Book Title: Valmiki Ramayanam Part 04
Author(s): Amar Publication
Publisher: Amar Publication
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020794/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir / / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo nmH|| / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / ||caaritrcuuddaamnni AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUrijJAnamaMdira punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka:1 Ara ArAdhanA jaina mahAvIra kobA. amataM tu vidyA zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079)26582355 For Private And Personal Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Slui Matawan dan Kendra with an Acharya Shil Kalashsararms Gyarmat Fort And Personal Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir zrImadvAlmIkIyarAmAyaNama THE VALMIKI YARAMAYANA zrI govindarANIya-rAmAnujoSa-tanizlokI-mahezvarato yApAvyAkhyAcatuSTayAlaGkRtaM munibhAvaprakAzikA-satyatIrthoyAdivyAkhyota TippaNI saMbalitaM ca For Private And Personal Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mahApurANam 1. brahma mahApurANam 11. liMga mahApurANam 2. padma mahApurANam 12. vArAha mahApurANam 3. viSNu mahApurANam 13. skanda mahApurANam 4. ziva mahApurANam 14. vAmana mahApurANam 5. nAradIya mahApurANam 15 kUrma mahApurANam 6. mArkaNDeya mahApurANam 16. matsya mahApurANam 7. agni mahApurANam 17 garuDa mahApurANam 8. bhAgavata mahApurANam 18. brahmANDa mahApurANam 6. bhaviSya mahApurANam 16. vAyu mahApurANam 10. brahmavaivarta mahApurANam 20. viSNadhattirapurANam harivaMza purANam : devIbhAgavatam vAsuki purANam : kAlikA purANam kalkipurANam : ekAmrapurANam saura purANam : narasiMha purANam [mahAmArata-nIlakaMThI TIkA sahita] For Private And Personal Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Sh Kalashsagarsun Gyarmandir zrImadvAlmIkIyarAmAyaNam TIE VALMIKIYARAMAYANA [bI-govindarAjoya-rAmAnujIya-tanizloko-mahezvaratIrthIyAsyavyAkhyA catuSTayAlajhataM munimAvaprakAzikA-satyato yAviNyAkhyoddhRta TippaNI saMbalinas ca] caturSa khaNDa sundarakANDama AMAR PUBLICATION VARANASI (INDIA) For Private And Personal Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TS00.00 Published by: M1/5. Amar Publication Satti Chautra Varanasi (U.P.) Printed by : Juin Amar Printing Press Delhi-7 For Private And Personal Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir Ramaa RANI ANARTMaharasgeet atha zrIvAlmIkirAmAyaNe sundarakANDam // zrIbhUSaNAdinyAcyAcatuSTapAlaMkRtaM munibhAvaprakAzikA-satyatIrthIyAdivyAkhyoddhata TippaNIsaMvalitaM ca // NIRMATHAHATIALAA For Private And Personal Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sundarakANDam // 5 // - For Private And Personal Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir zrImate rAmAnujAya namaH // tattvajJAnasamuccayo ghanadayAsArasya sAro mahAniSkarSaH kmlaanivaascrnndvndvaanuraagsmRteH| aklezaH paripAka eSa jagatAmakSayyapuNyAvalerasmAkaM nidhirakSayo vijayate zrImAna zAriguruH // 1 // zrIrAmAyaNabhUpAya pravRtto rAmabhaktitaH / vyAkhyAM sundarakANDasya tilakaM kalayAmyaham // 2 // uktaM paratvAsAdhAraNaM samastaktalyANagugAkaravaM kiSkindhAkANDe / aba sarvasaMhartRtvamucyate, vakSyati hi tat"brahmA svayaMbhUH" ityAdinA / yadvA pUrva smin kANDe sarvathA mitrasaMrakSaNaM kAryamityutam / avadUtena patitratayA cai vartitavyamityarthaH prtipaadyte| yadvA pUrvatra sarvarakSaNapravRttasya viSNorAcArya rUpapuruSakAralAbha uktaH / adhunA AcAryakRtyamucyate / tatra prathame saMgai zikSaNIyaziSyAnveSaNamupapAdyate-tata ityAdi / tataH jAmbavatprotsAhanA tato rAvaNanItAyAstotAyAzzatrukarzanaH / iyeSa padamanveSTuM cAraNAcarite pathi // 1 // nantaram / cAraNAH saGghacAriNA devagAyakAH tairAcarite pathi AkAze rAvaNanItAyAstItAyAH padaM sthAnamanveSTumiyeSa / zatrukarzanaH tadanveSaNavirodhi nirsnsmrthH| yadvA cAraNAcarite pathi gatvA sItAyAH pdmnvessttumiyess| yadA ythaapaamevaanvyH| AkAze'pi padanyAsAnveSaNasamartho'yamiti vuddhicAtu yAMtizaya ucyate / anena ziSyasthAnAnveSaNaparagurusvarUpamucyate / tataH mudrApradAnayUrvakabhagavadanujJAlAbhAnantaram / zatrukarzanaH "guzabdastvandhakAraH syaadushbdstnirodhkH| andhkaarniropityaadgururitybhidhiiyte||" ityuktarItyA ajJAnanivartanazIlo guruH| cArayanti AcArayanti dharmAniti cAraNAH pUrvAcAryAH tairAcarite pathi "mahAjano yena gatassa pandhAH" ityuklasadAcAre, sthita iti zeSaH / rAvayati asatpralApAnkArayatIti rAvaNaH avivekaH, tana nItAyAH svavazaM prApitAyAHsItAyAH anaadibhgvtprtntrcetnsy| sItAzabdenAyonijatvokteH strIliGgena pAratantryoktezca strIprAyamitaratsarvam" iti yuktam / padaM sthAnaM saMsAramaNDalamanveSTum, sAttvikasaMbhASaNAdicihna vA / tathoktam "viSNoH kaTAkSazcATepa AbhimukhyaM ca saattvikaiH| saMbhASaNaM SaDe | HC zrImatsundarakANDe vyAkhyepAni vyAkriyante / pUrvasmin kANDe "jagAma laGkAM manasA manasvI" iti manasA gamanamuktam / idAnI kAyenApi gamana kartumaiccha lAdityAha-tato rAvaNanItAyA iti / va iti mAyayAH dvAdazAkSaraM tato rAvaNanItAyA ityasya zlokasya caturthAkSareNa va ityanena saMgrahAti / atra gantumiti pada |M madhyAhartavyam / zatrukazeno hanumAna rAvaNanItAyAH rAvaNenApar3hatAyAH sItAyAH padaM sthAnamanveSTuM cAraNAcarite pari suravartmani gantumiyeSeti yojanA // 1 // For Private And Personal Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bha. tAni tvAcAryaprAptihetavaH" iti / yadrA padaM vyavasAyamanveSTuM kasya catanasya bhagavatprAptAvadhyavasAya ityanveSTum iyess| " padaM vyavasitatrANasthAnaTI .su.kA. lakSmAdhivastuSu " ityamaraH / atraikAdazasahasrazlokA gtaaH| dvAdazasahasrasyAdimo'yaM zlokaH / atra gAyatryAH dvAdazamakSaraM prayuktaM tadava // 1 // lokanIyaM vidvdbhiH||1|| rAmAnu0-zrImatsundarakANDe vyAkhyeyAni vyAkriyante / pUrnasminkANDe manasA gamanaM kRtamityuktam idAnI kAyenApi gamanaM kartumacchadityAzapenAha-tatA ityAdi / atra gantumiti padamadhyAhartavyam / zatrukarzano hanumAn rAvaNanItAyAH sItAyAH padaM nivAsasthAnam anceSTuM cAraNAcarite pathi varmani gannumiyeSeti yojanA // 1 // duSkaraM niSpratidvandvaM cikIrSankarma vaanrH|smudaashiirogriivo gavAM patirivA''babhau ||2||ath vaiDUryavarNeSu zAleSu mhaablH| dhIrassalilakalpeSu vicacAra yathAsukham // 3 // dvijAna vitrAsayan dhImAnurasA pAdapAna haran / mRgAMzca subahUnninnana pravRddha iva kesarI // 4 // nIlalohitamAJjiSThapatravarNassitAsitaiH / svabhAvavihitazcitrairdhAtubhiH samalaMkRtam // 5 // kAmarUpibhirAviSTamabhIkSNaM spricchdaiH| yakSakinnaragandharvardavakalpaizca pannagaiH // 6 // sa tasya girivaryasya tale nAgavarAyute / tiSThan kapivarastatra hade nAga ivAbabhau // 7 // duSkaramiti / niSpratidvandvaM yathA bhavati tathA duSkaraM cikIrSan samudayazirogrIvaH samunnatazirogrIvaH gavAM patiH vRSabhaH // 2 // rAmAnu duSkaramiti / niSpratidvandaM pratidvandvAniSkAntam, pratibandhakarahitamityarthaH // 2 // atheti / zAdalAnAM salilakalpatvaM baiharyavarNatayA // 3 // rAmAnu-ayeti / vaiDUryavarNaSu hastitvasaMvalita zauklayaviziSTatayA baiDUryavarNatvaM zAvalAnAm, salilakalpatvaM zaityamArdavAdinA // 3 // dvijAniti / kesarIva babhAviti shessH||4||raamaanu -dijAniti / kesarIva vicacAreti MpuurvnnaanvyH|| 4 // nIleti, atra yacchabdo'dhyAhAryaH / yadevaMvighaM talaM tatra tiSThannityanvayaH / patravarNaiH ptrshyaamaiH| "palAzo harito harita" iti hlaayudhH|) sitAsiteH kalmASaiH / svabhAvavihitaiH svatassidaiH // 5-7 // duSkaramiti / niSpratidvandvaM pratidvandvAniSkrAntama, prativandhakarahitamityarthaH / karma samudralaGghanakarma / samudaprazirogrIvaH samudaye zirogrIve yasya sa tathoktaH, ata // 1 // eva garvA patiH vRSabha ivAvI // 2 // atheti / vaiDUryavarNeSu marakatacchAyeSu salilakalpeSu tadvata zItalevityarthaH // 3 // kesarIva vicacAreti pUrveNa sambandhaH // nIletyAdisArghazlokamekaM vAkyam / aba ycchndo'dhyaahvyH| niilaadiptrsmaanvnnaiH| mAniSThaH paattlH| sitAsitaH kalmASavaNaH / svabhAvavihitaH svbhaavsiddhaiH| For Private And Personal Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sasUryAyeti / svayaMbhuve caturmukhAyAbhUtebhyaH devyonibhyH||8|| analimiti / Atmayonaye sakAraNabhUtAya / dakSiNaH samarthaH / hanumAna prAGmukhaH san / Atmayonaye pavanAya aJjaliM kRtvA tato dakSiNa dizaM gantuM vavRSa ityandhayaH / hiH pAdapUraNe / aJjaliM prAGmukhaH kurvanniti pAustvayuktaH, zava pratyayena prAmukhatvaviziSTAalikaraNadakSiNadiggamanodyogayorekakAlikatvapratItyA virodhAt / nahi prAmukhasyaiva sato dakSiNadiggamanoyogo sa sUryAya mahendrAya pavanAya svayaMbhuve / bhUtebhyazcAJjaliM kRtvA cakAra gamane matim // 8 // aJjaliM prAGmukhaH kRtvA pvnaayaatmyonye| tato'bhivavRdhegantuM dakSiNo dakSiNa dizam // 9 // plavaGgapravarairdaSTaH plabane kRtnishcyH| vavRdhe rAmavRddhyartha samudra iva parvasu // 10 // niSpramANazarIrassan lilavayiSurarNavam / bAhubhyAM pIDayAmAsa caraNAbhyAM ca parvatam // 11 // sa cacAlAcalazcApi muhUrta kpipiidditH| tarUNAM puSpitAgrANAM sarva puSpamazAta yat // 12 // tena pAdapamuktena puSpaudheNa sugandhinA / sarvataH saMvRtazzailo babhau puSpamayo yathA // 13 // tena cottamavIryeNa pIDayamAnassa parvataH / salilaM samprasusrAva madaM matta iva dvipaH // 14 // yujyate // 9 // plavaGgeti / rAmavRddhayartha rAmaprayojanArtham // 10 // nissprmaannshriirHnirmdshriirH| bAhubhyAmityuktirvAnarasya caturbhiH saJcArAt / / 13 // sacacAleti / cApItyekamavyayamapyarthakam / azAtayat agacchat / svAtheM Nica ||12-14||raamaanu0-s cacAlota / ajJAtayat apAtayadityarthaH / atrApyacala:7 citradhAtubhissamalaMkRtam / saparicchadaiH sAlaGkAraryakSAdibhirAviSTaM yat tatra tale tiSThan babhau // 5-7 // atheSTadevatAprArthanApUrvakaM yAtrA samArabdhetyAha-sa sUryAyetyAdi // 8 // 9 // rAmavRddhayartha rAmAbhyudayArtham // 10 // 11 / / muhUrtam alpakAlam / azAtayat apAtayat // 12-14 // sa-sUryAya svastha vidyopadeSTutvAlokadRSTyA / mahendAya vyavahArasiddhapa prakRtasItApratikRtisaMnihitatvAta / yathoktaM bhAgavatpAdai:-" tasthAstu tAM pratikRti praviveza zakaH " ityAdi / pavanAya pitRtvAt / svayaMbhuve sarvagurutvAtsyasya varadAnAdvA / bhUtebhyaH vighnanivArakebhyo devebhyaH / aGgAle hastadvayamelanam // 8 // vRddhapartha svapivatvopAvinA punarapi vAyu praNamati-analimiti / khayonaye svakAraNAya / athavA mAtmaiva yoniH svotpattikAraNa yasya tasmai rAmAyeti vA // 9 // rAmavRddhayartha rAmayazovRddhayarthaM yo vavRdhe saplavaGgapravarairdaSTa ityanvayaH / tena na paunaruktyam / adhavA parAmavRddhArthamiti chedaH / arthastu na vidyate rAmo yeSAM svapakSIyatvena te arAmAH / yadvA bharAnAH rAmaviruvAH teSAM vRdapa chedanArtham / "bhu hiMsAvAm" iti dhAtubhyArUpAnAt / yadA vRddhirabhivRddhiH tasyA arthoM nivRttistamuddizya / / " artho'bhidheyaravastuprayojananivRttiSu" ityamaraH // 10 // 148 For Private And Personal Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sa01 kartA // 12 // teneti / puSpaudheNetyatra "kumati ca" iti gatvam / puSpamayo yathA puSpamaya iva // 13 // pIbyamAna iti / rItIH rekhAH kAJcanAanarajatagarbhAsuTI .su.kA. pazilAsu vidIryamANAsu dRzyamAnAstAstA bhedadhArA ityarthaH // 15 // mumoceti / samanaHzilAH dhAtuvizeSasahitAH / madhyamenArcipA madhyamayA pIDyamAnastu balinA mahendrastena parvataH / rItInivartayAmAsa kAJcanAJjanarAjatIH // 15 // mumoca ca zilArazailo vizAlAssamanazzilAH / madhyamenArciSA juSTo dhUmarAjIrivAnalaH // 16 // giriNA pIDyamAnena pIDyamAnAni sarvataH / guhAviSTAni bhUtAni vinedurvikRtaissvaraiH // 17 // sa mahAsattvasannAdazailapIDA nimittjH| pRthivIM pUrayAmAsa dizazcopavanAni ca // 18 // zirobhiH pRthubhissA vyaktasvastikalakSaNaiH / vamantaH pAvakaM ghorNddNshurdshnaishshilaaH|| 19 // tAstadA saviSairdaSTAH kupitaistairmhaashilaaH| jajvaluH pAvakoddIptA vibhiduzca shsrdhaa||20|| yAnicauSadhajAlAni tasmin jAtAni parvate / viSanAnyapi nAgAnAM na zakuzzamituM viSam // 21 // bhidyate'yaM girirbhUtairiti matvA tapasvinaH // 22 // trastA vidyaadhraastsmaadutpetuHstriignnaissh| pAnabhUmigataM hitvA haimamAsavabhAjanam / pAtrANi ca mahArhANi karakAMzca hiraNmayAn // 23 // jyAlayA, pArthajvAlA hi na dhUmanivartikA // 16 // giriNeti / vikRtaiH vikRtimadbhiH, dainyavyAkarityarthaH // 17 // sa iti / sattvasannAdaH bhUtasannAdaH // 18 // zirobhiriti / svastikaM nAma phaNopari dRzyamAnArdhacandrakam / dadaMzuriti / daMzanaM kopavyApAraH // 19 // tA iti / bibhiduH bhinnaaH||20|| yAnIti / atra tAnItyadhyAhAryam / zamituM zamayitum // 21 // bhidyata ityardhamekam / utpeturityanupajyate // 22 // trastA ityAdisArghazlokadvaya mahendraH kAJcanAjanarAjatIH kaamnaanyjnrjtmyii| rItI: paddhatI, dhArA ityarthaH / nirvartayAmAsa prAdurbhAvayAmAsetyarthaH // 15 // samanazzilAH dhAtuvizeSa sahitAH / madhyamenArciSA juSTaH, kAlIkarAlIviSphuliGginIdhUmravarNAvizvarucilohitAmanojavAbhidhAnAsu saptasvagnijitAsu madhyamayA dhUmrAkhyayA viziSTaH agniH dhUmarAjIriva dhUmanicayAniva zailaparvataH zilA mumoceti sambandhaH // 16 // 17 // sa iti / mahAsatvAH mahAjantavaH teSAM snnaadH|| 18 // zirobhirUpa lakSitAH / svastikaH phaNastho nIlarekhAvizeSaH // 19 // 20 // yAnIti / zamituM zamayitum // 21 // bhUtaiH pRthivyAdibhissaha // 22 // 23 // For Private And Personal Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.batth.org Acharya Shri Kalashsagarsur Gyarmandir vA makAnvayam / AsavabhAjanaM madyapAtram / pAtrANi bhojanapAtrANi / ArSabhANi carmANi RSabhacarmapinaddhAni kheTakAni / tsaruH muSTibandhanam // 23 // // 24 // kRteti / kRtakaNThaguNAH kRtakaNThamrajaH / kSIbAH mattAH / raktAkSAH madhupAnAt / puSkarAkSAH svabhAvata ityarthaH // 25 // hAreti / pArihArya valayam / tasthuH tasthuzca // 26 // darzayantaH pryojyntH| mahAvidyAm aNimAdyaSTamahAsiddhim / vidyAdharamaharSayaH vidyAdharAH maharSaya ivetyupamita lehyAnuccAvacAna bhakSyAna mAMsAni vividhAni ca / ArSabhANi ca carmANi khagAMzca kanakatsarUn // 24 // kRtakaNTha guNAH kSIvA rktmaalyaanulepnaaH| raktAkSAH puSkarAkSAzca gaganaM pratipedire // 25 // hAranUpurakeyUrapArihAryadharAH striyH| vismitAssasmitAstasthurAkAze ramaNaissaha // 26 // darzayanto mahAvidyA vidyAdharamaharSayaH / sahitAstasthu rAkAze vIkSAMcakruzca parvatam // 27 // zuzruvuzca tadA zabdamRSINAM bhAvitAtmanAm / cAraNAnAM ca siddhAnAM sthitAnAM vimale'mbare // 28 // eSa parvatasaGkAzo hanUmAna mArutAtmajaH / titIrSati mahAvegassamudraM makarAlayam // 29 // rAmAthai vAnarArthaM ca cikIrSana karma duSkaram / samudrasya paraM pAraM duSprApaM prAtumicchati // 30 // smaasH|" upamitaM vyAghrAdibhiH sAmAnyAprayoge" ityanuzAsanAt / vidyAdharazreSThA ityrthH| vidyAdharA maharSayazcati dvandvasamAso na yuktaH, iti vidyAdharAH zrutvetyuparitanaloke vidyAdharANAmevopAdAnAt // 27 // zuzruburiti / sA punaratrAkAzasthitiH / zuzruvuH, vidyAdharA iti zeSaH / iti / vidyAdharAH zrutvetyupasaMhArAt // 28 // 29 // rAmAnu- eSa iti / titIti mahAvegamiti pAThe kriyAvizeSaNam // 29 // samudra titIpatItyuktam / tasya prayojana kathanAyoktamanuvadati-rAmArthamiti // 30-32 // ArSabhANi RSabhacarmapinaddhAni / carmANi phalakAni / kanakatsarUna suvarNakhagamuSTIn // 21 // kaNThaguNAH knntthmrjH| kSIvA mattAH // 25 // hAreti / pArihArya valayaH " AvApakaH pArihAryaH kaTakaM valayo'striyAm" ityamaraH // 26 // vidyAdharamaharSayaH vidyAdhara zreSThA ityarthaH / mahAvidyAm aNimAdisiddhim // 27 // zabda vAkyam // 28 // tamevAha-eSa ityAdi ||29||raamaarthmiti / vAnarArtha teSAM rAmakArye tathAbhimAnAta // 30-32 // For Private And Personal Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. 53 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir AnupUrvyeNeti / AnupUrvyeNa vRttaM krameNa vRttam // 33 // 34 // laGghanodyogakAlikAvasthAM varNayati - bAhU ityAdinA / bAhU saMstambhayAmAsa nizcalI cakAra / kaTayAM sasAda zarIraM saMcukocetyarthaH / caraNau saMcukIca ca // 35 // rAmAnubAhU iti / saMstambhayAmAsa parvatopari dRDhavimyAsena niSpandIcakAra / / iti vidyAdharAH zrutvA vacasteSAM mahAtmanAm / tamaprameyaM dadRzuH parvate vAnararSabham // 31 // dudhuve ca sa romANi cakampe cAcalopamaH / nanAda sumahAnAdaM sumahAniva toyadaH // 32 // AnupUrvyeNa vRttaM ca lAgalaM romabhizcitam / utpatiSyan vicikSepa pakSirAja ivoragam // 33 // tasya lAGgalamAviddhamAttavegasya STaSThataH / dadRze garuDeneva hriyamANo mahoragaH // 34 // bAhU saMstambhayAmAsa mahAparighasannibhau / sasAda ca kapiH kaTyAM caraNau saMcukoca ca // 35 // saMhRtya ca bhujau zrImAna tathaiva ca zirodharAm / tejassattvaM tathA vIryamAviveza sa vIryavAna // 36 // mArgamAlokayan dUrAdUrdhvaM praNihitekSaNaH / rurodha hRdaye prANAnAkAzamavalokayan // 37 // padbhyAM dRDha mavasthAnaM kRtvA sa kapikuJjaraH / nikuJjya karNo hanumAnutpatiSyan mahAbalaH / vAnarAn vAnarazreSTha idaM vacanamabravIt // 38 // yathA rAghavanirmuktazzaraH zvasanavikramaH / gacchettadvadgamiSyAmi laGkAM rAvaNapAlitAm // 39 // kaTayAM sasAda kaTipradeze kRzo babhUva caraNau saMcukoca saMkocayAmAsa ca // 35 // saMhRtyeti / saMhRtya saMkocya // 36 // rAmAnu0 saMhatyeti / vIryavAn vIryamA vivezetyabhiM dhAnAt pUrvaM vidyamAnameva vIrya vizeSato'dhiSThitadAnityavagamyate / tejaHsasvayorapyevaM draSTavyam / tejaH parAbhibhavanasAmarthyam / sacvaM balam / vIryam AkAzAyabhiniSkramaNasAmarthyam // 36 // mArgamiti / prANAn ucchvAsarUpAn / prANanirodho vyomotpatanArtham // 37-39 // rAmAnu0-yatheti / rAghavazaradRSTAntena svasthAvilambitatvApratihatatvAmoghatyAdikaM AnupUrvyAta vRttaM lAgalaM vicikSepetyanvayaH // 33 // AviddhaM sam // 34 // bAhU saMstambhayAmAsa parvatopari dRDhavinyAsena niSpandIcakAra / sasAda ca kapiH kaTacAm iti kAyamasAraNAta kaTimadeze kRzo'bhUdityarthaH / caraNI saMcukoca saGkocadhAmAsa ||35|| tejaH parAbhibhavane sAmarthyam / satvaM balam // 36-40 // For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 1 // 3 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sacitavAn // 39 // nahIti / hizabdaH pAdapUraNe // 40 // yadIti / akRtazramaH aprAptazramaH / rAkSasarAjAnamityatra TajabhAva ArSaH / AnayiSyAmi / / AneSyAmi // 41-44 // samutpatatIti / tasmin hanumati vegAtsamutpatati sati / nagarohiNaH zailaruhA vRkSAH viTapAna saMhatya AdAya, samutpetu nahi drakSyAmi yadi tAM laGkAyAM jnkaatmjaam| anenaiva hi vegena gamiSyAmi surAlayam // 40 // yadi vA tridive sItAM na drakSyAmyakRtazramaH / baddhvA rAkSasarAjAnamAnayiSyAmi rAvaNam // 11 // sarvathA kRtakAryo'hameSyAmi saha siityaa| AnayiSyAmi vA laGka samutpATaya sarAvaNAm // 42 // evamukkA tu hanumAn vAnarAn vAnarottamaH // 43 // utpapAtAtha vegena vegavAnavicArayan / suparNamiva cAtmAnaM mene sa kapikuJjaraH // 44 // samutpatati tasmiMstu vegAtte nagarohiNaH / saMhRtya viTapAna sarvAn smutpetussmnttH|| 45 ||raa mattakoyaSTimakAna pAda pAn pusspshaalinH| udgahannUruvegena jagAma vimale'mbare // 46 // UruvegoddhatA vRkSA muhUrta kpimnvyuH| prasthitaM dIrghamadhvAnaM svabandhumiva bAndhavAH // 47 // tamUruvegonmathitAssAlAzcAnye nagottamAH / anujagmurhanUmantaM sainyA iva mahIpatim // 48 // supuSpitAgrairbahubhiH pAdapairanvitaH kapiH / hanumAna parvatAkAro babhUvAdbhutadarzanaH // 49 // sAravanto'tha ye vRkSA nyamajjan lvnnaambhsi|bhyaadiv mahendrasya parvatA varuNAlaye ||50||s nAnA kusumaiH kIrNaH kapissAGkurakorakaiH / zuzubhe meghasaGkAzaH khadyotairiva parvataH // 51 // parityarthaH // 45 // saMgraheNoktaM vivRNoti-sa mattetyAdinA / koyaSTibhakaH koyssttiH||46 // 17 // tamiti / tamUruvegeti pAThaH / uruvegena unma / thitAH sAlAH sAlavRkSAH / anye nagottamAH anye vRkSazreSThAH / sainyAH senAyAM samavetAH purussaaH| "senAyAM samavetA ye sainyAste sainikAzca te " itya maraH // 48 // 49 // sAravantaH sthirAMzavantaH / "sAro bale sthirAMzeca" ityamaraH // 50 // sa nAnAkusumeriti / meghasaGkAzaH sa kapirityanvayaH / khadyotaH AnayiSyAmi AneSyAmi // 41-44 // samutpatati hanUmati samudgacchati sati nagarohiNaH parvatasthavRkSAH viTapAna saMhatya saMkSipya, vegAt samutpeturityarthaH // 45-49 // sAravantaH gurutvAtizayayuktAH // 50 // 51 // For Private And Personal Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyanmandir thA.rA.bha. // 4 // . sa. 1 rAtrAviti shessH||51|| vimuktA iti / avazIryanta avAzIyanta / aagmshaasnsyaanitytvaadddbhaavH| sthitavanta ityarthaH / nivRttAH bandhUnanugamya TI.su.kA. nivRttAH suhRtpakSe salila iti sAmIpye saptamI / "udakAntAta snigdho vandhumanuvrajet" ityukteH||52 // rAmAnu0-vimuktA iti / tasya vegena vimuktAH dUragamanahetubhUtavegena hetunA vimuktAH gatasaMbandhAH avazIryanta / AgamazAsanasyAnityatvAdaDabhAvaH / puSpANi muktvA salile avazIryantetyanena prasthitebhyaH sahamo nivRttAnAmanumokSaNa pUrvakaM zokasAgare nimatrAnAM suhadA samAdhiva'nyate // 52 // laghutvenopapannaM laghutvena yuktam // 53 // rAmAnu0-numantamanuhutAH sAravanto vRkSAH prathamaM sAgare patitAH alpa vimuktAstasya vegena muktvA puSpANi te drumAH / avazIryanta salile nivRttAH sulado yathA // 52 // laghutvenopa pannaM tadvicitraM sAgare'patat / DhamANAM vividhaM puSpaM kapivAyusamIritam // 53 // tArAcitamivAkAzaM pravabhau sa mahArNavaH // 54 // puSpaugheNAnubaddhena nAnAvaNena vAnaraH / babhau megha ivAkAze vidyudgaNavibhUSitaH // 55 // tasya vegasamAdhUtaiH puSpaistoyamadRzyata / tArAbhirabhirAmAbhiruditAbhirivAmbaram // 56 // tasyAmbaragatau bAhU dadRzAte prsaaritii| parvatAgrAdviniSkrAntau paJcAsyAviva pnngau|| 57 // pibanniva babhau cApi sormijAlaM mahA rNavam / pipAsuriva cAkAzaM dadRze sa mahAkapiH // 58 // tasya vidyutprabhAkAre vAyumArgAnusAriNaH / nayane viprakAzete parvatasthAvivAnalau // 59 // sArAstato'pyadhika gatvA jale vizIrNA ityuktvA puSpANyapetilaghutvavattayA maihUraM gatvA patitAnItyAha laghutveneti // 53 // tAretyardhamekaM vAkyam / tArAcitamiva AkAzaMbha prababhau sa mahArNavaH // 54 // puSpaugheNeti / anubaddhena vyAptena // 55-57 // rAmAnu0-tasyeti / bADhIH paJcazAraNatvAt pazcAspapannagadRSTAntaH // 57 // pibantri veti / arNavaM pibanniva AkAzaM pipAsurivetyAbhyAmasya mhaanudyogsmuucyte| laGganavegena sahasA kSIyamANe sAgaravistAre sa pIyamAna iva bhavati eva / mambaraM ca / tato'tivegena gacchan sa mahArNavaM pibanniva babhau tathA aakaashmpiityaahuH||58 ||raamaanu0-pivaanniveti / sAgaramatvAsanapradezagamanavelAyAM mahodarSi tasya hanUmato begena vimuktAH drumAH puSpANi muktvA salile avazIryanta / abhAva aarssH| suhRdo yatheti / bandhuSasthApanArtha gatAH suhRdo bandhUn prasthApya se yathA nivartante tathA drumA nivRttA ityarthaH // 52-57 // pivatrivati / arNavasamIpagamanabelAyAmudadhi pibanniva banI, upAra gamanAvasthAyAm AkAzaM pipAsuriva // 4 // For Private And Personal Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir picanniva babhau, tadupari gamanAvasthAyAmAkAzaM pipAsuriva dadRze // 58 // 59 // piGge piGgalavaNe / piGgAkSANAM vAnarANAM mukhyasya / parimaNDale maNDalAkAre candrasUryAvivetyabhUtopamA // 60 // mukhamiti / tatsUryamaNDalaM sandhyAsUryamaNDalam // 61 // lAzUlamiti / samAviddham unnatIkRtam // 62 // 63 // piGge piGgAkSamukhyasya bRhatI parimaNDale / cakSuSI saMprakAzete candrasUryAvivoditau ||6||mukhN nAsikayA tasya tAmrayA taamrmaavbhau| sandhyayA samabhispRSTaM yathA tatsUryamaNDalam ||6||laashuulN ca samAviddhaM plavamAnasya zobhate / ambare vAyuputrasya zakradhvaja ivocchritH||62|| lAgUlacakreNa mahAn zukladaMSTro'nilAtmajaH / vyarocata mahAprAjJaH pariveSIva bhAskaraH // 63 // sphigdezenAbhitAmraNa rarAja sa mahAkapiH / mahatA dAriteneva giri gairikdhaatunaa|| 64 // tasya vAnarasiMhasya plavamAnasya sAgaram / kakSAntaragato vAyurjImUta iva garjati // 65 // khe yathA nipatantyulkA hyuttarAntAdviniHsRtA / dRzyate sAnubandhA ca tathA sa kapikuJjaraH // 66 // patatpataGga saGkAzI vyAyataH zuzubhe kapiH / pravRddha iva mAtaGgaH kakSyayA baddhayamAnayA // 67 // upariSTAccharIreNa cchAyayA caavgaaddhyaa| sAgare mArutAviSTA naurivAsIttadA kapiH // 68 // sphigdezena vAlamUlapadezena // 64 // garjati agarjat // 65 // khe yatheti / sAnubandhA, sapucchA ulkA hi pucchayuktA nipatati // 66 // rAmAnu0-khe yatheti / ulkApAtopamayA rAvaNasya bhAvyazubha sUcyate // 16 // pataditi / pataGgaH suuryH| vyAyato diirghH| pravRddha iva dIrgha iva,kakSyAyAM baddhayamAnAyAM hi mAtaGgo dIpoM bhavati // 67 ||raamaanu0-ptditi / patatpataGgasaMkAzaH gacchatsUryasadRzaH vyAyataH kApaH vadhyamAnayA kakSyayA pravRddhaH dIrghabhUto mAtaGga iba zuzubha iti yojanA / kakSyA ibhamadhyabandhanam / "kakSyA prakoSThe hAdeH kAJcyAM madhyebhavandhane / " itymrH|| 67 // upariSTAditi / nau lAvagADhenAdhobhAgena vyomAvagAna cordhva dahaze // 58 // 59 // parimaNDale bartulAkAre // 60-63 // sphigdezena vAlamUlapradezena // 64 // garjati jagarja // 65 // sAnubandhA sUkSmolkAsahitA // 66 // patatpataGgasaGkAzaH gacchatsUryasadRzaH |vyaaytH diirghaakaarH| kapiH vadhyamAnayA kazyayA gajamadhyavandhanarajjvA / pravRddhaH dIrdhIbhUto mAtaGga iva zuzubha iti yojanA // 67 // upariSTAsthitazarIreNASagADhayA sAgarAntampraviSTayA chAyayA prativimbena caikAkArassan sAgarAntarmanamUlA bahiSTholabhAgA mArutAviSTA For Private And Personal Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. // 5 // bhAgena gacchati / ayaM ca uparigatazarIreNAghojalAvagADhacchAyayA caikAkArassan mArutapUritakaTA naurivAsIt // 68 // yaM yamiti / sonmAda ivaTo ..kAM. samuddharSe iva, samuddhatajala ityarthaH // 69 // rAmAnu0-yamiti / samudraH sonmAda iva apasmArIva lakSyate, bhramaNaphenajalodgamanakozanAdimattvAdiyabhupamA / / 69 // sAgarasyati / yaM yaM dezaM samudrasya jagAma sa mahAkapiH / sa sa tasyoruvegena sonmAda iva lakSyate // 69 // sAgarasyormiz2AlAnA murasA zailavarmaNAm / abhinastu mahAvegaH pupluve sa mahAkapiH // 70 // kapivAtazca balavAn meghavAtazca niHsRtaH |saagrN bhImanirghoSa kampayAmAsaturbhRzam // 71 // vikarSatrUmijAlAni bRhanti lavaNAmbhasi / pupluve kapi zArdUlo vikiraniva rodasI // 72 // merumandarasaGkAzAnuddhatAna sa mhaarnnve| atikrAmanmahAvegastaraGgAn gaNaya niva // 73 // tasya vegasamuddhRtaM jalaM sajaladaM tadA / ambarasthaM vivabhrAja zAradAbhramivAtatam // 74 // timinaka jhaSAH kUrmA dRzyante vivRtAstadA / vastrApakarSaNeneva zarIrANi zarIriNAm // 75 // plavamAnaM samIkSyAtha bhujaGgAH saagraalyaaH| vyogni taM kapizArdUlaM suparNa iti menire // 76 // zailavarmaNAM zailatulyAnAm / "varma dehapramANayoH" iti sajanaH // 70 // rAmAnu0-sAgaraspeti / UrmijAlAnAmityatra " na lokAvyaya-" iti SaSThayA niSedhepi RSiprayogAt sAdhutvam / urasA urazzabdena urovegajanito vAyurlakSyate // 70 // 71 // vikiranniva vibhajanniva / rodasI dyAvApRthivyau // 72 // merviti / atikAmat atyakAmat // 73 // tasyeti / tasya hanumataH / vegena UruvAtena / samudbhUtaM samutthApitam / sajaladaM jalaM jalado jalaM cobhUtamityarthaH // 74 // rAmAnu0-tasyeti / tasya vegasamudbhUtamiti pAThaH / jalaM sajaladamityanena samudUta jala meghamaNDalaparyantamabhUdityavagamyate // 74 // timIti / timayo mahAmatsyAH , nakAH grAhAH vAyupraritA naurivAsIditi yojanA // 68 // sonmAda iva samudraH apasmArIva lakSyate, bhramaNaphena jalodgamanaghoSAdimatvAdiyabhupamA // 69 // zailavarmaNA zaila sahazena / urazabdena urovegato janitavAyurlakSyate // 70 // 71 // vikarSanniva rodasI dyAvApRthivyau UrmijAlAni vikirana vikSipatriva pupluva iti sambandha d // 72 // 73 // vegasamuDhuSTaM vegenotkIrNam ata evAmbarastham ata eva sajaladaM jaladasahacaraM jalaM zAradAbhramiva svayaM ca jaladavizeSavat vivabhrAjetyarthaH / vegasamudbhUtamityapi pAThaH // 74 // zarIrANi avayavAH / / 75-77 // For Private And Personal Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir jhapAH makarAH / vivRtAH jalavibhedena prakAzitAH // 75 // 76 // dazayojanavistIrNati / nanu triMzadyojanAyatatve caturthapadepi lngkaapraaptiH| syAt mainAkasaMvAdasurasAsaMvAdAdikaM ca viruddhayeta / nahi bimvAdadhikaparimANatvaM pratibimbasya saMbhavatIti na zaGkanIyam, chAyAzabdo hi nAtra pratibimbaparaH kintvnaatpprH| prAtareva hi samudrataraNamuktam, tadA tasya chAyA samudre tathApramANA dRzyateva // 77 // zvetAbhreti / abhradhanaH abhra dazayojanavistIrNA triNshdyojnmaaytaa|chaayaa vAnarasiMhasya jale cArutarA'bhavat // 77 // zvetAbhradhanarAjIva vaayuputraanugaaminii| tasya sA zuzubhe chAyA vitatA lavaNAmbhasi // 78 // zuzubhe sa mahAtejAmahAkAyo mhaakpiH| vAyumArge nirAlambe pakSavAniva prvtH||79|| yenAsau yAti balavAn vegena kapikuJjaraH / tena mArgeNa sahasA droNIkRta ivArNavaH // 80 // ApAte pakSisaGghAnAM pakSirAja iva vajan / hanumAna meghajAlAni prakarSana mAruto yathA // 81 // pANDurAruNavarNAni nIlamAJjiSThakAni ca / kapinA''kRSyamANAni mahAbhrANi cakAzire // 82 // pravizannabhrajAlAni niSpataMzca punaH punaH / pracchannazca prakAzazca candramA iva lakSyate // 83 // plavamAnaM tu taM dRSTvA plavaGgaM tvaritaM tadA / vavarSuH puSpavarSANi devagandharvadAnavAH // 84 // tatApa na hitaM mUryaH plavantaM vAnaro ttamam / siSeve ca tadA vAyU rAmakAryArthasiddhaye // 85 // RSayastuSTuvuzcainaM plavamAnaM vihAyasA / jaguzca devagandharvAH prazaMsanto mahaujasam // 86 // mRtiH||78|| rAmAnu0-ceteti / cetAprapanarAjIva / atra zvetazabdena svacchatocyate, ghanazabdena sAndratA / "dhanaM nirantaraM sAndram" ityamaraH / nirmlaansaandrpNktirivetyrthH||78||79|| yenoti / droNI kaTAhaH // 80 // ApAta iti / ApAte mArge // 81-84 // tatApeti / rAmakArya sItAnveSaNam tadevArthaH prayojanaM tasya siddhaye lAbhAya, tddhtiithnumcchmnivrtnaayetyrthH|| 8||raamaanu-ttaapeti / siveve ityanena putratvepi rAmakAryapravRttatvAt pUjyataiva dyotpate // 45 // 86 // teti / zvetAmradhanarAjIva, aba zvetazabdena svacchatocyate, ghanazabdena sAndratA, tathAca nirmalAbhrasAndrapaGkirityarthaH // 78-80 // ApAta iti / Apatanti / For Private And Personal Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. TI.su.kAsa01 nAgA iti / rakSAMsi dikpAlakarakSassambandhIni // 87 // tsminniti| mAnArthI bahumAnArthI / svayaM sAgaratvAditi bhaavH|| 88 // sAhAyyamiti sarvavAcyaH sarvaprakAreNa ninyaH / vivakSatAM vaktumicchatAm // 89-91 // rAmAnu0-sAhAyyamiti / vivakSatA vaktumicchatAm, pAgindriyavatAmityarthaH / nAgAzcatuSTavaryakSA rakSAMsi vibudhAH khgaaH| prekSya sarve kapivaraM sahasA vigataklamam // 87 // tasmin plavagazArdUle plavamAne hnuumti| ikSvAkukulamAnArthI cintayAmAsa sAgaraH // 88 // sAhAyyaM vAnarendrasya yadi nAhaM hanUmataH / kariSyAmi bhaviSyAmi sarvavAcyo vivakSatAm // 89 // ahamikSvAkunAthena sagareNa vivrddhitH| ikSvAkusacivazcAyaM nAvasIditumarhati // 9 // tathA mayA vidhAtavyaM vizrameta yathA kapiH / zeSaM ca mayi vizrAntassukhenAtipatiSyati // 91 // iti kRtvA matiM sAdhvI samudrazchannamambhasi / hiraNyanAbha mainAkamuvAca girisattamam // 92 // tvamihA surasaGghAnAM pAtAlatalavAsinAm / devarAjJA girizreSTha paridhaH snniveshitH||93 // tvameSAM jAtavIryANAM punarevo tpatiSyatAm / pAtAlasyAprameyasya dvAramAvRtya tiSThasi // 94 // tiryagUlamadhazcaiva zaktiste zaila vaditum / / tasmAtsaMcodayAmi tvAmuttiSTha girisattama // 95 // sarvabAcyo bhaviSyAmi sarvanindAvAgviSayo bhaviSpAmItyarthaH // 89 // ahamiti / nAvasIditamahatIti pAThaH // 90 // mArgazeSam // 11 // itIti / hiraNyanAbhaM hiraNya zRGgam nAbhizabdo hyadhyakSavAcI, zRGgaMca parvatasyAdhyakSameva / "nAbhiradhyakSakastUryoH" iti drpnnH|| 92 // tvamiti / pariSaH argalam / "pariSo mudare sgale" iti drpnnH|| 93 // pariSatvamevAha-tvameSAmiti // 94 // tiryagiti / zaktiH astIti zeSaH // 95 // 96 // sacarantyasminnityApAto maargH|| 81-87 // tasminniti / sAgaraH sagarasambandhI ata eva ikSvAkukulamAnArthI pUjArthI // 88 // cintAprakAramevAha-sAhAyya miti / vivakSatA vanumicchatAma, vAgindriyavatAmityarthaH / sarvavAcyA sarvanindAvAgviSayo bhaviSyAmItyarthaH // 89 // 90 // zeSa mArgazeSam // 11 // hiraNyanAbha hiraNyapradhAnam, hiraNmayamityarthaH / "nAbhiH pradhAne kastUryAm" iti vizvaH // 92 // pariSassanivezitaH AyudhavizeSatvena satrivezitaH, anena pakSacchedabhayAt samudrapravezAnantaraM pAtAlastharAkSasanirodhArtha devarAjena mainAkaH sthApita ityavagamyate // 9 // 94 // tiryagiti / vaditaM, zakirastIti zeSaH // 95 // For Private And Personal Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyarmandie asyati / ikSvAkoH kule vaMze vartate zuzrUpata iti ikSvAkukulavartI tasya pUjyatamAstava matsambandhAditi bhAvaH / yadA tvadupakArakavAyuputramudizya // 97||raamaanu-asyeti / sAhAyrya sahAyakarma, sahakAritvamiti yAvat / brAhmaNAditvAt SSaSu / mama ikSvAkavaH pUjyA hi mavRddhidetRtvAsa / tava paraM pUjyatamA sagaravivRddhamadantaH sa eSa kapizArdUlastvAmupayeti vIryavAn / hanUmAn rAmakAryArtha bhImakA khmaaplutH||16|| asya sAhyaM mayA kAryamikSvAkukulavartinaH / mama hIzvAkavaH pUjyAH paraM pUjyatamAstava // 97 // kuru sAcivyamasmAkaMna naH kArya matikramet / kartavyamakRtaM kArya sAmanyumudIrayet // 98 // salilAdUrdhvamuttiSTha tiSThatveSa kapistvayi / asmAka / matithizcaiva pUjyazca plavatAM vrH||99||caamiikrmhaanaabh devgndhrvsevit| hanumAstvayi vizrAntastatazzeSa gami Syati // [ sa eSa kapizArdUlastvAmuparyeti vIryavAn ] // 10 // kAkutsthasyAnRzaMsyaM ca maithilyAzca vivAsa nam / zramaM ca plavagendrasya samIkSyotthAtumarhasi // 101 // hiraNyanAbho mainAko nizamya lavaNAmbhasaH / utpa pAta jalAtUrNaM mhaadrumltaayutH|| 102 // sa sAgarajalaM bhittvA babhUvAbhyutthitastadA / yathA jaladharaM bhittvA diiptrshmirdivaakrH|| 103 // sa mahAtmA muhUrtena prvtsslilaavRtH| darzayAmAsa zRGgANi sAgareNa niyojitaH // 104 // shaatkumbhnibhaishshRnggaisskinrmhorgaiH| AdityodayasaGkAzairAlikhadbhirivAmbaram // 05 // pravezamukhAvasthAnAdiphalabhoktRtvAditi bhAvaH // 97 // kurviti / kArya prayojanaM vizrAntyAdi / kartavyaM kAryamakRtaM satAM manyu kopam udIrayet prerayet utpAdayet // 98 // 99 // cAmIkareti / cAmIkaramahAnAbha svarNamayamahAzRGga // 100 // kAkutsthasyeti / kAkutsthasyAnRzaMsyaM rAmasya sItAviSayAM| dayAm // 101 // hiraNyanAbha iti / nizamya, vacanamiti shessH|| 102-104 // zAtakumbheti / zAtakumbhanibhaiH svarNasadRzaiH AdityodayasaGkAzaiH AdityodayatulyarityarthaH / zRGgairUpalakSitaH zRGgANi darzayAmAseti yojanA // 105 // sa eSa iti / tvAmupari tavopari // 96 // 97 // ataH sAcivyakaraNAt asmAkaM kArya prayojanaM nAtikramet na lupyatAmityarthaH / kAryAtikrame ariSTamAi kartavya miti // 98 // 99 // cAmIkara hiraNyAtmaka // 10 // AnuzaMsyaM kRtajJatvam hiraNyanAbha iti / nizamya, vacanamiti shessH| // 1-3 // sa mahAtmetyAdizloka For Private And Personal Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir sa0 1 // 7 // .rA.bhU. tapteti / zastrasaGkAzaM nIlamityarthaH / " zastramAyudhalohayoH " iti vizvaH // 106 // 107 // tamiti / nizcitaH nizcitavAn / kartari TI.su.ko. niSThA // 108 // 109 // rAmAnu0 sa tamiti / jImUtamiva mAruta ityanena parvatam anAyAsena pAtitavAniti yotyate // 109 // jaharSa visiSmiye // 110 // taptajAmbUnadaizRGgaiH parvatasya samutthitaiH / AkAzaM zastrasaGkAzamabhavat kAJcanaprabham // 106 // jAtarUpamayaiH zRGgairbhrAjamAnaissvayaMprabhaiH / AdityazatasaGkAzasso'bhavadbhirisattamaH // 107 // tamutthitamasaGgena hanumAnagrataH sthitam / madhye lavaNatoyasya vighno'yamiti nizcitaH // 108 // sa tamucchritamatyarthaM mahAvego mahAkapiH / urasA pAtayAmAsa jImUtamiva mArutaH // 109 // sa tadA pAtitastena kapinA parvatottamaH / buddhvA tasya kapervegaM jaharSa ca nananda ca // 110 // tamAkAzagataM vIramAkAze samupasthitaH / prIto hRSTamanA vAkyamabravItparvataH kapim / mAnuSaM dhArayan rUpamAtmanazzikhare sthitaH // 111 // duSkaraM kRtavAn karma tvamidaM vAnarottama / nipatya mama zRGgeSu vizramasva yathAsukham // 112 // rAghavasya kule jAtairudadhiH parivarddhitaH / sa tvAM rAmahite yuktaM pratyarcayati sAgaraH // 113 // kRte ca pratikartavyameSa dharmassanAtanaH / so'yaM tvatpratikArArthI tvattaH sammAnamarhati // 114 // tvannimittamanenAhaM bahumAnAtpracoditaH / tiSTha tvaM kapizArdUla mayi vizramya gamyatAm // 115 // rAmAnu0-tadeti / jaharSa ca nananda ceti padadvayena kAyamanasovakRtirucyate / asya vegena glAnirAhityaM buddh| hRSTamanA vabhUvetyarthaH // 110 // tamiti / prItaH prItidyotakavyApAraH | // 11 // 12 // rAmAnu0 - tamiti / mItaH sukhitaH / hRSTamanAH prasannamanAH // 11 // duSkaramiti / vizranasveti zramirAtmanepadI kazcidasti / tathA coktaM bhaTTamalena -" vizrAmyatIti vizrAntoM kaccivizramatepi ca " iti // 12 // 13 // kRta iti / kRte upakAre tvatpratikArArthI svadAtithyakaraNApekSI / tvattaH saMmAnamaItIti tvayA tatkRtAtithyaparigraha dvayamekaM vAkyam / zAtakumbhamayaiH zRGgairupalakSitaH ||4||5|| zastrasaGkAzaM zastrazyAmamAkAzam, kAJcanaprabhaM kanakagauramAsIdityarthaH // 6 // 7 // asaGgena ekAkinA // 8 // 9 // jaharSa ca nananda va ityanena kAyamanasorvikRtirucyate // 110-13 // kRte ceti / kRte upakAre so'yamudadhiH tatpratikArArthI iti pAThaH / tasyopakArasya pratyupakArArthI tvattassammAnamarhati tvatsakAzAt tvatsvIkArarUpAM pUjAM mAtuM yogyo bhavatItyarthaH // 114 // tvannimittamityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / eSa | For Private And Personal // 7 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir www.kobatirth.org zaevAsya saMmAnamityarthaH / / 114 // 115 // codanAprakAramAha-yojanAnAmiti / prakamatAmiti pracodita iti pUrveNAnvayaH // 116 // rAmAnu-tvani mittamityAdizlokaddhayamekaM vAkyam / eSa kapiH yojanAnAM zataM cApi samASThataH samApatitumupakrAntaH tava sAnuSu vizrAntaH zeSa mArgazeSa prakramatAmiti tvAnimitvam aham anena sAgareNa bahumAnAta pracoditaH, ataH kapizAIla sviM tiSTha mayi vizramya gmytaamitynvyH||15||16|| taditi / tatprasiddham / kandaH karahATaH mUlaM pAdaH tttsmaat||117||asmaak yojanAnAM zataM cApi kapiraSa smaaplutH| taba sAnuSu vizrAntazzeSaM prakramatAmiti // 16 // tadidaM gandhavat svAdu kandamUlaphala bhu| tadAsvAdya harizreSTha vizrAnto'nugamiSyasi // 17 // asmAkamapi sambandhaH kapimukhya tvayA'sti vai| prakhyAtatriSu lokeSu mhaagunnprigrhH|| 18 // vegavantaH plavanto ye plavagA mArutAtmaja / teSAM mukhyatamaM manye tvAmahaM kapikuJjara // 119 // atithiH kila pUjAhaH prAkRto'pi vijAnatA / dharma jijJAsamAnena kiM punastvAdRzo mahAn // 120 // tvaM hi devavariSThasya mArutasya mahAtmanaH / putrastasyaiva vegena sadRzaH kapi kuJjara // 12 // pUjite tvayi dharmajJa pUjAM prApnoti mArutaH / tasmAttvaM pUjanIyo me zRNu cApyatra kAraNam // 122 // pUrva kRtayuge tAta parvatAH pakSiNo'bhavan / te hi jagmurdizaH sarvA gruddaanilveginH|| 123 // miti / prakhyAta iti sambandhavizeSaNam |mhaagunnaanaaN parigrahI yasminsa tthaa||118aaraamaanu--hnumtH pUjyatamatve hetvantaraM darzayati--asmAkamapIta saMbandhaH atithya tithimadbhAgalakSaNaH mahAguNaparigrahaH. parigRhyata iti parigrahaH, mahAguNAnAM satAM parigrahaH mahAzuNaparigrahaH // 18 // 119-122 // rAmAnu0 atithiriti / tvAdRzo mahAniti pAThaH // 120 // kiMcAtiyestava pUjAyA~ kAmyArthamiTibadvAyorapi pratyupakArAsiddhiH syAdityAha-tvaM hotyAdinA // 121 // saMbandhaM vivRNoti-pUrvamityAdinA / pakSiNaH pkssvntH| hiH kapiH yojanAnAM zataM samAplutaH smaaplvitumupkraantH| zeSa mArgazeSa prakramatAmiti tvannimittamanena sAgareNAhaM bahumAnAtpracoditaH, ataH kapizArdUla ! vaM tiSTha mayi vizramya gamyatAmityanvayaH // 15 // 16 // taditi / tat prasiddham // 17 // asmAkamiti / mahAguNaparigrahaH mahAguNena vAyunA parigrahmata iti tathA // 18 // 19 // atithiriti / tvAhazo mahAniti pAThaH // 120-128 // For Private And Personal Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie // 8 // pApAdapUraNe // 123-126 // asminniti / samagraH samagrapakSaH, guptasamagrapakSazca yathA bhavAmi tathA abhirakSito'smItyarthaH // 127-130 // rAmAnu0-zramAmiti / mokSaSa muJca / " moma nirasane " iti caurAdiko dhAtuH // 130 // 131 // prItosmIti / kRtamAtithyaM tava darzanAdineti bhAvaH |mnyuH kopaH, sA tatasteSu prayAteSu devasaGghAH shrssibhiH| bhUtAni ca bhayaM jagmusteSAM patanazaGkayA // 124 // tataH kruddhaH sahasrAkSaH parvatAnAM zatakratuH / pakSAMzciccheda vajeNa tatra tatra sahasrazaH // 125 // sa mAmupagataH kruddho vajamudyamya devarAT / tato'haM sahasA kSiptaH zvasanena mahAtmanA // 126 // asmillavaNatoye ca prakSiptaH plavagottama / guptapakSasamagrazca tava pitrA'bhirakSitaH // 127 // tato'haM mAnayAmi tvAM mAnyo himama mArutaH / tvayA me hyeSa sambandhaH kapimukhya mahAguNaH // 128 // tasminnevaMgate kArya sAgarasya mamaiva c| prItiM prItamanAH kartuM tvamarhasi mahAkape // 129 // zramaM mokSaya pUjAM ca gRhANa kapisattama / prItiM ca bahu manyasva prIto'smi tava darzanAt // 130 // evamuktaH kapizreSThastaM nagottamamabravIt // 131 // prIto'smi kRtamAtithyaM manyureSo'panIyatAm / tvarate kAryakAlo me ahazcApyativartate / pratijJA ca mayA dattA na sthAtavyamihAntare // 132 // ityuktvA pANinA zailamAlabhya haripuGgavaH / jagAmAkAzamAvizya vIryavAn prahasanniva // 133 // matkRtA pUjA na gRhItati kopo nirasyatAmityarthaH / kAryakAlaH tvarate zIghraM gacchati mA prerayati / ahazcApyativartate, aba vilambaH kriyate cedid| maho'tivartate ityarthaH / iha samudre antare madhye mayA na sthAtavyamiti vAnarasannidhau pratijJA kRtA // 132 // rAmAnu-varate kAryakAla iti / kAryaH karaNayogyaH | kAlaH kAryakAlaH tvarate tvarayAti / ahacApyativartate lshaadiipprveshyogymhaativrtte| pratijJA ceti / "yathA rAghavanirmuktazzaraH zvasanavikramaH / gacchettadgAmaSyAmi lA raavnnpaalitaam|"A iti pratijJA dattA tasmAdihAntare na sthAtavyam // 132 // ityuktvote / prahasanniva prasannamukha ivetyarthaH // 133 // 134 // rAmAnu0-ityuktyeti / Alabhya spRSTvA 8 // evaMgate prApte sati / kArye upakArarUpakAyeM / prIti kartumarhasi, pUjAsvIkAreNeti bhAvaH // 29-131 // manyuH pUjAnaGgIkAranibandhanaM denyam / kAryakAlaH laGkApravezakAlaH / svarate vilamba na sahate // 32 // Alabhya spRSTvA / prahasanniva prasannamukhassan // 33 // 34 // For Private And Personal Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir mahasannivetyatra ivazabdo hAsaprakarSasya pAramArthyaparaH prItisUcakaH / mandasmitaM kurvannityarthaH // 133 // sa iti / upapannAbhiH rAmakAryasiddhayucitAbhiH // 134 // atheti / hitvA zailamahArNavo mUrtimantau tau hitvetyarthaH / anena zailavatsamudro'pi mUrtimattayA tatrAdRzyateti sUcitam // 135 // 136 // tadvitIyamiti / dvitIyaM samudra sa parvata samudrAbhyAM bahumAnAda vekSitaH / pUjitazcopapannAbhirAzIrbhiranilAtmajaH // 134 // athordhvaM dUramutpatya hitvA zailamahArNavau / pituH panthAnamAsthAya jagAma vimale'mbare // 135 // bhUyazcordhvagatiM prApya giriM tamava lokayan / vAyumRnurnirAlambe jagAma vimale'mbare // 136 // tad dvitIyaM hanumato dRvA karma suduSkaram / prazazaMsuH surAH sarve siddhAzca paramarSayaH // 137 // devatAzcAbhavan hRSTAstatra sthAstasya karmaNA / kAJcanasya sunAbhasya sahasrAkSazca vAsavaH // 138 // uvAca vacanaM dhImAn paritoSAt sagaddam / sunAbhaM parvata zreSThaM svayameva zacIpatiH // 139 // hiraNyanAbha zailendra parituSTo'smi te bhRzam / abhaya te prayacchAmi tiSTha saumya yathA sukham // 140 // sAhyaM kRtaM te sumahadvikrAntasya hanumataH / kramato yojanazataM nirbhayasya bhaye sati // 141 // rAmasyaiSa hi dUtyena yAti dAzaratherhariH / satkriyAM kurvatA tasya toSito'smi dRDhaM tvayA // 142 // tataH praharSa magamadvipulaM parvatottamaH / devatAnAM patiM dRSTvA parituSTaM zatakratum // 143 // laGghanApekSayA dvitIyaM tatparvatajayarUpaM karma // 137 // 138 // rAmAnu * - devatAzcati / tasya mainAkasya karmaNA devatA hRSTA abhavan sahasrAkSazca hRSTo'bhavaditi vacanavipariNAmena saMbandhaH // 138 // 139 // 140 // sAhyamiti / bhaye sati samudralaGghane'sya kiM bhaviSyatItyasmAkaM bhaye satItyarthaH // 141 // rAmAnu0 - sAhyamiti / sAyaM sahAyakarma sahakAritvamiti yAvat / brAhmaNAditvAt SyaJ / te tvayA nirbhayasya bhaye sati ativistRtasamudroparyAkAzagamane samudrapatanAdibhayanimittasaMbhAvanAyAmapi nirbhayasya // 141 // 142 - 144 // | pituH panthAnaM vAyumArgam // 35 // 36 // taditi / samudralaGghanaM prathamaM karma, dvitIyaM mainAkagirAvavizramya gamanam // 37 // devatAzceti / vAsavazca hRSTa iti sambandhaH // 38-140 // sAhyamiti / sAhyaM sahAyakarma, sahakAritvamiti yAvat / te tava mannimi nabhaye satyapi nirbhayasya inUmataH sAhyaM kRtam ataH abhayaM prayacchAmIti For Private And Personal Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bha.bArAmAnusa iti / babhUvAvasthitara tadA tasmin kAle svastho'bhUdityarthaH / pratiprayANavelAyAmApa "parvatendaM sunAbhaM ca samupaspRzya vIryavAn" iti mainAkAvasthAnAbhidhAnAt / sAgara mainAkAdhiSThita TI.su.kA. sAgarapradezam // 144 // 145 // 146 // rAmAnu0-ayamiti / zrImAn atra zrIzabdena atidUrasamudralAnepyuparyuparicalAbhivRddhimayuktA pamocyate // 146 // 147-153 // sa01 sa vai dattavaraH zailo babhUvAvasthitastadA / hanumAMzca muhartena vyaticakrAma sAgaram // 144 // tato devAH sagandharvAH siddhAzca paramarSayaH / abruvana sUryasaGkAzAM surasAM nAgamAtaram // 45 // ayaM vAtAtmajaH zrImAna plavate saagropri| hanumAnAma tasya tvaM muhUrta vinamAcara // 146 // rAkSasaM rUpamAsthAya sughoraM parvatopamam / daMSTrA karAlaM piGgAkSaM vakraM kRtvA nabhassamam // 147 // valamicchAmahe jJAtuM bhUyazcAsya parAkramam / tvAM vijeSya tyupAyena viSAdaM vA gamiSyati // 148 // evamuktA tu sA devI devatairabhisatkRtA / samudramadhye surasA vibhratI M rAkSasaMvapuH // 149 // vikRtaM ca virUpaM ca sarvasya ca bhayAvaham / plavamAnaM hanUmantamAvRtyedamuvAca ha // 15 // mmbhkssyH(kssH)prdissttstvmiishvrairvaanrrssbh| ahaM tvAM bhakSayiSyAmi pravizedaM mamAnanam // 15 // evamuktaHsurasayA prAlivAnararSabhaH / prahRSTavadanaH zrImAnidaM vacanamabravIt // 152 // rAmo dAzarathinAma praviSTo daNDakAvanam / lakSmaNena saha bhrAtrA vaidehyA cApi bhAryayA // 153 // anyakAryaviSaktasya baddhavairasya raaksssaiH| tasya sItA hRtA bhAryA rAvaNena yazazvinI // 54 // tasyAH sakAzaM dUto'haM gamiSye rAmazAsanAt |krtumrhsi rAmasya sAhyaM viSaya vAsinI // 55 // athavA maithilI dRSTvA rAmaM cAkliSTakAriNam / AgamiSyAmi te vakaM satyaM pratigRNomi te // 56 // anyeti / anyakAryaviSaktasya mArIcamRgagrahaNavyAsaktasya // 154 // tasyA iti / viSayavAsinI rAmarAjyavAsinI // 155 // 156 // smbndhH||41-43||saagrN mainaakaadhisstthitsindhuprdeshm||44-47||vaamupaayen vijeSyati vA viSAdaM dainyaM gamiSyati veti jJAtumicchAmaha iti smbndhH||48-150|| IzvaraiH daivataiH / / 51-53 / / abhyoti pAThaH / kAryaviSaktasya mAyAmRgavadhaprasthitasya // 54 // viSayavAsini rAmarAjyavAsini ! trailokyanAthatvAdradhanAthasyeti / For Private And Personal Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir evamiti / nAtivartenmAM mamAnanamapravizya na gacchet / ativartedityatra parasmaipadamArSam / atra itikaraNaM draSTavyam / atravInnAtivartanmAM kazvideSa varo mametyasyAnantaraM tadRSTvA vyAditaM vakraM vAyuputraH subuddhimAnityAdizlokA draSTavyAH / madhye taM prayAntamityAdayaH kecana zlokAH prakSiptAH asaGga tAzva, zatayojanAyatatve vAnarairlaGkAvAsibhizva jJAtaH syAditi virodhAt / ta ime prakSiptazlokA:-" taM prayAntaM samudIkSya surasA vAkyamabravIt / balaM jijJAsamAnA vai nAgamAtA hanumataH / pravizya vadanaM me'dyaM gantavyaM vAnarottama / vara eSa purA datto mama dhAtreti satvarA / vyAdAya vipulaM vakraM sthitA evamuktA hanumatA surasA kAmarUpiNI / abravInnAtivartenmAM kazcideSa varo mama // 157 // [ taM prayAntaM samu dvIkSya surasA vAkyamabravIt / balaM jijJAsamAnA vai nAgamAtA hanUmataH // 1 // pravizya vadanaM me'dya gantavyaM vAnarottama / vara eSa purA datto mama dhAtreti satvarA // 2 // vyAdAya vakraM vipulaM sthitA sA mAruteH puraH / evamuktaH surasayA kruddho vAnarapuGgavaH // 3 // abravIt kuru vai vakraM yena mAM viSahiSyase / ityuktvA surasAM kruddho dazayojanamAyataH // 4 // dazayojanavistAro babhUva hanumAMstadA / taM dRSTvA meghasaGkAzaM dazayojanamAyatam // 5 // sA mAruteH puraH / evamuktaH surasayA kruddho vAnarapuGgavaH / abravItkuru vai vakraM yena mAM viSahiSyase / ityuktvA surasAM kruddho dazayojanamAyataH / daza yojanavistAro babhUva hanumastidA / taM dRSTvA meghasaMkAzaM dazayojanamAyatam / cakAra surasA cAsyaM viMzadyojanamAyatam / hanUmAMstu tataH kruddha striMzadyojanamAyataH / cakAra surasA vakraM catvAriMzattathocchritam / babhUva hanumAnvIraH paJcAzadyojanocchritaH / cakAra surasA vakraM SaSTiyojanamAyatam / tathaiva hanumAnvIrassaptatIyojanocchritaH / cakAra surasA vakramazItIyojanocchritam / hanumAnacalaprarUyo navatIyojanocchritaH / cakAra surasA va zatayojanamAyatam " iti // 157 // rAmAn 0 - nAga (deva) mAtA indramata ityataH paraM pravizya vadanaM me'dya gantavyaM vAnarottama / vara eSa purA datto mama dhAtreti sasvareti pAThaH / eva miti / viSahiSyase abhibhaviSyasi pratiSyasItyarthaH / ityuktvati / dazayojanamAyataH dazayojanavistAro babhUva hanumAnityanena " dazayojanavistIrNA triMzadyojanamAyatA / chAyA bhAvaH // 55 // 56 // evamiti / kazcidapi janaH nAtivarteta, mAmiti zeSaH / nAtivartenmAm ityapi pAThaH // 157 // [ atha varadAnaM zrutvApi jigamiSantaM pratyAha For Private And Personal Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsur Gyarmandie TI.saM.kA. bA.rA.bha. vAnarasiMhasya' ityuktarachAyAcitaM parimANAntaraM suramAdarzanApUrva saMkSiptavAnityavagamyate / cakAra surasA cAsya vizayojanagAyatamityataH paraM inamastu tataH kastizayojanamAyata ityAdikrameNa / cakAra surasA varka zatayojanamAyatamityeSa pAThakramaH / ete zlokAH kepucitkozeSu lekhakapamAdAtyatitAH / saptatIyAMjanIcchrita ityAdI dIrgha ArSaH // 157 // prakRtaM vilikhyate-tavA vyAditaM tvAsyaM vAyuputraH subuddhimAn / susaMkSipyAtmanaH kArya babhUvASThamAtrakaH iti // 158 // rAmAnu0-tadRSTvA vyAditaM tvAsyasa. 1 miti / vyAdita vyAttam / idAgamasvArSaH / ativistRtaM vakaM sUkSmarUpeNa pravizvAzana nigantumayaM samIcInaH samaya iti zAnayAgAt muvuddhimAniti vizeSaNam // 158 // cakAra surasA cAsyaM viMzadyojanamAyatam / tAM dRSTvA vistRtAsyAM tu vAyuputraHsubuddhimAn // 6 // hanUmAMstu tataH kruddhastriMzadyojanamAyataH / cakAra surasA vakraM catvAriMzattathocchritam // 7 // babhUva hanumAn vIraH paJcAzayojano cchritaH / cakAra surasA vakraM SaSTiyojanamAyatam // 8 // tathaiva hanumAna vIraH spttiiyojnocchritH| cakAra surasA vakramazItIyojanAyatam // 9 // hanumAnacalaprakhyo navatIyojanocchritaH / cakAra surasA vakaM zatayojana mAyatam // 10 // ] tadadRSTvA vyAditaM tvAsyaM vAyuputraH subuddhimAn / [dIrghajihyaM surasayA sughoraM narakopamam / ] susaMkSipyAtmanaH kAyaM babhUvAGguSTamAtrakaH // 158 // so'bhipatyAzu tadvakaM nippatya ca mahAjavaH / antarikSa sthitaH zrImAnidaM vacanamabravIt // 159 // praviSTo'smi hi te vakaM dAkSAyaNi namo'stu te / gamiSye yatra vaidehI satyazcAsIdarastava // 160 // taM dRSTvA vadanAnmuktaM candraM rAhumukhAdiva / abravItsurasA devI svena rUpeNa vAnaram // 16 // arthasiddhaye hari zreSTha gaccha saumya yathAsukham / samAnayasva vaidehI rAghaveNa mahAtmanA // 162 // tattRtIyaM hanumato dRSTvA karma suduSkaram / sAdhu sAdhviti bhUtAni prazazaMsustadA harim // 163 // 1 // 159 // praviSTosmIti / dakSasthApanyaM dAkSAyaNI, tattvaM ca pUrva varapradAnakathanasamaye tayaiva kathitamityanuvAdAt klpyte||16||raamaanu0 praviSTosmi hoti / dAkSAyaNIrayanuvAdAt svavarapradAnakathanasamaye hanumantamarizya svakIya dAkSAyaNItvamApa tayaiva kavitamityavagantavyam / satyaM cAsIdaraM taba, svadAsyaM pravizya nirgamanAt brahmaNA datto man varammatya AmITinyarthaH / barazabdasya naghumakanyamArSama // 16 // 16 // 162 // rAmAnu0--artheti / samAnayaveti paattH| samAnaya maMgamaya // 162 // 163 // 164 // timiti / evamiti / viSadipyame abhibhaviSyasi prsissppiityrthH51-10||] tad dRSTyeti / surasayA byAditamAsyan ||158-161||smaany saMyojaya // 62 // tRtIyaM I For Private And Personal Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir AkAzagamanamatiduSkaramityamumartha kathayitum AkAzasvarUpaM vayate-sevita ityAdinA zlokasaptakena / kaizikAcAyaH kezike rAgavizepe AcAyaH vidyAdharavizeSarityarthaH / vajrAzanisamAcAtaiH pAvakaiH bajrAzanisamASAtaitubhinItaH paavkaiH| havyaM vahatA devebhyo havyavahanArtha gatena citrabhAnunA vhninaa| vizve vizvagate, vyApaka ityarthaH / devarAjagajAkAnte airaavtbhitrdiggjaakaante| vitAne vitAnatulye / vitata iti vitAnavizeSaNam // 165-1734 sa sAgaramanAdhRSyamabhyetya varuNAlayam / jagAmAkAzamAvizya vegena garuDopamaH // 164 // sevite vAridhArAbhiH patagaizca niSevite / carite kaizikAcAryerairAvataniSevite // 165 // siMhakuJjarazArdUlapatagoragavAhanaiH / vimAnaiH saMpatadbhizca vimalaiH samalaMkRte // 166 // vajAzanisamAghAtaiH pAvakairupazobhite / kRtapuNyairmahAbhAgaiH svargajidbhi ralaMkRte // 167 // vahatA havyamatyartha sevite citrabhAnunA / grahanakSatracandrArkatArAgaNavibhUSite // 168 // maharSigaNagandharvanAgayakSasamAkule / vivikte vimale vizve vizvAvasuniSevite // 169 // devarAjagajAkAnte candrasUrya pathe zive / vitAne jIvalokasya vitate brhmnirmite||170|| bahuzaH sevite viirairvidyaadhrgnnairvraiH| jagAma vAyumArge tu garutmAniva mArutiH // 71 // pradRzyamAnassarvatra hanumAna mArutAtmajaH / bheje'mbaraM nirAlambaM lambapakSa ivAdrirAT // 172 // plavamAnaM tu taM dRSTvA siMhikA nAma raaksssii| manasA cintayAmAsa pravRddhA kAmarUpiNI // 173 // rAmAnu0-sevita iti / kaizikAcAryaH / kaizika gagavizeSaH tadAcAryaH numburuprabhRtibhirityarthaH / paga vataniSevite parAvatamiti judIrghamindradhanurucyate / tena niSevite yukte "indrAyudha vindradhanustahIrghamRju rohitam / airAvataM ca vidyutnu cazcalA capaleti ca" iti vaijayantI / vacAzanisamAghAtaH bacAzanyossamaH tulyaH AghAtaH abhighAtaH yeSAM taiH / vivikta iti / vizve| vizatIti vizvaH vyApaka ityarthaH / vitAne ullocabhUte / " ambI vitAnamulocaH" ityamaraH / vidyAdharagaNevararityataH param jagAma vAyumArge tu garutmAniva mArutiriti pAThakramaH / upari| tu hanumAn meghajAlAnInyAdisAIlokadarya pramAdAllikhitam / pradazyamAnaH sarvatreti pAThaH // 165-172 // karma surasAvakAnniSkramaNam // 163 // 164 // kaizikAcAryaiH kaizikaM nRttAdi tadAcAryastumburuprabhRtibhiH / airAvataniSevite perAvatam iti RjudIrghamindradhanu rucyate // 165 // 166 // bajAzanisamAghAtaiH vajrAzanyossamaH tulyaH AghAto'bhighAto yeSAM neH pAvakaH // 167 // AkAzasya ekonapakSAzadAna sambandhamuktvA tatpradhAnabhUtacitrabhAnusambandhamAha-bahanani // 168 // vizdhe vidhyaapke| vidhAyasaH gandharvarAjaH // 169-173 // For Private And Personal Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra khA.rA.bhU. // 11 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir adyeti / dIrghasya kAlasya dIrghakAle gate sati adya AzitA AzitrI bhuktavatI bhaviSyAmi // 174 // itIti / samAkSipat samyaggRhItavatI / // 175 // samAkSipta iti / paGkRtaparAkramaH kuNThitagatiH / pratilomena pratikUlena // 176 -178 // chAyAgrAhIti / tadidaM chAyAgrAhi kapirAjena TI.muM.kAM. kathitaM nAtra saMzaya iti yojanA // 179 // 180 // ghanarAjIveti / samabhidravat samabhyadravat // 181 // sa dadarzeti / kAyamAtraM dehapramANam // 182 // adya dIrghasya kAlasya bhaviSyAmyahamAzitA / idaM hi me mahatsattvaM cirasya vazamAgatam // 174 // iti saMcintya manasA chAyAmasya samAkSipat / chAyAyAM gRhyamANAyAM cintayAmAsa vAnaraH // 175 // samAkSipto'smi sahasA paGgakRta parAkramaH / pratilomena vAtena mahAnauriva sAgare // 176 // tiryagUrdhvamadhazcaiva vIkSamANastataH kapiH / dadarza sa mahatsattvamutthitaM lavaNAmbhasi // 177 // taddRSTvA cintayAmAsa mArutirvikRtAnanam / kapirAjena kathitaM sattvamadbhutadarzanam // 178 // chAyAgrAhi mahAvIryaM tadidaM nAtra saMzayaH / sa tAM buddhvA'rthatattvena siMhikAM matimAn kapiH / vyavardhata mahAkAyaH prAvRSIva balAhakaH // 179 // tasya sA kAyamudIkSya vardhamAnaM mahAkapeH / vakraM prasArayA mAsa pAtAlAntarasannibham // 180 // ghanarAjIva garjantI vAnaraM samabhidravat // 181 // sa dadarza tatastasyA vivRtaM sumahanmukham | kAyamAtraM ca medhAvI marmANi ca mahAkapiH // 182 // sa tasyA vivRte vaktre vajrasaMhananaH kapiH / saMkSipya muhurAtmAnaM niSpapAta mahAbalaH // 183 || Asye tasyA nimajjantaM dadRzuH siddhacAraNAH / grasyamAnaM yathA candraM pUrNa parvaNi rAhuNA // 184 // tatastasyA nakhaistIkSNairmarmANyutkRtya vAnaraH / utpapAtAtha vegena manassaMpAtavikramaH // 185 // sa iti / muhussaMkSipya saMnikarSAnuguNaM saGkaya // 183 // 184 // tata iti / tataH tena rUpeNa manassaMpAtavikramaH manovegatulyagatiH // 185 // rAmAnu0 tata iti / atha vAnaraH manaHpAtavikramassan manogamanasamAnagatispan tIkSNairnavaistasthA marmAyukRtya tataH AsyAt vegenAtpapAta AsyapicAnAt pUrvamevotpapAtetyarthaH // 185 // adyeti / AzitA muktavatI / samAkSipat jamAha // 74-179 // pAtAlAntarasannibham pAnAlavivarasadRzam // 180 // 81 // kAyamAtraM zarIrapramANam, | svazarIrakavalana paryAptamityarthaH / mukhaM dadarza / marmANi prANasthAnAni saMkSipya // 82-84 // manassampAtavikramaH manogamanasamAnagatiH // 185 // For Private And Personal sa0 [1 N??H Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tAmiti / dRSTayA dUrAdeva darzanena / dhRtyA aspa niyamanajananaghATana / dAkSiNyena pATavena // 186 // hRtahaditi / vidhurA ArtA // 187 // bhiim| mityAdi / AriSTaM zubha yayA bhavati tthaa| yasya siMhikArUpasattvasyA dRSTiH AyatikSamasUkSmekSaNam |mtiH arthtttvnishcyH| kriyAvattvaM dAkSyam / yathA - tava tathA yasya catvAri santi tattvayA hatam / tAnyeva catvAryAha dhRtiriti / yA dhRtiH svakarmasu svAnukUlakAryeSu nAvasIdati yA dRSTina vasIdati yA tAM tu dRSTayA ca dhRtyA ca dAkSiNyena nipAtya ca / sa kapipravaro vegAvRdhe punarAtmavAn // 186 // hRtahata sA hanumatA papAta vidhuraa'mbhsi|taahtaaN vAnareNAzu patitAM vIkSya siMhikAm / bhUtAnyAkAzacArINi tamUcuH plava lA gottamam // 187 // bhImamadya kRtaM karmamahatsattvaM tvayA htm| sAdhayArthamabhipretamariSTaM plavatAMvara // 188 // yasya tvetAni catvAri vAnarendra yathA tava / dhRtirdRSTirmatirdAkSyaM svakarmasu na sIdati // 189 // sa taiH sambhAvitaH pUjyaH pratipanna pryojnH| jagAmAkAzamAvizya pannagAzanavatkapiH // 19 // prAptabhUyiSThapArastu sarvataH pratilokayan / yojanAnAM zatasyAnte vanarAji dadarza sH|| 19 // dadarza ca patanneva vividhadmabhUSitam / dvIpaM zAkhAmRgazreSTho malayopavanAni ca // 192 // sAgaraM sAgarAnUpaM sAgarAnUpajAna dumAn / sAgarasya ca patnInA mukhAnyapi vilo kayan // 193||s mahAmeghasaGkAzaM samIkSyAtmAnamAtmavAn / nirundhantamivAkAzaM cakAra matimAnmatim // 194 // matinavisIdati yadAkSyaM nAvasIdati etAni catvAri yasya santi tattvayA hatAmiti yojanA // 188 // 189 // sa iti / saMbhAvitaH puujitH| pratipanna prayojanaH prAkpratibhAsitakAryasAraH, sa ca strItve doSe samAnepi surasAyA jayapratipattiH siMhikAyA vadhapratipattizca // 190 // prApteti / prAptabhUyiSTha pAraH prAptaprAyatIraH // 19 // dadazaiti / malayopavanAni laGkAmalaya iti dakSiNatIre sthitamalayaH tasyopavanAni // 192 // sAgaramiti / sAgarasya dRSTayA sUkSmadarzanena / dhRtyA dhairyeNa / dAkSiNyena kauzalena, kSiprakAritvenetyarthaH / tasyAH saMhAravaipulyena vA // 186 / / sA siMhikA hitahata vidaarithdyaa| ata eva vidhurA vihalA // 87 // ariSTaM zubham // 8 // 89 // pratipannaprayojanA prAptaprakRtakAryaH // 190 // prApta prAptamAya bhUyiSThapAraM mahAtIraM yena // 11 // patana gacchan / malayaH laGkAyAM malayo nAma giriH // 22 // 9 // maniM kartavyanizcayam // 194 // For Private And Personal Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bha. sa01 -patnInAM nadInAM trikUTotpatrAnAm / A svazarAram / matiM cakAra mena iti yAvat // 193 // 194 // kathaM mena ityatrAha-kAyabAdAmativATI.yu.kA 195 // tata iti / punaH prakRtimApede punarnijAkAraM prAptavAn // 196 // uktaM zarIrasaMkSepaM dRSTAntArthamanuvadati-tadrUpamiti // 197 // sa cAriti / pratipannarUpaH pratipannasvabhAvazarIraH, abhUditi shessH| samIkSitAtmA smiikssitdehH| samavekSitArthaH nirUpita kaaryH| pUrvoktopasaMhArazoka essH||198|| kAyavRddhiM pravegaM ca mama dRSTvaiva rAkSasAH / mayi kautUhalaM kuryuriti mene mhaakpiH|| 195 // tataH zarIraM saMkSipya tanmahIdharasannibham / punaH prakRtimApede vItamoha ivaatmvaan||196|| tadrUpamatisaMkSipya hanumAna pakRtI sthitH| tIna kramAniva vikramya balivIryaharo hriH|| 197 // sa cArunAnAvidharUpadhArI paraM samAsAdya samudratIram / parai razakyaH pratipannarUpaH samIkSitAtmA samavekSitArthaH // 198 // tatassa lambasya giressamRddhe vicitrakUTe nipapAta kuutte| saketakoddAlakanAlikere mahAdrikUTapratimo mahAtmA // 199 // tatastu saMprApya samudratIraM samIkSya laGkA girivaryamUrdhni / kapistu tasminnipapAta parvate vidhUya rUpaM vyathayanmagadvijAn // 20 // rAmAnu0-sa cAviti / puurvoktaarthsdshloko'ym| cArunAnAvidharUpadhArI tattatvAryAnuguNyena parigRhItaramaNIra, lasUkSmAdirUpaH paraiH / siMhikAdibhiH azakyaH aprdhRsspH| saH paraM samudratIramA mAsAdya samIkSitAtmA smaalokitaatiprmaannsvshriirH| samavekSitAH smaalocitkaaryH| pratipannarUpaH aGgIkRtA tara, abhUditi zeSaH // 198 // tata iti / lambasya lambamAna syeva sthitasya, avijJAtAgrasyetyarthaH / vicitrakUTe vividhAzcaryasamUhe / "kUTasvastriyAM putrapAlayoH" iti darpaNaH / uddAlakAH shlessmaatkaaH||199|| vyathayan mRgadbhijAnityAdivizeSaM vaktamuktamarthamanuvadati-tatasviti / samudratIraM tIroparyAkAzam / vidhUya rUpaM pUrvarUpaM vihAya / vRttmupjaatiH||20|| tAmevAi-kAyavRddhimityAdi / kautUhalam AzcaryadhiyA dikSAm // 195 // prakRti nijAkAram / bItamohaH nivRttAvidyaH // 96 // uktazarIrasaMkSepaM dRSTAntakatha nArthamanuvadati-tadUpamiti / / 97 // nAnAvidharUpadhArI paraiH zatrubhiH azakyaH apraghRSyaH / samIkSitAtma, samAlokitAtipramANasvazarIraH / samavekSitArthaH Alo citAnantarakAryaH / pratipannarUpaH aGgIkRtapRSadaMzadehaH, abhUditi zeSaH // 98 // lambasya lambArUpasya gireH / vicitrako vicitrAH kUTAH avAntarazikharANi yasmina tasmin / kaTezRr3he nipapAteti sambandhaH // 99 // uktArtha punaH shlokdvyenaah-tnstvityaadi|| 200 // For Private And Personal Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir asmin sarge sAkAdhikadvizatazlokAH // 201 // iti zrIgovinda zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne prathamaH srgH||1|| sa sAgaramityAdi ||1||raamaanu0-trikuuttshikhre laGkAM sthitAmiti pAThaH // 1 // 2 // 3 // samudralar3ane kuto glAni nAdhyagacchadityatrAha-zatAnIti // 4 // rAmAnu0-samudralaGgane kutaH zramaM nAdhyagacchattatrAha-zatAnyahamiti / ahaM subahUnyapi yojanAnAM zatAni krameyaM zatayojanasaMkhyAkaM sAgarasyAntaM kiM punariti, amanyaveti zeSaH // 4 // sa sAgaraM dAnavapannagAyutaM balena vikramya mahormimAlinam / nipatya tIre ca mahodadhestadA dadarza laGkAmamarAvatI miva // 201 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe prathamaH sargaH // 1 // sa sAgaramanAdhRSyamatikramya mahAbalaH / trikUTazikhare laGkAM sthitAM svastho dadarza h||1|| tataH pAdapamuktena puSpavarSeNaM vIryavAn / abhivRSTaH sthitastatra babhau puSpamayo yathA // 2 // yojanAnAM zataM zrImAMstIpyuitama vikramaH / anizvasana kapistatra na glAnimadhigacchati // 3 // zatAnyahaM yojanAnAM krameyaM subahUnyapi / kiM punaH sAgarasyAntaM saGkhyAtaM zatayojanam // 4 // sa tu vIryavatAM zreSThaH plavatAmapi cottamaH / jagAma vegavAn laGkA lavayitvA mahodadhim // 5 // zAdalAni ca nIlAni gandhavanti vanAni ca / gaNDavanti ca madhyena jagAma nagavanti ca // 6 // zailAMzca tarusaMchannAna vanarAjIzca puSpitAH / abhicakrAma tejasvI hanumAna plavagarSabhaH // 7 // ||5||shaadlaaniiti / gaNDavanti sthUlopalavanti / nAmaikadeze nAmagrahaNena gaNDazabdena gaNDazaila ucyate // 6 // 7 // rAmAnu0-zAdalAnIti / vanAni parvatasthavanAni / gaNDavanti sthUlapASANavanti / madhyena madhyamArgeNa / nagavanti prazastavRkSayuktAni // 6 // zailAniti / atra zailazabdaH zRGgaparaH lambAkhyAgareruparitanasyocyamAnatvAt // 7 // 201 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyAM prathamaH sargaH // 1 // // 1 // tata iti / puSpamayo yathA puSpamayapi rivetyarthaH // 2 // anizvasana zramanibandhanadIrghanizvAsamamuzcana / tatra lngghnnimite| nAdhigacchati nAdhyagacchat // 3 // ahaM subahUnyapi yojanAnAM zatAni krameyaM zatayojanaM yathA tathA saGkhyAtaM sAgarasyAntaM kiM punariyamanyateti zeSaH // 4 // 5 // gaNDavanti sthUlapAgaNavanti / nagavanti kSudragirivanti / zAdalAni For Private And Personal Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bha. sa iti / sa tasminnitya dadazeMtyapakRSyate // 8 // rAmAnu0-sa iti / tasminnacale lambagirI tiSThan banAnyupavanAni ca dadazenyapakRSpa nambandhanIyam anyathA tacchando'tiriTI .vaM.kAM. cyeta / nagAne trikUTazikhara // 8 // saralAn yUpasaralAn / karNikArAn parivyAdhAn / khajUrAn kaNTakacchadAn / priyAlAn dhanuHpaTAn / muculindAna jambIrAn / priyAn phalinaH / gandhapUrNAna napAna asanAn / kovidArAn camarikAn // 9-11 // AkrIDAn sarvasAdhAraNakrIDA sa tasminacale tiSTana vanAnyupavanAni ca / sa nagAgre ca tAM lar3AM dadarza pavanAtmajaH // 8 // saralAn karNi kArAMzca khajUrAMzca supuSpitAn / priyAlAnmuculindAMzca kuTajAna ketakAnapi // 9 // priyaGkana gandhapUrNAzca nIpAna sptcchdaaNstthaa| asanAn kovidArAMzca karavIrAMzca puSpitAn // 10 // puSpabhAranibaddhAMzca tathA mukulitA npi| pAdapAn vihagAkIrNAna pavanAdhUtamastakAn // 7 // haMsakAraNDavAkIrNA vApIH padmotpalAyutAH / AkrIDAn vividhAna ramyAna vividhAMzca jalAzayAna // 12 // santatAna vividhavRkSaiH sarvartuphalapuSpitaiH / udyAnAni ca ramyANi dadarza kapikuJjaraH // 3 // samAsAdya ca lakSmIvAna laGkAM rAvaNapAlitAm / parighAbhiH sapadmAbhiH sotpalAbhiralaMkRtAm // 14 // mItApaharaNArthena rAvaNena surakSitAm / samantAdricaradbhizca rAkSasairuyadhanvibhiH // 15 // kAJcanenAvRtAM ramyAM prAkAreNa mahApurIm / gRhaizca grahasaGkAzaiH zAradAmbudasannibhaiH // 6 // sthAnAni // 12 // udyAnAni rAjayogyAni / sarvartuphalapuSpitaiH sarvartuSu phalapuSpANyeSAM sajAtAnIti naiH // 13 // samAsAdyati / samAsAdya Mdadauti kriyAbhedAllaGkApadAvRttiH / lakSmIvAn jayahetukAntimAn / utpalAni padmavyatiriktAni sarasijAni // 14 // sItApaharaNam arthaH prayoga janaM yasya tena / surakSitatve heturayam / vicaradbhizcetyatra cakAro bhintrakramaH / rAkSasaizca surakSitAm // 15 // grahasaGkAzaiH navagrahatulyaiH // 16 // vanAni ca pazyanniti zeSaH / madhyena mArgeNa jagAmeti sambandhaH // 6 // 7 // sanagAye zikharasahite acale lamvagirI tiSThana // 8-11 // seti / AkrIDAna rAjasambandhitvepi sAdhAraNodyAnAni, udyAnAni rAjJAmasAdhAraNAni // 12 // 13 // laGkA laGkAsamIpam // 14 // sItApaharaNArthena mItApaharaNahetunA apahalI // 13 // For Private And Personal Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir zapANDarAbhiH sudhAliptabhUmikatvAtsitAbhiH / pratolIbhiH vIthIbhiH / aTTAlakAH aTTAH / patAkAdhvajamAlinI latAdirekhAvicitritapaTaviziSTAH patAkAH, matsyamakarAyAkArA dhvajAH / brahmAditvAdiniH // 17 // latApatayaH latAkArarekhAH // 18-20 // vapreti / vapretyAdAvapi dadarza pANDarAbhiH pratolIbhiruvAbhirabhisaMvRtAm / aTTAlakazatAkII patAkAdhvajamAlinIm // 17 // toraNaiH kAJcanai divyairltaaptivicitritaiH| dadarza hanumAna laGkA divi devapurImiva // 18 // girimUrdhni sthitA laGkAM pANDurairbhavanaiH shubhaiH| dadarza sa kapizreSThaH puramAkAzagaM yathA // 19 // pAlitAM rAkSasendreNa nirmitA vizvakarmaNA / plvmaanaa| mivAkAze dadarza hanumAna purIm // 20 // vapraprAkArajaghanA vipulAmbunavAmbarAm / zataghnIzUlakezAntAmaDAlaka vataMsakAm / manaseva kRtA laGka nirmita vizvakarmaNA // 21 // dvAramuttaramAsAdya cintayAmAsa vAnaraH // 22 // kailAsazikharaprakhyAmAlikhantImivAmbaram / DIyamAnAmivAkAzamucchritairbhavanottamaiH // 23 // hanumAn kapirityanuvartate / varSa praakaarmuurtikH| prAkAraH saalH| vipulAmbu parighArUpaM navAmbaraM yasyAssA / zatamI yantravizeSaH / vataMsaH avtNsH| bhaagurimtenaallopH| vastuto vizvakarmaNA nirmitAM vicAryamANe kenApi manasA nirmitAmiva sthitAmityutprekSA ||21||raamaanu0-vprti / varSa cayaH, prAkArAdhAravediketi yAvat / "syAJcayo vapramastriyAm " ityamaraH / prAkAraH saalH| vipulAmbunavAmbarAm atrAmbuzabdena parighAntargatajalamucyate / aTTAlakAH vartasaH karNAbharaNaM yasyAH sA / manasA kRtAmiya sthitAma / vizvakarmaNA nirmitA lagAma, dadazetpanupajyate // 21 // dvAramiti / uttaraM dvAramAsAdya cintayAmAsa manasA nirUpayAmAsa, vedehIdarzanopAyamiti zeSaH // 22 // kailAsetyAdi / DIyamAnAM gacchantIm "DIda vihAyasA gato" ityasmAcchAnaca // 23-30 // - dravyatvena hetunA surakSitAmityarthaH // 15 // 16 // pratolyA ravyAH, tAsAM pANDuratvamukhatvaM ca tatratyasodhasambandhena / aTThAlakazatAkIrNA prAkAravevikopari pAyuddhArtha parikalpitamaJcavizeSazatasahalAm / matsyAdyAkArA dhvajAH, tato'nyAH patAkAH / latApaktayA vicitraracanAvizeSAH / dadarza hanumAn purIm iti punadarzanAmidhAnaM vizeSAntaravivakSayA upamAnAntaravivakSayA ca // 17-20 // laGkA strItvena nirUpayati-vapreti / vapraH cayaH, prAkArAdhAravediketi yAvat / sthAcayo SamamakhiyAm" ityamaraH / vipulAmbunavAmbarAma, abAmbuzabdena parighAntargatajalamucyate / nirmitAmityatra dadazetyanuSajyate // 21 // cintayA| mAsa, lAhA kena pradezena gantavyeti cintayAmAseti bhAvaH / / 22 // DIyamAnAmivAkAzaM pratpuracchantImiva sthitAm / hIyamAnatvAdivizeSaNavizi laGkA 15. For Private And Personal Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. // 14 // sa02 rAmAnu0-kailAsaMtyAdi / Alikhantamiti liGgavyatyayaH / DIyamAnAmiva udgacchantImiva / DIyamAnatvAdivizeSaNaviziSTA yA tasyA laGkAyA mahatI guptim, sAgaraM ca, rAvaNaM ghoraMTI .saM.kA. ripuM ca nirIkSya jJAtvA vAnarazcintayAmAseti saMvandhaH // 23-26 // cintAprakAramAha-AgatyApItyAdinA / atra apizabdena dustarasAgaralaGghanapUrvakamAgamanameva durghaTAmiti sUcyate // 27 // na kevalaM vAnarairasAdhyA, kintu rAmeNApyasAdhyetyAha-imAmiti / saH sAlagiribhUbidalanAdiSu dRSTaparAkrama ityrthH|| 28 // avakAza iti / mAntvasyAvakAzAbhAvaH AsuraprakRtitvAt l dAnasyAvakAzAbhAvaH arthopacitatvAt / bhedasyAvakAzAbhAvaH valadArpatatvAt / yuddhasthAvakAzAbhAvaH budiparAkamayuktatvAt // 29 // caturNAmiti / gatiH prAptiH, saMbhAviteti zeSaH // 30 // saMpUrNI rAkSasaiorai gairbhogavatImiva / acintyAM sukRtAM spaSTa kuverAdhyuSitAM purA // 24 // daiSTribhirbahubhiH zUraiH zUlapaTTizapANibhiH / rakSitAM rAkSasai|rairguDAmAzIviSairiva // 25 // tasyAzca mahatI guptiM sAgaraM ca nirIkSya sH| rAvaNaM ca ripuM ghoraM cintayAmAsa vAnaraH // 26 // AgatyApIha harayo bhaviSyanti nirarthakAH / nahi yuddhena vai laGkA zakyA jetuM surairapi // 27 // imAM tu viSamAM durgA laGkAM rAvaNapAlitAm / prApyAri sa mahAbAhuH kiM kariSyati rAghavaH // 28 // avakAzo na sAntvasya rAkSaseSvabhigamyate / na dAnasya na bhedasya naiva yuddhasya dRzyate // 29 // caturNAmeva hi gatirvAnarANAM mahAtmanAm / vAliputrasya nIlasya mama rAjJazca dhImataH // 30 // yAva jAnAmi vaidehIM yadi jIvati vA na vaa| tatraiva cintayiSyAni dRSTvA tAM janakAtmajAm // 3 // evaM vicArya nAyametadvicArakAla ityanuzete-yAvaditi / yAvat yadA jIvati vA na veti vaidehI jAnAmi / tatraiva kAla tAM janakAtmajAM dRSTvA cinta payiSyAmi / yadA yAvacchando'vadhAraNe / jAnAmyeva jIvati vA naveti jAnAmyeva / yadi jIvati tadAtA jakAtmanAM dRSTvA tatraiva tatkAla eva cinta tasyAH mahatI guptiM ca sAgaraM ca rAvaNaM ghoraM ripu ca nirIkSya jJAtvA vAnaraH cintayAmAseni sambandhaH // 23-26 // cintAprakAramevAi-AgatyApItyAdinA / // 27 // 28 // avakAzo neti / AsuraprakRtyA arthApacayabaladarpaparAkramasampannatvAt sAmAdInAmavakAzo nAstIti bhAvaH // 29 // gatiH prAptiH, sambhAviteni zeSaH // 30 // yAvariti / jIvati vA naveti vaidehIM jAnAmi yAvat jAnAmyeva / yadi jIvati tA janakAtmajAM dRSTA nacaiva tammina kAla eva cintayiSyAmIti yojanA / yadvA jIvati vA jIvatIti vedehIM na jAnAmi yAvat na jAnAmyeva vA / una yadi jIvati tAM janakAtmajAM dRSTvA tatraiva tasminkAla eva cinta 14 // For Private And Personal Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir yiSyAmItyanvayaH // 31 // tata iti |cintyaamaas, vaidehIdarzanopAyamiti zeSaH // 32-34 // lakSyAlakSyeti / lakSyazarIratve rAkSasA gRhIyuH / / alakSyazarIratve sarvA laGkA na vicetuM zakyA / kRtyaM sAdhayituM praveSTuM kRtyasAdhanAya praveSTam prAptakAlaM yuktam // 35 // tAmiti / vinizcitya tataH sa cintayAmAsa muhUrta kapikuJjaraH / girizRGge sthitastasmin rAmasyAbhyudaye rtH|| 32 // anena rUpeNa mayA na zakyA rakSasAM purI / praveSTuM rAkSasairguptA krUrairbalasamanvitaiH // 33 // ugraujaso mahAvIryA balavantazca raaksssaaH| vaJcanIyA mayA sarve jAnakI parimArgatA // 34 // lakSyAlakSyeNa rUpeNa rAtrau laGkApurImayA / praveSTuM prAptakAlaM me kRtyaM sAdhayituM mahat // 35 // tAM purI tAdRzIM dRSTvA durAdharSA suraasuraiH| hanumAzcintayAmAsa viniHzvasya muhurmuhuH // 36 // kenopAyena pazyeyaM maithilI janakAtmajAm / adRSTo rAkSasendreNa rAvaNena durAtmanA // 37 // na vinazyat kathaM kArya rAmasya viditAtmanaH / ekAmekazca pazyeyaM rahite janakAtmajAm // 38 // bhUtAzcArthA vipadyante dezakAlavirodhitAH / viklavaM dUtamAsAdya tamaH mUryodaye yathA // 39 // sItAnveSaNaprakAraM vinizcitya, muhurmuhustameva cintayAmAsetyarthaH // 36 // 37 // rAmAnu0-tAmiti / viniHzvasya muhurmuhurityanena samudralaGghanAdapi laGkApravezasya / duSkaratvaM dyotyate // 36 // na vinazyaditi / ekazca pazyeyamiti / atrApi kathamityanuSaJjanIyam / rahite ekAnte // 38 // rAmAnu0-radine janarahite // 38 // paNDitena muhurmuhurvicArya kAryANi kartavyAni natu paNDitamAninA sakRdvicArya kartavyAni / tathA sati doSaH syAdityAha-bhUtAzceti / bhUtAzcArthAH samyagupAyaprayogAniSpannaprAyA apyrthaaH| viklavam adhIram, avimRzyakAriNam / dUtamAsAdya deshkaalvirodhitaassntH| sUryodaye tamo yathA tama iva / tatasyAvimRzyakAritvena sadya eva vipadyante nazyantItyarthaH // 39 // yiSyAmItyarthaH // 31-34 // lakSyAlakSyeNa rUpeNa sUkSmazarIreNa mahatkRtyaM sItAnveSaNarUpaM prAptakA lam ucitamiti cintayAmAseti pUrveNa sambandhaH // 35 // tAmiti to dRSTA cintayAmAseti sambandhaH / cintAprakAramevAha-kenetyAdinA / tAM purImityAdeH vicinvanbhavanamityantasya granthasya hanumAna cintayAmAsa ityanena sambandhaH // 36-38 // bhUtAvArthAH niSpannAnyapi prayojanAni / vikravam avivakinam AsAdya dezakAlaviroSitAssantaH vipadyante nazyantIti sambandhaH // 39 // 1 For Private And Personal Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir bhA.ra.bha // 15 // na kevalaM kAryahAniH kintu svAmyAdInAM buddhizUnyatApi spAdityAha-ayati / atrApi viDavaM dUtamAsAdyetyanuvartate / arthAnAntare TI.saM.kA. arthAnarthayoH prayojanasAdhanayoH kAryAkAryayoH antare viSayeM, nizcitA rAjJA sacivaizva nirNItA buddhiH vika dUtamAsAdya na zobhate, anartha arthAnAntare buddhinizcitApi na zobhate / ghAtayanti hi kAryANi dUtAH paNDitamAninaH // 40 // na vinazyetkathaM kArya vaikavyaM na kathaM bhavet / laGghana ca samudrasya kathaM nuna vRthA bhavet // 41 // mayi dRSTe tu rakSobhI rAmasya viditAtmanaH / bhavedyarthamidaM kArya raavnnaanrthmicchtH||42|| nahi zakya kvacit sthAtumavijJAtena rAkSasaiH / api rAkSasarUpeNa kimutAnyena kenacit // 43 // vAyurapyatra na jJAtazcarediti matirmama / nAstyaviditaM kiMcidrAkSasAnAM balIyasAm // 44 // ihAhaM yadi tiSThAmi svena rUpeNa sNvRtH| vinAzamupayAsyAmi bharturarthazca hIyate // 45 // tadahaM svena rUpeNa rajanyoM dvasvatAM gataH / laGkAmadhipatiSyAmi rAghavasyArthasiddhaye // 46 // rAvaNasya purI rAtrau pravizya sudurAsadAm / vicinvan bhavanaM sarva drakSyAmi janakAtmajAm // 47 // kAriNI bhavatItyarthaH / idameva samarthayate pAtayantIti // 40 // prAguktadoSAH svasminkathaM na syuriti cintayati-na vinazyaditi / kArya rAmakAryam / / kathaM kenopAyena / na vinazyet kimadyAparAha eva laGkA praveSTavyA uta rAtrau, kimanenaiva mahatA rUpeNa praveSTavyA uta hrasvena rUpeNetyarthaH / vaikcavyaM / mamApANDityaM kathaM na bhavet // 41 // aparAhe prveshdossmaai-myiiti||42||mhtaa rUpeNa pravezaM nirAcaSTe-nahIti / svena rUpeNa svAbhAvikamahatA ruupenn|| kizca na kevalaM kAryahAniH kintu svAmyAdInAM buddhizUnyatApi syAdityAha-ati / arthAnAntare kAryAkAryaviSaye / nizcitApi svAminA sacivessaha zAnizcitApi buddhiH vikravaM dUtamAsAdyetyanukarSaH, na zobhate akivitkarA bhavatItyarthaH / tasmAt itadoSAdeva rAjJA kAryahAnirityAha ghAtayanti hIti // 40 // 4 // 15 // prAguktadoSAH svasmin yathA na syuH tathA kartavyamityAha-neti / kArya svAmikAryam / vaikazyaM buddhihInatA / vaivaSyamityAdau svasyeti zeSaH / tathA kartavyamiti zlokazeSaH // 41 // prastutakAryAvirodhAya yAvadastamayaM svagopanamucitamiti idi nidhAyAha-mayi dRSTa ityAdinA // 42-45 // svena rUpeNa / For Private And Personal Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir parizeSAdrAtrau hasvarUpeNaiva praveSTavyamityAha tadaddamiti // 43-48 // sUrya iti / svena rUpeNa (pR) vRSadaMzakamAtraH biDAlapramANaH // 49 // pradoSakAla iti / praviveza praveSTumupakrAntaH, caturthe sarge pravezasya vakSyamANatvAt / laGgAdarzanaM tu trikUTadarzanasthityA // 50 // prAsAdetyAdi / kAJcanarAjataiH iti saMcintya hunumAna sUryasyAstamayaM kapiH / AcakAMkSe tadA vIro vaidehyA darzanotsukaH // 48 // sUrye cAstaM gate rAtrau dehaM saMkSipya mArutiH / vRSadaMzakamAtraH san babhUvAdbhutadarzanaH // 49 // pradoSakAle hanumAMstUrNamutplutya vIryavAn / praviveza purIM ramyAM suvibhaktamahApathAm // 50 // prAsAdamAlAvitatAM stambhaiH kAJcanarAjataiH / zAta kumbhamayairjAlairgandharvanagaropamAm // 51 // saptabhUmASTabhUmaizca sa dadarza mahApurIm / talaiH sphaTikasaMkIrNaiH kArta svaravibhUSitaiH // 52 // vaiDUryamaNicitraizca muktAjAlavibhUSitaiH / talaiH zuzubhire tAni bhavanAnyatra rakSasAm // 53 // kAJcanAni vicitrANi toraNAni ca rakSasAm / laGkAmudyotayAmAsuH sarvataH samalaMkRtAm // 54 // stambhaiH zAtakumbhamayairjAlaizca upalakSitAm / gandharvanagaropamAmiti / gandharvanagaraM nAma nAnAratnamayagopuraprAsAdAdiyuktanagarAdivadbhAsamAnamabhracitram tadvadAzvaryAvahAmityarthaH / yathoktam - " anekaratnAkRti khe virAjate puraM patAkAdhvajatoraNAnvitam / yadA tadA istimanuSyavAjinAM pibatyasRgbhUri raNe vasundharA // " iti // 51 // saptabhUmASTabhUmaizveti / bhUmizabdena AsanazayanAdiyogyaM talamucyate / sapta bhUmayo yeSAM te saptabhUmAH / "kRSNodaka pANDusaMkhyApUrvAyA bhUmerajiSyate" ityac samAsAntaH / evamaSTabhUmAH / saptabhUmAdizabdena tAdRzAH prAsAdavizeSA ucyante / yadvA prAsAdairiti zeSaH tairupalakSitAm // 52-54 // rAmAnu0 - prAsAdetyAdi / abhraMlihatvAtivicitratvAbhyAM gandharvanagaraupamyam / sphaTikasaMkIrNaiH kArtasvaravibhUSitaizca talairupalakSitaiH / saptabhaumASTabhomAH, bhUmipu bhavantIti bhaumAni sthalAni, sapta bhaumAni yeSAM te saptabhImAH evamaSTabhaumAH, saptabhaumAzvASTabhomAJca taiH prasAdairiti zeSaH / tairupalakSitAM purIM dadarzeti yojanA // 51 // 52 // kAJcanAnIti vAnararUpeNa // / 46-48 // pRSadaMzakamAtraH, pRSAna mUSikAna dazatIti pRSadaMzaH mArjAraH / "oturbiDAlo mArjAraH pRSadaMzaka Asubhuk " ityamaraH // 49 // pradoSe praviveza praveSTumupakrAntaH, 'advAreNa mahAbAhuH prAkAramabhipupluve ' iti caturthe sarge sAkSAtmavezasya vakSyamANatvAt // 50 // prAsAdeti / stambhAdibhirupalakSitAm / bhUmiSu bhavantIti bhaumAni talAni, sapta bhaumAni yeSAM te tathA / evamaSTabhImAH taiH prAsAdairiti zeSaH / tairupalakSitAM purIM sa dadarzeti yojanA // 51-53 // rakSasAM For Private And Personal Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. // 16 // rasasA toraNAni rakSAgRhadArasthatoraNAni // 55 // acintyeti / viSaNNaH hapazceti / acintyA duSpravezeti ca viSaNNaH, yato'dbhutAkArA ato vismayanI yatayA dRSTaH // 55 // sa iti / pUrvazlokenAyamekAnvayaH / sudhAdhavalaninonnatavimAnAkArabhavanamAlinImityarthaH // 56 // rAmAnu0-sa pANDure - TI.su.kA. tyasya dRSTyeti pUrveNa sambandhaH / pANDurodvidavimAnamAlinI sudhAdhautonnatasaptabhUmagRhamAlinIm / " vimAno'strI devayAne saptabhUme ca sadmani " iti vaijapantI // 55 // idAnI candro sa. 2 acintyAgaddhatAkArAM dRSTvA laGkA mahAkapiH / AsIdviSaNNo hRSTazca vaidehyA darzanotsukaH // 55 // sa pANDuro dviddhavimAnamAlinI mahArhajAmbUnadajAlatoraNAm / yazasvinIM rAvaNabAhupAlitAM kSapAcarairbhImabalaiH samAvRtAm // 56 // candro'pi sAcivyamivAsya kurvastArAgaNairmadhyagato virAjan |jyotsnaavitaanen vitatya lokamuttiSThate naikshsrrshmiH||57|| zaGkhaprabhaM kSIramRNAlavarNamudgacchamAnaM vyavabhAsamAnam / dadarza candraMsa haripravIraH poplUya mAnaM sarasIva haMsam // 58 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe dvitIyaH sargaH // 2 // MdayakAla ityAha-candropIti / madhyagataH sannidhAnAttArAgaNamadhyagataH / tArAgaNairiti sahayoge tRtIyA / jyotsrAvitAnena lokaM vitatya vyApya utti Tate Avirbhavati sma / "udo'nUrdhvakarmaNi" ityAtmanepadam ||57||18||raamaanu0-cndr iti / candropi naikasahastrarazmiH jyotsnAvitAnena loka vitatya asya / sAcivyaM kurvanniva virAjana madhyagataH tArAgaNaH saha uttiyate prAdurabhUdityanvayaH / atra tiSThateH parasmaipaditvAt "udona karmaNi" ityAtmanepadam / naikasahanarAzmiritpatra namarthasya / nazabdasya supasuSeti samAsaH / sAgaramainAkadivAkagadivacandrApi sAcivyaM kurvan prAdurabhUdityapizabdenAvagamyate // 57 // zaGkhaprabhAmiti / polUyamAnam gaDDIyamAnam // 58 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne dvitIyaH sargaH // 2 // toraNAni rakSogRhasthadvAratoraNAni // 54 // viSaNNaH laGkAyA durdharSanvAdviSaNNaH, atyadbhutatva ta hRSTazca // 15 // pANDurodviddhavimAnamAlinI dhavalonnatasaptabhauma prAsAdapatimatIm // 56 // jyotsnAvitAnena lokAdhinatya vistArIkRtya asya hanUmataH bhainAkasindhuvata sAcivyaM kurvannitra kurvanneva virAjan madhyagataH tArAgaNamadhyagataH tArAgaNeH saha uttiSThate prAduradityanvayaH / / 57 / / poplUyamAnaM bhRzaM plavamAnam // 58 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattva dIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM dvitIyaH sargaH // 2 // // 16 // For Private And Personal Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir Msa lambetyAdi / lambe lambAkhye / lambazikhare lambagirizikhare iti cAhuH / yadrA lambe lambamAna isa sthite / lambazikhare trikuuttshikhre| satvaM vyavasAyam // 1 // dheiyamiti yAvat / viveza prApa // 1-3 // rAmAnu0 pUrvasagAktaM laGgApravezopakrama vistareNAha--sa lamcazikhara ityAdinA / saH sAgarAklezataraNena prasiddhaH / mahAsavaH samudra / sa lambazikhare lambe lambatoyadasannibhe / sattvamAsthAya medhAvI hnumaanmaarutaatmjH||1|| nizi laGkA mahAsattvo viveza kapikuJjaraH / ramyakAnanatoyADhyAM purI rAvaNapAlitAm // 2 // zAradAmbudharaprakhyairbhavanairupazobhitAm / sAgaropamanirghoSa sAgarAnilasevitAm // 3 // supuSTabalasaMghuSTAM yathaiva viTapAvatIm / cArutoraNani!hAM pANDura dvAratoraNAm // 4 // bhujagAcaritAM guptAM zubhAM bhogavatImiva / tAM savidyudghanAkIrNI jyotirmArganiSevitAm // 5 // mandamArutasaJcArAM yathendrasyAmarAvatIm / zAtakumbhena mahatA prAkAreNAbhisaMvRtAm // 6 // kiGkiNIjAlaghoSAbhiH ptaakaabhirlNkRtaam| AsAdya sahasA hRssttHpraakaarmbhipedivaan||7|| vismayAviSTahRdayaH purImAlokya srvtH||8|| jaambuundmyairvdduurykRtvedikaiH| vajrasphaTikamuktAbhirmaNikuTTimabhUSitaiH / taptahATakaniyU hai raajtaamlpaanndduraiH||9|| lakhanAdAvapratihattazaktiH hanumAn / lamba lamcamAnAkAra / lamcatoyadsannibhe lamvazikhare lambaparvata zikhare / medhAvI tatkAlocitakartavyaviSayamajJAyuktaH san / satvamAsthAya lakAprAptimAtro payuktalaGghanazaktimAsthAya nizi vivezeti sambandhaH // 1 // 2 // sAgareti / sAgaropamaniSA sAgarani?popamanirdheSAm / / 3 // viTapAvatIm alakAm / niyUho mattavAraNaH / pANDuradvAratoraNAM pANDure dvAratoraNe yasyAstAm // 4-7 // rAmAnu0-viTapAvatIm alakAm / " kSayaH puNyajanAnAM syAdalakA viTapAvatI" iti vacanAt / cArutoraNanirvRhAM nirgrahI mattavAraNaH, toraNasya niyUhaH toraNaniyUhaH, cAmaH tAraNani!ho yaspAstAm / pANDaradvAratoraNAM pANDure sudhAdhavalite dvAratoraNe yasyAstAm / zAtakumbhena svarNavikAreNa / prAkAra mabhipedivAniti / prAkArazabdena prAkArasamIpo lakSyate / ' advAreNa mahAbAhuH prAkAramabhipupluve ' ityupari vakSyamANatvAt // 4-7 // vismayAviSTahRdayaH, abhUditi zeSaH // 8 // punaharSahetUnAha-jAmbUnadamayarityAdinA / jAmbUnadamayIrarityAdau sahayoge tRtIyA / vajrasphaTikamuktAbhirityatrApi kRtavedikairiti sambadhyate / sa iti / lambe lambAkAre / lambazikhare lambagirizate / satvamAsthAya balamAsthAya // 1-3 // supuSTeti / viTapAvatIm alakApurIm / cArutAreNani!ho ni!ha mattavAraNaH, toraNasya niryaha: toraNanipahA, cAruH toraNaniho esyo taam| pANDaradAratoraNAm pANDare supAdhavalite dvAre toraNaM yasyAM tAm // 4-8 // jAmghUnada / For Private And Personal Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bhU. // 11 // ko ... rAjatAmalapANDuraiH avyvaiH||9||raamaanu0-jaambuundmpaidaarityuplkssnne tRtIyA / rAjahaMsaniSevitarityantavizeSaNaviziSTedArarupalakSitAM lakAM nagarI samIkSyoti saMbandhaH / vana sphaTikamuktAbhiH, bhUSitaurati zeSaH / taptahATakaniryahai: taptahemamayamattavAraNaH / rAjatAmalapANDuraiH rajatamayAmalapANDuroparipradezairityarthaH // 9 // sphATikAntarapAMsubhiH sphaTika mayAGgaNapAsubhiH / saJavanaM catuzzAlam // 10 // 11 // rAmAnu0-sphATikAntarapAMsubhiH, antaramavakAzaH, aGgaNamiti yAvat / sphATikAH antarapAMsavo yeSAM taiH / cArusaca vaiDUryakRtasopAnaHsphATikAntarapAMsubhiH / cArusaJjavanopetaiH khamivotpatitaiH shubhaiH|| 10 // krauJcabahiNasaMghuSTai raajhNsnissevitaiH|tuuryaabhrnnnirghossaiH sarvataH pratinAditAm // 11 // vasvokasArApratimAM tAM vIkSya nagarI tataH / khamivotpatituMkAmA jaharSa hanumAna kapiH // 12 // tAM samIkSya purI ramyA rAkSasAdhipateH zubhAm / anuttamA mRddhiyutAM cintayAmAsa vIryavAn // 13 // neyamanyena nagarI zakyA dharSayituM balAt / rakSitA rAvaNabalairudyatAyudha dhaaribhiH|| 14 // kumudAGgadayo'pi suSeNasya mhaakpeH| prasiddheyaM bhavedbhUmirmendadvividayorapi // 15 // vivasvata stanUjasya harezca kuzaparvaNaH / RkSasya ketumAlasya mama caiva gatirbhavet // 16 // banopetaH ramaNIyacatuHzAlopetaH / " sabhA saJjabana vidam / catuHzAlam " ityamaraH // 10 // vasvokasArA alakA / yadvA vasvokasArA pUrvadigavasthitA zakrapurI / "vasvokasArA zakasya pUrvasyAM dizi vai purI" iti purANavacanAt // 12-14 // vasvokasArApratimAM, yathaiva viTapAvatImitpatrAlakAsAmyasya pUrvamuktatvA vatra vastrokasArAmatimAmiti pUrvadigavasthitazakapurIsAmpamucyate / " vasvokasArA zakaspa yAmyA saMyamanI tathA / purI mukhA jalezasya somasya ca vibhAvatI // " iti zrIviSNu purANavacanAt vasvAkasArAzabdasya zakrapurIbAcakatvam // 12 // prasiddheyamiti / iyaM lar3A viditA bhavet // 15 // rAmAnu-kumadeti / prasiddhA duSpravezatvena prasiddheyaM nagarI kumudAGgadayoH mahAkapeH suSeNasyApi maindAdiviyorapi bhUmirbhavodiSayo bhavet // 15 // vivasvata iti / gatistu sugrIvasya kuzaparvaNaH ketumAlasya mama mayerarityupalakSaNe tRtiiyaa| rAjahaMsaniSevitarityantavizeSaNaviziSTArarupalakSito laGkAnagarI samIkSya hanumAn jahati sambandhaH / vasphaTikabhuktAbhiH bhUpiteriti zeSaH / rAjatAmalapANDaH rajatamayAmalapANDaroparipradezaH / cArusanavanopeteH ramaNIyacatuzzAlopateH / "sabhA saJjavanaM tvidam / catuHzAlam" ityamaraH // 9-11 // vasvokasArA puurvdiksthendrpurii| utpatitukAmAm utpatitumiva sthitaam||12-14|| anyeSAmasAdhyatve'pyeteSAM saadhyetyaah-kumudaanggdyoriti| // 17 // For Private And Personal Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie // caiva bhavet / pUrva nIlAdInAmeva gatirutA / aba tvnyessaamityuktishcintaaprkaarvishessH|| 16 // 17 // gamAnu-vivasvata iti / atra iyamityanupazyate / vivasvata | jastanUjasya kuzaparvaNo harezca RkSasya ketumAlasya mama caiva gatirbhavet viSayo bhavet / mama ceti pazcAnirdezena sarvottareNApi hanumatA khanasyamanusaMhitAmityavagamyate // 16 // samIkSyeti bhAvikAntaM vikramam / bhAve niSThA / prItimAnabhavat, rAmalakSmaNAbhyAmanAyAsena jetuM zakyeti matvA prItimAnabhUdityarthaH // 17 // tAM ranetyatra dadarzatyapakRSyate / na tveka vAkya samIkSya tu mahAbAhU rAghavasya parAkramam / lakSmaNasya ca vikrAntamabhavatprItimAna kpiH|| 17 // tAM ratnavasa nopetAM goSThAgArAvataMsakAm / yantrAgArastanImRddhA pramadAmiva bhUSitAm // 18 // tAM naSTatimirAM dIptarbhAsvaraizca mhaagRhaiH| nagarI rAkSasendrasya dadarza smhaakpiH||19|| athasAharizArdUlaM pravizantaM mahAbalam / nagarIsvena rUpeNa dadarza pavanAtmajam ||20||saa taM harivaraM dRSTvA laGkA rAvaNapAlitA / svayamevotthitA tatra vikRtAnanadarzanA // 21 // purastAtkapivaryasya vAyumUnoratiSThata / muzcamAnA mahAnAdamabravItpavanAtmajam // 22 // kastvaM kena ca kAryeNa iha prApto vanAlaya / kathayasveha yattattvaM yAvatprANA dharanti te // 23 // na zakyaM khalviyaM laGkA praveSTuM vAnara tvayA / rakSitA rAvaNabalairabhiguptA samantataH // 24 // zlokadvayam, tacchabdadyaprayogAtprathame zloke striisaamyokteshc||18-23|| rAmAnu0-tAmiti / atra dadazetyapakRSyate / yadA ekasya taschabdasya prasiddhiparatvena zlokadvaya mekaM vAkyam // 18 // 19 // ayeti / svena rUpeNa adhidevatArUpeNa // 20 // purastAditi / atiSThata tasmai svAtmAnaM pradarzitavatI / " prakAzanasyeyAkhyayozca " ityAtmanepadam | // 22 // ka iti / te tava prANAH yAvadaranti priyante tAvayattatvaM tatkathayasva kathaya / "dhRha, avasthAne vikaraNAdipratyaya ArSaH / yAvat prANAn harAmi ta iti vA pAThaH // 23 // neti / prasiddhA duSpravezatvena prasiddheyaM nagarI kumudAgadAdInAmapi bhUmiH viSayaH bhavet / vivasvatastanUjasya sugrIvasya kuzaparvaNaH mama ca gatirbhaveta gampA bhaveta // 15 // 16 // vikrAntaM vikramam / rAmalakSmaNAbhyAmanAyAsena jetuM zakyeti matvA prItimAnabhUdityarthaH // 17 // to ratnetyAdilokadvayamekaM vAkyam / tatraikasta cchabdaH prasiddhipara apara prakRtaparAmarzI // 18 // 19 // aveti / svena rUpeNa adhidevatArUpeNa // 20 // 21 // purastAditi / aniSThata svAtmAnaM prkaashitvtii||22|| te tava prANA yAvaddharanti priyante tAvat yattatvaM tatkathayasva // 23-27 // mavAtpavanAmAvatA tatra vikAsana rUpe For Private And Personal Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI..kA sa03 vA.rA.bhU. abhiguptA samAvRtetyarthaH / ato na rakSitetyanena punaruktiH // 24-33 // rAmAnu:-na zampamiti / liGga sAmAnye napuMsakam / tathA coktam bhagavatA bhaassykaarenn||28|| "zvamAMsenApi zakyaM kSudapahantum " iti / rAvaNavalaiH samantataH abhiguptA samantataH saMvRtA ata eva rakSitA // 24 // ahamiti / AjJApratIkSA AjJAnuvartinI // 28 // ahaM hi nagarI lakSA svayameva plavaGgameti / svayameva sarvataH sarva parirakSAmIti saMpandhaH // 30 // drakSyAmIti / ityartham etadartham // 33 // upavanAni gRhodyAnAni / kAnanAni zUnyA atha tAmabravIdrIro hanUmAnagrataH sthitAm / kathayiSyAmi te tattvaM yanmAM tvaM paripRcchasi // 25 // kA tvaM virUpa nayanA puradvAre'vatiSThasi / kimarthaM cApi mAM ruddhvA nirbhartsayasi dAruNA // 26 // hanumadvacanaM zrutvA laGkA sA kaamruupinnii| uvAca vacanaM kruddhA paruSaM pavanAtmajam // 27 // ahaM rAkSasarAjasya rAvaNasya mhaatmnH| AjJA pratIkSA durdharSA rakSAmi nagarImimAm // 28 // na zakyA mAmavajJAya praveSTuM nagarI tvayA / adya prANaiH parityaktaH svapsyase nihato myaa||29|| ahaM hi nagarIlaGkA svayameva plavaGgamA sarvataH parirakSAmi hyetatte kathitaM mayA // 30 // laGkAyA vacanaM zrutvA hanumAna maarutaatmjH| yatnavAna sa hari zreSThaH sthitaH zaila ivAparaH // 31 // sa tAM strIrUpa vikRtAM dRSTvA vaanrpunggvH| AbabhASe'tha medhAvI sattvavAn plavagarSabhaH // 32 // drakSyAmi nagarI laGkA sATTaprAkAra toraNAm / ityarthamiha saMprAptaH paraM kautUhalaM hi me // 33 // vanAnyupavanAnIha laMkAyAH kAnanAni ca / sarvato gRha mukhyAni draSTumAgamanaM hi me // 34 // tasya tadvacanaM zrutvA laMkA sA kAmarUpiNI / bhUya eva punarvAkyaM babhASe paruSAkSaram // 35 // mAmanirjitya durbuddhe rAkSasezvarapAlitAm / na zakyamadya te draSTuM purIyaM vAnarAdhama // 36 // karaNyAni // 34 // bhUyaH atizayena parupAkSaramityanvayaH // 35 // mAmiti / zakyAmetyetadavyayam / tadAha kAlidAsaH-" zakyamaravindasurabhiH kaNavAhI mAlinItaraGgANAm / aGgairanaGgataptaraviralamAliGgituM pavanaH // " iti / purIrUpaM vastu zakyamiti zakyapuryossAmAnAdhikaraNyaM vA // 36 // 11 ahamiti / AjJApratIkSA AjJAnuvartinI // 28-33 // vanAnIti / upavanAni kRtrimavanAni / vanAni kSudrANi // 34 // bhUyaH bhRzaM paruSAkSaraM vAkyaM punarvabhASepa For Private And Personal Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir satata iti / yAsyAsyAmi / ityuvAceti sambandhaH // 37 // vegitA saJAtavegA // 38 // saMgAmAsa sakocayAmAsa // 31-44 // prasIdeti tataHsa kapizArdUlastAmuvAca nizAcarIm / dRSTvA purImimAM bhadre punaryAsye yathAgatam // 37 // tataH kRtvA mahA nAdaM sA vai laGkA bhayAvaham / talena vAnarazreSThaM tADayAmAsa vegitA // 38 // tataH sa karizArdUlo laGkayA tADito bhRzam / nanAda sumahAnAdaM vIryavAna pavanAtmajaH // 39 // tataH saMvartayAnAsa vAmahastasya so'ngguliiH| muSTinA'bhi jaghAnainAM hanUmAn krodhmuuchinH||40|| strI ceti manyamAnena nAtikodhassvayaM kRtH||41|| sA tu tena prahA reNa vihvalAGgI nishaacrii| papAta sahasA bhUmau vikRtaanndrshnaa||42|| tatastu hanumAna prAjJastAM dRSTvA vinipAti tAm / kRpAM cakAra tejasvI manyamAnaH striyaM tu tAm // 43 // tato ve bhRzasaMvinA laMkA sA gadgadAkSaram / uvAcAgarvitaM vAkyaM hanumantaM plavaGgamam // 44 // prasIda sumahAbAho trAyasva harisattama / samaye saumya tiSThanti sattvavanto mahAbalAH // 45 // ahaM tu nagarI laGkA svayamevaplavaGgama / nirjitA'haM tvayA vIra vikrameNa mahAbala // 46 // idaM tu tathyaM zRNu vai antyA me harIzvara / svayaMbhuvA purA dattaM varadAnaM yathA mama // 47 // samaye strIvadhavarjanavyavasthAyAm / sattvavantaH dhairyavantaH // 45 // ahaM tvityardha bhinnaM vAkyam, ekavAkyatve'haMzabdasya punaruktiH // 46 // 17 // iti sambandhaH // 35-37 // vegitA sAtavegA // 38 // 39 // aGgulIH saMvartayAmAsa muSTimAvavandhetyarthaH // 50 // 41 // vikRtAnanadarzanA vikRtAnanadRSTiH // 42-44 // prasIdeti / samaye strI na hantavyoMne vyavasthAyAm // 45 // durjayatvajJApanAya svasvarUpaM tAvadAha-ahaM tviti / ahaM svayaM sAkSAt lakAnagayeva | laGkAnagaryadhiSThAtrI devateva, adhiSThAnadevatAtvAdevAhaM durjayetyarthaH / tataH kimata Aha-nirjiteti |durjyaa'pyhN tvayA balAnijitA ataH satyaM sa laGkAntarvartino rAkSasAH nirjitA iti bhaavH||46|| svanirjayena rakSasAM nirjitatvapratipAdanasya kAraNamAha-idamityAdinA / varadAnaM dattam varadAnaM kRtamityarthaH // 17 // For Private And Personal Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallashsagarsun Gyanmandir zA TI.muM.kA. vA.rA.bha.pAvaraMdAnasvarUpamAha-yadeti / atra rAvaNasya digvijaye nandikezvarAdibhilAyAH sadyo vinAzazApe datte sA brahmANaM gattA trArthayAmAta, vinAzo me mA bhUditi / sa ca tasyai varamadAt, tava sadyo vinAzo na bhaviSyati yadA tu vAnarastvAmabhibhaviSyati tadA tu vinAzo bhaviSyatIti kathonIyate yadA tvAM vaanrHkshcidvikrmaadshmaanyet| tadA tvayA hi vijJeyaM rakSasAM bhymaagtm||48|| sa hi mesamayassaumya prApto'dya tava darzanAt / svayambhUvihitassatyo na tasyAsti vytikrmH||49|| sItAnimittaM rAjJastu rAvaNasya durAtmanaH / rakSasAM caiva sarveSAM vinAzaH smupaagtH||50|| tatpravizya harizreSTha purIM rAvaNapAlitAm / vidhatva sarvakAryANi yAni yAnIha vAJchasi // 51 // pravizya zApopahatAM harIzvaraH zubhAM purIM rAkSasamukhyapAlitAm / yadRcchayA tvaM janakAtmajAM satI vimArga sarvatra gato yathAsukham // 52 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe tRtIyaH sargaH // 3 // sa nirjitya purI zreSThAM laGkAM tAM kAmarUpiNIm / vikrameNa mahAtejA hanUmAna kpisttmH| advAreNa mahAbAhuH / prAkAramabhipupluve // 1 // pravizya nagarI laMkA kapirAjahitaMkaraH / cakre'tha pAdaM savyaM ca zatrUNAM satu mUni // 2 // ||18-51||prvishyeti / zApo nandikezvarAdikRtaH / yadRcchayetyasya gata iti smbndhH| yadRcchayA'tra prAptastvamityarthaH // 52 // rAmAnu0 pravi zyeti / harIzvarastvaM yahacyA svaraM vimArgeti sambandhaH // 52 // iti zrIgovinda0 zrIrAmAyaNabhapaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne tRtIyaHsagAzA sa nirjityetyAdi / advAreNetyanena laGkAparibhavo rAkSasaina jJAtuM zakya iti dyotyate ||1||raamaanu-advaarenneti / "grAmaM vA nagaraM vApi pacana vA parasya / vizeSAtsamaye sImya na dvAreNa vishebRpH||" ityuktamakAreNa advAreNa praviSTavAn // 1 // pravizyeti / caka iti / zatradezapraveze prathama savyapAdaH kAryaH sa tu zatrAmAdhaM varasvarUpamAha-yadeti / atra rAvaNAdhikSepakSumitanandikezvarazApAt sadyaH prApto vinAzaH svayambhUvaraprasAdAt vAnarAskandanaparyantaM pratibaddha iti kathA'nusandhayA // 40-51 ||prvishyti / yadRcchayA sverama // 52 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyo tRtIyaH sargaH // 3 // JMadvAreNeti / zatrusthAnamadvAreNa praveSTavyamiti zAstrAdvAreNetyuktam // 1 // pravizyeti / praveSTumupakramya saya pAdaM cakre, ane iti shessH| saH agrataH kRta // 19 // For Private And Personal Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kRto bhavaditi rAjazAstrama / anena prathamaM savyaM pAdaM laGkAyAM kRtavAnityarthaH siddhaH / tadAha vRhaspatiH-"prayANakAle ca gRhapravezaM vivAhakAla'pi saca dakSiNAighrim / kRvAgrataH zapurapravaze vAmaM nidadhyAcaraNaM nRpaalH||" iti / / 2-4 // rAmAnu0-pravidhyati / pravizya pravAmapakramya / savyaM pAdaM cake agrata ina zeSaH / "prayANakAle na gRhapravAze vivAhakAlepi ca dakSiNA idhim / kanyA'grataH zavapugpraveza vAma nidadhyAcaraNaM nRgalaH / iti spativacanAkAraNa maTayaM pAdamaprataH kRtavAna / maH agrataH praviSTaH matvamapatrA nizAyAM mAmatAtmajaH / sa mahApathamAsthAya muktApuSpavirAjitam // 3 // tatastu tAM purI lar3AM gmyAmabhiyayau kpiH||||hsitotkRssttnindaistuuryvoppaassH / vajAGkazanikAzezca vajajAlavibhUSitaH / grahamedhaiH parI ramyA vabhAmaM dyaugviAmbuH // 5 // prajajvAla tadA laGkA rakSogaNagRhaiH shubhaiH||6|| sitAbhrasadRzai zcitraiH padmamvastikamaMsthitaH / vardhamAnagRhezcApi srvtHsuvibhuussitaa| [gRhamukhyaH purI ramyA babhAse dyaurivA mbudaiH ] // 7 // tAM citramAlyAbharaNAM kapirAjahitaMkaraH / rAghavArtha carana zrImAna dadarza ca nananda ca // 8 // yA dANAM madhabhita mAtA kRtA nayati / agrataH madhyapAdaninape zatravaH parAbhUtAH syuriti bhAvaH // // praviSTa iti| mahApatham aspAya gamyatvanAvalamvya bhaviSa iti saMvandhaH // 3 // hamitati / nUryopapurammaH hasitotkRSTaninadaiH hasitAnAmutkRSTasvaraiH yuktetyarthaH / vajADazanikAzaiH vajanazo yasya saH vajrAGkazaH airAvataH nattulyaiH / / tadanchabhairinyarthaH / vajrAGkazatulyasaMsthAnavAM / vajrajAlavibhUSitaH vajo ratnavizeSaH / gRhmessaiHgRhshresstthaiH| "upamitaM vyAghrAdibhiH ityupamitamamAsaH|| gamAna iminA ninadaH hAmI madhyanibhiH ninadaina / upalakSaNe tRtIyAntametat gRhamukhyAvizeSaNam / vatrAzanikAzaH vajra sthAnAzasaMsthAnazca / yatrajAlavibhUpiteH vajAratyaratnAlA / gRhamaparini paarH| gRhamapagini pAThe maghaTAnaH zreNyAcI // 5 // prajajvAletyAdi / pAsvastikatasvitaH payasvastikanAmabhyAM saMmthAnavizeSAbhyAM sayapAdAzaNa mantra kRto bhavati / aprataH sanyapAdAnakSape zatravaH parAbhUtAH syuriti bhAvaH // 2 // praviSTa ini / mahApathamAsthAya gamyatvenAvalambya praviSTaH Mu // hamminAnAmuRNani nadeH aTTahAsaHbacAzanikAza: vajanikAzerazanikAzaizca gRhame dhaiH gRhazreH / gRhamukhyarityapi pATaH / / 5 // prajajyAni tAtyAla prnkaash| padmagvastikAmasthitaiH payasvasnikanAmabhyA saMsthAnavizeSAdhA sasthitaH / vaddhamAnagRhe vadhamAnanAmnA saMsthAnana saMsthi: syasti jaggAhara AkanyA lanurazrAH / catuzAlA caturdA sarvatobhadrasaMjitA / pazcimadvArarahitA madhyAvartA hayAnanA / dakSiNadvArarahitA vardhamAtA dhanapradAna - - -- -- For Private And Personal Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir zrA.rA.bhU. TI..kA. // 20 // saMsthitaiH / varddhamAnagaH badamAnanAnA saMsthAnena saMsthitaiH gRhaiH / tallakSaNAni varAhamihirasaMhitAyAM vyaktAni vistarabhayAna likhyante // 6-9 // rAmAnu0 tAmiti / zrImAn, atra zrIzana svAmikAryakaraNarUpasaMpaducyate / dadarza ca nananda va duSmavezAmapi laGkAmaklezena pravizya sarvataH pazyAmi tasmAdAmasugrIvayormanorathasiddhiravazya / bhAvinIti nanandetparthaH // 8 // zuzrAveti / tristhAnasvarabhUSitaM tristhAneSu urakaNThazirassu bhavaiH svarabhUSitam / te ca mandramadhyatArAH // 10 // bhavanAdbhavanaM gacchan dadarza pavanAtmajaH / vividhAkRtirUpANi bhavanAni tatastataH // 9 // zuzrAva madhuraM gItaM tristhAnasvarabhUSitam / strINAM madasamRddhAnAM divi cApsarasAmiva // 10 // zuzrAva kAJcIninadaM nUpurANAM ca nisva nam / sopAnaninadAMzcaiva bhavaneSu mahAtmanAm / AsphoTitaninAdAMzca kSvelitAMzca ttsttH|| 11 // zuzrAva japatAM tatra mantrAna rakSAgRheSu vai // 12 // svAdhyAyaniratAMzcaiva yAtudhAnAna dadarza saH / rAvaNastavasaMyuktAna garjato rAkSasAnapi ||13||raajmaarg samAvRtya sthitaM rakSAbalaM mahat / dadarza madhyame gulme rAvaNasya carAn bahUn // 14 // dIkSitAn jaTilAn muNDAna gojinaambrvaassH| darbhamuSTipraharaNAnagnikuNDAyudhAMstathA // 15 // sopAnaninadAMzca maNihemakRtAnAM sopAnAnAM nUpurAditADanena ye ninadAH saMbhavanti tAn / AsphoTitaninAdAna vyatyastakaratalAbhyAM bhunaayaa| sphAlanazabdAn / velitAna siMhanAdAn // 13 // mantrAn RgvedAdIn // 12 // svAdhyAyaniratAn brahmabhAgapAuniratAn // 13 // rAjamArgAmati / madhyame gulme nagaramadhyasthitasainyasamAje / carAna svajanavRttAntajijJAsayA pradhAnapreritAn praNidhIn // 14 // dIkSitAnityAdi / gojinAmbaradhAriNaH vRSabhacarmarUpavastradhAriNaH / darbhamuSTipraharaNAn "yathA vajraM hareH pANau tathA viprakare kuzaH" iti smaraNAditi bhaavH| agnikuNDAyudhAn jayArtha prAradvAragahatA svastikAkhyA putradhanapradA // " ityuktaH padmasvastikavarddhamAnAkhyagRhAH prabhugRhabhedA ityarthaH // 7-9 // tristhAnasvarabhUSitam, urakaNThazirasthAna yotpannaH mandramadhyamatArake: svarabhUSitam // 10 // sopAnaninadAna sopAnasazaratkAntAjanamaJjIradhvanInityarthaH / AsphoTitaninAdAna harSotpannakriyAvizeSa janitazabdAna zvelitAna / siMhanAdAn // 11-13 // madhyame gulme nagaramadhyasthasainyasaGke / carAna nagaravRttAntanivedakAn gUDhacArAnityarthaH // 14 // gojinAmbara vAsasaH gocarmavAsasaH vivasanazci / darbhamuSTipraharaNAna aniSTanivArakAnuSThAnasAdhanatayA darbhamuSTInAmAyudhatvam / agnikuNDAyudhAn kRtyAdyutpAdanadvArA zatru // 20 // For Private And Personal Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir Bu Xi Er Xi Jin Jin Jin Jin Jin Jin Jin Jin Jin homazIlAn // 15||kuutt yudgarapANIn kUTo nAmAyaskArakUTasadRza AyudhavizeSaH / "kUTo'strI puJjamAyAdrizRGgAyopanavezmasu / chale bANAntare dambha bhagnazRGgavRSe tu nA // " iti zabdaratnAkare / mudgaraH dughaNaH / " mudgarodrughaNo ghanaH" iti vaijayantI // 16 // karAlAn bhImAn / "karAlo dannure tuGge vizAle vikRte'pi ca " iti bhAgariH / bhunavakAn kuTilavakAn / "AviddhaM kuTilaM bhugnam" ityamaraH / vikaTAn viSamAGgAn / zatanI zatazaH kUTamudrapANIzca daNDAyudhadharAnapi / ekAkSAnekakarNAzca lambodarapayodharAn // 16 // karAlAn bhunavAMzca vikaTAna vaamnaaNstthaa| dhanvinaH khaginazcaiva zataghnImusalAyudhAn // 17 // parighottamahastAMzca vicitrakavacojjva lAn / nAtisthUlAnAtikRzAnnAtidIrghAtihasvakAn // 18 // nAtigaurAnnAtikRSNAnAtikubjAnavAmanAn / virUpAn bahurUpAMzca surUpAMzca suvarcasaH dhvajIn patAkinazcaiva dadarza vividhAyudhAna // 19 // zaktivRkSAyudhAMzcaya paTTizAzanidhAriNaH // 2 // kSepaNIpAzahastAMzca dadaza sa mahAkapiH / sragviNastvanuliptAMzca varAbharaNabhUSitAn // 21 // nAnAveSasamAyuktAn yathAsvairagatAn bahUn / tIkSNazUladharAMzcatra vavriNazca mahAbalAn // 22 // zata sAhasramavyagramArakSaM madhyamaM kapiH / rakSodhipatinirdiSTaM dadAntaHpurAgrataH // 23 // ayogadA / "ayaHkaNTakasabhchannA zataghrI parikIrtitA" iti vaijayantI / musalam jAyato'ranipramANako daNDaH / " mugalaM vApaso daNDo dhAryo'rani pramANakaH" iti zabdaratnAkare / / 17 // pariSaH dnnddvishessH| nAtidIpAMtihasvakAnityatra hakAropari RkArobAraNaM vRttabhaTraparihArAya / evaM dhajinaHN iti vaktavye dhvajInityuktizca chandobhaGgaparihArAyaiva // 18 // 19 // zaktItyAdi / padizaH tIkSNadhAro lohaNDaH / "pahizo yo dIrghadaNDastIkSNa HdhAraH kSuropamaH" iti nighaNTuH // 20 // kSepaNI kssepnniiyH| veSaH alaGkAraH / yathAsvairaMgatAn yatheSTacAriNaH // 21 // 22 // zateti / zatasahasrameva zatasAhasram / svArthe aNa / ArakSaM gulmam / antaHpurAgrataH antanagarAyataH rakSodhipatinirdiSTaM madhyamagulmabhUtaM rAvaNamUlabalaM dadarzetyarthaH // 22 // mArakatayA agnikuNDAnAmAyudhatvama // 15 // 16 // vikaTAna viSamAGgAna // 17-20 // kSepaNI kSepaNIyaH // 21 // 22 // ArakSama A samannAdAnItyArakSa sainyam / ataH For Private And Personal Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.ra.bhU sa tadetyAdizvokadvayamekAnvayam / saH kapiH tat ArakSaM dRSTvA saH rAkSasendrasya gRhaM dadazaityanvayaH / kriyAbhedAttacchandadvayam // 24 // 25 // triviSTapetyAdi / yAnaH shivikaadibhiH| vimAnaH vyomayAnaiH / hayagarityatra gajazabdaH dvidantagajaparaH / atA na vAraNairityanena punaruktiH / mRgapakSibhizca bhUSitamityanvayaH / rakSibhiryAtudhAneguptamiti sambandhaH / Aviveza jagAma / gRhapravezasya dUre vakSyamANatvAt // 26-28 // satadAtadgRhaM dRSTvA mahAhATakatoraNam / rAkSasendrasya vikhyAtamadrimUrdhni pratiSThitam // 24 // puNDarIkAvartasAbhiH parighAbhiralaMkRtam / prAkArAvRtamatyantaM dadarza sa mhaakpiH|| 25 // triviSTapanibhaM devya divyanAdavinAditam / vAjiheSitasaMghuSTaM nAditaM bhUSaNaistadA // 26 // rathairyAnairvimAnaizca tathA hayagajaiH zubhaiH / vAraNaizca caturdantaiH zvetAmra nicayopamaiH // 27 // bhUSitaM ruciradrAraM mttaishcmRgpkssibhiH| rakSitaM sumahAvIryasudhAnaiH shsrshH| rAkSasAdhipate guptamAviveza mahAkapiH // 28 // sahemajAmbUnadacakravAlaM mahAImuktAmaNibhUSitAnAm / parAryakAlAgarucandanAktaM sa raavnnaantHpurmaavivesh||29|| ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImansundarakANDe caturthaH srgH||4|| tataH sa madhyaM gatamaMzumantaM jyotsnAvitAnaM mahadubhantam / dadarza dhImAna divibhAnumantaM goSThe vRSa mattamiva bhramantam // 1 // sahemeti / hema anyatra jAtaM suvarNam / jAmUnadaM jammUnadyAM jAtam / cakavAlaM prAkAramaNDalam / rAvaNAntaHpuraM rAvaNAntanagaram // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAlyAne sundarakANDavyAkhyAne caturthaH sargaH // 1 // tataH sa madhyamityAdi / divi AkAze madhyaM gatam AkAzamadhyamatamityarthaH / lakApraveze candrodayokteH rAvaNanagarapraveze ardharAtra iti sUcyate / uttarazoke abhiyAntamityanenara MAR1 // parAmataH rAvaNagRhasyAmataH // 23 // sa ityAdizlokaiyamekaM vAkyam / dvitIyastacchabdaH prasiddhiparaH // 24-- gyairiti / yAnaiH zivikAdibhiH / AviSeza AsasAda, sAkSAtmavezasya vakSyamANatvAt // 27 // 28 // sahemeti vAhemasahitaM jAmyUnacakravAlamahinaM svarmapAkAramaNDalayuktaH / antApuram antanagaram Aviveza // 29 // iti zrImahendharatIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo sundarakANDamyAkhyAyo caturpaH srgH||4||tt iti / tataHpravezAnantaram / For Private And Personal Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shei Kailashsagarsur Gyanmarde nAbhigamanamucyate / dakSiNAM dizaM gacchato'bhimukhatvAsaMbhavAt. kintu gamanamAtram / saptadaze sagepi "prajamAma nabhazcandraH" iti prakarSeNa gamanavacanaM / nabhomadhyAtItatvamAcaSTe / aMzumantamiti candra evocyate / bhAnumantaM dIptimantam / vRpaM zvetam / asminsameM chekAnupAsaH na tu yamakam, artha bhedAbhAvAt / taduktaM kAvyaprakAze-" bhinnArthAnAM dhyAdInAM varNAnAM vivRttiryamakam" iti // 1 // pApAni duHkhAni // 2 // bhuvi mandaro lakSmIvAn / lokasya pApAni vinAzayantaM mahodadhiM cApi samedhayantam / bhUtAni sarvANi virAjayantaM dadarza zItAMzumathA bhiyAntam // 2 // yA bhAti lakSmI vi mandarasthA tathA pradoSeSu ca sAgarasthA / tathaiva toyeSu ca puSkarasthA rarAja sA cArunizAkarasthA // 3 // haMso yathA rAjatapaJjarasthaH siMho yathA mandarakandarasthaH / vIro yathA garvita kuJjarasthazcandro vivabhrAja tathA'mbarasthaH // 4 // sthitaH kakumAniva tIkSNazRGgo mahAca chaH zveta ivocca zRGgaH / hastIva jAmbUnadabaddhazRGgo rarAja candraH pripuurnnshRnggH|| 5 // vinaSTazItAmbutuSArapaGko mahAgrayAhavinaSTapaGkaH / prakAzalakSamyAzrayanirmalAko rarAja candro bhagavAn zazAGkaH // 6 // pradoSeSu sAgaraH / toyeSu padma zrImat / tadvattadAnI candro viziSTalakSmIko babhUvetyarthaH / atrAnyasyAnyatAsambandhAnmandarAdilakSmIrikhAsya / lakSmIriti sAdRzyAkSepAnidarzanAlaGkAraH / taduktaM kAvyaprakAze nidarzanAyAm-" abhimAnyastu sambandha upamAparikalpakaH" iti // 3 // sa ini rAjatapaarasthaH gaganagarbhasya jyotsnAkSAlitatvAta / mandarakandarasthaH tasya zvetagiritvAt / garvitakucarasthaH nIlarUpasya nabhasa uparyavasthAnAt / atra puSTatvAdInAM saadhaarnndhrmaannaamnupaadaanaalluptopmaalngkaarH||4|| sthita iti / paripUrNazRGga paripUrNakalaH / atra zRGgazabdasya viSANAdyartha bhede'pi bimbapratibimbabhAvenaupamyam // 5 // vinaSTeti / zItAmbu himAmbu, tuSArAH pRSatAH, paGkaH tamaH, vinayAH zItAmbutupArA eva paGkAH yasmin madhyaM gataM, gaganasyeti zeSaH / yadvA tArAmadhyaM gatam aMzumantaM candram / bhAnumantaM dIptimantam // 1 // lokasvara / pApazabdena pApaphalaM duHkhamucyate, lokA kAdakatvAcandrasya duHkhavinAzakanvam / yadvA sUryacandrAdInA lokapAvanatvAditi bhAvaH // 2 // yA lakSmIH mandAdi pAne ! pAnimA lakSmIH cArunizAkarasthA mAtIti sambandhaH // 3 // 4 // paripUrNazRGgaH paripUrNakalaH // 5 // mahAgrahamAhavinaSTa paGkaH mahAgrahaH sUrvaH tasya grAhaNa kiraNasakoga vinaSTaH vinAzitaH pastamo For Private And Personal Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir // 22 // tthaa| "tuSAraH zIkare hime" iti vishvH| mahAgrahANAM zukrabRhaspatyAdInAM grAheNa grahaNena AcchAdanena vinaSTaH paGko malaM yasya saH mahAgrahagAha TI.su.ko vinaSTapaGkaH, svatejasA mahAgrahatiraskAreNa vyaktanemalya ityarthaH / yadvA mahAgrahaH sUryaH tasya grAheNa kiraNaparigraheNa vinaSTaH vinAzitaH paGkaH tamaH yena raasH| tadA taraNikiraNasaGkramaNena dedIpyamAnamaNDala ityrthH| taduktaM varAhamihireNa-" salila (same) maye zazini verdIdhitayo mUJchitAstamo naizam / / zilAtalaM prApya yathA mRgendro mahAraNaM prApya yathA gjendrH| rAjyaM samAsAdya yathA narendrastathA prakAzo virarAja candraH // 7 // prakAzacandrodayanaSTadoSaH pravRddharakSaHpizitAzadoSaH / rAmAbhirAmeritacittadoSaH svargaprakAzo bhagavAn pradoSaH // 8 // kSapayanti darpaNodaranihitA iva mndirsyaantH||" iti / prakAzalakSmyAzrayanirmalAGkaH tejssmRddhiyogaatspssttklngkH| atidhavale candre prbhaagyogen| kalaGkasyApyojjvalyaM bhavatItyarthaH / zazAGka iti / bhUcchAyAmayaH zazarUpaH aGkaH yasya sa tthaa| " lokacchAyAmayaM lakSma tavAGke zazasannibham" iti hrivNshokteH| bhagavAnmahAprabhAvavAn // 6 // zileti / prakAza prkaashmaanH||7|| prakAzena candrodayena naSTaH doSaH timiraM yasmin sH| pravRddhaH rakSasAM pizitAzanAnAM ca doSaH saJcArarUpI yasmin sa tathA / rAmAbhiH abhirAmaH kAntezca IritaH tyaktaH cittadoSaH kopAbhimAnarUpaH yasmin || yena tathoktaH / candrasya sUryakiraNasaMkramaNadvArA tamovinAzakatvam / taduktam-" salilamaye zazini ravedIMdhitayo mUrSichattAstamo naizam / kSapayanti darpaNo| daranihitA iva mndirsyaantH||" iti / vinaSTazItAmbutuSArapaDUH zItAmbu himaM tasya tuSArAH pRSataH ta eva paGkaH mAlinyam, vinaSTaH zItAmbutuSArapako yasmina sa tathA / etadapi sUryakiraNasaMkramaNAdityavagantavyam / prakAzalakSayAzrayanirmalAGkaH, prakAzasamuddhacAzrayatvAtsuvyaktacihaH ityarthaH // 6 // 7 // prakAzacandrodaya naSTadoSaH prakAzacandrodayena naSTaH doSaH timirarUpadoSo yasya sa tathA / pravRddharakSaHpizitAzadoSaH pravRddhaH rakSasAM pizitabhakSaNarUpadoSo yasmin / pizitabhakSaNasya doSatvamahitajanahiMsAhetutvAt / rAmAbhirAmeritacittadoSaH rAmAH kAntAH abhirAmAH ramaNAH strIbhiH kAntaizca IritaH nirastaH cittadoSaH praNayakalaharUpo yena sa.