAle parajana banI zake che, te apekSAe svajana paNa parajana ja che. vizeSArtha : svajananA pAlanamAM jema ekendriya, beindriya Adi trasa jIvonI hiMsA thAya che, tema svajananA pAlanamAM aneka paMcendriya jIvone paNa pIDA thAya che, arthAt ekendriya Adi jIvono prANanAza, tema ja teone aneka prakAranAM duHkha utpAdanarUpa pIDA paNa thAya che, ane paMcendriya jIva pAse kArya karAvavAthI tene paNa pIDA thAya che. jyAre svajananA tyAgamAM potAnA taraphathI svajanone sAkSAt koi pIDA karavAmAM AvatI nathI, paraMtu svajano pAlaka upara snehasaMbaMdha rAkhIne beThelA hoya che, tethI pAlaka pravrajyA grahaNa kare to teone pIDA thAya che. paraMtu svajananA pAlanathI ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA jIvone to sAkSAt pIDA thAya che, ane keTalAka jIvono to prANanAza paNa thAya che. vaLI paramArthanI dRSTie vicArIe to koi svajana ke parajana nathI; kema ke anAdikALamAM, dareka jIvoe, badhA jIvo sAthe, ghaNI vakhata saMbaMdho bAMdhyA che; ane atyAre je svajana che, te svajana anyabhavamAM parajanarUpe banI jAya che. mATe svajananI pIDAnA parihAra mATe anya aneka jIvone pIDAnuM ane prANavadhAdinuM kAraNa bane tevI svajananA pAlananI kriyAmAM svajananA tyAgarUpa kriyA karatAM gurutara doSa che. e prakArano graMthakArano Azaya che. 184] avataraNikA : pakSAntaramAha avataraNikArya : gAthA-83 mAM graMthakAre be vikalpo pADelA ke svajanano tyAga gurutara che ke prANavAdi ? tyAM pUrvapakSIe kahyuM ke svajanano tyAga e gurutara doSa che. tethI pUrvapakSIne pharI prazna karIne graMthakAre gAthA-84 mAM sthApana karyuM ke svajananA tyAgamAM gurutara doSa siddha thai zake nahIM. tethI have svajananA tyAgamAM gurutara doSa batAvavA mATe pUrvapakSanuM uddbhAvana karIne graMthakAra anya pakSane kahe che - gAthA : sia teNa kayaM kammaM eso no pAlago tti kiM Na bhave ? | tA nUNamaNNapAlagajoggaM cia taM kayaM teNa // 85 // anvayArtha : signa=kadAca (pUrvapakSI mAne ke) so=A=dIkSA lenAra, no=amAro pAlo=pAlaka thAya, tta= e pramANe teLa=tenA vaDe=svajana vaDe, mAM=karma yaM=karAyuM che=baMdhAyuM che, (ethI pAlake dIkSA levI ucita nathI, chatAM te dIkSA le to gurutara doSa thAya; tene graMthakAra kahe che-) vjhi na mave?=zuM nahIM thAya ? For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. pravajyAvidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 85 =pAlaka pravrayA laI le to svajananuM karma phaLa nahIM Ape? (arthAtu Apaze.) tAkate kAraNathI nUUT= avazya teTetenA vaDeHsvajana vaDe, maUApAnano vira=anya pAlakane yogya ja te te=karma, ye =karAyuM che. gAthArtha : kadAca A pramANe pUrvapakSI mAne ke dIkSA lenAra amAro pAlaka thAya, e pramANe vajana vaDe karma baMdhAyuM che, ethI pAlake dIkSA levI ucita nathI, chatAM te dIkSA le to gurutara doSa thAya; tene graMthakAra kahe che ke pAlaka pravajyA lai le to svajananuM karma phaLa nahIM Ape? athati Apaze. svajane bAMdheluM karma avazya phaLa Apaze, te kAraNathI svajanaH vaDe anya pAlakane yogya ja karma karAyeluM che. TIkA : ___ syAd ityathaivaM manyase, tena-svajanena kRtaM karma-adRSTaM, kiM phalamityAha-eSa pravivrajiSuH naH= asmAkaM pAlaka ityevaM phalam, TIkArya : have A pramANe tuM mAne, tenA vaDeHsvajana vaDe, karma=adaSTa, karAyuM che, kevA phaLavALuM karma che? ethI kahe che-A=pravajyAnI IcchAvALo, amAro pAlaka thAya, evA prakAranA phaLavALuM karma che. bhAvArtha : svajananA tyAgamAM gurutara doSa ApavA mATe pUrvapakSI A pramANe kahe ke A pravrajayA levAnI IcchAvALo snehIjana amAro pAlaka thAya tevuM karma tenA svajane bAMdheluM che, tethI jo te pAlaka snehIjana dIkSA lai le to svajanane je kadarthanA thAya te sarvanuM pApa pravrayA lenAra pAlakane prApta thAya, mATe svajananA tyAgamAM moTo doSa che. TIkA : atrottaraM-kiM na bhavati ? karmaNaH svaphaladAnAt, TIkArya : ahIM uparamAM batAvela pUrvapakSInA kathanamAM, uttara Ape che - zuM karela karmanuM phaLa nahIM thAya? arthAtuM phaLa thaze ja; kema ke karmathI svanA phaLanuM dAna cheHprApti che. bhAvArtha : tene graMthakAra uttara Ape che ke svajane bAMdheluM karma zuM svajanane phaLa nahIM Ape ? arthAt Apaze ja; kema ke karma potAnuM phaLa avazya Ape che. TIkA : na ca bhavati, For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 85-86 TIkArtha : ane karela karmanuM phaLa thatuM nathI. bhAvArtha : graMthakAranA uttaramAM pUrvapakSI kahe che ke pAlaka dIkSA laI le to svajane bAMdhela karma phaLa nahIM Ape; kema ke svajane tevuM ja karma bAMdheluM che ke dIkSA levAnI icchAvALo pAlaka te svajananuM pAlana kare; ane te pAlaka jIva potAnI javAbadArI choDIne pravrayA grahaNa kare to svajane karela karma phaLa ApI zake nahIM, mATe svajananA tyAgamAM dIkSA lenArane moTo doSa che. TIkA : tannUnam avazyam anyaH pAlaka ityetaducitameva tat-karma kRtaM tena svajaneneti gAthArthaH // 85 // TIkArya te kAraNathI te svajanano pAlaka avazya anya che, ethI Ane=anya pAlaka thAya ene, ucita ja te =karma, tenA vaDeHsvajana vaDe, karAyuM che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : karma potAnuM phaLa avazya Ape che, ane pAlaka dIkSA laI le to te pAlaka dvArA te svajananuM pAlana thatuM nathI e vAta pUrvanA kathanathI siddha thai, te kAraNathI svajana vaDe tevuM karma baMdhAyuM che ke jethI teno pAlaka avazya bIjo thAya, tema mAnavuM ucita che. I8pA avataraNikA : jigna - avataraNikArya : svajananA pAlanathI thatI hiMsAdi karatAM svajananA tyAgamAM moTo doSa che, temAM vizeSahetu gAthA8mAM pUrvapakSe batAvyo ane graMthakAre tenuM pUrvagAthAmAM nirAkaraNa karyuM. have svajananA tyAga karatAM svajananA pAlanamAM gurutara doSa batAvavA mATe graMthakAra 'gni' thI samuccaya karatAM kahe che - gAthA : bahupIDAe a kahaM thevasuhaM paMDiANamiTuM ti ? / jalakaTThAigayANa ya bahUNa ghAo tadaccAe // 86 // anvayArtha : vahupIDA =ane bahunI pIDAmAM thavasudhaM thoDAnuM sukha paMDimApa daM=paMDitone kevI rIte daM? =ISTa hAya ? tannA =ane tenA=svajananA, atyAgamAM nargphayA=jala, kASThAdigata vadUT =bahuono=ghaNA jIvono, vAvo ghAta thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra / gAthA 86-8o gAthArtha : ane bahunI pIDAmAM thoDAnuM sukha paMDitone kevI rIte iSTa heAya ? arthAt na ja hoya, ane svajananA atyAgamAM jala, kASThAdimAM rahelA ghaNA jIvono ghAta thAya che. TIkA : " bahupIDAyAM ca = anekajalAdyupamardane ca kathaM stokasukhaM = stokAnAM svajanAnAM stokaM vA svalpakAlabhAvena sukhaM stokasukhaM, paNDitAnAmiSTamiti ? bahupIDAmAha-jalakASThAdigatAnAM ca prANinAmiti gamyate bahUnAM ghAtaH tadatyAge = svajanAtyAge, ArambhamantareNa tatparipAlanA'bhAvAditi gAthArthaH // 86 // TIkArya : - ane bahunI pIDA hote chate = aneka jalAdinuM upamardana hote chate, stosukha eTale thoDA svajanonuM sukha athavA alpakALanA bhAvane kAraNe = svajanone alpakALa rahenAruM hovAne kAraNe, thoDuM evuM sukha; paMDitone kaI rIte ISTa hoya ? 'kRtti' kathananI samApti arthe che. bahunI pIDAne kahe che - ane jala, kASThAdimAM rahelA bahu prANIono = ghaNA jIvono, tenA atyAgamAM = svajananA atyAgamAM, ghAta thAya che; kema ke AraMbha vagara tenA = svajananA, paripAlanano abhAva che, e pramANe gAthAno artha che. 586 // avataraNikA : 129 pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke svajananA pAlanamAM ghaNo AraMbha che, tethI svajananA tyAga karatAM svajananA pAlanamAM adhika doSa che. have te kathananuM pUrvapakSI dvArA karAyela samAdhAna batAvIne tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che gAthA : evaMvihA u aha te siTThatti na tattha hoi doso u / ia siTThivAyapakkhe taccAe NaNu kahaM doso ? // 87 // anvayArtha : adbhu=gatha thI pUrvapakSI kahe che- te=teo=jala, kASThAdigata jIvo, vaMviA 3=AvA prakAranA ja =te rIte maraNa pAmavAnA dharmavALA ja, siTTa=sarjAyA che, tti=ethI tattva=tyAM=svajananA pAlanathI thatI jIvonI hiMsAmAM, voso=doSa na 3 o=nathI ja thato. (tene graMthakAra kahe che-) Ja=A prakAre siddivAyapaddhe=sRSTivAdano pakSa hote chate tantrA=tenA=svajananA, tyAgamAM gaLu & voo?= kharekhara kevI rIte doSa hoya ? For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 pravajyovidhAnavastaka / "kebhyaH' dvAra | gAthA 80 gAthArtha : pUrvapakSI kahe che ke jala,kASThAdigata jIvo te rIte maraNa pAmavAnA dharmavALA ja sarjAyA che, ethI karIne ravajananA bharaNathI thatI temanI hiMsAmAM doSa nathI ja thato. tene graMthakAra kahe che ke A prakAre sRSTivAdapakSano aMgIkAra karAte chate ravajananA tyAgamAM kharekhara doSa kevI rIte hoya? athatu na ja hoya. je kAraNathI A svajana tevA prakAre ja sarjAyo che ke jenA kAraNe pAlaka vaDe tyajAya. TIkA : evaMvidhA eva tathAmaraNadharmANaH atha te jalakASThAdigatAH prANinaH sRSTA iti na tatra-svajanabharaNArthaM tajjighAMsane bhavati doSastu, atrottaramAha-iti evaM sRSTivAdapakSe'GgIkriyamANe tattyAge svajanatyAge nanu kathaM doSaH? naiva doSa iti, yato'sau svajanastathAvidha eva sRSTaH yena tyajyata iti gAthArthaH // 87 // TIkArya : - have pUrvapakSI kahe che- teo=jala, kASThAdimAM rahelAM prANIo, AvA prakAranA ja te rIte maravAnA dharmavALA ja, sarjAyA che, ethI tyAM=svajananA bhAraNanA arthe teonA jighAMsanamAM=jala,kASThAdigata jIvone haNavAmAM, doSa nathI ja thato. ahIM AvA pUrvapakSInA kathanamAM, graMthakAra uttarane kahe che- A rIte sRSTivAdano pakSa aMgIkarAne chate tenA tyAgamAM=svajananA tyAgamAM, kharekhara kevI rIte doSa che? doSa nathI ja, e pramANe graMthakArano abhiprAya che. je kAraNathI A svajana te prakAranA ja sarjAyo che, jethI pAlaka vaDe te tyajAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sRSTivAdapakSa mAne che ke je vastu je rIte sarjAi hoya te vastu te rIte ja thAya ane jainadarzana paNa je niyatine mAne che te sRSTivAdapakSarUpa che, paraMtu jainadarzana niyatine ekAMtathI mAnatuM nathI. AthI jyAre jIvanA rakSaNa mATe samyagyatna karAyo hoya to paNa koI jIvanI hiMsA thaI jAya, tyAre kahI zakAya ke A jIvanI bhavitavyatA evI hatI ke jethI samyagyatna karavA chatAM paNa te maryo; jyAre pUrvapakSI to svapakSanA sthApana mATe asthAne sRSTivAdapakSano Azraya kare che. tethI graMthakAra tenuM nirAkaraNa kare che - pUrvapakSI kahe che ke jala, kASThAdimAM rahelA jIvo to maravAnAM svabhAvavALA ja sarjAyA che, AthI svajananA rakSaNa mATe karAtA yatnathI te jIvonI hiMsA thAya che, temAM pAlakane koI doSa nathI. tene graMthakAra kahe che ke jo A rIte tuM sRSTivAdano svIkAra kare che, to svajana paNa e rIte sarjAyA che ke jethI pravrayA lenAra pAlaka teno tyAga kare, tethI svajananA tyAgamAM pAlakano zuM doSa che? arthAt tArI yukti pramANe koI doSa nathI. vastutaH svajananuM pAlana ghaNA AraMbhathI yukta hovAne kAraNe pAlaka svajanano tyAga kare che te doSarUpa nathI; paraMtu pUrvapakSInI yukti pramANe sRSTivAda sarvatra svIkAravAmAM Ave to jIvane koipaNa pravRtti karavAmAM doSa nathI, ema siddha thAya; kema ke koI jIva anya koI jIvano ghAta kare to ema kahI zakAya ke jeno ghAta thayo te jIva te rIte ja sarjAyelo hato ke jethI A vyakti dvArA te vinAza pAme, mATe ghAtaka jIvano koI doSa nathI; ane temasvIkArIe to dharma-adharmanI vyavasthAno lopa thAya. II8NI For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka "kebhyaH' dvAra | gAthA 88 131 avataraNikA : yatazcaitadityaM na ghttteavataraNitArtha : svajananA tyAgamAM gurutara doSa che ke svajananA pAlanathI thatA prANavadhAdimAM gurutara doSa che? e prakAranA be vikalpo gAthA-83 mAM pADyA ane svajananA tyAgamAM gurutara doSa kahenAra pUrvapakSIe Apela vizeSahetu kaI rIte saMgata nathI, te sarva vAta gAthA-84 thI 87 mAM batAvI. tene upasthita karatAM graMthakAra kahe che ke je kAraNathI A=svajananA tyAgamAM gurutara doSa che e, A rIteegAthA-84 thI 87 sudhI batAvyuM e rIte, ghaTatuM nathI, te kAraNathI zuM? te prastuta gAthAmAM nigamanarUpe jaNAve che gAthA : to pANavahAIA guru tarayA pAvaheuNo neaa| sayaNassa pAlaNaMmi a niyamA ei tti bhaNiyamiNaM // 88 // anvayArtha : to = te kAraNathI = je kAraNathI gAthA-84 thI 87 mAM sthApana karyuM e pramANe che te kAraNathI, pArvahA = prANavadhAdi gurutarayA = gurutara pAvaE3Lo = pApahatuo nema = jANavA, sAyapAsa = ane svajananA patniuimi = pAlanamAM niyama = niyamathI paNa = A thAya che = prANavadhAdi thAya che, utta = e pramANe rU = A pUrve) mayaM = kahevAyuM che. gAthArtha : gAthA-84 thI 80 sudhI sthApana karyuM e pramANe che, te kAraNathI, prANavadhAdi gurutara pApanA kAraNa jANavA; ane ravajananA pAlanamAM niyamathI prANavadhAdi thAya che, e pramANe A pUrve kahevAyuM che. TIkA : yasmAdevaM tasmAtprANivadhAdyA guru tarAH pApahetavo jJeyAH svajanatyAgAt sakAzAt, tataH kimiti cet ucyate-svajanasya pAlane ca niyamAdete = prANivadhAdyA iti bhaNitamidaM pUrvamiti gAthArthaH // 48 // TIkA : je kAraNathI Ama che te kAraNathI svajananA tyAga karatAM prANIvadhAdi pApanA hetuo gurutara jANavA. tenAthI zuM? e pramANe ja che to kahevAya che. ane svajananA pAlanamAM niyamathI A thAya cheHprANivadhAdi thAya che- e pramANe A pUrvekagAthA-82mAM, kahevAyeluM che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSanA nirAkaraNa karela sarva kathananuM nigamana karatAM graMthakAra kahe che ke pUrvamAM batAvyuM e rIte For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka 'kebhyaH' dvAra / gAthA 88-89 svajananA pAlanamAM alpa doSa siddha thato nathI, te kAraNathI svajananA tyAga karatAM svajananA pAlanathI thato AraMbha gurutara doSa che ema siddha thAya che. tethI ja gAthA-82 mAM batAvyuM ke svajananA pAlanamAM niyamathI prANavadhAdi thAya che, e lokamAM paNa pragaTa che. AthI svajanathI virahita jIvo pravrayAne yogya che, e prakAranuM gAthA-79mAM batAvela anya vAdIonuM kathana anucita che. II88 // avataraNikA : 132 atrAha avataraNikArya : ahIM=gAthA-88 mAM sthApana karyuM ke svajananA tyAga karatAM prANavAdimAM moTo doSa che e kathanamAM, pUrvapakSI kahe che gAthA : evaM pi pAvaheU appayaro Navara tassa cAu tti / so kaha Na hoi tassA dhammatthaM ujjayamaissa ? // 89 // anvayArtha : i pi=A rIte paNa=pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke prANavadhAdimAM gurutara doSa che e rIte paNa, gavara =kharekhara tA= F=teno=svajanano, o=tyAga appayo=alpatara pAvahe=pApahetu che. tti=ethI dhammatlR=dharmanA arthe nnayamaTTamsa tasmA=ughatamativALA tene=pravrajyA levAnI icchAvALAne, mo=te =pApano hetu, nha La hopha?=kevI rIte na thAya ? gAthArtha : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke prANavadhAdimAM gurutara doSa che, e rIte paNa kharekhara svajanano tyAga alpatara pApano hetu che, ethI dharmane mATe ughatamativALA pravrajyA levAnI icchAvALAne alpa pApa kema nahIM thAya ? TIkA : evamapi pApahetureva alpataro navaraM tasya = svajanasya tyAga:, iti sa = pApahetuH kathaM na bhavati tasya = pravivrajiSoH dharmmArthamudyatamateH ? bhavatyeveti gAthArthaH // 89 // TIkArya : A rIte paNa kharekhara tenosvajanano, tyAga alpatara pApano hetu ja che. ethI karIne dharmanA arthe udyata che mati jenI evA tenepravrajyAnI icchAvALAne, kevI rIte te = pApano hetu, nahIM thAya? arthAt thAya ja, e pramANe gAthAno artha che For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra / gAthA 89-90 bhAvArtha : gAthA-88 mAM graMthakAre sthApana karyuM ke svajananA parityAga karatAM svajananA pAlanathI thatA prANavadhAdi gurutara pApanA hetuo che. tyAM pUrvapakSa kahe che ke e rIte paNa svajanano tyAga alpatara paNa pApano hetu ja siddha thAya che. AthI dharma karavA mATe ughatamativALA evA pravrajyAnI IcchAvALAne paNa alpa pApa kema nahIM lAge ? arthAt lAgaze ja. // 8 // avataraNikA : atrottaramAha - avataraNikArya : ahIM=pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke tamArA kathana pramANe paNa dIkSA lenArane svajananA tyAgamAM alpatara pApanI to prApti thaze ja, tethI svajanano tyAga karavo ucita nathI. e kathanamAM graMthakAra uttarane kahe che gAthA : avagameNa bhaNiaM Na u vihicAo'vi tassa heu tti / sogAiMmi vi tesiM maraNe va visuddhacittassa // 90 // 133 anvayArtha : amuvameLa maLiyaM=abhyapagama dvArA kahevAyuM=svajananA tyAga karatAM prANavAdimAM gurutara doSa kahevAthI svajananA tyAgamAM alpatara doSa siddha thAya; paraMtu te graMthakArane mAnya nathI, topaNa svajananA tyAgamAM svajanane zokAdi pIDA thaze, e rUpa alpa doSa sthUlathI dekhAya che, tethI gAthA-83 vageremAM svIkAravA dvArA kahevAyuM che. vizuddhacittaK 3=vaLI vizuddhacittavALAnA maLe=maraNamAM siM=teone= svajanone, sogAkRmi vi va=zokAdi thaye chate paNa jema (maraNa pAmanArane alpa paNa doSa nathI, tema) vihivAovi=(svajanano) vidhithI tyAga paNa taF=teno=pApano, he =hetu nathI. * 'tti' kathananI samApti mATe che. gAthArtha : gAthA-88 mAM graMthakAre sthApana karyuM ke svajananA tyAga karatAM prANavadhAdimAM gurutara doSa che, tethI svajananA tyAgamAM alpatara doSa siddha thAya; paraMtu te vAta graMthakArane mAnya nathI, topaNa pUrvapakSIe gAthA-80mAM kaheluM ke svajananA tyAgamAM svajanane zokAdi pIDA thaze, teno doSa pAlakane lAgaze, e rUpa doSa svIkArIne graMthakAra dvArA gAthA-83 vageremAM kahevAyuM che. vaLI rAgAdithI rahita jIvanA maraNamAM svajanone zokAdi thAya, topaNa jema maraNa pAmanArane alpa paNa doSa nathI, tema svajanano vidhithI tyAga paNa pApano hetu nathI. For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 90 TIkA : ___ abhyupagamena bhaNitaM 'anyacca tasya tyAga' (83) ityAdau, na tu vidhityAgo'pi svajanasyeti gamyate tasya heturiti tasyeti pApasya na hetuH, vidhityAgastu kathanAdinA anyatra nirmamasya, zokAdAvapi teSAM svajanAnAM, maraNa iva vizuddhacittasya-rAgAdirahitasya maraNa iva, iti ca siddhaH parasya dRSTAntaH, anyathA tatrApi svajanazokAdibhyaH pApaprasaGga iti gAthArthaH // 10 // TIkArya : acaMnne taryA tyA' rUtyA amyupAmena maNid "ane bIjuM-teno tyAga ItyAdimAM abhyapagama dvArA=svIkAra karavA dvArA, kahevAyuM che. vizuddhacittasya tu maraNa iva rAgAdirahitasya maraNa iva teSAM svajanAnAM zokAdau api svajanasya vicityAno taheta rakatathati pApayetana, vaLI vizuddha cittavALAnA maraNamAM jema=rAgAdithI rahitanA maraNamAM jema, teone-svajanone, zokAdi hote chate paNa maraNa pAmanArane pApano hetu nathI, tema svajanano vidhithItyAga paNa teno hetu nathI=pApano hetu nathI. anyatraphunivanivina vithiyA:vaLI anyatra=pravrayAthI anya sthAnamAM, nirmamano kathanAdi dvArA svajanano tyAga vidhityAga thAya che. rUti va rUNAnta: parasiddha ane A prakAranuM daSTAMta parana=pUrvapakSane, siddha che. macathI tatrapisvananazonnaviSNa:pApauanyathA=A daSTAMta jo para svIkAre nahIM to, tyAM paNa vizuddha cittavALAnA maraNamAM paNa, svajananA zokAdithI pApano prasaMga Ave. rUti thAI: e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-80 mAM kahela ke svajanavALo pAlaka dIkSA le to tenAM svajana pAlaka vinA zokAdi je kare che, teno doSa pravrajyAne abhimukha pAlakane thAya che. te vAtano svIkAra karIne gAthA-83 mAM graMthakAre be vikalpo pADelA ke svajananA tyAgamAM moTo doSa che ke prANavadhAdimAM moTo doSa che? Ama chatAM dIkSA levAnI icchAvALo pAlaka svajanano tyAga kare to svajanane duHkha thAya tenuM pApa pAlakane lAge, te vAta graMthakArane mAnya nathI. tethI svajanane thatA zokAdinuM pApa dIkSA lenArane kema lAgatuM nathI? te graMthakAra kahe che - koI rAgAdithI rahita vyaktinA mRtyuthI tenA svajanAdi zoka vagere kare to maranArane koI pApa lAgatuM nathI, ane jo maranArane pApa lAge che tema svIkArIe to vItarAganA mRtyuthI anyane zoka thato hovAthI vItarAgane paNa karmabaMdha mAnavAnI Apatta Ave, jethI koino mokSa thaI zake nahIM. A rIte rAgAdithI rahitane jema anyanA zokAdimAM karmabaMdha thato nathI; tema vivekasaMpanna pAlaka For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 90-91 svajanano tyAga zAstrokta vidhi mujaba kare to te ucita pravRtti karanAra hovAthI svajanane thatA zokAdimAM tene pApa thatuM nathI, paraMtu jo avidhithI dIkSA grahaNa kare to pravrajayA grahaNa karanAra pAlakane svajananA zokAdithI pApa thAya che. I90NA * svajanatyAganI kathanAdi vidhi paMcasutra Adi graMtho dvArA jANavI. avataraNikA : gAthA-79 mAM anya vAdIono mata batAvela ke svajanathI rahita jIvo dIkSAne yogya che. tenuM yuktithI nirAkaraNa karavA dvArA graMthakAre pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke vidhipUrvaka karela svajanano tyAga pApano hetu nathI. have anya vAdIonA bIjA matane batAve che gAthA : aNNe bhaNaMti dhannA sayaNAijuA u hoMti jogga tti / saMtassa pariccAgA jamhA te cAiNo huMti // 91 // anvayArtha: ane maviti anyo kahe che- layaHphaguma 3thannA=svajanAdithI yukta ja dhanyo =(pravrajyAne) yogya hAMti thAya che, nahIM=je kAraNathI saMta=sanA vidyamAnanA, pariglIIT=parityAgathI te= teo=svajanAdithI yukta jIvo, vALo tyAgI suMti=thAya che. >> 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : anya vAdIo kahe che ke ravajanAdithI yukta ja dhanya jIvo pravajyAne yogya che, je kAraNathI vidhamAna evA svajanAdinA parityAgathI ravajanAdithI yukta jIvo tyAgI thAya che. TIkA : ___ anye vAdino bhaNanti abhidadhati, dhanyA:-puNyabhAjaH svajanAdiyuktA eva-svajanahiraNyAdisamanvitA eva bhavanti yogyAH pravrajyAyA iti gamyate, upapattimAha-sato-vidyamAnasya parityAgAt svajanAdeH yasmAt kAraNAtte= svajanAdiyuktAH tyAgino bhavanti, tyAginAM ca pravrajyeSyata iti gaathaarthH||11|| TIkArya : anya vAdIo kahe che- svajanAdithI yukta ja=svajana, hiraNyAdithI samanvita ja, dhanyoH puNyazALIo, pravrayAne yogya thAya che. temAM upapattine=saMgatine, kahe che- je kAraNathI sat evA= vidyamAna evA, svajanAdinA parityAgathI teo svajanAdithI yukto, tyAgI thAya che, ane tyAgIonI pravrajyA IcchAya che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 92 avataraNikA : svajanAdithI rahita jIvone dIkSA kema na apAya? te yuktithI batAve che gAthA : je puNa tapparihINA jAyA divvAo ceva bhikkhaagaa| taha tucchabhAvao ccia kahaNNu te hoMti gaMbhIrA? // 92 // anvayArtha : rivyA gheva-devathI ja karmapariNAmathI ja, te punaHjeo vaLI tapUriVT fmagTTetenAthI =svajanAdithI, parihIna (ane) bhikSA vaDe bhojana karanArA, gAyatrathayA, tada te prakAre tucchamAvo triva=tuccha bhAva hovAthI ja teeteo=svajanAdithI rahita jIvo, duHkharekhara haM kevI rIte mIrA hati =gaMbhIra=udAracittavALA, hoya? * "y' vitarkanA arthamAM che. gAthArtha : karmanA pariNAmathI ja jeo vaLI svajanAdithI parihIna ane bhikSA vaDe bhojana karanArA thayA, tethI te prakAre tuccha bhAva hovAthI ja ravajanAdithI rahita jIvo kevI rIte udAracittavALA hoya? athati na ja hoya. TIkA : __ ye punastatparihInA jAtA daivAdeva-karmapariNAmAdeva bhikSAkA:= bhikSAbhojanAH, tatazca tathA tena prakAreNa tucchabhAvatvAdeva-asAracittatvAdeva kathaM nu te bhavanti gambhIrAH? naiva te bhavanti gambhIrA: naiva te bhavantyudAracittA:, anudAracittAzcAyogyA iti gAthArthaH // 92 // TIkArtha : daivathI ja=karmanA pariNAmathI ja, jeo vaLI tenAthI parihIna vajanAdithI rahita, ane bhikSAthI bhojana che jemanuM evA thayelA che, ane te kAraNathI te prakAre tucchabhAvapaNuM hovAthI ja=asAracittapaNuM hovAthI ja, teoHsvajanAdithI parihIna jIvo, kevI rIte gaMbhIra thAya? arthAt teo gaMbhIra nathI ja thatA teo udAracittavALA nathI ja thatA, ane anudAracittavALA pravrayA mATe ayogya che. e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : jigna - For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130. pravajyAvidhAnavastuka | "kebhya dvAra | gAthA 93 avataraNikArya : vaLI svajanAdithI rahita jIvo dIkSAne yogya nathI, temAM anya yuktino vizaZ thI samuccaya karatAM anya vAdIo kahe che gAthA : majjaMti a te pAyaM ahiayaraM pAviUNa pajjAyaM / logaMmi a uvaghAo bhogAbhAvA Na cAINo // 93 // anvayArtha : hiyAM na paLAvaM=ane (A lokamAM ja) adhikatara paryAyane pavijhaT=pAmIne te teo= agaMbhIra jIvo, pAcaM=prAyaH mannati-mada pAme che, nomika Devalo =ane lokamAM upaghAta thAya che, mojamAvI vA =bhogano abhAva hovAne kAraNe teo) tyAgI nathI. gAthArtha : ane A lokamAM ja adhikatara pacacane pAmIne ravajanAdithI rahita evA agaMbhIra jIvo prAyaH karIne mada kare che ane lokamAM upaghAta pAme che, tema ja bhogano abhAva hovAne kAraNe teo tyAgI nathI. TIkA : ___ mAdyanti ca-madaM gacchanti ca, te agambhIrAH, prAyo bAhulyena, adhikataram= ihaloka eva zobhanataraM, prApya paryAyam=AsAdyAvasthAvizeSam, adhikazcehaloke'pi tathAvidhagRhasthaparyAyAt pravrajyAparyAyaH, loke copaghAtaH kSudrapravrajyApradAnena, tathA bhogAbhAvAt kAraNAnna tyAginazca te'gambhIrAH, tyAginazca pravrajyoktA, "je du vAra tti yuvati" rUtyavivaranAviti thArtha: A rA TIkArya : ane adhikatara = A lokamAM ja zobhanatara, paryAyane prApta karIne = avasthAvizeSane pAmIne, teo = agaMbhIro, prAyaH = bahulatAthI, madane pAme che. ahIM prazna thAya ke agaMbhIra jIvo mada pAme che tevo avasthAvizeSarUpa paryAya kayo che? tethI kahe che ane A lokamAM paNa tevA prakAranA=dharmanI ArAdhanA karanArA, gRhasthonA paryAyathI pravrayAno paryAya adhika che, e rUpa avasthAvizeSasvarUpa adhikatara paryAyane pAmIne agaMbhIra sAdhuo mada pAme che, ema anvaya che. ane zudrane pravajyAnA pradAnathI lokamAM upaghAta thAya che, ane te prakAranA bhogano abhAva hovAne kAraNe te agaMbhIro tyAgI nathI, ane pravajyA tyAgIonI kahevAyelI che; kema ke dazavaikAlikasUtramAM "duvAjI ni vaccati" ItyAdi vacana che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 91-94 bhAvArtha : anya vAdIo kahe che ke svajanAdithI yukta jIvo dIkSAne yogya che, "vananAri" mAM mAri padathI saMpatti AdinuM grahaNa karavAnuM che, mATe jeo svajana, saMpatti vagerethI yukta hoya, teo ja kharekhara puNyazALI che; kema ke pUrvajanmanA puNyanA udayathI ja svajanAdi maLe che. vaLI, svajanAdithI yukta jIvo pravrajyAne yogya kema che? temAM pUrvapakSI yukti batAve che. vidyamAna evA svajanAdinA tyAgathI jIva tyAgI kahevAya che, paraMtu jenuM koi svajana nathI ane jenI pAse saMpatti Adi nathI, tevA jIve dIkSA letI vakhate zeno tyAga karyo che? ke jethI te tyAgI kahI zakAya? vaLI, pUrvapakSI svajana vagerethI rahita jIvo dIkSAne ayogya kema che? temAM vizeSa yukti Ape chekarmanA udayathI ja jeo svajana, dhanAdithI rahita hovAne kAraNe bhIkha mAMgIne bhojana karanArA che, teo tuccha svabhAvavALA hovAthI udAracittavALA thaI zakatA nathI; kema ke jenI pAse kaMI nathI ane bhIkha mAMgIne potAno jIvananirvAha kare che, tene dAnAdinI kriyA karavAno saMyoga nahIM maLavAthI te jIvanuM citta haMmezAM udAratA vagaranuM hoya che, ane anudAra cittavALA jIvo dIkSAne ayogya che; mATe svajana, saMpatti vagerethI yukta jIvone dIkSA ApavI joIe. ahIM "gaMbhIra' zabdathI gaMbhIra prakRtinuM grahaNa nathI, paraMtu dAnAdi ApavArUpa udAra prakRtinuM grahaNa che. tethI ja gAthA-92 nI TIkAmAM gaMbhIrano artha udAracitta karyo che. vaLI, svajanAdithI rahita jIvo dIkSA grahaNa kare to, teono lokamAM sAdhu tarIke Adara-satkAra thavAthI, A bhavamAM pUrva karatAM adhikatara avasthAvizeSane pAmIne tuccha AzayavALA teone prAya: ahaMkAra thAya che, ke "have ame jagatamAM mahAtmA chIe, mATe lokoe amane A rIte Adara-satkAra Apavo joIe". ane lokone paNa evuM lAge ke dIkSA lenAra jIvo AvI kSudraprakRtivALA hoya che. Ama, daridra jIvone dIkSA ApavAthI lokamAM dharmanuM lAghava thAya che. tethI svajanAdithI rahita jIvone dIkSA ApavI ucita nathI. vaLI, teonI pAse pUrvamAM paNa svajana, saMpatti ke bhogasukha na hatAM, tethI teoe kAMI tyAga karyo nathI; jayAre pravrajayA to tyAgarUpa che, evuM zAstranuM vacana che. mATe paNa svajanAdithI rahita jIvone dIkSA ApavI ucita nathI. A prakArano pUrvapakSano Azaya che. 91/92/9all avataraNikA : eSa pUrvapakSaH, atrottaramAha - avataraNikAI ? A=gAthA-91 thI 93mAM batAvyo e, pUrvapakSa che. have ahIM=pUrvapakSanA kathanamAM, graMthakAra uttarane kahe che gAthA : evaM pi na juttikhamaM viNNeaM muddhavimhayakaraM tu / avivegapariccAyA cAI jaM nicchayanayassa // 94 // For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 94 139 anvayArtha : yaM pi=A paNa=pUrvapakSI dvArA gAthA-91 thI 93 mAM je kahevAyuM e paNa, guttara na yuktikSama nathI. yuddhavihayera =vaLI mugdhonA vismayane karanAruM vigaM=jANavuM; naM=je kAraNathI viveka parivIyA=avivekanA parityAgathI vA tyAgI nicchanayasa nizcayanayane (abhipreta) che. gAthArtha : gAthA-91 thI 93 mAM batAvela pUrvapakSanuM kathana paNa yuktiyukta nathI. vaLI maMdamativALA jIvonA cittane haranAruM jANavuM ja kAraNathI avivekanA parityAgathI tyAgI nizcayanayane abhipreta che. TIkA : ___etadapi na yuktikSamaM vijJeyaM na yuktisamarthaM jJAtavyaM yaduktaM pUrvapakSavAdinA, mugdhavismayakaraM tu-mandamaticetohAri tvetat, kathamityAha-avivekaparityAgAd=bhAvato'jJAnaparityAgena tyAgI yad-yasmAt nizcayanayasyAbhipreta rUti thArtha:24 * " " mAM ' thI e kahevuM che ke je vAdIo ema kahe che ke svajanAdithI rahita jIva dIkSAno adhikArI che e to yuktiyukta nathI, paraMtu je vAdIo ema kahe che ke svajanAdithI yukta jIva dIkSAno adhikArI che e paNa yuktiyukta nathI. TIkArya : pUrvapakSanA vAdI vaDe je kahevAyuM e paNa, yuktithI kSama na jANavuM yuktithI samartha na jANavuM. vaLI A =pUrvapakSanuM kathana, mugdhonA vismayane karanAruM che=maMdamativALAonA cittane haranAruM che; kaI rIte? ethI karIne kahe che-je kAraNathI avivekanA parityAgathIebhAvathI ajJAnanA parityAga vaDe, tyAgI nizcayanayane abhipreta che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-91 thI 93mAM pUrvapakSe sthApana karyuM ke svajanAdithI yukta jIvo dIkSAnA adhikArI che. tene graMthakAra kahe che ke e kathana yuktiyukta to nathI; paraMtu maMdabuddhivALA jIvone vismaya karanAruM che, te A rIte jeo kaMIka vicAraka che paraMtu sUkSmabuddhivALA nathI, teone ema lAge ke saMyama e bhogasAmagrInA tyAgavALuM jIvana che, tethI jemaNe svajana, dhanAdi choDyAM che teone tyAgI kahI zakAya. vaLI, jeonI pAse kaMI nathI ane mAMgIne khAnArA che, tevA jIvo udAracittavALA hotA nathI. mATe paNa svajanAdithI rahita jIvo dIkSAne yogya nathI. A sarva vAta skUlabuddhithI ramya lAge tevI che, paraMtu dIkSA zabdano paramArtha jANanArane ane dIkSA grahaNa karavA mATenA adhikArI jIvono samya vicAra karanArane, A sarva vAta yuktirahita jaNAya; kema ke bAhyatyAga karavAmAtrathI jIva tyAgI nathI banI jato, paraMtu ajJAnanA parityAgathI jIva tyAgI bane che. AthI vaibhava ane svajanAdithI saMpanna jIva bAhyatyAga karato hoya, topaNa jo teNe ajJAnano tyAga na karyo hoya to te tyAgI nathI, ane sarvathA vaibhava ane parijanAdithI rahita paNa jIve jo ajJAnano tyAga karyo hoya, to te tyAgI che. For Personal & Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 94-5 ahIM ajJAnano tyAgI e che ke je jIvane saMsAra nirguNarUpe bhAsato hoya, asAra lAgato hoya ane manuSyabhava pAmIne AtmAnI guNasaMpatti pragaTa karavA jevI lAgatI hoya ane bAhyatyAga karIne bhagavAnanA vacanAnusAre zuddha saMyamajIvana jIvavA dvArA AtmasAdhanA karavAnA abhilASavALo hoya ane samyaka zrutajJAna pramANe jIvana jIvavAno prayatna karato hoya, e jIva ajJAnano tyAgI che. AthI rAjavI paNa saMyama grahaNa karIne ajJAnabhAvano tyAga na kare to te tyAgI nathI, ane ajJAnabhAvano tyAga karanAra . dramaka paNa tyAgI che. vaLI, avivekanA parityAgathI tyAgI nizcayanayane abhipreta che, e kathananuM tAtparya e che ke nizcayanaya pariNAmane jonAra che ane jIvano mokSa pariNAmathI thAya che, tethI mokSane anukULa pariNAma pedA karavA mATe koNa adhikArI che? ane koNa anadhikArI che? tenI vicAraNA karatI vakhate paNa e jovuM Avazyaka che ke je saMyamane anukULa pariNAma karI zake tema hoya te adhikArI che, ane je saMyamane anukULa pariNAma na karI zake te adhikArI nathI; ane ajJAnabhAvano parityAga e saMyamane anukULa pariNAma che, tethI svajanarahita, saMpattirahita paNa jIva jo ajJAnabhAvano parityAga karI zake to te tyAgI che, ane dIkSA levA mATe yogya che; ane svajana, saMpatti vagerethI yukta paNa jIva jo ajJAnabhAvano tyAga na kare ane bAhyatyAga kare to paNa vAstavamAM te tyAgI nathI ane dIkSA levA mATe yogya nathI. ajJAnano parityAga eTale kevala zAstra bhaNIne paMDita thavuM e nahIM, paraMtu saMsAranA svarUpanuM samyajJAna karIne, te jJAnane anurUpa ucita pravRtti karavI, e nizcayanayathI ajJAnano parityAga che. mATe jeo saMyama grahaNa karyA pachI bhagavAnanI AjJAnusAra zrutajJAnane anurUpa ucita pravRtti kare che, teo nizcayanayathI tyAgI che; jyAre vyavahAranayathI to bAhyatyAga karIne saMyamajIvananI kriyA karanArA jIvo tyAgI che. II94o. avataraNikA : kimityetadevamata aahavataraNitArtha : ahIM koI zaMkA kare ke AgajIva svajanAdinA tyAgathI tyAgI nathI paraMtu ajJAnanA parityAgathI tyAgI che e, A pramANe kyA kAraNathI che? ethI kahe che>> 'miti' smAt arthamAM che. gAthA : saMsAraheubhUo pavattago esa pAvapakkhaMmi / eaMmi aparicatte kiM kIrai bajjhacAeNaM? // 95 // For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 95-96 anvayArtha : saMsArahevamUo sa=saMsAranA hetubhUta A=aviveka, pAvapalluMmi=pApapakSamAM pavatto=pravartaka che. xmi attei=A=aviveka, aparityakta thaye chate vAtrALa hri I?=bAhyatyAgathI zuM karAya ? gAthArtha : saMsAranA kAraNIbhUta aviveka pApapakSamAM pravartaka che. avivekano parityAga nahIM thaye chate bAhyatyAgathI zuM karAya? arthAt kaMi na karAya. TIkA : = saMsArahetubhUtaH = saMsArakAraNabhUtaH pravarttaka eSaH - avivekaH pApapakSe = akuzalavyApAre, yatazcaivamata etasmin = aviveke aparityakte kiM kriyate bAhyatyAgena = svajanAdityAgena ? iti gAthArthaH // 95 // 141 TIMkArya : saMsAranA hetubhUta=saMsAranA kAraNabhUta, evo Aaviveka, pApapakSamAM=akuzalavyApAramAM, pravartaka che; ane je kAraNathI Ama che e kAraNathI aparityakta evo A hote chate=aviveka hote chate, bAhyatyAgathI=svajanAdinA tyAgathI, zuM karAya ? e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMsAranA kA2NIbhUta aviveka jIvamAM rahela che, je jIvane akuzala vyApAramAM pravRtti karAve che. tethI bAhya evA svajanAdino tyAga karanAra jIva paNa saMsAranA kAraNIbhUta evA avivekano tyAga na kare, to teno pApavyApAra cAlu rahe che. tethI bAhyatyAgathI jIva dIkSAne yogya bane che ema mAnavuM artha vagaranuM che, e prakArano graMthakArano Azaya che. II 95 // avataraNikA : vizva avataraNikArya : vaLI bAhyatyAgathI pravrajyA nathI, paraMtu avivekanA tyAgathI pravrajyA che, tene vizeSa rIte batADavA mATe graMthakAra 'zrci' thI samuccaya kare che gAthA : pAlei sAhukiriaM so sammaM taMmi ceva cattaMmi / tabhAvaMmi a vihalo iarassa kao'vi cAo tti // 96 // For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 96 anvayArtha : tRmi ceva saMmi=te ja=aviveka ja, tyakta thaye chate so=te-dIkSA lenAra, sAduiiratraM samma pAttepha=sAdhunI kriyAne samyak pALe che. tammAmi sra=ane tenA=avivekanA, bhAvamAM pheMgaraAE=itarano =svajanAdino, ovi=karAyelo paNa nnAo=tyAga vihato=viphaLa che. 142 * 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : aviveka ja tyakta thaye chate dIkSA lenAra jIva sAdhunI kriyAne samyak pALe che ane avivekanA sadbhAvamAM karAyelo paNa tyAga phaLa vagarano che. TIkA : pAlayati sAdhukriyAM= yatisAmAcArI, sa= pravrajitaH, samyag = aviparItena mArgeNa, tasminneva aviveke tyakta iti, tadbhAve ca = avivekasattAyAM ca satyAM, viphalaH paralokamaGgIkRtya itarasya = svajanAdeH topa tyAga:, aviveAviti gAthArtha: 566 // * ''govi'' mAM 'pi' thI e jaNAvavuM che ke aviveka hoya to, svajanAdino nahIM karAyelo tyAga to viphaLa che ja, paraMtu karAyelo paNa tyAga viphLa che. TIkArya : te ja=aviveka ja, tyajAye chate te=pravrujita=sAdhu, sAdhunI kriyAne=yatinI sAmAcArIne, samyag =aviparIta mArgathI, pALe che. ane teno bhAva hote chate=avivekanI sattA hote chate, itarano= svajanAdino, karAyelo paNa tyAga paralokane AzrayIne viphala che; kema ke aviveka che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : avivekano tyAga karIne dIkSA grahaNa karanAra jIva sAdhusAmAcArInuM samyak pAlana karI zake che, ane aviveka choDyo na hoya tevo jIva svajana, dhanAdi sarva choDIne saMyama grahaNa kare, topaNa paralokane anurUpa evI sAdhusAmAcArI samyak pALI zakato nathI; tethI avivekI jIvano karAyelo paNa bAhyatyAga AtmAnuM hita karanAra nathI. ahIM vizeSa e che ke, jeo ajJAnano tyAga kare che teo sAdhusAmAcArInA aMgabhUta evI grahaNazikSA ane AsevanazikSAne samyak grahaNa karI zake che, ane jyAM sudhI pote gItArtha na thAya tyAM sudhI gItArthanizrita rahIne sAdhusAmAcArInuM samyak pAlana karI zake che; tethI avivekanA tyAgI jIvo paralokane AzrayIne uttama phaLa meLave che. For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 96-90 143 vaLI, jeo mAtra bAhyatyAgamAM tyAganI buddhivALA che, teo paralokanA hita arthe svajana, dhanAdino tyAga karIne dIkSA grahaNa kare, bAhya AcAro paNa pALe, chatAM samyapha grahaNazikSA ane AsevanazikSAnA abhAvane kAraNe ucita pravRtti karI zakatA nathI. tethI teonI bAhya kriyAo A lokamAM paNa kaSTarUpa che ane avivekane kAraNe paralokamAM paNa kaSTarUpa che. AthI teoe grahaNa karela pravrayA ahitanuM kAraNa bane che. || -6 || avatAraNikA : etadeva drshytiavataraNikArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke avivekanA tyAga vagara svajanAdino karAyelo paNa tyAga viphala che, ene ja darzAve che - gAthA : dIsaMti a kei ihaM sai taMmI bajjhacAyajuttA'vi / tucchapavittI aphalaM duhA vi jIvaM karemANA // 97 // anvayArtha : tathI sa =ane te=aviveka, hote chate, vAyeguttAvitrabAhyatyAgathI yukta paNa DuM= keTalAka tucchAvittIetuccha pravRttithI kudAM vikabaMne paNa prakAranA navaM mannaHjIvitane aphala maUT =karatA evA rUdaM=ahIM=lokamAM, rIti=dekhAya che. gAthArtha : ane aviveka hote chate bAhyatyAgathI yukta paNa keTalAka jIvo tuccha pravRttithI, A loka, paraloka baMne paNa prakAranA jIvitane aphala karatA evA lokamAM dekhAya che. TIkA : dRzyante ca kecidatra-loke, sati tasmin aviveke, bAhyatyAgayuktA api-svajanAdityAgasamanvitA api, tucchapravRttyA avivekAt tathAvidhArambhAdyasArapravRttyA, aphalaM dvidhApi ihalokaparalokApekSayA jIvitaM kurvantaH santa iti gaathaarthH||97|| TIkArya : ane te aviveka, hote chate bAhyatyAgathI yukta paNa=svajanAdinA tyAgathI samanvita paNa, keTalAka tuccha pravRttithI=avivekane kAraNe tevA prakAranI AraMbhAdi asAra pravRttithI, A loka ane paralokanI apekSAe baMne paNa prakAranA jIvitane aphaLaphaLa vagaranuM, karatA chatA ahIM=lokamAM, dekhAya che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 pravajyAvidhAnavastaka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 90-98 bhAvArtha : sAkSAt anubhavanA baLathI bAhyatyAgamAtrathI pravrajayA aphaLa che, te batAvatAM graMthakAra kahe che ke keTalAka jIvo aMtaraMga rIte avivekanA tyAga vagara bAhya saMpatti Adino tyAga karIne saMyama grahaNa kare che; tethI aMtaraMga rIte aviveka hovAne kAraNe teo saMyama grahaNa karyA pachI bhagavAnanA vacanAnusAra pravRtti karatA nathI ane potAnA manathI pravRtti kare che, je AraMbhAdirUpa che. A rIte teonuM jIvita A lokanI apekSAe kaSTa veThavArUpa nirarthaka phaLavALuM che ane paralokanI apekSAe paNa asaMyamanA pApane kAraNe durgatinA phaLavALuM che. || 97 || avataraNikA : tathA caM avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke keTalAka jIvo bAhyatyAga karIne avivekane kAraNe tevA prakAranA AraMbhAdi karavArUpa asAra pravRttithI potAnuM jIvita aphaLa kare che. te batAvavA mATe tathA tra' thI anya kathanano samuccaya kare che gAthA : caiUNa gharavAsaM AraMbhapariggahesu vadi'ti / jaM sannAbheeNaM eaM avivegasAmatthaM // 98 // anvayArtha : naM=je kAraNathI para vAraMegRhavAsane vapharetyajIne sannAmeui=saMjJAbhedathI prAraMmaparihetu= AraMbha-parigrahamAM vaEti=varte che, g=A=saMjJAbhedathI sAdhunuM AraMbha-parigrahamAM vartana, visAmaa=avivekanuM sAmarthya che. gAthArtha : je kAraNathI gRhavAsane tyajIne nAmabhedathI AraMbha-parigrahamAM varte che, e avivekanuM sAmarthya che. TIkA : tyaktvA'pi gRhavAsaM pravrajyAGgIkaraNenArambhaparigrahayoH uktalakSaNayoH vartante yat = yasmAt saMjJA-bhedena = devAdyartho'yamityevaM zabdabhedena, etad itthaMbhUtam avivekasAmarthyam = ajJAnazaktiriti thArtha: 18 TIkArya : je kAraNathI pravrajayAnA aMgIkaraNa dvArA gRhavAsane tyajIne paNa saMjJAnA bhedathI="A devAdino artha che" e prakAranA zabdanA bhedathI, kahevAyela lakSaNavALA AraMbha ane parigrahamAM varte che, AvA For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 98-99 prakAranuM A = AraMbha-parigrahamAM vartana, avivekanuM sAmarthya che=ajJAnanI zakti che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : keTalAka sAdhuo gRhavAsa, saMpatti, kuTuMba Adino tyAga kare che, topaNa saMyamadharma zuM che? teno yathArtha viveka teone nahIM hovAthI sAcA saMyamanI ajJAnazaktine kAraNe jinamaMdiranirmANa karavA mATe, jinabhaktimahotsava karavA arthe, paisA ekaThA karAvavA dvArA jinamaMdiranirmANa AdirUpa AraMbha kare che, ane A jinamaMdira meM baMdhAvyuM che, e prakAranA mamatvabhAvane dhAraNa kare che. AthI jema jema jinamaMdiranirmANAdi arthe dhananI prApti thatI jAya, tema tema te dhana pratye te avivekI sAdhune mUccha pragaTe che, ane te sAdhu mAne ke "A dhana to devAdi arthe che, tethI huM to aparigrahI chuM, ane A AraMbha to bhagavAnanI bhakti arthe che, tethI huM to nirAraMbhI chuM." A prakAranA saMjJAbhedathI AraMbhAdinI pravRtti kare che, e te avivekI sAdhunI ajJAnazakti che. "revAHi"mAM mAri padathI zrAvakonA uddhAra arthe ke anya koI dhArmika kAryo arthe ekaThA karAtA dhananuM grahaNa karavAnuM che. AthI ekaThA karAyelA dhanane te kAryamAM sAdhu svayaM vAparato hoya ke koInI pAse vaparAvato hoya, te sarva saMjJAbhedathI AraMbha-parigrahanI pravRttirUpa che. A prakArano bhAva gAthA-101 nA anusaMdhAnathI spaSTa thAya che. ll98ll avataraNikA : etadeva dRssttaantdvaarennaahavataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke avivekane kAraNe sAdhu saMjJAbhedathI AraMbha-parigrahamAM pravRtti kare che, ene jadaSTAMta dvArA kahe chegAthA : maMsanivittiM kAuMsevai daMtikkayaM ti dhnnibheaa| iacaiUNAraMbhaM paravavaesA kuNai bAlo // 99 // anvayArtha : * paMvitti = mAMsanI nivRttine = karIne tiyaM = (mAMsanA paryAyavAcI zabdarUpa) "daMtikaka', ti = e prakAre jima = dhvanibhedathI seva = (mAMsane) seve che, rUma = e rIte mAmaMtra AraMbhane phar = tyajIne paravavA = paranA vyapadezathI vAno = bAla lugaDuM= (AraMbhaparigrahane) kare che. For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pravajyAvidhAnavajuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 99 gAthArtha : mAMsanI nivRtti karIne mAMsanA paryAyavAcI zabdarUpa "daMtikaka', e prakAranA zabdabhedathI mAMsane seve che, e rIte AraMbha-parigrahane tyajIne "A devAdinI bhaktinI pravRtti che", e prakAranA kathanathI ajJa evo sAdhu AraMbha-parigrahanI pravRtti kare che. TIkA : mAMsanivRttiM kRtvA kazcidavivekAt sevate dantikkakamiti dhvanibhedAt = zabdabhedAt, iya = evaM tyaktvA''rambham "ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNaM" iti nyAyAt parigrahaM ca paravyapadezAd = devAdivyapadezena karoti vAta: = ra rUti gAthArtha: / 2aa TIkArya : koI mAMsanI nivRtti karIne avivekane kAraNe "datikkaka e prakAranA dhvanibhedathI=zabdabhedathI, mAMsane seve che, e rIte AraMbhane ane "ekanA grahaNamAM tenA jAtIyanuM grahaNa thAya che e prakAranA nyAyathI parigrahane tyajIne, paranA vyapadezathI devAdinA vyapadeza vaDe, bAla-ajJa=ajJAnI jIva, AraMbha-parigrahane kare che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bAhya evA svajanAdino tyAga karIne sAdhu ajJAnane kAraNe AraMbha-parigrahanI pravRtti kaI rIte kare che? te daSTAMta dvArA graMthakAra batAve che je rIte koI jIve mAMsa nahIM khAvAnI pratijJA karela hoya chatAM te jIva mAyAthI mAMsa khAvA mATe mAMsanA paryAyavAcI zabdarUpa "datikkaka' ne huM jAuM chuM, mAMsane nahIM, e prakAranA zabdabhedathI mAMsabhakSaNanI pravRtti kare; e rIte keTalAka jIvo AraMbha ane parigrahano tyAga karIne "A jinamaMdiranuM kArya che e prakAranA devAdinA kAryano vyapadeza karIne jinamaMdiranirmANa vagere mATe dhana ekaThuM kare ke karAve, ane te dhana dvArA loko pAse jinamaMdiranuM nirmANa Adi AraMbhanI pravRttio karAve che, te sarva AraMbha ane parigrahanI nivRtti karyA pachI zabdAttarathI manane manAvIne karAyelI AraMbha ane parigrahanI pravRtti che. A daSTAMtamAM sthUladRSTithI viSamatA jaNAya ke mAMsa khAnAra vyakti to khAlI zabda judo bole che, paNa khAya che to mAMsa ja; jayAre sAdhu to saMsAranI AraMbha-parigrahanI pravRttine ane saMpattine choDIne kevala dharmabuddhithI jinamaMdiranirmANAdinI kriyA karAve che, tethI jinamaMdiranirmANAdinI pravRtti mAMsa khAvAnI pravRtti samAna nathI. vastutaH je rIte mAMsane choDIne anya zabda dvArA koI mAMsabhakSaNanI kriyA kare, te ja rIte AraMbhaparigrahane choDIne sAdhuvezamAM jinamaMdiranirmANAdinA nAme paisA bhegA karIne jinamaMdira nirmANa AdinI pravRtti kare, te sarva AraMbha-parigraharUpa che; kema ke AraMbha-parigrahathI azubhakarmano baMdha ane durgatirUpa phaLa maLe che, ane saMyamajIvanamAM jinamaMdiranirmANAdi arthe thato AraMbha-parigraha bhagavAnanI AjJAviruddha For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 pravAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra |gAthA 99-100 hovAthI karmabaMdhanI prApti karAve che. Avo viveka ajJAnane kAraNe bAla jIvone hoto nathI, jenA kAraNe teo jinAjJAthI viruddha pravRtti kare che. vaLI, mAMsa khAvAnI baLavAna manovRtti hovAthI jIva AtmavaMcanA karIne jema zabdabhedathI mAMsabhakSaNamAM pravRtti kare che; tema saMyama grahaNa karyA pachI paNa je jIvomAM AraMbhAdi karavAnI vRtti paDI hoya che, te jIvone AraMbha-samAraMbhanI pravRtti paNa dharmarUpe pratibhAse che, AthI teo saMjJAbhedathI paNa AraMbha-parigrahanI vRttine poSe che. mULagAthAmAM kevala "AraMbha' zabdano ullekha hovA chatAM "eka zabdanA grahaNathI tenI jAtinA bIjA zabdanuM paNa grahaNa thai jAya che e nyAyathI TIkAmAM AraMbhanI sAthe parigrahanuM paNa grahaNa karela che. | 99o . avataraNikA : kimityetadevamityata aahavataraNikAno zabdArtha : pata=A=devAdinA vyapadezathI grahaNa karAyela dhana, vi=AvuM=AraMbha-parigraharUpa, viniti =kayA kAraNathI che? rUtyata:=AthI karIne sAdagraMthakAra kahe chegAthA : payaIe sAvajjaM saMtaM jaM savvahA viruddhaM tu / dhaNibheaMmi vi mahuragasIaligAi vva logammi // 100 / anvayArtha : no mitralokamAM mahurANInA tra=madhuraka, zItalikAdinI jema thAimemi vi=dhvanibheda karAye chate paNa baM=je kAraNathI paphaMv=prakRtithI sAvai saMtaM sAvadya chatuM sabraha=sarvathA viruddha tu=viruddha ja che, (te kAraNathI devAdinA vyapadezathI grahaNa karAyeluM dhana AraMbha-parigraharUpa che.) gAthArtha : lokamAM madhuraka, zItalikAdinI jema zabdabheda karAye chate paNa je kAraNathI prakRtithI sAvadha chatAM AraMbhAdi sarvathA duSTa ja che, te kAraNathI devAdinA vyapadezathI grahaNa karAyeluM dhana AraMbha-parigraharUpa che. TIkA : prakRtyA svabhAvena sAvadhaM-sapApaM sambhavat yat-yasmAt sarvathA-sarvaiH prakAraiH viru ddhameva-duSTameva dhvanibhede'pi-zabdabhede'pi sati, kiMvadityAha-madhurakazItalikAdivalloka iti, na hi viSaM madhurakamityuktaM na vyApAdayati sphoTikA vA zItaliketyuktA na dunotIti gAthArthaH // 100 // For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 100 * " e iva" mAM apa' thI e kahevuM che ke dhvanibheda na karAya to to AraMbhAdi karmabaMdhanuM kAraNa che ja, paraMtu devAdinuM kArya kahevArUpa dhvanibheda karAye chate paNa AraMbhAdi karmabaMdhanuM ja kAraNa che. TIkArya : je kAraNathI prakRtithI svabhAvathI, sAvadya chatuM=pApavALuM chatuM, dhvanibheda karAye chate paNazabdabheda karAye chate paNa, sarva prakArothI viruddha ja che-duSTa ja che; konI jema? ethI kahe che- lokamAM madhuraka, zItalikAdinI jema; tenuM tAtparya khole che- madhuraka e pramANe kahevAyeluM viSa mAratuM nathI ema nahi , athavA zItalikA e pramANe kahevAyelI sphoTikAphoDakI, duHkhatI nathI ema nahi ja. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jherathI mizrita evA madhura paNa padArthano upabhoga karavAthI jema mRtyu thAya che ane zItalikAnI phoDalInuM nAma zItalA hovA chatAM jema te kevala pIDA Ape che, tema prakRtithI sAvadya evI AraMbha-parigrahanI kriyA karanAra sAdhu zabdabhedathI kahe ke "A dhana devAdinI bhakti arthe che," topaNa te sAdhu nirAraMbhI ane aparigrahI banI zakatA nathI, kema ke jinabhakti Adi arthe paNa dhana rAkhavAno ke rakhAvavAno sAdhune niSedha che. tethI te dhanano upayoga jinabhakti AdimAM thato hoya topaNa prakRtithI sAvadya hovAne kAraNe sAdhu mATe AraMbha ane parigraharUpa che. mATe pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke devAdinA vyapadezathI paNa sAdhu dhana rAkhatA hoya ke rakhAvatA hoya ane devAdinAM kAryo karAvatA hoya topaNa te dhana sAdhu mATe AraMbha ane parigraharUpa che. sAdhu vaDe karAtI jinamaMdiranirmANAdinI kriyA pAparUpa che, te sthUladaSTithI daSTAMta dvArA prathama batAve che jema dUdhapAka Adi madhura padArtho jherathI mizrita hoya to "A madhura dUdhapAka che", ema vyapadeza karavAmAM Ave, to te vacanaprayoga sAco hovA chatAM tenA upabhogathI mRtyu thAya che; tema saMyama lIdhA pachI saMyamane viruddha evI jinamaMdiranirmANAdi kriyA "A dharmakriyA che" ema kahevA mAtrathI niravadya banatI nathI, paNa AraMbhAdirUpa bane che. A prathama dRSTAMtanuM tAtparya e che ke, jema dUdhapAka madhura paNa che ane jheramizrita paNa che, tema jinamaMdiranirmANAdinI kriyA cUladRSTithI dharmarUpa paNa che ane saMyamanI viruddha hovAthI sAvadyarUpa paNa che. paraMtu madhura paNa dUdhapAka jheramizrita hovAthI jema anarthakArI che, tema saMyamavezamAM sthUlathI dharmarUpa lAgatI jinamaMdiranirmANAdinI kriyA bhagavAnanI AjJAvirUddha hovAthI pApabaMdhanA phaLavALI che. sAdhu vaDe karAtI jinamaMdiranirmANAdinI kriyA pAparUpa che, te sUkSmadaSTithI daSTAMta dvArA batAve che jema zItaLAnI phoDalI nAmamAtrathI zItala che, paraMtu anubhavathI ThaMDakane badale pIDA ApanAra che, tema sAdhuvezamAM jinamaMdiranirmANa Adi kAryo nAmamAtrathI dharmanAM kAryo che, vastutaH te AraMbha-parigraharUpa che. A bIjA dRSTAMtano bhAva e che ke, je rIte zItalikA nAmanI phoDalImAM leza paNa zItalatA nathI, kevala pIDA che, paraMtu zItalikArUpa zabdabheda che; te rIte sAdhupaNAmAM jinamaMdiranirmANa Adi kriyA karavAmAM leza paNa dharma nathI, kevala karmabaMdhanA kAraNabhUta sAvadya pravRtti che. paraMtu devAdi arthe karavArUpa zabdabheda che. For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 101 149 Ama, prathama dRSTAMtamAM jharamizrita padArthano paNa madhuraka tarIke vyavahAra karela che ane bIjA deSTAMtamAM pIDAkArI phoDalIne paNa zItalikA nAma Apela che. // 100 avataraNikA : atrAha avataraNikArya : ahIM pUrvagAthAmAM graMthakAre daSTAMta ApavA dvArA kahyuM ke nAmabheda karavAmAtrathI sAvadya pravRtti niravadya banatI nathI paraMtu sAvadya ja rahe che emAM, pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che - gAthA : tA kIsa aNumao so uvaesAiMmi kUvanAeNaM / gihijoggo u jaissa u sAvikkhassA paraTThAe // 101 // anvayArtha : taete kAraNathI=devAdi mATe grahaNa karAyeluM dhana paNa sAdhujIvanamAM AraMbha-parigraharUpa bane che te kAraNathI, savAlAmika upadezAdimAM so=A=AraMbha, valasa=kayA kAraNathI anumo=anumata che? (tene graMthakAra kahe che-) vanANav=kUpanA jJAtathI higoLo =(jinamaMdiranirmANAdi kArya) gRhasthayogya ja che, sAvivarassA 3 naTTa=vaLI sApekSa yatine paraDrAI=parArthe =paranA upakAra mATe, (jinamaMdiranirmANAdinA upadezAdinI kriyA che, tethI anumati doSa nathI.) gAthArtha : pUrvapakSI graMthakArane kahe che- tame gAthA-99 mAM kahyuM ke devAdi mATe grahaNa karAyeluM dhana paNa saMcamajIvanamAM AraMbha-parigraharUpa bane che, te kAraNathI upadezAdimAM AraMbha kema anumata che? tene graMthakAra kahe che kUpanA daSTAMtathI jinamaMdiranimaNAdi kArca gRhasthane yogya ja che, vaLI sApekSa gatine para evA cogya jIvonA upakAra mATe jinamaMdiranirmANAdinA upadezAdinI kriyA che, tethI anumati doSa nathI. TIkA : yadyevaM tatkimityanumato'sau ArambhaH, ketyAha-upadezAdAviti upadeze zrAvakANAm AdizabdAt kvacidAtmanA'pi lUtAdyapanayanamAyatana iti ? atrottaramAha - kUpajJAtena = pravacanaprasiddhakUpodAharaNena, gRhiyogyastu-zrAvakayogyastu =zrAvakayogya eva, iti madhyasthasya zAstrArthakathane nAnumatiH, yatestu pravrajitasya sApekSasya gacchavAsinaH parArthaM sattvArhaguNamAzritya nirIhasya yatanayA vihitAnuSThAnatvAt nAnumatiriti gAthArthaH | 20 For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 101 TIkArya yavaM mAramaH jo Ama che=devAdinA vyapadezathI sAdhu dhana rAkhe ke jinamaMdiranuM nirmANa vagere kArya karAve te AraMbha-parigraharUpa che, to A=AraMbha, kyA kAraNathI anumata che? tyAdIta kyAM? ethI kahe che- upadezAdimAM=zrAvakonA upadezamAM ane mATe zabdathI kyAreka AtmA vaDe paNa AyatanamAM bhUtAdinA apanayanamAM arthAt sAdhu pote paNa jinamaMdiramAMthI karoLiyA vagere dUra kare che, temAM kyA kAraNathI AraMbha anumata che? ema anvaya che. 'ti' pUrvapakSInA praznanI samApti arthe che. znottaramAda- ahIM=pUrvapakSInI zaMkAmAM, graMthakAra uttarane kahe che znapajJAna ... vo vi kUpanA jJAta vaDe= pravacanamAM prasiddha evA kUvAnA udAharaNa vaDe, jinamaMdiranirmANAdi kArya gRhavALAne yogya ja che=zrAvakane yogya ja che. rUti madhyastha zAstrArthanAthane nAnumati ethI madhyastha evA sAdhune jinamaMdiranirmANAdi viSayaka zAstrArthanA kathanamAM anumati doSa nathI. thatu nAnumatiH vaLI sApekSa yatine = gacchamAM vasanArA pravrujitane, sattvanA ardha guNane= jIvanA yogya guNane, AzrayIne paranA arthe = para evA gRhasthonA upakAra mATe, upadezAdinI pravRtti hovAthI anumati nathI; kema ke nirIhanuM yatanApUrvaka vihitaanuSThAnapaNuM che. arthAt zrAvako jinamaMdira nirmANAdi kArya kare tevI IcchA vagaranA sAdhunI zAstrokta maryAdApUrvakanI jinamaMdiranirmANAdino upadeza ApavArUpa pravRtti bhagavAnanA vacanathI vidhAna karAyela anuSThAna svarUpa che. rUti thAI. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : zAstramAM sAdhune zrAvakanA AcArarUpe jinamaMdiranirmANa Adino upadeza ApavAnuM kathana che, ane jinamaMdiranirmANAdinI kriyA jo AraMbharUpa hoya, to tevI AraMbhavALI kriyAno sAdhuthI upadeza paNa kevI rIte apAya? ane jo upadeza apAto hoya to sAdhu AraMbhanI anumodanA kare che, tema mAnavuM paDe. ane jo te upadezanI kriyA AraMbhanA anumodanarUpa na hoya to, jinamaMdiranirmANAdi mATe sAdhu parigraha rAkhe ke rakhAve, te paNa nirAraMbharUpa mAnavo paDe. e prakArano pUrvapakSano Azaya che. vaLI, kyAreka apavAdathI sAdhuone derAsaramAM yatanApUrvaka karoLiyAnAM jALAM vagere sApha karavAnuM zAstramAM kahela che, te kriyA paNa AraMbharUpa hovA chatAM jema te AraMbhanI kriyAne zAstrakAro sAvadya svIkAratA nathI, tema sAdhu jinamaMdiranirmANAdi mATe dhana rAkhe ane jinamaMdiranuM nirmANa vagere kAryo karAve, te kriyA paNa AraMbha-parigraharUpa svIkAravI joie nahIM, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. tene graMthakAra uttara Ape che. For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 101-102 151 sAdhuo gRhasthone jinapUjA Adi kRtyano upadeza Ape che, te zAstramAM prasiddha evA kUvAnA daSTAMtathI gRhastha mATe yogya ja che, ane "gRhastho jinamaMdiranirmANAdi kArya kare" tevA abhilASavALA sAdhuo hotA nathI, paraMtu madhyasthabuddhivALA tathA nirAraMbhI mAnasavALA hoya che, ane potAnI ucita bhUmikAne anurUpa sarvathA niravadya pravRttio karavAnI prakRtivALA hoya che, AthI sAdhuo gRhasthono upakAra thAya te rIte zAstranA arthonuM kathana kare che. tethI gRhastho je dravyastava kare che temAM thatA AraMbhamAM sAdhuone anumati doSa lAgato nathI. vaLI, jinamaMdiranirmANAdinI pravRtti AraMbharUpa hovA chatAM gRhasthanI bhUmikAne anurUpa hovAthI gRhastho mATe to nirjarAnuM kAraNa che. tethI gacchamAM rahenArA evA sApekSa munio zrAvakonA upakArane sAme rAkhIne jinamaMdiranirmANAdino upadeza Ape che, paraMtu pote "A loko jinamaMdiranirmANAdinI pravRtti kare" tevI icchAvALA hotA nathI. phakta gRhastho potAnI bhUmikAne ucita anuSThAna karIne Atmahita sAdhe, tevA pariNAmavALA hovAthI jinamaMdiranirmANa Adi viSayaka gRhasthonA AraMbha-parigrahamAM sAdhuone anumatirUpa doSa thato nathI. 