Book Title: Kalpasutram
Author(s): Bhadrabahuswami, Mafatlal Zaverchand Gandhi
Publisher: Mukti Vimal Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600393/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155555555555555555555 Wan zrImad paMnyAsa muktivimalajainagranthamAlA-granthAka 1 zAMtamUrti paMnyAsa dayAvimalagaNivarapAdapadmabhyo namaH / paNDitapanyAsapravarasaGghavijayagaNisaGkalitakalpapradIpikA'bhidhAnAvRttiyutama yugapradhAnapUrvadharabhadrabAhusvAmiviracitama __ kalpasUtram bAlabrahmacArI, sakalasiddhAntavAcaspati paMnyAsapravaramuktivimalagaNivarAntevAsi vyAkhyAnavAcaspati zrImat panyAsapravararaGgavimalagaNisadupadezataH svaputrasumatilAlasmaraNArtha svadhanavyayena devIzAhapATakavAstavya zreSTi vADIlAla cakubhAI ityanena iyaM prati prakAzyaM nItA paNDita maphatalAla jhaveracandreNa saMzodhitA vikrama saMvata 1991 prata 500 mukti saMvata 17 vIra saMvata 2461 55555555555555555555555 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa BID IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMILE pradIpikA prata-500 sane-1935 ratanapolAntargata golavADastha jaina abhyudaya mudraNAlaye paTela garabaDadAsa puJjIdAsena iyaM prati patrAGka / 24-130 yAvat mudritA, tato ratanapolAntargata viravijayamudraNAlaye maNIlAla chaganalAlena patrAGka 1-24 tathA 130 to sampUrNA mudritA prAptisthAnam zeTha vADIlAla cakubhAI The. devIzAhano pADo-amadAvAda. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakalasiddhAMta vAcaspati prAtaHsmaraNIya bAlabrahmacArI paMnyAsapravara zrImad muktivimalagaNivarasya stutyaSTakam vasantatilakA vRttam ajJAnadhvAntakavalIkRtamAnasAnAm paJcendriyaprakarapoSaNatatparANAm / jJAnapradIpakalA pravidArakaM tat, tanaumi muktivimalaM suguruM sadA'ham lupyatkaSAyatimiphetkRtibhISaNe'smin - saMspRzyamAnatalasaMsRtivArdhimadhye / nimajjatAM hi bhavinAM sukarAvalambam, taM naumi muktivimalaM suguruM sadA'ham lokepsitaprada suparvamahAdrumANi pazcottamAni suvratAnyanizaM dharantam / sauvarNabhUSitasumeruvasundhareva, tannaumimuktivimalaM sugurUM sadA'ham durvAdivAridasamUhamathe samIram, bhavyAGkuraprakarajAgaraNe sunIram pazcAkSazAtravaparAjayane suvIram, tannaumi muktivimalaM suguruM sudhIram // 1 // // 2 // // 3 // 11811 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa svalpAyuSA'pi suravAkpracurAnanekAn, granthAnkuzAgradhiSaNA vibhavena yena sadyaH praNIya jinazAsana dIpakaM hi tannaumi muktivimalaM suguruM sadA'ham | // 5 // yo devamartyapazupatrikadambakeSu ekAtapatramiva rAjyamaho karoti taM manmathaM vacanahRttanubhirjayantam taM naumi muktivimalaM suguruM sadA'ham re re kRtAnta maNimoSaka lajjase no, steyaM suzAstraniva hA bahugarhayanti / evaM tvayA vimalagacchamaNigrahIto hyasmAkamuttamadhanaM jinazAstrakozaH sacchAstratattvaparibodhanabaddhadeham audAryadhairyavinayAdiguNaikageham potaM bhavAmbunidhitIrasamAgame'hamevaM sumuktivimalaM suguruM stuve'ham [ zArdUlavikrIDitam ] saMvadvAja digaMkasomasamite mAse zubhe kArttike, tatpakSe bahule tithau vasumite vAre vare gISpatau / stotraM svIyaguroH sumuktivimalasyAnandato varNitam, sadbhaktipracureNa raGgavimalenaitatsatAM prItaye // 11811 11611 // 8 // pradIpikA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [zArdUlavikrIDitam ] cAritrAGkitacittamuktivimalaM tIrthAlayaM dharmapam vairAgyena sadA'bhivAsitamana: karmAvalIchedakam audAryAdiguNaudha mUrtisaralam zrIpUjyabhavyAkRtim sacchAstre ratadhIravIravibudhaM vande munIzaM mudA // 1 // bAlabrahmacArI vyAkhyAnavAcaspati paramapUjya aneka saMskRta grantha praNetA cAritracUDAmaNi panyAsa zrImad muktivimalajI gaNi janma-1949 vaizAkhazukla 3 dIkSA-1962 mArgazIrSa kRSNa 3 panyAsapada-1970 kArtika kRSNaikAdazyAM nirvANa-1974 bhAdrazuklacaturthyAM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadgata bhAIzrI sumatilAla vADIlAla dehAvasAna janma 1989 jyeSThamAse kRSNapaJcanyAM 1977 mArgazIrSa zuksaptabhyAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva-bhAizrI-bAbu urphe sumati vADIlAla zAhanI TuMka jIvana rekhA janmaH saM 1977 mAgazarasuda sAtama avasAna saM 1989 jeTha vada pAMcama devI puruSonuM yauvana devadhAmamAMja hoya che pavitra maMdironI hAramALA ane aneka pavitra kAryothI pavitrathayela rAjanagaramAM A daivI bALakano janma thayo. ne tethI temanA dharmarasika pitA vADIlAla ane sadguNamUrti mAtA bAi gajarAnA harSano pAra na rahyo . yogya avasare saune grA evaM guNane anusaratuM 'sumati' nAma paNa pADavAmAM AvyuM. A sumati kharekhara sumatirupaja hato. A sumati guNa a vaye jema jema vRddhi pAmato gayo tema tema pitAnI sukhasamRddhi paNa vRddhi pAmatA bALaka sAthe vadhavA lAgI. AnaMdI bAlapaNamAM AnaMda mAnatA ane e AnaMdanA sAgarane yuvAnIne umare laine caDhatAmAMja bhAi zrI sumatinI jarura devone paDI ane aNaciMtavyA ANAM emane lAdhyAM. mAtra bAra varSAnIja TuMka vaya hovA chatAM bhAizrI sumati bAlakanI nirdoSatA yuvAnInA utsAha ane vayovRddha manuSyanI zakti dhAraNa karatA hatA. emanA sabaMdhamAM AvanAra harakoi vyaktine sahaja lAgatuM ke pote eka asAdhAraNa AtmAmAthe vinoda anubhavI rahyo che emanAmAM guNano bhaMDAra hato ema sarvakAine kabula kara paDe che. paNa temAMe vizeSataH AnaMdI svabhAva, hasamukho cahero, udaratA ane pramANIkatA AdI guNo manAmAM jhagajhagI rahyA hatA. emano AtmA atyaMta saMskArI hato ema harakAine lAge che. dunIAne phakta potAnI adbhUta zaktionuM TuMka samayamAM byAna karAvavuM eja jANe emanu lakSyArtha hatuM. emanI pramANIkatAnA, saccAinA ane udAratAnA asaMkhya dAkhalAo emanA sabaMdhamAM AvanArane khabara che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa-I pradIpikA bhAizrIno dekhAva, zArIrIka saMpatti tathA AnaMdI cahero jotAMja sarva koine lAgatuM ke A koI bhaviSyano mahAna nara che. je bAvato upara bhalabhalAnAM mejAM kAma karI na zake tevI bAbato nAnI umaramAM paNa temane sahajamAM samaja paDatI. pitAzrInA paisAne tathA vaibhavane vRddhI sAthe zobhA ApavAnuM emanu kAma hatuM. emanI pAchaLa mitramaMDaLa ane cALakonuM ToLaM hamezAM jAmI rahetuM. eka AjJAMkita putra, AjJAMkita ziSya, tathA vhAlasoyA mitra ane salAhakAra tarIke emaNe TuMka paNa sundara jIvana pasAra karyu hatuM. tevUja zuddha ane TuMka mRtyu paNa emane prApta thayu. ___ eka daivI jIvana jevU emanu TaMka Adarza vidyArthijivana vizvane avanavA pATha zIkhavatuM gayuM che. evA AtmAo jvaleja pRthvIpara avatare che ane TuMka samayamA potAnu kAma ATopI lai svadhAmamAM virame che. emanA AtmAne to mRtyuthI harSa-zoka kAMi nathI. ApaNA jevA svajanonI pharaja che ke emano AtmA AnaMda ane zAMti anubhave evI aharniza prArthanA karavI. elIsannIja, amadavAda 1-6-34 govinda lAla desAI bI. e. ela. ela. bI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM arham -prakAzanane aMgesakalasaMvegIzIromaNi jagatapUjya nigraMthaziromaNi prAtaHsmaraNIya saccAritracUDAmaNi sakalasiddhAMta vAcaspati saMskRtabhASAmayAnekagraMtharacayitA vidvajjanavRMdanIya bALabrahmacArI vimalagacchAdhipati vidvadvarya panyAsa zrImad muktivimaLa mahArAjanA vidvAna ziSya paramamAnanIya paropakAraparAyaNa karuNApArAvAraMpArINa vyAkhyAnavAcaspati jainAgama parizIlanazAlI jainazAsanaprabhAvaka pUjyapAda prasiddhavaktA anuyogAcArya zrImad panyAsapravarazrI zrImad raMgavimaLajI mahArAje jyArathI A pratane joi tyArathI aharniza temanA hRdayanI jhaMkhanA hatIke je A kalpasUtranI AvI saraLa TuMkI hRdayaMgama pUrvamaharSi kRta TIkA bahAra pADavAmAM Aveto Aje anekane upakAra thai zake kAraNake atyAra sudhInI bahAra paDelI kiraNAvalI, subodhikA, saMdehaviSauSadhI, kalpakalikA vigere karatAM paNa A TIkAnI padalAlityatA, saMkSiptatA, ane hRdayaMgamatA ghaNIja AkarSaka che. temaja alpajJa jIvone paNa A pratathI ghaNoja upakAra thaI zake tema che. sAthe sAthe prAcIna mahAtmAno karelo graMthapaNa jagatane nihALavA maLI zake. chatA ApaNe hRdayamA thanArI aneka zubha AzAo sAdhana ane saMyoganA abhAve ApoApa lIna karavI paDe che. te paristhiti A graMtha paratve banavA pAmI nathI kAraNaphe AgraMthanA prakAzanamAM tenI upayogItA ane graMthakAranI jagatabharanI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa A upakAra karavAnI buddhithI thayela. racanAne laine sau sAdhana ane sAmagrI maLI AvyAM ane Aje te graMtha tenA jijJAsuo AgaLa mukI. zakavA. bhAgyazAlI thai zakAyu cha. A graMthane sarvAMgasuMdara banAvavA A graMtha paratve Arthika sahAya karanAra zeTha vADIlAlabhAi cakubhAi re. amadAvAda devasAnA pADAnA ane tenA preraka amArA guru pU. paM. raMgavimaLajI maharAja nI pUrNa icchAne laine dezI lejarapeparamAM chapAvavAmAM Avyo che chatAM ahiMnA presonI ane TAiponI hADamArI ne aMge AgraMthamAM je kAMi truTitA rahI hoya tenI jarura vAMcako kSamA Apaze. ___ ante A granthane chapAvatAM presadoSa thavA pAmyA hoya tene laine thayelI bhUlo temaja dRSTidoSane laine thayela bhUlo badala vAMcako jarura kSamA.Apaze. eja. le. pUjyapAda prasiddhavaktA anuyogAcArya zrImat panyAsapravararaMgavimalajIgaNivarAntevAsI gurucaraNasarojamakarandAsvAdamadhukarAyamANavidyAvibhUSitamunizrIkanakavimalajI. A Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I prastAvanA jagatabharanA kalyANane icchanArA pUrvamaharSioe bhikSAmAtra upara rahI eTaluM badhuM kAma karela cha ke jyAre ApaNe te tarapha najara nAkhIe tyAre ApaNane Azcarya thayA vagara rahetuM nathI. kAraNa ke te mahApuruSoe parimitajIvanakALamAM grAmAnugrAma vicarI jagatabharane upadezAmRta varSAvatAM chatAM ane hara hameza dhArmikakriyAnuSThAna ane AtmaramaNamAM lIna chatAM AvA mahAna ane gaMbhIra aneka graMtho kyAre ane kevI rIte racyA haze ? - zretra pratye najara nAMkhIe to ApaNe joi zakIzaM ke saMkhyApramANamAM alpachatAM jainoe tamAma kSetramA pradhAnapaNe bhAga bhajavela che. rAjadvArI dharma dayA nIti ane bIjA tamAma sAmudAyika kAryomA jainazrAvakavarga sauno mArga darzaka rupeja rahela che. jyAre jagatabharanA tamAma vyApArothI para ane AtmadhyAnamAM rakta rahI svapara kalyANa sAdhatA jainamunioe dharma, sAhityavigere dharmopayogI kAryomA sauthI potAno hisso mukhyapaNe Apela che te nirvivAda che. kAraNake temaNe sAhitya, kAvya, nATaya, nIti, maMtra, jyotiSa, zilpa, nimitta vigere sAmAnya jIvanaupayogI vastuone paNa dharmopayogI banAvavA pUrNapaNe prayatna karelaja che ane tene mATe navu ne advitIya apUrva sAhitya jagata AgaLa sajyu che. A rIte jaina zrAvakavarga ane jainamunivarga jagatanA vyavahAra ane dharmamAM atyaMta upayogI bhAga bhajavela che. te nirvivAda che A sAmAnya sAhitya pachI lokottara sAhitya saMbaMdhI ApaNe vicAra karazuM to te paNa mUkhyapaNe cAra vibhAgamAM vhecAyeluM che ane te dravyAnuyoga gaNitAnuyoga caraNakaraNAnuyoga ne Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA kathAnuyoga che. A cAre prakAranA anuyogavALA sakala sAhityamA paNa kalpasUtra ajoDa cha kAraNa ke te kalpasatrano mahimA ane paramotkRSTatA darzAvanArA A nIcenAM padyo yathA drumeSu kalpadruH ityAdi prAcInane arvAcIna nAnImoTI | tamAma TIkAomAM najare paDe che teja tenI uttamatAne pUjyatAnI sAbiti Ape che. temaja A kalpasUtranI racanA caudapUrvadhara jagadupakArI yugapradhAna zrImAn bhadrabAhu svAmIe pratyAkhyAnapravAda nAmanA navamA pUrvamAMthI dazAzrutaskandhanA AThamA adhyayana paNAe racela che. te Aje spaSTa che. upadezaka ke racayitAnAjIvanacaryAnI asara tenA graMthamAM ke upadezamA jarura utare che ane tene laineja te graMtha ke tenA upadezanI asara eTalI badhI ciraMjIvane phaLadAyaka nIvaDe che ke tenA zrotA ke vAMcaka te graMthake vacanadvArA potAnA jIvanane samRddha karI zake che. ane tethIja AvA mahApuruSanA racelA A graMthane hajAro varSa thayA chatAM bALathI vRddha sudhIno tamAma varga tenA zravaNa, pUjana ane ArAdhanA mATe harahamezAM paryuSaNaparvamA udyata rahyA kare che... A paryuSaNAparvane parvAdhirAjanA nAmathI saMbodhavAmAM Ave che te yogya che. kAraNake dareka vastunA parvanI pAchaLa te te kAryanI siddhino AdhAra hoyaja che. jema anyadarzanonA tamAma parvanI pAchaLa te te darzanonA sAdhyane al jIvanamA utAravAno Azaya mUkhya hoya che tema ApaNA samAjamAM tIrthakaranA kalyANako vigere tamAma parvomAM jJAna darzana ane cAritrane lokajIvanamA vizeSa puSTacane te mUkhya hoya che. paraMtu je parvamA jJAna darzana cAritrano vadhu utkarSa tamAma janatAmA jaLahaLe te pUrva tamAma parvamA viziSTaparva lekhAya te sahaja che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ____ ApaNA dharmanI pAchaLa traNa tattva mUkhya che ane te deva gurune dharma che. A paryuSaNA parvamAM paNa traNenI ArAdhanA utkRSTarIte thAya che ane te utkRSTa ArAdhanAmAM kalpasUtra vAMcana e mUkhya che. kAraNake temAMtraNa tatvonI ArAdhanA poSaka kalpazravaNa yogodvAhI guruo jijJAsuone saMbhaLAve che. kAraNa ke te kalpasUtramA mUkhyapaNetraNa adhikAra Ave che. ane te 1 jinezvaronAM caritro, 2 sthavirAvaLI 3 ane samAcArI che. ane te traNe anukrame devanAM caritra, gurunAM caritra ane dharmakathana rupa che. ___ A kalpasUtramA prathama adhikArarUpe varNavelA covize jinezvaranA caritronuM varNana. prathamathI baso aThayAvIsa sUtramA varNavela che. sthavirAvalIrupa vIjA adhikAra varNana 61 sUtramA karavAmAM Avela che. ane tIjA adhikArarupa kalpasamAcArI 64 sUtramA varNavela che. jinacaritAdhikAramA prathama atyaMta Asanna upakArI mahAvIra bhagavAnanuM janma, bAlyakALa, yuvAkALa,, zramaNAvasthA. chagrasthAvasthAkALa, kaivalyakALa ane chevaTe nirvANasudhInuM vistRta jIvanacaritra saMpUrNa zuddha ne satyarIte Apela che. ane tyAravAda saMkSiptarIte pArzvacaritra nemicaritra, zAMtinAtha caritra, ane RSabhacaritra ne varNavI zeSa jinezvaronA nAmanirdeza ane aMtaronuM varNana karI samApta karavAmAM Avela che, vIjA adhikAramA 33 AcAryonI paraMparA ane DhuMkajIvana paricayane hRdayaMgamarIte varNanakarI pUrNa karavAmAM Avela che. ane tIjo adhikAra sAdhu sAdhvIonA AcAra prAyazcita vigerenuM varNana karI samApta karela che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA A kalpasUtranA racayitA caudapUrvadhara yugapradhAna bhadrabAhu svAmi kyAre kyA ane temaNe zuM zuM karyu teno vistRta / / adhikAra Aja graMthanA sthavirAvalImAM Apela hovAthI ahiM Apavo te tene pharI kahevA je che. tethI tenA jijJAsuoe tyAMthI te mahApuruSano jIvanavRttAMta joI levo. A kalpasUtra ApaNA tamAma sAhityamA mukhya ane prasiddha che. temaja tenA racayitA bhadrabAhusvAmi paNa eTalA badhA prasiddha che ke jenAthI bhAgye ja koI ajJAta hoya dharmAnuSThAnasUtro sivAya kalpasUtra ekaja graMtha evo che ke je dara varSe sau bAlakathI vRddha sudhInA tamAma zravaNa kare che taduparAMta A kalpasUtramAthI ApaNane AjathI be hajAra varSa pahelAMnI dharmabhAvanA, rItarivAja, paThanapAThanapaddhati ne tenA viSayo, rAjA ane prajAonA saMbaMdha, aitihAsika sthaLonA nirdeza, vigere aneka vigatonI mAhitI maLe che. TIkA ane TIkAkAra. kalpasUtra upara antarvAcanA, kalpaTippana, kiraNAvalI, saMdehavipoSadhI, dipikA, pradIpikA, subodhikA, kalpakalikA, vigere aneka TIkAo Aje junA bhaMDAromAM najare paDe che jemAMthI adyAvadhi saMdehaviSauSadhi, kIraNAvalI, subodhikA, kalpakalikA vigere TIkAo chapAi cukI che. S Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajI kalpapradIpikA, dIpikA ane kalpaTippana vigere kalpasUtranI vyAkhyArUpe banalI TIkAo aprasiddha che. temAMthI A kalpapradIpikA TIkA saraLa TuMkI ane hRdayaMgama prAcIna TIkA che. je Aje bahAra paDatAM atyaMta upayogI thai paDaze. kAraNa kalpakIraNAvalI kaThina ane vidvAna mANaso vAMcI zake tevI hoi teno lAbha sAmAnya abhyAsI ochAja laha zake che. subodhikA saraLa hovA chatAM atyaMta vistIrNa hovAthI pAMca dIvasamAM purUM karavAnI paddhatine lar3ane vAMcakamuni ne zrotA ghaNA kaMTALe che teone A TuMkavakhatamAM pUrNapAme tevI hovA chatAM sarva viSayone hRdayasparzI pratipAdana karanArI TIkA jarura upayogI nIvaDaze. kalpakIraNAvalInI racanA rAdhanapuramAM vikramasaMvata 1628 nI dIvALImAM dharmasAgara upAdhyAe karela che. jenuM TIkA pramANa 4814 zloka ane upara 16 akSara pramANa che. kalpasUtramULa 1216 zlokapramANa che. kalpadIpikA TIkAnI paMDita jayavijayajIe vRddhivijayanI prArthanAthI saMvata - 1677 kArataka sudI - 6 nA dIvase karela che. ane jene te vakhatanA gaNAtA samartha vidyAna paM bhAvavijayajIe saMzodhana karela che. jenuM TIkA pramANa 3532 zloka pramANa che ane kalpasUtra mULa pramANa 1216 zloka pramANa che. kalpasUbodhikATIkAnI racanA sahu chelle upAdhyAya vinayavijayajI e lagabhaga vikramasaMvata vi. 1710 nI sAlamAM racanA karI che. jenuM zloka pramANa lagabhaga 5400 zloka sudhInaM vistIrNa che. A TIkAnA paNa saMzodhaka prakhara paMDita bhAvavijayajI gaNi che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa chellI ApaNI kalpapradIpikAnuM pramANa, racanA ane saMzodhana prazasti tapAsIzuM to mAlama paDaze ke tenuM zlokapramANa GHdIpikA sauthI oLuche chatAM saune upakAraka tevI suMdara zailIthI lakhAyela che. __A kalpapradIpikAnI TIkAnI racanA paramapUjya bhaTTAraka AcArya pravara zrImad vijaya senasUrIzvarajInA ziSya zrImAn paMDita sahavijaya gaNie 1674 nI sAlamA racanA karI che jenI graMnthane ante prazasti A pramANe che. 'vedAdrirasazItAMzu 1674 mitAnde vikramArkataH / zrImadvijayasenAkhyasaripAdAbjasevinA // 1 // prAjJazrIsaGghavijayagaNinA yA vinirmitA / vibudhairvAcyamAnA'stu sA zrIkalpamadIpikA // 2 // yugmam // zrIvIrakramasevAparAyaNaH zrIsudharmanAmA''sIt / prathamo gaNAdhirAjastataH kramAt hIravijayaguruH // 3 // yadvacanaraJjitazrI akabbarakSitidharo'khile deze / papmAsAvadhirjIvA'bhayapradAnaM vidhatte sma // 4 // tatpadrodayabhUbhRtataraNiH zrIvijayasenasUrIndraH / AvasudhA candrArka yatkIrtinizcalA tasthau // 5 // tatpaTTabhAlabhUSaNamUrizrIvijayadevamunirAjaH, samprati jayati jagatyAM, janayannamivAJchitaM vastu // 6 // amRtopamAnavacasA sAradasaMpUrNasomasamayazasaH / tasya bhavare rAjye, vasudhASTaraseSu mitavarSe // 7 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatkalyANavijayavAcakakoTItaTIkirITAnAM / ziSyaiH zrIdhanavijayaH vAcakacUDAmaNImukhyaH // 8 // kalpapradIpikAyAH pratireSA zodhitA ciraM jayatu / mAtsaryamuktamanasA, vibudhairaparaizca saMzodhyA // 9 // pratyakSaragaNanayA bhavati kalpapradIpikAgranthe / zlokAnAM dvAtriMzat zatAni paJcAzadadhikAni // 10 // A prazasti pramANe A graMthanI racanA 1674 nI sAlamA thayela che. ane jenuM saMzodhana pUrNapaNe kalyANavijayavAcakanA ziSya dhanavijayavAcake 1681 nI sAlamAM karela che. A TIkArnu pramANa 3250 zlokapramANa che ane mULapramANa 1216 zloka pramANa che. ___ A paMDitapravara saMghavijayagaNinA mAtApitA janmabhUmi dIkSAsaMvata vigere Aje prasiddha nathI chatAM eTalaM to cokkasa cha / ke teo AcArya vijayasenasUrIzvarajInA saMpradAyamA eka agragaNya ane mahAvidvAn hovA joie. chatAM Aje ame te saMbaMdhI sAdhana ane saMyogano abhAva hovAthI vizeSa nathI lakhI zakatA. temaja A mahApuruSane jarUra vistIrNa ziSya samudAya paNa | hovo joie kAraNake vijayasenapraznamAM paNa A mahApuruSanA puchelA praznotuM varNana vAraMvAra Avela che. temaja zrI.rA. mohana-dA N lAla dalIcaMda desAinI bahAra paDela jaina gurjara kAvyanA bhAga 2 mAM yazovijayajI kAvya saMgrahamA "zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInA pAlItANA bhaMDAramAMnI zAzvatajinabhASa nAmanI pratamA 'kirtivijaya uvajjhAyakero, lahIi pUNyapasAya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa dIpikA sAsatAjina thuNaI iNipari vinaya vijaya uvajjhAya mere' e zloka ApI nIce -paM zrI saMghavijayagaNi ziSya paM khemAvijaya- gaNinA likhitam gaNirupavijayavAcanArtha A paMktio lakhela che. ane jo te saMghavijayagaNi A graMthakAra hoya to jarUra temane vistIrNa ziSyasamudAya paNa hovo joie.. aMte AgraMthane chApavAmAM ame je hasta likhita pratino upayoga ko che te pratapaNa graMtharacAyA pachI tatkAlina atizuddha lakhAyela che jemAM prati aMte nIce pramANe lakhela che. _ 'saMvata 1683 vaizAkhasudi 7 guruvAsare likhitaM, mahisANApure lekhakapAThakayoH zubhaM bhavatu, zrImahisANakanagara vAstavya zrImAlIjJAtIya vRddhazAkhIya zreSThinAkarabhAryA bAinAraMgadesutazreSThi pujAkhyena savRttikalpasUtraprati likhApitA svazreyase' ___ A prata eTalI bavI vyavasthita suMdararIte saMzodhana pUrvaka lakhAyela hoi amArAkAryane ghaNI sugamatA karI Apela cha prati upara 'hastivijaya' e pramANe nAma lakhela che. . eja maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI amArA taraphathI turta bahAra paDela navIna graMtho hAla chapAtA gratho saptavyasana kathA samuccaya-16 phAno saraLa | bhaviSyadatta caritra [kartA upAdhyAyameghavijayagaNi] aprasiddha zlokabaddha kiM. 2-0-0 saraLa zlokabaddha kalpadIpikA-kalpasUtra uparanI 32 pharmAnI saraLa trailokyaprakAza [kartA hemacandrasUri] phaLAdezano apUrva aprasiddha TIkA kiM. 3-8-0 jyotiSa graMtha. . Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtraviSayAnukramaH dArakajanma, dArakasya cakrijinatve svamAGgIkAraH jAgarikA ca, sevakAhAnaM nagarazobhA, sabhAgamanAni, bhadrAsanaracanAsvamapAThakAhvAnatadAgamanaikatrIbhavanAzIrvAdada / nAni ca, prathamaM vyAkhyAnaM- 1 - 22 maGgalAdi, AcelakyAdayaH kalpAH kalpamahimA, pUrvalekhane maSImAnam, caitya paripAvyAdIni paJcakAryANi, aSTamatapasi nAgaketukathAnakam, saMkSiptavAcanayA vIracaritram, zrIvIrasya garbhAvatAraH, devAnandAyAH svapnadarzanam, svapmanivedanam phalasya pRcchA svamAdhikAraztha, indrasvarupaM ( kArttika zreSThikathAnakam ) indrasya harSaH zakra - stavazca ( meghakumArakathAnakam ), dvitIyaM vyAkhyAnam - 23-38 vIravandanaM, arhadAyuHpattau yogyAyogyakulAni, AzcaryadazakaM saptaviMzatibhavAH, zrIvIrasya garbhAntarasaGkramaH, zrIvIrasya saGkramajJAnaM, trizalAvAsagRhasaGkrama, gajAdisvapnacatuSTayavarNanam tRtIyaM vyAkhyAnam - 32-53 zeSasvamavarNanam, trizalAkRtaM siddhArthajAgaraNam, svapnaphalapRcchA, rikadAne, dIkSAmahotsavaH, dIkSA ca, caturthaM vyAkhyAnam -- 53-65 svamapAThakasatkAraH svamanivedanam phalapRcchA svamAdhikArazca, nidhAnopasaMhAro varddhamAnanAmakaraNecchA ca, garbhasya nizcalatA mAturvilApaH kampaH harSaH vIrasyAbhigrahaztha, garbhapoSaNaM vIrajanma ca, paJcamaM vyAkhyAnam - 65-82 vIrasya janmotsava ratnAdivRSTiH sUryacandradarzanaM nAmakaraNaM ca vIrasya nAmatrayaM krIDA cAmalakI, lekhazAlAgamanaM vyAkaraNotpattizva, pitRmAtRputrIpitRvyanAmAni dIkSAsaMkalpo, devAgamanaM, sAMvatsa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA kalpa- | SaSThaM vyAkhyAnaM-82-109 aSTamaM vyAkhyAnam-133-146, dIkSAnantaraM dvAdazavarSaparyantaM nAnAvidhopasargasahanam , tapaH- ekAdaza gaNadharAH navagaNAzca taddhetuH, vAcanA navakam , varNanam , kevalam , indrabhUtyAdi gaNadharAgamanam zaGkAnirAka- zrIsadharmasvAmijambusvAmiprabhavasvAmyAdisvarUpaM kulagaNazAkhAsvaraNam , pratibodho dIkSA, gaNadharapadaM, tripadIdAnaM anujJA ca, rUpam , trairAzikamatotpatti; padhabandhena phalgumitrAdinatiH nirvANa, gautamakevalaM, aSTAzItimrahAH; kunthUtpattiH, zramaNazramaNIzrA navamaM vyAkhyAnam-1-26 , vakazrAvikAdiparivAraH, paryuSaNakalpasya pustake vAcanA. saptamaM vyAkhyAnaM-109-132.. ...paryuSaNAkAlastaddhetuzca paramparA, cUlamAsagaNanAkhaNDanaM sthA_ pArzvanAthAriSTanemicaritre, (kamaThopasargaH nemivivAhazca) panA ca, dAnagrahaNa-vikRtivarjanagrahaNa-dattigrahaNAdisamAcArIkathamam, namyAdInAmajitAntAnAmantarANi, RSabhacaritraM, gaNadharAdiparivAraH adhikaraNapratiSedhaH (dvijadRSTAntaH) udayanadRSTAntaH mRgAvatIdRSTAntazca, nirvANaM, kalpasya vIrajinoktatA, ArAdhane tadbhavasiddhiktvAdi; prazastiH 0 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTa lITI pArnu azuddha zuddha 1-10-7 saMsammAnitaH sa sanmAnitaH 1 - 12-7 modanyA 1-13-7 bahupraNAM 1-14-7 pazcAbha 1-13-8 gRhaNANAn 2--6--9 tatA medinyA bahuprANAM pazcabhi gRhUNANAn tato 1-7--11 taca 1-2 -12 ratizcaH ratizca 1-14-12 di:ta ditaH 1-14-12 cyetyanena cetyanena 2-13 - 13 : atItAthA atItArthA zuddhipatrakam 1-10-14 pADa 1-11-14 rAtra 2 - 2 - 15 nArINA 2-4-15 yA 1 - 2 - 16 prabhRtA 1-3-16 zAbhana 1-14-16 chandA 2 -- 9 - 16 jyAtiSAM 1-6-17 dit| 2 - 1 - 13 pratASTa 1-9-18 tA 2-1--18 zakrA paDi rAtri nArINAM yo prabhRtI zobhana chando jyotiSAM dito pratISTaM hato zakro 2--4 -18 zAstAti zAstIti 1-3-20 'tAva 'tIva 1-7-20 dAlAyamAnam dolAyamAnam 2-6-20 vAhayANaM bohayANaM 2-16-21 rajA rajo 1-10-22 tRtAya tRtIya 1-11-22 tRSitA tRSito apratihate stauti : bhogA 1-5- 23 aprAMtahate 2-4-23 stauti 1-9-24 bhAgA 2-11-24 bhUyAMsA 2-12-24 kRtA bhUyAMso kRto Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 9 2 12 24 sArtha tIrtha 1 - 2 - 27 khe as 1-5-30 prajati vrajati 1-12 - 30 parizATaya parizAvya 2--8-30 giNittA giNhittA pazyatIti 2--7-- 34 paztati 36 mA aMkavALu pRSTha 2 juM te 35 kALAnuM prathama pRSTha gaNavuM ane 35 mA aMkavALAnuM prathama pRSTha te 36 mAM akavALAnuM bIjaM pRSTha gaNavaM. 1-9-35 dvikoza dvikroza tAvantyeva 1 - 15 - 35 tAvAtyeva 1 - 2 - 37 narRtyAM naiRtyAM 11- 3 - 37 proNayantAti prINayantIti 1-2 -- 38 kaNDa 1--8--38 kRtA 2-10 - 38 rNa 1-10-40 matthatya matthaya 2--6-41 ramaNiJja ramaNijja 1-11-42 tIrarA tIrA 1-1-45 zoka zokA 2-11-46 uvAgamictA uvAgacchittA 1 4 48 ratA 49 kare 1 7 50 nikvamitA nikravamittA 50 puSpodakeH puSpodakaiH snAnAvasare bhUSito 1 4 1 7 1 8 50. snAvasare 2 14 50 bhUSitA kaNTha kRto varNa rattA karaiH 1 5 52 vatinIm varttinIm 14 53 vyAnA 1 4 53 ityAditA 1 6 53 katAGgAH 53 mahale 1 7 1- 11 54 saMcAla 2 7 57 pratipatyA 12 61 bhavAttare nAnA ityAdito kRtAGgAH maGga saMcAleti pratipattyA bhavAntare 2 3 61 zrattvA 2 9 61 rnATakAyai 2 13 62 lesvaka 1 11 64 mAnAnaM 1 3 65 yotabhAvAt dyotAbhAvAt 1 6 66 beDUrya baiDUryai zrutvA rnATakIyai lekhaka mAnaM pradIpikA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 13 66 kRte kRtaiH 112 80 cAra cArai 26 70 RddhayA RyA 214 80 mANa mANe 29 70 ubhayatA ubhayato 2 5 81 tta tti 28 71 khattiyahiM khattiyehiM 26 81 gRhNana gRhNan 112 72 paribhAjayantau paribhojayantau 27 81 yadvA yadvAditraM 2 5 74 vicchityai vicchityai 2 9 81 vudhyamAnaH budhyamAnaH 110 75 ditA dito 114 85 dAmA dAma 2 2 75 vidahe videhe 214 85 khajuryAdhA khajuryAdho 2 8 77 RcchantAti RcchantIti 11 86 tRtAya tRtIya 1 9 78 tArtha tIrtha 111 86 bhazaM zaM 2 3 79 svastIka svastikA 114 86 khemilA khemilo 2 7 79 tatA tato 2 7 86 tadeto tadeto 2 7 79 tatA tato 14 89 svargaNa svargega | 12 80 vizaSaNA vizeSaNo 114 89 rAddha rAI or 211 89 lobha lobhA 1 6 90 gopanaMva gopenaiva 1 4 94 ukku ukkuDua 210 94 viSvag viSvag 1 9 97 brahmA brahmA 2 7 97 gaya garya 7 98 dazana darzana 22 98 mayA mayo 2 7 99 khagAdi khaDgAdi 2 3 100 ityadi ityAdi 211 100 atAM ato 1 4 100a patAti pratIti 111 100a SuruSa puruSa 114 100asA so REEEEEEEEEEE Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 |21 100a bAha bAhya / 214 100a devA devA / | 1 3 100ba pitRNAM pitRRNAM 1 6 100ba vaya veya : 2 12 100ba kartavyA kartavyA 214 100ba dAzataH darzitaH / 1 9 101 cakraH cakruH 1 1 1.2 sava sarva 1 9 102 buddha buddhe , 2 3 102 sasArAt saMsArAt 1 2 103 stAkaH stokaH 12 103 tRtAya tRtIya 2 4 104 zAka zoka' 114 105 indreNa indreNa | 1 12 106 samaNA samaNo 25 106 ukAsiA ukkosiA 2 4 116pravrajiSyatAtiprajiSyatIti| pradIpikA 2 13 106 daMsaNadhANaM daMsaNadharANaM 11 117 supuvire suSuvire 11 107 nANaNiM nANINaM 214 116 paI paI 1 7 108 tRtAyatRtAya tRtIyAtRtIya 26 117 pazUna pazUn 2 3 109 vAyaNaMtara vAyaNaMtare 18 119 tatA tato 5 5 110 cueme cuemi 27 119 auNatteri auNattari 27 110 jasahamaM jesehemaM 24 121 sasassa sayassa 17 111 paJco paJcA 11 122 sahastra sahasra 1 10 111 kupA, kRpA 1 11 122 sAgara sAgaraiH 1 14 111 janeH janaiH . 24 123 bdona-a bdona-sra 1 11 112 bhakti bhakti 27 123 sahastra sahasra 2 22 113 dukca dukkha 211 123 sahastra sahasra 1 1 115 cave ceva 2 12 223 sAmara sAgaraiH 2 2 116 znate nute 12 124 mAlA mAsA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 1 3 124 kadaza daza 1 2 130 yatAdi dyutAdi 2 10 145 jahilassa jehilassa 1 6 124 catvAriM catvAri 214 130 vijahe "vijaheM 2 13 145 thera there 22 125 athedRzye athedRze 2 3 130 eva-tasmameva evaM-tasminneva 1 3 146 thera there 2 3 125 neka naikasmin 2 3 130 cakra cakra 1 3 146 sattaMsajuttaM sattasaMjuttaM 2 4 125 svarga svarge 2 14 130 vRtta vRtte / 1 6 2 paJcazatA pazcAzatA 211 125 kosAlie kosalie 11 131 devai deva 1 2 3 savAsai savIsai 1 6 126 kramaNoyAjJo kramaNIyAjJo 15 131 prabhu prabhu 1 14 3 kahiA kahio. 1 12 126 saGgaha saGgraha 211 131 saharasA sahassA 1154 sakrAzaM sakrozaM 1 9 127 viNIya viNIyaM . 1 7 132 devAnA devAnta 1 8 5 pazcAhA paJcAho 114 128 takSAzalA takSazilA 15 134 saca sabve 1 105 makhalA meMkhalA 1 11 129 kSuttuG kSuttuD 24 5 stAka stoka 2 1 129 khaDga khaDga 110 144 girA-kAsiya girI-kosiya 1 5 6 jaghanyatA jaghanyato 26 129 jAyaNa jAyANaM 21 144 thera there- 186 paDigAhie paDigAhittae 2 13 129 lAtaH lAti 15 145 zrutAcchedaM zrutocchedaM 1 5 7 caturmAsAM caturmAsI FREEEEEEEEEE Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 1 8 8 matA mato | 1 9 8 kutA kuto 26 9 kappati kappaMti 2 11 9 pAneSaNAM pAnaiSaNo 1 4 10 cAulA cAulo 1 7 10 ityanaivoktaM ityanenaivoktaM 1 9 10 sAva sevi 24 10 dAtta dattiH 14 11 tatA tato 2 13 11 dhAriNA dhAriNo 1 8 12 giggaMthassa niggaMthassa 26 12 se 11 17 gANano gaNino / pradIpikA 1 1 14 lAhakArAdAnAM lohakArAdInA 16 97 prAta prati 11 14 sAlAke sAloke 2 12 18 dASAH--kAyA doSA:-kAyo 16 14 thera-saM there-sa 2 1 21 pajjA pajjo 1 9 14 gArA gArI 22 21 pajjA pajjo 2 10 14 siNehaM siNehe 2 14 22 vatAM vartI / 1 8 15 viha vihe / 1 12 23 Rtubaddhe Rtubaddhe 1 9 15 suhuma suhume 1 2 25 zAla zIla 2 3 15 saMDa-aMDa saMDe--aDe 14 16 tamiAta tamiti 1 3 25 ni:-'mA niH-'mI 1 9 16 tacA tacco 24 22 dIpikAyAM pradIpikAyAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||AUM aham // // zrI vItarAgAya nmH|| pnndditprvrshriisngghvijygnnivinirmitklpprdiipikaabhidhaanvRttyupetN|| zrutakevaliyugapradhAnazrIbhadrabAhusvAmipraNItam klpsuutrm|| zrIvarddhamAnamarhantaM natvA ntpurndrN| . asmAdRzAM kRte kalpavyAkhyAnAnukramaM bruve // 1 // purimacarimANakappo maMgalaM vaddhamANatitthaMmi iha parikahiA jiNagaNa-harAi therAvalI carittaM // 1 // vyAkhyAH| varSAH patatu mA vA paryuSaNA tAvat avazyaM kartavyeti / prathamacaramayoH-RSabhavIrayoH tIrthe kalpaH I malaM varddhamAnatIrthe yasmAt evaM, tasmAt iha parikathitAni jinAnAM caritAni 1 gaNadharAdi sthavirAvalI2 caritram 3 'atra caritrazabdena paryuSaNAsAmAcArI yodhyaa| / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra tAvat AyAntyajinatIrthayoH kalpaH sAdhyAcAraH, sa ca dazadhA tadyathA Acelaku 1 desiyara sijjhAyara3 rAyapiMDa4 kiikamme5 vaya6 jiTTha7 paDikkamaNeTa mAsaM9 pajjosavaNa10 kappe // 1 // na vidyate celaM vastraM yasa so'celakA, tadbhAvaH Aghelakya, taca sAdhumAzritya AyAntyajinatIrthe jIrNaprAyazvetamAnAdyupetavastradhAritve'pyacelA eva ucyante saadhvH| yataH tAhag viziSTaveSA'bhAve'cela| katvavyavahAraH sArvajanIno, "nam kutsArthavAcI ca' yathA-snAnakaraNanayAguttaraNakRte pumAn kucelakopyacelaka eva vyvhiyte|| ajitAdivAviMzatitIrthakRttIrthe mahAmUlyAniyatavarNAdyupetavastradhAritvAt sacelAH sAdhavaH, | kecidacelA api,| yataH Aceluko dhammo, purimassaya pacchimassaya jiNassa, majjhimagANaM jiNANaM, hoi saceloM acelo a||1|| AcelakyakalpaH prthmH|| 'uddesiya' sAdhUna aGgIkRtya kRtaM tadaudezika-AdhArmika, tabAyAntyajinatIrthayorekaM sAdhumuddizya kRtaM sarveSAMsAdhUnAmakalpyam, zeSajinatIrthe yaM sAdhumuddizya kRtaM tattasyaivAkalpyaM shesssaadhuunaaNtuklpy| yataH Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majjhimagANaM tu imaM, jaM kaDamuhissa tassa ceva tti no kappai sesANaM, kappai taM esa meratti // 1 // // eSA maryAdetyartha // audezikakalpo dvitIyaH // 2 // 'sijhAyara' zayyAtaro-vasatisvAmI, tasya piNDo'zana1 pAnara khAdima3 khAdima4 vA pAtra kambala7 rajoharaNa8 sUcI9 nakharadana10 piSpalaka (kSurama)11 karNazodhana12 lakSaNo bAdazavidhaH sarvajinatIrtheSu saadhuunaamklpyH|| yataH sijjhAyaro ti bhaNNai, AlayasAmI ya tassa jo piNDo so savvesiM na kappai, psNggurudossbhaavaao||1|| 'pasaMgeti'-prasaGke-tadgrahaNaprasaktI-sannihitasAdhuguNarAgAdaneSaNIyAhAraniSpAdanaM, yena vasatideyA tenAhArAthapi deyamitibhiyA vasateaulabhyam, bhaktapAnaziSyAcabhAvazceti, mahAdoSasAvAdityarthaH" jai jaggati suvihiyA, karaMti AvassayaM ca annattha sijjhAyaro na hoi, sutteva kae so hoi // 2 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taNa,1 Dagala,2 chAra3 mallaga4, sijjhA5 saMthArada pIDha7 levAiTa sijjhAyara9. piNDo so, na hoI sIso a sovihio // 3 // .. . ziSyaH sopadhikazcetyarthaH / shyyaatrklpstRtiiyH3|| 'rAyapiMDa'-rAjA-senApati-zreSThayamAtya-sArthavAha lakSaNaiH paMcabhiHsArddha rAjyaM bhuJAnazcakravAdistasya piNDo' zanAdi catuSkaM4 vastraM pAtraMda kambalaM7 rajoharaNaM8 cetyssttvidhH| sacAdyAnyajinatIrthayoAghAtAdi doSadRSitatvAdakalpyaH, / vyAghAtAdayazcaivaM-AdyAntyajinasAdhUnAM bhikSArtha rAjavezmani vrajatAM yuvarAjezvarAN dibhyo'zivaSuddha-yA vapuH pAtrAdihananaM syAt, gajAzvadAsadAsIdarzane daurmanasyaM ca, rAjapratigrahasya ca loke'pi ghre| yataH rAjapratigrahadagdhAnAM, brAhmaNAnAM yudhiSThira ? / chinnAnAmiva bIjAnAM, punarjanma na vidyate // 1 // ||anyessaaN tIrtheSu munInAM RjuprAjJatvAt rAjapiNDaH kalpyaH // rAjapiNDakalpazcaturthaH // 4 // kRtikarma-vaMdanakaM, sarvajinatIrtheSu sAdhubhiryathAparyAyAdinA'nyo'nya kArya, sAdhvIbhistu sarvAbhirapi || N laghorapi sAdhorvidheyaM, na tu paryAyAdyapekSaNIyaM / yataH Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvAhiM saMjaIhiM, kiikammaM saMjayANa kAyavvaM / purisucimutti dhammo, savvajiNANaM pi tittheSu // 1 // varisasayAdikkhiyAe, ajAe ajadikkhio saahuu| abhigamaNavaMdaNanamaM-saNeNaM viNayeNa so pujjo // 2 // dhammo purisappabhavo, purisavaradesio purisajiho / lopavi pahU puriso, kiM puNa loyuttame dhamme ? // 3 // zrI candane ca bahavo doSAH // yataH- tucchatvAdrSaH, garvAcanIcairgotrakarmabandhaH, loke'pistIvandanaM ninymiti||kRtikrmklpH pnycmH|| pratAni-mahAvratAni AdhAnyajinatIrmayoH munInAM paJca, bheSAItAM tIrtheSu catvAri, yataH turyavratasya | | strINAM parigraharUpatvena paJcamavrata evAntarbhAvAt / yataH paMca vao ravalla dhammo, purimassaya pracchimassaya jinnss| majjhimagANa jiNANaM, babruo hoi vineo||1|| vratakalpaH SaSThaH // 6 // __ jyeSThatvaM-sAdhUnAmAyAntyajinatIyopasthApanAtaH, zeSajinatIrtheSu dIkSAtaH, yataH Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvaThThAvaNAi jiho, vinneo purimpcchimjinnaannN|. pabajAe u tahA, majjhimagANaM niraiAre // 1 // atha pitAputrAdInAM byoryugapadupasthApane kathaM jyeSThatA vyavahAraH ? ityAha pitiputtamAiyANaM, samagaM pattANa jipitipbhi| thevaMtare vilaMbo, pannavaNAe uvaThThavaNA // 1 // vyAkhyA-'pitAputrAdInAmihAdizadvAdrAjA'mAtya-mAtA-duhitrAdInAM yugapatprAsAnA-samakAlamupasthANpanA yogyatAmavAsAnAM pitrAdayo jyeSThAH kAryAH, stokantare vilambaH, SaDvantare tu pitrAdIna prabodhya putrAyo | jyeSThAH kAryAH, cet pitrAdayo na praSudhyante tadA pratIkSaNIya, // jyeSThaH kalpaH sptmH|| pratikramaNaM-AyAntyajInatIrthayoravazyamubhayasandhyam kAryam, zeSAhatAM tIrtheSu kAraNe eva, yataH 'sapaDikkamaNo dhammo, purimassaya pacchimassaya jinnss| majjhimagANa jiNANaM, kAraNajAe paDikkamaNaM // 1 // pratikramaNakalpo'STamaH 8 // AdyAntyajinayostIrthe pratibandha-laghutvAdidoSasadbhAvAt mAsakalpaH sthita eva, durbhikSaglAnyAdikAraNe ca vasatipATakazayanabhUmiparAvartanenApyayaM kAryaH, zeSAhatAM tiirthessvnvsthitH| yataH Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purimantimatitthagarANa, mAsa kappo Dio munneyho| majjhimagANa jiNANaM, aTTiao esa vinneo // 1 // dosA'sai majjhimagA, acchaMti ajjA ya puvakoDI vi| iharA u na mAsaM pi hu, evaM khu videhajiNakappA // 2 // vyAkhyA:-'doSA'bhAve'jitAdijinamunayo dezonAMpUrvakoTi yAvat sthitimicchanti itarathA na mAsamapi / tiSThanti, evaM videhasAdhavo jinakalpinazca jJeyAH // mAsakalpo navamaH // 9 // ___ pari-sAmAstyenaikatravasanaM paryuSaNA, evaM vyutpanno'pi paryuSaNAzadvaH kacizcAturmAsakAdyavagRhItaprabhUta-N kAlavizeSAbhidhAyakaH sa eva kalpaH paryuSaNAkalpaH, sa ca vadhA, sAlambano nirAlambanazca, nirAlambano'pi dvividhaH jaghanyotkRSTabhedAbhyAMtatra jaghanyaH sAMvatsarikapratikramaNAdArabhya kArtikacAturmAsikapratikramaNaM yAvat sstidinmaanH| utkRSTastu cAturmAsakaH, so'pi gRhijJAtA'jJAtabhedAbhyAM vibhajyamAno dedhA, tatra gRhijJAtastAvat saptati dinamAno'nantarodita eva, ajJAtastvASADhacAturmAsikapratikramaNAdArabhya sAMvatsarikapratikramaNaM yAvat paJcAzadinamAnaH yataH Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaya aNabhiragahiraM, vIsairAi-savIsai mAso / teNa paramabhiggahiaM-mihinAaM kali jAva // 1 // ayaM bedhApi nirAlambanaH sthavirakalpikAnAmeva, jinakalpikAnAM tu cAtumAsika eveti / yataH cAummAsukkoso, sattari rAIdiA jhunnennN| therANaM jiNANaM puNa, niyamA ukosao ceva // 1 // sAlambanastu sthavirakalpikAnAmeva, vihitamAsakalpAnAM tatraiva cAturmAsakAnantaramapi mArgazIrSa N yAvadavasthAne pANmAsiko bodhyaH / prataH kAUNa mAsakappaM, tattheva DiANa tItamaggasIre / sAlaMbaNayANaM puNa, chammAsio hoi jihurAho // 1 // evaM vyAravyAtasvarUpaH paryuSaNAkalpaH AyAntyajinatIrthe niyataH, zeSajinatIrthe'vaniyataH videhepyaniyataH / paryuSaNAkalpo dshmH|| ete dazApi kalpAH RSabhavIratIrthe niyatA eva, ajitAdInAM tIrthe tuAcelakyau 1dezika rapratikramaNa rAjapiNDa 4mAsa 5paryuSaNA lakSaNAH SaTkalpA aniyatAH, zeSAstu zayyAtara 1caturbata 2puruSajyeSTha 3kRti Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma 4lakSaNAzcatvAro niyatA eva // iti dazAnAM kalpAnAM niyatAniyatavibhAgakaraNe kAraNaM tatra kAlabhAvi manujA eva yataH purimANaM duvisujjho, carimANaM duraNupAlao kppo| majjhimagANa jiNANaM, suvisujjho suhaNupAlo a // 1 // ujjUjaDA purimA khalu, naDAinAyAu hu~ti naayvvaa|' vakajaDA puNa carimA, ujupannA majjhimA bhaNiA // 2 // tatra RSabhatIrthe RjutvAd vratAdipratijJAnirvAhitve'pi jaDatvAvizuddhirtuHsAdhyA, naTanartakIvRtyA | lokaka sAdhudRSTAntena vodhyA, tathAhi:__kila kecit Adyajinamunayo vihArabhUmeNurupArzvamAgatAH, pRSTAzca gurubhiryathA-"kathaM cirAyUyamAgatAH, | RjutvA se cocuH, yathA 'naTa nRtyanta prekSamANAH sthitAH tato gurubhiriti zikSitAH pUnavaM kArya', taistatheti pratipannaM punarapyanyadA tathaiva pRSTAH, te codharnaTI nRtyantIm vIkSamANAH sthitAH, preritAzca gurubhiste jaDatvAdUrnaTastadA niSiddho na naTIti," naTeniSiddhe hi naTI niSidvaiva tairna jnyaatmiti|anyo'pi dRSTAnto yathAH ekaH kuMkaNadezajo vaNig vRddhatve kuTumbamohaM tyaktvA prabajitaH sa caikaderyApathikIkAyotsarge cirakAlaM NI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasthau ko heturiti guruNokte jIvadayA dhyAtetyAha, kathamiti punaH pRSThe " gArhasthye'smAbhiH kSetravRkSaniSudanAdi purassaramuptAni dhAnyAni bhUyasyabhUvan sAmprataM ca matputrA nizcintA akuzalAzca naitatkariSyanti, tathA ca te varAkAH kSutpADitA mariSyantIti" RjutvAt kathite gurubhiruktaM 'jIvaghAtAdi vinA kRSirnotpadyate iti durdhyAtamityukte punaH mithyAduSkRtaM dadau // iti kakaNasAdhudRSTAntaH // vIratIrthe tu vakrajaDatvAd vratAdipAlanaM tadvizuddhizvetyubhayamapi duHsAdhyaM, atrApi dRSTAntaiyaM tatrAyo yathA kecicAntyajinasAdhavastathaiva pRSTA UcuH, 'naTaM nRtyantam vIkSamANAH sthitAH, tato guruNA niSiddhAH, punaranyadA nahIM nRtyantam vIkSamANAH sthitAH, pRSTAJca vakratvenottarAntarANi daduH, nirbandhe ca naTImuktavantaH, upAlabdhAzca santo jaDatvAducuryathA-naTa eva na draSTavya ityasmAbhirjJAtaM / dvitIyo yathA kazcita zreSThaputro durvinItaH pitrAdInAM pratyuttaraM na deyamiti pitrA zikSitaH, kadAcitsarveSu vahirgateSu gRhadvAraM datvA sthito, dvArAgatena zreSThinA dvArodghATanArtha bahuzaH zabdakaraNepyavadan bhitterupari pravizya pitrA khaTvAstho hasan upAlabdhaH prAha- yuSmAbhireva zikSito'haM 'yat pratyuttaraM nA deyamiti ' // shresstthiputrdRssttaantH|| ajitAditIrtheSu RjuprajJatvAdubhayamapi sukaraM / dRSTAntastu yathA kencitsAdhavastathaiva pRSTAH, RjutvAdUcuryathA-naTaM vIkSamANAH sthitAH, guruNA niSiddhAH punaranyadA nahIM dRSTrA prajJatvAtairjJAtaM nadavannaTayapi nekSitavyA / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha ca jaDatvAdidoSavazotpannAticArabAhulyAd duHSamAsAdhuSu sAdhutvaM na manyante tAn pratyAhapUrvasAdhyapekSayA vakrajaDatvAd hInahInakriyAvatve'pi nRpa-gopa- vRkSa-vRSa-svarNa-ghRta-dugdha-dadhi- padmAyAgamoktadRSTAntena duHSamAsAdhuSu sAdhutvameva kecana na manyante teSAM mahatprAyazcitaM / yataH jo bhAi natthi dhammo, na ya sAmAiyaM na caiva ya vayAI / so samaNasaMghabajjho, kAyavvo samaNasaMgheNa // 1 // atha prakRtaM / yastu saptatidinamAnaH paryuSaNAkalpo naiyatyenoktaH, sa cAzivAdikAraNAbhAve satIti bodhyaM, azivAdidoSasadbhAve tu arvAgapi nirgamane jinAzeva / yataH * asive omoarie rAyaThThabhae a gelanne / eehiM kAraNehiM appatte hoi niggamaNaM // 1 // abhUmI saMthAra asaMsattadulaha bhikhkhe / eehiM kAraNehiM appatte hoi niggamaNaM // 2 // rAyA sappe kuMthU agaNigilANe a thaMDilassa' sh| eehiM kAraNehiM appatte hoi niggamaNaM // 3 // varSAnatikrame kAlAtikramaNe'pyavihAre jinAzaiva Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 yataH.... vAsaM vA no viramada, paMthA vA duggamA scikkhillaa| . . eehiM kAraNehiM, aikate hoi niggamaNaM // 1 // evaM azivAdidoSAbhAve'pi saMyamaparipAlanArtha kSetraguNA apyanveSaNIyAstecAmI "cikkhilla 1, pANa2 thaMDila3, vasahITa gorasa5 jaNAule vije7 / osaharU nicayA9 hivai10 pAsaMDA11 bhikkha12 sajjhAe13 // 1 // - vyAkhyA:-patra kSetre na bhUyAna kardamaH1, yatra ca na bhUyAMsaH samuchimAH prANAH2, sthaNDilamanApAtamaMsaMlokaM3, vasatinirdoSAsulabhA ca4, yatra gorasaH pracuraH5, yatra bhUyAn janaH, sopyatIva bhadrakaH6, vaidyAzca bhadrakA:7, auSadhAni niravadyAni sulabhAni ca8, yatra kauTumbikAnAM dhanadhAnyanicitAni bahuni gRhANi9, rAjAtIva bhadrakaH10, pAkhaMDairapamAnaM na syAt11, yatra bhaikSyaM sulabha12, yatra svAdhyAyo vasatAvanyatra zuddhayati / 13, // jaghanyatazcatvAro'mI guNAH mahati vihArabhUmI1, vicArabhUmI a2 sulahavattI3 / - sulahAvasahI5 ya jahiM, jahannayaM vAsakhittaM tu // 1 // ' Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vyAkhyAH-yatra mahatI vihArabhUmirbhikSAnimittaM paribhramaNabhUmiH1, mahatI vicArabhUmiH purISotsargabhUmiH2, sulabhA bhikSAvRttiH3, vasatizca sulabhA4, tajaghanyaM varSAyogyaM kssetrmiti| zeSaM tu paJcAdidvAdazaguNAnvitaM madhyamamiti, evaMvidhaguNAbhAve doSAbhAvaH sannapi mRgatRSNAvadakizcitkaraH, tathA guNA api | doSajuSo viSamizritapAyasavadakiJcitkarAH ityadoSAn guNAnAlocya sAdhubhiH paryuSitavyam / ___ evamuktasvarUpadazakalpAntargataparyuSaNAkalpo'pi vizeSatastRtIyauSadhatulyaH, tadyathA-kenApi rAjJA | svasutasyAnAgatacikitsAyAM kAryamANAyAM trayo vaidyAH samAhutAH, teSvAdyaH tathA prAha-madauSadhaM santam vyAdhimupazamayati, asati ca navyaM karoti, rAjJoktaM suptsiNhotthaapnklpenaanenaalN| dvitIyaH prAha-'saMtamapanayati asati ca nopadravayati' rAjJoce bhasmanihutakalpenAnena sRtN| . tRtIyaH smAha-saMtamapaharatyasati ca saundaryavIryasaubhAgyatuSTipuSTayAdyanekaguNotpAdakaM tato rAjJA tRtIyamauSadhaM svasutaM prati kAritaM saMsammAnitaH-tadvadeSo'pi kalpaH santaM doSaM zoSayati doSA'bhAve tu cAritraguNAn possyti| yadyapi vihAre mahAnirjarA tathApi modanyA bahuprANAkulitatvanaikatrAvasthAnena varSAsvayaM kalpa aaraadhyH| yataH kRSNadevo'pi bahumaNAM medinImadhigamya varSAsu svAsthAnasabhAyAM nAgatastasmAttatrapUrvoktanirdoSaguNAnvitakSetre cAturmAsakamAsInA munayo maGgalAthai paJcAbhardineH kalpasUtraM vAcayanti anye'pi shRnnvnti| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. athAtra vAcanAyAM zravaNe ca ke'dhikAriNaH ityAkAkSAyAM mukhyataH sAdhavaH sAdhvyazca, tatrApi rAtrau .dI. kRtayogAnuSThAno vAcanocito vAcayati cAnye zRNvanti, sAvyastu nizIthacUAyuktavidhinA divApi tyordhikaarH| saMprati tu caturvidhasaGghopyadhikArI zravaNe, vAcanayAM tUktalakSaNaH sAdhuH, tabAcanaM tat 7 zravaNaM ca kAkadantaparIkSAvanna niSprayojanaM kintu mahAnandahetuH, ata eva tanmAhAtmyaM kathyate yathA yathAdrumeSu kalpadruH, sarvakAmaphalapradaH / yathauSadhISu pIyUSaM, sarvarogaharaM paraM // 1 // N| ratneSu garuDodgAro, yathA sarvaviSApahaH / mantrAdhirAjo mantreSu, yathA sarvArthasAdhakaH // 2 // yathA parvasu dIpAlI, sarvAtmasu sukhAvahA / kalpaH saddharmazAstreSu, pApavyApaharastathA // 3 // zrImad dvIracaritrabIjamabhavacchrIpArzvavRkSAGakuraH, skandhonemicaritramAdimajina vyAkhyAcazAkhAcayaH / puSpANi sthaviravrajasya ca kathopAdeyaheyaM tathA, saurabhyaM phalamatra nirvRtimayaM zrI kalpakalpadrume // 4 // MparivAcayanti ye kalpaM, ye zRNvanti ca bhktitH|saahaayyN dadate ye ca, teyAnti tvaritaM zivaM // 5 // | vAcanAtsAhAyyadAnAt, srvaakssrshruterpi| vidhinArAdhitaH kalpaH, zivado'ntarbhavASTakam // 6 // egaggacittA jiNasAsaNaMmi, pbhaavnnaapuuapuuraaynnaaje| tisattavAraM nisuNaMti kappaM, bhavaNNavaM goyama te taraMti // 7 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IN vaktre jihvA sahasraM syAt, jJAnaM me paMcamaM yadi / kalpazravaNamahAtmyaM vaktum neshstthaapyhN||8|| ___ iti kalpasUtrazravaNaphalamavyabhicAri mahApuruSapraNItatvAdyataH caturdazapUrvaviyugapradhAnazrIbhadrabAhuko svAminA pratyAkhyAnapravAdAkhyanavamapUrvAdayamuddhatastAni caturdazapUrvANyekAdidviguNavRddhayA SoDazasahasratriM zatatryazitihastipramANamaSIpuJjalekhyAni // sthApanAcitraM yathA pramANa hasti 1 2 4 8 16 32 64 128 256 512 1024 2048 4096 8192 16383/ prApte paryuSaNAparvaNi kalpasUtrazravaNavaJcaityaparipATI1 sarvasAdhuvandanaMra sAMvatsarikapratikramaNa3 mithaH / sAdharmikakSAmaNakaM4 aSTamaM tapazceti5 paJcakRtyAni kartavyAni, tatrASTamaM tapo nAgaketuvabidheyaM tathAhi:____ candrakAntApUryAm vijayaseno rAjA, zrIkAntaH zreSThI, zrIsakhIbhAryA, tayoH putraH 'paryuSaNAparvaNyaSTamaM | kariSyAmaH' iti kuTumbabhASitaM zrutvA jAtajAtismRtiliH kRtASTamatapAH pitrAdibhibahUpacArakaraNe'pi stanyamapi nApin tato mUrchayA nizceSTe bAle duHkhAtpitari hRdayasphoTane mRte tatsvajanA bAlaM bhuvi cikssipuH| tato dharaNendro'vadhinA vijJAya taM bhUsthamevAmRtenojjIcyAputratvena zreSTilakSmI gRhaNANAn rAjapuruSAn puruSarUpeNa vArayana rAjJA pRSTaH zreSTiputraM jIvantam bhuvaH AkRSya darzayitvA tatmAg bhavAdisambandhamAhaH Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "E 'ayaM bAlaH prAg bhave bAlye mRtamAtRko, vimAtRkRtApamAnena nityaM dUnaH svamitrazrAddhavacasA sarvaduHkhApahAri yathAzakti tapaH kurvannanyadAsanne paryuSaNAdine'STamaM tapaH kariSyAmi iti dhyAyan yAvatA tRNagRhe suSvApa tAvatAsannapradIpane lagne vimAtrA tanmAraNAya tadgRhe agnau kSipte tapodhyAnaikacittastadvyathAmavijJAya mRto'putrasya zrIkAMtasya sutatvena jajJe / tataH pUrvabhavasaMskArAt paryuSaNAdInaM zrutvA jAtajAtismRtiH kRtASTamaH stanyamapyapivan mUrchayA 'mRto' iti jJAtvA svajanai bhUkSipto mayA'mRtena jIvitaH " iti / tato dharaNendro bAlAya hAraM datvA tirodadhe iti kathayA rAjApi savismayo yatnenAyaM zizuH paripAlyaH ityutkvA jananyai arpayat / tataH svajanai nagaketuH iti dattanAmA sa bAlyepyAjanma catuH parvyA caturtha, caturmAsake SaSThaM paryuSaNAyAM cASTamaM kurvan, sAmAyika - pauSadha-pUjAdiniSTho yauvane'pi jitendriyo jajJe anyadA rAjJA tena kenApi caureNa vyantarAbhUtena adRzyena pANinAhatya bhUvi pAtito rAjA cakranda lokAzcasarve'pi / nagaropari mahatIM zilAM vikurvya durgirA bhApayAmAsa / tato nAgaketustu caturvidhazrIsaGgha jinaprAsAdapratimArakSAyai uccaiH prAsAdArUDhastapaHzakta thA tAM patantIm kare dadhau / tattapasA nistejA vyantaraH zilAM saMhRtya taM natvA tadvacasA nRpaM paTukRtya svasthAnamagAt / tato nRpAdimAnyo nAgaketuranyadA jinapUjAM kurvan puSpasthasarpeNa daSTo / dhyAnaikAyyAdutpannakevalajJAnaH zAsanasUrIdattaveSazciraM bhavyAn prabodhayat / iti aSTamatapasi nAgaketukathA / kavighaTanAtvevaM 'kiM ratnatrayasevanaM kimathavA, zalyatrayonmUlanaM / kiM vA cittavacovapuH kRtamala-prakSAlanaM sarvataH / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiM janmantrayapAvanaM kimabhavat, vizvatrayAyaM padaM / dhanyairyadvihitaM kalAvapi janaiH, parvopavAsatrayaM // 1 // tathaitatkalpasUtraM pratisUtraM cAnantArthAbhidhAyakam yaduktaM savvanaINaM jA hujja vAluA, savvodahINaM jaM toyaM tatto anaMtaguNio, attho ikkassa suttassa // 1 // evavidhasya sUtrasya mahApuruSapraNItatvAtmAkRtabandhaH kathamiti nA zaGkanIyam yaduktaM:bAlastrImandamUrkhANAM nRNAM cAritrakAGkSiNAM anugrahArthe tattvajJaiH siddhAntaH prAkRtaH kRtaH // 1 // for vAcyAni tadyathA jinAnAM caritAni 1 sthavirAvalI2 paryuSaNAsamAcArI 3 asmin ceti yaduktam purimarimANa kappo, maMgalaM vaddhamANatitthami iha parikahiA jina-gaNa- harAitherAvalIcaritaM // 1 // tatra sAmpratInatIrthAdhipatitvenAsannopakAritvAt AdAveva zrIbhadrabAhusvAminaH zrIvIracaritraM sUtrayantaH uddezanirdezasUcakaprAyaM jaghanyamadhyamavAcanAtmakaM prathamasUtramAdizantiH Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. 9 te NaM kAle NaM te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre paMca hatthuttare hotthA // 1 // vyAkhyAH- te NaM kAle NaMmityAditaH parinibuDe bhayavaM ityantaM / tatra yattadornityAbhisambandhAt yatra svAmI dazamadevalokagata puSpottarapravaravimAnAddevAnandA kukSAvavAtaraditi, 'yat zabdaghaTitamanvayamadhyAhRtya' te NaM ti te-tasmina, Namiti - vAkyAlaMkAre, kAle- vartamAnAvasarpiNyAzcaturthArake lakSaNe, NaMkAraH pUrvavat, te NaM samae NaM ti-tasmin samaye, samayaH - paramanikRSTaH kAlavizeSaH, 'yadvArSatvAt saptamyarthe tRtIyA, yahAhetau tRtIyA', tatA yau kAlasamayau zrI RSabhAdijinaiH zrIvIrasya SaNNAM cyavanAdInAM vastunAM hetutayA kathitau na ca cyavanAdInAM vastutvena vyAkhyAnamanAgamikaM, cUrNyAdiSu tathaiva vyAkhyAnAt, yataH - " jo bhagavayA usabhasAmiNA sesatitthagarehiM bhagavao vaddhamANasAmiNo cavaNAiNaM chaNhaM vatthUNaM kAlo NAto diTTho vAgarIo a // kAle NaM NaM samae NaM ti iti paryuSaNAkalpacUrNai tathA ca tena hetubhUtena kAlena samayena ca / samaNe bhramuc khedatapasoriti zrAmyati tapasyati iti zramaNaH - tapasvItyarthaH, bhagavAnsamagraizvaryayuktaH, mahAvIraH - karmazatrujayAdanvarthanAmAntimajinaH / paMcahatyuttaretti hastaH uttaro yAsAM tAH hastottarAH-uttarAphAlgunyaH / hastAduttarasyAM dizi vartamAnatvAdvA tAH paJcasu sthAneSu yasya sa hastottara iti vIravizeSaNaM / nirvANasya svAtau jAtatvAt / hotyatti-abhavat, SaNNAM vastunAm madhye paJca Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakAni, SaSThaM tu garbhApahArarUpaM AzcaryabhUtatvAvastubhUtaM, na tu kalyANakaM / garbhApahArasya kalyANakatvaniSedhayuktayo grNthaantraadvseyaa| atha kathaM paMcahastottaraH svAmyabhUditi vyaktayartha tadyathetyAdinA madhyamavAcanAM nirdizatiHtaM jahA hatyuttarAhiM cue, caittA gambhaM vakate, hatyuttarAhiM gabhAo gambhaM sAharie, hatthuttarAhiM jAe, hatyuttarAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavaie, hatthuttarAhiM aNate, aNuttare, nivAghAe, nirAvaraNe, kasiNe, paDipuNNe, kevalavaranANadaMsaNe samuppanne, sAiNA parinivvue bhayavaM // 1 // hatyuttarAhiM tti hastottarAbhirUttaraphAlgunIbhizcandrayoge cyuto devabhavAt, cyutvA garne vyutkrAntaH utpnnH| garbhAdrbha sAharietti saMkrAmitaH / jAe tti jAto-yonivarmanA nirgtH| muMDetti muNDo bAhyataH | kezaluzcanenAbhyantaratastu krodhAdinigraheNeti dravyabhAvAbhyAM muNDito bhUtvA,AgArAd-gRhavAsAnniSkAmyeti gamyaH,anagAritA-sAdhutAM prabajita:-prakarSaNa gtH| annNtettianntaarthvissytvaadnntN,anuttrN-srvotkRsstt| tvAdanuttaraM, nirvyAghAtaM-kaTakuTyAdyapratihatatvAt , nirAvaraNaM-kSAyikabhAvotpannatvena sarvAvaraNarahitaM, kRtsna sarvArthagrAhakatvAta, pratipUrNa-pUrNa sarvasyAMzAnvitaMrAkAcandravat, kevalaM-asahAyaM ataeva varaM-pradhAnaM jJAnaM ca | darzanaM ca jJAnadarzanaM 'tataH prAg padAbhyAM karmadhArayaH sarvatra prAkRtatvAtpuMstvam' tatra jJAna-vizeSAvabodha Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. dI. rUpam darzana-sAmAnyAvabodharUpam, samuppannetti samyagutpannaM / sAiNetti svAtinakSatreNa yukte candra parisA- 1 mastyena nirvataH sarvakarmAzairvinirmuktaH // athavistaravAcanAmadhikRtya yatazcyuto bhagavAn yatrotpanna iti nAmagrAhaM vibhaNiSurAhaHteNaM kAleNaM teNaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se gimhANaM cautthe mAse aTThame pakkhe AsADhasuddhe tassa NaM AsADhasuddhassa chaTThI pakkhe NaM mahAvijayapupphuttarapavarapuNDarIAo mahAvimANAovIsaM sAgarovamaTTiiAo AukkhaeNaM,bhavakkhaeNaM, ThikkhaeNaM, aNaMtaraM cayaM, caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse dAhiNaDDabharahe imIse osappiNIe susamasusamAe samAe viikatAe, susamAe samAe viikaMtAe, susamadussamAe samAe vizkatAe, dussamasusamAe samAe bahuviikatAe sAgarovamakoDAkoDIe bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiAe paMcahattarIe vAsehiM addhanavamehi a mAsehiM sesehiM ekavIsAe titthayarehiM ikkhAgakulasamuppanehiM kAsavaguttehiM, dohia haviMsakulasamuppanehiM goyamaguttehiM, tevIsAe titthayarehi vaivaMtehiM samaNe bhagavaM mahAvIre caramatitthayare puvatitthayaranihiDhe mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattasa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe 1 10 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puvvarattAvarattakAlasamayasi hatyuttarAhiM naksatteNaM jogamuvAgaeNaM AhAkhakaMtIe bhavavakaMtIe / sarIkhakaMtIe kucchisi gabbhattAe vakte // 2 // teNamityAdito....... gambhattAe vakaMte-ityantam , tatra teNaMti prAgavat tasmin kAle tasmin samaye / zramaNo bhagavAna mahAvIraH kukSau garbhatayA vyutkrAnta iti sNbndhH| je setti yaH saH, gimhANaMti grISmasya / 'strItvaM bahutvaM cArSatvAt 'chaTTIpakkheNaM ti ahorAtrasya divArAtribhyAmubhayapakSAtmakatvAt SaThayAH pakSe bhASaThyAstitheH rAtrau, Namiti pUrvavat / [ kvacit chaTThIdivaseNaMti pAThaH tatra divasazabdena tithiH] mahAvijayetyAdiH mahAn vijayo yatra tazca tat puSpottaraM ca puSpottarasaMzaM tadeva pravareSu puMDarIkamivottamatvAt tasmAt / kvaciccaitadanantaraM [ disAsovatthiAo vaddhamANAotti pAThastatra divasthitAt | AvalikAgatavimAnamadhyasthAt , vardhamAnAcca sarvaprakAreNetyarthaH ] AukkhaeNamityAdi AyuH-devAyubhavo MI-devagatiH sthitirAhAro vaikriyadehasthitiA , teSAM kSayeNa, anaMtaram-avyavahitaM, cayaM-cyavanaM, citvA kRtvetyrthH| athavA'nantaraM devasaktaM cayaM-zarIraM tyaktvA-vimucya ihaiveti dezataH pratyAsannena na punarja-11 NmbUdvIpAnAmasaMkhyeyatvAdanyatretyarthaH / sAgarovamakoDAkoDIe ityAdinA caturthArakasya pramANaM bodhyaM / paMcahattarIe ityAdi sArdhASTamAsAdhikaiH saptalAvarSaHzeSaiH ko bhAvaH-zrIvIranirvANAta sArdhAmAmA | stribhirvarSezcaturthArakasamAptiriti / dohiatti munisuvratanemyoH 'sarvapAtra saptamyArthe tRtIyA' yAvat viikvaM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tehiM ti|koddaalaiH samAnaM gotraM yasya sa tathA tasya, jAlaMdharaiH samAnaM gotraM yasyAHsA tthaa| pUrvarAtrazcAsAvapararAtrazca sa eva kAlalakSaNaH samayo nAnyaH samAcArAdirUpastatra tasyAH madhyarAtre ityarthaH / ArSatvAdekarephalopaH, aparAtra zabdo vA'yam 'arddhagate sarvagataM' iti nyAyAdapagatarAtriraparAtraH kvacittu 'aDarattAvarattetti pAThastatrArdharAtralakSaNo yo'prraatrsttr]| hatyuttarAhiMti bahuvacanaM bhuklyaannkaapekssNcyvnaadiklyaannkctussttysyottrphaalguniijaattvaat| jogamuvAgaeNaM ti arthAzcandreNa sahetyarthaH, AhArApakrAntyA devAhAraparityAgenA'thavA''hAravyutkrAntyA-apUrvAhArotpAdena manuSyocitAhAragrahaNenetyarthaH, evaM anyadapi padavayaM / kucchisitti kukSau garbhatayA vyutkrAntaH utpannaH iti| samaNe bhagavaM mahAvIre tinnANovagae Avi hotthA, caissAmi tti jANai, cayamANe na yANai, cuemi tti jANai, jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMgharasaguttAe kucchisi gambhattAe vakkate, taM syaNiM ca NaM sA devANaMdA mAhaNI sayaNijjAsa suttajAgarA ohIramANI ohIramANI ime eyAkhve, urAle, kallANe, sive, dhanne, maMgalle sassirIe cauddasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibuddhA // 3 // samaNetyAdita....paDibuddhetyantaM sabandhastatra 'caissAmitti' yadyapi devAnAM SaNmAsAvazeSAyuSAM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlyaglAniH kalpavRkSaprakampaH, zrIhInAzo vAsasAM coparAgaH / dainyaM tandrA kAmarAgAGgabhaGgo, dRSTe bhrAntirvepathuzcAratizcaH // 1 // iti bhAvAH syuH / tathApi tIrthakRtsurAH pUNyotkarSAt jJAnakAntyAdiprakarSabhAjo bhavanti iti / cyavanabhaviSyakAlaM jAnAti, cyavamAnA na jAnAti, cyavanasyaika sAmAyikatvena tat jJAnAgamyatvAt, jaghanyato'pi chAdmasthikasya jJAnopayogasyAntarmuhUrttikatvAt cyavanakAlaM bhagavAn na jAnAti iti / cyutastu jAnAti cyuto'smIti pUrvabhavAyAta jJAnatrikasadbhAvAditi / jaM syaNi ti yasyAM rajanyAM, sutajAgara ti sujAgarA - nAtisutA nAtijAgratI, ata eva ohIramANI ohIramANI- punaH punaH iSannindrAM gacchantI, ime ityAdi imAn mahAsvapnAniti sambandhaH / etadeva varNitameva rUpaM svarUpaM na nyunamadhikaM vA kavikRtaM yeSAM te tathA tAn udArAna, prazastAna, kalyANAn -kalyANAnAM zubhasamRddhivizeSANAm hetutvAt, yA kalyaM - nIrogatAmaNaMti - gamayantIti tAna, zivAnupadravopazamakatvAt, dhanyAn-dhanAvahatvAt, maGgalyAn- maGgale duritopazame sAdhutvAt, sazrIkAn-sazobhAn dRSTvA pratibuddhA - jAgaritA / taM jahA-gaya-saha-saha-abhiseya-dAma-sasi-diNayaraM jhayaM-kuMbhaM / paumasara-sAgara-vimANa-bhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // 1 // 4 // taM jahetyAdiHta.. . siMhiM cyetyanena sambandhaH, tatrA'bhiSekaH zriyAH satkaH, padmopalakSitaM saraH Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ka. padmasaraH, vimAnaM-devasambandhi bhavanaM prAsAdaH, ratnocayo-ratnabhRtaM sthAlaM, zikhI-nirdhUmAgniH / yaH dI. svargAdavatarati tanmAtA vimAnaM / yastu nArakAdavatarati tanmAtA bhavanaM pazyatIti vyorekataradarzanAccaturdazaiva // svamA iti / athaite svamA phalAbhAvAdvistarato na varNitA iti // 4 // ... taeNaM sA devANaMdA mAhaNI ime eyAkhve urAle kallANe sive ghanne maMgalle sassirIe cauisa mahAsumiNe pAsittANaM paDibuddhA samANI haTThatuTThacittamANaMdiA pIimaNA paramasomaNasiA harisavasavisappamANahiayA dhArAhayakayaMvapuSphagaM piva samussasiaromakUvA sumiguggahaM karei, sumiguggahaM karittA saMyaNijjAoabbhuTei, abbhuTTittA aturiamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva usabhadatte mAhaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA usamadattaM mAhaNaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA bhaddAsaNavaragayA AsatthA vIsatthA suhAsaNavaragayA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae ajaliM kaTTa evaM vayAsI // 5 // vyAkhyA-taeNamityAdito.......vayAsItyantam tatra hRSTA tuSTA-atyartha tuSTA, yahA hRSTA-vismitA, IN tuSTA-toSavatI, cittenAnanditA-cittAnanditA, yahA''nanditaM cittaM yasyAH sA tathA 'makAraH prAkRtatvAt / / 12 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA hRSTa-vismitaM, tuSTaM-santoSavacittaM yatra tat ythaasyaattthaa'nnditaa| prItiH-ApyAyanaM manasi yasyAH / sA prItimanAH / paramasaumanasyaM jAtamasyAH sA paramasaumanasthitA, harSavazena visarpat-vistArayAyi hRdayaM yasyAH sA / dhArAbhiH-meghodbhavAbhirAhataM hataM vA yad kadambapuSpaM tadiva samucchvasitAni-udhuSitAni romANi kupeSu-romarandheSu yasyAH saa| yadyapyetAnyarthato na bhUyo bhedabhAji tathApi stutirUpatvAt pramodAdhikyasUcanAca nAyuktAnIti / sumiNuggahaMti svapnAnAmavagrahaM-smaraNaM karoti, viziSTaphalaM-rAjyAdikaM vibhAvayantItyanye / aturiyamityAdi atvarita-mAnasautsukyabhAvena, acapalaM-kAyataH, asambhrAntatayAaskhalantyA, avilambitayA-avicchinnayA, rAjahaMsetyAdi-rAjahaMsagatisadRzayA gtyaa| jaeNamityAdi tatra jayaH parairanabhibhUyamAnatA prtaapvRddhishc| vijayaH-pareSAmasahamAnAnAmabhibhavanaM,yadvA jayaH svadeze,vijayaH prdeshe|aashvstaa-gtijnitshrmaabhaavaat| vishvstaa-kssobhaabhaavaadnutsukaa| suhAsaNetyAdi sukhena sukhaMsubhaM | vA''sanavaragatA yA sA / karayaletyAdi karatalAbhyAM parigRhItaM-AttaM zirasyAvartta-AvartanaM prAdakSiNyena bhramaNaM yasya sa tathA taM, dazanakhamaJjaliM-mukulitakamalAkAraM kRtvevamavAdIt // 5 // evaM khalu ahaM devANuppiA ajja sayaNijjasi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI ime eAkhve urAle jAva sassirIe cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA // 6 // vyAkhyA evaM khalvityAditaH....... paDibuddhetyantam prAgvat // 6 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM jahA gaya jAva....siMhiM ca // 7 // vyAkhyA-taM jahetyAdito.......gAthA prAgvat // 7 // eesa NaM devANuppiA urAlANaM jAva cauddasaNhaM mahAsumiNANaM kemaNNekallANephalAvattivisese bhavissai ? taeNaM se usabhadatte mAhaNe devANaMdAe mAhaNIe aMtie eamaTuM succA nisamma haTThatuTTha jAva hiae dhArAhayakayaMvapuSphagaM piva samussasiyaromakUve sumiNuggahaM karei, karittA / IhaM aNupavisai, aNupavisittA appaNo sAhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhiviNNANeNaM tesiM sumiNANaM atthuggahaM karei, karittA devANaMdaM mAhaNiM evaM vayAsI // 8 // eesi NamityAdito....vayAsItyantam / tatramanye iti vitarkArtho nipaatH| ko-nu kalyANaH-phalavRttivizeSo bhvissyti|succaa zrotreNa nizamya, hRdayenAvadhArya, svamAnAmavagrahamarthAvagrahataH, tata ihA-tadartha| vicAraNArUpAmanupravizati / appaNotti AtmasambandhinA sahajena svAbhAvikena-matipUrveNAbhiniyodha prabhavena buddhivijJAnena mativizeSajAtotpattikyAdidhuddhirUpaparicchedena / yadvA buddhiH sAmpratadarzinI, IN vijJAnaM-atItamanAgatavastuviSayam, buddhizca vijJAnaM ceti samAhAraH / yataH matiraprAptaviSayA, buddhiH sAmpratadArzanI / atItAthoM smRtijJeyA, prajJA kAlatrayAtmikA // 1 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tena buddhivijJAnena svamArthAvagrahaM svamaphalanizcayaM karoti / vayAsItti avAdIt // 8 // urAlA NaM tu devANupae sumiNA diTThA, kalANA NaM sivA dhannA maMgalA sassirIA AruggatuTThidIhAukallANa maMgala kAragA NaM tume devANuppie sumiNA diTThA, taM jahA - atthalAbho devApie, bhogalAbha devANuppie, puttalAbho devANuppie, sukkhalAbho devANuppie, evaM khalu tumaM devANuppie navahaM mAsANaM bahupaDipunnANaM addhaTTamANa rAIdiANaM viikaMtANaM sukumAlapANipAyaM ahINapaDipuNNapaMciMdiasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNovaveaM mANummANapamANapaDipunnasujAyasavvaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM kaMtaM piadaMsaNaM surUvaM dArayaM payAhisi // 9 // urAlANAmityAdito.... dArayaM payAhisItyantam / tatra AruggetyAdi ArogyaM - nirogatA, tuSTiH- santoSaH, dArghAyuH - cirajIvitvaM, arthalAbha ityAdiSu bhaviSya tIti zeSaH / evaMrUpAduktaphalasAdhanasamarthAt svamAddArakaM prajaniSyasIti sambandhaH / 'sopasargatvA (tsakarmako ) tsApyo'yaM dhAtuH' / bahupAMDapuNNANaM ti ' SaSThayAH saptamyarthatvAt ' pratipUrNeSu arddhamaSTamaM yeSu tAnyarddhASTamAni teSu rAAtradivaseSvahorAtreSu vyatikrAnteSu / ahINetyAdi ahInAni - anyUnAni lakSaNataH, pratipUrNAni svarUpataH paJcApIndriyANi yasmiMstattathAvidhaM zarIraM dehaM yasya sa tathA taM / lakSaNAni chatracAmarAdAni tatra cakrabhRttIrthakRtAmaSTottarasahasraM, baladevavAsudevAnAmaSTottarazataM, anyeSAM bahubhAgyabhAjAM dvAtriMzat tAni caitAniH - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "chatraMtAmarasaM dhanU rathavaro, daMbholi kUmA kuzA, vApI svastika toraNAni ca saraH, paJcAnanaH paadpH| dI. cakraM zaGkha gajau samudra kalazau,prAsAdamatsyA yavAH, yUpa stUpakamaNDalU nyavanibhRt,saccAmarodarpaNaH ukSA patAkA kamalAbhiSekaH, sudAma kekI ti sulakSaNAni dvAtriMzadaMgeSu bhavanti yeSAM jJeyA narAste bahubhAgyabhAjaH // 2 // | yahA iha bhavati sapta raktaH,SaDunnataH paJcasUkSma diirghshc| trivipula laghu gambhIro,dvAtriMzallakSaNaHsa pumAnya | nakha caraNa pANi rasanA dazanacchada tAlu locnaantessu| syAdyo raktaHsaptasu,saptAGgAsa labhate lakSmImA | SaTkaMkakSA vakSaH-kRkATikA nAsikA nakhA''sya miti / yasyedamunnataM syAdunnatayastasya jAyante // 5 // danta tvak kezA ali-parvanakhaM ceti pnycsuukssmaanni|dhnlkssmaannyetaani, prabhavanti prAyazaHpuMsAM // 4 // nayana kucAntara nAsA-hanubhujamiti yasya paJcakaM diirghm|diighaayurvittprH, parAkramI jAyate sa nrH|| bhAlamurovadanamiti,tritayaMbhUmIzvarasya vipulaM syAt |griivaa jaGghA mehanamiti trayaM laghu mahIzasyAvA | yasya svaro'tha nAbhiH, sattvamitIdaM trayaM gabhIraM syaat| saptAmbudhikAJcerapi, bhUmeHsa karagrahaM kurute||7|| anyAnyapi lakSaNAni sAmudroktAni tadyathA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mukhamaddhe zarIrasya, sarva vA mukhmucyte| tato'pi nAsikA zreSThA, nAsikAyAstu locane // 8 // | yathA netre tathA zIlaM, yathA nAsA tathA''rjavam / yathA rUpaM tathA vittaM, yathA zIlaM tathA gunnaaH||9|| / asthiSvAH sukhaM mAMse, tvaci bhogAH striyo'kssissu|gtau yAnaM svare cAjJA,sarva sattve prtisstthitm||10|| nAsikAnetradantauSTha,-karakarNAhriNA nraaH| samAH samena vijJeyA, viSamA viSamena tu // 11 // pANestalena zoNena dhanI nilena madyapaH / pItenAgamyanArIgaH kalmaSeNa dhnojjhitH|| 12 // anAmikAntyarekhAyA; kaniSThA syAd yadAdhikA / dhanavRddhistadA puMsAM mAtRpakSo bahustathA // 13 // maNibandhAtpitulekhA, krbhaadvibhvaayussoH| lekhe dve yAnti tisro'pi, tarjanyaGguSThakAntare // 14 // Lal yeSAM rekhA imAH tisraH, saMpUrNA dossvrjitaaH| teSA gotradhanAyuSi, sampuNAnyanyathA na tu // 15 // ullaGghyante ca yAvantyo, 'gulyo jiivitrekhyaa| paJcaviMzatayo jJeyA tAvantyaH zaradAM budhaiH||16|| ytrairnggssttmdhysthai-vidyaakhyaativibhuutyH| zuklapakSe tathA janma-dakSiNAGgaSTagaizca taiH // 17 // na zrIH tyajati raktAkSaM, nArthaH knkpingglm| dIrghabAhuM na caizvarya, na mAMsopacitaM sukhaM // 18 // | atimedhAtikIrtizca, vikhyAto'tisukhI tthaa| atisnigdhAca dRSTizca,stokamAyurvinirdizet // 19 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakSuHsnehena saubhAgya, dantasnehena bhojanaM / vapuHsnehena saukhyaM syAt pAdasnehena vAhanaM // 20 // vAmabhAge tu nArINA, dakSiNe puruSasya ca / vilokyaM lakSaNaM vijJaiH puMssatvAyuH purassaraM // 21 // | puSTaM yadeva dehe syAlakSaNaM caapylkssnnN| itarad bAdhyate tena, balavat phaladaM bhavet // 22 // | vyaJjanAni-maSotilakAdIni teSAM yA guNaH-prazastatA tenopyuktH| upa-apa-ita-iti zabdatrayasthAne zakandhvAdidarzanAdupapeta iti bhavati, / yadvA sahajaM lakSaNaM / pazcAd bhavaM vyaJjanaM / guNAH saubhaagyaadyH| mANummANetyAdi jalabhUtakuNDe yasmin nare praviSTe jalasya droNo nissarati sa mAnopetaH, yastulArU| Dho'rddhabhAraM tulati sa unmaanopetH| bhAramAnaM tvaivaMHSaT sarpapairyavastveko, guJjakA ca yavaistribhiH / guJjAtrayeNa vallaH syAd gadyANe teca SoDaza // 1 // pale ca dazagadyANAsteSAM sArddhazataM maNe, maNairdazabhirekAca dhaTikA kathitA budhaiH // 2 // ___ dhaTIbhirdazabhistAbhi-reko bhAraH prakIrtitaH / ityunmAnaM ___ svAGgulenASTottarazatAGgulocchyaH pramANaprAptaH, mukhAt dvAdazAGgulapramANAdehamAnaM navaguNamuttama-1 puMsAm / yaduktaMH2 aSTazataM SaNNavati parimANaM caturazitiriti pusaaN| uttama-sama-hInAnAMkhadehasaGkhyA svmaanen||1|| 15 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirthakarAstu viMzatyadhikazatAGgulamAnA bhavanti yatasteSAM zIrSe dvAdazAGgulamuSNISaM syAditi pramANaM tatastairmAnonmAnapramANaiH pratipUrNAni - anyUnAni, sujAtAni, suniSpannAni - sarvAGgANi - ziraHprabhRtAni yasmiMstathAvidhaM sundarama yastha sa tathA taM / zazivatsaumyaM AkAro yasya sataM, kAntaM-kamanIyakaM ata eva priyaM draSTRNAM darzanaM yasya / ataeva surUpaM - zAbhanarUpaM // 9 // se vi a NaM dArae ummukkavAlabhAve vinnAyapariNayamitte juvvaNagamaNuSpatte riuvvea jauvveya sAmavea athavvaNavea itihAsapaMcamANaM nigghaMTuchadvANaM saMgovaMgANaM sarahassANaM caunhaM ve ANaM sArae pArae vArar dhArae saDaMgavI, sadvitatavisArae saMkhANe sikkhANe sikkhAkappe vAgaraNe chaMde nirutte joisAmayaNe annesu a bahusu baMbhannaesu parivvAyaesu naesu suparinifor va bhavissa // 10 // sevi aNamityAdito..... bhavissaItyantam tatra so'pi dArako, NamityalaGkAre, unmuktabAlabhAvo - jAtASTa varSo vijJAtaM - vijJAnaM pariNatamAtraM yasya / kvacidvinnayapariNaya tti ' pAThastatra vijJa eva vijJakaH san cAsau pariNatamAtrazca / kalAdiSviti gamyaM / iha mAtra zabdo buddhagAdipariNAmasyAbhinnatvakhyApakaH, yauvanameva yauvanakamanuprAptaH / riuvvea ityAdiSu 'SaSThIbahuvacanalopAdvedAnAmiti' dRzyaM / itihAsaH - purANaM-nighaNTurnA - masaGgrahaH, aGgAni - zikSAkalpa - vyAkaraNaM chandAjyoti-niruktayaH, SaT upAGgAni taduktaprapaJcanaparAH prabandhAH / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pAraga: 'sarahassANaM ti' aidaMparyayuktAnAM sArako'dhyApanena pravartakaH smArako vA vismRtasya smAraNAt, pAraM prAptaH, vArako - azuddhapAThaniSedhakaH, dhArako 'dhItAn dhArayituM kSamaH, SaDaGgavit - zikSAdivicArakaHjJAnArthe tu paunaruktyaM syAt, SaSTirarthAstantritA atreti SaSTitantraM - kApIlIyazAstraM tatra vizAradaH / saMkhANetti ' saGkalitavyavakalitaskandhe supariniSThita iti yogaH / chAyAdinA nagagRhAdimAnaM yathA 6 66 'arddha toye kardame dvAdazAMzaH, SaSTho bhAgo vAlukAyAM nimagnaH sAddha hasto dRzyate yasya tasya, stambhasyAzu brUhi mAnaM vicintya " // 1 // stambho hastA SaT / sikakhANetti zikSAmaNati pratipAdayatIti zikSANaM AcArazAstraM tatra / sikkhAkappetti zikSA ca- akSarasvarUpanirUpakaM zAstraM, kalpazca yajJAdisamAcAravAcakaM ceti zikSAkalpaM tatra / vyAkaraNe - zabda lakSaNazAstre, chandasi - padyalakSaNanirupake, nirukte - padabhaJjane, jyAtiSAM ayane-jJAne - jyoti:zAstre ityarthaH / anyeSu bahuSu brAhmaNeSu vedavyAkhyArUpeSu brAhmaNasabandhiSu brAhmaNahiteSu, parivrAjakadarzanaprasiddheSu nayeSu - AcAreSu nyAyazAstreSu vA iti / supariniSNAtazcApi bhaviSyati bhAvyaM // 10 // taM urAlANaM tume devANuppie sumiNA diTThA, jAva Arugga-tuTThi- dIhAua - maMgala kallANakAragANaM tume devANuppie sumiNA diTTha tti kaTTu bhujjo bhujjo aNuvUhai // 11 // ka .16 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAH taM urAlANamityAditaH....aNuvhaIvantam, tatra 'taMti' yasmAdevaM tasmAddArAdivizeSaNAH / svamAstvayA dRSTA iti nigamamaM / iti katti iti bhaNitvA bhUyo bhUyo anuvRhayati-anumodayati // 11 // taeNaM sA devANaMdA mAhaNI usabhadattassa mAhaNassa aMtie eamaTuM succA nisamma haTThatuTTha-M jAvahayahiayA karayalapariggahiaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa usamadattaM mAhaNaM evaM vayAsI // 12 // taeNa mityAditA....vayAsItyantam prAgvat // 12 // evameaM devANuppiA tahameyaM devANuppiA avitahameyaM devANuppiA asaMdichameaM devANuppiA M icchiameaM devANuppiyA paDicchiameaM devANuppiyA icchiapaDicchiameaM devANuppiyA sacce M NaM esa maDhe se jaheyaM tumbhe vayaha tti kaTTa te sumiNe sammaM paDicchai paDicchittA usabhadatteNaM / mAhaNeNaM saddhiM urAlAI mANussagAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharai // 13 // vyAkhyAH-evameamityAdito....viharai ityantam tatra / evamiti patyurvacane pratyayAviSkaraNaM / tadeva spaSTayati tahameryAmatyAdi tathaitadyathA yUyaM vadathetyanenAnvayatastadvacane stytoktaa| avitathametadanena tad vyatirekAbhAvo'sUci, asandigdhamanena sandehA'bhAvo'ta eva iSTamIpsitaM cAsmAkametat / pratISTaM-pratIpsitaM I Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA yuSmanmukhAtpatadeva gRhItaM / iSTaM pratASTaM dhrmdvyyogo'tyntaadrkhyaapkH| sadbhyo hitaH satyaH prANika. hito'ymrthH| NaM vAkyAlaMkAre / bhogyAre-bhogyA bhogabhogAstAn 'prAkRtatvAnnapuMsakatvaM' bhuJjAnA 17 viharati-tiSThati // 13 // teNaM kAleNaM, teNaM samaeNaM, sake, deviMde, devarAyA, vajjapANI, puraMdare, sayakao, sahassakkhe, maghavaM, pAgasAsaNe, dAhiNaDDulogAhivaI,erAvaNavAhaNe, suriMde,battIsavimANasayasahassAhivaI, arayaMbarakhatyadhare,AlaiamAlamauDe,navahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijamANagale,mahiDDhIe, mahajjuIe, 1 mahabbale, mahAyase, mahANubhAve, mahAsukkhe, bhAsurakhoMdI, palaMbavaNamAladhare, sohamme kappe, sohammavaDiMsae vimANe, suhammAe samAe, sakasi sIhAsaNaMsi, se NaM tattha battIsAe l vimANavAsasayasAhassINaM, caurAsIe sAmANiasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tihaM parisANaM, sattaNhaM aNiANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNhaM caurAsINaM AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca bahaNaM sohammakappavAsINaM vemANiANaM devANaM devINa ya, AhevacaM porevacaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaraga 17 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe, mahayAhayanaTTagIavAiataMtItalatAlatuDiaghaNamuiMgapaDapaDahavAiakheNaM divvAI bhogabhogAiM bhuMjamANe viharai // 14 // vyAkhyAH-te NaM kAle NamityAdito-viharatItyantama, tatra zakrasyAsanavizeSasyAdhiSThAtA zakaH, devAnAM | madhye indanAtparamaizvaryayuktatvAddevendraH, deveSu rAjA kAntyAdiguNairadhikaM rAjamAnatvAt, vajraM pANAvasyeti | vajrapANiH, asurAdipurANAM dAraNAtpurandaraH, zataM kratunAM kArtikabhavApekSayA'bhigrahavizeSANAm vA yasyAsau shtkrtuH,| kArtikazreSThibhavo yathA pRthvIbhUSaNAkhye pUre prajApAlo nAma nRpaH, zreSThI kArtikanAmA maharddhiko rAjamAnyA, tena zrAddhapratimAnAM zataM kRtaM, tataH 'zatakratu'riti khyAtiH / ekadA gairikatApaso mAsopavAsI tatrAgataH, ekaM kArtikaM | vinA sarvo'pi lokastadADhato jAtaH / atha jJAtakArtikavRntAtaH sa sakopo bhojanAya nimantrito rAje prAha 'yadi zreSThI pariveSayati tadA tvad gRhe AyAmIti zrutvAzreSThigRhe gatvA taM bhuje dhRtvAso'vak-'madgRhe - gairika bhojaya, / zreSThI prAha tvadAjJAkAritvAtkariSye / tatastena bhojyamAno gairiko'pi dhRSTo'sItyaGgulIceSTAM cakre / dadhyau ca zreSThI yadi prAgeva prAbrajiSyaM tadidaM nAbhaviSyaditi vicintya naigamASTasahasreNa sama KA zreSThI zrIsuvratasvAmyantike pravrajyAdhItadvAdazIko dvAdazAbdaiH saH saudhrmendro'bhuut| gairiko'pi svakarmatastadvAhanamairAvaNAkhyaM jAtaM / tataH kArtiko'yamiti jJAtvA palAyamAnaM taM dhRtvA zakro'dhirUDhavAn / sa ca Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. 18 zakrabhApanArtha zIrSa drayaM cakre, zakrA'pi dvimUrttikaH / punaH sa catuzIrSaH zakro'pi caturmUrtirityAdi, yAvadavadhinA jJAtvA zakreNa tarjito bhItaH san mUlarUpo jAtaH // iti kArtikazreSThikathA // sahasrAkSaH-paJcamantrizatAkSNAmindra kAryapravRttatvAt / maghA - mahAmeghA devavizeSA vA vaze'sya sa maghavA, pAkA - balavanto'rayastAn pAko daitya vizeSo vA taM zAstAti pAkazAsanaH, dakSiNArddhalokAdhipatidakSiNataH sarvasya tadAyatsatvAt, airAvaNo- gajarupaH suro vAhanaM yasya, surANAmindra - AhlAdakatvAt / dvAtriMzadvimAnalakSAdhipatiH, arajAMsi - rajorahitAni ambaraM- AkAzaM tadvat svacchatayA tulyAni vastrANi dharatIti, Alagitau - yathAsthAne sthApitau mAlAmukuTau yena, navAbhyAmiva hemnaH satkAbhyAm cArUbhyAmmanoharAbhyAm citrAbhyAm AzcaryAkRdbhyAm caJcalAbhyAm itastatazcalanaparAbhyAm kuNDalAbhyAm villikhyamAnau gallau yasya, mahatI RddhiH chatra - cAmarAdirAjacihnarUpA yasya, mahatI dyutiH- AbharaNAdisatkA yutirvA iSTavastu prAptiryasya, mahadvalaM yasya, mahadyazo yasya, mahAnanubhAvo - mahimA yasya, mahAsaukhyaM yasya, bhAsurAdImitI bundi - vapuryasya, pralambA vanamAlA - bhUSaNavizeSaH pAdAntalambinI pazcavarNapuSpamAlA vA yasya, seNaMti saH-indraH, / NaMvAkyAlaGkAre, tatra svarga vimAnAvAsA-vimAnAeva sayasAhasINaM ti lakSANAM, 'strItvaM cArSatvAt', samAnayA - indratulyayA zaktyAyurjJAnAdiRddhayA syuriti sAmAnikAH, trayastriMzatA trayastriMzAnAm pUjyasthAnIyAnAm, mantrikalpAnAm vA, 'caturNAm lokapAlAnAm - soma-yama- varuNa - kuberANAm, aSTAnAmagramahiSINAm - padmA 1 zivAra zacI9 ajU4 amalA5 apsarA6 navamikA7 rohINInAM8 saparivArANAm 18 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | parivArayuktAnAm , tisRNAm parSadAm-bAhyamadhyamAbhyantarANAm , sasAnAmanIkAnAm-senAnAm gandharva-M | nATya-haye-gaja-ra.tha-bhaTa-vRSabharUpANAm saptAnAmanIkAdhipatinAm-sainyasvAminAmityarthaH, catamRNAm caturazItInAmAtmarakSakadevasAhasrINAm, caturdizam bhAvAdaGgarakSakANAm , [SatriMzatsahasrAdhika lakSatrayaM jAtamiti] AhevaccamityAdi Adhipatyam-adhipateH karma-rakSA, etacca sAmAnyata ArakSakeNApi kriyate'taH prAha-purovayaM-sarvaSAmagresaratvaM, tacca svAminiyukta jane'pi syAdata Aha-svAmitvaM-nAyakatvaM, tadapi poSakatvaM vinA mRgayuthAdhipasya ca ata Aha-bhartRtvaM-poSakatvam, mahattaratvaM-gurutaratvam , tadapyAjJAvikalasyApi svadAsadAsIvarga prati vaNija iva syAdata Aha-AjJayA-izvaraH AjJezvaraH senAyAH patiH senApatiH, (tato 'vizeSaNakarmadhAraye) tasya karma AjJezvara-senApatyaM-svasainyaM prati adbhUtamAjJA | prAdhAnyamityarthaH, kArayan niyuktaissaha pAlayan svayameva, / mahayAhayetyAdi mahatA, 'raveNa iti yogaH' ahatama-avyavacchinnaM yannATaya, tatra yadgItam ca yAni vAditAni-tantrItalatAlatruTitAni, / tatra tattrIvINA, talatAlAzca-hastAsphoTaravAH, yadA talA-hastA, tAlA:-kaMsikA, truTitAni-zeSaturyANi / yazcaghanamUdaMga-meghadhvaniH mardalo yazcapaTupaTahavAditamiti karmadhArayagarbho dvandvaH tatasteSAM yo ravastena / yadvA AhateAkhyAnakapatibaddhe nATayaM ca gItaM ca nATayagIte Ahate ca te nATyagIte ca AhatanATayagIte tayoH vAditAni-tantrItalatAlaTitAni ghanamRdaGgapaTupaTahavAditrANi teSAM ravastena / divyAn-devajanocitAn bhogabhogAn-bhogabhogAtizayavabhogAna 'klIbatvaM ca prAkRtatvAt' viharati-Aste // 14 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. 19 imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe AbhoemANe viharai / tattha NaM samaNaM bhagavaM mahAvIre jaMbuddItre dIve bhArahe vAse dAhiNaDUbharahe mAhaNakuDaggAme nayare usa bhadattassa mAhaNassa ko DAlasa guttassa bhAriyAe devANaMdAeM mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisiM ganmattAe vakaM taM pAsa, pAsitA haTTatuTThacittamANaMdIe naMdie paramANaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasa visappamANa hiara dhArAhayakayaM vasurahikusumacaMcumAlai aUsaviaromakUtre viasiavarakamalANaNanayaNe payaliavarakaDagatu DiakeUrama uDakuMDala hAravirAyaMtavacche pAlaMbapalaMbamANagholaMta bhUmaNadhare sasaMbhramaM turiaM cavalaM sUriMde sIhAsaNAo abhuTThe, abhuTTittA pAyapIDhAo pacoruhitA ve ruliavariharidvaaMjaNaniuNovi amisimisiMtamaNirayaNamaMDiAo pAuAo omuai, omuittA egasADiaM uttarAsaMgaM karei, karitA aMjalimauliaggahatthe titrAbhimupayAI aNugaccha, aNugacchittA vAmaM jANaM aMcei, aMcitA dAhiNaM jANaM dharaNitalaMsi sAnu tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nivesei nivesittA isiM paJcannamai, paJcannamittA kaDagatuDiarthabhiAo bhuAo sAharai, sAharittA karayalapariggahiaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM vayAsI // 15 // ma. 19 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Lal imaMcaNaM ityAditaH....evaM vayAsItyantam tatra kevalaH sampUrNaH sa cAsau kalpazca kAryakAraNasamarthaH / yahA pUrNatA sAdhAt kevlklpH-kevljnyaantulyH| avadhinA Abhogayan-pazyan / nanditaH-samRddhitAM praaptH| paramAnandito'tAva samRddhitAM gtH| dhArAhataM yannIpasya-kadambasya surabhi kusumamivacaMcumAlaiatti pulakitaH / ataeva Uptaviatti uzvasitaromakUpazca yaHsa tathA / vikasitAni-varakamalavadAnana-nayanAni yasya sa tathA / pracalitAni-sambhramAtkampitAni varANi kakRNAni, truTitAH-yAhUrakSakAH / keyUrANi ca bAhumUlabhUSaNAni, mukuTaM ca kuNDale ca yasya hAravirAjadakSAH, [tadanu padavayasya karmadhArayaH] pAlambojhumbanakaM muktAmayaM pralambamAnaM-gholacca-dolAyamAnam yadbhUSaNaM-AbharaNam taddharati yaH sH| sasambhrama| sAdaraM tvaritam-sautsukyam capalaM-vegavaJca yathA syAttathA pratyavarohati-avatarati / vaiDUryeNa madhyavartinA variSThe-pradhAne riSTAJjane ratnavizeSau yayoste, tathA nipuNena zispinA 'uvitti' parikarmite, ataeva / GI misimisiMta tti cikicikAyamAne maNibhiH candrakAntAdibhiH ratnazca-karketanAdibhiH maNDite ye te | tathA tataH 'padacatuSkasya karmadhArayaH' idRze pAduke avmushcti| ekakhaNDazATakamayamuttarAsahaM / analinA mukulitA-mukulAkRtI kRtAvagrahastA yena / aMceha tti Akuzcayati-utpATayati sAhaTu'tti saMhatya-nivezya triHkRtvastrIn vArAn nyasyati / iSanmanAga prtyunnmti| kaDaga kaGkaNa bAhurakSAbhyAM stambhite bhuje sAharaitti urdhvaM nayati stambhikopame karoti / karatalAbhyAm parigRhItaH kRtastaM AvartanaM AvartaH zirasyAvatI yasya sa taM / hastAGgulonAmanyonyAntaritatve analistaM // 15 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namutthu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM, AigarANaM, titthayarANaM, sayaMsaMbuddhANaM, purisUttamANaM, purisasIhANaM, purisavarapuMDarIANaM, purisavaragaMdhatthINaM, loguttamANaM, loganAhANaM, logahiANaM, logapaIvANaM, logapajjoagarANaM, abhayadayANaM,cakkhudayANaM,maggadayANaM, saraNadayANaM,jIvadayANaM, bohidayANaM, dhammadayANaM, dhammadesayANaM, dhammanAyagANaM, dhammasArahINaM, dhammavaracAuraMta cakkavaTTINaM, dIvo tANaM saraNaM gaI paiTThA, appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM, viaTTacchaummANaM, jiNANaM jAvayANaM, tinnANaM tArayANaM, buddhANaM, vohayANaM, muttANaM moagANaM, sabannUNaM, sabadarisINaM, sivamayalamaruamaNaMtamakkhayamabAbAhamapuNarAvittisiddhigainAmadheaM ThANaM saMpattANaM, namojiNANaM jiabhayANaM, namutthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Adigarassa caramatisthayarassa puvatitthayaranihiTThassa jAva sNpaaviukaamss| vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM iha gae, pAsai me bhagavaM tattha gae iha gayaM tikaTTa samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe nisaNNe, tae NaM tassa sakassa deviMdassa devaranno ayameAkhve ajjhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA // 16 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namutthuNamityAditaH....samuppajjitthetyantam / tatra namo'stviti sarvatra sambadhyate [ sarvatra caturthIsthAne NSaSThI prAkRtatvAt ] / atishypuujaadyrhtvaadrhntH| karmArIn mantIti arihntaarH| karmabIjAbhAve bhave'praro haNAdaruhantastebhyaH 'atra bahuvacanamadvaitocchedenA'rhadbahutvakhyApanAthai, namaskartuH phalAdhikyajJApanArtha vaa| nAmAdIna jinAna sAmAnyato natvA vizeSato bhAvajinAn nmskrtumaah-bhgvdbhyH,"bhgo'rk-jnyaan-maahaatmy-ysho-vairaagy-muktissu-ruup-viiry-prytne-cchaa-shrii-dhrmeshvry-yonissu||1||" ___ ityarkayonivarjadvAdazArthabhagayuktebhyaH / tatra yazasvI zAzvatArivairopazamanAt , vairAgyavAn"yadA marunnanarendrazrIstvayA nAthopabhUjyate yatra tatra ratirnAma viraktatvaM tadApi te // 1 // ityukteH2 4 vIryavAnamitabalavattvAt3 prayatnaH-tapaH karmAdAvutsAhaH4 bhavAjantunAmuddharaNecchA5 zrIratizayarUpAda aizvaryamindrAdisevyatvAt jJAna8 mAhAtmya9 mukti10 rUpa11 dharma12 vattvaM ca pratItam / AdikarebhyaH-zrutadharmasyArthApekSayA nityatve'pi zabdApekSayA svasvatIrtheSvAdikaraNAt / tIrthakarebhyaH-tIrtha saGghaH-gaNabhRdvA tatsthApanAt / svayaM saMbuddhebhyaH-paropadeza vinA svayaM tattvAvabodhAt / puruSottamebhyaH-gAmbhIyAdibahuguNayuktatvAt / puruSasiMhebhyaH-siMha iva karmAriSvatikruratvAdupasargebhyonirbhayatvAdvA / puruSavara puNDarIkebhyaH-puNDarIkANi-zvetapadmAni tatsadRzAstebhyaH, yataH karmapaGkejAtA bhogajalena varddhitAstyaktvobhayaM jagallakSmInivAsAH santi / puruSavaragandhahastibhyaH-Iti-mAryAdikSudragajAnAM bhagavadvihAramarudgandhAdeva bhaGgAt / lokottamebhyaH-lokasya-bhavyalokasyottamazcatutriMzadatizayopetatvAt / lokanAthebhyaH-lokasya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. 21 bhavyalokasya nAthA-yogakSenakAriNaH tatrAlabdhasamyaktvAdiprApaNAdyogasya labdhasya rakSaNAtkSemasya ca saMpAdakatvAt / lokahitebhyaH - lokasyai kendriyAdiprANigaNasya rakSaNAt hitAstebhyaH / lokapradIpebhyaH -lokasya - vizvasya mithyAtvadhvAntavidhvaMsena sarvavastuprakAzakatvAt pradIpA iva pradIpAstebhyaH / lokapadyota - karebhyaH-lokasya-lokarUpasya pravacanapravarttanena pradyotaM-prakAzaM kurvantIti lokaprayotakarAstebhyaH / abhayadAyebhyaH- ihaloka-paraloka - Adana- arkaismAt-AjIvikA - maraMga a~zlokarUpasasabhayaharaNAdbhayaM dayante ityabhayadayAstebhyaH / cakSurdayebhyaH - cakSuriva cakSuH- zrutajJAnaM tad dadyante iti cakSurdayAstebhyaH / mArgadayebhyaHmArga - samyaktvAdikaM muktipathaM dayante iti mArgadayAstebhyaH / zaraNadayebhyaH - zaraNaM trANaM bahupadravopadrutAnAm tattvato nirvANaM dadyante iti zaraNadayAstebhyaH / jIvadayebhyaH - jIvanaM jIvo bhAvaprANadhAraNamamaraNaM dayante, jIveSu vA dayA yeSAm iti jIvadayAstebhyaH / kacit bohidayANamitipAThastatra jinoktadharmaprAptistAM dayante iti / dharmadayebhyaH- dharma - deza sarvaviratirUpaM dayante iti dharmadayAstebhyaH / dharmadezakebhyaH dharma-pUrvoktaM dezayanti iti dharmadezakAstebhyaH / dharmanAyakebhyaH - dharmasya - kSAyikajJAnAdervazIkArAt tatphalaparibhogAcca nAyakAstebhyaH / dharmasArathibhyaH - dharmarathasya sArathya iva rathikAzvatulyasaMyamAtmapravacanAnAm pravartanarakSaNAbhyAm / yathA sArathistAt pravartayati rakSati ca dharmasArathikatAyAM sampradAyastvevam // ekadA zrIvIro viharan rAjagRhapurodyAne samavasRtaH / tatra ca zreNikadhAriNyorme dhakumArAkhyaH putraH prabhogirA virakto'STau priyAstyaktvA pravajitaH / prabhugA ca grahaNAsevanAdi zikSArthaM sthavirANAmarpitastatra nirgaccha dAgacchadanekamunipAdadmamArjana rajA guNDitAGgastasyAm rAmro kSaNamapi nidrAmaprApnuvat, "ka me ma. 21 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : sukhAvAse kusumazayyAzayanaM ? ka cAsyAM duHkhAvAsabasato bhUtrastare luThanaM ? " iti vaisadRzyenopamayan / " itthaM vyathAM soDhumazakto'hamiti prAtaH prabhumAraccha dha punarapi gRhitvamAzrayiSye," iti dhyAtvodgate sUre prabhoH pArzvamAgatya prabhuM praNataH, prabhuNA cAdita eva sudhA samagirA vAditaH-" he vatsa ! nirgacchadA-1 gacchatsAdhubhirghaTito'pi kiM durdhyAtavAn ?, yataH"ko cakavaTTiriddhiM, caiuM daasttnnNsmbhilsi| ko vararayaNAI mottuM, parigiNhai uvalakhaNDAiM // 1 // | neraiyANa vidukkhaM, jhijai kAleNaM kiM puNa nraann| tA na ciraMtuha hohI, dukkhamiNaM mA smuviysu|2|| jIaM jalabiMdusamaM, saMpattIo trNglolaao| suviNayasamaM ca pema, jaM jANasu taM karijAsu // 3 // IN varamaggimi paveso, varaM visuddheNa kammuNA mrnnN|maa gahiavayabhaMgo, mAjIaM khliasiilss||4||" ____ ityAdikamupadizya bhagavAneva prAgbhavau smArayati / he megha ? tavaiva prAgbhavau zRNu-" yattvaM ito bhavAttRtAyabhave vaitAkhya bhUmau zvetaH SaTdantaH sahasrahastinIzaH sumeruprabhAkhyo gjo'bhuuH| anyadA ca grISme davAgItaH hastinIjavAdvihAya tRSitA dhAvamAnaH palimekaM saraH prAvizastatra cAprAptapayAH paGka eva nimagnaH, vairidantinA dantAbhyAM vidvo mahAvyathAM sahamAnaH sasa dinAnyasthAH, evaM viMzatyuttarazatamAyuH paripAlya mRtvA ca vindhyabhUmau sasazatahastinIzo raktazcaturdanto dantI jaatH| ekadA || ca tathaiva davaM vIkSya jAtajAtismRtivarSArAvAdimadhyAnte saparivAraH samUlaM vallayAdyunmUlya yojanamAnaM sthaNDilaM kRtavAn / anyadA vAgItaH prAgukte satvasaGkale sthaNDile gatvA praviSTaH saMlInAGgaH Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthito'pyaGgakaNDUyanecchayA pAdamekamutkSiptavAna, tatra bhUmyAmanyatrAnavAptAvakAzaH zazakaH prAvizat / / vapuH kaNDayitvA pAdamadho maJcana zazakama vIkSya takapayA sArddhadinadvayaM tadavastha eva sthitH| zAnte ca / dave vinirgate ca zazake gireH zRGgamiva tvaM bhUvyapatastato dinatrayaM kSuttRTabAdhito'pi kRpAluH zatAbdAyuH paripAlya zreNikadhAriNyoH sutatvenotpannaH / tadAtvajJenApi tvayA kRpAlunA manAgapi pIDA nAgaNyata / sAmprataM tu vizvavanyairmunibhirghaTayamAno'pi dUyase?" iti svAmyuktaM zrutvA smRtvA ca pUrvabhavo punarAptasaMvegaH prabhum natvoce-"he vIra! ciraMjIyAH yadevaM mAmutpathaprasthitam rathyo susArathiriva punaH mArgamAnItavAn // | ataH prabhRtyeSAM pAdarajo'pi vandyam me, AstAmanyat, netre muktvA vapurapi vyutsRssttmitybhigrho'stume"| tataH sthirIkRto meghastIvra tapastaptvA mAsikI ca saMlekhanAM kRtvA vijayavimAne devo jnitH| tatazcyuto IN videhe setsyatIti / tadevaM bhagavanto dharmasArathayastebhyaH / iti meghakumAra nidarzanaM // ['prathamaM vyAkhyAnaM sampUrNam ] [atha dvitIyaM vyAkhyAnam ] dharmavaracAturantacakravartibhyaH-dharmeSu varaH-zreSThastena narakAdicaturgatyantakaraNAcaturantena mithyAtvAdi-kA ripuchedakatvAcakreNeva vartitum zIlaM yeSAm te, yadvAtrayA samudrAzcaturtho himavAniti catvAraH kSiterantAsteSu / prabhutayA bhavA iti caturantAste ca te cakravartinazca cAturantacakravartinaH, dharmaSu varA:-zreSThAsteSu cAturanta 1 atra 'prathamaM vyAkhyAnaM' ityAdikaM granthakAreNa nopanyastaM. | 22 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - cakravartina iva dhrmvrcaaturntckrvrtinstebhyH| dIvottANamityAdiSu 'prathamA caturthyarpA SaSTyarthatayA / yojyA' tatra dIpa iva dIpaH samastArthaprakAzakatvAt, dvIpa iva dvIpo vA bhavAbdhinimajjajantunAm vizrAmahetutvAt, trANamanarthapratihananahetutvAt trANam, zaraNamarthasaMpAdanahetutvAcca shrnnN| gamyate susthilathai dusthitairAzrIyata iti gtiH| pratiSThantyasyAmiti pratiSThA saMsAragarta pttpraannignnsyaadhaarH| 'apratihatavarajJAna dazarnebhya':-aprAtahate-kaTa kuTyAdibhirvare kSAyike jJAnadarzane dharantIti tebhyH| 'vyAvRttachadmabhya:-vyAvRttaM chadma-dhAtikarmANi saMsAro vA yebhyaH iti tebhyH| 'jinebhyo-rAgAdInAm jetRbhyaH, 'jaapkebhy:-anyairpi| tAna jaapydbhyH| 'tIpaNebhyo' bhavArNavaM, 'taarkebhyo'nyessaamupdeshvrtinH| 'buddhebhyaH' svayamajJAnanidrAprasupte vizve / bodhakebhyo'nyAnapi bodhayantIti tebhyaH / 'muktebhy:-baahyaabhyntrgrnthbndhaanmuktaastebhyH| mocakebhyo'nyeSAmapi etAni vizeSaNAni bhavAvasthAmAzrityoktAni / ___ atha siddhasthAvasthAmAzrityocyante-'sarvajJebhya:-sarva vizeSarUpaM jAnantIti sarvajJAstebhyaH / rvadarzibhyo-sarva sAmAnyarUpatayA ca pazyantIti srvdrshinstebhyH| ziva-nirupadravaM, acalaM-svabhAvaprayogacalanAbhAvAt / arujaM-AdhivyAdhyabhAvAt / anaMtam-anantArthaviSayajJAnarUpatvAt anntsukhaadiruuptvaadaa| akSayam-anAzam sAdyanantatvAt / avyAbAdham pIDAkArIkarmAbhAvAt / apunarAvRttiH-punarbhave'navatArAt / siddhiH-lokAntakSetrarUpA sa cAso gatizca saiva nAmadheyaM yasya idRzaM sthAna vyavahArataH siddhakSetram , nizcayato yathAvasthitaM kharUpaM samprAptebhyaH zeSakarmakSayeNa / namo jinebhyaH, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MA ma klu-tshig by- 'AdyantakRto namaskAro madhyavyApItyato'nte' 'namo' ityuktam / 'jitabhayebhya:-kSapitabhayebhyaH na cAtra paunaruktyam yataH| sajjhAyajhANatavao--sahesu uvaesathuipayANesu saMtaguNakittaNesu ana hunti punnruttdosaao||1|| ____ anenArhajanmAdiSu zakraH stauti iti zakrastavaH / / ittham bhAvajinAna stutvAtvadhikRtaMvIraMstauti namotthuNaM samaNassetyAdinA jAva saMpAviukAmassa tti d yAvat karaNAt sayaMsaMbuddhassa-ityAdi siddhigai nAmadheyaM ThANamityantam dRzyam / yadyapi bhagavataH kAmo nAsti tathApi tadanuceSTanAtsamAptukAma iva tsyaasNpraaptsyetyrthH| tatra brAhmaNakuNDagrAme devAnandAkukSau gataM IN iha-saudharmastho'haM yataH-pazyati mAm bhagavAn tatra gataH ihagatam / iti kRtvA iti hetoH vandate pUrvoktayuktyA, namasyati-zironamanena, puratthetyAdi pUrvAbhimukho, niSaNNaH-upaviSTaH, athametadrupaHsaGkalpaH samudapadyate / Atmani adhi-adhyAtma tatrabhavaH AdhyAtmikaH-AtmaviSaya ityrthH| cintA jAtA asminniti cintitaH cintAtmako na dhyaanaatmkH|praarthnN prArthaH satrAtAsminniti prArthitaH abhilASAtmakaH / manogato nAdyApi vAcA proktaH // 16 // na khalu eaM bhUaM, na eaM bhavvaM, na eaM bhavissaM, jannaM arahaMtA vA cakavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulemu vA tucchakulesu vA daridakulesu vA kivaNakulesuvA 23 rgyu-rgyu $ rgy- Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhAyaskulesu vA mAhaNakulesuvA, AyAiMsu vA, AyAiti vA, AyAissaMtivA // 17 // na khalu eamityAdita....AyAissaMti vetyantam / tatra antakulesu ityAdi-antyA-jaghanyA antavarNaM tvAt zudrA vA, prAntA-adhamAH, tucchA:-kuTumbasya Rdvelpitvena, daridrAH-sarvathA nirdhanaH, kRpaNA:|mitampacAH, bhikSAcarA:-tAlacarAdyA, brAhmaNA-dijAH teSAM kulAni teSu / 'AyAti dhAturAgame-janmani yujyte'| AyAsipuH-jajJire, AyAnti-jAyante, AyAsyanti-janiSyanti // 17 // evaM khalu arihaMtA vA cakvaTI vA baladevA vA vAsudevA vA, uggakulesu vA bhogakulesu vA rAinakulesu vA ikkhAgakulesu vA khattiyakulesu vA hakhiMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu vA visuddhajAikulavaMsesu vA AyAIsu vA AyAiti vA AyAissaMti vA // 18 // evaM khalvityAditaH-AissaMti vetyntm| tatrogrA-AdidevenArakSakatayA niyuktaaH| bhogA-gurutayA ye vyavahRtAH / rAjanyA-vayasyatayA ye sthaapitaaH| ikSvAkava-AyavaMzyAH, kSatriyA-ye zeSaprakRti tayA sthApitA raajkuliinaaH| harivaMza-harivarSakSetrAnItayugalodbhavAsteSAm kuleSu / anyatareviti-jJAtakA bhaTa-mallaki-lecchaki kauravyAdikuleSu, tatra jJAtAH-zrIRSabhasvajanavaMzajA ikSvAkuvaMzyA eva, bhaTA:-sUrya vanto yodhAH, mallakinolecchakinazca rAjavizeSAH, kaurvyaaH-kuruvNshjaaH| vizuddhajAtikulavaMzeSu-jAtimAtRkI, kulaM paitRkaM, vizuddhe te yeSu vaMzeSu puruSAnvAyeSu // 18 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .ka 24 atthi puNa ese vi bhAve logaccherayabhUe anaMtAhiM ussappiNIosappiNIhiM viikaMtAhiM samupajjai / 100 / nAmaguttassa vA kammassa akkhINassa aveiassa aNijjiNNassa udaeNaM jannaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA, aMtakulesu vA paMtakulesu vA tucchadaridda bhikkhAgakiviNamAhaNakulesu vA, AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA, cchisi bhattA vakkamiMsu vA vakkamaMti vA vakkamissaMti vA, no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNaM nikkhamiMsu vA nikkhamanti vA nikkhamissaMti vA, // 19 // atthipuNa ese ityAdito.... nikkhamissaMti vetyantam / tatrAsti punareSo'pi bhAvo bhavitavyatAkhyo lokAzcaryabhUtaH padArthaH kadAcitsamupadyate'syAmavarpiNyAM dazAzcaryANi jAtAni tadyathAuvasagga-gabbhaharaNaM,-itthititthaM- abhAviA parisA, kaNhassa avarakaGkA,-avayaraNaM caMdasUrANaM / harivaMzakuMluppattI-camaruppAuya-aThThasaMyasiddhA, assaMjayANa pUA dasa via aNanteNa kAleNa // 2 // vyAkhyAH -- upasaggetti tatra upasargAH yathA - zrI vIrasya chadmasthAvasthAyAm devAdikRtopasargAH bhUyAMsA babhUyustathA ca kevalyavasthAyAmapi gozAlakRtopasargA, idaM kila tArthakRtAM puNyaprakarSa bhAjAM na kadA cidabhUda ma. 24 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pUrvam ||1||tthaa 'gambhaharaNamiti' garbhasyodarAMntarasaGkamaNametadapi tIrthakarApekSayA vIrasyaiva jAtaM itya|| nantakAlabhAvitvAdAcayameva // 2 // tathA 'itthatittha miti strI-yoSittasyAstIrtha-dvAdazAGgam so vA ] 2. strItIrtham, tIrtha hi puruSasiMhA eva pravartayanti, ihatvavasarpiNyAma kumbhabhUpasutA 'mallI' nAmnI tIrtha | prvrtitvtiitynntkaaljaattvaadaashcrymett||3||tthaa 'abhAviA parisA tti'-abhavyA ayogyA cA- IA ritradharmasya parSatsamavasaraNazrotRjanaH, yataH-zrIvIrasyotpannakevalasyAdyasamavasaraNe dezanayAna kenA'pi viratiH pratipannA na caitadapi kasyApi tIrthakRto jAtamityAzcaryamiti // 4 // tathA kRSNasya vAsudevasya aparakaGkA rAjadhAnIgamanam ajAtapUrvam jAtamityAzcaryam // 5 // tathA zrIvIrasya natyathai mUlavimAnAbhyAm candrArkayoravataraNaM babhUvedamityAzcaryam // 6 // tathA hareH-harivarSakSetraprAgavairivyantarAnItamithunakasya yo vaMzaH-putrapautrAdirUpastasya yatkulaM tasyotpattirityAzcaryam // 7 // tathA camarasyAsurakumArarAjasyotpAta:-urdhvagamanaM-camarotpAtaH, sopyAkasmikatvAdAzcaryam // 8 // tathA'STAbhiradhikaM zataM aSTazatam , aSTazataM ca siddhAzca aSTazatasiddhAH, idama parametadutkRSTAvagAhanAmAzritya, madhyamAvagAhanAyAM tyaSTottarazataM sidhyantIti nAzcaryamrisaho risahassa suA,bharaheNa vivajjiAu navanavai,aTThaya bharahassa suA siddhigayA ega smymmi||1 tathA'saMyatA:-asaMyamavantaH ArambhAbrahmayuktAsteSAM pUjAsatkAro asNytpuujaa| sarvadA hi saMyatA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ng-l- ka / eva pujArhA asyAM tvavasarpiNyAma viparItaM jAtamityAzcarya // 10 // ata evAha-dazApyAzcaryANyana- dIntena kAlenAsyAmavasarpiNyAma bbhuvuH| evaM ca kAlasAmyAt zeSeSvapi bharatairAvateSu daza dazAzcaryANi pikAH | prakArAntareNa syuH / yataH-sarvatra camarotpAtAbhAvAt dazAzcaryANAM tIrthavyaktistvevaM- . usahe ahiasayaM, siddhaMsialajiNAMmi hrivNso| nemijiNe varakaMkAgamaNaMkaNhassa sNpttm||1|| itthItitthaM mallI,4puA asaMjayANa nvmjinne5|avsesaaaccheraa vIrajiNiMdassa titthammi // 2 // N nAmaguttassa vA kammassetyAdi nAmno-nAmakarmaNo gotrakarmaNo vA, yadvA nAmnA-saMjJayA gotrasya nIcairgotrasyAkSINasya-sthiterakSayAt , aveditasya tadrasasyAnanubhUtatvAt , anijIrNasya-tatpadezAnAM 2 jIvapradezebhyo'parizATanAt tasyodayena prabhuNA ca nIcairgotram bharatasutamarIcijanmani sthUlasaptaviMzatibhavApekSayA tRtIyabhave nibaddhaM tathAhiH pazcimavidehe nayasAro grAmezaH kASThArtha vane gataH, sasArthabhraSTAn kSuttaTbAdhitAna munIn mudA rasavatyA pratilAbhayati sma / tadanu sAdhubhirdharmadezanayA samyaktvam prApitaH / tatasteSAM mArga darzayitvA sa grAmaM prAptaH / prAnte ca pazcanamaskRti smaran mRtvA dvitIye bhave saudharma suraH, tatazcyutastRtIye bhave D| marIcinAmA bharatasuto'bhUta / sa caikadA zrIRSabhAntike dharma zrutvA pravAjitaH / tataH so'dhItakAda-I/25 / byed / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - K/ zAGgIko'nyadA grISme'snAnAdipIDAmasahamAnaH gRhagamanamayuktamiti jAnaMzca tridaNDI jAtaH / tataH prabhuNaiva sAI viharannanekabhavyajanAn prabodhya prabhoH shissytyaarpyti|itshcaayodhyaayaaNsmvsRtH svAmIbharatena pRSTaH. 'he prabho'syAM parSadi bhAratakSetre ko'pi bhAvI tIrthakadityukte' svAmyAha-marIcirayaM vIrAkhyo'ntyatIrthakRddhidehe mukArAjadhAnyAma priyamitrAkhyazcakrI, bhArate'tra tripRSTanAmAdyo harizca bhavivyatIti prabhUktaM zrutvA bharato hRSTaH / tataH prabhu natvA gatvA ca marIciM svAmyuktaM vaco nivedya navetyavadat-'naca te pAripravrajyaM vande, kinvantimo jino bhaviSyasyato vande, tato marIcirapi bharatavacaH zrutvA harSAttripadImAsphoTya nRtyannityavocat / "jai vAsudevapaDhamo, muuaaividehckkvttttittN| caramo titthayarANaM, hou alaM itti mjjh||1|| | ahayaM ca dasArANaM, piA me cakkavahivaMsassa / ajo titthayarANaM, aho kulaM uttama majjha // 2 // ___ iti ca madAnnIcairgotraM Sabandha / yaduktaM jAtilAbhakulaizvaryabalarUpatapa zrutaiH / kurvan madaM punastAni hInAni labhate janaH // 1 // tato marIciH prabho nivRtte sAdhubhiH saha viharan prAgvat sAdhubhyaH ziSyAn dadau / ekadA cataM * glAnaM na ko'pi sAdhuH suzruSati so'cintayadete madbodhitA api na mAM sevante'to rogamuktasya mamai Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa26 kaH ziSyo'stu / iti cintAparasya nirujastasya kapilAkhyo rAjaputro militaH / saH taddezanayA prabuDastenoktam'bhoH kapila ! sAdhupArzve gatvA dharmaM prapadyasva' ityukte kapilo'vakU' kiM bhavanmArge dharmo nAsti' tato marIciH 'kavilA itthaM pi iyaM pi tti' utsUtraM babhASe / tataH sa tadantike pratrajitaH / tato marIcizcaturazItilakSapUrvAyurbhuktvA caturthabhave brahmaloke utkRSTAyuH suraH / tataH icyutaH paJcame bhave kollAkasanniveze'zItilakSapUrvAyuH kauziko dvijaH / prAnte tridaNDI bhUtvA mRtvA padmAnandakAvyAnu sAreNa SaSThe bhave saudharme suraH tadapekSayA ca dvAviMzatitamo manujabhavo na gaNyate iti na bhavAdhikya zaGkApi / zrIvIracaritrAdyanusAreNa tu tiryagAdibhavaM bhrAntvA SaSThe bhave sthuNApUryau dvAsaptati lakSapUrvAyuH puSpo dvijaH, prAnte tridaNDI bhUtvA mRtvA ca saptame bhave saudharme sura. // 7 // tataH icyuto'STame bhave caityasanniveze SaSTilakSapUrvAyuragnidyoto dvijaH ||8|| prAnte ca tridaNDI bhUtvA mRtvA navame bhave izAne suraH // 9 // tato dazame bhave mandaragrAme SaTpaJcAzallakSapUrvAyuragnibhUto dvijo'nte tridaNDI / caikAdaze bhave sanatkumAre suraH / tato dvAdaze bhave zvetAmyAM pUrvI catucatvAriMzallakSapUrvAyurbhAradvAjo dvijo'nte tridaNDI ca / trayodaze bhave mAhendre suraH / tato bhUyo bhavaM bhrAntvA caturdaze bhave rAjagRhe catutriMzalakSapUrvAyuH sthAvaro dvijo'nte tridaNDI ca mRtvA paJcadaze bhave brahmaloke suraH / tato bhUyo'pi bhavaM bhrAntvA SoDaze bhave vizvabhUtirnAma koTivarSAyuH kSatriyo'bhUt sa ca sambhUtimunipArzve pravrajya varSa pradIpikAH 26 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahasraM tapasyan mAsopavAsapAraNe mathurAM praviSTaH, tatra caikayA gavA bhUpAtitaH san kSatriyairhasitaH / tataH krudhA tAM gAM zRgayorgRhItvA khe bhrAmayat, tapasA cAnena bhUyiSThavIryo bhUyAsamiti nidAnaM cakre / tato mRtvA saptadaze bhave zukre suraH / tato'STAdaze bhave potanapure prajApate rAjJo mRgAvatyAH kukSau caturazItilakSavarSAyustriSTaSTAkhyo haristato mRtvaikonaviMzatitame bhave saptamapRthivyAM nArakaH / tato viMzatitame bhave siMhaH / tato ekaviMzatitame bhave caturthabhUvi nArakaH / tatastiryagAdi bhavaM bhrAntvA dvAviMzatitame bhave manujatvaM prApyArjitazubhakarmA trayoviMzatitame bhave mukArAjadhAnyAM dhanaJjayadhAriNyo gRhe caturazItilakSapUrvAyuzcaturviMzatitame bhave zukre suraH / tataH paJcaviMzatitame bhave bhArate'tra chatrikApUrvI jitazatro rAjJo bhadrAyAH kukSau paJcaviMzatilakSavarSAyurnadanAkhyaH sutaH, sa ca pohilAcAryAsntike pravrajya satataM mAsopavAsairviMzatyA sthAnaistIrthakRt nAmagotraM nikAcayitvA lakSavarSavrataparyAyo mAsasaMlekhanayA SaDUviMzatitame bhave prANate puSyottarAvataMsakavimAne utkRSTAyurdevastataH saptaviMzatitame bhave brAhmaNakuNDagrAmanagare RSabhadattasya viprasya devAnandAyAH patnyAH kukSAvutpannaH / yanmarIci bhave nIcai gotrakarmabaddhaM tadvazAt prabhurviprakule cAgAt / paraM na tatra janma syAdata Aha- no ceva NaM joNI jammaNani kkhimaNeNaM ti-yonyA janmArtha niHkramaNena nikkhamisu vetyAdi niSkrAman niHkrAmanti niSkramiSyanti / / 19 / / 6 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahavAse mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe ku DpikAH cchisi gambhattAe vakaMte / 20 vyAkhyA-ayaM ca NamityAdito......ganbhattAe vakkante ityantaM-sugamam // 20 // __taMjIameaMtIapaccuppannamaNAgayANaM sakANaM deviMdANaM devarAINaM arihaMte bhagavaMte tahappagArahito aMtakulehiMto paMtakulehiMto tuccha0 daridda0 bhikkhAga0 kiviNakulehiMto vA mAhaNakulehiMto vA tahappagAresu uggakulesu vA bhogakulesu vA rAinakulesu vA nAya0 khattia0 harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu vA visuddhajAikulavaMsesu vA jAva rajjasiriM kAremANesu pAlemANesu saahraavitte| taM seaMkhalu mama vi samaNaM bhagavaM mahAvIraM caramatitthayaraM puvatitthayaraM niddiDhaM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchIo khattiakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiANaM siddhatthassa khattiassa kAsavagottassa bhAriAe IN27 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tisalAe khattiANIe vAsiTThasaguttAe kucchisi gambhattAe sAharAvittae, je vi aNaM tisalAe khattiANIe vAsiThThasaguttAe gabbhe taM vi aNaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gambhattAe sAharAvittae tti kaTTa / evaM saMpehei saMpohattA hariNegamasiM pAittANiAhivaiM devaM sadAvei sadAvittA evaM vayAsta / 21 vyAkhyA-taM jIameamityAdito...vayAsIityantaM / tatra jItamAcaritaM kalpa ityekArthinaH / tIapaccupannatti 'vAtItAdo' iti vyAkaraNasUtreNAkAralope'tItavartamAnAnAgatAnAmityarthaH, jAtAna-zrIRSabhasvAmivaMzajAnAM kSatriyavizeSANAM madhye ityarthaH, tisalAe khattiANIe gmbhe| tti garbha:-putrikArUpaH sAharAvittae tti saGkramayituM saMpehei tti paryAlocayati hareH-indrasya naigamaM -AdezamicchatIti harinaigameSI kecittu harerindrasya sambandhI naigameSInAmA deva iti taM padAtyanIkAdhipatiM saddAvei tti AkArayati // 21 // evaM khalu devANuppiA na eaM bhUaM na eaM bhavvaM na eaM bhavissaM / jannaM arihaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesupaMta kivaNa daridda0 tuccha0 bhikkhAga0 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padI pikAH mAhaNakulesu vA AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA / evaM khalu arihaMtA vA cakavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA uggakulesu vA bhoga0 rAinna0 nAya0 khattia0 ikkhAga0 harizaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAreSu visuddhajAikulavaMsesu AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissati vA / / 22 // vyAkhyA-evaM khalvityAdita...AyAissaMti vetyantama, tatra khalviti vAkyopakrame, zeSaM | prAgvat // 22 // asthi puNa ese vi bhAve logacchereyabhUe aNaMtAhiM ussappiNIhiM osappiNIhiM viikkatAhiM smuppjji| nAmaguttassa vA kammassa akkhINassa aveiassa aNijinnassa udennN| jannaM arihaMtA vA cakka0 bala0 vAsudevA vAaMtakulesu vApaMta0 tuccha0 kivaNa daridda bhikkhAgakulesu vA AyAiMsu vA AyAiMti vAAyAissaMti vaa| noceva NaM joNI jammaNanikkhamaNeNaM nikkhamiMsu vA nikkhamaMti vA nikkhamissaMti vA // 23 // vyAkhyA-atthi puNetyAdito...nikkhamissaMti vetyantam sugamam // 23 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchiAsa gambhattAe vakkate // 24 // vyAkhyA-ayaM ca NamityAdito...vakte tti paryantaM prAgvat // 24 // taM jIameaM tIapaccuppannamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM arihaMte bhagavate tahappagArehito aMta0 paMta0 tuccha0 kivaNa0 daridda0 vaNImaga0 jAva mAhaNakulehito tahappagAresu ugga0 bhoga0 rAinna nAya0 khattia0 ikkhAga0 harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu sAharAvittae // 25 // vyAkhyA-taM jIameamityAditaH...sAharAvittae tti paryantaM prAgvat // 25 // __taM gaccha NaM tumaM devANuppiA samaNaM bhagavaM mahAvIraM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNasNa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe ku Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa cchIo khattiakuMDaMggAme nayare nAyANaM khattiANaM siddhatthassa khattiassa kAsavaguttassa bhAriAe tisalAe khattiANIe vAsiddhasaguttAe kucchisi ganbhattAe sAharAhi, je vi a NaM se tisalAe khattiANIe ganbhe taM pi a NaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi bhattA sAharAhi, sAharittA mama eamANattiaM khippAmeva paJcaSpiNAhi // 26 // vyAkhyA -- taM gaccha NaM tumamityAditaH paJcaSpiNAhi tti paryantam, tatra mamemAmAjJapti - AjJAM kSiprAmeva pratyaya-madAjJAM kRtArthIkRtyAgatya ca nivedayetyarthaH, zeSaM sugamam / / 26 / / taNaM se hariNegamesI pAyattANiAhivaI deve sakkeNaM deviMdeNaM devarannA evaM vRtte samANe haTThe jAva hiae karayalajAva tti kaTTu 'jaM devo ANavei' tti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNe, paDiNittA sakkssa deviMdassa devaranno aMtiAo paDinikkhamai paDinikkhamittA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamai avakkamittA veDavviasamugdhAraNaM samohaNai vevviasamugdhAeNaM samohaNittA saMkhijjAI joaNAI daMDaM nisirai, nisiraittA taM jahArayaNANaM vayarANaM veruliANaM lohiakkhANaM masAragallANaM haMsagabbhANaM pulayANaM sogaMdhi pradIpikAH Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANaM joIrasANaM aMjaNANaM aMjaNapulayANaM jAyakhvANaM subhagANaM aMkANaM phalihANaM riTThANaM ahAbAyare puggale parisADei parisADittA ahAmuhume puggale pariAei pariAittA // 27 // vyAkhyA--taeNa se hariNegamesItyAditaH... pariAeitti yAvat, tatra AjJAyA- Adezasya vacanaM vinayena pratizRNoti - karttumabhyupagacchati uttarapuratthimaM tti IzAnakoNam, avakkamaitti apakrAmatiprajati, veubviyasamugdhAeNaM ti uttaravaikriyarUpakaraNAya prayatnavizeSeNa, samohaNaiti samuddhatiAtmapradezAn vikSipati, [samohaNNai ti pAThe samuDanyate samudghAtavAn bhavatItyarthaH] tatsvarUmAha | -saMkhijjAimityAdinA daMDaM ti daNDa iva daNDa-UrddhAdhiAyataH zarIrabAhalyo jIvapradezakarmma pudgalarAzistaM nisRjati-niSkAzayatItyarthaH, tatkurvan vividhaviziSTapudgalAnAdatta iti darzayannAha saM rayaNANamityAdi ratnAnAM - karketanAdInAM yadyapi ratnAdipudgalA audArikA eva syuH, vaikriyasamudghA ca vaikriyA eva grAhyAH, tathApi teSAM ratnAdipudgalAnAmiva sAratAkhyApanArthaM ratnAnAmiveti vyAkhyeyam, anye svAhuH audArikA api gRhItAH santo vaikriyatayA pariNamantIti tena ca daNDena ratnAdInAM art bAdarAna - asArAn gRhItAn pudgalAn parizAdaya yathAsUkSmAn - sArAn paryAdatte // 27 // ducca'pi veuvviasamugdhAeNaM samohaNai samohaNittA uttara veuvviarUvaM viuvvai uttara Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 30 veuvviarUvaM vivvittA tAe ukkiTThAe turiAe cavalAe caMDAe jayaNAe udhdhuAe sigghAe divvAe devagaIe vIIvayamANe vIIvayamANe tiriamasaMkhijjANaM dIvasamuddANaM majjhaM majjheNaM jeNeva jaMbuddIve bhArahe vAse jeNeva mAhaNakuDaggAme nayare jeNeva usabhadattassa mAhaNassa gehe jeNeva devANaMdA mAhaNI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA Aloe samaNassa bhagavao mahAvIrassa paNAmaM karei, paNAmaM karitA devANaMdAe mAhaNIe saparijaNAe osovaNiM dalai, osovaNiM dalittA asuhe puggale avaharai, avaharitA subhe puggale pakkhivai, pakkhivittA 'aNujANau me bhayavaM' ti kaTTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM avvAvAhaM avvAbAhe divveNaM pahAveNaM karayalasaMpuDeNaM giNhai, giNittA jeNeva khattiakuMDaggAme nayare jeNeva siddhatthassa khattiassa gihe jeNeva tisalA khattiANI teNeva uvAgaccha, uvAgacchittA tisalAe khattiANIe saparijaNAe osovaNi dalai dalittA asuhe puggale avara avaharitA he puggale pakkhivai pakkhivittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM avAbAhaM adyAvAheNaM tisalAe kucchiMsi gavbhattAe sAharai, je vi a NaM se tisalAe ganbhe taMpi aNaM pradIpikAH Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi ganbhattAe sAharai, sAharittA jAmeva disaM pAuetAmeva disiM paDigae // 28 // pariAittetyAditaH paDigae tti yAvat, tatra duJcapi tti dvitIyamapi vAraM samuddhAtaM karoti / vevviti cikIrSitarUpaM kartumuttaravaikriyarUpaM taca bhavadhAraNIyarUpAdanyadeva yena devA manuSyaloke AyAMti / tAe ukkaTThAe ityAdi, tayA - devajanaprasiDayA, utkRSTayA - prazastavihAyogatiSUtkarSavatyA, tvaritayA - mAnasautsukyAt, capalayA - kAyataH, caNDayA-sambhAravatyA, jayinyA'zeSakarmagatijaitryA, udhdhutayA'zeSazarIrAvayavakaMpayA, zIghrayA - paramotkRSTavegavatyA, divyayA- devocitayA, devagatyA vyativrajan / majjhaMmajjheNaMti-madhyabhAgena / Aloke - darzanamAtre / osovarNi avasvapAnInidrAM dalaitti- dadAti / avyAbAdhamiti bhagavato vizeSaNaM tatpIDAparihArAt, avyAbAdhena sukhena saMhaturapi pIDAyA abhAvAt / yadvA avyAvAdhamanyAbAdhena - sukhaM sukhenetyarthaH / yataH tAdRzakaraNavyApAreNa saMspRzya saMspRzya strIgarbhaccha vicchedakaraNe'pi ISadapi bAdhAM vinaiva nakhAgraromakUpeva pravezayitum niSkAzayitum vA samartho hariNaigameSItyarthaH / bhagavatyAM - sAharaitti-saMharati yonidvAreNa niSkAzya garbha - garbhAzayaM pravezayatItyarthaH / jAmeva disiMtti yasya dizo'vadheH prAdurbhUtaH prakaTyabhUdAgata ityarthaH // 28 // 8 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA tAe ukiTAe, turiAe, cavalAe, caMDAe, jayaNAe, udhuAe, sigghAe, divAe, devagaie, tiriamasaMkhijjANaM dIvasamudANaM majhamajheNaM joaNasayasAhassiehiM viggahehiM uppayamANe uppayamANe jeNAmeva sohamme kappe sohammavaDiMsae vimANe, sakasi sIhAsaNaMsi, sakke deviMde devarAyA, teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA sakassa deviMdassa devarano eamANattiaM khippAmava paJcappiNai // 29 // ___ vyAkhyAH-tAe ukviSTAe tti prabhRti'.... paJcappiNai ti yAvat / tatra viggahehiM tti vIkhAbhiHgatibhiH uppayamANe-utpatan-uz2a gacchan // 29 // / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Asoabahule tassa NaM Asoabahulassa terasIpakkhaNaM vAsIi rAiMdiehiM viikaMtehiM tesIimassa rAiMdiassa aMtarAvaTTamANe hiANukaMpaeNaM deveNaM hariNegamesiNA sakkavayaNasaMdiTeNaM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAlasagottassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchIo khattiakuDaggAme nayare nAyANaM khattiANaM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhatthassa khattiassa kAsavagottassa bhAriAe tisalAe khattiANIe vAsiMhasagottAe puvvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM avvAvAhaM avvAbAhe gavbhatAe sAharie / 30 www www. vyAkhyA:- teNamityAditaH 'sAharie tti paryantam / tatra vAsANaM ti zrAvaNAdInAM varSAkAlamAsAnAM madhye tRtIya AzvinamAsaH paJcamaH pakSaH bahula:- kRSNaH / terasIpakkheNaM ti pakSa:-pazcA* rAtrirityarthaH / aMtaratti antarakAle rAtrau / hiANukaMpaeNaM hitaH zakrasya svasya ca, anukampakastubhakto bhagavataH / anukampA cAtra bhakti: ' AyariyaNukaMpAe gaccho aNikaMpio tti vacanAt ' // 30 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tinnANovagae Avi hotthA, sAharijjissAmi ti jANa, sAharijjamANe no jANai, sAhariemitti jANai / jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchIo tisalAe khattiANIe vAsiddhasagottAe kucchisi ganbhattAe sAharie, taM syaNiM ca NaM sA devANaMdA mAhaNI sayaNijjaMsi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI ime eArUve urAle kallANe sive dhanne maMgalle sassirIe caudasamahAsumiNe tisalAe khattiANIe haDe pAsittANaM paDibuddhA / taM jahA - gaya vasaha0 gAhA // 31 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 32 vyAkhyA- taraNamityAdito. ..gAhetyantam / tatra sAharijjissAmi tti cyavanavat jJeyaM / saMharaNasyApyekasAmayikatvAdyadyapi cA'ntarmuhurtakAlo'tra saMbhAvyate tathApi chAdmasthikopayogAdapi saMharaNakAlaH sukSmataraH ityAmnAyikAH / kecittu sAharijjamANe vi jANai tti paThanti, AcArAGge tathaiva darzanAt na cAyaM pAThaH sArvatrikaH / / 31 / / jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchIo tisalAe khattiANIe vAsiGasagottAe kucchisi ganbhattAe sAharie / taM syaNiM ca NaM sA tisalA khattiANI taMsi tArisagaMsi vAsaharaMsi abhitarao sacittakamme, bAhirao dUmiaghaTTama, vicittauloacilliatale, maNirayaNapaNAsiaMdhyAre, bahusamasuvibhattabhUmibhAge, paMcavannasarasasurahimukkapuSphapuMjovayArakalie, kAlAgurupavarakuMdarukkaturukkaDajjhatadhUvamaghamaghaMta-- gaMdhuduAbhirAme, sugaMdhavaragaMdhie, gaMdhavATTebhUe, taMsi tArisagaMsi sayaNijjaMsi sAliMgaNaTTie, ubhao vivoaNe, ubhao unnae, majjhe NayagaMbhIre, gaMgApulinavAluAuddAlasAlisae, uaviakhomiadugulapaTTapaDicchanne, suviraiarayattANe, rattaMsuasavuMDe, suramme, AiNa garUabUranavaNIyatUlatulaphAse, sugandhavarakusumacunnasayaNovayArakalie, puvvarattAvarattakAlasamayasi, pradIpikA 32 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suttajAgarA ohIramANI ohIramANI ime eAruve orAle kallANe jAva cauddasamahAsumiNe pAsittANaM paDibuddhA taM jahA-gaya 1 vasaha 2 sIha 3 mabhisea 4 dAma 5 sasi 6 diNayaraM 7 jhayaM 8 kuNbhN9| paumasara 10 sAgara 11 vimANa 12 bhavaNa 12 rayaNuccaya 13 sihiM ca 14 // 32 // vyAkhyAH-jaM rayaNimityAditaH......siMhiM cetyantam / tatra taMsItyAdi-tasmina tAdRzake vaktu| mazakyasvarUpe puNyavatAM yogye vAsagharaMsi tti-vAsagRhe, 'anbhitaro tti' abhyantare bhittibhAge sacitrakarmaNi-citrakarmayukte / bAhyataH 'dumiatti' dhavalitaM, ghRSTaM-komalapASANAdinA'ta eva mRSTaM-mazrRNaM tasmin / vicitro-vividhacitrayuktaH ullokaH-uparibhAgo yatra, cilliaM-dIpyamAnaM talamadhobhAgo yatra tataH karmadhArayaH' / vicittaulloacittiatale iti pAThe vicitram-Azcaryavahama, ullocasya vitAnasya citritaM vividhacitropetaM talamadhobhAgo yatra tasmin / bahusamasuvibhattabhUmibhAge-baDhvatyartha pazcavarNamaNikuhimatalA''kalitatvAt,samo'nimnonnataH,suvibhakto-vihitavividhasvastikobhUmibhAgo yatra / paMcavaNNetyAdi-pazcavarNena sarasena surabhiNAmuktena puSpapuJjalakSaNenopacAreNa-pujayA klite| kAlAgurupavaretyAdi kAlAguru ca-kRSNAguru, pravarakundarukkaM ca-cIDA,turuSkaM ca-silhakaM dahyamAno dhUpazcadazAGgAdigandhadravyasaMyogajaH iti dvandvasteSAM yo maghamaghAyamAno'tizayagandhavAn gandha udhdhut-udbhuutstenaabhiraamH| sugandhavaragandhie tti suSTu gandhavarANAM-pradhAnavAsAnAM gandho yasmiMstatsugandhavaraga Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 33 ndhikaM tsmin| kacit sugandhavaragandhagaMdhie tti pAThastatra sugandhAH - surabhayo ye varagandhAH pradhAnacUrNAsteSAM gandho yatra tat tatra / gandhavahI bhUe tti gandhavantiH - gandhadravyaguTikA gandhaH kasturikA vA tAvadbhUte tatkalpe ityarthaHtasmi~stAdRzake-zayanIye - talpe / sAliMgaNa vahie-saha AliMganava-zarIrapramANagaNDopadhAnena yattatsAliGganavarttikaM tatra, ubhayataH zirontapAdAntayoH vibvoaNetti upadhAne gaNDuke yatra, ataevobhayataH unnate madhye nataM ca tadUgaMbhIraM ca mahatvAnnatagaMbhIre, yahA madhyabhAgena ca gaMbhIre avanate / gaMgApuline, gaGgAtaTavAlukAbhiryo'badAlaH pAdanyAse'dhogamanaM tena sAlisaetti sadRzake / ' yA prAkRtatvAdvizeSaNasya paranipAte, ' avadAlena pAdAdinyAse'dhogamanena gaMgAtaTavAlukAbhiH sadRzake / uaviatti parikarmitaM yatkSaumaM - atasImayaM dukulaM-vastraM tasya paTTena - zATakena praticchanne - AcchAdite / suSThu viracitaM rajastrANamaparibhogAvasthAyAM yatra / raktAMzuzukasaMvRtte-mazakagRhAbhidhAnavastrAvRtte, suramye / AiNaga AjinakaM - carmavastraM, rUtaM - karpAsapakSma, bUrovanaspativizeSaH navanItaM-kSaNaM, tUlam arkatUlam, ebhistulyaH sparzo yasya / sugandhavarakusuma - sugandhavarakusumacUrNAbhyAM satpuSpavAsayogAbhyAM zayanasya - zayyAyA upacArapUjA tena kalite / puvvarattA madhyarAtre / / 32 / taeNaM sA tilasalA khattiANI tappaTamayAe, cauddaM tamUsiagaliavipulajalaharahArAnekara pradIpikA 33 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIrasAgarasasaMkakiraNadagarayarayayamahAselapaMDurataraM samAgayamahuarasugaMdhadANavAsiakavolamUlaM, devarAyakuMjavarappamANaM, picchai, sajalaghaNavipulajalaharagajjiagaMbhIracArughAsaM, ibha, subhaM, savvalakkhaNakayaMbiaM varoruM // 1 // 33 // taeNamityAdito...........varorumityantam / tatra tae NaM sAtataH sA prathamatayA ibhaM svapne pshyti| atra prathamamibhadarzanaM sAmAnyavRttimAzrityoktam, anyathA marudevA vRSabhameva trizalA tu siMhamadrAkSIt, caturdantama-catvAro dantA yasya, [ taoacauiMtamiti pAThe, tataujaso-mahAbalAzcatvAro dantA yasya / usiagalia ucchritastathA galitavipulajaladharaH, hAranikaraH,kSIrasAgaraH, zazAGkakiraNAH| caMdrarazmayaH, dakarajAMsi-zIkarAH, rajatamahAzailo-vaitAdayaH tadvat pANDuratarastata ucchritazcAsaugalitAdipANDutarAntazceti, 'karmadhArayaH' / yadvA tataujazcaturdatazcAsau mudaM zrito mucchrito-harSayukta-17 zvAso galitAdipANDuratarAntazceti vizeSaNakarmadhArayaH / usi ti savibhaktikapATe tu ucchritamucamiti bhinnavizeSaNaM / samAgaya0 samAgatA madhukarA yatra tAdRzaM yatsugaMdhadAnaM madastena vAsitaM kapolamUlaM yasya / devarAyaH devarAjaH-zakrastasya kuara-airAvaNastadvad varaM pramANaM-dehamAnaM yasya, / / / | sajala sajalo jalayukto ghano-nibiDo vipulo-vistIrNo yo jaladharastasya yadUgarjitaM tadvadga Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa mbhIrazca zcAruzca ghoSo-zabdo yasya / savvalakkhaNa tti sarvalakSaNakadamba jAtamasyeti sarvalakSaNakada- pradIpikA mbitastaM varoraM tti varaH pradhAnazvAsAvururvizAlazca tam // 1 // 33 // __tao puNo dhavalakamalapattapayarAiregakhvappamaM, pahAsamudaovahArehiM sabao ceva dIvayaMtaM, aisiribharapillaNAvisappaMtakaMtasohaMtacArukakuhaM, taNusuddhasukumAlalomaniddhacchaviM, thirasubaddhamaMsalovacialaTThasuvibhattasuMdaraMga, picchai, ghaNavaTTalaTThaukkiTThatuppaggatikkhasiMgaM, daMtaM, sivaM, samANasobhaMtasuddhadaMtaM, vasahaM, amiaguNamaMgalamuhaM // 34 // tao puNo ityAdito...........maMgalamuhamityantam / tatra tataH punarvRSabhaM paztati kIdRzaM ? dhavala| kamalapatraprakarAtirekA'dhikA-rUpaprabhA yasya taM / prabhAsamudAyo dIptijAlaM tasyopahArA-vistA|| raNAni taiH sarvataH sarvAdizo dIpayantam / aisiri atizrIbharaH-utkRSTazobhAbharastena yat preraNaM | tenaiva visarpat-ullasat kAnta-dIptaM zobhamAnaM ca cAru ca kakudaM skandho yasya / taNusuitti tanUnisUkSmANi, zuddhAni-zucIni, sukumAlAni-mRduni yAni romANi teSAM snigdhA chaviya'sya / thirasubaddha sthiraM-dRDhaM ataeva subaI, tathA mAMsalamataevopacitaM-puSTa,laSTaM-pradhAna, suvibhaktaM yathAvatsinniviSTAvayavaM idRzaM sundaramaGgaM yasya / ghaNavattighane-nicite vRtta-vartule laSTotkRSTe-laSTAdapyutkRSTe'tizreSThe Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tao puNo punnetyAditaH ..........''karAbhisiccamANiM ti yAvat / tatra tataH pUrNacaMdravadanA trizalA himavacchailazikhare pAhadAntaHkamalavAsinI diggajendrorupIvarakarAbhiSicyamAnAM bhagavatIM zrIdevIM pazyati / kIdRzIM? uccAgaya tti ucce-himavati AgataM-prApta uccAgataM, yahA ucca: unnato'gaH-parvato himavAMstatra jAtaM uccagaja evaMvidhaM yatsthAnaM kamalaM tatra laSTaM pradhAnaM yathA syAttathA saMsthitAM / kamalasvarupaM caivam himavAnnagaH svarNamayo yojanazatoco dvAdazakalAnvitaH dipazcAzadadhikayojanasahasrapRthuH / tatra dazayojanovedhaH sahasrayojanadIrghaH paJcazatayojanapRthuH vajratalaH padmahRdAkhyo hRdaH / tanmadhye dazayojananAlaM vikrozoccaM ekayojanapRthudIrgha, vajramayamUlaM, riSTaratnamayakaMda, nIlaratnamayanAlaM raktasvarNamayabAhyapatraM, jAMbunadamayAbhyantarapatraM padmamekaM / tatra dikozapRthudIrghA krozoccA raktasvarNamayakesarA | svarNamayIkarNikA / tanmadhye krozadIrgha krozArdhapRthu kizcidUnakrozoccaM pUrvadakSiNottaradigvatipaJcazatadhanurucca-tadardhapRthudvAratrayopetaM zrIdevIbhavanaM / tanmadhye sArddhazatavayadhanurmAnA maNivedikA taduparizrIyogya zayanIyaM / tanmukhyapadmaparitaH zrIdevyAbharaNabhRtAni valayAkArANi tadardhamAnAni aSTAdhikazatapadmAni // 1 // .. tatparitodvitIyavalaye vAyavyezAnottaradikSu catuHsahasrasAmAnikasuryastAvantyeva tatpadmAnipUrvasyAM cet catakho mahattarAdevyastAvatyeva tatpamAni / AgneyyAmaSTasahasragurusthAnIyAbhyantaraparSa Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakoSTau-kalAcike yasya,vRttA-vartulA pIvarA:-puSTAHsuzliSTA-anyo'nyaM susambaddhAHviziSTAH-pradhAnAH pradIpikA tIkSNA yA dADhA daMSTrAstAbhiviDambitamalaMkRtaM mukhaM yasya tataH karmadhArayaH parikammia-parikarmitAviva jAtyakamalavatkomalo pramANena-mAtrayA zobhamAnau laSTau-pradhAnau oSThau yasya / ranuppalatti raktopala patravanmRdukaM sukumAlaM yattAlu tacca,nirlolitA-niSkAzitA lapalapAyamAnA vA agrA agyA vA pradhAnA yA jihavA sA ca vidyateyasya / mUsAgayatti muSA-mRnmayabhAjanavizeSaH tatra gataMyat pravaraM kanakaM tadapitApitaM AvartamAnaM tadvad vRtte vimale taDitsadRze nayane yasya 'atra prAkRtatvAttApitAdivizeSaNayoH prnipaatojnyeyH'| visAlapIvara vizAlau-vistINau~ pIvarau puSTau varau pradhAnau urU yasya, / pratipUrNI vimala skandho yasyAmiuvisaya mRdUni-sukumArANi vizadAni-nirmalAni sUkSmANi-tanUni lakSaNaiHprazastAni vistIrNAni-dIrghANi yAni kesarANi-skaMdharomANi teSAmATopenoddhatatayA zobhitaM usika ucchUitamudagraM sunirmitaM-kuNDalIkRtaM sujAtaM-zobhitaM saMpUrNa vA AsphoTitaM AcchoTitaM-lAgalaMpucchaM / yena / soma-saumyaM vA manasA'krUra,saumyAkAraM-sundarAkRti,lIlAyaMta-mantharagatiM / gADhatti-gADhaM atyartha / / tIkSNAnyagrANi yeSAmIdRzA nakhA yasya / vayaNatti-vadanasya mukhavivarasya zriye-raktatvamRdutvAbhyAM zaubhAyai pallava iva pAptA-prasAritA cArvI-jihvA yen| payaNasiripalaMbapattacArujIhamiti pAThe tu vadanasya zrI zobhA yayA sA badanazrIstAdRzIpralambamAnA patravaJcArvI ca jihvA yasyeti vyAkhyeyam // 35 // 3 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tao puNo punnacaMdavayaNA, uccAgayaTThANalaTThasaMThiaM, pasattharUvaM, supaiTiakaNagamayakummasarisovamANacalaNaM, accunnayapINaraiamaMsalaunnayataNutaMbaniddhanahaM, kamalapalAsasukumAlakaracaraNakomalavaraMguliM, kuruviMdAvattavaTThANupuvvajaMgha, nigUDhajANu, gayavarakarasarisapIvarAre, cAmIkararaiamehalAjuttakaMtavicchinnasoNicakaM, jacaMjaNabhamarajalayapayaraujjaasamasaMhiataNuaAijjalaDahasukumAlamauaramaNijjaromarAI, nAbhImaMDalasuMdaravisAlapasatyajaghaNaM, karayalamAiapasatthativaliyamajhaM, nANAmaNirayaNakaNagavimalamahAtavaNijjAbharaNabhUsaNavirAiamaMguvaMgiM, hAravirAyaMtakuMdamAlapariNaddhajalajalitaM thaNajualavimalakalasaM, AiapattiavibhUsieNaM subhagajAlujjalaNaM muttAkalAvaeNaM uratthadINAramAlaviraieNaM kaMThamaNisuttaeNa ya kuMDalajualullasaMtaaMsovasattasobhaMtasappabheNaM sobhAguNasamudaeNaM ANaNakuMDubieNaM kamalAmalavisAlaramaNijjaloaNaM, kamalapajjalaMtakaragahiamukkatoyaM, lIlAvAyakayapakkhaeNaM suvisadakasiNaghaNasaNhalaMbaMtakesahatthaM, paumadahakamalavAsiNiM, siriM, bhagavaI picchai, himavaMtaselasihare disAgaiMdorupIvarakarAmisiccamANiM / 4 / 36 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 36 tupaggetti prakSitAgre tIkSNe zRGge yasya / dAntaM-akrUraM zivaM- upadravopazAmakaM / samANatti samAnAstulyapramANA ataeva zobhamAnAH zuddhAH-zvetA nirdoSA vA daMtA yasya / amiatti amitA - mAnarahitA guNA yebhyaH, idRzAni yAni maGgalAni teSAM mukhamiva mukhaM dvAraM / 2 / 34 // tao puNo hAranikarakhIrasAgarasasaMkakiraNadagarayarayayamahAselapaMDurataraM, [graMthAgra 200] ramaNijjapicchaNijjaM, thiralaTThapaTTvaTTapIvarasusiliDavisiddhatikkhadADhAviDaMbiyamuhaM, parikambhiajaJcakamala komalapamANasAbhaMtalaTThauTTaM,ratuppalapattamauasukumAlatAlunillAliaggajIhaM, mUsAgayapavarakaNagatAviaAvattAyaMtavaTTataDivimalasarisanayaNaM, visAlapIvakharoruM, paDipunnavimalakhaMdhaM, miuvisayasuhumalakkhaNapasatthavicchinnakesarADovasohiaM, UsiasunimmiasujAyaapphoDialaMgulaM, somaM, somAkAraM, lIlAyaMtaM, nahayalAo ovayamANaM, niyagavayaNamaivayaMtaM, picchai, sA gAdatikhagganahaM, sIhaM, vayaNasirIpallavapattacArujIhaM | 3 | 35 // tao puNo ityAditaH........ . cArujIhamityantaM / tatra, tataH punarnabhastalAdeva patantam - avatarantam nijakavadanamatipatantaM pravizantaM sA trizalA siMhaM pazyati / kIdRzaM ? hAretyAdi vyAkhyA prAgvat / ramaNijjaM-ramaNIyamataH picchaNijjaM prekSaNIyaM- draSTumarha / thiralaTTha-sthirau-dRDho laSTau -zreSTho pradIpikA 36 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surAstAvantyeva tatpamAni / dakSiNasyAM dazasahasramitrasthAnIyamadhyamaparSatsurAstAvati tatpadmAninarmatyAM dvAdazasahasrakiGkarasthAnIyabAhyaparSatsurAstAvaMti tatpadmAni / pazcimAyAM hastya 1 zva 2 ratha3 padAti 4 mahiSa 5 gandharva 6 nATyarUpasaptasainyasvAminaH saptasurAstAvanti ttpdmaani||2|| tRtIye valaye SoDazasahasrAGgarakSakasurAstAvanti tatpadyAni [16000] // 3 // caturthavalaye bAtriMzallakSAbhyantarAbhiyogikasurAstAvanti tatpadmAni [ 3200000 ] // 4 // paJcame balaye catvAriMzallakSamadhyamAbhiyogikasurAstAvanti tatpadmAni [4000000] // 5 // SaSThe valaye aSTacatvAriMzallakSabAhyAbhiyogikasurAstAvanti tatpadmAni [ 4800000 ] // 6 // evaM cAtmanA saha SaDbhirvalayaiH sarvasaMkhyayAekA koTiH1 viMzatilakSAH20 pazcAzatsahasrA:50 zata| mekara viNshtishceti20(12050120)pdmaani| punaHkIdRzIM pasattharUvaM-prazastarUpAM supaiDia-supratiSThitau samatalanivezitau kanakamayakumaNonnatatvAt sadRzamupamAnaM yayostAdRzau caraNau ysyaaH| accunaya| atyunnataM pInamaSThAdyaoNtantra rajitA-razcitA vA iva lAkSArasena, mAMsalA, unnatA-madhyonnatAstanavastalinAstAmrA-raktA, snigdhA-arukSA nakhA yasyAH / yadvA'tyunnatAnapi rupAdidodhdhurAnapiproNayantoti atyunnatamINA iti nakhavizeSaNaM / kamalapalAsa-kamalasya palAzAni-patrANi tatsukumAlau karacaraNau yasyAH sA cAso komalavarAGgalIzceti, yadA kamalapalAzavatmakumAlayoH karacara Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa dIpikA NayoH komalA-mRdavo varA lakSaNopetA aGgulayo yasyAH / kuruviMdAvatta-kuruviMdAvata-bhUSaNavizeSa- AvartavizeSo vA tadvat vRttau vRttAnupUrve ca jaGthe ysyaaH| nigUDhajAnu guptajAnu, gayavaratti gajavarakara gajendrazuNDA tatsadRze pIvare puSTe uru yasyAH / cAmIkaratti cAmIkararacitamekhalAyuktaM kAntaM vistIrNa zroNicakraM ysyaaH| jaccaMjaNa jAtyAana-bhramarajalaprakara iva varNena, RjvI-saralA, samAs viSamA,saMhitA-niraMtarA, tanukA-sUkSmA, AdeyA-subhagA, laTabhA-savilAsA, sukumAlamRdukA-sukumArebhyo'pi zirISapuSpAdibhyo'pi mRdukA ramaNIyA-manojJA romarAjI yasyAH / nAbhImaNDala-nAbhImaNDalena sundaraM-vizAlaM prazastaM sulakSaNatvAjaghanaM ysyaaH| karayala-karatalena-muSTinA mAiattimeyaM mAnaM vA prazastatrivalIkaM madhyaM ysyaaH| nANAmaNi-nAnAprakArANi yAnyAbharaNAni bhUSaNAnIti yojyaM / maNayaH-candrakAntAdyAH, ratnAni-vaiDUryAni, kanakaM-pItasvarNa, tapanIya-raktasvarNa,taca jAtyatvAbimalamahacchavAbhyAM vizeSitaM teSAM yAnyAbharANAni-aGgaparidheyAni, bhUSaNAni-upAGgaparidheyAni, tairvirAjitAni yathAkramamaGgAni-zirohRdayAni upAGgAni-aGgulyAdIni yasyAH / hAravirAyaMtahAreNa virAjatkundAdipuSpAnAM mAlayA ca pariNaddhaM vyAptaM jalajaliMta tti jAjvalyamAnaM-dedIpyAmAnaM stanayugalameva vimalau kalazau yasyAH / Aia AdRtaiH sAdaraiH pratyayitaivizvastairvijJAnakaivibhUSitena viracitena subhaga-subhagerdRSTihAribhirjAlagucchavizaSairujjvalena idRzena muktAkalA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakenopalakSitAM / uratthadINAra - uraH sthadInAramAlayA viracitena virAjitena vA kaNThamaNisUtrakeNakaNDastharatnamayasUtreNa vopalakSitAM / kuNDala ArSatvAdaMsopasaktaM skandhalagnaM yatkuNDalayugalaM tasyolasantI - zobhamAnA satI prazastA prabhA yatra, evaMvidhena zobhAguNasamudayena kiMlakSaNena Ananakaudumbikena - yathA kila rAjA kauTumbikaiH zobhate evamAnanamapi zobhAguNasamudAyeneti mukhanRpasya kauTuvikaprAyeNetyarthaH / kamalavadamale vizAle ramaNIye locane yasyAH / kamala pajjalaMta prAgvat paranipAte prajvalantau dItimantau yau karau tadgRhItAbhyAM kamalAbhyAM muktaM-kSaratoyaM - makarandaraso yasyAH / lIlA lIlayA na punaH svedApanodArthaM svedasyaivA'bhAvAt vAtArtha vAtotkSepArthaM kRtaH yaH pakSakastAlavRntaM tenopalakSitAM, yahA lIlAyai zobhArthaM paraiH saha spardvayA yo vAdastatra kRto vihito yaH pakSaH - pratijJAparigrahaH kapratyaye tena suvizadaH - spaSTo na punarjaTAjUTavadavivRtaH kRSNaH -zyAmo ghano'viralaH sUkSmaH-talino lambamAnaH kezahastaH kezapAzo yasyAstAM // 4 // 36 // [ // iti dvitIyaM vyAkhyAnaM // ] [ // atha tRtIyaM vyAkhyAnaM // ] tao puNo sarasakusumamaMdAradAmaramaNijjabhRaM, caMpagAsogapunnAganAgapiaMgusirIsamuggarama Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA liAjAijUhiakolakojjakoriMTapattadamaNayanavamAliavaulatilayavAsaMtiapaumuppalapADalakuMdAimuttasahakArasurabhigaMdhiM, aNuvamamaNohareNaM gaMdheNaM dasadisAo vi vAsayaMtaM, savvouasurabhikusumamalladhavalavilasaMtakaMtabahuvannabhatticittaM, chappayamahuaribhamaragaNagumagumAyaMtaniliMtaguMjaMtadesabhAgaM, dAma, picchai, nabhaMgaNatalAo ovayaMta / 5 // 37 // ___ tao puNo sarasetyAditaH........"ovayaMtamityantam / tatra tataH punarnabhastalAdavapatadAma pazyati| kIdRzaM ? sarasa-sarasakusumaM yanmandAradAma tena ramaNIyabhUtaM ramyaM jAtaM / caMpagAsoga campakA-| zokAdInAM sahakArAntAnAM yaH surabhirgandhaH so'styasmin tat / aNuvama-anupamamanohareNa gandhena vyavahitasyApyapeH sambadhAdazApi dizo vAsayat / savvoua-sarvartukaM yatsurabhikusuma- 1 mAlyaM tena dhavalaM tacca tadvilasatkAntabahavarNabhakticitraM ceti vizeSaNakarmadhArayaH, anenadhavalarNasyAdhikyaM lakSyate / chappayamahuari-prAkRtatvAt prAgvavizeSaNAnAM paratve gumagumAyamAno vanan nilIyamAnaH-sthAnAntarAdAgatya ca tatra lIyamAno gucana-zabdavizeSaM kurvazca | SaTpadamadhukarIbhramarANAM-varNAdibhedabhinnabhramarajAtonAM gaNaH dezabhAge yasya dAmnastat / 5 // 37 // sasiM ca gokhIrapheNadagarayarayayakalasapaMDuraM, suhaM, hiayanayaNakaMtaM, paDipunnaM, timiranikaraghaNa Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guhiravitimirakara, pamANapakkhaMtarAyalehaM, kumuavaNavibohagaM, nisAsohagaM, suparimaTTadappaNatalovamaM, haMsapaDuvannaM, joisamuhamaMDagaM, tamaripuM, mayaNasarApUraM, samuddadagapUragaM, dummaNaM jaNaM daiavajjiaM pAyaehiM sosayaMtaM, puNo somacArusvaM, picchai / sA gagaNamaMDalavisAlasomacaMka. mmamANatilayaM, rohiNimaNahiayavallahaM, devI punnacaMdaM samullasaMtaM / 6 // 38 // vyAkhyA-sasiM cetyAditaH..........samulasaMtamityantam / tatra tataH punaH zazinaM ca pazyati / kIdRzaM ? gokhIra-gokSIraphenadakarajorajatakalazapANDuraM, suhaM-zubhaM, hiyanayaNakataM-hRdayanayanakAntaM, paDipuNNaM-pratipUrNa SoDazakalAsaMyuktamityarthaH / timira-timiranikareNa ghaNaguhira-dhanagambhIrasya vananikuJjAdeH vitimiraM-timirAbhAvakaraNazIlaM, pamANapakkhaM-pramANapakSayorvarSAdipramANahetvoH zuklakRSNapakSayorantarmadhye rAjantI lekhAH yasyAthavA cAndramAsApekSayA pramANapakSayorante pUrNamAsyAM rAgadAharSadAyinyo lekhAH-kalA yasya taM paripUrNakalamityarthaH / kumudavanavibodhakaM, nizAyAH zobhakaM, suparimRSTena darpaNatalenopamA yasya taM, haMsasyeva paTuH-zvetavarNo yasya taM, jyotiSAM mukhamaNDakaM, tamoripaM. madanasya zarApUramiva-tUNIramiva, samudrasya dakaM-nIraM pUrayatIti candrikayA tadullAsAt taM, durmanaskaM, dayitavajitaM jana-virahiNIlokaM, pAdakaiH-kiraNaiH-zoSayantaM tApAtirekakaraNAta, saumya-prazastaM cAru-ra Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa myaM rUpaM yasya / gagaNa-prAgvatparanipAte vizAlaM yadganamaNDalaM tasmin, saumyaM caGkamyamANaM jaGgamatilaka- dIpikA IN| miva, rohiNyAH manasaH-cittasya hitado-anukUladAyI vallabhaH-priyarata, sarvanakSatrAdhipatve'pi yadanna || rohiNIvallabha ityuktaM tallokarUDhayA / pUrNA-avikalacandra-AlhAdo'smAdathavA pUrNazcandro-diptiryasya taM ata eva pratikSaNaM dedIpyamAnam / 6 / 38 // tao puNo tamapaDalaparipphuDaM ceva teasA pajjalaMtarUvaM, rattAsogapagAsakiMsuasuamuhaguMjaddharAgasarisaM, kamalavaNAlaMkaraNaM, aMkaNaM joisassa, aMbaratalapaIvaM, himapaDalagalaggahaM, gahagaNorunAyagaM, rattiviNAsaM, udayasthamaNesu muhuttasuhadaMsaNaM, dunnirikkharUvaM, rattisuddhaMtaduppayArappamaddaNaM, sIavegamahaNaM, picchai, merugirisayayapariaTTayaM, visAlaM, sUra, rassIsaharasapayaliadittasAhaM / 7 // 39 // vyAkhyA-tao puNo tametyAdito.......dittasohamityantam / tatra tataH punaH sUrya pshyti|kiidRshN? | tama-tamaHpaTalasyAbhAvo'tamaHpaTalaM tena parisphuTa-prakaTaM yadvA tamaHpaTalaM parisphoTayatIti tamaHpaTa| laparisphoTastaM / ceva teasa-caivo'vadhAraNe vyahitasambandhAttejasaiva prajvaladrUpaM, prakRtyA hi tanmaNDalapRthvIkAyikA zItalA eva / rattAsoga--raktAzokazca-prakAzakiMzukazca-puSpitapalAzaH zukamukhaM || 39 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NI ca guArddhazca teSAM rAgeNa sadRzam, kamalavanam vikAzazriyA'laGkarotIti, aMkaNaM-jyotiSAM samUho jyotiSa-tasyAGkanaM-meSAdirAzisaMkramaNAdinA lakSaNajJApakaM, aMbara-ambaratalapradIpaM, | himapaTalaM gale gRhNAtIti himasya gale hastayitetyarthaH, graMhagaNasya uruH-mahAnAyakastaM / ratti-rAtrivi| nAzamiti spaSTaM / udaya-udayAstamayormuhUrtasukhadarzanaM,rattireva zuddhAMtA antaHpuraM tatra duHkhenaH yaH pracA rastat pramardanaM yathAntaHpure pracAro duSkaraH evaM rAtrAvapi, pathikAnAM sUryodaye tu sukaraH / rattimuddhata | pAThe tu rAtrau makAsyAlAkSaNikatvAduddhAvata-ucchRGkhalAn pramaIyati yastaM / zItavegamathanaM, merugiriM satataM parivartayati-pradakSiNayatIti,vizAlaM-vipulamaNDalaM,razmisahasreNa hetubhUtena pragalitA-pradalitA vA diisaanaa|| mapicandrAdInAM zobhA yasmAyena vArazmisahasrAbhidhAnaM ruuddhyaa'vgntvym,anythaa''dhikympi|7||39|| tao puNo jaccakaNagalahipaiTiaM, samUhanIlarattapIasukilasukumAlullasiamorapicchakayamuddhayaM, dhayaM, ahiassirIaM, phAliasaMkhakakuMdadagarayasyayakalasapaMDuraNa matthatyattheNa sIheNarAyamANeNa rAyamANaM, bhittu gagaNatalamaMDalaM ceva vavasieNaM picchai, sivamauamArualayAhayakaMpamANaM aippamANaM, jaNapicchaNijjaruvaM / 8 // 40 // vyAkhyA-tao puNo jaccetyAdita........picchaNijaruvamityantam / tatra tataH punaraSTame svapne dhvaja Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa - pazyati, jAtyakanakalaSThipratiSThita, samUho'styeSAmiti samUhA abhrAditvAd apratyaye samUhavadbhiH pracu- dIpikA rairityarthaH, nIlAdi varNaiHsukumArairullasadbhirmayUrapicchaiH kRtA muIjA iva-kezA iva yasya sa tathA taM / ahia-adhikasazrIkamadhikasazobhaM / phAlia-sphaTikaM, zaGkho'Gko-ratnavizeSaH, kundaM, dakarajAMsi, rajatkalazastadvat pANDureNa, mastakasthena siMhena rAjamAnena bhettuM gaganamaNDalaM prati vyavasiteneva. kRtodyameneva atyuccatvAdutprekSA idRzena siMhena rAjamAnamityarthaH / zivamaUya-zivaH saumyo mRduraHcaNDo yo mAruto-vAyustasya layaH-zleSastenAhata-andolitam ataeva kampamAnamitastato nRtya ntam, yadvA layAhayatti AhatavizeSaNasya paratve zivamRdukamArutAhatalatAvatkampamAnaM / 8 // 40 // tao puNo jaccakaMcagujjalaMtakhvaM, nimmalajalapunnamuttamaM, dippamANasAha, kamalakalAvaparirAyamANaM, paDipunnayasavvamaMgalabheasamAgama, pavararayaNaparAyatakamalaTThiaM, nayaNabhUsaNakaraM, pabhA samANaM, savvao ceva dIvayaMtaM, somalacchInimelaNaM, savvapAvapakhijjiaM, subhaM, bhAsuraM, si| khiraM, savvouasurabhikusumaAsattamalladAmaM, picchai, sA rayayapunnakalasaM / 9 // 41 // taopuNo jaccakaMcaNetyAditaH.......puNNakalasamityantam, / tatra tataH puna rajatapUrNakalazaM pazyati, kIdRzaM ? jacca-jAtyakAJcanenotpAbalyena jvalat-dIpyamAnaM rupaM yasya, kamala. kamalakalApena parisamantAt rAjamAnaM, paDipunnaya pratipUrNakAnAM sarvamaGgalabhedAnAM samagramelApakasthAna, pabara pravararatnaiH / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjati kamale sthitaM yadvA pravarA racanA yasya parAgo antarmadhye yasya evaMvidhe kamale sthitaM, nayanAnAmAnandakatvAd bhUSaNakaraM / prabhAsamAnaM svayaM dIpyamAnaM prabhayA samAnaM vA ataH sarvA dizo dIpayantam / saumyalakSmyAH prazastazriyo nibhelaNaM gRhaM / sarvaiH pApairazivaiH parivarjitaM / ata eva zubhaM bhAsuraM dIsaM / zriyA trivargasaMpacyA varaM zreSThaM tatmAsisucakatvAt / savvou - sarvartujAnAM surabhikusumAnAmAsaktaM-kaNThasthaM mAlyadAma prazastamAlA yatra, dAmazabdaH paro'pi prazasyArthaH / rayaya-rajatazabdena rupyamucyate / tathApyatra jaccakaMcaNujjalaMtaruvamityukteH kanakameva grAhyaM / 9 / 41 // tao puNa ravikiraNataruNavohiasahassapattasurabhitarapiMjarajalaM, jalacarapahakaraparihatthagamacchaparibhujjamANajalasaMcayaM, mahaMtaM jalaMtamiva kamalakuvalayauppalatAmarasapuMDarI orusappamANasirisa - mudaeNaM ramaNijjarUvasobhaM, pamuiaMtabhamaragaNamattamahuariMgaNukkarolijjhamANakamalaM, 250 kAryabakabalAhayacakkakalahaMsasArasagavviyasauNagaNamihuNasevijjamANasalilaM, paumiNipattovalaggajalabiMdunicayacittaM, picchai / sA hi ayanayaNakaMtaM, paumasaraM nAma saraM, sararuhAbhirAmaM // 10 // 42 // tao puNo ravikiraNa ityAdita. sararuhAbhirAmamityantam / tatra tataH padmasaraH pazyati / taruNazabdasyeha sambandhAt taruNaravikiraNairbodhitAni yAni sahasrapatrANi - padmAni taiH surabhitaraM 13 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piJjaraM ca-pItaraktaM jalaM yasya tattathA, yahA puNaravi tti punarapi kiraNaH-sUryastena taruNena-abhi- pradI navena bodhitAnItyAdi yojyam / jalacarANAM pahakaratti-dezyatvAt samUhastena parihatthagaM ti pari-IN pUrNa tacca tanmatsyaparibhujyamAnajalasaJcayaM ceti vizeSaNakarmadhArayaH / mahaMta-mahat parimANaM, jalaMta-IN jvaladiva-dipyamAnamiva kaiH ? kamala-kamalaM-sUryavikAzi, kuvalayaM-nIlaM, utpalaM-raktaM, tAmarasaM-1a mahAmbhoja, puNDarIkaM-zvetameSAmurubhiH-vizAlaiH-sarpadabhiH-ullasabhiH zrIsamuiyaiH-kAntivRndaiH / / ramaNiJja-ramaNIyarupazobhA yasya / pamuiaMta-pramuditamantaH-cittaM yeSAM teca te bhramaragaNAzca mattAHsamadA madhukarIgaNAzca teSAmutkarAH-samuhAH 'samUhAbhidhAnaM bahutvakhyApanArtham' tatastairavalihyamA | nAni-AsvAdyamAnAni kamalAni yatra / kAryabaka-kAdaMbakA:-kalahaMsAH,balAhakA-balAkAH, cakrA:cakravAkAH, kalA-madhuradhvanayo, haMsA-rAjahaMsAH, sArasA-dIrghajAnukAste ca te garvitAH-dRptAH / zakunagaNAzca teSAM mithunaiH-sevyamAnaM salilaM yasya tat / parami-'padminIpatropalagnajalabindunicayena | citraM maNDitamiva / sararuhAbhirAmaM ti sarassu-sarasISu ahai-pUjyaM ata evAbhirAmaM 'uccastIti sUtreNa' hakArAtpUrvamukAraH / 10 // 42 // tao puNo caMdakiraNarAsisarisasikhicchasAha, caugamaNapavaDDamANajalasaMcayaM, cavalacaMcaluccAyappamANakallolalolaMtatAyaM, paDupavaNAhayacaliyacavalapAgaDataraMgaraMgaMtabhaMgakhokhubmamANasobhaMta Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimmalaukkaDaummIsahasaMbaMdhadhAvamANoniyattabhAsuratarAbhirAmaM, mahAmagaramacchatimitimigilaniruddhatilitiliyAbhighAyakappUrapheNapasaraM, mahAnaIturiyavegamAgayabhamagaMgAvattaguppamANuccalaMtapacconiyattabhamamANalolasalilaM, picchai, khIroyasAyaraM, sArayarayaNikarasomavayaNA / 11 // 43 // vyAkhyA-tao puNo caMdetyAditaH......somavayaNetyantam / tatra tataH punaH kSIrodasAgaraM pazyati, caMda, candrakiraNarAzeH sadRzA zrIryasyA idRzI vakSaHzobhA madhye zobhA yasya / caugamaNacaturgamaneSu-caturdigmArgeSu pravarddhamAnaH jalasaMcayo yasya / cavala capalegyo'pi capalairuccAtmama mANaizcAtyunnatasvamAnaiH kallolaiAlat-ekIbhUya viralIbhavattIyaM yasya / paDupavaNa-paTupavanAhatAssantazcalitAH-pravRttA ata eva capalAH prakaTAstaraMgA-laghu kallolAH tathA raGganta-itastataH presanto,bhaGgAH'savicchittikallolAstathA khokhunbhamANa-atikSubhyantaH, zobhamAnA, nirmalA svacchAH, utkaTAdussahA, Urmayo-mahAkallolAH, tatastaraGgAntabhaGgAntoya'ntapadAnAM chanchaH taiH saha-sambandhena pUrva / dhAvamAnaH tIrarAbhimukhaM sarpan, bhAsurataro-atidIptimAna apanivRttazcAbhirAmo-dIsimAneva yahA dhAvamAno'panivRttazcasan bhAsurataro'tidIptimAn ata evAbhirAmaM / kecittu dhAvamAnaHsan bhAsurataro bhayaGkaro'panivRttazcAbhirAmo hRdya iti vyAkhyAnti, tannayuktaM / yatastIrthakRnmAtA kruramapi siMha Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpikA | saumyameva pazyanti, kathaM punaH kSIrasamudramatibhayaGkaramiti / lolaMtatoyeti nivibhaktikapAThe tu toyAntapadenApi saha vizeSaNakarmadhArayaH mahAmagara mahAnto makarAzca matsyAzca timayazca timijilAzca niruDAzca tilitilikAzca-jalajantubhedAsteSAmabhighAtena-pucchAdyAsphoTanena kapura iva uLavalatvAt phenaprasaro yatra, mahAnaI mahAnadInAM-gaGgAdInAM tvaritavegairAgatabhrama-utpannabhramaNo yo'sau gaGgAvartAkhya Avartastatra gupyat-vyAkulIbhavat ata evoccalat-ucchalat pratyanivRttaM ca-vyAvRttaM bhramamANaM ca lolaM-svAbhAvAdasthiraM salilaM yasya / zAraya-zAradarajanIkaravatsaumyaM vadanaM yasyA sA arthAt | trisalA / 11 // 43 // tao puNo taruNasUramaMDalasamappabhaM, dippamANasohaM, uttamakaMcaNamahamaNisamUhapavarateyaaTThasahassadipaMtanahappaIvaM, kaNagapayaralaMbamANamuttAsamujjalaM, jalaMtadivvadAmaM, IhAmigausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiMnararurusarabhacamarasaMsattakuMjakhaNalayapaumalayabhatticittaM, gaMdhavvopavajjamANasaMpunnaghosaM, niccaM, sajalaghaNaviulajalaharagajjiyasaddANunAiNA devaduMduhimahAkhaNaM sayalamavi jIvaloyaM pUrayaMtaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukaDajhaMtadhUvavAsaMgauttamamaghamaghaMtagaMdhuDuyAbhirAmaM, nicAloyaM, seyaM, seyappabha, sukharAbhirAmaM, picchai sA sAtovabhogaM, varavimANapuMDarIyaM // 12 // 44 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-tao puNo taruNetyAdi............puMDarIyamityantam / tatra tataH punaH sA trizalA vimAnavarapuNDarIkaM pshyti| 'taruNasUra tti'taruNasUramaNDalasamaprabhaM, dIpyamAnazobha, uttamakaMcaNa-uttamakAzcanamahAmaNisamUhaiH pravarANAM tea tti-tekaMte-gacchantyAdhArabhAva miti tekA yadA trAyante patadgRhamiti treyAH,trekA vA zreyA vA stambhAsteSAmaSTottarasahastreNa dIpyamAnaM stnbhHprdiipyti-prkaashyti|knngpyr-knkmtressu-suvrnnptressu yahA kanakaprakararlambamAnAbhiH-muktAbhizca samujavalaM jvaladivyadAma, IhAmiga-IhAmRgA-vRkAH, vyAlakAH-sarpA, kinnarAH-vyantaravizeSAH ruravo-mRgabhedAH, saralA-aSTApadAH,camarA-AdavyagAvaH, saMsaktAH-zvApadavizeSA,vanalatA-azokalatAdyAH, padmalatA:padminyaH, zeSAH pratItAH eSAM bhaktibhiH-vicchittibhizcitraM-nAnArapaM yatra / gaMdhavva gandharvasyagItasyopavAdyamAnasya-vAditrasya ca sampUrNo ghoSo yatra tattathA, nityaM-zAzvataM, sajalo-jalayukto ghano'viralaH vipula:-pRthulo-yo jaladharo-meghastasya garjitazadvastabadanunAdinA-pratiravayuktena evaMvidhena devadundubhimahAraveNa sakalamapi-jIvalokaM pUrayantaM-ApyAyayantaM caturdazarajjurUpaM vAlokaM vyApnuvantaM / kAla-kAlAgurupravarakuMdurukkaturuSkAH prAgukto dahyamAno dhUpazca-dazAGgAdirvAsAGgAni ca-surabhIkarasyopAyabhUtatattadravyANi teSAmuttamena maghamaghAyamAnena gandhena uDutena-itastato viprasRtenAbhirAmaM yattattathA, nityAlokaM-nityodyotayuktaM, zvetaM, zvetaprabha, suravarAbhirAmaM ti-suravarAnabhiramayatIti yadA sura Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varANAm-abhi samAntAt rAmAH-striyo yatra sAtasya-sukhasyopabhogo yatra, vimAnavareSu puNDa-pradIpikA rIkamiva zreSThatvAt / 12 // 44 // tao puNo pulagavariMdanIlasAsagakakeyaNalohiyakkhamaragayamasAragalapavAlaphalihasogaMdhiyahaMsagambhaaMjaNacaMdappahavararayaNehiM mahiyalapaiTThiyaM gaganamaMDalaMtaM pabhAsayaMtaM, tuMgaM, merugirisannikAsaM, picchai, sA rayaNAnikararAsiM / 13 // 45 // ___ vyAkhyA-tao puNo pulagetyAdito.........rayaNanikararAsimityantam / tatra tataH punaH sA | trizalA trayodaze svapne ratnanikararAziM pazyati / pulaga tti pulakAdyA-ratnavizeSAH prasiddhAH, navaraM | vera vajra, sAsaga tti sasyakaM, candraprabhaH candrakAntaH, mahItalapratiSThitamiti rAzivizeSaNaM, pulakA| divararatnairgaganamaNDalAntaM yAvatprakAzayantaM, tujhaM-uccaM, tuGgatvamaniyatamityAha-merugireH sannikAzaM|| tulyaM ratnanikarANAM rAzirucchritaH samUhavizeSo vA taM / 13 / 45 // Ka sihiM ca sA viulujjalapiMgalamahughayaparisaccamANanidbhUmadhagadhagAiyajalaMtajAlujjalAbhirAmaM, taratamajogajuttehiM jAlapayarehiM annunamiva aNuppainnaM. pichai. sA jAlujjalaNagaaMbaraM va katthai payaMta, aivegacaMcalaM, sihiM / 14 // 46 // vyAkhyA-sihiM cetyAditaH......sihimityantam / tatra sihiM ceti gayavasaha' gAthAyA antyapadasya Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNavAkyamata eva tata iti nAktam, vizeSyaM tu svapnavarNakAnte sihimiti sA zikhinaM pazyati / | viulujjala tti vipulA ujjvalena piGgalena ca madhughRtena pariSicyamAnA nighUmA dhagadhagAyamAnA| jvalantyA-dIpyamAnA yA jvAlA-tAbhirujjvalamata evAbhirAmaM, taratamayogo'sti yeSu te 'abhrAditvAdapratyayaH' ekoccAnyoccatarA'parAcoccatamA iti taratamayogayuktaiH, jvAlAnAM prakaraiH-kalApairanyAnyamanuprakIrNamiva-mizritamiva tadIyA jvAlA-spaIyA anyo'nyamanupravizantIva jvAlAnAmuta-Uddha jvalanaM-jvAlojjvalanakaM tadeva vibhaktilope tena katthai tti kacit pradeze'mbara AkAzaM pacantamiva kvacidabhraMlihAbhiAlAbhirAkAzamiva paktumudyatamiti bhAvaH / ativegava| capalam // 14 // 46 // ime eyArise subhe some piyadaMsaNe suruve sumiNe daNa sayaNamajhe paDibuddhA / araviMdaloyaNA harisapulaiaMgI, "ee caudasa suviNe, savvA pAsaI titthayaramAyA / jaM rayaNiM vakkamaI, kucchiAsi mahAyaso arahA // 1 // " // 47 // ime ityAditaH.........arahetyantam / tatra imAn etAdRzAn, zubhAna kalyANahetUna, saumyAn| priyadarzanAn,surupAn-zobhanasvabhAvAn svamAn dRSTvA zayanamadhye-nidrAntare prtibuddhaa-jaagritaa||47|| taeNaM sA tisalA khattiyANI ime eArUve urAle cauddasamahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA samANI haTTatuTTha jAva hayahiyayA dhArAhayakayaMbappuphagaMpi va samassasiyaromakUvA sumiNuggahaM karei, karittA sayaNijjAo abbhuTTei, abbhuTTittA pAyapIDhAo paccAruhai, pacoruhittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sayaNijje jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA siddhatthaM khatiyaM tAhi iTAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNuNNAhiM maNAmAhiM urAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassirIyAhiM hiyayagamaNijjAhiM hiayapalhAyaNijjAhiM miyamahuramaMjulAhiM girAhiM saMlavamANI saMlavamANI paDibohei // 48 // ___taeNamityAditaH......'paDiboheItyantam / tatra, svapnAnAM avagraha-smaraNaM karoti, tAhiM tAbhirviziSTaguNopetAbhiH gIbhiriti sambandhaH / iSTAbhistasya vallabhAbhiH, kAntAbhirabhilaSitAbhistena sadaiva priyAbhiradveSyAbhiH sarveSAM manojJAbhi-manoramAbhiH, kathayApi maNAmAhiM tti manasA'myante gamyante sundaratveneti mano'mAstAbhizcintayA'pi manaH priyAbhirityarthaH / udArAbhirudAranAdavarNoccarAdinA, kalyANAbhi:-samRddhikarIbhiH, zivAbhiH-gIrdoSAnupadtAbhiH, dhanyAbhi:-dhanalambhikAbhiH, mAlyAbhiH-maGgale sAdhvIbhiH, sazrIkAbhiralaMkArAdizobhAvatIbhiH / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiaya hRdaye yA gacchanti komalatvAt suvodhatvAcca tAstAbhiH, hRdayaprahlAdanIyAbhiH-hRdgatazokAcche| dikAbhiH, miya mitAH padavarNAdibhiH,madhurA-svarato maJjulA-manoramA zabdatoyAstAbhiH saMlapantI zeSa prAgvat // 48 // taeNaM sA tisalA khattiyANI siddhatthaNaM rannA abbhaNuNNAyA samANI nANAmaNikaNagarayaNabhatticittaMsi bhadAsaNaMsi nisIyai, nisIittA AsatthA vIsatthA suhAsaNavaragayA siddhatthaM khattiyaM tAhiM iTAhiM jAva saMlavamANI saMlavamANI evaM vayAsI // 49 // tae NaM sA ityAdito. vyaasiityntm|ttr tae NaM tato NaM vAkyAlaMkAre, NANA-nAnAmaNikanakaratnAnAM bhaktibhirvicchittibhizcitre-vicitre zeSaM prAgvat // 49 // evaM khalu ahaM sAmI ajja tasi tArisagaMsi sayaNijjaMsi vaNNao jAva paDibuddhA, taM jahA'gayavasahagAhA / taM eNasaM sAmI urAlANaM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai // 50 // evaM khalvityAdito'....."bhavissaItyantam / tatra vannao tti prAguktavarNanA jJeyA, manye iti vitarkArthI nipAtaH, ko-nu kalyANaH-phalavRttivizeSo bhaviSyAta // 50 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA tae NaM se siddhatthe rAyA tisalAe khattiyANIe aMtie eyamahra succA nisamma haTTa tuTTha jAvahiyae dhArAhayanIvasurahikusumacucumAlaiyaromakUve te sumiNe ogiNhai, te sumiNe AgiNhittA, IhaM aNupavisai, aNupavisittA appaNo sAhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhivinnANeNaM to sumiNANaM atyuggahaM karei, karittA tisalaM khattiyANiM tAhiM iTAhiM jAva maMgalAhiM miyamahurasassirIyAhi vaggUhiM saMlavamANe saMlavamANe evaM vayAsI // 51 // na tae NaM se ityAditaH......"vayAsItyantam / tatra, svapnAnavagRhNAti arthAvagrahataH / ihAma| nupravizati sdrthpryaalocnruupaaN| attaNo-ityAdi prAgvat // 51 // urAlA NaM tume devANuppie sumiNA dilA,kallANA NaM tume devANuppie sumiNA diTThA,evaM sivA dhannA maMgalA sassirIyA AruggatuThThidIhAukallANa 300maMgalakAragANaM tume devANuppie sumiNA diTThA, atthalAbho devANuppie ! bhogalAbho devANuppie ! puttalAbho devANuppie ! sukhalAbho devANuppie !rajjalAbho devANuppie! evaM khalu tume devANuppie !navaNha mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANarAiMdiyANaM viikkatANaM, amhaM kulakeuM, amhaM kuladIvaM, kulapavvayaM, kulavaDiMsaMyaM, Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulatilaya, kulakittikaraM, kulavittikaraM, kuladiNayaraM, kulaAdhAra, kulanaMdikara, kulajsakaraM, kulapAyavaM, kulavividdhaNakara, sukumAlapANipAyaM, ahINasaMpunnapaMciMdiyasarIraM, lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM, mANummANappamANapaDipunnasujAyasavvaMgasuMdaraMgaM, sasisomAkAraM, kaMtaM, piyadaMsaNaM, suruvaM dArayaM payAhisi // 52 // urAlA NamityAditaH .....payAhisItyantam / tatra devANuppie-he saralasvabhAve!arthaH-varNAdiH bhogAH-zabdAdayaH,putralAbhaH, sauravyaM, rAjyaM spaSTaM bhaviSyatIti shessH| kulaketvAdIni prayodazapadAni-10 M keturdhvajaH keturiva keturabhutatvAta, pAThAntare kulahetuM vA / evaM dIpa iva dIpaH prakAzakatvAt maGgala tvAca, parvato'nabhibhavanIyaH sthirAzrayasAdharmyAta, avataMsaH zekhara uttamatvAt , tilako bhUSakatvAt, M kIrtiH-svakhyAtiH, vRttinirvAhaH, dinakaro'tiprakAzakatvAt, AdhAraH pRthvIvat, nandiH-vRddhiH, yazaH | sarvadiggAmi, pAdapaH AzrayaNIyacchAyatvAt, vivardhana-vividhaiH prakArai vRddhireva ttkrH||12|| se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte jubvaNagamaNuppatte sUre vIre viikate vicchinnaviulabalavAhaNe rajjavaI rAyA bhavissai // 53 // se vi a NamityAdito bhavissaItyantam / tatra sUro-dAnato'bhyupetanirvAhato vA, vIraH / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 46 saGgrAmataH, vikrAnto bhUmaNDalAkramagataH, vistIrNAdapi vipule'tivistIrNe balavAhane -- sainyagavAdike yasya rAjyapatI rAjA - svataMtra ityarthaH // // 53 // taM urAlA NaM tu jAva ducaMpi taccapi aNuvUhai, tae NaM sA tisalA khattiyANI siddhatthassa ranno aMtie eyama succA nisamma haThTha tuTTha jAva hayahiyayA karayalapariggAhiya dasa nahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM vayAsI // 54 // taM urAlA NamityAdito ...vayAsItyantam / tatra dvirapi trirapi anuvRhati - prazaMsati // 54 // evameyaM sAmmI ! tahameyaMsAmI ! avitahameyaM sAmI ! asaMdiddhameyaM sAmI ! icchiameyaM sAmI ! paDicchiyameyaM sAmI ! icchiyapaDicchiyameyaM sAmI ! sacce NaM esamaTThe se jaheyaM tubhe vayaha tti kaTTu te sumiNe sammaM paDicchai, paDicchittA siddhattheNaM rannA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNikaNagarayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo anbhuTThe, anmuTThittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sae saMyaNijje teNeva uvAgacchai, uvAgabhcchittA evaM vayAsI / / 55 / / pradIpikA 46 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evameyamityAditA......vayAsItyantam / prAgvat // 65 // mA me te uttamA pahANA maMgallA sumiNA diTThA, annehiM pAvasumiNehiM paDihammissaMti ttikaTTu devayagurujaNasaMbaddhAhiM pasatthAhiM maMgalAhiM dhammiyAhiM laTThAhiM kahAhiM zrumiNajAgariyaM jAgaramANI paDajAgaramANI viharai || 56 // mA me te ityAditaH.... .. viharaItyantam / tatra uttamAH - svarUpataH, pradhAnAH - phalataH, maGgalyA maGgale- anarthapratighAte sAdhavaH, sumiNajAgariaM ti-svapnasaMrakSaNArthaM jAgarikaM jAgratI - viddhatI pratijAgratI tAneva svapnAn saMrakSaNenopacarantI // 56 // tae NaM siddhatthe khattie paccUsakAlasamayaMsi koDabiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI // 57 // tae NamityAdito......... vayAsItyantam / tatra pratyuSakAlakSaNo yaH samaya - 'vasarastasmin kauTumbika puruSAn - AdezakAriNaH saddAvei-Ahvayati // 57 // khippAmeva bho ! devANuppiyA ! ajja savisesaM bAhiriyaM uvadvANasAlaM gaMdhodagasittasuiasaMmajjiovalittaM sugaMdhavarapaMcavannapupphovayArakaliyaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajjhatadhRvamagha 16 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA maghaMtagaMdhudhuAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kareha, kAkheha, karittA ya kAravittA ya sIhAsaNaM syAveha, rayAvittA mama eyamANattiyaM khippAmeva paJcappiNaha // 58 // khippetyAditaH...........paJcappiNahetyantam / tatra upasthAnazAlAM-AsthAnamaNDapaM gandhodakena siktAzucikA-pavitrA, saMmArjitA-kacarApanayanena, upaliptA-chagaNa.dinA tAM, idaM ca vizeSaNaM gandhodakasiktasaMmArjitopalisazucikAmityevaM dRzya, siktAdyanantarabhAvitvAta zuceH zeSaM prAgvat // 58 // tae NaM te koDaMbiyapurisA siddhattheNa raNNA evaM vuttA samANA haTTa tuTTha jAva hayahiyayA karayala jAva kaTTa evaM sAmitti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti, paDisuNittA siddhatthassa khattiyassa aMtiyAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA khippAmeva savisesaM bAhiriyaM uvaTThANasAlaM gaMdhodayasittasuia jAva sIhAsaNaM rayAviMti, rayAvittA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTha siddhatthassa khattiyassa tamANatiyaM paJcappiNaMti // 59 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NamityAditaH........paJcappiNatItyantam / tatra evamiti-yathAdeza, svAminnityiAmantraNe iti rupadarzane zeSaM sugamaM // 59 // tae NaM siddhatthe khatie kalaM pAuppabhAe rayaNIe phulluppalakamalakomalummIliyaMmi ahApaMDure pabhAe ratAsogappagAsakiMsuyasugamuhaguMjaddharAgabaMdhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahuasurattaloaNajAsuaNakusumarAsi-hiMgulayAniarAiregarahaMtasarise kamalAyarasaMDavibohae uvaTTiyaMmi sUre sahassarasimi diNayare teyasA jalate tassa ya karapaharAparaxmi aMdhayAre bAlAyavakuMkumaNaM khaciyavva jIvaloe sayaNijjAo abbhuTTei abbhudvittA // 60 // tae NaM siddhatthe ityaaditH.........abbhuddittetyntm|tntr kallaMti-kalyamitizvaH 'prAduH, prakAze' tataH | prakAzaprabhAtAyAM pragaTAharmukhAyAM rajanyAM phullotpalaM-vikasitapanaM taca kamalazca kRSNasAramRgastayoH komalaM akaThoraM dalAnAM nayanayozconmIlitamunnidratA yasmin, atha rajanIvibhAtAnaMtaraM 'dIrghatvamArSatvAt pANDure zukleprabhAte, raktAzokasya prakAzaH prabhA, kiMzukaM-palAzapuSpaM,zukamukhaM,guJjAI cetidvandhasteSAM rAgastathA bandhujIvakaM ca puSpavizeSaH, pArApatasya caraNau nayane ca, parabhRtasya-kokilasya surakta suzabdena kopAviSTatvopalakSaNAtkopArakta locane ca, japAkusumarAzizca, hiMgulakanikarazca tato bandaH / etebhyo' Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 48 tirekeNa Adhikyena retatti rAjamAnaH san sadRzaH kamalAkareSu-padmotpattimatsu hRdAdiSu khaMDAni padmavanAni teSAM vibodhake vikAzake utthite-ugate sUre-ravau sahasraraimau dinakare tejasA jvalati sati tasya ca karAH kiraNAsteSAM prahAro'bhighAtastenAparAddhe vinAzite aMdhakAre paharanti prAkRtatvAt hrasvaH / bAlAtapakuGkumena khacite iva piJjarite iva jIvaloke zayanIyAdabhyutiSThati // 60 // sayaNijjAo abbhuTThittA pAyapIDhAo paccAruhai, paccoruhittA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uva - gacchai, uvAgacchittA aTTaNasAlaM aNupavisai, aNupavisittA aNegavAyAmajoggavaggaNavAmaddaNamalajuddhakaraNehiM saMte parissaMte, sayapAgasahassapAgehiM sugaMdhavaratillamAiehiM pINaNijjehiM dIvaNijjahiM mayaNijjehi biMhaNijjehiM dappaNijjehiM saviMdiyagAyapalhAyANijjehiM abbhaMgie samANe, tillacammaMsi niuNehiM paDipunnapANipAyAsu kumAlakomalatalehiM abhaMgaNaparimaddaNuvvalaNakaraNaguNanimmAehiM cheehiM dakkhehiM paTThehiM kusalehiM mehAvIhiM jiyaparissamehiM purisehiM aTThisuhAe maMsasuhAe tayAsuhAe romasuhAe caubvihAe suhaparikkamaNAe saMvAhaNAe saMbAhie samANe, avagayaparissame aTTaNasAlAo paDinikkhamai paDinikkhamittA || 61 // pradIpikA 48 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAyapIDhAo ityAdito..........nikkhamittetyantam / tatra aTTaNa-anazAlA-vyAyAmazAlA,anekAni | vyAyAmAni vyAyAmanimittaM yAni yogyAdIni tAni, tatra yogyA ca guNanikA,valgana-collalanaM, vyAma| Ina-anyonyaM bAhAdyaGgamoTanaM, mallayuddha pratItaM, karaNAni-aGgabhaGgavizeSAstaiH zrAntaHsAmAnyena, parizrAnto'GgapratyaGgApekSayA / sayapAgatti-zatakRtvo yatpakvamaparAparauSadhIrasena saha, zatena vA kArSApaNAnAM yatpakvaM | tacchatapAkaM evaM sahasrapAkamapi / sugandhavaratailAdibhirAdizabdAt ghRtakarpUrajalAdigrahaH kiMbhUtaiH ? || | prINanIyaiH-rasarudhiradhAtusamatAkAribhiH, dIpanIyairagnijananaiH,madanIyaiH-kAmavarddhanaiH, bRhaNIyaiH-mAMsopacaya kAribhiH, darpaNIyairvalakara, sarvANIndriyANi gAtrANi prahlAdayantIti tairabhyaGgaH kriyate sma yasya so'bhya| GgitaH san, tatastailacarmaNi tailAbhyaktasya sambAdhanAkaraNAya yacarmatulikopari kaDanaM tattailacarma tatra | saMbAdhitaH sanniti yogaH / kairityAha-puruSaiH kathambhUtaiH? nipuNairupAyakuzalaiH, pretipUrNAnAM pANipAdAnAM sukumAlakomalAnyatimRdUni talAni yeSAM taiH, abhyaGganaparimaInohalanAnAMpratItArthAnAM karaNe ye guNAsteSu / nimtaiH sadabhyastaiH chekaiH-avasaraH dvisaptatikalAjJairvA, dakSaiH-avilambitakAryakAribhiH, praSTairvAgmi-12 bhiragragAmibhirvA, kuzalaiH sAdhubhiH saMbAdhanAkarmaNi, medhAvibhirapUrvajJAnagrahaNazaktiniSThaH, jitaparizramaH, anyAM sukhahetutvAdasthisukhA tayA evaM zeSANyapi padAni |sukhaa-sukhkaarinnii parikarmaNAzuzruSA tayA, tasyAzca bahuvidhatvAt katamayetyAha saMbAdhanayA-saMvAhanayA vA vizrAmaNayA apagata prishrmH|61 / 1 atra subodhikAyAM 'pratipUrNasya pANipAdasya' iti prayogo likhitaH 17 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchada, uvAgacchittA majjaNagharaM aNupAvasai, aNupavisittA samuttajAlAkulAbhirAme vicittamaNirayaNakuTTimatale ramaNijje nhANamaMDavaMsi, nANAmaNirayaNabhatticittaMsi nhANapIDhaMsi suhanisaNNe, puSphodaehi a gaMdhodaehi a uNhodaehi a suhodaehi a suddhodaehi a, kallANakaraNapavaramajjaNavihIe majjie, tattha kouasaehiM bahuvihehiM kallANagapavaramajjaNAvasANe pamhala-sukumAlagaMdhakAsAialUhiaMge ahayasumahagdhadUsarayaNasusaMvuDe sarasasurabhigosIsacaMdaNANulittagatte suimAlAvaNNagavilevaNe AviddhamaNisuvanne kappiyahAra-jhahAra-tisarayapAlaMbapalaMbamANakaDisuttasukayasohe piNaddhagevijje aMgulijjagalaliyakayAbharaNe varakaDagatuDiyarthabhiyabhUe ahiyaruvasassirIe kuMDalaujjoiANaNe mauDadittasirae hArutthayasukayaraiyavacche muddiyApiMgalaMgulie pAlabapalabamANasukayapaDauttarijje nANAmaNirayaNakaNagavimalamaharihaniuNovaciyamisimisiMtaviraiyasusiliTThavisiTTalaThThaAviddhavIrakhalae kiM bahuNA ?kapparukkhaeviva alaMkiyavibhUsie nariMde, sakoriTamaladAmeNaM chattaNaM dharijjamANeNaM seavaracAmarAhiM uddhabbamANIhiM maMgalajayajayasaddakayAloe Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNegagaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramAiMbiyakoDabiyamaMtimahAmaMtigaNagadovAriyaamaJcaceDapI DhamadanagaranigamaseDiseNAvaisatthavAhadayasaMdhivAlasaddhiM saMpaviDe dhavalamahAmehaniggae iva gahagaNadipaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasivva piyadaMsaNe nakhaI nariMde nakhasahe narasIhe abbhahiyarAyateyalacchIe dippamANe majjaNagharAo paDinikkhamai paDinikkhamitA // 62 // jeNe vetyAdito.......paDinikkhamittetyantam / tatra samutta-samuktena-muktAphalayuktena jAlena-gavA- | | kSeNAkulo vyApto'bhirAmazca yaH snAnamaNDapastatra, vicitramaNiratnAbhyAM-kuSTimatalaM-baddhabhUryatra, puSpo| daka:-puSparasamitrairudakaiH,gandhodakaiH-zrIkhaMDAdirasamiH , uSNodakaragnitatodakaiH, zubhodaikaH-pavitrasthAnA | nItaiH sukhodakairvA nAtyupNaiH, zuddhodakaiH-svabhAvanirmalaiH / kathaM majjitaH ? ityAha-tatthatti-tatra snAvasare | kautukAnAM rakSAdInAM zataiH kalyANAni kAyatyAkArayati kalyANakaM yatpravaramajjanaM tasyAvasAne pakSmalA-pakSma| vatI ata eva sukumAlA gandhapradhAnA kASAyikA-kaSAyaraktazATikA tayA lUSitamahaM yasya / ahaya-ahataM| malamUSakAdyanupadrutaM, sumahAya-bahumUlyaM yad dRSyaratna-pradhAnavastraM tena susaMvRtaH parigataH yahA suSTu | saMghRtaM parihitaM yena / sarasasurabhigozIrSacandanenAnulisaM gAtraM yasya / zucinI-pavitre mAlA al ca-puSpamAlA varNakavilepanaM ca-maNDanakRskuGkumAdivilepanaM yasya / AvidyAni-parihitAni maNisuva Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa rNAni yena, na dhAtvantaramayaM bhUSaNamastItyarthaH / kalpito - vinyasto hAro'STAdazasariko'rddhahAro - navasarikastrisarikaM ca pratItaM yasya sa tathA prAlambo - muktAmayaM jhumbanakaM pralambamAno yasya, kaTisUtreNa kavyAbharaNena suSThukRtA zobhA yasya, tataH padatrayakarmadhArayaH / yadvA kalpitahArAdibhiH sukRtA zobhA yasya, pinaddhAni - parihitAni graiveyakAni kaNThakAkhya-grIvAbharaNAni yena, aGgulIyakAni - aGgulyAbharaNAnyurmikAH lalItAni - zobhAvanti kacAbharaNAni ca puSpAdIni yasya, varakaTakaTikaiH pradhAnahastAbharaNa - vAhrAbharaNaiH stambhitAviva bhUjau yasya, adhikarUpeNa sazrIkaH - sazobhaH, kuNDalodyotitAnanaH, mukuTadIsaziraskaH, hAreNAvastRtamAcchAditaM tenaiva suSThukRtaratikaM ca vakSo yasya, mudrikAH-saratnAnyaGgulyAbharaNAni tAbhiH piGgalA aGgulayo yasya, pralambena - dIrgheNa pralambamAnena ca sukRtaM paTenottarIyamuttarAsaMgo yena, nAnAmaNikanakaratnaivamalAni mahArhANi nipuNena zilpinA uviyanti parikarmitAni misimisititti dedIpyamAnAni viracitAni - nirmitAni suzliSTAni susandhIni viziSTAnyanyebhyo vizeSavanti laSTAni-manoharANi AviddhAni - parihitAni vIravalayAni yena, kiMbahunA varNiteneti zeSaH / kalpavRkSa ivAlaGkRto dalAdibhirvibhUSitazca phalAdibhiH kalpavRkSo, rAjA punaralaMkRto mukuTAdibhivibhUSitA vastrAdibhiH / sakoriMTa - koriNTakaH - puSpavRkSajAtistatpuSpANi mAlAnteSu zobhArtha dIyante pradIpikA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti sakoriNTAni mAlyadAmAni - puSpasrajo yatra, mAlyAni puSpANi dAmAni - mAlAH / chatreNa priyamANena zvetacAmarairudhyamAnaiH ' cAmarasya klIvatve strItvaM gauDamatena ' maGgalabhUtA jayazabdaH kRto janenAloke-darzane yasya / aneke ye gaNanAyakAH- prakRtimahattarAH, daNDanAyakAH- tantrapAlAH, rAjAno mANDalikAH, IzvarA - yuvarAjAno'NimAdiyuktA vA, talavarA - nRpadasapaTTabandhAH, mADambikA:- chinnamaMDabAdhipAH, kauTumbikAH - katipayakuTumbasvAmino 'valagakAH - grAmamahattarA vA, mantriNaH - sacivAH, mahAmantriNo- mahAmAtyA mantrimaNDalapradhAnAH, gaNakAH- jyotiSikA bhANDAgArikA vA, dovArikA:- pratIhArAH, amAtyA-rAjyAdhiSThAyakAH, ceTA:- dAsAH, pIThamardA-AsthAne AsannAsannasevakAH vayasyAH ityarthaH vezyAcAryA vA, nAgarA - nagaravAsiprakRtayo rAjadeyavibhAgAH, nigamA:- kAraNikA vaNijo vA, zreSThino-mUrdhni lasallakSmIkasvarNapaTTAH, senApatayazcaturaGgasainyezAH, sArthavAhAdUtAzca pratItAH, sandhipAlA - rAjyasandhirakSakAH, eSAM indrastatastaiH 'iha ca tRtIyAbahuvacanalopazcAtra' sArddhaM na kevalaM tatsahita eva api tu 'saM iti' samantAt parivRttaH narapatirmajjanagRhAtpratiniSkrAmatIti sambandhaH / kimbhUtaH ? priyadarzanaH ka iva dhavalamahAmeghanirgata iva zazI tathA sasivvantiyato'nyatra sambandhAd grahagaNadIpyamAnaRkSa-tAraka- gaNAnAM madhye iva vartamAna: narapatirnarANAM patI rakSitA, narendro - nareSvaizvaryAnubhavanAt, naravRSabho - rAjyadhurAdharaNAt, narasiMhaH - zauryAtizayAt, 1 subodhikAyAM 'yuvarAjA:' iti prayogaH 18 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA abhyadhikarAjatejolakSmyA dIpyamAnaH // 62 // jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNaMsi puratthAbhimuhe nisIai, sIhAsaNaMsi puratthAbhimuhe nisIittA // 63 // - jeNeva ityAdito...........nisIittatyantam // 63 // appaNo uttarapuratthime disIbhAe aTTha bhaddAsaNAI seyavatthapaJcutthayAI siddhatthayakayamaMgalovayArAI rayAvei, rayAvittA appaNo adUrasAmaMte nANAmaNirayaNamaMDiyaM ahiapicchaNijja mahagyavarapaTTaNuggayaMsaNhapaTTabhattisayacittatANaM IhAmiausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiMnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM abhiMtariaM javaNiaM acchAvei, aMcchAvittA nANAmaNirayaNabhatticittaM attharayamiumasUragotthayaM seyavatthapancutthayaM sumauyaM aMgasuhapharisagaM || visihaM tisalAe khattiyANIe bhaddAsaNaM syAvei, rayAvittA koDaMbiyapurise saddAvei sadAvittA evaM vayAsI // 64 // appaNo ityAdito.........vayAsItyantam / tatra zvetavastreNa pratyavasRtAnyAcchAditAni / kRtaH Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthakaH pradhAno maGgalArthamupacAra:-pUjA yeSu 'prAkRtatvAt kRtazabdasya madhye nipaatH| dUraM-viprakRSTaM sAmanta-samIpam tayorabhAve nA'tidUre nAtisamIpe ityarthaH yavanikAmAJchAyatIti smbndhH| nAnAmaNiratna maNDitA, adhikaM prekSaNIyAm , maharcA cA'sau vare pattane-vastrotpattisthAne udgatA ca vyutA varapahanAdA-pradhAnaveSTanakAdudgatA-nirgatA, sUkSmapaTTasUtramayo bhaktizatacitrasnAnalAtako yasyAM, ihAmRgAdi prAgvat / AsthAnazAlAyAM abhyantarabhAgatinIm yavanikAm-kANDapaTIma AkarSayatyAyatAm kArayatItyarthaH / nANA prAgvat / AstarakeNa pratItena mRdumasUrakena cAvastRtam , zvetavastreNa pratyavastRtam-uparyAcchAditam sumRdukam-komalamataevAGgasya sukhaH-sukhakArI sparzo yasya / viziSTaM zobhanam // 64 // khippAmeva bho devANuppiyA ! aDhaMgamahAnimittasuttatthadhArae vivihasatthakusale suviNalakkhaNapADhae saddAveha, naeNaM te koDaMbiyapurisA siddhattheNaM ranA evaM vuttA samANA haTThatuTTha jAva hiyayA karayala jAva paDisuNaMti pADasuNittA // 65 // khippAmevetyAditaH...........paDisuNittetyantam / aSTAGgamaSTAvayavamaGgaM svapnaM svaraM caiva bhaumaM vyaJjanalakSaNe, utpAdamaMtarikSaM ca nimattaM smRtamaSTadhA // 1 // ityaGgAyaSTadhA, yanmahAnimittaM parokSArthapratipattikAraNajJApakaM zAstra tasya yo sUtrArthoM to dhArayanti Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA paThanti vA tayorvA pAragA ye te anena pAThavayaM vyAkhyAta-dhArae pAThae pArae iti / hatuvRtti yAvatka- raNAt...........cittamANaMdiA ityAdi dRzyam / karayalatti yAvatkaraNAt...........pariggahiamityAdi..........evaM devo tahatti aNAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNati ti pratizRNvanti abhyupagacchanti | zeSaM prAgvat // 6 // siddhatthassa khattiyassa aMtiAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA kuMDaggAma nagaraM majjhaM majheNaM jeNeva suviNalakkhaNapADhagANaM gehAiM teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA suviNalakkhaNapADhae saddAveti // 66 // siddhatthassetyAditaH..........sahAveMti ityantam / sugama // 66 // taeNaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiassa koDaMbiapurisehiM sadAviyA samANA haTTatuTTha jAva hayahiyayA pahAyA kayabalikammA kayakouamaMgalapAyacchittA suddhapAvesAI maMgalAI vatthAI pavarAI parihiA appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA siddhatthayahariAliyA kayamaMgalamuddhANA saehiM saehiM gehehito niggacchaMti, niggacchittA khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majhaM majheNaM jeNeva siddhatthassa rano bhavaNavaskhaDiMsagapaDiduvAre teNeva uvAgacchaMti, uvA. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gacchittA bhavaNavaravaDiMsaMgapaDiduvAre egao milaMti, milittA jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAggacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiaMjAva kaTTa siddhatthaM khattiyaM vijaeNaM vadAveti // 67 // taeNaM te ityAdito....... ...vaddhAti ityantat / tatra vyAnAnantaraM kRtaM balikarma svagRhe devAnAM yaH, kRtAni kautukAni-mapItilakAdIni maGgalAni tu siddhArthakadadhidUrvAkSatAdIni tAnyeva prAyazcittAni duHsvapnAdividhvaMsArthamavazyakaraNIyatvAcaiste / zuddhAtmanaH snAnazucokatAGgAH vesAiMti-veSe sAdhUni R veSyANi yahA zuddhAnica tAni pravezyAni ca-rAjasabhApravezocitAni ca maMgalyAni-male sAdhUni vastrANi, pravarANi parihitAni-nivasitAni, alpaiH stokaiH mhaadhurvhumuulyairaabhrnnairlNkRtshriiraaH| siddhArthakAH-sarSapAH, haritAlikA-dUrvA kRtA maGgalArtha mUIni yaiH / svakebhyaH svakebhyaH AtmIyebhyaH / AtmIyebhyaH ityarthaH / bhavanavareSu-saudheSvavataMsaka iva-zekharaka iva bhavanavarAvataMsakastasya pratibAremUlabAre-samIpadvAre / egao milaMti tti samudAyIbhUya sammatIbhavanti na punarasaMbaddhAH / yataHyatra sarve'pi netAraH, sarve pnndditmaaninH| sarve mahatvamicchanti, tavRndamavasaditi // 1 // raajnyo-mntripriikssitshyyaikshaayyvlgkpnycshtiivt| tadyathA-kasyacidrAjJo'saMbaddhabhaTapaJcazatI 19 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa sevaarthmaayyo| mantriNA parIkSArtha zayyaikA zayanAya preSite cAnyonyaM vivadamAnAH madhye muktvA | pradIpikA suptAH / prAtastavyatikaraM jJAtvA rAjJA nirbhaya' niSkAsitAH // 67 // [iti tRtIyaM vyAkhyAnaM ] [atha caturthaM vyAkhyAnaM] taeNaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhattheNa snA vaMdiapUiasakkAriasammANiA samANA patte patte punvannatthesu bhaddAsaNesu nisIyaMti // 68 // ___taeNaM te ityAdito...........nisIyantItyantam / tatra vanditAH-sadguNotkIrtanena, pUjitA:-puSpaphalavastrAbharaNAdinA, satkAritAH-abhyutthAnAdinA, sanmAnitA-AsanadAnAdinA / samANa stisantaH, pUrvanyasteSu bhadrAsaneSu // 68 // taeNaM siddhitthe khattie tisalaM khattiyANiM javaNiyaMtariyaM ThAvei, vittA puSphaphalapaDipu. NNahatthe pareNaM viNaeNaM te suviNalakkhaNapADhae evaM vayAsI // 69 // ___taeNamityAdito...........vayAsItyantam / tatra puSpaphalaiH-sahasrapatranAlikerAdibhiH pratipUrNI IN | hastau yasya, yataH Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riktapANirna pazyecca, rAjAnaM daivataM gurum , nimittajJaM vizeSeNa phalena phalamAdizet // 1 // zeSaM sugama // 69 // evaM khalu devANuppiA ! ajja tisalA khattiANI taMsi tArisagaMsi jAva suttajAgarA ohIramANI oharimANI ime eyAkhve urAle cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA // 70 // evaM khalu ityAdito..........paDibuddhetyantam / spaSTaM // 70 // taM jahA-gayavasaha' gAhA taM eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM devANuppiyA ! urAlANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 71 // taMjaretyAdito..........bhavissaItyantam sugama // 71 // tae Na te sumiNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiyassa aMtie eyamaDhaM socA nisamma hatuTTha jAva hayahiyayA te sumiNe ogiNhati ogiNhittA IhaM aNupavisaMti, aNupavisittA annamanneNa saddhiM saMcAleMti, saMcAlittA tasiM sumiNANaM laddhaya gahiyaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTThA ahigayaTThA siddhatthassa raNNo purao sumiNasatthAI uccAremANA uccAremANA / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpikA siddhatthaM khatiyaM evaM vayAsI // 72 // tae Na te ityAdito..........evaM vayAsItyantam / tatra saJcAleti saMlAveMti tti cobhayorapi pAThe saMvAdayanti paryAlocayanti ityarthaH / labdhArthAH-svataH gRhItArthAH parAbhiprAyagrahaNAt / pRSTArthAH | saMzaye sati prsprtH| tata eva vinizcitArthAH ata eva cAbhigatArthAH-sAmastyena jnyaataarthaaH| | siddhArthasya rAjJaH puraH svapnazAstrANyuccaranta uccaranta evaM vadanti, tatra svapnazAstrANyevaM yathA| anubhUtaH1zrutoradRSTaH3prakRtezca vikArajaHsvabhAvataH samudbhUta5zcintAsantatisambhavaH6 // 1 // | devatAdyupadezotthaH 7dharmakarmaprabhAvajaH 8 / pApodrekasamutthazca 9 svapnaH syAnnavadhA nRnnaaN||2||yugmN | prakArairAdimaiH SaDbhirazubhazca zubho'pi ca / dRSTo nirarthakaH svapnaH, satyastu tribhiruttaraiH // 3 // | rAtrezcatuSu yAmeSu, dRSTaH svapnaH phlprdH| mAsaiAdazabhiH SaDbhi-stribhirekena ca kramAt // 4 // nizAntyaghaTikAyugme, dazAhAt phalati dhruvam / dRSTaH sUryodaye svapnaH, sadyaH phalati nishclm||5|| all mAlAsvapno'hni dRSTazca, tathAdhivyAdhisambhavaH / malamUtrAdipIDotthaH svapnaH sarvo nirarthakaH // 6 // dharmarataH samadhAturyaH sthiracitto jitendriyaH sadayaH / prAyastasya prArthitamartha svapnaH prsaadhyti||7|| na zrAvyaH kusvapno, gurvAdestaditaraH punaH shraavyH| yogyazrAvyAbhAve,gorapi karNe pravizya vdet|| Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTaM dRSTvA svapnaM, na supyate nApyate phalaM tasya / neyA nizApi sudhiyA, jinarAjastavana sNstvtH||9|| svapnamaniSTaM dRSTvA,supyAt punarapi nizAmavApyApi naitat kathyaM kathamapi, keSAMcit phalati na sa tasmAt pUrvamaniSTaM dRSTvA, svapnaM yaH prekSate zubhaM pazcAt / sa tu phaladastasya bhavet, draSTavyaM tadvAdiSTe'pi 11 yastu pazyati svapnAntarnRpatiM kuJjaraM hayaM / svarNa vRSabhaM gAM ca kuMTumbaM tasya varddhate // 12 // tAmbuladadhivastraizca zaGkhamauktikacandanaiH / jAtivatkula kundaizca dRSTairdhAnyadhanAgamaH // 13 // AruDhaH zubhramibhaM, nadItaTe zAlibhojanaM kurute / bhuGkte bhUmImakhilAM, sa jAtihIno'pi dharmadhanaH 14 kRSNaM kRtsnamazastaM muktvA govaajiraajgjdevaan| sakalaM zuklaM ca zubhaM, tyaktvA karpAsalavaNAdIn 15 devasya pratimAyA yAtrAsnapanopahArapUjAdIn / yo vidadhAti svapne tasya bhavet sarvato vRddhiH 16 duHsvapne devagurUn, pUjayati karoti zaktitazca tapaH / satataM dharmaratAnAM duHsvapno bhavati susvapno 17 " itthI vA puriso vA suviNaMte egaM mahaMtaM khIrakuMbhaM vA, (dahikuMbhaM vA,) ghayakuMbhaM vA, mahukuMbhaM vA, pAsamANe pAsaha upADemANe uppADeha uppADiamiti appANaM mannaha takkhaNameva bujjhai, teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva aMtaM karei / itthI vA puriso vA suviNaMte evaM hiraNNarAsiM vA suvaNNa 20 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa- pradIpikA rAsiM vA rayaNarAsiM vA vayararAsiM vA pAsamANe pAsai durUhamANe durUhaha, durUdamiti appANaM mannai takkhaNameva bujmai teNeva bhaggahaNeNaM jAva aMtaM karei / itthI vA puriso vA ega mahaMta rayayarAsiM vA, tauarAsiM vA, taMvarAsiM vA, sIsagarAsiM vA pAsamANe pAsai, durUhamANe durUhai, durUDhaM appANaM mannar3a takkhaNameva bujjhai ducceNaM bhavaggahaNeNa sijhai bujhai jAva aMtaM karei / itthI vA puriso vA jAva suviNate egaM mahaMtaM bhavaNaM savvarayaNamayaM pAsamANe pAsai, aNupavisamANe aNupavisai, aNupavilu appANaM mannai, takkhaNameva bujjhai teNeva bhavaggahaNeNaM jAva aMtaM karei (bha 581) // 72 // evaM khalu devANuppiyA ! amhaM sumiNasatthe bAyAlIsaM sumiNA, tIsaM mahAsumiNA, bAvattari savvasumiNA diTThA / tattha NaM devANuppiyA ! arahaMtamAyaro vA, cakkavaTTimAyaro vA, arahaMtaMsi vA, cakkaharaMsi vA, gambhaM 400 vakkamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime cau- 1 dasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti // 73 // evaM khalu ityAdita.........paDibujhaMtItyantam / tatra sumiNatti-sAmAnyaphalA mahAsumiNatti| mahAphalAH garbha vyutkrAmati utpadyamAne // 7 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM jahA-gayavasahagAhA // 74 // vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi gambhaM vakamamANaMsi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare satta mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti // 75 // baladevamAyaro vA baladevaMsi gambhaM vakamamANasi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare cattAri mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti // 76 // maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gambhaM vakamamANaMsi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayaraM egaM mahAsumiNaM pAsittANaM paDibujhaMti // 77 // taM jahetyAdito........paDibujjhatItyantam / sUtracatuSTayI spaSTA / / 74 / 75 / 76 / 77 // ime ya NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiANIe cauddasa mahAsumiNA diTThA / taM urAlA NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diThThA, jAva maMgalakAragANaM devANua ppiyA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, taM jahA-atthalAbho devANuppiyA ! bhoga Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA lAbho devANuppiyA ! puttalAbho devANuppiyA ! sukhalAbho devaNuppiyA ! rajjalAbho devANuppiyA ! evaM khalu devANuppiyA ! tisalA khattiANI navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM addhaTThamANaM rAiMdiyANaM viikaMtANaM tumheM kulakeuM, kuladIvaM, kulapavvayaM, kulavaDiMsayaM, kulatilayaM, kulakittikaraM, kulavittikara, kuladiNayaraM, kulAdhAra, kulanaMdikaraM, kulajasakara, kulapAyavaM, kulataMtusaMtANavivaddhaNakara, sukumAlapANipAyaM, ahINapaDipunnapaMciMdiyasarIraM, lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM, mANummANappamANapaDipunnasujAyasavvaMgasuMdaraMga, sasisomAkAraM, kaMtaM piyadaMsaNaM, surUvaM, dArayaM payAhisi // 78 // ime ya NamityAdito.....payAhisItyantam prAgvat // 78 // se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamitte jobvaNagamaNuppatte sUre vIre viikate / / vicchinnavipulavalavAhaNe cAuraMtacakavaTTI rajjavaI rAyA bhavissai / jiNe vA telukanAyage dhammavaracAuraMtacakavaTTI // 79 // 'jchu-rnmdzjo-jr-r-r- Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se vi ya NaM ityAditaH.........cakkavaTItyantam / tatra jino vA trailokyanAyako dharmavaracAturanta cakravartI / tatra caturdazasvapnAnAM pRthaka phalaM tvevaM-'gajena vizvazauNDIro, dharme dhUyoM vRSeNa | tu / siMhena nirbhayaH sUraH zriyA vizvazriyAzcitaH // 1 // sajA mUrdhApari satAM, zazinA nayanAmRtaM / / sUryeNa tamasA hartA, kulottaso dhvajena tu // 2 // kuMbhena guNasaMpUrNaH, sarasA vizvatApahRt / vArDinAdhika | gambhIro, vimAnena surAzritaH // 3 // mahArho ratnapujena, dIpto nighUmavahninA / caturdazarajjulo| kasvAmI bhAvI tavAGgajaH // 4 // 79 // taM urAlA NaM devANuppiyA! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, jAva Arugga-tuTThi-dIhAukalANa-maMgala-kAragA NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA // 8 // tae NaM siddhatthe rAyA teMsi suviNalakkhaNapADhagANaM aMtie eyamaDhe socA nisamma haTTatuTTha jAva hiyae karayala jAva te suviNalakkhaNapADhae evaM vayAsI // 81 // taM urAlANamityAdito.........vayAsItyantama / sUtradvayaM prAgvat // 80 // 81 // evameyaM devANuppiyA! tahameyaM devANuppiyA! avitahameyaM devANuppiyA ! icchiyameyaM devANuppiyA ! paDicchiyameyaM devANuppiyA ! icchiyapaDicchiyameyaM devANuppiyA ! sacce NaM esamaTe se jaheyaM tubbhe Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa vayaha tti kaTTha te sumiNe samma paDicchai, paDicchittA te suviNalakkhaNapADhae viuleNaM asaNeNaM padIpikA puSpha-vattha gaMdha-mallAlaMkAreNaM sakAraI, sammANei, sakAritA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalai dalaittA paDivisajjei // 82 // ___ evameyamityAditaH.........paDivisajjeItyantam / tatra tAn svapnalakSaNapAThakAn vipulenAza- IAS nena-zAlyAdinA puSpANyagrathitAni, gaMdhA-vAsAH, mAlyAni-prathitapuSpANi, alaGkAro-mukuTAdisteSAM samAhArabandastena satkArayati-pravaravastrAdinA / sanmAnayati-tathAvidhavacanAdiprati|| ptyaa| jIvikAImAjanmanirvAhayogyaM zeSa sugama // 82 // | taeNaM se siddhatthe khattie sIhAsaNAo abbhuTei, abbhuTTittA jeNeva tisalA khattiyANI javaNiyaMtariyA teNeva uvAggacchai, uvAgacchittA tisalaM khattiyANiM evaM vayAsI // 83 // evaM khalu devANuppie ! suviNasatthaMsi bAyAlIsaM sumiNA tIsaM mahAsumiNA jAva egaM mahAsumiNaM pAsittA NaM paDibujhaMti // 84 // ime a NaM tume devANuppie ! cauddasa mahAsumiNA diTThA, taM urAlANaM tume jAva jiNe vA telukanAyage dhammavaracAuraMtacakavaTTI // 85 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taeNaM sA tisalA eyamaDheM socA nisamma haTTatuTTha jAva hayahiyayA karayala jAva te sumiNe samma paDicchai paDicchittA // 86 // siddhattheNaM rannA anbhaNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittAo bhadAsaNAo abbhuDhei, abbhudvittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sae bhavaNe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA sayaM bhavaNaM aNuppaviTThA // 87 // taeNamityAdita......aNupaviTeti yAvat / paJcasUtrI spaSTA 83-84-85-86-87 // jappamiiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre tasi rAyakulaMsi sAharie, tappabhiI ca NaM bahave vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajaMbhagA devA sakvayaNeNaM se jAiM imAI purA porANAI mahAnihANAI bhavaMti, taM jahA-pahINasAmiyAI, pahINaseuyAI, pahINagottAgArAI, ucchinnasAmiyAI ucchinnaseuyAI, ucchinnaguttAgArAI, gAmA-gara-nagara-kheDa-kabbaDa-maDaMba-doNamuha-paTTaNA-sama-saMbAhasannivesesu, siMghADaesu vA, tiesu vA, caukkesu vA, caccaresu vA, caummuhesu vA, mahApahesu vA, gAmaTThANesu vA, nagarahANesu vA, gAmaniddhamaNesu vA, nagaraniddhamaNesu vA, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 58 AvaNesuvA, devakulesuvA, sabhAsu vA, pavAsu vA, ArAmesu vA, ujjANesu vA, vaNesu vA, vaNasaMDesu vA, susANa-sunnAgAra-giri-kaMdara saMti-selo caTThANa-bhavaNa-gihesu, vA saMnikkhittAIM ciTTheti tAI siddhattharAyabhavaNaMsi sAharaMti // 88 // jappabhii ca NamityAdito...... sAharaMtItyantam / tatra vaizramaNasya kuNDamAyattatAM dhArayanti ye te tiryaglokavAsino jRmbhakAstiryagjRmbhakAH devAH zakravacanena zakreNa vaizramaNaAdiSTaH tena caitetyarthaH / se- atha purA - pUrva pratiSThitatvena purANAni - cirantanAni purApurANAni mahAnidhAnAni / prahINAH svalpIbhUtAH svAmino yeSAM taani|evN sektAraH - secakAH dhanakSesAraH / prahINase tukAni vA setuH mArgaH / prahINaM viralIbhUtaM mAnuSaM gotrAgAraM yeSAM tatra gotraM - dhanasvAmino'nvayo, agAraM gRha, evamucchinnAH- sarvathAkSINAH svAmino yeSAmityAdi prAgvat / grAmAH - kr| digamyAH AkarAH - svarNAdyutpattibhUmayaH, naiteSu karo'stIti nagarANi, kheTAni - dhUloprAkAropetAni, karbaTAni-kunagarANi, maDambAni - sarvato'rDayoja - nAtparAtosvasthitagrAmANi, droNamukhAni-yatra jalasthalapAthau staH / pattanAni yeSu jalasthalapathayAranyatareNa paryAhArapravezaH, AzramAH - tIrthamunisthAnAni, saMvAhAH - samabhUmau kRSiM kRtvA yeSu durgabhUmiSu dhAnyAni kRSIbalAH saMvahanti rakSArtha, sannivezA:- sArthakaTakAdestato dvandvasteSu / zRGgATakaM zRGgATakAkAraM trikoNaM sthAnaM trikaM yatra rathyAtrayaM milati / catuSkaM - patra rathyAcatuSkaM milati / catvaraM bahurathyApAtasthAnaM, caturmukhaM pradIpikA 58 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catura devakulAdiH, mahApatho rAjamArgaH, grAmasthAnAni-zUnyaprAmA, nagarasthAnAni-nagarodasitabhuvaH, grAmanirddhamanAni-grAmajalanirgamAH khAlamiti prasiddhAH, evaM nagaraniImanAni, ApaNA-haTAH, devakulAni-yakSAdigRhANi, sabhA-janopavezasthAnAni,prapAH-pAnIyazAlAH, ArAmA:-latAgRhAdikrIDAsthA| nopetAH,udyAnAni-yeSu sacchAyapuSpaphalavRkSeSu udyAnikayA gamyate, vanAni-ekajAtIyavRkSANi,vanakhaNDA| ni-anekajAtyuttamavRkSANi,zmazAnaM, zUnyAgAraM-zUnyagRhaM, girikandarA-guhA, zAntigRhAH-zAntikasthA| nAni / saMdhi tti pAThe tu sandhigRha-bhittyorantarAle prachannasthAnaM, zailagRhaM-parvatamutkIrya yatkRtaM,upasthAnagRha-AsthAnamaNDapaH, bhavanagRhAH-kuTumbikavasanasthAnAni tataH zmazAnAdInAM dvandaH / saMnikhittAI ti samyag nikSiptAni / sAharaMti tti-pravezayanti // 88 // . jaM syaNiM ca Na samaNe bhagavaM mahAvIre nAyakulaMsi sAharie taM syaNi ca NaM nAyakulaM hiraNNeNaM vaDDitthA, suvaNNeNaM vaDDitthA, dhaNeNaM dhanneNaM rajjeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM kuTThAgAraNaM pureNaM aMteuraNaM jaNavaeNaM jasavAeNaM vADDitthA, vipuladhaNa-kaNaga-rayaNa-maNi-motiya-saMkha-sila-ppavAla-rattarayaNa-mAIeNaM saMtasArasAvaijjaNaM pIisakkArasamudaeNaM, aIva aIva abhivaDDitthA, taeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiUNaM ayameyA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa rUve anbhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA // 89 // jaM rayaNimityAditaH...... samuppajityetyantam / tatra, hiraNyaM rUpyamaghaTitasvarNamityanye suvarNaghaTitaM / dhanaM gaNimAdi caturddhA, tatra " gaNimaM jAiphalapupphaphalAI / dharimaM tu kuMkumaguDAI / mijjaM copaloNA / rayaNavatthAI paricchejaM" // 1 // dhAnyaM caturviMzatidhA yavazAlyAdi, rAjyaM - saptAGga, rASTradezaH, balaM caturaGga, vAhanaM - vesarAdi, kozo-bhANDAgAraM koSThAgAraM - dhAnyagRha, purAntaHpure prasiddhe, janapado lokaH / jasavAeNaM ti yazovAdaH - sAdhuvAdaH punarvipulaM dhanaM gavAMdi, kanakaM ghaTitAghaTitarUpaM, ratnAni - karketanAdIni maNayaH - candrakAntAdyAH, mauktikAni-zuktyAkAzAdiprabhavANi, zaGkhA-dakSiNA varttAH, zilA - rAjapaTTAdikAH, pravAlAni - vidrumAH, raktaratnAni - padmarAgAH, AdizabdAdvastrakambalAdiparigrahastena, etena kimuktaM bhavatItyAha- sadvidyamAnaM natvindrajAlasadRzaM yatsArasvApateyaM-pradhAnadravyaM tena / prItirmAnasI svecchA, satkAro - vastrAdibhirjanakRtastato dvandvastatsamudayastena / zeSaM spaSTaM // 99 // jappabhiriM ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gavbhattAe vakkaMte tappabhiIM ca NaM amhe hiraNNeNaM vaDDhAmo, suvaNNeNaM vadvAmo, dhaNeNaM jAva saMtasArasAvaijjeNaM pIisakkAreNaM aIva aIva abhivaDhAmo, taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa pradIpikA 59 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyANuruvaM guNNaM guNaniSphannaM nAmadhijjaM karissAmo vaddhamANu tti // 9 // jappabhiimityAdito.........vaddhamANu ti yAvat / tatra guNNaM tti guNebhyaH AgataM gauNaM, gauNazabdo'prAdhAnye'pyastItyAha-guNaniSpanna-pradhAnaM nAmaiva nAmadheyaM // 9 // 'taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mAuaNukaMpaNaTThAe nicale niphaMde nirayaNe allINapallINagutte yAvi hotthA // 91 // taeNamityAdito.........hotthetyantam / tatra mAturanukampanArtha kRpayA, mAtari vA'nukampA bhaktistadathai, mayi sandamAne mA mAtuH kaSTaMbhUyAditi, mAtari vA bhaktiranyeSAM vidheyatayA darzitA bhavatviti, nizcalacalanAbhAvAta, nispandaH-kiMcicalanasyApyabhAvAdataeva nirejano-niSkampaH, ata eva A-iSallIno'GgasaMyamanAt, prakarSeNa lInaH upAGgasaMyamanAt, ataeva guptaH-parispandanAbhAvAt, anotprekSA "ekAnte kimu moharAjavijaye mantraM prakurvaniva,dhyAnaM kizcidagocaraM viracayatyekaH parabrahmaNe.. kiM kalyANarasaM prasAdhayati vA devo vilupyAtmakaM, ruSa kAmavinigrahAya jananIkukSAvasau vaH zriye // 1 // tato vizeSaNakarmadhArayaH, cApIti samucaye // 91 // taeNaM tIse tisalAe khattiyANIe ayameyArUve jAva saMkappe samuppajjitthA / haDe me se Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA gambhe ! maDe me se ganbhe! cue me se gambhe ! galie meM se ganbhe ! esa me gambhe pubbi eyai, iyANiM no eyai tti kuTTa ohayamaNasaMkappA ciMtAsogasAgaraM saMppaviTThA, karayalapalhatthamuhI aTTajjhANovagayA bhUmIgayadiThiyA jhiyAyai, taM pi ya siddhattharAyavarabhavaNaM uvarayamuiMga-taMtI-talatAla-nADaijjajaNamaNujjaM dINavimaNaM viharai // 92 // taeNaM tIse ityAdito.........viharaItyantam / tatra haDe-hRto mama garbhaH kenaciddevAdinA ? mRtaH kAladharma prAptaH ? cyutaH-sajIvapudgalapiNDatAparyAyAtparibhraSTaH ? galito-dravatAmApayakSaritaH ? caturvapi padeSu kAkA vikalpapratipattiH / ejti-kmpte|ohy-uphtH-kaalussyklito manasi saGkalpo ysyaaH| cintayA-garbhaharaNAdidhyAnena yaH zokaH sa eva sAgarastatra sampraviSTA / karatale paryastaM nivezitaM mukhaM yayA, ArtadhyAnopagatA, bhUmigatadRSTikA-bhUmisammukhameva vIkSamANA, kiMkartavyajaDatayA dhyAyati / tathAhi-. yadi satyamidaM jajJe, garbhasyAsya kathaJcana / tadA nunamabhAgyAI bhUmau niHpunnykaa'vdhiH||1|| yadvAnahyabhAgyasya bhavane cintAratnaM tiSThati, na duHsthasya gehe nidhiHprAdurbhavati, na ca kalpatarurmarubhUmau prarohati, nahi ni:puNyatRSitapusAM sudhApAnecchA pUryAt / hA ghig daivaM ! kiM cakre tena vakreNa yansamUlamunmUlito manmanorathataruH, yabadU gRhIte datvA'pi netre, uhAlitaM nidhiratnaM pradAya, meroH Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For a | zRGgamAropya pAtitA'haM, pariveSyApyAkRSTaM bhojanabhAjanaM durdaivena, yahA mayA kimaparAddhamasya daivasyAtra bhave bhavAttare vaa| yadvA kiM karomi kva gacchAmi kasyAgre vA vadAmyaham / durvidagdhena daivena jagdhA dagdhA ca pApinA // 2 // . kiMvA'nena rAjyena, kiMvA kRtrimasukhairamIbhiH, kiM vA kusumazayyAzayanena, caturdazasvamasUci| tastrailokyapujitaM mutaratnaM vinA / re daiva ! mayi nirAparAdhAyAM kathaM vairaM vahasi ? .. dhik saMsAramasAraM dhig paryantAsukhAbhimukhaviSayAn, madhuliptakhaDgadhArA-lehanatulitAnaho lalitAn // 3 // yatA, mayA pUrvabhave kiM kRtaM duHkRtaM, yataHpasupakkhimANusANaM, bAlo jo vi hu vioyae pAyo / so aNavacco jAyai, aha jAyai to vivajijA // 4 // dudaivata re nighRNa ! niSkaruNAkAryasajja ! nirlajja ! / vigatAgasi mayi tatki, niSkAraNavairitAM vahasi // 5 // yadvAlamanRtadaivo-palammanairevamunmanA devI / dRSTA ziSTena sakhIjanena tatkAraNaM pRSTA // 6 // movAca sAzrulocanaracanA, niHzvAsakalitavacanena / kiM mandabhAgadheyA, vadAmi yajjIvitaM me'gAva // 7 // saravyo jaguratha re sakhi ! zAntamamaGgalamazeSamanyadiha / garbhasya te'sti kuzalaM, naveti vada kovide sapadi // 8 // sA moce garbhasya ca, kuzale kimakuzalamasti me sakhyaH / ityAdyuktvA mUrchA-mApannA patati bhUpIThe // 9 // zItalavAtaprabhRtibhirupacArairbahutaraiH sakhIbhiH / sA sammApitacaitanyo-ttiSThati vilapati ca punarevam // 10 // "gurue aNorapAre, rayaNanihANe asAyare patto / chiddaghaDo na bharijjai tA kiM doSo jalanihissa ? // 11 // Wign Wari Wal 23 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpikA aJiNOR patte vasaMtamAse, riddhiM pAvaMti sayalavaNarAI / janna karIre pattaM, tA kiM doSo vasantassa ? // 12 // uttaMgo saralatarU, bahuphalabhAreNa nimiasavvaMgo / kujjo phalaM na pAvai tA kiM doSo truvrss?"