-bhagavAn pUrvoktarItyA mAhAtmyavAn / prado rAtrikAlaH / svargaprakAzaH sargasthAnavamukhakaraH / kIDaza: prakAzacandrodayanaSTadoSaH prakAzAya jAto yacandrodayastena naSTo doSaH andhakArAkhyaH yasya sa | // 22 // tthaa| praddhaH rakSasAM pizitAzarUpaH mAMsabhakSaNarUpo doSo pariman / rAmAbhiH khIbhiH abhirAmAn patIna prati haritena vacanena vittadasya citaM yati khaNDapatIti vyutpatthA manmayasya uSaH dAhaH, nivRttiriti yAvat, yasmin kAntAmuratasaizApajanitamanmayotsavAnityarthaH / athavA rAmAbhirAmANAM parasparamIritarUpamaNapakalahAcapacicadoSavAnityarthaH / "upa dAhe" " para kavidhAnam " iti kH||8|| For Private And Personal Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir svargaprakAzaH svargatulyaH, tadvadAnandAvaha ityarthaH / bhagavAn zrImAn | " bhagaH zrIkAmamAhAtmyavIryayatrArka kIrtiSu " ityamaraH / pradoSaH gata iti zeSaH // 8 // tantrIti spaSTam // 9 // mattAH madhumadakSIvAH / pramattAH prastutakAryavismAriNaH / mattapramattajanayogAt kulAnyapi tathocyante / kulAni | gRhANi / samAkulAni samAkulajanAni / vIrazriyA vIralakSmyA / vIraH zate bhinnaM padaM vA kapivizeSaNam // 10 // parasparaM cetyAdizlokadvayamekA nvayam / dadazaiti sambadhyate / AkSipantItyAdIni zatrantAni rakSovizeSaNAni / AkSipanti apahasanti / adhinikSipanti anyonyasyopari dadhanti / tantrIsvanAH karNasukhAH pravRttAH svapanti nAryaH patibhissuvRttAH / naktaJcarAzcApi tathA pravRttA vihartumatyadbhuta raudravRttAH // 9 // mattapramattAni samAkulAni rathAzvabhadrAsanasaGkulAni / vIrazriyA cApi samAkulAni dadarza dhImAna sa kapiH kulAni // 10 // parasparaM cAdhikamAkSipanti bhujAMzca pInAnadhinikSipanti / mattapralApAnadhikaM kSipanti mattAni cAnyonyamadhikSipanti // 11 // rakSAMsi vakSAMsi ca vikSipanti gAtrANi kAntAsu ca vikSipanti / rUpANi citrANi ca vikSipanti dRDhAni cApAni ca vikSipanti // 12 // dadarza kAntAzca samAlabhantyastathA SparAstatra punaH svapantyaH / surUpavakrAzca tathA hasantyaH kruddhAH parAzcApi viniHzvasantyaH // 13 // adhivikSipanti adhikaM muJcanti / adhikSipanti bhartsayanti / vikSipanti vivRNvanti / citrANi rUpANi vividhAn veSAn / vikSipanti vitanvanti cApAni cApAn vikSipanti visphArayanti // 11 // 12 // dadarzeti / samAlabhantyaH aGgarAgeNAnulimpantyaH / samAlapantya iti ca pAThaH / sarvatra vyatyayena sa tathoktaH / svargaprakAzaH sItAnveSaNasyAnukUlatvenAnandahetutayA pradoSakAlasya svargasadRzatvoktiH, ata eva bhagavAn pUjyaH, AdaraNIya iti yAvat / atra virarAjetyanuSajyate // 8 // 9 // mattAni madajanakadravyeNa, ata eva pramattAni ana hitAni mattapramattajanayogAt kulAni bhavanAnyapi tayocyante / bhadrA gajAH // 10 // parasparaM cetyAdi zlokadvayamekaM vAkyam / AkSipantItyAdIni zatrantAni rakSAMsItyasya vizeSaNAni / AkSipanti AkarSanti / bhujAnadhinikSipanti anyo nyasyopari nikSipanti / mattapralApAnadhikaM kSipanti muJcanti bhartsayantItyarthaH / anyonyamadhikSipanti tiraskurvanti / rUpANi citrANi ca vikSipanti vividhAn veSAnvidadhati / cApAni vikSipanti viSphArayanti / vakSasi vikSipanti vivRNvanti / etAdRzarakSAMsi kapirdadarzati pUrvakriyayA sambandhaH // 11 // 12 // dadarzeti / For Private And Personal Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir dvitIyArthe prathamA // 13 // mahAgajairiti / sA purIti zeSaH / susadbhiH sutarAM sadbhiH / viniHzvasadbhiH yuddhayogyavIrAlAbhAt // 14 // buddhiprdhaanaan|| 7 // , TI. suM.kAM. buddhayA zreSThAn pradhAnabuddhInyA, uttamabuddhInityarthaH / rucirAbhidhAnAn zobhanavyavahArAn / saMzradadhAnAn AstikAn / nAnAvidhAnAnnAnAkArAn / rucirAbhidhAnAn hRdyanAmraH || 15 || AtmaguNAnurUpAn AtmaguNAnurUpavyavahArAn // 16 // varANAM zreSThAnAm arhAH varAhaH / suvizuddha ma0 5 kA.rA.bhU. // 23 // www.kobatirth.org mahAgajaizvApi tathA nadadbhiH supUjitaizcApi tathA susadbhiH / rarAja vIraizca viniHzvasadbhirhRdo bhujaGgairiva niHzva sadbhiH // 14 // buddhipradhAnAn rucirAbhidhAnAn saMzradadhAnAn jagataH pradhAnAn / nAnAvidhAnAn rucirAbhidhAnAna dadarza tasyAM puri yAtudhAnAn // 15 // nananda dRSTvA sa ca tAn surUpAnnAnAguNAnAtmaguNAnurUpAn / vidyota mAnAn sa tadA'nurUpAna dadarza kAMzcicca punarvirUpAn // 16 // tato varArhAH suvizuddhabhAvAsteSAM striyastatra mahA nubhAvAH / priyeSu pAneSu ca saktabhAvA dadarza tArA iva suprabhAvAH // 17 // zriyA jvalantIvapayopagUDhA nizItha kAle ramaNopagUDhAH / dadarza kAzcitpramadopagUDhA yathA vihaGgAH kusumopagUDhAH // 18 // anyAH punarharmyatopa viSTAstatra priyAGgeSu sukhopaviSTAH / bhartuH priyA dharmaparA niviSTA dadarza dhImAna madanAbhiviSTAH // 19 // bhAvAH kAnteSu nirmalahRdayAH / mahAnubhAvAH pAtivratyarUpamA prabhAvAH / yadrA mahAnubhAvAH anubhAvAH kaTAkSabhujakSepAdayaH suprabhAvAH / zobhanaM bhavAH // 17 // zriyeti / pramadopagUDhAH harSopagUDhAH / vihaGgAH vihaGgIH // 18 // niviSTAH UDAH pANigRhItA ityarthaH / " nivezaH zivirodvAhavinyAseSu samAlabhantya ityAdI dvitIyAyeM prathamA / samAlabhantyaH candranAdinA atulimpantyaH / "samAlambho vilepanam " ityamaraH // 13 // mahAgajairini / rarAja, pUriti zeSaH // 14 // rucirAbhidhAnAn ruciravacanAna, anyatra ruciranAmadheyAn / nAnAvidhAnAn nAnAvyApArAna // 15 // nanandeti / AtmaguNAnurUpAna AtmaguNAnurUpavyApArAna // 16 // varAhaH zreSThabhaSaNAnulepanAdiyogyAH // 17 // pramadopagUDhAH harSapUrNAH / vihaGgAH vihaGgIrityarthaH // 18 // niviSTAH For Private And Personal // 23 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir iti vizvaH // 19 // aprAvRtAH anavakuNThitAH / kAJcanarAjivarNAH kanakarekhAkArAH / tapanIyavarNAH taptakAJcanavarNAH / zazalakSmavarNAH cndr| paanndduraaH| kAntapahINAH virahiNyaH // 20 // priyAnprApya abhisatya suprItiyuktAHmanobhirAmAH rAmAH praptamIkSya gRheSa rAmAzca dadarza / abhisArikAH kulapAlikAzca ddrshetyrthH||21||cndreti / vakranetradarzanaM mAnupItvarAkSasItvavivekArtham / AbharaNadarzanaM svadRSTasItAbharaNatulyAbharaNadarzanArtham // 22 // aprAvRtAH kAJcanarAjivarNAH kaashcitpraaaastpniiyvrnnaaH| punazca kAzcicchazalakSmavarNAH kAntapahINA rucirAga varNAH // 20 // tataH priyAna prApya manobhirAmAna suprItiyuktAHprasamIkSya raamaaH| gRheSu hRSTAH paramAbhirAmA hari pravIraHsa dadarza rAmAH // 21 // candraprakAzAzca hi vakramAlA vakrAkSipakSmAzca sunetramAlAH / vibhUSaNAnAM ca dadarza mAlAH zatadAnAmiva cArumAlAH // 22 // na tveva sItAM paramAbhijAtAM pathi sthite rAjakule prajA tAm / latA praphullAmiva sAdhujAtAM dadarza tanvIM manasA'bhijAtAm // 23 // rAmAnu0-candraprakAzAzca hIti / bakrANi akSipakSmANi yAsAM tAH " DAbubhAbhyAmanyataraspAm" iti DAp / sItAmanveSamANaspa hanumataH khINAM mukhanayanAdidarzanaM mAnuSItvarAkSasItva vibhAgaparijJAnArtham / AbharaNadarzanaM rAmoktasItAbharaNasvarUpanirUpaNArtham / etacca-"tAM samIkSya vizAlAkSI rAjaputrImaninditAm / tarkayAmAsa sIteti kAraNarupapAdayan / vaidehyA yAni cAGgeSu tadA rAmo'ncakIrtayat / tAnyAbharaNajAlAni zAkhAzobhInyalakSayat // " iti rAjaputratviAvizAlAkSatvAbharaNadarzanaiH sItAtvanirNayasyopari vakSyamANatvAdavagamyate // 22 // na tviti / paramAbhijAtAm atyantAbhirAmAm / sAdhujAtAM surUpAm / manasA'bhijAtAm ayonijaamityrthH||23|| rAmAnu0-na viti / sAdhujAtA mityetallatAvizeSaNam / manasAbhijAtAma " yasmAttu dharSitA cAhamapApA cApyanAthavat / tasmAttava vadhArtha bai utpatsye'haM bhavaM punaH // " ityuttarazrIrAmAyaNoktaprakAreNa svasaMkalpanAvatarNAi uDhAH, pANigrahItA ityarthaH / "nivezaH zivirodvAhavinyAseSu" itymrH||19||apraavRtaa ityAdizlokadvayamekaM vAkyam / atra dadazeti kriyAyAssarvatra smbndhH| utarIyarahitA, kAzcanarAjivarNAH kanakarekhAkArA, tapanIyavarNAH taptasvarNavarNAH, zazalakSmavarNAH candravarNAH, kAntapahINAH priyaviyuktAH rAmAzcaM dadarza, tataH priyAna prasamIkSya prApya suprItiyuktA rAmAzca dadarza / gRheSu hRSTAH rAmAzca dadarzati smbndhH| yadvA sa haripravIraH manobhirAmAna priyAna prApya abhimRtya suprItiyuktAH rAmAH prasamIkSya gRheSu hRSTAH svagRheSu ramaNaM prApya hRSTAH paramAbhirAmAzca dadarzati sambandhaH / pUrvoktAniyatakAbhisArikAsamami | vyAhArAduttarArdhena svagRhaprAptaramaNA vArAGganA ucyante // 20-22 ||n viti / sAdhujAtAmityetaltAvizeSaNam / paramAbhijAtAm atyantAbhirUpA manasAmila For Private And Personal Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 24 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir mityarthaH // 23 // sanAtana iti / sanAtane avicchinne vartmani pAtitratyadharme / rAmezaNe anto nizvayo yasyAstAm / zrImat sItAcintanazrImat / viziSTAm utkRSTAm // 24 // uSNeti / sAnusRtAstrakaNThIm anugatAstreNa anugatabASpeNa kaNThena saha vartamAnAm / purA rAmapAzvAvasthAna sanAtane vartmani sanniviSTAM rAmekSaNAntAM madanAbhiviSTAm / bharturmanaH zrImadanupraviSTAM strIbhyo varAbhyazca sadA viziSTAm // 24 // uSNArditAM sAnusRtAstrakaNThIM purA varAhoMttamaniSkakaNThIm / sujAtapakSmAmabhiraktakaNThIM vane pranRttAmiva nIlakaNThIm // 25 // avyaktarekhAmiva candrarekhAM pAMsupradigdhAmiva hemarekhAm / kSataprarUDhAmiva bANa rekhAM vAyuprabhinnAmiva megharekhAm // 26 // kAle / varAhoMttamaniSkakaNThIM varAhaH uttamazca niSkaH kaNThe yasyAH tAm / uraHkaNThasambandhI bhUSaNavizeSo niSkaH / abhiraktakaNThIM khigdhakaNThIm || 25 || avyakteti / avyaktarekhAm avyaktasvarUpAM candrarekhAM candrakalAmina sthitAm / atyantakRzatve kAntihInatve ca dRSTAnto'yam / pAMsupradigdhAM pAMsukaluSitAM hemarekhAM kanakazalAkAmiva sthitAm / svataH zuddhasvabhAvasya AgantumAlinye dRSTAntoyam / kSataprarUDhAM kSatena prarUDhAm auSaghAdinA samAhitAm / antaHzalyadoSavatI bahissamAhitAm / vANarekhAM bANajhAtImiva sthitAm / antarvedanAtizaye dRSTAnto'yam / vAyuprabhinnAmiva megharekhAma, punarasamAdheyazaithilye dRSTAnto'yam // 26 // jAtAm ayonijAm // 23 // sanAtane vartmani avicchedena pravRtte pAtivratyarUpamArge / sanniviSTAM samyaniSThitAm ||24|| uSNArditAM virahatApapIDitAm / anu sunAstreNa kaNThena saha vartata iti sAnusRtAmra knntthiim| niSkama urobhUSaNam / avyakta saMkhAm aspaSTaprakAza candrarekhAM candrakalAm pAMsupradigdhAm pAMsudUSitAm, sa0-uSNArditAM rAmavirataptAm / anumRtam azram azru yasya sa cAsau kaSTatha tena saha vartana iti tathA tAm / sAnuSThamityAdisthAnatrayepi GIbArthaH / yadvA "svAGgAca " iti sUtrastha zabda sUcita " aGgamAtrakaNThebhya iti vaktavyam iti vRni ca "mANyAnukera prAmANikA iti prAmANikAH aprAmANikA eva iti mahojinAgojimahokteH kathamiti zaGkaSam | anuvRtyaiva GIdhi siddhe cazabdasya caiyarthyAdevamAdirUpANAM durupapAdanatvAvarNanAca 'apratiSiddhamanumatam ityukermahAmAnyakArasya matamiti vacitatvAt karmavAna / azrukaNThAmiti vA pATha iti nAgojimaTTo tiranuprAsa maGgabhIrubhiranAda raNIyA abhiraktakaNTI susvarAm / nIlakaNToM mayUrIm // 21 // For Private And Personal TI. suM.ko. sa0 5 // 24 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sItAmiti / cirasyApazyan cirakAlaM nirIkSyApyapazyan / acirasya acireNa, sapadItyarthaH / mando mugdha iva duHkhAbhiito babhUva / "sugdho mndo| vivarNazca" iti halAyudhaH // 27 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcamaH sargaH // 5 // sItAmapazyana manujezvarasya rAmasya patnI vadatAM varasya / babhUva duHkhAbhihatazvirasya plavaGgamo manda ivAcirasya // 27 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe paJcamaH sargaH // 5 // sa nikAmaM vimAneSu viSaNNaH kAmarUpadhRk / vicacAra punarlaGkAM lAghavena samanvitaH // 1 // AsasAdAtha lakSmI vAna rAkSasendranivezanam / prAkAreNArkavarNena bhAsvareNAbhisaMvRtam // 2 // rakSitaM rAkSasai|raiH siMhairiva mahadanam / samIkSamANo bhavanaM cakAze kpikunyjrH||3|| rUpyakopahitaizcitrastoraNehemabhUSitaiH / vicitrAbhizca kakSyAmi raizca rucirairvRtam // 4 // gajAsthitairmahAmAtraiH zaraizca vigtshrmaiH| upasthitamasaMhAhayaiH syandanayAyibhiH // 5 // sa nikAmamityAdi / vimAneSu viSaNNaH vimAneSu sItAmadRSTvA vipaNNa ityarthaH / lAghavena vegena // 1 // 2 // rAmAnu0-sa iti / sa laGkAyAmanviSTAyAmapi vaidehyA adarzanena vissnnnnH| vicacAra punarlaGkAmiti samyak / vicacAra kapilakAmiti pAThepi vaidehyA anveSaNena viSaNNasya hanumato'nveSaNakartRtvAbhidhAnAt punaranveSaNaM kRtavAnityaya mayoM labhyate // 1 // AsasAdAtha lakSmIvAn rAkSasendranivazanam iti / rAvaNabhavanaM praviSTasya hanumataH punarapi gavaNabhavanaprAptyabhidhAnAnmadhye laGkAnveSaNAbhidhAnAca pUrva gavaNabhavanaM praviSTo hanumAn tadAnIM jAgrahurakSaHsaMkIrNatayA sItAnceSagAvasaro'yaM na bhavatIti matvA tato niSkramya punarlakAM vicitya rAkSasendranivezanamAsasAdetyavagamyate // 2 // rakSitamiti / cakAze jaharSe tyrthH||3||raamaanu-rkssitmiti / samIkSamANo bhavanaM cakAza iti / bhavanamitastato nirIkSamANaH sannarkavarNabhavanaprAkAratejaHsaMvandhAt saprakAzo'bhUdityarthaH / cacAra kapikucara iti vA pAThaH // 3 // sUpyaketyAdi / rUpyakopahitaH rajatanirmitaiH / kakSyAbhiH prakoSThaiH / asaMhAya avadhyaiH / syandanayAyibhiH syndnvaahkaiH||4||5|| hemarekhA svarNazalAkAm / kSanaprarUDhAM kSatA ca sA mahaDhAca tAma, antarvAM bahizchAditAmityarthaH / yadvA kSate vraNe prahaDhA malInA bANarekhA bANazakalA mityarthaH // 25 // 26 // sItAmiti / cirasyApazyan ciramanviSyApazyana duHkhAbhibhUtaH acirastha sadya eva manda iva mUDha iva babhUva // 27 // iti zrImahezvaratIrtha viracitAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM paJcamaH srgH||5||1||2||rkssitmiti| cakAze vismyaadulllaasetyrthH| cacAra kapi kunnaraH iti vA paatthH||3|| rUpyakopahitaiH rjtnirmitaiH| kakSyAbhiH prkosstthaiH| "kakSyA prakoThe hAdeH" itymrH||4|| mahAmAtraiH prdhaanH| "mahAmAtrA For Private And Personal Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir hai ..ko. pA.rA.bha. // 25 // rAmAnu0-appakati / rUpyakApahitA jatAvahitaH / kampAbhiH prakoSThaH / * kalyA prakoSThe hAdaH " ityamaraH / gajAsthitariti / mahAmAtrai prazanaiH / "mahAmAtrAH pradhAnAni" ityamaraH asaMhAryaH saMhamazakpA, avadhyAti yAvat // 4 // 2 // siMhavyAghratanutrANaiH siNhvyaaghrcrmprivRtrityrthH| mahArathasamAvAsaM mahArathAnA rakSasAmAkaram / mahA rathamahAsvanaM mahArathAnAM mahAn svanaH yasmin // 6-8 // rAmAnu-siMhavyAghratanutrANaH siMhayyAtra varmatanutrANaH / mahArathasamAvAsaM garthikavizeSANAmAvAsasthAnam / mahA syasamAvApamiti pAThapi mahArathAnA rathikavizeSANAm AvApam AvAsabhUtamityarthaH / mahAsthamahAsanamiti pAThaH / mahArathaM ca tanmahAsanaM ca mahArathamahAmanama // 6 // 7 // dRzyaH drshniiyH| siNhvyaaghrtnutraannairdaantkaanycnraajtaiH| ghoSavadbhirvicitraizca sadA vicaritaM rathaiH // 6 // bahuratnasamAkIrNa parArdhyA sanabhAjanam / mahAsthasamAvAsaM mahArathamahAsvanam // 7 // dRzyaizca paramodAraistaistaizca mRgapakSibhiH / vividhai bahusAhasraiH paripUrNa samantataH // 8 // vinItairantapAlezca rakSobhizca surakSitam / mukhyAbhizca varakhIbhiH paripUrNa smnttH|| 9 // muditapramadAranaM rAkSasendranivezanam / varAbharaNasaMhAdaiH samudrasvananisvanam // 10 // tadrAjaguNa saMpannaM mukhyaishcaagurucndnaiH| mahAjanaiH samAkIrNa siMhariva mahadranam // 11 // bherImRdaGgAbhirutaM zaGkhaghoSaninAditam / nityArcitaM parvahutaM pUjitaM rAkSasaiH sadA // 12 // paramodAraH atimahadbhiH / " udAro dAtRmahatIH" ityamaraH // 8 // annapAlaiH bAhyarakSibhiH / gakSasendranivezanaM rAkSasandrA rAkSasazreSThAH nivizante samIpe nivasansya sminniti rAkSasendranivezanamityarthaH / anyathA vakSyamANavezmapadena punaruktiH syAt / saMhAdaH zabdaH / samudrasvanavanisvanatIti samudrasvananisvanam / pcaadyc||9-10||raamaanu0 antapAla: bAhyarakSakaH // // gasamendranivezanaM ganasandrANAM nivaMzanAni yasmin nat / samudrasvananisvanaM samudrasvanayuktam // 10 // tt| prasiddham / rAjaguNasaMpanna rAjopacAradhUMpAdibhiH saMpannam / agurucandanarityatrApi saMpannamiti saMbadhyate / parva hutaM homo yAsmin tat parvahutam 11 // 12 pradhAnAni" ityamaraH / asaMhAryaH avAryaH // 5 // siMhavyAghratanavANeH naJcarmanirmitavarmabhirityarthaH // 6 // mahArathasamAvAsaM mahArathAnAM radhikavizeSANAM samAI vAsaM sthAnam / samAvApamiti pAThe'pyayamevArthaH / mahArathaM ca tana mahAsanaM ca mahArathamahAsanam // 7 // dRzyaiH darzanIyaiH / paramodAraH atimahadbhiH / "udAro dAtR mahatoH" ityamaraH // 8 // antapAlaiH bAhyarakSakaH ||2||raaksssendrniveshnm nivAsabhUtam / rAjaguNAH rAjopacArA: taiH sampannam // 10 // 11 // nityArcita 1 sa0-"eko dazapadasANi yopavedyasnu dhandhinAn / anazanapravIgakSa sa marA upate // " ityuktalakSaNAnAM yatsamAyApaH upapezanArikA ma yasmin " AvApaH parikSepAlavAlayo: " rati vizvaH / mho| jarathAnAm uktalakSaNAnAmapi zatraNAM mahana mana ganinivRttismin / "bhamane pAnAnitiH" iti vizvaH // 7 // // 25 // For Private And Personal Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir rAmAnu0-rAjaguNasaMpannaM rAjaguNAzchatracAmarAdayaH taiH samRddham / nityAcitaM gandhapuSpAdibhinityamaciMtam / parvasu hutaM homo yasmin tat parvahutam / rAvaNasyAhitAgnitvAttadagRhe parvasu darzapUrNamAsAdihomasadbhAvaH / asyAhitAmitvaM yuddhakANDe prasiddham / pRjitaM rAkSasaiH sadA / svAmigRhatvAdAkSasaiH sadA namaskRtam / " pUjA namasyA'pacitiH " ityamaraH / nityAcitaM sarvasukhamUrjitamiti vA pAThaH / parvayutamiti pAThe parvazabdenolsara ucyate // 11 // 12 // samudramiva niHsvanaM niHzabdam, rAvaNabhItyA janakolAhalarahitamityarthaH samudrasvananisvanamiti tu bAhyakakSyApekSayA // 13 // 14 // rAmAnu0-samudrAmiti / samudramiva nitarAM svanatIti nisvanam / pacAyac // 13 // cacAreti / rAvaNasya samudramiva gambhIraM samudramiva niHsvanam / mahAtmano mahadezma mahAratnaparicchadam / mahAratnasamAkIrNa dadarza sa mhaakpiH|| 13 // virAjamAnaM vapuSA gajAzvarathasaGkulam / laGkAbharaNamityeva so'manyata mahAkapiH // 14 // cacAra hanumAstatra rAvaNasya samIpataH // 15 // gRhAd gRhaM rAkSasAnAmudyAnAni ca vAnaraH / vIkSamANo hyasaMtrastaH prAsAdozca cacAra sH||16|| avaplutya pAhAvegaH prahastasya nivezanam / tato'nyat pupluve vezma mahApArzvasya vIryavAn // 17 // atha meghapratIkAzaM kumbhakarNanivezanam / vibhISaNasya ca tadA pupluve sa mahAkapiH // 18 // mahodarasya ca gRhaM virUpAkSasya caiva hi| vidyujihvasya bhavanaM vidyunmAlestathaiva ca / vacadaMSTrasya ca tathA pupluve sa mahAkapiH // 19 // zukasya ca mahAtejAHsAraNasya ca dhiimtH| tathA cendrajito vezma jagAma hariyUthapaH // 20 // jambumAleH sumAlezca jagAma hristtmH| razmiketozca bhavanaM sUryazatrostathaiva ca // 21 // vajakAyasya ca tathA pupluve sa mhaakpiH| dhUmrAkSasya ca saMpAterbhavanaM mArutAtmajaH // 22 // rAvaNagRhasya // 15-22 // rAmAnu0-cacAreti / tatra pUrvoktapAkAraveSTitasthale / rAvaNasya rAvaNabhavanasya samIpataH // 15 // gRhAdgRhamiti / rAkSasAnAM rAvaNanAtkumArAmAtyA dInAM gRhAgRham / udyAnAni ca cacAreti yojanA // 16 // gandhAdimiH / parvahutaM parvasu hutaM homo yasmin tata, rAvaNasyAhitAgnitvAt // 12-14 // rAvaNasya samIpataH rAvaNabhavanasya samIpataH // 15-24 // For Private And Personal Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.saM.kA. cA.rA.bha. paviyudrUpasyetyAdi / vidyujihvendrajihvAnAmiti bahuvacanaM tannAmAM bahUnAM sattvAt // 23-28 // rAvaNasyeti / upazAyinyaH paryAyazAyinIH / rAvaNe zayAne jaagrtiirityrthH||29||30|| rAmAnu0-dadarzati / gulmAn senaaH| "mulmo rukustambasenAsu" ityamaraH // 30 // sitAna baddhAn / "pina bandhane" vidyadrUpasya bhImasya ghanasya vidhanasya ca // 23 // zukanAsasya vakrasya zaThasya vikaTasya ca / brahmakarNasya daMSTrasya romazasya ca rksssH||24|| yuddhonmattasya mattasya dhvajagrIvasya nAdinaH / vidyujihvendrajihvAnAM tathA hastimukhasya ca // 25 // karAlasya pizAcasya zoNitAkSasya caiva hi| kramamANaH krameNaiva hanumAn mArutAtmajaH // 26 // teSu teSu mahArheSu bhavaneSu mhaayshaaH| teSAmRddhimatAmRddhiM dadarza sa mhaakpiH||27|| sarveSAM samatikramya bhavanAni smnttH| AsasAdAtha lakSmIvAna rAkSasendranivezanam ||28||raavnnsyopshaayinyo dadarza hristtmH| vicaran harizArdUlo rAkSasIrvikRtekSaNAH / zUlamudgarahastAzca zaktitomaradhAriNIH // 29 // dadarza vividhAn gulmastisya rakSa-patehe / rAkSasAMzca mahAkAyAnnAnApraharaNodyatAm // 30 // raktAn zvetAn sitAzcaiva harI zvApi mahAjavAna / kulInAna rUpasampannAna gajAna paragajArujAna // 31 // niSThitAna gajazikSAyAmairAvatasamAna yudhi / nihantan parasainyAnAM gRhe tasmin dadarza saH // 32 // kSaratazca yathA meghAna sravatazca yathA girIn / meghastanitanirghoSAna durghaSAn samare praiH|| 33 // / ityasmAt ktaH / harIn azvAn / paragajAnArujanti pIDayantIti paragajArujAn / kSaratazceti zlokaH pUrvoktagajavizeSakaH / kSarataH kiMcidvarpataH / / savanmadatve dRssttaantH| saMvataH nijhariNaH // 31-33 // vidyujihvendrajihvAnAmiti bahuvacanamArSam / yadvA tannAmAno bahavaH snti||25--28|| upazAcinyaH smiipshaayinyH||29|| dadarzati / gulmAna senaaH| "gulmo ruka stambasenAsu" itymrH||30|| harIn azvAn / kulInAn paragajArujAna paragajAnA maJjakAn ||31||nisstthitaan gajazikSAyAM gajavidyAbhyAse zikSitAna // 32-35 // A // 26 // For Private And Personal Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyarmandir sahasramiti / vAhinIH senAH, padAtInityarthaH / jAmbUnadaM jambUnadIprabhavaM svarNam / hema kevalasvarNam, ubhayAvadhasvarNamayAbharaNayuktA ityarthaH // 34 // 35 // zivikA ityAdi / dAruparvatakAn krIDAparvatakAn / kAmasya gRhakaM ratigRham / divAgrahakaM divAvinodasthAnam / rAvaNasya sahasraM vAhinIstatra jaambuundprisskRtaaH| hemajAlaparicchannAstaruNAdityasannibhAH // 34 // dadarza rAkSasendrasya rAvaNasya nivezane // 35 // zivikA vividhAkArAH sa kapirmArutAtmajaH / latAgRhANi citrANi citrazAlA gRhANi ca // 36 // krIDAgRhANi cAnyAni dAruparvatakAnapi / kAmasya gRhakaM ramyaM divAgRhakameva ca / dadarza rAkSasendrasya rAvaNasya nivezane // 37 // sa mandaragiriprakhyaM mayUrasthAnasaMkulam / dhvajayaSTibhirAkIrNa dadarza bhavanottamam // 38 // anekaratnasaGkIrNa nidhijAlaM smnttH| dhIraniSThitakarmAntaM gRhaM bhUtapateriva // 39 // arcibhizcApi ratnAnAM tejasA rAvaNasya ca / virarAjAtha tadvezma razmimAniva rshmibhiH||40||jaambuundmyaanyev zayanAnyAsanAni ca / bhAjanAni ca mukhyAni dadarza hriyuuthpH||41|| madhvAsavakRtakledaM maNibhAjanasaMkulam / manoramamasambAdhaM kuberabhavanaM ythaa| nUpurANAM ca ghoSeNa kAzcInAM ninadena ca // 42 // nivezane iti pAThaH // 36 // 37 // sa ityAdi / mayUrasthAnaM krIDAmayUravizramasthAnam / kapotAnAmiva mayUrANAmapi sthAnAni zilAbhiH kalpyanta iti / prasiddham / dhIraniSThitakarmAntaM dhIreH kRtakalpakarmakam / bhUtapateH pramathAdhipasya // 38 // 39 // arcibhiriti / razmimAn suuryH||40||41|| madhvAsava latAgRhANIti / citrazAlAgRhANi citrazAlAyuktagRhANi / dAruparvatakAn dArumayakrIDAparvatAn / kAmasya gRhaka kAmoddIpakaM gRham / divAgRhaka divAvihArocita citragRham / mayUrasthAnAni krIDAmapUrasthAnAni // 36-38 // dhIraniSThitakAntaM niSThitA niSThitavantaH dRddhvrtaaH| dhIrAva te niSThitAca dhIraniSThitAH teSAM karma / taporUpaM tasyAntaH phalam, mahAtapAphalamiti yAvat / bhUtapateH zivasya // 39-41 // madhviti / madhvAsavakRtaledamadhyAsaH kSaudravikAramadhaiH kRtadravam // 42 // viSama-sahasaM vAjinaH anekAnazvAn / hemajAleravicchatAH itipAThaH / sarvato bhUSitA iti zivikAvizeSaNam // 34 // For Private And Personal Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kRtavedaM madhvAsavaiH madhuvikAramayaiH kRtakkedaM kRtasekam / ghoSavadbhiH nAdavadbhiH / nAdazca dIrghazabdasya virAmasamayasambhavo dhvaniH / vyUTakakSyaM vizAla vA.rA.bhUmi prakoSTham / asmin sarge saaiictushctvaariNshcchlokaaH||42-44|| iti zrIgo zrIrAmA zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne SaSThaH srgH||6|| TI..kA. // 27 // mRdaGgatalaghoSaizca ghoSavadbhivinAditam / prAsAdasaGghAtayutaM strIratnazatasaMkulam // 43 // suvyUDhakakSyaM hanumAna praviveza mhaagRhm||44|| ityArSe zrIrAmAyaNevAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe SaSThaH sargaH // 6 // savezmajAlaM balavAn dadarza vyAsaktavaiDUryasuvarNajAlam / yathA mahat prAvRSi meghajAlaM vidyutpinaddhaM savihaGga jAlam // // nivezanAnAM vividhAzca zAlAH prdhaanshngkhaayudhcaapshaalaaH| manoharAzcApi punarvizAlA dadarza / vezmAdiSu cndrshaalaaH||2|| gRhANi nAnAvasurAjitAni devAsuraizcApi supUjitAni / sarvezca doSaiH parivarjitAni kapirdadarza svabalArjitAni // 3 // sa vezmajAlamityAdi / vyAsaktavaiDUryasuvarNajAlaM vaiDUryaghaTitasuvarNamayajAlakarandhram // 1 // nivezanAnAM zAlAH gRhaantHshaalaaH| pradhAnairmukhyaiH / / zaGkAyudhacApaH zAlante prakAzanta iti prdhaanshtaayudhcaapshaalaaH| pacAyaca / vezmAdiSu harmyaprAsAdAdiSu / candrazAlAH zirogRhANi // 2 // rAmAnu0-nAnAvidhAni karmANi yAsAM tAH nAnAvidhakarmANaH zAlAzca nAnAvidhakarmazAlAH / kakSyAzca nAnAvidhakarmazAlA ityayaM pAThaH / nivezanAnAM vividhAzca zAlA iti pAThe pradhAnabhavanAnAM saMbandhinIrvividhAH zAlA ityarthaH / pradhAnazatAyudhacApazAlAH pradhAnairmukhyaiH zaGkarAyudhaiH cApaizca zAlanta iti pradhAnazatAyudhacApazAlAH tAH / pacAdyac / vezmAnyadraya iva vezmAdrayaH teSu / vezmAdizciti pAThe Adizabdena prAsAdAdaya ucyante / candrazAlAH zirogRhANi / "candrazAlA zirogRham " ityamaraH // 2 // nAnAvasurAjitAni ghoSavadbhiH nAdavizeSayuktaH / anuktairanyaizca / suvyUTakakSyaM sannivezitaprakoSTham / vyUhaH padmasvastikAdiracanAvizeSaH // 43 // 44 // iti zrImahezvaratIrtha viracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAruyAyAM sundarakANDavyAkhyAyo SaSThaH sargaH // 6 // sa vezmeti / vyAsaktavaidUryasuvarNajAlaM khacitavaiDUryasvarNagavAkSam / savihaGgA jAlamityupameyapi yojyam // 1 // nivezanAnAM gRhANI sambandhinI zAlA: avAntaragRhANi / pradhAnazatAyudhacApazAlAH pradhAnamukhyaH zaGkhAdibhiH zAlanta iti|| pacAdyaca / vezmAdriSu vezmAnyadraya iva teSu / candrazAlA:zirogRhANi / vezmAdiSviti pAThe-Adizabdena prAsAdAdayazca lakSyante // 2 // svabalArjitAni kubera For Private And Personal Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir 7 nAnAratnarAjitAni // 3 // prayatnAbhisamAhitAni prayatnena yathAyogaM sthApitAni / mayeneti vizvakarmA lakSyate / mahItale nirmitAni / ivazabdena mayasya nirmAtRtvavyAjamAtram / rAvaNaprayatnenaiva nirmitAnItyarthaH / yadvA anyAni gRhANi vizvakarmanirmitAni, imAni tu mayaM vyAjIkRtya svayamupAya pradarzanamukhena nirmitAnIti pUrvagRhebhyo vizeSa ucyate // 4 // tadantarvartipuSpaka vimAnaM darzayati tata iti / apratirUparUpam apratimasaundaryam / tAni prayatnAbhisamAhitAni mayena sAkSAdiva nirmitAni / mahItale sarvaguNottarANi dadarza laGkAdhipatergRhANi // 4 // tato dadarzocchritamevarUpaM manoharaM kAJcanacArurUpam / rakSodhipasyAtmabalAnurUpaM gRhottamaM hyaprati rUparUpam // 5 // mahItale svargamiva prakIrNa zriyA jvalantaM bahuratnakIrNam / nAnAtarUNAM kusumAkIrNe girerivAgraM rajasA'vakIrNam // 6 // nArIprave kairiva dIpyamAnaM taDidbhirambhodavadarcyamAnam / haMsapravakairiva vAhyamAnaM zriyA taM khe sukRtAM vimAnam // 7 // yathA nagAgraM bahudhAtucitraM yathA nabhazca grahacandracitrama / dadarza yuktIkRta meghacitra vimAnaratnaM bahuratnacitram // 8 // prakIrNa daivAcyutam / rajasA puSparajasA / nArIpravekaiH nArIzreSThaiH / " pravekAnuttamottamAH " ityamaraH / ivazabdo vAkyAlaGkAre / arcyamAnaM, sarvairiti zeSaH / haMsapravekairvAhyamAnaM sukRtAM puNyakRtAM vimAnamiva sthitamityanvayaH / yuktIkRtameghacitraM puJjIkRtameSacitram, citrameSasaGghAtasadRzamityarthaH / | vimAnaratnaM puSpakam // 5-8 // rAmAnu0 - vaizravaNaM nirjitya gRhItaM puSpakaM varNyate tata ityAdinA / tataH gRhadarzanAnantaram / AtmabalAnurUpam Atmano'pratibalasya sadRzam / gRhottamamiti puSpakamucyate / puSpakasyApi gRhalakSaNasadbhAvAt / etacca puSpAhvayamityanena vyaktIbhaviSyati / rajasA puSparajasA / taDidbhiriva sthitenArIpravekarambhodavadIpyamAnamiva sthitamiti mAkramya hatAni || 3 || prayatnAbhisamAhitAni prayatnenAbhitaH samyagAhitAni yathAyogaM saMsthApitAnItyarthaH / mayena nirmitAnIva vizvakarmanirmitAnyapi mayena vicitra vidhAnena samAhitatvAt tenaiva sAkSAnnirmitAnItyarthaH // 4 // / atha puSpakaM varNayati-tata ityAdinA / AtmabalAnurUpam Atmano'pratibalasya sadRzam / gRhottama miti puSpakamucyate // 5 // bahuratnakIrNa bahuratnapUrNam / rajasA puSparajasA // 6 // taDidbhiH ambhodavat / nArImavekairiva nArIzreSTheriva / iva evArthe / dIpyamAnam arcyamAnam / haMsapravekaiH vAhyamAnaM sukRtAM vimAnamivetyanvayaH / vAhyamAnam uhyamAnam / svArthe Nic // 7 // yuktIkRtameghacitraM samUhIkRtanAnAvarNameghavadvicitra sa0 [prayatnAbhisamAhitAni prayatnena vizvakarmaNa iti zeSaH // 4 // For Private And Personal Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir AN mA.rA.bhU. // 28 // saMvandhaH / nArIpraveka nArIzreSThaH / "pravekAnuttamottamAH" ityamaraH / aryamAna, sabairiti zeSaH / haMsapravekaH khe vAhyamAnaM sukRtAM vimAnamivetyanvayaH / bAhyamAnam uhyamAnam / ASaH svAyeM | zaNic / ata eva saMprasAraNAbhAvaH / yahA iMsapravekAdhamAnaM svAminati zeSaH / yuktIkRtameghacitraM samUhIkRtanAnAvarNameghacitramityarthaH / vimAnaralaM puSpakam // 5-8 // mahIti / yatrotira zeSaH / yatra vimAne parvatarAjipUrNA mahI kRtA citrarUpeNa likhitA / evamuttaratrApi bodhyam / atra pUrvapUrva pratyuttarottarasya vizeSavattvAdadhikA mahI kRtA parvatarAjipUrNA zailAH kRtA vRkSavitAnapUrNAH / vRkSAH kRtAH puSpavitAnapUrNAH puSpaM kRtaM kesarapatrapUrNam / // 9 // kRtAni vezmAni ca pANDurANi tathA supuSpANyapi puSkarANi / punazca padmAni sakesarANi dhanyAni citrANi tathA vanAni // 10 // puSpAhvayaM nAma virAjamAnaM ratnaprabhAbhizca vivarddhamAnam / vezmottamAnAmapi coccamAnaM mahAkapistatra mahAvimAnam // 11 // kRtAzca vaiDUryamayA vihaGgA rUpyapravAlaizca tathA vihnggaaH| citrAzca nAnAvasubhibhujaGgA jAtyAnurUpAsturagAH zubhAGgAH // 12 // lkaarH|| 9 // rAmAnu-mahItyAdi / yatreti zeSaH / dadazetyanuSajyate / mahI kRtetyArabhya padmini padmahastetyantamekaM vAkyam / yatra mahyAdayo lakSmyantAH padArthAH kRtAH tatpuSpAiyaM nAma mahAvimAnaM dadarzati sNbndhH| mahI kRtA mahI nirmitA / evamuttaratrApi kRtazabdArthaH // 9 // kRtAnIti / atrApi yatretyadhyAhAryam / puSkarANi pusskrinnyH||10|| MpuSpAhvayaM puSpakam / uccamAnam adhikamAnam / sarvatra ddshetynvyH|| 11 // rAmAnu0-vezmottamAnAmiti paJcamyarthe SaSThI / vezmottamabhyo'pyuJcamAnam / yadvA pUrva gRhottamaM hyapratirUparUpamiti puSpakasya gRhottamatvapratipAdanena sajAtIyatvAnirdhAraNe sssstthii| teSAM madhye uccamAnam unnatAmati yAvat / Apicoti nipAtasamudAyo vizeSaNAntarasamuccayapataH // 11 // kRtAzceti / yatreti shessH| nAnAvasubhiH nAnAratreH / jAtyAnurUpAH jAtyA sadRzAH, spaSTajAtisvabhAvA ityarthaH // 12 // rAmAnu0 jAtyAnurUpAH AraTa || 51 mityarthaH / yadvA indracApamizrIkRtameghacitram / vimAnaratnaM puSpakam // 8 // mahItyAdi / yati shessH| ddshetynupjyte| mahI kRtetyArabhya pagnini padmahastetyantameka vAkyam / yatra mahyAdayo lakSmayantAH padArthAH kRtAH tata puSpAdayaM nAma vimAnaM dadarzati smbndhH| yava puSpake parvatarAjaiH pUrNAmahI kRtA citrarUpeNa likhitA, tatra paNa likhitA, taba zelAdayopyevaM likhitAiti jnyeyaaH||9||10||pusspaaiymiti / vezmottamAnAmiti paJcamparSe sssstthii| tebhyopyuccamAnam unnatapramANam // 11 // tatra kRtrimAH pakSyAdayazca // 28 // For Private And Personal Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir jatvavanAyujatvAdiviziSTAzvAkArasadRzAH // 12 // pravAlajAmUnadakRtAni puSpANi pakSeSu yeSAM te pramAlajAmbUnadapuSpapakSAH / salIlamAvarjitajihmapakSAH sliilmaalmbitvkpkssaaH| kAmasya pakSAiva kAmasya sahAyA iva ||13||raamaanu-prvaaljaambuundmyaani puSpANi pakSeSu yeSAM te tayoktAH / salIlamAvarjita jihmapakSAH salIlamAnamitavakrapakSAH / kAmasya sAkSAtpakSA iva madanasya sAkSAtsahAyA iva, kAmoddIpakA iti yAvat // 13 // niyujyamAnAH svayamevAtmAnaM niyojayantaH / karma pravAlajAmbUnadapuSpapakSAH sliilmaavrjitjihmpkssaaH| kAmasya sAkSAdiva bhAnti pakSAH kRtA vihaGgAH sumukhAH supkssaaH||13|| niyujyamAnAstu gajAH suhastAH sakesarAzvotpalapatrahastAH / babhUva devI ca kRtA suhastA lakSmIstathA padmini padmahastA // 14 // itIva tad gRhamabhigamya zobhanaM savismayo nagamiva cAruzobhanam / punazca tatparamasugandhi sundaraM himAtyaye nagamiva cArukandaram // 15 // kartari yaka / yatra vimAne / padhini padmAkare / svayamevotpalapatrAbhiSekakarmaNi pravartamAnAH / suhastAH zobhanazuNDAdaNDAH / sakesarAH kRtajalAvagAha tvenAGgalagrakialkAH / utpalapatrahastAH utpalapatravarSiNaH / gajAzca kRtAH tadabhiSicyamAnA padmahastA ata eva suhastA lakSmIzca kRtA babhUvetyarthaH ||14||raamaanu0-niyujymaanaaH svayameva vyApriyamANAH / karmakartari yak / sakesarAH padmAkaravihArigajAkAranirmANAt sakesaratvam / pazmini padmAkare // 14 // itIveti / ivazabdo vAkyAlaGkAre / tadagRhaM tasya rAvaNasya gRham / savismayaH, abhUditi zeSaH / nagaM parvatamiva sthitam / zobhanaM zobhamAnam / cAruzobhanaM| cArumaGgalam / itIvetyekanipAto vA prkaaraarthH|itiiv tadgRham abhigamya abhigatya / adbhutadarzanAtpunazcAbhigamya savismayo'bhUditi yojanA / santItyAha-kRtAzcetyAdinA / jAtyAnurUpAH jaatiturnggshshaaH||12|| pravAlajAmbUnadamayAni puSpANi pakSeSu yeSAM te tthoktaaH| salIlamAvajitajihmapakSAH salIla mAvarjitA AkucitAH jirA vakrAH pakSA yeSAM te / kAmasya pakSAH sahAyAH, kAmoddIpakA iti yAvat // 13 // niyujyamAnAH svayameva vyAbhiSamANAH yatra kRtrimagajAH, santIti zeSaH / karmakartari yaka / sakesarA: padmAkaravihArigajAkAranirmANAta sakesaratvAdikam / pacini padmAkare padmahastA lakSmIH yatra kRtA, babhUveti zeSaH // 14 // itIveti nipAtasamudAyaH prakAzavAcI / iti pUrvoktaprakAreNa ramaNIyaM cAru zobhanaM nagamiva parvatamiva sthitam, tarAI rAvaNagRham abhiD gamya abhito gatvA savismayaH, abhUditi zeSaH / amito gatvApi sakhIkarAvaNAvasthitapradezaM nAgamamiti svismyo'bhuudityrthH| himAtyaye vasantakAle / cAru HI sA-himAtyaye vasante / himazabdena tayuktamAsacatuSTayamahaNAt // 15 // For Private And Personal Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. rucirAvRttAmidam / " caturgrahairiha rucirA jabhamajagAH " iti lakSaNAt // 15 // rAmAnu0 - itIveti / itIva zobhanam / itIveti nipAtasamudAyaH prakAravAcI / "prAsAda // 29 // saGghAtayutaM khIratnazatasaMkulam / suvyUDhakakSyaM hanumAn praviveza mahAgRham" ityuktaprakAreNa ramaNIyam / cAruzobhanaM cArumaGgalam / nagamiva sthitaM tat gRdmabhigamya abhito gatvA savismayaH abhUditi zeSaH / abhitazvaritvApi sastrIkarAvaNasthitapradezAnadhigamAt savismayo'bhUdityarthaH / himAtyaye zItakAlAtyaye / vasantakAla iti yAvat / cArukandaraM nagAmeva parama sugandhi sundaraM tadgRhaM punazcAbhigamya abhito gatvA / savismayo'bhUt, paricchedAnadhigamAditi bhAvaH // 15 // tata iti / adRzya adRSTvA / RSinipAtanAnnaJpUrvepi lyap tataH satAM kapirabhipatya pUjitAM carana purIM dazamukhabAhupAlitAm / adRzya tAM janakasutAM supUjitAM suduHkhitaH patiguNa veganirjitAm // 16 // tatastadA bahuvidhabhAvitAtmanaH kRtAtmano janakasutAM suvartmanaH / apazyato'bhavadati duHkhitaM manaH sucakSuSaH pravicarato mahAtmanaH // 17 // ityArSe0 zrIrAmAyaNe zrImatsundarakANDe saptamaH sargaH // 7 // suduHkhitaH, abhUditi zeSaH / patiguNaveganirjitAM bhartRguNajavena vazIkRtAm // 16 // tatastadeti / bahuvidhabhAvitAtmanaH bahuvidhaM yathA bhavati tathA cintitAtmanaH / kRtAtmanaH nishitbuddheH| suvartmanaH sadAcArasampannasya / sucakSuSaH dUrasUkSmAdidarzaneSu aprtihtnyntejsH| mahAtmanaH mahAdhairyasya // 17 rAmAnu0- tatastadeti / bahuvidhabhAvitAtmanaH bahuvidhabhAvitamanasaH / bahuvidhacintAnvitacittaspeti yAvat / kRtAtmanaH kRtaprayatnasya / " AtmA dede dhRtau yatne svabhAvaparamAtmanoH " iti vaijayantI / suvartmanaH zobhananItimArgavartina ityarthaH / sucakSuSaH sakRdAlokanena draSTavyaM sarve karatalAmalakavatsAkSAtkartuM kSamasya // 17 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNa bhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDa vyAkhyAne saptamaH sargaH // 7 // kandaraM nagamiva paramasugandhisundaraM tadgRhaM punazcAbhigamya abhito gatvA savismayo'bhUt, paricchedAnadhigamAditi bhAvaH // 15 // tata iti / tAM purIM caran kapiH patiguNaveganirjitAM patiguNotkarSavazIkRtAm / janakAtmajAm adRzya adRSTvA suduHkhitaH, abhUditi zeSaH // 16 // bahuvidhabhAvitAtmanaH bahuvidhacintAnvita cittasyetyarthaH / kRtAtmanaH kRtaprayatnasya / suvartmanaH zobhananItimArgavartinaH / sucakSuSaH dUrasAkSAtkArasamarthasyetyarthaH // 17 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNattattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM saptamaH sargaH // 7 // sa0 [dRzyasya bhAvo dRzyatA / na vidyate dRzyatA yasyAssA tathA / tAmudizpa duHkhito'bhUditi vA patiguNaveganirjitAM patyuH rAmasya yo guNavegaH guNapravAhaH tena nirjitAm / patyA rAmeNa kartrA guNavegena jyAkarSaNavegena dhanurmaGgadvArA nirjitAM nitarAM prAptAm // 16 // bahuvidhabhAvitAtmanaH yaprakAraM dhyAtarAmarUpasvAmikasya // 17 // For Private And Personal TI.saM.kI. ma0 7 // 29 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir pUrvoktavimAnavarNanaM vistRNIte-sa tasyetyAdi / prataptajAmbUnadajAlakRtrimaM niSTaptasvarNavizeSakRtakRtrimapakSyAdikam // 1 // taditi / apratimeyA pratikArakRtrimam aparicchedyApratikriyakRtrimam / tatra hetumAha kRtaM svayaM sAviti / vizvakarmaNA svayaM nirmAtrA vizvakarmaNA idaM sAdhu sundaramiti vAghApUrva kRtam / sarvatrApratihatasaJcAraM caitadityAha-divaM gatam AkAzagatam / vAyupathapratiSThitaM vAyumArgabhUtAntarikSasthitam / madhye bhavanasya saMsthita miti pUrvamuktatvAt bhUtalapratyAsannAntarikSasthitamityarthaH / Adityapathasya lakSmavat lakSma lakSaNaM vyAvartakam, vyarAjata pracakAza ityarthaH // 2 // sa tasya madhye bhavanasya saMsthitaM mahadvimAnaM maNivacacitritam / prataptajAmbUnadajAla kRtrimaM dadarza vIraH pavanA tmajaH kapiH // 1 // tadaprameyA'pratikArakRtrimaM kRtaM svayaM sAdhviti vizvakarmaNA / divaM gataM vAyupathapratiSThitaM vyarAjatAdityapathasya lakSmavat ||2||n tatra kiMcinnakRtaM prayatnato na tatra kiMcinnamahArharatnavat / na te vizeSA niyatAH sureSvapi na tatra kiMcinnamahAvizeSavat // 3 // tapaHsamAdhAnaparAkramArjitaM manaHsamAdhAna' vicAracAriNam / anekasaMsthAnavizeSanirmitaM tatastatastulyavizeSadarzanam // 4 // na tati / te vizeSAH taddhimAnasthitavizeSAH / sureSvapi surAlayeSvapi // 3 // tapassamAdhAnatyAdi paJcazlokI kulakam / sarvatra dadarzati saMbandhaH / tapassamAdhAnaparAkramArjitaM tapassamAdhAnena taponuSThAnena parAkameNa ca arjitam / manassamAdhAnavicAracAriNaM samAdhAnamAbhisandhAnam / karmaNi caitt| vicAro vividhA gatiH / manobhisaMhitavividhagaticAriNam / anekasaMsthAnavizeSanirmitam anekaissaMsthAnavizeSaiH vimAnagopurAdisannivezaiH nirmitam / bhUyaH puSpakaM varNayati-sa tasyetyAdinA / prataptajAmbUnadajAlakRSimaM taptahemagavAkSANAM kRtrima nirmANaM yasmin tat, prataptajAmbUnadasamUhaiH niSpannamiti vA // 1 // aprameyApratikArakRtrimam aparicchedyamapratikAramapratinirmANaM yathA bhavati tathA nirvRttam / kRtaM svayaM sAdhviti vizvakarmaNA svayaM sAdhviti kRtam, nirmANa belAyo prazaMsApUrvakaM kRtamityarthaH / divaM gatam AkAzagataM vAyupathapratiSThitam antarikSasthitam / Adityapathasya lakSmavat AdityamArgacihamiva // 2 // nakRtamityAdau nArthasya nazacaspa " supsupA" iti smaasH| tatra vimAne / prayatnato na kRtamakRtam, sarvamapi prayatnataH kRtmevetyrthH| ye vizeSA racanA vizeSAH tatra niyatAH pratiSThitAH te sureSvapi suravimAneSvapi // 3 // tapassamAdhAnaM taponuSThAnaM tena ca parAkrameNa cArjitam / manastamAdhAnavicAracAriNam,INI For Private And Personal Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyanmandir TI.su.kA V bA.rA.bhU. tatastatastulyavizepadarzanam tatra tatra tulyaM vizeSadarzanaM yasmin // 4 // manassamAdhAya mana ekAgrIkRtya / svayaM manasvIti yAvat / durAvaraM durvA // 30 // ram / mahardinAM mahInAm / "apimApaM mapaM kuryAcchandobhaGgaMna kArayet" ityuktarItyA vRttabhaGgabhiyA hasvoccAraNam / atryamudAm indrAdInAm // 5 // vizeSamiti / vizeSamAlambya vizeSasaMsthitaM vizeSaM gRhItvA vizeSeNa saMsthitam / savizeSaNavizeSasaMsthitamiti yAvat / savizeSasaMsthAnavizeSa manassamAdhAya tu zIghragAminaM durAvaraM mArutatulyagAminam / mahAtmanAM puNyakRtAM maharcinA yazasvinAmayya mudAmivAlayam // 5 // vizeSamAlambya vizeSasaMsthitaM vicitrakUTaM bahukUTamaNDitam / manobhirAmaM zaradindu nirmalaM vicitrakUTa zikharaM gireryathA // 6 // vahanti yaM kuNDalazobhitAnanA mahAzanA vyomacarA nizAcarAH / vivRttavidhvastavizAlalocanA mahAjavA bhUtagaNAH sahasrazaH // 7 // viziSTamityarthaH / kUTAnAM vicitratvabahutve vizeSaNadvayena drshyti-vicitretyaadinaa| vicitrakUTaM zikharaM girerythaa| kUTam avAntarazRGgam, zikharaM mahAzRGga miti prayogAdavadhAryate // 6 // vadantIti / yaM yat / ASoM vytyyH| mahAzanAH mahAkAyA ityarthaH / vyomacarAH vyomacarasadRzasaMsthAnAH / vivRtta vidhvastavizAlalocanAH vivRttAni vartulAni vidhvastAni bhumAni vizAlAni locanAni yeSAM te tathA / mahAjavAH mahAjavA iva sthitAH / bhUtagaNAH gopuravAhakA iva pratimArUpeNa sthitAH / anyathA rAvaNAntaHpure puruSasaJcArAyogAt kAmagasya vimAnaspa vahanAsaMbhavAcca / yadvA zibikAvAhakA iva samAdhIyanta iti samAdhAna manasaH samAdhAnAHmanohitasaMhitAH te ca te vicArA vividhamArgAstaiH sazcaraNazIlam, manobhilaSitasarvadezagamanazIlamityarthaH / yadvA manastamAdhAnena manonezvalpena yatra vicArasa cintA taba caraNazIlam, manassalpitadezagamanazIlamityarthaH / tatastatastulyavizeSadarzana tulpAno ramaNIyatvena | sadRzAnAM vizeSANAM darzanaM yasmin tat, srvtormnniiymityrthH||4|| mana iti / manastamAdhAya svAmicittaM svahadi nidhAya, svAmicitaM viditveti yAvat / durAvara dunivAram / mahadhinAm / dIrghAbhAva DAndasaH / ampamudA mahAnandAnAmindrAdInAmAlayaM triviSTapamiva sthitamityarthaH // 5 // vizeSa viziSTadigparatnAdi vastujAtam / Alammya avalamaya vizeSasaMsthitaM divyasaMsthAnavizeSeNAvasthitam / bahukuTamaNDitaM bahumiravAntarakaTairalakRtam / vicitrakUTa vicitrazikharam // 6 // vahantIti / mahadarzanaM yeSAM te tathA / vivRttavidhvastavizAlalocanAH vivRttAni virNitAni vidhvastAni viparyastAni vizAlAni locanAni yeSAM te / IM sa-vivRttavidhvastavizAlalocanAH vi viruddha svAmiviruddhaM vRttaM cAre vizvastaM yeSAM te tathA / te ca te vizAlalocanAzceti tathA // 7 // // 30 // For Private And Personal Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhUtagaNA adhobhAge vahanti / tadvAreNeva kAmagatvamapi, cetanapreraNaM vinA acetanasaJcArasyAtyantamanucitatvAcca // 7 // rAmAnu- vahantItyanena zlokena vimA nasya rAkSasabAhyatvaM pratIyate / kAmagasya divyasya tannopapadyate / etadvirodhaparihAsaya bar3haterdhAtoH rakSaNArthatvasvIkAropi nopapadyate / antaHpuramadhye vimAnarakSaNArtha rAkSasAvasthAnAyogAt / / |ato'tra samAdhAnaM vidvadbhizcintyam // 7 // utkaraH smuuhH||8|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne aSTamaH sargaH // 8 // tasyetyAdi / AlayavariSThasya puSpakasya // 1 // rAmAnu0-tasyAlayavAraSThasya, sa tasya madhye bhavanasya saMsthitamiti puSpakAdhAratvena prakRtasvagRha vasantapuSpotkaracArudarzanaM vasantamAsAdapi kAntadarzanam / sa puSpakaM tatra vimAnamuttamaM dadarza tadvAnaravIra sattamaH // 8 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe aSTamaH srgH||8|| tasyAlayavariSThasya madhye vipulamAyatam / dadarza bhavana zreSThaM hanumAna mArutAtmajaH // 1 // arddhayojanavistIrNa mAyataM yojanaM hi tat / bhavanaM rAkSasendrasya bahuprAsAdasaGkulam // 2 // mArgamANastu vaidehIM sItAmAyatalocanAm / sarvataH paricakrAma hanumAnarisUdanaH // 3 // uttama rAkSasAvAsaM hanumAnavalokayan / AsasAdAtha lakSmIvAna rAkSa sendranivezanam // 4 // caturviSANairdiradestriviSANaistathaiva ca / parikSiptamasaMbAdhaM rakSyamANamudAyudhaiH // 5 // zreSThasya / bhavanazreSThaM puSpakAkhyam // 1 // tadbhavanaM kiyatpramANamityatrAha-aIyojaneti // 2 // sarvataH puSpakAdanyatra sarvatra / puSpakArohaNasya pazcAda vakSyamANa tvAta // 3 // rAmAnu-mArgamANa iti / sarvataH paricakAma / rAvaNabhavanaparyantavartitaddhAtRkumArAmAtyAdibhavaneSu paritavacAretyarthaH / uttarazloke rAvaNagRhamArabhidhAnAt // 3 // uttamamiti nizAcarAH vahanti vahantIva / ivazabdovAdhyAhartavyaH / tathA ca vimAne nimitanizAcarAkArAH pratimA vahantIvetyarthaH / taM vimAnaM dadazetyuttareNa sambandhaH anyathA kAmagamanasya antaHpure vidyamAnasya rAkSasavahanarakSaNayorayogAt // 7 // vasanteti / vasantapuSpotkaracArudarzanaM basantakAlInapuSpasamUhacArudarzanam // 8 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAya zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAm aSTamaH srgH||8||||1|| tasyetyAdi zlokadvapamekaM vAkyam / / tasyAlayavariSThasya pUrvoktapuSpakasya madhye bhavana zreSThaM bhavanottamaM rAkSasendrasya bhavanaM dadarzati sambandhaH // 2 // mArgamANa iti / sItA mArgamANaH sarvata IM puSpakAdanyatra sarvatra paricakrAma sabacAra puSpakArohaNasyopari vakSyamANatvAta // 3 // uttapamityAdi zlokadvayameka vAkyam / rAkSasAvAsamityanena sarvopa For Private And Personal Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra khA.rA.bhU. // 31 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir rAkSasendranivezanaM puSpakamadhyasthAlayAdanyanmUlasthAnam || 4 || 5 || rAkSasIbhirityAdizlokadvaye AsasAdeti saMbadhyate / rAvaNasya nivezanamiti punarupA dAnamapUrvavizeSaNavivakSayA // 6 // nakaH kumbhIraH / timiGgilaH mahAmatsyaH / jhaSaH kevalamatsyaH // 7-9 // rAmAnu0 - hanumatA prAptarAvaNabhavanasya rAkSasa bhavanAnAM ca sarvottaratAM darzayituM tatsamRddhimanusandhatte yA hi vaizravaNa ityAdislokadvayena / vaizravaNendrayorgrahaNamitara dikpAlAnAmapyupalakSaNam / " rAvaNasya gRhe sarvA nityamevAnapAyinI " ityabhidhAnAta sarvadikpAlAnAmaizvaryamekasmin rAvaNabhavane sarvadA vartata ityavagamyate // 8 // yA ceti / tadviziSTA tatopyadhikA / rakSogRheSu rAvaNabhrAtRputrAmAtyAdirAkSasagRheSu / atra RddheH sarvazabdenAviMzeSitatvAtkuberA yekaikadikpAlaizvaryaM rakSasAM gRheSu pratyekaM vartata ityarthaH // 9 // tasya harmyasyetyAdi / pUrvamuktArthasyApi punarupanyAsaH puSpakasya madhye rAkSasIbhizva patnIbhI rAvaNasya nivezanam / AhatAbhizca vikramya rAjakanyAbhirAvRtam // 6 // tantrakramakarAkIrNa timiGgilajhaSAkulam / vAyuvegasamAdhUtaM pannagairiva sAgaram // 7 // yA hi vaizravaNe lakSmIryA cendre harivAhane / sArAvaNagRhe sarvA nityamevAnapAyinI // 8 // yA ca rAjJaH kuberasya yamasya varuNasya ca / tAdRzI tadviziSTA vA RddhI rakSogRheSviha // 9 // tasya harmyasya madhyasthaM vezma cAnyatsunirmitam / bahuniryUhasaGkIrNa dadarza pavanAtmajaH // 10 // brahmaNArthe kRtaM divyaM divi yadvizvakarmaNA / vimAnaM puSpakaM nAma sarvaratnavibhUSitam / pareNa tapasA lebhe yatkuberaH pitAmahAt // 11 // rAvaNasya nivAsabhavanamanyadastItyasyArthasya spaSTIbhAvArtham / niryUhaH mattavAraNaH // 10 // rAmAnu0 - tasyeti / tasya harmyasya pUrvoktavizeSaNaviziSTasya | rAvaNabhavanasya / bahuniryuhasaMkIrNam niryUho mattavAraNaH // 10 // brahmaNo'rtha ityAdi / brahmaNo'rthe kRtaM yatkuberastapasA lebhe tadvezma dadarzeti pUrveNa smbndhH|| 11 // jIvyatvAtsarvarAkSasasAdhAraNatvamuktam / rAkSasendranivezanaM rAvaNabhavanam / parikSiptaM pariveSTitam / udAyudhaiH, rAkSaseriti zeSaH // 4 // 5 // rAkSasIbhiriti rAvaNasya nivezanaM nivezyante parigRhyante patnyo'zreti nivezanam, rAvaNasthAnamityarthaH / apazyaditi zeSaH / ata eva patnIbhirAvRtam // 6-8 // yA cetyAdi lokadvayena rAvaNagRhasarvarAkSasagRhavartamAnAM lakSmImanusandhatte / yA lakSmIH vaizravaNAdiSu nityAnapAyinI sA sarvApi rAvaNagRhe sarva rAkSasagRheSu ca tAdRzI tadviziSTA tatopyadhikA veti sambandhaH / lakSmIH zobhA / RddhiH aizvaryam // 9 // tasya harmyasyetyAdizlokatrayasya pavanAtmajaH tadvimAnaM dadarzeti sambandhaH / niryUho sa0 [ harivAhane "laphrezavAla romANi suvarNAmAni yasya tu / hAraiH savargato'dhastu pItakauzeyasamaH // " iti zAlihotrokalakSaNopeto yo'dhaH sa harirityucyate / sa vAhanaM yasya tasmin / yA harivAhane sUrye / " harivAhana ityuktiH zacIpativivastratoH " iti vizvaH / anapAyinI avizleSA // 8 // For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 9 // 32 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kuberamityAdi / IhAmRgasamAyuktaiH vRkapratikRtiyuktaiH / kArtasvarahiraNmayaiH kArtasvaraM suvarNam, hiraNyaM rajatam / " kRtAkRtaM hema rUpyaM hiraNyamabhi / dhIyate " iti rajatasyApi hiraNyatvAbhidhAnAt // 12-15||raamaanu-kubermityaarbhy sarvataH samalaMkRtamityantamekaM vAkyam / ato vakSyamANena kUTAgArazabdena na paunaruktyam / IhAmRgasamAyuktaiH kRtrimavRkayuktaiH / kArtasvarahiraNmayaH suvarNarajatamayaiH / " kRtAkRtaM dema rUpyaM hiraNyamabhidhIyate " iti rajatasyApi hiraNyatvAbhidhAnAt // 12-14 // kuberamojasA jitvA lebhe tdraakssseshvrH|| 12 // IhAmRgasamAyuktaiH kaartsvrhirnnmyaiH| sukRtairAcitaM stambhaiH pradIptamiva ca zriyA // 13 // merumandarasaGkAzairullikhadbhirivAmbaram / kUTAgAraiH zubhAkAraiH sarvataH samalaMkRtam ||14||jvlnaarkprtiikaashN sukRtaM vizvakarmaNA / hemasopAnasaMyuktaM cArupravaravedikam // 15 // jAlavAtAyanairyuktaM / kAJcanaiH sphaattikairpi| indranIlamahAnIlamANipravaravedikam // 16 // vidrumeNa vicitreNa maNibhizca mahAdhanaiH / nistulAbhizca muktAbhistalenAbhivirAjitam // 17 // candanena ca raktena tapanIyanibhena ca / supuNyagandhinA yukta mAdityataruNopamam // 18 // kUTAgArairvarAkArairvividhaiH samalaMkRtam / vimAnaM puSpakaM divymaarohmhaakpiH||19|| jAlavAtAyanaiH jAlAni tiryagUrNavinyastaphalakaSaTitAni, vAtAyanAni kevalAni randhrANi / arthavezadyArthamekArthe zabdadvayaprayogo vA / mahAnIlA siMhaladvIpodbhavanIlaratnAni / mahAdhanaH mhaamuulyaiH| nistulAbhiH suvRttAbhiH / talena, nirmiteneti zeSaH / AdityataruNopamaM taruNAdityopamam / etadante lebhe tadAkSasezvara iti saMbadhyate / anyathA kUTAgArityanena punaruktiH syAt // 16-19 ||raamaanu0-jvlnaarkmtiikaashmityaarbhy Aruroha mahAkapi rityantamekaM vAkyam / jAlavAtAyanayuktaM kuDyoparibhAge alaGkArArtha svastikasarvatobhadrAdyAkAreNa yatnavattayA kRtaM jAlam / vAyusaJcArArtha kRto gavAkSo vAtAyanam / indranIlamahAnIlati / mattavAraNaH // 10-12 // IhAmRgasamAyuktarityAdInAmAruroha mahAkapirityuttareNa sambandhaH / hAmRgAH kRtrimamRgAH / kArtasvarahiraNmayaiH suvarNarajatamayaiH PA // 13-15 // jAlavAtAyanayuktaM kuDyoparimAge alavArArtha svastikasarvatobhadrAdyAkAraNAyAmavata yA kRtaM jAlam / vAyusaJcArArtha kRto gavAkSa: vAtAyanam / indranIlaH kSIrasya nelyaprakAzotpAdakaH, mahAnIlA siNhldviipaakrotH| vidumaNa mahAdhaneH maNibhiH nistulAbhiH vartulAbhiH muktAmizca karaNaH vicitraNa talena kuTTimena virAjitamiti sambandhaH // 16 // 17 // AdityataruNopamaM taruNAdityopamam / .18 // 19 // For Private And Personal Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sa. 9 pA.rA.bha.pA"kSIramadhye kSipennIlaM kSIraM kIlatAM vrajet / indranIlamiti khyAtamiti cAgastyabhASitam // " iti ranazAstroktalakSaNanindanIlam / "siMhalAkarasaMbhUtA mahAnIlA iti smRtAH "VI ityuktA mahAsIna iti tayaoNrmeMdaH / vidrumeNa mahAdhanairmaNibhiH nistulAbhirmutAbhizca karaNaH vicitreNa tale nAbhiIvarAjitamiti saMcandhaH / AdityataruNopamaM taruNAditpopamam / upsrj| nasya paranipAta ApaH // 15-19 // jiprat ajighrat // 20-22 // dantAntaritarUpikA dantaiH vyavaditarUpikAm / antarAntarA kRtadantaphalakAmiti tatrasthaH sa tadA gandhaM pAnabhakSyAnnasambhavam / divyaM saMmUJchitaM jighradUpavantamivAnilam // 20 ||s gandhastaM mahAsattvaM bandhubandhumivottamam / ita ehItyuvAceva tatra yatra sa raavnnH||21|| tatastA prasthitaH zAlAM dadarza mahatIM zubhAm / rAvaNasya mana kAntAM kAntAmiva varastriyam // 22 // maNisopAnavikRtAM hemajAlavibhUSitAm / sphATikarAvRtatalAM dantAntaritarUpikAm // 23 // muktAbhizca pravAlaizca rUpyacAmIkarairapi / vibhUSitA maNi stambhaiH subahustambhabhUSitAm // 24 // samairRjubhiratyuccaiH samantAt suvibhUSitaiH / stambhaiH parivAtyuccadivaM saMprasthitAmiva ||25||mhtyaa kuthayA''stINI ethiviilkssnnaangkyaa| ethivImiva vistINI sarASTragRhamAlinIm / // 26 // nAditAM mattavihagairdivyagandhAdhivAsitAm / parAyAstaraNopetAM rakSodhipaniSevitAm // 27 // yAvat // 23 // subahustambhabhUSitAm avAntarabahustambhabhUSitAm / subahustambhabhUSitairiti pAThe-subahustambhaH stambhadAbakAripaTTeralaMkRtA| mityarthaH // 24 // atyuccaiH atyantotrataiH / divam AkAzam // 25 // kuthayA AstaraNena / pRthivIlakSaNAkayA saritsamudragirivanAdibhiH pRthivI tatrastha iti / jighrata ajighrat / rUpavantamivAnilam arUpasya vAyoH gandhavadreNubhUyastvAdapavasvoramekSA // 20 // 21 // tatastAmityAramyatAM zokanAzinI vigyo | zriyassajananImivetyantamekaM vAkyam / ekastacchabdaH prasthita ityanena sambadhyate, aparo dadazetyanena / dantAntaritarUpiko danterantaritAni madhye nirmitAni rUpANi yasyAtAm-subahustambhabhUSitAmityatra bahutvavidhAnAya stambhAnuvAdAna paunarutyamA pariva sthitaHstambhaidivaM sampasthitAmivetyutprekSA / pRthivIlakSaNA yA saritsamudragirirASTrAdimiH pRthivIlakSarahitayA / kuthayA paristomena vishaalcitrrtnkmblenetyrthH| kalmASImiva kalmAcIzamdena vasiSThadheturucyate, | sampAnA zatrUNA stammaH bImAvaH tena vibhUSitAM yadAzayA prAcAzatrado jaDImavantItyarthaH / " stambhau sthUNAjImAnI " ityamaraH // 14 // For Private And Personal Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir lakSaNaraGkitayA ||26||27||klmaassii zabalavarNAm, vasiSThadhenumiva sarvakAmapradatvena kalmASIsAdRzyam // 28 // varNasyApi prasAdhinIm varNotkarSa karImityarthaH / tAM zokanAzinImiti / tatastAmiti vartamAne punastacchabda upsNhaaraarthH| tA prati prasthitaH dadazaiMti vA saMbandhaH // 29 // indriyaa| NIti, hanumata iti zeSaH // 30 // svargo'yamiti / sAmAnyataH svargo'yam / tatrApi devalokAtrayastriMzadevAnAM lokaH / tatrApIndrasya purI amarAvatI / dhUmrAmagarudhupena vimalA haMsapANDurAm / citrAM puSpopahAreNa kalmASImiva suprabhAm // 28 // manassaMvAda jananI varNasyApi prasAdhinIm / tAM zokanAzinI divyAM zriyaH saJjananImiva // 29 // indriyANIndriyArthestu pazca pnycbhiruttmaiH| tarpayAmAsa mAteva tadA rAvaNapAlitA // 30 // svargo'yaM devaloko'yamindrasyeyaM purI bhavet / / siddhiyaM parA hi syAdityamanyata maarutiH||31|| pradhyAyata ivApazyat pradIpastitra kAJcanAn / dhUrtAniva mahA dhUrterdevanena parAjitAn // 32 // dIpAnAM ca prakAzena tejasA rAvaNasya ca / aciMbhirbhUSaNAnAM ca pradIptetyabhya manyat // 33 // tato'pazyatkuthAsInaM nAnAvarNAmbarasrajam / sahasraM varanArINAM nAnAveSavibhUSitam // 34 // pari vRtte'rdharAtre tu pAnanidrAvazaM gatam / krIDitvoparataM rAtrI suSvApa balavattadA // 35 // tatprasuptaM viruruce niHzabdA ntarabhUSaNam / niHzabdahaMsabhramaraM yathA padmAvanaM mahat // 36 // parA siddhiH brahmaNaH sthaanmityuttrottrotkrssH||33|| pradhyAyata iti / pradhyAyata iva nizcalatayA prakRSTadhyAnayuktAniva / dhUrtAn akSadhUrtAn / devanena laghUtena // 32 // pradIptA zAlA dagdheti abhyamanyata // 33 // tata ityAdi / kuthAsInaM kuzayitam / nAnAvarNAmbarasajamiti halantasya sakchandasya bhAgurimatena ttaabnttvaadjnttvoppttiH|| 34 // 35 // taditi / niHzabdAntarabhUSaNaM niHzabdavizeSANi bhUSaNAni yasya / "athAntaraM randhrepyaparavyava anena sarvAnandadAyinI sacyate // 22-29 // indriyANIti / hanumata iti shessH| tarpayAmAsa, uktazAleti zeSaH // 30 // svargaH paataalaadiH| devalokaH vAyu varuNAdilokaH / indrapurI amarAvatI / parA sidiH utkRSTatAphalabhUto brahmalokaH // 31 // pradhyAyata iva dhyAnaniSThAniva / pratyAyata iti pAThe-jhaTiti prakAza sambhArAta pratyAgacchata iva sthitAn / kAbanAna, kAcanastambhagatAnityarthaH / dhUrtAna akSayUnAn / devanena yUtena // 32 // + kavATajAleriti / kavATajAle prabhAmudvamantIva sthitA zAlA pradIptetyabhyamanyateti sambandhaH // 33 // 34 // parivRtte pravRtte sati // 35 // nizzabdAntarabhUSaNaM nizzabdodarANi bhUSaNAni For Private And Personal Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. oeguggogteo www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir dhAnayoH / avakAzAvasarayoravasAnavinArthayoH / vizepamadhyatAdaryeSu " iti darpaNaH / atinidvAparavazatvena nizvalAGgatayA niHzabdabhUSaNamityarthaH // 36 // 37 // prabuddhAnIti / atra vadanAnItyanuSajyate / tAsAM vadanAni kSapAzaye divase padmAnIva prabuddhAni bhUtvA rAtrau punaH saMvRtapatrANi saGkacita | patrANi padmAnIva bbhuH||38|| imAnIti / prArthayanti prArthayeran / madhurasalubdhatayA atra punaH punaH pateyurityarthaH / vyatyayena parasmaipadam / anudAttatvena tAsAM saMvRtadantAni mIlitAkSANi mArutiH / apazyat padmagandhIni vadanAni suyoSitAm // 37 // prabuddhAnIva padmAni tAsAM bhUtvA kSapAkSaye / punaH saMvRtapatrANi rAtrAviva babhustadA // 38 // imAni mukhapadmAni niyataM mattaSaTpadAH / ambujAnIva phullAni prArthayanti punaH punaH // 39 // iti cAmanyata zrImAnupapattyA mahAkapiH / mene hi guNatastAni samAni salilodbhavaiH // 40 // sA tasya zuzubhe zAlA tAbhiH strIbhirvirAjitA / zAradIva prasannA dyaustArAbhirabhizobhitA // 41 // sa ca tAbhiH parivRtaH zuzubhe rAkSasAdhipaH / yathA hyuDupatiH zrImAMstArAbhi rabhisaMvRtaH // 42 // yAzcyavante'mbarAttArAH puNyazeSasamAvRtAH / imAstAH saGgatAH kRtsnA iti mene haristadA // 43 // tArANAmiva suvyaktaM mahatInAM zubhArciSAm / prabhAvarNaprasAdAzca virejustatra yoSitAm // 44 // vyAvRtta gurupInakhakprakIrNavarabhUSaNAH / pAnavyAyAmakAleSu nidrApahRtacetasaH // 45 // AtmanepadatvAt / niyataM nUnam / upapattyA yuktayA / upapattimevAha mena iti / tAni mukhAni / guNataH saurabhAdiguNaiH / salilodbhavaiH pdyaiH||39-43 // tArANAmiti / prabhA kAntiH / varNaH rUpam / prasAdaH prasannatA // 44 // vyAvRtteti / pAnavyAyAma kAleSu pAnAnantaraM bhAvirativyApArasamayeSu / vyAvRtta yasya tat // 36 // 37 prabuddhAnIti / vadanAnItyanuSajyate / tAsAM vadanAni kSapAkSaye divase padmAnIya prabuddhAni bhUtvA rAtrau punaH saMvRtapatrANi padmAnIva babhu rityanvayaH // 38 // imAnIti / mattaSaTTapadAH imAni mukhapadmAni kulAnyambujAnIva punaH punaH prArthayanti prArthayeran / niyataM nUnam / prArthayanta iti pAThe prArthaya mAnA bhaveyuriti zeSaH // 39 // upapattyA yuktayA / itIva ityevAmanyata utprekSivAn / tAmevAha mena iti / tAni mukhAni / guNataH zaityasaurabhyAdiguNaiH, salilodbhaverambujaiH samAni mene hIti yojanA | 40-43 // tArANAmiti / nabhA dehakAntiH / varNaH rUpam / prasAdaH aujjvalyam // 44 // vyAvRtteti / pAna For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 9 // 33 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir gurupInasrakprakIrNavarabhUSaNAH viparyastagurupInastrajaH prakIrNavarabhUSaNAzca satyaH nidrApahRtacetasaH virejuH // 45 // vyAvRttatilakAH unmRSTatilakAH / uddhAntanUpurAH svasthAnAnavasthitanUpurAH // 46 // muktAhArAvRtAH muktAhArairAvRtAH, chinnamuktAhArA ityarthaH / vyAviddharazanAdAmAH chinnakAJcIguNAH kizoryaH prathamavayaskA vaDavAH / vAhitAH mArgazramanivRttyarthaM bhUmau praveSTanaM kAritAH / sarvatra rejurityanvayaH // 47 // 48 // candrAMzukiraNAbhAH aMzuH vyAvRttatilakAH kAzcit kAzcidudbhrAntanupurAH / pArzve galitahArAzca kAzcit paramayoSitaH // 46 // muktAhArA vRtAzcAnyAH kAzcidvisrastavAsasaH / vyAviddharazanAdAmAH kizorya itra vAhitAH // 47 // sukuNDaladharAzcAnyA vicchinnamRditasrajaH / gajendramRditAH phullA latA iva mahAvane // 48 // candrAMzukiraNAbhAzca hArAH kAsAMcidutkaTAH / haMsA iva babhuH sutAH stanamadhyeSu yoSitAm // 49 // aparAsAM ca vaiDUryAH kAdambA iva pakSiNaH / hemasUtrANi cAnyAsAM cakravAkA ivAbhavan // 50 // haMsakAraNDavAkIrNAzcakravAkopazobhitAH / ApagA iva tA rejurjaghanaiH pulinairiva // 51 // kiGkiNIjAlasaGkozAstA haimavipulAmbujAH / bhAvagrAhA yazastIrAH suptA nadya ivAbabhuH // 52 // sUryaH / "athAMzuH syAnmayUkhe savitaryapi " iti darpaNaH / candrasUryayoH kiraNAnAmAbhevAbhA yeSAM te tathA / utkaTAH sthUlAH // 49-51 // athAsAM nadI samAdhiM darzayati- kiGkiNIti / kiGkiNIjAlasaGkAzAH kiGkiNIjAlAnyeva saMkozA mukulAni yAsAM tAH / etatsthAne satkozA iti pAThAntaradarzanAt saMkozazabdo mukulavAcItyavagamyate / bhAvAH zRGgAraceSTAH ta eva grAhAH nakAH yAsAM tAH / suptidazAyAmapi vAsanAvazAdbhAvAbhivyaJjakasaMsthAna vyAyAmakAleSu pAnAnantara gItanRttAdivyApArakAleSu / vyAvRttagurupIna stravamakIrNavarabhUSaNAH vyAvRttAH viparyastAH gurupInastrajazca prakIrNavarabhUSaNAni ca yAsAM tAH tathAbhUtA virejuriti pUrveNa sambandhaH // 45 // uddhAntanapurAH svasthAnAnavasthitanapurAH / vyAviddharazanAdAmAH calatkAcIguNAH / kizoryaH vddvaaH| vAhitAH adhvazramanivRttyarthaM bhUveSTanaM kAritAH layavandhA bhavanti tadvadityarthaH // 46 // 47 // sukuNDaleti / asminvirejurityanuSajyate // 48 // aMzavaH sUkSmarazmayaH / kiraNAH sthUlarazmayaH / / 49-51 / / kiGkiNIjAlAnyeva saGkozAH mukulAH yAsAM tAH / haima ni hemabhUSaNAnyeva vipulAnyambujAni yAsAM tAH / bhAvagrAhAH bhASAH For Private And Personal Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 34 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir vattvAdbhAvagrAhA ityuktam | yazastIrAH yazaHzabdena yazohetubhUtA paryantaprasRtaprabhocyate saiva tIraM yAsAM tAH // 52 // mRduSviti / saMsthitAH lagnAH bhUSaNarAjayaH / bhramarANIva bhramarA iva / vyatyaya ArSaH / kAmukA iva babhruvuH / " bhramaraH kAmuke bhRGge " iti darpaNaH / kecittu bhUSaNAnIti pATha kalpayitvA bhUSaNarAjayaH bhUSaNavimardakRtarekhAH / visrastabhUSaNAnAmapi kAsAMcidbhUSaNAnIva babhUvurityartha ityAhuH // 53 // rAmAnu0 - mRduSviti / bhUSaNa mRduSvaGgeSu kAsAMcit kucAgreSu ca saMsthitAH / babhUvurbhUSaNAnIva zubhA bhUSaNarAjayaH // 53 // aMzukAntAzca kAsAMcinmukhamArutakampitAH / uparyupari vANAM vyAdhUyante punaH punaH // 54 // tAH patAkA ivoddhUtAH patnInAM ruciraprabhAH / nanAvarNasuvarNAnAM vaktramUleSu rejire // 55 // vavalguzcAtra kAsAMcit kuNDalAni zubhArciSAm / mukha mArutasaMsargAnmandaM mandaM suyoSitAm // 56 // zarkarA savagandhaizca prakRtyA surabhiH sukhaH / tAsAM vadananiHzvAsaH siSeve rAvaNaM tadA // 57 // rAvaNAnanazaGkAzca kAzcidrAvaNayoSitaH / mukhAni sma sapatnInAmupAjivana punaH punaH // 58 // atyarthaM saktamanaso rAvaNe tA varastriyaH / asvatantrAH sapatnInAM priyamevAcaraMstadA // 59 // rAjayaH bhUSaNavimardajanitarekhA: / visrastabhUSaNAnAmapiM kAsAMcidra bhaSaNasthAnadezA bhUSaNAnIva babhUvurityarthaH // 53 // aMzviti / mukhamArutakampitAH aMzukAntAH sUkSmavastra dazAH / uparyupari vakrANAM vakrANyuparyupari / "dhiguparyAdiSu triSu / dvitIyA''mreDitAnteSu" iti dvitIyAbhAva ArSaH / vyAdhUyanta iti zyannArSaH / dhUnAteH kyAditvAt // 54 // tA iti / vidheyatvAt strIliGgatA / nAnAvarNasuvarNAnAM nAnAvidhazobhanavarNAnAm // 55 // vavalguriti / upadhAna parisare ghanamaNikhacitatayA lambamAnAni kuNDalAni mandaM mandaM celurityarthaH // 56-58 // atyarthamiti / rAvaNe atyartha saktamanasaH asvatantrAH pAnanidrAparavazAH tAH sapatnIbhirAtrAtamukhAH varastriyaH tadA mukhAprANasamaye sapatnInAM priyamevAcaran rAvaNo'jitraditi buddhayA svayamapyajitra | vilAsA eva prAhAH nakrAdayo yAsAM tAH / yazastIrAH lakSaNayA kAntirodhasa ityarthaH // 52 // mRduSviti / bhUSaNarAjayaH bhUSaNapramardanajanitarekhAH / vinastabhUSa jAnAmapi kAsAJcidUSaNasthAnarekhAH bhUSaNAnIva babhUvurityarthaH // 53 // 54 // tAH aMzukAntAH / nAnAvarNasuvarNAnAM nAnAvarNAH suvarNAH zobhanavarNAH yAsAM tAH // 55-58 // nanu tAH sapatnIbhiH kRtamukhAghrANaM kathaM sahanta ityata Aha-atyarthamiti / asvatantrAH rAgAndhAH / rAvaNe atparye saktamanasaH tAH sapatnIbhi For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 9 // 34 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir nityarthaH / athavA kathaM sapatnyopi saha svapantItyAzaGkayAha-atyarthamiti // 59 // pArihAryoM vlyH| aMzukAni ca, upAnidhAyetyanuSajyate Mu60 // anyA vakSasi cAnyasyA ityAdizokadvaye zizyira ityetadvananavipariNAmena yathAyoga sambadhyate upanidhAyeti ca // 6 // 12 // rAmAnu0-anyA vakSasItyAdizlokadaye zizyira ityetadvacanavipariNAmena yathAyoga sambadhyate upanidhAyate ca // 61 // 32 // mAleva puSpamAleva / mattaSaTpadasthAnIyAH bAhunupanidhAyAnyAH pArihAryavibhUSitAn / aMzukAni ca ramyANi pramadAstatra zizyire // 50 // anyA vakSasi cAnyasyAstasyAH kAzcitpunarbhujam / aparAtvaGkamanyasyAstasyAzcApyaparA bhujau // 61 // UrupArzvakaTIpTaSTamanyo nyasya smaashritaaH| parasparaniviSTAGgayo madasnehavazAnugAH // 62 // anyonyabhujasUtreNa strImAlA grathitA hi saa| mAleva grathitA sUtre zuzubhe mattaSaTpadA // 63 // latAnAM mAdhave mAsi phullAnAM vAyusevanAt / anyonyamAlAgrathitaM saMsaktakusumoccayam // 64 // vyativeSTitasuskandhamanyonyabhramarAkulam / AsIdvanamivodbhUtaM strIvanaM rAvaNasya / tat // 65 // uciteSvapi suvyaktaM na tAsAM yoSitAM tdaa| vivekaH zakya AdhAtuM bhUSaNAGgAmbarasrajAm // 66 // kazAH // 63 / / latAnAmityAdicokadvayamekAnvayam / tat rAvaNasya strIvanaM latAnAM vanamivAsIditi sNbndhH| vizeSaNAnyubhayatra yojyAni / vAyusevanAdetoH anyonyamAlAgrathitam anyonyamAlArUpeNa athitaM sukhamukhamArutasevanAdanyonyamAlAgrathitamiti strIpakSe / saMsaktakusumoccayam| anyonyasaMsaktanIvIkam saMsaktakusumasamUhaM cetyarthaH / vyativeSTitasuskandham anyonyaparivaTitAMsam anyonyapariveSTitaprakANDaM ca / anyonyaM bhramarazcikurairAkulam, bhramaraiH bhRGgairAkulaM ca / "bhramarazcikure bhRGge" iti vizvaH // 64 // 65 / / uciteSu sthAneSu sthitAnAmapi bhUSaNAGgAmbarakhA rAghAtamukhAH varastriyaH, tadAghrANaM patyuH priyamiti matvA sapatnInA priyamevAcaran / rAgAndhAH kiM kiM na kurvantIti bhAvaH // 59 // bAhUniti / pArihArya vibhUSitAna pArihAryaH valayaH / upanidhAya upadhAnaM kRtvA // 6 // anpetyAdilokadaye zizyira ityetadyathAyogaM vacanavipariNAmena upanidhAyeti padaM cAnu vartanIyam // 61 // 12 // mAleva puSpamAleva / upameye mattaSaTpadasthAnIyAH kacabhArAH // 63 // latAnAmityAdizlokadvayamekaM vAkyam / tat rAvaNasya bIvanaM latAnA vanamivAsIditi sambandhaH / vizeSaNAnyubhayatra yojyAni // 64 // 65 // uciteviti / tadA tAsAM yoSitAmuciteyu sthAneSu sthitAnAmapi bhUSaNAlA For Private And Personal Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kalashsagarsur Gyarmandie cA.rA.bhU. // 35 // sAdhAraNyAdekatAmApannAnAmiti bhAvaH / vivekaH suvyaktamAdhAtuM na zakyaH / anyonyasaMgrathitatvena suptatvAt / imA asyA bhUSaNAGgAmbarasrajaH imATI .su.ko. aparasyA iti vivekaH kartuM na zakya ityarthaH // 66 // rAvaNa iti / sukhasaMviSTe sukhasupte / kAJcanAH kAJcanadIpastambhasthA dIpA animiSAssantaH prekSanta iva / anena rAvaNasya jAgraddazAyAM dIpairapi tAH striyo nizcalaM draSTumazakyA iti gamyate // 67 // atha sItayaikayA akA rAvaNe sukhasaMviSTe tAH striyo vividhprbhaaH| jvalantaH kAJcanA dIpAH prekSantAnimiSA iva // 67 // rAjarSipitR daityAnA gandharvANAM ca yossitH| rAkSasAnAM ca yAH kanyAstasya kAmavazaM gatAH // 68 // yuddhakAmena tAH sarvA rAvaNena hRtAH striyH| samadA madanenaiva bhohitAH kaashcidaagtaaH||69|| na tatra kAzcit pramadAH prasahya vIryopa panneva guNena lbdhaaH| na cAnyakAmApi na cAnyapUrvA vinA varAhI janakAtmajAM tAm // 70 // na cAkulInA na ca hInarUpA nAdakSiNA nAnupacArayuktA / bhAryA'bhavattasya na hInasattvA na cApi kAntasya na kAmanIyA // 71 // myatvaM vaktuM sarvatrIkAmyatvamAha-rAjarSItyAdinA zlokatrayeNa / tasya kAmavazaMgatAH taM prati yaH kAmaH tasya vshNgtaaH| taM kAmayitvA svayamevAgatAstA na tu tena kAmayitvAhatA ityarthaH // 68 // hRtAzca kAzcana zrUyante, tatra kathamityatrAha-yuddheti / tAsu hRtAsu tAsAM saMbandhibhissaha yuddhaM bhaviSyatIti yudaM kAmayitvA'nena hatAH natu tAH kAmayitvA htaaH||69|| amumevArtha vivRNoti-na tatreti / tatra tAsu kAzcidapi pramadAH prasahya vIryeNa na lbdhaaH| kiMtu svasaMvAdenevetyarthaH / vIryopapannena rAvaNena na labdhAH apitu guNena lbdhaaH| anyakAmA cakAcittatra nAsti / anyapUrvAca na / anyatrAsaktA ca na N | // 35 // sambaramajA vivekaH suvyaktamAdhAtuM na zakyaH, anyonyasaMgrathitatvena suptatvAt / imA asyA bhUSaNAnAmbarasrajaH imA aparasyA iti vivekaH kartuM na zakya ityartha // 66 // rAvaNa iti / sukhasaMviSTe sati kAcanAH kAzcanastambhagatA dIpAH kartAraH tAH khiyaH karma animiSA iva prekSante, anena jAyadavasthAyA dIpA api nizcalatayAna draSTumicchantIti dhvanyate // 67 // rAjarSIti / tasya yoSito'bhavanniti sambandhaH // 68 // yuddhakAmena tA hatAH AitAH, tAsu hatAsu tAsAM bandhubhiH saha yuddhaM bhaviSyatIti yuddha kAmayitvA tenAitAH, na tu tAH kAmayitvA // 69 // etamevArtha vivRNoti-na tatreti / tatra AhatAsu kAcidapi pramadA vIryopa For Private And Personal Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kaacidityrthH||70||71|| babhUveti / rAghavadharmapatnI IdRzI yadi svayaMvarAtpUrvamevAsya dharmapatnI cet / asya sujAtaM sukRtam / iyamasAdhvI buddhiH kApeyatvapramAdakRtA na tu svayaM tasya buddhiriti dyotayituM sAdhuvuddharityuktam / evaM pramAdopasthitayA pazcAttApo'bhUdityAha-punazca so'cintayadAte rUpa iti / yadA imAH rAkSasarAjabhAryAH yathA svabhA viziSTAstakalabhogayuktAzca tathA rAghavadharmapatnI IdRzI yadi svabhaLa sahitA bhogayuktA ca yadi| babhUva buddhistu harIzvarasya yadIdRzI rAghavadharmapatnI / imA yathA rAkSasarAjamAryAH sujAtamasyeti hi saadhubuddheH||72|| | tadA'sya rAvaNasya sujAtaM zobhanaM janmati sAdhubuddheH parasamRddhiparasya harIzvarasya svayamAdhipatyAIsya buddhirbabhUva / ayaM rAvaNaH rAghavadharmapatnI yadi pratyarpayettadA'sya zobhanaM janma syAditi buddhi tetyarthaH // 72 // rAmAnu0-babhUvati / imA rAkSasarAjabhAryAH yathA svabhIviziSTAH sakalabhogayuktAzca tathA raaghvdhrmptnii| pannena rAvaNena na labdhA, kintu guNena saundaryAdiguNena labdhA // 70 // 1 // babhUveti / imAH rAkSasarAjabhAryAH yathA svamartRviziSTAH sakalabhogayuktAH tathA rAghavadharmapatnI IdRzI svabhartRsahitA yadi asya rAvaNasya sujAtaM zobhanam iti sAdhuvuddheH harIzvarasya hanUmataH buddhiH babhUva / ayaM rAvaNaH rAghavadharmapatnI yadi pratyarpayet tadA asya janma zobhanaM syAditi harIzvarasya buddhijA~tetyarthaH / yadA rAghavadharmapatnI yathA rAvaNena balAdAnItA imA rAkSasarAjabhAyostathA yadi sugrIvaMNa balAtA yadi tadA harIzvarasya sugrIvasya sujAtaM hIti sAdhubuddhe sanmantribuddheH asya hanUmataH dRzI buddhibabhUvetyanvayaH / yadvA imA raaksssraajmaayaa| yathA rAvaNenAitA ityarthaH / rAghavadharmapatnI IhazI yadi anenAhatA yadi tadA aspa rAvaNasya sujAtaM kiM samyagbhaviSyati kim ? na bhaviSyatyeveti harI zvarastha puddhirSabhUSa"mama dayitatarA hatA banAntAdrajanicareNa tadA vimathya sA / kathaya mama ripuM tamadya vai plavagapate yamasAdanaM nayAmi // " iti rAmavAkyAdrAva pANastha na samyagbhaviSyatItyarthaH / yadvA imA rAkSasarAjabhAryAH yathA, mayA dRSTA iti zeSaH / rAghavadharmapatnI IzI mayA dRSTA yadItyarthaH / tadA asya mama sujAtam asya mama janma saphalamiti harIzvarasya buddhirbabhUva / "yazca mAsAnnivRtto'ne dRSTA sIteti vakSyati / manulpavibhavo bhogaistuvaM sa viharipyati // tataH priyatarA nAsti mama praannaadvishesstH||"iti mugrIvavacanAt prabho sugrIvasya priyasampAdakatvena mama janma saphalamiti bhAvaH / yadvA hamArAkSasarAjabhAyAH yathA mayA dRSTa rAghavadharmapatnI IdazI yadi dRSTA yadi, asya sItAyA adarzanahetunA sugrIvarAmAdibhayAt prAyopavezanAyoyuktAGgadAdivAnarasamUhasyetyarthaH / sujAtamiti harI zvarasya buddhirbabhUva "apravRttIca sItAyAH pApameva kariSyati / tasmAtkSamamihevAdya prAyopavizanaM hinA tyaktvA putrAMzca dArazca dhanAni ca gRhANi ca // " iti sItA'darzanavyathitAGgadAdInAM punarjIvitalAbhAta sujAtamiti bhAvaH / yadvA imA rAkSasarAjabhAryA yathA jIvantItyarthaH / rAghavadharmapatnI IrazI jIvati / yadi tadA asya rAmasya sujAtamiti harIzvarasya buddhirSabhUSa " jJAyatA saumya vaidehI yadi jIvati vA navA / nAhaM jIvituM zaktastAmRte janakAtmajAm // " iti sItAjIvitasaMzayavyathitasya rAmasya sItAjIvitanizcaye sati svajIvitalAmAtsujAtamiti bhAvaH / yadvA he rAkSasarAja ! imAH triyo yathA bhAryAH evaM rAghava For Private And Personal Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. IdRzI svabhartRsahitA yadi asya rAvaNaspa sujAtamiti sAdhuvudeIrIzvaraspa budirbabhUva / ayaM rAvaNaH rAghavadharmapatnI yadi pratyarpayet tadA asya janma zobhanaM spAditi sAdhuharIzvarasya TI.vaM.kA buddhijItetyarthaH // 72 ||tni0-raavnnH svasvIbhissaha yathA santatasaMzleSaNa tiSThati evaM rAmaH sItayA saMzleSeNa tiSThati cedAvaNaspaizvarSamavicchinnaM syAt / sAdhubuddheH zatrUNAmapi sa.. hitamanveSayataH // 72 // kiMca cintAntaramAha-punazceti / atha saH hanumAn / sItA guNataH pAtivratyAdiguNataHdhuvaM viziSTa hi / asyAm etdvissye| mahAtmA mahAkulaprasUtopi ayaM laGkezvaraH / anAryakarma apaharaNarUpaM karma kRtavAn / kaSTamiti ArtarUpaH atyantamAtaH / "prazaMsAyAM ruupe"| puna zvAcintayat / vaidehyAH dRDhavatatvAtpAtivratyabhaGgo na bhavedeva api tu mithyApavAdamevotpAditavAniti bhRzaM duHkhitastan cintitavAnityarthaH / yada, babhUvetyAdi / rAkSasarAjapatnIvatsItA svabhA saGgatA cetsItApaharaNaM na kRtavAMzcettadA'sya sujAtamityuktam / taba nirtishysaundryaadishaalinyaa| | punazca so'cintayadArtarUpo dhruvaM viziSTA guNato hi siitaa| athAyamasyAM kRtavAn mahAtmA laDDezvaraH kaSTamanArya 9karma // 73 // ityArSe zrIrAmAyaNe zrImadbhAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe navamaH sargaH // 9 // maithilyAH rakSatrIsAmyaM cintayatA mayA hInopamA kRteti pazcAttApayuktassan acintayat / hi yasmAtsItA guNataH viziSTA ataH ArtasvarUpassan / acintayat mayA hInopamaiva kRtetyacintayat / atha athApi asyAM sItAyAm / anAryakarma dharSaNarUpaM karma kRtavAn / kaSTaM sarvamidaM laDDaizvaryA bhraTaM bhaviSyatItyacintayaJcetyarthaH / yadvA rAghavadharmapatnI yathA rAvaNena balAdAnItA tathA rAkSasarAjabhAryAH balAtsugrIveNa bandIkRtAzcedasya hriishvrsy| dharmapatnI IdRzI yadi asya tava sarvasampatsamuddhiyuktaputrapautrAdisahitasyAsya tavetyarthaH / sujAtaM hi kiM sampanaviSyati kim ? na bhaviSyatIti rAvaNasya hitA mupadeSTavyamiti harIzvarasya buddhirbabhUva " tadbhavAn dRSTadharmArthaH tapAkRtaparigrahaH / paradArAnmahAprAjJa noparoddhaM tvamarhasi " iti hitopadezasya vakSyamANatvAt / yadvA patAsA madhye sItA nAstIti nidhinoti-babhUveti / imA rAkSasarAjabhAryA yathaH, yAdRyUpavatya ityarthaH / yadi kimityarthe / rAghavadharmapatnI IdRzI kim / / IdRyUpavatI kim ? kintu trilokasundarItyarthaH / ata evAtra nAstIti zeSaH / ityasya harIzvarasya sujAtaM nizcitaM yathA tathA buddhirvabhUva / / 72 // cintAntaramAhapunazceti / sItA guNataH pAtivratyAdiguNataH dhruvaM viziSTA hi / asyAmetadviSaye / laGkezvaraH anAryakarma apaharaNarUpaM karma kRtavAna kaSTamiti mahAtmA hanumAna | // 3 // kA sa-sa mahAtmA hanumAna punakSevamacintayat / hi yasmAt guNata: pAtivratyAdiguNaH mItA viziSTa zreSThA / aba tasmAn bhasyAM sItAyAM tadviSaye / aba rAvaNaH anAryakarma apaharaNAdijugupsitaM karma kRtavAna ato mRtvA mAnarUpastan purva kadApyanivartyatayA zAzvana kaSTaM pabakaSTAko namaH, yAnIti zeSaH / rAvaNadehe jIvasyasamAvezAtmajIvasya pUrvoke gatikakA / dilIpasya tvati vivekaH // 73 // For Private And Personal Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sugrIvasya sujAtaM hIti sAdhubuddheH sanmantribuddheH asya hanumataH buddhirbabhUvetyarthaH / yadvA imA rAkSasarAjabhAryAH yathA rAvaNe'nuraktA IdRzI rAghavadhama patnI yadi evamanuraktA cet asya sujAtamiti sAdhubuddherapi buddhirbabhUva / aizvaryAtizayadarzanavismayAditi bhAvaH / ata eva vakSyati-aho vIryamityA dinA / evaM haThAduktA'nuzayitavAnityAha-punazceti / hi yasmAt sItA guNataH pAtivratyena viziSTA sarvotkRSTa ataH ArtarUpaH kiM mayA vyAhata mityanutaptaH san / asyAmanAryakarma kRtavAnityacintayat / asminsa visatatizlokAH // 73 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe tatra divyopamaM mukhyaM sphATikaM ratnabhUSitam / avekSamANo hanumAna dadarza zayanAsanam // 1 // dAntakAJcanacitrAGgaiDUryezca varAsanaiH / mahArhAstaraNopetairupapannaM mhaadhnaiH||2|| tasya caikatame deze so'dhyamAlAvibhUSitam / dadarza pANDuracchannaM tArAdhipatisannibham // 3 // jAtarUpaparikSiptaM citrabhAnusamaprabham / azokamAlAvitataM dadarza paramAsanam // 4 // zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne navamaH sargaH // 9 // tatra divyopamamityAdi / zayanAsanaM zayanasyAsanaM khadakSAmityarthaH / dAntAni / dantavikArabhUtAni / kAJcanAni kAJcanamayAni ca / ata eva citrANi nAnAvarNAni aGgAni yeSAM taiH / prAnte dantamayaiH tataH paraM kAJcanamayaiH / sarvatra vaiyanirmitarityarthaH / mahAdhanaH mahApUlyaiH / varAsanaiH zayanAvarohaNakAle vizramAya sthaapitaiH| upapannam Avatam // 1||2||raamaanu0-ttreti|| zayanAsanama Asyate'sminnityAsanam, zayanAsanaM paryAdhAradhiSNyamiti yAvata // 1 // tasyeti / ekatame deze zirobhAga ityarthaH // 3 // rAmAnu-tasyeti / / taspa caikatame deze paryAdhAradhiSNpasya kasmiMzcitpadeze // 3 // uktameva paryaIM punarvarNayantrAha-jAtarUpaparikSiptamityAdinA / citrabhAnoH sUryasya / ArtarUpassana punazcAcintayaditi sambandhaH // 73 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM navamaH sargaH // 9 // tatreti zlokadvayamekaM vAkyam / tat prasiddham / divyopamam indrazayanopanam / avekSamANaH itastato'valokayana / zayanAsanaM zayanaM ca tadAsanaM ca zayanAsana paryam, umayopakArAdubhayavyapadezaH / yadvA Asyate'sminnityAsanaM zayana syAsanaM zayanAsanama, zayanagRhamityarthaH / vaDUyavarAsana: upapannamamita AvRtaM zayanA sanaM dadarzati sambandhaH // 1 // 2 // tasyeti / tasya paryasya / ekatame deze zirobhAge // 3 // athAtra rAvaNadarzanAya punaH paryadarzanamAha-jAtarUpetyAdizoka / For Private And Personal Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 37 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir AvikAjinam UrNAyucarma tena paryaGkasyopariphalakA saMghIyate / varamAlyAnAm azokAviriktapuSpANAm // 4-6 // rAmAnu0traiva deze paramAsanaM ca dadarze tyAha-jAtarUpaparikSiptamityAdinA zlokatrayeNa paramAsanaM paryaGgam asmAclokAtmA tasya caikatame deza iti lokH| etasmAdanantaraM kecitkozeSa le va hanamAdAdikhitaH / varamAsthAnAM vAlavyajanahastAbhirvIjyamAnaM samantataH / gandhaizca vividhairjuSTaM varadhUpena dhUpitam // 5 // paramAstaraNAstIrNa mAvikAjinasaMvRtam / dAmabhirvaramAlyAnAM samantAdupazobhitam // 6 // tasmina jImUtasaGkAzaM pradIptottamakuNDalam / lohitAkSaM mahAbAhuM mahArajatavAsasam // 7 // lohitenAnuliptAGgaM candanena sugandhinA / sandhyAraktamivAkAze toyadaM sataDidgaNam // 8 // vRtamAbharaNairdivyaiH surUpaM kAmarUpiNam / savRkSavanagulmADhyaM prasuptamiva mandaram // 9 // krIDatvarataM rAtrau varAbharaNabhUSitam / priyaM rAkSasakanyAnAM rAkSasAnAM sukhAvaham / pItvApyuparataM cApi dadarza sa mahAkapiH // 10 // bhAsvare zayane vIraM prasuptaM rAkSasAdhipam // 11 // niHzvasantaM yathA nAgaM rAvaNaM vAnararSabhaH / AsAdya paramodinaH so'pAsarpat subhItavat // 12 // athArohaNamAsAdya vedikAntaramAzritaH / suptaM rAkSasazArdUlaM prekSate sma mahAkapiH // 13 // varapuSpANAm // 46 // tasminnityAdi / mahArajatavAsasaM hemacitritavAsasam / mahArajataM hem| mahArajanavAsasamiti pAThe kusumbharAgaraJjitavastramityarthaH // 7 // 8 // savRkSavanagulmAdayaM savRkSairvanaiH gulmaizvAnyam / prasuptaM nizvalamityarthaH // 1-12 // atha apsrpnnaanntrm| ArohaNaM sopAnam / AsAdya trayeNa / jAtarUpaparikSiptaM svarNanirmitaM gandhairjuSTaM divyagandheradhivAsitam / AdhikAjinasaMvRttam AvikAjinam UrNAyucarma / varamAlyAnAM varapuSpANAm // 4-6 // tasminniti / mahArajatavAsasaM hemavicitravasanam // 7 // 8 // savRkSavanagulmAdayaM puSpasahita vRkSavaragulmAcaM mandaramiva sthitm| bAhavo yasya vRkSAH nAsAdayo gulmAH // 9-11 // yathA nAgaM gajamiva nizvasantaM rAvaNam AsAdya prApya paramodvignaH ayaM pApI devIM hRtavAnityetatsamIpe'vasthAnamanucitamiti khinnacitto'pA sarpatsubhItavat subhIto yathA bhayaheto pizAcAdisaMmukhe sthAtumazakto'pasarpati tadvat // 12 // atheti / ArohaNaM sopAnam / vedikAntaraM sopAnaparvamadhyam // 13 // For Private And Personal DI.suM.kAM.. sa0 [10 // 37 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir adhiruhya vedikAntaraM sopAnaparvamadhyam // 13 // rAmAnu0-atheti / atha apasarpaNAnantaram ArohaNamAsAdya vedikAntaramAzritaH sopAnamArgeNAnyavedikAmArUTa ityarthaH // 13 // yasya gandhenAnye hastino bhItA bhavanti sa gandhahastI / prasravaNaM nirjharam // 34 // kAJcanAGgadetyAdi / vikSiptau prasAritau / viSNucakraparikSatau viSNuH / zuzubhe rAkSasendrasya svapataH zayanottamam / gandhahastini saMviSTe yathA prasravaNaM mahat // 14 // kAJcanAGgadanaddhau ca dadarza sa mahAtmanaH / vikSiptau rAkSasendrasya bhujAvindradhvajopamau // 15 // airAvataviSANAgrerApIDanakRtavraNo / vajollikhitapInAMsau viSNucakraparikSatau // 16 // pInI samasujAtAMsau saGgatau balasaMyutau / sulakSaNanakhADaSTau svaGkalItalalakSitau // 17 // saMhatau parighAkArau vRttau karikaropamau / vikSiptau zayane zubhra paJcazIrSAvivoragau // 18 // zazakSatajakalpena suzItena sugndhinaa| candanena parAyena svanuliptau svalaMkRtau // 19 // uttamastrI vimRditau gandhottamaniSevitau / yakSapannagagandharvadevadAnavarAviNau // 20 // dadarza sa kapistasya bAhU zayana saMsthitau / mandarasyAntare suptau mahAhI rUpitAviva // 21 // tAbhyAM sa paripUrNAbhyAM bhujAbhyAM rAkSasezvaraH / zuzubhe'calasaGkAzaH zRGgAbhyAmiva mandaraH // 22 // upendraH / saGgatau dehAnurUpau / saMhatau dRddhsndhibndhau| vikSiptau zayane nihitau / paJcAGgulimattayA paJcazIpAvityuktam / etadantasya dadazetyanenAnvayaH | atra dvibhujatvaikamukhatvoktiHstrINAM kaamniiytvaay||15-18|| zazakSatajetyAdi / yakSAdIna rAvayituM zIlamanayorastIti tathA / dadarzati punarabhidhAnaM vishessnnaantrvivkssyaa||19-21 // rAmAnu0-zazakSatajakalpena zazarudhirasadRzena // 19 // tAbhyAmiti / paripUrNAbhyAm diirghvRttaabhyaamityrthH||22|| gandhahastini yasya gandhena anye gajA vibhyati sa gandhahastI // 14 // kAJcaneti / vikSipto dIdhau // 15 // bajollikhitapInAsau bajeNa ullikhitau kSanau , pInAMso yayosto // 16 // pInAviti / samau parasparasadRzau / saGganI dRDhasandhibandhau / saMhatAviti paatthe'pyymevaarthH| vikSipto prsaarito| etAdRzo vAhU dadazeti pUrveNa sambandhaH / dadarza sa kapirityatra dadarzati kriyApadAvRttirvizeSaNabAhulyAt // 17-21 // tAbhyAmiti / bhujAbhyAmiti dvibhujatvaM, mahAmukhAditi vakSyamANa 154 For Private And Personal Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir www.kobatith.org G/ sa.. cUtetyAdi / nizvAsasya cUtAdisurabhitvaM tadadhivAsitarasAvalyAdimadhusevanAt / mRSTAnnarasasaMyuktaH SaDrasapadArthagandhayuktaH / pAnagandhapurassaraH pIyata iti / TI.muM.kA. pAnaM madhu tadgandhayuktaH // 23 // 24 // muktAmaNIti / apavRttena sthAnAt kiJciccalitena / apaviddhana paryastena / kSomeNa uttarIyarUpeNa / vidyudgaNeriva / vidyutsamUheriva / rAvaNaM tasya patnIzca dadarzetyanvayaH // 25-29 // rAmAnu0-virAjatA vakSasetyupalakSaNe tRtIyA / vakSasA virAjitamiti vA pAThaH // 26 // cuutpunnaagsurbhirvkulottmsNyutH| mRSTAnarasasaMyuktaH paangndhpurssrH|| 23 // tasya rAkSasasiMhasya nizcakrAma mahAmukhAt / zayAnasya viniHzvAsaH pUrayanniva tadgRham // 24 // muktAmaNivicitreNa kAJcanena virAjitam / mukuTenApavRttena kuNDalojjvalitAnanam // 25 // raktacandanadigdhena tathA hAreNa zobhinA / pInAyatavizAlena vakSasA'bhivirAjitam // 26 // pANDareNApaviddhana kSaumeNa kSatajekSaNam / mahAhNa susaMvItaM pItenottamavAsasA // 27 // mASarAzipratIkAzaM niHzvasantaM bhujaGgavat / gAne mahati toyAnte prasuptamiva kuJjaram // 28 // caturbhiH kAJcanairdIpairdIpyamAnacaturdizam / prakAzIkRtasaGgaM meghaM vidyudgaNairiva // 29 // pAdamUlagatAzcApi dadarza sumahAtmanaH / patnIH sa priyabhAryasya tasya rakSa-patehe // 30 // shshiprkaashvdnaashcaarukunnddlbhuussitaaH| amlAnamAlyAbharaNA dadarza hariyUthapaH // 31 // nRttavAditrakuzalA rAkSasendrabhujAGkagAH / varAbharaNadhAriNyo niSaNNA dadRze hariH // 32 // pAdeti / rakSA pataBha iti parazeSaH // 30 // 31 // nRtteti / rAkSasendrasya bhujam ahaMgacchantIti rAkSasendrabhujAkagAH / utsaGgopavezanAliGganAbhyAM mekamukhatvaM ca rAvaNasya kAmarUpitvAtsaGgacchate // 22 // cUteti / nizvAsasya cUtAdisurabhitvaM tddhivaasitvstusevnaadidvaaraa| mRSTAnnarasasaMyuktA paDasapadArtha gandhopetaH / pAnagandhapurastaraH pIyata iti pAnaM madhu tadgandhayuktaH // 25 // 24 // mukteti / apavRttena svasthAnAtkivicalitena upalakSitam // 55 // raktati // 8 // etAdRzavakSasA upalakSitam / apaSiddhena parpastena kSomeNa uttarIyatayA ghRtenopalakSitam // 26-28 // catubhiriti / vidyakhateriti pAThe liGgavyatyaya ArSaH vidyudgaNairiti vA pAThaH / uktavizeSaNaviziSTaM rAvaNaM tasya pAdamUlagatAH patnIzca dadarzati sambandhaH / rakSApatersada iti parazeSaH // 29-31 // nRtteti / For Private And Personal Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir lAlitA ityarthaH / varAbharaNadhAriNya iti dvitIyArthe prathamA / niSaNNAH zayAnAH / dadRza ityAtmanepadamArpam // 32 // vajeti / zravaNAnteSvaGgada darzanaM bAhunupadhAya zayanAt // 33-35 // aGgahAraH nRttavizeSAdaGgavikSepavizeSaH / tathoktaM bharatazAstre - " aGgAnAM yogyadezeSu haraNena yathocitam / aGganirvartanIyatvAdaGgahArastathocyate // " ityAdi / komalaiH sukumAraiH / nRttazAlinI suSuptyavasthAyAmapi vAsanAbalena nRttasannivezaviziSTA sthite / vajravaiDUryagarbhANi zravaNAnteSu yoSitAm / dadarza tApanIyAni kuNDalAnyaGgadAni ca // 33 // tAsAM candropamairvatraiH zubhairlalitakuNDalaiH / virarAja vimAnaM tannabhastArAgaNairiva // 34 // mavyAyAmakhinnAstA rAkSasendrasya yoSitaH / teSu teSvavakAzeSu prasuptAstanumadhyamAH // 35 // aGgahAraistathaivAnyA komalairnRttazAlinI / vinyastazubhasarvAGgI prasuptA varavarNinI // 36 // kAcidvINAM pariSvajya prasuptA sNprkaashte| mahAnadIprakIrNeva nalinI potamAzritA // 37 // anyA kakSagatenaiva maDDukenAsitekSaNA / prasuptA bhAminI bhAti bAlaputreva vatsalA // 38 // paTahaM cAru sarvAGgI pIDya zete zubhastanI / cirasya ramaNaM labdhvA pariSvajyeva bhAminI // 39 // kAcidvaMzaM pariSvajya suptA kamalalocanA / rahaH priyatamaM gRhya sakAmeva ca kAminI // 40 // tyucyate // 36 // kAcidvINAmiti / mahAnadIprakIrNA mahAnadIprasRtA / nalinI samUlanAladulaM padmajAlakam / potaM yAnapAtram / vINAM pariSvajya prasuptA kAcit nadyAM lavamAnA yadRcchayA potasaMyuktA nalinIva prakAzata ityrthH|| 37 // maDDukena vAdyavizeSeNa // 38||39|| kAcidvaMzamiti / vaMzaM veNum // 40 // rAkSasendrasya bhujAGgaGgAH rAkSasendrasya bhujAvaDUva gacchantIti tathA vallabhA iti yAvat / dhAriNyaH dhAriNIH / niSaNNAH zayitAH // 32-34 // madeti / madaSyAyAmaH madAdhikyam // 35 // aGgahArairiti / aGgahAraiH aGgavikSepaiH / nRttazAlinIti vizeSaNAtsupuSyavasthAyAmapi vAsanAvalena nRttasannivezaviziSTA sthiteti sUca yati / / 36 / / mahAnadI prakIrNeva mahAnadyAM pravamAnA strI nalinIpotaM nalinI samUlanAladalaM padmajAlakaM potaM yadRcchayA''gataM pravamAzritavatIya vINAM pariSvajya prakAzata iti sambandhaH // 37 // maDDuko vAdyabhedaH // 38 // pIDhaca AliGgacetyarthaH // 39 // 40 // For Private And Personal Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.su.kA sa010 vipazcImiti / vipaJcI spttntrii| paTatantrI vINA // 41 // 42 // bhujeti / paNavena mardalena // 43 // DiNDimamiti / yathA pUrvA tathaivAsaktaDiNDimA anyA taM DiNDimaM parigRhya pariSvajya prasuptA / kathamiva ? taruNaM vatsamupaguhyeva / DiNDimaH pnnvbhedH| yadvA anyA bhAminI DiNDimaM parigRhyAvalambya / tathaiva AsaktaDiNDimA AliGgitAnyaDiNDimA taruNaM ramaNamupaguhya vatsaM putraM parigRhyeva prasuptA / yadvA DiNDimaM parigRhya vAdanArtha parigRhya tathaiva / vipaJcI parigRhyAnyA niyatA nRttazAlinI / nidrAvazamanuprAptA sahakAnteva bhAminI // 41 // anyA knksngkaashairmRdupiinairmnormaiH| mRdaGgaM paripIDyAGgaiH prasuptA mattalocanA // 42 // bhujapArthAntarasthena kakSa gena kRzodarI / paNavena sahAnindyA suptA madakRtazramA // 43 // DiNDimaM parigRhyAnyA tathaivAsaktaDiNDimA / prasuptA taruNaM vatsamupaguhyeva bhAminI // 44 // kAcidADambaraM nArI bhujasaMyogapIDitam / kRtvA kamalapatrAkSI prasuptA madamohitA // 45 // kalazImapavidhyAnyA prasuptA bhAti bhAminI / vasante puSpazabalA mAleva pari mArjitA // 46||paannibhyaaN ca kucau kAcit suvarNakalazopamau / upaguhyAvalA suptA nidrAbalaparAjitA // 47 // anyA kamalapatrAkSI pUrNendusadRzAnanA / anyAmAliGgaya suzroNI prasuptA madavihvalA // 48 // vAdanakAla eva AsaktaDiNDimA anyA taruNaM vatsamupaguhyeva prasuptA // 44 // kAciditi / ADambaraM tUryabhedam / bhujasaMbhogapIDitaM bhujapariNAhapIDi tam / bhujaparizleSapIDitaM vA // 45 // rAmAnu0-ADambarasyabhedaH / "ADambarassamArambhe gajagajitaryayoH" iti vizvaH // 45 // kalazImiti / apavidhya paryasya anena salilasambandhaH sUcyate / parimArjitA salilalavasaMmArjitA / apaviddhakalazanigalitagandhodakasiktA kAcit vasante mlAniparihArAya salilalava samukSitA mAleva bbhaavityrthH| puSpazabaletyanena kalazasthajalasya kuGkumAdirasasiktatvamucyate, sarvAbharaNabhUSitatvaM vaa| iyaM ca rAvaNasya karakadhAriNIti vipazcI vINAbhedam // 41 // 42 // madakRtazramA madavatI vAdanena kRtazramA ca // 43 // parigRhya avalambya / tathaivAsaktaDiNDimA AliGgitAnyaDiNDimA / taruNaM ramaNaM vatsaM putraM ca parigRhya prasuptA // 44 // ADambaraH tUryabhedaH / bhujasaMyogaH bhujasaMzleSaH // 45 // kalazIm salilasambhRtAmityarthaH / apavidhya paryasya parimArjitA viparyastasvakIyakalazodakAIkRtazarIrA nArI vasante mlAni parihArAya parimArjitA jalasiktA ata eva puSpazavalA, zavalapuSpetyarthaH / mAleva // 39 // For Private And Personal Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir gamyate // 46--48 // AtodyAni "tataM vINAdikaM vAdyamAnaddhaM murajAdikam / vaMzAdikaM tu suSiraM kAMsyatAlAdikaM ghanam / caturvidhamidaM vAdyaM vaaditraatodynaamkm||" ityamaraH // 49-51 // kimiva gaurImityatrAha - kanakavarNAGgImiti / iSTAm, rAvaNasyeti zeSaH // 52 // 53 // harSeNetyardham AtodyAni vicitrANi pariSvajya varastriyaH / nipIDya ca kucaiH suptAH kAminyaH kAmukAniva // 49 // tAsA vinyaste zayAnAM zayane zubhe / dadarza rUpasampannAmaparAM sa kapiH striyam // 50 // muktAmaNisamAyuktairbhUSaNaiH suvibhUSitAm / vibhUSayantImiva tat svazriyA bhavanottamam // 51 // gaurIM kanakavarNAGgImiSTAmantaHpurezvarIm / kapirmandodarIM tatra zayAnAM cArurUpiNIm // 52 // sa tAM dRSTvA mahAbAhurbhUSitAM mArutAtmajaH / tarkayAmAsa sIti rUpayauvanasampadA // 53 // harSeNa mahatA yukto nananda hariyUthapaH // 54 // AsphoTayAmAsa cucumba pucchaM nananda cikrIDa jagau jagAma / stambhAnarohannipapAta bhUmau nidarzayan svAM prakRtiM kapInAm // 55 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe dazamaH sargaH // 10 // harSeNa yuktaH nananda uttarottaramAnandamavApetyarthaH // 54 // rAmAnu0 - harSeNa romAzcena // 54 // tadevopapAdayati- AsphoTayAmAseti / cikrIDa, nanarteti yAvat / svAM prakRtiM svAsAdhAraNaM cApalyam / asminsarge sArvacatuSpaJcAzacchlokAH // 55 // iti zrIsundarakANDavyAkhyAne dazamaH sargaH // 10 // bhAtIti sambandhaH // 46-48 // AtodyAni tatAnaddhasuSiraghananAmakAni caturvidhavAdyAni / "tataM vINAdikaM vAdyamAnaddhaM murajAdikam / vaMzAdikaM tu suSiraM kAMsyatAlAdikaM ghanam / caturvidhamidaM vAdyaM vAditrAtodyanAmakam // " ityamaraH // 49 // atha pradhAnamahiSIdarzanam -tAsAmiti / ekAntavinyaste tAsAM zayanAtpRthagvinyaste / tAM vakSyamANaguNAm // 50 // 51 // gaurIM haridrAbhAm / kimiva gaurImityata Aha- kanakavarNAbhAmiti / iSTAM rAvaNasyAtipriyAm / antaHpuraskhINAmIzvarIM kapirmandodarIM dadarzetyanvayaH // 52 // tarkayAmAsa sIteti rUpayauvanasampadA / aucityamanAlocya rUpayauvanasampanmAtradarzanena sIteti vicAritavAnityarthaH // 53 // harSo mukhavikAsAdiH, Anando mAnasaH // 54 // sIteti vyAmohAtkApeyaM pradarzitavAnityAha-AsphoTayAmAseti / jaga harSAt mandagAnaM kRtavAnityarthaH / AsphoTapucchacumvanAdirjAtidharmaH / jagAma stambhAnityanukarSaH / sarvA apyetAzceSTAH upAMzviti bodhyam / evaM ceSTAyAM hetuH svAM kapInAM prakRtiM nidarzayan iti // 15 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM dazamaH sargaH // 10 // For Private And Personal Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. // 40 // I avadhUyetyAdi / tAM buddhiM mandodaryA sItAbuddhim / avasthito babhUva svasthacitto babhUva ||1||n rAmeNetyAdi / tridazeSvapItyanantaram anyeya TI.suM.kA. mityardham / pAnabhUmau tato'nyatretyarthaH // 2 // 3 // rAmAnu0-sItAM prati mahAkapirityataH param anyeyamitpardhaM pramAdAlikhitam / vidyate tridazeSvapItyataH paramasya / sthAnam / atra punarapi pAnabhUmau strINAM rAvaNasya ca darzanAbhidhAnAt kSaNamanyatrAnviSya vizeSeNa mArgituM punaH pAnabhUmyAdikaM dRSTavAnityavagamyate // 2 // 3 // krIDitenetyAdi aparAH avadhUya ca rtA buddhiM babhUvAvasthitastadA / jagAma cAparAM cintAM sItAM prati mahAkapiH // // na rAmeNa viyuktA sA svapnumarhati bhaaminii| na bhoktaM nApyalaGkartuM na pAnamupasevitum // 2 // nAnyaM naramupasthAtuM surANA mapi cezvaram / nahi rAmasamaH kazcidvidyate tridazeSvapi / anyeyamiti nizcitya pAnabhUmau cacAra sH||3|| krIDitenAparAH kAntA gItena ca tathA'parAH / nRttena cAparAH klAntAH pAnaviprahatAstathA / murajeSu mRdaGgeSu pIThikAsu ca sNsthitaaH||4|| tathA''staraNamukhyeSu saMviSTAzcAparAH striyH||5|| aGganAnAM sahasreNa bhUSitena vibhUSaNaiH / rUpasa~llApazIlena yuktagItArthabhASiNA / dezakAlAbhiyuktena yuktavAkyAbhidhAyinA // 6 // striya ityantamekaM vAkyam / dadazetyanuSajyate / krIDitena krIDayA / bhAve niSThA / viprahatAH chAntA ityarthaH / saMsthitAH upadhAnIkRtya zayitAH / / saMviSTAH suptAH // 4 // 5 // tatra sItAyA adarzanAt punarapi rAvaNasthAnamAgatya dadarzetyAha-aGganAnAmiti / rUpasa~llApazIlena svasaundarya NI avadhUyeti / tAM buddhiM tasyAM tabuddhim / avasthitaH svasthacittaH / sItA prati tadviSayAmanyacintA pUrvacintAvighaTitA jagAma // 1 // avicaaraanmmtaahshii| buddhirjAtatyAha-na rAmeNetyAdizlokadvayena / anyaM naram upasthAtumaGgIkartu nAIti nAdhyavasyati / tatra hetuH nahi rAmeti / yadyevamato'nyeyamanubhUteti nizcitya tatra gRhe pAnabhUmo pAnazAlAyAM cacAra, punassamyaganveSaNAyeti zeSaH // 2 // 3 // pAnabhUmAvityArabhya dadarza haripUyapaH ityantamekaM vAkyam / ratAbhiratasamupta mityatra vizeSyatvena rAvaNamityadhyAhatavyam / tathA ca hariyUthapaH pAnabhUmi ca uktavizeSaNaviziSTAH striyazca aGganAsahasreNa saha rAvaNaM ca dadarzati sambandhaH / krIDAdibhirupalakSitAH, pAnaviprahatAH pAnena manAH, saMviSTAH suptAH / rUpasa~llApazIlena svsvsaundryvrnnnsvbhaavenetyrthH| yuktagItArthabhASiNA Hal // 40 // / yuktamupapannaM yathA tathA gItasya bharatazAstrasyArthabhASituM zIlamasyeti tathA tena, bharatazAstrArthavyAkhyAnacatureNetyarthaH / dezakAlAbhiyuktena deshkaalaabhijnyenetyrthH| For Private And Personal Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir varNanazIlena, rAvaNaviSayarUpaprazaMsAzIlena vA / yuktagItArthabhASiNA yuktam upapannaM gItArtha bhASituM zIlamasyati yuktagItArthabhASI tena / dezakAlAbhiyuktena dezakAlAbhijJenetyarthaH / aGganAnAM sahasreNa ratAbhiratasaMsuptamityanvayaH / ratazabdena bAhyasuratamucyate / abhiratazabdena karaNabandhA dikamucyate / ratAbhiratazcAsau saMsuptazca tathA tam / vAtAnuliptAdivatsamAsaH / krIDAkhedena suptamityarthaH / rAvaNamiti zeSaH // 6-8 // sa iti / ratAbhiratasaMsuptaM dadarza hariyUthapaH // 7 // tAsAM madhye mahAbAhuH zuzubhe rAkSasezvaraH / goSThe mahati mukhyAnAM gavAM madhye yathA vRssH||8|| sa rAkSasendraH zuzubhe tAbhiH parivRtaH svayam / kareNubhiryathA'raNye parikIrNo mhaadvipH||9|| sarvakAmairupetAM ca pAnabhUmi mahAtmanaH / dadarza harizArdUlastasya rakSa-patergRhe // 10 // mRgANAM mahiSANAM ca varAhANAM ca bhaagshH| tatra nyastAni mAMsAni pAnabhUmau dadarza sH|| 11 // raukmeSu ca vizAleSu bhAjaneSvardha bhakSitAna / dadarza harizArdUlo mayUrAna kukkuTAMstathA // 12 // varAhavArdhANasakAna dadhisauvarcalAyutAn / zalyAn mRgamayUrAMzca hnumaannvvaiksst|| 13 // parikIrNaH privRtH||9|| sarvakAmairiti / pAnabhUmeH punardarzanoktistatratyapadArthakathanAya // 10 // mRgANAmiti / bhAgazaH piNDazaH // 11 // nArokmeSviti / mayUrAdizabdAHmayUrAdivikAramAMsaparAH // 12 // rAmAnu0-mayUrAn kukkuTAniti svarUpeNa nirdezAttattadAkAraviziSTatayA te pakkA ityavagamyate // 12 // varAheti / vANisAH chaagvishessaaH| "tripibantvindriyakSINaM yUpasyAgracaraM tathA / raktavarNa ca rAjendra cchAgaM vArdhANasaM viduH||" iti smRteH| pakSi vizeSa ityanye / khaDgamRga ityapare / " vArdhANasaH khaGgamRgaH" iti halAyudhaH / dadhisauvarcalAyutAn dadhisauvarcalAbhyAM sNskRtaanityrthH| sauvarcalaM yuktavAkyAbhidhAyinA avasarocitabhASiNA // 4-6 ||rtaabhirtsNsupt ratAbhiratazcAsau saMsuptazca tam, ratizrAntyA suptamityarthaH // 7 // 8 // parikIrNaH pariveSTitaH M9 // sastrIkarAvaNagRhe punassamyaganviSya punarvahiH pAnabhUmimAgatya vicinoti-sarvakAmeriti / pUrva nRtyAdiyuktatatsthastrImAtradarzanam, idAnIM tasyAssarva kAmopetatvadarzanam // 10 // tadeva prapaJcayati-mRgANAmiti // 11 // 12 // varAhaH sUkara, vArdhANasaH pakSivizeSaH "kRSNaprIvo raktazirAH zvetapakSo vihnggmH| savai vArdhANasaH pakSI" iti viSNudharmoktA chAgavizeSo vA // "tripivaM tvindriyakSINaM zvetaM vRddhamajApatim / vANisaM ca taM prAhuryAjJikAH zrAddhakarmaNi // " For Private And Personal Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalashsagarsurt Gyarmandie / bA.rA.bhU. rucakAkhyo lvnnvishessH| "sauvarcalekSarucake " ityamaraH / zalyAn shvaavidhH| " zvAvittu zalyaH" itymrH| mRgamayUrAdInAM punaH kathanaM pradeza // 41 // bhedAt // 13 // kakarAn pakSivizeSAn / "kRkaNakakarausamo" ityamaraH / siddhAn pakvAn / ekazalyAnmatsyavizeSAn / kRtaniSThitAn paryAptapakvAn "yugaparyAptayoH kRtam" ityamaraH // 14 // 15 // tathetyAdi / AmlalavaNottaMsaiH AmlapradhAnaiH lavaNapradhAnazca / rAgapADavaiH rAgayuktaiH paaddvaiH| rAgaH zveta karAna vividhAna siddhAMzcakorAnardhabhakSitAn // 14 // mahiSAnekazalyAMzca cchAgAMzca kRtaniSThitAn / lehyAnuccA vacAn peyAna bhojyAni vividhAni ca // 15 // tathAmlalavaNottaMsairvividhai rAgaSADavaiH / hAranUpurakeyUrairapaviddhai mhaadhnaiH|| 16 // pAnabhAjanavikSiptaH phalaizca vividhairapi / kRtapuSpopahArA bhUradhikaM puSyati zriyam // 17 // tatra tatra ca vinyastaiH suzliSTaiH zayanAsanaiH / pAnabhUmirvinA vahni pradIptevopalakSyate // 18 // bahuprakArairvividhairvara saMskArasaMskRtaiH / mAsaiH kuzalasaMyuktaiH pAnabhUmigataiH pRthak // 19 // srppH| "rAgassiddhArthako jJeyaH" iti sUdazAstram / pADavAH SaDrasasaMyogakRtA bhakSyavizeSAH / pradIpe tvanyathoktam-" sitAmadhvAdimadhuro drAkSA dADimajo rsH| viralazcetkRto rAgassAndrazcet pADavaH smRtH||" iti // 16-18 // bahuprakArerityAdi / kuzalasaMyuktaH samarthasUdasaMyojitaiH / evaMbhUtaiH iti smaraNAt / bipi vibhiH mukhena karNAbhyAM ca pivatIti tripivam / khaDgago vA / "vArdhANasaH khaDgamagaH" iti halAyudhaH / dadhisauvarcalAyutAna dadhi sauvarcalAbhyAM saMskRtAnityarthaH / sauvarcala rucakAkhyaM lavaNam / "sauvarcalaM syAducakam" ityamaraH / zalyAna, zalyaH zvAvita // 13 // karAna karAkhyapakSivize| pAn / kRsarAniti pAThe-tailAdimizritodanAn / siddhAn pakAn // 14, ekazalyAn matsyavizeSAna / kRtaniSThitAn kRtenaM hiDDumarIcyAdinA niSThitAna niSpannAna pAkasaMskArAdinA saMskRtAnityarthaH // 15 // rAgapADavaiH zarkarAkSaudrAkSAdADimamadhuradravyANAM vikArAH viralarasAH rAgAH ta evaM vastragalitAH sAndrAH pADavAH / taduktam-" sitAmadhvAdimadhurA rAgAste svacchatAM gatAH / te sAndrAH pADavA lehyAste vaskhagalitAH" iti, "sitAmadhvAdimadhuro drAkSAdADimajo rasaH / viralazcetkRto rAgaH sAndrazcetSADavaH smRtH||" iti ca // 16 // 17 // tatra tatretyAdi zlokadvayameke vAkyam / pAnabhUmiH teH pradIptevopalakSyata iti sambandhaH JMu1 // bahuprakAraiH bahUpAdAnabhaveH ata eva vividhaiH vividharasavadbhiH, varasaMskAreNa zreSThasaMskAradravyayogena saMskRtaH, kuzalasaMyuktaH nipuNapAcakapakkairmAsaiH // 19 // // 41 For Private And Personal Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir mAMsaiH saha dRSTA iti vakSyamANenAnvayaH // 19 // divyAH amRtamathanodbhUtavAruNIjAtIyAH / prasannAH niSkalmaSAH / kRtasurAH kRtrimasurAH / kRtrimasurA evAha zarkareti / zarkarAsavAH zarkarayA kRtAH / mAdhvIkAH madhunA kRtAH / puSpAsavAH puSpamakarandakRtAH / phalAsavAH phalarasakRtAH / tathoktamarNave'pAnakaM drAkSamAdhUkaM khArjUraM tAlamaikSavam / madhUtthaM zIdhumAdhvIkaM maireyaM nArikelajam // " iti // 20 // vAsacUrNaiH adhivAsacUrNaiH saha dRSTAH, hanumateti divyAH prasannA vividhAH surAH kRtasurA api / zarkarA savamAdhvIka puSpAsavaphalAsavAH // 20 // vAsacUrNaizca vividhai taistaiH pRthak pRthak / santatA zuzubhe bhUmirmAlyaizca bahusaMsthitaiH // 21 // hiraNmayaizca vividhairbhAjanaiH sphATikai rapi / jAmbUnadamayaizcAnyaiH karakairabhisaMvRtA // 22 // rAjateSu ca kumbheSu jAmbUnadamayeSu ca / pAnazreSThaM tadA bhUri kapistatra dadarza saH || 23 || so'pazyacchAtakumbhAni zIdhormaNimayAni ca / rAjatAni ca pUrNAni bhAjanAni mahAkapiH // 24 // kvacidarghAvazeSANi kvacit pItAni sarvazaH / kacinnaiva prapItAni pAnAni sa dadarza ha // 25 // zeSaH / bahuprakArairmAsaiH saha surAH vAsacUrNaiH saha hanumatA tatra pAnabhUmau dRSTA iti sambandhaH / taistairityAdyuttarazeSaH / taistaimasivizeSaissurArAvizeSairvAsa cUrNaizca pRthakpRthak santateti saMbandhaH / bahusaMsthitaiH bahusaMsthAnaiH // 21 // hiraNmayairiti / atrApi saMtateti pUrveNAnvayaH / hiraNmayaiH rajatamayaiH / "kRtAkRtaM Dema rUpyaM hiraNyamabhidhIyate" iti vacanAt / taistaiH pRthakpRthak santatA bahusaMsthitairmAlyairhiraNmayaiH sphATikairapi bhAjanaissantatA jAmbUnadamayairanyaiH karake zvAbhisaMvRtA bhUmiH zuzubha iti sambandhaH // 22 // 23 // zIghoH madyasya // 24 // pAnAni pAnapAtrANi // 25 // divyAH surAH samudramathanotpannAH surAH / kRtasurAH kRtrimaturAH / tA evAha zarkarAsavetyAdinA / zarkarAsavAH zarkarayA kRtAH, mAdhvIkAH madhunA kRtAH / mAjhIkA iti pAThe drAkSAphalavikArA vA / "mRdvIkA gostanI drAkSA " ityamaraH / puSpAsavAH puSpamakarandakRtAH / phalAsavAH phalaraseH kRtAH / vAsacUrNaiH adhivAsacUrNaiH sugandhicUrNairityarthaH / saha uktasurA dRSTAH, kapineti zeSaH / santatetyAdisArdhazlokamekaM vAkyam / hiraNmayaiH rajatamayaiH mAlyAdibhiH saMvRtA bhUmiH zuzubha iti sambandhaH // 20-23 // sa iti / zIdhoH madyasya // 24 // ardhAvazeSANi ardhAvaziSTapAnAni / pItAni pItAsavAni / naivaprapItAni pUrNAsavAnyava / For Private And Personal Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsur Gyanmandir cA.rA.bhU. vicidrakSyAnityAdi nidrAbalaparAjitA ityantamekaM vAkyam / kvacitpabhinna rityAdiSu sahayoge tRtIyA, deto tRtIyA vA / prabhinnatvAdAlolitatvAcA TI..ko. saMpRktamAlyAni mAlyamizrANItyarthaH / parasparamityAdi / pazyanvai vicacAreti pUrveNAnvayaH // 26-29 // tAsAmiti / gAtrajaM gAtrastham / mandamanilaM kvacidbhakSyAMzca vividhAna kvacitpAnAni bhAgazaH / kvacidannAvazeSANi pazyan vai vicacAra ha // 26 // kvacit prabhinnaiH karakaiH kvacidAlolitairghaTaiH / kvacitsaMpTaktamAlyAni jalAni ca phalAni ca // 27 // zayanAnyatra nArINAM zubhrANi bahudhA punH| parasparaM samAzliSya kAzcitsuptA varAGganAH // 28 // kAzcicca vastramanyasyAH svapantyAH paridhAya ca / AhRtya cAbalAH suptA nidrAbalaparAjitAH // 29 // tAsAmucchrAsavAtena vastraM mAlyaM ca gAtrajam / nAtyartha spandate citraM prApya mndmivaanilm||30||cndnsy ca zItasya zIdhomadhurasasya ca / M vividhasya ca mAlyasya dhUpasya vividhasya c|bhudhaa mArutastatra gandhaM vividhamudrahan // 33 // rasAnAM candanAnAM ca dhUpAnAM caiva muunychitH| pravavau surabhirgandho vimAne puSpake tadA // 32 // zyAmA vadAtAstatrAnyAH kAzcit kRSNA vraanggnaaH| kAzcit kAJcanavarNAGgayaH pramadA rAkSasAlaye // 33 // prApyeva atyartha na spandata ityanvayaH // 30 // candanasyetyAdi / udahan pravavAvityapakRSyate ||31||rsaadiinaaN surAbhirgandhaH vimAne mUcchitaH vyAptaH sn| pravavau ccaar||32||raa0-cndnsy anulepanacandanasya / dhUpasya gRhAdhivAsArthadhUpasya / nAnAnAM candanAnAM iti pAThaH / nAnAIcandanAnAm |dhyaanaaN kezAdhivAsadhUpAnAm / mArutaH eteSAM vividha gandhamudain pravavI / ata eva surabhiH ghrANatarpaNo gandhaH vimAne puSpake mUchitaH vyApta iti sNbndhH||31||32|| iyAmA iti / vadAtAH avdaataaH| bhaagrimtenaalopH| pAnAni pAnabhAjanAni // 25 // bhAgazaH vibhAgena / pAnAni dadarza idamamukamidamamukamiti vibhajya vadazetyarthaH // 26 // kaciditi / karakairghaTeriti sahayoge, vatIyA // 27 // zUnyAni bahudhA punaH iti paatthH| zUnyAni patizUnyAni, ata eva parasparaM samAzliSyeti / nidrAbalaparAjitA ityantasya pazyanyai vicacAreti pApUrveNa sambandhaH // 28 // 29 // tAsAmiti / gAbajaM gAtrastham // 30 // candanasyetyAdi / mArutacandanAdeva snAnAnA snAnArhacandanAnA dhUpAnA vividha gandha mudvahana pravavau / ata eva surabhiHghrANatarpaNaH gandhaH vimAne mUchitaH vyApta iti sambandhaH // 31 // 32 // zyAmA iti / rAkSasAlaye antaramadhyavahikakSyopa // 4 // For Private And Personal Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir zubhrA ityarthaH // 33 // tAsAmiti / cakAro'pyarthakaH / nidrAparavazAnAmapiM tAsAM rUpaM prasuptAnAM padminInAM rUpamiva ramyamAsIdityarthaH // 34 // 35 // nirIkSamANa ityAdi / dharmasAdhvasazaGkitaH dharmalopabhayAcchaGkitaH / paradArAvarodhasya paradArarUpAntaHpurasya // 36 // na hIti / me dRSTiH kadAcidapi tAsAM nidrAvazatvAcca madanena vimUcchitam / padminInAM prasuptAnAM rUpamAsIdyathaiva hi // 34 // evaM sarvamazeSeNa rAvaNAntaHpuraM kapiH / dadarza sumahAtejA na dadarza ca jAnakIm // 35 // nirIkSamANazca tadA tAH striyaH sa mahA kapiH / jagAma mahatIM cintAM dharmasAdhvasazaGkitaH / paradArAvarodhasya prasuptasya nirIkSaNam // 36 // idaM khalu mamAtyarthe dharmalopaM kariSyati / nahi me paradArANAM dRSTirviSayavartinI // 37 // ayaM cAtra mayA dRSTaH paradArapari grahaH // 38 // tasya prAdurabhUccintA punaranyA manasvinaH / nizcitaikAntacittasya kAryanizcayadarzinI // 39 // kAmaM dRSTA mayA sarvA vizvastA rAvaNastriyaH / nahi me manasaH kiMcidvaikRtyamupapadyate // 40 // mano hi hetuH sarveSAmindriyANAM pravartane / zubhAzubhAsvavasthAsu tacca me suvyavasthitam // 41 // paradArANAM viSayavartinI nahi, paradArasambandhiviSayaparA nahItyarthaH / tathApyayaM paradAraparigrahaH dRSTaH, idamasaGgatamityarthaH // 37 // 38 // tasyeti nizcitaikAntacittasya niyataikarUpacittasya // 39 // rAmAnu0 tasyeti / nizcite nizcaye ekAntaM niyataM cittaM yasya tasya / yadvA niyataikacittasya // 39 // kAmamiti / vaikRtyaM vikAraH / upapadyate utpadyate // 40 // rAmAnu0-vizvastAH vizvavyAH // 40 // mana iti / zubhAzubhAsvavasthAsu zubhakaraNAzubhakaraNeSu viSayeSu lakSite sarvatra sutA iti zeSaH // 33 // tAsAmiti / nidrAparazAca madanena madanakaratyA ca / vimUrcchitaM kAntam tAsAM rUpaM padminInAM rUpaM yathA ramaNIyaM tathaivAsIdityarthaH // 34 // 35 // nirIkSamANa iti / dharmasAdhvasazaGkitaH dharmalopa bhayAt zaGkitaH / paradAraparigrahaH paradArA eva parigrahaH // 36-38 // nizcitaikAnta cittasya nizvayaniyatacittasya // 39 // vaikRtyaM vikRtatvam // 40-42 // ti0-dharmalora darzayati--paradAreti / paradArAvarodhasya dArazabdaH strIsAmAnyavAvI / avarozabdaH svayuktavAcI prasuptasyetyanena prapatvaM sUcitam tatsamaye vasanAnAM vasAt / kica paradArA