101 avataraNikA : tathA cAha avataraNikArya : ane te rIte kahe cheavataraNikAno bhAvArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe be prazno karelAM. temAMthI sAdhune jinamaMdiranirmANAdinI pravRtti AraMbhaparigraharUpa hoya to zrAvakone jinamaMdiranirmANAdinA upadezamAM AraMbha kema anumata che? e prakAranA prathama praznano uttara graMthakAre pUrvagAthAmAM Apyo. have jinamaMdiranirmANAdinI kriyA sAvadya hoya to sAdhu kyAreka derAsaramAM karoLiyAnAM jALAM vagerene dUra karavAnI kriyA kema kare che? arthAt te kriyA paNa sAvadya hovAthI sAdhue karavI joIe nahIM; chatAM te kriyA to zAsasaMmata che, AthI jema karoLiyAnAM jALAM vagerene dUra karavAnI kriyA zAsakaMmata hovAthI AraMbharUpa nathI, tema jinamaMdiranirmANAdinI kriyA paNa AraMbharUpa nathI, e prakAranA pUrvapakSInA bIjA praznane sAme rAkhIne tenA samAdhAna rUpe graMthakAra tathA rA' thI samuccaya karatAM kahe chegAthA : aNNAbhAve jayaNAeM maggaNAso havijja mA teNaM / puvakayAyaNAisu IsiM guNasaMbhave iharA // 102 // anvayArtha : BHUTNo =mArganAza mAM vijJa=na thAo, teviete kAraNathI puSyadyAyaUphiyu=pUrvamAM karAyelA AyatanAdimAM phaf=iSad gu mAveeguNano saMbhava hote chate(ane) maUOTmAve=anyano=karoLiyA For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 102 Adine sApha kare tevA zrAvaka vagereno, abhAva hote chate nayaUID=yatanA vaDe (sAdhu karoLiyA Adine dUra karIne jinamaMdira svaccha kare.) rU=ItarathA=thoDA guNano saMbhava na hoya to, sAdhu tapa-saMyamamAM yatna kare, je AgaLanI gAthAmAM kahevAze.) gAthArtha : mArgano nAza na thAo, te kAraNathI pUrvamAM karAyelA jinamaMdira AdimAM thoDo.guNasaMbhava hote jIte ane karoLiyA Adine sApha kare tevA zrAvaka Adino abhAva hote chate, zAstramAM kahevAyelI yatanA vaDe sAdhu karoLiyA vagerene dUra karIne jinamaMdira svaccha kare; paraMtu jo thoDo paNa guNasaMbhava na hoya to, sAdhu tapa-saMcamamAM catna kare, je vAta AgaLanI gAthAmAM kahevAze. TIkA : anyAbhAve-zrAvakAdyabhAve, yatanayA AgamoktayA kriyayA, mArganAzaH tIrthanAzo mA bhUdityarthaH, tena kAraNena pUrvakRtAyatanAdiSu mahati sanniveze saccaritalokAkule ardhapatitAyatanAdiSu, ISadguNasambhave ca kasyacitpratipattyAdistokaguNasambhave ca sati etaduktaM, itarathA anyathA // 102 // pratipAri" mAM mAtra padathI koi jIvane sAdhunI lUtAdi apanayananI kriyA joine jainadharma pratye sabhAva thAya, to koI jIva jainadharmanI vizeSa jijJAsA thavAthI jenazAstro bhaNe, ane koI jIva to saMyama paNa grahaNa kare, e sarva guNono saMgraha karavAno che. * TIkArya mArgano nAza=tIrthano nAza, na thAo, te kAraNathI pUrve karAyela AyatanAdimAM arthAt sat carita che jemanuM evA lokothI Akula=vyApta evA moTA sannivezamAM ardha paDela evA AyatanAdimAM, anyano abhAva hote chate=zrAvakAdino abhAva hote chate, ane ISad guNano saMbhava hote chate =koIkanI pratipatti Adi thoDA guNano saMbhava hote chate, yatanA vaDe AgamamAM kahevAyelI kriyA vaDe, A=kvacit sAdhune bhUtAdinuM apanayana, kahevAyeluM che. anyathA ISad guNano paNa saMbhava na hoya to, sAdhu tapa-saMyamamAM udyama kare, ema AgaLanI gAthA sAthe saMbaMdha che. e pramANe mAthAno artha che. bhAvArtha : sAmAnya rIte sAdhu jinamaMdiramAMthI karoLiyAnAM jALAM vagere dUra karavA dvArA jinamaMdiranI sAphasaphAI kare nahi, karAve nahi ane anumode paNa nahi; to paNa jyAre sArA AcArovALA puruSothI yukta evA moTA nagaramAM koI zrAvaka AdinI vasati nahIM hovAthI tyAM rahela jinamaMdiranI sAra-saMbhALa thatI na hoya, ane tethI pUrve karAyeluM te jinamaMdira ardhapatita thaI gayuM hoya tyAre, te ardhapatita jinamaMdirane sApha-sUphI karavA dvArA vyavasthita karatA joine, tyAM rahelA koI sArA lokone jinazAsananI prApti vagere thavAnI saMbhAvanA dekhAya, to zAstramAM kahelI yatanApUrvaka te ardhapatita jinAlayane sAdhu svayaM sApha kare; For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 102-103 153 jethI tyAgI sAdhunI AvA prakAranI pravRtti joine sajjana lokone sahaja rIte jijJAsA thAya ke A jinAlaya konuM che ? ane A mahAtmA kema A jinAlayane sApha kare che ? ane te sajjana loko AvIne te jinamaMdiraviSayaka pRcchA kare to yogya jIvone jinazAsana pratye sadbhAva thAya ke A lokonA dharmamAM kevo viveka che ! ane sadbhAva thavAne kAraNe te jIvone jinazAsananI prAptirUpa lAbha thAya. ke A prakAre anya jIvone dharmanI prAptirUpa thoDA guNano saMbhava dekhAto hoya, tyAre sAdhu zAstramAM kahelI vidhithI te ardhapatita jinamaMdiranI karoLiyAnAM jALAM, dhULa vagere dUra karavA dvArA sApha-sUphInuM kArya kare, te sivAya nahi. vizeSArtha : "sArA caritravALA lokothI AkuLa evuM moTuM sanniveza" ema kahevAnuM tAtparya e che ke, je nagaramAM jaino na hoya to paNa svAbhAvika rIte potapotAnI dharmapravRtti karanArA sArA loko hoya, ke jeone sAdhunI jinamaMdiranI sApha-saphAInI pravRtti joine jinAlaya viSe sahaja jijJAsA thAya, ke A khaMDera evuM ardhapatita jinAlaya konuM che ? ane tyAM sApha-sUphI karatA mahAtmAne pUchIne bhagavAnanA svarUpane jANe to tevA jIvane dharmaprApti thavAnI saMbhAvanA rahe. tevA nagaramAM sAdhue apavAdathI lUtAdinA apanayananuM kArya karavAnuM che. arthAt sAdhu sAmAnyathI jema potAnAM vastro koine Ape nahi; chatAM brAhmaNanA lAbhane joine prabhu mahAvIre potAnuM ardhavastra Apela, tema apavAdathI anya jIvonA lAbhane joine sAdhu jinAlayAdimAMthI karoLiyA Adi dUra kare che, te sivAya nahi. paraMtu jo thoDA guNanI paNa saMbhAvanA na hoya to AgaLanI gAthAmAM kahevAze tema sAdhu tapa-saMyamamAM udyama kare che,ema prastuta gAthAnA aMte rahela 'phatArathA' nuM gAthA-103 sAthe joDANa che. II102 avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke zrAvakAdino abhAva hoya ane koIkane thoDA guNanI saMbhAvanA hoya to, sAdhu jinamaMdiranI svacchatAnuM kArya paNa apavAdathI kare, paraMtu jo thoDA guNanI saMbhAvanA na hoya to sAdhue zuM karavuM joIe ? jethI caityAdinI bhakti paNa thAya ? te batAvatAM kahe che gAthA : ceiakulagaNasaMghe AyariANaM ca pavayaNasue a / savvesu vi teNa kayaM tavasaMjamamujjamaMteNa // 103 // anvayArtha : breDjhanALasaMghe AvIJaLa = pavavaLasuNa Ja savvasu vi=caitya, kula, gaNa, saMghaviSayaka ane AcAryanA pravacana ane zrutaviSayaka; sarvamAM paNa tavasaMgama dmamaMteLa teLa=tapa-saMyamane viSe udyama karatA evA tenA vaDe=sAdhu vaDe, vaM=(je kartavya che te) karAyeluM thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 103 gAthArtha : cetya, kula, gaNa, saMgha ane AcAryanA pravacana ane zruta; e sarvamAM paNa je kartavya che te, tapasaMyamamAM udhama karatA sAdhu vaDe karAyeluM thAya che. TIkA : caityakulagaNasaGkeSu = caityAni = arhatpratimAH, kulaM-cAndrAdi, parasparasApekSAnekakulasamudAyo gaNaH, bAlikA (?zrAvikA ) paryantaH saGghaH, tathA AcAryANAM prasiddhatattvAnAM pravacanazrutayozca = pravacanam arthaH zrutaM tu sUtrameva, eteSu sarveSvapi tena = sAdhunA kRtaM yatkarttavyaM, kena? ityAha- tapaHsaMyamayoru dyacchatA = tapasi saMyame codyamaM kurvateti gAthArthaH // 103 // noMdha : TIkAmAM vaniparyantaH che tene sthAne zrAvivAparyantaH hovuM joIe. TIkA : caitya, kula, gaNa, saMghaviSayaka ane te rIte prasiddha tattvavALo AcAryanA pravacana ane zrataviSayaka; A sarvemAM paNa je kartavya che ke, tenA vaDe=sAdhu vaDe, kyA sAdhu vaDe? ethI kahe che- tapamAM ane saMyamamAM udyamane karatA evA sAdhu vaDe, karAyeluM thAya che. caityo=ahanI pratimAo, cAndra Adi kula che, paraspara apekSAvALA aneka kulano samudAya e gaNa che, zrAvikAnA paryatavALo saMgha che, pravacana=artha,vaLI zruta sUtra ja che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAnA aMte rahela "ItarathA'no saMbaMdha prastuta gAthA sAthe che. mATe apavAdanA kAraNamAM lAbha dekhAya to sAdhu jinamaMdiraviSayaka ucita kRtyo kare, ane tenuM kAraNa na hoya to sAdhu haMmezAM tapa-saMyamamAM udyama kare che. ahIM "tapa" thI svAdhyAyAdi 12 prakAranA tapanuM grahaNa karavAnuM che ane "saMyama" thI samiti-gupti grahaNa karavAnI che, jenA dvArA sAdhune saMvara ane nirjarAnI prApti thAya che. A prakAranI ucita pravRtti karanAra sAdhune caityAdi sarva vastuomAM je kartavya che te karAyeluM thAya che, arthAt tapa-saMyamamAM udyata sAdhu caityAdi sarva kRtyonuM phaLa prApta kare che. vizeSArtha : sAdhu haMmezAM saMvara ane nirjarA arthe ucita kRtyo kare che. temAM pApa kRtyono virAma karavAthI saMvara prApta thAya che ane AtmabhAvamAM gamanano yatna karavAthI pUrve bAMdhelAM karmono nAza thavArUpa nirjarA prApta For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 103-104 thAya che, ane te baMne rUpa anukrame saMyama ane tapa che. chatAM sAdhu prasaMgane anurUpa ucita pravRttimAM yatna karavA dvArA paNa saMvara-nirjarAne prApta kare che. te A rIte jyAre caityanuM koika kRtyavizeSa sidAtuM hoya ane te kRtya karavAthI koI jIvane lAbha thAya tema hoya tyAre apavAdathI sAdhu te caityanuM kRtya karIne saMvara-nirjarAne prApta kare. vaLI kyAreka glAnAdinI vaiyAvacca karavAno prasaMga hoya tyAre vaiyAvacca karavA dvArA sAdhu saMvara-nirjarAne prApta kare che, ane jyAre koIpaNa kArya vidyamAna na hoya tyAre sAdhu AtmabhAvane ullasita karavA mATe tapa-saMyamamAM udyama karIne paNa saMvara-nirjarAne prApta kare che. Ama, saMyamane anurUpa ucita kRtyo karavAno adhyavasAya sAdhunA haiyAmAM sadA vidyamAna hovAthI sarva ucita kartavyonA pAlananuM phaLa vivekasaMpanna sAdhune prApta thAya che. 103ll avataraNikA : gAthA-102-103 kahyuM ke koI jIvane dharmanI prApti thavArUpa thoDA guNano lAbha thato hoya to sAdhu apavAdathI jinamaMdiramAMthI karoLiyAnAM jALAM vagere dUra karavAnuM kRtya kare che, nahIMtara tapa-saMyamamAM udyama kare che; A prakArano ucita viveka avivekano tyAga karyA vagara thato nathI, tethI have saMyamajIvanamAM avivekanA tyAganI pradhAnatA batAvatAM kahe chegAthA : ettha ya'vivegacAgA pavattaI jeNa tA tao pvro| tasseva phalaM eso jo sammaM bajjhacAutti // 104 // anvArtha : ne =ane je kAraNathI sthi=ahIM tapa-saMyamamAM, (sAdhu) vivekAvA avivekanA tyAgathI, pava=pravarte che, taete kAraNathI to= =A=avivekano tyAga, pavaro=pravara che=zreSTha che; no sai vansavA=je sabhya bAhyatyAga che, so=e taeva=tenuM ja=avivekanA tyAganuM ja, hanaM phaLa che. * "gha' pUrvagAthAnA samuccaya mATe che. >> 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : ane je kAraNathI tapa AdimAM sAdhu avivekanA tyAgathI pravarte che, te kAraNathI avivekano tyAga zreSTha che; je samyam bAhatyAga che, e avivekanA tyAganuM ja phaLa che. For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 104 TIkA : atra ca tapaAdau avivekatyAgAt pravarttate yena kAraNena, tasmAdasau=avivekatyAgaH pravaraH, tasyaiva= avivekatyAgasya phalameSa yaH samyagbAhyatyAga iti gAthArthaH // 104 // TIkArya : ane je kAraNathI ahIM = tapa AdimAM = tapa ane saMyamamAM, avivekanA tyAgathI pravarte che, te kAraNathI A = avivekano tyAga, pravara che; je samyagu bAhyano tyAga che e tenuM ja = avivekanA tyAganuM ja, phala che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - nirAraMbhI jIvana jIvavAnI vRtti pedA thavI, e sAdhuno samyam bAhyatyAga che. AthI sAdhu AraMbhanA kAraNabhUta evA kuTuMba, dhanAdino svecchAe tyAga kare che; ane kuTuMba, dhanAdino tyAga karIne nirAraMbhI jIvana jIvavuM hoya to, sAdhue satata guptimAM rahevuM joIe, ane nirjarArthe svAdhyAyAdi tapamAM yatna karavo joIe; ane je sAdhu avivekano tyAga karIne saMyamagrahaNa kare che, te sAdhu haMmezA tapa-saMyamamAM udyama kare che, tethI saMyamajIvanamAM bAhya tyAga karatAM avivekano tyAga zreSTha che. vizeSArtha : sAdhu saMsAranA bhAvothI nirlepa thavA ane AtmAnA bhAvomAM yatna karavA mATe saMyama grahaNa kare che, ane saMsAranA bhAvothI nirlepa rahevA mATe zAstrAnusArI vivekadRSTi Avazyaka che, tethI zAstrAnusArI vivekadRSTi Ave to avivekano tyAga thAya, ane avivekano tyAga karyo hoya tevA sAdhu tapa-saMyamamAM udyama karIne nirjarArUpa phaLanI prApti karI zake che. AthI vivekI sAdhu koIka jIvanA kalyANa mATe apavAdathI jinamaMdiramAMthI karoLiyAnAM jALAM, kacaro vagere dUra karavAnuM kArya karatA hoya tyAre paNa te sAdhuno Azaya anya jIvone sanmArganI prApti karAvIne mokSane abhimukha karavAmAtrano hoya che, AthI tevuM koI lAbhanuM kAraNa na hoya to jinamaMdira sApha karavuM, vagere kRtyomAM yatna karatA nathI. e prakAre prastuta gAthAnuM gAthA-102 sAthe yojana che. 104 avataraNikA : ytshcaivmavataraNitArtha : je kAraNathI Ama che=saMyamajIvanamAM avivekano tyAga pradhAna che, paNa bAhyatyAga nahIM; ane avivekanA tyAganuM phaLa samyaka bAhyatyAga che ane avivekanA tyAga vagarano bAhyatyAga e tyAga nathI ema che, te kAraNathI zuM? te prastutagAthAmAM darzAve che For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 105 gAthA : tA thevamiaM kajjaM sayaNAijuo na va tti sai tammi / to ceva ya dosANa huMti sesA dhuvaM tassa // 105 // anvayArtha : tA=te kAraNathI tammi sa=te thaye chate=avivekano tyAga thaye chate, sayAnuo na va= svajanAdithI yukta che ke nahIM ? yaM ttta thava=e kArya thoDuM che. tto seva ya=ane AnAthI ja =avivekanA tyAgathI ja, taAE=tene=sAdhune, senA vosA=zeSa=agaMbhIratAdi, doSo dhruva La skruti =dhruva=nakkI, thatA nathI. * 'tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : 157 saMyamajIvanamAM avivekano tyAga ja pradhAna che, bAhyatyAga nahIM; te kAraNathI avivekano tyAga thaye chate dIkSA lenAra svajanAdithI yukta che ke nahIM, e kArya thoDuM che ane avivekanA tyAgathI ja sAdhune agaMbhIratAdi doSo nakkI thatA nathI. TIkA : tat = tasmAt stokamidaM kAryaM svajanAdiyukto na veti sati tasmin = avivekatyAge, ata eva ca avivekatyAgAd doSA na bhavanti zeSA dhruvaM tasya agambhIramadAdaya iti gAthArthaH // 105 // TIkAryuM : te kAraNathI te thaye chate=avivekano tyAga thaye chate, svajanAdithI yukta che ke nahi ? e kArya thoDuM che; ane AnAthI ja=avivekanA tyAgathI ja, tene=svajanAdithI virahita paNa dIkSA lenAra jIvane, zeSa evA agaMbhIra, mada vagere doSo dhruva=nakkI, thatA nathI. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-91 mAM pUrvapakSIe kahela ke svajanAdithI yukta jIvo ja dIkSAnA adhikArI che, tenuM nirAkaraNa karIne gAthA-104mAM graMthakAre sthApana karyuM ke saMyamajIvanamAM bAhyatyAga pradhAna nathI, paraMtu avivekano tyAga pradhAna che, te kAraNathI dIkSAno adhikArI bAhya svajana, saMpattiAdithI rahita hoya ke yukta hoya, te vAta saMyamajIvanamAM gauNa che; paraMtu avivekano tyAga ja mukhya che. AnAthI e kahevuM che ke bAhya svajanAdine choDIne paNa avivekano tyAga na karyo hoya, to te sAdhu saMyama grahaNa karyA pachI paNa tapa-saMyamamAM udyama karatA nathI, paraMtu nAmabhedathI AraMbhAdinI pravRttio kare che, tethI tevA sAdhuno svajana vagerenA tyAgarUpa bAhyatyAga paNa akiMcitkara che. vaLI, svajana vagerethI rahita hovA chatAM saMsAranA svarUpane jANIne jene viveka pragaTyo hoya ke "kharekhara manuSyabhava pAmIne For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 pravajyAvidhAnavastuka | 'kebhyaH' dvAra | gAthA 105-106 saMvara-nirjarAmAM ja yatna karavA jevo che", ane tethI je saMvaranA upAyabhUta saMyamamAM ane nirjarAnA upAyabhUta tapamAM yatna karatA hoya, tevA sAdhune avivekanA tyAgane kAraNe pUrvapakSI dvArA gAthA-92mAM kahevAyelA agaMbhIratA, mada vagere doSo niyamathI thatA nathI. vaLI, avivekano tyAga na karyo hoya to, mahAvaibhavAdino tyAga karyA pachI paNa sAdhune, saMyamajIvanamAM "meM mahAvaibhava choDyo che" e prakArano mada thaI zake che. mATe saMyamajIvanamAM svajanAdinA tyAganuM kArya gauNa che ane avivekanA tyAganuM kArya pradhAna che, e prakArano prastuta gAthAno dhvani che. svajanAdithI yukta che ke nahi? e kArya thoDuM che" e kathananuM tAtparya e che ke dIkSAno adhikArI svajanAdithI yukta hoya ke svajanAdithI rahita hoya te kArya saMyamanA grahaNamAM alpa che; kema ke tenAthI kAMI saMyamamAM adhikatA AvatI nathI, paraMtu avivekanA tyAgathI saMyamamAM adhikatA Ave che. tethI saMyamagrahaNamAM avivekanA tyAgarUpa kArya adhika che. TIkAmAM zeSA: no artha gabbaramavAya: karyo. tyAM zaMkA thAya ke agaMbhIratAdi doSo konI apekSAe zeSa che? to teno Azaya e che ke saMyama grahaNa karyA pachI avivekano tyAga Avazyaka che, tethI avivekano tyAga thaI jAya to avivekatyAgathI zeSa evA agaMbhIratAdi doSono paNa tyAga thaI jAya che. AthI avivetyAganI apekSAe agaMbhIratA, madAdi doSo zeSa che. 10pA avataraNikA : yadyevaM tarhi sUtra uktam "je ya kante pie" ityAdau yat "se hucAi tti vuccati" tti tatkathaM nIyate? iti cetasi nidhAyAha - avataraNitArtha : jo Ama che=pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke bAhyatyAga alpa che ane saMyamajIvanamAM avivekano tyAga mukhya che, tethI svajanAdivALA jIvo ja dIkSAnA adhikArI che tema kahevuM ucita nathI ema che, to dazavaikAlikasUtramAM je ya ne piNa ItyAdimAM "du rASTra tti puSyati" e pramANe je kahevAyuM che, te kevI rIte ghaTe? e prakAre cittamAM dhAraNa karIne kahe cheavataraNikAno bhAvArtha : dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che ke "je suMdara, priya evA prApta thayela paNa bhogone pITha kare che ane svAdhIna bhogone tyaje che, te ja "tyAgI' e pramANe kahevAya che," tethI te stra pramANe paNa e artha prApta thAya ke svajanAdithI yukta vyakti ja dIkSA levA mATe adhikArI che. A prakAranI zaMkAne cittamAM sthApana karIne tenuM graMthakAra samAdhAna kare che - gAthA : suttaM puNa vavahAre sAhINe vA (?NattA) tavAibhAveNaM / hU avisaddatthammI anno'vi tao havai cAI // 106 // For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 106 anvayArtha : sutta puLa = vaLI sUtra mAhILattA = svAdhInapaNuM hovAthI vavAre = vyavahAraviSayaka che. hU~ = (sUtramAM kahevAyela) 'du' avisatthammI 'pi' zabdanA arthamAM che. tao = te kAraNathI tavA'mAvef = tapAdinA bhAva vaDe annova = anya paNa cArUM = tyAgI vapha = thAya che. noMdha : = mULagAthAmAM sAhIne vA che, tene sthAne sAhILattA hovuM joie. pAThazuddhi maLela nathI. gAthArtha : 159 vaLI dazavaikAlikanuM te haiM cArU tti ityAdi sUtra svAdhInapaNuM hovAthI vyavahAranayanA viSayavALuM che. sUtramAM kahevAyela 'du' avyaya 'api' zabdanA arthamAM che, te kAraNathI tapAdinA bhAva vaDe anya paNa tyAgI thAya che. TIkA : = sUtraM puna: " se hu cAi tti" ityAdi vyavahAranayaviSayaM, vyavahAratastAvadevaM svAdhInatvAt, tapaAdibhAvena tapasA - anidAnena AdizabdAt koTitrayodyamaparityAgena ca, huH sUtroktaH apizabdArthe, so'pyanyo'pi tato bhavati tyAnIti gAthArtha: // 206 // TIkArya : sUtra ... svAdhInatvAt, vaLI se haiM trApha tti ityAdi sUtra vyavahAranayanA viSayavALuM che. vyavahArathI A pramANe che arthAt vaibhava vagerenA tyAgathI 'A tyAgI che' e prakArano vyavahAra thAya che; kema ke svAdhInapaNuM che = bAhyatyAga potAne AdhIna che. sUtro : apizArthe sUtramAM kahevAyelo 'du''pi' zabdanA arthamAM che. tato tapaAvi .... parityAgena ca te kAraNathI tapAdinA bhAva vaDe = anidAnavALA tapa vaDe ane Ari zabdathI koTitrayamAM udyamanA = prayatnanA, parityAga vaDe, sovvayopi te paNa=saMyama grahaNa karanAra bAhya vaibhava vagere vALo paNa, ane anya paNa=saMyama grahaNa karanAra bAhya vaibhava vagere vagarano paNa, tyAnI mavati tyAgI thAya che. kRti gAthArtha: e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvajanmanA puNyanA udayathI bAhya saMpatti vagere ghaNI maLelI hovA chatAM vairAgya pAmIne te saMpatti vagereno tyAga karyo hoya tevA jIvone tyAgI batAvavA mATe dazavaikAlikanuM sUtra che, ane tyAM mukhya Azaya For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 106-100 e che ke bhUtakALamAM dharma ArAdhanA karI hoya tevA jIvo prAyaH karIne puNyanA udayathI vaibhavAdine pAme che ane puNyAnubaMdhIpuNyanA udayathI prApta thayelI paNa te saMpatti Adino vairAgyathI tyAga kare che, ane AvA jIvone vyavahAranaya 'tyAgI' kahe che; kema ke puNyanA udayathI maLelI bhoga-saMpattino tyAga karavo jIvane potAne AdhIna che ane potAne prApta thayelI saMpattino tyAga karanArane dazavaikAlikasUtranI eka gAthA 'te haiM cArUM'=A tyAgI che ema kahe che. temAM 'u' zabda 'pi' arthamAM che, tethI anya tyAgIno paNa samuccaya thAya che. chatAM ghaNo vaibhava choDanAra vyakti tyAgI che e prakArano vyavahAra pravarte che, tene AzrayIne dazavaikAlikanuM sUtra che. Ama, 'vi' zabdathI anya tyAgIne grahaNa karIne tapathI ane trikoTI AraMbhanA parityAgarUpa saMyamathI, vaibhavAdithI yukta saMyama grahaNa karanAra ane vaibhavAdithI rahita saMyama grahaNa karanAra, ema baMnene dazavaikAlikanuM sUtra tyAgI kahe che; kema ke dazavaikAlikamAM sAkSAt kathana phakta vyavahAranayanI pradhAnatAthI che ane temAM hu~ zabda api arthamAM hovAthI bAhyavaibhavAdi vagaranA jIvono paNa tyAgI tarIke samuccaya thaI jAya che. anidAnavALuM tapa eTale sAMsArika phaLanI AzaMsA rahita kevala nirjarAnA abhilASathI karAyeluM tapa. ahIM koTitrayathI traNa prakAranI trikoTI grahaNa karavAnI che; te A rIte haNavuM, haNAvavuM ane haNatAnI anumodanA karavI e hananatrikoTI che; kharIdavuM, kharIdAvavuM ane kharIdatAnI anumodanA karavI e krayaNatrikoTI che; rAMdhavuM, raMdhAvavuM ane rAMdhatAnI anumodanA karavI e pacanatrikoTI che. A traNeya prakAranI AraMbhanI trikoTImAM karAtA udyamanA tyAgathI saMyamanI pariNati pragaTe che, ane avivekanA tyAgapUrvaka dIkSA grahaNa karanAro jIva ja anidAnavALA tapathI ane AraMbhanI trikoTItrayanA parityAgathI tyAgI banI zake che. II106 avataraNikA : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke vyavahAranaya bAhya svajanAdino tyAga karanArane tyAgI kahe che ane nizcayanaya tapa-saMyamamAM udyama karanArA sAdhu svajanAdithI yukta hoya ke svajanAdithI rahita hoya,to paNa tene tyAgI kahe che. Ama, nizcayanayane mAnya evA tyAgIne tyAgIrUpe sthApana karavA arthe graMthakAra kahe che gAthA : ko vA kassa na sayaNo ? kiM vA keNaM na pAviA bhogA ? / saMtesu vi paDibaMdho duTTho tti tao caeavvo // 107 // anvayArtha : je vA = athavA koNa AE na thayo ? = kono svajana nathI ? = sarva sarvanA svajana che. veLa vA kiM bhogA na pAviA ? = athavA konA vaDe kayA bhogo pamAyA nathI ?= sarva vaDe sarva bhogo pamAyA che. For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 100 saMte vi = (svajanAdi) hote chate paNa parivaMgho = pratibaMdha phu =ta: = A = pratibaMdha, vaUvyo = tyajavo joIe. gAthArtha : = duSTa che, tti = ethI karIne to athavA koNa kono svajana nathI? athata sarva sarvanA svajana che. athavA konA vaDe kayA bhogo prApta karAyA nathI ? athati sarva vaDe sarva bhogo prApta karAyA che. svajanAdi hote chate paNa pratibaMdha duSTa che, ethI karIne pratibaMdha tyajavo joIe. TIkA : ko vA kasya na svajanaH kiM vA kena na prAptA bhogAH anAdau saMsAra iti, tathA satsvapi svajanAdiSu pratibandho duSTa ityasau tyaktavyaH, asatsvapi tatsambhavAditi gAthArthaH // 107 // TIkArya koNa kono svajana nathI? athavA konA vaDe anAdi evA saMsAramAM kayA bhogo prApta karAyA nathI? ane svajanAdi hote chate paNa pratibaMdha duSTa che. ethI A = pratibaMdha, tyajavo joie; kema ke asatamAM paNa = svajanAdi nahIM hote chate paNa, teno = pratibaMdhano, saMbhava che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSI, svajana vagerethI yukta jIva te svajana vagerene choDIne dIkSA grahaNa kare to tene tyAgI mAnato hovAthI kahe che ke svajana, dhanAdivALo ja mumukSu dIkSAno adhikArI che. tene graMthakAra kahe che ke darekano AtmA anAdino che ane anAdi saMsAramAM dareka jIvonA dareka jIvo sAthe anaMtI vakhata saMbaMdho thayA che, tethI sarva jIvonA sarva jIvo svajano che; ane A anAdi saMsAramAM sarva jIvoe navamA saiveyaka sudhInA utkaTa bhogo prAyaH karIne anaMtI vakhata prApta karelA che; tethI A bhavamAM kadAca svajano ke bhogo na maLyA hoya topaNa anaMtA bhavomAM jIve je svajano ane bhogone prApta karyA temAM jIvane pratibaMdha rahe che, ane te rIte vartamAnamAM maLela svajanAdi pratye paNa jIvane rAgabhAva varte che. AthI sAdhu vivekapUrvaka saMyamamAM udyama na kare to, svajanAdi na maLyA hoya topaNa svajana, dhanAdi pratye rAgabhAva thAya tevI prakRti jIvamAM varte che, arthAt saMyama lIdhA pachI paNa te zrAvako, upadhi vageremAM mamatvabhAva kare che. vaLI svajanAdi maLyA hoya ane teono tyAga karyo hoya to paNa teo pratye rAgabhAva thAya tevI prakRti jIvamAM varte che. Ama, avivekano tyAga karavAmAM na Ave to svajanAdinA tyAgamAtrathI mamatva karavAnI prakRti jIvamAMthI jatI rahetI nathI; kema ke svajano pratye rAgabhAva karavo tevI jIvanI prakRti duSTa che. jayAre vivekasaMpanna jIva svajanAdi hoya ke na hoya topaNa vivekanA baLathI svajanAdimAM rAgabhAva pedA karAve tevI prakRtino tyAga kare che, mATe saMpatti vagerethI rahita daridrane paNa vivekanA baLathI tyAga saMbhave che. 107 For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 avataraNikA : ubhayayuktAnAM tu guNamAha avataraNikArya : gAthA-106mAM graMthakAre dazavaikAlikasUtranA vacanathI, vyavahAranayanI pradhAnatAthI svajanAdino tyAga karanArane tyAgI kahyo ane gAthA-107mAM sthApana karyuM ke kharekhara svajanAdi hote chate paNa pratibaMdha duSTa che. mATe svajanAdino tyAga karyA pachI paNa svajanAdino pratibaMdha na tUTe, to te bAhyatyAgI kharekhara tyAgI nathI. pravrajyAvidhAnavastuka / 'kebhyaH' dvAra | gAthA 108 have vaLI, ubhayathI yukta jIvonA guNane=bAhyatyAgathI ane avivekanA tyAgathI saMpanna evA sAdhuone thatA lAbhane, kahe che gAthA : dhaNNA ya ubhayajuttA dhammapavittIi huMti annesiM / jaM kAraNamiha pAyaM kesiMci kayaM pasaMgeNaM // 108 // kesiM ti dAraM gayaM // anvayArtha : 3mayanuttA yu=ane ubhayathI yukta=bAhyatyAga ane avivekanA tyAgathI yukta jIvo, thaLA= dhanya che, aM=je kAraNathI jJa =ahIM=saMsAramAM, siSi anesi=keTalAka anyonI dhammapavittIpha dharmapravRttinuM pAyaM vhArai=prAyaH kAraNa huMti=thAya che. pasaMoLa yaM=prasaMga vaDe saryuM. siM='kone' ti=e prakAranuM vAraM = dvAra thayuM gayuM = pUruM thayuM. gAthArtha : = bAhyatyAga ane avivekanA tyAgathI yukta jIvo dhanya che, je kAraNathI saMsAramAM keTalAka anyonI dharmapravRttinuM prAyaH kAraNa thAya che. prasaMgathI saryuM. TIkA : dhanyAzcobhayayuktA=bAhyatyAgAvivekatyAgadvayasampannAH, kimityata Aha- dharmmapravRtterbhavanti anyeSAM prANinAM yad=yasmAt kAraNamiha prAyeNa keSAJcidanyeSAmiti kRtaM prasaGgeneti gAthArthaH // 108 // TIkArya : ane ubhayathI yukto=bAhyatyAga ane avivekano tyAga e baMnethI saMpanna jIvo, dhanya che. kayA kAraNathI ? ethI kahe che- je kAraNathI ahIM=lokamAM, prAyaH karIne keTalAka anyonI=anya prANIonI, dharmapravRttinuM kAraNa thAya che. prasaMgathI saryuM. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kebhyaH' dvAra | gAthA 108 163 bhAvArtha : avivekanA tyAgathI tapa-saMyamamAM udyama thAya che ane tapa-saMyamamAM karAtA udyamathI sAdhu tyAgI bane che, topaNa pUrvabhavamAM karelI dharmanI ArAdhanAvALA dharmI jIvone svajana, dhana, vaibhava vagere maLelo hovA chatAM bhUtakALamAM levAyelA dharmanA baLathI prAyaH karIne A bhavamAM paNa nimitta pAmIne saMsArano tyAga karavAnA manoratho thAya che, ane te puNyazALI jIvo bAhya vaibhavAdine ane avivekane choDe che, tevA ubhayanA tyAgathI yukta jIvone dhanya che. ahIM prazna thAya ke vaibhavAdi vagaranA paNa avivekanA tyAgathI tyAgI thAya che, temane dhanya na kahetAM ubhayatyAgIne dhanya kema kahyA? tethI kahe che ke bAhyatyAgathI ane avivekanA tyAgathI yukta jIvo dIkSA grahaNa kare to teo saMsAramAM paNa prAyaH karIne keTalAka jIvonI dharmapravRttinuM kAraNa bane che; kema ke puNyazALI jIvo mahAvaibhavAdine choDatI vakhate ativivekapUrvaka ucita pravRttio kare che. jema ke mahApUjA racAve, deva-guru-dharmanI prabhAvanA thAya te rIte varasIdAnano varaghoDo kADhe, sAmUhika pUjA karavA uttama vastro-AbhUSaNothI sajja thaIne uttama sAmagrIo sAthe jAheramAM jinAlayamAM Ave, occhava-mahotsava racAve, dharmanuM aMga bane ane dharmanI prabhAvanA thAya te rIte anukaMpAdAna kare, vagere prakAranI ucita pravRttiothI yukta evI puNyazALI jIvonI saMyamagrahaNanI kriyA, aneka jIvone dharma pratye sabhAva pedA karavAnuM kAraNa bane che. vaLI keTalAka jIvone to temanA tyAgane joIne, "kharekhara A saMsAramAM tyAga ja zreSTha che", e prakAranI buddhi pedA thAya che, tethI anya jIvo paNa saMsArane choDIne Atmahita sAdhavA mATe prayatnazIla bane che. jayAre bAhya vaibhavAdi vagaranA jIvo avivekanA tyAgapUrvaka saMyamagrahaNa kare to teo tyAgI to bane che, paraMtu ubhayatyAgInI jema ghaNA jIvonI dharmapravRttinuM kAraNa banatA nathI. ahIM prAya:' zabdathI e kahevuM che ke keTalIka vakhata ubhayatyAgI vyaktithI paNa koIne dharmanI prApti na thAya, chatAM ubhayatyAgIthI bahudhA ghaNA jIvone lAbha thavAno saMbhava che. have "si' dvAranI samApti karatAM graMthakAra kahe che ke prasaMgathI saryuM. arthAta dIkSA kone ApavI? te vAta gAthA-32 thI 51mAM batAvatAM dIkSA yogya jIvonA guNo ane vaya batAvI. tethI e prApta thayuM ke ATha varSathI mAMDIne anatyantavRddha manuSya dIkSAyogya guNovALo hoya, to te dIkSAno adhikArI che. ane tyAM graMthakArane smaraNa thayuM ke keTalAka loko bAlane dIkSA mATe ayogya kahe che ane bhaktabhogIne ja dIkSA mATe yogya kahe che; vaLI anya keTalAka matavALA svajanAdi vagaranAne ja dIkSAyogya kahe che; vaLI koIka mata svajanAdithI yuktane ja dIkSAyogya kahe che, to te sarva matamAM vastusthiti zuM che ? ke jethI dIkSA mATe koNa yogya che teno nirNaya thaI zake? te jaNAvavuM graMthakArane Avazyaka lAgyuM. tethI dIkSAyogya jIvonA varNanamAM prasaMgathI smaraNa thayelI te vAtane gAthA-para thI 108 mAM batAvI. A rIte sarva prAsaMgika kathana batAvIne tenuM yuktipUrvaka nirAkaraNa karyuM, jethI kharekhara dIkSAno adhikArI koNa che? teno yathArtha nirNaya thaI zake. AthI 'hiM' dvAranI samAptimAM graMthakAra kahe che ke pote je A prAsaMgika kathana karyuM che, te prasaMgathI saryuM. ema kahIne prAsaMgika kathana pUruM karIne AgaLanI gAthAthI anya dvArano prAraMbha kare che. te 108 For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pravajyAvidhAnavastuka | "kasmina" dvAra | gAthA 109-110 avataraNikA : __kebhya iti vyAkhyAtam, idAnI kasminniti vyAkhyAyate, kasmin kSetrAdau pravrajyA dAtavyA ? ityetadAha - avataraNikArya : pravrayAvidhAna nAmanI prathama vastunAM pAMca dvAromAMthI gAthA-32 thI 108mAM ": e prakAranuM trIjuM dvAra vyAkhyAna karAyuM, have "mi' e prakAranuM cothuM dvAra vyAkhyAna karAya che. ane "ni' dvArano artha karatAM kahe che ke kayA kSetrAdimAM pravrayA ApavI joIe? ethI Ane = pravrajyA mATe yogya kSetrAdinA guNone, kahe che - gAthA : osaraNe jiNabhavaNe ucchuvaNe khiirrukkhvnnsNdde| gaMbhIrasANuNAe emAipasatthakhittammi // 109 // dijja Na ubhaggajhAmiasusANasuNNAmaNuNNagehesu / chAraMgArakayArAmejjhAIdavvaduThe vA // 110 // anvayArtha : sara=samavasaraNamAMebhagavAna je kSetramAM rahelA hoya tevA kSetramAM, (athavA tevA kSetranA abhAvamAM) nimava=jinabhavanamAM, (athavA) 3chuva=IbhuvanamAM (athavA) vIra+qvA saMke =kSIravRkSavALA vanakhaMDamAM=jenA pAMdaDAmAMthI dUdha nIkaLatuM hoya evA vRkSavALA vanamAM, (athavA) masAmuID=gaMbhIra sAnunAdamAM=jayAM bolavAthI gaMbhIra pratizabda nIkaLato hoya tevA sthAnamAM, mArUpa sthaviHi=AvA prakAranI AdivALA prazasta kSetramAM %i= (dIkSA) ApavI joIe; mArUAmikasusAIfsudhaUAmapuJUdesu 3=paraMtu bhagna, dhyAmita, smazAna, zUnya, amanojJa gharomAM chAraMvAra yArImAbUke vA=athavA kSAra, aMgAra, kacaro ane carabI Adi dravyothI duSTa evA kSetramAM =nahi. gAthArtha : bhagavAna je kSetramAM rahelA hoya tevA kSetramAM, tevA kSetranA abhAvamAM jinabhavanamAM athavA IkSavanamAM athavA jenA pAMdaDAmAMthI dUdha nIkaLatuM hoya evA vRkSavALA vanamAM athavA jyAM bolavAthI gaMbhIra pratizabda nIkaLato hoya tevA sthAnamAM, AvA prakAranI AdivALA prazasta kSetramAM dIkSA ApavI joIe; paraMtu bhagnagharomAM, dagdhagharomAM, smazAnamAM, zUnyagharomAM, amanojJagharomAM athavA kSAra, aMgAra, kacaro ane carabI vagere duSTa padArthovALA kSetramAM dIkSA na ApavI joIe. For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kasmin' dvAra gAthA 110-111 TIkA : samavasaraNe= bhagavadadhyAsite kSetre vRtte, tadabhAve vA jinabhavane = arhadAyatane, ikSuvane pratIte, kSIravRkSavanakhaNDe=azvatthAdivRkSasamUhe, gambhIrasAnunAde=mahAbhogapratizabdavati evamAdau prazaste kSetre, AdizabdAt pradakSiNAvarttajalaparigraha iti gAthArthaH // 109 // evambhUte kSetre dadyAt, na tu bhagnadhyAmitazmazAnazUnyAmanojJagRheSu dadyAt, dhyAmitaM = dagdhaM, tathA kSArAGgArAtrakarAmedhyAdidravyaduSTe vA kSetre na dadyAt, Adizabdo'medhyasvabhedaprakhyApaka iti gAthArthaH // 110 // * ''CmAri'' mAM ri zabdathI pradakSiNA ApatA AvartIvALAM jalAzaya jyAM hoya tevA sthAnanuM grahaNa karavAnuM che. *''amedhyAti'' mAM Avi zabdathI amedhya jevA zarIranA azuci padArthonA avAMtara bhedonuM grahaNa karavAnuM che arthAt amedhyathI carabI ane Avi zabdathI lohI, hADakAM, mAMsa vagerenuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : samavasaraNamAM = bhagavAna dvArA adhyAsita evA vRtta kSetramAM = bhagavAna dvArA Azraya karAyela vidyamAna kSetramAM; athavA teno bhagavAna dvArA Azraya karAyela kSetrano, abhAva hote chate jinabhavanamAM =arhA AyatanamAM; pratIta evA ikSuvanamAM; kSIravRkSavALA vanakhaMDamAM = azvatthAdi vRkSonA samUhavALA kSetramAM; gaMbhIra sAnunAdamAM = mahAbhoganA pratizabdavALA kSetramAM, AvA vagere prazasta kSetramAM; ''vamAno'' mAM Avi zabdathI pradakSiNAnA AvartAvALA jalano parigraha che. e pramANe gAthAno artha che. = AvA prakAranA kSetramAM pravrajyA Ape, paraMtu bhagna, dhyAmita, zmazAna, zUnya ane amanojJa gharomAM pravrajyA na Ape; dhyAmita eTale dagdha, athavA te rIte kSAra, aMgAra, avakara, amedhya Adi dravyothI duSTa evA kSetramAM pravrajyA na Ape. '"amedhyAvi' mAM Avi zabda amedhyanA potAnA bhedano prakhyApaka apavitra padArthonA prakArone batAvanAra che. e pramANe gAthAno artha che. II109/110 avataraNikA : = vyatirekaprAdhAnyataH kAlamadhikRtyAha - avataraNikArya : have vyatirekanI = kyAre dIkSA na ApavI joIe enI, pradhAnatAthI kAlane AzrayIne kahe che - 511211: 165 cAuddasiM paNNarasiM ca vajjae aTThamiM ca navamiM ca / chaTTi ca cautthi bArasiM ca sesAsu dijjAhi // 111 // For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 prajyAvidhAnavastaka / kajhina' dvAra | gAthA 111-112 anvacAryuM : vArSi=caudaza, pa00 ra=ane paMcadazI = pUnama-amAsa, ga =ane AThama, nava = ane noma, chatra=ane chaThTha, vasthi vArSi 20cotha ane bArasa vana-=varjavI joie, (ane) lelA =zeSa tithiomAM viMAdika(pravrajyA) ApavI joie. gAthArtha : caudaza, pUnama-amAsa, AThama, noma, chaThTha, cotha, bArasa varjavI joie ane zeSa tithiomAM pravajyA ApavI joie. TIkA : - caturdazI paJcadazI ca varjayet aSTamI ca navamIM ca SaSThI ca caturthI dvAdazI ca, zeSAsu tithiSu dadyAt anyAsu doSarahitAsviti gAthArthaH // 111 // TIkArya : caudazane, paMcadazIne=amAsa-pUnamane, AThamane, nomane, chaThThane, cothane ane bArasane varSe, zeSamAM = doSathI rahita evI anyatithiomAM, pravajyA Ape. bhAvArtha : pUrvanI be gAthAmAM kayA kSetramAM dIkSA apAya ane kayA kSetramAM na apAya te batAvyuM. have kaI tithiomAM dIkSA apAya ane kaI tithiomAM dIkSA na apAya te batAve che- zukla ane kRSNapakSanI baMne caudaza, amAsa, pUnama, AThama, noma, chaThTha, cotha ane bArasa, A tithiomAM dIkSA na ApavI ane A sivAyanI paNa anya je tithio doSarahita hoya temAM dIkSA ApavI joie.1111 avataraNikA : nksstraannydhikRtyaahavataraNitArtha : have nakSatrone AzrayIne kahe che gAthA : tisu uttarAsu taha rohiNIsukujjA usehanikkhamaNaM / gaNivAyae aNuNNA mahavvayANaMca AruhaNA // 112 // anvayArtha : tilu uttarANu = traNa uttarAomAM tohiputra ane rohiNIomAM senimamai=zaikSanuM niSkramaNa, For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. pravajyAvidhAnavastaka "kaminuM dvAra | gAthA 112-113 vAya maUUUIT=gaNi ane vAcakanI anujJA, madhyayA 4 sAdaUTT=ane mahAvratonI AropaNA na=karavI joie. * "' pAdapUraNa arthe che. gAthArtha : traNa uttarAomAM ane rohiNIomAM zaikSanuM niSkramaNa karavuM joie, gaNipada ane vAcakapadanI anujJA ane mahAvratonI AropaNA karavI joie. TIkA : tisRSu uttarAsu-ASADhAdilakSaNAsu tathA rohiNISu, kuryAt ziSyakaniSkramaNaM dadyAt pravrajyAmityarthaH, tathA gaNivAcakayoranujJA eteSveva kriyate mahAvratAnAM cAropaNeti gAthArthaH // 112 // TIkArya ASADhAdisvarUpa traNa uttarAomAM = uttarASADhA, uttarAphAlganI ane uttarAbhAdrapada nakSatramAM, tathA rohiNIomAM ziSyanuM niSkramaNa karavuM joie=dIkSArthIne pravajyA ApavI joie, tathA AmAM ja = upara varNavela nakSatromAM ja, gaNi ane vAcakapadanI anujJA ane mahAvratonI AropaNA karAya che. e pramANe gAthArtha che../112AA avataraNikA : vaya'nakSatrANyAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM dIkSA svIkAravA yogya nakSatro batAvyAM, have dIkSA svIkAravAmAM varjavAyogya nakSatrone kahe chegAthA : saMjhAgayaM 1 ravigayaM 2 viDeraM 3 saggahaM 4 vilaMbiM ca 5 / rAhugayaM 6 gahabhinnaM ca 7 vajjae satta nakkhatte // 113 // anvayArtha : saMphA yaMtrasaMdhyAgata, vi=vigata, va =vivera, sArda =sagraha, viviM tra=ane vilaMbI, rAhuyaM rAhugata, minne gha=ane grahabhinna, sara navaje (A) sAta nakSatrone vana (dIkSA grahaNa karatI vakhate) varjavAM joie. gAthArtha : saMdhyAgata, ravigata, vira, sagraha, vilaMbI, rAhugata ane grahabhinna; e sAta nakSatrone dIkSA grahaNa karatI vakhate varjavAM joie. For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 pravajyAvidhAnavastuka | "kasmina" dvAra | gAthA 113 TIkA : sandhyAgataM 1 ravigataM 2 viDveraM 3 sagrahaM 4 vilaMbi ca 5 rAhugataM 6 grahabhinnaM ca 7 varjayet sapta nakSatrANi / / "atthamaNe saMjhAgaya, ravigaya jahiyaM Thio uAicco / viDDeramavaddAriya, saggaha kUraggahahayaM tu // 1 // AiccapiTThao jaM vilaMbi, rAhUhayaM tu jahi~ ghnnN| majjheNaM jassa gaho gacchai taM hoi gahabhinnaM // 2 // saMjhAgayammi kalaho 1 Aiccagate ya hoi NivvANi 2 / viDDere paravijao 3 sagahammi ya viggaho hoI 4 // 3 // doso abhaMgayattaM hoi kubhattaM vilaMbinakkhatte 5 / .. rAhuhayammi ya maraNaM 6 gahabhinne soNiuggAlo 7 // 4 // " rUti thArtha: zarUA TIkArya : saMdhyAgata, ravigata, vikvera, sagraha ane vilaMbI, rAhugata ane grahabhinna; e sAta nakSatrovarjavA joie. * ahIM dinazuddhi graMthanI gAthA-129 thI 132 nuM uddharaNa TIkAmAM Apela che, teno artha nIce pramANe temAM prathama varjavA yogya sAta nakSatronuM svarUpa batAve che - (1) sUrya asta thayechate je Uge te saMdhyAgata nakSatra che, (2) vaLI jyAM je sthAnamAM, Aditya rahelo hoya te ravigata nakSatra che, (3) krUragrahathI avadArita hoyate vikvera nakSatra che, (4) vaLI krUragrahathI haNAyela hoya te grahanakSatra che, (5) je AdityanI pRSThathI sUryanI pAchaLa, rahela hoya te vilaMbInakSatra che, (6) vaLI jemAM sUryanuM grahaNa thAya te rAhuhata cheHrAhugatanakSatra che, (7) jenI madhyathI graha jAya che=pasAra thAya che, te grahabhinnanakSatra thAya che. * have A sAta nakSatromAM zubha kArya karavAthI thatA anartho jaNAve che saMdhyAgata nakSatramAM klaha ane AdityagatamAM=ravigata nakSatramAM, nirvANI=azAMti, thAya che. vira nakSatramAM paravaDe vijaya ane saMgrahanakSatramAM vigrahathAya che. vilaMbI nakSatramAM abhaMgayAtrA=paribhramaNarUpadoSa, ane kubhakta=kharAba bhojana, prApta thAya che. rAhahatamAM=rAhugata nakSatramAM, maraNa ane grahabhinnanakSatramAM zoNitanI=lohInI, UlaTI thAya che. e pramANe gAthAno artha che.ll113 avataraNikA : upsNhrnnaahavataraNitArtha : have ' mana' dvArano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRjyAvidhAnavastuka | 'kamina' dvAra | gAthA 114 19 gAthA : esA jiNANamANA khittAIA ya kammuNo hu~ti / udayAikAraNaM jaM tamhA eesu jaiavvaM // 114 // kaMmi va tti dAraM gayaM // anvayArtha : naM=je kAraNathI uttArUMka kSetrAdi muLa =karmonA 3yArUvAradi=udayAdinuM kAraNa huMti thAya che, ta=te kAraNathI prasu=AmAM=zuddha kSetrAdimAM, nabaeNkayatna karavo joie. niur mA =A jinonI AjJA che. mi=kyAM tti e prakAranuM kAra=dvAra jayaMkagayuM =pUruM thayuM. *'aa' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : je kAraNathI kSetrAdi karmonA udayAdinuM kAraNa bane che, te kAraNathI zuddha kSetrAdimAM yatna karavo joie, evI jinezvaronI AjJA che. TIkA : eSA jinAnAmAjJA, yaduta-uktalakSaNeSveva kSetrAdiSu dAtavyeti, kSetrAdayazca karmaNo bhavanti udayAdikAraNaM yad=yasmAt, yata uktam "udayakkhayakkhaovasamovasamA jaM ca kammuNo bhnniyaa| davvaM khittaM kAlaM bhavaM ca bhAvaM ca saMpappa // 1 // " yasmAdevaM tasmAt eteSu kSetrAdiSu yatitavyaM zuddheSu yatnaH kArya iti gaathaarthH||114|| TIkArya : aSA vinAnAmAnA A jinonI AjJA che, je yadutathI batAve che-3ItA kahevAyelA lakSaNavALA ja kSetrAdimAM dIkSA ApavI joIe. 'ti' jinAjJAnI samApti arthe che. temAM hetu kahe che- kSetrAva: mAt ane je kAraNathI kSetrAdi karmonA udayAdinuM kAraNa thAya che. karmonA udayAdimAM kSetrAdi kAraNa bane che, temAM sAkSI ApatAM yata 3n thI kahe che ane je kAraNathI avitta vAtaM vaMra mAvaMtra saMpaNa dravya-kSetra-kAla-bhava ane bhAvane prApta karIne muje karmonA 36+thaIva+vagovasamovasamA udaya, kSaya, kSayopazama ane upazama maLiyA kahevAyA che. yasparva... thAIH je kAraNathI Ama che=kSetrAdi karmonA udayAdinuM kAraNa che ema che, te kAraNathI AmAM=zuddhaevA kSetrAdimAM, yatna karavo joIe. e pramANe gAthAno artha che. ll114il. avataraNikA : kasminniti vyAkhyAtam, idAnI kathaM veti vyAkhyAyate, kathaMkena prakAreNa dAtavyA ? ityetadAha - For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 115 avataraNikArya : pravrajyAvidhAna nAmanI prathama vastunAM pAMca dvAromAMthI gAthA 109 thI 114 sudhImAM "kSina e prakAranuM cothuM dvAra vyAkhyAna karAyuM, have thavA' e prakAranuM pAMcamuM dvAra vyAkhyAna karAya che. ane varthava dvArano artha karatAM kahe che ke kevI rIte kyA prakArathI, vrajyA ApavI joIe? ethI Ane= pravrayA ApavA mATe yogyavidhine, kahe che gAthA : puccha kahaNaM paricchA sAmAiamAisuttadANaM ca / ciivaMdaNagAivihIe tao ya samma payacchijjA // 115 // dAragAhA // anvayArtha : puche= pRcchA, 4vi = kathana, pari = parIkSA sAmA3imAphasuvA = ane sAmAyikAdisUtranuM dAna, to = ane tyAra pachI vivaMtaUTI vihIpa = caityavaMdanAdi vidhithI sai = samyak pa9iM=(pravrayA) ApavI joie. * "vArAhA' - A gAthA 'va' dvAranA avAMtara dvAronuM sUcana karanArI gAthA che. gAthArtha : pravRjyAbhimukhatAviSayaka pRcchA kare, sAdhukriyAnI kathA kare, sAvadhanA parihAra dvArA dIkSArthInI parIkSA kare ane vizuddha AlApaka dvArA sAmAcikAdisUtranuM dAna kare tyArapachI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka samyam pravajyA Ape. TIkA : pra: pravrajyAbhimukhatAviSayaH, kathanaM = kathA sAdhukriyAyAH, parIkSA sAvadyaparihAreNa, sAmAyikAdisUtradAnaM ca vizuddhAlApakena, tatazcaityavandanAdividhinA vakSyamANalakSaNena samyag = asambhrAntaH san, prayacchet = pravrajyAM dadyAditi gAthAsamudAyArthaH // 115 // TIkArya pravajyAnI abhimukhatAnAviSayavALoprazna, thana = sAdhusaMbaMdhI kriyAnI kathA, sAvadyanAtyAgavaDeparIkSA ane vizuddha evA AlAvA vaDe sAmAyikAdisUtranuM dAna; tyArapachI kahevAnAra svarUpavALI caityavaMdanAdi vidhithI samyaguM = asaMbhrAMta chatA = saMbhrama-vagaranA guru, pravrayAne Ape. e pramANe gAthAno samudAyArtha che. bhAvArtha : the vA' dvAranA pAMca avayavo che. temAM prathama, prazno pUchavA dvArA dIkSArthInI yogyatAnI parIkSA For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 115-116 11 karavAnI che, jenuM varNana prazna dvArathI AgaLamAM karAze. tyArapachI dIkSArthI yogya jaNAya to tene sAdhunA AcAro batAvavAmAM Ave, jethI te AcAronuM varNana sAMbhaLIne saMyamajIvananA AcAro pratye tenuM kevuM valaNa che ? teno nirNaya thai zake. jo te AcAro sAMbhaLIne tene saMyamajIvana kaThina lAge athavA tenAmAM sattva na hoya to teno pravrajyAno pariNAma zithila paNa thAya, to te dIkSA grahaNa karavA mATe yogya nathI. tethI jo teno nirNaya karyA vagara guru tene dIkSA Ape to dIkSA lIdhA bAda vratanA pAlanamAM te asamartha bane, tethI AcAronuM kathana karyA pachI pravrajyAbhimukha thayela jIvane dIkSA ApavI joie. na vaLI, saMyamanA AcAro saMbhaLAvyA pachI sAdhu sAthe te kevI rIte rahe che ? ane sAvadyaviSayaka yatanAo te kevI pALe che ? tenI parIkSA karavAmAM Ave; jethI tenI yogyatA vizeSa rIte nakkI thAya. tyArapachI tene sAmAyikAdi sUtra vizuddha AlApakapUrvaka bhaNAve ane jyAre te dIkSAgrahaNa karavA yogya sUtra bhaNI le, tyAre caityavaMdana vagere vidhipUrvaka zuddha uccAraNathI saMbhrama vagaranA guru tene pravrajyA Ape. A caityavaMdanAdi sarva vidhinuM kramasara AgaLanI gAthAomAM varNana karAze.||115| avataraNikA : avayavArthaM tu granthakAra evAha avataraNikArya. pUrvagAthAmAM 'varjya vA'dvAranA pAMca avayavo batAvyA, te avayavonA arthane vaLI graMthakAra ja kahe che gAthA : anvayArtha H - dhammakahAdAkkhittaM pavvajjAabhimuhaM ti pucchijjA / ko kattha tumaM suMdara ! pavvayasi ca kiM nimittaM ti // 116 // dhammahAvAvisTatta=dharmakathAdithI AkSipta evA panvajJAmimuhaM=pravrajyAbhimukhane pucchinnA=pUchavuM joie, suMvara !=he suMdara ! tuma ho=tuM koNa che ? tya=kayAM rahe che ? nAi nimitte = padmapti=ane zA nimitte tuM vraje che ? = pravrajyA levA taiyAra thayo che ? * gAthAnA pUrvArdhamAM rahela 'ti' pAdapUrti mATe che. * gAthAnA aMtamAM rahela 'ti' pRcchAnI samApti mATe che. gAthArtha : dharmakathAdithI AkSipta, pravrajyAne abhimukha evA dIkSArthIne pUchavuM joie ke he suMdara! tuM koNa che ? kayAM rahe che ? ane kayA kAraNe tuM dIkSA levA taiyAra thayo che ? For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 116-110 TIkA : ___dharmakathAdyAkSiptamiti dharmakathayA anuSThAnena vA AvarjitaM, pravrajyAbhimukhaM tu santaM pRcchet, kathamityAha kaH kutra tvaM sundara ! kastvaM kutra vA tvamAyuSman!, pravrajasi vA kiM nimittamiti gAthArthaH // 116 // TIkArya : vaLI dharmakathAdi vaDe Alipta = dharmakathA vaDe athavA anuSThAna vaDe Avarjita, evA pravrayAbhimukha chatAne pUche, zuM? ethI kahe che- hasuMdara! tuM koNa che? kyAM rahe che? = he AyuSmAn !tuM koNa che? athavA tuM kyAM rahe che?, ane kayA nimitte tuM pravrayA le che? e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhu dvArA karAtI dharmakathAthI ke sAdhu dvArA paLAtA AcArothI Avarjita thaIne koI jIva dIkSA levA mATe sanmukha thayelo hoya, to te dIkSA sanmukha thayela jIvane sAdhu "he suMdara! e prakAranA saMbodhanathI bolAve, jethI bhASAthI paNa dIkSArthIne mahAtmAo pratye AdarabhAva thAya. tyArapachI sAdhu tene pUche ke tuM koNa che? A prakAre pUchavAnuM prayojana tenI yogyatA nakkI karavA mATe che. vaLI tuM kyAM rahe che? ane tuM saMyama levA mATe kema taiyAra thayo che? e prakAranA prazno pUche, jethI dIkSArthInI prAthamika yogyatA nakkI karI zakAya. 116ll. avatAraNikA : sa khalvAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM batAvyA e prakAranA praznonI pRcchAmAM kharekhara te=pravajyAne abhimukha thayelo jIva, kahe che arthAt kayA prakAranA javAba Ape che? te batAve chegAthA : kulaputto tagarAe asuhbhvkkhynimittmeveh| pavvAmi ahaM bhaMte! ii gejjho bhayaNa sesesu // 117 // anvayArtha : maMte !=he bhadaMta! vanaputto=huM kulaputra chuM, taYID=tagarAmAM rahuM chuM, kuda=ahIM=saMsAramAM, sumavavanimittamea=azubha evA bhavanA kSayanA nimitte ja daMpabrAma=huM pradhvajuM = pravrajayA levA taiyAra thayo chuM. rUDuM A pramANe (kaheto) =grahaNa karavo; setu=zeSamAM=pRcchAnA viparIta javAbomAM, mayA=bhajanA che vikalpa che. gAthArtha : he bhadaMta ! huM kulaputra chuM tagarA nagarImAM huM rahuM chuM. saMsAramAM azubha evA bhavanA kSaya mATe ja huM For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha dvAra | gAthA 110 dIkSA levA taiyAra thayo chuM. A pramANe kahe to dIkSA mATe grahaNa karavo. viparIta javAba Ape to dIkSA ApavAnA viSayamAM bhajanA jANavI. TIkA : kulaputro'haM tagarAyAM nagaryAmityetad brAhmaNamathurAdyupalakSaNaM veditavyamiti, azubhabhavakSayanimittameveha bhavantyasmin karmavazavartinaH prANina iti bhavaH = saMsAraH tatparikSayanimittamityarthaH, pravrajAmi ahaM bhadanta ! iti = evaM bruvan grAhyaH, bhajanA zeSeSu = akulaputrAnyanimittAdiSu, iyaM ca bhajanA viziSTasUtrAnusArato draSTA , 3 - "je jahiM duguMchiyA khalu mavvAvaNavasahibhattapANesu / jiNavayaNe paDikuTTA vajjeyavvA payatteNaM // 1 // " tyAvAti thArtha: 227 TIkA : jnodve ditavyahuMkulaputra chuM, tagarAnagarImAM rahuM chuM, A prakAranuM A kathana brAhmaNa, mathurAnagarI AdinA upalakSaNarUpa jANavuM. rati be praznonA javAbanI samApti arthe che. kazuma... mahatta ahIM=A saMsAramAM, azubha bhavanA kSayane mATe ja, te spaSTa karavA "mava' zabdano artha kare che- karmanA vazamAM vartanArA prANIo jIvo, AmAM thAya che e bhava=saMsAra, tenA=bhavanA, parikSayanA nimitte; he bhadata! huM pravrasuM chuM=pravrajyA lauM chuM. rUti = viMdhruva prA: e pramANe bolato evo grAhya che = dIkSA mATe grahaNa karavA yogya che. mananA....nimittAvivu ane zeSamAM = akulaputra- anya nimittAdimAM, arthAta huM akulaputra chuM ane bhavakSaya sivAya anya koi nimittathI dIkSA lauM chuM vagere javAbomAM, bhajanA che. caMdraSTavyA ane A bhajanA viziSTa sUtronA anusArathI jANavI. je ya ra thI sAkSIpATha ApavA dvArA batAve che - jeo naTiMjyAM = je dezamAM, patrAvaUvimittapaLepravrAjana, vasati, bhakta, pAnamAM yuchiyA durgachita che, vitho jinavacanamAM paTTiA pratikuSTa evAone prayatnathI vaLelA varjavA joIe. kRtyAdri'thI bhajanAne kahenAra anya zAstrapAThono saMgraha karavo. rUti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : je dezamAM jeo pravrayA ApavA mATe, vasati ApavA mATe ane bhikSA ApavA mATe jugupsanIya hoya arthAt jeonI vasatimAM sAdhu rahe to, jeonA AhAra-pANI sAdhu prahaNa kare to, ane jeone dIkSA Ape to For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 110 thI 119 lokone jugupsA thAya tevuM hoya, tevA jIvone pravrayA ApavAno, tevA lokonI vasati vAparavAno ane tevA lokonA AhArAdi grahaNa karavAno jinazAsanamAM niSedha karAyela hovAthI yatnapUrvaka teonuM varjana karavuM joie. ahIM kulaputranA upalakSaNathI brAhmaNa vagere uccakuLo samajavAM ane tagarAnagarInA upalakSaNathI mathurAnagarI vagere Arya kSetro samajavAM. || 117 || avataraNikA : prazna iti vyAkhyAtaM, kathAmadhikRtyAha - avataraNitArtha : vAthadvA' dvAranA prathama avayavarUpa prazna dvAranuM pUrvanI be gAthAmAM vyAkhyAna karAyuM, have sAdhukriyAnI kathAne AzrayIne kahe che gAthA : sAhijjA duraNucaraM kApurisANaM susaahucriaNti| AraMbhaniyattANa ya ihaparabhavie suhavivAge // 118 // jaha ceva umokkhaphalA ANA ArAhiA jinnidaannN| saMsAradukkhaphalayA taha ceva virAhiA hoi||119|| anvayArtha : vipurisAI kurakuvaraM=kApuruSone duranucara evA asAduvamiM=susAdhunA caritrane mAmaniyattA ca= ane AraMbhathI nivRttonA rUpamaviUAbhava-parabhava saMbaMdhI suvivA=zubhavipAkone sahiSNA=kahevA joie. mAre i3=vaLI ArAdhAyelI niLitA maUT=jinendronI AjJA nada vevaM=je pramANe ja movatnI =mokSanA phaLavALI che, tada va=te pramANe ja virAhima=virAdhAyelI (jinendronI AjJA) saMsArayuvAvarnayA=saMsArarUpa duHkhanA phaLane ApanArI doDuM thAya che. (e pramANe dIkSArthIne kahevuM joie.) * "ti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : kAyara puruSone duranucara evA susAdhunA caritrane ane AraMbhathI nivRtta thayelA jIvonA AbhavaparabhavanA zubhavipAkone kahevA joie. vaLI ArAdhelI jinendronI AjJA je pramANe ja mokSanA phaLavALI che, te pramANe ja virAdhelI jinendronI AjJA saMsArarUpa duHkhanA phaLane ApanArI thAya che, e pramANe dIkSArthIne kahevuM joie. TIkA : sAdhayet kathayet duranucarAM kApuru SANAM kSudrasattvAnAM susAdhukriyAmiti, tathA ArambhanivRttAnAM ca ihapArabhavikAn zubhavipAkAn prazastasukhadevalokagamanAdIni iti gAthArthaH // 118 // For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 pravajyAvidhAnavastuka | kartha' dvAra | gAthA 118-119 __yathaiva tu mokSaphalA bhavatIti yogaH AjJA ArAdhitA=akhaNDitA satI jinendrANAM sambandhinIti, saMsAraduHkhaphaladA tathaiva ca virAdhitA khaNDitA bhavatIti gAthArthaH // 119 // TIkArya kAyara puruSone = kSudra sattvone, duranucara evI sAdhunI kriyAne kahe ane te rIte AraMbhathI nivRttonA Abhava-parabhavasaMbaMdhI prazastasukha ane devalokamAM gamanAdi zubhavipAkone kahe. e pramANe gAthArtha che. vaLI, ArAdhAyelI = nahIM khaMDAyelI chatI, jinendronA saMbaMdhavALI AjJA je rIte ja mokSanA phaLavALI thAya che, te rIte ja virAdhAyelI = khaMDAyelI, AjJA saMsArarUpa duHkhanA phaLane denArI thAya che. e pramANe gAthAno artha che. *'prazasta sukha' eTale A lokamAM AraMbhanI nivRttithI pragaTa thatuM uttama evuM cittanuM sukha. bhAvArtha : dIkSA levAne abhimukha thayelA jIvane prazno pUchavA dvArA gurue prathama tenI dIkSAnI yogyatAno nirNaya karavAno che. tyArapachI saMyamajIvanaduSkara che, alpa sattvavALA jIvone dIkSA pALavI kaThina che, ane kAyarapuruSo koNa che? te sarva vAta dIkSAne abhimukha thayelA jIvane tenA kSayopazama pramANe ucita bodha thAya te rIte kahevI joIe, jethI dIkSA lenAra vyakti potAnI zakti vicArIne nirNaya karI zake ke kharekhara je sattvathI huM dIkSA levA taiyAra thayo chuM te sattvathI huM dIkSA pALI zakIza ke nahIM? tyArapachI susAdhuo kevI rIte jIve che, tenuM gurue pravrajayAbhimukha vyakti pAse vistArathI varNana karavAnuM che, jethI uttama puruSonI zreSTha AcaraNAnuM tene jJAna thAya ane te zreSTha AcaraNA mATe pote saMpanna che ke nahIM? tenuM paNa tene jJAna thAya. vaLI, saMyamajIvana sarvathA nirAraMbharUpa che, tethI AraMbhathI nivRtta thayelA jIvone AbhavamAM paNa AraMbhanI pravRttithI thatA klezo prApta thatA nathI ane parabhavamAM paNa devalokAdi sugatinI prApti thAya che, ityAdi kathana sAdhu pravrajayAbhimukha jIva pAse kare, jethI duSkara evA paNa saMyamajIvananA uttama phaLane sAMbhaLIne te pravrayA levA mATe protsAhita thAya. vaLI, dIkSArthIne e paNa kahevuM joie ke bhagavAnanI AjJA mujaba karAyelI ArAdhanA mokSanA phaLavALI che ane bhagavAnanI AjJAnA khaMDanarUpa virAdhanA saMsAranA paribhramaNarUpa duHkhanA phaLane ApanArI che. A pramANe kaThora saMyamajIvananI caryA sAMbhaLIne dIkSArthInuM mana thoDuM paNa DhIluM thAya to, saMyamaprahaNane anurUpa bhUmikA na prApta thAya tyAM sudhI pravrajayAne abhimukha thayela jIvane paNa dIkSA na ApavI; ane tenAmAM pharIthI zaktino saMcaya thAya to tene dIkSA ApI zakAya, jethI te saMyamanI vizeSa ArAdhanA karI zake. Ama, uparamAM varNavela upadeza pravrajayAbhimukha jIvane ApyA pachI te jIva zakti na hoya to pravrayAgrahaNamAM vilaMba kare athavA pravrajayA na le, topaNa upadeza ApanAra gurune koI doSa nathI. 