Book Title: Mirate Ahemadi Athva Gujaratno Itihas
Author(s): Pathan Nizamkhan Nurkhan Vakil
Publisher: Pathan Nizamkhan Nurkhan Vakil
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032077/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIrAte ehamadI. athavA gujarAtano itihAsa. -- --- pioliTikala bhemIo uparathI paThANu nIjhAmakhAna nurakhAna vakIla. sane 1413. - --- -- nakala 500 AvRtI pahelI. kIMmata rUA. 5-0-0 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTa kartAe sarvahaka svAdhIna rAkhyA che. *- amadAvAda--"dhI amarasiMhajI prI. presamAM, paThANa nIjhAmakhAna nukhAna vakIle chApyuM. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Brief History of the life of H. H. the Shaikh Saheb OF MANGROL. Shaikh Mohmad Jehangeermia Saheb the present Shaikh of Mangrol comes of a very ancient family of the Siddiki line of Arbia who appeared on the Western coast of Kathia war somewhere in the 14th century in the time of the Emperor Firoz Tughluk. Although it is belived that Sultan Mahmoud Ghuznavi on his way to Somnath Pattan reduced Mangrol and left territory, in the hand of his Gohil Chief in return for an annual tribute, the proper period from which Mangrol is found to be in the undisturbed possession of the Mohamedan rulers is in the time of Firoz Tugbluk whose General Ayazuddin bin Aram Shah really finally conquered it. Sbaikh Jalaluddin an ancestor of the Shaikh Saheb was a prominent personality in that conquering army. He was given a Sanad by the Emperor as a law giver. In 1531 Sultan Mohmad Begda of Ahmedabad captured Mangrol, but none on his behalf settled there. In 1592 Ghoga, Mavgrol, Somnath and sixteen other ports were brought under the Imperial Throne on Dehli and a Fauzdar was set on them. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ In 1727 Shaikh Fakhruddin a later ancestor of of the Shaikh Saheb secured the independance of Mangrol from the Imperial throne and set up an oligarchy in Mangrol. Twenty two years later Shaikh Mia the power of whose sword and political sagacity is well known in Kathiawar proclaimed himself the first Shaikh of Mangrol. Mangrol therefore is the most senior Mohamedan State in Kathiawar. The present Shaikh is the sixth successor and fifth descendant of the famous Shaikh Mia, who founded the Mangrol principality. Shaikh Jehangeer Mia was born in 1860 and is at present 53 years of age. He succeeded his brother Shaikh Husain Mia Saheb who died issueless ir 1908. Joining the Rajkumar College in 1.872 whic) fact secured of him to-day the honour of being on of the few old Rajkumar College old boys in Kathia war. He completed his College education somewher in 1880. His brilliancy in the College and ancien name of the family secured for him the single honou of being selected by H. E. Lord Reay's Governmer as the first Mollamedan in the statutary civil servic in Bombay Presidency. He was an assistant collector at Almedabad an passed his departmental examination with credi His experience of Revenue and Judicial work whi in service has made him a ruler, the like of who is not often seen in Native States in India. The Shaikh Saher's interest in the education Mohamodays is worthy of meution. An old adinir Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $f the late Sir Syed he is an unostentatious but a incere advocate of all Aligarh movements. The handsome donation of Rs. 10000 inspite pt tho' indebted condition of the State and the praoti. al welcome he gave to the Muslim University De. putation a few years ago sufficiently prove his genuine paterest in the progress of education. In Mangrol Jlso he has a Madrassa which is put on sound basis fter taking daily pains. When he came on the Gradi the Anglo Vernacular School in Mangrol aught only upto the fifth standard but only after hree years of his reign he has raised that institu. Hon to a High School, besides increasing the number schools in his State. 1 When he came to the Gadi the State was Leavily indebted. But by his Judicious administraHon he has considerably reduced the indebtedness hd immensely improved financial condition as well credit of the State. 1 Over and above being a competant administra the Shaikh Saheb is a keen sprtsman and takes Jeat interest in Mechanical Science and last but It the least he can not be excelled in his social alities. His affable position has made him dear to all "btes and creeds of his subjects. 1 The Shaikh Saheb has four promising sons the lest of whom, the heir apperant Kumar Shri bdul Khalik who having passed with honour the ploma at the Rajkumar College, lately Joined the l'Aperial Cadet corps at Dehra Dun. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 786 rayAsata mAMgaroLa (kAThIAvADa)nA nAmadAra darabArazrI zekha mohammada jahAMgIra mIyAM sAheba bahAduranuM TUMka jIvanavRttAMta. mAMgaroLanA hAlanA darabAra sAheba zrI zekha mohammada jahAMgIra mIyA sAheba phIja taghalakha bAdazAhanA vakhatamAM caudamI sadImAM kAThImAvADA pazcima kinArA upara AvI caDhelAM arabastAnanI sIdIkI khAnadAna olAdamAMthI che. jo ke ema mAnavAmAM Ave che ke sulatAna mohammada gajhanavIe somanAtha pATaNapara svArI karatAM rasatAmAM mAMgaroLa sara karI lIdhuM hatuM, ane te pradeza vArSika khaMDaNInI zarate pitAnA eka gehIla saradAranI hakumata " nIce mukayo hate. te paNa musalamAna rAjya kartAonI sattA nIce sukhazAntithI hastI bhogavatAM mAMgaroLano vAstavika samaya te phIjha taghala khanA saradAra ayAjhudIna bIna ArAma zAhe Akhara kharI rIte mAMgaroLa chayuM tyArathI gaNavAmAM Ave che. hAlanA zekha sAhebanA eka vaDavA zekha jalAludIna te vijetA lazkaramAM eka phatehamada AgevAna purUSa gaNAtA hatA, bAdazAha taraphathI temane dhAra zAstrI " kAjhInI " sanada ApavAmAM AvI hatI. 1531 mAM amadAvAdanA sulatAna mahamada begaDAe mAMgaLa chayuM, paraMtu tenA taraphathI koI tyAM rahyuM nahIM. 1pa82 mAM ghoghA, mAMgaroLa, somanAtha ane bIjAM soLa baMdaro dIlhInI sArvabhauma sattA nIce muka vAmAM AvyAM hatAM, ane temanA upara eka phojadAranImavAmAM Avyo hato. 1727 mAM zekha sAhebanA eka jUnA pUrvaja zekha phakarUdIne sAva. bhauma sattAmAMthI mAMgaroLa svataMtra karyuM ane mAMgaroLamAM eka sattA sthApI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI bAvIsa varSe pitAnI talavAranAM baLe ane rAjyataMtra kauzalyathI kAThIAvAMDamAM prasiddhi pAmelA zekha mIyAM sAheba mAMgaroLanA pahelA zekha tarIke takhtanazIna thayA. ' A mAMgarALa svasthAnI sthApanAra A prakhyAta zekha mIyAM sAhebanA hAlanI zikha sAheba chaThThA vArasa ane pAMcamA vaMzaja che. " zekha zrI mohammada jahAMgIra mIyAM sAhebano janma 1860 mAM thaelo che, ane hAlamAM teo sAhebanI ummara 53 varSanI che. 1908 mAM jannata nazIna thaela pitAnA aputra bhAI zekha zrI husena mIyAM sAheba pachI te nAmadAra takhtanazIna thayA che. - 182 mAM teozrI rAjakumAra kolejamAM dAkhala thayA hatA, ane rAjakumAra kolejanA kAThIAvADanA thaDAja prathamanA rAjakumAro pikInA eka tarIke mAna bhogave che; kolejamAM potAnI huMzIyArI ane pitAnA purAtenI khAnadAna vaMzanA pratApe nAmadAra lorDa re'nA rAjyakArebAramAM muMbaI ilAkAmAM sIvIla saravIsanA pahelA musalIma tarIke pasaMda karavAmAM AvyA hatA. teo nAmadAra amadAvAdanA AsI. kalekaTaranA heddA upara hatA, ane pitAnA khAtAMnI parIkSA ghaNe uMce naMbare pasAra karI hatI. pitAnI nokarI daramIyAnanA revanyu-mulkI ane jyuDIzIala-divAnI anubhavathI eka evA rAjyakartA nivaDayA che ke hiMdustAnanA dezI rAjya kartAomAM tevA bhAgyeja jovAmAM Ave che. nA. zekha sAhebanI musalamAna koma taraphanI lAgaNI ghaNuM dhyAna kheMcavA jevI che. teozrI marahuma sara saiyadanA eka junA prazaMsaka che, ane alIgaDhanI tamAma hIlacAlonA eka sAdA ane sAcA hImAyatI che. sTeTanI devAdAra sthItI hovA chatAM paNa rUA. 10000) dasa hajAra rUpiyAnI umadA bakSIsa, ane be varasa pahelAM martama DepyuTezanane ApelA umadA sakArathI teo sAheba keLavaNInI pragati tarapha kevI neka lAgaNI dharAve che, te saMpUrNa rIte siddha thaI zake che. divasonA divaso sudhI jAtIzrama uThAvIne pote mAMgaroLamAM paNa eka makkama pAyAnI masA sthApI che. jyAre teozrI gAdI upara AvyA tyAre mAMgaroLanI eMglo Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varnAkayulara skUla phakta pAMcamA gheraNa sudhI ja zIkhavatI hatI; parantu pitAnA rAjyanAM traNa varSa pachI te nAmadArazrIe te saMsthAne eka hAI skUlanA rUpamAM mukI dIdhI che, ane te uparAMta pitAnAM svasthAnamAM nizAbonI saMkhyA paNa vadhArI che. jyAre teo rAjyasana para AvyA tyAre sTeTa devAmAM DUbI gayuM hatuM paraMtu pitAnA dIrdha draSTivALA rAjya vahIvaTathI teozrIe rAjyanuM ghaNuM kharuM devuM patAvI dIdhuM che ane rAjyanI mulkI sthItImAM ghaNo sAro sudhAre ane AbarUmAM meTe vadhAro karyo che. pate eka bAhoza rAjyakartA uparAMta zekha sAheba tanamananI khIlavaNIne lagatI ghaNI jAtanI ramato ramavAmAM kuzaLa che; ane "mIkenIkala sAyansamAM AgaLa paDate bhAga le che. te uparAMta teozrI sAmAjIka saguNemAM paNa ghaNAM vakhANa pAmelA ane prajApriya che. pitAnA mIlanasAra svabhAvane lIdhe teo pitAnI prajAnI tamAma jAtamAM ane janasamAjamAM prItipAtra thayA che. nA. zekha sAhebane cAra putro che jeo ghaNA cAlAka jaNAya che. temAMnA yuvarAja kumArazrI abadula khAlIka sAheba rAjakumAra kolejanI DIpAmA kalAsanI parIkSA sAre naMbare bhAna bharI rIte pasAra karI derAdunamAM rAjakIya tAlImI lazkaramAM thaDA vakhatathI joDAyA che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mirAte ahamadInuM asala phArasImAMthI gujarAtImAM bhASAMtara karUM janAba nijhAmuddIna phArUkI citinuM laghu janma caritra. amIrUla memanIna phArUke Ajhama umara kharAba sAhebanA vaMzanA sulatAna ibrAhIma aghahama tathA kAbulanA bAdazAha zAha pharUkha kAbulInA kuTuMbamAM tetAlIsamI peDhIe bhASAMtara kartAne janma amadAvAda zaheramAM thaye, khAnadAnamAM pegambara sAhebathI seLamA moTA pIrakhAjA ajamerI ane khAjA sAhebathI ogaNIsamo purUSa kartA che, e kuTuMbamAM temaja moTA pIrAna pIradastagIranA kAdarI khAnadAnamAM A kuTuMbanI bAramI peDhI che, khAjA pIra tathA moTA pIranA khAnadAnanI kanyAo vaDIlAone apAyAthI cekha Atmika tema. zarIra saMbaMdha A ucA kuTuMbothI cAlate Avelo che; e kuTuMbIonA khAnadAnamAM moTA moTA bAdazAha tathA amIra garIba maLI lAkho mANase sevaka che. sulatAna ahamada, sulatAna mehamuda begaDo tathA dilhInA keTalAka bAdazAhonA rAjagurU hovAnuM mAna A khAnadAna dharAve che. sulatAna ibrAhIma aghahama tthA zAha pharUkha kAbulI vigeree rAjya tyAga karelo te vakhatathI A khAnadAnamAM dhana dolata na rAkhatAM bhaktinI puMjI bhegI karavAnI AjJA mAnya gaNAya che, pitAjIe doDha varSanI umaramAM bhASAMtara kartAne pAraNAmAM mukI paralokano vAsa karyo, mahA saMkaTa-duHkha veThI mAtuzrIe ucherI phArasI arabInuM zikSaNa apAvyuM. daza varSanI umare dakSiNa haidarAbAde musApharI thai tyAM arabI phArasImAM sa teSakAraka abhyAsa karyo tathA tene anubhava meLavyo. caudapaMdara varSe gujarAtI aMgrejI abhyAsamAM paga mukI covIsa pacIsa varSanI uma2mAM munazI ne epha. sI. I. nI parikSAo pAsa karI meTrIkathI AgaLa vadhyA, gujarAta jI. pI. koleja tathA hAIskula tathA mizana skUlamAM abhyAsa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa karyo. te vakhatanA zikSake dIvAna bahAdura aMbAlAla sAkaralAla, lAlazaMkara umIyAzaMkara, prophesara ke. TI. besTa sAheba, revaDa mekoDa sAheba, revaraMDa vaga Telara sAheba, ghaNe prema rAkhI abhyAsa karAvatA, kavitamAM kavezvara dalapatarAma DAhyAbhAI moTI maherabAnIthI kavitA rasa rasanA sarasa rasika kAvyathI prita " puro prema rAkhI zIkhavatA, parikSAomAM phArasI tathA , lATIna, arabI, saMskRta vigerene vArA pharatI pasaMda karavAne gya gaNI kAma letA." navAba mIra kamAludIna husena khAna bahAdura thA bhASAMtara kartA mAmA phainA bhAIo hevAthI malhArarAva mahArAjanA padabhraSTa thayA pachI sara TI. mAdhavarAve tenAtI saraMjAmanA sara subAnA avala kAmadAranI jagyA ApI ne sara subAnI gerahAjarImAM InacArja sara subAnuM paNa kAma karyuM e kArakhAnuM pAkuM thayA pachI mAna sAthe saraTIphikeTa ane gesyuITI laIne vaDodarA sarakAranI nokarI mukI dIdhI. te pachI relve ejInIrIMgamAM paramenaMTa ve thA brijamAM saMtoSakAraka nokarI karI alaga thaI bhakita bhUSaNa aMge dharyuM. kuTuMbIoe ThAmaThAma TA bakheDo ubhA karyAthI gUrjaradezamAM deSa joI dakSiNa hiMdarAbAde Aje ogaNIsa varSathI vAsa karyo che. nokarI mukI daI saghaLokALa dezasevA, dharma sevA, vigeremAM gatita thAya che emanA racelAM pustako Words pro nounced alike but differing in spell and meaning, masanavI benajIrano gujarAtI kavitAmAM tarajume, phasAne ajAyabo gUjarAtI tarajume, rAjanagaramAM relane raLa, vaDodarAvilApa, tathA vaDedarA vilApa, zarUke Ajhama, vigere jaga prasiddha che. haidrAbAdamAM rahyAthI ne baccAMo arabI phArasIne abhyAsa kare che tethI hAlamAM tyAMnI zALA paddhati sudhAravAnA tha<< prAraMbhyA che ne keTalAMka pustako taiyAra karavAmAM AvyAM che jemAMthI takamillata tadarIba hAla kameTImAM pAsa thaI prasiddha karavAne presIDeTane TharAva thayo che. ' hAlamAM mirAte sikaMdarInuM gujarAtI bhASAMtara taiyAra kareluM che ke ahamadI tathA sikaMdarI bhaLI pUrNa itihAsa thaI zakato nathI tethI hiMdu avarathA, ane sikaMdarI sAra sane 1000 hIjarI sudhIno tathA ahamadIne Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i, 13 sAra 1128 sudhInA te te pachI i. sa; 1917 sudhInA urdu tathA gujarAtI taiyAra karI nAmadAra navAkha muhammada jalAludIna khAnabahAduranA nAmathI mirAtIjalAlI nAma Apyu che matalaba ke lokApayeAgI kAma karI pAtAnI kalamathI gujarAtI sAhityanA dInaparadIna vadhArA karavAnA zrama cAlu che. kAyalAlAjIkala seAsAyaTIe gujarAtamAM urdu bhASA kevI rIte prasarelI che te puravAra karyAthI je thekasa ApyA che te heThaLa pramANe che. THE TRANSLATOR. Po. 745 of 1999. Ahmedabad 17th Marth 1899. The Collector has the honour to represent his compliments to Mr. Nizamudin Pirsahib Kazi and to thank that gentleman for the help he so kindly accorded to Doctor Taylor with reference to the language return of Ahmedabad. ( Signed) M. C. GIBBS, Collector. bhASAMtarakatA ane daramAthI jahAMgIramIyAM sAheba. jhAMgIrI rAjyAbhiSeka vize savata kADhI bhASAMtara kartAe kavita lakhANamAM heThaLa pramANe varNana kareluM. gulazane ummekrame Ai bahAra, era hui zAkhe tamannA khAradAra; aba kahAM lAlA rahADe dAgadAra, ama nahI sAsana kAjAmA segavAra. atre rahamatakI jhaDI hai cArasimta, dhula gayA kharagA zajarase sabhagubhAra, kumarIyuMne masta bulabulase kahA, kuma-lanA hAjhA jhemAnula intazAha; Ai kakreme huM anna uske manAM, dhRtahake meDhAM kAhejo zaha svAra, jhI hamajhImA alA rahemadila, khuza rayata jIkA esA zaherayAra. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAyA aphagana phajhalehaka lutake rasUla, ora madadapara he nabIke cArayara, kitIe mahatAbameM aMjumake dura, jalada la jhoharA he phiskA intajhAra; he hasInuM meM tujhe basa baratarI, isa lIe tArIkha AI jheranigAra, aya nijhAmI meM likho sAle julusa, hune yusupha mubAraka cArabAra, 1326 hIjarI. zrImaMta sarakAra-phalaka ikatidAra gara6 kabAbaAlI janAba guNagaMbhIra vidhAvIra zrImaMta darabArazrI jahAMgIramIyAM sAheba bahAdura gurjara bhUmI upara pahelA musalamAna AsisTanTa kalekaTara thaIne AvyA ane A zaheramAM Anada varatA. teo vidvAna ane musalamAnanA kharA zubhecchaka tathA vidyArthahinA khaMtI tethI eka aMjumana, lAyabrerI kutubakhAne kahAMgIrI, cAra madarasA, eka AphatAbeAlamatAbanuM presa tathA zamasulauluma mAsika copAnIone janma Apyo, A copAnIAmAM mirAte sikaMdarIthI lai te kALa sudhI gujarAtane saMpUrNa itihAsa racAvavAnI khuzI hatI paraMtu teo sAheba pitAne svadeza padhAryAthI A saghaLAM kAme apUrNa rahI gayAM. inasAnanI najare nihALatAM eja zrImaMtanuM nAma mubAraka A pustakane amara zobhA Ape evI gujarAtIonI AzA pUrNa prakulita thayAthI cAre taraphathI jhiMdaha bAzI marahabAnA nAde zravaNe paDavA lAgyA che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 DhAherA sarva jJAne guNapati, vaLI vidyAnA vIra; jagamAMhI jIvA ghaNA, jazavaMtA jahAMgIra. rAjaDhI tuja akabarI, dhame AlamagIra; aLamAM bahAdura tuM kharA, vaLI Asiph tadabIra. rUpa sarUpamAM zAbhatI, tejasvI tasavIra; tuja AgaLa pANI bhare, pArasane kazamIra. zatru tharathara kAMpatA, teNe DhALe nIra; raNu-chatI pAchI kare, paLamAM tuja zamazIra. ziSya samAna lakhAya che, TADaramalane khIra; ziza namAve sanamukhe, khAkhara te nAdIra. tAMbAne sAruM kare, neNu najara tAsIra; kAMtA te pArasamaNI, kAMtA te akasIra. AvI caDhe darabAramAM, jo lAcAra kIra; lai nAmeA nIkaLe, meATA banI amIra. saTa TALe muLathI, draDha baMdhAve dhIra; tuja sarakhA kA nA maLe, sadguNe gabhIra. karUNu DhAMke kApane, tuM svabhAve sthira; dayA thakI kRpA kare, mAk kare takasIra rAjya nagara ati ApatuM, arabasamudra tIra; dhana dhana dhana enRpati, dhana dhana amIra vajIra. AkAze jaine aDayA, mahelA te maMdIra; chAMyA zira upara kare, nitya valI te pIra. eka nava aganeAtire, A pustakanI chApa; gurjara janAne upajyuM, hete ha amApa. jaga jIve tyAM laga chatreA, magareAlI mahIpAla; sukhI saMbaMdhIne vaLI, sukhIA mALageApALa kahe nijhAmI nizadita, sAMbhaLa jagakRtAra; eka varSanA eka dina, evA varSe hajAra. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAntara katAnI. prastAvanA. mirAte ahamadInA kanheM ahamadAbAdamAM rahetA, khAdazAhI dIvAnanA vaDuvA hatA te alI muhammadanA putra hatA ne keTalAka dIvasa sudhI kha`bhAtamAM bAdazAhI adhikAra bhogavatA hatA te dhame zIA hatA. paraMtu rAjya ane vastI sunIonI hAvAthI zIAmete zIA paMtha jamA vaTamAM AvavA pAmyA nahI. ne tethI temane sunnIo sAthe bhAkhyArA sivAya chUTA naheAtA. mirAtanuM hasta lakhANa bAdazAhI dIvAnane tyAMthI zaheramAM phelAeluM ane tenI jIja nakalA mATA meTA musalamAnA te vidyAmAM AgaLa vadhelA nAgara vagere leAkeAmAM hayAtI bhAgavatuM hatuM paratuM eka padenazIna kanyAnI peThe e paDade kadI jovAmAM na AvyAthI kAi zrImate tene chUpAvI prasiddha karI che. mirAtane kApI navIsa kAi vilAyatI paradezI hovAthI temaja nakala navIsane akkala na hAya te kahevata pramANe joDaNI tathA jagyAnAM nAmAmAM ghaNI bhuleA karI che te jo kadI gaNAya te pAMcase sAtaseAthI ochI nahi hAya. kartA uuMcI keLavaNInI ceAgyatA dharAvatA pravINu mahA munazI hatA. te tenI bhASA arakhI mizra te A kALamAM barAbara samajavA te hAlanI keLavaNI kAma karI zakatI nathI ema mAnavAne kaMi paNa saMdeha nathI. gujarAtI bhASAmAM keTalAka zabdo artha kharAkhara zabdo na heAvAthI temaja YArasI-gujarAtI koSaneA Aja sudhI janma nahI thayAne lIdhe bhASAMtara karavAne ghaNI aDacaNa paDe e khulluM che. musalamAnI doramAM navA zabdo ghaDAelA, te te pachI te zabdagata thai gayelA te phArasI kASAmAMthI paNa maLI zake tema nathI e paNa eka moTI aDacaNu bhASAMtara vakhate naDelI vaLI itihAsa " inazAmAM " cA .. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 elo ke je kartA, karma ane kriyApadanI vacce ghaNuM vizeSa vAkayothI gadyane zaNagAre che ne e racanA koI paNa bIjI bhASAmAM na hovAthI kharekharI phArasInI khubI varNavI zakAtI nathI. A bInA paNa meTA meTA vAyanA judA judA kakaDA karAve che tethI vAkaya racanAnI suMdaratA gothAM khAi, jAya che, gujarAtI bhASA je AjathI pacAsa varSa upara sIdhI sAdI hatI. te have navA ghaDela zabadonA AbhUSaNathI zobhAyamAna che. ne te zabda saMskRtamAMthI ANavAnI jarUra paDI jAya che jethI hiMduo sIvAya musalamAne tathA pArasI vIgere lokone samajavAne ghaNuM aDacaNa ADe AvI keTalIka vakhate parikSAomAM garIba vidhAthI one bhAre mahenata lIdhA pachI nApAsa thavAne ghA veThavo paDe che temaja vagara artha Ape phArasI arabI zabado vaparAyAthI hidu prajA ajANI rahI jAya che. bhASAMtaranI bhASA saraLa ane sarvene sahelAIthI samajAya evI rAkhavAne banatAM sudhI dhyAnamAM rAkhavAmAM AvyuM che. uparanI aDacaNe dhyAnamAM rAkhI tathA mAro vAsa dakSiNa haidrAbAdamAM hovAnA kAraNathI koI paNu gujarAtI pustaka mArI pAse nahI temaja jyAM gujarAtI bolanArA paNa pAMca daza evA maLe ke jemane bhASA viSe purU jJAna nahIM eTaluM ja nahI paNa zabda zuddhatAthI paNa kALA kose ! ! ! ! A saghaLuM vAMcaka varga dhyAnamAM laine kaMI azuddhatA ane khoDa khApaNa rahI gaI hoya tene sudhAravA amane jANa karavAthI upakAra sAthe aMgIkAra karIzuM. bhASAMtara karA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. " mIrAte ehamadI athavA gujarAtanA itihAsa " e nAmaja putakanI kIMmata ane tenA yathArtha artha batAvavAne basa che. prAcIna guja* rAtamAM musalamAna bAdazAheA kayA kayA thayA ane teoe peAtAnAM jIvananI nIzAnI tarIke kevAM kevAM satkarmAM karyAM che tenu Akhehuba tavArIkhI digdarzana karavAnA intejArA jANI zakaze ke musalamAna khAdazAe hiMdamAM peAtAnI sattA jamAvyA bAda gujarAtamAM paNa peAtAnAM parAkramAnA draDha pAye nAMkhyA hatA. dunIAnI keTalIka kAmA tarathI musalamAna bAdazAhe taraph keTalAka aNudhaTatA AkSepa nAMkhavAmAM AvyA che temAM keTalu' satya che te teA musalamAna bAdazAhanI purAtanI AvI tavArIkhe! uparathIja niSpa kSapAtI vyaktiothI jaNAya che. "" muMDe muMDe matirbhinA e saMskRta kahevata anusAra amuka matanI khe'catANuthI ane svamata sthApita karavAnA mAnava svabhAvanA durAgrahathI musalamAna pAdazAhe tarapha vagara samaje kAi asabhyatA darazAve teA temanAM mAM baMdha karI zakAya tema nathI, parantu dIlagIrI tA eTalIja che ke keTalAka vidvAnA paNa musalIma majahabanA stutya siddhAMtA joyA jANyA vagara peAtAnI kSudra vRttione tRpta karavA ane peAtAnAM jJAnaneA ADaMbara prakAzamAM lAvavAnA hetuthIja nAhaka tANAtANumAM paDe che; parantu jo tevA sAhebe musalamAnenI asala tavArIkheAvALAM AvAM pustako ane musala mAna dharmanA asala siddhAMtA avaleAkavAnI jarA paNa tasdI le teA ezaka eka khIjI kAmeA tarapha je aNugamA bharelI lAgaNIo jamAnAthI phelAvA pAmI che tenA aMta Ave ane satya khInA sarvAnumate siddha thai zake. dUra dezAmAMthI hiMdane rAjyadaMDa hAthamAM lenAra musalamAna pAdazAhAe hiMdanA bhalA arthe keTalA zrama uThAvyeA che tenuM nIrAkaraNa karavAnuM amAM khIjA karatAM nyAya nItijJAneja soMpIzuM; ane te sAthe eTalI dalIla paNa karIzuM ke, musalamAna pAdazAheAnI rAjyanItie potAnA dharma ane zAstranA umadA siddhAMtA upara zraddhA rAkhI niSpakSapAtapaNe je rAjya tatrA calAvyAM hatAM temAM bIjI koi paNa prajA calAvI zakI nathI. HH Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta pustaka dillI zahenazAha taraphathI gujarAtamAM nImAelA musalamAna subAonI zarUAtathI che. temanA samayamAM gujarAtanA pATanagara nIce keTalo pradeza hato. dareka pradezane keTalA paragaNAomAM vibhakta karyo hato dareka paragaNunI zI zI Avaka hatI tathA te samaye gujarAta jevI ramya bhumImAM kevA kevA. kaLAkauzalyanA ane hunnara udyogonI bahAra hatI te savistara bInA A ItihAsa uparathI maLI Ave che. te uparAMta vakhata jatAM judA judA musalamAna pAdazAhonA samayamAM gujarAtanI uttarottara kevI unnati thatI gaI te tamAma hakIkata mIrAM te ehamadImAMthI maLI Ave che. sadarahu pustaka vAMcanArane svataHsiddha thaI zakaze ke te samayamAM garavI gujarAtanI je jAhojalAlI ane AbAdI hatAM tathA te samaye tenI jeTalI vArSika upaja gaNAtI te tyAra pachInA koI jamAnAmAM jaNAI nathI. musalamAna pAdazAhone "julamI" nAmanAM upanAmamaya je kalaMka islAmanA upalIkIyA draSTithI jenAra eka taraphI draSTio taraphathI lagADavAmAM AvyuM che te have A pustaka pAse keTaluM TakI zake che te sujJa vAMcakoeja vicArI javuM. ame ema nathI kahevA mAgatA ke tamAma musalamAna pAdazAhe ati pavitra ane kuzaLa rAjyakartAo thaI gayA che. paratu dareka prajAmAM ane dareka rAjyomAM dareka jamAnAmAM jovAmAM Ave che tema musalamAnI pAdazAhatamAM paNa koI ADe raste doravAI gaelA ekAda be pAdazAha thayA hoya te tethI samagra islAmI pAdazAhata upara e AkSepa nAMkhave zuM vyAjabI gaNAya ? aphasosa mAtra eTalo ja che ke duniA anyanAM chIdro ( Black sides ) tapAsavAmAM jeTalI kALajI kare che tethI eka caturthAza darakAra temanA sadaguNo (White sides) zodhavAmAM kare to duniAmAM kSaNe kSaNe je je dakhalo naDe che tene jaladI nAza thAya. TUMkAmAM ame eTaluM ja vinavI viramIzuM ke musalamAna pAdazAhata tara4 vakra draSTithI jonArA jarA musalamAna pAdazAhae zuM zuM sArAM kAma karyA che tenuM AvI tavArIkho uparathI puratuM jJAna prApta karI pitAne mata darzAvavA DahApaNa bharI hiMmata karaze te amo temano upakAra mAnavAnI sAthe amArA A pustaka prakAzamAM lAvavAne parizrama saphaLa thayo samajIzuM. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sune suvidita che ke tavArIkha lakhavAno rIvAja musalamAna pAda. zAhanA samayathI dAkhala thayo che. dareka pAdazAhatamAM rAjya darabAramAM vidvAna mIra munazIe rAkhavAmAM AvatA ane teone dha rAjAonA ane rAjyanA itihAsa lakhavAno hato. te uparAMta eTaluM paNa sucavIzuM ke bIjI komo jema tavArIkha kartAo keTaluMka mI DuM maracuM bheLavI atizayokitamaya juThANuM bheLavI de che, tema musalamAna tavArIkha kartAonA saMbaMdhamAM nathI; kAraNa ke koIpaNa satya bInAmAM sudhArA vadhAro ke atizayokita karavAnuM kAma IslAmanAM pavitra pharamAna virUddha gaNAya che ane tethI te samayanA vilalAma lekhakoe dareka pAdazAhatanA vakhatanI satya bInA nedhI che. dilagIrI phakta eTalI ja che ke musalamAna pAdazAhanA samayanA tamAma itihAso asala phArasI bhASAmAM lakhAelA che ane tethI gujarAtI jANanAra islAmI Alama tevA amulya sAhityanA khajAnAmAMthI pitAne hisse adA karavA haju benasIba che, badhe aMdhArAmAM che. te paNa tevAM aneka tavArIkhI pustaka pikI khAsa gujarAtI bhASA jANanAra IslAmI bIrAdaranI bahetarI khAtara rAjyadarabAramAM ane sarakArI kAmakAjomAM mArga darzaka rUpe manAtAM A mIrAte ehamadI nAmanA itihAsanuM ame ghaNuM vakhatanI mahenatane aMte phArasImAMthI gujarAtImAM bhASAntara karAvavA zaktimAna thaI zakayA chIye. sadarahu pustaka phArasI bhASAnA eka sArA vidvAne amane lagabhaga traNeka varSathI taiyAra karI ApyuM hatuM; parantu sA. hityanA haju ochA zekhavALI islAmI duniAnI madadanI rAha jotAM amAre te prakAzamAM lAvavAnuM mulatavI rAkhI keTalIka vakhata besI rahevuM paDyuM ane Akhare te chapAvyA bAda prathama vadhAvI levAne koI islAmI naravIranI pavitra pahelanI para najara karavAnI rahI. Akhara pitAnA pavitra majhahabamAM pAbaMda rAjyavIra mAMgaroLa mahIpa nAmadAra zekha jahAMgIramIyAM sAhebanI sevAmAM A bInA nIvedana thaI ane AvA amulya pustakanI tArIka ane umadA kadara karI teo sAhebe amone Azraya athe pitAne udAra hAtha laMbAvI A pustakane prakAzamAM lAvavAnI maherabAnI bharI maMjurI ApI bhAgyazALI kya. A saMbaMdhe prasaMge pAta eka bAbatanuM maraNa thAya che te eke pitAnI amadAvAda jIllAnA DepyuTI kalekaTara tarIkenI kArakIrdI daramIyAna Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 21 nAmadAra zekha mahamada jahAMgIramIyAM sAhebe ame je bhulatA na hoie te pitAnA mitravargamAMnA ekanI pAse mIrAte ehamadInAM bhASAMtaranI ati agatya jaNAvI hatI ane suratanA cIti zakti ane mAnasIka vidyutavijaLIka to vahelAM moDAM icchAnusAra baMdhAya te ne dAkhalAnI satyatA anubhavasIddha joI amAre magarUra thavA jevuM che ke teja gRhasthanA hAthe thaela bhASAntara te saMbaMdhe sucanA karanAraneja (nA. zekha mohamada jahAMgIramIyAM sAhebane ja Aje arpaNa thAya che ane temanAja udAra Azraya taLe sadarahu pustaka pragaTa thAya che, A bAbata ame ekane ja nahI paraMtu amArA vAMcaka vargane paNa khuza thavA jevI che. islAmamAM haju AvAM aneka kimatI pustako phArasI bhASAmAM hAI gujarAtI vAMcaka vargathI tadana ajANyAMja che te paNa islAmanI bahena tarI tarakIne athe ahoniza mahenata lenArA ane islAmanA udAra ane pavitra AzrayanI zILI chAyA nIce beThelA ane jahAMgIramIMyA sAhebanuM anukaraNa karI islAmI anya naravIro paNa AvAM kAmomAM pitAne A zraya ApI vakhatevakhata AbhArI karaze te ajJAna gaMbhIra aMdhArAmAM athaDAtI gujarAtI jANanArI islAmI AlamanI sevAmAM majhahabI ane tavArIkhI aneka AvAM amulya pustakonuM purAtanI asala phArasImAMthI saMzodhana karAvI islAmanI ora jyAdA rozanI rUpe inzAallA mukI zakIzuM. chevaTamAM asala phArasI uparathI amone gujarAtImAM niHsvArtha vR. . ttithI taraju karI ApanAra maherabAna janAba mohamada nIjhAmudIna cistI phArUkI sAhebane aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnavAnI sAthe kevaLa IslAmI bahetarInI khAtara dInanI dAjha jANIne teoe je parizrama uThAvyo che tenI khAtara islAmI Alama taraphathI aneka dhanyavAda ane duvA ApIe chIye. bhASAntara kartAnI mAtRbhASA gujarAtI nahI hovAne lIdhe temAM zabda saMkalana ke vyAkaraNa doSa rahI javA pAmyo hoya te te vivekI vAMcako taraphathI kSetavya che tenI sAthe vAMcakagaNune vinaMti karIe chIe ke pitAne temAM jaNAelI koI jAtanI bhulacuka ke khoDakhApaNanI amone maherabAnI rAhe sucanA karaze to te AbhAra sahIta svIkArI tenI bIjI AvRtti prasaMge temAM yogya sudhAro karavA cukIzuM nahIM. AmIna ! Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIrAte ehamadI. sAMkaLIyu viSaya. gurjara dezanA rAjyanI sthApanA ane pATaNa zahera vasAvavAnI bInA islAmI sattAnI sthApanA gujarAtanI bAdazAhatano prAraMbha * * sulatAna muhamadazAha sulatAna kutabudIna * * sulatAna dAuda * *** sulatAna mahamuda begaDe (gujarAtI akabara).. sulatAna mujhaphaphara halIma khalIlakhAM, sulatAna sikaMdara-sikaMdarakhAM ~ sulatAna bahAdura-bahAdUrakhAna .. bAje sulatAna mahemUda-mehemudakhAna sulatAna ehamada-ehamadakhAna ... dillInuM-dora ... ... . amIra mura, sAheba kirAta ane gujarAta gujarAta ane akabara bAdazAha nurUdIne muhammada jahAMgIra bAdazAha * * zAhajahAna bAdazAha .. *** * muhabudIna raMgajheba-AlamagIra * * kutabudIna muhammada muajhama zAhaAlama bahAdura muhIjudadIna jahAMdAra muhammadazAha , zAhe zahIda muijhudadIna muhamada pharAkhazIyara bAdazAha muhammada raphIudarajAta bAdazAha .. *** muhammada raphI udadavalA u bIje zAhajahAna... nAsirUdIna muhammadazAha bAdazAha ... ... ahamadazAha bAdazAha , : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 2 che 2 2 2 2 2 ke 2 ka. 4 39 S $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya ajhIjhudIna muhammada urphe AlamagIra khIje khIjA zAhajahAnanuM rAjyAbhiSeka thavuM akabarazAha ane gujarAta... gujarAtanI garabaDa akabarane padhAravAnuM AmaMtraNa akabaranI svArI ... ... 23 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... gujarAtanI rAjya samApti pahelA sukhe mIrajAkAkA saratAlanI laDAi surata aMdaranA killAnI teha rAjA mAnasIMga kharA zubhecchaka bAdazAhanI gujarAta deza jItyA pachI AgrA ( rAjadhAnI ) taraph 000 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... svArI .. 0.0 ... ... ... 0.0 mIrajhA ajhIjha kokala tAzanI ahamadAbAdanI subedArI ane vajIrUhulamulkanI dIvAnI pahelA sukhe. akabara bAdazAhanI khIjI svArI kaDInI laDAi ahamadAbAda AgaLanI laDAI abharatI javAMmaradI gujarAtamAM khaMDa karanArAne zIkSA ane zIkhAmaNu ApI rAjadhAnI taraph bAdazAhanuM pAkuM karavuM vajIrUhulamulka gujarAtInI gujarAtanA sukhAnA divAna tarIkenI ... ..... 900 ... ... ... 049 ... 0.0 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ::: ... ... ... ... ... ... ... nimaNuka khIjo sumA mIrajhAkhAna vajIrUhulamulkanI badalImAM vyAdAsanI dIvAnI brAhIma husena mIrjhAnA dIkarA mujhaphphara husena mIrajAnuM khaMDa zUrI begamanu yuddha cAtu .. ... ... kedIe darabAramAM gayA mujhara husena mIrajhAnu' bIjI vakhatanu tAAna ahamadAbAda upara gherA ane bAdazAhanA bhAgya pratApe hullaDanu nAza pAmavuM trIjo sukhe zahAbuddIna ahamadakhAna... ... 102 ... 105 *** 18 . 110 113 ... ... ... ... 115 137 *** 119 112 123 ... ... ... ... ... 800 pAnuM, ... 45 97 - L ... 100 101 114 128 129 130 131 132 134 134 ... 134 .'' 136 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 13 173 viSaya. pAnuM. saiyadra abuturAbanuM hajamukhI nImAvuM ane zrI pegambara sAhebanA pagalAMnuM age laI AvavuM . . . . 136 the subo etemAdakhAna gujarAtI * * zAhapura daravAjA bahAra usamAnapura AgaLa nadI uparanI laDAI, * 146 kAThIoe karelI lUMTa ... .. . 147 TANAnI laDAI... .. * * * 148 pAMcamo subo mIrajhAkhAna ... ... *** . ., 151 chaThTho subo ismAila kulIkhAna ... 172 sAtame sube khAne Ajhama (moTe)... 172 jakAta (Tekasa) na levA viSe bAdazAhI pharamAnanI nakala navAnagaranA jAma jamInadAranI uzkeraNIthI sulatAna mujaphara nahanunuM yuddha macAvavuM ane temAM hArI javuM . .. . 177 junAgaDhanA killAnI phateha... ... . .. 180 moTAkhAnanA prayatnathI gujarAtanA chellA sulatAna mujaphaphara nahanunuM pakaDAvuM ane ApaghAta karavA ... . 183 AThamo subo sulatAna murAda .. .. . 186 navamo subo moTokhAna mIrajhA ajhIjha kokalatAza 187 nurUdadIna muhammada jahAMgIra bAdazAhanuM rAjya... - 188 agyAramo subo siyada muratadAkhAna bukhArI - 182 bArame subo moTo khAna mIrajhA ajhIjha kokalatAza , 143 teramo subo abdullAkhAna bahAdura zIjhajaMga 184 caudamo subo mukarabakhAna . . . 186 paMdaramo suba zAhajahAM ... ... - 186 soLamo subo sulatAna dAvara bakSa ... 201 sattarama subo khAnajahAna... , 205 zAhabuddIna zAhajahAna .. .. - 206 aDhAramo subo zerakhAna tuvera ... - 206 - gujarAtane moTo dukALa . . * 210 ogaNIsamo subo islAmakhAna , visamo subo najamasAnI bAkarakhAna .. ekavIsame subo sIpehadArakhAna , . 214 : : : : : : : : : : : : : : : : . 212 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 222 rara3 S. - 247 viSaya. , pAnuM. bAvIsa sudhI sephakhAna * * 214 tevIsamo subo AjhamakhAna * 216 navAnagaranA jAma jamInadAra upara AjhamakhAnanI caDhAI pezakasInI vasulAta ane tenI TaMkazALanuM baMdha pADavuM 218 covIsamo subo mIrajhA isAtara khAna 222 AjhamakhAna upara patrikA * * pacIsamo subo zAhajAdA muhammada auraMgajheba ... 226 chavIsamo subo zAIslAkhAna .. 228 satyAvisamo subo zAhajAdA bahAdura muhammada dArA zikoha ... 2 30 aThayAvIsamo subo zAstakhAna .. ogaNatrIsame subo bAdazAhajAdA mehamada murAdabakSa 238 ojhaka mohAravALA bAdazAhajAdA muhammada murAda bakSanA hukamanI nakala 246 muhayudIna abula mujhaphaphara muhammada oraMgajeba-AlamagIra bahA duranuM rAjya gujarAtanI saghaLI komanAM mANasonAM mananI zAMti arthe zrImaMta bAdazAhanAM khuzAlI bharyo pharamAnanI nakala . 248 trIsame subo mIrajhA zAhanavAjhakhAna aravI .. *** 250 ekatrIsamo subo mahArAjA jasavaMtasIMha ... 253 dANAnA mahesula viSe bAdazAhI pharamAna ane bIjI vakhatanI takhtanI takhtanazInIne rAjyAbhiSeka ... - 256 saghaLAM rAjyamAM islAmI dharmAdhikArIonI nimaNuka 258 bAdazAhI pharamAnanI nakala 258 batrIsame suba mahAbatakhAna * 262 navAnagaranI chata ane bAdazAhI hukamathI tenuM islAmanagara nAma ApavuM 262 dArAsIkohanuM nAma dhAraNa karanAra babucanuM zikSAe pahoMcavuM... 264 surata baMdara upara zIvAjI marAThAnI luMTa ane subAnA adhikArInuM tenI sAmA javuM . - 264 ekatAlIsa betAlIsanA hIsAbe rokaDa mahesulano TharAva . 267 harAma vastu (mApha kareluM mahesula) nI manAI viSene hukama. 267 cauda mAsa (vajana) ne eka dAma gaNavA viSe TharAva .. 273 ekatAlIsanA mahesula viSe musalamAnene mAphI , 274 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. pAnuM, 275 276 276 281 282 285 286 285 303 305 manasabadAronA mAlanI jatI ... tetrIsamo sube bahAdurakhAna urpha khAnajahAM kokA jakAta (mahesula) levA viSe bAdazAhI pharamAna .. daMDA rAjapurI vALA yAkutakhAna habazInuM sarakArI sevAmAM AvavuM dilerakhAnanuM gujarAtamAM AvI soraThanI phejadArIpara nImAvuM. cetrIsamo subo mahArAjA jasavaMtasIMha ... tetrIsa konA kAyadAvALu bAdazAhI pharamAna , mArka karelI jakAta nahIM levA viSenAM pharamAnanI nakala . pAMtrIsamo suba utulamuka muhammada amInakhAna udepuranA rANAnA putra bhImasIMhanuM A dezamAM AvavuM ane visanagara tathA vaDanagara upara luMTa calAvIne pAchA pharavuM, iDaranA rAjAnuM pitAnI jagyAe kAyama thavuM, pAchaLathI behalola zeravAnIe karelI IDara paranI caDAImAM nAsI jaI maraNa pAmavuM .. AkhA rAjyamAM gera musalamAna Azrita prajA upara jIjha vere nAkhavA viSe sarakArI TharAva .. musalamAne pAsethI jakAta vasula karavA saMbaMdhI madArUla mahAma umadutulamuka asadakhAnana mohoravALA pharamAnanI nakala jakAta vasula karavAnAM dhoraNonI zarato duHkhadAyaka dukALa ane bhayaMkara hullaDa .. chatrIsamo subo mukhtArakhAna ... seraThanuM sarakArapada bAdazAhajAdA muhammada AjhAmazAhanA nAma upara TharAvavA viSe ... pitakhAnAnA dhArA ane rUpIAnuM vajana . sADatrIsamo sube kAratalabakhAna, vecANavALI jagyAe jakAta (mahesula) levAne TharAva bharUcamAM matiyAlokenuM te zAna .. daradAsa rATheDanI arajano svIkAra tathA sulatAna bulaMda akhtara ane saphItunIsA begama ( bAdazAha jAdA muhammada akabaranAM putra-putrI ) ne sajAatakhAnanI mAraphate hajuramAM mokalI ApavA ane sulatAnanI sAthe majakura rATheDanuM haju ramAM javuM * * * 308 308 310 314 317 318 323 330 331 345 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayA | pAnuM. 367 nIvArasI mAlanA khajAnAnI amInI rAjyanA kAjInI kacerImAM - seMpI ApavA viSenuM pharamAna . . 351 : * kharIdInI jagyAe tathA arabI samudra tarapha jatAM mAla upara * jakAta levAnuM TharAva ... . . 353 " kALAM lugaDAM upara mahesula levAno TharAva . . 356 ADatrIsamo subo bAdazAhajAdo muhammada AjamazAha.. saphadarakhAna bAbInuM AvavuM ane darakadAsa rAThoDanuM hAsavuM tathA tenI peThe lazkara mekalavAno TharAva ... 363 zIyaLata-strI jAnIbegamane deha tyAga ... bAdazAhajAdA muhammada AjamazAhanI svArInuM hajura hukamAnusAra burahAnapura tarapha ravAnA thavuM .. ** 373 dhanA jAdava vagerenI saradArI heThaLa mareThI lazkaranuM AvI pahoMcavuM, subAnA dIvAna khAjA abadula hamIdanuM tenI sAmA laDavA javuM, dakSiNIonA hAthamAM tenuM pakaDAI javuM ane keTalAka tehanAtI manasIbadAronuM ghAyala thaI maraNa pAmavuM . . 375 navA subA ibrAhImakhAnanA subegIrI upara AvatAM sudhI hajhara hukama pramANe zAhajAdA muhammada bedArabakhtanuM AvI pahoMcavuM .. 388 ogaNacAlIsame su IbrAhImakhAna . 35 amadAvAdanI subegIrInI nImaNuka karatI veLAe je sarakArI pharamAna pragaTa thayuM tenI nakala... * * 385 bAlAjI vizvanAthanuM bhAre sainyathI caDhI AvavuM ane ghaNuM paragaNuo upara luMTaphATa karI amadAvAdamAMthI be lAkha be hajAra rUpIyA khaMDaNInA leI pAchA pharavuM che. A 347 abubana kutabudIna muhammada muajhama zAhaAlama bahAdurazAha gAjhInuM rAjya che. * 400 takhtanazInI tathA baMbasta kAyama rAkhavA mATe ibrAhImakhAna upara Avela bAdazAhI pharamAnanI nakala . 401 zAhaAlama bahAdura bAdazAha gAjInA sIkkAnI vIgata 402 cAlIsamo subo gAudIna bahAdura phIrojhajaMga * 403 phijhajaMgakhAna subAna aMtakALa ane mAla upara japti ... - 410 muhammada begakhAnanI mAMhomAMhenI laDAIne banAva 414 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA 414 425 434 - viSaya. abulaphataha muIjudIna jahAMdArazAhanuM rAjya 417 ekatAlIsame subo AsephadaulA asadakhAna . siyada akIlakhAnanI nAyabadivAnI 420 muhammada pharUkhazIara bAdazAhanuM rAjya che. 422 betAlIsamo subo zahAmatakhAna (bAdazAhI pharamAnanI nakala) ... 422 tetAlIsamo subo dAudakhAnapanI .. surata baMdaranA musadI mohatarImakhAna ane killedAra ahamada jamAkhAna vacce jhapAjhapI tathA khAlasAnA divAna motamIdakhAnane mRtyukALa 421 dAudakhAnapanI ( subo ) e dakSiNamAMthI atre AvI pahoMcyo, ane nAyaba subA abdula hamIdakhAne tene levA mATe sAme jaI tenI mulAkAta lIdhI . . . 4ra6 mInakhAna ane surata baMdaranA killedAra jyAkhAnanI vacce thaelI laDAI .. . . mehatarImakhAnanI tajavIjathI cAlu thaelA AMTA-vahevAranuM baMdha paDavuM ane muhamadaalI vakatA tathA kapuracaMda bheMsAlInuM hajura darabAramAM ravAnA thavuM .. . . 434 navA subA IbrAhImakhAnanA subegIrI upara AvatAM sudhI hajura hukama pramANe zAhajAdA muhammada bedAravanDanuM AvI pahoMcavuM 388 ogaNa cAlIsamo subo IbrAhImakhAna .. . 385 abunanaTsa kutabudIna muhammada muama zAhaAlama bahAdurazAha gAjhInuM rAjya che. . . . 400 cAlIsame sube gAjhIudIna bahAdura zIrejha jaMga.... . 403 jannatavAsI zAhaAlama bahAdurazAha bAdazAha gAjInA dIkarA abulaphataha muIjudIna jahAMgIranuM rAjya . .. 417 ektAlIsame sukhe asodolA muhammada pharUkhaziara bAda zAhanuM rAjya murata baMdaranA musadI moharimakhAna ane killedAra ahamada jamakhAna vacce jhapAjhapI, tathA khAlasAnA divAna motamIdakhAnane mRtyakALa * * * 426 - jaze- 422 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta dezanuM sAmAnya varNana: sujJa mAhitagAra ane sucaka tikSaNa draSTivALA sajjanA upara gupta nathI ke, gujarAta deza hindustAnanA sukhAkiya bhAgAmAMthI moTA bhAga che ane A bIjo khaMDa che, ke jenA saMbaMdha bRhaspatithI che ane tenI havA dhaNIja samatulya che, paraMtu keTalIka jagyAe ke je khArA samudranA kAMThA jamara che temAM keTalAka pheraphAra che. emAMthI mukhya karIne vaDanagara kasA umareTha' ane Alakha sArDamAM strIpurUSA sadhaLAM evAM te capakavarNA tathA chuTAM che ke, temanI upara draSTi paDatAMja prANapara dhAta Ave ane vAta karavAthI prANaprApti thAya. te viSenuM kathana kevuM sArUM kahyuM che dAho - bhugoLa, rUpa, utpatti, phaLadrupa pAka ane vaDAdarA rAjya. puSpamukhI gujarAtIethI kema kharcA e yAra, je caMdramukhiene izvare ApyuM rUpa apAra. ahiMnI dharti (jamIna) dhaNIkharI retALa che ane dareka jAtanu anAja puSkaLa nipaje che; paraMtu temAM bAjarInI pedAza dhaNI thAya che. te bAjarIpara kacchI gheADAonA AhAranA AdhAra che. temaja dhaNA kharA lokA paNa te upara pe!tAnu gujarAna calAve che. prAcIna kALamAM cAkhA sArA thatA nahotA paNu hAlamAM te puSkaLa ane sArA thAya che. keTalAka mahAlamAM kharI ane ravinI utpatti seLabheLa che ane keTaleka ThekANe teA kuvA tathA varSAthI kharIph ane rivane upajAve che; temaja khetA tathA gAmaDAMnI vastInI cAtara pharatI thArImanI vADa kare che, ke je lAMkhA kALa gujaratAM eka majabuta kATa(gaDha)rUpa thai jAyache. pATaNathI 1. megala bAdazAhAe AkhA hindustAnamAM amala mAnyA pachI sukhAAmAM tenA bhAga pADelA, jemake kha'gAlAnA sukhe tathA gujarAtanA subA. 2. musalamAna bhrugeALavetAe pRthvinA sAta khaMDa karIne eka eka grahanI heThaLa eka eka khaDane mukyA che. temAM gujarAta vibhAga bRhaspatinI taLe gaNeche. 3. varSanI traNa tu che.-khArAna (varSAda), kharIph ane ravI (rakhI). Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDodarA sudhInA je se (100) kesane vistAra che temAM AMbAnAM tathA rAyaNa vigerenAM phaLavaMta tathA phaLarahita vRkSo puSkaLa jathAbaMdha thAya che, ke je soraTha dezamAM thatAM nathI. TeTIo ane nAzapAtIo ghaNI uttama nipaje che. ane hiMdIkarmA vigere je nadionA kInArApara vAvavAmAM Ave che te ziyALA tathA unALAnI dareka mosamanA be mahinAmAM puSkaLa nipaje che. te sivAya jAtajAtanAM sugaMdhI phulonAM vRkSo tathA tarehavAra jAtanAM phaLo ane sarakArIo ke jemanuM varNana laMbANa thaI paDe tevI rItathI vAvavAmAM Ave che. gujarAtamAM gharanI dIvAlo pAkI IMTothI ane chAparuM sAga tathA naLIothI kare che, ane soraThamAM IMTanI jagyAe soraTha tathA gujarAtamAM patharA vApare che. kacchI ghoDA vegamAM ane gharabAMdhaNInI rIta, cAlAkImAM zarIrane bAMdhe, kada ane dekhAvamAM arabI kachI ghoDA, gujarAtI tathA erAkI ghoDAonI barAbarI ane sarakhI baLada, zikArI jAna. tAbedArI uThAve che, temaja teothI puratA maLatA vara ane bheMsa. Ave che, gujarAtI baLadanI cAla ghaNIja revAla hoya che, teo ghaNe bhAge raMge sapheda ane AMkhane managamatA lAge che, ane te viSe kharuM kaheluM che ke, temane raMga jenArane AnaMda Ape che. zikArI jAnavaramAM cittAo ghaNuM uMcI jAtanA thAya che ane bheMse paNa A bhUmimAM pedA thAya che. moTA jabaradasta hAthIo ke jemano zikAra rAjapIpaLA ane dAhodanI hadamAM thatuM hatuM paraMtu hAlamAM parvatanI rAjapIpaLA ane dAtaLeTI pasaMda kathiI teo khasI gayelA che. hathi- hedanAjagI hAthIo, thAmAM sirohInI talavAra jagaprasiddha che ane sirohInI talavAra, tIranA sAMThAo ahiM karatAM sArA koIpaNa deza ke tIranA sAMThAo ane zaheramAM thatA nathI, kharuM pucho to hindustAnamAMthI khaMbhAtI akIka tathA tIra banAvIne irAnI zaheromAM laI jAya che. ane hAthI-dAMta. yamana dezanA nagInA jevA mALAo, pyAlAo ane charIo, talavAra 1. nAzapAtI (A eka jAtanA mevAnuM nAma che) hAlamAM teno gujarAtamAMthI nAza thayela che tethI tene joIne loko kadAca oLakhI zakaze paNa nahi. 2. kurAnamAM pILA raMga viSe banI istrAilanA baLIdAnanA naMda (vAcharaDe)nuM musA tathA banI IbrAIlanA vAda pratye varNana che tene badalIne graMthakae ghaNuMja TUMkuM ane chaTAdAra rIte varNavela che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) tathA khaMjarI vigerenA dastAo akIkanA pathathI, judA judA raMganA bajAe vigere hAthIdAMtanI vastuo je khaMbhAta baMdaramAM thAyache. te vepArI leAkA khAna badarA tathA samudro bhAge lai jaine tenA lAbha le che. vastramAMthI hindI mahAsAgara ane irAnI akhAtathI arabastAna, AphrikA, turkastAna ane krUragIstAnanevAste vATa tathA raMgATa thAya che. khIjI pedAza nimaka (mIThuM) nI che. joke khArA samudrane kAMThe AvelI A dezanI sabaLa vastImAM kyArIo karI ziyALAmAM kAdALIethI kAma lai pANI bhare che ane te jAmI jAyache, paraMtu je mIThuM khaMbhAta khaTTara vigeremAM thAyache te kaThaNu retI sarakhu hAyache, kemake samudra tyAMthI dhaNA najIka che tethI te kahevata pramANe ke, hindustAnamAM kaDavuM mIThuM' thAya che. te kharUM che ke, jarA kaDavuM hAyache, ane kara (mIThuM) tathA hindI mIThuM jene kALuM mIThuM athavA hindImAM saMcaLa paNu kaheche. khaMbhAta baMdaramAM, meDa nAmanuM dhAsa meLavIne adha pakavyAthI thAyache, ane saMcAmAM pakavyAthI bhrU'TInA pATa jevuM thAyache, tene AsapAsanA dezamAM samudra ane jamInane raste lai jAyache. je mIThuM jhIMjhuvADAnA agaramAM thAyache te vIramagAma tAkhAmAM che ane samudrathI dhaNuM dUra che, te pazu pahelAMnI rIta pramANe kuvAnAM pANIthI kareche. te dekhAvamAM sAkara jevuM dhoLA raMganuM, khArUM ane zAyadAkAraka che, tene mALavAvigere dezAmAM lai javAmAM Aveche. temaja tyAMnAM mahesulathI purA rUpiyA majakura paragaNAmAM jamA thAyache. irAna, arabastAna, tukastAna,AphrikA ane pharaMgIstAna taraphe luga DAMne vepAra,zejaratI khaMbhAtI ane jIjIvADAnuM mIThuM, khIjuM kArakhAnuM kAgaLanuM che. joke dolatAkhAdI ane kAzamIrI sArA pAtanA hAyache, paraMtu saphedI ane dhoLAzamAM amadAvAdIne pahoMcI zakatA nathI. te ghaNI jAtanA thAyache; paNa kharuM puchatAM e deza retALa hAvAthI kAgaLa banAvatI vakhate retInAM rajakaNA tenI aMdara AvI jAyache te meharA karatI vakhate bahAra nIkaLI jAyache ane jhINAM amadAvAdI kAgaLa, sAgavAna, zikSama ane IDaranA patharA. 