evaM parigraho bhAryA yasya saH atipApI rAvaNaca dRSTaH / nArazadarzanamapi dharmalopakArIti bhAvaH / / 26-18 / / For Private And Personal Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bha. TI.su.kA. sa. 12 indriyANAM pravartane mana eva hetuH| suvyavasthitaM na tadabhilApi jaatmityrthH||41|| nanu paradAradarzanamapi pariharaNIyam, tankinartha kRtam ? ttraah||43|| nAnyatreti / anyatra strIvyatirikte / saMparimArgaNe kartavye / strISveva hi striyo dRzyante // 42 // yasyeti / yoniH jAtiH, sajAtIpaztyarthaH // 13 // 44 // nAnyatra hi mayA zakyA vaidehI parimArgitum / striyo hi strISu dRzyante sadA samparimArgaNe // 42 // yasya sattvasya yA yonistasyAM tat primaaryte| nazakyA pramadA naSTA mRgISu parimArgitum // 43 // tadidaM mArgitaM tAvacchuddhana manasA myaa| rAvaNAntaHpuraM sarva dRzyate na ca jaankii|| 14 // devagandharvakanyAzca nAgakanyAzca vIryavAn / avekSamANo hanumAnavApazyata jAnakIm // 45 // tAmapazyan kapistatra pazyaMzcAnyA vrstriyH| apakramya tadA vIraH pradhyAtumupacakrame // 46 // sa bhUyastu paraM zrImAna maarutirynmaasthitH| ApAnabhUmimutsRjya tadvicetuM pracakrame // 47 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekAdazaH sargaH // 11 // sa tasya madhye bhavanasya mArutilatAgRhAMzcitragRhAnizAgRhAn / jagAma sItAM prati darzanotsuko na caiva tAM pazyati cArudarzanAm // 1 // sa cintayAmAsa tato mahAkapiH priyAmapazyana raghunandanasya tAm / dhruvaM hi sItA mriyate yathA na me vicinvato darzanameti maithilI // 2 // rAmAnu0-tat tasmAt / / 44 // deveti / apazyata apazyat // 45 // 46 // sa bhUyastu paramiti / tat rAvaNAntaHpuram // 17 // iti zrIgovindarAja viracite zrIrAmAyaNabhUpaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekAdazaH sargaH // 11 // sa tasyetyAdi / nizAgRhAn rAtrinivAsayogya gRhAn / "gRhAH puMsi ca bhUmnyeva" iti puMlliGgatvam / pazyati apazyat // 1 // sa iti / yathA yasmAt kAraNAt / vicinvato me maithilI darzana yoniH jaatiH|| 43-46 // sa iti / tat rAvaNasya gRham // 47 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattva0 sundarakANDavyAkhyAyAma ekAdazaH sargaH // 11 // II sataspeti / nizAgRhAn rAtrinivAsayogyAna gRhAna / pazyati apazyat // 1 // sa iti / jAnakI vicinvato me darzanaM yathA yasmAnnati tathA tasmAt V ial // 43 // For Private And Personal Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie naiti tasmAt mriyate mamAra / yadvA athavA neti vAkyaM paThanIyam / tadA apazyanniti hetugarbham / adarzanAt mRtA vA athavA darzanaM naiti / kutracit gahane pradeze sthitA vetyarthaH ||2||seti / pratiduSTakarmaNA atiduSTakarmaNA / vIpsAyAM pratiH / "prati pratinidhau vIpsAlakSaNAdau " ityamaraH / pare| utkRSTe / Aryapathe sanmArge // 3 // virUpANi nyUnAdhikAni rUpANi zarIrAvayavAH yAtAM tAH / vikRtAH vikRtavepAH / vivarcaso nistejaskAH / sA rAkSasAnAM pravareNa jAnakI svazIlasaMrakSaNatatparA satI / anena nUnaM pratiduSTakarmaNA hatA bhavedAryapathe pare sthitA // 3 // virUparUpA vikRtA vivarcaso mahAnanA dIrghavirUpadarzanAH / samIkSya sA rAkSasarAjayopito bhayAdvinaSTA jnkeshvraatmjaa||4|| sItAmadRSTvA hyanavApya pauruSaM vihRtya kAlaM saha vAnaraizciram / na me'sti sugrIvasamIpagA gatiH sutIkSNadaNDo balavAMzca vAnaraH // 5 // dRSTamantaHpuraM sarva dRSTA rAvaNayopitaH / na sItA dRzyate sAdhvI vRthA jAto mama shrmH||6|| kinnu mAM vAnarAH sarve gataM vakSyanti saGgatAH / gatvA tatra tvayA vIra kiM kRtaM taddasva nH| adRSTvA kiM pravakSyAmi tAmahaM janakAtmajAm // 7 // mahAnanAH ativizAlamukhAH / dIrghANi virUpANi darzanAni cakSuSi yAsAM taaH| rAkSasarAjayoSitaH rAvaNasyAjJAkAriNIH striyH|| 4 // sItAmiti / pauruSaM zatruviSayaparAkramam / ciraM kAlaM vihRtya atikramyetyarthaH / evambhUtasya me sugrIvasamIpagA tatsamIpagAminI gatiH mArgaH nAsti / sugrIvasamIpa gatiH mamAyogyetyarthaH / tatra hetumAha-sutIkSNeti / yata iti zeSaH // 5 // 6 // kiMnviti sAmAnyena nivedoktiH / vizepatavAha-gatveti / ityukta iti zepaH / vadasva na ityuktaH kiM pravakSyAmi / yadvA kinviti pAThaH / pUrvavardhatrayamekaM pAkyam / kinityati puurvmaadishepoktiH| mA vAnarAH vadasva naH iti vakSyanti tadA adRSTvA kiM pravakSyAmIti yojanA // 7 // dhruvaM mriyate mamAreti smbndhH||2|| seti / svazIlasaMrakSaNaM pAtivratyasaMrakSaNam / pratiduSTa karmaNA atiduSTakarmaNA / Aryapathe sanmArge // 3 // virUpadarzanAH virUpANi darza nAni ca pi dIrghAzca virUpadarzanAca tAstathoktAH / rAkSasarAjayoSitaH rAvaNasyAjJAkAriNIH ||4||mugriivsmiipgaa gatiH, gamyata ini gatirmArgaH sugrIvasamIpa ) sambandhI mAgoM me nAsti, sugrI vasapiM prati na gantavyamiti bhAvaH // 5 // 3 // mA'stu tatsamIpagamanam, jAmbavadAdisamIpagamanamapi durntmityaah-kinvityaadi| For Private And Personal Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vATI.saM.kAM. vA.rA.bhU.1 tarhi atraiva kAlavilambaH kriyatAM tabAha-dhruvamiti / kAlasya vyativartane asmadAgamanakAle'tIte prAyamupaiSyanti, jAmbavatprabhRtaya iti zeSaH // 14 // // 8 // sAmAnyena nivedaM prativakti-kiM veti / samudralaGghanarUpaM mahat karma kRtavantaM mAM te kiM vakSyanti kimapi vakSyanti / yadvA mavRttAntaM prazaMsan jAmbavAna tadutsAhako'GgadastadupazRNvanto'nye ca mAM kiMvA jugupsitaM vakSyanti / " kiM pRcchAyAM jugupsane " ityamaraH // 9 // rAmAnu0-kiM mAmiti / dhruvaM prAyamupaiSyanti kAlasya vyativartane // 8 // kiM vA vakSyati vRddhazca jAmbavAnaGgadazca saH / gataM pAraM samudrasya vAnarAzca samAgatAH // 9 // anirvedaH zriyo mUlamanivedaH paraM sukham / anido hi satataM sarvArtheSu pravartakaH // 10 // karoti saphalaM jantoH karma yattatkaroti sH| tasmAdanirvedakRtaM yatnaM ceSTe'hamuttamam // 11 // bhUyastAvadvicepyAmi dezAna rAvaNapAlitAna / ApAnazAlA vicitAstathA puSpagRhANi ca // 12 // citrazAlAzca vicitA bhUyaH krIDAgRhANi ca / niSkuTAntararathyAzca vimAnAni ca srvshH|| 13 // [bhUyastatra viceSyAmi na yatra vicayaH kRtH|] samudasya pAraM tIraM gataM mAM vRddhI jAmbavAn kiM vakSyAti jugupsitaM vakSyAta janmaprati manparAkramakathanena prazasya preSayitvA jAmbavAn mAM prati jugupsitavAkyo bhaviSyati / so'Ggadazca bila pravezanodyogAnmayA vighaTito'Ggadazca jugupsitavAkyo bhaviSyati / samAgatA vAnarAca sarvathA kRtakAryo'hameSyAmIti maduktyA janitavizvAsA vAnarAzca jugupsitavAkyA bhaviSyantItyarthaH // 9 // ciraM nide kAryahAniH syAditi matvA anirvedamavalambate-anidi iti / anirveda utsAhaH tatkRtaM tatprayuktaM yatnam / ceSTe, kromiityrthH| yatkaroti janturiti siddham / jantosambandhi tatsarva karma saH anirveda eva saphalaM karotItyanvayaH / / 10 // 11 // ApAneti / etA vicitAH athApi puna / MvicepyAmItyanuSajyate // 12 // niSkuTAH gRhArAmAH, antararathyAH avaantrviithyH||13|| tadvadasva naH ityukta iti zeSaH / tAmadRSTvA kiM pravakSyAmIti sambandhaH / na kimapi vaktuM zakyamityarthaH // 7 // tatra hetumAha-dhuSamiti / sItA na dRSTeti vacanaM zrutvA dhruvaM prAyopavezanena prANAMtyakSyantItyarthaH // 8 // hetvantaramAha-kimiti / samudrasya pAraM tIraM gataM mA jAmbavAna kiM kutsitaM vakSyati / so'GgandaH ki kutsitaM vakSyati / samAgatAH sItAnveSaNArthamAgatAH kiM kutsitaM vakSyantItyarthaH // 9 // evaM kSaNamAtra nirvidya punarutsAhamavalambyAha-aniveda ityAdinA / anirveda: alambuddhirAhityam, utsAha ityarthaH / anirvedakRtam utsAhaprayuktam // 10-12 // niSkuTA: gRhArAmAH / tanmadhyagAH vIthIzca // 13 // For Private And Personal Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kalashsagarsun Gyarmandir bhUmIgRhAn bhUmIbilagRhAn / caityagRhAn catuSpathamaNDapAn / gRhAtigRhakAna gRhAnatItya dUre svairavihArArtha nirmitAn gRhAn // 14 // utpatanni patan pUrvamuccasthAnAnyadhiruhya tato'varohan / avaghATayan pATayan // 15 // niSpatana nirgacchan / prapatanutpatana bilagRhAdIni nIcasthAnAni prathama iti saMcintya bhUyo'pi vicetumupacakrame / bhUmIgrahAMzcaityagRhAn gRhAtigRhakAnapi // 14 // utpatannipataMzcApi tiSThan gacchan punaH punaH / apAvRNvaMzca dvArANi kapATAnyavaghATayan // 15 // pravizanniSpataMzcApi prapatannutpata nnapi / sarvamapyavakAzaMsa vicacAra mahAkapiH // 16 // caturaGgulamAtro'pi nAvakAzaH sa vidyate / rAvaNAntaHpure tasmin yaM kapirna jagAma saH // 17 // prAkArAntararathyAzca vedikAzcaityasaMzrayAH / dIrghikAH puSkariNyazca sarvaM tenAvalokitam // 18 // rAkSasyo vividhAkArA virUpA vikRtAstathA / dRSTA hanumatA tatra na tu sA janakA tmajA // 19 // rUpeNApratimA loke varA vidyaadhrstriyH| dRSTA hanumatA tatra na tu rAghavanandinI // 20 // nAgakanyA varArohAH puurnncndrnibhaannaaH| dRSTA hanumatA tatra na tu sItA sumadhyamA // 21 // pramathya rAkSasendreNa nAgakanyA blaaddhRtaaH| dRSTA hanumatA tatra na sA janakanandinI // 22 // so'pazyaMstAM mahAbAhuH pazyaMzcAnyA vrstriyH| viSasAda muhImAn hanumAn mArutAtmajaH // 23 // madhiruhya tataH smudgcchn||16||17|| prAkArAntararathyAH praakaarmdhyvrtiviithyH| vedikAzcaityasaMzrayAH caityvRkssmuulpiitthikaabndhaaH||18-21||prmthy / / bhUmIgRhAna bhUvilagRhAn / caityagRhAna buddhAyatanAni / gRhAtigRhakAnapi gRhAnatItya anatidUre svairavihArArtha nirmitgRhaan||14|| utpatana unnatamAruhana / nipatana kasato'varohana / niSpatana niSkrAman / bilagRheSvavataran / utpatana punastebhya udcchan // 15-17 // praakaaraantrrthyaa:praakaaraantrmdhyvrtimntrikumaaraadigRhviiyH| MvedikAcaityasaMzrayAH catuppathavartivRkSAdhArabhUtavedikAH // 18 // 19 // rAghavanandinI rAmapriyA // 20 // 21 // pramathya nAgakanyA balADhtA ityanena bandIkRtAna dhAma-bhUmIgRhAn bhUvivarasthagRhAn / caityagRhAn devApatanAni // 14 // apAtRpyan apagatAvaraNAni purnan // 15 // For Private And Personal Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 45 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir prasahya / balAddhatA nAgakanyA ityabhidhAnAdatra vandIkRtAnAM grahaNam / pUrvazloke UDhAnAM nAgakanyAnAmityapunaruktiH // 22-25 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne dvAdazaH sargaH // 12 // vimAnAdityAdi / idAnIM vimAnAdava taraNoktyA madhye vimAnamadhirUDha ityavagamyate / vegavasve dRSTAntamAha-vidyuditi // 1 // samparikramyeti / saMparikramya, prAkAramiti zeSaH / udyogaM vAnarendrANAM plavanaM sAgarasya ca / vyarthaM vIkSyAnilasutazcintAM punarupAgamat // 24 // avatIrya vimAnAcca hanu mAnU mArutAtmajaH / cintAmupajagAmAtha zokopahatacetanaH // 25 // ityArSe * zrImatsundarakANDe dvAdazaH sargaH // 12 vimAnAttu susaMkramya prAkAraM hariyUthapaH / hanumAna vegavAnAsIdyathA vidyudra ghanAntare ||1|| saMparikramya hanumAna rAvaNasya nivezanAt / adRSTvA jAnakIM sItAmabravIdvacanaM kapiH // 2 // bhUyiSThaM lolitA laGgA rAmasya caratA priyam / na hi pazyAmi vaidehIM sItAM sarvAGgazobhanAm // 3 // palvalAni taTAkAni sarAMsi saritastathA / nadyo pavanAntAzca durgAzca dharaNIdharAH / lolitA vasudhA sarvA na tu pazyAmi jAnakIm // 4 // iha sampAtinA sItA rAvaNasya nivezane / AkhyAtA gRdhrarAjena na ca pazyAmi tAmaham // 5 // kinnu sItA'tha vaidehI maithilI janakA tmajA / upatiSTheta vivazA rAvaNaM duSTacAri // 6 // abravIt svayamiti zeSaH // 2 // lolitA bahuzo'nviSTetyarthaH // 3 // saritaH kSudra nadyaH / anUpavanAntAH jalaprAyavanapradezAH // 4 // 5 // kiMnviti / sItA ayonijA / vaidehI janmabhUmiprayuktAtizayavatI / maithilI AcArapradhAnakulotkarSavatI / athazabdassamuccaye / evaMbhUtA janakAtmajA grahaNam / pUrva tUDhAnAM nAgakanyAnAm ato na punaruktiH // 22-24 // avatIrya vimAnAcceti punarAruhyAvaruhya cetyarthaH / vimAna evaitat sarvadarzana miti tattvam // 25 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM dvAdazaH sargaH // 12 // vimAnAditi / sa vegavAn hanumAn vimAnAta prAkAraM saMkramya ghanAntare vidyudivAsIdityanvayaH / anenaupamyena prAkAra indranIlakRta ityavagamyate // 1 // nivezanAtsaMparikramya, mAkAramiti zeSaH // 2 // bhUyiSThaM lolitA bahuzo'nviSTetyarthaH // 1 // saritaH kSudranadyaH / anUpavanAntAH jalamacura pradezAH // 4 // nanvanupalabdhipramANAbhAvanizcaya evAstvityata Ahaiheti / rAvaNanivezana evAkhyAtA tadvacazca pramANam na tu dRzyate'tra kimidamiti // 5 // kiMnviti / sItetyanena ayonijatvamayuktaM vaiziSTayaM dyotyate / athazabda For Private And Personal TI. suM.kI. sa0 13 // 45 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir duSTacAriNaM rAvaNaM vivazA kAmaparavazA satI upatiSTheta kiMnu ? netyarthaH // 6 // rAmAnu0 kiMnviti / sItetyanena ayonijatvamayuktaziSTayaM yotyate / avazabdArtho guNasamuccayaH / vaidehItyanena dezasaMvandhakRtaM veziSTacam, maithilItyanena sadAcArayuktasatpuruSavAsabhUtanagarasaMbandhakRta vaiziSTayam, janakAtmajetyanena " karmaNaiva hi saMsiddhimAsthitA janakAdayaH " iti prasiddha janakasaMbandhakRta vaiziSTyam / evaMguNaviziSTA devI duSTacAriNaM rAvaNam upatiSTheta kintu mitratvena prApnuyAkiMnu ? na prApnuyAdevetyarthaH / " upAddevapUjAsaGgatikaraNa | mitrakaraNapathiSviti vaktavyam" ityAtmanepadam // 6 // athAsyA adarzane hetUnutprekSate - kSipramityAdinA / rAmavANAnAM rAmabANebhyaH // 7 // athaveti / kSipramutpatato manye sItAmAdAya rakSasaH / vibhyato rAmavANAnAmantarA patitA bhavet // 7 // athavA hriyamA NAyAH pathi siddhaniSevite / manye patitamAryAyA hRdayaM prekSya sAgaram // 8 // rAvaNasyoruvegena bhujAbhyAM pIDi tena ca / tayA manye vizAlAkSyA tyaktaM jIvitamAryayA // 9 // uparyupari vA nUnaM sAgara kramatastathA / viveSTa mAnA patitA samudre janakAtmajA // 10 // aho kSudreNa vA'nena rakSantI zIlamAtmanaH / abandhurbhakSitA sItA rAvaNena tapasvinI // 11 // athavA rAkSasendrasya patnIbhira sikSaNA / aduSTA duSTabhAvAbhirbhakSitA sA bhaviSyati // 12 // sAgaraM prekSya bhItaM hRdayaM sAgare patitamiti manye / hRdayasya bhayasthAnatvena tanmUlatayA taccharIraM lakSyate // 8 // pIDitena pIDanena // 9 // uparyupari sAgaraM sAgarasya sannihitoparipradeze / "uparyadhyavasassAmIpye " iti dvirvacanam / " dhiguparyAdiSu triSu " iti dvitIyA // 10 // aho || iti khede // 11 // duSTabhAvAbhiH sApatnyaprayuktakrodhAbhiH // 12 // 13 // zvArthI guNasamuccayaparaH / vaidehItyanena dezasambandha kRtavaiziSTyam, maithilItyanena sadAcArayuktasatpuruSAvAsanagara sambandhanibandhanavaiziSTyam, janakAtmajetya nena 'karmaNaiva hi saMsiddhimAsthitA janakAdayaH' iti prasiddhajanakasambandhakRtavaiziSTayam / evaGguNaviziSTA devI duSTacAriNaM rAvaNamupatiSTheta kinnu mitratvena prAptu yAtkinu ? na prApnuyAdevetyarthaH // 6 // adarzane hetunAha kSipramityAdinA / rAmavANAnAM vANebhyaH // 7 // rAmaparokSaM tathA bhayAyogAtpakSAntaram athaveti / hRdayaM patitaM mana utkrAntam, manautkramaNasyeva maraNatvAt // 8 // pIDitena pIDanena // 9-14 // sa0-kSipramiti / yadyapi sampAtinA laGkAyAM sItA'stItyabhidhAnAdevamAyutprekSA na zakyA kartum / tathApi sampAtyuktarItyA'nveSaNe'pi yato na dRzyate atastadvacanameva vicAraNIyamiti matimato hanumataH sA yukteti jJeyam // 7 // avandhuH asannihitabandhuH // 11 // For Private And Personal Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. hA rAmeti / nyastadeddA tyaktadehA / bhaviSyati bhavedityarthaH // 14 // nihitA bhUgRhAdau gUDhaM sthApitA / lAlapyate muhurmuhuH pralapati // 15 // * evaM niruddhayamAnApi sItA rAvaNasya vazaM na vrajedityAha janakasyeti / kathaM vrajet ? na bajedevetyarthaH // 16 // nanu kiM cintayA, gatvA yathAvRttaM // 46 // 7 nivedyatAmityAzaGkaya tadanucitamityAha - vinaSTeti / vinaSTA bhUgRhAdau sthApanenAdarzanaM gatA / " Naza adarzane " iti dhAtorniSThA / pranaSTA sampUrNacandrapratimaM padmapatranibhekSaNam / rAmasya dhyAyatI vakraM paJcatva kRpaNA gatA // 13 // hA rAma lakSmaNetyevaM hA'yodhye ceti maithilI / vilapya bahu vaidehI nyastadehA bhaviSyati // 14 // athavA nihitA manye rAvaNasya nivezane / nUnaM lAlapyate sItA paJjarastheva zArikA // 15 // janakasya sutA sItA rAmapatnI suma dhyamA / kathamutpalapatrAkSI rAvaNasya vazaM vrajet // 16 // vinaSTA vA pra (Na) naSTA vA mRtA vA janakAtmajA / rAmasya priyabhAryasya na nivedayituM kSamam // 17 // nivedyamAne doSaH syAddoSaH syAdanivedane / kathannu khalu kartavyaM viSamaM pratibhAti me // 18 // asminnevaM gate kArye prAptakAlaM kSamaM ca kim / bhavediti mataM bhUyo hanumAna pravi cArayat // 19 // yadi sItAmadRSTvA'haM vAnarendrapurImitaH / gamiSyAmi tataH ko me puruSArtho bhaviSyati // 20 // samudrapatanAdinA tyaktajIvitA / ( " upasargAdisamAsepi Nopadezasya " iti Natvam / ) mRtA rAmavirahaduHkhAsahiSNutayA svayaM mRtA // 17 // nivedyamAne vakSyamANo dopaH syAt / dopaH syAdanivedane yathAvRttAnivedane svAmivaJcanadopaH syAt / vipamaM parasparaviruddham // 18 // asminniti / hanumAn asminkArye evaM gate evaM vipamatvaM prApte sati / kiM prAptakAlaM kAlocitaM kSamaM samartha ca bhavediti mataM pakSam / bhUyaH pravicArayat // 19 // 20 // nihitAM bhUgRhAdA sthApitAM manye // 15 // evaM pIDyamAnApi sItA rAvaNasya vazaM na vrajedityAha-janakasyeti // 16 // nanu kimetAdRzavicAraNa ? gatvA yathAvRttaM nivedyatAmityata Aha-vinaSTetyAdi / dRzyadeze mAyayA adarzanaM vinAzaH, adRzyadeze avasthAnaM praNAzaH / rAmavizleSajanitaduHkhena svayaM mRtA vA // 17 // doSo vakSyamANaH, anivedane yathAvRttAntAkathane doSa: svAmivaJcanakaraNarUpaH syAt // 18 // asminniti / prAptakAlaM kAlocitam / kSamaM samartha kiM sa0-ripubhiyodhayituM zakyo yogyaH / sa na bhavatItyayodhyaH, tasya sambuddhiH / hA'yodhyetyupapannam / (hAiyodhyeti ca iti pATho mantuimarhati ) // 14 // For Private And Personal TI. suM.kI. sa0 13 // 46 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir MpuruSArthAbhAvamAha-mamedAmiti // 21 // 22 // nivedyamAne doSaH syAdityetadupapAdayati-gavetyAdinA / apriyamiti cchedaH // 23 // paruSaM zravaNa mamedaM laGghanaM vyartha sAgarasya bhaviSyati / pravezazcaiva laGkAyA rAkSasAnAM ca darzanam // 21 // kiM mAM vakSyati sugrIvo harayo vA samAgatAH / kiSkindhA samanuprAptaM tau vA dazarathAtmajau // 22 // gatvA tu yadi kAkutsthaM vakSyAmi paramapriyam / na dRSTeti mayA sItA tatastyakSyati jIvitam // 23 // paruSaM dAruNaM krUraM tIkSNamindriya tApanam / sItAnimittaM durvAkyaM zrutvA sa na bhvissytiH|| 24 // taM tu kRcchragataM dRSTvA paJcatvagatamAnasam / bhRzAnurakto medhAvIna bhaviSyati lakSmaNaH // 25 // vinaSTau bhrAtarau zrutvA bharato'pi mariSyati / bharataM ca mRtaM dRSTvA zatrughno na bhaviSyati // 26 // putrAna mRtAna samIkSyAtha na bhaviSyanti mAtaraH / kausalyA ca sumitrA ca kaikeyI ca na saMzayaH // 27 // kRtajJaH satyasandhazca sugrIvaH plavagAdhipaH / rAmaM tathAgataM dRSTvA tatastyakSyati jIvitam // 28 // durmanA vyathitA dInA nirAnandA tapasvinI / pIDitA bhartRzokena rumA tyakSyati jIvitam // 29 // vAlijena tu duHkhena pIDitA zokakarzitA / paJcatvaM ca gate rAjJi tArApi na bhaviSyati // 30 // mAtA pitrovinAzena sugrIvavyasanena ca / kumAro'pyaGgadaH kasmAddhArayiSyati jIvitam // 31 // kaTukam / dAruNaM bhayaMkaram / krUram ugram / tIkSNam asahyam / indriyatApanam indriyakSobhakam / sItAnimittaM sItAviSayam // 24 // taM viti / bhaveta iti mataM pakSa bhUyaH pravicArayat pravyacArayat // 19-23 // paruSa karNakaThoram / dAruNaM bhayaGkaram / pharamukham / tIkSNamasahyam / indriyatApanam indriya kSobhakam / sa rAmaH / / 24 // pazcatvagatamAnasa maraNe kRtanizcayam // 25-33 // | sa-satyasandhaH prAgiti zeSaH / yadvA manasA mItAM samboSa vadati-satIti / asandhaH aniyanasapratikSaH / athavA anuvAdena sItAyA anAnayane prANAMstvakSyAmIti pAda UdhaH / tatazca satyasandha iti yathAvasthitamanveti // 28 // For Private And Personal Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachara Kendra www.kobaith.org Acharya Sh Kalashsagarsun Gyarmandir cA.rA.bhU. // 47 // paJcatvagatamAnasaM maraNe kRtanizcayam // 25-32 // sAntveneti / mAnena pratyutthAnAdinA // 33 // na vaneviti / nirodheSu gRhAdisaMvRta pradezeSu // 34 // 35 // vissmiti| pracariSyanti kariSyantItyarthaH / zastraM zastrapatanam // 36 // ghoramiti / Arodanam A samantAdodanam // 37-39 // bhartRjena tu duHkhena hyabhibhUtA vanaukasaH / zirAMsyabhihaniSyanti talairmuSTibhireva ca // 32 // sAntvanA nupradAnena mAnena ca yshsvinaa| lAlitAH kapirAjena prANAMstyakSyanti vAnarAH // 33 // na vaneSu na zaileSu na nirodheSu vA punaH krIDAmanubhaviSyanti sametya kapikuJjarAH // 34 // saputradArAHsAmAtyA bhrtRvysnpiidditaaH| zailAgrebhyaH patiSyanti sametya viSameSu ca // 35 // viSamudndhanaM vApi pravezaM jvalanasya vA / upavAsamatho zastraM pracariSyanti vAnarAH // 36 // ghoramArodanaM manye gate mayi bhaviSyati / ikSvAkukulanAzazca nAzazcaiva vanaukasAm // 37 // so'haM naiva gamiSyAmi kiSkindhA ngriimitH| na ca zakSyAmyahaM draSTuM sugrIvaM maithilI vinA // 38 // mayya gacchati cehasthe dharmAtmAnau mahArathau / AzayA tau dhariSyete vAnarAzca manasvinaH // 39 // hastAdAno mukhAdAno niyato vRkssmuulikH| vAnaprastho bhaviSyAmi hyadRSTvA janakAtmajAm // 40 // sAgarAnUpaje deze bhumuulphlodke| citAM kRtvA pravekSyAmi samiddhamaraNIsutam // 41 // upaviSTasya vA samyaga liGginI sAdhayiSyataH / zarIraM bhakSa yiSyanti vAyasAH zvApadAni ca // 42 // hasteti / istAdAnaH hastapatitabhojI / mukhAdAnaH mukhapatitabhojI / vRkSamUlikaH vRkSamUlavAsI // 40 // sAgarAnUpaja iti / bahumUlaphalodaka iti svarUpakathanam / araNIsutam araNyutpannam // 11 // upaviSTasya prAyopaviSTasya / liGginIm, liGgaM saMnyAsaH anazanaM tadvatI liGginI tAm sAtha neti| nirodheSu gRhAdisaMghRtapradezeSu ||34-38||dhrissyti, prANAniti shessH||39|| istAdAnaH hastapatitaphala prnnaadyaashii| mukhAdAnaH mukhptitmojii| vRkSamUlikA sAvakSamUlavAsI // 40 // araNItam anim // 41 // upaviSTasya prAyopaviSTasya / liGgina li, zarIramasyAstIti liGgI tam, AtmAnamityarthaH / sAdhayiSyataH IN4 // For Private And Personal Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir yissytH| liGginamiti kcitpaatthH| tatra lihaMzarIraM tadAna liGgI AtmA taM sAdhayiSyataH, zarIrAdAtmAnaM mocayiSyata ityrthH| zvApadAni zvApadA: vyAghrAdayaH // 12 // na caivamAtmatyAge doSa ityAha-idamiti / niryANaM maraNam / ApaH apH||43|| sujAteti / sujAtamUlA Adau lavAdhidevatA idaM maharSibhidRSTaM niryANamiti me mtiH| samyagApaH pravekSyAminacetpazyAmi jAnakIm // 43 // sujAtamUlA subhagA kIrtimAlA yshsvinii| prabhagnAcirarAtrIyaM mama sItAmapazyataH // 44 // tApaso vA bhaviSyAmi niyato vRkSa muulikH| netaH pratigamiSyAmi tAmadRSTvAsitekSaNAm // 45 // yadItaH pratigacchAmi sItAmanadhigamya tAm / aGgadaH saha taiH sarvairvAnaraina bhaviSyati // 46 // vinAze bahavo doSA jIvana bhadrANi pazyati / tasmAtprANAn dhariSyAmi dhruvo jIvitasaGgamaH // 47 // evaM bahuvidhaM duHkhaM manasA dhArayan muhuH / nAdhyagacchattadA pAraM zokasya kpikunyjrH||48|| rAvaNaM vA vadhiSyAmi dazagrIvaM mahAbalam / kAmamastu hRtA sItA pratyAcIrNa bhaviSyati // 49 // jayena shobhnpraarmbhaa| subhagA candrodayena rmyaa| kIrtimAlA mama kIrtimayamAlA / yazasvinI hanumatolaGkApravezarAtririti loke vikhyAtA |cirraatrii jAgaraNena dIrghabhUtA raatriH| prabhanA smaaptaa| evaM kalyANIyaM rAtriH sItAmapazyato me vyathaiva jaatetyrthH| "kRdikArAdaktinaH" iti diirghH||44|| |AtmatyAgApekSayA tApasabhAva eva jyAyAnityAha-tApasa iti / vaashbdo'vdhaarnne|"vaasyaadviklpopmyorevaarthe ca samuccaye" iti vishvH||46||maa bhUt lAsugrIvasamIpagamanam / aGgadAdibhissaMyujyatAmityAzayAi-yadIta iti // 16 // vinAza iti / bahavo doSAH pUrvoktAssarvavinAzAdayaH / saMgamaH zreya sNgmH||47||48|| rAvaNamiti / pratyAcINe pratyAcaritam, pratikRtamiti yAvat // 19 // rAmAnu0-rAvaNamiti / vAzabdo'nadhAraNe / hatA sItA kAmamastu yathA shriiraanmocyissytH| zvApadAni zvApadAH vyaaghraadyH||12|| na cAtmahatyAdoSo'pItyAha-idamiti / niryANa maraNam / ApaH apaH // 43 // sujAtamUlA Adita Arabhya sItAnveSaNopayuktatayA shobhnmuulaa| subhagA sItAnveSaNasokaryApAdakacandrikapA manoharA / kIrtimAlA kIrtanaM kIrtiH sItAnveSaNasahakAri NIti sarvaiH kriyamANA kIrtireva mAlA ysyaassaa| yazasvinI hatumallApravezarAtririti khyAtimatI / cirarAtriH cirakAlaviziSTarAtriH, dIrgharAviriti yAvat / anena rAmakAryasahAyecchayA rAtrirapi varddhitavatItyavagamyate / sItAmapazyato mama prabhamA niSphalA jAtetyarthaH // 4 // pUrvoktayoH tApaptapadAmaraNapakSayoH prathama pakSamavalambyAi-tApasa ityAdinA // 4 // 46 // vinAza iti / jIvitasaGgamA jIvite saGgamA yastaGgamA dhuvaH // 47 // 48 // kiM denpena ! viRmiyAmI For Private And Personal Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie cA.rA.bhU. TI.muM.ko tathA vA bhavatu / rAvaNaM vadhiSyAmyeva / badhena kiM bhaviSyatItyatrAi / pratyAcIrNa bhaviSyatIti / pratyAcIrNa pratyAcaraNam, vairanirvAtanamiti yAvat // 49 // pazaM pazapatarivati pazupateH aneH pazum ajamiva / "imaM pazuM pazupate te adya banAmyagne" iti shruteH| anena suprApatvamuktam // 50 // itIti / prathamaM cintaavicaarH| tato athavainaM samutkSipya uparyupari sAgaram / rAmAyopahariSyAmi pazuM pazupateriva // 50 // iti cintAM samApannaH sItAmanadhigamya tAm / dhyAnazokaparItAtmA cintayAmAsa vAnaraH // 51 // yAvatsItAM hi pazyAmi rAmapatnI yazasvinIm / tAvadetAM purI laGka vicinomi punaH punH||52|| saMpAtivacanAccApi rAmaM yadyAnayAmyaham / apazyan rAghavo bhAryA nirdahet sarvavAnarAn // 53 // ihaiva niyatAhAro vatsyAmi niytendriyH| na matkRte vinazyeyuH sarve te nrvaanraaH||54||ashokvnikaa ceyaM dRzyate yA mahAgumA / imAmadhigamiSyAmi na hIyaM vicitA mayA // 55 // vasUna rudrAMstathA''dityAnazvinau maruto'pi ca |nmskRtvaa gamiSyAmi rakSasAM zokavardhanaH // 56 // jitvA tu rAkSasAna sarvAnikSvAkukulanandinIm / saMpradAsyAmi rAmAya yathA siddhiM tapasvine // 57 // sa muhUrtamiva dhyAtvA cintaavgrthitendriyH| udatiSThanmahAtejA hanUmAn mArutAtmajaH // 58 // namo'stu rAmAya salakSmaNAya devyai ca tasyai jnkaatmjaay| namo'stu rudrendrayamAnilebhyo namo'stu candrArkamarudgaNebhyaH // 59 // dhyAnaM jJAtavyaviSayanirantarapratyayaH / tatazcintati durantacintocyate // 51 // cintAprakAramAha-yAvaditi // 52 // yadi pUrvameva saMpAtivacanaprAmANyena / rAmojAnIyeta tadA mahAn pramAdaH syAdityAha-saMpAtIti // 53-56 // siditapaHphalam // 17 // 58 // "sarvAn devAnnamasyanti rAmasyArthe yshsvin"| tyAha-rAvaNamiti / hatA sItA kAmamastu yathA tathA vA bhavatu rAvaNaM vaSiSyAmyeva, tena kiM pratyAcIrNa pratyAcaraNam, vairaniryAtanamiti yAvat // 49-51 // cintA prakAramevAha-yAvaditi / pazyAmi vicinomIti ca laT bhaviSyadayeM // 52 // sItAmadRSTrava sampAtivacanAdrAmassamAnIyeta tadA mahAnanau~ bhvedityaah-smpaa| tIti // 53 // iheti / vinazyeyuH sItAmadRSTvA tatra madgamanAnantaramiti bhAvaH // 54-53 // jityeti / siddhimiva taparaphalamiva // 57 // cintAviprapitendriyaH // 48 // For Private And Personal Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir ityuktarItyA abhimatalAbhatvarayA sarvAnnamaskaroti namo'stviti // 59 // sa tebhyastvityAdizlokadvayamekAnvayam | namaskRtyAlokanarUpakiyA bhedAttacchabdadvayam / namaskRtya azokavanikAM prati uddizya sarvA dizassamAlokya azokavanikAM paricchettuM tasyAssarvA dizo dRSTvA tAM sa manasA sa tebhyastu namaskRtya sugrIvAya ca mArutiH / dizaH sarvAH samAlokya hyazokavanikAM prati // 60 // sa gatvA manasA pUrvamazokavanikAM zubhAm / uttaraM cintayAmAsa vAnaro mArutAtmajaH // 61 // dhruvaM tu rakSobahulA bhaviSyati vanAkulA / azokavanikA cintyA sarvasaMskAra saMskRtA // 62 // rakSiNazcAtra vihitA nUnaM rakSanti pAdapAn / bhagavAnapi sarvAtmA nAtikSobhaM pravAti vai // 63 // saMkSipto'yaM mayA''tmA ca rAmArthe rAvaNasya ca / siddhiM me saMvidhAsyanti devAH sarSigaNAstviha // 64 // cA uttaraM cintayAmAseti yojanA / azokazabdaH saMkSepe vyAkhyAtaH // 60 // 61 // dhruvamiti / rakSobahulA rakSakarAkSasabahulA / vanAkulA jalA vRtA drumapaNDamaNDitA vA / sarvasaMskAraiH karpaNatRNanirasanAdibhiH saMskRtA kRtAtizayAdhAnA azokavanikA dhruvaM cintyA bhaviSyati / avazyamanveSa NIyA bhavedityarthaH // 62 // rakSiNa iti / atra azokavanikAyAm / vihitAH niyuktAH / sarvAtmA sarvamApnotIti sarvAtmA vAyuH / sopi nAtikSobhaM pravAti / atikampanapUrvakaM nAtra saJcaratItyarthaH // 63 // evaMbhUtapradeze bhavataH kathaM gamanamityAzaGkayAha-saMkSipta iti / mayA ayamAtmA dehaH / rAmArthe | rAmaprayojanasiddhayartham / rAvaNasya cArthe rAvaNAdRzyatvArthe ca saMkSiptaH alpIkRtaH / evaM mayA kAryAnukUlo yatnaH kRtaH, kAryasiddhiM tu devA vidhAsyantI vyAkulendriyaH // 58 // 59 // sugrIvAya cetyatra namazcakra iti karotervipariNAmaH / azokavanikAM gataH, manaseti zeSaH / azokavanikAM pratIti pAThe-samAloka | yadityAlokayattervipariNAmaH / anyathA tacchando'tiricyate // 60 // manasA gatvA, gantuM nizcityetyarthaH / uttaram uttarakartavyam / vanAkulA kAnanAvRtA // 61 // // 62 // rakSiNa iti / atra azokavanikAyAm / nihitAH niyuktAH sarvAtmA vAyuH // 63 // saMkSipta iti / rAmAyeM rAvaNasya ceti gRhasthA sItAdarzanasyA kAGgitatvAta rAvaNadarzana parihArArthatvAccobhayArthatvam // 64-66 // For Private And Personal Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.ma. sa. 11 tyAha-siddhimiti / saMvidhAsyanti dadatvityarthaH // 64 // brahmetyAdi / zarUvaH // 65 // 66 // uktamartha punaH saMgraheNAha-siddhiM sarvANi bhuutaaniiti| bhUtAnAM prabhuH uktabrahmarudAyadhipatiH, parizepAdviSNurityavagamyate / panthAH gocaraH yeSAM te papigocarAH mArgavartinaH // 6 // taditi / tattasmAt / brahmA svayambhUrbhagavAna devAzcaiva dizantu me| siddhimanizca vAyuzca puruhUtazca vajabhRt // 65 // varuNaH pAzahastazca somAdityau tathaiva ca / azvinau ca mahAtmAnau marutaH zarva eva ca // 66 // siddhiM sarvANi bhUtAni bhUtAnAM caiva yaH prabhuH / dAsyanti mama ye cAnye hyadRSTAH pathigocarAH // 67 // tadunnasaM pANDuradantamavaNaM zucismitaM padma palAzalocanam / drakSye tadAyaryAvadanaM kadAnvahaM prasannatArAdhipatulyadarzanam // 68 // kSudreNa pApena nRzaMsakarmaNA sudAruNAlaMkRtaveSadhAriNA / balAmibhUtA balA tapasvinI kathaM nu me dRSTipathe'dya sA bhavet // 69 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe trayodazaH sargaH // 13 // sa muhUrtamiva dhyAtvA manasA cAdhigamya tAm / avaplutomahAtejAH prAkAraMtasya veshmnH||1|| sa tu saMhRSTasarvAGgaHprAkArastho mhaakpiH| puSpitAgrAna vasantAdau dadarza vividhAna drumAna // 2 // MkAraNAt / unnatA nAsikA yasya tadunnasam / "upasargAca" iti samAsAnto'n pratyayaH nasAdezazca / avraNam anavadyam / tat abhijJAtatvena MrAmeNa niveditam // 68 // sudAruNAlaMkRtaveSadhAriNA sudAruNatve'pyApAtaprasatraveSadhAriNA // 69 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe / zRGgAratilakAkhyAne trayodazaH srgH||13|| sa muhUrtamityAdi / ivAndo vaakyaalkaare| prAkAram azokavanikAprAkAram / tasya vezmanaH rAva MNasya gRhAt / avaplutaH prAptaH // 2 // sa viti / saMhRSTasarvAGga pulakitasarvAGgaH / vasantAdau "paurNamAsyA mAsAn saMpAcaM" iti pakSamanusRtya phAlguna dAspanti dadatItyarthaH / padhigocarA adRSTAzca ye te siddhiM dAsyanti // 6 // taditi / samunatA nAsA yasya tat samunnasam / avaNamanavadyam // 18 // kssudrenneti| sudAruNatve'pyalaMkRtaveSadhAriNA prasannaveSadhAriNA, rAvaNeneti zeSaH // 69 // iti zrImaheyarasIryaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikArUpAyo sundarakANDa vyAkhyAyAM trayodazassargaH // 13 // sa iti / tAm azokavanikAm manasA adhigamya, tatra mano nidhaayetyyH| tasya rAvaNasya / vezmanaH veshmpraakaaraadityrssH| For Private And Personal Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org paurNamAsIprapUrvadinatvena vasantAdAvityuktam // 2 // sAlAn sarjakAn / bhavyAn zubhAnityazokavizeSaNam / yadvA bhavaM ruddhamaIntIti bhavyAn ruddha priyapuSpAn vRkSavizeSAn / uddAlakAn bahuvArakAn / nAgavRkSAn nAgakesaravRkSAn / kapimukhAn markaTakAn // 3 // 4 // sa pravizyetyAdi / sAlAnazokAn bhavyAMzca campakAMzca supuSpitAn / uddAlakAnAgavRkSAMzthUtAna kapimukhAnapi // 3 // athAmravaNa saMchannAM latAzatasamAvRtAm |jyaamukt iva nArAcaH pupluve vRkSavATikAm // 4 // sa pravizya vicitrAM tAM vihagai rabhinAditAm / rAjataiH kAJcanaizcaiva pAdapaiH sarvato vRtAm // 5 // vihagairmRgasabaizca vicitra citrakAnanAm / uditAdityasaGkAzAM dadarza hanumAna kpiH||6|| vRtAM nAnAvidhaivRkSaH pusspopgphlopgaiH| kaukilai rAjazva mattairnityaniSevitAm ||7||prhRssttmnuje kAle mRgapakSisamAkule / mattabahiNasaMghuSTAM nAnAdijagaNAyutAm // 8 // mAgemANo varArohA rAjaputrImaninditAm / sukhaprasuptAna vihagAna bodhayAmAsa vAnaraH // 9 // utpatadbhirdijagaNaiH pakSaiH sAlAH smaahtaaH| anekavarNA vividhA mumucuH puSpavRSTayaH // 10 // puSpAvakIrNaH zuzubhe hanumAna mArutA tmjH| azokavanikAmadhye yathA puSpamayo giriH||11|| dizaH sarvAH pradhAvantaM vRkSapaNDagataM kapim / dRSTvA sarvANi bhUtAni vasanta iti menire // 12 // kAJcanaiH kAJcanamayarikha sthiteH // 5 // citrakAnAM citrAvAntavanAm, campakavanaM cUtavanamityevaMvidhavanavatIm // 6 // puSpANyupagacchantItira puSpopagAH puSpasaMpannAHtaiH, phalopagaiH phlsNpnneH||7|| prahRSTamanuje kAle vasante / vasantasya pracuramanmathatvAt prahRSTamanujatvam // 8 // 9 // rAsAlAH vRkssaaH| "anokahaH kuTaH sAlaH " ityamaraH / puSpavRSTayaH puSpavRSTIH // 10-11 // prAkAraM vanamAkArama, abaplutaH prAptaH // 1-3 // atheti / AmravarNa cUnavanam // 4 // 5 // citrakAnanA citradumapaNDAm // 6 // puSpopagaphalopagaiH puSpANyupa gacchantIti puSpopagAH puSpasaMpannAH / evaM phlopgaaH||7|| praSTamanuje praSTajane kAle, vsntaadaavityrthH||8||9|| puNyavRSTayaH puSpavRSTIH // 10-14 // For Private And Personal Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir vA.rA.bha. // 50 // dhUrtAH akssdhuurtaaH|| 15 // 16 // skandhamAtrAzrayAH puSpAdInAmanAzrayA ityarthaH / ata eva agamAH agamyAH, asevyA ityarthaH / nirvRtAH kampitAH|TI..kA. // 17 // nighRteti / mRditavarNakA mRssttaanggraagaa| " aGgarAgassamAlambho varNakazca vilepanam" ityukteH| niSpItazubhadantoSThI niSpItatayA zubhadanta sa. vRkSebhyaH patitaiH puSpairavakIrNA pRthagvidhaiH / rarAja vasudhA tatra pramadeva vibhUSitA // 13 // tarasvinA te tarava strsaa'bhiprkmpitaaH| kusumAni vicitrANi sasRjuH kapinAtadA // 14 // nirdhuutptrshikhraaHshiirnnpusspphldrumaaH| nikSiptavastrAbharaNA dhUrtA iva parAjitAH // 15 // hanUmatA vegavatA kampitAste nagottamAH / puSpaparNaphalAnyAzu mumucuH puSpazAlinaH // 16 // vihaGgasaGghahInAste skandhamAtrAzrayA drumAH / babhUvaragamAH sarve mAruteneva nirdhatAH // 17 // nidhUtakezI yuvatiryathA mRditavarNakA / niSpItazubhadantoSThI nakhairdantaizca vikSatA // 18 // tathA lAgUla hastaizca caraNAbhyAM ca mrditaa| babhUvAzokavanikA prabhagnavarapAdapA // 19 // mahAlatAnAM dAmAni vyadhamattarasA kapiH / yathA prAvRSi vindhyasya meghajAlAni mArutaH // 20 // sa tatra maNibhUmIzca rAjatIzca manoramAH / tathA kAJcanabhUmIzca dadarza vicaran kpiH||21|| vApIzca vividhAkArAH pUrNAH prmvaarinnaa| mahAmaNisopAnarupapannA statastataH // 22 // muktApravAlasikatAH sphaattikaantrkuttttimaaH| kaanycnaistrubhishcitraistiirjairupshobhitaaH||23|| phullapadmotpalavanAzcakravAkopakUjitAH / natyUharutasaMpuSTA haMsasArasanAditAH // 24 // dIrghAbhirddhamayuktAbhiH saridbhizca smnttH| amRtopamatoyAbhiH zivAbhirupasaMskRtAH // 25 // tulyoSThI // 18 // 19 // mahAlatAnAmiti / latAnAM dAmAni pratAnAni // 20-23 // natyUhAH dAtyUhAH // 24 // 25 // ni teti / dhUrtAH akssdhuurtaaH|| 15 // 16 // skandhamAtrAzrayAH skandhAnAmevAzrayAH na tu patrapuSpAdInAm / ata evAgamAH agamyAH, asecyA iti yAvat / nirdhatAH kampitAH // 17 // muditavarNakA muditAgarAgA // 18 // 19 // dAmAni samUhAn // 20 // 21 // vApIrityAdi sArdhazlokacatuSTayamekaM vAkyam / For Private And Personal Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org santAnakAH klpvRkssaastaissmaavRtaaH| ghanAH nibiddaaH| nAnAgulmAvRtAzca tApanAzceti smaasH| karavIrakRtAntarAH karavIraiH kRtvishessaaH||26||27|| jagati loke ramyam, etatsadRzaM ramyaM kiMcinnAstItyarthaH / parvataM dadazetyanvayaH // 28 // rAmAnu-zilAgadariti / jagatiparvataM jagatIzabdasya latAzatairavatatAH santAnakasamAvRtAH / nAnAgulmAvRtaghanAH karavIrakRtAntarAH // 26 // tato'mbudharasaGkAzaM pravRddhazikharaM girim / vicitrakUTa kUTaizca sarvataH parivAritam // 27 // zilAgRhairavatataM nAnAvRkSaiH samAvRtam / dadarza harizArdUlo ramyaM jagati parvatam // 28 // dadarza ca nagAttasmAnnadIM nipatitAM kpiH| aGkAdiva samutpatya priyasya patitAM priyAm // 29 // jale nipatitAyaizca pAdapairupazobhitAm / vAryamANAmiva kruddhAM pramardA priya bandhubhiH // 30 // punarAvRttatoyAM ca dadarza sa mahAkapiH / prasannAmiva kAntasya kAntAM punarupasthitAm // 33 // tasyAdUrAtsa padminyo nAnAdijagaNAyutAH / dadarza harizArdUlo hanumAna maarutaatmjH|| 32 // kRtrimA dIrghikA cApi pUrNI zItena vAriNA / maNipravarasopAnA muktAsikatazobhitAm // 33 // hasvabhAva ArSaH / jagatI bhUmiH mRditi yAvat / tatprAdhAnyAjagatiparvatamityuktam / yadA jagatiparvata iti saMjJA // 28 // atha nadyAH kupitayA nirgatayA sakhIsAntvanena punarAgatayA sAmyaM darzayati-dadarza ceti / punarAvRttatoyA~ vRkSAgrapratihatyA punaH parvatAbhimukhatoyapravAhAm / upamAne upameye cAnvayAya dadarzati padadvayam // 29-31 // tasyeti / tasya parvatasya / padminyaH padminIH // 32 // kRtrimA kriyayA nirvRttAm, nirmitaamityrthH||33-35|| uktavizeSaNaviziSTA vApIrdadarzati pUrveNAnvayaH // 22-25 // latAzateriti / santAnakusumAvRtAH kalpavRkSakusumAvRtAH / karavIrakRtAntarAH karavIraiH kRta vizeSAH // 26 // giri krIDAparvatam / tasya vizeSaNaM jagatiparvatamiti / hasva ArSaH / jagatI bhUmiH, muditi yAvat / tasmAdhAnyAjjagatiparvatamityuktiH // 27 // 28 // dadarzati / nipatitA nirgatAm / asyA nadyAH kupitakAntAsAmyaM sArdhazlokadvayenAha-aGkAditi / patitA krodhAnnirgatAm / jale nipatitAH pAdapaiH bhiyavandhubhiH vAryamANAM kRtA pramadAmiva zobhitAm ata eva kAntaspa prasannAmata eva punarupasthitA kAntAmiva punarAvRttatoyo dadarzati sambandhaH // 8 // 29-31 // tasyeti / padminyaH padminIH // 32 // kRtrimA dIrghikAmityAdisArghazlokadayaspa dadarzati pUrvakiyayA sambandhaH // 3-35 // For Private And Personal Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mA.rA.bhU. TI.su.kA. 151 // ye keciditi / sacchavAH savitAnA ityrthH| savitardikAH svedikaaH| sauvarNavedikAH pitardikArohaNArtha suvargamayasopAnodikAyuktAH // 36-39 // tAmiti / kAJcanaistarugaNaiH upalakSitAM tAM zizupAm / kiGkiNIzataniryopAm, kiGkiNyaH kSudravaNTikAH tAsAM nirdhepo yasthAH / yadA kiGkiNIbhiH vividhairmugasaGghazca vicitrAM citrakAnanAm / prAsAdaiH sumahadbhizca nirmitairvizvakarmaNA // 34 // kAnanaiH kRtrimaizcApi sarvataH samalaMkRtAm // 35 // ye kecit pAdapAstatra puSpopagaphalopagAH / sacchavAH savitardIkAH sarve sauvarNa vedikAH // 36 // latApratAnairbahubhiH parNezca bahubhirvRtAm / kAJcanIM zizupAmekAM dadarza hanumAna kapiH / vRtAM hemamayIbhistu vedikAbhiH smnttH||37|| so'pazyadbhumibhAgAMzca gartaprasravaNAni c| suvarNavRkSAnaparAn dadarza zikhipsannibhAn // 38 // teSAM drumANAM prabhayA meroriva divAkaraH / amanyata tadA vIraH kAJcano'smIti vAnaraH // 39 // tAM kAJcanaistarugaNairmArutena ca vIjitAm / kiGkiNIzatani?SAM dRSTvA vismayamAgamat // 4 // sa puppitAnAM rucirA taruNAGkarapallavAm / tAmAruhya mahAbAhuH ziMzupAM parNasaMvRtAm // 41 // ito drakSyAmi vaidehI rAmadarzanalAlasAm / itazcetazca duHkhArtI saMpatantIM yadRcchayA // 42 // azokavanikA ceyaM dRDhaM ramyA durA tmanaH / campakaizcandanaizcApi vakulaizca vibhUpitA // 43 // zatamanantAH nirghopA yasyAH sA tAm // 40 // sa puSpitAyAmityAyAsargasamAptyekaM vAkyam // 41 // ito drakSyAmi imAmAruhya drakSyAmi / lyablope paJcamI / / 42 // durAtmanaH rAvaNasya // 43-45 // sacchatrA ityetata zayanAmanAdInAmapyupalakSaNam / savitaHkAH sauvarNavedikAzceti mahAvedikoparikRtakAzcanavedikAH, Asanniti zeSaH / / 36 // latApratAne riti sArdhazlokamekaM vAkyam // 37 // 38 // teSAmiti / meroH prabhayeva dumANAM prabhayA kAzcanaH kAzanamayo'smItyamanyata // 39 // tAmiti / kAMcane starugaNarupalakSitA zizupAM dRSTvA // 40 // sa puSpitAyAmiti / zizupAmAruhya vakSyamANamacintayaditi zeSaH // 41 // cintAprakAramevAda-ito drakSyAmItyA dinA // 42 // candanAdibhirbhUSitA ramyeyamazokavanikA durAtmano rAvaNasya rAvaNasambandhinI / dRDhaM dhruvam // 43 // 51 For Private And Personal Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyarmandie athaveti pakSAntare / vicakSaNA tApApanodanacaturA / asya vanasya azokavanasya / iha vanaM nalinIparisaravartivanam / rAmacintAnukarzitA satI eSyati / rAmavizleSajanitatApApanodanArthametadanapradezamAgamiSyatItyarthaH / sA Ati padacchedaH // 46 // eSyate eSyati // 47 // panecarANAM spRhayate / iyaM ca nalinI ramyA dvijasakaniSevitA / imAM sA rAmamahiSI nUnameSyati jAnakI // 44 // sA rAmA rAmamahiSI rAghavasya priyA satI / vanasaJcArakuzalA nUnameSyati jAnakI // 45 // athavA mRgazAvAkSI vanasyAsya vickssnnaa| vanameSyati sA''ryeha raamcintaanukrshitaa|| 46||raamshokaabhisNtptaa sA devI vAmalocanA / vanavAse ratA nitya meSyate vanacAriNI // 17 // vanecarANAM satataM nUnaM sTahayate puraa| rAmasya dayitA bhAryA janakasya sutA satI // 48 // sandhyAkAlamanAHzyAmA dhruvameSyati jaankii| nadI cemA zivajalA sandhyArthe varavarNinI // 49 // tasyAzcApyanurUpeyamazokavanikA shubhaa| zubhA yA pArthivendrasya patnI rAmasya sammatA // 50 // yadi jIvati sA devI taaraadhipnibhaannaa| AgamiSyati sA'vazyamimAM zivajalA nadIm // 51 // vnecrebhysspRhyte||48|| sandhyAkAle manaH yasyAssA sandhyAkAlamanAH, sndhyopaasnttpretyrthH| sandhyAthai eSyati, pratidinamiti shessH||49-53|| iyamiti / dvijasaGghaniSevitA iyaM ca nalinI ramyA, sA rAmamahiSI irmA nalinI nUnameSyatIti yojanA // 44 // vanasaJcArakuzalA rAmamahiSItvAdudyAnavanasadhAra caturetyarthaH // 45 // athaveti pakSAntare / banasyAsya azokavanasya vicakSaNA banasambandhisukhAnubhaSacaturetyarthaH / baha vanaM nalinIparisaravartivanam / bane / carANAM spRhayate, kuzalamiti zeSaH // 46-48 // sandhyAkAlamanAH sandhyAkAle manoyasyAssA tathA, sandhyAvandanatatparetyarthaH // 49-51 // ti-sanyA dinarAdhyoH sandhirUpA'nuSThAnakAlo yaspa karmaNastatra mano yasyAssA tathA / sandhyArthe sandhyAkAlakriyamAsnAnAdyarthe / pUrvavadevAtrApyuktasyaivArthaspAvRttiH / rAtrizeSe hanumato'sya vacasaH prAtaH sandhyAzabdenAtra prAtaHkAlo vivakSitaH / tatra kartavyasnAnAdau cAstyeva zrINAmapyadhikAra iti kathaM trINAM sandhyAvandana miti parAstaM beditavyam / vizva samyambhagavakhapAnaspaiva sandhyApadArthatvenAsyeva tatra triyA adhikAraH / gAyatrImantreNa tadarthasmaraNapUrvakathyAne tu vijaspaivAdhikAra ityanyat // 49 // For Private And Personal Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir khA.rA.bhU. // 52 // parNaghane parNasamUhe / mahAtmA sa hanumAn / puSpitAgratvAdiviziSTAM tAmAruhya ito drakSyAmItyArabhya AgamiSyati sA'vazyamimAM zivajalA nadI kI mityantena yaH prakAra uktaH evamuktaprakAreNa matvA manujendrapanI pratIkSamANaH avekSamANaH mArgamANaH supuSpite parNaghane nilInazca san sarva dadarauM / tyanvayaH // 52 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne caturdazaH sargaH // 14 // sa015 evaM tu matvA hanumAna mahAtmA pratIkSamANo manujendrapatnIm / avekSamANazca dadarza sarva supuSpite parNaghane nilInaH // 52 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe caturdazaH sargaH // 14 // sa vIkSamANastatrastho mArgamANazca maithilIm / avekSamANazca mahIM sarvA tAmanvavaikSata // 1 // santAnakalatAbhizca pAdapairupazobhitAm / divyagandharasopetAM sarvataH samalaMkRtAm // 2 // tAM sa nandanasaGkAzAM mRgapakSibhirAvRtAm / harmyaprAsAdasaMvA kokilAkulanisvanAm // 3 // kAJcanotpalapadmAbhirvApIbhirupazobhitAm / bahvAsanakuthopetAM bahubhUmigRhAyutAm // 4 // sarvartukusumai ramyAM phalavadbhizca paadpaiH| puSpitAnAmazokAnAM zriyA sUryodayaprabhAm // 5 // sa vIkSamANa ityAdi / saH tatrasthaH shiNshupaasthH| maithilI mArgamANaH maithiliimaargnnaaretoH| "lakSaNahetoH kiyAyAH" iti zAna / vIkSamANaH / vividhaM cakSurvikSipan mahIM cAvekSamANaH sarvA tAm azokavanikAm anvakSatetyanvayaH // 1-3 // bahvAsanaiH kuthaiH AstaraNaizvopetAm / bhUmi gRhANi bilagRhANi // 4 // sarvartukusumaiH pAdapaiH ramyAmityanvayaH / sUryodayaprabhAm udyatsUryaprabhAm // 5 // evamiti / parNaghane parNasAndre pUrvoktazizupAvRkSe nilInaH, abhUditi zeSaH // 52 // iti zrImahe zrIrAmAyaNatattva sundarakANDavyAkhyAyAM caturdazaH sargaH // 14 // 8 sa vIkSamANa iti / saH hanumAn / tatrasthaH zizupAparNadhanasthaH / zizupA tIkSNadhAraH / maithilI mArgamANaH maithilImArgaNAretoH "lakSaNahetvoH kriyAyAH' ini zAnan / vIkSamANaH vividhaM cakSurvikSipan / mahIM cAvekSamANaH mahIM pratyadhovIkSaNaM kurvan sarvA tAmazokavanikAmanyavakSatatyanvayaH // 1-3 // bahAsanakuyopetA | // 52 // bahAsanaiH kuthAstaraNaizvopetAm / bhUmigRhAH bhUbilagRhAH // 4 // sarvartukusumaiH sarvartuSu kusumAni yeSu teH pAdapairupalakSitAm / sUryodayamabhAm udmatsUryaprabhAal For Private And Personal Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vihagaiH niSpatrazAkhAM kriyamANAmiva sthitAm / yugapatpAtipakSipakSavihatapatratayA patrarahitazAkhAmiva sthitAmityarthaH // 6 // puSpAvataMsakaiH caJcu puTalamapuSpAlaMkRtarityarthaH / AmUleti / AmUlaM puSpairnicitaiH vyAptaiH / punnAgAdau tathA dRSTam // 7 // puSpabhAraH puSpasamUhaH sa evAtibhAro pradIptAmiva tatrastho mArutiHsamudakSata / niSpanazAkhAM vihagaiH kriyamANAmivAsakRt // 6 // viniSpatadbhiH zataza zcitraiH pusspaavtNskaiH| AmUlapuSpanicitairazokaiH zokanAzanaH // 7 // puSpabhArAtibhAraizca sTazadbhiriva medi nIm / karNikAraiH kusumitaiH kiMzukaizca supuSpitaiH // 8 // sa dezaH prabhayA teSAM pradIpta iva sarvataH / punnAgAH sapta parNAzca campakodAlakAstathA // 9 // vivRddhamUlA bahavaH zobhante sma supuSpitAH / zAtakumbhanibhAH kecit keci dgnishikhopmaaH| nIlAJjananibhAH kecittatrAzokAH shsrshH||10|| nandanaM vividhodyAnaM citraM caitrarathaM yathA / ativRttamivAcintyaM divyaM ramyaM zriyAvRtam // 11 // dvitIyamiva cAkAzaM puSpajyotirgaNAyutam / puSparatnazatai zcitraM paJcamaM sAgaraM ythaa||12|| sarvartupuSpainicitaM paadpairmdhugndhibhiH| nAnAninAdairudyAnaM ramyaM mRggnnairdvijaiH||13|| yeSAM taiH| azokairityAdAvupalakSaNe tRtIyA / azokAdibhirupalakSitA samudekSateti pUrveNAnvayaH // 8-10 // punarazokavanaM vividhopamAnadarzanena varNayati-nandanamityAdinA zyokacatuSTayena / udyAnam azokavanam / atra dadarzetyapakRSyate / nandanam indrakIDAvanam / vividhodyAnaM vividhavRkSapaNDam / caitrarathaM kuberakrIDAvanam / nandanamativRttamiva atikamya sthitamiva / caitrarathaM yathA caitrarathamiva citramityanvayaH / AkAzasAmye mityarthaH // 5 // 6 // puSpAvataMsakaiH puSpANyavataMsavat pratIyamAnAni yeSAM pakSiNAM taiH, yugapatpAtibahupakSipakSapihitaparNatayA patrarahitazAkhAmiva sthitAmityarthaH kizca AmUlapuSpanicitaiH mUlAdArabhya puSpapUrNaiH // 7 // puSpabhAraH puSpasamUhaH / kumiteH karNikArAdimirupalakSitAm / azokavanikAmanyavekSateti pUrveNI I smbndhH||8||s iti / teSAM vRkSANAm pradIpta iva, sthita iti zeSaH / punnAgA ityAdi zlokadvayamekaM vAkyam // 9 // 10 // atha punaH prakArAntareNAzokavanaM / vrnnyti-nndnmityaadinaa| vividhodyAnaM nAnAvidhAvAntaravanaM citraM yanandanam indrodyAnaM, caitrarathaM kuberodyAnam, tadubhayamativRttamatikAntamiva sthitamityarthaH For Private And Personal Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra za.rA.bhU. // 53 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir sAdhAraNadharmamAha puSpeti / evaM sAgaraupamye puSparatneti // 11-14 // azokavanikAyAmityAdi / caityaprAsAdaM caityaM buddhamandiraM tadAkAraM prAsAdam // 15 // 16 // prAMzubhAvatvAt dIrghasvabhAvatvAt // 17 // malinasaMvItAM malinavastreNAvRtAm, malinairaGgaiH saMvItAM vA // 18 // anekagandhapravahaM puNyagandhaM manoramam / zailendramiva gandhADhyaM dvitIyaM gandhamAdanam // 14 // azokavanikAryAM tu tasyAM vAnarapuGgavaH / sa dadarzAvidUrasthaM caityaprAsAdamucchritam // 15 // madhye stambhasahasreNa sthitaM kailAsa pANDuram / pravAlakRta sopAnaM taptakAJcanavedikam // 16 // muSNantamiva cakSUMSi dyotamAnamiva zriyA / vimalaM prAMzubhAvatvAdullikhantamivAmbaram // 17 // tato malinasaMvItAM rAkSasIbhiH samAvRtAm / upavAsakRzAM dInAM niHzvasantIM punaH punaH // 18 // dadarza zuklapakSAdau candrarekhAmivAmalAm / mandaM prakhyAyamAnena rUpeNa ruciraprabhAma // 19 // pinAM ghUmajAlena zikhAmiva vibhAvasoH / pItenaikena saMvItAM kliSTenottamavAsasA // 20 // sapaGkAmanala GkArA vipadmamiva padminIm / vrIDitAM duHkhasaMtaptAM parimlAnAM tapasvinIm // 21 // graheNAGgArakeNeva pIDitA miva rohiNIm / azrupUrNamukhIM dInAM kRzAmanazanena ca // 22 // zuklapakSAdAvityanena vardhiSNutvaM dyotitam / mandaM prakhyAyamAnena idaM taditi kathaJcitpratyabhijJAyamAnena rUpeNopalakSitAm // 19 // pinaddhAmiti malinasaMvItatve upamA / pinaddhAM baddhAm / uttarIyarAhityaM dyotayitumekenetyuktiH // 20 // sapaGkAM bhUmerAvirbhavantImiva sthitAm / analaGkArAM paGkaM nivartya alaGkurvatossannidhAnAdalaGkArarahitAm / rAmAgamane'pyayamAzrayo notsAdayitumaItItyevaM manyamAnAm / vipadyAmiva padminI padmarahitAM sarasImiva sthitAm // 21 // graheNa krUragraheNa / dvitIya ivazabdo vAkyAlaGkAre / aviti / kRzAM dInAmiti punaHpunaruktiH kAryadainyayoratizaya puSpajyotirgaNAyutam puSpANyeva jyotirgaNA nakSatragaNAH / udyAnam azokavanam apazyaditi zeSaH / / 11-14 / / azokavanikAyAmityAdi zlokatrayamekaM vAkyam caityaprAsAdaM buddhANDAkAraprAsAdam prazuibhAvatvAt unnatasvarUpatvAt // 15-17 // tata ityArabhya duHkhasantaptAM vyasanAnAmakovidAm ityantasya granthasya dadarzeti kriyayA sambandhaH / malinasaMvItAM malinavastropetAm || 18 || mandaM marUyAyamAnena idaM taditi kathacidUhyamAnena rUpeNopalakSitAm // 19 // kliSTena jIrNena // 20-23 // For Private And Personal TI. suM.ka. sa0 [15 // 53 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pradarzanAya / atra upavAsakRzAM kRzAmanazanenetyuktyA pUrvakANDAnte indradattapAyasAzanavRttAntaH kalpita iti tatraivoktam // 22 // 23 // nIlanAgA bhayA kRSNasarpatulyayA // 24 // nIradApAye zaradi // 25 // upapAdibhiH upapAdanazIleH / mandaM prakhyAyamAnenetyArabhya sItAM samIkSya upapA dibhiH kAraNaissIteti tarkayAmAsetyanvayaH // 26 // evaM liGge sIteti vicArya pratyabhijJayApi tathA tarkayAmAsetyAha-hriyamANeti / iti tarkayA zokadhyAnaparAM dInAM nityaM duHkhaparAyaNAm / priyaM janamapazyantIM pazyantI rAkSasIgaNam // 23 // svagaNena mRgI hInAM zvagaNAbhivRtAmiva / nIlanAgAbhayA veNyA jaghanaM gatayaikayA // 24 // nIlayA nIradApAye vana rAjyA mahImiva / sukhAhI duHkhasaMtaptA vyasanAnAmakovidAm // 25 // tAM samIkSya vizAlAkSImadhikaM malinA kRzAm / tarkayAmAsa sIteti kaarnnairuppaadibhiH||26|| hriyamANA tadA tena rakSasA kAmarUpiNA / yathArUpA hi dRSTA vai tathArUpeyamaGganA // 27 // pUrNacandrAnanAM subUM cAruvRttapayodharAma / kurvantIM prabhayA devI sarvA vitimirA dizaH // 28 // tAM nIlakezI bimboSThI sumadhyAM supratiSThitAm / sItAM padmapalAzAkSI manmathasya ratiM yathA // 29 // iSTAM sarvasya jagataH pUrNacandraprabhAmiva / bhUmau sutanumAsInAM niyatAmiva tApasIm // 30 // nizvAsabahulA bhIrubhujagendravadhUmiva / zokajAlena mahatA vitatena na rAjatIm // 31 // mAseti shessH|| 27 // pUrNacandrAnanAmityArabhya vidyAM prazithilAmivetyantamekaM vAkyam / sunUM sudhruvam / ubaGabhAva aapH| kurvantImiti / dazamAsAn sAnena vinA malinApi prabhayA dizaH vitimirAH kurvantImiti prbhaatishyoktiH||28|| supratiSThitAM supratiSThitapAdatalAm // 29 // 30 // na rAjatI nIlanAgAbhayA kRSNasarpatulyayA / vanarAjyA upalakSitAM mahImiva sthitAm // 24 // 25 // tAmiti / to pUrvoktavizeSaNaviziSTAm / upapAdibhiH upapAdana zIlervakSyamANaliGge sIteti tarkayAmAsa, saMzayitavAnityarthaH // 26 // kAraNAnyevAha-dviyamANeti / ataH sIteyamiti tarkayAmAseti pUrveNa sambandhaH // 27 // pUrNacandretyAdi / sudhU sunuvam // 28 // 29 // candraprabhAmiveti sarvAnandakaratvamuktam // 30 // bhujagendravadhUmiveti duSpradharSatvam // 31 // For Private And Personal Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie cA.rA.bha. // 5 // na rAjantIm / tAM prasiddhAm // 31 // smRti manvAdyaktim / sandigdhAM sandigdhArthAm / RddhiM sampadam / nipatitAM kSINAm // 32||aalaako vihatAm avizvAsabahulAm / pratihatAm alabdhakAryAm / sopasarmA savinAm / sakaluSAM sakAluSyAm / bhAvapradhAno nirdezaH // 33 // abhUtena / sa015 saMsaktAM dhUmajAlena zikhAmiva vibhaavsoH| tAM smRtImiva sandigdhAmRddhiM nipatitAmiva // 32 // vihatAmiva ca zraddhAmAzAM pratihatAmiva / sopasargI yathA siddhiM buddhiM sakaluSAmiva // 33 // abhUtenApavAdena kIrti nipatitA bhiva / rAmoparodhavyathitAM rakSoharaNakarzitAm // 34 // avalAM mRgazAvAkSIM vIkSamAgAM tatastataH / bAppAmbu paripUrNena kRSNavakrAkSipakSmaNA // 35 // vadanenAprasannena niHzvasantIM punaH punH|| 36 // malapaGkadharAM dInAM maNDa nAmimANDitAm / prabhA nakSatrarAjasya kAlamegherivAvRtAm // 37 // tasya sandidihe buddhirmuhuH sItAM nirIkSya tu| AnnAyAnAmayogena vidyA prazithilAmiva // 38 // duHkhena bubudhe sItAM hanumAnanalaMkRtAm / saMskAreNa yathA hInAM vAcamarthAntaraM gatAm // 39 // asatyena / rAmoparodhavyathitAM rAmapAtinirodhena vyathitAm // 34-37 // punaH sItAzabdo vyavahitAnusmaraNArthaH / AnAyAnAM vedAnAm / ayogena asambandhena / prazithilAm aprAtapratiSThAm / vidyAM vedabAhyavidyAm / yadA AnAyAnAm abhyAsAnAmabhAvena prazithilAm asthirapadA vidyAmiva MsItAM nirIkSya tasya hanumato buddhiH sandidihe ityanvayaH / kAryamAlinyAdinA tirohitarUpatvAditi bhAvaH // 38 // duHkheneti / saMskAraH shbd| vyutpattiH tena hInAm ata eva vivakSitAdarthAntaraM gatAM viparItArthAmityarthaH / saMskArahInatayA pratipipAdayipitArtha vaktumazaknuvantImavivakSitamarthana zivAmiva vibhAvasoriti pAtivratyam / tAM prasidrAm / smRtiH manvAdivAkyam / dIrghastvArSaH / sandigdhoM sandigdhArthAm // 32 // sopasargA sAntarAyAma / sakaluSAM sakapaTAm // 33 // abhUtenApavAdena mithyApavAdena / rAmoparodhaNyathitA rAmaprAptinirodhena vyathitAm // 34-37 // tasya hanamataH buddhiH sandidihe // 54 // kAryamAlinyAdinA tirohitatvAditi bhAvaH / AmnAyAnAmayogena abhyAsAnAmabhAvena // 38 // duHkheneti / duHkhena kRcchreNa / saMskAreNa yathA hInA MI sa-rAmoparodhavyayitAM rAmAbhiH rAkSasastrImiH ya uparodhaH itastatogamana pratibandhastena vyathitAm // 35 // For Private And Personal Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bodhayantIM vAcamiva / samyagvyutpattyabhAvAdarthAntaraM gatAM vyutpattyanantaraM svArthe pratipAdayantImiva sthitAmityarthaH // 39 // 40 // vaidehyA iti / zAkhAyAM zobhanta iti zAkhAzobhIni / bhartRvirahakAle bhUSaNadhAraNasyAnucitatvAt svAGgebhya unmucya zAkhAyAM nyastAnItyarthaH // 41 // karNaveSTo kuNDale / " karNikA tAlapatraM syAtkuNDalaM karNaveSTanam " iti sajjanaH / zvadaMdraH trikarNakArUpaH puSpAkAraH karNapArzvabhUSaNavizeSaH / "trikarNakaH tAM samIkSya vizAlAkSIM rAjaputrImaninditAm / tarkayAmAsa sIteti kAraNairupapAdibhiH // 40 // vaidehyA yAni cAGgeSu tadA rAmo'nvakIrtayat / tAnyAbharaNajAlAni zAkhAzobhInyalakSayat // 41 // sukRtau karNaveSTau ca zvadaMSTrau ca susaMsthitau / maNividrumacitrANi hasteSvAbharaNAni ca / zyAmAni cirayuktatvAttathA saMsthA navanti ca // 42 // tAnyetAni manye'haM yAni rAmo'nvakIrtayat // 43 // tatra yAnyavihInAni tAnyahaM nopalakSaye / yAnyasyA nAva hInAni tAnImAni na saMzayaH // 44 // pItaM kanakapaTTAbhaM srastaM tadvasunaM zubham / uttarIyaM nagAsaktaM tadA dRSTaM plavaGgamaiH // 45 // bhUSaNAni ca mukhyAni dRSTAni dharaNItale / anayaivApaviddhAni svanavanti mahAnti ca // 46 // zradrazca" ityabhivAnavAlA / hasteSu hastAvayatreSu / zyAmAni virahatApauSNyavazAcchayAmIbhUtAni / tathA cirayuktatvAt ciradhRtatvAt saMsthAna vinti hasteSu tattadAbharaNasaMsthAnAni dRzyanta ityarthaH // 42 // tAnyevetyardhamekaM vAkyam // 43 // tatra RzyamUke yAnyavar3InAni patitAni tAmyahaM nopa lakSaye, atreti zeSaH / asyAH sItAyAH sakAzAdyAni nAvahInAni na patitAni tAnImAni tattulyatvAt // 44 // vaGgamaiH sugrIvAdiplavaGgamaiH / yaduttarIyaM vAcamarthAntaraM gatAn saMskAro vyutpattiH tathA hInAm ata eva vivakSitAdarthAntaraM gatAM viparItArthaM bodhayantIm, samyaka vyutpatyabhAvadazAyAmarthAntaraM gatA vAgvyutpattyanantaraM svArthamadarzane tadvat / sItAM duHkhena budha ityarthaH // 39 // tAmiti / kAraNaiH liGgaiH // 40 // tAnyevAda - vaidehyA ityAdi / zAkhAzobhIni zAkhAyAM zobhanta iti tathA anena rAmavizleSasamaye bhUSaNadhAraNasyAnucitatvAt vaidehyA bhUSaNAni svAGgebhya unmucya zAkhAyAM nyastAnItyavagamyate // 41 // karNaveSTau kuNDale / "kuNDalaM ka veSTanan" itynH| vadaMtrikarNAkhyo kunumA kAraka rgabhUSaNavizeSo "vikarNakaH zrazva" ityabhidhAnaratnamAlAyAm / hasteSu hastatadvayaveSu / cirayuktyAta ciradhRtatvAt saMsthAnavanti viramaGgeSvevAvasthAnavanti ca // 42 // 43 // tatreti / tatra Rshymuuke| yAnyAbharaNAni avahInAni patitAni yAni nAvahInAni tatra na patitAni asyAH sakAzAttAnImAnIti sambandhaH // 44 // trastamantarikSAdUbhraSTam / nagAsaktam vRkSalagnam | lavaGgamaiH For Private And Personal Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir khA.rA.bha. // 55 // dRSTaM yAni bhUSaNAni dRSTAni tAni sarvANyanayaiva apaviddhAni pAtitAni / nagAtakamityanena patanadazAyAmutarIyA vRkSe kiJcitsaktamiti dyotyate // 45 // 46 // idamiti / itarat utsRSTam taduttarIyaM yathA yAdRzavarNayuktaM yathAzrImat idam idAnIM dhAryamANaM tadvarNa tathA zrImat nUnamiAta yojnaa||47|| sa. 15 idaM ciragRhItatvAdvasanaM kliSTavattaram / tathApi nUnaM tadraNa tathA zrImadyathetarat // 47 // iyaM kanakavarNAGgI rAmasya mahiSI priyaa| pranaSTApi satI yA'sya manaso na praNazyati // 48 // iyaM sA yatkRte rAmazcaturbhiH paritapyate / kAru nAnRzaMsyena zokena madanena ca // 49 // strI pranaSTeti kAruNyAdAzritetyAnRzaMsyataH / patnI naSTeti zokena priyeti madanena ca // 50 // asyA devyA yathA rUpamaGgapratyaGgasauSThavam / rAmasya ca yathArUpaM tasyeyamasitekSaNA // 51 // M iyamiti / yA rAmasya priyA satI mahipIti kRtvA pranaSTApi asya rAmasya manasaH sakAzAt na praNazyati / sadA manasA dRSTA bhavatItyarthaH / sA kanaka | lAvaNAGgI iyam / mayA paridRzyamAnetyarthaH // 18 // rAmaH kAruNyAdibhizcatubhiH yatkRte paritapyate seyam // 19 // kAruNyAdInAM paritApahetutva vibhajya darzayati-strIti / ApatkAle striyo rakSaNIyAH, tanna kRtamiti kAruNyAtparitapyate / AnRzaMsyamakUratvam / AzritasaMrakSaNekasvabhAvatvamiti yAvat / tasmAt AzritA na rakSiteti paritapyate / "arko vA epa Atmano yatpatnI" ityuktarItyA AtmAghabhUtA panI naTeti zokena paritapyate / priyA naSTeti madanena paritapyata iti yojanA // 50 // athAnayoranyonyAbhirUpyAnuguNyamAi-asyA iti / asyAH sItAyAH rUpaM zarIram anggprtynggsausstthvNc| sugrIvAdibhiH // 45 // 46 // ciragRhItatvAta ciratatvAt / itarata nastamuttarIyaM yathA yAzavarNayuktam yathA zrImat / idamidAnIM dhAryamANaM tathAvarNa tathA zrImat nUna miti yojanA // 47 // iyamiti / iyaM rAmasya miyA satI mahinIti kRtvA pranaSTApi asya rAmasya manasaH sakAzAta na praNazyati, sadAnucintayatI tyrthH||48|| iyamiti / kAruNyAdibhizcaturbhiryatkRte paritapyate seyamiti sambandhaH // 49 // kAruNyAdInAM paritApahetutvaM vibhajya darzayati-nIti / zrI pranaSTeti kAruNyAva ApatkAle striyo rakSaNIyAH tanna kRtamiti kAruNyAt paritapyate / AzritetyAnRzaMsthataH, AnuzaMsthamakrUratvam / AzritasaMrakSakasvabhAvatva // 55 // miti yAvat / tasmAdAzritA na rakSiteti pritpyte| patnI naSTeti zokena AtmArthabhUtapatnInAzo jAta iti zokena paritapyate / priyeti madanena ca priyA naSTeti madanena paritapyata iti yojanA // 50 // atha sItArAmayoranyonyAmirupyAnuguNyamAda-asyA iti / asyAH sItApAH yathA yathAvidha rUpam ajaga For Private And Personal Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir www.kobatith.org pAyathA yathAvidham, tathAvidhameva rAmasyApi rUpam aGgapratyaGgasauSThavaM ca / tayA rAmasya rUpamaGgapratyaGgasauSThavaM ca yathA yathAvidham, tathAvidhamevAsyA rUpamaGgapratyaGgasauSThavaM ca / ataH iyamasitekSaNA tasya yogyeti shepH||51|| tathA'nayoranyonyasyAnurAgamAha-asyA iti / asyA devyAH manastasmin / rAme pratiSThitam, tena hetunA iyaM muhUrtamapi jIvati / tasya ca mano'syAM pratiSTitam, tena kAraNena sa muhUrtamapi jIvati / tayoranyonyaM mnoniveshnaa|| bhAve muhUrtajIvanamapi na ghaTata iti bhAvaH // 52 // mAlyavati zaile rAmasya sItAvirahaklezAtizayaM nizAmya hanta vasiSThaziSyaH kasyAzcit striyAH kRte asyA devyA manastasmistasya cAsyAM pratiSTitam / teneyaM sa ca dharmAtmA muhUrtamapi jIvati // 52 // duSkara kRtavAn rAmo hIno yadanayA prabhuH / dhArayatyAtmano dehaM na zokenAvasIdati // 53 // duSkaraM kurute rAmo ya imA mattakAzinIm / sItAM vinA mahAbAhurmuhurtamapi jIvati // 54 // kathamevamabhUditi vinindya parihasitavAn svayaM viraktatayA, saMpratyasyA bailajhaNyAtizayadarzanena vizeSajJatayA etadvirade rAmasya dehadhAraNaM sarvAtmanA 21 azakyamityAha-duSkaramiti / duSkaraM kRtavAna rAmaH / imAM viyujya samAdhAnaparI rAmaH prakAmamazakyaM kRtyamakarot / hIno yadanayA prbhuH| anayA linA dehaM dhRtvA'vasthita iti yattadatyantamazakyam / prabhuH gajAzvAdikaM zikSayituMrAjyaM pAupituMca jaanaati|n praNayadhArAyAM prathamAMzamapi bhuktavAn / dhArayatpAtmano deham / kimidaM yAcitakaM zarIraM dhArayati svasyaiva hi deho'yaM deha bhogAyatanaM hIdaM na duHkhAyatanam "diha upacape" ityasmAdAtoH "igupadha." ityAdinA kaH / tenAyamartho labhyate / sItAzarIrasya paratantratayA tattyaktumayuktaM natu svAdhInazarIrasya dhAraNaM yuktamiti bhaavH| vizepajJenApi kathamidaM tyaktuM zakyam / tatrAha na zokenAvasIdati // 53 // uktamathe kiJcidizepAntareNa darzayati-duSkaraM kuruta iti // 54 // pratyaGgasauSThavaM tathAvidhameva rAmasyApi rUpaM rAmasya yathAvidhaM rUpaM tathAvidhametra asyA rUpam / ata eveyamasitekSaNA tasya yogyeti zeSaH // 51 // athAnayo ranyonyAnurAgamAha-asyA iti / asyAH sItAyAH manaH tasmin rAme pratiSThitam / nena hetunA iyaM saca jIvanIti sambandhaH // 52 // sItAviraheNa rAmasya / zarIrAkAtha prANadhAraNaM ca vicitramityAha-duSkaramityAdizlokadayena / mattakAzinI varArohAm "varArohA mattakAzinI" itymrH| rAmagrahaNaM sItAyA apyupa For Private And Personal Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.saM.ko sa016 evaM dRSTvA malinasaMvItatvopavAsakRzatvazokadhyAnaparAyaNatvAdipativratAdharmayuktAM sItAM dRSTvA hRSTaH san manasA rAmaM jagAma sasmAra / taM prabhu buddhisya dhArAmaM prazazaMsa ca punaHprAptyupayuktapativratAdharmaniSThatvadarzanAt bhAgyottaro rAma ityastoSIt / yadA etAdRzasaundaryavatI sItAM dRSTvA etadvirahitasyA mahAn zokaH prAptaH ataH yuktameva kRtavAna rAma ityastoSIt // 55 // iti zrIgovinda zrIrAmAyaNa zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcadazaH srgH||15|| prazasya vityaadi| prazastavyAM prazaMsitavyAm / rAma sItAM ca prazasyeti / asyA devyA ityAdinobhayorapi prazaMsitatvAt // 30 evaM sItAM tadA dRSTvA hRSTaH pavanasaMbhavaH / jagAma manasA rAmaM prazazaMsa ca taM prabhum // 55 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe paJcadazaH sargaH // 15 // prazasya tu prazastavyAM sItAM tAM haripuGgavaH / guNAbhirAmaM rAmaM ca punazcintAparo'bhavat // 1 // samuhUtemiva dhyAtvA baassppryaakulekssnnH| sItAmAzritya tejasvI hanumAna vilalApa ha // 2 // mAnyA guruvinItasya lakSmaNasya gurupriyaa| yadi sItApi duHkhArtA kAlo hi duratikramaH // 3 // sa iti / sItAmAzritya sItAM viSayIkRtya // 2 // mAnyati / guruvinItasya gurubhiH zikSitasya / gurupriyA rAmapriyA / kAlo hi duratikamaH kAlo duratikrama evetyayamarthaH siddho bhavatItyarthaH / hizabdo'vadhAraNe avyayAnAmanekArthatvAt / jagadrakSakarAmalakSmaNaguptAyAssItAyA api yadIdRzaM duHkhaM / sAlakSaNam / sApitaM vinA jIvatIti citramevetyarthaH // 53 // 54 // evaM malinasaMvItatvopavAsakRzatvazokadhyAnaparAyaNatvAdipativratAdharmayuktA sItA dRSTa iSTassana manasA rAma jagAma sasmAra / taM prabhu buddhisthaM rAmaM prazazaMsa ca / punaHprAptyupayuktapativratAdharmaniSThatvadarzanAt mAgyottaro rAma ityastoSIditi bhaavH|| 55 // iti zrImahezvaratIryaviracitAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyAM paJcadazaH srgH||15|| prazasyeti / prazastavyAM prazaMsitavyAm / 71 // sa iti / sItAmAzritya sItAmuddizya // 2 // guruvinItasya gurumiH zikSitasya / gurupriyA rAmapriyA / sItApi yadi dukhArtA, kAlo duratikramo hi | sa0-guruvinItasya navasya lakSmaNasya gurupriyA jyeSThamAtRbhAryA mAnyA / yahA guruvinItasya brahmAderlakSmaNasya ceti vyadhikaraNaSaSThayo / sarvamAnyA padi sItA duHkhArtA sevAbhUta / hi yataH tataH kAlo di duratikamaH / devyA devena ca svasamayAvanAya kAlo duratikramaH anulacyasvaparAkrama iva darzita iti bhAvaH / yadvA mukhApi yaduHkhAvadAtmAnaM darzayAmAsa sa hi tataH kAlaH rAvaNamRtyuH duratikramaH manulAcayaH rAvaNeneti zeSaH // 3 // mahi // 56 // For Private And Personal Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie prAptaM tadA kAlo duratikrama eveti bhaavH||3||raamsyeti / vyavasAyajJA svayatnaM vihAya tavyavasAyameva prekSamANA 'etadvataM mama / apyahaM jIvitaM jahyAm' ityevaM rAmavyavasAyaM jAnantItyarthaH / lakSmaNasya ca dhImataH rAme mAyAmRgAnusAriNyapi mArIco'yamiti tadAnImapi nizcitavato lakSmaNasya / yadvA sarvezvarAdapyAzritasaMrakSaNe samudyuktasya / nAtyartha kSubhyate atyarthamiti kSobhAbhAvavizeSaNam , kSobhavizeSaNatve yatkiMcitkSobha prAptaH syAt / sattAnAzakAle prAptepi kSobhalezarahitetyarthaH / devI rAmeNa zirasA voDhavyavAllabhyavatI / gaGgeva jaladAgame, kSobhahetau satyapi yathA gaGgA na kSubhyate / tathetyarthaH // 4 // tulyeti / tulyazIlavayovRttAm, zIlaM svabhAvaH, "asyA devyA manastasmiMstasya cAsyAM pratiSThitam" iti prakriyayA tulya rAmasya vyavasAyajJA lakSmaNasya ca dhiimtH| nAtyartha kSubhyate devI gaGgeva jaladAgame // 4 // tulyazIlavayovRttA tulyAbhijanalakSaNAm / rAghavo'rhati vaidehIM taM ceyamasitekSaNA // 5 // tAM dRSTvA navahemAbhA lokakAntAmiva zriyam / jagAma manasA rAmaM vacanaM cedamabravIt // 6 // asyA hetovizAlAkSyA hato vAlI mahAbalaH / rAvaNapratimo vIrye kabandhazca nipAtitaH // 7 // svabhAvAm / tulyavayaskAma poDazavArpikasya dvAdazavArpikI tulyA anyathA vairasyApatteH shaastrvirodhaacc| ata eva viSNuH-"vakrekaguNAM bhAmudata triguNo varaH / dvayaSTavarpo'STavI yA vayomAnAvarA ca yA // " iti / tulyavRttAm "doSo yadyapi tasya syAt satAmetadgarhitam" iti rAmavRttam, M"pApAnAM vA zubhAnAM vA vadhArhANAM tavaMgama / kArya karuNamAryeNa na kazcitrAparAdhyati // " ityuktavatyAssItAyA vRttena tulyam / tulyazabdo'nurUpa paraH / rAmAnurUpazIlavayazcArivAmityarthaH / tulyAbhijanalakSaNAm abhijanaH kulam, lakSaNaM sAmudrikaM, sArvabhaumalakSaNavato bhAryAyA yessAmudrikalakSaNe vyaM taiyuktAmityarthaH / evaMtimatvAdAghavo vaidehImaIti, vaidehI rAghavamarhati / loke saundaryAdimataH saundaryAdisarvasahitA na labhyate / saundaryAdimatyA Hna saundaryAdisarvavAn / anayostu sarva sampannamiti vismayate / asitekSaNetyadhikavizeSaNadAnAdrAmApekSayA sItAyA nayanasaundaryamadhikamityucyate / ata eva rAmo vakSyati-"na jIveyaM kSaNamapi vinA tAmasitekSaNAm" iti // 5 // 6 // asyA hetoriti / "sarvanAmastRtIyA ca " iti sssstthii| sakalajagadrakSakarAmalakSmaNaguptAyAH sItAyA IdRzaM duHkhaM prAptaM yataH ataH kAlo duratikrama evetyarthaH // 3 // vyavasAyajJA abhiprAyajJA, parAkramajJetyarthaH // 4 // tulpazIlavayovRttA rAmAnurUpasvabhAvavayazcAritrA / tulyAbhijanalakSaNA abhijanaM kulam, lakSaNaM sAmudrikoktam // 5 // 6 // asyA hetoH anayA hetunetyarthaH // 7-10 // For Private And Personal Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.bath.ang Acharya Shri Kalashsagarsun Gyarmande anayA hetunetyarthaH // 7-10 // aizvaryamiti / asyA nimitte " nimittakAraNaheSu sarvAMsAM prAyadarzanam" iti SaSThI saptamyarthe / asyA nimitte satyA mityrthH||11||12|| parivartayet adharottarAM kuryAt / asyAH kRte etadaryam / jagaccApi, na kevaLaM medinI sarvalokAnapi privrtyedityrthH||13|| TI.I. virAdhazca hataH saGkhaye rAkSaso bhImavikramaH / bane rAmeNa vikramya mahendreNeva zambaraH // 8 // caturdaza saha srANi rakSasAM bhImakarmaNAm / nihatAni janasthAne zarairamizikhopamaiH // 9 // kharazca nihataH saGkhye trizirAzca nipaatitH| dUSaNazca mahAtejA rAmeNa viditAtmanA // 10 // aizvarya vAnarANAM ca durlabhaM vAlipAlitam / asyA nimitte sugrIvaH prAptavAn lokasatkRtam // 11 ||saagrshc mayA krAntaH zrImAnadanadIpatiH / asyA heto vizAlAkSyAH purI ceyaM niriikssitaa|| 12 // yadi rAmaH samudrAnta medinIM parivartayet / asyAH kRte jagaccApi yuktamityeva me mtiH||13||raajyN vA triSu lokeSu sItA vA jnkaatmjaa| trailokyarAjyaM sakalaM sItAyA nApnuyAt kalAm // 14 // iyaM sAdharmazIlasya maithilasya mahAtmanaH / sutAjanakarAjasya sItA bhartRDhavatA // 15 // utthitA medinI bhittvA kSetre halamukhakSate / padmareNunibhaiH kIrNA zubhaiH kedArapAMsubhiH // 16 // vikrAntasyArya zIlasya sNyugessvnivrtinH| snuSA dazarathasyaiSA jyeSThA rAjJo yazasvinI // 17 // dharmajJasya kRtajJasya rAmasya viditAtmanaH / iyaM sA dayitA bhAryA rAkSasIvazamAgatA // 18 // rAjyaM veti / rAjyamutkRSTaM vA sItA utkRSTA vA, iti vicAryamANa iti zeSaH / kalA lezam // 14 // bhartRDhavatA bhari dRDhavatA / kedArapAMsubhiH yjnykssetrpaaNsubhiH|| 15 // 16 // AryazIlasya zreSThasvabhAvasya // 17 // 18 // miti / asyA nimitta iti saptampa pAThI / asyA nimittabhUnAyo styaamityrthH||11|||| rAmaH medinI kiva jagaca, sarvalokAnapItyarthaH / asyAH kRte sItArya parivartavedyadi aparottarI kuryAta, saMharodityarthaH / yuktamityeva me matiriti sambandhaH // 15 // rAjyamutkRSTa vA sItA utkRSTA vA Pun iti vicAryamANe satIti zeSaH / kalA lezam // 14 // matsTabatA martari baDhavratA // 15-18 // For Private And Personal Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sarvAn bhogAn, bhujyante iti bhogAH zukasArikAkantukaprabhRtibhogasAdhanAni mAtRprabhRtIMzca / parityajya pari vizeSeNa punastatrAzAlezaM vinev| tyktvaa| ayaM ca parityAgo na svavazenetyAha bhartRsnehabalAtkRtA / abhimataviSayasnehAtirekastaditaramakhilamapi tyAjayati hi / tyakteSu smaraNA bhAve'pi gantavyadezIyaduHkhaM vA kiM smarati ?netyAha acintayitvA duHkhAni / rAmAtiriktavastvanubhave hi duHkhAnubhavasambhAvaneti bhAvaH / praviSTA nirjana sarvAn bhogAn parityajya bhartRsnehabalAtkRtA / acintayitvA duHkhAni praviSTA nirjana vanam // 19 // santuSTA phalamUlena bhartRzuzrUSaNe ratA / yA parI bhajate prItiM vane'pi bhavane yathA // 20 // seyaM kanakavarNAGgI nityaM susmitbhaassinnii| sahate yAtanAmetAmanarthAnAmabhAginI // 21 // imAM tu zIlasampannA draSTumarhati rAghavaH / rAvaNena pramathitAM prapAmiva pipAsitaH // 22 // asyA nUnaM punarlAbhAdrAghavaH prItimeSyati / rAjA rAjyaparibhraSTaH punaH prApyeva medinIm // 23 // kAmabhogaiH parityaktA hInA bandhujanena ca / dhArayatyAtmano dehaM tatsamAgamakAMkSiNI // 24 // naiSA pazyati rAkSasyo nemAn puSpaphaladumAn / ekasthahRdayA nUnaM rAmamevAnupazyati // 25 // bhartA nAma paraM nAryA bhUSaNaM bhUSaNAdapi / eSA tu rahitA tena bhUSaNArhA na zobhate // 26 // duSkaraM kurute rAmo hIno yadanayA prbhuH| dhArayatyAtmano dehaM na duHkhenAvasIdati // 27 // vanam, bhogasyaikAntasthalamiti hyasyA hRdi lagnamiti bhAvaH // 19 // 20 // yAtanAM tIbadanAm / anarthAnAmabhAginI ApadAmanarhetyarthaH // 21 // prapAM pAnIyazAlikAm / "prapA pAnIyazAlikA" ityamaraH // 22 // 23 // kAmyanta iti kAmAH te ca te bhogAzca srakcandanAdayaH taiH // 24 // nepA pazyati rAkSasyaH rAkSasIna pazpati / nemAn puSpaphaladramAna, rAmavirahakkezAtizayena rAkSasIdarzanavat supuSpaphalavatAM dumANAmapi darzanamasyAH|| bhartRsnehabalAtkRtA bhartuH snehabalAjIvatItyarthaH // 19 // 20 // yAtanA tIvravedanAm / anarthAnAmabhAginI ApadAmanahIM // 21 // prapA pAnIyazAlAm // 22 // 23 // kAmeti / kAmabhogaiH kAmyanta iti kAmAH te ca te bhogA: sakcandanAdayaH // 24 // rAkSasyA rAkSasI / ekasthahadayA ekAgracittA // 25 // 26 // prabhuH rAmaH anayA hInaHsana Atmano deI dhArayati zokena nAvasIdatIti ca yat patata duSkaraM kuruta iti sambandhaH // 27 // For Private And Personal Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir // 58 // asahyamityarthaH / ekasthahRdayA ekAgracittA / rAmamevAnupazyati ghyaaytiityrthH| rAmAgamanasaMbhAvanAvatI dizo'valokayatIti vaa'rthH| yadA nirantareNa rAmAnubhavena parisaravartI ko'pi padArthoM na dRSTipathaM gacchatItyarthaH // 25-27 // imAmiti / asitaH kezAntaH yasyAstAm / kezAnAmaye nelyaM strINAM / TI.iM.kA. durlabham / atastadevAha asitakezAntAM guDAlakAvRtasyApi vyAmohakarIm / zatapatranibhekSaNAM yadyapIyamasitekSaNA tathApi saMsthAnavizeSe upameyam / sa. 16 imAmasitakezAntAM zatapatranibhekSaNAm / sukhAhI duHkhitAM dRSTvA mamApi vyathitaM manaH // 28 // kSitikSamA puSkarasannibhAkSI yA rakSitA rAghavalakSmaNAbhyAm / sArAkSasIbhirvikRtekSaNAbhiHsaMrakSyate saMprati vRkSAle // 29 // himahatanalinIva naSTazobhA vyasanaparamparayA'tipIDyamAnA / sahacararahiteva cakravAkI janakasutA kRpAM dazAM *prapannA // 30||asyaa hi puSpAvanatAgrazAkhAH zokaM dRDhaM vai jnyntyshokaaH| himavyapAyena ca mandarazmirabhyu tthito naikasahasrarazmiH // 31 // kamalapatrAkSasyApi vyAmohadAyinIm / sukhAhI rAmotsaGge sthAtumarhAm / duHkhitAM rAkSasImadhye sthitAM dRSTvA mamApi vyathitaM manaH, zAkhAmRgasya mamApi / mano vyathitam, kimuta paramadayAlo rAmasyoti bhaavH| zokaharSayorapadasya mamApi mano vyathitam kiMpunaH kAmina iti vA // 28 // 29 // himahateti / / himaiteti vizeSaNena nalinyAH pUrva bahukAlazobhitatvaM siddham, tadannaSTazobhA dvAdazavarSe niSpratibandhaM bhogAna bhuJAnAyA Agantuko hi vizleSaH tena Mhi naSTazobhetyuktam / vyasanaparamparayA viraha iva saMzleSopi madhye madhye nAgatya nivRttaH vyasanameva nairantaryeNa vRttam / atipIDyamAnA atikamya // pIDyamAnA, AzrayAnanurUpaM vyasanamanubhavantItyarthaH / sahacararahiteva cakravAkI lAbhakAlamavagamya duHkhaM soDhumasamarthA / cakravAkIsAmyenAyamoM labhyate-sA hi rAtrivirAmakAlaM prabudhya duHkhaM soDhumadakSeti prasiddham / janakasutA evaM vyasanaM bhaviSyatIti jJAtvA na saMvardhitA, kevalaM sukhsNvrdhitetyrthH| kRpaNAM dazAM prapannA / pUrvoktanalinyAdikaM nopamAnaM bhavitumarhati / kiJciduktimAtram / vAGmanasA'paricchedyA durdazA praaptetyrthH||30|| himavyapAyena imAmiti / mamApi, kimuta paramadayAlo rAmasyeti bhAvaH // 28 // kSitiriva kSamA kSAntiryasyAH sA kSitikSamA // 29 // 30 // azokAH zokaM janayanti // 8 // himagyapAyena naikasahasrarazmiH mandarazmizca atIkSNarazmiA, zItAMzuriti yAvat / abhyutthitaH san, zokaM janayatIti zeSaH // 31 // For Private And Personal Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsunt Gyarmandir yutthitaH / mandarazmiA mayamAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAlyAne trasAda vRkSe balI harINA vasantana / naikasahasrarazmirabhyutthitaH / mandarazmiH sUryApekSayA mandakaraH, candra iti yAvat / zokaM janayattIti vacanavipariNAmena smbndhH|| 33 // 32 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne SoDazaH srgH||16|| ityevamartha kapiranvavekSya sIteyamityeva nivissttbuddhiH| saMzritya tasminniSasAda vRkSe balI harINAmRSabhastarasvI // 32 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe SoDazaH sargaH // 16 // / tataH kumudaSaNDAbho nirmalo nirmalaM svym| prajagAma nabhazcandro haMso nIlamivodakam // 1 // sAcivyamiva kurvana saM prabhayA nirmlprbhH|cndrmaa razmibhiH zItaiH siSeve pavanAtmajam // 2 // sa dadarza tataH sItAM pUrNacandra nibhAnanAm / zokabhArairiva nyastA bhArai vamivAmbhasi // 3 // didRkSamANo vaidehIM hanumAna mArutAtmajaH / sa dadarzAvidUrasthA raaksssii?rdrshnaaH||4|| ekAkSImekakaNI ca karNaprAvaraNAM tthaa| akI zaGkakarNI ca masta kocchAsanAsikAm // 5 // tata ityAdi / prajagAma prakarSeNa jagAma, AkAzaparabhAgaM prApta ityrthH||1||2||s iti / zokabhArayastAmiva AkrAntAmiva sthitAm / ata Meva bhArayaMstAM nAvamiva sthitAm // 3 // didRkSamANa ityAdi / kaNoM prAvaraNe zirasa AcchAdako yasyAHsA karNaprAvaraNA tAm / zaGkavatkoM ityevamiti / sIteyamityeva iyaM sItaiveti jAtabuddhiH tAmeva buddhi saMzritya tataHparAnuSTheyacikIrSayA ziMzapAvRkSa eva niSasAda / tadrAvizeSa paradinaM ca sthita ityarthaH / evaJca sarAvaNAntaHpurA sarvApi lakkA yAmatrayeNa samudralaGghanadinarAdhAveva vicitA / turye yAme azokavanikAmaveza iti bodhyam // 32 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM coDazaH srgH|| 16 // tata iti / nabhaH prajagAma AkAzaparabhAgaM prAtaH // 1 // sAcivyamiti / sItAdarzanAdau prabhayA svakAnyA sAciyamiva sAhAyyamiva, divA kacidekAntapradeze sthitatvAvidrAvyAkulatvAJca na samyagrAkSasInAM sItAyAzca darzanam, rAtrau candrodaye sati tu punaH samIpadeze Agatya sthitasya sampaka sarvadarzanam // 2 // zokamAre nyastAmiva adhonItAmiva majamAnA sa. kumudavaNDAmA anudAnAM zvetocalAnAM SaNDaH samhaH tasyAmevAmA yasyeti vA / tasya A samyak bhA kAntiryasmAditi vA / " mite abhadakarave " ityamaraH / nirmalaM svaccham / nIlamivodakamityanena gagane nailpamapi panitam / AkAze natyaM ca "AkAzo nIlimodeti " iti zruteH // 1 // For Private And Personal Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir yasyAstAM zaGkakarNAm / mastakocchAsanAsikAm UrdhvamukhanAsikAmityarthaH // 4-6 // atikAyottamAGgIm / atrAtikAyazabdena mhttvmucyte| mahAziraskAmityarthaH / dhvastakezI svalpakezIm / akezIm anutpannakezIm / kezakambaladhAriNI kambalarUpakezadhAriNIm / lambe karNalalATesa0 yasyAssA lambakarNalalATA tAm / cubuke oSThaH yasyAH sA cubukoSThI tAm // 7 // hrasvadIryAm adhaHkAye UrdhvakAye ca kvacit hastAM kacidIrghA ra atikAyottamAGgIMcatanudIrghazirodharAm / dhvastakezI tathA'kezI kezakambaladhAriNIm // 6 // lambakarNalalATA ca lambodarapayodharAm / lamboSTIMcubukoSThIM calambAsyAM lambajAnukAm // 7 // dvasvadIrthI tathA kubjA vikaTAM vAmanAM tathA / karAlA bhugravakrAM ca piGgAkSI vikRtAnanAm // 8 // vikRtAH piGgalAH kAlIH krodhanAH kalaha priyaaH| kAlAyasamahAzUlakUTamudgaradhAriNIH // 9 // varAhamRgazArdUlamahiSAjazivAmukhIH / gajoSTrahayapAdIzca nikhAtaziraso'parAH // 10 // ekahastaikapAdAzca kharakarNyaH zvakarNikAH / gokarNIrhastikarNIzca harikIstathA 'praaH|| 11 // anAsA atinAsAzca tiryaGgAsA vinAsikAH / gajasannibhanAsAzca lalATocchAsanAsikAH // 12 // hastipAdA mahApAdA gopAdAH paadcuuddikaaH| atimAtrazirogrIvA atimAtrakucodarIH // 13 // MmityarthaH / kubjA sthagumatIm / vikaTA sthUlajalAm / karAlA danturAm / "karAlo danture tuGge" ityamaraH / bhunavAM nimnavakAm / vikRtAnanA MnAsikoSThavirahitAnanAmityarthaH / etadantasya pUrveNa dadazetyanenAnvayaH // 8 // vikRtA ityAderuttareNa dadazaityanenAnvayaH / etA ekAkSyAdi raaksssiibhyo'nyaaH| vikRtAH vikRtaveSAH // 9 // nikhAtazirasaH gaatraantrvtishirsH||10|| harikarNIH kpikrnniiH||11||12|| pAde cUDikA yAsasa mivetyrssH||3-5|| atikAyottamAGgIm atikArya mahaduttamAna ysyaastaa| tanudIrghazirodharAma, asthUladIrghakaNThImityarthaH / kezakambaladhAriNIm, kambalA iva kezAH kezakambalA tAna dhArayituM zIlamastIti tathA / lambakarNalalATo lambe karNalalATe yasyAstAm / cubukoSThI cubuke oSTho yasyAstAm // 6 // 7 // kamjA spagumatIm / karAlA danturAm / piGgAkSImityantasya pUrveSa sambandhaH // 8 // vikRtA ityAdi lokanavakamekaM vAkyam / nikhAtazirasaH gAvAntarvati pAzirasaH // 9-12 // pAdacUDikAH pAde cUDA zikhA yAsA tAH // 15-15 // // 5 // For Private And Personal Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir tAH pAdacUDikAH"zikhA cUDA kezapAzI" ityamaraH // 13-15||raaksssiivikRtaannaa ityatra punaH rAkSasIpadamavismaraNArtham // 16 // 17 // lakSmIvAna sItAdarzanajanitazobhAyuktaH // 18 // 19 ||dhutaaN sthAnAcalitAm / cAritravyapadezAThyAM patitratAdharmAcaraNakhyAtisampannAm / bhata / atimaatraasynetraashcdiirghjihvaankhaastthaa| ajAmukhIhastimukhIgoMmukhIH suukriimukhiiH|| 14 // hayoSTrakharavakrAzca raaksssii?rdrshnaaH| zulamudgarahastAzca krodhanAH klhpriyaaH|| 15 // karAlA dhUmrakezIzca raaksssiivikRtaannaaH| pibantIH satataM pAnaM sadA mAMsasurApriyAH // 16 // mAMsazoNitadigdhAGgIrmIsazoNitabhojanAH / tA dadarza kapizreSTho romaharSaNadarzanAH / skandhavantamupAsInAH parivArya vanaspatim // 17 // tasyAdhastAcca tAM devIM rAjaputrImanindi tAm / lakSayAmAsa lakSmIvAna hanumAna janakAtmajAm // 18 // niSprabha zokasantaptAM mlsngkulmuurdhjaam||19|| kSINapuNyAM cyutAM bhUmau taaraaNniptitaamiv| cAritravyapadezATyAM bhartRdarzanadurgatAm // 20 // bhUSaNairuttamaihIMnAM bhartR vAtsalyabhUSaNAm / rAkSasAdhipasaMmaddhA bandhubhizca vinaakRtaam||21|| viyUthAM siMhasaMruddhAM baddhAM gajavadhUmiva / candra rekhAM payodAnte zAradAbhrerivAvRtAm / kliSTarUpAmasaMsparzAdayuktAmiva vallakIm // 22 // sItA bhartRvaze yuktAmayuktAM rAkSasIvaze // 23 // azokavanikAmadhye zokasAgaramAplutAm / tAbhiH parivRtAM tatra sagrahAmiva rohiNIm // 24 // darzanena durgatAM daridrAm, bhartRdarzanarahitAmityarthaH // 20 // bhartRvAtsalyabhUSaNAM vAtsalyapadamatra snehamAtravAci // 21 // payodAnte varSAnte / candra rekhAyAH spaSTAspaSTatvadyotanAyedaM vizeSaNam / asaMsparzAt udvartanAdisaMskArarAhityAt / ayuktAm anAropitatantrIm / ballakI viinnaam||22|| sItA rAkSasIrvikRtAnanAH itpatra aparA iti zeSaH / ato na paunarutyam // 16-17 // tasyAvastAdityArabhya valla kImiva ityantamekaM vAkyam // 18 // 19 // kSINeti / cyutAm, diva iti zeSaH / cAritravyapadezADhacA pAtivratyavratasampannAm / bhartadarzanadurgatA bhartadarzanahInAm // 20 // 21 // payodAnte varSAnte / asaMspAta udvartanAdisaMskArAbhAvAt / ayuktAm anAropitatantrIm // 22 // sItAmityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / rakSasAM vaze ayuktAm ayogyAm zokasAgaramAplutAM S For Private And Personal Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bhU. // 6 // mityAdiparazeSaH / rAkSasIvaze ayuktAm anavasthitAm, tadvacanAnyazRNvantImityarthaH // 23 // 24 // latAM kusumitAmiva tathA darzanIyATI.su. mityrthH||25|| malinenetyAdizlokadvayamekaM vAkyam // 26 // 27 // tAmityAdizlokatrayamekaM vAkyam / kSamA kSamAmiva sthitAm / nigIryAdhyavasAnA sa017 dadarza hanumAna devI latAM kusumitAmiva / sA malena ca digdhAGgI vapuSA caapylNkRtaa| mRNAlI paGkadigdheva vibhAti na vibhAti ca // 25 // malinena tu vastreNa parikliSTena bhAminIm // 26 // saMvRtAM mRgazAvAkSIM dadarza hanumAna kpiH| tAM devIM dInavadanAmadInA bhrtRtejsaa| rakSitAM svena zIlena siitaamsitlocnaam||27|| tAM dRSTvA hunumAna sItAM mRgazAvanibhekSaNAm // 28 // mRgakanyAmiva trastAM vIkSamANAM samantataH / dahantImiva niHzvAsairvRkSAna pallavadhAriNaH // 29 // saGghAtamiva zokAnAM duHkhasyomimivotthitAm / tAM kSamAMsuvibhaktAGgI vinaabhrnnshobhiniim| praharSamatulaM lebhe mArutiH prekSya maithilIm // 30 // harSajAni ca so'zrUNitAM dRSTvA madirekSaNAm / mumoca hanumAMstatra namazcakre ca rAghavam // 31 // namaskRtvA sa rAmAya lakSmaNAya ca vIryavAn / sItAdarzanasaMhRSTo hanumAn saMvRto 'bhavat // 32 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe saptadazaH sargaH // 17 // dabhedoktiH / tAM dRSTvA tAM prekSyetyanayovizeSaNavizeSyabhedAnna paunaruktyam / dUraprayuktasyAnusmaraNArtha vA punaruktiH // 28-30 // irSajAnIti / rAghavaM namazcake / upapadavibhaktyapekSayA kArakavibhakterbalIyastvAnnamaskaroti devAnityAdAviva dvitIyA // 31 // namaskRtveti / saMvRtaH rAkSasyadarza nAya zizupAparNe'Dho'bhUt // 32 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne saptadazaH sargaH // 17 // tatra mannAma sagrahAM krUragrahAviSTAma // 23 // 24 // latAmakusumAmiveti paatthH| AbharaNaparihArAditi bhaavH| vapuSA'laMkRtA svabhAvaramaNIyetyarthaH / vibhAti na vibhAti ceti / svabhAvasaundaryAdasaMskArAceti bhAvaH / atra tA tAmiti tacchandAvRtyA tatsadavasthAbhedasya varNitatvAdapaunaruktyam // 25 // 26 // bhartRtejasA bhaI parAkramAnu sandhAnena adInahRdayAm // 27-29 // duHkhasya duHkhasAgarasya / abAdheyenAdhAranigaraNam / kSAmAm iti pAThaH kSAmA kRzAm vinAbharaNazobhinIm AbharaNAnugrahamana pekSyaiva svasaundaryeNa shobhmaanaam||30|| namazcakre ca rAghavamiti / bhagavato rAghavasyAnu mahAdeveyaM mayA dRSTeti punaH punaH smRtvA nmskaar||21|| saMvRto'bhavat rAkSa sInAM darzanaparihArAya sakSmarUpamavalambya vRkSamUlasamIpazAkhA nilIno'bhavat // 32 // iti zrImahe zrIrAmAyaNa sundarakANDavyAkhyAyAM saptadazaH sargaH // 17 // CH For Private And Personal Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir I za tathetyAdi / viprekSamANasya vicinvatazca / viprekSamANe vicinvati ca tsminnityrthH| "yasya ca bhAvena.-" ityathai SaSThI // 1 // virAtre apararAtre / ahassavaikadezasaGghacAtapuNyAcca rAtreH " ityatra cakArAvyayAduttarasya rAtrizabdasya samAsAnto'c pratyayaH / brahmarakSasAM brAhmaNatvaviziSTa tathA viprekSamANasya vanaM pusspitpaadpm| vicinvatazca vaidehI kiMciccheSA nizA'bhavat ||1||ssddnggvedvidussaaN RtupravarayAjinAm / zuzrAva brahmaghoSAMzca virAtre brahmarakSasAm // 2 // atha maGgalavAditraiH zabdaiH shrotrmnohraiH| prAbudhyata mahAbAhurdazagrIvo mhaablH||3|| vibudhya tu yathAkAlaM rAkSasendraH pratApavAn / sastamAlyAmbaradharo vaidehImanvacintayat // 4 // bhRzaM niyuktastasyAM ca madanena mdotkttH| na sa taM rAkSasaH kAmaM zazAkAtmani gRhitum // 5 // sa sarvAbharaNairyukto bibhracchriyamanuttamAm / tAM nagairbahubhirjuSTAM sarvapuSpaphalopagaiH // 6 // vRtAM puSkariNIbhizca nAnApuSpopazobhitAm / sadAmadaizca vihagairvicitrAM paramAtAm // 7 // rakSasAm / brahmaghoSAn vedaghoSAn // 2-4 // niyuktaH preritaH // 5-7 // tatheti / kizciccheSA aparayAmamAtrazeSA / vicinvataH tasyAH spaSTadarzanAya raaksssiinidraaruupmvsrmnvessytH||1|| SaDaGgAni zikSAdIni / virAtriH viparyasta rAtriH, apararAtra ityarthaH / asmin brahmarakSasAM brAhmaNatvaviziSTarAkSasAnAm // 2 // 3 // nidrAvazAdeva mrastamAlyAmbaradharaH // // niyuktaH preritaH vastutastu madane satyapi madenotkaTo na ata eva tasyAM sItAyAM niyuktaH nitarAM yuktA, vinIta ityarthaH / ata eva rAkSasaH kAmamAtmani gRhituM na zazAketi kaakuH|| 5-7 // tila-bhRzaM niyukta gUDhAbhinivezacittaH / kAma kAmavegama / idRzeSu tIrthasyAnyayAyojana prAntyeva / rakSasastamoguNAviSTasya bhagavanmAyAmohitasyAkRtyeSvena prapatteH / tathA kriyamANa bhagavadayAnamapi pApa mogocaraM janmAntare uttamaphalAyeti bodhyam / ata eva kakSAzvamedhanAmno rAjJo dAnAtAvakamantra:-"na yuSme vAjavandhavo ninitsuzca na mayaH / satyamadhi dIparat" iti / asyArthaH-bAjamityajanAma, ama dAnena ye sarveSAM bandhavasteSAM sambodhanam / he vAjavandhavaH / yuSme yuSmAsu / avismsmpaanuvaadii| ninitsuzca nindanecchAzIlopi maryaH avayaM na dIparat na dhArapati / madanusandhAneneva niSpApatvAditi / evatha bhagavato nindAvarudabhAvena dhyAnamapi narakabhogottaraM janmAntare ucamaphalAya, ata evAstha maraNottaraM caturthacaturyugyA cedirAjakule janma, caturvizaticaturyugyAM rAmAvatAra iti harivaMzoktaH / tAvatparyantaM caitatpApaphaka bhoga itparyAyatamiti yoNyam // 5 // For Private And Personal Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashagas Gyarmandir .kA. HA9966 pA.rA.bha.HMA vIthIH udyAnavIthIH // 8 // 9 // mahendra devagandharvayopita iva vajantaM tam aGganAzatamAtram anubanata anyajat // 10 // tAlavRntAni vyajanAni // 11 // bhRGgAraiH kanakAlukAbhiH / " bhRGgAraH kanakAlukA" ityamaraH / maNDalAyAn asivizepAn / " maNDalAyo natArthakaH" iti vaijyntii| IhAmRgaizca vividhairjaSTAM dRssttimnohraiH| vIthIH saMprekSamANazca mnnikaanycntornnaaH||8|| nAnAmRgagaNAkIrNA phalaiH prapatitairvRtAm / azokavanikAmeva prAvizat santatadvamAm // 9 // aGganAzatamAtraM tu taM vajantamanuvrajat / mahendramiva paulastyaM devgndhrvyossitH||30|| dIpikAH kAJcanIH kAzcijagRhustatra yoSitaH / vAlavyajanahastAzca tAlavRntAni cAparAH ||11||kaanycnerpi bhRGgArai huH slilmgrtH| maNDalAmAna bRsI caiva gRhyAnyAH pRSThato yyuH|| 12 // kAcidratnamayIM sthAlI pUrNA pAnasya bhAminI / dakSiNA dakSiNenaiva tadA jagrAha pANinA // 13 // rAjahaMsapratIkAzaM chavaM pUrNazaziprabham / sauvarNadaNDamaparA gRhItvA pRSThato yayau // 14 // nidrAmadaparItAkSyo rAvaNasyottamAH striyH| anujagmuH pati vIraM dhanaM vidyullatA iva // 15 // vyAviddhahArakeyUrAH samAmRditavarNakAH / samAgalitakezAntAH sasvedavadanAstathA // 16 // ghUrNantyo madazeSeNa nidrayA ca shubhaannaaH| svedakliSTAGgakusumAH sumaalyaakulmuurdhjaaH||17|| prayAntaM nairRtapatiM nAryo mdirlocnaaH| bahumAnAcca kAmAcca priyA bhaaryaastmnvyuH||18 sIm AstaraNam / gRhya gRhItvA // 12 // kAciditi / pAnasya pUrNA pIyata iti pAnaM madhu tasya pUrNA tena pUrNAm / "pUraNaguNa-" ityAdinA suhitArthayoge SaSThIsamAsaniSedhajJApakAdatra sssstthii| sthAlI pAtrIm // 13-15 // vyAviddhati / vyAviddhAH vyatyastatayA nyastAH / samAmRdita varNakAH smmRssttaanulepnaaH|" aGgarAgaH samAlambho varNakazca vilepanam" iti nighaNTuH // 16-18 // bIdhIH azokavanikAmArgagamanavIdhIH // 8 // 9 // aGganeti / anuvrajat / aDabhAva ArSaH // 10 // dIpikAH kAvanIH kAcanadaNDAropitadIpikAH // 11 // kAnanaiH bhRGgAraiH kanakAlubhiH / bhRGgArAH dhunUrakusumasahazajalapAtrANi / gRhya gRhItvA // 12 // kAciditi / pAnena pUrNAm // 13-15 // samAmRditavarNakAH // 6 // For Private And Personal Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir madenAJcitA gatiryasya sa madAJcitagatiH // 19 // 20 // taM cetyAdi / dAradezam azokavanadvAgdezam // 21 // gandhatailaM gandhavAsita - telam // 22 // samakSa pratyakSam / apaviddhazarAsanam adhRtazarAsanam // 23 // mathitAmRta phenAbhaM mathitaM takram amRtaM dhAroSNaM tayoryat phena / tadAbham / "nirambu bolaM mathitaM dhAroSNaM tvamRtaM payaH" ityubhayatra vaijayantI / vimuktaM svasthAnAtpracalitam aGgade saktaM vastraM salIlaM yathA bhavati saca kAmaparAdhInaH patistAsAM mhaablH| sItAsaktamanA mando madAzcitagatirbabhau // 19 // tataH kAJcIninAdaM ca nUpurANAM ca niHsvanam / zuzrAva paramastrINAM sa kapiArutAtmajaH // 20 // taM cApratimakarmANamacintyabala pauruSam / dvAradezamanuprAptaM dadarza hanumAna kapiH // 21 // dIpikAbhiranekAbhiH samantAdavabhAsitam / gandhatailAva siktaabhirdhiymaannaabhirgrtH|| 22 // kAmadarpamadairyuktaM jihmatAmrAyatekSaNam / samakSamiva kandarpamapaviddhazarAsanam // 23 // mathitAmRtaphenAbhamarajo vastramuttamam / salIlamanukarSantaM vimuktaM saktamaGgade // 24 // taM patraviTape lInaH ptrpusspdhnaavRtH| samIpamiva saMkrAntaM nidhyAtumupacakrame // 25 // avekSamANastu tato dadarza kapikuJjaraH / rUpayauvanasampannA rAvaNasya vrstriyH||26|| tAbhiH parivRto rAjA suruupaabhirmhaayshaaH| tanmRgadinasaMpuSTaM praviSTaH pramadAvanam // 27||kssiibo vicitrAbharaNaH zaGkukarNo mahAbalaH / tena vizravasaH putraH sa dRSTo rAkSasAdhipaH // 28 // tathA anukarSantamityanvayaH // 24 // tamiti / patraviTapaM patravati vittpe| lInaH chatraH / patrapuSpadhanAvRtaH ptrpusspsmuuhaavRtH| ivazabdo vaakyaalngkaare| yaddhA dUre samAgatamapi tejasA samIpe saMkrAntamiva sthitam / taM nidhyAtuM draSTumupacakrame / "nirvarNanaM tu nidhyAnaM darzanAlokanekSaNam" ityamaraH // 25 // 26 // pramadAvanam antaHpurodyAnam // 27 // kSIba iti / kSIbaH mattaH / zaGkakarNaH garveNa stabdhakarNa ityarthaH // 28 // 29 // smygaamRssttaanggraagaaH|| 16-18 // mando durmatiH / mandaM yathA tathA azcitA gatiryasya // 19 // 20 // dvAradezam azokavanikAprAkAradezam // 21 // 22 // apaviddhazarAsanaM tyaktekSucApam / samakSa pratyakSa kandarpamiva sthitam // 23 // salIlamatukarSantamiti / vimuktaM svasthAnAcalitam // 24 // patraviTape patrabahulA viTape / nidhyAtumIkSitum // 25 // 26 // tAbhiriti / pramadAvanaM pramadAnAM vanam // 27 // kSIvo manaH // 28 // 29 // 158 For Private And Personal Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. // 6 // TI..kA. avaplutaH avarUDhaH / rAvaNaceSTAssarvA draSTuM pUrvasthAnAdha zAkhAM samAzrita ityrthH||30|| saH hanumAn / tathA pUrvoktarItyA / ugratejAssannapi / tasya raavnnsy| tejasA nidhUtaH san / patraguhyAntare patragUDhapradeze / saMvRto'bhavata gUDho'bhavat // 31 // 32 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne aSTAdazaH sargaH // 18 // tasminnityAdizlokadvayamekAnvayam / tataH raavnnaagmnaa| vRtaH paramanArIbhistArAbhiriva cndrmaaH| taM dadarza mahAtejAstejovantaM mhaakpiH||29||raavnno'yN mahAbAhuriti saMcintya vaanrH| avapluto mahAtejA hanumAna maarutaatmjH||30||s tathA pyugratejAHsan nidhUtastasya tejsaa| patraguhyAntare sakto hanumAna saMvRto'bhavat ||3||s tAmasitakezAntAM suzroNI saMhatastanIm / didRkSurasitApAgA mupAvartata rAvaNaH // 32 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe aSTAdazaH sargaH // 18 // tasminneva tataH kAle rAjaputrI tvninditaa| rUpayauvanasampannaM bhUSaNottamabhUSitam // 1 // tato dRSTvaiva vaidehI rAvaNaM rAkSasAdhipam / prAvepata varArohA pravAte kadalI yathA // 2 // AcchAdyodaramUrubhyAM bAhubhyAM ca payodharau / upa viSTA vizAlAkSI rudantI varavarNinI // 3 // dazagrIvastu vaidehI rakSitAM rAkSasIgaNaiH / dadarza sItA duHkhArtI nAvaM sannAmivArNave // 4 // asaMvRtAyAmAsInAM dharaNyAM saMzitavratAm / chinnAM prapatitAM bhUmau zAkhAmiva vanaspateH // 5 // malamaNDanacitrAGgI maNDanArhAmamaNDitAm / mRNAlI paGkadigdheva vibhAti na vibhAti ca // 6 // nantaram / tasminneva kAle tadAgamanAnantarakAla eva / bhUSaNottamabhUSitaM rUpayauvanasampannaM rAvaNaM tato dRSTveva tatra dUradeza evaM dRSTvA prAvepateti sNbndhH| // 1-5 // malamaNDanacitrAGgI malarUpamaNDanena citrAGgIm, mlaavRtaampyaashcryaavhdehaamityrthH| mRNAlI paGkadigdhevatyatra yetyadhyAhAryam // 6-8 // avaplunaH rAvaNarUpaceSTitAvalokanArthamanaviTapArUDha ityarthaH // 30 // patraguhyAntare panagUDhapradeze // 31 // upAvartata samIpaM prAptaH // 32 // iti zrImahezvaratIrtha viracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAmaSTAdazaH sargaH // 18 // tasminnityAdizlokadvayamekaM vAkyam / tasminneva kAle AgamanakAla eva / taM rAvaNam // 1 // tato dRSTvA tatra dUradeze evaM dRSTvA / tataH darzanAnantaraM prAvepateti sambandhaH // 2 // rudantI upaviSTA'bhUta / bhItasvabhAvotyA svabhAvoktiravAlaGkAraH // 3 // dazagrIva iti / sanno zIrNAm nAvam // 4 // saMzitavratAm atitIkSNavratAm / malamaNDanacitrAGgI malameSa maNDanaM tena citrAGgI // 62 // For Private And Personal Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir AviSTAM maNimantrAdyabhibhUtAm / dhUpyamAnAM santapyamAnAm / dhUmaH keturiva dhUmaketuH, ketunA graheNetyarthaH / yadA graheNa grAhakeNa AcchAdake jAneti dhUmaketurviziSyate // 9 // vRtteti / vRttaM dRDhaM zIlaM svabhAvo yasya tat tacca tat kulaM ca tasmin / AcAravati samayAcAravati / dhArmika yajJAdidharmapradhAne evaMbhUte kule jAtAm / saMskAramApannAM vivAharUpasaMskAramApannAm / ataH saMskAradvArA duSkule punarjAtAmiva sthitAm / kumArANA samIpaM rAjasiMhasya rAmasya viditAtmanaH / saGkalpahayasaMyuktairyAntImiva manorathaiH // 7 // zuSyantI rudatImekAM dhyAnazokaparAyaNAm / duHkhasyAntamapazyantI rAmA rAmamanuvratAm ||8||vessttmaanaaN tathA''viSTAM pannagendravadhUmiva / dhUpyamAnAM graheNeva rohiNI dhUmaketunA // 9 // vRttazIlakule jAtAmAcAravati dhaarmike| punaH saMskAramApA jAtA miva ca duSkule // 10 // abhUtenApavAdena kIrti nipatitAmiva / AmnAyAnAmayogena vidyA prazithilAmiva // 11 // sannAmiva mahAkIrti zraddhAmiva vimAnitAm / pUjAmiva parikSINAmAzAM pratihatAmiva // 12 // AyatImiva vidhvastA mAjJA pratihatAmiva / dIptAmiva dizaM kAle pUjAmapahRtAmiva // 13 // mupanayanamiva kumArINAM vivAho dvitIyaM jnm| "vaivAhiko vidhiH strINAmaupanAyanikaH smRtaH" iti smRteH||10||11|| santrAM kSINAm / zraddhAmiva vimAnitAm avamAnitAmityarthaH / avamAne hi kRte avamantari zraddhA mandIbhavati / pUjAmiva parikSINAM svalpapUjAdravyAmityarthaH / pratihatAM / niSphalAm // 12 // AyatI dhanalAbham / vizvastAM mandIbhUtAm / pratihatAm ananuSThitAm / dIptA dAhayuktAm / kAle utpAtakAle / pUjAmapahRtAmiva / karburagAtrIma, tAM dadazati pUrveNa smbndhH|| 5 // 6 // saGkalpahayasaMyuktaH saGkalpAH pavamevaM kariSyAmIti vicArAH, ta eva hayAH tatsaMyuktaiH manorathaiH rAmasya samIpa yAntIM gatAmiva sthitAm // 7 // 8 // AviSTA maNimantrAdimiramibhUtAm / dhUpyamAnAM santapyamAnAm // 9 // vRttazIlakule jAto vRttaM maryAdAnullaGghanam, zIlaM ttsvbhaavH| AcAravati vihitakarmAnuSThAnavati / duSkule saMskAramApA duSkule pANigrahaNalakSaNaM saMskAra prAptAm ata eva duSkule punarjAtAmiva jivAhalakSaNa dvitIyaM janma gatAm, satkulaprasUtA duSkuloDhAmityarthaH / khINAM vivAhasyopanayanasthAnatvAttadeva dvitIyaM janmeti bhAvaH // 10 // 11 // sanno kSINAm / vimA MnitAm anAhatAm // 12 // AyatImAgAmiphalam / dIptA dahyamAnAm / kAle utpAtakAle // 13 // 14 // | sa0-dhArmike etAdRze pitRkule jAtA / saiva duSkule vRttAdirahita vidhA hAkSyasaMskAreNa punarjAtA cetsA yathA varteta tathA vidyamAnAm // 10 // For Private And Personal Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bha. pAsa019 3929 atra pUjAzabdena pUjAdravyamucyate // 13 // vidhvastAM himAdihatAm / tamoghvastAM tamassaMvRtAm / upazINAM svalpajalAmityarthaH // 14 // parAmRSTA, TI.saM.kA. zUdrAdibhiriti zeSaH // 15 // utkRSTaparNakamalAm uddhRtapatrakamalAm // 16 // visrAvitA rodhobhaGgAdinA anyanirgamitajalAmityarthaH / mRjayA udvartanAdyaGgazodhanena // 17 // sujAtAGgI sundarAGgIm // 18 // AlitAM baddhAm // 19 // 20 // alpAhArAM toyamAtrAhArAmityarthaH / yadvA / padminImiva vidhvastAM hatazUrAM camUmiva / prabhAmiva tamodhvastAmupakSINAmivApagAm // 14 // vedImiva parAmRSTAM zAntAmagnizikhAmiva / paurNamAsImiva nizA rAhugrastendumaNDalAm // 15 // utkRSTaparNakamalAM vitrAsita vihaGgamAm / hastihastaparAmRSTAmAkulAM padviAnImiva // 16 // patizokAturAM zuSkA nadIM vinAvitAmiva / parayA mRjayA hInAM kRSNapakSanizAmiva // 17 // sukumArI sujAtAGgI ratnagarbhagRhocitAm / tapyamAnAmivoSNena mRNAlI maciroddhRtAm // 18 // gRhItAmAlitAM stambhe yUthapena vinAkRtAm / niHzvasantI suduHkhAtI gajarAjavadhUmiva // 19 // ekayA dIrghayA veNyA zobhamAnAmayatnataH / nIlayA nIradApAye vanarAjyA mahImiva // 20 // upavAsena zokena dhyAnena ca bhayena ca / parikSINAM kRzAM dInAmalpAhArAM tapodhanAm // 21 // AyAcamAnA duHkhArtA prAJjaliM devatAmiva / bhAvena raghumukhyasya dazagrIvaparAbhavam // 22 // alpAhArA mitabhojinImityuttamastrIlakSaNamucyate // 21 // AyAcamAnAmiti / raghumukhyasya kartuH dazagrIvaparAbhavaM bhAvena manasA AyAcamAnAM prArthayantImiva sthitAm // 22 // parAmuSTAm apavitrairupahatAm // 15 // utkRSTaparNakamalAm udRtapatrapadmAm // 16 // visrAvitA rodhobhaGgAdinA nirjalIkRtAm / mUjayA udvartanAdyanaparizodhanena | // 17 // 18 // AlitA baDhAm // 19-21 // AyAcamAnAmiti / prAJjaliM baddhAJjAlam / raghumukhyastha ktu| dazagrIvaviSapakaparAbhavaM bhAvena manasA devatA // 66 // | sa-zokena rAmavizleSajena / dhyAnena ptyuH| bhayema rAvaNajanyena / alpAhAra patyuzchiSTa vinA'nyasya svIkArAyogyatvAzrIrayAtrArtha nIraspAzitAnazitatvolestagrahaNasyAdoSatvAt / patyu rAmAnArona tatra tatsAnidhyavizeSAttavapado yuktaH / upendrAvatAravAdAmastha, indrasya tadaprajatvAttadattapAyasAzanaM gauravataH svAmitvAca bhojana yuktamiti mantavyam // 21 // For Private And Personal Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagasun Gyanmarde samIkSamANA rakSakaM samIkSamANAm / supakSmeti ante tAnaM madhye zukRmasyA locanamityucyate // 23 // iti zrIgovindarAjavirAcite zrIrAmAyaNa / bhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekonaviMzaH sargaH // 19 // sa tAmityAdi / sAkAraiH senggitH| "AkArAviGgitAkRtI" ityamaraH / samIkSamANAM rudatImaninditAM supakSamatAmrAyatazuklalocanAm / anuvratA rAmamatIva maithilI pralobhayAmAsa vadhAya rAvaNaH // 23 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekonaviMzaH sargaH // 19 // sa tAM pativratAM dInAM nirAnandA tapasvinIm / sAkArairmadhurairvAkyairtyadarzayata rAvaNaH // 1 // mAM dRSTvA nAga nAsoru gRhamAnA stanodaram / adarzanamivAtmAnaM bhayAnetuM tvamicchasi // 2 // kAmaye tvAM vizAlAkSi bahu manyasva mAM priye / sarvAGgaguNasampanne srvlokmnohre||3|| neha kecinmanuSyA vA rAkSasAH kaamruupinnH| vyapa sarpatu te sIte bhayaM mattaH samutthitam // 4 // svadharmo rakSasAM bhIru sarvathaiva na saMzayaH / gamanaM vA parastrINAM haraNaM saMpramathya vaa||5|| evaM caitadakAmAM tu na tvAM sprakSyAmi maithili / kAma kAmaH zarIre me yathAkAmaM prvrttaam||6|| nyadarzayata, svAbhiprAyamiti shessH| sItAyai svAbhiprAyaM prakAzitavAnityarthaH // 3 // adarzanaM adRzyatvama // 2 // mAM dRSTvA bhItirna kartavyetyAhakAmaya iti // 3 // anye ca bhayahetavo'tra na santItyAha-neheti // 4 // paradArecchAdoSa ityAzaGkayAha-svadharma iti / saMpramathya balAtkRtya / kAmam mAyAcamAnAmiva prArthayantImiveti sambandhaH // 22 // 23 // iti zrImahezvaratIrtha0 zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyI sundarakANDavyAkhyAyAmekonaviMzaH sargaH // 19 // sa iti / sAkAraiH sAbhiprAyaH, seGgiterityarthaH / nyadarzayata, svAbhiprAyamiti zeSaH // 1 // adarzanam adRzyatvam / mayAdiva netuM nAyayitum / vastutastu putrasamabhRtyadarzanaviSaye bhayAdika nocitamiti bhAvaH // 2 // kAmaya iti / vastutastu-tyo kAmaye, IzvarItveneti zeSaH / ato mA bahumanyasva // 3 // neheti / manuSyA rAkSasA vA, tvadbhayakartAra iti zeSaH / vastutastu-sarvezvaryAstava na kutrApi bhayazaGketi bhAvaH // 4 // pApi parazarAmimarzaH svadharmaH tathApi nAI tvAmakAmayamAnA spakSyAmItyAha-svadharma ityAdizlokadvayena / kAmamatyartham / yathAkAmaM yadhecchaM me zarIre kAmaH, taveni shossH| mami tava icchA pravartatAmiti bhAvaH / svadharma ityAdizlokadvayastha vAstavArthastu-kAmukA tvaM na vizvasanIya ityata Aha-svadharma ityAdi / yadyapi rakSaso paravArAharaNAdiH svadharmaH svbhaavH| me. For Private And Personal Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 64 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir atyantam / yathAkAmaM yatheccham // 5 // 6 // devIti / praNayasva snehaM kuru // 7 // ekaveNIti / ekaveNI asImantitaveNI / gharAzazyA bhUzayanam || aupayikAni yuktAni / " yuktamaupayikam " ityamaraH // 8-10 // strIratnamiti / mAM prApya hIti / hiH pAdapUraNe apyartho vA / he suvigrahe mAM devi neha bhayaM kAryaM mayi vizvasihi priye / praNayasva ca tattvena maivaM bhUH zokalAlasA // 7 // ekaveNI dharAzayyA dhyAnaM malinamambaram / asthAne'pyupavAsazca naitAnyaupayikAni te // 8 // vicitrANi ca mAlyAni candanA nyagurUNi ca / vividhAni ca vAsAMsi divyAnyAbharaNAni ca // 9 // mahArhANi ca pAnAni zayanAnyAsanAni ca / gItaM nRtta ca vAdyaM ca labha mAM prApya maithili // 10 // strIratnamasi maivaM bhUH kuru gAtreSu bhUSaNam / mAM prApya hi kathaM nusyAstvamanaha suvigrahe // 11 // idaM te cAru saMjAtaM yauvanaM vyativartate / yadatItaM punanaiti srotaH zIghramapAmiva // 12 // tvAM kRtvoparato manye rUpakartA sa vizvasRka / na hi rUpopamA tvanyA tavAsti zubhadarzane // 13 // prApyApi kathamanaha syAH // 11 // 12 // uparataH nivRttaH / atra itikaraNaM draSTavyam / uttarottaraM sAtizayaM rUpaM sisRkSurvidhAtA tvAM sRSTvA itaH paraM sAtizayaM rUpaM traSTuM na zakyata iti dhiyA sRSTerUparata iti manya ityarthaH // 13 // zarIre kAmamatyartham yathAkAmaM yathecchaM kAmaH pravartatAM nAma manmathavikAro'stu nAma, tathApyetatsarvaM mameSTadevatAyAM tvayi na ghaTata iti zeSaH / ata eva akAmAM mayi bhRtyatvakAmanArahitAm / yadvA akAma viSNukAmAM tvAM na sprakSyAmi tvadAjJAM vinA pUjAM kartumapi vibhemIti zeSaH // 5 // 6 // devIni / praNayasva prasIda // 7 // eketi / dharAzayyA bhUzayanam / naupayikAni na yuktAni // 8 // vicitrANItyAdiH spaSTArthaH / vastutastu-vicitrANItyAdizlokadvayamekaM vAkyam / mAM prApya, bhRtyatveneti zeSaH / mAlyAdIni labha prApnuhIti sambandhaH // 9 // 10 // strIratnamiti / mAM prApya hi prApyApi bhUSaNAdInAmanarhA syA iti sambandhaH // 11 // idamiti / yadidaM te saJjAtaM yauvanaM tat vyativartate atikramya gacchati / atItaM na punareti / ato bhuGkSva bhogAniti zeSaH / vastutastu tvatpUjAkSamaM madIyamAyuH vyarthe gacchatIti svidyati idaM te iti / te tava bhRtyasya, mameti zeSaH / yauvanaM dADhayavasthA yad yato bhRtyasya mamAyuH vyarthe gacchati, ato mama tava pUjArthamanujJAM | dehIti zeSaH // 12 // rUpakartA divyarUpassraSTA tvAM kRtvA nirmAya uparato divyarUpanirmANAdvirata iti manye / unmekSAyAM hetuH hi yataH tava rUpopamA nAsti yadi For Private And Personal TA.su.kA. sa0 20 // 64 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tvAmiti / kaH ativarteta ? na ko'pItyarthaH / / 14-19 // asakRditi / vimRditadhvajAH bhanavajAH / pratyanIkeSu zabaSu madhye // 20 // icchayeti / / tvAM samAsAdya vaidehi rUpayauvanazAlinIm / kaH pumAnativarteta sAkSAdapi pitAmahaH // 14 // yadyat pazyAmi te gAtraM shiitaaNshusdRshaanne| tasmistasmin pRthuzroNi cakSurmama nibaddhayate // 15 // bhava maithili bhAryA me mohamenaM visarjaya / bhviinaamuttmstriinnaamaahRtaanaamitsttH| sarvAsAmeva bhadraM temamAgramahiSI bhava // 16 // lokebhyo yAni ratnAni sampramathyAhRtAni vai| tAni me bhIru sarvANi rAjyaM caitadahaM ca te // 17 // vijitya pRthivIM sarvI nAnA nagaramAlinIm / janakAya pradAsyAmi tava hetorvilAsini ||18||neh pazyAmi loke'nyaM yo me prtiblobhvet| pazya me sumahadrIryamapratidvandramAhave // 19 // asakRt saMyuge bhanA mayA vimRditdhvjaaH| azaktAH pratyanIkeSu sthAtu mama suraasuraaH||20|| icchayA kriyatAmadya pratikarma tavottamam // 21 // saprabhANyavasajyantAM tavAGge bhUSaNAni ca / sAdhu pazyAmi te rUpaM saMyuktaM pratikarmaNA // 22 // pratikarma alngkaarH| "pratikarma prasAdhanam" ityamaraH / avasajyantAm aryantAm / pratikarmaNA saMyuktaM pazyAmi pazyeyam // 21 // 22 // punaH sa uttamarUpanirmANe yateta na tathApi tavopametyAzayaH // 13 // tvAmiti / nAtivateta na kSubhyeta / kaH pumAnativateta iti pAThe na kopyatikrametetyarthaH / / vastutastu-madArAdhane tava buddhiH kathaM syAdata Aha-tvAmiti / tvAM lakSmIm " sItA lakSmIvAna viSNuH" iti vakSyamANatvAt / samAsAdya sAkSAtpitAmaho'pi nAtivarteta anArAdhituM na zaknuyAt pumAstu ko vA ativateMtetyarthaH // 14 // yadyaditi / gAtram avayavavizeSam / tasmistasmin avayavavizeSa cakSurnibadhyate iSTadi devatAyAstava darzanasya muktisAdhakatvAditi bhAvaH // 15 // bhaveti prakRtArthaH spssttH| vastutastu-bhaveti / maithilI bhAryA bhayA kAnsyA AryA zreSThA bhava etN| moI mayi zatrutvazaGkA visarjaya / me mama uttamastrINAM mama yA agramahiSI mandodarI tasyAzca mama ca bhava, IzvarIti zeSaH // 16 // lokebhya ityasya vAstavArthastu-10 iSTadevatAyai devyai rAvaNaH svAtmAtmIyasamarpaNaM karoti-lokebhya iti zlokadvayena / ahamityanenAtmasamarpaNam / ratnAnItyAdinA AtmIyasamarpaNamiti jJeyam // 17 // tava hetoH tvatprItyartham // 18 // pratibalo yuddhe jetA // 19 // pratyanIkeSu zatruSu // 20 // icchayeti / vastutastu-mAM lakSmIma, sampadamityarthaH // 21 // pratikarmaNA yuktaM te rUpaM pakSyAmi / bhAvikamatrAlaGkAraH // 22 // For Private And Personal Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobaturth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie bA..bha. // 65 // 8 pratikati / dAkSiNyena saralatvena / bhukSva anubhava / "dakSiNe saralodArau" ityamaraH // 23 // yatheemiti / lalasva prIti kuru / "lala IpsAyAm " TI.su.kA. iti dhaatuH||24||25 // rAmAnu-RdimityAdi / Rdi saMpadam / viSa bhAm // 25 // evamAtmAnaM prazasya rAmaM nindati-kiM kariSyasItyAdinA / nikSiptasa.20 pratikarmAbhisaMyuktA dAkSiNyena vraanne| bhuzva bhogAn yathAkAmaM piva bhIru ramasva ca // 23 // yatheSTaM ca prayaccha tvaM prathivIM vA dhanAni c| lalasva mayi vistradhA dhRSTamAjJApayasva ca / matprasAdAllalantyAzca lalantAM bAndhavAstava // 24 // RddhiM mamAnupazya tvaM zriyaM bhadre yazazca me // 25 // kiM kariSyasi rAmeNa subhage cIravAsasA / nikSipta vijayo rAmo gtshriirvngocrH| vratIsthaNDilazAyI ca zaGke jIvati vA na vA // 26 // nahi vaidehi rAmastvAM draSTuM vaapyuplpsyte| purobalAkairasitairmedhaijyotsnAmivAvRtAm // 27 // na cApi mama hastAttvAM prAptumarhati raaghvH| hiraNyakazipuH kIrtimindrahastagatAmiva // 28 // vijayaH tyaktavijaya ityarthaH / sthaNDilazAyI bhUtalazAyI // 26 / / nahIti / vAzabdo'vadhAraNe, draSTumapi nopalapsyata evetyarthaH / drshnmaatrphlmpi| darzanaM (ca) na prApsyatItyarthaH puro'ne balAkA yeSAM te purobalAkAH taiH / anena meghAnAmativipulatocyate / mahAmeSveva balAkAsaJcAra varNanAt // 27 // rAmAnu-nahIti / vAzabdo'vadhAraNe / draSTuM vA nopalapspata evetyarthaH / purovalAkairasitArIta vizeSaNAdarSAsaMbandhitA dyotyate // 27 // na cApIti / hirnnyaa| pratikarmati / dAkSiNyena, mayIti shessH||23|| lalantA ramantAm / vastutastu-matprasAdAta mayi prasAdo'numahaH tasmAta taba lalantyAH ramantyAH satyAH bAndhavAzca ramantAmiti smbndhH|| 24 // RddhimityAdInAM vAstavArthastu-sarAmA'haM te'khilasampattabhuddhiM dadAmi mAM rAmeNa saha saMyojayetyAzaGkaca nAhaM sampadAdyarthI kintu mokSakAmI ato yAvanmokSaM tvatpAdAja na tyajAmItyabhiprAyeNAha-RddhiM mametyAdillokacatuSTayena / he subhage ! mama RddhayAdikaM pazya / nikSiptavijayaH svatassiddhavijaya ityarthaH / vanagocara vanaM jalaM gocaraM nivAsasthAnaM yasya saH nArAyaNa ityarthaH / ata eva gatazrI gatA prAptA zrI lakSmIH yena ata eva / pratibhaktasaMrakSaNavratazIlaH ata eva pitRvAkyaparipAlanAya sthaNDilazAyI yo rAmaH, abIravAsaseti chedaH / cIravAsorahitena pItAmbaradhAriNetyarthaH / etAdRzena tena rAmeNa saha vA tvam idAnIM vidyamAnezvarthAdyapekSayA na kimami kariSyasIti zaGke manye ato jIvati, mayi satIti zeSaH / rAmastvAM draSTumapi Mnopalasyate na ca mama hastAta tvAM rAghavaH prAnumaIti, madadhAnantaraM rAmastvAM draSTumapyupalapsyate prApnumappaItIti bhAvaH / hiraNyakazipuH kIrtimindrahastagatA // 65 // For Private And Personal Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir 66 kazipuH