118| 11 For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 pravajyAvidhAnavastaka | 'kartha dvAra | gAthA 120 avataraNikA : jigna - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM dIkSArthIne kahevA yogya cAra vAto batAvI, temAM bhagavAnanI AjJAnI virAdhanAnuM vizeSa phaLa dRSTAMta dvArA batAvavA mATe li' thI samuccaya karIne kahe che gAthA : jaha vAhio akiriyaM pavajjiuMsevaI apatthaM tu / apavaNNagAu ahiyaM sigdhaM ca sa pAvai viNAsaM // 120 // avayArtha : nadama vAoi = ane jevI rIte vyAdhita = rogI, zirirtha = kriyAne pavanavuM = svIkArIne sapattha tu levaDuM = apathyane ja seve che, sa = H = cikitsA svIkAranAra rogI, apavaUU/I3= aprapannakathI = cikitsA nahIM svIkAranAra rogIthI, hiyaM sidhaM = adhika ane zIgha vidhAsaM = vinAzane pAvaruM = pAme che. * "tu' vakAra arthamAM che. gAthArtha : ane jevI rIte rogI cikitsArUpa kriyAne svIkArIne apaccane ja seve che, te cikitsA svIkAranAra rogI cikitsA nahIM svIkAranAra rogI karatAM adhika ane jaladI vinAza pAme che. TIkA : yathA vyAdhitastu kuSThAdigrastaH kriyAM (? pratipadya) pratipattuM cikitsAmAzritya sevate apathyaM tu, sa kimityAha-aprapannAt sakAzAd adhikaM zIghraM ca sa prApnoti vinAzam, apathyasevanaprakaTitavyAdhivRddheriti mAthArtha: 220 noMdha : pratipatta ne sthAne pratipadya hoya tema bhAse che. TIkArya : ane je rIte vyAdhita =kuSThAdithI prasAyelo = koDha vagere rogavALo, cikitsAne AzrayIne kriyAne svIkArIne apathya jaseve che, te zuM? arthAt rogI apaseve to zuM thAya? ethI kahe che-nahIM svIkArela karatAM = je rogIe cikitsA svIkArela nathI te rogI karatAM, te = cikitsA svIkArIne apathya sevanAra rogI, adhika ane zIgha vinAzane prApta kare che, kemake apathyanA sevanathI pragaTelAvyAdhinI vRddhi thAya che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 121 100 gAthA : emeva bhAvakiriaMpavajjiuM kmmvaahikhyheuu| pacchA apatthasevI ahiyaM kammaM samajjiNai // 121 // anvayArtha : meva = evI rIte ja mUvAhiye = karmarUpI vyAdhinA kSayanA hetuthI bhAvavizvaciM = bhAvakriyAne parvavuM = svIkArIne pachI = pAchaLathI patthava = apathyane sevanAro di varmA = adhika karmane samanniDuM = arjana kare che. gAthArtha : evI rIte ja karmavyAdhinA kSaya mATe bhAvakriyAne svIkArIne pAchaLathI apathyanuM sevana karanAra sAdhu adhika karmanuM arjana kare che. TIkA : ___ evameva bhAvakriyAM-pravrajyAM ( ? pratipadya) pratipattuM, kimarthamityAha-karmavyAdhikSayahetoH, pazcAdapathyasevI =pravrajyAviruddhakArI adhikaM karma samarjayati, bhagavadAjJAvilopanena krUrAzayatvAditi gAthArthaH // 121 // noMdha : pratipanuM ne sthAne pratipada hoya tevuM lAge che. TIkArya : e rIte ja pravajyArUpa bhAvakriyAne svIkArIne, zA mATe? ethI kahe che-karmarUpI vyAdhinA kSayanA hetuthI, bhAvakriyAne svIkArIne pAchaLathI apathyane sevanAro=pravrajyAnI viruddhane karanAro, adhika karmane arjana kare che ekaThAM kare che; kema ke bhagavAnanI AjJAnAvilopana dvArA pravrayAnI viruddha karanAra sAdhunuM krUraAzayapaNuM che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : kuSThAdi rogo ati trAsa utpAdaka hoya che ane te rogathI kaMTALelo rogI te roganI cikitsA karavA mATe taiyAra thAya tyAre, suvaidya A roganI cikitsA karavI keTalI muzkela che ane A cikitsAmAM apathyanuM varjana keTaluM Avazyaka che, te saghaLuM cikitsA karAvanAra rogIne yathArtha batAve che; chatAM vyAdhithI trasta thayela rogI cikitsA svIkAre ane cikitsA karAvatI vakhate sudhA, tRSAdi sahana na thavAthI manasvI rIte AhAra-pANI Adi kare, to vyAdhithI pIDita evo je anya rogI cikitsA svIkArato nathI, tenA karatAM paNa A cikitsA svIkAranAra rogIno roga adhika thAya che ane te zIdhra maraNarUpa vinAzane pAme che; kema ke auSadhanA sevanakALamAM apathyanA sevanathI vyAdhinI ativRddhi thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 120 thI 122 A ja rIte karmarUpa vyAdhinA kSaya mATe grahaNa karela pravrayA AtmAnA bhAvarogane maTADavAnI kriyArUpa che, topaNa je sAdhu pravrajayA grahaNa karavA chatAM pravrajayAnA AcArathI viruddha AcAranA sevanarUpa apathyane sevatA hoya, to saMyama grahaNa karyA pachI paNa te sAdhu adhika karmo upArje che; kema ke bhagavAnanI AjJAne vilopavAthI saMyamakALamAM ja te sAdhuno krUra Azaya varte che. vizeSArtha : pravrajyA grahaNa karyA pachI bAhya AcaraNAtmaka kriyAo bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka, ucita kALe ane ucita rIte sevavAnI che; ane je sAdhu te rIte sevatA nathI te sAdhune bhagavAnanA vacana pratye anAdarabhAva che te ja temano krUra Azaya che. tethI kadAca te sAdhu manasvI bhAvathI tapAdimAM yatna karatA hoya topaNa dIrgha saMsAranuM arjana kare che. jema ke vajAcAryanA 499 ziSyoe tIrthayAtrAnA AzayathI guNavAna evA gurunI AjJAno lopa karIne tIrthayAtrArUpa kRtya karyuM hatuM, topaNa teoe anaMta saMsAranuM paribhramaNa prApta karyuM. Ama, gAthA-118 thI 121nuM sarvakathana dIkSA levA mATe tatpara thayela mumukSu AgaLa gurue karavuM joIe. 120/121il avataraNikA : katheti vyAkhyAtA, priikssaamaahavataraNitArtha : vAthadvA' dvAranA dvitIya avayavarUpa kathA dvAranuM gAthA -118 thI 121 mAM vyAkhyAna karAyuM. te sarva kathana sAMbhaLyA pachI paNa dIkSArthI saMyama levA mATe tatpara che tevuM jaNAya, to saMyamanI yogyatAviSayaka tenI parIkSA karavI joie. tethI parIkSA dvArane kahe chegAthA : abbhuvagayaM pi saMtaM puNo parikkhijja pvynnvihiie| chammAsaM jA''sajja va pattaM addhAe appabahuM // 122 // anvayArtha : muvIrtha pi puNo vaLI (dIkSA levA mATe) abhyapagata paNa chatAne chappAjaM na-cha mahinA sudhI pathavihIpa-pravacananI vidhithI paviM=parI=parIkSA kare, va=athavA patta pAtrane=yogyane, =prApta karIne=jANIne, vA=addhAnuM=kALanuM, maMvahuM alpabadutva che. gAthArtha : vaLI dIkSA levA mATe tatpara thayelA evA paNa dIkSArthInI cha mahinA sudhI pravacanamAM kahela vidhithI guru parIkSA kare, athavA dIkSArthIne dIkSA mATe yogya jANIne kALanuM alpatva ke bahutva karavuM. For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | kartha dvAra | gAthA 122 109 TIkA : abhyupagatamapi santaM punaH parIkSeta pravacanavidhinA-svacaryApradarzanAdinA, kiyantaM kAlaM yAvadityAhaSaNmAsaM yAvadAsAdya vA pAtramaddhAyAH alpabahutvam, addhA = kAlaH, sapariNAmake pAtravizeSe alpatara itarasmin bahutaro'pIti gAthArthaH // 122 // *"mamyutimapi' mAM 'mapi' thI e kahevuM che ke sAdhukriyAnI kathA sAMbhaLIne dIkSA levA mATe ananyupagatanI to parIkSA karavAnI nathI, paraMtu dIkSA levA mATe abhyAgatanI paNa parIkSA karavAnI che. TIkArya : vaLI abhyAgata paNa chatAne = dIkSA levA mATe sanmukha AvelA dIkSArthIne paNa, svanI caryAnA pradarzanAdirUpa = potAnI AcaraNAo dekhADavA vagere rUpa, pravacananI vidhi vaDe parIle = guru parIkSA kare. parIkSA keTalA kALa sudhI kare? ethI kaheche-cha mAsa sudhI parIkSA kare, athavA pAtrane pAmIne = te jIvane dIkSA mATe yogya jANIne, addhAnuM alpabahupaNuM che. addhA eTale kAla. te alpabadutva spaSTa kare che- sapariNAmaka pAtravizeSa hote chate=pariNativALA vizeSa pAtra hoya to, alpatara-cha mAsathI ocho kALa, ane Itara hote cha7=pariNativALA vizeSa pAtra na hoya to, bahutara kALa paNa thAya che arthAt cha mahinAthI adhika kALa paNa tenI guruparIkSA kare che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dIkSA lenAra vyaktine kathA dvAramAM batAvyuM e pramANe dIkSAnI duranucaratA Adi vAto karavA chatAM te dIkSA levA mATe taiyAra thAya, to cha mahinA sudhI potAnI carcA batAvavA dvArA gurue zAstrokta vidhithI tenI parIkSA karavI joie, e prakArano sAmAnya niyama che. ane te parIkSA A pramANe che - dIkSArthIne roja sAdhusAmAcArI ane sAdhusAmAcArImAM apekSita yatanAo kevI rIte pALavAnI hoya? te kahe, ane te sAMbhaLIne jo tene saMyamajIvana pratye Adara thato hoya athavA te prakAre yAtanAo pALavAno tenAmAM atyaMta utsAha dekhAto hoya ane sAdhu sAthe rahIne te zakya yatanAo pALato hoya, to te dIkSAno arthI sAdhujIvana mATe yogya che, tema nakkI thaI zake. paraMtu jo te sAdhusAmAcArI sAMbhaLato hoya ane te pramANe pAlana karato hoya, topaNa tene tevA prakAranI yAtanAo pALavAnI manovRtti thatI hoya tema na dekhAtuM hoya, athavA te pramANe sAMbhaLIne kSaNabhara karavAnI icchA hovA chatAM prakRtinI caMcaLatAne kAraNe te prakAranI yAtanAo karavA mATe potAnA jIvanamAM samyagyatna na karato hoya, to te pravrayA mATe ayogya che, tema nakkI thAya. tethI tevA jIvane pravrajyA ApI zakAya nahi. vaLI, A parIkSAnI vidhi mAtra be-cAra divasa karavAnI nathI, paraMtu sAmAnya rIte cha mahinA sudhI karavAnI che, jethI khyAla Ave ke keTalA kALa sudhI te dhIratApUrvaka samyagyatana mATe sAdhu sAthe rahIne prayatna karI zake che; ane jo cha mAsa sudhI parIkSA karavAmAM na Ave to dIkSA levAnA utsAhathI koI vyakti pAMca-paMdara divasa bAhya yatanAo paNa karI le, paraMtu eTalAmAtrathI tenI dIkSA mATenI yogyatA nakkI na karI zakAya; jyAre cha mahinA For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 122-123 sudhI parIkSA karavAthI koI dIkSArthI ayatanAnI prakRtivALo hoya to paNa khyAla AvI jAya; kema ke koi paNa vyakti thoDA divasa barAbara saMyamane yogya yatanAo pALI zake che, paraMtu dhIredhIre potAnI mULa prakRti pramANe ayatanAmAM prayatnavALo bane che. tethI saMyamanI sarvapravRttiomAM cha mahinA sudhI dIkSArthInuM dhairya jaNAya to tenI dIkSA mATenI yogyatA nakkI karI zakAya. vaLI, kSayopazamanI alpatAne kAraNe kyAreka dIkSArthI ArAdhaka hovA chatAM te prakAranAyatanAnA pariNAmane zIgha pakaDI zake tevo na hoya, to tene cha mahinA karatAM adhika kALa paNa sAthe rAkhIne guru tenI samyapha parIkSA kare, ane dIrgha kALa sAthe rAkhyA pachI paNa jo te dIkSAno arthI yatanAparAyaNa na dekhAya to tene dIkSA na Ape; ane vaLI koika jIva asilAyakAtavALo hoya to tenI yogyatAvizeSa joIne cha mahinA karatAM alpa kALamAM paNa gItArtha mahAtmA tene dIkSA Ape. 1rarA avataraNikA : parIkSeti vyAkhyAtaM, sAmprataM saamaayikaadisuutrmaahavataraNitArtha : vIvA' dvAranA tRtIya avayavarUpa parIkSA dvAranuM vyAkhyAna karAyuM. have saMyamane yogya evA sAmAyikAdi sUtro dIkSArthIne ApavAnAM che, tethI sAmAyikAdi sUtrane kahe che gAthA : sobhaNadiNaMmi vihiNA dijjA AlAvageNa suvisuddhaM / sAmAiAisuttaM pattaM nAUNa jaM joggaM // 123 // anvayArtha : panAma=pAtrane jANIne nof=je yogya che, (ta) sImAphiyutta=sAmAyikAdi sUtrane samagiifma =zobhana dinamAM, vidipa=vidhipUrvaka, manAvo=AlApakathI vizuddha suvizuddha spaSTa, vijJa= ApavAM joIe. gAthArtha : dIkSArthIne pAtra jANIne je sUtra yogya hoya te sAmAyikAdi sUtrane zobhana divasamAM, vidhipUrvaka, AlApakathI spaSTa ApavAM joie. TIkA : ___ zobhanadine-viziSTanakSatrAdiyukte vidhinA-caityavandananamaskArapAThanapurassarAdinA dadyAt AlApakena, na tu prathameva paTTikAlikhanena, suvizuddha spaSTaM sAmAyikAdisUtraM ( ? AdinA pratikramaNeryApathikAdiparigrahaH) pratikramaNeryApathikAdItyarthaH, pAtraM jJAtvA yadyogyaM tad dadyAt, na vyatyayeneti gAthArthaH // 123 // For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 pravajyAvidhAnavastuka ! "katha' dvAra | gAthA 123 noMdha : TIkAmAM pratikramaifthazAlItyartha che, tene sthAne mahinA pratikramaryApathaviparipUra hoya tema bhAse che; kema ke sAmayilisUtra no artha pratikramaNa, iriyAvahiyAdi thai zake nahIM, paraMtu "sAmAyiAtisUtra'mAM mApadathI pratikramaNa, iriyAvahiyA vagere sUtrano parigraha karI zakAya. TIkArtha : pAtrane jANIne= yogya evA pravrajyAbhimukhajIvane jANIne, sAmAyikAdisUtra yogya hoya tene = tesUtrane, viziSTanakSatrAdithIyukta evA zobhana dinecaityavaMdana, navakAranA pAThanapurarasara = bolAvavApUrvaka, vagere vidhithI AlApakavaDe suvizuddha spaSTa, Ape; paraMtu paheluMjapaTTikAmAM = pATImAM, lakhavA dvArA nahi; anevyatyayathI nahIM, arthAt pAtra jIva jesUtrane yogya dhyeyatasUtra tene Ape, paNaviparIta kramathI Ape. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - dIkSA levA mATe taiyAra thayelA pAtra jIvane viziSTa nakSatrAdithI yukta zubha divase sUtranuM pradAna karavuM joie, ane te sUtra ApatAM pahelAM caityavaMdana, navakArano pATha vagere vidhi tenI pAse karAvavI joie, jethI uttama bhAvo dvArA dIkSArthInuM citta vAsita bane ane citta uttama bhAvothI vAsita banavAne kAraNe sAdhusAmAcArInAM sUtra dIkSArthImAM samyapha pariNamana pAme. A rIte caityavaMdana, navakAra bolAvavA vagerenI vidhi karyA pachI guru sAmAyikAdi sUtrane suvizuddha uccAraNapUrvaka AlApakathI Ape, paraMtu "copaDImAMthI joIne tuM jAte ja bhaNI le" ema prathama ja na kahe, ane gurunA mukhethI sUtra grahaNa karyA pachI te dIkSArthI copaDImAMthI gokhIne te sUtrone sthira kare. vaLI, te sUtra guru suvizuddha uccArapUrvaka bole ane dIkSArthI pAse paNa te rIte spaSTa uccAraNapUrvaka bolAve. vaLI badhA jIvonA kSayopazama, mRti, zuddha uccAraNanI zakti paNa samAna hotI nathI, mATe dIkSArthInI zaktino vicAra karIne tene mATe je sUtra yogya hoya te sUtra guru tene Ape. arthAt prathama bhUmikAmAM A vyakti amuka sUtra zuddha uccArapUrvaka nahi bhaNI zake tema gurune jaNAya, to te sUtrane choDIne tene yogya anya saraLa sUtra bhaNAve, ane jayAre abhyAsanA kramathI joDAkSaravALA zloko paNa yathArtha bolI zake tevo kSayopazama tenAmAM pragaTe tyAre tene joDAkSaravALAM sUtra bhaNAve, paraMtu vyatyayathI na bhaNAve. eTale ke guru zAstramAM batAvela kramathI ja tene sUtra Ape to te sUtra bhaNavAno teno kSayopazama na hovAthI te dIkSArthI azuddha sUtra gokhIne azuddha bolato thaI jAya. mATe tenI zaktinA kramathI viparIta sUtra na Ape,paraMtu tenI zakti pramANe krama sAcavIne Ape. vaLI, koi paTprajJAvALo dIkSArthI sUtranA uccAra suvizuddha bolI zakato hoya ane joDAkSaro paNa yathArtha bolI zakato hoya, to tene zAstranA kramathI sUtra Ape ane sAthe sAthe tenI zaktine anurUpa sUtranA sAmAnya artho paNa samajAve, jethI kriyAkALamAM te vizeSa bhAvo karI zake. I123 avataraNikA : uktaM sUtradAnaM,zeSavidhimAha For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 124 avataraNikArya : gAthA-115mAM batAvela 'vayaM vA' dvAranA cothA avayavarUpa sUtradAna kahevAyuM=pravrajyAbhimukha jIvane sAmAyikAdi sUtra ApavAnI vidhi kahevAi, have sUtra ApyA pachI dIkSA levA mATenI zeSa vidhine kahe che gAthA : to ajAvihavaM pUaM sa karijja vIyarAgANaM / sAhUNa ya uvautto eaM ca vihiM gurU kuNai // 124 // anvayArtha : tatto a=ane tyArapachI vatto sa=upayukta evo te=dIkSA levAnI icchAvALo, nAvidvaM=yathAvibhava =vaibhava pramANe, vIyALAM sAkULa tha=vItarAganI ane sAdhuonI pUrNAM=pUjAne rijhna=kare, saM 7= ane A=AgaLamAM kahevAnAra, vidi = vidhine gurU = guru urU =kare che. gAthArtha : ane tyArapachI upayukta evo pravrajyAnI icchAvALo mumukSu vaibhavane anurUpa vItarAganI ane sAdhuonI pUjA kare che ane AgaLa kahevAze e vidhi guru kare che. TIkA : tatazca taduttarakAlaM yathAvibhavaM = yo yasya vibhavaH vibhavAnurUpamityarthaH, pUjAM saH = pravivrajiSuH kuryAt vItarAgANAM=jinAnAM mAlyAdinA, sAdhUnAM vastrAdinA, upayuktaH sanniti, enaM ca vakSyamANalakSaNaM vidhiM guruH =AcAryaH karoti, sUtrasya trikAlagocaratvapradarzanArthaM varttamAnanirdeza iti gAthArthaH // 124 // TIkArya : ane tyArapachI-tenAthI uttarakAlane viSe=sAmAyikAdi sUtranA adhyayana pachI, upayukta chato te= pravrajyAnI icchAvALo, yathAvibhava=jeno je vaibhava hoya te vaibhavane anurUpa, mAlyAdi dvArA=puSpAdi dvArA, vItarAganI=jinanI, ane vastrAdi dvArA sAdhuonI pUjAne kare, ane A=kahevAnAra lakSaNavALI, vidhine guru=AcArya, kare che. sUtranA trikAlagocaratvanA pradarzana arthe 'vati' ema vartamAnano nirdeza che. tethI e prApta thAya ke AcArya A vidhine bhUtakALamAM karatA hatA, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze; e jaNAvavA mATe vR dhAtunuM vartamAnakALanuM kriyApada mUkela che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : dIkSArthI sUtrano abhyAsa karI le pachI tene guru dIkSA Ape che ane temAM prathama dIkSArthI potAnA vaibhavane anurUpa bhagavAnanI ane sAdhuonI bhakti kare ane te bhakti paNa upayogapUrvaka kare che; kema ke tene saMyamagrahaNa karavuM che, tethI bhagavAnanA guNothI ane saMyamI evA mahAtmAnA guNothI dIkSArthIe potAnA cittane raMjita For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 124-125 banAvavAnuM che. tethI bhagavAnanI bhakti karatI vakhate bhagavAnanA guNomAM tenuM citta upayogavALuM hoya to saMyamane pratibaMdhaka evAM kliSTa karmono apagama thAya, jethI bhAvathI saMyamanI prApti saraLa bane. vaLI saMyamamAM yatamAna evA sAdhuonI vastra-pAtra vahorAvavA vagere dvArA dIkSArthI upayogapUrvaka bhakti kare, jethI sAdhuo pratye tene bahumAna thAya ke ''kharekhara A mahAtmAonuM saMyamajIvana saphaLa che, jeonI pUjA dvArA huM paNa temanA jevA ja bhAvasaMyamane prApta karuM." A prakAranA upayogapUrvaka sAdhuonI bhakti karavAthI saMyamagrahaNa karatI vakhate vIryano prakarSa thAya to saMyamagrahaNakALamAM bhAvathI guNasthAnakanI sparzanA thAya che. 124 // avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke guru, AgaLamAM kahevAze e dIkSAdAnanI vidhine kare che. tethI te vidhi darzAvavA mATe prathama vidhinAM dvAro batAve che - gAthA : 183 ciivaMdaNa rayaharaNaM aTThA sAmAiyassa ussaggo / sAmAiyatigakaDDaNa payAhiNaM ceva tikkhutto // 125 // dAraM // anvayArtha : SivaMvaLa rayahALuM = caityavaMdana, rajoharaNa, aA = aSTA, sAmAyaH KLo = sAmAyikano utsarga, sAmAyatikULa = sAmAyikatrikanuM karSaNa, tivrutto payAddigaM ceva = ane (ziSyane) traNa vAra pradakSiNA (karAve che.) gAthArtha : caityavaMdana kare che, rajoharaNa arpaNa kare che, aSTA grahaNa kare che, sAmAyikano kAyotsarga kare che, traNa vAra sAmAyikasUtra bole che ane ziSyane traNa vAra pradakSiNA karAve che. TIkA : caityavandanaM karoti, rajoharaNamarpayati, aSTA gRhNAti, sAmAyikasyotsarga iti kAyotsargaM ca karoti, sAmAyikatrayAkarSaNamiti titro vArAH sAmAyikaM paThati, pradakSiNAM caiva trikRtvaH = tisro vArAH ziSyaM kArayatIti gAthAsamuvAvArtha: // 2 // TIkArya : caityavaMdana kare che, roharaNa arpe che, aSTA grahaNa kare che=thoDA kezano loca kare che, ane sAmAyikano utsarga=kAyotsarga kare che, traNa vAra sAmAyikasUtra bole che, ane ziSyane traNa vAra pradakSiNA karAve che. A pramANe gAthAno samudAyArtha che=sAmAnyathI artha che. For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 126 * gAthA - 139 mAM gaNI zabdano artha tovarapradaUsvarU pAmaNa karela che. AthI 'aSTA' zabdano thoDA kezanuM grahaNa kare = luMcana kare, tevo artha thAya che. / 125 | avataraNikA : avayavArthaM tvAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM dIkSA ApavAnI vidhinAM dvAro batAvyAM. vaLI te dvArorUpa avayavonA arthane kahe che gAthA : sehamiha vAmapAse Thavittu to ceie pavaMdaMti / sAhUhiM samaM guravo thuivuDDI appaNA ceva // 126 // anvayArtha : rUda ahIM=caityavaMdananI vidhimAM, seTuM = zaikSane vAmapAse = DAbA pAsamAM vitta = sthApIne to = tyArapachI sAhiMsaravo = sAdhuo sAthe guru grephA = caityone pavaMti = vaMde che. maMUT veva = (ane) potAnA vaDe ja gurUvuThThI = stutivRddhi thAya che. gAthArtha : caityavaMdananI vidhimAM dIkSA lenAra ziSyane DAbA paDakhe besADIne, tyArapachI sAdhuo sAthe guru, ahapratimArUpa caityone vaMdana kare che ane pote ja stutinI vRddhi kare che. TIkA : ziSyakamiha pravrajyAbhimukhaM vAmapArve sthApayitvA tatazcaityAni-arhatpratimAlakSaNAni pravandante sAdhubhiH samaM guravaH, stutivRddhirAtmanaiveti AcAryA eva chandaHpAThAbhyAM pravarddhamAnAH stutIrdadatIti gAthArthaH // 126 // TIkArya : ahIM-caityavaMdananI vidhimAM, pravrajayAne abhimukha evA ziSyane DAbA paDakhAmAM sthApana karIne = ziSyane potAnI DAbI bAju besADIne, tyArapachI sAdhuo sAthe guru, ahitanI pratimAsvarUpa caityone vaMde che. ane pote ja stutinI vRddhi kare che, arthAt AcArya ja chaMda ane pATha yathArtha bolavA dvArA prakRSTa rIte vadhatI evI stutione Ape che = kare che. e pramANe gAthAno artha che. 126ll. avataraNikA : vandanavidhimAha For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavarUka | 'kartha" hAra | gAthA 120 185 avataraNikArya : have caityavaMdananI vidhine kahe che gAthA : purao uThaMti guravo sesA vi jahakkamaMtu stttthaanne| akkhaliAi kameNaM vivajjae hoi avihI u||127|| anvayArtha : guravo = guru puro 3= AgaLa ja (ane) lelA vi= zeSa paNa = bAkInA sAdhuo paNa, naMdamaM tu = yathAkrame ja kR = svasthAnamAM hRti = bese che, (ane) mevi = kramathI avaqnADuM = asmalitaAdi (sUtra uccAraNa kare che.) vivaMU = viparyayamAM = guru AdinA besavAnA sthAnane AzrayIne ane sUtranA uccAraNane AzrayIne viparIta pravRttimAM, vidI3 ho = avidhi ja thAya che. gAthArtha : AcArya AgaLa ja ane bAkInA sAdhuo krama pramANe ja svasthAnamAM bese che, ane akhalitAdi guNovALAM caityavaMdananAM sUtranuM kramathI uccAraNa kare che; guru AdinA besavAnA sthAnane AzrayIne ane sUtroccAraNane AzrayIne viparIta pravRttimAM avidhi ja thAya che. TIkA : ___ purata eva tiSThanti guravaH AcAryAH, zeSA api sAmAnyasAdhavaH yathAkramameva jyeSThAryatAmaGgIkRtya svasthAne tiSThanti, tatrAskhalitAdi=na skhalitaM na militamityAdikrameNa paripATyA sUtramuccArayantIti gamyate, viparyaye sthAnamuccAraNaM vA prati bhavati avidhireva vandana iti gAthArthaH // 127 // TIkArya : guru = AcArya, AgaLaja rahe che= bese che, zeSa evA sAmAnya sAdhuo paNa paryAyamAM jyeSThAryatAne AzrayIne yathAkrame ja potAnA sthAnamAM bese che. tyAM =dIkSAdAnanI vidhimAM, asmalitAdivALuM = alita nahIMmilita nahIM ItyAdivALuM, sUtrakramathI=paripATIthI, uccAre che. sUtraputraratta e prakAranuM kSiApada mULagAthAmAM adhyAhare che. sthAna ane uccAraNa prativiparyayamAM vaMdanaviSayaka avidhijathAya che. e pramANe gAthArtha che..12 avataraNikA : etdevaahavataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke AcArya asmalitAdi guNovALA sUtranuM uccAraNa kare che, ane viparyayamAM avidhi thAya, tethI Ane ja = alitAdi doSone ja, kahe che For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 128 gAthA : khaliyamiliyavAiddhaM hINaM acckkhraaidosjuaN| vaMdaMtANaM neA'sAmAyAri tti suttANA // 128 // dAraM // * 'TAra' zabda caityavaMdanadvAranI samApti arthe che. anvayArtha : niyaminiyavIrUddhanamnalita, milita, vyAviddha, phrIf=hIna, avyavastharaphilosanumaM=atyakSarAdi doSothI yukta vaMvaMtApa vaMdana karatA evAonI sAmAyAra=asAmAcArI ne=jANavI, tti e prakAranI suttA=sUtranI AjJA che. gAthArtha : khalita, milita, vyAviddha, hInAkSara, atyakSara Adi doSothI yukta sUtra bolavA dvArA vaMdana karatA evA sAdhuonI asAmAcArI jANavI, e prakArano Agamano artha che. TIkA : skhalitam upalAkulAyAM bhUmau lAGgalavat, militaMvisadRzadhAnyamelakavat, vyAviddhaM viparyastaratnamAlAvat, hInaM = nyUna, atyakSarAdidoSayuktamiti atyakSaram = adhikAkSaraM AdizabdAdapratipUrNAdigrahaH, itthaM vandamAnAnAM jJeyA asAmAcArI = asthitiH, iti sUtrAjJA = AgamArtha evaMbhUta iti gAthArthaH // 128 // TIkArya : upalathI Akula=paththarothI vyApta, evI bhUmimAM lAMgalanI jema haLanI jema, alita; visadaza evA dhAnyonA meLAnI jema milita; viparyasta evIratnanI mALAnI jema vyAviddha; hIna=nyUna, atyakSarAdi doSothI yukta; atyakSara eTale adhika akSara, sAdri zabdathI apratipUrNAdino graha che=saMgraha che. A prakAre vaMdatA evAonI=A alitAdi doSovAnuM sUtra bolavA dvArA caityavaMdana karatA sAdhuonI, asAmAcArI-asthiti amaryAdA, jANavI. e prakAranI sUtrAjJA che=AvA prakArano Agamano artha che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) jema patharAovALI bhUmimAM haLa calAvatAM khacakAya, tema khacakAtAM khacakAtAM sUtro bolavAM, te alitadoSa che. (2) jema judI judI jAtanA dhAnyanA kaNo bhegA thaI jAya, tema utAvaLathI bhinna-bhinna pado ekI sAthe bolAya arthAta saMpadA pramANe bolavAne badale eka saMpadAno zabda anya saMpadA sAthe joDAI jAya te rIte bolavuM, temilitadoSa che. For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 128 thI 130 (3) viparyasta thayelI ratnamALAnI jema koi sUtramAM tttayan zabda hovA chatAM vattayan bolavuM ane temAM rahela 'va' kAra te sUtranA ja anya koika padamAMthI chUTIne ahIM joDAi gayo hoya to te va kAra viparIta rIte Aviddha=joDAyela, akSarono doSa kahevAya, ane te vyAvidvadoSa che. (4) je sUtramAM jeTalA akSaranuM pada hoya teTalA akSarathI ochA akSara karIne bolavuM, te hInAkSaradoSa che. (5) vaLI je sUtramAM jeTalA akSaranuM pada hoya teTalA akSaramAM adhika akSara umerIne bolavuM, te atyakSaradoSa che. ''atyakSarAvi'' mAM Avi zabdathI apratipUrNAdi sUtranA uccAraNanA doSo grahaNa karavAnA che, ane koi zabdoccAra karatAM zabda thoDo dabAine adhUro bolavo athavA to dIrdha hoya to hrasva bolavo, te apratipUrNadoSa che. AvA prakAranA uccAraNanA doSothI dIkSA vakhate vaMdananI kriyA karavAmAM Ave to asAmAcArI thAya, arthAt te kriyA ucitakriyArUpa banatI nathI. e prakArano Agamano artha che arthAt e pramANe zAsranI AjJA che. 128 / / avataraNikA : vyAkhyAtaM caityavandanadvAram, adhunA rajoharaNadvAraM vyAcikhyAsurAha avataraNikArya : 'caityavaMdana' dvArA vyAkhyAna karAyuM, have 'rajoharaNa' dvArane vyAkhyAna karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che - gAthA : 187 vaMdiya puNuTThiANaM gurUNa to vaMdaNaM samaM dAuM / seho bhAi icchAkAreNaM pavvayAveha // 129 // icchAmo tti bhaNittA uTTheDaM kaDDiUNa maMgalayaM / appei raoharaNaM jiNapannattaM gurU liMgaM // 130 // anvayArtha : = vaMyi = (bhagavAnane) vaMdana karIne kriyAnuM puN yurUna vaLI utthita evA gurune samaM = sAme = bhagavAna vagarenI sanmukha ja, vaLa vArDa = vaMdana ApIne te = tyArapachI sehna = ziSya jJAArenuM icchAkArathI padmayAve7 = tame pravrajyA Apo, (e pramANe) mArU = kahe che. rUAmo = ame icchIe chIe, tti = e pramANe khittA kahIne, dveOM = UThIne maMgalayuM TTui La = maMgalakane kahIne gurU = guru nipannatta = jinaprajJapta = bhagavAna vaDe prarUpAyela, rohaLa nitaM = rajoharaNarUpa liMgane apperU = arpe che. - gAthArtha : bhagavAnane vaMdana karIne vaLI UbhA thayelA gurune bhagavAna vagerenI sanmukha ja vaMdana karIne tyArapachI ziSya "icchApUrvaka tame pravrajyA Apo" ema kahe che. "ame icchIe chIe" e pramANe kahIne, UThIne, paMcanamaskArasUtrane bolIne guru bhagavAna vaDe prarUpAyela rajoharaNarUpa liMga ziSyane Ape che. For Personal & Private Use Only =
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 129-130 TIkA : __vanditvA dvitIyapraNipAtadaNDakAvasAnavandanena punaru tthitebhyaH praNipAtAnniSaNNotthAnena gurubhyaH= AcAryebhyaH tataH = tadanantaraM vandanaM samaM = devAdyabhimukhameva dattvA zikSako bhaNati, kimiti tadAhaicchAkAreNa pravrAjayata asmAniti gamyate eveti gAthArthaH // 129 // ___ icchAma iti bhaNitvA vizuddhavacasA utthAtum (? utthAya) UrdhvasthAnena AkRSya maGgalakaMpaThitvA paJcanamaskAram arpayati rajoharaNaM jinaprajJaptaM gururliGgamiti gAthArthaH // 130 // noMdha : TIkAmAM sthAna che tene sthAne sAtha hoya tema lAge che. TIkArya : dvitIya praNipAtadaMDakanA avasAnavALA vaMdana vaDe jinane vaMdIne, praNipAtane kAraNe niSaSNa-utthAna vaDe pharI UThelA gurune=AcAryane, sAme=devAdinI abhimukha ja, vaMdana ApIne=karIne, tyArapachI zikSaka kahe che- zuM? ethI tene=zikSakanA kathanane, kahe che- "icchAthI amane pravajayA Apo."mULagAthAmAM ramAe prakArano zabda adhyAhAra ja che. e pramANe gAthArtha che. ame IcchIe chIe e pramANe kahIne UddhasthAna vaDe UThIne vizuddha vacanathI maMgalakane kahIne= paMcanamaskArane bolIne, gurujina vaDe prajJapta evA rajoharaNarUpa liMgane arpe che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-127 thI 128 mAM caityavaMdana karavAnI vidhi batAvI, te vidhi pramANe bIjuM namuskurNa daMDaka che aMte jeNe evA vaMdana dvArA arthAt cAra thayo ane be namuskurNa sUtra bolIne caityavaMdana karavA dvArA, bhagavAnane vaMdana karIne UbhA thayelA gurune, bhagavAnanI sanmukha ja ziSya vaMdana kare ane vaMdana karIne gurune kahe ke "tame icchApUrvaka ane pravrayA Apo." tyArapachI guru "tane dIkSA ApavA ame icchIe chIe" e pramANe vizuddha vacana kahIne UbhA thAya ane navakAramaMtra bolIne bhagavAne batAvela liMgarUpa rajoharaNa ziSyane Ape. A prakAranI rajoharaNadAnanI kriyA che. ahIM vizuddhavasa'nuM tAtparya e che ke "ame tane dIkSA ApavA icchIe chIe", e prakAranuM vacana guru koi malina AzayathI ke svArthathI bolatA nathI, paraMtu ziSyanuM kevala hita karavAnA AzayathI bolatA hoya che. tethI gurunuM rUchImo e prakAranuM vacana vizuddha AzayavALuM che. ll129/13 ll avataraNikA : liGgadAna eva vidhimAha - avataraNitArtha : liMgadAnamAM ja ziSyane rajoharaNa ApavAnA viSayamAM ja, vidhine kahe che For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | kartha dvAra | gAthA 131-132 189 gAthA : puvvAbhimuho uttaramuho va dejjA'havA pddicchijjaa| jAe jiNAdao vA disAe jiNaceiAI vA // 131 // anvayArtha : puSyAmimuho sattaramudo va=pUrvAbhimukha athavA uttarAbhimukhanA pariNAI vA=athavA je dizAmAMno nivephagAruM vA=jinAdi ke jinacaityo hoya te dizA sanmukha rahelA guru rajoharaNa) vijJa=Ape, hava= athavA (ziSya rajoharaNa) pachaMI svIkAre. gAthArtha : pUrvAbhimukha rahelA athavA uttarAbhimukha rahelA athavA je dizAmAM jinAdi ke jinamaMdiro hoya te dizA sanmukha rahelA guru rajoharaNa Ape, athavA te dizA sanmukha rahela ziSya rajoharaNa grahaNa kare. TIkA : pUrvAbhimukha uttarAbhimukho vA dadyAd guruH athavA pratIcchet ziSyaH, yasyAM jinAdayo vA dizi, jinAH manaHparyAyajJAninaH avadhisampannAzcaturdazapUrvadharA navapUrvadharAzca, jinacaityAni vA yasyAM dizi AsannAni, tadabhimukho dadyAt athavA pratIcchediti gAthArthaH // 131 // TIkArya : pUrvadizAne abhimukha athavA uttaradizAne abhimukha evA guruziSyane rajoharaNa Ape, athavA ziSya guru pAsethI rajoharaNa svIkAre; athavA je dizAmAM jinAdi jinezvaro, mana:paryavajJAnIo, avadhijJAnasaMpanna sAdhuo, cauda pUrvadharo ane nava pUrvadharo hoya; athavA je dizAmAM jinacaityo Asanna cheHjinamaMdiro najIka hoya; tene abhimukha = te dizAne sanmukharahelA guru, rajoharaNa Ape athavA te dizA abhimukha rahela ziSya rajoharaNa svIkAre. e pramANe gAthAno artha che.ll1315 avataraNikA : rajoharaNaM liGgamuktam, sAmprataM tacchabdArthamAha - avataraNikA : gAthA-130 nA uttarArdhamAM kahela ke guru jina vaDe prarUpAyela rajoharaNarUpa liMgane Ape che, tethI rajoharaNarUpaliMga kahevAyuM. have tenA=rajoharaNarUpa liMganA, zabdArthane kahe che gAthA : harai rayaMjIvANaM bajhaM abbhaMtaraM ca jaM tennN| rayaharaNaM ti pavuccai kaarnnkjjovyaaraao||132|| For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 pravajyAvidhAnavaka , "katha' dvAra | gAthA 132 anvayArtha : i=je kAraNe navA jIvonI vanamaMtaraM gha=bAhya ane atyaMtarayaMkarajane hare che, tev= te kAraNe varaVImovAra =kAraNamAM kAryanA upacArathI radipAMkarajoharaNa ti=e pramANe paqvya$ kahevAya che. gAthArtha : je kAraNe jIvonI bAhya ane atyaMtara dhULanuM haraNa kare che, te kAraNe kAraNamAM kAryanA upacArathI rajoharaNa e pramANe kahevAya che. TIkA : ___ harati = apanayati rajo jIvAnAM bAhyaM - pRthivIrajaHprabhRti abhyantaraM ca badhyamAnakarmarUpaM yad = yasmAt, tena kAraNena rajoharaNamiti procyate, rajo haratIti rajoharaNam, abhyantararajoharaNamAzaGkyAha- kAraNe kAryopacArAt, saMyamayogo rajoharastatkAraNaM cedamiti gAthArthaH // 132 // TIkArya je kAraNe jIvonI pRthvIraja vagere bAhya raja ane baMdhAtA evA karmarUpa atyaMtara rajane hare che-dUra kare che, te kAraNe "rajoharaNa" e pramANe kahevAya che. have rohara zabdanI vyutpatti kare che- rajane hare che e rajoharaNa; atyaMtara rajoharaNane AzaMkIne kahe che, arthAt rajoharaNa atyaMtara rajanuM kevI rIte haraNa kare che? e prakAranI zaMkA karIne tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che kAraNamAM kAryanA upacArathI, rajoharaNa atyaMtara rajanuM haraNa kare che, ema kahela che. ane te kAraNamAM kAryano upacAra spaSTa kare che- saMyamayoga atyaMtara rajane haranAra che ane tenuM saMyamayoganuM, kAraNa A che=rajoharaNa che. e pramANe gAthArtha che. vizeSArtha : rajoharaNathI jIva saMyamane anukULa samyagyatanA karI zake che ane samyagyatanAnI kriyAthI jIvamAM jayaNAno pariNAma pragaTe che, je saMyamayogarUpa che; ane te pariNAmathI karmarUpI rajano nAza thAya che. Ama rajoharaNarUpa kAraNamAM karmarUpI rajanuM haraNa karanAra evA saMyamayogarUpa kAryano upacAra karIne atyaMtara evI karmarUpa rajanA nAzanuM kAraNa rajoharaNa che, ema kahela che. II132 avataraNikA : etadeva prakaTayati For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 133 191 avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bAhya rajane ane kAraNamAM kAryanA upacAra dvArA atyaMtara rajane dUra karanAra hovAthI rajoharaNa kahevAya che, ene ja pragaTa kare chegAthA : saMjamajogA etthaM rayaharaNA tesi kAraNaM jennN| rayaharaNaM uvayAro bhaNNai teNaM rao kammaM // 133 // anvayArtha : =ahIM=bAhya ane atyaMtara rajane dUra karanAra hovAthI rajoharaNa kahevAya che e prakAranA kathanamAM, saMgamano saMyamanA yogo rayadara =rajane haranArA che. neui=je kAraNathI sivAradi=teonuM=saMyamanA yogonuM, kAraNa cehara =rajo haraNa che, teete kAraNathI 3vayAro =upacAra che - "rajo haraNa e prakArano vyavahAra che. temAM rajanuM svarUpa batAve che.) * ramo karma raja mArUM=kahevAya che. gAthArtha : bAhya ane atyaMtara rajane dUra karanAra hovAthI rajoharaNa kahevAya che, e kathanamAM saMcamanA rogo rajane haranArA che. je kAraNathI saMcamayogonuM kAraNa rajoharaNa che, te kAraNathI "rajoharaNa" e prakArano vyavahAra thAya che. temAM rajanuM svarUpa batAvatAM kahe che ke baMdhAtAM evAM karma e raja kahevAya che. TIkA : ___ saMyamayogA: = pratyupekSitapramRSTabhUbhAgasthAnAdivyApArAH atra adhikAre rajoharaNA: badhyamAnakarmaharA ityarthaH, teSAM = saMyamayogAnAM kAraNaM yena kAraNena rajoharaNamityupacAraH tena hetuneti, rajaHsvarUpamAha- bhaNyate rajaH karma badhyamAnakamiti gAthArthaH // 133 // TIkArya : A adhikAramAM saMyamanA yogo=pratyupekSAyela ane pramArjAyela evI bhUminA bhAgamAM sthAnAdinA vyApAro, rajane haranArA cheHbaMdhAtA karmonuM haraNa karanArA che; je kAraNathI teonuM=saMyamayogonuM, rajoharaNa kAraNa che, te hetuthI "rajoharaNa" e prakAre upacAra che=vyavahAra che. rajanA svarUpane kahe chebaMdhAtuM evuM karma ja kahevAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pratyupekSaNA karAyela ane pramArjanA karAyela evA bhUmibhAgamAM sthAna, UrNa, artha ane AlaMbanarUpa cAritrAcAranI kriyAonA vyApAra karavA e saMyamanA yogo che, ane A saMyamanA yogo baMdhAtI karmarUpI rajane haranArA che; ane bhAvarajanA haraNanA adhikAramAM bhAvaraja haraNa thavAnuM kAraNa saMyamanA yogo che, paraMtu bAhya evuM rajoharaNa nahIM; chatAM saMyamayogomAM pravRtti karatI vakhate pramArjanA karavA mATe rajoharaNa Avazyaka che, tethI For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 133-134 saMyamayogo pratye rajoharaNa kAraNa che. mATe saMyamayogonA kAraNamAM saMyamayogorUpa kAryano upacAra karIne oghAne rajeharaNa' zabdathI vAcya karela che. vaLI, baMdhAtAM karmo rajarUpa che; kemake karmo AtmAne malina kare che, AthI karma AtmA upara lAgelI rajasvarUpa che. 133. avataraNikA : pUrvagAthAmAM kAraNamAM kAryano upacAra karIne oghArUpa liMgane rajoharaNarUpe sthApana karyuM, tyAM graMthakArane keTalAkano mata smaraNa thavAthI te mata batAvIne te matanuM nirAkaraNa karavA arthe kahe che gAthA : keI bhaNaMti mUDhA saMjamajogANa kAraNaM nevaM / rayaharaNaM ti pamajjaNamAIhuvaghAyabhAvAo // 134 // anvayArtha : paHMUTHvadhAvAvAjho=pramArjanAdithI upaghAtano bhAva hovAne kAraNe daraVi=rajoharaNa saMyamanoTT=saMyamayogonuM IRi=kAraNa neva=nathI ja, ti=e pramANe vesa=keTalAka mUDhI=mUDho mauiti= kahe che. * 'neva' mAM " alAkSaNika che. gAthArtha : pramArjanA AdithI jIvono upaghAta thato hovAne kAraNe rajoharaNa e saMcamanA yogonuM kAraNa nathI ja, e pramANe keTalAka mUDho kahe che. TIkA : __ kecana bhaNanti mUDhAH = digambaravizeSAH kASTAH, saMyamayogAnAm - uktalakSaNAnAM kAraNaM naiva vakSyamANena prakAreNa rajoharaNamiti, yathA na kAraNaM tathA''ha-pramArjanAdibhiH = pramArjanena saMsarjanena ca upaghAtabhAvAt praniti : zarU8I TIkArya : keTalAka mUDhokakASTarUpa digaMbaravizeSo, kahe che- rajoharaNa kahevAyela svarUpavALA saMyamanA yogonuM kahevAnAra prakArathI kAraNa nathI ja; je rIte kAraNa nathI te rIte kahe che, pramArjanAdi vaDe= pramArjanathI ane saMsarjanathI, prANIono upaghAta thato hovAthI rajoharaNa saMyamayogonuM kAraNa nathI, ema anvaya che. e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 134-135 193 bhAvArtha : digaMbara saMpradAyamAM rahelA keTalAka digaMbaravizeSo mAne che ke rajoharaNa dvArA pramArjanA karavAthI jIvono paraspara saMzleSa thAya che athavA to jIvono dhULa vagere sAthe saMzleSa thAya che ane tenA kAraNe jIvono upaghAta thAya che. mATe rajoharaNa saMyamayogonuM kAraNa nathI. AthI rajoharaNane saMyamayogonuM kAraNa karIne sAdhunA liMga tarIke svIkAravuM anucita che. 134o. avataraNikA : etadevAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM digaMbaravizeSono mata batAvatAM kahyuM ke rajoharaNathI karAtI pramArjanA ane saMsarjana dvArA jIvono upaghAta thAya che, ene ja kahe che gAthA : mUiMgaliAINaM vinnaassNtaannbhogvirhaaii| rayadarithajjaNasaMsajjaNAiNA hoi uvghaao||135|| anvayArtha : (pramArjanA karAya cha0) mUDuM namA=kIDI Adino viUTHvaMtA movirA =vinAza, saMtAnano= prabaMdhagamanano, ane bhAgyano=anAjanA dANAno, viraha Adi thAya che. (tathA) rathina saMpannaVIqI =raja vaDe daranA sthagana, saMsarjanAdi dvArA savAjhokaupaghAta doDuM thAya che. gAthArtha : rajoharaNa dvArA pramArjanA karAye chate kIDI Adino vinAza thAya che, kIDI AdinA svAbhAvika avicchinna gamanano viraha thAya che ane bhogya evA anAjano viraha vagere thAya che, ane dhULa UDavAne kAraNe kIDI vagerenAM daro DhaMkAi javAthI ane dhULano saMsarga thavAthI kIDI vagere jIvone upaghAta thAya che. TIkA : pramArjane sati mUiMgalikAdInAM pipIlikAmatkoTaprabhRtInAM vinAzasantAnabhogyavirahAdayo bhavantIti vAkyazeSaH, rajoharaNasaMsparzanAdalpakAyAnAM vinAzaH, evaM santAnaH prabandhagamanaM bhogyaM sikthAdi etadvirahastu bhavatyevetyupaghAtaH, tathA rajodarIsthaganasaMsarjanAdinA bhavatyupaghAta, iti sambhavati ca pramArjane sati rajasA daristhaganaM tatsaMsarjane ca sattvopaghAta iti gAthArthaH // 135 // For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 pravRjyAvidhAnavastuka | 'kartha dvAra | gAthA 135-136 TIkArya pramArjana thaye chate mUIgalikAdino=kIDI, maMkoDA vagereno, vinAza, saMtAna ane bhAgyano viraha Adi thAya che. te spaSTa kare che- rajoharaNanA sparzavAthI alpa kAyono-nAnA zarIravALA jIvono, vinAza thAya che, A rIte saMtAna=prabaMdhathI gamana, bhogya=sithAdi, A beno vaLI viraha thAya che ja, ethI upaghAta thAya che. tathA raja vaDe darInuM kIDI AdinA daronuM, sthagana saMsarjanAdi dvArA upaghAta thAya che, ane e rIte pramArjana karAye chate raja vaDe daranuM sthagana saMbhave che, ane tenA saMsarjanamAM dhULano saMsarga thavAmAM, sattvonokajIvono, upaghAta saMbhave che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : rajoharaNa saMyamayogonuM sAdhana nathI, e kathanamAM keTalAka digaMbaro yukti Ape che ke rajoharaNathI pramArjanA karavAmAM Ave to rajoharaNanA saMsparzathI keTalAka alpakAyavALA arthAtu nAjuka zarIravALA kIDI vagere jIvono vinAza thAya, athavA kIDI, maMkoDA Adi svAbhAvika rIte kramasara jatAM hoya te rUpa teonA prabaMdhagamanano viraha thAya; kema ke pramArjanA karavAthI teo ADA-avaLA pheMkAI jAya che athavA kIDI vagere jaMtuo anAjanA dANA laIne jatAM hoya to pramArjanA karavAthI tenA mukhamAMthI anAjano dANo dUra pheMkAI javAthI bhogya evA anAjanA dANAno viraha thAya che. A rIte pramArjanA karavAthI anya jIvone kilAmaNA thAya che. vaLI, rajoharaNa dvArA pramArjanA karavAne kAraNe dhULa UDavAthI kIDI vagerenAM daro dhULa vaDe DhaMkAI jAya to teone javA-AvavAmAM vipna paDe athavA kIDI vagere jIvo dhULanA saMsargavALA thavAthI teone upaghAta thAya che. AthI digaMbaro rajoharaNane saMyamayogonA kAraNarUpe svIkAratA nathI. 13pA avataraNikA : eSa pUrvapakSaH, atrottaramAha - avataraNikArya : A=gAthA-134-13pamAM batAvyo e, digaMbaronA eka bhedarUpapUrvapakSa che, ahIM te pUrvapakSanA kathanamAM, uttarane kahe cheHgraMthakAra javAba Ape che gAthA : paDilehiu~ pamajjaNamuvaghAo kaha Nu tattha hojjA u?| apamajjiuMca dosA vaccAdAgADhavosiraNe // 136 // anvayArtha : pafhatvedikaM=paDilehIne pama =pramArjana (kahevAyeluM) che, tatva=temAM veda puekharekhara kevI rIte 3vadhAmo=upaghAta dom3 thAya ja? apamanvayaM vai=ane apramArjIne vIlADhavosirokavaccadiviSayaka For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 pravrajyAvidhAnavastuka | kartha dvAra | gAthA 136 AgADha hote chate = maLa vagere jIvasaMsakta bhUmimAM paraThavavuM paDe tevuM AgADha kAraNa hote chate, vosirAvavAmAM rosa= doSo che. * *' vitarka arthamAM che. tethI e prApta thAya ke graMthakAra pUrvapakSane vitarka kare che ke kevI rIte tyAM jIvono upaghAta thAya ja ? * "3"AvakAra arthamAM che. gAthArtha : zAstramAM cakSuthI paDilehaNa karIne pramArjana karavAnuM kahevAyuM che. temAM kevI rIte jIvono upaghAta thAya ja? arthAt na ja thAya. ane AgADha kAraNe pramArjana karyA vagara maLa Adi paraThavavAmAM doSo thAya che. TIkA : pratyupekSya cakSuSA pipIlikAdyanupalabdhau satyAm upalabdhAvapi prayojanavizeSe yatanayA pramArjanaM sUtra uktam, yatazcaivamata upaghAtaH kathaM nu tatra bhavet? naiva bhavatItyarthaH, sattvAnupalabdhau kimarthaM pramArjanamiti cet? ucyate- sUtroktatathAvidhasattvasaMrakSaNArtham upalabdhAvapi prayojanAntare tu, apramArjane tu doSaH, tathA cAha-apramRjya ca doSAH varcaAdAvAgADhavyutsarge, AdizabdAnnizyekAlikAdiparigraha iti gAthArthaH // 136 // TIkArya : pratyu --mavatIcartha, cakSu vaDe pratyupezIne pipIlikAdinI=kIDI vagere jaMtuonI, anupalabdhi hote chate, prayojanavizeSamAM jIvonI upalabdhi hote chate paNa sUtramAM =zAstramAM, yatanA vaDe pramArjana kahevAyuM che; ane je kAraNathI Amache=uparamAM kahyuM ema che, e kAraNathI tyAM=rajoharaNa dvArA karAtI pramArjanAmAM, kevI rIte upaghAta thAya? arthAt upaghAta na ja thAya. sakvInupatnI...... 3 - daSTipahilehaNa karyA pachI sattvanI anupalabdhi hote chate=jIvo upalabdha nahIM hote chate, zA mATe rajoharaNa dvArA pramArjana kahevAyuM che? e pramANe jo pUrvapakSI kahe to tene kahevAya che sUtro ...prayoganAntaretu, jIvo na hoya topaNa sUtramAM kahevAyelA tevA prakAranA=cakSuthI dekhI na zakAya tevA prakAranA, sattvonA jIvonA saMrakSaNa arthe ane vaLI upalabdhi hote chate paNa=jIvo dekhAtA hoya topaNa, prayojanAMtaramAM anya kAraNamAM, rajoharaNa dvArA pramArjana karavAnuM kahevAyuM che. manane vaLI, apramArjanamAM doSa che, ane te rIte kahe che=je rIte pramArjana nahIM karavAthI doSa thAya che te rIte kahe che, ane apramArjInekarajoharaNa dvArA pramArjana karyA vagara, vaccadiviSayaka AgADha hote chate vyutsargamAM=maLa AdinAviSayamAM AgADha kAraNa hote chate vosirAvavAmAM, doSo thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 136 A : "varbamAvo" mAM mAtra zabdathI nizyakaaMgulikAdino parigraha che. tethI e prApta thAya ke varyAdinI jema ja nizyakaaMgulikA vagere paNa AgADha kAraNa hoya to sadoSa bhUmimAM rajoharaNathI pramArjana karIne paraThavavAnuM che, je roga vakhate sAdhunA zarIramAMthI nIkaLatI koI azucine jaNAvanAra pAribhASika zabda che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM digaMbaravizeSoe kahela ke rajoharaNathI prArthanA karavAne kAraNe jIvono upaghAta thAya che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke prathama cakSu vaDe jIvo che ke nahIM te joI lIdhA pachI kIDI Adi jIvo na hoya to pramArjanA karavAnI che; ane kIDI Adi hoya topaNa svAdhyAya, dhyAna Adi vizeSa prayojana hoya ane anya jIvarahita bhUminI aprApti hoya, to rajoharaNathI yatanApUrvaka prArthanA karavAnuM sUtramAM kahevAyeluM che. AthI rajoharaNathI pramArjanA karavAne kAraNe jIvono upaghAta thAya che, ema kema kahI zakAya? arthAt na ja kahI zakAya. ahIM koI kahe ke cakSuthI joyA pachI jIvo na hoya to pramArjanA karavAnuM prayojana zuM? tethI kahe che ke sUtramAM kahevAyela, cakSuthI dekhAya nahi tevA prakAranA sUkSma jIvonA rakSaNa mATe pramArjanA karavAnI che. ane cakSuthI joyA pachI jIvo dekhAtA hoya topaNa saMyamanI ArAdhanA karavArUpa vizeSa prayojana hoya topaNa pramArjanA karavAnI che. vaLI, AgADha kAraNe maLa vagere paraThavatI vakhate pramArjanA karavAmAM na Ave to doSa prApta thAya. Azaya e che ke utsargathI nirdoSa bhUmi maLe to sAdhune maLa Adi paraThavavAnuM che. AthI jinakalpI sAdhuo zuddha bhUminI prApti na thAya tyAM sudhI maLatyAga vagere karatA nathI, paraMtu je sAdhuo tevA prakAranA saMghayaNabaLavALA nathI, te sAdhuo maLa vagereno avarodha kare to dhyAna, svAdhyAya Adino vyAghAta thavAthI teono saMyamano pariNAma vinAza pAme che. tethI tevA sAdhuo zuddha bhUminI prApti thatI na hoya to jIvasaMsakta bhUmimAM jIvonuM rakSaNa thAya te rIte rajoharaNathI prArthanA karIne maLa Adi parave; ane jo rajoharaNa rAkhela na hoya ane zuddha bhUmi na maLatI hoya tyAre AgADha kAraNe maLa Adi paraThatI vakhate jIvasaMsakta bhUminI pramArjanA thaI zake nahIM, jethI te bhUmimAM rahela jIvono vinAza vagere doSonI saMbhAvanA hovAthI, jIvarakSA mATe sAdhune rajoharaNa Avazyaka che. 136ll avataraNikA : apramArjanadoSAnAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre batAvyuM ke rajoharaNathI pramArjana karavAne kAraNe jIvono upaghAta thato nathI, have rajoharaNa na rAkhavAmAM Ave to apramArjanathI thatA doSone kahe che For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 130 19. gAthA : AyaparapariccAo duhA vi satthassa'kosalaM nuunnN| saMsajjaNAidosA dehe vva vihIe No hoti // 137 // dAraM // * "rA' zabda rajoharaNa dvAranI samApti arthe che. anvayArtha : mAyaparaMparivyo =AtmA ane parano parityAga thAya, AthI) 3 vikabaMne prakAre paNa sthi= zAstAnuM nUpa avosanaM=avazya akauzalya che. rede tra=dehanI jema vihA=vidhipUrvaka (pramArjanAthI) saMsanaVIphosa=saMsarjana Adi doSo jo hoMrti thatA nathI. gAthArtha : AtmAno ane parano parityAga thAya, mATe baMneya prakAre digaMbarane abhimata evA bhagavAnanuM kharekhara akuzalapaNuM che. mATe jema vidhipUrvaka sAdhu AhAra vApare to deha dvArA hiMsA vagere doSo thatA nathI, tema vidhipUrvaka pramArjana kare to rajoharaNa dvArA saMsarjana vagere doSo thatAM nathI. TIkA : ___ yo hi kathaJcitpurISotsargamaGgIkRtyAsahiSNuH saMsaktaM ca sthaNDilaM, tena dayAlunA sa tatra na kAryaH kAryo veti dvayI gatiH, kiJcAtaH? ubhayathA'pi doSaH, tathA cAha-AtmaparaparityAgaH akaraNe AtmaparityAgaH karaNe paraparityAga iti, kiJcAtaH? ityAha- dvidhA'pi zAsituH tvadabhimatatIrthaGkarasya akauzalaM nUnam avazyaM, kuzalasya cAkuzalatApAdane AzAtaneti / doSAntaraparijihIrSayAchaha-saMsarjanAdidoSAH pUrvapakSavAdyabhihitA vidhinA paribhoge na bhavanti deha iva= zarIra iva, avidhinA tvasamaJjasAhArasya dehe'pi bhavantyeveti gAthArthaH // 137 // TIkArya : tho di tiH vaLI je sAdhu puraSotsargane=maLatyAgane, AzrayIne koIka rIte asahiSNu che ane Dila=maLatyAga mATenI bhUmi, jIvothI saMsakta che, tyAre te dayALu vaDe tyAM=jIvasaMsakta bhUmimAM, te= maLatyAga, na karavo joIe ke karavo joIe? e prakAre be gati thAya. vivati?...paraMparityA ane AnAthI=be gati thavAthI, zuM thAya? te darzAve che- ubhaya prakAre paNa doSa che. ane te rIte=baMneya rIte doSa che te rIte, kahe che- AtmA ane parano parityAga thAya che maLatyAga nahIM karavAmAM AtmAno parityAga ane maLatyAga karavAmAM parano parityAga thAya che. 'rUti' AtmA-paranA parityAgarUpa doSanA spaSTIkaraNanI samApti arthaka che. hiM rAtaH?... mAtA ane AnAthI=AtmA ane parano parityAga thavAthI, zuM? ethI karIne kahe che- zAsana karanAranuM arthAta tane abhimata=tArA vaDe manAyelA tIrthaMkaranuM, baMne prakAre paNa avazya akuzalapaNuM For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 pravajyAvidhAnavastaka | 'kartha' dvAra | gAthA 130 che; ane kuzala evA tIrthaMkaranI akuzalatAnA ApAdanamAM AzAtanA thAya che. "rUti pUrvapakSInI zaMkAnA samAdhAnanI samApti arthe che. toSAntara...mada-doSAMtarano parihAra karavAnI icchA vaDe kahe che, arthAta gAthA-135nA pUrvArdhamAM rajoharaNa rAkhavAmAM digaMbara dvArA apAyela doSono graMthakAre gAthA-136 mAM parihAra karIne gAthA-137nA pUrvArdhamAM rajoharaNa nahIM rAkhavAthI thatA Atma-paranA parityAgane kAraNe zAstAnuM bane paNa prakAre akauzalya sthApana karyuM, ane kuzalanI akuzalatAnA ApAdanamAM thatI AzAtanA jaNAvavA dvArA graMthakAre rajoharaNane saMyamayogonA kAraNarUpe sthApita karyuM. have prastuta gAthAnA uttarArdha dvArA digaMbare gAthA-135 nA uttarArdhamAM Apela anyadoSonuM nirAkaraNa karavAnI icchAthI graMthakAra kahe che saMsarganavihoNA zarIrarUva AhArano vidhipUrvaka paribhoga karAya chate jema dehamAM = zarIramAM, doSo thatA nathI, tema rajoharaNano vidhipUrvaka paribhoga karAyechate pUrvapakSavAdI vaDe gAthA -135 nA uttarArdhamAM kahevAyelA saMsarjanAdi doSo thatA nathI. mavidhinA pathArtha vaLI avidhipUrvaka asamaMjasa AhAra karanAra sAdhune dehamAM paNa doSo=hiMsAdi doSo, thAya ja che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM keTalAka digaMbaravizeSoe kahela ke rajoharaNathI jIvono upaghAta thAya che, tethI sAdhue rajoharaNa rAkhI zakAya nahi. tene graMthakAra kahe che ke koIka sAdhu maLatyAga karavAne AzrayIne asahiSNu hoya arthAt jayAM sudhI zuddhabhUmi na maLe tyAM sudhI maLatyAga karyA vagara rahI zake tema na hoya, ane tene maLatyAga karavA mATenI bhUmi jIvathI saMsakta ja prApta thatI hoya paraMtu sarvathA jIvarahita bhUmi na maLatI hoya tyAre, dayALu evA te sAdhu mATe be vikalpo thAya che. kAM to maLatyAga karavo, kAM to maLano avarodha karavo. A baMne vikalpomAM doSa prApta thAya che, kema ke te sAdhu jIvAkula bhUmimAM maLatyAga na kare to maLanirodhane kAraNe potAne asamAdhi thAya, roga thAya ane yAvata mRtyu paNa thaI zake che; ane jhADo rokI na zakavAthI jIvasaMsakta bhUmimAM maLatyAga kare to tyAM rahelA jIvono nAza thAya che, tethI AtmAno ane parano parityAga thAya che. tethI digaMbaranA bhagavAne ozo rAkhavAno kahela hota to A baMne doSo prApta thAta nahi; kema ke saMsakta bhUmimAM maLatyAga karavo paDe tema hoya tyAre sAdhu rajoharaNa dvArA pramArjanA karIne tyAM maLano tyAga karI zakata. Ama, digaMbarane abhimata evA tIrthakaranuM avazya akuzaLapaNuM che; kema ke saMyamane anukULa evI ucita ArAdhanAno mArga temaNe batAvyo nathI, AthI jIvarakSA karavA jatAM asamAdhi ane potAnA prANano nAza thAya che. mATe jIvarakSApUrvaka AtmarakSA thaI zake tevo kalyANano mArga batAvavAmAM digaMbaramatanA zAstA akuzala che. A rIte kuzaLa evA paNa bhagavAna ogho nahIM rAkhavAnuM kahetA hovAthI akuzaLa che ema mAnavAno prasaMga prApta thAya; jyAre bhagavAna to sarvajJa ane vItarAga hoya che, mATe teone akuzaLa kahevAthI bhagavAnanI AzAtanA prApta thAya. For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 137 thI 139 vaLI, pUrvapakSIe gAthA -135 nA uttarArdhamAM kahela ke rajoharaNathI pramArjanA karavAne kAraNe kIDIonA daranuM sthagana, saMsarga vagerethI teone upaghAta thaze, te doSono parihAra karatAM kahe che muni dIkSA grahaNa karyA pachI saMyamanI ArAdhanA arthe rAkhela upakaraNarUpa zarIrano, saMyamanI vRddhi thAya te rIte AhArAdi levA dvArA upayoga karatA hovAthI deharUpa upakaraNa rAkhavA chatAM sAdhune doSa lAgato nathI, tema saMyamayogonA sAdhanarUpa rajoharaNano vidhipUrvaka paribhoga karavAthI saMsarjanAdi doSo thatA nathI; paraMtu avidhithI saMyamane upaSTabhaka na hoya tevo asamaMjasa AhAra karavAthI upakaraNarUpa dehathI paNa jema hiMsAdi doSo thAya che, tema avidhithI paribhoga karavAmAM saMyamanA sAdhanarUpa rajoharaNathI paNa saMsarjanAdi doSo thAya che. Ama, saMsarjanAdi doSone kAraNe rajoharaNa rAkhavAno niSedha karanAra digaMbare dehanuM paNa pAlana karavuM joie nahIM; kema ke dehathI paNa hiMsAdi doSo thAya che.mATe jema sAdhune dehanA pAlanano niSedha karI zakAya nahi, paraMtu avidhithI dehanA pAlanano niSedha karI zakAya; tema rajoharaNa rAkhavAno niSedha karI zakAya nahi, paraMtu rajoharaNano avidhithI paribhoga karavAno niSedha karI zakAya. II137nA avataraNikA : rajoharaNamiti vyAkhyAtam, aSTA iti vyAcikhyAsurAha - avataraNikArya : gAthA-129 thI 131 mAM ziSyane rajoharaNa ApavAnI vidhi darzAvI, tyArabAda gAthA-132-133mAM 'rajoharaNa' zabdano vyutpatti artha jaNAvavA dvArA rajoharaNane saMyamayoganA kAraNa tarIke sthApana karyuM; tyAM graMthakArane prAsaMgika rIte digaMbaramatanuM smaraNa thayuM ke keTalAka digaMbaro roharaNane jIvonA upaghAtanuM kAraNa mAne che, tethI rajoharaNane saMyamayoganA kAraNarUpe sthira karavA mATe graMthakAre gAthA-134thI 137mAM digaMbaramata batAvIne tenuM yuktithI nirAkaraNa karyuM. A rIte prAsaMgika kathanapUrvaka 'rajoharaNa' e prakAranuM dvAra vyAkhyAna karAyuM; have 'aSTA' e prakAranuM dvAra vyAkhyAna karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che gAthA : 'aha vaMdiraM puNo so bhAi guruM paramabhattisaMjutto / icchAkAreNa'mhe muMDAveha tti sapaNAmaM // 138 // 199 icchAmo tti bhaNittA maMgalagaM kaDDiUNa tikkhutto / giues gurU uvautto aTThA se tinni acchinnA // 139 // dAraM // * 'vAra' zabda aSTA dvAranI samApti arthe che. For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 pravrajyAvidhAnavastuka / 'katha' dvAra / gAthA 138-139 anvayArthaH aha= =have (rajoharaNa lIdhA pachI) putte vaMsi=pharIthI vaMdIne paramattisaMgutto so=52ma bhaktithI saMyukta evo A=ziSya, phAre=icchAkArapUrvaka adre=amane muNDAvend=muMDo, tti=e pramANe sapaLAma =sapramANa puruM =gurune maLajJa =kahe che. phacchAmo tti=ame icchIe chIe, e pramANe maLattA=kahIne tivrutto =traNa vAra maMgalAM=maMgalakane GUiLa=kahIne vatto=upayukta gurU =guru me-tenA ziSyanA, tinni acchinnaTM=traNa vAra askhalita evA aThThA=aSTA zinhu=grahaNa kare che. gAthArtha : rajoharaNa lIdhA pachI pharIthI vaMdana karIne parama bhaktithI yukta evo ziSya, "icchApUrvaka amAruM muMDana karo", e pramANe praNAmapUrvaka gurune kahe che, ane "ame icchIe chIe", e pramANe kahIne traNa vAra namaskArarUpa maMgala bolIne upayogavALA guru ziSyanA traNa vAra askhalita aSTA grahaNa kare che. TIkA : atha anantaraM vanditvA punarasau = ziSyakaH bhaNati guru m=AcAryaM paramabhaktisaMyuktaH san kimityAhaicchAkAreNAsmAn muNDayateti sapraNAmaM bhaNatIti gAthArthaH // 138 // icchAma iti bhaNitvA guruH maGgalakamAkRSya = paThitvA trikRtveti titro vArA ityarthaH, gRhNAti gururupayuktaH aSTAH stokakezagrahaNasvarUpAH tisraH acchinnA:- askhalitA iti gAthArthaH // 139 // TIkArya : have pachI=rajoharaNa grahaNa karyA pachI, pharI vaMdIne parama bhaktithI saMyukta chato A=ziSyaka, gurune= AcAryane, kahe che. zuM? ethI kahe che- ''icchA vaDe amane muMDo'" e pramANe sapraNAma=praNAma karavApUrvaka, kahe che. e prakAre gAthAno artha che. = 'ame icchIe chIe'' e pramANe kahIne guru traNa vAra maMgalakane=navakArane, bolIne upayukta evA guru traNa vAra askhalita evA thoDA vALane grahaNa karavA svarUpa aSTA grahaNa kare che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : guru pAsethI rajoharaNa meLavyA pachI ziSya guru pratye parama bhaktivaMta thaine gurune vaMdana karIne, "he bhagavaMta! Apa icchApUrvaka mAruM muMDana karo" e pramANe jyAre praNAmapUrvaka gurune kahe, tyAre guru "ame tAruM muMDana karavA icchIe chIe'" ema kahIne traNa vAra paMcanamaskAra maMtra bolIne, upayogapUrvaka, aTakyA vinA askhalita rIte, traNa vAra thoDA kezanA grahaNasvarUpa loca kare. II138/1395 avataraNikA : aSTA iti vyAkhyAtam, adhunA sAmAyikasyotsarga iti vyAkhyAnayannAha For Personal & Private Use Only -