1. haMga eTale budhdhimAna, ahi* yureApanA vepAra ghaNAja vakhaNAyAthI yuropiyAne firagI kahetA temaja pharagIstAna eTale yuropakhaDa, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhINuM kANuM paDI jAya che te eka jAtanI kheDa che. tene dara varSe gheLA raMgane lIdhe rUpiyA ApIne hindustAna, araba ane rUmanA zaheromAM kanakapatranI mAphaka laI jAya che. sAgavAna ke je upara. chAparAMo, thAMbhalAo vigere ImAratI kAma ane vahANonI bAMdhaNIone AdhAra che, te paNa pedA thAya che. zizamanAM lAkaDAM ke je purepurI rIte jovA tathA phAyadAmAM AbanusanAM lAkaDAMthI saMbaMdha rAkhe che te vigere banAvavAnA kAmamAM Ave che, paThAlI patharAo ke je IDaranA pahADonI khANemAM thAya che. te bIjI jagyAe thatA nathI. te patharAne pakavIne tene cune karIne jyAre dIvAlonAM gheLAM astara, imAratanI chata, bagIcAo ane rajAo vigere uMcA ghumaTonA kAmamAM laIne zuM che tyAre te ArasasamAna caLakatA thAya che. jemake zAhajahAM bAdazAhanA hukamathI zAhajahAbAda (navI dillI)nA arakana killAnI imArata banAvatI vakhate majakura patharAne cune gujarAtathI laI jaIne vAparavAmAM Avyo che, ane pIra olIyAnA ghumaTa vigere, tathA hindu lokonAM dharmasthAno ane suprasiddha makAne vigere jenuM thoDuM ghaNuM varNana jANu pramANe kALa-navarAza AvethI racavAne dhAro che te samAptimAM lakhavAmAM Avaze. te sivAya ghaNI nehare, taLAva ane agaNita vAvo A dezamAM che. ghaNI kharI jagyAe pANInA kuvA khArA che. je saMpUrNa rIte A dezanAM vakhANa lakhuM te eka juduM moTuM pustaka bharAya tema che. duniyAnA judA judA bhAgemAMthI AvatA jatA lokomAMthI ghaNAkharAnA moDhethI ghaNI veLA sAMbhaLela che ke, bIjA dezo karatAM A deza ghaNoja caDhIAto deza che. A subAna baMbasta A vakhate je kAMI bIjI harakta na hoya te dareka mahAlanA phejadAronI sanyA sivAya ane subAnI tahenAta sivAya pAMca hajAra svAro ke jemane bAdazAhI vakhatane bAbata. jamebaMdhI vakhate subAne nAjhIma bhegA kare che te pUratA che. gujarAtanA sulatAnanA vakhatamAM gujarAtanA subAnI upaja ane vizaLatA tathA khAlasA ane jAgIre, ke je gujarAta-saMvata sane Ta78 hijarI eTale saMvata soLaso satyA- 1627. vizamAM hatI tenuM varNana Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) e lAkha ne traNa hajAra sArAnuM lazakara hatuM, temaja pAMca abaja, ceArAzI karADa ane pacAsa lAkha DhaMcA gujarAtI upaja hatI. te vakhate eka rUpiyAnA 100 TakA gAtA hatA. A vakhate eka rUpIyAnA cAlIza TakacA cAle che. te samaye TakrayA eTale dAkaDAnuM calaNu hatuM. te hAlanA hisAbe pAMca karADa ane suDatAlIza lAkha rUpIyA thAyache. te vakhate e pedAza hatI ane pacIsa lAkha huta tathA eka karADa dAkhetI ibrAhImI ke jene TATA pAMca karoDa, bAsaTha lAkha ane pacAsa hajAra rUpiyA thAyache te dara varSe dakSiNanA bAdazAheA gInAM darA ane arabaratAnanA dezathI pezakazI dAkhala vasula AvatA hatA tenuM khulAsAvAra varNana AgaLa karavAmAM AvyuM che. arabastAna, yuropiyana baMdarA ane dakSinI khANI, parAjaya thayA. jyAre sulatAna bahAdure sane 955 hijarImAM rANAnA parAjaya karIne citADhanA killAnI teha karI teja vakhate nasirU- bahAdurazAhe cItaDa TvIna humAyu bAdazAhe te sulatAnane nasaDayAthI te jItyuM ane rANAnA nAsIne dIvadara ke jyAM samudramAM dhaNeAja majabuta killA che tyAM bharAi bheThA ane tyAMnA kigIoe tene dagAthI mArI nAkhyA. te vakhatathI dIvadara kriraMgI (porTugIjha) lokAnA kabajAmAM AvyuM ane hajI sudhI paNa temanAja tAbAmAM che. te viSenI vadhu hakIkata majakura sulatAnanA rAjya varNanamAM varNavavAmAM Avaze te uparathI jAhera thaze. gujarAta rAjyane dhaNuM nukazAna pahoMcyuM ane majakura pezakazI (khaMDaNI) aMdha thai. jyAre gujarAtI sutratA nAnI sattA ane jora dIvase dIvase vadhavA lAgyuM tyAre ghaNIkharI sarakAre ane AsapAsanAM aMdA jItI laIne peAtAnA kabajAmAM rAkhI gujarAtanA tAkhA taLe mukyAM, matalaba ke rAjanI sAthe joDI dIdhAM. sarakArA hatI tenAM nAma. hAlamAM jene jIllA kahe che tene bAdazAhI vakhatamAM sarakAra kahetA, | gujarAtanI bAdazAhata tAmenA chaThThA ane khAdazAhatanI vizaLatA. temAM pacIsa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jodhapura saramara 14 amadAvAda sarakAra 2 jAlora 15 vaDodarA 3 nAgAra 16 bharUca 4 basa 17 nAMdeda 5 muMbaI 18 surata 6 damaNa 18 cAMpAnera 7 dAmanagara 20 pATaNa 8 DuMgarapura, 21 seraTha 8 bAMsavADA 22 navAnagara 10 zirohI 23 godharA 11 kaccha 24 malabAra 12 seMtha 25 najharabAra (naMdanabAra) sarakAra 13 DaMdAra citapurI neTa-11,09,50,000 rUpiyA dara varSe ApaNuM dezamAM vaparAtA hatA. loko sonAmAM nahAtA hatA. yata rAja hatI, deza AbAda hato ane sarvatra jaya jayakAra vyApI rahyo hato. sulatAna mujaphaphara vigerenA jAtIkA batrIza mahAla hatA ane tenI upaja nevuM lAkha rUpiyA eTale tevuM karoDa gujarAtI kakyAnI hatI, te sarakArI upajathI judI hatI. sulatAnanA jAtIkA daza hajAra svAra hatA ane tetrIsa karoDa TaMkacA hatA. alagakhAna habazI (sIdI) nI jAgIranI upaja pAMtrIsa karoDa TaMkaDyA ane cAra hajAra svAro hatA. kajhArakhAnanI jAgIra cha karoDa dekaDAnI ane pacIsaso vAro hatA. maleka zarakanI jAgIra cAra karoDa dokaDA ane paMdarase svAro hatA. ane vaLahala mulaka tathA mumatAjhula mulaka vigerenI paracuraNa jAgIra cAra karoDa dekaDA ane be hajAra svAronI hatI. khAnagInA batrIza mahAlo ke je khAlasA vigeremAM hatA temAMthI zahera amadAvAdanA sAyara vigerenI upaja paMdara karaDa pacAsa lAkha kacAnI hatI. ke jenA paMdara lAkha ne pacAsa hajAra rUpiyA thAya che, ane te ToTalamAMthI kasabAnI paDatara jamInanI khetI bAbata pacAsa lAkha TaMDyA sAyara mAMDavI bAbata, daza karoDa TaMkacA ane TaMkazALa bAbata traNa karoDa TaMkacA-kula ekaMdara Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tera karoDa pacAsa lAkha TakacA, koTavAlI pelI bAbata paMdara hajAra dharIcA, pAMca hajAra rUpiyA tArakonA kaMTrAkaTanA, dazahajAra rUpiyA aphiNanA, pAMca hajAra rUpiyA rezamanA, aDhAra hajAra bhArabaradArInA bhADAMnA TekasanA, pAMca hajAra TapAlanA ThekAnA, paMdase rAjyanI chupI pilIsa mAraphata, pAMca hajAra rUpiyA dukAnanA bhADAMnA, purAMonA daravAjAonuM hAMsala paMdara hajAra, zaheranA daravAjAonuM hAMsala traNa hajAra pAMcase ane purAMonI AvadAnI tera hajAra, muThI ane cuMgI vagerenuM mahesula cauda hajAra rUpiyA ane bhADAMnA pAMca hajAra be karoDa TaMkacA ke jenA be lAkha rUpiyA thAya che te jame thatA hatA. sulatAna vigerenI khAnagImAM je paragaNuM hatAM tenI upaja -peTalAda paragaNu-276 gAma ane viza karoDa kanyA eTale vIza lAkha rUpiyA upaje che. khaMbhAtaparagaNuM-600 gAma ane cAra lAkha pacAsa hajAranI upaja thAya che; te paikI devAna tathA mehamupura vigerenI khetI bAbata pacAsa hajAra rUpiyA, ane mAMDavI zaheranA TekSa (kara-vere) tathA samudra vigerenI AvaThAnI cAra lAkha rUpiyA, mahudA paragaNu ke je jhujhArakhAnanI jAgIramAM hatuM temAM khAlasA paragaNAo " ane temanI Avaka. corAzI gAmo hatAM, tenI upaja pAMca lAkha rUpivAnI hatI. mahemudAbAda vigere paragaNAmAM 75 paMcotera gAmo hatAM tenI upaja sAta lAkha rUpiyAnI hatI. naDiyAda paragaNuM-temAM 36 chatrIza gAmo hatAM tenI upaja cAra lAkha rUpiyAnI hatI. jumale cAlIza lAkha ne pacAsa hajAra rUpiyAnI AvadAnI hatI. baMdaronuM hAMsala trevIsa mahAla-temAMthI eka khaMbhAta baMdaranI hakIkata lakhavAmAM AvI che ne tenuM savistAra varNana citareluM che, ane bAvIza baMdaronI upaja cotrIza gujarAtanAM baMdaranI lAkha rUpiyAnI hatI, temAMthI gujarAtanA tAbAmAM upaja. . bharUca baMdara, surata baMdara, ghoghA baMdara, gaMdhAra baMdara, rAMdera badara maLI pAMca mahAla thAya che tenI upaja vIzalAkha rUpiyAnI hatI. seraTha sarakAranA tAbAnAM baMdare, ane devIbaMdara tathA porabaMdara nA be mahAlo, mahuvAmaMdara eka mahAla, pATaNa deva eka mahAla, maMgalebaMdara be mahAla, seraThanAM baMdaranI upaja. talAcA baMdara cAra mahAla te sivAya nAgasara Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) badara mahAla, koDInAra baMdara mahAla, devanagara pura baMdara mahAla, ane cIkhalI aMdara mahAla, tenI jamAbadI caurdU lAkha rUpiyAnI hatI. ra mahAla, sakhAjImale sattara dara amIrAnI jAgIra viSe-IkhatiyArUla mulka ke je kAyama dazahajAra svArAthI nAkarI karatA hatA tenI jAgIramAM ahuma amIrAnI jAgIro. krUnagara paragaNu hatuM. temAM 44 gAmaDAM hatAM. tenI upaja cAra lAkha rUpiyAnI hatI. prAMtIja paragaNuM-temAM eMzI gAmaDAM te pAMca lAkha rUpiyAnI upaja hatI. jhAlAvADa paragaNu -emAM 19 ogaNIza gAmaDAM ne e lAkha rUpiyA vasulAta hatI. harasAla paragaNuM emAM 84 ceArAzI gAmaDAM ne traNa lAkha rUpiyA upaja hatI. mADAsA paragaNu-emAM 162 ekaseA bAsaTha gAmaDAM ne ATha lAkhanI upaja hatI. mereja paragaNu'-emAM 245 khaseA pIstAlIza gAmaDAM, ke je paikInAM pacAsa gAmaDAM iDaranA rAjAnAM inAmanAM ane pacAsa gAmaDAM DuMgarapuranA rAjAnA inAmanAM khAda jatAM bAkInAM ekA pIstAlIza gAmaDAMne khelAkha rUpiyAnI Avaka hatI. pIpalAda paragaNu'-emAM chatrIza gAmA ne traNa lAkha rUpiyAnI upaja. phaMDanAla (kaThalAla) paragaNuM-ke jene mAsuraAbAda paNa kaheche temAM 44 cumAlIza gAmeA te cAra lAkha rUpiyAnI upaja hatI. bIrapura paragaNuM- emAM 165 ekaseA pAMsaTha gAmaDAM te cAra lAkha rUpiyAnI upaja hatI. bhIla paragaNu -emAM 138 ekase ADatrIza gAmaDAM ne daza lAkha rUpiyAnI AvadAnI hatI. jumale 11 agiyAra mahAlA ane upaja gujarAtI trIza karADa TakacAnI hatI. AbAda karelI jAgIranI upaja sATha karoDa TacA eTale sADa lAkha rUpiyAnI hatI. saiyada mIrAM vA saiyadra hAmeda, saiyada mubArakakhAnanA dIkarA ke je cAra hajAra svAreAthI neAkarI karatA hatA temanI jAgIranuM dhALakA paragaNuM hatuM. temAM traNase paMdara gAmaDAM hatAM. ane tenI AvadAnI seALa karADa kacAnI hatI. zerakhAna peAlAdInI jAgIra sAtahajAra svArAnA badalAmAM ane hasana tathA jamAlanI jAgIra pAMca hajAra svArAnA badalAmAM dhAkarakhAna zeravAnInA pAMca hajAra vAreAnI ane rajakuMvaranA pagAra peTe pAMca hajAra vAre| ane traNa hajAra sudhI rajaputA nArImAM hAjara rahetA hatA. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) pATaNuM--zahera tAkhAnI khetI ane mAMDavInI pahela che. mane zAyara te kATavALInI maLIne eka lAkha sAMTha hajAranI upaja hatI ane pATaNatAne tenI AsapAsa 419 cArasA mAgaNIza gAmeAnI AvavAnI paMcAMsa hajAra rUpiyAnI hatI. zalAkhaM vaDanagara paragaNu -tera purAM maLIne 8pa,00,000 rUpiyAnI vasulAta thatI hatI. vIzanagara paragaNu'-eka kasbAnI 45,000 rUpiyAnI AvakAnI hatI. bIjApura paragaNu temAM 98 aThThANu gAmaDAM hatAM ane 6,70,000 rUpiyAnI upaja hatI. kherAlu paragaNu'-temAM ekasA daza gAmaDAM te pAMca lAkha, ezI hajAranI Avaka hatI. pAlaNapura paragaNuM emAM ekasA eMzI gAmaDAMonI 5,25,000 rUpiyAnI Avaka hatI. DIsA paragaNu-emAM 23 trevIza gAmaDAM ane 2,85,000 rUpi AnI Avaka hatI. jhAlAvADa paragaNu-emAM 400 cArasA gAmaDAM ane 26,00,000 rUpiyAnI vasulAta hatI. kaDI paragaNu-emAM 299 khase| navANuM gAmaDAM ane upaja 28,00,000 rUpiyAnI hatI. tenA kula 10.daza mahAlA hatA. TakacAnuM calaNu gujarAta karatAM pATaNa vigere jIllAmAM AchuM hatuM ane kaDI tathA jhAlAvADamAM amadAvAda pramANe cakSaNa hatuM, tethIja temAM 1,16,00,00,000 TakayA ke je eka kareADa ane sALa lAkha rUpi yA thAyache te pedAza hatI. imAdula mulkanA dIkarA rUstamakhAna ane ca'gIjhakhAna ke jema pacIsa hajAra svArAthI nAkarI karatA hatA tene pAMca thANAM sAMpelAM hatAM; te dareka thANAmAM pAMca hajAra vArA rahetA, tenA kharcamAM 69 egaNAtera mahAlA ane e karADa pacIza hajAra caMgejhI mahemudInI upajanA eTale amadAvAdanA TakacAnA hisAbathI 1,62,00,50,000 TakayA eTale eka karADa, khAsaTha lAkha ne pAMcase rUpiyA thAya te temanA kharcImAM kApI ApelA hatA; te paikI nIce mujaba cheH-- Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) susta darabadara, mAMDavI ane kasbAnI paDatara jamInanI khetI zivAya ekatrIza mahAlA jemAM 996 gAmaDAM hatAM. tenI upaja pacAsa lAkha cagejhInI hatI. vAdarA sarakAra-zahera, mAMDavI ane kasbAnI paDatara jamInanI khetI sahitanA mahAla ane pAMca lAkha cagejhInI upaja hatI. te sivAya vaDe|darA havelInuM paragaNu, temAM 208 gAmaDAM hatAM ane aThAvIza lAkha gejhInI upaja hatI. DabhAi paragaNu'-44 cuMmALIza gAmaDAMnI ATha lAkha cagejhInI upaja, upaja. sInAra paragaNu'-46 chetALIza gAmaDAMnI pAMca lAkha cagejhInI upaja. bahAdurapura paragaNuM 27 sittAvIza gAmaDAMnI be lAkha caMgejhInI sonagaDha paragaNuM82 khyAzI gAmaDAMnI be lAkha caMgejhInI upaja ekaMdara cha mahAlAcArase A gAmaDAMnI sATha lAkha caMgejhInI pedAza hatI. nAMdAda sarakAra----12 mahAlAnI pacIsa lAkha caMgejhInI upaja bharUca sarakAra havelI paragaNuM, bharUca zahera suddhAM tathA baMdara sivAya 161 ekasAne ekasaTha gAmaDAMnI trIsa lAkha cagejhInI upaja hAMsoTa paragaNu--36 chatrIza gAmaDAMnI cAra lAkha caMgejhI upaja, dhIcavArA paragaNu 12 bhAra gAmaDAMnI eka lAkha, pacAsa hajAra caMgejhInI upaja. kAralIrA paragaNuM-12 bAra gAmaDAMnI be lAkha caMgejhInI upaja. orapADa paragaNu"----136 ekasA trIza gAmaDAMnI bAra lAkha ca'gejhInI upaja, amAMDavI paragaNu"--1 eka gAmanI pacAsa hajAra cagejhInI upaja. kalAsI paragaNu-- cha gAmaDAMnI cAra lAkha caMgejhInI upaja. jabusara paragaNu--pa6 chapana gAmaDAMnI ATha lAkha mahemudI ca gejhInI upaja uphalesara paragaNu"--55 paMcAvana gAmaDAMnI cha lAkha caMgejhInI upaja. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) atalasa paragaNuM 36 chatrIza. gAmaDAMnI. belA ivagejhInI * tArakezva2 paragaNuM-bAra lAkha cagejhInI upaja hatI. Amoda ane makabulAbAda paragaNuM 36 chatrIsa gAmaDanI cAra lAkha caMgejhInI upaja. . jumale 12 bAra mahAlane 488cArase nebAzI gAmaDAnI potera lAkha caMgejhInI upaja hatI.' sarakAra havelI cAMpAnera-87 satyAzI gAmaDAM. sAvalImahAla pakjhaNuM-54 cepane gAmaDAM. dehada paragaNuM-100 ekase gAmaDAM. hAlolamahAla paragaNuM -34 cetrIza gAmaDAM - teyurIA paragaNuM (traNa mahAle sahIta)-16 ekase che gAmaDAM. * * * - rAlAjamahAla paragaNuM 25 pacIsa gAmaDAM. jhAlodamahAla paragaNuM-17 sattara gAmaDAM. jumale ATha mahAla, jemAM 4rapa cAraso pacIsa gAmaDAMnI paMdara lAkha caMgejhInI jamAbaMdhI thatI hatI. nAsirUla mulaka-ke je bAra hajAra svAzathI nekarI karato hato tenI jAgIramAM - najharabAra (naMdanabArI-pacIsa lAkha caMgejhInI upaja. sulatAnapura paragaNu-paMdara lAkha caMgejhIMnI upaja, - hasAnA hamArA paragaNuM-daza lAkha caMgejhInI upaja. jumale traNa mahala, tenI jamAbaMdhI pacAsa lAkha caMgejhI barAbara, pacIsa karoDa TaMkacA eTale pacIsa lAkha rUpiyA thAya, te nakkI karI ApyA hatA. . . . . . . . . bharajI jamInadAra-pitAnA kabajAmAM bakalANAne mulaka malerano killo ane sAyara rAkhato hato ne traNa hajAra svArathI nekarI karato hate. -- : kAmilula mulaka-nI jAgIra sarakAra gedharAnA bAra mahAlo hatA; te paikI be mahAla senA jamInadAra tathA citrAlanA koLIne-nokarI peTe Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ). tenuM mAsila mApha karyuM ane bAkInA daza mahAlanI jamAbaMdhI pacIsa lAkha caMgejhI ke jenA vizalAkha rUpiyA thAya che te nIce jaNAvela piTA pramANe che godhara havelI paragaNuM-171 ekase ekotera gAmaDAMnI vIsa lAkha caMgejhInI upaja saharA paragaNuM-24 covIza gAmaDAMnI pAMca lAkha caMgejhInI upaja. merAla paragaNuM-cAra lAkha caMgejhInI upaja. samadhA uphe nAsIraAba paragaNuM-42 betAlIza gAmI ATha lAkha caMgejhInI upaja. dudIA paragaNuM-32 batrIza gAmaDAMnI be lAkha caMgejhInI upaja. aMbAlA paragaNuM-42 betAlIza gAmaDAMnI belAkha caMgejhInI upaja. choleda paragaNuM-84 cerAsI gAmaDAnI ATha lAkha caMgejhInI upaja. moradA paragaNuM-24 covIza gAmaDAMnI daza lAkha caMgejhInI upaje, luhAnA paragaNuM-24 covIza gAmaDAMnI be lAkha caMgejhInI upaja. hAda paragaNuM-12 bAra gAmaDAM, belAkha caMgejhI jAgIramAM ApilAM hatAM. gajhanavIkhAna (malekakhAnajI jAlorInA dIkarA)nI jAgIra-te sAta hajAra svArathI nekarI karato hato ane tenA badalAmAM nIce batAvyA mujaba daza karoDa TaMkacA eTale daza lAkha rUpiyA pitAnA kabajAmAM rAkhato hato. jAlera-TaMkazALa, mAMDavInuM hAMsala ane paragaNAnI upaja ke jenA agiyAra mahAlo ane 600 chaso gAmaDAM hatAM tene traNa lAkha ne sitera rUpiyA jodhapura tAbAmAMthI vasula levAtA ane sulatAnanA khAlasAmAM AvatA hatA tathA cothA bhAganA jamInadArone apAtA hatA. traNa hajAra svAra gajhanIkhAnanI nokarImAM hAjara rahetA hatA ane tenI pedAza be lAkha ne potera rUpiyAnI hatI. nAgara zahera-A zahera keTalAMka varSathI ujaDa hatuM, ane maleka khAna paThANanI bhalAmaNathI paDI gayelA killAne navesarathI marAmata karI AbAda karelo tathA aDadhI jamIna gAmaDAM tathA paragaNAnI rajaputenI vatanadArImAM ApelI ke jeo be hajAra vArothI gajhanavIkhAnanA tAbAmAM nokarI karatA hatA. tenI pedAza belAkhane pacAsa hajAra rUpiyAnI hatI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mahArAja kAbA paragaNAmAMthI nAnera zaramamAM A5ragaNuM jamInadAre ( garAsIyAo ) nA tAbAmAM hatuM, temAM badhA gAmethI garAsImA loko cotho bhAga khAtA hatA ane be hajAra ravIne jamIna ata ( lazkara ) thI gajhanavIkhAnanA tAbAmAM hAjara rahetA hato. je vakhate amadAvAdane dhaNI koIpaNa kAmagIrI kare te vakhate bIjA traNa - jAranuM lazkara laI tenI kumake AvI pahoMcatA ane mIrA tAlukAmAMthI be lAkha, cuMmAlIza hajAra AThaso pacAvana rUpiyA vasula thatA hatA. rAjapIpaLAno rAjA saMga-A garAsIo eka svArA ane eka hajAra pyAdAthI amadAvAdanA bAdazAhanI nokarI karato hato. tenI pizakazI (khaMDaNI) mApha hatI. phatehakhAna ane rUstamakhAna vigerenI jAgIre-A balucA loko cauda hajAra svArathI nekarImAM hAjara rahetA hatA. rAdhanapura paragaNuM ane mAMDavI-paMdara lAkha mahemudI. samI paragaNuM--pAMca lAkha mahemudI. supara paragaNuM-ATha lAkha mahemudI. kAkareja pavarANuM-sAta lAkha mahemudI. tIravADA paragaNuM-ATha lAkha mahemudI. goravADA paragaNuM-cAra lAkha mahemudI. sAMthalapura paragaNuM-traNa lAkha mahemudI. tharAda paragaNuM-mAMDavI vigere sahita paMdara lAkha mahemudI. mATalI paragaNuM-daza lAkha mahemudI. jumale nava mahAlanI upaja paMcotera lAkha mahemudI eTale 30 trIsa lAkha rUpiyA kAyama kasavelA hatA. . - nIce jaNAvela rajaputo tathA garAsIyAo potAnAM vatananI upaja pite nokarI badala pitAnI pAse rAkhatA hatA ane temanI khaMDaNI mApha hatI. IDarane jamInadAra puje rAThoDa-be hajAra svAranA lazkarathI. DuMgarapurane jamInadAra rANe sahasamala-eka hajAra svAronA lazkarathI. vAghelA jhAlA-jhAlAvADane saghaLo garAsa tenA kabajA-bhogavaTAmAM hatuM ane te eka hajAra svAranA lazkarathI nokarI karato hato. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) ' vastA jAma vigere-nA kabajAmAM soraThanA cAra garAso hatA ane cAra hajAra svAranA lazkarathI nokarI bajAvatA hatA. e . bhujanA jamInadAra mahArAva kheMgAra-tenA tAbAmAM eka hajAra cAraso ogaNapacAsa gAmaDAM hatAM; te pAMca hajAra svAranA lazkarathI nokarI karato hato. amInakhAna, phatehakhAna ane tAtArakhAna gerI-emanA tAbAmAM junAgaDha paikI nava hajAra gAmaDAMo ane satyAsI mahAlo-ke je paikI, baMdaranA 17 sattara mahAlo je judA darzAvavAmAM AvyA che te bAda jatAM bAkInA 70 sittera mahAle, ke jemAM paragaNuonA 60 ane kabAenA dasa mahAlo hato tenI jamAbaMdhImAMthI eka karoDa rUpiyA vasula thatA hatA. sulatAna bahAduranA vakhata sudhI baMdobasta vagaranI jagyAothI khaMDaNI vasula thatI hatI. te AvadAnI eka karoDa ibrAhImI tathA pacIsa lAkha hunanI hatI, ane saghaLAM baMdare maLIne 84 corAzI*mahAla hatA temAMthI gujarAta tAbAnA 23 trevIsa mahAlo ane seraTha sarakAra ke jenuM varNana juduM thaI gayuM che te bAda karatAM bAkInA 61 ekasaTha bhahAlanI khaMDaNI nIce mujaba eka karoDa IbrAhImI vasula thatI hatI. - maleka ayAjha ane maleka togAnanA kasbAo paikI soraThanA dIvabaMdara vigere. dIvabaMdara, bhImabaMdara, vyApurabaMdara, kAjapATaNa--A cAra mahAlonI upaja be lAkha IbrAhImI hatI. damaNabaMdara-surata jIllAmAM 17 gAmaDAMnI tetAlIza lAkha IbrAhImI. phIraMgIonA baMdaranA vIza mahAlo ke jenI upaja vevIza lAkha IbrAhImInI thatI hatI tenA nAma nIce mujaba che - cevala baMdara, dAla baMdara, bilAvala baMdara, vasaI baMdara, DiMDA baMdara, panavelI baMdara, akAsI baMdara, sarAba baMdara, kalyANa baMdara, bhImaDI baMdara, DaMDArAjapurI baMdara, loIyA baMdara, muMbaI baMdara, dharIkeTa badara, kAhalaNa baMdara kokhA baMdara, ravAsa baMdara, kAlapanI baMdara, melabAra baMdara, mAladIva baMdara, dharA baMdara, naMdasta baMdara, ane navAnagara baMdara. * corAzI baMdarane bAva" e kahevata A uparathI kahevAya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) che. te sivAya arabastAna vigerenA maLI sittAvIsa mahAlonI upaja pacIsa lAkha IbrAhImInI AvatI hatI maskata tAbAnAM baMdaranI khaMDaNInI vasulAta be lAkha IbrAhImanI thatI hatI te baMdaranAM nAma nIce mujaba - makarANA baMdara, basarA baMdara, lobhI baMdara, lAharI baMdara, huramuja baMdara, sAdA baMdara, seka baMdara, dhanAsarI baMdara, malakata baMdara, makInA baMdara, malatI baMdara svAla baMdara, sudaradA baMdara, punAmA baMdara, badrIkhAna baMdara, bedara baMdara, mIrabhAI baMdara, alasa baMdara, cIna baMdara, balAkhA baMdara, birasA baMdara, gulIstAna baMdara, damAra baMdara, rAkala baMdara, che ane jAvA baMdara, . te sivAya aMgrejonAM cAra baMdaro ane valaMdAnA be mahAlo maLI kula 6 cha mahAlanI khaMDaNInI belAkha IbrAhImI vasula thatI hatI. nijhAmazAha-beharI, AdilazAha-bIjApuravALo, hAsamazAha barAra ane ilIcapuravALA, kutubazAha-govalakuMDAvALo ane rAjA ane lIkhAna-burahAnapuravALo e badhA dara varSe pacIsa lAkha huna khaMDaNI (pezakazI) dAkhala pahoMcADatA hatA. joke A hakikatanuM varNana ghaNAkharA lokone acaMbo pamADe che, paraMtu teo je mIrAte sikaMdarInA ItihAsa upara dRSTI nAkhaze te, vaibhava, sattA, rAjakArakIrdI, apAra sanyA, baLa, bhaMDAra ane dravya ke je gujarAtanA sulatAnanuM hatuM tethI pUrNa rIte vAkepha thaze, kemake temAM ghaNA vadhArAthI varNaveluM che. te paikI sulatAna mahamuda begaDAnA ayAjha nAmanA gulAmanI sanyA ke je, rANA sAthenA yuddhamAM darzAvelI che te teparathI mAluma thAya che. bIjuM sarakArI mahelonI ImArata ane killAo tathA majIda, vA ane taLAvo ke je hamaNA sudhI sahI salAmata che te uparathI jAhera thaze ke, zaheranI sarahadamAM koI ThekANe parvata nathI. te saghaLI imArasto ghaNuM dUranA dezAvarathI lAvavAmAM AvelA kaThaNa patharAnI bAMdhavAmAM AvelI che. te sivAya sarakAronuM varNana tathA pezakazInI hakikata je upara lakhavAmAM AvelI che te. baMdobasta khAtAnA sArastedAranA dAdA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muLacaMdanA dAtarethI levAmAM AvI che, te sivAya bIjuM koI pustaka mArI daSTIe Avela nahi hovAthI baMdara vigerenAM keTalAMka nAma lakhavAmAM khAmI rahI gaI che. kahe che ke, sikaMdara behalolazAhane dIkara-dilIne bAdazAha ghaNIkharI vAra evuM kaheto hato ke-"dillInA bAdazAhane prANAdhAra ghauM tathA juvAra che ane gujarAtanA bAdazAhane mugA tathA motI upara che, kemake te corAzI baMdarano dhaNI che. paNa kharuM khoTuM te khudA jANe. akabara bAdazAhe gujarAta jItyA pachInI saMvatamAM purepurI - sulAta ane jamInanI revanyu jamAbaMdhI tathA baMdare, paragaNAMo, gAmaDAM, sarakAro ane subAnI sarahadanI caturasimAnI laMbAi-pahoLAi nakkI karavAmAM AvelI tenuM vivecanaHpurva-280 base nevuM kesa. tethI AgaLa mALavA deza. pazcima-zahera (amadAvAda) thI dvArakA urphe jagatapura sudhI ekaso si tera keza, tethI AgaLa khAre samudra uttara-zaherathI vaDagAma sudhI ke je ajameranA subA najIka che, ekaso dasa kosa. dakSiNa-zaherathI surata baMdara sudhI ekaso dasa kosa, ane suratathI katala khAnApura sudhI ke je khAnadezamAM kalANA pAse che, eMzI kesa. akabarazAhanI jaya vakhate gujarAtanA tAbAmAM pacIsa sarakAre (jIllA) hatA, jemanuM varNana upara AvI gayuM che. te paikInA 8 nava sarakArene bIjA subA pAsethI jItI lIdhA hatA ane akabarazAhe karela temane bAdazAhanA hukamathI zahAbuddIna ehamada pheraphAra khAnanA amalamAM eTale sane 886 hijarImAM asala mulakanA tAbe kara vAmAM AvyA. jodhapura sarakAra, jAlera sarakAra ane nAgara sarakArane ajameranA subAmAM joDI dIdhA. malera tathA naMdanabAra sarakArane khAnadezamAM meLavI dIdhA. vasaI sarakAra, muMbaI sarakAra ane damaNa sarakArane phiraMgIone havAle karI dIdhA. daMDA rAjapurI gAmane bIjA dezamAMthI lAvela hatA, kemake te latAbAdanI khaDakInA cokIdAre potAnI putrInA kanyAdAnamAM Apela hatuM tene sulatAna bahAdura gujarAtIe A subAne havAle karIne sarakArI rAjyanA khaMDaNiyAta daphataranA sirastAmAM dAkhala karIne surata sarakAranA judA tAlukAmAM tyAMnA musadInA kabajAmAM soMpyuM. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( amadAvAda mahAlanA sarakArI sukhAnI dIvAnInA tAbAmAM, bharUca tAme 14 cada mahAlA, pATaNa tAme 17 sattara mahAlA, vaDAdarA tAme 4 cAra mahAlA, nAMdAda sarakAra tAkhe 12 bAra mahAlA, cAMpAnera sarakAra 13 tera mahAlA, gAdharA sarakAra 11 agIyAra mahAleA, seAra sarakAra 63 tresaTha mahAlA ane islAmanagaranA 17 sattara mahAlA ke je, zAhaAlama bahAdurazAhanA vakhatamAM tAme thayA, je upara tyAMnA jAma jamInadAra kabajo rAkheche. muMbainI sadmaLI sarakArAnA 184 ekasA cArAzI mahAlA hatA temAM paragaNAM ane zaherA paNa zAmela hatAM; tathA paMdara baMdarA ane krama hAra cArasA sADI pAMsaTha gAmaDAM, ane e purAMnI vasulAtanI savAI, jamInadArAnA upayAgamAM levAtI hAvAthI datarI sirastAmAM AvatI nahAtI. 17 > akbara bAdazAhanA vakhatamAM paragaNAnI jamIneAnI mApaNI rAjA ToDaramale bAdazAhanA hukamathI cha mahinAmAM karI hatI. te mApaNI 1,23,60,594 vIdhA te 9 nava vasAnI hatI. te paikI 83,47,498 vIdhA ane 3 traNa vasA kheDANa (khetI lAyaka) ane bAkInI jamIna vastI tathA jaMgala vigeremAM gaNAyelI hatI. A hisAbamAM sAraDa, gAdharA, ane islA managara zAmela nathI; ane khInna mahAlA paikI 49 egaNu pacAsa mahAleAnI mApaNI thai naheAtI, jethI tenA rakae sarakArI sirastAthI jaNAtA nathI. rAnta ToDaramalanI jamIna-mApaNI have je sarakArA jamethI khAtala ane jamInadArAnA tAbAmAM hatI ane jemanI pAsethI sukhAnA amaladAra lazkaranA baLavaDe khaMDaNI vasula karatA hatA te sarakArAnAM nAma-DuMgarapura sarakAra, bAMsavADA sarakAra, sulemAna nagara eTale kaccha sarakAra, ziAhI sarakAra, sAMtha sarakAra ane rAmanagara sarakAra, temAMthI rAmanagaranI khaMDaNI suratanA musadI sAthe sabaMdhA rAkheche. jo ke pahelAMnA rAjyAnA vakhatamAM koi vakhate majakura khaMDaNI upara sukhAnI dIvAnagIrInI sattA hatI. surata sarakAra sivAyanI vadhaghaTanI tajavIja karatAM 79,96,45,213 dAmAnI Avaka hatI, ane te muhumsadazAhanA vakhata sudhI AvatI hatI. te paikI 20,82,00,342 dAmeA sarakArI khAlasAmAM ane khAnagI kharTImAM TharAvelA hatA, 20,20,00,000 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) dAmo baoNbastanI zaratanA TharAva pramANe tAbAnA aMgenI jAgIramAM ane jamInadAronI savAI khaMDaNImAM tathA covIzalAkha rUpiyA baMdobasta khAtAnA amaladArane tyAM jamA thatA hatA. te sivAya bAkInA dAma, amIre, kArakuno, hajuranA manasadAre (maMDaLIvALA ) ane tehanAtIo tathA nekarIyAta ke jeone A subAnA phajadAronI nokarInI zaratathI rAkhelA hatA teonA pagAramAM apAtA hatA. lagabhaga eka karoDa ne vaza lAkha dAmo tathA pacAsa hajAra vIghA jamIna, eka traNa gAmo ane sarakArI khajAnAmAMthI amaladAranAM InAma zivAyanA eka lAkha cAlIsa hajAra rUpiyA rokaDA moTA sAdAta tathA vIronA vaMzajonAM pAlaNapoSaNa temaja inAmamAM, mAsika-rojIMdAM pharamAna, sanade, hajura pustaka, dIvAnI ane sadara hukama kacerIo vigeremAM vaparAtA hatA. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara mahinAnI vacagALe pragaTa thatuM phajhe Ama. II lavAjamanI vIgatA varSa ekanA agAuthI TapAlakharca sahita sthAnika rU. 1-8-0 hiMdustAna rU.1-12-0 I pradeza rU. 2-00 IchuTaka nakalanA 4 AnA jenI aMdara, ghaNAja rasika viSaye ApavAmAM Ave che, sArA uSmA lejha kAgaLa upara, judA judA viSayavALuM cArathI pAMca phArama sudhInuM suzobhIta chapAI tathA bAInDIMga sAthanuM hevA chatAM lavAjama mAtra bAju mujaba agAuthI levAmAM Ave che. mATe dareka gRhasthe eka varSa mATe ajamAyazI eraDara ApavAmAM pachAta rahevuM na joIe.' lakho menejara phaya Ama amadAvAda, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peAliTikala bhAmI. tr mazahura che ke " peAliTikala bhAmI " e eka gujarAtI bhASAmAM ghara zukaravAre amadAvAdamAM pragaTa thatuM aThavADIka pepara che, ke jenA eDITara paThANa nurakhAna amIrakhAna vakIla che. majakura eDITare trIsa varasa sudhI vakIlAtanuM kAma karela che ane vakIla vargamAM paNa te eka bAhAza vakIla tarIkenuM tenu kAma ane nAma mazahura che. vakIla tarIkenuM mAna bharelu kAma DI I eDITaranuM kAma je pasaMda karela che te paisA pedA karavA mATe nahIM paraMtu cAlatA jamAnAne aMge islAmIbhAinA majhahabI, temaja rAjadvArI hakAnI laData calAvavA ane temanI unnatInA hareka kAmA karavAnI umedathI te kAma akhatyAra karela che. kahevAnI bhAgyeja jarUra che ke mAtra thoDAja vakhtamAM sarakAra ane islAmI kAma vaccenA vahevAramAM te kImatI sevA bajAvavAnA mATe kabulA karavAmAM ane kImatI gaNavAmAM Ave che. thoDAja vakhatamAM majhahaba taraphanI bajAvelI sevAnI kadaradAnImAM " ela inDIA mAhamedana ejyukezanala kAnphransa " karAMcI ane " dhI raguna meAsalIma eseAzIezane " ghaNA kImatI sAnAnA cAMdo enAyata karelA che. temaja dunIyAnA ghaNA bhAgeAmAMthI mAnapatrA paN maLelAM che eja tenA kAmanI puratI sAkhetIe che. islAmI kAmane cAlatA jamAnAne anusarIne gujarAtI varganA mATe je khATa hatI te khATa te peparathI purI paDI che. kAmanA tevA sAdhananI ghaTatI kadara karavI ane tene TakAvI rAkhavAneA AdhAra kAmanI kadaradAnI upara che. sadhaLA islAmI bhAie kadara kare te hajI vadhu khaMtathI kAma karavAnI umeda rAkhavAmAM Ave che. je khaMta ane kALajIthI jokhama bharI sevA bajAvavAmAM Ave che tenA pramANamAM peparanuM lavAjama ghaNuM sastu che eTaleH-- hiMdustAna mATe eka varSanuM TapAlakha sahita rU|. 3-0--0 darIyApAra mATe sthAnIka 4-0-0 ,, d. .-.-. patravahevAra nIcene saranAme karavA. menejara peliTikala bheAmIe. kAlupura maskatI kApaDa mArakITa,-amadAvAda. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIrAte ehamadIra che athavA Aje gujarAtanA ItihAsa. gurjara dezanA rAjyanI sthApanA ane pATaNa zahera vasAvavAnI bInA. dohare. koNe pAye nAkhyA ? koNe cAgI dIvAla; kANuM AvIne bhagave, saghaLe jahojalAla. ehamadazAhe pAye ra, akabare karI dIvAla; e gharamAM AvI vasyA, aMgrejo mahIpAla. cakra phare che kALane, deTe caDhe kapAya; buddhithI racanA racI, cAlyA nahIM upAya. evuM kahe che ke pahelAMnA vakhatamAM gujarAta deza rAjapute ane kelIonA bhogavaTAmAM hato ane dareka pitA potAnI jagyAe satyAdhArI hato, teo eka bIjAnI tAbedArI nahotA karatA tema koIne hukama paNa mAnya nahotA karatA, paraMtu varSo varSa kanaujane rAjA bhauradaiva ke je, te vakhate hIMdustAnanA badhA rAjAomAM ghaNo jerAvara rAjA hato; tenuM lazkara A tarapha AvatuM hatuM ane pezakazI (khaMDaNa) mAM kaI vastu laine jatA hatA. majakura rAjAe sAmatasIMga nAmanA gulAmane kRtajJatA ane khaTapaTane lIdhe mArI nAkhI khedAna medAna karI nAkhyo hato, tenI strI gabha.. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] vaMtI hatI. te pitAnA dhaNInA kapAyA pachI ghaNI bIka ane nirAzIne lIdhe vagaDAnAM asahya saMkaTa sehevA lAgI, kudaratanA saMjoge karI te gurjaradezamAM AvI pahoMcI: garIbI ane lAcArInA vakhatamAM vanavagaDAmAM teNIe eka putrane janma Apyo. eka dIvase sabaladeva (nAmanA satyAdhArI) te tarapha AvI nIkaLyo, ane te strI para viteluM saghaLuM sAMbhaLI duHkha tenuM aMtaHkaraNa bharAI AvyuM ane potAnA eka AjJAMkitane seMpI rAdhanapura laI gayo ne teNInA putranI sAravAra karavA mAMDI. jyAre te cheka pukhta umare pahoMce tyAre halakA lokonI ane bhraSTa vicAranA mANasonI sobatathI DekAyaTI ane luTaphATanuM kAma pasaMda karyuM. kaheluM che ke dehara mitra sArA khuda thakI nitye bALa vAra, dharma ane budhita vadhe jethI vistAra; bada saMgata kama besajo tamane kahu khacita, beTI saMgata pavitrane chevaTa kare palita; dInakara moTAne juo jemAM teja apAra, nAnI sarakhI vAdaLI lapaTI kare aMdhakAra. bhogajoge gujarAtanA dhaNInI tIjorI kanoja jatI hatI te teNe luMTI lIdhI ane bhAgyazALI thavAno lekha tenA karmamAM lakhAela hato tethI IzvarecchAe tenA mastaka upara hAtha mukyo; ne te icchA e hatI ke A dezamAM judI ja rAjasthApanA thAya. cAMdIA nAmane eka vANIo paNa tenI sobatamAM AvI maLyo, ane teNe tene khoTAM kRtyathI rokI sumArga bhaNI doryo, jethI pacAsa varSamAM rAjyakartA thayo ane pote vanarAjanuM nAma dhAraNa karI pATaNa zahera vasAvI pitAnuM rAjya sthaLa TharAvyuM ane te vakhatathI amadAvAda vasyuM tyAMsudhI te gujarAtanI rAjadhAnInuM zahera hatuM. kahe che ke jyAre eka samaye te rAjA pATaNa vasAvavAnuM nakkI karI jagyA zodhavAne vAste sela ane zikAra karavA nikaLyo tyAre eka anahala nAmanA rabArIe rAjAnA hetuthI pATaNa vasAvyuM saM. mAhitagAra thaI eka yogya bhUmI evI zaratathI batAvI vata 802 jagyAnuM baLa. ke te vastI mArA nAmathI prakhyAta thAya, ane vaLI evuM kahevA lAgyo ke A jagyAe eka sasale ghaNI javAMmaradIthI eka Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 3 ] kutarAnA memAMthI potAne bacAva karyo hato. A uparathI te jagyAne vasAvI tenuM nAma aNahilavADa pADyuM te pachI dhIme dhIme tenuM nAma naharavAlA thaI gayuM. jyAre vastI bharAI ane racanA sArI thaI tyAre tene pATaNa kahevA lAgyA; kemake hiMdI bolImAM mukhya vastIne pATaNa kahe che, ane rAjadhAnInuM zahera paNa pATaNa kahevAya che. saMvata 802 vikramakRta te pramANe sane 13 hIjarI. keTalAka kahe che ke sane 202 hIjarI hatI. vaizAkha suda akhAtrIjanA dIvase bAvIzaghaDIne pIstALIsa paLe pAyo mukAye; hiMdI khagoLazAstrIo ane jezIoe majakura veLA pasaMda karI ApI hatI tethI te pramANe jeza kuMDaLI. tene pAyo naMkhAyo, ane siMharAzimAM tenI bAMdhaNI thai, bIjA koThAmAM kanyA, trIjAmAM tela, cethAmAM varacika ne ketu, chaThThAmAM makara, sAtamA mAM kuMbha, AThamAmAM mIna ane zukakara, navamAmAM mekha, budha ane ravI hatA, dazame The vRSane ane temAM soma, zanI ane maMgaLane saMgama hatuM, agIArame kaTho mIthunane ane bArame kaTho karaka, pATaNa vasAvatI vakhate A pramANe sAte grahakuMDaLI hatI. have e paNa yAda rAkhavAjoga che ke traNa kuLa rAjAonAM A dezanA rAjyAdhArI thaelAM, 1 cAvaDA, 2 selaMkI, 3 vAghelA kuLo, dareka kULanI saMkhyA ane keTalA varSa rAjya bhogavyuM temAM mane ghaNo pheraphAra mAluma paDe tethI Aine akabarI pustaka jeno kartA zekha abulaphajhala che temAMthI TAMkI varNana karuM chuM. yAda rAkhavuM joie ke traNe kuLomAM pAMcaso paMcotera varSa ne cAra mahInA sudhI vIza rAjAoe rAja karyuM te pachI te narama paDI gayA ne musalamAnanA hAthamAM rAjyasattA gaI. cAvaDA e kULamAM sAta rAjA thayA 1 vanarAja mULapurUSa che ke je gujarAta dezanA rAjyanA rAjyAsana upara birAjyo. khullI rIte jotAM tenI umara sATha varSanI haze. gujarAtanA rAjyanI 2 yogarAja-akhAtrIjane dahADe potAnA sthApanA ane cAvaDA pitAnI ritI pramANe gAdIe beThe pAMtrIsa varSa eNe vaMza. 1 phArasImAM pATaNanuM nAma neheravAlA kahevAya che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 8 ] rAja karyuM. 3 khemarAja jene bhImarAja paNa kahe che teNe pacIzavarSa rAja karyuM. 4 pRthurAja-ogaNatrIza varSa rAja karyuM. 5 rAjA vajesiMga-pacIsa varSa rAja karyuM. 6 rAvatasiMga-paMdara varSa rAja bhogavyuM. 7 rAjA sAvasiMga-cAvaDAmAMno chelloeNe sAta varSa rAja bhagavyuM. ekaso chenuM varSamAM e lokonA rAjanI samApti thaI. e phaLathI sala. kIomAM rAja javAnuM e pramANe thayuM che ke, rAjA bhAvatasIMga je e kuLane chello rAjA hato tene cAvaDAnI paDatI ane eka kanyA hatI tene eka solaMkI jeDe paraNAvI solaMkIomAM rAja javA dIdhI hatI. te kanyA eka bALakane janma ApatI vize. vakhate mRtyu pAmI teNInuM peTa ADuM karyuM, temAMthI eka putra pedA thayo, te vakhate caMdra mULa nakSatramAM hatuM tethI tenuM nAma mULarAja pADayuM ane sAvanasiMge tene pitAno pATavI karAvyo ane tene ucheravAno zrama levA mAMDyo. jyAre te kuMvara pukhta umare pahoMcyo tyAre rAjA dArUnA nazAmAM tene pATavI kuMvara TharAvato ane jyAre bhAna AvatuM tyAre jaLasthitimAM kahelAM vacanone InkAra karI jato. te eTale sudhI banyuM ke Akhara evI ja avasthAmAM maraNa pAmyo. A veLAno lAbha laI mULarAja gAdI pacAvI paDyo. A vaMzamAM daza purUSo che temaNe basa, chappana varSa traNa mahinA ane be divasa rAja bhogavyuM. - 1 rAjA mULarAja-eNe chappana varSa rAja karyuM. 2 rAjA nI mada-bAra varSa, cAra mahInA be solaMkI vaMza divasa rAja bhagavyuM. 3 rAjA baLIA-phakta sAta mahInAja rAja rahyo. 4 lAjA-rAjA nImaMdano bhAI, e ATha varSa gAdI upara rahyo. 5 rAjA bhImadeva-betAlIsa varSa gAdI bhogavI. 6 rAjA karaNa-ekatrIza varSa rAja karyuM. 7 rAjA siddharAja jesIMga-pacAsa varSa rAja bhagavyuM. 8 rAjA kumArapAla-trIza varSa traNa mahInA ane traNa divasa rAjA rahyo. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' '9 rAjA ajepALa-traNa varSa, eka mahIne ane be divasa pitAnA pATavIne jherathI bhArI gAdI bhogavI. 10 rAjA lakhu mULadevabhImadevanA bhAIe vIza varSa sudhI gujarAtato gAdI bhogavI. nImaMda solaMkI gujarAtamAM rAja karato hato te vakhate sane cArase soLa hIjarImAM sulatAna mehamuda gajhanavIdharma kAryane mulatAnanI vATe somanAtha tarapha jhuMDe uDADato. Avyo, ne tene rasto pATaNanI hadamAMthI nikaLyo, rAjA nImade tenI sAthe yuddha karavAnI pitAmAM Aya na dIThI tethI pATaNa mukI nAsI javAnI tene pharaja paDI. sulatAna mahamude pATaNa sara karyuM, ane senAnI je khoTa hatI te tyAM purI karI somanAtha tarapha kuca karI gaye, ane majakura varSanA chalakaada mahinAmAM tyAM jaI pahoMcyo. somanAtha upara jaya meLavyA pachI tene khabara thaI ke pATaNanA rAjA nImaMda jayavata bAdazAhanA tyAM padhAratI vakhate nAsI gayo hato te hAlamAM eka killAmAM bharAI beThe che, ane ahIMthI te killo pIstAlIsa gAu thAya che. sulatAna mahamudane te killo chatI levAnI IcchA utpanna thaI ane te tarapha vadhyo, jyAre tenI hadamAM gaye tyAre tyAM jue che ke, atIze uMDA ane pahoLAM pANIe majakura killAne gherI rAkhelo che, A jai teNe be tArUone bolAvyA ane pANI keTaluM uMDuM che te temane pUchayuM, teoe uttara Apyo ke hAthIothI ja jai zakAya che. je jatI vakhate samudramAM bharatI Avaze te saghaLA nAza pAmaze. sulatAna mehamude bhaviSyakAlanA maMtra bhaNI khudA upara bharUso rAkhI tamAma lazkara sahita pANImAM gheDa nAkhyo ane sahisalAmata killAnI dIvAle jaI pahoMcyo. jyAre rAjA narmade teone joyA tyAre ekalo jAte nAsI gayo, lazkarIone bhAre luTa maLI ane killAvALA saghaLA mAryA gayA. rijhanusaphA nAmanA itihAsakartAe A jagyAe eka navAI sarakhI kahANI lakhI che. sulatAna mahamuda gajhanavInuM somanAtha sara karavuM. kahANI-evuM kahe che ke jyAre sulatAne somanAtha upara jaya meLavyo tyAre evuM manamAM AvyuM ke thoDAka varSa tyAM vizrAma levo, kemake te rAja ghaNuM ja suMdara ane vizALa hatuM; vaLI paNa bIjI navAIsarakhI 1 I. sa. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] vAta e hatI ke te rAjanA paDeAzamAM sAnAnI keTalIka khANA hatI, ke jemAMthI kAcu' sAnu' nikaLatu hatuM. AkhA hiMdustAnamAM paNa laMkAjevI mANekanI nIpaja hatI. darabArIoe kahyuM ke khurAsAnanA tyAga karI sAmanAthamAM rAjadhAnI karavI te DahApaNa bharelu` nathI; tethI sulatAne paNa pAchuM karavAnuM nakkI karIne mAnyuM ke A rAjanA rakSaNa ane bAbatane vAste kAine sthApavA joie. darabArIoe araja karI ke A deza sattAtaLe TakI zake tema nathI tethI amane ema mAluma paDe che ke, A dezarAMthI ja kAne te sattA soMpavI. jethI sulatAne peAtAnA bharasAnA dezIAnI te vize salAha lIdhI temAM keTalAeka kahevA lAgyA ke ahIMnA dezI rAjakuTu'emAMthI koipaNa kuTuMba vaMzAvaLImAM temanA purvajone pAhoMcI zakatuM nathI, paraMtu kuTuMbIomAM eka purUSa ja che, ke je, brahmatapezvarI thai gayA che, te te japa tapamAM saghaLeA vakhata gALe che. jo sulatAna rAjyAbhiSeka karaze te temAM ceAgyatA che, keTalAeka lokoe e matathI judA paDI araja karI ke DhALu salIma suratAja dhaNA khoTA svabhAvane mANasa che ane enA upara izvarI kApa che, temaja tenI bhakti tathA sadAyaraNu enI mana icchAthI thaelAM nathI paraMtu keTalIka vakhata tenA bhAinA hAthe hAra khAI pakaDAi gaelA ane jIva upara AvI paDyAthI lAcAra thai A jagyAe vizrAma lIdhA che, paraMtu eja nAmanA khIjo mANasa che ane te eneAja sagA che, te dhaNA vidvAna ane buddhivALA che, tenA guNAthI brahmIloko tene mAna deche te hAlamAM kAi ThekANe rAjakartA che. jo sulatAna tene A rAjanevAste teDAvI A jagyA sAMpe te te atre Ave, ane jevI joie tevI A rAjanI gAThavaNu tathA majabUtI kare; eja ThIka jaNAya che, ane te evA teA satyavAdI tathA kharA svabhAvatA che ke, jyAre khaDaNInI kamulata karaze te ghaNuM lAMbu aMtara chatAM paNa gajhanImAM Avaze e pramANe ThIka jAya che. sulatAne kahyuM ke jo te mArI rUbarU Ave ane araja kare te te pramANe banI zake, paraMtu koi hiMdustAnanI bhumImAM rAja karatA hAya, ne e pramANe meTA rAjAonI sevA na karelI hoya, ne rAjanA pAsA na sevyA hAya tene Avu' mAruM vizALa rAja zI rIte soMpavuM ? chevaTe dAkhusalIma suratAjane khelAvyA ane tene rAjA sthApyA, ane tenI sAthe khaMDaNInA khadAbasta karyAM. teNe araja karI ke je pramANe hukama thaze te na Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . [ 7 ] pramANe karavAne baMdhAelo chuM tema AkhI umaramAM paNa tethI kadI virUddha thaze nahIM ane saghaLuM senuM, mANeka je bharatabhUmInI khANamAMthI nikaLaze te gajhanImAM sulatAnI bhaMDAramAM dAkhala karIza, paraMtu mArA sagAmAM bIje mANasa dAbusalIma nAmano che te mArI sAthe ghaNuM zatrutA rAkhe che, ane keTalIka vAra mArI ane tenI vacce bhAre laDAIo paNa thaI che; emAM kaMIpaNa saMdeha nathI ke, je tene sulatAnanA pAchA pharavAnI khabara sAMbhaLaze to mArA upara caDhI AvavAno manasubo karaze, ane mArA rAjyaupara caDhI AvI tene jItI leze. je sulatAna tenI tarapha jAya ane teno bhaya mArA mAthethI dUra kare te khurAsAna ane kAbulanI upajanI jeTalI khaMDaNI thaze teTalI dareka varSe gajhanInA khajAnAmAM mokalato rahIza. sulatAne kahyuM ke ame dharmanA hetuthI AvyA chIe ane traNa varSa thayAM gajhanI gayA nathI. have to mAtra traNa varSa upara cha mahInA thAya to thAya ema kahI te deza upara caDhAI karI. somanAthanA lokoe dAbuzalIma muratAjane kahyuM ke te A sAruM kAma karyuM nathI ke sulatAnane AvI rIte lalacAvI A kRtya karAvyuM. je mANasane khudAe vahAlo karyo ane AbarU tathA mAnane pAtra karyo te tamArI khaTapaTathI halako thaze nahIM. A vAyakAne sulatAna sudhI pahoMcADI tethI guMcavaNamAM paDyo, paraMtu teNe saghaLI sAmagrI karI lIdhI hatI tethI vicAra badalyo nahIM, TuMkamAM te rAjamAM dAbuzalImanuM rAja jItI lIdhuM, ane tene keda karI dAbuzalImamuratAjane sapI dIdho, ane bhalAmaNa karI ke amArA zAstramAM rAjAone mAravAmAM lAMchana che, ane keTalAka to rAjakartAne mArI tenA upara saghaLo sattAdhikAra calAve che ane A dezano e dhAre che ke jyAre zatruupara jaya meLavAya tyAre to potAnA rAjyAsana taLe eka aMdhAruM ghara kare che, ane tene tyAM gAdI upara besADe che, ane tenAM saghaLAM ThAro baMdha kare che, temAM eka gokhalo khullo rAkhe che tene dararoja khAlI kare che te pachI bharI le che. te rAjA jyAM sudhI rAja bhogavato che tyAM sudhI tene te pramANe rAkhe che, ke jethI teno zatru A pramANe potAnA dahADA gALe. have mane eTalI sattA nathI ke tene A pramANe keda karI rAkhuM, tema tene mArI pAse mokalavAthI tene A pramANe baMdIvAna karavAnI zakti nathI. je sulatAna pitAnI svArI sAthe gajhanI laI jAya to A dezane huM khAtrIpUrvaka ba debasta karIza. sulatAnanI kRpAthI A upakAra kaMi muzkela nathI. sulatAne A Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ] pramANe kabula karyuM ane kucano DaMko vagaDAvyo ne dAbuzalImane sAthe lIdhuM. tyArabAda dAbuzalIma muratAja somanAthanI gAdI para beThe, ane sulatAnanA gayA pachI tene bheTa sogAde mokalato rahyo. sivAya sulatAnanA darabArIone judI judI rIte sevA karI rAjI rAkhate. evI rIte rAjaupara tenI sattA jAmI. rokaDa ane jhaverAta sulatAnanI sevAmAM mokalI pitAnA zatrune pAcho meLavavA mAgaNI karI, sulatAne tene mokalavA akhADA karyA tema niraparAdhIne zatrunA hAthamAM ApavAnuM tenuM mana nahotuM; paraMtu dAbuzalIma muratAje nANAnI chuTathI darabArIone potAnA karI lIdhA hatA tethI badhAe araja karI ke adhama upara zAvAstu dayA karavI joIe ? ane sulatAne pitAnAM vacanathI pharavuM na joIe. tema karyAthI dAbuzalIma muratAja sAthe vera utapanna thaze ane sattAtaLethI rAja nikaLI jaze. tepara sulatAne amIreno abhIprAya laI te mANasane dAbuzalIma muratAnA mANasone svAdhina karyo ane hiMdustAnanA rAjakartAo upara hukama mokalyo ke, tene sAmanAthanI sarahada sudhI pahoMcADI de, jyAre te majakura sarahada upara pahoMcyo tyAre dAbuzalIma muratA je hukama karI rAjyasana taLe kedakhAnuM taiyAra karAvyuM. somanAtha dezane evo dhAro hato ke jyAre zatru tenI karelI rAjadhAnInI jagyAe pahoMce tyAre eka majala bahAra nikaLI AvI sarakArI thALa ane chAgala tenA mAthA upara mukI ghoDAnI AgaLa tene darabAra dhArasudhI doDAvo; te pachI rAjA potAnA rAjyasana upara bese ane duzmanane baMdIkhAne laI jaI keda kare ane tene vAste banAvelI gAdI upara besADe. A niyamAthe dAbuzalIma muratAja bahAra Avyo ane zatru svAdhina thavAne vAra hatI tethI teNe teTalo vakhata zikAramAM kADhavA nakkI karyuM. rAjA ane lazkarI leke cAre tarapha vikharAI gayA ane une vA kuMkavA lAgyo. lazkarIo jagyA joI visAmo levA ThekANe paDyA. dAbuzalIma muratAja eka jhADa heThaLa utaryo ane rAto rUmAla moDhe mukI niMdrAvaza thayo. te jaMgalamAM tikSaNa cAMcavALAM ghaNAM pakSIo vasatAM hatAM temAnAM eka pakSIo uDatAM uDatAM rAtA rUmAlane mAMsano kakaDe samajI, uparathI heThaLa AvI rUmAlane cAMca mArI ane cAMcavaDe uMDuM khetaryuM tethI eka AMkha cAMcanA mArathI kANI thaI gaI; AthI lazakaramAM khaLabhaLATa uThayo. A khabara pelA mANasane thaI - 1 IbrIka, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 0 ] darabArIoe joyuM ke dAbuzalIma muratAjamAM eDa AvI gaI ane meTuM vicitra thaI gayuM che tyAre pelA juvAna sivAya bIjo koI hakadAra ane rAjane lAyaka nahato tethI tarata ja tene rAjyamAna ApyuM ane keTalAka mANase je tenI virUddha hatA temane keda karyA ane teja tAsaka ne chAgala ke je pelA juvAnane vAste lAvela hatA te dAbuzalIma muratAnA mAthA upara mukI tene rAjyamaMdIra sudhI deDAvyo ane tyAMthI tenAja banAvelA baMdIkhAnAmAM mokalI dIdho. e pAka paravaradagAra ! eka AMkha phuTatAM pegambara sAhebanuM kathana siddha thaI gayuM !! je kaI potAnA bhAine vAste kuvo khode to temAM teja paDavAne tene artha amIrabusaree karyo che - dohare vera bhAve vo kare, madhya bhAgamAM koya, te pahelAM pite khare, paDela temAM hoya. jyAre pATaNanA rAjyanI khabara rAjA bhImasenane pahoMcI tyAre sulatAna muijhudIna zAma ke jene zahAbuddIna paNa kahe che. teNe potAnA bhAInA nAyabanA adhIkArathI sane 570 hijarImAM gajhanvInI sattA meLavI, tyArabAda sane pa74 hijarImAM uccha upara lazkara laI gayo, ane te dezane karAmatA loko pAsethI jItI lIdhe; te saMbaMdhathI mulatAna paNa hasta karyuM ane retInA raNane raste gujarAta upara caDhI AvavAnuM te dhArato hato, rAjA bhImadeva sAmo thayo ane yuddha tathA kApAkApInI agni pragaTI uThI, chevaTe sulatAnanI hAra thaI ane ghaNI mahenata ane bhAre saMkaTathI piote gajhanvI pahoMcyo. ' sane 180 hijarI maleka kutabudIna abeka ke je, sulatAnanA nAyabanA nAyabanI padavI upara hiMdustAnamAM hato teNe dIlIne rAjadhAnI sthApI te divasathI dillI bAdazAhonA takhtanI jayA thaI te pATaNa upara lakara caDhAvI lAvyo ane jevI rIte joie tevI rIte sulatAnanuM vera rAjA bhImadevathI lIdhuM. jyAre rAjA siddharAja jesIMgane gAdI maLI tyAre teNe mALavA tathA burahAnapura sudhInA deza jItI lIdhA ane moTA moTA killAo vigere imArata bAMdhI; jemake bharUcane kille, DabheI vigere ane pATaNamAM saha Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ro alIMga taLAva ane vIramagAma tathA seAramAM bIjA taLAvA badhAvyA te temane krUratI paththarAnI pALa karI. sidhapura ke je teja rAjAnuM vasAveluM gAma che, temAM jagatprasiddha rUmAlanu devaLa adhAvyuM. evuM kaheche ke jyAre rUdramAla banAvavAnuM nakkI karyuM tyAre tenI mahuDI jozI pAse mAgI tyAre temaNe bhaviSya bhAkhyuM ke, A ImAratane sulatAna alAuddIna nAmaneA bAdazAha ke je dIlhInA taqhapati thaze tenAthI akasmAta AMcakA lAgaze. rAjAe jozIenuM bhaviSya mAnya karI sulatAnathI karAranAmuM karyuM sulatAne kahyuM ke jo karArapramANe khedAna medAna nahIM karUM te! zarehanI nizAnI ubhI karIza keTalAka vakhata pachI jyAre sulatAnane rAjya maLyuM tyAre te tarapha lazkara lAvyA ane zarehatI nizAnIe ke je masIda tathA mInArA che te kAyama karI. ghaNAM devaLa tathA taLAveA ke je paththarathI bAMdhelAM che ane jemanu varNana moTA vistAravALuM che te, te ja rAjAnAM karAvelAM che. sAlakIthI rAja badAI vAghelAnAM javAnI hakIkata A pramANe che, ke jyAre chellA rAjA lakhu mULadevane rAja calAve evA putra nahAtA, tethI vAdhelAomAM A dezanuM rAja gayuM. A kuTuMbanA dha rAjAe e ekasAchavvIza varSa, eka mAsa ne paMdara dahADA rAja karyuM. vAghelA vaMza. 