||13|| atha me maraNaM zaraNaM, kiM karaNaM viphalajIvitavyena / tat zrutvA vilalApa ca, sakhyAdikasakalaparivAraH // 14 // yatkiM cakre'smAkaM, svAminyA devatena durmatinA hA ! kuladevyaH kva gatA, yadudAsInAH sthitA yuyam // 15 // ityAdikaM prabhUtaM tathaiva kila kArayanti kulavRddhAH, zAntikapauSTikamantropayAcitAdoni kRtyAni // 16 // pRcchati ca devajJAna, niSedhayantyapi ca nATakAdIni / atigADhazabdaviracita-vacanAni nivArantyapi ca // 17 // rAjA'pi lokakalitaH, zokAkulito'janiSTa shissttmtiH| ki kartavyatvena ca, mUDhatvaM mntrinnHpraapuH||18|| ityevaM santi / taM pi ya siddhastha-tadapi siddhArtharAjabhavanaM uparataM nivRnaM mRdaMgatantrItalatAlaiH, prAgavyAkhyAtairnATakAyairnATakahitairjanaiH-pAtraiH / maNujjaM ti-manojJatvaM cArutA yasmAdata eva dInavimanaska viharatyAste // 9 // taeNaM se samaNe bhagavaM mahAvIre mAUe ayameyAsvaM anbhatthiyaM patthiyaM maNogayaM saMkappaM samuppannaM viyANittA egadeseNaM eyai, taeNaM sA tisalA khattiyANI haTTatuTTha jAva hayahiayA evaM vayAsI // 93 // taeNaM se ityAdito...........vayAsItyantam / tatra taM tathAvidhaM prAguktaM vyatikaramavadhinA'vadhArya prabhuzcintayati Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kiM kUrmaH kasya vA brumo, mohasya gatiridRzI / duSerdhAtorivAsmAkaM doSaniSpattaye guNAH // 1 // pramodAya kRtopyAsIdayaM khedAya me guNaH / nAlikerAmbhasi nyastaH karpUraH mRtaye yathA " // 2 // iti jJAtvA prabhurekadezenAGgalyAdinA ejati etaca yadbhagavatA mAturanukampAyai kRtamapi tasyA evAdhRtitayA paryaNasIt / tattvAgAminIkAle kAladoSAd guNA'pi vaiguNyAya kalpsyate iti sUcanArthamiti vRddhAH / tataH svagarbhasya kuzalamavadhArya saharSA trizalA evamavAdIt / / 93 / no me gavhaDe, jAva no galie, me ganbhe puvviM no eyai, iyANiM eyai, tti kaTTu haTTha jAva hayahiyayA evaM vA viharai, taraNaM samaNe bhagavaM mahAvIre gavbhatthe caiva imeyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai, no khalu me kappai ammA piUhiM jIvantehiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae // 94 // no khalvityAditaH. ........ pabbaitara ti yAvat / tatra "prollasitanayanayugalA, smerakapolA praphullamukhakamalA / vijJAnagarbha kuzalA romAzcitakazbukA trizalA // 1 // provAca madhuravAcA, garbhe me vidyate'tha kalyANam / hA dhigmayakA'nucitaM, cintitamatimohamatikatayA // 2 // santyatha mama bhAgyAni tribhuvanamAnyA tathA ca dhanyA'haM / zlAdhyaM ca jIvitaM me, kRtArthatAmApa me janma ||3|| zrI jinapadAH praseduH kRtAH prasAdAca gotradevIbhiH phalito janmAvadhyArAdhitajinadharmakalpataruH // 4 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ityAdi muditAM trizalAM vIkSya vRddhastrINAM jaya jIva nandetyAdyAziSaH prvRttaaH| kulastrIbhiH pradIpikA dhavalAni pravartitAni / sarvatrApi aSTau aSTau maGgalAni sthApitAni / pradattAH kuGkamachaTAH, uttambhitAH | patAkAH, sthAne sthAne baddhAni toraNAni, kRtAni bandijanamocanAni, gAyanti ca gItajJAH, nRtyanti naTAH, sarvatrAmAripaTahaH pravRttaH, kRtA jinapUjA, va panAgatasvarNakoTIbhiH sampUrNa rAjabhavanaM, gRhe gRhe mahAnutsavaH saMpannaH, sarveSAM pramodaH saJjAtazceti / gambhatthe cevatti pakSAdhikamAsaSaTke vyatikrAnte sUtroktameva enamabhigraha["tihiM nANehiM samaggo devItisalAi so u kucchisi / aha vasai sannigabbhe chammAse adamAsaM ca // 1 // - aha sattamaMmi mAse gabbhattho ceva abhiggahaM giNhe, nAhaM samaNo hohaM ammApiyarammi jIvante" // 2 // ] gRhnnaatiityrthH||94|| / taeNaM sA tisalA khattiyANI NhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA jAvasavvAlaMkAvibhUsiyA taM gambhaM nAisIehiM nAiuNhehiM nAitittehiM nAikaDuehiM nAikasAehiM nAiaMbilehiM nAimahurehiM nAiniddhehiM nAilukkhehiM nAiullehiM nAisukkehiM savvattubhayamANasuhehiM bhAyaNacchAyaNagaMdhamallehiM vavagaya-roga-soMga-moha-bhaya-parissamA sA jaM tassa ganbhassa 1 abhigrahasambandhinau sopayoginI etad dvau zloko kiraNAvalyAdau dRzyete lekhakadoSAtatranopalabhyete iti sambhAvanayA asmAbhireva sopayoginau iti matvA pRthktvenopnysto| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiaM miyaM patthaM gavbhaposaNaM taM dese ya kAle ye AhAramAhAremANI vivittamauehiM sayaNAsaNehiM pairikkasuhAe maNANukUlAe vihArabhUmIe pasatthadohalA saMpuSNadohalA sammAyidohalA avimANiyadohalA bucchinnadohalA vavaNIyadohalA suhaM suheNaM Asai sayai ciTThai nisIyA tuyaTTai viharai suhaM suheNaM taM gandhaM parivahai // 95 // taeNaM sA ityAditaH..... parivahaItyannam / tatra nAisIehiM ityAdi zitAdiSu hi kAnicit vAtikAni kAnicitpaittikAni kAnicit zleSmakArINi ca syuH / uktaM ca vAgbhaTevAtalaizca bhavedgarbhaH, kubjAndhajaDavAmanaH / pittalaiH khalatiH paGguzcitrI pANDuH kaphAtmabhiH // 1 // tathA - atilavaNaM netraharaM, atizItaM mArutaM prakopayati / atyuSNaM harati balaM, atikAmaM jIvitaM harati // 2 // varSAsu lavaNamamRtaM, zaradi jalaM, gopayazca hemante / zazire cAmalakarasaM, ghRtaM vasante guDazcAnte // 3 // sarve buddhipradA gaulyAH sarve kSArA malApahAH / kaSAyA raJjakAH sarve sarve AmlA vissopmaaH||4|| grAmyadharma 1 yAna 2 vAhanA 3 dhvagamana 4 praskhalana 5 prapatana 6 prapIDana 7 pradhAvanA 8 bhighAta 9 viSamazayana 10 viSamAsano 11 pavAsa 12 vega 13 vighAtA 14 tirakSA 15 tikaTu 16 ati tiktA 17tibhojanA 18 tirAgA 19 tizokA 20 tikSArasevA 21 tIsAra 22vamana 23 virecana 24preGkholanA 24 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 25 jIrNa 26 pramukhaibandhanAnmucyate garbhaH / savvattubhaya Rtau Rtau yathAyathaM bhajyamAnAH-sevyamAnAH, dIpikA sukhAH-sukhahetevo ye taiH bhojanAcaistatra bhojanam-AhAraH, acchAdanaM-prAvaraNaM, gandhAH-paTavAsAdayaH, mAlyAni-puSpamAlAH / vavagayetyAdi rogA-jvarAyAH, zokaH-iSTaviyogAdijaH, moho-mUrchA, bhayaM-bhItiH, parizramo-vyAyAmaH / kvacidbhayaparittAsA iti pAThastatra bhayaM-bhItimAtraM paritrAso'kasmAdyaM / hitaM garbhasyaiva medhAyurAdivRddhikAraNaM, taca divAsvApAanAzrupAtasnAnulepanAnyaGganachedana | pradhAvanahasanakathanazravaNAvalekhanAnilAyAsAn parihArAt / yataH____ "divA svapatyAH striyaH svApazIlo garbhaH, aJjanAdandhaH, rodanAdvikRtadRSTiH, snAnAnulepanAd duzIlaH, tailAbhyaGgAtkuSThI, nakhApakartanAtkunakhI, pradhAvanAccaJcalaH, hasanAt zyAmamadantoSThatAlujivaH, atikathanAt pralApI, atizravaNAt badhiraH, avalekhanAt khalatiH, vyajanakSepAdimArutA''yAsasevanAdunmattaH syAditi suzrute" / mitaM-parimitaM nAdhika UnaM vA, pathyamArogyakAraNatvAt, ko'rtho garbhapoSaNaM deze-ucitabhUpradeze, kAle-tathAvidhAvasare, viviktAni-doSaviyuktAni, lokAntarAsaGkIrNAni mRdukAni ca komalAni taiH shynaasnaiH| pairika-pratiriktayA-tathAvidhajanApekSayA vijanayA'ta eva sukhayA zubhayA vA mano'nukUlayA vihArabhUmyA-cakramaNA''sanAvibhUmyA / prazastadohadA'nindhamanorathA, sampUrNadohadA-abhilASapUraNAt, samAnitadohadA-prAptAbhilASitasya bhogAt, avimAnitadohadA-nAvajJAtadohadA kSaNamapi nApUrNadohadeyaH / ataeva vyavachinnadohadA-zruTitAkAGkSA, dohavyavacchedasyaiva prakarSamAha-vyapanItadohadA, sukhaM sukhena || 63 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhAnAvAdhayA Azrayati AzrayaNIyaM stambhAvi, zete nidrayA, tiSThatyUlasthAnena niSIityAsane / | svag vartayati nidrAM vinA zayyAyAM viharati kuhime // 15 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se gimhANaM paDhame mAse ducce pakkhe citasuddhe tassa NaM cittasuddhassa terasIdivaseNaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM viikatANaM uccaTThANagaesu gahesu paDhame caMdajoge somAsu disAsu vitimirAsu visuddhAsu jaiesu savvasauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisappaMsi mAkhyaMsi pavAyaMsi niSphanameiNIyaMsi kAlaMsi pamuiapakAliesu jaNavaesu puvvarattAvarattakAlasamayasi hatthuttarAhiM nakkhattaNaM jogamuvAgaeNaM AroggAroggaM dArayaM payayA // 96 // teNamityAditaH.............payAyetyantam / tatra sArDasaptadinAdhikA navamAsAH paripUrNAH uktaMca"dunhaM varamahilANaM gambhe vasiUNa gbbhsukumaalo| navamAse paDipunne, sattaya divase samairegetti natvevaM kAlamAnAnaM sarveSAM yataH du-cauttha-navama-bArasa, terasa-pannarasa sesa gabbhaThiI / mAsA aDa nava taduvari usahAu kameNime divasA // 1 // cau-paNavIsaM chahiNa, aDavIsaM chacca chacci-guNavIsaM saMga chaThavIsaM cha ccha 13 15 . 18. .. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 64 2021 6 Y 7 7 . 6 7 ya, vIsigavIsaM cha chavasaM // 2 // cha-ppaNa aDa satta haya, aTTha cha cha satta gabbhadiNatti / sthApanAtvevaM jinanAma rUpabha ajita saMbhava abhinaM- sumati panaprabhu supA- caMdraprabhaH suvidhiH zItalaH zreyAMsaH vAsu11 pUjyaH 12 - 1 2 3. dana 4 6 zvepra0 8 9 10 9 9 4-6 8 9 9 9 ..9 9 8 4 25 6 6 28 6 6 7 mAsAH dinAH. jinanAma 9 6 mAsAH dinAH vimalaH | anantaH dharmaH zAMtiH 13 14. 15 16 8 9 8 9 21 6 26 6 uccasthAnagateSu graheSu uccasthAnAnyevaM-- 66 ' arkAdyuccAnyaja 1 vRSa 2 mRga 3 kanyA 4 karka 5 mIna 6 vaNijaH // diga 10 dahanA 3 STAviMzati 28 tithI 15 Su 5 nakSatra 27 viMzatibhiH 20 // 1 // uccatvaM grahANAmaMzakAdyapekSayA bodhyaM / prathamazabdaH pradhAnArthaH kuthaH 17 e 5 araH 19 18 9 8 8 26 mallI munisu namiH nemiH pArzvaH varddhamAnaH 19 vrataH 20 21 22 23 24 9 9 9 9 7 < 6 7 9 8 20 9 8 pradIpikA 64 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAne candrabale'rthAnnRpAdInAM yahAM tadA ravirmeSasthatvAta prabhozca madhyarAtre jAtatvAcca makaralagnaM / prathamAyAM cAndrayAM horAyAM 'inDarkayoH same, ityukteH, anyathA vA prAjJairbhAvyaM / saumyAsu rajovRSTAbhAvAt vitimirAsu sarvatrodyota bhASAMt, jyotsnayA vA, vizuddhAsu ulkApAtadigdAhAdyabhA vAt / jayo'styeSu iti jayikeSu-rAjAdInAM jayadAyiSu sarvazakuneSu, pradakSiNazcAsAvanukUlazca prabhoH pradakSiNavAhitvAdanukUlaH, yA pradakSiNa:- pradakSiNAvartatvAdanukUlaH - surabhizItatvAt bhUmisappiNimRdutvAt, tAdRze mArute pravAtumArabdhe niSpannA- niSpannasarvasasyA medInI yatra tAdRze kAle, pramuditAH subhikSasthyAdinA prakrIDitA vasantotsavAdinA krIDitumArabdhAstato vizeSaNakarmadhArayaH, janapadeSu janapadavAstavya lokeSu satsu / arogA anAbAdhA mAtA arogaM- anAbAdhaM dArakaM prajAtA suSuve "acetanA api dizaH prasedurmuditA iva, vAyavo'pi sukhasparzA mandaM mandaM vavustadA " // 1 // udyotatrijagatyAsIt dadhvAna divi dundubhiH / nArakA apyamodanta bhUrapyucchvAsamAsadat / / 2 / / / / 96 // [ iti caturtha vyAkhyAnaM ] [ atha paJcamaM vyAkhyAnaM 1 jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe sA NaM rayaNA bahUhiM devehiM devIhi ya ovayaMtehiM uppayaMtehiM ya uppiMjalamANabhuyA kahakahagabhUyA ANi hutthA[kvacit ujjoviAvi hutthA ] // 97 // 25 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jaM rayaNimityAdito............hutthetyantam / tatra yasyAM rAtrau bhagavAn jAtaH sA rajanI bahu- pradIpikA bhirdevairdevIbhizcAvapatadbhitpatadvirudhvaMgacchabhRizamAkulaH sa ivAcaratIti kvipi prAkRtatvAt / mANAdeze upijalamANetti siDiH tadbhUtA bhUtazabdasyopamArthatvAdupijalatIva / avyaktavarNo nAdasta dbhUtA cApiharSAhahAsAdinA kahakahAravamayIva hutthaa-abhvt| tatrAdau sUtikarmakRte SaTpazcAzadikumAryo | devyo abhyAyAnti tAstvevam dikkumAryo'STAdholoka-bAsinyaH kampitAsanAH / arhajanmAvadhetviA'bhyeyustatsativezmani // 1 // bhogaGkarA 1 bhogavatI 2, subhogA 3 bhogamAlinI 4 / suvatsA 5 vatsamitrA ca 6,puSpamAlA 7tvananditA 82 // natvA mamuM tadambAM ce-zAne mUtigRhaM vyadhuH / saMvattanenAzodhayat kSmAmAyojanamito gRhAt // 3 // meghakarA 1 meghavatI 2, sumeghA 3 meghamAlinI 4 / toyadhArA 5 vicitrA 6ca, vAriSeNA 7 balAhikA 8 // 4 // aSTodmalokAdetyaitA, natvA'rhantaM samAtRkam / tatra gandhAmbupuSpauSaM-varSa harSAdvitenire // 5 // atha nando1ttarAnande 2, AnandA 3 nandivarddhanA 4aa vijayA 5 vaijayantI 6ca, jayantI 7 cAparAjitA 8 / 6 / etAH pUrvarucakAdetyAlokArtha agrato darpaNaM dadhuH samAhArA 1 supradattA 2, suprabuddhA 3 yazodharA 4 / lakSmIvatI 5 zeSavatI 6, citraguptA 7 vasundharA 8 // 7 // etA dakSigarucakAdetya snAnArtha karAsakRtakalazA gAyanti / ilAdevI 1 surAdevI 2, pRthivI 3, padmavatyapi 4 / ekanAsA 5 navamikA 6, bhadrA 7 zIte 8 ti naamtH||8|| Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etAH pazcimarucakAdetya vAtArtha vyajanAni ddhuH|| alambusA 1 mitakezI 2,puNDarIkA ca 3 vAruNI 4 / hAsA 5 sarvaprabhA 6 zrI 7 hI 8-rssttodgrruckaadritH||9|| etAH utsararucakAdetya cAmarANi vIjayanti citrA 1 citrakanakA 2, zaterA 3 vasudAminI 4 tthaitaaH|diiphstaa vidishvetyaa-syurvidigruckaadritH||10|| rucakadvIpato'bhyeyu-zcatasro dikkumaarikaaH| rUpA 1 rUpAsikA 2 cApi, surUpA 3 rUpakAvatI 4 // 11 // catarahagulato nAlaM chittvA khAtodare'kSipat / samApUrya ca vaiDDUyai-stasyova pIThamAdadhuH // 12 // badhdhvA tadUrvayA janma-gehAdrambhAgRhatrayam / tAH pUrvasyAM dakSiNasyA-muttarasyAM vyadhustataH // 13 // yAmyarambhAgRhe nItvA'bhyaGgaM tenustu tAstayoH / snAnacIzukAlaGkA-rAdi pUrvagRhe tataH // 14 // uttare'raNikASThAbhyA-mutpAdyAgniM sucandanaiH / homaM kRtvA babandhustA, rakSApoTTalikA dvayoH // 15 // parvatAyurbhavetyuktvA, sphAlayaazmagolakau / janmasthAne ca tau nItvA, svasvadikSu sthitA jguH||16|| etAzca / pratyekaM ca sAmAnikI ctvaariNshcchtaanvitaaH| mahattarAbhiH pratyeka, tathA catasabhiryatAH // 17 // agarauH SoDazabhiH sahastraiH sptbhistthaa| anIkaistadadhIzaizca suraizvAnyairmahardibhiH // 18 // AbhiyogikadevakRteryojanapramANavimAnairatrAyAnti / // iti dig kumaarikaamhotsvH|| tataH siMhAsana zAkraM, cacAlAcalanizcalam / prayujyAthAvadhi jJAtvA, janmAntimajinezituH // 1 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 66 vayaikayojanAM ghaNTAM sughoSAM nigamaiSiNA / avAdayatato ghaNTA - reNuH sarvavimAnagAH // 2 // zakrAdezaM tataH soccaiH surebhyo jJApayatsvayam / tena pramuditA devAJcalanopakramaM vyadhuH // 3 // pAlakAkhyAmarakRtaM lakSayojanasammitam vimAnaM pAlakaM nAmA-dhyArohatridazezvaraH // 4 // purato'gramahiSyo'STau vAme sAmAnikAH (84000) surAH / dakSiNe trisabhA (42000) devAH saptAnikAni pRSThataH // 5 // anyairapi dhanairdevai - vRtaH siMhAsanasthitaH / gIyamAnaguNo'cAlI-dapare'pyamarAstataH // 6 // devendrazAsanAtkecitkecinmitrAnuvarttanAt / patnIbhiH preritAH kecit kecidAtmIyabhAvataH // 7 // kespi kautukaH ke'pi, vismayAtke'pi bhaktitaH / celurevaM surAH sarve, vividhairvAhanairyutAH // 8 // vividhaistU nighoSairghaNTAnAM kaNitairapi / kolAhalena devAnAM zabdAdvaitaM tadA'jani // / 9 // siMhastho vakti hastisthaM, dUre svIyaM gajaM kuru / haniSyatyanyathA nUnaM, dUrddharo mama kesarI // 10 // vAjisthaM kAsarArUDho, garuDasyo bhujaGgagam / chAgasthaM citrakastho'tha, vadantyevaM tadAdarAt // 11 // surANAM koTikoTIbhi rvimAnairvAhanairghanaiH / vistIrNeo'pi nabhomArgo'tisaGkIrNastadAbhavat // 12 // mitraM ke'pi parityajya, dakSatvenAgrato yayuH / pratIkSasva kSaNaM bhrAta-mamitretyapare'vadan // 13 // kecidvadanti bho devAH ! saGkIrNAH parvavAsarAH / bhavantyevaMvidhA nUnaM, tasmAnmAnaM vidhatta bhoH // 14 // nabhasyAgacchatAM teSAM zIrSe candrakaraiH sthitaiH / zobhante nirjarAstatra, sajarA iva nirbharaM // 15 // mastake ghaTikAkArAH, kaNThe graiveyakopamAH / svedavindusamA dehe, surANAM tArakA babhruH // 16 // pradIpikA 66 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIzvare vimAnAni, skssipyaagaatsuraadhipH| jinendraM ca jinAmnAM ca triH pAdakSigayattataH // 17 // vanditvA namasyitvA ce-tyevaM devezvaro'vadat / namo'stu te ratnakuti-dhArike ! vizvadIpike ! // 18 // ahaM zakro'smi devendraH, kalpAdAdyAdihAgamam / prabhorantimadevasya, kariSye jananotsavam // 19 // bhetavyaM devi ! tannaive-tyuktvA'vasvApinIM dadau / kRtvA jinaprativimbaM, jinAmbAsannidhau nyadhAta // 20 // bhagavantaM tIrthakara, gRhItvA karasampuTe / vicakre paJcadhA rUpaM, sarvazreyo'rthikaH svayam // 21 // eko gRhItatIrthezaH, pArthe dvau cAttacAmarau / eko gRhItAtapatraH eko vajradharaH punaH // 22 // agragaH pRSThagaM stauti pRSThastho'pyagragaM punaH / netre pazcAtsamIhante, kecanAtanAH surAH // 23 // zakraH sumeruzrRgasthaM, gatvA'tho pANDukaM vanam / merucUlAdakSiNenA-tipANDukambalAsane // 24 // kRtvotsaGge jinaM pUrvA-bhimukho'sau niSIdati / samastA api devendrAH, svAmipAdAntamaiyaruH // 25 // daza vaimAnikAH viMzatirbhavanapatayaH, dvAtriMzadvyantarAH, dvau jyotiSko, iti catuHSaSTirindrANAm / sauvarNA rAjatA rAtnAH, svarNarUpyamayA api / svarNaratnamayAzcApi, rUpyaratnamayA api // 26 // svarNarUpyaratnamayA, api mRtsnAmayA api / kumbhAH pratyekamaSTADhya, sahasraM yojanAnanAH // 27 // paNavIsajoaNuttuMgo, bArasa joaNAI vityaaro| joaNamegaM nAlua, egakoDI a sadvilakkhAI // 28 // eva bhRGgAradarpaNaratnakaraNDakapuSpacaGgerikAdipujopakaraNAni pratyekamaSTadhA aSTottarasahasramAnAni ca kumbhavat.tathA-mAgadhAdInAM mRdaM,gaGgAdInAM jalaM,padmahRdAdInAM jalaM padmAni ca,zulahimavavarSadharavaitAtya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA bhadrazAlanandanavanAdInAM siddhArthapuSpatumbaragandhAna sAvauSadhIdhAbhiyogikasurairacyutendraHAnAyayat / "kSIranIrabhRtairvakSaH-sthalasthaitridazA badhuH / saMsAraughaM tarotuM kim , dhRtakumbhA iva sphuTam // 29 // saMzayaM tridazezasya, matvA bIro'marAcalam / vAmAGguSThAGgasamparkAt , samantAdapyacIcalat // 30 // kampamAne girau tatra, cakampe'tha vasundharA / zrRGgANi sarvataH petu-zrukSubhuH sAgarA api // 31 // brahmANDasphoTasadRze, zabdAdvaite ca viSTape / ruSTaH zakro'vadhetviA , kSamayAmAsa tIrthapam // 32 // saGkhyAtItAItAM madhye, spRSTaH kenApi nAghriNA / meruH kampamiSAdityA-nandAdiva nanauM saH // 33 // acyutendrastatra pUrva vidadhAtyabhiSecanam / tato'nuparipATIto, yAvacandrAryamAdayaH // 34 // caturvRSabharUpANi, zakraH kRtvA tataH svayam / zrRGgASTakakSaratkSIre-rakarodabhiSecanam // 35 // samAlapadIpaM te, vidhAyA''rAtrikaM punaH / sanRtyagItavAdyAdi, vyadhurvividhamutsavam // 36 // tathA-"unmRjya gandhakASAyyA, divyayA hrivibhoH| vilipya candanAghezva, puSpAyestamapUjayat // 37 // darpaNo 1 varddhamAnazca 2, kalazo 3 mInayoyugam 4|shriivts 5svastike 6 nanyA--varta 7 bhadrAsane iti||38|| zakraH svAmipuro ratna-paTTake rUpyataNDulaiH / Alikhya maGgalAnyaSTA-viti stotuM macakrame // 39 // " iti zlokatrayI triSaSTIyacaritre zakro'tha jinamAnIya, cimucyAmbAntike ttH| saJjahAra pratibimbA-vasvApinyo svazaktitaH // 40 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuNDale kSomayugmaM co-cchIrSe muktvA harirvyadhAt / zrIdAmaratnadAmADhya - mulloce svarNakandukam // 41 // dvAtriMzadratnarairUpya - koTiSTi viracya saH / vADhamAghoSayAmAse - ti surairAbhiyogikaiH // 42 // svAminaH svAmimAtuJca, kariSyatyazubhaM manaH / saptadhA''ryamaJjarIva, zirastasya sphuTiSyati // 43 // svAmyaGguSThe'mRtaM nyasya, svAmijanmotsavaM surAH / nandIzvare'STAhikAM ca kRtvA jagmuryathAkramam // 44 // iti zrIvIra janmotsave devadevIkRte sati yajjAtaM tadAha- // 97 // jaM syaNi caNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe taM syaNiM ca NaM bahave vesamaNakuMDadhArItiri jaMbhagA devA siddhattharAyabhavaNaMsi hiraNNavAsaM ca, suvaNNavAsaM ca, vayaravAsaM ca, vatthavAsaM ca, AbharaNavAsaM ca, pattavAsaM ca, pupphavAsaM ca, phalavAsaM ca, bIyavAsaM ca, mallavAsaM ca, gaMdhavAsaM ca, cunnavAsaM ca, vaNNavAsaM ca, vasuhAvAsaM ca vAsiM // 98 // jaM syaNimityAdito.. .. vAsiMsuti yAvat / tatra hiraNyaM rUpyaM, varSamalpavRSTiH, vRSTistu mahatI / mAlyaM - prathitapuSpANi, gandhAH - koSThapuTapAkAH / cUrNo - gandhadravyasambandhI, varNazcandanaM vasUnAM ratnAnAM dhArAH - zreNyastAsAM varSa varSanti zeSaM spaSTam / atrAntare priyabhASitA ceTI nRpaM varddhApayati yathA - "piaTTayAe piaM niveemo piaM me bhavau / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA mauDavalaM jahAmAliaM omayaM matthae dhoai" iti kvacitpAThaH tadvyAkhyA-pibhaTTayAe-prItyartha priya- | miSTaM vastu putrajanmarupaM nivedayAmaH / etazca priyanivedanaM priyaM ca bhavatAM bhavatu / tasyA dAna-mauDavalaM mukuTavarja mukuTasya rAjacihatvAt tasya strINAmanahatvAt / jahAmAliaM-yathAdhAritaM omayaMti-avamucyate, paridhIyate yaH so'vamocakaH AbharaNaM taM matthae aGgapraticArakANAM mastakAni kSAlayanti / | dAsatvApanodAya svAminA dhautamastakasya hi dAsatvaM upayAtIti lokarUDhiH // 98 | taeNaM se siddhatthe khattie bhavaNavaivANamaMtarajoisavamANiehiM devehiM titthayarajammaNAbhi seyamahimAe kayAe samANIe pancUsakAlasamayaMsi nagaraMguttie sadAvei sadAvittA evaM vayAsI // 99 // tennmityaadto"vyaasiityntm| tatra nagaraguttie tti-purArakSakAn // 99 // khippAmeva bho devaNuppiyA ! kuMDaggAme nagare cAragasohaNaM kareha, karittA mANummANavaddhaNaM kareha, karittA kuMDapuraM nagaraM sabbhitara bAhiriyaM AsiasaMmajjivalittaM siMghADaga-tiya-caukka-caccara-caummuha-mahApahapahesu sittasuisammaTTharatyaMtarAvaNavIhiyaM, maMcAimaMcakaliyaM, nANAviharAgabhUsiyajjhayapaDAgamaMDiyaM, lAulloiyamahiyaM,gosIsa-sarasa-rattacaMdaNa-dahara-dinnapaMcaMgulitalaM, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvaciyacaMdaNakalasaM, vandaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM, AsattosattavipulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAvaM,paMcavannasarasasurahimukkapuSphapuMjAvayArakaliyaM, kAlAguru-pavarakuMdurukka turukka-DajhaMtadhRva-maghamaghaMtagaMdhuduyAbhirAmaM sugandhavaraMgaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM naDa-naTTaga-jalla-malla-muTThiya-celaMbaga-kahaga-paThaga-lAsaga-Arakkhaga-lakha-maMkha-tUNailla-tuMbavINiya-aNegatAlAyarANucariyaM kareha, kArakheha, karittA kAravittA a jUyasahassaM musalasahassaM ca ussaveha, ussavittA mama eyamANattiyaM paJcappiNaha // 10 // khippAmevetyAditaH ........... 'paJcappiNahetyantam / tatra cArakazodhana-bandimocanaM, mAna-rasadhAnyaviSayaM, unmAnaM-tulArUpaM tayorvarDanaM / sahAbhyantareNa madhyabhAgena bAhirikA bahirbhAgo yantra tattathA kriyAvizeSaNaM cedN| AsiktaM-gandhodakasecanAta,sammArjitaM-kacavarazodhanAt, uvalipta-gomayAdinA, zRGgATakAdyAH prAgvat panthAH-sAmAnyamArgaH, siktAni-jalenAtaeva zucIni-pavitrANi, saMmRSTAni-kacavarApanayanena samIkRtAni vA, rathyAntarANi-rathyAmadhyAni, ApaNavIthayazca hamArgA || yatra / maJcA-mAlakAH prekSaNakadraSTajanopavezanArthamatimazcAsteSAmupari ye taiH kalitam / nAnAvidharAgaiHkumumbhAdibhirvibhUSitA ye dhvajAH-siMhagaruDAdirupopalakSitA bRhatpaTarupAH, patAkAstadanyAstAbhirma Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlapA NDitaM / lAiaM-chagaNAdinA bhUmau lepana, ulloiaM-seTikAdinA kuTayAdau dhavalanaM tAbhyAM mahitamiva- | pradIpikA pUjitamiva te eva vA mahitaM-pUjanaM yatra / gozIrSasya-candanavizeSasya,sarasasya-pratyagrasya,raktacandanasya- IN candanavizeSasyaiva dardarasya (durdurasya) dardarAbhidhAdrijAtazrIkhaNDasya dattA-nyastAH paJcAGgulayastalA hastakA yatrAupacitA-upanihitA gRhAntaH kRtacatuSkeSu candanakalazA-mAGgalyaghaTA yatrAcandanaghaTA vandanaghaTAHsukRtAH toraNAni ca pratidvAraM dvArasya dvArasya dezabhAgeSu yatra / yadA upacitA-nivezitA candanaghaTAzca sukatatoraNAni ca dvAradezabhAgaM dvAradezabhAgaM prati yatra / dezabhAgazca deza eva-Asakto bhUmilagnaH, utsaktazcoparilagnaH, vipulo-vistIrNo, vRtto-vartulaH vagyAriatti-pralamvitaH puSpagRhAkAro mAlyadAmnAM-puSpamAlAnAM kalApaH samUho yatra / paJcavarNAH sarasaH surabhayo yeSu muktAH-karapreritAH puSpaputrAstairya-upacAraH pUjA bhUmestena kalitaM / kAlenyAdi prAgvat / naTA-nATakakAraH, nartakA ye svayaM nRtyanti, jallA-varatrAH khelakAH, mallA-bhujayuddhakAriNaH, muSTikA-mallA eva ye muSThibhiH praharanti, viDambakA-vidUSakA velambakA vAye mukhavikAramutplutyotplutya nRtyanti, kathakA:-sarasakathAvaktAraH, paThakAH-suktAdInAM, pavaga iti pAThe tu plavakA-ye jammAdinA gartAdikaM utplavante nadyAdikaM tarantivA, lAsakA-ye rAsAn dadati, ArakSakAstalavarAH, Aikkhaga tti pAThe tu AkhyAyakAH-zubhAzubhayoH kathakAH, laDA vaMzAnakhelakAH, (sasA) malAH-citraphalakahastAH, bhikSAkA-gaurIputrakAH Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasiddhAH, tRNaillA-tUNIradharAH, tUNAkhyavAdyavanto vA, tumbavINikA-vINAvAdinaH, aneke ye tAlacarAH-tAlAdAnena prekSAkAriNaH, tAlAn kuTTayanto vA kathAM kathayanti tairanucaritaM sevitaM yattattathA / zeSaM sugamaM // 10 // taeNaM koDabiyapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTTa jAva hayahiyayA karayala jAva paDisuNittA khippAmeva kuMDapure nagare cAragasohaNaM jAva ussavittA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA karayala jAva kaTTa siddhatthassa khattiyassa raNNo eyamANattiyaM paJcappiNaMti // 101 // . taeNamityAditaH.........paJcappiNantItyantam sugama // 101 // taeNaM se siddhatthe rAyA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva savvAroheNaM, savvapuppha-gandha-vattha-mallA-laMkAravibhUsAe, savvatuDiyasabaninAeNaM, mahayA iDDIe, mahayA juie, mahayA baleNaM, mahayA vAhaNeNaM, mahayA samudaeNaM, mahayA vastuDiya-jamaga-samaga-ppavAieNaM, saMkha-paNava-paDaha bheri-jhallari-kharamuhi huDukka-muraja-muiMga-duMduhi-nigyosa-nAiyaraveNaM-ussukaM,ukkara, ukiTTha, adijjaM,amijjaM,abhaDappavasaM,adaMDimakudaNDimaM, adharimaM,gaNiyAvara-nADaijja-kaliyaM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA aNegatAlAyarANucariyaM, aNu yamuiMgaM,500 amilAyamalladAmaM, pamuiyapakkIliyasapurajaNajA- NavayaM, dasadivasaM ThiivaDiyaM kareMti // 102 // taeNaM se ityAdita......kareMtItyantam / tatra jAva savvAroheNaM ityAdi,santipure yAvatkaraNAtsavvidIe savvajaie ityAdi dIkSAyAM vakSyamANaM sUtraM sabyoroheNamityantamatra grAhyaM / sarvapuSpagandhavastramAlyAlaGkArAdirUpA vibhUSA tayA truTitAnAM vAditrANAM yaH zabdo ninAdazca-pratiravaH, mahatyA RddhayA yukta iti gamyaM / yuktyA-iSTavastughaTanayA, yutyA vA melena, dyutyA vA''bharaNAdInAM, balena-sainyena, vAhanena-zibikAdinA, samudayena-saGgatAbhyudayena parivArAdisamudAyena vA, tUryANAM yamakasamakaM-yugapat pravAditaM dhvanitaM tena, zaGka:-kambuH paNavo-mRtpaTahaH, bherI-dukkA, jhallarIcaturaGgalanAlirvalayAkArA ubhayato naddhetyanye, kharamukhI-kAhalA, huDukkA-tivalitulyA, murajo-maIla: mRdaGgo-mRnmayaH, dundubhiH-devavAdya eSAM nirghoSo mahAdhvaniH nAditaM ca pratizabdastapo yo ravastena / / ucchulkA-unmuktazulkA sthitipatitAM karotIti sambandhaH / zulka-maNDapikAyAM rAjadeyaM dravyaM. utkarAM-muktagavAdikarAM, unmuktaM kRSTaM-karSaNaM yasyAM labhye'pyAkarSaNAbhAvAt utkRSTAM pradhAnAM vA, adeyAM-vikrayaniSedhena na kenApi kasyApi deyaM, ameyAM-krayavikrayaniSedhAt, na bhaTAnAM rAjAjJAdAyinAM bhaputrAdInAM pravezaH kuTumbikagRheSu yasyAM, daNDo-aparAdhAnusAreNa rAjagrAhaM dravyaM, kudaNDo 70 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatyaparAdhe'lpaM rAjagrAhyaM dravyaM, daNDena nivRttaM daNDimaM, kudaNDena nivRttaM kudaNDima iSaddaNDa ityarthaH || tannAsti yasyAM / na dharimaMRNaM yasyAM RNamutkalanAt, gaNikAvaraiH-vilAsinIpradhAnaiH, nATakIyaiHnATakaprativaddhapAtraH kalitAM, agaNiatti pAThe tu-agaNitaiH-pratisthAnaM bhAvAdasaMkhyairvaraiH-nATakIyaiH kalitAM / anekatAlAcarAnucaritAM-prekSAkArivizeSasevitAM / anudhdhutA-AnurUpyeNa vAdanArthamutkSiptA-anuDutA vA vAdanArthameva vAdakairatyaktA mRdaGgA yasyAM / amlAnAni-mAlyadAmAni puSpamAlA yasyAM / pramudito-hRSTaH prakIDitazca-krIDitumArabdhaH saha purajanena jAnapado-janapadavAsiloko yasyAM / dazadivasAna yAvasthito kulamaryAdAyAM patitA-AgatA yA putrajanmotsavasambandhinI va'panikA prakriyA tAm // 102 // taeNaM siddhatthe rAyA dasAhiyAe hiivaDiyAe vaTTamANIe, saie asAhassie a, sayasAhassie ya, jAe ya, dAe a, bhAe a, dalamANe a, davAvamANe a, saie a, sAhassie a, sayasAhassie a, laMbhe paDicchamANe a paDicchAvemANe a evaM vA viharai // 10 // taeNamityAdito..........viharaItyantam / tatra dazAhikAyAM-dazadivasamAnAyAM, zatikAn-zatapramANAn evamagre'pi, yAgAn-devapUjA, atra devazabdena jinapratimA jJeyA, yataH prabhumAtApitroH-zrIpArzvanAthApatyatvena zramaNopAsakatvAdAnyAbhidheyatvAsambhavaH, / dAyAn-parvadinAdau dAnAni, bhAgAna-labdha 28 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA P | dravyavibhAgAn, dadana, dApayan, lAbhAn pratIcchan-gRhan , pratigrAhayan viharatyAste // 103 // taeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro paDhame divase TiivaDiyaM karenti, taie divase candasUradaMsaNiyaM kareMti, chaThe divase dhammajAgariyaM jAgarenti, ekkArasame divase viikaMte, nivvattie asuijammakammakaraNe, saMpatte bArasAhadivase, viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAventi, uvakkhaDAvittA mitta-nAi-niyaga-sayaNa-saMbaMdhi-parijaNaM nAyae khattie a AmaMteti,AmantittA taopacchA NhAyA kayabakalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA suddhappAvesAI maMgalAiM, pavarAI vatthAI parihiyA appamahagyAbharaNAlaMkiyasarIrA bhoyaNavelAe bhoyaNamaNDavaMsi suhAsaNavaragayA teNaM mitta-nAi-niyaga-sayaNa-saMbaMdhi-parijaNeNaM nAyaehiM khattiyahiM saddhiM taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA visAemANA paribhujemANA paribhAemANA evaM vA viharanti // 104 // taeNamityAdito..........viharatItyantam / tatra mAtApitarau sthitipatitaM kulakamAntarbhUtaM putrajanmocitamanuSTAnaM kArayataH sma / candrasUryadarzanikAM-candrasUryadarzanAkhyamutsavavizeSaM kurutaH, tathAhi "janmAhAdinadvaye'tikrAnte gRhasthaguruH jinapratimAgre sphaTikamayI rupyamayIM vA candramUrti prati Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApayet / tatpurataH saputrAM mAtaraM candrodaye candrasanmukhaM 'nItvA "o ahaM candro'si' [nizAkaro'si nakSatrapatirasi ] sudhAkaro'si [ auSadhIgarbho'si ] asya kulasya RddhiM vRddhiM kuru kuru' ityAdi candramantramuccaran tayozcandra darzayet / saputrA mAtA guruM namati guruvAzIrvAda datte / atha tasminneva dine prAtaH svarNamayIM tAmramayI vA sUryamUrti pUrvavidhinA saMsthApya "o arha sUryo'si dinakaro'si' ityAdimantramuccaranti"zeSavidhiH prAgvat / sampati tatra zizodarpaNo dayate / dharmeNa-kuladharmeNa lokadharmaNa vA SaSTayA rAtrI jAgaraNaM dharmajAgarikA taam|nivttite'tikraante azucInAM-azocavatAM janmakarmaNAM-nAlacchedAdInAM yatkaraNaM / yasmin sampApte dvAdazakhye divase yahA dvArazAnAmahAnAM samAhAro dvAdazAhaM tasya divaso yena dvAdazAhaH pUryate, upaskArayata:-pitarau rasavatI nisspaadytH| mitrANisuhRdaH, jJAtayaH-sajAtIyA,mAtApitRbhrAtrAdayaH, nijakA-putrAdayaH, svajanAH-pitRvyAdayaH,sambandhinaHsutasutAdInAM zvasurAdayaH, parijano-dAsadAsAdiH, jJAtakSatriyAH-RSabhasvAmisajAtIyAH / A-iSat | svAdayantau bahutyajantAvikSukhaNDAderiva, vizeSeNa svAdayantau alpaM tyajantau kharjUrAderiva, parisAmastyena bhuJjAnau-alpamapyatyajantau bhojyam, paribhAjayantau anyebhyo yacchantau svAyavizeSaM mAtApitarAviti prakramaH // 104 // jimiya bhuttuttarAgayA vi aNaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuibhuyA taM mitta-nAi-niyaga-sayaNa saMbaMdhi-parijaNaM nAyae khattie ya viuleNaM puSpha-vattha-gaMdha-mallAlaMkAraNaM sakkArenti sammANenti | | Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA sakAritA sammANittA tasseva mitta-nAi-niyaga-sayaNa-sabaMndhi-parijaNassa nAyANa ya khattiyANa ya purao evaM vayAsI // 105 // jimia bhutyuttaretyAdita.........vayAsItyantam / tatra jimitI-bhukto, bhuktottaraM bhojanottara| kAlaM AgatAdhupavezanasthAne iti gamyaM / sammANitteti-AcAntau zuddhodakena kRtazaucau, cokSau-lepasitAcapanayanena ata eva paramazucibhUtau / evamavAdiSTaM zeSaM prAgvat // 105 // pubi pi NaM devANuppiyA amhaM eyaMsi dAragaMsi gambhaM vakaMtaMsi samANaMsi ime eyArUve abmathie jAva samuppajjitthA-jappabhiI ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gambhattAe vakate tappabhiI ca NaM amhe hiraNNaNaM vaTThamo, suvaNNaNaM dhaNeNaM dhanneNaM rajjeNaM jAva sAvaijjeNaM pIisakkoraNaM aIva aIva abhivaTThAmo sAmantarAyANo vasamAgayA ya // 106 // taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa imaM eyANurUvaM guNNaM guNaniSphannaM nAmadhijjaM karissAmo vaddhamANu tti|taa ajja amhaM maNorahasaMpattI jAyA, | taM hou NaM amhe kumAre vaddhamANe nAmeNaM // 107 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pusvimityAdito...'nAmeNamityantam / sUtravyaM spaSTam // 106,107 // samaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagutteNaM tassa NaM tao nAmadhijjA evamAhijjati, taM jahAammApiusaMtie vaddhamANe 1 sahasamuiyAe samaNe 2 ayale bhayabheravANaM parIsahovasaggANaM khatikhame paDimANaM pAlae dhImaM aratiratisahe davie vIriyasaMpanne devehiM se NAmaM kayaM samaNe bhagavaM mahAvIre // 108 // ___samaNetyAdito...."mahAvIre ityantam / tatra evamAkhyAyante dhIyante vA / saha tti sahabhAvinI samuditA rAgadveSAbhAvastayA zrAmyatIti zramaNastaponidhiH, 'zramUc khedatapasoH' ityukteH / bhayaM akasmAt bhairavaM-siMhAdibhayaM tayorviSaye'calo-niSpakampastadagocaratvAt, pariSahopasargANAM kSutpipAsAdi-divyAdibhedAt bAviMzati 22 SoDaza 16 vidhAnAnAM kSAntyA--kSamayA kSamate na tvasamartha| tayA yaH sa kSAntikSamaH / pratimAnAM-bhadrAdInAM ekarAtrikyAdInAM vA pAlakaH, pArago vA, dhImAnjJAnacatuSTayavAn / aratiratyoH sahA-samarthastannigrahAt, dravyaM-tasadguNabhAjanaM dravyaM bhavyamiti vyAkaraNokte rAgadveSarahitaH iti vRddhaaH| vIryasaMpannaH-svasya siddhigamane nizcite'pi tapazcaraNAdau Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravartanAt, ato mahAvIra iti nAma devaiH kRtaM tazcaivaM-"atha prabhuvaImAnaH kizcidunASTavArSikaH kumAraiH | pradIpikA saha purADhahirAmalakIkrIDAM ckre| tadA zakraH surasahasIti[surasabhAyAM]stauti sma, yadayaM bAlye surairapi / bhApayitumazakyaH / tataH ko'pyazraddhAnaH suraH sarpobhUya krIDAkSamaveSTayat / tadA tadarzana bhIteSvAnyeSu kumAreSu naSTeSu prabhustaM rajjumivotkSipya dUre cikSepa / kumArAH punarapyAguH krIDitum, so'pi suro | DimbhIbhUya jinena saha cikrIDAsa ca prabhuNA jitaH, tatra cAyaM paNa:-'yo jayet sa parAjitapRSThamArohati tena tatpRSThe bhagavAn Aruroha / tataH sa suraH sasatAlamAnaM yAvat vaddhitaH, tato jinena muSTayA murdhni hataH Ka san saGkucitaH / tato devendravarNitaM jinadhairya satyaM jJAtvA sa suraH prabhuM kSAmayitvA ca svarga prApa / tataH | tuSTaH zakraH prabhoH 'vIra' iti nAma kRtavAn " // iti aamlkiikriiddaa|| ahataM ammApiyaro, jANittA ahiaattuvaasNtu| kayakouaalaMkAraM lehAariassa uvaNiti // 1 // tathAhi-"kiJcidadhikASTavarSasya prabhorlekhazAlAkaraNadine bhojanavastrAlaGkArAyaiH svajanAn pitarau || stkurutH| tathA vidvayogyaM vastrAlaGkAranAlikerAdi, tathA lekhazAlikAnAM dAnArtha pugIphala-zRGgATakakharjura-cAruSIja-drAkSAdi-sukhAsikAvRndaM tathA sauvarNaratnaraupyAdimaSIpAtralekhanikApaTTikAdivastUni, vAgdevIpratimAM ca sjjiikurutH| tataH tIrthodakaiH kulavRddhAH svajanAH prabhu snpynti| divyavastrAbharaNAcairalaMkurvanti, gaje samAropayanti ca prabhoH zIrSe chatrANi dharanti, zvetacAmarANi vIjayanti / vAdya- 73 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAneSu nisvAnAdivAdyeSu, gAyatsu gAyaneSu, nRtyatsu pAtresu, dAnAni dadan prabhuH paNDitagRhadvAraM prApa / tadA vidvatparivAro'pyAsanAdi sajjIcakre / paNDitastu nRpaputraH pAThanIyo'stIti savizeSaM vastrAbharaNAdi paridhAno'sti / atrAntare "vAtAndolitaketuvat jalanidhau, saGkrAntazItAMzuvat, proddAmadvipakarNavanmRgIdRzaH, svAbhAvikasvAntavat / mUSottApitahemavat dhruvamapi, prauDhaprabhAvAt prabhorAkampena calAcalaM samabhavaddevendrasiMhAsanaM // 1 // zakro'pi prabhusambandhaM vIkSya sarvasurasamakSaM provAca sAvandanamAlikA samadhurIkAraHsudhAyAH sa ca brAhmyAH pAThavidhiH sa zubhrimaguNAropaH sudhaadiidhitau| | kalyANe kanakacchaTAprakaTanaM pAvitrya sampattaye, zAstrAdhyApanamarhato'piyadidaM sallekhazAlAkRtau // 2 // mAtuH puro mAtulavarNanaM tat, laGkAnagaryA laharIyakaM tat / tatprAbhRtaM lAvaNamamburAzeH, prabhoH puro yadvacasAM vilAsaH // 3 // atha viprIbhUyendraH, samprAptastatra cintayAmAsa / gAmbhIryamaho bAle, yadayaM jJAtA'pi na bute // 4 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadvA-garjati zaradi na varSati,varSati varSAsu nisvano meghH| pradIpikA nIco vadati na kurute,navadati sAdhu karotyeva // 5 // | asArasya padArthasya, prAyeNADambaro mahAn / nahi svarNe dhvanistAdRg yAdRk kAMsye prjaayte||6|| || ___ atha vIraM viprAsane nivezya vibanmana: sandehAn hariH prapaccha, tadanu vIrastatsandehAn vabhaJja / | punarapIndra provAca-manuSyamAnaM zizureSa vipra ! nAzaGkanIyo bhavatA svacitte / vizvatrayI nAyaka eSa vIro, jinezvaro vAGmayapAradRzvA // 7 // tadanu jainendraM vyAkaraNaM jajJezAstrANyetAvantyapi laghunA vIreNakathamadhitAniAitijanamAnasasaMzaya-vicchityai hariravocadidaM // 8 // yadvatsahasrakarazubhrakarapradIpA, jyotishcyaiHprsRmraiHshitaaHsdaiv| AgarbhataH satatasarvaguNastathaiva, jJAnatrayaNe sahito jinvrddhmaanH||9|| ityAyuktvA zakraH svasthAnaM gataH, zrIvIraH sarvajJAtakSatriyairyutaH svasaudhamagAt // 108 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||iti zrIvIralekhazAlAkaraNaM // samaNassa bhagavao mahAvIrassa piyA kAsavagutte NaM tassa NaM tao nAmadhijjA evamAhijjati, taM jahA-siddhatthe i vA sijjaMse i vA jasaMse i vA / samaNassa bhagavao mahAvIrassa mAyA vAsiTThasagutte NaM tIse tao nAmadhijjA evamAhijjanti, taM jahA-tisalA i vA, videhadinnA ivA, pIikAriNI i vA / samaNassa bhagavao mahAvIrassa pittijje supAse, jiDhe bhAyA naMdivaddhaNe, bhagiNI sudaMsaNA, bhAriyA jasoyA koDinnAgutte NaM / samaNassa bhagavao mahAvIrassa dhUA kAsavagutte NaM tIse do nAmadhijjA evamAhijjati taM jahA-aNojjA i vA piyadaMsaNA i vA / samaNassa bhagavao mahAvIrassa naI kAsavagutteNaM tIse gaM do nAmadhijjA evamAhijjaMti, taM jahA-sesavaI i vA jasavaI i vA // 109 // samaNassetyAditA.........jasavaI i vetyantam / tatra pAlabhAvAtikrame prAptayauvano'yamiti vijJA| tavIrasvarUpAbhyAM mAtApitRbhyAm sumuhUrte naravIrasutAyA yazodAyAH vivAhaM kAritaH / tayA ca saha bhogAn bhujAnasya prabhoH priyadarzanAkhyA sutA'bhUta / sA ca pravaranRpasutasya svabhAgineyasya jamAle pariNAyitA, tasyA api zeSavatI nAmnI putrI sA ca nattuItti-prabhoH dauhitrItyarthaH / 109 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA samaNe bhagavaM mahAvIre dakkhe dakkhapainne paDirUve allINe bhadae viNIe nAe nAyaputte nAyakulacande vidahe videhadinne videhajacce videhasUmAle tIsaM vAsAI videhaMsi kaTu ammApiUhiM devattagaehiM gurumahattaraehiM abbhaNuNNAe sammattapainne puNaravi loyaMtiehiM jIyakappiehiM devahiM tAhiM iTThAhiM jAva vaggRhi aNavarayaM abhinandamANA ya abhithuvamANA ya evaM vayAsI // 110 // samaNe ityAdito......vayAsItyantam / tatra dakSaH kalAsu, dakSAH-pratijJAtanirvAhakatayA paTvI 4 pratijJA yasya / pratirupaH-tattadguNasaGkramaNe darpaNatvAt viziSTarUpo vA, AlInaH-sarvaguNAzliSTaH guptendriyo vA, bhadrakA-saralaH, bhadro-vRSabhastadvadgacchatIti bhadrago vA bhadrado vA sarvakalyANadAthitvAta / vinIto-vinayavAn sukSito vA jitendriyo vA / jJAtaH-prakhyAtaH jJAto vA jJAtavaMzatvAt, jJAta:-siddhArthastatputraH jJAtaputraH, na ca putramAtreNa kAcitsiddhiH syAdityAha-jJAtakulacandraH, videho viziSTadehaH-AdyasaMhananasaMsthAnavattvAt , yahA 'dihIk upalepe' vigato deho lepo asmAnnillapo bhogeSvapi vairAgyavattvAt / videhadinnA-trizalA tadapatyaM videhadinna:, tasyA evaurasaputratvamAha'videhajaca'bhImo-bhImasena iti nyAyAt videhA-trisalA tasyAM jAtA'rcA vapuryasya sa vidaha Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jArcaH, yadA videho'naGgaH sa yAtyaH pIDanIyo yasya sa videhayAtyaH / vizeSeNa dihyate lipyate pApairAtmA'treti videho-gRhavAsastatraiva sukumAlo titve tu vajrakarkazatvAt / triMzadvarSANi videhe-gRhavAse kRtvA-sthitvA, triMzadvarSANi caivaM-aSTAviMzati varSAtikrame pitrosturyasvargam 'AcArAGgabhiprAyeNa tva| cyutaM' gatayoH vratArtha prabhuH nandivardhanamanujJApitavAn, "yadArya ! pUrNo me'bhigrahastataH pravrajAmIti" to bhaNai jibhAyA, mama jaNaNI-jaNayavirahaduhiassa / tuha virahaggI suMdara ! khayaMmi khArovamaM hoI // 1 // viraktaH svamyAha" pia-mAi-bhAi-bhaiNI, bhajjA-puttattaNeNa savvevi / jIvA jAyA bahuso jIvassa u egamegassa // 2 // tA kiMmi kimi kIrai paDibaMdho, kami kami vA neva, iya nAUNa mahAyasa! mA kijjau sog-sNtaavo"||3|| nRpaHpAha" ahamavi jANAmi imaM, kintu mama bandhaNA na tuTRti jIviabhUeNa tae ajjavi mukassa sayarAhaM // 4 // tA maha avaroheNaM vAsAI dunni ciTThasu gihammi / uttamapurisA duhiaM, daLaM karuNAyarA hu~ti // 5 // " vIraHprAha'evaM hou naresara ! kintu mamahA na koi AraMbho / kAyavyo haM phAsua-bhoyaNapANeNa cihissaM // 6 // evaM citra paDivanne, ciTThai suhajhANabhAvaNo viiro| viSayasuhanippivAso dayAvaro savvajIvesu // 7 // tataH samadhikAiyavastrAlaGkArabhUSito'pi prAsukaiSaNIyAhAraH zItodakamapyapiyan prabhustasthau, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA 76 na ca prAsukAmbunA'pi sarvAMgasnAnaM cakre, kintu lokasthityA hastAghrimukhakSAlanaprAsukAmbhasaiva cakre, dIkSotsave tu sacittAmbunApi sasnau / tataH prabhRti brahmacarya tu yAvajIvameva pAlitavAMzca / iha ) yadA prabhurjAtastadaivaM caturdazasvapnareSa bhAvI cakrIti lokakhyAti zrutvA svasvamAtApitRbhiH zreNikacaNDapadyotAdyAH sutAH prabhusevAyai preSitAH, prabhau ca ghorAnuSThAnapare nAyaM cakrIti svasvagRhaM yyuH| gurumahattareehitti guruNA-jyeSThabhrAtrA-nandivarDanena mahattarakaizca rAjyapradhAnairabhyanujJAto vratArtha || dattAnumatiH prabhuH samAsapratijJaH 'nAhaM samaNo hohaM ammApiraMbha jIvaMte' iti garbhasthakRtAbhigraha- IN syASTAviMzatyA vaSaiH nandivarddhanoparodhAbhigrahasya ca varSadvayena pAragamanAt / puNaravi loaMttiehiM punarapIti-vizeSadyotane, ekaM tAvatsvayaM samAptapratijJo vizeSatazca lokAntikadevaboMdhita iti gamyaM, lokAnte bhavA lokAntikA brahmalokavAsina ekAntasamyagadRSTayaH eva, te ca navadhA, tadyathA'sArassaya 1 mAiccA 2 vahI3 varuNAya 4 gaddatoyA ya 5 / tusiA 6 avvAbAhA 7 aggiccA 8ceva rihAya9 // 1 // yadyapi prabhuH svayaMbuddhastathApi jItaM-avazyamAcaraNIyaM kalpitaM yaiste jItakalpitAH, jItena vA'vazyaMbhAvena kalpa-iti kartavyatA jItakalpaH, sa eSAmastIti jItakalpikAstaiH jItakalpiterjIta kalpikairvA vibhaktivyatyayAtte lokAntikadevAH-tAhiM iTAhiM......jAva vagguhiM prAgvat, vyAkhyAtAbhirvAgbhiH anavarataM prabhuM abhinandayataH-samRddhimantamAcAkSANA abhiSTuvantazca guNotkIrtanenaivamavAdiSurvyajJapayan // 110 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya jaya nandA! jaya jaya bhaddA ! bhadaM te jaya jaya khattiyavara vasahA ! bujjhAhi bhagavaM ! loganAhA ! sayalajagajjIvahiyaM pavattehiM dhammatitthaM hiasuhanisseyasakaraM sabaloMe sabbajIvANaM bhavissai ti kaTTa jaya jaya sadaM pauMjaMti // 111 // jayetyAdito......pauMjaMtItyantam / tatra jayaM labhasva, saMbhrame dvivacanaM, nandati-samRddho bhavatIti || nandastadAmantraNa, dIrgha tu prAkRtatvAt / yadvA jaya tvaM jagannanda, evaM jaya jaya bhadaM ti navaraM bhadraH-kalyA NavAn kalyANakArI bhadraM vA te bhavatviti zeSaH / dharmapradhAna tIrtha pravacana, hitaM-pathyAnnavatsakhaM-zarma | zubhaM vA-kalyANa nizreyasaM-mokSasnatkaraM / sarvaloke sarvajIvAnAM sUkSmAdibhedabhinnAnAM rakSopadezAdinA | | hitAdikAritvAt / 111 // puci pi NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa mAgussagAo gihatthadhammAo aguttare Ahoie appaDibAI nAgadasaNe hutthA / tategaM samaNaM bhagavaM mahAvIre teNaM aguttareNaM AhoieNaM nANadaMsaNeNaM appaNo nikkhamaNakAlaM Abhoei, AbhoittA ciccA hiraNNaMcicA suvaNNaM, | cicA dhaNaM, cicA rajjaM, cicA raheM, evaM balaM vAhaNaM kosaM koTThAgAraM, cicA puraM, ciccA aMteuraM, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA cicA jaNavayaM, cicA vipuladhaga-kaNaga-rayaNa-maNi-mottiya-saMkha-silappavAla-rattarayaNa-mAiaM-saMta- sArasAvaijjaM, vicchaDDaittA vigovaittA dANaM dAyArehiM paribhAittA[dANaM dAiyANaM pribhaaittaa]||112|| pubi pi NamityAdito.......paribhAittetyantam / tatra manu yocitAd gRhasthadharmAdvivAhAdeH pUrva-| mapi bhagavato'nuttaraM abhyantarAvadhisadbhAvAt sarvotkRSTaM paramAvadheH kizcidUna, Abhogika-AbhogaHprayojanaM, apratipAti-anivartakamAkevalotsatteH avadhijJAnaM avadhidarzanaM cAsIt / Abhogayati| vilokayati / ciccA-tyaktvA hiraNyAdi vyAkhyA prAgvat / vicchadya-vizeSega tyaktvA, vigopyaN|| guptaM sat prakAzIkRtya dAnAtizayAt, yadvA 'gupi kutsane' kutsIyametadasthiratvAdityuktvA, dIyaMte iti dAna-dhanaM dAyAya-dAnArthamARcchantAti 'aci' dAyArA-yAcakAstebhyo dAnAhebhyaH paribhAjyavibhAgAn datvA, paribhAvya vA Alocya etebhyaH idaM idaM dAtavyamiti, yadvA dAtRbhiH svapuruSaiH dAna paribhAjya-dApayitvA, dAyo-bhAgo'styeSAmiti dAyikA gotrikAstebhyo dAnadhanavibhAgaM paribhAjyavibhAgazo datvA / evaM dAnavidhAnaM kadA, kiyatkAlaM, kiMpramANaM, kiMnirvoSapurassaraM tadyathA-- "saMvacchareNa hohI, abhinikkhamaNe tu jiNavariMdANaM / to atthasaMpayANaM pavattae puvvasUrammi // 1 // egA hiraNNakoDI, aTheva aNUNagA sayasahassA / mUrodayamAiaM, dijjai jA pAyarAsAo // 2 // varaha varaM varaha varaM, ia ghosijjai mahaMtasaddeNaM / pura-tia-cauka-caccara-ratyA-rAyappahAIsu // 3 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo jaM varei taM tassa, dijjai hemavatyamAiaM / viarati tastha tiasA sakAesega savvaM pi // 4 // tinneva ya koDisayA ahAsII ca huMti koDIo / asIiM ca sayasahassA evaM saMvacchare dinnN|| 5 // " / tattadvArSikadAnavarSaviramadAriyadAvAnalAH, sadyaH sjjitvaajiraajivsnaalngkaardurlkssybhaaH| samprAptAHsvagRhe'rthinaHsazapathaM,pratyAyayanto'GgAnAH,svAmin!khiDujanairniruddhahasitaiH ke yuuymityucire| ____ punarapi rAjA vIreNAtipRSTaH-'tvaduktaH avidhiH pUrNaH pravrajAmyahaM / tato rAjJA dhvajamazcAtimazcAdyalakRtanagaraM cakre / tadnu nRpaH zakrAdayazca janmAbhiSeka iva niSkramaNAbhiSeke tAvatsaGkhyopetasauvarNAdyaSTaprakArakalazAdisAmagrI kArayanti / tato'cyutendrAyaizcatuHSaSTayA surendrarabhiSekakRte'cyu tAdyAbhiyogikasUrakRtasauvarNAdikalazAH nRpakAritasauvarNAdikalazeSu divyAnubhAvAtmaviSTAstato'dhikaM rejire|tto nRpaH prabhuM pUrvAbhimUkhaM nivezya devAnItakSIroddhyAdinIraiHsarvatorthamRdbhiH sarvakaSAyaizcAbhyaSicat / indrAH sarve'pi bhRGgArAdarzAdihastAH jayajayazabdaM prayuJjAnAH puratastiSThanti / tataH "suracaMdaNANulitto surataruvarakusumamAlaciMcaio siavasthapAuaMgo jassa ya mullaM sayasahassaM // 1 // bhAsurakirIDamauDo, hAravirAyaMtakaMThavacchayalo / keUrakaDayamaMDia-bhuadaMDo kuMDalAharaNo // 2 // " tato nandivarddhanAdiSTAH kauTumbikapuruSAH bahuzatastambhaniviSTAM maNisvarNavicitrAM paJcAzaddhanu Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlapa pradIpikA dIrghA paJcaviMzatidhavistINoM SaTtriMzaDanuruccAM candraprabhAkhyAM zivikAmupasthApayanti / tato devA api, paraM devAnItazibikA nRpAnItazivikAyAM divyAnubhAvAt praviSTA, tataH sAdhikaM reje // 112 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jese hemaMtANaM paDhame mAse paDhame pakkhe maggasibahule tassa NaM maggasikhahulassa dasamI pakkhaNaM pAINagAmiNIe chAyAe porisIe abhiniviTTAe pamANapattAe subbaeNaM divaseNaM vijayeNaM muhutteNaM caMdappabhAe sIyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe samaNugammamANamagge saMkhiyacakkiyalaMgaliyamuhamaMgaliyavaddhamANapUMsamANaghaMTiyagaNehiM tAhiM iTAhiM jAva vaggRhiM abhinaMdamANA AbhithuvvamANA ya evaM vayAsI // 113 // teNamityAdito......vayAsItyantam / tatra tataH prabhurmArgazIrSakRSNadazamyA, pUrva diggAminyAM chAyAyAM | pAzcAtyapauruSyAM abhinivattAyAM-jAtAyAM pramANaprAptAyAM / suvratAkhye divase, vijayAkhye muhUrta, prAgu ktazibikAmAruhya pUrvAbhimukhaM siMhAsane nISIdati / prabhodakSiNataH kulamahattarikA haMsalakSaNapaTazATakamAdAya, vAmapAdhai prabhorambadhAtrI upakaraganAdAya, pRSThe ca varataruNI sphArazRGgArA zvetachatraM IzAnakoNe caikA pratipUrNabhRGgAra, agnikoNe caikA kanakadaNDamagivicitravyajanamAdAya bhadrAsane niSI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dati / tato nRpadiSTAH puruSA yAvacchivikAmutpATayanti, anAntare zakraH zivikAyA dAkSiNAtyAmuparitana bAhAM, IzAnendra utArAhAmuparitanIM bAhAM, camarendro dakSiNAtyAmadhastanIM bAhAM, balIndra uttarAhAmadhastanIM bAhAM, zeSAJcaturnikAyadevendrAzca yathArha tAM utpATayanti, tataH zakrezAnavarjAstAmuhanti, zakrezAnI tu cAmarAbhyAM vIjayataH / 'jAva ya kuMDaggAmo, jAva ya devANa bhavaNaAvAsA / devehiM a devIhi a, avirahiaM saMcarantehiM 1 vaNakhaNDaM va kusumiaM, paumasaro vA jahA sarayakAle / sohai kusumabhareNaM, iya gayaNatalaM suragaNehiM2 varapar3aha-bheri-jhallari-dunduhi saMkha - sahiehiM tUriehiM / dharaNiyale gayaNayale tUraninAo paramarammo 3 vyavasAyAn vyApArAMzca, muktvA draSTuM yyurnraaH| striyo nijaM nijaM karma, tyaktvAguH kautukotsukAH 4 zrutvA vAdyaughanirghoSaM, striyo'bhUvana suvihvalAH / cakurnAnAvidhAzceSTAH sarveSAM vismyprdaaH||5|| yathA-- kasturyA netre, aJjanena gaNDau, kAzyA kaNThe, hAraiH kaTiM, nUpurAbhyAM karau, kaGkaNAbhyAM pAdau, candanadravairaGghritale, alaktakarasairvapubhUSayanti / tathAgrahaNaM rudatAM pathi para - bAlAnAM nijksmbhrmaanyckruH| ghATapaTIzATakayo - rviparItatayA ca paridhAnaM 6 zithilaparidhAnabandhaM, gADhaM kartuM na zaknuvantyastAH / vAtoDDInaziroM'zuko vadhUjano'jani kumArI va7 32 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 79 kAzcitkRtArddhatilakAH,kAzcitkarNaikabhUSaNAH kAzcit / prakSAlitaikacaraNA, ekAJjitalocanA api caTa kAzcidapi bhojanAdA - vavihitazaucA vicitracitreNa / bAhvekadezaparihita - kaJcukyaH kautakAdIyuH 9 tathA - zibikAsthaprabhoragre tAvadratnamayAni svastIkadInyaSTau maGgalAni prasthitAni / tataH krameNa pUrNakumbha- bhRGgAra-cAmarANi tato mahatI vaijayantI, tato vaiDUryadaNDasthAmalachatraM, tato maNisvarNamayaM sapAdapIThaM siMhAsanaM, tato'STazatamAroha rahitamazvAnAM, tataH 108 kariNAM, tataH 108 saghaNTasadhvajasanandIghoSanAnAsambhRtarathAnAM tataH 108 varapuruSANAM tato hayAnIkaM tato gajAnIkaM, tato rathAnIkaM, tataH padAtyanIkaM, tatA laghudhvajasahasramaNDito yojanasahasrocchrayo mahendradhvajaH, tatA khaDgagrahAH, kuntagrahAH, pIThaphalakagrahAH, hAsakArakAH, kAndarthikAH - jayajayazabdaM prayuJjAnAH, tato neke ugrAH, bhogAH, rAjanyAH, kSatriyAH, talavarAH, mANDambikAH, kauTumbikAH, zreSThinaH, sArthavAhAH, devAH, devyazva, prabhoH purataH pRSThataH pArzvato vyavasthitAH samprasthitAH / tataH sadevamaNuAsurAe tti-sadevamanujAsurayA-svargamartyapAtAlavAsinyA parSadA samanugamyamAnaM, agre'gratazca zAGkhikAdyaiH parivRttaM, tatra zAGkhikAH-candanagarbhahastA, maGgalakAriNaH zaGkhavAdakA vA, cakrikAzcakrAstrAH kumbhakArA tailikAdayo vA lAGgalikAgalAvalambitasvarNAdimayalAGgalAkAradhAriNo bhaTTavizeSAH karSakA vA, mukhamAGgalikA - maGgalapAThakAH, varddhamAnA:- skandhAropitanarAH, pusamANa tti pUSyamANA - mAgadhAH purohitasthAnIyA mAnyA vA, ghaNTayA pradIpikA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | carantIti ghaNTikA rAuliA iti rUDhAsteSAM gaNaiH, khaMDiagaNehiMtti kvacit khaNDikagaNAH-chAtragaNAH, tAbhiriSTAdivizeSaNopetAbhirvA vAgbhirabhinandanto'bhiSTravantazca prakramAtkulamahattarAdisvajanA evmvaadissuH||113 // jaya jaya naMdA ! jaya jaya bhaddA ! bhadaM te abhaggehiM nANadaMsaNacarittehiM ajiyAiM jiNAhi iMdiyAI, jiyaM ca pAlehi samaNadhammaM, jiyavigyo vi ya vasAhi taM deva ! siddhimajjhe, nihaNAhi rAgadosamalle, tavaNaM dhiidhaNiyabaddhakacche, mahAhi aTThakammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM, appamatto harAhi ArAhaNapaDAgaM ca vIra! telukaraMgamajjhe, pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalavaranANaM, gaccha ya mukkhaM paraM payaM jiNavarovaiTeNaM maggeNaM akuDileNaM haMtA parIsahacamuM, jaya jaya khattiyavarakhasahA ! bahUI divasAI bahUI pakkhAiM bahUI mAsAiM bahUI uUiM bahUI ayaNAI bahUI saMvaccharAI abhIe parIsahAvasaggANaM, khaMtikhame bhayabhakhANaM, dhamme te avigdhaM bhavau ti kaTTa jayajayasaI pauMjaMti // 114 // jaya jayetyAditaH......pajaMtItyantam / tatra jayajayetyAdi-prAgvat / abhagnaniraticAraAnadarzanacAritrairupalakSitastvaM ajitAni-ajeyAni vA jiNAhi tti jaya-vazIkuru indriyANi zrotrAdIni, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA jitaM ca-sAtmyApannaM pAlaya shrmnndhrm| jitavino'pi ca tvaM he deva! vasa siddhimadhye, 'atra siddhizabdena zramaNadharmasya vazIkArastasya madhyaM lakSaNayotkarSastatra' tvaM tisstthetyrthH| rAgadveSamallau nijahi-nigRhANa tapasA dhRtau-santoSe dhairye vA dhaNi-atyartha baddhakakSaH san, maIyASTakarmazatrUn , kena? dhyAnenottamena-pradhAnena, uttamasA vA-tamo'tItena zuklena zuklAkhyena, apramattaH-pramAdojjhitaH san harAhi tti-gRhANa ArAdhanA patAkAM, vIretyAmantraNaM trailokyameva raGgo-mallAkSavATakastanmadhye, prApnuhi ca vitimiramanuttaraM kevalavarajJAnaM, gaccha ca mokSaM paramapadaM jinavaropadiSTena RSabhAdijinoktamArgeNa-ratnatrayalakSaNena akuTilenakaSAyAdikauTilyaparihArAt akSepeNa mokSaprApakatvAca saralena hatvA priishcmuuN| jaya jaya kSatriyavaravRSabha! jAtyakSatriyo hi paracamaM hanti / Rtavo-dimAsA hemantAdyAH, ayanAni SaNmAsAni dakSiNAyanottarAyaNarUpANi,abhItaH parISahopasargebhyaH, bhayabhairavAnAM-bhairavabhayAnAMkSAntyA kSamo na tvsaamrthyaat| dharma-prastutasaMyame te-tava avighnaM bhavatu iti kaha-ityuccArya jayajayazabdaM prayuJjate svajanA eva // 114 // __ taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre nayaNamAlAsahassehiM picchijjamANe picchijjamANe, vayaNamAlAsahassehiM abhiyubamANe abhithubbamANe, hiyayamAlAsahassahiM unnaMdijjamANe unnaMdijjamANe, maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe vicchippamANe, kaMtirUvaguNehiM patthijjamANe patthijjamANa, aMgulimAlAsahassehiM dAijjamANe dAijjamANe, dAhiNahattheNaM bahUNaM naranArisaha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssANaM aMjalimAlAsahassAI paDicchamANe paDicchamANe, bhavaNapaMtisahassAI samaicchamANe samaicchamANe, taMtItalatAlatuDiyagIyavAiyaraveNaM mahureNa ya maNahareNaM jayajayasaddaghosamIsieNaM maMjumaMjuNA ghoseNa yapaDibujjhamANe paDibujjhamANe, savviDDIe, savvajuIe, sabbabaleNaM, savvavAhaNeNaM, savvasamudaeNaM, savvAyareNaM, sabvavibhUie, sabvavibhUsAe, savvasaMbhameNaM, savvasaMgameNaM, savvapagaIehiM, sabvanADaehiM, savvatAlAyarehi, savvAvaroheNaM, sabvapuSpagaMdhavatthamallAlaMkAravibhUsAe savvatuDiyasahasaMninAeNaM, mahayA iDDIe, mahayA juIe, mahayA baleNaM, mahayA vAhaNeNaM, mahayA samudaeNaM, mahayA vastuDiyajamagasamagappavAieNaM, saMkha-paNava-paDaha-meri-jhallari-kharamuhi-huDuka-duMduhi-nigghosanAiyaveNaM, kuMDapuraM nagaraM majjhaM majjheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva nAyakhaMDavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThavittA sIyAo paJcoruhai, pacorahittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuayai, AmuittA sayameva paMca muTTiyaM loyaM karei, karittA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM hatyuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya ege abIe muNDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // 115 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taeNamityAditaH...........pavvaie ityantam / tatra nayanamAlAH-zreNisthitajananetrapatayastAsAMpradIpikA sahasraH, evamagre'pi vacanAni vadanAni vA taiH abhiSTrayamAnaH, hRdayamAlAsahasrairannandyamAna-utpAbalyena samRddhimupanIyamAno, jaya jIva nandetyAdiparyAlocanAt, 'kvacit unnaijjamANetti-tatronnati | prApyamANaH', manorathamAlAsahasraH-asyAjJAkarA bhavAma ityAdijanavikalpaivizeSeNa spRzyamAnaH / kAntirupaguNairhetubhiH pArthyamAno bhartRtayA svAmitayA vA strInRjanenAbhilaSyamANaH / dAijjamANe ttidaryamAnaH, paDicchamANe tti-pratIcchan-gRhana, samahacchamANe-samatikAmana-ullAyana / prAgaktArthatatrayAditruTitAntAnAm gIte-gItamadhye yadvAdi vAdanaM tena yo ravaH zabdastena madhureNa-miSTena,manohareNamanojJena, jaya jaya zabdasya ghoSa uccArastanmizritena, maJjumaJjunA-na jJAyate ko'pi kimapi jalpatIti | atikomalena vA ghoSeNa ca lokAnAM svareNa pratibudhyamAnaH-sAvadhAnIbhavan / sarvaryA-samasta chatrAdirAjacihnarupayA, sarvagutyA-bhUSaNAdInAM, sarvayutyA vA-uciteSTavastughaTanAdirupayA, sarvabalenahastyazvAdirupasainyena, sarvavAhanena-karabhAdivAhanena, sarvasamudayena-paurAdimelApakena, sarvAdareNasarvAcityakaraNarUpeNa, sarvavibhUtyA-sarvasampadA, sarvavibhUSayA-sarvazobhayA, sarvasambhrameNa-sarvaharSakRtau / sakyena, sarvasamena-sarvasvajanamelApakena, sarvaprakatiraSTAdazagamATiparavAsiprakatibhiH sarvanATaka paravAsiprakRtibhiH, sarvanATakai rityAdi suganaM / sarvaturyazabdAnAM mIlane yaH santo-ninAdo-mahAghoSastena, alpeSvapi RDayAdiSu Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvazabdapravRtirdRSTA ityAha- mahayA iDIe ityAdi prAgvat / evam kSatriyapuramadhye bhavanapaGktisahasrANi samatikramataH prabhoH pRSThe gajArUDho ghRtachatracAmarAbhyAM vIjyamAnaH caturaGgacamUyukto nandivarddhano rAjA'nugacchati yAvat jJAtakhaNDavane'zokavarapAdapo-vRkSastasyAdhaH zivikAM-kUTAkArAcchAditAM jampA - vizeSAM prabhuH sthirIkArayati, zivikAtaH pratyavarohati avatarati / svayamevAbharaNAnyunmuJcati-avatArayati / tAni ca kulamahattarikA haMsalakSaNapaTazATakena pratIcchati, pratIcchaya ca prabhuM pratyAha "ikkhAgakulasamutpanne si NaM tumaM jAyA ! kAsavagutte si NaM tumaM jAyA ! uditoditanAyakulanahayalamiaMkasiddhatthajaJcakhattiasutte si NaM tumaM jAyA ! jaccakhattiANIe tisalAe sua si NaM tumaM jAyA ! devanariMda pahiakittI si NaM tumaM jAyA ! ettha sigdhaM caMkamiavvaM guruaM AlaMbeavvaM asidhAraM mahavvayaM cariavvaM jAyA ! parikkamiavvaM jAyA ! assi ca NaM aThThe no pamAiavvaM " aNavarayapaDataMsupAyanaMdivarNamuhasayaNavaggasameA aMsUNi viNimmuaMtA vaMdai namasaha, vaMdittA namasittA egaMte avakamaMti / tataH prabhurekayA muSTayA kUrcasya, catasRbhistu zirasaH iti paJcamauSThikaM locaM karoti / zakrazca haMsalakSaNapazATakena kezAn pratIcchya kSIrAbdhau pravAhayati / tataJdha dilvo maNussaghoso turaninAo a sakkavayaNeNaM / khippAmeva tiluko jAhe paDivajjai caritaM // 1 // araNa namukAraM, siddhANamabhignahaM tu so mihe / savvaM me'kara NijjaM pArvati caritamArUDho // 2 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA svAmI ca sAmAyikaM kurvan 'karemisAmAiaMsavvaM sAvana jogaM paJcakkhAmI'tyAdhucarati, na 'bhaMte'tti tathAkalpatvAt, evamAgamoktavidhimA devadUsaM tti indreNa vAmaskandhApitaM divyavasnavizeSamAdAya ekorAgadveSasahAyavirahAta, advitIya-ekAkI na tu RSabhAdivat catuHsahasrAdiyuktaH, muNDo-dravyataH kezalucanAt, bhAvataH-krodhAdyabhAvAt, agArAnniSkramyeti zeSaH, anagAratAM-sAdhutAM pravrajito gataH, vibhaktipariNAmAdA anagAratayA prvrjit:-shrmnniibhuutH| tihiM nANehi samaggA titthayarA jAva