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 pravajyAvidhAnavastuka | kartha' dvAra | gAthA 140-141 avataraNiyArtha: aSTA' e prakAranuM dvAra vyAkhyAna karAyuM, have "sAmAyikano kAryotsarga e prakAranA dvArane vyAkhyAna karatAM graMthakAra kahe che gAthA : vaMdittu puNo seho icchAkAreNa samaiaMmi tti / Aroveha tti bhaNai saMviggo navaramAyariyaM // 140 // icchAmo tti bhaNittA so'vi a sAmaiarovaNanimittaM / seheNa samaM suttaM kaDDittA kuNai ussaggaM // 141 // anvayArtha : vaMhi putravaLI vaMdIne saMvize medokasaMvigna zaikSa rUchIneT=IcchApUrvaka simamaM modaka mArAmAM sAmAyika Aropo, utta=e pramANe mAyariyaM AcAryane navaraM mar3e phakta kahe che. sovijJa=ane te paNa =guru paNa, rUmo tti =ame icchIe chIe, e pramANe maLattA=bolIne sehena samaM=zaikSa sAthe sAmarovanimitte suraM=sAmAyikaAropaNanA nimittavALA sUtrane fi=kahIne 3 = kAyotsargane kare che. * gAthA-140 nA pUrvArdhanA aMte rahelo 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : vaLI gurune vaMdana karIne saMvigna ziSya "icchApUrvaka mArAmAM sAmAyikanuM AropaNa karo", ema AcAryane phakta kahe che, ane guru paNa "ame icchIe chIe", ema bolIne ziSya sAthe sAmAyikaAropaNanimittaka sUtrane kahIne kAusagga kare che. TIkA : vanditvA punastaduttarakAlaM ziSyakaH icchAkAreNa sAmAyikaM mametyAropayateti bhaNati saMvignaH saMn navaramAcAryamiti gAthArthaH // 140 // icchama iti bhaNitvA so'pi ca guruHsAmAyikAropaNanimittaM ziSyakeNa sArddha sUtra - sAmAyikAropaNanimittaM karemi kAussaggaM annattha UsasieNamityAdi, paThitvA karoti kAyotsargamiti gAthArthaH // 141 // TIkArtha : vaLI tyArapachI vaMdana karIne saMvigna chato ziSyakaicchA vaDe mArAmAM sAmAyika AropaNa karo" e pramANe AcAryane phakta kahe che. e prakAre gAthArtha che. ane "ame icchIe chIe" e pramANe kahIne te paNa=guru paNa, "sAmAyikAropaNanimitta karemi For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 pravRjyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 140 thI 143 kAussagga annAtha UsasieNa" ItyAdirUpa sAmAyikane AropavAnA nimittavALA sUtrane bolIne ziSya sAthe kAyotsargane kare che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vaLI, saMvegI ziSya AcAryane vaMdana karIne "he bhagavaMta! Apa icchApUrvaka ane sAmAyika uccarAvo" ema kahe, ane guru paNa "ame tane sAmAyika uccarAvavA icchIe chIe" ema kahe. pachI sAmAyika uccarAvavA mATe sAmAvanimitte ji vAramAM sanastha ityAdi sUtra bolIne guru-ziSya baMne sAgaravaragaMbhIrA sudhI logassano kAussagna kare. 140/141 avataraNikA : punarjI - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke ziSyanI sAthe guru kAussagna kare che, ane vaLI AgaLa zuM kare che? te prastuta gAthAmAM batAve chegAthA : logassujjoagaraM cintiya ussArae asNbhNto| navakAreNaMtappuvvagaMca vAre tao tiNNi ||142||daarN // * prastuta gAthAmAM navavArevi pachI kAyotsarga dvAra pUruM thatuM hovAthI gAthAnA aMte 'sAra' zabda mUkela che. anvayArtha : nokAsunnoraM=logassa udyotakarane vintikacitavIne maraMmaMto=asaMbhrAnta (guru) navAnavakAra dvArA sAra=(kAusaggane) pAre che, to vra=ane tyArapachI taputra tenA pUrvaka=navakArapUrvaka, tiUiT vAre-traNa vAra avataraNikA : brim ? tyAdaavataraNitArtha : traNa vAra zuM? ethI kahe che gAthA : sAmAiamiha kaDDai sIso aNukaDDaI tahA cev| appANaM kayakiccaM mannaMto suddhapariNAmo // 143 // dAraM // * 'TAra' zabda sAmAyikatrayapATha dvAranI samApti arthe che. For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 142-143 anvacAryuM : =ahIM dIkSA grahaNa karavAnI kriyAmAM, (guru) sAmAmaM=sAmAyikane hU=bole che, maMAi ca= ane potAne va cce mannato=kRtakRtya mAnato, yuddhapariNAmo sIlo zuddha pariNAmavALo ziSya tarI ceva= te rIte ja=je rIte guru bole che te rIte ja, maNuka pAchaLa bole che. gAthArtha : . kAusagamAM logarasasUtranuM ciMtavana karIne asaMbhrAMta evA guru navakAra dvArA kAusagga pAre che. ane tyArapachI navakArapUrvaka traNa vAra dIkSA grahaNa karavAnI kriyAmAM guru karemibhaMte sUtra bole che, ane sAmAjika prApta thavAthI potAne kRtakRtya mAnato evo zuddha pariNAmavALo ziSya, jevI rIte guru bole che tevI rIte ja gurunI pAchaLa karemi bhaMte sUtra bole che. TIkA : tatra lokasyodyotakaraM cintayitvA utsArayati saMyamayogaM tadanantarabhAvikriyAsevanena asambhrAntaH san namaskAreNa-"namo arahaMtANaM" ityanena, kAyotsarga iti vyaakhyaatN| sAmprataM sAmAyikatrayapATha iti pratipAdayannAha-tatpUrvakaM ca=namaskArapUrvakaM ca vArAstatastisra iti gAthArthaH // 142 // sAmAyikamiha paThati guruH, ziSyako'pyanupaThati tathaiva = guru vidhinA, kiMviziSTaH sannityAha-AtmAnaM kRtakRtyaM niSThitArthaM manyamAnaH zuddhapariNAma iti gAthArthaH // 143 // TIkArya : tyAM=kAyotsargamAM, lokanA udyotakaranekalogassasUtrane, ciMtavIne tyArapachI thanArI kriyAnA AsevanarUpe asaMbhrAMta chatA guru "namo arihaMtANaM" e prakAranA namaskAra vaDe saMyamayoganerakAyotsargane, mAre che. kAyotsarga e prakAranuM dvAra vyAkhyAna karAyuM. have sAmAyikatrayapATha e prakAranA dvArane pratipAdana karatAM kahe cheane tyArapachI tenA pUrvaka namaskArapUrvaka, traNa vAra zuM? te AgaLa batAve che. e pramANe gAthAno artha che. ahIM-dIkSAgrahaNanI kriyAmAM, namaskArapUrvaka traNa vAra guru sAmAyikana=karemibhaMte sUtrane, bole che. ziSya paNa te rIte ja=gurunI vidhithI, pAchaLa bole che. kevo viziSTachato ziSya che? ethI kahe che- AtmAne kRtakRtyaniti arthavALo, mAnato evo zuddha pariNAmavALo ziSya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-141mAM kahyuM ke guru sAmAyika AropaNa nimitte ziSyanI sAthe kAussagna kare che. temAM logassa sUtranuM citavana karIne kAussagga pAryA pachI karavAnI kriyAnA AsevanarUpe asaMbhrAMta chatA guru "namo arihaMtANaM" e prakAranA vacananA uccAraNa dvArA kAussagnanI kriyArUpa saMyamayogano tyAga kare che. Azaya e che ke kAussagnamAM logassasUtranuM ciMtavana karIne kAussagga pAryA pachI ziSyane sAmAyika uccarAvavAnuM che, e rUpa anaMtarabhAvikriyAnA viSayamAM avismRtivALA gurunavakAranA uccAraNapUrvaka kAussagna pAre che. For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 142 thI 144 A rIte gAthA-142nA pUrvArdhathI kAyotsarga dvAranuM vyAkhyAna thayuM, have gAthAnA uttarArdhathI traNa vAra sAmAyikasUtra bolavAnI kriyA batAve che - navakAra bolavArUpa traNa vAra sAmAyika uccarAvavAnI kriyAmAM guru karemibhaMte sUtra bole che, ane ziSya paNa sAmAyika prApta thavAnuM hovAthI potAne kRtakRtya mAnato ane te sAmAyikane jIvanamAM utAravAnA adhyavasAyarUpa zuddha pariNAmavALo chato, je prakAre guru karemibhaMte sUtra traNa vAra bole che te vidhithI ja ziSya paNa manamAM karemibhaMte sUtra traNa vAra bole che. "AtmAne kRtakRtya mAnato, vizuddha pariNAmavALo ziSya traNa vAra sAmAyikasUtra bole che", e kathananuM saMkSipta tAtparya e che ke kalyANano arthI jIva manuSyabhava pAmIne saMyama grahaNa karavA yogya mAnato hoya che, ane te saMyamane pote guru pAsethI grahaNa karI lIdhuM che tethI te kRtakRtya che, vaLI sAmAyikanA nirAraMbhI mAnasanA upayogavALo thaine guru sAthe sAmAyikasUtra bole che, tethI zuddha pariNAmavALo che. 142/ 14all avataraNikAH sAmAyikatrayapATha iti pratipAditam, idAnI pradakSiNAM caivetyAdi prtipaadynnaahavataraNikArya : gAthA-125mAM cha dvAronAM nAmo batAvyAM che, temAMthI 'sAmayitrayapad' e prakAranuM dvAra pratipAdana karAyuM, have " kSA jaivatrivRtva:' e prakAranA dvArane pratipAdana karatAM kahe che * fkSanAM vaivetyAdi mAM tyAra padathI tritva nuM grahaNa che. gAthA : tatto a gurU vAse gihia loguttamANa paaesuN| dei atao kameNaM savvesiM sAhumAINaM // 144 // anvayArtha : to ma=ane tyArapachI=sAmAyika uccarAvyA pachI, gujja =guru vA=vAsane bdima=prahaNa karIne nottamA pA=lokottamanA pAdamAM =jinezvaranA be caraNamAM, (Ape che) to =ane tyArapachI lokottamanA pAdamAM vAsakSepa ApyA pachI, tamef=krama vaDe sajosidumAM sarva sAdhu vagerene re =Ape che. gAthArtha : ane sAmAyika uccarAvyA pachI guru vAsakSepane grahaNa karIne jinezvaranA caraNomAM dhare che, ane bhagavAnanI vAsakSepa dvArA pUjA karyA pachI kramasara sarva sAdhu vagerene Ape che. For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavajuka | 'katha' hAra | gAthA 144-145 205 TIkA : tatazca tadanantaraM gururvAsAn gRhItvA AcAryamantreNa abhimantrya anAcAryastu paJcanamaskAreNa lokottamAnAM =jinAnAM padbhyAM dadAti mantranamaskArapUrvakameva, dadAti ca tataH tadanantaraM krameNa-yathAjyeSThAryatAlakSaNena sarvebhyo yathAsannihitebhyaH sAdhvAdibhyaH, AdizabdAcchrAvakAdiparigraha iti gAthArthaH // 144 // TIkArya : ane tyArapachI guru vAsane vAsakSepane, grahaNa karIne, AcAryanA maMtrathI abhimaMtrIne vaLI anAcArya= AcAryapadavI na hoya tevA guru, paMcanamaskArathI vAsakSepane abhimaMtrIne maMtra ke namaskArapUrvaka ja lokottamanA =jinanA, padane viSe=be caraNomAM, Ape che=mUke che, ane tyArapachI yathAjayeSThAryatAnA lakSaNavALA krama vaDe je rIte pAse rahelA hoya te rIte sarva sAdhu Adine Ape che. "sAdhvari" mAM Adi zabdathI zrAvakAdino parigraha che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : tyArapachI guru sugaMdhI cUrNa laIne, pote AcArya hoya to sUrimaMtrathI ane AcArya na hoya to paMcanamaskAramaMtrathI maMtrIne te vAsakSepa namaskAramaMtra gaNIne jinezvaranA caraNomAM mUke che arthAt te vAsakSepathI jinezvaranA caraNonI pUjA kare ane tyArapachI jayeSTha AryatAnA kramathI najIka rahelA sarva sAdhuone ane zrAvaka vagerene te vAsakSepa Ape che. 144 gAthA : to vaMdaNagaM pacchA sehaM tu davAvae Thio sNto| vaMdittA bhaNai tao saMdissaha kiM bhaNAmo tti // 145 // avayArtha : to pachIetenAthI pachI (guru) sehaMtu ziSyane ja vaMtaUN=vaMdana vAvA=apAve che. to tyArapachI vaMdittA=vaMdana karIne hima saMto=Ubhelo chato (te A ziSya) viM mokahuM kaMIka kahuM chuM tti=enI saMvida AjJA Apo, maUDuiM (ema) kahe che. gAthArtha : tyArapachI guru ziSya pAse ja vaMdana karAve che, vaMdana karIne Ubho rahyo chato A ziSya "huM kaMika kahuM chuM, enI AjJA Apo", ema gurune kahe che. TIkA : ___ tato vandanaM pazcAt lokottamAdivAsapradAnottarakAlaM ziSyakaM tu dApayati, sthitaH san UrdhvasthAnena vanditvA bhaNati tataH tadanantaraM takaH asau zaikSakaH, kimityAha-saMdizata kiM bhaNAmItyetaditi gAthArthaH I646 For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 145-146 TIkArya : tapazcanovottamavizvAsapradInottaravAziSya vaMdanaMdApati tenAthI pachI arthAt lokottamAdine =bhagavAnane ane sAdhu Adine, vAsakSepa ApavAnA uttarakAlane viSe, ziSyane ja guru vaMdana apAve cheH vAMdaNAM levaDAve che. vantatvArthasthAnesthitaH sa toDI kSaH tataH=takhtAM maUti vaMdana karIne, UrdhvasthAnathI rahelo chato te = Ubho rahelo jene sAmAyika uccarAvyuM che ke, AziSa tyAra pachI gurune kahe che. vimityAra -zuM kahe che? ethI karIne kahe che hiMmaUti -patasaMhitta "kaMI huM kahuM chuM, ene saMdizo = enI tame AjJA Apo,"ema ziSya gurune kahe che. rUti gAthArtha e pramANe gAthArtha che. 14pA gAthA : vaMdittu paveyaha bhaNai gurU vaMdiuM tao seho| addhAvaNayasarIro uvautto aha imaM bhaNai // 146 // anvayArtha : vaMvinuM pada = vaMdana karIne pravedana kara, gurU mArU = (e pramANe) guru kahe che. to vaMvivuM = tyArapachI vaMdIne saddhIvaUTyarI = ardha avanata zarIravALo vatto medo = upayukta evo zaikSa vada = tarata rU = A = AgaLamAM kahevAze e, mavi$ = kahe che. gAthArtha : "vaMdana karIne tuM kahe", e pramANe guru kahe che. tyArapachI vaMdana karIne ardha namela zarIravALo, upayukta evo ziSya tarata AgaLamAM kahevAze e gurune kahe che. TIkA : vanditvA pravedaya = kathayeti bhaNati guruH, vanditvA tataH tadanantaraM ziSyakaH arddhAvanatazarIraH sannupayukto'tha = anantaramidaM = vakSyamANalakSaNaM bhaNatIti gAthArthaH // 146 // TIkArtha : "vaMdana karIne pravedana kara=kathana kara" e pramANe guru bole che. tyArapachI ardha namAvela zarIravALo, upayukta chato ziSya have tarata, A=kahevAnAra svarUpavALuM, kahe che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM e pramANe guru pAse ziSya kaMIka kahevAnI anujJA mAMge tyAre guru kahe ke "vaMdana karIne tuM kathana kara." tyArapachI ziSya kaMIka mAthuM namAvIne, atyaMta upayogavALo thaIne gurune AgaLanI gAthAmAM kahevAze te kahe che. For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kartha" dvAra | gAthA 146 thI 148 200 Azaya e che ke sAmAyika uccarAvyA pachI ziSyane gurunuM anuzAsana levuM che, tethI vinayapUrvaka ziSya gurune kahe ke "mAre Apane kaMIka kahevuM che, tethI mane tame anujJA Apo", A prakAranA vinayathI ziSyamAM vizeSa prakAranA guNo pragaTe che, ane guru paNa ziSyano Avo viveka joine kahe che ke "vaMdana karIne tuM nivedana kara". A rIte ziSya pAse vinaya karAvavAthI ziSyane mahAlAbha thAya che, ane ziSyane thatA lAbhanA arthe guru ziSyane vaMdana karavAnuM kahe che, paraMtu potAne vaMdana kare tevI koI AzaMsAthI vaMdana karavAnuM kahetA nathI. have vaMdana karyA pachI guruthI anujJA pAmela ziSya anuzAsana levA mATe Avazyaka mudrArUpa ardha namAvelA zarIravALo thaIne gurue Apela anuzAsana potAnAmAM samyaguM pariNAma pAme tadarthe upayukta thaIne AgaLanI gAthAmAM kahevAze te kahe che. ll146ll avataraNikA : kiM tadityAha - avataraNitArtha : te zuM che? arthAta gAthA-145 mAM batAvyuM ke ziSya gurune kahe ke "mane AjJA Apo huM kaMIka kahuM chuM"te ziSyanuM kathana zuM che? ethI kahe che gAthA : tubbhehiM samaiyaM me Aroviyamicchamo u annusttuiN| vAse sehassa tao siraMmi dito gurU aah||147|| anvayArtha : turdi tamArA vaDe je = mArAmAM saphartha = sAmAyika rovirya = AropAyuM, (have) anudde rUmo 3=anuzAstine huM icchuM ja . to tyArapachI seharU zipi = zaikSanA zira upara vAre dvito vAsane ApatA=vAsakSepa nAkhatA evA, gurU madi= guru kahe che : avatAraNikA : kimAha ? iti ucyate - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke zaikSanA zira uparavAsakSepa nAkhatA guru kahe che. tyAM prazna thAya ke guru zuM kahe che? ethI karIne kahevAya che gAthA : NitthAragapArago guru guNehiM vaDDhAhi vaMdiuM seho| tubbhaM paveiaM saMdisaha sAhUNaM paveemi // 148 // For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha dvAra | gAthA 14-148 anvacAI : nitthArapAra=nistAraka ane pAraga thA, gurupurdivaThThAdi =guruguNo vaDe vadha. vaMtika bhedo-vaMdana karIne zaikSa (kahe che.) tuSma paDyuM tamane pravedana karAyuM, visa=AjJA Apo, dUUAM pavema= sAdhuone huM pravedana karuM. gAthArtha : tamArA vaDe mane sAmAjika uccarAvAyuM, have anuzAsanane huM icchuM ja chuM." tyArapachI ziSyanA mAthA upara vAsakSepa nAkhatAM guru kahe che ke "tuM pratijJAno vistAraka thA, ane sAmAnya sAdhunA guNono pAra pAmanAra thA, utkRSTa jJAnAdi guNothI vRddhi pAma." have icchApUrvaka vaMdana karIne ziSya kahe che ke tamane meM jaNAvyuM, mane AjJA Apo ke huM anya sAdhuone jaNAvuM." TIkA : yuSmAbhiH sAmAyikaM mamAropitaM nyastaM icchAma evAnuzAsti-sAmAyikAropaNalakSaNAm, evamukte sati vAsAn ziSyakasya tataH zirasi dadad gururAha // 147 // NityAretyAdi, nistAragapAraga iti nistArakaH pratijJAyAH pAragaH sAmAnyasAdhuguNAnAm, evaMbhUtaH san guruguNaiH = prakRSTairjJAnAdibhirvarddhasveti vRddhi gaccha, tata icchApurassaraM vanditvA ziSyakaH Aheti yogaH, kiM taditi? tubhyaM praveditaM = jJApitaM, sandizata yUyaM sAdhUnAM pravedayAmi = jJApayAmi etaditi gAthAdvayArthaH // 148 // TIkArtha : "tamArA vaDe mArAmAM sAmAyika AropAyuM=sthapAyuM. have sAmAyikanA AropaNanA lakSaNavALI anuzAstine huM IcchuM ja chuM." e pramANe kahevAya chate ziSyakanA zira upara vAsakSepane ApatA evA guru tyArapachI kahe che nistAraka-pAraga thA = pratijJAno vistAraka thA sAmAnya sAdhunA guNono pAraga thA, AvA prakArano thayelo chato guruguNo vaDe vadha = prakRSTa evA jJAnAdi vaDe vRddhane pAma." tyArapachI icchApUrvaka vaMdana karIne ziSyaka kahe che. te = ziSyakanuM kathana, zuM che? e batAve che- "tamane pravedAyuM = jaNAvAyuM. tame AjJA Apo, A = anuzAstine huM icchuM chuM ema je meM tamane pravedana karyuM e, sAdhuone huM praveduM = huM jaNAvuM." e pramANe be gAthAno artha che. bhAvArtha : | vinayapUrvaka Ubho thayela ziSya gurune kahe che ke "tame mane sAmAyika ApyuM, have te sAmAyika mArAmAM pariNamana pAme evI anuzAstine huM icchuM chuM." A pramANe jayAre ziSya kahe che, tyAre guru tenA mAthA upara vAsakSepa nAkhIne AzIrvAda Ape che ke lIdhelI pratijJAno tuM nistAra karanAra thA ane sAmAnya rIte sAdhunA guNono pAra pAmanAra thA. vaLI For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 140 thI 149 Avo thaIne tuM prakaSTa jJAnAdi guNo vaDe vadha". AvA prakAranuM anuzAsana ApavAthI ziSyamAM sAmAyikanuM samyam AropaNa thAya che; kema ke vinayI ziSya gurunA anuzAsananI icchA rAkhe che ane guru jyAre AvAM vacano kahe che tyAre te vinayI ziSya upayogapUrvaka sAMbhaLe che, jethI gurunA vacananA baLathI ziSyamAM sAmAyikanuM samya AropaNa thAya che. vastutaH sAmAyikanuM AropaNa gurue karI dIdhela che chatAM A prakAranI anuzAstithI ziSyano prakarSavALo thayela upayoga sAmAyikane samyaguM vahana karanAra thAya che. A rIte guru anuzAsana Ape, tyArapachI icchApUrvaka gurune vaMdana karIne ziSya "tame mane anuzAsana ApyuM, have huM anuzAsana mATe anya sAdhuone nivedana karuM?" e prakAranI guru pAse anujJA mAMge che, jethI ziSyamAM guNavAna gurune parataMtra thavAno guNa pragaTa thAya che. 147/148 avataraNikA : gAthA-143 mAM batAvela ke guru ziSyane traNa vAra sAmAyikasUtra uccarAve che ane ziSya paNa te ja rIte manamAM sAmAyikasUtra bole che. tyArapachI gAthA-144 mAM batAvyuM ke guru vAsakSepane maMtrIne te vAsakSepathI bhagavAnanI pUjA kare che ane sAdhu Adine paryAya pramANe vAsakSepa Ape che. tenA sthAne anya AcAryo ema kahe che ke gAthA-144-145-146 mAM batAvela sarva vidhi karyA pachI jyAre ziSya gurune kahe ke "tame mArAmAM sAmAyika AropyuM, have huM anuzAsanane icchuM chuM" tyAre, guru bhagavAnanI vAsakSepathI pUjA kare che ane sAdhu Adine vAsakSepa Ape che ane tyArapachI ziSyane AzIrvAda Ape che. te batAvatAM prastuta gAthAmAM kahe chegAthA : anne u ittha vAse deMti jiNAINa tattha esa gunno| sammaM gurU vi nitthAragAi tappuvvagaM bhaNai // 149 // anvayArtha : rUW = ahIM = A avasaramAM, 3= vaLI anyo nikhArUM vAre ti =jinAdine vAsa Ape che. tatya = tyAM = prAgukta sthAnamAM, (vAsa apAye chate paNa) = A guNa che, te guNa ja batAve che.) gurU vi= guru paNa samaM=samyagu taputra tenA pUrvaka = ziSyanA mastaka upara vAsakSepa nAkhavApUrvaka, nitthAra!IS= nisvArakAdine mArUM bole che. gAthArtha : gAthA-140 nA pUrvArdhamAM kahyuM te pramANe ziSya kahe ke "tame sAmAyika AropaNa karyuM have huM anuzAsanane icchuM chuM', te avasare anya AcAryo jinAdine vAsakSepa Ape che. gAthA-144 mAM batAvyuM te sthAne jinAdine vAsakSepa apAye chate paNa A lAbha che ke guru paNa sakhya ziSyanA mAthA upara vAsakSepa nAkhavApUrvaka vistAraka vagere vacano bole che. For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 TIkA : 7 anye tu AcAryA atrAntare vAsAn dadati jinAdInAM na caivamapi kazcid doSa:, kintu tatra = prAgukte sthAne dIyamAne'pyeSa guNaH, samyag = dravyaparicchedapUrvakaM guru rapi nistArakAdi = AzIrvAdarUpaM nirvacanavAkyaM tatpUrvakaM = vAsapradAnapUrvakaM bhaNatIti gAthArthaH // 149 // TIkArya : pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 149 vaLI anya AcAryo A avasare-ziSya guru pAse anuzAsti mAMge e vakhate, jinAdine vAsane= vAsakSepane, Ape che. ane A rIte paNa=gAthA-144 mAM batAvela sthAne jinAdine vAsakSepa ApavAmAM to koi doSa nathI; paraMtu ziSya anuzAsana mAMge e vakhate AcArya jinAdine vAsa Ape e rIte paNa, svIkAravAmAM koi doSa nathI. paraMtu tyAM=pahelAM kahevAyela sthAnamAM=gAthA-144 mAM batAvela sthAnamAM, jinAdine vAsakSepa apAye chate paNa A guNa che=prastuta gAthAnA uttarArdhamAM darzAve che e lAbha che. guru paNa samyak tatpUrvaka=dravyaparicchedapUrvaka vAsapradAnapUrvaka, arthAt bhagavAnanI vAsakSepathI pUjA karavArUpa dravyastavapUrvaka ziSyanA mastaka 52 vAsakSepa nAkhavApUrvaka, nistArakAdine=AzIrvAdarUpa saMpUrNa vAkyane, kahe che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jyAre gurune ziSya kahe ke "tame mArAmAM sAmAyika AropyuM, have huM anuzAsanane icchuM chuM", tyAre anya AcAryo bhagavAnanI vAsakSepathI pUjA karIne sAdhu vagerene vAsakSepa Ape che. tyAM prazna thAya ke gAthA-144 mAM batAvela sthAnamAM vAsakSepathI bhagavAnanI pUjA karavAne badale ane sAdhu Adine vAsakSepa ApavAne badale, ziSya guru pAse anuzAsana mAMge te vakhate kema anya AcAryo bhagavAnanI pUjA kare che ane sAdhu Adine vAsakSepa Ape che ? tethI graMthakAra kahe che ke A rIte paNa koi doSa nathI. arthAt guru sAthe ziSya sAmAyikasUtra traNa vAra bole tyArapachI guru vAsakSepa abhimaMtrIne jinezvaranA caraNamAM vAsakSepa mUkyA pachI sarva sAdhu Adine vAsakSepa ApIne pachI gAthA-145 thI 147 nA pUrvArdha sudhI batAvela sarva vidhi kare, to to koi doSa nathI ja, paraMtu gAthA-145 thI 147 nA pUrvArdha sudhI batAvela sarva vidhi karyA pachI jinAdine vAsakSepa Ape to paNa koi doSa nathI. vaLI, A rIte paNa karavAmAM doSa kema nathI ? te spaSTa karatAM kahe che ke gAthA-144 mAM batAvela sthAnamAM jinAdine vAsakSepa ApavA chatAM paNa A ja kArya che. arthAt gAthA-144 mAM batAvela sthAnamAM jinAdine vAsakSepa Apyo hoya ke ziSya anuzAsana mAMge tyAre Apyo hoya; chatAM ziSya gurune kahe ke "huM anuzAsanane icchuM chuM" tyArapachI ja ziSyanA mastaka upara vAsakSepa nAkhavA dvArA guru AzIrvacano kahevAnA che, mATe jinAdine vAsakSepa pahelAM Apo ke pachI; paraMtu baMnenI uttaravartI pravRtti to eka che. AthI baMne prakAre vAsapradAna svIkAravAmAM koi vAMdho nathI. For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 149-150 vaLI, graMthakAre kahyuM ke prAgukta sthAnamAM vAsa apAye chate paNa A guNa che. e guNa jaNAvavA mATe kahe che ke guru paNa bhagavAnanA caraNomAM vAsakSepa mUkavArUpa dravyapUjApUrvaka ziSyanA mAthA upara vAsakSepa nAMkhe che ane gAthA-148 nA pUrvArdhamAM batAvela nisvArakAdi AzIrvAda Ape che. e prakArano graMthakArano Azaya che. ll149 avataraNikA : gAthA-147 mAM kahyuM ke ziSya anuzAsanane mAMge, tyAre guruAira parano Adi AzIrvAda Ape che, tyArapachI gAthA-149mAM anya AcAryono mata batAvyo. - have gAthA-148nA uttarArdhamAM batAvyA pramANe jyAre ziSya gurune kahe ke "tamane meM pravedana karyuM, have sAdhuone pravedana karavAnI mane AjJA Apo", tyAre guru zuM kahe che?te prastuta gAthAmAM darzAve chegAthA : Ahaya gurU paveaha vaMdiaseho tao namokkAraM / akkhaliaMkaDUMto payAhiNaM kuNai uvautto // 150 // anvayArtha : gurU ya = ane guru mada = kahe cheH vaMtripada = vaMdana karIne pravedana kara. to = tyArapachI = vaMdana karyA pachI, ati namojuM pheMto = akhkhalita namaskArane bolato evo 3vatto mero = upayukta zaikSa pAhi pha = pradakSiNAne kare che. gAthArtha : ane guru kahe che ke "vaMdana karIne pravedana kara". vaMdana karyA pachI akhalita namaskAramaMtrane bolato evo upayukta ziSya pradakSiNA kare che. TIkA : Aha ca guruH ziSyeNAnantarodite ukte sati bhaNati ca guruH, pravedaya vanditvA, ziSyakastataH tadanantaraM namaskAramaskhalitaM paThan pradakSiNAM karotyupayuktaH ekenaiva namaskAreNeti gAthArthaH // 150 // TIkArya : guja: 4 prAda-ziSyaT 4 anantarohite te sati guDha mati ane guru kahe che = ane ziSya vaDe anaMtaramAM udita arthAt gAthA-148 nA uttarArdhamAM kahevAyeluM, kahevAya chate arthAt "meM tamane pravedana karyuM have bIjA sAdhuone huM pravedana karuM enI tame AjJA Apo" e pramANe ziSya gurune kahe tyAre, guru kahe che vaMtitva praveya vaMdIne pravedana kara, tata:=tanantAM tyArapachI UMtni nI pan 35yu ziSya asmalita navakArane bolato evo upayukta ziSya naivanamaUT prakSipa rati eka ja navakAra dvArA pradakSiNAne kare che. tithiIe pramANe gAthArtha che.15nA For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 pravajyAvidhAnavastaka | 'kartha' dvAra | gAthA 151 avataraNikA : matrAntareavataraNikArya : jevakhate nUtanadIkSita sAdhu pradakSiNA kare che, e vakhate bIjA sAdhuo, zrAvakAdi zuM kare? te batAve chegAthA : AyariyAI sabve sIse sehassa diti to vAse / dAraM / evaM tu tinni vArA ego u puNo'vi ussaggaM // 151 // * 'Ara' zabda prauiri jaivatrivRtvaH dvAranI samApti arthe che. je mULagAthAnA trIjA pAda pachI pUruM thAya che. avayArtha : to=tyArapachI mAriyA =AcAryAdi sarva se sIsekaziSyanA zira upara vANe viMtikavAsane Ape che. parvata tinna vA=vaLI A pramANe traNa vAra kare che.) Uo 3=vaLI eka (AcArya) purvika (pradakSiNA ApyA pachI) pharI paNa 3 =kAyotsarga (karAve che.) gAthArtha : tyArapachI AcArya vagere sarva ziSyanA mAthA upara vAsakSepa nAkhe che. vaLI, e pramANe traNa vAra kare che. vaLI ekamatanA AcAryo pradakSiNA ApyA pachI pharI paNa kAyotsarga karAve che. TIkA : AcAryAdayaH sarve yathAsannihitAH zirasi ziSyakasya dadati tato vAsAn, vanditvAdita Arabhya icchAkAreNa sAmAyikaM me Aropayata ityAdistisro vArA, iti vyAkhyAtaM caramadvAram / eke tvAcAryAH punarapi kAyotsarga kArayanti AcaraNayA, tatrApyadoSa eva, navaraM (125) dvAragAthAyAmitthaM pAThAntaraM draSTavyam 'payAhiNaM ceva ussaggo' tti gAthArthaH // 151 // noMdha : 'mAropayata' e preraka, AjJArtha, bIjo puruSa. ba.va. nuM rUpa che, te arthamAM sAmAyikrU mama mAropayata e prakArano prayoga gAthA-140 nI TIkAmAM karyo che, je prastuta gAthAmAM grahaNa karavAno nathI. ane 'mAropayata' e preraka, hyastanabhUtakALa, bIjo puruSa ba.va. nuM paNa rUpa che ane te arthamAM ja prastuta gAthAnI TIkAmAM sAmAyi ne mAropayata' e prakArano prayoga karela che, je kathana gAthA - 147 nI TIkAmAM rahela "sAmAyiOM mama mArapataM' vAkyathI prApta thAya che. phakta tyAM kartari bhUtakRdaMtano prayoga karela che, mATe 'mAropataane 'mAro pitta' no artha 'AropAyuM' ema sarakho ja thAya che. TIkArya : yathAsaMnihita je pramANe najIka hoya te pramANe najIka evA, AcAryAdi sarva tyArapachI ziSyanA zira upara vAsane-vAsakSepane, Ape che. vandittAnI AdithI AraMbhIne sAmayikAropayata' ItyAdi traNa vAra bole che. A rIte caramadvArA vyAkhyAna karAyuM. For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 151-15ra 213 vaLI eka matanA AcAryo pharI paNa AcaraNAthI kAyotsargane karAve che, temAM paNa adoSa ja che. phakta te eka matanA AcAryonA mate 125mI dvAragAthAmAM padi varasyo e prakArano pAThAMtara=anya pATha, jANavo. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : ziSya jyAre pradakSiNA Ape che, tyAre pAse rahelA AcArya Adi sarva sAdhuo, zrAvakAdi navadIkSita sAdhunA mastaka upara vAsakSepa nAkhe che. mULagAthAno trIjo pAda TIkAmAM mUkela nathI, paraMtu teno ja artha TIkAmAM nIce pramANe karela che gAthA-146 mAM batAvyuM te pramANe gurue ziSyane kahyuM ke "vaMdana karIne pravedana kara", tyArathI mAMDIne gAthA-147nA pUrvArdhamAM ziSyae gurune kahyuM ke "tame mArAmAM sAmAyikanuM AropaNa karyuM, have huM anuzAsanane icchuM chuM", ityAdi sarva kathana ziSya traNa vakhata bole ane guru paNa traNa vakhata nisvArakAdi AzIrvacano Ape. A rIte gAthA-125 mAM batAvela cha dvAromAMnA chellA dvAranuM vyAkhyAna thayuM. have A vidhimAM anya AcAryo kaMIka vizeSa kahe che, tene graMthakAra batAve che- eka matanA AcAryo pharI paNa AcaraNAthI kAyotsarga karAve che, ane temAM paNa doSa nathI, arthAt gAthA-150mAM batAvyuM tema vaMdana karIne ziSya traNa vAra pradakSiNA Ape, tyArapachI te kriyA nimitte kAussagna karavAmAM paNa koI doSa nathI. vaLI A kAussagga keTalAka AcAryo karAve che ane keTalAka AcAryo nathI karAvatA, e prakAre matAntara che. AthI matAntara pramANe kAussagna svIkAravAmAM Ave to, cha dvAromAMthI caramadvAramAM pAhi vevatigtto ne sthAne padivi vevaDarUpo e prakArano pAThAMtara jANavo. tAtparya e che ke je AcAryo kAussagga mAnatA nathI, temanA mata pramANe gAthA-125 mAM batAvyo tema ja "pAhi vevativavRtta' pATha che; ane je AcAryo kAussagna karavAnuM kahe che, temanA mata pramANe "payAdivi veva samA" e prakArano pATha samajavo, jethI 'pradakSiNA" ane "kAussagga ema baMnenuM grahaNa thaI jAya. vaLI,TIkAmAM sAmayinegAropayata pachI rahela rUri' zabdathI gAthA-147nA pUrvArdhamAM rahela rUcho 3puDhiMthI mAMDIne gAthA-151 nA pUrvArdhamAM rahela hiti to vA sudhInuM sarva kathana grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke gAthA-146 thI mAMDIne gAthA-151nA pUrvArdhamAM batAvelI sarva vidhi dIkSAgrahaNanI kriyAmAM ziSyae traNa vakhata karavAnI hoya che. 1515 avataraNikA : dIkSA levAnA viSayamAM gAthA-125mAM batAvela cha dvAronuM varNana pUrvagAthAmAM pUruM thayuM, have dIkSA letI vakhate tapazuM karavo joie? tenuM nivedana kare che gAthA : AyaMbile aniyamo AiNNaM jesimAvalIe u| te kAraviMti niyamA sesANa vi natthi dosA u||152|| For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 152 anvayArtha : (dIkSAnA divase) AyaMvitte aniyamo = AMbilamAM aniyama che. netti AvatIr 3 =jeonI AvalikAthI ja AphaLyuM - AcIrNa che te niyamA = teo niyamathI AvRiti = karAve che. temALa vi omA natya 3 = zeSane paNa = jeo nathI karAvatA teone paNa, doSa nathI ja. gAthArtha : dIkSAnA divase AMbilamAM aniyama che, jeonI paraMparA vaDe ja AcarAyela che, teo niyamathI karAve che ane je AcAryo navadIkSita sAdhune AMbila nathI karAvatA teone paNa doSa nathI ja. TIkA : AcAmAmle aniyamaH pravedane, kadAcitkriyate kadAcinneti etadevAha - AcaritaM yeSAmAvalikayaiva AcAryANAM te kArayanti niyamAt, anye tu kArayantyapi, zeSANAmapi ye na kArayanti teSAM nAstyeva doSa:, sAmAnyena AcAmAmlAkaraNe vA nAstyeva doSa iti gAthArthaH // 152 // TIkArya : pravedanamAM AMbilamAM aniyama che=kyAreka karAya che kyAreka nahIM. Ane ja kahe che = upara batAvela aniyamane ja spaSTa kare che- je AcAryonI AvalikAthI ja = paraMparAthI ja, AcarAyela che teo niyamathI karAve che; vaLI anyo=jeonI paraMparAthI Acarita nathI tevA AcAryo, karAve paNa che. zeSone paNa = jeo nathI karAvatA teone paNa,doSa nathI ja athavA sAmAnyathI AMbilanA akaraNamAM doSa nathI ja. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pravedanamAM arthAt dIkSAnA divasamAM, AyaMbila ka2vA viSayaka aniyama che, ane te aniyama e che ke AMbila kayAreka karAvAya che, kyAreka nathI karAvAtuM. e aniyamane ja spaSTa kare che ke je AcAryonI paraMparAthI Acarita che teo niyamathI AMbila karAve che, vaLI jeonI paraMparAmAM navadIkSitane AMbila Acarita nathI, teo karAve paNa che ane 'a'i zabdathI e prApta thAya ke nathI paNa karAvatAM. A prakArano dIkSAnA divase tapanA viSayamAM aniyama che. ahIM prazna thAya ke je lokonI paraMparAmAM Acarita che teo AMbila tapa niyamathI karAve che, paraMtu jeo nathI karAvatA teone doSa nahIM thAya ? tethI kahe che ke jeo nathI karAvatA teone paNa doSa nathI ja athavA to sAmAnyathI AMbilanA akaraNamAM doSa nathI ja. ahIM 'pravedana' zabdathI dIkSAno divasa grahaNa karela hovo joie, vizeSArtha bahuzruta jANe; ane je AcAryo niyamathI AMbila karAve che teonA mata pramANe navadIkSita sAdhu dIkSAnA divase upavAsa paNa kare, emAM doSa nathI. mATe graMthakAre kahyuM che ke sAmAnyathI dIkSAnA divase AyaMbila nahIM karavAmAM doSa nathI ja.152|| For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 153-154 215 avataraNikA : gAthA-151 mAM kahyuM ke navadIkSita sAdhu traNa vAra pradakSiNA phare che tyAre AcAryAdi sarva te zaikSanA mAthA upara vAsakSepa nAkhe che, have pradakSiNA karyA pachI karavAnI vidhi batAve che gAthA : loguttamANa pacchA nivaDai calaNesu taha nisnnnnss| Ayariyassa ya samma aNNesiM ceva sAhUNaM // 153 // anvayArtha : pachI nottamA = pachI = dIkSAnI vidhi pUrI thayA pachI, (ziSya) lokottamanA = jinezvaranA, vahu. samra nivaDa = caraNomAM samyagu paDe che = vaMdana kare che, tada = ane tevI rIte niHOUT mAyariyasa = beThela AcAryane maUmfuM veva sAdUI = ane anya sAdhuone (bhAvapUrvaka vaMdana kare che.) gAthArtha : dIkSAnI vidhi pUrI thayA pachI nUtana dIkSita bhagavAnane bhAvapUrvaka vaMdana kare che, ane tevI rIte beThelA AcAryane ane anya sAdhuone bhAvapUrvaka vaMdana kare che. TIkA : lokottamAnAM pazcAd=uktottarakAlaM, nipatati caraNayoH vandanaM karotItyarthaH, tathA niSaNNasya= upaviSTasyAcAryasya ca samyagiti bhAvasAramanyeSAM caiva sAdhUnAM nipatati caraNayoriti gAthArthaH // 153 // TIkArya : pAchaLathI kahevAyelathI uttarakAlane viSe = gAthA-151mAM kahyuM ke AcAryAdi sarva navadIkSitanA mAthA upara vAsakSepa nAkhe che tyArapachI, lokottamanA = lokottama evA bhagavAnanA, caraNamAM paDe che =vaMdana kare che; ane te rIte niSaNa = pAse beThelA, AcAryanA ane anya sAdhuonA caraNomAM samya = bhAvasAra, paDe che = vaMdana kare che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : traNa pradakSiNA karyA pachI dIkSAnI vidhi pUrI thAya che. tethI navadIkSita sAdhu prathama bhagavAnane bhAvapUrvaka vaMdana kare che, tyArabAda tyAM beThela AcAryane ane anya sAdhuone vaMdana kare che. vaLI, vaMdana atyaMta bhAvapUrvaka karavAnuM che, jethI grahaNa karela saMyamano pariNAma sthira thAya. 153 gAthA : vaMdaMti ajjiyAo vihiNA saDvA ya sAviAo y| Ayariyassa samIvaMmi uvavisai tao asaMbhaMto // 154 // For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 . pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 154-155 anvacAI : (tyArapachI) maniyo=ArkikAonnasAdhvIo, saMkU ya vimo =zrAvako ane zrAvikAo (navadIkSitane)viziTT=vidhipUrvaka vaMti vaMdana kare che. to tyArapachI masaMbaMto=asaMbhrAMta evo navadIkSita mAyariyarsa samIvaMni=AcAryanI samIpamAM 3visa$=bese che. gAthArtha : tyArapachI sAdhvIo, zrAvako ane zrAvikAo navadIkSita sAdhune vidhipUrvaka vaMdana kare che, tyArapachI ananyacittavALo ziSya gurunI pAse bese che. TIkA : __tatastaM pravrajitaM vandante AryikAH puruSottamo dharma iti kRtvA, kathamityAha-vidhinA-pravacanoktena, kiM tA eva? netyAha-zrAvakAzca zrAvikAzca vandante, AcAryasamIpe copavizati tataH taduttarakAlaM, kiMviziSTaH sannityAha-asambhrAntaH ananyacitta iti gAthArthaH // 154 // TIkArtha : tyArapachI "puruSottama dharma che ethI karIne ArthikAo te pravRtine vaMde che. kevI rIte? ethI kahe che- pravacanamAM kahevAyela vidhi vaDe. zuM teo ja?=zuM mAtra sAdhvIo ja te pravRtine vaMde che? nA, ethI kahe che- zrAvako ane zrAvikAo vaMde che ane tyArapachI = tenAthI uttarakAlane viSe = sAdhvIo Adi te navadIkSitane vaMdana karI le tenAthI pachInA kALamAM, AcAryanI samIpamAM te bese che. kevo viziSTa chato bese che? ethI kahe che- asaMbhrAMta = ananyacittavALo, arthAt anya sthAne citta nathI jenuM evo te navadIkSita AcAryanI najIkamAM bese che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dharmamAM puruSanI pradhAnatA hovAthI sAdhvIo zAstrokta vidhithI te navadIkSita sAdhune vaMdana kare che ane zrAvaka-zrAvikAo paNa vaMdana kare che. tyArapachI ziSya ekAgracitte hitazikSA sAMbhaLavA mATe AcAryanI najIkamAM bese che. 154 avataraNikA : tatazca avataraNikArya : ane tyArapachI = ziSya AcAryanI pAse bese tyArapachI, AcArya zuM kare che? te batAve che gAthA : bhavajalahipoabhUaMAyario taha kahei se dhammaM / jaha saMsAraviratto anno'vi pavajjae dikkhaM // 155 // For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210. pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha dvAra | gAthA 155-156 anvayArtha : | mAyarikaAcArya tene ziSyane, avanadiporAmU thaH=bhavarUpI jaladhimAM potabhUta=saMsArarUpI samudramAM vahANabhUta, dharmane taha de tevI rIte kahe che, naha jevI rIte saMsAraviro nannovikasaMsArathI virakta evo bIjo paNa vivuM pavaME=dIkSAne svIkAre che. gAthArtha : AcArya ziSyane bhavarUpI samudramAM vahANabhUta dharmane tevI rIte kahe che ke jevI rIte saMsArathI virakta thayelo bIjo paNa koi jIva dIkSAne grahaNa kare. TIkA : bhavajaladhipotabhUtaM saMsArasamudrabohitthakalpamAcAryastathA kathayati se-tasya pravrajitasya dharma, yathA saMvegAtizayAt saMsAraviraktaH sannanyo'pi tatparSadantarvartI sattvaH prapadyate dIkSA=pravrajyAmiti gAthArthaH | 26 II. TIkArya : AcArya bhavarUpI jaladhimAM potabhUta=saMsArarUpI samudramAM bohiFkalpavahANa samAna, dharma tene pravrajitane, tevI rIte kahe che, jevI rIte te parSadAnI aMdara rahelo anya paNa sattvagaMjIva, saMveganA atizayathI saMsArathI virakta chato dIkSAne=pravajyAne, svIkAre che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : ziSya AcArya pAse bese, tyArapachI AcArya te navadIkSita sAdhune saMsArarUpI samudrane taravA mATe vahANa samAna dharmano upadeza evI rIte Ape che ke jethI upadeza sAMbhaLanAra bIjo jIva paNa atizaya saMvega thavAthI saMsArathI virakta banIne dIkSAno svIkAra kare. 15pA. avataraNikA : kathaM kathayati? itytraahavataraNikArya gAthA-155 mAM kahyuM ke navadIkSita sAdhune AcArya dharma tevI rIte kahe ke jevI rIte anya jIva paNa dIkSA svIkAre che, tethI AcAryadharma kaI rIte kahe che? e prakAranI zaMkAmAM graMthakAra kahe che gAthA : bhUtesujaMgamattaM tesu vi pNciNdiattmukkosN| tema vi a mANasattaM mANasse Ario deso // 156 // For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 anvayArtha : pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 156-157 bhUteSu=bhUtomAM=prANIomAM, naMgama=jaMgamapaNuM=trasapaNuM, tevu vi=teomAM paNa=trasapaNAmAM paNa, paMiibitta roma=paMcendriyapaNuM utkRSTa che. tevu vi a=ane teomAM paNa=paMcendriyomAM paNa, mALu i= manuSyapaNuM, mALusse=manuSyapaNAmAM Ario temaNe=Arya deza (utkRSTa) che. gAthArtha : jIvomAM trasapaNuM, trasapaNAmAM paNa paMcendriyapaNuM utkRSTa che, ane paMcendriyapaNAmAM paNa manuSyapaNuM, manuSyapaNAmAM paNa Arya deza utkRSTa che. TIkA : bhUteSu=prALiyu khaDramanvaM=dIndriyAvitva, tepi=nameSu pajhendriyatvamu=pradhAnaM, tepi=pajhendriyeSu mAnuSatvamutkRSTamiti varttate, manujatve Aryo deza utkRSTa iti gAthArtha: / / 156 // TIkA : bhUtomAM = prANIomAM = jIvomAM, jaMgamapaNuM = beindriya vagerepaNuM, teomAM paNa = jaMgamomAM paNa, paMcendriyapaNuM utkRSTa che = pradhAna che. teomAM paNa = paMcendriyomAM paNa, manuSyapaNuM utkRSTa che. manuSyapaNAmAM Arya deza utkRSTa che. e pramANe gAthArtha che. 156 // - gAthA : kulaM pahANaM kule pahANe a jAimukkosA / tI virUvasamiddhI rU ve a balaM pahANayaraM // 157 // anvayArtha : reA=(Arya) dezamAM aaN pahALa=kula pradhAna che, pahALe te tra=ane pradhAna kuLamAM nAmurosA=jAti utkRSTa che. tauvi=temAM paNa=jAtimAM paNa, rUvamandI=spasamRddhi, rUve a=ane rUpa hote chate vataM padmAvaR=baLa pradhAnatara che. gAthArtha : AryadezamAM kula pradhAna che ane pradhAna kuLamAM jAti utkRSTa che. jAtimAM paNa rUpasamRddhi ane rUpa hote chate baLa pradhAnatara che. TIkA : Arye kulaM pradhAnamugrAdi, kule pradhAne ca jAtiru tkRSTa mAtRsamutthA, tasyAmapi jAtau rUpasamRddhirutkRSTA sakalAGganiSpattirityarthaH, rU pe ca sati balaM pradhAnataraM sAmarthyamiti gAthArthaH // 157 // For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 150 thI 159 219 TIkArya : AdezamAM ugrAdi kula pradhAna che ane pradhAna kulamAM mAtAthI utpanna thayelI jAti utkRSTache; temAM paNa= jAtimAM paNa sakla aMganI niSpattirUpa=paripUrNa aMganI prAptirUpa, rUpasamRddhiutkRSTa che, ane rUpa hote chate baLa= sAmarthya, pradhAnatara che. e prakAre gAthArtha che. 5/15 gAthA : hoi bale'vi ajIaMjIe'vi pahANayaM tu viNNANaM / viNNANe sammattaM sammatte sIlasaMpattI // 158 // anvayArtha : vattevi =ane baLamAM paNa nIyuM TophUM=jIvita (pradhAna) thAya che, nIuDavi sukavaLI jIvitamAM paNa viUUUpAyaM vijJAna pradhAna che. viUSTne sammatta vijJAnamAM samyaktva, sammatte saunasaMpattI=samyaktamAM zIlanI saMprApti (pradhAnatara) che. gAthArtha : ane baLamAM paNa jIvita pradhAna thAya che, vaLI jIvitamAM paNa vijJAna pradhAnatara che. vijJAnamAM sakhyattva ane sabhyatvamAM cAstrinI prApti pradhAnatara che. TIkA : bhavati bale'pi ca jIvitaM pradhAnamiti yogaH, jIvite'pi pradhAnataraM vijJAnaM, vijJAne samyaktvaM, kriyA pUrvavat, samyaktve zIlasamprAptiH pradhAnatareti gAthArthaH // 158 // TIkArya ane balamAM paNa jIvita pradhAna thAya che, jIvitamAM paNa vijJAna pradhAnatara che. vijJAnamAM samyakta, kriyA pUrvanI jema arthAta "pradhAnatara che e prakAranI kriyAahIM pahelAMnI jema samajavI. ane samyaktamAM zIlanI =cAritranI, saMprApti pradhAnatara che. e pramANe gAthArtha che. 158 gAthA : sIle khAiabhAvo khAiabhAve'vi kevalaM nANaM / kevalle paDipunne patte paramakkharo mokkho // 159 // anvayArtha : A sInne vIphamAvo=zIlamAM=cAritramAM, kSAyikabhAva (pradhAna) che, vAmAvevi =kSAyikabhAvamAM paNa veva<< nAgakevalajJAna (pradhAna) che. vaSe paripu pajo=kaivalya pratipUrNa prApta thaye chate paramanavaro mova=paramAkSara evo mokSa thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 159 gAthArtha : cAritramAM kSAvikabhAva pradhAna che, kSAvikabhAvamAM paNa kevalajJAna pradhAna che. kaivalya pratipUrNa prApta thaye chate zAzvata evo mokSa thAya che. TIkA : zIle kSAyikabhAvaH pradhAnaH, kSAyikabhAve ca kevalaM jJAnaM, pratipakSayojanA sarvatra kAryeti, kaivalye pratipUrNe prApte paramAkSaro mokSa iti gAthArthaH // 159 // TIkArya zIlamAM kSAyikabhAva pradhAna che ane kSAyikabhAvamAM kevalajJAna pradhAna che. pratipakSa yojanA sarva ThekANe karavIarthAt kevalajJAna karatAM kSAyibhAva jaghanya che, tenAthI zIla jaghanyatara che, A rIte jaMgama-sudhInA ekekasthAnane pUrva-pUrvanA sthAna karatAM jaghanya-jaghanyatara jANavuM. kevalapaNuM pratipUrNa prApta thaye chate paramAkSararUpa molanAzana pAme evo mokSa thAya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : zIlamAM kSAyikabhAva pradhAna che, kSAyikabhAvamAM kevalajJAna pradhAna che. A rIte gAthA-156 thI mAMDIne atyArasudhI koNa konA karatAM pradhAna che ? te batAvyuM. have te cauda sthAnomAM A rIte pratipakSa yojanA paNa karavI joie. kevalajJAna karatAM kSAyikabhAva hIna che, kSAyikabhAva karatAM zIla hIna che, zIla karatAM samyakta hIna che, aMte trasapaNA karatAM sthAvarapaNuM hIna che. A rIte koNa konA karatAM hIna che? ane koNa konA karatAM pradhAna che teno spaSTa bodha thAya che. paraMtu kSAyikabhAva vagaranuM zIla nakAmuM che, teno artha karavo nahIM; kema ke teno artha karIe to kSAyikabhAva vagaranA apramattamuninuM zIla paNa nakAmuM mAnavuM paDe. ane A pratipakSa yojanA kevalajJAna sudhI ja karavAnI che, tenAthI AgaLanA sthAnamAM karavAnI nathI. tethI TIkAmAM "pratipakSonanA sarvatra vAya' e prakAranuM kathana gAthAnA pUrvArdha ane uttarArdhanI vacamAM mUkela che. vaLI, kevalajJAna pratipUrNa prApta thAya tyAre paramAkSara mokSa thAya che. Azaya e che ke kevalajJAna 13 mA guNasthAnake pragaTe che ane zarIradhArI AtmAnuM kevalajJAna 13 mA ane 14 mA guNasthAnakanA aMta sudhI hoya che. te rUpa kevalajJAna pratipUrNa thAya tyAre jIvane mokSa prApta thAya che, ane mokSa e jIvanI prakRSTa akSara avasthA che; kema ke "ra kSati ti akSara:" e prakAranI vyutpatti che, ane AtmA siddhAvasthAne pAmyA pachI pharI kyAreya te avasthAthI cuta thaIne saMsAramAM Avato nathI, te jaNAvavA mATe mokSane parama akSararUpa kahela che. kevalajJAna sudhInAM cauda sthAnomAM ja pratipakSa yojanA banAvavA pAchaLano graMthakArano Azaya e che ke jayAM sudhI kevalajJAna prApta na thAya tyAM sudhI hajI mokSanA upAyonI pUrNa prApti thaI nathI. AthI kSAyika For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 159-160 221 samyaktva pAmyA pachI paNa kevalajJAna na maLe tyAM sudhI mokSa mATe sAdhanAnI apekSA rahe che, jyAre kevalajJAna prApta thayA pachI kAMi sAdhanAnI apekSA rahetI nathI; phakta ucita kALe yoganirodha karIne kevalajJAnI jIvo mokSane prApta kare che. / / 15 / gAthA : paNNarasaMgo eso samAsao mokkhasAhaNovAo / ettha bahuM pattaM te thevaM saMpAviyavvaM ti // 160 // anvayArtha : so paLarasaMgo=A=gAthA-156 thI 159 mAM varNavyA e, paMdara aMga samApto =samAsathI movavasAhanovAo=mokSanA sAdhanano upAya che. pattha=ahIM=mokSa sAdhavAnA upAyamAM, te=tArA vaDe vartu patta=bahu pamAyuM che, theva saMpAviyarvAM=thoDuM pAmavA yogya che. * 'ti' kathananI samApti mATe che. gAthArtha: gAthA-156 thI 159 mAM varNavyA e paMdara bheda saMkSepathI mokSanI sAdhanA karavAnA upAya che. emAM tArA vaDe ghaNuM prApta karAyuM che, thoDuM prApta karavA yogya che. TIkA : paJcadazAGgaH=paJcadazabhedaH eSaH anantaroditaH samAsataH = saGkSepeNa mokSasAdhanopAyaH- siddhisAdhanamArgaH, atra = mokSasAdhanopAye bahu prAptaM tvayA zIlaM yAvadityarthaH, stokaM samprAptavyaM kSAyikabhAvakevalajJAnadvayamiti gAthArtha: 5660 // TIkArya : A paMdara aMga=pUrvamAM kahevAyela paMdara bheda, samAsathI=saMkSepathI, mokSane sAdhavAno upAya che=siddhine sAdhavAno mArga che, ahIM=mokSane sAdhavAnA upAyamAM, tArA vaDe ghaNuM=zIla sudhInuM, prApta karAyuM, have thoDuM= kSAyikabhAva ane kevalajJAna e be, prApta karavA yogya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : A paMdara bhedonI prApti kevalajJAna sudhI ja nathI, paraMtu pratipUrNa kevalajJAna sudhI che ane pratipUrNa kevalajJAna 14 mA guNasthAnake prApta thAya che. tethI A paMdara sthAno mokSanA upAya che; chatAM koNa konAthI jadhanya che ? e prakAranI pratipakSa yojanA graMthakAre kevalajJAna sudhI ja karavAnI kahI, ane "pratipUrNa kevalajJAna karatAM paramAkSara mokSa adhika che", tema paNa kahela nathI. tenuM tAtparya e che ke jIve kevalajJAna sudhI mokSamArganI sAdhanAmAM prayatna karavAno che, ane kevalajJAna na maLe tyAM sudhI kSAyikabhAvanuM samyagdarzana maLyuM hoya topaNa kevalajJAna mATe sAdhanA karavAnI bAkI rahe che, tethI mokSanAM kAraNo paMdara hovA chatAM paNa For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 160-161 jIvane puruSArtha to kevalajJAnanI prAptirUpa cauda kAraNo sudhI ja karavAno hoya che; kema ke kevalajJAna pAmyA pachI yogyakALe kevalIne yoganirodha karavAno hoya che, je yoganirodha kevalInI ucita pravRttirUpa che. ane kevalajJAnanI prApti pUrve jIvane kaMIka meLavavAnuM bAkI hoya che, tethI te samaye jIvamAM sAdhanA karavAno pariNAma vartato hoya che, jayAre kevalajJAnanI prApti thayA pachI jIvane kaMI meLavavAnuM bAkI rahetuM nathI, tethI jIvamAM sAdhanA karavAno pariNAma paNa vartato nathI. AthI zIlanI prApti karyA pachI jIvane kSAyikabhAva ane kevalajJAna, ema be prApta karavAnA bAkI rahe che. ll16oll gAthA : tA taha kAyavvaM te jaha taM pAvesi thevakAleNaM / sIlassa nattha'sajjhaM jayaMmi taM pAviaM tumae // 161 // anvayArtha : taete kAraNathI te tArA vaDe tada vALaMgatevI rIte karAvuM joie nahiM=jevI rIte taMtra tene=bAkI rahelA bene, thevAtmaf=thoDA kALa vaDe pANikatuM prApta kare. niyaMtrijagatamAM sattasagazIlane rasa nasthi=asAdhya nathI, taM terazIla, tuma tArA vaDe pavirUdma=prApta karAyuM che. gAthArtha : zIla sudhInuM teM prApta karI lIdhuM che, tethI tAre tevuM karavuM joie ke jethI bAkI rahela be kAraNone thoDA ja kALamAM tuM meLavI zake. jagatamAM zIlane kaMi asAdhya nathI ane te zIlane teM meLavI lIdhuM che. TIkA : tattathA karttavyaM tvayA yathA tat=zeSaM prApnoSi stokakAlena, kimityata Aha-zIlasya nAstyasAdhyaM jagati, tatprAptaM tvayA pravrajyA pratipanneti gAthArthaH // 161 // TIkArya : te kAraNathI tArA vaDe tevI rIte karAvuM joIe, jevI rIte stoka kAla vaDe tene=zeSanetrakSAyikabhAva ane kevalajJAnane, tuM prApta kare tevuM zuM karavuM joIe? ethI kahe che- jagatamAM zIlane asAdhya nathI, te-tevuM zIla, tArA vaDe prApta karAyuM cheHtArA vaDe pravajayA svIkArAI che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : hitopadeza ApatAM guru ziSyane kahe che ke mokSaprAptinA 15 upAyo batAvyA temAMthI zIla sudhInA 12 upAyo te prApta karI lIdhA che. have tAre kSAyikabhAva ane kevalajJAna ema be prApta karavAnA bAkI rahe che, te kAraNathI tAre apramAdabhAvathI tevo yatna karavo joie ke jethI thoDA kALamAM kSAyikabhAva ane kevalajJAnarUpa be upAyone tuM prApta kare. ahIM prazna thAya ke tenuM zuM karavuM joie ke jethI thoDA kALamAM kSAyikabhAva ane kevalajJAna prApta thAya? tethI guru ziSyane kahe che ke jagatamAM zIlane kaMI asAdhya nathI arthAt zIla meLavyA pachI bAkInuM For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 161 thI 163 sarva sAdhI zakAya che; ane te zIlane te prApta karyuM che, tethI te prApta thayelA zIlamAM tAre te prakAre yatna karavo joie ke je prakAre te zIlanA baLathI thoDA kALamAM tane kSAyikabhAva ane kevaLajJAna pragaTe. A prakArano hitopadeza guru nUtana dIkSita sAdhune Ape che. 161il. avataraNikA : gAthA-156 thI 161 mAMnUtana dIkSitane saMyamamAM apramAdabhAva karavAno gurue upadeza Apyo, temAM vizeSa yatnano atizaya pedA thAya tadarthe have zIlanuM mAhAsya ane te zIlamAM apramAdabhAva karavAno upAya batAve che gAthA : lakhUNa sIlameaM ciMtAmaNikappapAyava'bmahi / iha paraloe atahA suhAvahaM prmmunnicriaN||162|| eaMmi appamAo kAyavvo sai jiNiMdapannatte / bhAveavvaM ca tahA virasaM saMsAraNeguNNaM // 163 // anvayArtha : rUparatno matadA suhAvadaM=ahIM =A lokamAM, ane paralokamAM te prakAre sukhAvaha sukhane ApanAra, paramamunivaria=parama muniothI Acarita, ciMtAmaLiupAvaDanmadiyaMgaciMtAmaNi ane kalpapAdapathI abhyadhika evA zanai=A zIlana=cAritrane, tUUT=prApta karIne fifpannatte mijinendra vaDe prajJapta evA AmAM = zIlamAM, sa=sadA pramo =apramAda thavyogakaravo joie saMsAra caM= ane saMsAranA naiNyane tarIkate prakAre=zubha aMta:karaNavaDe, virAM mAve baeNkavirasa=vizeSa rasapUrvaka, bhAvavuM joie. gAthArtha : A lokamAM ane paralokamAM te prakAre sukhAvaha, parama muniothI Acarita, ciMtAmaNiratna ane kalpavRkSa karatAM adhika evA A zIlane pAmIne jinendra vaDe svarUpAyelA A zIlamAM sadA apramAda karavo joie ane saMsAranI nirguNatAne zubha aMtaHkaraNathI vizeSa rasapUrvaka bhAvavI joie. TIkA : labdhvA zIlametat, kiMviziSTamityAha-cintAmaNikalpapAdapAbhyadhikaM nirvANahetutvena, etadevAha-iha loke paraloke ca tathA sukhAvahaM paramamunibhizcaritam Asevitamiti gAthArthaH // 162 // etasmin =zIle apramAdo=yatnAtizayaH karttavyaH sadA-sarvakAlaM jinendraprajJapte=tIrthakarapraNIte, apramAdopAyamevAha-bhAvayitavyaM ca tathA zubhAntaHkaraNena virasaM saMsAranairguNyaM-vairAgyasAdhanamiti gAthArthaH I662I For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 12-13 TIkArya : A zIlane pAmIne, kevuM viziSTa zIla che? ethI kahe che-nirvANanuM hetupaNuM hovAne kAraNe ciMtAmaNi ane kalpavRkSathI abhyadhika, Ane ja kahe che=zIlane spaSTa kare che- A lokamAM ane paralokamAM te prakAre sukhAvaha, parama munio vaDe carita=Asevana karAyela, evuM zIla che. e pramANe gAthArtha che. jinendra vaDe prajJad=tIrthaMkara vaDe praNIta evA, AmAM=zIlamAM, sadA=sarvakALa, apramAdakayatnano atizaya, karavo joIe. apramAdanA upAyane ja kaheche- ane te prakAre=zubha aMtaHkaraNa vaDe, vairAgyanuM sAdhana evuM saMsAranuM naiguNya virasa-vizeSa prakAranA rasapUrvaka, bhAvavuM joIe. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : ziSyane hitazikSA ApatAM guru kahe ke te je saMyama prApta karyuM che, te ciMtAmaNiratna ane kalpavRkSa karatAM paNa adhika che; kema ke cAritra dvArA kSAyikasamyakta ane kevalajJAna prApta thAya che, tethI zIlarUpa cAritranirvANano hetu che; jyAre ciMtAmaNiratna ane kalpavRkSa mokSano hetu nathI, mATe AvA uttama zIlane pAmIne apramAdabhAvathI yatna karavo joie. vaLI, A zIla A loka ane paralokamAM te prakAranA sukhane ApanAruM che, kema ke jenuM mana zAstrathI bhAvita hoya ane cAritramAM ekarativALuM hoya, tene bhautika ke zArIrika saMyogonA upadravo vyAkuLa karI zakatA nathI. tethI tevA jIvone A lokamAM prazamarasanuM uttama koTinuM sukha prApta thAya che ane janmAMtaramAM paNa sadgatinI paraMparA dvArA mokSanuM prakRSTa sukha prApta thAya che. AthI paNa zIlamAM apramAdabhAvathI yatna karavo joIe. vaLI, A zIla zreSTha munioe seveluM che, mATe kAyarapuruSo tene sevI zakatA nathI. tethI zIlamAM atyaMta AdarapUrvaka apramAdabhAvathI yatna karavo joie. have zIlamAM apramAdabhAva karavAno upAya batAvavA arthe kahe che ke zubha aMtaHkaraNapUrvaka saMsAranuM nairgIya vizeSa rasapUrvaka bhAvana karavuM joie; jethI zIlamAM apramAda thaI zake. Azaya e che ke zAstranI matithI A saMsAranuM svarUpa sArI rIte jANanAra munie "A saMsAramAMthI mAre mArA AtmAne bahAra kADhavA mATe yatna karavA jevo che," evA zubha aMta:karaNapUrvaka saMsAranI nirguNatAnuM vizeSa prakAranA rasapUrvaka bhAvana karavuM joie, jethI saMsAranAM bAhya nimitto tenA cittane aDI zake nahi ane bhagavAne kahelA cAritramAM te apramAdapUrvaka yatna karI zake, jenA dvArA te alpakALamAM kSAyikabhAva ane kevalajJAna prApta karI zake. 162/163 avataraNikA : dIkSAgrahaNanI vidhi pUrNa karyA pachI nUtana dIkSitane karavAno ucita evo vaMdana Adino vyavahAra gAthA157-154 mAM batAvyo ane gAthA-156 thI 163 sudhI nUtana dIkSitane guru dvArA apAtI hitazikSAnuM svarUpa batAvyuM. A rIte dIkSAnI vidhinuM varNana saMpUrNa thayuM. tyAM koIne prazna thAya ke kharekhara dIkSAne ane caityavaMdana Adi kriyAne zuM saMbaMdha che?jethI dIkSAgrahaNakALamAM caityavaMdanAdi kriyA karavAmAM Ave che? A prakAre pUrvapakSanuM uddabhAvana karatAM graMthakAra kahe che For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "katha' hAra | gAthA 14 225 gAthA : Aha viraipariNAmo pavvajjA bhAvao jinnaaeso| jaMtA taha jaiavvaM jaha so hoi tti kimaNeNaM? // 164 // avArtha : mAdaka(anya) kahe che-naM=je kAraNathI vipariNAmo viratino pariNAma mAvo pabaMgA=bhAvathI pravrayA che, ni [IS= (evo) jinAdeza che, to te kAraNathI taEURtevI rIte paDregavaMrayatna karavo joie, naraM=jevI rIte so=Akaviratino pariNAma, hodde=thAya; utta=ethI vizai=anya vaDe zuM?=caityavaMdana vagere kriyAnA samUha vaDe zuM? gAthArtha : para mAda thI kahe che - je kAraNathI viratino pariNAma bhAvathI pravajyA che, evo jinAdeza che, te kAraNathI tevI rIte catna karavo joie, jethI viratino pariNAma pragaTa thAya; AthI caityavaMdana Adi kriyAo karavA vaDe zuM? TIkA : ___ Aha paraH, kimAha? viratipariNAmaH - sakalasAvadyayogavinivRttirUpaH pravrajyA bhAvataH=paramArthato jinAdezaH arhadvacanamitthaM vyavasthitamiti, yat yasmAdevaM tat tasmAttathA yatitavyaM tathA prayatnaH kAryaH, yathA'sau viratipariNAmo bhavati, iti kimanyena-caityavandanAdikriyAkalApena? iti gAthArthaH // 164 // TIkArya : para kahe che- zuM kahe che? te batAve che- sakala sAvadya yogonI vinivRttirUpa viratino pariNAma bhAvathI= paramArthathI, pravajyA che, evo jinano Adeza che=e prakAranuM addanuM vacana vyavasthita che. je kAraNathI Ama che=viratino pariNAma bhAvapravajyArUpa che, te kAraNathI te rIte prayatna karavo joIe, je rIte Akaviratino pariNAma, thAya; ethI anya vaDe zuM?=caityavaMdanAdirUpa kriyAnA kalApa vaDe zuM? e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : ahIM pUrvapakSI zaMkA kare che ke sarva pApanA vyApAranI nivRttirUpa viratino pariNAma bhAvathI pravrayA che e prakAranuM bhagavAnanuM vacana che, te kAraNathI viratino pariNAma pragaTe te mATe sarva sAvadyanA vyApAranI nivRttimAM yatna karavo joie, paraMtu caityavaMdana karavuM, sAmAyika uccarAvavuM, vagere kriyAo karavA dvArA zuM thAya?arthAt A sarva kriyAo viratinA pariNAma mATe Avazyaka nathI. ll164o avatAraNikA : para eva svapakSaM samarthayannAha - For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 pravajyAvidhAnavastuka | kartha' dvAra | gAthA 164-15 avataraNikArya : pUrvagAthAmAM parapakSe zaMkA karIke caityavaMdana Adi kriyAo karavAnuM zuM prayojana? phaktaviratinA pariNAmamAM yatna karavo joIe, e rUpasvapakSane samarthana karatAM paraja=pUrvapakSI ja, kahe chegAthA : suvvai AeavaiaraviraheNa'vi sa ihbhrhmaaiinnN| . tayabhAvaMmi abhAvo jaM bhaNio kevalassa sue // 165 // anvayArtha : =ane je kAraNathI suI=zrutamAM=zAstramAM, tamAami tenA abhAvamAMebhAvathI viratinA pariNAmanA abhAvamAM, revenasa mAvo-kevalajJAnano abhAva maLI =kahevAyelo che; (te kAraNathI) Drada =ahIM=jinazAsanamAM, mavaDDamaravirAva=A vyatikaranA virahathI paNa =caityavaMdana AdinI kriyA vagara paNa, marAma =bharatAdine sa=e=viratino pariNAma, suvya saMbhaLAya che. gAthArtha : ane je kAraNathI zAstramAM viratinA pariNAmanA abhAvamAM kevalajJAnano abhAva kahyo che, te kAraNathI jinazAsanamAM caityavaMdana vagere kriyAo vagara paNa bharatacakravartI vagerene viratino pariNAma saMbhaLAya che. TIkA : zrUyate ca etadvyatikaraviraheNApi caityavandanAdisambandhamantareNApi saH viratipariNAmaH iha-jinazAsane bharatAdInAM mahApuruSANAmiti, kathamiti cet ucyate, tadabhAve viratipariNAmAbhAve bhAvataH, abhAva:= asambhavaH yat yasmAdbhaNitaH=uktaH kevalasya zrute pravacana iti gAthArthaH // 165 // TIkArya : ane ahIM-jinazAsanamAM, A vyatikaranA virahathI paNa=caityavaMdanAdinA saMbaMdha vagara paNa, bharatAdi mahApuruSone te=viratino pariNAma, saMbhaLAya che. rUti' kathananI samAptimAM che. kevI rIte? arthAta bharatAdi mahApuruSone caityavaMdanAdi vagara paNa bhAvathI viratino pariNAma hato, ema kevI rIte svIkArI zakAya? e pramANe jo pUrvapakSI pUche to tene kahevAya che je kAraNathI zrutamAM = pravacanamAM, teno abhAva hote chate = bhAvathI viratinA pariNAmano abhAva hote chate, kevalajJAnano abhAva = asaMbhava, kahevAyo che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 165-166 220 bhAvArtha : zAstramAM saMbhaLAya che ke bharatAdie caityavaMdana Adi vidhipUrvakanI dravyadIkSA grahaNa karela na hatI ; chatAM bharatAdi mahApuruSone viratino pariNAma pragaTa thayelo hato. vaLI, pravacanamAM kahevuM che ke bhAvathI viratino pariNAma pragaTa thayA vagara kevalajJAna thAya nahi ane dravyadIkSAnI kriyA vagara paNa bharatAdine kevalajJAna thayuM, tethI nakkI thAya che ke bharatAdine bhAvathI viratino pariNAma pragaTa thayo hato. mATe pUrvagAthAmAM kahyuM tema viratinA pariNAmamAM ja yatna karavo ucita che, paraMtu dIkSAnI caityavaMdanAdi kriyAo karavAnuM koI prayojana nathI; e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. ll16paNI avataraNikA : pUrvapakSIe pUrvagAthAmAM kahyuM ke dIkSAgrahaNanI kriyA karyA vagara paNa bharatAdine viratino pariNAma thayo. have dIkSAgrahaNanI kriyA karavA chatAM viratino pariNAma nathI paNa thato, ema batAvavA dvArA dIkSA grahaNa karavAmAM caityavaMdanAdi kriyAkalApane anupayogI sthApana karatAM pUrvapakSI kahe che - gAthA : saMpADie'vi a tahA imaMmi so hoi natthi eaNpi| aMgAramaddagAI jeNa pavajjaMta'bhavvA vi // 166 // anvayArtha : taha ma rUmi saMpavi = ane te prakAre A = caityavaMdanAdi, saMpAdita hote chate paNa so = te = viratino pariNAma, roOi = thAya che, nathI thato, pa = e paNa che; neur = je kAraNathI maMgAramADuM = aMgAramadakAdi mamaLAvi = abhavyo paNa (dIkSA grahaNanI caityavaMdanAdi kriyAo) pavanaMti = svIkAre che. gAthArtha : ane te prakAre caityavaMdana vagere kriyAo saMpAdana karAve chate paNa viratino pariNAma thAya che, nathI thato, e paNa che; je kAraNathI aMgAramardaka vagere abhavyo paNa caityavaMdanAdi kriyAo svIkAre che. TIkA : sampAdite'pi ca tathA asmin = caityavandanAdau vyatikare sati saH viratipariNAmo bhavati nAstyetadapi, atrApyaniyama eva, ityetadevAha-aGgAramaIkAdayo yena kAraNena pratipadyante adhikRtavyatikaramabhavyA api, AsatAM tAvadanya iti gAthArthaH // 166 // * "tapi" mAM ri' thI e kahevuM che ke caityavaMdanAdi vyatikara na kare to to viratino pariNAma thAya ke na thAya e che ja, paraMtu caityavaMdanAdi vyatikara karavA chatAM viratino pariNAma thAya ke na thAya e paNa che. * "atrapi' mAM "pi'thI e jaNAvavuM che ke caityavaMdanAdi vyatikara na karAya to to viratino pariNAma thavAmAM For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" hAra | gAthA 16-160 aniyama che ja, paraMtu caityavaMdanAdi vyatikara karAye chate ahIM paNa = viratinA pariNAmanI prAptimAM paNa, aniyama ja che. TIkArya : ane te prakAre=pUrvamAM batAvyuM te prakAre, A=caityavaMdanAdi vyatikara, saMpAdana karAye chate paNa te= viratino pariNAma, thAyache, nathI thatoe paNa che. ahIM paNa=caityavaMdanAdivyatikara karavA chatAM viratipariNAmanI prAptimAM paNa, aniyama ja che. ethI Ane ja = e aniyamane ja, kahe che. je kAraNathI aMgAramadakAdi abhavyo paNa adhikRta vyatikarane=dIkSAgrahaNa vakhate karAtA caityavaMdanAdi kriyAklApane, svIkAre che. anyo to=bhavyAdhijIvo to, dUra raho. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : caityavaMdanAdi kriyA karavA chatAM viratino pariNAma thAya ja, tevo niyama nathI, e vAta pUrvapakSI, abhavya evA aMgAramadakAdinA dRSTAMta dvArA kahIne ema kahe che ke mokSanA arthIe viratinA pariNAmamAM ja yatna karavo joie, mATe dIkSAgrahaNanI caityavaMdanAdi vidhi karavAnuM koI prayojana nathI. II166ll avataraNikA : kiJca-taccaityavandanAdividhinA sAmAyikAropaNaM sati vA viratipariNAme kriyetAsati vA, ubhayathApi doSamAha avataraNikArya : gAthA-164mAM pUrvapakSIe kahela keviratino pariNAma bhAvathI pravajyA che, tethI caityavaMdana Adi kriyAnI AvazyakatA nathI, ane tenI ja puSTigAthA-165-166 mAM anvayavyabhicAra ane vyatirekavyabhicAra dvArA karI. have vaLI viratino pariNAma hote chate kenahIM hote chate caityavaMdanAdinI vidhipUrvaka te sAmAyikanuM AropaNa karAya, to ubhaya prakAre paNa thatA doSane pUrvapakSI svapakSanA samarthana mATe kahe chegAthA : sai taMmi imaM vihalaM asai musAvAya mo guru ssA vi / tamhA na juttameaM pavvajjAe vihANaM tu // 167 // anvayArtha : ta isakate hote chate=viratino pariNAma hote chate, rU==caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanuM AropaNa, vidarjA=viphala che, sapheMka(ane viratipariNAma) nahIM hote chate guru sAvitragurune paNa musavAya momRSAvAda ja thAya che. tahIM-te kAraNathI padhvajJAvihAI=A caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNarUpa, pravrajayAnuM vidhAna gujaMtrayukta nathI. For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 pravAvidhAnavastuka | "ka" dvAra | gAthA 160 * T' pAdapUrti arthaka che. gAthArtha : viratino pariNAma hote chate caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAcikanuM AropaNa viphala che, ane viratino pariNAma nahIM hote chate gurune paNa mRSAvAda thAya che. te kAraNathI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNarUpa pravajyAnuM vidhAna yogya nathI. TIkA : ___ sati tasmin viratipariNAme idaM caityavandanAdividhinA sAmAyikAropaNaM viphalaM, bhAvata eva tasya vidyamAnatvAdanyayatAviva, asati=avidyamAne viratipariNAme sAmAyikAropaNaM kurvataH mRSAvAda eva gurorapi, asadadhyAropaNAd, apizabdAcchiSyasyApi, ayatAviva apratipatteH, yasmAdevaM tasmAnna yuktametat =caitya-vandanAdividhinA sAmAyikAropaNarUpaM pravrajyAyA vidhAnam, evamubhayathApi doSadarzanAditi TIkArya : tani=viratiSiAne sati =caityavanavidhinA sAmayiApa vi te=viratino pariNAma, hote chate, AcaityavaMdanAdinI vidhithI sAmAyikanuM AropaNa, viphala che; cata mAvata:vatasthavidyamIna kema ke anya yatimAM = sAdhumAM, jema bhAvathI viratino pariNAma vidyamAna che, tema pravrajyA lenAramAM paNa bhAvathI ja tenuM = viratinA pariNAmanuM, vidyamAnapaNuM che. viratipariNAme asati = avidyamAne sAmAyikAropaNaM kurvataH guroH api mRSAvAdaH eva vizatino pariNAma nahIM hote chate dIkSA lenAramAM sAmAyikanuM AropaNa karatAM evA gurune paNa mRSAvAda ja thAya che; gaNavadhyAropatuM kema ke asaddanuM =asat evA viratinA pariNAmanuM, AropaNa che. pizAt ziSyApi gati vamatipa:, "gurapi'mAM pi' zabdathI ziSyano samuccaya che, tethI ziSyane paNa mRSAvAda ja thAya che, kema ke ayatimAM=saMsArI jIvamAM, jema viratinA pariNAmanI apratipatti che, tema dIkSA lenAramAM paNa viratinA pariNAmanI apratipatti che=asvIkAra che. yasmAt evaM tasmAt etat caityavandanAdividhinA sAmAyikAropaNarUpaM pravrajyAyAH vidhAnaM na yuktaM je kAraNathI Ama che=viratipariNAmanA sadbhAvamAM sAmAyikanuM AropaNa viphala che ane viratipariNAmanA abhAvamAM gurune paNa mRSAvAda thAya che ema che, te kAraNathI AkacaityavaMdanAdinI vidhithI sAmAyikanA AropaNarUpa, vrajyAnuM vidhAna yukta nathI. pUrva ... thAIH kema ke A rIteauparamAM varNana karyuM e rIte, ubhaya prakAre paNa doSanuM darzana che arthAt baneya prakAre viphalatA ane mRSAvAdarUpa doSa dekhAya che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 160 bhAvArtha : pUrvapakSI kahe che ke dIkSA grahaNa karavA mATe tatpara thayelA jIvamAM viratino pariNAma vidyamAna hoya to caityavaMdanAdi kriyAthI tenAmAM sAmAyikanuM AropaNa karavuM e phala vagaranuM che; kema ke pravrujita thayela sAdhumAM jema bhAvathI cAritrano pariNAma vidyamAna hoya che tema dIkSA lenAramAM paNa bhAvathI cAritrano pariNAma vidyamAna che. vaLI te dIkSA lenAramAM viratino pariNAma na hoya chatAM guru tenAmAM sAmAyikanuM AropaNa kare, to te AropaNa avAstavika hovAthI gurune paNa mRSAvAda doSa ja lAge che ane ziSyane paNa mRSAvAdanI ja prApti thAya; kema ke dIkSA lenAramAM viratino pariNAma nathI chatAM "meM virati grahaNa karI che, tema te bole che, mATe ziSyane paNa mRSAvAda doSa thAya che. A rIte viratino pariNAma hoya topaNa dIkSA grahaNa karavA mATe caityavaMdanAdi vidhi karavAmAM doSa thAya che ane viratino pariNAma na hoya topaNa dIkSA grahaNa karavA mATe caityavaMdanAdi vidhi karavAmAM doSa thAya che. tethI caityavaMdanAdi kriyAo karavI ucita nathI, paraMtu viratino pariNAma pragaTAvavAmAM ja yatna karavo joIe. e prakArano pUrvapakSano Azaya che. I16nA avataraNikA : eSa pUrvapakSaH, atrottaramAha - avataraNitArtha : A=gAthA-164thI 167mAM batAvyoe, pUrvapalache; ahIM=pUrvapakSanAkathanamAM, graMthakAra uttarane kahe cheavataraNikAno bhAvArtha : nizcayanaya pariNAmathI ja nirjarA ane pariNAmathI ja baMdha mAne che, ane te daSTine sAme rAkhIne gAthA-164 mAM pUrvapakSI kahe che ke viratino pariNAma e jIvanA adhyavasAyasvarUpa che, tethI viratinA pariNAmamAM jIve yatna karavo joIe; paraMtu vyavahAranayane mAnya evI dIkSAgrahaNa karavA mATenI caityavaMdana Adi kriyAomAM yatna karavo nirarthaka che. vaLI, nizcayanaya che kAraNa kArya kare te kAraNane kAraNa tarIke svIkAre che; paraMtu je kAraNa kArya na karatuM hoya te kAraNane nizcayanaya kAraNarUpe svIkArato nathI. te dRSTine sAme rAkhIne gAthA-165-166 mAM pUrvapakSIe anvayathI ane vyatirekathI daSTAMta batAvyuM ke bharatAdie dIkSA grahaNanI kriyA karI na hatI, chatAM paNa teone viratino pariNAma pragaTa thayo; ane aMgAramaEkAdie dIkSAgrahaNanI kriyA karI hatI, chatAM paNa teone viratino pariNAma pragaTa thayo nahi; tethI bAhya kriyAomAM yatna karavAthI viratino pariNAma thato nathI, paraMtu aMtaraMga yatna karavAthI viratino pariNAma pragaTa thAya che, jenAthI jIvane mokSanI prApti thAya che. A prakAranI nizcayanayanI dRSTithI pUrvapakSIe potAnA pakSanuM sthApana karyuM. vaLI, pUrvapakSIe gAthA -167 mAM vyavahAranayane mAnya evuM caityavaMdanAdinI vidhipUrvaka sAmAyikanuM AropaNa karavAmAM baMneya prakAre prApta thato doSa batAvyo. For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 168 231 Ama, graMthakAre nizcayanayanA abhimAnane dhAraNa karanAra pUrvapakSa gAthA-164 thI 167 mAM sthApana karyo, have vyavahAranayane pradhAna karIne te pUrvapakSanuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che gAthA : saccaM khu jiNAso viraIpariNAmo upavvajjA / eso u tassuvAo pAyaM tA kIrai imaM tu // 168 // anvayArtha : makhkhuM ghu=satya ja che, vispheriLAmo 3 puttvajJA=viratino pariNAma ja pravrajyA che, (e prakArano) nigaNyo=jinAdeza che. so 3=vaLI A=caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNano vyatikara, pAyaM=prAyaH tastuvAo=teno=viratinA pariNAmano, upAya che, tatva=te kAraNathI maM=A=caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrajyAnuM vidhAna, jIrU tu=karAya ja che. gAthArtha : satya ja che ke viratino pariNAma ja pravrajyA che, e prakArano jinAdeza che. vaLI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNano vyatikara prAyaH karIne viratinA pariNAmano upAya che, te kAraNathI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrajyAnuM vidhAna karAya ja che. TIkA : satyameva, jinAdezo= jinavacanamitthaMbhUtameva, yaduta - viratipariNAma eva pravrajyA, nAtrAnyathAbhAva:, tathA'pyadhikRtavidhAnamavandhyameva, iti etadevAha - eSa punaH caityavandanAdividhinA sAmAyikAropaNavyatikaraH tasya=viratipariNAmasyopAyo = hetuH prAyo = bAhulyena, tat = tasmAt kriyata evedaM = caityavandanAdi pravrajyAvidhAnamiti gAthArthaH // 168 // TIkArya : satya ja che=gAthA-164 mAM pUrvapakSIe je kahyuM te satya ja che. satya kema che? tethI kahe che- jinano Adeza che=AvA prakAranuM ja arthAt pUrvapakSIe kahyuM evA prakAranuM ja, jinanuM vacana che. je yadyuta thI batAve che- viratino pariNAma ja pravrajyA che. ahIM anyathAbhAva nathI arthAt pravrajyAmAM viratinA pariNAma vagara mAtra sAmAyika uccarAvavAthI pravrajyA thatI nathI. topaNa adhikRtanuM vidhAna=caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanuM AropaNa, avaMdhya ja che viratinA pariNAma pratye avaMdhya ja kAraNa che, ethI karIne Ane ja kahe che vaLI A=caityavaMdanAdinI vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNano vyatikara, prAyaH-bahulapaNAthI, teno= viratinA pariNAmano, upAya che-hetu che, te kAraNathI A=caityavaMdanAdivALuM pravajyAnuM vidhAna, karAya ja che. e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 pravajyAvidhAnavastaka / "kartha dvAra | gAthA 168-169 bhAvArtha : viratino pariNAma ja paramArthathI dIkSA che e prakAranuM jinavacana che, e pUrvapakSInuM kathana satya ja che; topaNa dIkSA grahaNanI caityavaMdanAdi vidhi saphaLa che; kAraNa ke caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNano prasaMga jIvamAM viratino pariNAma pragaTa karavAno upAya che, mATe AcaityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrajayAnuM vidhAna karAya che. Azaya e che ke pUrvapakSI nizcayanayane sAme rAkhIne pariNAmamAM yatna karavAno kahe che ane pravrayAvidhAnane anupayogI kahe che; paraMtu moTAbhAganA jIvone viratino pariNAma pravrajayA grahaNanI kriyAthI prApta thAya che; kema ke saMsArathI virakta thayelA ane saMyamane abhimukha thayelA jIvanI yogyatAno nirNaya karIne guru tene prajayA Ape che, tethI yogya jIvane pravrayAgrahaNakALamAM caityavaMdanAdinI kriyAthI bhagavAna pratye bahumAnabhAva vadhe che, ane tethI jo sAmAyika uccarAvatI vakhate te dIkSA lenAra pratijJAnA arthamAM atyaMta upayukta hoya to te upayoganA baLathI tenAmAM prAyaH pravrajyAno pariNAma pragaTe che; ane kadAca tevo vIryano prakarSa na thAya topaNa, "meM sAmAyika uccarAvyuM che tethI mAre sAmAyikane anurUpa ucita kriyAo karavI joie", tevuM yogya jIvane praNidhAna pedA thAya che, jethI saMyamajIvananI kriyAo upayogapUrvaka thavAne kAraNe kadAca dIkSA grahaNa karatI vakhate bhAvathI viratino pariNAma na thayo hoya topaNa pAchaLathI thAya che. AthI vyavahAranaya caityavaMdanAdi vidhipUrvaka yogya jIvane sAmAyikanA AropaNarUpa pravrajyAnuM vidhAna svIkAre che. ll168 avataraNikA : upAyatAmAha avataraNikArya : pravAnI vidhimAM rahela viratipariNAmanI upAyatAne kahe che. arthAt dIkSA grahaNanI kriyAviratino pariNAma pragaTa karavAnuM kAraNa kaI rIte bane?te batAve che gAthA : jiNapaNNattaM liMgaM eso uvihI imassa ghnnNmi| patto mae tti sammaM ciMtetassA tao hoi // 169 // anvayArtha : fpaUUtta liMka =jina vaDe prajJapta liMga che=rajoharaNa che, rUma 3=ane AnAkarajoharaNanA, dari=prahaNamAM provihI=A vidhi maUpo=mArA vaDe prApta karAI che, utta=e pramANe sammarniMtI =samya ciMtavatA evAne to=Akaviratino pariNAma, roTTa thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 169-100 gAthArtha : tIrthaMkarathI praNIta evuM rajoharaNa che ane e rajoharaNanA grahaNamAM caityavaMdanAdi A vidhi mArA vaDe prApta karAi che, e pramANe sArI rIte ciMtavanArane dIkSAgrahaNanI kriyAkALamAM viratino pariNAma thAya che. TIkA : jinaprajJaptaM liGgaM = tIrthakarapraNItametat sAdhucihnaM rajoharaNamiti, eSa ca = : caityavandanAdilakSaNo vidhirasya = liGgasya grahaNe = aGgIkaraNe prApto mayA'tyantadurApa, iti = evaM cintayataH sataH zubhabhAvatvAdasau viratipariNAmo bhavatIti gAthArthaH // 169 // = TIkAryuM : jina vaDe prarUpAyela liMga che=tIrthaMkarathI praNIta evuM A sAdhunA cihnarUpa roharaNa che, ane AnA grahaNamAM=liMganA aMgIkaraNamAM, A=caityavaMdanAdinA lakSaNavALo, atyaMta durApa=duHkhe karIne prApta thAya evo, vidhi mArA vaDe pamAyo che. e pramANe ciMtavatA chatAne zubhabhAvapaNuM hovAthI A=viratino pariNAma, thAya che. e pramANe gAthArtha che. 169 // avataraNikA : vayaM zamyate? ti zveta, nyate 233 avataraNikArtha : viratino pariNAma thayo che ke nahIM, e kevI rIte jaNAya che ? e pramANe jo pUrvapakSI pUche to tene kahevAya che avataraNikAno bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke mArA vaDe atyaMta durApa evI vidhi prApta karAIche, ema vicAranArane viratino pariNAma thAya che. tyAM prazna thAya ke A jIvamAM viratino pariNAma pragaTyo che ke nahIM, e kevI rIte jaNAya ? tenA samAdhAna mATe graMthakAra '--te' thI kahe che gAthA : 'lakkhijjai kajjeNaM jamhA taM pAviUNa sappurisA / no sevaMti akajjaM dIsai thevaM pi pAeNaM // 170 // anvayArtha : namhA=je kAraNathI taM=tene=caityavaMdanapUrvaka sAmAyikaAropaNanI vidhine, pAviLa=pAmIne sadhurimA =satpuruSo ai no sevaMti=akArya sevatA nathI, (te kAraNathI) jJeLa=kArya vaDe viSNunnarU=(virati For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 100 pariNAma) oLakhAya che. (pravrayA grahaNa karIne satparuSo akArya kema sevatA nathI? tene ja spaSTa karatAM kahe che-) thava pi=thoDuM paNa (akArya) pANav=prAyaH karIne (sapuruSo sevatA nathI e,) rIsapheMkadekhAya che. gAthArtha : je kAraNathI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAjika AropaNanI vidhine prApta karIne sapuruSo akArya sevatA nathI, te kAraNathI kArya dvArA viratino pariNAma jaNAya che. - pravajyA grahaNa karIne puruSo akArya kema sevatA nathI ? tene ja spaSTa karatAM kahe che ke thoDuM paNa akArya prAyaH karIne puruSo sevatA nathI, e dekhAya che. TIkA : __ lakSyate gamyate kAryeNAsau viratipariNAmaH, kathamityAha-yasmAt taM caityavandanapurassaraM sAmAyikAropaNavidhiM samprApya satpuruSAH mahAsattvAH pravrajitA vayamiti na sevante akArya-paralokaviruddhaM kiJcit, dRzyate etat = pratyakSeNaivopalabhyate etat, stokamapyakArya prAyazo bAhulyena na sevante, ato viratipariNAmasAmarthyametaditi gAthArthaH // 170 // TIkArya : A viratino pariNAma kArya dvArA oLakhAya che=jaNAya che. kevI rIte? ethI kahe che- je kAraNathI tene= caityavaMdanapUrvakasAmAyikanA AropaNanI vidhine, prApta karIne, sapuruSo=mahAsattvavALA jIvo, "ame pravRti chIe', ethI paralokane viruddha evAkAMIpaNa akAryane sevatA nathI. AvA prakAranA kArya dvArA viratino pariNAma jaNAya che ema anvayache. A dekhAya che=pratyakSathI ja A prApta thAya che, thoDuM paNa akArya prAyaH karIne=bahulapaNAthI, mahApuruSo sevatA nathI, AthI viratinA pariNAmanuM sAmarthya kArya, A che= mahApuruSo thoDuM paNa akArya sevatA nathI e che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : caityavaMdanapUrvaka sAmAyika AropaNanI vidhi karatI vakhate sAtvika puruSone pariNAma thAya che ke "ame pravrajita chIe mATe amAre paralokanI viruddha evuM kaMi karAya nahi, tethI paralokanA hitArthe teo bhagavAnanA vacanAnusAra ucita pravRtti karIne saMyamanA yogomAM sudaDha yatna kare che, jenA kAraNe teonI mana-vacana-kAyAnI pravRtti bhagavAnanA vacanAnusAre, ucita rIte thatI hoya che. tenAthI jaNAya che ke teomAM viratino pariNAma che; kema ke viratino pariNAma jIvanA adhyavasAyarUpa che ane te viratipariNAmanuM kArya bhagavAnanA vacanAnusAra thatI ucita pravRtti che. AthI jeonA traNeya yogo ucita kriyAmAM pravartatA hoya, teomAM viratino pariNAma avazya che, tevuM anumAna thAya che. ahIM 'prAya:' zabdathI e jaNAvavuM che ke kvacit anAbhogathI mahApuruSonI koika kAryamAM skUlanA thAya, topaNa tarata ja AlocanAdithI kAryamAM thayela doSanI teo zuddhi karI le che ane atyaMta sAvadhAnatApUrvaka doSonA For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 1010 parihAra mATeyatna kare che, ane AvuM jIvamAM pragaTeluM sAmarthya aMdaramAM viratino pariNAma hovAne kAraNe ja varte che. ll17nI avataraNikA : sAmprataM yaduktaM zrUyate caitadvyatikaraviraheNApi sa iha bharatAdInAM' ityettprijihiirssuraahavataraNikArya : ane AkacaityavaMdanAdi, vyatikaranA virahathI paNa ahIM jinazAsanamAM, bharatAdine teviratino pariNAma, saMbhaLAya che", e pramANe je gAthA-1615-166 mAM kahevAyuM, eno parihAra karavAnI IcchAvALA graMthakAra have kahe chegAthA : AhaccabhAvakahaNaM na ya pAyaM jujjae ihaM kaauN| vavahAranicchayA jaM donni'vi sutte samA bhaNiyA // 171 // anvayArtha : | heM ahIM=A vicAramAM=vyavahAranayane AzrayIne jIvonA kalyANArthe pravajayAnA vidhAnanI vicAraNA cAle che e sthAnamAM, sAhabUmAvajI =AhatyabhAvanuM=kayAreka thatA bhAvanuM, kathana vAraM karavA mATe pAye na gui[=prAyaH yogya nathI; gaM=je kAraNathI surenasUtramAM=zAstramAM, vavahAnicchA vyavahAra ane nizcaya, lonnivikabaMne paNa samA mA=sama kahevAyA che. * '' pAdapUraNa arthamAM che. gAthArtha : vyavahAranayane AzrayIne jIvonA kalyANArthe pravajyAvidhAnanI vAta cAle che, e sthAnamAM, bharatAdinA dAMtasvarUpa kayAreka thatA bhAvanuM kathana karavuM prAyaH yogya nathI; je kAraNathI zAstramAM vyavahAra ane nizcaya e baMne paNa nayo samAna kahevAyA che. TIkA : ___ kAMdAcitkabhAvakathanaM-bharatAdilakSaNaMnaca prAyo yujyate iha vicAre kartuM, kimityata Aha-vyavahAranizcayau yato nayau dvAvapi sUtre samau bhaNitau pratipAditau bhagavadbhiriti gAthArthaH // 171 // TIkArya : A vicAramAM bharatAdinA lakSaNavALuM kAdAcitkabhAvanuM kathana karavuM prAyaH yogya nathI. kayA kAraNathI? ethI kahe che- je kAraNathI sUtramAMkaAgamamAM, vyavahAra ane nizcaya baMne paNa namo bhagavAna vaDe sama= sarakhA, kahevAyA chepratipAdana karAyA che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 101-102 bhAvArtha : prastuta vicAraNAmAM kyAreka banatA bharatAdinA daSTAMtonuM kathana karavuM e prAyayogya nathI; kAraNa ke bhagavAne sUtramAM nizcaya-vyavahAra e baMne nayone samAna kahyA che. AthI vyavahAranayanI vAta cAlatI hoya tyAre vacce nizcayanayanI vAta lAvIne vyavahAranayane nirarthaka banAvavAno prayatna karavo anucita che. prastutamAM pravrayAvidhAnano adhikAra cAle che ane pravajyAnI vidhi vyavahAranayanI dRSTithI yogya jIvone karAvAya che; kema ke moTA bhAganA yogya jIvo pravrajyAgrahaNanI vidhi karavA dvArA viratinA pariNAmane prApta kare che. tyAM pravrajyAvidhAnamAM bharatacakravartIe dIkSA grahaNa nahotI karI, chatAM paNa arIsAbhuvanamAM teo kevalajJAna pAmyA, e prakAranA kyAreka banatA bhAvane grahaNa karIne bAhya kriyAo viratinA pariNAmanuM kAraNa nathI, mATe mumukSune caityavaMdanAdi vidhithI dIkSA ApavI nirarthaka che, tema kahIne vyavahAranayano apalApa karavo ucita nathI; kema ke zAstramAM vyavahAranaya ane nizcayanaya, e baMnene samAna kahyA che. tethI nizcayanayanA sthAne nizcayanayane ane vyavahAranayanA sthAne vyavahAranayane joDavo e ja ucita che. vaLI, koI sAdhu dIkSA grahaNa karyA pachI pariNAmanirapekSa thaIne mAtra kriyAmAM ja rata rahetA hoya to temane nizcayanayanI dRSTithI upadeza ApavAmAM Ave ke pariNAmamAM yatna karavAmAM na Ave ane mAtra bAhyakriyAmAM ja saMtoSa mAnavAmAM Ave to Atmahita sAdhI zakAya nahIM. tethI zAstrakAroe kahyuM che ke "pariNAmathI ja baMdha che ane pariNAmathI ja mokSa che." A rIte je sthAnamAM nizcayanayathI Atmahita thaI zakatuM hoya te sthAnamAM nizcayanayanuM avalaMbana levuM joIe, ane je sthAnamAM vyavahAranayathI Atmahita thaI zakatuM hoya te sthAnamAM vyavahAranayanuM avalaMbana levuM joIe.171 avataraNikA : etdevaahavataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhagavAna vaDe vyavahAranaya ane nizcayanaya baMne samAna kahevAyA che, tethI Ane ja= vyavahAranayanA sthAnamAM vyavahAranayane badale nizcayanayane yojavo ucita nathI ene ja, kahe che gAthA : jai jiNamayaM pavajjaha tA mA vavahAraNicchae muah| vavahAraNaucchee titthuccheo jao'vassaM // 172 // anvayArtha : =jo niyaMtrajinamatane pavaMda tame svIkAro cho ta to vavahALichav=vyavahAra ane nizcayane mA muda=mUko nahi; =je kAraNathI vavahAra chev=vyavahAranayanA ucchedamAM vasaM=avazya tisthacche tIrthano uccheda che. For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 102 gAthArtha : je jinamatane tame svIkAro cho, to vyavahAranaya ane nizcayanayano tyAga karo nahi; je kAraNathI vyavahAranayanA ucchedamAM avazya tIrthano uccheda che. TIkA : yadi jinamataM prapadyadhvaM yUyaM tato mA vyavahAranizcayau muJcata-mA hAsiSThaH, kimityatra Aha-vyavahAranayocchede tIrthocchedo yato'vazyam, ato vyavahArato'pi pravrajitaH pravrajita eveti gAthArthaH // 172 // TIkArya : jo jinamatane tame svIkAro cho, to vyavahAra ane nizcayane na mUko natyajo, kyA kAraNathI? emAM= evI zaMkAmAM, kahe che- jekAraNathI vyavahAranayanA ucchedamAM avazya tIrthano uccheda che, e kAraNathI vyavahArathI paNa pravrajita = pravrayAsvIkArelo jIva, pravrajita ja chesAdhuja che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : yogya jIvone dIkSA ApavAno zAstrIya vyavahAra che; kema ke vyavahAranayanI mAnyatA pramANe dIkSA ApavAthI yogya jIvo sAdhuvezanA baLathI saMyamano pariNAma karI zake che. A prakAranA vyavahAranayanA sthAnamAM nizcayanayanuM avalaMbana laIne vyavahAranayano apalApa karavAthI vyavahAranayano uccheda thAya che; ane vyavahAranayano uccheda thavAthI bhagavAnanuM zAsana pravartatuM baMdha thai jAya che, tethI avazya tIrthano uccheda thAya che. mATe ja vyavahAranayanA sthAne nizcayanayano Azraya karanAra pUrvapakSIne graMthakAra kahe che ke jo tame bhagavAnanA zAsanane mAnatA ho, to vyavahAranaya ane nizcayanaya e baMnene choDazo nahIM; AthI tIrthane calAvanAra evA vyavahAranayanuM avalaMbana laIne saMyamamAM yatna karazo ane yogya jIvone vidhipUrvaka saMyama ApavA mATe prayatna karazo, to kalyANa thaze. AthI vyavahArathI paNa pravrajita evo yogya jIva pravrayAvALo ja che, e prakArano bhagavAnanA zAsanamAM vyavahAra cAle che. vaLI, saMyama grahaNa karyA pachI kevala kriyAmAtramAM saMtoSa mAnazo ane pariNAmathI nirapekSa pravRtti karazo, to nizcayanayano apalApa thaze. mATe vyavahAranayane avalaMbIne jema saMyamaprahaNa karyuM, tema saMyamaprahaNa karyA pachI nizcayanayanuM avalaMbana laIne pariNAmamAM prayatna karazo, to bhagavAnanuM zAsana tamArA hitanuM kAraNa banaze.ll172 avataraNikA : etadeva smrthytiavataraNitArtha : Ane ja samarthe che, arthAt vyavahAranayanA sthAne ucita vyavahAranayathI Atmahita thAya che, e vAtanuM ja samarthana kare che For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 103 gAthA : vavahArapavattIi vi suhapariNAmo tao a kmmss| niyameNamuvasamAI NicchayaNayasammayaM tatto // 173 // anvayArtha : vavahA2pava7Ipha vi = vyavahAranI pravRtti vaDe paNa supariNAmo = zubha pariNAma thAya che, to = ane tenAthI = zubha pariNAmathI, niyameLa = niyamathI temasa=karmanA 3vasamAThuM = upazamAdi thAya che. to =tenAthI = karmanA upazamAdithI, chiyaUTyasamartha = nizcayanayane saMmata (viratino pariNAma) thAya gAthArtha : vyavahAranayanI pravRtti vaDe paNa zubha pariNAma thAya che ane zubha pariNAmathI nakkI karmanA upazamAdi thAya che, karmanA upazamAdithI nizcayanayane saMmata evo viratino pariNAma thAya che. TIkA : vyavahArapravRttyA'pi-caityavandanAdividhinA pravrajito'hamityAdilakSaNayA zubhapariNAmo bhavati, tatazca zubhapariNAmAt karmaNaH-jJAnAvaraNIyAdeH niyamenopazamAdayo bhavanti, AdizabdAt kSayakSayopazamAdiparigrahaH, nizcayanayasammataM tata iti tataH upazamAdeviratipariNAmo bhavatIti gAthArthaH // 173 // * "caRYpravRjyApi' mAM ma' thI nizcayanayanA sthAnamAM nizcayanayanI pravRtti dvArA paNa zubha pariNAma thAya che, teno samuccaya karavAno che. * "caityavaMdanAravidhinA' mAM mAri padathI guruvaMdana, sAmAyikaAropaNa Adi vidhinuM grahaNa che. * "natomityAtrikSA " mAM 'ri' padathI mAre bhagavAnanA vacanAnusAre jJAnAbhyAsAdi sarva ucita kriyAo karavAnI che, e svarUpa ucita evI vyavahAranI pravRttino saMgraha karavAno che. * "jJAnAvarIyA" mAM mAhi zabdathI darzanamohanIya ane cAritramohanIyakarmanuM grahaNa che. 4 3Azamari" mAM mAhi zabdathI kSaya, kSayopazamAdino parigraha che ane "kSakSayapAri" mAM A padathI anubaMdhazaktinA abhAvano parigraha che. TIkAI: caityavaMdanAdinI vidhipUrvaka huM pravrajAyelo chuM" ItyAdinA lakSaNavALI vyavahAranI pravRtti vaDe paNa zubha pariNAma thAya che, ane tenAthI zubha pariNAmathI, jJAnAvaraNIyAdi karmanA niyamathI=nakkI, upazamAdithAya che. ma izabdathI kSaya, kSayopazamAdino parigraha che. tenAthI te upazamAdithI, nizcayanayane saMmata evo viratino pariNAma thAya che. e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 103-104 bhAvArtha : vyavahAranayanA sthAne vyavahAranayanuM avalaMbana laine caityavaMdanAdinI vidhipUrvaka pravrajyA grahaNa karatAM yogya jIvane caityavaMdanAdinI kriyAkALamAM kriyAnA baLathI zubhabhAvo pragaTe che ane zubhabhAvapUrvaka jyAre pravrajyAgrahaNanI vidhi pUrI thAya che tyAre te yogya jIvane zubha adhyavasAya thAya ke "meM zAstrokta vidhithI pravrajyA grahaNa karI che, mATe have zAstrokta maryAdAthI mAre saMyamapAlanamAM ucita yatna karavo joie, jethI huM saMsArasAgarathI tarI zakuM". A prakArano zubha pariNAma thavAthI niyamathI te jIvanA jJAnAvaraNIyAdi karmonA upazamAdi thAya che, arthAt pravrajyA grahaNa karavAthI tevA prakAranA zubha pariNAma dvArA yogya jIvonI jJAnAbhyAsamAM ane cAritrAcAranA pAlanamAM ucita pravRtti thavAthI jJAnAvaraNIya ane cAritramohanIya karmano upazama, kSaya ke kSayopazama thAya che. ane jJAnAvaraNIyAdi karmanA upazamAdi thavAthI jIvane viratino pariNAma thAya che, ane te viratino pariNAma nizcayanayane pravrajyAvidhAnarUpe saMmata che. tethI e phalita thayuM ke nizcayanayane saMmata evI viratinA pariNAmarUpa bhAvapravrajyAprAptinuM kAraNa, vyavahAranayanI caityavaMdanAdividhipUrvaka sAmAyikanA AropaNarUpa pravrajyAnuM vidhAna karavA svarUpa ucita pravRtti che. mATe nizcayanayanI daSTivALA jIve viratinA pariNAma arthe paNa viratinA pariNAmanI prAptinA upAyabhUta evI vyavahAranayanI pravRttimAM yatna karavo joie. / / 173 avataraNikA : yacvoktaM 'sati tasminnidaM viphalaM ' ityAdi, tannirAkaraNArthamAha 239 avataraNikArtha : gAthA-164 nA pUrvapakSInA kathanano uttara graMthakAre gAthA-168 thI 170 mAM Apyo, ane gAthA165-166 nA pUrvapakSInA kathanano uttara graMthakAre gAthA-171 thI 173 mAM Apyo. "ane te=viratino pariNAma, hote chate A=caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanuM AropaNa, viphala che", ityAdi je pUrvapakSI vaDe gAthA-167 mAM kahevAyeluM, tenA nirAkaraNanA arthe graMthakAra gAthA-174175 mAM kahe che gAthA : hoMte'vi tammi vihalaM na khalu imaM hoi ettha'NudvANaM / sesANuTThANaM piva ANAArAhaNAe u // 174 // anvayArtha : pattha=ahIM=dIkSAnA prakramamAM, tarmIi hoMte'vi=te=viratino pariNAma, hote chate paNa ALAArAhaLAC 3=AjJAnI ArAdhanA hovAne kAraNe ja sesAnuDhDhALa pi va=zeSa anuSThAnanI jema rUma anuDhDhALa=A anuSThAna vinaM=viphala na hatu horU= nathI ja thatuM. * 'hanu' ane '3' avyaya vakAra arthamAM che. For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 104 gAthArtha : dIkSAnA prakramamAM viratino pariNAma hote chate paNa AjJAnI ArAdhanA hovAne kAraNe ja zeSa anuSThAnanI jema A anuSThAna viphaLa nathI ja thatuM. TIkA : bhavatyapi tasmin= viratipariNAme viphalaM na khalviti naiva idaM = caityavandanAdi bhavati atra = prakrame'nuSThAnaM, kintu saphalameva zeSAnuSThAnamiva = upadhipratyupekSaNAdivat, kuta ityAha- AjJA''rAdhanAta eva = tIrthopdeshaanupaalnaadev, bhagavadupadezazcAyamiti gAthArthaH // 174 // * '"hoMte'vi'' mAM 'api' zabdathI e kahevuM che ke viratino pariNAma nahIM hote chate to viratino pariNAma pragaTa karavA mATe caityavaMdanAdi anuSThAna saphaLa thAya che ja, paraMtu viratino pariNAma hote chate paNa caityavaMdanAdi anuSThAna saLa ja thAya che. TIkArya : atra = prakrame tasmin = viratipariNAme bhavatyapi idaM = caityavandanAdi anuSThAnaM viphalaM na khalu iti naiva mavati, vintu zeSAnuSThAna va=tadhipratyupekSAvivat sAmeva ahIM=prakramamAM=dIkSAgrahaNanI vidhinA prastAvamAM, te=viratino pariNAma, hote chate paNa AcaityavaMdanAdi, anuSThAna viphala nathI ja thatuM, paraMtu zeSa anuSThAnanI jema=upadhinI pratyupekSaNA vagerenI jema, saphaLa ja thAya che. ta:? kRtyA4 - caityavaMdanAdi anuSThAna kayA kAraNathI viphala nathI thatuM ? ethI kahe che AjJA'rAdhanAta va=tIrthavopavezAnupAtanAt va kema ke AjJAnI ArAdhanA ja che--tIrthaMkaranA upadezanuM anupAlana ja che. ayaM ca mAvalupaveza: ane A=viratino pariNAma hote chate paNa vidhipUrvaka dIkSA grahaNa karavI joie e, bhagavAnano upadeza che. kRti gAthArtha: e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-167 mAM pUrvapakSIe kahela ke dIkSAgrahaNa karatAM pahelAM jene bhAvathI viratino pariNAma pragaTa thayelo hoya, tene caityavaMdana Adi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNanI kriyA viphala che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke jema koi sAdhune bhAvathI saMyama pragaTI gayuM hoya topaNa tenI upadhinuM paDilehaNAdi kriyAo viphaLa nathI, tema dIkSA grahaNa karatAM pahelAM viratino pariNAma bhAvathI thai cUkelo hoya, topaNa caityavaMdana AdinI vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNanI kriyA viphaLa nathI ja. ahIM prazna thAya ke viratinA pariNAmanuM kArya upadhinuM paDilehaNAdi kriyAo che, tethI bhAvathI saMyamavALA sAdhunI pratyupekSaNAdinI kriyAo viphaLa nathI thatI; paraMtu bhAvathI saMyama pragaTI gayuM hoya tevA jIvane caityavaMdanAdi For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 pravajyAvidhAnavastuka | kartha' dvAra | gAthA 104-105 anuSThAnapUrvaka sAmAyikanA AropaNanuM zuM prayojana? ane koI prayojana na hoya to caityavaMdanAdi anuSThAna viratino pariNAma hote chate viphaLa svIkAravuM paDe. tethI graMthakAra kahe che tIrthakaranA upadezanuM pAlana hovAne kAraNe caityavaMdanAdi anuSThAnapUrvaka sAmAyikanA AropaNanI kriyA viphaLa thatI nathI, ane te vAtane spaSTa karavA kahe che ke bhagavAnano upadeza e che ke bhAvathI viratino pariNAma thayo hoya, topaNa vidhipUrvaka saMyama grahaNa karavuM joIe, jethI pragaTa thayelo saMyamano pariNAma sthiratAne pAme, ane vidhipUrvaka saMyama grahaNa karyA pachI upadhinuM paDilehaNAdi kriyAo ucita rIte karavI joIe, jethI pragaTela viratino pariNAma vinAza na pAme. tethI jema upadhinuM paDilehaNAdi kriyAo saphaLa che, tema caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNanI kriyA paNa saphaLa che. 175 avataraNikA : dvitIyaM pakSamadhikRtyAha - avataraNikArya : gAthA-167 nA prathama pAdamAM kahela ke dIkSA lenAramAM viratino pariNAma hoya to caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanuM AropaNa viphala che, e rUpa prathama pakSane AzrayIne pUrvagAthAmAM graMthakAre nirAkaraNa karyuM. have gAthA-167nA bIjA pAdamAM kahela ke dIkSA lenAramAM viratino pariNAma na hoya to dIkSA ApanAra gurune paNa ane dIkSA lenAra ziSyane paNa mRSAvAdanI prApti thAya che, e rU5 dvitIya pakSane AzrayIne nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che gAthA : asai musAvAo'vi aIsi pi na jAyae tahA gurunno| vihikAragassa ANAArAhaNabhAvao ceva // 175 // anvayArtha : tada =ane te prakAre mAtrAmAvo jeva=AjJAnA ArAdhanano bhAva hovAne kAraNe ja vidivAra' guruvidhikAraka gurune pheMka(dIkSA lenAramAM viratino pariNAma) nahIM hote chate lipi =iSad paNa musAvAjhovi=mRSAvAda paNa nAya=thato nathI. * 'va'Ava kAra arthamAM che. gAthArtha : ane te prakAre AjJAnA ArAdhanAno bhAva hovAne kAraNe ja vidhi karAvanArA gurune, dIkSA lenAramAM viratino pariNAma na hoya topaNa thoDo paNa mRSAvAda paNa thato nathI. TIkA : __ asati viratipariNAme mRSAvAdo'pi ca ISadapi = manAgapi na jAyate guroH-uktalakSaNasya, kiMviziSTasyetyatrAha For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 pravajyAvidhAnavastuka | 'ka' dvAra | gAthA 105 vidhikArakasya = sUtrAjJAsampAdakasyeti,kuta ? ityAha-AjJArAdhanabhAvata eva = bhagavadAjJAsampAdanAdeveti gAthArthaH | 276 * "kuvAmovi" mAM vidhikAraka gurune thoDA paNa AjJAbhaMgAdi doSo to thatA nathI, paraMtu thoDo mRSAvAda paNa thato nathI, tema 'pa' thI samuccaya karavAno che. ji" mAM ghaNo mRSAvAda to thato nathI, paraMtu thoDo paNa mRSAvAda thato nathI. tema ji' thI samuccaya karavAno che. TIkArya : ane viratino pariNAma nahIM hote chate kahevAyela lakSaNavALA gurune iSa paNa = manAkapaNa, mRSAvAda paNa thato nathI; kevA viziSTa gurune? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- vidhinA kAraka = sUtranI AjJAnuM saMpAdana karanAra, evA gurune mRSAvAda paNa thato nathI. kyA kAraNathI? ethI kahe che- AzAnAArAdhanAno bhAva hovAthI ja = bhagavAnanI AjJAnuM saMpAdana hovAthI ja, thoDo paNa mRSAvAda thato nathI ema anvayache. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : dIkSA levA mATe tatpara thayelA mumukSunI yogyatA joIne guru tene vidhipUrvaka dIkSA ApatA hoya ane dIkSA grahaNa karanAra mumukSune dIkSA grahaNakALamAM viratino pariNAma vartato na hoya topaNa, bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanAno bhAva hovAthI zAstranI AjJAnuM saMpAdana karanAra gurune thoDo paNa mRSAvAda thato nathI. arthAt bhagavAnanI AjJA che ke "yogya jIvane vidhipUrvakadIkSA ApavI, paraMtu ziSyanA lobhathI ke parSadA AdinI vRddhi mATe dIkSA na ApavI", ane te prakAranA pariNAmapUrvaka guru yogya jIvane dIkSA ApatA hoya to, guru dvArA bhagavAnanI te prakAranI AjJAnI ArAdhanA thAya che. tethI AjJAnA ArAdhaka evA gurune thoDo paNa mRSAvAdano doSa lAgato nathI. vaLI, gAthA-167 mAM pUrvapakSIe kahela ke ziSyane paNa mRSAvAdanI prApti thaze. te kathananuM prastuta gAthAmAM graMthakAre nirAkaraNa karela nathI, paraMtu arthathI tenuM paNa nirAkaraNa nIce pramANe samajavAnuM che bhagavAnanI AjJA che ke "potAne saMsAra pratye vairAgya thayelo hoya ane pote saMyama pALI zake tevI potAnI yogyatA jaNAtI hoya, tevA mumukSue yogya guru pAse dIkSA grahaNa karavI joie ane te prakAre dIkSA grahaNa karanAra mumukSu bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanA kare che. tethI dIkSA grahaNakALamAM te yogya jIvanA upayogano prakarSa thAya to tene bhAvathI viratino pariNAma pragaTa thAya che. Ama chatAM, prabaLa cAritramohanIyakarmano udaya hoya, athavA to dIkSA grahaNakALamAM teno upayogano prakarSa na thayo hoya, athavA to tevo sUkSmabodha na hoya, tenA kAraNe te mumukSumAM viratino pariNAma pragaTa na thAya, topaNa virati grahaNa karyA pachI te yogya jIva apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna kare to tene pAchaLathI paNa viratino pariNAma pragaTa thaI zake che. mATe AvA ArAdhaka ziSyane dIkSAgrahaNakALamAM viratino pariNAma pragaTa na thayo hoya, to paNa, bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karanAra hovAthI tene thoDo paNa mRSAvAdano doSa lAgato nathI. 175nI For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka | "kartha' dvAra | gAthA 10 243 avataraNikA : vidhipravrAjane guNAnAha avataraNikArya : pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke dIkSA lenAramAM bhAvathI viratino pariNAma na hoya topaNa sUtranI AjJAnuM saMpAdana karanAra gurune ISad paNa mRSAvAda paNa thato nathI. have vidhipUrvaka pravAjanamAM=ziSyane dIkSA ApavAmAM, gurune prApta thatA guNone kahe chegAthA : hoti guNA niameNaM AsaMsAIhi vippmukkss| pariNAmavisuddhIo ajuttakArimi vi tayaMmi // 176 // anvayArtha : nuttaiffma vi tathami = ayuktakArI paNa te hote chate = ziSya hote chate, UiTHvayuddhIo= pariNAmanI vizuddhi hovAthI mAtaMsAhiM vikhaputra =AzaMsAdithI vipramuktane nisanevi = niyamathI TUT=guNo hati = thAya che. gAthArtha : ayuktakArI paNa ziSya hote chate pariNAmanI vizuddhi hovAthI AzaMsAdithI rahita evA gurune niyamathI karmakSacArirUpa guNo thAya che. TIkA : bhavanti guNA niyamena karmakSayAdayo vidhipravrAjane sati AzaMsAdibhirvipramuktasya guroH, AdizabdAt sampUrNaparSadAdiparigrahaH, kuto bhavanti? pariNAmavizuddhaH = sAMsArikaduHkhebhyo mucyatAmayamityadhyavasAyAd, ayuktakAriNyapi kutazcitkarmodayAt tasmin = ziSya iti gAthArthaH // 176 // * "manuiffma vi"mAM "ji'thI e kahevuM che ke yogya karanAra ziSya hoya to to gurune nirjarArUpa lAbha thAya che ja,paraMtu karmanA doSathI ayogya karanAra paNa ziSya hoya, topaNa dIkSA ApanAra gurune ekAMte karmakSayAdirUpa lAbha thAya che. TIkArtha : koIka karmanA udayathI ayuktane karanAra paNa te hote chate = ziSya hote chate, AzaMsAdi vaDe mukAyelA evA gurune vidhipravrAjana hote chate =vidhipUrvaka pravajyAnuM dAna karAya chate, niyamathI karmalayAdi guNo thAya che. kayA kAraNathI gurune guNo thAya che? temAM hetu Ape che-pariNAmanI vizuddhi che= A ziSya sAMsArika duHkhothI mukAo, e prakArano guruno adhyavasAyache. For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 106-100 "mAsiimaH" mAM mAHi zabdathI saMpUrNa parSadA vagereno parigraha che, ane "sapUvarSamAM mAri padathI vaiyAvaccAdinI IcchAno saMgraha karavAno che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMsArathI virakta evA guru, "mane ziSyanI prApti thAo" evI AzaMsA vagaranA hoya che "mArI vizALa parSadA thAya tevI abhilASA vagaranA hoya che, ane "dIkSA laine A ziSya mArI vaiyAvaccAdi kare" tevI paNa icchA vagaranA hoya che; phakta yogyatAvALA jIvane saMsAranAM duHkhomAMthI mukta karavAnA AzayathI AvA guru dIkSA Ape che. A rIte yogya jIvane dIkSA ApyA pachI koika karmanA nimittathI te yogya paNa ziSya anucita karanAra banI zake che, athavA guru chadmastha hovAne kAraNe ayogya paNa ziSyamAM yogyatAno bhrama gurune thaI zake che; topaNa zubha adhyavasAya hovAne kAraNe vidhipUrvaka dIkSA ApanAra gurune niyamathI karmakSayAdirUpa lAbha thAya che. I176l gAthA : tamhA ujuttameaMpavvajjAe vihANakaraNaM tu| guNabhAvao akaraNe titthuccheAiA dosA // 177 // anvayArtha : tahAM 3= te kAraNathI ja padma padhvajJANa vihAra = A pravrayAnA vidhAnanuM karaNa nutta tuM = yukta ja che; "THvo = kema ke (gurune karmakSayAdi) guNano bhAva che. mane = (pravrajyAnA vidhAnanA) akaraNamAM tijuchegrApharsa hosA = tIrthano ucchedAdi doSo thAya che. * '' ane 'tu' vakAra arthamAM che. gAthArtha : te kAraNathI ja A pravajyAnI vidhinuM karaNa yukta ja che; kema ke gurune karmacAdi lAbha thAya che. pravajyAnI vidhinA akaraNamAM tIrthano uccheda vagere doSo thAya che. TIkA : __ yasmAdevaM tasmAttu yuktametad = anantaroditaM pravrajyAyA vidhAnakaraNaM tu caityavandanAdi, kuta ityAhaguNabhAvataH = uktanyAyAt karmakSayAdiguNabhAvAd,akaraNe prastutavidhAnasya tIrthocchedAdayo doSA: = tIrthocchedaH sattveSu na cAnukampeti gAthArthaH // 177 // * "vaphA " mAM Avi zabdathI mohanIyakarmano kSayopazama ane mokSane anukULa evI puNyaprakRtinI prAptinuM grahaNa karavAnuM che ane '' zabdathI pApaprakRtinuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 100-108 245 TIkArya : je kAraNathI Ama che = moTAbhAganA jIvone caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravajyA grahaNa karavAthI viratino pariNAma thAya che ane zuddha pariNAma hovAne kAraNe gune guNo thAya che, te kAraNathI ja, A = pUrvamAM kahevAyela pravajyAnA caityavaMdanAdi vidhAnanuM karaNa yukta ja che. kyA kAraNathI yukta che? ethI hetune kahe che guNano bhAva che = pUrvagAthAmAM kahevAyela nyAyathI karmalayAdirUpa guNano sadbhAva che. prastuta vidhAnanA akaraNamAM = pravrajyAnI caityavaMdanAdi vidhipUrvaka pravrajyAgrahaNa nahIM karavAmAM, tIrthocchedAdi doSo thAya che arthAta tIrthano uccheda thAya che ane sattvomAM = jIvomAM, anukaMpA thatI nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-164 mAM pUrvapakSIe sthApana karela ke bhAvathI pravajyA viratinA pariNAmarUpa che, AthI viratinA pariNAmamAM yatna karavo joie, paraMtu caityavaMdanAdi kriyAkalApa vaDe zuM? tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAre gAthA-168 mAM kahyuM ke caityavaMdanAdi vidhipUrvaka sAmAyikanA AropaNano vyatikara prAyaH karIne viratinA pariNAmano upAya hovAthI A vidhithI prAyaH viratino pariNAma pragaTa thAya che ane pragaTa thayelo viratino pariNAma sthira thAya che, ane gAthA-176 mAM kahyuM tema ziSyane duHkhothI mukta karAvavAnA AzayavALA gurune paNa karmakSayAdi lAbha thAya che. A sarva kathananuM nigamana karatAM graMthakAra kahe che pravrayAnI caityavaMdanAdi vidhi karavI yogya ja che; kema ke A vidhi karavAthI dIkSA ApanArane karmakSayAdi lAbha thAya che; paraMtu jo A vidhi karavAmAM na Ave to AcaraNAtmaka cAritra grahaNa karavAnuM rahe nahi ane mAtra gRhavAsamAM rahIne viratinA pariNAmamAM yatna karavAno rahe, jenA kAraNe sAdhusAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghasvarUpa jinazAsana nahIM cAlavAthI tIrthano uccheda thAya, ane pravrayA grahaNa karIne sAdhuvezanA AlaMbanathI keTalAka jIvone viratino pariNAma thato hato te paNa nahIM thaI zakavAthI tevA jIvo para anukaMpAno abhAva prApta thAya. AthI paNa gurue yogya ziSyane pravrayA ApavI joIe.. 177 che. avataraNikA : etadeva bhaavytiavataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke yogya ziSyane caityavaMdanAdi vidhipUrvaka dIkSA ApavAmAM na Ave to tIrthocchedAdi doSo prApta thAya. enuM ja bhAvana kare chegAthA : chaumattho pariNAmaM sammaM no muNai tANa dei to| na ya aisao a tIe viNA kahaMdhammacaraNaM tu? // 178 // anvayArtha : cha3malyo chavstha pari=(ziSyanA) pariNAmane sanamu$isamyagu jANatA nathI, tI te kAraNathI For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 108 to==chadma guru, " =(dIkSA) Ape nahi. paraMtu atizayajJAnI Apaze, tema kahenAra pUrvapakSIne graMthakAra kahe che-) tIkhavavA=ane tenA vinA=bhAvathI dIkSA vagara ja, ane mara=(avadhijJAnAdi) atizaya paNa thato nathI. (AthI) daMghamaradi? kevI rIte dharmanuM caraNa thAya cAritradharmanuM AcaraNa thAya? * "ga' A arthamAM che. * "tu' pAdapUrti arthaka che. gAthArtha : chaghastha guru ziSya saMbaMdhI pariNAmane samyam jANatA nathI, te kAraNathI chaThastha guru dIkSA Ape nahi; paraMtu atizayajJAnI dIkSA Apaze, A prakAre kahetA pUrvapakSIne graMthakAra kahe che ke bhAvathI dIkSA vagara ja avadhijJAnAdi atizaya paNa thatA nathI, AthI cAritradharmanuM AcaraNa kevI rIte thAya ? athati na ja thAya, mATe tIrthano nAza thaze. TIkA : chadmasthasattvaH pariNAmaM vineyasambandhinaM na samyagmanute na jAnAti, tato na dadAtyasau dIkSA pariNAmAdarzanena, tato'tizayI dAsyatIti cet atrAha- na cAtizayo'pi avadhyAdiH tayA = bhAvato dIkSayA vinaiva, ataH kathaM dharmacaraNamiti sAmAnyenaiva dharmAcaraNAbhAva iti gAthArthaH // 178 // TIkArtha : vineya saMbaMdhI pariNAmaneHziSyanA pariNAmane, chadmastha sattva cha0 guru, samyagu jANatA nathI. te kAraNathI=pariNAmanA adarzanathI, A=chagha0 guru, dIkSAne Ape nahi, tethI atizayavALA Apaze, e pramANe jo pUrvapakSI kahe to ahIM=pUrvapakSInA kathanamAM, graMthakAra kahe che- ane avadhijJAnAdi atizaya paNa tenA=bhAvathI dIkSA, vinA ja, thatA nathI. AthI kevI rIte dharmanuM AcaraNa thAya? arthAtu na thAya. ethI sAmAnyathI ja dharmanA AcaraNano abhAva thAya=cAritradharmanA AcaraNano nAza thAya, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : chadmastha guru dIkSA levA mATe upasthita evA ziSyanA pariNAmane samya jANI zakatA nathI. tethI "huM Ane dIkSA ApIza ane kadAca ayogya nIkaLe to dIkSA lIdhA pachI paNa A ziSya anucita pravRtti karaze" AvA bhayane kAraNe te guru yogya paNa ziSyane dIkSA na Ape, paraMtu avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ke kevalajJAnI dIkSA Apaze, mATe tIrthanA uccheda vagere graMthakAre pUrve Apela doSo thaze nahi. A pramANe kahetA pUrvapakSIne graMthakAra kahe che bhAvathI dIkSA vagara avadhijJAnAdi atizaya paNa thatA nathI. tethI pahelAM anatizayajJAnIne dIkSA ApavI paDe ane dIkSA lIdhA pachI te avadhijJAnAdi atizayavALA thaI zake, te sivAya avadhijJAnAdi atizaya saMbhave nahi; ane anatizayajJAnIne dIkSA na Ape, to bhAvathI dIkSA vagara avadhijJAnAdi nahi vAne kAraNe sAmAnyathI cAritradharmano nAza thAya. tethI tIrthanA ucchedano doSa prApta thaze. te A rIte - For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 108 240 jIvane prAyaH karIne dravyadIkSA grahaNa karavAne kAraNe bhAvathI dIkSAnI prApti thAya che ane prAyaH karIne bhAvadIkSA svIkAravAthI avadhijJAna thaI zake; ane mana:paryavajJAna ane kevalajJAna to bhAvathI pravrajyA prApta karyA pachI ja thaI zake che. tethI dravyadIkSAno niSedha karavAmAM Ave to atizayajJAnanI prApti paNa azakya thAya, jenAthI cAritradharmano uccheda thAya. mATe chadmastha paNa gurue yogya ziSyane dIkSA ApavI joie. vizeSArtha : prastuta gAthAnI avataraNikAmAM kahyuM ke yogya ziSyane dIkSA nahIM ApavAthI tIrthocchedAdi doSo thaze, enuM ahIM bhAvana kare che; ane prastuta gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM ke chadmastha guru ziSyanA pariNAmane samya jANatA nathI, tethI chabastha guru ziSyane dIkSA na Ape, paraMtu atizayajJAnI Apaze, mATe sthUlathI avataraNikA sAthe gAthAnuM yojana asaMgata jaNAya. paraMtu tema nathI, saMgata che; kema ke graMthakArane yogya jIvane dIkSA na ApavAthI thatA tIrthocchedAdi doSonuM bhAvana karavuM che, chatAM yogya jIvanuM pravrajayAvidhAna nahIM karavAmAM tIrthocchedAdi doSo na thAya tenA viSayamAM pUrvapakSInuM zuM samAdhAna che? ane pUrvapakSI dvArA karAyela samAdhAna svIkArIe topaNa yogyane dIkSA na ApavAthI tIrthocchedAdi doSo kaI rIte thAya ? e graMthakArane batAvavuM che. AthI prastuta gAthAnA pUrvArdhamAM graMthakAre prathama pUrvapakSI dvArA karAtuM tIrthocchedAdi doSonuM samAdhAna batAvyuM ane mAthAnA uttarArdhamAM pUrvapakSI dvArA karAyela samAdhAnathI paNa thato cAritradharmanA AcaraNano abhAva batAvyo, tethI tIrthano uccheda thAya che, ema siddha thAya. te A rIte chadmastha guru ziSyanA pariNAmane samyagu jANI zakatA nahIM hovAthI dIkSA na Ape, paraMtu atizayajJAnI pravrayA Apaze, e prakAranA pUrvapakSInA kathanathI e prApta thAya ke atizayajJAnI pravrajayA ApI zake ane atizayajJAnI pAse pravrajita thayela sAdhu bhAvapravrajayA prApta karI zake, ane te atizayajJAnI pAse pravrajita thayela sAdhu paNa potAne atizayajJAna thAya tyAre anya yogya jIvone pravrayA Ape, paraMtu atizayajJAna pragaTyA vagara na Ape; Ama atizayajJAnI pAse pradhvajayA svIkArIne yogya jIvo atizayajJAnI bane, e rIte cAritradharmano pravAha cAlaze, jethI tIrthano ucchedAdi nahIM thAya. A prakAranA pUrvapakSI dvArA karAyelA samAdhAnanuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakAra kahe che ke, atizayajJAnI pAse pravrajyA grahaNa karIne bhAvavrayA prApta karanArA paNa sarva sAdhuo atizayajJAnI thatA nathI, chatAM kyAreka koika sAdhu atizayajJAnI thAya to tene mATe ziSyane dIkSA ApavI ucita che; paraMtu te atizayajJAnI sAdhu jayAre kALa karI jAya ane anya koI sAdhu atizayajJAnavALA na hoya to, anatizayajJAnI evA chadmastha sAdhu koine paNa dIkSA ApI zakaze nahIM, tethI pravrajayAdAnano mArga sarvathA baMdha thaI jaze, jethI cAritradharmano nAza thavAne kAraNe tIrthano uccheda thaze. AthI atizayajJAnI vidyamAna hoya to te yogya jIvone pravajayA Ape ane atizayajJAnI vidyamAna na hoya to gItArtha sAdhu zAstramAM batAvela liMgo dvArA guNo jANIne yogya jIvone pravrajyA Ape, to pAMcamA ArAnA aMta sudhI cAritradharma pravartavAne kAraNe tIrtha cAlI zake, anyathA tIrthano uccheda vagere doSo thAya, e prakArano graMthakArano Azaya che. [178 For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 pravajyAvidhAnavastaka | 'kartha dvAra | gAthA 109 avataraNikA : yaccAtra bharatAyudAharaNamuktaM tdnggiikRtyaahavataraNitArtha : ane ahIM=pravrajyAgrahaNanA viSayamAM, pUrvapakSI dvArA gAthA-165 mAM je bharatAdinuM udAharaNa kahevAyuM hatuM, tene AzrayIne graMthakAra kahe cheavataraNikAno bhAvArtha : gAthA-164 mAM pUrvapakSIe kahela ke viratino pariNAma e bhAvathI pravrayA che, tethI viratinA pariNAmamAM yatna karavo joIe, paraMtu dIkSAgrahaNanI kriyAmAM yatna karavo joIe nahi; ane tenI puSTi karatAM gAthA-165 mAM pUrvapakSIe kahela ke bharatAdi mahApuruSoe pravrajyA grahaNa karI na hatI, chatAM teone viratino pariNAma thayo. mATe caityavaMdanAdi pravrajyAvidhAnanI AvazyakatA nathI. vaLI, e kathananuM gAthA-171 mAM samAdhAna karatAM graMthakAre kahela ke jinazAsana nizcayanaya ane vyavahAranaya para cAle che, tethI jinavacana mAnanAre bharatAdinA dRSTAMta dvArA vyavahAranayano apalApa karIne vrajyAnA caityavaMdanAdi vidhAnakaraNano niSedha karavo ucita nathI. te vAtamAM kaMIka vizeSa kahevuM Avazyaka lAgavAthI graMthakAra siMhAvalokitanyAya dvArA pharI te kathananuM smaraNa karIne prastuta gAthAmAM samAdhAna kare che gAthA : AhaccabhAvakahaNaM taM pihu tappuvvayaM jiNA biMti / tayabhAve Na ya juttaM tayaM pi eso vihI teNaM // 179 // anvayArtha : mahiSyamAvala = (bharatAdinA atizayAdirUpa che) kAdAcitkabhAvanuM kathana che, te pi = te paNa taputhvayaM = tenA pUrvaka = janmAMtaramAM abhyasta pravrayAnAvidhAnapUrvaka, nijI dviti = jino kahe che; tamAre = ane tenA abhAvamAM = janmAMtaramAM abhyasta pravrayAvidhAnanA abhAvamAM, tayaM pitra te paNa =kAdAcitkabhAvanuM kathana paNa, ' gujaM = yukta nathI. teur = te kAraNathI paNa viThThI = A vidhi (nyAya) che. * "du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : bharatAdinA atizayAdirUpa je kAdAcikabhAvanuM kathana che, te paNa janmAMtaramAM karAyelA pravajyAvidhinA sevanapUrvaka che, ema jinezvaro kahe che ane janmAMtaramAM karAyelA pravajyAvidhinA sevananA abhAvamAM AvA kadAcitkabhAvanuM kathana paNa yogya nathI, tethI A vidhi saMgata che. For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 179 TIkA : kAdAcitkabhAvakathanaM bharatAdInAmatizayAdirUpaM yat, tadapi tatpUrvakaM = janmAntarAbhyastapravrajyAvidhAnapUrvakaM jinA bruvate, tadabhAve ca = janmAntarAbhyastapravrajyAvidhAnAbhAve ca, na yuktaM tadapi = kAdAcitkabhAvakathanaM, yata evameSa vidhiH anantaroditaH pravrajyAyAH tato nyAyya iti gAthArthaH // 179 // 249 '"maratAvInAmatizayAvirUpaM" mAM 'atizaya' zabdathI dravyadIkSA grahaNa karyA vagara bharatAdine sIdhuM kevalajJAna prApta thayuM tenuM grahaNa karavAnuM che, ane sAri padathI dravyadIkSA vagara ja bharatAdine prApta thayela bhAvadIkSAnuM grahaNa karavAnuMche. TIkArtha : bharatAdinA atizayAdirUpa je kAdAcitkabhAvanuM kathana che=kyAreka thanArA bhAvanuM kathana che, te paNa tenA pUrvaka=janmAMtaramAM abhyasta pravrajyAnA vidhAnapUrvaka, jino kahe che; ane tenA abhAvamAM= janmAMtaramAM abhyasta pravrajyAnA vidhAnanA abhAvamAM, te paNa=kAdAcitkabhAvanuM kathana paNa, yukta nathI. je kAraNathI Ama che=janmAMtaramAM pravrajyAvidhAnanA abhyAsa vagara kAdAcitkabhAvanuM kathana yukta nathI ema che, te kAraNathI, A=pUrvamAM kehevAyela, pravrajyAnI vidhi nyAya che=yuktiyukta che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-165 mAM kahela ke bharatAdike dravyapravrajyA grahaNa karela na hatI, chatAM paNa teone viratino gAma thayo, tethI kalyANanA arthIe viratinA pariNAmamAM yatna karavo joie, viratinA grahaNamAM nahi. tena graMthakAra kahe che ke dravyapravrajyA grahaNa karyA vagara bharatAdine bhAvapravrajyAnI prApti thai ane kevalajJAnarUpa atizaya prApta thayo, rUpa kyAreka thanAro bhAva paNa janmAMta2mAM abhyasta karAyelA pravrajyAnA vidhAnapUrvaka che, arthAt pUrvabhavomAM pALela dravyacAritrathI bharatAdine A bhavamAM Avo kAdAcitkabhAva pragaTa thayelo che, ema jinezvaro kahe che. AthI janmAMta2mAM dravyadIkSApUrvaka bhAvadIkSAnuM sevana karyA vagara kyAreka thanAro evo bhAvathI viratino pariNAma paNa thai zake nahi. tethI pUrvamAM batAvelI pravrajyAgrahaNanI vidhi saMgata che. / / 179 avataraNikA : gAthA-163 mAM dIkSAnI vidhi pUrI thai tyArapachI pravrajyAnI caityavaMdanAdi vidhine anucita sthApana karavA mATe pUrvapakSIe gAthA-164 thI 167mAM nizcayanayanuM avalaMbana laine kahyuM ke bAhyadIkSAnAgrahaNamAM yatna karavA karatAM viratinA pariNAmamAM ja yatna karavo ucita che. tenuM graMthakAre gAthA-168 thI 179 mAM nirAkaraNa karyuM ane sthApana karyuM ke viratinA pariNAma mATe vidhipUrvaka bAhyadIkSA grahaNa karavI ucita che. have anya keTalAka vAdIo dIkSAgrahaNane pApanA phaLarUpe kahe che, tenuM nirAkaraNa karavA arthe prathama te matanuM sthApana karatAM graMthakAra kahe che For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 180 gAthA : aNNe agAravAsaM pAvAu pariccayaMti ii biti / sIodagAibhogaM adinnadANa tti na kariti // 180 // anvayArtha : maravAsaM= (dIkSA lenArAo) agAravAsane pAvA =pApathI rizvayaMti tyaje che, manninA =adattadAnavALA che. utta=ethI sIsodrAmojAM=zItodaka vagerenA bhogane ja ritiHkaratA nathI, rUpha mane viMtikae pramANe anya vAdIo kahe che. gAthArtha : dIkSA lenAra jIvo gRhavAsane pApanA udayathI tyaje che, bhUtakALamAM dAna ApeluM nathI, ethI dIkSA lenArAo zItala udaka vagerenA bhogane bhogavatA nathI, e pramANe anya vAdIo kahe che. TIkA : ___ anye vAdina iti bruvata iti sambandhaH, kimityAha-agAravAsaM gRhavAsaM pApAt parityajanti, pApodayena tatparityAgabuddhirutpadyata iti bhAvaH, tathA zItodakAdibhogam, AdizabdAdvikRtyAdiparigrahaH, adattadAnA iti na kurvanti, pApodayenaiva tatparihArabuddhirutpadyataiti gAthArthaH // 180 // TIkArya : anya vAdIo A pramANe kahe che, e prakAre mULagAthAmAM dvitino mAdo sAthe saMbaMdha che. anya vAdIo zuM kahe che? ethI karIne kahe che-dIkSA lenArAo agAravAsane=gRhavAsane, pApathI tyaje che. pApanA udayathI tenA=gRhavAsanA, parityAganI buddhi utpanna thAya che, e