1 rAjA iMdAla mUladeva-bAra varSa ne pAMca mAsa rAja karyuM. 2 rAjA visaladeva--cAtrIsa varSoM ne cha mAsa rAja karyuM, visanagara tenuM vasAveluM che. 3 rAjA bhImadeva--betAlIsa varSa rAja karyuM. 4 rAjA arajInadeva--daza varSa rAja karyuM. 5 rAjA sAraMgadeva-ekavIza varSa rAja karyuM. 6 rAjA karaNa--sAda varSa ne aDhI mAsa rAja bhAgavyuM. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 11 ] IslAmI sattAnI sthApanA. - have A dezamAM IslAma dharma ane pagambarasAhebane paMtha pragaTa thAya ane prakAzita paMthanA Azare ApanAra ane uMcA dharma zAstranA rakSakonA svAdhInamAM jAya, tema te prasiddha dharmanA sUryanAM kiraNe A aMdhakAramaya adhama dezamAM cAre taraphathI caLakATa mAre ke jethI kho kudaratI bola khullI rIte gaDagaDe ane nukazAnakAraka manA karela kRtyothI loko dUra rahe. je kRtya karavAnI je manuSyajAtInI pharaje che te temane lAyaka che jethI loko bhayabharelA mArgane mukI AnaMda upajAvanArA mArga upara ja derAI Ave. A bolanuM vivecana ane tenAM laghu varNananI TIkAne sAra e che ke-sulatAna alAudIna khIlajI rAjyasattAthI dillInA takhta upara birAjatA hatA. te bAdazAha nyAyI ne prajA pALaka hato ane musalamAna dharmazAstrano pracAra karavAne ghaNo zrama leta, jethI karI te vakhatanA musalamAna vidvAno tene payaga barI paMthanA zuravIranA nAmathI asAdhAraNa rIte dhArmIka bhASaNomAM piokAratA hatA. A padavIne te pAtra hato. tene 696 hijarImAM alagakhAna ke jene gujarAtIo alapakhAna kahetA tenI tathA nusaratakhAnanI saradArI taLe gujarAta jItavAnevAte sulatAne lazkara taiyAra karyuM. majakura khAne (saradAro) e AkhA pATaNa tAbAnA dezane sara karI lIdhuM ane rAjA karaNa ke je vAghelA vaMzane chello rAjA hato teNe pitAmAM sAmA thavAnI sattA na joI tethI te devagaDhacAMdA tarapha nAsI gayo, ane tenI strIo, dIkarIe, rokaDa ane hAthIovigere islAmI zarAonA hAthamAM gayAM. khaMbhAtanA rAjA pAsethI paNa ghaNe bhAla ane jhaverAta hasta karI laI somanAthanI mUrti ke je, sulatAna mahamuda gajhanvInA bhaMga karyA pachI pharIthI besADavAmAM AvI hatI tene pAchI khaMDana karI mAla, rokaDa, hAthIo ane rAjA karaNanI strIo tathA dIkarIo sAthe 1 phakta gujarAta upara caDhAI karavAne lIdhe tene mahA devIta gaye che te ThIka nathI. lakhanA, dilhI, paMjAba, baMgALA ane dakSiNa badamA upara aMgrejI je caDhAio thaI te rAjanA prakaraNo che, temaja e paNa hatuM. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] sulatAnanI sevAmAM dilhI mokalavAmAM AvI. majakura rAjAnI dIkarI ke jenuM nAma devaLadevI hatuM te bIjA kedIonI sAthe dilhI pahoMcI te vakhate khijharakhAna sulatAna alAudadInane kuMvara tenA svarUpa upara mohI gayo. beunA premanI sulatAnane jANa thaI tethI sulatAne khijharakhAnanuM lagna devaLadevIthI karI dIdhuM ane devaLadevInI mAne pote nikAha paDhI gharamAM rAkhI, amIra khusarU kavIe ikIA eTale premapothImAM khijharakhAnanI devaLadevIthI thaela kitInI vArtA kavitAmAM lakhI che te jagata prasiddha che; paraMtu ema paNa jaNAya che ke, A phatehanI vakhate devaLadevI nAnI umaranI hatI ane ghaNI rUpavAna hatI tethI alagakhAne tene potAnI dIkarI karI ghaNuM saMbhALathI rAkhI hatI ane chevaTe sulatAnanA hukamathI khijharakhAna joDe paraNAvI dIdhI. kavitAnI keTalIeka yuke ke je khijharakhAna ane devaLadevI rANInA varNana viSe ikkIAmAM che te anne TAMkavAmAM AvI che. ( jenuM bhASAMtara, kartAe gujarAtI kavitAmAM ApyuM che) devaladevI A kALanI nAma nAmI, bharata bhUmIne mAra upamAne pAmI. hiMdI lezathI nAma tenuM rakhAyuM, devaLadevI nAnApagethI kahAyuM. te devIthI devone saMbaMdha bhAre, manuSya jAtepara na cAle lagAre. mane eja upamA che lAgI vahAlI, ke hiMdInI jhaMDI jagatamAM ja hAlI. eka aDacaNane vacamAMthI dIdhI che TALI devI maMDapane kIdhI zaNagAravALI. jene hoya sattA ne dolata te rAgI, meM tethI davala rAgI tene vakhANI. thayuM khAnanuM nAma privenI sAthe lIdhuM rAzIe guNa gAvAnuM mA. dehare, A pritI pustaka tANI vAto ThAme ThAma, devala rAgI ne khijarakhAM rahyuM jagatamAM nAma. alagakhAna pATaNa jItyA pachI ane rAjA karaNane kADhayA pachI tyAMnA rAjyabaMdobastamAM paDI gayo; te dIvasathI amaladAre hujhara dIlIthI ahiA nemAtA hatA ane moTI majIda ke jene jumAmajIda kahe che te 2 A hakIktathI ulaTI hakIkata itihAsamAM koNa jANe zA hetuthI dAkhala thaI che ! Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] suMdara paththaranI ne te hAlasudhI kAyama ja rahI che. te viSe evuM kahevAya che ke te sulatAnanI ja banAvelI che, ane lokomAM paNa evuM prasiddha che ke te ghaNuM bAdazAhanA vakhatamAM baMdhAi che. keTalAka bhUlabharelI rIte paNa varNana kare che ne kahe che ke, te eka devala hatuM tene badalIne masIda karI che; kharuM jotAM te ghaNI uMcI padavInI masajIda che. te vakhate te vastInA madhyamAM hatI ane A vakhate vastIthI vegaLI paDI che. pATaNa zaheranI meTAI pohoLAI ke je junA vakhatamAM hatI te, tenA junA vakhatanAM khaMDerothI jaNAI Ave che. te zahera traNa gAusudhI hAlanI vastIthI AsapAsa phelAeluM hatuM. hAlamAM iTo ane roDa ke je A kathanane siddha karI Apeche te ThAmaThAma jaMgalamAMthI maLI Ave che, ane junA bAra burajenI nizAnIo paNa keTalIka jagyAe rahI gaI che. kALa vityAthI ghaNekhare pheraphAra vastImAM bamaNIvAra thaI gayo ne dhIme dhIme junAM khaMDere guma thaI gayAM. rAjAonI chellI hakumatanA vakhate DerAMo vigere imArato bAMdhavAne vAste eTalA badhA Arasapaththare ajamerathI lAvavAmAM AvelA ke temAMthI vadhelA hAlasudhI khodavAthI bheMyamAMthI nikaLI Ave che. zahera ehamadAbAda vigeremAM vaparAelA saghaLA Arasapaththaro tyAMthI ja lAvavAmAM AvelA. TuMkamAM alagakhAna vIza varSanI mudata sudhI gujarAtanA subAkiya bhAganA dezanA baMdobastamAM guMthAelo rahyo, ne sulatAnanI hukumatanA chellA divasomAM sulatAne tene hujuramAM bolAvyo, ane maleka nA banI duzmanI ane adekhAIne lIdhe tene mArI nAkhavAmAM Avyo. A vakhate maleka nAyaba (mukhya pradhAna) A rAjapanI gupta kAmagIrIthI puro vAkephagAra hato ane tenI ja uzkeraNIthI khijharakhAnane paNa gvAlIaranA killAmAM keda karI dIdhuM. tenA thoDA divasa pachI sulatAnane jalaMdarano roga utpanna thaye, ne ekavIza varSa rAja karI sane 717 hijarImAM A duniyAne tyAga karyo. dehare. nobata kALanI DaNa Dage, ne nAsama nAsI thAya, para je khuzarU A gayA, juo jamazeda A jAya. kahe che ke sulatAnane malekanAyabe jhera dara mAryo hato, ane khijhara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 14 khAna, malekanAyabanI hINI buddhithI rAjyahakathI bAtala thayA hatA tethI sulatAnanA nAnA kuMvara zahAbuddInane rAjyAdhikAranA hakadAra TharAvyA ane tene mAtra nAmanA ja sulatAna gaNI pote bAdazAhatanA saghaLA adhikAro bhogavatA hatA. keTalAka mANasAne mekalI teNe khijharakhAnanI AkhomAM jheranI saLI pheravI dIdhI. jyAre eka mAsa ne pAMca dahADA A kArastAna upara vitI gayA, tyAre sulatAna alAuddInanA keTalAka gulAmeAe malekanAyabane phAra karI nAkhyA. dAho khATAM nRtya kIdhA pachI, zuM suLanI ArA. adha bhujaMganA mukha thakI, cAMthI amRta vAsa. mulatAna alAuddInanA dIkarA sulatAna kutabudIna mukhArazAhanuM rAjya. aDhAra varSanI uMmaramAM sulatAna kutabuddIna mubArakazAha ( sulatAna alAuddInanA kuMvara)ne amIrA tathA darabArIoe baMdIkhAnethI kADhI lAvI takhta upara besADayeA. je vakhatathI sulatAna alAuddIne alagakhAnane guja rAtathI teDAvI mArI nAkhyA hatA ane pachI pote paNa maraNa pAmyA. je viSe varNana karavAmAM AvyuM che, tethI rAjyabaMdobastamAM nukazAnI AvI gadya ane gujarAtamAM TaTAe te gerabaMdobastI vheramAM vadhI paDI, tema dareka ThekANe rAjyavirUddha leAkeA ubhA thayA. have sulatAna kutabuddIna mubArazAha takhtanazIna thayA. teNe majakura garabaDa ane ekAdI dUra karavAnevAste maleka kamAludInane temyA, jethI te gujarAtamAM AvyA tyAre tene kAe mArI nAkhyA tethI vadhAre bhayaMkara banAveA banavA lAgyA. sulatAne e TAI upara enulamulka mulatAnIne meTAM taiyAra lazkara sAthe mekaklyA, teNe ghaTatA baMdobasta karI dezamAM sukhazAMti phelAvI dIdhI. A baMdobasta thai rahyA pachI sulatAne peAtAnA sasa ! maleka dInArane jhapharakhAnanI padavI ApI gujarAtanA nAjhima (menejara) harAvyA. majakara khAnasAhebe traNa cAra mAsanI TuMka muddatamAM sArI peThe guMthAi jai jevA joie tevA badobasta karyAM ane saghaLA rUpIA sulatAnanA khajAnAmAM meAkalI dIdhA. have sulatAne tene kheAlAvI lIdho, kemake te darabAranA eka amIra hatA ane kaMipaNa kara karyAM zivAya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15 hujuramAM tene hAra karAvI nAkhyA. have sulatAnanA pyArA khusarUkhAna nAmanA mANasanI mA tathA bhAinI sagAInA eka zakhsa hiMsAmudRddIna nAmaneA hatA tene jharakhAnanuM satraLuM lAva lazkara ApI ravAne karyAM. jyAre hisAmuddInagujarAtamAM AvyuM tyAre peAtAnA tathA khusaphanA nAtabhAie paramArAne bhegA karI rAjya sAmA thavAnA manasuye karyAM, temAM je amIrA tathA khIjA leAkeA sagAte hatA teoe A khATA manasubAthI vAkeph thaI tene keda karyAM ane sulatAnanI hajuramAM mAkalI dIdhA. sulatAne hiMsAmuddInanI jagyAe maleka vahudaddIna kurezIne ke je rAjakArabhAra ane zUravIratAmAM khyAtI pAmelA hatA,tene gujarAta upara meAkalyA, teNe hiMsAmudInanI bhagADelI gujarAtane durasta karI. sulatAne peAtAnA chellA dIvaseAmAM maleka va uddInane hujuramAM teDAvIne mukhya pradhAnanI padavI ane tAlasuluka ( rAjya mukuTa ) nI padavI ApI. khusakhAna paramAra jAtane hiMdu putra hatA ane te ghaNA phuTaDA hAvAthI sulatAna tenI upara prema rAkhatA hatA, tema sulatAnanI hajuramAM tenI bhAre vaga hatI tethI teNe gujarAtanA mulakane peAtAnuM rAjya karI lIdhuM; chatAM tethI tRpta na thatAM dIllIno bAdazAhata lai levAnuM nakkI karyuM. sula tAnane mArI nAkhI takhta upara eTA, pAtAnA jAtIone bhegA karI peAtAnuM nAma nAsIrUdadIna dhAraNa karyuM. kutubuddIna mubArakazAhanuM rAja cAra varSa ane cAra mAsa hatu. alAuddInanA amArAmAMthI gAjhIulamuka nAmanA mANasa hatA. tene jyAre khusanA kukarmanI khabara thai tyAre tenI lAgaNI uzkerAi gai. amIrA ane lazkarane bheguM karI parabArI laDAi karI khusane pakaDayA ane tenA kakaDe kakaDA karI mAlIka pAse meAkalyA. have alAudInanI avalAdamAM kAi rahyo nahAtA; tethI amIrAe rAjyalAyaka gAjhIulamulkane gaNI rAjyAbhISeka karyAM ane tene gyAsudIna tugalakanuM upanAma ApyuM, teNe potAnA chellA kALamAM gujarAta upara vArI karI ane tAjudaddIna jApharane gujarAtanA baMdobastavAste nemI dIdhA. jyAre cAra varSa ane keTalAka mAsa tene rAja karatAM thai gayA, ekAeka mehelanI chata paDI gaI ane bIjA che jaNA sAthe khudAnI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] kRpAne pAmyo. gyAsuddIna tugalakanA dIkarA sulatAna muhammadanuM rAja. sulatAna muhammada (gyAsudIna tugalakane dIkaro) taH upara beTho. A bAdazAhe ghaNI tikSaNa buddhine lIdhe ghaNI vivAo saMpAdana karI hatI. ghaNuM ghaNuM ucA ane lAMbA khyAla bAMdhato hato. je viSe itihAsanA pustakomAM purepuruM lakheluM che ane navAIjevA dAvAo teNe karelA. maleka nAmane zamsa jene bhAna nAma khAnajahAM nAyaba bakhatyAra maLeluM hatuM. te jAte DhADhI gayo hato ne gujarAtane su tene TharAvyo hato. gujarAtanA rauyakA amIroe tene luMTI lIdhe ane maleka ekalo nAsI pATaNamAM Avyo. sulatAnane enI khabara thaethI ghaNe roSe bharAI lazkara laI gujarAta upara caDho, be varSa gujarAtamAM rahI gIranArasudhI cokhuM karI nAkhyuM. kacchane rAjA kheMgAra sevAmAM hAjara thaye; pAchA pharatI vakhate nijhAmulamukane gujarAtano subo nI; rastAmAM sulatAna mAM thayo, thoDA dahADAmAM kALane kAsada AvI pahoMcyo ane duniyAthI dUca karI gaye. dAhare, padavI pAmela arasalAM, mastaka ghasa AkAza; mRtyu pAmyA arasalAM, dhULa daTAI lArA. muhammadazAha tugalakanuM rAja ra7 varasa rahyuM. sulatAna phIjha ( sulatAna muhammadanA pitrAI)nuM rAja. musalamAnone ekasaMpa, jAte kharo vArasa ane sulatAna muhammudanI virUddhatAthI meharama mAsanI cAthI tArIkha ane upara hijarImAM sulatAnaphIrojha takhtaupara beThe ane rAjyakArabhAra, bAdazAhata baMbasta, rAjyane ghaTatA kAyadAo, dharmanI rakSA ane kAyadA dhArAo jenI jarUra hatI te saghaLA bAMdhyA, ane ghaNe ThekANe te utteha pAme. jyAre sulatAna nagarakeTanI phateha pachI gujarAtamAM AvyuM tyAre jhapharakhAnane sube TharAvI nijhAmulamulkane baratarapha karyo ane sane 773 mAM jhapharakhAna gujarAtamAM mRtyu pAmyA. tene dIkaro pitAnA bApanuM mAna pAma bApanI jagyAe nimAyA. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] * A vakhate zamazuddIna DhAmagAnIe sulatAnane araja karI ke gujarAtanI asala jamAbaMdI karatAM cAlIsa lAkha vadhAre, ane se| hAthIo sAthe, base tAjI dheADA ane cArasA dAsa dara varSe a pavAte huM kakhula karUMchuM. sulatAne kahyuM ke jo jhapharakhAnane nAyaba zamaNu dIna anavakhAna e kabula kare te te zivAya khIjAte nahI apAya. A TharAva zamazudIna anavarakhAMe kabula na karyo tethI zamazudIna dAmagAnI sukSmA TharyAM. have karArapramANe purUM karavAnI tenAmAM sattA nahAtI tethI sulatAnathI badalI kheDA. sulatAne lazkara tenI upara meAkalyuM temAM te mAryA gayeA. tene mAryA pachI sulatAne maleka phaeNrehanA tAbAmAM gujarAta dezane mukaye| ane tene chellA vakhatamAM mAna nAma-pharahatulamuka rAstIkhAna maLyuM. sulatAna pIrAjha saMte 790mAM mRtyu pAmyA. tenuM rAja ADatrIza varSa te nava mahinA rahyuM. gyAsudIna ( tehakhAna phIrojhazAhanA dIkarA ) tuM rAja. ( ene paNa phrIrAjhazAha bIna kahe che. ) phIrAjhazAhanA kALa thayA pachI pIrAjhI leAkAe majakura sanamAM gyAmuddIna bina phatekhAM mina phIrojhazAhane takhta upara besADayo, ane tene phIrojhazAhanA nAmanu mAna ApyuM juvAnInA joranelIdhe eza ArAma ane nAca raMgamAM sulatAna graMthAi gayA ane prajA upara kera varatAvavA lAgyA, sane 791 hijarImAM malerUkana nAyame tene mArI nAkhI dAra AgaLa tenu mastaka TAMgI dvIdhu. cha mAsa ane aDhAra divasa teNe rAja karyuM. aNumakarazAha ( phIrojhazAhanA kULanA ) ane muhammadazAha aina phIrojhazAhanAM rAjya. sulatAna gyAsuddInanA marAyA pachI amIreAe abubakara :nAmanA pIrAjhazAhanA pautrane dharamAMthI lAvI takhtaupara besADayA, ane te muhummadazAha bina sulatAna phrijhanA hAthamAM pakaDAi keda thayA, ane baMdIkhAnAmAMja mRtyu pAmyA. teNe eka varSa ne cha mAsa rAja bhAgavyuM. jyAre muhammadazAhe jIta meLavI te vakhate gujarAta tathA khaMbhAtanI raiyate stIkhAnanA julama ane gerabaMdobastanI araja karI, sulatAne jhapha rakhAna bina va ulamulkane kheA nimyeA. tArIkha 2 rakhIulaavvala sane 76 hijarIne divase je rAga sulatAnane lAgu thayeA hatA te rAganeA bhAga thayA. teNe cha va ne sAta mahInA taqha bhogavyuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhapharakhAna bina vajIhulamulakanI hukumata. gujarAtanA mulatAnAnI bAdazAhatanI sthApanA, have A pAnAo lakhavAnA mULa hetu eche ke je bInA gujarAtanA sulatAnAnA rAjyanI samAptI ane zrImaMta hunnura svarga1 umarAnI ( aka bara bAdazAha ) A dezamAM sattA sthapAyA pachI subAenI sukhAgIrImAM je banAvA banyA temanI noMdha che. te banAvA A dezanI uthalapAthalanAM mULa kAraNA ane AvA zaNagArAelA mulakanA sukhacetane barabAda karI durdazAmAM lAvavAnA sAhityarUpa hatA. A dezanA rAjakartA rAjAenA rAjyanA prAraMbhathI gujarAtanA sulatAnAnA rAjyasudhI vArtAnI mALA pAhoMcI che; tethI have beMke gujarAtI sulatAnAnA vakhatanA banA vAnI noMdhanA maNakAne keTalAka pUrve thaelA sunna vidvAnee lakhANarUpI dArA ( gaLAmAM ) parAyA che, jemake-~~ mujhaphpharazAhI ane te pachI [ 18 ] gujarAtanI bAdazAhatanA prAraMbha. ahamadazAhI--hulavI zIrAjhI nAmanA kivae A pustaka kavitamAM lakhyuM che, te atize mIDAzabhareluM saMbhAraNuM mukI gayA che. mehamudazAhI--A pustaka sulatAna mehamuda begaDAnA nAmathI lakhAyuM enA kartA ajhIjhI che. mahAdurazAhI-koie sulatAna bahAduranA nAmathI A pustaka racyuM che. A pustakA dareka sulatAnanI rAjyasattAnI vakhate prasiddha thayela tethI kApaNu pustaka AdIthI atasudhI saMpUrNa hakIkata samAveza thaelu jaNAtuM nathI paraMtu mirAte sikaMdarI nAmaneA tihAsa ke je, gujarAtI ' .tu 1 bAdazAhane marI gayA pachI mAnanAma Ape che, akbaranuM' A mAnanAma che, 2 mirAte sikaMdarI tathA mirAte ahubo zivAya bIta pustakAnA patA lAgatA nathI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] . sulatAnanA rAjyanI samApti thayA keDe 40 varSe lakhAyo che temAM te lokonA rAjyanI hakIkata rAjyanA aMta sudhInI pUrNa che; paraMtu vacanano moha ane vArtAnA sAMdhaNane vAste ke rakhe te kaMI bhaMga thAya, tethI thoDuM thoDuM darekanA rAjanA varNanamAM darzAvavAmAM AvyuM che, ane A badhuM varNana che, jene savistAra joIe te majakura pustakane vAMce. e lokomAMthI musalamAnI dharmamAM pahelo pavitra thanAra pUrUSa sAdhAraNa eTale vajahalamuka, TAMka jAtane rajaputa hato ane temanuM mULa kULa kSatrI che, ane temanI vaMzAvaLI zrI rAmacaMdrajIne pahoMce che ke jemane hiMduo prabhu mAnI puje che, TAMka ane kalAnA musalamAna thavAnuM varNana ane e zabdanI mULa utpatti gujarAtanA itihAsamAM purI lakhelI che. A laghu pustakamAM teno samAveza laMbANa thaI jAya che. jyAre dillInI bAdazAhanano vakhata sana 700 mAM gyAsuddIna tugalakanA pitrAI bhAI phIrojhazAhano Avyo te vakhata vahulamukanI amIrIne vaibhava ghaNo vadhyo, ane sane 792 hijarI. 72 mAM nijhAma mujhaphara ke jene rAstIkhAnanuM mAnanAma maLeluM hatuM tenA rAjyavirUddha, julamI tathA pApI kArakirdInI khabara darabAramAM pahoMcI. e amaladArane gujarAtanA dezanI hukumata soMpelI hatI. rabIula avvala mAsanI bIjI tArIkhe majakura sanamAM-sulatAne jhapharakhAnane Ajhama humAyu (eTale moTo pratApI) e mAnanAma ApyuM, ane rAto paDado ke je moTI bAdazAhI mAnabharelI bakSIza che te ApI rAstIkhAnane bodha ApavA gujarAta upara nimyo. majakura khAnabahAdure dilIthI kuca karI khAsa bAdazAhI hoja (sarevara) upara taMbu tANa paDAva karyo, majakura mahInAnI cothI tArIkhe sulatAna muhammadazAhe vidAya karavA AvI khAna Ajhama humAyune chello vidAya karyo, ane tAtArakhAnane pitAno dIkare. karI hujuramAM rAkhyo. keTalIka majala gayA pachI khabara thaI ke tAtArakhAnanI strIe eka sulakSaNa putrane janma Ape ane tenuM nAma ehamada rAkhyuM che. kucapara kuca karI cAlavA mAMDyuM ane jyAre nAgara zaheramAM pahoMce tyAre tyAM AgaLa 1 avakAza maLaze te tenuM paNa bhASAMtara thavAmAM saMdeha nathI. 2 voklAyAM. 3 e purve thanAra sulatAna ehamada. (ehamadAbAda vasAvanAra) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 20 ] rAstIkhAnanA julamathI raDatI khaMbhAtanI raiyata pake mukatI InsAra mAgavA AvI pahoMcI, temane dhAraNa daI tyAMthI ravAne thayo, tyArabAda pATaNa pihoMcI sulatAnanA zaraNe thavAno hukama lakhe, rAstIkhAna pAMsara uttara na detAM yuddha karavAne arthe ke gagaDAvI pATaNa tarapha Avyo chevaTe pATaNa tAbAnA kAMbhu gAmanI hadamAM laDAI thaI. temAM jhapharakhAna cho, ane rAstIkhAna mAryo gayo, te pachI khAna pATaNamAM Avyo. A laDAI sane 294 hijarImAM thaI, tyArapachI riyatanA sukhanA temaja sane che ke hijarIH * tAbAnA mANasone nyAya ApavAnA kAmamAM muM. thAya ane je ThekANe phateha thaI hatI tyAM eka gAma vasAvyuM jenuM nAma jetapura che khare loka (musalamAnI kalamo) phelAvavAne ghaNI mahenata lIdhI, pATaNadeva eTale somanAthanA devaLane sara karavA te bhaNI lazkara mokalyuM, ane isalAma zuM che te ghaNI jagyAe prasiddha karyuM ane gujarAtanA saghaLA zehere upara kabajo karI lIdhe, ane rAtIkhAnanA julamanA vAgelA ghA upara pArUpI bhalamanI paTIo copaDI dIdhI ane uMcathI nIca sudhI ane baLavAnathI garIbo sudhI saghaLAone rAjI khuzI karI dIdhA. - jyAre sane 796 mAM sulatAna muhammadazAhe dehatyAga karyo ane dilhInA rAjyakArabhAramAM garabaDa thaI tyAre tAtArakhAna bina jhapharakhAna ke jene 796 hijarI. sulatAna nAsirUdIna mahamuda bina, sulatAna muhammadazAhane vajIra TharAvavAmAM Avyo hato, te IkabAlakhAnanA baLathI kaMTALI pitAnA pitA pAse gujarAtamAM Avyo. have A vakhate jhapharakhAna tathA tAtArakhAna IkabAlakhAnanuM vera levA sArU lazkara bheguM karatA hatA, te vakhate khabara pahoMcI-ke zrImaMta sAhebe kina amIra te mura gogAna dilInI sarahadamAM padhAryA che ane tethI karIne jagyAmAM bhAre tAna ubhuM thayuM che, ane tyAMthI ghaNAkharA leke nAsI gujarAtamAM AvI bharAyA. te vakhatanI bAdazAhata bhagavata sulatAna nAsIrUddIna meha1 sAheba kirAna, sAheba-ghaNI kizAnakALa, kALanAtha. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 ] mudazAha paNa dilIthI nAsI gujarAtamAM AvI pahoMce. ahIM enuM kaMI na vaLyAthI nirAza thaI mALave gayo, jyAre sAhebekirAna tamurazAha hiMdustAnanI marakaMda tarapha gayo, ane ikabAlakhAna pAcho AvI dilI upara kabaje karI beTho, tyAre tAtArakhAMe potAnA pitAne kahyuM ke khudAnI kRpAthI ApaNI pAse ghaNuM lazkara che, ane purI sattA che, have mane ema DIka jaNAya che ke IkabAlakhAnathI vera laI dillIne tenAthI mukata karIe. kemake rAyapara keIne vAraso nathI, jhapharakhAMe parva vicAra ane keTalAMka kAraNone lIdhe e salAha pasaMda kI nahIM, temAM bhAre vAdavivAda thaI jhapharakhAMe rAjano tyAga karI, lAva lakara, sArasare jAma, ThAThamATha saghaLuM pitAnA putrane ApI ekAMta sthitI pasaMda karI. paraMtu kharI hakIkata e che ke tAtArakhAM pitAnA pitAne kedamAM nAkhI muhammadazAha nAma dhAraNa karI sane 806 hijarI jamAdIula avvala mAsamAM asA. sane 806 hijarI. vala kasabAmAM takhta upara beThe ane lAvalazkara zaNagArI, teja aThavADIAmAM nAMdodanA adharmIone zikSA ApavA nikaLyo ne tyAMthI dillI tarapha gayo, A cIMtI gabharAvanArI khabarathI IkabAla ghaNe bIdhe, paraMtu ekAeka zabarAta mahIno ane majakura sAlamAM sulatAna muhammadanA zarIranI sukhAkArI ghaNI dura jatI rahI ane sArA vaidyoe rAmabANa auSadhe ApyAM paraMtu kaMI tenI asara thaI nahIM. paraMtu jagataprasiddha ane vakhato vakhata gujarAtI lokomAM satyapUrvaka siddha thaeluM che te e che ke sulatAnane mRtyunuM kAraNa e hatuM ke sulatAne beu bhavamAM je kalyANakArI che tenuM dhyAna na rAkhyAthI sulatAnanA keTalAka sobatIo ke je aMdarapeTe jhapharakhAnane mATe baLatA hatA teoe sulatAnanA pyAlAmAM jhera bheLavI dIdhuM, ane keTalAka ema paNa kahe che ke tenA pitAe A kAma karavAne goThavaNu karAvI hatI. matalaba ke, sulatAnamehamudanA zabane lAvI pATaNamAM dharatImAtAne svAdhIna karavAmAM AvyuM, ane tenA mRtyu pachI tene khudAyamAM zahIdanuM mAna nAma apAyuM tyArapachI jhapharakhAna lazkaramAM Avyo ane darabArIo tathA amIro 1 gujarAtano pahelo sulatAna. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rara ] tenI sattAne svAdhina thayA, ane prathama mRtyunI dilagIrI ane tyAra pachI saMtavastunA vacana belyA. khAna darekane dilAso daI potAnI rAjadhAnI tarapha teonI sAthe gayo. kahe che ke te divasathI khAna pitAnA chellA kALa sudhI rahetA hatA. have dahADe dahADe dilhInI rAjyasattAM phIrojhazAhanA vaMzamAM nirbaLa thatI gaI te eTale sudhI ke teomAMno koI paNa rahyo nahIM, ane ikabAlakhAna khijharakhAnanI sAthe laDatAM mAryA gaye, tyAre darabArIo ane rAjya kArabhArIoe jhapharakhAnane araja karI ke, gujarAta dezano baMdobataane sattAnI majabUtI bAdazAhatano dabadabA ane dabANa zivAya TakI zake tema nathI, ane hAla e kAmane lAyaka Apa dhaNIzivAya bIjo koI jaNAtuM nathI. A zubhecchakonI mAgaNI kabala rAkhI, sulatAna muhammudazAhanA mRtyu pachI traNa varSa ne sAta mahIne sane 810 hijarImAM jhapharakhAna zerapuramAM takhtaupara birAjamAna thaye ane te mujhaphapharazAha nAma dhAraNa karyuM ane sikake tathA khata potAnA nAmanA karyA. pitAnA pautra ehamadakhAnane pATavI kuMvara TharAvI pite nyAya ane baMde bastamAM rokAyo. te musalamAnI dhamI phelAvavAnI goThavaNa karata ane rAjakohI lekene nAza karavAmAM guMthAyo. te eTale sudhI ke, sulatAna muhammada tAtArakhAMne dIka ehamadakhAM ke je, mujhaphapharazAhane pAtra hato, ane AThasomAM... A vanane mirAte sikaMdarIe bharUsAlAyaka gaLyuM che ke asAvala kasabAnA kaLIo sattAnA sAmA thayA hatA, ane luTaphATano dhaMdho cAlu karyo hato te vakhate sulatAna mujhaphaphare potAnA pautra ehamadakhAne bhAre sanyA sAtha teo sAme ravAne karyo ke jethI karI te lokone zikSA thAya, have ehamadakhAe pATaNa zehera bahAra nikaLI sarovara upara utAro karyo ane molavIone bolAvI prazna karyo ke hAlanA molavIo A bAbatamAM kahe che ke je keIe keInA bApane vagaravAke mArI nAkhyo hoya to tene dIkare tene badale laI zake che, saghaLAe kahyuM 1 zuravAra ane Ida vigerenI namAja vakhate adhyakSa bAdazAhanA kalyANanAM je vacana uccAre che te. 2 A ThekANe phArasI pustakamAM kaMI rahI gayuM che kemake vAkya racanA karI Ape che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . [ 23 ] ke satya che. uttarapatra sahue lakhI data karyA. khAne kAgaLa uThAvI laI pitAnI pAse rAkhyo. tenA bIje divase ekAeka zaheramAM AvI sulatAna mujhaphapharane baMdIkhAne keda karyo ane pyAlAmAM jhera bheLavI pAI dIdhuM. sulatAne kahyuM "e dIkarA ! te ghaNI utAvaLa karI, A saghaLuM te tArUMja hatuM." uttara dIdhA ke vakhata AvI pahoMcyo. sulatAne kahyuM ke keTalAMka zIkhAbhaNanAM vacana huM kahuM te sAMbhaLa, ke je tane lAbhakArI thAya. prathama je mANase tane A kAmavAste uzkeryo tenAthI lAbhanI AzA rAkhIza nahIM ane tene tuM mArI nAkha. bIjuM-madhupAna kare nahIM, kemake rAjakartAone eno tyAga ghaNI jarUra che. trIjuM-zeramaleka tathA zekhamalekane mArI nAkhavA. kemake beu jagataprasiddha khaTapaTI che. bIjI keTalIka zIkhAbhaNanI vAto kahI nirAzI pyAlo pI gayo. sadara mahInAnI chellI tArIkhe majakura sanamAM A saMsAramAMthI te sadAne mATe salAmata duniyAtaraka kuca karI gayo ane pATaNanA killAmAM tene bUmIdAdha Avyo. kahe che ke pitAnA dAdAnA kALa pachI sulatAna ahamadane ghaNe aphasosa thayo ane tenI hukumata aDhAra varSa temaja bAdazAhata traNa varSa ATha mAsa ane seLa dahADA rahI. gujarAtanA sulatAna paikIra athavA cauda mANasa ke jemAM matabheda che te paikInA mujhaphapharazAhanA takhtanazIna thayA pachI sane 810 hijarIthI tArIkha 14 rajaba sane 900 sudhInA ekaso eMzI varSamAM vadhatuM ochuM rAjya cAlyuM. dehare. je kaI A jaga vize, nakkI pAme nAza; je rahe nitye jIvate, te che e avinAza. ehamadakhAM (mAnanA sulatAna ahamada bina mujhaphapharazAha)nuM rAjyAbhiSeka thavuM. have e jANavuM joIe ke gujarAtI sulatAnane evo dhAre hato ke pitAnA putranA nAmanI sAthe khAna zabda vadhAratA hatA, ane je rAjane dhaNI thaI rAjyasana upara birAje tene mAnanA sulatAna apAtuM. jyAre sulatAna mujhaphapharane dehatyAga thayo tyAre tA. 4 mAhe Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] ramajAna sane 13 hijarImAM ehamadakhAM, sulatAna ahama nAma dhAraNa karI takhtaupara birAjyo. paheluM tophAna je A rAjamAM ubhuM thayuM te sulatAnanA pitrAI bhAI moduda bina phirojhakhAnanuM hatuM ane te vakhata te vaDodarAmAM hukumata karate hato. pharatA hokArone 813 hIjarI. " maLI jaI huMpadanA abhimAnamAM koIne gaNato nahota, te sulatAnanI sAme thayo, sulatAna lazkara laI tenI sAme thayo, bhAre kApAkApI pachI be vakhata hAra pAmI duda pAche page nAThA ane bharUcanA killAmAM bharAI beThe, chevaTe tyAMthI sulatAnane zaraNe Avyo. sulatAna tyAMthI pAchA pharatI vakhate jyAre asAvala kasabAmAM pahoMce tyAre teNe AzA bhIlane tAbe levAnI goThavaNa karI. eja lAbhakArI varSa mAM tatva zodhakonA zreSTha satyavAdIonA dIpaka zekha ehamada khaTu gaMjabakhazanI AjJA laI mahA vizALa ehamadAbAda zehera bAMdhavAnuM kAma prAraMLyuM, enI laMbAI pihoLAInA vistAranuM varNana je khudA sahAya thaze te A pustakanI samApti (bIjA bhAga) mAM karIzuM. sane 814 mAM iDara upara caDhAI karI tyAre tyAMno rAjA nAsI gayo tethI pitAnA kRtyathI jhaMkhavANo paDI saMtapakArI khaMDaNa kabula karI, mulatAne tenI kasuronI 814 hajarI. kSamA karI. have e jANavuM joIe ke gujarAta dezanA darpaNane adharmI kATa lAgelo tene sulatAna alAudInanI pANIvALI talavAre dura karyo. jo ke pATaNa zaherathI bharUAnA killA sudhI je prakAza phelAyo hato, tema AsapAsa adharmanuM aMdhAruM thaI rahyuM hatuM te chevaTe gujarAtI sulatAnanA prayatnathI dhIme dhIme cokhuM ane caLakATa mAratuM thaI rahyuM temAMthI keTalAMka mathake, sulatAna ahamadanI mahenatathI isalAmano prakAza pAmI cakacakita thaI gayAM. 1 amadAvAda (ehamadAbAda) gaja vasAveluM. 2 sarakhejanA moTA rAjavALA pIra. 3 kharo zabda-ahamadaAbAda che. amadAvAda nirarthaka che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sane 17 hijarImAM giranAranA adharmIo upara caDhAI karI te gIranAra seraThane prakhyAta kile che. tyAMno rAjA maMDalIka laDAImAM hAra pAmyo ane ki. 817 hIjarI. lAmAM bharAI beTho, evuM kahe che ke atyArasudhI te deza IsalAmI dIpakathI purepuro prakAza pAmyo nahoto, paraMtu junAgaDhane kiTale ke je giranAranI taleTImAM che te sulatAnanA hAthamAM Avyo, bhAraThanA jamInadAroe sulatAnanA zaraNe AvI khaMDaNIo (pezakazIo) kabula karI. - 818 hijarImAM sidhapuranA devalane hasta karyuM. ( jamAdIula avvala mAsa) 818 hajarI. A dhAra upara caDhAI karI 819 mAM. - 89 hijarI. 82 jIkAda mAsanI pahelI tArIkhe sonagaDhanA rAja upara phateha meLavI ane 822 nA saphara mAsamAM sekhaDAne 'ra keTa bAMdhe ane moTI masIda baMdhAvI ane 821 hijarI. dharma pragaTa karavAne kAjI tathA khutabAnI kriyA 822 hijarI. karanAra upadezI TharAvyA ane islAmI dharmane dAlu karyo. teja varSamAM sukha! tAbe mAnakanIne koTa baMdhAvyo ane tenI cekIne vAte lazkarI TukaDI mukI ane hukama pramANe sulatAna ahamadanA kAkA zamasakhAna daMdAnI ke je nAgoramAM hukumata karato hato tene tyAM badalyo, zamasakhAnane daMdAnA eTalAvAte kahe che ke tenA AgalA dAMtanI cokaDI bahAra nIkaLI AvI hatI. sane 823mAM pitAnA rAjanA kAmakAjamAM sulatAna guMthAyelo rahyo, jyAM jyAM khaTapaTa hatI te dUra karI devaLone toDayAM ane temanI jagyAe masIdo karAvI, ane killAo 823 hijarI. banAvI tenI cekIne vAte lokone mukyA 1 sInera tAbAne cItaDane kiTale bAM, tyArapachI dAtA kasabAne 1 khatIba-zukravAra tathA IdemAM UMcI jagyAe caDhI khudAnI baMdagI karanAra, 2 daMdAna eTale dAMta (phArasI.) Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 26 ]. DuMgarAmAM vasAvyA. ane tyAM tene koTa bAMdhyo, tyArapachI kArIThA kasabAne ke je sulatAna alAudInanA vakhatamAM alagakhAMe sana 764mAM vasAvelo hato tene marAmata karyo ane tenuM nAma sulatAne AbAda rAkhyuM. 830 hijarImAM pharIthI IDara tarapha lazkara laI jaI caDhAI karI tyAre rAjA nAsIne DuMgaromAM saMtAI gayo, sulatAne hAthamatInA kAMThA upara IDarathI daza gAu upara 800 hijarI. gujarAtanI sarahada AgaLa zahera ehamadanagara vasAvyuM ane tenI AsapAsa kaThaNa paththarano koTa baMdhAvyo ane pitAne jAthuka rahevAnI te jagyA banAvI sane 831 hijarImAM lazkara kaTane vAte nIkaLeluM hatuM te vakhate IDaranA rAjA puMjAe te lazkara upara caDAI karI lazkarano senApati hAra pAmI gayo ane sanyA 831 hijarI. sAthenA hAthIne puje laI gayo, chevaTe vikharAelI TukaDI bhegI thaI puMjAnI peThe gaI bhogajoge eka ghAMTI AgaLa pahoMcI ke jenI eka bAjue parvata che ke jenI Toca AkAze aDelI che ane bIjI bAjue khe che ke je pAtALe gaI che ane vacamAM eTaloja mArga che ke jemAMthI eka svAra ghaNI aDacaNe jaI zake, jyAre te sAMkaDI galImAM saMpAyo ane sulatAnanuM lazkara pAchaLathI AvI pahoMcyuM, tyAre hAthIvALAoe hAthIonAM mastake pheravI dIdhAM ane paMjA upara hAMkI dIdhA puMjAne gheDa bhaDako ane khomAM paDe; paDatI vakhate tarata ja prANatyAga karyo. sulatAnanA teja lazkaranA mANaso hAthIne jhAlIne laI AvyA, paraMtu paMjAnI zI vale thaI tenI koIne gama paDI nahI, bIje divase eka kaThIyAro tenuM mAthuM vADhI sulatAnanA darabAramAM lAvyo. tyArapachI be varSa sudhI pitAnI rAjadhAnImAMja sulatAna raho, ne pitAnA rAjanA baMdobata zivAya bIjAnA mulakanI kaMI paravA karI nahIM ane lazkarano baMdobasta tathA rAjano vahIvaTa pramANIka pradhAna ane zubhecchaka saradAranA abhiprAyathI evI rIte karyo ke rasIpAIo aDadhA pagAra peTe jAgIra le ane aDadho pagAra rokaDa le, kemake Akho pagAra rokaDo Ape te rekaDa kharaca karatAM vadhe nahIM ane sIpAIo kharacanI taMgImAM rahe ane dezarakSA tarapha lakSarahIta rahe je aDadhA pagAramAM jAgIra maLe to ja Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 27 ] gIramAMthI kADhI ghAsaneA lAbha letA rahe ane khetI tathA ImArataneA prayatna kare teA tenA zayadA meLave ane tethI karI dezanA rakSaNAthe tanamanathI tatpara rahe, ane aDadhA pagAra dara mAse vagaraDhIle ane vATa joye temane paheAMcatA rahe ane jo kaMi khATa paDe teA devu karavAnI jarUra rahe nahIM. game te dUra dezanI musApharI hAya ke svadeza svArI hAya temAM kaMIpaNa saMkaTajevuM ane nahIM ane epaNu banavAjoga che ke dUranI caDhAImAM pagAra purA paDe nahIM tethI sarakArIkhAtAmAMthI aDadhe kharca ApavA ke jethI je kAMi joie tetevAste mana ucATa thAya nahIM. devAnA kheja sipAi upara paDe nahIM ane gharanA taranI ciMtA rahe nahIM; kemake jamInanI upajamAMthI kharaca khuTaNa cAle. te vIladAranA kAyadA evA AMdhyA ke je sarakArI bharUsAne nAkara hAya ane asIla muzarra hAya teA beu eka khIjAthI maLI jAya athavA sAi ke saMbadha ubhA karI zakaDane uDADI de, ane jo eu sarakAradINusahAya tepaNu temaja kare ane sarakArI hAdedArAne paNa evIja rIte temyA ane A dhArA sulatAna mujhaphphara hali bina mehamuda egaDAnA rAjanA chellA vakhatasudhI cAlu hateA sulatAna bahAduranA vakhatamAM bahAranuM lazkara ghaNuM bharatI karavAmAM AveluM tethI karakasara karanAra pradhAneAe tehasIla purI levA mAMDI, keTalAka mahAleA ekathI dazasudhI vadhI gaelA ne keTalAka nava, A te sAtasudhI dazathI AvelA pacIza mahAlAthI ochA heAtA. tyArapachI pherArA caka karyo, deobasta kArANe mukAyA ane gujarAta dezamAM TaTA teAAne ubhA thayA, ke je tenI jagyAupara lakhavAmAM Avaze tyArapachI sulatAna daravarSe iDaranu rAja durasta karavA ane kAi veLA nasIrakhAna bina rAjA asIranA rAjakatAne zikhAmaNu devA ane kadI sulatAna ehumada ehumanIne zAMta rAkhavA koI veLA mevADa dezane sara karavA lazkara mekalatA ane keTalIka veLA pote paNa jateA hatA dareka caDhAimAM phateha tenA gheADAnA pegaDAsAthe badhAelI hatI, tenI rAjakiradImAM kadI parAjaya thayA nathI. gujarAtanuM sainya sadAkALe mAMDuMgaDha, 1 evI AgIrA gujarAtamAM dhaNI hatI. 2 muzarrapha eTale amIna, AbarUdAra raiyata paikI. 3 bina-dIkarA, valada. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( [ 28 ] dakSiNa ane asIragaDha upara temaja mevADa ane tenI AsapAsanA adhamao upara phateha meLavI hatI. sane 845 hijarImAM ahamadAbAda mukAme kALarUpI kAsada AvI pahoMcyo ane sadAkALa rahevAnA sAra saraM. jAmane avinAzI deza tarapha tANI laI gayo. 84pa hijarI ane mANekacekanA jAmAM ke je jumA majIda AgaLa che tyAM bhumIdAgha Ape. sulatAnane janma-tArIkha 10 chalahajanI rAtre sane 793 mAM thayo hato. potAnI umaranA vIza varSe takhtaupara beTho ane batrIza varSa, cha mAsa ane bAvIsa divasa rAja karyuM. ne umara bAvana varSaupara keTalAka mAsanI hatI. zekha rUkanudIna kone zakarapIrane murIda ( sevaka ) hato, nyAya, AcAra vicAra, paropakAra ane udAratAmAM sulatAnanI te vakhate koI joDI nahotI. vArtA-evuM kahevAya che ke sulatAna jamAie juvAnInA abhimAnamAM ane sulatAnanI sagAInA garvamAM koIeka geravyAjabI khuna karyuM hatuM. sulatAne tene bAMdhI kAjInI pAse mokalI dIdhe. kAjI marI gaelAnA vArasone 40 uMTa laI khu mApha karavAnuM TharAvI sulatAnanI AgaLa lAvyo. sulatAne kahyuM ke-je ke maranAranA vArase badale levAne rAjI thayA che paraMtu te huM kabula rAkhI zakato nathI ne mAre kabula rAkhavuM paNa na joIe kemake pisAvALo daMga loko potAnI sattAnA ubharAmAM AvI kenAM vinAkAraNe khuna karaze, te A ThekANe khunane badale ApavA karatAM mArI nAkhavo mane yogya lAge che. tethI khUnIne bajAra vacce khunanA badalAmAM zULIe caDhA ne te eka rAta ne eka dIvasa laTakata 2 . bIje divase hukama karI tene utArI laI dATI dIdho. A daSTAMta joI rAjyanA prAraMbhathI te aMtasudhI amIro athavA sIpAIomAMthI koIe geravyAjabI khuna tarapha himmata karI nahIM. 4 4 rUkanudadIna kAne zakara ane bhASAMtara kartA eja kuTuMba phArUkInA che e pIranI kabara pATaNazaheramAM che, temaja hiMdustAnane phArUkIe zAha pharakha kAbulInI keDavA che ke je sulatAna meDamuda gajhanvInA bhANeja thatA hatA, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] vAtA--A rAjyAsana taLe sAbaramatI nadI vahe che. temAM eka divasa sulatAna peAtAnA mehelanI eka khArImAMthI kheDA kheDA jue che. te e ke pANInA caDhAva che temAM kaMi kALI kALI vastu pANIupara vahetI dIThI tethI hukama karI tene kADhI peAtAnI rUbarU magAvI. te eka kAThI hatI jemAM koi maDadAMne ghAlI pANImAM vahetI mukI hatI, sulatAne hukama karI zaheranA saghaLA kuMbhArAne hAjara karAvyA ane pUchyuM ke A kADI koNe karI che? temAMthI eka khelyeA ke etA mArI dhaDelI che ane amadAvAda tAbAnA klAA paragaNAnA eka gAmanA mukhIne vecAtI ApI hatA. sulatAne majakura paTelane hAjara karavA hukama ApyA. te Avye ne tajavIja karatAM mAluma paDayuM' ke te paTele eka vANIAne mArI nAkhyA hateA ane kAThImAM dhAlI pANImAM vahetI mukI hatI. sulatAne hukam ApyA ke maranAranA khunanA badalAmAM te paTelane mArI nAkheA.-A eja geravyAjakhI khuna sulatAnanI AkhI rAjakirdImAM thayAM hatAM. sulatAna ehamadanI tazaktinuM, kavitataram paNa traNa hatuM. e kheta ( doharA ) burahAnudIna kutu. Alama bina saiyada mehamudra nAsIrUdadIna bina saiyada jalAla mapraduma jahAMnI jemanA AtmAne muddA pavitratA Ape. je sulatAnanA vakhatamAM hatA tema / vakhANamAM lakhela che. kheta ( dAha. ) 1 kutabe jhamAna emA, burahAM khasasta mArA, burahAna e haMmezA, cuM nAma thA AzakArA, --amArA vakhatanA jagAMdhAra, burahAna joe amane ke jenA tarko temanA nAma pramANe prakAzita che. artha sulatAna muhaMmadazAhe, ( sulatAna ahamadanA kuMvara )nu rAjya sane 845 hijarImAM sulatAna ehamadanA mRtyu pachI sulatAna muhammadazAha takhtaupara birAjamAna thayA ane ezaArAma taraph peAtAnuM lakSa ApyuM. te pote rAja karavAnI kaMi paNa darakAra karatA nahAtA, jo kharUM kahIe te tenA 845 hIndrarI. 1 zahe AlamanA meTA dAddA thAya. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] guNA rAja karavAnI uMcI padavIosudhI pahoMcI zakatA naheAtA, paraMtu te dhaNA udAra svabhAvaneA hateA ane dhaNuM seAnu dAna karatA tethI loko tene nadAnI e mAnanAmathI kahetA hatA. eja varSamAM iDaranA rAjAupara caDhAi karI te nAsIne DuMgarAmAM jatA rahyo ane tyAMthI keTalAka pratinidhIene sulatAnanI sevAmAM meAkalyA ane pAchalI geravartaNuMkanI mAI mAgI ane peAtAnI kanyAne sulatAnanI sevAmA melI dIdhI, sulatAna tenA rUpaupara mAhIta thai gayA ane rANInI sIphAraza sAMbhaLI tenA pitA ae iDaranuM rAjya bakSIza karyuM. ane tyAMthI khAkhaDAnA dezaupara lazkara laI gayA ane tene ulaTapalaTa karI peAtAnI rAjadhAnI tara AvatA raho. 849 hIrI. ane sane 849 mAM tatvajJAnI pavitra khuddAnA bhedanA jANanAradharma gurUonA pramukha zekha ehumakhaTu je, gaMjamakhaza nA nAmathI prasiddha che temaNe A nAzavaMta sasAramAMthI te avinAza jagatabhaNI kUca karI, sulatAna mude meTI imArata tathA rAtre temanI kamaraupara banAvyeA. 854 hijarImAM cAMpAnera upara caDhAI karI pAchA karatI vakhate sAMdhalI tAmAnA gAma gaDhaDAmAM pahoMcyA ane tyAM tenI prakRtI bagaDI tyAMthI ahamadAbAda AvI meharama mAsanI tArIkha 20 te dahADe sane 855 hijarImAM A saMsArano tyAga karI pelA saMsAramAM pahoMcI gayA bApanI kharanA ghumaTamAM tenI deha ghaTA. teNe nava varSa ane keTalAka mAsa rAja bhAgavyu. keTalAka kaheche ke sAta varSa te cAra mAsa rAja karyuM, sulatAnanA mRtyunuM bIjuM paNa kAraNa kahevAyache ke je vistArathI mirAtesikaMdarImAM lakhAelu' che. 855 DirI. 854 hIjarI. 1 sarakhejanA meTA rezanavALA pIra-majakura imAratA sulatAne khanAvI che, guja rAtI sulatAne TAMka rajapune! ane iDaranA rAta rajaputa. mAtra dharmanA phera. e lagna geravyAjakhI gaNAya nahIM. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 31 ] sulatAna kutabuddIna. (jalAlakhAM te muhammadazAhane kuMvara) tenI bAdazAhatane vakhata, mAhe moharama sane 855 hijarImAM sulatAna kutabuddIna bina muhammadazAha ke je te vakhate naDIAdamAM hato te pradhAno tathA amIronA teDayAthI AvI takhtaupara beTho ane tenA 851 hIjarI. bApadAdAnA dhArA pramANe lazkarIone pazAka tathA inAma ApI khuza karyA. A vakhate mAlavAno bAdazAha sulatAna mahamuda khilajI guja. rAtano deza chatavAne manasube pitAnI rAjadhAnIthI nikaLI A tara4 sainya cAlu karI ane sulatAnapuranI hadamAM AvI utaryo ane tyAMthI kuupara kuca karI deza ujajaDa karato cAlyo, A veLAe sulatAna mahamudane khabara thaI ke sulatAna kutabudIna taiyAra thaIne mahI nadI upara khAnapuramAM beTho che, ethI A khabara saMbhaLI mehamuda khilajI kapaDavaMjane raste paDyo ane majakura kasabAnI hadamAM beune melApa thayo ane sulatAna mehamuda hArIne nAsI gaye. A banAva 856 nA saphara mAsanI 1 lI tArIkha zukravArane divase bapo. 8pa6 hijarI. ane eja varSamAM pio phATatAMnI vakhate cha hajanI 8 mI tArIkhe saiyada burahAnudIna kutube Alama sAheba gujarI gayA. te vakhatanA eka vidyArthIe-matalae yemata ravI A ( eTale Idane prAraMbha maLasake , emAMthI varSa kADhayuM che. vAta-jyAre sulatAna mahamuda khilajI gujarAtanI sarahada upara pahoM, keTalAeka sarakArI kalama (sIvIla vALA loko jemaNe sulatAna kutabudInanI itarAjI meLavI hatI teo jaI mehamuda khilajIne maLyA, sulatAne gujarAta dezanI vaheMcaNI kevI che te pUchayuM, ane teonA batAvyAthI joyuM ke jAgIranA be jAtanA sIpAIonI jAgIra ane badazAhI khAlasAmAM che, ane eka bhAga dharmAdAmAM lokone rojana tathA sAlI ANamAM vaparAya che, tyAre me mude kahyuM ke gujarAta hasta karavAnuM kAma ghaNuM kaThaNa che. divasanuM lakara sAdAtavigere paNa taiyAra rahe che ne rAtanuM paNa heya che.TuMkAmAM sulatAna kutabuddIna jaya pAmI jaya jayakAra karato ahamA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 ] bAdamAM Avyo, ane eza ArAmathI DamarArUpI dArUnuM pAna karato khuza khuzAlImAM vakhata gALavA lAgyA, ane gajabanaza sAheba pIranA re jAnuM apUrNa kAma je tenA bApa sulatAna muhammade AraMLyuM hatuM tene pUrNa karavA lAgyo. bIjI moTI ImArato paNa teNe baMdhArI jevIke - kAMkarIA taLAva, ane nagInAvADI ane khAmadhrolanI imArato A imArato viSe mirAte sikaMdarIno racanAra kahe che ke " A dAse A pahelAM keTalAka varSo saghaLI " ImArato joI hatI hAlamAM te imArate pachI koI nI kaMI nizAnI paNa 2ii nathI paraMtu kAMkarIA taLAva ane majakura vADI hAla mojuda che. sane 861 hijarImAM mehamuda khilajIthI maLI kuMbhArANA ke jeNe nAgeranI sarahada upara luTaphATa calAvI hatI tenA upara caDhAI karI pahelAM AbunA kilA upara rANA upara pahelI phateha meLavI ane tyAMthI kuMbhala tarapha nizAna uDA- phare 861 hijarI, vane AgaLa vadhyo, ane rANunA dezo phateha karate cAlyo, te vakhate kuMbhorANe citoDanA killAmAM hatA, sulatAne te tarapha lakSa lagADayuM rANe cAlIza hajAra svAra laI citeDathI nikaLyo ne pAMca divasa sudhI joIe tevI laDAI karI chevaTe hAra khAI ci paDatA killAnI rakSaNArthI jagyAe nAsI jaI vakIlone mokalI je kRtya banyuM hatuM tethI : mAphI mAgI patAvA lAgyo bAdazAhI khaMDaNI kabula karI karAra karyo ke kadI e nAgoranI sarahada upara nahIM jAuM. tenI araja sulatA kabula karI, sulatAna potAnI rAjadhAnI tara8 pAcho pharyo ane sulatAna khilajI pitAnA rAja bhaNI gayo. bIjI vakhate rANo e karAra toDI nagorane luTavAnevAse nikaLyo : aDadhI rAtre A khabara pradhAna maleka zabAna, ImAdula mulakane poMcI te ja vakhate sulatAnane zuM upara bI 2 pAlakhImAM savAra karI kuMbhala tarapha ravAne karyo. jyAre cAI. kuMbhalane e khabara thaI tyAre te pitAnA deza tarapha pAcho pharyo. paraMtu surata ne sIDI upara lazkara laI jaI tyAMthI rANAnA 1 sugaMdhI puNe sudhare. 