kIrtimindrahastagatAmiveti vaidharmyadRSTAntaH / atra kIrtizabdena bhAryA lakSyate / hiraNyakazipurindrahastagatAM bhAryau punaH prAptavAnityetat bhAgavate prasiddham / vyalumpanra rAjaziviramamarA rAjyakAGkSiNaH / indrastu rAjamahiSIM mAtaraM mama cAgrahIt // " ityAdiprahlAda cArusmite cArudati cArunetre vilAsini / mano harasi me bhIru suparNaH pannagaM yathA // 29 // kliSTa kauzeyavAsanAM tanvImapyanalaMkRtAm | tvAM huvA streSu dAreSu ratiM nopalabhAmyaham // 30 // antaH puranivAsinyaH striyaH sarvaguNA nvitAH / yAvantyo mama sarvAsAmezvayaM kuru jAnaki // 31 // mama hyasita kezAnte trailokyapravarAH striyaH / tAstvAM paricariSyanti zriyamapsaraso yathA // 32 // yAni vaizravaNe sukha ratnAni ca dhanAni ca / tAni lokAMzca suzroNi mA~ ca bhuGkSva yathAsukham // 33 // na rAmastapasA devina balena na vikramaiH / na dhanena mayA tulyastejasA yazasApi vA // 34 // piva vihara ramasva muGkSva bhogAn dhananicayaM pradizAmi medinIM ca / mayi lala lalane yathAsukhaM tvaM tvayi ca sametya lalantu bAndhavAste // 35 // vacanAt // 28-30 // antaHpureti / aizvaryam antaHpuraizvaryam / svAminItvaM kuru prApnuhItyarthaH // 31 // 32 // mudava svAdhInaM kuru // 33 // // 34 // piba, madyamiti zeSaH / vihara saJcara / vihArazabdasya saJcAre'pi prayogAt // 35 // miva iti vaidharmyadRSTAntaH / purA kila hiraNyakaziporbhAryAM hatvA nAradamukhena prArthitaH tasmai punaH prAdAditi bhAgavate kathA'sti / tathA ca bhAryAharaNameva kIrtiharaNa miti bhAvaH // 26-29 // viSTako zeyetyasya vAstavArthastu tvAM mameSTadevatAM dRSTvA sveSu dhaneSu dAreSuca ratiM nopalabhAmi, iSTadevatAyAstava darzanamAtreNAnandapUrNo'haM sarvato nivRttAMsmIti bhAvaH // 30 // aizvaryam Adhipatyam / / 31-33 // na rAma ityasya vAstavArthastu rAmaH tapaAdinA mayA tulyo na bhavati kintu niravadhika SaDguNaizvaryasampanno bhagavAn zrIrAmo mattopyadhika eveti bhAvaH // 34 // pitra, madhviti zeSaH / mayi lala ramasva / vastutastu mayi bhRtye sati lala // 35 // sa0 [analaMkRtAmapi svAM dRSTvA svabhAryAsu rati nopalabhAbhi nopalabhe / alaMkRtAM punardazrvA tatra rati nopalabhe iti kiM vavyamityarthaH / etena saundaryAtizayo yotyate // 20 // For Private And Personal Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bhU. TI.su.ko H011 M // 36 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne viMzaH sargaH ||20||tspetyaadi // 1 // duHkhaatetyaadi / tRNamiti / rAvaNasya sAkSAtsaMbhASaNAnahatvAttRNavyavadhAnakaraNam / pratyuvAceti punarabhidhAnaM vacanaprakAravizeSakayanArtham / duHkhArtAyA api zucismitatvAbhidhAnaM vastusvabhAvena sasmitAt pratIyamAnatvAt // 2 // 3 // tani0-tRNamantarataH kaveti / parapuruSamukhaM nirIkSya kusumitatarujAlasantatAni bhramarayutAni samudratIrajAni / kanakavimalahArabhUSitAGgI vihara mayA saha bhIru / kAnanAni // 36 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe viMzaH sargaH // 20 // tasya tadvacanaM zrutvA sItA raudrasya rksssH| ArtA dInasvarA dInaM pratyuvAca shnairvcH||1|| duHkhArtA rudatI sItA vepamAnA tpsvinii| cintayantI varArohA patimeva pativratA / tRNamantarataH kRtvA pratyuvAca zucismitA // 2 // nivartaya mano mattaH svajane kriyatAM mnH| na mA prArthayituM yuktaM susiddhimiva pApakRt // 3 // vArtA na kartavyeti maryAdayA vA tRNavadalakSIrutya vA asmavakSyamANavacanaM tRNasamAnamityayaM na lakSIkarotIti buddhacA vA / "sa zvAdhyaH sa guNI dhanyaH sa kulInaH sa buddhimAn / sa zUraH sa ca vikrAnto yaM tvaM devi nirIkSase // " ityuka kaTAkSapAtA) mA bhUditi vA / svAminA tRNamAdAya kAkAsuranirAsavat anena tRNenaita nirAsaH kArya iti vA / acetanaM cetanaM kRtvA sambodhanena vAkpaM badAmIti buddhayA vA / AsannasyAspa vyavadhAnena bhAvyamiti bucA vA / pazusamAnaspa tava idameva / | bhogyamiti buddhacA vA / rAmAvirodhena bhavAn sAnubandho naziSyatIti tRNaM chittvA nivedaye iti vA tRNaM madhye sthApayitvA // 2 // kusumiteti / mayA saha / vastutastu-saha ekadeva mayA, saMditAnIti zeSaH / kAnanAni vihara // 36 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattva dIpikAruyAyAM sundarakANDavyAkhyAyo viMzassargaH // 20 // tasyeti / dInamiti kriyAvizeSaNam // 1 // duHkhAtetyAdi / tRNamantarataH kRtvA rAvaNastha sAkSAtsambhASaNAnahatvAta tRNavyavadhAnakaraNam / pratyuvAceti punarabhidhAnaM vacanaprakAravizeSarUpanAryam / zucismiteti / vastutaH svabhAvavarNanam // 2 // nivartayeti / svajane svIyabhAryAdijane / siddhiM muktim // 3 // sa0-pratyuvAceti pUrva pratijJAtam / tarakAramAha -tRNamantarataH kRtvA pratyuvAceti / ato na punarvacanam // 2 // yuktaH yogyaH / siddhi mokSam yuktarUpa siddhimiva iti pAThaH // 3 // For Private And Personal Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org akAryamiti / ekaH patiryasyAssA ekapanI tyaa| "nityaM sapalyAdiSu" iti ngii|||| evamiti / pRSThataH kRtvA anaahtyrthH||6|| nAimiti / satI ahaM tava aupayikI yuktA bhAryA na kintu parihAryA / sAdhUnAM satAM dharma sAdhudharmam / sAdhUnAM vrataM sAdhuvratam / sAdhu samyak cara // 6 // AtmAnamupamA kRtvA yathA tava dArA rakSyAstathA'nyeSAM dArA rakSyAH / tasmAt sveSu dAreSu rampatAm // 7 // atuSTam atRptam / nikRtiprajJam nikRto zAThaye prajJA akAryana mayA kAryamekapalyA vigarhitam / kulaM saMprAptayA puNyaM kule mahati jAtayA // 4 // evamuktvA tu vaidehI . rAvaNaM taM yazasvinI / rAkSasaMpRSThataH kRtvA bhUyo vacanamabravIt // 5 // nAhamApayikI bhAryA parabhAryA stiitv|saadhu dharmamavekSasva sAdhu sAdhuvrataM cara // 6 // yathA tava tathA'nyeSAM dArA rakSyA nizAcara / AtmAnamupamA kRtvA sveSu dAreSu ramyatAm // 7 // atuSTaM sveSu dAreSu capalaM calitendriyam / nayanti nikRtiprajJa paradArAH parAbhavam // 8 // iha santo na vA santi sato vA nAnuvartase / tathAhi viparItA te buddhirAcAravarjitA // 9 // yasya tam / parAbhavam AyuraizvaryAdikSayarUpam / / 8 // iha ativizAle'pi durjanasaGkale deze / santaH tvaamnaannivaaryntH|n santi vA nasanti kim ? M santyeva / zrIvibhISaNaprabhRtInAM sambhavAnna santIti kathaM vaktuM zakyam ? sato vA nAnuvartase / "tadviddhi praNipAtena pariSazrena sevayA / upadezyanti | ekapatnyA ekaH patiryasyAstayA mayA, pativratayetyarthaH / kulaM bhartRkulam / puNyaM pavitram // // pRSThanaH kRtvA praavRtyetyrthH|| 5 // paramAryA satI pativratAham aupaH yikI yuktA bhAryA na, sAdhUnAM dharma sAdhudharmam / sAdhUnAM vrataM sAdhuvratam / vastutastu-jAhamiti / ahaM tava tvayA bhAryA bhartavyA na, kintu parabhAryA pareNa rAmeNa bhAryA bhartavyA // 6 // yathA tava nijadArANA zuddhiriSTA, evamanyeSAmapItyAtmadRSTAntAdeva nizcitya tvamapi paradAranispRhaH svadAranirato bhavetyarthaH // 7 // atRSTam | atRptam / nikRtiprajJaM nikRtau zAThace prajJA yasya tam / parAbhavam AyuraizvaryAdikSayarUpam // 8 // ihetyAdizlokadvayamekaM vAkyam / iha santo na santi vA sato vA sa0-ekapalyA ekaH patiryasyAH sA rAmakRtayajJaphalabhokI, pativateti yAvat / tapA vigArhataM vininditam / tarhi kadApi gArhitaM khayA nAnuSThitaM kinityatastathaivetpAha-maveti / mayA yadakAri tatsarva aM matpati viSNumudizvAkArIti vihita na kAryamiti bhaavH||4||aupyikii upabhogayogyA na / tatra hetu:-yarabhArye te / tatrApi nasairiNIyuTIrapati-matIti / sAdhUnAM satA dharma dharmazAstrAdyAzasitam avekSasva / sAdhuvrataM sAdhoH sAjyAH pativratAyA mama mata parityajanaM cara / "boto guNavacanAn" iti sAdhussAdhuH // // dArA: rakSyAH zIlata: marakSaNIyAH / AtmAnaM sam / upamAM nidarzanam / sadAradharSaNa durmarSaNaM mama yathA tathAnyeSAmityatra // 7 // For Private And Personal Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA-rA.bhU. te jJAnaM jnyaaninstttvdrshinH||" ityuktarItyA praNipAtamantareNa na te upadizanti / tvaM ca tatpAdeSu kadAcidapi na praNatavAnasi / kathAmidaM bhavatI TI.su.kA. jAnAtItyAzaGkayAha tathAhIti / tathAhi viparItA te buddhiH tava buddhivaparItyameva tava ziyAnanuvartanaM sUcayatItyarthaH / parabuddherapratyakSatvAt kathaM sAsa. 21 madIyA buddhistvayA jJAyata ityatrAha AcAravarjiteti / AcAravarjitA, tava duranuSThAnameva tava buddhi dyotayatIti bhAvaH ||9||vc iti / pUrvazloke / / vaco mithyApraNItAtmA pathyamuktaM vickssnnaiH| rAkSasAnAmabhAvAya tvaM vAna prtipdyse||10|| akRtAtmAnamAsAdya rAjAnamanaye ratam / samRddhAni vinazyanti rASTrANi nagarANi ca // 11 // tatheyaM tvAM samAsAdya laGkA ratnaugha sngklaa| aparAdhAtavaikasya nacirAdinaziSyati // 12 // svakRtairhanyamAnasya rAvaNAdIrghadarzinaH / abhinandanti bhUtAni vinAze paapkrmnnH||13|| evaM tvAM pApakarmANaM vakSyanti nikRtA jnaaH| diSTyaitadyasanaM prApto raudra ityeva harSitAH // 34 // zakyA lobhayituM nAhamaizvaryeNa dhanena vA / ananyA rAghaveNAhaM bhAskaraNa prabhA yathA // 15 // rAvaNasyAbhAva upnystH| anena rAkSasAbhAvapakSa upanyasyate / mithyApraNItAtmA mithyAsnigdhAtmA, snehIti bhAvayanniveti yaavt| tvaM vicakSaNaH sAdhubhiruktaM pathyaM hitaM vacaH rAkSasAnAmabhAvAya na pratipadyase nAGgIkaroSi vA / rAkSaseSu snehaM bhAvayan tadvinAzameva hRdi kRtvA sAdhuvacanaM na shRnnossiityrthH||10-12||raavnnaadiirghdrshin ityatra rAvaNati sNbuddhiH| nikRtAH tvayA vnycitaaH|| 13 // 14 // zakyati / anena rAvaNokta jApralobhanAnAmuttaramucyate / aizvaryeNa antaHpurastrINAmIzvaratvena / dhanena AbharaNAdinA vA / lobhAyatuM vaJcayitum / ahaM na zakyA / atra hetumAha nAnuvartase vidyamAnAnapi tAn dharmajijJAsayA nAnuvartasevA mithyA praNItAtmA mithyA viniitaatmaa| tvaM vicakSaNaH vidvadbhiruktaM pathyaM vacaH rAkSasAnAmabhAvAya na pratipadyase nAGgIkaroSi vA? tathAhi ata eva khalu tava buddhiH AcArabarjitA vihitAcAravimukhA viparItAniSiddhAcArapareti yojanA // 9 // 10 // nanu mayA sajjanopadezAsvIkAre kuto rAkSasanAzaprasaGga ityanottaraM vaktuM lokasthitimAha-akRteti / akRtAtmAnaM sadupadezAgrAhibuddhim // 11 ||ttheymiti / rAjAparA // 6 // dhato'zeSaprajAnAzasya lokaprasiddhatvAditi bhAvaH // 12 // svkRtairpraadhaiH| rAvaNeti sambodhanam / raudraH diSTayA vyasanaM prApta iti vakSyantIti sambandhaH // 13 // V // 14 // rAvaNoktapralobhanavAkyAnAmuttaramAha-zakyeti / aizvaryeNa antaHpuraniyantRtvena // 15 // For Private And Personal Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsur Gyarmandir wwwkobatirth.org ananyati / aI nityaanpaayinii| rAghaveNa raghukulAvatIrNena viSNunA ananyA avibhktaa| yatra yatra kule viSNuravatarati tatra tatrAvatIrNA lkssmiirityrthH|| tRtIyayA tatparatantrA cAsmIti dyotyate / na kevalaM tasya paratantrA'ham, pratyuta tasyApyatizayAvahati dRSTAntena dyotayati bhaaskrnneti|prbhaahi bhAskara syApyatizayamAvahati, tathaiva hi mArIco bhavantaM prati niveditavAn-"aprameyaM hi tattejo yasya sA janakAtmajA" iti / kiM taddhitavacanamapi mohena upadhAya bhujaM tasya lokanAthasya satkRtam / kathaM nAmopacAsyAmibhujamanyasya kasyacit // 16 // ahamaupayikI bhAryA tasyaiva vasudhApateH / vratasnAtasya dhIrasya vidyeva viditAtmanaH // 17 // sAdhu rAvaNa rAmeNa mAM samAnaya duHkhitAm / vane vAzitayA sArdha kareNveva gajAdhipam // 18 // vismRto'sIti tattvamAha // 15 // upadhAyeti / lokanAthasya savaibrahmAdidevagaNaiH svasvapadaprAptaye nAthyamAnasya yAcyamAnasya / "nAtha yAcyAm" iti dhaatuH| tasya rAmasya / satkRtaM bhujaM dakSiNaM bhujamityarthaH / upadhAya upadhAnIkRtya / tena tatpariSvaktatvaM gamyate / evaM zlASitA'ham anyasya tato bhoga yAcamAnasya kasyacidanAmadheyasyakSudrasya tvAdRzaH bhujam asatkRtaM kathaM nAmopadhAsyAmi ? na kathaMcidapItyarthaH // 16 // ahaM tu zIlavayovRttA tasyaiva tulyazIlavayovRttasya vasudhApateH aupayikI ucitA bhAryA / "hIzca te lakSmIzca panyo" ini bhUminAthasyAI lakSmIdevyuciteti hRdayam / kathamiva ? vratasnAtasya vedavrataiHsnAtasya / dhIrasya dhImataH brAhmaNasya / viditAtmanaH AtmajJAnavataH vidyeva yogaabhyaasruupvidyev||17|| pAthacoraM pAnIyayAcaka vdraavnnmrthyte-saadhviti| sAdhu rAvaNa! madviyogena tvatkauryamadhikaM jAtamiti bhaavH| evamutkaTa maurya prati yAcanAt svasyAtizayo vyjyte| rAmeNa sarvAGga upadhAya zIrSopadhAnaM kRtvA // 16 // bratasnAtasya vidyAvratasnAtasya / vidyava sAGgavedavidye // 17 // samAnaya snggmy| vane vAsitayAsArdha kareNveva gajAdhipamiti / vane vAsitAM baddho kareNuM gajAdhipena sArdhamiti vibhaktivipariNAmena yojyam / anyathA virodhAt // 18 // | sa0-bhujanityanena matparirambhaNakAmanayA taba bhujAnA chedaH " ye niNyAH pArarambhaNaM cakamire teSAM bhuAzvicchiduH" ityAyuktabhovIti yotayati // 18 // viditAtmanaH avagatabhagavattavasya / ta snAtasya namacaryA dinatasaGkalpapUrva snAtasya abhiSiktasya viprastha vidyeva upaniSadAdividyeva / viprasyespanenottaravarNadvayApekSayA pRthamjAtereva mukhyAdhikAraH badhA'da tathA mukhyA tasyopaSikoti sUcayati // 17 // yadyapi nIdhAtukarmaka iti rAma mA samAnayeti vaktavyam, tathApi rAmeNeti tRtIpayA sahayogaH sArvakAlikaH, tvayA saMmelanaM tu lokadRSTagati sUcayitum / gajAdhipena kariNImiveti dASTontikAnuguNyA vaktavyam / satamApIracamuktvA tadAmpatyamaklRptamiti yotayati // 18 // ill 112 For Private And Personal Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. // 68 // sundareNa / mAM tasyAnanyAham, tadviyoge jIvitaM dhArayitumazaktAm "naca sItA" ityAdi / samAnaya saGgamaya / tatra hetuH duHkhitAmiti / kareNvA gajabadhvA / vAzitayA yauvanaM gatayA / "vAzitA yuvatiH proktA kalabhaH karipotakaH" iti vacanAt / yadvA vAsitayeti pAThaH / vane vAsitayA baddhayA / atra vibhakti * vyatyAsaH kAryaH vane vAsitAM kareNuM gajAdhipeneveti / vastutastu yathAnyAsa evAnveti / rAmeNa saGgamanaM nAma rAmAhvAnam / nahi punarapi rAmasthAnaM tena netumISTe, kiMtvatra rAmamAhUya samarpaNameva / ata eva kareNyA gajAdhipamityuktam || 18 || evaM rAvaNe jananItvapratipattiM vihAya kAnicidasaGgatAni jalpati, mitramaupayikaM kartuM rAmaH sthAnaM parIpsatA / vadhaM cAnicchatA ghoraM tvayA'sau puruSarSabhaH / viditaH sa hi dhamajJaH zaraNAgatavatsalaH // 19 // tena maitrI bhavatu te yadi jIvitumicchasi / prasAdayasva tvaM cainaM zaraNAgatavatsalam // 20 // mAM cAsmai prayato bhUtvA niryAtayitumarhasi // 21 // devI khinnA satI ko'yamasya svabhAvaH kathamasya ko'pyupadeSTA setsyatIti iha santo na vA santItyAdinA vicintya dayAvatI svayamevopadizati mAtRtva prayuktavAtsalyena - mitramiti / rAmaM zaraNaM gacchetyuke tantra rAvaNassaGketa durmAnitayA, AtmasadRddhayanusAreNa mitramityAha / kiMca zaraNAgataM svasyAdhInaM manyate devI devazva / ata eva rAmo vakSyati " mitrabhAvena saMprAptaM na tyajeyaM kathaMcana " iti / iyaM ca tathA''ha mitramiti / rAmaH mitraM kartuM yuktamityarthaH / mitrazabdApekSayA aupayikamiti napuMsakanirdezaH / sthAnaM parIpsatA mArgacIrasyApi bhUmau padAni sthApayitvA caurya kartavyam / tavApi yadi sthAna mabhIpsitaM tarhi tameva bhajetyarthaH / zaraNAgAtidainyAdapi maraNameva varamiti yadi manyase tadAnIM tadbhajanaM kartavyamityAha-vadhaM cAnicchatA ghoram / tava samyaGa maraNaM na dAsyati tvAM saMsthApya tvatsamakSaM tvatsantAnajAn hiMsitvA tataste citravadhaM kariSyati, taM yadi necchasi tadA prapattavya ityarthaH / tvayA tatpratIkArAvalokanena tvayA'vazyaM taccharaNAgatiH kartavyA / evaM sa rakSaka ityatra kiM pramANam ? tatrAha - asau nirantarapratyayenAsyA rAmaH pratyakSa | iva bhAsate / rAvaNasyApi mAyAmRgAnusaraNasamaye tadAkAradarzanajabhayena 'vRkSevRkSe ca pazyAmi' ityuktarItyA puraHsthita iva bhAsate / puruSarSabhaH matkRtA mitramiti sthAnaM parIpsatA, laGkAvAsamicchatetyarthaH / athavA ghoraM vadhaM bahuvidhapIDAkararvadham / rAmeNa anicchatA vA tvayA puruSarSabho rAmaH mitraM kartu maupayikam yogya ityarthaH / sAparAdhaM mAM zaraNAgatatvamAtreNa kathaM rakSiSyatIti zaGkA na kartavyetyAha-vidita iti ||19||20|| niryAtayituM pratyarpayitum // 21 // For Private And Personal TI. suM.kA. sa0 21 // 68 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir parAdhena kathaM mAmaGgIkariSyatItyevaM tvayA na cintanIyam, AnukUlyaleze sati sarvamaparAdhaM vismariSyati puruSadhaureyatvAt / mitrakaraNaprakAramAha sAprasAdayasveti / tvaM cetyanenAimapi prasAdayiSyAmIti siddham / prayato bhUtvA manaHkAluSyaM tyktvetyrthH| niryAtayituM pratyarpayitum // 19-21 // evamiti / sampradAya, sthitAyeti zeSaH // 22 // utsRSTam indramuktaM vajram, antakazva tvadvidhaM varjayet / rAghavastvadviSaM na varjayediti sambandhaH // 23 // evaM hi te bhavet svasti sampradAya rghuuttme| anyathA tvaM hi kurvANo vadhaM prApsyasi rAvaNa // 22 // varjayedvajramutsRSTaM varjayedantakazciram / tvadvidhaM tu na saMkruddho lokanAthaH sa rAghavaH // 23 // rAmasya dhanuSaH zabdaM zroSyasi tvaM mahAsvanam / zatakratuvisRSTasya nirghoSamazaneriva // 24 // iha zIghraM suparvANo jvalitAsyA ivoragAH / iSavo nipa tiSyanti raamlkssmnnlkssnnaaH||25|| rakSAMsi parinighnantaH puryAmA samantataH / asampAtaM kariSyanti patantaH kngkvaassH||26||raaksssendrmhaasaan sa rAmagaruDo mahAn / uddhariSyati vegena vainateya ivoragAn // 27 // apaneSyati mA bhartA tvattaH zIghramarindamaH / asurebhyaH zriyaM dIptAM viSNustribhiriva kramaiH // 28 // janasthAne hatasthAne nihate rakSA bale / azaktena tvayA rakSaH kRtametadasAdhu vai // 29 // mahAsvanaM mahAnAdam, nAdo nAma svarAvayavavizeSaH // 24 // rAmalakSmaNalakSaNAH rAmalakSmaNanAmAGkAH // 25 // asampAtam anavakAzam // 26 // rAkSasendramahAsapAniti rUpakoktamevopamayApyAha bainateya iti // 27 // na cApi mama hastAttvAM prAptumaItItyuktasyottaramAha-apaneSyatIti // 28 // janasthAna iti / etat yuddhaM vinA cauryeNApaharaNam // 29 // evamiti / mAmityanuvartate / mA raghUttame saMpradAya dattvA, sthitAyeti zeSaH // 22 // varjayedini / utsRSTapa indramuktaM vacaM kaI, svAdvidhaM varjayeta, saMkruddho rAghavastu / na varjayet // 23 // mahAsvanaM mahAnAdama, nAdo nAma kabindadharmaH // 24 // iheni / rAmalakSmaNalakSaNAH rAmalakSmaNanAmAGkAH asaMpAtam anvkaashm||25|| IM||26||raaksssendrruupaan mahAsapon / uddharaNazedhye upamA penatapa iveti // 27 // "na cApi mama hastArakhA bhAtumarhati rAghavaH" ityaspottaramAha-apaneSyatIti M28 // janasthAna iti / etata yuddhaM vinA cauyeNApaharaNam // 29 // / For Private And Personal Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie 171 bA.rA.bha 19 // gocaraM gatayoH bAhyadezaM gtyoH||30||31|| tasya te asamarthatayA coravRttestava tAbhyAM rAmalakSmaNAbhyAM vigrahe sati yuddha sati / yugagrahaNaM saMyuge dIko jayagrahaNam / asthiram asambhAvitam / yadvA yugagrahaNaM yuddhArambhaH asthiram adhruvm|kiNtu tAbhyAM prasahya vadhaste siddha iti dRSTAntenAha vRtrasyeveti / sa021 AzramaM tu tayoHzUnyaM pravizya nrsiNhyoH| gocaraM gatayobhrAtrorapanItA tvayA'dhama // 30 // nahi gandhamupAghrAya rAmalakSmaNayostvayA / zakyaM sandarzane sthAtuM zunA zArdUlayoriva // 31 // tasya te vigrahe tAbhyAM yugagrahaNa masthiram / vRtrasyevendrabAhubhyAM bAhorekasya nigrahaH // 32 // kSipraM tava sa nAtho me rAmaH saumitriNA saha / toyamalpamivAdityaH prANAnAdAsyate zaraiH // 33 // giri kuberasya gato'padhAyavA sabhAM gato vA varuNasya raajnyH| asaMzayaM dAzarathena mokSyase mahAdrumaH kAlahato'zaneriva // 34 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekaviMzaH sargaH // 21 // vRtrasya ekasya bAhobhyAmindrasya bAhubhyAM saha vigrahe sati nigraha iva jaya iva vRtrasyaikena bAhunA indrasya dvayorbAhvoriva ekena tvayA tayo Iyorjayo na zakya ityrthH||32|| saH nAtha iti pdcchedH||33|| girimiti| apadhAya apkrmy| kuberasya giri kailAsam / "kailAsaH sthAnamalakA" ityamaraH // 34 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekaviMzaH sargaH // 21 // Azramamiti / gocaraM gatayoH mAyAmRgarUpamindriyArtha gatayoH // 30 // yasmAdrAmalakSmaNayorgandhamAprAya zArdUlayoH sandarzane zuneva samakSa sthAtuM tvayA na zakyam // 31 // tasya te yuddhAsamarthatayA cauryavRtteH tava tAbhyAM rAmalakSmaNAbhyAM saha viprahe yuddha sati / yugaprahaNaM yuddhajayaH / asthiram adhruSam / vRtrasyaikasya bAhoH dvAbhyAmindrasya bAhubhyAM saha vigrahe sati nigraha iva vRtrasyaikena bAhunA indrasya dvayorbAhoriva ekena tvayA tayoH dvayoH jayo na zakya ityarthaH // 32 // me nAthaH sa rAma ityanvayaH // 33 // girimiti / kuberastha giAra gandhamAdanam / apadhAya atikramya / purImiti pAThe-kuberasya purImityetaduparitanalokAnAmupa 69 // lakSaNam / varuNasya sabhAmityanena adhastanalokAnAmupalakSaNam / tattvadRSTayA aparuSavacanaM taM rAvaNamuddizya sItayoktAnAM paruSavAkyAnAmayamAzayaH-rAvaNena | devI prati tatvadRSTayA saumparUpANyeva vAkyAnyuktAni yadyapi tathApi bAhyadRSTayA paruSavAkyavat pratIyamAnatvena deNyapi tatvadRSTiM sopya bAhyadRSTimanusRtya paruSavAkyaireva tasyottaramAiti // 34 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo pArAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAm ekaviMzaH sargaH // 21 // For Private And Personal Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sItAyA ityAdi ||3||saantvyitaa anunetA // 2 // satriyacchati niruNaddhi / dravataH dhAvataH / amArgamiti cchedaH // 3 // vAmaH pratikUlaH / manuSyANAM prANinAm / anukrozaH kRpA / paribhavAdipradAnena manuSyANAM pratikUlaH kAmaH yasmin jane nibaddhayate tasmiMstvanukrozaH snehazca jAyate kila // 4 // sItAyA vacanaM zrutvA paruSaM raaksssaadhipH| pratyuvAca tataH sItA vipriyaM priyadarzanAm // 1 // yathAyathA sAntvayitA vazyaH strINAM tathA tthaa| yathA yathA priyaM vaktA paribhUtastathA tathA // 2 // sanniyacchati me krodhaM tvayi kAmaH smutthitH| dravato'mArgamAsAdya hayAniva susArathiH // 3 // vAmaH kAmo manuSyANAM yasmin kila nibaddhayate / jane tasmistvanukrozaH snehazca kila jAyate // 4 // etasmAtkAraNAnna tvAM ghAtayAmi varAnane / vadhArhAmavamAnAhIM mithyA pravajite ratAm // 5 // paruSANIha vAkyAni yAni yAni bravISimAm / teSu teSu vadho yuktastava maithili daarunnH||6|| evamuktvA tu vaidehIM rAvaNo raaksssaadhipH| krodhasaMrambhasaMyuktaH sItAmuttaramabravIt // 7 // dvau mAsau rakSitavyo me yo'vadhiste mayA kRtH| tataH zayanamAroha mama tvaM varavaNini // 8 // mithyA pratrajite kapaTena banyavRttibhAji rAme / ratAM staam||5||6||krodhsNrmbhsNyuktH krodhapraNayAbhyAM sNyuktH||7|| dvau mAsAviti / te mayA yo'vadhiH sItAyA ityasya vAstavArthastu rAkSasAdhipaH sItAyAH paruSam ata eva vipriyaM vacanaM zrutvA pratyuvAceti sambandhaH // 1 // sAntvayitA anunetA / vazyaH vazaM gtH||2|| sanniyana ti sAnirupaddhiyataH dhAvataH / amArgamiti chedaH / vastutastu-iSTadevatAyAM samusthitaH kAmaH icchA, samutpannA bhaktirityarthaH / me krodhaM rAkSasajAtermama sarvadA vitAmAnaM ne krodhama, krodhazabdena kAmakrodhAdhariSaharga ucyate / taM saMniyacchatIti sambandhaH // 3 // manuSyANAM vAmaH pratikUla yasmina jane kAmo nibadhyate tasmina jane zikSaNIye tasmin jane anukrozazca snehazca jAyate kileti yojanA // 4 // mithyA pranajite ratA kapaTavRtte rAme saktAm / etasmAdityAdizlokadarasya vAstavArthastu-nanu bhadvadhoyuktaH strIghAtakazca tvaM na saMbhASya ityatrAha-patasmAditi / etasmAtkAraNAta tvadbhartakAraNAta pranajite matsvAmini, rAma iti zeSaH / ratAM tvA mameSTadevatAM tvAM na ghAtayAmyeva, vadhArhAmavamAnAmipi triyaM ghAtayAmIti mithyeti sambandhaH // 5 // paruSANIti / tava mAM tvadIyabhRtyaM mAmityarthaH / yAni yAni paruSavAkyAni bravISi teSu neSu tebhyastebhyaH dAruNo vadho yuktaH, mameti zeSaH // 6 // 7 // dvo mAsAviti / te mayA yo'vadhiH kRtaH " zRNu maithili madvAkyaM mAsAn dvAdaza bhAmini" ityAraNyakANDe / dvau mAsau tatra avaziSTau dvau mAsau me mayA rakSitavyo paripAlanIyauM, tataH tasmAtkAraNAta mama zayanamAroheti yojanA // 8 // For Private And Personal Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir 170 // lAkRta"mAsAna dvAdazabhAmini"ityAraNyakANDoktA dvAdazamAsAtmako'vadhiH klpitH|atr dvaumAsAvaziSTautI daumAso memayA rakSitavyo prtiikssnniiyau|yaadii..kaa. tataH tasmAtkAraNAt / mama zayanamArohetyanvayaH // 8 // prAtarAzArtha mAsadyAntargatarAtritamAptyanantaraM hiMsAyAM kAlavilamba vinA prAtaHkAlikAzanArtha / INsa.22 UrdhvaM dvAbhyAM tu mAsAbhyAM bhartAraM mAmanicchatIm |mm tvAM prAtarAzArthamArabhante mahAnase // 9 // tAM taya'mAnA saMprekSya rAkSasendreNa jAnakIm / devagandharvakanyAstA viSedurvikRtekSaNAH // 10 // oSThaprakArairaparA vakranetraistathA 'praaH| sItAmAzvAsayAmAsustarjitAM tena rksssaa||11|| tAbhirAzvAsitA sItA rAvaNaM rAkSasAdhipam / uvAcAtma hitaM vAkyaM vRttazauNDIryagarvitam // 12 // nUnaM na te janaH kazcidasti niHzreyase sthitH| nivArayati yo na tvAM karmaNo'smAdvigarhitAt // 13 // mityrthH| Arambhate Alabhante / rlyorbhedH| "AlambhassparzahiMsayoH" ityamaraH / mahAnase paakshaalaayaam||9||10|| oSThaprakAraiH rurudiSatAmoSTheSu / bhaGgasphuraNAdayo ye vikArAste oSThaprakArAH, osstthbhnggaadiruupsNjnyaadibhirityrthH| evaM vakranetraiH vakranetrasaMjJAdibhirityarthaH // 11 // vRttazauNDIryagarvita vRttaM pAtivratyaM tasya zauNDIya balaM tena garvitamiti kriyAvizeSaNam // 12 // nUnamiti / te niHzreyate sthitaH kazcijanaH nAsti / yaH asmAt / Urdhvamiti / prAtarAzAmityatra prAtazzabdena mAsadvayasamAtyanantaramAtaHkAla ucyte| evamuktvetyAdizlokatrayasya vAstavArthastu-krodhasaMrambhasaMyukta ityanena rAkSasa svabhAvo vrnnitH| pativiyogaduHkhitA nidrAhArarahitA pratyAha-do mAsAvityAdizlokadvayena / he me lakSmi sIte ! mayA yo'vadhiH kRtaH 'mAsAna dvAdaza bhAmini / pratIkSasva ' iti yaH samayaH prArthitaH tanmadhyataH paraM rakSitavyo pratIkSaNIyo dvau mAsAveva, dvAbhyAM mAsAbhyAmUrva na, tataH tadanantaram te tava bhartAram anicchantI, mAmanaGgIkurvANAm mama mA madIyarAjyalakSmI ca prApsyasIti zeSaH / tvAM prArthaya iti zeSaH / mama mahAnase prAtarAzArtha Alabhante pazUna tAn bhakSayeti shessH| zayanamAroha zayanaM kurvityarthaH // 9 // tAmityasya vAstavArthastu-taLamAnAmiti / tAsA tathA pratIteriti bhAvaH // 10 // oSTheti / oSThaprakAraiH oSThabhaGgAdi // 7 // rUpasaMjJAbhiH vakranetre vaktranetrasaMjJAbhiH // 11 // vRttazoNDIryagarvitaM vRttaM pAtivratyam zauNDIrya balam, pAtivratyavalagarvitamityarthaH // 12 // te tava / nizre yase sthitaH kazcijano'sti yaH asmAdvigahitAtkarmaNaH nivArayati / saca nAstinUnamiti yojanA / nava iSTamApakaaniSTanivartakazna nAstIti bhaavH||13|| For Private And Personal Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vigArhatAt karmaNastvAM nivArayati sa cApi nAsti nUnamiti yojanA / taveSTaprApakaH aniSTanivArakazca naastiityrthH|| 13 // 14 // tasya mokSyaselA tasmAnmokSyase // 15 // yathA mAtaGgaH zazazca, sahitaH yuyutsAdinA saMgataH tathA'nyonyasaGgato rAmasvaM ca / aba rAvaNaH svasya mAtaGgasAmyamukta mAM hi dharmAtmanaH patnI zacImiva zacIpateH / tvadanyastriSu lokeSu prArthayenmanasA'pi kaH // 14 // rAkSasAdhama rAmasya bhaaryaammittejsH| uktavAnasi yacchApaM va gatastasya mokSyase // 15 // yathA dRptazca mAtaGgaH zazazca sahito vane / tathA dviradavadrAmastvaM nIca zazavat smRtaH // 16 // sa tvamikSvAkunAthaM vaikSipaniha na ljjse| cakSuSorviSayaM tasya na tAvadupagacchasi // 17 // ime te nayane krUre virUpe kRSNapiGgale / kSitau na patite kasmAnmA manArya niriiksstH||18|| tasya dharmAtmanaH patnI snuSAM dazarathasya ca / kathaM vyAharato mAM te na jihvA vyava zIryate // 19 // asandezAttu rAmasya tapasazcAnupAlanAt / na tvAM kurmi dazagrIva bhasma bhasmArha tejasA // 20 // nApahartumahaM zakyA tasya rAmasya dhiimtH| vidhistava vadhArthAya vihitonAtra saMzayaH // 21 // zUreNa dhanadabhrAtrA balaiH samuditena ca / apohya rAmaM kasmAddhi dAracaurya tvayA kRtam // 22 // Hmiti bhrAmyediti pariharati-tatheti / tatra gaja iva rAmaH / zaza iva tvam // 16 // ikSvAkunAthaM kSipana mAyAmRgavyAjena dUraM nissArayan / iha sva janeSu na tAvadupagacchasi / yadyupagacchasi tadA tatprabhAvaM vetsysiityrthH||17-19|| asndeshaaditi| rAmasya bhrtuH| asandezAt apakAriSu zapethA iti sandezAbhAvAt / tapasaH pAtivratyarUpasya / kurmi karomi / uttvavikaraNapratyayalopAvApoM / bhasmAI bhasmIkaraNAI ! / tejasA pAtivratyaprabhAvena | ||20||tsy rAmasya tasmAt rAmAt / vidhiH cauryeNApaharaNam / vihitaH, deveneti zeSaH ||2||blaissmuditen balena srvshresstthenetyrthH| apojha rAmaM mRga manasApi kA prArthayet ? kiM punarvacaseti bhaavH||14|| tasya tsmaat||15||pto mAtaGgazazazca yathA vane devAt / sAhatI iti pAThaH, yuyutsU bhavataH tayozca zazo yathA'tidastathA rAmeNa saMyuge tvaM zazavat kSudraH rAmo gajavadityarthaH // 16 // upagacchasi / vyatyayena bhUte laT // 17-19 // rAmasya asandezAta rAmAnujJAbhAvAvaN zatapasaH pAtivratyatapasaH / bhasmArhA bhasmIkaraNAr2yA / kurmi karomi / bhasmA bhasma iti pAThaH // 20 // neti / rAmasyAI rAmasambandhinyaham / vidhiH vidhAna madapaharaNarUpam vihitaH, deveneti zeSaH // 21 // zUreNeti / apohya mAyAmRgacchamanA anyatra nItvA // 22-25 // For Private And Personal Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 71 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir cchadmanA'pavAhya // 22 // vivRtyavat // 23 // siMhasyeva balagama yasyAsau siMhasattvagatiH / jihvAgraM locane ca dIptAni yasya so'yaM dIptajihvAgra locanaH // 24 // kAMpena calam ayaM yasya tat calAyaM ca tada mukuTaM ca tena trAMzuH dIrghaH / citramAlyavattve'pi raktamAlyavattvaM tatprAcuryAduktam sItAyA vacanaM zrutvA rAvaNe rAkSasAdhipaH / vivRtya nayane krUre jAnakImanvavaikSata // 23 // nIlajImUtasaGkAzo mhaabhujshirodhrH| siMhasatvagatiH zrImAna dIptajilocanaH // 24 // cAgramukuTa prAMzuzcitramAlyAnulepanaH / raktamAlyAmbaradharastaptAGgadavibhraSaNaH // 25 // zroNIsUtreNa mahatA mecakena susaMvRtaH / amRtotpAdanaddhena bhujageneva mandaraH // 26 // tAbhyAM sa paripUrNAbhyAM bhujAbhyAM rAkSasezvaraH / zuzubhe'calasaGkAzaH zRGgAbhyAmiva mandaraH // 27 // taruNAdityavarNAbhyAM kuNDalAbhyAM vibhUSitaH / raktapallavapuSpAbhyAmazokAbhyAmivAcalaH // 28 // sa kalpavRkSa pratimA vasanta iva mUrtimAn / zmazAnacaityapratimo bhUSito'pi bhayaGkaraH // 29 // avekSamANo vaidehIM kopasaMrakta locanaH / uvAca rAvaNaH sItAM bhujaGga iva niHzvasan // 30 // anayenAbhisaMpannamarthahInamanutrate / nAzayAmyahamadya tvAM sUryaH sandhyAmivojamA // 31 // ityukkA maithilIM rAjA rAvaNaH zatrurAvaNaH / sandideza tataH sarvA rAkSasI ghoradarzanAH // 32 // ekAkSImekakarNI ca karNaprAvaraNa tathA / gokarNI hastikarNI ca lambakarNImakarNikAm // 33 // taptAGgadavibhUSaNaH taptazabdena tejiSTatvamuktam // 25 // cakrena nIlena / anRtotpAdanaddhena amRtotpAdanArthaM naddhena // 26 // tAbhyAM prasiddhAbhyAm // 27 // 28 // alaMkRtatve kalpakasAmyama | bhayaMkaratve punazcaityasAmyam / caityaM zmazAnavRkSaH, zmazAnamaNDapo vA / sItAyA atyanta bhayaMkaratva jJApanAya rAvaNavarNanaM kRtam // 29-31 // ityuktavetyAdi / pradhAnApradhAnabhUte dve ekAkSyo / ato na punruktiH| athavA akSama indriyam, ekAkSIma ekai zroNIsUtreNa razanAguNena / mecakena indranIlanaddhamukhatvAnme va katvam // 26-30 // ana yeneti zlokaH keSucitkozeSu nAstIti kRtvA na vyAkhyAtaH // 31 // 32 // ekAkSI sa0-anayena strIvadharAnnAsikAcchedAyanyAyena / abhisampannaM yuktam / arthahIna nirmAgyam / etAdRzaM rAmamanutrate sIte ! tvAM nAzayAmi | sandhyAM sandhyAkAlikaM tamaH // 31 // For Private And Personal TI. suM.kA. sa0 22 // 71 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsur Gyanmandir meM kendriyAm / zrotranAsAdAvekamAtravatImityarthaH // 32-36 // pratilomAnulomaiH prtikuulaanukuulaacrnnaiH| sAmadAnAdibhedanaiH saamdaanmukhybhedH| prathama | prayuktasAmadAnerityarthaH / Avarjayata vazIkuruta // 37 // 38 // upagamyeti / dhAnyamAlinI rAvaNasya kaniSThapatnI / idaM mandodaryA apyupalakSaNam / uttaratra hastipAdyazvapAdyau ca gopAdI pAdacUlikAm / ekAkSImekapAdI ca pRthupAdImapAdikAm // 34 // atimAtraziro grIvAmatimAtrakucodarIm / atimAtrAsyanetrAM ca dIrghajihvAmajibikAm // 35 // anAsikAM siMhamukhIM gomukhI sUkarImukhIm / yathA mazagA sItA kSipraM bhavati jAnakI / tathA kuruta rAkSasyaH sarvAH kSipraM sametya ca // 36 // pratilomAnulomaizca saamdaanaadibhednaiH| Avarjayata vaidehIM daNDasyodyamanena ca // 37 // iti pratisamAdizya rAkSasendraH punaH punaH / kAmamanyuparItAtmA jAnakI paryatarjayat // 38 // upagamya tataH kssiprNraaksssiidhaanymaalinii| pariSvajya dazagrIvamidaM vacanamabravIt // 39 // mayA krIDamahArAja sItayA kiM tavAnayA / vivarNayA kRpaNayA mAnuSyA rAkSasezvara // 40 // nUnamasyA mahArAja na divyAn bhogasattamAn / vidadhAtyamara zreSThastava bAhubalA jitAn // 43 // akAmAM kAmayAnasya zarIramupatapyate / icchantI kAmayAnasya prItirbhavati zobhanA // 42 // vAnarAn prati hanumaddhacane tathA vakSyamANatvAt // 39 // 40 // asyaassiitaayaaH| amarazreSTho brahmA / divyAna bhogAnna vidadhAti, asyA divyabhoge bhAgyaM| miti dvirupAdAnaM vyaktibhedAt // 33-36 // pratilometi / pratilomAnulomeH pratikUlAnukUlAcaraNaiH sAmadAnAdibhedanaH // 37-39 // mayeti / akRpaNayota chedaH / akRpaNayA pativratayA sItayA kiM kariSyasi / amAnuSyeti chedaH / amAnuSyA ata eva vivarNayA manupyabhogavilakSaNayA, uttamavarNayetyarthaH / mayA saha / krIDeti sambandhaH // 40 // nUnamiti / bhogasattamAna uttamabhogAna // 41 // 42 // sa0-punarekAkSImityugadAna vyaktibhedAbhiprAyeNa athavA pUrvamekAkSImiti maithilIvizeSaNam / ekasmin rAme akSiNI yasyAssA tAmityarthaH / ekamale yasyAssatyekatra / aparatra ca ekasmin mAge akSiNI | yasyAH sApi ninAsikAvyavadhAnamakSidvayamekasmin pradeze vartata iti naikAkSImiti punarutam // 6 // For Private And Personal Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI..sI. // 72 // sa0 naastiityrthH||11-15|| sargArtha saMgraheNa darzayati-sa iti // 46 // iti zrIgovindarAja zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAra sundarakANDa dvAviMzaH srgH||22|| evamuktastu rAkSasyA samutkSiptastato balI / prahasana meghasaGkAzo rAkSasaH sa nyavartata // 43 // prasthitaH sa dazagrIvaH kampayanniva medinIm / jvaladbhAskaravarNAbhaM praviveza nivezanam // 41 // devagandharvakanyAzca nAgakanyAzca sarvataH / parivArya dazagrIvaM vivizustadgRhottamam // 15 // sa maithilI dharmaparAmavasthitAM pravepamAnAM paribharmya raavnnH| vihAya sItAMmadanena mohitaH svameva vezma praviveza bhAsvaram // 46 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe dvAviMzaH sargaH // 22 // ityuktvA maithilI rAjA rAvaNaH zatrurAvaNaH / saMdizya ca tataH sarvA rAkSasInirjagAma ha ||1||nisskraante rAkSa sendre tu punarantaHpuraM gate / rAkSasyo bhImarUpAstAH sItAM samabhidudruvuH // 2 // tataH sItAmupAgamya rAkSasyaH krodhamUJchitAH / paraM paruSayA vAcA vaidehImidamabruvan // 3 // paulastyasya variSThasya rAvaNasya mahAtmanaH / daza grIvasya bhAryAtvaM sIte na bahu manyase // 4 // tatastvekajaTA nAma rAkSasI vAkyamabravIt / Amanthya krodhatAmrAkSI sItAM karatalodarIm // 5 // prajApatInAM SaNNAM tu caturthoM yaH prjaaptiH| mAnaso brahmaNaH putraH pulastya iti vishrutH||6|| pulastyasya tu tejasvI maharSiAnasaH sutH| nAmnA sa vizravA nAma prajApatisamaprabhaH // 7 // ityuktvetyAdi // 1-5 // prajApatInAmiti / "marIciyaGgiraso pulastyaHpulahaH kratuH" iti SaT prjaaptyH| teSAM caturthaH pulstyH||6-12|| evamiti / rAkSasyA dhAnyamAlinyA / / 43-45 // madanena mohita iti tasya svarUpakathanam // 46 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatatvadIpikA lakhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyA~ dvAviMzaH sargaH // 22 // asmin sargadvaye'pi vidyamAnabhAryAzabdasya vAstavArthastu-bhAryA bhartaNyA, bhAryAtvaM bhartavyAtvamityarthaH / / zana rASayati mahAzabdaM kArayati sa zatrurAvaNaH // 1 // 2 // tataH paraM rAvaNagamanAnantaram lokokto vA paramiti // 3 // bhAryAtvaM bhAryAbhAvam / na bahumanyase, mohAditi zeSaH // 4 // natassarvasAdhAraNetadvAkyaprayogottaram ekajaTA vizipyAvadhIta / karatalodarIm atundilamadhyAmityarthaH // 5 // prajApatInAmiti" marIci // 72 // For Private And Personal Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie priyAmiti / sarvAsAM madhye priyAM bahumatAm mahAbhAgAM ca bhAyo mandodarI tyavatvA tvAmupaiSyati // 13-17 // yasya yasmAt / tasya na tiSThasi tasya putro vizAlAkSi rAvaNaH zatrurAvaNaH / tasya tvaM rAkSasendrasya bhAryA bhavitumarhasi // 8 // mayoktaM cAru sarvAGgi vAkyaM kinnAnumanyase / tato harijaTA nAma rAkSasI vAkyamabravIt / vivartya nayane kopAnmAjArasadRzekSaNA // 9 // yena devAstrayastriMzaddevarAjazca nirjitaaH| tasya tvaM rAkSasendrasya bhAryA bhavitumarhasi // 10 // tatastu praghasA nAma rAkSasI krodhamUJchitA / bharsayantI tadA ghoramidaM vacanamabravIt // 11 // vIryotsitasya zUrasya saGgrAmeSvanivartinaH / balino vIryayuktasya bhAryAtvaM kiM na lapsyase // 12 // priyAM bahumatA bhAryA tyaktvA rAjA mhaablH| sarvAsAM ca mahAbhAgA tvAmupaiSyati rAvaNaH // 13 // samRddha strIsahasreNa nAnAratnopazobhitam / antaHpuraM samutsRjya tvAmupaiSyati raavnnH|| 14 // anyA tu vikaTA nAma rAkSasI vAkyamabravIt // 15 // asakRdevatA yuddhe nAgagandharvadAnavAH / nirjitAH samare yena sa te pArzvamupAgataH // 16 // tasya sarvasamRddhasya rAvaNasya mahAtmanaH / kimadya rAkSasendrasya bhAryAtvaM necchase'dhame / tatastu durmukhI nAma rAkSasI vAkyamabravIt // 17 // yapa sUryo na tapati bhIto yasya ca maarutH| na vAti smAyatApAGge kiM tvaM tasya na tiSThasi // 18 // puSpavRSTiM ca taravo mumucuryasya vai bhyaat| zailAzca subhraH pAnIyaM jaladAzca yadecchati // 19 // tasya nairRta rAjasya rAjarAjasya bhAmini kiM tvaM na kuruSe buddhi bhAryArthe rAvaNasya hi // 20 // tasmai na tiSThase / prakAzanArthepyApatvAtparasmaipadaM SaSThI ca // 18 // puSpavRSTimityAdi / zailAzca jaladAzca pAnIyaM rAvaNaH yadecchati tadA muJcantIti vyaGgirasau pulastyaH pulahaH RtuH" iti paTa prajApatayaH, teSAM caturthaH pulastyaH // 6 // 7 // tasya putra ityanena kulInatvaM citam // 8-11 / kiM kima rtham // 12 // priyAmini / sarvAsAM madhye bahumatA miyAM bhAryA mandodarImapi tyaktvA tvAmupaiyatIti sambandhaH // 11-1 // yasya yasmAta / tasya na tiSThase For Private And Personal Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 73 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir vipariNamyate // 19 // 20 // sAdhu te kathitam sAdhu gRhANeti sAdhuzabdadvayasya nirvAhaH // 21 // iti zrIgovindarAja viracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne trayoviMzaH sargaH // 23 // tata ityAdi // 1 // 2 // mAnuSIti / na tvaM jAtu bhaviSyasi tasyeti zeSaH / sAdhu te tattvato devi kathitaM sAdhu bhAmini / gRhANa susmite vAkyamanyathA na bhaviSyasi // 21 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe trayoviMzaH sargaH // 23 // tataH sItAmupAgamya rAkSasyo vikRtAnanAH / paruSaM paruSA nArya UcustAM vAkyamapriyam // 1 // kiM tvamantaHpure sIte sarvabhUtamanohare / mahArhazayanopete na vAsamanumanyase // 2 // mAnuSI mAnuSasyaiva bhAryAtvaM bahu manyase / pratyAhara mano rAmAnna tvaM jAtu bhaviSyasi // 3 // trailokyavasubhoktAraM rAvaNaM rAkSasezvaram / bhartAramupasaGgamya viharasva yathAsukham // 4 // mAnuSI mAnuSaM taM tu rAmamicchasi zobhane / rAjyAd bhraSTamasiddhArthaM viklavaM tva manindite // 5 // rAkSasInAM vacaH zrutvA sItA padmanibhekSaNA / netrAbhyAmazrupUrNAbhyAmidaM vacanamabravIt // 6 // yadidaM lokavidviSTamudAharatha saGgatAH / naitanmanasi vAkyaM me kilviSaM pratibhAti vaH // 7 // mAnuSIti hetugarbham / mAnuSI tvaM mAnuSaM tamicchasi // 3-6 / / kilbiSaM pApAvaham // 7 // 8 // vaza iti zeSaH / tasmai na tiSThasa iti vA'rthaH // 18-20 // sAdhu kathitaM sAdhu gRhANa ceti sambandhaH // 21 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatasvadIpikA khyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM trayoviMzaH sargaH // 23 // 1 // 2 / mAnuSIti / pratyAhara nivartaya / na tvaM jAtu bhaviSyasi, rAmasyeti zeSaH / mAnuSItvasya | vAstavArthastu mAnuSItvaM mAnuSasya manuSyAvatArasya rAmasya bhAryAtvamanumanyase / taduktam ataH rAmAt mano na pratyAhara tvaM jAtu bhaviSyasi, rAmasyeti zeSaH // 3 // // 4 // mAnuSIti / rAjyASTaM pitRvAkya paripAlanAya tyaktarAjyamityarthaH / asiddhArtham azvAsau siddhArthazca asiddhArthaH tam, siddhasarvaprayojanaM viSNumityarthaH / | vikkavaM dayAlum // 5 // rAkSasInAmiti / netrAbhyAmupalakSitA // 6 // kilviSaM kilviSaviSayam // 7 // sa0 [paruSamapi sarakSA pitrA putraM pratyudIrita zaTha tArha na paThetyevamAdi vAkyamantato gatvA prAyaH priyaparyavasAyi dRSTamityato'priyamityuktam // 1 // For Private And Personal TI. suM.kI. sa0 24 // 73 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir suvarcaletyAdibahudRSTAntapradarzanaM svasyAH pAtivratyadAyadyotanAya // 9-13 // avalInaH chanaH / rAkSasIrazRNot rAkSasIvAkyAnyazRNodityarthaH / / na mAnuSI rAkSasasya bhAryA bhavitumarhati / kAmaM khAdata mAM sarvA na kariSyAmi vo vacaH // 8 // dIno vA rAjya hIno vA yo me bhartA sa me guruH| taM nityamanuraktA'smi yathA sUrya suvarcalA // 9 // yathA zacI mahAbhAgA zakraM samupatiSThati / arundhatI vasiSThaM ca rohiNI zazinaM yathA // 30 // lopAmudrA yathA'gastyaM sukanyA cyavanaM yathA / sAvitrI satyavantaM ca kapilaM zrImatI yathA // 11 // saudAsaM madayantIva kezinI sagaraM ythaa| naiSadhaM damayantIva bhaimI ptimnuvrtaa| tathA'hamikSvAkuvaraM rAmaM patimanuvratA // 12 // sItAyA vacanaM zrutvA raaksssyHkrodhmuuchitaaH| bhartsayanti sma paruSairvAkyai rAvaNacoditAH // 13 // avalInaH sa nirvAkyo hanumAn ziMzupAdrume / sItA santarjayantIstA rAkSasIrazRNot kpiH|| 14 // tAmabhikramya saMkruddhA vepamAnAM samantataH / bhRzaM saMlilihurdIptAna pralambAn dazanacchadAn // 15 // Ucuzca paramakruddhAH pragRhyAzu parazvadhAn / neyamarhati bhartAraM rAvaNaM rAkSasA dhipam // 16 // saMbhatya'mAnA bhiimaabhiiraaksssiibhirvraannaa| sAvASpamupamArjantI zizupA tAmupAgamat // 17 // tatastA zizupAM sItA rAkSasIbhiH samAvRtA / abhigamya vizAlAkSI tasthau zokapariplutA // 18 // tAM kRzAM dInavadanAM malinAmbaradhAriNIm / bharsayAzcakrire sItAM rAkSasyastA smnttH|| 19 // J // 14 // neyamaItItyatretikaraNaM bodhyam / asya ucurityanena sambandhaH // 15 // 16 // sA bhayaMmAneti pAThe-bhartsanopagamanarUpakriyAbhedAta neti / bhAryA bhartavyA // 8 // taM nityamityAdi / atrAtidurdazAsvapi dRDhavratatvadyotanAya nAnAvidhAnekasAdhvInidarzanopanyAsa ityanusandheyam // 9-13 // ava lIna iti / tarjayantIrazRNota rAkSasInA tarjanavAkyAnyazRNodityarthaH // 14 // 15 // Ucuriti neyamarhatItyUcuriti sambandhaH // 16 // sA bhaya'mAnA, abha dini zeSaH / seti / sA kA hanumadadhiSThitA ziMzupAmupAgamaditi yojanA // 17-19 // I sasAbhapamAnA iti pAThaH / sAbhayaMmAneti padamekam / sAM hiMsAmuhizya bhayamAnA sAmapamAnA" sA tu hiMsAyAm " iti vizvaH / yA setsambayaH / upatyanenAtisAmIpya sUcayati // 17 // For Private And Personal Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bhU. // TI.su.kA sa.24 4 // tacchandadvayam / tA hanumadadhiSTitAM zizupAm // 17-15 // tatastA vinatA naameti| nirgatodarI unnatodarI // 20 // atikRtam atimAtrAtam / tatastAM vinatA nAma rAkSasI bhImadarzanA / abravIt kupitAkArA karAlA nirNatodarI // 20 // sIte paryApta metAvadbhartuH sneho nidarzitaH / sarvatrAtikRtaM bhadre vyasanAyopakalpate // 21 // parituSTA'smi bhadraM te mAnuSaste kRto vidhiH| mamApi tu vacaH pathyaM bruvantyAH kuru maithili // 22 // rAvaNaM bhaja bhartAraM bhartAraM sarvarakSaptAm / vikrAntaM rUpavantaM ca surezamiva vAsavam // 23 // dakSiNaM tyAgazIlaM ca sarvasya priyadarzanam // 24 // mAnuSaM kRpaNaM rAmaM tyaktvA rAvaNamAzraya / divyAGgarAgA vaidehi divyAbharaNabhUSitA // 25 // adyaprabhRti sarveSAM lokAnAmIzvarI bhava / agneH svAhA yathA devI zacIvendrasya zobhane // 26 // kiM te rAmeNa vaidehi kRpaNena gatAyuSA / etaduktaM ca me vAkyaM yadi tvaM na krissyti| asmin muharte sarvAstvAM bhakSayiSyAmahe vayam // 27 // anyA tu vikaTA nAma lambamAnapayodharA / abravIt kupitA sItA muSTimudyamya garjatI // 28 // bahUnyapriyarUpANi vacanAni sudurmate / anukrozAnmRdutvAcca soDhAni tava maithili // 29 // 2 // 21 // mAnuSo vidhiH kRtaH, manuSyabhAtyucitapAtivratyaprakaTanaM kRtam etaavtkaalmityrthH||22-28|| bahUnIni / soDhAni, rAvaNeneti shessH||29|| nirNatodarI kRzodarI // 20 // atikRtam atimAnAcaraNam // 21 // mAnuSo vidhiH manuSyajAtyucitapAtivratyamakaTanaM kRtam, kiMtu etAvatA almityrthH| vAstavArthastu-parituSTA'smItyAdizlokatrayaM kulakam / asyArtha:-he maithili ! mAnuSaM manuSyadharma bhayaM tyaktvA / rAvayatIti rAvaNaM dazAnanam, tathApi kRpaNam martAraM niyate zuzrUSAdinA svAmina miti bhartA bhRtyaH tam Azraya, rAvaNaM bhRtyatvena anggiikurvityrthH| vikrAntAdiguNayuktaM rAmaM ca bhajeti sambandhaH // 22-25 // ra adyeti / aneH svAhA, indrasya zacI yathA tathA adyaprabhRti lokAnAmIzvarI bhaveti sambandhaH / divyAGgarAgetyAdi zlokatraya kulakam / tasya vAstavAryastu he vaidehi ! gatAyuSA prAptApuSArAmeNa, saGgamo bhaviSyatIti zeSaH / te tava, kRpaNena kArpaNyenetyarthaH / kiM ? mA'stu / agne svAhA indrasya zacI yathA tathA adyaprabhRti I sa-gatAyuSA asmadAhArarUpatvAdgatAyuSTamiti bhAvaH / sarvAstvAM makSayiSyAmaha ityukyA naikApi tvatpakSapAtinI vartata iti yotayati // 27 // / apraiH khAtraya / divyAGgarAga meM dakSiNa tyAgazIla // 22 // rAvaNaM bhajatA parituSTA'smika - wri For Private And Personal Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir na ceti / kAlapurassaraMkAlAnurUpam // 30-33 // prItiM rAvaNaviSayaprItim / praharSa kAlakRtamanovikAsam // 34 // rAmAnu:-bhajeti / prIti neham / pradarSam Anandam / nityadainyatAM nityaM denyaM yasyAH sA nitpadanyA tasyA bhAvo nityadainyatA tAm // 34 // // 35-37 // utpAbya vA utpAvyaiva // 38 // 39 // daurhRdaH na ca naH kuruSe vAkyaM hitaM kAlapurassaram // 30 // AnItAsi samudrasya pAramanyairdurAsadam / rAvaNAntaHpuraM ghoraM praviSTA cAsi maithili // 31 // rAvaNasya gRhe ruddhAmasmAbhistu surkssitaam|ntvaa zaktaHparitrAtumapi sAkSAt pura ndrH||32|| kuruSva hitavAdinyA vacanaM mama maithili| alamazruprapAtena tyaja zokamanarthakam // 33 // bhaja prIti praharSa ca tyajaitAM nityadainyatAm / sIte rAkSasarAjena saha krIDa yathAsukham // 34 // jAnAsi hi yathA bhIru strINAM yauvanamadhruvam / yAvatra te vyatikrAmettAvat sukhamavApnuhi // 35 // udyAnAni ca ramyANi parvatopavanAni c| saha rAkSasarAjena cara tvaM madirakSaNe // 36 // strIsahasrANi te sapta vaze sthAsyanti sundAra / rAvagaM bhaja bhatAraM bhartAraM sarvarakSasAm // 37 // utpATya vA te hRdayaM bhakSayiSyAmi maithili / yadi me vyAhRtaM vAkyaM na yathAvat kariSyasi // 38 // tatazcaNDodarI nAma rAkSasI krodhamUJchitA / bhrAmayantI mahacchUlamidaM vacana mabravIt // 39 // imAM hariNalolAkSI trAsotkampipayodharAm / rAvaNena hRtAM dRSTvA daurhRdo me mahAnabhUt // 40 // yakRtplIhamathotpIDa hRdayaM ca sabandhanam / antrANyapi tathA zIrSa khAdeyamiti me mtiH||41|| icchaa||40|| kukSidakSiNabhAgasthaH kAlakhaNDAkhyo mAMsapiNDo yakRt / "nAyustriyAM kAlakhaNDayakRtI tu same ime" ityamaraH / plIhA tu gulmAkhyo divyAGgarAgAdiyuktA satI,sarveSAmasmadAdInAM lokAnA cezvarI bhava / me mayA uktametadvAkyaM na kariSyasi yadi tarhi tvAmudizya asminmuhUrne sarvA vayaM bhakSayiSyA | mahe, viSamiti zeSaH / sudurmate vastunastu-suduSTeSvapi matiH anumAhikA yasyAH sA / kAlapurassaraM kAlocitam no vAkyaM na ca kuruSe, nenane hitamiti HzeSaH // 26-32 // tulyaM sahetyarthaH / alamazrunipAtena ityapi pAThaH // 33 // prIti sneham / praharSam Anandam / nityadenyatA nirantaradainyatvama / sIte ityasya / vAstavArthastu rAkSasarAjena, yatkiciduktamiti zeSaH / saha sahasva, yathAsukha kriidd|| 34 // tatra hetuH-jAnAsi hIni // 5 // udyAnAnIyaspa vaastvaarthstu-| rAkSasarAjena saha ekadA, saMvarddhinAnIti zeSaH / udyAnAni ca ra.varNa bhartAraM bhRtyatvena bhaja, aGgIkurvityarthaH // 30 // 37 // utpATaya vA utpATacaiva du 38 // 39 // doIda: icchA // 40 // yakRtlIhamityAdinA dauIdasya svarUpaM kathayati-yakRtplIhaM mahatkroDamiti / yakRtrAma hRdayasya dakSiNA For Private And Personal Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bha vAmabhAgastho mAMsapiNDavizeSaH / nakArAntasya pIhanazabdasya akArAntattamArgam / "antraM purItagulmastu plIhA pusi" ityamaraH / utpIDaM tasyo / TI..ko pari sthitaM mAMsam / hRdayam padmakozapratIkAzaM mAMsam / bandhanaM tasya dhAraNamadhomAMsam / utkoDamiti pAThe utkroDo hRdayasya sthAnam / antraM purItat // 41-43 // tatastvajAmukhI nAmetyAdi / pIlukAna mAMsakhaNDAn // 44 // peyaM leAM cAsyA upadaMzatvenocyate // 15 // 46 // nikumbhilA sa024 tatastu praghasA nAma rAkSasI vAkyamabravIt / kaNThamasyA nRzaMsAyAH pIDayAma kimAsyate // 42 // nivedyatAM tato rAjJe mAnuSI sA mRteti h| nAtra kazcana sandehaH khAdateti sa vakSyati // 43 // tatastvajAmukhI nAma rAkSasI vAkyamabravIt / vizasyemA tataH sarvAH samAn kuruta pIlukAna // 44 // vibhajAma tataH sarvA vivAdo mena rocte| peyamAnIyatAM kSipraM lehyamuccAvacaM bhu||45|| tataH zUrpaNakhA nAma rAkSasI vAkyamabravIt / ajAmukhyA yaduktaM hi tadeva mama rocate // 46 // surA cAnIyatAM kSipraMsarvazokavinAzinI / mAnuSaM mAMsamAsvAdya nRtyAmo'thaM niku mbhilAm // 47 // evaM saMbhatya'mAnA sA sItA surasutopamA / rAkSasIbhiH sughorAbhidhairyamutsRjya roditi // 48 // | ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe caturviMzaH srgH|| 24 // nAma laGkAyAH pazcimadvArapradezavAsinI bhadrakAlI // 47 // evamiti / roditi arudat // 48 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne caturviMzaH sargaH // 24 // bhAgastho mAMsavizeSaH / plIhA tu hadi vAmabhAgastho mausavizeSaH / "antraM purItad gulmastu plIhA puMsyatha vasnasA " ityamaraH / kroDaM bhujAntarama, vakSaH gomavAkatimAsayaktamasthi hRdayoparisthitamAMsavizeSo vA / athotpIDamiti pAThe-utpIDa pIhoparisthitaM mAMsam / hRdayaM ca sabandhanaM nAhIvandhanasahita mukulAkArahatpadmAkhyaM mAMsavizeSam // 41-44 // tata iti / piNDakAn mAsakhaNDAna // 15 // 46 // sureti / nikumbhilA nAma laGkAyAH pazcimabhAga vartinI kAcana zaktiH // 47 // roditi arudat / surasutopamA devakanyopamA / "strIsahasrANi te sapta" ityArabhya sargasamAptiparyantasya vAstavArthastu-rAvaNaM // 5 // bhartAraM bhaja bhRtytvenaanggiikurvityrthH| utpATaceti / he maithili ! te tubhyaM vyAhRtaM vAkyam rAvaNaM bhRtyatvenAGgokurviti vaakymityrthH| yathAvanna kariSyasi yadi me mama hRdayamutpATya bhakSayiSyAmIti sambandhaH / sItAmuddizyoktAni vikaTAyAH paruSavAkyAnyasahamAnAnAM caNDodarIprabhRtInAM vividhapralApAnAi-tatazcaNDodarI AI For Private And Personal Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.obatirth.org Acharya Shri Kalashsagarsur Gyanmandir tathA tAsAM vadantInAmityAdi / tAsAM vadantInAM tAsu vadantISu // 1 // evamukteti / manasvinI pAtivratye dRDhamanAH // 2 // rAmAnu-tayeti / tAsAM vada tInA tAsu badantISu satIvityarthaH / asmATokAt param evamukteti zlokaH / manasvinIti / pAtivratye dRDhamanAH / ataH paraM na mAnuSIti zlokaH // 1 // 2 // khAdata bhakSayata // 3 // zarma sukham // 4 // rAmAnu-na mAnupIti / kAma lAdata yatheccha bhakSayata / ataH paraM sA rAkSasIti zlokaH / ataH param vepata iti zlokaH // 3 // 4 // kokaiH IhAmRgaiH / / tathA tAsAM vadantInAM paruSaM dAruNaM bahu / rAkSasInAmasaumyAnAM roda janakAtmajA // 1 // evamuktA tu vaidehI raaksssiibhirmnsvinii| uvAca paramatrastA bASpagadgadayA girA // 2 // na mAnuSI rAkSasasya bhAryA bhavitumarhati / kAmaM khAdata mAM sarvA na kariSyAmi vo vcH||3|| sA rAkSasImadhyagatA sItA surasutopamA / na zarma lebhe duHkhArtA rAvaNena ca tarjitA // 4 // vepate smAdhikaM sItA vizantIvAGgamAtmanaH / vane yUthaparibhraSTA mRgI koMkairivArditA ||5||saa tvazokasya vipulAM zAkhAmAlambya puSpitAm / cintayAmAsa zokena bhartAraM bhagnamAnasA // 6 // sA snApayantI vipulau stanau netrajalasravaiH / cintayantI na zokasya tadA'ntamadhigacchati // 7 // "kokastvIhAmRgo vRkaH" ityamaraH // 5 // rAmAnu:-koMka IhAmRgaiH / " kokastvIhAmRgo vRkaH " ityamaraH / ataH param sA viti zlokaH // 5 // azokasya hanumadAdhi SThitazizupAsannihitasya // 6 // antam avadhim / adhigacchati adhyagacchat // 7 // rAmA-azokasya vipulAM zAkhAmAlambya / hanumadadhiSThitazizupAmUlaM prAptAyAssItAyA ityAdinA nRtyAmo'tha nikumbhilAmityantena / tata ityAdi zlokatrayamekaM vAkyam / rAvaNena hatAmimAM sItAM dRSTvA me mama dau<Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyanmandir asama NuTI MIMIMT .ma. sA azokazAkhAlambanAbhidhAnAdazAkazizupAzAkhAH parasparaM saMmilitA vartanta ityavagamyate / ataH paraM sA vepamAneti zlokaH // 6 // 7 // rAkSasInAM raaksssiibhyH||8||siityti / vyatyayena SaSThayarthe tRtIyA / parisapatI parisarpantI / numabhAva ApaH // 9 // duHkhArtA rAkSasIvacanazravaNajaduHkhArtA / ArtA rAmavirahArtA // 10 // zarAmAnu0-rAkSasInAM rAkSasIbhyaH / ataH paraM tasyA iti zlokaH / vepantyA sItayetyatra SaSThacarye tRtIyA / parisarpatI parisarpantI / numabhAva ASaH / ataH paraM sA niHzvasantIti zlokA / ataH | sA vepamAnA patitA pravAte kadalI yathA / rAkSasInAM bhayatrastA vivarNavadanA'bhavat // 8 // tasyAH sA dIrgha vipulA vepantyA sItayA tdaa| dadRze kampinI veNI vyAlIva parisarpatI // 9 // sA niHzvasantI duHkhArtA zoko phtcetnaa| ArtA vyasRjadazrUNi maithilI vilalApa ha // 10 // hA rAmeti ca duHkhArtA hA punarlakSmaNeti ca / hA zvazru mama kausalye hA sumitreti bhAminI // 11 // lokapravAdaH satyo'yaM paNDitaiH samudAhRtaH / akAle durlabho mRtyuH striyA vA puruSasya vA // 12 // yatrAhamevaM krUrAbhI rAkSasIbhirihArditA / jIvAmi hInA rAmeNa muhUrtamapi duHkhitA // 13 // eSA'lpapuNyA kRpaNA vinshissyaamynaathvt| samudramadhye nauH pUrNA vAyuvegairivAhatA // 14 // bhartAraM tamapazyantI raaksssiivshmaagtaa| sIdAmi khalu zokena kUlaM toyahataM yathA // 15 // taM padmadala patrakSaM siMhavikrAntagAminam / dhanyAH pazyanti me nAthaM kRtajJaM priyavAdinam // 16 // para hA rAmeti zlokaH // 8-10 // sumitretyatra sambuddhAvApa ekArAdezAbhAva ApaH // 11 // rAmAnu-hA sumitretItyatra ekArAbhAva ArSaH // 11 // chokapravAda / ityAdizokadvayamekaM vAkyam / akAle aprAptakAle / durlabha ityatra itikaraNaM bodhyam // 12 // yatra ytH|| 13 // rAmAnu0-ataH paraM lokapavAda ityAdi lokaddhayamekaM vAkyam / durlabha itpatretikaraNaM draSTavyam / yatra yataH / evaM pAThakamaH / keSucitkozeSu vyutkramastu lekhakapramAdakRtaH // 12 // 13 // eSati / pUrNA, padArtheriti / shessH||14|| 15 // mama dhanaM sarveSAM svaM bhaviSyatItyAha-tamiti / tam "bar3avo nRpa kalyANaguNAH putrasya santi te" iti prasiddham / INST76 // ityavagamyate // 6 // 7 // rAkSasInAM rAkSasIbhyaH // 8 // vepantyA sItayetyatra SaSThcarye tRtIyA / parisarpatI parisarpantI // 9 // 10 // hA sumitretyatra ekArAbhAva ArSaH // 11 // lokapravAda ityAdillokadvayamekaM vAkyama / durlabha ityatra itikaraNaM draSTavyam / yatra yataH // 12 // 13 // pUrNA padArthaiH // 14 // 15 // padmadalA For Private And Personal Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir AtmaguNAnuphtvA vigrahaguNAnAha padmadalapatrAkSam / dalatIti dalaM vikasitapadmAkSamityarthaH / yaddhA dalatIti dalaM garbhapatram / vispaSTArthamekArthe zabdadvayaM / / vaa| siMhavikrAntagAminaM vikrAntaM vikramaH gamanaM tadvat gacchatIti tathA // 16 // 17 // purA janmAntare pUrvajanmani / ghoraM sudAruNam atyantaghora sarvathA tena hInAyA rAmeNa viditAtmanA / tIkSNaM viSamivAsvAdya durlabhaM mama jIvitam // 17 // kIdRzaM tu mayA pApaM purA janmAntare kRtam / yenedaM prApyate duHkhaM mayA ghoraM sudAruNam // 18 // jIvitaM tyaktumicchAmi zokena mahatA vRtA / rAkSasIbhizca rakSyantyA rAmo nAsAdyate mayA // 19 // dhigastu khalu mAnuSyaM dhigastu paravazyatAm / na zakyaM yat parityaktumAtmacchandena jIvitam // 20 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe paJcaviMzaH sargaH // 25 // prasaktAzrumukhItyevaM bravantI janakAtmajA / adhomukhamukhI bAlA vilaptumupacakrame // 1 // unmatteva pramatteva bhrAntacitteva shoctii| upAvRttA kizorIva viveSTantI mahItale // 2 // mityarthaH // 18 // rakSyantyA rakSyamANayA // 19 // paravazyatAM bhartRparatantratAm / parasvabhUtaM zarIraM na svecchayA tyaktuM zakyamityarthaH / Atma cchandena madicchayA // 20 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcaviMzaH sargaH // 25 // HI prasaktetyAdi / unmattA cittavibhramavatI / "unmAdazcittavibhramaH" ityukteH| pramattA anavadhAnA / "pramAdo'navadhAnatA" itymrH| bhrAntacittA pannAkSaM dalatIti dalaM vikasitapadmam, tasya patramivAkSaM vikasitapadmapatrAkSamityarthaH // 16 // tIkSNaM viSaM vatsanAmAdikamAsvAdya sthitasyeva mama me jIvitaM | durlabham // 17 // 18 // rakSyatyA rakSyamANayetyarthaH // 19 // chandena icchayA // 20 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAruyAyAM sandarakANDa vyAkhyAyAM paJcaviMzaH sargaH // 25 // prasaktAzrumukhI prasaktAni pravRttAni aNi mukhe yasyAssA / parva havantI vakSyamANarItyA bubntii| vilanu vilapitum // 1 // unmatteva bhUtAviSTeva / pramatteva madakaradravyasevanAt prakarSeNa matteva / cAntacitteSa vpAmUDacitteva / upAvRttA kizorIva zramApanodanArtha beSTitA bahaveva // 2 // For Private And Personal Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhA.rA.bhU. anavasthitacittA / upAvRttA zramApanodanAthai veSTitA / kizorIva baDaveya // 1 // 2 // rAghavasyetyAdi / pramattasya anavahitasya // ||4||n hiiti| me TI . jIvitairjIvanaH ko'pyoM nAsti / kevalajIvitasyAnapekSitatvepyarthasahitatvena tadapekSA syAt netyAha naivAnaM ca bhuussnnaiH| bhUSaNeraphaizca sahitairjIvanaimasa.sa nArthaH / kuta ityatrAha vasantyA iti / rAkSasImadhyavAsAdAmAvarahAcca sarvopakaraNasahitamapi jIvitaM nApekSitamityarthaH // 5-10 // pratyAkhyAtaM pratyA rAghavasya pramattasya rakSasA kaamruupinnaa|raavnnen pramathyAhamAnItAkozatI balAt ||3||raaksssiivshmaapnaa bhatrya / mAnA sudAruNam / cintayantI suduHkhAtA nAhaM jIvitumutsahe // 4 // nahi me jIvitairartho naivArthena ca bhuussnnaiH| vasantyA rAkSasImadhye vinA rAmaM mahAratham // 5 // azmasAramidaM nuunmthvaapyjraamrm| hRdayaM mama yenedaM na duHkhenaavshiiryte||6|| dhiGmAmanAryAmasatI yA'haM tena vinA kRtA / muhUrtamapi rakSAmi jIvitaM paapjiivitaa||7|| kA ca me jIvite zraddhA sukhe vA taM priyaM vinA / bhartAraM sAgarAntAyA vasudhAyAH priyaMvadam // 8 // bhidyatAM bhakSyatAM vApi zarIraM visRjAmyaham / na cApyahaM ciraM duHkhaM saheyaM priyvrjitaa||9|| caraNenApi savyenana sTazeyaM nizAcaram / rAvaNaM kiM punarahaM kAmayeyaM vigarhitam // 10 // pratyAkhyAtaM na jAnAti nAtmAnaM nAtmanaH kulam / yo nRzaMsasvabhA vena mAM prArthayitumicchati // 11 // chinnA bhinnA vibhaktA vA dIptevAgnau pradIpitA / rAvaNaM nopatiSTheyaM kiM pralApena vazciram ||12||khyaatHpraajnyH kRtajJazca sAnukrozazca raaghvH| sadvatto niranukrozaH zaGke madbhAgyasaMkSayAt // 13 // khyAnam / bhAve niSThA / AtmAnaM svasvarUpam // 11 // chinneti / chinnA dvikhaNDatayA kRtA / bhinnA dlitaa| vibhaktA avayavazaH kRtA / dIpteva agro pradIpitA vA // 12 // evaM pAtivratyadADhayamuttavA rAmasyAnAgamane kAraNAni bahudhA zaGkate-khyAta ityAdinA / prAjJaH dopavatyapi guNadarzI / "na te'mbA madhyamA mAtA garhitavyA kathaMcana" ityuktam / kRtajJaH "kathaMcidupakAreNa kRtenaikena tuSyati" ityuktarItyA svAzritaiH kRtaM kiMcitkAraM sarvadA manasi | pramattasya anavahitasya // 3 // 4 // arthaiH dhanaiH // 5 // 6 // asatIm asatIvatparagRhasthAm // 7-10 // pratyAkhyAtaM nirAkaraNam // 11 // chinnA lUnA / bhinnA vidaaritaa| vibhaktA zIrNA // 12 // prAjJatvAdiguNo rAmaH madbhAgyasaMkSayAtriranukroza iti zaha iti sambandhaH // 13-18 // For Private And Personal Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir kurvannityarthaH / sAnukrozaH kiMcitkArakaraNe "bhRzaM bhavati duHkhitaH" ityuktarItyA teSAM vyasane sAte atiduHkhitaH rAghavaH, janitArjitAnAM guNAntarANA mupasaMgrahaNamidam / sadRttaH parasamRddhayekaprayojanaH / khyAtaH evaM zatrugoSThayAmapi prasiddhaH / niranukrozaH zaGke asyAmapyavasthAyAM sukhapradAnAbhAvAt nRzaMsamAzaGke! madbhAgyasaMzayAda madbhAgyaviparyayeNaivaM vaiparItyaM jAtam // 13 ||ekmaatrshaayH sa kiM kariSyatItyatrAha-rAkSasAnAmiti / janasthAne rAkSasAnAM sahasrANi janasthAne caturdaza / yenakena nirastAni sa mAM kiM nAbhipadyate // 14 // niruddhA rAvaNenAha malpavIryeNa rksssaa| samarthaH khalu me bhartA rAvaNaM hantumAhave // 15 // virAdho daNDakAraNye yena raakssspunggvH| raNe rAmeNa nihataH sa mAM kiM nAbhipadyate // 16 // kAma madhye samudrasya laDeyaM dussprdhrssnnaa|n tu rAghavabANAnAM gatirodhIha vidyate // 17 // kiM tu tatkAraNaM yenarAmo dRddhpraakrmH|rksssaa'phtaaN bhAryAmiSTA naabhyvpdyte||18|| ihasthAM mAM na jAnate zaGke lkssmnnpuurvjH| jAnannapi hi tejasvI dharSaNaM marSayiSyati // 19 // hRteti yo'dhigatvA mAM rAghavAya nivedayet / gRdhrarAjo'pi sa raNe rAvaNena nipaatitH||20|| kRtaM karma mahattena mAM tthaa'bhyvpdytaa| tiSThatA rAvaNadvandve vRddhenApi jaTAyuSA // 21 // yadi mAmiha jAnIyAdvartamAnAM sa raaghvH| adya bANairabhikruddhaH kuryAllokamarAkSasam // 22 // rakSasAM caturdaza sahasrANi ekena yena rAmeNa nirastAni pAtitAni saH nAbhipadyate na rakSati // 14 // prabalo rAvaNaH kathaM nirasya ityatrAi-niruddhati Kon 15 // sAmarthya nidarzayati--virAdha iti // 16 // astu rAmaH samayaH, tathApi samudramadhyasthA laGkA duSpadhaNetyAzaGkayAha-kAmamiti / gati rodhi gatipratibandhakam, kiMciditi zeSaH // 17 // etatphalitamAha-kinviti // 18 // iheti / lakSmaNapUrvaja ityanena niranukozatvAdiprasatyabhAvaH sUcyate / marSayiSyatItyatra kAkuranusandheyA // 19 // ihAstItyajJAne hetumaah-dRteti||20|| prasaGgAdAha-kRtamiti / abhyavapadyatA rksstaa| rAvaNadvande / ihsthaamiti|mrssyissytiitytr kAkuranusandhayA / tathA cana shissytiityrthH|| 19||20||maaN tathA'bhyapadyatA manmocanArthamAgatena / rAvaNadvandve rAvaNayuddhe // 21-23 // For Private And Personal Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kalashsagarsuri Gyarmandie bhA.rA.bhU. // 7 // rAvaNadvandvayuddhe // 21-23 // aI yathA evaM rudatI rudantyasmi / tathA nihatanAthAnAM rAkSasInAM gRhe gRhe bhUyaH bhUri rudantyaH bhaviSyantI tyarthaH // 24 // anviSyati / rakSasAM lakAmanviSya kuryAt, ripunAzanamiti zeSaH // 25 // 26 // duSprasthAnaH durgiH, durAcAra iti yAvat / H // 27 // azubhAni azubhasUcakAni / itaprabhetyatra laGketyanukarSaH / laGkA acireNa kAlena hataprabhA bhaviSyatItyatra yAdRzAni sUcakAni syuH iha vidhamecca purI laGkA zoSayecca mahodadhim / rAvaNasya ca nIcasya kIrti nAma ca nAzayet // 23 // tato nihata nAthAnAM rAkSasInAM gRhe gRhe| yathA'hamevaM rudatI tathA bhUyo na sNshyH|| 24 // anviSya rakSasAM laGkAM kuryAd rAmaH salakSmaNaH / na hi tAbhyAM ripurdRSTo muhUrtamapi jIvati // 25 // citAdhUmAkulapathA gRdhrmnnddlsngklaa| acireNa tu laDeyaM zmazAnasadRzI bhavet // 26 // acireNaiva kAlena prAppyAmyeva manoratham / duSprasthAno 'yamAkhyAti sarveSAM vo viparyayam // 27 // yAdRzAnIha dRzyante laGkAyAmazubhAni vai / acireNa tu kAlena bhavi Syati hataprabhA // 28 // nUnaM laGkA hate pApe rAvaNe raaksssaadhme| zoSaM yAsyati durdharSA pramadA vidhavA yathA // 29 // puNyotsavasamutthA ca naSTabhI sarAkSasI / bhaviSyati purI laGkA naSTabhI yathA'GganA // 30 // nUnaM rAkSasa kanyAnAM rudantInAM gRhe gRhe / zroSyAmi nacirAdeva duHkhArtAnAmiha dhvanim // 3 // laGkAyAM tAdRzAnyazubhAni dRzyanta ityanvayaH // 28 // nUnamiti / durghaSeti lakAvizeSaNam // 29 // puNyotsavebhyassamutyA nikRttapuNyotsave tyarthaH / sarAkSasI rAkSasIjanamAtrayuktetyarthaH / iyaM laGkApurI / naTabhI sarAkSa tI aryAt itarAkSasA naSTabhI aGganA yathA aGganeva puNyotsava yathA'hamecaM rudatyasmi tathA tAsA gRhe gRhe rudannyo rAkSasyo bhUyo bhUyiSThaM bhaviSyantItyarthaH // 24 // nanu jJAne khalvidaM sambhAvyata, jJAnameva durlabham, tabAhaaviSyeti / acinyasAmarthyatvAdevApradAca laGkAmapyanviSya mA jJAtvA rakSasAM kuryAta, vinAzanamiti zeSaH / vinAzasyepatkaratvamAha nahIti // 25 // 26 // acireNeti / kuna: duSpasthAnaH durmArgavartanaM kartR viparyayamAkhyAti // 27 // yAdRzAnIti / yAhazAni dRzyante taireva hataprabhA bhaviSyatIti jJAyata ityrthH|| 28 // zoSam, aizvaryAdariti zeSaH // 29 // 30 // dhvani rodanazabdam / duHkhArtAnAmiveti ca pAThaH // 31 // 32 // teen For Private And Personal Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir | samutthA bhaviSyatItyanvayaH // 30-32 // yadIti / rAmaH rAvaNasya nivezane mAM vartamAnAm jAnIyAyadi tadA laGkA nirdagdhA bhaviSyatIti pUrveNa sambandhaH // 33 // samayaHdvAdazamAsAtmakaH saGketaH / tasya kAlaH AgataH sannihita, mAsadvayamAtraparizeSAditi bhAvaH // 34 // pApa kAriNaH ye nairRtAH adharmAdetoH akArya na jAnanti, mahotpAtassaMbhaviSyati // 35 // etadeva vivRNoti-neta iti // 36 // 37 // yadIti / sAndhakArA hatadyotA hatarAkSasapuGgavA / bhaviSyati purIlaGkA nirdagdhA rAmasAyakaiH // 32 // yadi nAma sa zUro mAM rAmo rktaantlocnH| jAnIyAdartamAnAM hirAvaNasya nivezane // 33 // anena tu nRzaMsena rAvaNenAdhamena me| / samayo yastu nirdiSTastasya kaalo'ymaagtH|| 34 // akArya ye na jAnanti nairRtAH pApakAriNaH / adharmAttu mahotpAto bhaviSyati hi sAmpratam // 35 // naite dharma vijAnanti rAkSasAH pizitAzanAH / dhruvaM mAM prAtarAzArthe rAkSasaH kalpayiSyati // 36 // sA'haM kathaM kariSyAmi taM vinA priyadarzanam / rAmaM raktAntanayanamapazyantI suduHkhitA // 37 // yadi kazcit pradAtA me viSasyAdya bhavediha / kSipraM vaivasvataM devaM pazyeyaM patinA vinA // 38 // nAjAnAjIvatI rAmaH sa mAM lakSmaNapUrvajaH / jAnantau tau na kuryAtAM noyo hi mama mArgaNam // 39 // nUnaM mamaiva zokena sa vIro lakSmaNAgrajaH / devalokamito yAtastyaktvA dehaM mahItale // 40 // dhanyA devAH sagandharvAH siddhAzca prmrssyH| mama pazyanti ye nAthaM rAmaM rAjIvalocanam // 41 // zapatineti nAbhAvaH aapH||38|| nAjAnAditi / jIvatI jIvantIm / na na kuryAtAM kuryAtAmeva / tadAha vAmana:-"saMbhAvyaniSepanivartane dvau pratiSedhau" yadIti / saH rAmaH mAM rAvaNasya nivezane vartamAnI jAnIyAdyadi toha laGkA rAmasAyakaividagdhA bhaviSyatIti pUrveNa sambandhaH // 23 // tarhi jitaM tvayetyAzaya satyama, kintu tataH prAgeva mAmayaM mArayiSyatItyAha-anenetyArilokatrayeNa / samayaH "mAsAna dvAdaza bhAmini" ityuktasamayaH // 34 // nanu, vibhISikAmAtra sametat kathamakArya kariSyatItyata Aha-akAryamiti / ye pApakAriNo netAH adharmAddhetorakArya na jAnanti, tairmahotpAtaH madvadharUpamahAnanarthaH sAmprataM bhaviSyati hi||35|| tadeva vivRNoti-naita iti // 36-38 // tadevaM mahAvIrasya mayyanuraktasya rAmasya mamAnanveSaNe kAraNaM majIvanAparijJAnaM vA svavipattiyAM tAtvikavairAgyaM vA pravAsadoSAnmayi premanAzo vA mAmakaguNahInatA vA madbhAgyaviparyayo veti SaTkAraNAnyutprekSate-nAjAnAdityAdilokapaTakena // 39-41 // For Private And Personal Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir www.kobatirth.org bA.rA.bha. sa026 iti // 39-4 // athaveti / dharmakAmasya tasya kAmAnapekSiNa ityarthaH / mayA bhAryayA ko'rthaH / paramAtmanaH utkRSTatabhAvasya // 12 // dRzya TI.saM.kA. DeemAna iti / sauhRdaM nAstyapazyataH adRzyamAne prItirna bhavati / tasmAdadRzyAyAM mayi rAmasya kiM prIti sIdityarthaH / evamAzadvitaM pratiSedhati-nAza yantIti / kRtanAH prathamamutpannAM prItiM nAzayanti / na tu rAmo nAzayiSyati, mayi prItimiti zeSaH // 43 // kisviti / na guNAH duSkRtAni // 44 athavA nahi tasyArthoM dharmakAmasya dhiimtH| mayA rAmasya rAjarSarbhAryayA paramAtmanaH // 42 // dRzyamAne bhavet prItiH sauhRdaM naastypshytH| nAzayanti kRtaghnAstu na rAmo nAzayiSyati // 43 // kinnu me na guNAH kecit kiMvA bhAgyakSayo mama / yA'haM sIdAmi rAmeNa hInA mukhyana bhAminI // 44 // zreyo meM jIvitAnmartu vihI nAyA mhaatmnH| rAmAdakliSTacAritrAcchrAcchatrunibarhaNAt // 45 // athavA nyastazastrau tau vane muulphlaashinau| bhrAtarau hi narazreSThau saMvRttau vanagocarau // 46 // athavA rAkSasendreNa rAvaNena durAtmanA / chadmanA sAditau zarI bhrAtarau rAmalakSmaNau // 47 // sA'hamevaM gate kAle martumicchAmi srvthaa| na ca me vihito mRtyurasmin duHkhe'pi vartati // 48 // dhanyAH khalu mahAtmAno munayastyaktakilbiSAH / jitAtmAno mahAbhAgA yeSAM na staH priyApriye // 49 // zreya iti / martumiti bhAvArthe tumun, mrnnmityrthH| mahAtmanaH rAmAdihInAyAH mahAtmanA rAmeNa hiinaayaaH| tRtIyAthai paJcamI // 45 // athaveti / nyastazastrau saMvRttau kimiti saMbandhaH // 46 // sAditau hatau // 47 // vartati vartamAne // 18 // mahAtmAnaH mahAdhairyAH / tyaktakilbiSAH tyktpaapaaH| VIathavA nahItyAdi sAryazlokamekaM vAkyam / dharmakAmasya na ta kAmaparasya / paramAtmanaH AtmArAmasyetyarthaH // 42 // atha rAmaguNAbhijJatayA premanAzapakSastatrA sambhAvita iti svayamevAha-dRzyamAna iti / keSAzcida dRzyamAne, vastunIti zeSaH / sauhadaM yathA bhavati tathA prItirbhavet / apazyataH adRzyamAne sati prItirna bhavet / kutaH kRtaghnAH nAzayanti, prItimiti zeSaH / rAmastu na nAzayatIti smbndhH| yadvA saudaM sneham apazyataH puMsaH dRzyamAne'pi, muhadIti shessH| MprItirna bhavet kimuta adRzyamAne, kutaH ! kRtaghnAH nAzayanti saudmitynukrssH| kRtajJo rAmastu na nAzayatIti sambandhaH // 43 // 54 // adhAsyAmavasthAoM svakartavyamAha-zreya iti / martu zreyaH, maraNameva zreya ityarthaH // 45-58 // priyApriye iSTAniSTe // 19 // For Private And Personal Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir jitAtmAnaH jitaantHkrnnaaH| mahAbhAgAH mhaabhaagyaaH||49|| priyAnna saMbhavehuHkhaM kiMtu sukhameva bhavedityarthaH / priyAt anukuulvstunH| apriyAt pratikUlavastunaH / adhikaM bhayam adhikaM duHkham / tAbhyAM priyApriyAbhyAm / namasteSAM ta eva sarvottamA ityarthaH // 50 // sA'imiti / sAI priyAnna saMbhaveDhuHkhamapriyAdadhikaM bhayam / tAbhyAM hi ye viyujyante namasteSAM mahAtmanAm // 50 // sA'haM tyaktA priyeNeha rAmeNa viditaatmnaa| prANAMstyakSyAmi pApasya rAvaNasya gatA vshm||51|| ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe SaDriMzaHsargaH // 26 // ityuktAH sItayA ghorArAkSasyaH krodhmuunychitaaH|kaashcijjgmustdaakhyaatuNraavnnsy trsvinH||1|| tataH sItAmupAgamya rAkSasyo ghordrshnaaH| punaH paruSamekArthamanarthArthamathAbruvan // 2 // adyedAnIM tavAnArye sIte paapvinishcye| rAkSasyo bhakSayiSyanti mAMsamatadyathAsukham // 3 // sItAM tAbhiranAryAbhiSvA santarjitAM tdaa| rAkSasI trijaTA vRddhAzayAnA vAkyamabravIt // 4 // tadvilakSaNA aham, kevlpriypretyrthH| priyeNa tyaktA ApriyaM praaptaa,praannaaNstykssyaamiityrthH||51|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paDviMzaH sargaH // 26 // / ityuktA ityAdi / tat maraNAdhyavasAyam // 1 // tata ityAdi / ekArthe pUrvoktavacanerekAbhidheyam / anArtham anarthaphalakam / ekAkSyAdayaH puurvo| tArthameva paruSavacanaM punaravannityarthaH // 2 // adya Asmin dine / idAnIm asmin kSaNe / bhakSayiSyantItyanuvanniti pUrveNa sambandhaH // 3 // sItA / priyAdabhimatAdvastunaH duHkhaM na sambhavet kintu sukhaM bhavet / apriyAdanabhimanAdvastunaH / adhikaM bhayaM bhavet tAbhyA priyApriyarUpaviSayajanyasukhabhayAbhyAmityarthaH / // 50 // 51 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM pardizaH sargaH // 26 // | ityuktA iti / tata maraNAdhyavasAyam // 1 // ekArtham ekAbhidheyam / anartham anarthaphalakam // 2 // acedaaniim| adya asmina dine / idAnImasmin kSaNe / adya tyasya vAstavArthastu-he sIte ! pApanizcaye anAyeM aparAdhe sati rAkSasyastava mAMsaM bhakSayiSyantIti kAzcana rAkSaspaH paruSamanuvanniti pUrveNa sambandhaH // 3-5 // For Private And Personal Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir AFT bA.rA.bhU. mityAdi / trijaTA vibhISaNaputrI / zayAnetyanena svapravRttAntakathanatvarocyate // 4-7 // nizItyanantaramitikaraNaM draSTavyam / kAle uSaHkAle yassvamaTI ..ko tatsaMzritam // 8 // 9 // AgataH, laGkAmiti zeSaH // 10 // 11 // rAghavazceti / mahAgajamArUDha iti, zibikAta iti zeSaH / tathoktam svaprAdhyAye AtmAnaM khAdatAnAryA na sItAM bhkssyissyth| janakasya sutAmiSTAM snuSAM dazarathasya ca // 5 // svapno hyadya mayA dRSTo dAruNo romhrssnnH| rAkSasAnAmabhAvAya bharturasyA bhavAya ca // 6 // evamuktAstrijaTayA rAkSasyaH krodha mUJchitAH / sarvA evAbruvana bhItAstrijaTAM tAmidaM vacaH / kathayasva tvayA dRSTaH svapno'yaM kIdRzo nizi // 7 // tAsAM zrutvA tu vacanaM rAkSasInAM mukhAcyutam / uvAca vacanaM kAle trijaTA svapnasaMzritam // 8 // gajadantamayIM divyAM zibikAmantarikSagAm // 9 // yuktAM haMsasahasreNa svayamAsthAya rAghavaH / zuklamAlyAmbaradharo lakSmaNena sahA gataH // 10 // svapne cAdya mayA dRSTA sItA shuklaambraavRtaa| sAgareNa parikSiptaM zvetaM prvtmaasthitaa| rAmeNa saGgatA sItA bhAskaraNa prabhA yathA // 11 // rAghavazca mayA dRSTazcaturdantaM mahAgajam / ArUDhaH zailasaGkAzaM cacAra saha lakSmaNaH // 12 // tatastau narazArdUlaudIpyamAnau svatejasA / zuklamAlyAmbaradharau jAnakI paryupasthitau // 13 // tatastasya nagasyAgre hyAkAzasthasya dntinH| bharcA parigRhItasya jAnakI skandhamAzritA // 14 // "ArohaNaM govRSakuJjarANAM prAsAdazailAgravanaspatInAm / viSThAnulepo ruditaM mRtaM ca svapneSvagamyAgamanaM ca dhanyam // " iti / cacAra, sItAM pratIti shessH||12||13|| tatastasya nagasyAya iti| atra dvAdazasahasraM zlokA gatAH,trayodazasahasrasyAdimo'yaM shlokH| gAyatryAstrayodazamakSaramatra bodhyam // 14 // svama iti / rAkSasAnAmabhAvAya vinAzAya / bhavAya abhyudayAya // 6 // pUrva krodhamUJchitAH pazcAtrijaTAvacanAdrItA ityarthaH / kAle prAtaHkAle / svamasaMzritaM / prAtaHkAladRSTasvapnadRSTArthaviSayakam, anena svamasya zIghraphaladatvaM sUcitam // 7-10 // sAgareNa kSIrasAgareNa / parikSiptamAvRtam / saGgatA, tatraiva parvata iti zeSaH / etena laGkAyAmeva rAmasya sItAdarzanaM sUcitam // 11-13 // tata iti / jAnakI paryupasthitI jAnakIsamIpasthitau / tasya iti gAyatryAstrayodazAkSara tatastasyetyasya zlokasya caturthAkSareNa sya ityanena saGgrahAti / tasya nagasya pUrvoktasya shvetprvtsyetyrthH| bha; parigRhItasya rAmeNAdhiSThitasya // 14 // tA // 8 // For Private And Personal Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhariti / candrasUryoM pANinA parimArjatIti / atra svAdhyAyavacanam-"AdityamaNDalaM vA tu candramaNDalameva vA / svame gRhNAti hastAbhyA rAjyaM / saMprApnuyAnmahat // " iti // 15-17 // ayamiha svaprakamA-zibikAsthito rAmo dRSTaH, zvetaparvatasthA sItA ca / tataH zibikAyA gajamArujha bharturaGkAt samutpatya tataH kmllocnaa| candrasUryoM mayA dRSTA pANinA parimArjatI // 15 // tatastAbhyAM kumA rAbhyAmAsthitaH sa gjottmH| sItayA ca vizAlAkSyA laGkAyA upari sthitH|| 16 // pANDurarSabhayuktena rathenASTa yujA svayam / ihopayAtaHkAkutsthaH sItayA saha bhAryayA // 17 // lakSmaNena saha bhrAtrA sItayA saha vIrya vAn // 18 // Aruhya puSpakaM divyaM vimAnaM sUryasannibham / uttara dizamAlokya jagAma purussottmH|| 19 // evaM svapne mayA dRSTo rAmo viSNuparAkramaH / lakSmaNena saha bhrAtrA sItayA saha bhAryayA * // 20 // lakSmaNena saha parvatamabhyetya tatassItAM gajaskandhe'dhiropya laGkAyA upari sthitvA tAbhyAM sahAdharSabhayuktena rathenehAgatya svaM dezaM prati tAbhyAM puSpaka madhiruhya gata iti / anye zlokAH prakSiptAH / tena te na vyAkhyAtA ityAhuH / lakSmaNena saha bhrAtreti / etatpAdasyAnantaram-sItayA saha vIryavAn bharturaDAditi / parvatAne gajaskandhe bharturaGke sthitvA tasmAtsamutpatya / kAyamUrdhvamAyamyetyarthaH // 15 // 16 // pANDurarSabhetyAdi sAryazlokatrayamekaM vAkyam / Katasmin gaje laGkoparisthite rAmaH sItAlakSmaNAbhyAM saha pANDurakhuSamASTayuktena rathenehAgatya puSpakArUDhastAbhyAM sahottarI dizaM prasthito dRSTa iti sambandhaH / iha *[sANDaM tribhuvanaM sarva sarvataH sacarAcaram / sarva prastaM mayA raSTaM rAmeNAliSTakarmaNA / / 1 / / jhorodadhijale madhye zveta: zalaH samucchritaH / tasya mUrdhni tata: zvetazcaturdanto mahAgajaH // 2 // tasya pRSThe sthitaH zrImAtrAmo rAjIvalocanaH / tata: sItA samutpatya bharturakAzritA tadA / bAhubhyAM sampariNaya sampUrNa candramaNDalam // 3 // tato'nyatra mayA dRSTo rAmo rAjIvalocanaH / AsInaH prAmukha: zrImA nAsane paramAdbhute // 4 // abhiSiktastu kAkutsthaH sarvadevainamaskRtaH / sabrahmarSigaNaissa ssarvatIrthajaLena ca // 5 // zuSThamAlyAmbaradharA zukchamAlyAnulepanA / sAdhu sA vatra suzroNI rarAja janakAtmajA // 6 // tato devAssagandharvAssiddhAzca paramarSayaH / brahmANamapata: kRtvA rAmaM tatra vavandire // 7 // punareva mayA dRSTo rAmo ramayatAM varaH / viSNureva svayaM bhUtvA tasminnAste varAsane // 8 // paraM brahma paraM tattvaM paraM jJAma | bApa tapaH / paraM bIjaM paraM kSetraM paraM kAraNakAraNam / / 9 / / zaGkhacakragadaH zrImAn puNDarIkAyatakSaNaH / zrIvatsavakSA nityaArajeyaH zAzvato dhruvaH / / 10 // evaMbhUto mahAtejA rAmaH kamalalocanaH / sarvalokezvaraH zrImAn sasarja raghunandanaH / / 11 // tato'marendrAH pitaro munIndrA gandharvavidyAdharapajhagendrAH / kRtAbhiSeka parivArya rAmaM pratuSTuvuH prAjayaH prahaSTAH // 12 // tatastu sarvApsarasaH prahaSTA nRtyanti gAyanti sametya tatra / vArtha prakurvanti sametya zA vaMzAdha vINA murajAzva meyaH // 13 // ete kokAH prakSiptAH // sa0-viSNuH upendrarUpI san // 8 // tatsvarUpaM nirUpayati-paraM brahmeti / kIdRzaM brahma paraM tadhvam bhatyantAnAropitarUpam / paraM jJAnam uttamajJAnasvarUpam / paraM tapaH phalarUpam / paraM bIjam atizayena nimittakAraNam / paraM kSetraM murUpAzrayaH / kAraNakAraNa prakRtikAlAdirUpakAraNAnAmapi kAraNam // 9 // nityazrI: anapAyalakSmIvAn // 10 // atra sAvaM tribhuvanamitvAdyetadantaM lokajAtaM prakSiptamiti katakaprabhRtayaH / asmAbhistu gaGgAjala mizraradhyodakavadupAdeyatayA vyAkhyAtam // ] For Private And Personal Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bhU. TI.muM.kAsa | sa027 82 // Aruhya puSpakaM divyaM vimAnaM sUryasannibham / uttara dizamAlokya jagAma puruSottamaH / evaM svapne mayA dRSTo rAmo vissnnupraakrmH| lakSmaNana saha bhrAtrA sItayA saha bhAryayA // iti pAThakramaH / vimAne puSpake sthitH| sANDaM tribhuvanamityArabhya rAmaH satyaparAkrama ityanto granthaH prakSiptaH prakRtAsaGgatazca / viSNureva svayaM bhUtveti prakSiptavacanasya viSNuparAkrama ityanena virodhAt / / 18-21 // rAvaNazceti / pibanniti / tailasamukSita ityanena tailamityupa] na hi rAmo mahAtejAH zakyo jetuM suraasuraiH| rAkSasairvApi cAnyairvA svargaH pApajanairiva // 21 // rAvaNazca mayA dRSTaH kSitau tailasamukSitaH / raktavAsAH pibana mattaH karavIrakRtasrajaH // 22 // vimAnAt puSpakAya rAvaNaH patito bhuvi / kRpyamANaH striyA dRSTo muNDaH kRSNAmbaraH punaH // 23 // rathena kharayuktena raktamAlyAnulepanaH / pivaMstailaM hasana nRtyan bhrAntacittAkulendriyaH / gardabhena yayau zIghraM dakSiNAM dizamAsthitaH // 24 // punareva muyA dRSTo rAvaNo rAkSasezvaraH / patito'vAvicharA bhUmau gardabhAdbhayamohitaH // 25 // sahasotthAya sambhrAnto bhayAtoM madavihvalaH / unmatta iva digvAsA durvAkyaM pralapana bahu // 26 // durgandhaM dussahaM ghoraM timiraM narakopamam / malapaGkaM pravizyAzu manastatra sa rAvaNaH // 27 // kaNThe baddhvA dazagrIvaM pramadA raktavAsinI / kAlI kardamaliptAGgI dizaM yAmyAM praka Sati // 28 // evaM tatra mayA dRSTaH kumbhako nishaacrH| rAvaNasya sutAH sarve dRssttaastailsmukssitaaH|| 29 // varA heNa dazagrIvaH ziMzumAreNa cendrajit / uSTreNa kumbhakarNazca prayAto dakSiNAM dizam // 30 // ekastatra mayA dRSTaH zvetacchano vibhISaNaH // 3 // zuklamAlyAmbaradharaH shuklgndhaanulepnH| shngkhdundubhinighosszttgiitairlNkRtH||32|| sthApyate / karavIrakRtamraja ityakArAntatvamArSam / " halantAdA" ityApo vidhAnAt sakchabdasyAbantatvena vA nirvAhaH // 22-30 // evaM rAvaNa zelArohaNAdIna zubhAvedakatvam-" ArohaNa goSakuJjarANAm " ityAdizAvAdavagantavyam // 17--21 // rAvaNazceti / karavIrakRtamraja ityetadrayavizeSa Nam // 22-26 // malAni paGkAni yasmin tat timiram // 25-32 // sa-kAvIskRtasaja iti rAbaNavizeSaNam / kasaraH raktakarIrapuH kRtA sajA mAlA yamya sa tathA / "TApava" ityAyuktaH / vimAnavizeSaNavebapRthaksAkSAdapazakunAcAvatItyasvArasyam / naca vAcyam, bahuprayogaviplavApatteH sAhasamA tadityavayam / raktamAlyAnulepana ityuttaramanyAnuguNyAca // 22 // triyA saha muNDastayA kRSyamANa issanvayaH / suvAsinIkarSaNasya hapahetutvAt / ata ubhayatra tathAvidhatA yuktA / apazakunAntaralAbhAma / athavA striyA nIlavAsodantAdimalyA // 23 / / IN // 1 // maravAyAdeH zandendasare saI muNDastavA For Private And Personal Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vinAzasUcakamuktvA vibhISaNasya rAjyaprAptisUcakamAha-ekastatra mayA dRSTaH zvetacchara ityAdinA // 31-32 // vaihAyasaM vimAnam // 33-38 // apagacchata apasarata / nazyadhvam adarzanaM prApnuta / AtmanepadamArSam / sItAmApa siitaamcirennaapsytiityrthH| sarvaiH rAkSasaissAgham ghAtayet, va iti / Aruhya zailasaGkAzaM meghastanitaniHsvanam / caturdantaM gajaM divyamAste tatra vibhISaNaH / caturbhiH sacivaiH sArdhaM vaihAyasa mupasthitaH // 33 // samAjazca mayA dRSTo gItavAditraniHsvanaH / pibatAM raktamAlyAnAM rakSasAM raktavAsasAma // 34 // laGkA ceyaM purI ramyA svaajirthkunyjraa| sAgare patitA dRSTA bhanagopuratoraNA // 35 // laGkA dRSTA mayA svapne raavnnenaabhirkssitaa| dagdhA rAmasya dUtena vAnareNa tarasvinA // 36 // pItvA tailaM pranRttAzca prahasantyo mahA svnaaH|lngkaayaaN bhasmarUkSAyAM praviSTA rAkSasastriyaH // 37 // kumbhakarNAdayazcame sarve rAkSasapuGgavAH / raktaM niva sanaM gRhya praviSTA gomayade // 38 // apagacchata nazyadhvaM sItAmApa sa rAghavaH / ghAtayet paramAmarSI sarveH sArdhaM hi rAkSasaH // 39 // priyAM bahumatAM bhAryA vanavAsamanuvratAm / bhatsitAM tarjitAM vApi nAnumaMsyati rAghavaH // 40 // tadalaM krUravAkyairvaH sAntvamevAbhidhIyatAm / abhiyAcAma vaidehImetaddhi mama rocate // 41 // yasyAmevaM vidhaH svapno duHkhitAyAM pradRzyate / sA duHkhairvividhairmuktA priyaM prApnotyanuttamam // 42 // bhasitAmapi yAcadhvaM rAkSasyaH kiM vivkssyaa| rAghavAddhi bhayaM ghoraM rAkSasAnAmupasthitam // 43 // praNipAtaprasannA hi maithilI janakA tmjaa| alameSA paritrAtuM rAkSasyo mahato bhayAt // 44 // siddham / apagacchata nazyadhvamityukteH rAvaNamityadhyAhAro vA // 39 // nAnumaMsyati na sahiSyata ityarthaH // 40 // abhiyAcAma, abhayamiti shessH||41||42|| ki vivakSayA asmAbhistadA bhatsitA kathaM prasannA bhaviSyatIti vaktumicchayA kim ? zaGkA na kartavyetyarthaH // 43 // kutA vaihAyasaM khecaratvam // 33--36 // bhasmarUkSAyAM bhasmanA rUkSAyAm // 37--39 // bhasitAM yuSmatkRtabhartsanAdimatIm / nAnumaMsyati nAnumasyate na kSamiSyate, atastatkIMvoM ghAtayediti bhAvaH // 40 // tadalamiti / abhiyAcAma, abhayamiti zeSaH // 41 // 42 // bhartisatAmiti / yAcadhvam, abhayamiti zeSaH / For Private And Personal Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kA.rA.bhU. // 82 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir ityata Aha-praNipAtaprasannA hIti // 44 // svapradarzanakathanena sItAyAH zobhanaM bhAvItyabhidhAya zarIralakSaNapradarzanenApi zubhaM bhAvItyAha-api ceti / lakSaNaM duHkhaprAptihetubhUtaM rekhoparekhAdikam // 45 // tarhi kutastAdRzaduHkhAnubhava ityatrAha - chAyeti / chAyAvaiguNyamAtram upalakSaya ityanu pajyate / vaihAyasaM vimAnam / upasthitAM prAptAm, divyabhogAmiti yAvat / anvayastu chAyAvaiguNyamAtraM tUpalakSaye ataH aduHkhAI divyabhogA api cAsyA vizAlAkSyA na kiJcidupalakSaye / virUpamapi cAGgeSu susUkSmamapi lakSaNam // 45 // chAyAvaiguNya mAtraM tu zaGke duHkhamupasthitam / aduHkhAhAmimAM devIM vaihAyasamupasthitAm // 46 // arthasiddhiM tu vaidehyAH pazyA myahamupasthitAm / rAkSasendravinAzaM ca vijayaM rAghavasya ca // 47 // nimittabhUtametattu zrotumasyA mahat priyam // 48 // dRzyate ca sphuraccakSuH padmapatramivAyatam / ISacca hRSito vA'syA dakSiNAyA dakSiNaH // 49 // akasmAdeva vaidehyA bAhurekaH prakampate / kareNuhastapratimaH savyazcoruranuttamaH / vepamAnaH sUcayati rAghavaM purataH sthitam // 50 // mimAM duHkham upasthitamiti zaGka iti / atra chAyAvaiguNyaM nAma kAntivaikalyam / "chAyA tvanAtape kAntau " ityamaraH / yadvA chAyA'trAnAtapaH tadvaiguNyaM tasya viSamatvam / sarvalakSaNalakSitAyA api chAyAvaiguNyametAvadaduHkhakaramAsIditi bhAvaH // 46 // 47 // idAnIM rAmavArtAzravaNasUcaka | mAha-nimittabhUtamiti // 48 // cakSuriti / adakSiNamityetadavApyanuSajyate / hRSito vA hRSTa iva pulakita iva / padmapatramityanena rogAdidRSTahetvantara rAhityamuktam // 49 // akasmAt dRSTahetvantaraM vinA // 50 // abhayayAcana kAraNamAha-rAghavAditi // 43 // 44 // na kevalaM svapradarzanamevAsyAH zubhAvedakam kintu pratyakSadarzanamapi bastItyAsargasamApterAhu-apicetyA dinA / aGgeSu virUpaM lakSaNaM nopalakSaya iti sambandhaH // 45 // chAyAvaiguNyaM kAnnive kalyama, vaivarNyamiti yAvata / tAvanmAtramupalakSaya ityanukRSyate, etAvataiva aduHkhArhI duHkhAnaham pratyuta vaihAyasamupasthita divyabhogArhAm imAm idaM duHkhamupasthitaM prAptamiti zaGke, mamya ityarthaH / arthasiddhiM prayojanasiddhim / kuta ityata Aha-rAkSasendreti / rAkSasendravinAzarAghavavijayarUpam // 46 // 47 // mahatpriyaM zrotum etatsvamadarzanam asyA nimittabhUtamiti sambandhaH // 48 // hRSito vA haSita iva / / 49 / / 50 / / For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 27 // 82 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir evaM dehanimittamuktvA zAkunamapyAha-pakSIti / pakSI pingglikaa| zAkhAnilayaH prhRssttH| punaH punazcottamasAntvavAdI bhUyo bhUyo madhuravAdI uttarottaramuttamasAntvasvaravAdI vA / susvAgatAM zobhanabandhvAgamanamiti yAvat / "bandhusvasvajanAstamAH" ityamaraH / vAcaM svaramudIrayAnaH codayatIva rAmAgamanaM kathayatIva / yadvA pUrvoktarAghava evaM karma / raassvmuppaadytiivetyrthH| AcAryAstu-pakSAvasya sta iti paJcI garutmAn / bhUmi prazaMsAyAM ca mtvrthiiyH| taduktam-"bhUmanindAprazaMsAsu nityayoge'tizAyane / saMsarge'stivivakSAyAM bhavanti matuvAiyaH" iti / tathAca pakSI vistArya / pakSIca zAkhAnilayaHprahRSTaH punaH punshcottmsaantvvaadii|susvaagtaaN vAcamudIrayAnaH punaHpunazcodayatIva hRssttH||5|| ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe saptaviMzaH sargaH // 27 // pradakSiNaM saJcaran / zAkhAnilayaH kusumitapallavitazAkhAyAM dRDhataraM sthitaH / AItaratarubhAga eva zAkhAtvavyapadezaH / pradakSiNabhramaNam AIzAkhA / varohaNaM dRDhatarAvasthAnaM ca zubhazaMsItyarthaH / prahRSTaH tatra phalabhojanAdinA santuSTaH / punaHpunazcottamasAntvavAdI uttarottaraM sAntvavacanaM kurvanniva sthitH| mA zucaH sadyaH samAgamiSyati te bhartA nAyamavasarazzokasya ityevaM sAntvayanniva sthitaH / tadupari susvAgatAM vaacmudiiryaanH| etAvanmAnaM na bhavati tasya santApAtireka iti kathayAniva sthitH| virahakliSTAyAssusvAgatavacanaM hinAma pratiyoginaHsantApAtizayakathanameva / uktaM hi-"tapati tnugaatri| madanastvAmanizaM mAM punardahatyeva / gupayati yathA zazAna tathAhi kumudratI divasaH" iti / punaH punazcodayatIva priyAgamane nizcite majanAlaMkaraNA dikaM kimarthaM na karoSItyevaM sItAM codayatIvetyutprekSA / dRSTaH, nAyikAgamana kAlikaharSaH svasyevetyetadailakSaNyaM hRSitatanUruhesmUcayanniva sthitH|| idaM hi rAmAyaNamuttamaM kAvyam / tathAhi-kAvyaM tAvatrividham, uttamaM madhyamamadhamaM ceti / yatra vAcyAtizAyivyaGgayaM taduttamam / sa eva dhvnirityu| cyate / yatra vAcyAnatizAyivyaGgacaM tanmadhyamaM kAvyam / tadeva guNIbhUtavyaGgayamityucyate / yatra vyaGgayameva nAsti tadadhamam / tadeva citrmityucyte| vyaGgyaM ca padagataM vAkyagataM prabandhagataM ceti trividhaM bhavati / etatkANDarUpaprabandhena anAdibhagavatsambandhAtazcetanasyojIvane pravRttasyAcAryasya prvRttirbhivyjyte| uktazcAyamarthaH "tato rAvaNanItAyAH" iti shloke| atralakapadena zarIraM yotitam / ekAkSIprabhRtaya indriyANi / rAvaNakumbhakarNAvaha kaarmmkaarau| indrajitprabhRtayaH kAmakrodhalobhamohamadamAtsaryadambhAdayaH / tAdRzalaGkAniruddhasItAsadRzazvetanaH / tasya bhagavajJAnopadeSTrAcAryatulyo pakSIti / pakSI zAkhAnilayaM zAkhAsthanIDaM praviSTaH / uttamasAntvavAdI uttamazAntasvaravAdI / susvAgato suSTu zobhanamAgatamityevaMrUpA vAcamudIrayAnaH uccaran / For Private And Personal Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bha. mArutiH / tAdRzAcAryalakSaNamanena zlokena sUcyate-pakSI / pakSizabdena gamanasAdhanatvAt jJAnakarmaNI ucyate / taduktam-"ubhAbhyAmeva pakSAbhyAM yathA khe To .muM. can pakSiNAM gtiH| tathaiva jJAnakarmabhyAM niyatA paramA gtiH||" iti / jJAnakarmaNoraGgAGgibhAvanAtra samuccayo vivkssitH| "brAhmaNA vividiSanti yajJena dAnanA ... tapasA nAzakena" iti zruteH / anenAcAryazabdanirvacanamuktam, "Acinoti hi zAkhArthAnAcAre sthApayatyApi / svayamAcarate yasmAttasmAdAcArya ucyate // " iti / zAkhAzabdena vedazAkhA ucyante / nilayazabdena tadekaparatvam tyAge pratyavAyazravaNAt / taduktaM zikSAyAm-" adhItamapi yo vedaM ca vimuJcati nraadhmH| bhrUNahA sa tu vijJeyo viyonimbhigcchti||"iti| kiMca nilapa ityanena tdrthvissykshrvnnmnnnididhyaasnruuptdnusstthaanaanyucynte| ve anenAcAryalakSaNamuktam / tathAhuH-"AcAryoM vedasaMpanno viSNubhakto vimatsaraH / mantrajJo mantrabhaktazca sadA mantrAzrayazzuciH / gurubhaktisamAyuktaH KalpurANajJo vizeSataH / evaM lakSaNasaMpanno gururitybhidhiiyte||" iti / praSTaH sadA sntusstthRdyH| anena sarvadA sevanIyatvamuktam / tathoktam-"AhvAdazIta netrAmbuH pulakIkRtagAtravAn / sadA paraguNAviSTo drssttvyssrvdehibhiH||" iti / punaH punazcottamasAntvavAdI / uttamaH "uttamaH puruSastvanyaH paramAtme tyudAhRtaH" ityuktaH paramAtmA, tadviSayaM sAntvaM ziSyebhyo vadatItyuttamasAntvavAdI / "tvaM me'haM me kutastattadapi kuta idaM vedamUlapramANAdetaccAnAdi / siddhAdanubhavavibhavAttahiMsAkoza eva / kAkozaH kasya gItAdiSu mama viditaH ko'tra sAkSI sudhIssyAdanta tvatpakSapAtI sa iti nRkalaha mRgyamadhyastha vittvam // " ityuktarItyA bhagavati manuSyANAM kalahe "yamo vaivasvato rAjA yastavaipa hadi sthitaH / tena cedapi vAdaste mA gaGgAM mA kurUn gamaH // " iti sAntvavAdazIla ityrthH| punaH punarityanena karSakaH kadAcinna phalitamityetAvatA yathA kRSi na parityajati punaH punastatraiva pravartate tathA AcAryo'pi kadAcit svavacanAzravaNepi na nivartate ityuktam / anenAcAryasya bhagavato'pyatizaya uktH| sa hi pArthAya gItAmupadizya punarAzvamedhike tena pUrvoktamartha vismRtya punaH pRSTe nAhaM vakSyAmItyuktavAn "nUnamazraddadhAno'si durmedhAzcApti pANDava" ityAdinA / kiMca susvAgatAM vAcamudIrayAnaH / IMIsuSTa saMpradAyAvicchedo yathA tathAcAyaparamparayA svasmai AgatAM vAcam aSTAkSarAdimantrarAjarUpAM nihatukyaiva dayayA samudIrayan / " aacaaryaannaamsaavsaa||| vityA bhagavattaH" iti guruparamparAyA anusandheyatvamanena mucitam / punaHpunazcodayatIva / uktArthasthAnuSThAnAya codanAM darzayati / anyathA hyupadezo Respyanarthaka evaM syAt / ata evAhurniMgamAntAcAryAH-"svAlinye zAsitAram" iti / dRSTaH, etena ziSyazikSaNaM svaprayojanamAcAryasyetyuktam // 51 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne saptaviMzaH sargaH // 27 // punaH punavodayatIva, zobhanamAgataM pratyudgaccheti sItAM punaH punaH prerayatIvetyarthaH // 51 // iti zrImahe zrIrAmA0 sundarakANDavyAkhyAyAM saptaviMzaH sargaH // 27 // 11831 For Private And Personal Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie NI sA rAkSasendrasyetyAdi // 1 // 2 // satyAmiti / yatra yena kiMcicIvAmi kutsita jIvAmi // // 4 // nanvAtmahanane mahAna doSaH syAdityAzaGkaya / aah-naiveti| dopaM dossH| ArSa napuMsakam / atra Atmahanane kathamadoSa ityAzaGkaya rAvaNakRtAnmaraNAdAtmanaiva maraNaM zreya ityAha vadhyeti / apriyadarzanasya asya rAvaNasya / durmaraNatvAvizeSepi duSTarAkSasena maraNamatikaSTamiti bhaavH| tAI tadanupravezenAtmA rakSyatAm "sarvata AtmAnaM sA rAkSasendrasya vaco nizamya tadrAvaNasyApriyamapriyArtA / sItA vitatrAsa yathA vanAnte siMhAbhipannA gajarAja kanyA // 1 // sA rAkSasImadhyagatA ca bhIru gbhi zaM rAvaNatarjitA ca / kAntAramadhye vijane visRSTA bAleva kanyA vilalApa sItA // 2 // satyaM batedaM pravadanti loke nAkAlamRtyurbhavatIti santaH / yatrAhamevaM paribharvya mAnA jIvAmi kiMcitkSaNamapyapuNyA // 3 // sukhAdvihInaM bahuduHkhapUrNamidaM tu nUnaM hRdayaM sthiraM me / vizIryate yanna sahasradhA'dya vajAhataM zRGgamivAcalasya // 4 // naivAsti doSaM mama nUnamatra vadhyA'hamasyApriyadarzanasya / bhAvaM na cAsyAhamanupradAtumalaM dvijo mantramivAdijAya // 5 // nUnaM mamAGgAnyacirAdanAryaH zastraiH zitaizchetsyati rAkSa sendraH / tasminnanAgacchati lokanAthe garbhasthajantoriva zalyakRntaH // 6 // gopAyet" iti zruterityAzaGkayAha-bhAvamiti / asya asmin rAvaNe bhAvaM hRdayam anupradAtuM nAlaM na zaktA / rAmasvatvAdasya, na hyanyasya" svamanyo'nyasmai dAtumarhatIti bhAvaH / anaIzvArtha bhAvo'nyapradAnasyetyamumartha dRSTAntamukhenAha dvija iti / manvaM vedam / advijAya zUdrAya // 5 // nUna // 1 // visRSTA bAlA kanyeva mahAdurbhikSakSobhavazAt bAlakanyAyAH parityAgaH // 2 // yatra yataH // 3 // 4 // Atmahanane doSaH syAdityata Aha-naiveti / atra Atmahanane / doSa doSaH nAsti / kutaH 1 vadhyA'hamiti / AtmahananAbhAvepi mama rAvaNakartRkadurmaraNasya durvAratvAta doSAbhAvoktiriti bhaavH| nanu durmaraNAbhAvAya / bharAvaNAnukUlatvaM prApyatAmata Aha-bhAvamiti / bhAvaM cittam / mantraM vdm| advijAya zUdrAya // 5 // strINAM vyabhicArAnmaraNameva varam, kulAkIrtikarajanApavAdA dInAmabhAvAditi bhAvaH / tathApyAtmaghAtadoSasthAtidoSatvAtsAhasamayuktamityAzaya satyam, vicitravadhAdvibhemItyAzayenAha-nUnamiti / lokanAthe rAme anAga | saka-saicaH prAtarAzAya kurutenyATirUpaM vacaH / apriyArtA ucaratra ki bhaviSyatIti bhAvya priyeNArga // 1 // vimA mAtrAdibhivaNyAdinA zakunnakAMdivasyakA // 2 // yatra asyAM durdazAyAn / apuNyA zIghramaraNaprApakapuNyarahitA // 3 // - For Private And Personal Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bha. www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir miti / anAgacchati, mAsadvayAdarvAgiti zeSaH / garbhasthajantAH niruddhanirgamasya garbhasthajantoH / zalyakRntaH nApitaH // 6 // cirAya duHkhitAyA mama dau mAsau vadhasyAvadhibhUtau adhigamiSyataH / idaM duHkhaM bt| kasya duHkhamiva ? rAjAparAdhAt baddhasya tathA nizAnte vadhyasya taskarasyeva duHkham / yatheti pAThe ivazabdo vAkyAlaGkAre // 7 // hA rAmeti / mUDho vAtyArUpo vAto yasyAssA mUDhavAtA, vAtyAhatetyarthaH / " mUDhastadvitavAnyayoH " iti duHkhaM badaM mama duHkhitAyA mAsau cirAyAdhigamiSyato dvau / vaddhasya vadhyasya tathA nizAnte rAjAparAdhAdiva taskarasya // 7 // hA rAma hA lakSmaNa hA sumitre hA rAmamAtaH saha me jananyA / eSA vipadyAmyahamalpabhAgyA mahArNave nauriva mUDhavAtA // 8 // tarasvinau dhArayatA mRgasya sattvena rUpaM manujendraputrau / nUnaM vizastau mama kAraNAt tau saMharSabhau dvAviva vaidyatena // 9 // nUnaM sa kAlo mRgarUpadhArI mAmalpabhAgyAM lulubhe tadAnIm / yatrAryaputraM visasarja mUDhA rAmAnujaM lakSmaNapUrvajaM ca // 10 // hA rAma satyavata dIrghavAho hA pUrNacandrapratimAnavakra | hA jIvalokasya hitaH priyazca vaya na mAM vetsi hi rAkSasAnAm // 11 // ananyadevatvamiyaM kSamA ca bhUmau ca zayyA niyamazca dharme / pativratAtvaM viphalaM mamedaM kRtaM kRtaghneSviva mAnuANAm // 12 // vizvaH // 8 // tarasvinAviti / mRgasya rUpaM dhArayatA sattvena jantunA / mama kAraNAt mannimittam / vizastau hiMsito | drausiMbhAvita dvau tidvAviva drau vRSabhAvivetyarthaH / vaidyutena azaninA // 9 // lulubhe pralobhayAmAsa / yatra yasmin kAle / visasajati mRjeyuttamapuruSaikavacanam / "rAmAnujaM lakSmaNa pUrvajaM ca "parasparasya sadRzau" ityuktaparasparasAdRzyAt, bAlyAt prabhRti susnigdhatayA ca parasparanirUpakabhUtau // 10 // 11 // ananyadevatvamiti / cchati sati, mAsadvayAdarvAgiti zeSaH / garbhasthajantoH, mRtasyeti zeSaH / aGgAni zasyakRntaH nApita va rAkSasendraH mama jIvantyA evAGgAni chetsyatIti sambandhaH // 6 // duHkhamiti / cirAya duHkhitAyA mama idameva duHkham, yau dvau mAsAvavadhibhUtau tAvAgamiSyata. rAjAparAdhAdvaddhasya / nizAnte prAtaHkAle vadhyasya taskarasya yathA yAdRk duHkhaM tAdRGmamAgatamityarthaH // 7 // mUDhavAtA mUDho vAtyArUpo vAto yasyAssA tathA ||8|| tarasvinAviti / mRgasya mAyAmRgasya rUpaM dhArayatA sattvena jantunA / vaidyutena vidyudagninA // 9 // mRgarUpadhArI kAlaH kartA / lulubhe lobhayAmAsa / yatra yasmin kAle / visasarja vyasRjam ||10||11|| ananyadevatvaM For Private And Personal TI. khuM.. sa018 // 84 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir ananyadevatvam AzrayaNIyA devatA'nyA'sti sA rakSiSyatIti buddhimeM nAsti / " nArAyaNamupAgamat " ityatrApyaprAdhAnyena saha palyati jhukam / / nArAyaNamArAdhayato rAmasya paricArikA'smItyarthaH / iyaM kSamA ca / rAvaNaparuSAkSarANi rAkSasInA tarjanabhartsanAdIni rAmamadhurAlApazravaNakutUhalena hAI kSAntavatI / bhUmau ca zayyA 'tavAGke samupAvizam' ityevaMvidhabhogaH kadAcidapi kitra setsyatItyAzayA himayA bhUmau zayanaM kriyate / niyamazca mogho hi dharmazcaritomayA'yaM tathaikapatnItvamidaM nirartham / yA tvAM na pazyAmi kRzA vivarNA hInA tvayA saGgamane nirAzA // 13 // piturnidezaM niyamena kRtvA vanAnivRttazcaritavratazca / strIbhistu manye vipulekSaNAbhistvaM rasyase vItabhayaH kRtArthaH // 14 // ahaM tu rAma tvayi jAtakAmA ciraM vinAzAya nibddhbhaavaa| moghaM caritvA'tha tapovataM ca tyakSyAmi dhiya jIvitamalpabhAgyA // 15 // sA jIvitaM kSipramahaM tyajeyaM viSeNa zastreNa zitena vApi / viSasya dAtA nahi me'sti kazcicchatrasya vA vezmani rAkSasasya // 16 // itIva devI bahudhA vilapya sarvAtmanA rAmamanu smrntii| pravepamAnA parizuSkavakrA nagottamaM puSpitamAsasAda // 17 // dharma rakSakatvadharmopi tasminneveti manIpayA hi mayA sthitam / 'na tvAM kurmi dazagrIva bhasma bhasmAI tejasA' ityuktirapi taM dRSTvaiva / pativratAtvam / pA"etadvataM mama" ityuktaMnA vinA mama kiJcidvataM naastiityrthH| patyuvratameva vrataM yasyAssA pativratA tasyA bhAvaH pativratAtvam / viphalaM mamedam amogha mapi moghamAsIt / karoti cettatrAha kRtaM kRtaghneSviva mAnuSANAm / "AtmAnaM mAnuSaM manye" ityuktarItyA mAnuSatvaM rAmasyApyasti / atastaditara mAnupANAM madhye kRtaghneSu kRtaM kAryamiva / asya kiM mUlamiti cet ? mamedaM tasminna kAcinyUnatA mamaiva duSkRtamatra hetuH // 12 // 13 // pitu zanidezam AjJAm, niyamena avicchedena kRtvA caritavataH caritavanyavRttivataH vanAnivRttazca san / strIbhistu matopi vilakSagAbhiH strIbhiH tvaM rNsyte| vItabhayaH gtvnvaasbhyH| kRtArthaH nisspnnsrvpurussaarthH| madinAzena punarbahIrUdA raMsyasa iti bhAvaH // 14 // ahaM viti| tvayi jAtakAmA ata evaM tvayi nibaddhabhAvA nibddhhRdyaa| vinAzAya tvayi nibaddhabhAveti duHkhAtirekoktiH / tapaH anazanam / vrataM niyamam / alpabhAgyA janmAntara sukRtarahitA / idAnImanuSThitAnAM tapotratAdInAM janmAntaraphaladatvena moSatvoktiH / ata pavAlpabhAgyetyukam ||15||saa jIvitamiti / vezmani patyekadevatAtvam / kRtamupakRtam // 12-17 // For Private And Personal Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. rAkSasasyA evaM samyaGraNakArA kUrasthAsyagRha kAryalayata zatamA 16 // 17 // zoketi / veNyudagrathanaM veNIbandhanam / yamasya mUlaMTI .saM.kA. yamasya samIpam / atretikaraNaM bodhyam / iti vicintya nagottamaM shishupaamaassaad| zizupAM tAmupAgamaditi pUrvamuktam / tasya sAmIpyena gamanamA sa. 20 cyate / puSpitaM zubhasUcanam / yadvA puSpitamAsaptAda agnipravezaM kurvantIvetyarthaH // 18 // upasthitetyardhamekaM vAkyam / nagasya zAkhAM gRhItvA upa zokAbhitaptA bahudhA vicintya sItA'tha veNyudvathanaM gRhItvA / udhya veNyudyanena zIghramahaM gamiSyAmi yamasya mUlam // 18 // upasthitA sA mRdusarvagAtrA zAkhAM gRhItvA'tha nagasya tasya // 19 // tasyAstu rAmaMpravicinta yantyA rAmAnujaM svaM ca kulaM shubhaanggyaaH| zokAnimittAni tathA bahUni dhairyArjitAni pravarANi loke / prAdu nimittAni tadA babhUvaH purApi siddhAnyupalakSitAni // 20 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe aSTAviMzaH sargaH // 28 // sthitA // 19 // tasyAstiti / svaM ca kulaM vicintayantyA ityanena durmaraNAta bhItatvaM vyajyate / zokAnimittAni zubhasUcakAnItyarthaH / dhairyA / jitAni arjitadhairyANi, dhairya karANItyarthaH / loke pravarANi loke prasiddhAnItyarthaH, prAraM hi prasiddhaM bhavati / praadurbbhuuvuritynvyH| purApi siddhAnyupa lakSitAni pUrvamapi phalavyAptatvena dRshaani| tAnyuttarasaga vivariSyati // 20 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne aSTAviMzaH sargaH // 28 // zokAbhitaptetyAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / zokAbhinAtA sItA bahudhA vicintya deNyuddhanaM veNI gRhItvA veNpujayanena uddhya udvandhanaM kRtvA yamasya // 5 // mUlaM gamiSyAmIti nagasya zAkhAM gRhItyA upasthitA avasthiteti sambandhaH / / 18 // 19 // tasyA iti sAryazlokameka vAkyam / zokAniminAni zubhasUcakAnI tyarthaH / dhairyArjitAni dhairyasampAdakAnItyarthaH / purApi siddhAnyupalakSitAni pUrvamapi landhasaMvAdatvena dRSTAni // 20 // iti zrImahezvaranIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAma aSTAviMzaH sargaH // 28 // How For Private And Personal Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir tathAgatAmityAdi / tathAgatAM "rahasyaM ca prakAza ca"ityuktarItyA sarva yathAvatsAkSAtkRtavato munerapi tathAzabdaprayogAdityamiti paricchidya vaktumazakya duHkhAm / tAM dharmisvarUpAtiriktayatkiMcidatizayarahitAm / vyathitAm / "AzaMsAyAM bhUtavacca" iti niSThA / tathA ca pUrvoktaM sarva dharmisvarUpamAtram / itaH parameva vyasanAni bhaviSyantIti manyamAnAm ! 