huMti gihivAse / paDivannami caritte, caunANI jAva chaumatthe // 1 // sakAiA devA bhayavaM taM vaMdiuM saparitosA / kayanaMdIsarajattA, nianiahANAI saMpattA // 2 // [iti paJcamaM vyAkhyAnaM] [atha SaSThaM vyAkhyAnaM ] vIro vi baMdhuvaggaM Apucchia, patthio vihAreNa / so vi a visannacitto, baMdia vIraM paDiniatto // 3 // divase muhattasese kummAraggAmapavaramaNupatto / rayaNIe tattha sAmI paDImAi Tio nikaMpo // 4 // govanimittaM sakkassa Agamo vAgarei deviMdo / kullAgabahulachaThassa pAraNe payasa vasuhArA // 5 // gopaH sarvadinaM vRSAn vAhayitvA sAyaM svAmisamIpe tAn muktvA godohAya gRhaM gtH| te tu carituM bane gatAH, sacAgato'vIkSya svAminamapRcchat, svAmyadattottaraH na vettIti rAtrI bane vilokayati sma, Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraM nA'pazyat, rAtrizeSe svayamevAgatA vRSAH, so'pyAgataH, dRSTvA tAn ruSTaH, prabhu prati sehakamutpAvya dhAvitaH, avadherAgatya zakrega zikSitaH / tao sakko bhaNNai 'bhayavaM tunbhaM uvasaggaM bahulaM, ahaM bArasa| varisANi tumbhaM veyAvaccaM kremi| tAhe sAmiNA bhaNiaM-'no khalu deviMdA! evaM bhUaMjannaM arihaMtA deviMdassa vA asuriMdassa vA nissAe kevalaNANaM uppADiMsu vA 3 siddhiM vA vaccaMti, arihaMtA saeNaM uThANabalavIriyapurisakkAraparakkameNaM kevalanANaM uppADiMsu 3 siddhiM vA vccNti'| tato mAraNAntopasargavAraNArtha zakreNa siddhArthaH svAmimAtRSvasrayavyantaraH sthApitaH / tataH kollAkasanniveze bahulavipragRhe 'sapAtro dharmo mayA prajJApanIya' ityAdyapAraNaM gRhiyAtre pAyasena cakre / celotakSepo 1 gandhodakapuSpavRSTiH 2 dundubhinAdo 3 vyomnyahodAnamiti ghoSaNA 4 vasudhArAvRSTizceti 5 paJca | divyAni prAdurbhUtAni ___addhatterasa koDI ukkAsAtattha hoi vsuhaaraa|addhterslkkhaa, jahanniA hoi vsuhaaraa||1|| prabhordIkSAvasare zabaidivyacandanAdibhirarcitasya dehe sAdhikAMzcaturo mAsAn yAvat gandhaH || sthitaH / tadgandhAkRSTA bhramarA surabhipuSpANi tyaktvA Agatya ca prabhodehaM vidhyanti, tuNDaibhitvA ca | tvacaM khAdanti / bhoginazca narAstaM gandhamAghAya lolyAttadvandhayuktiM yAcamAnAstuSNIM sthitaM svAminamupasargayanti / striyo'pi prabhodeha svedamalojjhitaM sugandhazvAsaM vIkSyAnulomopasargAn kurvanti, tathApi svAmI meruvannizcala: Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 83 viharannatha morAke, sanniveze prabhuryayau / prAjyadUijjaMtakAkhya-tApasAzramazAlini // 1 // piturmitraM kulapati statra prabhumupasthitaH / pUrvAbhyAsAt svAminA'pi tasmin bAhuH prasAritaH // 2 // tasya prArthanayA svAmI, tatraikAM rAtrimAvizat / stheyaM varSAsvihetyUce, prasthitaH sa punaH prabhu // 3 // nIrAgo'pyuparodhena, pratizrutyAnyato yayau / aSTau mAsAn vihRtyAtha, tatra varSArthamAgamat // 4 // kulapatyarpite varSA - stasthau svAmI tRNaukasi / gAvo bahistRNAnAptyA, varSArambhe kSudhAturAH // 5 // adhAvan khAdituM vegAt, tApasAnAM tRNoTajAn / niSkRpAstApasAstAste, 'tADayan yaSTibhirbhRzaM / / 6 / / tADitAstaizvakhAdustAH, zrIvIrAlaGkRtoTajam / sthitaH pratimayA svAmI, nAznatIstA nyaSedhayat // 7 // uTajasvAminA rAvA, cakre kulapateH puraH / prabhuM so'pyaziSe nIDaM, rakSanti na vayo'pi kim // 8 // aprItirmayi satyeSA, tanna sthAtumihocitam / vicintyeti prabhuH paJcA - bhigrahAnagrahIdimAn // 9 // nAmItimadgRhe vAsaH 1, stheyaM pratimayA sadA 2 / na gehivinayaH kAryaH 3, maunaM 4 pANau ca bhojanam 5 // 10 // zucirAkA caturmAsyA, arddhamAsAdanantaraM / prAvRSyathAsthikagrAmaM, jagAma trijagad guruH / 11 / / ' 115 // samaNe bhagavaM mahAvIre saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM jAva cIvaradhArI hutthA / teNa paraM acele pANipaDiggahie, samaNe bhagavaM mahAvIre sAiregAIM duvAlasavAsAI nicaM bosaTTakAe ciyatadehe je kei uvasaggA uppajjati, taM jahA divvA vA mANusA vA tirikkhajoNiyA vA agulomA vA pradIpikA 83 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai khamai titikkhai ahiyAsei // 116 / / samaNetyAditaH.........ahiyAseItyantam / tatra, sAdhikamAsavarSAdUrdhva devadUSyADhe patite dakSiNavAcAlapurAsannasuvarNavAlukAnadItaTatarukaNTake vilagne ca svAmI siMhAvalokanena tad adrAkSIt, mamatvenetyeke, sthANDile patitamasthaNDile vetyeke, sahasAtkAreNetyanye, ziyANAM vastrapAtrAdisulabhaM bhAvina vetyeke, bhAvisvasaMtateH kaSAyabAhulyAtkaNTakapAyatAmAkalayya nirmamatayA punarna jagrAha / ta? hi | prAgdattamAsIttacaivaM__ "pitRmitram somAkhyo dvija Ajanmato'pi dusthaH, sa ca prabhordAnAvasare dezAntare gato'bhUt, nirdhana eva gRhamAgataH / bhAryayoktaM re nirlajja ! re nirlakSaNa ! prabhuNA vArSikadAnaM dattaM tadavasare naa'gaa'| | atha tameva prabhu prArthaya, sa prabhumAgatyetyavAdIt, 'he svAminnahaM duHsthito'smi, dIno'smi, mayA dezAntaraM bhramatA kimapi na prApta, kiM kiMna kRtaM, kaH ko na pArthitaH, kasya kasya zIrSa nanAmitaM, durbharodarasya kRte kiM kiM na kRtaM, tena kimapyarpaya me / tataH svAmI kRpayA devadRSyamarkIkRtya tasmai dadau, nAnyanmamAstIti vadana prabhureva ziSTamaI yatsvaskandhe nyastavAMzca, tatpabhoH santatervastrapAtrAdiSu mUrchAsUcakamiti kazcit 1, kazcica kAlAnubhAvAt RddhimAnapi nodAracitto bhaviSyatIti 2, anyastu prabhoH viprakulotpannatvenetyAzayo'bhUt kathamanyathA vArSikadAnadAtA'pi 'anyat kiJcinme nAsti' ityuktvA'pi sadapyakhaNDaM nAdAsyaditi / tato bijo'pi mahAprasAdaM manyamAnastadAdAya calitaH, tumnavAyAya tadadarza Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA yat , tenoktaM yadidamakhaNDaM syAttadA'sya dInAralakSamutpadyate, tato'dhdhamAnaya, yojayitvA'haM pUNe kari- jyAmi, tanmUlyAI ca vibhajya AvAM gRhiSyAvaH / sa dvijo lajayA mAgayitumazaknuvan prabhoH pRSTalagno varSa yAvad babhrAma," pazcAba tena tada? patite gRhIte bhagavAn teNa paraM ti-tataH paraM yAvajjIvamacelo'jani / pANipatagrAhikaH-pANipAtraH svAmI saprAvaraNadharmasthApanArtha devadRSyaparigrahaM cakre tathA prathamapAraNakaM sapAtradharmajJApanArtha pAtre eva vihitavAn tataH paannipaatrH| niccaM vosaTTakAe tti-nityaM vyutsRSTakAyaH-parikarmaNA varjanAta, tyaktadehaH-parISahasahanAta, evaM pathi viharati sati bhagavati gaGgApuline cakAGkazAdilakSaNAGkitaM prabhoH pAdanyAsaM prekSya puSpo nAma sAmudrikaH cintayati-'eSaH cakrI ekAkI yAti, tato gatvA'haM vyAkaromi, mamaitasmAGgogA bhaviSyanti, kumAratve seve| svAmyapi sthuNAkhyasannivezasya bahiH pratimAyAM sthitaH, tatra prabhuM dRSTA puSpazcintayati-'aho mayA vRthAdhItaM zAstramidaM / atrAntare zakro'vadhinA puSpaM prabhuM ca tatra prekSyAgataH, prabhuM natvA ca vakti-re puSpa ! tvaM lakSaNaM na vetsi, eSo'mitalakSaNaH, tathA'sya prabhoH rudhiraM mAMsaM ca gokSIragauramityAdyabhyantaralakSaNAni dehe santi, paraM zAstraM nAlIkaM, eSa dharmacakrI narendrAdipUjito bhaviSyatItyuktvA dhanasvarNaratnarAzibhiH zakreNa puSyoH pUjito dRSTaH, jino'pyanyatra viharati / je kei uvasaggA uppajjati tti-ye kecidupasargA utpadyante, tadyathA-'divvA vetyAdi-devakRtA vA, manuSyakRtA vA, tiryagyonikRtA vA anulomA vA-dRzyamAnavapuHkhakaraNA'bhAve manaHzubhapariNAmadhvaMsinaH, pratilomA vA-varmanasorapi duHkhadAyinaH, Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAn utpannAn samyak sahate bhayA'bhAvAt, kSamate krodhA'bhAvAt, titikSate - dainyAdyabhAvAt, adhyAsayati- avicalAGgatvAt / tatra devAdikRtopasargAn sahanAditvena darzayati yathA "svAmI prathamacaturmAsake zUlapANiyakSAyatane sthitaH, sa ca duSTaH kasyApi bahiH sthitiM rAtrau na sehe / sa prAgbhave dhanadevavaNijo vRSo'bhUt, anyedyuH paJcazatazakaTAnAM nadyuttAraNena truTitaH, dhanadevo'pi varddhamAnagrAme grAmyajanAnAM tat zuzrUSAyai dravyaM datvA'calat, taistat zuzrUSA na kRtA, dravyaM ca svayaM bhakSitaM / vRSo'pi kSuttRTpIDayA mRtvA zUlapANiryakSo'bhUt, avadhinA svavyatikaraM jJAtvA ruSTaH san tadUgrAmajanAn amArayat / kizva pade pade tadasthirAzidarzanAt tasya grAmasya 'asthikagrAma' iti nAma loke prasasAra / tato lokena vijJaso yakSa ityavak-madAyatanaM manmUrti ca kArayitvA pUjA kAryA, tatsarva (lokaiH) prapannaM, tatprabodhAya tadAyatane prabhuH rAtrau pratimAM prapede / yakSo'pi tatrasthaM prabhuM vIkSya krudhA mahAhahAsaM muJcan ziraHkarNanakhAdiSu vyathAM kuvaizca hasti-pizAca-sarvAdirUpaiH kadarthayAmAsa, paraM prabhucalat / pazcAt prabuddho yakSaH prabhorbhaktiM cakre, siddhArthena tarjitaH san sa vizeSAcca / " nAtho'pi caturo yAmAn kiMcidanAn kadarthitaH / zramAnnidrAmadhigataH pazyatsvamAnamUn daza // 1 // vaddhiSNustAla pizAcaH svayaM vyApAditaH 1 kila / kokilau zvetacitrau ca 2 - 3, sevyamAnau svasaMnidhau // 2 // dAmAdayaM ca gandhADhyaM 4, govargaH sevanodyataH 5 / padmAJcitaM padmasaro 6, dorbhyAM tIrNazca sAgaraH 7 // 3 // 35 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 85 udrama cAbimba 8 mathAdvirmAnuSottaraH / nijAMtrairveSTitaH svena 9, ruTaM meruziro'pica 10 // 4 // prAtarAgAjjanaH sarvaH, indrazarmotpalo'pica / akSatAGgaM pUjitaM ca, prabhuM prekSya mudaM yayuH // 5 // kAyotsargAvasAne ca, prabhuM natvotpalaH punaH / jJAnasAmarthyato jJAtaprabhusvamo bravIdidaM // 6 // svAminnizAnte yuSmAbhiH, susvamAH prekSitA daza / tatphalAni svayaM vetsi, bhaktyA ravyAmi tathApyahaM // 7 // hatastAla pizAco'yaM, tanmohaM nihaniSyasi 1 / yaH zvetakokilaH zukladhyAnaM ArokSyasItsatat 2 // 8 // citrako kilastadvat, dvAdazAGgIM prathayiSyasi 3 / govargeau yattu tadbhAvI saMghastava caturvidhaH 4 // 9 // padmasaro devanikAyasevakastataH 5 / yattu sAgara sutIrNa, uttariSyasi tadbhavaM 6 // 10 // yaccArkaH kevalajJAnaM, tatsamutpatsyate tatra 7 / yaccAntrairveSTitodristat samatIpaM yazastava 8 // 11 // yanmeruzRGgAmArUDhastvaM, tatsiMhAsana sthitaH / dharme drakSyasi 9 yaddAmnI, tayorvedbhi phalaM nahi 10 // 12 // athAcacakSe bhagavAna, dAmadvayaphalaM tvadaH / gRhasthanAM yatInAM ca vakSye dharmaM dvidhA'pi ca // 13 // prathamo varSArAtraH // 1 // tataH svAmI morAke'gAt, tatra svAmI satkArAdyartha siddhArtho janAnAM nimittaM vakti / svAmizobhAM vIkSya kuddhenAchandakena pAkhaNDinA tRNacchedAcchedaprazne kRte siddhArthena 'na chetsyate' ityukte chedodyatasya tasyAGgulIH zakraH ciccheda / tato ruSTaH siddhArthoM janAnityAha-'ayaM cauraH, yataH karmakarasya vIraghoSasya dazapalikaM vahalakaM hRtvA kharjuryAdhA nyastaM ekamidaM / dvitIyamindrazarmaNo meSo'nena jagdhaH, tadasthIni vadaryadhaH santi / 85 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N tRtAyamasya bhAryA vakSyati,' pRSTA sA aah-bhginiiptiryN'| lajjitaH prabhu vijane gatvAha-he svAminnaham atraiva jIvAmi tvaM sarvatra puujyse,'| tataH svAmA zvetAmbhyAM viharan janavArito'pi kanakakhalAkhyatApasAzrame caNDakozikAhiH prabo| dhAyAgAt / sa prArabhave kSapakaH, kSullakenAvazyake pAraNArthagamanajAtamaNDukIvirAdhanAlocanArtha smAritaH, krudhA kSullakaM hantuM dhAvana stambhe AskAlya mRto jyotiSkeSUtpannaH / tatazcayutastatrAzrame paJcazatatApasapatizcaNDakoziko'bhUt, tatrApi rAjanyAn svAzramaphalAdigRhNAnAn vIkSya parazuhasto dhaavnnvtte'ptt|| parazuviddhastatraiva caNDakoziketi mAgbhavanAmA dRgviSohirabhUt / sa ca prabhu pratimAsthaM dRSTvA krudhA | jvalan sUrya darza darza trigjvAlAH mumoca / tAsu viphalAsu maviSAkrAnto'yaM patan mA mAM mRdUnIyAditi dRSTvA dRSTvA'pakrAman gokSIradhavalaM prabhuraktaM vIkSya 'caNDakauzika!buddhayasva buddhayasva' iti svAmivacaH zrutvA ca jAtiskRtimAn prabhu tripradakSiNIkRtya prapannAnazano mAnyatra viSabhiSaNA me dRSTiA sIditi tuNDaM vile kSiptvA sthitaH / ghRtavikrAyikAbhirbhaktyA ghRtena mrakSitaH, pipIlAkAdibhirbhazaM 17 pIDayamAnaH prabhudRgasudhAsiktaH pakSAnte shsraare'gaat|| kI tataH krameNa viharan svAmI surabhipuraM prAsaH, tatra gaGgAnadIsiyAtro nAvikastadA loke nAvamArohati sati ghRkarutaM zrutvA vidvAn khemilA'vak-'maraNAntaM vighnaM prApyam, parametanmuniprabhAvAnmokSyAmahe,' Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 86 tadanu gaGgottAre prabhostriSTabhavavidAritasiMhajIva sudaMSTrasuravikurvitadurvAtanaumajjanAdyupasargaM kambalazambalAkhyau nAgakumArau nivAritavantau tayorutpattistvevaM "mathurAyAM jinadAso vaNig zrAddhaH, tadbhAryA sAdhudAsI, tAbhyAM parigrahapramANe kriyamANe catuSpadapratyAkhyAnaM gRhItaM, tato dine dine goraso gRhyate / tatraikA AbhIrI gorasamAdAyAgatA, sAdhudAsI avAdIditi 'mAnyatra yAyAH yAvanmAtragorasamAnayiSyasi tAvanmAtramAdAsye' evaM mithaH sakhyaM jAtaM / anyadA bhIgRhe vivAho jAtastadarthe zreSThinA vastrAdIni preSitAni tatastuSTenAbhIreNa navau kambalazambalAbhidhauvRSau balAt zreSThigRhe baDau / zreSThinA'cinti yadi maunaM rakSAmi tadetA dhUrvAhanAdikaSTaM yAsyataH iti vicintya zreSThiprAsukatRNAdinA tau pupoSa / krameNASTamIcaturdazyupavAsakaraNapustaka vAcanAtatparazreSThisaGgAdbhadrakau jAtau tathASTamocaturdazyorUpavAsaM cakratuH / anyadA mitreNa bhaNDIrayakSayAtrArthamanApRcchaya gRhItau, rathe vAhitau, saukumAryAta truTitau, tatastenAnIya zreSThigRhe baddhau paraM tau na carataH na pivataH, tataH zreSThinA tayoranazanaM kAritaM, namaskArazca dattaH, mRtvA nAgakumArau jAtau / tatra avadhinA sopasarga prabhuM jJAtvA prAptau tayorekena nauruttAritA, anyastu sudaMSTreNa saha yuddhaM kurvannabhUt / tataH prabhuM nisarga vidhAya puSpavRSTiM kRtvA natvA ca svasthAne gatau / tataH svAmI dvitIyavarSArAne rAjagRhe nAlandAyAM tantuvAyazAlAyAmAdyaM mAsakSaraNaM prapadya tasthau / tatra AgAd gozAlastasyotpattistevaM 86 86 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'malalAkhyo maGkhaH, tadbhAryA subhadrA, zaravaNaviSaye gobahuladijasya gozAlAyAM prasuteti gozAla iti nAma / sa ca prabhoH vijayagRhe kRta kUrAdipAraNe paJcadivyAni vIkSya tacchiSyo'smi iti prbhumaah| dvitIyapAraNe pakvAnnAdinA nandaH, tRtIye sarvakAmaguNitaparamAnnAdinA sunandaH prabhu pratilAbhitavAn // 2 // tataH kollAkasanniveze caturtha pAraNaM bahuladijagRhe pAyasena kRtavAn divyAni ca, gozAlastu tantuvAyazAlAyAM prabhumanupalabhya antobahizca rojagRhe gaveSayan svopakaraNaM viprebhyo datvA ziro muNDayitvA kollAke prabhuM dRSTvA tvatpavrajyAstu mametyuktavAn / tataH svAmI sagozAlaH suvarNakhala grAmaM yAti, antarA ca gopaiH sthAlyAM pacyamAnaM pAyasaM vIkSya gozAlaH prabhuMgrAha-'AgamyatAMbhujyate'na' siddhArthena tadbhagakathane gopaiH prayatnarakSitA'pi sthAlI bhgnaa| sato gozAlena 'yadbhAvyaM tadabhavatyeva' iti niyatiH svIkRtA / tataH svAmI brAhmaNagrAme nandapATake nandena pratilAbhitaH, gozAlasyopanandapATake upanandena paryuSitAnnaM [vAsIbhaktaM] dattaM / tata sa ruSTo maddharmAcAryatapasA'sya gRhaM dahyatAmiti zazApa, tttthaivaasiit| pazcAt prabhuzcampAyAM prAptaH, tatra bimAsakSapaNena varSAvAsaM tRtIyamavasat, caramadimAsapA| raNakaM campAyA bhishcke||3|| // 2 // 3 // tataH svAmI kumArakaM sannivezaM gatvA udyAne pratimayA'sthAt / itazca pArdhaziSyo bhUriziSyayuto municandramuniH kumbhakArazAlAyAM tasthau, tatsAdhUna vIkSya gozAlaH mAha-ke yuyam ? tairuktaM nirgranthAH, punaH 36 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 87 prAha- 'kva yUyaM ? kva me guruH,' tairuce yAdRzastvam tAdRzaste guruH / tato ruSTena Uce 'madgurostapasA dahyatAM yuSmadAzrayaH,' tairUce-'nAsmAkaM bhItiH' pazcAtsa prabhoH sarva prAha / siddhArtho'vadat 'naite sAdhavo dayante / rAtrau jinakalpatulanAM kurvan municandraH pratimAsthaH caurabhrAntyA kumbhakAreNa hataH, jAtA'vavijJAnazca svarga prAptaH / tanmahimArthamAyAtasurakRtodyotaM vIkSyAzrayo dahyate teSAmityAha prabhuM gozAlaH, siddhArthena yathAvadukte tatra gatvA tacchiSyAn nirbhayayAtaH / krameNa prabhuH pRSTacampAM prAtastatra turya varSArAtraM // 4 // caturmAsa kSapaNenAtivAhya bahiH pArayitvA krameNa svAmI zrAvastyAM vahiH pratimayA'sthAt / tatra siddhArthoktamahAmAMsa bhojana parihArAya gozAlo vaNikkuleSu bhraman pitRdattavaNig bhAryayA nindrAmRtApatyA zrIbhadrayA naimittikavAcA'patyajIvanAya garbhamAMsamizraM pAyasaM bhojito, agnibhayAccAnyato gRhe dvAraM cakre / Agatena siddhArthoktApratyaye pAyasavamane kRte mAMsakhaMDanakhavAlAdi dRSTvA ruSTena tad gRhaM pazyatA'pi na dRSTaM tataH svAmitapasA pATako'pi jvAlitaH / krameNa prabhuH kliSTakarmanirjarArthaM lATA (DhA) dezaM prApa, tatra pUrNakalazAkhye anArthagrAme prabhorgacchato'ntarA dvau ratenI 'apazukana' iti matvA asimutpAvya dhAvitau, jJAtavRttAntavajriNA hatau / tataH svAmI bhadrikApUrvI paJcame varSAMrAtre cAturmAsyaM tapazca // 5 // tato bahiH pArayitvA tataH krameNa zAligrAmodyAne pratimAstraprabhormAghamAse tripRSTabhavApamAnitAntaHpurI mRtvA vyantarIbhUtA tApasIrUpaM kRtvA jalabhRtajaTAbhirupasarga, upazAntA ca stutiM pradIpikA 87 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakre, tavyathAM sahamAnasya SaSThena tapasA lokAvadhirutpannaH / tataH svAmI bhadrikAM gatastatra SaSThavarSAsu caturmAsatapo vicitrAMzcAbhigrahAMzcakre // 6 // // 4 // 5 // 6 // / tataH krameNAlambhikAyAM sptmvrssaasu||7||cturmaasksspnnen bahiHpArayitvAviharan krameNa raajgRhe'ssttmvrssaasu||8|| caturmAsakSapaNena bahiH pArayitvA krameNa vajrabhUmyAM bahUpasargA iti kRtvA navamaM varSArAtraM svAmI tatra kRtavAn, // 9 // caturvidhAhArarahitaM caturmAsakamaparamAsadayaM ca tatraiva vihRtaH, iti pANmAsikaM tpo'bhuut| vasatyabhAvAca navamaM varSA raatrmniytmkaarssiit| // 7 // 8 // 9 // tataH kurmagra maMgacchan antarA tilastambhaM dRSTvA prabho'yaM niSpatsyatena veti maGkalirAha, praznAnantaraM | 'saptApi tilapuSpajIvA mRtvA ekasyAM zambyAM tilA bhaviSyanti' iti svAmivAm anyathA karnu / kRtadhiyA tilastambha utpAvya ekAnte'muzcat / mA prabhuvaco'nyathA'bhUditi vyantarairvRSTizcakre, gokhureNa - |ca klinabhUmau sthirIcakre / tataH prabhuH kUrmagrAme AtApanAgrahaNe mutkalamuktajaTAmadhye yUkAgahUlyadarzanAt tareti kathanaruSTavaizyAyanamuktatejolezyAtaH zItalezyayA gozAlaM rakSitapUrvI siddhArthapure vajan gozAlena 'sa tilastambho na niSpanna' 'ityukte 'sa eSa tilastambho niSpanna' iti pratyAha, gozAlo'zradadhat tilazambAM vidArya saptatilAn dRSTvA niyatiH dRDhIcake / tata 'AtApanAparasya sadA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 14 88. SaSThatapasaH sanakhakulmASapiNDikayA ekenoSNodakaculukena pArayataH SaNmAsyA tejolezyA utpadyate' iti pradIpikA siddhArthoktopAyaH, kvacit svAmyuktopAyaH, pRthagbhUtaH zrAvastyAM kumbhakArazAlAsthaH tAM sAdhitavAn / tyaktavatazrIpArzvaziSyaSaTkAdaSTAGganimittaM ca zikSitavAn / tataH ahaGkArAdahaM jino'smi iti loke / avAdIt / tataH svAmI zrAvastyAM dazamaM varSA rAtraM // 10 // vicitraM tapo'karodityAdyanukrameNa yAvat svAmI bahumlecchAM dRDhabhUmi gataH / tasyAM bahiH pohAlodyAne polAsacaitye'STamabhaktena ekarAtrikI pratimA tsthau| __itazca sabhAgataH zakrastrailokyajanA api vIracetazcAlayitumasamarthA iti prazaMsAM vyadhAt, tadanu zakrAmarSeNa sAmAnikasaGgamAkhyasuraH etya Adau dhUlivRSTiM cakre / yayA pUrNAkSikarNAdizrotAH svAmI nirucyAso'bhUt / 1 / , tato vajratuNDapipIlikAbhizcAlanItulyazcakre, / 2 / tathA vjrtunnddoiNshaaH|3|| tiikssnntunnddghRtellikaaH|4| vRzcikAH / 5 / nakulAH / 6 / srpaaH|7| mUSakAzca / 8 / bhakSayanti, tathA / hastinaH / 9 / hastinyazca / 10 / zuNDAghAtacaraNamaInAdinA, pizAco'hAsAdinA / 11, vyAghro daMSTrAnakhavidAraNAdinA / 12 / , siddhArthatrizale karuNavilApAdinA / 13 / upasargayanti, tataH skandhAvArasamIpasthaH prabhoH padormadhye'gniM prajvAlya sthAlImupasthApya pacati / 14 / , tatazcANDAlastIzNatuNDazakunInAM paJarANi prabhoH karNavAhumUlAdiSu lambayati te ca mukhairbhakSayanti / 15, tataH kharavAto Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girInapi kampayan prabhumutkSipya utkSipya pAtayati / 16 / , tataH kalikAvAtazcakravad bhrAmayati / 17 / tato bhArasahasralohamayacakreNAhato bhUmau prabhurAjAnunimagno yena merucUlA'pi cUrNIsyAt / 18, tataH prabhAtaM vikuLa vakti, devAryAvApi tiSThasi? svAmI jJAnena rAtriM vetti / 19 / , devaDhi darzayitvA | bhaNati, vRNIhi maharSe ! yena tava svargaga mokSeNa vA prayojanaM, tathApyakSubdhaM devAGganA nAvyagItavilAsAdibhirupasargayati / 20, evamekasyAM nizi viMzatyopasagairna manAgapi cukSobhe bhagavAn / tataH SaNmAsAna yAvadaneSaNIyAhArakaraNAdinA nirazanasya prabhovicitropasargAn kRtvA "he Arya ! vraja vihArAdau, hiNDa gocaryAdau nA'haM kiJcit karomi" ityuktvA prabhuM natvA saGgamako viSaSNaH san svargamagAta, Kii svAmI ca gokule vatsapAlyA sthavirayA pAyasena pratyalAbhi, divyAni ca itazca kAlaM tAvantaM surAH saudharmavAsinaH / nirAnandAH nirutsAhAH udvignAzcAvatasthire // 1 // - zakro'pi muktanepathyA-GgarAgo'tyantadukhitaH / saGgItakAdivimukho, manasyevamacintayat // 2 // iyatAmupasargANAM nimittamabhavaM hyaham / mayA svAmiprazaMsAyAM, kRtAyAM so'kupana suraH // 3 // zakraH saGgamakaM dRSTvA sadyo bhUtvA parAGmukhaH / ityUce bhoH surAH sarve'pyAkarNayata mdvcH||4|| ayaM hi karmacANDAlaH pApaH snggmkaa'mrH| dRzyamAno'pi pApAya, tad draSTuM naipa yujyate // 5 // bahvanenAparAddhaM hi, yat svAmI naH kadarthitaH / asmano'pi na kiM bhIto, bhavAnIto na yadyayam // 6 // arhanto nAnyasAhAyyAt, tapyante tapa ityaham / tathopasargakAle'pi, nAmuM pApamazikSayam // 7 // 37 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tataH kopAbajeNa vAmapAde hatvA nirvAsitaH / sAgaropamAzeSAyuH parivAratyaktaH zakrAdezAda-madIpikA mahiSIyuto merucUlAM yyau| tataH prabhurekAdaza varSArAnaM vaizAlyAM ckre| // tataH krameNa kauzAmnyAM gataH-"tatraH zatAnIka rAjA, mRgAvatI devI, svAminA tatra poSabahula| pratipadyabhigraho jagRhe, yathA-"dravyato rADAkulmASAn sUrpakoNena 1, kSetrato dehalIvahirgatakapAdA 2, kAlato nivRtteSu bhikSAcareSu 3, bhAvato rAjasutA dAsatvamApannA nigaDitA muNDitamastakA rudantyaSTamabhaktikA cedU dAsyati tadA gRhiSyAmi 4," parISahasahanArtha svAmino'bhigrahastato gocaryAm hiNDan paJcadinonaSaNmAsopavAsI daivayogAt dhanavAhazreSThibhAryA mUlAgRhasthitayA-campezadadhivAhananRpadhAriNIrAjJIsutayA vasumatyA candanavAlAparanAmyA svAmI pratilAbhitaH / tataH paJcadivyAni-devA nantuH 1, kezAH zIrSe jAtAH 2, nigaDAni ca nRpurANi 3, devaizca candanazItalatvAt candaneti tasyA nAmA'kAri 4, lobhAnnRpaM vasudhArAM gRhAnam zakro nivArya prAha-'yasyeyaM dAsyati tasyaiSA', tataH sA dhanavAhazreSThinaM samarpayAmAsa 5 / zakraH zatAnIkaM prAha-'saGgopyeSA yAvatprabhoH kevalotpattistadanantaraM prabhoH prathamaziSyiNI bhaviSyatIti / tataH svAmI campAyAM svAtidattadijasyAgnihotrazAlAyAM bAdazaM varSAsaM cakre / tataH SaNmAnigrAme prabhobahiH pratimAsthasya pAve gopo gAM muktvA grAmaM praviSTaH, oga Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tazca pRcchati 'devArya ! kva gatA gauH' maune ca rUSTena tena svAmikarNayoH kAzazalAke tathA prakSise yathA / mitho milite chinnAgratvAdadRzye ca / etacca karmazayyApAlakakarNayostaptatrapuprakSepayatA tripRSTena yadarjitaM tadudINa vIrabhave / zayyApAlako bhavaM bhrAntvA ca gopH| tataH prabhurmadhyamApApAyAM siddhArthavaNijo gRhe bhikSArtha gataH, tena jJAtvA kharakavaidyAt saNDAsakAbhyAM karSite te zalAke svAminA''rATirmuktA tena bhairavaM vanaM jAtaM, devakulaM ca kAritaM, svomyapi saMrohaNauSadhena tadaiva prgunniibhuutH|| evamupasAH gopenaivArabdhAH gopenava pariniSThitAH, eteSAM jaghanyAdivibhAgaratvevaM-jaghanyaM kaTapUtanA zItaM, madhyamaM ca kAlacakraM, utkaSTam ca zrotrazalyoDaraNaM / gopaH saptamanarakAtithiH, kharaka siddhArthau ca svarga gatau // 116 // ___taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNagAre jAe, iriyAsamie, bhAsAsamie, esaNAsamie, AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie, uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapariTThAvaNiyAsamie, maNasamie, vayasamie, kAyasamie, maNagutte, vayagutte, kAyagutte, gutte, guttidie, guttabaMbhayArI / akohe, amANe, amAe, alohe, saMte, pasaMte, upasaMte, parinivvuDe, aNAsave, amame, akiMcaNe, 1 atra kiraNAvalI-subodhikA-dIpikAdivRttigranthopadarzitopasargebhyo'pi atisaMkSepArtha ye kecidupasargAH na pradarzitAste ca alpakapradAyitvena upekSitAH smbhaavynte| ... Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpikA chinnaggaMthe nivaleve, kaMsapAiiva mukkatoye, saMkhe iva niraMjaNe, jIve iva appaDihayagaI, gagaNa- mbhiva nirAlaMbaNe, vAu va apaDibaddhe, sArayasalilaM va suddhahiyae, pukkharapattaM va nisvaleve, kummo iva guttidie, khaggivisANaMva egajAe, vihaga iva vippamukke, bhAraMDapakkhIva appamatte, kuMjaro iva soMDIre, vasaho iva jAyathAme, sIho iva duddharise, maMdaro iva appakaMpe, sAgaro iva savvagaMbhIre, caMdo iva somalese, suro iva dittatee, jaccakaNagaM vva jAyasve, vasuMdharA iva savvakAsavisahe, suhuyahuyAsaNo iva teyasA jalaMte, [imesi payANaM dunni saMgahiNI gAhAo "kase saMkhe jIve, gagaNe vAU a sarayasAlile / pukkharapatte kumme, vihage khagge a bhaarNdde||1|| kuMjakhasahe sIhe, nagarAyA ceva saagrmkhobhe| caMde sUre kaNage, vasuMdharA ceva hUavahe ||2||]nntthi NaM tassa bhagavaMtassa katthai paDibaMdhe bhavai / seya paDibaMdhe caubihe pannatte, taM jahA-davvao, khittao, kAlao, bhAvao / davao sacittAcittamIsaesu davvesu / khittao gAme vA, nagare vA, araNNe vA, khitte vA, khale vA, gharevA, aMgaNe vA, nahe vA / kAlao-samae vA, AvaliyAe vA, ANApANue vA, thove vA, khaNe vA, lave vA, muhutte vA, ahorate vA, pakkhe Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA, mAse vA, uU vA, ayaNe vA, saMvacchare vA, annayare vA, dIhakAlasaMjoe vA / bhAvaokohe vA, mANe vA, mAyAe vA, lobhe vA, bhae vA, hAse vA, pijje vA, dose vA, kalahe vA, abhakkhANe vA, pesunne vA, paraparivAe vA, arairaI vA, mAyAmose vA, jAva micchAdasaNasalle vA, (pra0 600) tassa NaM bhagavaMtassa no evaM bhavai // 117 // vyAkhyA-taeNamityAdito......."bhavaItyantam / tatra yata evaM tto'ngaarojaatH| anagArasvakhyApakavizeSaNAnyAha-IryAyAM-gamanAgamanAdau samitaH-samyak pravRttaH, bhASAyAM bhASaNe samitaH, eSaNAyAM-dvicatvAriMzadoSavizuddhabhikSAgrahaNe, AdAne-grahaNe upakaraNasyeti gamyam, bhANDamAtrAyAvastrAyupakaraNarUpaparicchadasya yadvA bhANDasya vastrAdema'nmayabhAjanasya vA mAtrasya ca-pAtravizeSasya nikSepaNevimocane samitaH-supratyupekSaNAdinA, uccAro-viTU prazravaNaM-mUtraM khelo-niSThIvanaM siddhAno-nAsikAmalaH jallo-dehamalaH teSAM pariSThApanAyAM samitaH / etaccAnsya samitidvayaM prabhorbhANDasiMGghAnAdyabhAve'pi nAmAkhaNDitArthamityamuktam / manaH samitaH ityAdi manaHprabhRtInAM kuzalAnAM pravartakaH, manoguptaH ityAdiSu teSAmazubhAnAM niSedhakaH, yataH samitiH satpravRttiH, 'guptistu nirodhaH, ata eva guptaH-sarvathA guptatvAdU, guptendriyaH-zandAdiSu rAgocabhAvAta, guptaM-navaguptimad brahma-mithunaviratirUpamAcarati ityevaM zIlo yaH sH| akrodha ityAdi vyaktam / ata eva zAnto'ntarvRttyA, prazAnto-bahirvRtyA, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA upazAnta-ubhayataH, yahA manaHprabhRtyapekSayA zAntAdIni padAni, ata eva prinivRtt:-sklsNtaapojjhitH| anAvo-hiMsAdisaptadazavidhA'saMyamavarjitaH, amama-AbhiSvaGgikamameti zabdarahitaH, akizvano-nidravyaH, chinnagrantho-muktahiraNyAdigranthaH, nirupalepo-dravyabhAvamalarahitaH tatra dravyato'gamalo bhAvato mithyAtvAdimalastAbhyAM rahitaH, nirupalepatvamevopamAnairAha-kAMsyapAtrIva muktaM toyamiva toya-bandhahetutvAt sneho yena, zaMkha iva niraJjano'thavA raanaM-raGgaNaM rAgAyuparaJjanaM tasmAnnirgataH, jIva ivApratihatagatiH-aucityenAskhalito vihAre saMyame vA, gaganamiva nirAlambano-dezagrAmakulA| cA''lampanojjhitaH, vAyurivApratibaddhaH-kSetrAdau 'gAme egarAiyaM' ityAdivacanAt / zAradasalilamiva zudahRdayaH-kAluSyA'bhAvAt, puSkarapatramiva nirupalepaH-paGkajalatulyasvajanaviSayasneharahitatvAta, kUrma iva guptendriyaH sa hi grIvApAdacatuSkarUpAGgapaJcakena guptaH syAdevaM svAmpapIndriyapaJcakena, khaDgI-gaNDakAkhyo jIvavizeSastasya viSANaM-zRGgAmekameva syAttadeko jAtaH ekabhUto-rAgAdisahAyyA'bhAvAta, vihaga iva vipramukto-muktaparikaratvAdaniyatavAsAca, bhAraNDapakSIvA'pramatto-nidrAdya'bhAvAta, bhA. raNDapakSiNaH kIdRzAH ? ityAha bhAraNDapakSiNaHkhyAtAstripadA mrtybhaassinnH| dvijihvAH dvimukhaashcekodraa'bhinnphlaissinnH||1|| ___ kuJjara iva sauNDIraH-karmazatrusainyaM prati zaraH, vRSabha iva jAtasthAmA svIkRtamahAvratabhAravahanaM prati ., Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtabalo nirvAhakatvAt, siMha iva duIrSaH-parISahamRgairajeyaH, merurivopasargavAtairacAlyaH, sAgara iva gambhIro-harSazokAdyakSobhyacittaH, candra iva saumyalezyA-paropatApakRtmanaHpariNAmarahitaH, sUra iva dIptatejA-dravyataH kAntyA bhAvato jJAnena pareSAMkSobhakatvAdA, jAtyakanakamiva jAtaM sampanna rUpaM svarUpaM rAgAdikudravyavirahAdyasya, vasundhareva sarvAnanukUlenarAn zItoSNAdisparzAn viSahate yaH / mahato ghRtAditarpitaH sa cAso hunAzanazcAgnistadvattejasA-jJAnena tapasA vA jvln-diipymaanH| nAstyayaM pakSo | yaduta tasya bhagavanaH kutracit pratibandho bhavati / kSetraM-dhAnyajanmabhUmiH, khalaM-dhAnyamalapavanAdisthaNDilaM, nabha-AkAzaM / sanayaH-sarvanikRSTakAlaH, AvalikA-asaGkhyAtasamayarupA, ANApANU-uzvAsa nizvAsakAlaH, stokaH-saptochAsamAnaH, kSago-bahutarodhAsarupA, lavaH-stokamAnaH, muhUrtaH-saptasaptaN tilavamAnaH, anyatarasmin dIrghakAlasaMyoge yugapUrvAdau / bhaye-ihalokAdisaptavidhe, hAsye harSe vA, pille tti-anabhivyaktamAyAlobhasvabhAve'bhiSvaGgamAtre premaNi, deSe-anabhivyaktakrodhamAnasvarupe'prItimAtra, yadvA rAgaH-sukhAbhijJasya sukhAnusmRtipUrvaH sukhe tatsAdhane'pyabhimate viSaye gRddhaH prema tatra, deSo-duHkhAbhijJasya duHkhAnusmRtipUrvo duHkhe tatsAdhane vA'prItistatra, kalahe'sabhyavacanarATayAdI, abhyAkhyAne-asadoSAviSkaraNe paizunye-pracchannamasadoSAviSkaraNe, paraparivAde-viprakIrNaparaguNadoSavacane, | aratizcitto garupA, ratizcittAbhiratiH, samAhAre'ratiratini, mAyAmRSe mAyAmoSe vA-ceSAnarakaraNena paravaJcanaM mAyA tayA saha mRSA mAyAmRSA / mAyayA vA moSaH pareSAM mAyAmoSastatra mithyAdarzana Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 92 mithyAtvaM zalyamivAnekaduHkhahetutvAt / evamamunA prakAreNa tasya bhagavato na bhavati pratibandhaH / iti prakRtam // 117 // vyAkhyA - se NamityAdito 1 se bhagavaM vAsAvAsavajjaM aTTha gimhahemaMtie mAse gAme egarAie nagare pNcraaie| vAsIcaMdaNasamANakape samatiNamaNile hukaMcaNe samasuhadukkhe ihalogaparaloga appaDibaddhe / jIvi - yamaraNe nikhakaMkhe saMsArapAragAmI kammasattunigyAyaNaTThAe anbhaTThie evaM ca NaM viharai // 118 // viharaItyantam / tatra varSAsu prAvRSi vAso - varSAvAsastadvarja aSTamAsAn grISmamantikAn, grAme ekarAtro vAsamAnatvenAsti yasya sa ekarAtrikaH, evaM nagare paJcarAtrikaH, vAsIcandanayoH pratItayoH yahA vAsIcandane iva vAsIcandane apakArakopakArakau tayoH samAno nirdeSarAgatvAt kalpo- vikalpaH - samAcAro vA yasya, samAni-tulyAnyupekSaNIyatayA tRNAdIni yasya / samasuhadukkhe ityAdi vyaktam, evaM ca NaM viharai tti evamIryAsamityAdiguNayogema viharatyAste // 118 // tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM, aNuttareNaM daMsaNeNaM, aNuttareNaM caritteNaM, aNuttareNaM Ala 1 pra0 sRtam pradIpikA 92 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eNaM, aNuttareNa vihAreNaM, aNuttareNaM vIrieNaM, aNuttareNaM ajjaveNaM, aNuttareNaM maddaveNaM, aNuttareNaM lAghaveNaM, aNuttarAe khaMtIe, aNuttarAeM muttIe, aNuttarAe guttIe, aNuttarAe tuTThIe, aNuttareNaM saccasaMjama-tava- sucariya- sovaciMya- phala nivvANamaggeNaM, appANaM bhAvemANassa duvAlasasaM vaccharAIM viikkaMtAI terasamassa saMvaccharassa aMtarA vaTTamANassa je se gimhANaM ducce mAse cautthe pakkhe vaisAhasuddhe tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamI pakkheNaM pAINagAmiNIe chAyAe porIsIe abhiniviTTAe pamANapattAe suvvaeNaM divaseNaM vijayeNaM mahuttaNaM jaMbhiyagAmassa nayarassa bahiyA ujjuvAliyAe naIe tIre veyAvattassa ceiyassa adUrasAmaMte sAmAgassa gAhAvaissa kaTTha karaNaMsi sAlapAyavassa ahe godohiyAe ukkuDaanisijjAe AyAvaNAe AyAvemANassa chaTTaNaM bhatteNaM appANaeNaM hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNate aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavara nANadaMsaNaM samuppanne // 119 // vyAkhyA- tassa NamityAditaH.......samuppanne ityantam / tatra jJAnena-matyAdicatuSTayena, darzanena - cakSudarzanAdinA samyaktvena vA, cAritreNa - mahAvratAdinA, Alayena-khyAdyasaMsaktavasatyAdinA, vihAreNa 39 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa lA dezAdicatraNAdinA, vIryaga-viziSTotsAhena, Arjavena-mAyAnigraheNa,mArdavena-mAnanigraheNa,lAghavena- dIpikA | kriyAsu-dakSatvena,yadA lAghavaM dravyato'lpopadhikatvaM bhAvato gAravatrayatyAgaratena,kSAntyA-krodhanigraheNa 1 muktyA-nirlobhatayA,guptyA manoguptyAdikayA,tuSTayA-manaHprasatyA,satyaM sunRta,saMyamaH-prANidayA,tapo-N dvAdazavidhaM, teSAM suSTu-vidhivacaritamAcaraNaM, upacayanamupacitaM sahopacitena-upacayena varttate yat tat / sopacitaM, satyasaMyamatapaHsucaritena sopacitaM-sphItaM phalaM muktilakSaNaM sa cAso nirvANamArgazca-ratnatrayarupastenAtmAnaM bhAvayato-vAsayataH anenAtmajJAnameva mokSasya pradhAnasAdhanamityuktam / 'duvAlasasaMvaccharAI' ti dvAdazasaMvatsaravyatikramaNaM tvevaM-eka SaNmAsakSapaNaM, ekaM paJcadinonaSaNmAsakSapaNanabhigraha| rUpa, nava caturmAsakSapaNAni, dve trimAsakSapaNe, he ca sAIdvimAsakSapaNe, SaD dvimAsakSapaNAni, he sAImA|| sakSapaNe dAdazamAsakSapagAni, dvisaptatirardhamAsakSapaNAni, ekonatriMzadadhikazatadvayasaGkhyAmitAH sssstthaaH| Nil bhadaM ca mahAbhadaM, paDimaM tattoya savvao bhdN| do cattAri daseva ya, divase ThAsIaaNubaddhaM // 1 // tatra bhadrA-pratyekaM caturdikSu catuHpraharakAyotsargAt SaSThena samApyate 1 / mahAbhadrA-caturdikSu aSTapraharakAyotsargAdazamena 2 // sarvatobhadrA-dazadizvaSTapraharakAyotsargAt dvAviMzatibhaktenoo'ghodizoH kAyotsargastadiggatadravyacintanena jnyeyH| etat pratimAtrayaM saMlagnameva cakra dasa do ya kira mahappA, ThAi muNI egarAiyaM paDimaM / aTTamabhatteNa jaI, ikvikaM caramarAIyaM // 2 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dvAdazaikarAtrikI pratimA akArSIt / yA'STamabhaktena caramanizi rUkSakadravyadattadRSTikAyotsargaka. raNena kriyte| | bArasa vAse ahie, chaTuM bhattaM jahannayaM AsI / savvaM ca tavokammaM, apANayaM Asi viirss||3|| | tinni sae divasANaM, auNApanneva paarnnaakaalo| ukuDuanisijjANaM,ThiapaDimANaM sae bahue 4 ___ utkaTukaniSadyAnAM pratimAnAM zatAni bahUni sthitaH / Me pavvajAe divasaM, paDhamaM itthaM tu pakkhivittANaM / saMkaliyammi u saMte, jaladdhaM taM nisAmeha // 5 // bArasa ceva ya vAsA, mAsA chacceva addhamAsaM c| vIravarassa bhagavao,eso chaumattha priyaago||6|| __ chAdmasthye prabhoH sarvo'pi saGkalitaH prmaadkaalo'ntrmuhuurtprmaannH|vyaavRtt caityatvAd vyAvRttaM tasya vyAvRttasya jIrNodyAnasyetyarthaH, jIrNavyantarAyatanasya vA vijayAvata caityaM tasya adUrasAmante-adUrAsanne zyAmAkAbhidhAnasya gRhapateH-kauTumbikasya kASThakaraNanAmakSetre, 'jhANaMtariyAe' tti zukladhyAnaM caturdA pRthaktvavitarka savicAraM 1, ekatvakuvitarkamavicAraM 2, sUkSmakriyamapratipAti 3, ucchinnakriyamanivarti - 4, teSAmAdyabhedadaye dhyAte'netanabhedadvayamapratipannasya kevalajJAnamutpannam / zeSaM prAgvat // 119 // taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIrearahA jAe jiNe kevalI samvannU savvadarisI sadevamaNuAsu Sh Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA rassa logassa pariyAyaM jANai pAsai, savvaloe savvajIvANaM AgaI gaI ThiI cavaNaM uvavAyaM takaM maNo mANasiyaM bhuttaM kaDaM paDiseviyaM AvIkammaM rahokammaM / arahA arahassa bhAgI taM taM kAlaM maNavayaNakAyajoge vaTTamANANaMsavvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe viharai // 120 // vyAkhyA-taeNamityAdito...........viharaItyantam / tatra arhan-azokAdimahApUjAhatvAd, na rahaMpracchannaM vA yasya so'rahA / arihetyAdi kvacit tatra arIna-rAgAdIn hantItyAdi, pUrvamiva jAtaH sampanna:, jino-rAgAdijetA, kevalAni-sampUrNAni zuddhAni anantAni vA jJAnAdIni vidyante yasya sa kevlii|srvjnyH-eksmin samaye vizeSAvabodhavAna, sarvadarzI-dvitIye samaye sAmAnyAvabodhavAna, sadeva manujAsurasya lokasya paryAyaM jAtAvekavacanam' itiparyAyAnuttAvyayarUpAn jAnAti jJAnena pazyati darzanena na ca 'paryAyAnityevokte dravyaM na jAnAti' iti zaGkotpattiH, utpAdavyayayonirAdhArayoranupapattestayojAne tadaviSvagbhAvena vartamAnamanvayidravyamapi jJAtameva / ata evAha-sarvaloke sarvajIvAnAmAgatiyataH sthAnAdAgacchanti,gati-yantra mRtvotpadyante,sthiti-kAyabhavasthitibhedena dvividhAmapi, cyavanaM-svargamanuSyatiryaraSvataraNaM,upapAda-devanArakAraNAM janma,teSAM jIvAnAmidaM tatka-tadIyaM, mana:-cittaM,mAnasika| cittagataM, cintArUpApannapudgalajAtaM, bhuktamazanapuSSAdi, kRtaM cauryAdi, pratisevitaM maithunAdi, Avi karma-prakaTakRta, rahAkarma-pracchannakRtaM jAnAti pazyati ityatrApi smbdhyte| arahA prAgvat / arahasya Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dbhAgI na rahasyamekAntaM bhajate jaghanyato'pi surakoTisevyatvAt / 'taM taM kAlaM' ti tatra tatra kAle mano-d vacanakAyayoge vartamAnAnAM sarvaloke sarvajIvAnAM sarvabhAvAna-guNaparyAyAna tatra sahabhAvino jJAnAdyA | guNAH, kramabhAvinoharSAyAH paryAyAstAn, akAraprazleSAt sarvajIvAnAM-dharmAstikAyAdInAM pudgalAstikAyAntAnAM sarvabhAvAna sarvavivartIzca jAnan pazyaMzca viharati aaste|| tatrA''dizya kSaNaM dhame, devodyote jagadguruH / lAbhA'bhAvAnmadhyamAyAM, mahAsenavane'gamat // 1 // | zrI apApAmahApUryA, yajJArthI somilo dvijaH |maagdhaagobraadiiyu-sttr caikAdaza dvijaaH||2|| indabhUti? ragnibhUtirarvAyubhUtiH3 shodbhvaaH|vyktH4 sudharmA5 maNDita6-mauryaputrau shodrau|3|| akampito'calabhrAtA9, metArya10zca prbhaaskH11|ahNmnyaaH svayaM sarve, sarvajJakhyAtibhAjinaH4 / te ca yadviSayakasandehabhAjastAni yathAjIve1 kamme2 ya tajIve3, bhUadhtArisaya 5baMdhamukkheda y| devA7 neraiyA8 vA, punne9 paraloya10 nivvANe 11 // 5 // pacaNhaM paMcasayA,adbhuTThasayAya huMti dunhagaNAAdunhaMtu jualayANaM,tisao tisao havai gccho||6|| evaM catuzcatvAriMza-cchatAni militA dvijAH / kurvanti yajJakarmANi, svazarmANi pralipsavaH // 7 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa atrAntare-taM divvaM devaghosa,soUNaM mAhaNAtahiM tuTThAaho jannieNa juThaM,devA kira AgayA ihayaM 8 pradISikA soUNa kIramANi, mahimaM devehiM jinnvriNdss|ah ei ahammANI,amarasio iMdabhUi ti||9|| muttUNa mamaM logo,kiM dhAvai esa tassa paamuulN| anno vi jANai mae, ThiAmmi kattucciyaM eaN10| vaMccijja va mukkhajaNo, devA kahaNeNa vimhayaM niiyaa| vaMdati saMthuNati a,jeNaM svvnnubuddhiie|11| aho! surAH kathaM bhrAntAH? tIrthAmbha iva vAyasA / kamalAkaravadrekA, makSikAzcandanaM ythaa||12|| karabhAiva sadvRkSAn,kSIrAnaMzukarA ivAarkasyA''lokavad ghUkA-styaktvA-yAgaMprayAnti yt| yugmam / ahavA jArisaocia,sonANI tArisA surAte viaNusariso saMjogo,gAmanaDANaM ca mukkhANaM14|| svagataM-vyomni sUryadvayaM kiM syAt? guhAyAM kesaridvayokhar3au dvauvApratIkAre,kiM sarvajJAvahaM saca15 | kinvidrajAlikaH ko'pi, kalAzAlI videshjH| sarvajJA''TopamAtreNa, janasvargipratArakaH // 16 // | so'vAdId bho!janAH kahig,sarvajJo'sau nigdyte| janairUce svarUpaMko,vaktuM nA'sya zaknuyAt17 sa dadhyau tIsau nUnaM, 'mAyAyAH kulmndirm| kathaM lokaH samasto'pi, vibhrame pAtito'munA18 / | na kSame kSaNamAtraM tu, taM sarvazaM kadAcana / tamastomamapAkartu, sUryo naiva pratIkSate // 19 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizvAnaraH karasparza, mRgendraH zvApadasvanam / kSatriyAzca ripukSetraM, na sahante kadAcana // 20 // havAdIndrAH tUSNIM saMsthApitAH same / gehe zUrataraH ko'pi, sarvajJo matpurobhavet // 21 // zailA yenA'gninA dagdhAH, puraH ke tasya pAdapAH / utpATitA gajA yena, kA vAyotasya pumbhikA // 22 // agnibhUtiruvAcaivaM, bhrAtaH ! kaste'tra vikramaH / kITikAyAM kathaM pakSI - rAT karoti parAkramam // 23 // padmasyotpATane hastI, kuThAraH kAzakarttane / mRgasya mAraNe siMhaH, sadbhiH kiM kvApi zasyate // 24 // gautamo bhrAtaraM prAha, bho adyApyavatiSThate / vAdyasau vihite muga-pAke kaGkaTuko yathA // 25 // pIlayatastilaH kazcid, dalatazca yathA kaNaH / sUDayatastRNaM kiJci- dagasteH pibataH saraH // 26 // marddayatastuSaH ko'pi, tadvadeSa mamA'bhavat / tathApi sAsahirnAhaM, mudhA sarvajJavAdinam // 27 // ekasminnajite hyasmin, sarvamapyajitaM bhavet / ekadA hi satI lupta-zIlA syAdasatI sadA28 yataH - chidre svalpe'pi potaH kiM, pathodhau naiva majjati ? / na durgoM gRhyate dhIrai - durgAze pAtite'pi kim 29 - haMho ! vAdigaNA bhoTa- krnnaattaadismudbhvaaH| kasmAdadRzyatAM prAptA, yUyaM mama puraH sadA // 30 // lATA dUragatAH pravAdinivahA maunaM zritAmAlavA, mUkAbhA magadhA gatA gatamadA garjanti no gaurjarAH yataH Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 96 kAzmIrAH praNatAH palAyanaparA jAtAstilaGgodbhavA, vizve cApi sa nAsti yo hi kurute vAdaM mayA sAmpratam // 31 // kRSNasarpasya maNDuka-capeTAM dAtumudyataH / mUSo radaizca mArjAra- daMSTrApAtAya sAdaraH // 32 // vRSabhaH svargajaM zRGgaiH, praharttu kAGkSati drutam / dvipaH parvatapAtAya, dantAbhyAM yatate rayAt // 33 // zazakaH kesariskandha-kesarAM kraSTumahite / maddddaSTau yadasau sarva-vittvaM khyApayate jane 34 tribhirvizeSakam samIrA'bhimukhasthena, daavaagnijvlito'munaa| kapikacchUlatA deha-saukhyAyA''liGgitA nanu // 35 // zeSazIrSamaNiM lAtuM, hastaH svIyaH prasAritaH / sarvajJA''Topato'nena, yadahaM parikropitaH // 36 // yugmam tAvad garjati khadyota -stAvad garjati candramAH / udite ca sahasrAMzau, na khadyoto na candramAH / 37| tAvadgajaH prasnutadAnagallaH, karotyakAlAmbudagarjitAni yAvanna siMhasya guhAsthalISu, lAGgUla visphoTakhaM zRNoti // 38 // mama bhagyabharAdyadvA, vAdyayaM samupasthitaH / durbhikSe kSudhitasyAnna - lAbhazcintA'tigo yathA // 39 // yamasya mAlavo dUre, kiM syAt ko vA vacasvinAm / apoSito raso nUnaM, kimajeyaM ca cakriNaH 40 pradIpikA 96 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mana kA abhedyaM kimu vajrasya,kimasAdhyaM mahAtmanAm |kssudhitsy na kiM khAdyaM, kiM na vAcyaM khalasya c||41|| kalpadruNAmadeyaM kiM, nirviNNAnAM kimtyjm| gacchAmi tarhi tasyAnte,pazyAmyetatparAkramam // 42 // lakSaNe mama dakSatvaM, sAhitye saMhitA mtiH| takeM karkazatA'tyartha, kva zAstre nAsti me shrmH||43|| ityudIrya tvarApUrNo, yayau vAdasya lipsyaa| paJcacchAtrazataiH paThya-mAno'sau virudairiti // 44 // | birudAni ca-sarastIkaNThAbharaNa ! pAdivijayalakSmIzaraNa ! vijJAto'khilapurANa ! vAdikadalIdalakRpANa ! nipuNazreNiziromaNe! kumatAndhakAranabhomaNe! jJAnaratnaratnAkara ! mahAkavIzvara ! ziSyIkRta bRhaspate!praNatAnekanarapate! vAdimukhabhaana!jagajanaraJjana! jitAnekavAda!bhAratIlabdhaprasAda! ityaadiini.| ia vuttUNaM patto, daTuM telukaparivuDaM viirN| cautIsAisayanihiM, sasakio'vaDhio puro||45|| vIraM nirIkSya sopAna-sthitodadhyausa vismitAkiM brahmA? zaGkaraH kiM vA?,kiM viSNubrahmavA kimu?46 Adityamiva duHprekSya, samudramiva dustrm| bIjAkSaramivA'caya'm , dRSTvA vIraM mhodym||47|| kathaM mayA mahattvaM hA ? rakSaNAyaM purArjitam / prAsAdaM kIlikAheto-bhaktuM ko nAma vAJchati / sUtrArthI puruSo hAraM, kkhottyitumiihte| kaH kAmakalazaM zasyaM, sphoTayet ThIkarIkRte // 19 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 97 bhasmane candanaM ko vA, dahed duHprApamapyatha / lohArthI ko mahAmbhodhau, naubhaGgaM kartumicchati // 50 // AbhaTTho a jiNeNaM, jAijarAmaraNa vippamukkeNaM / nAmeNa ya gutteNa ya, savvaSNU savvadarisINaM // 51 // iMdabhUi ! goyama !, sAgayamutte jiNeNa ciMtei / nAmaM pi me viANei, ahavA maMna yANe 52 svAgatapracchane dadhyau, miSTairvAkyaiH kathaM priye / kapitthaM tanna yacchIghraM, vAtena patati drumAt 53 na te go1 mudgara mANikya3 - ghaTa4 vallI 5 janA6 nu ye sAdhyA gopAM? bu2, maNikya-vid 3 yaSTi4 kara5 vAkcayaiH 6 // 54 // jai vA hiayagaya me, saMsayamannijja ahava chiMdijjA / to hujja vimhao me, iya ciMtaMto puNo bhaNio55 kiM manni asthi jIvo, udAhu natthi tti saMsao tujjha / veapayANa ya atthaM, na yANasI simo attho // 56 // samudro madhyamAnaH kiM !, gaGgApUro'thavA kimu ? | AdibrahmadhvaniH kiM vA vIravedadhvanirbabhau // 57 // vedapadAni ca - [ gautamasya jIvazaGkotpAdakaM ve padaM ] pradIpikA 97 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1"vijJAnaghana evaitebhyobhUtebhyaH samutthAya tAnyevAnuvinazyatinapretyasaMjJA'sti" iti jIvA'bhAvaH | 1(eSAM vedapadAnAM yamartha tvaM karoSi, taM prathamataH zrRNu "gamanAgamanAdiceSTAvAn ayaM atmA, madyadravyeSu yathA madazaktirjAyate, tathA etebhyaH lokaprasiddhabhyaH pRthvI-apa-tejo-vAyu-AMkAzebhyaH paJcabhyo bhUtebhyaH prakaTIbhUya-jale budabudA yathA nAzaM yAnti, tathaiva teSu bhUteSu naSTeSu AtmA'pi taiH sahaiva vinazyati, ataH paJcabhUtebhyaH pRthag AtmA nAsti, ata eva ca naSTe zarIre AtmanaH punarjanma nAsti, iti tvaM artha karoSi, paraMtu ayukto'yamarthaH, zrRNu tAvadeteSAM padAnAM samyagartha___ AtmanaH sarveSu pradazeSu anantajJAnaparyAyAH santi, tena AtmA "vijJAnaghanaH" ityucyate, Atmani jJAna-dazanaguNau | mukhyau bhavataH, tayoH pravRtiH upayogaH kathyate, taca dvedhA jJAnopayogaH darzanopayogazca ataH upayogo'pi AtmanaH guNaH, guNaguNinorabhedAta-upayogopi AtmA-vijJAnaghanaH kathyate, ataeva upayogasvarUpaH AtmA, arthAt AmanaH upayogaguNaH-etebhyaH paJcabhyaH bhUtebhyaH, tathA tadvikArebhyo ghaTAdipadArthebhyo nimittabhRtebhya Atmani utpadyate, yadi te padArthA nimittabhUtA na bhavanti, tarhi tasya padArthasya jJAnopayogo'pi naiva utpadyate. tasmin ghaTAdau padArthe naSTe antarita vA sa GI upayogo nazyati, arthAta ghaTopayogarUpa AtmA vinazyati, anya paTAdhupayogatayA utpadyate sAmAnyarUpatayA vA tiSThati, ataH "tasya pretyasaMjJA nAsti" evamucyate, anenArthenaivaM jJAyate-AtmA asti, sa ca nityaH, tasya punarjanma vidyate, kevalaM anyAn padArthAn nimittIkRtya AtmanaH upayogaguNaH utpadyate vinazyati ca iti saaraaNshH)|| Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa | [jIvazaGkAnivArakamatrottaram] dIpikA 'sa vai ayamAtmA-jJAnamayo brahmajJAnamayA manomayo vAgmayaH cakSurmayaH zrotramayaH AkAza- 98 mayaH vAyumayaH tejomayaH ApomayaH pRthvImayaH krodhamayo'krodhamayaH dharmamayo'dharmamayaH harSamaya ityAdIni yjurvede| tathA ca -'da da da' damo dayA dAna iti dakAratrayaM yo vetti sa jIvaH / iti jiivsttaa| ___ tathA vidyamAnabhoktRkamidaM zarIraM bhogyatvAdodanAdivat / ityAdhanumAnenApi / tathAkSIre ghRtaM tile tailaM, kASTe'gniHsaurabhaM sume / candrakAnte sudhA yadva- tathA''tmAGgagataHpRthak / 58 // || ato'sti javiH chinnammi saMsayaMmI,jiNeNa jaramaraNavippamukkaNAMso samaNo pavvaio,paMcahiM sahakhaMDiyasaehim,59/ tataH uppajae vA, vigamae vA, dhuvae vA iti satripadI prApya dvAdazAGgI vyAdhAt // iti prathamo gaNadharaH / taM ca pravajitaM zrutvA, dadhyau tdbaandhvo'prH| api jAtu dravedadri-z2alejalamapi kvcit||60|| Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAGkamaNDalAjAtu, jAyate'GgAravarSaNam / vaDherapi bhaveyuzca, jvAlAH prAleyazItalAH // 61 // | merurapyudhriyetA'tra, hArayenna tu baandhvH| azraddhayA punarvyaktyA, papraccha sa svayaM janAn // 62 // / taM pavaiaMsouM,bIo AgacchioamariseNIgacchAmiNamANemi,parAjiNittA NataM smnnN||3|| | chalio chalAiNA so, manne vA iMdajAliovA viko jANai kaha vattaM, ittAhe vaTTamANI se|64|| | so pakkhaMtaramagaM, pi jAi jai me taommi tssev| sIsattaM huja gao, vucchaM patto jiNasagAsI65 | IN AbhaTTho ajiNeNaM, jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya, savvannU svvdrisiinn|66 / | he aggibhUi goyama!, sAgayamutte jiNeNa ciNtei| nAma pi me viyANai, ahavA ko maMna yANei67 / | jai vAhiayagaya me,saMsayamannija ahava chiMdijAAto huja vihmao me,iaciMtaMto puNo bhaNio68 | kiMganni asthi kamma,udAhu nasthitti saMsao tujjhA veyapayANa ya atthaM,na yANasI tesimo attho69 vedapadAni ca-[agnibhUtihRdayagatakarmaNo'bhAvanizcAyakam vedapadaM] Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa "puruSa evedaM niM sarva yadbhUtaM yacca bhAvyaM, utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati, yadejati, yannejati pradIpikA madApikA sA yahUre yadu antike yadantarasya sarvasya yadu sarvasyAsya baahytH"| iti karmA'bhAvaH / 1 eteSAmartha tvamevaM karoSi-"asmin jagati atItakAle yad bhUtaM, yacca bhaviSyakAle bhaviSyati, tatsarva idaM puruSa eva-arthAta-AtmA eva, nizcayArthaka 'eva' zabdena karma-izvara-Adi sarve padArthAnAM niSedhaH jJAyate, tena-manuSya-deva-IN tiryag-nAraka-parvata-pRthvyAdikaM vastu dRzyate, tatsarva AtmA eva / tataH karmaniSedhaH sphuTa eva siddhaH / asya vAkyasya anena arthana prathamatastava manasi "karma asti, na vA ?" iti saMdeho jAtaH / pazcAdanena tarkeNa dRDhIbhUtaH tadyathA yathA-"amUrtasya AkAzasya mUrtena candanAdinA maNDanaM, khAdinA ca khaNDanaM na saMbhavati tathA-"amUrtasya Atmano mUrtena karmaNA lAbho hAnirvA kathaM bhavet ?" tasmAt karma nAsti" iti tavacetasi vartate // - paraMtu he agnibhUte ! nAyamartho yuktaH-yataH-imAni padAni puruSastutiparANi / vedapadAni, trividhAni-kAnicid vidhipratipAdakAni, kAnicid stutiparANi, kAnicid anuvAdaparANi "svargakAmo agnihotraM juhuyAt" arthAt-svagasya icchAvAn agnihotraM juhuyAt ityAdIni padAni vidhiprativAdakAni / "dvAdaza mAsAH saMvatsaraH" ityAdIni anuvAdakAni arthAta prasiddhavArtAjJApakAni bhavanti / "puruSa evedaM ni sarva yadbhutaM, yacca bhAvyaM" ityAdIni stutiparANi bhavanti / / tasmAt "puruSa evedaM" ityAdIni padAni puruSasya-arthAt Atmano mahimAnaM varNayanti, na tu karmAdInAmabhAvaM | varNayanti / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [karmasattApratipAdakaM prabhudattottarIbhUtamedaM padam ]'puNyaH puNyena pApaH pApena karmaNA' iti krmsttaa| tathA bhavanodaravartisaubhAgya-virUpatA-daridratAdivastusamastamapyavikalakAraNajanyaM kAryatvAt / / yadyat kArya tattadavikalakAraNajanyaM, yathA ghaTapaTAdi, evamamanumAnasiddhA'pi karmasattA sphUTaiva / evaM jinamukhAt zrutvA vedArtha dvatIyo'gnibhUtiH paJcazatacchAtraiH saha prvrjitH| ||iti dvitIyo gnndhrH|| te pavvaie souM, taio Agacchai jinnsgaasN|vccaami NaM vaMdAmI, vaMdittA pjjuvaasaami||1|| sIsatteNovagayA, saMpayamiMdaggibhUiNo jst| tihuaNakayappaNAmo, sa mhaabhaago'bhigmnnijo| | tadabhigamavaMdaNa-namaMsaNAiNA huja pUapAvo hN| vucchinnasaMsao vA, vuttuM patto jiNasagAsaM // 3 // AbhaTTho ajiNeNaM,jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya, svvnnuusvvdrisiinn||4 taJjIvatassarIraM, saMsao navi apucchase kiM ci| veyapayANa ya atthaM, na yANasitesimo attho5 / vedapadAni [viparItArtha karaNena vAyubhUtihRdayagata tajjIva taccharIram' ityarthanizcayakArakamedavedapadam] 'vijJAnaghaneityAdito na pretyasaMjJA'stIti' jIvA''tmaikye 1 etena padena bhUtebhyaH jIvaH pRthag nAsti ityevaM vAyubhUtinA parikalpitam Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ % ['jIvaH zarIrAdbhinnaH' ityarthapratipAdakaM vedapadam idam - I dIpikA 'satyena labhyastapasA dheSa brahmacaryeNa nityaM jyotirmayohi zuddho'yaM pazyanti dhIrA yatayaH saMyatAtmanaH // ityAdIni [zarIrAt bhinnAtmapratipAdanaparANi vedapadAni, tathA 'vijJAnaghanaH' ityadi padAnAM yo'rthaH | pUrvavarNitastena AtmasattA siddhyati ] iti jIvaH shriiraadbhinnH|| chinnammi saMsayammI,jiNeNa jarAmaraNaviSpamukkeNAso samaNo pavvaio,paMcahiM saha khaMDiyasaehiMda / ||iti tRtIyo vaayubhutiH|| kiM manni paMcabhUA, asthi natthI tisNsotujjh|veypyaann ya atyaM, na yANasitesimo atyo 1 vedapadAni ca-[viparItArthakaraNena vyaktahRdayagatabhUtA'bhAvapratItijanaka vedapadam idam ]1"svapnopamaM vai sakalama, ityeSa brahmavidhiraJjasA vijJeya' ityaadi| [bhUtasattA pratipAdakaM vedapadam ]-tathA 'pRthvIdevatA Apo devatA' ityAdi, 'dyAvApRthivI' ityAdi ca / atAM bhUtAnAM sttaa| 1 paraMtu-ayuktametat-"svapnopamaM vai sakalaM-" ityAdIni padAni mukhyatayA AdhyAtmikavicAranApakAni bhavanti, etena-strIsuvarNAdisaMyogAH anityA bhavanti, iti sUcayanti, natu pRthvyAdInAM niSedhaM sUcayanti / anena arthena pRthvyAdInAM sattA siddhyati / $ g-gyur-dbng- Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||ctuthoN vyktH|| | kiMmanni jAriso iha,bhavammi so tAriso parabhave viveyapayANa ya atthaM,nayANasitesimoatyo? vedapadAni ca-vedapadAnAM viparItArthakaraNena 'iha janmani yo yAdRzo bhavati sa janmAntare'pi | tAdRzo eva bhavati' etad sudharmaNo hRdayagatapratotijanakamedaM vedapadaM ] maznute pazavaH pshutvmityaadi| [vedapadenaivAtrottaram ]-tathA "zRgAlo vai eSajAyate yaH sapurISo dahyate" ityaadi| ato na niyameneha / bhavasadRza ev| // paJcamaH sudharmA // kiMmannibaMdhamukkho, asthi nasthitti saMsao tujjh| veyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo attho|| .. vedapadAni-[viparItArthakaraNena bandhe mokSe saMzayotpattikaM vedapadaM idam ]- . 1 paraMtu-nA'yaM sundaro vicAraH-yataH "puruSa vai puruSatvamaznute-" ityAdIni vAkyAni- "manuSyo saralatAkomalatAdiguNayukto manuSyo punarapi manuSyAyuHkarma baDvA manuSyo bhavati" iti jJApAkAni bhavati, na tu manuSya "manuSya eva bhavati" iti nizcayakArakAni bhavanti / ataH kadAcita-iha janmani yAdRzo bhavati tAdRzo'pi janmAntare bhavati, anyAdRzo'pi bhavati iti hetoH-"yo yArazaH, sA tAdRzaH" iti niyamo nAsti" 42-a Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA |100-a sa eSa viguNo vibhurna badhyate saMsarativAna mucyate mocayati vA eSa bAhvamabhyantaraM vA veda" ityAdi 100A [vedapadenaivAtrottaras]-tathA "naha vai sazarIrasya priyApriyayorapratihatirasti, azarIraM vA vasantam priyApriye na spRzataH" ityAdi, iti siddhaH krmbndhstnmokssshc| ||ssssttho mnndditH|| | kiMmanni Atthi devA udAhu nasthittisaMsaotujjha |veypyaanny atyaM,nayANasI tosimoattho||1|| [viparItArthakaraNena devAbhAvapratItikaM vedapadaM idam ] ko jAnAti mAyopamAn gIrvANAn indra-yama-varUNa-kuberAdInityAdIni" tanniSedhakAni 1 arthAt sa eSa jIvaH satva-rajam-tamoguNarahitaH sarvavyApakaH puNyapApAbhyAM na vadhyate, saMsAre ca na paribhramati, bandhAbhAvAta na mucyate, anyaM ca naiva mocayati-anena vAkyena bandhamokSAbhAvo jJAyate / paraMtu asya vAkyasya yathA tvayA arthaH kRtaH, tathA nAsti tasyArthaH / tasya vAkyasya samyagartha zRNu "chadmasthatAguNarahitaH kevalajJAnaprakAzena sarvavyApakaH AtmA puNya-pApAbhyAM na badhyate, bandhAbhAvAcca na mucyate, | saMsAre ca na paribhramati" anena athaina siddhajIvasya bandho na bhavati chadmasthasya jIvasya tu puNya-pApabandho bhavatyeva, / NI 2 paraMtu anayA mayA kathitayA rItyA tvaM teSAM vedapadAnAmartha vicAraya-"mAyopamAn" anena padena-devAnAmapi anityatvaM bodhayati, devA api AyuHkSayeNa mRtvA janmAntaraM gacchanti, te'pi na zAzvatAH, ataHmAyArUpAH kathyante, na tu devAnAM sarvathA abhAvaH / ataH tava saMdeho na yuktH| tathA asyAM-parSadi AgatA devAstvayA, mAyA anyaizca srvairdshynte"| Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedapadenaivAtrottaram ] sa eSa yajJAyudhI yajamAno'JjasA svargalokaMgacchatItyAdi, |1||"tthaa apAma lA somaM amRto abhUma agamat jyotiH avidAma devAn kiMtu nasmAn tRNavadarAtiH kiMdhUrtiramartyasyetyAdi" // 2 // "agnimukhA vai devA pUrvAhno vai devAnAM, madhyaMdino manuSyANAM, aparAhnaH pitRNAM / tasmAdaparAhne ddaati"| iti devsttaa| ||sptmo mauryaputraH // | kiM manne neraiyA, asthI nasthitti sasao tujjha / vayapayANa ya atthaM, na yANasI tesimo atyo? [viparItArthakaraNena narakA'bhAvapratItijanakaM vedapadaM idam]"na havai petya narake nArakAH sntiityaadi| vidapadenaivAtrottaram -tathA 'nArako vai eSa jAyate yaH zUdrAnnamanAtItyAdi / ato naarksttaa| | ||asstthmo'kmpitH // | kiM manni puNNapAvaM, asthI nasthitti saMsao tujjhA veyapayANa ya atyaM, na yANasI tasimo astho? -1 asya vAkyasya samyagartha zRNu-" ko'pi AtmA mRtvA narake meruriva zAzvato nArako na bhavati, kintu yaH pApamAcarati sa nArako bhavati, sarve jIvA mRtvA sadA nArakA na bhavanti / athavA-nArakA mRtvA punarapi-tatkSaNameva nArakatayA na utpadyante, anenArthena "pretya nArakA nArakA na santi" iti sNgtH| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa madIpikA 100-ba [viparItArthakaraNena pUNyAbhAvapratItijanakaM vedapadaM ] ''puruSa evedaM gni srvmityaadi| [atrottaram ]-'puNyaH puNyenetyAdi / punnysttaa|] // nvmo'clbhraataa|| kiM manne paralogo, asthI natthi tti saMsao tujjhA veyapayANa ya atyaM, na yANasI tesimo attho? [viparItArthakaraNena paralokA'bhAvapratItijanakaM vedapadaM idam ] 'vijJAnaghanetyAdi / 'savai ayamAtmA jJAnamaya' ityAdi prloknissedhH| _ [anottaram ] 'nArako vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate ' ityAdi / ato prloksttaa| // dazamo motaaryH|| kiM manne nivvANaM, asthI nasthitti saMsao tujjhAvayapayANa ya atthaM,na yANasI tesimo attho|| [viparItArthakaraNena mokSAbhAvapratItijanakaM vedapadam]- 2jarAmarya vA etat sarva yadagnihotraM saiSA 1 kintu tadvAkyaM AtmastutijJApakaM na tu anyapadArthasya niSedhaM karoti 2 agnihomakriyaiva maraNaparyantaM kartavyA, nAnyat kizcit / anena nirvANayogyakriyAyA niSedho jJAyate, tasmAnnAsti nirvANaM, tathA agnihomakriyA pazunAM vadharupA keSAzcicca manuSyANAmupakArarupA, tena sA vicitrA kriyA mokSadAyikA na bhavati, mokSayogyakriyArthaM ca samayo na dAzataH, tasmAd mokSo nAsti, iti tava cetasi vartate, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MguhA duravagAhA vedapadenaivAtrottaram ] tathA 'dre brahmaNI veditavye paramaparaM ca tatra paraM satyaM jJAnamanantam brahmeti | ityAdi / ato'sti mokssH| // ekAdazaH prbhaasH|| KI evaM jinamukhAt zrutvA,vedArthamakhilA apiA dvijottamAH sarve'pi, te parivrajya samprApuH paramaM pdm| ___evaM catuzcatvAriMzacchatadvijAH prvrjitaaH| tatra mukhyAnAmekAdazAnAM tripadIpUrvakamekAdazAGgacatuIzapUrvaracanA gaNadharapadapratiSThA ca, te caivaM-zrIgautamena niSadyAtrayeNa caturdazapUrvANi gRhItAni / natvA pRcchA ca niSadyocyate / natvA pRcchati gautamo-'vada prabho tattvaM tataH prabhurAcaSTe-'upapannei vaa'| tathaiva ca | pRSThe prAha-'vigamei vA' / ityupyukte-'dhuvei vA / etA niSadyAstisraste prApya dvAdazAGgaM cakraH / tataH prabhustadanujJAM karoti; zakrazca divyaM sthAlaM divyacUrNabhRtaM lAtvA svAmipArzva'sthAt / tataH prabhuH siMhAsanA| dutthAya paripATyA teSAM mUni cUrNa mUSTiM kssipti| devA api cUrNapuSpavarSa tadupari ckruH| gaNaM ca - svAmI sudharmasvAminaM dhuri vyavasthApyAnujAnAti // 120 // (gaNadharakhAdaH) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre aTThiyagAmaM nIsAe paDhamaM aMtarAvAsaM vA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kampa pradIpikA sAvAsaM uvAgae, caMpaM ca piTicaMpaM ca nIsAe tao aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae, vesAliM nagariM vANiagAmaM ca nIsAe duvAlasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae, rAyagihaM nagariM nAlaMdaM ca bAhiriyaM nIsAe cauddasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae, cha mihiliyAe, do bhadiyAe, egaM AlaMbhiyAe, egaM sAvatthIe, egaM paNiabhUmIe, egaM pAvAe majjhimAe hathivAlassa ranno rajjuasabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae // 121 // vyAkhyA-teNamityAdita uvAgae......ityantam / tatrAsthikagrAmanizrayA prathamamantarAvAsaM-varSA| rAtraM, vAsAvAsaM ti-varSAsu vasanamupAgataH 1 antarAvAsa-varSA rAtrasyAkhyA, uktaM ca-aMtaraghaNasAma-IN lo bhayavaMti varSArAnaghanazyAmala ityrthH| tatazcampAMpRSTicampAMca nizrayA-'valambya trayo vrssaaraatraaH3|| evaM vaizyAlI vANijyagrAmaMca nizrayA dvAdazavarSArAtrAH12, rAjagRhAduttarasyAM dizi bAhirikA zAkhApuravizeSastatra caturdaza 14, SaT mithilApuri 6, dvau bhadrikApuryAm 2, eka AlambhikAyAm 1, ekaH zrAvastyAm 1, ekaH praNitabhUmau vajrabhUmyAkhyAnAryadeze 1 ityarthaH, ekazcApazcimo varSArAtro madhyamA':pApAyAM hastipAlasya rAjJaH rajjukA-lekhakAsteSAM sabhA-aparibhujyamAnA karaNazAlA jIrNazulkazAlA tatretyarthaH 1, pazcimazabdo'ntavAcI maMgalArtha cA'pazcima ityuktam / prAk kila tasyAH puryAH apApeti 101 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nAmAsIt devaistu pApetyuktam, yataH prabhustatra kAlagataH / chAnasthye kaivalye ca sarvasaGkhyayA dvica| tvAriMzadvarSArAtrAH // 121 // tattha NaM je se pAvAe majjhimAe hatthivAlassa ranno rajjuasabhAe apacchimaM aMtarAvAsa vAsAvAsaM uvAgae // 122 // vyAkhyA-tattha NamityAdita...........uvAgae ityantam / tatra "je se" tti yasminnantarAvAsevarSA rAtre // 122 // tassa NaM aMtarAvAsassa je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiyabahule tassa NaM kattiyabahulasya paNNarasI pakkhaNaM jA sA caramA syaNI, taM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae viikkate samujjAe chinnajAijarAmaraNavaMdhaNe, siddhe, buddhe, mutte, aMtagaDe, parinivvuDe, savvadukkhappahINe, caMde nAma se docce saMvacchare, pIivaddhaNe mAse, naMdivaddhaNe pakkhe, aggivese nAma se divase upasamitti pavuccaI, devAnaMdA nAmaM sA rayaNI niratitti pavuccaI, acce lave, muhutte pANU, thove siddhe, nAge karaNe, savvaThThasiddhe muhutte, sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM kAlagae viikkate jAva savvadukkhappahINe // 123 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA kalpa- || vyAkhyA-tassa NamityAdita......savvadukkhappahINe ityantam / tatra "pakkheNaM" ti divase, caramA rajanIdinApekSayA pazcAdbhAvinI rAtriH amAvAsyArAtrirityarthaH / yadvA caramA rajanI amAvasyArAtreH paryantaH, kAlagataH-kAyasthitibhavasthityoH kAlAdgataH, vyatikrAntaH-sasArAt, samyag ud-Uca yAnaH / / chinna jAtyAdInAM bandhanaM hetubhUtaM karma yena, siddhaH-sAdhi tArthaH, buddho-jJaH, mukto-bhavopagrAhikamAzebhyaH, antakRt sarvaduHkhAnAma, parinivRttaH-sarvasantApavirahAt / kimuktaM bhavati? ityAha-sarvANi duHkhAni zArIramAnasAnimahINAni yasya / "cade nAma se" ityAdi yuge hi paJcasaMvatsarAstatra tRtIyaH paJcamazcAbhivarddhitAkhyaH zeSAstrayazcandrAkhyAH, candrasaMvatsaramAnaM 354 dinAni dvAdazaSaSTibhAgA 3 dinasya ca, kArtikasya hi prItivarddhana iti nAma / yataH-abhinandanaH 1 supratiSTo 2 vijayaH 3 prItivarddhanaH 4 zreyAn 5 ziziraH 6 zobhano7himavAn 8 vasantaH 9 kusumasambhavo 10nidAgho 11 vanavirodhI 12 ceti zrAvaNAdidvAdazamAsanAmAni / nandivarddhanaH pakSaH, aggi| vesa' tti tadinasya nAma, 'uvasami' tti izabdo'laGkAre upazama ityapi nAma / yataH-pUrvAGgasiddho ? manoramo 2 manoharo 3 yazobhadro 4 yazodharaH 5 sarvakAmasamRddhaH 6 indro 7 mUrdhAbhiSekaH 8 somano9 dhanaJjayo 10'rthasiddho11'bhijAto 12'tyAzanaH13 zataJjayo 14'gnivezmeti 15 pnycdshdinnaamaani| | devAnandA nAma sA'mAvAsyA rajanI / yataH-uttamA 1 sunakSatrA 2 ilApatyA 3 yazodharA 4 saumanasI5 zrIsambhUtA 6 vijayA 7 vaijayantI 8 jayantI9 aparAjitA 10 icchA 11 samAhArA 12 