2 sane 1000 hijarI, 3 emane roja prakhyAta che ne te rIAla najIka che. zaheranI traNa gAuM ugamaNI bAjue che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezamAMthI rasto kADhI javuM meLavane pitAnA deza gujarAtamAM Avyo. sane 863 hijarImAM sulatAnane AyuSarUpI pyAlo bharAI gayo tethI khudAnI rahemate pahoMcyo ane sulatAna ehamadanA ghumaTamAM bApanI bAjue daTAye. teNe ATha varSa, sane 863 hijarI. cha mAsa ne tera divasa rAja karyuM. sulatAnanA mRtyu viSe bIjAM paNa kAraNo kahevAya che te mirAte sikaMdarImAM lakhAyAM che. sulatAna dAuda. (sulatAna ahamadazAhane kuMvara-sulatAna kutabudadInane kAke)nuM rAjya ( bAdazAhata ) sane 863 hijarI 6 ThI tArIkha mAhe rajaba sulatAna kutabudInanA jannatanazIna thayA pachI trIje divase moTA darajajAnA pradhAne ane uMcA mehalovALA amIronA abhIprA- 863 hijarI. yathI sulatAna dAuda bIna sulatAna ehamada takhta upara beThe. paraMtu te rAjya karavAnA guNa dharAvato nahato tethI nAlAyaka kAme karavA lAgyo tethI imAdula muke amIranI salAhathI sulatAna kutabudInano zAvakSabhAI ke jenuM nAma phatehAna hatuM ane te pIra zAhe Alama sAhebanA rakSaNamAM hato tyAMthI tene lAvyA. jyAre bhadramAM dAkhala thaye te vakhate nobatanA nAde ane raNazIMgAnI phuko sutAna dAudanA kAnamAM pahecI, jethI kharI hakIkatathI mAhita thaI sAbaramatI nadInI khaDakInA rasta pobArA gaNI gaye. teNe eka mAsa ne sAta divasa rAja bhogavyuM, vAyakA--padabhraSTa sulatAna dAude zekha ghanarUmI sAhebanI dagAhamAM phakIra banI khurAnI kheALa upara lagADayuM, thoDA divasamA te te zodhanA. ghaNe AgaLa vadhe pachI te divasomAM ja A saMsArano tyAga karyo. - - - - - - - Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] sulatAna mahamuda begaDI ( gujarAtane akabara ) eTale sulatAna muhammadanA kuvara phakhAnanI bAdazAhata, evuM kahe che ke sulatAna mahamuda begaDe ravIvAra zubarAta mAsanI tArIkha 12 sane 863 hijarIne dahADe zreSTa nagara zehera ahamadAbAdamAM takhta upara beThe. gAdInuM muhurta. begaDA-zabdanA arthamAM gujarAtIonAM be kAraNo ApyAM che, paheluM kAraNa e che ke sulatAnanI mucho vAMkaDI gAyanA zIMga jevI maraDAIne vAMkI vaLelI hatI, begaDA zabdano artha. bIjuM kAraNa e che ke eNe be gaDha jItI lIdhA hatA eka junAgaDha ane bIje cAMpAnera, gujarAtImAM 2 (AMka)ne be kahe che jene phArasI 6 bole che ane gaDha eTale kille. mIrAte sikaMdarIne racanAra lakhe che ke A sulatAna gujarAtanA rAjakartAomAM sarvottama zreSTa hato nyAya upara viSeza lakSa, papakAramAM uttama, dharmaAjJA pALaka, daDha mIrAte sIkaMdaranA svabhAva, nAnapaNu ane juvAnImAM zAMta svabhAva, lakhanArane abhIprAya. dirdhAyuSI, zarIre zaktivAna, bahAdura, zurApaNuM e IzvarI inAma ene bakSIza thaelAM hatAM. bAdazAhata chatAM tene ghaNI bhukha hatI eTale ghaNe AhAra karato ra tA. sulatAnane dararojano khorAka gujarAtanA telathI eka maNake jene zera behalelI paMdarano thAya che. rAtre kherAka.. samAsAnI be laMgarIo pathArInI be bAjue mukavAmAM AvatI hatI. te evI rIte ke, eka jamaNA hAtha upara ne bIjI DAbA hAthaupara. jethI jyAre te je tarapha uMghamAMthI uThe, te ripha samAsA upara hAtha paDe. temAMthI keTaluMka khAIne pAcho uMghI jate, rAtre keTalIka vakhata evI rIte karato ke savAre maLasakAnI nimAja paDhIne eka tAsaLI bharIne madha ane eka tAMsaLI gAyanuM ghI, deDhaso sonerI thanA sAthe 1 cAMpAnera eTale pAvAgaDha, 2 badhI kArakirdI uparathI jaNAya ke-ene guja rAtane adAra hI zakIe Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } [ 35 ] khAto hato, ane ghaNIvAra evI rIte kahete hato ke je khudA mehayne bAdazAhI na Apata to tenuM peTa keNa bharI rAta ? . sulatAnanuM purUSAtana paNa ghaNuM hatuM. koI strI tenI pAse rahI zakatI nahatI, paraMtu eka sidaNa ke je uMcI juvAna hatI. tene sulatAna potAnI rANIo pAse gayA bAda purUSAtana. maLyAthI saMtoSI thato hato. tenI umara tera varSa, be mAsa ne traNa divasanI hatI. je vakhate te gAdI upara beThe te vakhate potAnA bApadAdAnA dhArA pramANe sanyAne inAma ikarAme ApI rAjI khuzI karI hatI. jyAre gAdIupara beThAne keTalAka mAsa thayA tyAre keTalAka amIroe malekazAbAna IbAdulamukanI sAthe dezabhAva rAkhI tene pAyamAla karavA ane tenA hodA parathI utArI pADavAnI kozIza karavA lAgyA, sulatAnane tenA viSe zuM bolI tene keda karAvI page beDIo naMkhAvI dIdhI. rAtanI vakhate hAthIkhAnAnA darogA abadullAe amIronA hetuviSe sulatAnane araja karI ke imAdulamuka sarakArano nimakahalAla che, luNaharAma nathI. chevaTe keTalAka khAsa sarakArI karanI salAha laI mA dulamukane chuTo karI A rAjadrohI amIrone pakaDavA ane temanAM gharo japta karavA hukama karyo, A luNaharAmI amIne jyAre khabara thaI tyAre pitapotAnuM lazkara laI bhadramAM dAkhala thayA te vakhate saghaLA maLI sulatAnanI sevAmAM traNaso nokaro je hAjara hatA temane sulatAne hukama karyo ke A luNaharAmIo upara hAthIone mukI do. pAMcaso cho hAthIoe ekaja vakhate dhasAro karyo ke jethI amIronuM lazkara vikharAI gayuM ane amIro nAsI gayA. dareka pakaDAI AvyA ne pote karelA gunAhI zikSAne pAmyA. tyArapachI sulatAna cho tyAM sudhI koIe hukama amAnya karyo nahIM. jyAre rAjya virUdhIo marI gayA tyAre sulatAne bAvana amI rAne mAnanAmo tathA jAgIra pagArAthI daraje caDhAvyA. thoDA vakhata bhaja bhAre sanyA ubhI thaI. ane rAjyamAM saghaLe AnaMda varatAI gayo. | sulatAne evo kAyado karyo hato ke amIre athavA sipAIo paikI kaI kapAI jAya athavA mRtyuthI mare, te tenI jAgIra tenA dIkarAne ApatA; je tene putrana heya prajA pALaka rAjanitI. to tenI dIkarIne aDadhI jAgIra apAtI, je choDI paNa na hoya te tenA saMbaMdhIone joItuM Apato hato ke jethI dunyAnA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ kara sakreTa tene naDe nahIM. eka divase kAe sulatAnane araja karI ke phalANA mANura ! dIkarA amIrIne lAyaka nathI. te| sulatAne javAba dIdho ke amIrI tene lAyaka karI deze. te pachI evI ritanAM ni MdAnAM vacananI krApaNu mANusa sulatAnane araja karI zakayA nahIM. musApharI mATe suMdara dhazALA ane sarasa dharma dhAmA badhAvyAM. te sivAya svarga svacchatAjevI pAThazALA ane svarga nA jevI zreSTha masjIdo baMdhAvI hatI, ane teNe hukama karyAM ke mArA sipAe paikI koipaNu mA 5 vyAje rUpIA le nahI. kAraNa ke temane mATe judAja bhaDALa karI mukayeA hateA. je sipAine devuM karavAnI jarUra paDe te temAMthI le ane vAyadAprANe temAM bharI de, ane evuM kahetA hatA ke je musalamAne vyAje rUpIA ne khAya temanAthI dharmayuddha zI rIte thai zake ? ghaNAkharA jovAlAyaka jhADA gujarAtanA jaMgalAmAM sulatAne ucherAvelAM che. zahera ane gAmaDAMomA evIja rIte koi dukAna musApharIne sukhanA sAdhana.. pAThazALA dharmazA LAo. Ama eka prajA pratye prItI. khAlI ke paDeluM dhara jovAmAM Avatu te tenI hakIkata puchI tene AbAda karAvatA. sane 866 hijarImAM dakSiNanA nijhAmazAha bAdazAhanA AmatraNathI sulatAne dakSiNa tarapha vArI karI; kemake mAlavAnA bAdazAha mehamuda khilajIe tenI upara caDhAi karI hatI. jyAre burahAnapurane mArge sulatAna mehamuda begaDAnI AvI pahAMcavAnI khabara sulatAna mehamuda khilajIne maLI tyAre zeheranA gherA uparathI hAtha uDAvI laI peAtAnA deza taraph cAlatA thayeA. nijhAmazAhe petAna pratinidhIone sulatAnanI sevAmAM meAkalyA hatA ane upakAra mAnAmAM kai kasara rAkhI naheAtI. have teNe sulatAnane pAchA pharavAne bhalAmaNa karI jethI sulatAne tyAMthI svArI pAchI peAtAnA deza:tarapha kevI. 966 hijarI dakSi NanI svArI. sane 87: hijarImAM piratAra (junAgaDhane kille!) jItavA ane ginAranA rAjA rAvamaDaLIka pAjaya karAne vRDhAi karI. 871 hijarI giratAranI cA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 vAta--jyAre sulatAna mehamuda megaDAe giranAra anejunAgaDha teDa karanA. manasutrA karyA tyAre khajAnacI ( bharI ) te hukama karyo ke pAMca karoDa rokaDa, jasata keje sAnA sivAya hAya ho 'te sAthe levI, ane hathIAranA daregAne hukama karyA ke 1700 talavArA misara dezanAM ane ja nAnI, tathA magare ( tunasa vigere uttara AkAnI) ane khurAsAnI (mmuphagAnI) je darekanI upara gujarAtanA tAlathI chazera sAnu... hAya ane AgamAM AkhuM cArazera hAya ane 3800 ahumadAbAdI talavAro ke jenI muddA cAMdInI hAya, te tenA tAla judA judA hAya ke uMcI jAtanI, pAMcazeranI ane halakI cArazeranI ane 3700 khaMjara tathA jamadhara ke je darekane teAtra traNazerI ane eka zera saiAnAnA hoya te sAthe levA, ane tabelAnA daregAne hukama karyo ke eka hajAra gheADA tAjI ane turakI jAtanA amArA vAste sAthe levA. A dherA cAra divasa u rahyo te vakhatamAM e saghaLuM seAnu, cAMdI, gheADA vigere sanyAne bakSI dIdhuM ane kera varatAvanAra lazkara dezanI AsapAsa meAkalAvI dIdhuM. A sanyA jyAM pahoMcI tyAM jaya pAmI ghaNe mAla laI Ava. rAva Dilake potAnA vakIle! mAkalI ghaNI namratA ane adhInatA jAhera karI, sulatAne vicAryuM ke A varSe A killAnI teha karavAmAM vilaba karavI tethI pAchA karI potAnI rAjadhAnI taraphaAvyeA. sane 872 mAM sulatAnanA zravaNe evI rIte AvyuM ke rAvamaMDalika je vakhate madIramAM darzana karavA jAyache tyAre mAthe tra tathA amulya vastra peherI jAyache. sulatAnane e vAtathI zarama AvI jethI hukama karyo ke chatra ane rAjyabhuSaNa enI pAsethI lai lAMane jo na a pe tA enA rAjana khucAvI levuM. jyAre rAtramaMDaLIke e vAta sAMbhaLI tyAre teja tra tathA bhuSaNA kimatI pezaka sAthe sulatAnanI sevAmAM mekalI dIdhAM A lazkara pAchuM Avatu rahyuM. sulatAne te bheTa gavaiyAone dAna karI dAMdhI. sAra sane 84 mAM giranAra tathA junAgaDha levAne sulatAna nikaLye, te rAva malika upara pahelI svArI. 872 hijarI. maDa Lauka upara bIjI caDhAI ane phateha. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] vakhate vagarabelAve calAve rAvamaMDalika sulatAnanI sevAmAM hAjara thayo ane araja karI ke, je sevA 874 hijarI. sulatAna pharamAve te bajAvavA taiyAra chuM. AvA AjJAMkItane vagarakasure zAvAte herAna kare jaIe, sulatAne pharamAvyuM ke, Izvara ajJAnatAsarakhI bIjI kaI kasura che ? jo tAre rakSaNa joItuM heya te izvarajJAnanA kane uccAra kara, te tAruM rAjya tArI pAse ja raheze nahIto pAyamAla thaI rakhaDI ravaDI marI jaiza. A sAMbhaLI rAvamaMDalI rAte rAta nAsI killAmAM gayo, tyAM jaI yuddhanI sAmagrI karavA lAge. keTalIka mudata vityAbAda killAmAM khorAkI khuTI, tethI teNe sulatAnane ghaNIja namratApUrvaka araja kahAvI ke "mAro prANa bacAvo." A sAMbhaLI sulatAne tenI musalamAna thavAnI zaratathI kabula karyuM. jethI rAvamaMDaLa killAnI heThaLa AvI killAnI tamAma kucIo sulatAnanI sevAmAM mukI dIdhI. sulatAne khudAi kalamAna uccAra karyo eTale rAvamaMDalike tarataja pratyuttara Apyo. (kalame pa). sane 877mAM kilo phateha thayo, keTalAka rAvamaMDalikanA musalamAna thavA viSe evuM kahe che ke jyAre sulatAna mehemudanI sAthe te ahamadAbAdamAM Avyo tyAre zaheo- 877 hijarI. lama sAhebanI sevAmAM islAmanI AbarU pAmyo. mirAte sikaMdarImAM te pramANe varNana che ane tenI kabara kALupura jatAM rastA upara jamaNe hAthe che evuM prasiddha che. tyArapachI uMcI padavInA sayado, uMcI keLavaNI nA vikAne, musalamAnI dharmazAstranA nyAyadhizo eTale kAjIo ane harAma kAmo aTakAvanAra adhikArIo ke je muhammadI dharmanA kaM 1 uMco karanAra che tevAone dareka deza tathA zaherothI bolAvI soraThanI sarakAramAM nimAM zahera e bAda karavA tarapha lakSa lagADyuM, ane jagata jaza gAya evo killo banAvyo, uMcA suMdara mehela baMdhAvyA, tevI ja rIte dareka amIroe paNa hukama pramANe imArate karI. thoDA ja divasamAM eka vizALa vaibhavI zehera je ahamadAbAda kahI zakAya te AbAda thaI gayuM-tenuM nAma-mustaphAAbAda rAkhyuM-rAvamaMDalikane khAnajahAMnuM mAnanAma ApI jAgIra bakhazIza karI, sonAnI murtIo je 1 kaMI oLamAM. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 39 rAvabhaDalIka potAnA devalamAMthI lAvyeA hateA te sadhaLI lazkarIone nAmamAM ApI dIdhI. 878 hijaraoN. tyArapachI sighdhadeza jItavAne Aga 5 vA-dhaNA kedIone pakaDIne si MdhathI junAgaDha lAvyeA teja varSamAM jagata sa'khA dvAra upara jaya meLavI. sulatAnanuM te jagyA levAnuM kAraNa e che ke sullAM mehamuka samarakadIe evI pharIAda karI ke te peAtAnA kuTuMbasahita vahANamAM besI jatA hatA tyAMnA dharma ajJAnIoe tene pakaDI lIdhA, rastAnAM duHkhA ane tenI musApharInA utArAnAM. saMkaTA vistArathI mirAte sikadarIvALAe varNavyAM che. jo icchA hAya tA te taraph lakSa do. A phateha sane 878 hiMjaramAM thaI, ke je koIpaNa bAdazAhanA vakhatamAM (sakhAdvAra killo teDu thayA) tha naheAtI. jagatanA devaLA ane murtI bhaga karatI vakhate sulatAne e rakAta nimAjha paDhI khuddAnA upakAra mAnI petAno rasanAne svAdISTa karo. musalamAnAe devaLA upara te vakhate khageA pAkArI mullAM mehamudasamarakaMdInu kuTuMba ke je, badhIkhAnAmAM hatuM tene mukta karyuM. devaLAmAMthI ghaNA mAla, mANeka, meAtI vigere jhaverAta tyAMthI maLI evuM kahevAya che. tyAM eka masjIda baMdhAvI ane khArAka bhegA karI maleka tAgAna mAnanAma pharahatu mulkane jagatanA sa'khAhAra deza svAdhana karI pote junAgaDha pAMga karyAM. sane 880 hijarImAM sa pIganA garvayAgya zAhaAlama sAhe anuM mRtyu thayuM, emanI kabaranA ghumaTa ke je rasulaAbAdamAM che te bAMdhavAnu mAna sulatAna mehamudanA mATA amIra paikI tAjakhAna narapAlIne maLyuM che. 890 hijarI. majakura tArIkha 13 mAhe jamAdIlaavvala zukravArane dahADe junAgaDha jene mustaphAMAbAda kaheche tyAM AvyA, ane sulatAne sAMbhaLyuM hatuM ke keTalAka malabArI lokonI TALIe kATI taiyAra karI gujarAtanA baMdarAnA rastA baMdha karI cAMcIyAnu kAma kare che. tethI tyAMthI cAcA tarapha lakSa doDAvyu, ane peAtAnI buddhithI keTalAka vahANA banAvarAvI malabArIonI zikSAne vAste nimita karyAM, ane pAte dhodhethI khaMbhAta AvyA tyAMthI kSara nAkA sanya darIyAnA dAbata. prajApALaka nitI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khejamAM padharAmaNI karI, dharmaguruone dharmagurU zekha ahamadasAheba khaTunI kabaranA darzanano lAbha laI traNa divasa sudhI tyAMja mukAma karyo ane amI tathA lazakarIonA dIkarAone ke jemanA vaDIla A caDhAimAM paDyA hatA athavA metathI bharyA hatA temane hAjara karAvI jeno dIkaro hato tene tenA bApanI jAgIra bakSIza karI ane jene pura ' paNa nahotI tenA saMbaMdhI mANasone joItuM ApI ahamadAbAdamAM dAkhala thayo. te daravarSe zikArane arthe junAgaDha jato ne ahamadAbAda AvatA, have cAMpAneranA killAne levAne dhyAna pahoMcADayuM, kemake nitya tenA manamAM e viSe za kA rahetI hatI ke zikAra tathA sela tejatarapha ghaTIta che. eka divasa mehemudAbAda vasAvyuM zikAra karato hato te vakhata pUrva ane dakiANa bA. jue ahamadAbAdathI daza gAu upara vAtraka nadIupara zehera mahemudaAbAda vasAvavAnuM AdarI, majabuta dhakko majakura nadI upara bAMdhyo, ane uMcA sarasa mehelo te dhakkAupara taiyAra karAvyA. A pustaka 1170 hijarImAM lakhAyela che. pachI cAMpAneranA killAne levAne himmata karI, majakura killo rAvapatAInA svAdhIna hatuM ane chakaada mahInAnI koI tArIkhe sane 889 mAM majakura killo phateha thayo. cAMpAneranI chata. enI sane aphatahA (phleha tho) ane ada zabdothI nikaLe che, lakhA makasada ke sulatAnane cAMpAneranAM havA pANI mAphaka AvyAM tethI tene potAnI rAjadhAnInuM zahera banAvyuM. A kAraNathI eka moTuM zahera ubhuM thayuM ane tenuM nAma muhammadAbAdarAkhyuM moTI marajada ane bhajata koTa banAvarAvyuM. pachI amIre, pradhAno ane vepArI ane dhaMdhAdArIoe imArato ubhI karI, ane zaheranA pAdaramAM bagIcAo karAvyA, ane thoDA dahAmAM eka zahera bhAre vaibhavathI ane zaNagArathI taiyAra thayuM. teo paikI halAla nAmanuM eka che. sane 892 mAM soraTha dezane junAgaDhanA killA sahIta kuMvara khalIlakhAnanA havAlAmAM sepo. 89ra hijarI. 1 mirAte ahamadI, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 41 ] eka varSe keTalAka vehepArIoe araja karI ke cAraso irAkI ane turkI ghoDAo IrAka ane khurAsAna dezathI ame lAvatA hatA ane tenI sAthe hiMdustAnamAM khapata hIrakazI mAla hatuM. te evI AzAthI lAvatA hatA ke sulatAna sarakArane ame vecIzuM. jyAre ame AbunA parvatanI taleTImAM pahoMcyA tyAre sohInA rAjAe amArI pAsethI e sadhaLuM luMTI lIdhuM-te eTale sudhI ke junAM lugaDAM paNa amArA zarIrapara rahevA dIdhAM nahIM. A julamATanI dAda dharmarakSaka sulatAna sarakAra zivAya bIje ame kyAM mAgIe ? sulatAne ghoDAnI kImata ane mAlanuM mula e loko pAse lakhAvIne tapAsI joyuM ane hukama karyo ke enAM nANuM khajAnAmAMthI vahepArIone ApI de, kAraNa ke ApaNe sIrohInA rAjAthI laI zakIe chIe. nANAM lAvI sulatAnanI rUbarUmAM gaNI vahepArIone ApI dIdhAM. sulatAne kuca karI manasubA 25 ghoDAnI lagAma sIrehI tarapha pheravI dIdhI. (ga) pahelAM bodhapatra tyAMnA rAjAne lakhyo temAM evuM lakhANa hatuM ke A patra pahoMcatAM ja ghora ane mAla milakata je vehepArIo pAsethI lIdhI hoya te amArA nokarane ApI devI, nahI to sulatAnI nizAna pahoMcelAM samajaje. rAjAe patrathI mAhita thaI te pramANe ghoDA ane mAla je hato te pitAnI ghaNI yogya bheTanI sAthe sulatAnanI sevAmAM mokalI daI ghaNI namratA dekhADI pazcAtApa karyo. sulatAna pAcho pharI muhammada-AbAda Avyo, ane te pachI cAra varSa sudhI ezaArAmathI muhammada-AbAdamAM rahyo. paraMtu uSNatu ke jemAM TeTIo pAke che temAM muhammadAbAdathI ahamadAbAda Avate hato ane tyAM traNa mAsa rahI pAcho muhammadAbAda jato hato. sane 904 hijarImAM jyAre asIrane rAjakartA AdilakhAna phArUkIe TharAvelI khaMDaNImAM vAra karI hatI tethI te tarapha svArI karI. tApI nadInI upara sulatA- 904 hijarI. nanA pahoMcatAM ja AdilakhAe khaMDaNI mokalAvI ane mAphI mAgI, sulatAne pAchA pharatAM lazkarane naMdanabAra ( najharabAra ) ne raste ravAne karyuM ane pote thAnesarano killo jevAne gayo, ane najarabArane mukAme AvI lazkarane maLyo, ane tyAMthI muhammadAbAda Avyo. sane 923 mAM cevalabaMdara tarapha caDhAI laI gaye, ane tyAMthI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4ra ] phIgIonI khaTapaTane lIdhe muMbai tarapha gayA mAhararamanI paMdaramI tArIkhe peAtAnI rAjadhAnImAM AvyeA. * 93 hijarI. tyArapachI AlamakhAna bina ahasanakhAna sulatAnanI dIkarIne dIkarA ke jene bApa asIra tathA burahAnapurane hAkama hatA. peAtAnI mAtuzrIne kahevA lAgyA ke sulatAnane araja karI ke AdilakhAna bina mubAraka sAta varSa thayAM gujarI gayA che ane teNe kaipaNa saMtAna mukayA zivAya. A saMsAranA tyAga karyo che, ane amArA e malekarAjAnI avalAdanA eka dharaputrane bAdazAha banAvyA che, ane tene AdilazAha nAma ApyuM che, ne dezanA upayAganA geraupayAga kare che, jo sulatAna mane bhoMyathI ucakI mArA bApadAdAnI gAdI upara besADe te dAsAne dAna karavAnI sulatAnI buddhIthI kaSTa dura naMthI. sulatAne tenI araja kabula karI rajaba mAsamAM ane majakuramAM AlamakhAnane AsIranA hukama ApI najharakhAra tarapha ravAne karyuM. jyAre thAnezvaramAM pahoMcyA tyAre bakarI pachI ahusa nakhAna kuMvara AlamakhAnane AdilakhAnanI padavI ApI meTA cAra hAthIe ane trIza lAkha TakacAnuM inAma ApI AsIra ane burahAnapuranI hukumata upara tene nimyA. maleka lADana khilajIne khAnajahAMnu mAnanAma ApI sulatAnapura ane najarabAra vaccenuM gAma inAmamAM ApyuM, ane pehelAMthI majakura malekanI janmabhUmI teja gAma hatuM. tenI nImanAka AdilakhAM sAthe harAvI, keTalAka amIrAte nakkI karyA Adi lakhAM praphullita mana sAthe AsIra taraph ravAne thayA, ane sulatAna peAtAnI rAjadhAnI tara pAchA pharyAM. eja vakhate saidi suhammada jonapurI-ke jemaNe mahadI ( nizakala`ka avatAra ) thavAnu pragaTa karyuM hatuM, te ahamadAbAdamAM AvyA ane jamAlapuramAM tAjakhAna bina sAlAranI masItamAM AvI uttayA, ane lokone edha karavA lAgyA. paMDitA ( meAlavIe ) ane mahAna vidyAnAe temane mArI nAkhavAnA tavA lakhyA jethI saida tyAMthI nAsIne pATaNa * A lakhANamAM bhula che 904 hijarI beie. navasA teramAM muMbaimAM gayA ne cAramAM pAhe AvyA. e kema banI zake ? 1. dharmamAM keTalA pheraphAra karyAM che tenuM varNana pustakane aMte Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 43 ] 1. gayA, ane keTalAka vakhata sudhI tyAM rahyA ane tyAMthI pAlaNapura gayA tyA tyAMnA musalamAtAe temane kabula karyA ane pAlaNapuramAM hamaNA sudhI mehaMdImA paMca cAle che. tyArabAda sulatAna jIlaheja bhAsa sana 916 hijarImAM pATaNu tarapha me thayA, e chellI suvArI hatI. tyAMnA moTA vidvAnanI sulatAne bheTa lIdhI, ane kahyuM ke huM A vakhate Apa lokone vidAya karavAne AbyAhu, mane lAge che ke mArI umaranA pyAlA bharAi gayA che. tyAMthI te ceAthe divase ahamadAbAda AvyA ane sarakheja pAMhAM cce, zekhaehamada khaTusAheba pIranI kabaranAM darzana thayAM ane zekha sAhesunI pagAtIe peAtAnA taiyAra thaelA rAjAne ghaNI lAgaNInI AMkhathI joyA. tepachI te mAMdA paDayA ane traNa mAsa sudhI mada vADanI laMbANu thai, khalIlakhAna zehadAne pAdarethI elAkhyA ane patAnI khIjA lavanI, musApharI vize khuvAra karI pAkSA pAhAra timAjhanI vakhate ( eTale cAra pAMca vAge ) sAmavAra ramajAna mAsanI trIjI tArIkhe sane 97 mAM A saMsAranA tyAga karyo ane sarakhejanA rAjAmAM dUSna thayA. 917 hijarI. *tekhAna sulatAna mehemuda egaDA ramajAna mAsanI AThamI tArIkhe sane 849 mAM janmyA hatA. teNe cApana varSa, eka mAsa rAja karyuM te ummara saDasaD vanI hatI. sulatAna mujhaphphara halIma-khalIlakhAM (mulatAna mahemuda begaDAnA kuMvara)nu rAja (dazAhata.) sane 870 hijarI satAvIza varSanI ummare ramajAna mahInAnI tArIkha 3jIe zukaravAranA divase jImAnI nImAjha ( Azare divasanA be vAge )nA vakhate khalIlakhAMe sulatAna mujhaphphara halIma nAma dhAraNa karI sulatAna mehemudanA rAjyAsana upara beThaka lIdhI, ane peAtAnA pramANe amIre tathA lazkarIne rAkaDA, thoDA tathA 970 hinTarI. bApadAdAnA dhArA pAzAkanu darekanI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ] ce|gyatA pramANe InAma ApyuM, ane je amIrAnA dIkarAe ke je nAnapazunA sAkhatIe hatA temane padavIe ApI ane mehemudazAhI amIrAnA pagArAmAM vadhArA karI jAgIrAnI jAstIthI nIhAla karyAM. A cAlu varSanA zavvAla mAsamAM (rAjA mahInA pachInA mahInAmAM) sIra ibrAhImakhAM khurAsAna tathA IrAkanA khAdazAha isabhAIlanA elacI AvI pahoMcyA ane sulatAnanA, hukamane anusarIne amIrA paikI eka TALI bhegI maLI AmatraNa karIne ghaNA mAnathI lai AvyA, majakura mIre pIrAjAnA pyAlA ke je ghaNAja sudara hatA ane tenI sAthe eka nAnI peTI ane ghaNAM hIrakazI sAnerI vastro ane trIza turkI tathA irAkI ghoDAo ke je zAhe mokalyA hatA te, bheTa dakhala sulatAnane arpaNa karyAM, ane sulatAne majakura mIrane tenA sAbatIA sahIta bAdazAhI pAzAkAthI ane rAjya ghaTIta nAmeAthI nIhAla karyA. keTalAka divasa pachI sulatAne vaDAdarA tarapha kuca karI ane te jIllAmAM eka zehera vasAvyuM ke jenuM nAma DhAlatAmmAda je hAla vaDeAdarUM kahevAya che. eja kALamAM AlakhamaMDunI zatrutA ane sulatAna mehemuda tathA sulatAnamuhammadanI vacce yuddha thavAnI ane kApAkApInI veLA AvI paheAMcavAnI khamara maLI. have sulatAna muhammade sulatAna mujhaphpharanA AzarA lIdhe ane mehemudAbAda najIka AvI utaryAM sulatAnanI AjJAthI jotuM karatuM tene ApavAmAM AvyuM. sulatAne kahyuM ke khuddAnI kRpA haze teA varSAtu utaryA pachI mAlavA dezanA mAMDu (gaDha) tarapha jaI peAheAMcIza. teja vakhate AlikhAna ke je AsIra ane burahAnapurane hAkama hatA ane sulatAnanA jamAI thatA hatA te, chekarA chaiyAM laine sulatAnanI sevAmAM hAjara thayA. tene thADA dahADA pachI vidAya karyA, eja vakhate isamAilazAnA elacInA mANaseAthI sulatAna mehemuda maMDaLInI je vAtacIta thai hatI tethI sulatAnanI rajA lIdhA zivAya majakura elacIe jatA rahyA. sulatAnanA manamAM ghaNuM lAgyuM, tethI gheADA vakhata pachI peAtAnA elacIne bheTA sAthe ravAne karyAM. zavvAla mAsa 918 hijarImAM sulatAnanA sAMbhaLavAmAM Avyu ke majakura sulatAna muhammadanA bhAi sulatAna mehemuda mAMDuvALeA mAlavAmAM hukumata karatA hatA, ane potAnA bhAinI 948 hijarI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45 ] AvavAnI khabara sAMbhaLI adhaonuM ghaNuM lazkara bheguM karI sulatAna muhammadathI laDIne tene harAvI dIdho ane mukhya pradhAna medanIrAya nAmanAe ghaNI sattA meLavI che, ane mahemuda pAse bAdazAhanA nAma zivAya kaMI paNa bAkI nathI, tema navesarathI bhALavAmAM adha"paNuM cAlu thayuM che. e sAMbhaLI sulatAnanI isalAmI dharma pratyenI lAgaNI pragaTI uThI ane majakura mAsamAM muhammadAbAdathI adharmIone TALI dhArmIka musalamAnI sahAya karavA mALavA tarapha kuca karI gayo. ane godharA mukAma upara jorAvara lazkara bheguM karavA thobhyo hato ke IDaranA rAjAnI avivekI cAla calaNanI khabara pahoMcI, tethI te tarapha dhyAna pahoMcADyuM, ane sakhata tAkIda karI ke IDaranA ghare tathA devaLo pADI nAkhavAM ane te pramANe thayuM. A banAva sane 418 mAM banyo, ane IDarane rAjA potAnA kRtyathI lajavAI gayo ne ghaNuM kimatI pezakazIo. sevAmAM mokalI, sulatAna pAchuM pharIne godharAmAM AvI tyAMthI sikaMdarakhAna zAhajAdA (kuMvara) ne muhammadAbAda mokalyo ane pote mALavA tarapha vaLe. jyAre dhoLakA mukAme pahoMcyo tyAre tyAM kaTa karavAno hukama karI kuca karI gayo, te vakhate khabara maLI ke medanIrAya, sulatAna mehemuda nAsirUdInane caMderA tarapha laI gayo che. sulatAna mujhaphaphare kahyuM ke, A caDhAIne mAre evo hetu nahoto ke mAlavAne mulaka sulatAna mehemudathI lai lau kemake te paNa musalamAna bAdazAha che, paraMtu evI matalaba hatI ke medanIrAya tathA bIjA adharmI pApIone dura karI beu bhAIo vacce salAha zAMtI karAvI dauM. have dhAranA haraNAzramanI ImAratonA ghaNuM vakhANa sAMbhaLyA hatAM tethI tyAM jaI te imArata ane mahelonI bheTa lIdhI, ane tyAMthI muhammadAbAda pAcho pharyo. sane 920 mAM sulatAne sAMbhaLyuM ke iDaranA rAjA bhImarAvanA bhatrIjA rAyamale majakura rAjAnA marI gayA pachI cItoDanA sakArANAnI madadathI bhImanA dIkarA 920 hijarI. bahAramalane IDarathI kADhI mukI rAja svAdhIna karI lIdhuM che. tethI sulatAnane mAThuM lAgyuM ane teNe pharamAvyuM ke mArI AjJAthI te IDaramAM rAja karato hato; ane rANAnI zI magaphura ke te himAyatI 1 pavitra niSThA, Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane ane rAyamala iDaramAM bese !!! ahamadanagaranA jAgIradA nijhAmulamulka upara hukama gayo ke rAyamalane IDaramAMthI kADhI bahAra - malane IDara soMpavuM. . sana 9ra3 sudhI rAyamala sulatAnanI sanyAnI sAthe yuddha karate hatA. temAM kadI chata ane kadI hArato. A vakhate bhALa vAnA amIro habIbakhAna vigere jevA medanIrAyanI 923 hijarI. bIkathI nAsI sulatAnanI sevAmAM AvyA ane mAMDugaDhanuM saghaLuM varNana karyuM ke musalamAnI dharmanA AcArono mAMDugaDhamAM aMta Avyo che, ane medanIrAye ghaNAkharA sArA sArA lekone kApI nAkhyA che. Aja kAlamAM sulatAna mahemudane mArI nAkhavAno che athavA keda karavAnuM che. sulatAne uttara dIdhA ke varasAda vityA pachI khudAnI marajI haze te mAMDugaDha tarapha jAuM chuM, ane medanIrAyano magaja tenA mAthAmAMthI bahAra kADhI phekI daIza. jyAre sulatAna mahemude joyuM ke deza, khajAno ane sattA e saghaLuM medanIrAyanA hAthamAM jaI cukyuM ane mane najarabaMdha karI rAkhyo che. aDadhI rAte lAga joI eka ghoDA upara pote ne eka ghoDA upara pitAnI rANIne savAra karAvI gujarAta tarapha nikaLI paDaye. tenA AvI pahoMcyA pachI sulatAne ghaNo AnaMda dekhADyo. taMbu, hAthIo, ghoDA ane je je bAdazAhI ThATha hoya che te te tene mokalAvI dIdhA. jumerAta chalakAda mahInAnI cothI tArIkha sana 923 mAM phateha pAmatA nizAnane mAMDugaDha tarapha uMco karyo. majakura mahInAnI paMdaramI tArIkhe devalA gAmanA mukAme sulatAna mujhaphapharanI sulatAna mahemudathI bheTa thaI. ane tyAMthI kuca para kuca karI ravIvAra majakura mahInAnI trevIsamI tArIkhe sulatAna, jayavaMta sanyAsahIta mAMDugaDha gadarA AgaLa DerA taMbuo ThokI dIdhA, ane moracA bAMdhI dIdhA. medanIrAya dhAramAMthI nAsIne madada levA sArU rANAnA darabAramAM gayo ane killAvALAne kahevarAvI mokalAvyuM ke salAha karavAnI vAta karI eka mAsanI molata mAgavI eTalI veLAmAM rANAne kumake lAvuM chuM, rANa kImatI jhaverAtanI lAlaca ne keTalAka nAmIcA hAthIonI lAlacathI ke je medanIrAyanA saMbaMdhathI sulatAna mahemuda pAsethI maLyA hatA. bhAre sanyA sAthe sAraMgapura sudhI Avyo, 1 bAdazAhanI dayA upajAvatI hAlata, rajaputo sAmA gujarAtIo. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre sulatAnane e khabara thai te killAvALAonA dagA phaTakAthI vAkepha thaye tethI, AdilakhAna, AsIrI ane kivAlamuka ane maleka sAraMgane zurA amAre sAthe rANunI sAmA nimyA ane kilA upacaDhAI laI javAno hukama karyo. somavAra tArIkha 2 saphara mAsamAM kile phateha thayo. evuM kahe che ke ogaNIsa hajAra ane keTalAka kahe che ke cAlIsa hajAranI saMkhyA, ane satAvana nAmAMkita saraghare raNamAM rahyA ( mAryA gayA ) emanAM nAmo mujhaphapharazAhI ane mirAte sikadarI itihAsamAM nedhelAM che, A khUnAva sana 924 mAM baA kavitanI chellI TuMkanA akSarethI nikaLe che. ha24 hijarI. kavita. mujhaphaphara zAha karadaha phateha maMDu, * ' artha-mukhakara zAhe karayuM phate mAMhagaDha, ke avala takhta gAha dhAra bAda; che ke paheewAM tenI rAjadhAnI dhAra hatI. turA purasaMda agara tArIkha phataha, - tane joyuM che tArIkha (varSa) tenI phatehanI, parezAnI hamA kuphaphAra bAda; ulaTa palaTa saghaLA dharma zatru hoya che. ane A arabI TuMka paNuM varSa kahI Ape che ke. e kada IphatahA maMDu sulatAnanA-khare amArA sulatAne maMDane phateha karyo. sulatAna mujhajhapharanuM, mAMDugaDhanI bheTane vAste javuM ane sulatAna . mehamudanA ghera paNuM rahevuM ane tyAMthI pitAne svadeza bhaNI pAchA pharavAnuM vistArathI varNana mirAte sikaMdarImAM seMdhAeluM che. sana 95 mAM evI khabara AvI ke sulatAna mahemuda ane rANunI vacce bhAre yuddha thaeluM, jemAM sulatAna ghAyala thaI rANAnA hAthamAM pakaDAI gayo che, e khabara sAMbhaLI 925 hijarI. sulatAnane bhAre ciMtA utpanna thaI mAMDugaDhanA rakSaNane 2 gujarAtIonuM baLa, ane jaya. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 48 ]. vAste lazkara mokalAvyuM, ghA rUjhAyA pachI rANe sulatAna mehemudane mAMDugaDha tarapha vidAya karyo ane sulatAnanA dIkarAne jAmInagIrI dAkhalapitAnI pAse rAkhe. sana 926 mAM rANAe IDara upara luTaphATa karatAM caDhAI karI. ahamadanagara vigerenA jAgIradArothI laDAIo thaI ane sulatAnanI phojane nukazAna pahoMcyuM. rANAe 926 hijarI. vaDanagara tathA vizanagarane luMTI lIdhA te daramyAnamAM evI khabara AvI ke sulatAnI lazakara pATaNa jIllA ane ahamadAbAdathI Ave che kucapara kuca karI citaDa tarapha cAlato thaye. sana 27 nA moharama mAsamAM sulatAna mujhapharazAha duSTa svabhAvI rANAnA kAna jhAlI zikhAmaNa devA, ke jeNe eTalI badhI himmata karI hatI. sulatAnanA khAsa dAsa, maleka 927 hijarI. ayAjhane eka lAkha svAre ane so hAthIo sAthe ane vizahajAra svAre tathA vIza hAthIe kivAmulamulkane ApyA ane rANA upara ravAne karyo. A caDhAImAM maleka ayAjhanuM je baLa hatuM te te vistArathI mirAte sikaMdarImAM varNaveluM che. A kera varatAvatuM lazakara bAkhaDAne raste thaIne cAlyuM kemake tyAMnA rAjA A deza ucATa rANunI caDhAIno madadagAra hato tethI tenA dezane pAyabhAla tathA dharma zatruone kApIne rANAnA rAja upara pahoMcyA. A khabara sAMbhaLI rANAnA hoza uDI gayA. A vakhate sulatAna mehemuda khilajI paNa sulatAnanI madada karavA AvIne bhaLI gayA. A vakhate sulatAnI lazakaramAM kaMI asaMtevI vartAI hatI tethI rANuM sAthe eka jAtanI salAha karI ahamadAbAda tarapha pAchA pharyA. A banAvathI sulatAna maleka ayAjha upara tirAjI dekhADI nakkI karyuM ke varasAda vityA pachI pote jAte A kAma upara lakSa deze. maleka ayAjhane soraTha upara badala karyo. sane 28 mAM sulatAna rANAne zikhAmaNa devA ahamadaAbAda AvI pahoMcyo. A veLAe rANAne kuMvara, hAthIe tathA je pezakazI kabula karI hatI te laIne 928 hijarI. sulatAnanI sevAmAM hAjara thaye tethI caDhAI baMdha rahI. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49] 93 hijarI. sane 931 mAM kuMvara bahAdurakhAna potAnA bhAgamAM ochI jAgIra maLI che ethI asaMtASI thai DuMgarapura ane tyAMthI citADa gayA, ane tyAMthI mevAtadeza ane tyAMthI sulatAna ibrAhIma dillInA sulatAnanI sevAmAM pepahoMcyA. A veLAe IbrAhIma ane mehIrUddIna khAkhara bAdazAhanI pANIpatanA medAnamAM laDAi hatI. mulatAna IbrAhIma bahAdurakhAnane khelAvI ghaNA ' mAna tathA AmarUthI maLyA, have bahAdurakhAnanI bahAdurI tathA javAMmardI sulatAna ibrAhIme joi ane dillIvALAoe paNa enA parAkrama pasaMda pharyA. pachI bahAdurakhAnanA jANuvAmAM dillInI hakIkata AvyAthI pote jonapura bhaNI cAlatA thayA, rANAnA bhatrIjAne ThAra karavAnA ane bIjA je anAve pravAsamAM banyA te itihAsAnA pustakAmAM lakhAelA che. jyAre A kuMvara jenapuranI hadamAM pAhoMcyA haze tyAre peAtAnA pitA sulatAna mujhanA jannatanazIna thayAnA samAcAra sAMbhaLI tyAMthI te gujarAta tarapha pAche ryAM. sulatAna mujhaphpharInA jyAre jANavAmAM AvyuM ke bahAdurakhAna risAine vAkhaDA tarapha gayeA che te jANI enA manane dhaNuM lAgyuM, jethI hukama karyAM ke samajAvIne ene pAche! lAve; ane peAte paNa gujarAtanI hada muThThI bahAra nikaLyeA hateA. A vakhatamAM sulatAnanI prakRtI bagaDI, tethI te muhammadAbAdathI dolatAbAda ( vaDAdarAmAM ) ALye, ane tyAMthI kuca upara kuca karI khadrolanA mehelA ke je ahamadAbAdanI hadamAM che tyAM AvI pAhAMcyA. jyAre leAkeA sulatAnanA jIvavA viSe nirAza thayA te vakhate kuMvara latIphamAMe joyuM ke pATavIkuMvara sikadarakhAM mane jIvatA mukaze nahIM. A hetuthI jamAdIula Akhara mAsanI pehelI tArIkhe vaDAdarA tarapha ravAne thayA. keTalAeka kaheche ke sulatAne ene evI bhalAmaNa karI hatI. majakura mAsanI khIjI tArIkhe maLaskAnI nimAja pachI sulatAne sikaMdarakhAnane kheAlAvI rAjyeApayeAgI keTalIka zIkhAmaNe! tene dIdhI ane tene vidAya karyA pachI zukaravAranI rAtanI nimAjhanI vakhate ( eTale ATha vAgatAM ) tArIkha 22 mI jamAdIussAnI sana 93ra 1 kAvatarA bharelI pradhAneAnI chuTa. (sikaMdarI jIe) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] hijarIne dahADe dehatyAga karyAM. ane te sarakhejamAM Avela mulatAna mahemuda begaDAnA raghumaTamAM daTAyA teNe cauda varSa ne nava mahInA rAja karyuM. 932 hijarI. sulatAnanA dharmagurU vaDAdarAvALA sada saiyada tAhira hatA. evuM kahevAya che ke te vakhate sulatAna mujhaphphara AcAra vicAra, vidyA maryAdA, jJAna ane zuravIratAmAM sarvottama hatA, dayA joie te karatAM paNa vadhAre hatI; tethI mujhaphphara halIma ( dayALu ) prasiddha thayA, teNe janma dharIne kadI keI jasa kaMIpaNa vAparelI nahIM... eTale nissAneA chAMTA paNu lAgelo nahIM. sulatAnanA sadhaLA vakhaNAelA guNNA viSe mirAtesika darI khabara kare che. have keTalAka kAme jemAM zikSA tee te upara dayA vartAvavAmAM AvatI tethI kaMI dAkhastamAM nukazAnI AvatI. lAkomAM kahevata che ke sulatAna mujhaphpharanA vakhatamAM jamIna eTalI badhI kheDAI ke jhAlAvADamAM DhArAM cADhavAnI aDacaNa paDI. jethI sarakAramAM pharIAda thaI teparathI sulatAne hukama kayo ke cAravA jeTalI jagyA rANAnI rAkhI, jamInane kheDA, kharUM khoTuM khuddA jANe. sulatAna sikaMdara-sikaMdaramAM (mulatAna mujhaphphara halImanA pATavI kuMvara)nI bAdazAhata. sulatAna mujhaphphara halImanA mRtyunA divase sulatAna sika Mdara ahamadAbAdamAM takhtanazIna thayA ane teja divase muhammadAbAdanA manasukhe karyA, ane je lAka rAjakuMvarInA vakhatamAM tenI sevAmAM rahetA hatA te saghaLAne padavI ApI ane eka hajAra sAtasA gheADA potAnA mANasone inAma ApyA. A rAjanitIthI mujhaphpharazAhanA mANaseA risAyA, te ahIM sudhI ke imAdulamulka ke jene khuza kadama eTale zubha pagalAMvALA kahetA hatA te sulatAnanA salAhakAra ane sulatAnanA jokhamabharelA hAdA (pradhAnapaNA) upara dekharekha rAkhatA hatA te potAnA upara jyAre upakAra jaNAyA nahI tethI dilagIra thai gayA. A veLAe evI paNa khabara maLI ke mulatAna mujhaphapharanA dIkaro 2 je pIra amItAnA mahellA kahevAya che tyAM ghumaTa che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 51 ]. latIphakhAM sulatAnapura ane najharabAranA DuMgaramAM bhImarAjAnA AzarAmAM beTho che ane keTalAka amarethI patravahevAra rAkhe che. tethI zerajhakhAna nAmanA pitAnA bharUsAdArane tene latIphakhAne) kADhI mukavA athavA pakaDI lAvavAne mokalyo. laDAI thayA pachI majakura khAna mAryo gaye, bIjI vakhate kesarakhAnane bhAre sanyAsahita mokalyo. have keTalAka saradAro mujhapharazAhanA asaMtoSI hatA ane pitAnA mananuM khoTApaNuM hovAthI imAdulamuzkanI khabara rAkhatA hatA kemake sulatAna tenA nAzano kAsada che. te luNaharAma gulAmanI pAse saghaLI sattA hatI, teNe keTalAka lazakarIonI madadathI ke jeo kaMIpaNa banAvanI vATa joI beThA hatA teone potAnI dhAraNAmAM chAnAmAnA bheLavI lIdhA te ahIM sudhI ke eka divasa sulatAna cogAnabAjI ( TonameTa) kasaratane irAde savAra thayo ane pAchA pharI gharamAM AvI pathArI upara suvA gayo, thoDIkavAra pachI tarata ja ImAdulamuka chupAto meM upara pATo bAMdhI cAlIsa pacAsa savAro laI sulatAna bhaNI Avyo. A geravakhata hato kemake ghaNA mANaso svArImAMthI paravArI potapotAne ghera gayA hatA. jyAre A gulAma sulatAnanA paDadAnI pAse gayo tyAre paDadAnA cekIAte kahyuM ke sulatAna suI gayA che. teNe tenuM sAMbhaLyuM nahIM ne malekapahADa nAmanA mANasane potAnI sAthe laI aMdara AvI pohoMcyo ane tene IzAro karavAthI te luNaharAma maleka pahADe tene suto ThAra karI nAkhyo. A banAva tArIkha 14 zabarAta sana 432 hijarImAM banyo ane cAMpAnerathI be gAu upara hAlola gAma eTale muhamUdAbAdamAM tene dATavAmAM Avyo. jyAre ImAdula mulka 932 hijarI. sulatAnane mArI paravAryo ke turata sulatAnanA janAnAmAM gayA ane sulatAna mujhaphapharanA pAMca cha varSanA dIkarA nasIrakhAnane lAvI sulatAna mahemuda nAma ApI potAnA khoLAmAM besADa gheDA, pizAka ane padavIo, saradAro tathA lazkarIone ApyA. paraMtu sulatAna sikaMdaranA khunanA apakRtyane lIdhe saghaLA amIro ane darabArIo tenA lohInA Atura thayA. have koI teomAM saradAra nahoto tethI saghaLA nikaLIne pitAnI jAgIramAM gayA ane tyAM rahI ghATa ghaDavAnA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para ] prayatnA karavA lAgyA. ghaNI utAvaLe cAlanArA kAsadone A banAvanI khabara karI bahAdurazAhane A tarao teDAvavAne ravAne karyAM. pahele! je gujarAtI sulatAneAmAMthI kapAye! te sulatAna sikaMdara hatA. tenuM rAja e mAsa ne sALa dahADA rahyuM. sulatAna bahAdura-bahAdUrakhAna. (sulatAna mujhaphphara halImanA kuMvaranuM) rAjya. (khAdazAhata) pehelAM AvI rIte lakhavAmAM AvyuM che ke sulatAna mujhaphpharane kuMvara bahAdurakhAna jAgIra ochI maLavAnA kAraNathI ane pATavI kuMvara sulatAna sikaMdarathI banatI rAsa na hAvAne lIdhe nArAja thai nikaLIne jatA rahyo hateA. kamI jAgIrathI risAI pradeza javu. A veLAe jyAre sulatAna mujhaphpharanA mRtyu ane sulatAna sikaMdaranA vinAkAraNe acAnaka mAryA javAnI khabara sulatAna bahAdurane thai tyAre pehelAM te! zAkanI kriyAo karI ceAthe dahADe jonaputhI ekadama koi ThekANe thobhyA zivAya ahamadAbAda tarapha kuca karI ane mereja eTale mehemundranagara AvI paheAMcyA amIrA ane rAjyastha bhA jee imAdulamulkanI dhAstIthI khuNAmAM saMtAine beThA hatA teo dareka ThekANethI TALI ane lazkaranI TukaDIe lai sevAne arthe AvavA lAgyA. tArIkha 26 ramajAna sana 932 mAM ahamadAbAda AvI pAheoMcyA ane bhadranA killAmAM AvI ne divase bAdazAheAnI rUDhI pramANe nimAja paDhavA gayA ane prArthanAmAM peAtAnu nAma pukarAvyuM. khatrIza jaNane padavI, tathA pagAre! temaja jAgIre InAma ApI. 932 hijarI. mujhaphapharazAhu tathA sikaMdanuM mRtyu. sAMbhaLI ahamadAbAda AvI rA ja sattA svAdhIna levI, 1 masjIda vacce membara (traNa pagathIAnA eTalA) upara ubhA rahI khudAnI baMdagI, edhavAna ane pegambara tathA tenA sAkhatIenA vakhANa kare che ne bAdazAhane AzIrvAda deche. je khAdazAhanA rAja taLe heAya tenu nAma de. tyAM peAtAnuM nAma dAkhala karAvyu . Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 53 ] zavvAla mAsanI ( Ida rAjA mahInA pachInA mahInAnI ) bIjI tArIkhe majakura sanamAM muhammadAbAdanA IrAde . ravAne thayo. imAdulamuka sulatAna bahAduranI A cAMpAnera javuM. dhAraNa sAMbhaLI javA lAgyo, ane upara batAvyA pramANe latIphakhAM zAhajAdo ( kuMvara ) ke je, te jIllAmAM hato tene chAnomAno bolAvyo ke jethI vakhate lAI karavAnI veLA Ave to nasIrakhAM kAcI ummarane che tethI te sAme TakI zake. paraMtu kAryanA mULatatva viSe tene acaMbo lAgyAthI chevaTe teNe latIphakhAna tathA nasIrakhAnathI dhyAna uThAvI laI gharanI sevA karavA mAMDI. A veLAe sulatAna bahAdure mahI nadI utarI lazkaranI vATa joyA zivAya thoDA mANasothI dhasAro karI pahelAM hAlelamAM sulatAna sikaMdaranI kabaranA darzana karyA ane imAdulamukane zULIe tAjakhAnane traNaso svAra sAthe ImAdulamukane caDhAvyo pakaDI lAvavAnuM kAma sopyuM, tAjakhAMe jaIne tenA gharabArane dhuladhANI karI nAkhyAM. ImAdulamuka nAsI koTavAla dIvAnanA gharamAM saMtAyo. A vakhate sulatAne rAjyanA ThAThathI muhammadAbAda AvI pahoMcI sulatAnI mehelamAM utAre lIdhe. ImAdula mulakane pakaDI lAvavAne pharI hukama karyo tethI khoLI kADhI teja divase beDIka vAramAM duSTa aMtanA dAsane pakaDI lAvI hAjara karyo. sulatAnanA hukamathI zuLIe caDhAvyuM ane je te kukarmamAM tenA sabatIo hatA teo paNa potAnA kRtyanI zikSAne pahoMcyA. latIphakhAna je imAdula mulkanA bolAvyAthI pAse AvI lAgyo hato te paNa koI khuNAmAM saMtAI gayo. jIlkAda mAsanI 14 mI tArIkhanI rAtre sana 432 mAM pitAnA bApadAdAnA dhArA pramANe sulatAna bahAdura takhta upara beThe ane pradhAna tathA saradArane pozAko takhtanazInI. tathA ghaDAo inAma karyA ane lazkarIone nokarI peTe je aDadhI jAgIra maLatI ne adhe pagAra maLato te eka varSane AMkaDa inAma karyo. doDhaso mANasone zubha padavIo ApI, darajaje caDhAvI mane IcchA pramANe mAnavaMtA karyA. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 54 ] teja varSomAM dukALa paDelA hatA tethI sulatAnanA hukama pramANe ghaNAM sadAvrata kADhavAmAM AvyAM, jyAre sulatAna bahAdura nikaLatA tyAre bhIkhArIne kadI. eka mahArathI AchuM ApatA nahI.1 saddAmRtA. gujarAtanA dukALa. pA sana 934 mAM pharIthI dIvamaMdarane TApu thoDA divasa rahI, karI tyAMthI kha'bhAta AvyA ane tyAMthI vahANamAM besIne dhadhe AvyA, tyAMthI khaMbhAta pAhoMcyA ne tyAMthI muhammadAbAda AvyA ane bharUcanA koTa bAMdhavAne hukama karyAM. tyArapachI vAkhaDA bhaNI lazkara lai gayA. medhareja mukAme DuMgarapuranA rAjA sevAmAM hAjara thayA. tyAMthI pATa 1 kevI udAratA ! kaMve! sulatAna ! udAratA. jamInadArAne saghaLA sulatAnapura ane najharamAranI hadamAM bhegA karIne laDAi karI temAM lazkara te tarapha mukI dIdhuM. laDAi samApta thayA pachI latIphakhAna ghAyala lAvatAM thai pakaDAyA ane sulatAnanI ara paMcatatvanA pAMjarAmAMthI AtmArUpa pakSI uDI gayuM, ane nasIrakhAnane pAtAnI jagyAe nimI rakhIula avvala mAsanI 15 mI tArIkha sana 933 hijarImAM sulatAna bahAdura sela tathA zikArane arthe khaMbhAta baMdara tarapha gayA ane maleka ayAjhanA putranA kalezane lIdhe tyAMthI sAraDa deza bhaNI gayeA. pAchA paratI vakhate dIva ma Mdare gayA ane tyAM eka mAsa gALyA. dIva baMdarane mujAhidbhakhAM mehulImanI sattA taLe soMpI pote ahamadAbAda ta' AvyA ane tyAM sAkArANAne dIkaro vikramAjIta sulatA nanI sevAmAM AvI pahoMcyA. traNa mAsa sudhI ahamadAbAdamAM rahI khaMbhAtane raste muhammadAbAda gayA. tyAMthI nAMdAdanA rAjAne zikhAmaNa dai surata bhaNI gayA. suratathI eka rAta ane eka divasamAM muhammadAbAda AvI rANAnA kuMvarane vidAya karyAM. 933 hijarI. najharabAranI laDAi latIphakhAMnu paDavuM, khaMbhAta, dIvane dAkhasta. rANAnA dIkarA vikra mAchatanuM sulatAnanI sevAmAM AvavuM, nAMdedanA rAtane zikSA daI surata, ne tyAMthI cAMpA nera Avavu. jevAne gayA, tyAM 964 hijarI. dIva, ghA, khaMbhAta, medhareja, ahamadAbAda, pATaNa ane cAMpAnera tarapha pharavuM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [55] ne manasukhe nikaLyA tathA tyAMthI ahamadAmAMDha thaine muhammadAbAda eTale cAMpAnera AvyeA. A vakhate sulatAnanu' dezATaNa karavuM e, kahevatarUpa thaI paDela hatuM leAkA kahetA ke mahAdurazAhI dADo sulatAna bahAduranI sadhaLI doDanI savArI lakhavAmAM Ave tA mULa hetuthI dura rahI jaie. A pAnAMo upara je lakhAyAM che te TuMkamAM sArasaMgraha che. je visti joe te mirAtesikaMdarI vAMceA.1 sulatAnanI svArInI vagarUpa kahevata thai paDI hatI. TukAmAM sana 93pa mAM AdilakhAnanA dIkarA muhammadakhAna ke je sulatAnA bhANeja thatA hatA te dAlatAbAda tarapha gayeA. evu kaheche ke A caDhAImAM eka lAkha svAre| ane navaseA hAthIe sulatAnanI svArImAM hatA, tyAMnA kAmane phaisaleA karI dIdhA. 