'samA dvAdaza tatrAhaM rAghavasya nivezane / bhunAnA mAnupAn bhogAn srvkaamsmRddhinii||" ityuktaM tathAgatAM tAM vyathitAmaninditAM vyapetaharSA paridInamAnasAm / zubhAM nimittAni zubhAni bhejire naraM zriyA juSTa mivopjiivinH||1|| tasyAH zubhaM vAmamarAlapakSmarAjIvRtaM kRSNavizAlazuklam / prAspandataikaM nayanaM sukezyA mInAhataM padmamivAbhitAmram // 2 // munAcArvazcitapInavRttaH parAryakAlAgarucandanAhaH / anuttamenAdhyuSitaH priyeNa cireNa vAmaH samavepatAzu // 3 // bhogajAtaM sarvamakiMcitkaramAsIt, duHkhameva nirUpakamAsIt / aninditAM rAmavirahe yathA sthAtavyaM tathA sthitAm / evamanavasthAne ninditaiva bhvti| vyapetahI harSaH pUrvamasyAmuSitvA gata iti na jJAtAmityarthaH / vyapAbhyAmupasargAbhyAM tathA prtiiyte| paridInamAnasAM harSe samAgatepyAzrayarahitAm / parItyanena tathA'vagamyate / zubhAM guNAdhikaviSayavirahakRtavikRtitvena taddazAyA eva nIrAjanA kartavyetyevaM sthitAm / nimittAni zubhAni bhejire| nimi tAni tadviSaye zubhAni sUcayitvA svasattAM lebhire / naraM zriyA judhamivopajIvinaH / Arthino hi lakSmIkaTAkSavadvipaye kiMcitkRtya svaprayojanaM labhante, imAni tu sAkSAllakSmIviSaye kiMcitkRtya nimittasvAmitvaM lebhira ityrthH||1|| zubhanimittAnyevAha-tasyA ityaadinaa| arAlaM vakam / kRSNa vizAlazukta madhye kanInikAyAM kRSNaM sarvato vizAlaM zubhraM ca / abhitAmram AbhitastAmram, prAntaraktamityarthaH / "prAntarakte ca netre" iti padminI / tatheti / upajIvinaH sevakAH ta iva // 1 // arAlAnAM vANA pakSmaNAm akSiromNAma rAjyA paGkayA butam / " pakSmAkSilomni kiMjalke " ityamaraH / kRSNa vizAlazuklaM madhye kRSNaM sarvato vizAlaM zuklaM ca / amitastAmram abhitAmra prAntaraktapityarthaH // 2 // 2 // sA-juSTamivopasavina iti / upasevinaH yogavibhAgAdAntiinaH / uparIvitu kolagegApiyarthe " guppajAnI " iti nA gigiH // 1 // For Private And Personal Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. lakSaNAt // 2 // 3 // gajendreti / tayoH sulakSaNavattayA prasiddhayoH / UruH vAma ityanupajyate / sujAtaH sundaraH // 4 // zubhamiti / zikharAmadatyAH // 86 // vRttaapdntyuktaayaaH| "zikharaM nistulaM vRttam" ityutpalamAlA / "zikharaM dADimaphalabIjam" ityanye naighaNTukAH / yadvA shikhraakaaraagrdntaayaaH| sa.29 "agrAntazuddhazubhravRSavarAhebhyazca" iti dantasya datrAdezaH / vAsaH vastram / pariyaMsata paryavaMsata / aDabhAva ArSaH / UrukampAditi bhaavH| sthitAyAH / gajendrahastapratimazca pInastayordvayoH saMhatayoH sujaatH| praspandamAnaH punarUtarasyA rAmaM purastAt sthitamAcacakSe // 4 // zubhaM punhemsmaanvrnnmiissdrjodhvstmivaamlaakssyaaH|vaasH sthitAyAH zikharAgradatyAH kiMcit pariyaMsata cArugAcyAH // 5 // etairnimittairaparaizca subhraH saMbodhitA prAgapi sAdhu siddhaiH / vAtAtapaklAntamiva pranaSTaM varSeNa | bIjaM pratisaMjaharSa // 6 // tasyAH punarbimbakalAdharoSThaM svakSibhu kezAntamarAlapakSma / vakra babhAse sitazudaMSTra rAhormukhAccandra iva pramuktaH // 7 // |tiSThantyA iti vastrasaMsanAnuguNAvasthoktiH / yadvA vAsasTaMptanaM kAntAgamanacakamiti bhAvaH / zikharadantatve sAmudrikam-" nigyAssamAnurUpAH supaGgyaH zikhariNaH zlakSNAH / dantA bhavanni yAsAM tAsAM pAde jagatsarvam // " iti, "yAsAM zikhariNo dantA dIrgha jIvanti tAHstriyaH" iti ca // 5 // apareH pUrvoktazakunaiH / sambodhitA sadyaH kAntAgamavArtA bhaviSyatIti bodhitA / vAtAtapakkAntaM samyagvAtAtapasaMzoSitam / pranaSTaM bhuumaavdrshn| gatam / yadvA pranaSTaM prakarSeNa kRzIbhUtam / bIjaM vaNeva pratisaMjaharSa / bIjasya praharSo nAma aGkurAdibhAvena sthUlIbhUya bahirnirgamaH // 6 // svakSicA zobhanAkSiyuktam / kezAH ante yasya tat kezAntam / uparibhAgaprakIrNAlakamityarthaH / sitazukladaMSTram atyantazukkadantam / ekArthe zabdadvaya, prayogo'tizayajJApanAya / yathA mugdhamanojJa iti / nIrandhatvena saMsaktazakadaMSTramiti vA'rthaH / " pi bandhane " ityasmAddhAtorniSThA // 7 // yormadhye UruH vAma ityanuSajyate // 4 // zikharAmadatyAH zikharAkArAgradantAyAH / vAsaH parisaMsana paryanaMsata // 5 // sAdhusiddheH samyaka smbndhibhiH| saMvA Kal dibhiriti pAThAntaram // 6 // sitazukkadaMSTam patibaddhavaladantamityarthaH // 7 // 17. sA-saMhatayoH masalana niyoH / tayoruyormadhye UH pramyAnamAna: rAma puraHsthitamAcacakSe / zakunaprastAvAdAma tyanukkAvaNekavacaneka prati pratISane / na ca mAnAntareNa bAma evetyavameyam // 4 // For Private And Personal Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir seti / vyapanItatandrI nirastajADyA / harSavivRddhasattvA harSavikasitacittA / zuke zuklapakSe // 8 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekonatriMzaH sargaH // 29 // hanumAnapItyAdi / vikrAntaH parAkramazAlI / sItAyAstrijaTAyAzca sarve sarva sA vItazokA vyapanItatandrI zAntajvarA harSavivRddhasattvA / azobhatAryA vadanena zukle zItAMzunA rAtri rivoditena // 8 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekonatriMzaH sargaH // 29 // ___ hanumAnapi vizrAntaH sarva zuzrAva tttvtH| sItAyAstrijaTAyAzca rAkSasInAM catarjanam // 1 // avekSamANastAM devI devatAmiva nndne| tato bahuvidhA cintAM cintayAmAsa vaanrH||2|| yAM kapInAM sahasrANi subahUnyayutAni ca / dikSu sarvAsu mArgante seyamAsAditA mayA // 3 // cAreNa tu suyuktena zatroH zaktimavekSatA / gUDhena caratA tAva davekSitamidaM mayA ||4||raaksssaanaaN vizeSazca purI ceymvekssitaa| rAkSasAdhipaterasya prabhAvo rAvaNasya ca // 5 // yuktaM tasyAprameyasya sarvasattvadayAvataH / samAzvAsayituM bhAryA patidarzanakAkSiNIm // 6 // vRttAntam / tarjanaM tarjanavacanam // 1 // avekSamANa iti / cintAM cintayAmAsa cintAM cakAra // 2 // yAmiti, sarvavAnarAbhilapito'rtho mayekena labdha iti vismitavAn // 3 // idaM vakSyamANam / tAvat kAtsnye na // 4 // 5 // samAzvAsayituM yuktaM nyAyyam // 6 // vyapanItatandrI nirastajAvyA / harSavivRddhasattvA harSeNa vikasitacittA sA sItA vadanena kA azobhata / zukke zuklapakSe // 8 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvadIpikAlyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAm ekonatriMzaH sargaH // 29 // hanumAniti / vizrAntaH vigatavyApAraH / sItAyAtrijaTAyAzca sarva, vRttAnta miti zeSaH // 1 // cintA cintayAmAsa cintA cakAretyarthaH // 2 // 3 // cAreNeti / idaM vakSyamANam // 4 // rAkSasAnAM vizeSastAratampamaizvaryAdikRtam / asya rAvaNasya prbhaavshcaavekssitH||5|| yuktaM nyAyyam // 6 // sa-yathA tasyeti / sarvasamvadayAvataH, sarve mAhisA viSaye saccavAn balabAbAsau dayAvAMva tasya / sarvabalavAn sarvadayAvAstasyeti vA, sarvaprANiSu dayAvAMstasyeti vA / samAzvAsayituM mayA, yuktamiti shessH||1|| For Private And Personal Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. ahamiti / AzvAsayAmi "vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA" iti laT // 7 // 8 // doSavattvamupapAdayati-gate hIti // 9 // samAzvAsayituM nyAyyaH, TI.muM.kA, sItAsandezakathaneneti zeSaH // 10-12 // sItA'bravIdaca ityatretikaraNaM draSTavyam // 13 // 14 // bhartAraM sugrIvam / vyartham anAzvAsya gamane / sa0 ahamAzvAsayAmyenAM pUrNacandranibhAnanAm / adRSTaduHkhAM duHkhAtA duHkhasyAntamagacchatIm // 7 // yadyapyahamimAM devI zokopahatacetanAm / anAzvAsya gamiSyAmi doSavad gamanaM bhavet // 8 // gate hi mayi tatreyaM rAjaputrI yaza svinii| paritrANamavindantI jAnakI jIvitaM tyajet // 9 // mayA ca sa mahAbAhuH pUrNacandranibhAnanaH / samAzvAsa yituM nyAyyaH sItAdarzanalAlasaH // 10 // nizAcarINAM pratyakSamanarha cApi bhASaNam / kathaM nu khalu kartavyamidaM kRcchragato hyaham // 11 // anena rAtrizeSeNa yadi nAzvAsyate mayA / sarvathA nAsti sandehaH parityakSyati jIvitam // 12 // rAmazca yadi pRcchenmA kiMmA sItA'bravIdvacaH / kimahaM taM pratibrUyAmasambhASya sumadhyamAm // 13 // sItAsandezarahitaM mAmitastvarayA gtm| nirdahedapi kAkutsthaH kruddhastItreNa cakSuSA // 14 // yadi codyojayiSyAmi bhartAraM rAmakAraNAt / vyarthamAgamanaM tasya sasainyasya bhaviSyati // 15 // tadAgamanaparyantaM devyAH prANAnavasthAnAditi bhAvaH // 15 // AzvAsayAmi AzvAsayiSyAmi // 7 // doSavat kAryahAnidoSavat // 8 // 9 // samAzvAmayituM nyAyyaH, sItAsandezakathaneneti zeSaH // 10 // sItAsamAzvAsana ca kaSTamityAha-nizAcarINAmiti / tAsAM pratyakSa sItayA abhibhASaNamayuktam ayogyama, ana idaM kArya kathaM kartavyamityevaM kRcchragato'hamasmi // 11 // kAla vilambazca AzvAsanasyAyukta ityAha-aneneti // 12 // sItAmabravIdityatikaraNaM draSTavyam // 3 // 14 // yadi ceti / bhartAraM sugrIvamudyojayiSyAmi udyoga, sa-AzvAsayAmIti vartamAnasAmIpyAlauthai laT / athavA kriyAprabandhe kaliyuktardhAtvarthamAtre la Tubanyogye'rthe laDathai bhaviSyatIti laTa upapatteH / anta pAran / nAdhigalchantIm / yahA duHkhasya karmagi SaSThI / / duHkhaM nahAnta bAntaM kSaNe kSaNe duHkhaM nUtanayantamiti yAvat / taM rAvagaM prakAraM vA / adhigacchatI prApnuvantIm / rAmAzvAsanaparatathA zeSeNa cApayatastIrthasyottarazloka iva itareSAM taduttarakkokaH sAdhaka isyu bhayanyAkaraNe samUle iti jJeyam / adRSTaduHkho duHkhasya nahyantamadhigacchatIm iti pAThaH // 7 // INT // 7 // For Private And Personal Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhaviSyati / kyA nAnyatheyamAna // tato jAta sahasA rAkSa rAkSasInAm antaram avakAzaM vicchedaM vA, raaksssysnnidhaansmymityrthH||16|| ahaM tviti / atitanuH atisuukssmtnuH| saMskRtAM prayoga sauSTavalakSaNasaMskArayuktAm // 17 // gIrvANabhASayA vyavahAre doSamAha-yadIti // 18 // atha mAnupabhASayA vyavahartavyatvaM nizcinoti-avazyamiti / antaraM tvahamAsAdya rAkSasInAmiha sthitH| zanairAzvAsayiSyAmi santApabahulAmimAm // 16 // ahaM tvati tanuzcaiva vAnarazca vishesstH| vAcaM codAhariSyAmi mAnuSImiha saMskRtAm // 17 // yadi vAcaM pradAsyAmi dvijAti riva saMskRtAm / rAvaNaM manyamAnA mAM sItA bhItA bhaviSyati / vAnarasya vizeSeNa kathaM syAdabhibhASaNam // 18 // avazyameva vaktavyaM mAnuSaM vAkyamarthavat / mayA sAntvayituM zakyA nAnyatheyamaninditA // 19 // seyamAlokya me rUpaM jAnakI bhASitaM tathA / rakSobhitrAsitA pUrva bhUyastrAsaM gamiSyati // 20 // tato jAtaparitrAsA zabdaM kuryaanmnsvinii| jAnamAnA vizAlAkSI rAvaNaM kAmarUpiNam // 21 // sItayA ca kRte zabde sahasA rAkSasI gnnH| nAnApraharaNo ghoraH smeyaadntkopmH|| 22 // tato mAM saMparikSipya sarvato vikRtaannaaH| vadhe ca grahaNe caiva kuryuryatnaM yathAbalam // 23 // gRhya zAkhAH prazAkhAzca skandhAMzcottamazAkhinAm / dRSTvA viparidhAvantaM bhaveyu bhyshngkitaaH||24|| mama rUpaM ca samprekSya vane vicarato mahat / rAkSasyo bhayavitrastA bhveyurvikRtaannaaH||25|| atra vAkyasya mAnupatvaM kosaladezavartimanuSyasaMbandhitvaM vivakSitam / tAdRgvAkyasyaiva devIparicitatvAt // 19 // evaM mAnuSabhASayA vyavahartavyatvaM nizcitya saMprati tayApi bhASayA'nena vAnararUpeNa puraH sthitvA'bhibhASaNe doSo'stIti vicArayati-seyamiti // 20 // jAnamAnA jAnAnA / mumAgama aarssH||21-23|| prazAkhAH upshaakhaaH| viparidhAvantaM, mAmiti zeSaH // 24-26 // kariSyAmi / tasya sugrIvasyAgamana vyartham, tadAgamanaparyantaM devyAH prANAnavasthAnAditi bhAvaH // 15 // antaramavakAzam / tAsAmanavadhAnasamayamityarthaH // 16 // atitanuH sUkSmaH / saMskRto gIrvANAm // 17 // saMskRtabhASayA vyavahAre doSamAzaGkaca mAnuSabhASayaiva vyavahartavyamiti nizcinoti-yadi vAcamityAdilokadvayana // 18 // 19 // mAnuSabhASayA saMbhASaNepi doSo'stIti vicArayati-seyamiti / rUpaM vAnararUpama, bhASitaM manuSyarUpeNa bhASitaM ca // 20 // jAnamAnA |manvAnA / zabdam ArtaravaM kuryAt // 21-23 / / prazAkhA upazAkhAH // 25-26 // For Private And Personal Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir RECI bA.rA.bhU. udvignakAriNaH udvegakAriNaH // 27 // taiH paritaH saMruddhaH ata eva rakSasAM balaM vidhaman praharan ahaM mahodadheH paraM pAraM prAptuM na zaknuyAmityanvayaH // 28 // agRhItArthA aviditarAmasandezArthA // 29 // 30 // uddeza iti / uddeze pradeze / naSTamArge adRSTamArge / uktavizeSaNe uddeze vasati tataH kuryuH samAhvAnaM rAkSasyo rakSasAmapi / rAkSasendraniyuktAnAM rAkSasendranivezane // 26 // te zUlazaktinitriMza vividhAyudhapANayaH / Apateyurvimarde'smin vegenodvikAriNaH // 27 // saMruddhastaistu parito vidhamana rakSasAM balam / zaknuyAM na tu saMprAptuM paraM pAraM mahodadheH // 28 // mAM vA gRhNIyurAplutya bahavaH zIghrakAriNaH / syAdiyaM gRhItArthA mama ca grahaNaM bhavet // 29 // hiMsAbhirucayo hiMsyurimAM vA janakAtmajAm / vipannaM syAttataH kArya rAmasugrIvayoridam // 30 // uddeze naSTamArge'smina rAkSasaiH parivArite / sAgareNa parikSipte gupta vasati jAnakI // 31 // vizaste vA gRhIte vA rakSobhirmayi saMyuge / nAnyaM pazyAmi rAmasya sAhAyyaM kAryasAdhane // 32 // vimRzaMzca na pazyAmi yo hate mayi vAnaraH / zatayojanavistIrNa laGghayeta mahodadhim // 33 // kAmaM hantuM samartho 'smi sahasrANyapi rakSasAm / natu zakSyAmi saMprAptuM paraM pAraM mahodadheH // 34 // asatyAni ca yuddhAni saMzayo mena rocate / kazca nissaMzayaM kAryaM kuryAt prAjJaH sasaMzayam // 35 // ityanvayaH // 31 // vizaste veti / sahAya eva sAhAyyaH tam / kAryasAdhane sItAdarzana nivedanalakSaNakAryasAdhane // 32 // vimRzanniti / yo laGghayeta taM na pazyAmItyanvayaH // 33 // 34 // asatyAni anizcitajayApajayAni / kezastu bhUyAniti bhAvaH / tato naitanmama matamityAha saMzaya udvikAriNaH udvegakAriNaH // 27 // 28 // mAmiti / mAM vA gRhNIyuH mama grahaNaM bhavedyadi iyaM ca sItA agRhItArthA syAt aviditarAmavRttAntA syAditi sambandhaH // 29 // 3 // uddeze pradeze / naSTamArge adRSTamArge // 31 // kAryasAdhane sItAdarzana nivedana rUpakAryakaraNe // 32 // 33 // pAraM prAptuM na zakSyAmi, yuddhazrAntatvAditi bhAvaH // 34 // asatyAnIti / anizcitajayApajayAnItyarthaH / saMzayaH saMzayito'rthaH / saMzayarUpakAryakArI mUDha ityAzayenAha ke iti / kaH prAjJaH sasaMzayaM For Private And Personal TI. suM.kI. sa0 [30] // 88 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir iti / saMzayaH saMzayitArthaH / sa ca saGgrAmaH / athApi tathAkaraNe sa eva kAryahantA buddhihIno nindAbhAjanaM cetyAzayenAha-kazceti / prAjJaH kH| sasaMzayaM kArya nissaMzayaM nirvicAram kuryAt // 35 // anabhibhASaNe rAmasaMdezAnivedane / eSa doSaH pUrvoktasItAsaMtrAsAkozatanimitta raaksssaagmnaadiH| sItAbhibhASaNe vAnararUpeNa puraH sthitvA'bhibhASaNe // 36 // bhUtAzcArthAH nisspnnaarthaaH| viklavam avivekinam dUtamAsAdya deshkaalaa| prANatyAgazca vaidehyA bhavedanabhibhASaNe / eSa doSo mahAna hi syAnmama sItAbhibhASaNe // 36 // bhUtAzcA vinazyanti deshkaalvirodhitaaH| viklavaM dUtamAsAdya tamaH sUryodaye yathA // 37 // arthAnAntare buddhinizcitA'pi na shobhte| ghAtayanti hi kAryANi dUtAH paNDitamAninaH // 38 // na vinazyet kathaM kArya vaiklavyaM na kathaM bhavet / laGghanaM ca samudrasya kathaM nu na vRthA bhavet // 39 // kathaM nu khalu vAkyaM me zRNuyAnodrijeta vA / iti saMcintya hanumAMzcakAra matimAna matim // 40 // virodhitAH santaH sUryodaye tamo yathA vinazyati tathA vinayantIti sambandhaH // 37 // atra vikuvaM dUtamAsAdyetyanuSajyate / arthAnAntare kAryAkArya viSaye / nizcitApi svAminA sacivaiH saha nizcitApi buddhiH viklavaM dUtamAsAdya na zobhate, akiMcitkarA bhavatItyarthaH / etadevopapAdapati ghAta yantIti // 38 // prAguktA dUtadoSAH svasminyathA na syustathA kartavyamityAha-na vinazyediti / kArya svAmikAryam / kathaM kena prakAreNa na vina| zyet / vaiklavyaM buddhihInatA mama kathaM na bhavet / samudralanaM kathaM na vRthA bhavet, tathA kartavyamiti zeSaH // 39 // kathamiti / aba sItetyadhyAhAryam / kArya nissaMzayaH nirvikArassana kuryAta ? // 35 // prANeti / eSa doSaH pUrvoktajayApajayayoH saMzayarUpadoSaH / anabhibhASaNe rAmasandezAnivedane // 36 // bhUtAzcArthA niSpannA apyrthaaH| viklavam avivekinam dUtamAsAdya dezakAlavirodhitAssantaH vinazyante nazyanti, ayuktdeshaayuktkaalpryukttvaaditibhaavH||37|| arthAnAntare kAryAkAryaviSaye nizcitApi svAminA sacivaiH saha nizcitApi buddhiH| tatra viklavaM dUtamAsAdyetyanuSajyate, na zobhate akicitkarA bhavatItyarthaH / etadevopa pAdayati hIti // 38 // prAguktA dUtadoSAH svasmin yathA na syuH tathA kartavyamityAha-neti / kArya svAmikAryam / vaikalyaM buddhihInatA mama kathaM na bhavet, samudrasya | laGghanaM kathaM nu vRthA na bhaveta, tathA kartavyamiti zeSaH // 39 // kathamiti / zRNuyAta, sIteti zeSaH / matiM cakAra sItAsambhASaNopAyaM nizcitavAnityarthaH // 40 // For Private And Personal Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bhU. H031 // 8 // hanumAna me vAkyaM sItA kathaM kena prakAreNa zRNuyAtkathaM nodvijeteti vicArya matimAna prshstmtiH| mati tatkAlocitakartavyaviSayAm / cakAra niSpA TI.su.kA. dayAmAsa // 40 // rAmamiti / svabandhuM rAmamanukIrtayan "lakSaNahetvoH-" iti hetvarthe zatRpratyayaH / nainAmudrenayiSyAmi enAM madrUpapradarzanamantareNI rAmasya kIrtananaivAnudvignAM kariSyAmItyarthaH / tadvandhugatamAnasAM sa cAso bandhuzca tadvandhuH rAmaH tadgatamAnasAm // 41-43 // itIti / jgtipteH| iti dIrghAbhAva ApaH / jagAdeti vakSyamANasargArthasaMgrahaH // 44 // iti zrIgovinda zrIrAmA zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne triMzaH sargaH30 rAmamakliSTakarmAgaM svabandhumanukIrtayan / nainAmudrejayiSyAmi tadvandhugatamAnasAm // 41 // ikSvAkUNAM variSThasya rAmasya viditAtmanaH / zubhAni dharmayuktAni vacanAni samarpayan // 42 // zrAvayiSyAmi sarvANi madhurAM prabravan giram / zraddhAsyati yathA hIyaM tathA sarva smaaddhe||43|| iti sa bahuvidhaM mahAnubhAvo jgtipteHprmdaamvekssmaannH| madhuramavitathaMjagAda vAkyaM drumaviTapAntaramAsthito hanUmAn // 44 // ityArSe zrImatsundarakANDe triMzaHsargaH // 30 evaM bahuvidhAM cintAM cintayitvA mhaakpiH| saMzrave madhuraM vAkyaM vaidehyA vyAjahAra ha // 1 // evamityAdi / cintAM cintayitvA cintAM kRtvA, kartavyamartha nizcityetyarthaH / saMzrave samyak zrUyate'sminniti saMzravaH samIpam, samIpe vyAjahAra / yadvA "pAThaye geye ca madhuram" iti saMzrave zravaNe madhuraM jJAnaprasaraNadvArA indriyebhyo nismRtya viSayAn gRhItvA tadanantaraM hi raso jAyate loke,atra na tathA yatra, zabdasaMsargoM jAyate tatra raso jAyata ityatizayoktiH / madhuraM jJAnamapi tadvArA rasajanakaM vAkyaM pUrvAparanirUpaNaM vinA svayaM rasajanakam / vaidehyAH vaidehI tadevAha-rAmamiti / svabandhuM svasyA devyAH bandhum / anukIrtayan / hetau zatRpratyayaH / anukIrtanAddhetoH / nainAmuDhe jayiSyAmi madUpadarzanabhantareNa rAmasaGkIrtane naiva anudvignAM kariSyAmItyarthaH / sa cAsau bandhuzca tadvandhuH rAmaH taM gataM mAnasaM yasyAslA tAm // 41-43 // jgtipteH| dIrghAbhAva ArSaH / jagAda manasA , // 44 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM triMzaH sargaH // 30 // evamiti / cintA cintayitvA, kartavyamartha sa-sunandhumanukIrtaya niti paatthH| subandhu kadApaviyogivAndhavam / tadbandhuH saH tapI bandhuH raamH| tadbhagatacetanA tasya rAmasya bandhurAtaH kobA''gacchediti tadbhatamAnasA vA / / 41 // jagatipateH bhuupteH| "DyApoH saMjJAchandasoH" iti saMjJAtvAt "jAhavisUryakanyayoH" ityAdivadavaH / ajagatipateriti vA chedaH / anasya caturmukhasya gatiH udarato nissaraNa sadgatirvA yayA sA ajagatiH ramA tasyAH patistaspeti vaa||4|| // 8 // For Private And Personal Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir nimittam / kulAnurodhena dehe nisspRhAyAH dehamapi dattvA rasAvahattvamucyate // 1 // rAjetyAdi / vitaraNavikramAdijanitatvena kIrtiyazasorbhedo'va gantavyaH // 2-4 // pArthivavyaJjanaH rAjalakSaNaiH // 5-7 // tasya piturvacanAdanaM pravAjitaH gataH / svAthai Nica // 8 // mRgayAM paridhAvatA mRgayAmuddizya rAjA dazaratho nAma rathakuJjaravAjimAn / puNyazIlo mhaakiirtijuraasiinmhaayshaaH||2||raajrssiinnaaN guNazreSThastapasA carSibhiH smH| cakravartikule jAtaH purandarasamo ble||3||ahiNsaartirkssudro ghRNI stypraakrmH| mukhyazcekSvAku vaMzasya lakSmIvaoNllakSmivardhanaH // 4 // pArthivavyaJjanairyuktaH pRthuzrIH pArthivarSabhaH / pRthivyAM caturantAyAM vizrutaH sukhadaH sukhI // 5 // tasya putraH priyo jyesstthstaaraadhipnibhaannH| rAmo nAma vizeSajJaH zreSThaH sarvadhanuSmatAm // 6 // rakSitA svasya dharmasya svajanasya ca rkssitaa| rakSitA jIvalokasya dharmasya ca parantapaH // 7 // tasya satyAbhi sandhasya vRddhasya vacanAt pituH / sabhAryaH saha ca bhrAtrA vIraH pravAjito vanam // 8 // tena tatra mahAraNye mRgayAM paridhAvatA / rAkSasA nihatAH zUrA bahavaH kAmarUpiNaH // 9 // janasthAnavadhaM zrutvA hatau ca kharadUSaNau / tatastva marSApahRtA jAnakI rAvaNena tu / vaJcayitvA vane rAmaM mRgarUpeNa mAyayA // 10 // sa mArgamANastAM devIM rAmaH sItAmaninditAm / AsasAda vane mitraM sugrIvaM nAma vAnaram // 11 // tataHsa vAlinaM hatvA rAmaH prpurnyjyH| prAyacchat kapirAjyaM tat sugrIvAya mhaablH||12|| sugrIveNApi sandiSTA harayaH kaamruupinnH| dikSu sarvAsutAM devIM vicinvanti shsrshH||13||ahN saMpAtivacanAcchatayojanamAyatam / asyA hetorvizAlAkSyAHsAgaraMvegavAn plutaH14 paridhAvatA / anena lIlayA kharAdivadhaH mucyate // 9 // janasthAnava, janasthAnarakSovadham / amarSeNApatA amaaphtaa| mRgarUpeNa mRgasaundaryeNa prazastamRgeNa vA / "prazaMsAyAM rUpae " / / 10-14 // nizcityetyarthaH / saMzrave saMzravaNe madhuram / vaidehyAH vaidehInimittam / yadvA samyak zrUyate asminniti saMzravaH tasmin samIpadeze, patroktaM sItaiva zRNuyAnnAnyetyarthaH / Kal // 1-4 // pArthiveti / pArthivavyaJjanaiH pArthivalakSaNaiH // 5-7 // tasyeti / satyAbhisandhasya satyasaGkalpasya // 8 // 9 // mRgarUpeNa prazastamgamaNa / / 10-14 // For Private And Personal Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 90 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir 7 yathArUpAM yAdRzazarIrAm / yathAvarNA yAdRzarUpAm / yathAlakSmI yAdRzakAntim / rAghavasya rAghavAt // 15 // 16 // tata iti / sukezI nIlasUkSma kezI, vakrimNaH pUrvamuktatvAt // 17 // 18 // seti / pArzvam AkAzaM bhUmiM cAvekSamANA / adhastAdityanena yathA bhUmiM bhittvA kazvinnaraH rAma nAmAni kIrtayettathA'nyatrApItyapinA saMbhAvanocyate / zizupAvRkSasyAdhastAttiryagUrdhvamiti vA / tamacintyabuddhiM dadarza / tadvapuvalokanAtpUrve tasya yathArUpAM yathAvarNI yathAlakSmIM ca nizcitAm / azrauSaM rAghavasyAhaM seyamAsAditA mayA // 15 // virarAmaiva aisa vAcaM vAnarapuGgavaH / jAnakI cApi tacchrutvA vismayaM paramaM gatA // 16 // tataH sA vakrakezAntA sukezI kezasaMvRtam / unnamya vadanaM bhIruH zizupAvRkSamaikSata // 17 // nizamya sItA vacanaM kapezca dizazca sarvAH pradizazca vIkSya / svayaM praharSaM paramaM jagAma sarvAtmanA rAmamanusmarantI // 18 // sA tiryagUrdhvaM ca tathApyadhastAnnirakSimANA tamacintyabuddhim / dadarza piGgAdhipateramAtyaM vAtAtmajaM sUryamivodayasyam // 19 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekatriMzaH sargaH // 31 // hRdayamevaM paricchinatti sma / iha laGkAyAM pravizyAvarodhArAmamadhyapravezenAyaM nipuNataramatiriti nizcitavatItyarthaH / piGgAdhipateramAtyaM svaravizeSe NAyaM vAnaraH, tatrApi na svatantraH, kintu svasajAtIyasya rAjJaH kasyacidamAtyo'yam, tadrAjya kAryametadastagatamiti nizcitavatI / vAtAtmajaM rAma prANahetubhUtamatprANanahetutvena sarvaprANiprANana hetutvena vAyuputro'yamityavagatavatI / sUryamivodayasthaM rAmadivAkarasyodayasUcakamudayagirisya maruNa mitra sthitam / sUraH sUryaH / " sUrasUryAryamAditya dvAdazAtmadivAkarAH" ityamaraH / "sUrasUto'ruNo'nUruH" ityu kessUrasya sambandhI sUryaH / digAdivAdyat / bhavatApi sambandhaH vizeSa eva / yadvA sUryazabdena tatsaMbandhyaruNo lakSyate / " sUryo'ruNe ca sUrye ca " iti nighaNTurastItyAhuH | aucityAdatra sUryo 'ruNaH // 19 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekatriMzaH sargaH // 31 // yatheti / yathArUpAM yAdRgrUpAm / yathAvarNo yAdRzavarNAm / yathAlakSmI yAdRzalakSmIkAm / rAghavasya rAghavAt / azroSaM vinizcinaM nUnam seyamAsAditetyarthaH / / 15-19 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAya gatastvadIpikAkhyAya sundarakANDavyAkhyAyAm ekatriMzaH sargaH // 31 // For Private And Personal TI. suM.kI. sa0 31 // 90 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tataH zAkhAntare lInamityAdi zlokadvayamekAnvayam / dRSTvA pUrva sAmAnyato dRSTvA bhayAcalitamAnasA satI vizeSato ddrsh| veSTitArjunavastraM veSTita rA dhavalavastram / taM pUrvoktam // 1-4 // rurodetyarddham / mandaM rAkSasyaH zrutvA kimidamiti vicArayiSyantIti bhayeneti bhAvaH // 5 // 6 // seti / tataH zAkhAntare lInaM dRSTvA calitamAnasA / veSTitArjunavastraM taM vidyutsavAtapiGgalam // 1 // sA dadarza kapi tatra prazritaM priyavAdinam / phullAzokotkarAbhAsaMtaptacAmIkarekSaNam // 2 // [sAtha dRSTvA harizreSThaM vinItavadavasthitam / ] maithilI cintayAmAsa vismayaM paramaM gtaa| aho bhImamidaM rUpaM vAnarasya durAsadam / dunirIkSyamiti jJAtvA puna rekha mumoha saa||3|| vilalApa bhRzaM sItA karuNaM bhymohitaa| rAmarAmeti duHkhArtA lakSmaNeti ca bhAminI // 4 // saroda bahudhA sItA mandaM mandasvarA stii||5|| sA taM dRSTvA harizreSThaM vinItabadupasthitam / maithilI cintayAmAsa svapno'yamiti bhAminI // 6 // sA vIkSamANA pRthubhunavakaM zAkhAmRgendrasya yathoktakAram / dadarza piGgAdhipate ramAtyaM vAtAtmajaM buddhimatAM variSTham // 7 // sA taM samIkSyaiva bhRzaM visaMjJA gatAsukalpeva babhUva sItA / cireNa saMjJA pratilabhya bhUyo vicintayAmAsa vizAlanetrA // 8 // vIkSamANA vicArayantI / dadarza punaranukUlo'yaM syAditi dadazetyarthaH / bhunAkaM vakramukham / yayoktakAram AjJAkaram // 7 // sA tamiti / visaMjJA muunychitaa| gatAsukalpA mRtaprAyA / ivazabdo vAkyAlaGkAre / cireNa saMjJA pratilabhya kAlenaiva prabodhana prbuddhvtiityrthH| vikRtavAnaraveSadarzanena tata iti / calitamAnasA, abhUditi zeSaH / veSTitArjunavastraM saMveSTitadhavalavastrasvarUpam / yadvA veSTitam arjunaM dhavalaM vastraM yasya saH veSTitArjunavastraH tam // 1 // dadarza vizeSato dadazetyarthaH // 2-6 // vIkSamANA idaM vAkyaM rAkSasyaH zrutavatyaH kimiti zaGkayA parito vIkSamANetyarthaH / zAkhAmRgendrasya sugrIvasya yathoktakAram | [sa-vinItavat svArthe vatiH / vinItAH santyasyeti vinItavAn / sa cAsAvavasthitazca ta vA / athavA vinItaM vinItiH tazviAsAvavasthitazca tam / yadvA vinItaM viziSTanIta vadatIti sa vinItavada : viniitvaasmii| sa cAsau vasthita tama ||1nik-ythoktkaarN kAmAnAkaram / yatA pathoktaveSTitArjunavakhAdyAkAram / mAndaso havaH // sa0-payoktakAra vaSTitArjunavanAkAraM vA / upasarmANa | dhAtulInArthabodhakAvenAhikalopikArazanda evAkAravAcI // 7 // For Private And Personal Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kA.rA.bhU. 19 // macchitA punaH kAThena de ti / svapne svAsthAne / svane vAnaradarzanaM bandhuvinAzakaramiti bhAH // 9 // evaM darzanastha .. khapratvaM saMbhAvya punaryAthArthyamAha-vano'pIti / samAbhAve hetumAha nahi me'sti nidrati / nidrAnAve hetuH zokanetyAdiH / evaM pratibandhakena nidrA sa. 32 bhAvabhuktvA sukharUpahetvabhAvAca na nidretyAha-sukhaM hIti / indupUrNapratinAnanena pUrNendupratibhAnanena // 10 // rAmeti / sadaiva vuddhayA vicintya svapne mayA'yaM vikRto'dya dRssttHshaakhaamRgHshaastrgnnainissiddhH| svastyastu rAmAya salakSmaNAya tathA piturme janakasya rAjJaH // 9 // svapno'pi nAyaM nahi me'sti nidrA zokena duHkhena va piidditaayaaH| sukhaM hi me nAsti yato'smi hInA tenendupUrNapratimAnanena // 10 // rAmeti rAmeti sadaiva buddhyA vicintya vAcA bruvatI tameva / tasyAnurUpAM ca kathA tamarthamevaM prapazyAmi tathA zRNomi // // ahaM hi tasyAdya manobhavena saMpIDitA tadgatasarvabhAvA / vicintayantI satataM tameva tathaiva pazyAmi tathA zRNomi // 12 // manorathaH syAditi cintayAmi tathApi buddhayA ca vitarkayAmi / kiM kAraNaM tasya hi nAsti rUpaM suvyaktarUpazca vadatyayaM mAm // 13 // tameva rAmameva vAcA avtii| tasyAnurUpAM vicintitasyAbhivadanasyAnurUpAM kathAM tathA zRNomi / tamartha kathArthamevaM prapazyAmi / evam uktaprakA reNa jaanaamiitynvyH| tadarthAmiti pAThe ayamarthaH / tasyAnurUpAM rAmakIrtanasyAnarUpAm / tadarthI sa rAmo'rtho'bhidheyo yasyAH tAm // 11 // uktamathai vivRNoti-ahaM hoti // 12 // prathamam idaM rAmanAmakathayitadarzanaM manorathaH abhilASamAtramiti cintayAmi / tathApi tathA cintAyAM satyAmapi / buddhayA vitarkayAmi / manoratho na bhavatIti vicArayAmi / kiM kAraNamiti cet tasya manorathasya rUpaM nAsti / ayaM vAnarastu suvyaktarUpazca mAM vadati ca / tasmAnmanoratho na bhavedevetyarthaH // 13 // AjJAkaram // 7-9 // indupUrNapratimAnanena pUrNendupratimAnanena // 10 // rAmeti rAmeti sadeva buddhayA vicinya tameva rAmameva vAcA buvatI tasyAnurUpa cintanasya abhivadanasya ca anurUpa kA tathA zRNomi tamartha kathArtham evaM prapazyAmi etaduktaprakAreNaiva jAnAmIti yojanA // 11 // 12 // uktamartha vivRNotimanorathaH syAditi / buddhacA cintayAmi tathA vitarkayAmi manoratho na bhavatIti vicArayAmi / kiM kAraNamiti cet tasya manorathasya rUpaM rUpyate prApyate'neneti For Private And Personal Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir anenoktaM satyamastviti devatAH pArthayate-nama iti / hutAzanAya ca anaye ca // 14 ||raamaanu0-nmo'stviti / hutAzanAya ceti sampan / anyathA vRttabhaGgaH syAt // 14 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne dvAtriMzaH sargaH // 32 // namo'stu vAcaspataye savajiNe svayambhuve caiva hutAzanAya ca / anena coktaM yadidaM mamAgrato vanaukasA tacca tathA'stu nAnyathA // 14 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe dvAtriMzaH sargaH // 32 // so'vatIrya dumAttasmAdvidvamapratimAnanaH / vinItaveSaH kRpaNaH praNipatyopamRtya ca // 1 // tAmabravInmahAtejA hanUmAn maarutaatmjH| zirasyaJjalimAdhAya sItA madhurayA giraa||2|| kAnu padmapalAzAkSi kliSTakauzeyavAsini / dramasya zAkhAmAlambya tiSThasi tvamanindite // 3 // kimarthaM tava netrAbhyAM vAri sravati zokajam / puNDarIka palAzAbhyAM viprakoNamivodakam // 4 // surANAmasurANAM vA nAgagandharvarakSasAm / yakSANAM kinnarANAM vA kA tvaM bhavasi zobhane // 5 // kA tvaM bhavasi rudrANAM marutAM vA varAnane / vasUnAM vA varArohe devatA pratibhAsi me // 6 // so'vatIyetyAdi / saH rAkSasISu suptAsu labdhAvasara ityarthaH / kRpaNaH sItAdausthyadarzanena dInaH / jAnanapi vaideva vAcayitumabravIt // 1-3 // 1 kimarthamiti / tava netrAbhyAm AnandAzruyogArhAbhyAm / kimartha kasya kulacchedAya / yadvA kimartha kiM cetasi kRtvaa| puNDarIketyAdi / hantaitatsaundarya praNayinA rAmeNa dRSTamAsIditi bhAvaH // 4 // surANAmityAdiSu nirdhAraNe SaSThI / kA tvaM kasya sambandhinItyarthaH // 5-7 // rAmAnu-viprakIrNamiyo ra rUpaM prApakaM nAsti hi / kutaH 1 ayaM vAnara suvyaktarUpazca mA badani ca, tasmAnmanoratho na bhavatyevetyarthaH // 15 // 15 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyo dvAtriMzaH sargaH // 32 // sa iti / kRpaNaH dInaH, sItAdenyAt svayaM kRpaNa ityarthaH / aba rAkSasIno nidrA , jADyAt, bijaTAsvamazravaNajanyabhayAnantaramAtmatrANAya sItaikazaraNavenovekSaNAcca sItAdanumatorayamapratyUharUsa~llApa ityanumandheyam / asthArthasya aSTapaJcAza sage'GgAdAne hanumanava ' tatastAsmahitAssarvAH ' ityAdinA vakSyamAgatvAmiti // 1 // 2 // atha liGgereva sIneti nizcityApi tayaiva vAcayitumajAnaniva pRcchati-kAnviti / iyaM tvaM kA'si // 3 // 4 // durANI yakSANAM kinarANAM kA tvaM bhavAMsa, kasya sambandhinI navasItyarthaH // 5-7 // 11 For Private And Personal Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 92 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir dakamityantaH paraM suragaNAtalaM kI | muri pramAda likhitaH // 5 // kA tvamiti / he kalyANi / tvaM kaa| aninditalocane / tvaM kA bhavatIti yojanA // 8 // vasiSThaM kopathitvetyatrApi patitA vidhAlayAdityanuSajyate / nAsItyatra kAkuranusandheyA // 9 // konviti / adhuM lokaM gatam, yamiti zeSaH / paralokaM gataM yaM putraM pitaraM bhrAtaraM bhartAraM vA anuzoca se sa ka ityarthaH / gatA tvamityapi paatthH| asmAt svargAdamuM manuSyalokam gatA yA tvamanuzocasi / tasyAste ki candramA hInA patitA vibutrAlayAt / rohiNI jyotiSAM zreSThA zreSTha sarvaguNAnvitA // 7 // kA tvaM bhavasi kalyANi tvamaninditalocane // 8 // kopAdrA yadi vA mohAdbhartAramasitekSa ge / vasiSThaM kopayitvA tvaM nAsi kalyANyarundhatI // 9 // ko nu putraH pitA bhrAtA bhartA vA te sumadhyame / asmAllokAdamuM lokaM gataM tvamanu zocasi // 10 // rodanAdatiniHzvAsAddhRnisaMsparzanAdapi / na tvAM devImahaM manye rAjJaH saMjJAvadhAraNAt // 11 // vyaJjanAni ca te yAni lakSagAti ca lakSaye / mahiSI bhUmipAlasya rAjakanyA'si me matA // 12 // rAvaNena jana sthAnAi balAda pahanA yadi / sItA tvamasi bhadraM te tanmamAcakSva pRcchataH // 13 // yathA hi tatra vai dainyaM rUpaM cApyatimAnuSam / tapasA cAnvito veSastvaM rAmamahiSI dhruvam // 14 // sA tasya vacanaM zrutvA rAmakIrtana harSitA / uvAca vAkyaM vaidehI hanumantaM drumAzritam // 15 // ko vA putrAdiriti yojanA || 10 || devIM devastriyam / saMjJAvadhAraNAt saMjJAyate anayeti saMjJA lakSaNam / rAjalakSaNanizvayAdityarthaH // 11 // vyaJjanAni stana jaghanAdIni / "vya anaM temane cihne zmazruNyavayave'pi ca" iti vizvaH / lakSaNAni zubhAvartarekhAdisAmudrikala lagAni / / 12 / / 13 / / yathA yAdRzam // 14 // drumAzritaM drumamUlAzritam / so'vatIryeti drumAvataraNasya pUrvamuktatvAt / yadvA pUrvamAdavataraNamuktamiti jJeyam // 15 // kA tvaM bhavasi kalya gitvamaninditalocane / he kalyANi ! tvaM kA ? aninditalocane tvaM kA bhavasIti vAkyabhedena yuSmacdaprayogaH tajijJAmAni zayadyonanArthaH / vasiSThaM kopathitvetyatra panitA vibudhAlapAdityanuSaGgaH // 8 // 9 // ko nviti / amuM lokaM paglokaM gataM tvam anuzo nasi kim ? yaM kavana bandhumiti zeSaH // 10 // 11 // vyaJjanAni saMsthAnavizeSaviziSTatayA uttamastrItyavyaJjakAni stanajaghanAdIni lakSaNAni bhAgyAvedanazubharekhAdIni // 12 // 13 // yatheti / yathA yAdRzam // 14 // dumAzritaM drumamUlAzritan 'so'vatIrya humAt ' iti pUrvoktatvAt // 15 // 16 // For Private And Personal TI. suM.kA. sa0 33 // 92 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pRthivyAmiti / zavanyapratApitaH zatruSu jIvatsu na me zvazuro jIvitavAn / sa cedidAnI varteta kathamahametAdRzImAsyAM prApnuyAmiti bhAvaH // 16 // duhiteti / sItA ca nAnetyatra nAmazandaH pratidau // 17 // samA iti / aham etAdRzAvasthA aham / tatra mama zvazuragRhe / dvAdaza samAH dvAdaza saMvatsarAn / atyantasaMyoge dvitIyA / tenAvicchinnaikarUpabhogabhoktRtvamucyate / mAnuSAnityanena nAtmano mAnuSatvaM svAbhAvika pRthivyAM rAjasiMhAnAM mukhyasya viditAtmanaH / snuSA dazarathasyAhaM shtrusainyprtaapinH||16|| duhitAjanakasyAhaM vaidehasya mhaatmnH| sItA ca nAma nAmnA'haM bhAryA rAmasya dhiimtH||17||smaa dvAdaza tatrAhaM rAghavasya nivezane / bhuJjAnA mAnuSAn bhogAna sarvakAmasamRddhinI // 18 // tatra trayodaze varSe rAjye nevAkunandanam / abhiSecayituM rAjA sopAdhyAyaH pracakrame // 19 // tasmin saMbhriyamANe tu rAghavasyAbhiSecane / kaikeyI nAma bhartAraM devI vacanamabravIt // 20 // na pibeyaM na khAdeyaM pratyahaM mama bhojanam / eSa me jIvitasyAnto rAmo yadyabhiSicyate // 23 // yattaduktaM tvayA vAkyaM prItyA nRpatisattama / taccenna vitathaM kArya vanaM gacchatu raaghvH|| 22 // miti sUcyate / bhogAn bhunAnA anubhavantI / kAmyanta iti kAmAH bhogopakaraNAni sakacandanAdIni / teSAM samRddhaM samRddhiH / bhAve niSTA / pAtadasyA astIti srvkaamsmRddhinii|"at iniThano" iti inipratyayaH / abhavamiti shessH||18||19|| tasminniti / saMghiyamANe saMbhArAn / saMpAdayati sati / rAghavasyAbhiSecane rAmAbhipekanimittam / devI mahiSI // 20 // na pibeyamiti / bhujyata iti bhojanaM khAyaM peyaM ca / rAmo yadyabhi paSicyate tadA mama saMbandhi yat bhojanaM tatra pibeyaM na khAdeyam / eSaH ayamabhiSekaH jIvitasyAntazca // 21 // yattaditi / tatpUrvoktaM yadaradAnarUpaM sItA ca nAmeti nAmazabdaH prasiddhau // 17 // samA dvAdazetyatra nyavasamiti zeSaH // 18-20 // mama bhojanamityatra prathamA SaSThI // 21 // vAkyaM tvaduktaM sarva IM sa0-ahaM pratyahaM nintaram mama bhojana bhojya padartate tanna pivayam na khAdeyam / kuta etadityata Aha-egha iti / eSa iti buddhadhA vivekenAbhiSeke'nyeti / athavA eSa me jIvitasyAntaH etaca mama bhojana alpAlanam / tarikamityukta, yadi rAmo'bhiSicyate toSaH abhiSeka: me jIvitaspAntaH / yadi nAbhiSiSyate tarhi etat mama mojanaM pAlanamiti / yadi nAbhiSicyata iti padAnAmAvRAyA'nvayaH / "bhuja pAlanAbhyava9. mahArayoH " iti dhAtulyAzyAnAt // 21 // For Private And Personal Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. 493 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir vAkyaM tanna vitathaM kArya cettadA rAmo vanaM gacchatu // 22 // sa iti / devyAssaMbandhi svakRtaM varadAnaM smRtvA kaikeyyAH vacanaM zrutvA mumoha // 23 // // 24 // abhiSekAtparaM priyaM piturvacanaM vivAsayAcanArUpam, pUrva manasA AsAdya aGgIkRtya atha vAcA pratigRhItavAn manaHpUrvakamaGgIkRtavA sa rAjA satyavAgdevyA vrdaanmnusmrn| mumoha vacanaM zrutvA kaikeyyAH krUramapriyam // 23 // tatastu sthaviro rAjA satye dharme vyavasthitaH / jyeSThaM yazasvinaM putraM rudan rAjyamayAcata // 24 // sa piturvacanaM zrImAnabhiSekAt paraM priyam / manasA pUrvamAsAdya vAcA pratigRhItavAn // 25 // dadyAnna pratigRhNIyAnna brUyAt kiMcidapriyam / api jIvitahetorvA rAmaH satyaparAkramaH // 26 // sa vihAyottarIyANi mahArhANi mahAyazAH / visRjya manasA rAjyaM jananyai mAM samAdizat // 27 // sA'haM tasyAgratastUrNaM prasthitA vanacAriNI / na hi me tena hInAyA vAsaH svarge'pi rocate // 28 // prAgeva tu mahAbhAgaH saumitrimitranandanaH / pUrvajasyAnuyAtrArthe drumacIrairalaMkRtaH // 29 // ta vayaM bharturAdezaM bahumAnya dRDhavratAH / praviSTAH sma purA'dRSTaM vana gambhIradarzanam // 30 // vasato daNDakAraNye tasyAhamamitaujasaH / rakSasA'pahRtA bhAryA rAvaNena durAtmanA // 31 // nityarthaH // 25 // 26 // uttarIyANi vAsAMsi / jananyai kausalyAyai / mAM samAdizat, tannikaTe tvayA sthAtavyamityuktavAnityarthaH // 27 // sA'hamiti / agrataH prasthAne hetumAha-na hIti // 28 // prAgeveti / prAgeva yadyapi rAmAnantarameva lakSmaNena drumacIrAdisvIkAraH tathApi tasya tvarAtizayavyaJjanAya tathoktiH / mahAbhAgaH " ahaM sarve kariSyAmi " iti pratijJAnusAreNa sarvavidhakaiGkaryakaraNocitAbhiSekavighnahetubhAgyasampannaH / saumitriH 'sRSTastvaM vanavAsAya ' ityuktavatyAH garbhe saJjAtaH / mitranandanaH sa lakSmaNaH sarvavidhakairyakartetyanukundrairAbhinandanIyaH / pUrvajasyetyAdi / rAmakairyAnurUpatvena dumacIrAdInA | malaGkaraNatvamityarthaH // 29 // te vayamiti / purA'dRSTaM pUrvamadRSTam / atra gambhIrazabdena duSpravezatvam, darzanazabdena svarUpamapyucyate // 30 // 31 // kariSyAmIti zapathapUrvakamuktamityarthaH // 22-26 // sa iti / uttarIyANi vAsAMsItyarthaH // 27-29 / / te vayamiti / purA adRSTamiti chedaH // 30 // 31 // For Private And Personal TI. suM. sa0 33 // 93 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie do mAsau dvimAsarUpaH kAlaH / me jIvitAnugrahaH jIvitAnugrAikaH, jIvitadhAraNAnukUlaH kRtaH / tyakSyAmi, svayameveti bhAvaH // 32 // iti / zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne trayastriMzaH sargaH // 33 // dvau mAsau tena me kAlo jIvitAnugrahaH kRtH| Urdhva dvAbhyAM tu mAsAbhyAM tatastyakSyAmi jIvitam // 32 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe trayastriMzaH sargaH // 33 // tasyAstadvacanaM zrutvA hanumAna hariyUthapaH / duHkhADuHkhAbhibhUtAyAH sAntvamuttaramabravIt // 1 // ahaM rAmasya sandezAdevi dUtastavAgataH / vaidehi kuzalI rAmastvAM ca kauzalamabravIt // 2 // yo brAhmamatraM vedAMzca veda vedavidAM vrH| sa tvAM dAzarathIrAmo devi kauzalamabravIt // 3 // lakSmaNazca mahAtejA bhartuste'nucaraH priyH| kRtavAJchokasantaptaH zirasA te'bhivAdanam // 4 // tasyA ityAdi / duHkhAta duHkhAbhibhUtAyAH uttarottaraM duHkhaM prAptAyAH // 1 // ahamiti / tava dUtaH tvAM prati preSito duutH||2|| ya iti / veda vetti| jIvitAnugrahaH jIvitAbhyanujJA / tyakSyAmi jIvitaM rAvaNetyAdike satIti bhAvaH // 32 // iti zrImahezvaratIyaviracitAya zrIrAmAyaNatattvadIpikAlyAyo sundarakANDavyAkhyAyo trayaviMzaH sargaH // 33 // tasyA iti / duHkhADuHkhAbhibhUtAyAH santataduHkhAbhibhUtAyA ityarthaH // 1 // tavAgataH, samIpamiti zeSaH // 2 // brAhmamA yo veda, anena sarvAstrapAragatvamuktam / tadanasvAminaH brahmaNassarvajagatsamaSTitvavata tadakhasyApi sarvAnasamaSThitvAta / vedAtyanena sarvakarmamArga pAragatvama. vedavidA vara ityanena jJAnamArgapAragatvamuktam // 3 // 4 // sa0-duHkhAduHkhAbhibhUtAyAH duHkhenAtantIti duHkhAtasteSAmiva yahuHkha tenAbhibhUtAyAH / yahA duHkhAt sAntvamuttaramannavIdityanvayaH / duzva saM ca tayossamAhAraH dvanIkavadbhAvo vA uttarapadalopisamA sAntaM vA / tasmAt sItA evaM zizyatIti duHkhAt, svAgamanaprayojanaM jAtamiti khAt sukhAta / " duduHkhamiti saMprokta khaM mukhaM cocyate budhaiH " iti bananAduHsazabda ubhayavAcI // 1 // yo bAdAmanaM vedAMva vedetyanvayaH / bahA vedavedeti diramidhAnena ubhayorapi mukhyatAmabhipreti / yadvA vedAn vyAkhyeyAnugAdIn / vedavedAn bhAratAdIn vyAsayAnarUpAnvidanti te tathA, teSu vara iti / "itihAsapurANaH paJcamo vedAnAM vedaH " ityukteH // 3 // For Private And Personal Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.batth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie TI.su.kA. vedavidA vedArthajJAnavatAm // 3 // 4 // sati / prItisaMdRSTasarvAGgI prItyA pulakitasarvAGgI // 5 // duHkhabAhulyepi rAmadarzanapratyAzayA KI kRcchreNa jIvantyAH devyAH jIvanaphalasya landhatvAttatsaMvAdinI gAthAM stauti-kalyANIti / kalyANI satyArthA / mA pratibhAti mA pratibhAti / varSa zatAdapItyante itikaraNaM boddhayam // 6 // tayA sItayA tasmin hanumati viSaye adbhutA prItirutpAditA / paraspareNetyAdikaM vakSyamANasya 4 sA tayoH kuzalaM devI nizamya narasiMhayoH / prItisaMhRSTasarvAGgI hanumantamathAbravIt // 5 // kalyANI bata gAtheyaM laukikI pratibhAti maa| eti jIvantamAnando naraM varSazatAdapi // 6 // tayA samAgate tasmin prItirutpAditA 'ddhtaa| paraspareNa cAlApaM vizvastau tau pracakratuH // 7 // tasyAstadracanaM zrutvA hanumAna hariyUthapaH / sItAyAH zokadInAyAH samIpamupacakrame // 8 // yathA yathA samIpaM sa hnumaanupsrpti| tathA tathA rAvaNaM sA taM sItA pari shngkte||9|| aho dhig duSkRtamidaM kathitaM hi yadasya me| rUpAntaramupAgamya sa evAyaM hi rAvaNaH // 10 // sargasya saMgrahaH // 7 // tasyA iti / upacakrame, gantumiti zeSaH / prApeti vA'rthaH // 8 // yathA yatheti / rAvaNaM parizaGkate-samakuzalakathanena sAta rAvaNamAyAsmaraNA punaH zaGkitavatItyarthaH // 9 // me mayA asya purataH yatkathitaM tat duSkRtam anucitaM kRtam / idam anAlocya kathanaM dhik| prItisaMhRSTasarvAGgI pulakinasarvagAtrI // 5 // jIvitahAriduHkhabAhulyepi rAmadarzanapratyAzayA kRcchreNa jIvannyA devyA jIvAphalasya labdhatvAttatsaMvAdinI gAyA AstIti-kalyANIti / jIvantaM naraM varSazatAdapi varSazatamadhye vA Ananda etIni iyaM laukikI gAthA janavArtA mA mAM prati kalyANI satyArthA pratibhAti / bateni harSe // 6 // samAgate tasmina hanumati tayA kalyANI batetyAdi badantyA devyA adbhutA prInirutpAditeti sambandhaH // 7 // tasyA iti / samIpamupacakrame, gantumiti zeSaH // 8 // 9 // rAmakuzalakathanena sAtavizvAsApi rAvaNamAyAbAhulyaM smRtvA punaravizvasannyAha-aho iti / me asya purataH yatkathitaM kathanaM taduSkRtama anucitaM kRtam idamanAlocya kathanaM dhik / aho iti khede / khede hetumAha rUpAntaramiti / yaH pUrva mAyayA mAmupAharata, sa evAyaM kA sA-jIvantaM naram bhAnandaH varSazatAdetIti laukikI lokasiddhA gAthA yA seyaM mA mA prati kalyANI kalyANasUcikA pratibhAti / bata harSaH vismayo vA / "jIvanaro bhadrazatAni pazyati" ityukteH / asva saviSaye sItayodADhatatvAnIvantI striyamiti vaktavyam / tathApi naraM jIvantamityuktiH sarvA api yoSitaH puruSe paratantrAH, tatrApyahaM sadA tanmAtrApattamaGgaleti sUcavitumiti mantavyam // // // 9 // For Private And Personal Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir aho iti khede / khedahetumAi-rUpAntaramiti / vartata iti zeSaH // 10 // yadyapi pUrva ziMzupAzAkhAvalambanayuktaM tathApi zizupAzAkhA azoka saMvalitati kvacicchizupetyucyate kvacidazoka iti / ato na kazcidoSaH // 11 // bhayavitrastA bhayahetunA vitrastA // 12 // 13 // mAyAvI tAmazokasya zAkhAM sA vimuktvA shokkrshitaa| tasyAmevAnavadyAGgI dharaNyAM samupAvizat // 11 // hanumAnapi duHkhAtI tAM dRSTvA bhayamohitAm / avandata mahAbAhustatastAM jnkaatmjaam| sA cainaM bhavistA bhUyo naivAbhyudaikSata // 12 // taM dRSTvA vandamAnaM tu sItA shshinibhaannaa| abravIdIrghamucchatya vAnaraM madhurasvarA // 13 // mAyAM praviSTo mAyAvI yadi tvaM rAvaNaHsvayam / utpAdayasi me bhUyaH santApaMtana zobhanam // 14 // svaM parityajya rUpaM yaH parivrAjakarUpadhRt / janasthAne mayA dRSTastvaM sa evAsi rAvaNaH // 15 // upavAsakRzAM dInAM kAmarUpa nizAcara / santApayasi mAM bhUyaH santatAM tatra zobhanam // 16 // athavA naitadevaM hi yanmayA parizaGkitam / manaso hi mama prItirutpannA tava darzanAt // 17 // yadi rAmasya dUtastvamAgato bhadramastu te| pRcchAmi tvAM harizreSTha priyA rAmakathA hi me / guNAn rAmasya kathaya priyasya mama vAnara // 18 // citaM hAsi me saumya nadIkUlaM yathA ryH|| 19 // svata eva mAyAvAn / "asmAyAmedhAsrajo viniH" iti vinipratyayaH / idAnI mAyAM praviSTaH aashritH| svayaM rAvagasman mama santApamutpAdaya sIti yadi utpAdayasIti yat tatsantApotpAdanaM te na zobhanam / tAppIepirahasantApo bhaviSyatItyarthaH // 14-16 // hanumantaM rAvaNamAzaya tajanitamanaHprasAdamAlocya tAM zaGkA nirAcare-athaveti / mayA yat parizAm etau hi naivameva / kuta ityata Aha manasa iti // 17-19 // rAvaNaH rUpAntaramupAgampa, vartana iti shessH||10|| tAmiti / azokasya azokAnasthazizupAvRkSaspetyarthaH // 11 // to dharaNyupaviSTAm / avandata namaskRta vAn / panaM dRSTvA bhayasanvastA bhUyaH punarenaM nApazyada // 12-16 // evaM rAvaNadArAtmyAinumantaM rAvaNamAzAca tadarzanajanitamanaHprasAdamAlocya to zaGkA For Private And Personal Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. iha rAmadUtAgamanamatyantAsambhAvitamiti matvA punarbahudhA zaGkate - aho ityAdinA // 20 // svapre'pIti / svapne'pi yadyahaM vIram / rAkSasamidhyavAsa kRtaM duHkhaM svapradRSTo'pi nivartayituM kSama iti vIryAtizayoktiH / rAghavaM sahalakSmaNam / vizleSadazAyAmubhayordarzanAt svapradarzane'pyu bhayordarzanaM bhavet / yadvA tadAnImubhayorvizleSAttau kiM parasparaM saMyuktau na veti zaGkate / pazyeyaM nAvasIdeyam evamubhayossvapne darzanepi mahat duHkhaM nivarteta kathaMcida 495 / / aho svapnasya sukhatA yA'hameva cirAhRtA / preSitaM nAma pazyAmi rAghaveNa vanaukasam // 20 // svapne'pi yadyahaM vIraM rAghavaM sahalakSmaNam / pazyeyaM nAvasIdeyaM svapno'pi mama matsarI // 21 // nAhaM svapnamimaM manye svapne dRSTvA hi vAnaram / na zakyo'bhyudayaH prAptuM prAptazcAbhyudayo mama // 22 // kinna syAccittamoho'yaM bhavedvAtagatistviyam / unmAdajo vikAro vA syAdiyaM mRgatRSNikA // 23 // athavA nAyamunmAdo moho'pyunmAdalakSaNaH / saMbuddhaye cAhamAtmAnamimaM cApi vanaukasam // 24 // jIvitaM dhArayeyam / svapnopi mama matsarI / maddazAM vijJAya rAma iva svapnopi mayi mAtsaryaM karoti // 21 // 22 // evaM yathArthasvapakSau nirasya puna zcaturo vibhramapakSAnutprekSate - kinnu syAditi / cittamohaH rAmazemavArtA zravaNakutUhala kandalita nirantara cintAsantatipariNativizeSarUpaH kopi manaso vibhrama ityarthaH / asatyazcittasaGkalpo vA / vAtagatiH upavAsAdiprayuktadhAtukSobhajo vAtavikArarUpo bhramaH / tadadhyAropo vA yathA tvarUpasya vAyoH pAMsuputra rUpavizeSo'dhyAropaH / unmAdajo vikAro vA / unmAdo nAma virahiNAM kazcidavasthAvizeSaH, tajo vikAro bhramaH / mRgatRSNikA anyasyAnyarUpeNAva bhAsaH / cittamohonmAdAvaprakRtisthapratibhAsavizeSau / vAtagatimRgatRSNi ke tu prakRtisthasya ||23|| anantaroktacatuSTayaM nirAkaroti-athavetyAdinA / nirAcaSTe athaveti / mayA yatparizaGkitam etatraivaM hi naivameva / kutaH ? manasa iti // 17- 12 // iha rAmadUtAgamanamatyantAsambhAvitamiti matvA punarSahudhA zaGkateaho ityAdinA // 20-22 // evaM yathArthasvamapakSau nirasya punazcaturo vibhramapakSAnutprekSate kiM nvityAdi / cittamohaH nirantararAmadhyAnajanitatatpreSitadUtaddarzana sambhASaNAdiviSayo bhramaH / vAtagatiH upavAsAdiprayuktadhAtukSobhajAtavikArarUpo bhrama ityarthaH / unmAdajo vikAraH, unmAdo nAma virahiNAM kazcidavasthAvizeSaH / mRgatRSNikA sarvazarIrisAdhAraNo dezakAlavizeSajanyazcAkSuSo bhrama ityarthaH // 23 // vAdhArAhityena bhramacatuSTayapakSaM nirAcaSTe athaveti / ayaM vAnaratadbhASaNAdi For Private And Personal TI. suM.. 20 34 // 95 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir athavA ayaM vAnaratadbhASaNAdipratibhAsaH unmAdo na / mohopyunmAdalakSaNaH unmAdasya lakSaNamiva lakSaNaM yasya sa tthoktH| ataH unmAdanirA karaNenaiva sopi nirAkRta ityrthH| anayonirAkaraNamitarapakSadvayanirAkaraNasyopalakSaNaM kuta ityata Aha-saMyudhya iti / aham AtmAnamimaM vanaukasaM ityevaM bahudhA sItA saMgravArya balAbalam / rakSasAM kAmarUpatvAnmene taM rAkSasAdhipam // 25 // etAM buddhiM tadA kRtvA sItA sA tnumdhymaa| na prativyAjahArAtha vAnaraM janakAtmajA // 26 // sItAyAzcintitaM buddhvA hanumAna mArutAtmajaH / zrotrAnukUlairvacanastadA tAMsampraharSayat // 27 // Aditya iva tejasvI lokakAntaH zazI ythaa| rAjA sarvasya lokasya devo vaizravaNo ythaa| vikrameNopapannazca yathA viSNurmahAyazAH // 28 // satyavAdI madhuravAra devo vAcaspatiryathA / rUpavAn subhagaH zrImAna kandarpa iva mUrtimAn // 29 // sthAnakrodhaH prahartA ca zreSTho loke mahArathaH // 30 // bAhucchAyAmavaSTabdho yasya loko mahAtmanaH // 31 // cApi saMvudhye samyaka jAnAmi // 24 // ityevamiti / balAbalaM mohatvAdInAmabalatvaM rAvaNatvasya balabattvaM ca // 25 // 26 // sItAyA iti / saMpraharSayat saMghAharpayat // 27 // Aditya ityAdi / rAjeti kuberasya sarvalokarAjatvamuktam-" rAjAdhirAjAya prasahyasAhine namo vayaM vaizravaNAya kurmahe " iti / satyamadhurakhAktvaM bRhaspatervAcaspatitvAdeva / rUpavAn saundaryavAn / subhagaH ramaNIyaH / zrImAn kAntimAn // 28 // 29 // sthAne krodhasthAne krodhaH yasyAsau sthAnakrodhaH / prahartA krodhaviSaye prahartA / Aditya ivetyAdinA utaivizeSaNairviziro rAma iti yojyam // 30 // bAhucchAyA pratibhAsa: unmAdo na bhavati / moho'pyunmAdalakSaNaH unmAdasya lakSaNamiva lakSaNaM yasya mohasyasa tathoktaH, ata unmAdanirAkaraNenaiva moho'pi nirAkRtaH / unmAda mohayonirAkaraNena cittamohamRgatRSNikayonirAkaraNaM kRtamiti draSTavyam / sapi pakSAH unmAdamAyA eva, bhramatvAvizeSAditi bhAvaH / kunaH ! ata Aha sambu ca iti / yataH ahamAtmAnam imaM vanokasaM cApi sambuddhace samyaka jAnAmi, nirvAdhaM jaanaamiityrthH||24|| balAbalam balaM rakSasAM kAmarUpadhAraNaM balam, avalaM rAmadUtasyApi vAnarasyAtrAgamanAsAmarthyamavalaM sambhadhAyetyarthaH / / 25--29 // sthAnakrodhaH sthAne kroSanIye viSaye krodho yasya saH // 30 // yasya bAhucchAyAmava - - For Private And Personal Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.bath.org Acharya Shri Kailashsagarsunt yarmande vA vA.rA.bhU. mityAdi / lokaH mahAtmano yasya bAhucchAyAm aSTandhaH AzritaH / taM mRgarUpeNa prazastamRgeNa hetunA AzramapadAdapakSya zUnye yenaap| 196nItAsi tasya rAvaNasya yatphalaM maraNarUpaM tat dakSyatIti yojanA / yadA bAhucchAyAmavaSTandho yasya loko mahAtmanaH asAvAditya iva tejasvItyevaM sasa apakRSyAzramapadAnmRgarUpeNa rAghavam / zUnye yenApanItA'si tasya drakSyasi yatphalam // 32 // nacirAdrAvaNaM saGkhye yo vadhiSyati vIryavAn / roSapramutairiSubhijalagiriva pAkaiH // 33 // tenAhaM preSito dUtastvatsa kAzamihAgataH / tvadiyogena duHkhAnaH sa tvAM kauzalamabravIt // 34 // lakSmaNazca mahAtejAH sumitrA nndvrdhnH| abhivAdya mahAbAhuH sa tvAM kauzalamabravIt // 35 // rAmasya ca sakhA devi sugrIvo nAma vaanrH| rAjA vAnaramukhyAnAM sa tvAM kauzalamabravIt // 36 // nityaM smarati rAmastvAM sasugrIvaH salakSmaNaH / diSTayA jIvasi vaidehi rAkSasIvazamAgatA // 37 // nacirAkSyase rAma lakSmaNaM ca mahAbalam / madhye vAnarakoTInAM sugrIvaM cAmitaunaptam // 38 // ahaM sugrIvasavivo hanumAnAma vaanrH| praviSTo nagarI laGkA lavayitvA maho dadhim // 39 // kRtvA mUrti padanyAtaM rAmasya duraatmnH| tvAM draSTApayA to'haM samAzritya parAkramam // 40 // nAhamasmi tathA devi yathA mApavagacchati / vizaGkA tyajyatAmezA zraddhatsva vadato mama // 41 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrInasundarakANDe catutriMzaH sargaH // 34 // yojanA // 31-40 // nAhamiti / vaJcanArtha parigRhItoSa iti mA yathAagacchati tathA nAsmItyarthaH // 41 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmA yaNabhUSaNe zRGgAla kArUpAne sundarakANDavyAkhyAne catustriMzaH // 34 // bdhaH Azrito lokataM sa pRgakoNa AzramAdapa pa zUnye yera rAgetApanIta se nasya yatphalaM maraNarUpaM tat drakSyasIti yojanA // 21-10 // naah| masmi tatheti nAI mAyAvI, vAnaro'smItyarthaH // 49 // iti zrIgadevatA vicitAya zrImAya gatatvaDIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM caturviMzaH srgH||34|| For Private And Personal Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tAntityAdi // 1 // 2 // tanika-gurukumbAsA gompAnAM vAnarANAM pati utipANAM ca iMdazAsamAgamaH kathaM jAtaH 1 zAkhavazyAnAmeva gurukulabAsayogya tvAt // 2 // yAnati / liGgAni nihAni // 3 // kIdRzamiti / saMsthAnam avayavasaMnivezaH rUpam AkAraH varNaH kaantirvaa||8||5||btetyaa mantraNe / jAnantI vaM diyA mAM paripRcchatIti saMvandhaH / lajJiAnisapA dRshaani| me mtH||6||7|| rAmaH sarvAGgasundaraH / kamalapatrAzaH kAnti tAM tu rAmaphA zrutvA vaidehI vAnara bhAt / uvAca vacanaM sAntvamidaM madhurayA giraa||1||kte rAmeNa saMsargaH kathaM jAnAsi lakSmaNam / vAnarAgAM narANAM ca kathamAsIt smaagmH||2|| yAni rAmasya liGgAni lakSmaNasya ca vAnara / tAni bhUyaH samAcazva na mAM zAkaH samAvizet // 3 // kIdRzaM tasya saMsthAnaM rUpaM rAmasya kIdRzam / kathamUrU kathaM bAhU lakSmaNasya ca zaMma me // 4 // evamuktastu vaidehyA hanumAna mArutAtmajaH / tato rAmaM yathAtattvamAkhyAtumupacakrame // 5 // jAnantI bata diSTayA mA vaidehi paripRcchati / bhartuH kamalapatrAzisaMsthAna lakSmaNasya ca // 6 // yAni rAmasya cihnAni lakSmaNasya ca yAni vai / lakSitAni vizAlAkSi vadataH zRNu tAni me // 7 // rAmaH kmlptraakssHsrvsttmnohrH| rUpadAkSiNyasampannaH prasUto janakAtmaje // 8 // mAhe Avarta iva atyntnaakrssknynshobhH| tAdRzanapanasaundaryasImAbhUmimAha-sarvasattvamanoharaH / tiryagjAtitayA viTapAdiTapaM putrato mamApi / cittApahArakaH, avizeSajJasvApi manohara ityrthH| rupa dAkSiNyasampatrArUpamityetadvigrahaguNAnAmupalakSaNam / dAkSiNyanityAtmaguNAnAmupalakSaNam / deh| guNairAtmaguNezvAnyU / ityarthaH / saMpanaHprataH, idaM sonAgantukaM kinnu autpattikamityarthaH / atyutkaTaM vadAsi kimeviyo'paropyasti na vetyojhAyA mAha-janakAtmaja iti| bhavatI ca tAdRttiH ||8||tni0-raamH sarvAGgapundara ityarthaH / kamAtrAkSaH saundaryabAhamajanAmAvartavadAkarSamnapanazonAvAn / nA viti aditya ityAdikAm // 1 // 0 // yAni liGgAni cihAni // 3 // saMsthAna ra avynniveshH| rUpam AkAraH // 4 // 5 // jAnantIti / bane tyAmantraNe / mA rAmadUta iti jAnantI samo diyA bhadragna paripRccha mIni yojanA // 6 // lakSitAni tvayA dRSTAni / me manaH // 7 // padAkSiNyasampannaH rUpamityetadvigrahaguNAnAmupalakSaNan / prasUta ityanena gugAnAmutpativiziSThatvamavagamyate // 8 // For Private And Personal Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir 1 / bA.rA.bha. rA nayanazobhAyA anAdhiH ka ityakSAyAmAha sarvasattvamohara iti / tigjAtIyatvena zAkhAkamaNaparasya vAtAlavasyAna mahAsena sarvajanamanohara TI..kara, rUpadAkSiNyasaMpannaH prasUtaH svaabhaavikaanvaadhikdivydehgunngnnH| janakAtmaje tvameva tatmahazIti vaktuM zakyA nAnyetyarthaH / yaddA ramatAti ramante yogina iti cA .... rAmaH / rAmatyamevAha kamalapatrAkSa iti / athavA raamssaundryprvaahbhuutH| kamalAmAkSaH pravAhe AvartApamAnazrInayanaH / tena hRdayAkapakatvaM vyajitam / tara sakalajantusAdhAraNamityAha sarvamattvamanohara iti / tatra vAnarajAtIyapaccittAkarSaNameva pramANamiti dhvanyate / svarUpavitrahaguNaiH makalajantumanoharatvaM janmAsiddhamityAha - rUpadAkSiNyasampannaH prasUta iti| tarhi evaMvidhaH pumAn vidyate phimiti cet ? netyAha janakAtmaje iti| tulpazIletyAdinA bhavatyeva prasiddhAna pumAn kazciditi bhAvaH // 8 // tejasA''dityasaGkAzaH kSamayA pRthiviipsmH| bRhaspatisamo budrayA yazasA vAsavopamaH // 9 // rakSitA jIvalokasya svajanasyAbhirakSitA / rakSitA svasya vRttasya dharmasya ca prntpH|| 10 // rAmo bhAmini lokasya cAturvarNyasya / rkssitaa| maryAdAnAM ca lokasya kartA kArayitA ca saH // 11 // aciSmAnacito'tyartha brahmacaryavrate sthitaH / sAdhUnAmupakArajJaH pracArajJazca karmaNAm // 12 // rAjavidyAvinItazca brAhANAnAmupAsitA / zrutavAn zIla / sampanno vinItazca prntpH|| 13 // yajurvedavinItazca vedavidbhiH supuujitH| dhanurvede ca vedeSu vedAGgeSu ca niSThitaH // 14 // vipulAMso mahAbAhuH kambugrIvaH zubhAnanaH / gUDhajatruH sutAmrAkSo rAmo devi janaiH zrutaH // 15 // saGghaddeNoktAna guNAnvivRNoti-tejasetyAdinA // 9-11 // brahmacaryavrate sthitaH gRhasthasyAsya brahmacarya nAma Rtoranyatra strIsaGgamatyAgaH / tadAha manuH-"poDazanizAH strINAM tasmin yugmAsu saMvizet / brahmacAryeva parvAdyAzvatamrazca vivarjayet // " pracArajJaH pryogjnyH| aihikAmuSmikAnAM karmaNAM pracAraM gati hetuphalabhAvavyavasthA tattvato jAnAtItyartha ityapyAhuH // 12 // rAjavidyAvinItazca / catasro rAjavidyAH-"AnvIkSakI trayI vAto daNDa nItizca shaashvtii| etA vidyAzcatastu loksNsthitihetvH||" ityuktAH, tAsu vinItaH zikSitaH zrutavAn avadhRtavAn / zIlasampannaH sadAcArasampannaH10 pUrva yajJAdikarmAnuSThAtRtvamuktamiti na punaruktiH // 13 // vedeSu yajurvyatiriktavedeSu / anena svasya yajurvedatvaM sUcitam // 14 // evamAtmaguNAnabhidhAya saGkaddeNoktAna guNAn vivRNoti-tejasetyAdinA // 9-11 // aciSmAniti / arcitaH, saddhiriti zeSaH / brahmacaryavrate sthitaH, tatra prasiddha ityarthaH / pracAra yogajJaH ||12||13||yjrvedviniitH tasmina rata ityarthaH // 14 // parvamAtmagaNAnabhidhAya idAnIM vigrahaguNAnAha-vipulAsa ityAdinA // 15 // For Private And Personal Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vigrahaguNAnAzAste-vipulAMsa ityAdinA / gUDhajatruH aspssttbhujsndhysthiH|| 15 // samaH anyuunaatiriktdehprmaannH||16|| visthira iti / vissu| sthAneSu sthirH| tathoktaM sAmudrike-"urazca maNibandhazca muSTizca nRpateH sthirAH" iti / vipralambaH triSu prlmbH| "dIrghabhUbAhumuSkastu cirajIvI dhanI naraH" iti vacanAt / anyatra tu"trayazca yasya vidyante pralambA mer3habAhavaH" iti / trisamaH triSu smH| "kezAgraM vRSaNaM jAnu samA yasya sa 1 bhUpatiH" iti vacanAt / triSu conntH| tadAha varAhamihiraH-"unnatakukSiH kSitipaH parimaNDalonnatanAbhayaH kSitipAH / hRdayaM na vepanaM pRthu samonnata dundubhisvananirghoSaH snigdhavarNaH pratApavAn / samaH samavibhaktAGgo varNa zyAmaM samAzritaH // 16 // . visthiraprilambazca trisamAtriSu connataH / tritAmratriSu ca snigdho gambhIrastriSu nityazaH // 17 // trivalIvAMkhyavanatazcaturvyaGgastrizIrSavAn / ctussklshcturlekhshctusskisskushctuHsmH|| 18 // mAMsalaM ca nRptiinaam||" iti| tritAmraH triSu tAmraH / "zliSTAGgulI ruciratAmranakhau supANI pAdau karAvapi suraktanakhAtmarekho" iti vacanAt / "netrAnta nakhapANyantilestAstribhissukhI " iti ca / triSu snigdhH| "snigdhA bhavanti vai yeSAM pAdarekhAH shiroruhaaH| tathA liGgamANisteSAM mahAbhAgyaM vini / dizet // " iti sAmudrikavacanAt / triSu mmbhiirH| aba vararuciH-"svaraH sattvaMcanAbhizca gambhIraH zasyate budhaiH" iti| brAjhe tu-"svare gatau ca nAbhI ca gambhIrAtriSu zasyate" iti / nityaza iti sarvatra vizeSaNIyam / tena romAdhupAdhikRtarAgAdinivRttiH // 17 // trivalIvAna udare palitrayavAn, kaNThe valivayavAn vA / atra gargaH-"sthirA trirekhA subhagopapannA snigdhA sumAMsopacitA suvRttaa|n cAtidIrghA caturaDalA ca zrIvA sudIrghA bhavatIha dhanyA". samaH anyUnAtiriktadehapramANaH // 16 // tristhiraH triSu sthAneSu sthiraH / taduktam-" urazca maNibandhazca muSTizca nRpateH sthirAH" iti / trimlmbH| tadu / ktam-"pralambA yasya sa dhanI bayo bhramuSkabAhavaH" iti / muSkaH vRSaNaH / trisamaH triSu smH| taduktam-"kezAnaM vRSaNaM jAnu samaM yasya sa bhUpatiH" iti / trita connataH / taduktam-"nAbhyantAkukSivakSomirunnataH kSitipo bhaveta" iti / tritAmraH taduktam-" netrAntanakhapANyaktilestAkhibhissukhI" iti / triSu khigdhaH taduktam-" snigdhA bhavanti vai yeSAM pAdarekhAH ziroruhAH / tathA liGgamaNisteSAM mahAbhAgyaM vinirdizeta" iti / triSu gambhIraH "svare sattve ca nAmo ra gambhIra khiSu zasyate " iti // 17 // trivalIvAna udare kaNThe valitrayavAna / "sthirA trirekhA subhagopapannaH snigdhA sumAsopacitA suvRttaa| na cAtidIrghA catuhallA ca grIvA ca dIrghA bhavatIha dhanyA" iti / vyavanataH trINi avanatAni nimnAni yasya saH / taduktam-" pInopacine nimnaH kSitipatayabala ke stanaH mukhinaH / 164 For Private And Personal Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir ..rA.bhU. // 98 // % iti / vyavanataHtrINyavanatAni nimAni yasyAsau vyavanataH / tAni stanacUcukapAdarekhAH / atra mihira:-" pInopaciteniH kSitipatayazcuke stana XTI.su.kA. sukhinH| snigdhA nimnA rekhA dhaninAMtadyatyayena nissvAnAm // " iti / catvAri vyaGgAni hasvAni yasyAsau caturvyaGgaH / atra vararuciH-"grIvA prajanana / pRSThaM hrasvaM jayA ca pUjyate" iti / yadA catvAro vyaGgAH vikalAH yasya saH caturvyaGgaH / te ca zirAvikalaH pAdaH, romAntaravikalo romakUpaH, deya vikalo medaH, mAMsavikalo bstiH| aba nAradaH-"pAdaiH prasvedarahitaiH zirAhInezca pArthivaH / ekaromA bhavedvAjA dviromA paNDito bhavet / triromA / caturomA ca bhvedbhaagyvivrjitH| samapAdopaviSTasya gulpha spRzati mehanam / yasyezvaraM taM jAnIyAtsukhinaM caiva mAnavam / nirmAsaH saMhato bastiyeSAM te sukhbhaaginH||" iti / vizIrSavAna vibhilakSaNairyuktaM zIrSe tadasyAstIti trizarSivAn / tAni lkssnnaanyaavrtaaH| "AvartatrayaruciraM yasya ziraH sa zakSitibhRtAM netA" iti kathanAt / yadvA triprakAraM sanavRttaM chatrAkAraM vizAlaM ca zIrSamasyAstIti trizIrSavAn / atra nAradaH-"samavRttazirAzcaiva chtraakaarshiraastthaa| ekachatrAM mahIM bhuGke dIrghamAyuzca vindati // " iti / catasraH kalA vedAH yasya catuSkalaH / atra zarIralakSaNaprakaraNe kalAzabdasta sUcakarekhAparaH / atra nandI-"mUleGguSThasya vedAnAM catasrastisra eva vA / ekA dve vA yathAyogaM rekhA jJeyA dvijanmanAm // " iti / catulekhaH lalATe / pAdayoH pANyozcatasro lekhA rekhA yasya sa caturlekhaH / "lalATe yasya dRzyante catustriyekarekhikAH / zatadvayaM zataM SaSTistasyAyurvizatistathA // " iti kaatyaaynH| "yasya pAdatale vjrdhvjshngkhaangkushopmaaH| rekhAssamyak prakAzante manujendraM tamAdizet // " iti naardH|"paannii catasro rekhAzca yasya tiSThantyabharAH" iti brhmaa| catvAraH kiSkavaH yasya sa ctusskisskuH| caturviMzatyaGalAtmako hasta kiSkuH, SaNNavatyaDulotsedha ityarthaH / "paNNavatyakulotsedho yaH pumAn sa divaukasaH" iti brAhmapurANavacanam / catuHsamaH catvAraH samA yasya sAcatu:samA, te ca bAhunAnUru / snigdhA nimrA rekhA dhanino tavyatyayena nissvAnAm // " iti / caturvyaGgaH catvAri vyaGgAni svAni yasya saH / "grISA prajananaM pRSThaM havaM jasAca pUjyane" iti / vizIrSavAna vyAvartayuktazIrSavAnityarthaH / " AvartatrayaruciraM yamya ziraH kSitibhRtA bhavennAthaH" iti / catuSkalaH catasraH kalAzcatvAge vedA yasya saH / atra kalAzabdena tatprAtisUcakA aguSThamUlagatAzcatasro rekhA ucynte| taduktam-"mUlehuSThasya vedAnAM catamrastina evaM thaa| ekA ve vA yathAyogaM rekhA jJeyA dvijanmanAm // " iti / catulekhaH lalATe pAdayoH pANyozcatamro rekhA yasya saH / "lalATe yarUpa dRzyante catukhiyekarekhikAH / zatadvayaM zataM SaSTistasyAyuvizAna stathA // " iti / " yasya pAdatale vjdhvjshngkaaddshopmaaH| rekhAH samyak prajAyante manujendraM tamAdizeta / " iti / "pANyozcatano rekhAzca yasya niSThantya // 9 // bhaDagaH" iti ca / catuSkiSku: catvAraH kiSkavaH pramANaM yasya sa tathoktaH / kiSkuH caturvizatyaGkalAtmako hastaH " SaNNavatyaGkalotsedho yaH pumAn sa divo 1 kasaH" iti / ctussmH| taduktam-"bAhujAnUrujaGghAzca catvAryatha samAni ca / " iti // 18 // For Private And Personal Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir gnnddaaH| taduktaM brahmANDe-"bAhujAnUrugaNDAzca catvAryatha samAni ca " iti // 18 // caturdazasamadvandaH caturdazasaGgyAni samAni dvandvAni yasya saH / tathAtra sAmudrikam-"bhuvI nAsApuTe ne karNAvoSThau ca cUcukau / kUparau mANabandhI ca jAnunI vRSaNo kaTI / karI pAdau sphinI ) yasya samo jJeyaH sa bhuuptiH||" iti / catvAro daMSTrAkArA dantA yasya sa cturdaissttrH| tadAha mihiraH-" nigdhA ghanAzca dazanAH sutIkSNadaMSTrAH samAzca cturdshsmdndrshcturdssttshcturgtiH| mahoSThahanunAsazca paJcasnigdho'STavaMzavAn // 19 // zubhAH" iti / caturgatiH caturNA siMhazArdUlagajApabhANAM gatiriva gatiryasya saH / "gajasiMhagatI vIrau zArdUlavRSabhopamo " iti bAlakANDokteH / / mahoSThahanunAsazca / oSThasya mahattvaM bandhunIvabimbaphalAruNamAMsalatvam, hanostu paripUrNamAMsalatvam, nAsikAyA dIrghatuGgatvam / tathAca saMhitA"bandhujIvakusumopamo'dharo mAMsalo rucirabimbarUpadhRt / pUrNamAsalahanustu bhUmipastuGgatuNDacirAkRtistathA // " iti / tuNDazabdena nAsikocyate / paJcasnigdhaH / paJca snigdhAH avayavAH yasya saH, te ca vAkyavAnakhalomatvacaH kezanetradantattakapAdatAni vA / atra vararuciH-"cakSumvedana saubhAgyaM . ka dantasnehena bhojanam / tvacaH nehena zayanaM pAdaneDena vAhanam // " iti / " snigdhanIlamRdukuzcitAstathA mUrdhajAH sukhakarAH samaM ziraH" iti mihirH| pUrva triSu snigdha ityukteH atra pazcasnigdha itIdaM matabhedamAzrityoktam / aSTavaMzavAn aSTau vaMzAH AyatAzyavA yasya saH, AyatATAvayava ityarthaH / atra sAmudrikam-"pRSThavaMzaH zarIraM ca hastapAdAGgulI karau / nAsikA cakSuSI kau~ prajano yasya cAyatAH // " iti / prajanasyAyatatvamAjavam // 19 // caturdazamamadvandvaH samaparimANacaturdazAGgadandrayukta ityarthaH / taduktam-"bhUSau nAsApuTe netre karNAcoSThau ca cUcuke / kUrparI maNivandhau ca jAnunI vRSaNo kaTI / karI pApAdo sphijo yasya samau jJeyaH sa bhuuptiH||" iti / "karNAkSibhUgaNDanAmAvantoSThaskandhajatruNI / pAdau kagaimnanAtUrU sphijI dvandvI caturdaza // " iti / |" samAzca yasya vidyante krameNopacitAstathA " iti / caturdazaH dantapatidvaye pratipAzcai catAzcatasro daMSTrA vantavizeSA yasya sa tathoktaH / yadvA dantapatidaye'pi madhyadantacatuSkamabhito dvau dvau dantavizeSA deSTA abhidhIyante / caturgatiH caturNA siMhazArdUlagajavRSabhANAM gatiryasya saH / mahoSThahanunAsazca oSThamya mahattvaM bandha KjapAkusumabimbaphalAruNamAmalAyama, hanontu paripUrNamAsalonanAvama, nAmikAyAH dIrghonnatarucirapaTatvama / taduktama-" bandhujIvakasumopamAdharo mAMsalo rucira bimbarUpadhRt / pUrNamAsalahanustu bhUmipastuNatuNDarucirAkRtistathA" iti / tuNDamiti nAmikocyate / pacamnigdhaH " vAgbakanakhalomAni tvacazca" iti / aSTavaMzavAn aSTo vaMzA AyatA asya santItyaSTarSazavAna / " bAhU ca nalako corU jar3e cetyavaMzakAH" iti / nalakA AliH // 19 // For Private And Personal Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir para.rA.bha. 29 // sa035 dazapadmaH daza padmAkArAvayavAH yasya saH dazapadmaH / "mukhanetrAsyajihvoSThatAlustananakhAH krau| pAdau ca daza padmAni padmAkArANi yasya ca // " iti| dazabRhat daza bRhadavayavA yasya sH| te ca-"uraH ziro lalATaM ca grIvA baaiisnaabhyH| pArzvapRSThasvarAzcota vizAlAste shubhprdaaH||" iti sAmudriA kam / brAjhe tu-"zirolalATe zravaNe grIvA vakSazca hRttathA / udaraM pANipAdau ca pRSThaM daza vRhanti ca // " iti / tribhiyAptaH / "tribhivyAptizca yasya dazapadmo dazabRhat tribhiApto dizuklavAn / SaDunnato navatanutribhiAnoti rAghavaH // 20 // satyadharmaparaH zrImAna saMgrahAnugrahe rataH / dezakAlavibhAgajJaH sarvalokapriyaMvadaH // 21 // syAttejasA yazasA zriyA" iti brAjhoktarItyA tribhiaaptH| dvizukavAna dve dantanetre zuke yasya saH dvishukvaan| paDunnataH pada unnatA avayavA yasya saH / te ca-"kakSaH kukSizca vakSazca ghANaM skandho lalATikA / sarvabhUteSu nirdiSTA unnatAGgAH zubhapradAH // " iti vararuciH / atra matabhedenokterna puna ruktiH| matabhedazravaNaM ca rAmasya sakalazAstroktamahApuruSalakSaNaparipUrNatvadyotanAya / navatanuH nava tanavaH sUkSmA yasya / tAni ca kezazmazrunakhalAma tvagaGgaliparvazephobuddhidarzanAni / " sUkSmANyaGguliparvANi kezalomanakhatvacaH / zephazca yeSAM sUkSmANi te narA dIrghajIvinaH // " iti vararuciH / vibhinyAnoti tribhiH pUrvAhamadhyAhvAparAhe kAleH dharmArthakAmAn vyAmoti anutiSThatIti / taduktaM brAjhe-"dharmArthakAmAH kAleSu triSu yasya svani |SThitAH" iti // 20 // saMgrahAnugraha iti / saMgraha arjanam / anugrahaH phaladAnam // 21 // dazapadmaH daza padmAkArA avayavA yasya sH| tathoktam-" mukhanetrAsyajiboSThatAlustananakhAH kro| pAdau ca daza padmAni panAkArANi yasya ca ||"iti| dazavRhat "zirolalATe zravaNe grIvA bakSazca hattathA / udaraM pANipAdau ca pRSTha daza pahanti ca" iti / trimitiH "vibhiAtazca pazca syAtejasA vazamA zriyA" iti / dvizukravAna do zukrI zuddho mAtRpitRvaMzI yasya sH| "o zuklo tu zubhI zuddho vaMzo mAtuH pitustathA " iti / paDubrataH " kakSaH kukSizca vakSazca prANaskandhau lalATikA / sarvabhUteSu nirdiSTA unnatAnAH zubhapradAH" iti / navatanuH navatu sthAneSu sakSmaH / " sUkSmANyaGkaliparvANi kezaromanakhatvacaH / zephazca yeSAM sakSmANi te narA dIrghajIvinaH // asphuTitAmaM sakSma zmazru zubhaM mRdu ca santanaM snigdham / sakSma sUkSmabuddhizca yo naraH sa sukhI bhavet / " iti| tribhiAmotIti / vibhiH pUrvAhamadhyAhAparAhakAlaiH dharmArthakAmAnavAmoti anutiSThanIti vibhiApnoti / bA -"dharmArthakAmAH kAleSu viSu yamya mvaniSThinA" iti / nanu trisamakhi connataH triSu snigdhaH vibhiApta ityuktaM pAk / iha tu catussamaH pannataH pavasnigdhaH trimiApnotItyucyate,satyama, matabhedamAzrityAkta tvAdadoSaH / anyeSAmapyevaMvidhAnAM sakalazAstroktamahApuruSalakSaNAnAm ekaH sakalaguNArAmo rAma eva lakSyamiti sUcanAya // 20 // sAhAnugraha iti / saMgrahaH // 19 // For Private And Personal Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bhrAtA ca tasyeti / dvaimAtraH sapatnIputraH // 22 // rAmAnu0 - bhrAtA ca tasyeti / dvaimAtraH dvayormAtrorapatyaM pumAn dvaimAtraH / " mAturutsaGkhyAsaMbhadrapUrvAyAH" iti aNU pratyayaH / ukArAbhAva ArSaH / sumitrApatyasya lakSmaNasya dvaimAturavaM janmaprabhRti rAmavat kausalyayA saMvardhitatvAt // 22 // 23 // mRgapatiM sugrIvam / pUrvajena vAlinA bhrAtA ca tasya dvaimAtraH saumitriraparAjitaH / anurAgeNa rUpeNa guNaizcaiva tathAvidhaH // 22 // tAvubhau narazArdUlo tvaddarzanasamutsuka / vicinvantau mahIM kRtsnAmasmAbhirabhisaGgatau // 23 // tvAmeva mArgamANau tau vicarantau vasundharA / dadarzaturmRgapatiM pUrvajenAvaropitam // 24 // RzyamUkasya pRSThe tu bahupAdapasaGkule / bhrAturbhayArta mAsInaM sugrIvaM priyadarzanam // 25 // vayaM tu harirAjaM taM sugrIvaM satyasaGgaram / paricaryAsmahe rAjyAt pUrvajenAva ropitam // 26 // tatastau cIravasanau dhanuH pravarapANinau / RzyamUkasya zailasya ramyaM dezamupAgatau // 27 // sa tau vA naravyAtrau dhanvinau vAnararSabhaH / avapluto girestasya zikharaM bhayamohitaH // 28 // tataH sa zikhare tasmin vAnarendro vyavasthitaH / tayoH samIpaM mAmeva preSayAmAsa satvaram // 29 // tAvahaM puruSavyAghrau sugrIvavacanAt prabhU / rUpalakSaNasampannau kRtAJjalirupasthitaH // 30 // tau parijJAtatattvArtho mayA prItisamanvitau / pRSThamAropya taM dezaM prApitau puruSarSabhau // 31 // niveditau ca tattvena sugrIvAya mahAtmane / tayoranyonyasaMlApAdbhRzaM prItirajAyata // 32 // avaropitam, rAjyAditi zeSaH // 24- 26 // rAmAnu0 - vayantviti / paricarya paricaryAM kRtvA / Asmahe tiSThAma ityarthaH // 26 // tata iti / pANinAviti Arjanam, anugrahaH phaladAnam // 21 // dvaimAtraH dvayormAtrIrapatyaM pumAn dvaimAtraH // 22 // asmAbhiH sugrIvamantribhirityarthaH // 23 // mRgapatiM sugrIvam / avaropitam rAjAsanAditi zeSaH // 24 // 25 // vayamiti / paricaryAsmahe paricaryA kRtvA Asmahe, tiSThAma ityarthaH // 26 // pANinAvityatra innantatvamArSam // 27-40 // sa0-pratuH pravarapANinI paNo vyavahAra eva pANaH / dhanuH pravarAbhyAM pANo'nayorastIti tathA / dhanuHpravarapANinAM nau nAyakAvityarthaM iti vA / " netA nava samAkhyAtaH " iti nAnArthapadamaJjaryAm nAnto vA'yaM zabdaH / 27 / / For Private And Personal Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandie bA.rA.bhU. kI sa035 nAntatvamArSam // 27-35 // sa zrutI / Arya niSpabha iti / vAtmAdAnasyApi duHkhahetudhAgAditi bhAvaH / yadrA rAmApekSayA atyanta nissprbhH| rAmaH sItAviraheNa niSpabho'bhUt, sudhIva tapostAhityA darzanAdAmakezadarzanAcAtya niSprabho'bhUt // 36 // 37 // taaniityaadi| tatastau prItisampannau harIzvaranarezvarau / parasparatAvAtoM kathayA pUrvavRttayA // 33 // tataH sa sAntvayAmAma sugrIvaM lakSmaNAgrajaH / strIhetolinA bhrAtrA nirastamukojasA // 34 // tatastvannAzanaM zokaM rAmasyAkliSTakarmaNaH / lakSmaNo vAnarendrAya sugrIvAya nyvedyt||35|| sa zrutvA vAnarendrastu lakSmaNeneritaM vcH| tadA''sIniSprabho'tyartha grahagrasta ivAMzumAn // 36 // tatastvadgAtrazobhIni rakSasA hriymaannyaa| yAnyAbharaNajAlAni pAtitAni mahItale // 37 // tAni sarvANi rAmAya AnIya hriyuuthpaaH| saMhRSTA darzayAmAsurgatiM tu na vidustava // 38 // tAni rAmAya dattAni mayaivopahRtAni ca / sanavantyavakI gAni tasmin vigatacetati // 39 // tAnyar3e darzanIyAni kRtvA bahu vidhaM tava / tena devaprakAzena devena paridevitam // 40 // pazyatastAni rudatastAmyatazca punaH punaH / prAdIpayan dAzarathestAni zokahutAzanam // 41 // zayitaM ca ciraM tena duHkhArtena mahAtmanA / mayApi vividhaikyaiiH kRcchrA dutthApitaH punH||42|| tAni dRSTvA mahAbAhurdazayitvA muhurmuhuH / rAghavaH sahasaumitriH sugrIve saMnyavedayat // 43 // AnIya hariyUthapA iti / pUrva sugrIveNAnayanamuktaM tadariyUthapadvAretyatrocyate / gatiM rAvaNasthAnam // 38 // tAnIti / dattAni, sugrIveNeti zeSaH / mayaivopahRtAni, pUrva patanakAla iti zeSaH, idAnI hriyuuthpairaaniittvotH| svanAnti AkAzAtpatanakAle // 39-41 // zayitaM mUJchitama // 42 // sugrIve saMnyavedayat sugrIvahaste nyastavAnityarthaH / / 43 // pazyata iti / tAnyAbharaNAni zokahutAzanaM prAdIpayanini sambandhaH // 41-43 / / sa-vannAzajaM tvadanupalambhajam / " nAzo nidhanAnupalambhayoH " iti vizvaH // 11 // // 10 // For Private And Personal Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir agniparvato nApa meruzikharavartI kaashcgiriH| uktaM ca bhArate-"aba mAlyavataH zRGge dRzyate havyavAda sadA / nAmrA saMvartako nAma kAlAgni bhrtrssbh|" iti // 14-51 // nanu "vAnarANAM narANAM ca kathamAsItsamAgamaH" iti vAmadakSiNahastavaiSampamapyavijAnAnAM zAkhAyAzzAkhAmAplutya sa tavAdarzanAdAyeM rAghavaH paritapyate / mahatA jvalatA nityamagrinevAgniparvataH // 44 // tvatkRte tama nidrA ca zokazcintA ca rAghavam / tApayanti mahAtmAnamamyagAramivAgnayaH // 45 // tavAdarzanazokena rAghavaH pravicAlyate / mahatA bhUmikampena mahAniva ziloccayaH // 46 // kAnanAni suramyANi nadIH prasravaNAni ca / carana ratimApnoti tvAmapazyannRpAtmaje // 47 // sa tvAM manujazArdUlaH kSipraM prApsyati rAghavaH / samitravAndhavaM hatvA rAvaNaM janakAtmaje // 48 // sahitau rAmasugrIvAvubhAvakurutAM tadA / samayaM vAlinaM hantuM tava cAnveSaNaM tathA // 49 // tatastAbhyAM kumArAbhyAM vIrAbhyAM sa harIzvaraH / kiSkindhA samupAgamya vAlI yuddhe nipaatitH||50|| tato nihatya tarasA rAmA vAlinamAhave / sarvahirisaGghAnAM sugrIvamakarot patim // 51 // rAmasugrIvayorakyaM devyevaM samajAyata / hanumantaM ca mAM viddhi tayordUtamihAgatam // 52 // svarAjyaM prApya sugrIvaH samAnIya harI zvarAn / tvadartha preSayAmAsa dizo daza mahAbalAn // 53 // AdiSTA vAnarendreNa sugrIveNa mahaujasA / adrirAja pratIkAzAH sarvataH prasthitA mahIm // 54 // jIvatAM tirazcA vasiSThaziSyatayA niratizayAcArasampannayozcakravartiputrayozca kathaM samAgamo jAta iti pRSTam, tasya kimuttaramuktamityatrAha-rAmasugrIvayo riti / rAmasugrIvayoraikyamevaM samajAyata / evamiti pratyakSanirdezaH, svAnune vidyamAne'pi yathA'I sugrIvadUto'ntaHpurakAryasamAdhAnAyAgataH tathA sataveti / agniparvataH agnyAvAmaparvataH // 44-54 // | sa-tAbhyAM rAmalakSmaNAbhyAm / upanyAyeneyamuktiH / harIzvaraH vAlI // 10 // For Private And Personal Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. -4101 // www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir tayoraikyaM maitrI jAtetyarthaH / yadvA evaM samajAyata ahamapyevaM dRSTavAn, na yogyatAmavagacchAmItyarthaH // 52 - 54 // sugrIvavacanAturAH sugrIvAjJAbhItAH / sugrIvavacanAnugA iti ca pAThaH // 55 // aGganda iti / tribhAgavalasaMvRtaH tRtIyAMzena balena sainyena saMvRta ityarthaH / vRttiviSaye pUraNArthatvaM saMkhyA tataste mArgamANA vai sugrIvavacanAturAH / caranti vasudhAM kRtsnAM vayamanye ca vAnarAH // 55 // aGgado nAma lakSmIvAn vAlinurmahAbalaH / prasthitaH kapizArdUlastribhAga bala saMvRtaH // 56 // teSAM no vipranaSTAnAM vindhye parvatasattame / bhRzaM zokaparItAnAmahorAtragaNA gatAH // 57 // te vayaM kAryanairAzyAt kAlasyAtikrameNa ca / bhayAcca kapirAjasya prANAMstyaktuM vyavasthitAH // 58 // vicitya vanadurgANi giriprasravaNAni ca / anAsAdya padaM devyAH prANAMstyaktuM samudyatAH // 59 // dRSTvA prAyopaviSTAMzca sarvAn vAnarapuGgavAn / bhRzaM zokArNave magnaH paryadevayadaGgadaH // 60 // tava nAzaM ca vaidehi vAlinazca vadhaM tathA / prAyopavezamasmAkaM maraNaM ca jaTAyuSaH // 61 // teSAM naH svAmisandezAnnirAzAnAM mumUrSatAm / kAryahetorivAyAtaH zakunirvIryavAn mahAn // 62 // gRdhrarAjasya sodaryaH sampAtirnAma gRdhrarAT / zrutvA bhrAtRvadhaM kopAdidaM vacanamabravIt // 63 // yavIyAn kena ma bhrAtA hataH kva ca nipAtitaH / etadAkhyAtumicchAmi bhavadbhirvAnarottamAH // 64 // aGgado'kathayattasya janasthAne mahadvadham / rakSasA bhImarUpeNa tvAmuddizya yathAtatham // 65 // jaTAyuSo vadhaM zrutvA duHkhitaH so'ruNAtmajaH / tvAM zazaMsa varArohe vasantIM rAvaNAlaye // 66 // zabdasyeSyate // 56 // teSAmiti / vipranaSTAnAM bile adarzanaM gatAnAm // 57 // te vayamiti / kAlasya sugrIvakalpitamAsasya / kapirAjasya sugrI vAt // 58 // 59 // dRTvetyAdizlokadvayamekaM vAkyam / paridevana karmAha taveti // 60 // 61 // teSAmiti / svAmisandezAt mAsAdUrdhvamanAgatAnAM tata iti / sugrIvavacanAturAH sugrIvAjJAbhItA ityarthaH // 55 // 56 // vipranaSTAnAM bilanirgamanamArgAdvibhraSTAnAmityarthaH // 57 // kAlasya sutravikalpitamAsarUpa kAlasya / kapirAjasya kapirAjAt // 58 // 59 // dRSTvetyAdisArdhamekaM vAkyam / atra dvitIyAntAn dRSTvA paryadevayaditi sambandhaH // 60 // 61 // svAmisandezAt sa0-mahadvadhaM mahato jaTAyuSo vadhaH mahRdvadhaH tam / paropakAre prANatyAgAnmahavan // 65 // khAmAha savarArohe iti / varArohAbhyAM sahitA sabarArohA tasyAssambuddhiH / ato na sa ityasyAdhikyam // 16 // For Private And Personal TI. suM.kAM. // 2016 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir bhayamityevarUpAt / teSAM kaaryhetoH|| 62-67 // hRSTAH utsAhavantaH / tuSTA AnandavantaH // 68 // velopAntaM velA sindhupUraH tasyopAntam / "velA tasya tadvacanaM zrutvA sampAteHprItivardhanam / aGgandapramukhAstUrNaM tataH saMprasthitA vym||67||vindhyaadutthaay saMprAptAH sAgarasyAntamuttaram / tvadarzanakRtotsAhA hRSTAstuSTAH plavaGgamAH // 68 // aGgadapramukhAH sarve velopAntamupa sthitaaH| cintA jagmuH puniitaastvdrshnsmutsukaaH|| 69 // tathA'haM harisainyasya sAgaraM prekSya siidtH| vyava dhUya bhayaM tIvaM yojanAnAM zataM plutaH // 70 // laGkA cApi mayA rAtrau praviSTA rAkSasAkulA / rAvaNazca bhayA dRSTastvaM ca zokapariplutA // 71 // etatte sarvamAkhyAtaM yathAvRttamanindite / abhibhASasva mAM devi dUto dAzarathe raham // 72 // taM mAM rAmakRtodyogaM tvanimittamihAgatam / sugrIvasacivaM devi budhyasva pavanAtmajam // 73 // kuzalI tava kAkutsthaH sarvazastrabhRtAM varaH / gurorArAdhane yukto lakSmaNazca sulakSaNaH // 74 // tasya vIryavato devi bhartustava hite rataH / ahamekastu saMprAptaH sugrIvavacanAdiha // 75 // mayeyamasahAyena caratA kAmarUpiNA / dakSiNA diganukrAntA vanmArgavicayaiSiNA // 76 // diSTayA'haM harisainyAnAM tvannAzamanuzocatAm / apaneSyAmi santApaM tavAbhigamazaMsanAt // 77 // diSTayA hi mamana vyartha devi sAgaralaGghanam / prApsyAmyahamidaM diSTayA tvadda rzanakRtaM yazaH // 78 // rAghavazca mahAvIryaH kSipraM tvAmabhipatsyate / samitrabAndhavaM hatvA rAvaNaM rAkSasAdhipam // 79 // SmbudhestIvRddhayoH kAlamaryAdayorapi" iti drpnnH||69-72|| rAmakRtodyogaM rAmakRtotsAham // 73 // guroH jyeSThasya ArAdhane zuzrUSaNe rataH lakSmaNa zca kuzalI // 74 // 75 // mayeyamiti / vicayaiSiNA anveSaNecchunA / / 76 // diSTayeti / tavAbhigamazaMsanAt tvatsamIpaprAptikathanAt // 77-79 // mAsAdUrdhvamanAgatAnA vadha eveti mugrIvavacanAt / mumUrSatA satAm // 62-76 // diSTyA'hamiti / tavAbhigamazaMsanAt tava samIpaprAptizaMsanAt / tavAdhigama zaMsanAditi pAThe tava darzanazaMsanAt // 77-79 // 611 For Private And Personal Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir I TVbuddhayasva pavanAtmajam' iti pavanAtmajatvamuktam, tatkathaM vAnarasyetyapekSAyAmAha-mAlyavAniti / gacchati agacchat // 8 // saH gokarNa gataHTI ..kA. // 10 // devarSibhiH tatratyaiH diSTaH niyuktH| zambasAdanaM tIrthopadravakAriNamasuraM zambasAdanAkhyam / uddharat udaharat / devarSiprArthanayA avadhIdityarthaH // 8 // sa. mAlyavAnnAma vaidehi girINAmuttamo giriH| tato gacchati gokarNa parvataM kesarI hariH // 80 // sa ca devarSibhi rdiSTaH pitA mama mahAkapiH / tIrthe nadIpateH puNye zambasAdanamuddharat // 81 // tasyAhaM hariNaH kSetre jAto vAtena maithili / hanumAniti vikhyAto loke svenaiva krmnnaa||82|| vizvAsAthai tu vaidehi bharturuktA mayA gunnaaH| acirAda rAghavo devi tvAmito nayitA'naghe // 83 // evaM vizvAsitA sItA hetubhiH zokakarzitA / upapantrairabhijJAnairdUtaM tamavagacchati // 84 // atulaM ca gatA harSe praharSeNa ca jAnakI / netrAbhyAM vakrapakSmabhyAM mumocAnandajaM jalam // 85 // cAru tadvadanaM tasyAstAmrazuklAyatekSaNam / azobhata vizAlAkSyA rAhumukta ivoDurAT // 86 // hanumantaM kapi vyaktaM manyate nAnyatheti sA / athovAca hanUmAMstAmuttaraM priyadarzanAm // 87 // etatte sarvamAkhyAtaM samAzvasihi maithili / kiM karomi kathaM vA te rocate pratiyAmyaham // 88 // hate'sure saMyati zambasAdane kapipravIreNa maharSi codanAt / tato'smi vAyuprabhavo hi maithili prabhAvatastatpratimazca vaanrH|| 89 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmI kIye AdikAvye zrImatsundarakANDe paJcatriMzaH sargaH // 35 // hariNaH hareH kesariNaH kSetre panyAm aJjanAyA jAtaH piturdezAntaragamanakAle jAtaH / anenAnyakSetre kathamanyenotpAdanamiti zaGkA parAkRtA // 82 // nayitA netaa|| 83 // avagacchati avAgacchat // 84-88 // rAmAnu0-hanumantAmiti / manyate amanyata // 7 // devIniyaktArthakaraNe sasya zaktirastIti / 'buddhacasva pavanAtmajam' iti pavanAtmajatvaM taba pratipAditam, vAnarasya tava pAnAtmajatvaM kathamityAkAsAyAmAha-mAlyavAnityAdinA / gacchati aga // 10 // cchat // 80 / / diSTaH AdiSTaH niyuktH| zambasAina iti kazcanAsuraH / uddharata udaha tu, avadhIdityarthaH // 81 // hariNaH hreH| nakArAntanvamAryam, kesrinn| ityarthaH // 82 // napitA netA // 83 // avagacchati avAgacchat // 84-86 // manyate amanyata // 7 // 8 // devIniyuktArthakaraNe svastha zaktirastIti MI sa-rAtaH maripatastaddhananArtha gamanAnantaram / vAyuprabhavo'smi tadavakAze vAyunA jAno'smi // 9 // For Private And Personal Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir dyotayituM svamAhAtmyamAha-hRta iti / tataH asuravadhopakArAt // 89 // iti zrIgo0 zrIrAmA0 zRGgAra * sundarakANDavyAkhyAne paJcatriMzaH srgH|| 35 // bhUya ityAdi // 1 // itthaM sandezakathanAdinA devIM vizvAsyAbhijJAnAGgulIyakadAnena dRDhaM vizvAsayati-vAnaro'hamityAdinA // 2 // 3 // gRhItveti / gRhItvA dezAntarAdAgataM bandhuM dRTdeva svayaM gRhItavatI / prekSamANA / vartamAnArthena zAnacA dattadRrTi na vicaalitvtiityucyte| sA pUrva rAvaNatvena zaGkita vatI / bhartuH karavibhUSaNaM pANigrahaNakAle hastaspRSTamAbharaNam / karavibhUSaNamityanena bhogAtizayAt praNayakope prahRte parasparamAlokana bhASaNAdi bhUya eva mahAtejA hanumAna mArutAtmajaH / abravIt prazritaM vAkyaM sItApratyayakAraNAt // 1 // vAnaro'haM mahAbhAge dUto rAmasya dhImataH / rAmanAmAGkitaM cedaM pazya devyaGgulIyakam // 2 // pratyayArthaM tavAnItaM tena dattaM mahAtmanA / samAzvasihi bhadraM te kSINaduHkhaphalA hyasi // 3 // gRhItvA prekSamANA sA bhartuH karavibhUSaNam / bhartAramiva samprAptA jAnakI muditA'bhavat // 4 // cAru tadvadanaM tasyAstAmrazukkAyatekSaNam / azobhata vizAlAkSyA rAhumukta ivoDurAT // 5 // virahadazAyAM kAGkSite bhASaNe mAnAtizayena maune kRte rAmo'GgulIyakaM bhUmau cyAvayati sma / tadA vyAjena cyutamaGgulIyakamiti sItayA'bhihite praNayako pazaithilyAt para rasaMzleSo bhUyo'pyabhUt / evaM ghaTakabhUtaM karavibhUSaNaM bhartAramiva saMprAptA aGgulIyakadarzanAttasya kAntasya karaM smRtavatI, tatsmRtyA bAhuM tatsmaraNena tadvigraham / evaM bhAvanAprakarSeNa taM puraHsthitamiva matvA tamAliGgitavatI / jananIbuddhayA munissamprAptevetyAha, jananI kRtabhogasyAvarNyatvAt / jAnakI zokaharpAbhyAM keSTumana kule jAtA / muditA'bhavat iyamidAnIM muditA udarke kiM bhaviSyatIti na jAna jJApayituM svamAhAtmyamAha hane'sura iti // 89 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM paJcatriMzaH sargaH // 35 // atha dRDhatara vizvAsAya rAmAGgulIyakaM dAtumAha-bhUya iti / pratyayaH vizvAsaH // 1 // sandezakathanAdinA devIM vizvAsya abhijJAnAGgulIyakapradAnenApi dRDhaM vizvAsayati-vAnaro'hamityAdinA // 25 // sa0-kSINaduHkhaphalA duHkhaM tama AdisthaM phalaM yeSAM te duHkhaphalAH rAkSasAH / kSINAH duHkhaphalA yayA nimittena sA tathA duHkharUpaM yat phalaM rakSINaM yasyAM sA vA / eSyannizcayenedaM vacanam // 1 // For Private And Personal Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir Mail TI.su.kA 36 ityaahrssiH||4||5|| priyaM kuttA saMnAnaM kRtvaa||6|| vikAnta ityAdipatrayeNa tadyutkrameNa jJAnazaktibalAnyucyante / idaM rAkSasapadamiti prajJoktA 13 // vayakeneti sAmarthyam / pradharpitamiti vikramaH // 7 // 8 // prAkRtaM kSudram / saMbhramaH vyagratA // 9 // ahaMsa iti / yadyapIti nipAtasamudAyo yasmA tataH sA hImatI bAlA bhrtRsndeshhrssitaa| parituSTA priyaM kRtvA prazazaMsa mahAkapim // 6 // vikrAntastvaM samarthastvaM prAjJastvaM vAnarottama / yenedaM rAkSasapadaM tvayaikena pradharSitam // 7 // zatayojanavistIrNaH sAgaro makarAlayaH / vikramazlAghanIyena kramatA gosspdiikRtH|| 8 // nahi tvAM prAkRtaM manye vAnaraM vAnararSabha / yasya te nAsti saMtrAso rAvaNAnnApi sambhramaH // 9 // arhase ca kapizreSTha mayA samabhibhASitum / yadyapi preSitastena rAmeNa viditAtmanA // 10 // preSayiSyati durdhaSo rAmo na hyaparIkSitam / parAkramamavijJAya matsakAzaM vizeSataH // 11 // diSTayA ca kuzalI rAmo dharmAtmA satyasaraH / lakSmaNazca mahAtejAH sumitrAnandavardhanaH // 12 // kuzalI yadi kAkutsthaH kinnu sAgaramekhalAm / mahIM dahati kopena yugaantaagnirivotthitH|| 13 // Mdityarthe / avyayAnAmanekArthatvAt // 10-12 // atha praNayaroSeNa dUtasannidhau rAmaM garhate-kuzalIti / kAkutsthaH paraparibhavAsahakule jAtaH / anena paraparibhava eva pariharaNIyaH na svIya iti niyamo'sti kim| kiMnu sAgaramekhalAM mahIM dahati / atra kAkutsthaH dahati kiMnu na dahatItyarthaH / sAgaramekhalAmiti vizeSaNena dravadravyasyaikena kaThinadravyasya caikena vANena bhavitavyaM kim / sAgaraM salilameva tailaM kRtvA mahIM dagdhuM samarthoM na pAkimityarthaH / yadA svapatnI vA surakSitaparidhAnAM karotIti bhAvaH / anAdikRtamaryAdA mahI kathaM dagdhuM zakyetyatrAha yugAnteti / mahImaryAdA tata iti / priyaM kRtvA AdaraM kRtvetyarthaH // 6 // vikrAntaH zUraH / samarthaH dezakAlocitakRtyacaturaH / prAjJaH sarvazAstratatvajJaH / padaM sthAnam // // 8 // santrAsaH, samudrAditi zeSaH // 9 // yadyapItyavadhAraNe / mayA samabhibhASitum arhase yadyapi, arhasyevetyarthaH / kutaH ? viditAtmanA rAmeNa meSita iti / smbndhH| yadvA apyavadhAraNe / yadi yasmAt viditAtmanA rAmeNa preSitaH tasmAt mayA samabhibhASitumarhasyeveti sambandhaH // 1-14 // sa-bImatI patyau yadratyaunatyaM kapirapi mamApazyaditi lajjAvatI / priyaM kRtvA rAvaNAdivikalpaM vidhya premAspadameva kRtvA matvA vA // 1 // // 10 // For Private And Personal Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tannayanarAgaparyantaiveti bhaavH| kiM na sAgaramekhalAmityapi pAThaH / kAkutsthaH kuzalI yadi tadA mahIM kiM na dahati / zaktazcedahatyeva, na dahati / ato na zakta ityarthaH // 13 // pakSAntaramAha-athaveti // 14 // kaJciditi / na vyathitaH na kRzaH / uttarANi kAryANi matprAptisAdhakAni athavA zaktimantau tau surANAmapi nigrhe| mamaiva tu na duHkhAnAmasti manye vipryyH|| 14 // kaccinna vyathito rAmaH kaccinna paritapyate / uttarANi ca kAyoNi kurute purussottmH|| 15 // kaccinna dInaH sambhrAntaH kAryeSu ca na muhyati / kaccit puruSakAryANi kurute nRpateH sutH||16|| dvividhaM trividhopAyamupAyamapi sevate / vijigISuH suhRt kaccinmineSu ca prntpH|| 17 // kaccinmitrANi labhate mitraizcApyabhigamyate / kaccit kalyANamitrazca / mitrazcApi puraskRtaH // 18 // kaccidAzAsti devAnAM prasAdaM paarthivaatmjH| kaccit puruSakAraM ca daivaM ca pratipadyate // 19 // kaccinna vigatasnehaH prasAdAnmayi rAghavaH / kaccinmA vyasanAdasmAnmokSayiSyati vAnara // 20 // kaJcitkurute // 15 // na dInaH kaccit sambhrAntaH san kAryeSu na muhyati kaccidityanvayaH / puruSakAryANi puruSeNa kartavyAni // 16 // tAnyevAha-13 dvividhamiti / parantapo rAmaH mitreSu viSaye suhRtsan dvividhaM sAmadAnarUpamupAyamapi sevate kaccit / cakAreNAmibAssamuccIyante / amitreSu viSaye rAvijigISussan trividhopAyaM dAnabhedadaNDAna sevate prayukte kaJcit / / suhRtsu kadAcidapi bhedadaNDona kAryoM, zavaSu na sAmeti bhAvaH / yojanAntare| vijigISusuhRtpadayoH prayojanaM mRgyam // 17 // abhigamyate labhyate / mitrasya kaMcidupakAraM kRtvA svayamupakAra mitrAdapekSate kaccidityarthaH / / kalyANamitraH puraskRtamitra ityarthaH // 18 // AzAsti AzAste / puruSakAraM svabalam / ekaikasyAnarthahetutvAditi bhAvaH // 19 // 20 // kaJciditi / uttarANi ca kAryANi puruSakArAn // 15 // dIno na sambhrAnta itynussnggH|| 16 // dvividhamiti / suhat paraMtapo rAmaH vijigISuH sana vividhopAyaM sAmadAnabhedarUpamupAyam / upAyamapi daNDopAyamapi / mitreSu cakArAdamitreSu ca dvividhaM yathA bhavati tathA sevate kaJcit / mitreSu sAmadAne, amiveSu bhedadaNDo vibhajya prayale kcit||17|| mitrANi labhate svayatnena mizca svayatnato'bhigamyate / kalyANamiyaH siimatraH mitra puraskRtaH bahumatA kathita // 18 // AzAsti AzAste, prArthayata ityarthaH // 12 // 20 // For Private And Personal Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir ko // 104 // sa036 sukhAnAmiti / anucita iti dIrgha aarssH| uttaram utkRSTam // 21 // rAmAnu0-sukhAnAmiti / anucita evAnaucitaH / "prajJAdibhpazca" iti svArthe annprtyyH| uttara duHkhama utkRSTa duHkham // 21 // 22 // mannimittena mayA hetunA / anyamanAH kaaryaantraasktH||23|| kaccidakSauhiNImiti / dhvajinI senAm // 24-27 // sukhAnAmucito nityamasukhAnAmanUcitaH / duHkhamuttaramAsAdya kaccidrAmo na sIdati // 21 // kausalyAyA stathA kaccit sumitrAyAstathaiva c| abhIkSNaM zrUyate kaccit kuzalaM bharatasya ca // 22 // mannimittena mAnAhaH kaccicchokena rAghavaH / kaccinnAnyamanA rAmaH kaccinmAM tArayiSyati // 23 // kaccidakSauhiNI bhImA bharato bhrAtR vtslH| dhvajinI mantribhirguptAM preSayiSyati matkRte // 24 // vAnarAdhipatiH zrImAn sugrIvaH kaccideSyati / matkRte haribhivIrairvRto dntnkhaayudhaiH||25|| kaccicca lakSmaNaH zUraH sumitrAnandavardhanaH / astraviccharajAlena rAkSasAna vidhmissyti||26||raudrenn kaccidatreNa jvalatA nihataM rnne| drakSyAmyalpena kAlena rAvaNaM ssuhjnm||27|| kaccinna taddhemasamAnavarNa tasyAnanaM padmasamAnagandhi / mayA vinA zuSyati zokadInaM jalakSaye padmamivAtapena // 28 // dharmApadezAttyajatazca rAjyaM mAM cApyaraNyaM nayataH padAtim / nAsIdyathA yasya na bhIna zokaH kaccicca dhairya hRdaye karoti // 29 // hemazabdena tadvarNa ucyte| abhedena hemavatspRhaNIyamityarthaH / mayA vineti jalakSayasthAnam / zokadInamityAtapasthAnam // 28 // dharmApadezAddhoM dezArtham, dharmamuddizyetyarthaH / yadvA dharmavyAjAddhetoH / rAjyatyAgAdyathA nAsIt / araNyasaJcArAdInAsIt / matpAdasaJcArAcchoko nAsIt / saH sukhAnAmiti / anucita eva anaucitaH / uttaraM duHkham utkRSTa duHkham // 21 // 22 // zokena rAghava iti / paritapyata iti zeSaH // 23-27 // hemasamAnavI hemavarNavata spRhaNIyavarNamityarthaH // 28 // dharmApadezAta dharmoddezena, dharmamuddizyeti yAvat / rAjyatyAgAt vyathA manazcalanam, araNyasabArAdrItiH, sItApAda saJcArAcchokaH yasya nAsti saH hRdaye dhairya karoti kaciditi sambandhaH / / 29 // // 10 // For Private And Personal Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir tAdRzadhairyayukto rAmo madvizveSe'pi hRdaye dhairya karoti kaccit ? // 29 // dhairyAkaraNe hetumAha-na cAsyeti / pravRttiM madAnayanavArtAm / praNayaroSapakSe kimeSa pitRvacanaparipAlanAya vanaM prAptaH ? na, kintu mamaiva hiMsAya iti bhaavH| rAmasyaiva doSaH na mameti sItayokte vayameva kiM samyaka sthitavantaH rAmavizleSAnantarakSaNe na tanustyaktA hItyevaM hanumadAzayaM jJAtvA''ha-na cAsyeti / rAmasya mAtrAdayaH anyo bandhuzca nehAdviziSTA na bhavanti / loke / na cAsya mAtA na pitA ca nAnyaH snehAdviziSTo'sti mayA samo vA / tAvattvahaM dUta jijIviSeyaM yAvat pravRtti zRNuyAM priyasya // 30 // itIva devI vacanaM mahAthai taM vAnarendraM mdhuraarthmuktvaa| zrotuM punastasya vaco'bhirAmaM rAmArtha yuktaM virarAmarAmA // 31 // sItAyA vacanaM zrutvA maarutiiimvikrmH|shirsynyjlimaadhaay vaakymuttrmbrviit||32 kasyacinmAtA pitA bhrAtetyevaM sneho visRtvaro bhavati / nacaivaM rAmasya mAtrAdiSu saMbhAvitaH / sarvo'pi mayyekamArgaH kRtH| yAvatpriyasya pravRtti / zRNuyAM zRNomi tAvajijIviSeyaM jIveyam / icchAyA iSyamANapradhAnatvAdiSyamANaM jIvanamihAbhidhIyate / rAmaH 'na mAMsaM rAghavo bhute' ityuktarItyA bhojanam 'anidraH satataM rAmaH' iti nidrAM ca hitvA samudraM baddhvA samAgacchan tApAteM prapAM gate tasyAM bhinnapAnIyapAtrAyAM satyAmiva mayi naSTAyAM na jIvet / atastadAgamanaparyantaM mayA jIvitavyaM paratantrazarIratvAt / tadAgamanAnantaramapi yadi jIviSyAmi tadetthaM vadediti bhAvaH / etAvatparyantaM vAnareti saMbodhya saMprati dUtatyAha, rAmaviSayapraNayaroSasya dUtaparyantaM vyApanAt / tena prahitaH khalu bhavAnapIti bhAvaH / praNayaropAbhAvapakSepi-na cAsyeti / asya mAtA cAsmin snehAt mattaH na viziSTA mayA na samA ca / yathA'hamasmin snigdhA tathA nAnya ityarthaH / etadevottarArdhena samartha / / yati tAvaditi // 30 // itIva pUrva katipayAnarthAn vivicyoktavAn, saMprati praNayadhArAsUkSmamRSINAmapadaM hi, tata itIvetyAha / devI vallabhAyA / vyavahAro bahiSThAnAMna pratibhAti hi / vacanaM mahAthai na kevalaM bahiSTAnAm dezikAnAmasmAkamapItyarthaH, mhaarthmityukteH|tN vAnarendram sugrIvasya zeSatve 'bhiSiktatve'pi pAratantrye hanumAnabhiSikta ityarthaH / madhurArtha mAdhuryeNa madhye hanumAna vaktumArabhateti bhAvaH / uktvA sa tadIyAzca yathA'bhivardhante / idAnIM dhairyAkaraNe kiM kAraNamityAzaGkaca madviyoga eva kAraNamityAzayenAha-na cAsyeti / asya rAmasya asmin samaye mAtA ca snehAnmatto viziSTA mayA na samA ca yathA ahamasmi tathA pitA ca na bhavatItyarthaH / ata eva pravRtti madAnayanodyogavArtAm // 30 // rAmArthayuktaM rAma evAbhidheyaH sadyuktam // 31 // 32 // For Private And Personal Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir INI bA.rA.bha. 11.5 // tathoktvA / zrotuM punastasya vaco'bhirAmaM svavacanAnurUpottaraM zrotum / rAmArthayuktaM rAmaprayojanayuktam, rAmarUpAbhidheyayuktaM vA / virarAma svayaM ciTI .muM.kAra bhASaNAt svAminyAM bhASamANAyAM madhye bhRtyenoktyayogAcca tUSNIbhUtasyAvakAzapradAnamakarot / rAmA pArampayye vinA sAkSAdvaca saundaryadarzanaM rAmeNa sa031 na labdhaM hIti muniH khidyti||31||32|| na tvAmiti / rAmaH "najIveyaM kSaNamapi vinA tAmasitekSaNAm" ityadhyavasAyI kathaM nAgacchet / kamalalocane na tvAmihastha jAnIte rAmaH kmllocne| tena tvAM nAnayatyAzu zacImiva purandaraH // 33 // zrutvaiva tu vaco mahyaM kSiprameSyati rAghavaH / camUM prakarSan mahatI haryekSagaNasaGkalAm // 34 // viSTambhayitvA bANodhairakSobhyaM varuNAlayam / kariSyati purIlaGkA kAkutsthaH zAntarAkSasAm // 35 // tatra yadyantarA mRtyuyadi devAH shaasuraaH| sthAsyanti pathi rAmasya sa tAnapi vadhiSyati // 36 // tavAdarzanajenAyeM zokena sa priplutH| na zarma labhate rAmaH siMhArdita iva dvipaH // 37 // malayena ca vindhyena meruNA mandareNa ca / da1reNa ca te devi zape mUlaphalena ca // 38 // yathA sunayanaM valgu bimboSThaM cArukuNDalam / mukhaM drakSyasi rAmasya pUrNacandranivoditam // 39 // tvannayanasaundarya darpaNatale'pi kinna dRSTavatI bhavatI / etatsaundaryavatI kathaM tvAM vinAsa tiSThet / tena anena hetunA / Azu tvAM nAnayati / zacI purandara iva / anubAdahastagatAM zacImindraH kazcitkAlamavijJAya jJAnAnantaraM yathA AnItavAn tatheti bhAvaH // 33 // mahyaM mama / vyatyayena SaSThayatheM caturthI V // 34 // samudraM kathamatikramiSyatItyatrAha-viSTambhayitveti / viSTambhayitvA stabdhaM kRtvetyarthaH // 35 // ttreti| sthAsyanti, prtibndhktyti| zeSaH // 36 // 37 // girINAM svajIvanasthAnatvAttaiHzapati-malayeneti / durduro nAma malayaparisaravartI candanaprabhavaH kshcitprvtH||38|| yatheti / tathA na tvAmiti / zacI purandara iveti / anusAdanItA zacI purandaraH kazcitkAlamavijJAya tato jJAtvA yathA AnItavAna tadadityarthaH // 33 // mahyaM mama // 34 // viSTambhayitvA apavidhyetyarthaH // 35 // tatra tvadAnapanarUpakAyeM / mRtyuryadi antarA pathi rAmasya mvAsthati, devA yadi sthAsyanti, vinakAritveneti zeSaH / tAnapi vaSiSyatIti yojanA // 26 // 37 // svoktA devIvizvAsArtha svopajIvanivAsaphalamUlAdinA zapathaM karoti-daIraNeti / dareNa parvatena yathA rAmasya / mukhaM drakSyasi asminnarthe dardurAdinA zape vizvAsayAmIti zlokatrayasya sambandhaH // 38 // 39 // dhaa||105|| For Private And Personal Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir zapa iti pUrveNAnvayaH // 39 // kSipramiti / nAkapRSTho nAma indrsyaasaadhaarnnsvrgsthaanvishessH||10|| na mAMsamiti / "dRGmanaHsaGgasaGkalpajAgarAH kRshtaa'rtiH| hRItyAgonmAdamUcchantiA ityanaGgadazA dsh||" iti dshaavsthaasvrtirnenocyte| mAMsAdyabhojanam aratyA tataH pUrva tadbhojanokteH / vanyaM dane bhavaM kandamUlAdikam / suvihitaM vAnaprasthayogyatvena vihitam / bhaktam annam / paJcamaM prAtaHsaGgavamadhyAhnAparAsAyaMrUpeSu kAleSu paJcamakAlika kSipraM drakSyasi vaidehi rAmaM prasravaNe girau / zatakratumivAsInaM nAkapTaSThasya muurdhni||40||n mAMsaM rAghavo bhuGkte na cApi madhu sevte| vanyaM suvihitaM nityaM bhaktamaznAti paJcamam // 41 // naiva daMzAnna mazakAna na kITAnna sarI mRpAn / rAghavo'panayegAtrAt tvdgtenaantraatmnaa||42|| tyaM dhyAnaparo rAmo nityaM zokaparAyaNaH / nAnya cintayate kiJcit sa tu kAmavazaM gtH||43|| anidraH satataM rAmaH supto'pi ca narottamaH / sIteti madhurAM vANI vyAharan pratibuddhayate // 44 // dRSTvA phalaM vA puSpaM vA yadvA'nyat sumanoharam / bahuzo hA priyetyevaM / zvasaMstvAmabhibhASate // 45 // zarIradhAraNamAtropayuktaM bhuGkta ityarthaH // 11 // atha manaHsaGgAvasthAmAha-naiveti / daMzAstu vanamAkSikAH tAn / mazakAMzcetyanena dezamazakAparijJAna / KImuktam / kITasarIsRpoktyA uparizarIraM caratAmanivRttirucyate / tatra hetuH tvadgatenAntarAtmanA / parakAyapraviSTasya kathaM tyaktazarIravikRtijJAnam ? tatra sthitaH khalu tatratyapIDAM jJAsyatIti bhaavH||42||43|| tathA'sya jAgarAvasthAmAha-anidra iti / anidraH satataM rAmaHnidrayA sarvadA kAlakSepAho'pi santatamanidro'bhUt / supto'pi cetyanena paragatArthAnusandhAnAbhAva ucyate / narottamaH abhimatavizleSe tathA'vasthAnameva hi puruSottamasya lakSaNamiti / nAgarAjasya airAvatasya / nAkapRSThasyeti pAThe sarvoparItyarthaH // 40 // vanyaM mUlaphalAdikam / suvihitaM parigrAhyatvena AraNyakazAstracoditama / bhaktam annam / pakSama paJcAnAmannAnAM pUraNam / vAnaprasthA hi mUlaphalAdikaM paJcadhA kRtvA devapitratithibhUtebhyastadbhAgAna dattvA paJcamaM svayaM bhuJjate / paJcamakAlasiddhaM pakSamamiti vA / prAtasmaGgavamadhyAhAparAvasApADheSu paMcasu kAleSu caturo bhojanakAlAnatItya pazcame kAle bhuta ityarthaH / yadvA "poDazAraNyavAsinaH" ityuktavAnaprasthabhokyasya paJcamAzaM bhute / anena rAmasyAtyalpAhAratoktA // 41-43 // anidra eva kathaJcitsapto'pIti smbndhH|| 44-46 // For Private And Personal Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir bA.rA.bhU. bhAvaH / sIteti aprAkRtasaundaryAdyanusaMdhAnena vAsanAvazAdilapati / madhurA vANIm vAsanAvazAdvilapatyapi zabdasvabhAvAsanA jalasyandinI bhavatI TI.tu.kA. 16 // tyrthH| pratibuddhayate kezahInadazAvigamAtpunarapi bAdhakoddIpanasandarzanena bAdhAIH sthita ityarthaH // 44-46 // sA rAmeti / rAmasadbhAvAtizayA kazcicchokaH sItAyAH rAmavihareNa kshcicchokH| tatrAdyo hanumaduktyA nivRttaH, dvitIyastu vartata ityAha rAmasya zokena samAnazokA / tadvirakRta / / sa devi nityaM paritapyamAnastvAmeva siitetybhibhaassmaannH| dRDhavato rAjasuto mahAtmA tavaiva lAbhAya kRtaprayatnaH ||46||saa rAmasaGkIrtanavItazokA rAmasya zokena smaanshokaa| zaranmukhe sAmbudazeSacandrA nizeva vaidehasutA babhUva // 47 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe SaTtriMzaH sargaH // 36 // sItA tadvacanaM zrutvA pUrNacandranibhAnanA / hanUmantamuvAcedaM dharmArthasahitaM vcH||1|| amRtaM viSasaMsRSTaM tvayA vAnara bhASitam / yacca nAnyamanA rAmo yacca zokaparAyaNaH // 2 // aizvarye vA suvistIrNe vyasane vA sudaarunne| rajjveva puruSaM baddhvA kRtAntaH parikarSati // 3 // vena tttulyshokaa| adhika zokastu nivRtta iti bhaavH| yadvArAmasaGkIrtanena vItazokApi naiva daMzAna mazakAn' ityAdizravaNena rAmatulyazokA prakAzA prkaashshrnmukhnishevaabhuudityrthH||47|| iti zrIgovindarAja zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne padatriMzaH srgH||36|| sItetyAdi // 1 // amRtamiti / yacca nAnyamanA ityamRtatve hetuH / yacca zokaparAyaNa iti viSasaMsRSTatve // 2 // rAmaviyogo na svabuddhikRta sA rAmeti / rAmasaGkIrtanavItazokA 'anidraH satataM rAmaH' iti rAmasaGkIrtanena vItazokA / 'na mAMsaM rAghako bhute' ityuktazokena hetunA samAnazokA sA sAmbudazeSaH candro yasyAssA sAmbudazeSacandrA prakAzAprakAzayuktA nizava babhUvetyarthaH // 47 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo MI // 10 // KsundarakANDavyAkhyAyo paziH sargaH // 26 // // 1 // yacca ananyamanA iti vAkyamAkhyAyate tadamRtaM, yaca zokaparAyaNa iti vAkyamAkhyAyate tadviSam // 2 // kRtAntaH devam // 3 // For Private And Personal Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalashsagarsun Gyanmandir dAityAha-aizvarya iti / kRtAntaH devam // 3 // vidhiH devam / asaMhAryaH anivAryaH // 4-7 // dazamo mAsaH dshmmaasaantH|| 8 // niryAtanaM pratya vidhinamasaMhAryaHprANinAM plavagottama / saumitriM mAM ca rAmaM ca vyasanaiH pazya mohitAn // 4 // zokasyAsya kadA pAraM rAghavo'dhigamiSyati / plavamAnaH parizrAnto hatanauH sAgare yathA // 5 // rAkSasAnAM vadhaM kRtvA mUda yitvA ca rAvaNam / laGkAmunmUlitAM kRtvA kadA drakSyati mAM patiH // 6 // sa vAcyaH santvarasveti yAvadeva na pUryate / ayaM saMvatsaraH kAlastAvaddhi mama jIvitam // 7 // vartate dazamo mAso dau tu zeSau plavaGgama / rAvaNena nRzaMsena samayo yaH kRto mama // 8 // vibhISaNena ca bhrAtrA mama niryAtanaM prati / anunItaH prayatnena na ca tat kurute matim // 9 // mama pratipradAnaM hi rAvaNasya na rocate / rAvaNaM mArgate saGkhaye mRtyuH kAlavazaM gatam // 10 // jyeSThA kanyA'nalA nAma vibhISaNasutA kape / tayA mamedamAkhyAtaM mAtrA prahitayA svayam // 11 // [avindhyo nAma medhAvI vidvAna rAkSasapuGgavaH / dyutimAJchIlavAn vRddho rAvaNasya susaMmataH // rAmakSayamanuprApta rakSasAM pratya codayat / na ca tasya sa duSTAtmA zRNoti vacanaM hitam // ] asaMzayaM hari zreSTha kSipraM mAM prApsyate patiH / antarAtmA hi meM zuddhastAsmazca bahavo gunnaaH|| 12 // utsAhaH pauruSaM sattvamAnRzaMsyaM kRtajJatA / vikramazca prabhAvazca santi vAnara rAghave // 13 // caturdaza sahasrANi rAkSasAnAM jaghAna yH| janasthAne vinA bhrAtrA zatruH kastasya nodvijet // 14 // paNam // 9-12 // utsAha iti / lokottareSu kAryeSu stheyAn prayatna utsAhaH / pauruSaM tAdRkkAryakaraNam / sattvaM balam / AnRzaMsyam akrUratvam / kRtajJatA upakArajJatvam / vikramaH zauryam / prabhAvaH zaktiH // 13 // 14 // asaMhAryaH anivaaryH|| 4-8 // niryAtanaM pratyarpaNam / tata niryAtanaM prati // 9-11 // patiH prApsyate / kutaH ! antarAtmeti // 12 // guNAnevAha-utsAha iti / lokottareSu kAryeSu stheyAna prayatnaH utsAhaH / pauruSaM tAkAryakaraNam / sattvaM balam / AnRzaMsyam akrauryam / vikramaH zauryam / prabhAvaH zaktiH // 13 // tasya For Private And Personal Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sa037 zA.rA.bha. na sa iti / tulAyatuM cAlAyatum // 15-22 // tvadarzaneti / nAkarAjasya mUrdhani nAkapRSThasaMjJasya mUrdhani / nagarAjasyati pAThe merorityrthH||23|| 1107 // nasa zakyastulayituM vyasanaiH purussrssbhH| ahaM tasya prabhAvajJAzakasyeva pulomajA // 15||shrjaalaaNshumaanychrH kperaamdivaakrH| zatrurakSomayaM toyamupazoSaM nayiSyati // 16 // iti saMjalpamAnAM tAM rAmArthe zokakarzitAm / azrusampUrNanayanAmuvAca vacanaM kpiH||17|| kRtvaiva tu vaco mahyaM kSiprameSyati raaghvH| camUM prakarSan mahatIM hayRkSa maNasaGkulAm // 18 // athavA mocayiSyAmi tvAmayaiva varAnane / asmAduHkhAdupAroha mama pRSThamanindite // 19 // tvAM tu pRSThagatAM kRtvA santariSyAmi sAgaram / zaktirasti hi me voDhuM laGkAmapi sarAvaNAm // 20 // ahaM prasravaNa sthAyarAghavAyAdha maithili / prApayiSyAmi zakAya havyaM hutamivAnalaH // 21 // drakSyasyadyaiva vaidehi rAghavaM sahara lakSmaNam / vyavasAyasamAyuktaM viSNuM daityavadhe yathA // 22 // tvadarzanakRtotsAhamAzramasthaM mahAbalam / purandara mivAsInaM nAkarAjasya mUrdhani // 23 // pRSThamAroha me devi mA vikAMkSasva zobhane / yogamanviccha rAmeNa zazA ineva rohiNI // 24 // kathayantIva candreNa sUryeNa ca mahArciSA / matpRSThamadhiruhya tvaM tarAkAzamahArNavau // 25 // na hi me saMprayAtasya tvAmito nyto'nggne| anugantuM gatiM zaktAH sarva laGkAnivAsinaH // 26 // zamA vikAyasva mopekSiSThAH // 24 // kathayantIveti / candreNa kathayantIva candreNa bhASamANeva taretyanvayaH // 25-27 // IN tasmAt // 14 // tulayituM calAyatam // 15--19 // samudralaGganapUrvakaM devIprApaNe svastha mahatI zaktirastIti devI vizvAsayati-svA hIti // 20.23 // mA / vikAGgasva mopekSiSThA ityrthH|| 24 // matpuSpamadhiruhya mahArciSA candreNa sUryeNa ca kathayantIva sambhASamANeva AkAzamahArNavo tareti sambandhaH / tathA atyuvrata sa0-khapRSThArohaNe kiM phalAmetyata Aha-kathayantIti / va matpRSThArohigIti rohiNI atisukhAtmaka vAlchazI rAmaH / yahA zazI rAmaH " nakSatrAgAmaI zazI" iti zrIbhagavadukteH / kathayantIva saha / miSyasi rAmeNa sAtampamityAlApanasamaya evaM saGgamiSyasi / anenAtitvarA yogyate // 25 // Tal // 10 // For Private And Personal Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bravIt iva mAcantayAma maithilI viti| hapavismitasarvAGgI harSeNa pulakitasarvAGgI // 28-31 // na me jAnAti satvaM kA prabhAva vA'sitekSaNA / tasmAtpazyatu vaidehI || yathaivAhamiha praaptstthaivaahmsNshyH| yAsyAmi pazya vaidehi tvAmudyamya vihAyasam // 27 // maithilI tu harizreSThAt zrutvA vacanamadbhutam / harSavismitasarvAGgI hanumantamathAbravIt // 28 // hanuman dUramadhvAnaM kathaM mAM voDhumicchasi / tadeva khalu te manye kapitvaM hariyUthapa // 29 // kathaM vA'lpazarIrastvaM mAmito netumicchasi / sakAzaM mAnavendrasya bharturme plavagarSabha // 30 // sItAyA vacanaM zrutvA hanumAna maarutaatmjH| cintayAmAsa lakSmIvAna navaM paribhavaM kRtam ||3||n me jAnAti sattvaM vA prabhAvaM vaa'sitekssnnaa| tasmAt pazyatu vaidehI yadUpaM mama kAmataH // 32 // iti saJcintya hanumAstadA plavagasattamaH / darzayAmAsa vaideyAH svarUpamarimardanaH // 33 // sa tasmAt pAdapAddhImA nAplutya plavagarSabhaH / tato vardhitumArebhe sItApratyayakAraNAt // 34 // merumandarasaGkAzo babhau dIptAnalaprabhaH / agrato vyavatasthe ca sItAyA vAnarottamaH // 35 // hariH parvatasaGkAzastAmravakro mhaablH| vajradaMSTranakho bhImo vaidehImidamabravIt // 36 // saparvatavanoddezAM sAdRprAkAratoraNAm / laGkAmimAM sanAthAM vA nayituM zaktirasti me // 37 // tadavasthApyatA buddhiralaM devi vikaakssyaa| vizokaM kuru vaidehi rAghavaM sahalakSmaNam // 38 // yadrUpaM nama kaamtH|| iti pAThaH / anyathApAThe vakSyamANena virodhassyAt // 32 // svarUpaM svasya zarIram // 33 // etadevAha-sa tasmAditi / ayaM zloko vardhanArtha vRkSAvarohaNaM darzayati sma / anena so'vatIyaM dumAditi pUrva humAgrAtsItAsamIpasthazAkhAyAmavataraNamuktam, atra bhUmAviti bodhyam // 34 // merumandareti / agrato vyavatasthe, sambhASaNAya vRkSamUlagato babhUvetyarthaH // 35-37 // avasthApyatAM nizcalIkriyatAm / vikAkSayA pathA tvAM gRhItvA gacchAmIti bhAvaH // 25-27 // maithilIti / harSavismitasarvAGgI harSeNa pulakita sarvAGgItyarthaH // 28-33 // pApAt pAdapamUlAta ApkRtya zarIravardhanavegakRtazAkhAbhaGgadhvaninA rAkSasyo zAsvantIti matvA anyatrApamRtavAnityarthaH // 34 // agrato yogyapradeze vyavatasthe // 35-37 // SikAyA| For Private And Personal Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. upekSayA / / 38-41 / / saMpradhAryA vicAraNIyA // 42 // svaprApaNe pradhAnaM dopaM hRdi kRtvA ApAtato doSamAha-ayuktamiti // 43 // uparyupAra TI.muM.kA. taM dRSTvA bhImasaGkAzamuvAca jnkaatmjaa| padmapatravizAlAkSI.mArutasyaurasaM sutam // 39 // tava sattvaM balaM caiva vijAnAmi mhaakpe| vAyoriva gatiM cApi tejazcAnerivAchutam ||40||praakRto'nyH kathaM cemAM bhuumimaagntumrhti| udadheraprameyasyapAraMvAnarapuGgava // 41 // jAnAmi gamane zaktiM nayane cApi te mama / avazyaM saMpradhAzu kArya siddhirmhaatmnH|| 42 // ayuktaM tu kapizreSTha mama gantuM tvayA'nagha / vAyuvegasavegasya vego mAM mohayettava // 43 // ahamAkAzamApannA [payupAra sAgaram / prapateyaM hi te pRSThAdbhayAd vegena gcchtH||44|| patitA sAgare cAhaM timinkjhpaakule| bhaveyamAzu vivazA yAdasAmanamuttamam // 45 // na ca zakSye tvayA sArdhaM gantuM zatruvinAzana / kalatravati sandehastvayyapi syaadsNshyH||46|| hriyamANAM tu mAM dRSTvA rAkSasA bhiimvikrmaaH| anugaccheyurAdiSTA rAvaNena durAtmanA // 47 // taistvaM parivRtaH zUraiHzUlamudgarapANibhiH / bhavestva saMzayaM prApto mayA vIra kalatravAn / / 18 // sAyudhA bahavo vyAmni rAkSasAstvaM nirAyudhaH / kathaM zakSyasi saMyAtuM mAM caiva parirakSitum // 49 // saagraaNmti| 'uparyadhyaghasassAmIpye" iti dvivacanam / "dhigaparyAdiSu triSu" iti dvitIyA // 14 // yAdasA jalajantUnAm // 45 // kalatravati / rakSyAta vAya mandahaH syAta, bhayi rakSyAyAM vAya vipatmandehaH syAdityarthaH // 46 // etadeva prapaJcayati-hiyamANAmityAdinA // 47 // tvaM taiH parivRtA bhavaH phalavAn rakSyavAn va saMzayaM pAtazca bhaveriti yojanA // 18 sAyudhA iti / saMyAtuM samyagyoddham // 49 // upekSayA. abaddhayatyarthaH / / 38-43 // ahamiti / sAgaraM sAgarollakanamuddizyatpardhaH / upayuvari vegena gacchatamne pRSThAta AkAzamApatrA'haM bhayAt prapateyamiti san // phalaprati ramapadravati svarayApa sandahaH prANasandehaH // 4 // 47 // H parivRto bhoH saMzayaM prAto bhaveriti vaakybhedenaa|| puSya mita havadhAna rAmAravAni // 18 // W // 18 // For Private And Personal Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shn Kailashsagarsun Gyarmandir www.kobatith.org mAbhistava taiH karakAmAta sAmparAye tvAM jyesh62|| mAM vA harerAmatajitA / pratyayA zastaistu pUrvazlokoka samarthayati-yuddhanamAnasyanyAdinA // 20 // atheti / sAmparAye yuddhe // 51 // athaveti / vimukhasya yuddhaparavazasyetyarthaH // 52-55 // yudayamAnasya rakSobhistava taiH krUrakarmabhiH / prapateyaM hi te pRSThAda bhayArtA kapisattama // 50 // atha rakSAMsi bhImAni mahAnti balavanti ca / kathaMcit sAmparAye tvAM jayeyuH kapisattama // 51 // athavA yuddhayamAnasya pateyaM vimukhasya te| patitAM ca gRhItvA mAM nayeyuH paapraaksssaaH||52||maa vA hareyustvaddhastAda vizaseyurathApi vaa| avyavasthau hi dRzyate yuddhe jayaparAjayau // 53 // ahaM vApi vipadyeyaM rakSobhirabhitarjitA / tvatprayatno harizreSTha bhavenipAla eva tu // 53 // kAmaM tvamasi paryApto nihantuM sarvarAkSasAn / rAghavasya yazo hIyettvayA zastaistu raaksssaiH||55|| athavA''dAyarakSAMsi nyaseyuH saMvRte himAm / yatra te nAbhijAnIyurharayo nApi raaghvau| Arambhastu madartho'yaM tatastava nirarthakaH // 16 // tvayA hi saha rAmasya mahAnAgamane guNaH // 57 // mayijIvitamAyattaM rAghavasya mahAtmanaH / bhrAtRNAM ca mahAbAho tava rAjakulasya ca // 58 // tau nirAzau madarthaM tu shoksntaapkrshitau| saha sarvakSaharibhiratyakSyataH prANasaMgraham // 59 // bhartRbhaktiM puraskRtya rAmAdanyasya vAnara / na sTazAmi zarIraM tu puMso vAnarapuGgava // 6 // saMvRte gUDhapradeze // 56 // 57 gamAnu mato gAvasthAnaM rAmAya vijJApya tena sahAgamane maccheyassthAdityAha- tvayA hIti // 54 // myiiti| tava rAjakulasya sugrIvarAja tathApi mAhasakaraNaM na kartavyamipAzayenAra-yuSyamAtamyenyAdizlokadona // 50 // 51 // tatra patanapakSe anarthamAha-athaveti / te pRSThAditi zeSaH // 59 // praa| jayapakSe atpanarbhamAha-mA veti| parAjayaM sambhAvapati avyavasthI dIti // 53 // atha mA bhUto patanaparAjayo, rakSastarjanaireva me maraNaM spAdityAha-AI veti| 54 // idAnIM hanumataH sarvazaktimaGgIkRtya puktyantaramAha-kAmamiti / zastaiH nihtaiH||55|| parAjayapakSe doSAntaramAha-athaveti / saMvRte pddhprdeshe| ArammAna samudralakanAdiprayatnaH // 56 // kimatra hitamata Aha-svayeti // 5 // mamanAzAdarzanayona kevalaM tvadArambhavekalpam, duranto mahAnanaH spAdityAzayenAi-mayItyA dinaa| rAghavasya jIvitaM mayi AyattaM yajjIvitAdhInaM jIvitamityarthaH / rAjakulasya tugrIvakulasya // 58 // prANasaMgraha prANasarvasvam // 59 // nanurAvaNAGgasaMsparza For Private And Personal Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachara Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalashsagarsun Gyarmandir bA-rA.bhU. 109 kulsy||58-60||aniishaa svayaM kiMcitkartumasamarthA / vinAthA gitasAmikA / vivazA vicesA // 6 // 62 // zrutA iti| pramahazabdA guNaprAsadobATo..kama dvitIyo nissamatvaprasiddhau // 63-65 // harSitA harpamAsAditAm, uttarottaraharSayatImityarthaH / anayA bhaktikayA upAyAntaraM sampaviruddhaM bhagavatprAptIsa. yadahaM gAtrasaMsparza rAvaNasya blaadtaa| anIzA kiM kariSyAmi vinAthA vivazA satI // 6 // yadi rAmo dazagrIva miha hatvA sabAndhavam / mAmito gRhya gaccheta tattasya sadRzaM bhavet // 62 // zrutA hi dRSTAzca mayA parAkramA mahAtmanastasya rnnaavmrdinH|n devagandharvabhujaGgarAkSasA bhavanti rAmeNa samA hi sNyuge||53|| samIkSya taM saMyati citrakArmukaM mahAbalaM vAsavatulyavikramam / salakSmaNa ko viSaheta rAva hutAzanaM dIptamivAnileritam // 64 // salakSmaNaM rAghavamAjimardanaM dizAgajaM mattamiva vyvsthitm| saheta ko vAnaramukhya saMyuge yugAntasUryapratima zarArciSam // 65 // sa me harizreSTha salakSmaNaM pati sayUthapaM kSipramihopapAdaya / cirAya rAmaM prati zokakarzitA kuruSva mAM vAnaramukhya harSitAm // 66 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImatsundarakANDe saptatriMzaH srgH||37|| sa evopAya iti drshitH||66|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe zRGgAratilakAsyAne sundarakANDavyAkhyAne saptatriMzaH sargaH // 37 // kathaM spAdityata aah-bhrtubhktimiti|ysmaatkaarnnaat |bhrtbhkti puraskRtyabharturbhayA lakSmaNa prasthApitaH tasmAta rAvaNasya gAtrasaMsparzabalAdneti sambandha rAhA sIte. lakSmaNeti mArIcavAkyaM zrutvA rAmAnarthazayA bhartamanyA lakSmaNaprasthApanAta prApto'yamana! na kAmakRta iti bhAvaH / anIzAsvakicin kartumazanuvatI / vivaMzA vicessttaa| binAyA vigatasvAmikA, asannihitanAthatyarthaH // 60 // 61 // atha siddhAntamAviSkaroti yadIti | rAkSasavadharAvaNavadhapUrvakaM matmApaNaM rAmasya sadRzam anyamukhena matprApaNamanucitamiti bhAvaH / / 62 // nacAzakticintA rAme kAryetyAha-zrutAhIti // 63-65 // harizreSTha ! sa tvaM me patimihopapAdaya, ihAnayetyarthaH 10 // cirAya cirakAlaM zokakarzitA mA harSitA kuru // 16 // iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAya gatatvadIpikAkhyAyo sundarakANDapyAkhyAyAM satatriMzaH sargaH // 37 // sA-raNAvamardinaH raNa vaivamadI / raNa bhavanti kSayanti bhAganti bAniti vA raNAvAH, tAnmadeyatIti vA // 13 vAsavatalyavikrama pAra tuma vikramaH yogyatAnusAriparAkamo pina sa tathA / itaro'rthaH sphuTaH // 17 // sayUthapaM samugrIvam / kavizreSTha vAnaravIrati pralApakAlatvAdviruktiH / pddh'| rAma prati zokaka zaitA nara hAko kurA 35 // 6 // For Private And Personal Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.bath.