tejA 13 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhijA 14 devAnandA 15 ceti paJcadazarAtrInAmAni nirRtirapyucyate, yasmin lave prabhuH siddhaH sa lavosrcAkhyaH, sa ca prANApAnI muhUrto nAma, sa ca stokaH siddhanAmA, karaNaM nAgAkhyaM zakunyAdiSu tRtIya mAvAsyottarArddhabhAvi, sa ca muhatteH sarvArthasiddhanAmA / yataH - raudraH 1 zreyAn 2 mitraM 3 vAyuH 4 suprIto 5bhacandra 6 mahendro 7 balavAn 8 brahmA 9 bahusatyaH 10 aizAnaH 11 tvaSya 12 bhAvitAtmA 13 vaizravaNo 14 vAruNaH 15 Anando 16 vijayo 17 vijayasenaH 18 prAjApatya 19 upazamo 20 gandharvo 21'gnivaizyaH 22 zatavRSabhaH 23 AtapavAn 24 ardhavAn 25 RNavAn 26 bhaumo 27 vRSabhaH 28 sarvArthasiddho 29 rAkSasaH 30 ceti, trizanmuhUrtanAmAni / zeSaM sugamam // 123 // ciNaM samabhavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahI sANaM rayaNI bahUhiM deve devIhi ya ovayamANehi ya uppayamANehi ya ujjoviyA yAvi hutthA || 124 // jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahINe sA NaM rayaNIvahUhiM devehiM devIhi ya ovayamANehiM upayamANehi ya uSpijalagamANabhUyA kahakahagabhUyA yAvi hutthA / / 125 / / vyAkhyA - jaM rayaNimityAditaH. . kahakahagabhUyA yAvi hUtye tti paryantam / sUtradvayaM spaSTam / / 124 / 125 / / ve Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA I jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahINe, taM syANaM ca NaM jihassa goyamassa iMdabhUissa aNagArassa aMtevAsissa nAyae pijjavaMdhaNe vucchinne aNaMte aNuttare jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // 126 // vyAkhyA-jaMrayaNimityAditaH.......samuppanne ityntm| tatra jyeSTasyAntevAsino jJAnadarzanasamutpanne iti yojyam / gotreNa gautamasya nAmnA indrabhUteH jJAtaje-zrIvIre premabandhane vyucchinne-truTite sati kevalamutpannam / tadvayatikarasvevama-svanirvANasamaye devazarmaNaH pratibodhAya kvApi grAme svAminA preSitaH / taM pratibodhyA''gacchan zrIvIranirvANaM zrutvA vajAhata iva zUnyaH kSaNaM tasthau, vakti ca pasarai micchattatama, gajjati kutitthakosiA ajja / dubhikkhaDamaraverAI, nisiarA huMti sappasarA // 1 // athamie jaha sUre,maulei tumammi saMghakamalavaNaM / ullasai kumayatArA-niaro vi.hu ajja jiNavIra! // 2 // tamagasiasasiM ca nahaM, vijjhAyapaIvayaM va nisi bhavaNaM / bharahamiNaM gayasohaM, jAyamaNAhaM ca pahu aJja // 3 // tatha hA hA vIra! kiM kRtaM, yadIdRze'vasare'haM duuriikRtH| kiM kevalabhAgamamArgayiSyam ? kiM bAlakavattavAJcale'lagiSyam ? kiMvA tvayi kRtrimamanA abhavama ? kiM muktau saGkIrNam ? kiM tavANakkhakArako'bhavam ? kiM tava bhAro'bhavam ? he vIra ! kathaM vismArito'ham ? kasyAgre sandehAn prakSye ? hA vIra! virahaM kurvatA mahAn virAma kRtaH, kasyAgre vacmi vIra ! vIra ! iti vI vI lagnA / hUM! haM! jJAtaM, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAgA nisnehAH syuH, dhig mAM yena nirvANasamaye zrutopayogo'pi na dade, dhig mamaikapAkSika sneham, alaM snehena, eko'smi, nAsti me ko'pi, evaM sAmyaM dadhatastasya kevlmutpede| prAtarindrAdyairmahimA kRtH| | sarveSAM harSo'jani // 126 // ahaGkAro'pi bodhAya, rAgo'pi gurubhktye| viSado kevalAyAbhuccitraM shriigautmprbhoH|1|||126|| ___jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvakdukhappahINe taM syaNiM ca NaM / navamalaI navalecchai kAsIkosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo amAvAsAe pArAbhAyaM posahovavAsaM paTTaviMsu, gae se bhAvujjoe dabujjoyaM karissAmo // 127 // __vyAkhyA-jaM rayaNimityAditaH..........karissAmo ityntm| tatra navamallakijAtIyAH-kAzIdezanRpAH, nava lecchakijAtIyAH-kozaladezanRpAH, yo ceTakanRpasya bhagavatmAtulasya sAmantAH zrUyante te kAryavazAt gaNaM melApakaM kurvantIti gaNarAjAno'STAdazate tasyAmAvAsyAyAM pAraM paryantaM bhavasyA''bhogayati-pazyati yaH saH pArAbhogaH-bhavAbdhipAraprApakaH taM / yadvA pAraM-paryantaM yAvadAbhogo-vistAro yasya sa pArAbhogo'STamAharikaH prabhAtaM yAvat sampUrNastaM tAdRzam pauSadhopavAsam paTTaviMsu tti prasthApitavantaH-kRtavantaH / kvacidvArAbhoe si pAThastatra dvAramAbhogyate-avalokyate yaiste dvArAbhogA:pradIpAstAn kRtavantaH / AhAratyAgapauSadharUpamupavAsaM cAkAvuriti vRddhAH / etadarthAnupAtyeva Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa | cottarasUtrama, gataH sa bhAvodyoto jJAnarUpo jJAnamayo bhagavAn, ato dravyodyotaM pradIparUpaM kariSyAmaH lAmadIpikA iti hetostaiH dIpAH pravartitAH, tataH prabhRti dIpo savaH sNvRttH| pratipadi ca zrIgautamasya kevalotsavaH suraizcakre, atastatrApyAnandaH / nandivarddhananRpaH prabhornirvANaM zrutvA zokAttaH san sudarzanayA svasrA zAkacchide dvitIyAyAM svagRhe bhojitaH, tato bhrAtRdvitIyA parvarUDhiH // 127 // jaM rayANaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savvadukkhappahINe, taM rayaNi caNaM khuddAe bhAsarAsI nAma mahAgahe do vAsasahassaTTiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkete // 128 // vyAkhyA-jaM rayaNimityAditaH..........saMkaMte ityantam / tatra kSudrAtmA krurasvabhAvaH bhasmarAzinAmA triMzattamo mahAgrahaH. grahanAmAni caivaM____ aGgArakaH 1 vikAlakaH 2 lohitAkSaH 3 zanaizcaraH 4 AdhunikaH 5 prAdhunikaH 6 kaNaH 7 kaNakaH 8 kaNakaNakaH 9kaNavitAnakaH 10 kaNasaMtAnakaH11 somaH 12 sahitaH13 azvasenaH 14 kAryophgaH 15 karburakaH16 ajakarakaH 17 dundubhakaH 18 zaGkhaH 19 zaGkhanAbhaH 20 saGkavarNAbhaH 21 kaMsaH 22 kaMsanAbha:23 kaMsavarNAbhaH 24 nIlaH 25 nIlAvabhAsaH 26 rUpI 27 rUpAvabhAsaH 28 bhasmaH 29 bhasmarAziH 30 tila: 31 tilapuSpacUrNaH 32 dakaH 33 dakavarNaH34 kAyaH35 vandhyaH 36 indrAgniH37 dhUmaketuH 38 hariH 39piGgalaH40 budhaH 41 zukraH42 bRhaspatiH 43 rAhuH 44 agastiH 45 mANavakaH 46 kAmasparzaH 47 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhuraH 48 pramukhaH 49 vikaTaH 50 visandhikalpaH 51 prakalpaH 52 jaTAlaH 53 aruNaH 54 agniH55 kAlaH 56 mahAkAlaH 57 svastikaH 58 sauvastikaH 59 varddhamAnakaH 60 pralambaH 61 nityAlokaH 62 nityodyotaH 63 svayaMprabhaH 64 avabhAsaH 65 zreyaskaraH 66 kSemaGkaraH 67 AbhaGkaraH 68 prabhaGkaraH 69 arajA 70 virajA 71 azokaH 72 vItazokaH 73 vitataH 74 vivastraH 75 vizAlaH 76 zAlaH 77 suvrataH 78 anivRttiH 79 ekajaTI 80 dijaTI 81 karaH 82 karikaH 83 rAjA 84 argalaH 8 86 bhAvaH 87 ketuH 88 ityASTazIti grhaaH| sa ca bhasmarAzirekarAzau ekanakSatre vaa| sthitikaH sambhavyate tatvaM tu sarvavivedyam // 128 // - jappabhiI ca NaM se khuddAe bhAsarAsI mahaggahe do vAsasahassaThiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkete, tappabhiI ca NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no udie / udie pUyAsakAre pavarttaI // 129 // jayA NaM se khuddAe jAva jammanakkhattAo viikate bhavi- . ssai, tayA NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya udie udie pUyAsakAre bhavissai // 130 // / __ vyAkhyA-jappabhiimityAdito.......bhavissaItyantam |suutrdvyaarthmaah-ttr tataHprabhRti nirgranthAnAm nigranthAntam ca udita-uditaH-sphItaH pUjyA'bhyutthAnAhAradAnAdibhiH satkAro vastrAdibhirna prvrttte| bhasmarAzau janmanakSatrAdatikrAnte ca pUjAsatkArI bhvissytH| ata eva indraNa 'kSaNaM sthitvA bhasmakamukhaM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa viphalaya' iti vijJaptaH prabhurAha-natruTitamAyuH sandhAtum zakyam, avazya bhAvinI ca tIrthayAdhA kalkinaM dIpikA yAvat, tatputre datte rAjyaM kurvANe bhasmavyatikrAnte bhaviSyataH pUjAsatkArI zrIsaGghasya // 129 130 // 105 jaM syaNiM caNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savvadUkkhappahINe taM yaNiM ca NaM kuMthU aNuddharI / nAmaM samuppannA, jA ThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no cakkhuphAsaM havvamAgacchaMti, jA adviA calamANA chaumatthANaM niggaMthANa ya nigaMthINa cakkhuphAsaM havvamAgacchaMti // 131 // vyAkhyA-jaM rayaNimityAdito..........havvamAgacchantItyantam / tatra kau-bhUmau tiSThatIti kunthuHprANijAtiH, nortum zakyate ityanuddharI 'aNu-sUkSmaM dehaM dharatIti aNuddharIti' cuurnninnH| sthitA ko'rthaH? acalamAnA cakSuHsparza-dRSTipathaM havvaM zIghraM nAgacchanti kunthvAdizabdeSu strItvamekavacanaM ca prAkRtatvAt // 131 // jaM pAsittA bahahiM niggaMthehiM niggaMthIhi ya bhattAI paccakkhAyAI, se kimAhu bhaMte ! ajjappabhiI saMjame dUrArAhae bhavissai // 132 // vyAkhyA-jaM pAsittetyAditaH...........bhavissaItyantam / tatra bhaktAni pratyAkhyAtAni-anazana | Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MkRtamityarthaH / kimAhurbhadannA-guravaH, kiM kAraNamanuryutpattau bhaktapratyAkhyAne vA iti ziSyeNa pRSTe | gururAha-ayaprabhRti saMyamo durArAdhyo bhaviSyatIti, jIvAkulitatvAd bhUmyAH saMyamayogyakSetrA'bhAvAt / | pAkhaNDikAdisaGkarAca // 132 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa iMdabhuipAmukkhAo cauddasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA // 133 // __ vyAkhyA-taeNamityAdito.........hutthetyantam / tatra, sAhassIo tti ArSatvAt strItvam // 13 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa ajjacaMdaNApAmokkhAo chattIsaM ajjiyAsAhassIo ukko. siyA ajjiyAsaMpayA hutthA // 134. // ___ vyAkhyA-samaNassetyAdito.......ajiA saMpayA hutthetyantam spaSTam // 134 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa saMkhasayagapAmokkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo auNATiM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA // 135 // ___ vyAkhyA-samaNassetyAditaH.......samaNovAsagANaM saMpayA hutthetyantam // 135 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa sulasA khaIpAmokkhANaM samaNovAsiyANaM tinni sayasAhassIo Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 106 aTThArasasahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 136 // vyAkhyA - samaNassetyAdito....... hutthetyantam / tatra sulasA - nAgabhAryA dvAtriMzatputrajananI, revatI tu tathAvidhauSadhadAnena raktAtisArarogahantrI // 136 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa tinni sayA caudasapuvvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkharasannivAI jiNo viva avitahaM vAgaramANANaM ukAsiyA cauddasapubvisaMpayA hutthA // 137 // vyAkhyA-samaNassetyAditaH...... caudasapucvi saMpayA hutthe tyantam / tatra ajinAnAm - asarvajJAnAM sarvajJatulyAnAm sarve'kSarasannipAtA - varNasaMyogA jJeyatayA vidyante yeSAM te tathA teSAM, jina iva avitathaM - sadbhUtArthaM vyAkurvANAnAM kevalizrutakevalino: prajJApanAyAm tulyatvAt // 137 // arta bhagavao mahAvIrassa terasa sayA ohinANINaM aisesapattANaM ukkosiyA ohinA - NI saMpayA hutthA / / 138 // vyAkhyA- samaNassetyAdita. AmaSaSadhyAdayastAn prAptAnAm // . ohAnANINaM saMpayA hutthetyantam / tatra atizeSA-atizayA138 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa sattA sayA kevalanANINaM saMbhinnavara nANadaMsaNadhANaM pradIpikA 106 106 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkosiyA kevalanANiM saMpayA hutthA // 139 // vyAkhyA-samaNassetyAdina........kevalanAgINaM saMpayA hutthetyantam / tatra sampagbhinne siddhasenadivAkaramatenAnyonyam milate ekasamayabhAvinI / jinabhadragaNyabhiprAyeNa tu. saM-samyag bhinne pRthaga samayabhAvino sampUrNa vA samminne varajJAnadarzane dharanti ye // 139 / / __ samaNassa bhagavao mahAvIrassa sattasayA veuvINaM adevANaM deviDipattANaM ukkosiyA veuviasaMpayA hutthA // 110 // vyAkhyA-samaNassetyAdito......viuvvIsaMgyA hutyetyantam, spaSTaM // 140 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa paMca sayA viulamaINaM aDDAijjesu dIvesu dosu ya samuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajjatagANaM maNogae bhAve jANamANANaM ukkosiyA viulamaINaM saMpayA hutthA // 141 // vyAkhya-samagassetyAditaH......viulamaINaM saMpayA hutthetyantam / vipulA-bahuvidhavizeSaNopetamanyamAnavastugrAhitvena vistIrNA matirmanaHparyAyajJAnaM yeSAm, yathA ghaTo'nena cintitaH, sa ca sauvarNaH pATaliputrakaH zAradaH kRSNavarNa ityAdi vipulamatayo jAnanti / RjumatInAm tu sAmAnyata evaM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 107 teSAmatRtIyAlanyUnaTakSetrasthAnAm saMjJinAm manomAtra grAhakatvam / anyeSAM pUrNa nRloke, atra darzanAbhAvAt jANamA NANamityuktam na pAsamANANamiti // 141 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cattAri sayA vAINaM sadevamaNuyAsurAe parisAe vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAisaMpayA hutthA // 142 // vyAkhyA- samaNassetyAdito......vAIsaMpayA hutthA / / 142 / / samaNassa bhagavao mahAvIrassa satta aMtevAsIsayAI siddhAI jAva savvadukkhappahINAIM cauddasa ajjiyAsayAI siddhAI // 143 // vyAkhyA - samajatsetyAdinaH........ caudasaajhiyAsayAI siddhAimityantam / spaSTam // 143 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa aTTha sayA aNuttarovavAiyANaM gaikalANANaM killANANaM AgamesibhaddANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyANaM saMpayA hutthA // 144 // vyAkhyA - samaNassevyAdino...... aNuttarovavAiyANaM saMpayA hutthetyantam / tatra gatirdevagatirUpA kalyANI yeSAM evaM sthiti-devAyurUpA kalyANI yeSAM / yadvA gatau-nRgatau kalyANaM yeSAm, sthitau devaras, ataevAgamiSyadbhadrANAmAgAmibhave'pi, setsyamAnatvAt / yadvA gatau-prANatyAge'pi, sthitau pikA. 107 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atest kanyANaM yeSAm / tavaniyaprasuTThiANamityAdyukteH [ abhayakumArAdivat ] // 144 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA / taM jahA jugaMtakaDabhUmI ya pari yAyaMtakaDabhUmIya jAva taccAo purisajugAo jugaMtakaDabhUmI cauvAsapariyAe aMtamakAsI 145 vyAkhyA - samaNassetyAditaH...... aM namakAsItyantam / tatra antakRtAM - bhAvAntakRnAM nirvANayAyinAm bhUmiH kAlaH antakRdbhUmiH / yugAni - kAlamAnavizeSAstAni ca kramavarttIni tatsAdharmyAce kramavartino guruziSyAdirUpAH puruSAste yugAni taiH prabhitAH antakRdbhUmiryA sA yugAntakRdbhUmiH, paryAya:tIrthakRtaH kevalitvakAlaH tamAzrityAntakRdbhUmiryA sA tathA, jAva tacAotti atra paJcamI dvitIyArthe yAvattatIyaM puruSa eva yugaM tRtIyapuruSayugaM praziSyaM jambusvAminaM yAvaditi, zrIvIrAdArabhya tRtIyapuruSayugaM yAvatsAdhavaH siddhAH / zrIvIraH sudharmA jambuzceti, tataH siddhagaticchedaH / cauvAsapariyAe ti caturvarSaparyAye kevaliparyAyApekSayA bhagavati - jine sati antaM bhavA'ntamakArSIt, tIrthe kevalI sannapi sAdhurnArAt kazcinmokSaM gataH / kintu bhagavataH kevalotpattezcaturSu varSeSu gateSu siddhigamanA''rambhaH // 145 // teNeM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsaI agAravAsamajjhe vasittA, sAiregAIM duvAlasavAsAIM chaumatthapariyAgaM pAuNittA, desuNAI tIsaM vAsAIM kevalipariyAgaM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 108 pAuNittA, bAyAlIsaM vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNittA, bAvantari vAsAI savvAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijjA-uya-nAma-gutte imIse UsappiNIe dUsamasusamAe samAe bahuviikatAe tihiM vAsehiM addhanavameohi ya mAsehiM sesehiM evAe majjhimAe hatthivAlassa raNNo rajjuyasabhAe ege abIe chaTThaNaM bhatteNaM apANaeNaM sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM paccUsakAlasamayasa saMpaliakaM nisaNe paNapannaM ajjhayaNAI kalANaphalavivAgAIM, paNapannaM ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAIM, chattIsaM ca apuvAgaraNAI vAgaritA pahANaM nAma ajjhayaNaM vibhAvemANe vibhAvemANe kAlagae, viikaMte samujjAe chinnajAi - jarA - maraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte aMtagaDe paranivvaDe savvadukkhapahINe // 146 // vyAkhyA - teNamityAditaH savvadukkhappa hoNetyantam / tatra chadmasthaparyAya - chadmasthasvaM pAlayitvA pUrayitvetyarthaH / degA iti sArddhapazcamAsonAni kvacit pakSAdhikaSaNmAsonAni vA / ekaH karmasahAvirahAta, advitIya - ekAkI, na tu vRSabhAdivaddazasahasrAdiyutaH / paccUSa - pratyUSakAlarUpo yaH samayo' sarastatra saGgataH, paryaGkaH- padmAsanaM tena, niSaNNaH - upaviSTaH / paJcapaJcAzadadhyayanAni kalyANaphalaviSA pradIpikA 108 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M kAni, pAraphalavipAkAni ca SaTtriMzadaSTavyAkaraNAni ca vyAkRtya-vyAkhyAya pradhAnaM nAmAdhyayanaM marude. vA'dhyayanam vibhAvayan-prarUpayan zeSaM prAgvat // 146 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva savvadukkhapahINassa nava vAsasayAI viikatAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai, vAyaNaMtare puNa ayaM teNaue saMvacchare kAle gacchai ii dIsai // 147 // vyAkhyA-sanaNassenyAdita.........ii dosaItyantam / tatra itaH sUtrAdArabhyAntarAlakAlA'bhidhAyakatreSu sarvatra SaSThayAH pazcamyarthatvena nirvANAdityadhyAhAreNa vA vyAkhyeyam / tatazca zrIvIrasya nirvANAnavavarSazatAni vyatikrAntAni dazamasya varSazatasyA'syAH vAcanAyA iti hippanakavacanAdasyAH pustakavAcanAyAH parSavAcanAyA vA'yamazItitamaH saMvatsaraH kAlo gacchatItyakSarArtha: tAtparyAstvayam-vIranirvANAnnavazatA'zItivarSA'tikrame pustake nyasaddhiH zrIdevarDiMgaNikSamAzramaNaiH zrIpayuSa gAkalpasyA'pi vAcanA pustake nyastA / etavyaJjikA ceyam sampradAyagAthAvalahipuraMmi nayare, devddipmuhsylsNghehi| putthe Agamalihio, navasayasIyAo viiraao||1|| kecittu navazataazItivarSe vIrAtsenAGgajArthamAnande |sNghsmkssN samahaM,prArabdhaM vAcitum vijnyaiH|| 47 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa * iti antarvAcyavacanAnnavazatA'zIti 980 varSA'tikrame putramaraNAtasya dhruvasenanRpasya samAdhi pradIpikA 109 // madhAtumAnandapure sabhAsanakSaM zrIparyuSa gAkalyo vAcayitumArabdha iti vadanti / tadasaGgataM sambhAvyate yataH vAyaNaMtare ityAdi / navazanA'zItivarSA'tikrame'yam kanyaH pustake nyastaH / pustakavAcanA'pekSayA anyA parSadAcanA vAcanAntaram, tasmin vAcanAntare tu navazata-trinavativarSA'tikrame zrIparyuSa gAkalpaH sabhAyAM vAcitaH, yaduktamvIrAtrinandAGka993zaradyacIkarastvaccetyapUte dhruva-sena bhUpatiHyasmin mahaiHsaMsadi kalpavAcanAmAdyA tadAnandapuraM na kaH stute|| 1 | iti municandra sUrikRtastotraratnakoze / kecittu navazatrinavativarSA'tikrame zrIkAlikAcAyaH paJcamItaH caturthyA paryuSa gAparvA''nItabhiti jaguH / yaduktam-[sandeha viSauSadhyAm] teNauanavasapahiM, samaikaMtehiM vddhmaannaao| pajosavaNacautthI, kAlagasurIhiMto ThaviA // 1 // vIsahiM dINehiM kappo, paJcagahANIi kpptttthvnnaay| navasayateNauehiM, vucchinnA saMghaANAe // 2 // sAlAhaNeNa raNNA, saMghAeseNa kArio bhayavaM / pajjovasavaNacautthI, cAummAsaM cauddasIe // 3 // | cAummAsapaDikkamaNaM,pakkhiadivasammicaubviho sNgho|nvsytennuphiN,aayrnnN taM pamANaM tithAna tIrthodgAlAdiSu bhaNanAt tathA caitaccarcA tu granthagauravabhayAnnAtra likhitA, kintu shaastraantraadvseyaa||147|| Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // iti zrIvIra caritram // [iti SaSThaM vyAkhyAnam] [atha saptamaM vyAkhyAnam ] bhaya jaghanyamadhyamotkRSTavAcanAbhiH zrIpArzvanAthacaritramAha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAseNaM arahA purisAdANIe paMca visAha hotthA, taMjahA-visAhAhiM cue, caittA gambhaM vakaMte, visAhAhiM jAe, visAhAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM padaie, visAhAhiM agaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipunne kevalavaraNANadasaNe samuppaNNe, visAhAhiM parinivvuDe // 18 // vyAkhyA-teNaM kAleNamityAdito......parinivvuDe ityantam / tatra, puruSAdAnIyaH-puruSANAM pradhAnaH puruSANAM vA madhye puruSairvA AdAnIyaH, Adeyo-grAthanAmA // 148 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkhaNaM pANayAo kappAo vIsaM sAga- IM . Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikA 110 kalpanA rovamaTThiiAo aNaMtaraM cayaM caittA, iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vANArasInayarIe Asase Nassa ranno vAmAe devIe pubvarattAvarattakAlasamayAMsa visAhAhiM nakkhatteNaM jAgamuvAgaeNaM AhAravakaMtIe 700 bhavavakatIe sarIkhakaMtIe kucchisi gambhattAe vakate // 149 // pAse NaM arahA purisAdANIe tiNNANAvagae Avi hutthA, taM jahA-caissAmi tti jANai. cayamANe na jANai, cuName tti jANai, teNaM ceva abhilAveNaM suviNadaMsaNavihANeNaM savvaM jAva niyagaM gihaM aNupaviTThA jAva suhaMsuhegaM taM gambhaM parivahai // 150 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se hamaMtANaM ducce mAse tace pakkhe posabahule tassa NaM posabahulassa / dasamIpakkhe NaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM viikaMtANaM punarattAvara ttakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhattegaM jogamuvAgaeNaM AroggAroggaM dAsyaM payAyA // 151 // jaM syaNiM ca NaM pAse arahA purisAdANIe jAe, taM raNiM ca NaM bahuhiM devahiM devIhi ya jAva upiMjalagabhUA kahakahagabhUA yAvihutthA // 152 // vyAkhyA-tegamityAdita........kahakahagabhUyA yAvi huttheti yAvaccatusUtrIspaSTA // 149-150151-152 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se taheva, navaraM pAsAbhilAveNaM bhANiyavvaM, jAva taM hou NaM kumAre pAsenAmeNaM // 151 // vyAkhyA - sesaM tahevetyAditaH pAsenAmeNamityantam / tatrAsmina garbhasthe sati zayanasthA mAtA dhvAnte sarpanta kRSNasarpa dadarzeti pArzva iti nAma / sa cendrAdiSTadhAtrIbhirlAlyamAno navahastochrayaH kramAdyovanam prApa / tataH kuzalasthaleza prasenajit putrIM prabhAvatInAmnIM kanyAmAgRhya pitrodvAhitaH / anyedyurgavAsthaH svAmI purIM pazyan bahirgacchataH paurajanAn puSpAhArabhRto dRSTvA kazcit pRSTavAn / sa prAha-roradvijasutaH kRpayA lokairjIvitaH kamaDAkhyo'nyeyuralaGkRtezvarAn vIkSya prAgU janmatapaHphalamiti tapasvI jAtaH pazcagnyAditapastapana, kandamUlAdibhojI so'yaM puryA bahirAgataH / tamarcituM janA yAnti, svAmyapi saparicchadastaM draSTumagAt / dRSTvA jvalantaM sarpa kRpayA svAmyAha- 'aho tapasvin ! ajJAnatayA tvaM dharmatasvaM na vetsi, kiM dayAM vinA vRthA tapasyasi, yataH--kupAnadImahAtIre, sarve dharmAstRNAGkurAH / tasyAM zoSamupetAyAM, kiyannandati te punaH // 1 // ityAkaor hidisa 'rAjaputrA hi gajAzvAdikrIDAM kartu jAnanti, dharma tu tapodhanA eva jAna'nti / tataH svAminnata'gnikuNDAt kASThanAkRSya kuThAreNa dvaidhIkRtya jvalannahirniSkAzitaH sa ca prabhuniyukta naramukhAnnamaskArAn pratyAkhyAnaM cAkarNya tatkSaNAdeva vipadya ca dharaNendro'bhUt / 'aho jJAnavAna svAmIti janaiH stutaH svagRhaM yayau, kamaThastu mRtvA meghakumAreSu meghamAlI saro'bhUt // 153 // 48 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmadIpikA by-b-bsgrub- gns-dng- / ... pAse NaM arahA purisAdANIe dakkhe dakkhapainne paDirUve allINe bhaddae viNIe, tIsaM vAsAiM agAvAsamajhe vasittA puNaravi loyaMtieMhiM jiyakappiehiM devehiM tAhiM iTAhiM jAva evaM vayAsI // 154 // jaya jaya naMdA, jaya jaya bhaddA, jAva jaya jaya sadaM pajjati // 155 // pubi pi NaM pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa mANussagAo gihatthadhammAo aNuttare Ahoie, taM ceva savvaM jAva dANaM dAiyANaM paribhAittA, je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule, tassa NaM posabahulasta ikkArasIdivase NaM puvaNhakAlasamayaMsi visAlAe sibiyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe, taM ce savvaM navaraM vANArasiM nagarimajhamajjhaNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva Asamapae ujjANe jegeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhai, paccorahittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, omuittA sayameva paMcamuThThiyaM loyaM karei, karittA aTThamaNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhattegaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya tihiM purisasahi saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // 156 // ... Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-pAseNamityAditaH.......aNagAriyaM pavvaie si yAvattrimantrI praagvt||154|155|156||1 pAse NaM arahA purisAdANIe tasIiM rAiMdiyAI niccaM vosahakAe ciyattadehe je kei uvasaggA uppajjati taM jahA-divvA vA mANusA vA tirikkhajoNiyA vA aNulomA vA paDi lomA vA te uppanne sammaM sahai khamai titikkhai ahiyAsei // 157 // ___ vyAkhyA pAseNamityAditaH....ahiyAseItyantam / tatra, devopasargaH sa caiva-"svAmI pravrajyaikadA / tApasAzrame kUpasamIpe vaTAdho nizi pratimayA asthAta, itaH sa meghamAlI surAdhamaH zrIpArzvamupadrotumetya vetAla zArdula-vRzcikAdibhirakSubdhaM prabhuM vIkSya vyomni tamastulyAn meghAna vikRtya kalpAntameghavadarSitumArebhe, vidyucca brahmANDa skoTayantIva dizo vyAnaze, kSaNAdeva nAsAgre prApte jale Asanakampena dharaNendro mahiSibhIH sahetya phaNaiH prabhumAcchAditavAn, avadhinA meghamAlinaM dRSTvA re kimi damArabdhamiti tarjito bhItaH prabhu zaraNaM prapadya praNamya ca svasthAnaM sa yyau| dharaNendro'pi nRtyAdibhakti kRtvA agAditi // 157 // taeNaM se pAse bhagavaM aNagAre jAe iriyAsamie jAva appANaM bhAvamANasma tesIiM rAId diyAI viikatAI caurAsIimassa rAiMdiyassa aMtarA vaTTamANassa je se gimhANaM paDhame mAse Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa-17 paDhame pakakhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa cautthIpakheNaM puvvaNhakAlasamayasi nadI 112 dhAyaipAyavassa ahe chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhi nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaM tariyAe vaTTamANasma aNate jAva jANamANe pAsamANe viharai // 158 / / M vyAkhyA-taeNamityAdito......viharaItyantam / tatra kevalotpattau SaSThasthAne kvacidaSTamo'pi dRzyate, zeSaM prAgvat // 158 // pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa aTTa gaNA aTTa gaNaharA hutthA, taM jahA-'subhe ya 1, M ajjaghose- ya 2, vasiDhe 3 baMbhayAri ya 4 / some 5 sirihare ceva 6, vIrabhadde 7 jase vi ya 8 // 1 // // 159 // .. vyAkhyA-pAsassetyAdito......jase viaityantam / tatra ekavAcanikA-yatisaGghA gaNAH, gaNadharAstannAthAH, sUrayo'STau, Avazyake tu daza gaNA daza gaNadharAzcoktAH, tasmAdiha sthAnAGge ca dvAvalpAIN yuSkatvAdihetunA noktAviti TippanakepyevaM vyAkhyAnAt // 159 // , pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa ajjadinnapAmukkhAo solasasamaNasAhassImo REAKCE Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkomiyA samaNasaMpayA hutthaa||160|paasss NaM arahao pupacUlApAmukkhAo aTTatIsaM AjjiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hutthA // 161 / / pAsassa NaM0 suvvayapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo causaddhiM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagasaMpayA hutthA // 162 // pAsassa NaM0 sunaMdApAmukkhANe samaNovAsiyANaM tinni sayasAhassIo sattAvIsaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 163 // pAsassa NaM0 adbhuTThasayA caudasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakvarasannivAINaM jAva cauddasapuvINaM saMpayA hutthA // 164 // pAsassa NaM0 cauddasasayA ohinANINaM, dasasayA kevalanANINaM, ekArasasayA veuvvINaM, chasptayA riumaINaM, dasasamaNasayA siddhA, vIsaM ajjiyAsayA siddhA, achuTTamasayA viulamaINaM, chassayA vAINaM, bArasasayA aNuttarovavAiyANaM // 165 // vyAkhyA-pAsassa NamityAdito.........bArasasayA aNuttarovavAIyANamiti yaavt| parivArasatkA matrI spaSTA // 160 / 1613162 / 163 / 164 / 166 // pAsassa. NaM ashao purisAdANIyassa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 113 ya pariyAyaMtagaDabhUmI ya, jAva cautthAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, tivAsapariyAe aMtamakAsI // 166 // vyAkhyA- pAsassetyAditaH. ..aMtamakAsItyantam / tatra yugAntarabhUmau zrIpAdArabhya caturtha puruSayugaM yAvat siddhigamaH pravRttaH, paryAyAntakarabhUmau tu kevalotpAdAt triSu varSeSu gateSu siddhigamArambha / / 166 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe tIsaM vAsAI agAkhAsamajhe vasittA, tesI rAIdiyAI chaumatthapariyAyaM pAuNittA, desUNAI sattari vAsAI kevalipariyAyaM pAuNittA, paDipunnAI sattAvisAI sAmannapariyAyaM pAuNittA, ekaM vAsasayaM savvAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijjAuyaNAmagutte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe bahuviikaMtAe je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa aTThamIpakkheNaM uppiM sammeyaselasiharaMsi appacautIsaime mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM putrahakAlasamaya se vagvAriyapANI kAlagae viite jAva savvadukcapahI / / 167 // pradIpikA 113 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na vyAkhyA-tegamityAdita........savvadukkhappahINe ityantam / tatra, mokSagamane pUrvAhna eva kAlaH, puvvarattAvarattakAlasamayaMsi tti kvacitlAThastu lekhakadoSAnmatabhedAdA, vagyAriapANi tti kAyotsagasthitatvAt pralambitabhujaH // 16 // pAsassa NaM arahao jAva savvadUkkhappahINassa dUvAlasavAsasayAI viikatAiM terasamassa NaM ayaM tIsaime saMvacchare kAle gacchai // 168 // ___ vyAkhyA-pAsassetyAditaH.......kAle gacchaityantam / tantra pArzvanirvANAt triMzadadhikadvAdazazatavarSAMte pustakavAcanAdi yataH-zrIpArzvamokSAtsAIdvizatavarSAnte zrIvIramokSaH tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanA // 168 // ||iti zrIpArzvacaritram // atha nemicaritramAha-- teNaM kAlaNaM teNaM samaeNaM arahA ariTThanemI paMca citte hutthA, taM jahA-cittAhiM cue, / caittA gambhaM vakaMte, taheva uvakkhevo, jAva cittAhiM parinivvue // 169 // vyAkhyA-taNamityAdito....parini e ityantam / tatra uvakkhevo si prAguktAlApakocAraNaM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa- citrA'bhilApenetyarthaH // 169 // pradIpikA teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arihanemI je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiyabahule, tassa NaM kattiyabahulassa bArasIpakveNaM aparAjiyAo mahAvimANAo battIsaM sAgarovamaTTiiyAo aNaMtaraM cayaM caittA, iheva jaMbuddIve dIve, bhArahe vAse soriyapure nayare, samuddavijayassa ranno bhAriyAe sivAdevIe, puvvarattAvarattakAlasamayaMsi, jAva cittAhiM ganbhattAe vakaMte, savvaM taheva suviNadasaNa-daviNasaMharaNAI bhANiyavvaM // 170 // | vyAkhyA-teNamityAdito.......bhAgiyavvamityantam / tatra kvacit tittIsaM sAgarovamAItti dRzyate, | daviNasaMharaNAi ti pituvaizmani nidhAnanikSepAdi // 170 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arihanemi je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa paMcabhIpakkheNaM navaNDaM mAsANaM bahUpaDipuNNANaM jAva cittAhiM nakkhatteNaM jogumuvAgaeNaM AroggA / AroggaM dArayaM payAyA / jammaNaM samuddavijayAbhilAveNaM neyavvaM jAva taM hou NaM kumAre 'ariTThanami', nAmeNaM arahA ariTThanemI dakkhe jAva tiNNi vAsasayAI / / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAre agAkhAsamajhe vAsittA NaM puNaravi logatiehiM jiakappiehiM devehiM taM cave sab bhANiyavvaM jAva dANaM dAiyANaM paribhAittA // 171 / / vyAkhyA-teNaMkAle gamityArito........paribhAittetyantam tatra riSTaratnamayaM nemi divi utpatantaM mAtA svapne'drAkSIditi apazcimazabdavat napUrvatve ariSTanemiH kumAre tti-apariNItatvAt, apariNayanaM tvevaM "anyeArvayasthaM nemiM vIkSya zivAdevyavadata 'vatsa! anumanyasvodAha, puraya cAsmadvAcchAM' / svA-17 myAha-'yogyAM kanyAM dRSTvA kariSye'hamudrAhamiti pratyudatarat' / tatazcakadAkautukarahito'pi prabhuranekarAjaputraparivRttaH kRSgAyudhazAlAM prApa / tatra kotukotsukaimitrairvijJapto'gulyagre kulAlacakravaccakrama- | bhrAmayad, mRNAlavat zArGgadhanuranAmayacca, yaSTivat kaumodikoM gadAmudapATayat, padmavadAdAya zaGkhamavAda- | yat, tacchabdena zabdAdvaitaM vizvanabhUt / gajAzcAdyAstroTitabandhanAstatrasuH, kRSNastUtpannaH ko'pi ripuriti zaGkayA zIghramastrazAlAM prAptaH, dRSTvA nemi cakitaH, svavalaparIkSAyai nemi harirAha-"AvAbhyAM | mitho balaM parIkSyate tatau to dau malAkSavATake prAptau,' nemyAha-'anucitaM bhUlaThanAdi AvayovalaparIkSAkRte bhujanAmanamastu' dvAbhyAM tathaiva svIkRtya Adau hariH svabhujaM prasAritavAn, nAmitavAzca nemiH / mRNAlavat tad bhUjaM, svabAhulagnaM ca kopAttAmrAsya kRSNaM zAkhAvalambikapimivAndolitavAn, tato pattaddhAbhyAM talavATake pAta:, svayalAsuH, ka Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / kRSNo madrAjyaM ayaM lIlayA lAsyati iti viSaNNo hRyacintayatklizyante kevalaM sthUlAH, sudhIstu phlmnnte| mamantha zaGkaraH sindhum, rtnaanyaadurdivauksH||1|| tato rAmeNa sahAlocayata, kiM kariSyAvo rAjyalipsustu nemiblvaan| tato vyomagIrabhU "he hare ! zrInamijinenoktaM-"yadasau nemirapariNIta eva prajiSyatAti na bhetavya" / tatazca harirityAkarNya nizcituM vasante jalakrIDArtha neminA saha raivatAdrisarasi sAntaHpuraH prAptaH, tatra sarasi nemikRSNo'vezayat / taM cAsiJcata svargazRGgajalaiH, tathA rukmiNyAdigopIgaNamapi saMjJitavAn yadasau prabhuniHzaGkaH krIDayA vivAhAbhimukhIkAryaH / tatastAH sarvA goyaH svarNazRGgAjalaiH prabhorAkulasvaM cakruH / tAvaghyomni girItyabhUta-- mugdhAHsthApramadA yato'maragirau,gIrvANanAthaizcatuHSaghyAyojanamAnavaktra kuharaiH kumbhaiH sahasrAdhikA bAlye'pi snapito ya eSa bhagavAnnAbhUnmanAgAkulaH, kartu tasya suyalato'pi kimaho yuSmAbhirI ziSyate // 1 // tato nemi kAzcit salilaiH sicanti, kAzcit lIlAbjenorasi nanti, ityAdi savistarAM jalakeliM vidhAya strIsakhaH neminA saha hariH sarovarAnniragAt / tamo rukmigI svavAsasA svAmyA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niramArjayat / svarNaviSTare nivezya ca satyabhAmA nemimityuce / "bho devara ! jJAtaM gRhanirvAhakAtarastvaM strIparigrahaM na karoSi, paraM tadayuktaM yato bhrAtA te samarthaH, yathAsmAkaM dvAtriMzatsahasrasaGkhyAkAnAM | nirvAhaM kurute, tathA kimekasyA bhAtRjAyAyA nirvAhaM kartumakSamaH / tathARSabhamukhyajinAH karapIDanaM vidaghire dadhire ca mahIzatAM / bubhujIre viSayAzca bahUnsutAn, supuvire zivamapyatha lemire 2 tvamasi kiM nu navodha zivaGgamI, bhRshmriissttkumaargrissttdhiiH| vimRza deva gRhANa gRhasthatAM, kuru suvandhumanassu ca susthatAM 3 atha jagAda ca jAmbavatI javAta,zRNu puraahrivNshvibhuussnn?|s munisuvratatIrthapatigRhI, zivamagAdiha,jAtasuto'pi hi / / / vaNDhamAtraivaikAGgo vinA patnIparigraham, kAlaM kiyantaM netA'si, vimRza svympyho||5|| kimazo nIraso vA'si, klIyo vA'sIti zaMsa naH / svIbhogena vinA'si tvaM, mahAkAntArapuSpavad // 6 // evaM tAbhiH kRSNena anyairyadubhiH vivAhArthamuparuDo nemiracintayaditi"na kevalaM svayamamI, patanti bhavasAgare / Avadhya snehazilayA, pAtayanti parAnapi // 7 // vAGmAtreNAnumantavyamamISAmadhunA vacaH / AtmanInaM vidhAtavyamavazyaM samaye mayA // 8 // tataH kRSNena mArgitograsena sutArAjimatI, koSThukarlagnaM prapacche ca provAca kroSTukaizcaivaM zubhArambhAstapAtyaye / na khalvanye'pi yujyante, vivAhasya ca kA kayA // 9 // samudrastaM vabhASe'tha, kAlakSepotra nAIti / nemiH kathaMcita kRSNena, vivAhAya prvrtitH||10|| P Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 116 mA bhUdvivAhapratyUhaM nedIyastaddinaM vadaH / gAdharva iva vivAho, bhUyAdbhavadanujJayA // 11 // vimRzya kroSTu kivAkhyadya dyaivaM tadyadUdvaha / zrAvaNasya sitapaSThayAM, kAryametat prayojanam / / 12 / / tataH samudravijayAne kanRpayutaH zivAdevyAdistrIjanagIyamAno nemi kumAro rathastho dhRtachatro vivAhAya vrajannagrato vIkSya sArathiM prati kasyedaM kRtamaGgalabharaM dhavalagRhamiti pRSTavAn, tataH soGgulyA'darzayat ugrasenanRpasya tava zvasurasyAyaM prAsAdaH smitAsye ca rAjImatIsaracyau mRgalocanacandrAnanAkhye tvAM pazyataH / tatra mRgalocanA nemiM vIkSyAha he candrAnane? "ikkucciya tyamaI, vaNiyAvaggaMmi vaNNaNijjaguNA / jIse nemi karissai, lAyannanihI karagahaNaM // 1 // candrAnanA'pi mRgalocanAmAha "rAyamaIe rUvaM vihinimmaviaM ca raMbharuvaharaM / na karijjai daiamiasiM, havijja tA nUNamajasabharaM // 1 // itazca sUryaravaM zrutvA rAjImatI sakhImadhye prAptA, he sakhyau bhavatIbhyAmeva yathA sADambaramAgacchan hist varo vIkSyate tathAhamapi draSTuM na labheyamiti balAttadantare sthitvA nemiM vIkSya sAJcaryaM svagataM - 'kiM pAtAla kumAraH ! kiMvA kandarpaH ! kiM vA surendraH ! kiM vA mUrtimAn puNyabharaH ! | kiM tassa karemi ahaM, appANaM vi hu niu~chaNaM vihiNo / "niruvamasohagganihI, esa paI jeNa maha vihio" // 1 // iti rAjImatyabhiprAyaM jJAtvA sahAsaM saMkhyAvAhatuH / bho rAjimati ! vare gauratvamevAdau guNo pradIpikA 116 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | yujyate / gauratvaM cAsya kalAbhaM pazyAvaH / tacca dRzyamAnaM prAyaH kasyA'pi na rocate / tadanu rAjImatI sA'sUyaM sakhyau pratyAha zyAmalatve zyAmalavastvAzrayaNeca ye gunnaaH| kevalagauratve ca ye'paguNAstAn zruNutam yuvAm / tadyathAbhUcittavalli 2 agurU 3 kacchUrI4 ghaNa5 kaNINigA6 kesAkasapaTTa8misI 9rayaNI10kasiNA ee anngdhphlaa||1|| / iti kRSNatve guNAH, | "kaMpure aMgAre 1 caMde ciMdhaM 2 kaNINigA nayaNe 3 bhuje marIyaM 4 citte, rehA 5 kasiNA vi guNaheU" // 1 // iti kRSNavastvAzrayaNe guNAH khAraM lavaNaM 1 dahaNa himaM 2 ca aigoraviggaho rogI 3 / paravasaguNo a cuNNo, kevala gorattaNe'vaguNAH / a iti kevalagauratve'paguNAH evaM tAsu mitho jalpantISu zrIneminA pazunAmArtasvaraM zrutvA pRSTaH sArathiH prAha-yuSmadvivAhArthamAnI tapazUnAmayaM svaraH / ityukte svAmyacintayad dhigavivAhotsavaM, yadanutsavo'mISAM, itazca 'hallI sahio tAkiMme dAhiNaM cakkha paripphuraI' ti vadantI rAjImatI prati sakhyau pratihatamaGgalaM te ityuktvA thutyutkAraM kurutaH / nemistu he sArathe! rathamito nivartaya, tadA nemi pazyanneko mRgaH svagrIvayA mRgIgrIvAM pidhAyA sthitaH / atra kaviH-prabhuM vIkSya mRgI'vaka- . Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpIkA mA paharasu mA paharasu evaM maha hiMayahAriNi hariNi / sAmI amhaM maraNA vi dussaho piatamA viraho // 7 // tato mRgaM prati mRgyAha eso pasanavayaNo, tihUaNasAmI akAraNo bandhU / tA viSNavesu vallaha !, rakkhatthaM savvajIvANaM // 1 // 7 mRgo'pi strIprerito nemi brute "nijjharaNanIrapANI araNNataNabhakkhaNaM ca vnnvaaso| amhANa niravarAhANa jIvikaM rakkha rakkha paho // 1 // evaM putkurvataH sarvAn pazUna mocayAmAsa, svAmI ca rathaM vAlayAmAsa / atra kaviH heturindoH kalake yo, virahe rAmasItayoH / nemirAjImatItyAge kuraGgaH satyameva saH // 10 // samudravijayazivAdevyAdi svajanA rathaM skhalanti, zivA ca sAzruzrute'patthemi jaNaNivacchala ! vaccha tumaM paDhamapatvaNaM kiM pi / kAUNa pANigahaNaM, maha daMse niavahUvayaNaM // 11 // nemirAha-muzAgrahamimaM mAta-rmAnuSISu na me manaH / muktistrIsaGgamotkaNTha-makuNThamavatiSThate // 12 // vataH-yA rAgiNi virAgiNyastAH striyaH ko niSevate / ato'haM kAmaye muktiM, yA virAgiNi rAgiNI // 13 // / atha rAjImatI-hA deva ! kimupasthitamityuktvA mumUrcha / sakhIbhyAM candanadrabairAzvAsitA rAjI- matI vyalapatNI "hA jAyavAladiNayara! hA niruvamaMnANa! hA jaMgasaraNa! | hA karuNAyara sAmI ma muttaNaM kahaM clijo||14|| 117 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sopAlambha cAha-- "jai saMyalasiddhabhuttAI dhutvaratAsi (mutti) gaNiyAe / tA evaM pariNayaNArambheNa viDambiyA kimahaM" // 15 // sakhyau sarovaM yathA"loapasiddhI vattaDI, sahIe eka suNijja / saralaM viralaM sAmalaM, cukiA vIhi karijja 16 // pimmarahimi piisahi, emi vi kiM karesi piabhAvaM / pimmaparaM kiMpi vara, anayaraM te karisAmo // 17 // 'rAjImatI kI pighAya azrAvyaM kiM zrAvayatha:"jaI kahavi pacchimAe, udayaM pAveda diNayaro taha vi / muttuNa neminAhaM, karemi nAhaM varaM annaM // 18 // punami pratyAhativratecchuricchA'dhikameva datse,tvaM yAvakebhyo gRhmaagtebhyH| mayA'rthayantyA jagatAmadhIzo,hasto'pi hastopari naivalabdhaH19 / atha viraktA rAjImatI pAhaN"jai vi hu eassa karo majjha kare no a Asi pariNayaNe / tahavi sire maha succiya, dikkhAsamaye karo hohI" // 20 // aba samudravijayAdisvajano nemi brUtenAmeyAdyAH kRtodvAhA, muktiM jagmurjinezvarAH / tato'pyucaiH padaM te syAta, kumAra ! brahmacAriNaH // 21 // myAha-kastrIsadmahe'nanta-jantusahAtapAtake / bhavatAM bhavatAM tasmin vivAhe ko'yamAprahaH // 22 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kizcA'haM kSINabhogakarmA, atrAntare lAkAntikadevAH pradIpIkA "jaya nirjitakandarpa ! jantujAtAbhayamada ! / nityotsavAvatArArtha, nAtha ! tIrtha pravarttaya // 23 // iti prabhu procya, svAmI vArSikadAnAnantaraM tribhuvanamAnandayiSyatIti samudravijayAdIna protsAha-12 | yanti / tataH sarve'pi santuSTAH dAnavidhistu vIravat // 171 // je se vAsANaM paDhame mAse duce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa chaTThIpakkhaNaM puvvaKM hakAlasamayaMsi uttarakurAe sIyAe sadevamaguyAsurAe parisAe aNugammamANamagge jAva bAra vaIe NayarIe majjhaM majheNaM niggacchai, nigacchittA, jegeva khayae ujjANe teNeva uvAgacchAi, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe mIyaM ThAveI, avittA sIyAo pacoruhai, pacorahittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAhiM nakkhatteNaM joMgamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya egeNaM purisasahasseNaM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pabvaie // 172 // vyAkhyA-je se ityAditaH............ pavaie ityannam spaSTam / / 172 // an Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arahao NaM arihanemI caupannaM rAiMdiyAI niccaM vosaTTakAe ciyattadehe, taM ceka savvaM jAva paNapannagassa rAiMdiyasma aMtarA vaTTamANassa je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Asoyabahule, tassa NaM Asoyabahulassa paNNarasIpakkhaNaM divasassa pacchime bhAge ujitaselasihare veDasapAyavassa ahe aTThamaNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhAgaMta- H riyAe vaTTamANassa aNaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne jAva savvaloe savvajIvANaM bhAve jANamANe pAsamANe viharai // 173 // M vyAkhyA-arahetyAdi.to..........viharaItyannam / tatra raivatAdrizRGge vetasavRkSAdhaH kevalajJAnamutpede / tatA vanapAlena kRSNo vijJaptastasmai sAIdvAdazarUpyakoTIdatvA saparicchadaH prabhu nantumagAt / svAmirA dezanAM zrutvA dvisahasranRpAnvito varadattanRpo dIkSAmAdAt / prabhoH dRDharAgAM rAjImatIM vIkSya hariH sneha kAraNaM prapaccha, tato dhana-dhanavatIbhavAdArabhyASTabhavAvadhiM yAvat tayA saha sambandha svAmyAha, tato'nyatra vihatya punaH samavamRtasya prabhoH pAzya rathanemiH bahukanyA'nvitA rAjImatI ca pranavAja, anyadA sA vrajatI vRSTibAdhitA girigRhAM prAvizat / prApraviSTo rathaneminivastrAM tAM vIkSya kSubhito bhogArtha prAdhi 52 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 119 tavAn / tato'gandhanakulAhidRSTAntAdinA taM prabodhya sA krameNa kevalajJAnaM prApya ca zivamagAt / pradIpIkA rathanemirapi duvarNamAlocya muktiM prApa / / 173 / / arahao NaM ariTThanemissa aTThArasa gaNA aTThArasa gaNaharA hutthA || 174 | arahao ariTThanemissa varadattapAmukkhAo aTThArasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA / 175| arahao NaM ariTThanemissa ajjajakkhiNipAmukkhAo cattAlIsaM ajjiyAsAhasmIo ukko - siyA ajjiyA saMpayA hutthA // 176 // arahao gaM ariTThanemissa naMdapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhasIo auNattIre ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA || 177 || arahao NaM ariTThanemissa mahAsukhvayApAmukkhANaM samaNovAsiyANaM tinni sayasAhassIo chattIsaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 178 // arahao NaM ariTThanemissa cattArisayA caudassapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkhara jAva saMpayA hutthA // 179 // paNNarasaMsayA ohinANINaM, pannarasasayA kevalanANINaM, pannarasa - sayA veuvviyANaM, dasasayA viulamaINaM, aTThasayA vAINaM, solasasayA aNuttarovavAiyANaM, 119 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNNarasa samaNasayA siddhA, tIsaM AjjiyAsayAI siddhAI, arahao NaM ariTanomissa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA jugaMtakaDabhUmI ya pariyAyaMtakaDabhUmI ya, jAva aTThamAo purisajugAo jugaMtakaDabhUmI, duvAlasapariyAe aMtamakAsI // 180 // vyAkhyA-arahao NamityAdito.........duvAlasapariyAe aMtamakAsIti yAvat parivArasaktA sasasUtrIspaSTA // 174 / 175 / 176 / 177 / 178 / 179 // 180 / / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA asTinemi tinni vAsasayAI kumAkhAsamajhe vasittA, cauppannaM rAiMdiyAI chaumatthapariyAyaM pAuNittA, desuNAI sattavAsasayAiM kevalipariyAyaM pAuNittA, paDipunnAiM sattavAsasayAiM sAmaNNapariyAyaM pAuNittA, egaM vAsasahassaM savvAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijjAuyaNAmagutte, imIse osappiNIe dUsamasusamAe bahuviikatAe je se gimhANaM cautthe mAse aTThame pakkhe AsADhasuddhe,tassa NaM AsADhasuddhassa aTThamIpakkheNaM uppi ujjitaselasiharaMsi paMcahiM chattIsehiM aNagArasaehiM saddhiM mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 120 cittA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puvarattAvarattakAlasamarthasi nesajjie kAlagae ( gra800) jAva savvadukkhappahINe // 182 // vyAkhyA- teNamityAditaH. . savvadukkhappahINe ityantam / tatra paMcahiM chattIsehi ti padatrizadadhikaiH paJcazataiH nisajjhie si niSaNNaH / / 181 / / arahao NaM ariTThanemissa kAlagayassa jAva savadukkhappahINassa caurAsIiM vAsasahassAI viiktAI paMcAsIimassa vAsasahassassa nava vAsasayAI viikkaMtAI dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 182 // vyAkhyA - arahao NamityAditaH... ..kAle gacchaIyantaM saSTuM paraM zrIneminirvANAt tryazItisahasrasAIsaptazatavarSAnte zrIpArzvamokSaH, tataH sArddhadvizata varSAnte zrIvIramokSaH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi vyAkhyA prAgvat // 182 / / iti zrInemicaritraM / ataH paraM granthagaurava bhayAnnamyAdyajitAntAnAM paJcAnupUrvyA antarakAlamevAhanamissa NaM arahao kAlagayassa jAva saGghadukkhappahINassa paMca vAsasayasahassAiM caurAsII ca vAsasahassAiM nava vAsasayAI viikaMtAI dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare pradIpIkA 120 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAle gaccha 21 / / 183 // vyAkhyA - namissa NaM arahao ityAditaH. .....iccAiamiti yAvat viMzati sUtrANi vyaktAni tathAyatispaSTArthaM kiJcitsamudAyArthI likhyate - zrInaminirvANAt paJcalakSavarSeH [ 500000 ] nemirmokSaH / tatazcaturazItisahasranavazatAzItivarSAnte [ 84980 ] pustaka vAcanAdi / 21 // 183 // muNisuvvayassa NaM arahao jAva savvadukkhapahINassa ikkArasa vAsasayasahassAiM caurAsI ca vAsasahassAI nava vAsasayAI viikkaMtAI, dasamassa ya vAsasyassa ayaM asIime saMvaccha kAle gacchai 20 // 184 // zrImunisuvratamokSAt SaDlakSavarSeH [ 600000 ] namimokSaH, tataH paJcalakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAte [ 584980 ] pustakavAcanAdi / / 20 / / 184 / / mallisa NaM arahao jAva savvadukkha pahINassa paNNaDiM vAsasayasahassAiM caurAsIiM ca vAsasahassAI nava vAsasayAI vikatAI, dasamas ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gaccha 19 // 185 // zrImallimokSAccatuHpaJcAzallakSavarSe [ 5400000 ] rmunisuvratamokSaH / tatazcaikAdazalakSacaturazIti 53 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 121 sahasranavazatAzItivarSAnte [1184980] pustakavAcanAdi // 19 // 185 // pradIpikA arassa NaM arahao jAva pahINassa ege vAsakoDIsahasse viikkate, sesaM jahA mallissa taM ca evaM paMcasaTiM lakkhA caurAsIiM vAsasahassAI viikatAI, tammi samae mahAvIro nivvuo, tao paraM nava vAsasayAI viikatAI, dasamassa ya vAsasasassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai / evaM agao jAva seyaMso tAva daTTavvaM 18 // 186 ___ zrIaramokSAdekAkoTisahasravarSemallimokSastataH paJcaSaSThilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAnte / [6984980] pustakavAcanAdi // 18 // 18 // kuMthussa NaM arahao jAva ppahINassa ege caubhAgapaliovame viikate, paMcasaTiM ca sayasahassA, sesaM jahA mallissa 17 // 187 // __ zrI kunthumokSAdekAkoTisahasravarSoMna-palyopamacaturthAzena zrIaramokSaH, tata ekasahasrakoripaJcaSaSTilakSa-caturazItisahasranavazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 17 // 187 // saMtissa NaM jAva ppahINassa ege caubhAgUNe paliovame viikate pannahi~ ca, sesaM jahAmAlissa 16 // 188 // 121 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrIzAntimokSAt palyopamADena kunthumokSaH, tataH palyacaturthIza-paJcaSaSTilakSa-caturazItisahastraHd navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 16 // 18 // | dhammassa NaM jAva ppahINassa tinni sAgarovamAiM pannahi~ ca, sesaM jahA malissa 15 // 189 // / | zrIdharmamokSAt pAdonapalyonaitrisAgaraiH zAntimokSaH, tataH pAdonapalya-paJcaSaSTilakSa-caturazIti| sahasra-navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 15 // // 189 // Lal aNaMtassa NaM jAvappahINassa satta sAgarovamAiM pannaDhi ca, sesaM jahA mallissa 14 // 190 | zrIanantamokSAccatuHsAgaraiH dharmamokSaH, tatazca trisAgara-paJcaSaSTilakSa-caturazItisahasra-navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 14 // 190 // vimalassa NaM jAvappahINassa solasa sAgarovamAiM viikatAiM pannaTiM ca sesaM jahA 3 // 191 // __ zrIvimalamokSAnnavasAgaraH zrIanantamokSaH, tataH saptasAgara-paJcapaSTilakSa-caturazItisahasra-nava| zatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 13 // 191 / / vAsupujjassa NaM jAvappahINassa chAyAlIsaM sAgarovamAI pannaTiM ca sesaM jahA mallissa 12 // 192 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 122 zrI vAsupUjyamokSAt triMzatsAgarairvimala mokSaH, tataH SoDazasAgara - paJcaSaSTilakSa- caturazIti sahasra - navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 12 // 192 // sijjaMsassa NaM jAva pahINassa ege sAgarovamasae viikaMte ennaddhiM ca sayasahassA sesaM jahA mallissa 11 // 193 // zrIzreyAMsamokSAccatuHpaJcAzatsAgarairvAsupUjyamokSaH, tataH SaTcatvAriMzatsAgara - paJcalakSa-catura zItisahasra-navazatA'zItivarSAnte pustakavAcanAdi || 13 || 193 // sIyalassa NaM jAvappahINassa egA sAgarovamakoDI tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM UNiyA viikaMtA eyaMmi samae mahAvIro nivvuo tao paraM nava vAsasayAI vikatAI dasamas ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai 10 // 194 // zrIzItalamokSAt SaSTilakSa- SaDUviMzatisahasra-trivarSa- sASTamAsAdhikasAgarazatonaikasAgarakoTyA zreyAMsamokSaH, tataH zatasAgara - paJcaSaSTilakSa - caturazItisahasra-navazatAzIti varSAnte pustakavAcanAdi / / 10 / / 194 / / suvihissa NaM arahao jAva pahINassa dasa sAgarovamakoDio viikaMtAo sesaM jahA pradIpIkA 122 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIyalassa taM ca imaM tivAsaanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM UNiyA viikatA iccAi 9 // 195 // zrIsuvidhimokSAnnavakoTisAgaraiH zItalamokSaH, tataH trivarSasArddhASTamAsAdhikadvicatvAriMzat4 sahasrAbdonaikakoTisAgarAnte vIramuktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 9 // 195 // caMdappahassa NaM arahao jAvappahINassa egaM sAgarovamakoDisayaM viikaMtaM sesaM jahA sIyalassa taM ca imaM tivAsaadvanavamAsAhiyavAyAlImavAsasahassahiM UNagamiccAi 8 // 196 // / candraprabhamokSAt navatikoTisAgaraiH suvidhimokSaH, tataH trivarSasASTimAsAdhika-dvicatvAriM| zatsahasrAbdona-dazakoTisAgarAnte vIramuktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 8 // 19 // supAsassa NaM arahao jAvappahINassa ege sAgarovamakoDisahasse viikate sesaM jahA sIya- lassa taM ca imaM tivAmaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahasmohiM UNiyA viikaMtA iccAi 7 // 197 // zrIsupArzvamokSAnnavazatakoTisAgarazcandraprabhomokSastatastrivarSa-sArdhASTamAsAdhika-dvicatvAriMzatsahasrAbdonaika-zatakoTi sAgarAnte vIramuktiH, tato navazatA'zItivarSAnte pustakavAcanAdi // 7 // 197 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 123 upahassa NaM arahao jAvappahINassa dasa sAgarovama koDisahassA viikaMtA tivAsaaddha- pradIpikA navamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM sesaM jahA sIalassa 6 / / 198 // zrIpadmaprabhamokSAnnavasahasrakoTisAgaraiH supArzvamokSaH, tataH trivarSa-sArddhASTamAsAdhikadvicatvAriMzatsahasrAbdonaikasahastra koTisAgarAnte vIramuktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 6 // 198 // sumaissaM arahao jAvappahINassa ege sAgarova makoDisayasahasse viikaMte sesaM jahA sIyalassa tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsa sa hassehiM iccAiyaM 5 // 199 // zrIsumatimokSAnnavatisahastra koTisAgaraiH padmaprabhamokSaH, tatastrivarSasArddhASTamAsAdhika-dvicatvAriMzatsahasrAbdona dazasahasra koTisAgarairvIramuktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 5 // abhinaMdaNassa NaM arahao jAva savvadukkhapahINassa dasa sAgarovama koDisaya sahassA viikkatA sesaM jahA sIyalassa tivAsa-addhanavamAsAhiya bAyAlIsa sahassehi ya iccAiyaM 4 // 200 // abhinandanamokSAnnavalakSa koTisAgaraiH sumatimokSastataH travarSasArddhASTamAsAdhika- dvicatvAriMzatsahasrAbdonaikalakSa koTisAgara varamuktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 4 // 200 saMbhavassa NaM arahao jAva ppahINassa vIsaM sAgarovamakoDisayasahassA vikkatA sesaM jahA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIyalassa tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM 3 // 201 // zrIsaMbhavamokSAddazalakSakoTisAgarairabhinandanamokSaH, tatastrivarSasA STamAlAdhika-dvicatvAriMzatsa| hasrAbdona-kadazalakSakoTisAgaraivIramUktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 3 // 201 / / NT ajiyassa NaM arahao jAvappahINassa pannAsaM sAgarovamakoDisayasahassA viikatA sesaM jahA sIalassa tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM 2 // 202 / / ____ ajitamokSAstrizallakSakoTisAgaraiH sambhavamokSaH, tatastrivarSasA STamAsAdhika-dvicatvAriMzatsahasrAbdona-viMzatilakSakoTisAgarairvIramuktiH, tato navazatAzItivarSAnte pustakavAcanAdi // 2 // 202 zrIRSabhamokSAt trivarSasA STamAsAdhika pazcAzallakSakoTisAgarairajitamokSastatastrivarSasA - STamAsAdhika-dvicatvAriMzatsahasrAbdona pazcAllakSakoTisAgarairvIramuktiH, tataH navazatA'zItivarSAnte pustakavAcanAdi // 1 // 183-184-185-186-187-188-189-190-191-192-193-194195-196-197-198-199-200-201-202 / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabhe arahA kosalie cau uttarAsADhe abhIipaMcame hutthA // 203 / / vyAkhyA-teNamityAditaH..........hutthetyantam / tatra kozalAyAM bhavaH kauzalikaH // 203 // taM jahA uttarAsADhAhiM cue, caittA gambhaM vakte, jAva abhIiNA parinivvue // 204 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpIkA kalpI 124 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame NaM arahA kosalie je se gimhANaM cautthe mAse sattame pakkhe AsADhabahule tassa NaM asADhabahulassa cautthIpakkhaNaM sabvaTThasiddhAo mahAvimANAo tittIsa sAgarovamaTTiiyAo aNaMtaraM cayaM caittA iheba jaMbuddIve dIve, bhArahe vAse ikkhAgabhUmIe nAbhikulagarassa marudevAe bhAriyAe puvarattAvarattakAlasamayaMsi AhAravakaMtIe jAva gabhattAe vakte // 205 // vyAkhyA-taM jahetyAdito...........gambhattAe vakvante tti yAvat sUtradvayaM spaSTam // 204-205 // usabhe NaM arahA kosalie tiNNANovagayA Avi hutthA taM jahA-caissAmi tti jANai jAva suviNe pAsai, taM jahA-gayavasaha gAhA, savvaM taheva navaraM paDhamaM usameM muheNa aiMtaM pAsai, sesAo gayaM, nAbhikulagarassa sAhei, suviNapADhagA nasthi, nAbhIkulagaro sayameva vAgarei / / 206 // vyAkhyA-usabhegamityAdito ...vAgareityantam / tatra marudevI prathama mukhena aiMtaM pravizantaM vRSabha pazyati, zeSA janyayaH prathamaM gajaM pazyanti / vIramAtA tu siMhamadrAkSIt // 20 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabhe NaM arahA kosalie je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa aTThamIpakkhaNaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANaM jAva AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM AroggAroggaMdArayaM payAyA // 207 // vyAkhyA teNamityAdito......dArayaM payAyetyantam, prAgvat // 207 // taM ceva savvaM jAva devA devIo ya vasuhAkhAsaM vAsiMsu sesaM taheva cAragasohaNaM mANummANavaddhaNaM ussukamAiya ThiivaDiyaM jUyavajjaM sabaM bhANiyavvaM // 208 // vyAkhyA-taM ceva savvamityAdito...bhANiyadhvamityantam tatra,atha svargacyutaH prabhurapratipAtijJAnatrayo, 0 jAtismaro, anekadevadevIyutaH, krameNa pravarddhamAnaH san AhArAbhilASe surasaJcAritA'mRtarasAmaliM mukhe kSipati / evamanye'pi antio bAlye jJeyA, bAlyAtikrame agnipakvAhArabhujaH, rUSabhastvAva taM surAnItottarakurukalpadruphalAhAraM kRtvaan| kizcidanasAtavarSe prabhoH prathamatIrthakRvaMzasthApanaM 'zakrajItaM' iti vimRzya kathaM riktapANiH prabhoH puro yAmIti mahatImikSuyaSTimAdAyAnekadevayutaH zakro nAbhiku lakarAGkasthitasya prabhoH purastasthau / dRSTvA ikSuyaSTim prabhuNA pANau prasArite 'bhakSayasIkSum' ityuktvA datvA ca tAm ikSvabhilASAt prabhovaMza 'ikSvAku' nAmA'stu, gotramapyasyaitatpUrvajAnAmikSvabhilASAt Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madIpikA 'kAzyapanAmeti zakro vaMzasthApanAM cakre / ___ adRzthe cAvasare kiJcinmithunakaM jAtA'patyaM sadapatyamithunakaM tAlavRkSA'dho vimucyA'nyatra rantumagAt, tato vAtapreritapatattAlenakasmin dArake vyApAdite tatpitRmithunakaM tAM sutAM dRSTvA saMvRddhaya kiyatA kAlena mRtvA svarga samutpannaM, sA rupavatI ekAkinI vane vicacAra / dRSTvA ca tAM rambhAtulyAM yugalikanarA nAbhikulakarAya nyavedayan nAbhirapi ziSTeyaM sunandAkhyA RSapabhapatnI bhaviSyatIti lokajJApanapUrvakaM tAM jagrAha / tataH sunandAsumaGgalAbhyAM saha pravaImAnaH prabhuyauvanaM prAptaH / zakro'pi prathamatIrthakRddhivAhakRtyamasmAkaM jItamityanekadevadevIyutaH Agatya prabhorvarakRtyaM / svayameva cakre, vadhUkRtyaM ca dvayo kanyayordevyazcakruH / tatastAbhyAM bhogAn bhuJAnasya prabhoH SaTlakSapUrveSu gateSu bharatatrAhmI yugalamanyAni caikonapazcAzatputrayugalAni sumaGgalA prAsUta / bAhubalisundarI yugalaM sunandeti // 208 // usame NaM arahA kosAlie kAsavagutte NaM tassa NaM paMca nAmadhijjA evamAhijjati taM jahAusame i vA 1 paDhamarAyA i vA 2 paDhamabhikkhAyare i vA 3 paDhamajiNe i vA 4 paDhamatitthaMka d 125 ivA 5 // 209 // vyAkhyA-usabheNamityAditaH.........paDhamatitthaMkare i vetyntm| tatra ikAraH sarvatra vaakyaalngkaare|| Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padamarAyA itti prathamarAjA sa caivaM - "kAlAnubhAvAt krameNa tIvratIvratara kaSAyodayAnmitho vivadamAnAnAM yugalikAnAM daNDanItistAvadvimalavAhanacakSuSmatkulakarakAle'lpAparAdhitvAt hakArarupaivAsIt, yazasvino'bhicandrasya ca kAle'lpe'nalpe vA'parAdhe hakAramakArAvabhUtAm, prasenajinmarudevanAbhInAM kAle ca jaghanyAya parAdhinAM hakAramakAradhikkArA Asan / ityapi nItilope nAbhipreSitayuga likanarairvijJaptaH svAmItyAha - 'yannI tilopinAM daNDaM sarva rAMjA karoti sa cAmAtyA''rakSakAdivalayuto'natikramaNoyAjJo syAt, tatastairuce'smAkamIdRg rAjA'stu / svAmyAha 'yAcadhvaM rAjAnaM nAbhiM prati tairyAcito nAbhibha bhavatAM RSabha eva rAjetyuktavAn / tataste rAjyA'bhiSekakRte jalAnayanAya sarasi jagmuH / tadA kampitAsanaH zakro 'jIta' iti dhiyA Agatya chatracAmaramukuTabhUSaNAdividhipUrvakaM rAjyeSbhyaSiJcat / yugalikAstu padmapatrasthitAmbuhastA bhUSitaM prabhuM vIkSya savismayA kiyatkAlaM vilambya prabhupAdayorjalaM, cikSipuH / iti dakSAMstAn vIkSya tuSTaH zakro'cintayadaho vinItA amI iti dhanadamAjJApitavAn " yadatra dvAdazayojanadIrghA navayojanapRthulAM vinItAkhyAM purIM kuru" ityAjJAnantarameva divyagRhapaktiprazobhitAM purImavAsayat / tato svAmI rAjya-gaja-vAji - gavAdInAM saGgrahapUrvakamugra bhoga - rAjanya-kSatriyarupacatuH kulAni sthApayAmAsa / tatroGgradaNDakAritvAdugrA - ArakSakasthAnIyAH 1, bhogAItvAd bhogA - gurusthAnIyAH 2, samAnavayasa iti kRtvA rAjanyA - vayasyasthAnIyAH 3 zeSapradhAnaprakRtitayA kSatriyAzca 4 | tadAnIM kAlahAnyA kalpadruphalA'bhAve ye ikSvAkAste ikSubhojinaH, zeSAstu prAyaH Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 126 patrapuSpaphala bhojino'gnera bhAvAccA'pakvazAlyAdyauSadhibhojinazcAsan / kAlAnubhAvAttadajIrNe svapaM svalpataraM cakhAduH, tasyA'pyajIrNe tairvijJaptaH svAmyAha- 'hastAbhyAM dRSTvA tvacaM cApanIyabhuGkSva mityAkarNya tathaiva kRte kiyatkAlena tA api te na jIrNavantaH / evaM punarvijJaptaH svAmyuktatathAvidhAnekopAyaiste tA kathaJcijjIrNavantaH evaM ca satyekadA vaMzagharSaNAdutthitajvalantamagniM dRSTvA ratnabuyA grahaNAya prasAritakarA dahyamAnA bhItAH santo yathAvad vyatikarakathanena vijJapayAmAsuH / svAminA cAnyutpattiM jJAtvA bho ! narA ! utpanno'gniH atra ca zAlyAdyoSadhIrnidhAya bhuGgadhvam, yataH - tAH sukhena jIryantItyuktopAyenA'pyanAbhyAsAtsamyagupAyamajAnAntastA auSadhIragnau kSitvA kalpadroriva phalalipsayA puraH sthitvA pazyanti / agninA tAH sarvAdayamAnA dRSTvA aho eSa durAtmA vetAla ivA'tRptaH svayaM sarvam cakhAda,no'smAkam kimapi datte, ato'syAparAdhaM svAmine vijJapya zikSAM dApayiSyAmaH iti dhiyA gacchantaH pathi prabhumapi gajArUDhaM saMmukhamAyAntaM vIkSya tadudantaM svAmine vyvedyn| svAmyAha-- 'atra kumbhAdivyavadhAnena zAlyAdi prakSepaH kAryaH, iti taireva sArddhaM mRtpiNDamAnAyya vidhAya ca hastikumbhe kumbhaM miNTena kumbhakAraM nyadarzayat, Uce cedRzAni bhANDAni kRtvA teSu pAkaM kurudhvamiti svAmyuktamupAyaM labdhAste tathaiva cakuH / ataH prathamaM kumbhakAra zilpaM pravartitaM, tato loha -citra-tantuvAyanApitarUpacatuH zilpaiH saha mUlazilpAni paJcaiva tAnyapi pratyekaM viMzatyA bhedaiH zilpazataM tacA'' cAryopadezajamiti // 209 // pradIpikA 126 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usame NaM arahA kosalie dakkhe dakkhapaiNNe paDirUve allINe bhaddae viNIe vIsaM puvasayasahassAI kumAkhAsamajhe vasai, vasittA tevaDhiM puvvasayasahassAiM rajjavAsamajhe vasai, tevaddhiM ca puvvasayasahassAI rajjavAsamajhe vasamANe lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAvattari kalAo, causaDiM mahilAguNe, sippasayaM ca kammANaM, tinnivi payAhiAe uvadimai, uvadisittA puttamayaM rajjasae abhisiMcai abhisiMcittA puNaravi loaMtiehiM jiakappiehiM devehiM tAhiM iTThAhiM jAva vaggRhi, sesaM taM ceva savvaM bhANiyavvaM, jAva dANaM dAiANaM paribhAittA je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe-cittabahule tassa NaM cittabahulassa aTTamIpakkhe NaM divasassa pacchime bhAge sudaMsaNAe sabiyAe sadevamaNuAsurAe parimAe mamaNugammamANamagge jAva vipIya rAyahANaM majjhaM majjhaNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva siddhatthavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe jAva sayameva caumuTThiaM loaMkarei,karittA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM AsAdAhiM nakkhattaNaM jogamuvAgaeNaM ugANaM bhogANaM rAiNNANaM khattiyANaM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA 127 cauhiM purisasahassehiM saddhiM egaMdevadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // 211 // vyAkhyA-usabhegamityAditaH...pavvaie ityantam / tatra lehAiyAo tti lekhAdikA dAsaptati kalAH tAzcamAH "likhitaM 1 gaNitaM 2 gItaM 3 nRtyaM 4 vAdyaM 5 ca paThita 6 zikSe ca7 jyoti 8cchando'9 lakRti 10vyAkaraNa 11 nirukti 12 kAvyAni 13 // 1 // kAtyAyanaM 14 nighaNTu 15 gaja 16 turagArohaNaM 17 