935 hijarI. dolatAJAdanI caDhAI. majakura varSanA zuarAta mAsamAM potAnA rAjanagaramAM AvyA ane tArIkha 2 jI meharramamAM sana 936 mAM dakSiNa jItavAnuM AryuM. dhAra mukAme ghaNAkharA garAsIA dakSiNanA ane makalAnAnA rAjA bharatha sulatAnanI sevAmAM hAjara thayA. sulatAnanA hukama pramANe cevalaDha tathA ahamadanagara tara lazakara mAkalI khIjI tarapha luTaphATa karavA nimI dIdhuM ane dakSiNanAM ghaNAM zaherAmAM sulatAnanuM nAma khutabAmAM dAkhala karavAmAM AvyuM. zubharAtanI chellI tArIkhe majakura satamAM pAchA purI muhammadAbAda AvyeA, thoDAka mANasA lai jalda dezATaNa karyuM. sana 937 mAM vAkhaDAnA rAjyane hasta karavA caDhAI karI ane tyAMthI itihAsa (sikaMdarI)mAM vistArathI lakhyA pramANe mAMDugaDha tAbe karavA gayeA. keTalAka divasa vityA pachI zuarAta mAsanI tArIkha egaNatrIza sate majakuramAM sulatAna peAtAnI jAte keTalAka mANasA sahIta killAnI dIvAla ke je ghaNI uMcAmAM uMcI hatI tenApara caDhI mAMDuMgaDhana 1 tArIkha bahAdurazAhInI A ThekANe kheATa che, 936 hijarI dakSiNanI caDhAI. 937 hijarI. vAkhaDA tathA mAMDu gaDhanI phateha. killAne teDa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 56 1 938 hijarI. karyAM. sulatAna mahemuda je mAMDagaDhanA killAnI cAkI karatA hatA te nAsIne peAtAnA mehelamAM Avye ane sAhama mAsanI tArIkha 12 mIe sana 938 mAM mehemukhilajIe peAtAnA kuvaresahIta AvI sulatAnanu` uparIpaNuM kacyula karyuM ane sulatAnabahAdura mehemuda khilajIne tenA kuvarA sAthe alakhAna, immAlakhAna tathA sekkhAnane havAle karyAM ke emane gujarAta lai jAo. A majakura saradArane dAhyAdanI pAse je gujarAtanI sarahadaupara che te pAlanA rAjA tathA kAlIe sAthe ke je sulatAna mehemuda khilajIne mukta karAvavA bhegA maLyA hatA tyAM laDavAnI jarUra paDI ane jhapAjhapImAM mehemuda khilajI marAyA. mAMDugaDhane Akho deza sulatAna bahAduranA tAbAmAM AvyA. tyAM killedAra tathA phejadAra nimI dIdhA ane te varSanI varSArUtu vagaciMtAe mAMDugaDhanA killAupara ghaNA ezaArAmathI pasAra karI. sana 939 nA saphara mAsanI tArIkha 9 mIe burahAnapura tathA AsIranI bheTa levAne nikaLyA tyAre ahaMmadanagaranA nijhAmazAhane bAdazAhI chatra ApI nijhAmazAhanI mAnavatI padmavI ApI. ane (tyArapachI je, te taqhaupara besatA te nijhAmazAhanA nAmathI oLakhAte ) muhammadakhAna AsIravALAne muhammadazAhanI padavI kSiza karI. tyArapachI teNe ujainanA rAjA salahadI upara caDAi karI temAM chevaTe salahudI ke pakaDAyA ane sulatAne ujaina AvI ujaina tAkhAnA dezane darakhAkhAna mAMDAlIne havAle karyAM. 939 hijarI. burahAnapura tathA - sIra. aDumananA nijhAmazAhane bAdaza!hu banAvyA. ujenathI kuca karI sArApura AvI te jagyAne bhalu khAnanA tAbAmAM sukI tyAMthI bhIlasA kabaje karI rAyasIna pAsenI nadIuparanA killA najIka utArA karyA. rAyasIna A vakhate salahadInA bhAi lakhamIsInanA tAbAmAM hatu. te killA levA mATe sulatAne peAtAnA saradArAne meAracA sAMpyA. rUmIkhAna ke je geALIbahAranA kAmamAM dhaNeAja cAlAka hatA teNe tApanA eka bahArathI palakavAramAM eka burajane pAyamAla karI nAkhI, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 57 ] khahAdurI. ane bhArahAra sipAhIe ke jeo sulatAnanA nokara hatA. "maNe killAnI dIvAlane khAtara dai eka tIranA phaLa jeTalI rAMkhI uDADI dIdhI. A joi salahadIe sulatAnanI sevAmAM kahevaDAvyuM ke huM. musalamAna thA ane kille khAlI karI svAdhina karUM. A sAMbhaLI lakhamIsIne salahadIne kahyuM ke zAmATe killAne hAthathI gumAve che ? mArA dIkarA bhupata, raNAnI pAse gayA che, rANAnA cALIsahajAra svAre| ane agaNIta pedalA peAtAnI sAthe madadamATe lAve che mATe kumaka AvatAM sudhI ApaNe TALama TALI karIe. jethI salahadIe AvIne sulatAnane araja karI ke Aje lakhamIsInane rajA Apaze| ane kAle killA havAle karaze, sulatAne rajA ApI. khIje divase gaIkAlanA karAramAMnuM kaMI jaNAyuM nahi ane kumaka karavAmATe rANAnA AvavAnI khabara sulatAnane thaI jethI teNe muhummadazAha AsivALAne tathA imAdulamukane rANAnI sAmA gADhavI dIdhA. ImAdulamuzke, bhAre lazkarathI rANAnA AvavAnI khabara sulatAnane karI dIdhI tethI sulatAna ImtIArakhAnane dherAnuM kAma soMpI peAte jalada kucathI tyAM gayA. ( evu kaheche ke te aharnizamAM sittera gAu kApatA hate.) te trIza svAre|sAthe lazkarane jai maLyA. rANAnA jAsusAe sulatAnanA AvI pahoMcavAnI khabara rANAne karI; te sAMbhaLatAMja yuddhanI azakyatA dekhADI pAte eka mIjala pachI rahyo ane peAtAnA bhareAsedAra mANasane sulatAnanI sevAmAM meAkalI anahada kAlAvAlA kahevarAvyA. Ama karavAnuM kAraNa mAtra e hatuM ke AvAM khAnAM karI tajavIja karavI ke sulatAna pete A lazkaramAM Avela che ke nahi ? A veLAe vaLI eka evI khabara phelAI ke gujarAtathI alagakhAna chatrIzahajAra vArA, teApakhAnuM ane dhaNA hAthIo laine AvI pADAMcyA che. rANAe tarataja avaLe Da ke nAsavA mAMDayuM, sulatAna paNa tenI keDe doDa karIne dhaNIja utAvaLe citADa pADAMcyA, paraMtu rANA sulatAnanA AvI pAhoMcyA Agamaca killAmAM pesI gayeA hateA. rANAnI sthiti. raNA nAThe. 1 sika Mdarane ThAra karyAthI ImAdulamulkane zuLI maLyA pachI darakhArathI e paDavI khA amIrane maLI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] sulatAne kahyuM khudAnI marajI huro tA, rAyasInathI paravArIne citA DanA killAne phateha karavanuM ArabhIza, tyAMthI rAyasIna AvyeA. kIlle bharAyalA rANAnA mANase mardAthI nirAza thaelA hatA tethI killA phateha thaI gaye!, enuM varNana sikaMdarImAM visti che. rAyasInanI phateha. rAyasIna jItAyA pachI sadhaLI vastI je salahadInA tAmAmAM hatI. jemake bhIlasA caMderI vigere te mulatAna Alama lAdI ke je sulatAna sikaMdara lodIneA sagA hateA, ane marahuma humAyu bAdazAhanA takhtanazIna thavAthI kAlapImAMthI tene kADhI mukayeA hateA, tethI bAra hajAra svArAsahIta sulatAnane Azare AyeA hateA. tene meLavavA muhammadazAha AsIravALA upara hukama karyA ke kAkarUna ke jene rANAe sulatAna muhammada pAsethI paDAvI lIdhuM hatuM tene laI levuM, ane sulatAna bahAdure kuMDavAlA bhaNI hAthIenA zikArane vAste dhaNA hAthIo pakaDI kAnAranA killAne eka divasamAM laI tene alekhAnane havAle karyAM. isalAmAbAda, huza gAmADha ane mAlavAnI keTalIka vastIe ke je te hadonI sAthe sabaMdha rAkhatI mALavA sara karyuM. hatI temane peAtAnA upayAgamAM lai tyAMthI pAma karI sAragapura AvyA, ane tyAMthI kAkarana bhaNI ke jene atyArasudhI muhammadazAha AsIrI lai zakayA nahAtA tyAM gayA tyAM pAhoMcatAMja killA phateha thai gayA ane tyAMthI maleka imAdulamulkane madepura sAMpyuM, teNe te teha karyuM ane sulatAna pAke karI peAtAnI rAjadhAnI tarapha cAlyeA. jyAre muhamadAbAdamAM AvyA tyAre keTaleka divase dIvabaMdarathI khabara AvI ke phigIlAke vahANA ane ghaNA yaMtro laI te jagyA levAne AvyA che, sulatAna doDIne rAteArAta kha'bhAta Avye!, sulatAnanA AvI pahoM cavAnI khabara sAMbhaLI pIra gIleAkeAe kama perTugIjho ane sula tAna rahevAnA badale karAra (nAsavAne) ne pasaMda karyuM. sulatAna dIvadara gayA ane tyAMthI e tApA ke je ghaNI meATI hatI ane bIjI senA potAnI 1 dhAtugIjha--ghaNI vakhata DhagAie karelI tethI nAkabula thaI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] moDane phateha karavAne sanamukhe muhammadAbAda meAkalAvI ane pote ahamadAbAda AvyA ane tyAMthI ja kuce eka divasamAM muhammadA bAda AvyeA. muhammadazAha AsIrIte hukama lakhyuM ke AsIrathI citADanA killA phateha karavA sArU tamAre ne thavuM ane khudAvaMrkhAnane hukama gayA ke citADa tarapha kuca karI jAo. jyAre te mAMDuMgaDha pohoMcyA tyAre rANAnA vakIloe AvI araja karI ke, sulatAna je sevAnIAnA kare te khAvIne prAMNa thakI upakAra mAnavAne ame tatpara chIe, ane citADanA hasta karavAnA manasukha vAhare zrAcijheDI, mAMDIvALA temanI prAnA svIkAra thai nahI' ane . cijheDanI caDhAI. rANAnI pezakazo. sulatAnI sanyAe citADanA killAne gherI lIdhe, ane killebaMdha loka dhaNA herAna thavA lAgyA. chevaTe sAMkAnA dIkarA vikramAjItanI mAtuzrI ke jeNe pehelA vakhatamAM sulatAnanA prANanuM rakSaNa karyuM hatu tenA kAlAvAlA karyAM. seAnAneA kamarapaTA, mukuTajaDItra tAja je sulatAna mehemuda khilajIneA hateA ane jenI kimataviSe jhaverI leAkeAne aTakaLa thatI nahAtI ane sadhaLuM sulatAna mehemudranA parAjayane divase rANAnA hAthamAM AvyuM hatuM te sahIta pAMca pharADa TakayA eTale pAMca lAkha rUpIA thAyache. se| gheADA,ane daza hAthI peza zInA lai tyAMthI sulatAna kuca karI gayA. ane tyAMthI maleka burahAnulamuka ane mujAhidukhAnane bhAre lazkarasahIta raNathaMjIrane killA sara karavAne ane maleka zamazIrUlamulkane bArahajAra svArAthI ajamera killo levA meAkalyA pachI pote cAra divasamAM medesara paheAMcyA ane eka divasa mukAma karI lazkarane ma DugaDha bhaNI ravAne karyuM, ane be dahADA pachI pote tyAMthI jalaH svArI karI eka ahenIzamAM sAr3a keAsa kApI mAMDuMgaDha AvyA. raNathaMbura ane aja mera upara caDhAi. keTalAka divasa pachI muhammadazAha phArUkI ane AsIravALAne guja rAtanA nAmIcA saradArA sahIta nijhAmulamuka dakSiNI upara meAkalyuM. muhammadazAhanI nijhAmulamuzkethI sapaDA kasabA AgaLa laDAi thai, muha Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 ] mmadazAhe tyAMnuM vattata ghaNI utAvaLe cAlanAra kAsade sAthe sulatAnanI sevAmAM mokalAvyuM. arajI pahoMcatAMja sulatAna bArahajAra zarAo sahIta jalada kucathI ravAne thayo, ane evA avasare sapaDA kasabA AgaLa pahoMcyo ke beu lazkara sAmasAmAM ghoMdhATo karI rahyAM hatAM. sulatAnanAM pagalAM thavAnI khabara sAMbhaLI zatruo nAsI gayA. keTalAka divase nijhAmazAha AvI sula, nijhAmazAhane rAja tAnane bheTa ane tenuM rAja tene pAchuM InAma prAptI.' karI dIdhuM. pachI pite mAMDugaDha Avya, nijhAmazAha keTalIka mIjala sudhI sulatAnanI sevAmAM hAjara rahyo, pachI tene vidAya karyo. sulatAnane pharIthI citanI zaMkA utapanna thaI, bhegajoge te kALamAM suratAna husena mIrajA bAdazAha (khurAsAnanA bAdazAhane bhatrIje muhammadakhAna mIrajA) ke je humAyubAdazAhane ghaNuM pAseno sago hatA te, lAga joI sulatAna bahAduranI sevAmAM AvI pahoMce e kAraNathI zrI svargadhAmanuM mana khATuM thaI gayuM jethI mIrajAne pitAnA rAjyamAMthI kADhI mukavA athavA mokalavA viSenA patro bevAra cAlu thayA. have A patronA musadA mirAte sikaMdarI ItihAsamAM noMdha thaelA che. zatrutAnI agni be bAdazAhomAM bhaDakI uThI, TuMkAmAM sulatAna bahAdure mAMDagaDhathI citoDa jItavAnA nizAne uDADyA ane yuddhano mukhya uparI rUmIkhAnane banAvyo ane tenI sAthe karAra karyo ke jItI lIdhA pachI majakura killo tene soMpavAmAM Avaze. teja arasAmAM evuM saMbhaLAyuM ke zrI svadhAmI sulatAna bahAdurathI yuddha karavAne vAlIara mukAme AvyA che. te jyAre sulatAna bahAdura citoDanI phatehathI paravAryo ane killebaMdha thaelA dharmazatruone ThekANe pADI dIdhA tyAre tyAM che ke have zuM thAya che te jovuM. jyAre e svargadhAmInA manasubAthI sulatAnane khabara thaI tyAre tAtArakhAMne trIzahajAra svArathI ne ke khyAnAnIbenathI dillInA subaupara javuM. temAM evo hetu hato ke je zrI svargadhAmI gujarAta upara Ave te te dillImAM jaI kabaje karI le, te lAcAra thaI te zrImaMta Izvara Izvara kahI pAchI pharaze, khudAnI dhAraNA judI ja hatI. tAtArakhAnanI akkala na pisyAthI A pramANe na banyuM, ane tenA bhAie, hiMdala mIrajAe Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ! ? tene harAvI dIdhe.. cijheDa paDayu. TukAmAM gherAelA citADanA killAvALAne rIbAvavA lAgyA, ane citaDa chatAyuM, ane vAyadApramANe citeDanA killeA keTalAMka kAraNeAne lIdhe rUmIkhAnanA tAbAmAM mukavAmAM nahIM Avye tethI tene prANathI lAgI gai ane chAtImAnI arajI zrI svadhAmIne lakhI ane sulatAnane herAna karavA lAgyA, enI purI hakIkata sikaMdarImAM lakhI che. sulatAna mehemuda keTalAka mANasa lai mAMDuMgaDhanA phillA tarapha AvyA, te killAne paNa zrIsvarga dhAmIe phateha karI lIdheA, sulatAna bahAdure mahAmehanate pADe cAMpAneranA phillAmAM paheoMcyA te jagyA IkhatyArakhAna tathA dhAyala thaelA rAjA narisa`gadevane soMpI kha'bhAtanI vATe sAraTha dezamAM AvyA ane tyAMthI nikaLI dIvabaMdaramAM jai bharAyA ane zrI svadhAmIe dheDAja kALamAM cAMpAnerane pazu sara karI lIdhuM ane te zrImaMta, zehera ahamadAbAdamAM AvI peAtAnA bhAi mIrajA asakarIne ahumadAbAdamAM, kAsamabegane bharUca serakArapara, yAdagAra nAsirAmarajAne sarakAra pATaNa upara, ane bAkhAbhega jAne cAMpAneranA killAmAM mukI-zerakhAnapaThANu ke jeNe zerazAhanu pada dhAraNu karyuM hatuM. tenI khaTapaTane lIdhe pote AcAnI rAjadhAnI taraklR gayA. sulatAnanI paDatI dAvata. humAyunI jIta tathA khAkhasta. A veLAe bahAdurazAhanAM saradvArA jevA ke maleka amIna ke jene raNathaMbura killAnI sattA apAi hatI ane burahAnulamulpha manasAnI citADanA killAnA adhikArI ane zamazIrUlamulka ajameranA killAnA AdhakArI te banne eka bIjAnI masalatathI lagabhaga vIsahajAra sva ranuM lazkara lai pATaNanI hadamAM AvI pAAMcyA, ane sulatAna bahAdurane araja karI ke jo AnA hoya te yAdagAra nAsIramIrajAthI yuddha macAvIe. sulatAne uttara dIdhA ke lagabhaga huM paNa AvI pAhoMcyA jANajo. tyAMsudhI laDAi karaze! humAyunA pATaNanA nahIM. tyArapachI te AvI pAhAMcI lazkarathI maLI gayA. sarahadamAM sulatAnanA AvI pahoMcyAnI sukhe nAThe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta sAMbhaLI, yAdagAra nAsIramIrajA akhADA karI nAsIne ahamadAbAda Avyo, A khabara sAMbhaLI sulatAnanI vikharAelI sinyA dareka ThekANethI AvI sulatAnanI sevAmAM bhegI maLI, sulatAna ahamadAbAda tarapha kuca karI. mirajAsakarI vigerenI sulatAna sAthe mehemudAbAda mukAme laDAI thaI. have pArakA dezamAM rahevuM kaThaNa jANI mirajAasakarI tathA bIjA amIre zrI lIlAnuM daradura thaI gayuM. svarga mukAmInI sevAmAM pAchA page pahoMcI gayA. mirajAsakarI ane bIjA amIronuM gujarAtanA dezamAM bhavuM nava mAsa ane keTalAka divasa sudhI rahyuM. - sulatAna bahAdura cAMpAneramAM rahyo te, phiraMgIlekenA tophAna ane dIvanA TApumAM kilo bAMdhavAviSe ghaNI aphasesI karato ho ane teone kADhI mukavAnA prayatnaviSe vicAra karato hato. makara TApumAM phIraMgIonA killA bAMdhavAviSe itihAsa(sikaMdarI)mAM lakhyuM che. evuM kahe che ke jayAre phiraMgIothI keTalIka vakhata milApa thayA te vakhate te dharmAcAra hullaDakhoroe sulatAnane mArI nAkhe. ane samudramAM nAkhI dIdho te divasathI dIvabaMdarano TApu phiraMgIonA hAthamAM gayo. A banAva tArIkha mAhe ramajAna sana 943mAM banyo. IkhatIArakhAM pradhAne A banAvanuM varSa sulatAnulabare, zahIdulabahare kADhayuM che, eTale tArIkha ka kamAna e pRthvIpatI samudramAM marAya. enuM rAjya agyAra varSa bAdazAhI kuTuMbamAM ane ummara ekatrIza varSanI hatI. banAvano divasa che. 943 hijarI. A duHkhI banAva pachI uMcA vicAranA pradhAno ane nAmAMkItA saradArae muhammada zAha phArUkI ke je Asira ane burahAnapurane bAdazAha hato tene lakhyuM ke AvIne takhtanazIna thAo. e bAdazAha sulatAnane bhANeja hatuM ane te vakhate sulatAnanI AjJAthI 70 hajAra 1 pirtugIjha rAjyane mA DAgha lAge ke je kadI devAya nahIM. gujarAtane ghaNo dhaka pahoMcADe che je tenI dolatanA kharekharA hIrAno nAza karyo. vAhare dagalabAja | 2 je vadhAre jIvyo hota to ghaNo lAbha thAta.. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] savAre| sahita ujjana zaheranI hadamAM hatA. sulatAne potAnA jIvatAM tene pAvI aAvyA hatA. eka divasa takhtaupara besI sadhaLA dhaMdhAnA tathA darabArIone AjJA karI ke, ene pATalI mAnave joie. saLa e majakura AnAte vikArI, sulatAnanA khedakAraka mRtyunI khabara duI araja karI ke sulatAnanA peTe putra nathI jethI takhtanAM mAlIka Apa che, mATe A tara" padhAraze.. A veLAe muhamadaebhAbhirajhAne gujarAtanA rAjyane leba utpanna thayA. e vakhate majakura mirajhA dIvakha'darathI traNa gAupara AvelA unA gAmamAM hatA. amIre e dhAraNAthI mAhItagAra thayA. imAdulacuka zurAnuM lazkara lai mirajA upara gaye|, majakura gAmanI hadamAM jhapAjhapI thaI, mIrajA hAra khAI jatA rahyA. paraMtu jyAre sulatAna bahAduranA kapAI javAnA samAcAra viSenA banAvanI saradArAnI arajI muhamadazA phArUkIne pohoMcI tyAre teviSe kAIte ka paNa jANa karI nahIM ane zAkamahumAM besavA lAgyA. AthI sulatAnanA viyeAgaviSe eTaluM du:kha ane zAka utpanna thayAM ke 70me divase sulatAnanA mRtyuthI AyuSarUpI rAcaracIlu' ane teNe A saMsAranA tyAga karyo. jyAre muhammadazAhanA jannatanazIna thavAnI khabara gujarAtanA saradArAne thai ke mehamuddakhAna khina latIphakhAna sulatAna bahAduranA bhAI bhatrIjA zIvAya bIjo koI vArasa nathI evuM satra anumAne nakkI haryuM. mehasuHkhAna sulatAnanA hukamane anusarI muhammadazAha kAkInI keMdramAM hatA, tene mutAvala kasame ke je khAnadeza tAbAmAM che tyAM zamasuddInanA havAle karyAM hatA tethI gujarAtanA amIrAnA lakhyA pramANe zamasudAne mehemudakhAnane gujarAta tarapha mAkalI dIdhA, ke jethI peAtAnA bApadAdAnA dezamAM jANuka jAmI naya. khabara e paNa jANavAjoga che ke sulatAna bahAduranA banAvanI cAre tara'' phelAi gai, ane sulatAna bahAduranA parAjaya pachI ghaNA tAkAta ane bhAre TaMTA gurjara dezamAM pedA thai gayA. dakSINanA bAdazAhonI pezazI (khaMDaNI) ane temaja phigIonA badaronu' mehesula ke je A itihAsamAM lakhAyuM che. te murdUla adha thaI gayuM, are khar3Adura kayAM gayA beTa e purAi nahIM, rAMDa karI gujarAta bagaDI gai sA vAta. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64 ] bIjo sulatAna mahemUda-mahemUdakhAna (sulatAna mujhaphaphara halImanA dIkarA latIphakhAnanA kuvara)nuM rAjya sana 943 hijarImAM agyAra varSanI ummare sulatAna mehemuda gAdI upara beThe, enuM nAma bIjo sulatAna mahemuda payuM, ane khutabA(prArthanAmAM tathA sikkAo upara sula- 43 hijarI. tAnane zabada nAkhyAthI zobhAyamAna thayA. pradhAnapaNAnuM jokhamabhareluM kAma maleka imAdulamukane soMpavAmAM AvyuM, ane 'darIAkhAna moTA sabhApatInI padavInA nAmane pAmyo. e beu eka bIjAthI haLI maLIne pradhAnapaNuM tathA sulatAnanA rakSaNanuM kAma karatA kAcI umara hovAne lIdhe tene baMdha rAkhatA hatA, upara kahelA amArA zivAya koinI sulatAnanI pAse javAnI magadUra nahotI. khAna pAna ane vastra je teo mokalAvatA tene ja te upayoga karato. A dhArAthI sula tAna ghaNI IjA pAmato hato, paraMtu ghaNI capaLa buddhI ane bhAre samajaNane lIdhe mane khoTuM lAge che evuM bahAra paDavA deto nahoto, ane pite ramata gamata tathA zikAramAM eTalo badho zekha rAkhato hato ke jANe lazkara tathA rAjyanI tene kaMipaNa paravAja nathI. gupta tathA prasiddha rIte kahete hatuM ke je bAdazAhanA ImAdulamuka ane darIAkhAna jevA pradhAna hoya teNe zAvAte mAthAphoDa karavI joIe? koIveLA kahetA ke khare mA kevI jagyA haze ane madInA kevuM dhAma haze? AvAM vacano sAMbhaLI pradhAna rAjI khuzI thaI mana daIne rAja calAvatA ane sulatAna pitAne moTA DahApaNa ane kALane anusarIne ghelo gAMDo banIne je kaMI ghA tathA chAnA mIThAM kaDavAM kRtya joto ane sAMbhaLato tene purepurA kamI tathA vadhAro karyAzivAya pradhAne kahI deto. ethI teo sulatAnathI acaratI pAmatA hatA. eka vakhata vityA pachI darIAkhAnanA manamAM AvyuM ke imAdalamuzkano kAMTo vacamAMthI kADhI nAkhI rAjyasattAnI lagAma patAne hAthe pakaDavI. 1 me cA ghumaTavALA darIAkhA bhatAne zA. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 65 ] zikArane bahAne sulatAnane mahInadIne kAMThe, ke je zaherathI trIza gAu upara che tyAM laI gayA ane dhaNuM lazkara AsapAsanuM bheguM karI dhamAlamulkane sadeze! kahAvyA ke sulatAne hukama karyAM che ke ahamadAbAdathI tamAre bahAra nikaLavuM ane tamArI jAgIramAM jai rahevuM" AthI ImAdulamuka lAcAra thai peAtAnA jAgIrI mahAla jhAlAvADamAM gayA, ane darIAkhAna sulatAnane laine mAdulamulkanI keDe lAgyA ane jatAM jatAM burahAnapuranI hadasudhI gaye| ane sukhArakazAhane kahAvI meAkalAvyuM ke imAdulamulkane pakaDI atre mekalave, jyAre mukhArakazAhe A pramANe na karyuM tyAre meumAM yuddhanI veLA AvI. DhAmagIrI najIka raNusthaMbha rApAyA, emAM sukhArazAhanI hAra thai ane te nAsIne AsIranA killAmAM bharAyA, ane tenA nAmIcA hAthIe ane rAjya mAlamatA sulatAna mehemudanA hAthamAM AvI. mAdulamuka tyAMthI nAsI mAMhagaDhamAM mAlavAnA rAjakartA kAdarAdazAhanI pAse gayeA. sulatAna thoDAka divasa burahAnapuramAM rahyo, ane chevaTe evI zaratathI suleha thai ke burahAnapura ane AsIramAM khutabAmAM (prAthanA) tathA sikkA upara khIjA sulatAna mehemudanuM nAma rAkhavuM. darIyAkhAna sulatAnane laine ahamadAbAda AvyA, ane vagaraharakate AkhA gujarAta dezane peAtAne kabaje lAvI mukyA. mAtra khAdazAhIja sulatAna mehemudanI hatI. jene te darIAkhAnanI sattax najarabaMdha rAkhatA hatA. ane sulatAnanI dazA. sulatAnanI mubArakazAha upara phateha. darIAkhAna zAkhIna hatA, tethI meAjamajAmAM rahetA. teNe sulatAnanI khabara rAkhavAnuM kAma AlamakhAM leAdhIne soMpI dIdhuM hatuM ke je, tenA bharUsAneA amaladAra hatA. evuM kaheche ke uttama pApakAra jevAM ke-InAma, bakSIza tathA jAgIrane lIdhe zrImatathI laI bhIkSukasudhI gujarAtanI saghaLI prajA darIAkhAnathI rAjI ane AbhArI hatI. ema darIAkhAnanA paropakAra, kahevAya che ke jamInA (jAgIra ApavA arthe) vagara nAma lakhelI sanadI taiyAra karAvI tepara bAdazAhanI mAhAra karAvIne peAtAnI pAse evA manasukhAthI rAkhI mukatA hatA ke hakadAra vArasane vATa jovAnI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mehenata na paDe. te ApatA hatA. darIAkhAne pAMca varSa sudhI ghaNA ezaArAmathI divasa gujAryA. jeke sulatAnanA kAna upara darIAkhAnanA ghaNuM laMpaTapaNAnI ane mojamajAnI khabara pahoMcatI paraMtu tethI ajANyo banI jaI akhAta karI deto, ane darIAkhAna hamezAM sulatAnanI zI IcchA che te zodhata hatuM. joke sulatAnanI yogyatA khoLavAmAM teNe ghaNA prayatno karyA paraMtu kaI vATa maLI nahIM, tethI vAraMvAra kaheto hato ke "huM A juvAna mANasanA kAmamAM Azcarya pAmuM chuM. eTale sulatAnanI yogyatAmAM khare e nipuNa, buddhivAna athavA to uttama prakArano mukha che. bhoga joge keTalAka divase AlamakhAM lodIe darIAkhAnathI pitAnI jAgIramAM javAnI rajA lIdhI ane te tarapha gaye. tenuM kAraNa mirAte sikaMdarImAM noMdhAeluM che. darIAkhAnanuM enA tarapha mana nArAja thayuM hatuM. A vakhate evI khabara AvI ke ImAdulamuka mAlavAmAM kAdara bAdazAha pAse AvI gayo che ane tenI ghaNI maherabAnI saMpAdana karI che. darIAkhAne A banAvathI nArAja thaI kAdarazAha upara bIjA sulatAna mahemuda taraphathI hukama mokalAvyo ke "ImAdula mulkane pakaDIne mokalI devo athavA pitAnA rAjyamAMthI kADhI mukavo' kAdarazAhe joIe te uttara na Apo tethI darIAkhAne gusse thaI jaI, kAdarazAha upara caDhAIne arthe taMbu DerA bahAra ThokyA. khAmaMdarelanA mahelo ke je, kAMkarIA talAva najIka che temAM AvI utaryo ane saghaLuM lazkara bheguM karavAnuM rAjyanA comera AsapAsa hukamo lakhyA. te pote dararoja divasano pahora dahADo caDhe sula tAnanI sevAmAM eka be ghaDI besI, pAcho zaheramAM pitAne ghera AvI mejamajA mAlate. jyAMsudhI sulatAna kAcI ummarane hato tyAM sudhI dareka rIte akhADA karIne calAvI laI sahana karI le. pitAne sattA nahIM tethI nitye du:khI raheto. te ahIM sudhI ke eka divasa sulatAnane saiyada mubAraka bukhArI sAthe nAca, sabhA ane rAga sAMbhaLavAne AmaMtraNa karI potAne ghera padharAvyo. beue AkhI rAta tamAzo joyo. rAtanA pAchalA bhAgamAM darIAkhAna 1 mehemudAbAda najIka bhamarIA kuvAvALA saiyada mubAraka. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ 17 ] uThI ekAMtamAM gayo. nRtavALIomAMthI eka caMdramukhInI sAthe nidrAvaza tha. sulatAna tevIja rIte eka sabhAmAM besI rahyo. A nAlAyaka cAlathI sulatAnanuM mana nArAja thayuM ane sahanazaktithI sahI zakAyuM nahIM, tethI teNe dhIme rahI saiyada mubArakane kahyuM ke, "A dAsanI avivekattA joI ke? mane ekalo mukI, dArU pIne, bAdazAhI vivekane korANe mukI, nidrAvaza thaye che." saiyada mubArake araja karI ke hajI sahanatA, saburI ane gaMbhIratAnI veLA che, ke zuM pariNAma Ave che te jovuM. bhogajege sulatAnanI musApharI ane tenA jevI hAlatamAM hovAnA khabara AlamakhAM ledhI ke je, te vakhate potAnI jAgIramAM hato tene pahoMcI. te darIAkhAnathI gupta rIte baLato hato tethI pitAnI jAgIra zahera rathI trIza gAu upara dhaMdhukAmAM hatI chatAM tyAMthI chAnAmAno Avyo ane gupta rIte sulatAnane araja kahAvI ke jo sulatAna mujane atre AvI maLe ane je kAMI AjJA kare te pramANe vartavAne taiyAra chuM, ane vacamAMthI sattA laI paDelAno kAMTo kADhI nAkhuM.' sulatAna carAjInAmI vAgharI ke je chevaTe muhAphijhakhAnanI padavI pAmyo. tenA kela karArathI khAtarI karI bAvIsa savAra sahIta ghoDavahela ke je, AlamakhAMe mokalAvI hatI temAM besI ekAMte khAmadhrolanA mahelamAMthI AlamakhAnanI pAse gayo. darIAkhAna bIje divase sulatAnanA javA viSe khabara maLyAthI bhAre acaMbAmAM paDe. paraMtu enA hAthamAM khajAnAnI kucIo hatI tethI eka jaNa ke je amadAvAda vasAvanAra sulatAna ahamadanA vaMzamAM hato tene bALI kADhI tenuM nAma sulatAna mujhaphaphara mukI, prArthanA tathA sikkAmAM tenuM nAma pADI lagabhaga pacAsa sATha hajAra savAro bhegA karI sulatAna ane AlamakhAnanA manasube bahAra paDe. bhAre laDAI thayA pachI sulatAna mehamudanI hAra thaI ane darIAkhAna potAnA ghaDelA bAdazAhanI sAthe 'jaya pAmI dholakAmAM AvyuM. paraMtu sulatAna mahemudanA graha baLIA hatA bIjIvAre pote hAryA chatAM comerathI mANase thoke thoka ane ToLeToLAM sulatAna tathA AlamakhAnanI pAse bhegA thaI gayAM. ane darIAkhAnanA lazkaramAMthI paNa dararoja nikaLIne emanI pAse jatA rahevA lAgyA. thoDA 1 te vakhatanI bagI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] divasamAM moTuM lazkara bheguM thaI gayuM. darIAkhAne jyAre e pramANe joyuM tyAre dhoLakAmAM pite rahevuM ThIka na dhAryuM ane tyAMthI ahamadAbAda Avyo. jyAre zahera najIka pahoMce tyAre tene zaheramAM Avato lekee aTakAvyo. te mahAmusIbate ane bhAre saMkaTa zaheramAM dAkhala thayo ane raiyata tathA lazkarIonI pUrasIo karavA lAgyo te chatAM loko nikaLIne sulatAnanI sevAmAM jatA. . darIAkhAnane evI zaMkA ubhI thaI ke zaheranA loko mane pakaDIne sulatAna pAse laI jaze tethI potAnA kuTuMbane tathA sArasaraMjAmane cAMpAneranA killA bhaNI mokalAvI sane 50 hijarI. dIdhuM, ane pote mubArakazAha pAse burahAnapura gayo. A banAva sana 950 hijarImAM banyo. - sulatAna mahemuda amadAvAda AvI tyAMthI cAMpAnera tarapha gayo ane darIAkhAnanI saghaLI rokaDa pitAne hasta karI. temaja killAne ughADI pAke pAye sulatAna cAMpAneramAM beTho ane pradhAnapaNAnuM kAma maleka burahAnulamuka baMbAnIne soMpyuM ane sainyApatInI padavI AlamakhAna lodhIne maLI. traNa mAsa sudhI sulatAnanA graho lAbhakArI rahyA eka divase Alame sulatAnane araja karI ke "ImAdulamukane darIAkhAne pitAnI dezabuddhine lIdhe kADhI mukayo hato je tene bolAvavAne hukama hoya to hAjara thaIne sarakArane page lAge." tenI arajane anusarI sulatAne AjJApatra mokalAvyo. carajInAmane ciDImAra sulatAnanA hukamo ane saMdezA AlamakhAM pAse laI jato tene muhAphijhakhAnuM mAnanAma maLyuM sulatAnano sobatI banyo ane te alpa buddhine mANasa pitAne zubhecchaka ane nimakahalAla jANato hato. A veLAe Idulamuka paNa AvI sulatAnanI sevAmAM hAjara thaye. bharUca temaja surata baMdara sahita sarakAra taraphathI tene jAgIramAM apAyAM. pitAnI goThavaNa tathA baMdobasta karavA sArU jAgIramAM javAnI tene paravAnagI maLI. gajege eja samayamAM ke jyAre sulatAna eka divasa madhupAna karI ati AnaMdamAM hato tyAre muhAphijhakhAMe yukti ghaDIne araja karI ke junA amIrone kADhI mukI navA bharavA joIe. 1 DAbhaDIA kuvA pAsenI masajadavALo. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] hamaNA bIjAone ijAja thAya tyAMsudhImAM sulatAne dillInA akhAdawha siddhara lodhIno bhAI malAudIna ledhI ke je, sulatAna bahAduranA vakhatamAM atre AvIne karI rahyo hato tene ane zajaatakhAnane darIAkhAna sAthe thaelI laDAImAM vacamAMthI kADhI nAkhavA joIe e viSe sulatAne koIpaNa amIra athavA pradhAnethI abhIprAya lIdhA zivAya hukama karyo tethI e amIrane garadana mArI zULIe laTakAvI dIdhA ane pite ekAMtamAM besI rahI traNa divasa sudhI koIthI maLe nahIM. trIje divase AlamakhAM lodhIe imAdula mulkane kahyuM ke "alAudIna lodhI ane sajAatakhAna Aja traNa divasathI zaNI heThaLa paDelA che. sulatAnane araja karI dATavAnI paravAnagI meLavo.' ImAdulamuka darabAramAM Avyo. tyAM arajI ke jenuM nAma muhAphijhakhAna hatuM te sulatAnanI hajuramAMthI bahAra AvIne puchavA lAgyuM ke "tane to jAgIramAM javAnI paravAnagI maLI che chatAM pAchA AvavAnuM zuM kAraNa che?" ImAdulamuzke kahyuM ke "sulatAnane araja kare ke je AjJA Ape te alAudIna lodhIne dATavAmAM Ave A sAMbhaLI te duSTa pitAnA manathI hasImAM jhera bheLavIne kahyuM ke e maleka ! Aja to e be luNaharAme bharAyA che paraMtu thoDA vakhatamAM saghaLAo emane jaI maLaze." e sAMbhaLatAM vAre imAdulamukanA aMtaHkaraNamAM agni vyApI gaI. je sAMbhaLyuM hatuM te viSe AlamakhAnane khabara karI ane kahyuM ke je thoDA divasa AyuSanA bhegavavA hoya te A duSTa arajIne ghara karo ane sulatAnane najara keda rAkhe." ATaluM kahI pote kuca karI jAgIramAM jato rahyo. AlamakhAna ane vahula mulaka vigere amIro tathA saghaLA lazkare ekamata thaI TharAva karyo ke jyAM sudhI carajIne ThAra na karIe tyAMsudhI sulatAnane salAma na karavI. pahelAM alAudIna ane rAjAatakhAnane bhedAva dai sarva bhegA maLI je majIda sulatAnI darabAra pAse hatI temAM AvI bhegA maLIne beThA ane sulatAna traNa divasa ane rAta sudhI gherAele rahyo. evI rIte traNa ohoniza pasAra thayA pachI chevaTe pANI khuTayuM tethI sulatAne saMdezo kahAvIne puchAvyuM, tyAre saghaLAe sarvAnumate meM tathA manathI kahyuM ke "ame sulatAnanA sevaka chIe, paraMtu carajI je hAla darabArI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [70] thai paDyA che, te sulatAnI sevAne ceAgya nathI mATe tene amAre havAMle kare.' sulatAne kabula karyuM nahIM, paNa chevaTe amIreAne salAmanI paravAnagI ApI hujuramAM kheAlAvyA. te paikI ekanI carajIthI eLakhANu hatI te thIteNe tene kahyuM ke A darabArasabhAmAM tAre hAjara rahevu' dhaTatu nathI. A apamAnane * nahi gaNakAratAM te sulatAnI kRpAnA abhImAnane lIdhe ane ganA kAraNathI rAkAyA nahIM te AvIne sulatAnanA tAnI suhAphijhakhAMnA aMta pur3e ubhA rahyo. AlamakhAnanI najara tenI upara paDI te vakhate hAthamAMthI sajja thaI zakAya evA azvanI lagAma jatI rahI ane peAtAnA mANasane zArata karI. khAnanI khIkane lIdhe te taqhanI heThaLa saMtAyeA. tenA mAthAnA vALa jhAlI, tyAMthI tANI lAvI tenA kakaDe kakaDA karI nAkhyA. sulatAna anahada jIrasAthI nA kahetA rahyo paNa koie sAMbhaLyuM nahIM. A banAvathI sulatAna maMdalAi jai peAtAnA hAthamAM jamadhara lai mAravA lAgyA. tenA beu hAtha jhAlI lIdhA tApaNu jarA sarakhI neka sulatAnanA peTamAM pesI gai. teja vakhate tenA dhAne bAMdhI tenI sAravAra karavA lAgyA. sulatAna khIjI vakhate pahelAM pramANe najarakeda thayA. AlamakhAna tathA vahulamulka tathA mujAhidakhAna ane mujAhidulamulka ke jeo meTA saradArA hatA ane vakhate| vakhata sulatAnanuM rakSaNa karatA hatA teo ahamadAbAda pahoMcyA pachI paNa sulatAnanI khabara rAkhatA hatA. chevaTe majakura amIrAmAM kusaMpa utpanna thayA ane sulatAnanA rakSaNaviSe khaDakhaDATa karavA lAgyA. eka divase pAtapAtAmAM vivAda karI kahevA lAgyA ke, kayAMsudhI AvA prakAranI sulatAnanI ceAkI karavI joie? have masalatanI e vAta che ke, sulatAnanI AMkhAmAM saLI pheravI khIjA kASTha cheAkarAne besADavA joie. kharUM puche teA dakarAne besADavAnI paNa zI jarUra che ? rAjyane pAtAtAmAM vaheMcI laI, dareka jaNa peAtAnI hada upara jaI rahe.' evI rIte rAjya vaheMcI levAneA rAva yA ke lANA mulaka lANA jaNe levA te viSe temanAmAM bhAMjagaDA cAlI. tAtAlamuke sulatAnane gupta rIte khara ApI, pAblI rIte vAra karAvI amIrImAM meTA amIra AlamakhAna tathA vajIhulamulkanAM dharA luMTI levAne hukama karyAM jethI temanuM nAsavuM" ane teviSe vistArathI la'khANu banAna mirAtesikaMdarImAM noMdhAeluM che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 71 ] - saMkAmAM bIjI vAra pharIthI sulatAnanA hAthamAM rAjyasattA AvI ane pradhAnapadanI sattA sulatAna bahAduranA vakhatamAM pahelo pradhAna hato te aphajhalakhababAnIne apAI. khudAvaMdakhAna tathA AsephakhAna ane evI ja eka ToLInA mAnamAM vadhAro thayo. paraMtu jyAre AlamakhAna bahAra nikaLI paDayo tyAre darakhAna ke je A vakhate dakSiNanA dezomAM ghaNI nirdhanatAthI divasa kADhato hato tene lakhIne bolAvI lIdho. te AvIne bharUcamAM ImAdula mulkane maLyo. darIAkhAnanA AvavAnI khabara ane AlamakhAnano saMpa ane ImAdula mulkanA meLApathI sulatAnane kAma kAjanI zaMkA utpanna thaI. A veLAe mAMdulamulkanI arajI sulatAnanI najare AvI. te evI hatI ke AlamakhAna tathA darIAkhAna junA A sarakAranA sevaka che. hamaNAM e yogya nathI ke dilhInA bAdazAha zerazAhanI pAse jAya. mATe teone sarahada upara jAgIra ApavI, ke tyAM rahI soMpelI sevA bajAvavAne Atura rahe. sulatAne paNa e arajane kabula rAkhI, paraMtu AlamakhAnanA bhAI tathA kuTuMbane vAte jarA vicAramAM paDe. sulatAnane bhAre dhAratI hatI ke rakhene darIAkhAna, AlamakhAna ane imAdula mulka ekasaMpa thaI hullaDa ubhu kare, tethI imAdulamuka upara hukama lakhyo ke, vahelAsara hujuramAM AvavuM, ke jethI teo vize kaMI goThavaNa karavAmAM Ave." A saMdezo laI katubula akatAbanA vaMzanA saiida arIzane mokalyo. te pramANe bAra hajAra svAra laI cAMpAneramAM sulatAnanI sevAmAM teo hAjara thayA ane sulatAne temanI upara ghaNI meherabAnI batAvI. theya divasa vityA pachI grahabhAve aDadhI rAtre koIe buma uDADI ke sulatAnI hukama thayuM che ke "imAdulamukane pAyamAla karI nAkhavo." A lokonI vagarapAyAnI gapa uparathI cotaraphathI lokoe AvI imAdula mulkane kharAbakharata karI nAkhyo. Idulamuke ati saMkaTa ne mahAmahenate saIda mubArakane Azaro le che. sulatAne e banAvathI ghaNe badalAI jaI je loko e kRtyanA racanAra hatAtemanAmAMnA ghaNAkharAne pakaDIne zikSAe pahoMcADyA, ane ImAdula mulka upara ghaNuM maherabAnI batAvI. imAdula mulka makake madIne haja karavA para hijarI. javAnI rajA mAgI, je sulatAne svIkArIne surata meka* 1 sAraMgapura daravAjA bahAra jenI dhumaTI che te. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ]. hALe. tyAM AgaLa tArIkha 27 ramajAna sana 952 mAM mAdula mulkanI AyuSanA sthAne teDI nAkhyA. A banAva pachI sulatAne saIda mubArakane, darIAkhAna tathA AlamakhAna upara nimI dIdhe; temane mArIne saida jaya pAmyo ane darIAkhAna tathA AlamakhAnane gujarAtanI sarahadamAMthI kADhI mukyA. tyAMthI teo zerazAhanI pAse gayA ane sulatAnI sattA pharIthI sulatAna pAse pAchI AvI. abadulakarIma nAmanA mANasane etemAdakhAna ane bIjI eka TALIne bhAgyazALInI padavIo apAI. temAdakhAna ghaNI Ava java karavAthI sulatAnI bhedane mAhItagAra thaI gayo. mehelasarAmAM sulatAnI AjJA pramANe mehelanI strIonA kArobArI baMdobastamAM hamezAM taiyAra rahe. e viSe purepuruM varNana mirAtesikaMdarImAM lakheluM che. divase divase navIna ritIthI rAjyakArobAra navuM uttamapaNuM pakavA lAgyA. amIro ane sipAIone evA kAyadA kAnunamAM jakaDI lIdhA ke AjJA ullaMghana karavAnI koInAmAM sattA rahI nahIM. A vakhate sulatAnanA manamAM mAlavA sara karavAnI irSA pedA thai. jethI te viSe AsephakhAna pradhAnanI salAha lIdhI. teNe uttara dIdhuM ke huM Apane evA mulakaviSe darzAuchuM ke je mAlavA deza karatAM jarApaNa ocho na hoya, eTale gujarAta dezane eka caturthAuMza ke je dezI rUDhImAM vaTe kahevAya che teno upayoga rajaputa, garAsIA ane keLIo kare che. je te caturthAuMza sarakArI jamImAM Ave che temAM pacIza hajAra ravAronI jAgIranA mahAlo thaI zake che.' sulatAne temane japta karavAno hukama karyo jethI IDara, sahI, DuMgarapura, bAMsabalA, luNAvADA, rAjapIpaLA, mahIkAMThA, ane dAhoda vigerenA garAsIAonA rAjyakArobAramAM bhaMga utapanna karyo. sIrehI vigere thANAomAM makAne TharAvyA ke jemAM rAjaputa ane koLIenuM nAmanizAna tamArA tAbAnA dezamAM nahIM rahevuM joIe. paraMtu je jamIna kheDe ane sarakArI mehesula Ape te rahe, ane teone paNa jamaNuM hAthaupara moharasA dIdhelA hoya. have vagaradIdhelAne te paikI koI najare Avato tene mArI nAkhavAmAM Avato. 1 bharUsAdAra. 2 janAnI mehela. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] IsalAmI kArobAra, sulatAnanA zubha a'ta ( Akekhata mehemuda e sulatAnane padavI hatI ) nA vakhatamAM ghaNe uMce darajje pAhecelA hatA. kAI paNa hiMdu, zeheramAM dhADA upara besIne nahAtA jai zakatA ane rAtu citharU hAtha upara AMdhyA zivAya lugaDu peMherI nahAtA zakatA, temaja dharma zatrutAnA dhArAo jevA ke heALI dIvALI, murti pujAnI kASThanI himmata naheAtI ke khunnIrite kriyA karI zake. kaheche ke sulatAnanA marAyA pachI garAsI ane koLIoe sulatAnane mAranAra hIkarmI bhurahAnanI pratimA paththaranI banAvIne pujAmAM mukI hatI ane kahetA hatA ke amArAprabhu che, jeNe amane maratAM bacAvyA che. A mirAte sikaMdarIvALA sulatAna nirAMtaatI mehemudanA vakhatamAM jIvatA eka bhasAdAranA kathanathI lakhe che ke sulatAna ghaNAja sAdhumitra hatA, mananuM valaNu sAdhunI kharadAza rAkhavA tarapha maraDAeluM hatuM, jemake dhAmA baMdhAvyA, jagyAe harAvI ApI ane temanI upara nAkarA rAkhelA hatA ke garIba kukIra sAdhuenA du:khAthI mAhetagArI meLavI je joie te vakhate vakhate purUM pADavuM, ane ghaNe vakhate svASTi miAMnA je sulatAnane mana bhAvatAM hatAM, teviSe puchatA ke zuM sAdhusatAne pramANe maLatuM haze? te vakhate hajuranA leAkeA araja karatA ke e nina leAkeAnA hAthamAM evA miSTAMne kayAMthI Ave? tyAre AnA karatA ke evA prakAranAM bheAjanA dhaNA uttama taiyAra karAvI phakIrAne paheAMcADavAM, ane zIALAmAM sArA DagalA sabhyaleAkeA ke jee masjIdo tathA pAThazALAomAM rahetA teone kheALIAM inAma ApatA. have keTalAeka bhIkhArIe laine vecI nAkhatA tethI hukama karyAM hatA ke eka TALIne purA paDe eTalAM gAdaDAM karIne ApavAM rakhene saghaLA bhegA maLIne vecavAnuM na dhAre, ane dhaNI kAThI dareka galInA nAkAupara ane bajAramAM AkhI rAta khaLatI hatI ke jethI karI tenI AsapAsa nisra leke AvIne vizrAma le, ane evA hukama hatA ke dara varSe je mevA prathama nikaLe te pehelAM saMtasAdhuene ApyA pachI sulatAnanA mehelamAM lAvaveA. jyAre sulatAnanuM mana duSTa buddhivALA amIreAnA kRtyAthI nizciMta thayuM tyAre tethI sukhazAMtI tathA nirAMta pAmI sana 953 mAM mehemudAbAda jaI tyAM jAthuka rahyo, ane 953 hijarI. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 74 ] eka uttama ImArata AhukhAnA jenI laMbAI be gAu,ne pahoLAI eka ghoDo doDI zake eTalI, khuNAo upara rAkhI mehele saha banAvI, ke je pRthviupara AkAzasamAna jaNAtI hatI ane tenI dIvAlo tathA chata sonAnA kAmanI hatI. dareka mehelanA daravAjA AgaLathI beu bAjue cauTAnA rastA karelA temAM dukAno hatI te dareka dukAnamAM eka rUpavaMtI besatI ane hasI khuzIthI mAla vecatI ghaNI vakhate sulatAna parIsamAna phuTaDIone laIne A manaraMjana medAnamAM zikAra karato. dara mojuda mAsamAM rabIula avalanI pahelI tArIkhathI bAramI sudhI zAstrIo, dharmazAstrIo ane dharma adhikArIone darabAramAM Ama traNa karato. teo AvI bodhakathA kahetA. te kAmathI paravAryA pachI teone jamADavAmAM AvatA ane bAramI tArIkhe sulatAna pote e pavitra sabhAnI sAravAramAM keDa bAMdhato. A pasaMda karavAjoga dhAro sulatAna mujhaphaphara halImanA vakhatathI rAjyakuTuMbamAM cAlu thayo hato. jyAre sane 961 hijarImAM mojuda mAsanI bAramI tArIkhe pitAnI niyamita sevA pachI TharAvelA InAmo sabhAvALAone ApI pitAnA ekAMta AzramamAM gayo. sevA karyAthI thAka lAgyo hato. tethI ArAma levA ozIkA upara mAthuM mukI nidrAvaza thayo, DIkavAre uThayo, pANImAM zarabata mAgyuM, burahAna nAmano mANasa ke jenI zarabataupara nokarI hatI teNe haLAhaLa jhera bhaLeluM zarabata sulatAnane ApyuM. thoDIvAra pachI sulatAnanI prakaratI badalAI uMghamAMthI uThI ulaTI karI, ane burahAnane bolAvyo ane kahyuM ke are hiNakama e kayuM zarabata hatuM ke je te mane ApyuM ?! burahAne uttara dIdhe ke sabhAnI sevAcAkarIthI thAkavAne lIdhe ApanI tabIyata bagaDI che, have jarA vizrAma lyo, ke jethI e arogyatA dura thaI jAya. DIka rAta gayA pachI sulatAna pAcho suI gayo. jyAre tenI AMkho TADhI thaI ke burahAna adhamIe pANIdAra khaMjara sulatAnanA kaMThaupara evI rIte cAlu karI dIdhuM ke insAranA divasane piohora phaTayA sudhI jAgRta thAya nahIM. A banAva zukravAranI rAtre banyo. sulatAnano janma sana 93ra mAM hato, ane tenI ummaranA agIArame varSa bAdazAhI takhtaupara beThe. 1 mugale cananivAsa, 2 pagabara sAhebanA janma mRtyu mAsa. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 75 ] lagabhaga aDhAra varSa rAja karI aDAvIzame varSe vinAkAraNe sajIvana mRtyu pAmyo. mehemudAbAdathI sulatAnanA zabane lAvIne sarakhejamAM sulatAnamehemuda begaDAnA rojAmAM dATavAmAM Avyo. enuM varSa abajadanA AMkaDAmAM sulatAna zahAdata vAratahaparathI nikaLe che. ' lakhavA makasada ke burahAna hINa kamIe eka nirbhaya TaLInI sAthe ke jeo duSTa hatA ane A khoTA karmamAM tenAthI maLI gaelA hatA teo ekamata thayA ane sarakArI kAmane baMdobasta karavA lAgyA. eka TukaDIne hathIArabaMdha karI sulatAnanA mahelanI bahAra eka oraDI hatI temAM saMtADIne kahyuM ke je ke tamArI pAse Ave ane oraDImAM paga muke tene vagaravilabe nAzanI gupta eraDImAM tarata mokalI devA ( mAro nAkhave . A nakkI thayA pachI eka mANasane mukhya pradhAna pAse mokalyA ke tamane sulatAna bolAve che, teNe kaMIpaNa vicAryuM nahIM ne tarataja AvI pahoMcyo. burahAne uThI mAna ApIne kahyuM ke sulatAnano evo hukama che ke A gharamAM ke jyAM pelI ToLI saMtAI rahI che tyAM jaIne bese ATaluM kahI tene AgaLa karI pote pAchaLa gayo, te gharamAM pesatAM ja ThAra bharAI gayo. teja pramANe khudAvaMdakhAnane bolAvI AsephakhAna pAse besADe. kahe che ke etemAdakhAnane paNa bolAvyo hato. teNe akkalathI aTakaLa bAMdhI hatI ke gera vakhate teDuM kaMipaNa kAraNu zIvAya nathI mATe nahIM. javuM joie aphajhalakhAna pradhAnane paNa tevI ja rIte bolAvyo. jyAre burahAnanI draSTI aphajhalakhAna upara paDI tyAre jIbhane kAlAvAlA ane maLasIomAM vAparavA lAgyo ane kahevA lAgyo ke Apa mAro hAtha jhAlo, ghaNI maherabAnIthI ApanI AzAo purI karIza. tyAre khAne uttara dIdhe ke o hikamI ! tArA magajamAM zuM bharAI gayuM che? A kevA zabdo ke je tArI jIbha upara Ave che? jayAre aphajhalakhAna ekamata na thavAthI nirAza thayo tyAre tene paNa mArI nAkhyo. jyAre hINabhAgI burahAna, AsephakhAna vigerenA khunathI pitAnA manane nirAMta karI beThe tyAre sulatAnI mAla tathA sArasaraMjAma upara upabhega karavAnuM AdayuM. pitAnA duSTa zarIra upara sulatAnI amulya vastra paherI ane jhaverAtano gulubaMdha je sulatAnanA gaLAmAM hatA te teNe potAnA abhAgI kaMThamAM paheryo, ane jhaverajaDItra khurazI ke je sulatAnane khAsa besavAnI hatI tenI upara beTho. e kahevata pramANe ke (kuttAnI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagyAe bese te pramANe jAte ane eka pItaLanI katharoTa meM AgaLa mukI dAtaNa karavA lAgyo. pachI rAja karavAnuM prAraMLyuM ane rAjyanitI calAvavAnuM kAma zarU karyuM. sulatAnI ghoDAo ne cAMdI sonAnA chane vigere pitAnA maLatIAone ApyA ane baMdIkhAnAmAMthI kedIo choDavAno hukama karyo. tenA maLatIAo ghoDA, cAMdI, sonuM laI eka korANe khasI gayA. have burahAna abhAgI thoDAka ja bhANa sahIta rahI gayA A vakhate te nAnA moTAomAM vAta phelAI gaI. ane sarva pragaTa thaI gaI. sulatAnanA bhedIo A khedakAraka vAta, imAdulamuka ke je rUmIone saradAra hato ane alagakhAna habazI (sITI) ke je sIdIo vigereno saradAra hatotemanA kAne paDI. teo ghaNA vege ne bhAre utAvaLe sulatAnI darabAra tarapha AvI pahoMcyA. prathama khajAnAone tALuM vAsI bharUsAdArone soMpyA, pachI burahAnanI vale karavAne nikaLyA. te hINabhAgI je ToLI tenI sAthe hatI tene laI bahAra Avyo. acAnaka zeravAkhAna bhaDI ke je sulatAnI amIro paikIno eka amIra hato, te sAme AvI gayo, tyAre burahAne kahyuM ke Ava zevAkhAna! kharA vakhata uparatuM Avyo che ke? teNe kahyuM ke hA Avyo chuM. ema kahI ghoDAne eDa mArI tenA khabhA upara talavAra mukI, je bagalamAMthI heThaLa AvI gaI tethI te avaLA page heThaLa paDyo. sAthIo paNa kapAI gayA. moTA moTA amIro je bacI gayA hatA jevA ke, emAdakhAna ane saiIda mubAraka vigere. jeo sulatAnI bhedanA mAhitagAra hatA teoe prathama to potapotAnA manamAM je kalezo ne aMTazo hatI te saghaLo mela dhoI nAkhI rAjyakArobAranI masalata karavA lAgyA. etemAdakhAna jene janAnI saghaLI mAhitI hatI tene puchayuM ke je sulatAnano koI putra hoya te jAhera karo, ke tene takhtaupara besADavAmAM Ave. je tarata kALe putra nA hoya ne keIpaNa sulatAnanI strI garbhavaMtI hoya to, tenA janmasudhI rAjya kArobArane mulatavI rAkhIe, ke jethI karI A rAjyasattA sulatAna mehe. mudanA kuTuMbathI bahAra na jAya. etemAde kahyuM ke sulatAnane putra nathI ane koI strIne garbha paNa nathI. tethI teoe kahyuM ke sulatAnanA sagAmAMthI rAjyogya koI hoya tene pasaMda karavo joIe. teNe kahyuM hAla ahamadAbAdamAM sulatAna zahIdanI sagAImAM ahamadakhAna nAmano mANasa e rAjyane lAyaka che. hukama pramANe rajIulamuka eka pahoramAM ghoDavahelapara besI ahamadAbAdamAM Avyo ane ahamadakhAnane vANIAnI dukAna uparathI jyo pitAnA kabutarane vAste pitAnA khoLAmAM dANa lIdhelA hatA tyAMthI laIne ghaDevehelamAM besADI mehemudAbAda lAvyo. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 77 ] sulatAna ahamada-ehamadakhAna.. ( ahamadAbAda vasAvanAra sulatAna ahamadanA dIkarA zakara khAnanA pitra latIphakhAnane dIkare )nI bAdazAhata. - sane 96 hijarInA tArIkha 15 mI rabIula avvala eTale mojuda mAsamAM mahemudAbAdamAM amIro ane saradAronA ekasaMpathI pUra ThAThamATha ane bhapakAthI saIda mubA- 96 hijarI. ke hAtha jhAlIne je sulatAnane takhtaupara besADyo tenuM nAma sulatAna ehamada pADI te ja dahADe dharmagurUnA hAthamAM sevaka thavAno hAtha Apyo ane pradhAnapaNuM etemAdakhAnane ApyuM. sulatAna kArI umara hovAthI amIro temaja pradhAnae e TharAva karyo hato ke sulatAnanI lAyaka umara thatAM sudhI khajAnA ane mulakano baMdobasta pitapotAmAM vaheMcI levo tathA dareka jaNa potapotAnI sarahadamAM bese; temaja tarkaTa, TaMTA ke tophAna nahi thavA detAM ghaNI ja kALajIthI baMdobasta rAkhe. A laghu pustakanuM pUrNa bayAna mirAte sikaMdarImAM che. jyAre sulatAna ahamadanA takhtanazIna thayAnI ane rAjyanI vahe caNI thayAnI khabara mubAraka zAha ke je burahAnapura ane AsIrano bAdazAha hato tene thaI tyAre teNe gujarAta jItavAne arthe bharUca najIka narmadAnI pelI pAra lazkara lAvI paDAva nAMkhyo. A khabara sAMbhaLI gujarAtI amIre sulatAna ahamadane sAmo ubho karI laDavAmATe nIkaLyA. narmadA nadI sivAya teonI vacce kaMI aMtara nahoto. saMdezA lAvanArA nA AvI gayA pachI saIda mubArakanI madhyasthathI saMpamAM aMta Avyo (salAha thaI) ane sarva pAchA pharI ahamadAbAda AvyA; paraMtu te AvA jAvamAM mubAraka zAha sAthe je gujarAtI amIroe saMpa karyo hato temAM be ToLIo paDI gaI; jemAMnA keTalAka etemAdakhAnanI saradArI kabula karI tenI sAthe maLI gayA ane nAsirUlamukanI tarapha upalakamana dekhADavA lAgyA. saiIdamubAraka pote eka zuro ane zANe purUSa hato tethI te temAdakhAnanI tarapha lAgaNI darzAvato. (TuMkamAM eTaluM ja ke, raste cAlatAM banne ToLIo judI paDIne cAlatI ane AmanesAmana eka bIjI upara karaDI najara karI paMtha kApatI ) te eTale sudhI ke je vakhate vaDodarA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] kaAnI hadamAM saIda mubAraka tathA nAsirUlamuka vacce jhapAjhapI thaI te vakhate temAdakhAnanI madada nahi hovAthI saiIda mubArakanA ghaNAkharA saMbaMdhIo hAra pAmyA ane saiIda motathI DarIne pitAnI jAgIramAM AvelA kapaDavaMja tarapha gayo. emAdakhAna laDAI karyA sivAya nAsIne saIda mubArakane jaI maLyo. have nAsirUlamuka sulatAna ahamadane pitAnI sAthe laI ehamadAbAda AvI amala tathA rAjakArebAramAM guMthAyo. jyAre A banAva upara be mAsa vitI gayA tyAre nAsirU mulka saiida mubAraka tathA temAdakhAnane kADhI mukavAne manasube kapaDavaMja upara lazkara taiyAra karI, umeda ko ke je bhIla pragaNAmAM che tyAM jaI utAro karyo. saiIda paNa yuddha arthe te tarapha gaye. grahasiMjoge evuM banyuM ke alagakhAnasIdI tathA ImAdulamukarmI jeonI nImaNoka sulatAnanA rakSaNanI hatI teoe salAha karI che, je nAsirUlamuka saiIda tathA etemAdakhAnano ghANa kADhI nAkhaze to ApaNuM paNa kATaluM kADhI nAkhaze. bhAre ApaNe ahiMthI chAnAmAnA nAsI javuM ane sulatAnane laI jaI saIdane meLavI devo eja ThIka jaNAya che. tethI je savAre saida pahoMcavAno hato te savAre karAra karyA pramANe alagakhAna tathA ImAdulamuka sulatAnane laine saiida mubArakanI pAse AvyA. e banAva nAsirUlamulkanA nAsI javAnuM kAraNa thaI paDyuM enuM puruM varNana mirAtesikaMdarI ItihAsamAM ApeluM che. " saIdamubAraka tathA etemAdakhAna sulatAnane laIne amadAvAda AvyA ane tyAMthI nAsirUlamulkanI peThe gayA. nAsirUlamuka tyAMthI pAlanA DuMgaromAM nAThe hate. IkhatIArakhAnane temAdakhAne potAnI taraphathI ahamadAbAdamAM nAIba TharAvIne mukyo hato teNe sulatAna tathA temAdakhAna ane saIdanI gerahAjarImAM hasanakhAna dakhanI tathA phakhAna baluca sAthe saMpa karI sulatAnano eka kAko jenuM nAma sAhu hatuM tene sulatAna banAvyo. jyAre e khabara saiida vigerene thaI tyAre bharUcathI pAchA pharI ahamadAbAda bhaNI vATe paDI mehemudAbAdamAM AvI utaryA. hullaDakhara amIro sAhune kADhI mukI zehe. ramAM padhAravAnA AmaMtraNArthe AvyA. rUmaDA gAma AgaLa ke je aha * 1. tu.. . Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . [ 74 ]. malabAdathI cAra gAu che tyAM laDAI thaI haakhera sAha, akAta nAsI gaye. saiIda sulatAnane laI jayajayakAra karatA ahamadAbAdamAM Ave. jyAre A taraphathI nirAMta vaLI tyAre TharAva pramANe rAjya vehecaNI, pragaNuM tathA mahAlomAMthI karI pitapatAne bhAga laI pitapatAne ThekANe vidAya thayA. sulatAna tathA etemAdakhAna zaheramAM rahI rAjakArobAra calAvavA lAgyA; paraMtu kALacakra koIne mukatuM nathI. tema hullaDaze evuM kayAre banavA de che ke tephAna niMdrAvaza thAya? A vakhate saMsArI kArya suSTImAM bIjI citarAmaNa cItarI te e ke, pahelAM lakhyA pramANe AlamakhAna, lodhI tathA darIAkhAna grahadizA pramANe zerazAha kane dillI gayA hatA. darIAkhAna tyAM maraNa pAmyA ane AlamakhAnathI eka evuM kAma thaI gayuM ke jethI te dezamAM pote rahI zake nahIM. lAcAra thaI saiIda mubArakanI dayA meLavI ahamadAbAda Avyo, tenuM AvavuM e temAdakhAna tathA ibAdulamukane sAruM na lAgyuM. saiidathI teo nArAja thayA ane chevaTe uzkeraNInA pApe saiida mubAraka sAthe yuddha tathA kApAkApInA medAne zaNagArAyAM. amIro sulatAnane uMcakI saiIdanI sAmA laI AvyA. jyAre AlamakhAnanI khaTapaTa sarvane mAluma thaI tyAre beu taraphathI pazcAtApo thayA. amIro sulatAnane saiIdakane laI gayA. AlamakhAna nAsIne pAlanA DuMgaramAM gayo; amIre tenI peThe jaI cAMpAnerathI pAchA pharyA. A laghu varNananI khulAsAvAra hakIkata majakura ItihAsamAM lakhelI che. jyAre A banAvonI hakIkata mubAraka zAha AsIrIne pahoMcI tyAre teNe bIjIvAra gujarAta tarapha lazkarasaha caDhAI karI; paraMtu dhArelA lAbha paikI kaMIpaNa meLavyA sivAya prata gayo. lakhANane sArAMza e che ke, A divasomAM sulatAne keTalAka lokone nekara rAkhelA, paraMtu rAjyane saghaLo adhikAra imAdula mulkanA hAthamAM hato, ane te dareka vakhate, dareka paLe ane dareka veLAe sAthe ja raheto hato. kaI veLAe emAdakhAnanA bharUsAdAra nokare sulatAnanuM rakSaNa karatA ane koI vakhate imAdula mulkanA mANaso A kedI sulatAnanI cokI porAnuM kAma karatA hatA. paraMtu have gujarAtI sulatAnanA rAjyanI sthiti nAzatarapha pharelI hatI. bhAre tAkIdathI pAke pAye dharmapUrvaka karelA karAro (bI) 1 nAza pAmatAM pahelAM te rAjyanAM AcaraNe AvAM ja kusaMpIne adhama thAya che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ 80 ] kArobAranI bhUmimAM kusaMpanI apavitratArUpe vAvatA hatA, ane jarA sarakhA lAbhanI AzAmAM dharmanI rekaDanuM nANuM khoI besatA hatA ane tenAM pariNAmo khunakhArI ane kApAkApImAM AvatAM hatAM. A kusaMpI duHkhane salAhasaMpamAM lAvavAnuM ane A agni elavavAne saIda mubAraka prayatna karato hato. keTaloka kALa ema ne emaja vitI gayo. tyArabAda ImAdulamuka tathA etemAdakhAna vacce kusaMpanI agni bhaDakI uThI. sulatAna ahamade paNa temAdakhAnanA hAthamAMthI mukta thavAne manasube mAdula mulkane darakhAsta karI. etemAdakhAna rIsAine mubArakazAhanI hajuramAM gayo, ne tene laIne A tarapha Avyo. saIda mubAraka A vakhate paNa temAdakhAnane bodhakAraka zikhAmaNo ane lAbhakAraka vacane kahI A khoTA manasubAthI tenuM mana pheravyuM. emAdakhAne pAchA AvIne pahelAM pramANe pradhAnapaNAnuM kAma cAlu karyuM. have sulatAna ahamade joyuM ke ImAdula mulkathI paNa rAjyakArobAra karavAnI dhAraNAo pAra paDI nahIM ane pAcho etemAdakhAnanA hAthamAM pakaDAyo ane te have tenuM vera leze. tethI keTalAka bhaNasAdArene laine saIdamubArakanA vasAvela mehe. mudAbAda pAsenA sidapurAmAM saIdanI pAse chAne mAna Avyo. tenA AvI rIte AvavAthI saiyadane ghaNuM ja mAThuM lAgyuM tethI teNe sulatAnanA bharUsAdArone ghaNe Thapako daI dhikkAra batAvyo ke AvI rIte sulatAnanuM AvavuM yogya nathI. A arasAmAM dilhInA bAdazAha salemazAhane hAjIkhAna nAmano amIra pAMca hajAra svAro ane nAmIcA doDhaso hAthIo ke je humAyu bAdazAhanA lazkaramAMthI prApta thaelA hatA te laI dilIthI gujarAta upara caDhAI lAvavAne nikaLI Avyo. rastAmAM rANAsAthe laDAI thaI temAM rANe hAra pAmI nAsI gaye ane hAjIkhAna jaya manAvato gujarAta bhaNuM vadhyo. - have temAdakhAna tathA imAdula mulka, hAjIkhAnanA AvavAnuM kAraNa ema samajavA lAgyA ke, saIda mubAraka tathA sulatAna ahamade tene bolAvyo. haze. AthI bannee ekasaMpa karIne ema TharAvyuM ke jyAM sudhI hAjIkhAna, saidane jaI maLe ane comerathI emanI ja bhegI na thAya te pahelAM saiidano ghATa ghaDI nAkho. tethI temAdakhAna tathA imAdula mulka, gujarAtanI bhAre sanyA ke je lagabhaga trIzahajAra svAranI ane tenI sAthe moTuM tapa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 // khAnuM hatuM, te lai mehemudAbAdanI najIka AvI jAmyA. mAMheAmAMhe saMdezA tathA salAha karAvanArA zubhecchakonI madhyasta thai rahyA pachI yuddhaneAja TharAva thayA. temAM saiimubAraka kapAI gayA ane saidaparUM luTAi gayuM; paraMtu guja rAtI leAkAnA evA dhArA hatA ke, eka bIjAthI zatrutA tathA adAvata hAya chatAMpaNu evI laDAine jo vakhata AvI ane te kASThanI AbarU ijjatane nukazAna pAhoMcavA na Ape. hAra pAmele! saradAra hAra pAmI dazabAra gAuM jatA rahetA ane eu lazkara zeheramAM AvatAM. gheADA divasa pachI keTalAka mANusA vacce paDI salAha sapa karAvI detA. A dhArA pramANe banyA chatAM paNa krIthI teja kaDhI teja peNAmAM ukaLavA lAgI. TuMkAmAM seDhamIrAM ( saimubArakane putra ) peAtAne dharakhaTalA laI kapaDavaMjamAM gayeA. sulatAna ehamadane amIrA ahamadAbAda lAvyA ane sadhaLuM ThekANe paDayuM. keTalAka divasa pachI pramAdulamuka tathA etemAdakhAnanA elAvyAthI saIdamIrAM ahamadAbAda AvyeA. A vakhate paNa etemAdakhAna tathA mAdulamulka vacce kusa patAM A vavAyAM. tenuM kAraNa e che ke, sulatAna ehamada prIthI chAneAmAneA imAdulamulkathI maLI kAvatrAM karavA lAgyA. mAdulamulke potAnA dIkarA jenu nAma caMgIjhakhAna hatuM tene bharUcathI kheAlAvyeA, ane etemAdakhAne tAtArI gArIne junAgaDhathI teDAvyA. have e zeherathI bahAra nikaLyA aneceAmerathI lazkara bheguM thavA lAgyuM. A veLAe imAdulamulkane saMdezA kahAvyA ke zeherathI bahAra AvI jAgIra taraph jatA rahe. imAdulamulye TakI zakavAnI sattA peAtAmAM dIThI nahI tyAre alagakhAnasidhInI sAthe nikaLI bharUca tarapha jatA rahyo ane alagakhAnane vaDAdarU ApI etemAdakhAM peAtAnA saradArAne sulatAnanA rakSaNArthe temI vagarakhaTake rAjyasattA bhogavavA lAgyA. hAjIkhAnane kaDInu aDadhuM pragaNuM jAgIramAM ApI potAnA nAkara rAkhyA ane musAkhAna vigerene potAtAnI jAgIrAmAM javAne hukama karyAM. A samaye evI sunAmaNI AvI ke imAdulamulkane teno sALo (khatIArakhAM) ke je suratamaMdaramAM hatA teNe baLavA uDAvI mArI nAkhyA. keTalAka bhAsa vityA pachI caMgIjhakhAna tathA mAdulamulke imtIArakhAnane pakaDIne mArI nAkhyA. etemAdakhAna bharUca upara lazkara lai gayeA, paraMtu pATaNa tathA rAdhanapuranA hullaDane lIdhe pALeA karI ahamadAkhAda AvyeA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 82 ] ( A banAvanI purI hakIkata mirAtesikadarImAM lakhAelI che. ) ane sulatAna ehamadanI kArakirdI viSe ciMtA karavA lAgyA. kemake gujarAtamAM paradezanA dhaNA lAkA AvI bhegA maLyA hatA, ane sulatAna ehamada e lokAnI ghaNI khuzAmada rAkhatA hatA. te evA hetuthI ke, rakhete kaMI tAzana thAya ke jene kaMipaNu ba dobasta thai zake nahi. etemAdakhAna sadAe eja ciMtAmAM dhALAyA karatA hatA; ke ke sulatAna ehamada ghaNA ochA mananA tathA adakuM pAtra hatA. jyAre madhupAna lai nizAmAM AvatA tyAre bebhAna sthi tImAM talavAra tANIne kelanA jhADaupara mArA ne kahetA ke etemAdakhAnanu mAthu kApI nAkhyuM ane imAdulamulkanA zarIrane bhedI nAkhyu tathA e bhaga karI nAkhyA. evI rIte ghaNA mANasA tathA amIrAnAM nAma jIbhathI uccAratA. hatA tene lAgyuM 'vahulamulka etemAdakhAnanA masalatamAM geDI ke sulatAnathI kaMi khaMDa ubhuM thAya te pehelAM tenu kAma kADhI nAkhavu. (teneA ghATa ghaDI nAkhavA) ane te vakhatamAM sulatAne eTalI sattA meLavI hatI ke zikAra kAje e traNa gAusudhI jatA hatA ana kAi vakhate acAnaka etemA khAnane ghera AvatA hatA. te khItA ane trujIne tene parAvatA. joke sulatAnane ThAra karavA mATe etemA khAnane valka ulamuzka ghaNA Agraha karatA paNa etenAdAna tene TALIne vakhata gumAvI dete. te eTalesudhI ke eka divase vajhulamulye chAnAmAnA sulatAntane saMdezA kahALyA ke, je sulatAna mane pradhAnapaNAnA vAyado Ape te huM etemAdakhAnane kAra karUM. sulatAne peAtAnI murkhAine lIdhe kacyula karyuM ane pradhAnapaNuM tathA vikAlatanI AzAnI madada karI. sulatAne e viSe tene khabara ApI tyAre teNe uttara dIdhA ke, jyAMsudhI huM kAnathI na sAMbhaLu tyAMsudhI mArI khAtrI thAya nahIM. have te vAta eTalesudhI vadhI gaI ke ete mAdakhAnane va ulamulka eka rAtre peAtAne ghera laI gayeA. A dhara bhadrapAse hatuM. tyAM laI jaI eka eraDImAM saMtADyA ane sulatAnane kahAvyuM ke, ete mAdakhAnanA gupta jAsuseAnI bIkane lIdhe huM ughADe chege AvI zakatA nathI, sulata!nane mArI nAkhavAnuM kAvatru 1 ghaNA ghumaTe| ne rAjAe je ujjaDa avasthAmAM jaNAya che te AvA luNaharAma amIrAnA che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 87 ] paNuM je sulatAna padhAre te kAlakarArane TharAva nakkI karavAmAM Ave. je oraDAmAM etemAdakhAna saMtAelo hato tenA bAraNuM AgaLa sulatAnanA besavA sArU eka pATa muhato. sulatAna AvIne pATaupara beTho ane vajahula mulka vAta pharIthI calAvI kolakAro mAgavA lAgyo.sulatAne je rIte madhyastathI kahevarAvI mokalyuM hatuM teja pramANe rUbarUmAM kahI dIdhuM; te evI rIte ke, etemAdakhAe paNa saghaLuM sAMbhaLyuM. tethI tarataja oraDImAMthI bahAra AvI kahevA lAgyo ke, meM tArAviSe zuM khoTuM karyuM che ke mane tuM mArI nAkhavAvAsta kolakarAra TharAve che? etemAdakhAnane jotAMvAraja sulatAnane dhAstI lAgI. emade potAnA gulAmone hukama karyo jethI temaNe talavArano ghA karI sulatAnane mArI nAkhI sAbaramatInI 968 hijarI. " retI ke je bhadranA mehelo nice vahe che temAM nAkhI dIdho. A banAva somavAranI rAtre zabarAta mAsanI pAMcamI tArIkhe 968 hijarImAM banyo. enuM varSa "begunAha kustA zuda=vagaraaparAdhe bharAyo, enA akSaromAMthI paNa nikaLe che. bIje divase evI vAta phelAI gaI ke sulatAna nAsI gayo. paraMtu jyAre tenI lAza maLI AvI tyAre vadhu tajavIja karI te mAluma paDayuM ke kAI pAsenA mANase tene mArI nAkhyo che. tyAMthI uMcakI lAvI tene amadAvAda vasAvanAra sulatAna ehamadanA rojAmAM dATavAmAM Avyo. deho, rAjya ThAThanA tAjamAM, jIva jokhama che sAra, mana haranAruM mukuTa paNa, zIrasATe zaNagAra; eja varSe sulatAnanuM khuna thayA pahelAM pATaNamAM-bIramakhAnanuM khuna thayuM. tenI TuMka hakIkata evI che je, akabaranAmAmAM lakhAeluM che ke akabara bIramakhAnanuM mRtyu. bAdazAhe tene makake ja haja karavAnI paravAnagI ApelI hatI. jyAre te pATaNa zahera mAM pahoMcyo tyAre keTalAka divasa teNe te bhaNya manaraMjana bhUmimAM vizrAma levA mukAma karyo. te vakhate musAkhAna polAdI tyAM kAyama hukumata upara hato ane keTalAka aphagAnI lokonAM ToLAM tyAM bhegAM thaI tene mAthe ghuMghATa karI rahyAM hatAM, ane e dezane herAna karatAM hatAM. teo paikI mubArakabAna luhAnI hato. jenA bApane berAmakhAnanA uparIpaNuM taLe mAchIvADAnI laDAImAM mArI nAkhavAmAM Avela vAtI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 84 ] hato. te ghelA aphagAne tenuM vera levAnuM te vakhate manamAM AvyuM ane berAmakhAna upara vera levAno manasube karyo. temaja zerakhAnanA dIkarA rasalImakhAnanI kAzamIrI dhaNIANI ke jenA peTathI eka putrI thaelI te paNa A saMdhamAM berAmakhAna sAthe hajanI yAtrA karavA sArU hijAjhadeza tarapha javA nIkaLelI hatI. temAM evo TharAva thaelo ke berAmakhAna pelI chaDIsAthe pitAnA dIkarAne lagnamAM De. A TharAva upara paNa ajJAnIo baLI maratA hatA. berAmakhAna jyAre pATaNamAM AvI utaryo hato tyAre dararoja te zaheranA bAgabagIcA tathA imArato jovA jato hato. eka divase moTA taLAva AgaLa Avyo ke je ghaNI sela karavAnI jagyA che ane tenI vacce vADI che, jyAM nAvamAM besIne javAya che tyAM gayo hate. je vakhata nAvamAMthI utarI svAra thato hato te vakhata te abudha trIza athavA cALIsa aphagAno laIne keliAba AgaLa Avyo ane evuM jAhera karyuM ke amo maLavA AvelA chIe. berAmakhAMe te lokone bolAvyA ane jyAre te pApI AgaLa Avyo tyAre vagaradhAratIe khaMjara kADhI evI rIte khAnanI puTha upara mAryuM ke chAtImAMthI nikaLyuM, ane bIjI vakhate tANI tenuM kAma kADhI nAkhyuM. te vakhate "allAho akabara !" ATaluM bolI te mRtyu pAmyo. tenA sAthIo A banAvathI bhayabhita thaI jaI potapotAnI jagyAe nAsI gayA ane berAmakhAna raktathI roLAelo tathA mATImAM paDelo hato. chevaTe keTalAka phakIronI ToLIe sane 860 hIjarI. lehI bharelI tenI lothane ucakIne zekha hIsAmanA rojAnI hadamAM ke je te vakhatano moTo pIra hato tyAM bhUmIdAgha Apyo. e banAva zukaravAra tA. 14 mAhe jamAdIula avalane dahADe sanA 460 mAM banyo. sAla nikaLatuM kavita. berAma bAphe kAbA cuMbata eharAma, dararAha zuda ane zahAdata zakAma tamAma. dara vAkae hAtiphe pae tArIkha, guphatA ke zahIda zuda muhammada beharAma. * 1 kanasarA daravAjA bahAra makhaduma sAheba. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 85 ] artha-maThaka pradakSiNA karavAne jyAre beharAme jotI paherI.- dhArmika mRtyuthI rastAmAM tenuM kAma pUruM thayuM. e banAva viSe AsmAnanA pharIztAe varSa batAvavA kahyuM ke sajIvana matathI muhammada beharAma bharAyesArapachI husena kulIkhAnanI yojanAthI, jene khAnajahAnanI padavI hatI tenA zabane kADhI tyAMthI pavitra mazahada zaheramAM laI jaI dATavAmAM AvyuM. ociMtA banAvathI pATaNanA luccAoe luTaphATa karavA hAtha lAMbA karI bIramakhAnanA lazkaramAMthI kaMipaNa mukyuM nahi. khvAjA maleka ane bIjI eka ToLIe bIramakhAnanA putra abadura rahIma ke je mAtra cAra varSano hato tenI mAtuzrIne tyAM keTalAka cAkarone A banAva sthaLathI mahA mahenate eka kere karI teo ehamadAbAda ravAne thayA ane ehamadAbAdamAM cAra mahinA rahIne mRtyu pAmyA. sulatAna mujhaphaphara. (mujhaphaphara nahag) (bIjA sulatAna mahamudane dIkare ane gujarAtane chelle sulatAna) svarAjyanI samApti. sulatAna ahamadanA kapAyA pachI zubarAta mAsanI 6 ThI tArIkha sana 868 mAM etemAdakhAe sulatAna mujhaphapharane takhtanazIna karyo. paraMtu keTalAka itihAsIono sana 968 hijarI. evo mata che ke, jyAre gujarAtI sulatAnanA vaMzamAM koIpaNa mANasa rAjya karavAnI yogyatA dharAvanAra nahoto rahyo tyAre etemAdakhAna ke jenI upara rAjyanuM dhoraNa hatuM teNe nahanu nAmanA chokarAne rAjya sabhAmAM lAvI samayAda devaDAvyA ke A putra bIjA sulatAna mahemudane che, tenI mAtA eka garbhavatI chokarI hatI tyAre teno garbhapAta karavAne 1 A vAta banAvaTI che kemake sulatAna ahamadanI vakhate koI paNa garbhavatI nathI evuM emAde kahyuM hatuM. strI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 86 ] vAte mane soMpAI hatI. tene pAMca mAsa karatAM vadhu garbha rahela hatA jethI te paDyo nahIM ane teNIe A putrano janma Apyo. tene huM chAnomAne pALato hato. hAlamAM A chokarA sivAya A rAjyo koI bIje vArasa nathI. saghaLA lokoe paNa kabula karI tene rAjyAbhiSeka karyo ane tenuM nAma sulatAna mujhaphaphara urphe mujhaphaphara nahatu mukayuM. keTalAka mAsa pachI temAdakhAe phatehakhAM balucathI vera levAne musAkhAna ane zerakhAna ke jeo pATaNamAM hatA temanI upara lazkara sahita caDhAI karI. paraMtu sulatAna sana 969 hijarI. ahamadanA khUna thavAnA kAraNathI tenI bIka rAkhI hatI. jyAre te pATaNa najIka pahoMcyo tyAre musAkhAna ane zerakhAnathI laI thaI, temAM thoDIkaja mAraphADathI etemAdakhAnane hAra maLI. amIro vagaralaDAIe hArI gayA ane ahamadAbAda pAchA AvatA rahyA. tyAra bAda pharIthI sanyA bhegI karavAnI tajavIje ghaDavA lAgyo. joke ghaNI goThavaNo karI paraMtu amAre paikI koie te upara dhyAna dIdhuM nahIM ane dareka pitAnA tAlukAmAM jaIne beThA. etemAdakhAna potAne je lazakara maLI AvyuM te laIne bIjI vakhata musAkhAna tathA zerakhAna upara gayo ane temAM paNa hAra pAmI pAcho ahamadAbAda AvyuM. A laDAI sana 468 hijarImAM thai. have amIramAM mAMhomAMhe kusaMpa ane tANamatANI ughADI rIte thavA lAgI. etemAdakhAna thoDA lazakara sAthe bahAra nikaLyo, ane imAdula mulka dIkarA caMgIjhakhAMe te zaherane kabajAmAM lIdhuM. tene sIdhI lokoe mArI nAkhe. A varNanano vistAra ane A dezanI garabaDa ubhI thavAnI kephIata mirAtesikaMdarImAM lakhAelI che. sivAya marahama akabarazAhanuM A deza upara lazkara laI AvI sara karavuM ane mujhaphapharanA aMta viSenI hakIkata meTA khAna mirajhA ajhIjha kekalatAzanI sana 1080 mAM bIjI vArInA varNanamAM varNAze. ( je khudA sahAya thaze te ) have varNanakALa te Avyo che ke, suMdara bhaTakAta kalama rUpI muzakI ghoDAnI lagAma, jeo marahuma akabarazAhathI chatAyuM tathA te hAko ke je gujarAta deza jItavAnA prAraMbhathI vakhato vakhata namAyA hatA temanI bhaNI majakura lagAma maraDAya; ane e Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 87 ] - TharAva rAkhyA che kejee zrIhajura darabAranI sanadI athavA hukamothI baMdobasta aye jAte nemAyA hAya te baMdobasta karavAnI paMktimAM noMdhAya, tathA je leAkA nAjhima (baMdIkharata karanAra) temAya athavA nAyaba nAjhimanA AdhA pAme te leAkAne athavA kumakane vArate AvelA hAya te temanA peDhAmAM lakhAya. have mirAtamAM ghaNAkharA daphatarI ane mAlI nAve che tethI ane ghaNAkharA tAmeArInA baMdobastanA kAmArthe AvelA tethI dareka vakhatanA dIvAne dareka bAdazAhanA nAjhimAnI sAthe lakhAyA che ane khabara na maLavAthI tathA vivecana lakhANane lIdhe pheAjadArA tathA amaladArAne mukI dIdhA che; paraMtu ye gya kAraNane lIdhe keTalAka lakhAze. kemake nAjhira ane pradhAnapaNu sAtheja che tethI Tuku' lakhyuM che. . Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dillInu-dAra. A kevuM uttama uMcI paDhIvALu peDhI nAmuM ane A kevu' sarvottama kuTuMba che. ke mAnavaMtA khApAethI ane nAmIcA dAdAethI manuSyajAtInA prathama pitAzrI AThama sudhI uMcApaNAnI padavIomAM ane meTApaNAnI uMcAimAM saghaLA khAdazAheA ane zahenazAheA, bAdazAhI bakSIza ApanAra evAM rAjyacinhothI thaelA che. jANe ke khunnAI za gayeAgya, sattAdhAra vastra ane rAjya tathA rAjyasaMpAdana mahA AjJAonI cAra khuNAnI TApI, A nAmadAra leAkeA ke je tAja tathA rAjanA dhaNI che temanA zIre khIrAje che ke je, sTIkartAe pAtAnA kArakhAnAmAM emanA vAste ja taiyAra karelI che. Izvara prasannatAnI nyAyI tathA inasArI rUDhI ane pasada paDelA parApakAra tathA paramAnA guNA te sarva zaktivAne te pavitra svabhAvavALAemAM bhegA karelA che te kharUM che. jo itihAsa upara najara nAkhIne joie, vicAra cakSuthI nihALIe ane satya tathA kharA zeAdha bhaNI tapAsa karIe te AsapAsanA rAjakartAe, pADapADozanA sattAdhArIo ane sAte khaMDanA nAmadArA A khaLAmAMthI bheguM karanAra ane A prakAzathI cakacakita thanArAja jaNAze. khIjA dezanA rAjakattAethI kevaLa A juduja kArakhAnu' che. irAna, turkistAna, zAma, arabastAna ane AphrikA dezanA dareka, sevArUpI vahIvaTa enAthIja kare che ane peAtAnA bhAga pramANe lAbha leche. saghaLI meTAI, rAjadAda, rAjyanA vistAra, baLa ane dolata chatAM koIpaNa kRtya, ke jethI ga athavA abhImAna AvI jAya evuM emanAthI banyuM nathI ane koI veLAe eka halakA cAkaranuM paNa nAma tucchapaNAthI emanI jIbha upara AvyuM nathI. temaNe prasiddha dharmane cAlu karavA ati utkaMThA dekhADI che. upadeza vAtA.--evuM kahe che ke jyAre zrI khIjA sAhebakiAna 1 zura tathA bRhaspati ekaja rAzImAM heAya te vakhate janmeleA. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * [ 88 ] dharmaadhyakSa zAhajahAna bAdazAhe eka rAjyasana ratnajaDitra mayura A kAranuM eka karoDa rUpIAnI kimatanuM taiyAra karAvyuM ne tenI upara birAjyo. te pahelAM khudAnI baMdagI karI dhArmika vacane ucAryA, ane pAse misara deza ane hAthI dAMtanuM rAjyasana hatuM te uparathI dAvo karavA lAgyo ke huM moTo khudA chuM. evI rIte labADa zabdothI pitAnI jIbhane apavitra karI tyArabAda huM AvA rAjyasanano dhaNI chuM ane rAjyano sattAke, dhArI chuM topaNa kharekharo pUjya je khudA che tenA dAsapaNAno dAvo karI zakato nathI. are ! huM kevo ! mane je pavitra khudAthI pUrNa AzA che te A mArA vaMzane saMsAranA aMta sudhI rAdhAraNa Asana upara nitye cAlu rAkhe. grahacakrane lIdhe heraphera tathA ghaMghATA je AkhI sRSTImAM utpanna thayA temane je tatvazodhaka cakSuthI joIe te irAna tathA turkIstAna karatAM hiMdustAnanI bAdazAhatamAM khudAne upakAra mAnavA joga e che ke hajI sudhI e dezane dhaNI ubhe che sana 801 hijarI. ane enuM kAraNa mAtra khudAnI maherabAnI ane A nAmIcA khAnadAnanI zubhecchA zIvAya bIjuM kaMI nathI. amIra temura, sAheba kirAna ane gujarAta. emaNe hindustAnanA rAjyane jItI lIdhuM ane eka AkhuM varSa A deza temanA tAbA taLe rahyo. teo A sAlanA chevaTamAM samarakaMdanI rAjyadhAnI tarapha gayA. A vakhate dilIno bAdazAha sulatAna ahemu hato ke je sAhekirAnI sanyAnA dhasArAne lIdhe hAra pAmI gujarAta bhaNI jhapharakhAM pAse gayo hato. jhapharakhAMe hajI sudhI pote sulatAna che e vAvaTo uo nahoto karyo ne mujhaphapharazAha banyo nahoto. jyAre pitAne jevI AzA hatI tevuM tenAthI na maLavAthI te mALavA tarapha kuca karI gayo. e badhuM mirAte sikaMdarImAM lakheluM che. jyAre rAjyasattAno vakhata jhahIrUdIna muhammada bAbara bAdazAha ( sAheba kirana amIra tepura goragAnano dIkaro) no Avyo tyAre potAnI rAjyadhAnI kAbulathI hindustAna sara karavA nikaLyo ane sana 432 mAM dilI tathA AgrAnI rAjadhAnI jItI lIdhI ane sana 942 hijarI. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [, 80 ] pUrva taraphanA ghaNA kharA dezo tAbe karyA. tenA rAjya amala vakhate gujarAtamAM sulatAna mujhaphaphara halImanI sattAnI chellI avasthA hatI. te pachI sulatAna sikaMdara thayo ane te pachI sulatAna bahAduranI sattA thaI. sulatAna bahAduranA rAjanA Azare pAMca varSa thayAM haze ke tArIkha 6 ThI, ma sa jamAdIula avala sana 437 mAM AgrA rAjadhAnI sana 937 hijarI. maLe te zrImaMte A saMsArano tyAga karyo ane tenA pavitra zabane laI jaI kAbula rAjadhAnImAM daphana karavAmAM AvyuM. teNe hiMdustAnamAM Azare cha varSa rAja karyuM. te pachI nasIrUddIna muhammada humAyu bAdazAha ( jhahIrUdIna muhammada bAbara bAdazAhane dIkaro ) tArIkha 8 mAsa jamAdIula avelanA roja AgrA rAjadhAnImAM takhate beTho. tenuM varSa kherUlamulaka ( rAjAomAM uttama ) e zabdathI nikaLe che. A vakhate gujarAtamAM sulatAna bahAdura rAja bhogavato hate. sane 241 hijarImAM jyAre sulatAna bahAdure citaDane killo sara karyo te vakhate mirajA sana 94 . hijarI. muhammada jamAnanA ratAne kAraNathI pitAnA manamAM je aMTasa AvI gaI hatI tethI sulatAna bahAdura upara caDhAI karI tene harAvI cAMpAneranA killAne jItI ahamadAbAdamAM Avyo. je viSenuM huMka lakhAI gayuM che ane tenuM puratuM varNana akabaranAmA tathA mirAte sikaMdarI ItihAsamAM che jyAre bhAI. onuM geramaLatAvaDApaNuM ane zatruonI zatrutA vadhI gaI tyAre kALane anusarI pote irAna tarapha gayA ane tyAMthI pAchA pharI bakarI Ida mAsanA adhavacamAM sana 42 sana 942 hijarI. mAM bIjI vakhate hullaDaronA hAthamAMthI hindustAnane kabajAmAM lIdhe. gujarAtamAM sulatAna bahAduranA mRtyu pachI bIjA sulatAna mahemudane mArI nAkhyo hato ane. zapharakhAnanA pautra sulatAna ahamadane takhta upara besADyo hato. rabIula avala mAsanI 13 mI tArIkhe sana 963 hijarI. dillI rAjadhAnI mukAme sadA kALanA bhuvanamAM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 81 ]. padhAryA. je pavitra ThAma hamaNuM humAyunA makabarAnA nAmathI prasiddha che tyAM tene dATavAmAM Avyo. teNe hiMdustAnamAM pacIsa varSa, be mAsa ane be divasa rAja karyuM. - - gujarAta ane akabara bAdazAha, ( humAyu bAdazAhane kuMvara ) rabIussA mAsanI bIjI tArIkha ane zukravAranA roja beranA vakhate kalAtUrabhUmInI ida majIdamAM akabarazAha bAdazAha thayo. te vakhate gujarAtamAM sana 963 hijarI. zakarakhAnanA pautra sulatAna ahamadanA tata upara besavAne trIjuM varSa hatuM. rajaba mAsanI 14 tArIkhe sana 480 hijarInA divase bIjA mujhaphapharanA kabajAmAMthI nikaLI gurjaradeza A kALajIvALA sattAdhArIonA hAthamAM Avyo ane nava subA gujarAtamAM hiMdustAnanI bAdazAhatano eka bhAga thaI gayo. AvyA. A veLA mujhaphapharane rAja karatAM teramuM varSa thayuM hatuM. A varNananuM saMdhaNa AgaLa Ave che tenAthI jAhera thaze. jyAre budhavAranI rAta ane jamAdIula Akhara mAsanI 12 mI tArIkhe sane 1014 hijarImAM te zrImaMta kucanA DaMkA upara coba mArI bIjA bhavamAM padhAryA ane sikaMdarInA ghumaTamAM daphana thayA. temanuM rAjya bAvana varSa, be mahInA ane nava divasa caMdra gaNItathI rahyuM hatuM. emanI bAdazAhatanA vakhatamAM nava mANasa hajuramAMthI subA thaI gujarAtamAM AvyA. narUdadIna muhammada jahAMgIra bAdazAha * * ( akabara bAdazAhane kuMvara ) brahaspatavAra tArIkha 14 jamAdIussA, sana 1 14 hijarImAM jAthakanI rAjadhAnI AgrAmAM arakanA killAmAM tapta upara beThe ane Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 82 ] ravIvAra sapharamAsanI 27 mI tArIkhe pahora divasa caDhe sana 1 37 hijarImAM kAzamIrathI lAhora rAjadhAnI bhaNI AvatAM jaMgazahutInA mukAme A nAzavaMta bhavamAMthI nikaLI avinAza bhavamAM jaI mukAma karyo. ene lAheramAM AvelA ghumaTamAM dATavAmAM Avyo. teNe ekavIza varSa ne eka mAsa rAjya karyuM. tenI bAdazAhatamAM ATha jaNane A dezanI subedArInuM bhAna maLyuM. zAhajahAna bAdazAha. ( jahAMgIra bAdazAhane kuMvara ) brahaspatavAranA zubha divase jamAdIussA mAsanI 12 mI tArIkhe sana 1037 hijarImAM jAthaka rAjadhAnInA zahera akabarAbAdanA killAmAM tapta upara be ane sa. 1037 76 hijarI somavAranI rAtanI traNa ghaDI gayA pachI rajabamAsanI 26 mI tArIkhe sane 1076 hijarIne dIvase A saMsArI dhuLakeTamAMthI sadAe kAyama bhava tarapha vidAya thayo ane AgrAnA ghumaTamAM dATavAmAM Avyo ( tAjamAM ) rAja karavAnI mudata batrIza varSa ane araka killAne ekAMta vAsa sAta varasano hato. ene rAjyanI vakhate bAra jaNuM A subadArI upara AvyA muhaiiyudadIna auraMgajheba-AlamagIrI ( zAhajahAna bAdazAhano kuMvara ) pahelI vakhate takhtanazInI bala aIjha ( amIrenA bAgamAM ) zukravAra chalakaada mATenI 1 lI tArIkhe sane 1068 hijarImAM ane bIjI vakhata padharAmaNI ke sa1018-19 hijarI jemAM prArthanA, (buta pe) sikko tathA nAmanI padavI maLI te, tArIkha 24 ramajAna ravIvAre 1068 mAM dilhI rAjadhAnInA arakanA killAmAM thaI hatI. chakaadabhAsa, semavAra ane ra7mI tArIkhe sane 1118 mAM ahamada Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 87 ] . nagara mukAme (je dakSiNanA subAnA dezamAM che tyAM) deha choDI ane tene burahAnudadIna olaAnA rojAmAM temanI joDe dATavAmAM Avyo. te burahAnudInanI daragAha khudAbAdamAM che ane te rojAnA nAmathI prasiddha che te auraMgAbAdathI sAta gAu upara che. tenI lAza ahamadanagarathI tyAM lAvyA emaNe bAvana varSa, be mAsa ne cAra divasa rAjya karyuM. emanI vakhatamAM daza mANaso subA thaI atre AvelA. kutabudIna muhammada muama zAhaAlama bahAdura ( AlamagIra bAdazAhane kuMvara ); rabIula avala mAsanI 18 mI tArIkha sane 1118 hijarImAM akabarAbAdanI bAdazAhavAsa rAjadhAnImAM dharAya bAga maLe muhammada Ajhamane harAvyA pachI 1119 hijarI. takhta e vyo. moharama mAsanI 18 mI tArI ba sana 1124 mAM rAjadhAnI lAhoranI hadamAM mRtyu pAmyo ane tenI lAzane lAvI dillImAM khAjhA kutuba cirAge dehalInI kabara sana 1124 hijarI. najIka dATI devAmAM Avyo. teNe cAra varSa ne nava mAsa bAdazAhata karI tenA vakhatamAM eka ja jaNa subo thaI atre Avelo. muhIjudadIna jahAMdAra muhammadazAha. (bahAdurazAha bAdazAhane kuMvara ) sane 1124 ne moharama mAsanI 20mI tArIkhe lAhora rAjadhAnInI hadamAM te takhta upara beTho. teNe be mAsa ne vIsa dahADA pachI A saMsArano tyAga karyo. sana 1124 hijarI. tene dilInA humAyu bAdazAhanA rojAmAM dATo. tenA vakhatamAM eka jaNane subedArI maLI. 1 kartAnI bhula che. kemake kutabudadIna kutubaminAranI pAse che, ne carAgadehalI dillIthI pAMca gAu upara juduMja gAma che, bhASAMtarakartA carAga dehalInA vaMzane che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 84 ] zAhe zahIda* muInudadIna mummada pharekhazIyara bAdazAha. (bahAdurazAha bAdazAhanA dIkarA muhammada ajhImudadInane dIkaro) - chelahaja mAsa tArIkha 13 mI sane 1124 hijarIne divase sthAnIka akabarabAdanI rAjadhAnInI hadamAM potAnA kAkA jahAMdArazAha upara jaya pAmI khutabA tathA sikkA upara potAnuM nAma rAkhyuM. rabIula avala mAsanI 8 mI tArIkha, sana 1131 mAM kedamAM paDyA pachI mArI nAkhavAmAM Avyo. tene dillI rAjadhAnInA humAyunA ghumaTamAM bhumIdAgha dIdho. jahAMdArazAhanA sana 113ii hijarI, rAja sudhI enI bAdazAhatanI mudata cha varSa ne pacIsa devADA rahI. enI bAdazAhatamAM pAMca jaNa subAo thaI ane AvelA. muhammada raphIudRrajAta bAdazAha. (bahAdurazAha bAdazAhanA dIkarA muhammada raphIuzane dIkare.) rabIula avala mAsanI 8 mI tArIkha, sane 1131 hijarImAM dillI rAjadhAnInA bAdazAhanivAsa killAmAM e takhta upara beTho. rajaba mAsanI 23 mI tArIkha majakura sanamAM paroga eTale tAva ane kSayane lIdhe pitAnA nAnA bhAI muhammada rIudavalAne vAte takhata nazIna karavAnI vasIata karI mRtyu pAmyo ane humAyu bAdazAhanA kaba rastAnamAM daTAyo tenI bAdazAhata cAra mAsa ne paMdara divasa rahI. TuMka mudatane lIdhe subo badalAyo nahIM. muhammada raphIudadavalA urphe bIje zAhajahAna. (bahAdurazAhanA dIkarA muhammada rIphazAne dIkaro.) zanIvAra tArIkha 20 rajaba sane 1131 hijarone dahADe dillI * kapAe bA zAha. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa ] rAjadhAnInA bAdazAhavAsa killAmAM pitAnA bhAInI vasIata pramANe tata upara beTho. ane 1131 hijarI. muhammada ne kesvaranA ghoMghATanI bumATane lIdhe akabarAbAda zAhavAsa rAjadhAnI bhaNuM gayo. te ja varSanA chakkAda mAsamAM tenI AyuSano aMta Avyo. eNe cAra mAsa bAdazAhakarI. kaMI paNa subAmAM pheraphAra thayo nahIM. nAsirUdadIna muhammadazAha bAdazAha (bahAdurazAha bAdazAhanA dIkarA jahAMdArazAhane kuMvara.) jyAre bAdazAhavAsa akabarAbAdanI rAjadhAnInI bhumIthI bIje zAhajahAna bAdazAha mRtyu pAmyo tyAre kutabulamuka eTale saiyada abadullAkhAna ane 1131-61 hijarI, vachara tathA amIrUlaumA saiyada hasana alIkhAMe potAnA nAnA bhAI saiyada najamudInakhAM ke je dillI rAjadhAnImAM subo hato tene lakhyuM ke ghaNI utAvaLe eka khAnadAna rAjakuMvarane A tarapha mokalaze ke je atre AvI pitAnA bApadAdAnA takhta upara jAmI jAya. jethI teNe muhammada rozana akhatara jahadArazAha bAdazAhanA kuvarane ghaTATo5 nAmano hAthI svArImAM ApI turata mokalAvI dIdho. paMtha kApyA pachI jIlkAda mAsanI 15 mI tArIkha sana 1131 mAM bAdazAhI takhta upara beThe ane pitAnuM nAma muhammadazAha mukyuM. te sana 1161 hijarInA rabIussA mAsamAM mRtyu pAmyo ane dillI rAjadhAnImAM khAjA nijhAmudadIna alIbAnA rAjA pAse tenI kabara banAvI. tenI bAdazAhatanI mudata ke je raphIudadarajAta tathA bIjA zAhajahAnanI bAdazAhatamAM gaNAya che te trIza varSa ne cha divasa hatI. A 1, 2 Indian king makers. 3 musAsuhAga, bAvA bArelI, bAvA Dhekala, bAvA ladhana zahIda, bAvA batIpha, bAbu alIzera sarakhejavALAnA dharma gurU. 4 A rAjamAM ghaNuMkharA subAo svataMtra thayA. jemake lakhana, hedarAbAda vigere. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 ] bAdazAhanI bAdazAhatamAM cha jaNa subedAra thai A sukhAmAM temAyA hatA. mujAhidudIna ar3amadazAha bAdazAha, ( muhammadazAha bAdazAhanA kuMvara ) maMgaLavAra jamAdIulaavala mAsanI 1 lI tArIkha, 1161 ne divase kuMdarA mukAma ke je pANIpata tAlukAmAM che tyAM je vakhate adAlInI teha pachI pAchA pharatA hatA tyAre te takhta upara kheDA. sana 1161 hijarI. tArIkha 10 zubharAta sane 1167 mAM vajIrAthI gusapane lIdhe keda thayeA. teNe cha va, traNa mAsa ane nava divasa bAdazAhata karI. e bAMdazAhanA vakhatamAM rAnna akhatasiMga A subAnI sumedArI upara mAna pAmyA. 1167 hijarI. ajhIjhudadIna muhammada urphe AlamagIra bIje apeAranI vakhate ravIvAranA dIvase zubharAta mAsanI 10 mI tArIkha sana 1167 hijarImAM dillI rAjadhAnInA bAdazAhI killAmAM takhta upara eDI. brahaspatavAra tArIkha 8 mI AusamAsa sane IzArA ( AnA ) thI mArI nAkhavAmAM AvyeA. eNe pAMca varSa, sAta mAsa ne satAvIza divasa rAja karyuM. bAlAjIrAva mareThAne praveza thavAthI A subAnI subedArI upara koi pazu temAyA nahIM. 1167 hijarI. 1173 mAM pradhAnanA mareDAnu khaLa tathA praverA sa. 1173 hi. bIjA zAhajahAnanuM rAjyAbhiSeka thavu. gurUvAranI sAMja, rabIussA mAsa, sane 1173 hijarInA divase dillImAM rAjyAsana (takhta) upara beTho. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ - 97 ] akabarazAha ane gujarAta. gujarAta dezanA mubhATAnA prAra'bha, mirajhA lAkAtu' atre Avavu, gujarAtanI bAdazAhatanI samApti, jorAvara bAdazAhanA sattAdhArIonA kabajAmAM A dezanu' avatru ane paravarIgAranI sahAyathI yuddha tathA khuna kharAbI thayA vinA rakSaNa pAmela hiMdustAnanI bAdazAhananuM ekatra gaNAvuM, jalAludIna muhammada akabara bAdazAha gAjhInI bAdazAhata. zuddha prakAzita aMtaHkaraNanA sajjanA upara ane sujJAnI vAMcanArAonA mata upara A khullu ja che ke, sRSTi sarajanAnA kALathI A jagatamAM koipaNa rAjya paDI bhAgavAnI sthitimAM hoya te tenuM kAraNu tAkAnI DuTaphATanuM khI, ke je rAnA pAsavAna leAkeAnA pAtrarUpI kalejAmAM vAyache te che. kaeNTI mananA leAkeA ane 1jaMgalI strI jevA gappA De!kanArAnA pANI pAyAthI te khI ucherAi divase divase khunasanI DALIe tathA pAtarAM ceAmera phelAi, khudAi upakAra visAravAnA AthI LI jAyache ane kharA pa`pakArI khudAnA pADa, ke je tenI kRpAnI vRddhinu muLa kAraNa che te visati gAkhamAM na saMbhaLAya tevI rIte mukAi jAyache. A khudAI khAdhacana "jo mArA pADa mAnaze| to hu* vRddhi karIza ane jo apakAra mAnazeA teA mArI zikSA dhaNI kANu che." te parApakArathI leAkeA nisaMbadha banatA jAyache ane satyapUrvaka ayAna mATe khudA kAi prAmAM kai heraphera karatA nathI. jyAMsudhI te prA peAtAnI meLe peAtAmAM heraphera usanna kareka" te korANe mukIne TuTI paDavAnI dizAmAM AvI pahoMce che ane asahya du:khA ane nakAmA TA 1 kurAne ene vakhADI che. 2 kurAnanI eka AyAtane artha. 3 kurAnanI AyAtanA artha. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88 ] teomAM ubhA thaI jAya che. te ahIM sudhI ke, bIjA dezano rAjA tyAM AvI pahoMcI teone tAbe karI le. A vivecana karI varNa velAnA darzanIka daSTAMtarUpI gujarAtanA sulatAna ane gujarAtI amIra thaI paDyA. jeo viSe yogya jagyAe noMdha thaI gaI che. jyAre gujarAtanA rAjyanI paDatI AvI tyAre te lokoe rAjya AbAdInA dharmone rAjya barabAdInA karmothI badala karI nAkhyA ane saMparUpI kSetramAM kusaMparUpI baLadane chuTo mukI dIdhe; temaja eka bIjAnI cAmaDI utAravAnI yuktio karavA lAgyA, tathA paDadAmAM saMtAI rahelA kusaMpane bahAra tANI lAvI tenI adAvatarUpI pratimA ughADI rIte khullI mukI dIdhI. chevaTe ekeka jaNa bIjAno zatru banI jaI jhagaDA ubhA karavA lAgyo. jethI karI khudA taraphathI te lokone rAjyathI bAtala karavAnI AjJA bahAra paDI ane teonI sattArUpa pathArI chevaTe vIMTALI nAkhavA mAM AvI; temaja sanaMda tathA rAjyasattAnI AjJApatrikA ane A dezanA prajAraNamATe khudAnuM evuM pharamAna thayuM ke cAhe tene rAjya prApta kare ane cAhe tene padabhraSTa kare. kuTuMbamAM ati uttama khAnadAna zrI sAheba kirAna amIra taiimura goragAna mATe pharamAza thaI ane nyAya tathA InsAnI sanaMda dharmacuta jalAludadIna muhammada akabara bAdazAhane apAI. A laghu varNanano vistAra tathA TuMka lakhANanI malaba e che keIbrAhIma husena mIrajhA, muhammada husena mIrajhA, masauda husena mIrajhA ane kAbila husena mIrajhA jeo amIra taimura goragAnanA vaMzamAMthI utaratA Ave che teo potIkA apalakSaNonA kAraNathI TeTA ane tophAna ubhA karavA lAgyA ane rAjyasattA bhaMga karavAnI goThavaNe karatA hatA. teone pitA muhammada sulatAna mIrajhA vRddha avasthAne lIdhe saMbhala tAlukA paMkI potAnI jAgIra AjaAbAdamAM divasa gALato hato. jyAre bAdazAhI nizAno paMjAba bhaNI uDavA lAgyAM te vakhate mirajhAoe lAga joI saMbhalathI bahAra AvI luTaphATa karavI mAMDI ane keTalAka jAgIradArone mArI teonI mAlamilakata luMTI laI 1 vAMcanAra ! A vakhate dillI caDhatI ne gujarAtanI paDatI che ke je graMthakartA jue che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ 88 ] dillInA killAne ghero ghAlyo jethI karI leko ghaNuM duHkhI thavA lAgyA ane bAdazAhatamAM bhAre ciMtA phelAI. A banAva viSe sAMbhaLatAMja bAdazAha paMjAbathI dillI tarapha ravAne thayo. jyAre bAdazAhanI svArI padhAravAnI khabara sAMbhaLI tyAre mirajhA pite sAmA nahIM TakI zakavAthI dillInA gherA uparathI hAtha uThAvI laI mALavA tarapha nAzI gayA. mAlavA dezane, muhammada kulIbaralAza, ke je bAdazAhI amIro paikI eka amIra hato teNe pitAne tAbe karyo hato. tenI pAsethI laIne pite dhaNuM thaI paDyA. bAdazAhanI svArI dillImAM AvyA pachI jaya pAmatI sanyA mirajhAone pakaDavAne vAste namavAmAM AvI. te vakhate bIjA sulatAna mahemudane burahAna nAmanA eka pANI pAnAre mArI nAkhyo hato. A banAvanA Atura amIro, jevA ke saiyada mubAraka, ImAdulamuka tathA etemAdakhAe gujarAtanI garabaDa. ahamadAbAda vasAvanAra sulatAna ahamadanA vaMza paikI eka pitra ke je hajI sudhI ummare pahoMcyo nahote. te nAma ThAma vinAnA bALakane rAjyasattA upara nImI tenuM nAma bIjo sulatAna ehamada mukyuM hatuM; ane rAjyakArobAra tathA kArakirdI tenI AgaLathI laI potAnA kabajAmAM rAkhI. jyAre te bALaka juvAna tathA rAjya karavA yogya thayo tyAre tenuM paNa kATaluM kADhI nAkhI, bIjA eka bALakane bIjA sulatAna mehemuda kuMvara TharAvI mujhaphapharazAha urphe nahanunA nAmathI prakhyAta karyo. paraMtu keTalAka loko ke jemane A bAbatanI kharI mAhItI hatI teo dhAratA hatA ke e kevaLa banAvaTa tathA juThANuM che; paraMtu teonA baLa tathA sthiratAne lIdhe e upara keTalAka divaso vitI gayA. A viSenI kharAba asara lokonA zravaNamAM phelAI gaI. tyArabAda amIroe potapotAmAM rAjyanI vaheMcaNI karI lIdhI. ahamadAbAda, khaMbhAta baMdara ane rAjyano ghaNokhare bhAga etemAdakhAe kabaje karI lIdhe tathA pATaNa mahAla musAkhAna: palAdI ane zerakhAnane maLyo; surata, bharUca, vaDodarA ane cAMpAnera e, ImAdalamulakanA dIkarA caMgIjhakhAnane maLyA ane dhoLakA, dhaMdhukA vigere pragaNa siida mubArake lIdhAM. seraTha deza (junAgaDha) amInakhAna - gorInA bhAgamAM Avyo. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100 ] A binahakadAra lokoe thoDAka divasa sudhI te bhAgavyuM. A vakhate teoe prajA upara anahada du:khAnA varasAda varasAvI dIdhA; chevaTe mAMheAmAMhe vaDhI paDavA lAgyA ane teemAM jhapAjhapI thavA lAgI. A samayamAM mirajhAe pAtAnA sAme je taiyArI! thai hatI te sanmukha nahIM TakI zakAze ema vicArI tathA mAlavA deza hAthamAM nahIM rahe ema dhArI ca'gIjhakhAnanA AzarA mAgyA. te veLAe etemAdakhAna tathA caMgIjhakhAna vacce ahamadAbAda AgaLa laDAi hatI tethI kharI vakhate mirajhAnI padharAmaNI caMgIjhakhAnane lAbhakArI jaNAyAthI temane bhaca jAgIramAM ApyuM. te viSe savistArathI mirAtesika darImAM lakhyu che ane ceDuM ghaNuM A pustakamAM paNa nAMdhAi cukyuM che. jyAre jhujhArakhAM sIdhIe caMgIjhakhAnane mArI nAkhyeA tyAre guja rAta dezamAM ghaNI avyavasthA phelAi ga, tethI mirajhAe lAga joi cAMpAneranA kilA tathA surata upara caDAi karI jItI lIdhA ane bharUcanA killAne paNa kabaje karI lIdhA. A vakhate tene baLa tathA sattAnI prApti thai. have etemAdakhAMe rAjyakAreAbAra saghaLA potAnA hAthamAM rAkhyuM, tethI zerakhAna peAlAdInI uzkeraNInA lIdhe sulatAna krujhaphphara aNumadAbAdathI nAsI tenI pAse pATaNa gayeA ane zaikhAna zaNagArelI sanyAsahita ahamadAbAda tara AvavA lAgyA. etemAdakhAna ahamadAbAdanA killAmAM killebaMdha thai gayA te mirajhAAnI madada mAgI. tevIja rIte rAjAne AzA ApanArA darabAramAM paNa arajI karI saghaLA banAvAnI kendrIyatathI mAhita thai zrImaMta sarakAre gujarAta akbarane padhAravAnu Ama traNa. sana 90 hijarI vina'tI karI. te sara karavAnI taiyArI karI. bAdazAhe prAnI sthiti tathA kAmadAronI hAlata karatAM viSeza lakSa mirajhAnI agni olavavA upara ApyuM. tArIkha 20, mAsa saphra ane maMgaLavAra sane 180 hiMjarInA divase nizAno gujarAta jItavAne arthe uMcA karyA. kalAnakhAna, saiyada mahemuda khArevAla, kalIjakhAna, sadikakhAna ane zAhakharUdIna 2 gALakuMDA najIka kalIjaJAnanI kabara che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] vigere sadhaLA amIreAne jaya pAmatI sanyAsaha kuca karatuM lazkara manAvI te sAthe ravAne karyo. akbaranI svArI. se.mavAra tArIkha 22 mAsa ussAnI sana majakuranA divase ajamera zeherathI gujarAta tarapha ravAne thayA. jyAre svArI nAgapuranI hadamAM AvI te vakhate kalAnakhAna tathA khIjA amIre| je svArInA lazkaramAM hatA tee sI. hInI hadamAM pahoMcI gayA hatA. sIreAhInA rAjA mAnasIMga devaDAnA manamAM khATI zakAe ubhI thavAthI mitrAcArI tathA dostInA aMge keTalAka rajaputAne AmatraNArthe kalAnakhAnanI sevAmAM meAkalyA. AmatraNakArya thai rahyA pachI visarjana thatI vakhate khAnasAheba hiMduratAnI dhArA mujaba eka ekane pAna seApArI ApavA lAgyA. te avasare eka rajapute khAnasAhebanI pAse AvI jamadhara kADhI khAnanI garadanamAM dhAMcI dIdhA. te jamadhara khabhAmAMthI traNa AMgaLa bahAra nIkaLI paDayeA. te vakhate khAnanA eka nAkara bahAdurakhAna nAmanA mANuse te rajaputane pakaDIne bhoMya upara nAkhI dIdhA ane saddikakhAna tathA suhammada phulIkhAne te nirdoSa mANasane talavAranA dhAthI mArI nAkhyA ane tenA sAthIone paNa mArI nAkhavAmAM AvyA. e banAva pachI tarataja sarakArI vArI paNa A sanyAne AvI maLI. have sIrAhInA leAkeAthI ahicakArUM kAma banelu tethI hukama karavAmAM AvyA ke, zurA loko ! bahAdura sanyAne lai te teAkAnI leAkAnAM TALAMne pakaDI lAve. AveA hukama sAMbhaLI te tAkAnI lokApaikI dhAkharA gAma mukI dai DuMgarAmAM saMtAi peThA, khutamAM vIMTALelI eka TALI, jene mAMcatADa kahe che te paikInA keTalAeka devaLanI AsapAsa dhuLamAM paDelA hatA. lakhavA matalaba ke, jyAre pATaNanI hadamAM lazkara AvI utaryuM tyAre zAha kuMkharUdInane sahAya ApI AnApatrikAsahita etemAdakhAnanI pAse mAkayeA, keje vAraMvAra niSkapaTa arajIe zrI darabAramAM mekalatA hatA ane bAdazAhI svArInI padharAmaNInI vinaMtI karatA hatA. DIsA mukAme padharAmaNI thai tyAre khabara AvI ke zerakhAM pANAdIe ahamadA sIrAhInA zUrA. sArAhI ane akabara. gujarAta pATaNamAM padharAmaNI. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 102 ] bAdane ghero ghAlyo hato paraMtu bAdazAhanI svArInI padharAmaNInI khabara sAMbhaLI ghere uThAvI laI seraTha tarapha raste paDI gayA che, teNe potAnA dIkarA muhammadakhAna tathA badarakhAnane pATaNa mokalI dIdhA che ane bALabaccAM tathA khaTalAne tyAMthI laI jaI kaI majabuta jagyAe pahoMcADyAM che. A vakhate tenA dIkarA gharakhaTalAne mukI daI IDara tarapha jatA rahyA, ibrAhIma hasenamIyAM je ekAdakhAnanI madade Avyo hato te pitAnI jAgIramAM jato rahyo ane temAdakhAna sevAmAM hAjara thavAnI taiyArImAM che. jayajIta pRzvipatie rAjA mAnasIMgane eka lazkarI TukaDI sAthe nImI kahyuM ke zerakhAnanA dIkarAone jaI maLI temane harata kare. joke rAjA mAnasIMga teonI bhArabaradArI sudhI pahoMcI gayo; paraMtu zerakhAnanA dIkarAo A khabara sAMbhaLI DuMgaronI khINomAM pasAra thaI gayA. zanIvAra tArIkha 1 lI rajaba sane majakuranA divase pATaNa zahera darabAranA tAbAmAM AvyuM. A ThekANethI hakIma enulamukane ekAda khAna tathA mIra turAbane lAvavAne vAste ravAne karyo. jyAre jhoTANA mukAme pahoMcyo tyAre evI araja thaI ke mujhaphara, gujarAtI zerakhAna pilAdIthI judo paDI, A sarahadamAM rakhaDate phare che. tethI hukama karyo ke mIra. gujarAtI rAjyasamApti. khAna pahelI TukaDImAM, pharI khAna madhyamAM, mIra abula kAsama rIjharvamAM ane karamaalI pAchalI TukaDInI kamAnDa laI, tenI upara caDhI jAo ane tene pakaDI lAve. mIrakhAMe theDoka paMtha kApo haze, ke mujhaphapharanuM chatra tathA caMdra tenA hAthamAM Avyo. bAda ghaNI ja thoDI dhAmadhumathI te eka khetaranA khaLAmAM jaNAI Avyo tene pakaDIne bAdazAhanI sevAmAM hAjara karyo ane mahAparopakArane lIdhe tene prANa bacAvI tene karamaalInA svAdhIna karyo. mirAte sikaMdarInA lakhANa pramANe mujhaphaphara, zerakhAna pilAdIthI judo paDI gujarAtI amIronI se. vAmAM pahoMcI nokara pramANe rahevA lAgyo. A vakhate siIda hAmida bukhArI tathA alagakhAna sIdhI pitAnA mANaso sahita AvI salAma karI sevake banyA ane temanI 1 gujarAtane sulatAna kedamAM paDayo. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 103 ] pAchaLa zAha phakharUdIna tathA hakIma enulamulka mIra abuturAbane bAdazAhanI sevAmAM lAvI araja karI ke temAdakhAe dAsapaNAnI keDa bAMdhI che ane hajuramAM hAjara thavA taiyAra che tathA pote hAjara thatAM pahelAM zAha phakharUdIna ane abuturAbane tathA vAchaDulamuka ane mujAhidakhAnane darabAramAM mokalyA che; ke zrI bAdazAhanI ati dayAbharelI draSTIthI saMtoSa pAmI parata phare. zAha phakharUdIna mArgamAM te lokothI maLI etemAdakhAnanI pAse deDI gayo; tenI puThe hakIma enulamulka paNa jaI pahoMcyo. ghaNuM lAMbI takarAro pachI gujarAtanA saghaLA amIre ane A dezanA rAjyasthoe sanyAne zaraNe jaI sikkA tathA prArthanAmAM bAdazAhanA nAmane zobhA ApI. jyAre ahamadAbAdathI vIza gAu kaDI mukAme pahoMcyA tyAre temAdakhAe zAha phakharUdIna tathA enulamuzkane mIra abuturAbane sAthe levAne vAsta AgaLa mokalyA. bIje divase zrI bAdazAhe jhoTANAthI kuca karI khAnajahAM ane mIra abuturAbane hukama karyo ke AgaLa jaI etemAdakhAnane sevAmAM lAvI hAjara karo. te divase te jabaradata hAthI upara beTho hato ane tenI bhAre bhIDa zrI bAdazAhanI chAyAmAM cAlatI hatI. evAmAM etemAdakhAne nIcA namI daMDavata karavAnI AbarU meLavI; te pachI IkhatIArUlamuka, pUrva maleka zarka, jhujhArakhAna sIdhI, vajahulamuka ane mujAhidakhAe AvI adaba karIne teo mAna pAmyA. dareka jaNa pitAnA darajajAnA pramANamAM bAdazAhI InAmothI vRddhi pAmyA ane etebhAdakhAna tathA keTalAkane hukama thayo ke svAra thaI sAthe cAlo. jyAre kasabe kaDImAM padharAmaNI thaI te vakhate sAdikakhAna tathA keTalAka sAthe rahenAra lokone mehemudAbAda mokalyA ke tyAM jaI sephulamuka sIdhI ane bIjA loko ke jeoe atyArasudhI atre hAjara thavA upara lakSa ApyuM nathI temane sevAnA mArge dorI lAve. kaDI mukAme masalata karavAne, samaya sucakatAne arthe ane rAjya dhoraNo ghaDavAne tathA rAjya jItI laI kAyama rAkhavAne vAste gujarAtanA amIrone bolAvIne pharamAvyuM ke, have A deza etemAdakhAnanA havAlAmAM sapuchuM ane gujarAtanA amArAmAMthI jene rahevuM haze te tenI sAthe raheze. have tamAre pAkA ne kharA jAmIna ApavA, ke jethI karIne rAjyabaMdobasta jevo Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 104 ] joie tevA thAya; pahelAM mIra abutuddAma, etemAdamAnane jAmIna thayA, tyAra pachI sadhaLA gujarAtanA saradArAe jamAnatathI karAra karyA, ane te paikInA sIdhI e jamAnata ApI nahIM tethI hukama thaye! ke e lokA jevI rIte sulatAna mahemudanA gulAmeA hatA tevIja rIte havethI paNa bAdazAhI gulAme| hAvAnuM nAma emane apAze, ane gulAmAne jAmIneAnI jarUra nathI; paraMtu keTalAMka kAmeA ke jemane sabaMdha rAjyadhAraNathI che tene lIdhe temAMnA darekane eka bharasAdAra amIrane havAle karI dIdhA ane khIje divase bhAdarAhanA mukAma hAthapuramAM thayA. hAjIpura mukAme keTalAeka luccA lokoe buma uDADI ke, gujarAtIenA lazkarane luMTI levA! hukama thayA che. tethI luccA leAkeAmAMthI keTalAka jaNe tee'nA mukAma para tuTI paDIne luTaphATa karavA mAMDI, tethI bhAre dhamAcakaDI thai gai. jyAre AvA haMgAmAnI khabara bAdazAhane thai tyAre huzIyAra senApatI tathA sArA dAbharatavALA lazkarI pIsarAne nemavAmAM AvyA ane te maMDaLInA leAkeAne zikSA ApavI, temaja koIpaNa zakhsa jatA rahe nahIM evI rIte baMdobasta karave. saghaLI milkata gujarAtI lokAnI je luMTAi gai hatI te japta karavAmAM AvI ane jene te mAtra hatA tene kheALA oLakhIne svAdhIna karavAmAM AvyA. bAdazAhe takhta upara besI darabAre Ama (vagararAkaTAkanA sadhaLI prajAne AvavAnI chuTanA) darabAra karyo, ane mastAna banelA hAthIne rUbarUmAM magAvIne ati krodhAyamAna thai te teAAnI leAkeAne tezaneza karI nAkhyA, tethI thoDIka ja vAramAM nyAyanAM kIraNAthI salAhasapanA prakAza phelAi gayA. ahamadAbAdamAM rajakha mAsanI tArIkha 14 sane majakuranA divase ke je sane nahuzaH va hazatAda (980) zabdothI paNa jaNAi Aveche. bhAgyavata nizAneA amadA 14 rajjaba sane 9:0 vAdamAM uDavA lAgyAM, ane garIba tathA tavagara saghaLI prajAe peAtAnAM anAsvikAra mastakane darabAranA ubharA upara mukI dIdhAM ane salAha saMtApa meLavavAnI temanI dhAraNA purI paDI. vagaralaDAlaDIe tathA kApAkApIe gujarAtadeza zaraNe AvyA ne *teha thaI. jevI rIte sRSTinA sadhaLA dezeAmAMthI hiMdustAna keTalAka guNAne lIdhe sarvottama gaNAya che. tevIja rIte gurjaradeza hiMdustAnanA sarve Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 105 ] zreSTa bhAgamAM paMkAya che. sadhaLA zaherAmAM amadAvAda eka evuM zahera hatuM ke jemAM 280 purAM ratAM ( purAM eTale vastIneA eka meATA jaththA, ke jemAM meTI mAratA hoya.) ane sArA sArA zeAbhItA maTA hatA. te darekane citta lagADIne joie te te pe teja eka meATu zahera che ema mAnIe. tehanA divase bAdazAhe te svargasamAna bhUrma upara bhAgyazALI chAyA nAkhI, ane athAga sAnuM mastakauparathI vArIne dAna karavAmAM AvyuM. keTalAka divasa pachI amInakhAnagArInI arajI tathA uttama prakAranI pezakazI darabArane ghaTatI hajuramAM AvI tevIja rIte imrAhIma husena mIrajAe jI tathA uttama prakAranI pezIo mAkalAvI paraMtu e kharA manathI mokalelI nahAtI tethI khula karavAmAM AvI nahIM. pehelA sube! mIrajAkAkA hiMduratAnanA moTA zaherAmAMnu zahera kharuM puche| te AkhI duniyAmAM zreSTa gujarAta, khAdazAhanA sadhInI dhArApramANe jatAi gayu. tethI amadAvAdanI sattA tathA khAkharata meTA khAna mIrajAkAkAne soMpavAmAM AvyAM ane mahI nadInI A bAjunAM pragaNA maddatulamulkanI jAgIramAM apAyAM ane khIjA pragaNAMo jemake vaDADhA, cAMpAnera ane surata vigere jemanI upara mIrajAleAkAnA kamo hatA, te mIrA leAkeAne pakaDI svAdhi! karavAnI zaratathI gujarAtI amAre ke je tANedAra thayA hatA teone InAma ApavAmAM AvyAM. e vAtane keTalAka divasA vitI gayA bAda bAdazAhe evA abhIprAya pragaTa karyAM khArA samudranI bheTa lai parata akamarAmADha rAjadha.nI tarapha javAnA ke vajaDAvavA. zAkhAna mAsanI tArIkha 2 jI, sAmavAra, sane majakurane divase amadAvAdathI trIza gAu upara AvelA khaMbhAta baMdare sarakAra svArI gaI. gujarAtI amArA musAInI taiyArInI taka meLavavAne bahAne AjJA meLavI keTalAka dahADA zaheramAM rahyA. hakIma enulamulka ke jenI pAse rAjyakAreAbAranu jokhama hatuM tene pAkA karIne keTalAka dAkhasta tathA 1 jenI mAnuM dUdha pIdhAmAM Ave te phAphA athavA kAkalatArA kahevAya che, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 106 ] vicArene vAte ane keTalIka samayasucaka goThavaNonA kAraNathI tyAM ja rahevA dIdho ke jethI te amIranI sAthe sevAmAM Ave. have rastAmAM khabara maLI ke ikhatIArakhAna luNAvADAmAM nAsI gayo che. e mAdakhAna tathA saghaLA gujarAtIo Dhacupacu thaI rahyA che ane luNaharAma thavAne vAte manasubo kare che. tethI hukama thaye ke zahabAjhakhAna utAvaLathI jaI te duSTa manavALA mANasone khoTA vicAra utpanna karavAnI taka na Ape ane temane pakaDI potAnI sAthe hajuramAM hAjara kare. che jyAre khaMbhAta baMdare bAdazAhI svArI pahoMcI tyAre vahepArIo tathA tyAMnA vatanIo padharAmaNInuM AmaMtraNa karavAnuM sAme AvI amana camana vartAvavAnAM kalyANakAraka vacanonI vadhAmaNI pAmyA. khudAI paropakAranA saravararUpa bAdazAhe vahANamAM svAra thaI khArA samudranI sela karI, te bAda zahabAjhakhAna tathA emadakhAna vigere bIjA gujarAtI amIrAne hajuramAM lAvIne hAjara karyA. dezanA baMbananA dhyAnathI ane rAjya goThavaNone lIdhe dareka mANasane darabAranA eka eka bharUsAdAranA tAbAmAM soMpavAmAM Avyo. A kAmathI paravAryA pachI pIMDazatru mIrajAone pakaDavAnA kAma upara lakSa ApyuM ane te bhaNI himmata karI harakhAna khajAnacIne khaMbhAtano vahIvaTa soMpI tene tyAM mukI bAdazAhI svArI vaDedarA tarapha kuca karI gaI. - vaDedarAnI sarahadamAMthI moTA khAna mIrajA kokalatAzane ahamadAbAdanA baMdobasta arthe ravAne karyo ane zahabAjhakhAna, kAsamakhAna tathA bAjhabahAdurakhAnane eka majabUta sanyAsahita cAMpAnera sara karavAne mokalyA ane vaDodarAmAM khabara maLI ke mirajAo suratanA killAne majabuta karI cAMpAneranI hadamAM bhegA maLyA che. tethI karIne amIromAMnI eka TukaDI ane rAjya jayavaMta sanyA paikI sanyA te lokone zikSA namavAmAM AvI. A veLAe khabara maLI ke IbrAhIma husena mirajA atyArasudhI bharUcanA killAmAM hato, te tyAMthI nikaLyo che. teno evo manasubo che ke dezamAM baMDa ubhuM kare, temaja je raste thaI bAdazAhI svArI pasAra thavAnI che tyAMthI ATha gAu te dUra che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] have ghaNuMkha amIre tathA bAdazAhI lazkarane moTo bhAga mirajA lekone pakaDavAne vAte moTA khAnanA tAbAmAM nemAI cukI vATe paDI gayo hate. sarakArI svArInI sAthe thoDAka ja lokono jaththo hato te zrImata bAdazAhe sanyA upara AjJA draDha besADI ekadama caDhAI laI javA mATe ane eDa karI. tene pakaDI zikSA ApavA upara puruM lakSa ApyuM ane hukama karyo ke zahabAjhakhAna mIrabakhazI ghaNA vegathI cAlIne je amIre mirajAlokone pakaDavA athavA nasADavAne vAste nemAyA che temane pAchA pheravI A sanyAthI AvI maLe ane mIra muhammadakhAna tathA khAjAnahAna, zajAatakhAna ane sAdikakhAnane bAdazAhI lazkaranA rakSaNArthe mukI jayavaMta nizAno te khoTA holahavAlavALAne pakaDavAne vAte uDAvyAM; ane hukama karavAmAM Avyo ke koIpaNa lazkarI pAchaLathI Ave nahIM, kemake rakhene mANasanI saMkhyA vadhu hovAne lIdhe bhAganAzane taka maLe ane ema paNa banI zake evuM che ke, sarakArI thoDA lokone joI kRtaghatAnA paga upara ubhA thAya ane tethI pitAnI zikSAne pAme. jyAre rAta traNa ghaDI rahI tyAre khudA upara Teka kAyama karI ghoDAnA pegaDAmAM paga mukyo ane kuca karI malekazake ke je te vakhate zaherI gaNAto hato tene sAthe lIdho. pAchalA pahora sudhI ghaNI utAvaLe cAlyA paraMtu zatrunI kaMIpaNa eMdhANI najare na paDI. jyAre divasa be ghaDI rahyo te vakhate eka brAhmaNa pAse AvIne kahevA lAgyo ke ibrAhIma hasena mirajhA mahInadImAMthI bIkAneranA ghATe utarI gayo che ane phoja phAMTo laI saranAlamAM utAro karyo che. te ahIMthI cAra gAune aMtare che. bAdazAhe sAthe AvelA lazkarIothI masalata karI te vakhate jalAlakhAMe araja karI ke, hajIsudhI lazkara AvyuM nathI ane zatruo phoja lai utarelAnI khabara maLI che. tema sarakAra svArI sAthe je saMkhyA che tenAthI laDAI thaze nahIM mATe mArI evI araja che ke jyAre rAtre bane to rAtanI laDAI mAravI. A salAha bAdazAhane gamI nahIM ane zuddha khudAI vacana tenI jIbhamAMthI nikaLyAM. ke, "rAta mAravAnuM kAma bAdazAhI AbarUnA daphataramAM laMchana gaNAya che, mATe have emaja ThIka che ke divasanuM kAma rAta upara na nAkhavuM joIe bAda piote ghaNIja utAvaLathI nadInA kAMThe jaI pahoMcyo. have saranAla kasabo kAMThA upara Avelo Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [_108 1 te dUrathI jaNAyA. thoDIka vaTa gayA pachI mahInadInA kAMThA upara DagalAe paheravAne hukama karyo te vakhate bAdazAha sAthe cAlIsa mANaseAthI vadhAre mANasA nAhAtA. A binA evI che ke kharA ApatakALane vakhate phAja AvI paheAMcavAnI khabara teja vakhate maLI; paraMtu amIrA tarapha DhIla karI AvavAnA kAraNathI gussAmAM AvI AjJA karI ke A mANaseAne laDAimAM sAmela thavA devA nahIM. tyArabada jyAre ema mAluma paDI avyu ke meDA AvavAnuM kAraNa mAtra rastA bhulyAthI baneluM che; te sivAya keAi jAtanI kasura nathI tyAre chevaTe salAma karavAnuM mAna te lokone maLyu. pachI saghaLuM lazkara bhegu maLyuM. A lazkara ane sipAhI sarakArI svArImAM bhaLI gayA ane mahInadI utaravAmAM kuMvara phAnasIMga keTalAka mANase| sAthe AgevAna thayA. ibrAhIma husena mIrajhA A bAdazAhI jaya pAmatA sipAhIe ke jeo kharekhAta bhAgyanA tejasvi prakAzamAM caLakI rahyA hatA tene joI bAdazAhanA dAne eLakhI gayA. peAtAnA vahAlA mitrane kahevA lagyA ke, juo ! eja bAdazAha che ke je, ghaNA umagabhara utAvaLamAM Aveche, pe te bhAgyamAM abhAgIe hAvAne lIdhe teja vakhate laDAinI taiyArI karavA mAMDI ane keTalAka mANasA, ke jemanA mAthA upara meAta saranAlanI lAI. bhamatuM hatuM tenI sAthe TekarA upara tApa laine tatpara ubhA thayeA. jyAre te karmI bAdazAha nadI utarI rahyo (A jagyA gujarAtI khelImAM kotaravALI kahevAya che te hatI temAM javAnuM hatu.) tyAre jayanA khaMtIlA zurA AgaLa vadhavAnI AturatAmAM gADha vaNAnI yukti bhulI gayA ane dareka jaNane jema kAlyuM tema rastA khALI javAnuM mana thayuM. have zahabAjha sarakArI svArInA ceka mANasane himmata karI nadI bhaNI AvelA saranAla daravAjA upara caDhI gayA ane keTalAka loko ke je tene vadhate aTakAvavAne aDacaNa karatA hatA te upara mukaala nAmanA lamAna gulAma keTalAka zurAone laine temanI upara gayA, teNe meAta bhamatA mANasAne talavArathI mArI nAkhI dhuLadhANI karI dIdhA; ane te pheja ke je bAdazAhanI sAthe hatI tene lai kasabhAnI aMdara te bAdazAha dAkhala thai, kasabAnI galIe ke je lokothI cikara bharelI hatI ane Akhu saranAla leAkeAthI bharapura hatuM temAMthI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 109 ] hajArA yaMtrenA AdhAre pasAra thai, pAte zatruo upara paheAMcI gayA, yuddha agni bhaDakI uThI. bAbAkhAna kAzakAra ane zurAonI eka TALIe zatruo upara baLa vAparI temanA paga uThAvI dIdhA. paraMtu khInna bahAdura prANu khaLIdAna karanArAoe himmatarUpI pagane jamAvIne kedamAM pakaDAelAone mArI dhuLadhANI karI dIdhA. A veLAe keTalAka sarakArI luNuhalAla dIkarA ke je raratAenA kharAbara nahIM hovAnA kAraNathI vikharAi gaelA hatA te saghaLA AsapAsathI AvIne bhegA maLI gayA ane yuddhaagni vadhAre bhaDakI uddI. je vakhate mazAha duzmanAnA nAza karatA hatA te vakhate varanI ghaTa jhADI vacce naDI, te vakhate sAmA mANasA paikI traNa jaNa karmahINa khAdazAha tarapha vadhI AvyA, ane teemAMthI eka rAjA bhagavaMtadAsa upara AvavA lAgyuM; rAjAe tenA bhAlAne rokIne tenI upara hAtha karyAM. A veLAe e khajA vAre| bAdazAha upara dAyA; te vakhate khAnaAlama, zAhakulIkhAta maherama ane bIjA keTalAka mANaseA ke je bAdazAhanI pAse hatA teone gheADA kudAvavAneA avasara maLyA nahIM. te vakhate te zauryatAnA medAnanA vAdha (bAdazAha) rattAnA baLanA AdhAre peAtAnA tejasvi gheADAne thuvara uparathI kudAvI daI, zatruone mArI khapAvavAnA kAmamAM jai paheAMcyA; ane pelA e hIkarmIo nahIM TakI zakavAthI nAsavA lAgyA. brAhIma husena mirajhA peAtAnuM bhAgya pharI javAnAM cinhA joi zurAonI kAkIrdImAM nAma neoMdhAvavAnI yukti hAthathI khAi, gabharAI jaI nAsavA lAgyA. talavArathI khacI gaelA hArA mANasAmeAtanI bhamarImAMthI mahAmuzkelIe sahisalAmatInA kAMThA upara paheAMcavA pAmyA; ane huziyAra sanyAnA zurAee tenI puMDa laI ghaNAkharAne tivra dhAravALI tejasvi nagna talavAranA bhakSa karI dIdhA. A pramANe acalita, alga ane kirttitrata khAdazAhInAM bhAgyane lIdhe AvI phateha sRSTImAM amara kirtti te kha.dazAhane maLI. jyAre zatrunuM jera paDI bhAgyuM te vakhate bAdazAha / utArA saranAla kasabAmAM thayA. murkhakhadakhazIne jayapatrikAsahita sanyAmAM melyA. khIje divase tene DaMkA vagaDAvI pheAjane jaI bhaLI zAhakulIkhA meharama tathA sAdikakhAnane ahA6. zurA lAAnI keTalIka pheja sAthe surata upara nimyA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 110 ] jyAre suratanA killebaMdha lokone kera vartAvatI phejanI AvavAnI khabara thaI tyAre mirajA kAmarAna ane IbrAhIma husena mIrajAnI dIkarI gularU begama potAnA gulabegamanI bahAdurI. dIkarA mIrajA mujhaphaphara husenane saMdhAte laI keTalAka bharUsAdAra nokasahita dakSiNa tarapha jatI rahI. amIroe peThe jaI pakaDI lAvavAnI ghaNI mahenata karI, paraMtu temanAthI te pakaDAI nahIM ane te bahAdura strI purUSAta dekhADI jatI rahI. jyAre bAdazAhane araja karavAmAM AvI ke suratanA killAne majabUta karI, bAdazAhanI tuka bolIne mANasa ke jenuM nAma kI bAdazAha hatuM ne je hullaDakhora lokomAM bhaLI gayo hato tene svAdhIna karavAmAM Avyo che. tethI chevaTe bAdazAhanI himmata te killo sara karavA tarapha derAI jethI hukama karyo ke rAjA TeDaramala teno baMdobasta karI moracA vaheMcI Ape. bAda zAhamakhAna jalAIne cAMpAneranA killAnA baMdobastane vAte ravAne karyo ke te jaI kAsamakhAna naukAdhikArIne A tarapha mokalI de, kemake suraMge uDAvavAne tathA moracA banAvavAne te ghaNoja anubhavI che, ane bAdazAhI hukama je khudAi cukAdA samAna che te hukama moTA khAna mIrajA kalatAza upara mokalyo ke ahamadAbAda tathA rAghaLI vastIonuM rakSaNa himmata rAkhI majabUtIthI kare, ne je abhAgIA mIrajAo te tarapha AvI caDhe te temane joItI zikSA Ape. bAda zerabegane mAlavAne subo evI rIte nimyo ke kutabudIna, mahammadakhAna tathA te taraphanA saghaLAone moTA khAnanI madade pahoMcADavA. somavAra ramajAna mAsanI 7 mI tArIkhe majakura sananA divase lokhaMDa, sarakho banelo surata zaherano killo bAdazAhI mukAmathI topanA bhArAnuM ThekANuM thaI paDyo. kille surata baMdaranA killAnI derAyelA loko ghaNo khorAka, ghaNI topa phateha. ane mIrajAonI kumakanA AdhAre bhAre abhimAnamAM AvI gayA hatA, tema killAmAM joItI vastuo purI karavAmAM rokAI gayA hatA. A vakhatanA banAvamAM eka binA noMdhadAkhala e che ke, mIrajAonA hAthIo ane keTalAka sAmAna pakaDAI javAnA che. te akarthIoe A caDhAI ane mUrkhAImAM keTalAka hAthIe pitAnA mAla tathA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 111 ] daradAgInA sahita rANu rAmadeva jamInadAranI pAse mokalyA hatA ke tenA AzarAmAM teo rahe. bhogoge japaikInI eka ToLInA sAdhAraNa mANaso ke jeo luTaphATa karavA jatA hatA, teone mArgamAM te hAthIo ne mAlamatA hAthe paDI gaI. teo pakaDIne darabAramAM laI AvyA ane bAdazAhe temane ghaNuM inAma ApyuM. have bIjI binA, amarene AgrA rAjadhAnI tarapha mokalavAnI sakSepa vRttAMtathI evo vistAra dharAve che ke, IbrAhIma husena mIrajA hAra pAmIne pATaNanI hadamAM muhammada husena mIrajA tathA zAha mIrajAne jaI maLe. eka divasa bhAiomAM vAtamAM ne vAtamAM caDAutarI thaI gaI, tethI IbrAhIma husena mIrajAe, bhAIothI rIsAIne AgrA upara beTI dADha besADI ane jyAre e khabara bAdazAhane maLI tyAre mehemudakhAna bArevAla tathA zAhakulIkhAna meharama ane rAjA bhagavaMtadAsane IbrAhIma husena mIrajAnI peThe javAne jyAM maLI Ave tyAM ene pakaDe evI sucanA ApIne nimyA. cheka chevaTe majakura mIrajhAno aMta mulatAnanI sarahadamAM AvyA. dararoja vRddhi pAmatA bAdazAhanA bhAgyane lIdhe jyAre viyogarUpI patharo mIrajAonA mArgamAM paDyo tyAre muhammada husena mIrajA tathA zAha mIrajA pitAnA keTalAka akama medAnanA zarAone draDha karI pATaNa tarapha caDhI gayA ane saiyada ehamadakhAna ke je pATaNamAM hatA te bAdazAhanA rUvAbane lIdhe tyAMno baMdobasta karavA lAgyA. have jyAre moTAkhAnane pApI lokonA bhegA maLavAnI khabara khAtrI thaI tyAre phoja bhegI karavA ane sIpAhIo ekaThA karavAnI goThavaNamAM te vaLagI gayo. sArA bhAgye mAlavAno subo kutabudIna muhammadakhAna ane tyAMnI sarahadanA saghaLA jAgIradAro hukama pramANe AvI taka upara AvI pahoMcyA ane zekha hAmIda bukhArI ke je hukamane mAnya karI dholakethI hajuramAM Avato hato te A sevAmAM moTAkhAnane sobatI thaI gayo ane khAna, jayanA cinhavALI sanyAsahIta pATaNa tarapha gayo ane yuddhasthAna upara dhyAna ApyuM. jyAre beu sanyAo sAmasAme AvI gaI tyAre zatrunI pahelI TukaDI bAdazAhanI bIjI TukaDI upara vAra karavA lAgI. kutabudIne muhammadakhAnanA mANasone hAMkI kahAvyA, ane DAka lokoe bhegA maLI bahAdurI dekhADI, TuMkAmAM mIrajAo meM pheravI kamanasIba vATe paDI dakSiNa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 ] tarapha nAsI gayA ane zerakhAna polAdI junAgaDha bhaNI pibArA gaNI gayo moTAkhAne amIre sahIta te hINabhAgIonI peThe javAnI keDa bAMdhI. jyAre A navIna phatehanI vadhAmaNI bAdazAhanA zravaNe pahoMcI te vakhate khudAne moTo AbhAra mAnyo, ane khAna A jamane AjJApatrIkA lakhI mokalAvI ke kutabudIna muhammadakhAna tathA abdalAkhAna ane murAdakhAna vagare amIro ke je tamArA dhyAnamAM Ave temane zatruonI puMTha levAne nimI daI pote ghaNIja utAvaLathI ane darabAradAne daMDavata karavAne lAbha lezo. khAna AjJA pramANe zavvAla mAsanI 20mI tArIkhe darabAradAranI mulAkAta karavAnuM mAna pAmyo ane bAdazAhI kAryane bhAgIdAra banyo. A vakhate kile pakaDAyelA suratIo chuTA thavAnI madhyaratA khoLatA hatA teoe govAnA phiraMgIone lakhyuM hatuM ke, jo tame utAvaLe atre AvI pahoMce to ame kille tamAre svAdhIna karIe. teo purI yukti ane suzIArIthI AtInA rUpamAM banI potAnA dezanI bheTa laI suratamAM AvyA, evA hetuthI ke je kArya siddha thavAnuM banI zake to killo pitAne kabaje karI levo, nahIM to A kAmathI niHsaMbaMdha banI ADatIAonI rUTI praNe bAdazAhanI sevAmAM salAma karavAne lAbha le. jyAre bAdazAhanA haTha vaibhava tathA baLa upara teonI najara paDI tyAre killAnA lobhane korANe mukI pite ADatIo che ema jAhera karyuM ane bAdazAhanI sevAmAM salAma karI, bheTA sanmukha mukI ghaNI mahe. rabAnIne pAtra thayA bAda pAchA pharavAnI AjJA temane maLI. - have killAnA gherAne eka mAsa ane sattara dahADA thaI gayA, tethI suraMgo killAnI dIvAlo sudhI pahoMcI gaI. tevIja rIte doradamAma paNa vadhI gayo. A vakhate killebaMdha lokone saghaLI bAjuthI nirAzI utpanna thaI, te eka ja bolIvALo (1) ke jenA tAbAmAM killAnI saghaLI sattA hatI teNe potAnA sasarA nijhAmudIna lAhorIne sulemAnajahAMnI sevAmAM mokalyo, ane araja kahAvI che, je mane prANalakanuM vacana maLe ane darabAranA eka dasa gaNo to huM zyAmamukhI AvI darabAradArane daMDavata karuM ane jene AjJA thAya tene killo havAle karI dauM. tyAre kAsima alIkhAna tathA khAjedolatane hukama thayo ke, ekabolIvALo tathA saghaLA pakaDAyalAone mukI devAnA zubha samAcAranI cetavaNI ApI atre AvavAne lAbha levAnI paravAnagI Apo, Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 113 1 zavvAla mAsanI tArIkha 23 gurUvAranA divase majakura sanamAM kilAvALAoe lajavAI gaelAM bharataka bAdazAhanA paga AgaLa mukyAM ane khudAne pADa mAnya. jAnamAla ane AbarU sarvanI bacI gaI. paraMtu eka abhIo vAraMvAra bakato ane haThA mazkarI macAvI pitAnuM kAma karatA hatA tethI tenI jIbha kApI nAkhavAne hukama thayo. bIje divase bAdazAha kilAnI bheTa levAne gayA ane moTI sulemAnI topo ke je AkAzanI garjanAnI upamAlAyaka hatI te badhI tene potAnI rAjadhAnI A grAmAM laI javAnI AjJA karI, te topa sulatAna sulemAna konasTeTIpalanA sulatAnanI hatI. teNe hiMdustAnamAM AvelA phiraMgIonA baMdarone jItI levAne manasube moTI topa tathA bhAre lazkara me kahyuM hatuM, paraMtu gujarAta vigerenA rAjakartAonI madada nahIM maLavAthI nirAza thaI atrethI parata gaelo ane topone sAthe laI jaI zakyo nahIM. te badhI topa suratanA killAmAM rahI gaI hatI. A saMkSepane laghu viratAra e che ke, eka rAtre bAdazAha pite suzobhIta sabhAmAM te ghaNuM AnaMdamAM hato te vakhate rajaputAnA zUrApaNAnI vAto cAlatI hatI ke, te lokomAM jIvanI kAMi paNa buja ke kiMmata ja nathI. jemake keTalAka rajapute, evI barachI ke jenI beu tarapha tivra NI hoya tevI eka mANasanA hAthamAM Ape che, ne te tene kaThaNa majabUta pakaDI ubhuM rahe. pachI te bahAdura loko ke jeo barAbarInA hoya teo barachInI aNIne pitAnI chAtI sAmI mukI tenI AgaLa deDe che, ke jethI beunI peThe thaI barachInI aNIe pAra thaI jAya che. tevI rIte bAdazAhe pote potAnI upayogI talavAranI muThane dIvAle mukI ane talavAranI aNI potAnA peTa tarapha rAkhIne kahyuM ke huM pote mArI joDIo rAkhatuM nathI ke rajaputonI rIte kasarata karuM. mAre mATe te eja ThIka che ke eja talavArathI vAra karUM. A joI hajurIAe acarata pAmI gayA koImAM ekapaNa zabda uccAravAnI zakti rahI nahIM ane vAta karavAnI himmata paNa na rahI. A veLAe rAjA rAjA mAnasIMga kharo mAnasIMge kharA aMtaranA premane lIdhe himmatathI zubhecchaka. doDI jaI evA jorathI talavAra upara hAtha mAryo ke talavAra bAdazAhanA hAthamAMthI chuTI dura paDI, ane aMguThAnA 1 Sultan Solomon the terror of Europe. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114 ] upalA bhAganI vacce thoDAka dhA lAgyA; jethI bAdazAhe bhAre rIsamAM AvI mAnasIMgane bhoMye pachADI dIdhA. saiyada abadullAkhAnanA bhAi saiyada mujha krUra sulatAne eadaba khanI AdazAhanA hAthamAMthI mAnasIMgane mukAvavAnuM dhArI khAdazAhanA dhAyala hAthane maraDI tene cheDAvyA. A rakajhakamAM lAgelA dhA vadhI gayA, paraMtu khudAnI kRpAthI ceoDI mudatamAM resAi dhR taMduraratI maLI. jyAre bAdazAhane murata sara karavAnA kAmathI zAnti maLI tyAre te killAnI hukumata kalIjakhAnane ApI dIdhI. te viSe sarakArI mukhya (mIra) munazI azarakhAMe killo teha thavAnuM varSa kavitarUpamAM varNana karI sarakAra sanmukha muzkela, ke jenA artha nIce mujakha che. 1 mahAna dharmISTa akabare khanaharakata suratanA killAne jItI lIdhA 2 phatehanu varSa emAMthI nkiMLe che, (vAha kevA killo jItI lIdhA.) ku tenI talavAra zIvAya duniyAnA killAnI bIcha kaMi kuMcI nathI. 4 A ya bhAgyarAALI sivAya kAine maLe nahIM. 5 te bAdazAhanI sarakArathI e kAma kaMi paNa muzkela neAhetu seAmavAra tArIkha 4 mATe kaadane dahADe te mahAna bAdazAha kA nizAneA vigere pUra damAmathI ahamadAbAda tarapha pAA karyAM. jyAre te bharUcanI hadamAM pahoMcyA tyAre caMgIjhakhAnanI mAtuzrI krIAda lai havvuramAM AvIne kahevA lAgI ke, jhujhArakhAM sAdhIe dAratInA DALamAM mArA dIkarAne mArI nAkhyA che. te viSenI tapAsa tathA tajavIja karyAthI nakkI thayuM ke jhujhArakhAna AvA niraparAdhInu khuna karanAra che, tethI tene hAthInA pagataLe cagadAyI khunanI zIkSA ApI. majakura mAsanI 29 mI tArIkhe bAdazAhanI ravArIne mukAma thayA. ane navesarathI jItelA dezezanA dobasta mATe pUratu lakSa ApA mAMDyuM. jyAre te . hAna bAdazAhanAM svAra jItelA gujarAta dezanA dAkhata karI AgrA tara' javA lAgI tyAre A dezanI sattA tathA rakSaNa, khAnajhama mIrajhA ajhIjha kekalatAzane svAdhIna karyAM, ke jene jAtIkA pAMca hajAra tathA sarakArI mAnanA pAMca hajArInA nImaneAkI thavAnI AbarU hatI te, mahAna zrI sAheba kirAnanA vaMza paikInAnI taraphathI pahelA sumA nimaLyA. tene havelI pragaNAM, ahamadA bAdazAhanI gujarAta deza jItyA pachI AgrA rAjadhAnI) tarapha vArI, mIrajhA ajhIjha kAkala tAzanI ahamadAbAdanI subedArI ane vachahula Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 115 ] bAda, tathA peTalAda pragaNuM bIjA keTalAka pragaNuM muzkanI dIvAnI. sahIta tene jAgIramAM ApyAM, ane vaDodarUM nIraMga- pahelo subo 80 khAnane tathA moTAkhAnanA kAkA mIra muhamadakhAnanA havAlAmAM sarakAre pATaNa ApavAmAM AvyA, bharUca sarakAra ane tenI hadamAM AvelI jagyAo kutabudIna muhammadakhAnane, ane dhoLakA tathA dhaMdhukA saIda muhammada bukhArIne ane tevI ja rIte gujarAtanA saghaLA mahAlo moTA amIrone vaheMcI ApI somavAra tArIkha 10 ilahajame dahADe pATaNa tathA jAlorane raste AgrA rAjadhAnI tarapha ravAne thaye. moTA khAna tathA saghaLA moTA gujarAtI amIro ke jeo A dezamAM amala calAvavAne tathA rakSaNa karavAne nimAyA hatA teone sArAM sArAM mAnaAbarUnAM inAmo ApI sidhapura mukAmathI pAchA pharavAnI AjJA karI. pAchA pharatI vakhate moTA khAnane khabara maLI ke ItIAlamuka nAsI jaI iDaranI hadamAM tyAMnA jamInadAra rAyanArAyaNathI maLI jaI baMDa ubhuM kare che ane zerakhAna polAdInA dIkarA tenAthI ekasaMpa thayA che mATe ahamadAbAda javAnI salAha ThIka jaNAtI nathI, jethI zatruone TALavAne te bhaNI javAnI himmata darzAvI. sarahadanA jAgIradAre mArA mukIma jevA temanI upara ghaNe julama vartAyAthI pitAnI jagyAe mukI daI moTAkhAnane AvI maLyA ane teo saghaLA iDarathI daza gAu upara AvelA ahamadanagaramAM bhegA thaI gayA. A vakhate muhammadahusena mIrajA, bAdazAhanI rabArI AgrA tarapha sIdhAvyAnuM sAMbhaLI dolatAbAdanI hadamAMthI bhAga jeI suratanI sarahadamAM AvI pahoMcyo. te vakhate muhamada husena mIrajAe kalI jakhAne kilAnI pAkI majabUta goThavaNa karI bhaca laI lIdhuM. mukI hatI ane killedArInA kAmanI jedaratI khoTa pUrNa . rIte purI pADelI hatI. have akamI mIrAe joyuM ke suratano kille chato te na banI zake evuM kAma che tethI tene gheravAnuM kAma paDatuM mukI bharUcamAM AvI A jagyA kutabudIna muhammadakhAnanA mANaso pAsethI laI lIdhI. A veLAe majakura khAna vaDodarAmAM hato ane tyAMthI husenakhAnanI a5 buddhine lIdhe khaMbhAta paNa kabaje karI lIdhuM ane husenakhAna ahamadAbAda Avyo. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 116 ] moTAkhAne saida hAmIda bukhArIne tathA saida bahAuddIna ane saida zruhammada mAMgerIne tathA khIjA keTalAka jaNAne kutabudIna muhammadakhAnanI madade meAkalyA, ke tene maLI muhammadahusena mIrajA je traNase| ravArAthI khaMbhAtamAM che tene kADhavAnu kAma kare. have upara kahelA AsAmIo dheAlakethI pAMca gAu upara AvelA asAmalI gAma AgaLa kutabudIna muhammadakhAnanA bhegA thayA. A arasAmAM mtIAlamulka tathA A TALI ke je, DuMgarAnA sAMkaDA rastAmAM hatI te bahAra nikaLI AvI. meTA khAna eka majabUta jagyAne peAtAnuM raheThANa banAvI vATa jotA er3I; te ema vicArIne ke, A TALI teAkAnI che mATe ene AgaLa vadhavAnI taka na ApavI. teoe sAmaTA nAsavAnA peAtAmAM TharAva karyAM ke, A vakhata jo ahamadAbAda pahoMcI jaie te ThIka, ane jo meTA khAna A raheThANathI bahAra Ave te laDAI karIe te jo na AvI zake te ahamadAbAdane lai laie, AvA hetuthI ravAne thaI gayA. divasa thoDA rahyo hatA tethI zatru laDAi tathA jhapAjhapI karI zakyA nahIM. meATA khAna rAtanI vATa na jotAM (rAtre na thai.latAM) maLasake zaheramAM dAkhala thayA. eja rAtre muhammada husena mIrana khaMbhAtathI hAra pAmIne ghaNuM Tu bhAge thai pasAra thayA ane tene keTalAka sAmAna hAtha lAgI gayeA. te peAte khATA hAla havAlamAM hatA tethI khAnanI pheAjathI dura thaine gayA ane IkhatIArUlamulka tathA zerakhAna pAlAdInA dIkarAone jaI maLyA. enuM vistArIka varNana e che keH----kutabudIna muhammadakhAna, saida hAmIda mukhArI, navara'gakhAna ane meoTAkhAnanA keTalAka nAkarA khaMbhAta jai pahoMcyA hatA; te hINakarmIe pAtAnI zakti karatAM vadhAre mANasA TuTIphuTI hAlatanA bhegA karyA hatA tethI hArI gayA. saiyada bahAuddInaneA dIkarA laDAImAM bahAdurInA rIporTa la AvyA ane UMca padavIne pAmyA. jethI amIreAe paNa tenA ktehabharyA kAmane khudAnI meATI kRpA mAnI tenI puMke javAnI himmata karI. jo gheADA prayatna karavAmAM Avata teA te parAjaya pAmelA sadhaLA hAthamAM AvI jAta. have te abhAgI TALAne jaI maLyA ane ahamadAbAda upara caDhI AvavAnI meATI taiyArIo karavA mAMDI. gujarA tImAM traNa divasa sudhI eja gapATA uDatA rahyA. have meTAkhAne Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 117 ] paNa A avasaranA lAbha lai javA AvavAnA mArganA pAke pAye aTThAbasta karyA, khaMbhAtanA amIrA paNa AvI pahoMcyA, keTalAka divasa pachI A leAkA hadanI aMdara AvI lAgyA. dararAja raNusa'grAmanA zUrAo bahAra nikaLI bahAdurIthI laDatA hatA. joke tenuM lazkara eTaluM badhuM hatuM ke jethI hAra bAMdhI raNusa'grAmanI sArI gAThavaNA karatA hatA; chatAM paNa sarakArI lokeAja jaya pAmatA hatA. have ema paNu hatuM ke moTAkhAna peAtAnA mANusA tathA kutabudIna muhammadanA mANasA upara bhaDse nahAtA rAkhatA, tethI A laDAimAM pAte laDatA nahAtA; tema bAdazAhe pAchA karatI vakhate pATaNa mukAme zIkhAmaNa ApI hatI ke jo bhAgajoge grahagatInA lIdhe tAkAna vadhAre bhI uThe teA laDAi karavAne banatAM sudhI sAvacetI vAparI, darabAramAM araja karavI. tethI amAreAnI salAha laI, sATAkhAne ahIMnI sthitIviSe vivecana karI eka arajI khulAsAvAra sulatAna khAjAnI sAthe bAdazAhanI sevAmAM meAkalAvI sahAyanI mAgaNI karI. akabara bAdazAhanI bIjI svArI. jyAre gujarAtamAM hullaDa ubhu thavAnI khabara darabAra madhye pahoMcI tyAre bAdazAhe himmatapurvaka evI rIte TharAva karyAM ke te sarahada tarao pAte deDatI svArIe jaI pahoMcavuM, have taiyArIne zvetA vakhata na maLavAthI khajAnAnAM dvAra udhADI dai sarakArI nAkarAnA kheALA nANAMthI inAma tathA madadadAkhala bharI dIdhA ane bhAre rakameA ApI, mAlavA tathA te ho tarapha bAdazAhI hukamA mekalAvyA ke jema bane tema tAkIde gujarAta paheAMcavu. ravIvAra tArIkha 24 rakhIulaavvala sana 98 1 ne dahADe peAte guja rAta tara ravAne thayA. kharA vAdAra amIrA, sAthe rahenAra khAsA leAkA ane tAkhAnA saghaLA mANaseA keTalAka pavanavegavALI sAMDhaNI upara tathA keTalAka tejasvi dheDA upara svAra thaI sAthe cAlyA. sAmavAra-savAramAM haMsa mukAme pahoMcyA. tyAM thoDAka vakhata thobhI AgaLa vadhyA. magaLavAra--evI utAvaLe cAlyA ke maMgaLavAre kSemanagara eTale ajamera AvyA, tyAMthI khvAjA sAhebanI daragAhapara kAtehA paDhI avasvAra bAdazAhanuM phatehapura rAjadhAnIthI ravAnA thavuM, nava dahADAmAM ahuma dAmAda jai pahoMcavuM. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 118 ] thaI AgaLa vadhyA. - budhavAra-mareThA mukAme budhavAranA vahANamAM pahoMcyA, tyAM thoDAka vakhata thobhI AgaLa vadhyA. gurUvAra-aDadhI rAtre sujata jaI pahoMcyA, ane vahANuM vAtA sudhI vizrAma lIdho. pAchalI rAtre jAlora tAbAnA eka gAmamAM jaI pahoMcyA. zukaravAra-savAre vAra thaI AgaLa cAlyA, cheDeka divasa cAlyo haze ke jAlora gayA, tyAM aDadhI rAta sudhI vizrAma laI ava upara svArI karI. zanIvAra-bapirasudhI cAbukasvAra cheDe deve te karatAM paNa vadhAre utAvaLe cAlavA mAMDyuM. ravIvAra-sAMjare cAlatAM cAlatAM vizrAma lIdhA vinA have chuTa nathI evuM lAgyAthI pATaNa mukAma karyo, semavAra-sAMjare pATaNathI vaza gAu upara AvelA DIsA mukAme sarakAra svArI AvI pahoMcI. A jagyA upara zAhaalI laMkA nAmano bhANasa kalAnakhAnanI taraphathI amaladAra hato te sevAmAM hAjara thayo. A vakhate amIrae abhiprAya Apyo ke sarakAre pATaNamAM padhAravuM ane bIje divase pATaNa mukAma kare. e vAta sarakAre maMjura karI nIM ane hukama karyo ke khAjA gyAsuddIna alI pATaNanA lazkarane lAvIne savA sAthe bheguM karI de, aDadhI rAtre tyAMthI nikaLyA ne pATaNathI pAMca ga 6 upara AvelA bAlIsANA nAmanA gAmamAM mukAma thayo. A ThekANe kalAnakhAna, zAha phakharUdIna tathA tIbakhAna ane bIjA amIra jeo baDa ubhuM thatAM pahelAM bhaviSyasucaka buddhine lIdhe mArgamAM bhayanA kAraNathI pATaNamAM AvI rahelA hatA teo AvI maLyA. A mukAme ghaNI ja uttama rItathI sanyA zaNagArAI gaI. bAdazAha pote sArA haziyAra pAMca cuMTI kADhI somavAranA pAchalA pahere bAlIsANAthI ravAne thayA ane eka khAsa boDIgArDane hukama karyo ke, "utAvaLe jaI ahamadAbAdanA kiTalebaMdha lekone sarakAra svArI AvI pahoMcavAnI vadhAmaNI daI kahe ke, laDavAne mATe tatpara thaI rahevuM, ane jyAre amAruM lazkara pAse AvI pahoMce tyAre tamAre amane AvI maLavuM." A pramANe hukama ApI AkhI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ]. rAta tathA Doka dIvasa ugyA pachInA vakhatamAM paNa cAlatA ja rahyA. thoDoka divasa ugyo haze ke, kaDInI hadamAM AvelA TANu mukAme jaI pahoMcyA. tyAM khabara maLI ke zatruonI eka ToLIe, zerakhAna pilAdInA nokara AvalIA nAmanA mANasanA tAbAmAM rahI kaDInA killAne majabUta karI lIdhuM che ane laDavAne taiyAra che. te ja vakhate eno ghATa evo thayo che ke, tene baMdobasta kalAnakhAne pATaNanI phojathI kaDInI laDAI. karyo che, tethI bahAra nikaLI lazkara hArabaMdha thAya che, te ja vakhate keTalAka bahAdura lokone hukama thayo ke AgaLa vadhI jaI rikSA Apa. DIka vAramAM ja te baLavAna lokoe ghaNI zatruone kApI nAkhyA. keTalAka nAsI killAmAM jatA rahyA. have e jaya pAmelA zarAo killo levAnI taiyArImAM hatA ke sarakAra svArI najIka AvI lAgI, ane ma kura killAnA bajAramAM jarA thobhI je bahAdura leka kille levAnA pradarbha karatA hatA temane hajuramAM bolAvIne hukama karyo ke hamaNAM A nAnA killA levAnuM kAma mukI de, A saghaLI dhAmadhuma ane zramano mahA hetu e che ke sarvathI pahelAM gujarAtane baMDakhorone pakaDavA ke tethI vagaramahenate A killo hAthamAM Avaze. have teo akhADA karI AgaLa vadhavA lAgyA, kaDIthI be gAu mukI vizrAma levAne thobhyA ane ArAma lIdhe. bIje divase mIrajhA yusuphakhAna tathA kAsimakhAna ane kaDInI phateha. keTalAka amIre je pAchaLathI AvatA hatA teonA ajavALAnA bhaDakA joI kaDInA killebaMdha loko tene sarakArI svArI dhArI laDavAne nikaLyA ane chevaTe nAsI gayA. budhavAranI savAre je pramANe baMdobasta thayo hato te pramANe AgaLa vadhyA ane jyAre ahamadAbAdathI traNa gAu upara mukAma thayo tyAre AsephakhAnane ghaNIja utAvaLe zahera tarapha ravAne karyo, ke jyAM jaI moTAkhAnane tathA bIjA amIrone khabara kare ke sarakAra dvArI padhArI che mATe je goThavaNo karavI hoya te taiyAra karI rAkhe. - jyAre ja zatruonI pAse jaI pahoMcI tyAre bAdazAhe pate bakhtara paheryuM ane tyAMthI ghaNu ThAThamAThathI AgaLa cAlavA lAgyA. rarate cAlatAM bAdazAhane ghaDe jenuM ahamadAbAda AgaLanI nAma "narebejha" ( sveta prakAza ) hatuM te eka laDAI. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1ra0 ] dama besI gayo. te vakhate rAjA bhagavaMtadAse AvI gujarAtanI chatanI zubha vacanIka vadhAmaNI kahI ane evI araja karI ke, jaya pAmavAnAM traNa cinho pragaTa thayAM che, ke jeo hiMdustAnanA dareka anubhavInA dhAryA pramANe ghaNI vAratavIka jyanI nizAnIrUpa che. prathama e ke, AvA avasara upara bhAgyazALIno ghoDo bese, bIjI nizAnI e ke, jaya pAmatA lazkaranI peThe vAyu vAya ane sAmA lazkaravALAonA sanmukhe pahoMce ane trIjuM cinha e ke ghaNA kAgaDA ane gIdha sAthe cAle; te amArI sAthe Ave che. e sAMbhaLI bAdazAhane AnaMda thayo. have zatrunI sanyAnI saMkhyA vIzahajAra mANasanI lagabhaga vadhAre hatI ane bAdazAhanI sevAmAM mAtra keTalAka gaNyA gAMThayA mANaso hatA. teo sAthe ghaNo lAMbo paMtha kApI nava dahADAnI aMdara ghaNI daDhatAthI budhavAra tArIkha 5 jamAdIula avvalane dahADe raNasaMgrAma para AvI pahoMcyo. jyAre bAdazAhI phoja zatruonI najIka jaI pahoMcI ane moTAkhAna (subo) tathA gujarAtanA lazkaranA AvavAnuM kaMipaNa ciha jaNAyuM nahIM te vakhate khudAnI sahAyatA upara manane draDha karI yuddhanuM kAma AraMbhI nagArAM ThekavAnI AjJA karI, zatruo akkalanA AMdhaLA, pitAnA ghaNuM mANaso che ema samajIne abhimAnI banelA hatA ane bAdazAhI lazkarane pUrNa rIte gherI laI zerakhAna pilAdInI AvavAnI vATa jotA hatA. jyAre sarakArI sanyA sAbaramatI najIka pahoMcI tyAre AjJA ApI ke, je pramANe phAjanI goThavaNI karavAmAM AvI che te pramANe pANImAM utarI AgaLa vadhavuM. amIro gujarAtanA lazkaranI vATa joI AgaLa vadhyA ane Atura jotAM ubhA rahyA. A veLAe Azare traNaso gujarAtI vAra ke jeo sarakhejathI bhulA paDyA hatA, te jovAmAM AvyA. te vakhate bAdazAhe khAsAnA baMdukavALI jevA ke sAlIvAhana, kadarakulI ane raNajIta-teone hukama karyo ke A duSTa zatruo upara baMduko calAvo. A hukama thayele sAMbhaLI te leko na TakI zakavAthI nAsI jaI pitAnA moracAo tarapha jatA rahyA. have te raNabhUmIupara bhuMgaLo tathA raNazIMgAM ne kAnA nAdathI garjanA thaI rahI hatI; tethI keTalAka zatruone ema lAgyuM ke A zerakhAna pilAdI Avato haze, ane keTalAka ema dhAratA hatA ke kalAnakhAna pATaNathI moTAkhAnanI dike Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 121] AvyA haze. muhammadahusena mIrajhA A dhAMdhATa sAMbhaLI, gabharAi cekI Ata dAkhala lazkaranI bahAra AvyuM. A vakhate suhATalI, turka tathA keTalAka ahAdurA sarasanyAthI AgaLa vadhI nadIkAMThe zatruonI keTalIka tapAsa karatA hatA. te vakhate mIrajhAe ghAMTA kADhIne A phaiAviSe pUchyuM, te vakhate subahAnakulIe zatrumAM jIrase utpanna thAya ane te bhegI maLelI TALAmAM khaMDa ubhuM thAya evA rAdAthI uttara dIdhA ke, are zaMkha ! A pAte bAdazAha che ane te jAte bhAre sanyAsahIta AvI paheoMce che. tuM zuM ubhA che ne zuM puche che? tyAre mIrajhAe kahyuM ke are zA! tuM zuM mane bIvarAve che ke te khuda bAdazAha che? bAdazAhI keTalA hAthIe ane keTalu vadhAre lazkara che tenI mane khabara kara. A zI vAta che? ke je tuM uccAre che. amArA utAvaLe paMtha kApanArAone cauda dahADA thayA, ke jeo khAdazAhane tehapuramAM mukIne AvyA che. teNe uttara ApyA ke te sRSTInA khAja pakSIrUpI bAdazAhe nava divasanA aMtaramAM A rastA kApyA che, ane rasAlA sahita atre AvI paheAMcyA che. pIrajhAne e vAta kharI lAgyAthI peAtAnI pheAja tarapha gayA ane TukaDIonI hArA bAMdhavA lAgyA. bAdazAhe jANyuM ke, sarakArI vArI AvI paheAMcavAnI zatruone pAkI khAtarI nathI, te hajIsudhI ajANapaNAnI nIMdrAmAM gapATA uDAve che ane A vakhate akhtara pahere che tathA hArabaMdI kare che. jethI pAte hukama karyo ke lazkare A vakhate nadInA pANIthI pAra utarI javuM. te vakhate eka zarA mANase kalAnakhAnanA AvatAM sudhA vATa jevAnuM tathA tenA AvavAviSe gADhavaNA karavAnI keTalIeka ao karI, paraMtu koi pAra paDI nahIM ane te mANase purvasUcaka buddhine lIdhe vinaMtI karI ke zatrue bhAre sakhyAmAM che ane ahamadAbAdanA lazkaranA AvatAM sudhI nadIne A kAMThe rahevuM ThIka lAge che. bAdazAhe pratyuuttara ApyA ke have zatrune jANa thai gai che tethI DhIla karavAnuM kaMi kAraNa nathI, mATe vATa jovI vyartha che. je khullI najare jaNAya evA sAhityathI kAma levAnuM hAta tA huM ekalA kadIe AvA mArgamAM paga nahIM mukata. have jAhera rIte joI kAma karavuM evA svabhAva, zarA leAkeAnI buddhinuM pariNAma hatuM; tethI pANI pAra javAne vilaMba karavA lAgyA ane bAdazAhanA mukhamAMthI have kevA zabda bahAra paDe che te bhaNI AturatAthI jotA rahyA. bAdazAha araja Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 122 ] pote khudAI sahAyatAnA AdhAre potAnA khAsa bhAgyazALI sAthIo ke jeo khAsa bAdazAhI TukaDImAM nimAyA hatA teonI sAthe pitAnA jalada tejariva avane eDa mArI pANI maLe nAkhyo; nAkhatAM ja gheDa pANI utarI pAra thaI gayo. A saMgrAma veLA bAdazAhe pitAnuM bakhatara zarIra uparathI utArI rAjA dazacaMdane soMpI hukama karyo hato ke hAthamAM rAkhI sAthe rahevuM. have jyAre teNe te tenI kanethI mAgyuM tyAre te utAvaLathI AvavAne lIdhe raratAmAM paDatuM mukI Avyo hato. te avasare bAdazAhe uccAryuM ke ApaNAM zukana sArAM thAya che, ApaNI AgaLa rIte khullo thaI jaze. ATaluM bolatAM tarataja eka bahAdura mANase zatrumAMthI ekanuM mAthuM kApI lAvI bAdazAhanI sanmukhe mukI dIdhuM; te bina pahelI vAtane Teko ApanAra thaI paDI. A bharUsAdAra lokonI sAthe bAdazAha AgaLa vadhyo. amIra paNa A sthitI jai lAcAra thaI pANImAMthI utaravA maMDayA. have muhammada husena mIrajAe thayA nAmanA bAdazAhane tathA jhujhArakhAna sIdhI ke jene gujarAtanI pahelI svArI vakhate zikSA dAkhala mArI nAkhyuM hatuM tenA chokarA valIkhAnane potAnI jamaNA hAthanI phojanA saradAra banAvyA, keTalAka sIdhIo tathA gujarAtIone temanI sAthe AgevAna dAkhala sAthe rIte nimyA. zerakhAna pilAdInA dIkarA muhammadakhAnane keTalAka vagarakavAdI aphagAnonI sAthe DAbA hAtha upara rAkhyA hatA ane zAhamIrajA tathA ane keTalAka badakhazAnI tathA tukIone pitAnI sAthe rAkhyA hatA. AvI racanA karI raNasaMgrAmamAM AvI pahoMcyo. nadIthI eka gAu AgaLa vadhI bAdazAha uMcI jagyAe ubhe hato te vakhate AsarakhAe AvI araja karI ke mIrajAkakAne sarakAra vArI AvI pahoMcavAnI kaMI khabara nahotI, paNa have khabara thayethI bahAra nikaLI AvavAne tatpara thaye che. hajI to bAdazAhI sanyA sarakArI khAsa sanyAne AvI maLI nahotI, ke zatrunI sanyA jhADamAMthI dekhAvA lAgI. jethI bAdazAha pite paNa sAmo vadhyo. A vakhate muhammada kulIkhAna, tarakhAna tathA keTalAka cAlAka bahAdura leka ( tIra mAranAranI ToLI ) ke jeo AgevAna hatA teo AgaLa vadhyA. thoDIka jhapAjhapI thayA pachI ghoDAnI lagAma camakAvI dIdhI, te veLAe bAdazAhe rAjA bhagavaMtasIMhane kahyuM Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 123 ] : "joke zatruo dhaNA che paraMtu khudAI sahAyatA amArI sAthe che." amArA sAthIoe paNa evA niyama pALavA joie ke, dIlamAM kAipaNa rIte cupacu thAya nahIM, ne eka mana tathA eka tarapha meDhAM karI, A pheAja ke jenI jhaMDI ...rAtA raMganI che tenA upara ekadama jayaarthe TuTI paDe. kemake evuM jaNAyu che ke, muhammadahusena mIrajAe rAjyanA dAvedAra banI peAtAnAM nizAneA zatA raMganAM karyA che ane ghaNAja abhImAnane lIdhe pAtAnI phreAjathI judA paDI ghaNIja utAvaLathI Aveche. te vakhate zAha phulIkhAna meharama tathA husenakhAMe bAdazAhane araja karI ke, A vakhate gheADA kudAvI devA joie, ke jethI A abhImAnIne zikSA maLe. bAdazAha mahAbuddhithI gheADAne dhIme dhIme cAlathI kudAvatA jatA hatA. te eTale sudhI ke eu phALe pAse pAse AvI lAgI paraMtu karelI goThavaNu TakI zakI nahIM. keTalAka vagaramananA mANasA rr :) A prathama TukaDI upara TuTI paDayA. jyAre zatru pAse AvI lAgyA tyArathIja bAdazAha gheADA kudAvavAnuM dhAratA hatA. je vakhate dhADA kudAvavAnA hatA teja vakhate hApA cAraNe kahyuM ke A veLA azva nAkhavAnA che. eTaluM kahetAMmAM tA ghoDA nAkhIja dIdhA. kahevuM ne nAkhavuM eja samayamAM thayu. A bahAdura bAdazAha peAtAnA zarA laDavaA sahita talavAra tANIne ekadama tru upara allAho akabara ne nAda peAkArI TuTI paDyeA. A vakhate zatruoe cheDelAM khANA ke je bAdazAhI lazkara upara AvatAM hatAM te paikInAM eka bAjuthI evA teA dhAMdhATa utpanna thayA ke, zatrunA nAmIcA hAthI paikI eka hAthI gabharAne gAMDA banI nAsI gayA. ethI zatrunI paDatI tathA bhAganAsanuM e paNa eka kAraNa thai paDyuM. A raNusa grAmanA siMha bAdazAha ekalAja raNasaMgrAmamAM ubhA raho. tenI sevAmAM tArAcaMda tathA khilAvarakhAna zivAya koI hatuM nahIM. A ekalApaNAnA avasaramAM tenA keTalAka luharAma nAkarA sahita muhammada husena mIrajA bAdazAhanI upara AvI paheAMcyA. saMgrAmamAM keTalAka bahAdura lokothI ghaNAM akbaranI javAMmaradI, jANavAjoga bahAdurInAM kAmeA thayAM. A jhapAjhapI veLAe eka zatru bAdazAha upara AvI pahoMcyA ane dheDAne talavAra mArI, jethI gheADA epage thaI gayA. bAdazAhe DAbA hAthathI