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmands tataH sa ityAdi / tacchrutvA tena vAkyena harSitaH vAkyamuvAca // 1 // yuktarUpaM yuktataramityarthaH / "prazaMsAyAM ruupp"| prAzastyaM cAtra prkRtyrthvosh| Tayam / strIsvabhAvasya bhiirutvaadeH| sAdhvInAM pativratAnAm / vinayasya vRttasya // 2 // vistIrNa mAmadhiSThAya zatayojanamAyataM sAgaraM vyativartituM / tataH sa kapizArdUlastena vAkyena harSitaH / sItAmuvAca tacchrutvA vAkyaM vAkyavizAradaH // // yuktarUpaM tvayA devi bhASitaM zubhadarzane / sadRzaM strIsvabhAvasya sAdhvInAM vinayasya ca // 2 // strItvaM na tu samartha hi sAgaraM vyati vartitum / mAmadhiSThAya vistIrNa zatayojanamAyatam // 3 // dvitIyaM kAraNaM yacca bravISi vinayAnvite / rAmA danyasya nArhAmi saMsparzamiti jAnaki // 4 // etatte devi sadRzaM panyAstasya mhaatmnH| kA hyanyA tvAmRte devi brUyAdvacanamIdRzam // 5 // zroSyate caiva kAkutsthaH sarva niravazeSataH / ceSTitaM yattvayA devi bhASitaM mama cAgrataH ||6||kaarnnairbhubhirdeviraampriycikiirssyaa| snehapraskannamanasA mayaitat samudIritam ||7||lngkaayaa duSpravezatvAda dustrtvaanmhoddheH| sAmarthyAdAtmanazcaiva mayaitat samudIritam // 8 // tat strItvaM na samartha hi / strI na samarthetyarthaH / yadvA sAgarasya zanayojanam AyataM vistIrNa ca mAmadhiSThAyApi strItvaM vyativartitum apagantuM na / samartha hi / sAgarasya zatayojanaM yAvattAvadAyataM tathA vistIrNa ca mAmadhitiSThantyA api tava strItvaM bhIrutvaM nApagacchatItyarthaH // 3-5 // zroSyata / iti / tvayA ceSTitam udvandhanAdikam / bhASitaM rAvaNaM tRNIkRtya phaNitam, mama pratyuttaratvena kathitaM ca // 6 // bahubhiH kAraNaiH bhubhirupaayaiH| rahapraskannamanasA nehazithilamanasA // 7 // laGkAyA iti / duSpravezalaGkApraveze dustarasAgarataraNe ca mama zaktirastIti jJApayitumevamuktamityarthaH // 8 // // 1 // yuktarUpaM yuktatamam / prazaMsAyAM rUpaSpratyayaH / zrIsvabhAvasya bhIrutvAdeH sAdhvInAM tvAdRzInAM pativratAnA vinayasya vRttaspa sadRzam // 2 // saMkSepeNokta martha zlokadvayena vivRNoti-strItvamityAdinA / vistIrNamapi mAmadhiSThAya zatayojanamAyataM sAgaraM vyativartituM tartu strItvaM na samartha hi strI na samarthetyarthaH / yadvA strItvamityatra strI iti chedaH / samarthamiti liGgavyatyaya aarssH| strIbhUtA tvaM sAgaraM vyativartituM na samarthA hItyarthaH / strINAM bhIrusvabhAvatvAttanu bhUSaNameveti bhAvaH / sAgarasya nivartitumiti pAThe sAgarasya yAhakachatayojanaM tAvadAyataM vistIrNamapi mAmadhiSThAya nivartitumupagantuM strI svaM na samati yojanA // 3-5 // popyate ceti / ceSTitam udvandhanAdikaM mamAgrataH bhASitaM rAvaNaM tRNIkRtya kathitaM ca // 6 // kAraNaiH tvaduHkhahetUn dRSTvetyarthaH // 7 // 8 // For Private And Personal Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir .rA.bha.jaraghubandhunA raghuvaMzyena / "sagotrabAndhavajJAtibandhusvasvajanAssamAH " ityamaraH / raghuvaMzyAnAM bandhunA tatkIrtisampAdakenetyarthaH / samAnetuM| TI.su.kA. 110 // saGgamayitum / icchAmi aiccham // 9 // 10 // evamiti / bASpapramathitAkSaraM bASpeNa vinitAkSaram / ekAntavRttAntasmaraNAt baasspH||11|| ida mityAdizlokadvayamekAnvayam / citrakUTasya pAde citrakUTaparyantaparvate / mandAkinyA adUre siddharAzrite prAjyamUlaphalodake tasmindeze tApasAzrama icchAmi tvAM samAnetumadyaiva rghubndhunaa| gurusnehena bhaktyA ca nAnyathaitadudAhRtam // 9 // yadi notsahase yAtuM mayA sArdhamanindite / abhijJAnaM prayaccha tvaM jAnIyAdrAghavo hi tat // 10 // evamuktA hanumatA sItA surasuto pmaa| uvAca vacanaM mandaM bASpapragrathitAkSaram // 11 // idaM zreSThamabhijJAnaM brUyAstvaM tu mama priyam / zailasya citrakUTasya pAde pUrvottara purA // 12 // tApasAzramavAsinyAHprAjyamUlaphalodake / tasmin siddhAzrame deze mandA kinyA hyadUrataH // 13 // tasyopavanaSaNDeSu nAnApuSpasugandhiSu / vihRtya salilakkinnA tavAGke samupAvizam // 14 // tato mAMsusamAyukto vAyasaH paryatuNDayat / tamahaM loSTamudyamya vArayAmi sma vAyasam // 15 // dArayan saca mAM kAkastatraiva parilIyate / na cApyupAramanmAMsAdbhakSArthI balibhojanaH // 16 // vAsinyAH tApasAzrame vasantyAH mama idaM vakSyamANaM zreSThamabhijJAnaM priyaM prati tvaM brUyA iti yojanA // 12 // 13 // rAmAya sItayA vaktavyaM vacanaM / hanumantaM pratyucyate-tasyetyAdi // 14 // tata iti / mAMsasamAyuktaH maaNsprtilubdhH| "AyuktakuzalAbhyAM ca" ityatra Ayuktazabdasya tAtparyaparatayA| vyAkhyAnAt / loSTaM mRtpiNDam / paryatuNDayatparyakhaNDayat, stanAntara iti zeSaH / "tuDi toDane" ityayaM dhAtuzcaurAdikaH // 15 // dArayanniti / / raghubandhunA raghusagotreNa rAmeNa vA samAnetuM saGgamayitumicchAmItyudAhRtam / etat gurusnehena anyathA neti sambandhaH // 9-11 // idamityAdi zlokadvayamekaM yA vAkyam / citrakUTasya pAde citrakUTasya samIpaparvate pUrvottare IzAnyakoNe mandAkinyA hyadUrataH siddhAzrame prAjyaM bahu bahumUlaphalodake tasmina deze vRttaM tApasAce zramavAsinyA mama idaM vakSyamANaM zreSThamabhijJAnaM priyaM prati tvaM brUyA iti yojanA // 12 // 13 // tavAr3e samupAvizamiti / nanu hanumantamuddizyAbhijJAnaM va mupakrAntA devI rAmaM sambodhya kimartha kathayatIti cet ? satyam, mahyamabhijJAnaM vakumupakrAntA tvAmevAbhimukhIkRtya evamuttaraM prAdAditi hanumatA rAmAya vAca| [yitumiti na doSaH // 14 // tata iti / paryatuNDayat paryakhaNDayata, stanAntara iti zeSaH // 15 // 16 // 17 // 110 // For Private And Personal Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir parilIyate antarhito bhavati sma / balibhojanaH kAkaH // 16 // utkarSantyAM ca razanAM kAkotsAraNArthamiti zeSaH // 17 // bhakSagRdhena bhakSalolupena / dAritA vidAritA / tvAmupAgatA punarutsaGgamAvizamityetAbhyAM kAkotsAraNArthamaGkAdutthAnamanuvAvanaM ca kRtaM devyetyavagamyate / rAmAGke utkarSantyAM ca razanAM kruddhAyAM mayi pakSiNi / srasyamAne ca vasane tato dRSTA tvayA hyaham // 17 // tvayA'pahasitA cAhaM kruddhA saMlajjitA tadA / bhakSagRdhrena kAkena dAritA tvAmupAgatA // 18 // AsInasya ca te zrAntA punarutsaGga mAvizam / kruddhayantI ca prahRSTena tvayA'haM parisAntvitA // 19 // vASpapUrNamukhI mandaM cakSuSI parimArjatI / lakSitA ShaM tvayA nAtha vAyasena prakopitA // 20 // parizramAt prasuptA ca rAghavAGke'pyahaM ciram / paryAyeNa prasuptazca mamAGke bharatAgrajaH / sa tatra punarevAtha vAyasaH samupAgamat // 21 // tataH suptaprabuddha mAM rAmasyAGkAt samutthitAm / vAyasaH sahasA''gamya vidadAra stanAntare // 22 // punaH punarathotpatya vidadAra sa mAM bhRzam / tataH samukSito rAmo muktaiH zoNitavindubhiH // 23 // vAyasena tatastena balavatklizyamAnayA / sa mayA bodhitaH zrImAn sukhasuptaH parantapaH // 24 // kevalaM sthitA'smi / tadA kAko mAM kiMcidadArayat / taM dRSTvA tatpalAyanArthaM svayamAyAsaM kurvantIM tadazaktyA rudantIM mAM rAmaH parihAsapUrvakaM sAntvitavAnityarthaH / anena svarakSaNe svayaM pravRttazvedIzvara upekSate, svayamapravRttau sa rakSatIti dyotitam // 18-23 / / vAyaseneti / saH nikhila lokaviditaniratizayasaundaryaprasiddhaH / mayA bodhitaH mayaivAhaM hatA, svApakAlika zrIvizeSAnanubhavAt / loke kazcitsaJcAradazAyAM sundara iva bhAti zayane durlakSaNAdibhirdoSA dRzyante na tathA'yam / zrImAn svApakAlika zrIrucyate / sukhasuptaH tattvAnuguNaiva hi sutirapi / parantapaH zayanameva sakalazatrunivartanakSamamityarthaH / suptaH zrImAn / loke sthAnagamanazayanAdidazAyAM rUpavAniva lakSyate kazcit / saMzayane prakAzitapracchannadoSatayA utkarSa tyAmiti / pakSiNA vasane strasyamAne sati razanAmutkarSantyAm AkRSyamANAyAM mayi kruddhAyAM satyAM tataH tadA tvayA ahaM dRSTA'smIti sambandhaH // 17 // makSagRdhena makSalolupena / dAritA vidAritA / tvAmupAgatA punarutsaGgamAvizamityetAbhyAM kAkotsAraNArtham aGkAdutthAnamanudhAvanaM ca devyA kRtamityavagamyate // 18-21 // tvathi svapiti mayi jAgratyAmityarthaH / suptamabuddhI rAghavA mutvA tataH prabuddhAmata eva rAghavAGkAdutthitAM vAyasaH punarAgamya stanAntare For Private And Personal Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir ...IVAjagupsito bhavati / ayaM tu zayanAvasthAyAmeva nIrAjanA kartavyA dRSTidoSaparihArAyetyevaM sthitaH // 24 // vituna dAritAm // 25 // paJcavakreNI IMITI.su.kAra vyAtamukhena / " pani vistAre" ityasmAtpacAyac / kAryAtizayadyotanArthaM vA paJcasaGkhyAkavakratvoktiH / jAganAsoru nAgahastoru / kupitaJca 19sa038 samAdRSTvA mahAbAhuvitunnAM stnyostdaa| AzIviSa isa kruddhaH zvasana vAkyamabhASata // 25 // kena te nAganAsoru vikSataM vai stanAntaram / kaH krIDati saroSeNa paJcavakreNabhoginA // 26 // vIkSamANastatastaM vai vAyasaM smudksst| nakhaiH samadheiraistIkSNairmAmevAbhimukhaM sthitam // 27 // putraH kila sa zakrasya vAyasaH patatAM varaH / dharAntaragataH zIghra pavanasya gatau samaH // 28 // tatastasmin mahAbAhuH kopsNvrtitekssnnH| vAyase kRtavAna karAM mati matimatAM varaH // 29 // sa darbha saMstarAd gRhya brAhmaNAstreNa yojyt| sa dIpta iva kAlAgnijvAlAbhimukho dvijam // 30 // sataM pradIptaM cikSepa darbha taM vAyasaM prti| tatastaM vAyasaM darbhaH so'mbare'nujagAma hai // 31 // anusRptastadA kAko jagAma vivirdhA gatim / lokakAma imaM lokaM sarva vai vicacAra ha // 32 // sa pitrA ca parityaktaH muraizca samaharSibhiH / trIllokAna saMparikramya tameva zaraNaM gtH||33|| vanakrIDAsamaM tava stanavidAraNamiti bhAvaH // 26 // 27 // nanu vAyasamAne kimarthamastraM muktamityAzaGkayAha-punaH kileti idaM rakSaNAnantaraM tenaivokta miti jJeyam / kileti prasiddhau / indraputratvena prasiddho jayanta eva vAyasarUpeNAgata ityAhuH / vAyasarUpo'nyaH putra ityapyAhuH // 28 // 29 // sadarbhamiti / saMstarAt AstaraNAt / gRhya gRhItvA / atreNa astramantreNa / yojayat ayojayat, abhimantritavAnityarthaH / dvigaM kAkam // 30 // 3 // anumRptaH anumRtH| vividha gati vividha sthAnam / lokakAmaH lokayitRkAmaH rakSakApekSItyarthaH // 32 / / bhagavadyatiriktA banyavAbhAsA na rakSakA ityAha-ma pitreti / saH puruSakArabhutAyAmapi kRtAparAdhaH saH aapraadhH| pitrA ca parityaktaH anazatirbhAtatathA prathama pitaraM rakSaka vidadAra vyalikhata // 22-26 / vIkSamANa itastataH, prAntadezamityarthaH / / 27 // dharAntaragataH bhUmi prAptaH 128 // kopena saMvartite vivartite IkSaNe yena saH // 22 // darbha saMstarAta gRha padIsvA yojayat ayojagata / dvijaM kAkam / / 30 // 31 // anumRptaH anusRtaH / lokakAmaH rakSakAnAzAlI // 32 // piyA parityakaH / // 111 // For Private And Personal Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir gataH tena trailokyAdhipatinA ca tyktH| "indro mahendrassuranAyako vA" iti tsyaasmrthtvokteH| parityaktaH tyAgo'pi nApAtataH buddhipUrva tyktH| "tyajedekaM kulasyAthai grAmasyAthai kulaM tyajet" iti nyAyAt / yadvA parityaktaH bhAryAputrAdibhissaha tyktH| nakAreNa mAtA smuciiyte| na kevalaM hitapareNa pitrA, priyaparayA mAtrA ca parityaktaH, "sItA nArIjanasyAsya yogakSemaM vidhAsyati" iti svarakSakabhUtAyAmapi sAparAdhatvAditi / bhAvaH / pitrapekSayA mAturvAtsalyAtizayAttAmeva prathamaM gacchati sma tataH pitaram / pitrA tyAgavacanAnmAtrA sthAna siddha evAta cakAraNa sUcitam / / sataM nipatitaM bhUmau zaraNyaH zaraNAgatam / vadhAhamapi kAkutsthaH kRpayA paryapAlayat // 34 // pitRbhyAM tyAge'pi bAndhavA na tyajanti / kiM pitarau sarvathA tyakSyata iti tairapi tyakta ityAha suraizca / "kasya bibhyati de irazca jAtaropasya saMyuge" iti rAmanayane rakte te'pi bibhyati hi / evaM pUrvasajAtIyastyaktatve'pi parigRhItapakSirUpasajAtIyaiH kiM tyakta ityapekSAyAM nayetyAha nkaarenn| "pakSiNo'pi prayAcante sarvabhUtAnukampinam" iti pakSiNAmapi zaraNyatvAt, svanAyakagaruDasvAmitvAcca pakSibhirapi parityaktaH / samaharSibhiH pitrAdivanyUnAmarakSa katve'pi AnRzaMsyapradhAnA maharSayo rakSiSyantIti gataH, tairapi prakAmaM dUradarzibhiH parityaktaH / AnRzaMsyaviSayavyavasthA'stIti taistyakta ityarthaH / / etadaGgIkAre vayamapi saMsargadoSeNa nazyema / asmAbhistyAge'nanyagatikatvAdAma enaM svIkariSyatIti taistyaktaH / mahAbhiH yo viSNuM satataM vaSTi / taM vidyAdantyaratasam" iti viSNudveSeNa caNDAlatvAt "caNDAlaH pakSiNAM kAkaH" ityuktezca caNDAlo nAsmadATamAgacchediti tyaktA evaM rakSakA ntarAdarzanAnaSTagajo ghaTamapyanveSata iti nyAyena svairavivRtadvArAnsarvAna gRhAna gata ityAha trIn lokAn saMparikramya / parikramya etadeva navakRtvo mtH| saMparikamya gRhasthairavijJAtatayA kavATamUleSu lInazcetyarthaH / api kadAcit kRpaiSAmutpadyateti matvA punaH punargata ityarthaH / amunikAsya kavATabandhanaM / sarvaiH kRtmityrthH| tataH kiM kRtamityatrAha tameva zaraNaM gataH / rakSakatvena prAptApekSayA hiMsakatvena sthitasya mukhameva zItalamityavasthitaH / atst| meva zaraNaM gtH| "yadi vA rAvaNassvayam" ityevaM sthitohi rAmaH / tameva sarvalokazaraNyameva / tameva 'doSo yadyapi na tyajeyam' iti sthitam / zaraNaM gtH| nivAsaM gtH| na tUpAyatayA gtH| "nivAsavRkSaH sAdhUnAm" ityukteH // 33 // sa tamiti / saH rkssnnksvbhaavH| taM prAtikUlyekAniratam / bhUmau nipatitaM svarge'pIti zeSaH / pitretyupalakSaNaM brahmAntAnAm // 33 // paryapAlayata, prANarakSaNeneti zeSaH // 34 // 35 // - For Private And Personal Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bha. devajAtilyA abhinaspRzantapi bhUmau patitam / bhUmau duSputraM pitari zikSamANe sa yathA mAtuH pAdayoH patati tathA'patat / zaraNyaH sarvAvasthAsvapizaraNa TI.muM.ko. varaNAIH / zaraNAgatam ananyagatikatayA svamupAgatam / vadhAImapi rAmasiddhAntenApi vadhAIm / kAkutsthaH kRpayA paryapAlayat kulocitasvabhAvena rakSiA tavAn / kRpayA asmadAdyArabdhaM kArya prabalakarmaNA na samApyate tathA tenArabdhamapi kRpayA na pUryata iti bhAvaH // 34 // na zamaityAdi / pariyUnaM na zarma lallA lokeSu tameva zaraNaM gataH // 35 // paridhUnaM viSaNNaM ca sa tamAyAntamabravIt / moghaM kartuM na zakyaM tu brAmasaM taducyatAm // 36 // hinastu dakSiNAkSi tvacchara ityatha so'brviit| tatastasyAkSi kAkasya hinasti sma sa dakSiNam / dattvA sa dakSiNaM netraM prANebhyaH parirakSitaH // 37 // sa rAmAya namaskRtvA rAjJe dazarathAya ca / vimuSTastena vIreNa pratipede svamAlayam // 38 // matkRte kAkamAtre tu brahmAstraM samudIritam / kasmAdyo mAM harattvattaH kSamataM mahIpate // 39 // sa kuruSva mahotsAhaH kRpAM mayi nararSabha / tvayA nAthavatI nAtha hyanAthA iva dRzyate // 20 // AnuzaMsya parodharmasvatta eva mayA zrutaH // 41 // paritatam / taducyatAmityanantaram hinasdu dakSiNAkSi tvacchara ityatha so'bravIdityarthamanusandheyam // 35-37 // rAmAnu0-taducyatAmiti prazrAnantaraM hinasti yA dakSiNamiti nananAdasAnana dakSiNAkSipradAnaparaM prativacanaM kAkena kRtamityavagamyate // 30 // dazarathAya svalokasthatayA pUrvameva mitrabhUtAya // 38 // mamudIritaM emuktam / irana ast // 39 // saH paraduHkhaM dRSTvA na sahAmahe ityuktavAn / tvaM mahotsAhaH etadanuSThAnaparyantaM kurvan mayi atyanta duHkhitAyAM kRpA pAduHcAmahiSNutvaM prakAzayitumarhasi / narottama! evaM na karoSi cettava narottamatvasya hAnireva syAt / tasmAdetadvacanamanuSThAna paryantaM nA mAjIvayitvA tana narolamatvaM paripAlayati bhaavH| anAthA iva anAtheva / ArSoM gunnaabhaavH| AnRzaMsya paro dhrmH| nAvAropaNAnantaraM parizana parisara / momili / ucyatAmiti praznAnantaraM hinasti ma sa dakSiNamiti vacanAdakhalakSyatvena dakSiNAkSi kAkena dattamityavagamyate // 3-100 evaM hanumate navegAmamihAnamabhidhAya duHkhAvezAdrAyameva buddhisthaM sambodhya sopAlambhaM prArthayate-matkRtetyAdisArdhacatuSTayena / yA tvatto mAmaharata taM rAvaNaM LalkasmAta lamase, pakSama ityarthaH // 39 // sa tvam / AnRzaMsyam akrauryam // 40 // 41 // For Private And Personal Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir - - vetanAbhyarthanavasaMzeSadazAyAM tavAtyantAbhimato dharmaH ka iti mayA pRSTe paraduHkhaM cettadasahiSNutvameva paramo dharma iti mamAbhimataM tara marasvabhAva iti dayA radanyAdbhedanaM kRtam / tvatta eva na tu dUtamukhena / mayA zrutaH idaM zravaNamAparyavasAyi jAtam, na tvanuSThAnaparyavasAyIti rAmaM pRccheti bhaavH| evaM pRcchantyAH sItAyAH pratyuttaraM dizato rAmasya ca ko'bhiprAya iti ceducyate / etasya saMzleSasya vicchedo bhavati cet kiM kariSyAmIti jAnAmi tvAM mahAvArya mahotsAhaM mahAvalam / apArapAramakSobhyaM gAmbhIryAt sAgaropamam / bhAraM sasamudAyA varaNyApAsavopamam // 42 // evamastravidAM zreSThaH satyavAna balavAnapi / kimarthamakhaM rakSassuna yojayati rAdhaH // 43 // na nAgAnApi gandharvA nAsurA na mrudgnnaaH| rAmasya samare vegaMzakAH pratisamAdhitum // 15 // tasya vIryavataH kazcida yadyasti mayi sNbhrmH| kimartha na zaraistIkSNaH kSayaM nayati rAkSasAna // 15 // bhrAturAdeza mAdAya lakSmaNo vA prntpH| kasya hetorna mAM vIraH paritrAti mhaablH||46|| yadi tau puruSavyAtrau vAmvagni samatejasI / surANAmapi durdharSoM kimartha maamupeksstH||47|| mamaiva duSkRtaM kiMcinmahadasti na saMzayaH / samAvapi to yanmAM nAvakSete parantapau // 48 // kAtaralayA pRSTatatI so'pi madirahaklezena tAmyantI tvAM na kadAcidapi pazyeyamityuktavAn / ayamartho'dhyaraNyakANDe "apyaI jIvitaM namAm / iti zlokaprabhaTTikAdo darzitaH // 40 // 41 // jAnAmIti / apArapAraM duradhigamapArama, asImamityarthaH / durAdhigamaguNasImamityayoM vA // 12 rAmA0 nAnAmIti / apArapAram "pAra karmasamAptI" iti dhAtoniSpannatvAdatra pArazabdena karmasamAptirucyate / apArAH pArAH karmasamAmayo yasya sa tathoktaH / nikhAdhikApadAna ityarthaH // 42 // // 43 // prAtasamAdhituM pratibaddham // 14 // saMbhramaH bhaavvRttiH||45||46|| upekSataH upekSate / yadi tau, saGgatAviti shessH||47|| samathoM vidhi vargamunmUlya mdkssnnaanugunnshktimnto| parantapo itaH pUrva pratipakSanirdahanaM kurvantau / evambhUtAvapi to mI prANaparyantaM rakSaNapravRttyahaMdazAM prAptAM mAM pAnAvakSete iti yatna kaTAkSayata iti yat asya nimittaM tayorvA mayi vA kiMcidbhavitumarhati / tatra tadvipaye tAdRzAnimittamasaktinAsti sAmayA apArapAra dUrapAram, aprApyaguNasImAntam // 42-44 // sambhramaH tvarA // 45 // 46 // yadi tAviti / saGgatAviti zeSaH / upekSataH upekSate // 47 // kiMcita For Private And Personal Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sA.rA.bha. | parantapatvAdidarzanAt / parizeSAnmameva pApabadbhAvitumarhati / mahat prArabdhaphalatayA'nubhayata vaidehaH" ityAdinokto TI.. 3113 // kho rAmo daivi mAruNaM sAzrubhASitamA tamastItyanena "kiM tvA'bhava vinA duSparihara ityuktarItyA anyato nAgata parantapatvAdidarzanAt / parizeSAnmamaiva pApam asya nimittaM bhavitumarhati / yadvA mamaiva "dviSantaH pApakRtyAm" ityuktarItyA anyato naagtmityrthH| kiMcit na hi vayaM sarvajJAH asmAbhirajJAtaM kiMcidbhavitumarhati / mahat prArabdhaphalatayA'nubhavaM vinA duSpariharam / asti na saMzayaH / kArye sati dhA kAraNe kimasti sandehaH / yadvA kiMcidanirvacanIyam mahaduSkRtamastItyanena "kiM tvA'manyata vaidehaH " ityAdinokto bhagavadapacAraH / uktaM hi / vaidehyA vacanaM zrutvA karuNaM sAzrubhASitam / athAbravInmahAtejA hanUmAn mArutAtmajaH // 49 // tvacchoka vimukho rAmo devi satyena me zape / rAme duHkhAbhipanne ca lakSmaNaH paritapyate // 50 // kathaMcidbhavatI dRSTAna kAlaH parizocitum // 51 // imaM muhUrta duHkhAnAM drakSyasyantamanindite / tAvubhau puruSavyAghrau rAjaputrau mahAbalau // 52 // tvaddarzanakRtotsAhI laGka bhasmIkariSyataH // 53 // hatvA ca samare krUraM rAvaNaM sahabAndhavam / rAghavastvAM vizAlAkSi neSyati svAM purI prati / brUhi yadrAghavo vAcyo lakSmaNazca mahAbalaH // 54 // sugrIvo vApi tejasvI harayo'pi samAgatAH / ityuktavati tasmizca sItA surasutopamA / uvAca zokasantaptA hanumantaM plavaGgamam // 55 // kausalyA lokabhartAraM suSuve yaM manasvinI / taM mamArthe sukhaM pRccha zirasA cAbhivAdaya // 56 // [" kIdRzaM tu mayA pApaM purA dehAntare kRtam" iti| dehAntare bAlazarIre // 18 // vaidehyA iti / sAzru yathA tathA bhASitamuktam // 19 // tvacchoketi / svacchokavimukhaH tvacchokena vimukhaH viSayAntaraparAGmukhaH / pratyuta tvayyeva dattacitta ityarthaH // 50 // 51 // imaM muhUrtam asmin muhUrte / saptamyarthe dvitIyA // 52-55 // manasvinI lokabhartAraM suSuve / loke striyaH ihalokaparalokayoH svarakSaNArtha putrAn suvate naivaM me zvathaH / manasvinI vipulmnskaa| sarvalokarakSakaH putro me bhavediti vratamanuSThAya lokopakArAya putra mUtavatI / evaMbhUtaH kausalyAsaGkalpaH kathaM moghassyAt / GI // 11 // ahamatra loke na kimntrbhuutaa| taM mamArthe sukhaM pRccha asmadrakSaNaM na mayA prArthaM taccintA tasyaiva, asmattvarA tu vilambAsahiSNutayA, tasmAt kimapi // 48 // 49 // tvacchokavimukhaH tvadvizleSazokena svazarIrarakSaNe parAGmukhaH tvadezagamanAyetyarthaH // 50 // imaM muhUrtam asmin muhUrte // 51-56 // For Private And Personal Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tatsattA cenmadrakSaNasya na kApi hAniH / atastatsattaivAsmAbhirAzAsyate / tena tasya sukhamasti kimiti mayA pRSTamiti vada / evaMca lokavadasmAbhizca patasmAtkicidapekSitaM cet lokeryatkArya tat kArya mayApi kAryamityAha zirasA cAbhivAdaya / ahaM taM zirasA praNatavatyasmIti tamabhivAdaya / praNipAtaM kurvityarthaH / kathaM nAyikA nAyakaM zirasA praNamediti cet AcArapradhAnajanakakulanandinyaivamanuSThitamiti kimatra pramANaM praSTavyam / praNayaroSeNaivamAheti cenna / hanumadvacanena tasya zAntatvAt / nanu mamArthe matkAryasiddhayarthaM taM praNametyarthaH kiM na syAditi cet, mamArtha ityasyobhayatrAnvayAt / pUrva srajazca sarvaratnAni priyA yAzca vraanggnaaH| aizvarya ca vizAlAyAM pRthivyAmapi durlabham // 57 // pitaraM mAtaraM caiva saMmAnyAbhiprasAdya c| anupravajito rAmaM sumitrA yena suprajAH // 58 // AnukUlyena dharmAtmA tyaktvA sukha manuttamam / anugacchati kAkutsthaM bhrAtaraM pAlayana vane // 59 // siMhaskandho mahAbAhurmanasvI priyadarzanaH / pitRvadartate rAme mAtRvanmAM samAcaran // 60 // hriyamANAM tadA vIro na tu mAM veda lakSmaNaH // 6 // pamitra mayA pRSTamiti pRcchetyarthasyAvazyakatvAdatrApi mayA praNatamiti praNametyasya svarasatvAt // 56 // tani0-loke striyaH svajIvanadazAyAM poSakaM para bonArakaM ca putramabhilapanni / kausalyA tu vipulamanaskatayA sarvalokarakSakaM putraM prArthya vratAcaraNena labdhavatI / tatprArthanA viphalA kim / ahaM lokazabdAntarbhUtA : bhavAmi kim / jalasamIpasthitasya saspasya zuSkatAvat sarvAvasthAsvapyanusRtAyA mama rakSaNe tatprArthanA saMkucitA kim / taM mamArthe sukhaM pRccha mama rakSaNaM na pArthanIyam, tasya manasi tiSThatyeva, kintu tvayA tasya sukhajananena bhAvyam / tasyAvasthAne asmadrakSaNaM bhaviSyatIti tadevAzAsyate / zirasA cAbhivAdaya agnisAkSikaM gRhItapANinA ca rakSaNaM kArya tanna kriyate, itarasAdhAraNyena vA rakSaNaM kriyatAm / tairyakriyate tanmayApyabhivAdanaM kriyate ityasmadarthamabhivAdanaM kuru // 16 // sajazceti, santIti zeSaH / sagAdayaH santi pRthivyAM durlabhamaizvaryamapyasti / tathA pitaraM mAtaraM caiva saMmAnya sumitrA yena suprajAH saH rAmamanu pratra jitaH // 27 // 58 // AnukUlyena bhttyetyrthH||9|| samAcaran paricaran // 6 // 61 // INthivyAmapi durlabhamityatra tyaktvetyAkRSya yojym| anumabrajito rAmamityatra sa iti shessH||57-59|| samAcarana paricaran // 60-62 // For Private And Personal Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhA.rA.bhU. vRddhopasevItyAdi / yasyAM dhuri yasminkAryanirvAda ityarthaH // 62 // 63 // yamiti / Arya zvazuraM dazarathaM nAnusmaret, pitRvatsamyagrakSakalATI ..ko diti bhAvaH // 14 // rAmaH yathA duHkhakSayakaro bhavettathA vaktavyamityarthaH / kAryaniyoMge kaaryspttne| pramANaM vyavasthApakaH // 65 .8 vRddhopasevI lakSmIvAna zakto na bahubhASitA / rAjaputraH priyaH zreSThaH sadRzaH zvazurasya me // 62 // mama priyataro nityaM bhrAtA rAmastha lakSmaNaH / niyukto dhuri yasyAM tu tAmudrahati vIryavAn // 63 // yaM dRSTvA rAghavo naiva vRttamAryamanusmaret / sa mamArthAya kuzalaM vaktavyo vacanAnmama / mRdurnityaM zucirdakSaH priyo rAmasya lakSmaNaH // 65 // yathA hi vAnara zreSTha duHkhakSayakaro bhavet / tvamasmin kAryaniryoge pramANaM harisattama // 65 ||raaghv stvatsamArambhAnmAye yatnaparo bhavet // 66 // idaM brUyAzca me nAthaM zuraM rAmaM punaH punaH / jIvitaM dhArayi SyAmi mAsaM dazarathAtmaja // 67 // Urva mAsAnna jIveyaM satyenAhaM bravImi te / rAvaNenoparuddha mAM nikRtyA pApakarmaNA // 68 // trAtumarhasi vIra tvaM pAtAlAdiva kauzikIm / tato vastragataM muktvA divyaM cUDAmaNi zubham / pradeyoM rAghavAyeti sItA hanumate dadau // 69 // tvatsamAra bhAtvaduHsAhAta // 66 // idamityAdi / Urdhva mAsAt, rAvaNakRtamAmayAvadhi na sahiSya iti bhaavH| nikRtyA vnycnen||67|68|| pAtAlA diva kauzikom / avetikaraNa draSTavyam / idaM ca yA ti pUrveNAndhayaH / kauzikaH indraH tatsambandhinI zrIH kauzikItAmiva / evaM brahmapurANe zrUyatepurA vRkSAce brahmaityAbhibhutaM nizzrIkAmindraM bhagarAnnArAyaNo devessaha vaiSNavenAzvamedhena niSkalmaSaM kRtvA trailokyarAjye'bhiSicya purAtanI paurandarI zriyamupAhvayat / tato'zarIrakhAkyAdvAkSatIrthavartinI tAmupazrutya sa devadevo devAzca tatra jgmuH| tatastAna dRSTvA sA zrIH pAtAlaM praviveza / taba praveSTa yasyo riyalamaNa niyujyaiva svayaM tA dhuraM rAma rahati // 53 // rAghavaH yaM dRSTvA dhanamatItam Arya dazarathaM nAnusmaret pitRvatsamyaprakSakatvAt pitaraM na smara, tIti maayH|| 54 // yayeti / duskhakSayakaro bhavelakSmaNaH tathA kartavyamiti zeSaH / tvameva kAryaniyoMge kAryasaGghaTane pramANa vyavasthApakA pataH ato rASavaH mayi | jIyanapo bhavediti sambandha prptr-67|| ava mAsAnna jIveyamiti rAvaNadattamAsadyAvadhimapina sahipya iti bhASaHnikRtyA tirskaarenn||6|| pAtAlAdiva 115 // For Private And Personal Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mazamvanto devAH punarapyAri vAkyaM yuSmAsu sarvalakSaNasampannastAM pratinetumarhatItyupazrutya tameta puruSottamaM praarthyaamaasuH| sa tatra pravizya pAtAlAta nAM samuddhatya nairamaha zakAya paadaaditi| mahAbhArate tu-utathyasya bhAyI yamunAyAM snAntIM varuNo hatvA pAtAlamanayat / tAmutathyo nAradena yAcitvA tAmalamvA kupitaH pAtAlahadazoSeNa tAmavApati zrUyate / sA kauzikIti kecitkathayanti // 69 // pratigRhyeti / maNiratnaM maNizreSTham / pratigRhya tato vIro maNiratnamanuttamam / aDalyA yojayAmAsa na hyasya prAmavaddhajaH // 7 // maNiratnaM kapivaraH pratigRhyAbhivAdya ca / sItAM pradakSiNaM kRtvA praNataH pArthataH sthitaH // 71 // harSeNa mahatA yuktaH sItAdarzanajena saH hadayena gato rAmaM zarIreNa tu visstthitH||72|| maNivaramupagRhya taM mahAhai janakanRpAtmajayA dhRtaM prabhAvAt / gigiriva pavanAyadhUtamuktaH sukhitamanAH pratisaMkramaM prapede // 73 // ityAce zrImatsundarakANDe aSTAtriMzaH srgH||38|| aGgalyA yojayAmAsa, cUDAmaNaraziSThAnasya pRSThe yA kezasaraNiH tabAGguliM prAvezayadityarthaH / evaM tanIyasI kimaGgulirityatrAha-na hIti / asy| hanumataH mujaH nAbhA sthalomavadana tadAnIMna mahAkAyaH munazca na sthUlaH tenAGgAlistanIyasItyarthaH / etena devyai pradarzitaM mahadUpaM vihAya purapravezakArika sUkSmarUpApalIkRttavAnityavagamyate // 70 // maNiratnamiti / praNataH namragAtraH // 71 // 72 // maNivaramiti / pavanAvadhUtamuktaH mahA sAtakampita na raahilopthii| patisaMvamaM pratipayANaM pode praaptupudyuktH| asminsameM sAtrisaptatizlokAH // 73 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyabhUSaNe GgAratirakAsyAne sundarakANDavyAkhyAne azAtriMzaH sargaH // 38 // kozikAmini / koPi devendrasya viSaya / pusakila batravadhAbrahmahatyAbhibhUnaspendrasya lakSmI pAtAlapaviSTA devamAthito bhagavAnAdinArAyaNaH pAtAlAdutya punarindrAya zriyaM mAra diti paurANikI kapA'vAnusandheyA // 39 // maNiratnaM maNizreSTham / aGkalyA yojayAmAsa aGkalyA dadhAra / cUDhAmaNeradhiSThAnasya hem| puSpA kezaparezArga yo rupa satra ajUlI prAzayadityarthaH / nanu tadAnI hanUmato'sUkSmarUpatvAttanmaNivivare sUkSmarUpabhUtAsAnameva samaJjasamata AhanahIti / asya nakSamato bhagaH sasmo'pi na prAbhanava mAti sma, taba na pAvizadityarthaH / na pAbhavaddhaja iti pratiSedhasya prasaktipUrvakalAta prasakteH sUkSmarUpa eva sambhavAta majapratidhena denye pradarzitamAtraM rUpaM vihAya sUkSmarUpeNa sthitavAnityavagamyate // 70-72 // maNivaramiti / pavanAvadhUtamuktA mahAvAtakampa pikSiptaH / lisaMbha pratiprayANa ! prapede prArabhata // 73 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAryA sundarakANDavyAkhyAyAmaSTAtriMzaH srgH|| 38 // For Private And Personal Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bha. 1125 // - maNimityAdi / abhijJAtaM samyak jJAtam // 1||tryaannaamiti "adhIgarthadayezAM karmaNi" iti SaSThI / vivAhakAle ziromaNidAtRtvAtpitroTI . grahItRtvAcca mama smaraNamiti bhaavH| pANigrahaNotsave mama zvazurAbhyAM prathamaM zirobhUSaNatayA eSa dttH| ataH zrInasAna yugapata samariSyatItyartha . ityAha kazcit / tadanucitam / "maNiratnamidaM dattaM vaidehyAH zvazureNa me / vadhUkAle tathA baddhamadhikaM mUrdhni zobhate " ityupari vakSyamANatvAdvivAha maNiM dattvA tataH sItA hanumantamathAbravIt / abhijJAnamabhijJAtametadrAmasya tttvtH||1|| maNiM tu dRSTvA rAmo vai trayANAM saMsmariSyati / vIrojananyA mama ca rAjJo dazarathasya ca // 2 // sa bhUyastvaM samutsAhe codito hari sattama / asmin kAryasamArambhe pracintaya yaduttaram // 3 // tvamasmin kAryaniyoga pramANaM hristtm| hanumana yatnamAsthAya duHkhakSayakaro bhava / tasya cintayato yatno duHkhakSayakaro bhavet // 4 // sa tatheti pratijJAya maarutirbhiimvikrmH| zirasA''vandha vaidehIM gamanAyopacakrame // 5 // jJAtvA saMprasthitaM devI vAnaraM mArutAtmajam / bASpagadgadayA vAcA maithilI vAkyamabravIt // 6 // kuzalaM hanuman brUyAH sahitau rAmalakSmaNau // 7 // sugrIvaM ca sahAmAtyaM vRddhAn sarvAMzca vAnarAn / brUyAstvaM vAnarazreSTha kuzalaM dharmasaMhitam // 8 // yathA sa ca mahAbAhurmA tArayati rAghavaH / asmAdduHkhAmbusaMrodhAttvaM samAdhAtumarhasi // 9 // kAle rAmajananyA anAgamanAcca // 2 // 3 // tvamiti / kAryaniyoMge kAryasalaTane / pramANaM vyavasthApakaH / cintayatastasya, taveti zeSaH // 4 // sa tatheti / Avanyati pdcchedH||5||6|| kuzalamiti / brUyA iti / dharmasaMhitaM dharmasahitam / dharmapurassaram kuzalaM yA ityarthaH / / 7 / / 8 // du:khAmbusaMrodhAt / ambUni saMrudhyante anenetyambusaMrodhaH jldhiH| samAdhAtuM rAmamanukUlayitum // 9 // maNi dattvA rAmasyaitadabhijJAtamabhijJAnamityavIditi sambandhaH // 1 // trayANAM saMsmariyati / trayANAmiti karmagi paThI: pANiprahanakAle mama jananI imaM maNi dazarathasannidhau janakahastAdAdAya zirobhUSaNatayA mahyaM dattavatI ato mama jananI dazarathaM janakaM mAM ca smrissytiityrthH||23|| kAryaniyoMme kAryasakaTane / pramANaM vyavasthApakaH // 4-8 // duHkhAmbusaMrodhAt ambusaMrodho jldhiH| duHkhsaagraadityrthH| samAdhAtuM vamityarthaH // 9-11 / / For Private And Personal Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir jIvantI sambhAvayati jIvantI karotItyarthaH / tattathA avyayametat / vacanasya prayojanamAha-vAceni / vAcA dharma vAcikadharmam // 10 // tameva / dharmamupapAdayati dvAbhyAm-nityamityAdi // 11-15 // parjanyam indram / " parjanyau rasadabdendrau" ityamaraH ||16||s hIni / tvanimitta iti / jIvantIM mAM yathA rAmaH sambhAvayati kIrtimAn / tattathA hanumana vAcyaM vAcA dharmamavApnuhi / / 10||nitymutsaah yuktAzca vAcaH zrutvA tvyritaaH| vardhiSyate dAzaratheH pauruSaM madavAptaye // 11 // matsandezayutAvAcastvattaH zrutvaiva rAghavaH / parAkramavidhiM vIro vidhivat saMvidhAsyati // 12 // sItAyA vacanaM zrutvA hanumAna mArutAtmajaH / zirasyaalimAdhAya vAkyamuttaramabravIt // 13 // kSiprameSyati kAkutstho hapa'kSapravarairvRtaH / yaste yudhi vijityA rIna zoka vyapanayiSyati // 14 // nahi pazyAmi maryeSu nAsureSu sureSu vA / yastasya kSipato bANAn sthAtu mutsahate'grataH // 15 // apyarkamapi parjanyamapi vaivasvataM ymm| sa hi soDhuM raNe zaktastava hetorvizeSataH // 16 // sa hi sAgaraparyantAM mahIM shaasitumiihte| tvannimitto hi rAmasya jayo janakanandini // 17 // tasya tadvacanaM zrutvA samyaka satyaM subhASitam / jAnakI bahumene'tha vacanaM cedamabravIt // 18 // tatastaM prasthitaM sItA vIkSamANA punaH punH| bhartRsnehAnvitaM vAkyaM sauhArdAdanumAnayat // 19 // yadi vA manyase vIra vsaikaahmrindm| kasmiMzcita saMvRte deze vizrAntaH zvo gamiSyasi // 20 // jayaH, bhaviSyatIti zeSaH // 17 // samyak sopapattikam / satyaM paramArtham / subhASitaM zrutimadhuram // 18 // vacanaM cedamatratrIdityuka vivRNotitatastamiti / bhartRsnehAnvitam Atmani yo bhartuH snehastenAnvitam / svaviSaSabhartRhaprakAzakamiti yAvat / anumAnayadanyamAnayat / vakSya mANoktirUpaM saMmAnavacanamabravIdityarthaH // 19-22 // uktArthamevAdareNa punarAha-matsandezayutA iti // 12-18 // tata iti / bhartuH snehAnvitam Atmani yo bhartuH snehaH tenAnvitama, rAmasya svaviSaye snehaprakAzaka miti yAvat / vAkyaM pUrvoktaM hanumato vacanam / atumAnayata sammAnayantI iti pUrveNa sambandhaH // 19 // yadIti ! ekAhaM basa, tena kim / karimAdhiditi // 20 // For Private And Personal Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mar in Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagar m andir pA.rA.bhU. // 11 // TI.muM.kA. taveti / duHkhAhuHkhaparAmRSTAM pUrvaduHkhAdadhikena duHkhena spRSTAm / dIpayanniva vardhayannivetyarthaH // 23 // ayamiti / ayaM vakSyamANaH, tiSThatIva mUrtI / bhUta ityarthaH // 24-26 // samAdhAnaM parihAram // 27 // ahameva sAdhayiSyAmItyAzaGkayAha-kAmamiti / he paravIrana ! tvam asya kAryasya sarveSA mama cedalpabhAgyAyAH sAnnidhyAttava vAnara / asya zokasya mahato muhUrta mokSaNaM bhavet // 21 // gate hi hari zArdUla punarAgamanAya tu / prANAnAmapi sandeho mama syAnnAtra saMzayaH // 22 // tavAdarzanajaH zoko bhUyo mAM paritApayet / duHkhAhuHkhaparAmRSTAM dIpayanniva vAnara // 23 // ayaM ca vIra sandehastiSThatIva mamAgrataH / sumahA~ stvatsahAyeSu haryukSeSu harIzvara // 24 // kathaM nu khalu duSpAraM tariSyanti mahodadhim / tAni haryakSasainyAni tau vA naravarAtmajau // 25 // trayANAmeva bhUtAnAM sAgarasyAsya laGghane / zaktiH syAdvainateyasya tava vA mArutasya vA // 26 // tadasmin kAryaniyoMge vIraivaM duratikrame / kiM pazyasi samAdhAnaM tvaM hi kAryavidA varaH // 27 // kAmamasya tvamevaikaH kAryasya parisAdhane / paryAptaH paravIrana yazasyaste phalodayaH // 28 // balaiH samagraiyadi mAM rAvaNaM jitya saMyuge / vijayI svapurI yAyAt tattu me syAdyazaskaram // 29 // zaraistu saGkulAM kRtvA laGkA parabalAdenaH / mAM yedyadi kAkutsthastattasya sadRzaM bhavet // 30 // rAkSasavadhapUrvakamatprApaNarUpasya parisAdhane kAmaM paryAptaH shktH| evaM cetphalodayaH zaktisamRddhiH / te yazasyaH tava yazaskaraH / na tu mamati bhAvaH / M // 28 // tarhi tava kiM yazasyamityAkAGkSAyAmAha-balairiti / jitya jitvA / mAM, gRhItvati zeSaH / yAyAt, rAma iti ca shessH||29|| etanna kevalaM mama, mama cediti zvo gamiSyasi cedityarthaH / / 21-22 // taveti / duHkhAhuHkhaparAmRSTAm atiduHkhaM prAptAmityarthaH / duHkhaM duHkhaparAmRSTAmiti pAThe-duHkhaM mAM diipyt| jvalayadiva paritApayediti sambandhaH // 23 // sandehaH vakSyamANaH / tiSThatIva mamAgratA, mUrtIbhUta iti zeSaH haryakSeSu viSaye // 24 // sandehamevAha-kathaM nvityAdi N // 25 // 26 // kAryaniyoMge kAryasakaTane / samAdhAnam upAya ityarthaH // 27 // mA'stu rAmAdInAmabAgamanam ahameva sarva sAdhayiSyAbhItyata AhakAmamiti / asya kAryasya rAvaNAdivadhapUrvakamanmokSaNasya kAmaM paryAptaH zaktaH, evaM cetphalodayaH zaktisamRddhiH te tavaiva yazaskaraHna tu mameti bhaavH|| 28 // tarhi tava kiM yazaskaramata Aha-baleriti / mAma, gRhItveti zeSaH / yAyAta, rAma iti zeSaH // 29 // etadrAmasyApi yazaskaramityAha-zarairiti // 30 // paa||116|| For Private And Personal Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir rAmasyApItyAha - zarairiti // 30 // taditi / tasya anurUpaM vikrAntaM yathA bhavettathA upapAdaya kuru // 31 // athapahitam arthayuktam / sahitam para sparasaGgatam / hetusaMhitaM yuktiyuktam / zeSaM pUrvamanuktam uttaraM vAkyamabravIt // 32-34 // tasyeti / manaHsaGkalpasaMpAtAH manovyApAra tulya gamanAH tadyathA tasya vikrAntamanurUpaM mahAtmanaH / bhavedAhavazUrasya tathA tvamupapAdaya // 31 // tadarthopahitaM vAkyaM sahitaM hetusaMhitam / nizamya hanumAn zeSaM vAkyamuttaramabravIt // 32 // devi haryakSasainyAnAmIzvaraH plavatAM varaH / sugrIvaH sattvasampannastavArthe kRtanizcayaH // 33 // sa vAnarasahasrANAM koTIbhirabhisaMvRtaH / kSiprameSyati vaidehi rAkSasAnAM nibarhaNaH || 34 // tasya vikrama sampannAssattvavanto mahAbalAH / manassaGkalpa saMpAtA nideze harayaH sthitAH // 35 // yeSAM nopari nAdhastAnna tiryak sajjate gatiH / na ca karmasu sIdanti mahatsvamitatejasaH // 36 // asakRt tairmaho tsAhaiH sasAgaradharAdharA / pradakSiNIkRtA bhUmirvAyumArgAnusAribhiH // 37 // madviziSTAzca tulyAzca santi tatra vanaukasaH / mattaH pratyavaraH kazcinnAsti sugrIvasannidhau // 38 // ahaM tAvadiha prAptaH kiM punaste mahAbalAH / nahi prakRSTAH preSyante preSyante hItare janAH // 39 // tadalaM paritApena devi zoko vyapaitu te / ekotpAtena te laGkAmeSyanti hariyUthapAH // 40 // mama STaSThagatau tau ca candrasUryAvivoditau / tvatsakAzaM mahAsattvau nRsiMhAvAgamiSyataH // 41 // tau hi vIrau naravarau sahitau rAmalakSmaNau / Agamya nagarIM laGkAM sAyakairvidhamiSyataH // 42 // na sajjate na vilambate // 35-37 // pratyavaraH hInaH / pUrva caturNAmevAtra gatiriti vicAraprakAramAtramuktam / atra tu paramArthaH / yadyapi bale hanumAnadhikaH tathApi vege sugrIvasannihitA nIlAdayaH sarve tulyA eveti nAnRtoktiH // 38 // 39 // tadalamiti / ekotpAtena ekayatnena // 40 // 41 // tau hIti / vikrAntaM vikramaH // 31 // arthopahitam arthayuktam / sahitaM parasparaM saGgatam / hetusaMhitaM yuktiyuktam / zeSaM prAganuktam // 32-34 // tasyeti / manaHsaGkalpasaMpAtAH manovegasadRzavegavanta ityarthaH // 35-39 || ekotpAtena ekaplutena / / 40-43 // For Private And Personal Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bha. TI.saM.kA. sa0 39 vidhamiSyataH dhissytH||42||43|| taditi / kAlakAMkSiNI bhava divasagaNanAyAM tatparA bhavetyarthaH / nAcirAt acirAt // 44-46 // evamiti punaravIditi dADharyAya punaruktiH // 47-19 // zailAmbudeti / drakSyasIti zeSaH // 50 // 50 // mA rudaH rodanaM mA kuru // 52 // 53 // nAsmiAnnati sagaNaM rAvaNaM hatvArAghavo raghunandanaH / tvAmAdAya varArohe svapuraM pratiyAsyati // 43 // tadAzvasihi bhadraM te bhava tvaM kAlakAMkSiNI / nacirAdrakSyase rAmaM prajvalantamivAnalam // 14 // nihate rAkSasendre'smin saputrAmAtyavAndhave / tvaM sameSyAsa rAmeNa zazAGkaneva rohiNI // 45 // kSipraM tvaM devi zokasya pAraM yAsyasi maithili| rAvaNaM caiva rAmeNa nihataM drakSyase'cirAt // 46 // evamAzvAsyavaidehI hanumAna mArutAtmajaH / gamanAya matiM kRtvA vaidehI punarabravIta // 47 // tamarighnaM kRtAtmAnaM kSipraM drakSyasi rAghavam / lakSmaNaM ca dhanuSpANiM laGkAdvAramupasthitam * // 48 // nakhadaMSTrA yudhAna vIrAna siNhshaarduulvikrmaan| vAnarAn vAraNendrAbhAna kSipra drakSyasi saGgatAn // 49 // zailAmbudanikAzAnA laGkAmalayasAnuSu / nardatAM kapimukhyAnAmArye yuuthaanynekshH||50|| satu marmaNi ghoreNa tADito mnmthessunnaa| na zarmalabhate rAmaH siMhArdita iva dvipH||51|| mA rudo devi zokena mA bhUt te manaso'priyam / zacIva patyA zakreNa bharcA nAthavatI hysi||52|| rAmAda viziSTaH ko'nyo'sti kazcit saumitriNA smH| animArutakalpau tau bhrAtarau tava saMzrayau // 53 // nAsmiMzciraM vatsyasi devi deze rkssognnairdhyussite'tirauN|n te cirAdAgamanaM priyasya kSamasva matsaGgamakAlamAtram // 54 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmI. zrImatsundarakANDe ekonacatvAriMzaH sargaH // 39 // matsaGgamakAlamAtraM mama rAmeNa saGgamakAlamAtram // 54 // iti zrIgovinda zrIrAmA0 zRGgAratila sundarakANDavyAkhyAne ekonacatvAriMzaH srgH||39|| kAlakAhiNI bhava divasagaNanAyo tatparA bhava // 44-19 // yathAnyanekaza ityatra drakSyasItyanuSaGgaH // 51-5 // matsaGgamakAlamA mama rAmeNa saGgamakAla mAtramityarthaH // 54 // iti zrImahendharatIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDaNyAkhyAyAm ekonacatvAriMzaH sargaH // 39 // supIvasahitaM zUraM vAnaraiH parivaritam / kyAdhika kutracit ezyate / For Private And Personal Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Se Kailashsagarsuti Gyarmande NI zrutvetyAdi // 1 // tvAmiti / ardhasaJjAtasasyA arthotpannasasyA // 2 // 3 // abhijJAnaM ceti / kAkasyaikAzizAtanI kSiptAm iSIkAm iSIkatRNa / rUpamabhijJAnaM pUrvoktaM dadyAH / anyacca vakSyAmIti bhAvaH / tadevAha-mana iti / tilake pUrvatilake pranaSTe sti| gaNDapAce gaNDasthale gaNDazailapArthe vaa| zrutvA tu vacanaM tasya vAyumUnormahAtmanaH / uvAcAtmahitaM vAkyaM sItA surasutopamA // 1 // tyA dRSvA priyavaktAraM saMprahRSyAmi vAnara / ardhasaJjAtasasyeva vRSTiM prApya vasundharA // 2 // yathA taM puruSavyAghra gAtraiH shokaabhikrshitaiH| saMsTazeyaM sakAmA'haM tathA kuru dayAM mayi // 3 // abhijJAnaMca rAmasya dadyA harigaNottama / kSiptAmiSIkA kAkasya kopAdekAkSizAtanIm // 4 // manaHzilAyAstilako gaNDapAve nivezitaH / tvayA pranaSTe tilake taM kila smartu marhasi // 5 // sa vIryavAna kathaM sItAM hRtAM samanumanyase / vasantI rakSasAM madhye mhendrvrunnopmH||6|| eSa cUDAmaNirdivyo mayA suprirkssitH| etaM dRSTvA prahRSyAmi vyasane tvAmivAnagha // 7 // eSa niryAtitaH zrImAn mayA te vArisambhavaH / ataH paraM na zakSyAmi jIvituM zokalAlasA // 8 // asahyAni ca duHkhAni vAcazca hRdaya cchidaH / rAkSasInAM sughorANAM tvatkRte marSayAmyaham // 9 // dhArayiSyAmi mAsaM tu jIvitaM zatrumUdana / mAsAdUrva na jIviSye tvayA hInA nRpAtmaja // 10 // manaHzilAyAstilakaH manaHzilAkRtatilakaH / tat manaHzilAtilakanirmANaM smartumarhasi / idamapyabhijJAna dadyA iti yAjanA // 4-6 // eSa iti / prahRSyAmIti / asya cUDAmaNestvayA bahuzo lAlitatvena tvatsmArakatvAditi bhAvaH // 7 // vArisambhavaH, ratnaM hi ratnAkare utpadyate / ataH paraM / Atmahitam AtmaduHkhoddhAraprayojanam // 1 // ardhasAtAni ardhavayaHprAptAni / tataH paraM jalAbhAvAdanazerANi ptasvAni yaspArasA / yA devArasampannavRSTacA sampannasasyA bhavati tathA ahamapi prAptajIvitanAzA amRtopamAttvadarzanAd dhRtajIviteti bhAvaH // 2 // 3 // abhijJAnAntaraM daasyaamiityaah-abhijnyaanmityaadi| ekAkSizAtanI kSiptAmiSIkAm iSIkAmanu // 4 // tilake pranaSTe manazzilAcAstilakaH tvayA gaNDapAce nivezitaH kila, taM smatumaIsItyabhijJAnaM ca rAmasya / rAmAya dattaM bhavatIti yojanA // 5-8 // asahyAnIti / tvatkRte tvtpraaptyaashyaa||9||10|| INI sa-mAsA miyutistu kAle'dhika satyapi taMtrAgamanAbhiprAyeNa vA dineSu satsvapi AtmaghAtAbhiprAyeNa veti jJAtavyam // 10 // NE For Private And Personal Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shei Kailashsagarsun yarmandir pA.rA.bha. TI.saM.kA // 18 // mAsAtparama // --- 10 viyajantaM vilambamAnam // 11-13 // kathaMciditi / imaM muhUrtam asminmuhUrte // 14-23 // imaM ceti / zivazca ghoro rAkSasarAjo'yaM dRSTizca na sukhA mayi / tvAM ca zrutvA viSajantaM na jIveyamahaM kSaNam // 11 // vaidehyA vacanaM zrutlA karaNaM sAzubhASitamA tathA babInmahAtejA hanumAna mArutAtmajaH // 12 // tvacchokavimukho rAmo devi satyena ne shye| ye duHkhAmibhUte tu lakSmaNaH paritapyate // 13 // kathaMcid bhavatI dRSTAna kAlaH parizocitum / imaM muhUrta duHkhAnAmantaM drakSyasi bhAmini // 11 // tAvubhau puruSavyAghrau rAjaputrAvarindamau / tvadarzanakRtotsAhI laGkA bhsmiikrissytH|| 5 // hatvA tu samare krUraM rAvaNaM sahabAndhavam / rAghavau tvAM vizAlAkSi svAM purIM prApa yinytH||16yaasu rAmo vijAnIyAdabhijJAnamanindite / prItisaJjananaM tasya bhUyastvaM dAtumarhasi // 17 // sA'bayAhattameveti myaa'bhijnyaanmuttmm| etadeva hi rAmasya dRSTvA matkezabhUSaNam / zraddheyaM hanuman vAkyaM tava vIra bhaviSyati // 18 // sa taM maNivaraM gRhya zrImAna plvgsttmH| praNamya zirasA devIM gamanAyopacakrame // 19 // tamutpAtakRtotsAhamayezya haripuGgavam / vardhamAna mahAvegamuvAca janakAtmajA // 20 // azrupUrNamukhI dInA bASpa gadgadayA girA // 2 // hanumana siMhasaGkAzau bhrAtarau rAmalakSmaNau / sugrIvaM ca sahAmAlA sarvAn brUyA hyanAmayam // 22 // yathA ca sa mahAbAhumA tArayati rAghavaH / asmAduHkhAmbusaMrodhAt tvaM samAdhAtumarhasi // 23 // imaM ca tInaM masa zokaregaM rakSobhirebhiH paribhartsanaM ca / brUyAstu rAmasya gataH samIpaM zivazca te'dhvA'stu haripravIra // 24 // M tanA'stu haripadIroti / jhina madhyAhana ityarthaH / / 24 / aviSAntAMpani ya ma 12-13 // ina muhUrtam asminmuhUte // 14--19 // utpAtakRtotsAhama utpAte utetane kRtotsAham / / 2...24 // AGIR18 // For Private And Personal Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sa iti / alpAvazeSam alpAvaziSTam / prasamIkSya vicArya // 25 // iti zrIgo zrIrAmA0 zRGgAra" sundarakANDavyAkhyAne catvAriMzaH sargaH // 40 // sacetyAdi / / 1 // alpeti| "abhigamya tu vaidehIM nilayaM rAvaNasya ca" ityukta kAryadraye sItAdarzanarUpaM kArya jAtam / idaM kArya rAvaNanilayaparijJAna rUpam / alpazeSam alpAvaziSTam / sAntaHpuralaGkAyAH samyak parijJAtave'pi rAkSasavalAvalarAvaNahRdayAyaparijJAnAtkAryasyAlpazeSatvoktiH / iha sa rAjaputryA prativeditArthaH kapiH kRtArthaH parihRSTacetAH / alpAvazeSa prasamIkSya kArya dizaM yudicI manasA jagAma // 25 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe catvAriMzaH sargaH // 40 // saca vAgbhiH prazastAbhirgamiSyan puujitstyaa| tasmAddezAdapakramya cintayAmAsa vaanrH||1|| alpazeSamidaM kArya dRsstteymsitekssnnaa| trInupAyAnatikramya caturtha iha dRzyate ||2||n sAma rakSassu guNAya kalpate na dAna marthopaciteSu yujyte| na bhedasAdhyA baladarpitA janAH parAkramastveva mameha rocate // 3 // na cAsya kAryasya parA kramAdRte vinizcayaH kazcidihopapadyate / hatapravIrA hi raNe hi rAkSasAH kathaMcidIyuryadihAdya mArdavam // 4 // rAkSasabalAbalarAvaNadRdayaparijJAnarUpakAyeM / trInupAyAnatikamya sAmadAnabhedAnatikampa / caturtho lakSyate sAdhanatayA daNDa eva dRzyata ityarthaH // 2 // upapattipUrvakametadeva tivRNoti-na sAmeti / "anityo vijayo yasmAdRzyate yuddhymaanyoH| parAjayazca saMgrAme tasmAyuddhaM visarjayet // " iti yuddhasya avyavasthitaphalakanve'pi 'sarva balavataH pathyam' iti nyAyena sAtizAyiva uparAkamasya mama parAjayaprasaGga eva nAstItyabhiprAyeNAha parAkrama alpAvazeSamlalyAzim / samIkSya vicAya // 25 // iti zrImahe dharatI zrIrAmAyaNatatvadIpikArupAyo sundarakANDavyArUpAya catvAriMzaH sargaH // 40 // 1||cintaamaah alpazeSamityAdinA kapIzvarAlapamityanlena / dvayamiha kAryam devIdarzanaM parabalAdiparijJAnaM ceti / tatra devIdarzanastha mahataH pradhAna kRtyatya ni panaravAditAtya tyAnapatikavAdalapazeSamityabhiprAyaH / tatra niSpanna sandarzayati dRSTeyamiti / itaraniSpatI upAya nirdhArayati cIniti / iha rAkSasa balarAvaNahRdayaparijJAnarUpe kArya trInupAyAna sAmadAnabhedAnatikramya caturtho dRzyate sAdhanatayA daNDo dRzyate // 2 // upapattipUrvakam panadeva vivRNoti-na sAmeti / / maju sAmaprayogaH phalAya karapatana zaThevityAzayenAha rakSassviti / jayApajayAvaSyavAsthitAvityAzaya 'sarva balavataH pathyam ' itivatsarvAtizAyi laparAkramaya bhama parAjayaprasaGga eva nAstItyabhiprAyeNAha parAkrama iti // 3 // ukta sAmAzupAyamupasaMharAti-na ceti / vinizcayaH upAyaH / tathApi parAkrame ki, For Private And Personal Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bhU. 119 // sa.41 iti| mama tu iha rakSoviSaye parAkama evaM rocata iti saMbandhaH // 3||4||"abhigmy tu vaidehI nilayaM rAvaNasya ca " ityanujJAtasyAtiriktakArya TI..ko karaNe doSamAzaGkaya pariharati-kArya iti / kArye vihite kartavye, bahUni kAryANi ||5||n hIti / alpasyApi karmaNaH eko hetussAdhako na kimuta / / mahataH karmaNa iti bhaavH| bahudhA bhubhirhetubhiH||6|| pUrvoktasamarthanAyAha-ihaiveti / ahamiheva / parAtmasaMmardavizeSatattvavit parAtmanoryuddhatAratamyatattva / kArye karmaNi nirdiSTe yo bahUnyapi sAdhayet / pUrvakAryAvirodhena sa kArya kartumarhati ||5||n hyekaH sAdhako hetuH svalpasyApIha krmnnH| yo hyartha bahudhA veda sa samartho'rthasAdhane // 6 // ihaiva tAvat kRtanizcayo hyahaM yadi bajeyaM plavagezvarAlayam / parAtmasaMmardavizeSatattvavit tataH kRtaM syAnmama bhartRzAsanam // 7 // kathaM nu khalvadya bhavet sukhAgataM prasahya yuddhaM mamarAkSasaiH saha / tathaiva khalvAtmabalaM ca sAravat saMmAnayenmAM ca raNe dazAnanaH // 8 // vit kRtanizcayaH kRtabalAbalanizcayaH san yadi plavagezvarAlayaM brajeyaM tataH bhartRzAsanaM sItAdarzanarAvaNanilayasamyakpArajJAnaviSayaM zAsanam / zatAvat sAkalyena kRtaM syAt / anyathA rAkSasabalAbalaM kIdRzamiti bharnA pRTe niruttaraH syAmiti bhAvaH // 7 // kathaM nviti / yuddhaM kathaM mukhAgataM sukhena / prAptaM bhavettathA kartavyamityarthaH / yuddhasya phalamAha-tathaivetyAdinA sAIlokena / tathaiva khalu yuddhakaraNe khalu / saH dazAnanaH / raNe AtmabalaM svapakSabalaM kAraNamata Aha hateti / hatAH pravIrAH mukhyAH yeSAM te hatapravIrAH / yataH katipayavadhe zeSA mArdavamIyuH ataH parAkrama evaM rocata ityarthaH ||4||"adhigmy tu vaidehIM nilayaM rAvaNasya ca" ityanujJAtavyatiriktakAryakaraNe doSamAzaGkaca pariharati-kArya iti / kArye kartavye karmaNi, bahUni kAryANi // 5 // svalpasyApi karmaNaH pako hetuH na sAdhako bhavati, kimuta mahataH karmaNa iti bhAvaH / artha kArya bahudhA bahUpAyasAdhyaM yo veda // 6 // nanu svAminA nirdiSTasItAdarzanaM kRta 1zana // 19 // meva, anyattu sugrIvasanidho bhaviSyatItyata Aha-iheveti / parAtmasammardavizeSatattvavidahaM parasya Atmanazca samma yuddhatAratamyaM tasya tattvavit kRtanizcayaH kRta balAbalanizcayassan yadi pUvagezvarAlayaM vrajeyaM tato mama bhartRzAsanaM sItAdarzanarAvaNanilayasampaparijJAnaviSayaM zAsanaM tAvat sAkalyena kRtaM syAta, anyathA rAkSasabalAbalaM kIdRzamiti bharcA pRSTo niruttarassyAmiti bhAvaH // 7 // yuddhaM sukhAgataM sukhena prAptaM bhavet tathA, kartavyamiti zeSaH / yuddhasya phalamAha-tathaivetyAdinA For Private And Personal Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mAM ca / sAravat mAnayetparicchindyAt // 8 // balaprayAyinA senAnyA saha vartata iti sabalaprayAyI tam / tasya hRdi sthitaM mataM sItAviSayAdhyava sAyaM balaM ca matvA sukhena itaH asmAt sthAnAt punaH baje brajiSyAmi // 9 // idAmiti / netramana kAntam, vartata iti zeSaH // 10 // 11 // tata nataH samAsAdya raNe dazAnanaM samantrivarga sabalaprayAyinam / hRdi sthitaM tasya mataM balaM ca vai sukhena matvA'hamitaH punarbaje // 9 // idamasya nRzaMsasya nandanopamamuttamam / vanaM netramana kAntaM nAnAdrumalatAyutam // 10 // idaM vidhvaMsayiSyAmi zuSkaM vnmivaanlH| asmin bhane tataH kopaM kariSyati dazAnanaH // 11 // tato mahat sAzva mahArathadvipaM balaM samAdeSyati raaksssaadhipH| trizUlakAlAyasapaTTasAyudhaM tato mahadyuddhamidaM bhaviSyati // 12 // ahaM tu taiH saMyati caNDavikramaiH sametya rakSobhirasahyavikramaH / nihatya tadrAvaNacoditaM balaM sukhaM gamiSyAmi kapIzvarAlayam // 13 // tato mArutavat kruddho maarutiiimvikrmH| Uruvegena mahatA drumAna kSeptumathArabhat // 14 // tatastu hanumAn vIro babhaJja pramadAvanam / mattadvijasamAghuSTaM nAnAdrumalatAyutam // 15 // tadanaM mathitevRkSa bhinnaizca salilAzayaiH / cUrNitaiH parvatAgraizca babhUvApriyadarzanam // 16 // nAnAzakuntavirutaiH prabhinnaiH slilaashyH| tApraiH kisalayaiH klAntaiH klAntadrumalatAyutam / na babhau tadanaM tatra dAvAnalahataM yathA // 17 // iti / samAdekSyati niyojayiSyati / idam avyavahitottarakAlikam / kapIzvarAlayamityanantaramitikaraNaM draSTavyam / iti cintyaamaasetynvyH||12|| 13 // tataH tena cintitena hetunaa||14||prmdaavnm antaHpuravanam / "pramadAvanamantaHpurocitam" ityamaraH // 15 // parvatAH kriiddaaprvtaaH||16||17 rAmAnu-nAnAzakuntavirutaiH prabhitraissalilAzayarityataH param tAmraH kisalayaiH klAntaiH klAntadrumalatAyutam / na babhau tadanaM tatra dAvAnalahataM yathA iti pAThakramaH // 17 // sAdhena / tapeva khalu yuddhakaraNe balla, dazAnanaH AtmabalaM svapakSavalaM mAM ca sAravat sammAnayeta sampaka paricchindyAt // 8 // sabalaprayApinaM sasainyam, idi sthitaM | mataM tanizcayam // 9-12 // kapIzvarAlapamityatra itizabdo draSTavyaH / tasya cintayAmAseti pUrveNa sambandhaH // 13-19 // For Private And Personal Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir www.kobatith.org sa.41 pA.rA.bhU. vyAkulAvaraNA aavrnnaadupnaayaakulaaH| vihvalAH khiya iv||18|| vyAlamRgaiHzvApadAdikhimRgaiHnirdhataH pIDiteH / gRha kevalaH ||19||setittii . zocyata iti zokaH / pratAnaM vitatiH / azokam azocyam latApratAnaM yaspAstA azokalatApratAnA / dazAspapramadAvanasya bhogavardhanena rAvaNa vanitArakSakasya / pramadAvanasya antHpuroyaansy| sA vanasthalI tRnngulmltaadivishissttprdeshH| karbalAddhi vihvalA lulitA zokalatApratAnA ca vyAkulAvaraNA rejurvihvalA iva tA ltaaH|| 18 // latAgRhaizcitragRhaizca nAzitairmahoragaiAlamRgaizca nirdhtaiH| zilA gRhairunmathitaistathA gRhaiH pranaSTarUpaM tadabhRnmahadanam // 19 // sA vihvalA'zokalatApratAnA vanasthalI zokalatA pratAnA / jAtA dazAsyapramadAvanasya karbalAddhi pramadAvanasya // 20 // sa tasya kRtvA'rthapatermahAkapimahadyalIkaM manaso mahAtmanaH / yuyutsureko bahubhirmahAbalaiH zriyA jvalaMstoraNamAsthitaH kapiH // 21 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekacatvAriMzaH sargaH // 41 // jaataa| yaddhA shokltaashshokrtaaH| ralayorabhedaH / apratAnAH apsu pratAnAH kamalakalhArAdayo'syAM sA zokalatApatAnA / mlAnajalajeti yAvat / / dazAsyapramadAvanasya rAvaNapramadAvanasya / "DyApossaMjJAcchandasorbahulam" iti bahulavacanAddhasvAbhAvaH / dazAsyapramadAvanasya vanasthalItyatra zilA putrakasya zarIramitivadupacArAt SaSThI / pramadAvanasya sItArUpapramadApAlakasya / vanasthalI kaparvalAdvivalA zokalatApratAnA ca jAtA / azokalate tyupalakSaNam // 20 // sa iti / arthapateH rAjJo rAvaNasya / manasaH vyalIkam apriyam pIDanaM vA / "alIkaM tvapriyAkAryavailakSyAnRtapIDane" iti nighaNTuH / yuyutsuH yodbhumicchuH / toraNam udyAnabahiAram / "toraNo'strI bahiram" ityamaraH // 21 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNa bhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekacatvAriMzaH sargaH // 11 // sA viddhaleti / pramadAvanasya antaHpuravihAravanasyetyarthaH / " syAdetadeva pramadAvanamantaHpurocitam " ityamaraH / " byApoH saMjJAcchandasorbahulam" iti bahula IN // 1200 grahaNAdaniyato svaH / ata eva dazAsvapramadAvanasya dazAsyapramadAnAM strINAM bhogasaMvarddhanadvArA avanasya rakSakasya / azokalatAmatAnA azokalatAsamUhA vanasthalI tRNagulmalatAjalAzayAdibhiH pUrNabhUmiH kapebalAt zokalatApatAnA, zocyata iti zokaH zocyalatAmatAnA jAteti yojanA // 20 // sa iti / artha tApateH rAjJo rAvaNasya / gyalIkam amiyam // 21 // iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyAm ekacatvAriMzaH sargaH // 41 // 5I For Private And Personal Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalashsagarsur Gyarmandir tataH pakSItyAdi // 1-4 // tatastamityAdi / utazabdo vArthe / "utApyarthavikalpayoH" ityamaraH / saMvAdo vA kathaM kRta iti papracchuriti pUrveNa | smbndhH| kaH kinAmakaH / kasya kasya sambandhI puruSaH / kutaH kasmAddezAdAgataH / kinimittaM kiM prayojanamuddizya / saMvAdaM kiM kRtavAn kimuddizya tataH pakSininAdena vRkSabhaGgasvanena ca / babhUvuvAsasaMbhrAntAH sarve laGkAnivAsinaH // 1 // vidvatAzca bhayatrastA vinedurmugpkssinnH| rakSasAM ca nimittAni krUrANi pratipedire // 2 // tato gatAyAM nidrAyAM rAkSasyo vikRtaannaaH| tadanaM dadRzurbhagnaM taM ca vIraM mahAkapim // 3 // sa tA dRSTvA mahAbAhurmahAsattvo mahAbalaH / cakAra sumahadUpaM rAkSa sInAM bhayAvahama // 4 // tatastaM girisaGkAzamatikArya mahAbalam / rAkSasyo vAnaraM dRSTvA papracchurjanakAtmajAm // 5 // ko'yaM kasya kuto vA'yaM kiMnimittamihAgataH / kathaM tvayA sahAnena saMvAdaH kRta ityuta // 6 // AcakSva no vizAlAkSi mA bhUtte subhage bhayam / saMvAdamasitApAne tvayA kiM kRtavAnayam // 7 // athAbravIttadA sAdhvI sItA srvaanggsundrii| rakSasAM bhImarUpANAM vijJAne mama kA gatiH // 8 // yUyamevAbhijAnIta yo'yaM yadA kariSyati / ahireva hyaheH pAdAna vijAnAti na saMzayaH // 9 // kRtavAn / sarvasyApi papracchuriti pUrveNAnvayaH // 5-7 // athAbravIdityAdi / ayaM yaH yaadRshH| yadA kArya kariSyati tadyUyamevAbhijAnIteti 1 // pratipedire prAptAni // 2 // gatAyAM nidrAyAm, vanabhaGgadhvaninetyarthaH // 3-5 // koyamiti / utazabdo vArthe / saMvAdo vA kathaM kRta iti papracchuriti pUrveNa sambandhaH // 6 // Acakveti / tvayA saMvAda kiM kRtavAn kimudizya saMvAdaM kRtavAna / papracchariti pUrveNa sambandhaH // 7 // kA gatiH ka upaayH||8|| yo'yaM yadvA RAM ti-svayA'nena kathaM saMvAdaH kRta iti ca papracchuH / yadyapi tA nidvitAH banabhaGgAyaninA jAgaritA iti saMvAdabAnasyaivAbhAvAt kathaM prazno nivasaraH / tathApi nidrAmadhye kicinAgareNevatsaMvAdabhavaNepita devamAyayA punanidreti tatpraznopapattirilyAhuH / sItAyAstadarzane'pi nirbhayaprasanamumatayA'vasthAnadarzanAdayaM kabidetAparicita etadvRttAntajJAnArthameva prAyeNAgata iti sambhAvyAnayA saMvAdakaraNaM ca sambhAvya tAna nirvAha iti katakaH // 6 // For Private And Personal Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA-rA.bha. saMbandhaH / nainaM jaanaamiiti| "vivAhakAle ratisaMprayoge prANAtyaye srvdhnaaphaare| ( viprasya) mitrasya cApyanRtaM vadeyuH paJcAvRtAnyAhurapAtakAni // " ARTH ahamapyasya bhItA'smi nainaM jAnAmi konvym| veni rAkSasamevainaM kAmarUpiNamAgatam // 10 // vaidehyA vacanaM. zrutvA rAkSasyo vidvatA dishH| sthitAH kAzcidgatAH kAzcidrAvaNAya niveditum // 11 // rAvaNasya samIpe tu rAkSasyo vikRtaannaaH| virUpaM vAnaraMbhImamAkhyAtumupacakramuH // 12 // azokavanikAmadhye rAjan bhImavapuH kpiH| sItayA kRtsNvaadaastsstthtymitvikrmH||13||n ca taM jAnakI sItA hari hrinnlocnaa| asmAbhibahudhA pRSTA nivedyitumicchti||14|| vAsavasya bhaveddato dUto vaizravaNasya vaa| preSito vA'pi rAmeNa sItAnveSaNa kAMkSayA // 15 // tena tvaddhatarUpeNa yattattava manoharama / nAnAmRgagaNAkIrNa pramRSTaM pramadAvanam // 16 // na tatra kazciduddezo yastena na vinaashitH| yatra sA jAnakI sItA sa tena na vinAzitaH // 17 // jAnakIrakSaNArtha vA amAdrA nopalAmyate / athavA kaH zramastasya saiva tenAbhirakSitA // 18 // cArupallavapuSpADhyaM yaM sItA svaya maasthitaa| vRddhaH ziMzapAvRkSaH sa ca tenaabhirkssitH|| 19 // tasyograrUpamyoga tvaM daNDamAjJAtumarhasi / sItA saMbhASitA yena tadnaM ca vinAzitam // 20 // iti smaraNAsanyoktiH / / 8-10 // dehyA iti / dizaH dizu, vanasya pArveSpityarthaH / vidrutAH viliinaaH| nivedituM nivedayitum // 11-15 // pramRSTaM bhanAme yrthH||16-19|| speti ! he ugra ! tvam AjJAnum AjJApayitum // 20 // 21 // prakAre nyati tamaMda jAnIteti sambandhaH // 9 // asya asmAt bhItA'smi // 10 // vedehyA vacanam ajJAnapratipAdakam, anenAtmatrANAdo mRSAvAdI na doSAyeti dhvanitam / kAzcidvidvatAH kAzcidRDhaM sthitA para kAzcidrAvaNAya nivedituM gtaaH||11-13||n nivedayitumicchati prAyeNeyaM taM jAnAtIti taasaamaashyH||14-16|| udezaH pdshH|| 17-12 // AjJAtum AjJApayitum // 20 // TAL // 21 // For Private And Personal Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Sh Kalashsagarsun Gyarmandir saMvartitekSaNaH parivartitekSaNaH // 22 // 23 // nAma prasiddhau / kiMkara iti prasiddhAnityarthaH // 24 // kiMkarANAM saGkhyA nirdizati-teSAmiti // 25 // niryayuriti / sarva iti vizeSyam / kUTo nAma ayaskArakUTasadRza AyudhavizeSaH / mudraH druSaNaH // 26 // avasthita yuddhAya sannaddhamityarthaH // 27 // mana parigRhItAM tAM tava rakSIgaNezvara / kaH sItAmabhibhASeta yo na syAttyaktajIvitaH // 21 // rAkSasInAM vacaH zrutvA rAvaNo rAkSasezvaraH / hutAgiriva jajvAla kopasaMvartitekSaNaH // 22 // tasya kruddhasya netrAbhyAM prApatannAsra bindavaH / dIptAbhyAbhiva dIpAbhyAM sArciSaH snehbindvH||23|| AtmanaHsadRzAJchUrAna kiGkarAnAma rAkSasAn / vyAdideza mahAtejA nigrahArtha hnuumtH||24|| teSAmazItisAhasraM kiGkarANAM tarasvinAm // 25 // niryayurbhavanAta tasmAt kuuttmudgrpaannyH| mahodarA mahAdaMSTrA ghorarUpA mahAbalAH / yuddhAbhimanasaH sarve hanumadhaNonmukhAH // 26 // te kapIndraM samAsAdya toraNasthamavasthitam / abhipeturmahAvegAH pataGgA iva pAvakam // 27 // te gadAbhi vicitrAbhiH paridhaiH kAJcanAGgadaiH / AjaghnurvAnarazreSThaM zaraizcAdityasannibhaiH // 28 // mudgaraiH paTTizaiH zUlaiHprAsa tomarazaktibhiH / parivArya hanUmantaM sahasA tasthuragrataH // 29 // hanumAnapi tejasvI zrImAna parvatasannibhaH / kSitAvAvidhya lAMgRlaM nanAda ca mahAsvanam // 30 // sa bhUtvA sumahAkAyo hanumAna mArutAtmajaH / dhRSTamAsphoTa yAmAsa laGkA zabdena pUrayan // 31 // parighaiH pariSapAtanaiH kAJcanAGgadaiH kAJcanapaTaiH // 28 // mudrauti| paTTizo nAma lohadaNDaH tIkSNadhAraH kSuropama AyudhavizeSaH / atretthaMbhUtalakSaNe tRtIyA / prAsaH kuntH| tomaraH AyuSavizeSaH // 29 // zrImAniti tAtkAlikaharSakRtakAntirucyate // 30 // dhRSTamiti kriyAvizeSaNam // 31 // sItayA saha sambhASaNasya aparAdhatvaM sAdhayanti-manaHparigRhItAmiti / rAjaparigrahasambhASaNaM puMso'parAdha iti bhAvaH // 21-35 // vyAdiSTAH kirAH kiyanta ityata Aha-teSAmiti / niryayurityAzuttara zeSaH // 25 // 25 // avasthitaM yuddhAya sanadvam // 27 // kAzcanAGgade kAzanabhUSaNaiH // 28-31 // For Private And Personal Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. UPERM sya sannAdazabdena te bhavana citraH praharaNabhImarabhimata parighamAdAya jA tasyetyAdi / sAnunAdinA sapratidhvaninA / yadvA anunAdinaH parvataguhAdayaH tatsahitena / yadvA sAnuSu pratidhvani kurvatA / uccaizcedamaghoSayaditi / TI.muM.kA sa hanumAn idaM vakSyamANaM vcnmuccairghossyt||32||ghossnnvcnmaah-jytiityaadi / abhipAlitaH vAlivaghena ||33||akkissttkrmnn ityanena svadAsyaM na lA tasyAsphoTitazabdena mahatA sAnunAdinA / peturvihaGgA gaganAduccai zcedamaghoSayat // 32 // jayatyatibalo rAmo lakSmaNazca mahAbalaH / rAjA jayati sugrIvo rAghaveNAbhipAlitaH // 33 // dAso'haM kosalendrasya rAmasyAkliSTa karmaNaH / hanumAna zatrusainyAnAM nihantA mArutAtmajaH // 34 // nagavaNasahasraM me yuddhe pratibalaM bhavet / zilAbhistu praharataH pAdapaizca sahasrazaH // 35 // adayitvA purI laGkAmabhivAdya ca maithilIm / samRddhArtho gamiSyAmi miSatAM sarvarakSasAm // 36 // tasya sannAdazabdena te'bhavan bhayazaGkitAH / dadRzuzca hanUmantaM sandhyAmeghamivonnatam // 37 // svAmisandezanizzaGkAstataste rAkSasAH kapim / citraiHpraharaNImairabhipetustatastataH // 38 // sa taiH parivRtaH zUraiHsarvataH sa mhaablH| AsasAdAyasaM bhImaM parighaM toraNAzritam / sa taM parighamAdAya jaghAna rajanIcarAn // 39 // sa panagamivAdAya sphurantaM vintaasutH| vicacArAmbare vIraH parigRhya ca maarutiH||40|| karmakRtam, kintu svruuppryuktmityucyte||34||prtiblN samAnabalam / praharataH, rAkSasAniti shessH| prahAramAtreNa vA hnumdvishessnnm||35||ardyitveti| MmiSatAM pazyatAm / anAdare SaSTI // 36 / / sandhyAmeghamiveti raktavarNatvAt // 37 // tatastata iti / anenAsya samIpaM sahasA gantumazaktA ityavagamyate / // 38 // 39 // sa panagamiti saparivatvamAtre dRSTAntaH / parigRhya, pariSamiti shessH| sphurantaM pannagamAdAya vinatAsuta iva sa vIro mArutiH pariSaM taspeti / AmphoTitazabdena zvelAzamdena / sAnunAdinA sapratidhvaninA / innanto bahuvrIhiH // 32 // svayaM jayAthai svAminaM stoti-jayatIti // 33-35 // 12 // ardaginveti / bhiSatA pazyatAm / anAdare SaSThI // 36 // tasyeti / sannAdazabdena sannAdajanitazabdena, AsphoTitasvanajanitapratidhvaninetyaryaH // 37 // praharaNeH / abhipetaH AyudhaiH prAharannityarthaH // 38 // 39 // parigRotyatra paridhaH karma // 10 // For Private And Personal Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir parigRhyAmbare vicacAreti sambandhaH // 40 // 11 // tasmAt bhayAnmuktAH dUrasthAH ityarthaH // 12 // 43 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne dvicatvAriMzaH sargaH // 12 // tataH sa kiGkarAnityAdi // 1 // vanamityAdi / dhvaMsana [sUdayAmAsa vajeNa daityAniva sahasradRk / ] sa hatvA rAkSasAna vIrAna kiGkarAna maarutaatmjH| yuddhakAMkSI punavIra storaNaM smupaashritH||43|| tatastasmAdbhayAnmuktAH katicittatra raaksssaaH| nihatAn kiGkarAn sarvAn rAvaNAya nyavedayan // 42 // sa rAkSasAnAM nihataM maharalaM nizamya rAjA parivRttalocanaH / samAdidezApratima parAkrame prahasta putraM samare sudurjayam // 43 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImatsundarakANDe dvicatvAriMzaHsargaH // 42 // tataH sa kiGkarAna hatvA hanumAna sthAnamAsthitaH // 1 // vanaM bhagnaM mayA caityaprAsAdo na vinAzitaH / tasmAt prAsAdamapyeva bhImaM vidhvaMsayAmyaham / iti saJcintya manasA hanumAna darzayan balam // 2 // caityaprAsAdamAplutya merugRGgamivonnatam / Aruroha harizreSTho hanumAna mArutAtmajaH // 3 // Aruhya girisaGkAzaM prAsAdaM hriyuuthpH| babhau sa sumahAtejAH pratisUrya ivoditH||4|| saMpradhRSya ca durdharSa caityaprAsAdamuttamam / hanumAna prajvalan lakSmyA pAriyAtropamo'bhavat // 5 // sa bhUtvA sumahAkAyaH prbhaavaanmaarutaatmjH| dhRSTamAsphoTayAmAsa laGkA zabdena pUra yan // 6 // tasyAsphoTitazabdena mahatA shrotrghaatinaa| peturvihaGgamAstatra caityapAlAzca mohitAH // 7 // phalamAhadarzayan balamiti / baladarzanAmityarthaH // 2 // dhvNsnprkaarmaah-caityeti| caityaM devAyatanam, tadrUpaHprAsAdaH caityaprAsAdaH tam / Aplutya / toraNAlayitvA / harizreSTho hanumAn mArutAtmaja ityasyottarazlokenAnvayaH / hariyUthapatvepyaharibhaviSyatIti tabyAvRttyartha harizreSTha ityuktam pratisUryaH dvitIyasUrya ityarthaH / anena sUryodayassUcitaH // 3 // 4 // saMpradhRSyeti / saMpradhRSya Akamya / pAriyAtro nAma kulaparvataH // 5-11 // // 41-43 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM dvicatvAriMzaH sargaH // 42 // atha rAvaNasandiSTasenAntarA gamanAtparya tUSNI sthitvA na kicita prayojanamiti vicArya prAsAdamAdi cikIrSati-tata iti / pAnamAsthita iti pAThaH / dhyAnaM vicaarH||1|| caityamAsAdA For Private And Personal Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.su.kA. 123 // pArAcaityasthAn catyapAlAn / / 12-15 // prAsAdasthAta / pvnaatmjHbhraamyaamaastynvyH| zatadhAra dhArA kottiH| vajravat sthitamityarthaH, yadvA zatadhA aramiti cchedaH / araMzIghram // 17 // rAmAnu0-prAsAdasyeti / mahAntasya mahAgrasya, atyunnatazikharasyetyarthaH / mahAIsyeti vA pAThaH // 17 // tatreti / aniH sama astravijayatAM rAmo lakSmaNazca mahAbalaH / rAjA jayati sugrIvo rAghaveNAbhipAlitaH // 8 // dAso'haM kosale ndrasya rAmasyAkliSTakarmaNaH / hanumAna zatrusainyAnAM nihantA maarutaatmjH||9|| na rAvaNasahasraM me yuddhe pratibalaM bhavet / zilAbhistu praharataH pAdapaizca sahasrazaH // 10 // ardayitvA purI laGkAmabhivAdya ca maithilIm / samRddhArtho gamiSyAmi miSatAM sarvarakSasAm // 13 // evamuktvA vimAnasthazcaityasthAna hriyuuthpH| nanAda bhImaniAdo rakSasAM janayan bhayam // 12 // tena zabdena mahatA caityapAlAH zataM yyuH| gRhItvA vividhAnakhAna prAsAna khaGgAna prshvdhaan| visRjanto mahAkAyA mArutiM paryavArayan // 13 // te gadAbhirvicitrAbhiH paridhaiH kAJcanAGgadaiH / AjaghnurvAnara zreSThaM baannaishcaaditysnnibhaiH|| 14 // Avarta iva gaGgAyAstoyasya vipulo mahAn / parikSipya harizreSThaM sababhau rksssaaNgnnH|| 15 // tato vAtAtmajaH kruddho bhImarUpaM samAsthitaH // 16 // prAsAdasya mahAntasya stambha hemapariSkRtam / utpATayitvA vegena hanumAna pvnaatmjH| tatastaM bhrAmayAmAsa zatadhAraM mahAbalaH // 17 // tatra cAmiH samabhavat prAsAdazcApyadahyata // 18 // dahyamAnaM tato dRSTvA prAsAdaM hriyuuthpH| sa rAkSasazataM hatvA vajeNendra ivAsurAn / antarikSe sthitaH zrImAnidaM vacanamabravIt // 19 // bhavat, bhrAmitastambhaiH stambhAntarasaTTanAditi bhAvaH // 18 // 19 // rakSAkuladevatAprAsAdaH // 2-15 // vAtAtmajaH pavanAtmajaH / bhImarUpaM samAsthitaH AsthitavAn // 16 // mahAntasya mahAprastha, atyunatazikharasyetyarthaH mahArhasya iti ca pAThaH // 17 // tatra bhrAmitastambhaiH stambhAntarasaTTanena agmirabhUdityarthaH // 18 // 19 // // 123 // For Private And Personal Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalashsagarsun Gyarmandie rAkSasAnAmutsAhabhaGga kArayitumAha-mAdRzAnAmityAdi // 20-22 // oghavalAH oghaakhysngkhyaakblaaH||23-25|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyagabhuSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne tricatvAriMzaH sargaH // 43 // saMdiSTa ityAdi // 1 // vivRttanayanaH maNDalIkRtanayanaH // 2 // mAdRzAnA sahasrANi visRSTAni mahAtmanAm / balinA vAnarendrANAM sugrIvavazavartinAm // 20 // aTanti vasudhAM kutsnA vayamanye ca vAnarAH // 21 // dazanAgabalAH kecit keciddazaguNottarAH / kecinnAgasahasrasya babhUvustulya vikramAH // 22 // santi caughabalAH kecita kecidraayubulopmaaH| aprameyabUlAzcAnye tatrAsUna hariyUthapAH // 23 // iMdagvidhaistu haribhirvRto dntnkhaayudhaiH| zataiH zatasahasraizca koTIbhirayutairapi / AgamiSyati sugrIvaH sarveSAM vo niSUdanaH // 24 // neyamasti purI laGkA na yUyaM na ca rAvaNaH / yasmAdikSvAkunAyena baddhaM vairaM mahAtmanA // 25 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe tricatvAriMzaH sargaH // 43 // sandiSTo rAkSasendreNa prahastasya suto balI / jambumAlI mahAdaMSTro nirjagAma dhanurdharaH // 1 // raktamAlyAmbaradharaH sragvI rucirkunnddlH| mahAna vivRttanayanazcaNDaH smrdurjyH||2|| dhanuH zukradhanuHprakhyaM mahadrucirasAyakam / visphArayAno vegena vajAzanisamasvanam // 3 // tasya visphAraghoSeNa dhanuSo mahatA dishH| pradizazca nabhazcaiva sahasA samapUryata // 4 // rucirasAyakaM rucirasAyakAIm / visphArayAnaH visphArayamANaH, jyAkarSaNaM kurvatrityarthaH / vajrAzanisamasvanamiti visphAraNakriyAvizeSaNam // 3 // tasyati / nabhassamapUryata, dizaH pradizazca samapUryanteti vipariNAmenAnuSaGgaH // 4 // 5 // rAkSasahRdayAni vidArayitumAha-mAhazAnAmityAdi // 20-22 // santi ceti / oghavalAH oghasaGkhyAsayAtagajabalAH // 23-25 // iti zrImahezvaratIrtha - viracitAya zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo sundarakANyAkhyAyAM tricatvAriMzaH sargaH // 43 // 1 // 2 // dhanuriti / visphArayAnaH viSphArayamANaH // 3 // samapUryata | sa-manI suvarNamAlaH / " prahastaputrassviha jambumAlI prAmacani prApya suvarNamAlI // iti saMgraharAmAyaNokteH // 2 // namaH AkAzam / dizaH pradizazca yadAtmikAstatsamarpata / " sAkSisiddhameva gaganaM tadbhAgA eva dizo na ilyAntaram" iti sudhokteH // 4 // For Private And Personal Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 124 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir toraNaviTaGkaM toraNasya kapotapAlikA / " kapotapAlikAyAM tu viTaGkaM punnapuMsakam " ityamaraH / stambhopari tiryaGa nihitadArvityarthaH // 6 // ekenetyetadardhacandrasyApi vizeSaNam / ardhacandrAkArAgrazareNetyarthaH / karNinA karNavacchareNa // 7 // ambujaM raktapadmam / bhAskararazminA viddham ata rathena kharayuktena tamAgatamudIkSya saH / hanumAn vegasampanno jaharSa ca nanAda ca // 5 // taM toraNaviTaGkasthaM hanumantaM mhaakpim| jambumAlI mahAbAhurvivyAdha nizitaiH zaraiH // 6 // ardhacandreNa vadane zirasyaikena karNinA / bAhvorvivyAdha nArAcairdazabhistaM kapIzvaram // 7 // tasya tacchuzubhe tAmraM zareNAbhihataM mukham / zaradIvAmbujaM phullaM viddhaM bhAskararazminA // 8 // tattasya raktaM raktena raJjitaM zuzubhe mukham / yathA''kAze mahApadmaM siktaM candanabindubhiH // 9 // cukopa bANAbhihato rAkSasasya mahAkapiH // 10 // tataH pArzve'tivipulAM dadarza mahatIM zilAm / tarasA tAM samutpATya cikSepa balavadbalI / tAM zarairdazabhiH kruddhastADayAmAsa rAkSasaH // 11 // vipannaM karma tad dRSTvA hanumAMzcaNDavikramaH / sAlaM vipulamutpATya bhrAmayAmAsa vIryavAn // 12 // bhrAmayantaM kapiM dRSTvA sAlavRkSaM mahA balam / cikSepa subahUna bANAn jambumAlI mahAbalaH // 13 // sAlaM caturbhizciccheda vAnaraM paJcabhirbhuje / urasyekena bANena dazabhistu stanAntare // 14 // sa zaraiH pUritatanuH krodhena mahatA vRtaH / tameva parighaM gRhya bhrAmayAmAsa vegataH // 15 // ativego'tivegena bhrAmayitvA balotkaTaH / parighaM pAtayAmAsa jambumA lermahorasi // 16 // eva phulamityarthaH // 8 // raktaM svata eva raktam / raktena zoNitena / mahApadmaM raktotpalam / candanabindubhiH raktacandanabindubhiH // 9 // cukopetya dham / rAkSasasya rAkSasaviSaye // 10-13 // sAlamiti / paJcabhirbhuje ityAdau vivyAdhetyadhyAhAraH // 14-16 // digAdisamudAyagocaramekavacanam // 4 // jaharSa svabalAnurUpazatrumAtyA // 5 // toraNaviTaGkasthaM toraNakapotapAlikAstham / viTaGko nAma toraNastambhayorupari tiryaGgihitadAruH // 6 // karNinA aGkuzAkArAprazaravizeSeNa // 7 // ambujaM raktAmbujam // 8 // candanavindubhiH raktacandanabindubhiH // 9-16 / / For Private And Personal TI. lU~. kAM. sa0 44 // 124 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir tasya caiveti / nAzvA iti azvazabdenAtra kharA ucyante / " rathena kharayuktena " iti pUrvamuktatvAt // 17- 20 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne catuzcatvAriMzaH sargaH // 44 // tatasta ityAdi / bhavanAt tasmAt rAvaNabhavanAt tasya caiva ziro nAsti na bAhU na ca jAnunI / na dhanurna ratho nAzvAstatrAdRzyanta neSavaH // 17 // sa hatastarasA tena jambumAlI mahAbalaH / papAta nihato bhUmau cUrNitAGgavibhUSaNaH // 18 // jambumAliM ca nihataM kiGkarAMca mahAbalAn / cukrodha rAvaNaH zrutvA kopasaMraktalocanaH // 19 // sa roSasaMvartitatAmralocanaH prahastaputre nihate mahAbale / amAtyaputrAnativIryavikramAn samAdidezAzu nizAcarezvaraH // 20 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkI AdikAvye zrImatsundarakANDe catuzcatvAriMzaH sargaH // 44 // tataste rAkSasendreNa coditA mantriNaH sutAH / niryayurbhavanAttasmAt sapta saptArcivarcasaH // 1 // mahAvalaparIvArA dhanuSmanto mahAbalAH / kRtAstrAstravidAM zreSThAH parasparajayaiSiNaH // 2 // saptArcivarcasa ityatra saptAciti ikArAntatvamArSam // 1 // kRtAstrAH zikSitAstrAH | ArSaH sandhiH / kRtAstrANAmastravidAM ca zreSThA iti vA / jJAna zikSe ubhe apyeSAM sta iti bhAvaH / parasparajayaiSiNaH pratyekaM hanumajjayaiSiNa ityarthaH // 2 // nAzvAH ' rathena kharayuktena' ityuktatvAdazvazabdena kharA ucyante // 17-20 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM catuzcatvAriMzaH sargaH // 44 // tata iti / saptArcivarcasaH arcIti ikArAntatvamArSam // 1 // kRtAstrAstravidAM zreSThAH kRtAstrANAm astravidAM ca zreSThAH / paraspara sa0 - cUrNitAGga iva drumaH iti pAThaH / cUrNitAGgaH cUrNIkRtazAkhaH, cUrNIkRtAvayavo rAkSaso'pi // 18 // krodhasaMraktalocanaH pUrva kikkaranAzAt punarjambumAlinaM nihataM zrutvA pUrvApekSayA baddhakopaM kRtavAnityarthaH // 19 // ativIryavikramAn vIrya vairiparAkramaH / tadatikramya parAkramo yeSAM tAn // 20 // saptArcivarcasaH saptArthAH pratimArUpAH kAlI karAThI ityAyAH asya santIti saptAca vahniH, tadvadvacoM yeSAM te tathA / yadvA ikArAnto'cizabdo'ciH zabdaparyAyaH / sapta arcayo'caSi zikhA yasya so'gniH " arcirmayurazilayoH " iti vizvaH / ikArAnto'pyasti / " magnetrIjante arcayaH " |itIti bhAnudIkSitalekhAt // 1 // parasparajayaiSiNaH parasparamutkarSApekSAH // 2 // For Private And Personal Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir raa . TI.saM.kA. hemajAlaparikSiptaH suvrnnjaalvinirmitaiH| svAsAdhAraNacihnayuktaM dhvajam / kevalacitravastrAlaMkRtA patAkA / toyadasvananiSaiH toyadasvanatulyanirghoSa vadbhiH // 3-8 // sa zarAna moghayAmAsa, yathA zarAH svasminna patanti tathA cakAretyarthaH / rathavegaM ca moghayAmAsetyanvayaH : yathA rathavegAsva hemajAlaparikSipta javadbhiH ptaakibhiH|toydsvnnirghossairvaajiyuktairmhaarthaiH||3|| taptakAJcanacitrANi cApAnya mitvikrmaaH| visphArayantaHsaMhRSTAstaDitvanta ivaambudaaH||4|| jananyastu tatasteSAM viditvA kiGkarAna hatAn / babhUvuH zokasambhrAntAH sabAndhavasuhRjjanAH // 5 // te parasparasaGgharSAttaptakAJcanabhUSaNAH |abhipeturhnuumntN toraNastha mavasthitam ||6||sRjnto bANavRSTiM te rathagarjitaniHsvanAH / vRSTimanta ivAmbhodA vicerunetrtaambudaaH // 7 // avkiirnnsttstaabhirhnumaanychrvRssttibhiH| abhavat saMvRtAkAraH zailarADiva vRSTibhiH // 8 // sa zarAna moghayAmAsa teSAmAzucaraH kpiH| rathavegaM ca vIrANAM vicarana vimale'mbare // 9 // sa taiHkrIDan dhanuSmadbhivyoMmni viirHprkaashte| dhanuSmadbhiryathA medhaiArutaH prabhurambare // 10||s kRtvA ninadaM ghoraM trAsayaMstAM mahAcamUm / cakAra hanumAna vegaM teSu rakSasmu vIryavAn ||11||tlenaabhyhnt kazcit pAdaiH kazcit parantapaH / muSTinA'bhyahanat kAzcinnakhaiH kAMzcid vydaaryt|| 12 // pramamAthorasA kAMzcidUrubhyAmaparAn kapiH / kecittasya ninAdena tatraiva patitA bhuvi // 13 // tatasteSvavasanneSu bhUmau nipatiteSu ca / tatsainyamagamatsarva dizo daza bhayAditam // 14 // mahArAya na bhavanti tathA samacaradityarthaH // 9 // 30 // vegaM saMhArodyogam // 11 // pAdaiH kAzciditi bahuvacanaM vAnarANAM dvipAtsu catuSpAtsu c| // 125 // jayaiSiNa ahamahamikayA parasparotkarSApekSiNa ityarthaH // 2--14 // sa-sAnAM zaravarSeNa kAyena ca meghasamatA / pUrvamakhaNDataH zarasAragamanAdekavacanaM vRSTimiti pratyeka pRthakpRthagaJcanAdRSTibhiriti bahuvacanaM va sambhavataH // 7 // 8 // syavegAdhibhiH ArjitaniHsparasavapattimananyasta tataste taptakAzcanA ? For Private And Personal Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir grahaNAt / / 12-14||niiddN dhvajAvayavAvizeSaH // 15 // savantyaH nadyaH / vikRtaM yathA tathA nanAda pratidhyAnavatI babhUva // 16 // 17 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcacatvAriMzaH sargaH // 15 // vinedurvisvaraM nAgA nipeturbhuvi vAjinaH / bhananIDadhvajacchatrairbhUzca kIrNA'bhavadrathaiH // 15 // sravatA rudhireNAtha strayantyo darzitAH pathi / vividhaizca svarairlaGkA nanAda vikRtaM tadA // 16 // sa tAna pravRddhAna vinihatya rAkSasAnu mahAbalazcaNDaparAkramaH kpiH| yuyutsuranyaiH punareva rAkSasaistameva vIro'bhijagAma toraNam // 17 // ityAre zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe pazcacatvAriMzaH srgH||45|| hatAn mantrisutAna budhvA vAnareNa mhaatmnaa| rAvaNaHsaMvRtAkArazcakAra matimuttamAm // 1 // sa virUpAkSayUpAkSI durgharaM naiva raaksssm| praghasaM bhAsakarNa ca paJca senAgranAyakAn // 2 // sandideza dazagrIvo vIrAnayavizAradAna / hanumadagrahaNavyagrAn vAyuvegasamAna yudhi // 3 // yAta senAgragAH sarve mahAbalaparigrahAH / savAjirathamAtaGgAH sa kapiH zAsyatAmiti // 4 // yattaizca khalu bhAvyaM syAttamAsAdhu vanAlayam / karma cApi samAdheyaM dezakAla virodhinam // 5 // na hyahaM taM kapi manye karmaNA pratitarkayan / sarvathA tanmahadbhUtaM mahAbalaparigraham / bhavedindrega vA sRSTamasmadartha tapobalAt // 6 // lahatAnityAdi / saMvRtAkAraH antarmanAH / mati cintAm ||1||s iti // 2 // 3 // iti vakSyamANaprakAreNa // 4 // tamevAha-yattarityAdinA / yatteH yata cAmAnaiH / apramattariti yAvat / yateH ktriktH| samAdheyaM parihartavyam / dezakAlavirodhinaM dezakAlavirodhItyarthaH // 5 // mahadbhUtam, manya itynupjyte| vineduriti / nIDo rathAvayavavizeSaH // 15-17 // iti zrImahezvaratIrtha. zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyo paJcacatvAriMzaH sargaH // 45 // tAniti / saMghRtAkAraH gUDhAkAraH, ataH saJjAtaza ityarthaH / uttamA mati dheryam // 1-3 // itItthaM vakSyamANaprakAreNa kapiH zAsyatAm / yattaiH yatamAnaH, apa mattIreti yAvat / kizcAtra dezakAlAviruddha karma kAryamityAha-karma ceti / dezakAlavirodhinaM dezakAlavirodhItyarthaH / ASoM liGgavibhaktibhyatyayaH / karma samAdheyaM parihartavyam / dezakAlAvirodhinamiti pAThe samAdheyaM kartavyam // 4 // 5 // atra hetumAha-hIti / sarvayeti / indreNa veti vAzabdAdanyena vetyarthaH / asmadartham For Private And Personal Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mA.rA.bhU. TI..kA. indreNa vA, anyaiveti zeSaH / vAzabdasya vikalpArthasya prayogAt // 6 // 7 // vyalIkam Aprayam // 8 // nAvamAnya iti / atra trayodazasahasrazlokAH sanAgayakSagandharvA devaasurmhrssyH| yuSmAbhiH sahitaiH sarvermayA saha vinirjitAH // 7 // tairavazyaM vidhAtavyaM vyalIkaM kiMcideva naH / tadeva nAtra sandehaH prasahya parigRhyatAm ||8||naavmaanyo bhavadbhizca hriiirpraakrmH| dRSTA hi harayaH pUrva mayA vipulvikrmaaH||9|| vAlI ca sahasugrIvo jAmbavAMzca mahAbalaH / nIlaH senApatizcaiva ye cAnye dividAdayaH // 10 // naivaM teSAM gatirbhImA na tejo na praakrmH|n matirna balotsAhau na rUpaparikalpanam // 11 // mahatsattvamidaM jJeyaM kapirUpaM vyavasthitam / prayatnaM mahadAsthAya kriyatAmasya nigrahaH // 12 // kAmaM lokAstrayaH sendrAH sasurAsuramAnavAH / bhavatAmagrataH sthAtuM na paryAptA raNAjire // 13 // tathApi tu nayajJena jayamAkAMkSatA raNe AtmA rakSyaH prayatnena yuddhasiddhirhi caJcalA // 14 // te svAmivacanaM sarve pratigRhya mahaujasaH / samutpeturmahAvegA hutAzasamatejasaH // 15 // sthairmattaizca mAtaGgairvAjibhizca mhaajvaiH| zastraizca vividhaistIkSNaiH sarvezvopacitA balaiH // 16 // tatastaM dadRzurvIrA dIpyamAnaM mahAkapim / razmimantamivodyantaM svatejorazmimAlinam // 17 // gatAH / ayaM cturdshshsrsyaadiH| dhIti gAyatryAzcaturdazAkSaram // 9 // 10 // gatiH vegaH / rUpaparikalpanaM yatheSTarUpagrahaNam // 11 // mahaditi / / ityaM mahatsattvaM kimapi kapirUpaM sat vyavasthitamiti zeyamityarthaH // 12-16 // svatejorazmimAlinaM svatejasA sUryam |rshmimntmivetytr upamA, asmanigrahArtham // 6 // atra hetu:-sanAgetyAdizlokadvayamekaM vAkyam / parigRhyatAm, kapiriti zeSaH ||7||8||naavmaany ityasya zlokasya ekAdazAkSareNa dhI iti gAyatryAzcaturdazAkSaraM sahAti // 9 // 10 // naiva sevAmityAdau sarvatra Ikchabdo'dhyAhartavyaH / tathA cetthaM yojanA / teSAM vAlyAdInA| hanumato bhImA gatiH tejaAdikaM ca yathA tathA IhakU nAstIti sambandhaH / rUpaparikalpanaM yayepsitarUpaparigrahaNam // 11 // prayatnamityArSa kIvatvam // 12 // kAmaM yadyapItyarthaH // 13 // nayajJena nItijJena / AtmA svadehaH / yuddhasiddhiH yuddhe jyH||14-17 // // 25 // MP For Private And Personal Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhatra rUpakamiti bhidA // 17 // toraNasthamiti / utsAhaH lokottarakAryeSu stheyAn prytnH| mahAsatvaM mahAdhyavasAyam / "dravyAsuvyavasAyeSu sattva mastrI tu jantuSu" itymrH| dvitIyabalazabdazzaktivacanaH / "balaM rUpe'sthani sthaulye zaktiretazcamUSu ca" iti vaijayantI ||18||19||tiikssnnaaH toraNasthaM mahotsAhaM mahAsattvaM mahAbalam / mahAmati mahAvegaM mahAkAyaM mahAbalam // 18 // taM samIkSyaiva te sarve dikSu srvaasvvsthitaaH| testaiHprhrnnebhiimairbhipetusttsttH||19|| tasya paJcAyasAstIkSNAH zitAH pItamukhAH shraaH| zirasyutpalapatrAmA durdhareNa nipAtitAH // 20 // sa taiH paJcabhirAviddhaH zaraiH zirasi vAnaraH / utpapAta nadana vyomni dizo daza vinAdayan // 21 // tatastu durdharo vIraH sarathaH sajyakArmukaH / kirana zarazataistIkSNa rabhipede mahAbalaH // 22 // sa kapiArayAmAsa taM vyomni zaravarSiNam / vRSTimantaM payodAnte payodamiva mArutaH // 23 // arghamAnastatastena durdhareNAnilAtmajaH / cakAra kadanaM bhUyo vyavardhata ca vegavAn // 24 // sa dUraM sahasotpatya durdharasya rathe hriH| nipapAta mahAvego vidyudAzigirAviva // 25 // tataH sa mathitASTAvaM rathaM bhanAkSakUbaram / vihAya nyapatabhUmau durdharastyaktajIvitaH // 26 // taM virUpAkSayUpAkSau dRSTvA nipatitaM bhuvi / sAtaroSau durdharSAvutpetaturarindamau // 27 // raaH| zitAH nishitaaH| pItamukhAH samIcInAyasanirmitatvena pItarekhAgrAH / utpalapatrAbhAH, utpalapatrANi yathA nipAtyante tathA nipAtitA ityrthH||20-22|| vArayAmAsa svavegena prApayAmAsetyarthaH // 23 // kadanaM yuddham // 24 // vidyudrAziH azaniH // 25 // kUbaraH yugandharaH // 26-28 // sattvaM cittam // 18 // dikSu sarvAsvavasthitAH drAk tatsamIpamAgantuM cakitA iti bhAvaH / / 19 // tIkSNAH marmacchidaH / pItamukhAH pItAni rudhirANi mukhAni zalyAni yeSAM te tathA, zatruzoNitaraJjitA ityarthaH / utpalapatrAbhAH tadvarNAH / yadvA pItamukhAH phalabhAge svrnnruussitaaH| utpalapatrAmA pava na tu tatpIDA ityarthaH An 20-22 // kapiyAmni sthitvA taM svanAdena hukArAdirUpeNa vArayAmAsa / payodAnte jaladAtRvarSAkAlAnte // 23 // 25 // sa dUramiti / vidyudrAzi For Private And Personal Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. 127 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir vegaM nihatya parihRtya / / 29-38 / / dhvajinIpatIn senApatIn / kRtakSaNaH dattAvasaraH, abhUditi zeSaH // 39 // iti zrIgovindarAjaviracite sa tAbhyAM sahasotpatya viSThito vimale'mbare / mudgarAbhyAM mahAbAhurvakSasyabhihataH kapiH // 28 // tayorvagavatorvegaM vinihatya mahAbalaH / nipapAta punarbhUmau suparNasamavikramaH // 29 // sa sAlavRkSamAsAdya tamutpATya ca vAnaraH / agat rAkSasa vIrau jaghAna pavanAtmajaH // 30 // tatastAMstrIna hatAn jJAtvA vAnareNa tarasvinA / abhipede mahAvegaH prasA praso harim // 31 // bhAsakarNazca saMkruddhaH zUlamAdAya vIryavAn / ekataH kapizArdUlaM yazasvinamavasthitam // 32 // paTTizena zitAgreNa praghasaH pratyayodhayat / bhAsakarNazca zUlena rAkSasaH kapisattamam // 33 // sa tAbhyAM vikSatairgAtrairasRgdigdhatanUruhaH / abhavadvAnaraH kruddho bAlasUryasamaprabhaH // 34 // samutpATya gireH zRGgaM samRgavyAla pApam / jaghAna hanumAna vIro rAkSasau kapikuJjaraH // 35 // tatasteSvavasanneSu senApatiSu paJcasu / balaM tadavazeSaM ca nAzayAmAsa vAnaraH // 36 // azvairazvAn gajairnAgAn yodhairyodhAn rathai rathAn / sa kapirnAzayAmAsa sahasrAkSa vAsurAna // 37 // hatairnAgaizca turagairbhagrAkSaizca mahArathaiH / hataizca rAkSasairbhUmI ruddhamArgA samantataH // 38 // tataH pistAna dhvajinIpatIna raNe nihatya vIrAn sabalAn savAhanAn / samIkSya vIraH parigRhya toraNaM kRtakSaNaH kAla iva prajAkSaye // 39 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe SaTcatvAriMzaH sargaH // 46 // zrIra: mAyagabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne SaTcatvAriMzaH sargaH // 46 // azAMneAH // 25-27 // tAbhyAM kartRbhyAm, mudgarAbhyAM karaNAbhyAmabhihataH // 28-31 // ekataH avasthitAvityanvayaH / ekatra sthitAvityarthaH // 32-38 // dhvajinAMpatIna senApatIna parigRhya Azritya sthita iti zeSaH / kRtakSaNaH labdhAvasaraH // 39 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM | sundarakANDAkhyAyAM SaTcatvAriMzaH sargaH // 46 // For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 [46 // 127 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir senApatInityAdi / samIkSya vijJAya // 1 // rAmAnu0-senApatIniti / samIkSya vijJAya / prasamaikSatAgrata iti pAThaH // 1 // dvijAtimukhyaiH haviSA udIritaH abhi vardhitaH pAvaka ivetyanvayaH // 2 // 3 // tato mahadityanenoktaM vistrennaah-ttstpssNgrhetyaadinaa| tapassAhasaJcayArjitaM taponuSThAnasamUhasampA ditam // 4 // samAhitaM sajjIkRtam / aSTAsinibaddhabandhuram aSTAsibhirnibaddham ata eva bandhuraM sundaram / "bandhuraM sundare nane" iti vishvH| senApatIn paJca sa tu pramApitAna hanUmatA sAnucarAna savAhanAna / samIkSya rAjA samaroddhatonmukhaM kumAramakSaM prsmaiksstaagrtH|| 1 // sa tasya dRSTayarpaNasaMpracoditaHpratApavAn kAJcanacitrakArmukaH / samutpapAtAtha sadasyudI rito dvijAtimukhyaihaviSeva pAvakaH // 2 // tato mahadvAladivAkaraprabhaM prataptajAmbUnadajAlasaMtatam / rathaM samA sthAya yayau sa vIryavAna mahAhAra taM prati nairRtarSabhaH // 3 // tatastapaHsaMgrahasaJcayArjitaM prataptajAmbUnadajAla zobhitam / patAkinaM ratnavibhUSitadhvajaM manojavASTAzvavaraiH suyojitam // 4 // surAsurAdhRSyamasaGgacAriNaM raviprabhaM vyomacaraM samAhitam / satUNamaSTAsinibaddhabandhuraM yathAkramAvezitazaktitomaram // 5 // virAjamAnaM pratipUrNa vastunA sahemadAnA shshisuuryvrcsaa| divAkarAbhaM rathamAsthitastataH sa nijNgaamaamrtulyvikrmH||6|| yadA aSTAtibhirnibaddhaM bandhuraM yasya sa tathA / bandhuraM phalakAsaGghATa ityAhuH / anye ghaNTA itypyaahuH| tadAnIm aSTAsizcAsau nibaddhabandhurazceti smaasH| yathAkramAvezitazaktitomaraM paGkitayA sthApitazaktitomaram // 5 // pratipUrNavastunA samagropakaraNena / zaradhanuHkavacAdInyupakaraNAni / pramApitAna mAritAn / sabharoddhatonmukhaM samaroddhatazcAsau samarAyonmukhazca tam / AkSaM samakSamavasthitam akSAkhyaM kumAram / nizamya dRSTvA prasamaikSata yuddhArtha mAjJApayAmAsetyarthaH // 1 // dvijAtimukhyarhaviSA udIritaH pAvaka iti sambandhaH // 2 // jAmbUnadajAlena tatsamUhena santataM vyAptam // 3 // tato mahadityAdi zlokoktamevArya prapaJcayati-tatastapa ityAdizlokatrayeNa / tapassAhasaJcayArjitaM taponuSThAnasamUhasampAditam // 4 // samAhitaM sajjIkRtam / aSTAsinibaddhabandhu ram aSTAbhirasibhirnibaddham ata eva bandhuraM sundaram // 5 // paripUrNavastunA samagrasamaropakaraNena / saH akSaH zazisUryavarcasA hemadAmnA virAjamAnaM rathamAsthito| sa-samaroddhatonmukha samaroddhatA: vairiNaH tadunmukhaH tadabhimukhaH tam / AkSam akSANAM netrANAmindriyANAmayaM viSayaH AkSaH tam / netraviSayamiti yAvat / prasapekSatAkSam iti pAThaH // 1 // 9 169 For Private And Personal Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir // 128 // bA.rA.bhU. pratipUrNamastineti pAThe astinA ghanenetyarthaH / hemadAmA hemamayAzvAdivandhanarajjunA / zazisUryavarcasA dAmasu kiJcitsitapaNaM kiJcitsUryavatpItavarNa mityarthaH / pratipUrNa vastunA zazisUryavarcasA hemada (nA ca virAjamAnamityanvayaH / yadvA kacicchazivarcatA kacitsUryavarcasA ca virAjamAnamityanvayaH / sa pUrayan khaM ca mahIM ca sAcala turaGgamAtaGgamahArathasvanaiH / balaiH sametaiH sa hi toraNasthitaM samarthamAsInamupAga mat kapim // 7 // sa taM samAsAdya hariM harIkSaNo yugAntakAlAgnimiva prajAkSaye / avasthitaM vismita jAta saMbhramaH samakSatAkSI bahumAnacakSuSA // 8 // sa tasya vegaM ca kapermahAtmanaH parAkramaM cAriSu pArthivAtmajaH / vidhArayan svaM ca balaM mahAbalo himakSaye sUrya ivAbhivardhate // 9 // sa jAtamanyuH prasamIkSya vikramaM sthiraM sthitaH saMyati durni vAraNam / samAhitAtmA hanumantamAhave pracodayAmAsa zaraistribhiH zitaiH // 10 // tataH kapiM taM prasamIkSya garvitaM jitazramaM zatru parAjayorjitam / avekSatAkSaH samudIrNamAnasaH sa bANapANiH pragRhItakArmukaH // 11 // sa hema niSkAGgadacArukuNDalaH samAsasAdAzuparAkramaH kapim / tayorbabhUvApratimaH samAgamaH surAsurANAmapi sambhramapradaH // 12 // rarAsa bhUmirna tatApa bhAnumAn vavau na vAyuH pracacAla cAcalaH / kapeH kumArasya ca vIkSya saMyugaM nanAda ca rudavi cukSubhe // 13 // vitAnAdiSu zazivarcasA hemamayarathAGgeSu sUryavarcasA / divAkarAbhamityAkAzacAritve dRSTAntaH / ato na raviprabhamityanena punaruktiH / tacchandadvayaM ca pUrvAnusmaraNArtham // 6 // saH akSaH / hiH prasiddhau || 7|| harIkSaNaH siMhaprekSaNaH / prajAkSaye avasthitaM prANinAze pravRttam / vismitazvAsau jAtasambhramazva | vismitajAtasambhramaH // 8 // sa tasyeti / vidhArayan nirdhArayan / vicArayanniti ca pAThaH // 9-12 // rarAseti / na tatApa bhAnumAn / sUryodayaH pUrve nirjagAmeti sambandhaH / divAkarAbhamityAdi punarvacanaM raviprabhamityasyAnusmaraNArtham // 6 // toraNasthitaM toraNAzrayam / AsInam upaviSTam // 7 // harakSaNaH siMhadRSTiH // 8 // abhivarddhate tejasA abhyavardhatetyarthaH // 1 // sthiraM sthitaH saH prasamIkSpavikramaM darzanIyaparAkramam / saMyati raNe / duHkhaM nivAraNaM yasya tam / tribhiH zaraiH pracodayAmAsa yuddhAya prerayAmAsa // 10 // 11 // AnuparAkramaH tIkSNapauruSaH / samAgamaH saMprahAraH // 12 // rarAseti / akSayuddhasamaye sUryodayAbhAvAda For Private And Personal TI. suM.kA. sa0 47 // 128 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sUcitaH saH na tatApetyucyate // 13 // samAdhisaMyogavimokSatattvavit samAdhiH lakSyavedanaM saMyogaH zarasandhAnaM vimokSaH tadvisargaH teSAM tattvavit yathArtha vit|| 11 // raktasiktatve dRSTAntaH nadoditeti / zarAcitatve dRSTAntaH Aditya ivAMzumAlika iti // 15 // ApUryata vyavardhata // 16 // mandarAgrasthaH tataH sa vIraH sumukhAn patatriNaH suvarNapuvAn saviSAnivoragAn / samAdhisaMyogavimokSatattvaviccharAnatha trIna kapimUrtyapAtayat // 14 // sa taiH zaraimUrdhni samaM nipAtitaiH kSarannamRdigdhavivRttalocanaH / navoditAdityanimaH zarAMzumAna vyarAjatAditya ivAMzumAlikaH // 15 // tataH sa piGgAdhipamantrisattamaH samIkSya taM rAjavarAtmajaM rnne| udagracitrAyudhacitrakArmukaM jaharSa cApUryata cAhavonmukhaH // 16 // sa mandarAgrastha ivAMzumAliko vivRddhakopo blviirysNyutH| kumAramakSa sabalaM savAhanaM dadAha netrAgnimarIcibhistadA // 17 // tataH sa bANAsanacitrakArmukaH zarapravarSoM yudhirAkSasAmbudaH zarAna mumocAzu harIzvarAcale valAhako vRSTimivAcalottame // 18 // tataH kapistaM raNacaNDa vikrama vivRddhatejobalavIryasaMyutam / kumAramakSaM prasamIkSya saMyuge nanAda hrssaadghntulyvikrmH||19|| mandaro nAma bhUmadhyaparvataH / tadaye madhyAhne vartata ityauyyoktiH // 17 // rAmAnu0 mandarAgrasthaH mandaro nAma sAlagrAmaparvatottarabhAge bhAratakhaNDamadhye vartamAnaH kazcana | pardataH tadagrasthaH / anena uttarAyaNe madhyAhAgatatvamuktaM bhavati // 17 // tatassa bANAsaneti / bANAsanacitrakArmukaH bANAH asyante kSipyante'neneti bANAsanaH bANa vimokSakacitrakAmuka ityarthaH // 18 // rAmAnu0-tata iti / bANAsanacitrakArmukaH bANAnAmAsanaM bANAn kSipat citraM ca kArmukaM yasya sa tathoktaH / vANAsanacakrakAmuka dezAntarastho'pi sUryaH etajjJAtvA na tatApeti bhAvaH // 13 // samAdhisaMyogavimokSatattvavita samAdhiH lakSye dRSTiH, saMyogaH zarasandhAnam, vimokSaH tadvisargaH teSAM / mAtatvavit teSu vizArada ityarthaH // 14 // asRndigdhazcAsau vivRttanetrazca / vivRttalocana iti pAThe avasarocitacakSurityarthaH / navoditAdityanibhA raktavarNa, ityarthaH / zarAMzumAna svabhastakasdhazararUpAMzumAn / aMzumAlAvAn sUrya iva vyarAjata // 15 // ApUryata vyavarddhata // 16 // mandarAprasthaH mandarAle madhyAha / kAlInaH sUryaH ityarthaH // 17 // yANAsanacitrakArmukaH bANAnAmAsanaM bANAn kSipaJcitraM kArmukaM yasya sa tathoktaH / vANAsanacakrakArmuka ityapi paatthH||18||19|| For Private And Personal Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir TI.vaM.kA, 3129 // sa047 zava pAThe bANAn kSipaJcakAkAra kArmukaM yasya saH // 18 // 19-22 // sa tAniti / vimokSayan zarIre asaMyojayan / lAghavAtizayeneti bhAvaH // 23 // AstRNantam AcchAdayantam / vizikhaiH vividhazikhaiH / cintAM jagAma kathametAdRzamenaM vadhiSyAmItyevam // 24 // idamevopapAdayati-tatazzarairityA sa bAlabhAvAdyudhi vIryadarpitaH pravRddhamanyuH kSatajopamekSaNaH / samAsasAdApratimaM kapi raNe gajo mahAkUpamivAvRtaM tRNaiH // 20 // sa tena bANaiH prasabhaM nipAtitaizcakAranAdaM ghnnaadnisvnH| samutpapAtAzu nabhaH sa mArutirbhujoru vikSepaNadhoradarzanaH // 21 // samutpatantaM samabhidravadalIsa rAkSasAnAM pravaraH pratApavAn / rathI rathizreSThatamaH kirana zaraiH payodharaH zailamivAzmavRSTibhiH // 22 // sa tAna zarAMstasya harivimokSayaMzcacAra vIraH pathi vAyu sevite / zarAntare mArutavadiniSpatan manojavaH saMyati caNDavikramaH // 23 // tamAttabANAsanamAhavonmukhaM khamAstRNantaM vizikhaiH zarottamaiH / avaikSatAkSaM bahumAnacakSuSA jagAma cintAM ca sa maarutaatmjH||24|| tataH zaraibhinnabhujAntaraH kapiH kumAravIreNa mahAtmanA nadana / mahAbhujaH karmavizeSatattvavidicintayAmAsa raNe parA kramam // 25 // abAlavadvAladivAkaraprabhaH karotyayaM karma mahanmahAbalaH / na cAsya sarvAhavakarmazobhinaH pramApaNe me matiratra jAyate // 26 // ayaM mahAtmA ca mahAMzca vIryataH samAhitazcAtisahazca saMyuge / asaMzayaM karmaguNo dayAdayaM sanAgayakSamunibhizca pUjitaH // 27 // parAkramotsAhavivRddhamAnasaH samIkSate mA pramukhAgataH sthitH| parAkramo hyasya manAMsi kampayet surAsurANAmapi zIghragAminaH // 28 // dinA // 25 // 26 // atisahaH atisoDhA / karmaguNodayAt yuddhakarmotkarSAbhivRddhaH // 27-29 // tRNarAvRtaM mahAkUpaM gajapAtanArtha kRtagartam // 20 // ghananAdanisvanaH meghazabdasadRzazabdaH / bhujayorUboMrvikSepaNena ghoraM darzanaM yasya saH // 21 // samabhidravada abhyadravat // 22 // zarAna vimokSayan vyarthIkurvan / tadupAyaH zarAntare iti // 23 // AstRNantam AcchAdayantam // 24 // 25 // pramApaNe hanane // 26 // samAhitaH // 129 // For Private And Personal Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir parasya zatroH / pravegam tarkayan Alocayan / svakarmayoga vidhAya yuddhakramaM ca saGkalpya / pUrvamazvAn hatvA tato rathaM bhaGkhyAmIti nishcityetyrthH||30|| rAbhAnu-svakarmayoga vidhAya svakartavyacintAM kRtvA / matiM ca cakre'sya vadhe mahAkapiriti pAThaH // 30 // vivartane savyApasavyabhramaNe'pi / bhArasahAna rathabhArasahAn // 31 // na khalvayaM nAbhibhavedupekSitaH parAkramo hyasya raNe vivardhate / pramApaNaM tveva mamAsya rocate na vardhamAno'nirupekSita kSamaH // 29 // iti pravegaM tu parasyatarkayan svakarmayogaM ca vidhAya vIryavAn / cakAra vegaM tu mahAbalastadA matiM ca / cakresya vadhe mhaakpiH||30||s tasya tAnaSTa hayAn mahAjavAna samAhitAn bhArasahAn vivartane / jaghAna vIraH / pathi vAyusevite talaprahAraiH pavanAtmajaH kpiH||31|| tatastalenAbhihato mahArathaH sa tasya pinggaadhipmntrinirjitH| prabhananIDaH parimuktakUbaraH papAta bhUmau htvaajirmbraat||32|| sa taM parityajya mahAratho rathaM sakArmukaHkhagadharaH khamutpatan / tapobhiyogASirugravIryavAna vihAya dehaM marutAmivAlayam // 33 // tataHkapistaM vicarantamambare patantri rAjAnilasiddhasevite / sametya taM mArutatulyavikramaH krameNa jagrAha sa pAdayoIDham // 34 // sa taM samAviSya sahasrazaH kapirmahoragaM gRhya ivANDajezvaraH / mumoca vegAt pitRtulyavikramo mahItale saMyati vAnarottamaH // 35 // sabhagnavAharukaTIzirodharaH kSarannamRnirmathitAsthilocanaH / samagrasandhiH pravikIrNabandhano hataH kSitau vAyusutena raaksssH| mahAkapibhUmitale nipIDya taM cakAra rakSodhipatermahadbhayam // 36 // tanAbhihataH ata eva piGgAdhipamantrinirjitaH, hanumatA nirjita ityrthH| prabhagnanIDaH prabhagnarathAGgaH / kUvaraH yugndhrH| vAjiriti ikArAntatva mArga // 32 . mastAmAtyamutpatan Rgiriva, abhavaditi zeSaH // 33 // 34 // gRhya ivetyatra guNAbhAva ArSaH // 35 // pravikIrNabandhanaH avhitH| alirAdaH atishissnnuH||27-29. // itIti / strakarmayoga vidhAya svakartavyacintAM kRtvA pUrvamazvAn hatyA pazcAdrathaM bhaGgayAmIti nizcityetyarthaH vi0|| vivartane rathagatiSu saharaNasamaye hayAn jaghAna // 31 // prabhamanIDaH prbhgnrthgtH| kUbaraH yugandharaH // 32 // marutAmAlayamutpatan Rpiriva, vabhUSeti / zeSaH // 33 // 34 // samAvidhya bhrAmayitvA gRhya iva / asandhilyavAvASauM / gRhItvavetyarthaH // 35 // 36 // For Private And Personal Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir bA.rA.bha. vikIrNakakSyAdibandhanaH / prabhinnasandhiriti sandhibandhabhaGgasyoktatvAt / 36 // cakacaraiH jyotizcakacaraiH, nabhazcakracarairvA // 37 ||38||dttii.muN.kaa. iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne saptacatvAriMzaH sargaH // 17 // maharSibhizcakracarairmahAvataiHsametya bhUtaizca sayakSapannagaiH / suraizca sendra zajAtavismayairhate kumAre sa kapinirIkSitaH // 37 // nihatya taM vacisutopamaprabha kumAramakSa kSatajopamekSaNam / tameva vIro'bhijagAma toraNaM kRtakSaNaH kAla iva prajAkSaye // 38 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe saptacatvAriMzaH srgH||47|| tataHsarakSodhipatirmahAtmA hanUmatA'kSe nihate kumaare| manaH samAdhAya tadendrakalpaM samAdidezendrajitaM srossm||1|| tvamastravicchastravidAM variSThaH surAsurANAmapi shokdaataa| sureSu sendreSu ca dRSTakarmA pitaamhaaraadhnsnycitaastrH||2|| tavAstrabalamAsAdya nAsurA na mrudgnnaaH| na zekuH samare sthAtuM sureshvrsmaashritaaH||3||n kazcit triSu lokeSu saMyuge nagata zramaH / bhujavIryAbhiguptazca tapasA cAbhirakSitaH / dezakAlavibhAgajJastvameva mtisttmH||4||n te'styazakyaM samareSu karmaNA na te'styakArya mtipuurvmntrnne| na so'sti kazcit triSu saMgraheSu vai na veda yaste 'strabalaM balaM ca te // 5 // tatastvityAdi / manaH samAdhAya dhairya kRtvetyarthaH // 1 // tvamiti / atravit brahmAstravit / saJcitAstraH saJcitAstravizeSaH // 2 // tava atrabala mAsAdya asurAH na, nazyantItyarthaH // 3 // triSu lokeSu tava saMyuge nagatazramaH aprAptazramaH kazcinna / "supsupA" iti smaasH| sarve prAptazramA ityrthH| hAra hayAdayo'pi zramaM prApnuvantItyarthaH / matisattamaH matizreSTha ityarthaH // 4 // samareSu karmaNA puruSakAreNa te azakyaM nAstItyarthaH / tathA matipUrvamantraNe cakracaraiH jyotizcakravartibhiH // 37 // vadhisutaH indrsutH|| 38 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattva0 sundarakANDaSyAkhyAyo saptacatvAriMzaH sargaH // 47 // // 130 // tata iti / manassamAdhAya putranAzakhinnamapi ceto dhIratayA aprakAzitabhayaM pratiSThApya // 1 // pitAmahArAdhanena savitAstraH prAtabrahmAstro'sItyarthaH // 2 // tava atrabalamAsAdya Abhimukhyana sthitvA surezvarasamAzritAzca na zekuH // 3 // kazcidapi na gatazramo na, sarve prAptazramA ityrthH||4|| samareSu karmaNA parAkrameNa te For Private And Personal Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vivekpuurvvicaare| akAryam ajJAtakAryam, jJAtumazakya kArya nAstItyarthaH / saMgraheSu saMgRhyante bhogyatayA svIkriyante bhobhiriti saMgrahAH lokAH teSu viSvapi yastavAtrabalaM zArIraM balaM ca na veda sa nAsti, srvlokprkhyaatshstraastrblptmpnnstvmityrthH||5|| raNAvama raNasaGkaTe / nizcitArtha / mamAnurUpaM tapaso balaM ca te parAkramazcAstrabalaM ca saMyugena tvAM samAsAdya raNAvamarde manaH zramaM gacchati nizcitArtham // 6 // nihatAH kiGkarAH sarve jambumAlI ca rAkSasaH / amAtyaputrA vIrAzca paJca senAgrayAyinaH // 7 // balAni susamRddhAni sAzvanAgarathAni ca / sahodaraste dayitaH kumAro'kSazca sUditaH // 8 // na hi teSveva me sAro yastvayyariniSUdana // 9 // idaM hi dRSTvA matimanmahadvalaM kapeH prabhAvaM ca parAkramaM ca / tvamAtmanazcApi samIkSya sAraM kuruSva vegaM svabalAnurUpam // 10 // balAvamardastvayi sannikRSTa yathA gate zAmyati zAntazatrau / tathA samIkSyAtmabalaM paraM ca samArabhasvAstravidA variSTha // 11 // nizcitajayarUpArtham / tvAm AsAdya vicintya me manaH zramaM na gacchati viSAdaM na gacchatItyarthaH // 6-8 // tvayi me yastAraH utkarSapratyayaH saH teSu / nAstyeva hIti yojanA // 9 // idaM kiGkarAyakSakumArAntamArakam / matimat prazastamatiyuktam / balaM zArIram / prabhAvam antaHzaktim / parAkrama pauruSam ||10||bleti / zAntazatrau zamitazatrau zatruzamanasvabhAve iti yaavt|"vaadaantshaant0-" ityAdinA nipAtanANilopa iDabhAvazcAtvayi sanikRSTe kaperAsanne sati / yathA balAvamardaH senAkSayaH zAmyati tathA AtmabalaM paraM parabalaM ca samIkSya samArabhasva / balanAzAtpUrvameva zavazAnti azakyaM nAsti / matipUrvamantraNe buddhipUrvaka vicArite / akAryam akAryaviSayajJAnaM nAsti / bhokRbhiH karmaNA saMgRhyanta iti sAhA lokAH teSu triSu / te atrabalaM svAbhAvikaM balaM ca yo na veda sa kazcinnAsti, sarve jAnantItyarthaH // 5 // raNAvamadeM raNasaTaviSaye manazca tvAM samAsAdya cintayitvA nizcitAthai, nizcitavijayarUpaprayojanaM sat zramaM viSAdaM na gacchatItyarthaH // 6 // prakRtamAha-nihatA iti // 7 // 8 // ariniSUdana ! tvayi me yA sAraH utkarSapratyayaH sa teSu nAstyeva hIti yojanA // 9 // idaM kirAdyakSakumArAntamArakam / matimat prazatamatiyuktam / balaM zArIram / prabhAva mAhAtmpam / parAkrama pauruSam // 10 // anavidA variSTha ! zAntazatrau tvayi gate ito nirgate, sannikRSTe hanumatsamIpaM prApte sati balAvamarda senAnAzaH yathA zAmpati senAkSayo yathA na syAt tathA AtmavalaM paraM ca samIkSya samArabhasva, svasenAnAzAtpUrvameva zatrusaMhAraM kurvityarthaH // 11 // For Private And Personal Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.batth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmande bhA.rA.bhU kurvityarthaH // 13 // na vIreti / he vIra! gaNazoci gaNAnAM shocyitri| zocateya'ntAt ki / ekadA'nekaprahartarItyarthaH / evaMbhUte hanumati nimitte / senAH TI.su.ko. // 13 // nAvanti na rakSanti / yugapadanekavinAzake senA aprayojiketyarthaH / ataH senAbhiH saha mA gacchetyarthaH / upAyAntaraM pratiSedhati na vajramiti / alasAraM sa048 navIra senA gaNazocyavanti na vajramAdAya vizAlasAram / na mArutasyAsya gateHpramANaM na cAgnikalpaHkaraNena hantum // 12 // hanumAdiSaye jIrNasAraM nakhaM bajAyamAyudhavizeSam AdAya na viza, tatsamIpamiti shessH| tatra hetumAha na mArutasyati / asya gatipramANaM mArutasya / na cAyaM senAbhijetuM zakya ityAha-na vIreti / he vIra ! gaNazoci gaNAn zocayatIti gaNazoka hanumAna tasminnimitte senAH nAvanti na rakSanti / gaNazopya | sA-hanumalAkarNanadIptahRdayaH senAdisancabhramato na sAhasa kuviti sutaM prati zaMsati-neti / he vIra AradhAntagAmin ! gaNazaH sahAbhUtAH senAH na nopayuktAH / tatra hetubhyavantIti / svAminaM gama vitvA pakAyate / namAm / vizAsAraM samAdAyApi na prayojanam, mArataspa hanUmataH gateH pramANam iyattA na nAsti / karaNena senAdirUyegA aniloDa na mazakpa tivASaH / yadvA navIra na vidyate vIro yamAdanya iti navIH tatsamyudiH / senAH gaNazaH santi na syanti svasthalAdaNANagaM prati nopasanti / "mAnonAH pratiye " ilanuziSya kA SaNyam / tataba panti iti padavyam / aba nasenA ityanenAkSepozAyate, ataH samAsopapattiH / vizAlasAra vajaM tannAmakAyudhamAdAyApi na nagachatastava kRtyam, atadgocara iti bhAvaH / pahA henIgaNazayasApukhada ! senAH utsyavanti parisarpanti na kara ati uttIya ekacakAradvica kAraMpadayoscAraNalakSaNyAvazyambhAvAtkathameve padamiti vAcyam / "anitadatrAmAt" iti sUtramahAmAye "na pasanaparakasa vA'nekasya voccAraNe avagaM prati vizeSo ti" yuke prakArastu bhArapradIpikAyuktinAtyApAmasmatkRtAyAM vistarata udazcitastato'nusandhayaH / kutastenAprapojane nAstItyata Aha neti / vizAlalAraM vajamAdAya na gAyAti / ekatracanena eka vana mArAya nAyAti kintu bahuvatrAnAdAyAyAto vAsavApekSayA'yamatizayitabala ityavalepona kA iti bhAvaH / nATAyAvato yAtizitayaLa ityavalepona kArya iti bhAvaH / yatho saMgrahe-"nanvekavajo ripumelibajI dazAsaporA nabanAmavannAH / " iti / yo mArataH aprikalpaH mitAH / bAmpena " agni devAnAmayamaH " iti zruteH / ataH karaNena kasya AtyanaH raNena yuddhena asmajAtiyuddhena, mAyAmayeneti yAvat / yA karAmdaH kutsitavAcI / kapaTetyatra kA paTaye kutsitapaTa jana 2 vikSAzI jakavisaMpradAyAt / kena kutsitena raNena hantu na na hantuM yogya ityarthaH / kenApi karaNena hantuM na zakya iti / alasAraM pAtabalam / vAbhina je ur3e hanumantam / AdAya viza lAmiti zeSa. / he bhalasa nyAyamArgeNa yuddha kartumasamartha ! bharam alam atyantam / ralayoramedAta / varjanAt vairivarjanAijo hAraH tAn / bharzAyan / te hanumantamA dAyeti pUrvavat / yattu nAgojimona tatrA virodhApatisamAnArthanena pAyAptI saptamI vApI | malateotoH paryAptyarthatvena paryAptasAramiti vyAjhyAtuM yogyam / kuNThetyarthasya tato'lAbhAditi tIrthopari sAhasa kasama, tatu prathamapakSe taduktvaiva dvitiiypksset||13|| dhAramityuktyeva na yuktam / tathAdizabdenduzekhare-"tataba sampandhasAmAnye SaSThava samAsaH / "bhItrArthAnAm" iti hetubaprakArakaroge tRtIyArAthanArtha vimaktiprakaraNe na kutam / kArakatvaprayuktakAryAnApattariti / bhASaH / kitha hetutvAvivakSAyAM sambandhitvena vivakSayA paDIdhArammepi boyA / abhyushcyenaahetyaadi"|"dditi ca" ityAdAviva gagazopIti nimitasata pusateH / mAstaspeti / kitritamityuktistu tahalA sadeSyatveTa zepa // 12 // For Private And Personal Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sAnAsti, mArutAdapyatizayitagatipramANa ityarthaH / atastarasA yayA kayApi dizA samAgamya prahari na vajraM kiJcitkaramiti bhaavH| yadi samIpamAga sAmiSyati tadA muSTacAdibhireva nihanyata ityAzaGyAhana ceti / agnikalpo hanumAna karaNena muSTacAdinA hantuM na shkyH| agnitulya muSTayAdiprahArA papravRtteriti bhAvaH // 12 // tahi kathaM kartavyam ? tabAha-tamiti / taM pUrvoktamartham evaM samyak prasamIkSya vicArya / svakarmasAmyAtsvakAryasiddhayartham / phala tamevamartha prasamIkSya samyak svakarmasAmyAddhi samAhitAtmA / smaraMzca divyaM dhanuSo'stravIrya vrajAkSataM karma samAra bhasva // 13 // na khalviyaM matiH zreSThA yattvAM saMpreSayAmyaham / iyaM ca rAjadharmANAM kSatrasya ca matimaMtA // 14 // syApi hetutvaatpnycmii| sAmyaM samatvam anyUnAtiriktatvam / samAhitAtmA ekaagrcittH| divyaM dhanussambandhi astravIryamastrabalaM smarana vraja / akhabalaM vilAsa nigrahItumazakyaH / tena tanmantraM smaraneva gacchati bhaavH|| 13||n khalviti / ahaM tvAM saMpreSayAmIti yat iyaM matiHna zreSThA khalu nocitetyarthaH / iyaM matiH tvatpreSaNaviSayA mtiH| rAjadharmANAM rAjanItisvarUpadharmANAm / kSatrasya tadanuSThAtuH kSatriyasya ca matA ucitA vantIti pAThe saGghazopi nAvanti / tatra hetuH neti / mArutasya maaruteH| gataH parasenAkramaNAryagamanasya / pramANam iyattA nAsti / mAruteH sarvadiggamanazIlatayA kayA dizAsamAgatya senAH praharipyatIti na jJAyata iti bhaavH| yadvA asya hanumato gate pramANaM mArutasya vAyorapi nAsti, tato'pyadhika ityarthaH / kizca agni kalpaH agnisadRzaH ata eva karaNenamuSTacAdinA hantuM na, zakya iti shessH| ataH vajaM vajraprAyamapyAyudham alasAraM kuNThitadhArama, tadAdAya na viza raNaM na praviza 12 // tarhi kiM kartavyamityata Aha-tamiti / tamartha pUrvoktamartham evaM prasamIkSya uktaprakAreNa nirUpya svakarmasAmyAt svakAryAjitAddhetoH samAhitAtmA samA Ka hitamanAH sana divyamanavIrya dhanuSazca vIrya smaran akSataM yathA bhavati tathA karma samArabhasva bajeti yojanA // 13 // ahaM tvAM preSayAmIti yat iyaM matirna zreSThA khalu nocitatyarthaH / iyaM matiH tvatpreSaNaviSayA mtiH| rAjadharmANAM rAjanItirUpadharmANI kSatriyasya tadanuSThAtuH kSatriyasya ca / matA ucitetyrthH||14|| MI sa0-evam evaMvidhaM taM hanumantam artha tvatprayojana ca prasamIkSya svakarmasAmyAt svabyApArAnuguNyAt / samAhitAtmA asya hanumataH aspa dhanuSo vIrya casmaran baja / te karma myApAraH akSataM phalaparyavasAyi yathA syAttathA samArabhasva // 13 // matizreSTha buddhayA variSTha! yadityavyayaM tRtIyArthe / yayA manyA tvAM preSayiSyAmi iyaM matinetyarthaH / athavA saMpreSayiSyAmIti yat iyaM preraNAna, nocitetyarthaH / iyaM preraNaviSayA matiH rAjJAM dharmAH rAjadharmAH eSAM santIti rAjadharmAH teSAmasmAkam / kSatriyasya ca matA unitA, nAnyeSAmiti maavH| ato nAniprasaktiH / etena svastha kSatriyatvAmAvepi kSatradharmAnuSThAnAt putrapreSaNa yuktamiti suucyti||14|| For Private And Personal Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 132 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir yadyapi bAlasya preSaNamanucitaM tathApi svIyeSu satsu pradhAnagamanaM nItizAstravirudramiti tvAM preSayAmIti bhAvaH // 14 // nAnAzastraiH vaizArathaM praharaNa sAmarthyam / avazyaM boddhavyam smartavyamityarthaH / raNe vijayazca kAmyaH prArthanIyaH / jayArthe sarvANyastrANi smartavyAnItyarthaH // 165 // tata iti / dazasuta nAnAzastraizca saMgrAme vaizAradyamarindama / avazyameva boddhavyaM kAmyazca vijayo raNe // 15 // tataH pitustadvacanaM nizamya pradakSiNaM dakSasutaprabhAvaH / cakAra bhartAramadInasattvo raNAya vIraH pratipannabuddhiH // 16 // tatastaiH svagaNe riSTairindrajita pratipUjitaH / yuddhoddhataH kRtotsAhaH sagrAmaM pratyapadyata // 17 // zrImAn padmapalAzAkSo rAkSasAdhipateH sutaH / nirjagAma mahAtejAH samudra iva parvasu // 18 // sa pakSirAjopamatulyavegairvyAlezcaturbhiH sitatIkSNadaMSTraiH / rathaM samAyuktamasaGgavegaM samArurohendrajidindrakalpaH // 19 // sa rathI dhanvinAM zreSThaH zastrajJo'stravidAM varaH / rathenAbhiyayau kSipraM hanUmAn yatra so'bhavat // 20 // sa tasya rathanirghoSaM jyAsvanaM kArmukasya ca / nizamya harivIro'sau saMprahRSTataro 'bhavat // 21 // sumahaccApamAdAya zitazalyAMzca sAyakAn / hanumantamabhipretya jagAma raNapaNDitaH // 22 // prabhAvaH dakSasutA devAH / tathoktaM zrIviSNupurANe - "manasA tveva bhUtAni pUrva dakSo'sRjattathA / devAnRSInsa gandharvAnuragAn pakSiNastathA // " iti // 16 // tataste riti / yuddhoddhataH kRtotsAha iti pAThaH // 17 // 18 // sa iti / pakSirAjopamatulyavegaiH pakSirAjopamaiH anyonyatulyavegaizca / vyAlaiH hiMsrapazubhiH, siMdairiti yAvat / siMhAzca rakSasAM vAhanAni bhavanti / "sarpasipazu vyAlo " ityamaraH // 19 // 20 // jyAsvanamityatra jyA iti luptaSaSThIvibhaktikaM he arindama ! saGgrAme nAnAzastraiH vaizAradyaM sAmarthyam, tavAstIti zeSaH / ataH avazyameva yoddhavyam / raNe vijayaH kAmyaH prArthanIya eva // 15 // dakSasutaprabhAvaH dakSasutA devAH tatsadRzaprabhAvaH // 16 // svagaNaiH iSTeH samAsyaiH rAkSasaiH / yuddhe uddhatazvAsI kRtotsAhazca / saMprapadyata samprApadyata // 17 // 18 // pakSirAjopama tulyavegaiH sa0 [atha rAjJaH kSatriyasya ca kRtyamAha - nAneti / nAnAzAstreSu dharmArthanItyAdizAstreSu saMgrAme na vaizArayara, saMpAyamiti zeSaH / yasya raNe vijayaH kAmyo bhavati tenokaM nAnAzAstram avazyaM boddhavyamevetyarthaH / yadvA parasya nAnAzAstreSu yadvaizAradyamasti tadyodbhA'vazyameva boddhavyam / buddhvApi raNe svasya vijayaH prArthya eva / ahaM jeSyAmyeveti buddhayA yuddhamAramyameva na tu tAdRzazanorapi nivartitavyamityarthaH / kecitu nAnAzakhairiti yoddhavyamiti ca paThitvA nAnAzastrakaraNakasaMgrAme vaizAracaM sAmarthya tavAsti, atastrayA'vazyaM yoddhavyapetra raNe jayazca prArthanIya eveti vyAcakSate // 15 // For Private And Personal TI. suM.pa. sa0 48 // 132 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir pRthakpadam / kArmukasyetyatra svanamiti vA adhyAhAraH // 21 // 22 // tasmistata iti / saMpati yuddhe / jAtaho jAtotsAhe // 22 // cakacarAH saGga caarinnH||24||25|| taDidUrjitaniHsvanam / atra taDicchabdena tatsaGghAto'zanirucyate / vidyutsavAtanikhanAmiti pUrvamuktatvAt / azanivada tasmistataH saMyati jAtaharSe raNAya nirgacchati bANapANau / dizazca sarvAH kaluSA babhUvurmugAzca raudA bahudhA vineduH // 23 // samAgatAstatra tu nAgayakSA maharSayazcakracarAzca siddhaaH| nabhaH samAvRtya ca pakSisaGghA vineduruccaiH parama prhRssttaaH||24|| AyAntaM sarayaM dRSTvA tUrNamindrajitaM kapiH / vinanAda mahAnAdaM vyavardhata ca vegavAn // 25 // indrajittu rathaM divyamAsthitazcitrakArmukaH / dhanurvisphArayAmAsa taDidUrjitaniHsvanam // 26 // tataH sametAvati tIkSNavegau mahAbalau tau raNanirvizaGko / kapizca rakSodhipatezca putraH surAsurendrAviva baddhavairau // 27 // sa tasya vIrasya mahArathasya dhanuSmataH saMyati saMmatasya / zarapravegaM vyahanat pravRddhazcacAra mArge pituraprameye // 28 // tataHzarA nAyatatIkSNazalyAna supatriNaH kAJcanacitrapuDAn / mumoca vIraH paravIrahantA susannatAna vacanipAtavegAn // 29 // tatastu tatsyandananiHsvanaM ca mRdaGgabherIpaTahasvanaM ca / vikRSyamANasya ca kArmukasya nizamya ghoSaM punarutpapAta // 30 // zarANAmantareSvAzu vyavartata mhaakpiH| haristasyAbhilakSyasya moghaJllakSyasaMgraham // 33 // dRddhnisvnmityrthH||26|| tata iti / surAsurendrAviva sametAvityanvayaH // 27 // sa tasyeti / jharapravegaM vyainat cacAra cetyanvayaH // 28-30 // rAmAnu-supatriNa iti / patriNaH prazastapatrAH / zobhanAzca te patriNazceti vigrahaH // 29 // zarANAmiti / abhilakSyasya lakSyodhane prasiddhasya / lakSyasaMgraha lakSyasaMgrahaNam, lakSyaviSayadRSTimiti yAvat / moSayana vitathayan // 31 // rAmAnu-zarANAmantarevAzu vyavartata mahAkapiriti pAThaH / AbhilakSpaspa lkssyvedhprsidsy| 5 pakSirAjopamaH tulyavegaiH anyonyasamavegaizca / vyAle hinapazubhiH // 19-23 // cakacarAH jyonizcakraptavAriNaH // 24 // 25 // taDijitanisvanaM nadicchamdenAzani rucyate // 26-28 // mupaviNaH prshstptraaH||29||30|| abhilakSyasya lakSyavedhanaprasiddhasya / tasya indrajitaH / lakSyasaMgraha lakSyasADaNama / lakSyaviSaya For Private And Personal Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU.IN 133 // moSayana vitathIkurvan / mohayAnnati pAThe viparyAsayAnnatyarthaH / lakSyamagraha lakSyasaMgrahaNama , lakSyaviSayaSNimiti yAvat // 31 // samAbhivartata samabhyavartata utpapAtATI.ma.kAM. cityanvayaH // 32 // manogrAhi manaAkarSakam // 33 // antaraM chidram // 34 // amogheSu zareSu saMpatatsvapi lakSye lakSyabhate inamati vihanyamAne / sa048 zarANAmagratastasya punaH samabhivartata / prasArya hastau hanumAnutpapAtAnilAtmajaH // 32 // tAvubhau vegasampanI rnnkrmvishaardo| sarvabhRtamanogrAhi cakratuyuddhamuttamam // 33 // hanUmato veda na rAkSaso'ntaraM na mArutistasya mahAtmano'ntaram / parasparaM nirviSahI babhUvatuH sametya tau devasamAnavikramau // 34 // tatastu lakSye savihanyamAne zareSvamogheSu ca sNpttsu| jAgama cintAM mahatI mahAtmA samAdhisaMyogasamAhitAtmA // 35 // tato matiM rAkSasa rAjasUnuzcakAra tasmina hriviirsukhye| avadhyatAM tasya kaNeH samIkSya kathaM nigamalediti ligrahArthama // 36 // tataH paitAmahaM vIraH so'samastradidAM vrH| sandadhe sugrahAtejAstaM haripravaraM prti|| 37 // svayaM tebhyo vimucyamAne sati / hantergatyarthAtkarmakartari lttishaanjaadeshH| samAdhisaMyogasamAhitAnA samyagAdhIyata iti samAdhiH lakSyaM tasmin / saMyoge zarasandhAne samAhitAtmA agrmttnittH| sa mahAtmA indrajita / mahatIM cintAM jagAma // 30 // rAmAna-amogheSa zareNa saMpatasmapi lakSye lakSyabhUte // // hanumAta vihanyamAne svayameva tebhyo vimucyamAne sati / intargatyarthAta karmakartari lttishaanjaadeshH| samAdhisaMyogasamAhitAtmA samAdhIyata iti samAdhiH lakSya tasmina saMyoge zarasandhAne | ca samAhitAramA apramattacittaH mahAtmA ma indrajit mahattI cintAM jagAmeti yojanA / zareSu moreSThiti rAhe-saMpatatsa zareSa mogheSa satsa lakSye lakSyabhate hunamAta bihanyAne ca sati | saH cintAM jagAmeti saMvandhaH // 35 // avadhyatA tasya kapessamIkSya nigrahANe kathaM nigaccheta nIcatAM gacchediti marti cakAra // 36 // 37 // ghaa||133|| dRSTimiti yAvata / moghayana vitathIkarvana / mohayatriti pAThe-viparyAsayana vyavartateti sambandhaH // 31 // abhivartata abhyavartata / tataH sAramokSasamaye punarutpapAna // 32 // 3 // antaraM randham // 34 // amogheSu zareSa mampanatmvapi labhye lakSyabhate hanamati vihanyamAne svayameva garebhyo niyamAne sati, gaurabhidA mAne satI tya: / hantergatyarthAtkarmakartari laTaH zAnajAnekAH / samAjiyogasamAhitAtmA samAdhIpata iti samAdhilA zakipana saMyoge kArasamakSAne samAhitAramA apramatta || | cittaH lakSAsandhAnakArasamdhAnalacitta ityarthaH / kAraNa morekhityati pAtaH // 35 // rAkSamaNAjasatA lamNa ko avagata samIkSA nigrahArya bandhanArthama kth|| For Private And Personal Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir nijagrAha babandha / / 38-40 // brahmAstramabhimantritam, vijJAyati zapaH / / 43 // lokaguroH prabhAvAt asya bandhasya mokSaNe meM zaktinAstItyevaM matvA evaM vihitaH indrajitA anena prakAreNa kRtaH AtmayAnarababandhaH bhayA anuvartitavya ityanvayaH / / 42 // pitAmahAnugrahaM vimokSahetubhUtamanugraham avadhyo'yamiti jJAtvA tamastreNAstratattvavit / nijagrAha mahAbAhumArutAtmajamindrajit // 38 // tena baddhastato 'streNa rAkSasena sa vaanrH| abhavannirviceSTazca papAta camahItala // 39 // tato'tha buddhvA sa tadasrabandhaM prabhoHprabhAvAda vigtaatmvegH| pitAmahAnugrahamAtmanazca vicintayAmAsa hriprviirH||40|| tataH svAyambhuvaimantrairbrahmAstramabhi mantritam / hanUmAzcintayAmAsa varadAnaM pitAmahAt ||4||n me'sya bandhasya ca zaktirasti vimokSaNe lokaguroH prabhAvAt / ityeva matvA vihito'srabandho myaa''tmyonernuvrtitvyH||42||s vIryamastrasya kapirvicArya pitA mahAnugrahamAtmanazca / vimokSazaktiM paricintayitvA pitAmahAjJAmanuvartate sma // 43 // astreNApi hi baddhasya bhayaM mama na jAyate / pitAmahamahendrAbhyAM rakSitasyAnilena ca // 44 // grahaNe cApi rakSobhirmahAna me guNadarzanaH / rAkSasendraNa saMvAdastasmAdagRhNantu mA pare // 45 // // 43 // svasyAdityayAsAnantaraM pitAmahamahendrAbhyAmanilena ca rakSitatvAnna me bhayamityarthaH // 44 // grahaNa iti / guNadarzanaH guNaparyavasAyI / nigacchet nizceSTAM gacchet iti tasmin harivIramuruye marti cakAreti sambandhaH / 36 // 37 // nijamAha babandha // 38 // 39 // sA hanumAna svasya tadarabandha brahmAstravandham / kRtaM buddhvApi prabhoH brahmaNaH prabhAvAta varadAnAt vigatAlpavegaH vigataH aprAptaH alpo'pi vegaH pIDA yena tAdRzaH, abhItacitta iti yAvat / AtmanaH pitAmahAnugraha muhUrtamAtreNa madananirodhamuktirityevaMrUpam / vigatAlpavega iti pAThaH // 40 // brahmAstramabhimantritama, viditveti zeSaH // 41 // athendrajidabhiprAyAnuvAdapUrvaka svakartabyamAha-na ma iti / lokaguroH prabhAvAdasya bandhasya vimokSaNe mama zaktirnAsti ityevaM matvA evaM vihitaH indrajitA anena prakAreNa kRtaH, tata AtmayonerakhabandhaH mayA anuvartitavya ityanvayaH // 42 // vimokSazaktiM muhUrtAnantarabhAvinI tA paricintayitvA muhUrtamAtra pitAmahAjAmanuvartate sma // 43 // pitAmahamahendrAbhyAM rakSitasyAnilena cetyuktiH AdityanAsapravRttyanantaramiti jJeyam // 44 // 45 // For Private And Personal Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. saMvAdaH // 45 // 46 // tatastamiti / zaNavalkaiH jhnntvgbhiH| saMhataiH sjiikRtH| dumacIraiH valkalaiH ||17||s iti / rAkSasendraH kautUhalAtI TI.su.ka // 13 // mAM draSTuM vyavasyediti nizcitArthassana bandhanAdikaM rocayAmAseti sambandhaH // 8 // 19 // anyena zaNavalkalAdinA / baddhaH astraM nAnuvartate. sa048 sa nizcitArthaH paravIrahantA samIkSyakArI vinivRttaceSTaH / paraiH prasahyAbhigatairnigRhya nanAda taistaiH paribhaya'mAnaH // 46 // tatastaM rAkSasA dRSTvA nirviceSTamarindamam / babandhuHzaNavalkaizca dumacIraizca sNhtaiH||47|| sa rocayAmAsa paraizca bandhaM prasahya vIrairabhinigrahaM ca / kautUhalAnmAM yadi rAkSasendro draSTuM vyavasyediti nizcitArthaH // 48 // sa baddhastena valkena vimukto'sreNa vIryavAn / astrabandhaHsa cAnyaM hi na bandhamanuvartate // 49 // athendrajitu drumacIrabaddhaM vicArya vIraH kapisattamaM tam / vimuktamatreNa jagAma cintAM nAnyena baddho hyanuvartate'stram // 50 // aho mahat karma kRtaM nirarthakaM na raaksssairmntrgtirvimRssttaa| punazca nAstre vihate'stramanyat pravartate sNshyitaaHsmsrve||5|| astreNa hanumAna mukto nAtmAnamavabudhyata / kRSyamANastu rakSobhistaizca bndhernipiidditH||52|| nAstreNa baddha iva vartata ityrthH||50|| aho iti / mantragatiH brhmaastrmntrpddhtiH| na vimRSTA na paryAlocitetyarthaH / bandhAntareNa sahAnavasthAnarUpaM brahmAstrasvabhAvamanAlocya zaNabandhAdikaM rAkSasaiH kRtamiti bhAvaH / astre vihate brahmAsne pratihate / anyadatraM na pravartate, na prabhavatItyarthaH / / tadeva brahmAstraM prayujyatAmityAzaGkayAha-punazceti / punarna pravartate, prayuktaM brahmAstraM punarna prabhavatItyarthaH / sarva ityanantaramitikaraNaM bodhyam / iti / cintAM jagAmeti pUrveNa smbndhH||51|| aneNeti / nAvabuddhayata nAvadhRtavAn // 52-57 // sa iti / samIkSya vicArya karotIti samIkSyakArI // 46 // zaNavalkaH shnntvgbhiH| saMhataH trigunniteH||47|| sA hanumAna rAkSasaMndraH kautUhalAnmA draSTuM vyavasthe / diti nizcitArthassan bandhanAdikaM rocayAmAseti sambandhaH // 48 // astravandhamokSo'pi tathaivAjAyatetyAha-sa iti / valkena tajanyarajjvaiva baddhaH atreNa 13 tu vimuktaH / kutastatrAha akhabandho mantrabandho'nya bandhaM nAnuvartate itarabandhena saha na tiSThati, tasmina sati mantrabandho naiyatItyarthaH // 49 // dumacIra bddhm| ata eva atreNa vimuktaM vicArya anyena zaNavalkalAdinA baddho hanumAn astramanuvartate astreNa baddha iva vartate ityapi vicArya cintA jagAmeni pasambandhaH // 50 // athAtmAnamupAlabhate-aho iti / mahatkarma brahmAstreNa hanumadvandhanakarma rAkSasaiH nirarthakaM kRtam / kutaH mantrabhRtiH na zakyA, For Private And Personal Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir atItyeti / paricAravRddhAn amAtyavRddhAn // 58-61 // kAryArtha kartavyArtham / arthasya kartavyArthasya / mUlaM nimittam, pressyitaarmityrthH| anayoH hanyamAnastataHkrUrai rAkSasaiH kaasstthmussttibhiH| samIpaM rAkSasendrasya prAkRSyata sa vaanrH||53|| athendrajittaM prasamIkSya muktamastreNa baddhaM drumciirsuutraiH| vyadarzayattatra mahAbalaM taM haripravIraM sagaNAya rAjJe // 54 // taM mattamiva mAtaGga baddhaM kapivarottamam / rAkSasA rAkSasendrAya rAvaNAya nyavedayan // 55 // ko'yaM kasya kuto vA'tra kiM kArya ko vyapAzrayaH / iti rAkSasavIrANAM tatra saMjajJire kthaaH||56|| hanyatAM dahyatAM vApi bhakSyatAmiti caapre|raaksssaasttr saMkruddhAH parasparamathAbruvan // 57 // atItya mArga sahasA mahAtmA sa tatra rkssodhippaadmuule| dadarza rAjJaH paricAra vRddhAn gRhaM mahAratnavibhUSitaM ca // 58 // sa dadarza mahAtejA rAvaNaH kapisattamam / rakSobhirvikRtAkAraiH kRSya mANamitastataH // 59||raaksssaadhiptiN cApi dadarza kpisttmH| tejobalasamAyuktaM tapantamiva bhAskaram // 6 // sa roSasaMvartitatAmradRSTidazAnanastaM kpimnvvekssy| athopaviSTAn kulazIlavRddhAna samAdizataM prati mantrimukhyAna // 6 // yathAkramaM taiH sa kapirviSTaSTaH kAryArthamarthasya ca mUlamAdau / nivedayAmAsa harIzvarasya dUtaH sakAzAdaha mAgato'smi // 62 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe aSTacatvAriMzaH sargaH // 48 // vipRSTa ityanena saMbandhaH / zlokAnta itikaraNaM bodhyam / vakSyamANasaGgraho'yam // 62 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAra tilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne aSTacatvAriMzaH sargaH // 48 // brahmAstramantradhAraNamazakyamityarthaH / naca punaH karaNaM zakyamityAha punazceti / na pravartate prayuktaM brahmAstraM punarna prabhavatItyarthaH / ataH saMzayitAH sma sarva iti cintA jagAmeti pUrveNa sambandhaH // 51-55 // ko'ymiti| atra rAvaNapure / ko vyapAzrayaH ko vA AzrayaH // 56 // 57 // atItyeti / paricAravRddhAn amAtya vRddhAn // 58-61 // kAryArtha kartavyArtham / arthasya ca mUlam arthakAraNam / kArya prati preSayitAramiti yAvat / pRSTassana dUtassana ahamAgatosbhIti nivedayA mAseti sambandhaH // 52 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyAm aSTacatvAriMzaH sargaH // 48 // For Private And Personal Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir ga.rA.bha. TI.muM.kA sa0 tataHsa ityAdi / karmaNA tasya vismitaH, yuddhArtha rAvaNenAgantavyAmati bhayA yatnaH kRtH| sa tu nItijJa Asanastha eva indrajinmukhena mAM nibadhyAnItavA nityAnayanakarmaNA jAtavismaya ityarthaH // 1 // bhrAjamAnamityAdi / vajrasaMyogasaMyuktaiH vajrakIlanena sNbddhaiH| atra bhrAjamAnamityanupajyate // 2 // 3 // tataH sa karmaNA tasya vismito bhImavikramaH / hanumAn roSatAmrAkSo rakSodhipamavaikSata // 1 // bhrAjamAnaM mahA heNa kAJcanena viraajtaa| muktAjAlAvRtenAtha mukuTena mahAdyutim // 2 // vjsNyogsNyuktairmhaarhmnnivigrhaiH| haimai rAbharaNazcitramanaseva prklpitaiH||3|| mahArhakSaumasaMvItaM raktacandanarUSitam / svanuliptaM vicitrAbhirvividhAbhizca bhktibhiH||4|| vivRtairdarzanIyaizca raktAHImadarzanaiH / dIptatIkSNamahAdaMSTraH pralambadazanacchadaiH // 5 // ziromi dazabhivIraM bhrAjamAnaM mahaujasam / nAnAvyAlasabhAkINeH zikharairiva mandaram // 6 // nIlAJjanacayaprakhyaM hAreNorasi rAjatA / pUrNacandrAmapakreNa sabalAkAmivAmbudam // 7 // baahubhirbddhkeyuureshcndnottmruussitaiH| bhrAja mAnAGgadaiH pInaiH paJcazIrivoragaiH ||8||mhti sphATike citre ratnasaMyogasaMskRte / uttamAstaraNAstIrNa sUpaviSTaM varAsane // 9 // alaMkRtAbhiratyarthaM pramadAbhiH smnttH| vAlavyajanahastAbhirArAt samupasevitam // 10 // durdharaNa prahastena mahApArzvana rakSasA / mantribhimantratattvajJainikumbhena ca mantriNA // 11 // bhaktibhiH patibhiH / itthaMbhUtalakSaNa tRtIyA / yathA pajhyA bhavanti tathA'nulita ityarthaH // 4-6 // pUrNacandrAbhavakreNa pUrNacandratulyanAyakaratnena / varka nAyakaratnam abhitolamamuktAmANamaNDalam / / 7 // keyUraM bhujopari dhAryamANamAbharaNam / aGgada bAhumadhyasthAbharaNam // 8-10 // mantribhiH tata iti / karmaNA tasya vismitaH svayaM siMhAsanAvacalita eva brahmAstreNa svabandhanakamavismita ityarthaH // 1 // 2 // vajasaMyogasaMyuktaiH vaJcakIlana samba AbharaNaiAjamAnamityanuSaGgaH // 3 // maktibhiH kstuuyaadircnaavishessH||4-10|| mantrI buddhisahAyaH // 11 // 12 // sA-taspa raavnnsy| ka maNa( svava mahArAja iti sAkSAdasambhASya mantrimukhana vaacyaabhaaselyvruupkmnnetyrthH|| kataka0-tasya randrajitaH / yattu rAvaNasyeti sanna / tena hanUmavi kasyApi karmaNo'statvAt // 1 // ra 2 // For Private And Personal Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir praastmntrH| atassacivairityapanaruktiH // 11-17 // ayaM rAvaNakataH adharmaH balavAna syAhAdi / tadA'yaM rAkSase bhAraH samAkasya saralokasyApi rakSitA syAt // 18 // asyeti / tela karmabhiH katena pravaktenAdharmeNa hetunA // 19 // 20 // iti zrIgovindarAjaTiracita zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAra / sukhopaviSTaM rakSobhizcaturbhirbaladarpitaiH / kRtsna parivRtaM lokaM catubhiriva sAgaraiH // 12 // sacivairyatratattvajJairanyaizca shubhbuddhibhiH|anvaasymaanN rakSobhiH suriva surezvaram // 13 // apazyadAkSasapatiM hanumAnatitejasam / viSThitaM meruzikhare satoyamiva toyadam // 14 // sa taiH saMpIDyamAno'pi rkssobhiiimvikrmaiH| vismayaM paramaM gatvA rakSo dhipamavaikSata // 15 // bhrAjamAnaM tato dRSTvA hanumAna rAkSasezvaram / manasA cintayAmAsa tejasA tasya mohitaH // 16 // aho rUpamaho dhairyamaho sttvmhodytiH| aho rAkSasarAjasya sarvalakSaNayuktatA // 17 // yadyadharmo na balavAna syAdayaM raakssseshvrH| syAdaya suralokasya sazakasyApi rakSitA // 18 // asya krUrairnRzaMsaizca karmabhilokakatsitaiH / tena bibhyati khalvasmAllokAH sAmaradAnavAH // 19 // ayaM hyutsahate kruddhaH kartumekArNavaM jagat / iti cintAM bahuvidhAmakaronmatimAna hriH| dRSTvA rAkSasarAjasya prbhaavmmitaujsH||20|| ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekonapaJcAzaH srgH||49|| tilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekonapaJcAzaH sargaH // 19 // sacivaH kAryasahAyaH // 13 // 15 // rakSodhipamavekSata na tu rakSAkatapIDhAmityarthaH // 15-17 // ayamadharmaH rAvaNakRto'dharmaH na syAdyadi ayaM rAkSasezvaraH balabAra syAta sazakrasya suralokasya ranitApi syAditi sambandhaH // 18 // krUrI bhISaNaiH / nuzaMsaH paradohAcaraNazIleH / tena pUrvoktinAdharmeNa ca // 19 // 20 // iti zrImahezvaratIviracitAya zrIrAmAyaNatatvadIpikAruNayAM sundarakANDabyAkhyAyAm ekonapanAmaH sargaH // 41 // For Private And Personal Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kalashsagarsun Gyarmandir vA.rA.bhU. // 136 // tamudrIkSyetyAdi // 1 // 2 // bANaH mahAbalisutaH / anena tenApi kiJcit zaptamiti gamyate / atretikaraNaM draSTavyam // 3 // 4 // durAtmA pRcchayatA TI.nu.kA. miti / asya vivaraNam kuta ityAdi / kutaH kasmAdezAdAgataH / kiM vA'sya kAraNam asya kaH prerakaH / matpurIm, pratIti shessH| Ayodhane yuddhe| sa. 50 tamudrIkSya mahAbAhuH piGgAkSaM purataH sthitam / kopena mahatA''viSTorAvaNo lokraavnnH||1||shngkaahtaatmaa dadhyausa kapIndraM tejasAvRtam / kimeSa bhagavAnnandI bhavet saakssaadihaagtH||2|| yena zapto'smi kailAse mayA saJcAlite puraa| so'yaM vAnaramUrtiH syAt kiMsvidvANopi vaa'surH||3|| sa rAjA roSatAmrAkSaH prahastaMmantrisattamam |kaalyuktmuvaa cedaM vaco vipulamarthavat // 4 // durAtmA pRcchayatAmeSa kutaH kiM vA'sya kAraNam / vanabhaGge ca ko'syArtho rAkSasInAM ca tarjane // 5 // matpurImapradhRSyAM vA''gamane kiM prayojanam / Ayodhane vA kiM kAryaM pRcchayatAmeSa durmatiH // 6 // rAvaNasya vacaH zrutvA prahasto vAkyamabravIt / samAzvasihi bhadraM te na bhIH kAryA tvayA kape // 7 // yadi tAvattva mindreNa preSito raavnnaalym| tattvamAkhyAhi mA bhUtte bhayaM vAnara mokssyse||8|| yadi vaizravaNasya tvaM yamasya varuNasya ca / cArarUpamidaM kRtvA praviSTo naH purImimAm / viSNunA preSito vApi dUto vijayakAMkSiNA // 9 // na hi te vAnaraM tejo rUpamAtraM tu vAnaram // 10 // tattvataH kathayasvAdya tato vAnara mokSyase / anRtaM vadatazcApi durlabhaM tava jIvi tam / athavA yanimittaM te pravezo rAvaNAlaye // 11 // evamukto hari zreSThastadA rakSogaNezvaram // 12 // ki kArya kiM prayojanam // 5-7 // yadi tAvattvamindreNetyAdi / yadi vaizravaNasyetyAdeH dUto vijayakAziNetyantasya tattvamAkhyAhIti pUrvekA sNbndhH| // 8 // 9 // na hItyAdi / athaveti / yannimittaM kRtvA te pravezaH tannimittaM kathayasvote pUrveNa saMbandhaH // 10 // 11 // evamukta ityAdi / rakSogaNezvara IN // 13 // AviSTaH, AsIditi zeSaH // 1 // tejasAvRtaM, dRSTreti zeSaH / zaGkAhatAtmetyukto zaGkAmevAha-nandI vAnaramukhya eSaH prmthgnnaadhipH||2|| zaptaH manmukhasahazamukhaistava 7 nAzo bhaviSyatIti zaptaH / so'yamiti / vANo balisutaH mhaasurH| iti dadhyAviti pUrveNa sambandhaH // 3 // kAlayukta kAlocitam // 4 // kutaH kasmAdezAdAgataH / kiMvA'sya kAraNam asya ko vA preSakaH // 5 // matpurImiti, udiiyeti shessH||6-10|| yannimittaM kRtvA te pravezaH tannimittaM kathayasveti pUrveNa smbndhH| abavAza For Private And Personal Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mityanena prazAraM prahastaM pRSThataH kRtavAniti gamyate // 12 // 13 // eSA vAnaratA / rAkSasendrasya, taveti zeSaH ||14||15||prtiyuddhaaH prtiprhRtaaH||16 mamApIti tavevetyarthaH / tarhi kathaM baddho'sItyAzaGkayAha rAjAnamiti // 17 // pIDitaH baddhassan / astreNa vimuktaH / hizabdo'vadhAraNe / brahmAstrasya abravInnAsmi zakrasya yamasya varuNasya vA / dhanadena na me sakhyaM viSNunA nAsmi coditH||13|| jAtireva mama tvessaavaanro'hmihaagtH|drshne rAkSasendrasya durlabha tadidaM mayA // 14 // vanaM rAkSasarAjasya darzanArthe vinAzitam / tataste rAkSasAH prAptA balino yuddhakAMkSiNaH // 15 // rakSaNArtha tu dehasya pratiyuddhA mayA raNe / astrapAzairna zakyo'haM baddhaM devAsurairapi // 16 // pitAmahAdeva varo mmaapyesso'bhyupaagtH| rAjAnaM draSTukAmena mayAstramanuvarti tam // 17 // vimukto hyahamatreNa rAkSasaistvabhipIDitaH / kenacidrAjakAryeNa saMprApto'smi tavAntikam // 18 // dUto'hamiti vijJeyo raaghvsyaamitaujsH| zrUyatAM cApi vacanaM mama pathyamidaM prabho // 19 // ityArSe zrIrAmA yaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe paJcAzaH sargaH // 50 // sAdhanAntarAsahatvAditi bhAvaH / astu sarvametanmadarzanArtham, maddarzanaM vA kimartham ? tabAha-kenaciditi // 18 // 19 // iti zrIgovindarAjaviracite / zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcAzaH sargaH // 50 // yanimittaste iti pAThe bahuvrIhiH // 11-13 // darzana iti / rAkSasendrasya, taveti zeSaH / darzane durlabhe sati / rAkSasendrasya tava darzanArtha tadidaM vanaM nAzita miti sambandhaH // 14 // 15 // rakSaNArthamiti / pratiyuddhAH prahatAH // 16 // nanu tavAstrabandhAbhAve kimiti brahmAstreNa baddho rAkSasaiH pIDayasa ityata AharAjAnamiti / astravimukto'pi kAryavazAd buddhipUrvakamevAhamebhiH pIDhace etanmamAkivitkaramiti bhAvaH // 17-19 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyo pacAzaH srgH|| 50 // 8.41 For Private And Personal Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bhU. 1137 // samIkSyetyAdi / samIkSaNoktikiyAbhedAttacchandadvayam // 1 // ahaM rAmadUta eva, sandezastu sugrIvasyeti bhAvaH / sugrIvasandezAt sugrIvasandezATI ..ko. detoH, sandezapApaNArthamityarthaH / "sandezavAgvAcikaM syAt " ityamaraH / iha laGkAyAm / bhrAtA bhrAtRvaddhitakaraH / abravIt aprAkSIt / yadyapisa051 taM samIkSya mahAsattvaM sattvavAna hristtmH| vAkyamarthavadavyagrastamuvAca dazAnanam // 1 // ahaM sugrIvasandezA diha prAptastavAlayam / rAkSasendra harIzastvAM bhrAtA kuzalamabravIt // 2 // bhrAtuHzRNu samAdezaM sugrIvasya mahA tmanaH / dharmArthopahitaM vAkyamiha cAmutra ca kSamam // 3 // rAjA dazaratho nAma rathakuJjaravAjimAn / piteva bandhulokasya surezvarasamadyutiH // 4 // jyeSThastasya mahAbAhuH putraH priyakaraH prbhuH| piturnidezAniSkrAntaH praviSTo daNDakAvanam // 5 // lakSmaNena saha bhrAtrA sItayA cApi bhAryayA / rAmo nAma mahAtejA dhaya panthAnamAzritaH // 6 // tasya bhAryA vane naSTA sItA ptimnuvrtaa|vaidehsy sutA rAjJo janakasya mahAtmanaH // 7 // sugrIvaNa na sandiSTa tathApi dUtoktaM sabai svAmyuktamevetyAzayenoktam // 2 // bhrAturiti / samAdezaM sandezarUpamiti vAkyavizeSaNam / iha asmilloke / / amutra paraloke / kSamam abhyudayasAdhanam // 3-5 // rAmAnu0-rAvaNahRdayaparijJAnArthaM tatkAloditapratibhayA sugrIvasandezaM kalpayitvA badati bhrAturiti / samAdeza sandezam / sugrIvasandezasya rAmaprayojanaparatvAtsandezopayogitayA rAmasugrIvayossakhpAdikaM rAjA dazaratha ityArabhya-bhramatA ca mayA dRSTA gRhe te janakAtmajetyantena pratipAdayan tadbhavAnityAdinA kRtvA sukhamavApnuyAdityantena sugrIvasandeza badati / / 3-5 // dhamya dharmAdanapetam / "dharmapathyarthanyAyAdanapete" iti yatpratyayaH // 6 // 7 // rAmAnu-dharmAdanapetam / "dharmapathyarthanyAyAdanapete " iti yatpatyayaH // 6 // atha sugrIvasandezakathanavyAjena sAmadaNDAnyataraviSayatvanizcayAya nyAyAnusArI na veti jijJAsati-tamityAdi // 1 // ahamiti / vAlirAvaNayossakhitvasambandhI / tvAddhAtRtvam / kuzalamabravIta aprAkSIdityarthaH // 2 // samAdezaM sandezarUpaM vAkyamiti sAmAnAdhikaraNyam // 3 // nanu kiM tatsugrIvasandiSTamityAkAGkAyAM // 13 // sa-rAkSasema harIza: iti. pAThaH / he rAkSasabha rAkSasazreSTha ! bAlirAvaNayonAMtUsohAdAttatprakAzikA mRtititi / harIzaH kuzalamajavIt tvarakuzalamudizva pRcchati mAmabIta / rAkSasabhaharIzA, ne zRNoSi tenoka cettava hananamanAyAsana kRtvA sItA nepatAtyAntaraGgiko'rthaH rAkSasamasya harIza: mahAsiMha ityekapadattAyAM zeyaH / tathA prAtetyanena tvadrAvyagrahaNe'pi yogyatA tasyAstIti sUcayati // 2 // For Private And Personal Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir sa mArgamANa iti / sugrIveNa mayeti zeSaH / yadvA loka vaktAraH svAtmAnamanyamiva nirdizantyoddhatyAtizayAt / yadvA atrAnuvAdAt pUrva sugrIveNaivaM vaktavyamiti paThitaM tathaiva hanumAn paThatIti samAdezaprAdhAnyAdanyavAkyamapi tathocyata iti kecit prAhuH / yadvA sugrIvasandezasya rAmaprayojanapara sa mArgamANastAM devIM rAjaputraH sahAnujaH / RzyamUkamanuprAptaH sugrIveNa samAgataH // 8 // tasya tena pratijJAtaM sItAyAH parimArgaNam / sugrIvasyApi rAmeNa harirAjyaM niveditam // 9 // tatastena mRdhe hatvA rAjaputreNa vAlinam / sugrIvaH sthApito rAjye hayRkSANAM gaNezvaraH // 10 // tvayA vijJAtapUrvazca vAlI vAnarapuGgavaH / rAmeNa nihataH saGkhye zareNaikena vAnaraH // 11 // sa sItAmArgaNe vyagraH sugrIvaH satyasaGgaraH / harIna saMpreSayAmAsa dizaH sarvA hararIzvaraH // 12 // tAM harINAM sahasrANi zatAni niyutAni ca / dikSu sarvAsu mArgante hyadhazcopari cAmbare // 13 // vaina teyasamAH kecit kecittatrAnilopamAH / asaGgagatayaH zIghrA harivIrA mahAbalAH // 14 // ahaM tu hanumAnnAma mArutasyorasaH sutaH / sItAyAstu kRte tUrNaM zatayojanamAyatam // 15 // samudraM laGghayitvaiva tAM didRkSurihAgataH / bhramatA ca mayA dRSTA gRhe te janakAtmajA // 16 // 37 tvAtsandezopayogitayA rAmasugrIvayossakhyAdikaM darzayati-rAjA dazaratha ityAdinA // 8-11 // sa iti / satyasaGgaraH satyapratijJaH / " karbure ca pratijJAjisaMvidApatsu saGgaraH ityamaraH // 12 // rAmAnu0 - satyasaGgaraH satyapratijJaH / " karbure ca pratijJAjisaMvidApatsu saGgaraH" ityamaraH // 12 // tAmiti / adhazvopari cAmbare, pAtAle bhUmau AkAze cetyarthaH // 13 // vainateyeti / asaGgagataya iti zIghratve hetuH // 14 // ahantviti / auratassutaH kSetrajatvavyAvRttaye aurasapadam / sItAyAstu kRte sItAlAbhAya tAM didRkSuriti yojyam // 15 // 16 // yanmayocyate tadeva tadIyAzayena hanumAn svayameva sarvaM sandizati - rAjA dazaratha ityAdinA jAnakI pratidIyatAmityantena // 4-10 // tvayeti / tvayA vijJAta pUrvazva vAlIti mmktiH| sa tena nihata iti pAThaH / rAmotkarSazca pratipAdita iti jJeyam // 11-15 // tvAM dikSurihAgata iti pAThaH / tvAM sumIvabhrAtaraM rAvaNam, tasmin dRSTe sarvalokavRttAntajJaH sa sItAgatiM vakSyatIti sugrIveNoktatvAtvAM dikSurihAgataH, daivAtpaGgapari gaGgAnipatanavat tava gRhe bhramatA mayA For Private And Personal Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir za.rA.bhU. 113- evaM sugrIvasaMbandhaM pratipAdya sugrIvasandezaM vadati-tadbhavAnityAdinA / dRSTadharmArthaH zAstreNa viditadharmArthasvarUpa ityarthaH / tapaHkRtaparigrahaH tapasiTI .saM.kA. viSaye kRtasvIkAraH / yadvA tapasA svayaM kRtaparigrahaH / svArasikatapaska iti yAvat / hetugarbhe vizeSaNe // 17 // dharmaviruddheSu dharmazAstrAsa.51 tadbhavAn dRSTadharmArthastapaHkRtaparigrahaH / paradArAna mahAprAjJa noparoDhuM tvamarhasi // 17 // na hi dharmaviruddheSu bahvapAyeSu karmasu / bhUlaghAtiSu sajjante buddhimanto bhvdvidhaaH|| 18 // kazca lakSmaNamuktAnAM rAmakopAnuvartinAm / zarANA magrataH sthAtuM zakto devAsureSvapi // 19 // na cApi triSu lokeSu rAjana vidyeta kazcana / rAghavasya vyalIkaM yaH kRtvA sukhamavApnuyAt // 20 // tatrikAlahitaM vAkyaM dharmyamarthAnubandhi ca / manyasva naradevAya jAnakI pratidIyatAm // 21 // dRSTA hIyaM mayA devI labdhaM yadiha durlabham / uttaraM karma yaccheSaM nimittaM tatra rAghavaH // 22 // viruddhaSu / dharmaviruddhatve'pi yatsaukhyAvaha tatkAryamityavAha bapAyeSviti / bahuhAnikareSvityarthaH / apAyAH kathaMcitparihriyanta ityA zaGkayAha mUlaghAtiSviti / svavinAzakareSvityarthaH / karmasu paradArApahAreSu / na sajante noyuktA bhavanti // 18 // rAmakopAnuvartinAM rAma kopAnusAreNa nirgtaanaamityrthH|| 19 // vyalIkam apriyam / "vyalIkaM tvapriye'nRte" ityamaraH // 20 // taditi / tattasmAt adharmAvahatvAta rAmAparAdhasya parihartavyatvAcca / trikAlahitaM bhUtabhaviSyadvartamAnakAlahitam / dAruNAdharmasya svapUrvapuruSavinAzakatvena tatparihArasya bhUtakAla hitatvaM manyasva / matvA pratidIyatAmiti yojyam // 21 // jAnakIharaNe kiM mAnaM tatrAha-dRSTA hIti / yat sItAdarzanam durlabham / itaravAnarAlabhyaM jAnakI dRSTA // 16 // dRSTadharmArthaH dharmArthazAkhapArahavA / tapAkRtaparigrahaH kRtatapaHparigrahaH, mahAtapassampanna ityarthaH / yasmAdetAhazastvaM tasmAtparadArAnuparoDhuM naaii| sIti yojanA // 17 // anena mama kA hAnirityata Aha-nahIti / dharmaviruddheSu adharmeSvityarthaH / adharmaphalamAha bahapAyeSu bahunartheSu / nanu sarvApAyapratIkAra samarthasya kimiyaM vAcoyuktiH ? tabAha mUlaghAtiSu / mUlato vinaSTaH kiM pratikariSyatIti bhAvaH // 18 // nanu sarvamUlaphalacchedino me ko mUlacchedItyata AikazcetyAdi // 19 // vyalIkam aparAdham // 20 // tadvAkyaM sugrIvoktam / trikAlahitaM sItAnuparodhena pUrvAparAdhanAzAt vartamAnaizvaryAvirodhAta bhAvizubha hetutvAca trikAlahitam / dharmya dharmAdanapetam arthAnubandhi ca manyasva jAnIhi ato naradevAya jAnakI pratidIyatAmiti sambandhaH // 21 // na ca sItAtra nAstItyapahotuM zakyamityAha-dRSTA hIti / yat sItAdarzanarUpaM vastu durlabhaM sItAnveSa gapreSitaHsarvairapi vAnaraiH prAtumazakyaM nadiha mayA labdham / yAvadAjJaptaM tAvat For Private And Personal Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashagas Gyarmandir tallabdham / tarhi sA nIyatAmityavAha-uttaramiti / sItAdarzanottaraM yaccheSaM karma sItAnayanaM tatra rAghavo nimittam / AjJaptasyaita gaNA kartavyatvAditi bhAvaH // 22 // dRSTayA'pi madazaMvadayA sItayA rAmaH kiM kariSyatItyAzaGkayAha-lakSiteyamiti / tatheti vaacaamgocrtvoktiH| neyaM tava vazyA pratyuta pannagIva tava prANahAriNIti bhAvaH // 23 // neyamiti / ojasA amarapakSe pratApena / annapakSe jATharAgninA // 24 // tapaHkRcchalandhamiSTaM maha lakSiteyaM mayA sItA tathA shokpraaynnaa| gRhya yAM nAbhijAnAsi pazcAsyAmiva pannagIm // 23 // neyaM jarayituM zakyA sAsurairamarairapi / viSasaMsRSTamatyartha bhuktamannamivaujasA // 24 // tapassantApalabdhaste yo'yaM dhrmprigrhH| na sa nAzayituM nyAyyamAtmaprANaparigrahaH // 25 // avadhyatA tapobhiryA bhavAna samanupazyati / AtmanaH sAsurairdevairhetustatrApyayaM mahAna // 26 // jIvanaM vRthA mA nAzayetyAha-tapa iti / tapassantApaH tapazcaryA / odanapAkaM pctiitivnnirdeshH| tena lbdhH| parigRhyata iti parigrahaH phalaM dharmapari grahaH dharmaphalam / tAdRzo yo'yamAtmaprANaparigrahaH AtmanaH prANAnAM ca parigrahaH svIkAraH, jIvanamiti yAvat / sa nAzayituM na nyAyyaM na yuktam / avyayametat / tapaHklezalabdhaM tabyatiriktadharmaphalabhUtaM ca yajjIvanamAyuH tanna vinaashyetyrthH| cakArAbhAvAditthameva yojanA // 25 // sarvAvadhyasyeha me ko'yamAyurvinAzaka ityAzaGkaya pariharati--avadhyatAmiti / tapobhirArjitAM sAsurairdevairyAm Atmano'vadhyatAM bhavAn samanupazyati / tatrApi kRtam / uttarakartavyaM tu rAmAyattamityAha uttaramiti // 22 // paJcAsyA pannagImiva yAM gRhya gRhItvA nAbhijAnAsi tathA zokaparAyaNA vAcAmagocAzokatatparA iyaM sItA mayA lakSiteti sambandhaH / paramapativratA sItA zokaparAyaNA satI laGkAyAM rudreti kRtvA laGkA vinayatIti bhAvaH // 23 // ojamA AhArazakti balena // 24 // tapassantApalabdhaH tapazcaryAlabdho yo'yaM dharmaparigrahaH AtmaprANaparigrahaH AtmaprANAnAM parigrahaH, tavAyurvarddhaka iti yAvat / nAzayituM na nyAyya iti yojanA // 25 // pitAmahavarAvadhyasya me keyaM vibhISiketyAzayAha-avadhyatAmiti / tapobhiheMtubhiH sAsurairdevairAtmano yAmavadhyatAM bhavAn sapanu pazyati tatrApi yathA avadhyatve tathaiva vadhyatvepi ayaM heturiti yojanA // 26 // sA-paJcAsyAmiyanena zrAsyasthAnIyAni rAmo lakSmaNo rAjA'haM ceti catvAri svayaM sItetyeka ceti paca AspAni yasyAssA tAma, vistRtamukhIM vA // 23 // For Private And Personal Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.batth.org Acharya Shei Kailashsagarsun Gyarmandir vA.rA.bha. 1239 // avadhyatAyAM satyAmapi / ayaM vkssymaannH| hetuH bhavahadhahetarasti / mahAn aparihAryaH // 26 // tameva hetumAha-sugrIva iti / na ca rAkSasa itiTI .su.kA: pAThassamyaka / na ca mAnupa iti pAThe pratiSedhaprasaktirapi nAstItyucyate / " tRNabhUtA hi me sarve pANino mAnupAdayaH" ityuttarazrIrAmAyaNe manuSyAsA dibhiravadhyatvasyAprArthitatvAt / na ca tiryaJca iti na prasajya ca pratipiThyata iti bhaavH| tasmAtsugrIvAt // 27 // nanu kimanenopadezana, kRtAni / sugrIvo na hi devo'yaM nAsuro na ca raaksssH| na dAnavo na gandharvo na yakSo na ca pannagaH / tasmAta prANaparitrANaM kathaM rAjan kariSyasi // 27 // na tu dharmopasaMhAsyadharmaphalasaMhitas / tadeva phalapandeti dharmazvAdhInAvAnaH // 28 // mayA pApAni taizvAvazyaM phalapradarbhavitavyamityAzaGyAha-na viti / tujhabda uktshhaavyaavrtkH| dharmaH upasaMhriyate'neneti dharmopasaMhAraM dharmaphalam / phalena dharmasyopasaMhriyamANatvAt / klIbatvamArSam / tat adharmaphalasahitaM na bhavati / kuta ityatrAha-tadeva phalamanvetIti / dharmaphalamevAnuvartate / nanvadharmaM ca vidyamAne kathaM tatphalAnanuvRttistatrAha dharmazcAdharmanAhAna iti / ca uktaangkaanivRttyrthH| virodhini dharma jAgrati kthmdhrmvaartaa'piityrthH| "dharmeNa pApamapanudati" iti shruteH| yadA vyatyayo vA kiM na syAttatrAha dharma zeti / co'vadhAraNe / dharma evAdharmanAzanaH tathA shruteH| na tvdhrmH|| ko'sau hetustagaha-mugrIva ityAdi / yadyapi mAnuSAdavadhyatvaM na prArthitama tathAppar3IkaraNettaramAha-naca mAnava iti / nAsaro naca rAkSasaH iti pAThaH samyaka / phalitamAha-tammAditi // 27 // nana mahatA parvasakSiteneva dharmeNa mama vANaM bhaviSyatItyAzaya rogarAjyAdibaddharmAdharmaphalayoH sambhAnubhavasiddherAtmatrANa siddhiH, utAdharmavAdhena dharmaphalAnubhavaJceti dvedhA vikalpyAdAsthAsambhavamAha-na tviti / dharmopasaMhAraM dharmasya phalavinAzyatvAta dharmaH upasahiyate'neneti dharmopa all saMhAraM dharmaphalaM sukhaM tata adharmaphalasaMhitaM na bhavati. adharmeNa saha bhogyaM na bhavatItyarthaH / tInatapaHparadArAparaNabhavadIyadharmAdharmaphalayoravadhyatvavadhyatvayoH jIvanatAvaNeH sahAvasthAnavirodhAta rogarAjyAdivattambhayAnabhavo na sambhavatIti bhaavH| dvitIyaM dRpayati tadeveti / tata dharmaphalamevAnveti-dharmaphalaM dharmaphalena / saha tiSThatIti yAvat / dharmo nAdharmanAzanaH adharmagAna dharmaNalAtabhage na gharata iti bhAvaH / yahA nata, yebhyo'vadhyatvaM na prArthitaM tebhyopi pUrvopArjito // 139 // mahAsakRtasavaya evaM rakSiSyatItza ya pavakSenulyanyAyataNa tvakato'dharmanilayoNi tvAM nAzayiSyatItyAha na vili| dharmoevaMhAraM dharmasya phalavinAzyatvAta dharmaH upasaMhiyate'neneti dharmopasaMhAraM dharmaphalaM mala, tata adharmaphalasahitaM tikaDalAraNakatsAhanasahitaM na bhavatItyarthaH / kinta tadeva phalamanveti mahameva phalatve nAnuvartate / taH caarthe| tena adharmaphalamapi dharmaphalasahitaM na bhavati. adharmaphalameva phalatvenAnavartata iti lagate / nanvadhamai dharmo nAkAmiSyatItyAkAlacAhI dharmazceti / atra na anuvartate / dharmo'dharmanAzano na bhavati / parvakato dharmaH idAnI katAdharmanAkAno na bhavatItyarthaH / cakArAdevamadhopi dharmanAno nA For Private And Personal Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pramANAbhAvAditi bhAvaH / nanu yadi dharmaH adharmanAzanaH tahi prAthamika eSa dharmaH AdhunikAnapamAnnivatayadityAzaGkayAha-prAptamiti / tAvacchandaH kAtsyavAcI / kRtyaM dharmaphalam / phalamasyati / tathA ca kSipraM dharmamAcara anyathA sadyaste vinAzo bhaviSyatIti bhAvaH / atra kartavyatvena vidhIya prAptaM dharmaphalaM tAvadbhavatA nAtra saMzayaH / phalamasyApyadharmasya kSiprameva prapatsyase // 29 // janasthAnavadhaM buddhvA buddhvA vAlivadhaM tathA / rAmasugrIvasakhyaM ca buddhacasva hitamAtmanaH // 30 // kAmaM khalvahamapyekaH savAjirathakuJja rAm / laGkA nAzayituM zaktastasyaiSa tuna nizcayaH // 3 // rAmeNa hi pratijJAtaM hayRkSagaNasannidhau / utsAdana mamitrArNA sItA yaistu pradharSitA // 32 // apakurvan hi rAmasya sAkSAdapi purndrH|n sukhaM prApnuyAdanyaH kiM punastvadvidho janaH // 33 // yAM sItetyabhijAnAsi yeyaM tiSThati te vshe| kAlarAtrIti tAM viddhi sarvalaGkAvinA zinIm // 34 // tadalaM kAlapAzena sItAvigraharUpiNA / svayaMskandhAvasaktaina kSamamAtmani cintyatAm // 35 // mAno dharmassItApradAnapUrvakarAmaviSayazaraNAgatirakha / zUrasyAzIyapravRttyA dharmaphala sarva kSINamiti hanumatA'vagatamiti mantavyam ||28||29||maa bhUddharmApekSA kAryopasthitiravekSyatAmityAha-janasthAneti / rAmasugrIvasakhyaM ceti parokSanirdezastya gatiH pUrvamuktA // 30 ||kaamm atyantam / ahaM sugrIvaH / eSaH tannAzanam / tasya rAmasya / nizcayaH nizcayAviSayaH // 31 // kthmityvaah-raameti| yakSagaNasannidhau vRddhasabhAyAM pratijJAtamanatikama / VNIyamiti bhAvaH // 32 // 33 // kAlarAtrIti kAcicchaktirite vadanti / "samI ca kAlarAtrizca bhairavI gaNanAyikA" itymrshessH|| 34 // tditi| bhavatIti labhyate / dharmAdharmAvanubhavekarSinAzyAviti bhAvaH // 28 // nanu mahataH puNyaphalAnubhavasya samApanantaram adharmaphalAnubhayo bhaviSyatItyatrAhaprAptamiti / dharmaphalaM tAvat sAkalyena prApta bhuktam / asyAdharmasya sItAharaNarUpasya // 29 // mAnuSo rAmaH kiM mA kariSyatIti mA vAherityAzayenAda-lA jnsthaaneti||10|| kAmAmiti / eSa tu matkartRkalakAvinAdhAstu / sastha rAmasya / na nizcayAna sammata ityrthH||31||kRt ityata Aha-rAmeNeti // 32 // atibalazAlino me sItApahAreNa rAmAdimiH kimityata Ai-apakurvana hIti kAlarAtrI mahApralayakI bhagavataH zaktiH // 34 // vigrahaH zarIram / skandhAvasaktena skandhasambandhakaraNena / Atmani AtmatrANe // 35 // For Private And Personal Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. // 14 // sa.52 kAlapAzena yamapAzena / atassItAM rAmAya dehIti hRdayam // 35 // aTTaH jahAlaH / pratolikA vIthikA // 36 // svAnIti / mantrIn mantriNaHTI .muM.kA. ikArAntatvamAryam // 37 // satyamiti / rAmadAsasyetyanena rAmasAmarthyaparijJAnabhuktam / dUtasyetyanena hitopdeshaadhikaarH| vAnarasyeti mAdhyasthyam / // 38 // sarvAniti / lokAn sUrAdIn / sabhUtAna pRthivyatejovAyvAkAzarUpapaJcamahAbhUtayuktAn / sacarAcarAna caturmukhadvArA muTajaGgamAjaGgamA sItAyAstejasA dagdhAM rAmakopaprapIDitAm / dahyamAnAmimAM pazya purI sAdRpratolikAm // 36 // svAni mitrANi mantrIMzca jJAtIna bhrAtan sutAn hitAna / bhogAn dArAMzca laGkAM ca mA vinAzamupAnaya // 30 // satya rAkSasarAjendra zRNuSva vacanaM mm| rAmadAsasya dUtaspa vAtarasya vizeSataH // 38 // sarvAn lokAn sumaMhatya sabhUtAna sacarAcarAna / punareva tathA sraSTuM zakto rAmo maayshaaH|| 39 // devAsuranarendeSu yakSarakSIgaNeSu ca / vidyAdhareSu sarveSu gandharvepUrageSu ca // 40 // siddheSu kinnarendreSu patatriSu ca sarvataH // 41 // sarvabhUteSu sarvatra sarva kAleSu nAsti sH| yo rAmaM pratiyuddhayeta viSNutulyaparAkramam // 42 // sarvalokezvarasyaivaM kRtvA vipriyamuttamam / rAmasya rAjasiMhasya durlabhaM tava jIvitam // 43 // devAzca daityAzca nizAcarendra gandharvavidyAdharanAgayakSAH / rAmasya lokatrayanAyakasya sthAtuM na zaktAH samaraSu sarve // 44 // brahmA svayambhUzcaturAnano vA rudrastrinetra tripurAntako vA / indro mahendraH suranAyako vA trAtuM na zaktA yudhi rAmavadhyam // 45 // yuktAn / saMhRtya pralayAvasAne rudradvArA svayaM ca saMhRtya punaH kalpAdau tathaiva "dhAtA yathApUrvamakalpayat" iti zrutyuktarItyA sraSTuM samarthaH / tatra pramANamAha mahAyazA iti / "na tasyeze kazcana tasya nAma mahadyazaH " iti hi zrutiH / zrutismRtiSu tathA prasiddha ityarthaH // 39-44 // rAmAnu0 sarvabhUteSu sarvatra sarvakAleSu nAsti saH / iti pAThasnAdhuH // 42 // mA bhUvan zaktAssAmAnyadevAH, IzvarAzzatAH syurityAzaGkayAha-bramati / aba 14 // pratAlikA rathyA // 36 // mantrIna maMtriNaH // 37 / / satyamiti / rAmadAsasyetyAdivizeSaNatrayeNa svasya rAmasAmarthya parikSAnaM hitopadezAdhikAra bhAyasthyaM ca sUci tam // 38-44 // brahmati / brahmA svayambhUrityAdivizeSaNAni teSAM sAmathyavizeSadyotanArtham / indraH prmeshvryvaanindrH| "idi paramezya "dati dhAtu sa0-amesvAdirAdapi trivAramuktidaryAya, mahikAvye-"jahihi jahIhi jahAhi rAmabhAryAm" itivana / yadA brahmA bRhaspatiH " brahmApi tanna jAnAti " pati gItAmadhyanamayadI pikAcI ' For Private And Personal Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vizeSaNAntaropAdAnaM tepAM sAmarthya vizeSayAtanArtham / patatkarSavaparihArAya vyutkrameNa yojanIyam / indraH paramezvaryavAn / " idi paramaizvarye " itya smAddhAtoH "RjendrAgra-" ityAdinA nipAtanAtsAdhutvam / trailokyAdhipatirapi trAtuM na zakta ityarthaH / tasya trailokyAdhipatitve'pi paranirasanA sAmarthyAbhAvAdazaktatetyavAha-mahendra iti / vRtrahananaprasiddhasAmo'pi na shktH| "yo vRtramavadhIditi tanmahendrasya mahendratvam " iti shrautnirmc| nam / svayaM caturo'pi sahAyasampattyabhAvAnna zakta ityatrAha suranAyaka iti / svatulyatrayastriMzatkoTisuragaNasahAyo'pi na zakta ityarthaH / mA bhUkSudra indrazzakta, sarvasaMhArako rudrastu zaktassyAttatrAha rudra iti / saMhArakAle prajAH rodayatIti rudrH| "roderNiluka ca" iti rprtyyH| kAlavizeSa saMhArako'pIdAnImaprAptakAlatvAdazakta ityavAha trinetra iti / niTilanayanadahanajvAlAvilopitamadano'pItyarthaH / kAkatAlIyatvazaGkAvyudAsAyAha tripurAntaka iti / prabalataramahAsurasaMhArako'pItyarthaH / mA bhUttasya zaktiH "brahmaNaH putrAya jyeSThAya zreSThAya" ityuktarItyA rudrasthApi pitA brahmA KazaktassyAt, tabAha brahmeti / bRhatIti brahmA / "bRheram nalopazca" iti manin amAgamo nakAralopazca / rudrapitA svayaM karmavazyaH kathaM zaknuyAt tabAha svayaMbhUriti / karmavazyatve'pItarasAdhAraNyenAnutpannaH svayaMbhUH / svayaMbhUtvepi sahAyasaMpattyabhAvAtkathaM cAyetetyatrAha caturAnana iti / yugapadeva sarvavedocAraNasampAditAtizayo'pi na zaktaH / pratyekamazaktatve'piki saMbhUyAgatAzaknuvanti ? tabAha na zaktA iti| bahuvacanenAyapoM labhyate-vadhamaI patIti vadhyaH / dnnddaaditvaadyH| rAmasya vadhyo rAmavadhyaH / taMtrAtuM na zaktAH / sthAnavinimahasthaca' ityucitavadhAhasya trAtA kH| yudhi yuddhe na zaktAH kintu zaraNaM gatvA trAtuM zaktA ityarthaH / ana" hiraNyagarbhassamavartatAgre / na sanna cAsIcchiA eva kevlH| indro mAyAbhiH pururUpa Iyate" iti / paradevatAtvena prasaktAtrikAdadhikatvamuktam / rAma ityanena vedAntoditAnAM sadbrahmAdisAmAnyazanAnAM hiraNyagarbhazivendrAdivizeSazabdAnAM ca vyakti vizeSaparanvaM vyanitam / trAtRtvena prasatapradhAnadevatAnirAkaraNaprakaraNe viSNoranupAdAnAt pArizeSyAdrAma eva viSNuriti pratipAditam // 15 // yo vRtrahA sa mahendraH " mahAnyA ayamabhUdyo vRtramavadhIditi tanmahendrasya mahendratvam" iti zruteH / trailokyayantRtvadhutrahantRtvasarvasurasaMvRtatvAdidhaviziSTo vj| pANirvA / rudraH saMhArakAle prajAH saMharana rodayatIti rudraH / rutaM zabda vedAtmAnaM brahmaNe kalpAdau rAtIti vA rudrH| yadvA rutA nAdena sakalaM jagadidaM dAvayatIti bRhaspatiH' iti vyAkhyAnAt / asvayaMbhUH svayambhUbhinnaH svayambhUsadRzo vAyuH / caturAnano virivaH / vAzabdassarvatrAnveti / runaH karo yamaH / trinetro rudraH / tripurAntena rudreNa ke ziro yasya dakSasya vinAza kasya vA / indraH zacIpatiH / amahendraH vRtrahetaraH tatsadRzaH kAmaH / suranAyakaH surasenAnAyakaH panmukhaH // 45 // For Private And Personal Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir pA.rA.bha. 141 // sa053 asmAcchlokAtparaM sa soveti shlokH| tasya tadvacanamitikastu uttrsgaadiH| atra sprmaadaaklikhitH||46|| iti zrIgovindarAjaviracite TI.su.kA zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekapaJcAzaH sargaH // 51 // tasya tadvacanaM zrutteti lokassargarasya prathamaH // 1 // dotyaM / sa sauSThavopetamadInavAdinaH kapenizamyApratimo'priyaM vacaH / dazAnanaH kopavittalocanaH samAdizat tasya vadhaM mahAkaH // 46 // ityA zrIrAmAyaNa vAlmAMkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekapaJcAzaH sargaH // 5 // tasya tadvacanaM zrutvA vAnarasya mhaatmnH| AjJApayadha tasya rAvaNaH krodhmuunychitH||1|| vadhetasya samAzate rAvaNena duraatmnaa| niveditavatA dotyanAnumene vibhISaNaH // 2 // taM rakSodhipati kruddhaM tacca kAyamupasthitam / viditvA cintayAmAsa kArya kAryavidhau sthitaH // 3 // dUtakarma / brAhmaNAderAkRtigaNatvAt Syat / tatriveditavataH uktavataH / nAnumane, vamityanuvatanAtham / niveditamatau dUtyamiti pATAntaram / manyata / iti matiH kAryam / niveditamato niveditakAryAze yathArthavAditvenAvadhya inumati dUtyaM dUtasaMbandhitayA rAvaNAdiSTaM vadham / "dUtavaNigbhyAM cetira vaktavyam" iti bhAvakarmaNovihito yapratyayaH arthAnuguNyAtsambandhamAne gamayitavyaH // 2 // tacca kArya dUtavadharUpakAryam / kAryam anntraanu| Thayam / kAryavidhI kAryakaraNe / sthitaH nizcitArthaH, sAdhvasAdhuvivekanizcitakArya ityarthaH // 3 // raJjayatIti nAdAtmakatvAdraH / yadvA rutA nAdena praNavarUpaNa vedarUpeNa vA dApayatIti iSTamartha gamayatIti vA rudraH / yadvA rutaM saMsAraduHkhaM duHkhahetuM vA drAvaya tIti rudrH| taduktam-"bhaduHkhaM duHkhahetuM vA taTTAvayati yaH prabhuH / rudra ityucyate tasmAcchivaH paramakAraNam // " iti / evaM vyutpattiyuktarudratvazatrubhasmIkaraNasamartha phAlalocanayuktatvatripurAntakatvAdidharmaviziSTo mahezvaro vA / bRMhati vhayatIti vA brahmA / svayambhUH svayameva svatantro bhavati na paratantra iti svymbhuuH| bRhattva nityasvatantratvabahumukhatvakAryanirvAhakatvAdidharmaviziSTo virivirSA yudhi rAmavadhyaM trAtuM na zaktA ityarthaH // 45 // 46 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM // 14 // zrIrAmAyaNatanvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyAm ekapacAzaH sargaH // 51 // 1 // vadha iti / niveditamatI iti pAThaH / manbhata iti mani kAryam / nivedita 71 svAgamana kArye hnumti| anenAsya yathAdiSTArthavAditvanAnaparAdhitvAdayadhyatvamuktam / ato'sminviSaye dUtyaM dUtasambandhinaM rAvaNanirdiSTaM varSa nAnumene ||2||tc Rogeroine For Private And Personal Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir nizcitArtha iti / ApUjyeti cchedaH // 4 // parAvarajJAH tyAjyopAdeyavivekayuktAH // 5 // pramApaNaM mAraNam // 6 // bhUtAnAmiti nirdhAraNe SaSThI / bhUtAnAM madhye // 7 // zAstravipazcittvaM vividhaM pazyatIti vipazcita tasya bhAvaH vipazcittvam. zAstraviSaye vividhajJAnopetatvamiti yAvat // 8 // dUtadaNDaH dUtayogya nizcitArthastataH sAmnA''pUjya zatrujidagrajam / uvAca hitamatyarthaM vAkyaM vAkyavizAradaH // 4 // kSamasva roSaM tyaja rAkSasendra prasIda madvAkyamidaM zRNuSva / vadhaM na kurvanti parAvarajJA dUtasya santo vasudhAdhipendrAH // 5 // rAjadharmaviruddhaM ca lokavRttezca garhitam / tava cAsadRzaM vIra kaperasya pramApaNam // 6 // dharmajJazca kRtajJazca rAjadharmavizAradaH / parA varajJo bhUtAnAM tvameva paramArthavit // 7 // gRhyante yadi roSeNa tvAdRzo'pi vipazcitaH / tataH zAstravipazcittvaM zrama eva hi kevalam // 8 // tasmAt prasIda zatrughna rAkSasendra durAsada / yuktAyuktaM vinizcitya dUtadaNDo vidhIyatAm // 9 // vibhISaNavacaH zrutvA rAvaNo rAkSasezvaraH / roSeNa mahatAviSTo vAkyamuttaramabravIt // 10 // na pApAnAM badhe pApaM vidyate zatrusUdana / tasmAdenaM vadhiSyAmi vAnaraM pApacAriNam // 11 // adharmasUlaM baharoSayuktamanAryajuSTaM vacanaM nizamya / uvAca vAkyaM paramArthatattvaM vibhISaNo buddhimatAM variSThaH // 12 // prasIda laDezvara rAkSasendra dharmArtha yuktaM vacanaM zRNuSva / dUtA na vadhyAH samayeSu rAjana sarveSu sarvatra vadanti santaH // 13 // asaMzayaM zatrurayaM pravRddhaH kRtaM hyanenApriyamaprameyam / na dUtavadhyAM pravadanti santo dUtasya dRSTA bahavo hi daNDAH // 14 // www.kobatirth.org daNDaH // 9-12 // prasIdeti / sarveSu sarvatra sarvadezeSu sarvajAtiSvityarthaH // 13 // na kevalaM dUto'yama akSAdivadhena zatruzca tathAca hantavya kArya dUlavadharUpaM kAryam / kAryavidhau kartavyavidhAne sthitaH, kAryakaraNe kRtanizraya ityarthaH // 3 // zatrujitaM ca tamajaM ca // 4 // roSaM tyaja parAvarajAH tyAjyopAdeyavivekayuktAH // 5 // pramApaNaM mAraNam // 6 // 7 // zAstravipazcittvaM zAstrapANDityasampAdanam / zramaH kevalaM zrama pava, vyarthaprayAsa evetyarthaH // 8 // dUtadaNDaH te vihito daNDaH // 9 // 10 // pApacAriNaM rAjadrohiNam // 11 // adharmasya mUlam adhamUlam / doSaH apakIrnirUpaH // 12 // samayeSu svasvAmi For Private And Personal Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir ityaashngkyaah-asNshymiti| dUtavadhyAM dUtavadham / triyAM bhAve kyAra / intarvadhAdeza aapH||14|| lakSaNasannipAtaH dUtayogyAGkanasaMvandhaH / naH asmAbhiH TI.saM.kAM. // 14 // // 15 // dharmArthavinItabuddhiH dharmArthayozizakSitabuddhiH / parAvarapratyayanizcitArthaH utkRSTApakRSTaparijJAnanizcitArthaH / asmin viSaye idaM kArya param . vairUpyamaGgeSu kazAbhighAto mauNDaya(Dhaya) tathA lkssnnsnnipaatH| etAna hi dUte pravadanti daNDAna vadhastu dUtasya na naH zruto'pi // 15 // kathaM ca dharmArthavinItabuddhiH parAvarapratyayanizcitArthaH / bhavadridhaH kopavaze hi tiSThet kopaM niyacchanti hi sttvvntH|| 16 // na dharmavAde na ca lokavRtte na zAstrabuddhigrahaNeSu cApi / vidyuta kazcittava vIra tulyastvaM hyuttamaH sarvasurAsurANAm // 17 // na cApyasya kape_te kazcit pazyAmyahaM guNam / teSvayaM pAtyatAM daNDo yairayaM preSitaH kpiH|| 18 // sAdhurvA yadivA'sAdhuH paraireSa samarpitaH / bruvan parArtha paravAn na dRto vadhamarhati // 19 // api cAsmin hate rAjan nAnyaM pazyAmi khecaram / iha yaH purAgacchet paraM pAraM mahodadheH // 20 // idamavaramiti vivekanizcitakArya ityarthaH / niyacchanti nigRhNanti / sattvavantaH vyavasAyavantaH // 16 // dharmavAde dharmazAstre / lokavRtte laukikAcAra / zAstrabuddhigrahaNeSu zAstrazabdena zAstrArtha ucyate / zAstrArthajJAnataddhAraNeSvityarthaH // 17 // na kevalaM dUtasya vadhe zAstravirodhaHguNamapina kaMcitpazyAmi / ataH etatpreSakeSveva vadharUpo daNDaH pAtyatAmityAha-na cetyAdi // 18 // sAdhuvaiti / samarpitaH preSitaH // 19 // asmin hate sati vRttAntanive dakAbhAvAdAmalakSmaNayorihAgamanAbhAgena taba zatrukSayo na syAt, vimukte'smin etanniveditavRttAntayostayorihAgamanAdayatnena tava zatrunAzo bhave dityabhipretyAha-api cetyAdinA / iha paraM pAram iha vidyamAnaM mahodadheH paraM pAram, idaM dkssinnkuulmityrthH||20||21|| niyogAnuSThAnakAleSu // 13 // 14 // lakSaNasatripAtaH dUnayogyAGkanasambandhaH / na naH zruta.pi no'smAbhiH na anaH // 15 // pag2abarapratyayanizcitArthaH utkRSThApakRSTa jJAnena nizcitakAryaH / asmina viSaye idaM kArya param idamavaramiti vivekena nizcitaprayojana ityarthaH / bhavadvidhaH tvAdRzaH / satvavantaH balavantaH // 16 // na tu navAnyenopadeSTavyAMzo'stItyAha-na dharmavAda iti // 17 // 18 // paruSavaktA'yamavazyaM hantavya ityata Aha-lAdhuriti / samarpitaH preSitaH // 19 // asmin hate cAlati vRttAntanivedakAbhAvAdrAmalakSmaNayorihAgamanAbhAvena tava zatrukSayo na syAt / vimukte tvasminnetaniveditavRttAntayostayorihAgananAdayatnena tava zatra 1. // 14 // For Private And Personal Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallashsagarsun Gyarmandir asmin vinaSTa iti / dIrghapathAvaruddhau dUramArgeNa niruddhagamanAvityarthaH / etacchokAnantaraM parAkramotsAhamanasvinAM ceti zlokaH / tato hitAzceti zokaH / atha tadekadezeneti zlokaH / atha nizAcarANAmiti sargAntazlokaH / ayameva pAThakamaH samIcInaH / anyepyatra sarge zlokAH kalpitA tasmAnAsya vadhe yatnaH kAryaH parapuraJjaya / bhavAn sendreSu deveSu yatnamAsthAtumarhati // 21 // asmin vinaSTe nahi dUtamanyaM pazyAmi yasto nararAjaputrau / yuddhAya yuddhapriya durvinItAvudyojayeddIrghapathAvaruddhau // 22 // parAkramI tsAhamanasvinAM ca surAsurANAmapi durjayena / tvayA manonandana nairRtAnAM yuddhAyati zayituM na yuktA // 23 // // hitAzca zUrAzca samAhitAzca kuleSu jAtAzca mahAguNeSu / manasvinaH zastrabhRtAM variSThAH koTyagrataste subhRtAzca yodhAH // 24 // tadekadezena balasya tAvat kecittavAdezakRto'bhiyAntu / tau rAjaputrau vinigRhya mUDhau pareSu te bhAva yituM prabhAvam // 25 // nizAcarANAmadhipo'nujasya vibhISaNasyottamavAkyamiSTam / jagrAha buddhayA suraloka zatrurmahAbalo raaksssraajmukhyH|| 26 // ityArSe zrIrAmAyaNe. zrImatsundarakANDe dvipaJcAzaH sargaH // 52 // dRzyante // 22-24 // rAmAnu0-asminniti / udyojayeddIrghapathAvarudAvityataH paraM parAkramotsAhamanasvinAM ceti zlokaH / tataH paraM hitAzceti zlokaH / tadanantaraM tadekadezeneti / tato nizAcarANAmiti sargAntazlokaH / ayameva samIcInaH pAThakramaH // 22-24 // taditi / tattasmAtkAraNAt / ekadezeneti sahayoge tRtIyA / balasya sainyasya // 25 // 26 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne dvipaJcAzaH srgH||52|| nAzo bhavedityAzayenAha-apicetyAdi / iha pAram idaM pAramityarthaH / nAnyaM pazyAmi yo'trAgacchedityarthaH // 20 // tasmAt punarAgantukAbhAvAt // 21 ||nnvsmin | hate anyasyAnAgamane ca kA mama kSatiH ? iSTamevedam, tabAha-asmin vinaSTa iti / tau rAjaputrau do ya udyojayet taM na pazyAmi / nanu tadudyogAbhAvo'pi mameSTa eva, netyAha yuddhapriyeti sambodhanena / yuddhapriyasya tava tayoranAgamanameva kSatiriti bhAvaH // 22 // mahAvIrasya taba na kutrApi bhayazaGketyAzayenAha-parAkrame tyAdinA // 23 // hitAceti / samAhitAH dAnamAnAbhyAM vazIkRtA ityrthH| subhRtAH sadbhRtyAH yodhAzca vartante khalviti zeSaH // 24 // tat tasmAtkAraNAta Mbalasya sainyasya ekadezena ekAMzena saha AdezakRtaH AjJAkAriNaH kecitkaticit bhAvayituM prakAzayitum // 25 26 // iti zrImahezvara tIrthaviracitAyo / pAzrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyo dvipakSAzaH sargaH // 52 // For Private And Personal Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir Fel za.rA.bhU. // 143 // tasyetyAdi / dezakAlahitaM dezakAlocitamiti vibhISaNavacanavizeSaNam // 1 // dUtabadhyA dUtavadhaH // 2 // 3 // tata iti / samiti / mitrANi TI.su.kA AptAH, samasukhaduHkhA vA sahAyA vA / jJAtayaH bhrAtrAdayaH / bAndhavAH sambandhinaH / suhRjanAH snigdhjnaaH||4|| AjJApayaditi / pradIptena lAiyUlenA tasya tadcanaM zrutvA dazagrIvo mhaablH| dezakAlahitaM vAkyaM bhrAturuttaramabravIt ||3||smyguktN hi bhavatA dUtavadhyA vigarhitA / avazyaM tu vadhAdanyaH kriyatAmasya nigrahaH ||2||kpiinaaN kila lAgUlamiSTaM bhavati bhUSa Nam / tadasya dIpyatAM zIghraM tena dagdhena gacchatu // 3 // tataH pazyantvimaM dInamaGgavairUpyakArzitam / samitra jJAtayaH sarve bAndhavAH sasuhRjanAH // 4 // AjJApayadrAkSasendraH puraM sarva sacatvaram / lAgUlena pradIptena rakSobhiH pariNIyatAm // 5 // tasya tadvacanaM zrutvA rAkSasAH kopakarzitAH / veSTayanti sma lAGgralaM jIrNaH kAsakaiH paTaiH // 6 // saMveSTayamAne lAgRle vyavardhata mahAkapiH / zuSkamindhanamAsAdya vaneSviva hutAzanaH / tailena pari SicyAtha te'gniM tatrAbhyapAtayan // 7 // lAzUlena pradIptena rAkSasAMstAnapAtayat / roSAmarSaparItAtmA bAlasUrya samAnanaH // 8 // lAzUlaM saMpradIptaM tu draSTuM tasya hanUmataH / sahastrIbAlavRddhAzca jagmuH prItA nizAcarAH // 9 // sa bhUyaH saGgataiH krUrai rAkSasaiharisattamaH / nibaddhaH kRtavAn vIrastatkAlasadRzI matim // 10 // yukto hanumAn sacatvaraM sarvaM puraM pariNIyatAM parito nIyatAm ityAjJApayadityanvayaH // 5-7 // lAzUleneti / apAtayat lAzUladhAmaNena / tasya vibhISaNastha // 1 // dUtabadhyA itakSadhaH 2 // dagdhena lAgalenopalakSito gacchatu, svasvAmisamIpamiti zeSaH // 3 // mitrANyAptAH ye samasukhaduHkhAH, jJAtayaH bhrAtrAdayaH, bAndhavAH sambandhinaH, suhRjanAH snigdhajanAH // 4 // pariNIyatAmityAjJApayaditi yojanA // 5 // 6 // zuSkamiti / AraNyakA yathA zuSka mindhanamAsAdya hutAzanamutpAdayanti tathA jIrNapaTaveSTitaM lAigRlaM telena pariSicya tatra te'gnimupapAdayan / hutAzana iti pAThe-vRddho dRSTAnto'yam / upapAdayanni tyasya samayojayannityanye / tAn baddhvA netUna // 7-9 // saGgataH militaH rAkSasaiH sa bhUyaH nibaddha iti sambandhaH / bandhasaMhArazaktAvapi sa nocita ityacintaya Open // yan For Private And Personal Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir adrAvayadityarthaH // 8-10 // na me zaktAH na me paryAptA ityarthaH / mama nigrahe na samarthA iti yAvat // 11 // yadIti / bhartRhitArthAya rAmahitA rthAya / carantaM pravartamAnam, mAmiti zeSaH / bhartRzAsanAt rAvaNazAsanAt yadi bananti tAvatA me niSkRtiH pratikriyA na kRtA / idaM bandhanamakiJcitkaramiti bhAvaH // 12 // rAmasya prItyarthamidaM vipahiye / rAvaNAdivadhasya svanaiva kartavyatvena rAmAbhimatatvAdrAkSasAnAmahamIdRzaM kAmaM khalu na me zaktA nibaddhasyApi rAkSasAH / chittvA pAzAna samutpatya hanyAmahamimAna punaH // 11 // yadi bhartRhitArthAya carantaM bhartRzAsanAt / badhantyete durAtmAno na tu me niSkRtiH kRtA // 12 // sarveSAmeva paryApto rAkSasAnAmahaM yudhi / kiM tu rAmasya prItyarthaM viSahiSye'hamIdRzam // 13 // laGkA cArayitavyA vai punareva bhavediti / rAtrau na hi sudRSTA me durgakarmavidhAnataH // 14 // avazyameva draSTavyA mayA laGkA nizAkSaye // 15 // kAmaM vadasya me bhUyaH puccha syAddIpanena ca / pIDAM kurvantu rakSAMsi na me'sti manasaH zramaH // 16 // tataste saMvRtAkAraM sattvavantaM mahAkapim / parigRhya yayurhRSTA rAkSasAH kapikuJjaram // 17 // bandhanAkarSaNAdirUpaM paribhavaM sahiSya iti bhAvaH / rAmasya prItyarthamityatra cchandobhana ArSaH / / 13 / / laGketi / laGkA rAtrau durgakarmavidhAnataH durga | karmavidhAnAddhetoH / na hi sudRSTA naiva sudRSTA / yadvA durga karmavidhAnataH nagaragutivizepajJAnapUrvakamityarthaH / na dRti hetormayA laGkA punazvArayitavyA bhavet / vicaritvA draSTavyA bhavedityarthaH / ayaM ca prAtaHkAlaH na tUpaH kAlaH / prAtaHkAle'pi tathA vyavahAropapatteH // 14 // 15 // kAmamiti / manasaH zrama ityanantaramitikaraNaM bodhyam ||16|| saMvRtAkAraM gUDhasvabhAvam / mahAkapimiti buddhayA mahattvam / kapikuJjaramiti sajAtIyazreSTayam // 17 | dityAha kRtavAniti // 10 // nibaddhasthApi me na zaktAH bhama nigrahe na samarthA ityarthaH // 11 // bhartuH svAmino rAmasya / bhartRzAsanAt rAvaNazAsanAt / niSkRtiH pratikriyA na kRtA mayA kRtasya kAryasya bandhanamAtraM pratikriyA na bhavatIti bhAvaH // 12 // sarveSAM hanana iti zeSaH / ahaM paryAptaH, rAmasya prItyartham IdRzamatramAnaM viSahipye, sarvarAkSasa saMhArasya rAmeNa pratijJAtatvAditi bhAvaH // 13 // durgakarmavidhAnataH vidhAnAddhetoH rAtrau laGkA na hi tuSTA, ato me mayA laGkA punadhArAye tavyA bhaveta zodhayitavyA bhavedini yojanA / yadvA durgakarmavidhAnataH nagara gunivizeSa jJAna pUrvakamityarthaH / anena uSaHkAlaH samprApta ityavagamyate // 14 // 15 // manasaH For Private And Personal Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mA.rA.bhU. svakarmabhiH aasphottnsiNhnaaderityrthH| tAM purI ghossyntH| atyantasaMyoye dvitIyA / cArayanti sma, samiti zepaH // 18 // cArayAmAsasa zodhayAmAsa // 19 // catvarAn gRhabahiraGgaNAni // 20 // zRGgATakAni catuSpayAni / rathyAH mhaaviithiiH| uparathyAH avaantrvaayii| gRhakAntarAn / sa-53 zaGkameninAdaistaM ghoSayantaH svkrmbhiH| rAkSasAH krUrakarmANazcArayanti sma tAM purIm // 18 // anvIyamAno rakSobhiryayau sukhmrindmH| hanumAMzcArayAmAsa rAkSasAnAM mahApurIm // 19 // athApazyadimAnAni vicitrANi mahAkapiH / saMvRtAna bhUmibhAgAMzca suvibhaktAMzca catvarAn // 20||viithiishc gRhasaMbAdhAH kapiHzRGgATakAni ca / tathA rathyoparathyAzca tathaiva gRhakAntarAn / gRhAMzca meghasaGkAzAn dadarza pavanAtmajaH // 21 // catvareSu catuSkeSu rAjamArge tathaiva ca / ghoSayanti kapi sarve cArIka iti raaksssaaH||22|| strIbAlavRddhA nirjagmustatra tatra kutuuhlaat| taM pradIpitalAGgalaM hanumantaM didRkSavaH // 23 // dIpyamAne tatastasya lAMgUlAgre hnuumtH| rAkSasyastA virUpAkSyaH zaMsurdevyAstadapriyam // 24 // yastvayA kRtasaMvAdaH sIte tAmramukhaH kapiH / lAzUlena pradIptena sa eSa pariNI yate // 25 // zrutvA tadvacanaM RramAtmApaharaNopamam / vaidehI zokasantaptA hutAzanamupAgamat // 26 // gRhakANi kSudragRhANi, antarANi pracchannadvArANi antArANItyarthaH / " toraNo'strI bahiraM pracchannadAramantaram" iti vaijayantI / aklIvatvamArSam // 21 // catvareSviti / catvareSu catasRNAM rathyAnAM saMbhedeSu / catuSkeSu catustambhamaNDapeSu / cAra eva cArIkaH / svArthe kapratyayaH / ASoM dIrSaH ||22||23||shNsuH zazaMsuH / AryoM dvivacanAbhAvaH // 24 // pariNIyate parito nIyate // 25 // upAgamat upAsitavatI // 26 // zramamityatra cintAsamAptidyotakamitikaraNaM iSTavyam // 16 // 17 // zaveti / svakarmabhiH dhAsphoTasiMhanAdaiH tA purI ghoSayantaH taM cArayanti smeti sambandhaH // 18 // cArayAmAsa codayAmAsetyarthaH // 19 // catvarAn gRhabahiraGgaNAni // 20 // sambAdhAH gRhai| sambAdhAH nivir3AH rthyaaH| zRGgATakAni catuSpa | thAni / uparathyAH kSudravIdhIH / catvareSu catasRNAM rathyAnAM sambandheSu / catuSkeSu ctustmbhmnntt|| cAra evaM cArIkaH // 21-23 // zaMsuH zazaMsuH // 24 // pariNIyate parito nIyate // 25 // AtmApaharaNopamaM tAhagduHkhajanakamityarthaH / hutAzanamupAgamata pAsitavatI // 26 // For Private And Personal Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir lI tasya sA tadA''sAnmahAlItvaM zIto bhava hanUmatasampannAM tatsamA tasya hanumataH / maGgalAbhimukhI adAhaparA / prayatA zuddhimatI / "pavitraH prayataH pUtaH" ityamaraH // 27 // yadyastIti / patizuzrUSAdipadaM tatphalaparam / / zIto bhava, teneti shessH| ekapatnItvaM pAtivratyam // 28 // kiMcidanukoza iti samastaM padam / tasya rAmasya / bhAgyazeSaH idAnI nirantaraduHkhAnubhavAt || maGgalAbhimukhI tasya sA tdaa''siinmhaakpeH| upatasthe vizAlAkSI prayatA havyavAhanam // 27 // yadyasti pati zuzrUSA yadyasti caritaM tpH| yadi cAstyekapatnItvaM zIto bhava hanUmataH // 28 // yadi kiMcidanukrozastasya mayyasti dhiimtH| yadi vA bhAgyazeSo me zItobhava hanUmataH // 29 // yadi mAM vRttasampannAM tatsamAgamalAlasAm / sa vijAnAti dharmAtmA zIto bhava hanUmataH // 30 // yadi mAM tArayedAryaH sugrIvaH stysnggrH| asmAhuHkhAmbu saMrodhAcchItobhava hnuumtH||31|| tatastIkSNArciravyagraH prdkssinnshikho'nlH| jajvAla mRgazAvAkSyAH zaMsanniva zivaM kapaH // 32 // hanumajjanakazcApi pucchAnalayuto'nilaH / vavau svAsthyakaro devyAH prAleyAnilazItalaH // 33 // dahyamAne ca lAdaNUle cintayAmAsa vaanrH||34|| bhAgyaprasaktireva nAstIti manyamAnAyA idaM vacanam // 29 // mama pAtivratyaM yadi hanumAna jAnAti tadA zIto bhavetyAi-yadi mAmiti // 30 // yadi mAM tArayaditi / mattAraNe idameva jJApakamiti bhAvaH // 31 // tata iti / tataHsItopagamAt / kaperanalaH kapivAlAniH mRgazAvAkSyAH sItAyAHzubhazaMsAniva pradakSiNazikho jajvAletyanvayaH // 32 // hanumaditi / anilazca pucchAnalayuto'pi / prAleyAnilazItalaH himamArutavacchItalassan / devyAH siitaayaaH| svAsthyakaraH sukhakaraH vavau / asmAtparaM dahyamAne ca lAgUla iti shlokH| anayoHzlokayormadhye kecana zlokAH katipayakozeSu dRzyante / bahukozeSu prayatA shuddhimtii||27|| yadi pakapatnItvam pakA patiryasyAH sA ekapatnI tasyA bhAvastattvam , pAtivratyamityarthaH // 28 // tasyarAmaspa // 29-31 // mRgazAvAkSyAH sItAyAH, mahimneti zeSaH / analaH pucchAnalA pradakSiNazikhaH pradakSiNAkArajyAlassan kaH zivaM zaMsanniva jajvAleti smbndhH||32|| kizca hanumajjanakA anilaH pucchAnalayutaH hanumatpucchAnalasaMyuto'pi devyAH, prabhAvAditi zeSaH / karityanukarSaH / pAleyAnilazItalaH himamArutavacchItalassana svAsjyakaraH sukhakaraH vavAviti smbndhH||35||35|| For Private And Personal Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kA.rA.bha. sa.52 darzanAdadhikyAbhAvAcca te anaadrnniiyaaH|| 33 ||3||raamaanu-hnumjnk iti / anilaH pucchAnalayuttopi / pAleyAnilazIta himamArutavacchItalassan / gadevyAH svAsthyakaro kvAviti sambandhaH / asmAtparataH dahyamAne ca lAgUla iti zokaH / anayoH zlokayoIyormadhye maramAvAkyabhUtAH kecana zlokAH katipayakozeSa dRzyate / bahukozeSu madarzanAdIcityAbhAvAca te anAdaraNIyAH // 33 // 34 // pradIpta iti / rujaM pIDAm / zizirasyeva sampAtaH zizirasya candanozIrAdeH saMpAtaH saha iva sthitaH / atyantazItala ityarthaH / etena hetuvizeSaM na pazyAmInyuktam // 39 // hetuvizeSAnizcinoti-athavetyAdinA / pUvatA mayA saritAM pto|| pradIpto'nirayaM kasmAnna mAM dahati srvtH| dRzyate ca mahAjvAlaH karoti na ca me rujam / zizirasyeva sampAto lAyUlAgre prtisstthitH||35|| athavA tadidaM vyaktaM yad dRSTaM plavatA myaa|raamprbhaavaadaashcry parvataH saritAM pato // 36 // yadi tAvat samudrasya mainAkasya ca dhImataH / rAmArtha sambhramastAdRk kimagnirna kariSyati // 37 // sItAyAzcAnRzaMsyena tejasA rAghavasya c| pituzca mama sakhyena na mAM dahati paavkH||38|| bhUyaH sa cintayAmAsa muhUtai kapikuJjaraH // 39 // Apa ghisaMjJAkAryam / samudramadhye parvataH parvatarUpaM yadAzcaryam addhatarUpaM vastu dRSTaM tadadidamagneH zaityaM rAmaprabhAvAt sanAtaM vyaktaM nizcitam // 36 // etadevopapAdayati-yadIti / saMbhramaH tvarA / kimagnirna kariSyati, saMbhramamiti zeSaH / rAmArtha mainAkasya saMbhramo yadi syAdanestAdRzassaMbhramaH kuto na bhaviSyatItyarthaH // 37 // AnRzaMsyena dayayA // 38 // sa cintayAmAsa, anantarakartavyamiti zepaH // 39 // zyata iti / merujaM na karoti pratyuta zizirasya sampAta va himasavAta ica vrtte| atra hetuM na pazyAmIni zeSaH // 35 // hetuvizeSAna nidhinoti-athave tyAdi / prathatA mayA saritA pato rAmaprabhAvAta parvataH parvatarUpamAzcarya yat yasmAtkAraNAt dRSTaM tasmAtkAraNAta idam' aneH zaityamapi rAmaprabhAvAtsAtam vyaktaM nizcitamiti yojanA // 36 // kuta ityata Aha-yadIti / samdhamaH tvarA yadi tadA agniH kiM kimiti na kariSyati, zaityamiti zeSaH // 37 // sItAyA mAiti / AnRzaMsyena kRpayA // 38 // bhUyaH sa cintayAmAsa / anantarakartavyamiti zeSaH // 39 // ti-nanu samudrapreraNena mainAkotthAnaM yujyate, agnestu svabhAvavaparItyaM kutastatrAha-yadIti / tAvaditi vAkyAlaGkAre / rAmArtha rAmopakArArtham / nAka mammo yadi AdarapUrvaka ravarA yadi / tadA rAmeNa nityamupAsito'bhiH rAmopakArArtha kathamapi zetye kina kariSyatItyarthaH // 37 // | // 14 // For Private And Personal Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cintitamevAha-utpapAteti / puradvAramiti / vibhaktarakSassambAdha nivRttarazassaJcAram // 40 ||s iti / avazAtayat avAzAtayat, acyAvaya dityarthaH // 11-43 // nihatvA nihatya / lyababhAva Ara / lAlakRtArcimAlI lAzUle kRtajvAlAmAlaH | arcimAlI tejaHpujavAnAditya iva utpapAtAthavegena nanAda ca mhaakpiH|purdntH zrImAna zailazRGgamivonnatam / vibhaktarakSassambAdhamAsasAdA nilaatmjH||40|| sa bhUtvA zailasaGkAzaHkSaNena punarAtmavAn / hrasvatAM paramAM prApto bandhanAnyavazAtayat // 41 // vimuktazcAbhavacchrImAn punaH prvtsnimH| vIkSamANazca dadRze parighaM toraNAzritam // 42 // sa taM gRhya mahAbAhuH kAlAyasapariSkRtam / rakSiNastAna punaH sarvAna sUdayAmAsa mArutiH // 43 // sa tAtrihatvA raNacaNDa vikramaH samIkSamANaH punareva laGkAm / pradIptalAdgUlakRtArcimAlI prakAzatAditya ivArcimAlI // 44 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe tripaJcAzaH sargaH // 53 // vIkSamANastato laGkAM kapiH kRtamanorathaH / vardhamAnasamutsAhaH kAryazeSamAcintayat // 1 // kiM nu khalvavaziSTaM me kartavyamiha sAmpratam / yadeSAM rakSasAM bhUyaH santApajananaM bhavet // 2 // vanaM tAvata pramathitaM prakRSTA rAkSasA htaaH| balaikadezaH kSapitaH zeSa durgavinAzanam // 3 // prakAzata prAkAzata / anitytvaadddbhaavH| arcItIkArAntatvamArSam // 44 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne tripaJcAzaH sargaH // 53 // vIkSamANa ityaadi| kRtamanorathaH pryaaptmnorthH||1||2||blaikdeshH senekadezaH kSapitaH vibhakarakSAsambAdha viyuktrkssssbaarmityrthH|| 40 // zailasAzo mahAna bhUtvA isvatA prApta ityanena dehasokSamyAtsvayameva bandhagalanamuktam / evaM rItyA bandhanAnyavazAtayata // 41 // vimuktyanantaraM punaH parvatAkArobhavat // 42 // 43 // pradIptalAlakRtArcimAlI pucchAvRtajvalana ityrthH| atra rephAbhAvaH ApaH // 4 // iti zrImahezvaratIryaviracinAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM tripacAzaH sargaH // 53 // // 1 // yadevo bhUyassantApajananaM bhaveta nAhazameva sAmprataM karna kimiti kaaryshessmcintyaadityH||2|| tadeva nicinoti zeSa durgavinAzanamiti // 3 // For Private And Personal Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. 114 nAzitaH / durgavinAzanaM puravinAzanam / zeSam avaziSTam // 3 // karma pUrvoktaM vanabhaGgAdikam, samudralanaM dUtyaM vA / sukhaparizramaM saphalAyAsam / / zakyametadityAha alpayatneneti / asminkArye, kRte satIti zeSaH ||4||kenopaayenedN sukaramityAzaya tamAha-yo hIti / yaH agniH / atizItalatayA / durge vinAzita karma bhavet sukhaparizramam / alpayatnena kArye'smin mama syAt saphalaH shrmH||4|| yo hyayaM mama lAMgUle dIpyate havyavAhanaH / asya santarpaNaM nyAyyaM kartumebhirgRhottamaiH // 5 // tataHpradIptalAzalaH savidhudiva toyadaH / bhavanAgreSu laGkAyA vicacAra mhaakpiH||6|| gRhAda gRhaM rAkSasAnAmudyAnAni ca vaanrH| vIkSamANo hyasantrastaH prAsAdAMzca cacAra sH||7|| avaplutya mahAvegaH prahastasya nivezanam / agniM tatra sa nikSipya zvasanena samo balI // 8 // tato'nyat pupluve vezma mahApArzvasya vIryavAn / mumoca hanumAnani kAlAnala zikhopamam // 9 // vajradaMSTrasya ca tathA pupluve sa mhaakpiH| zukasya ca mahAtejAHsAraNasya ca dhiimtH| tathA cendrajito vezma dadAha hriyuuthpH||10|| jambumAleH sumAlezca dadAha bhavanaM tataH // 11 // razmiketozca bhavanaM sUryazatrIstathaiva ca / hrasvakarNasya daMSTrasya romazasya ca rakSasaH // 12 // yuddhonmattasya mattasya dhvajagrIvasya rksssH| vidyujihvasya ghorasya tathA hastimukhasya ca // 13 // karAlasya pizAcasya zoNitAkSasya caiva hi / kumbha karNasya bhavanaM makarAkSasya caiva hi // 14 // mama mahopakAraM kRtavAn / asya santarpaNaM nyaayymityrthH||5|| tata ityAdi / atra bandhavisrasanAya pUrva tanusaGkoce kRtepi kAryArthamamivartiH sthApiteti / bodhyam / savidyudiva toyada iti sarvata AvRtya saJcAre dRssttaantH||6-9|| vajradaMSTrasyetyAdi sArghazlokaH // 10 // jambumAloratyardham // 11 // razmi karma samudralahanAdikam / sukhaparizrama saphalaprayAsam / na cAzakyametadityAha alpayatneneti / asmin kArye durgavinAzakArye, kRte satIti zeSaH // 4 // kenopA pena durgavinAzanaM syAt ? ata Aha-yo hIti // 5 // toSadaH sandhyAtoyadA, hanumato raktavarNatvAt // 6 // udyAnAni gRhArAmAH // 7 // prahastasya pradhAnamantritvA // 14 // For Private And Personal Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir torityAdipaJcazlokI / varjayitveti / vibhISaNagRhaM prati varjayitveti sambandhaH // 12-16 // teSu teSviti |bhvneviti gRhavizeSaNaM samRddhimatparam / Rddhi maNimuktApravAlAdikAm // 17 // 18 // tata ityAdi / sarvamaGgalazobhite srvmnggldrvyyukte||19||20|| zvasaneneti / pUrva rAvaNAdibhItAvagnyanilo yajJazatrozca bhavanaM brahmazatrostathaiva ca / narAntakasya kumbhasya nikumbhasya durAtmanaH // 15 // varjayitvA mahAtejA vibhISaNagRhaM prati / kramamANaH krameNaiva dadAha haripuGgavaH // 16 // teSu teSu mahArheSu bhavaneSu mhaayshaaH| gRheSvRddhi matAmRddhiM dadAha sa mahAkapiH // 17 // sarveSAM samatikramya rAkSasendrasya vIryavAn / AsasAdAtha lakSmIvAn rAvaNasya nivezanam // 18 // tatastasmin gRhe mukhye nAnAratnavibhUSite / merumandarasaGkAze sarvamaGgalazobhite // 19 // pradIptamagnimutsRjya lAGkalAgre pratiSThitam / nanAda hanumAna vIro yugAntajalado yathA // 20 // zvasanena ca saMyogAdativego mahAbalaH / kAlAgniriva jajvAla prAvardhata hutAzanaH // 21 // pradIptamagniM pavanasteSu vezmasvacArayat / abhUcchasanasaMyogAdativego hutAzanaH // 22 // tAni kAJcanajAlAni muktAmaNimayAni ca / bhavanAnyavazIryanta ratnavanti mahAnti ca // 23 // tAni bhagnavimAnAni nipeturvasudhAtale / bhavanAnIva siddhAnAmambarAt puNyasaMkSaye // 24 // saMjajJe tumulaH zabdo rAkSasAnAM pradhAvatAm / svagRhasya paritrANe bhagno tsAhagatazriyAm / nUnameSo'gnirAyAtaH kapirUpeNa hA iti // 25 // idAnIM rAkSasakSayaM devabalodayaM ca pratyAsannaM viditvA nizzaGkAMvabhUtAmiti bhAvaH // 21-24 // saMjajJa ityAdi / svagRhasya paritrANe bhagnotsAha dAdau tadgRhe'gniprakSepaH, prathamaM tatsambhAvanasyaucityAt // 8-15 // vrjyitvti| vibhISaNagRhaM prati varjayitvota smbndhH| dadAheti / krameNeva dadAhetyarthaH / vibhI viSaNena svasya vadhato rakSaNAdvibhISaNagRhaM varjayitvA pratigRhaM kramamANo dadAhetyanvayaH // 16 // dadAha sa mahAkapiriti / pUrva rAvaNAgItopyAgniH sItAtejassamba) ndhana nidazavadAhetyuktam // 17-20 // zvasananati / pUrva rAvaNAdatibhItAvagnyanilo zdAnI rAkSasavalakSayaM devabalodayazca pratyAsannaM viditvA nizzazvabhUtA miti bhAvaH // 21 // acArayaditi heto, yatazcArayati sma tatazcAraNAddhetostAni vyshiirylenptyyH||12||23|| bhannavimAnAni bhagnaprAsAdAni // 24 // bhanotsAhotA For Private And Personal Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir 147 // sa054 nAM jananamA hA iti va upAhonitathiyo gatazriyAmiti pAThaH / svagRhasya paritrANe bhanotsAhorjitatriyAmiti pAThe-utsAizva itizrIca utsAhonitazriyo bhane utsAhojitathiyau yessaa| miti vigrahaH / svagRhasya paritrANe bhanotsAhAnAM zrImatA rAkSasAnAmiti vA'rthaH / hA iti "nipAta ekAjanA" iti prakRtibhAvaH // 25 // kandantya iti / kAzcit striyaH hamryebhyaH peturiti smbndhH| sukezavaMzyAnAM jananamAtre rudeNa mAtRtulyatvavarapradAnepi taditareSu tadabhAvAt stanandhaya krandantyaH sahasA petuH stanandhayadharAH striyH| kAzcidagniparItebhyo hamyebhyo muktmuurdhjaaH||26|| patantyo rejire 'bhrebhyaH saudAminya ivAmbarAt // 27 // vacapidrumavaidUryamukArajatasaMhitAn / vicitrAn bhavanAn dhAtUna syanda mAnAn dadarza sH||28|| nAgnistRpyati kASTAnAM tRNAnAM hariyUthapaH / nAgne pi vizastAnAM rAkSasAnAM vasundharA // 29 // kvacit kiMzukasaGkAzAH kvcicchaalmlisnibhaaH| kvacit kuGkumasaGkAzAHzikhA vddheshvkaashire|| 30 // hanUmatA vegavatA vAnareNa mhaatmnaa| laGkApuraM pradagdhaM tadrudreNa tripuraM yathA // 31 // dharatvam / anyajAtIyAzca rAkSasAstatra santyeva // 26 // ambarAt patannyaH atrebhyo meghebhyaH patantyaH saudAminyaH taDita iva rejire 27 // vajreti / bhavanAniti puMlliGgatvamArSam / dhAtUna suvarNAdIn / "dhAtustu gairike svarNe" iti darpaH syandamAnAna syndtH|agnitpttven dravAbhUtasvarNAdI nityarthaH / / 28 // nAniriti / kASTAnAM tRNAnAM ceti sambandhaptAmAnye SaSThI / kASThastRNaizvetyarthaH / "pUraNaguNa-" ityAdinA SaSThI vA / agniH kASTaH tRNezcana tRpyati / hariyUthapaH agreHna tRpyati agrinA na tRpyati, agniprakSepaNena na tRpyatItyarthaH / evaM vasundharA vizastAnAM rAkSasAnAM vizastaiH rAkSasaHna tRpyatIti yojyam / anena rAkSasa zavAkIrNA bhUrabhUdityarthaH // 29 // rAmAnu0-nAniriti / tRNAnAM ca yathA tthaa| hanumAn rAkSasendrANI va kiMcinna tRSyati / na hanUmadvizastAnAM rAkSasAnAM vasundharA // iti pAThaH // 29 // zikhAH jvaalaaH||30|| nanu patAvatparyantamalpabalatayA sthitasya hunumataH kathametAhazI zaktiritya vAha rudeNa tripuraM yatheti / "viSNurAtmA bhagavato bhvsyaamittejsH| tasmAdanuAsaMsparza sa viSahe mheshvre||" ityuktarItyA viSNvApyAyitatejasA jitazriyAM bhagnotsAhAyojitazriyazceti vishessnnsmaasH| stanandhayaH zizuH // 25 // 26 // azvebhyo meghebhyaH // 27 // 28 // nAgniriti / tRNAnAM kASThAnA I sa0-yathA agnirna tRSyati tathA hanumAn rAkSasAnAM vacinA vadhe sati kicina tRSpati satyaM vA na tRpyati / yadA evaM durave satpaSi kicididamiti na tRpyati / / 29 // // 147N For Private And Personal Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 66 rudreNa tripuraM yathA dagdhaM tathA'neneti bhAvaH // 31 // laGkApuraparvatAye laGkApurAdhAra trikUTazikhare / tadvartitvAttasyAstathA nirdezaH / parvatAgrasthalaGkApura iti paranipAto vA / cUDAvalayaM jvAlAjAlamityarthaH / tat prasArya vistArya / pradIptaH visRSTaH, gRddeSviti zeSaH // 32 // divispRk abhraMlihaH tatastu laGkApura parvatAgre samutthito bhImaparAkramo'gniH / pramArya cUDAvalayaM pradIpto hanUmatA vegavatA visRSTaH // 32 // yugAntakAlAnalatulyavegaH samAruto'gnirvavRdhe divisTaka / vidhUmarazmirbhavaneSu sakto rakSazzarIrAjya samarpitArciH // 33 // * AdityakoTIsadRzaH sutejA laGkAM samAptAM parivArya tiSThan / zabdaira ne kaira zani prarUDhai bhindannivANDaM prababhau mahAgniH // 34 // tatrAmbarAdagniratipravRddho rUkSaprabhaH kiMzukapuSpacUDaH / nirvANadhUmAkularAjayazca nIlotpalAbhAH pracakAzire'bhrAH // 35 // hRdadyubhyAM GeralugvaktavyaH " iti saptamyA aluk / rakSazarIrAjyasamarpitArciH rakSazarIrANyevAjyAni taissamarpitAciH utthApitajvAlaH // 33 // AdityakoTIti / samAptAM niHzeSAm / azaniprarUDhaiH azanivanniSThuraiH / aNDaM brahmANDam // 34 // ambarAt ambaraparyantam / kiMzukapuSpacUDaH tRNaiH kASThairityarthaH // 29-31 // laGkApuraparvanAme laGkApurAdhAratrikUTazikhare cUDAva jvAlAsamUhaM prasArya samutthito'gniH visRSTaH, gRheviti zeSaH / bhIma parAkramaH bhayavegaH / / 32 / / divispRka abhraMliha ityarthaH / rakSazzarIrAjya samarpitAciH rakSazzarIrANyeAjyAni taiH samarpitAciH utthApitajvAlaH // 33 // Adityeti zlokadvayamekaM vAkyam / ambarAta ambaraparyantaM praH / kiMzukaH tatsanajvAlaH / agniH hanumadvisRSTo'gniH / azaniprarUDhaiH azanivanniSThure ranekaiH zabdaH samAptAM nizeSa laGkAM parivArya pariveSTaya tiSThana brahmANDaM bhindan mahAniH pralayo'gririva prababhau // 34 // tatra tadA nirvANadhUmAkularAjayaH pUrva Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir tAmatyarthatA vahile rAkSasa saMkulAm / jvAlAmAlA pArakSa perahUnmArutAtmajaH // 1 // tena zabdena vitrastA dharSitAstana cAgninA / abhipatustadA ghorA hanUmantaM nizAcarAH // 2 // pradIprazna zUlAH prAsaiH khaGgaH parazvadhaH / hanumantaM mahAvegairakSipatrairRtamAH // 3 // ne rAkSasA bhImabalA maanaatrhrnnaanvitaaH| nihatya ca sa tAMstatra divamevotpapAta 6 // 4 // sa ca vikramya sahasA saMkrAmaMtra gRha gRham / laGkAmAdIpayAmAsa vAyuputraH pratApavAn || 5|| salAGgale pasatAmirmukto mR-yugRdA divAMparyatsnAM se grahaH sampatani ||6|| toraNaSu gavAkSeSu ramyeSu zikhareSu ca / tiSThanti rama prapazyanti rAkSasAH lavagottamam // 7 // hutAzanajvAlasamAnRtA sAtavI hRtasarvazobhanA / hanUmataH krodhavalAbhibhUtA babhUva kAlopateva laGkA // 8 // sasambhramatrasta vizastarAkSasAM samubhavAtutAzanA GkitAm / dadarza zaM hanumAna mahAmanAH svayambhuvaH kopahatAmivAnim // 9 // gRhAzRGgAmatale vicitre pratiSThitAM bAjararAjasiMhaH / bAlakRtAcimAlI vyarAjatAditya ivAcimAlI // 10 // ] ete zlokAH kecitkozeSu dRzyante vyAkhyAtA mahezvaraH // sa tAmiti / vahiH jvAlAmAla parikSepaiH khAlA mUhAnAM prasAraNaiH / laGkAm atyaryamadhaditi sambandhaH / saH hanumAn // 6-4 // sa ceti / saMkrAman gacchan // 1 // sa iti / lAMgUlopasaktAna: lAMgUlasthito'gniH / mRtyu guhAmmukta iva tathA atibhIkara ityarthaH // 6 // 7 // hutAzaneti / kAlopateva pralayakAlopateva // 8-10 // For Private And Personal Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bhU. tattulyazikhaH / nirvANadhUmAkularAjayaH pUrvapUrvadagdhabhavanAgninirvANasamayotthitadhUmaiH vyAtapatayaH / ata eva nIlotpalAbhAH nirvANadhUmAnAM nIlavarNatvA TI.muM.kA. diti bhAvaH / atrAH meghaaH| pulliGgatvamArSam // 35 // atha rakSovacanam-vajrItyAdi / mahendraH vajrItyAdi vizeSaNaM sAmarthyavizeSadyotanArtham / uttara .. vajI mahendrastridazezvaro vA sAkSAdyamo vA varuNo'nilo vA / rudro'gniroM dhanadazca somo na vAnaro'yaM svayameva kAlaH // 36 // kiM brahmaNaH sarvapitAmahasya sarvasya dhAtuzcaturAnanasya / ihAgato vApadhArI rakSopasaMhArakaraH prakopaH // 37 // kiM vaiSNavaM vA kapirUpametya rakSovinAzAya paraM sutejaH / anantamavyaktamacintyamekaM svamAyayA sAmpratamAgataM vA // 38 // ityevamUcurbahavo viziSTA rakSogaNAstatra sametya sarve / saprANisaGgha sagRhAM savRkSA dagdhoM purI tAM sahasA samIkSya // 39 // tatastu laGkA sahasA pradagdhA sarAkSasA sAzvarathA sanAgA / sapakSisaGghA samRgA savRkSA ruroda dInA tumulaM sazabdam // 40 // bApyevameva gatiH / yamakAlayormUrtibhedAnna punaruktiH // 36 // rakSopasaMhArakara ityatra ApassalopaH / prakopaH prakopakRtamUrtivizeSaH // 37 // kiM / vaiSNavamiti / atrAyo vAzabdo'vadhAraNe / "vA syAdrikalpopamayorevArthe ca samuccaye" iti vizvaH / dvitIyo vitarke / anantaM trividhaparicchedarahitam / / avyaktaM cakSurAdyagocaram / acintyaM kevlmnso'pyvissym| ekam advitIyaM yadvaiSNavaM sutejaH pUjyaM dhAma tadeva svamAyayA svAsAdhAraNayA AzcaryazaktyA ) kapirUpametya sAmpratamAgataM vA iti yojanA / vaiSNavamiti svAthai aNa / viSNuzarIrAntavartIti vA'rthaH // 38 // viziSTAH jJAnAdhikAH // 39 // 40 // dagdhabhavanAta nirvANasamayosthitadhUmaiyAkulapatayaH adhAH pracakAzire iti sambandhaH / abhrA iti puMlliGgatvamArSam // 35 // vajIti / vajitvatridazezvaratvaviziSTo // 14 // mahendra ityarthaH / rudro'gniH rudratRtIyanayanasambandhyagniH // 36 // 37 / / anantaM trividhaparicchedarahitam / avyaktaM cakSurAdyagocaram / acintyaM manaso'viSayam / ekamadvitIyam / vaiSNavaM sutejaH svamAyayA zakalyA kapirUpametya rakSovinAzAyAgataM kiM veti yojanA // 38 // viziSTA mahAbalAH prahastAdaya ityarthaH / samIkSya / For Private And Personal Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Sh Kalashsagarsun Gyarmandir sahA tAteti / yugapadeva zoke dUrAvAne ca hAzabdo vartate / hA jIvitamityatra saMbuddhayalopa ArSaH / hatamiti zeSa itytye| "abhitaHparitassamayAnika pAhApratiyoge'pi" iti dvitIyA vaa| daridrrazocyatvAdvizinaSTi-bhogayutaM supuNyAmiti / sukhADhayaM sukRtaikaphalaM cetyarthaH / ghorataraH tIvrataraH / ata eva subhImaH bhyngkrH||41|| parivRttayodhA parivRttabhaTA // 42 // hanumAnmahAmanA iti pAThaH / hanumAna mahAtmeti pAThe viSamavRttaM vA / svayaMbhukopo hA tAta hA putraka kAnta mitra hA jIvitaM bhogayutaM supuNyam / rakSobhirevaM bahudhA bruvadbhiH zabdaH kRto ghorataraH subhiimH||41|| hutAzanajvAlasamAvRtA sA hatapravIrA parivRttayodhA / hanUmataH krodhavalAbhibhUtA babhUva zApopa hateva laGkA // 42 // sa sambhramatrastaviSaNNarAkSasAM samujjvalajjvAlahutAzanAr3itAm / dadarza laGkA hanumAna mahAmanAH svayambhukopopahatAmivAvanim // 43 // bhavA vanaM pAdaparatnasaGkalaM hatvA tu rakSAMsi mahAnti saMyuge / dagdhvA purI tAM gRharatnamAlinIM tasthau hanUmAna pavanAtmajaH kpiH||44|| trikUTazRGgAgratale vicitre pratiSThito vAnararAjasiMhaH / pradIptalAgUlakRtAcimAlI vyarAjatAditya ivAMzumAlI // 45 // sa rAkSasAMstAna subahUMzca hatvA vanaM ca bhavA bahupAdapaM tat / visRjya rakSobhavaneSu cAmiMjagAma rAmaM manasA mhaatmaa|| [tato mahAtmA hanumAn manasvI nizAcarANAM kSatakRt kRtaarthH| rAmasya nAthasya jagatrayANAM zrIpAdamUlaM manasA jagAma // ] // 46 // tatastu taM vAnaravIramukhyaM mahAbalaM mArutatulyavegam / mahAmatiM vAyusutaM variSThaM pratuSTavurdevagaNAzca sarve // 47 // bhaktvA vanaM mahAtejA hatvA rakSAMsi saMyuge / dagdhvA laGkApurI ramyA rarAja sa mahAkapiH // 48 // tatra devAH sagandharvAH siddhAzca prmrssyH| dRSTvA laGkA pradagdha tAM vismayaM paramaM gtaaH||49|| pahatAM pralaye bhagavatA dagdhAmityarthaH // 13 // bhaktaveti / ratnazabdaH zreSThavAcI / tasthau saGkalpitakAryasya parisamAptasvAduparatodyogo'bhUdi tyarthaH // 14 // 45 // jagAma rAmaM manaseti / kRtakRtyatvAdAmaM gantumiyeSetyarthaH // 46 // variSThamiti, balavatAmiti zeSaH // 47-50 // ityevamUcurityanvayaH // 39 // 40 // supuNyam atizayenArjitaM puNyam // 41 // parivRttayodhA parAvRttabhaTA // 42 // 43 // tasthau saGkalpitakAryasya parisamAptatvA ra For Private And Personal Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir Mal bA.rA.bhU. // 149 // - rAmAnu0-rAja sa mahAkapirityatA paramuttarasargAdibhUtI 'lakA samastAM saMdIpya' ityayaM zlokaH keSucikozeSu pramAdAlikhitaH // 48 // devAzreti / parAmityamya vivaraNamATI.su.kra. atulyarUpAmiti / asmin sarge ekapaJcAzaclokAH / tato mahAtmeti zlokaH sa rAkSasAniti zokoktArthakatayA bahukozeSvadarzanAcca prakSiptaH055 taM dRSTvA vAnara zreSThaM hanumantaM mahAkapim / kAlAgniriti saJcintya sarvabhUtAni tatrasuH // 50 // devAzca sarve muni puGgavAzca gandharvavidyAdharanAgayakSAH / bhUtAni sarvANi mahAnti tatra jagmuH parAM prItimatulyarUpAm // 51 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe catuSpazcAzaH sargaH // 54 // laGkAM samastAM sndiipylaangglaanimhaablH|nirvaapyaamaas tdaasmudrehristtmH||1|| sandIpyamAnAM vizvastAM trastarogaNAMpurIm / avekSya hanumAna laGkAM cintayAmAsa vAnaraH // 2 // tasyAbhUta sumahAmrAsaH kutsA cAtmanya jAyata / laGkAM pradahatA karma kiMsvit kRtamidaM mayA // 3 // dhanyAste puruSazreSThA ye buddhayA kopamutthitam / nirundhanti mahAtmAno dIptamagnimivAmbhasA ||4||kruddhH pApaM na kuryAt kAkruddho hanyAd gurUnapi / kruddhaH paruSayA vAcA nrHsaadhuundhikssipet||5||vaacyaavaacyN prakupito navijAnAti kahiMcit / nAkAryamasti kruddhasya nAvAcyaM vidyate kvacita // 6 // yaHsamutpatitaM krodhaM kSamayaiva nirasyati / yathoragastvacaM jIrNA sarva puruSa ucyate // 7 // bahukozaSvetatsargasamAptiviparyayaH uttarasagArambhaviparyayazca dRzyate // 21 // iti zrIgovindarAjaviracita zrIrAmA0 zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDa | vyAkhyAne catuSpaJcAzaH srgH||54|| laGkAmityAdi / lAGglAniM samudre nirdhApayAmAsetyanvayaH // 1 // 2 // tasyeti / kutsA nindA // 3-8 // prtodyogo'bhuudityrthH||14-51|| lakSAmini / nirvApayAmAsa lAgUlAniM zamayAmAsa // 52 // iti zrImahezvaranIryaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM catuppaJcAzaH sargaH // 54 // 1 // 2 // kutsA cAtmanyajAyata ' ityuktAM kutsAmAha-laGkAmiti / kiMsvit karma kRnaM kutsitameva kRta. mityrthH||3|| ukta kutsitakAryamUlaM kopa iti nizcinya tadrahitAn slauti-dhanyA iti| duHkhAtizayAdeva mahAtmapadaponarUktyaM na dASAya // 4 // kuddhaH pApaM na kuryAdyaH ini pAThe-buddho yaH kazcinpApaM karyAnna, natra kAkuH / apitu kuryAdeva, akaraNamazakyamevetyarthaH / tadeva darzayani RDo hasyAditi // 5 // na vijAnAtI For Private And Personal Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir yadIti / jAnakyapi yadi dagdhetyanvayaH || 9 || 10 || ISatkAryamiti / idaM kAryam anveSaNa pUrva karAvaNanilayaparijJAnasItAdarzanatannivadanarUpaM mahatkAryam ISatkAryam IpadavaziSTakAryama asamagra prAyameva kRtamAsIt / rAmanivedanamAtrAvazeSaM kRtamAsIdityarthaH / kintu idAnIM krodhAbhibhUtena krodhAndhena mayA tasya dhigastu mAM sudurbuddhiM nirlajjaM pApakRttamam / acintayitvA tAM sItAmagnidaM svAmighAtakam // 8 // yadi dagdhA tviyaM laGkA nUnamAryApi jAnakI / dagdhA tena mayA bharturhataM kAryamajAnatA // 9 // yadarthamayamArambhastatkArya mavasAditam / mayA hi dahatA laGkAM na sItA parirakSitA // 10 // ISatkAryamidaM kAryaM kRtamAsInna saMzayaH / tasya krodhAbhibhUtena mayA mUlakSayaH kRtaH // 11 // vinaSTA jAnakI nUnaM na dagdhaH pradRzyate / laGgAyAM kazci duddezaH sarvA bhasmIkRtA purI // 12 // yadi tadvihataM kAryaM mama prajJAviparyayAt / ihaiva prANasaMnyAso mamApi dyadya rocate // 13 // kimanau nipatAmyadya aahosvidvddvaamukhe| zarIramAho sattvAnAM dadmi sAgaravAsinAm // 14 // kathaM hi jIvatA zakyo mayA draSTuM harIzvaraH / tau vA puruSazArdUlo kArya sarvasvaghAtinA // 15 // mayA khalu tade vedaM roSadoSAt pradarzitam / prathitaM triSu lokeSu kapitvamanavasthitam // 16 // dhigastu rAjasaM bhAvamanIzamanava sthitam / IzvareNApi yadvAgAnmayA sItA na rakSitA // 17 // kAryasya mUlakSayaH kRtaH na saMzayaH, viphalIkRtamityarthaH // 11 // sItAnAze tattathaiva sa eva tu kuta ityatrAha - vinaSTeti // 12 // yadIti / vihataM yadi sItA nAzAdvinaSTaM yadi / prANasaMnyAsaH prANatyAgaH // 13-15 // mayeti / kapitvaM kApeyam / anavasthitaM cApalAtmakamityarthaH // 16 // dhigastviti / rAjasaM bhAvaM tyetadeva spaSTayati nAkAryamiti / kruddhasyAkAryamayukta buddhayA karaNIyaM na kiJcidapyasti, ato guruhananAdyapi karotyevetyarthaH // 6-8 // yadIti / yadi jAnakI dagdhA bhartuH kArya hatamiti sambandhaH // 9 // tadeva vivRNoti yadarthamiti // 10 // ISaditi / anveSaNapUrva karA va Nanilaya parijJAna sItAdarzanatanivedanarUpaM mahat kAryam ISatkAryaM kRtamAsIt, rAmanivedana mAtrAvaziSTaM yathA bhavati tathA kRtamAsIdityarthaH / ataH idAnIM krodhAbhibhUtena nayA tasya kAryasya mUlakSayaH kRtaH na saMzaya iti yojanA // 11 // nanu sItAvinAzanizcayaste katham ? tatrAha vinaSTeti // 12 // 23 // dadAmi ||14|| 15 || anavasthitam avyavasthitam // 16 // rAjasaM For Private And Personal Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jA.rA.bha. // 150 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir rajoguNa nibandhanaceSTAvizeSam / anIzaM niyAmakarahitam / svatantramiti yAvat / avasthitaM kulibhAvam / IzvareNApi rakSaNa samarthenApi / rAgAt mAtsaryAt / "rAgo'nurAge mAtsarye raktavarNe kusumbhake" iti yAdavaH / yadvA rAgAt rajoguNAt / AgrahAditi yAvat // 17-21 // itIti / nimittA vinaSTAyAM tu sItAyAM tAvubhau vinaziSyataH / tayorvinAze sugrIvaH sabandhurvinaziSyati // 18 // etadeva vacaH zrutvA bharato bhrAtRvatsalaH / dharmAtmA sahazatrughnaH kathaM zakSyati jIvitum // 19 // ikSvAkuvaMze dharmiSThe gate nAzama saMzayam / bhaviSyanti prajAH sarvAH zokasantApapIDitAH // 20 // tadahaM bhAgyarahito luptdhrmaarthsNgrhH| roSadoSaparItAtmA vyaktaM lokavinAzanaH // 21 // iti cintayastasya nimittAnyupapedire / pUrvamapyupalabdhAni sAkSAtpunaracintayat // 22 // athavA cArusarvAGgI rakSitA svena tejasA / na naziSyati kalyANI nAbhiragrau pravartate // 23 // na hi dharmAtmanastasya bhAryAmamitatejasaH / svacAritrAbhiguptAM tAM spraSTumarhati pAvakaH // 24 // nUnaM rAmaprabhAvena vaidehyAH sukRtena ca / yanmAM dahanakarmA'yaM nAdaddhavyavAhanaH // 25 // tryANAM bharatAdInAM bhrAtRRNAM devatA ca yA / rAmasya ca manaHkAntA sA kathaM vinaziSyati // 26 // yadvA dahanakarmA'yaM sarvatra prabhuravyayaH / na me dahati lAMgUlaM kathamAya pravasyati // 27 // nyupapedire zubhazaMsinimittAni prAdurbabhUvurityarthaH // 22 // evaM lokadRSTyA anarthamAzaGkaya tattvadRSTayA samAdhatte - athavetyAdinA / nAgniramau pravartate | agniraniM na dahatItyarthaH // 23 // 24 // dahanakarmA bhasmIkaraNasvabhAvaH / yatprabhAvAdayaM mAM nAdahat sa tAmeva kathaM dahatItyarthaH // 25-32 // bhAvaM rajoguNanibandhanaceSTAvizeSam / anIzaM niyAmakarahitam, svatantramiti yAvat / IzvareNApi rakSaNasamarthenApi / rAgAta mAtsaryAta, AgrahAditi yAvat // 17 // ubhI rAmalakSmaNau // 18-21 // itIti / nimittAni zubhazaMsIni / upapedire prAdurbabhUvuH // 22 // nAbhiramro pravartate abhiragniM na dahatItyarthaH // 23 // 24 // nUna miti / da inakarmA bhasmIkaraNasvabhAvaH / ayaM havyavAhanaH / mAM tatkiraM mA~ yat yato nAdahata atastAM spaSTuM nArhatIti pUrveNa sambandhaH // 25 // trayANAM bharata lakSmaNazatruprAnAM devatAtvAttasyAmagnyapravRttI rAmabhayAceti bhAvaH // 26 // sarvatra prabhurapi yatsevakatvAnme lAMgUlaM na dahati tatastAM kathaM pravakSyati ! // 27 // For Private And Personal TI.muM.. sa0 55 / / 150 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vismayo'dbhuta eva na iti / ayaM vismayaH adbhuta eva / 'adbhutamAzcarya kalyANaM ca' ityunnaadivRttiH| yadA vismayaH Azcaryam / advataH abhUtapUrva ityrthH| adbhutaH adbhutarasaH / tasya sthAyIbhAvo vismyH| tathA ca adbhuta eva adbhutarasatA prApta eva mahAnayaM vismayaH, na vismayamAtra ityarthaH // 33 // punazcAcintayattatra hanumAn vismitstdaa| hiraNyanAbhasya girejalamadhye pradarzanam // 28 // tapasA satyavAkyena ananyatvAcca bhartari / api sA nirdahedaniM na tAmagriHpravakSyati ||29||s tathA cintayaMstatra devyA dharmaparigraham / zuzrAva hanumAna vAkyaM cAraNAnAM mahAtmanAm // 30 // aho khalu kRtaM karma duSkaraM hi hnuumtaa| agniM visRjatA 'bhIkSNaM bhImaM raaksssveshmni||31||prplaayitrkssHstriibaalvRddhsmaakulaa |jnkolaahlaadhmaataakrndntiivaadrikndre // 32 // dagdheyaM nagarI sarvA sAdRprAkAratoraNA / jAnakI na ca dagdheti vismayo'dbhuta eva naH // 33 // sa nimittaizca dRSTArtheH kAraNaizca mahAguNaiH / RSivAkyaizca hanumAnabhavat prItamAnasaH // 34 // tataH kapiH prApta manorathArthastAmakSatAM rAjasutAM viditvA / pratyakSatastAM punareva dRSTvA pratiprayANAya matiM cakAra // 35 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe paJcapaJcAzaH sargaH // 55 // nimittaiH dkssinnaakssispndaadibhiH| dRSTArthaiH dRSphalasaMvAdaiH / kAraNaiH sItApAtivratyarAmaprabhAvAdibhiH / RSivAkyaiH cAraNavAkyaiH // 34 // pUrva devIprabhAvAtsindhau madinAntinimittagiridarzanahetunApi devImagnirna dahatItyAha-punazceti / tatra tasmin samaye / vismito hanumAna jalamadhye sAgarAntardeze hiraNyanAbhasya gireH pradarzanaM punaracintayat / patena parvatAdInAmapi sarveSAM rAmAjJAvazavartitvaM sUcitam / tena sItAyA nA tiriti sacitam // 28 // 29 // devyA dharmaparigraham, dharmaprabhAvamityarthaH / cintayan hanumAna cAraNAnAM vAkyaM zuzrAveti sambandhaH // 30-32 // vismayaH Azcaryam / adbhutaH abhUtapUrva ityarthaH alu 33 // nimittaiH dakSiNAkSispandanAdibhiH / kAraNaiH siitaapaativrtyraamprbhaavaadibhiH| SivAkyaiH cAraNavAkyarityarthaH / dRSTAthaiH dRssttphlsNvaadeH|| 34 // viditvA sa-sa: hanumAn / dharmaparigrahaM dhAraka vAddharmo bhagavAn rAmaH, tatparigraha bhAryAm / cintayan devyA viSaye cAraNAnAM zuzrAva, vaca iti zeSaH / dharmaparimaha rakSakadharmasampatti vA // 30 // prAptamanorathArthaH prAptasItAdarzanarUpamanorathaphalaH // 15 // For Private And Personal Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallashsagarsun Gyanmandir TI...ko. cAraNavAkyairviditvA punaHpratyakSaM dRSTvA nataH pratiprayANAya matiM cakAra, pratiyAsyAmIti saGkalpitavAnityarthaH // 39 // iti zrIgovindarAjaviracite . 