prakArano bhAva che; ane adattadAnavALA che =bhUtakALamAM nahIM apAyela dAnavALA che, ethI zItodakAdinA bhogane karatA nathI. arthAt pApanA udayathI ja tenA parivAranI kazItala pANI vagerenA bhoganA tyAganI, buddhi utpanna thAya che. "zIto vara"mAM mAri zabdathI vigaI vagereno parigraha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : dIkSAgrahaNanA viSayamAM keTalAka vAdIo mAne che ke bhUtakALamAM jemaNe dAna Apela nathI, teone puNyanA udayathI maLelI bhogasAmagrIno tyAga karavAnI buddhi utpanna thAya che ane tethI gRhavAsano tyAga karIne teo zItala pANI, vigaIovALA bhojana vagereno tyAga kare che, kema ke bhUtakALamAM jemaNe dAna-puNya karyA hoya te loko dAnanA phaLarUpe gRhavAsamAM rahIne zItaLa pANI vagereno bhoga karI zake che. jayAre dIkSA lenArAonuM dAnathI karela puNya pUruM thayeluM hoya che, tethI prApta thayelA bhogone choDIne teo bhogathI rahita evuM nirasa jIvana jIve che. mATe AtmakalyANa mATaeN bhogono tyAga karavo jarUrI nathI, paraMtu prApta thayelA bhogone bhogavIne satkAryo karavAM ucita che, e prakArano anya vAdIono Azaya che. te 180 For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 pravajyAvidhAnavastaka / "kartha' dvAra | gAthA 180-181 avataraNikA : etadeva smrthytiAvataraNikArya : gAthA-180 mAM anya vAdIoe sthApana karyuM ke dIkSA lenArA pApanA udayathI gRhavAsano tyAga kare che. e vAtanuM ja gAthA-181 thI 184 sudhI samarthana kare chegAthA : bahudukkhasaMviDhatto nAsai attho jahA abhvvaannN| ia punnehi vi patto agAravAso'vi pAvANaM // 181 // anvayArtha : nahIM = je pramANe amastrI = abhavyono = apuNyavALA jIvono, vaduhuvaravaviho = bahu duHkhathI arjita malyo = artha nAsa = nAza pAme che, rUma = e pramANe pAvAI = pApavALAono puSTi vi = puNya vaDe paNa patto = prApta evo maravAva = agAravAsa paNa (nAza pAme che.) gAthArtha : je pramANe pApI jIvonuM ghaNA duHkhathI arjana kareluM paNa dhana nAza pAme che, e pramANe pApIono puNya vaDe paNa prApta thayela gRhavAsa paNa nAza pAme che. TIkA : ___ bahuduHkhasaMviDhatto'pi = bahuduHkhasamajjitaH san nazyatyartho yathA'bhavyAnAm= apuNyavatAM, iti = evaM puNyairapi prApto'gAravAso'pi pApAnAM nazyati kSudrapuNyopAttatvAditi gAthArthaH // 181 // * "vahuvasaMvidattopa" mAM "pi' adhyAhAra rahela che ane te "mapi' dvArA e samuccaya karavo che ke puNyarahita jIvonuM alpa duHkhathI arjita dhana to nAza pAme che, paraMtu bahu du:khathI arjita paNa dhana nAza pAme * "pudi vi' mAM '' thI e jaNAvavuM che ke pApIono zramathI prApta thayelo gRhavAsa to nAza pAme che, paraMtu bhogasAmagrI apAve tevA puNyathI paNa prApta thayelo gRhavAsa nAza pAme che. + "TIRvADava" mAM fu' thI e kahevuM che ke pApIono puNyathI prApta thayela artha to nAza pAme che, paraMtu agAravAsa paNa nAza pAme che. TIkArya : je rIte abhavyono = apuSyavALAono, bahu duHkhathI arjita chato paNa artha = dhana, nAza pAme che, e rIte pApavALAono puNya vaDe paNa pamAyelo agAravAsa paNa = gRhavAsa paNa, nAza pAme che; kema ke kSudra puNyathI upAttapaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 182-183 gAthA : cattaMmi gharAvAse oAsavivajjio pivaastto| khuhio apariaDaMto kahaMna pAvassa visautti? // 182 // anvayArtha : gharAvAse vattamitragRhAvAsa tyajAye chate morAvivaMo =avakAzathI vivarjita, upavAsa pipAsArta =tRSAthI pIDita, vRHi =ane yudhita parivaMto rakhaDato kevI rIte pAvasa viso =pApano viSaya na thAya ? * 'tti' kathananI samApti arthe che. gAthArtha : gRhAvAsano tyAga karAye chate AzrayathI rahita, tRSAthI pIDita ane bhUkhathI pIDita, paribhramaNa karatA evA sAdhu kevI rIte pApano viSaya na thAya? athata thAya ja. TIkA : tyakte gRhAvAse pravrajitaH sannityarthaH avakAzavivarjitaH AzrayarahitaH pipAsArttaH tRTparItaH kSudhitazca paryaTan kathaM na pApasya viSaya iti, pApodayena sarvametadbhavatIti gAthArthaH // 182 // TIkArya : gRhAvAsa tyajAye chate arthAt pravrajita chatA, avakAzathI varjita=AzrayathI rahita, pipAsAthI Arta tRSAthI gherAyelA, ane sudhita=bhUkhyA, cAreya bAju bhaTakatA evA sAdhu kevI rIte pApano viSaya na thAya? arthAt thAya ja. A sarva=uparamAM kahela AzrayathI rahitAdi sarva, pApanA udayathI thAya che, e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : tathA cAha avataraNikArya : ane te rIte kahe che arthAt je rIte pravrajita evA sAdhu ghara vagaranA, kSudhA-tRSAthI pIDita, bhaTakatA evA pApano viSaya bane che, te rIte dIkSA levAthI dharma paNa thato nathI; te batAvatAM kahe chegAthA : suhajhANAo dhammo savvavihINassa taM kao tassa? / aNNaM pi jassa niccaM natthi uvaTuMbhaheu tti // 183 // For Personal & Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 pravajyAvidhAnavastuka / "kartha' dvAra / gAthA 183-184 anvayArtha : sukSA tho=zubhadhyAnathI dharma thAya che (ane) savvaviThThI takSasarvathI vihIna evA tene sarva upakaraNathI rahita evA pravrujitane, te zubhadhyAna, vo kyAMthI hoya?nasaM=jene va6maheka-upakhaMbhano hetu evuM maur fpa anna paNa nirce nalvi=nitya (maLatuM) nathI. * 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : zubhadhyAnathI dharma thAya che ane sarva upakaraNathI rahita evA sAdhune zubhadhyAna kyAMthI hoya ? jene zubhadhyAnanA AzrayabhUta zarIranA upakhaMbhano hetu evuM anna paNa nitya maLatuM nathI. TIkA : zubhadhyAnAt=dharmadhyAnAderdharma iti sarvatantraprasiddhiH, sarvavihInasya sarvopakaraNarahitasya tat-zubhadhyAnaM kutastasya-pravrajitasya?, annamapi bhojanamapi, AstAM zItatrANAdi, yasya nityaM sadA ucitakAle nAsti upaSTambhahetuH zubhadhyAnAzrayasya kAyasyeti gAthArthaH // 183 // * "maur f" mAM "pi' thI e kahevuM che ke sAdhune zarIranA upakhaMbhano hetu evuM sthAna to maLatuM nathI, paraMtu anna paNa maLatuM nathI. TIkArya : zubhadhyAnathI=dharmadhyAnAdithI, dharma thAya che AtmAmAM dharma pragaTa thAya che, e prakAranI sarva taMtramAM =sarva zAstramAM, prasiddhi che. ane sarvathI vihIna evA tene=sarva upakaraNathI rahita evA pravrujitane, te zubhadhyAna, kyAMthI hoya? zItatrANAdikaThaMDIthI rakSaNa karavA mATenuM sthAna vagere, to dUra raho, paraMtu jene zubhadhyAnano Azraya evI kAyAnA upakhaMbhano hetu evuM anna paNa bhojana paNa, nitya sadA, ucita kALamAM maLatuM nathI, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : tamhA gihAsamarato saMtuTumaNo aNAulo dhImaM / parahiakaraNikkaraI dhammaM sAhei majjhattho // 184 // anvayArtha : tahIM-te kAraNathI=je kAraNathI zubhadhyAnathI dharma thAya che ane gRhavAsano tyAga karanAra jIvane zubhadhyAna thaI zake nahi te kAraNathI, bihAsamarato=gRhAzramamAM rata, saMtukramaNo saMtuSTa manavALA, mADano=anAkuLa, thIE=dhImAna, padimA paranuM hita karavAmAM ekarativALA, miksatyo madhyastha thaM sAher3a=dharmane sAdhe che. For Personal & Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 gAthArtha : gAthA-183 mAM sthApana karyuM ke zubhadhyAnathI dharma thAya che ane gRhavAsano tyAga karanArane zubhadhyAna thai zakatuM nathI; te kAraNathI gRhAzramamAM rata, saMtoSI manavALA, anAkuLa, buddhimAna, paranuM hita karavAmAM ekarativALA, madhyastha dharmane sAdhe che. TIkA H pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 184 yasmAdevaM tasmAt gRhAzramarataH san, santuSTamanAH na tu lobhAbhibhUtaH, anAkulo na tu sadA gRhakarttavyatAmUDhaH, dhImAn = buddhimAn tattvajJaH, parahitakaraNaikaratiH na tvAtmambhariH, dharmyaM sAdhayati madhyastho na tu kva cid rakto dviSTa veti gAthArthaH // 184 // TIkArya : je kAraNathI Ama che = gAthA-180 thI 183 mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ema che, te kAraNathI saMtoSa pAmela manavALA paraMtu lobhathI abhibhUta nahIM; anAkuLa paraMtu sadA gharasaMbaMdhI kartavyatAmAM mUDha nahIM; dhImAna = buddhimAna evA tattvane jANanAra, parahitakaraNamAM ekarativALA paraMtu AtmAne bharanAra nahIM = svArthI nahIM; madhyastha paraMtu kyAMka rakta ke dviSTa nahIM = kyAMka rAgavALA ke kyAMka dveSavALA nahIM; AvA prakAranA gRhAzramamAM rata chatA dharmane sAdhe che, e pramANe gAthArtha che. - bhAvArtha : jevI rIte puNya vagaranA jIvonuM ghaNA saMklezathI prApta thayeluM dhana paNa nAza pAme che, tevI ja rIte bhUtakALamAM karela dharma dvArA baMdhAyela puNyathI vartamAnamAM prApta thayela vaibhavayukta gRhavAsano tyAga karIne dIkSA grahaNa karanArAono gRhavAsa paNa pApanA udayathI ja nAza pAme che; kema ke pUrvabhavamAM temaNe tuccha koTinuM puNya kareluM che, jenA kAraNe pahelAM teone vaibhavathI yukta gRhavAsa maLyo ane pAchaLathI te nAza pAmyo. A rIte dRSTAMtathI gAthA-181 mAM dIkSA pApanA udayathI thAya che, tema batAvIne, have anubhavanA baLathI dIkSA pApanA udayathI kai rIte che ? te batAve che dIkSA grahaNa karyA pachI sAdhune rahevA mATe koi Azraya hoto nathI, tarasa lAge tyAre pANI paNa tarata maLatuM nathI paraMtu yAcanA karIne lAvavuM paDe che ane na maLe tyAM sudhI tarasa paNa veThavI paDe che. vaLI bhUkha lAge tyAre bhojana paNa taiyAra maLatuM nathI paraMtu yAcanA karIne lAvavuM paDe che ane na maLe tyAM sudhI bhUkha paNa sahana karavI paDe che. A rIte bhUkha-tarasane sahana karatA, rahevAnA sthAna vagara rakhaDatA evA sAdhu, bhUtakALamAM karelA pApanA phaLane bhogave che; Ama anubhavathI gAthA-182 mAM dIkSA e pApanuM phaLa che, ema batAvIne, have dIkSAmAM dharmanI sAdhanA kai rIte thai zakatI nathI, te batAve che zubhadhyAnathI dharmanI prApti thAya che e vAta sarva darzanakArone mAnya che, ane ghara, bhojanasAmagrI Adi sarvathI rahita sAdhune te dharmadhyAnAdi zubhadhyAna kyAMthI hoya ? kema ke ThaMDI-garamIthI rakSaNa mATenuM raheThANa to dUra raho, paraMtu zubhadhyAnanA kAraNIbhUta evI kAyAnA upakhaMbhano hetu evuM bhojana paNa For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255. pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 181 thI 185 temane yogya samaye sadA maLatuM nathI. tethI sAdhu haMmezAM rahevAnA sthAnanI ane AhAranI ciMtAmAM samaya pasAra kare che, tethI tene zubhadhyAna saMbhavI zake nahi. A pramANe gAthA-183 mAM dIkSA pApanA udayathI thAya che ane dIkSAmAM dharma saMbhavato nathI, ema batAvIne, have dharma kaI rIte sAdhI zakAya ? te batAvavA pUrvapakSI kahe che je kAraNathI saMyamajIvanamAM dharmanI pravRtti saMbhavatI nathI, te kAraNathI dharmanI sAdhanA jeNe karavI hoya; teNe saMtoSI manavALA thaIne gRhakAryanI ucita pravRttio karavI joie; paraMtu lobhane paravaza thaine kevala dhanasaMcayamAM zaktino vyaya karavo joIe nahi. vaLI gRhanAM kAryo karavAmAM mUDha thaIne jIvavuM joie nahi, paraMtu potAnI prAthamika jarUrIyAto meLavyA pachI manane anAkuLa karIne sapravRttiomAM yatna karavo joie ane tattvane jANavAmAM sadA yatna karIne buddhimAna thavuM joie, jethI jagatamAM tattva zuM che? atattva zuM che? te jANIne AtmAne tattvathI vAsita cittavALo rAkhI zakAya. tathA gRhasthAzramamAM paNa pArakAnuM hita karavAmAM ekatine dhAraNa karavI joie, paraMtu kevala potAnI udarapUrtinI vicAraNA karIne svArthI banavuM joie nahi ane bhogasAmagrImAM rAga-dveSa karyA vagara madhyasthatA dhAraNa karavI joie, jenA kAraNe zubhadhyAna rahevAthI dharmanI sAdhanA thaI zake. A prakArano pUrvapakSInA kathanano Azaya che. I181/182/183/184o avataraNikA : eSa pUrvapakSaH, atrottaramAha- . avataraNikArya : A=gAthA-180 thI 184mAM batAvyo e, pUrvapakSa che. ahIM=pApanA udayathI gRhavAsano tyAga thAya che ane gRhavAsanA tyAgathI dharma thaI zakto nathI, e prakAranA pUrvapakSInA kathanamAM, graMthakAra uttarane kahe che gAthA : kiM pAvassa sarUvaM kiMvA punnassa? saMkiliTuMjaM / veijjai teNeva ya taM pAvaM puNNamiaraM ti // 185 // anvayArtha : hiM pAva sarU ve kiM vA putra?= (AcArya pUrvapakSIne pUche che-) pApanuM svarUpa zuM? ane puNyanuM zuM? (teno pUrvapakSI javAba Ape che-) = saMkSitridaM=je saMkliSTa che tevI ca=ane tenA vaDe ja=saMkleza vaDe ja, vephamTTa=vedAya che te pAvaMte pApa che, rUgara puuv=Itara puNya chepApathI viparIta hoya te puNya che. * 'vA' vakAra arthamAM che. * *ti' kathananI samApti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 pravajyAvidhAnavastuka | kathe hAra | gAthA 185 gAthArtha : AcArya pUrvapakSIne pUche che ke pApanuM svarUpa zuM che? ane puNyanuM svarUpa zuM che? teno javAba pUrvapakSI Ape che ke je saMkliSTa che ane saMleza vaDe ja anubhavAya che te pApa che, je pApathI viparIta hoya te puNya che. TIkA : 'pApAtparityajanti puNyopAttaM gRhAzramaM' iti paramatam, AcAryastvAha-kiM pApasya svarUpaM kiMvA puNyasya? iti abhiprAyasya (? abhipretya) puNyapApayoryathA samyaglakSaNaM tathA kuzalAnubandhinaH puNyAt parityajanti gRhavAsamityetacca vakSyati, parastu tayoH svarUpamAha-sakliSTaM = malinaM yatsvarUpato vedyate ca anubhUyate tenaiva = saklezenaiva tatpApaM, puNyamitaraditi yadasaGkliSTamasaGklezenaiva ca vedyata iti gAthArthaH // 185 // noMdha : TIkAmAM prAtharyA che, tene ThekANe pretya' hovuM joie, pAThazuddhi. maLI nathI. TIkArya : pApAt ... paramata puNyathI upArjelA gRhAzramane pApathI parityaje che, e prakArano paramata che = parano abhiprAya che. mAvAIsvIda... svarUpamAda- vaLI AcArya kahe che- pApanuM svarUpa zuM ane puNyanuM svarUpa zuM? e prakArano abhiprAya rAkhIne je prakAre puNya ane pApanuM samyagu lakSaNa che = sAcuM svarUpa che, te prakAre ane kuzalAnubaMdhavALAo puNyathI gRhavAsane tyaje che, e prakAranA kathanane graMthakAra have kaheze. paraMtu puNya-pApanuM svarUpa zuM che? evo graMthakAre pUrvapakSIne karela praznano uttara ApavA mATe vaLI para = pUrvapakSI, te benA = puNya ane pApanA, svarUpane kahe che savitnathuM thArtha: je svarUpathI saMkliSTa che = malina che, ane tenA vaDe ja = saMkleza vaDe ja vedAya che = anubhavAya che, te pApa che. Itara = je asaMkliSTa che arthAt saMkleza vagaranuM che, ane asaMklezathI ja = saMkleza vagara ja, vedAya che te puNya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pApanA udayathI gRhavAsano tyAga thAya che ane zubhadhyAnathI thato dharma pravrujitane thaI zake nahi, ema kahetA pUrvapakSIne AcArya pUche che ke pApanuM svarUpa zuM che? ane puNyanuM svarUpa zuM che? A prakArano prazna graMthakAre, kharekhara puNya-pApanuM sAcuM lakSaNa je prakAre che ane sAdhu puNyAnubaMdhI puNyathI gRhavAsano tyAga kare che, e baMne vAta AgaLa kahevAnI che eno abhiprAya rAkhIne pUrvapakSIne pUchela che ane graMthakAre pUchela te praznano javAba ApatAM pUrvapakSI kahe che ke je svarUpathI malina dekhAya che, ane jeno anubhava jIva saMklezathI ja kare che, te pApa che; ane sAdhujIvana paNa bhogasAmagrI, rahevAnuM sthAna vagerethI rahita hovAthI svarUpathI saMklezavALuM che ane sAdhujIvananA kaSTo paNa sAdhu saMkleza vaDe ja anubhave che, tethI agAravAsano parityAga pAparUpa che. For Personal & Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 185-186 vaLI, AnAthI je viparIta che te puNya che ane puNyanA udayathI prApta thayela vaibhavavALo gRhavAsa svarUpathI saMkleza vagarano che ane teno bhogavaTo paNa jIva saMkleza vagara kare che. A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. 18pI avataraNikA : evamanayoH svarUpa ukte styaahavataraNitArtha : A rIteegAthA-185 mAM jaNAvyuM e rIte, A benuM=puNya-pApanuM, svarUpa pUrvapakSI dvArA kahevAya chate graMthakAra kahe che gAthA : jai evaM kiM gihiNo atthovaayaannpaalnnaaiisu| viaNA Na saMkiliTTA? kiMvA tIe sarUvaM ti? // 186 // anvayArtha : naDuM=jo vaM=A pramANe cheHpuNya-pApanuM svarUpa pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe batAvyuM e pramANe che, (to) dvi di=zuM gRhavALAone malyovAthI pADuM=arthanA upAdAna, pAlanAdimAM vini viUT ?=saMkliSTa vedanA nathI ? (pUrvapakSI kahe ke saMklezavALI vedanA nathI, to AcArya pUche che.) tINa vA = athavA tenuM = saMklezavALI vedanAnuM, sarUa fuM ? = svarUpa zuM che? * "ti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : jo puNya-pApanuM svarUpa pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe batAvyuM e pramANe che, to zuM gRhasthone arthanuM upAdAna, pAlana vageremAM saMklezavALI vedanA nathI thatI? A prakAranA graMthakAranA praznamAM pUrvapakSI kahe ke saMklezavALI vedanA thatI nathI, to AcArya pUche che- athavA saMklezavALI vedanAnuM svarUpa zuM che? TIkA : ___ yadyevaM = puNyapApayoH svarUpaM yathA'bhyadhAyi bhavatA nanvevaM,kiM gRhiNa: arthopAdAnapAlanAdiSu satsu ArttadhyAnAd, AdizabdAnAzAdiparigrahaH, vedanA na sakliSTA ? sakliSTevetyabhiprAyaH, kiM vA tasyAH = sakliSTAyAH vedanAyAH svarUpaM ? yadeSA'pi sakliSTA na bhavatIti gAthArthaH // 186 // TIkArya : nanuthI graMthakAra pUrvapakSIne pUche che-jo A pramANe che = je pramANe puNya ane pApanuM svarUpa tamArA vaDe kahevAyuM e pramANe che, to gRhIone arthanuM upAdAna, pAlanAdi karAye chate ArtadhyAna thavAne kAraNe zuM vedanA saMkliSTa nathI? arthAt saMkliSTa ja che, e prakArano graMthakArano abhiprAya che. athavA tenuM = For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 pravajyAvidhAnavastaka | 'kartha" hAra gAthA 186-180 saMkliSTa evI vedanAnuM, svarUpa zuM che? jethI A paNa = gRhasthonI arthanA upAdAna-pAlanAdinI vedanA paNa, saMkliSTa nathI thatI? "arthopAlAnapAnanAviSa" mAM mAri zabdathI nAza vagereno parigraha che ane nAri" mAM mAri padathI arthanA rakSaNano saMgraha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM AcAryae pUrvapakSIne pUcheluM ke puNya-pApanuM svarUpa zuM che? tyAre pUrvapakSIe uttara Apelo ke je svarUpathI saMkliSTa hoya ane saMkleza vaDe anubhavAya te pApa che ane tenAthI viparIta puNya che. tyAM AcArya pUrvapakSIne kahe che ke puNya-pApanuM lakSaNa AvuM hovAthI gRhavAsano tyAga pApanA udayathI thato hoya to, gRhavAsamAM rahenArane dhana kamAvavAmAM, dhananA pAlanamAM, rakSaNamAM ane nAzamAM ArtadhyAna thatuM hovAthI te ArtadhyAnarUpa pIDA e saMkleza nathI? arthAt saMkleza ja che. mATe tArA ja mata pramANe gRhavAsane paNa pAparUpe svIkAravo paDaze ane gRhavAsanA tyAgane arthanA upArjana, pAlanAdinI pIDAthI rahita svIkAravo paDaze, jethI gRhavAsano tyAga pAparUpa tuM nahIM kahI zake. A prakAranA AcAryanA kathana sAme pUrvapakSI kahe ke arthopAdAnAdi kriyAo saMklezarUpa nathI; kema ke te jIvananI AvazyakatA pUrI karavAnA upAyarUpa che. tene AcArya kahe che ke to pachI saMklezavALI vedanAnuM svarUpa zuM che?, jethI gRhasthanI arthopAdAnAdi kriyAo paNa saMklezarUpa nathI thatI? A prakAranA AcAryanA praznano javAba pUrvapakSI svayaM AgaLanI gAthAmAM Apaze. 186ll avataraNikA : parAbhiprAyamAzaya prihrnnaahavataraNikArya : pUrvagAthAnA aMte graMthakAre pUrvapakSIne pUchela ke saMkliSTa vedanAnuM svarUpa zuM che?, jethI gRhasthanI dhananA upAdAnAdi kriyAo saMklezarUpa banatI nathI ? tenA samAdhAnarUpe pUrvapakSIno je abhiprAya bane te rUpa paranA pUrvapakSInA, abhiprAyanI AzaMkA karIne te vedanAno sAdhumAM parihAra karatAM graMthakAra kahe che gAthA : gehAINamabhAve jA taM rU vaM imIe aha ittuN| jujjai a tayabhisaMge tadabhAve savvahA'juttaM // 187 // anvayArthI : mada-3tha thI AcArya pUrvapakSIne kahe che- nephAmA =gRhAdinA abhAvamAM nA=je (vedanA) che, taMte rUma =AnuM=saMkliSTa vedanAnuM, rUvaM=rUpaHsvarUpa, (tamArA vaDe) rUTuM=IcchAyela che. tamane =ane temAM abhivRMga hote chate=ghara, dhanAdimAM abhilASa hote chate, (sAdhumAM te saMkliSTa vedanAnuM For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 pravRjyAvidhAnavastuka | 'ka' dvAra | gAthA 180 svarUpa) gujJa=ghaTe che. tamAre tenA abhAvamAMegRhAdimAM abhivRMganA abhAvamAM, (sAdhumAM te svarUpa) trAgutta=sarvathA ayukta cheeghaTatuM nathI. gAthArtha : atha thI AcArya pUrvapakSIne pUche che ke gRhAdinA abhAvamAM je vedanA che, te saMkilaSTa vedanAnuM svarUpa tamArA vaDe savIkArAyeluM che, ane ghara, dhanAdimAM abhilASa hoya to sAdhumAM te savarUpa ghaTe che, gRhAdimAM abhilASanA abhAvamAM sAdhumAM te saMkliSTa vedanAnuM svarUpa sarvathA ghaTatuM nathI. TIkA : gehAdInAM = gRhadhanAdInAmabhAve yA vedanA tadrUpamasyA: = sakliSTAyAH vedanAyAH atheSTam = abhyupagataM bhavatA, etadAzaGkyAha-yujyate etadrUpaM tasyAH tadabhiSvaGge = gehAdiSvabhilASe sati, tadabhAve = abhiSvaGgAbhAve sarvathA = ekAntenAyuktaM tadrUpamasyA:, nirabhiSvaGgasya saGklezAyogAditi gaathaarthH||187|| TIkArya : atha thI graMthakAra pUrvapakSIne kahe che- gRha, dhanAdinA abhAvamAM je vedanA che te AnuM = saMkliSTa vedanAnuM, rUpa = svarUpa, icchAyuM che tamArA vaDe svIkArAyuM che. enI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che- temAM abhinkaMga hote chate = gRhAdimAM abhilASa hote chate = gRhAdimAM sAdhune abhilASa hote chate, tenuM = saMkliSTa vedanAnuM, A rUpa = pUrvapakSIe uparamAM kahyuM e svarUpa, ghaTe che = sAdhumAM saMgata thAya che. teno abhAva hote chate = abhivRMgano abhAva hote chate = sAdhune gRhAdimAM abhilASa nahIM hote chate, AnuM = saMliSTa vedanAnuM, te rUpa = pUrvapakSIe kahyuM te svarUpa, sarvathA = ekAMtathI, ayukta che =sAdhumAM ghaTatuM nathI, kema ke nirabhimpaMgane = abhilASa vagaranA sAdhune, saMklezano ayoga che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM AcAryae pUrvapakSIne pUchayuM ke saMkliSTa vedanAnuM svarUpa zuM che?, jethI gRhasthane dhananA upAdAnAdimAM saMkleza thato nathI? tenA javAbarUpe pUrvapakSI kahe che ke ghara, dhanAdi na hoya ane je pIDA thAya te saMklezarUpa che, AthI gRhastha te pIDAnA parivAra mATe dhanArjana vageremAM yatna kare che. mATe dhanArjana vageremAM yatna karavo e pIDAnA parivArano upAya che; ane jenI pAse ghara, dhanAdi kaMI nathI, tene sadA navuM navuM sthAna vagere zodhavuM paDe ane bhojanAdi mATe jyAM tyAM yAcanA karavI paDe, te saMklezarUpa che. A prakAranA pUrvapakSInA abhiprAyane sAme rAkhIne AcArya kahe che ke sAdhune ghara, bhojana-pANI vagereno abhilASa hoya ane te na maLe to saMklezavALI vedanA thAya; paraMtu gRhavAsano tyAga karanAra sAdhune sarvathA abhivRMga hoto nathI, ane abhivRMganA abhAvamAM sarvathA saMklezano abhAva hoya che. Azaya e che ke pravrajyA grahaNa karanAra mumukSu mAtra bAhya evA gRha vagereno ja tyAga karatA nathI, paraMtu ghara, dhanAdi uparanA rAgano paNa tyAga kare che. AthI rahevAnuM sthAna na maLe to paNa sAdhu upavanAdimAM rahIne dhyAna, svAdhyAyAdimAM yatna kare che. For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 pravajyAvidhAnavastuka | kartha' dvAra | gAthA 187-188 vaLI, kevala saMyamanA upaSTabhaka evA dehapAlana mATe sAdhu AhArAdinI yAcanA kare che ane AhArAdi na maLe topaNa nirAzasabhAvathI tapavRddhimAM yatna kare che ane saMyamano pariNAma vartato hovAthI sAdhuone leza paNa saMkleza prApta thato nathI. AthI munine sarvathA saMkleza nathI; jayAre gRhasthane to ghara, dhanAdi sarva padArtho pratye mamatva hovAthI dhAryA pramANe na maLe topaNa kleza thAya che, ane maLe topaNa te ghara, dhanAdinA rakSaNa, pAlana vageremAM kleza thAya che, ane aMte te sarvano nAza thAya topaNa kleza thAya che. tethI gRhavAsa pAparUpa che ane gRhavAsano parityAga sarva saMklezathI rahita hovAthI puNyarUpa che, e prakArano graMthakArano Azaya che. 18thA avataraNikA : etadeva smrthytiavataraNikArya : pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke gRhAdino tyAga karanArane ghara vageremAM abhivRMga hoya to tene saMklezavALI vedanA thaI zake, anyathA nahIM. e kathananuM ja samarthana kare che gAthA : jo ettha abhissaMgo saMtAsaMtesu paavheutti| aTTajjhANaviappo sa imIe saMgao rU vaM // 188 // anvayArtha : stha=ahIM=lokamAM, saMtAkukasatu ke asat evA gRhAdimAM pAhe nokapApano hetu evo je maTTA vikho=ArtadhyAnanA vikalparUpa mo=abhivRMga che, sakate rUma =AnuM= saMkliSTa vedanAnuM, raMgo vaM=saMgata rUpa che. * "tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : lokamAM vidhamAna ke avidhamAna evA gRhAdimAM pApanuM kAraNa evo je ArtadhyAnanA vikalparUpa abhiLaMga che, te saMkliSTa vedanAnuM ucita svarUpa che. TIkA : yo'tra loke'bhiSvaGgo-mU lakSaNaH sadasatsu gehAdiSu pApaheturiti pApakAraNaM ArttadhyAnavikalpaH= azubhadhyAnabhedo'bhiSvaGgaH sa khalu asyAH sakliSTAyA vedanAyAH saGgato rUpam=ucitasvarUpamiti gaathaarthH||188|| For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 188-189 261 noMdha : | '' zabda ajahad liMgavALo che ane sa: sarvanAma miSya no parAmarzaka che, satta: zabda : ne kAraNe puliMga che. TIkArtha : ahIM=lokamAM, sat ke asata hoya ke na hoya evA, gharAdimAM pApano hetu=pApanuM kAraNa, evo je mUcchanA lakSaNavALo abhiLaMga che, te kharekhara ArtadhyAnanA vikalparUpa=azubhadhyAnanA bhedarUpa, abhiLaMga AnuM saMkliSTa vedanAnuM, saMgata rUpa cheaucita svarUpa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke bAhya padArthomAM mamatva na hoya to sAdhune saMkleza thato nathI. tethI mamatva ja saMklezarUpa che, te batAvatAM graMthakAra kahe che ke lokamAM vidyamAna ke avidyamAna gRhAdimAM jIvane je mUcchano pariNAma che, te pApabaMdhanA kAraNabhUta evA ArtadhyAnanA vikalparUpa che ane Avo mUcchanA pariNAma saMkliSTa vedanAnuM ucita svarUpa che. AthI e phalita thAya ke gRhAdimAM prAyaH karIne mamatva thavAnI pUrI saMbhAvanA rahe che. tethI kadAca puNyanA udayathI bhautika sAmagrI vipula pramANamAM maLI hoya to paNa te bhautika sAmagrImAM gRhasthone mUccha rahe che. tethI mamatvane kAraNe gRhasthone saMkleza hoya che, jyAre vivekasaMpanna sAdhuo to koipaNa ThekANe mamatva rAkhatA nathI. tethI mamatvarahita evA tyAgIone saMklezarUpa vedanAno saMbhava nathI. ./188 avataraNikA : tataH ?i rUAdaavataraNitArtha : tenAthI zuM? arthAt sat ke asadu ghara vageremAM mUcchasvarUpa abhinkaMga saMkSiNa vedanAnuM ucita svarUpa che ema kahevAthI zuM prApta thayuM? ethI karIne kahe che gAthA : eso ajAyai daDhaM saMtesu vi akuslaannubNdhaao| puNNAo tA taM pi huneaM paramatthao pAvaM // 189 // anvayArtha : avunAguvaMtho e puuUT = ane akuzalAnubaMdhavALA puNyathI saMta, vi= satamAM paNa 8 = dRDha a = A = abhivRMga, nAyikathAya che, ta= te kAraNathI te pi = te paNa = akuzalAnubaMdhI puNya paNa, paramanjimo =paramArthathI pAvuM nej = pApa jANavuM. For Personal & Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 pravajyAvidhAnAvastuka | kartha' dvAra | gAthA 189 * "' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : akuzalAnubaMdhI puNyathI vidhamAna paNa gharAdimAM deTa abhiLaMga thAya che, te kAraNathI akuzalAnubaMdhI puNya paNa paramArthathI pApa jANavuM. TIkA : eSa ca=abhiSvaGgaH jAyate dRDham =atyarthaM satsvapi gehAdiSviti gamyate, kutaH? ityAha-akuzalAnubandhino mithyAnuSThAnopAttAt puNyAd, yasmAdevaM tat = tasmAttadapi=akuzalAnubandhi puNyaM jJeyaM paramArthataH pApaM, saGklezahetutvAditi gAthArthaH / / 189 // * "saMte vi'mAM "pa' dvArA e kahevuM che ke akuzalAnubaMdhI puNyathI avidhamAna gRhAdimAM to daDha abhivRMga. thAya che, paraMtu vidyamAna paNa gRhAdimAM dRDha abhidhvaMga thAya che. ke "pi''mAM 'Apa' dvArA e samuccaya karavo che ke akuzalAnubaMdhI pApa to pApa jANavuM ja, paraMtu akuzalAnubaMdhI te paNa = puNya paNa, pApa jANavuM. TIkArya : ane vidyamAna paNa gharAdimAM daDha=atyartha atyaMta, A abhinkaMga, utpanna thAya che. kyA kAraNathI? ethI kahe che- mithyA anuSThAna dvArA upArjAyela akuzalAnubaMdhavALuM puNya hovAthI vidyamAna paNa gharAdimAM daDha abhinDaMga thAya che. je kAraNathI Ama che=akuzalAnubaMdhI puNyathI daDha abhinDaMga thAya che, te kAraNathI te paNa=akuzalAnubaMdhavALuM puNya paNa, paramArthathI pApa jANavuM; kema ke akuzalAnubaMdhI puNyamAM saMklezanuM hetupaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bhUtakALamAM bAMdhela pApAnubaMdhI puNyanA udayathI prApta thayela gRhAdimAM jIvane atyaMta abhivRMga thAya che. tethI pApAnubaMdhI puNya paNa paramArthathI saMklezano hetu hovAne kAraNe pApa che. vaLI, pApAnubaMdhI puNya bhUtakALamAM sevela mithyAdharmanA anuSThAnathI baMdhAya che arthAt dharmanuM anuSThAna guNo vikasAvavA mATe na karyuM hoya, paraMtu anya koI bhautika AzayathI karyuM hoya, to te dharmanA anuSThAnathI pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che, je puNya saMklezanuM kAraNa che. tethI AvA akuzalAnubaMdhI puNya dvArA prApta thayelA gRhAdimAM paNa jIvane atyaMta abhinkaMga pedA thAya che. I18lA avatAraNikA : tathA caM avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke pApAnubaMdhIpuNyanA udayathI vidyamAna paNa gRhAdimAM daDha abhivaMga thAya che, ane te rIte daDha abhivaMga thavAthI zuM thAya che? te batAve che For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'karthI dvAra | gAthA 190 263 gAthA : kaiyA sijjhai duggaM? ko vAmo majjha vaTTae ? kaha vaa| jAyaM imaM? ti ciMtA pAvA pAvassa ya nidANaM // 190 // anvayArtha : vaphA si ?-durga kyAre sadhAze ? va ma vAmo vaTTa?=koNa mane vAma=pratikUla, varte che? da vA=athavA kevI rIte rUmaM=A=rAjAnuM pratikUlapaNuM, nA?=thayuM ? ti e prakAranI ciMtA pava=citA pAparUpa che pAvasa ya nilAIi=ane pApanuM nidAna che=kAraNa che. gAthArtha : | durga kyAre jitAze ? kayo rAjA mane pratikUla varte che? athavA kevI rIte rAjAnuM pratikUlapaNuM thayuM? e prakAranI ciMtA pAparUpa che ane pApanuM kAraNa che. TIkA : ___ kadA sidhyati durga = baladevapurAdi? ko vAmaH = pratikUlo me narapatirvarttate? kathaM vA jAtamidam = asya vAmatvaM ? iti = evaMbhUtA cintA pApA, saGkliSTArtadhyAnatvAt, pApasya ca nidAnaM kAraNam, aartdhyaanitvAti mAthArtha: I 220 TIkArya : durga = balavALA devanA purAdi = baLavAna rAjanA nagarAdi, kyAre sadhAze? kyo narapati mane nAma = pratikUla, varte che? athavA kevI rIte A = AnuM vAma7 = rAjAnuM pratikUlapaNuM, utpanna thayuM? e prakAranI ciMtA pAparUpa che; kema ke saMkliSTa = saMklezavALuM, ArtadhyAnapaNuM che, ane pApanuM nidAna che. = kAraNa che; kema ke te prakAranI ciMtAmAM ArtadhyAnapaNuM ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pApAnubaMdhI puNyanA udayathI prApta thayelA vaibhavamAM paNa jIvane atyaMta roga thAya che ane jo rAjA hoya to te rAganA kAraNe te vicAre ke baLavAna rAjAnAM nagara vagere huM kyAre sAdhI laiza?, jethI mAruM rAjaya moTuM thAya? vaLI koI baLavAna rAjA potAne pratikULa hoya to te vicAre ke kayo rAjA mane pratikULa che?, jethI huM te pratikULatAne dUra karuM? athavA to te vicAre ke A rAjAnuM pratikUlapaNuM kevI rIte thayuM?, jethI upAya sevIne te rAjAnuM pratikUlapaNuM huM dUra karuM? A prakAranI ciMtA pApAnubaMdhI puNyathI maLelA vaibhavathI thAya che, je saMklezavALuM ArtadhyAna hovAthI pAparUpa che arthAt jIvanA pApI adhyavasAya svarUpa che, je bhaviSyamAM anarthane pedA karAve tevI pApa prakRtinA baMdhanuM kAraNa che; kema ke AvI ciMtA ArtadhyAnarUpa che. For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra gAthA 190-191 vaLI, iSTanI prApti AdimAM ArttadhyAna hovA chatAM temAM jIvane koi bAhya saMkleza lAgato nathI; jyAre huM durga kyAre jItIza ?, vagere ArttadhyAna karatI vakhate jIvamAM khedanuM saMvedana hoya che. tethI AvA prakA2nI ciMtAne saMkliSTa ArttadhyAnarUpa kahela che, je saMkliSTa ArttadhyAnarUpa ciMtA pApa svarUpa che.190nA gAthA : 264 ia ciMtAvisaghAriadeho visae'vi sevai na jIvo / ciTThau a tAva dhammo saMtesu vi bhAvaNA evaM // 191 // anvayArtha : ia = A rIte ciMtAvisadhArianeddo = ciMtArUpI viSathI gherAyela dehavALo nIvo = jIva vijJava =viSayone paNa na sevaklR = sevato nathI. dho 6 tAva viH = ane dharma to dUra raho, vaM = A prakAre - je prakAre sat evA gRhAdimAM vRddhi AdinI ciMtA che e prakAre, anaMteSu vi = asamAM paNa mAvaLA = bhAvanA che = prApti AdinI ciMtA thAya che. gAthArtha : pApAnubaMdhIpuNyathI maLelA rAjyAdinI vRddhi AdinI ciMtA thAya che, e rIte ciMtArUpI viSathI vyApela zarIravALo jIva, dharma to dUra raho paraMtu viSayone paNa sevato nathI. abhiSyaMga hote chate vidhamAna gRhAdimAM vRddhi AdinI ciMtA che, e rIte avidhamAna paNa gRhAdimAM prApti AdinI ciMtA thAya che. TIkA : iti = evaM cintAviSaghAritadeho = vyAptazarIraH san viSayAnapi sevate na jIva:, tathA AkulatvAt, tiSThatu ca tAvaddhamrmmo viziSTApramAdasAdhyaH, asatsvapi gehAdiSviti gamyate abhiSvaGge sati bhAvanA evaM iti azubhacintA dharmmavirodhinI pApAdeveti gAthArthaH // 199 // * '"visavi'" mAM 'avi' thI jaNAvavuM che ke ciMtArUpI viSathI gherAyelA zarIravALo jIva dharma to sevato nathI, paraMtu viSayone paNa sevato nathI. * ''asaMtesu vi'' mAM 'pi' thI e kahevuM che ke gRhAdi hote chate to vRddhi AdinI ciMtA thAya che, paraMtu gRhAdi nahIM hote chate paNa prApti AdinI ciMtA thAya che. TIkArya : = A rIte = pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, ciMtArUpI viSathI ghArita dehavALo vyApta zarIravALo chato, jIva viSayone paNa sevato nathI; kema ke te prakAranuM - rAjyavRddhi, pratikULatAnivAraNa Adi thAya te prakAranuM, ciMtAmAM AkulapaNuM che; ane viziSTa apramAdathI sAdhya evo dharma to dUra raho, abhiSyaMga hote chate A prakAre = vidyamAna gharAdimAM vRddhi vagerenI ciMtA thAya che e prakAre, asat paNa = avidyamAna For Personal & Private Use Only =
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25. pravajyAvidhAnavastuka | "kartha" dvAra | gAthA 191 paNa, gRhAdimAM bhAvanA che = prApti vagerenI ciMtA thAya che. A prakAranI dharma sAthe virodhavALI azubha citA pApathI ja thAya che. mULagAthAmAM masaLelu vi pachI haripu e prakArano zabda adhyAhAra che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pApAnubaMdhI puNyanA udayathI prApta thayelA vaibhavavALA rAjA paNa rAjyavRddhinI, pratikULa rAjAne anukULa karavA vagerenI ciMtA kare che, ane AvA prakAranI ciMtAthI vyApta zarIravALo jIva prApta thayelA bhogone paNa bhogavato nathI, to pachI viziSTa prakAranA apramAdathI sAdhya evo dharma to kyAMthI seve ? sAmAnya rIte jIvo viSayomAM ati vRddhivALA hoya tyAre adhika-adhika viSayo meLavavAnI ciMtAmAM vyAkuLa hovAne kAraNe svasthatAthI bhogone paNa bhogavI zakatA nathI, paraMtu jyAre jIva zAstrIya padArthone sArI rIte bhAvana kare ane tenA baLathI vizeSa prakArano apramAdabhAva keLave, tyAre te jIva dharma karI zake che. tethI saMsAramAM rahelA sarva jIvo dharma karI zakatA nathI, phakta je lokone viSayo pratyenuM AkarSaNa ochuM che, teo gRhasthAvasthAmAM rahIne AMzika dharma karI zake che. AthI jeone sarvathA viSayonuM AkarSaNa nathI, tevA jIvo pravrajayA grahaNa karIne vizeSa prakArano dharma sAdhI zake che, e prakArano graMthakArano Azaya che. A rIte gAthA-190 ane 191nA traNa pAda dvArA akuzalAnubaMdhI puNyanA udayathI maLelA gRhAdimAM paNa jIvane dharma duSkara batAvyo. have akuzalAnubaMdhI pApanA udayathI nahIM maLelA gRhAdimAM paNa jIvane dharma ArAdhavo duSkara che, te batAvatAM kahe che je jIvone pApAnubaMdhI pApanA udayathI vaibhavAdi maLela na hoya teo paNa, "huM kaI rIte yatna karuM?, jethI mane vaibhavAdi maLe ?" ityAdi vicAraNAo kare che; kema ke teone paNa bhogomAM rAgano pariNAma varte che. AthI aprApta viSayone prApta karavAnI ciMtAmAM teo vyAkuLa hoya che ane viSayomAM gADha rAga hovAne kAraNe dharmanI virodhI evI azubha ciMtA teone pApanA udayathI sadA varte che. tethI teo dharmane kevI rIte sevI zake ? A pramANe jANIne viSayo pratyeno rAga ghaTADavA mATe sadA prayatna karavo joie ane jeone sarvathA viSayomAM rAga nathI tevA mahAtmAo pravrajayA grahaNa kare che, A prakArano prastuta gAthAno dhvani che. ||191). avataraNikA : etadevAha - avataraNikArya : gAthA-191 nA cothA pAdamAM kaheluM ke avidyamAna paNa gRhAdimAM A prakAre bhAvanA che. e bhAvanAne ja kahe che For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 192 gAthA : dINo jaNaparibhUo asamattho uarbhrnnmitte'vi| citteNa pAvakArI taha vi hu pAvaSphalaM eaN||192 // anvayArtha : vILo = dIna, gaUparimUja = janathI paribhUta, mamarAmittevi = udarabharaNamAtramAM paNa masamo = asamartha che, tada vi = topaNa vitte pAvAthI = cittathI pApane karanAro che; 3 pavitna = A pApanuM phaLa che. * 'Tu' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : dIna, lokothI gahiMta, peTa pUravAmAtramAM paNa asamartha che, topaNa cittathI pApane karanAro che; A pApAnubaMdhIpApanuM phaLa che. TIkA : dIna: kRpaNaH janaparibhUto lokagarhitaH asamarthaH udarabharaNamAtre'pi Atmambharirapina bhavati,cittena pApakArI tathApi tu, evaMbhUto'pi san asadicchayA pApacitta ityarthaH, pApaphalametaditi janmAntarakRtasya kAryaM bhAvinazca kAraNamiti gAthArthaH // 192 // TIkArya : dIna-kRpaNa, janathI paribhAva pAmeloDyulokathI gaha pAmelo, udara bharavAmAtramAM paNa asamartha che =potAnA peTane bharanAra paNa thato nathI; topaNa cittathI pApane karanAra che=AvA prakArano paNa chato asahnI icchAthI pApI cittavALo che. AnaMdIna, janathI paribhUta ane udara bharavAmAtramAM paNa asamartha che topaNa cittathI pApakArI che e, pApanuM phaLa che. "pApa' zabdanuM ja tAtparya khole che- janmAMtaramAM karAyelA pApanuM kArya che ane bhAvinuM bhaviSyamAM thanAra pApanuM, kAraNa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : keTalAka jIvone bhUtakALanA pApAnubaMdhIpApanA udayathI bhogo prApta thayelA hotA nathI, chatAM bhogomAM gADha rAga hoya che; arthAt A bhavamAM dhanAdi vagaranA hoya che, lokomAM niMdApAtra thAya che ane potAnuM peTa bharavA mATe paNa asamartha hoya che, chatAM asat evA viSayonI icchA karI karIne teo ArtadhyAna karanArA hoya che, jethI paralokamAM paNa teo AvA dInAdi bhAvavALA thAya che. A rIte gAthA-189 thI 192 nA kathananuM tAtparya e che ke pApanA anubaMdhavALA jIvone viSayo pratye gADha rAga hoya che, tethI teone bhUtakALanA puNyanA udayathI vaibhavAdi maLyA hoya to vadhAravA vagerenI ane bhUtakALanA pApanA udayathI vaibhavAdi na maLyA hoya to meLavavA vagerenI satata ciMtA vartatI hoya For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 192-193 260 che. AthI teo gRhavAsamAM rahIne viziSTa apramAdathI sAdhya evA dharmamAM yatna karI zakatA nathI. tethI pApAnubaMdhIpuNya ane pApAnubaMdhIpApa e baMne pAparUpa che. II192 avataraNikA : yadyevaM kiM viziSTaM tarhi puNyaM ? ityatrAha avataraNikA : gAthA-189 mAM graMthakAre sthApana karyuM ke bhUtakALanA akuzalAnubaMdhI puNyanA udayathI vidyamAna paNa gRhAdimAM dRDha abhiSyaMga thAya che, tethI akuzalAbaMdhI puNya paNa paramArthathI pApa che ane gAthA-191 nA aMte kahyuM ke akuzalAnubaMdhI pApanA udayathI avidyamAna gRhAdimAM paNa prApti AdinI ciMtA thAya che. tyAM prazna thAya ke jo A pramANe che to kevuM viziSTa evuM puNya che ? e prakAranI zaMkAmAM graMthakAra kahe che gAthA : - saMtesu vi bhogesuM nAbhissaMgo daDhaM aNuTThANaM / atthi a paralogaMmi vi punnaM kusalANubaMdhimiNaM // 193 // anvayArtha : aMteSu vi = (jenA udayathI) sat paNa moLeluM = bhogomAM Dha = dRDha amirUMno na = abhiSyaMga thato nathI, paratnomi vi Ja = ane paralokaviSayaka paNa anuDhDhALuM = anuSThAna asthi = che, phaLa sabhAnuvaMdhim putraM = e kuzalAnubaMdhavALuM puNya che. gAthArtha : jenA udayathI vidhamAna paNa bhogomAM dRDha abhiSyaMga thato nathI, ane paralokanA viSayamAM paNa dAna, dhyAnAdi anuSThAna che, e kuzalAnubaMdhI puNya che. TIkA : iha yadudayAt satsvapi bhogeSu zabdAdiSu nAbhiSvaGgo dRDham = atyartham, anuSThAnaM asti ca paraloke'pi dAnadhyAnAdi, puNyaM kuzalAnubandhIdaM, janmAntare'pi kuzalakAraNatvAditi gAthArthaH // 193 // * ''khammAntarevi'' mAM 'pi' thI e jaNAvavuM che ke kuzalAnubaMdhI puNya A bhavamAM to kuzalanuM kAraNa che, paraMtu janmAMtaramAM paNa = parabhavamAM paNa, kuzalanuM kAraNa che. * "nadhyAnAvi'' mAM Ari zabdathI tattvazravaNano saMgraha che. * "sattvapi'" mAM 'api' thI e samuccaya karavo che ke je puNyanA udayathI avidhamAna zabdAdi bhogomAM to abhiSyaMga thato nathI, paraMtu vidhamAna paNa zabdAdi bhogomAM dRDha abhiSyaMga thato nathI. For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 pravajyAvidhAnavastaka | 'kathI hAra | gAthA 193-194 * "zadbhAvipu" mAM mAri padathI rUpa, rasa, gaMdha ane sparza viSayaka bhogonuM grahaNa che. ke "ratnokrepi' mAM mapi' thI e kahevuM che ke kuzalAnubaMdhI puNyanA udayathI A lokaviSayaka to daDha abhivRMgA vagara bhogAdi karma che, paraMtu paralokaviSayaka paNa dAna, dhyAnAdi anuSThAna che. TIkA : ahIM = A lokamAM, jenA = je puNyanA, udayathI vidyamAna paNa zabdAdi bhogomAM daDha = atyaMta, abhivaMga thato nathI, ane paralokaviSayaka paNa dAna, dhyAnAdi anuSThAna che, e kuzalAnubaMdhI puNya che; kema ke janmAMtaramAM paNa kuzalanuM kAraNapaNuM che, e prakArano gAthArtha che. gAthA : parisuddhaM puNa eaMbhavaviDavinibaMdhaNesu visesuN| jAyai virAgaheU dhammajjhANassa ya nimittaM // 194 // anvayArtha : parizuddha pu pa = vaLI parizuddha evuM A = kuzalAnubaMdhI puNya, mavavivinighaMgho; = bhavarUpI viTapInA nibaMdhana evA vasANuM = viSayomAM virAsAde nAyaDu = virAgano hetu thAya che, thamajjAsya ya nimitte = ane dharmadhyAnanuM nimitta che. gAthArtha : vaLI parizuddha evuM kuzalAnubaMdhI puNya saMsArarUpI vRkSanA bIjabhUta evA viSayomAM virAgano hetu bane che ane dharmadhyAnanuM kAraNa che. TIkA : ___parizuddhaM punaretad = abhyAsavazena kuzalAnubandhi puNyaM, bhavaviTapinibandhaneSu viSayeSu saMsAravRkSabIjabhUteSvityarthaH, jAyate virAgahetuH = vairAgyakAraNaM, dharmadhyAnasya ca nimittaM, mahApuNyavatAM mahApuruSANAM tathopalabdheriti gAthArthaH / 194 // TIkArtha : vaLI dAnAdi abhyAsanA vazathI parizuddha evuM A=kuzalAnubaMdhI puNya, bhavarUpI viTapinA nibaMdhana =saMsArarUpI vRkSanA bIjabhUta, evA viSayomAM virAgano hetu=vairAgyanuM kAraNa, thAya che ane dharmadhyAnanuM nimitta che; kema ke mahApuNyavALA mahApuruSomAM te prakAranI vidyamAna paNa gRhAdino tyAga karIne saMyama grahaNa kare te prakAranI, upalabdhi cheHprApti che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA-189 thI 192mAM pApAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhIpApanuM svarUpa batAvyuM. have For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 193 thI 15 29 puNyAnubaMdhIpuNyanuM svarUpa batAvatAM kahe che ke jenA udayathI saMsAramAM prApta thayelA paNa bhogomAM atyaMta abhidhvaMga thato nathI, ane paralokanA viSayamAM paNa upayogI evuM dAna, dhyAna, tattvazravaNarUpa anuSThAna thAya che, e kuzalAnubaMdhI puNya che; kema ke te puNya janmAMtaramAM paNa kuzalanuM kAraNa che. Azaya e che ke bhUtakALamAM sAro dharma karelo hoya to puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che, jenA kAraNe vartamAnamAM bhogo prApta thAya che, ane te maLelI bhogasAmagrImAM sarvathA rAga na hoya tevA jIvo to saMyama grahaNa kare che; paraMtu jeone te maLelI bhogasAmagrI pratye gADha nahIM paNa kAMIka rAga che, teo puNyathI prApta thayelA te bhogone nirAkuLatApUrvaka bhogave che, chatAM bhogo pratye gADha rAga nahi hovAthI teone dharma upAdeya lAge che. AthI teo paralokamAM hitanuM kAraNa bane evuM potAnI zakti anusAra dAna kare che, paramAtmAnuM dhyAna kare che ane saMtuzAstronuM zravaNa kare che; kema ke AvA jIvoe bhUtakALamAM puNya bAMdhyuM che te kuzaLa phaLavALuM che, jenA kAraNe teone bhUtakALanA puNyathI maLela bhogasAmagrI paNa bhAvinA hitanuM kAraNa bane che. vaLI, A puNyAnubaMdhI puNya paNa abhyAsanA vazathI vizeSa prakAre parizuddha thAya che. te A rIte puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI jIva prApta thayelA bhogone paNa gADha rAgathI bhogavato nathI ane dAna, dhyAnAdi pravRttio kare che, je dAna, dhyAnAdi anuSThAnanA abhyAsathI puNyAnubaMdhI puNya parizuddha bane che ane parizuddha banelo te puNyAnubaMdhI puNyano udaya jIvamAM viSayo pratye virAga utpanna kare che ane dharmadhyAnanuM kAraNa bane che; kema ke saMsAramAM dekhAya che ke mahApuNyazALI mahApuruSo prApta thayelA vaibhavAdine paNa taNakhalAnI jema choDIne pravrayA grahaNa kare che. ll193/194 avataraNikA : etacca viSayavirAgAdi mahatsukhamityAha - * "viSayavirAmari" mAM mAri padathI dharmadhyAnanuM grahaNa karavAnuM che. avataraNitArtha : ane A pUrvagAthAmAM kahyuM ke parizuddha puNyAnubaMdhI puNya viSayomAM virAgano hetu bane che ane dharmadhyAnanuM nimitta che e, viSayavirAgAdi bhAvo mahAna sukharUpa che; e pramANe kahe chegAthA : jaM visayavirattANaM sukkhaM sjjhaannbhaaviamiinnN| taM muNai muNivaro ccia aNuhavao na uNa anno'vi // 195 // anvayArtha : vijayavirattA = viSayothI viraktone(ane) sAmavikaLa= sadhyAnathI bhAvita mativALAne jhaM suvarNa = je sukha che, te = tene majuvo = anubhavathI munivaro trima = munivara ja mukhaDuM = jANe che, na 3UT #ovi= paraMtu anya paNa nahIM. For Personal & Private Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 15. gAthArtha : viSayothI virAga pAmelA jIvone ane sadhyAnathI bhAvitA mativALA jIvone je sukha che, te sukhane anubhavathI munivara ja jANe che, paraMtu anya paNa jANe che ema nahi. TIkA : ___ yadviSayaviraktAnAm asadicchArahitAnAM saukhyaM saddhyAnabhAvitamatInAM ca dharmadhyAnAdibhAvitacittAnAM, tat manute-jAnAti munivara eva sAdhurevAnubhavataH anubhavanena, na punaranyo'pi asAdhuH, tathA'nubhavAbhAvAditi gathArtha: hA * "dharmadhyAna'' mAM zabdathI zukladhyAna, zAstrAdhyayana ane zAstrazravaNano saMgraha che. * "mannova" mAM "mA" thI e samucya karavAno che ke munivara paNa jANe che, ane anya paNa jANe che ema nahi, paraMtu kevala munivara ja jANe che. TIkArya : viSayothI viraktone asadranI IcchAthI rahita jIvone, ane sadhyAnathI bhAvitA mativALAone dharmadhyAnAdithI bhAvita cittavALAone, je sau=sukha che, te anubhavathI=anubhavavA dvArA, munivara ja= sAdhu ja, jANe che, paraMtu asAdhu evA anya paNa jANe che ema nahi; kema ke te prakAre=sukhano je prakAre munine anubhava che te prakAre, anubhavano abhAva che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : puNyAnubaMdhI puNyavALA jIvonuM puNya jyAre parizuddha bane che, tyAre zabdAdi viSayo pratye rahelo thoDo paNa rAga teomAMthI cAlyo jAya che, jenA kAraNe teomAM pUrve rahetI thoDI paNa vyAkuLatA cAlI jAya che. AthI teo satzAstro bhaNIne dhyAnathI bhAvita mativALA bane che, tethI teonuM citta sadA dharmadhyAnAdimAM pravRtta hoya che; ane viSayonI vyAkuLatA vagaranA cittavALA te jIvo zreSTha koTinuM je sukha anubhave che te munivaro ja jANe che, te sivAya koI paNa saMsArI jIvo te sukha jANI zakatA nathI arthAt devendro, cakravartI, mahArAjAone paNa te sukhano anubhava thaI zakato nathI, phakta mahAtmAo ja te sukhane anubhave che. 19pA avataNikA : etadeva smrthytiavataraNitArtha : pUrvagAthAmAM viSayonA virAgAdivALA jIvone thatuM mahAna sukha batAvyuM. enuM ja prastuta gAthAmAM samarthana kare che For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRjyAvidhAnavastuka | "katha' dvAra | gAthA 196 201 gAthA : kaMkhijjai jo attho saMpattIe na taM suhaM tassa / icchAviNivittIe jaM khalu buddhappavAdo'yaM // 196 // anvayArtha : no arthI = je artha vagi = icchAya che, te saMpattI = tenI saMpattithI sudaM ra= te sukha nathI, naM hatu= je kharekhara phavivittI = icchAnI vinivRttithI che. artha = A vRddhAvAva = buddhano pravAda che = AptapuruSono pravAda che. gAthArtha : je artha icchAya che te arthanI saMprAptithI te sukha nathI thatuM je sukha kharekhara icchAnI vinivRttithI thAya che. A AptapuruSonuM kathana che. TIkA : kAkSyate = abhilaSyate yo'rthaH stryAdiH sampattyA = samprAptyA na tatsukhaM tasya arthasya icchAvinivRtyA'tra yatkhalu sukhaM, buddhapravAdo'yam = AptapravAdo'yamiti gAthArthaH // 196 // * "sthAHi" mAM zabdathI rasanAdi cAreya iMdriyonA viSayabhUta khAdhAdi padArthonuM grahaNa karavAnuM che. TIkArtha : strI Adi rUpa je artha = padArtha, icchAya che, te arthanI saMpattithI=saMprAptithI, te sukha nathI, je sukha kharekhara ahIM = saMsAramAM, icchAnI vinivRttithI che. A buddhano pravAda che = A Aptano pravAda che = AptapuruSanuM kathana che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMsArI jIvone icchita padArthanI prAptithI sukhano anubhava thAya che, e sukha sivAya anya sukhano saMsArI jIvone anubhava hoto nathI; jyAre munione je sukhano anubhava thAya che, te anupama koTino hoya che. ane AptapuruSonA vacananA baLathI prastuta gAthAmAM munionuM te zreSTha sukha batAve che saMsArI jIvone potAnI icchA pramANe prApta thayelA strI, bhojana vagere bhautika padArthonA bhogakALamAM thatA sukhanA anubhava karatAM, viSayonA vairAgyane kAraNe jayAre viSayonI icchAnI nivRtti thAya che, tyAre jIvane mahAna sukha thAya che; kema ke viSayonI IcchA AkuLatArUpa che, ane te icchAthI AkuLa thayelo jIva je zramarUpa kriyA kare che te kharekhara bhogapadArtha che, jemAM sukha nathI, paraMtu te zramarUpa kriyAthI jIvanI icchAnuM kSaNika zamana thAya che, te icchAnA zamanathI jIvane kSaNika sukhano anubhava thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha" dvAra | gAthA 19-190 vaLI virakta jIvone icchAnI nivRtti thayela hovAne kAraNe te icchAnivRttithI avicchinna sukhanI dhArA cAle tevo vairAgya hovAthI karmano baMdha paNa thato nathI. tethI bhAvinI apekSAe paNa te avicchinna sukha vizeSa sukhanuM kAraNa bane che, tethI Apta puruSo saMsAranA bhogothI thatA zreSThamAM zreSTha sukha karatAM paNa icchAnI nivRttine zreSTha sukha kahe che. I19dI avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke icchita arthanI prAptithI te sukha nathI thatuM ke je sukha icchAnI nivRttithI thAya che. tethI e nakkI thayuM ke IcchAnivRttithI ja mahAna sukha thAya che, tyAM muktinI prAptinA zreSTha sukha sAthe vyabhicAra che, te A rIte mukti prakRSTa sukhasvarUpa che ane muktinI icchAthI ja muktinA upAyomAM pravRtti thAya che ane muktinA upAyomAM pravRtti karavAthI muktinI prApti thavArUpa zreSTha sukha thAya che. mATe icchAnI nivRttithI ja mahAna sukha thAya che tema kahI zakAya nahi, paraMtu muktinI icchAthI ja muktinuM zreSTha sukha thAya che, ema kahevuM paDe. A prakAranI zaMkAnuM uddabhAvana karIne tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe chegAthA : muttIe vabhicAro taM No jaM sA jiNehi pnnttaa| icchAviNivittIe ceva phalaM pagarisapattaM // 197 // anvayArtha : | muttI vamavAra (icchAvinivRttithI thatA mahAna sukhano) mukti sAthe vyabhicAra che, A prakAranI zaMkA karIne graMthakAra kahe che.) te =te barAbara nathI; gaM=je kAraNathI rUchAvivi vevaka icchAnI vinivRttinuM ja parisaMpanna panna prakarSaprApta phaLa sI==mukti, nirdi panna jino vaDe prarUpAyelI che. gAthArtha : icchAnI nivRttithI zreSTha sukha che e kathanano muktinI sAthe vyabhicAra che, AvI zaMkA karIne graMthakAra kahe che ke te kathana barAbara nathI; je kAraNathI icchAnI vinivRttinA ja prakarSathI prApta thayelA phaLarUpa mukti jinezvaro vaDe kahevAyelI che. TIkA : muktyA vyabhicAraH, tatkAGkSaNe tatprAptyaiva sukhabhAvAd, etadAzakyAha - tat na, yad = yasmAdasau = muktirjinaiH prajJaptA = tIrthakarairuktA icchAvinivRttereva phalaM, na punaricchApUrvakamiti, prakarSaprAptaM = sAmAyikasaMyatAderArabhyotkarSeNa niSThAM prAptamiti gAthArthaH // 197 // For Personal & Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 197 TIkArya : = icchAnI nivRttithI thatA mahAna sukhano mukti sAthe vyabhicAra che; kema ke tenA kAMkSaNamAM = muktinI icchA karavAmAM, tenI = muktinI, prAptithI ja sukhano bhAva che - sadbhAva che. A kathananI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che- te nathI = icchAnivRttithI thatA mahAna sukhano mukti sAthe vyabhicAra che te barAbara nathI; je kAraNathI jino vaDe = tIrthaMkaro vaDe, prakarSathI prApta = sAmAyikasaMyatAdithI AraMbhIne utkarSathI niSThAne arthAt samAptine pAmeluM evuM, icchAnI vinivRttinuM ja phaLa A = mukti, prarUpAi che = kahevAi che, paraMtu mukti icchApUrvaka thAya che, ema nahi, e prakAre gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvapakSI kahe che ke saMsArI jIvone pote icchela bhautika padArthonI prAptithI je sukha thAya che, tenA karatAM icchAnI nivRttithI munine atizaya sukha thAya che, A kathanano muktinI sAthe vyabhicAra che; kema ke je rIte icchAthI mahAtmAo mokSanA upAyamAM pravRtti kare che ane mokSanI prAptithI mahAtmAone mokSanuM mahAna sukha thAya che; te rIte saMsArI jIvo bhoganI icchAthI bhoganA upAyamAM pravRtti kare che ane bhoganI prAptithI teone kSaNika sukha thAya che. Ama, muktinI icchAthI sAdhune jyAre muktinI prApti thAya che tyAre mahAna sukha thAya che; paraMtu icchAnI nivRttithI mahAna sukha thatuM nathI. A prakAranI pUrvapakSanI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che ke A kathana barAbara nathI; kema ke bhagavAne mokSanI icchAthI mokSanI prApti thAya che, tema kahyuM nathI, paraMtu icchAnI nivRttinuM phaLa mokSa che ema kahyuM che. vaLI icchAnI nivRttinuM prakarSaprApta phaLa mokSa che arthAt sAdhaka AtmAne prathama sarva bhautika padArthomAM icchAnI nivRtti thAya che, tyArapachI mokSanI icchAnI paNa nivRtti thAya che; ane te mokSanI icchAnI nivRtti prakarSane pAme che, tyAre jIva vItarAga ane sarvajJa bane che, ane jIvanI te vItarAgaavasthA bhAvathI mukti che; ane vItarAga ane sarvajJa banela te jIvanA AyuSyano kSaya thAya tyAre te sarva karmothI mukta thAya che, mATe dravyathI paNa mukta bane che. tethI icchAnI nivRttinA prakarSaprApta phaLarUpa mokSa che. AnAthI e phalita thAya ke saMsArI jIvo bhoganI icchAthI bhogamAM pravRtti kare che, jenA kAraNe teone kSaNabhara bhoganI icchA zAMta thavAthI kSaNika sukhano anubhava thAya che; jyAre munione bhoganI icchAnA zamanathI dIrgha kALanuM sukha thAya che, ane saMyamanA yogonA sevanane kAraNe teonI icchAnuM adhika adhika zamana thAya che, jethI krame karIne teone adhika adhika sukha thAya che, ane sarvathA icchAnA abhAvanI prApti thAya tyAre teone sarvottama evA mokSasukhanI prApti thAya che. A pramANe graMthakArano Azaya che. / / 197 // avataraNikA : viSNu - 203 For Personal & Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 pravajyAvidhAnavastuka | 'katha' dvAra | gAthA 198 avataraNikArya : pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke icchAnivRttinuM prakarSaprApta phaLa mokSa che, tethI saMsAramAM paNa IcchAnivRttithI ja zreSTha koTinuM sukha thAya che ane Icchita bhoganI prAptithI tuccha evuM kSaNika sukha thAya che. e vAtane puSTa karavA mATe jhi' thI samuccaya karatAM graMthakAra kahe che gAthA : jassicchAe jAyai saMpattI taM paDuccimaM bhnniaN| muttI puNa tadabhAve jamaNicchA kevalI bhaNiyA // 198 // anvayArtha : rUchAicchA vaDe nasaM=jenI saMpattI=saMprApti nA =thAya che, te pahucaMeteneete icchAnA vilayAdikarUpa arthane, AzrayIne, rU 3i==va ityAdi, kahevAyuM che; muttI punaHvaLI mukti taddamAveetenA=IcchAnA, abhAvamAM thAya che, =je kAraNathI mAcchI vastI mAyA anicchAvALA kevalIo kahevAyelA che. gAthArtha : icchA vaDe je arthanI saMprApti thAya che, icchAnA vilayAdikarUpa te arthane AzrayIne gAthA-16mAM "kSAMte' ityAdi kahevAyuM che. vaLI mukti icchAnA abhAvamAM thAya che, je kAraNathI anicchAvALA kevalIo kahevAyelA che. TIkA : yasyArthasyecchayA pravRttinimittabhUtayA jAyate samprAptistam arthaM ( ? icchA) vilayAdikaM pratItyedaM bhaNitaM 'kAkSyata' ityAdi, muktiH punastadabhAve icchA'bhAve jAyate, kuta ityAha-yad=yasmAdanicchA: kevalino bhaNitAH, amanaskAH kevalina' iti vacanAditi gAthArthaH // 198 // noMdha : TIkAmAM vinaraE che. tene sthAne vinaMti pATha hoya tema bhAse che ane tyAM mAtra padathI icchAnI. maMdatAnuM grahaNa karavAnuM che; ane tenAthI e prApta thAya ke saMsArI jIvone paNa jema jema bhautika arthanI icchA zAMta thatI jAya che, tema tema adhika-adhikatara sukha thatuM jAya che, ane jyAre sarva icchAo vilaya=nAza, pAme che tyAre vizeSa prakAranuM sukha thAya che; ane jema jema icchA vadhatI jAya che, tema tema vyAkuLatA vadhAre hovAthI bhautika padArthothI paNa prApta thatuM sukha hIna-hInatara thatuM thAya che. TIkArtha : pravRttinI nimittabhUta evI icchA vaDe je arthanI saMprApti thAya che, icchAnA vilayAdikarUpa te arthane For Personal & Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 198 AzrayIne A=Ayate ityAdi, kahevAyuM che. vaLI tenA abhAvamAM=icchAnA abhAvamAM, mukti thAya che. kayA kAraNathI ? ethI karIne kahe che- je kAraNathI kevalIo anicchAvALA kahevAyA che; kema ke "amanaska=mana vagaranA, kevalIo che" e prakAranuM zAstramAM vacana che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhautika padArtho meLavavA mATenI pravRttinI nimittabhUta evI icchAthI saMsArI jIvo bhautika padArtho meLavavA mATe pravRtti kare che, je pravRttithI teone bhautika artho maLe che ane bhautika padArtho maLavAne kAraNe teone sukha thAya che; ane yogIone bhautika padArthoviSayaka icchAnA vilayAdikarUpa arthane AzrayIne gAthA-196 mAM kahyuM ke icchAnivRttithI yogIone sAMsArika sukha karatAM atizayata sukha thAya che. 205 vaLI, mukti icchAnA abhAvathI thAya che. tenAthI e prApta thAya ke jema saMsArI jIvone sAMsArika bhoganI icchA thai ane bhoga meLavavAnA prayatnathI bhoganuM sukha maLe che, tema yogIone muktinI icchA thai ane mukti meLavavAnA prayatnathI muktinuM sukha maLyuM, tema na kahI zakAya; kema ke jema saMsArI jIvone bhoganI icchAthI bhoganuM sukha maLe che, tema yogIone mokSanI icchAthI mokSanuM sukha nathI maLatuM, paraMtu mokSanI icchA thavAthI bhautika padArthonI icchAno uccheda thAya che ane krame karIne mokSanI icchAno paNa nAza thAya che, tyAre sarva prakAranI icchAnI nivRttithI mokSanuM sukha maLe che. tethI icchAnI nivRttithI zreSTha sukha thAya che, e vAta siddha thai; kema ke anicchAthI mokSarUpa prakRSTa sukha pragaTa thAya che. ahIM prazna thAya ke mokSa sarva prakAranI anicchAthI thAya che emAM pramANa zuM che ? tethI kahe che - kevalIo anicchAvALA hoya che; kema ke zAstramAM kahyuM che ke kevalI 'mane mokSa prApta thAo' tevA manavALA nathI, ane mokSa kevalIne thAya che, kevalI sivAya anya koine nahIM. vaLI, prAraMbhika bhUmikAmAM yogIone mokSa meLavavAnI icchA thAya che, topaNa kevalajJAnathI mokSa thaze ane kevalajJAna vItarAga thayA pachI thAya che ane vItarAga thavA mATe sarva icchAonuM zamana karavuM paDe che. tethI sarva icchAo zamAvavA mATe yogIo anicchAnI icchA kare che ane te anicchAnI icchA jIvane icchAnA ucchedanA upAyabhUta evA tapa-svAdhyAyAdimAM sudRDha yatna karAve che, jenA baLathI kSapakazreNI prApta karIne jIva vItarAga bane che. tethI e phalita thayuM ke mokSanuM mahAna sukha to icchAnI nivRttinA prakarSathI thAya che. 198 avataraNikA : evaM tarhi prathamamapi pravrajyAdau tadicchA'zobhanA prApnotItyetadAzaGkyAha avataraNikArtha : A rIte to = icchAnivRttinuM ja prakarSaprApta phaLa mukti che ane icchAnA abhAvamAM mukti thAya che e rIte to, prathama paNa pravrajyAdimAM tenI = mokSanI, icchA azobhana prApta thAya. tethI mokSArthIe pravrajyA Adi paNa mokSanI icchAthI grahaNa karavA joie nahIM; kema ke mokSanI icchA e mokSanuM kAraNa nathI, paraMtu icchAnI nivRtti ja mokSanuM kAraNa che. enI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che For Personal & Private Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 199 gAthA : paDhamaM pijA ihecchA sA'vi pasattha tti no pddikkutttthaa| sA ceva tahA heU jAyai jamaNicchabhAvassa // 199 // anvayArtha : phuda = ahIM = saMsAramAM, paDha6 pi = prathama paNa (pravrajyAAdinA kALamAM) nA = je cha = IcchA che, sAvi = te paNa patthA = prazasta che, tti = ethI Da = pratikRSTa nathI; = = je kAraNathI tahIM = te prakAre (abhyAsa karAtI evI) sI grevaM te ja =mokSaviSayaka icchA ja, macchamAvasa deza= anicchAbhAvano=kevalIpaNAno, hetu nAyaDu = thAya che. gAthArtha : pravajyAgrahaNa vagerenA kALamAM paNa mokSanA viSayavALI je icchA che, te paNa saMsAramAM prazasta che, ethI praSeidha karAI nathI; je kAraNathI sAmAyikasaMcatAdinA anuSThAnarUpe abhyAsa karAtI evI mokSanI icchA ja kevalIpaNAnuM kAraNa che. TIkA : __prathamamapi pravrajyAdikAle yA ihecchA muktiviSayA, sApi tasyAmavasthAyAM prazastetikRtvA no pratikruSTA= na pratiSiddhA, kimityata Aha-saivecchA tathA = tena prakAreNa = sAmAyikasaMyatAdyanuSThAnarU peNAbhyasyamAnA heturjAyate yad = yasmAdanicchabhAvasya = kevalitvasyeti gAthArthaH // 199 // * "pravrukyA vAtsaM" mAM mAri padathI asaMga anuSThAna prApta na thAya tyAM sudhIno abhyAsa jenAthI karI zakAya evA sarva anuSThAnanA kALanuM grahaNa karavAnuM che. * "sADava" mAM 'pi' thI e kahevuM che ke pravajyAdina kALamAM pravrajyAdinA viSayavALI icchA to prazasta che ja, paraMtu muktinA viSayavALI te paNa = icchA paNa, prazasta che. TIkArya : ahIM = saMsAramAM, prathama paNa pravrayAdikALamAM muktinA viSayavALI je icchA che, te paNa te avasthAmAM = pravajyAgrahaNAdinA kALamAM, prazasta che, ethI karIne pratiSedhAI nathI. mokSanA viSayavALI icchA kayA kAraNathI prazasta che? ethI karIne kahe che-je kAraNathI te prakAre = sAmAyikasaMyatAdinA anuSThAnarUpe, abhyAsa karAtI evIte ja icchA = mokSanA viSayavALI jaicchA, anicchAbhAvano = kevalIpaNAno, hetu thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM e rIte icchAnI nivRttithI mokSa thAya che, tethI pravrayAgrahaNAdi anuSThAna karatI vakhate paNa mokSanI icchA karavI na joie; paraMtu anicchA mokSanuM kAraNa hovAthI prathama paNa anicchAmAM For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 199-200 200 yatna karavo joie. A prakAranI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che ke pravrayAgrahaNAdinA kALamAM paNa mokSaviSayaka icchA prazasta che, AthI bhagavAne mokSanI icchA karavAno niSedha karyo nathI. ahIM prazna thAya ke je jenuM kAraNa na hoya temAM pravRtti karavAthI jema te phaLa maLe nahIM, tema mokSanI icchA paNa mokSanuM kAraNa na hoya to mokSanI icchA karavAthI mokSarUpa phaLa maLI zake nahi; Ama chatAM mokSanA viSayavALI icchAne prazasta kema kahI? tethI kahe che ke mokSanI icchA mokSanA upAyamAM pravRtti karAve che ane prathama bhUmikAmAM sAmAyikasaMyatAdi anuSThAna karavArUpe abhyAsa karAtI evI mokSanI icchA kevalajJAnanuM kAraNa bane che. Azaya e che ke prAraMbhika bhUmikAmAM jIva mokSanI ane mokSanA upAyonI icchA kare che, je icchAthI jIvanI saMsAranI bhogaviSayaka icchAo zamI jAya che ane jIva apramAdabhAvapUrvaka saMyamamAM yatna karI zake che. A rIte saMyamamAM yatna karatA jIvano saMyamano abhyAsa prakarSavALo thAya che, tyAre jIva asaMga avasthAne pAme che ane te vakhate jIvanI mokSanI icchA paNa nivartana pAme che; ane te asaMgabhAva prakarSane pAme che, tyAre jIva kevalajJAna pAme che. AthI prathama bhUmikAmAM mokSanI icchA prazasta che, mATe bhagavAne mokSaviSayaka icchA karavAno niSedha karyo nathI. 