tayoH zikSA 18 zastrAbhyAso 19 rasa 20 mantra 21 yantra 22 viSaya 22 khanya 24 gandhavAdAzca / / 25 // 2 // prAkRta 26 saMskRta 27 paizAcikA 28 pabhraMzAH 29 smRti 30 purANa 31 vidyA 32 siddhAMta 33 tarka 34 vaidyaka 35 vedA'' 36 gama 37 saMhite 38 tihAsAzca 39 // 3 // sAmudrika 40 vijJAnA'' 41 cAryakavidya 42 rasAyana 43 kapaTa 44 vidyAnuvAda 45 darzanasaMskArau 46 dhUrtazambalakaM 47 // 4 // maNikarma 48 tarucitsA 49 khecarya 50 marI 51 kilendrajAlaM 52 ca pAtAlasiddhi 53 yantrakarasavatya 54 sarvakaraNI 55 // 5 // prAsAdalakSaNa 56 paNa 57-citro 58 pala 59 lepa 60 carma 61 karmANi / patracchedya 62 nakhacchedyaM 63-patraparIkSA 64 vazIkaraNaM ca 65 // 6 // kASThaghaTana 66 dezabhASA 67-gAruDa68yogAGga69dhAtukarmANi 70 / kevalividhi 71zakunarute,72 iti puruSakalAdvisaptatijJeyAH // 7 // ___atra likhitaM haMsalipyAdyaSTAdazalipividhAnaM, tacca prabhuNA dakSiNakareNa brAhayA upadiSTaM, gaNita tvekAdi parAddhAntam tacca sundaryA vAmakaraNa / kASTakarmAdirUpakarma bharatasya, puruSAdilakSaNaM ca baahublinH-updissttmiti| 127 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ causadri mahilAguNe tti-nRtya 1 aucitya2 citra 3 vAditra 4 mantra5 tantra 6 jJAna vijJAna 8 dambha 9 jalastambha 10 gItagAna 11 lAlasA 12 meghavRSTi 13 phalAkRSTi 14 ArAmaropaNa 15 AkAragopana 16 dharmAcAra 17 zakunavicAra 18 kriyAkalpa 19 saMskRtajalpa 20 prAsAdanIti 21 dharmanIti 22 varNikAvRddhi 23 suvarNasiddhi 24 surabhitailakaraNa 25 lIlAsazcaraNa 26 vaidyakakriyA 27 kAmavikriyA 28 gajavAjiparIkSaNa 29 puruSastrIlakSaNa 30 maNiratnabheda31 aSTAdazalipipariccheda 32 takSAlabuddhi 33 vAstusiddhi 34 ghaTabhrama 35 sAriparibhrama 36 aJjanayoga 37 hastalAghava 39 vacanapATava 40 bhojyavidhi 41 vANijyavidhi 42 mukhamaNDana 43 zAlikhaNDana 44 kathAkathana 45 puSpagranthana 46 vaktrokti 47 kAvyazakti 48 sphAraveSa 49 sarvabhASAvizeSa 50 abhidhAnajJAna 51 AbharaNaparidhAna 52 bhRtyopacAra 53 gRhAcAra 54 kAvyakaraNa 55 paranirAkaraNa 56 randhana 57 kezabandhana 58 vINAbhinAda 59 vitaNDAvAda 60 aGkavicAra 61 lokavyavahAra 62 antyAkSarikA 63 praznaprahelikA 64 // iti striiklaactuHssssttiH|| sippasayaM ca kammANaM ni karmaNAM kRSivANijyAdInAM madhye kumbhakArazilpAdikaM prAguktaM zilpazatamevopadiSTam / ata evanAcAryopadeza karma AcAryopadezajaM ca zilpamiti karmazilpayorvizeSamAmananti / karmANi ca kramega svayamevotpannAni / tinni vi payAhiAe tti triNyetAni 72 (puruSa) kalAH, 14 mahilAguNAH, zilpazatAkhyAni vastUni prajAhitAya prabhurupadizati smetyrthH| puttasayaM rajasae abhisiMcai abhisicittA tti tatra bharatasyAyodhyArAjyaM, bAhubalekhahalIdeze takSAMzalArAjya dattvA zeSA'STanavatiputrANAM pRthag pRthag dezarAjyaM ca dadau / putranAmAni tvevaM-- Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pra dIpikA 128 -"saMkho 1 ya vissa vimmo 2, vimala 3 subhakkhaNa ya 4 amala 5 cittaMgo 6 / taha khAyakitti 7 varadatta datta 9 sAgara 10 jasaharo a11 // 1 // vara 12 thAvara 13 kAmadevo 14, dhuva 15 vaccho 16 naMda 17 sUraya 18 sunaMdo 19 / kuru 20 aMga 21 vaMga 22 kosala 23-vIra 24 kaliMge a 25 mAgaha 26 videhe 27 // 2 // saMgama 28 dasanna 29 gaMbhiva 30-vasuvamma 32 raha 33 ya suraDhe 34 / vuiDhikare 35 vivihakare, 36 sujase 37 jasakitti 38 jasakarae 39 // 3 // kittikara 40 suseNe 41 baMbhaseNa 42 vikaMtao 43 naruttamao 44 / taha | caMdaseNa 45 mahaseNa 46 suseNa 47 bhANu 48 kaMte 49 a // 4 // pupphujao 50 siriharo 51, duddhariso 52susumAra | | 53 dujao 54 a / jayamANa 55 sudhamme 56 dhammaseNa 57 ANaMdaNA 28 NaMde 59 / 5 // naMdo 60 avarAjia 61 vissaseNa 62 hariseNao 63 jao 64 vijao 65 / vijayaMta 66 pahAkarao 67 aridamaNo 68 mANa 69 mahA bAhU 70 // 6 // taha dIhabAhu 71 mehe 72, sughosa 73 taha visa 74 varAha 75 vasu 76 seNe 77 / kavile 78 | | selaviArI79 ariMjao 80 kuMjarabaloa 81 // 7 // jayadeva 82 nAgadatto 83, kAsava 84 bala 85 vIra 86 | suhamaI 87 sumai 88 / taha paumanAha 89 sIho 90 sayAi 91 saMjaya 92 sunAho 931 // 8 // naradeva 94 cittahara95 suravaro963 daDharaha 97 pabhaMjaNo 98 ee / aDanavaibharahamAyA, saMkhAipabhaMjaNavasANA 9 // caumuThThiyaM tti ekA muSTi kezAnAmavaziSyamANAM vAtAndolitAM satI svarNakumbhopari nIlotpaladhAnatulyAmubhayataH skandhoparilaThantoM vokSya hRSTazakraNa sAgrahaM vijJaptaH,prabhUrakSitavAn zeSaM praagvt||210 128 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usabhe NaM arahA kotalie egaM vAsasasahassaM nicaM vosaTTakAe ciyattadehe jAva appANaM bhAvamANassa egaM vAsasahassaM viikkataM, tao NaM je se hemaMtANaM cautthe mAse sattame pakkhe phagguNavahule, tassa NaM phagguNavahUlassa ekArasIpakkhe NaM puvaNhakAlasamayasi purimatAlassa nagarassa bahiyA sagaDamuhaMsi ujjANaMsi naggohavarapAyavassa ahe aSTameNaM bhatteNaM apANaeNaM asAdAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNaMte jAva jANamANe pAsamANe viharai // 212 // vyaakhyaa-usbhennmityaadito....vihriityntm| tatra egaM vAsasahassaM niccaM vosaTTakAe tti|ath yathA prabhuH kariSyati tathA vayamiti kRtapratijJaiH svayaMkRtacaturmuSThikalocaiH kvacitkRtapaJcamuSTikalocairugrAdikulodbhavaizcatusahasranRpaH sAI prabhuH pravajitaH san viharati / tadAnIM kIdRzI bhikSA kIdRzA vA bhikSAcarAH iti janA na jAnanti, tena tebhikSAmalabhamAnAHkSudhArtAHmauninaHprabhorupadezamaprApnuvantaH kacchamahAkacchau nyavedayan 'athAsmAbhiH kSutRvAdhitaiH kiyatkAlaM stheyaM' tAbhyAmuktaM AvAmapi na vidvaH / samprati ayukto gRhavAsaH, kintu pariNata-zaTitapatraphalAdibhakSaNena vanavAsa eva zreyAniti vimRzya gaGgAtaTe vaddhitAsaMskRtAlakatvAjaTilAstApasAH bbhuvuH| kacchamahAkacchasutau namivinamI dezAntarAyAtau bharate'vahIlanAM kRtvA pitRpArzva prAptau, pitRbhyAM bodhitau tau prabhusevArthamAgatau / SH Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 129 yatra prabhuH pAdau dhatte tatra kaNTakAdyudadharatAm, dezAdyarakSatAm, khaGgadharau trikAlaM prabhuM padmaH pUjayitvA rAjyaprado bhavetyuktvA namo'kAm / anyadA kampitAsanaH prabhu nantumAgato dharaNendrastau pratyUce, 'nirmamo niHsaGgaH svAmI yuvayorna dAsyati' tatastai gharaNendraM pratyuttaratAm niHsaGgo svAmyeva dAsyati / tatastuSTo dharaNendraH svAbhirUpaM kRtvA'STacatvAriMzatsahasravidyAH paThitasiddhAH vaitAdayarAjyaM ca yo dadau yataH namivinamINa jAyaNa, nAgiMdo vijjhadANaveyaGke, uttaradAhiNaseDhI, sahI pannAsanayarAI // 1 // itaH prabhuH annapAnadAnA'nipuNairjanaiH kanakamaNivanakanyA divastubhinimantryamAno'pi yogyabhikSAmalabhamAno'dInamanAH san bhikSArtha bhraman kurudeze gajapurapure prAvizat / tasmin gajapure bAhu-baleH somayazA sutaH / zreyAMsa (statsutaH) svapne meruM sudhojvalaM vyadhAt // 1 // aise yAMsa sAhAyyAt zatrukrAnto mahAbhaTaH / jayI jAta iti svapne, pazyatsomayazA nRpaH // 2 // ravImaNDalataH srasto karaugho ghaTitaH punaH / zrI zreyAMsakumAreNa svapnaM zreSThIti labdhavAn // 3 // prAtarantaH sarbha bhAvI zreyAMsasyodayo mahAn / ko'pIti mantrayitvA te, svasvavezma trayo'pyaguH // 4 // lAtaH zrIrUSabhaH kiMJcinneti kolAhalaM nRNAM / zrutvA gavAkSato dhAvadyuvarAjaH prabhuM prati // 5 // prabhordazana to jAti - smRtiM prApa sa bhAgyataH / tasyekSurasakumbhaughaM, DhokayAmAsa ko'pyatha // 6 // sa prAha- 'bhagavan ! prasAraya karau, nistAraya mAM gRhANa yogyamikSurasamamuM / atra kavighaTanAsvAmyAha dakSiNa hastaM kathaM bhikSAM na lAsi bhoH / sa prAha dAtRhastasyA'dho bhavAmi kathaM yataH // 7 // pradIpikA 129 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjAbhojanadAnazAntikakalA-pANigrahasthApanA / cokSaprekSaNahastakArpaNamukhavyApArabaddhastvaham / atha vAmo brUte- | vAmo'haM raNasaMmukhAGkagaNanAvAmAGgazayyAdikRt dyatAdivyasanI tvasau sa tu jagau cokSo'smi na tvaM shuciH||8|| rAjyazrIbhavatArjitArthinivahastyAgaH kRtArthIkRtaH, santuSTo'smi gRhANa dAnamadhunA tanvan dayAM dAniSu ityabdaM pratibodhya dakSiNakaraM zreyAMsataH kArayan / pratyagrekSurasena pUrNaRSabhaH pAyAtsa vaH zrIjinaH // 9 // tenecarasena prabhuH vArSekatapaH pAraNaM cakre / tatra paJcadivyAni prAdurabhUvan / tAni divyAni dRSTvA tatrA''yAtailIkairihara dAnaM kathaM vetsIti pRSTaH zreyAMsaH svAminA saha svasya aSTabhavasambandhaM prAha svAmino lalitAGgadevasya bhave'haM svayaMprabhA devI |shaa vajrajaGghasya bhave'haM zrImatI bhAryA // 2 // yugalikasya bhave'haM yugalinI // 3 // saudharmadevasyA'haM mitraM ||4||vaidyputrsy bhave kezavAkhyo mitraM / / vajranAbhacakriNo bhave'haM saarthiH|| sarvArthasiddhidevasya mitraM / 8 / teSAM aSTAnAM madhye saptame bhave cakriNA saha pravajito'haM / tatra vajrasenatIrthapaM prabhutulyaveSaM dRSTapUrvI prabhuM vIkSya jAtajAtismRtirida vedmi, zreyAMsena svAmipAraNasthAne ratnamayapIThaM cakre, evaM rUSabheNAbdenecarasabhikSA labdhA / ze dvitIyadine eva pAyasabhikSA ca, tato lokenA'pi yatra yatra svAmI sthitaH, tatra tatra pIThaM kRtN| anyadA viharan svAmI bahalIdeze takSazilAMpAptaH, sAyaM codyAnapAlakena bAhubale nivedane kRte prAtaH sarvaryA tAtaM vandiSye iti rAtri vyatikramya praatsttraa''gtH|prbhushcaanytr vijahe'dRSTvA ca tAtaM mahatImavRti kRtvA yatra prabhuH pratimayA'sthAttatrASTayojanaparimaNDalapaJcayojanocchrayaM ratnamayaM dharmacakraM cinhaM cakAra, niryAmakAnAM ca sahasraM tatra mumoca / evaM krameNa viharana vinItAM prAptaH kiyatA kAlenatyAha Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa dIpikA ___ egaM vAsasahassaM ti-dIkSAdinAdArabhya varSasahasraM yAvacchadmasthakAlastatra pramAdakAlaH sarvasaGkili- to'pyahorAtrameva, eva ekavarSasahasre'tikrAnte tatrA''gatasya prabhoH kevalajJAnaM utpannaM / tasmaneva dine bharatasyA''yudhazAlAyAM cakrotpattiH yugapada dvayonivedane viSamaviSayAkulito bharata ityacintayat 'prathamaM ki tAtaM cakra vArcayAmi iti dhyAyan cakraM tAvadehikasukhadaM tAtastu paralokAnantAnandaheturatastAtaM pUjayAmIti dhyAtvA bharataH prabhu nantum prvRttH| marudevI tAvatprabhoH pravajite bharatarAjyazriyaM vIkSyeti pratyahaM bharataM prAha-'bho bharata ! tvamIdRzI rAjyazriyaM dhatse matsutrastvekAkI vanavAsAdikaSTaM sahate' ityAdhudvegaM gatA'rhadvibhUti varNayantamapi bharataM na pratyeti / tataH tasyAH putrazokena tejohIne netre jAte'to bharatena gacchatA pitAmahI vijJaptAhe amba ! ehi yena prabhorvibhUti drshyaami| tataH bharatena samaM hastyA''rudA devajayadhvani, dundubhidezanAM zrutvA hRSTA marudevyabhUt // 1 // harSA'zrubhiH samaM nIla-paTalaM kSayataH kSaNAt / vapachatratrayAdizrIdarzanAdityacintayat // 2 // dhiga mohavihvalAn jIvAn, svArthe snihyanti jantavaH / moho hi duHkhahetuH syAnmohaH saMsAravRddhikRt // 3 // ahaha zInA''tavarSApIDAsaha anopAnahaM-pAdatrANarahitaM niryAnaM nirazana vanavAsinaM ekAkina girikandarAdiSvadantaM matputraM sannAnyAnayeti pratyahaM bharataM bhaNAmi / zokena me dRzau paTalAvRtte, eSa idRzImRddhi prApto me nAmAnina pRcchati, me duHkhaM ca na vetti / svAsthyahetusandezakamapi na prayacchati / aho vItarAgatvanasya, votarAge kaH pratiyandhaH, evaM sarvatra nirmapratvaM gatA zubhadhyAnena kevalajJAna prApya tatkSa Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAdeva siddhA mahadevI tato bharatakSetre prathamasiddha iti kRtvA devaiH pUjA kRtA, zarIraM ca kSIrAbdhau kSiptaM / atra kaviH- sUnuryugAdisamo na vizve, bhrAntvA kSitau yena zaratsahasram yadarjitaM kevalaratnamagryaM, snehAttadaivArpayat mAturAzu || 1 // marudevAsamAnAmbA - yA'gAt pUrvaM kilekSitum muktikanyAM tanujArthaM, zaitramArga khilaM cirAt // 2 // tato bharataH zokaharSAkulaH samavasaraNasthaM prabhu natvopavizat / svAmyapi sadevamanujAyAM sadasi dharmamupadizati / tata rUSabhaseno nAma bharataputraH pUrvabhavanibaddhagaNadharanAmasattAkaH saJjAtasaMvegaH pravrajitaH, vAkyapi, bharataH zrADo jAtaH, strIratnaM sundarI bhaviSyatIti bharataniruddhA sundaryapi zrAvikA jAteti caturvidhasaGghasthApanA / te ca kacchamahAkacchavajrjAH sarve'pi tApasAH prabhorjJAnotpattiM zrutvA''gatya pratrajitAH / evaM marIcipramukhA bahavaH kumArAH pravrajitAH / yataH- paMca ya puttasayAI bharahassa ya satta nuttaasayAI, sayarAI pavvaiyA taMmi kumAra samosaraNeti // 1 // bharatastu zakranivAritasvAminImaraNazokaH prabhuM natvA svasthAnaM gata iti / / 211 / / 'usabhassa NaM arahao kosaliyamsa caurAsII gaNA caurAsII gaNaharA hutthA || 213 // usabhasta NaM arahao kosaliyassa usabhaseNapAmukkhAo caurAsIo samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA // 214 // usabhassa NaM arahao bhI suMdariyA mokkhANaM ajjiyANaM tinni sayasAhassIo ukkAsiyA ajjiyAsaMpayA hutthA // 215 // usabhassaNaM arahao sijjaMsapA 58 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA mokkhANaM samaNovAsagANaM tinni saMyasAhassIo paMcasahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA // 216 / / usabhassa NaM 3 subhaddApAmokkhANaM samaNovAsiyANaM paMcasayasAhassIoM cauppannaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 217 // usamassa NaM 3 cattAri sahassA satta mayA pannAsA cauddasapabvisaMpayA hatthA // 218 // usabhasma NaM3 / navasahassA ohinANINaM jAva ukkosiyA ohinANisaMpayA hutthA // 219 // usabhassa NaM 3 vIsasahassA kevalanANINaM ukkosiyA kevala nANisaMpayA hutthA // 220 // usamassa NaM 3 vIsasahassA chacca sayA veuviANaM ukAsiyA vegavasaMpayA hutthA // 221 // usabhassa NaM 3 vArasa sahassA chacca sayA pannAsA viulamaiNaM aDrAijjesu dIvesu dosu ya samuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajjattagANaM maNogae bhAve jANamANANaM ukkosiyA vimalamaI saMpayA hatthA // 222 / / usabhassa NaM 5 bArasa sahassA chacca sayA pannAsA vANaM ukkosiyA vAisaMpayA hutthA // 223 // usabhassaNaM 4 vIsaM aMtevAsisaharasA siddhA cattAlIsaM ajjiyA sAhassIo siddhAo // 224 // usabhassa NaM 5 bAvIsa sahassA nava sayA aNuttarovavAisaMpayA hutthA // 225 / / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-usabhassaNaM arahao kosaliassa caurAsii gaNA ityAdito.......jAva bhadANaM | ukkosiyA saMgyA hunthati yAvat trayodaza sUtrI spaSTA-212-212-213-214-215-216-217 218-219-220-221-222-223-224-225 usabhassa Na arahao duvihA aMtagaDabhumI hutthA, taM jahA-jugaMtagaMDabhumI ya pariyAyaMtagaDabhumI ya jAva asaMkhijjAo purisajugAo jugatagaDabhumI aMtomuhuttapArayAe aMtamakAsI // 226 // vyAkhyA-usabhassa NamityAdita aMtamakAsItyantam tatra yugAntakRbhUmirasaGkhayeyapuruSayugAni,bhagavanto'nvayena siddhAni paryAyAntakRbhUmistu prabho kevale utpanne antarmuhUrtenamarudevAnAkRtkevalitAM prApteti teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabhe arahA kosalie vIsaM pubbasayasahassAI kumAkhAsamajhe vasittA, tevRSTiM pubbasayasahaslAiM rajjavAsamajhe vasittA, tesiiM puvvasayasahassAI agAravAsamajhe mittA, egaM vAsasahassaM chaumatthapariyAgaM pAuNittA, egaM puvvasayasahassaM vAsasahassasuNaM kevalipariyAgaM pAuNittA, saMpunnaM puvasayasahassaM sAmannapariyAgaM pAuNittA, caurAsII puvvasayahasassAI savvAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijjAuyaNAmagutte imIse osappiNIe susamadussamAe samAe bahuviikatAe tihiM vAsehiM addhanavamehi ya mAsehiM sesehiM je se hemaMtANaM tacce mAse paMcame pakkhe mAhabahule ( graM. 900) tassa NaM mAhabahulassa terasI Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAmadIpikA pakhaNaM uppiM aTThAvayaselasiharaMsi dasahiM aNagArasahassehiM saddhiM cauddasameNaM bhatteNaM apANaeNaM abhIiNA nakkhaneNaM jogamuvAgaeNaM puvvaNhakAlasamayasi sapaliyaMkanisanne kAlagae jAva savvadukkhappahINe // 226 // vyAkhyA teNamityAditaH....savvadukkhapahINe ityntm|ttr tRtIyArake navAzitipakSAvazeSe umpiti upari aSTApadazailazikharasya cauddasameNaM-upavAsaSaTkena // 226 // usabhasma NaM arahao jAva savvadukkhappahINassa tinni vAsA addhanavamAsA viikatA taovi paraM egA sAgarovamakoDAkoTa tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiyA viikaMtA eyami samae samaNe bhagavaM mahAvIre parinivvue, taovi paraM navavAsasayA viikaMtA dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIima saMvacchare kAle gacchai // 227 // vyAkhyA-usabhassetyAdita...kAle gacchaItyantam, prAgvat // 227 // / iti zrIRSabhacaritraM / iti zrIttapAgaNagaganavikAzanabhomaNibhaTTArakazrIvijayasenasUrIzvaraziSyapaNDita | zrIsaGghavijayagaNiviracitAyAM zrIkalpapradIpikAyAM jinacaritrarUpaprathamavAcyavyAkhyAnukramaH sampUrNaH // zrI // [iti saptama vyAkhyAnaM ] 132 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athA'STamaM vyAkhyAnaM] teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa navagaNA ikArasa gaNaharA hutthA // 1 // vyAkhyA-teNamityAdito........hutthetyantam spaSTam // 1 // se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ikArasa gaNaharA / hutthA ? // 2 // *vyAkhyA-se keNetuNamityAdito....hutthetyantam / tatra se zabdo'thazabdArthaH praznayiturayamabhiprAyaH "kila jAva jAvaiyA jassa gaNA tAvaiyA gaNaharA tassa" iti vacanAdgaNadharasaGkhyAkA gaNAH sarvajinAnAM, zrIvIrasya tu kimartha navagaNA ekAdaza gaNadharA iti // 2 // AcAryaH prAhasamaNassa bhagavao mahAvIrassa jiDhe iMdabhUI aNagAre goyamasagutte NaM paMcasamaNasayAI vAei, majjhimae aggibhUI aNagAre goyamasagutte NaM paMcasamaNasayAI vAei, kaNIyase aNagAre vAubhUI nAmaNaM goyamasagutteNaM paMcasamaNasayAI vAei, therai ajjaviyatte bhAradAe gutte NaM paMcasamaNasayAI vAei, there ajjasuhamme aggivasAyaNagutte NaM paMcasamaNasayAI vAei, Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 'dopikA // 133|| sthavirApalI there maMDiyaputte vAsiTThasayutte NaM adbhuTThAI samaNasayAI vAei, there moriyaputte kAsavagutte NaM adbhuTThAI samaNasayAI vAei, there akapie goyamasagutte NaM there ayalabhAyA hAriyAyaNagutte NaM te dunni vi therA tinni tinni samaNasayAI vAiMti, there meyajje, there ajjapabhAse eedunnivi therA koDinnAgutte NaM tini tini samaNasayAI vAeMti / se teNadveNaM ajjo evaM vuccai samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ikkArasa gaNaharA hutthA // 3 // vyAkhyA-samaNassetyAdito....hutthetyantam / tatra akampitAcalabhrAtrorekaiva vAcanA jAtA, evaM metAryaprabhAsayorapIti yuktaM nava gaNA ekAdaza gaNadharA iti, yasmAdihaikavAcanikaH sAdhusamudAyo gaNaH maNDikazcAsau nAnA putrazca dhanadevasya maNDikaputraH, kecittu maNDita iti nAma prAhuH, anye tumaNDitasya | putro maNDitaputra ityUcustatra maNDita iti dhanadevasya nAmAntaraM jJeyaM / maNDikamauryaputrayorekamAtRkatvena bhrAtrorapi yadbhinnagotrA'bhidhAnaM tatpRthag janakA'pekSayA / tatra aNDikasya pitA dhanadevo, mauryaputrasya tu mauryaH, mAtA tu vijayAdevyekA, avirodhazca tatra deze ekasmin patyo mRte dvitIyapati varaNasyeti vRddhaaH| anjo iti he Arya ? nodaka ? // 3 // savve ee samaNassa bhagavao mahAvIrassa ikkArasa gagaharA duvAlasaMgiNo cauddasapuSiNo // 133 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sammattagaNipiDagadhAraNA rAyagihe nagare mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM kAlagayA jAva savvadukkhappahINA, there iMdabhUI there ajjasuhumme ya siddhiM gae mahAvIre pacchA dunni vi therA pari nivvuyA / je ime ajjattAe samaNA niggaMthA viharata, ee NaM save ajjasuhammassa aNagArassa AvanvijjA avasesA gaNaharA nikhaccA vucchinnA // 4 // vyAkhyA-savva ee ityAdito....niravaccA cucchinnetyantam / tatra indrabhUtyAdayaH sarve'pi gaNadharA | dvAdazAGginaH AcArAGgAdidRSTivAdAntazrutavantaH caturdazapUrviNazca dvAdazAGgAntargatatve'pi pUrva praNayanAdaneka vidyAmantramayatvAt mahApramANatvAcca prAdhAnyakhyApanArtha teSAM pRthagupAdAnam, dvAdazAGgitvaM caturdazapUrvitvaM ca sUtramAtragrahaNe'pi syAdata Aha-samastagaNipiTakadhArakAH-gaNo'sthA'stIti gaNI bhAvAcAryastasya piTakamiva ratnAdikaraNDakamiva gaNipiTakaM dvAdazAGgI / tadapi na dezataH sthUlabhadrasyeva kintu samastaM sarvAkSarasannipAtitvAt tadvArayanti sUtrato'rthatazca ye te / tathA tatra navagaNadharA zrIvIre jIvati siddhaaH| indrabhUtisudharmANau pazcArisaddhau / 'anjattAe' tti AryatayA adyatve vA adyatana yuge vA, 'AvavijjhA' apatyAni-tatsaMtAnajA ityarthaH / nirapatyAH-ziSyasaMtAnarahitAH svasvamaraNakAle svasvagaNasya sudharmAsvAmini nisargAt / sarve'pi gaNadharAH pAdapopagamanena siddhAH / yataH Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa dIpikA // 134 // gaNadharanAmAni zrIgotamaH grAmanAmAni pitRnAmAni mAtRnAmAni govaragrAma vasubhUti: pRthivI agnibhUtiH gobaragrAma vAyubhUtiH gobaragrAma gotrANi metAryaH vacchapuri prabhAsaH rAjagRha gautamaH gautamaH gautamaH vasubhUtiH pRthivI vasubhUtiH pRthivI vyaktaH kullAga dharmamitra vAruNI bhAradvAjaH sudharmaH kullAga dhammillaH mahilA AgnavaizyaH maNDitaH mauryagrAma dhanadevaH vijayAdevI vAziSTha: mauryaputraH mauryagrAma mauryaH vijayAdevI kAzyapaH akampitaH mithilA devaH jayantI gautamaH acalabhrAtAH kozala: vasuH nandA hAryaH dattaH varuNadevI bala: atibhadrA kauNDinyaH kauNDinyaH gRhastha chadmastha kevala paryAyaH paryAyaH paryAyaH 50 30 12 46 12 16 kara 10 18 12 28 50 50 53 65 48 46 36 16 42 14 14 16 16 9 21 12 10 8 8 sarvAyuH 92 74 70 80 100 83 95 hai 78 14 72 16 62 16 40 mAsaM pAovagayA, savve vi a savvaladdhisaMpannA / vajjarisahasaMghayaNA, samacauraMsA ya saMdvANA // 1 // janmabhUmyAdikaM ca tathantrato jJeyam // 4 // sthavirA balo // 134 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagutte NaM, samaNassa bhagavao mahAvIrassa kAsavaguttassa ajjasuhamme there aMtevAsI aggivesAyaNasagutte / therassa NaM ajasuhammassa aggivasAyaNaguttassa ajjajaMbunAme there aMtevAsI kAsavagutte / / therassa NaM ajjajaMbunAmassa kAsavaguttassa ajjapabhave there aMtevAsI kaccAyaNasagAtte / therassa NaM ajjappabhavassa kaccAyaNagottassa ajjasijjaMbhave there aMtevAsI maNagapiyA vacchasagotte, therassa NaM ajjasijjaMbhavassa maNagapiuNo vacchasagAttassa ajjajasabhadde there aMtevAsI tuMgiyAyaNasagAtte / saMkhittavAyaNAe // 5 // va vyAkhyA-samaNe ityAditaH....saMkhittavAyaNAe ityantam / tatra zrIvIrapaTTe sudharmasvAmI pazcamo - gaNadharaH, tatsvarUpaM sajhepeNedam-"kullAgasanniveze dhammillaviprasya bhahilA bhAryAkukSijaH 50 varSAnte dIkSA, 30 varSANi yAvatvIrasevA, vIramokSAt 12 varSANi chAnasthyaM, 92 varSAnte kevalotpattistato'STau varSANi kevalyavasthAyAM / bhuktvA sarva zatavarSAyurjambUsvAminaM svapade nyasya siddhH| zrIjambUsvarUpaM cedam-"rAjyagRhe RSabhadhAriNyoH putraH pazcamasvargAdavatIrNaH jambUnAmA,auzavA'tikrame zrIsudharmasvAmipAce vairAgyAdAttazIlasamyaktvo'pi pitrorAgrahAdaSTau kanyAH pariNItA, rAtrau tAH cauryArthA''gataM ca catuHzatanavanavaticauraputtaM prabhavaM ca prayodhya, navanavatisvarNakoTIstyaktvA pravrajya,kramAt Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradApikA sthavirA kevalajJAnaM prApya ca SoDazavarSANi gRhe, viMzatiH chAdmasthye, catuzcatvAriMzat kevalitve, sarvAyurazIti- varSANi paripAlya ca zrIprabhavaM svapade nyasya siddhastatrabArasa varisehiM goyamu, siddho vIrAu vIsahi muhummo / causaThThIe jambU, vucchinnA tattha dasa TANA // 1 // . maNa 1 paramohi 2 pulAe 3, AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMjamatima 8 kevala 9 sijjhaNA 10 ya jaMbUmi khucchinnA // 2 // jambUsvarUpam // atha prabhavasvAminA gaNe so ca ziSyArthamupayoge datte tatra tAdRzaziSyA'darzane paratIrthe tadupayoge 'rAjagRhe yajJaM yajan zayyaMbhavanAmA bhaTTo dRssttH| tatastatra gatvA sAdhubhyAM ' aho kaSTamaho kaSTaM tattvaM na jJAyate paraM' iti vacaH zrAvitaH, pratimayA prabodhya dIkSitaH / tadanu triMzadvarSANi gRhe, paJcapaJcAzad vrate, paJcAzItivarSANi prapUrya, zrIzayyaMbhavaM svapade nyasya svargamagAt / iti prabhavasvarUpaM / / __ zayyaMbhavo'pi sAdhAnamuktasvastrIjAtamanakAkhyaputrahitAya zrIdazavaikAlikaM kRtavAn / krameNa zrIyazobhadraM svapade nyasya svarjagAma // 5 // atha madhyamavAcanayA sthavirAvalImAha ajjajasabhaddAo aggaoevaM therAvalI bhaNiyA, taMjahA-theressa NaMajjajasabhahassa tuMgiyAyaNasaguttassa aMtevAsI duve therA, there ajjasaMbhUivijae mADharasagutte there ajjabhaddabAhu paaiinnsgutte| vyAkhyA-ajajasabhaddAo aggaoityAdito....ajjatAvasI sAhA niggayA ityantam |ttr ajjabhadda N|135 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhutti "pratiSThAnapure varAhamihirabhadrayAhudvijau bAndhavau prabajitau, bhadrabAhorAcAryapadadAne ruSTaH san varAho dvijaveSabhAg varAhIsaMhitAM kRtvA nimittairjIvati, vakti ca loke kA'pyaraNye zilAyAmahaM siMhalagnamamaNDayaM zayanA'vasare tabhaJjanasmRtyA lagnabhaktyA tatra gamane siMhaM dRSTvA tasyA'dho hastakSepeNa lagnabhaGge tuSTaH sUryaH pratyakSIbhUya svamaNDale nItvA sarvagrahacAraM mmaa'drshyditi| anyadArAjJo'gre likhitakuNDAlake vAtaprayogAtpalArddhatruTimajJAtvA dvipaJcAzatpalamAnamatsyapAtakathane zrIbhadrayAhubhistadante pAtaH sAkapazcAzatpalamAna caa'vaadi|tthaa'nydaa svaputrasya kacinnRpaputrasya tena zatavarSAyurvartate, "ete na vyavahArajJA" itijainanindAyAM ca kriyamANAyAM gurubhiH saptadinairbiDAlikAto mRtiruce / tadanu tena purAt sarvabiDAlikAkarSaNe saptame dine stanyaM pibato bAlasyopari biDAlikA''kAravaktrArgalApAtena mRtyau gurUNAM stutiH tasya ca nindaa| tato mRtvA vyantarIbhUya azivotpAdanAdinA zrIsaGghamupasargayan zrIgurubhirupasargaharastotraM kRtvA nyavAri // | therassa NaM ajasaMbhUivijayassa mADharasagottassa aMtevAsI there ajathUlabhadde goyamasagutte ___ vyAkhyA-ajjathulabhadde tti-pATalIpure zakaDAlalakSmIvatyoH putraH sthUlabhadro, dvAdazavarSANi kozAgRhe / sthito, vararuciprayogAtpitari mRte nandarAjJA mantrimudrA''dAnAyA'bhyarthitaH san pitRmRtyuM dhyAyana svayaM prAvrajat , pazcAcca sambhUtivijayAntike pravrajya tadAjJayA kozAgRhe caturmAsakamasthAt , tato nirlepaHsan tAM | prabodhya gurunnatavAn / taiH 'duSkarakArakaH'2iti sAsamakSa proce,tadvAgbhiH pUrvAyAtasiMhaguhAvilakUpakASThasthamu Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 136 // nitrayI dUnA / teSu siMhaguhAsthAyI muniH sparddhayA guruniSiddho'pi dvitIyacaturmAsyA kozAgRhe gato, sthavirAdRSTvA ca tAM divyarUpAM clcitto'jni|ttstyaa nepAladezA''nAyitaratnakambalaMkSAle kSiptvA prabodhitaH valI sannA''gatyA''ha sthUlabhadraH sthUlabhadraH sa eko'khilasAdhuSu / yuktaM duSkaraduSkara-kArako guruNA jge||1|| ___ sa sthUlabhadraH bhadrabAhusvAmipAca dazapUrvANi sUtrArthAbhyAM jagrAha, zeSANi catvAri sUtratazca, keci- 1 yAhuH-'caturdazapUrvANi sUtrArthAbhyAM gRhItavAn / therassa NaM ajjathUlabhadassa goyamasaguttassa aMtevAsI duve therA, there ajjamahAgirI elAvaccasagotte, there ajjasuhatthI vAsiTThasagotte // 8 // ajjamahAgiritti-"cchinne jiNakappe, kAhI jiNakappatulaNamiha dhiiro| taM vande muNivasaha, mahAgiriparamacaraNadharaM // 1 // ajjamahAgiritti-"vucchinne jiNakappe, kAhI jiNakappatulaNAmaha ghAdemyAgariM vande // 2 // "jiNakappaparIkammaM jo kAsI tassa sNthvmkaasii| sidvidharaMmi suhatthI, ajjamahAgiriM vande // 2 // " ajjasuhasthitti-cande ajjamuhatthi, muNipavaraM jeNa saMpaI rAyA / riddhiM savvapasiddhiM cArittA pAvibho paramaM // 1 // / tathAhi-durbhikSe kA'pIbhyagRhe vividhAM bhikSA sAdhubhyo dIyamAnAM vIkSya kazcidramakaH suhastiziSya| sAdhubhyo bhikSA mArgayan guravo jAnanti iti tairukte sati gurupAce prAptastathaiva yAcamAno lAbhaM jJAtvA dasadIkSo yatheccha bhojito, visUcikayA dIkSAnumodanAnmRtvojjayinyAM trikhaNDabhoktA sampratinAmA nR Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ po'bhuut| so'nyedyuH rathayAtrA''gataH zrIsuhastisUrIn dRSTvA jAtajAtismRtiravyaktacAritrasya kiM phalamiti pRcchan gurubhistatphalaM rAjyAdItyukte jAtapratyayo dattopayogaistaiH pratibodhitaH san sapAdakoTibimba- sapAdalakSa [sapAda koTi ] navyA''rhataprAsAda - SatriMzatsahasrajIrNaprAsAdoddhAra -- paJcanavatisahasrapittalamayavimbA'nekazatasahasrasatrazAlAdimaNDitAM trikhaNDAmapi mahIM cakre / anAryadezAnapi karaM muktvA pUrva sAdhuveSabhRtsvavaNThapreSaNAdinA sAdhuvihArayogyAn svasevakanRpAn jainadharmaratAMzcakre / tathA vastrapAtrA'nnadadhyAdi - mAsu kadravyavikrayaM / ye kurvantyatha tAnurvI - patiH sampratirUcivAn // 1 // sAdhubhyaH saJcaradbhyo DhaukanIyaM svavastu bhoH / te yadAdadate pUjyA - stebhyo dAtavyameva tat // 2 // asmatkozA'dhikArI ca, channaM dAsyati yAcitam / mUlyamabhyullasallAbhaM, samastaM tasya vastunaH // 3 // atha te pRthivIbhartu rAjJayA tadvyadhurmudA / azuddhamapi tacchuddha - buddhayA tvAdAyi sAdhubhiH // 4 // therassa NaM ajjasuhatthissa vAsisagottassa aMtevAsI duve therA suTThiyasuppaDibuddhA koDiyakAkaMdA vAvacasattA | rANaM suTTiyasupaDibuddhANaM koDiyakAkaMda gANaM vagghAvaJcasagotANaM aMtevAsI there ajjaiMdadinne kosiyagutte / therassa NaM ajjaiMdadinnassa kosiyaguttassa aMtevAsI there ajjadine goamasagutte / therassa NaM ajjadiNNassa goyamasaguttassa aMtevAsI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthavirA pradIpikA // 1371 there ajjasIhagirI jAIsare kosiygutte| therassa NaM ajjasIhagirissa jAIsarassa kosiya- valI guttassa aMtavAsI there ajavaire goyamasagutte / therassa NaM ajjavayarassa goyamasaguttassa aMtavAsI there ajjavayaraseNe ukkosiyagutte / therassa NaM ajjavayaraseNassa ukkosiyaguttassa aMtevAsI cattAri therA-there ajjanAile 1, there ajjapomile 2 there ajjajayaMte 3, there ajjatAvase 4, therAo ajjanAilAo ajjanAilA sAhA niggayA, therAo ajjapomilAo ajjapomilI sAhA / NI niggayA, therAo ajjanayaMtAo ajjajayaMtI sAhA niggayA, therAo ajjatAvasAo | ajjatAvasI sAhA niggayA iti // 6 // . ___ vyAkhyA-suSTiappaDibuddha 'tti-tusthitau-puvihitakriyAniSThau supratibaddhau-sujJAtatattvau tato vizeSaNakarmadhArayaH koTikakAkandikAviti nAma, anye tu susthitasupratibadvAviti nAma, koTizaH sUrimantrajApaparijJAnAdinA koTiko, kAkanyAM nagayA jAtatvAtkAkandikau iti birudaprAye vishessnne| triSaSTikArastu susthitasupratibada ityekameva nAmA''huH / tadAzayaM vRddhA vadanti-yena dvitvavyAghAtaH syAdyadi paraM madhukaiTabhanyAyena susthitena saha sahacaritaH supratibuddhaH susthitasupratibaddha, iti pakSA''zrayaNaM / tatra pUjyatvAd bahuvacanamiti // 6 // atha vistaraNavAcanayA sthavirAvalImAha // 137 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vittharakhAyaNAe puNa ajjajasabhaddAo purao therAvalI evaM paloijjai, taM jahA-therassa NaM ajjajassabhahassa tuMgiyAyaNasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvacA abhinnAyA hutyA, taM jahA-there ajjabhaddabAhU pAINsagutte, there ajjasaMbhUivijae mADharasagutte / therassa NaM ajjabhaddabAhussa pAINasaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hutthA, taM jahA--there godAse 1, there aggidatte 2, there jannadatte 3, there somadatte 4, kAsavagutte NaM therehiMto godAsahiMto kAsavaguttehiMto ittha NaM godAse nAma gaNe niggae, tass NaM imAo cattAri sAhAo evamAhijjati, taM jahA-tAmalittiA 1, koDIvarisiyA 2, poMDavaddhaNiyA 3, dAsI khabbaDiyA 4 / therassa NaM ajjasaMbhUivijayassa mADharasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hutthA, taM jahAnaMdaNabhadde thera, uvaNaMde tIsabhaddajasabhadde / there a sumiNabhadde, gaNibhadde punnabhadde a||1|| therai a thUlabhadde, ujjumaI jaMbunAmadhijje a|dherai a dIhabhade, there taha puDabhadde a // 2 // therassa NaM ajjasaMbhUivijayassa mADharasaguttassa imAo satta aMtevAsiNIo ahAvaccA abhinnAyA hutyA, taM jahA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 138 / / jakkhA ya jakkhadinnA, bhUA taha hoi bhUadinA ya / seNA veNA reNA,bhagiNIo thuulbhdss||1|| sthivirA valI therassa NaM ajjathUlabhaddassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hutthA, taM jahA-there ajjamahAgirI elAvaccasagutte, there ajjasuhatthI vAsiTThasagutte / therassa NaM ajjamahAgirissa elAvaccasaguttassa ime aTTha therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there uttare 1, there valisahe 2, there dhaNaDDhe 3, there siriDDe, 4, there koDinne 5, there nAge 6, there nAgamitte 7, there chalue rohagutte kosiyagutte NaM 8, therohato NaM chaluehito rohaguttehiMto kosiyaguttehiMto tattha NaM terAsiyA niggyaa| ___ vyAkhyA-vittharavAyaNAe puNetyAdita....kAsavagutte paNivayAmIti paryantam / tatrA'syAM vAcanAyAM bahavo vAcanA bhedA lekhakavaiguNyAjjAtAH / tatrasthavirANAM ca zAkhAH kulAni ca sAmprataM prAyo'nA vasIyante nAmAntaratirohitAni vA bhaviSyatyato nirNayaM kattuM na pAryate / pATe tu tasmAdiha bahuzrutA eva pramANaM // tatra kulamekAcAryasantatiH, zAkhAstu tasyAmeva santato puruSavizeSANAM pRthag pRthag anvayAH, ekavAcanAcAramunisamudAyo gaNaH / yataHtatya kulaM vinneaM, egAyariassa saMtati jA o / dundaM kulANamiho puNa, sAvikkhANaM gaNo hoi // 1 // NI // 138 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivakSitA puruSasantatiH zAkhA yathA'smadIyA vairanAmnA vairIzAkhA / kulAni - tatra tattacchi SyANAM pRthag pRthag anvayAH yathA cAndrakulaM nAgendrakulamityAdi / ahAvaccA iti yathArthAnyapatyAni yathArthatAmAha-na patanti yasminnutpanne durgatau ayazaH paGke vA pUrvajAstadapatyaM sadAcAriNazca suziSyAH pUrvajAn gurunnobhayatrApi pAtayanti pratyuta prabhAsayantIti yathApatyAni yatazcaiva mataevA'bhijJAtAH - sarvatra khyAtibhAja ityarthaH / seNAsthAne bahuSvAdarzeSu eNA ityapi / chalUe rohaguttetti vivAdA'vasare dravya 1 guNa 2 karma 3 sAmAnya 4 vizeSa 5 samavAyA 6 khya SaTpadArthaprarUpatvAt SaT ulukagotrotpannatvenolUkaH, SaT cAsAvulUkaJca, ulUkatvameva vyanakti-kosiyagotteNaM tti kauzikolUkazabdayornA'rthabhinnatvaM / terAsiyatatrairAzikAH - jIvAs1 jIva 2 nojIvA''3 khyarAzitrayaprarUpiNastacchiSyapraziSyAH tadutpattistvevaM " zrIvIrAt paJcazatacatuzcatvAriMzattame varSe antaraJjikApuyA bhUtamahodyAnasthazrIguptAcAryaziSyo rohato'nyadA vidyayodaraM sphuTatIti baddhodarapa vRzcika 1 sarpa 2 mUSaka 3 mRgI 4 varAhI 5 kAkI 6 zakunikA 7 rUpasaptavidyA kuzala pohazAlA'bhidha parivrAjaka pravAdivAdyamAna paTahaM pasparza / tadanu gurubhyaH paThitasiddhatatpratipakSa mayUrI 1 nakulI 2 biDAlI 3 vyAghrI 4 siMhI 5 ulUkI 6 ulAvakI 7 tisasavidyAH zeSopadrave idaM tvayA bhrAmyaM yathA'jeyo bhavasItyuktvA'bhimantrayA'rpitaM rajoharaNaM ca prApya tAbhirvidyAbhirvijitena tena saukhyA saukhye, nIcoccau, muktisaMsArau, puNyapApe, zubhAzubhe, saMpadA''padau, jIvitamaraNe, Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 139|| sthavirA jiivaa'jiivaadiraashidvysthaapite|ttprtibhaa nirAkartuM vizvatrayI,kAlatrayI, sandhyAtrayI, vacastrayI, vedatrayI, puruSatrayI tathA jIvA'jIvanojIvarAzivayaM saMsthApya taM jitvA mahAmahapUrva pazcAdetya gurubhyaH sarva vRttAntaM vyajJapayat / gurubhirUce 'vatsa varaM cakre, paraM jIvA'jIvanojIveti rAzitrayasthApanaM utsUtramiti tatra gatvA dasva mithyAduSkRtaM' tataH kathaM parSadi svayaM prajJApya svayamapramANayAmi iti jAtA'haGkAreNa tena na tathA cakre / tataH SaNmAsI yAvad rAjasabhAyAM vAdamAsUtrya kutrikApaNajIvA'jIvanojIvamArgaNAdiyuktyA catuzcatvAriMzena pRcchAzatena nirloThitaH, kathamapi svAgrahamatyajan gurubhiH krudhA khelamAtrabhasmakSepeNa ziromuNDanapUrva saGghabAhyazcakre / tatastataH SaSThanilavAstrairAzikAH krameNa vaishessikdrshnprkttitmiti| therehito NaM uttakhalissahehiMto tattha NaM uttarabalissahe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo catvAri sAhAo evamAhijjati, taM jahA-kosaMviA 1, suttivattiA 2, koDaMbANI 3, caMdanAgarI 4 / therassa NaM ajjasuhatthissa vAsiTThasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvacA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajjarohaNe 1, bhadajase 2 mehagaNI a 3 kAmiDDI 4 / suTThia 5 suppaDibuddhe 6, rakkhia 7 taha rohagutte ya 8 // 1 // isigutte 9 sirigutte 10, gaNI ya baMbhe 11 gaNI ya taha some 12 / dasa do ya gaNaharA khalu, ee sIsA suhatthissa // 2 // N ustaw Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-aJjaroheNetyAdi AryarohaNo 1 bhadrayazA 2 meghaH 3 kAmardviH 4 susthitaH 5 supratibaddho 6 | rakSito 7 rohaguptaH 8 RSiguptaH 9zrIguptaH 10 brahmA 11 soma 12 iti dvAdazagaNadhAriNaH suhstishissyaaH| therehito NaM ajjarohaNehito kAsavaguttehito tattha NaM uddehagaNe nAmaM gaNe niggae, tassimAo cattAri sAhAo niggayAo, chacca kulAI evamAhijjati,se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijjaMti taM jahA- urduvarijjiA 1. mAsapUriA 2, maipattiA 3, pannapattiA 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAiM? kulAiM evamAhijjaMti, taM jahApaDhamaM ca nAgabhUaM, bIaM puNasomabhUiaM hoi / aha ullagaccha taiaM, cautthayaM hatthalijjaM tu // 1 // paMcamagaM naMdijjaM, chaThaM puNa pArihAsayaM hoi / uddehagaNassee, chacca kulA huMti nAyavvA // 2 // therohito NaM siriguttehiMto hAriyasaguttehiMto ittha NaM cAragaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cAri sAhAo, satta ya kulAI evamAhijjati, se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijjaMti, taM jahA-hAriamAlAgArI ?, saMkAsiA 2, gavedhuA 3, vijjanAgarI 4, se taM sAhAo, se kiMtaMkulAI ? kulAI evamAhijjati, taM jahA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthavirA kalpa pradIpikA // 140 // palA zikSA kA paDhamittha vatthalijjaM, bIaMpuNa pIidhammizra hoi| taiaMpuNa hAlijjaM,cautthagaMpUsamittijjaM // 1 // paMcamagaM mAlijjaM, chaTheM puNa ajjaveDayaM hoi / sattamagaM kanhasahaM, satta kulA caarnngnnss|| the rehito bhaddajasehito bhAradAyasaguttehiMto ittha NaM uDDavAliyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo tinni a kulAI evamAhijjati, se kiM taM sAhAo? sAhAo evamAhiMjjati, taM jahA-caMpijjiA 1, bhadijjiA2, kAkaMdiA 3, mehalijjiA4, se taM sAhAo, se kiM taMkulAI ? kulAI evamAhijjati, taM jahAbhadajasiaMtaha bhadda-guttiaMtaiaMca hoi jsbhdN| eyAiM uDavAlia-gaNassa tinneva ya kulaaiN||1|| therohito NaM kAmiDIhito koDAlasaguttehiMto ittha NaM vesavADiagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo cattAri kulAI evamAhijjaMti, se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijjaMti taM jahA--sAvatthiA 1, rajjapAliA 2, aMtarijjiA 3, khemalijjiA 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijjati, taM jahAgaNiaM mehaliakAma-dviaM ca taha hoi iMdapuragaMca / eyAI vesavADia-gaNassacattAriu kulaaiN||1|| Migration // 14 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ therehito NaM isiguttehiMto kArkadiehitI vAsiMdvasaguttehiMto ittha NaM mANavagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo tinniokulAI evamAhijjaMti, se kiMtaM sAhAo? sAhAo evamAhijjati, taMjahA-kAsavijjiyA 1, goamijjiA2, vAsiTThiA3, soradviA 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijjaMti, taM jahAisiyatti ittha paDhama, biiaM ca isidattiaM muNeyavvaM / taiaM ca abhijayaMtaM, tinni kulA mANavagaNassa // 1 // therohito suTThiasuppaDibuddhohito koDiakAkaMdarohito vagyAvaccasaguttehito ittha NaM koDiagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo cattAri kulAI evamAhijjati, se kiM taM sAhAo? sAhAo evamAhijjati, taM jahA-uccAnAgarivijjA-harI a vayarI a majjhimillA ya / koDiagaNassa eA, havaMti cattAri saahaao||1|| se taM sAhAo, se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijjaMti, taM jahA-paDhamittha baMbhalijjaM; biiaM nAmeNa vatthalijjaM tu / taiaM puNa vANijjaM, cautthayaM panhavAhaNayaM // 2 // therANaM suTThiasuppaDibuddhANaM koDiakAkaMdagANaM vagyAvaccasaguttANaM ime paMca therA aMtevAsI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 141 // ahAvaccA abhinnAyA hutthAtaM jahA - there ajjaiMdadinne 1, there piyagaMthe 2, there vijjAharagovAle kAsavagutte NaM 3, there isidatte 4, there arihadatte 5, therohito NaM piyagaMthehiMto ittha NaM majjhimA sAhA niggayA / vyAkhyA- piyagaMthe tti ekadA trizata 300 jinabhavana - catuHzata 400 laukikaprAsAdA -'STAdazazata 1800 vipragRha - SatriMzacchata 3600 vaNiggeha-navazatA''rAma 900 - saptazata 700 vApI - dvizata 200 kUpa - saptazata 700 satrAgAra virAjamAne'jamerunikaTavarttini subhaTapAlarAjasambadhini harSapure zrIpriyagranthasUrayo'bhyeyuH / tatrAnyedyuH viprairyAMge chAgo hantumArebhe, taiH zrAddhakarArpitavAsakSepAt taM chAgamAgatyA'mbinister / tataH sa chAgo vyomni bhUtvovAca haniSyatha tu mAM hutyai, badhnItAAyata mA hata / yuSmadvanirdayaH syAM cet, tadA hanmi kSaNena vaH // 1 // yatkRtaM rakSasAM draGge, kupitena hanUmatA / tatkaromyeva vaH svasthaH, kRpAM cennAntarA bhavet // 2 // yAvanti romakUpANi, pazugAtreSu bhArata / tAvadvarSasahasrANi pacyante pazughAtakAH // 3 // yo dadyAtkAJcanaM meruM, kRtsnaM caiva vamundharAM / ekasya jIvitaM dadyAt, na ca mUlyaM yudhiSThira ! // 4 // mahatAmapi dAnAnAM kAlena kSIyate phalam / bhItA'bhayapradAnasya, kSaya eva na vidyate // 5 // kastvaM prakAzayAtmAnaM, tenoktaM pAvako'smyaham / mamainaM vAhanaM kasmAt jighAMsatha pazuM vRthA // 6 // sthavirAvalI 11 282 11 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihA'sti zrImiyagranthaH sUrIndraH samupAgataH / taM pRcchata zuciM dharma, samAcarata zuddhitaH // 7 // yathA cakrI narendrANAM, dhAnuSkANAM dhanaJjayaH / tathA dhuri sthitaH sAdhuH, sa ekaH satyavAdinAm // 8 // tataste tathA cakruriti therehito NaM vijjAharagovAlehiMto kAsavagottehiMto ittha NaM vijjAharI sAhA niggayA,therassa NaM ajjaiMdadinnassa kAsavagottassa ajjadinne there aMtevAsI goyamasagutte, therassa NaM ajjAdinassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA, abhiNNAyA hutthA, taM jahA-(aM0 1000) there ajjasaMtiseNie mADharasagutte 1, there ajjasIhagirI jAIsare kosiyagutte 2, thehito NaM ajjasaMtiseNiehito mADharasaguttehiMto ittha NaM uccanAgarI sAhA niggayA / therassa | NaM ajjasaMtiseNiyassa mADharasaguttassa ime catvAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hutthA, taM jahA there ajjasaNie, there ajjatAvase, there ajjakubere, there ajjisipaalie| therehito NaM ajjasaNiehito ittha NaM ajjasaNiyA sAhA niggayA, therohito NaM ajjatAvasehiMto itya NaM ajjatAvasI sAhA niggayA, therehito NaM ajjakuberahito ajjakuverI Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / sthabirA madIpikA // 142 // Lal valI sAhA niggayA, therehito NaM ajjaisipAliehito ajjaisipAliyA sAhA nimgayA / therassa NaM ajjasIhagirissa jAIsarassa kosiyaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hutthA taM jahA-there dhaNagirI, there ajjavaire, there ajjasamie, there arihadinne / vyAkhyA-ajavairetti-"tumbavanagrAme sunandAM sAdhAnAMbhAyo muktvA dhanagiriH prAvajat / sunandAsutastu svajanmasamaye eva piturdIkSAM zrutvA jAtajAtismRtiH mAtuH khedAya nityaM roditi / tatastayA SaNmAsavayA dhanagirerdattaH, tena gocarasamaye 'adya tvayA sacittaM acittaM vA yallabhyate tadgrAhyam' iti guruvacaH smRtvA jagRhe / tato vajravadbharibhArAnvitatvAvajreti dattanAmA sAdhvyupAzraye zadhyAtarIbhirvarddhamAnaH pAlanakastha evaikAdazAGgAnyadhyaiSTa, tatastrivArSikaH sana mAtrA rAjasamakSaM vivAde'nekasukhabhakSikAdibhirlobhyamAno'pi pitRsAvarpitaM rajoharaNamevAgrahIt, tato mAtA'pi pravavrAja zizurapya STavarSAnte / ekadA tasya pUrvabhavamirz2ambhikaiH kUSmANDe dIyamAne'nimeSatvAdinA devapiNDanizcayAdagrahaNe tuSTaistai_kriyalabdhirdattA / tathA cA'nyadA ghRtapUraiH parIkSAyAM nabhogavidyA'pi, anyadA vajramuni ruSu bahi mau sAdhuSu tu vihantuM gateSu sAdhuveSTikAnAM madhyasthitastAsAM vAcanAM dadau, gurustadvayatikaraM jJAtvA'nyeSAM tadjJApanAya vo vajro vAcanAcArya ityAdizya grAma jagmuH / tataste vajrAntike paThanta ityanyonyaM procuH 'yadi guravastatra vilambante tadA zrutaskandhaH zIghra samApyate' tato guruvvAgateSu sa prAgapaThite ca zrute'dhyApite zrIbhadraguptAcA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ryA'ntike dazapUrvANi adhyaSTAM / tataH prAptasUripadaH pATalIpurapraveze mA bhUt divyarUpAkSepAt purakSobheti zaGkayA saMhRtya kSIrAzravalabdhyA rAjAdInupadideza / dvitIye'hni na prabhorguNAnurUpaM rUpamiti paurAlApaM zrutvA vikurvitasahasrAbjasthaH svAbhAvikarUpeNa dharma dizan sarvAn vyasmApayat / tatra ca dhanazreSThisutA rukmiNyAkhyA sAdhvIbhyaH prAga jJAtaguNAnurAgiNI satI koTidhanopetA pitrA dIyamAnA'pi prayodhya dIkSitA / tataH svAminA padAnusArilabdhyA zrIAcArAGgamahAparijJA'dhyayanAnnabhogavidyA uddadhe / anyadottarasyAM durbhikSe zrIsaGgha paTTe saMsthApya cArigrahaNArtha gatazayyAtaramapi locakaraNena sAdharmikatvaM khyApayantaM tatrAropya sa subhikSAM purikApurI praap| tatra ca bauddharAjJA jinacaityeSu puSpapratiSedhe kRte paryuSaNAparvaNi sakhedaM zrAddha| vijJapto vyomnotpatya mAhezvayAM puryA hutAzanAkhyadevasya bane pitRmitramArAmikaM puSpAnayanArthamAdizya himavadriM gtH|ttr zrIdevyA nataH , tadanu prAg devArcArthAnItaM mahApadmaM tadarpitaM, hutazanavanAviMzatilakSaNI puSpANi cAdAya vikur2yA vimAnaM prAgamitrajambhikAmaraktagItavAdyAdyutsavaretyAhanmataM prAbhAva nRpo'pi zrAddho'bhUt, anyadA dakSiNApathe viharan zleSmaprakope bhojanAdanugrahaNAya karNe sthApitazuSThayAH pratikrAntimukhapotikAtilekhanAvasare patane svapramAdaM matvA anazanArthI san dvAdazAbdaM durbhikSaM jJAtvA lakSamUlyaudanAdikSAM yatrAhi tvmaapnuyaaH| subhikSamavabuddhayethA-staduttaradinoSasi // 1 // ityuktvA vajrasenAkhyaM svaziSyaM anyatra vyahArayat, svAntikasAdhUMzca durbhikSe bhikSAmalabhamAnAn vidyApiNDena kiyadinAni bhojayitvA saMvignAn paJcazataziSyAn sahA''dyA'nazanArtha vAryamANamapyati Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa dIpikA // 143 // taM kathamapi viprArya giriMmArohat / sa ca mA bhUd gurUNAmaprItiriti girimUla eva taptazilAtale anazanaM kRtvA svaragAt / devaistu tanmahimAnaM kriyamANaM vIkSya munayo dRDhasthirIbhUtAstatra ca modakAdibhirnimantrayantyA mithyAdRgdevyA aprItiM jJAtvA anyA''sannagirau gatvA anazanena divaM prApat / tataH zakreNa sarathena gireH pradakSiNIkaraNAt rathAvartteti nAmA'jani vRkSANAM namanAdadyApi tatra vRkSA namrA eva jAyante / tatra ca dazamapUrva tUryasaMhananaM ca vyucchinnaM, tadanu ca vajrasenaH sopArake jinadattazrAddha bhAryezvarIgRhe gataH tathA ca lakSa mUlyamannaM paktvA prakSipyamANaM viSaM guruvacaH procya nyavArayat, prAtaH potaiH pracuradhAnyAssgamane jAte subhikSe jinadatto bhAryA nAgendracandrAdisutayuktaH prAvAjIt, tatastebhyo zAkhA catasro jAtA hAta therehiMto NaM ajjasamiehiMto goyamasaguttehiMto ittha NaM baMbhadIviyA sAhA niggayA / sthavirAvalI vyAkhyA -- baMbhadIviyA sAhA niggaya tti - AbhIradeze'calapurAsanne kannA bennAnayormadhye brahmadIpe paJcazatatApasAsteSveko pAdale pena bennAmuttIrya pAraNArtha yAti, tatastavazaktiM vIkSya ghano janastadbhakto'bhUt, zrAddhAn nindati ca ' yadbhavadgurUNAM na ko'pi prabhAvaH' tatastaiH zrIvajrasvAmI mAtulAryasamita sUraya AhUtAstairuktaM stokamidaM yataH pAdalepazaktiriti, zrAdvaiste svagRhe pAdapAdukAdhAvanapurassaraM bhojitAH tatastaiH sahaiva sarve'pi zrAddhAH nadItaTe prAptAste ca tatra pravizanta eva buDitum lagnAstatasteSAM sarvatrA'pabhrAjanAsssIt / itazca tatrA'ryasamitAcAryA AjagmuH tatra te lokabodhArtha cappaDikAM dattvocuH 'benne paraM | // 143 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraM yAsyAmaH' ityukte kUle milite, jano vismitaH tatastadyutAH sUrayaH tApasAzrame gatvA dhrmopdesh| buddhAnAM teSAM dIkSAM daduH, jAtA ca pravacanonnatiH / tebhyo brahmadIpikA zAkhA nirgatA iti| tatra ca| "mahAgiriH 1 suhastI 2 ca, mUriH zrIguNasundaraH 3 / zyAmAryaH 4 skandilAcAryo 5, revatImitramUrirAT 6 // 1 // zrIdharmo 7 bhadraguptazca 8, zrIgupto 9 vajramUrirAT 10 / yugapradhAnapravarA, dazaite dazapUrviNaH // 2 // 6 // therehito NaM ajavayarohato goyamasaguttehiMto itya NaM ajavairI sAhA niggayA / therasta NaM ajjavayarassa goyamasaguttassa ime tinni therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hutthA, taM jahAthere ajjavairaseNie thereajjapaume, there ajjrhe| the hito NaM ajjavairaseNiehito ittha NaM ajanAilIsAhA niggayA, therehito NaM ajjapaumahiMto itthaNaM ajjapaumA sAhA niggayA, therohito NaM ajjarahahiMto ittha NaM ajjajayaMtI sAhA niggayA, therassa NaM ajjarahassa vacchasaguttassa ajjapUsagirA there aMtavAsI kosiyagutte 1, therasta NaM ajjapUsagirissa kosiyagutassa ajjaphaggumitte there aMtevAsI goyamasagutte 2, therassa NaM ajjaphagmumittassa goyamasagutassa ajjadhaNagirI there aMtevAsI vAsiTThasagutte 3, therassa NaM ajjadhaNagirissa vAsiTThasagutassa ajjasivabhUI there aMtavAsI kucchasagutte 4, therassa NaM ajjasivabhUissa kucchasaguttassa Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradipIkA // 144 // ajjabhadde there aMtevAsI kAsavagutte 5, therassa NaM ajjabhaddassa kAsavaguttassa ajjanakkhate the re aMtevAsI kAsavagutte 6, therassa NaM ajjanakkhattassa kAsavaguttassa ajjarakkhe there aMtevAsI vyAkhyA-ajjarakkheti--dazapure nagare purohitaH somadevastadbhAryA somavA, tasyAH sUnurAryarakSitaH, videze caturdazavidyA adhItyA''gato kariskandhA''rUDho rAjAdikRtasanmAno mAtuH praNAmakSaNe vizeSaharSamadRSTvA taddhetuM prapaccha / tayA paramAhatyoce 'kiMmanena narakahetunA'dhItena' yadimAM manyase tadA dRSTivAdamadhISva / tatastaM vibhaNiSurdaSTInAM darzanAnAM vAdo vAdo- vicAra iti nAmApyasya zobhanamiti nizi dhyAtvA prAtarambAM pRSTvA ikSuvATakasthasva mAtulatosaliputrAcArya samIpe gacchan svamilanArthamAgacchan mitraha sArddhanavekSuyaSTIH sArddhanavapUrvAdhyayana sUcikA dRSTvA zakunaM matvA svamAturarpaNAyA''dizyopAzrayadvAraM prApto, DhadRrazrAddhakRtavidhinA sa gurUn munIn natvopaviSTaH / zrAddhavadanAd gurubhirabhinavazrAddhaM ityuktaH sAdhubhirupalakSitaH svasvarUpaM proce / gurubhiryogyaM jJAtvA svajanAdyutpravAjana bhItyA'nyatra gatvA dIkSitaH, svapArzvasthaM zrutamadhyApitaM / tataH pUrvA'dhyayanArtha zrIvajrapArzve gacchannujjayinyAM zrIbhadraguptAcAryamanazaninaM nirayAmayat yo hi sopakramAyuSko, vajreNa saha yAminIM / ekAmapi vasetso'nu - mriyate'tra na saMzayaH // 1 // iti vicintya svayA bhinnA''laye sthitvA adhyeyam ityuktaH, so'nyA''laye upardhi muktvA zrIvajramavandata / acA'smatpAyasa patadgrahaH kenApyAgantukena pItaH kiJcicAsthAditi nizi dRSTasvapnAnusAreNa taM kica sthavirAvalI // 144 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyUnadazapUrvAdhyetAraM matvA svarUpaM ca pRSTvA pRthagAlayasthamadhyApayat / dazamapUrvayamakeSu paThayamAneSu pitRbhiH sandezakairAkaraNepyagamane tallaghubhrAtA phalgurakSitaH preSi, tena prabodhya so'pi dIkSitaH, tataH svajanAn prabodhayitumutsuko'dhyayanaparAjitazcedaM pUrvamadyApi kiyadavaziSyate iti gurUna prapaccha, vindumAtramadhI tamandhitulyaM cA'vaziSyate tairityukte bhagnotsAho'pi gurugirA kiyadhyaiSTa, tato gurubhirupayogAsvasmin zeSazrutAcchedaM jJAtvA'nujJAtaH san saphalgurakSito dazapuraM praap| tatra rAjAdikRtapravezotsavo mAtRbhaginyAdisvajanAn prAtrAjayata, pitA tu putrAdisnehena dIkSito'pi snuSAdihiyA dhautika-yajJopavIta-chatriko-pAnaha-kamaNDaluni na mumocat / tato guruzikSayA bAlaiH sarvasAdhuvanda bhavantaM chatrikAvantaM na vadAmahe ityukte chatrikAM mumoca, krameNa tathaiva kuNDikAM yajJopavItamupAnahau ca / anyadA anazanini sAdhau mRte guruzikSayA sAdhuSu vaiyAvRttyakRte mithaH kalahAyamAneSu kimatra mahatI nirjareti guruM prapaccha / gurubhiromityukte'haM vahAmItyUce'tropasargAn soDhuM zaknuthAstadAnIM vahata anyathA'smAkamariSTamiti gurUkte sa tamukSipya vrajan guruzikSayA bAlaidha/tikamAkRSya colapaTTaH pridhaapitH| pazcAsthitasnuSAdidarzanAlajito'pyeSa upasargaH soDhavya iti taskRtyaM kRtvA / pazcAdAgAt tataH kimetad Anaya dhautikamiti gurUkte kimatha dhautikena yat draSTavyaM tattadRSTamiti colapaTTa evA'stu / tathA hiyA bhikSAmahiNDamAne tasmin guravaH sAdhUna zikSayitvA guruSvanyatra vihRteSu sAdhavaH svaM svaM vihRtya bhuktAH sa tu kSudhita evA'sthAta, dvitIya dine AgatagurubhiH kRtrimakopakaraNe teSu kimeSa svayaM na yAtItiprativadatsu gurubhirvihattuM gacchati sa evA'gAt, kvA'pi ibhyagahe'jJAnAdaparadvAreNa vrajestena Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 145 // dvAreNaihItyuktaH zrIryatastata AyAntI sundati vadaMstatra dvAtriMzan modakAn labdhvA''gataH, dvAtriMzacchiSyAH asmAkam paramparayA bhaviSyantIti gururapi nimittamagrahIt / prathamalAbhatvAd guruktyA teSu sAdhUnAM datteSu punaH paramAnnamAnIya svayaM bubhuje, labdhisaMpannatvAt bAlaglAnAdInAmAdhArazca jajJe / tatastasya gacche trayaH puSpamitrAH durbalikApuSpa 1 ghRtapuSpa 2 vastrapuSpa 3 mitrAzcatvArazca mahAprajJA dubelikApuSpamitra 1 vandhya 2 phalgurakSita 3 goSThAmAhilAH 4 babhUvuH / ekadA cendraH zrIsImandharavacasA kAlakasUrivat zrIArakSitasUrIna parIkSya nattvA zAlAdvAraM parAva gataH tatastairmedhAhAniM vibhAvya sUtrasya caturddhApyanuyogaH pRthag pRthag vyavasthApita ityArtharakSitasUrisvarUpaM // therassa NaM ajjarakvassa kAsavaguttassa ajjanAge yere aMtevAsI goamasagutte 8, therassaNaM ajjanAgassa godhUmasaguttassa ajjajehile dhere aMtevAsI vAsisagutte 9, therassa NaM ajjajehilassa vAsiTThasaguttassa ajjavinhU there aMtevAsI mADharasagutte 10, therassa NaM ajja - vinhussa mADharasaguttassa ajjakAlae there aMtevAsI goyamasagutte 11, therassa NaM ajjakAla - gomata ime duve therA aMtevAsI goyamasaguttA dherai ajjasaMpalie 12, dherai ajjabhadde, eesiM dunhavi therANaM goyamasaguttANaM ajjabur3e there aMtevAsI goyamasagutte 13, therassa NaM ajjavussa goyamasaguttassa ajjasaMghapAlie there aMtevAsI goyamasagutte 14, therassa NaM sthavirA. valI // 145 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjasaMghapAliyassa goyamasaguttassa ajjahatthI there aMtevAsI kAsavagutte 15, therassa NaM ajjahatthissa kAsava ttassa ajjadhamme there aMtevAsI sAvayagutte 16, therassa NaM ajjadhammassa sAvayaguttassa ajjatI ra aMtevAsI kA savagu te 17, therassa NaM ajjasIhassa kAsavaguttassa ajjamme the aMtevAsI kAsavagatte 18 therassa NaM ajjadhammassa kAsavaguttassa ajjasaM Dille there aMtevAsI 19 | vaMdAmi phaggumittaM ca, goyamaM dhaNagiriM ca vAsiddhaM / kucchaM sivabhUI pi a, kosiadujjaMta kanhe a // 1 taM vaMdiUNa sirasA, bhadaM vaMdAmi kAsavaM guttaM / nakkhaM kAsava - guttaM, rakkhaMpi ya kAsavaM vaMde // 2 // vaMdAmi ajjanAgaM ca, goyamaM jehilaM ca vAsiddhaM / vinhuM mADharauttaM, kAlagabhavi goyamaM vaMde || 3 || goamaguttakumAraM saMpaliyaM taha ya bhaddayaM vaMde / theraM ca ajjavuDa, goamaguttaM nama'sAmi // 4 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattacarittanANasapannaM / theraM ca saMghavAliya, kAsavaguttaM paNivayAmi // 5 // vaMdAmi ajjahatthiM ca, kAsavaguttaM ca sAgaraM dhIraM / gimhANa paDhamamAse, kAlagayaM ceva suddhassa // 6 // vaMdAmi ajjadhammaM ca, suvayaM sIlaladdhisaMpannaM / jassa nikkhamaNe devo, chattaM varamuttamaM vahai // 7 // hatthiM kAsavaguttaM, dhammaM sivasAhagaM paNivayAmi | sIhaM kAsavaguttaM, dhammaM pi a kAsavaM vaMde // 8 // taM vaMdi - Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA valI UNa sirasA, thirasattacarittaNANasaMpannaM / theraM ca ajjajaMbU, goamaguttaM namasAmi // 9 // sthadhirAmiumaddavasaMpannaM, uvauttaM nANadaMsaNacaritte / theraM ca naMdiaM pi a, kAsavaguttaM paNivayAmi // 10 // tato athiracarittaM, uttamasammattasattaMsajuttaM / desigaNikhamAsamaNaM, mADharaguttaM namasAmi // 11 // tatto aNuogadharaM, dhIraM bhaisAgaraM mahAsattaM / thiraguttakhamAsamaNaM, vacchasaguttaM paNivayAmi // 12 // tatto a nANadaMsaNa-carittatavasuTThiaM guNamahaMtaM / theraM kumAradhammaM, vaMdAmi gANaM guNovavayaM // 12 // suttattharayaNabharie, khamadamamaddavaguNehi~ saMpanne / devaDhikhamAsamaNe, kAsavagutte paNivayAmi // 14 // vyAkhyA-baMdAmi phaggumittamityAdi caturdazagAthAbhirgadyokto'rtha eva punaH padyaiH saGgrahIta iti na pauna- NT ruktyaM / kucchaM-kutsagotraM, gimhANaMti-grISmasya, prathamamAse-caitre, suddhsstti-shuklpkss|| devaH pUrvasaGgatikA ko'pi varamuttama-varA mA-lakSmIstayottamaM chatraM dhArayatIti // 7 // miumaddavasaMpannaM tti mRdunA-madhureNa | | mAIvena-mAnatyAgena sampannamathavA mRdu-karuNAdradayaM adraveNa narmaNA'sampanna adravasampannaM // 10 // 7 // | iti zrImattapAgaNagaganavikAzananabhomaNi-bhaTTArakazrIvijayasenasUrIzvaraziSyapaNDitazrIsaGgha| vijayagaNiviracitAyAM zrIkalpapradIpikAyAM samAcArIrUpatRtIyavAcyavyAkhyAnAnukramaH smpuurnnH| [ iti aSTamaM vyAkhyAnaM ] [ atha navamaM vyAkhyAnaM ] Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nng-tshur-ns atha paryuSaNAsamAcArIrUpatatIyavAcyaM vicakSurAdau paryuSaNA kadA vidheyA iti ziSyapraziSyAdidRSTAntena AhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikate vAsAvAsaM pajjosavei, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM buccai samaNe magavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikate vAsAvAsaM pajjosavei ? // 1 // vyAkhyA-teNaM kAleNamityAdito.......vAsAvAsaM pajosavei ityantam , tatra ASADhacaturmAsaka| dinAdAramya saviMzatirAtre mAse vyatikrAnte bhagavAn pajosaveha tti pryussnnaamkaarssiit| se keNaDDeNaM bhaMte ityAdipraznavAkyam // 1 // nirvacanavAkyamAha jao NaM pAeNaM agArINaM agArAiM kaDiyAI ukaMpiyAI chanAI littAI guttAI ghaTThAI maTThAI | saMpadhUmiAI khAodagAiM khAyaniddhamaNAI appaNo aTThAe kaDAiM paribhuttAiM pariNamiyAI bhavaMti, se teNaTeNaM evaM vuccai samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikate vAsAvAsaM pajjosavei // 2 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala0 pradIpikA yAlyA ANamityAdita.......pajjosavei ityantam , tatra yato NaM-vAkyAlaGkAre prAyeNAgAriNAM- samAcArI gRhasthAnAmagArANi-gRhANi kaDiAI kaTayuktAni, utkaMpiAI dhvalitani, channAI tRNAdibhiH, litsAI, chagaNAya guttAI vRttikaraNadvArapidhAnAdibhiH,ghaTAI viSamabhUmibhaJjanAt,maTThAI zlakSNIkRtAni,kacit samahAI tisamantAnmRSTAni-mamRNIkRtAni, saMpadhUmiAI saugandhyApAdanArtha-dhUpanairvAsitAni, khAodagAiM kRtapraNAlIrupajalamArgANi, khAyaniddhamaNAI ti niddhamaNaM khAlaM yena gRhAjjalaM nirgacchati, appaNo aTThAe tti AtmArtha-gahasthairityarthaH, kRtAni-karoteH parikArthatvAtparikarmitAni, paribhuktAni-taiH svayaM pari17 jyamAnatvAta, ata eva pariNImitAni-acittIkRtAni bhavanti tataH saMviMzatirAtrimAse gata iti // 2 // jahA~ NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajosavei tahA gaM / gaharA vi vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosaviMti // 3 // jahA NaM gaNaharA / vAsANaM jAva pajjosaviMti tahA NaM gaNaharasIsA vi vAsANaM jAva pajjosaviMti // 4 // jA meM gaNaharasIsA vAsANaM jAva pajjosarviti tahA NaM therA vi vAsAvAsaM pajjosaviMti // 5 // vyAkhyA-jahA NamityAditaH.......therA vi vAsAvAsaM pajjosaviMtI yAvat , trINi sUtrANi spaSTAni, para sthavirAH sthavirakalpikAH // 3 // 4 // 5 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahA of therA vAsANa jAva pajjosaviMti tahA NaM je ime ajjatAe samaNA niggayA viharati, viNaM vAsANaM jAvajjosaviMti // 6 // vyAkhyA - jahA NamityAditaH. . pajjosavitItyantam, tatra ajjatAe ti athakAlInA AryatayA vratasthaviratvenetyeke, yadi punaH prathamameva sthitAH sma iti sAdhavoM brUyustadA te gRhasthAH prabrajitAnAM subhikSaM sambhAvya taptAyogolakalpA dantAlakSetrakarSaNa gRhAcchAdanAdIni kuryustathA cAdhikaraNadoSAH atastatparihArAya paJcazatA dinaiH sthitAH sma iti vAcyam // 6 // jahA NaM je ime ajjattAe samaNA niggaMthA vAsANaM savIsairAe mAse vikate vAsAvAsaM pajjosaviMti tahA NaM ahaM pi AyariyA uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosaviMti // 7 // jahA of ahaM pi AyariyA uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosaviMti tahA NaM amhe vi vAsANaM svIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosavemo aMtarA vi a se kappai pajjosavittae no se kappaitaM syaNi uvAyaNAvitta // 8 // vyAkhyA - jahA NamityAditA........noM se kappar3a taM rayArNa uvAyaNAvittae tti ityantaM sUtravarya, tatra Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra kUla0.antarA'pi ca-arvAgapi ca kalpate paryuSituM, na kalpate tAM rajanI-bhAdrapadazuklapaJcamI uvAyaNAvittae pradIpikA // 2 // tti atikramituM 'uSa nivAse' ityAgamiko 'vasaM nivAse' iti gaNasakto vA dhAtuH, iha hi paryuSaNA dvividhA gRhijJAtAjJAtabhedAt , tatra gRhiNAmajJAtA yasyAM varSAyogyapIThaphalakAdi dravyakSetrakAlabhAvasthApanA kriyate, sA cASADhapUrNimAsyAM yogyakSetrA'bhAve tu paJcapaJcadinavRddhadyA dazaparvatithikrameNa yAvat bhAdrapadakRSNapaJcadazyAmeveti / gRhijJAtA tu bedhA sAMvatsarikakRtyaviziSTAgRhijJAtamAtrA ca,sAMvatsarikakRtyAni___ sAMvatsaramatikrAnti 1 laJcanaM 2 cASTamaM tapaH 3 // sArhadbhaktipUjA ca 4, saGghasya kSAmaNaM mithaH 5 // 1 // - etatkRtyaviziSTA ca bhAdrasitapazcabhyAM kAlakAcAryAdezAcca caturthyAmeva janaprakaTaM kAryA, anyAtvabhivaditavarSe catarmAsakadinAdArabhya viMzatyA dinairvayamatra sthitAH sma iti pRcchatA gRhasthAnAM puro vadanti tattu gRhijJAtamAtrameva, tadapi jainaTippanakAnusAreNa yatastatra yugamadhye poSo yugAnte cASADho eva vardate nAnye mAsAH, taccAdhunA samyag na jJAyate'taH pazcAzat dinaiH paryuSaNA sAteti vRddhAH, adhika mAse satyevaM vAcyaM, yadyapi zrAvaNAdi vRddhau azitidinaiH paryuSaNAparva kriyte| tathApi tatpazcAzat dinaireva jJeyaM adhikamAsasatkatriMzaddinAnAM kAlacUlatvenAgaNanAt / yathAhi-adhikamAsavarSe'pi 'bArasahaM' mAsANaM, cauvIsaNhaM pakkhANaM tinnisaya sahirAiMdiyANaM' tathA 'cauNhaM mAsANaM aTThaNhaM pakkhANaM vIsutarasaya rAIdiyANaM' ityAdi cAlApakeSvadhikamAso na gaNyate / yataH-'terasaNaM mAsANAM chavvIsahaM // 2 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkhANaM tinnisaya neu rAiMdiyANaM' tathA 'paJcaNhaM mAsANaM dasaNhaM pakkhANaM paMcasuttarasaya rAiMdiyANaM' iti pAThasya kApyakathanAt / evaM 'savosai rAe mAse viikate pajosavei' iti pazcAzat dinaiH zrIparyuSa| NAparvakaraNAlApake'pyadhikamAso na gaNyate, loke'pi zuddhavarSAntarabhAviSu dIpotsavabalipakSita tRtIyAzrAddhapakSavijayadazamyAdiSvadhikamAso na gnnyte| jyotiHzAstreca-'yAtrAvivAhamaNDanamanyAnyapi zobhanAni karmANi parihartavyAni budhaiH sarvANi napuMsake mAse' // 1 // lokottare'pi dIkSA-pratiSThApadasthApanAdiSvadhikamAsastyAjyaH / adhikamAsaM cAcetanAvanaspatayo'pi na gaNayanti yaduktaM Avazyake____ jai phullA kaNiArayA, cuaga ahimAsayaMti ghuTuMmi / tuha na khamaM phullelaM, jaha pacaMtA karaMti DamarAI // 1 // iti hetoH zrAvaNAdivRddhAvapi prathamaM bhAdramuktvA vitIyabhAdrasitapaJcamyAM paryuSaNAparvakRtyAni | kartavyAni kAlakAcAryAdezAccatujhaM / tathAhi " sIso pucchai iANi kahaM cautthIe | apavve pajjosavijati ? Ayario bhaNati kAraNiA cautthI ajjakAlagAyarieNa pavattiA, kahaM bhaNyaMte kAraNaM, kAlagAyario viharaMto ujjeNiM gao, tattha vAsAvAsaM Thio, tattha nagarIe balamitto rAyA, tassa kaNiTThA bhAyA bhANumitto juvarAyA, tesiM bhagiNI