151 // zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcapaJcAzaH sargaH // 15 // tatastu zizupAgale jAnakI paryavasthitAm / abhivAdyAbravIddiSTayA pazyAmi tvAmihAkSatAm // 1 // tatastaM prasthitaM sItA vIkSamANA punaH punaH / bhartRsnehAnvitaM vAkyaM hanumantamabhASata // 2 // kAmamasya tvamevaikaH kAryasya parisAdhane / paryAptaH paravIrana yazasyaste balodayaH // 3 // zaraistu saGkalAM kRtvA laGkA prblaardnH| mA nayedyadi kAkutsthastattasya sadRzaM bhvet||4|| tadyathA tasya vikrAntamanurUpaM mhaatmnH| bhavatyAhavazarasya tathA tvamupapAdaya // 5 // tadarthopahitaM vAkyaM prazritaM hetusaMhitam / nizamya hanumAMstasyA vAkyamuttaramabravIta // 6 // kSiprameSyati kAkutstho hapRkSapravarairvRtaH / yaste yudhi vijityArIna zoka vyapanayiSyati // 7 // eva mAzvAsya vaidehIM hanumAna maarutaatmjH| gamanAya matiM kRtvA vaidehImabhyavAdayat // 8 // // 1 // prasthita prasthAnodyuktam // 2 // vanabhaGgAkSavaSAdinA hanumatazzakti vijJAya asau rAmAya nivedya svayameva sakalarAkSasasaMhArapUrvakaM mama netA mA bhUdityabhiprAyeNAha-kAmamiti / asya kAryasya sarvarAkSasavadhapUrvakamatprApaNarUpakAryasya / balodayaH sattvaprakarSaH, sainyotthApanaM vA / te yazasyaH yshskrH| na tu rAmasyeti bhAvaH // 3 // tarhi rAmasya kiM yazaskaramityavAha-zarairiti / tat svaparAkrameNa mannayanam / tasya kAkutsthasya / sadRzam / etadeva mamAbhilaSitam, anyathA me kathaM vIrapatnItvamiti bhaavH||1|| taca tvadAyattamevetyAha-tadyatheti / vikrAntaM vikrmnnm||5-8|| pUrva cAraviditvA punaH pratyakSato dRSTvA tataH pratiprayANAya matiM cakAreti sambandhaH // 35 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattvadIpikAsyAyo sundarakANDa vyAkhyAyo pazcapaJcAzaH sargaH // 55 // 1 // 2 // kAmamiti / asya kAryasya sarvarAkSasasaMhArapUrvakabhaprApaNampakAryasya parisAdhane nvameka eka kAmaM paryAptaH, tathApi IMbalodayaH te tavaiva / yazasyaH yazaskaraH, na tu rAmasyeti zeSaH // 3 // tahiM rAmasya kiM yazaskaraminyavAha-zarairiti // // taditi / vikrAntaM vikramaNam // 5-8 // // 51 // For Private And Personal Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir - - ariSTam AraSTAkhyam // 9 // athainaM giri caturdazadhotprekSate-tuGgetyAdinA / padmakAH padmavarNavRkSAH / paridhAnAlekhyasthAnIyatayA vizeSaNamiti bodhyam / saparidhAnamiva, sthitamiti zeSaH / uttarArdhe sottarIyatvotprekSaNAt // 10 // zubhaiH taruNaiH / karaiH aMzubhiH hastaizca / bodhyamAnamiva sthitam / tatra jJApakamAha utairiti / utaiH udgateH locanairiva sthitaiH dhAtubhiH unmiSantaM pazyantamiva sthitam // 11 // toyauSanisvanaH girinadI ghossH| mandraH gambhIraiH / prAdhItamiva prAdhyatuM pravRttamiva / AdikarmaNi kartari ktH| adhIyAnamivetyarthaH / prasravaNasvanaiH parvatamUlAdahiH pravahanti / tataH sa kapizArdUlaH svaamisndrshnotsukH| Aruroha girizreSThamariSTamarimardanaH // 9 // tuGgapadmakajuSTAbhirnIlAbhi vanarAjibhiH / sottarIyamivAmbhodaiH zRGgAntaravilambibhiH // 10 // bodhyamAnamiva prItyA divAkarakaraiH zubhaiH / unmiSantamivodbhutairlocanairiva dhAtubhiH // 11 // toyaughanisvanairmandraH prAdhItamiva parvatam / pragItamiva vispaSTai rnAnAprasravaNasvanaiH // 12 // devadArubhiratyuccairUlavAhumiva sthitam / prapAtajalanirghoSaiH prAkruSTamiva sarvataH // 13 // vepamAnamiva zyAmaiH kampamAnaiH zaradhanaiH / veNubhimArutodbhUtaiH kUjantamiva kiickaiH||14|| jalAni prasravaNAni teSAM svanaiH / pragItamiva gAtuM pravRttamiva, gAyantamivetyarthaH / AdikarmaNi kartari ktaH // 12 // UrdhvabAhumiveti tapovizeSa ucyate / prapAtajalanighoSaiHprapAtAH bhRgavaH / "prapAtastvataTobhRguH" ityamaraH / teSAM jalAni tebhyaH patanto nirjharA ityarthaH / teSAM nirghoSaiH prAvaSTa miva Akozantamiva / pUrvavat ktH||13|| zaradi ye ghanA bhavanti te shrdvnaaH| zaratkAlapuSpiNassaptacchadAdayaH teH zuzrIbhUteH jarayA kampamAnAmava sthitmityrthH| zaradvanairiti pAThe bhuvaarssikvRkssrityrthH| zaravaNairiti vaa'rthH| takArAnto'pyasti / zaravaNe jAtasya kRpAcAryasya zAradvata iti nAma ariSTam ariSTAkhyaM parvatam // 9 // padmakaH vRkSavizeSaH / sottarIyamiva saparidhAnamiva // 10 // uddhRteH udgataiH // 11 // prAdhItamiva adhyetumupakrAnta miva / kartari ktaH / pragItaM gAtumupakrAntam, gAyantamivetyarthaH / pranavaNasvanaH parvatamUlAhiH pravahanti jalAni prasravaNAni teSAM svanaiH // 12 // prapAtajalanirghoH prapAtAH bhRgavaH teSAM jalAni bhRgudezebhyaH patanto nirjharA ityarthaH / teSAM nirdhoH utkruSTaM krozantamivetyarthaH / kartari ktH|| 13 // zaradi For Private And Personal Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sa056 bA.rA.bha. darzanAt / kIcakaiH kIcakAkhyairveNubhiH / tadAhAmaraH-"veNavaH kIcakAste syuye svanantyaniloddhatAH" iti // 14 // AzIviSottamaiH nizvasantamiva KalTI.muM.kA. // 15 // sarpazreSThanizvAsainizvasantamiva / amAt hanumati krodhAdityarthaH / nIhArakRtagambhIraiH nIhArapUrNaiH gambhIraizca / gahvaraiH guhAbhiH dhyAnaniruddhandriya / niHzvasantamivAmarSAdghorairAzIviSotamaiH / nIhArakRtagambhIraiAyantamiva gahvaraiH // 15 // meghapAdanibhaiH pAdaiH prakrAntamiva srvtH| jRmbhamANamivAkAze shikhrairbhrmaalibhiH|| 16 // kUTaizca bahudhAkIrNaH zobhitaM bhukndraiH| sAlatAlAzvakarNezca vaMzaizca bahubhivRtam // 17 // latAvitAnairvitataiH puSpavadbhiralaM kRtam / nAnAmRgagaNAkIrNa dhAtu niSyandabhUSitam / bahuprasravaNopetaM zilAsaJcayasaGkaTam // 18 // maharSiyakSagandharvakinnaroragasevitam / latApAdapa saGghAtaM siMhAdhyuSitakandaram // 19 // vyAghrasaGghasamAkIrNa svAdumUlaphaladrumam // 20 // tamAruroha hanumAn parvataM pavanAtmajaH / rAmadarzanazIghraNa praharSeNAbhicoditaH // 21 // tena pAdatalAkrAntA ramyeSu girisAnuSu / saghoSAH samazIyanta zilAzcUNIkRtAstataH // 22 // sthAnIyaiH dhyAyantamiva sthitam / niruddhandriyadvArA dhyAnArUDhamiva sthitamityarthaH // 15 // meghapAdanibhaiH meghAvarohanibhaiH paadaiHprtyntprvtaiH| prakrAntamiva / gantumudyuktamiva / pUrvavat ktaH / jRmbhamANamiva gAtrabhaGgaM kurvANamiva / abhramAlibhiH meghamAlAvadbhiH // 16 // bahudhAkIrNaiH hanumatpAdasparzena zithile rityrthH| dhAtuniSyandaH dhaatusraavH| latApAdapAnAM saGghAto yasmitriti vyadhikaraNabahuvrIhiH // 17-20 // rAmadarzanazIghraNa rAmadarzanatvarAvatA ) // 21 // cUrNIkRtAH samazIyanta, yathA cUrNIkRtA bhavanti tathA samazIryantetyarthaH // 22 // dhAvanaiH zaradvanaH saptaparNAdizAradavRkSasaGkurityarthaH // 14 // nIhArakRtAni kRtanIhArANi, nIhAraruddhAnItyarthaH / tergambhIraizca gaharaiyA'yantamiva niruddhendriya dArA dhyAnArUDhamiva sthitmityrthH||15|| meghapAdanibhaiH pAdaH meghapAdAH meghaprarohAH teSAM nibhaiH pAdaH pratyantaparvataiH / prakrAntamiva gacchantamiva / jambhamANamiva // 152 // gAvabhaGgaM kurvANamiva / abhramAlibhiH abhraGkaH // 15 // 17 // dhAtuniSyandabhUSitaM dhAtuniSyandAH dhAtunirgamAH / zilAsacayasaGkaTaM zilAbAhulyanIrandhama 17 // 18-20 ||raamdrshnshiighrnn utkaTena / dakSiNAduttaraM pAraM, jigamithuriti zeSaH // 21-28 // For Private And Personal Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir dakSiNAt dakSiNapArAt / prArthayan gantumiti zeSaH // 23 // 24 // sa iriza iti sambandhaH / pitRtulyavegavattvaM sUcayati mArutasyeti // 25 // tairbhUtaiH tatratyajantubhiH || 26 || rugNAH zIrNA iti yAvat / zakrAyudhahatAH vajrahRtAH // 27 // nabho bhindan bhindanniva / mahattAyAM sa tamAruhya zailendraM vyavardhata mahAkapiH / dakSiNAduttaraM pAraM prArthayana lavaNAmbhasaH // 23 // adhiruhya tato vIraH parvataM pavanAtmajaH / dadarza sAgaraM bhImaM mInoraganiSevitam // 24 // sa mAruta ivAkAzaM mArutasyAtmasambhavaH / prapede harizArdUlo dakSiNAduttarAM dizam // 25 // sa tadA pIDitastena kapinA parvatottamaH / rarAsa saha tairbhUtaiH pravizana vasudhAtalam / kampamAnaizca zikharaiH patadbhirapi ca drumaiH // 26 // tasyoruvegonmathitAH pAdapAH puSpa zAlinaH / nipeturbhUtale rugNAH zakrAyudhahatA iva // 27 // kandarAntarasaMsthAnAM pIDitAnAM mahaujasAm / siMhAnAM ninado bhImo namo bhindan sa zuzruve // 28 // srastavyAvinA vyAkulI kRtabhUSaNAH / vidyAdharyaH samutpetuH sahasA dharaNIdharAt // 29 // atipramANA valino dIptajihvA mahAviSAH / nipIDitazirogrIvA vyaveSTanta mahA hayaH // 30 // kinnaroragagandharvayakSavidyAdharAstadA / pIDitaM taM nagavaraM tyaktvA gaganamAsthitAH // 31 // sa ca bhUmidharaH zrImAna balinA tena pIDitaH / sazikharodayaH praviveza rasAtalam // 32 // dazayojanavistAra triMzadyojanamucchritaH / dharaNyAM samatAM yAtaH sa babhUva dharAdharaH // 33 // tAtparyam // 28 // srastAni vyAviddhAni ca vasanAni yAsAM tAH strastavyAvidbhavasanAH // 29 // nipIDitazirogrIvAH, zithilapatitazilAta lairiti | zeSaH // 30 // 31 // savRkSazikharodayaH savRkSaiH zikharaiH udayaH zreSThaH // 32 // 33 // trastavyAviddhavasanA iti pAThaH / trastena trAsena vyAviddhAni vyatyastAni vasanAni yAsAM tAH // 29 // vyaveSTanta kuNDalIkRtazarIrA ajAyanta / vyaceSTanteti pAThe pIDayA aluThannityarthaH // 30 // 31 // savRkSazikharodayaH savRkSaiH zikharaiH udagraH unnataH // 32 // 33 // For Private And Personal Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhA.rA.bha. 153 // sa057 kallolAsphAlavelAntaM taraGgairAsphAlyapAnatIropAntam // 34 // iti zrIgovinda zrIrAmA0 zRGgAra0 sundarakANDavyAkhyAne padapaJcAzaH sargaH // 56 // To.saM.kA 'utpapAta nabho hariH' ityuktam / tallanaM rUpakeNa caturbhirvarNayati-sacandretyAdinA / kAraNDavaH jlkukkuttH| kAdambaH klhNsH| "kAdambaH kala 1 sa lilayiSurbhImaM salIlaM lavaNArNavam / kallolAsphAlavelAntamutpapAta nabho hriH|| 34 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImansundarakANDe SaTpaJcAzaH sargaH // 56 // [Aplutya ca mahAvegaH pakSavAniva prvtH|] sacandrakumudaM ramyaM sArkakAraNDavaM zubham / tiSyazravaNakAdambamabhra zaivAlazAdalam // 1 // punarvasumahAmInaM lohitAGgamahAgraham / airAvatamahAdIpaM svAtIhaMsavilolitam // 2 // vAtasaGghAtajAtormicandrAMzuzikSirAmbumata / bhujaGgayakSagandharvaprabuddhakamalotpalam // 3 // hanumAna mArutagatirmahAnau riva sAgaram / apAramaparizrAntaH pupluve gaganANavam // 4 // haMsaH syAt" ityamaraH / abhrazaivAlajhAdala meghasya zevAlatvena pantasthazAdalatvena ca rUpaNam / / 1 // lohitAGgaH aGgArakaH sa eva mahAgrahaHmahAgrAhaH yasya tam / airAvatasyAbhramAtaGgatvanAthagAmitvAttatra saMbhavaH / dilolitam avagADham // 2 // vAtasAtajAtormaya eva candrAMzavaH taiH zItalajalavat / bhujaGgAdInAM kamalotpalatvena rUpaNaM tattadvarNabhedena / aba gaganasyArNavatvena candrAdInAM tadavayavakumudAditvena ca rUpaNAtsAvayavarUpakam / tasya naurikha kallolAsphAlabelAntam AsphAlpata 45mphiAla: kallolAnAmAsphAlo velAnto yasya tan // 34 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikA khyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM SaTpaJcAzaH naH // 56 // [lanIyaM gaganamaNavatvena nirUpayati-AplutyetyAdinA / candra eva kumudam / kAraNDavaH jalapakSivizeSaH kAdambaH kalahaMsaH // 1 // lohitAGgaH aGgArakaH / rerAvanaH indrgjH||2|| candrAMzuzizirAmbumat candrauzava pava zizirAmbu tadasyAstIti tadvat / bhujaGgayakSagandharvA eva prabuddhakamalotpalAni yasmina tat / atra gaganasyArNavatvena candrAdInAM tadavayavakumudAditvena ca nirUpaNAta sAvayavarUpakam // 3 // 4 // // 15 // sa0-gaganArNavaniti napuMsakatvamAryam / napuMsako vA'rNavazabdaH / " asmadIya guNArNavam " ityanuvyAjhyAnasudhAyAM pUrvamAcArativantatAmAnityAnantaraM pacAyaci arNavamiti triliGgaH sAdhAretyukteH / / gaganArNavaH prasiddhArNava rakha / na punassa eveti AcArakibantatAdika.mupapannam // . // For Private And Personal Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsur Gyarmandir ityupamayA tilataNDulavatsaMmRSTiH ||||4||ath tadevotprekSayA varNayati-asamAna ivetyAdinA // 5 // 6 // pANDareti / vyaktAvyaktavAcitvena aruNazabdayoH / kathaMcidapaunaruktyamunneyam / yadvA "aruNaH kRSNalohitaH" ityamarazeSaH / mahAbhrANi cakAzire, hanumatsamparkAdityarthaH / anyathA vAjapeyazaradvarNanavat grasamAna ivAkAzaM tArAdhipamivollikhan / haranniva sanakSatraM gaganaM sArkamaNDalam // 5 // mArutasyAtmajaH zrImAna kapiryomacaro mhaan| hanumAna meghajAlAni vikarSanniva gcchti||6|| pANDarAruNavarNAni nIlamAJjiSThakAni ca / haritAruNavarNAni mahAbhrANi cakAzire // 7 // pravizanabhrajAlAni niSpataMzca punaH punaH / pracchannazca prakAzazca candramA iva lakSyate // 8 // vividhAbhraghanApannagocaro dhavalAmbaraH / dRzyAdRzyatanu rastadA candrAyate'mbare // 9 // tAAyamANo gagane babhAse vaayunndnH|daaryn meghavRndAni niSpataMzca punaH punH|| 10 // nadannAdena mahatA meghsvnmhaasvnH| pravarAn rAkSasAn hatvA nAma vizrAvya cAtmanaH // 11 // AkulAM nagarI kRtvA vyathayitvA ca rAvaNam / ardayitvA balaM ghoraM vaidehImabhivAdya ca // 12 // AjagAma mahAtejAH punarmadhyena sAgaram // 13 // parvatendraM sunAbhaM ca samupasTazya vIryavAn / jyAmukta iva nArAco mahAvego'bhyupAgataH // 14 // sa kiMcidanu saMprAptaH samAlokya mahAgirim / mahendra meghasaGkAzaM nanAda haripuGgavaH // 15 // abhrvrnnnsyaasnggttvaapaatH| hanumatastejasvItyanena meghAnAM nAnAvarNatvApattiH suuryendusmprkvt||7||8|| vividheSvabhraSaneSu meghasaGghAteSu / ApanagocaraH prAptaviSayaH / labdhamArga iti yAvat / dhavalAmbaraH shuklvaasaaH| dRzyAdRzyatanuH meghAntaHpravezaniSkamaNAbhyAmiti bhAvaH / candrAyate candra ivAcarati // 9 // tAya' ivAcaran tAAyamANaH / ubhayatra " upamAnAdAcAre" "kartuH kyaGsa lopazca" iti kyaG // 10-13 // sunAbhaM mainAkam // 14 // kiMci / tArAdhipamullikhanniva, nakhairiti zeSaH / haranniva gRhanniva // 5 // 6 // mahAvANItyasya kapinA kRSyamANAnIti zeSaH // 7 // 8 // vividheti| vividhAbhraghanApannagocaraH vividheyabhraghaneSu meghasaGghAteSvApannaH prAptaH gocaro mArgo yena saH / dRzyAdRzyatanuH meghAntaHpravezaniSkramAbhyAmiti bhAvaH // 9-13 // sunAbhaM mainAkam // 14-17 // For Private And Personal Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhA.rA.bha. // 15 // rmu .kA. danusaMprAptaH mainAkAtparaM kaMcit pradeza prAptaH // 15 // 16 // lAlasaH saabhilaassH| taM dezaM suhRdAvAsasanIpapradezam // 17 // nAnadyamAnasya puna punarbhRzaM nadata ityarthaH / phalatIva dalatIva // 18 // vAtanunnasya vAtasahitasya / poSam Uruvegamiti, UruvegajanyaM ghoSamityarthaH // 19 // 20 // sa pUrayAmAsa kapirdizo daza smnttH| nadannAdena mahatA meghsvnmhaasvnH|| 16 // sa taM dezamanuprAptaH suha drshnlaalsH| nanAda harizArdUlo lAGgulaM cApyakampayat // 17 // tasya nAnadyamAnasya suparNacarite pthi| phalatI vAsya ghoSeNa gaganaM sArkamaNDalam // 18 // ye tu tatrottare tIre samudrasya mhaablaaH| pUrva saMviSThitAH zarA vAyu putradidRkSavaH // 19 // mahato vAyununnasya toyadasyeva garjitam / zuzravuste tadA ghoSamUruvegaM hanUmataH // 20 // te dInamanasaH sarve zuzruvuH kaannauksH| vAnarendrasya nirghoSaM parjanyaninadopamam // 23 // nizamya nadato nAdaM vAnarA ste samantataH / babhUvurutsukAH sarve suhRddarzanakAkSiNaH // 22 // jAmbavAn sa harizreSThaH prItisaMhRSTamAnasaH / upAmantrya harIna sarvAnidaM vacanamabravIt // 23 // sarvathA kRtakAryo'sau hanUmAnnAtra sNshyH| na hyasyAkRtakAryasya nAda evaMvidho bhavet // 24 // tasya bAharavegaM ca ninAdaM ca mahAtmanaH / nizamya harayo hRSTAH samutpetustatastataH // 25 // te nagAgrAnnagAgrANi zikharAcchikharANi ca / prahRSTAH samapadyanta hanUmantaM didRkSavaH // 26 // te prItAH pAdapAgreSu gRhya zAkhAH suvisstthitaaH| vAsAMsIva prazAkhAzca samAvidhyanta vAnarAH // 27 // te dInamanasa iti / aniSTazravaNazaGkayati bhaavH||21-24 // tasyeti / nizampa jJAtvetyarthaH / yadvA dRSTvA cetyadhyAhAryam / anyathA bAhUruvega padAnanvayAt // 25 // samutpanurityuktaM vivRNoti-te nagAgrAditi / nagAyAt vRkSApAt / samapadyanta saGghIbhUtAH // 26 // prItA iti hetugarbha vizeSaNam / / phalanIva dalatIva / ye pUrva saMviSThitAH te toyadanisvanamiva UruvegaM tajanyaM ghoSaM zuzruvurityanvayaH // 18-20||vaanrendrsy nirghoSaM tadIyasiMhanAdam // 21 // sudarzanakAkSiNaH tena zabdena hanumAnevaitIti nizcitya tadarzanalAlasAH // 22-24 // vAharuvegaM tajanyazabdaM ninAvaM ca kaNThazabdaM ca // 25 // nagAsAt svAzrayAdUdhvedezasthAni nagAmANItyarthaH // 25 // pAdapAmeSu niSThitAH prazAkhAH prApazAkhA vAsAsIva samAvidhyanta vyAdhunvan // 27 // 28 // // 15 // For Private And Personal Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir yathA manuSyAH dUrasthasvakIyAnayanAya vAsAMsi dhUnvanti tathA vAnarAzcAnyonyAhvAnAya puSpitazAkhAH gRhItvA prazAkhAH prAgapazAkhAH samA viddhayanta paryabhrAmayan // 27 // 28 // abhraghanasaGkAzam abhrasamUhatulyam // 29 // nipapAta nirbharamAkAntavAn // 30 // papAteti / acchinnapakSasya girigahvarasaMlIno yathA garjati maarutH| evaM jagarja balavAn hanUmAn mArutAtmajaH // 28 // tamabhraghanasaGkAza mApatantaM mahAkapim / dRSTvA te vAnarAH sarve tasthuH prAJjalayastadA // 29 // tatastu vegavAMstasya girergirinibhaH kapiH / nipapAta mahendrasya zikhare pAdapAkule // 30 // harSeNApUryamANo'sau ramye parvatanirjhare / chinnapakSa ivAkAzAt ppaatdhrnniidhrH||31|| tataste prItamanamaH sarve vaanrpunggvaaH| hanumantaM mahAtmAnaM parivAryopa tsthire| parivArya ca te sarve parAM prItimupAgatAH // 32 // prahRSTavadanAH sarve tamarogamupAgatam / upAyanAni cAdAya mUlAni ca phalAni ca / pratyarcayan harizreSThaM harayo mAstAtmajam // 33 // hanumAMstu gurun vRddhAn jaambvtprmukhaaNstdaa| kumAramaGgadaM caiva so'vandata mahAkapiH // 34 // sa tAbhyAM pUjitaH pUjyaH kapibhizca prsaaditH| dRSTA sIteti vikrAntaH saMkSepeNa nyavedayat // 35 // pAtAsambhavAcchinnapakSa ityuktam // 31 // 32 // prahRSTavadanAH prasannamukhAH, Asanniti zeSaH / arogaM kuzAlanamityarthaH / upAyanAni upahArAn // 33 // hanumAstvityAdi / kumAramaGgandaM ceti, svAmitvAditi bhAvaH // 34-39 // abhradhanasaGkAzaM meghasamUhasadRzam // 29 // tato gireH ariSTAkhyAdreH plutaH kapiH tasya mahendrasya gireH zikhare nipapAta, anenAvizramamAgamanaM dhvanitam // 30 // chinnapakSo dharaNIdhara ivAkAzAtpapAta / harSeNApUryamANaH pUryamANahRdayaH / parvatanirjhare nirjharapravartake zikhare ityartha ityeke / zramanivRttaye jala eva patita| ityanye // 31-34 // tAbhyAM jAmbavadaGgadAbhyAm / prasAditaH prasannadRSTayA kAritAtmanirIkSaNaH // 35-41 // | sa-chinnapakSaH dharaNIdharaH parvata isa papAta, anena mAndyAbhAvaH sUcyate / chiditi mAve sampadAdi kiyantaH / git chidAna yayosto chinnau / nazabdo niSedhArthakaH / tasya chichamdAnantararva jana ityAdivat / poyam / tatazca acchinnau pakSau yasya saH / evot harSApUryamANatA vivakSitasthalalAmo vijayenAgamana ceti barya lAbho bhavatIti bodhyam // 31 // parI pUrvaprItitopyutkaSTAm / santoSAtizayena sarva iti dviruktiH / / sarve ruTe / lasopameyam / te dUtAH tripuraM hatvA AyAte rude iti vA / "sarvo hyeSa rudraH" iti zruteH / "sarvazarvaH kAlaMjaraH zivaH" iti nAmanidhAnAta // 32 // For Private And Personal Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir pA.rA.bhU. bhavan abhavan / anityatvAdaDabhAvaH ||40||shvelnti siMhanAdaM kurvanti / nadanti avyakazabdaM kurvanti / garjanti vRpabhanAdaM kurvanti / kilikilA parI.su.ko svajAtyucitakilikilAzabdam // 42 // keciditi / aJcitAyatadIpANi atra dIrghapadapsannidhAnAdAyatapadaM sthUlaparam / pravivyacuH lADyUlA niSasAda ca hastena gRhItvA vAlinaH sutam / ramaNIye vanoddeze mahendrasya girestadA // 36 // hanumAnabravIddhRSTastadA tAn vAnararSabhAna // 37 // azokavanikAsaMsthA dRSTA sA jnkaatmjaa| rakSyamANA sughorAbhI rAkSasIbhiraninditA // 38 // ekaveNIdharA vAlA raamdrshnlaalsaa| upavAsaparizrAntA jaTilA malinA kRzA // 39 // tato dRSTeti vacanaM mahAthamamRtopamam / nizamya mAruteH sarve muditA vAnarA bhavan ||40||shvelntynye nadantyanye gajentyanye mahA blaaH|ckruH kilikilAmanye pratigajanti cApare // 41 // keciducchUitalAgRlAH prahRSTAH kpikunyjraaH| aJcitA yatadIrghANi lAMgUlAni pravivyadhuH // 42 // apare ca hanUmantaM vAnarA vAraNopamam / Aplutya girizRGgebhyaH saMsTa zanti sma harSitAH // 43 // uktavAkyaM hanUmantamaGgadastamathAbravIt / sarveSAM harivIrANAM madhye vacanamuttamam // 44 // sattve vIrye na te kazcit samo vAnara vidyate / yadavaplutya vistIrNa sAgaraM punarAgataH // 45 // [jIvitasya pradAtA nastvameko vAnarottama / tvatprasAdAt sameSyAmaH siddhArthA rAghaveNa ha // ] aho svAmini te bhaktiraho vIryamaho dhRtiH| diSTayA dRSTA tvayA devI rAmapatnI yazasvinI // 46 // diSTyA tyakSyati kAkutsthaH zokaM sItAviyogajam / tato'GgadaM hanUmantaM jAmbavantaM ca vAnarAH // 47 // parivArya pramuditA bhejire vipulAH zilAH / zrotukAmAH samudrasya laGghanaM vAnarottamAH // 48 // nyuddhatya bhUmAvatADayannityarthaH // 42 // apare ceti / saMspRzanti AliGgantItyarthaH // 43 // 14 // sattva iti| avaplutya vistIrNa // 155 // mityaGgandetaravyAvRttiH / punarAgata ityaGgadavyAvRttiH // 45-50 // avitAyatadIrghANi dIrghazabdasannidhAnAdAyatazabdena syaulyamucyate // 42-45 // aho iti / tava svAmibhaktyAdikamAcaryamityarthaH // 46-42 // For Private And Personal Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir kIrtimatAta hanumadvizeSaNam / yazasvinetyaGgadavizeSaNam / bhRtyakIrtyA svAminaH kIrtiH / anyathA paunaruktyAt / yadvA buddhimattva janyA kIrtiH zauryajanyaM yazaH // 51 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne saptapaJcAzaH sargaH // 57 // darzanaM cApi laGkAyAH sItAyA rAvaNasya ca / tasthuH prAJjalayaH sarve hanumadvadanonmukhAH // 49 // tasthau tatrAGgadaH zrImAn vAnarairbahubhirvRtaH / upAsyamAno vibudhairdivi devapatiryathA // 50 // hanUmatA kIrtimatA yazasvinA tathA 'nggdenaanggbddhvaanaa| muddA tadAdhyAsitamunnataM mahanmahIdharAgraM jvalitaM zriyA'bhavat // 51 // ityArSe zrIrAmAya ge vAlmIkI AdikAvye zrImatsundarakANDe saptapaJcAzaH sargaH // 57 // tatastasya gireH zRGge mahendrasya mahAbalAH / hanumatpramukhAH prItiM harayo jagmuruttamAm // 1 // taM tataH prItisaMha : prItimantaM mahAkapim / jAmbavAn kAryavRttAntamaSTacchadanilAtmajam // 2 // kathaM dRSTA tvayA devI kathaM vA vartate / tasyAM vA sa kathaMvRttaH krUrakarmA dazAnanaH // 3 // tattvataH sarvametannaH abrUhi tvaM mahAkape / zrutArthAzcita yiSyAmo bhUyaH kAryavinizcayam // 4 // yazcArthastatra vaktavyo gatairasmAbhirAtmavAn / rakSitavyaM ca yattatra tadbhavAn vyAkarotu naH // 5 // sa niyuktastatastena saMprahRSTatanUruhaH / praNamya zirasA devyai sItAyai pratyabhASata // 6 // tatastasyetyAdi // 1 // tamiti / kAryavRttAntaM kAryaviSayavRttAntam, sItAdarzanaviSayavRttAntam // 2 // kathamiti / kathaM kena prakAreNa / kathaM vRttaH kIdRgvyApAraH // 3 // tattvata iti / tattvakathanasya prayojanamAha zrutArthA ityAdi // 4 // yazceti / tatra rAmasannidhau yo'rtho vavyaH vaktumarhaH vibudhairdevairupAsyamAna ityarthaH // 50 // hanUmateti / yazasvineti aGgadavizeSaNam / ato na punaruktiH // 51 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattva dIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM saptapaJcAzaH sargaH // 57 // hanumatpramukhAH parasparaM militA iti zeSaH // 1 // kAryaviSayaM nAntam // 2 // dazAnanaH kathaMvRttaH kIdRgvyApAraH // 3 // 4 // yazceti / tatra rAmasannidhau / rakSitavyaM gopanIyam avaktavyamiti yAvat / AtmavAn bhavAn // 5-7 // For Private And Personal Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. yacca rakSitavyaM goptavyaM tat / AtmavAn buddhimAn / bhavAn vyAkarotu // 5 // 6 // pratyakSametreti / idaM na vaktavyameveti bhAvaH / AplutaH Aplutosmi / // 156 // pAraM gantumiti zeSaH / samAhitaH ekAgraH / ityetadbhavatAM pratyakSameveti sambandhaH // 7 // gacchata ityAdi / viprarUpamiva, vastuto na tatheti bhAvaH / pratyakSameva bhavatAM mahendrAgrAt khamAplutaH / udadherdakSiNaM pAraM kAMkSamANaH samAhitaH // 7 // gacchatazca hi me ghoraM vighnarUpamivAbhavat / kAJcanaM zikharaM divyaM pazyAmi sumanoharam // 8 // sthitaM panthAnamAvRtya mene vighnaM ca taM nagam // 9 // upasaGgamya taM divyaM kAJcanaM nagasattamam / kRtA me manasA buddhirbhettavyo'yaM mayeti ca // 10 // prahataM ca mayA tasya lAMgUlena mahAgireH / zikharaM sUryasaGkAzaM vyazIryata sahasradhA // 11 // vyavasAyaM ca taM budhvA sa hovAca mahAgiriH / putreti madhura vANIM munaH prahlAdayanniva // 12 // pitRvyaM cApi mAM viddhi sakhAyaM mAtarizvanaH / mainAka miti vikhyAtaM nivasantaM mahodadhau // 13 // pakSavantaH purA putra babhUvuH parvatottamAH / chandataH pRthivIM cerurvAdha mAnAH samantataH // 14 // zrutvA nagAnAM caritaM mahendraH pAkazAsanaH / ciccheda bhagavAna pakSAn vacceNaiSAM sahasrazaH // 15 // ahaM tu mokSitastasmAttava pitrA mahAtmanA / mArutena tadA vatsa prakSito'smi mahArNave // 16 // rAmasya ca mayA sAhye vartitavyamarindama / rAmro dharmabhRtAM zreSTho mahendrasamavikramaH // 17 // pazyAmItyAdau vyatyayena laT / zikharaM virUpamibhavat tat pazyAmIti yojanaH // 8 // sthitamiti / mene iti liT tana rupaikavacanaM parokSatvAdya OM bhAvepi cchAndasam / amanipItyarthaH // 9 // upasaGgamyeti / gamanadazAyAmurasA pAtayAmAseti sUcitaM vivRNoti bhetavyo'yamityAdinA / / 10-12 // OM pitRvyaM ceti / pitRvyatve hetumAha sakhAyamiti / pitRtakhatvAt pitRvyatvavyapadeza ityarthaH // 13 // chandataH yatheccham // 14 // // 15 // mokSaNaprakAramAha prakSipto'smi mahArNava iti // 16 // sAdhe sAhAyye / sAhAyyakaraNe hetumAha rAmo dharmabhRtAM zreSTha iti // 17 // pazyAmi apazyam // 8 // mene iti lihuttamapuruSaikavacanam // 9-11 / vyavasAyaM svanedanarU5 / 12 // 13 // chandaH svecchayetyarthaH // 14 // caritaM prajA cAdhanarUpam // 15 // mocanaprakAramAha mAruteneti // 16 // sAdhe sAhAyye tatra dharma ityAdi // 17 // For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 58 | / / 156 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir udyatam udyuktam ||18|| anujJAtaH, asmIti zeSaH / vapuSmatA puSkalavapuSA / mAnuSeNa zarIreNAntarhitaH / zailena tu zarIreNa mahodadhau sAgaropari, sthita iti zeSaH / 'savai dattavaraH zailo babhUvAvasthitastathA' iti prathamasaga keH / pratiprayANe ca- 'parvatendraM sunAbhaM ca samupaspRzya vIryavAn' ityuktam / etacchrutvA vacastasya mainAkasya mahAtmanaH / kAryamAvedya tu girerudyataM ca mano mama // 18 // tena cAhamanujJAto mainAkena mahAtmanA / sa cApyantarhitaH zailo mAnuSeNa vapuSmatA / zarIreNa mahAzailaH zailena ca mahodadhau // 19 // uttamaM javamAsthAya zeSaM panthAnamAsthitaH / tato'haM suciraM kAlaM vegenAbhyagamaM pathi // 20 // tataH pazyAmyahaM devIM surasAM nAgamAtaram / samudramadhye sA devI vacanaM mAmabhASata // 21 // mama bhakSaH pradiSTastvamamarairharisattama / atastvAM bhakSayiSyAmi vihitastvaM cirasya me // 22 // evamuktaH surasayA prAJjaliH praNataH sthitaH / vivarNavadano bhUtvA vAkyaM cedamudIrayam // 23 // rAmo dAzarathiH zrImAn praviSTo daNDakAvanam / lakSmaNena saha bhrAtrA sItayA ca parantapaH // 24 // tasya sItA hRtA bhAryA rAvaNena durAtmanA / tasyAH sakAzaM dUto'haM gamiSye rAmazAsanAt // 25 // kartumarhasi rAmasya sAhAyyaM viSaye stii| athavA maithilIM dRSTvA rAmaM cAkliSTakAriNam // 26 // Aga miSyAmi te vakraM satyaM pratizRNomi te // 27 // evamuktA mayA sA tu surasA kAmarUpiNI / abravInnAtivarteta kazcideSa varo mama // 28 // evamuktaH surasayA dazayojanamAyataH / tato'rdhaguNavistAro babhUvAhaM kSaNena tu / matpramANAnurUpaM ca vyAditaM tu mukhaM tayA // 29 // 'hiraNyanAbhaM zailendraM kAJcanaM pazya maithili 'iti rAmeNa coktam // / 19-25 // kartumiti / viSaye satI svarAjye vasantI // 26-28 // evamukta iti / tata udyatam agre calitam // 18 // vapuSmatA pauSkalyavatA / mAnuSeNa zarIreNAntarhitaH / zailena zilArUpeNa zarIrega tu mahodava sAgaropari, sthita iti zeSaH // 19-21 // mameti / pradiSTaH dattaH / vihitaH labdhaH // 22-25 // viSaye satI viSayavAsinI // 26 // 27 // nAtivarteta naatikpet| mAM prApto madAdAratA prApto na gacchedityarthaH // 28 // tato'rddhaguNavistAraH tato dazayojanAdardhasya pacayojanasya guNa AvRttiH tadvistAro daza yojanavistAraH / prathamasarge dazayojana For Private And Personal Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra A.rA.bhU. 157 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir sa058 iti / ardhaguNavistAraH atrArdhazabdaH ekadezavAcI / kiMcidadhikavistAro'bhavamityarthaH / evamevArthaH prathamatagaukazatayojanavistArastu viruddhaH / TI. muM. kaoN. tadranthaH kalpitazvetyuktam / matpramANeti / vyAditaM vyAttam // 29 // tadRTveti / hrasvatvaM vizeSayati aGguSThamAtraka iti // 30 // 31 // arthasiddhayai taddRSTvA vyAditaM cAsyaM hrasvaM hyakaravaM vapuH / tasmin muhUrte ca punarbabhUvASThamAtrakaH // 30 // abhipatyAzu tadvakraM nirgato'haM tataH kSaNAt / abravIt surasA devI svena rUpeNa mAM punaH // 31 // arthasiddhayai hari zreSTha gaccha saumya yathAsukham / samAnaya ca vaidehIM rAghaveNa mahAtmanA / sukhI bhava mahAbAho prItA'smi tava vAnara // 32 // tato'I sAdhu sAdhvIti sarvabhUtaiH prazaMsitaH // 33 // tato'ntarikSaM vipulaM pluto'haM garuDo yathA / chAyA me nigRhItA ca na ca pazyAmi kiMcana // 34 // so'haM vigata vegastu dizo daza vilokayan / na kiMcittatra pazyAmi yena me'pahatA gatiH // 35 // tato me buddhirutpannA kiM nAma gagane mama / IdRzo vighna utpanno rUpaM yatra na dRzyate // 36 // adhobhAge na me dRSTiH zocatA pAtitA mayA / tato'drAkSamahaM bhImAM rAkSasIM salilezayAm / 37 // prahasya ca mahAnAdamukto'haM shriimaayaa| avasthitamasambhrAntamidaM vAkyamazobhanam // 38 // kAtipadA mahAkAya kSudhitAyA mamepsitaH / bhakSaH prINaya meM dehaM ciramAhAravarjitam // 39 // vADhamityeva tAM vANIM pratyagRhNAmahaM tataH / Asya pramANAdadhikaM tasyAH kAyamapUrayam / tasyAzcAsyaM mahadbhImaM vardhate mama bhakSaNe // 40 // iti / samAnaya saMyojaya // 32 // tato'hamiti / sAdhu sAdhvIti dIrgha chAndasaH // 33-36 / / adhobhAge neti / salilezayAM salile sthitAm // 37 // avasthitaM dRDhabhUtam / asambhrAntam avyagram // 38 // 39 // tasyAH AsyapramANAdadhikaM yathA tathA kAyam Atmadeham apUrayam avardhayam / vistAroktyAnuguNyenaivaM vyAkhyAtam // 29 // hrasvam, svazarIramiti zeSaH // 30 // 31 // samAnaya saGgamaya // 32 // sAdhu sAdhvItyatra dIrgha ArSaH ||33 // 34 // na pazyAmi nApazyam / yena gatirvihatA tatkiJcinna pazyAmi nApazyamityanvayaH // 35-37 // avasthitaM nizceSTam / tathApyasambhrAntaM bhayahInam mAM lakSI kRtyedaM vAkyamahamukta ityanvayaH // 38 // mamepsitaH bhakSastvaM mato me dehaM prINayetyanvayaH // 39 // tasyA AsyapramANAdadhikaM kAyam AtmanaH kAyam apUrayam For Private And Personal // 157 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir mayi vRddhe saapyvrssissttetyrthH|| 40 // ayaM kAmarUpIti mAm, sAdhu samyak, na bubudhe na jJAtavatI / mama kRtaM nikRtaM mayA kRtAM nikRti vA na bubudhe // 41 // nikRtimeva darzayati-tato'hamiti // 42 // visRSTabhujA visRSTasandhikabhujA // 43 // zRNomIti / hatetyanantaramitikaraNaM bodhyam // 44 // kRtya na ca mAM sAdhu bubudhe mama vA nikRtaM hAm // 41 // tato'haM vipulaM rUpaM saMkSipya nimiSAntarAt / tasyA hRdaya mAdAya prapatAmi nabhaHsthalam // 42 // sA visRSTabhujA bhImA papAta lavaNAmbhasi / mayA parvatasaGkAzA nikRtta hRdayA satI // 43 // zRNomi khagatAnAM ca siddhAnAM cAraNaiH saha / rAkSasI siMhikA bhImA kSipraM hanumatA hatA // 44 // tAM hatvA punarevAhaM kRtyamAtyayikaM smaran / gatvA cAhaM mahAdhvAnaM pazyAmi nagamaNDitam // 45 // dakSiNaM tIramudadherlaGkA yatra ca sA purii| astaM dinakare yAte rakSasAM nilayaM puram / praviSTo'hamavijJAto rakSobhi bhImavikramaiH // 46 // tatra pravizatazcApi klpaantghnsnnibhaa| aTTahAsaM vimuJcantI nArI kApyutthitA puraH // 47 // jighAMsantI tatastAM tu jvaladaniziroruhAm / savyamuSTiprahAreNa parAjitya subhairavAm // 48 // pradoSa kAle pravizaM bhItayA'haM tayoditaH / ahaM laGkApurI vIra nirjitA vikrameNa te // 49 // yasmAttasmAdijetAsi sarva rkssaaNsyshesstH||50|| tatrAhaM sarvarAtraM tu vicinvan janakAtmajAm / rAvaNAntaHpuragato na cApazyaM sumdhymaam||51|| mAtyayikaM smaran prANAntikaM tatkarma vicintynnityrthH||45-48|| rAmAnu-jighAMsantImityAdi / pravizaM prAvizam / / 48 // 49 // bhItayetyAdi / bhItayA tayA nAryA / azeSata ityanantaramitikaraNaM draSTavyam // 19 // 50 // sarvarAtraM sarvA rAtrim / " aha-sarva-" ityAdinA samAsAnto'ca / atyanta pravarddhate avarddhata // 40 // sA mA na bubudhe ayaM kAmarUpIti mA na jnyaatvtiityrthH| mama kRtaM vikRtaM sA mayA kRtaM vikArasvarUpaM vA na bubudhe // 41 // tadvikRtaM kimityata Aha-tato'hamiti / hRdayamAdAya hRdayaM nikRtya / prapatAmi prApatam // 42 // vimRSTabhujA vinaMsitabhujA / / 43 // zRNomIti / siMhikA hanumatA pAhateti zugatAno devAnAM vAcaH zRNomIti smbndhH||44|| kRtyam AtyayikaM prANAntikaM karma cintayannityarthaH // 45-47 // mA jighAsantI jvaladagnitulya kezapAzAm // 48 // pravizaM prAvizam // 49 // 50 // sarvarAtraM sarvA rAtrim / tatrAhaM madhyarAtre tu iti pAThaH sAdhuH // 51 // 14 For Private And Personal Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir bhA.rA.bhU. yoge dvitIyA / tatra laGkAyAm / vicinvan anantaraM rAvaNAntaHpuramapi gataH san tumadhyamA nApazyam // 51 // 12 // rAmAnu0-tatreti / sarvarAtrATI.saM.ko. 158 // sarvA rAtrim / " ahaHsarvekadezasaMkhyAtapuNyAcca rAtreH " ityanpatyayaH / " kAlAdhvanoratyantasaMyoge" iti dvitIyA / tatrAI madhyarAtre sviti pAThaH sAdhuH // 51 // tata iti / uplkssye| tataH sItAmapazyaMstu rAvaNasya nivezane / zokasAgaramAsAdya na pAramupalakSaye // 52 // zocatA ca mayA dRSTaM prAkAreNa samAvRtam / kAJcanena vikRSTena gRhopavanamuttamam // 53 // sa prAkAramavaplutya pazyAmi bahupAdapam // 54 // azokavanikAmadhye zizupApAdapo mahAn / tamAruhya ca pazyAmi kAJcanaM kadalIvanam // 55 // adure zizupAvRkSAt pazyAmi varavarNinIm / zyAmAM kamalapatrAkSImupavAsakRzAnanAm // 56 // tadekavAsaHsaMvItA rajodhvastaziroruhAm / zokasantApadInAGgI sItA bhartRhite sthitAm // 17 // rAkSasIbhirvirUpAbhiH krUrAbhi rabhisaMvRtAm / mAMsazoNitabhakSAbhirvyAghrIbhirhariNImiva // 58 // sAmayA rAkSasImadhye taya'mAnA muhurmuhuH / ekaveNIdharA dInA bhartRcintAparAyaNA // 59 // bhUmizayyA vivarNAGgI padminIva himAgame / rAvaNAdinivRttArthA mrtvykRtnishcyaa| kathaMcinmRgazAvAkSI tUrNamAsAditA mayA // 6 // upAlakSayam // 12 // vikRpTena viprakRSTena / atidIrgheNeti yAvat // 53 // bahupAdapam anekapAdapapramANamiti prAkAravizeSaNam // 54 // ziMzupA pAdapaH, astIti zeSaH // 55 // zizupAvRkSAt ziMzupAvRkSasya / zyAmA yauvanamadhyasthAm / tadekavAsassaMvItAM yena vAsasA hRtA tenekavAsasA saMvItAm / yadvA tena tatkAladRSTena pUrvadRSTena ekena vAsasA saMvItAm, vessaantrnisspRhaamityrthH| mAnasikatvakAyikatvabhedena shoksntaapyo)dH| // 56-58 // sAmayeti / AmayaH khedaH tena saha vartata iti sAmayA / martavye maraNe / "kRtyalyuTo bahulam" iti saadhuH||59|| 60 // upalakSaye upAlakSayam // 52 // vikRSTena viprakRSTena, atidIrgheNeti yAvat // 53 // bahupAdapaM gRhopavanaM gRhArAmaM iSTamiti sambandhaH // 54-56 // tadekavAsa saMvItA tena tatkAladRSTena pUrvadhRtenaiva vAsasA saMvItAm // 57 // rAkSasIbhiriti / vyAghrIparitto hariNImiva tAmapazyamiti sambandhaH / rAkSasImadhye tAbhireva tiLamAnA saduHkhA mayA kathaJcidAsAditetyanvayaH // 58 // sAmayA AmayasahitA, duHkhasahitetyarthaH, atastUrNamAsAditA mayetyanena na punaruktiH / martavyakRta // 158 For Private And Personal Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pazyan parAmRzan // 6 // 62 // gahane prnnguuddhprdeshe| 'parNapane nilInaH' itydhstaadpyukteH||63-65 ||raamaanu0-prirbhy, vitatrAseti shessH|| 65 // paramodinAm atIvoddhAntahRdayAm / tatastataH vIkSamANAM nAnAdikSu vIkSamANAm |traannmitynussjyte // 66 // AkchirAH avanatamUrdA / prapatitaH, tAM dRSTvA tAdRzIM nArIrAmapatnI yazasvinIm / tatraiva ziMzupAvRkSe pazyannahamavasthitaH // 61 // tato halahalAzabdaM kaanyciinuupurmishritm| zRNomyadhikagambhIraM rAvaNasyanivezane // 62 // tato'haM paramodinnaH svaM rUpaM pratisaMharan / ahaM tu zizupAvRkSe pakSIva gahane sthitaH // 63 // tato rAvaNadArAzca rAvaNazca mahAbalaH / taM dezaM samanuprAptA yatra sItA'bhavat sthitA // 64 // tad dRSTvA'tha varArohA sItA rakSomahAbalam / saGkucyorUstanau pInau bAhubhyAM parirabhya c||65|| vitrastAM paramodvignAM vIkSamANAM ttsttH| trANaM kiMcidapazyantIM vepamAnAM tapasvinIm // 66 // tAmuvAca dazagrIvaH sItAM paramaduHkhitAm / avAkchirAH prapatito bahumanyasva mAmiti // 67 // yadi cettvaM tu danmiAM nAbhinandasi garvite / dvau mAsAvantaraM sIte pAsyAmi rudhiraM tava // 68 // etacchrutvA vacastasya rAvaNasya durAtmanaH / uvAca paramakruddhA sItA vacanamuttamam // 69||raaksssaadhm rAmasya bhAryAmamitatejasaH / ikSvAkukula nAthasya snuSAM dazarathasya ca / avAcyaM vadato jihvA kathaM na patitA tava // 70 // kiMcidIryaM tavAnArya yo mAM bharturasannidhau / apahRtyAgataH pApa tenAdRSTo mahAtmanA // 71 // bhUmAviti shessH||67|| dvau mAsau antaram avadhiH / tataH pAsyAmIti yojyam // 68-70 // kiMcidrIya kuta ityatrAha-yo mAmiti / bharturasannidhau / nizcayA maraNakRtanizcayetyarthaH // 59-61 // zRNomi zrutavAn / rAvaNasya nivezane tatsamIpe / yadvA nivezane sItAsamIpapravezanakAle // 62 // gahane sthitaH atra gahanazabdena parNasaMhatigUDhapradeza ucyate // 13 // parirabhya, vitatrAseti zeSaH // 64-70 // tadasannidhau apahatya tenAdRSTa iti laGkAmAgataH anyathA tadeva For Private And Personal Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir INI TI.saM.kA. vA.rA.bha. tena bharnA adRSTaH san yo mAmapahatyAgataH tasya tava kiMcidIryamiti yojyam // 71 // 72 // jAtakyeti / ghoratvasiddhaye citAstha ityu 1159 // ktam // 73 // ArabdhaH, saba zazi zeSaH / hA hA kRtaM hA hetyetatkRtam // 74 // samutpatya, rAvaNasamIpaM gatati zeSaH / maNDodarI maNDanabhUtodarI na tvaM rAmasya sadRzo dAsye'pyasya nyujyse| yajJIyaH satyavAdI caraNazlAghI ca raaghvH|| 72 // jAnakyA paruSa vAkyamevamukto dazAnanaH / jajvAla sahasA kopAccitAstha iA pAvakaH // 73 // vivartya nayane krUre muSTi mudyamya dakSiNam / maithilI hantumArabdhaH strImiharhA hA kRtaM tadA // 74 // zrIgAM madhyAt samutpatya tasya bhAyoM durAtmanaH / varA aNDodarI nAma tayAsa prtissedhitH||75|| uktazca madhurAM bAgI tayA sa madanArditaH / sItayA taba kiM kArya mhendrsnvikrm||76|| [mayA saha ramasvAdha madiziSTA njaantii|] devagandharvakanyAbhiryakSakanyAbhi va ca / sArdhaM prabho ramasveha sItayAkiM kariSyasi // 77 // tatastAbhiH sametAbhirnArIbhiH sa mhaablH| prasAdya sahapAnIlo bhavanaM svaM nishaacrH||78|| yAte tasmin dazagrIve rAkSAtyo vikRtAnanAH sItAM nirbhartsayAmAsurvAkyaiH krUraiH sudAruNaiH // 79 // tRNavadbhASitaM tAsAM gaNayAmAsa jAnakI / garmitaM ca tadA tAsAM sItAM prApya nirarthakam // 8 // ke maDi bhUSAyAm" ityasmAddhAtoH pacAyaca / mandodarI vA / daDayorabhedaH / dambho dADimamityAdivat / yadvA mandatvaM cAlpatvam / "mUDhAlpApaTu nirbhAgyA mandAH " itymrH| sUkSmodarI ityarthaH / mandA sthUlapipIliketyAcakSate / tasyA iva kRzamasyA udrmityrthH| nanu pUrva dhAnyamAlinyA pratiSiddha ityuktam, saMprati maNDodaryetyucyate / vipratiSiddhamidam / maivam / ubhAbhyAmapi pratiSiddhatvenAnyataroktAvavirodhAt / maNDodaryAdinAmapari jJAnaM ca hanumatastadIyavyavahArAt / / 75-77 // tAbhiH devknyaabhiH| anena maNDodaryAdivadanyAsAmapi nivArayitRtvamuktam // 78 // krUraiH pharazabdeH / sudAruNeH arthatopi krUraiH // 79 // tRNavat gaNayAmAsetyanvayaH // 8 // te hananaM syAdityarthaH // 71 // sAdRzyasambhAvanApi dUrApAstetyAha dAsyepIti // 72-74 // pUrva dhAnyamAlinpA pratiSiddhamityuktam, idAnIM maNDodarItya // 159 // For Private And Personal Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vRthAgarjitanizceSTAH vRthAgarjitena nirvyApArAH // 8 // tatastA iti / tUSNIM rakSateti rAvaNoktA iti zepaH / parikSipya parivArya // 82 / / suduHkhitA prazuzoca, uttarottaraM duHkhitavatItyarthaH // 83-86 // alaM zaktA / " alaM bhUSaNaparyAptizaktivAraNavAcakam" ityamaraH / paritrAtum, epeti shessH| vRthAgarjitanizceSTA rAkSasyaH pishitaashnaaH| rAvaNAya zazaMsustAH sItAdhyavasitaM mahat // 81 // tatastAH sahitAH sarvA vihatAzA nirudyamAH / parikSipya samantAttAM nidrAvazamupAgatAH // 82 // tAsu caiva prasuptAsu sItA bhartRhite ratA / vilapya karuNaM dInA prazuzoca suduHkhitA // 83 // tAsAM madhyAt samutthAya trijaTA vAkyamabravIt / AtmAnaM khAdata kSipraM na sItA vinaziSyati // 84 // janakasyAtmajA sAdhvI snuSA dazarathasya ca / svapno hyadya mayA dRSTo dArugo romaharSaNaH // 85 // rakSasAM ca vinAzAya bharturasyA jayAya ca // 86 // alamasmAt paritrAtuM rAghavAdrAkSasIgaNam / abhiyAcAma vaidehImetaddhi mama rocate // 87 // yasyA hyevaMvidhaH svapno duHkhitAyAH pradRzyate / sA duHkhairvividhairmuktA sukhamApnotyanuttamam // 88 // praNipAtaprasannA hi maithilI janakAtmajA // 89 // tataH sA hriimtiibaalaabhturvijyhrssitaa| avocadyadi tattathyaM bhaveyaM zaraNaM hi vH||90|| tAM cAhaM tAdRzIM dRSTvA sItAyA dAruNAM dazAm / cintayAmAsa vikAnto na ca me nirvRtaM manaH // 91 // // 87 // 88 // aparAdhijanaprANavANe hetumAha-praNipAteti // 89 // tataH trijaTAvAkyAnantaram / bhajiyahArpatA trijaTAkathitasvamasUcitarAma vijayaharpitA! tat trijaTAsvapnavAkyam / zaraNaM hi va ityatretikaraNaM draSTavyam // 9 // na ca me nivRtam kintu duHkhitamityarthaH // 91 / / samidhAnAdubhAbhyAmapIti kalpanIyam // 75-86 // alamasmAtparitrAtAmati / iyaM sIteti zeSaH // 87-89 // tataH trijaTAvAkyAnantaram / bhartuvijayaharSitA trijaTAkathitasvamasUcitarAmavijayaharSitA / tat trijaTAstramavAkyam tathyaM yadi zaraNaM bhaveyamityavocaditi sambandhaH // 9 // cintayAmAseti liDuttama sa0-rAkSasagaNa rAghavAtparitrAtum alaM samarthA / prasAditA sIteti zeSaH / tasmAdabhiyAcAma prArthayAmaH // 8 // For Private And Personal Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir nyA.rA.bhU. vidhiH upAyaH // 92- 101 // rAmAnu0 - tanme zaMsitumaIsItyataH paraM tasyAstadvacanaM zrutvA hyaimapyabravaM vacaH / ityarthe draSTavyam / keSucitkozeSu pramAdAtpAtitam // 94-95 // taditi / tvayA AjJaptamicchAmi tvatkartRkamAjJApana micchAmItyarthaH / kiMzabdaH kSepe / rAmalakSmaNayoH pArzve tvAM nayAmi / uttaraM kim evamevaM vadetyAjJApanarUpamuttaraM kimityarthaH // 98 // // 150 // sambhASaNAtha ca mayA jAnakyAzcintito vidhiH / ikSvAkUNAM hi vazastu tato mama puraskRtaH // 92 // zrulA tu gaditAM vAcaM rAjarSigaNapUjitAm / pratyabhASata mAM devI vASpaiH pihitalocanA // 93 // kastvaM kena kathaM ceha prApto vAnarapuGgava / kAca rAmeNa te prItistanme zaMsitumarhasi // 94 // tasyAstadvacanaM zrutvA hyahamapyabravaM vacaH / devi rAmasya bhartuste sahAyo bhImavikramaH / sugrIvo nAma vikrAnto vAnarendro mahAbalaH // 95 // tasya mAM viddhi bhRtyaM tvaM hanumantamihAgatam / bhartrA'haM preSitastubhyaM rAmeNAkliSTakarmaNA // 96 // idaM ca puruSavyAghraH zrImAn dAzarathiH svayam / aGgulIyamabhijJAnamadAttubhyaM yazasvini // 97 // tadicchAmi tvayA''jJataM devi kiM karavANyaham / rAmalakSmaNayoH pArzva nayAmi tvAM kimuttaram // 98 // etacchrutvA viditvA ca sItA janaka nandinI / Aha rAvaNamutsAdya rAghavo mAM nayatviti // 99 // praNamya zirasA devImahamAryAmaninditAm / rAghavasya manohrAdamabhijJAnamayAciSam // 100 // atha mAmabravIt sItA gRhyatAmayamuttamaH / maNiryena mahAbAhU rAmastvAM bahumanyate // 101 // ityuktvA tu varArohA maNipravaramadbhutam / prAyacchat paramodvignA vAcA mAM saMdideza ha // 102 // tatastasyai praNamyAhaM rAjaputryai samAhitaH / pradakSiNaM parikrAmamihAbhyudgatamAnasaH // 103 // ityuktveti / vAcA mAM saMdidezeti / svarAmaikavedyaM prAguktaM kAkAsuravRttAntaM tilakanirmANAdikaM ca sandiSTavatItyarthaH // 102 // parikAmaM puruSaikavacanam // 91 // mama mayA puraskRtaH stutaH // 92-97 // tvayA AjJaptamicchAmi tvatkartRkamAjJApanamicchAmItyarthaH // 98-101 // ityuktveti / vAcA mAM sandideza svarAmaikavedyaM prAguktaM kAkAsuravRttAntaM ti lakanirmANAdikaM ca sandiSTavatItyarthaH // 102 // ihAbhyudgatamAnasaH ihAgantuM nizcitamAnasaH // 103 // For Private And Personal TI. suM.kAM. sa0 58 // 160 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir tAparyakrAmam / ihAbhyudtamAnasaH ihAbhyudgate ihAbhyAgamane mAnasaM yasya sa tathA // 103-105 // etat upayAnaM yadyanyathA bhavet yadi nopeyAtA mityarthaH / tadA dvau mAsau mama jIvitam tataH paraM na jIvAmItyarthaH / na mAM drakSyati mAsadyAbhyantare mAM na drakSyati cet tadA mriya iti yojyam / uttaraM punarevedaM nizcitya manasA tyaa| hanuman mama vRttAntaM vaktamarhasi raaghve||104|| yathA zrutvaiva nacirAttAvubhau rAmalakSmaNau / sugrIvasahitau vIrAvupeyAtAM tathA kuru // 105 // yadyanyathA bhavedetahI mAsau jIvitaM mama / na mAM drakSyati kAkutstho mriye saa'hmnaathvt||106|| tacchrutvA karuNaM vAkyaM krodho mAmabhyavartata / uttaraM ca mayA dRSTaM kaaryshessmnntrm||107|| tato'vardhata me kaaystdaaprvtsnnibhH| yuddhakAMkSI vanaM tacca vinAzayitumArabhe // 108 // tadbhagraM vanaSaNDaM tu bhrAntatrastamRgadvijam / pratibuddhA nirIkSante rAkSasyo vikRtAnanAH // 109 // mAM ca dRSTvA vane tasmin samAgamya tatastataH / tAH samabhyAgatAH kSipraM rAvaNAyAcacakSire // 11 // rAjan vanamidaM durga tava bhagnaM duraatmnaa| vAnareNa hyavijJAya tava vIrya mahAbala // 111 // durbuddhestasya rAjendra tava vipriyakAriNaH / vadhamAjJApaya kSipraM yathA'sau vilayaM vrajet // 12 // tacchrutvA rAkSasendreNa visRSTA bhRzadurjayAH / rAkSasAH kiGkarA nAma rAvaNasya mnonugaaH||113|| teSAmazItisAhasraM zUlamudrapANinAm / mayA tasmin vanoddeze pari gheNa niSUditam // 114 // teSAM tu hatazeSA ye te gatvA laghuvikramAH / nihataM ca mahatsainyaM rAvaNAyAcacakSire // 11 // mAsazabdo'tra pkssprH| "pakSA vai mAsAH" iti zruteH // 106 // uttaram anantaram / anantaram anantarakartavyam, uttrkaarymityrthH||107-115|| rAmAnu-zUlamudrapANinAmityatra dIrghAbhAva ArSaH // 114 // mama vRttAntaM tvayA'nubhUtaM madviSayaM raavnnraaksssiivRttaantm||104||105|| yadi yasmAta anyathA anAgamane dvo mAsau mama jIvitaM bhavet / anAthavata mriye rAkSasIkRtavadhe neti bhAvaH // 106 // uttaraM kAryazeSaM lAnAzanarUpam // 107-109 // samAgamya militvA // 110-113 // zUlamudgarapANinAmityatra dIrghAbhAva ArSaH // 114-124 // For Private And Personal Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.. vA.rA.bhU. // 161 // tato me buddhirutpannA vakSyamANakAryavipayetyarthaH / tAdRzaM buddhikAryamAha caityetyAdinA / caityaprAsAdaM nagaramadhyasthaprAsAdam / lalAmabhUtaH // tato me buddhirutpannA caityaprAsAdamAkramam / tatrasthAna rAkSasAna hatvA zataM stambhena vai punaH / lalAmabhUto laGkAyAH sa vaividhvasitomayA // 116 // tataH prahastasya sutaM jambumAlinamAdizat / rAkSasaibahubhiHsArdha ghorarUpaibhayAnakaiH // 117 // tamahaM balasampannaM rAkSasaM raNakovidam / parigheNAlighoreNa mRdayAmi sahAnugam // 18 // tacchrutvA rAkSasendrastumantriputrAn sahAbalAn // 119 // padAtibalasammannAna preSayAmAsa raavnnH| parigheNaiva tAna sarvAnnayAmi yamasAdanam // 120 // mantriputrAna hatAJchrutvA samare laghuvikramAn / paJca senAgragAJchUrAn preSayAmAsa rAvaNaH // 121 // tAnahaM sahasainyAn vai sarvAnevAbhyamUdayam / tataH punardazagrIvaH putramakSaM mahAbalam // 122 // bahubhI rAkSasaH sAdha preSayAmAsa rAvaNaH / taM tu mandodarIputraM kumAraM raNapaNDitam // 23 // sahasA khaM samutkAntaM pAdayozca gRhItavAn ! carmAsinaM zataguNaM bhrAmayitvA vyapeSayam / tamakSamAgataM bhagnaM nizamya sa dshaannH||124|| tata indrajitaM nAma dvitIyaM rAvaNaH sutam / vyAdideza susaMkRddho balinaM yuddhadurmadam // 125 // taccApyahaM balaM sarva taM ca rAkSasapuGgavam / naSTaujasaM raNe kRtvA paraM harSamupAgamam // 126 // mahatApi mahAbAhuH pratyayena mahAbalaH / preSito rAvaNenaiva saha viirairmdotkttaiH|| 127 // so'viSayaM hi mAM buddhvA svabalaM cAvamAditam / brAhmaNAstreNa sa tu mAM praabdhnaaccaativegitH|| 128 // (alaGkArabhUtaH // 116-119 // padAtibalaptampannAn padAtiprabhRtisainyasaMpannAn // 120-131 // rAmAnu0-carmAminamilpatra dannA navamArSam // 124 // dvitIyaM pitaputrApekSayA dvitIyam / / 125 // dvitIyaM preSitaputrApekSayA dvitIyam // 125--128 / / For Private And Personal Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir abhivaghnanti abhyavAn // 129 // asyAhamityAdi / asyAH siitaayaaH| visndhiraarssH|| 132 // 133 // rAmAnu-asyA iti / ampAhamityatra asthAH iti padacchedaH / sandhirArSaH / ahaM prAptaH ahaM hanumAnitpahaMzabdadvayasya nirvAhaH // 132 // dharmArthakAmasahitamiti / tatra dharmasAhityAt hitaM paratra upa rajjubhizcAbhivananti tato mAM tatra raaksssaaH| rAvaNasya samIpaM ca gRhItvA mAmupAnayan // 129 // dRSTvA sambhA SitazcAhaM rAvaNena duraatmnaa| pRSTazca laGkAgamanaM rAkSasAnAM ca taM vadham // 30 // tatsarvaM ca mayA tatra sItArtha miti jalpitam // 13 // asyAhaM darzanAkAMkSI prAptastvadbhavanaM vibho / mArutasyaurasaH putro vAnaro hanumAnaham // 132 // * rAmadUtaM ca mAM viddhi sugrIvasacivaM kapim / so'haM dUtyena romasya tvatsakAzamihAgataH // 133 // sugrIvazca mahAtejAH sa tvAM kuzalamabravIt / dharmArthakAmasahitaM hitaM pathyamuvAca ca // 134 // vasato RzyamUke me parvate vipuladrume / rAghavo raNavikrAnto mitratvaM samupAgataH // 135 // tena me kathitaM rAjJA bhAryA me rakSasA hRtaa| tatra sAhAyyamasmAkaM kArya sarvAtmanA tvayA // 36 // mayA ca kathitaM tasmai vAlinazca vadhaM prati / tatra sAhAyyahetomeM samayaM kartumarhasi // 137 // vAlinA hatarAjyena sugrIveNa mhaaprbhuH| cakre'gnisAkSikaM sakhyaM rAghavaH shlkssmnnH||138|| tena vAlinamutpATya zareNaikena saMyuge / vAnarANAM mahArAjaH kRtaH saplavatAM prabhuH / / 139 // kArakam arthasAhityAtpathyam ihopakArakaM cetyarthaH // 134-137 / sugrIvazcetyAdinA sugrIvoktaM kiyadanUdya saMprati zeSa svA satrAhavAlineti // 138-142 // rAmAnu0-vAlineti / sugrIveNa, mayeti zeSaH / cakre'grimAkSikaM marUpamiti pATaH // 138 // vAnarANAM mahAgajaH kRtaH, ahabhiAne dossH|| 139 // abhivananti abhyayanana // 121-131 // aspAI darzanAkAnItyatra sandhirAH / tvadbhavanaM prApto'haM hanumAnahamityasmaradadvayasya nirvAhaH / / 132 // 123 // dharma kAmArthasahitaM dharmasahinatvAt hitam paralokopayogi / arthakAmayuktatvAtpathyam / / 134-137 / / sugrIveNa, mayeti zeSaH // 138 // vAnarANAM mahArAjaH kRtaH, aha *[zRNu cApi samAdezaM varadaM prapravImi te / rAkSaseza harIzastvAM vAkpamAha samAhitam // ] ityazcikaH pAThaH / sa-rAmo'ritena zapuNeti samAhitaH / evaM vAlimutranaH sakhyepi bdaan| rAmasAhAyana zatru vAmityarthaH // For Private And Personal Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir pA.rA.bhU. // 16 // tasyeti / tena sAhAyyasyAsmAbhiH kartavyatvena prasthApitA, dUta iti zeSaH // 14 // vidhamanti yAvaditi / " yAvatpurAnipAtayolaTU" iti laDa laT // 151 // vAnarANAmiti / KAye hi nimantritAH yuddhasAhAyyArthamAhUtAH devatAnAM sakAzaM gacchanti teSAM vAnarANAM prabhAvaH purA kena na viditaH, tvayA vijJAta eveti bhAvaH // 142 // idaM vacasmagrIvoktameva sa058 tasya sAhAyyamasmAbhiH kArya sarvAtmanA tviha / tena prasthApitastubhyaM samIpamiha dharmataH / kSipramAnIyatAM sItA dIyatAM rAghavAya ca // 140 // yAvanna harayo vIrA vidhamanti balaM tava // 141 // vAnarANAM prabhAvo hi na kena viditaH puraa| devatAnAM sakAzaM ca ye gacchanti nimantritAH // 142 // iti vAnararAjastvAmAhetyabhihito myaa| mAmaikSata tataH kruddhazcakSuSA pradahanniva // 143 // tena vadhyo'hamAjJapto rakSasA raudrakarmaNA / matprabhAvamavijJAya rAvaNena durAtmanA // 144 // tato vibhISaNo nAma tasya bhrAtA mahAmatiH / tena rAkSasarAjo'sau yAcito mama kAraNAt // 145 // naivaM rAkSasazArdUla tyajyatAmeSa nishcyH| rAjazAstravyapeto hi mArgaH saMsevyate tvayA // 146 // dUtavadhyA na dRSTA hi rAjazAstreSu rAkSasa / dUtena veditavyaM ca yathArtha hitavAdinA // 147 // sumahatya parAdhe'pi dUtasyAtulavikrama / virUpakaraNaM dRSTaM na vadho'stIti zAstrataH // 148 // vibhISaNenaivamukto rAvaNaH saMdi deza tAn / rAkSasAnetadevAsya lAgUlaM dahyatAmiti // 149 // tatastasya vacaH zrutvA mama pucchaM samantataH / veSTitaM zaNavalkaizca jIrNeH kAsijaiH paTaiH // 150 // mayoktamityAha-itIti // 143-145 // naivamiti / kartavyamiti zeSaH / rAjazAstram rAjadharmazAstram // 146 // veditavyaM vaktavyamityarthaH // 47-50d miti zeSaH // 139 // tasya rAmasya tena sAhAyyaspa kartavyatvena prasthApitaH, ita iti zeSaH / tubhyaM tava / dharmataH kalaha vinetyarthaH / sItA dIyatAm // 10 // M un vipakSe bAdhakamAi-yAvaditi / vidhamanti vidhamiSyanti // 141 // lahAnAzane vAnarANAM sAmarthyamastItyAzayenAi-vAnarANAmiti |ye nimantritAH yuddhasAhA yyArthamAhUtAH devatAnA sakAzaM gacchanti teSAM vAnarANAM prabhAvaH purA tvayA naviditaHna vijJAto hIti yojanA // 142 // 143 // matpamA gharadAnalabdhAvadhyatva rUpam // 144 // tata ityAdi zlokatrayamekaM vAkyam / zAstreNa dUtavadhyA na dRSTA, virUpakaraNaM tADanaM vA zAstrAtaH dRSTamiti rAkSasarAjA rAvaNaH tena vibhISaNena For Private And Personal Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir yantritasya AvRtasya // 151 // tata iti / nagaradvAramAgatAssantaH rAjamArga avoSayatriti yojanA // 152-154 // pucchena ceti / ahUM valabhiH // 155-158 // vismayodantabhASitAM bhASitavismayodantAm, uktAdbhutavAtAmityarthaH / vismayavRttAntavyavahRtAmiti vA // 159 // nimitta rAkSasAH siddhasannAhAstataste cnnddvikrmaaH| tadA'dahyanta me pucchaM nighnantaH kASThamuSTibhiH / baddhasya bahubhiH pAzairyantritasya ca raaksssaiH|| 151 // tataste rAkSasAH zUrA baddhaM mAmanisaMvRtam / aghoSayan rAjamArge nagaradvAra mAgatAH // 152 // tato'haM sumahadUpaM saMkSipya punarAtmanaH // 153 // vimocayitvA taM bandhaM prakRtisthaH sthitaH punH| AyasaM parighaM gRhya tAni rakSAMsyamUdayam / tatastannagaradvAraM vegenAplutavAnaham // 154 // pucchena ca pradIptena tAM purI sATTagopurAm / dahAmyahamasambhrAnto yugAntAgniriva prajAH // 155 // vinaSTA jAnakI vyaktaM na hyadagdhaH pradRzyate / laGkAyAM kazciduddezaH sarvA bhasmIkRtA purI // 156 // dahatA ca mayA laGkA dagdhA sItA na saMzayaH / rAmasya hi mahat kArya mayedaM vitathIkRtam // 157 // iti zokasamAviSTazcintAmahamupAgataH // 158 // athAha vAcamazrauSaM cAraNAnAM zubhAkSarAm / jAnakI na ca dagdheti vismayodantabhASitAm // 159 // tato me buddhirutpannA zrutvA tAmaddhatAM giram / adagdhA jAnakItyevaM nimittaizcopalakSitA // 160 // dIpyamAne tulAGkale na mAM dahati paavkH| hRdayaM ca prahRSTaM me vAtAH surabhigandhinaH // 16 // tainimittaizca dRSTArtheH kAraNaizca mahAguNaH / RSi vAkyaizva siddhArtharabhavaM hRssttmaansH|| 162 // zropalathinA zakunAdibhizca sItA na dagdheti jnyaatetyrthH||160|| hRdayaM pradRSTam, AsIditi zeSaH / surabhigandhinaH, Asatriti zeSaH // 161 // dRSyAthaiH dRSTaphalaiH / nimittaiH zakunaiH / kAraNaiH netrsphurnnaadibhiH| mahAguNeH phalavyAtaH / siddhArthaH abAdhitArthaH / tatra hetutvena RSipadopAdAnam // 162 // | yAcita iti sambandhaH // 145-150 / / yAnvitasya niruddhasya // 151-158 // vismayodantabhASitAM vismayavRttAntaviSayavyavahArAm / vismayodantabhASiNAm iti manavA pAThaH // 159 // nimirI: zubhasUcakaiH // 16 // nimittAnyAha-dIpyamAna ityAdi // 161 // dRSTAH dRssttsNbaadeH| mahAmuNeH kAraNaH matpravRttikAraNaH sItA For Private And Personal Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalashsagarsur Gyarmandir TI.. kI. bA.rA.ma.zapunarityardhamekaM vAkyam / visRSTaH preSito'smi // 163 // tatra laGkAsamIpe / sAmIpye saptamI / tatra vartamAnam ariSTaM parvatam / / 164 // tata iti / // 16 // punadRSTvA ca vaidehI visRSTazca tayA punaH // 163 // tataH parvatamAsAdya tatrAriSTamahaM punaH / pratiplavanamArabha yuSma darzanakAMkSayA // 164 // tataH pavanacandrArkasiddhagandharvasevitam / panthAnamahamAkramya bhavato dRSTavAniha // 165 // rAghavasya prabhAvena bhavatAM caiva tejasA / sugrIvasya ca kAryArtha mayA sarvamanuSThitam // 166 // etatsarvaM mayA tatra yathAvadupapAditam / atra yanna kRtaM zeSaM tatsarva kriyatAmiti // 167 // ityAre zrIrAmAyaNe vAlmIkI ye / AdikAvye zrImatsundarakANDe aSTapaJcAzaH sargaH // 58 // etadAkhyAya tatsarvaM hanumAna mArutAtmajaH / bhUyaH samupacakrAma vacanaM vaktumuttaram // 1 // saphalo rAghavodyogaH sugrIvasya ca sNbhrmH| zIlamAsAdya sItAyA mama ca pravaNaM mnH|| [AryAyAH sadRzaMzIlaM sItAyAH plvgrssbhaaH|]||2||d bhavato dRSTavAniha / bhavataH yuSmAn / iha samudratIre // 165 // rAghavasyati / bhavatAM caiva tejasA bhAdajugraheNetyarthaH / sugrIvasya ca kAryArtham, svAmikAryasyAvazyakartavyatvAditi bhAvaH / kAryArtha kaaryvstu| kIvatvamArSam / asyAnuvAdavAkyavistarasya prayojanaM vAnarANAM zravaNakutUhalAti zayaprakAzanam / asmin sarge sArdhaSaTpaSTayuttarazatazlokAH // 166 // 167 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne aSTapaJcAzaH srgH||58|| etaditi / tadetadAkhyAya uttaraM vacanaM vaktumupacakrAmetyanvayaH // 1 // atha saMpratyeva rAvaNaM jitvA rAmarUpaiH ||15||16shaa Arebhe lidattamapuruSekavacanam ||16||tt ityanantaram-ahaM pandhAnamAkramya bhavato iSTavAniha iti paatthH| anyathA'haMzabdaponaruktyAta SU165-167 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAma aSTapaJcAzaH sargaH // 58 // 1 // saphala iti / sambhramaH sa-rAghavodyogaH sItAvRttAntajJAnotsAhaH / supIvasya saGgamaH suprIveNa saha sakSya ca / sItAyAH zIlaM pAtivratyAdisaddhattam / AsAdya prAya / dRSTA saphala iti prAtaH / etAdRzyAH khiyA anyasyAH kASya bhAvenAsyA vidhaye bahulApAsopi yatnaH kartavya eveti bhAvaH / AryAyAH pArvatyAH sadRzaM zIla sItAyAH / athavA AryAyAH sItASA: zIlaM sotAyA eva madazami pananvayAlaGkAraH // 2 // // 16 // For Private And Personal Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie sItayA sahavAsmAbhiH pratiyAtavyamiti hRdi nidhAyAha-saphala iti / saMbhramaH tvarA, utsAha iti yAvat / kutassAphalyamityAzaya siitaapaativrtyo| capalambhAdityAha-zIlAmiti / zIlaM vRttam, pAtivratyamiti yAvat / ahaM tu prAgeva tadekazaraNa ityAha-mama ceti / pravaNaM prahaM tatparamiti yAvata / / sItAcAritrasya na kiMcidasAdhyamastIti bhAvaH // 2 // tarhi taM durAtmAnaM rAvaNaM spRzantameva kimiti nAdahadityAzaGkaya tasyApi tapassama ti| tapasA dhArayellokAn kruddho vA nirdahedapi / sarvathA'tipravRddho'sau rAvaNo raaksssaadhipH| tasya tAM sTazato gAtraM tapasA na vinAzitam // 3 // na tadagnizikhA kuryAt saMsTaSTA pANinA stii| janakasyAtmajA kuryAdyat / / krodhakaluSIkRtA // 4 // sdbhaavaadityaah-tpsetyaadinaa| yadA rAvaNatapaHkathanadvArA sItAyAH pAtivratyAtizayamAha-tapasetyAdinA / tapasA atipravRddha ityanvayaH / kopa prasAdAbhyAM sarvalokanigrahAnugrahasamartho'sau rAvaNaH sarvathA mahAtapassaMpannaH / ata eva sItAsparze'pyavinAzita ityarthaH // 3 // tarhi sItAzIlaM durbala masmAkaM kimupakariSyatItyAzaGkaya netyAha-na taditi / sItAzIlameva balIyastvAdupakariSyatItyarthaH / kodhakalupIkRteti vacanAdbhartRmukhena vaira niryAtanaM vriptniidhrmH| anyathA mahAlAghavaM bharturityadyApi pAratantryapAlanAya tAikrodhAkaraNAdrAvaNo jIvatIti gamyate / etadevoktaM prAk"asandezAttu rAmasya tapasazcAnupAlanAt / na tvAM kurmi dazagrIva bhasma bhasmAI tejasA // " iti // 4 // svarA, utsAha ityarthaH / kutaH sAphalyamityAzadvaya sItApAtivratyAdityAha-zIlamiti / zIlaM sadvRttam / pAtivratyamiti yAvat / AsAdya dRSTvetyarthaH / mama manaH pravaNaM prahama, aditi zeSaH / sItApAtivratyasya na kizcidasAdhyamastIti mama nizcayo'bhUditi bhAvaH // 2 // tarhi durAtmAnaM rAvaNaM kimiti nAdahadityAzaGkaca | tasyApi tapassampattimattvAdityAha-tapaseti sArdhazlokena / sarvathA'sau tpsaatiprvRddhH| kopaprasAdAbhyAM sarvalokanigrahAnugrahasamartho'so rAvaNo mahAtapassampanna ityarthaH / ata eva tA sItA spRzato'pi tasya gAtraM tapasA na vinAzitamiti sambandhaH // 3 // tarhi sItAzIlaM durbalamasmAkaM kimupakariSyatItyAzaGkhaca durbalaM na bhavatItyAha-na taditi / janakasyAtmajA krodhakaluSIkRtA satI yatkuryAt pANinA spRSTA anizikhA tanna kuryAditi sambandhaH / krodhakaluSIkRteti vizeSaNAta bhartamukhena raniryAtana viirptniidhrmH| anyathA mahalAghavaM bharturityadyApi bhartRvIryaparipAlanAya tAhakakrodhAkaraNAta rAvaNo jIvati ata eva pAka 'asandezAnu sa0-sarvathA sarvaprakAreNa tapobalAdinA'tiprakRSTaH abhivRddhaH / kathameva :jAyata ityata Aha-yasyeti / sarvathA rAvagatapocalena sautAvAH dopAtizayAnudayAttasya jIvanamiti phalitArthaH // 3 // For Private And Personal Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir bA-rA.bhU. 16 // TI.su.kA. evaM sthite yuSmadnumatyA bhRtyavijayo'pi svAmina eveti kRtA sItArAmapadAvalambAdahameva rAvaNaM nirjitya sItApuraskAreNaiva rAbaghau drakSyA mItyAha-jAmbavaditi ||5||6||n cAzaktizaGkA kAryati bahudhA prapaJcayavAha-ahamityAdinA // 7-9 // brAhmamityAdi / abhyanujJAtaH abhyanu / jAmbavatpramukhAn sarvAnanujJApya mahAharIn / asminnevaMgate kArye bhavatAM ca nivedite // 5 // nyAyyaM sma saha vaidehyA draSTuM tau pArthivAtmajau // 6 // ahameko'pi paryAptaH sarAkSasagaNAM purIm / tAM laGkA tarasA hantuM rAvaNaM ca mahAbalam // 7 // kiM punaH sahito vIrairvalavadbhiH kRtAtmabhiH / kRtAstraiH plavagaiH zarairbhavadbhirvijayaiSibhiH // 8 // ahaM tu rAvaNaM yuddha sasainyaM sapurassaram / sahaputraM vadhiSyAmi sahodarayutaM yudhi|| 9||braahmmaindrNcraudrN ca vAyavyaM vAruNaM tthaa| yadi zakrajito'srANi durnirIkSANi sNyuge||10|| tAnyahaM vidhamiSyAmi nihaniSyAmi rAkSasAn / bhavatAmabhyanujJAto vikramo me ruNaddhi tam // 11 // mayA'tulA visRSTA hi zailavRSTirnirantarA / devAnapi raNe hanyAt kiM punastAnizAcarAn // 12 // sAgaro'pyatiyATelAM mandaraH pracaledapi / na jAmbavantaM samare kampayedAra vAhinI // 13 // sarvarAkSasasaGghAnA rAkSasA ye ca puurvkaaH| alameko vinAzAya vIro vAlisutaH kpiH|| 14 // jJAnAt / paJcamyAstatiH / me vikramaH taM rAvaNam ruNaddhi hantItyarthaH // 10-12 // atiyAt ArSa hrasvatvam // 13 // sarveti / puurvkaaH| rAmasya ' ityuktamiti bhAvaH // 4 // bhRtyajayo'pi svAmina eveti kRtvA sItApAtivratyamahinA rAvaNaM vayameva jitvA denyA saha rAghavau drakSyAma ityAhajAmbavatpramukhAniti / asmin kAyeM evaMgate bhavatA nivedite sati jAmbavatpramukhAn sarvAnanujJApya veTehyA saha to pArthivAtmajo draSTuM nyAyyaM smeti sambandhaH / jAmbavadAdayo yadyanujAnIyuH tadA rAkSasAna hatvA devyA saheva rAmasamIpaM gamiSyAma iti bhaavH||5||6||n cAzaktizaGkA kAryetyAha-ahameko'pItyAdi // 7 // kRtAH devaaNshtvaadkhpryogsmrthaiH|| 8-10 // abhyanujJAtaH abhyanujJAnAdityarthaH / me vikramaH tam indrajitaM ruNaddhi vArayati, AkramatItyarthaH / bhavatAmanujJayA / indrajitamapi vadhiyAmIti bhAvaH // 11 // 12 // idAnIM sarve'pi bhavantastaddhe samarthA ityAha-sAgaro'pIti // 13 // yeca pUrvakAH, teSAmapIti zeSaH // 14-21 // // 16 // For Private And Personal Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir teSAmiti shessH||14-21|| mayaiveti / dagdhatvepyaGgArAvasthA bhavati sA'pi nAstItyAha-bhasmIkRteti // 22 // nAmavizrAvaNamevAha-jayatIti / panasasyoruvegena nIlasya ca mahAtmanaH / mandaro'pyavazIryeta kiM punayudhi raaksssaaH|| 15 // sadevAsurayakSeSu gandharvoraMgapakSiSu / maindasya pratiyoddhAraM zaMsata drividasya vA // 16 // azviputrau mahAbhAgAvetau plavagasattamau / etayoH pratiyoddhAraM na pazyAmiraNAjire // 17 // pitAmahavarotsekAt paramaM drpmaasthitau| amRtaprAzinAvetau sarvavAnarasattamau // 18 // azvinormAnanArtha hi sarvalokapitAmahaH / sarvAvadhyatvamatulamanayordattavAn purA // 19 // varotsekena muktau ca pramathya mahatIM camUm / surANAmamRtaM vIrau pItavantau plavaGgamau // 20 // etAveva hi saMkruddhau savAjirathakuJjarAm / laGkAM nAzayituM zaktau sarve tiSThantu vaanraaH||21|| mayaiva nihatA laGkA dagdhA bhasmIkRtA punaH / rAjamArgeSu sarvatra nAma vizrAvitaM mayA // 22 // jayatyatibalo rAmo lakSmaNazca mahAbalaH / rAjA jayati sugrIvo raaghvennaabhipaalitH||23|| ahaM kosalarAjasya dAsaH pvnsmbhvH| hanumAniti sarvatra nAma vizrAvitaM mayA // 24 // azokavanikAmadhye rAvaNasya duraatmnH| adhastAcchizupAvRkSe sAdhvI karuNamAsthitA // 25 // rAkSasIbhiH parivRtA zokasantApakarzitA / meghalekhAparivRtA candralekheva niSprabhA / acintayantI vaidehI rAvaNaM baladapitam // 26 // pativratA ca suzroNI avaSTabdhA ca jAnakI // 27 // jayati sarvotkarSeNa vartate / taduktaM hariNA-"jayirjayAbhibhavayorAdyarthe'sAvakarmakaH / utkarSaprAptirAdyArthoM dvitIye'thai skrmkH||" iti // 23 // 24 // atha sItAdurdazAvimarze'pi sampratyasau samAnetavyetyAzayena tadazAM darzayati-azoketyAdinA // 25 // 26 // pativratA cetyAdi / kAmayeti / nAma vizrAvitam, sugrIvAdorIti zeSaH // 22 // tadevAha-jayatIti // 23 // 24 // sItAdurdazAvimarze'pi saMprati sA samAnetavyetyAzayena taddazA varNa yati-azokavaniketyAdi // 25 // acintayantI agaNayantI // 26 // avaSTabdhA niruddhA // 27 // pavAra For Private And Personal Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir bA.rA.bha. // 65 // paulomIva purandare iti / nahupanirbandha iti bhAvaH // 27-29 // pramadAvane ashokvnikaayaam| vinivRttArthA tyktpryojnaa| rAvaNapralobhanavAkyairavazI TI.saM.kI kRtetyrthH| sarvamartha rAmodyogAdikam / darzitA bodhitA // 30-33 // samudAcAraH cAritramiti yAvat / nanvevaMmAhAtmyA sItA svayameva rAvaNaM kimiti / sa:59 anuraktA hi vaidehI rAmaM sarvAtmanA zubhA / ananyacittA rAme ca paulomIva purandare // 28 // tadekavAsaH saMvItA rajodhvastA tathaiva ca / zokasantApadInAGgI sItA bhartRhite ratA // 29 // sA mayA rAkSasImadhye tayaM mAnA muhurmuhuH / rAkSasIbhirvirUpAbhidRSTA hi pramadAvane // 30 // ekaveNIdharA dInA bhrtRcintaapraaynnaa| adhaH zayyA vivarNAGgI padminIva himAgame // 31 // rAvaNAda vinivRttArthA mrtvykRtnishcyaa| kathaMcinmRgazAvAkSI vizvAsa mupapAditA // 32 // tataH sambhASitA caiva sarvamarthaM ca drshitaa| rAmasugrIvasakhyaM ca zrutvA priitimupaagtaa|| 33 // niyataH samudAcAro bhaktibhari cottamA / yanna hanti dazagrIvaM sa mahAtmA kRtAgasam / nimittamAtra rAmastu vadhe tasya bhaviSyati // 34 // sA prakRtyaiva tanvaGgI tadriyogAcca karzitA / pratipatpAThazIlasya vidyeva tanutAM gatA // 35 // evamAste mahAbhAgA sItA zokaparAyaNA / yadatra pratikartavyaM tatsarvamupapadyatAm // 36 // ityArSe zrIrAmA yaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe ekonaSaSTitamaH srgH|| 59 // na hantItyAzaGkayAha-yanna hantIti / dazagrIvaM na hantIti yat tatra kAraNaM sa dazAnanaH mahAtmA mhaanubhaavH| zApanibandhanadurmaraNAbhAvAditi bhaavH|| atastasya vadhe rAmastu rAma eva nimittamAtra bhaviSyati / tathA tasyotkarSAt / sItA tu nimittakAraNamiti zeSaH / bhatraiva vairaniryAtanaM vIrapatnIdharmaH anyathA bhartumahallAghavamiti manIpayA na svayaM hanti na tvasAmarthyAditi bhaavH||34||35|| phalitamupasaMharati-evamiti / upapadyatAm anuSThIyatAm || // 15 // polomIva purandare iti, nahuSabaddhApIti bhAvaH // 28--31 // rAvaNAdvinivRttArthA vinivRttaH arthaH prayojanaM yasyAssA, raavnnprlobhnvaakyairvshiikRtetyrthH||32|| darzitA uktatyarthaH // 23 // niyataH samudAcAra dRDhapAtivratyaM bhartari uttamA bhaktizca dazagrIvaM na hantIti yata ataH sa dazAnano mahAtmA zApanivandhanadurbharaNA / For Private And Personal Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir asmin sarge sArddhaSaTtriMzacchlokAH // 36 // iti zrIgovinda0 zrIrAmA0 zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekonaSaSTitamaH sargaH // 59 // tasyetyAdi // 1 // ayuktaM tviti / vAnarA iti sambodhanam // 2-6 // atha jAmbavAnaGgadavAkyaM bahumanyamAnassuhRdbhAvena pratiSedhati na tAvaditi / tasya tadvacanaM zrutvA vAlisUnurabhASata // 1 // ayuktaM tu vinA devIM dRSTavadbhizca vAnarAH / samIpaM gantumasmAbhI rAghavasya mahAtmanaH // 2 // dRSTA devI na cAnItA iti tatra nivedanam / ayuktamiva pazyAmi bhavadbhiH khyAtavikramaiH // 3 // na hi naH plavane kazcinnApi kazcitparAkrame / tulyaH sAmaradaityeSu lokeSu harisattamAH // 4 // teSvevaM hatavIreSu rAkSaseSu hanUmatA / kimanyadatra kartavyaM gRhItvA yAma jAnakIm // 5 // tamevaM kRtasaGkalaM jAmbavAn harisattamaH / uvAca paramaprIto vAkyamarthavadarthavit // 6 // na tAvadeSA matirakSamA no yathA bhavAn pazyati rAjaputra / yathA tu rAmasya matirniviSTA tathA bhavAn pazyatu kAryasiddhim // 7 // ityArSe zrImatsundarakANDe SaSTitamaH sargaH // 60 // akSamA ayuktA na kintu yuktaivetyarthaH / yadyapi samyayuktaM samarthaizvApi rAmAjJAnusAreNa kartavyam na svAtantryeNetyarthaH / asmin sarge sArghaSaT zlokAH // 7 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne SaSTitamaH sargaH // 60 // bhAvAditi bhAvaH / devyA tasya vadhAkaraNe hetumAha nimittamAtramiti / tuzabdo'vadhAraNe, nimittamAtraM sIteti bhAvaH / tasya vadhe rAma eva bhaviSyati // 34- 36 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDa vyAkhyAyAm ekonaSaSTitamaH sargaH // 59 // 1 // 2 // dRSTA devI na cAnIteti | bhavadbhirnivedituM na yuktamiva pazyAmIti sambandhaH // 3 // 4 // teSviti / hanumatA teSu rAkSaseSu hatazeSeSu satsu / atra rAkSaseSu anpada kiM kartavyam ? na kimapi | kintu jAnakIM gRhItvA yAmeti sambandhaH // 5 // 6 // jAmbavAnaGgadasya mataM bahumAnya suhadbhAvena nivartayati na tAvaditi / he rAjaputra ! yathA bhavAn pazyati eSA matiH naH asmAkam akSamA na ayuktA na kintu yuktaiva tathApi yathA rAmasya matirniviSTA avasthitA tathA bhavAn kAryasiddhiM pazyatviti sambandhaH // 7 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM SaSTitamaH sargaH // 60 // For Private And Personal Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.su.kA! khA.rA.bhU. // 16 // tata ityAdi // 1 // prItimanta ityAdi // 2 // 3 // sabhAjyamAnaM saMpUjyamAnam / vahanta iva dRSTibhiriti / prItipUrvakAnimiSadarzanAdRSTiSvAropya nayanta ivetyutprekSA // 4 // arthanirvRttim arthasiddhim |smaadhaay nizcitya saGkalpya vA / samRddhArthAH siddhkaaryaaH| karmasiddhibhiH kAryasiddhibhiH unnatAH tato jAmbavato vAkyamagRhanta vanaukasaH / aGgadapramukhA vIrA hanUmAMzca mahAkapiH // 1 // prItimantastataH sarve vAyuputrapurassarAH / mahendrAdi parityajya pupluvaH plavagarSabhAH // 2 // merumandarasaGkAzA mattA iva mahAgajAH / chAdayanta ivAkAzaM mahAkAyA mahAbalAH // 3 // sabhAjyamAnaM bhUtaistamAtmavantaM mahAbalam / hanumantaM mahAvegaM vahanta iva dRssttibhiH||4|| rAghave cArthanirvRttiM kartuM ca paramaM yazaH / samAdhAya samRddhArthAH karmasiddhibhiruntratAH // 5 // priyAkhyAnonmukhAH sarve sarve yuddhaabhinndinH| sarve rAmapratIkAre nizcitArthA manasvinaH // 6 // plava mAnAH khamAplutya tataste kaannauksH| nandanopamamAsedurvanaM dumalatAyutam // 7 // yattanmadhuvanaM nAma sugrIva syAbhirakSitam / adhRSyaM sarvabhUtAnAM sarvabhUtamanoharam // 8 // yadrakSati mahAvIryaH sadA dadhimukhaH kapiH / mAtulaH kapimukhyasya sugrIvasya mahAtmanaH // 9 // te tadanamupAgamya babhUvuH paramotkaTAH / vAnarA vAnarendrasya manaH kAntatamaM mahat // 10 // tataste vAnarA hRSTA dRSTvA madhuvanaM mahat / kumAramabhyayAcanta madhUni mdhupingglaaH||11|| itarebhya utkRSTAH ||5||raamprtiikaare rAmapratyupakAre / pupluburiti pUrveNa smbndhH||6-9|| paramotkaTAH paramotsukAH // 10 // madhupiGgalAH madhuvat agrahanta yuktiyuktatvenAmanyanta // 1 // pupluvuH plavanto jagmuH // 2 // AkAzaM chAdayanta ivetputprekSA // 3 // sabhAjyamAnaM pUjyamAnam / vahanta iva dRSTibhiriti prItipUrvakAnimiSadarzanAta dRSTInAM vAhakatvotprekSA // 4 // arthanirvRtti kAryasiddhim / samAdhAya nizcitya pupluburiti pUrveNa sambandhaH // 5 ||raamprtiikaare rAmasya | pratyupakAre // 6 // vanaM sugrIvasya madhuvanam // 7-9 // paramotkaTAH paramotsukAH // 10 // madhupiGgalAH mdhuvtpingglvrnnaaH|| 12 // // 16 For Private And Personal Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir piGgalavarNAH vaanraaH||11|| anumAnya anumati kArayitvA / nisarga visarjanam, anumatimiti yAvat // 12 // tatazceti / pUrvameva siitaadrshnaat| prahRSTAH tataH madhuvanabhaGge aGgadenAnumatAssantastato muditAH tatpreritAHpranRtyanto'bhavan // 13 // rAbhAnu-muditAzca tatazceti pAThaH // 13 // madhuvanabhaGgA tataH kumArastAna vRddhAAmbavatpramukhAna kapIn / anumAnya dadau teSAM nisarga madhumakSaNe // 12 // tatazcAnumatAH sarve samprahRSTA vanaukasaH / muditAH preritAzcApi pranRtyanto'bhavaMstataH // 13 // gAyanti kecit praNamanti keci nRtyanti kecit prahasanti kecit / patanti kecidvicaranti kecit plavanti kecit pralapanti kecit // 14 // parasparaM kecidupAzrayante parasparaM kecidupAkramante / parasparaM kecidupabruvante paraspara kecidupAramante // 15 // dumAd drumaM kecidabhidravante kSitau nagAgrAnipatanti kecit / mahItalAt kecidudIrNavegA mahAdumAgrANyabhisampa tnti||16|| gAyantamanyaH prahasannupaiti hasantamanyaH prarudannupaiti / rudantamanyaH praNudannupaiti nudantamanyaH praNadannu paiti // 17 // samAkulaM tatkapisainyamAsInmadhuprapAnotkaTasattvaceSTam / na cAtra kazcinna va matto na cAtra kazcinna babhUva tRptaH // 18 // tato vanaM tatparibhakSyamAgaM dumAMzca vidhvaMsitapatrapuSpAn / samIkSya kopAddadhivakra nAmA nivArayAmAsa kapiH kapIstAn // 19 // bhyanujJAnakRtaM vAnaraharSavikArameva varNayati sargazeSeNa-gAyanti kecit praNamanti kecinRtyanti kecitprahasanti kecit / patanti kecidvicaranti / kecitplavanti kecitpalapanti kecit // iti paatthH| praNamanti AkchirasaH patanti / patanti UrdhvapAdAH pRSThena patanti // 14-17 // samAkulAmiti madhuprapAnotkaTasattvaceSTaM mattacittaceSTam // 18 // rAmAnu-madhumapAnotkaTasattvaceTamiti sampaka // 18 // 19-22 // anumAnya anumatiM kArayitvA / nisargam anujJAmityarthaH // 12 // atumatAH madhupAnAdo kRtAnumatikAH / harSamudorvAhyAbhyantarakRto bhedaH // 13 // tatra bAhAmAnanda pasUcakamAha-gAyantIti // 15-17 // madhumapAnotkaTasattvaceSTaM madhuprapAne utkaTasatvaceSTama, mattacittaceSTamityarthaH // 18-21 // For Private And Personal Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir cA.rA.bhU. TI.su.kA. sa062 5167 // nakhairiti / nirviSayaM nirgatamadhumUlAdibhogyAstukaM cakrurityarthaH // 23 // rAmAnu0-iyaM saMgrahoktiH // 23 // iti zrIgovindarAja. zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne ekaSaSTitamaH sargaH // 61 // tAnityAdi / tAna dadhimukhakalahavyAkulitAn / anye tu tAnuvAcetyAdinA sa taiHpravRddhaiH paribhaya'mAno vanasya goptA harivIravRddhaH / cakAra bhUyo matimugratejA vanasya rakSAM prati vAnarebhyaH // 20 // uvAca kazcit paruSANi dhRSTamasaktamanyAMzca talaijavAna / sametya kaizcit kalahaM cakAra tathaiva sAmnopa jagAma kAMzcit // 21 // sa tairmadAt samparivArya vAkyairbalAca tena prativAryamANaiH / pradharSitastyaktabhayaiH sametya prayate vApyanavekSya doSam // 22 // nakhaistudanto dazanairdazantastalaizca pAdaizca samApayantaHmadAt karpitaM kapayaH samagrA mahAvanaM nirviSayaM ca cakruH // 23 // ityArSe zrIrAmAyaNe0 zrImatsundarakANDe ekaSaSTitamaH sargaH // 6 // tAnuvAca harizreSTho hanumAn vaanrrssbhH| avyagramanaso yUyaM madhu sevata vAnarAH / ahamAvArayiSyAmi yuSmAkaM pari pnthinH|| 1 // zrutvA hanumato vAkyaM harINAM pravaro'GgadaH / pratyuvAca prasannAtmA pibantu harayo madhu // 2 // avazyaM kRtakAryasya vAkyaM hanumato mayA / akAryamapi kartavyaM kimaGga punarIdRzam // 3 // aGgadasya mukhAcchrutvA vacanaM vaanrrssbhaaH| sAdhu sAdhviti saMhRSTA vAnarAH pratyapUjayan // 4 // pUjayitvA'GgadaM sarvavAnarA vaanrrssbhm| jagmu madhuvanaM yatra nadIvegA iva drutam // 5 // pUrvasargoktaM saMkSepeNAnUdya upari gacchatItyAcakSate / apare tu sargamukhe keciclokAH patitAH ityAhuH ||1||2||anggeti sambodhane nipaatH||3|| aGga sadasya svAminaH mukhAdacanaM hanumaduktaM zrutvA // 4 // jagmurmadhuvanamiti pradezabhedavivakSayA / yadvA dadhimukhanivAraNena bhItAnAM hanumadaGgandAbhyAM punaranu sa tariti / tena dadhimukhena / balAca prativAryamANaistyaktabhayaiH sametya samparivArya madAdvAkyaH pradharSaNadoSamanavekSya prakRSyata iti sambandhaH // 22 // nirviSayaM cakruH nirgatamadhuphalAdibhojyaM cakrurityarthaH // 23 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAm ekaSaSTitamaH sargaH // 6 // punaruktameva vistareNAha-tAniti // 1 // zrutveti / pibanviti pratyuvAceti sambandhaH // 2-4 // jagmurmadhuvanamiti punarvacanaM pradezabhedavivakSayeti draSTavyam // 5 // / 167. For Private And Personal Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir jJApanena punarjagmurityarthaH // 5 // vIryataH balAt / atisargAdaGgadAbhyanujJAnAt / dRDdA zrutvA ca maithilIM darzanazravaNAbhyAM ca hetunA / vanapAlAnAkamya AkSipya || 6 || 7 || saktAn vanapAlane ratAn ||8|| madhUni madhupaTalAni / droNamAtrANi droNapramANAni ADhaka pramANAni / nighnanti sma pItAvaziSTAni madhu te praviSTA madhuvanaM pAlAnAkramya vIryataH // 6 // atisargAcca paTavo dRSTvA zrutvA ca maithilIm / papuH sarve madhu tadA rasavat phalamAdaduH // 7 // utpatya ca tataH sarve vanapAlAn samAgatAn / tADayanti sma zatazaH saktAna madhuvane tadA // 8 // madhUni droNamAtrANi bAhubhiH parigRhya te| pibanti sahitAH sarve nighnanti sma tathA'pare // 9 // kecitpItvA'pavidhyanti madhUni madhupiGgalAH / madhUcchiSTena kecicca jaghnuranyonyamutkaTAH // 10 // apare vRkSamUle tu zAkhAM gRhya vyavasthitAH / atyarthe ca madaglAnAH parNAnyAstIrya zerate // 11 // unmattabhUtAH plavagA madhumattAzca hRSTavat / kSipanti ca tadA'nyonyaM skhalanti ca tathA'pare // 12 // kecit kSvelAM prakurvanti kecit kUjanti hRSTavat | harayo madhunA mattAH kecit suptA mahItale // 13 // kRtvA keciddhasantyanye kecit kurvanti cetarat / kRtvA kecidvadantyanye kecidabuddhayanti cetarat // 14 // paTalAni bhindanti sma // 9 // apavidhyanti avakSipanti / madhUcchiSTena sikthakena / "madhUcchiSTaM tu sikthakam" ityamaraH / utkaTAH mattAH // 10 // 11 // hRSTavat harSayuktamiti kriyAvizeSaNam / hRSTAImiti vArthaH / kSipanti utkSipya pAtayanti / skhalanti pAdena nudantItyarthaH // 12 // velAM siMhanAdam / "velA tu siMhanAdaH syAt " ityamaraH / kUjanti pakSivacchandAyante // 13 // anye avAcyaM kiMcidagrAmyaM karma kRtvA hasanti / itarat te praviSTAH paTavaH samarthaH harayaH maithilIM dRSTvA svavargasthahanumaddarzanena sarve hRSTavantaH zrutvA hanumanmukhena atisargAdaGgadAbhyanujJAnAt madhuvanaM praviSTAH vIryataH balAtpAlAnAkramya madhu papuH rasavatphalamAdaduriti yojanA // 6 // 7 // madhuvane saktAn madhurakSaNArthaM lagnAn // 8 // madhUni madhupaTalAni / nighnanti chindanti // 9 // apavidhyanti kSipanti // 10 // madhumattAH ata eva unmattabhUtAH unmattasadRzA ityarthaH / hRSTavat hRSTAH ||12|| 13|| adya kiJcidavAcyaM karma kRtvA isanti / kecida For Private And Personal Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. tadvilakSaNaM grAmyaM karma kecitkurvanti / kecidanyat grAmyaM karma kRtvA asmAbhiridaM kRtamiti vadanti uccArayanti / keciditaraduvyanti evaM kariSyApA | TI.I.kI mIti saGkalpayantItyarthaH // 14 // 15 // jAnubhiH prakRSTAH / jAnUnyAlambya kRTA ityarthaH / devamArgam apAnadrAram / devazabdo vAyuvAcI sa.99 ye'pyatra madhupAlAH syuH preSyA davimukhasya tu| te'pi tairvAnaraiImaiH pratiSiddhA dizo gtaaH|| 15 // jAnubhistu prakRSTAzca devamArga prdrshitaaH| abruvan paramodvignA gatvA dadhimukhaM vacaH // 16 // hanUmatA dattavarataM madhuvanaM balAt / vayaM ca jAnubhiH kRSTA devamArga ca drshitaaH||17|| tato dadhimukhaHkruddho vanapastatra vaanrH| hataM madhuvanaM zrutvA sAntvayAmAsa tAna harIn // 18 // ihAgacchata gacchAmo vAnarAn baladarpitAn / balena vArayiSyAmo madhu bhakSayato vayam // 19 // zrutvA dadhimukhasyedaM vacanaM vaanrrssbhaaH| punarvIrA madhuvanaM tenaiva sahasA yayuH // 20 // madhye caiSAM dadhimukhaHpragRhya tarasA tarus / samabhyadhAvadegena te ca sarve plvnggmaaH||21|| te zilAH pAdapAzcApi parvatAMzcApi vaanraaH| gRhItvA'bhyagamana kruddhA yatra te kapikuJjarAH // 22 // te svAmivacanaM vIrA hRdayeSvavasajya tat / tvarayA hyabhyadhAvanta sAlatAlazilAyudhAH // 23 // vRkSasthAMzca talasthAzca vAnarAna baladarpitAn / abhyakAma stato vIrAH pAlAstatra sahasrazaH // 24 // upanipadi vAyuloke devalokazabdaprayogAt / darzitA darzana kaaritaaH| dRzerUpa saGkhyAnAdaNikartuH karmatvam / "NyantAtkartuzca karmaNaH" iti tasye vAbhidheyatvaM ca // 16-18 // gacchAma iti taiH sAhityena bahuvacanam / Atmani bahuvacanaM vA // 19-33 // itarata grAmyakarma kurvanti / kecit anyatkarma kRtvA tadvadanti / kecidanyatkarma buddhayanti manasA saGkalpayanti // 14 // 15 // prakRSTAH mahatA ityarthaH / devamArgam Mun apAnaM darzitAH // 16 // 17 // tAn svasambandhinaH pAlAna // 18-26 // ti-jAnubhiH pradhRSTAH jAnuSu gRhItvA bhAkRSTAH / devamArga darzitAH pAdau gRhItvorva prakSiptA itparSaH // sa-jAnubhiH pradhRSTAH pazcAttADitAssanto devamArga surajama darzitAH pazcAjAnusantAbane mukhopI KG bhavanenAkAzAvalokanaspa jAyamAnatvAdevamuktiH / pAyudvAraM vA / kapInA helanasamaye gudapadarzanasya mAgavatadazamotarA balarAmadvividaprastAve anyatrApi bahuzo dRSTatvAt // 19 // For Private And Personal Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir gatAyuSa ityadhikSepavacanam // 34 // vayA hyeta iti / amarSaprabhavaH asamAjanyaH / roSasya tajjanyatvaM ca yo yasmai na sahate tasmai kuddhayatIti prasiddham atha dRSTvA dadhimukhaM kruddhaM vAnarapuGgavAH / abhyadhAvanta vegena hanumatpramukhAstadA // 25 // taM vRkSaM mahAbAhumApatantaM mahAbalam / AryakaM prAharattatra bAhubhyAM kupito'GgadaH // 26 // madAndhazca na vedainamAryako'yaM mameti saH / athainaM niSpiSAzu vegavadvasudhAtale // 27 // sa bhagrabAhUrubhujo vihvalaH zoNitokSitaH / mumoha sahasA vIro muhUrta kapikuJjaraH // 28 // sa samAzvasya sahasA saMkruddho rAjamAtulaH / vAnarAn vArayAmAsa daNDena madhumohitAn // 29 // sa kathaMcidvimuktastairvAnarairvAnararSabhaH / uvAcaikAntamAzritya bhRtyAn svAna samupAgatAn // 30 // tiSThantu gacchAmo bhartA no yatra vAnaraH / sugrIvo vipulagrIvaH saha rAmeNa tiSThati // 31 // sarve caivAGgade doSaM zrAva yiSyAmi pArthive / amarSI vacanaM zrutvA ghAtayiSyati vAnarAn // 32 // iSTaM madhuvanaM hyetat sugrIvasya mahAtmanaH / pitRpaitAmahaM divyaM devairapi durAsadam // 33 // sa vAnarAnimAn sarvAn madhulubdhAn gatAyuSaH / ghAtayiSyati daNDena sugrIvaH sasuhRjjanAn // 34 // vadhyA hyete durAtmAno nRpAjJAparibhAvinaH / amarSaprabhavo roSaH saphalo no bhaviSyati // 35 // evamuktvA dadhimukho vanapAlAn mahAbalaH / jagAma sahasotpatya vanapAlaiH samanvitaH // 36 // nimeSAntaramAtreNa sa hi prApto vanAlayaH / sahasrAMzusuto dhImAn sugrIvo yatra vAnaraH // 37 // rAmaM ca lakSmaNaM caiva dRSTvA sugrIvameva ca / samapratiSThAM jagatImAkAzAnnipapAta ha // 38 // // 35 // 36 // nimeSAntareti / nimeSAntaramAtreNa nimeSAvakAzamAtreNa / vanAlayaH vAnaraH // 37 // rAmaM ceti / samapratiSThAM samatalAm / jagatIM AryakaH sugrIvamAtulatvAtpUjyaH // 27-30 // bhartA rAjA // 31-34 // amarSaprabhavaH akSamAjanyaH // 35-37 // samapratiSThAM samAspadAM samatalAm / jagatIM For Private And Personal Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir zA.rA.bhU. bhUmim ||38||39|| asminsarge catvAriMzacchlokAH // 40 // iti zrI govinda0 zrIrAmAyaNa0 zRGgAra0 sundarakANDavyAkhyAne dviSaSTitamaH sargaH // 62 // (3169 // tata ityAdi / udvignahRdayaH bhItahRdayaH / mAtulasyApi pAdapatanaM svAmitvAnusAreNa // 1 // 2 // 3 // naiveti / na nisRSTapUrva yathecchabhogAya na sannipatya mahAvIryaH sarvaistaiH parivAritaH / harirdadhimukhaH pAlaiH pAlAnAM paramezvaraH // 39 // sa dInavadano bhUtvA kRtvA zirasi cAJjalim / sugrIvasya zubhau mUrdhA caraNau pratyapIDayat // 40 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe dviSaSTitamaH sargaH // 62 // tato mUrdhnA nipatitaM vAnaraM vAnararSabhaH / dRSTvaivodvigrahRdayo vAkyametaduvAca ha // 1 // uttiSThottiSTha kasmAt tvaM pAdayoH patito mama / abhayaM te bhavedvIra sarvamevAbhidhIyatAm // 2 // kiM sambhramAddhitaM kRtsnaM brUhi yadvaktumarhasi / kaccinmadhuvane svasti zrotumicchAmi vAnara // ] sa tu vizvAsitastena sugrIveNa mahAtmanA / utthAya sumahAprAjJo vAkyaM dadhimukho'bravIt // 3 // naivarkSarajasA rAjanna tvayA nApi vAlinA / vanaM nisRSTapUrva hi bhakSitaM tacca vAnaraiH // 4 // ebhiH pradharSitAzcaiva vAnarA vanarakSibhiH / madhUnyacintayitvemAn bhakSayanti pibanti ca // 5 // ziSTamatrA pavidhyanti bhakSayanti tathA'pare / nivAryamANAste sarve bhruvau vai darzayanti hi // 6 // dattapUrvam / vAnaraiH aGgadapramukhaiH / anyathA sugrIvavAkye aGgadAnuvAdavirodhAt / bhakSitamiti vanaikadezamadhupaTalaviSayam // 4 // ebhiriti / acinta yitvA agaNayitvA / madhUnIti phalAnAmupalakSaNam / bhakSayanti pibanti cetyukteH / yadvA madhUnyeva bhakSayanti bhakSavatkurvantItyarthaH // 5 // ziSTam bhuvam // 38-40 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNa tattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM dviSaSTitamaH sargaH // 62 // 1-3 // naiveti / nissRSTapUrva sarveSAM yatheccha bhogAya pUrva tyaktaM na bhavati // 4 // acintayitvA imAnavigaNayya bhakSayanti pibanti phalAni bhakSayanti madhu pivantItyarthaH // 5 // 6 // sa0-sampramAtkim kiM prayojanam / yadvaktumarhasi tadbrUhi / kasmAtsambhramaH kiM sambhramaH tasmAt / idaM pAdayoH ptnm| yatastvamarhasi yogyasi / arddhataityaH sa vAcaratIti vyutpacyA pUjyosItyartha iti vA || For Private And Personal TI. suM.kI. sa0 63 // 169 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandie avaziSTaM madhupaTalam / atra madhuvane / apavidhyanti dhvaMsayanti / bhakSayanti madhupaTalamityarthaH // 6 // hizabdaH pAdapUraNe / samprarpaNacihnasya dRzya mAnatvAbhiprAyeNa prasiddhiparo vA // 7-13 // AryetyAdi / aGgadapramukhairiti aba viziSyAnuvAdAddapimukhavAkye vAnarapuGgaverityatrApi vizeSaparatvaM| ime hi saMrabdhatarAstathA taiH saMpradharSitAH / vArayanto vanAtasmAt kru dvairvAnarapuGgavaH // 7 // tatastairbahubhirvIrairvAnarai nirarSabha / saMraktanayanaiH krodhAddharayaH pravicAlitAH // 8 // pANibhinihatAH kecit kecijjaanubhiraahtaaH| prakRSTAzca yathAkAmaM devamArga ca darzitAH // 9 // evamete hatAH zarAstvayi tiSThati bhartari / kRtsnaM madhuvanaM caiva prakAmaM taiH prabhakSyate // 10 // evaM vijJApyamAnaM taM sugrIvaM vAnararSabham / atRcchattaM mahAprAjJo lakSmaNaH paravIrahA // 11 // kimayaM vAnaro rAjan vanapaH prtyupsthitH| ke cArthamabhinirdizya duHkhito vAkyamabravIt // 12 // evamuktastu sugrIvo lakSmaNena mahAtmanA / lakSmaNaM pratyuvAcedaM vAkyaM vAkyavizAradaH // 13 // Arya lakSmaNa saMprAha vIro dadhimukhaH kapiH / aGgadapramukhairibhakSitaM madhu vAnaraiH // 14 // vicitya dakSiNAmAzAmAgatairharipuGgavaiH // 15 // naiSAmakRtakRtyAnAmIdRzaH syaadupkrmH| Agataizca pramathitaM yathA madhuvanaM hi taiH|| 16 // dharSitaM ca vanaM kRtsna mupayuktaM ca vAnaraiH // 17 // vanaM yadAbhipannAste sAdhitaM karma vaanraiH| dRSTA devI na sandeho na cAnyena hanUmatA / na hyanyaH sAdhane hetuH karmaNo'sya hnuumtH|| 18 // kAryasiddhirmatizcaiva tasmin vAnarapuGgave / vyavasAyazca vIrya ca zrutaM cApi pratiSThitam // 19 // bodhyam // 14 // 15 // vanaM pramathitaM bhagnam / dharSitam AkrAntam / madhu ca bhakSitam / yathA yena kAraNena / epAmakRtakRtyAnAmIdRza upakramo na / syAditi manya iti yojanA // 16 // 17 // kRtakRtyatvaM vizeSayati-vanamityAdinA // 18-23 // ime maddhRtyAH // 7-10 // apRcchaditi / sahaiva vasato lakSmaNasya " kazcArthamabhinirdizya duHkhito vAkyamabravIt" iti praznakaraNAta dadhimukhena vanabhaGgAdikaM svajAtyucitabhASayoktamityavagantavyam / upAMzUktamiti vA draSTavyam // 11-16 / / upayuktaM bhuktam // 17 // vanamiti / abhipannAH prAptAH // 18-25 // For Private And Personal Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatith.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyarmandir -rA. bhU toon na ceti| vanamiti / madhuvanadharSaNameva sItAdarzane liGgamiti bhAvaH / dattavaraM divyAmityanena Rzarajase brahmaNA dattamityavagamyate // 24 // 25 // ..kI. shrutveti| dvitIyasugrIvazabdasya zobhanagrIva ityavayavArtho vivkssitH| kriyAbhedenApunaruktirvA // 26 // 27 // icchAmIti / hanumatpradhAnAn hnum| . jAmbavAn yatra netA syAdaGgadazca mhaablH| hanUmAMzcApyadhiSThAtAna tasya gatiranyathA // 20 // aGgadapramukhaivIrairhataM madhuvanaM kila / vArayantazca sahitAstathA jaanubhiraahtaaH||21|| etadarthamayaM prApto vaktuM madhuravAgiha / nAmnA dadhimukho nAma hariH prakhyAtavikramaH // 22 // dRSTA sItA mahAbAho saumitre pazya tattvataH / abhigamya tathA sava pibanti madhu vaanraaH||23|| na cApyadRSTvA vaidehI vizrutAH puruSarSabha / vanaM dattavaraM divyaM dhrssyeyurvnauksH||24|| tataHprahRSTo dharmAtmA lakSmaNaH shraaghvH| zrutvA karNasukhAM vANI sugrIvavadanAcyutAm / prAhRSyata bhRzaM rAmo lakSmaNazca mahAbalaH // 25 // zrutvA dadhimukhasyedaM sugrIvastu prahRSya ca / vanapAlaM punarvAkyaM sugrIvaH pratyabhASata // 26 // prIto'smi so'haM yadbhuktaM vanaM taiH kRtakarmabhiH / marSitaM marSaNIyaM ca ceSTitaM kRtakarmaNAm // 27 // icchAmi zIghra hanumatpradhAnAna zAkhAmRgAMstAna mRgarAjadAna |drssttuN kRtArthAn saha rAghavAbhyAM zrotuM ca sItAdhigame praya tnam // 28 // prItisphItAkSau samprahRSTau kumArau dRSTvA siddhArtho vAnarANAM ca rAjA / aGgaiH saMhRSTaiH karmasiddhiM viditvA bAhvorAsannAM so'timAtra nananda // 29 // ityAce zrIrAmAyaNe zrImatsundarakANDe triSaSTitamaH srgH||63|| tpramukhAn / kRtArthAn kRtakRtyAn / prayatnaM prayAsam / tebhyaH zrotumicchAmItyanvayaH // 28 // atha pratyupakArArtha sugrIvaH svodyogasAphalyadarzanAt bhRzaM nanandetyAha-prItisphItAkSAviti / prItyA santoSeNa / saMpradRSTo, romasviti zeSaH / hRssitromaannaavityrthH| "hRSelAmasu" iti vikalpAdiDa zrutveti atra dvitIyamugrIvazabdaH zobhanagrIvaparaH // 26 // 27 // icchAmIti / sItAdhigamaprayatnaM sItAdhigame kanaprayatnaM ca zrotumicchAmIti sambandhaH // 28 // 1 // 17 // atha rAmapratyupakArArthI sugrIvaH svodyogasAphalyadarzanAdRzaM nanandatyAha-prItIti / prItisphItAkSo prItyA santoSeNa vikasitanetrI / sampahaSTau pulakitagAtrau / I sa-svavedanAvedanavAgapi rAmakAryasUcakatvAt madhurakhAk // 22 // RSS For Private And Personal Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir vaizvadevI mamI yo" itikhaH kapiH / rAghavaM lakSmaNa sa yathaivAgataH pUrva ta na mehamAnAn bhAvaH / evam aGgai saMharityatrApi dRSTavyam / karmasidi bAhvorAsanAM istaprAptAm, / viditvA nishcityetyrthH| jAgataM vaizvadevIvRttam / "paJcAzvaizchinnA vizvadevI mamI yo" iti lakSaNAt / asminsarge ekonatrizacchokAH // 29 // iti zrIgo0 zrIrAmA0 zRGgAra sundarakANDa triSaSTitamaH srgH||63|| sugrIveNaivamuktastu hRSTo dadhimukhaH kapiH / rAghavaM lakSmaNaM caiva sugrIvaM cAbhyavAdayat // 1 // sa praNamya ca sugrIvaM rAghavau ca mhaablau| vAnaraiH sahitaiH zUrairdivamevotpapAta ha // 2 // sa yathaivAgataH pUrva tathaiva tvaritaM gtH| nipatya gaganADUmau tadanaM praviveza h||3|| sa praviSTo madhuvanaM dadarza hariyUthapAn / vimadAnutthitAn sarvAn mehamAnAn madhUdakam // 4 // sa tAnupAgamadIro baddhvA karapuTAJjalim / uvAca vacanaM zlakSNamidaM hRSTavadaGgadam // 5 // saumya roSo na kartavyo ydebhirbhivaaritH| ajJAnAdakSibhiH krodhAdbhavantaH prtissedhitaaH||6|| sugrIveNetyAdi / sahitaH snehAtirekeNAnyonyaM yuktaiH / vAnaraiH sahitairiti pAThaH // 1-3 // vimadAnityatra hetumAha-mehamAnAniti / mehamAnAn meha yataH, mUtrayata ityarthaH / etena mUtraNAnmadhUni jIrNAnIti gamyate / ata eva vimadatvam / madhUni ca udakAni ca madhUdakamiti dvndvaikvdbhaavH| uda kAni cAtra anupAnatvena pItAni / tadAha bAhaTa:-"anupAnaM himaM vAri yavagodhUmayohitam / dani madya bise kSodre koSNaM piSTamayeSu ca // " iti // 4 // sa tAniti / karapuTAJjaliM karatalayoraalim, samyak saMyuktakaratalAalimityarthaH // 5 // ebhiH vAnareH abhivAritaH abhivArito'sIti yat atrArthe roSo na kartavyaH / bhavanta iti pUjAyAM bahuvacanam / na ca hanumadAdikamAdAya bahuvacanam, uttarazloke'pi yuvarAjastvamityukteH / ajJAnAt krodhAt, ajJAnaprayuktakodhAdityarthaH / abhivAritamiti pAThe liGgavyatyaya ArSaH / kecittu ajJAnAt krodhAcca bhavantaH pratiSedhitA ityetat pari saMhRSTaiH pulakita: aGgerupalakSitaH / karmasiddhiM kAryamiddhim / bAhorAsannA hastaprAptAm / viditvA nizcitya // 29 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA~ pAzrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAlyAyo viSaSTitamaH sargaH // 63 // // 1-3 // sa praviSTa ini / vimadatve hetumAha mehamAnAnmadhUdakamiti / meha mAnAna mUtrayataH / etena mUtraNAnmadhUnA jIrNatA vijJeyA, ato vimadAna / madhUni ca udakAni ca madhUdakamiti dvandvaikavadbhAvaH / udakAni cAnupAnatvena pItAnIti | draSTavyam // 4||5||he saumya! ebhirajJAnAtkrodhAca bhavantaH pratiSedhitA iti yat etatparivAritaM parito vAraNaM prati roSo na kartavya iti yojanA // 6 // For Private And Personal Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.bath.org Acharya Sher Kalashsagarsu Gyarmandie vA.rA.bhU. vAritaM parivAraNaM prati roSo na kartavya iti yojayanti ||6||krodhaadvaarnne kRte kuto roSo na kartavyassyAdityAzaGkaya krodhsyaajnyaankuttvaadityaah||17|| yuvarAja iti / doSaH nivaarnnruupaapraadhH||7|| AkhyAtaM hIti / upayAtam Agamanam // 8-11 // zaGka iti / ayaM vRttAntaH asmadAgamanavRttAntaH | sa064 yuvarAjastvamIzazca vanasyAsya mahAbala / mauAt pUrva kRto doSastaM bhavAn kSantumarhati ||7||aakhyaatN hi mayA gatvA pitRvyasya tavAnagha / ihopayAtaM sarveSAmeteSAM vanacAriNAm // 8 // sa tvadAgamanaM zrutvA shaibhihriyuuthpH| prahRSTo na tu ruSTo'sau vanaM zrutvA pradharSitam // 9 // prahRSTo mAM pitRvyaste sugrIvo vAnarezvaraH / zIghraM preSaya sarvA stAniti hovAca paarthivH|| 10 // zrutvA dadhimukhasyedaM vacanaM shlkssnnmnggdH| abravIttAna hari zreSTho vAkyaM vAkya vishaardH||11||shngke zruto'yaM vRttAnto rAmeNa hariyUthapAH / tatkSama neha naH sthAtuM kRte kArye prntpaaH||12|| pItvA madhu yathAkAmaM vizrAntA vncaarinnH| kiM zeSaM gamanaM tatra sugrIvo yatra me guruH // 13 // sarve yathA mAM vakSyanti sametya hriyuuthpaaH| tathA'smi kartA kartavye bhavadbhiH paravAnaham // 14 // nAjJApayitumIzo'haM yuva rAjo'smi yadyapi / ayuktaM kRtakarmANo yUyaM dharSayituM mayA // 15 // H // 12 // kiM zeSaM na kiMcidapi ziSTamityarthaH / kintu me guruH sugrIvo yatra vartate tatra gamanameva zeSamityarthaH / kiMzepaM gamanaM tacca sugrIvo yatra me guruH iti / pAThe-asmAkaM gamanaM kiMzeSa kiMciccheSam / tacca gamanazeSaM ca sutrIvo yatra tatra gamanamiti saMbandhaH ||13||vinypuurvkN sarvasaMmelanaM samarthayate-sarva iti / tathAsmi kartA AhvAnaM kariSyAmItyarthaH / kartavye kArye / bhavadbhiH ahaM paravAn, bhavadbhiryathA niyuktaM tathA kariSyAmi / gantavyamityukte gamiSyAmaH sthAtavyamityukte sthAsyAmaH ityarthaH // 14 // yuvarAjatvAt bhavAneva kartavyAkartavyaniyantetyata aah-naajnyaapyitumiti| IzaH svatantraH / kRtakarmANaH / doSaH kRtaH, madIyairiti zeSaH // 7-11 // zake, dadhimukhasya parAvRttyAgamanAt // 12 // kiM zeSama na kimapi ziSTamityarthaH / gamanam, kartavyamiti zeSaH // 13 // 14 // nAjJApayitumiti / ayuktamityetadavyayam / ayuktAH anarhA ityarthaH / dharSayituM niyantum // 15-17 // // 17 // For Private And Personal Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir 2 sa yatra harivIrANAM sAvAkhyAti bhaviSyacchubhayogyatAmAta manyate // 17 // tava kRtopakArAH yUyaM mayA dharSayitum anAdartum, paratantrIkartumiti yAvat / ayuktam ayuktA ityarthaH / ArSamavyayametat / zakyamitivatsAmAnyopakramA napuMsakaikatvanirdeza ityapyAhuH / / 15 / / 16 / / ahamiti manyate garviSTho bhavatIti yAvat // 17 // sannatiH vinayaH // 18 // kRtakSaNAH kRtAva bruvatazcAGgadasyaivaM zrutvA vacanamavyayam / prahRSTamanaso vAkyamidamUcurvanaukasaH // 16 // evaM vakSyati ko rAjana prabhuH sana vAnararSabha / aizvaryamadamatto hi sarvo'hamiti manyate // 17 // tava cedaM susadRzaM vAkyaM nAnyasya kasyacit / sannatirhi tavAkhyAti bhaviSyacchubhayogyatAm // 18 // sarve vayamapi prAptAstatra gantuM kRtakSaNAH / sa yatra harivIrANAM sugrIvaH patiravyayaH // 19 // tvayA hyanuktairharibhirneva zakyaM padAtAdam / kvacidgantuM hari zreSTha brUmaH satyamidaM tu te // 20 // evaM tu vadatAM teSAmaGgadaH pratyabhASata / bADhaM gacchAma ityuktvA khamutpeturmahAbalAH // 21 // utpatantamanUtpetuH sarve te hariyUthapAH kRtvA''kAzaM nirAkAzaM yantrotkSiptA ivAcalAH // 22 // [aGgadaM purataH kRtvA hanumantaM ca vAnaram / ] te'mbaraM sahasotpatya vegavantaH plvnggmaaH| vinadanto mahAnAdaM ghanA vAte ritA yathA // 23 // aGgade samanuprApte sugrIvo vaanraadhipH| uvAca zokopahataM rAmaM kamalalocanam // 24 // samAzvasihi bhadra te dRSTA devI na sNshyH| nAgantumiha zakyaM tairatIte samaye hi naH // 25 // sarAH, avasarapratIkSA iti yAvat // 19 // 20 // baaddhmitynggiikaare| itizabdaH kAkAkSinyAyena pUrvAparayoranvati / evaM teSAM vadatAM teSu vadatsu aGgadaH bADhamiti pratyabhASata / gacchAma ityuktvApi utpapAta // 20 // nirAkAzaM niravakAzam // 22 // te'mbaramiti / atra jagmurityadhyA sannatiH vinayaH namratA / bhaviSyatI zubhayogyatA bhAvinI bhAgyonnatimAkhyAti sUcayati // 18-20 // evaM vadatAM teSAM purataH aGgado bADhamityabhyabhASata / mahAbalAste gacchAma ityuktvA khamutpeturiti yojanA // 21 // utpanantamaGgadam / nirAkAzaM niravakAzam // 22 // aGgadamityAdisArdhazlokamekaM vAkyam / te vAnarAH aGgadaM hanumantaM ca purataH kRtvA ambaraM sahasotpatya, jagmuriti zeSaH // 23 // aGgade samanuprApte sugrIvo vAnarezvaraH uvAceti aGgadAgamanAtprAgiti For Private And Personal Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir hAryam // 23-25 // vinipAtite vinite // 26 // akRtakRtyAnAm akRtakAryANAm / iidRshHmdhuvnbhnggruupH| upakramaH udyogaH / yadi syAttadA'GgadoTI .tu.kA. lAdInavadanatvAdiviziSTo bhavet // 27 // pitRpaitAmahamiti / pitA cAso pitAmahazca / pitrA brahmaNA RkSarajase dattaM pitRpaitAmaham / pUvagezvaraH aGgadaH .. KAM // 28 // kausalyeti / he rAma! kausalyA suprajAH suprajAvatI / "nityamasic prajAmedhayoH" ityasicpratyayaH / evaM devyavasthAnajJAnena bhavatassattAra na matsakAzamAgacchet. kRtye hi vinipaatite| yuvarAjo mahAbAhuH plavatA pravaro'GgadaH // 26 // yadyapyakRta kRtyAnAmIdRzaH syAdupakramaH / bhavet sa dInavadano bhraantviplutmaansH|| 27 // pitRpaitAmahaM caitat pUrvakairabhi rakSitam / na me madhuvanaM hanyAdahRSTaH plvgeshvrH|| 28 // kausalyA suprajA rAma samAzvasihi suvrata / dRSTA devI na sandeho na cAnyena hanUmatA // 29 // na hyanyaH karmaNo hetuH sAdhane'sya hanUmataH / hanUmati hi siddhizca matizca / matisattama / vyavasAyazca vIryaM ca sUya taja iva dhruvam // 30 // jAmbavAn yatra netA syAdaGgadazca bleshvrH| hanumA zcApyadhiSThAtA na tasya gtirnythaa||31|| mA bhUzcintAsamAyuktaH sampratyamitavikrama // 32 // tataH kilakilAzabdaM shushraavaasnnmmbre| hanumatkarmadRptAnAM nardatAM kAnanaukasAm / kiSkindhAmupayAtAnAM siddhiM kathayatAmiva // 33 // lAbhAdidAnI kausalyA suprajAvatI, abhUditi zeSaH // 29 // 30 // yatra kArye / netA mantrI / balezvaraH senApatiH / adhiSThAtA saMrakSaka ityarthaH / / tasya kAryasya / gatiH siddhiH / anyathA viparItA na bhavet / saMprati cintAsaMyukto mA bhUH // 31 // 32 // siddhiM kathayatAmiva / utsAheneti shessH||33|| draSTavyam / Agamanasya vakSyamANatvAditi bhAvaH // 24-26 // nanu madhuvanadharSaNamAtreNa kathaM kAryasiddhiH ? kApeyAdinApi sambhavAdityAzaya, satyam anyeSAM tAhazatvepi aGgadastu naitAdRza ityAzayenAha-yadyapItyAdizlokadvayena / akRtakRtyAnAmanyeSAM vAnarANAm / IdRza upakramaH madhuvanabhaGgaharSavyApAro yadyapi // 172 / / syAt tathApi tatra aGgadastu dInavadano bhrAntaviplutamAnasazca bhavet / kutaH pitRpaitAmahaM pitRpitAmahaparamparAgataM me madhuvanaM janakAtmajAmadRSTvA na hanyAt / // 27 // 28 // he rAma ! kausalyA suprajAH sItAyAH sthitiparijJAnena bhavataH sattAlAbhAt idAnI kausalyA suputravatyabhUditi bhAvaH // 29 // 30 // adhiSThAtA For Private And Personal Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jan Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Sh Kalashsagarsun Gyarmandir % AyatAzcitalAzUla: AyataH dIrghAkRtaH AzcitaH mAlyavacchRGge samAsthApitaH // 34 // 35 // prahazaH sAtapulakAH // 36 // niyatA miti / akSatatvepyaniyatatve vaiyarthyam niyatatvepi zatatve ca tathA / tataH AvazyakamubhayaM saMgraheNa darzayati / asminsarge sAdhaikonacatvAriMzat / tataH zrutvA ninAdaM taM kapInAM kpisttmH| AyatAzcitalAzUlaH so'bhavaddhRSTamAnasaH // 34 // Ajagmuste'pi harayo raamdrshnkaakssinnH| aGgadaM purataH kRtvA hanUmantaM ca vAnaram // 35 // te'GgadapramukhA vIrAHprahRSTAzca mudA 'nvitAH / nipetuharirAjasya samIpe rAghavasya ca // 36 // hanumAMzca mahAbAhuH praNamya zirasA tataH / niyatA makSatAM devIM rAghavAya nyavedayat // 37 // [dRSTA devIti hanumadadanAdamRtopamam / AkarNya vacanaM rAmo harSamApa slkssmnnH||] nizcitArthastatastasmin sugrIvaH pavanAtmaje / lakSmaNaH prItimAna prItaM bahumAnAdavekSata // 38 // prItyA ca ramamANo'tha rAghavaH paravIrahA / bahumAnena mahatA hanumantamavaikSata // 39 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe catuHSaSTitamaH sargaH // 64 // tataHprasravaNaM zailaM te gatvA citrakAnanam / praNamya zirasA rAma lakSmaNaM ca mahAbalam // 1 // yuvarAjaM puraskRtya sugrIvamabhivAdya ca / pravRttimatha sItAyAH prvktumupckrmuH||2|| rAvaNAntaHpure rodhaM rAkSasIbhizca tarjanam / rAme samanurAgaMca yazcAyaM samayaH kRtH| etadAkhyAnti te sarve harayo rAmasannidhau // 3 // vaidehImakSatAM zrutvA rAmastUttaramabravIt // 4 // zokAH // 37-39 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne catuSpaSTitamaH sargaH // 6 // tata iti // 1 // pravRttiM vArtAm // 2 // rodhaM nirodham / yazcAyaM samayaH kRA, mAsayAdUdha iniSyAmIti yaH saGketo rAvaNena kRta ityrthH| kAryakaraNodyogavAn // 31-33 // AyatAzcitalAMgUla iti svabhAvotpalaGkAraH // 34-36 // niyatA pAtivratyavratasampannAm // 37-39 // iti zrImahe | zvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyo sundarakANDavyAkhyAyAM catuSpaSTitamaH sargaH // 54 // 1 // 2 // rAvaNAntaHpura iti / samayaH mAsadvayAvadhimA %%% For Private And Personal Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Stel Kalashsagaset Gyarmande kkaa bA.rA.bhU. 1 // 17 // mAsazabdaH pakSapara ityuktaM prAk / tamiti zeSaH // 3-6 // zrutvA vityAdi / pragAmazca sItAyAH smaraNakRta iti bodhyam / sItAyA darzanaM ytheti| yena prakAreNa sItAdarzanaM jAtaM tena prakAreNobAcetyanvayaH // 7 // didRkSayA na tu zrotumicchayA mArgamANa ityarthaH // 8 // tatra laGghane kRte sati // 9 // kva sItA vartate devI kathaM ca mayi vartate / etanme sarvamAkhyAta vaidehI prati vAnarAH ||5||raamsy gaditaM zrutvA harayo rAmasannidhau / codayanti hanUmantaM sItAvRttAntakovidam // 6 // zrutvA tu vacanaM teSAM hanumAna mArutAtmajaH / praNamya zirasA devyai sItAyai tAM dizaM prti| uvAca vAkyaM vAkyajJaH sItAyA darzanaM yathA // 7 // samudraM laGgha yitvA'haM zatayojanamAyatam / agacchaM jAnakI sItA mArgamANo didRkSayA // 8 // tatra laGketi nagarI rAvaNasya durAtmanaH / dakSiNasya samudrasya tIre vasati dakSiNe // 9 // tatra dRSTA mayA sItA rAvaNAntaHpure satI / saMnyasya tvayi jIvantI rAmA rAma manoratham // 10 // dRSTA me rAkSasImadhye taLamAnA muhurmuhuH / rAkSasIbhirvirUpAbhI rakSitA pramadAvane // 11 // duHkhamAsAdyate devI tathA'duHkhocitA satI // 12 // rAvaNAntaHpure ruddhA rAkSasIbhiH surkssitaa| ekaveNIdharA dInA tvayi cintAparAyaNA // 13 // adhaHzayyA vivarNAGgI padminIva himAgame / rAvaNAdinivRttArthA mrtvykRtnishcyaa| devI kathaMcit kAkutstha tvanmanA mArgitA mayA // 14 // ikSvAkuvaMza vikhyAti zanaiH kIrtayatA'nagha / sA mayA narazArdUla vizvAsamupapAditA // 15 // he rAma! rAmA sItA tvayi manorathaM svAbhilASam saMnyasya jIvantI, tvadabhilASeNa dhRtjiivitetyrthH||10|| 11 // duHkhamityardham / AsAdyate AsI dati / ArSoM yat // 12 // ekaveNIdharA vidhAvibhAgaM vinA baddhaH kezapAzaH ekaveNItyucyate / aghaHzayyA sthaNDilazAyinI / martavye maraNe kRta rUpasamayaH / taM ceti zeSaH // 3-5 // codayanti prerayanti sma // 6 // sItAyai praNamya tAM dizaM prati praNamyetyAkarSaH / uvAceti / sItAyA darzanaM yathA yena prakAreNa jAtaM tatsarva vAkyamuvAcetyarthaH // 7 // devyA didRkSayA to mArgamANo'gaccham ||8||9||he rAma ! svayi manorathaM saMnyasya sampaGnyasya jIvantI dhRta prANA // 1-13 // adhazzayyA sthaNDilazayanA // 14 // 15 // ? // 17 // For Private And Personal Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir a . . zanizcayA // 13-15 // sarvamartha ca dArzatA sugrIvasakhyaprabhRtisarvamayaM ca bodhitA // 16 // samudAcAraH parapuruSAcintakatvAdiH / tvAya bhaktizca, vartata iti shessH| tapasA anazanena // 17 // 18 // abhijJAnaM cihnabhUtaM vAkyam, tavAntike pUrva yathA yena prakAreNa jAtaM tathA dattamityarthaH / tadeva darzayati tataH sambhASitA devI sarvamartha cadarzitA / rAmasugrIvasakhyaM ca zrutvA prItimupAgatA // 16 // niyataH samudAcAro bhaktizcAsyAstathA tvayi // 17 // evaM mayA mahAbhAgA dRSTA janakanandinI / ugreNa tapasA yuktA tvadbhaktyA puruSarSabha // 18 // abhijJAnaM ca me dattaM yathA vRttaM tavAntike / citrakUTe mahAprAjJa vAyasaM prati rAghava // 19 // vijJApyazca naravyAghrorAmo vAyusuta tvyaa| akhileneha yad dRSTamitimAmAha jaankii||20||ayN cAsmai pradAtavyo yatnAt suparirakSitaH / bruvatA vacanAnyevaM sugriivsyopshRnnvtH||21|| eSa cUDAmaNiH zrImAn mayA suprirkssitH| manaHzilAyAstilako gaNDapArzve nivezitaH // 22 // tvayA pranaSTe tilake taM kila smartumarhasi / eSa niryAtitaH zrImAn mayA te vArisambhavaH // 23 // etaM dRSTvA pramodiSye vyasane tvAmivAnagha / jIvitaM dhArayiSyAmi mAtaM dazarathAtmaja / Urdhva mAsAnna jIveyaM rakSasAM vazamAgatA // 24 // iti mAmabravItsItA kRzAGgI dharmacAriNI / rAvaNAntaHpure rudA mRgIvotphullalocanA // 25 // etadeva mayA''khyAtaM sarva rAghava ydythaa| sarvathA sAgarajale santAraHpravidhIyatAm // 26 // citrakUTa iti, sadamyavaktavyatvAt sUcanoktiH // 19 // akhileneti / rAvaNAgamanAdikamityarthaH // 20 // ayaM cAsmA ityAdi / sugrIvasyopazRNvataH sugrIve samIpe zRNvati sati / evam eSa cUDAmaNirityArabhya rakSasAM vazamAgatetyantavakSyamANaprakAreNa / vacanAni rAmaM prati mayoktavacanAni |bruvtaa tvayA en21 // ayaM maNirityarthaH / pradAtavyaH // 22-24 // mRgIvotphullalocanA, trAsAtizayAditi bhaavH||25|| santIryate'neneti santAraH setuH // 26 // sarvamathai ca darzitA jJApitA // 16-22 // eSa iti / niryAtitaH preSitaH / vArisambhavo maNiH // 23 // etam aGkalIyakam // 24-26 // MI sa0-manaHzilAvAstilaka tAsmarasveti cAtravIt iti pATe-smarasva smara / kha svatantreti rAmasambodhana vA // 22 // For Private And Personal Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.. . cA.rA.bhU. tAviti / pUrvavadvaizvadevIvRttam / samudrataraNe surasAnirasanAdikam akSaghalaGkAdahanAdikaM sajAtIyebhyaH pUrvamuktamapi prabhusannidhAvAtmazlApAyAM paryavasthe / atmditi noktamiti dhyeyam / svavRttAntaM sarvamAkhyAtavAniti sAmAnyena vaktuM yuktatve'pyaGgadasannidhau prapaJcanaM gopyavizeSagopanArtham / atra tvaprapaJcanam taujAtAzvAsaurAjaputrau viditvA taccAbhijJAnaM rAghavAya pradAya / devyA cAkhyAtaM sarvamevAnupUrvyAdvAcA sampUrNa vAyuputraH zazaMsa // 27 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmI0 Adi0 zrImatsundarakANDe paJcaSaSTitamaH sargaH // 65 // evamukto hanumatA rAmo dazarathAtmajaH / taM maNiM hRdaye kRtvA praruroda salakSmaNaH // 1 // taM tu dRSTvA maNizreSThaM rAghavaH shokkrshitH| netrAbhyAmazrupUrNAbhyAM sugrIvamidamabravIt // 2 // yathaiva dhenuH savati snehAdatsasya vtslaa| tathA mamApi hRdayaM maNiratnasya darzanAt // 3 // maNiratnamidaM dattaM vaidehyAH zvazureNa me / vadhUkAle yathAbaddhamadhikaM mUrdhni zobhate // 4 // ayaM hi jalasambhUto maNiH sajjanapUjitaH / yajJe paramatuSTena dattaH zakreNa dhImatA // 5 // akathanIyAkathanArtha ceti jJeyam / asminsarge sArghasaptaviMzatidhokAH // 27 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paJcaSaSTitamaH sargaH // 65 // evamityAdi // 1 // 2 // yathA vatsalA vatse vedavatI dhenuH / vatsasya vedAitsaviSayakanedAt / / savatyeva dravatyeva / tathA maNiratnasya maNizreSThasya darzanAnmama hRdayaM dravati // 3 // magerAgatimAi-maNiratnamiti / me zvazureNa janakena / vadhUkAle vadhUpratigrahakAle, vivAhakAla ityarthaH / yathA zobhate tathA bdmitynvyH||4|| janakenApi kutastabdham ? tabAi-ayaM hiiti||5|| // 27 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikArUpAyo tundarakANDavyAkhyAyo paJcaSaSTitamaH sargaH ||65||||1||tmiti / netrAbhyAmazvapUrNA bhyAm upalakSinaH // 2 // navati dravati / vatsasyetyatrApi darzanAditi sambadhyate / hadayamityatrApi snehAivatIti sambandhaH // 3 // ava sItAyA maNerAgati mAha-maNiratnamiti / me zvazureNa janakarAjena / vadhUkAle vivAhakAle / vaideyA maya zAbhateti sambandhaH // 4 // janakasyApi kuna Agano'ta Ai-ayaM hIti // 5 // | ti0-vadhUkAle vadhUtvasampAdake kALe / sItAmAtRhastAgRhItvA dazarathahaste dattam / taba tasmin kALe ya vA'dhikaM zobhate tathA bidamityarthaH / sa0-vadhUkaragakALe vaidekhA mAnavaM yathA adhika zomata tathA idAnImapi zomate / kAlatastatprakAzatirodhAne nAstIti mahatvaM enasya janyate // // For Private And Personal Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyarmandir maNiM tu dRSTvA rAmo ve trayANAM saMsmariSyati' iti sItayoktaprakAreNa smarati-imamiti / imaM dRSTvA tAtasya dazarathasya / vaidehasya janakasya / darzana madyAvagataH prAptosmi / tadA tAbhyAM tasyA mUrti baddhatvAditi bhAvaH / iha vaideyAgaM sItAjananyA appalakSaNam / sItAvAkye 'vIro jananyA imaM dRSTvA maNizreSThaM yathA tAtasya darzanam / adyAsmyavagataH saumya vaidehasya tathA vibhoH // 6 // ayaM hi zobhate tasyAH priyAyA mUrdhni me maNiH / asyAdya darzanenAhaM prAptAM tAmiva cintaye // 7 // kimAha sItA vaidehIbrUhi saumya punaH punH| pipAsumiva toyena siJcantI vaakyvaarinnaa||8||itstu kiM duHkhataraM yadimavArisambhavam / maNi pazyAmi saumitre vaidehImAgataM vinA // 9 // ciraM jIvati vaidehI yadi mAsaM dhariSyati / kSaNaM saumya na jIveyaM vinA tA masitekSaNAm // 10 // naya mAmapi taM dezaM yatra dRSTA mama priyaa|n tiSTheyaM kSaNamapi pravRtimupalabhya ca // 11 // kathaM sA mama suzroNI bhIrubhIruH satI sdaa| bhayAvahAnAM ghorANAM madhye tiSThati rakSasAm // 12 // zAradastimi ronmukto nUnaM candra ivAmbudaiH / AvRtaM vadanaM tasyAna virAjati rAkSasaiH // 13 // mama ca' ityukteH| tatra trayANAM saMsmariSyatIti trayagrahaNaM bahumAtropalakSaNam / iha vaidehasyApi smrnnokteH||6-8|| itasviti / AgataM maNi mitynvyH||9-11|| bhIrubhIruH atyantabhIruH // 12 // 13 // yathA sItAdarzanam avagataH prAptastathA nAtasya dazarathasya prAtaH taddhaste janakena dAnAttasya smaraNam, tathA vaidehasya rAjJo janakasya sapatnIkasya darzanaM prApta ityarthaH // 6-8 // vaidehI vinA AgataM maNi pazyAmIti sambandhaH / itaH kiM duHkhataram // 9 // yadi mAsaM dhariSyati jIviSyati tadA ciraM jIvati, jIviSyatI ptyrthH| tA binA yathA'haM na jIveyaM tathA mA vinA sApi na jIviSyatItyarthaH // 10 // pravRttibhupalabhya kSagamapi na tiSTheyaM sthAtuM na zakyamityarthaH // 12 // bhIrubhIruH atyantaM bhIruH // 12 // ambuderAvRtastimironmuktaH zAradacandra iva tasyA vadanaM na rAjati // 13 // sa-yadi vaidehI ciraM jIvati tarhi mAsa dhariSyati / yadi mAsaM dhariSyati tarvotra ciraM jItIti tajjIvanaM manIvanayAptam / vyatirekeNAha-kSaNamiti / tAmasitekSaNAM vinA kSaNamaI na jIveyaM yathA tathA iyaM sItAvimA vinA najIvana vidyate jIbo yasyAsseti yojanA / bA baidehI yadi mAsa cariSyati prANAn tAI ciraMjIpati vArtAdhAnAnantaraM mayA tathA jIvitunazakyamityAi-vaNamiti // 10 // prati vArtAma, nirAhAratvAdipravRtti vA // 11 // For Private And Personal Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.batth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir thA.rA.ma. 2175 // . tattvataH, saGkocenana kiMcit gopanIyAmiti bhAvaH // 14 // madhurA sundarI / madhurAlApA, yena tadvacanAnuvAdepi bhavacanaM madhuraM bhavatItyarthaH // 15 // kal TI.muM. iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne paTpaSTitamaH sargaH // 66 // evamityAdi // 1 // 2 // pUrva kimAha sItA hanumaMstattvataH kathayAdya me / etena khalu jIviSye bheSajenAturo yathA // 14 // madhurA madhurAlApA kimAha mama bhAminI |mdihiinaa varArohA hanuman kathayasva me // [duHkhAdaduHkhataraM prApya kathaM jIvati jaankii|] // 15 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImatsundarakANDe SaTSaSTitamaH sargaH // 66 // evamuktastu hanumAn rAghaveNa mahAtmanA / sItAyA bhASitaM sarva nyavedayata rAghave // 1 // idamuktavatI devI jAnakI purussrssbh| pUrvavRttamAbhijJAnaM citrakUTe yathAtatham // 2 // sukhasuptA tvayA sArdha jAnakI pUrvamutthitA / vAyasaH sahasotpatya virarAda stanAntare // 3 // paryAyeNa ca suptastvaM devyaGke bhrtaagrj| punazca kila pakSI sa devyA jana yati vyathAm // 4 // punaH punarupAgamya virarAda bhRzaM kila / tatastvaM bodhitastasyAH zoNitena smukssitH||5|| vAyasena ca tenaiva satataM baadhymaanyaa| bodhitaH kila devyA tvaM sukhasuptaH parantapa // 6 // tAM tu dRSTvA mahAbAho dAritAM ca stnaantre| AzIviSa iva kruddho niHzvasannabhyabhASathAH // 7 // nakhAgraiH kena te bhIru dAritaM tu stanA ntaram / kaH krIDati saroSeNa paJcavakreNa bhoginA // 8 // nirIkSamANaH sahasA vAyasaM smvaikssthaaH| nakhaiH sarudhirai stIkSNaistAmevAbhimukhaM sthitam // 9 // saGkucitaM vistRNIte-sukhetyAdinA / ubhAvapi paryAyeNa suptAviti tvayA sArdhamityuktam // 3-6 // tAM vityAdi / dAritA vidAritAm // 7-19 // etena tadvAkyazravaNarUpeNa // 14 // madhurA madhurAkArA // 15 // iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAyaNatatva0 sundarakANDavyAkhyA paTpaSTitamaH sargaH // 66 // evamityAdi // 1 // 2 // pUrva saGkacitaM vistRNIte-sukhetyAdinA / ubhAvapi paryAyeNa suptAviti tvayA sArdhamityuktam // 3-6 // dAritA vidAritAm // 7-19 // // 175 // For Private And Personal Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailashsagarsur Gyarmandir pratisamAsituM pratimukhaM sthAtum // 20-25 // tvacchokavimukhaH tvacchokena kAryAntaravimukhaH // 26-28 // sutaH kila sazakrasya vAyasaH patatAM varaH / dharAntaracaraH zIghra pavanasya gatau smH||10|| tatastasmin mahAbAho kopasaMvartitekSaNaH / vAyase tvaM kRthAHGkarAM mati matimatAM vara // 11 // sa darbha saMstarAd gRhya brahmAstreNa hyayojayaH / sa dIpta iva kAlAgnijvAlAbhimukhaH khagam // 12 // kSiptavAMstvaM pradIptaM hi darbha taM vAyasaM prati / tatastu vAyasaM dIptaH sa darbho'nujagAma ha // 13 // sa pitrA ca parityaktaH suraizca smhrssibhiH| trIllokAn saMparikramya trAtAraM nAdhigacchati // 14 // punarevAgatastastvatsakAzamarindama / sa taM nipatitaM bhUmau zaraNyaH zaraNAgatam // 15 // vadhArhamapi kAkutstha kRpayA prypaalyH||16|| moghamatraM na zakyaM tu kartumityeva rAghava / bhavAMstasyAkSi kAkasya hinasti sma sa dakSiNam // 17 // rAma tvA sa namaskRtya rAjJe dazarathAya ca / visRSTastu tadA kAkaH pratipede svamAlayam // 18 // evamastravidAM zreSThaH sattvavAJchIlavAnapi / kimarthamakhaM rakSassuna yojayati raaghvH|| 19 // na nAgA nApi gandharvA nAsurA na marudgaNAH / na ca sarve raNe zakA rAmaM pratisamAsitum // 20 // tasya vIryavataH kazcidyadyasti mayi sambhramaH / kSipraM sunizitairbANairhanyatAM yudhi rAvaNaH // 21 // bhrAturAdezamAjJAya lakSmaNo vA prntpH| sa kimartha naravarona mAM rakSati rAghavaH // 22 // zakau tau puruSavyAghrau vaayvniptmtejmau| surANA mapi durdharSoM kimarthaM maamupeksstH|| 23 // mamaiva duSkRtaM kiMcinmahadasti na sNshyH| samarthoM sahitau yanmA nAve kSete parantapau // 24 // vaidehyA vacanaM zrutvA karuNaM sAzrubhASitam / punarapyahamAryA tAmidaM vacanamabruvam // 25 // tvacchokavimukho rAmo devi satyena te shpe|raame duHkhAbhibhUtetu lakSmaNaH paritapyate // 26 // na nAgA iti / pratisamAsituM pratimukhaM sthAnum // 20-25 // tvacchokavimukhaH tvacchokena kAryAntaravimukhaH // 26 // 17. For Private And Personal Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 176 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir niyate neSyate / vartamAnasAmIpye vartamAnavat prayogaH // 29 // 30 // sA'bhivIkSya diza iti / digavalokanaM rAkSasyo dRSTvA rAvaNAya vakSyantIti bhayena / kathaMcidbhavatI dRSTA na kAlaH parizocitum / ima muhUrta duHkhAnAmantaM drakSyasi bhAmini // 27 // tAvubhau nara zArdUlau rAjaputrAvaninditau / tvaddarzanakRtotsAhI laGkAM bhasmIkariSyataH // 28 // hatvA ca samare raudra rAvaNa sahabAndhavam / rAghavastvAM varArohe svAM purIM nayate dhruvam // 29 // yattu rAmo vijAnIyAdabhijJAnamanindite / prItisaJjananaM tasya pradAtuM tvamihArhasi // 30 // sA'bhivIkSya dizaH sarvA veNyudrathanamuttamam / muktvA vastrAddadau mA maNimetaM mahAbala // 31 // pratigRhya maNiM divyaM tava heto raghUdvaha / zirasA tAM praNamyAryAmahamAgamane tvare // 32 // gamane ca kRtotsAhamavekSya varavarNinI / vivardhamAnaM ca hi mAmuvAca janakAtmajA // 33 // azrupUrNa mukhI dInA vASpasandigdhabhASiNI / mamotpatanasambhrAntA zokavegasamAhatA // 34 // hanuman siMhasaGkAzAvubhau tau rAmalakSmaNau / sugrIvaM ca sahAmAtya sarvAn brUyA hyanAmayam // 35 // yathA ca sa mahAbAhurmI tArayati rAghavaH / asmAdduHkhAmbusaMrodhAttvaM samAdhAtumarhasi // 36 // imaM ca tIvraM mama zokavegaM rakSobhirebhiH paribhartsanaM ca / brUyAstu rAmasya gataH samIpaM zivazca te'dhvA'stu haripravIra // 37 // etattavAryA nRparAjasiMha sItA vacaH prAha viSAdapUrvam / etacca buddhvA gaditaM mayA tvaM zraddhatsva sItAM kuzala samagrAm // 38 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkI AdikAvye zrImatsundarakANDe saptaSaSTitamaH sargaH // 67 // For Private And Personal TI.su.kA. sa0 67 veNyAsuddmathyata iti veNyugrathanam, veNIdhAryamityarthaH / muktvA vastrAditi / vastrAJcalena grathitaM marNi muktvA tataH dadAvityarthaH / asmin // 173 // bhavatI mayA dRSTA ataH paraM parizocituM na kAlaH, taba yogya iti zeSaH / ciraM lasituM na kAlo yogya iti vA / imaM muhUrtam asminneva muhUrte ityrthH||27-30 // veNyudrathitaM zirasi katipayakezaracitaveNyuddhathitam / vastrAnmuktvA vastrAntamathitamunmucya dadAvityarthaH // 31 // tvare tvarAvAna jAta ityarthaH // 32 // vivardha Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir sarge sArghasaptatriMzaclokAH // 31-38 // iti zrIgovinda zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne saptaSaSTitamaH sargaH // 67||raa athetyAdi / he naravyAghra ! tava snehAt, mayIti zeSaH / sauhArdAta suhRdbhAvAt, AptatvAditi yAvat / anumAnya sammAnya / uttaraM tataH param uttaraM / athAhamuttaraM devyA punaruktaH ssmbhrmH| tava snahAnnaravyAghra sauhArdAdanumAnya vai // 1 // evaM bahuvidhaM vAcyo rAmo dAzarathistvayA |ythaa mAmApnuyAcchIghra hatvA rAvaNamAhave // 2 // yadi vAmanyase vIra vasaikAhamArindama |ksmi zcitsaMvRte deze vizrAntaH zvo gamiSyasi // 3 // mama cApyalpabhAgyAyAH sAnnidhyAttava vIryavan / asya zoka vipAkasya muhUrta syAdimokSaNam // 4 // gate hi tvayi vikrAnte punarAgamanAya vai / prANAnAmapi sandeho mama syAnnAtra saMzayaH // 5 // tavAdarzanajaH zoko bhUyo mAM paritApayet / duHkhAduHkhaparAbhUtAM durgatAM duHkhabhAginIm // 6 // ayaM ca vIra sandehastiSThatIva mmaagrtH| sumahAMstvatsahAyeSu haryakSeSu harIzvara // 7 // kathaM nu khalu duSpAraM tariSyanti mahodadhim / tAni hayRkSasainyAni tau vA naravarAtmajau // 8 // trayANAmeva bhUtAnAM sAgarasyAsya laGghane / zaktiH syAdvainateyasya tava vA mArutasya vA // 9 // kArya vA / punardevyA'hamukta ityanvayaH / sasambhramaH gamanatvarAnvita ityarthaH // 3 // 2 // zokavipAkasya zokavRddharityarthaH // 3-9 // rAmAnu -prANAnA mApa sandeho mama syAnnAtra saMzayaH ityataH paraM tavAdarzanajaH zoka iti zlokaH / ataH param ayaM ca vIra sandeha iti zlokaH / kecitkozeSvetaclokadrayaM pramAdAtpatitam // 5-7 // mAnam, samudrataraNAyeti zeSaH // 33-38 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAM saptaSaSTitamaH sargaH // 6 // atheti / he naravyAghra ! tava snehAta, mayIti zeSaH / sauhArdAta suhRdbhAvAta, AtatvAditi yAvat / anumAnya sammAnya ca / uttaraM tataH param uttaraM kArya vA punaH punardevyA sasambhramaH gamanatvarAnvitaH ahama ukta ityanvayaH // 1 // kimuktam ? tadAha-evamityAdi // 2 // yadItyAdizlokadvayamekaM vAkyam / he vIra ! yadi vAtha manyase ekAhaM basa / nAyatA kimAyAtam ! ata Aha kasmiMzciditi / arindama! kasmiMzcitsaMvRte deze vizrAntaH zvo gamiSyasi cet taba sAnniddhacAdalpabhAgyAyA) mama asya mahataH zokavipAkasya zokarUpasya pApapariNAmasya phalasyetyarthaH / muhUrta mokSaNaM syAditi yojanA // 3 // 4 // punarAgamanAya pratIkSamANAyA mama For Private And Personal Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsun Gyanmandir TI.iM.kAra sa068 kAryaniryoge kAryagatau / duratikrame durnivahe // 10-22 // tadalamiti / manyuH dainyam / " manyudainye kato krudhi" ityamaraH // 23-28 // tadasmin kAryaniryoge vIraivaM duratikrame / kiM pazyasi samAdhAnaM brUhi kAryavidAM vara // 10 // kAmamasya tvamevaikaH kAryasya parisAdhane / paryAptaH paravIrana yazasyaste blodyH|| 11 // balaiH samauryadi mAM hatvA rAvaNamAhave / vijayIsvAM purI rAmo nayettat syAdyazaskaram // 12 // yathA'haM tasya vIrasya vanAdupadhinA hRtaa| rakSasA tadbhayA deva tathA nAhaMti rAghavaH // 13 // balestu saGkalAM kRtvA laGka parabalAdanaH / mAM nayedyadi kAkutsthastattasya sadRzaM bhavet // 14 // tadyathA tasya vikrAntamanurUpaM mahAtmanaH / bhavatyAhavazUrasya tathA tvamupapAdaya // 15 // tadarthopahitaM vAkyaM prazritaM hetusaMhitam / nizamyAhaM tataH zeSaM vAkyamuttaramabruvam // 16 // devi haryukSasainyAnA mIzvaraH plavatAM vrH| sugrIvaH sattvasampannastavArthe kRtnishcyH|| 17 // tasya vikramasampannAH sattvavanto mahA balAH / manassaGkalpasampAtA nideze harayaH sthitAH // 8 // yeSAM nopari nAcastAna tiryak sajate gtiH| na ca karmasusIdanti mahatsvamitatejasaH // 19 // askRttaimhaabhaagairvaanraivldrpitH| pradakSiNIkRtA bhUmirvAyumArgAnu saaribhiH||20|| madriziSTAzca tulyAzca santi tatra vnauksH| mattaH pratyAraH kazcitrAsti suprIvasannidhau // 21 // ahaM tAvadiha prAptaH kiM punaste mahAbalAH / na hi prakRSTAHpreSyante preSyante hItare janAH // 22 // tadalaM paritApena devi manyurvyapaitu te / ekotpAtena vai laGkAmeSyanti hariyUthapAH // 23 // mama pRSThagatau tau ca cndrsuuryaavivoditau| tvatsakAzaM mahAbhAge nRsiMhAvAgamiSyataH // 24 // prANAnAmapi sandehaH syAdini sambandhaH // 5-10 // yadyapi tvameva paryAtaH, sakalarAkSasavadhapUrva manmocana iti zeSaH / tathApi IdRzo valodayastavaiva yazasyA yazo' vardhaka: syAt // 15 // yadi tu rAmo rAvaNaM hatyA mA nayeta tadA tannayanaM tasya yazaskaraM syAt / / 12-22 // tadalamiti / manyuH denyam / / 22-28 // pa. // 177 // For Private And Personal Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tava zokenApi 'naiva daMzAn' ityAdimaduktyA zrutena / tadA mama purastAdabhipIDitA / adInabhASiNA mayA / zivAbhiH iSTAbhiH vAgbhiH abhiprasAditA arighnaM siMhasaGkAzaM kSipraM drakSyasi rAghavam / lakSmaNaM ca dhanuSpANiM laGkAdvAramupasthitam // 25 // nakhadaMSTrAyudhAn vIrAn siMhazArdUlavikramAn / vAnarAn vAraNendrAbhAna kSipraM drakSyasi saGgatAn // 26 // zailAmbudanikAzAnAM laGkA malayasAnuSu / nardatAM kapimukhyAnAmacirAcchroSyasi svanam // 27 // nivRttavanavAsaM ca tvayA sArdhamarindamam / abhiSiktamayodhyAyAM kSipraM drakSyasi rAghavam // 28 // tato mayA vAgbhiradInabhASiNA zivAbhiriSTAbhirabhiprasA ditA / jagAma zAnti mama maithilAtmajA tavApi zokena tadA'bhipIDitA // 29 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye caturviMzatsahasrikAryAM saMhitAyAM zrImatsundarakANDe aSTaSaSTitamaH sargaH // 68 // sundarakANDaH samAptaH // zAnti duHkhanivRttiM jagAma // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe zRGgAratilakAkhyAne sundarakANDavyAkhyAne aSTaSaSTitamaH sargaH // 68 // itthaM kauzikavaMzamauktikamaNirgovindarAjAbhidho vAtsya zrIzaThakopa dezikapadvandvaikasevArataH / pUrvAcAryakRtA vilokya vividhA vyAkhyA muhurjAnakIkAntasyApratimAjJayaiva tilakaM saundaryakANDe vyadhAt // 1 // Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir tata iti / taba zokenApi naiva daMzAn' ityAdipUrvamuktayA maduktayA zrutena tvacchokenApi mama punastadA'bhipIDitA / adInabhASiNA mayA zivAbhi riSTAbhiH vAgbhirabhiprasAditA zAnti duHkhanivRttiM jagAmeti yojanA // 29 // ini zrImatparamahaMsaparivrAjakAcArya zrInArAyaNatIrthaziSya zrI mahezvaratIrtha viracitAyAM zrIrAmAyaNana svadIpikAkhyAyAM sundarakANDavyAkhyAyAm aSTaSaSTitamaH sargaH // 68 // mahezatIrtharacitA rAmapAdasamarpitA / vyAkhyA sundarakANDasya samAptA tattvadIpikA // zrImatsundarakANDa paThanazravaNayoH phalam / brahmANDapurANe saptacatvAriMzaduttarazatatame abhyA kANDasya sundarAkhyasya zravaNAtpaThanAdapi mAM prApnuyAjjagaddhetuM nAtra sandeha ipyate // For Private And Personal Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallashsagarsun Gyanmandir sastestseisekestattsakskankshakakakakakse // iti zrImadvAlmIkirAmAyaNe sundarakANDam // zrIbhUSaNAdivyAkhyAcatuSlyAlaMkata munibhAvaprakAzikA-tilaka-satyatIrthIyAdimpAkSyobRtaTippaNIsaMvalitaca / LEVANAMATARMANAVANATANAMAVASAMAA SANGadwww MVWSNOW AIREONE MEE For Private And Personal Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She has an Asmara Kemi bat Acharya shet kausteriepeyr for an And Pena