19 avataraNikA : itazca pravrajitasyaiva sukhmityaavedynnaahavataraNikArya : ane AthI = je kAraNathI mokSanA viSayavALI ja IcchA anicchAbhAvano hetu che ethI, pravrujitane ja = munine ja, sukha che; e pramANe jaNAvatAM graMthakAra kahe chegAthA : bhaNiaMca prmmunniihimaasaaivaalsppriiaae| vaNamAyaNuttarANaM viIvayai tealesaM ti // 200 // anvayArtha : mIphikuvAnasaparimANa == ane mAsanI AdithI bAra mAsanA paryAyamAM vadhumApurA (sAdhu) baMtaranI AdithI anuttaravALAonI tema = tejovezyAne vivArU = vyatikrame che = oLaMge che, tti = e pramANe paramapuufe fai = paramamuni vaDe = bhagavAna vaDe, kahevAyeluM che. gAthArtha : 1 mahinAthI mAMDIne 12 mahinAnA saMcamaparyAyamAM sAdhu vyaMtaradevothI mAMDIne anuttaravAsIdevonI tejolezyAne oLaMge che, evuM paramamuni evA bhagavAna vaDe kahevAyeluM che. For Personal & Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 pravajyAvidhAnavatuka | 'kathI hAra | gAthA 200 TIkA : ___ bhaNitaM ca paramamunibhiH, kimityatrAha-mahAzramaNo mahAtapasvI mAsAdidvAdazaparyAya iti mAsamAdikaM kRtvA dvAdazamAsaparyAya ityarthaH, vyantarAdyanuttarANAmiti vyantarAdInAmanuttaropapAtikaparyantAnAM vyatikrAmati tejolezyAMsukhaprabhAvalakSaNAmanukrameNeti // gautamapRSTena yathoktaM bhagavatA "je ime ajjattAe samaNA niggaMthA viharaMti ee NaM kassa teyalessaM vIIvayaMti? mAsapariyAe samaNe niggaMthe vANamaMtarANaM devANaM teyalessaM vIIvayaMti, evaM dumAsapariyAe asuriMdavajjiyANaM bhavaNavAsiyANaM devANaM,timAsapariyAe asurakumAriMdANaM, caumAsapariyAe gahagaNanakkhattatArArUvANaM joisiyANaM devANaM, paMcamAsapariyAe caMdimasUriyANaM jotisiMdANaM joisarAINaM teyalessaM, chammAsapariyAe sohammIsANANaM devANaM, sattamAsapariyAe saNaMkumAramAhiMdANaM devANaM, aTThamAsapariyAe baMbhalaMtagANaM devANaM, navamAsapariyAe mahAsukkasahassArANaM devANaM, dasamAsapariyAe ANayapANayaAraNaccuyANaM devANaM, ekkArasamAsapariyAe gevijjagANaM devANaM, bArasamAsapariyAe samaNe niggaMthe aNuttarovavAiyANaM devANaM teyalessaM vItIvayai, teNa paraM sukka sukkAbhijAtI bhavittA tao pacchA sijjhai jAva aMtaM krei"|| iti gAthArthaH // 200 // TIkArya : ane paramamuni vaDe = bhagavAna vaDe, kahevAyuM che, zuM? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- mahAzramaNa, mahAtapasvI mAsane AdivALuM karIne = eka mahinAthI mAMDIne, bAra mAsanA paryAyamAM, anukramathI vyaMtaranI AdivALA anuttaropapAtikanA paryatavALAonI = vyaMtaradevothI mAMDIne anuttaropapAtika sudhInA devonI, sukha ane prabhAvanA lakSaNavALI tejalezyAne vyatikrame che. A pramANe paramamuni vaDe kahevAyuM che. gautama dvArA puchAyelA bhagavAna vaDe je pramANe kahevAyuM che je A atyAre zramaNa nigraMtho vihare che, eo konI tejalezyAne vyatikrame che? A pramANe gautama mahArAja pUche che, teno bhagavAna javAba Ape che eka mahinAnA paryAyavALA zramaNa nigraMtho vANavyaMtara devonI tolezyAne vyatikrame che, e pramANe be mahinAnA paryAyavALA asurendrothI varjita evA bhavanavAsI devonI, traNa mahinAnA paryAyavALA asurakumArendronI, cAra mahinAnA paryAyavALA grahagaNa = grahano samUha, nakSatra, tArArUpa jyotiSI devonI, pAMca mahinAnA paryAyavALA caMdrasUryarUpa jyotirSedra evA jyotiSarAjAonI tejolezyAne, cha mahinAnA paryAyavALA saudharma-izAnavALA devonI, sAta mahinAnA paryAyavALA sanaskumAramAhendravALA devonI, ATha mahinAnA paryAyavALA brahma-lAMtakavALA devonI, nava mahinAnA paryAyavALA mahAzuksahastrAravALA devonI, daza mahinAnA paryAyavALA Anata-prANata-AraNa ane ayyatavALA devonI, agyAra mahinAnA paryAyavALA raiveyaka devonI, bAra mahinAnA paryAyavALA zramaNa nigraMtho anuropapAtika devonI tejalezyAne vyatikrame che. tenAthI pachI zuklazuklAbhijAti thaIne, tenAthI pachI siddha thAya che, yAvatu saMsAranA aMtane kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhagavatI sUtramAM paramamuni evA bhagavAne kahyuM che ke dIkSAgrahaNakALathI mAMDIne mahAzramaNa-mahAtapasvI evA munio mokSanI tIvra abhilASAvALA hovAthI teonuM citta saMsAranA bhAvothI nirapekSa hoya che; For Personal & Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha dvAra | gAthA 200 ane mokSanI icchA paramArthathI anicchAnI icchArUpa che, tethI dIkSA grahaNa karyA pachI mahAmunio sarva icchAone zamAvavA mATe pravRtti karatA hoya che. AthI eka mahinAnA dIkSAparyAyamAM teonI tejovezyA vyaMtaradevonI tejovezyAthI paNa adhika hoya che ane krame karIne vadhatAM-vadhatAM bAra mahinAnA saMyamaparyAyamAM teonI tejolezyA anuttaravAsI devonI tejolezyA karatAM paNa ativizuddha banI jAya che. ahIM "tejovezyA' zabdathI sukha ane prabhAvasvarUpa tejovezyAnuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke anuttaravAsI devone je prakAranuM utkaTa sukha che ane je prakArano teono prabhAva hoya che tenA karatAM paNa niHspRhI mahAmunionuM sukha bAra mahinAnA saMyamaparyAyamAM adhika hoya che ane teono prabhAva paNa anuttaravAsI devo karatAM adhika thAya che. A rIte anuttaropapAtika devonI tejovezyA vyatikramyA pachI AtmAnI atizuddhi thavAne kAraNe te mahAmuniomAM zuklabhAva pragaTe che, je prAyaH karIne zukladhyAnanA pariNAmarUpa che. tyArapachI teo zuklAbhijAti bane che, je zukladhyAnano prakarSarUpa pariNAma hovo joie. tyArapachI teono nirmaLa banelo AtmA siddha thAya che, buddha thAya che, yAvat saMsAranA aMtane kare che. - bhagavatIsUtramAM jaNAvela zramaNa nigraMthonI sukhavRddhi keTalA mAsanA kayA devothI adhikatara sukha thAya? dIkSAparyAyamAM 1 mAsa vANavyaMtaranA devo 2 mAsa asureMdrone choDIne bhavanapatinA devo 3 mAsa asurakumAreMdro 4 mAsa grahagaNa-nakSatra-tArArUpa jyotiSanA devo 5 mAsa sUrya - caMdrarUpa jayotiSedro 6 thI 10 mAsa kramazaH 1-2, 3-4, 5-6, 7-8, 9 thI 12 vaimAnika devo 11-12mAsa kramazaH 9 raiveyakanA devo, 5 anuttaravAsI devo. ahIM "mahAzramaNa-mahAtapasvI' e prakAranAM zabdaprayogathI e jaNAvavuM che ke saMyama grahaNa karyA pachI atyaMta apramAdavALA ane jJAna-dhyAnamAM atyaMta yatnavALA sAdhuo mahAzramaNa ane mahAtapasvI che ane tevA mahAtmAone AvA prakAranI uttama tejolezyA kramasara vadhe che. ahIM 'lezyA' zabdathI cha legyAmAMthI trIjI tejolezyAne grahaNa karavI nathI; kema ke anuttaravAsI devone to zuklalezyA hoya che, paraMtu puNyanA udayathI devone je svasthatAnuM sukha che, tenA karatAM paNa niHspRhI munione IcchAnA zamanathI vizeSakoTinuM sukha thAya che, e rUpa tejolezyAnuM grahaNa karavuM che. AthI gAthA196mAM batAvela che ke saMsArI jIvone icchita bhogasAmagrInI prAptithI je sukha nathI thatuM te sukha munione icchAnI nivRttithI thAya che. 200 For Personal & Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 pravajyAvidhAnavastaka / "kartha' dvAra | gAthA 201 avatAraNikA : etadevAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAnI TIkAmAM batAvyuM ke mahAzramaNa-mahAtapasvI evA muni 12 mahinAnA paryAyamAM anuttaravAsIdevonI tejalezyAne vyatikrame che. tyArapachI zukla-zuklAbhijAti thaIne siddha thAya che, yAvatuM saMsAranA aMtane kare che. e vAtane ja kahe che teNa paraM se sukke sukkabhijAI tahA ya houunnN| pacchA sijjhai bhayavaM pAvai savvuttamaM ThANaM // 201 // anvayArtha : tevr paraM= tenAthI AgaLa = bAra mAsathI pachI, te = A = muni, su= zukla (ane) suafmanA = zuklAbhijAtya thAya che, tahAM ya = ane te prakAre Dhaut = thaIne pa = pAchaLathI mayavaM= bhagavAna fsA = siddha thAya che sabuttama tApa pAvaruM = sarvottama sthAnane pAme che. gAthArtha : bAra mahinAnA saMcamapacaya pachI mahAzramaNa-mahAtaparavI evA muni zukla ane zuklAbhijAtya thAya che, ane tevA thaine pAchaLathI bhagavAna evA te muni siddha thAya che ane sarvottama sthAnane pAme che. TIkA : tena iti dvAdazabhyo mAsebhyaH UrdhvamapratipatitacaraNapariNAmaH sannasau zuklaH karmaNA zuklAbhijAtyaH Azayena, tathA ca bhUtvA samagraprazamasukhasamanvitaH pazcAt siddhayati bhagavAn ekAntaniSThitArtho bhavati, prApnoti sarvottamaM sthAnaM-paramapadalakSaNamiti gaathaarthH||201|| TIkArtha : tenAthI = bAra mahinAthI, upara = pachI, apratipatita caraNanA pariNAmavALA chatA A = mahAzramaNa mahAtapasvI muni, karmathI = saMyamanI kriyAthI, zukla, AzayathI zuklAbhijAtya thAya che; ane te prakAre thaIne samagra prazamanA sukhathI samanvita evA bhagavAna = aizvaryavALA muni, pAchaLathI siddha thAya che= ekAntathI niSThita arthavALA thAya che, arthAtu ekAMte samApti pAmelA prayojanavALA thAya che ane paramapada-svarUpa sarvottama sthAnane prApta kare che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bAra mahinAnA saMyamaparyAyavALA mahAzramaNa-mahAtapasvI evA mahAtmAone anuttaravAsI devo karatAM paNa adhika evI vizuddha koTinI tejolezyA pragaTe che, ane tyArapachI atiabhyasta thayelI saMyamanI For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kartha dvAra | gAthA 201-202 281 kriyAo jIvanI prakRti banavAne kAraNe saMyamanI kriyAo dvArA teo zuklapariNAmavALA bane che ane citta atiniHspRhI hovAne kAraNe sadA uttama koTinA dhyAnamAM teo varte che, mATe AzayathI paNa teo zuklaabhijAtya bane che; ane te prakAre zukla-zuklAbhijAtya thaIne saMpUrNa prazamanA sukhathI samanvita thayelA te jIvonuM vizeSa prakAranuM cAritramohanIyakarma na hoya to teo te bhavamAM pAchaLathI siddha thAya che ane sarvottama evA mokSarUpa sthAnane pAme che. AnAthI e phalita thAya che ke pravrajitane jevuM sukha che tevuM sukha devone paNa nathI. AthI gAthA196 mAM kahyuM ke icchAnI vinivRttithI thatuM sukha zreSTha che, A prakArano AptapuruSono pravAda che. 2015 avataraNikA : prakRtayojanAM kurvnaahavataraNitArtha : gAthA-180 mAM pUrvapakSIe kahela ke pApanA udayathI gRhavAsane choDe che. tenuM thiktathI nirAkaraNa karatAM graMthakAre gAthA-200-201 mAM sthApana karyuM ke pravrujitane jevuM sukha che, tevuM sukha saMsAramAM anya koIne nathI. have pUrvapakSInuM kathana yuktiyukta nathI, tema batADavA mATe "icchAnI vinithittathI munione uttama sukha thAya che e rUpa prakRta kathananI pUrvapakSInA kathana sAthe yojanA karatAM graMthakAra kahe che gAthA : lesA ya suppasatthA jAyai suhiyassa ceva siddhamiNaM / ia suhanibaMdhaNaM ciapAvaM kaha paMDio bhaNai? // 202 // anvayArtha : suparasthA ya naisA = ane suprazasta lezyA sudiyasa vevara sukhitane ja gADuM = thAya che, rUpAm =e siddha=(buddhimAnone) siddha che. rUTa = A rIte sunivaMthavi jiga = sukhanA nibaMdhanane ja = kevI rIte paMDi = paMDita parva mai? =pApa kahe ? gAthArtha : suprazasta lezyA sukhitane ja thAya che, e niyama buddhimAnone mAnya che; A rIte sukhanA kAraNane ja kevI rIte paMDita pApa kahe? TIkA : lezyA ca suprazastA jAyate sukhitasyaiva netarasyeti siddhamidaM vipazcitAm, iti evaM sukhanibandhanameva agAravAsaparityAgaMpApaM kathaM paNDito-vipazcidbhaNati?ato'yuktamuktam agAravAsaM pAvAo pariccayanti' rUti gAthArtha: 202aa. For Personal & Private Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 202-203 TIkArya : ane suprazasta legyA sukhitane ja thAya che, itarane nahIM; e prakAranuM A = kathana, paMDitone siddha che. A rIte sukhanA evA nibaMdhana ja= kAraNa ja, agAravAsanA parityAgane paMDita kevI rIte pApa kahe? ethI "agAravAsane pApathI parityaje che" ema kahevAyeluM ayukta che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA-200-201 mAM sthApana karyuM ke muni bAra mahinAnA saMyamaparyAyamAM anuttaravAsI devonI tejalezyAne atikrame che, ane suprazasta legyA sukhI jIvone thAya che, duHkhI jIvone nahi. A vAta buddhimAnone siddha che. AnAthI e prApta thAya ke abhiLaMga duHkhanuM kAraNa che ane gRhavAsa abhivaMganuM kAraNa hovAthI pAparUpa che, tethI vivekapUrvaka karela gRhavAsano parityAga vivekI jIvane parama sukhanuM kAraNa che. mATe agAravAsanA parityAgane buddhamAna puruSa pAparUpa kahe nahi. AthI pUrvapakSIe gAthA-180nA pUrvArdhamAM kahela ke agAravAsano tyAga pApathI thAya che, e kathana asaMgata che.l202A avataraNikA : gAthA- 125 mAM pravajyA grahaNa karavAnI saMkSipta vidhi darzAvI ane gAthA-126 thI 163 mAM te vidhino vistArArtha darzAvyo. tyArapachI graMthakAre gAthA-164 thI 167 mAM prathama pUrvapakSanuM uddabhAvana karIne gAthA-168 thI 179mAM te pUrvapakSanuM nirAkaraNa karyuM. tyArabAda gAthA-180 thI 184 mAM anya pUrvapakSanuM udbhAvana karIne tenuM paNa atyAra sudhI nirAkaraNa karyuM. have tenuM nigamana karatAM graMthakAra kahe chegAthA : tamhA nirabhissaMgA dhammajjhANaMmi munniatttaannN| taha kammakkhayaheuM viaNA punAu niddiTThA // 203 // anyathArtha : tahIM te kAraNathI pravrujitane kramasara sukha vadhe che te kAraNathI, muLagatA=jJAtatattvavALAone thamAiif=dharmadhyAna hote chate tahaM te prakAre madhadevuM karmanA kSayano hetu evI nimirsa vimaUT=nirabhivaMga vedanA putrI3=puNyathI nidri=nirdezAelI che. gAthArtha : gAthA-200-201 mAM kahyuM ke pravRtine kramasara sukha vadhe che te kAraNathI, jANela tattvavALA munione dharmadhyAna hote chate te prakAranA karmakSayanuM kAraNa evI nirabhimpaMga saMvedanA puNyathI kahevAyelI che. TIkA : tasmAnirabhiSvaGgAH = sarvatrAzaMsAvipramuktA dharmadhyAne tathA AhlAdake sati jJAtatattvAnAM moharahitAnAM For Personal & Private Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 203 tathA = tena prakAreNAnyAnupAdAnalakSaNena karmakSayahetuH vedanA tathAvidhAtmapariNAmarUpA'napAyinI puNyAnirdiSTA, tattvataH puNyaphalamevaMvidheti gaathaarthH||203|| TIkArya te kAraNathI = je kAraNathI pravRtine anuttaravAsI devo karatAM paNa adhika sukha thAya che te kAraNathI, jJAtatattvavALA moharahitone te prakAranuM = prazama sukhano anubhava karAve te prakAranuM, AlhAdaka evuM dharmadhyAna hote chate, anyanA anupAdAnanA lakSaNa =navA karmonA agrahaNanA svarUpa, evA te prakArathI karmakSayano hetu, tevA prakAranA AtmAnA pariNAmarUpa, apAya vagaranI, nirabhivaMga = sarvatra AzaMsAthI mukAyelI, evI vedanA puNyathI nirdezAyelI che arthAt tattvathI AvA prakAravALI vedanA puNyanuM phaLa che. e pramANe gAthAno artha che. * ahIM "vedanA" zabdathI jIvane thatI pIDA grahaNa karavAnI nathI, paNa jIvanA pariNAmarUpa saMvedanA grahaNa karavAnI che. bhAvArtha : gAthA-200-201 mAM batAvyuM ke pravrajitane dIkSA grahaNathI mAMDIne atizaya sukharUpa vadhatI jatI tejolezyA devo karatAM paNa adhika hoya che te kAraNathI zAstranA padArtho jemaNe jANyA che ane AthI zarIranI anukULatA pratye ke bhautika padArtho pratye jeone moha rahyo nathI tevA munione, saMsArI jIvone bhogasukha bhogavatI vakhate je AhlAda thAya che tenA karatAM ghaNuM atizayita AhalAdaka ane mokSanA AMzika sukhanuM vedana karAve tevuM dharmadhyAna pragaTe che, ane te dharmadhyAnanI saMvedanA ane saMyamajIvananI kaSTamaya pravRttinI saMvedanA saMklezarahita hoya che, upazamabhAvarUpa pariNAmanA saMvedanasvarUpa hoya che ane jIvane saMkleza karAve tevA anartha vagaranI hoya che. vaLI, saMyamajIvananI A vedanAkALamAM munine saMsAra saMbaMdhI koipaNa padArthamAM AzaMsA hotI nathI, tethI A vedanA je prakAre navo koI karmabaMdha na thAya te prakAranA karmakSayanuM kAraNa che; ane A vedanA puNyAnubaMdhI puNyanA phaLarUpa che arthAt bhUtakALamAM sAro dharma karyo hoya to tenAthI tuccha ane nissAra bhogo choDIne AtmAnA guNo vikasAvavAno pariNAma thAya che ane sadA dharmadhyAnAdi dvArA uttama bhAvonuM vedana karAve tevuM saMvedana pragaTe che, je saMvedana bhUtakALamAM karelA puNyanuM phaLa che ane bhAvinI puNyanI paraMparAnuM kAraNa che. AvA prakAranI vedanA tattvathI puNyanuM phaLa che," e kathanano Azaya e che ke saMsAramAM puNyanA udayathI prApta thayelI bhautika bhogasAmagrImAM saMsArI jIvanuM citta Asaktino anubhava kare che, je klezarUpa che, mATe paramArthathI te bhogasAmagrI puNyanuM phaLa nathI; kema ke je saMklezathI ja anubhavAya che te pApa che. jayAre asaMkliSTa pariNAmanA vedanarUpa muninuM sukha puNyanuM phaLa che; kema ke te asaMklezathI anubhavAya che, mATe nizcayanaya AvI uttama vedanAne puNyanuM phaLa kahe che.203 For Personal & Private Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 204 avataraNikA : pUrvapakSIe gAthA-180 mAM sthApana karela ke gRhavAsano tyAga pApanA udayathI thAya che ane tenuM gAthA-181 thI 183 mAM samarthana karIne gAthA-184 mAM kahela ke gRhAzramamAM rata, saMtuSTa manavALo, anAkuLa, dhImAna, paranuM hita karavAmAM ekarativALo, madhyastha puruSa dharmane sAdhe che. tenuM sAmAnyathI nirAkaraNa karavA mATe graMthakAre atyAra sudhI icchAnI vinivRttithI pravrujitane thatuM mahAna sukha batAvyuM. have AvA prakAranI sukharUpa vedanA gRhavAsamAM kema thai zakatI nathI, te jaNAvatAM kahe che gAthA : 204 na ya esA saMjAyai agAravAsaMmi aparicattaMmi / nAbhissaMgeNa viNA jamhA paripAlaNaM tassa // 204 // anvayArtha : agAravAEmi ya acittami=ane agAravAsa nahIM tyajAye chate HT=A=vedanA, na saMjJAyapha =utpanna thatI nathI; namhA=je kAraNathI abhibhaMbheLa viA=abhiSyaMga vinA taAE=tenuM=agAravAsanuM, paripAtaLa na=paripAlana thatuM nathI. gAthArtha : gRhavAsano tyAga nahIM karAye chate pUrvagAthAmAM kahevAyela cAra vizeSaNovALI vedanA thatI nathI; je kAraNathI abhiSyaMga vinA gRhavAsanuM pAlana thatuM nathI. TIkA : " na caiSA = vedanA uktalakSaNA saJjAyate agAravAse = gRhavAse'parityakte bhAvataH kimiti ? nAbhiSvaGgeNa vinA yasmAt pratipAlanaM tasya = agAravAsasya, na ca tasmin satIyaM bhavatIti, virodhAditi gAthArthaH // 204 // noMdha : TIkAmAM 'mavatIti' zabda che, temAM 'vRtti' vadhArAno hoya, tema bhAse che. TIkArya : ane ApUrvagAthAmAM kahevAyela lakSaNavALI vedanA, bhAvathI agAravAsa = hote chate utpanna thatI nathI. kyA kAraNathI ? ethI kahe che je kAraNathI abhiSyaMga vinA tenuM=agAravAsanuM, pratipAlana thatuM nathI, ane te hote chate=abhiSyaMga hote chate, A=ukta svarUpavALI vedanA, thatI nathI; kema ke virodha che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhAvathI gRhasthAzramano tyAga karyA vagara gAthA-203 mAM batAvyA mujaba tevA prakAranA karmakSayano gRhavAsa, aparityakta For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / kathaM' dvAra gAthA 204-205 205 hetu, AtmAnA pariNAmarUpa, anapAyinI evI nirabhiSyaMga vedanA anubhavI zakAtI nathI; kema ke abhiSyaMga vagara gRhavAsanuM pAlana thai zakatuM nathI, ane abhiSyaMga hote chate ukta svarUpavALI uttama koTinI saMvedanA thai zakatI nathI; kema ke abhiSyaMga sAthe uttama koTinI nirabhiSyaMga saMvedanAno virodha che. AthI gAthA-184 mAM pUrvapakSIe kahyuM ke gRhavAsamAM rata chato jIva dharma sAdhI zake che, te vAta ucita nathI; kema ke game teTalo sAro paNa dharma gRhavAsamAM to nIcalI kakSAno thai zake che ane tethI gRhavAsamAM rahelo jIva alpa pramANamAM cittanI svasthatAnuM sukha anubhavI zake che. AthI uttama koTino dharma ka2vA mATe ane uttama koTinI cittanI svasthatA meLavavA mATe zaktisaMpanna mumukSue pravrajyA grahaNa karavI ucita che; ane zaktisaMpanna paNa je mumukSunuM pratrajyAgrahaNane yogya tevuM sattva pragaTyuM na hoya te jIva saMsAramAM rahIne dharma kare te ucita che; paraMtu dharma gRhavAsamAM sArI rIte sAdhI zakAya, saMyamajIvanamAM nahIM, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana asaMgata che. 204 avataraNikA : etadevAha avataraNikArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke abhiSyaMga vagara gRhavAsanuM pAlana thatuM nathI, ane abhiSyaMga hote chate nirabhimbaMga vedanA thatI nathI, mATe bhAvathI pravrajyA grahaNa karanArane AvI sukharUpa vedanA thai zake che. e vAtane ja kahe che gAthA : AraMbhapariggahao dosA na ya dhammasAhaNe te u / tucchattA'paDibaMdhA dehAhArAitullattA // 205 // anvayArtha : AraMbhAihano romA=AraMbha-parigrahathI doSo thAya che, ghammasAhane ya=ane dharmanA sAdhanamAM te 3 na=te ja (doSo) nathI; tucchattApaDibaMdhA=kema ke tucchatva che ane apratibaMdha che. (pratibaMdha nathI to sAdhu upakaraNa kema grahaNa kare che ? temAM hetu kahe che-) vejJAArAtuEttA=deha-AhArAdinuM (vastrapAtrAdi sAthe) tulyatva che. gAthArtha : AraMbha-parigrahathI doSo thAya che ane dharmanA upakaraNabhUta vastrAdimAM te ja doSo thatA nathI; kema ke sAdhunA vastra-pAtrAdi upakaraNa tuccha che ane sAdhune te vastra-pAtrAdi upakaraNa pratye pratibaMdha nathI. ahIM prazna thAya ke sAdhune vastra-pAtrAdimAM pratibaMdha nathI to sAdhu vasra-pAtrAdi upakaraNa grahaNa kema kare che ? tethI kahe che ke deha-AhArAdinuM sAdhunA vajra-pAtrAdi upakaraNa sAthe samAnapaNuM che. For Personal & Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 pravajyAvidhAnavastaka | kartha dvAra | gAthA 205 TIkA : Arambhaparigrahato doSAH-saGklezAdayaH,agAravAse cAvazyaM tAvArambhaparigrahAviti, atrAntare labdhAvasaraH paraHkSapaNakaH kadAcidevaM brUyAt, upakaraNagrahaNe'pi tulyametat, ityAzakyAha-naca dharmasAdhane-vastrapAtrAdau ta eva doSAH, kutaH? tucchatvAd asAratvAttasya, tathA apratibandhAt=pratibandhAbhAvAd, dehAhArAditulyatvAt, svalpA bhavanto'pi doSAH saMmUrcchanajAdayo dehAhArAditulyatvAt bahuguNA eveti gaathaarthH||205|| * "laDa phlezAH " mAM mAri padathI karmabaMdhanuM grahaNa karavAnuM che. * "vastrapAtrAvo" mAM mAri padathI vasati ane anya upakaraNonuM grahaNa karavAnuM che. * "rehAdApAlitucatvAn' mAM mAhi zabdathI ziSya, upadeza vagerenuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya mArama tavAraznaparigrAviti AraMbha-parigrahathI saMklezAdi doSo thAya che, ane agAravAsamAM =gRhavAsamAM, te AraMbha ane parigraha avazya che. "rUti' agAravAsamAM saMklezAdi doSo che, e prakAranA graMthakAranA kathananI samApti arthaka che. trAntare rUAzarvAda- A vakhateegraMthakAre pUrvapakSInA kathananuM nirAkaraNa karyuM e samayamAM, prApta thayelA avasaravALo para kSapaNaka-digaMbara sAdhu, kadAca A pramANe kahe-upakaraNanA grahaNamAM paNa A tulya che=AraMbha-parigrahathI doSo thAya che e samAna che, e prakAranI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che roSa ane dharmanA sAdhanarUpasupakaraNabhUta, vasa-pAtrAdimAM te jasuparamAM kahela saMklezAdi ja, doSo nathI thatA, taH ? dharmanA upakaraNabhUta vasa-pAtrAdi rAkhavAmAM kayA kAraNathI saMklezAdi doSo nathI thatA? te batAve che tucchavAs... prativasthAmAvIt tenuM=sAdhunA dharmanA sAdhanabhUta vasa-pAtrAdinuM, tucchapaNuM hovAthI =asArapaNuM hovAthI, ane sAdhune te vastrAdimAM apratibaMdha hovAthI=pratibaMdhano abhAva hovAthI, saMklezAdi doSo thatA nathI. utthAna : ahIM digaMbara pUche ke vastrAdimAM sAdhune pratibaMdha nathI to sAdhu vastrAdi upakaraNa kema grahaNa kare che? temAM hetu Ape cheTIkArya : hAdilitunyatvati deha-AhArAdinuM tulyapaNuM che, arthAt deha-AhArAdimAM apratibaMdha hovA chatAM jema digaMbaramuni dehanuM pAlana, AhAra grahaNAdi kare che, tema vastra-pAtrAdi upakaraNamAM apratibaMdha hovA For Personal & Private Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 205 chatAM zvetAMbaramuni dharmanA sAdhana tarIke vasa-pAtrAdi grahaNa kare che. AthI vasa-pAtrAdi sAthe dehaAhArAdinuM samAnapaNuM che. utthAna : vaLI digaMbara kahe ke asAra ane pratibaMdharahita paNa vastrAdi grahaNa karavA chatAM, kyAreka pramAdathI vastrAdimAM alpa rAgAdi doSo thavAnI saMbhAvanA che, mATe vastrAdi rAkhavA joIe nahIM. tenuM graMthakAra samAdhAna kare che TIMkAI : svalpA: ..... cA: alpa thatA evA paNa saMmUrcchanajAdi doSo deha-AArAdinuM vastrAdi sAthe tulyapaNuM hovAthI bahuguNovALA ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gRhasthAzramamAM AraMbha ane parigraha hoya che ane AraMbha-parigrahane kAraNe saMklezAdi thAya che; ane saMyamajIvanamAM AraMbha-parigraha nathI, tethI bhAvathI pravrajyA grahaNa karanAra sAdhune saMkleza vagaranuM sukha che, je sukha gRhavAsamAM saMbhavatuM nathI. AvuM graMthakAre sthApana karyuM e vakhate avasara pAmela digaMbara sAdhu graMthakArane kahe che ke upakaraNamAM paNa AraMbha-parigrahathI thatA saMklezAdi doSo samAna che; tethI saMklezanA tyAga mATe jema gRhavAsano tyAga karavo joie, tema vastrAdi upakaraNano paNa tyAga karavo joie, to sarvathA saMkleza vagaranuM sukha saMyamajIvanamAM prApta thaI zake. tene graMthakAra kahe che ke dharmanA sAdhanabhUta evAM vastra-pAtrAdimAM saMklezAdi doSo thatA nathI; kema ke saMyamIo je vastra-pAtrAdi upakaraNa rAkhe che te asAra hoya che, ane pratibaMdhano abhAva hoya che arthAt munine vastra-pAtrAdi pratye mamatvano pariNAma hoto nathI, tethI te parigraharUpa banatA nathI. ahIM digaMbara kahe ke jo sAdhune mamatva na hoya to tuccha paNa vastra-pAtrAdi sAdhue na rAkhavAM joie; chatAM tuccha vastrAdine paNa sAdhu grahaNa kare che, tethI nakkI thAya ke sAdhune vastrAdi grahaNa karavAno abhilASa che, je abhilASa mamatvarUpa che. tethI graMthakAra trIjo hetu kahe che ke vasra-pAtrAdinuM dehaAhArAdinI sAthe samAnapaNuM che arthAt je rIte digaMbaro vasra-pAtrAdi grahaNa karatA nathI, chatAM teo paNa nirmamabhAvathI dehanuM dhAraNa kare che, AhAra ane ziSyanuM grahaNa kare che ane upadezAdi Ape che; te rIte nirmamabhAvathI mokSamArganI sAdhanA karavAmAM upayogI evAM tuccha paNa vasra-pAtra vagere muni grahaNa kare che. ahIM digaMbara kahe che ke sAdhu vasra-pAtrAdi yatanApUrvaka grahaNa kare to AraMbhano parihAra thai zake; paraMtu asAra evA paNa vasra-pAtrAdi sAthe rAkhavAthI kyAreka mamatva thavAnI saMbhAvanA rahetI hovAthI For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 pravajyAvighAnavastaka / "kathI hAra | gAthA 205 parigrahano parihAra thaI zakto nathI, ane vastra-pAtrAdi grahaNa karavAmAM samyagyatanA na thAya to kyAreka vastrAdi AraMbharUpa paNa banI zake che. tethI saMklezAdi doSo dUra karavA mATe jema agAravAsano tyAga karavo joIe, tema vastra-pAtrAdino paNa tyAga karavo joie. A pramANe kahetA digaMbarane graMthakAra kahe che ke vastra-pAtrAdinuM deha-AhArAdinI sAthe samAnapaNuM hovAthI deha-AhArAdinI jema vastrAdimAM paNa saMpUrjhanaja Adi svalpa paNa thatA doSo bahuguNavALA che. Azaya e che ke muni apramatta bhAvathI yatanApUrvaka vastra-pAtrAdi grahaNa kare to leza paNa AraMbhadoSa prApta thAya nahIM, ane grahaNa karelA vastra-pAtrAdimAM mamatva na kare to leza paNa parigrahadoSa prApta thAya nahIM; Ama chatAM kyAreka pramAdane kAraNe vastra-pAtrAdinA grahaNaviSayaka yatanAmAM khAmI rahI jAya to saMmUchima jIva jevo sUkSma AraMbhadoSa munine prApta thaI zake; ane kadAca yatanApUrvaka grahaNa karelA vastrAdi upakaraNanA upabhogakALamAM anukULatAnA saMvedanarUpa mamatvabhAva thaI jAya to saMmUcchima jIva jevo sUkSma parigrahadoSa munine thavAnI saMbhAvanA rahe che. A rIte munine kyAreka alpamAtrAmAM AraMbha ane parigrahadoSanI prApti thAya; topaNa te vastra-pAtrAdinA grahaNathI saMyamanI ArAdhanA samyapha thaI zake che, jethI ghaNA guNo pragaTe che. AthI vastrAdi upakaraNa rAkhavAthI abhyAsadazAmAM kvacit alpa doSa thAya, topaNa saMyamanA moTA lAbhane sAme rAkhIne mahAtmAo vastrapAtrAdi grahaNa kare che. AthI bhagavAnanuM zAsana bakuzanigraMtha ane kuzIlanigraMthathI cAle che, tema zAstramAM kahela che; ane kyAreka khulanA thavAthI vastra-pAtra vageremAM bakuza ane kuzIla nigraMthone AraMbha-parigrahadoSanI prApti paNa thAya che, chatAM vastra-pAtrAdi na rAkhe to dharmadhyAnAdi ke jIvarakSAdi guNo thaI zake nahi. AthI sAdhuo upakaraNa rAkhe che. vaLI, jevI rIte dehanuM pAlana karavAmAM ane AhArAdi grahaNa karavAmAM kvacit pramAdane kAraNe AraMbha ane parigraharUpa doSa alpa mAtrAmAM thaI zake che; topaNa digaMbara munio akALe dehano tyAga karatA nathI ane saMyama grahaNa karyA pachI akALe AhArAdino paNa tyAga karatA nathI; kema ke saMyamanA baLathI ghaNA guNo pragaTe che ane saMyamanuM pAlana deha-AhArAdithI thaI zake che, ema digaMbaro paNa mAne che. tevI rIte vastra-pAtrAdimAM paNa kvacit alpa doSo lAgata hoya topaNa ghaNA lAbhane sAme rAkhIne zvetAmbara munio vastra-pAtrAdi grahaNa kare che. samUcchanaja doSa eTale jIvane khyAla paNa na Ave tevo saMyamajIvananI pravRttiomAM thato sUkSma doSa, arthAta saMyamamAM sudaDha yatna karavA chatAM saMyamanI sAdhanA mATe upayogI evAM vastrAdi upakaraNa grahaNa karavAmAM thaI jatA saMmUcchima jIva jevA sUkSma rAgAdi bhAvo, ane "saMpUrjhananA" mAM mAri padathI kvacit thaI jatA vyakta rAgAdi pariNAmarUpa doSanuM grahaNa karavAnuM che. AvA doSo thavA chatAM paNa sAdhu pAchaLathI niMdA-gaha karavA dvArA te doSone dUra karIne grahaNa karelA vastrAdi upakaraNanA baLathI saMyamanA pariNAmanI vRddhi kare che, e rUpa ghaNA guNo thAya che. l/20pA For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 206 289 avataraNikA : gAthA-180 nA uttarArdhamAM pUrvapakSIe kahela ke pUrvabhavamAM dAna ApyuM nathI, ethI sAdhuo zItodakAdinA bhogane karatA nathI. te kathananuM khaMDana graMthakAre gAthA-203thI zarU karela, have tenuM nigamana karatAM kahe che gAthA : tamhA agAravAsaM punnAo pariccayaMti dhiimNtaa| sIodagAibhogaM vivAgakaDuaMti na kariti // 206 // anvayArtha : taSphI te kAraNathIegRhavAsamAM AraMbha ane parigrahathI saMklezAdi doSo thAya che te kAraNathI, fdharUvaMtA=vRtimAna puruSo putra=puNyathI mAravAsaM=aMgAravAsane paritrayaMti=parityaje che (ane) vivAdu vi=vipAkathI kaTuka che, ethI sImola rUmamAM zIta udakAdinA bhogane ja veriti karatA nathI. gAthArtha : grahavAsamAM AraMbha ane parigrahathI saMklezAdi doSo thAya che, te kAraNathI dhRtimAna puruSo pucanA udayathI gRhavAsane choDe che ane vipAkathI kaDavA che ethI zIta udakAdinA bhogone bhogavatA nathI. TIkA : yasmAdevaM tasmAdagAravAsaM nigaDabandhavat puNyAt parityajanti dhRtimantaH, parityakte tasmin sukhabhAvAt, zItodakAdibhogaM viSAnnabhogavadvipAkakaTukamitikRtvA na kurvanti tapasvina iti gaathaarthH||206|| TIkArya : je kAraNathI Ama cheHgrahavAsamAM AraMbha-parigraha hovAthI saMklezAdi doSo thAya che ema che, te kAraNathI dhRtivALA sAdhuo sAMkaLanA baMdhana jevA agAravAsane puNyathI tyaje che; kema ke te parityakta thaye chate sukhano bhAva che arthAt agAravAsa tyajAye chate sukha thAya che. beDInA baMdhana jevo hovAthI gRhavAsano tyAga bhale puNyanA udayathI thAya che, paraMtu saMyamajIvanamAM zItaLa jaLa vagere bhoganI aprApti thAya che, e to pApanA udayathI che ne ! e prakAranA praznano gAthAnA uttarArdhamAM uttara Ape che viSathI yukta annanA bhoganI jema vipAkathI kaTu che, ethI karIne tapasvI evA sAdhuo zItodakAdinA bhogane karatA nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke gRhavAsamAM AraMbha-parigraha hovAthI saMklezAdi doSo thAya che, tethI For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 pravajyAvidhAnavastuka | 'katha' dvAra | gAthA 206-200 dhRtimAna sAdhuo beDInA baMdhananI jema baMdhanarUpa gRhavAsane puNyanA udayathI choDe che; kema ke gRhavAsano tyAga karavAthI cittanI parama svasthatArUpa sukha thAya che. ahIM prazna thAya ke gRhavAsa baMdhanarUpa che, tethI munio gRhavAsano tyAga kare che, paraMtu saMyama grahaNa karyA pachI uttama bhojanAdi kema karatA nathI ? tethI kahe che ke viSathI mizrita bhojananI jema zItodakAdinA bhogo vipAkathI kaTu hovAthI munio zItaLa jaLa ane uttama bhojana vagerenA bhogo paNa bhogavatA nathI. jema viSathI mizrita suMdara paNa bhojana khAvAthI khAnArano nAza thAya che, tema svAdamAM madhura ane zItaLa evA paNa jalanA ke uttama bhojanAdinA bhogathI jIvane rAgAdinA bhAvarUpa saMkleza pedA thAya che; je phaLathI kaTu che. A kAraNathI tapasvI evA munio rAgAdinA parivAra arthe suMdara bhogono paNa tyAga kare che. 206l avataraNikA : etadeva samarthayati - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke dhRtimAna ane tapasvI evA sAdhuo puNyanA udayathI gRhavAsano tyAga kare che ane vipAkathI kaTu hovAthI zItodakAdinA bhogane karatA nathI. enuM ja samarthana kare chegAthA : kei avijjAgahiA hiMsAIhiM suhaM psaahNti| no anne Na ya ee paDucca juttA apuNNa tti // 207 // anvayArtha : vinA =avighAthI gRhIta evA keTalAka hiMsArdi=hiMsAdi dvArA juduM pati= sukhane prasAdhe che, banne no=anyo nahIM=sAdhuo nahIM; paNa paDutra =ane Amane=hiMsAdi dvArA sukhane sAdhanArA jIvone, AzrayIne puchaUT=(sAdhuo) apuNyavALA kuttA =yukta nathI. * "tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : avidhAthI grahaNa karAyelA keTalAka saMsArI jIvo hiMsAdi dvArA sukhane prakRSTa rIte sAdhe che. vaLI sAdhuo hiMsAdi dvArA sukhane sAdhatA nathI; ane hiMsAdi dvArA sukhane sAdhanArA jIvone AzrayIne sAdhuone puNya vagaranA kahevA yogya nathI. For Personal & Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka | 'kathI hAra | gAthA 200 291 TIkA : ___kecit prANino'vidyAgRhItAH=ajJAnenAbhibhUtAH hiMsAdibhiH karaNabhUtaiH, AdizabdAdanRtasambhASaNAdiparigrahaH, sukhaM - viSayopabhogalakSaNaM prasAdhayantyAtmanaH upabhogatayA, nAnya iti na punaranye prasAdhayanti, api tu tena vinaiva tiSThanti, na ca ta evaMbhUtA vivekinaH sukhabhogarahitA api (e)tAn=hiMsAdibhiH sukhaprasAdhakAn pratItya Azritya yuktA apuNyA iti, teSAM hi vipAkadAruNe pravRttatvAt, parasyApi siddhametaditi gaathaarthH|| 207 // * "surakumoditA mAM ' thI e kahevuM che ke sukha-bhogathI rahita na hoya evA vivekI sAdhuo to apuNyavALA kahevA yukta nathI, paraMtu sukha-bhogathI rahita paNa vivekI sAdhuo apuNyavALA kahevA yukta nathI. * "parasthApi' mAM "pi' thI e jaNAvavuM che ke hiMsAdino vipAka dAruNa che e vAta svanekagraMthakArane, to siddha che, paraMtu parane paNa pUrvapakSane paNa, siddha che. TIkArya : avidyAthI grahaNa karAyelA ajJAnathI abhibhUta evA, keTalAka prANIo=saMsArI jIvo, karaNabhUta evA hiMsAdi dvArA viSayanA upabhogasvarUpa sukhane potAnA upabhogapaNArUpe sAdhe che= meLave che, anyo nahIM vaLI anyo sAdhatA nathI arthAt saMsArI jIvothI anya evA sAdhuo hiMsAdi dvArA sukha meLavatA nathI, paraMtu tenA vinA ja=sukha vagara ja, rahe che. ane sukha-bhogathI rahita paNa AvA prakAranA= hiMsAdi dvArA sukha nahIM sAdhanArA, vivejvALA teo-sAdhuo, Amane-hiMsAdi dvArA sukhane sAdhanArA jIvone, AzrayIne apuNyavALA kahevA yukta nathI; kema ke teonuM =hiMsAdi dvArA sukhane sAdhanArA jIvonuM, kharekhara vipAkathI dAruNamAM phaLathI bhayaMkara evA hiMsAdimAM, pravRttapaNuM che; A=hiMsAdirUpa AraMbha-samAraMbha dvArA sadhAyelA sukhano vipAka dAruNa che e kathana, parane paNa=pUrvapakSane paNa, siddha che=mAnya che. "hiMsariHi ' mAM Avi zabdathI jUThuM bolavuM vagere anya cAra avatono parigraha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMsArI jIvomAMthI paNa keTalAka jIvo ajJAnathI abhibhUta hoya che. AthI teo mAne che ke sukhaprAptino upAya bhautika bhogasAmagrI che, mATe teo bhautika viSayasukhanAM sAdhanabhUta evAM hiMsAdi pApo karIne bhautika sukho meLave che; jyAre teothI anya evA vivekasaMpanna sAdhuo hiMsAdi dvArA bhogone meLavatA nathI, paraMtu hiMsAdirUpa AraMbha karyA vagara ja jIve che; ane AvA prakAranA vivekI sAdhuo sukha-bhoga vagaranA hovA chatAM paNa, hiMsAdi pApo karIne sukha meLavanArA saMsArI jIvonI apekSAe puNya vagaranA che ema kahevuM yukta nathI; kema ke hiMsAdi karanArA evA ajJAnathI chavAyelA saMsArI jIvo vartamAnamAM je bhautika sukhono bhogavaTo kare che, te vipAkathI dAruNa che. tethI kharekhara For Personal & Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra gAthA 2007-2008 tevA hiMsAdi karanArA jIvo ja puNya vagaranA che, tema kahevuM ucita che; ane hiMsAdi pAponuM phaLa bhayaMkara che e vAta parane paNa mAnya che. vizeSArtha : lAbhAMtarAyakarmanA kSayopazamavALA vivekI sAdhuo svAbhAvika rIte saMyamane upadaMbhaka evA nirdoSa AhArAdi meLavI zake che, tethI tevA sAdhuo bAhya dRSTie sukha-bhogathI yukta che; ane lAbhAMtarAyakarmanA udayavALA vivekasaMpanna sAdhuo DhaMDhaNamuninI jema saMyamane anukULa evA nirdoSa AhArAdi meLavI zakatA nathI, tethI tevA sAdhuo bAhya dRSTie sukha-bhogathI rahita che; chatAM paNa teo hiMsAdi dvArA sukha meLavanArA gRhasthonI apekSAe puNya vagaranA kahevAya nahIM; kema ke AvA saMyamI mahAtmAo saMyama pALIne bhaviSyamAM svarga ke mokSanuM je uttama sukha meLavaze, te sukha hiMsAdi dvArA bhautika sukha meLavanArA evA gRhastho meLavI to zakatA nathI, paraMtu tuccha evA bhautika sukha mATe karelI hiMsAdi dvArA bhaviSyamAM bhayaMkara anartho pAme che. AthI kharekhara to bhautika daSTithI sukhI evA paNa ajJAnathI abhibhUta saMsArI jIvo puNya vagaranA kahevAya. 292 vaLI, sukha-bhogarahita paNa vivekI sAdhuo, hiMsAdi dvArA sukhane sAdhanArA jIvone AzrayIne apuNyavALA kahevA yukta nathI, e kathananuM tAtparya e che ke saMyamane anukULa evA nirdoSa AhArAdi svAbhAvika prApta karI zake tevA labdhisaMpanna sAdhuone AzrayIne AvA sukha-bhogathI rahita sAdhuone puNya vagaranA kahevA yukta che, paraMtu hiMsAdi dvArA sukhanA sAdhaka evA saMsArI jIvone AzrayIne sukhabhogathI rahita sAdhuone apuNyavALA kahevA yukta nathI.207 avataraNikA : etena 'bahuduHkhe 'tyAdyapi parihRtaM, gRhavAsasya vastuto'narthatvAd, idAnI ' tyakte gRhavAsa' ityAdi prihrnnaahavataraNikArya : AnA dvArA=pUrvapakSI vaDe karAyela gAthA-180 nA uttarArdhanA kathanano, gAthA-203 thI 207 mAM graMthakAra vaDe karAyela parihAra dvArA, gAthA-181 mAM pUrvapakSI vaDe kahevAyela vahudu:Na ityAdi kathana paNa parihAra karAyela thayuM; kema ke gRhavAsanuM vastuthI=paramArthathI, anarthapaNuM che. have gAthA-182mAM pUrvapakSI vaDe kahevAyela catte vAse ityAdi kathanano parihAra karatA graMthakAra kahe che gAthA : caiUNa'gAravAsaM carittiNo tassa pAlaNAheuM / jaM kuti ciTThe suttA sA sA jiNANumayA // 208 // anvayArtha : agAravAnuM = agAravAsane raphaLa = tyajIne taF = tenI = cAritranI, pAtaLAdeOM = pAlanAnA hetuthI For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 208 ritti =cAritrIo sutta = sUtrathI = AgamAnusAre, kaM vi= je je ceSTAne kuiti = kare che, sI sA=te te niVImaya= jinane anumata che. gAthArtha : gRhavAsano tyAga karIne cAritranA pAlana mATe cAritravALA sAdhuo AgamAnusAre je je ceSTA kare che, te te ceSTA bhagavAnane anumata che. TIkA : tyaktvA'gAravAsaM dravyato bhAvatazca cAritriNaH santaH tasya cAritrasya pAlanAhetoH pAlananimittaM yAM yAM kurvanti ceSTAM-devakulavAsAdilakSaNAM sUtrAd-AgamAnusAreNa sA sA jinAnumatA, gurvanumatapAlanaMca sukhAyaiveti mAthArtha ra08 * "revatavAri" mAM mAri padathI te te sthAnamAM rahIne ucita evI nirdoSa bhikSAcaryAdi sAdhvAcAranI sarva ceSTAonuM grahaNa che. TIkArya : dravyathI ane bhAvathI agAravAsane tyajIne cAritravALA chatA sAdhuo, tenI = cAritranI, pAlanAnA hetuthI = pAlananA nimitte, sUtrathI = AgamanA anusArathI, devakulamAM vAsAdisvarUpa je je ceSTAne kare che, te te ceA jinane anumata che; ane gurunA anumatanuM pAlana = gurubhUta evA jinane mAnya evI ceSTAnuM pAlana, cAritrIone sukha mATe ja thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA-182 mAM pUrvapakSIe kaheluM ke gRhavAsano tyAga karAya chate Azraya vagaranA, kSudhA-tRSAvALA, bhaTakatA evA sAdhu pApano viSaya kevI rIte na thAya? arthAt thAya. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke dravyathI ane bhAvathI gRhavAsano tyAga karIne cAritravAna thayelA sAdhuo cAritranA pAlana mATe AgamAnusAre sAdhune rahevA yogya sthAnomAM vasavA vagere rUpa je je kriyAo kare che, te te sarva kriyAo bhagavAnane anumata che, ane guNasaMpanna jIvone potAnA gurubhUta evA bhagavAnane anumata evI kriyAnuM pAlana sukhane mATe ja thAya che; kema ke temane bhagavAnanuM vacana priya hoya che. je pravRtti jene apriya hoya te pravRtti karavAthI te jIvane klezano anubhava thAya, paraMtu jIvane sarva pravRttithI klezano anubhava thato nathI. jema saMsArI jIvone haravA-pharavA AdinI kriyAo priya hoya che, tethI teone te te kriyAo karavAmAM klezano anubhava thato nathI, paraMtu sukhano anubhava thAya che; tema guNasaMpanna jIvone guNavAna evA bhagavAnanA vacananuM sevana priya hoya che; tethI teone jinavacanAnusAra te te ceSTAo karavAmAM klezano anubhava thato nathI, paraMtu sukhano anubhava thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 208-209 dravyathI ane bhAvathI ugAravAsane choDIne" e kathanathI e jaNAvavuM che ke bAhya evA gharano tyAga karavo e dravyathI agAravAsano tyAga che, ane dravyathI agAravAsa choDavA chatAM je sAdhu saMyamamAM abhyatyita nathI, te sAdhu nirdoSa vasatimAM rahe, topaNa te nirdoSa vasati te sAdhu mATe dharmanA sAdhanabhUta upakaraNa banatI nathI, paNa agAravAsarUpa bane che. tethI te sAdhue bhAvathI agAravAsano tyAga karyo kahevAya nahi, paraMtu je sAdhu sarvatra pratibaMdha vagaranA che ane kevala saMyamanA sAdhanabhUta vastrAdinuM grahaNa kare che tema ja saMyamane upaSTabhaka evI nirdoSa vasatimAM rahe che, te sAdhu bhAvathI agAravAsano tyAga karanArA che. A rIte dravyathI ane bhAvathI gRhavAsano tyAga jemaNe karyo hoya tevA sAdhuone jinAnumata evI kriyAonuM pAlana sukhane mATe thAya che, paraMtu tenAthI anya sAdhuone nahi; kema ke anya sAdhuo saMyamamAM abhyasthita nahIM hovAthI sAtAnA arthI hoya che, tethI jo anukULa vasati na maLe to teone asAtA thAya che. 208 avataraNikA : liruMavataraNikArya : gAthA-182 mAM pUrvapakSIe kahela ke gRhavAsa choDavAthI avakAza vagaranA pravrujita duHkhI thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke bhagavAnanA vacanAnusAra sAdhu devakulamAM vasavA vagere rUpa je je kriyA kare che, te kriyA sAdhune sukhanuM kAraNa thAya che; kAraNa ke te kriyAo bhagavAnane anumata che ane sAdhunaye jinavacana priya che. have nizcayanayathI ane vyavahAranayathI vasavAnI kriyA zuM che? ane muni potAnuM niyata sthAna kema rAkhatA nathI? te batAvavA mATe vizca' thI kahe che gAthA : avagAso vi Aya cciya jo vA so va tti munniatttaannN| niakArio u majjhaM imo tti dukkhassuvAyANaM // 209 // anvayA : mukitattA = jANela che tattva jemaNe evA munione (nizcayanayathI) savaso vi sAthe triya = avakAza paNa AtmA ja che no vA so va = ane (vyavahAranayathI) je te (devakulAdi) che. nirimo 3 rUmo majuM = vaLI nijakArita evo A = avakAza, mAro che, tti =e kuvara = duHkhanuM kavAyA = upAdAna che= kAraNa che. * mULagAthAnA pUrvArdhamAM rahela 'tti' pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra | gAthA 209 gAthArtha : jJAtatattvavALA munione nizcayanayathI ghara paNa AtmA ja che ane vyavahAranayathI je te devakulAdi che te ghara che. ahIM prazna thAya ke jJAtatattvavALA munio ghara kema rAkhatA nathI ? tethI kahe che ke vaLI pote banAvaDAvela ghara mAruM che, e duHkhanuM kAraNa che. TIkA : 295 avakAzo'pi tattvataH Atmaiva jo vA so va tti yo vA sa vA jJAtatattvAnAM devakulAdiH, svakAritastu mamAyamiti jIvasvAbhAvyAt duHkhasyopAdAnamiti gaathaarthH|| 209 // * ''avAzopi'" mAM 'pi' thI e jaNAvavuM che ke nizcayanayathI munionI ratnatrayInI pariNati to AtmA che, paraMtu muniono avakAza paNa AtmA ja che. TIkArya : jJAtatattvavALA muniono avakAza paNa=Azraya paNa, tattvathI=nizcayanayathI, AtmA ja che, ane vyavahAranayathI je te devakulAdi che. munio Azraya kema rAkhatA nathI ? tethI kahe che- vaLI svakArita= potAnAthI karAvAyelo, A=avakAza, 'mAro che', e jIvanA svabhAvapaNAthI duHkhanuM upAdAna che= kAraNa che. AthI munio avakAza rAkhatA nathI ema anvaya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : tattvane jANanArA munione bodha hoya che ke AtmA potAnA bhAvomAM vase to sukhI thAya. tethI nizcayanayanI dRSTine sAme rAkhIne munio haMmezAM AtmabhAvomAM rahevA mATe yatna karatA hovAthI teone bAhya AzrayanI icchA hotI nathI. Ama chatAM tattvanA jANa evA te munione jJAna hoya che ke siddhanA AtmAone bAhya avakAzanI sarvathA AvazyakatA nathI, jyAre pote to deha sAthe joDAyela che ane dehanA baLathI saMyamanI ArAdhanA karIne dhIre dhIre siddhAtmAonI jema potAne paNa paripUrNa AtmabhAvamAM sthira thavAnuM che ane te sthiratAne pragaTa karavA mATe dharma karavo Avazyaka che ane te dharma karavA mATe bAhya evA rahevAnA sthAnanI paNa jarUra paDe; tethI saMyamanI vRddhi mATe vihAra karatAM je te devakulAdi maLe, temAM munio vyavahAranayathI Azraya le che; ane te devakulAdimAM Azraya paNa e rIte le ke jethI te AzrayamAM paNa mamatva na thAya, paraMtu te Azraya saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane. ahIM prazna thAya ke roja navA-navA Azrayo meLavavA mATe saMkleza pedA thAya, tenA karatAM muni eka niyata sthAnamAM rahIne dharmanI pravRtti kare to zuM vAMdho ? tethI kahe che potAnI vastumAM mamatva karavAno jIvano svabhAva hovAne kAraNe potAnuM ghara banAvavAthI "A ghara mAruM che" e prakArano jIvane mamatvano pariNAma thAya che, je mamatvano pariNAma jIvanA duHkhanuM kAraNa che. tethI niHspRhI munio 'A ghara mAruM che' tevI mamatvanI buddhi na thAya te mATe svakArita ghara rAkhatA nathI; eTaluM ja nahi paraMtu cittane vizeSa prakAre niHspRha karavA mATe navakalpI vihAra karIne For Personal & Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 pravajyAvidhAnavastuka | 'ka' dvAra | gAthA 209-210 navAM-navAM sthAno zodhavAmAM yatna paNa kare che; ane game tevA saMyogomAM paNa potAne koIpaNa jAtanI mAnasika vipariNati na thAya, paraMtu samabhAvanA pariNAmanI vRddhi thAya tevo yatna kare che; jethI game tevA viSama saMyogomAM paNa potAne prApta thayelAM rahevAnAM sthAno pratye manamAM udvega thato nathI, jethI citta sadA nirAkuLa varte che. 20 avataraNikA : gAthA-182mAM pUrvapakSIe kahela ke sudhA ane tRSAthI bhikSA mATe bhaTakatA evA pravrajita pApano viSaya kevI rIte nahIM thAya? tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe chegAthA : tavaso apivAsAI saMto'vi na dukkharU vgaanneaa| naM te vayassa Tekanidi mevAhi ra60. anvacAI : tavo ga = ane tapavALA sAdhune saMtoSava pivAlA sat paNa pipAsA Adi phullarUvaIT= duHkharUpa ra o = na jANavAM; = = je kAraNathI te = te = pipAsAdi, myavAhiza vaya he. = karmarUpI vyAdhinA kSayanA hetu nidi = nirdiSTa che=kahevAyelA che. gAthArtha : tapasvI sAdhune vidhamAna paNa pipAsA vagere dukha rUpa jANavAM nahi; je kAraNathI pipAsAdi karmavyAdhinA kSayanA hetu tarIke bhagavAna vaDe kahevAyelAM che. TIkA : tapasazca pipAsAdayaH santo'pi bhikSATanAdau na duHkharUpA jJeyAH, kimityatrAha-ya= yasmAtte= pipAsAdayaH kSayasya hetavo nirdiSTA bhagavadbhiH karmavyAdheriti gaathaarthH||210|| * "kantoDaji" mAM '' thI e samuccaya karavo che ke sAdhune bhikSATanAdimAM avidyamAna pipAsAdi to duHkharUpa thatA nathI, paraMtu vidhamAna paNa pipAsAdi du:kharUpa thatA nathI. * "fmakSadanA" mAM mAri zabdathI vihArAdinuM grahaNa che. TIkArya : ane tapavALA sAdhune bhikSATanAdimAM vidyamAna paNa pipAsA vagere duHkharUpa na jANavAM. kyA kAraNathI? e prakAranI zaMkAmAM kahe che- je kAraNathI te pipAsAdi, karmarUpI vyAdhinA kSayanA hetu bhagavAna vaDe nirdezAyelAM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vra grahaNa karanAra muni guNono vikAsa karavAnA arthI hoya che, tethI sudhA-tRSA lAge topaNa For Personal & Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29o. pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 210-211 nirdoSa bhikSAdinI prApti karavA mATe muni aTana kare che. vaLI te bhikSATanakALamAM paNa jyAM sudhI AhArapANInI prApti na thAya, tyAM sudhI je sudhA-tRSA sahana karavA paDe che te paNa munine duHkharUpa thatA nathI; kema ke jIvane haMmezAM anukULatA pratye je rAga ane pratikULatA pratye je dveSa che, te rUpa bhAvavyAdhine maTADavA mATe muni bhikSATanAdikALamAM sudhA-tRSA pratye nirapekSa thavA samyagU yatna karatA hoya che. tenAthI munino bhAvavyAdhi nAza pAme che, ane te bhAvavyAdhino nAza thavAthI munine cittanI svasthatArUpa sukhanuM vedana thAya che. tethI cittanI svasthatArUpa sukhavedananI AgaLa sudhAdinuM duHkha akiMcikara che. ra10nA avataraNikA : tathAdiavataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke tapasvIone bhikSATanAdimAM vidyamAna paNa pipAsAdi duHkharUpa thatA nathI. te vAta dRSTAMtathI batAvavA mATe tathAdi' thI kahe che gAthA : vAhissa vi khayaheU sevijjaMtA kuNaMti dhiimeva / kaDugAI vijaNassA IsiM daMsiMtagA''roggaM // 211 // anvayArtha : vAdisa va= vyAdhinA paNa rava = kSayano hetu evAM vinnatA = sevAtAM hiMmara u = thoDA Arogyane vaMtima = dekhADatAM kumAruM = kaTukAdi paNa nAsA =jananI thimeva = kRtine ja supati = kare che. gAthArtha : kuSThAdi vyAdhinA paNa kSayanuM kAraNa evAM sevana karAtAM ane kaMika Arogyane dekhADatAM kaTu auSadhAdi paNa auSadha lenAranI vRtine ja kare che. TIkA : ___ vyAdherapi-kuSThadeH kSayahetavaH sevyamAnAH kurvanti dhRtimeva kaTukAdayo'pi janasya ISad darzayanta Arogyam, anubhavasiddhametaditi gaathaarthH||211|| * "Athefpa" mAM "ga' thI e batAvavuM che ke bhAvavyAdhinA kSayanAM hetubhUta pipAsAdi to muninI vRtine kare che, paraMtu kuSThAdi dravyavyAdhinA paNa kSayanAM hetubhUta kaDavAM auSadhAdi paNa jananI vRtine kare che. * "cha" mAM mAri padathI anya bhayaMkara vyAdhiono saMgraha che. * "duyoji" mAM gati padathI apriya svAdavALAM auSadhonuM grahaNa che ane ' thI e jJApana karavuM che ke vyAdhinA kSayanAM kAraNa evAM madhura auSadho to jananI vRti kare che, paraMtu kaDavAM auSadho paNa jananI dhRtine kare che. For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha dvAra | gAthA 211-212 TIkArtha : kuSThAdi vyAdhinA paNa kSayanA heturUpa sevAtAM thoDA Arogyane darzAvatAM kaTukAdi paNa=kaDavAM auSadhAdi paNa, jananI vRtine ja kare che, A=kaTu auSadhAdi paNa jananI vRtine kare che e, anubhavathI siddha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : je rIte koDha vagere rogathI ati vihvaLa banelA rogIne kaTu auSadhanuM sevana karavAthI thoDuM Arogya thatuM dekhAya, to kaDavAM auSadha paNa te dhRtipUrvaka seve che; kema ke te rogIne vyAdhinI pIDA jeTaluM aniSTa kaDavA auSadhamAM dekhAtuM nathI; te rIte munine paNa potAnAmAM vartatI karmarUpa vyAdhi dekhAtI hoya che, ane teo jANatA hoya che ke A jIva karmarUpI vyAdhine kAraNe saMsAramAM sarva kadarthanAo pAme che ane te karmavyAdhimAM paNa mukhyarUpe rAgAdinI pariNatirUpa bhAvakarma sarva anarthonuM bIja che. mATe te bhAvakarmarUpa rAgAdisvarUpa vyAdhine maTADavA mATe bhagavAnanA vacanAnusAre AhArAdinI prApti