bhANusirI nAma, tassa putto balabhANU NAma, so a pagiibhaddaviNIyayAe sAhaNaM pajjuvAsati, AyariehiM se dhammo kahiA, paDibuddho pavvAvio a, tehiM a balamittabhANumittehi ruDehiM kAlagajjo Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA | apajjosavio nivvisao ko| kei AyariA bhaNati-jahA balamittabhANumitsA kAlagAyarimANe samAcArI bhAgiNejA bhavaMti, mAulo tti kAuM mahaMtaM AyaraM kareMti abbhuTThANAiaM, taM ca purohiassa appatti bhaNai eso suddhapAsaMDo vedAibAhiro, raNNo aMto puNo puNo ullavaMto AyarieNa NippaTTappasiNavAgaraNo kao, tAhe so purohio Ayariassa paduTTho rAyANaM aNulomehiM vippariNAmeti-ee risiyo mahANubhAvA ete jeNaM paheNaM gacchaMti teNaM paheNaM jai raNNo gacchai payANi vA akkamaha to asivaM bhavai tamhA visajeha tAhe visajiA / aNNe bhaNaMti raNNA uvAeNaM visajiyA, kahaM ? savvaMmi gare raNNA asaNA karAviA tAhe NiggayA, evamAdiANa kAraNANaM aNNatameNa niggayA, viharaMtApativANaM nagaraM te pahiA, patidvANasamaNasaMghassa ya anjakAlagajjehiM saMdiTuM-jAvAhaM AgacchAmi tAva tumbhehiM No pajjAsaviavvaM / tattha ya sAlavAhaNo rAyA so a sAvao so a kAlagajjaM iMtaM soUNa niggao abhimuho samaNasaMgho a mahAvibhUIe paviThTho kAlagajjo, paviTehi a bhaNiaM bhavayasuddhapaMcamIe pajjosavijjai samaNasaMgheNa paDivaNaM, tAhe raNNA bhaNiaMtadivasaM mama logANuvattIe iMdo aNujAeavyo hohi tti sAha cehae a Na pajjuvAsessaM, to chaDIe pajjosavaNA kijjai, AyariehiM bhaNiaM Na vadati atikamiuM, tAhe raNNA bhaNiyaM tA aNAgayacautthIe pajjosavijjati, AyariehiM bhaNi 'evaM bhavatAhe cautthIe pajjosaviaM, evaM jugappahANehiM kAraNe cautthI pavattiA sA cevANumatAsavvasAhaNaM" ityAdi zrInizItharNidazamoddezake / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SH tathA-"aNNayA pajosavaNAdivase Agae ajakAlagaNaM sAlavAhaNo bhaNio bhaddavayajuNahapaMcamIe pajosavaNA, raNNA bhaNio" ityAdi zrIparyuSaNAcUau~ / tathA tatra ca kaSAyaviSaye 'gaccho a dunnimAse' ityAdigAthAvyAkhyAne'pyuktam "bhaddavayasuddhapaMcamIe ahigaraNe uppaNNe saMvaccharo bhavai, chaTThIe egadiNUNo saMvaccharo bhavai eSamikvikkadiNaM pariharaMteNa tAva ANeavvaM jAva ThaSaNadiNu " tti / tathA " vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMdhANa vA niggaMthINaM vA no se kappai, paraM pajjhosavaNAo golomapamANamitta vi kise taM rayaNi uvAyaNA vittae" tti kalpastatraitavRtau tAM rajanIM bhAdrapada sitapaJcamI rAtriM nA'tikramayet / paJcamyAH rAtreH prAgeva kaaryedityrthH| paryuSaNAkalpaTippanake'pyuktaM "no se kappai taM rayaNi" ti bhaadrsitpnycmiimtikraamyitumiti| iti paryuSaNAkRtyAni zrAvaNe kA'pi na dRzyante, yadi zrAvaNe syustadA punaH punaH varSAtrayA'nantare bhAvinyabhivarddhitavarSe zrAvaNe'pyuktanA'bhaviSyat / siddhAntena tuktAni yadi ca 'abhivaDhiyaMmi bIsAiaresu savIsai mAso" tiakSarayalena viMzatyA'pi dinairlocAdipaJcakRtyaviziSTaM yatparyuSaNAparvakaraNaM tadayuktaM, yataH-tadadhikaraNAdidoSAdyabhAvena gRhijJAtamAtrA'pekSayA paryuSaNAkaraNaM / nanu sAMvatsarika pratikramaNAdiviziSTaM parvA'pi anyathA "AsADhI puNNimAe pajjosaviMti, eso ussaggo sesakAlaM pajjosavaMtANaM savvo avavAo ti" zrInizIthacUrNidazamoddezakavacanAdASADhapUrNimAyAmecotsargika parva vidheyaM / mA'padhAdikAni anyAni yadA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala0 pradIpikA itthaya paNagaM paNagaM, kArANi jA savIsai mAso / suddhadasamIThiANaM AsADhIpuNNimo saraNaM // 1 // // 4 // iti zrIparyuSaNAkalpaniyuktyAdivAkyAdASADhazuddhadazamyA Arabhya paJcasu paJcasu dineSu gateSu / paryuSaNA kRtA yujyate / tathAvidhAne ca parvaNo'nayatyAt " tatthaNaM bahave bhavaNavai-vANamaMtara-joisiyavemANiA devA tihiM caumAsiehiM pajjovasavaNAehiM aTThAhiyAo mahAmahimaM kariti" tti zrIjIvA'bhigamoktamaSTAhnikAM va kuryuH ? tato bhAdrasitapaJcamyA arvAg ASADhapUrNimAyA Arabhya " ye ye paryuSaNAprakArAste sarve'pi zrIpayuSaNAkalpakarSaNapUrvakavarSAsamAcArIsthApanarUpA eva, na tu sAMvatsarikapratikramaNAdi viziSTAH / nanvate paryuSaNAprakArAH sAmprataM kathaM na kriyante ? ucyate vyacchinnatvAt tathA'bhivarddhitavarSe viMzatyAdidinaiH kriyamANagRhijJAtAvasthAnarupaparyuSaNAprakArasyA'pi vyavacchinnatvAt / samprati tadapi kartumayuktaM pratikramaNAdi kRtyAni tu durApAstAnItyatra bahuvaktavyaM granthagauravabhayAnnA'tra likhyte| ata eva kAlAvagraho jaghanyataH saptati'dInamAnaH utkarSato varSAyogyakSetrA'ntArAbhAve ASADhamAsakalpena saha pAzcAtyavRSTisadbhAvAnmArgazIrSeNA'pi saha pANmAsika iti / tatra dravya1 kSetrara kAla3 bhAvasthApanA kA caivaM / dravyasthApanA-tRNa-Dagala-chAra-mallagAdi paribhogaH sacittAdInAM prihaarH| tatra ca sacittadravyaM zaikSo na pravAjyate atizraddhau nRpA'mAtyo vinA / acittadravyaM vastrAdi nagRhyate, mizradravyaM sopAdhika: zaikSaH evamAhAravikRtisaMstArakAdidravyeSu paribhogaparihArau yojyau // 1 // kSetrasthApanA-sakrozaM yojana kAraNe vA glAnavaidyoSadhAdau catvAri pazca yojanAni // 2 // kAlasthApanA-catvAro mAsAstatra kalpante // 3 // // 4 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvasthApanA-krodhAdInAM vivekaH iryAbhASA samityAdiSu cApayogaH // 7 // 8 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai nigaMthANa vA niggaMthINa vA savao samaMtA sakosaM joaNaM oggahaM ogiNhitA NaM ciTThiu ahAlaMdamavi oggahe // 9 // __ vyAkhyA-vAsavAsamityAditaH......ahAlaMdamavi oggahe tti ityantam, tatra varSAvAsaM paryuSitAnAMsthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM vA sarvataH-catamUSu dikSu vidikSu ca sakrozaM yojanamavagrahamavagRhya athAlaMdamapIti athetyayaM nipAtaH, landamiti kAlasyAkhyA,tato landamapi stokakAlamapyavagrahe sthAtuM kalpate, na bahirlandakAlamapi sthAtuM kalpate, tatra yAvatkAlenodakAH karaH zuSyati tAvAn kAlo jaghanya landa, utkRSTaM pazcAhArAvAstayorantare madhyaM, yathA-rephaprakRtirapyarephaprakRtirapIti, evaM landamapyavagrahe sthAtuM kalpate alandamapi yAvat SaNmAsAnekatrAvagrahe sthAtuM kalpate, UrdhvAdhomadhyagrAmAn vinA catamaSu dikSa gajendrapadAdigiremakhalAgrAmasthitAnAMtu SaTsu dikSu upAzrayAtsArddhakozadvayaM gamAgamena paJcakrozAvagrahaH / yacca vidikSu ityuktaM tad vyAvahArikavidigapekSayA, yato vidikSu, caikapradezAtmakatvAd gamanAdyasambhavaH, | aTavIjalAdi vyAghAte tu tridikko dvidikka ekadiko vA'vagraho bhAvyaH // 9 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANA vA niggaMthINa vA savvaosamaMtA sakosaM joaNaM bhikkhAyariyAe gaMtu paDiniyattae // 10 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArI padIpikA vyAkhyA-ghAsAvAsamityAdito......gaMtu paDiniattae ityantam sugamam // 10 // jatya naI nicoyagA nizcasaMdaNA no se kappai savao samaMtA sakosaM joaNaM mikkhAyariyAe gaMtu paDiniyattae // 11 // vyAkhyA-jattha naI ityAdito.......niattae ityantam, tatra yatra nadI nityodakA-nityamastA| kajalA nityasyandanA satatavAhinI // 11 // erAvaI kuNAlAe, jattha cakiA siA, egaM pAyaM jale kiccA, egaM pAyaM thale kiccA, evaM / cakiA evanheM kappai savvao samaMtA sakosaM joyaNaM gaMtuM paDiniyattae // 12 // - vyAkhyA-erAvaI ityAdito....niattae ityantam , tatra erAvatI nAma nadI kuNAlApuryA sadA vikrozabAhinI tAdRzI nadI laMghayituM kalpate stokajalatvAt, kalpaTippanake tverAvatI nadI varSAsu akalpyatvenoktA'sti, paraM bRhatkalpAdibhirvisaMvAditvAdvicAryametad / jattha cakiA ti yatra zaknuyAt siA yadi eka pAdaM jale jalAntaH kSiptvA dvitIyaM ca sthale-vyomni kRtvA dvAbhyAM pAdAbhyAmaviloDayan gantuM zakmuyAt tadA tatpurataH sthitagrAmAdau bhikSAcaryA kalpyA nAnyathA // 12 // evaM ca no cakiA evaM se no kappai saghao samaMtA sakosaM joyaNaM gaMtuM paDiniattae // 13 // // 5 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA evaM cetyAdito... .niatae ityantam, tatra evaM ca yatra na zaknuyAt gatvA pratyAgantuM tatra na gacchet / yatra ca jaGghArSaM yAvadudakaM sa dakasaGghaH nAbhi yAballepA tatparato lepopari, taMtra Rtubaddhe kAle bhikSAcaryAyAM yatra trayo dakasaGghahAH varSAsu ca sapta syustatra kSetraM nopahanyate caturAdibhiraSTAdibhizca tairupahanyate, te ca gatAgatena dviguNAH syuH, pacaio'pi hanti, punarlepopari tu kiM vAcyaM, yadi caturo mAsAn ekadvitryAdidinAn vA upoSitaH sthAtumazaktaH tadA jaghanyatA'pi pUrvakriyamANanamaskArasahitAdeH pauruSyAditapovRddhiM kuryAditi // 13 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vuttapuvvaM bhavas, dAve bhaMte ! evaM se kappai dAvittae no se kappa paDagAhie // 14 // vyAkhyA - vAsAvAsamityAditaH.... paDigAhittae ityantam, tatra atthegaiANaM tti assyetadyadekeSAM sAdhUnAM purata evamuktapUrva bhavati gurubhiriti gamyaM, he bhadanta ! - kalyANin ! sAdho ! dAve itiglAnAya dadyAH annAdyAnIyeti gamyam, evamukte me tasyA sAdhoH glAnAya dAtuM kalpate na svayaM pratigRhItuM guruNA'nanujJAtatvAt // 14 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vuttapuvvaM bhavai, paDigAhehi bhaMte ! evaM se kappai Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala0 dIpikA // 6 // DigAhittae no se kappa dAvitta // 15 // vyAkhyA - bAsAvAsamityAdita.....no se kappara dAvittae ityantam, tatra guruNoktaM svayaM pratigRhIyAH glAnAyAnyo dAsyati nAyaM vA'tha bhokSyate tataH pratigRhItuM kalpate na glAnAya dAtum // 15 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vuttapuvvaM bhavai, dAve bhaMte paDiggAhehi bhaMte ! evaM se kappa dAvittae vi DiggAhittae vi / / 16 / / vyAkhyA- vAsAvAsamityAditaH.... paDiggAhittae ityantam, tatra atha guruNoktaM syAd bhadanta ! dadyAca glAnAya pratigRhIyAzca yadadya tvamakSamo'sIti tato dvayaM kalpate // 16 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMdhINa vA haTTANaM AruggANaM baliasarIrANaM imAo navarasavigaIo abhikkhaNaM abhikkhaNaM AhAritae taM jahA khIraM 1 dahiM 2 NavaNIaM3 sappi 4 tillaM 5 guDaM 6 mahuM 7 majjaM 8 maMsaM 9 // 17 // vyAkhyA - vAsAvAsamityAdito....maMsaM ityantam tatra hRSTAnAM - taruNatvena samarthAnAM yuvAno'pi keci - tsarogAH syurityAha-ArogyamastyeSAmityapratyaye ArogyAstyeSAM ete'pi kecit kRzAGgAH syurityAha samAcArI // 6 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balikazarIriNAM, rasapradhAnA vikRtayo rasavikRtayastA abhIkSNaM abhIkSNaM-punaH punarna kalpante, rasagrahaNaM | tAsAM mohodbhavahetutvakhyApanArtha, abhIkSaNagrahaNaM puSTAlambane kadAcittAsAM paribhogAnujJArtha, navagrahaNAtkadAcit pakkAnnaM gRhyate / vikRtayo vidhA saJcayikA asaJcayikAzca, tatrAsazcayikAH dugdhadadhipakkAnnAkhyA glAnAdyartha zrAddhAdarapUrva grAhyAH, saJcayikAstu ghRtatailaguDAkhyAstisrastAzca pratilAbhayan gRhI vAcyaH mahAna kAlo'sti glAnAdyartha grahISyAmaH, sa vadet gRhIta caturmAsA yAvatpracUrAH santi tato grAhyAH bolaay| yadyapi madyAdivarjanaM yAvajjIvamastyeva tathApyatyantApavAdadazAyAM grahaNe'pi kRtaparyuSaNAnAM sarvathA niSedhaH // 17 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vRttapuvvaM bhavai, aTTho bhaMte ! gilANassa, se a vaijjA aTTho, se a puccheavve kevaieNaM aTho ? se ya vaijA evaieNaM aTTho gilANassa, jaM se pamANaM vayai se pamANao ghittavye, se a vinavijA, se a vinnavemANe labhejjA, se a pamANapatte hou alAhi ia vattavvaM siA, se kimAhu bhaMte ! evaieNaM aTTho gilANassa, siyA NaM evaM vayaMtaM paro vaijjA paDigAhehi ajjo tumaM pacchA bhukkhasi vA pAhisi vA, evaM se kappai paDigAhittae, no se kappai gilANanIsAe paDigAhittae // 18 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArI kala0 pradIpikA vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito........no se kappai gilANanIsAe pADigAhittae ityantam / tatra / astyekeSAM vaiyAvRttyakarAdInAmevamuktapUrva bhavati guruM pratIti zeSaH / artho bhadanta ! glAnasya vikRtyeti kAkA praznA'vagatiH / vaiyAvRttyakRtA pRSThe sa yaM vaijjhA sa ca gururvadet arthaH se a puccheavvo se glAna: pRSTavyaH / kevaieNaM aTTho kiyatA vikRtijAtena vA'rthaH, tena glAnena svapramANe ukta sa vaiyAvRttyakaro gurUM bruyAt / evaiyeNaM aTTho gilANassa iyatA'rtho glAnasya tato gururAha-jaM se iti yatsa glAnaH pramANaM vadati tatpramANena me iti tadvikRtijAtaM grAhya tvayA / se a viNNavijjA sa ca vaiyAvRttyaH jJApayetyAcet / sa ca yAcamAno labheta tadvastu tacca pramANaprAptaM paryAptaM jAtaM tatazca hou alAhi sAdhuprasiddhA | itthamiti zabdasyA'rtho bhavatviti padaM alAhitti mRtamiti vAcyaM / gRhasthaM prati tato gRhI prAha-atha kimAhurbhadantAH kimartha mRtamiti bruvate bhavantaH ityrthH| sAdhurAha-evaieNaM aTTho gilANassa glAnasya | siA-kadAcit enaM sAdhumevaM vadantaM paro dAtA vadet / he Arye! pratigRhANa tvaM pazcAdyadhika tattvaM | bhokSyase-bhuJjIthAH pakkAnnAdi, pAsyasi pibeH kSIrAdi dAhisitti pAThe tu dadyA vA'nyasAdhoH / evamukte | gRhiNA se tasya sAdhoH kalpate pratigRhItuM na punarlAniniyA gArddhayAtsvayaM gRhItuM glAnArtha yAcitaM maNDalyAM nAneyamityAkUtam [ iti tAtparyam ] // 18 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthi NaM therANaM tahappagArAiM kulAI kaDAiM pattiyAI thijjAI vesAsiyAI saMmayAiM bahumayAiM aNumayAiM bhavaMti, tattha se no kappai adakkhuvaittae atthi te Auso ! imaM vA imaM vA se kimAhu bhaMte ! saDDhI gihI ginhai vA teNi pi kujjA // 19 // N] vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....teNiaM pi kujja tti paryantam, tatra tathAprakArANi-ajugupsitAni / kulAni-gRhANi kaDAiM zrAvakIkRtAni,pattiAiMpratyayitAni prItikarANi vA, sthairyamastyeSviti sthairyANi prItau dAne vA, dhruvaM lapse'hamatreti vizvAso yeSu tAni vaizvAsikAni, sammayAI ti sammatayatipravezAni, bahavo'pi sAdhavo matA yeSu bahUnAM gRhimAnuSANAM mataH sAdhupravezo yeSu tAni bahumatAni, anumatAnidAtumanujJAtAni aNurapi-kSullako'pi matA yeSu na tu mukhaM dRSTvA tilakaM karSayantIti vA, yeSu kuleSu tasya sAdhoH adakkhu iti vastvadRSTvA na kalpate vaktuM yathA'sti te AyuSman amukamamukaM vA vastviti, kutA yataH saDDhI tti zraddhAvAn gRhI sAdhuyAcitaM vastu mUlyena gRhIta, mUlyA'bhAve stainyamapi kuryAt kRpaNagRhetvadRSTvA'pi yAcanena tathA doSaH // 19 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa niccabhattiassa bhikkhussa kappati egaM goyarakAlaM gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, NaNNatthAyariaveAvaceNa vA evaM Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala pradIpikA samAcArI // 8 // uvajjhAyaveyAvacceNa vA tavassiveAvacceNa vA gilANaveAvacceNa vA khuDDaeNa vA' khuDiAe vA / arvajaNajAyaeNa vA // 20 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito....avvaMjaNajAeNa vetyantam , tatra nityamekAzaninaH egaM goarakAlaM ekasmin gocaracaryAkAle sUtrArthapauruSyanantaramityarthaH, gAhAvaikulaM gRhasthavezma bhaktArtha NaNNalthetyAdi, | Na alaGkAre anyatrAcAryavaiyAvRttyAt tabarjayitvetyarthaH, yadvA ekavArabhuktena yadi tatkartuM na pArayati tadA virapiM bhuGkte, tapasA vaiyAvRttyaM garIyaH evamupAdhyAyAdiSvapi vAcyam , avvaMjaNajAyaeNaM tina vyaJjanAni kUrcakakSAdiromANi jAtAni yasyAsAvavyaJjanajAtastataH svArthe kastasmAt kSullakAdanyatra dvirapi bhuJAnasya na doSaH, yadA vaiyAvRttyamasyAstItyabhrAditvAdapratvaye vaiyAvRttyaH AcAryazca vaiyAvRttyazcAcAryavaiyAvRtyau tAbhyAmanyatra evamupAdhyApAdiSvapi AcAryAdInA vibhojnsyaa'pi AjJA // 20 // vAsAvAsa pajjosaviyassa cautthabhattiassa bhikkhussa ayaM evaie visese jaM se pAonikkhamma puvAmeva viyaDagaM bhucA piccA paDiggahagaM saMlihia saMpamajjiya se ya saMtharijjA kappA se tadivasaM teNeva bhattahraNa pajjosavittae se a no saMtharijjA evaM se kappai ducaMpi gAhavAkulaM | bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 21 // // 8 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....pavisittae vetyantam, tatra ayamevaie ityAdi, ayaM vakSyamAprA etAvAn vizeSaH yatsa AcAryAdibhyo'nyaH sAdhuzcaturthabhojI prAtarnikramya-upAzrayAnnirgatya pUrvameva bikaTakaM-udgamAdizuddhaM prAsukAhAraM bhuktvA pItvA ca takrAdikaM saMsRSTakalpaM vA patadgraha-pAtraM saMlikhyanirlepI kRtya saMmRjya ca-prakSAlya se atti yadi saMstaret-nirvahet tadA tatra dine tenaiva bhaktArthena-bhojanena parivaset , atha na saMstaret stokatvAt tadA dvitIyavelAyAmapi bhikSetetyarthaH // 21 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa chaTThabhattiyassa bhikkhussa kappaMti do gAyarakAlA gAhAvai kulaM bhattAe / vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 22 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....pavisittae tti paryantam, tatra SaSThabhaktikasya daugocarakAlau // 22 // vAsAvAsaM pa0 aTThamabhattiyassa bhikkhussa kappati taogoyarakAlAgAhA0 bha0 paani0p0||23|| vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH ...pavisittae ti yAvat, tatra aSTamabhaktikasya trayaH gocarakAlAH, na ca prAtahItameva dhArayet , saJcayasaMsaktisAdhANAdidoprasaGgAt // 23 // vAsAvAsaM pa0 vigiTThabhattiassa bhikkhussa kappaMti savve vi goyarakAlA gAhA0 bha0 pA ni0 pa0 // 24 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala. dIpikA ___ vyAkhyA-vAsA pavi0 tatra aSTamAdUrdhvaM yattapastavikRSTabhaktaM sarve gAMcarakAlAH caturo'pi praharAna samAcArI // 24 // ityAhAravidhimuktvA pAnakavidhimAhavAsAvAsaM pa0 niccabhattiassa bhikkhussa kappati savvAiM pANagAiM paDigAhittae, vAsAvAsaM pa0 cautthabhattiassa bhikkhussa kappati tao pANagAiM paDigAhittae, taM jahA-usseimaM saMseimaM cAulodagaM / vAsAvAsaM pa0 chaTThabhattiassa bhikhussa kappaMti tao pANagAiM paDigAhittae, taM jahA-tilodagaM tusodagaM javodagaM / vAsAvAsaM pa0 aTThamabhattiyassa bhikkhussa kappaMtiM tao. pANagAiM paDigAhittae taM jahA-AyAmaM sovIraM suddhaviyaDaM / vAsAvAsaM pa0 vikiTThabhatiyassa bhikkhussa kappati ege usiNaviyaDe paDigAhittae, se vi aNaM asitthe no ceva NaM sasitthe, se vi ya NaM paripUe no ceva NaM aparipUe, se vi ya NaM parimie no ceva NaM aparimie, se vi | ya NaM bahusaMpunne no ceva NaM abahusaMpunne // 25 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito....no ceva NaMabahusaMpunne ityantam tatra savvAiM pANagAI ti pAnaiSaNAktAni / vakSyamANAni votsvedimAdImi AgamoktAni tvevaM-"usseimaM 1 saMseimaM 2-taMdula 3 tila 4 tusa 5 javodagA .. pA // 9 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 yAmaM 7 sovIra 8 suddhaviaDaM 9, aMbaya 10 aMbADaga 11 kavihaM 12 // 1 // mauliMga 13 dakkha 14 dADima 15 khajjura 16 nAliara 17 kaira 18 bora 19 jalaM / AmalagaM 20 caMcA pANagAI 21, paDhamaMgabhaNiAI || 2 ||" atra granthe ca tatra utsvedimaM - piSTajalaM piSTabhRtahastAdikSAlanajalaM vA 1, saMsvedimaM saMsekimaM vA yat parNAdyutkAlya zItodakena sicyate 2, cAulodgaM - taMduladhAvanaM 3, tilodakaM - mahArASTrAdiSu nitvacitatiladhAvanaM jalaM 4, tuSodakaM - vrIhyAdidhAvanaM 5, yavodakaM - yavadhAvanaM 6, AyAmako -'vazrAvaNa 7, sovIraM kAJjikaM 8 zuddhavikaTaM- uSNodakaM, varNAntarAdiprAptaM zuddhajalaM vA 9 kevaloSNaM tu usiNaviyaDe ityanaivoktaM ege usiNa viyaDetti ekamuSNajalaM tadapyasiktaM yataH prAyeNASTamordhva tapasvinaH zarIraM devatA'dhitiSThati, bhattapaDiAikkhiassa pratyAkhyAtabhaktasyAnazanina ityarthaH, paripUtti vastragalitaM aparipUte tRNakASThAdergale laganAt aparimite'jIrNa syAt, sevia NaM bahusaMpuNNenoH vi a bahusaMpuNe iti tatra ISadaparisamAptaM sampUrNa - bahusampUrNa atistokatareNa tRNmAtrasyApi nopazamaH // 25 // vAsAvAsaM pa0 saMkhAdattiassa bhikkhussa kappaMti paMcadattIo bhoaNassa paDigAhittae paMca pANagassa, ahavA cattAri bhoyaNassa paMca pANagassa, ahavA paMca bhoyaNassa cattAri pANagassa, tattha NaM egA dattI loNAsAyaNa mittamavi paDigahiyA siyA kappar3a se taddivasaM teNeva bhattaTTaNaM Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcarI pradIpikA // 10 // pajjosavittae, no se kappai ducaMpi gA0 bha0 paa0ni0p0|| 26 // vyAkhyA-vAsAvAsaM0 pavisattae ityantam , tatra saGkhyayA upalakSitA dattayo grasyeti saGkhyAdattikastasya loNAsAyaNa tti lavaNaM kila slokaM dIyate tAvanmAnaM bhaktapAnasya gRhAti sA'pi dattirgaphyate ato lavaNAsvAdanamAtramapi pratigRhItA dAttaH syAt, paJcetyupalakSaNaM tena catasrastisro he ekA SaT vA || sapta vA yathA'bhigrahaM vAcyAH, pAnakasya bhojane bhojanasya pAnake na kSepyAH // 26 // vAsAvAsaM pajjosaviANaM no kappai niggaMdhANa vA niggaMthINa vA jAva uvassayAo sattagharaMtaraM saMkhaDiM saMniyaTTacArissaittae, ege puNa evamAhaMsu no kappai jAva uvassayAo pareNaM saMkhaDiM saniaTTacArissaittae, ege puNa evamAhaMsu no kappai jAva uvassayAo paraMparaNe saMkhaDiM saMniyaTTacArissaittae // 27 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....saMniaTTacArissaittae ityantam tatra upAzrayAt-zayyAtaragRhAdArabhya yAvatsaptagRhAntaraM-saptagRhamadhye saMkhaDiM ti saMskriyate iti saMskRtiH-odanapAkastAM gantuM na kalpatebhikSArtha tatra na gacchedityarthaH, teSAM gRhANAM sannihitatayA sAdhuguNahatahRdayatvenodgamAdidoSasambhavAt etAvatA-zayyAtaragRhamanyAni ca SaDAsannagRhANi varjayedityuktaM, kasya na kalpate ityAha-sanniaTTacArissa // 10 // . A Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tti niSiddhagRhebhyaH sannivRttazcarati viharatIti sannivRttacArI-pratiSiddhavajakaH sAdhustasya, bahavastvevaM vyAcakSate saptagRhAntaraM saMkhaDiM-janasaGkulajemanavAralakSaNAM gantuM na kalpate iti, dvitIyamate zayyAtaragRhamanyAni ca sapta gRhANi varjayedityuktaM, tRtIyamate paraMpareNaM ti paraMparayA vyavadhAnena saptagRhAntaraMgantuM na kalpate, paraMparatA ca zayyAtaragRhaM tadanantaramekaM gRhaM tatA'pi saptagRhANIti // 27 // vAsAvAsa pa0 no kappai pANipaDiggahiassa bhikkhussa kaNagaphusiamittamavi vuTTikAyAMsa nivayamANaMsi gAhAvaikulaM bha0 pA0ni0pa0 // 28 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....pavisittae tti paryantam , tatra pANipaDiggahiassa ttijinakalpikAdeH kaNagaphusiA phusAramAtramavazyAyo-mihikA varSe vA ghRSTikAyo-'pkAyavRSTiH // 28 // vAsAvAsaM pa0 pANipaDiggahiassa bhikkhussa no kappai agihaMsi piMDavAyaM paDigAhittA pajjosavittae, pajjosavemANassa sahasA buTTikAe nivaijjA desaM bhuccA desamAdAya se pANiNA pANiM paripihitA urAMsa vANaM nilijjijjA, kakkhAMsa vANaM samAhaDijjA, ahAchnANi vA leNANi vA uvAgacchijjA, rukkhamUlANi vA ugagacchijjA, jahAse pANiMsi dae vA dagarae vA daMgaphusiyA vA No pariyAvajjai // 29 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala0 pradIpikA vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito... dagaphusiA vA No pariAvajA ityantam , tatra agirhasi si | samAcAro anAcchAdite AkAze, piNDapAtaM-AhAraM pratigRhya pajosavittae AhArayituMna kalpate, pajosavemANassa kadAcidAkAze bhuJAnasya yadi varSet tadA piNDasya dezaM bhuktvA deza cAdAya pANimAhAraikadezasahitaM pANinA-dvitIyahastena paridhAya-AchAdya urasi-hRdaye nilIyate-nikSipyet vANamiti taMsAhAraM pANiM kakSAyAM vA samAhareta-antarhitaM kuryAt , evaM ca kRtvA yathAchannAni-gRhibhiH svanimittamAcchAditAni layanAni-gRhANi upAgacchet vRkSamUlAni vA, yathA me tasya pANau dakAdInina paryApadyantena virAdhyantena patanti vA, tatra dakaM-bahavo bindavaH, dakarajo-bindumAtraM, dagaphusiA phusAraM-avazyAya ityarthaH / // 29 // uktamevArtha nigamayannAhavAsAvAsaM pa0 pANipaDiggAhaassa bhikkhussa jaM kiMci kaNagaphusiamittaM pi nivaDai no se kappai gAhA0 bha0 paa0ni0p0|| 30 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH pavisittae vetyantam tatra kaNagaphusiamittaM pitti kaNo-lezastanmAtrakaM jalakaNakaM tasya phusiA-phusAramAtram // 30 // uktaH pANipAtravidhiH / atha patadgrahadhAriNA vidhimAha vaa|| 11 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsAvAsaM pa0 paDiggahadhArissa bhikkhussa no kappai vagdhAriavuTTikAyAMsa gAhAvaikulaM bhattA0 pA0 ni0 pa0, kappar3a se appavuTTikAyaMsi gAhA0 bha0 pA0 ni0 pa0 // 31 // ( graMthAgraM0 1100 ) vyAkhyA - vAsAvAsamityAdita..... pavisittae ti yAvat, tatra patadgrahadhAriNaH sthavirakalpikasya arataTTikAsita acchinnadhArA vRSTiH yasyAM vA varSA kalpo tIvraM vA zyotati varSAkalpaM vA bhittvA'ntaH kAyamArdrayati yA vRSTistatra viharttu na kalpate, apavAde tvazivAdikAraNaiH zrutapAThakAstapakhinaH kSudasahAzca aurNikAjIrNasautrakalpatAlapatra palAzachatrAdyairvA prAvRtA viharanti, saMtaruttarasitti AntaraH rane ftAbhyAM prAvRtasyAlpavRSTau gantuM kalpate // 31 // vAsAvAsaM pa0 giggaMthassa niggaMthIe vA gAhA * piMDavAyapaDiAe aNupaviTThassa niggijjhia niggijjhiya vuTTikAe nivaijjA kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vA ahe viyaDagahaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae // 32 // vyAkhyA - bAsAvAsamityAdito... uvAgacchittae ityantam, tatra niggijjhia niggijjhiati sthitvA sthitvA varSati ahe uvassayaMsi vA AtmanaH sAmbhogikAnAmitareSAM vopAzrayasyAdhaH tadbhAve Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - kala0 pradIpikA / 12 // vikaTagRhe-AsthAnamaNDapikAyAM yatra grAmyAH tiSThanti tatrastho vRSTisthitAmasthitAM vetti yathA'zaGkanIyazca samAcAro syAt , vRkSamUlaM"uvAgacchittae upAgantum // 32 // tattha se pudgagamaNeNaM puvvAutte cAulodaNe pacchAdatte bhiliMgasUve kappai se cAulodaNe paDigAhittae, no kappai se bhiliMgasUve paDigAhittae // 33 // tattha se puvvAgamaNeNaM puvAutte bhiliMgasUve pacchAutte cAulodaNe kappai se miliMgasUve paDigAhittae no se kappai cAulodaNe paDigAhittae // 34 // tattha puvAgamaNeNaM dovi puvvAuttAiM kappati se dovi paDigAhittae, tattha se puvvAgamaNeNaM dovi pacchAuttAiM evaM no se kappaMti dovi paDigAhittae, je se / tatthapuvvAgamaNeNaM puvvAutte se kappai paDigAhittae, je se tattha puvvAgamaNeNaM pacchAutte no se kappai paDigAhittae // 35 // vyAkhyA-tattha se puvvetyAdita.....paDigAhittae ityantam sUtratrayeNa sambandhaH, tatra tattha tti vikaTagRhavRkSamUlAdau sthitasya tasya sAdhoH puvvAgamaNeNaM AgamanAt pUrva yadvA pUrva sAdhurAgataH pazcAdAyako rAddhaM / kI pravRtta iti pUrvAgamanena hetunA pUrvAyuktastandulodanaH kalpate, pazcAdAyukto'bhiliGgasUpo-masUradAlirmASika dAlirvA sasnehasUpo vA na kalpate, tatra pUrvAyuktaH-sAdhvAMgamanAt pUrvameva svArtha gRhasthaiH paktumArabdhaH // 12 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAvAgate ca yaH paktumArabdhaH sa pazcAdAyuktaH sa ca na kalpate, udgamAdidoSasambhavAt , pUrvAyuktastu kalpate tadabhAvAt, evaM zeSasUtravyamapi bhAvyam , saGgrahamAha-jese tasthetyAdi spaSTam // 33 // 34 // 35 // vAsavAsaM pa0niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiAe aNupaviTThassa niggijjhianiggijhia vuTTikAe nivaijjA kappai se ahe ArAmaMsi vA jAva rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae, no se kappai puvvagahieNaM bhattapANeNaM velaM uvAyaNAvittae, kappai se puvvAmeva viyaDagaM bhuccA piccA paDiggahagaM saMlihia saMlihia saMpamajjia saMpamajjia egAyayaM bhaMDagaM kaTTa sAvasase sUrie jeNeva uvassae teNeva uvAgacchittae, no se kappai taM syaNiM tattheva uvAyaNAvittae // 36 // __ vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito no se kappai taM rayaNiM tattheva uvAyaNAvittae ityantam tatra velaM uvAyaNAvittae tti velAmatikrAmayituM, tatra ca tiSThataH kadAcidvarSa noparamati tatra kA meretyAha viaDagaM ityAdi vikaTakaM-udgamAdizuddhaM bhuktvA pItvA ca ekatrA''yataM-subaddhaM bhANDakaM-pAtradyupakaraNaM kRtvA vapuSA saha prAvRtya varSatyapyanastamite sUrye vasatAvAgamyameva, bahirvasatastvekAkinaH Atmaparobhayottha bahavodoSAH vasatisthAH sAdhavazvAdhRtiM kuryuH // 36 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 13 // 7 vAsavAsaM pajjosaviyassa niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiAe aNupaviTThassa niggijjia niggijjia vuTTikA nivaijjA kappar3a se ahe ArAmaMsi vA jAva uvAgacchittae // 37 // vyAkhyA - vAsAvA samityAdita..... uvAgacchittae ityantaM spaSTam // 37 // atha kathaM vikagRhavRkSamUlAdau stheyamityAha tattha no kappai egassa niggaMthassa egAe niggaMthIe egao ciTThittae 1, tattha no kappai egassa niggaMthassa dunhaM niggaMdhINaM egao ciTThittae 2, tattha no kappai dunhaM niggaMthANaM egae niggaMthIe egao ciTThittae 3, tattha no kappai dunhaM niggaMthANaM dunhaM niggaMthINaM egao ciTThittae 4, atthi a ittha kei paMcame. khuDDae vA khuDDiAe vA annesiM vA saMloe sapaduivAre evaM nhaM kappai egao ciTThittae // 38 // vyAkhyA - tattha no kappai egassetyAdita... egao ciTThittae ityantam spaSTam paraM ekAkitvaM tasya saGghATike upASite'sukhite vA kAraNavizeSAdA atthi a ittha kei tti asti cAtra kazcitpaJcamaH kSullakaH sAdhUnAM kSullikA sAdhvInAM, utsargataH sAdhurAtmanA dvitIyaH, saMyatyastu tryAdayaH annesiM vA samAcArI // 13 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMloe tti kSullAdyabhAve'nyeSAMlAhakArAdAnAM varSatyapyamuktasvakarmaNAM sAlAke dRgpathe tatrApi sapratidvAre / sarvagRhANAM vA dAre evaM NhaM ti evaM kalpate sthAtuM ehamityalaGkAre // 38 // / / vAsAvAsaM pa0 niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiAe aNuppaviTThassa niggijjhaa niggi jhia vuTTikAe nivaijjA kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vAjAva uvAgacchittae, tattha no kappai egassa niggaMthassa ya egAe agArIe egao ciTThittae evaM caubhaMgo, atthi a ittha kei paMcame there vA theriyA vA annesiM vA saMloe saMpaDiduvAre evaM kappai egao cidvittae evaM ceva niggaMthIe agArassa ya bhANiyav // 39 // - vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito....bhANiyavvaM ityantam , tatra nirgranthasyAgArIsUtre nirgranthyAzcA| gArasUtre prAguktarItireva, agAramasyAstItyabhrAditvAdapratyaye'gAro-gRhI // 39 // vAsAvAsaM pa0 no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA aparinnaeNaM aparinnayassa aTThAe asaNaM vA 1 pANaM vA 2 khAimaM vA 3 sAimaM vA 4 jAva paDiggahittae // 40 // se kimAhu bhaMte | icchAparo aparinae bhuMjijjA icchAparo na bhuMjijjA // 1 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArI kalpa kA pradIpikA // 14 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAdita....icchAparo naH jiletyantam sUtravayam , tatra apariNNaeNaMti mama | | yogyamazanAdyAnayerityaparijJaptena-abhaNitena ahaM tava yogyamazanAdyAneSye ityaparijJasasyArthAya-kRte' zanAdi parigRhItuM na kalpate, atra prazna:-se kimAhu bhaMte tti atra kiM kAraNam bhadanta AhuH ? gururAhaicchetyAdi icchA cedasti tadA paro-bhuJjIta, icchA-abhojanarucizcet tadA na bhuJjIta, yadi ca paro' nicchan dAkSiNyAd bhuGkte tato glAnistasyA'jIrNAdinA, na bhuGkte cet tadA varSAsu sthaNDiladaurla yAt pariSThApanAdoSaH tasmAt pRSTvA''neyamiti // 40 // 41 // vAsAvAsaM0 pa0 no kappai niggaMthANa vA 2 udaulleNa vA sasiNidveNa vA kAraNaM asaNaM vA 1 pA. 2 khA0 3 sA0 4 AhArittae // 42 // se kimAhu bhaMte ! satta siNehAyayaNA pannattA taM jahA pANI 1, pANilehA 2, nahA 3, nahasihA 4, bhamuhA 5, aharuTThA 6, uttaruTThA 7 / aha puNa evaM jANijjA vigaodae me kAe chinasiNehe evaM se kappai asaNaM vA 4 AhArittae // 43 // vAsAvAsaM pa0 iha khalu niggaMthANa vA 2 imAiM aTTha suTumAiM jAI chaumattheNaM niggaMtheNa vA 2 abhikkhaNaM 2 jANiyavAI pAsiyavvAiM paDilehiyavAI bhavaMti, taM jahA-pANasuhumaM 1, paNagasuhumaM 2, bIasuhumaM 3, hariyasuhumaM 4, pupphasuhumaM 5, aMDasuhumaM 6, . Al // 14 // N Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va leNasuhamaM 7, siNehasuhamaM 8 // 44 // se kiM taM pANasuhame ? pANasuhame paMcavihe pannatte taM jahA kinhe 1, nIle 2, lohie 3, hAlidde 4, sukile 5, asthi kuMthU aNuddharI nAma samuppannA jA ThiA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANa vA 2 no cakkhuphAsaM havamAgacchai, jA dviA calamANA chaumatthANaM niggaMthANa vA niggaMthINa vA cakkhuphAsaM havamAgacchai, jAva chaumattheNaM niggaMtheNa vA 2 abhikkhaNaM 2 jANiavvA pAsiavvA paDilehiyavvA bhavai, se taM pANasuhume 1 |se kiM taM paNagasuhume ? paNagasuhume paMcavihe pannatte taMjahA-kinhe jAva sukile| atthi paNagasuhume tadavasamANavannae nAma pannatte, je chaumattheNaM jAva paDilehiyavve bhavai, se taM paNagasuhame 2|se kiM taM bIasuhame ? bIasuhume paMcavihe pannatte taM jahA-kinhe jAva . sukille, asthi bIasuhume kaNiyAsamANavannae nAma pannatte, je chaumattheNaM jAva paDilehiavve bhavai, se taM bIasuhume 3 / se kiM taM hariasuhune ? hariasuhume paMcavihe pannatte taM0 kinhe jAva sukile, asthi hariasuhume puDhavIsamANavannae nAmaM pannatte, je chaumattheNaM jAva paDilehiave bhavai, se taM hariasuhume 4 / se kiM taM puSphasuhume ? puSphasuhume paMcavihe Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / kalpa pradIpikA samAcArI pannatte taM0 kinhe jAva sukille, atthi puSphasuhume rukkhasamANavannae nAma pannatte, je / chaumattheNaM jAva paDilehianve bhavai, se taM puSphasuhume 5 / se kiM taM aMDasuhune ? aMDasuhume paMcavihe pannatte, taM jahA-uddasaMDe 1, ukkaliaMDe 2, pipIliaMDe 3, haliaMDe 4, halohaliaMDe 6, je chaumattheNa vA jAva paDilehiave bhavai, se taM aMDasuhume 6 / se kiM taM leNasuhune ? leNasuhume paMcavihe pannatte taM0 uttiMgaleNe 1, bhiMgulaNe 2, ujjue 3, tAlamUlae 4, saMbukAvaTTe 6, nAmaM paMcame je chaumattheNa jAva paDilehianve bhavai, se taM leNasuhume 7 / se kiM taM siNehasuhune ? siNehasuhume paMcavihe pannatte taM0 ussA 1, himae 2, mahiA 3, karae 4, harataNue 6, je chaumattheNaM jAva paDilehiavve bhavai, se taM siNehasuhume 8 // 45 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH... se taM siNehasuhume ityantam sUtracatuSTayaM, tatra udaulleNetyAdi udakATTaiNa-galadvinduyuktena saligdhena-ISadvinduyuktena / se kimAhu bhaMte ! sa bhagavAn tIrthakaraH kimatra kAraNaM gururAha-sattetyAdi sasa snehAyatanAni-jalasthAnAni yeSu jalaM cireNa zuSyati, pANI-hastau pANirekhA-AyUrekhAdayaH, nakhA-akhaNDAH, nakhazikhAH-tadgrabhAgAH, bhUH, aharuTThA dADhikA, uttaruTThA / // 15 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zmazrUNi, vigatodako-vindurahitaH chinnasnehaH-sarvathA uddhAnaH // aTTha suhumAiM ityAdi, sUkSmatvAdalpAdhAratvAcca sUkSmANi abhIkSaNaM-panaH panayaMtra sthAnaniSIdanAdAnaniSAdikaM karoti tAni jJAtavyAnisUtropadezena draSTavyAni ca-cakSuSA jJAtvA dRSTvA ca pratilekhitavyAni-pariharttavyatayA vicAraNIyAni tamiAta tadyathA // prANasUkSmaM paJcavidhaM prajJaptaM tIrthakaragaNadharaiH, ekaikavaNe sahasrazo bhedA bahuprakArAzca saMyogAH te sarve'pi paJcasu avataranti / prANA tu dvIndriyAdayaH, yathA-'nuddharI kunthuH calanneva dRzyate na sthitaH sUkSmatvAt // 1 // panaka-ulliH sa ca prAyaH prAvRSi bhUkASThabhANDAdiSu jAyate, yatrotpadyate tadra | vyasamAnavarNazca, nAmaM pannatte nAmeti prasiddhau / // 2 // bIjasUkSmaM kaNikA-zAlyAdivIjAnAMmukhamUle nakhikA| nahIti lokarUDhiH // 3 // haritasUkSmaM navodbhinnaM pRthivIsamavarNa haritaM taccAlpasaMhananatvAt stokenApi N/ vinazyati // 4 // puSpasUkSmaM vaTodumbarAdInAM tatsamavarNatvAdalakSyaM tacAtsvA ( cchvA ) senApi virAdhyate | // 5 // aNDasUkSmaM uddezA-madhumakSikAmatkuNAdyAH utkalikA-lUtApuTaM, pipIlikA-kITikA, halikAgRhagodhA brAhmaNI vA, hallohaliA kakiNDI-tAsAmaNDAni etAni hi sUkSmANi syuH // 6 // layanaM AzrayaH | satvAnAM yatra kITikAdyanekasUkSmasattvAH syuriti layanasUkSma, yathA utiGgA-bhUakA gardabhAkRtayo jIvA| steSAM layanaM bhUmAvutkIrNa gRhaM uttiAlayanaM, bhRGgaH-zuSkabhUrAjI jalazoSAnantaraM kedArAdiSu sphuTitA / dAlirityarthaH, ujjue tti bilaM tAlamUlaka-tAlamUlAkAra adhaH pRthu upari ca sUkSma vivaraM, zambUkAvarta Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA ca-bhramaragRhaM // 7 // snehasUkSma ussa si avazyAyo yo vyomnaH patati, hima-styAnodavinduH, pihikA-ghUmarI, | samAcArI | karakA-ghanopalA, haratanuH-bhUminiHsRtatRNAgrabinduH // 8 // aSTAsvapi se taM ti tdett||42||43||44||45|| vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijjA gAhAvaikulaM bha0 pA0ni0 pavisittae vA, no se kappai aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavattiM gaNiM gaNaharaM gaNAvaccheyaM vA jaM vA purao kAuM viharai, kappai se ApucchiuM AyariyaM vA jAva jaM vA purao kAuM viharai, * icchAmi NaM bhaMte ! tumbhehiM abbhaNuNNAe saMmANe gA0 bhatta0 pA0ni0pa0 teya se viyarijjA, evaM se kappai gAhA0 bha0 pA0ni0 pa0, te ya se no viyarijjA evaM se no kappai bha0 pA0 ni0 pa0 se kimAhu bhaMte ! AyariyA paJcavAyaM jANaMti // 46 // vyAkhyA-vAsavAsa pa0 ityAdita....AyariA paccavAyaM jANaMtItyantam tatra etatsUtrAdArabhya vakSyamANAni SaT sUtrANi yadyapi RtubaddhavarSAtulyakAladvayasAmAcArIviSayANi tathApi varSAsu vizeSeNocyante AyariyaM vetyAdi AcArya:-sUtrArthadAtA digAcAryo vA, upAdhyAyaH-sUtrAdhyApakaH, | sthaviro-jJAnAdiSu sIdatAM sthirIkartA pravartako-jJAnAdiSu pravarttayitA, gaNI-yasya pArzve AcAryAH // 16 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrAdyabhyasyanti gANamo vA'nye AcAryAH sUtrAdyarthamupasampannAH, gaNadharaH - tIrtha kucchiSyAdiH, gaNAvacchedako yaH sAdhUna gRhItvA bahiHkSetre Aste, gacchArtha kSetropadhimArgaNAdau pradhAvanAdikarttA sUtrArthobhayakti yaM cAnyaM sAmAnyasAdhumapi vayaHparyAyAbhyAM hInamapi gItArthatayA gurutvena puraskRtya viharati, te ase viarijA te cAcAryAdayaH se tasya vitareyuH -anurjJA dadyuH, se kimAhu bhaMte tti guruH Aha-AyariyA pacavAyaM jANaMti tti 'bahuvacanAntA gaNasya sUcakA, bhavantI' ti nyAyAt, AcAryA iti AcAryAdayaH pratyapAyaM apAyaM tatparihAraM ca jAnanti, prAtakUlo'pAyasya pratyapAya iti vigraheNa apAyaparihAre'pi pratyapAyazado jJeyaH, anApRcchaya gatAnAM dRSTirvA patet pratyanIkAH upadraveyuH kalaho vA kenacit AcAryabAlaglAnAdi prAyogyaM grAhyaM vA'bhaviSyat te cAtizayavantastatsarvaM jJAtvA tasmai adApayiSyan // 46 // evaM bihArabhUmiM vA viArabhUmiM vA annaM vA jaM kiMci paoyaNaM evaM gAmANugAmaM dUijjat // 47 // vyAkhyA - evaM vihAretyAdito.... dUijittae ityantam tatra vihArabhUmiH - caityAdigamanaM, vicArabhUmiH zarIracintAdyarthagamanaM, anyadvA prayojanaM lepAdikamutsvA (cchvA) sAdivarja sarvve pRSTvaiva karttavyaM gurupAratantryasyaiva jJAnAdirUpatvAt gAmANugAmaM dUijjittae tti hiNDituM bhikSAdyartha kAraNe vA glAnAdau anyathA hi varSA grAmAnugrAmaM hiNDanamayuktameva // 47 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAro kalpa pradIpikA 17 // vAsAvAsaM pa0 bhikkhU icchijjA annayariM vigaI AhArittae, no se kappai aNApucchittA AyariaMvA jAva gaNAvaccheayaM vA jaM vA purao kAuM viharai, kappai se ApucchittA AyariyaM vA jAva AhArittae, icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaguNNAe samANe aNNayariM vigaI AhAritae taM evaiaM vA evaikkhutto vA te ya se viyarijjA, evaM se kappai annayariM vigaI AhArittae, te ya se no viyarijjA evaM se no kappai annayariM vigaI AhArittae, se kimAhu bhaMte ! AyariyA paJcavAyaM jANaMti // 48 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAdito....jANaMtItyantam, tatra evaiaM vA iyatI vA evaikkhutto etAvato vArAn vA atra pratyapAyA asya vikRtesrahaNe'syAyamapAyo mohodbhavAdiH glAnatvAdasya guNA vA // 48 // vAsAvAsaM pa0 bhikkhU icchijjA annayariM tegicchiaM AuTTittae taM caivaM satvaM bhANiyavaM // 49 // vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijjA annayaraM urAlaM kallANaM sivaM dhanaM maMgalaM sassirIyaM mahANubhAvaM tavokammaM uvasaMpajjittA NaM vihirittae, taM ceva savaM bhANiyavaM // 50 // vAsAvAsaM pa0 bhikkhu icchijjA apacchimamAraNaMtiasalehaNAjUsaNAjhasie bhattapANapaDiAi. // 17 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mara kkhii pAovagaie kAlaM aNavakaMkhamANe vihirittae vA nikkhamittae vA pavisittae vA, asaNaM vA 4 AhArittae, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariThThAvittae; sajjhAyaM vA karittae; dhammajAgariyaM vA jAgarittae; no se kappai aNApucchittA; taM ceva // 51 // vyAkhyA-vAsavAsAmityAditaH....taM cevetyantam sUtradayaM tatra tigicchiaMti cikitsA vAtAdirogANAM Auhittae tti kArayituM AudvidhAturAgamikaH karaNArthe // 49 // tavokammaM titapaHkarma arddhamAsikAdi atra pratyapAyAna-samartho'samarthovA'yaM vaiyAvRttyakaro vA'yaM anyo'sti vA navApAraNayogyaM kSetramasti nAsti beti // 50 // apazcima-caramaM maraNaM na punaH pratikSaNamAyurdalikAnubhavalakSaNAvIcimaraNaM tadevAnto'pazcimamaraNAntastatrabhavA ArSatvAduttarapadavRddhAvapazcimamAraNAntikA sA cAsau saMlekhanAca saMlikhyate-kRzIkriyate vapuHkaSAyAdyanayeti sA ca dravyabhAvabhedabhinnA'cattAri vicittAI' ityAdikA'pazcimamAraNAntikasaMlekhanA tasyA jusaNe tti joSaNaM-sevA tayA jhUsie tti kSapitazarIraH ata eva pratyAkhyAtabhaktapAnaH pAdapopagataHkRtapAdapopagamane'taeva kAlaM-jIvitakAlaM maraNakAlaM vA'navakAGkSan-anabhilaSan vihA~ gacchet , atra pratyapAyA ayaM nistArako na vA niryApakA vA santi na vetyAdayaH, dharmajAgarikAM-AjJA 1'pAya 2 vipAka 3 saMsthAnavicaya 4 bhedadharmadhyAnavidhAnAdinA jAgaraNaM dharmajAgarikA tAM jAgarayituManuSThAtumiti // 51 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA vAsAvAsa pa0 bhikkhU icchijjA vatthaM vA paDiggaraM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA annayaraM vA samAcArI khahiM AyAvittae vA payAvittae vA no se kappai egaM vA aNegaM vA appaDinavittA gAhAvaikulaM bhattA pAni0pa0 asaNaM vA 4 AhArittae; bahiA vihArabhUmi vA viArabhUmi vA sajjhAyaM vA karittae kAussaggaM vA ThANaM vA gaittae; asthi a ittha kei abhisamaNNAgae ahAsaMnihie ege vA aNege vA, kappai se evaM vaittae imaM tA ajjo ! tuma muhuttagaM jANAhi jAva tAva ahaM gAhAvaikulaM jAva kAussaggaM vA ThANaM vA ThAittae, se a se paDisuNijjA evaM se kappai gAhAvaikulaM taM ceva savaM bhANiyavaM, se ya se no paDimuNijjA evaM se no kappai gAhAvaikulaM jAva kAussagaM vA ThANaM vA ThAittae / / 52 // vyAkhyA-vAsAvAsamilyAditaH....ThANaM vA ThAittae ityantam tatra pAdaproJchanaM-rajoharaNaM,AtApayituMekavAramAtape dAtuM, pratApayituM-punaH punaH anAtApane kutsApanakAdayo doSAH, vastrAdyupadhAvAtape datte bahirgantuM yAvatkAyotsarge'pi sthAtuM na kalpate vRSTicaurabhayAt , sannihitayatistimyantamupadhi cintayati || tadA kaspate cimlakAmAve tu jalavirAdhanAdi dASAH / sthAnaM-UrdhvasthAnaM tacca kAyotsargarUpaM isa tA ityAdi / Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ idaM vastrAdi tAvat mUhUrtakaM muhUrttamAtraM jAnIhi - vibhAvaya jAvatAva ti yAvadarthe sa ca sannihitasAdhuH se tasya kathayataH pratizRNuyAd-aGgIkuryAt vacanamiti zeSaH / zeSaM spaSTam // 52 // vAsAvAsaM pa0 no kappai niggaMthANa vA nimgaMthINa vA aNabhiggahiasijjAsaNieNaM huttae, AyANameyaM aNabhiggahi asijjAsaNiyassa aNuccA kuiassa aNDAbAMdhiassa amiAsaNiassa aNAtAviassa asamiyassa abhikkhaNaM abhikkhaNaM apaDilehaNAsa lassa apamajjaNAsIlassa tahA tahA NaM saMjame durArAhae bhavai // 53 // vyAkhyA--vAsAvAsamityAdita..... saMjame durArAhae bhavaItyantam, tatra anabhigRhItazayyAsana - kena bhavituM na kalpate, varSAsu sAdhunA maNikuTTime'pi pIThaphalakAbhigrahavattaiva bhAvyaM, anyathA zItalabhUmau zayane cAsane kundhvAdiprANavirAdhanA'jIrNAdidoSAH syuH, AyANameaM ti karmmaNAM doSANAM vA AdAnaM-- upAdAnakAraNaM etadanabhigRhItazayyAsanikatvaM yadA'bhigraho nizcayaH svaparigRhItameva zayyAsanaM mayA bhoktavyaM nAnyaparigRhItam, AdAnatvameva dRDhayati- aNabhiggahia ityAdi spaSTam / aNucA assa anucA kucikasya 'kuca parispande' akucA -'parispandA nizcalA yasyAH kambA na . Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ klp| calanti, adRDhabandhane hi saGgharSAnmatkuNAdivadhaH syAt , uccA hastAdi yAvat yena pipIlikAdivadho / pradIpikA Rtha na syAt sarpAdirvA na dazet , uccA cAsau akucA ca uccAkucA kambAdimayI zayyA, vidyate yasyA sAvuccAkucikaH, na uccAkuciko'nuccAkucikaH-nIcasaparispandazayyAkastasya aNaTThAvaMdhissa anarthavandhinaH-pakSamadhye'narthaka-ekavAropari yAdivArAn kaMbAsu bandhAn dadAti caturupari bahUni vADakAni badhnAti, tathA ca svAdhyAyavyAdhAtAdi doSAH, yadi caikAGgika campakAdipaTTa labhyate tadA tadeva grAhyam, bandhanAdiprakriyAparihArAt amiAsaNiassa tti amittAsanikasya-abaddhAsanasya sthAnAt | sthAnAntaraM hi muhurmuhuH saGkrAman sattvavadhe pravartitaH anekAni AsanAni sevamAnasya aNAtAviassa tti anAtApinaH-saMstArakapAtrAdInAmAtape'dAtuH tatra ca panakasaMsaktyAdayo doSAH, upabhoge ca jIvavadhaH, asami asamitasya IryAdiSu tatrAdyaturyapaJcamasamitiSvasamito jovAn hanti, bhASA'samitaH sampAtimAn , eSaNA'samito hastamAtrAdAvapkAyaH pariNato naveti, navetti abhIkSNaM abhIkSNaM-punaH punarapratilekhanAzIlasya-cakSuSA'dRSTvA apramArjanAzIlasya-rajoharaNAdinA'pramRjya sthAnAdikartuH AbhyAM ca duHpratilekhite duHpramArjite vAbhyAM gRhIte namaH kutsArthatvAt tathA tathA-tena tena anabhigRhItazayyAzanikatvAdiprakAreNa saMyamo durArAdhyo-duSpatipAlyo bhavati, // 53 // AdAnamuktvA'nAdAnamAhaaNAyANameaM abhiggahiasijjAsaNiassa uccAkuiassa aTThAbaMdhissa miyAsaNiassa A // 19 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAviassa samiyassa abhikkhaNaM abhikkhaNaM paDilehaNAsIlassa pamajjaNAsIlassa tahA tahA NaM suArAhae saMjame bhavai // 54 // vyAkhyA-aNAyANamityAditaH...suArAhae saMjamebhavaItyantam ,tatra karmaNAmasaMyamasya vA'nAdAna- metat zayyAsanAbhigrahavatA bhAvyam , ityAdi // 54 // vAsAvAsaM pa0 kappai niggaMdhANa vA niggaMthINa vA tao uccArapAsavaNabhUmIo paDilehittae, na tahA hemaMtagimhAsu jahA NaM vAsAsu, se kimAhu bhaMte ! vAsAsu NaM osannaM pANA ya taNA ya bIA ya paNagA ya hariANi ya bhavaMti // 55 // vAsAvAsaM pa0 kappai niggaMthANa vA 2 tao mattagAI ginhittae 1 taM jahA-uccAramattae 1, pAsavaNamattae 2; khelamattae 3 // 56 // ___ vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH ...khelamattae ityantaM sUtradayI, tatra tao uccArapAsavaNabhUmio tti anadhisahiSNostisro'ntaH adhisahiSNozca bahistisraH dUravyAghAte madhyA bhUmistavyAghAte cAsanneti dUramadhyAsannabhedAt tisraH osannaMti prAyeNa, prANAzca zaGkhanakendragopakRmyAdayaH, tRNAni-ghAsAH, bIjAnitattabanaspatInAM navodbhinnakizalayAni, panakA-ullayaH, haritAni-bIjebhyo jAtAni, yadA pANAyataNA ya www.om Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA // 20 // S | ti prANAnAM jIvAnAmAyatanAni sthAnabhUtAni bIjAdIni iti yojyam // 55 // tao malagAI ti trINi || samAcArI mAtrakANi tadabhAve velAtikramaNe vegadhAraNe AtmavirAdhanA varSati ca bahirgamane saMyamavirAdhanA // 56 // vAsAvAsaM pa0 no kappai niragaMthANa vA 2 paraM pajjosavaNAo golomappamANamitte vi kese taM syANaM uvAyaNAvittae, ajeNaM khuramuMDeNa vA lukkasiraeNa vA hoyatvaM siyA; pakkhiyA ArovaNA; mAsie khuramuMDe; addhamAsie kattarimuMDe; chammAsieloe;saMvaccharie vA therkppe||57|| vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....saMvaccharie therakappe ityantam, tatra paryuSaNAtaH paraM ASADhacaturmAsakAdanantaramAsatAM dIrghA 'dhuvaloo u jiNANaM nicca therANa vAsAsu'tti vacanAt golomapramANA api kezA na sthApyAH yAvattAM rajanIM bhAdrasitapazcamI rajanI, idAnIM tu bhAdrasitacaturthIrajanI uvAyaNAvittae tti atikrAmayituM na kalpate, ayaM bhAvaH- samartho varSAsu nityaM locaM kArayet asamartho'pi tAM rAtri nollaGghayet , locaM vinA vArSikapratikAnterakalpyatvAt, kezeSu hi apkAyavirAdhanA tatsaMsargAcca yUkAH sammUrcchanti, tAzca kaNDUyamAno hanti, kSurakartarIbhyAM muNDane AjJAbhaGga saMyamAtmavirAdhanA | yUkAccheda-nApitapazcAtkarma-zAsanApabhrAjanAdidoSAH tasmAt loca eva zreyAn , yadi vA'sahi| SNorloce kRte jvarAdiH syAdvAlo vA ruthAt dharma vA tyajet tato na tasya locaH kArya ityaah-14|| 20 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjeNamityAdi AryeNa-sAdhunA kSuramuNDena vA lucitazirojena-luzcitakezena vA bhavitavyaM lakati luzcitAH zirojAH-kezA yasya apavAdato bAlaglAnAdinA kSumuNDanotsargato lucitazirojenetyarthaH, yastu kSureNA'pi kArayitumakSamaH vraNAdimacchiro vA tasya kezAH kartaryA krttniiyaaH| pakkhiA ArovaNa tti pAkSikaM bandhadAnaM saMstArakadavarakANAM pakSe pakSe bandhA moktavyAH pratilekhitavyAzcetyarthaH yadvAropaNAprAyazcittaM pakSe pakSe grAhya sarvakAlaM varSAsu vishesstH| mAsie khuramuMDe tti mAse mAse asahiSNunA muNDanaM karaNIyam , addhamAsie kattarimuMDe ti yadi kartaryA kArayati tadA pakSe pakSe guptaM kAraNIyaM, kSureNa kakAryA vAloce prAyazcittaM kramAta laghugurumAsalakSaNaM nIzIthoktamA pANmAsiko locaHsaMvaccharie vArakappe tti sthavirANAM-vRddhAnAM jarAjarjaratvenAsAmarthyAt dRSTirakSArtha vA arthAttaruNAnAM cAturmAsikaH, atra saMvatsaro-varSA rAtraH tatra bhavaH sAMvatsariko vA locaH sthavirakalpe sthavirakalpasthitAnAM dhruvo loca iti, vA zabdo vikalpArthaH / apavAdato nityalocA'karaNe'pi paryuSaNAparvaNyavazyaM locaH kArya iti sUcayati, yadvA eSa sarva ApRcchaya bhikSAcaryAgamanAdirmAtrakAvasAnaH sAMvatsariko-varSAvAsasambandhI sthavirakalpaH sthaviramaryAdA vAzabdAtkiJcijinakalpikAnAmapi sAmAnyamiti sUcayati // 57 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaMno niggaMdhANa vAraparaMpajjosavaNAoahigaraNaM vaittae,jeNaMniggaMtho vA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpikA samAcArI // 21 // | 2 paraM pajjAsavaNAo ahigaraNaM vayai se NaM akappeNaM ajjo vayasIti vattavvaM siyA; je NaM niggaMthANa vA niggaMthINa vA paraM pajjAsavaNAo ahigaraNaM vayai se nijUhiyace siyA // 5 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....se nijjUhiyavve siA ityantam , tatra adhikaraNaM-rATistatkaraM vacopyadhikaraNaM vaittae tti vadituM akappeNaM ti he Arya ! akalpena-anAcAreNa vadasIti vaktavyaH, yataH paryuSaNAyAH pUrva paryuSaNAdine vA yadadhikaraNamutpannaM tatparyuSaNAyAM kSAmitaM yacca tvaM paryuSaNAMtaH paramadhikaraNaM vadasi so'yamakalpya iti bhAvaH, nijjUhiyavve siA iti nihitavyaH-tAmbUlikapatradRSTAntena saGghAvahiH karttavyaH, yataH tAmbulikena vinaSTaMpatramanyapatraM vinAzayedvahiH kriyate tadvayamapi / tathA anyo'pi dvijadRSTAntA yathA-khevAstavyA rudrAkhyo dvijo varSAkAle kedArAn RSTuM halaM lAtvA kSetraM gato halaM vAhayatastasya gali rupaviSTastotreNa tADyamAno'pi yAvannottiSThati tadA krudhAkulena kedAraghraya mRtsvaNDairevAhanyamAno nizvAsarodhAnmRtaH, tataH sa pazcAttApaM kurvANo mahAsthAne gatvA svavRttAnta | kathayannupazAnto'nupazAnto veti mahAsthAnasthaiH puruSaiH pRSTa nAdyApi mamopazAntirityukte'yogyo'yamanupazAntakaSAyatvAdapAMktayo dvijaizcakre, evaM vArSikapaNyapi 'sAhammie ahigaraNaM karemANe'tti vacanAtsAdhammikaiH samamadhikaraNaM kurvan saGghabAhyaH syAdata eva sAparAdho'pi caNDapradyAtaH sAdhambhika iti kRtvA | udayananRpeNa muktH| tatsambandhastvevam-sindhudeze mahasenaprabhRtidazamukuTabaddhanRpasevyamAno vItabha Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yapurAdhipatirudayananRpaH, sa hi vidyunmAlyarpitadevAdhidevapratimArcakagAndhArazrAddhArpitaguTikAjAtA'dbhutarUpAyA devadattAyA dAsyA hartAraM caturdazamukuTabaddhanRpasevyaM mAlavAdhipaM caNDapradyotaM raNe bavA pazcAdAgacchan dazapurasthAne paryuSaNAyAM kRtopavAsaH sUpaiH pRthagbhojanAya pRSTe viSabhrAntyA mamApyadyopavAso'stIti vadati, dhUrtasAdharmike'pyasmin vaH mama kathaM pratikrAntizuddhiriti jJAtvAtaM muktvA kSamAyatvA ca mama dAsIpatiriti pUrvalikhitAkSarasthaganArtha bhAle paTTabandhaM dattvA mAlavadezaM dattavAniti / na punaH kumbhakArakSullakadRSTAntena dravyata eva kSAmaNakaM vidheyam , sa caivam-kazcit kSullakaH kumbhakArabhANDAni karkaraiH sacchidrIkurvan mA kurvitthaM kulAlena nivArito 'micchAmi dukkaDaM' iti vAGamAtreNa vadannapi punaH punaH tathA kurvan ekadA kulAlena karNamoTanapUrvakaM kathamahaM pIDaye tvayeti bhaNan 'micchAmi dukkaDaM ' iti kSullakavatpAThamAtramuccarana zikSitaH, evaM mithyAduSkRtaM na deyam , upazAntopasthitasya camUlaM dAtavyam // 18 // vAsAvAsaM pa0 iha khalu niggaMthANa vA 2 ajjeva kakkhaDe kaDue viggahe samuppajjijjA; sehe rAiNiyaM khAmijjA rAiNie vi sehaM khAmijjA; (graM0 1200 ) khamiyavaM khamAviyatvaM uvasamiyatvaM uvasamAviyavaM saMmuisaMpucchaNAbahulaNa hoyavaM; jo uvasamai tassa asthi ArAhaNA; . jo una uvasamai tassa natthi ArAhaNA; tamhA appaNA ceva uvasamiyavaM; se kimAhU bhaMte ! uvasamasAraM khu sAmannaM // 59 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAro kalpa pradIpikA // 22 // vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....uvasamasAraMkhu sAmaNNamityantam, tatra iha pravacane athaiva paryuSaNAdine kakkhaDa:-uccaiH zabdaH kaTuko-jakAramakArAdirUpo vigrahaH-kalahaH samutpadyate, zaikSo'vamarAtrikA rAtnikaM-ratnAdhikaM, yadyapi rAnikaH prathamaM sAmAcArIvitathakaraNe'parAddhastathApi zaikSeNa rAtnikaH kSAmaNIyaH, atha zaikSo'puSTadharmA tadA rAtnikastaM prathama kSAmayati, tasmAt kSamitavyaM svayameva kSAmayitavyaH paraH avyaktatvAnnapuMsakatvaM / tathA upazamayitavyaM-AtmAnA upazamaH kartavyaH, upazAmayitavyaH paraH-jaM ajiaMcaritaM, desUNAe vipuvvakoDIe / taM pi kasAiamitto, hArei naro muhutteNaM // 1 // " ityAdyupadezaH sammui tti rAgadveSarahitatA tatpUrva yA sampRcchanA sUtrArtheSu glAnAH glAnAnAM vA tahahulena bhavitavyaM, rAgadveSau vihAya yena sahA'dhikaraNamAsIt tena saha sUtrArtheSu sampraznaH kAryaH tadudantazca soDhavyA, yadyekatarasya kSamayato'pi yadyako nopazAmyati tadA kimityAha-jo uvasamai ityAdi yaH upazAmyati upazamayati vA kaSAyAn tasyA'styArAdhanA jJAnAdInAM, viparyayaH spaSTa eva, sAmannaM ti zramaNabhAvaH upazamasAraM-upazamapradhAnaM khu-nizcaye upazame mRgAvatyudAharaNaM taccaivam-ekadA zrIvIraH kauzAmbyAM samavamRtaH tatra savimAnau candrAkauM nantuM prApto, candanA ca dakSatvAdastasamayaM jJAtvA svasthAne gatA, mRgAvatI tu candrArkayorgatayoH dhvAnte vistRte bibhyatI sAvyAlaye'gAt / tatreryApathikI pratikramya tadanu zayanasthAM pravartinIM natvA kSamyatAmayamaparAdhaH ityuktavatA prati candanA'pi mRdu vAgbhirAha | 2 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadre ! tavedRzaM na yuktam, sApyUce 'nedRzaM pApaM bhUyaH kariSye' ityuktvA pAdayoH patitA, tAvatA pravartinyA nidrA''gAt, tayA ca tathaiva sthitayA zubhabhAvataH kSAmaNena kevalajJAna prAptam, sarpavyatikareNa prabuddhA satI kathaM sarpo'jJAyIti praznena kevalajJAnaM jJAtvA mRgAvatI kSamayantI candanA'pi kevalajJAnamApeti // 59 // vAsAvAsaM pa0 kappai niggaMthANa vA 2 tao uvassayA ginhittae taM veuviyA paDilehA sAijjiyA pamajaNA // 60 // vyAkhyA-vAsavAsamityAditaH....pamajjaNA ityantam, tatra varSAsu upAzrayAstrayo grAhyAH saMsaktijalaplAvanAdibhayAt, tamitipadaM tatrArthe sambhAvyaM veubviyA kvA'pi viudviA ubhayatrA'pi punaH punarityarthaH, sAijjhiA pamajjaNa tti ArSe 'sAijja dhAturAsvAdane'sti, tatra upabhujyamAno ya upAzrayaH tatsambandhinI pramArjanA'pi sAijhiyA ayaM bhAvaH-yasminnupAzraye sthitA sAdhavastaM prAtaH pramArjayanti 1, punarbhikSAgateSu sAdhuSu 2 punaH punaH pratilekhanAkAle tRtIyapraharAnte 3 ceti vAratrayaM pramArjayanti varSAsu, Rtuvaddhe tu diH, ayaM ca vidhirasaMsakte saMsakte punaH punaH pramArjayanti zeSopAzrayadvayaM pratyahaM pratilikhanti-pratyavekSante, mA ko'pi tatra sthAsyati mamatvaM vA kariSyatIti tRtIyadine pramArjayanti ata uktaM veubviA paDileha tti // 6 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArI kalpa pradIpikA // 23 // vAsAvAsaM pa0 niggaMthANaM vA 2 kappai annayariM disi vA aNudisi vA avagijjhiya 2 / / bhattapANaM gavesittae; se kimAhu maMte ! osannaM samaNA bhagavaMto vAsAsu tavasaMpauttA bhavaMti tavassI dubbale kilaMte mucchijja vA pavaDijja vA tAmeva disiM vA aNudisiM vA samaNA bhagavaMto paDijAgaraMti // 61 // ___vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....paDijAgaraMtItyantam, tatra annayariM ti anyatarAM dizaM anudiza | vidizaM avagRhya-anyasAdhubhyo dizaM kathayitvA bhaktapAnaM gaveSayituM viha kalpate / yataH osannaM prAyaH | zramaNA bhagavanto varSAsu tapaHsaMprayuktAH bhavanti, te ca tapasvino durbalAH klAntAH santo mUrchayeyuH prapateyA, tatra mUrchA-indriyamanovaikalyaM prapatanaM-daurbalyAt, tAmeva dizamanudizaM vA zramaNA bhagavantaH / pratijAgrati -gaveSayanti, mUJchitAdeH sAdhoH sArAM kurvantItyarthaH // 61 // vAsAvAsaM pa0 kappai niggaMthANa vA 2 jAva cattAri paMca joyaNAiM gaMtuM paDiniyattae aMtarA vi a se kappai vatthavae; no se kappai taM syaNiM tattheva uvAyaNAvittae / 62 // __ vyAkhyA-vAsAvAsamityAditaH....uvAyaNAvittae ityantam tatra varSAkalpauSadhavaidyArtha glAnasArAka|| raNArtha vA catvAri paJca vA yojanAni gatvA pratinivarteta-svasthAna prAptumakSamaH cAntarApi vasenna / // 23 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tu tatrAntAM rAtri niHkAraNaM vaset, taddinarAtriM tatraiva nAtikramet, yadA labdhaM tadaiva nirgantavyamityarthaH // 62 // iti paryuSaNAsAmAcArImabhidhAya tatpAlanaphalamAha sari saMvacchariaM therakappaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtacaM sammaM kAraNaM phAsittA pAlittA sobhittA tIrittA kiTTittA ArAhittA ANAe aNupAlittA atthegaiA samaNA niggaMthA teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati bujjhati muccaMti parinivAiti saGghadukkhANamaMtaM kareMti, atthegaiA ducceNaM bhavaggahaNaNaM sijyaMti jAva saGghadurakANamaMtaM kareti, atyegaiyA tacceNaM bhavaggahaNeNaM jAva aMtaM kareMti, sattaTThabhavaggahaNAIM nAikamati // 63 // vyAkhyA - icceiamityAdita.....puNa nAikkamaMtItyantam, tatra itiH upadarzane enaM - pUrvoktaM sAMvatsarikaMvarSArAtrikaM sthavirANAM kalpaM samAcArI yadyapi kiJcijinakalpikAnAmapi yathA sUtreNa bhaNitaM, tathA kurvataH kalpo bhavati anyathA tvakalpa iti yathAkalpaM evaM kurvatazca jJAnAdirupa mArga iti yathAmArga, yathAtathyaM yathaiva satyamupadiSTaM jinairiti yathAtathyaM, yathA samyak kAyenopalakSaNatvAnmanovacobhyAM ca phAsitvA-spRSTvA sevya, pAlayitvA rakSitvA'ticArebhyaH, zodhayitvA zobhayitvA vidhivatkaraNena, tIrayitvA yAvajjIvamArAdhya, kIrttayitvA'nyebhyaH upadizya, ArAdhya yathAvatkaraNena, na virAdhya - AjJayA jinopadeze Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pradIpikA samAcArI nAnupAlyA'nyaiH pUrva pAlitasya pazcAtpAlanena, tasyaiva pAlitasya phalamAha-atthegaiatti santyeke'tyuttamayA / || pAlanayA tasminneva bhavagrahaNe bhave siddhayanti niSThitArthA bhavanti, buddhayante-kevalajJAnena, mucyante bhavopagrAhikarmAzebhyaH, parinirvAti-karmakRtasantApavirahAcchItI bhvnti| kimuktaM bhavanti? sarvaduHkhAnA| zarIramAnasAnAmantaM-vinAzaM kurvanti, ducceNaM uttamayA''rAdhanayA dvitIye bhave, tacceNaM tRtIyabhave,jaghanya | yA'pyArAdhanayA saptASTau bhavAnnAtikramati // 63 / / na caitatsvabuddhayocyate kintu jinopadezAdityAha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihe nagare guNasilae ceie, bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvayANaM bahUNaM sAviyANaM bahUNaM devANaM bahUNaM devINaM majjhagae ceva evamAikkhai, evaM bhAsai, evaM paNNavei, evaM paruvei, paJjosavaNAkappo nAmaM ajjhayaNaM saaTuM saheuaM sakAraNaM sasuttaM saatthaM saubhayaM savAgaraNaM bhujo bhujo uvadaMsei ti bemi||64|| pajjosavaNAkappo nAma dasAsuakkhaMdhassa aTThamaM ajjhayaNaM samattaM (graM0 1215) zrI rastuH . vyAkhyA-teNaM kAleNamityAditA.bemitti yAvat tatra tasmin kAle caturthArakAnte tasmin samaye / rAjagRhasamavasaraNA'vasare madhyagataH-zramaNAdidevyantaparSanmadhyavartI ceva tti avadhAraNe tato madhyagata evana punarekAnte, evamAkhyAti yathoktaM kathayati, bhASate-vAgyogena, prajJApayati pAlitasya phalaM // 24 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwaranana jJApayati, prarupayati darpaNatala eva pratirupAM zrotRhRdi saGkrAmayati, idAnImAkhyeyasyA'bhidhAnamAhaparyuSaNAkalpanAmA'dhyayanaM bhUyo bhUyo vismaraNazAlazrotrA'nugrahArthamupadarzayati-anekazaH pradarzayati / nayuktaM na punaH kaNTakamaInavaniHprayojanaM, sahetukaM ananupAlayato'mA doSAH iti doSadarzanaM, yahA 'savIsai rAiemAse' ityAdyukte ko hetuH ' pAeNaM agArINaM agArAI ' ityAdiko hetustena sahitaH / sakAraNaM-kAraNamapavAdo yathA 'AreNAvi kappai pajjosavittae' iti, sasUtraM sArtha sobhayamiti / pratItaM, atha sArthatvaM kathamadhyayanasya ? nahyatra TIkAdAvivArthaH pRthag vyAkhyAto'sti ? satyaM suutrsyaarthaanaantriiyktvaaddossH| savyAkaraNaM-pRSTApRSTArthakathanaM vyAkaraNaM tatsahitamiti / iti bravImIti / zrIbhadrapAhusvAmI svaziSyAn brute nedaM svaghuyA kintu tIrthakaragaNadharopadezeneti anena pAratanyaM abhihitaM / / iteH 'svarAtazca viH' iti i lope takArasya ca dvitve uvadaMseitti rUpam // 64 // pajosavaNAkappo tti paryuSaNA-varSAsvekakSetranivAsaH tatsambandhI kalpaH-samAcArI sAdhUna sAdhvIH pratItya vidhiniSedharUpeti kartavyA, sadbhidheyayogAdhyayanamapi paryuSaNAkalpaH, sa ca dazAzrutaskandhasidvAntasyA'STamadhyayanaM samAptaM // vedA'dirasaMzAtAMzu 1674 mitAbde vikrmaarktH| zrImadvijayasenAkhyasUripAdAbjasevinA // 1 // * prAjJazrIsaGgha vijayagaNinA yA vinirmitA / vibudhairvAcyamAnA'stu sA zrIkalpapradIpikA // 2 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * iti zrImatpAgaNagagana vikAzananabhomaNi - nikhilajananikara manISitArthapradAnasuramaNi - zrImatsAhiakabbara vasumatIvallabhasabhAprAptajayavAdaprAptisamudbhavayazaH-sudhAsamudaya rajanimaNi- zrImatsAhaka mAkulasadnaprakAzana sadanamaNi bhaTTArakapurandarazrIvijayasenasUrIzvaraziSyapaNDitazrIsaGghavijayagaNiviracitAyAM zrIkalpadIpikAyAM samAcArIrUpatRtIyavAcyavyAkhyAnAnukrame sampUrNe sati zrIparyuSaNAkalpanAmAdhyayanaM sampUrNa zrIrastu // * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Yin Yin Yin Yin Yin Xiong Xiong Xiong Yin Yin Yin Mi Yin Xiong Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [atha prazastiH ] zrIvIrakramasevAparAyaNaH zrIsudharmanAmA''sIt / prathamo gaNAdhirAjaH, tataH kramAt hIravijayaguruH // 3 // yadvacanaraJjitazrIakabbarakSitidharo'khile deze / SaNmAsA'vadhi jIvA'bhayapradAnaM vidhatte sma // 4 // tatpaTTodayabhUbhRtataraNiH zrIvijayasenasUrIndraH / AvasudhAcandrArka, yatkIrtinizcalA tasthau // 5 // ttpttttbhaalbhuussnn-suurishriivijydevmuniraajH| sampati jayati jagatyAM janayanabhivAJchita vastu // 6 // saMzodhanakAlaH-saMzodhakanirdezazvaamRtopamAnavacasA, zAradasampUrNasomasamayazasaH / tasya pravare rAjye, vasudhA'STarasendumitavarSe [1681] // 7 // zrImatkalyANavijayavAcakakoTItaTIkirITAnAm / ziSyaiH zrIdhanavijayaiH vAcakacUDAmaNimukhyaiH // 8 // kalpapradIpikAyAH patireSA zodhitA ciraM jayatu / mAtsaryamuktamanasA vibudheraparaizca saMzodhyA // 9 // ___ kalpavRttimAnam| pratyakSaragaNanayA, bhavati kalpapradIpikAgranthe / zlokAnAM dvAtriMzat , zatAni paJcAzadadhikAni [3250 ] // 10 // saMvat 1683 varSe vaizAkha sudi 7 guruvAsare likhitA mahisANapure lekhakapAThakayoH zubhaM bhvtu| zrImahisANakanagaravAstavyatazrImAlijJAtIya-vRddhazAkhIya-zreSThinAkarabhAryAvAImAraMgadesutazreSThipunAkhyena savRttikalpasUtraprati likhApitA svazreyase / Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - iti zrIkalpasUtraM pradIpikAvRttisahitam SUSISISISISISI ISIC