mATe yatna karavo joIe, ane te AhArAdi prApta karatI vakhate paNa veThavAM paDatAM sudhA-tRSAdimAM cittane kleza pedA na thAya te mATe yatna karavo joIe; ane te mATe vicAravuM joIe ke bhAvaArogyanA ananya upAyarUpe bhagavAne A bhikSATanAdinI vyavasthA batAvI che." munine A prakAranuM jJAna hovAthI karmavyAdhine maTADavAnA upAyabhUta sudhA-tRSAdine teo dhRtipUrvaka sahana kare che. tethI vidyamAna paNa sudhAdi munine duHkharUpa to thatAM nathI, paraMtu tenAthI bhAvavyAdhinI alpatA thavAne kAraNe te sudhAdi sukharUpa thAya che. ll211al avataraNikA : eSa dRSTAntaH, aymrthopnyHavataraNikArya : A = pUrvagAthAmAM batAvyuM ke, vyAdhinuM dRSTAMta che, ane A = prastuta gAthAmAM batAvAze e, arthopanaya che arthAt vyAdhinA daSTAMta dvArA jaNAvAtA padArthanuM yojana che gAthA : ia ee'vi amuNiNo kuNaMti dhiimeva suddhabhAvassa / guruANAsaMpAyaNacaraNAisayaM nidaMsiMtA // 212 // anvayArtha : rUma ma = ane A rIte gumAsaMpAyavaraphathuM = gurunI AjJAnA saMpAdana dvArA caraNanA atizayane nirvANatA = darzAvatA evA pravi=A paNa = sudhAdi paNa, suddhamAvazya muni = zuddhabhAvavALA muninI thirUva viti = kRtine ja kare che. For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 pravajyAvidhAnavastaka / "kaI dvAra | gAthA 212 gAthArtha : pUrvagAthAmAM vyAdhinA dekhaMtathI batAvyuM e rIte, bhagavAnanI AjJAnA pAlana dvArA cAritranA atizayane batADatA evA sudhAdi paNa zuddhabhAvavALA muninI vRtine ja kare che. TIkA : iya = evamete'picakSudAdayo muneH kurvanti dhRtimeva, natuduHkhaM,zuddhabhAvasya rAgAdivirahitasya, kiM darzayantaH? ityAha-gurvAjJAsampAdanena yazcaraNAtizayaH saMsArAsAratApariNatyA zubhAdhyavasAyAdiH,tadatizayaM nidarzayantaH santa iti gaathaarthH|| 212 // * "bhuvAkyo mAM mara padathI tRSA, pariSaha, upasargano saMgraha che. * "madhyavasAyaH" mAM mAtra zabdathI zubhadhyAna, zubhalezyA, zubhaAcaraNAno saMgraha che. TIkArtha : ane A rIte=je rIte vyAdhinA kSayanA hetubhUta kaDavAM auSadho paNa jananI vRtine kare che e rIte, A paNa=sudhAdi paNa, zuddhabhAvavALA=rAgAdithI rahita evA, muninI dhRtine ja kare che, paraMtu duHkhane nahIM. zuM darzAvatA evA sudhAdi muninI kRtine kare che? ethI kahe che gurunI AjJAnA saMpAdana dvArA saMsAranI asAratAnI pariNatine kAraNe zubha adhyavasAyAdirUpa je caraNano=cAritrano, atizaya thAya che, te atizayane darzAvatA chatA sudhAdi muninI vRtine ja kare che ema anvaya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - zarIranI anukULatA ke pratikULatA pratye rAgAdi bhAvo vagaranA ane saMsArathI pAra pAmavAnA ja eka baddhaabhilASavALA munio nirdoSa bhikSAmAM yatna kare che, ane bhagavAnanI AjJAnA pAlanane kAraNe teo cAritranA atizayane prApta kare che, tethI citta vizeSa nirlepa bane che. A prakAre nirlepabhAvanI vRddhinA anubhavanuM kAraNa bhagavAnanA vacanAnusAra sudhA-tRSAdi pratyenI munionI upekSA che. tethI munione dekhAtuM hoya che ke jema jema ame bhagavAnanA vacanAnusAra kSudhAtRSAdi veThIe chIe, tema tema amAruM bhAvaArogya vadhatuM jAya che. AthI munio dhRtipUrvaka sudhAdi veThe che, chatAM te sudhAdi teo mATe duHkharUpa banatAM nathI, paraMtu bhAvaArogyanI vRddhinuM ja kAraNa bane che. ra1ro. avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke zuddhabhAvavALA munine sudhAdi paNa dhRtine kare che, paraMtu duHkha pedA karatA nathI. tyAM prazna thAya ke sudhAdi atizayita thAya che tyAre game tevA sukhI mANasane paNa avazya pIDA thAya che; ane kahevAya paNa che ke "kSudhA jevI koI vedanA nathI," tethI zuddhabhAvavALA paNa munine atizayita thayela sudhAdi avazya ArtadhyAnanuM kAraNa banaze. te zaMkAnA nivAraNa mATe kahe che For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha dvAra | gAthA 213 gAthA : Na ya te'vi hoMti pAyaM aviappaM dhmmsaahnnmissaa| na ya egaMteNaM cia te kAyavvA jao bhaNiyaM // 213 // anvayArtha : thamAhAsya =ane dharmasAdhananI mativALAne tevi=teo paNa=sudhAdi paNa, pAyaM prAyaH vimakhaM niyamA hotiSathatA nathI; teor fjaa =ane ekAMtathI ja teeteo=sudhAdi, na vAyavvI=(sahana) karavAnA nathI; no mayaM=je kAraNathI kahevAyeluM che. gAthArtha : dharma sAdhavAnI mativALA pravajitane sudhAdi paNa prAyaH nakkI prApta thatA nathI; ane ekAMte ja sudhAdi sahana karavAnA nathI; je kAraNathI kahevAyeluM che. TIkA : ___ naca te'pi bhavanti prAyaH kSudAdayaH avikalpaM mAtRsthAnaviraheNa dharmasAdhanamateH pravrajitasya dharmaprabhAvAdeva, na caikAntenaiva te = kSudAdayaH kartavyA mohopazamAdivyatirekeNa, yato bhaNitamiti gaathaarthH|| 213 // * "koNoparAmara" mAM mAri padathI saMyamavRddhine anukULa evA dehanA rakSaNano parigraha che. TIkArya : ane mAtRsthAnanA virahathI=mAyA vagara, dharmasAdhananI=dharmane sAdhavAnI, mativALA pravrujitane dharmanA prabhAvathI ja prAyaH teo paNa=sudhAdi paNa, avikalpa thatA nathI nakkI prApta thatA nathI. Ama chatAM lAbhAMtarAyanA udayavALA sAdhuone sudhAdi sahana karavA paDe, tethI teone ArtadhyAna thavAnI saMbhAvanA rahe che. AthI dharmadhyAnAdi saMyamajIvanamAM duSkara che ane gRhavAsamAM sukara che. e prakAranA pUrvapakSInA kathananA nivAraNa mATe kahe che ane mohanA upazamAdinA vyatirekathI-upadamAdi vagara ekAMtathI ja teo=sudhAdi, sahana karavAnA nathI; je kAraNathI kahevAyuM che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke jema rogIne dravyaroganA kSayanA hetubhUta evAM kaTu auSadha grahaNa karavAmAM paNa dhRti ja rahe che, tema bhAvaroganA nAzanA kAraNabhUta evA sudhAdi sahana karavAmAM paNa zuddhabhAvavALA munine dhRti hoya che; Ama chatAM te sudhAdi ekAMte sahana karavAmAM Ave to saMyamanA yogono nAza paNa thAya ane ArtadhyAna dvArA sudhAdi jIvanI durgatinuM kAraNa paNa banI zake che. tethI sudhAdi sahana karavAnA viSayamAM paNa kevo syAdvAda che, te spaSTa karatAM kahe che For Personal & Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 213 301 pravrajitane dharma siddha karavAnI ekamati hoya che. tethI sarva ucita pravRttiomAM te mAyA vagara nirNaya kare che ane potAnA hitane anukULa zAstranI AjJAne yojavAmAM mAyA vagara prayatna kare che. AvA sAdhu saMyamavRddhi arthe bhikSATana kare che, tyAre dharmanA prabhAvathI temane prAyaH karIne saMyamanI puSTi kare tevI nirdoSa bhikSAdi maLI jAya che. tethI munine sudhAdi sahana karavA mATe prAyaH karIne vikalpa UThato nathI. Azaya e che ke dharmanI sAdhanA karavA mATe sAdhune AhArAdi grahaNa karavAM Avazyaka lAge, tyAre bhikSA maLaze to saMyamavRddhi thaze ane nahIM maLe to tapovRddhi thaze" e prakAranA adhyavasAyapUrvaka sAdhu bhikSA meLavavA arthe yatna kare che ane dharmanA prabhAvathI saMyamane upakhaMbhaka evA dehane anukULa nirdoSa AhAra vagere prAyaH tene maLI paNa jAya che; chatAM prabaLa aMtarAyakarmanA udayathI dharma sAdhavAnI mativALA paNa koIka sAdhune nirdoSa bhikSAdi prApta na thAya to teo jinAjJAnusAre sudhAdi sahana karIne tapanI vRddhi kare che. ahIM zaMkA thAya ke bhikSATana karavA chatAM paNa nirdoSa bhikSAdi prApta nathI thatA tevA sAdhuone kyAreka atizaya sudhAdinI vedanA thAya to ArtadhyAna thavAno paNa saMbhava rahe che; jayAre gRhavAsamAM to sudhAdinI vedanA nivArIne pharI dharmanI sAdhanA karI zakAya che. mATe gRhavAsamAM dharma sAdhI zakAya, tevI zaMkAnA parihAra mATe graMthakAra kahe che samAdhino prazna thAya athavA saMyamavRddhino prazna thAya tyAre dharma sAdhavAnI mativALA paNa nirdoSa bhikSA prApta nahIM karanAra sAdhuo mAyA karyA vagara zAstrokta yatanApUrvaka paMcakahAnithI doSita paNa bhikSA grahaNa kare che. tethI AvA saMyamIo samAdhi TakI zake tema hoya ane nirdoSa bhikSA maLe tema na hoya to kSudhAdi sahana karatA hoya che, topaNa teonA cittanI svasthatA vadhatI hoya che ane samAdhi TakI zake tema na hoya ane nirdoSa bhikSA na maLe to apavAdathI doSita bhikSA grahaNa karatA hoya topaNa rAgAdithI AkuLa na hovAthI teonA cittanI svasthatA vadhatI hoya. AthI muninI zArIrika sthiti evI hovAne kAraNe sudhAdi sahana karavAthI mohano upazama thato na hoya ke dehanuM rakSaNa thatuM na hoya to muni sudhAdi sahana karatA nathI, paraMtu apavAda sevIne paNa sudhAdinuM zamana kare che, ane sudhAdi sahana karavAthI mohanA upazamAdi thatA hoya to sudhAdi sahana kare che; ane sudhAdinA nivartana dvArA svAdhyAyAdithI cittanI vizuddhi thatI jaNAya tyAre munio sudhAdinA nivartanapUrvaka svAdhyAyAdimAM yatna kare che; je kAraNathI zAstramAM kahevAyuM che. zuM kahevAyuM che? te vAta graMthakAra svaya gAthA-214mAM karaze. ahIM praya "zabdanuM tAtparya e che ke jyAM sudhI zarIra dharmanI sAdhanAne anukULa vartatuM hoya tyAM sudhI sudhAdine vikalpa sahana karavAnAM che; paraMtu zarIra sAdhanAne anukULa na rahyuM hoya athavA to AyuSya alpa rahyuM hoya athavA to duSkALAdine kAraNe saMyamanI ArAdhanA nirdoSa bhikSApUrvaka azakya dekhAtI hoya to, mahAtmAo prANa nAza thAya tyAM sudhI vikalpa vagara sudhAdi sahana kare che. tenA vyavaccheda arthe prAyaH zabda mUkelo che. 213 For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 avataraNikA : pravrajyAvidhAnavastuka / kartha' dvAra | gAthA 214 kiM tadityAha - avataraNikArtha : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke je kAraNathI zAstramAM kahevAyeluM che. tyAM prazna thAya ke zAstramAM kahevAyeluM te zuM che ? ethI kahe che gAthA : sohu vo kAvvo jeNa maNo maMgulaM na ciMtei / jena iMdiahANI jeNa ya jogA Na hAyaMti // 214 // anvayArtha : neLa maLo kaMmutaM na cittepha=jenAthI mana maMgula=asuMdara, ciMtavatuM nathI, neLa na phaeNbihALI= jenAthI iMdriyonI hAni thatI nathI, neLa ya khoLA La hAyaMti=ane jenAthI yogo kSaya pAmatA nathI, mo 4 tavo jAyo=te ja tapa karavo joie. * 'du' vakAra arthamAM che. gAthArtha : jenAthI mana azubha na vicAre, jenAthI iMdriyone hAni na thAya ane jenAthI mana-vacana-kAyAnA cogo kSaya na pAme, te ja tapa karavo joie. TIkA : taddhi tapaH karttavyam anazanAdi, yena mano maGgulam = asundaraM na cintayati, zubhAdhyavasAyanimittatvAtkarmakSayasya, tathA yena nendriyahAniH, tadabhAve pratyupekSaNAdyabhAvAt, yena ca yogAH = cakravAlasAmAcAryantargatA vyApArA na hIyanta iti gAthArthaH // 214 // TIkArya : tat hi anazanAvi tapa: tttavyam te ja anazanAdi tapa karavuM joIe, yena..kSayasya je tapathI mana maMgula=asuMdara, ciMtavatuM nathI; kema ke karmakSayamAM zubha adhyavasAyanuM nimittapaNuM che. tathA...bhAvAt ane je tapathI indriyonI hAni thAya nahIM; kema ke tenA=indriyonA, abhAvamAM pratyupekSaNAdino= pratilekhanAdinI kriyAno, abhAva che. jethI saMyamayogonI vRddhi thai zakatI nathI ane tethI nirjarA paNa thatI nathI. yena ... Iyante ane je tapathI yogo= cakravAlasAmAcArInI aMdara rahelA vyApAro arthAt manavacana-kAyAnI kriyAo, nAza pAmatA nathI. kRti thArtha: e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 214-215 bhAvArtha : karmakSaya zubha adhyavasAyathI thAya che, paraMtu bAhyaAcaraNArUpa tapamAtrathI thato nathI. tethI cittanI asuMdaratA thAya tevo tapa karavAno niSedha che; kema ke je tapa karavAthI citta svAdhyAyamAM anutsAhita thAya, dharmadhyAnAdimAM prayatna karavA mATe samartha na bane ane vAraMvAra sudhAdithI vyAkuLa thaIne te sudhAdinA nivartana karavAnA upAyomAM caDhI jatuM hoya, tevo tapa karavAno zAstramAM niSedha che. vaLI, pratyupekSaNAdi saMyamanI kriyAothI jIvarakSAmAM sampayatanA thAya che ane saMyamano pariNAma atizayita thAya che, jenA kAraNe nirjarAnI prApti thAya che. tethI pratyupekSaNAdi kriyAonI sAdhaka evI indriyonI hAni thatI hoya, tevo tapa karavAno zAstramAM niSedha che. vaLI, sAdhune saMyamanI vRddhi ane nirjarA mATe daza prakAranI cakravAlasAdhu sAmAcArI pALavAnI che ane te sAmAcArI pALavA mATe mana-vacana-kAyAno vyApAra sudaDha karavAno che. AthI je tapa karavAthI zarIranI atizithilatA thavAne kAraNe dezavidha cakravAlasAmAcArIne anukULa evA mana-vacana-kAyAnA vyApAro zithila thatA hoya, tevo tapa karavAno paNa zAstramAM niSedha che. 214mAM avataraNikA : gAthA-182 mAM pUrvapakSIe kahela ke sudhA-tRSAthI pIDita, bhaTakatA sAdhu pApanA viSaya thaze, mATe pravrayA grahaNa karavI ucita nathI. tenuM nirAkaraNa karIne gAthA-210 thI 212mAM graMthakAre daSTAMta dvArA sthApana karyuM ke sudhA-tRSAdi sahana karavAne kAraNe bhAvaArogya vadhavAthI munione sukha thAya che. tyAM para kahe ke sudhAdi sahana karavAne kAraNe jo bhAvaArogya vadhatuM hoya to munie AhAra karavo joIe nahi. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che gAthA : dehe'vi apaDibaddho jo so gahaNaM karei annss| vihiANuTThANamiNaM ti kaha tao pAvavisao tti // 215 // anvayArtha : no=je daivi = dehamAM paNa Divo = apratibaddha che, to = te rU= A vidimAguTTA f = vihita anuSThAna che, ti = ethI traNa di=annanuM grahaNa k = kare che. (ethI) to = A = sAdhu, pAvaro kevI rIte pApanA viSaya thAya? * "tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : je muni dehamAM paNa pratibaMdha vagaranA che, te muni "A vihita anuSThAna che', ethI annanuM grahaNa kare che. mATe kevI rIte pApanA viSaya thAya ? arthAta pApanA viSaya na ja thAya. For Personal & Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 215 TIkA : dehe'pyapratibaddho yo vivekAt sa grahaNaM karotyannasya odanAdevihitAnuSThAnaM (? idaM) iti, na tu lobhAd, yatazcaivamataH kathamasau pApaviSayaH? iti naiva pApaviSayaH, etena 'kathaM na pApaviSaya' ityetat pratyuktamiti gAthArtha: pAro noMdha : mULagAthAmAM vizimAkuvrfmana ti che, tethI TIkAmAM paNa vihitAlukAnamiti ne sthAne vihitAlukAnamamiti hovuM joie. * "hepa" mAM 'pa' thI e sthApana karavuM che ke sAdhu AhArAdimAM to apratibaddha che, paraMtu dehamAM paNa apratibaddha che. TIkArya : dehamAM paNa je pratibaddha che te sAdhu, "A vihita anuSThAna che, ethI odanAdi ananuM vivekathI grahaNa kare che, paraMtu lobhathI nahIM; ane je kAraNathI Ama che = "Avihita anuSThAna che ethI sAdhu annanuM grahaNa kare che ema che, AthI A = sAdhu, kevI rIte pApano viSaya thAya? arthAt pApano viSaya na ja thAya. AnA dvArA = gAthA-208 thI 215 nA kathana dvArA, "sAdhu kevI rIte pApano viSaya nahIM thAya?" e prakAranuM A = gAthA-182 mAM pUrvapakSIe karela kathana, pratyukta = uttara apAyeluM, thAya che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-208 thI 215mAM graMthakAre sthApana karyuM ke muni avakAzathI rahita hoya ane sudhA-tRSA sahana karatA, topaNa bhAvaroganA zamanane kAraNe munine sukhano anubhava thAya che. Ama chatAM vivekavALA muni jANatA hoya che ke hajI niHspRhatA vadhAravA mATe sAdhanA ati Avazyaka che, ane te sAdhanA A dehathI thaI zake che; kema ke A dehano pAta thAya to devabhavanI prApti thavAthI saMyamanI vizeSa sAdhanAno avarodha thAya. AthI bhagavAne jema sudhA-tRSAdi sahana karavAnuM kahyuM che, tema saMyamanI vRddhi mATe AhArAdi grahaNa karavAnuM paNa kahyuM che. tethI vivekavALA muni jANe che ke sAdhanA mATe bhikSA grahaNa karavI te vihitAnuSThAna che arthAt bhagavAna dvArA vidhAna karAyela pravRtti che. tethI dehamAM paNa pratibaMdha vagara muni odanAdi annane grahaNa kare che ane annane pratibaMdha vagara vAparIne puSTa banelA deha dvArA vizeSa ArAdhanA kare che, jethI muninA bhAvaArogyanI vRddhi thAya che. A rIte munine AhArAdinI prApti na thAya tyAre sudhAdi sahana karavAthI bhAvaArogyanI vRddhi thAya che ane AhArAdinI prApti thAya tyAre paNa puSTa banelA deha dvArA dhyAnAdimAM vizeSa yatna thAya che, jethI upazamanuM sukha vizeSa-vizeSatara vadhe che. tethI gRhavAsano tyAga karanAra muni kaI rIte pApano For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 pravrayAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 215-210 viSaya thaI zake ? arthAt na ja thaI zake; kema ke muni puNyAnubaMdhI puNyane kAraNe uttama koTinA sukhano anubhava karanAra che. ATalA kathana dvArA pUrvapakSIe gAthA-182 mAM kahela ke pravrajita kevI rIte pApano viSaya nahIM thAya? arthAt thaze. te kathananuM graMthakAre nirAkaraNa karyuM. te 215 avataraNikA : vijha avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke dehamAM paNa apratibaddha evA sAdhu odanAdi annanuM vivekathI grahaNa kare che, AthI sAdhu kaI rIte pApano viSaya bane? arthAtu na bane. e vAtanI "vi' thI puSTi kare che gAthA : tattha vi a dhammajhANaM na ya AsaMsA tao asuhameva / savvamiamaNuTThANaM suhAvahaM hoi vinneaM // 216 // anvayArtha : tA vi ma = ane tyAM paNa = annagrahaNAdimAM paNa, thampaphAI = dharmadhyAna che jaya mAhaMsA = ane AzaMsA nathI to ya sumeva = ane te kAraNathI sukha ja thAya che. rUTsa = A rIte = annagrahaNAdi zAstrajJA pramANe kare che e rIte, saghaM puThThAi suhAvarda vinne tor3a = sarva anuSThAna sukhAvaha vizeya thAya che. gAthArtha : annagrahaNAdimAM paNa dharmadhyAna che ane AzaMsA nathI ane te kAraNathI sukha ja thAya che. annagrahaNAdi zAstrAjJA pramANe sAdhu kare che e rIte sarva anuSThAna sAdhune sukhAvaha thAya che, e pramANe jANavuM. TIkA : tatrApi ca annagrahaNAdau dharmadhyAnaM sUtrAjJAsampAdanAt, na cAzaMsA sarvatraivAbhiSvaGganivRtteH, yatazcaivaM tatazca sukhameva tatrApi, sarvaM vastrapAtrAdi iya = evamuktena nyAyena sUtrAjJAsampAdanAdinA anuSThAnaM sAdhusambandhi sukhAvahaM bhavati vijJeyamiti gAthArthaH // 216 // * "tatrapimAM "pi' thI e kahevuM che ke munine svAdhyAyAdimAM to dharmadhyAna che ja, paraMtu tyAM paNa = annagrahaNAdimAM paNa, dharmadhyAna che. * "mannadaWITI" mAM mAtra padathI vastragrahaNa, vasatigrahaNAdino saMgraha che. For Personal & Private Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 pravRjyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 216 * "sUtrApArappAnAvinA" mAM mAtra zabdathI sarvatra abhimpaMganI nivRttinuM grahaNa karavAnuM che. * "vapatriAra" mAM mAri padathI bhikSAdino saMgraha che. TIkArya ane tyAM paNa = annanA grahaNAdimAM paNa, sUtrAjJAnuM = bhagavAnanI AjJAnuM, saMpAdana hovAthI dharmadhyAna che ane sarvatra ja abhivaMganI nivRtti hovAthI AzaMsA nathI; ane je kAraNathI Ama che= annagrahaNAdimAM dharmadhyAna che ane AzaMsA nathI ema che, te kAraNathI, tyAM paNa = annagrahaNAdimAM paNa, sukha ja che. A rIte ukta nyAyathI sUtrAzAnuM saMpAdanAdi hovAthI sAdhu saMbaMdhI vasa-pAtrAdirUpa sarva anuSThAna sukhAvaha viSeya thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : munine sAMsArika koI padArthomAM AzaMsA hotI nathI, tethI AhAra grahaNa karavAnI ke vastra-pAtrAdi grahaNa karavAnI paNa munine AzaMsA nathI. Ama chatAM munine potAnAmAM pragaTelA nirAzaMsa bhAvano pUrNa prakarSa karavAnI IcchA hoya che, jeno upAya bhagavAnanI AjJA pramANenI ucita pravRtti che. tethI AhAra grahaNa karavA vagerenI paNa icchA nahIM hovA chatAM saMyamanI vRddhi arthe dehanuM pAlana karavAnI jinAjJAnuM smaraNa karIne vidhipUrvaka AhAragrahaNAdimAM muni upayukta hoya che. tethI annagrahaNAdinI kriyAmAM paNa muninuM citta dharmadhyAnanI vRddhi kare che, jethI annagrahaNAdimAM paNa muni sukhano anubhava thAya che. A rIte sAdhune vastra-pAtrAdinA grahaNa vagere sarva anuSThAno dharmadhyAnanI vRddhi dvArA cittanI svasthatArUpa sukhanI vRddhi karanArAM thAya che. 216ll avataraNikA : ___ evaM bhAvayataH sUtroktA ceSTA sukhadaiva, tadanyasya tu duHkhadeti siddhasAdhyatA, tathA cAha - avataraNikArya : A rIte-gAthA-208 thI ra16mAM graMthakAre sthApana karyuM e rIte, bhAvana karatA evA sAdhune sUtramAM kahevAyelI ceSTA=sAdhu saMbaMdhI kriyA, sukha denArI ja thAya che. vaLI tenAthI anyane=A rIte bhAvana karatA sAdhuthI anya sAdhune, arthAt jeo saMyama grahaNa karyA pachI A prakAranI bhAvanA karatA nathI, zAstrAnusArI pravRtti karatA nathI ane zAstrathI bhAvita mativALA nahIM hovAthI anukULatAnI spRhAvALA che, tevA sAdhune, sUtrokta AhAragrahaNAdinI ceSTA du:khane denArI che, ethI karIne siddhanI sAdhyatA che, arthAt jeo zAstravacanone bhAvatA nathI ane sUtramAM kahelI ceSTAo paNa karatA nathI, paraMtu saMyama grahaNa karIne jeo manasvI rIte jIve che, tevA sAdhuonA agAravAsano parityAga pApanA udayathI che, e kathana graMthakArane paNa siddha che ane tene ja pUrvapakSI sAdhI rahyo che. tethI gAthA-180 mAM pUrvapalae ApeDa prasaMgadoSamAM siddhanI sAdhyatA che. For Personal & Private Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 pravajyAvidhAnavastuka | 'katha' dvAra | gAthA 210 ane te rIte kahe che arthAtu zAstrokta ceSTA nahIM karanArane pApanA udayathI saMyama prApta thayuM che, te rIte graMthakAra kahe chegAthA : cArittavihINassa abhissaMgaparassa klusbhaavss| aNNANiNo ajA puNa sA paDisiddhA jiNavarehi // 217 // anvayArtha : carittavihIna 3 = ane cAritrathI vihIna, amarsa para = abhinkaMgamAM para, hanumAvasa = kaluSa bhAvavALA, maUUforo = ajJAnInI pu0 = vaLI nA = je (bhikSATanAdinI kriyA) che, sA =te nivadaM = jinavaro vaDe siddha = pratiSiddha che. gAthArtha : ane cAritrathI rahita, abhinkaMgamAM tatpara, kaluSita bhAvavALA evA ajJAnI sAdhunI vaLI je bhikSATanAdinI ceSTA che, te bhagavAna vaDe niSedhAyelI che. TIkA : cAritravihInasya dravyapravrajitasyAbhiSvaGgaparasya bhikSAdAveva kaluSabhAvasya-dveSAtmakasyAjJAninazca mUrkhasya yA bhikSATanAdiceSTA sA pratikRSTA jinavaraiH, pratyuta bandhanibandhanamasAviti gaathaarthH||217|| * "mikSAdanASTi" mAM gari zabdathI vastra-pAtrAdinuM grahaNa vagerenI ceSTAno saMgraha che. * "mikSAro" mAM mAri zabdathI bhikSA ApanAranuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : ane cAritrathI vihIna = dravyathI pravrajita, abhinkaMgamAM para = tatpara, bhikSAdimAM ja draSasvarUpa kaluSabhAvavALA ajJAnInI = mUrkhanI, je bhikSATanAdinI ceSTA che, te jinavaro vaDe pratikRSTa che; kema ke AvA sAdhunI ceSTA nirkarAnuM kAraNa to nathI, UlaTuM A = bhikSATana vagerenI ceSTA, baMdhanuM nibaMdhana che = karmabaMdhanuM kAraNa che, e pramANe gAthAno artha che. 217 avataraNikA : tathA tra - avataraNikArya : ane te rIte arthAta pUrvagAthAmAM kahyuM ke cAritrathI vihIna, abhinkaMgamAM para, jyuSabhAvavALA ajJAnI sAdhunI bhikSATanAdinI ceSTA bhagavAne pratiSadhI che te rIte, zuM prApta thAya? te graMthakAra prastuta gAthAmAM batAve che For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 218 gAthA : bhikkhaM aDaMti AraMbhasaMgayA aprisuddhprinnaamaa| dINA saMsAraphalaM pAvAo juttameaMtu // 218 // anvayArtha : mayaMkA = AraMbhathI saMgata, parizuddhapari =aparizuddha pariNAmavALA, sI = dIna, saMsAratna vivuM = saMsAranA phaLavALI bhikSA mATe ati = aTana kare che, 3 = e pIvA = pApathI gu=mukta che. * " pAdapUrti mATe che. gAthArtha : AraMbhathI yukta, aparizuddha pariNAmavALA, dIna sAdhuo saMsAranA phaLavALI bhikSA mATe phare che, AvA sAdhuonI pravajyA pApodayathI yukta che. TIkA : bhikSAmaTanti udarabharaNArthamArambhasaGgatAH tathA SaDjIvanikAyopamaInapravRttyA aparizuddhapariNAmAH = uktAnuSThAnagamyamahAmohAdiraJjitAH, dInAH = alpasattvAH, saMsAraphalAM bhikSAM na tu suyativaddAtRgRhItrorapavargaphalAM, pApAd yuktametaditi etaditthaMbhUtamakuzalAnubandhinAM pApena bhavatIti nyAyyametaditi gaathaarthH||218|| * mULagAthAnA prathama pAdamAM rahela ma nuM yojana saMsAratna sAthe che, e jaNAvavA mATe TIkAmAM saMsAranAM pachI bIjI vAra fmAM zabda mUkela che. * "madAmodAri" mAM mAri padathI rAga-dveSAdino saMgraha che. TIkArya : te prakAre=sAdhuvezamAM je prakAre saMbhavI zake te prakAre, SaDUjIvanikAyanA upamadananI pravRtti dvArA AraMbhathI saMgataSayukta, aparizuddha pariNAmavALA=pUrvagAthAmAM kahevAyela anuSThAnathI jANI zakAya evA mahAmohAdithI raMgAyelA, dIna-alpa sattvavALA, sAdhuo udarane bharavA mATe saMsAranA phaLavALI bhikSA mATe phare che=bhaTake che; paraMtu suyatinI jema bhikSA denAra ane grahaNa karanArane apavarganA phaLavALI nahIM arthAt mokSarUpa phaLa Ape tevI bhikSA mATe pharatA nathI. pApathI=pApanA udayathI, A=uparamAM kahela sarva, yukta che. AnAthI zuM phalita thAya? te spaSTa kare che- akuzalAnubaMdhavALAonuM AvA prakAranuM A=bhikSATana, pApathI thAya che. ethI AgaMgAthA18ranA aMtamAM pUrvapakSIe kahela ke pApodayathI A sarva thAya che e kathana, nyAya che=saMgata che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha" dvAra | gAthA 218-219 309 bhAvArtha : je sAdhuo cAritranA pariNAmane sparyA vagara dravyathI dIkSA grahaNa karanArA che, bhikSA ke vastrapAtrAdimAM rAgabhAva dhAraNa karanArA che, sArI bhikSA tathA sArAM vastrAdi na maLe tyAre prApta thayelA te bhikSAdi padArtho pratye ane te bhikSAdi ApanAra pratye dveSAtmaka bhAva dhAraNa karanArA hovAthI kaluSita cittavALA che ane saMyama zuM che, te nahIM jANatA hovAthI ajJAnI che arthAt zAstro vAMcavA chatAM paramArthane prApta nahIM karatA hovAthI mUrkha che; tevA sAdhuone bhikSA grahaNa karavAno, yAcanA karIne vasati grahaNa karavAno ke pAtrAdi grahaNa karavAno bhagavAne niSedha karyo che; kema ke teonA bhikSAdinA grahaNathI dharmanuM lAghava thAya che ane teonI bhikSATanAdinI kriyA paNa teonA saMsAramAM paribhramaNanuM kAraNa bane che. vaLI, AvA sAdhuo peTa bharavA mATe bhikSA grahaNa kare che, ane sAdhvAcArane anukULa bhikSATananI yatanAo karatA nahIM hovAthI AraMbhAdinA karaNa, karAvaNa ane anumodananA doSo teone prApta thAya che. tethI te prakAranA pajIvanikAyanA upamadananI pravRtti karavA dvArA teo AraMbhathI yukta hoya che, ane AvA azuddha sAdhvAcAranuM pAlana karatA hovAthI jANI zakAya evA mithyAtvAdi bhAvothI teo raMjita hoya che. vaLI, peTa bharavA mATe sAdhuveza grahaNa karIne bhikSA mATe pharanArA jIvo svabhujAbaLathI dhana kamAIne jIvananirvAha karatAM nathI ane bhikSukanI jema bhIkha mAMgIne jIve che. mATe teo dIna che. AvA sAdhuonI bhikSAgrahaNAdinI pravRtti pApanA udayathI thAya che ane saMsAravRddhinuM kAraNa bane che, paraMtu susAdhunI jema bhikSA ApanAra ane lenArane mokSanuM kAraNa banatI nathI. AthI graMthakAra kahe che ke pUrvapakSIe gAthA-180 thI kahela ke pApanA udayathI gRhavAsano parityAga thAya che, e vAta AvA sAdhuone AzrayIne yukta che. ra18 | avataraNikA : kasya punaH karmaNaH phalamidamityAha - avataraNitArtha : vaLI A=pUrvagAthAmAM batAvela saMsAranA phaLavALuM bhikSATana, kyA karmanuM phaLa che? e pramANe kahe che gAthA : IsiM kAUNa suhaM nivADiA jehiM dukkhghnnNmi| mAyAe kei pANI tesiM eArisaM hoi // 219 // anvayArtha : hiM = iSa sudaM = sukhane pa = karIne hiM = jeo vaDe re pAchI = keTalAka prANIo For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310. pravAjyAvidhAnavastuka | kartha" dvAra | gAthA 219 nayA = mAyAthI durauvi = duHkhagahanamAM nivAgA = paDAyA che, tehiM = teone marsi = AvA prakAranuM (pApa) hoDuM thAya che. gAthArtha : thoDuM sukha ApI jeo vaDe keTalAka prANIone mArAthI dukhagahanamAM naMkhAyelA hoya, teone AvA prakAranuM pApa thAya che. TIkA : __ISatkRtvA sukhaM galapravrajitAvidhiparipAlanAdinA nipAtitA yairduHkhagahane duHkhasaGkaTe mAyayA kecit prANina RjavasteSAM sattvAnAmIdRzaM bhavati IdRkphaladAyi pApaM bhavatIti gAthArthaH // 219 // * "mavidhiparipAnanAvinA" mAM madda zabdathI anukULa AhArAdinA dAnanuM vagere grahaNa che. TIkArya : galathI pravrajita ane avidhithI paripAlanAdi dvArA ISad sukhane karIne jeo vaDe keTalAka ju= saraLa, prANIo=loko, mAyAthI du:khagahanamAM=duHkhasaMkaTamAM, naMkhAyA, te jIvone AvA prakAranuM thAya che=AvA prakAranA arthAt janmAMtaramAM dravyacAritra grahaNa karIne gAthA-218 mAM batAvela saMsAranA phaLavALuM bhikSATana karavuM paDe evA prakAranA, phaLane denAruM pApa thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : koi sAdhu koI jIvane sukhanA pralobhanathI dIkSA Ape ane tenI pAse avidhithI dIkSAnuM paripAlana vagere karAvavA dvArA te dIkSA lenAra ziSyane thoDuM sukha ApIne avidhinA paripAlana vagerethI thayelA pApane kAraNe tene mAyAthI ghaNA duHkhanA saMkaTamAM pADe che. AvI rIte mAyA karIne keTalAka saraLa jIvone dIkSA ApanAra gurune AvA prakAranuM pApa thAya che, jenA kAraNe gRhavAsane choDIne pote pravrayA grahaNa kare che ane te gRhavAsanA parityAgathI A lokamAM paNa bhikSAvRtti karIne kaSTa pAme che ane paralokamAM paNa durgationI paraMparA dvArA duHkho pAme che. vaLI zAstramAM "galamasya" no prayoga Ave che ane teno artha e che ke kAMTA upara mAMsano TukaDo mUkIne mAMsanI lAlaca ApavA dvArA mAchImAro mAchalAMne pakaDe che, temAM pralobhana mATe apAtA mAMsanA TukaDAne ni' kahevAya che ane te mAMsanA pralobhanathI pakaDavAmAM AvatAM mAchalAMne "namasya' kahevAya che. tevI rIte bhautika sukhanA pralobhanathI pravrajayA ApavAmAM AvatA sAdhune "pAgata' kahevAya che. ra1 lA. avataraNikA : tathA tra For Personal & Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kartha dvAra | gAthA 220 311 avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke jemaNe bhUtakALamAM koIkane lAlacathI dIkSA ApIne duHkhagahanamAM pADyA hoya tevA sAdhuone AvA prakAranA phaLane ApanAruM pApa baMdhAya che. te vAtane "tathA ' thI kahe che gAthA : caIUNa gharAvAsaM tassa phalaM ceva mohprtNtaa| Na gihI Na ya pavvaiA saMsArapayaDDagA bhnniaa||220|| anvayArtha : paravi = gRhavAsane ta - veva = ane tenA = gRhavAsatyAganA, phaLane = tyajIne mohAravaMtA = mohane parataMtra evA sAdhuo diI na ya patrapha = gRhI nathI ane pravRti nathI, saMsArapayaTTa ma3i =(paraMtu) saMsAranA pravardhaka kahevAyA che. gAthArtha : gharavAsano ane gharavAsatyAganA phaLano tyAga karIne mohane parataMtra chatA sAdhuo gRhastha nathI ane sAdhu nathI, paraMtu saMsArane vadhAranArA kahevAyA che. TIkA : tyaktvA gRhavAsaM dIkSAbhyupagamena, tasya phalaM caiva gRhavAsatyAgasya phalaM pravrajyA tAM ca tyaktvA viruddhAsevanena, mohaparatantrAH santo, nagRhiNaH prakaTavRttyA tasya tyAgAt, na ca pravrajitA vihitAnuSThAnAkaraNAt, ta evaMbhUtAH saMsArapayaDDaga tti saMsArAkarSakAH dIrghasaMsAriNa ityarthaH bhaNitAstIrthakaragaNadharairiti gaathaarthH||220|| TIkArya : dIkSAnA svIkAra dvArA gRhavAsane tyajIne ane viruddhanA Asevana dvArA tenA phaLane arthAt gRhavAsatyAganuM phaLa pravajyA ane te pravajyAne, tyajIne mohane parataMtra chatA sAdhuo gRhI nathI gharavALA nathI; kema ke teno gRhavAsano, pragaTa vRttithI tyAga che; ane pravRti nathI=pravrajyA lIdhelA nathI; kema ke vihita anuSThAnanuM akaraNa che arthAt bhagavAne vidhAna karela anuSThAna karatA nathI. AvA prakAranA teo=mohane parataMtra sAdhuo, tIrthaMkara-gaNadharo vaDe saMsAranA AkarSaka dIrgha saMsAravALA, kahevAyA che, e pramANe gAthAno artha che. 22nA avataraNikA : upasaMharannAha For Personal & Private Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 221 avataraNikArya : gAthA-180 thI 182 mAM agAravAsano parityAga pApanA udayathI thAya che, ema pUrvapakSIe sthApana karela; tenuM graMthakAre gAthA-185 thI atyAra sudhI nirAkaraNa karyuM. have teno upasaMhAra karatAM kahe che gAthA : eeNaM ciasesaM jaM bhaNiaMtaM pi svvmkkhittN| suhajhANAiabhAvA agAravAsaMmi vinnnneaN||221|| anvayArtha : sekaM = mAsaM = (pUrvapakSI vaDe gAthA-183-184 mAM) zeSa je kahevAyuM hatuM, te pi = te paNa savaM=sarva [vi jigna = AnA dvArA ja = gAthA-185 thI 220 nA kathana dvArA ja, vipatta vigho = AkSipta jANavuM=nirAkaraNa rUpe gRhIta jANavuM; maravAmi sudAIphamAvI = kema ke agAravAsamAMegRhavAsamAM, zubha dhyAnAdino abhAva che. gAthArtha : pUrvapakSI vaDe gAthA-183-184 mAM zeSa je kahevAyuM te paNa sarva gAthA-185 thI 220 mAM graMthakAre karela nirAkaraNa dvArA ja nirAkRta jANavuM kema ke gRhavAsamAM zubha dhyAnAdino abhAva che. TIkA : etenaiva anantaroditena zeSamapi 'zubhadhyAnAddharma' ityAdi yad bhaNitaM, tadapi sarvamAkSiptam = AgRhItaM vijJeyamiti yogaH, kuta ityAha-zubhadhyAnAdyabhAvAt agAravAsa iti na hyagAravAse uktavat 'kadA siddhayati durga'ityAdinA zubhadhyAnAdisambhava iti gaathaarthH|| 221 // * "zeSa " mAM "ji' thI e jaNAvavuM che ke gAthA-185 thI 220 sudhInA graMthakAranA kathana dvArA gAthA-180 thI 182 sudhInuM pUrvapakSInuM kathana to AkSipta jANavuM, paraMtu gAthA-183-184nuM pUrvapakSInuM zeSa kathana paNa AkSipta jANavuM. * "tapa" mAM "gha' thI e samuccaya karavo che ke gAthA-185 thI 220 sudhInA graMthakAranA kathana dvArA pUrvapakSIe gAthA 180 thI 182 mAM je kahyuM hatuM te to nirAkRta jANavuM, paraMtu gAthA-183-184 mAM je kahyuM hatuM te paNa sarva nirAkRta jANavuM. * "zubhaththAnAri" mAM gava padathI dharmanuM grahaNa che. TIkArya : "zubha dhyAnathI dharma thAya che" ItyAdirUpa zeSa paNa je gAthA-183-184mAM kahevAyuM, te paNa sarva anaMtaramAM udita AnA dvArA ja = gAthA-185 thI 220mAM kahevAyela kathana dvArA ja, AkSipta= AgRhIta, jANavuM. mULagAthAnA cothA pAkanI aMte rahela vi ' no mULagAthAnA bIjA pAkanI aMte rahela 'vighatta' sAthe yoga che. For Personal & Private Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 221-222 kayA kAraNathI zeSa paNa AnA dvArA ja AgRhIta che ? ethI karIne kahe che- kema ke agAravAsamAM zubha dhyAnAdino abhAva che. A hetunuM kRti thI tAtparya khole che- je kAraNathI gAthA-190-191mAM kahevAyelAnI jema "durga kyAre sadhAze ?" ityAdi ciMtA hovAne kAraNe agAravAsamAM zubha dhyAnAdino saMbhava nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA-180 thI 184 mAM 525kSanuM sthApana karIne te parapakSanuM graMthakAre gAthA-185 thI atyAra sudhI nirAkaraNa karyuM, temAM sAkSAt gAthA-180, 181, 182 nuM nirAkaraNa karela dekhAya che; jyAre gAthA183-184 nuM sAkSAt nirAkaraNa kareluM dekhAtuM nathI, topaNa arthathI te be gAthAnuM grahaNa thai jAya che, te vAta prastuta gAthAmAM batAve che gAthA-190 mAM graMthakAre batAvela ke agAravAsamAM puNyanA udayathI vidyamAna paNa gRhAdimAM dRDha abhiSyaMga thAya che, tethI rAjA hoya topaNa A killAne huM kyAre jItIza ? vagere vicAraNAo karato hoya che. A kAraNe gRhavAsamAM zubha dhyAnAdino saMbhava nathI, tethI zubha dhyAna karavA mATe sarvatra spRhA vagaranA thaine saMyama grahaNa karavuM ucita che. AnAthI pUrvapakSIe gAthA-183-184 mAM kahela ke zubha dhyAnathI dharma thAya che ane gRhavAsamAM zubha dhyAnAdi thai zake che, tenuM nirAkaraNa thai jAya che; kema ke zubha dhyAnAdi karavA mATe saMyamajIvana Avazyaka che te vAta atyAra sudhInA kathanathI spaSTa rIte phalita thAya che. I221 avataraNikA : yaccoktaM 'parahitakaraNaikarati' rityatrAha - avataraNikArya : ane "paranuM hita karavAmAM ekarativALo madhyastha jIva dharmane sAdhe che", e prakAre pUrvapakSI dvArA gAthA-184 nA uttarArdhamAM je kahevAyuM, emAM graMthakAra kahe che gAthA : 313 muttUNa abhayakaraNaM parovayAro'vi natthi aNNo tti / daMDigiteNagaNAyaM na ya gihavAse avigalaM taM // 222 // anvayArtha : amavaraLa muttuLa=abhayaka2Nane mUkIne gaLo parovayArovi nasthi=anya paropakAra paNa nathI. (ahIM) vai'iteinAe=daMDikI stanakanuM jJAta che. zivAle ya=ane gRhavAsamAM teM vinaM na= te avikala nathI=abhayanuM karaNa saMpUrNa nathI. * 'ti' pAdapUrti arthe che. For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 pravajyAvidhAnavastuka | kartha" dvAra | gAthA 222 gAthArtha : abhayakaraNane choDIne anya paropakAra paNa nathI. ahIM daMDikI coranuM dRSTAMta jANavuM, ane gRhavAsamAM abhayakaraNa paripUrNa thatuM nathI. TIkA : __ muktvA'bhayakaraNamihalokaparalokayoH paropakAro'pi nAstyanya iti, atra dRSTAntamAha- daNDikIstenakajJAtamatra draSTavyaM, na ca gRhavAse'vikalaM tad = abhayakaraNamiti gAthArthaH // 222 // * "poSAropa" mAM 'pa' thI e jaNAvavuM che ke abhayakaraNa sivAya svopakAra to anya nathI paraMtu paropakAra paNa anya nathI. TIkArya : A loka ane paralokamAM abhayakaraNane mUkIne anya paropakAra paNa nathI. ri kathananI samApti arthaka che. ahIMsuparanA kathanamAM, daSTAMtane kahe che- ahIM abhayakaraNanA viSayamAM, daMDikI tenakanuM jJAtAdaDikI coranuM udAharaNa, jANavuM; ane te abhayakaraNa, gRhavAsamAM avikala nathI=saMpUrNa thatuM nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gRhAzramamAM rata chato paranuM hita karavAmAM ekarativALo jIva dharma sAdhe che, ema kahenAra pUrvapakSInI dRSTi pUla hovAthI te ema mAne che ke saMpatti vagere vALo jIva anyano paropakAra karI zake; paraMtu tattvathI gRhAzramamAM thato paropakAra paripUrNa paropakAra nathI. to pachI vAstavika paropakAra zuM che? te batAvatAM graMthakAra kahe che Aloka ane paralokamAM abhayakaraNa sivAya anya koI paropakAra nathI; ane munio sarva jIvone koI jAtanI pIDA karatA nathI, tethI muni sarva jIvone AlokamAM abhaya karavA dvArA paropakAra kare che ane yogya jIvone sanmArga batAvIne paralokamAM paNa abhayaM karavA dvArA paropakAra kare che; kema ke muni dvArA banAvAyela sanmArgane pAmIne yogya jIvo duHkhanI paraMparA prApta karatA nathI, tethI muninA baLathI paralokamAM paNa yogya jIvone abhayanI prApti thaI zake che. - jyAre gRhastha to tuccha evuM dhana ke AhArAdi ApIne parano kSaNika upakAra karI zake, topaNa saMsAranI vyavasthA evI che ke koIpaNa pravRtti karatAM ghaNA jIvono saMhAra thAya ane te saMhArathI ghaNA jIvone bhayanI prApti thAya. AthI paralokanA viSayamAM paNa muni jevo zreSTha paropakAra sArA paNa dharmI gRhastha karI zakatA nathI. have sarva upakAramAM A abhayakaraNa ja zreSTha upakAra che, te vAta coranA dRSTAMtathI graMthakAra AgaLanI be gAthAmAM batAvavAnA che. ll222aa For Personal & Private Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastaka / "kartha' dvAra | gAthA 223-224 315 avataraNikA : yaccoktaM parahitakaraNaikarati rityatra dnnddikiistenodaahrnnmevaahavataraNikArya ane gRhAzramamAM rata chatA paranuM hita karavAmAM ekarativALA dharma sAdhe che, ema je gAthA-184 mAM pUrvapakSI dvArA kahevAyuM, emAM daMDikI senanA udAharaNane ja kahe chegAthA : teNassa vajjhanayaNaM vidANaga raaypttipaasnnyaa| nivavinnavaNaM kuNimo uvayAraM kiM pi eassa // 223 // rAyANuNNA NhavaNaga vilevaNaM bhUsaNaM suhAhAraM / abhayaM ca kayaM tAhi kiM laTuM? pucchie abhayaM // 224 // anvayArtha : tenalsa vanayaf=stananuM vadha mATe nayana, viThThI=(bhayathI) plAna evo rAyapattipAsa =rAjapatnIo vaDe jovAyo, mA liM 3vayA mo=Ano kaMika upakAra ame karIe (e prakAre) navaviktavaVi=nRpane vijJAna, yAhu =rAjAnI anujJA, tArdikateo dvArA=rAjapatnIo dvArA, (coranuM) davA vinneva bhUpa suhA = vayaM=snAnaka, vilepana, bhUSaNa, sukhAkAra ane abhaya karAyuM. tyArabAda) hiMda naDyuM ?=zuM suMdara? (e pramANe) chA=puchAye chate amacaM=abhaya (suMdara che, ema cora vaDe kahevAyuM.) gAthArtha : rAjapuruSo vaDe coranuM vadha mATenuM nayana, mRtyunA bhayathI plAna evo cora rAjAnI patnIo vaDe jovAyo, ame Ano kaMika upakAra karIe e pramANe rAjAne vinaMtI karAi, rAjAe anujJA ApI, te rANIo dvArA corane snAna, vilepana, bhUSaNa, sukhAhAra ane abhaca karAyuM tyArapachI rANIo vaDe corane puchAyuM, zuM zreSTha che? core kahyuM ke abhaya zreSTha che. TIkA : ___ anayorarthaH kathAnakenaivocyate-vasaMtaure nayare jiyasattU rAyA, piyapattIhiM saddhi nijjUhagagao ciTThai, io ya teNago vajjho nijjai, so ya maccUbhaeNaM vidANago rAyapattIhiM diTTho, kAruNigAhiM viNatto rAyAmahArAya! kuNimo eyassa eyAvatthAgayassa kiM pi uvagAraM ti, rAiNA'NuNNAyaM, tao egIe millaveUNa evaM pitAva pAvau tti caMpagatillAiNA abbhaMgAveUNaNhavio parihAvio vilitto ya dasasAhassIeNaM parivvaeNaM, aNNAe bhUsiUNAhArAdiNA bhuMjAvio aTThArasa vi khaMDappagAre vIsasAhassieNaM parivvaeNaM, aNNAe bhaNiyaM For Personal & Private Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha" dvAra | gAthA 223-224 mahArAya! Natthi me vihavo jeNa eyassa uvagaremi, rAiNA bhaNiyaM-mae Thie vihavate kiM tujjha natthi? deha jaM royati tti, tIe bhaNiyaM-jai evaM tA abhayaM eyassa, iyarIhiM bhaNiyaM-moggaDA esA, tIe bhaNiyaM-jaM mae dinnaM taM na tujjhehiM, ettha eso pamANaM, pucchio teNago-bhaNa kimettha la ti? teNa bhaNiyaM-sesaM Na yANAmi, abhayadANe me ceyaNA samuppaNNa tti| ato'bhayakaraNameva paropakAra iti gAthAdvayArthaH // 223/224 // TIkArya : A be gAthAno artha kathAnaka vaDe ja kahevAya che- vasaMtapura nagaramAM jitazatru rAjA priya patnIo sAthe gavAkSamAM rahelo Ubho che ane A bAju vadhya evo cora laI javAya che, ane mRtyunA bhayathI zokAtura evo te = cora, rAjanI patnIo vaDe javAyo. karuNAvALI rANIo vaDe rAjA vinavAyoH he mahArAjA! A avasthA pAmela Ano = corano, kaMIpaNa upakAra ame karIe? "ti' rAjAne rANIoe karela vijJaptinI samApti arthaka che. rAjA vaDe anujJA apAI. tyArapachI eka rANIe mUkAvIne Ane paNa = corane paNa, prApta karyo. e rIte dasa hajAranA parivyaya vaDe = kharca vaDe, caMpakatela vagerethI abhaMgana karAvIne havaDAvAyo, vastrothI paribApana karAvAyo ane vilepAyo. bIjI rANI vaDe vIsa hajAranA parivyaya vaDe zaNagArIne, aDhAre paNa khaMDaprakArone AhArAdi dvArA khavaDAvAyo. anyA vaDe = bIjI rANIthI anya evI trIjI rANI vaDe, kahevAyuMH he mahArAjA ! mArI pAse vaibhava nathI, jethI Ano = corano, huM upakAra karuM. rAjA vaDe kahevAyuMH vaibhavavALo huM sthita hote chate tArI pAse zuM nathI? je roce che = game che?, te Apa. 'tti' rAjAnA kathananI samApti mATe che. te rANI vaDe kahevAyuM: je A pramANe che, to Ane = corane, abhaya huM ApuM chuM. Itara vaDe = anya evI be rANIo vaDe, kahevAyuM A mugdhA che. teNI vaDe = trIjI rANI vaDe, kahevAyuM. je mArA vaDe apAyuM che, te tamArA be vaDe nathI apAyuM. ahIM A = cora, pramANa che. cora puchAyoH bola, ahIM = amArA traNeyanA dAnamAM, zuM suMdara che? "ti' praznanI samApti arthe che. tenA vaDe = te cora vaDe, kahevAyuM zeSane huM jANato nathI, abhayanA dAnamAM mArI cetanA utpanna thaI. "tti' daSTAMtanI samApti arthe che. AthI abhayanuM karaNa ja paropakAra che, e pramANe be gAthAno artha che. bhAvArtha : prastuta dRSTAMtathI e prApta thAya ke saMsAramAM koI paNa du:khI jIvane AhAra ke bhogasAmagrI ApavA karatAM abhaya ApavuM zreSTha che; ane muni to sarva jIvone abhayadAna ApavA mATe taddana nirAraMbhI jIvana jIve che, jenA baLathI ghaNA jIvone sanmArganI prApti thAya che ane bhAvinA anarthonI paraMparAthI paNa teone abhaya maLe che. AthI muni jevo zreSTha paropakAra anya koI karI zakatA nathI, kema ke gRhastha AraMbha-samAraMbhamAM pravRtta hovAthI ghaNA jIvono ghAta kare che. vaLI, prathamanI be rANIonI jema gRhastha yatkiMcit dAnAdinI kriyA dvArA jagatanA kSudra jIvone kSaNabhara sukha ApI zake che, to paNa abhayadAna jevuM zreSTha dAna gRhavAsamAM thaI zakatuM nathI. 223/224 For Personal & Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | 'kartha' dvAra | gAthA 25 310 avataraNikA : gRhiNastvetadavikalaM na bhavatItyAha - avataraNikArya : gRhavALAnuM vaLI A = abhayadAna, avila = saMpUrNa, hotuM nathI, e prakAre graMthakAra kahe che gAthA : gihiNo puNa saMpajjai bhoaNamittaM pi niamao ceva / chajjIvakAyaghAeNa tA tao kaha Nu laTTho tti? // 225 // anvayArtha : di puchI = vaLI gRhInuM momamitta pi= bhojanamAtra paNa nigamo veva=niyamathI ja chabbIvAyathANaUT = cha avakAyanA ghAta dvArA saMpawTTa= prApta thAya che. tA = te kAraNathI to= A = gRhAzrama, 6 ju no ?= kharekhara kevI rIte suMdara hoya ? * 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : gRhasthane vaLI bhojanamAtra paNa niyamathI ja cha javanikAcanA vadhathI prApta thAya che. te kAraNathI gRhAzrama kharekhara kevI rIte zreSTha thAya? athati zreSTha na ja thAya. TIkA : __ gRhiNaH punaH sampadyate bhojanamAtramapi, AstAM tAvadanyad bhogAdi, niyamata eva, kenetyAha-SaDjIvakAyaghAtena, yatazcaivaM tataH = tasmAdasau = gRhAzramaH kathaM nu laSTo ? naiva zobhana iti gAthArthaH // 225 // * "moka"mAM gari padathI dhanAdino saMgraha che. TIkArya vaLI gRhInA anya bhogAdi to dUra raho, paraMtu bhojanamAtra paNa niyamathI ja SajIvakAyanA ghAta dvArA prApta thAya che. je kAraNathI Ama che = gRhInI sarva pravRtti kAyanA ghAta dvArA prApta thAya che ema che, te kAraNathI kharekhara A = gRhAzrama, kevI rIte suMdara hoya? arthAt suMdara na ja hoya, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gRhasthone bhojanamAtra paNa pajIvanikAyanA ghAtathI ja prApta thaI zake che, to bhoga, dhanAdinI prAptinI zuM vAta karavI? enAthI e prApta thAya ke gRhasthanI badhI pravRttio pajIvanikAyanA vadhathI For Personal & Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 pravajyAvidhAnavastuka | "kartha' dvAra | gAthA 22pa-226 thAya che te kAraNathI gRhavAsa pravrajayA karatAM zreSTha kaI rIte hoI zake? arthAt na ja hoI zake. AnAthI pUrvapakSIe gAthA-184 mAM kahela ke saMtoSAdi bhAvo dhAraNa karavApUrvaka gRhavAsamAM rahIne paropakAra karavo joIe, tenuM nirAkaraNa thaI gayuM. // 22pA avatAraNikA : anena vAdasthAnAntaramapi parihRtaM draSTavyamityetadAha - avataraNitArtha : AnA dvArA = graMthakAre gAthA-180 thI 184 mAM pUrvapakSa sthApIne gAthA-185 thI 225 mAM te pUrvapakSanuM nirAkaraNa karyuM enA dvArA, vAdasthAnAntara paNa = vAdanuM anya sthAna paNa, pariharAyela jANavuM, e prakAranA kathanane kahe chegAthA : guru No'vi kahana dosotavAidukkhaMtahA kritss| sIsANamevamAi vi paDisiddhaM ceva eeNaM // 226 // anvayArtha : rasIlA =ziSyonA taha tavAphaDuvaravaMete prakAre tapAdithI duHkhane riMtara = karatA evA gutsa=gurune paNa dara to? = kevI rIte doSa na thAya? vAru vikaityAdi paNa ghaNaU = AnA dvArA=gAthA-185thI 225 nA kathana dvArA, Disiddha veva =pratiSiddha ja thAya che. gAthArtha : ziSyonA te prakAre tapAdi dvArA dukhane karatA evA gurune paNa kevI rIte doSa na thAya? AvA prakAranI kuyuktio paNa gAthA-185 thI 225 sudhInA kathana dvArA pratiSedha pAmelI ja thAya che. TIkA ? gurorapi-pravrAjakasya kathaM na doSaH tapaAdinA duHkhaM tathA tena prakAreNAnazanAdinA kurvataH, keSAmityAhaziSyANAm, evamAdyapi kucodyam, AdizabdAt svajanaviyogAdiparigrahaH, pratiSiddhameva etena anantaroditena grantheneti gaathaarthH||226|| * "aMjanaviyori"mAM mAri padathI svajanane thatI pIDAdi rUpa kucoghanuM grahaNa che. * "ora" mAM "mA" thI e kahevuM che ke te prakAranA tapAdi dvArA ziSyane to doSa che ja, paraMtu ziSyanA duHkhane karatA evA gurune paNa doSa che. ke tapamahinA' mAM mAri padathI loca, vihArAdi saMyamajIvananAM kaSTono saMgraha che. * "anazanAvinA" mAM mAtra zabdathI prakAranA bAhya tapano saMgraha che. For Personal & Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / 'kathaM' dvAra / gAthA 226-220 * "vmAdyapi" mAM Avi zabdathI svajananA viyogAdino parigraha che ane 'pi' thI e samuccaya karavo che ke, anaMtarodita graMtha dvArA gAthA-180 thI 184 mAM sthApela pUrvapakSInI kuyukti to pratiSiddha thAya che ja, paraMtu ziSyone tapAdi dvArA duHkhane karatA evA gurune doSa che, e prakAranI AdivALI paNa yukti pratiSiddha thAya che. TIkA : = te prakAranA anazanAdi tapAdi dvArA ziSyonA duHkhane karatA evA gurune paNa = pravrAjakane paNa pravrajyA ApanAra sAdhune paNa, kevI rIte doSa na thAya ? e prakAranI AdivALuM paNa kucogha = kuyukti, AnA dvArA = pUrvamAM kahevAyela graMtha dvArA, pratiSiddha ja thAya che. '"vamAri''mAM Avi zabdathI svajananA viyogAdino parigraha che. e pramANe gAthArtha che. kathamityAha - 319 bhAvArtha : gAthA-180 thI 184mAM pUrvapakSIe kahela ke puNyathI maLela agAravAsano tyAga pApanA udayathI thAya che, tethI gRhavAsamAM saMtoSapUrvaka rahI paropakAranI pravRtti karavI joie. vaLI anya vAdIo kahe che ke svajanAdino viyoga karAvIne ziSyone tapAdi karAvavA dvArA duHkha utpanna karavuM, e badhI pravRttio gurune mATe doSarUpa che, AthI pravrajyA ApavI ucita nathI. A prakAranI anya vAdIonI kuyuktionuM paNa gAthA-185 thI 225 sudhInA graMthakAranA kathanathI nirAkaraNa thai jAya che. II226aa avataraNikA : = avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke gAthA-185 thI 225 nA kathanathI anya kuyuktionuM paNa nirAkaraNa thAya che. tethI ahIM prazna thAya ke AnAthI anyanuM paNa nirAkaraNa kevI rIte thAya ? ethI karIne kahe che gAthA : paramatthao na dukkhaM bhAvaMmi'vi taM suhassa heu tti / z2aha kusalavijjakiriA evaM eaM pi nAyavvaM // 227 // kahaM vatti dAraM gayaM // anvayArtha : - paramattho na tuvalluM = 52mArthathI (ta5) du:kha nathI, mAvamiva = (du:khano) bhAva hote chate paNa teM = te = tapamAM thatuM du:kha, suhaAE he = sukhano hetu che. nadda sanavi vini = je rIte kuzala vaidyanI kriyA che, vaM = e rIte saMpi = A paNa = 'kayA prakAre' tti = e prakAranuM vAraM = dvAra nayaM = gayuM = samApta thayuM. taponuSThAna paNa, nAyavyuM = jANavuM. huM vA * 'tti' pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 pravajyAvidhAnavastaka | 'kartha' dvAra | gAthA 220 gAthArtha : paramArthathI tapa dukha nathI, tapamAM duHkha hovA chatAM paNa tapamAM thatuM tevA prakAranuM duHkha sukhano hetu che, je pramANe kuzala vaidhanI kriyA che, e pramANe taponuSThAna paNa jANavuM TIkA : __ paramArthato na duHkhaM tapa ityuktaM, bhAve'pi duHkhasya tat=tathA duHkhaM sukhasya heturiti, nirvRtisAdhakatvena, atra dRSTAntamAha-yathA kuzalavaidyakriyA duHkhadA'pyAturasya na vaidyadoSAya, evametadapi sAMsArikadukhamocakaM tapo'nuSThAnaM jJAtavyamiti gaathaarthH||227|| TIkArya : pUrvagAthAmAM tapa duHkha che e pramANe kahevAyuM, te paramArthathI nathI. tapamAM du:khano bhAva hote chate paNa te = te prakAranuM duHkha = je prakAre tapa karatAM thaI zake che te prakAranuM duHkha, sukhano hetu che; kema ke tapamAM nivRttinuM = mokSanuM, sAdhakapaNuM che. ahIM = tapa karavAmAM dukha nathI emAM, dAMtane kahe che. je rIte Aturane = rogIne, duHkhane denArI paNa kuzala vaidyanI kriyA = cikitsA, vaidyanA doSa mATe nathI thatI, e rIte A paNa = saMsAra saMbaMdhI duHkhothI mukAvanAra evuM parUpa anuSThAna paNa, jANavuM arthAt ziSyone duHkha ApanAra paNa tapa kuzala vaidyarUpI gurunA doSa mATe nathI thatuM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : koI vAdI kahe ke ziSyone tapa, loca vagere karAvavA dvArA guru bIjAne duHkha Ape che, AthI gurune doSanI prApti thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke paramArthathI tapa duHkharUpa nathI; kema ke tapa karavAthI rAgAdi klezo alpa thavAne kAraNe sukhanuM vedanA thAya che. mATe nizcayanayanI dRSTithI sukhano anubhava karAve tevI pravRttine duHkha kahI zakAya nahIM. vaLI, vyavahAranayanI dRSTithI tapa karatI vakhate sudhAdinuM duHkha thatuM hovA chatAM paNa te prakAranuM duHkha sukhano hetu che; kema ke tapa karavAthI zubha bhAva thAya che ane zubha bhAva thavAthI nirjarA ane puNyabaMdha thAya che, tethI tapa paraMparAe mokSanuM sAdhana che. mATe tapamAM sudhAdinuM du:kha thavA chatAM paNa te tapathI thatuM duHkha sukhanuM kAraNa che. je rIte kuzala vaidyanI cikitsA rogIne duHkha ApanArI hovA chatAM paNa rogInA sukhanuM kAraNa hovAthI cikitsA karAvanAra vaidya mATe doSarUpa nathI; e rIte sAMsArika duHkhothI mukAvanAra evuM taponuSThAna ziSyone sudhAdinuM alpa duHkha ApanAruM hovA chatAM ziSyanA mahAna sukhanuM kAraNa hovAthI ziSyone tapAdi karAvanAra guru mATe doSarUpa nathI. II 227 || avataraNikA : 'kathaM vA' iti vyAkhyAtaM mUladvAragAthAyAM ca prathamaM dvAram, ata evAha - For Personal & Private Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravajyAvidhAnavastuka | gAthA 228 321 avataraNikArya : - pravrayAvidhAna nAmanI prathama vastunI gAthA-4 rUpa pratidvAra gAthAmAM batAvela "sa" vagere pAMca dvAromAMthI carama dvArarUpa vArtha vA'e prakAranuM pAMcamuM dvAra gAthA-115 thI 227 mAM ane gAthA-2 rUpa mUladvAragAthAmAM batAvela pravrayAvidhAna vagere pAMca dvAromAMthI prathama dvAra gAthA-4 thI 227 mAM vyAkhyAna karAyuM. AthI ja kahe che arthAt prathama dvAranuM nigamana karIne dvitIya dvArane kahevAnI pratijJA karatAM prastuta gAthAmAM kahe chegAthA : pavvajjAe vihANaM emeaMvaNNiaMsamAseNaM / etto paidiNakiriyaM sAhUNaM ceva vocchAmi // 228 // anvayArtha : i = A rIte A brijJA vidAI = pravrajyAnuM vidhAna samArev=samAsathI vaUiU= varNavAyuM. tti = AnAthI (AgaLa) sAdUI revaM=sAdhuonI ja paliiira = pratidinakriyAne vAcchAmi = huM kahIza. gAthArtha : A rIte A pravajyAnuM vidhAna saMkSepathI varNavAyuM. have pachI sAdhuonI ja pratidinakriyAne huM kahIza. TIkA : pravrajyAyA vidhAnamiti vidhividhAnam evametad uktanyAyAcca varNitaM samAsena = saGkSapeNa / dvitIyadvArasambandhAyAha-ata UrdhvaM pratidinakriyAM-pratyupekSaNAdirUpAM sAdhUnAmeva sambandhinI vakSya iti gAthArthaH para28AA noMdha : TIkAmAM nyAyana che, tyAM "a' vadhArAno bhAse che. TIkArya : "vidhAna' zabdano artha spaSTa karatAM kahe che ke vidhi e vidhAna che, A rIte = ukta nyAyathI = gAthA-4 thI mAMDIne atyAra sudhI kahevAyuM e rIte, A pravrajyAnuM vidhAna samAsathI = saMkSepathI, varNana karAyuM. prathama dvArano dvitIya dvAra sAthe saMbaMdha batAvavA mATe kahe che- AnAthI AgaLa sAdhuonA ja saMbaMdhavALI pratyupekSaNAdirUpa pratidinakriyAne huM kahIza, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAnavastuka / gAthA 228 322 bhAvArtha : pravrajyAvidhAna nAmanI prathama vastunuM nigamana karatAM graMthakAra kahe che ke AgaLamAM kathana karyuM e rIte pravrajyAnI vidhi saMkSepathI varNavAi. AnAthI e phalita thAya ke pravrajyAnI vidhi ghaNI vistAravALI che, chatAM dIkSA levA mATe upayogI vidhi graMthakAre ahIM saMkSepathI kahI che. vaLI prathama vastu sAthe bIjI vastuno saMbaMdha joDavA mATe graMthakAra kahe che ke pravrajyAnI yathokta vidhithI pravrujita thayela sAdhuo saMbaMdhI ja paDilehaNa vagere pratidina karavAnI kriyAne huM have pachI kahIza. 228 // // pravrajyAvidhAnadvAraM samAptam // For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAnA naM. lITI naM. 12 prastAvanA 4 11 17 14 1 14 17 17 22 51 53 76 78 96 121 121 179 227 227 249 249 262 262 267 274 274 281 281 282 289 294 295 295 309 1 5 12 14 4 10 22 16 ra 17 26 8 18 21 22 22 2 10 8 9 10 11 13 3 28 17 2 3 19 azuddhi (4) vizuddha AlavAthI ahIM=prastuta graMthamAM, dravyono ane te vyomAM rahetA sarva bhAvono te dravya sAthe jema rUpAdi paNa vastuonuM nirUpaNa zuddhi patraka vA vAyavA=konA muttuM / barAbara dekhAtuM nathI.) anuvartaka gurunA guNo te pUrvapakSInI pApa tenuM jino saMbaMdhI kriyAnuM, praNetkRpaNuM hovAthI jino saMbaMdhI kriyAnI prarUpaNA karanAra hovAthI, jinonA dravyaliMganI pratipatti hovAthI sarvathI mohanIyakarma hovAthI saMbhAvanIya nathI ? arthAt pApanA hetuo che ja; kema ke svajananA akuzalAnubaMdhI puNyathI avidyamAna paraMtu vidyamAna paNa prApyi AdinI tene te icchAnA vilayAdikarUpa arthane, AzrayIne, tenuM ktithI nirAkaraNa icchAnI vinidhittathI munione sukhanA evA nidhana che, tethI ane sAdhunathe jinavacana nizcayanayathI ghara paNa te ghara che. yukta che. II218 zuddhi (4) vizuddha AlAvAthI ahIM jina pravacanamAM athavA saMlekhanA vastumAM, dravyono te dravyomAM rahetA bhAvonI sAthe jema ghaTAdi dravyamAM rahelA rUpAdi pakSa vastuo che tenuM nirUpaNa vA vAyavvA=konA | mukyuM prema ke svajananA sanmukha AvelA dIkSArthIne paNa, paNa dIkSAgrahaNanI caityavaMdanAdi kiyAo) pavane svIkAre che. kriyAo svIkAre che. kriyAo pUrvaka pravrajyA svIkAre che. bhAvadIkSAnuM sevana karyA vagara kyAreka thanAro bhAvadIkSAnA sevanathI thanAro pariNAma paNa thaI anuvartaka guruthI anyane thatA guNo te pApa tenuM jinonuM protRpaDyuM hovAthI jinonA dravyaliMganA svIkAranI sarvathI mohanIyakarmathI saMbhAvanIya nathI ? kema ke pUrvapakSanA mate svajananA kema ke tArA mate svajananA sanmukha thayelA dIkSArthIne paNa, paNa pavanaMte=pravrajyA svIkAre che. pariNAma prAyaH dravya dIkSA vagara thaI akuzalAnubaMdhI pApathI avidyamAna paraMtu akuzalAnubaMdhI puNyathI vidyamAna paNa prApti AdinI tene=icchAnA vilayAdikarUpa te arthane AzrayIne, tenuM yuktithI nirAkaraNa icchAnI vinivRttithI munione sukhanA nibaMdhana che, tethI prastuta gAthAmAM kahe che ke ane sAdhuone jinavacana nizcayanayathI AtmAne rahevAnuM sthAna paNa te AtmAne rahevAnuM sthAna che. yukta che. 217-218 // For Personal & Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana (bhAga-1) hArama pravayA uthalma dvAram, kena dvAramAM pravayA pravajyA dAna yogya vidhi | pravajyA \ yogya guru vidhAnakulaka kabina dvArama pravA cogya kSetrAdi kebhyaH hArama pravajyA grahaNa yogya jIvo : prakAzaka : 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007 phona : (079) 26604911, 30911471 : mudraka : sUryA ophaseTa AMbalIgAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda phona : (02717) 230366, 230112 Design by : ICON : 022-2D553213, 022-25654543 For Personal & Private Use Only