gheADAnI lagAma khecI * jhAlIne tene sAme ubheA karyA ane jhaDapathI te zatrune kharache! mAryAM, te khabhAtI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 124 ] pAra thai gayeA. have bAdazAhe khara| pA tANavA mAMDayA paNa kharachAnuM pla TuTI gayu. jethI dhavAyelA zatru gabharAi nAsI gayeA. eTalAmAM khIjo zatru caDI AvyA. teNe bAdazAhanI jAMga upara dhA karyAM, te vakhate kharA rakSaka khudAe rakSaNa karyuM ane te paNa gabharAi pAcho nAsI gayA. tyAre trIjAe AvIne bAdazAha upara bhAlAnA ghA karyo, tene gurjare bhAlA mArI ghAyala karI nAkhyA. A veLAe bAdazAhI TukaDI pAse AvatI jaNAi. bAdazAhe temane khelAvIne kahyuM ke zarAo vahelA paheAMcI A duSTone aMta ANeA. A hukama sAMbhaLatAMja zA kapaTI zatruo upara TuTI paDayA ane muhammadahusena mIrajAne ekaja vakhate sapATAmAM lIdho. have jayanAM vAjAM vagaDAvI dhIme dhIme amadAvAda tarasa javA mAMDyuM ane mIrAkAkA tathA gujarAtI lazkaranI DhIla thavAnu kAraNa puchavA mAMDyuM, te vakhate lAlakalAvate araja karI ke sekkhAna kAkA saMgrAmamAM khapI gayA. A avasare AvA kharA mananA sekhatInA maraNathI ane gujarAtI lazkara tathA mIrAkAkAnA na AvyAthI dilamAM duHkha thayuM hatuM. have A vakhate araja thaI ke muhammadahusena mIrajAne pakaDavAmAM AvyeA che. teja vakhate te kedIne rUbarUmAM laI Avya; tenA mukhapara dhA lAgelA hateA, tene rAjA mAnasIMga darabArInA havAlAmAM sAMpyA. teja veLAe mIrAkAkAnA dUdhabhAi zAhamadadane pAtAnI bahena sAmA nAlAyaka hAvAnA lIdhe rUbarUmAM lAvyA. bAdazAhe hAthamAMnI achI tene mArI tethI teja veLAe te mRtyu pAmyA. eja vakhate khabara maLI ke muhammadahusena mIrajA rAjA mAnasIMga darakhArI pAse pANI mAge che. te bInA pharahatakhAna celAne mAluma paDavAthI tenA mAthA upara beu hAtha mAre che. jethI bAdazAha vAkepha thaI krahatakhAna upara itarAjI thayeA ane peAtAnuM pIvAnuM pANI magAvI tene mAkalAvyuM: A saMgrAmakALe khudAi kRpAe ghaNI acaMbIta rIte kAma karyuM, mIrajA kAkA ane gujarAtanI phaeNAja paNa AvI maLI nahIM, ane divasa ghaNuM pasAra thai gayA. jyAM ceAbhyA hatA tyAMthI khAdazAha ravAne thayA, ane muhammadahusena mIrAne rAyasIMganA svAdhIna karI hukama karavAmAM AvyA ke ene hAthI upara lAdhIne zaheramAM lai AvavA. A veLAe dhaNAkharA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 135 ]. mahAro ThekANe paDI vizrAma levAnuM dhAratA hatA, temAMnA Azare soeka mANase bAdazAhanI hajuramAM hatA. evAmAM ekAeka sArI zaNagArAelI phoja sAme AvatI jaNAI ane te pAMca hajAra mANasothI vadhAre haze ema lAgatuM hatuM. sahu dhAratA hatA ke te mIrajAkekA ane gujarAtI lazkara haze, thoDAka ema dhAtA hatA ke te zAhamIrajA haze; kemake pote yuddhanI zarUAta vakhate nakAme jaNAyAthI mahemadAbAda tarapha nAsI gayo hato. tyAra bAda jaNAyuM ke eto abhAgIo itIAlamuka Ave che. A joI hajuranA mANasomAMthI ghaNuMkharAnA caherAo upara zubhecchAnA bhAvathI ke mana ucATanA lIdhe gabharATa jaNAvA lAgyo. eja veLAe vikharAi gaelA vAghanI peThe bAdazAha jussAmAM AvI lokone himmata ApavA uparAMta mana sthira rAkhavAne ane zatrunA bhayane TALavAne utkaMThA dekhADavA lAgyo ane kaMkA tathA raNazIMgAM vagADavAne hukama pharamAvyuM. nagAracInI A vakhate evI bhayabhita sthitI hatI ke, tenA kAna bAdazAhanA hukamane sAMbhaLatA nahotA. temaja DaMkA vagADavAnA sthaLe Avata nahato. jethI bAdazAhe barachI kAmamAM lIdhI tyAre te bhAnamAM Avyo, ne DaMkA vagADavA lAgyo. zujAatakhAna, rAjA bhagavatadAsa temaja keTalAka bahAdura tIra kAmaThAMvALAoe thoDAka AgaLa vadhI tIra mAravAnuM kAma cAlu karI dIdhuM. bAdazAhe A viLAe hukama Apyo ke ghaNI utAvaLa karazo nahi. have jarAsarakhI veLAmAM tenuM mAthuM kapAI atre Ave che. A dhAmadhumamAM prayatna karI rAjI bhagavaMtadAsane AjJA karI ke mohammadahusena mIrajA A tephAna racavAmAM mULatatva che tene ahIMthI jALavI laI jaze. have zatranI sanyA jema jema pAse AvatI gaI tema tema vadhAre vikharAtI gaI. ItI Alamulka jude paDI thaDAka mANasone laI ghaNI jhaDapathI goThavaNa karato hata; te eTalAja arthe ke, pote A DubAvI mAratI bhamarImAMthI sahisalAmatInA kAMThe pahoMce; paraMtu eTalAmAM to te kAMTAvALA tharane lIdhe ghoDAuparathI jamInadosta thaI gayo. soharAba tIrakAmaThAMvALo ke je sarakArI tIra kAmaThIo hatuM, te ghaNe vegaLethI pAke manasube tenI keDe Avato hato; teNe A veLAe tenA khabhAone DokAnA bhArathI halakA karI dIdhA. A akarmInI purI hakIkata evI che ke, pate ghaNAkharA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126 ] abhAgIAene sAthe rAkhI ahamadAbAdanA gherAnA pAko khAkhasta rAkhatA hatA ane mIrajAkAkA tathA kutabudIna muhammadanA ratAmAM aDa caNu karatA patharArUpa thaI paDyA hatA; te aDacaNa have dUra thai. A laDAimAM zatruonA khArasA mANasA kapAyA ane pAMcasA karatAM vadhAre mANasA ghavAyelA saMgrAmabhUmImAM ahIM tahIM paDelA hatA. jayavaMta sanyAmAMthI se| mANasA kapAi gayA. have bAdazAhanu mana, vairAga utpanna karatI khetIAlamulkanI kArakIrdIthI paravAryuM. tyAre AgaLa vadhavA upara citta coTADyuM. divasa AthamatAM thoDAka vakhata khATTI rahyo te vakhate eka zaNagArAelI pheja sAmethI AvatI jaNAvA lAgI. teviSe chevaTe mAluma thayuM ke eA mIrajAkAkA che. te jANI bAdazAha mIrajAnA AvyAI ghaNA khuza thayA ne tene ghaNAM nAmeA ikarAme ApyAM. bhAgyazALI mIrajAne mananA zuddha bhAvathI gaLe lagADI pUrNa maherabAnI dekhADI. kutabudIna muhammada tathA gujarAtanA saghaLA amIrAe dharaNIe DhaLI mAna meLavyu, eja avasare majakura seAharAba ibtIAlamulkanuM mAthuM lai Avyo. tenA bhAre vakhANa thayAM. prajAne khIvarAvavAne tathA meTA lokone zikSAthaeN hullaDakhArAnAM mAthAM laTakAvavAne eka buraja banAvavAnI AjJA thai. jayanA divasanI sadhyAkALe bAdazAha pote ahamadAbAdamAM padhAryA. gujarAtanA sulatAnAnA mehelA A dillIpatInA pagalAMthI vadhAre prakhyAtI pAmyA. jayapatrIkAo cAmera ravAne karI dIdhI ane dareka nAnA meTAne khAdazAhI nAme vaheMcAyAM, mIrAkAkA keTalAMka uMDAM kAraNeA tathA ekAMtavAsIonA lIdhe thoDAka ThapakA pAmyA, ke je, A tAphrAnIothI chupA bheda rAkhatA hatA. jyAre bAdazAhI parikSAe tenA vahIvaTanI mAhItI meLavI tyAre bAdazAhI kRpAnI tenI upara ghRSTI thavA lAgI. te paikI zAhavajIhudIna ke je, tarka tathA dharmazAstramAM pravINu hatA temanAviSe evuM jAhera thayuM ke harAmakhAra lokone mAla temanA dharamAMthI nikaLyA. bAdazAhe temane puchyuM ke AvAM kAmeAthI tamane zA sabaMdha che? te vakhate lAgatAvaLagatAoe araja karI ke prIti ane zaramAzaramIthI ema banyu che. tevIja rIte zAha gyAsakAdarInA dIkarAone pakaDI lAvyA; kemake dhrutIAlamulkaneA mAla temanA gharamAMthI maLyA hatA. paratu rahemanI najara Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] ane garIba para dayA karI bAdazAhe temane choDI dIdhA. eja vakhate zekha abadula nabInA sagA zekha mujhaphaphara husena ( gujarAtano saradAra ) ne hAjara karyo. tenuM kAraNa e che ke te pote lokonI lAMco khAte hatuM, ane mIrajAe tene lAta mArI hatI. jyAre te bAdazAhanI draSTIe paDyo tyAre salAmata rahyo. have bAdazAhanI sabhAmAM vaibhava tathA bAdazAhI maratabAnAM vakhANa thayAM. gujarAtIomAMthI koI eka mANase bAdazAhanI svArI AvavAnuM varSa % ke hera ba gujarAta Amada " eTale " gujarAtamAM kera AvyuM " e zabdothI kADhayuM hatuM. tene pakaDI lAvavAne bAdazAhane hukama thayo. jyAre e viSe praznottara thayA tyAre teNe tarataja uttara dIdho ke, mArA zatruoe te zabdo mArA nAmathI prasiddha karyA che; paraMtu meM ApanA padhAravAnuM varSa evI rIte lekha karyuM che ke " zaha ba gujarAta Amada " eTale " bAdazAha gujarAtamAM bhale AvyA " A taratabuddhithI bAdazAhe khuzI thaI tene bhAre InAma ApyuM ane tene jIva bacI gaye. te pachI temAdakhAna gujarAtInA ghera padharAmaNI thaI A dezanA bAbatane vAte amIno ( amaladAro ) nI nimaNuMko thavA lAgI. teja veLAe kutabuddInakhAna, navaraMgakhAna tathA bIjA keTalAka lokone bharUca mokalyA, kemake zAhamIrajhA te tarapha nATho hato. rAjA bhagavaMtadAsa tathA zAhakulIkhAna meharama ane lazakarakhAna tathA ghaNAkharA darabArI lokone ravAne karyA ke IDarane raste thaI rANunA rAjamAM jaI tene zikSA de. have pATaNanI amaladArI pahelAMmujaba kalAnakhAnane ApI ane chelakA, dhadhukA tathA keTalAka bIjA mahAlo vajIrakhAnanI jAgIramAM ApyA ane tene tyAM AgaLa mukI hukama karyo ke, soraTha deza je amInakhAna gerInA hAthamAM che tene khAlasA kare. sarakAra svArI upaDI gayA pachI vajIrakhAna te tarapha caDhI gayo hato. vAraMvAranI ghaNI laDAio karI ghaNA nAmIcA laDAyako mArI khapAvyA, chatAM paNa pitAnuM kArya siddha na thavAthI pAcho pharI hajuramAM jato rahyo. bIjI vakhate berAmakhAnanA dIkarA mIrajAnI subAgIrImAM nAyaba thaI Avelo jenuM varNana tene ThekANe karavAmAM Avaze. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] eka dahADe sabhAmAM lADu lakkaDa paththara viSe zrI kutabula AlamasAhebanI jIbhanA uccAranA khanI gaelAM ne te traNe jaNusA temAM che. tene bhAga azmarAbAda rAjadhAnImAM laI gayA ane aDadhA bhAga hamaNAM sudhI vartuvAmAM gAdIvALAnI pAse che. vAta thai, ke je guNuthI traNe vAnAM kApI tene aDadhA divasamAM gujarA gujarAtamAM khaDa ubhAM karanArAone zikSA tathA jyAre surakSita : buddhivALA bAdazAha agIAra tanA saghaLA kAmeAthI paravArI dyo tyAre pote ravIvAranA divase jamAdIula Akhara mAsamAM rAjadhAnI (tehapura) tara javAnI taiyArI karI. A vakhate saiyada ehamadane tenA vyuha (putra) tathA pautra sahita sarakArI svArImAM sadhAte lai gayA. te divase mehennAmADha mukAma thayA; khIje dahADe dhALake gayA. A mukAme eka divasa theAbhI, mIrAkAkAne bAdazAhI inAma IkarAmathI mAna ApI vidAya ka ane khAjA gyAsuddIna alIkajhave bakSI ke jeNe A laDAI vakhate sArI sevAe majAvI hatI te Asek-sukhAgIrI upara nImave, khAnanI padavIne pAmyA ane tene akSIgIrInA pramANe mIrajhA ajhIjha kAlatArA meTAkhAnane zIkhAmaNa ApI rAja dhAnI tarapha sarakAra bAdazAhanI vArInu pAchuM pharavuM ane pahelAM hAdA upara mukayeA. te mIrAkAkAne haLImaLIne A kAma saraMjAme pahoMcADe. khAda gujarAtanI rAjakIrdInAM kAmeA saghaLAM sa`pUrNarIte A mukAme purAM karavAmAM AvyAM. khIje divase tyAMthI kuca karI e majale kaDI paheAMcyA ane tyAMthI e mukAme sidhapura mukrAma thayA. tyAM sAMbhaLavAmAM AvyuM ke je pheja rAjA bhagavaMtasIMganA tAkhAtaLe iDarane raste ravAne thai hatI teNe sAdhapuranA mArga lIdhA che; zerakhAna peAlAdIneA elIA nAmaneA gulAma ke je, bAdazAhI vArI jatI vakhate kaDInA killAne majabuta karI bharAi beThA hatA teNe pahelAMpramANe vadhAre maja bUtIthI baMdobasta karyAM che. bIje divase khapajeTalI madada meLavavA hukama thayA ane tyAM mukAma karyAM. chevaTe khabara thai ke vaDanagara chatAyuM ane elIe vairAgInA vezamAM nAsI jatA hatA te pakaDAyA che. khIje divase svArI utAvaLe AgaLa vadhI ane rastAmAMthI rAja ToDaramalane gujarAtanI jamAbaMdI ane keTalAMka kAmeAnA nikAlane vAste Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 18 ] ravAne karyo ke kAmanA ati jJAnane lIdhe kaMI yogya jaNAya. nyAyathI - jAtIsvArtha upara dhyAna na rAkhatAM jamAnI tapAsaNI karI tenuM daphatara darabAramAM lAvavuM, ke jethI sarakArI kAmanA vAkephagAra mutsadIo te dagtarane anusarI ane tyAMnI reta te pramANe varte. majakura rAjA te bhaNI pAcho pharyo ane DI:mudatamAM A dezanI jamAnI tapAsaNI durasta karI hajuramAM laI Avyo ane sarakArI khAsa daphatarakhAnAmAM te daphatara seMpI dIdhuM. be mAsa pachI jyAre bAdazAha nArolane raste ajameramAM khAjA sAhebanI daragAhamAM phAtehA paDhavA AvyA hatA tyAre moTAkhAna mIrajhA ajhIjha kekalatAze ghaNI utAvaLe gujarAtathI nIkaLI sarakArane salAma karI pAchA javAnI AjJA meLavI. te pachInA AvatA varSamAM paNa mIrajA kokA nArolanI sarahadamAM sevAmAM hAjara thayo. ane bAdazAhe tenI upara ghaNI maherabAnI karI, te ja dahADe khAsa gujarAtanA baMdobastane vAte tene ravAne karavAmAM Avyo. sane 283 hijarImAM bAdazAhe gujarAtanA amIra ke jeo gujarAtathI sarakAra svArI sAthe AvelA hatA temanI upara kRpAdraSTi karI, etebhAdakhAna ke je gaMbhIra svabhAvane have tene eka hajArI jAtanI sattAnI moTI padavI ApI rAjyakArobAra ane sarakAranA salAhakAra amaladAra tarIke nIme; temAM mukhyatve karIne jhaverAta, : dAgInA temaja ratnajaDItra jaNaso upara tenI dekharekha rAkhI ane tenA dIkarA zerakhAnane cArasonI sattA ApI. alagakhAna sIdhIne paNa cArasonI sattA ApI tahasIladAra Thavyo; ane malekazakane thAnezvaranI amaladArI sukhada karI. - have gujarAta deza jItavAnA prAraMbhathI ja ghaNAkharA mahAlo A subAkIya bhAgamAM amIrone jAgIra paTAmAM apAyA hatA, te paikInA keTalAka mahAlo Aja varSamAM sarakArI khAla vajIhumulka gujarAtInI sAmAM laI levAmAM AvyA. A kAma sarADe pahoMcADavA gujarAtanA subAnAdIarthe vajahulamukane dIvAna TharAvI mokalavAmAM Avyo. vAna tarIkenI nimaNuMka sarakAranI hajura darabAramAMthI dIvAna TharIne AvanAra A pahele dIvAna hato. A vakhate moTo khAna paNa sarakArI hukama pramANe hajuramAM ravAne thayo. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 130 ] bIjo subA mIrajhAkhAna, ( erAmakhAnanA dIkaro. ) hi. sa0 983-985 meATAkhAnanA hajuramAM pahoMcatAM pahelAM gheADAone dAdha devAnA TharAva thai cukayA hatA; te viSe sathI pahelAM moTAkhAnane AnA thai hatI. kemake e mATe uparI jyAre A hukamane mAnya kare te! khIjAthI kaMi hA ke nA kahevAya nahIM ane dAdha devAne badobasta pAke pAye paLAya. teNe peAtAnA saMbaMdha upara bhareAse rAkhI hukamane mAnya karyAM nahIM, ne AgrA-rAjadhAnInA bAgamAM ekAMtavAsa pasaMda karI rahyo. bAdazAhe tenI mAtuzrInI sevAonI punaHsmRti karIne tathA teNe bajAvelI cAkarI dhyAnamAM lai tenA upara khIjIvAra kRpAvaMta thayA, ane eka dhAryuM ke gujarAtadeza tAbe thavAnA prathama kALathIja tenA svAdhIna mukavAmAM AvelA hatA; te deza meTA nAmAMkIta rAjakartAonuM raheThANa hatuM. mIrAne, pAte karelI ayeAgya amAnyatAthI lAja AvI gai ema dhArI pharIthI tene tyAM jAgIra ApI nImavA. ema chatAM paNa moTAkhAne rAjI nAmuM ApI araja karI ke, have sIpAhInA dhaMdhA uparathI meM mArUM mana uThAvI lIdhuM che. have huM emaja dhArUMchuM ke sarakArI AzIrvAdIonA daphtaramAM mArUM nAma rahe. vajhIrakhAnanI nAIba su begIrI tathA vyAkadAsa nI dIvAnI. dezanuM rakSaNa bAdazAhAe karavuM, te eka agatyanuM kAma che, tethI erAmakhAnanA dIkarA mIrajAkhAna ke je cArahArInI sirakhula'dInuM mAna dharAvatA hatA, ane bhaviSyamAM arju madakhAnanI meTI padavI pAmaze ema jaNAtA hatA te tenA varNananI jagyAe lakhAze. tene gujarAtanI sattA tathA adhikArI banAvavAnuM mAna maLyuM. vajIrakhAna, mIra alAuddIna, kajhavenI, saida mujhaphphara tathA vyAkadAsane tenI sAthe ravAnA karI temane hukama karyo ke A juvAna che ane tene A pahelAja adhikAra che, mATe kharUM khATu saghaLuM tamAre jovAnuM che. vajIrakhAna amArA dharanA junA mANasa che, te paNa sAthe jAya. te vakhate mIra alAuddInane A subAnA amIna nImyA, 1 erAmakhAnanu pATaNamAM mAryA javu' ane A nirAzrIta pitArahIta putranu duHkhamAM DukhAvAnuM varNana saMbhAravuM. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ]. virapuramAMthI dIvAnane bhAre jokhamabharelI hade vajIhulamuka vAvAthI te kAma jANanAra mutsadI vyAkadAsane ApavAmAM AvyA ane saiida mujhaphapharane bakSI- vajahumulanI badalImAM gIrInI padavI maLI vyAkadAsanI dIvAnI. . sana 483 hijarInA rabIussA mAsamAM sarakAra svArI ajamera AvatI hatI tyAre te ja varSamAM pahelA mukAme teNe gujarAtathI AvI bAdazAhane salAma karI. tenI jagyAe rahI dezano baMdobasta nAiba subo vajIrakhAna karato hato. tarasukhAnane pATaNano amaladAra ni ane saiIda hAzIma tathA rAyasiMgane hukama karyo ke nAMdodamAM jaI tyAMnA baMDakhora lokone braNe lAvavA. vaLI tevAja avasaramAM mIrajA lokonI eka ToLI zaNa. gArelI sanyAsahita IDara upara mokalavAmAM AvI, ke tyAMnA garAsIAone joitI zIkhAmaNa daI te dezane khAlasA karo. have te ja divasamAM pATaNanA phojadAra tarasukhAnanI mahenatathI sIhInA killAnI phatteha thaI; ane sana 484 nI sAla Akhare kalIjakhAna surata baMdarano mutsadI (meheto) ke je hajuramAM Avelo hato te, mane haja paDavA janArAonI sAthe ravAne . iDaravALo rAyasiMga bAdazAhI phejanA kamakamATathI tathA dhAmadhumathI DuMgaromAM nAsI gayelo te thoDAka maraNIA rajaputa lai sAmo thayo paNa hArI gayo. tethI IDara paNa zaraNa thaI gayuM ne sarakAca adhIkArIoe harataka karyuM. have bAdazAhanA kAne evI khabara pahoMcI ke, vajIrakhAnanI gerabaMdobastIthI gujarAta dezamAM sukhacenane dAgha lAgyo che te uparathI taminudadelA rAjA TeDaramalane AjJA thaI ke jema bane tema utAvaLe jaI tyAMne baMdebasta karavAmAM svabhAvika gyatA ane sadabuddhi dekhADavI. bAdazAhanI AjJA uThAvI te jyAre jAleranI sarahadamAM pahoMce tyAre sIrohInA garAsIA pahADakhAna jAlorInI madhyastAthI AvI rAjAne bhaLI pacAsa hajAra rUpIA tathA ekaso mahoro pezakazI dAkhala sanmukhe dharI. rAjAe pozAka, jaDAvI paDatalo tathA eka darabArI hAthI te garAsIone ApyA ne evo TharAva karI dIdhuM ke behajAra svArathI gujarAtanA subAnI nokarI bajAvavI. jyAre rAjA ToDaramala subAnA dezamAM 1 sarakArane bharUsAdAra, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 132 ] pahoMcyo tyAre teNe surata tarapha dhyAna pahoMcADyuM. bharUca mukAme tAhIrakhAna bhAraphate rAmanagarano garAsIo AvI maLyo. teNe bArahajAra rUpIA, cAra ghoDA ane be muTho pezakazI dAkhala bheTa ApI. tene ghoDA tathA pizAkathI mAna ApyuM, te uparAMta paMdaraso pagAranuM mAna ApyuM ane evo TharAva karI dIdho ke ekahajAranI phejathI nAjhIma (menejara) sAthe bAdazAhanA kAmamAM hAjara rahevuM. gularUkhabegama potAnA dIkarA mujhaphapharahusenane laI, meheraalI sAthe dakSiNathI Ave che, vajIrakhAna ahamadAbAdamAM killebaMdha thAya che, saranAlanI laDAI, bAjabahAduranI imahImahusenamIrAnA hAra, pATaNathI rAjA ToDaramalanuM AvavuM, vajIrakhAnane dIkarA mujhaphapharahusena ToDaramala laDavA taiyAra kare che, hullaDakhora nAsI khaM, mIrajAnuM baMDa. bhAta jAya che, gularUkhabegamanI saiIda hAzama upara khaMbhAta AgaLa phatteha, dhoLakA AgaLa gularUkhabegama bahAdurI dekhADe che, rAjA ToDaramala pitAnA putra sahita kedIone hajuramAM mokale che, ane DuMgarapura vALo sahasamala rAjA ToDaramalane maLI zakazI Ape che. bAdazAhe gujarAta sara karavA vakhate suratanA killAne phateha karavAne vAste caDhAI karI hatI te veLAe ibrAhImahusena mIrajhAnA dIkarA mIrajhA kAmarAnanI dIkarI gularUkhabegama : pitAnA dIkarA mujhaphapharahusena mIrajhAne laI dakSiNa deza tarapha jatI rahI hatI. te dezamAM te keTaloka kALa sudhI bhaTakatI rahI, ane viyogano patharo mIrajhAonAM kArya siddha thavAmAM ADe Avyo. tenuM varNana tene ThekANe lakhavAmAM AvyuM che. A veLAe te begama pitAnA dIkarAne lai keTalAka luccAo ke jemAM maheraalI nAmanA AgevAna hato tenI sAthe maLI gaI. te hullaDakhoro gujarAta dezanA duHkha vadhAranAra banI gujarAta bhaNI pIDA tathA tophAnanI jhaMDI uDAvatA AvyA ane khudAI kRpA AvI rIte madade AvelI hatI ke-bAdazAhe A banAva banatAM pahelAM rAjA ToDaramalane gujarAtanI ja tapAsaNInA arthe ane keTalAka baMdobastane vAstu atre mokalyo hato. lakhavA matalaba ke vajIrakhAnanI pAse sanyA ThIka nahotI ane vaLI tenA karamAM TaMTAnA Atura (kajIAkhora) ane dagAkhora hatA. tethI lAcAra thaI samayasucakatApurvaka darza kabuddhi vAparI killebaMdha thavAmAM tene hApaNa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [177 ] jaNAyuM tethI ahemadAbAdanA koTanA daravAjA baMdha karI majabUta karyA ane utAvaLA khepIA rAjA TAramalanI pAse mAlpA ke je te divase dhaNA vege ahamadAbAdathI pATaNa gayA hatA. tene e hetu hateA ke tyAMnI jarmanAM daphatara tapAsI tyAMthI hajura tarapha ravAne thAya mANusA . mAkalI A banAvanI khabara ApI. aDakheArA jyAre sulatAnapuranI hadamAM pahoMcyA, tyAre zarIphakhAnanA dIkarA Are, ane jhAhida luharAma khanI zatrune jai maLyA. vAre zatrunA pahoMcyA pachI tyAMneA phejadAra laDayAvagara nAsI gayA. eja vakhate varakhAne, khAkhahAdurane vyAkadAsa (gujarAtaneA dIvAna) nI sAthe keTalAka sipAhIo sahita zatruthI laDavA ane temane kADhI mukavA meAkalyA hatA. have saranAlanA pragaNAmAM beu sAmAvaLI bhegA thayA ane bhAja bahAduranI hAra thaI; A hArathI zatrunI himmata vadhI gaI. jyAre vajIrakhAnanA putra rAjA TAramalane pahoMcyA tyAre te pAchA pharyAM ane jema anyuM tema utAvaLe ahamadAbAda AvI vajIrakhAnane killAnI bahAra kADhayA ane bAdazAhanA bhAgyanA pratApe laDavAne tatpara karyAM. jyAre A bahAdura lazkara, zahera vaDAdarAthI cAra gAu rahyuM tyAre zatrue himmata hArI gayA ane vIlAM mukhe kha'bhAta bhaNI nAThA. paraMtu sarakArI nAkarA temanI puThe paDayA. khaMbhAtanI hadamAM khAlasAnA amaladAra saiddha hAzame ghaNI geAThavaNa karI, paraMtu tene kArI dhA lAgyAthI lAcAra banI khaMbhAtamAM AvI killeba dha thayA ane duzmaneA gherA bAlavAmAM zakAyA. jyAre bAdazAhI pheAja najIka AvI lAgI tyAre duzmanA gherA uTAvI junAgaDha tarapha nAThA paraMtu sarakArI amaladArAe te veLAne kAmamAM lai ghaNI utAvaLe dheAlakAnI hadamAM jai khaDakhArAne pakaDI pADayA. te amaladArA paNa pAchA ryAM ane laDavAnI himmata dekhADI. te vakhate te vAdharUpI strIe khIjI AratAne purUSonA paheraveza paherAvI tIra hADavAne ubhI karI dIdhI. dAho sarakhA sarajyA izvare, kAMha purUSa kAMDu nAra, vAdha ke vALu koi paNa, che GADI khAnAra, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] beta. ane mardarA kaI kasara hazara daredasta ce zera, bhAdA e nara. - sarakArI adhikArIoe sanyAnI goThavaNo karI ane jovAlAyaka yuddha thavA lAgyuM. beu taraphathI jevI joIe tevI . bahAdurI dekhADavAmAM AvI. chevaTe baMDakhoro sAmA zarI begamanI yuddha nahIM TakI zakavAthI nAsI nikaLyA. ghaNAkharA hula- cAturI. - Dakhoro kapAI marIne dhuLadhANI thaI jamInadosta thayelA hatA ane keTalAeka keda pakaDAyA hatA; te sivAya tIra mAravAnuM kAma karanAra strIomAMnI ghaNIkharI bhegI keda thaI hatI. - rAjA ToDaramale saghaLA pakaDAelAone A laDAInA luMTanA mAla sahita (jemAM hAthIo vigere hatA) potAnA dIkarA sAthe pitAnA jatAM pahelAM hajuramAM ravAne karyA. kedIo darabAramAM gayA. ane temanI puThe pote paNa darabAramAM hAjara thavA nikaLyo. rastAmAM rANe sahasamala (DuMgarapurano garAsIo) AvI rAjA ToDaramalane bheTayo. tene bahAra pAMcaso rUpIAnI nImaNuMka karI mIraDethI pizAka tathA ghoDAnuM inAma ApI ravAne karyo ne tenA mATe e TharAva karyo ke ahamadAbAdanA subAmAM nokarI karatA rahevuM. bIjIvAra ghaNuM baMkhora bhegA karI mujhaphapharahusena mIrajAnuM khaMbhAtano gheravuM, vajIrakhAnanA nokaronI luNaharAmI-tenuM ahamadAbAdamAM AvI bharAvuM, navA lokonuM baMDa, mujhaphapharahusena mIrajhAnuM junAnI nImaNuMko, baMDakhoro nIsaraNIo mukI bIjI vakhatanuM tephAna, bhadranA killAmAM Ave che tevAmAM maheraalIne ghA ahamadAbAda upara ghera vAgyAthI bharI javAne lIdhe baMDakhoro nAse che, ane bAdazAhanA bhAgya "mujhaphaphara nAsI khAnadeza jAya che tene rAjelI pratApe huhalaDanuM nAza khAna pakaDI dIlI mole che ane mIrajAonA pAmavuM. tophAnane aMta Ave che. jyAre rAjA ToDaramala darabAra tarapha vidAya thayo tyAre bIjIvAra baMDakhora loke muhammadahusena mIrajAnI pAse bhegA thayA ne pahelAM khaMbhAta Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [195] ke jyAM ghaNakharA vahepArIo vase che tepara luDha karI bhrUNI mAlamatA tyAMthI lai gayA.. vajIrakhAne ahamadAkhAthI nikaLI taitara%0 javAnuM karyuM; paraMtu rastAmAM true dhaNA che ema sAMbhaLI temaja peAtAnA nAkarAnA kapALa upara luNaharAmInA lekha dise che evA nizcaya karI, laDavAne manasukhe mAMDI vALI lAcAra thai. ahamadAbAdamAM AvatA rahyo. jethI tenA ghaNA mANasA ADe mArge cAlI zatrune ja maLyA ane sAmAvALAoe jema ane tema utAvaLe, dherA ghAlyA. varakhAne peAtAnA keTalAka mANasA ke jemanA viSe jarApaNa khAtarI nAheAtI temane kheDIe dhAlI keda karI dIdhA ane peAtAnA junA bhasAdArAne aneka rIte zAMtatAthI TADhA karI, AzareA ApI killAnA khobasta karavAne kALajI dekhADI. have khullIrIte tenA vAre caDhI Ave evuM kASThanI upara dhyAna na rahevAthI bAdazAhanA upara saMbhALa rAkhavA lAgyA. have killAnI aMdaranA mANuseAnA manamAM bhAre dhAratI paisI gai hatI, tethI dararAja navA meracA gAThavatA hatA, dararAja pAte jAte killAnA daravAjA upara jatA, tenI ghaNI bhayabharelI acaMbIta sthitI hatI. navA *, caDhavA A vakhate zatrue killAnA leAkeAthI vAtacIta karI nisaraNI mukI ekadama aMdara AvavAne tatpara thai killA upara lAgyA, ke turataja anAyAse TelI baMdukanI gALa A tAAna racanAra ane khaMkhArAnA AgevAna meheraalIne vAgI, te vAgatAMvAraja prANa tyAgI gayA. have zatrunA keTalAka mANaseA killA upara AvyA chatAM paNu bhAre gabharATathI nAsavA mAMDayA. have killAbaMdha leAkeA bhAre bhaya pAmelA hatA tethI pahelAM te temaNe paga bahAra mukayeA nahIM. chevaTe jyAre nakkI thayu ke A kRtya te kAMi acaMbhitapaNe bhayAnaka rIte thayeluM che tyAre vajIrakhAM tathA saghaLA sarakArI tAkarAe khudAnA pADa mAnyA. muhammadahusena mIrajA ke je nAsIne khAnadeza tarapha jatA rahyo hatA tyAMthI tene rAjealI phArUkIe pakaDI keda karI darabAramAM ( dillI) mAkalI dIdhA. have mIrajAonA hullaDanA aMta Avye Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 136 ] trIe subA zahAbudaddIna ahamadakhAna, vajIrakhAnathI khaMdobasta na thavAnA lIdhe mALavethI zahAbuddIna ehamada badalAi sumA thaI Ave che, keTalAka mANasA tenI madade dilhIthI nimAi atre AvyA, vajIrakhAnane iDara kADhayA ane makkAnA hAjIe parata AvyA. have jevI rIte joie tevI rIte gujarAtaneA dAkharata vajIrakhAnathI na thayA tethI hi. sana 985 nI Akhare sarakArI AjJA pragaTa thai ke, zahAbuddIna ehamadakhAna ke jene pAMcahArI nImaNuM'kanI AbarU hatI te mALavethI gujarAta jAya, ane kAsimakhAna, tAhirakhAna, sephulamuka, mIra gyAsuddIna, alInakI, kamarakhAna, gAjhIkhAna, zijhA kAmila, zekha muajhajhama, zekha juneda ane bIjA amIrA darabAramAMthI tene madada karavAne ravAne karavAmAM AvyA. vajIrakhAnane iDara AvI tyAMnI hadabaMdhInA baMdo asta karavA hukama thayA. hi 0 sana 986 nI meAsamamAM bAdazAhI jhanAnAnI paradenasIna begame je make haja karavA gayela temanA kSemakuzaLatAthI parata AvavAnI bAdazAhane araja thai, tethI zahAbuddIna ehamadakhAnane hukama karyA ke vahelAsara tene darabAre pahoMcADavAne baMdobasta karavA. mIra anutturAba, make haja karavA janArAneA mukhI banI jAya che. makkethI pAcheA karI naMkhI sAhebanAM pagalAM lAvI bAdazAhane darabAramAM salAma kare che, ane tyAM AgaLa pAche te pagalAM ahamadAbAdamAM lAvI leAkeAnAM pavitra kalyANa hitArthe mubAraka kareche. sayada abuturAkhanuM haja mukhI nimAvu. ane zrIpegambara sAhebanAM pagalAMnuMatre laI AvavuM. parApakAra upara daravarSe eka meTA meAlavIe tathA have A samayamAM khAdazAhanuM saMpurNa lakSa rokAyuM hatuM, keTalAka varSathI evA TharAva thayA hatA ke mANasane sukhI banAvI rAkaDa tathA bheTA sAthe makkAnA tyAMnA musApharAnA upayAgAthe meAkalavAmAM AvatA hatA. sarakAranI maherabAnInA lIdhe A varSe mukhI banAvI majakura saidine meAkalavAmAM AvyA. etemA dakhAna sarakAra svArI sAthe gayelA hatA. te vAraMvAra makkAnA varNanaupara dhyAna ApatA ane madIne jai haja karavAnI darakhAsta karatA hatA, tene paNa rajA ApavAmAM AvI. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 137 ] parata AvatI vakhate majakura saida te pegambara sAhebanAM pagalAM ke je makkAmAM hatAM te sAthe lAvI suratamAM AvI paheoMcyA ane rAjyadhAnI tara" ravAne thavAnI sAmagrI karI, pagalAMne aMbADImAM padharAvI tathA brAhImanA dhAmanu peAzaNu DhAMkI sAtaseAeMzI hAjIe sAthe rAjyadhAnI phatehapura ke je te veLAe rAjapATanu ThekANuM TharAvavAmAM AvyuM' hatuM te taraph javA nikaLyA ane A ati kalyANakArI pavitra prApti saoNMpAdana thavAnI arajIe darabAramAM mekalI; A vadhAmaNI sAMbhaLI bAdazAha anahada khuza thayeA ane vivekapurNAMka * vakhANu sAthe te mukhI upara AjJApatra mAkalI evI khabara karI ke jyAre rAjadhAnIthI eka majalane atare te Ave tyAre ekadama khabara ApavI ke tene jai bheTavAnI kriyA vivekapurvaka karavAmAM Ave. . jyAre majakura saiddha eka majalane atare paheoMcyA tyAre bAdazAhane araja karavAmAM AvI; jethI bAdazAha pote khAsa svArI ane sAmagrI mAkalI saghaLA darabArIosahita bheTavA mATe gayA. tyAM khullA vagararAkaTAkanA darabAra bharyAM ne sadhaLA garIba ane tavagarAe bheTaneA lAbha lIdhA. bIje divase pAte jAte pAtAnI upayeAgI cAdaramAM pagalAMne vi'TALA pahelAM peAtAne khabhe mukI, Azare sA DagalAM page cAlatAM zahera tarapha lai gaye, te pachI te azarAk mukhIne ApavAmAM AvyAM ane amArAmAMthI dareka pradhAnee tathA mukhya nyAyAdhize tathA phAjIe . tevIja rIte eka pachI eka te pagalAMne rAjyadhAnI sudhI pahoMcADayAM ane eka varSa sudhI khAsa khAdazAhI mahelanI pAse padharAvelAM rAkhyAM. dhaNA loko tenAM danano lAbha letA hatA. jyAre sane 988 mAM zAhaazrutuddAkhane gujarAtamAM pAchA pUravAnI paravAnagI maLI tyAre darakhAsta karI ke gujarAta makakAnuM dvAra che. jo AnA heAya te pagalAM lai jai tenu dhAma khAMdhu' ane tenI upara ghumaTa karI dauM ane tenI sevA A dAsane karavAnI AjJA maLe ghaNIvAra e araja karyAthI bAdazAhe tenI vinaMtI kRpA karIne svIkArI jethI majakura saida pagalAMne ahamadAbAdamAM asAvale lAvI jyAM tenuM dhara hatu tyAM jozInA abhiprAyane anusarIne:tathA kArIgarAnA mata pramANe dhAma tathA ghumaTa bAMdhavAmAM zakAye. te imArata cha varSamAM purI baMdhAI rahI. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 138 ] pagalAM viSenuM varNana judA pustakamAM che ke je bAdazAhanI AjJAthI lakhAyuM che. te risAle kadamIAnA nAmathI prasiddha che. eto siddha che ke te divasathI ghaNA kALa sudhI te ghumaTa lekonI pradakSiNAnuM kAma hatuM. paraMtu A zaheranI gerabaMdobastI ulaTa palaTanI veLA pachI asAvala vigerenI vastI ujaDa thaI tethI saiIda majakuranA vArasoe te pavitra pagalAMne tyAMthI zaheramAM padharAvyAM. hamaNAM te teonA kabajAmAM che. meM (A itihAsakartAe) darzanano lAbha lIdho che. matalaba ke zAhaphakharUdIna ujenathI pATaNanI amaladArI upara jAya ane tarasunakhAnane darabAramAM mokalI de. hAjI ibrAhIma sarahiMdI gujarAtano nyAyAdhiza karyo, AsephakhAnane gujarAtanI bakSIgIrI ApavAmAM AvI, tene evI AjJA thaI ke prathama kAyadA pramANe mALavAnI sanyAne dAgha daIne tyAMthI gujarAta jaI zahAbudadIna tathA kalIjakhAnathI maLI gujarAtanA lazkarane paNa dAdha devI. keTalAka divasa pachI sulatAna mujhaphaphara gujarAtI ke je, bAdazAhanI sAthe kedI dAkhala raheto hato, te tyAMthI nAsI gujarAtamAM Avyo ane rAjapIpaLAmAM AvelA taravArI mukAma ke je tyAMnI rAjyabhUmI che tyAM rahyo. kutabudadIna muhammadakhAnanI najara tenI upara gaI ane te A vakhate bharUcamAM hato, tethI tyAMthI nikaLI seraThamAM AvelA suradhAra pragaNumAMnA gaDhaDA gAmamAM luNIA kaThInI pAse jato rahyo ane gupta rahI divasa kADhavA lAgyo. A rAjyasattAno keTaloka kALasudhI zahAbudadIna ehamadanI sArI rAjyanitIthI hullaDo zAMta rahyAM ane lokomAM sukhazAMtI vartAI. phate khAna saravAnI ke je amInakhAna gerIne caDhIA senApati hatA ane soraTha deza e gorInA tAbAmAM hato. te amInakhAnathI rIsAI zahAbuddIna ehamadakhAnanI sevAmAM Avyo ane evI haTha lIdhI ke je mArI sAthe lazkara mokalo to junAgaDha tathA soraThadeza amInakhAnathI kheMcI laI bAdazAhI amaladArenA tAbAmAM lAvI ApuM, zahAbuddIna ehamadakhAne potAnA bhatrIjA mirajhAjAnane A kAmanA vAte cArahajAra zurA svArathI nimI dIdho. phakhAna lazkara lai soraTha tarara nikaLe, jyAre te dezanI sarahadamAM pahoMcyo tyAre amInakhAna gorIe Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 134 ]. - potAnA vakIla mekalI vinaMtI karI ke, huM pekazI ApuM chuM, bAda- zAhI kAyadA pramANe ghoDAone dAgha dauM chuM ane mArI nImaNuMka peTe ane jAgIra ApI bAkIne deza tamArA kabajAmAM rAkho. paraMtu junAgaDhano kilo je mAruM raheThANa che te mArI AbarU upara najara rAkhI mArI pAse rahevA de. mirajhAjAne uttara dIdho ke junAgaDhano killo zaraNe - thayA sivAya tamane rakSaNa maLaze nahIM. galI kucAmAM vAraMvAra pharI pahele ja divase phate khAnanI saradArIthI junAgaDha eTale mustaphAbAda hasta thayuM. - amInakhAna uparanA killAne majabuta karI temAM bharAI beThe. bhegajege A caDAIne mULa pAyo phakhAna mAMde paDyo ane teja maMdavADathI te thoDAka divasamAM paravArI gayo. mIrajhAjAne ghero uThAvI laI junAgaDhathI vIza gAu upara AvelA mAMgarolamAM gayo ane tyAM majakura kAnA lokone kApI nAkhyA. amInakhAMe jAmathI madada mAgI. jAmane dIvAna cArahajAra svArathI sahAya karavA Avyo. amInakhAna killA uparathI utarI mAMgarola gayo. mIrajhApAna keDInAra gayo. tenI peThe amInakhAna tyAM pahoMco. mIrajhApAna lazkara laI laDAI karIne hAra pAmyo. ghaNu mANaso kapAyA ane saghaLo sArasarajAme teonA hAtha gayo. mIrajhAjAne thoDA mANasathI ghAyala banI ehamadAbAda mahA muzkelIe pahoMcyo. zahAbudadIna ehamadakhAMe-moDAsA tathA A taraphanA keTalAka luMTArA lokonI rahevAnI jagyAomAM kilo baMdhAvyA ane thANAe mukI jevo joIe tevo baMdobasta teNe karyo hato, temaja pragaNunI retanA pokArenA lIdhe ahamadAbAdanI AsapAsa tathA keTalAMka bIjA pragaNuomAM bIjIvAra vAvetaranI jamInanI mApaNI karI dezanI AbAdI karI. cothe sube etemAdakhAna gujarAtI. A ItihAsanA pAnAmAM prathama lakhAI gayuM che ke emAdakhAna makake haja karavA javAnI AjJA meLavI gayo hato; khAjA abula kAsamanI te tyAMthI pAchA pharI bAdazAhanI sevAmAM darabAramAM dIvAnI,gupta jagyAmAMthI pahoMcI tyAM keTalAka divasa rahyo. sarakAra mujhaphaphara sulatAnanuM babAdazAhe gujarAtanI amalavArInI tene AzA ApI hAra paDavuM tathA ehama Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 140 ] hatI. A veLAe jyAre zahAbuddIna ehamadakhAna gujarAtanI subedArI upara hatA te vakhate etemAHkhAna keTalAMka kAme viSe karakasara karavAnI araja karatA, jethI tenu zubhecchakapaNuM jaNAtuM hatuM. jeyI bAdazAhe hi. sata 991nI Akhare etemAdakhAna upara ghaNI maherabAnI karI tene sukhedArI upara nImyA. joke zubhecchakoe ghaNI vinaMtI karI ke gujarAtanA baMdobasta tene lAyaka nathI; paraMtu bAdazAhanI jImathI je vacana nikaLyuM hatuM te pALyA vinA chuTakeA nahIM hAvAthI te leAkAtI vinaMtI upara lakSa ApyuM nahIM. tyArapachI etemAdakhAna mAnasahita gujarAtanI subedArI upara rAne thayuM, te vakhate mIT azruturAbane amItI apAi, khAjA nijhAmuddIna eDama ne bakSI banAvavAmAM AvyA ane khAjA abula kAsima ke jete jAtanI setI sattA hatI tete dIvAnI maLI. te sivAya muhammadahusena zekha, mIra abula mujhaphphara, begamuhammada bukanAi, mIra muhimbullA, mIra zarajhuddIna, mIra sAleha, zAhabhega, mIra hAzama, mIra mAsuma bhakarI, jhenudIta khaTTu, sai%0Dha jalAluddInabhakarI, saiH isahAka, karAyaza kaAkA ane pahelavAna alI sIstAnI. te sarvene tenI sAthe ravAte karavAmAM AvyA. upara lakhelA zakhsane pAzAka tathA dhADAnuM inAma ApI atre vidAya karyAM. dAkhAne kabaje karavu, ane enemAdakhAna,tathA zahAbuddIna eDamanna khAnate parAjaya. bAdazAhI dharateA uparI ( pramukha ) ramajAnA dIkarA karamaalI ke je bAdazAhI gharasabaMdhI ghaNA bhasAdAra hateA tene zahAbuddIna ehamadakhAnane lAvavAvAste nimavAmAM AvyA, ke jyAre etemAdakhAna ahamadAbAdamAM pahoMce tyAre tene darabAramAM lai Ave. eja samayamAM sadarahu subA hAjI IbrAhIma sahiMdInI geravartaNuMkavALI hakIkata mATe bAdazAhanI sevAmAM araja thai ane leAkeAnAM TALeTALAM pharIyAda karavAne AvyAM. nyAyI bAdazAhe tenA karmapatramAM barataraphIne lekha mArI tene darabAramAM melAvI lIdhA; ane tenI cAla sAbIta thayA pachI tene raNathakhuranA killAmAM keda karyAM. TukAmAM etemAdakhAna darabAramAMthI gujarAtanI amaladdArIne vAste, ane karamaalI zahAbuddInane lAvavAne vAste nakkI DaryAM. keTalAka da gai kilacI leAkeA je pahelAM mirajhAtI neApharI karatA hatA, te pakaDAyA pachI ehamadA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 141 ] bAdamAM rahI, A dezanA je amaladAra adhikArI thaIne AvatA tenI nakarI uThAvI peAtAnA divaseA gujAratA hatA ane haMmeza te ghaNI navarAza belagavatA hatA. jemake teoe ekavAra vajIrakhAnanA amalamAM hullaDanA dvArA ughADI baMDa saLagAvyuM hatuM, tyAre tevA kharA avasare zahAbuddIna ehamadakhAMe AvI temanA tAkAnanI agni upara pANI chAMTI dIdhuM hatuM,(zAMta pADI dIdhuM) ane teemAMnA ghaNAkharAne potAnA nAkarA karI lIdhA. TALAnI hakIkata darabAra sudhI pahoMcI tethI hukama thayA ke kAi kALe AvA lAkAne dezamAM rahevA devA nahIM, ane nAkarIthI kharatarapha karI tenI jagyAe sArA luhalAla leAkeAne rAkhavA. A vakhate bAdazAhanI svArI kAbula bhaNI gai. zahAbuddIna ehamadakhAMe te leAkAne kADhI mukavAnu kAma yAgya dhAryuM nahIM; eTalu ja nahIM paraMtu temanI nImaNuMke tathA jAgIreAmAM vadhArA karI temane dIlAsA ApyA. A vakhate etemAdakhAnane gujarAta dezanA adhikAra maLyuM; ane sarakArI tAkIdI hukama bIjIvArane temate dezanikAla karavAne AvelA hate. A suMdara nAda A hullaDakhAra TALItA paNa kAne paheAMce hAvAthI peAtAnI goThavaNamAM hatA. A TALInA uparI mIra AkhiDha nAmanA mANasa hatA teNe cusamalakhI, khalIlabega, khadakhazI, egarAmabega tathA mIraka sAthe TharAva karyo ke etemAdakhAnanA gujarAtamAM AvatAM pahelAM zahAbuddIna ehamadakhAnanA ghATa ghaDI nAkhaveA ane mujhaphpharane saradAra banAvI ehumadAbAda upara kabajo karI levA. bhAgajoge jahAMgIra nAmanA eka baMDakhAra je te TALImAM hatA teNe zahAbuddIna ehamadakhAnane te leAkeAnA khATA matasubAnI bAtamI ApI dIdhI. jethI have tenuM mata amaladArI uparathI ucATa thai gayuM hatuM, tethI joie tevI rIte teNe tapAsa karI nahIM; paraMtu khalIlabega ane muhammada yusane saMdezA kahAvyA ke tamAre zahera mukI devu ane atre rahevuM nahIM. jethI te A AjJAne potAnA kAryanI puSTIrUpa jANI, peAtAnI pahelAMnI jAgIranA pragaNA mAtaramAM jaI tyAM sAmagrI karavA lAgyA; ane mujhaphphara gujarAtIne patro mekalAvI pote tAmedArAche ema darzAvI tene AvavAne vAste uzkeryAM. have emanA uparI mIraAbida jAhera rIte jotAM zahAbudIta ehamadanI sAthe AvI rIte vartatA hatA ke darabAramAM tamArI sAthe janArAomAMthI pahelA huM cAlIza; tema chatAM vaLI paNa chAnAmAnA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 142 ] lokonAM mana pheravo ne temane ADe mArge dorate hatuM. teNe mugalabega vaphAdAra tathA te murahasena ke jeo zahAbudIna ehamadakhAnanA pAkA bharU sAdAra mANaso hatA temane potAnI sAthe maLatIA karI lIdhA. A avasare etemAdakhAna tathA khAjA abulakAsima subAne dIvAna ane khAjA nijhAmudIne bakSI pATaNa AvI pahoMcyA. te vakhate karamaalI, zahAbuddIna ehamadakhAnane levA mATe Avyo hato. A vakhate kAbIla nAmanA vakIla sAthe etemAdakhAna jyAre ehamadAbAdamAM Avyo tyAre zahAbuddIna ehamadakhAna hukamane anusarI ghaDA tathA pozAka laI sAme ga; ane vaLatAM karamaalInI sAthe zaheramAM pAcho Avyo. teja vakhate sarakArI AjJAnI mAhitI meLavI, teja darabAramAM etemAdakhAnanA amaladAronA hAthamAM koTanA daravAjAnI kucIo ApI daI thANao uparathI potAnA mANasane bolAvI lIdhA. zahAbudIna ehamadakhAe Azare navA junA maLI eMzI killAo ubhA karI temAM thANAM besADyAM hatAM. jemAM tenA mANaso thANAMmaMthI nikaLI AvyA ke tarata ja kaLIo tathA garAsIAoe ghaNA killAone ujajaDa karI nAkhI hullaDe ubhAM karyA ane tethI zahAbuddIna ehamadakhAna vigere zaheramAM AvatA rahyA. have upara batAvelA nAmavALA mIra abide baMDakhora sahita Azare pAMcaso mANaso bhegA karI,temaja viTuvAno nAlanA mathaka upara raheThANa karI etemAdakhAnane saMdezo kahAvyo ke huM ayogya sthitIthI zahAbudIna eDamadakhAnanI pAse darabAramAM jaI zakato nathI, mATe je pahelAM pramANe zahAbudIta ehamadakhAne amane je jAgIro ApelI te bahAla rAkhatA ho te sevAmAM hAjara thaI nokarI karIe. nahIMto have kAyadAnA baMdhanamAMthI nikaLI bAra vaTIA thaIe chIe. temAM khAMe uttara Apyo ke hajura AjJA zivAya te jAgIre tamArA pagArapaTAmAM ApI zakAtI nathI, paraMtu mArA taraphathI je kAMI banI zakaze te karavAmAM kasura thaze nahIM. te akarmIo etemAda khAnanA uttarathI nirAza thaI khalIlabega tathA muhammadayusuphanI pAse mAtara pragaNAMmAM gayA. hajuramAMthI madada karavAne je lazkara nImyuM hatuM te hajI sudhI AvI pahoMcyuM nahotuM. temAdakhAe e vAta vAstavika dhArI ke, zahAbuddIna ehamadakhAnane pAcho bolAvI lAvI, thoDA divasa ahiMja rAkhI tenA be mANasonI madadathI baMDakhorone Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 143. ]: pakaDavAnI himmata karavI. A TharAva pramANe nizcaya karI zAha azruturAma ane khAjA nijhAmuddIna bakSIne saMgAthe lai tenI pAse gaye| ane vina'tI karI, tyAre zahAbuddIna ehamadakhAMe uttara ApyA ke, dezanA baMdobasta pheAjazivAya kApaNu rIte thavAneA nathI ane vaLI A baMDakhorAne paNa pahelAM pramANe temanI jAgIre| pAchI soMpavI. ke jethI teAAnanI lAya TADhI paDe ane jo AjJAzivAya jAgIrA ApI zakatA nathI teA haju sudhI paNa kAi AbarUdAra AgevAna tene maLyA nathI, tema teo paNa joie tevI rIte bhegA paNa maLyA nathI ane jAhera temanAmAM vadhArA thayA nathI; te mArA tathA tamArA mANasAnI phAja temanA upara mAkalI hullaDakhArAnA lazkaramAM viyeAgane patharA nAMkhI do." tyAre etemAdamAMe kahyuM ke "hamaNAM taratakALa tA Apa amadAvAda tarapha pAchA cAlA, pachI jevI ApanI salAha haze te pramANe karIzuM." A vakhate paNa zahAbuddIna ehamadakhAMe vAMdhA kADhavA mAMDayA ke, "keTalAka rUpIAnuM devuM karI musAphrI taiyAra karI che, ane vaLI mArA mANasA khALabaccAM khaTalAsahita dhaNI musIbate bahAra nikaLyA che te have zIrIte ame rahI zakIe ?" tyAre etemAdakhAMe TharAva karyo ke huM sarakArI khajAnAthI tamane madada karIza." jyAre nANAMnI gAThavaNu thai tyAre meDAka divasane vAste kAmanuM rUpa ANuvAne tathA nANAMnA AMkaDA TharAvavAmAM bhAMjagaDa thaI, tyAre zahAbuddIna ehamadakhAMe A kArakIrdIuparathI evA sAra kADhayA ke etemAdakhAna peAtAnAM mIThAM vacaneA tathA suMdara zabdothI mane thoDAka divasa rAkI le, ane jyAre pAtAnI kumaka karanAra mANasA hajuramAMthI AvI lAge tyAre pachI mane raNavagaDA dekhADavA. AvI matalakhe upara DeALathI ehamadAbAda taraph ravAne thai kasbe kaDImAM pahoMcyA. khaDakhArAnI TALInA mANasA ke jeo mAtara pragaNAMmAM bhegA maLyA hatA tee A takanA lAbha lai kAThIvADa evI matalakhe gayA ke mujhaphapharane lai AvI AgaLa pagalAM bharavAM. jyAre te mujharane maLyA tyAre teoe rAjyarUpa kanyAne sArI rIte zaNagArathI tenI draSTI taLe dIpAvI dIdhI ane rItasara vAteA karI. luNIe kAThI, kAThI leAkeAnA AgevAnane luTATanI lAlaca ApI, sAthe lai ehamadAbAda bhaNI DagalAM bharavA lAgyA, teNe lagabhaga kADhI lokeAnA paMdarasA svArA bhegA karI dhoLakA sudhI hAthamAMthI lagAma mukI nahIM. have Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 144 ] dhoLakAmAM A baMDakheronI dhAraNuM ane Dhacupacu manasubA virUddhanI lAlasA paDI bhAMgI. keTalAka lokone ema ThIka lAgyuM ke zahAbudIna ehamadakhAnanA lazkara upara rAtre dhADa pADavI ane mujhaphapharanuM kahevuM ema hatuM ke khaMbhAta baMdare jaI te baMdarane luMTI levuM. jyAre temAdakhAnane zatruonA dhoLake AvI pahoMcavAnI khabara maLI tyAre kALajuM ThekANe rahyuM nahIM tema hAthapaganuM paNa bhAna rahyuM nahIM, tethI pite e manasube karabe kaDI gayo ke tyAM jaI zahAbuddIna ehamadakhAnane pAcho pheravI ahamadAbAda laI AvuM. teNe bhAre gabharATa thI vyAkuLatAmAM AvI moTI bhula karI. kharuM pucho te zatrune bAra gAu upara mukI, aDhAra gAu upara madada levA javuM te koIpaNa rIte DahApaNanuM kRtya nathI, ane vaLI te sAthe evA saradAranA tAbAmAM zaherane mukavuM, ke jenI upara kaMIpaNa bharUso rakhAyA nahIM; temaja sArI salAha ApanArAoe paNa khoTuM lagADIne kahyuM hatuM ke, A bhulabharI kArakIrdI che. paraMtu teNe koInuM sAMbhaLyuM nahIM ane potAnA putra zerakhAnane ehamadAbAdanA rakSaNane vAte mokalyA. mIra mAsuma bhakarI, phajullAbega AkA ane jhanudadIna kahane daravAjAnA bacAva upara nimyA; mujAhidakhAna gujarAtIne rAyakhaDanA dara vAjA upara muko ane nijhAmudIna bakSIne sAthe laI zaherathI nikaLI kaThInA mArge paDyo. enA zaherathI bahAra nikaLatAM ja keTalAka gujarAtanA baMDakhora leko ke jeo hulakhorone maLelA hatA teoe utAvaLathI mANasa mokalI ane temAdakhAnanI bahAra nikaLavAnI khabarane nAsI javAnA rUpamAM carcAvI dIdhI. je veLA zatruo pitApitAmAM anizcita hatA ke kyAM javuM ne zuM karavuM, te veLAe A vadhAmaNI pahoMcI tethI teo turataja jema bane tema utAvaLe gujarAta tarapha vadhyA ane zahera pahoMcatAM pahoMcatAM te temanI phoja palavAramAM vadhI gaI. jyAre teo ahamadAbAda AvyA ane mujAhidakhAnanA tAbAnA rAyakhaDa daravAje saMgrAma macAvI ghaNI jhaDapathI zaheramAM dAkhala thayA te vakhate zaherano koTavAla pahelavAna alI ThAra marAyo ane hullaDa jAgI uThayuM. temAMthI etemAdakhAnano dIkaro zerakhAM, mIra mAsuma bhakarI tathA jhanudadI kaMboha te baMDamAMthI mahA mahenate bahAra nikaLavA pAmyA. nahatuM eTale sulatAna mujhaphaphara paNa evo divasa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 ] khudAthI mAgatA hatA. jyAre te gAdI upara beThe te vakhate eka palavaramAM AvuM bharapura zahera, ke je sAnu, jhaverAta, daradAgInA tathA pezAkamAM bharapUra hatu te sadhaLu luMTAI gayuM. have etemAdakhAna kaDI gayA hatA tyAM teNe ghaNI AjIjIthI TharAvo karIne sahAbuddIna ehamadakhAnane pAchaLa pheravyA. majakura khAnane keTalAka tenA nAkarA upara bhasA neAhAtA tethI temane peAtAnI hajuramAM kheAlAvyA ane dharmapustaka ( kurAna ) upara sama khavarAvyA. e TALIneA uparI samaka nAmaneA luNaharAma hatA teNe sau pahelAM sAgana lIpta ane zatruone jai maLanAra mANasAmAM paNa sauthI pahelo teja hatA. 'have e leAkeA ehamadAbAdathI ATha gAunA aMtare AvI pahoMcyA zerakhAna, mIra mAsuma alI bakarI tathA jhainudIna kakheAha vagere je loko zaherathI AvatA hatA te tene maLyA ane ehamadAbAdanA mAThA samAcAra teoe kahI saMbhaLAvyA. zahAbuddIna ehamadakhAMe jyAre A zAkabharelI vAta sAMbhaLI ke teja veLAe vicAra sAgaramAM bakAM khAyA lAgyA ane khInna saradArethI abhiprAya mAgyA. dareka jaNe pAtAnI ceAnyatA pramANe vacana ucAryA. chevaTe e vAta upara ekamata thayA ke, ekavAra teA ehamadAmAda javu; ane ne zatrue koTa bahAra nikaLI AvI laDavAne hArabaMdha thAya te! je kamAM haze te La maLaze paraMtu laDAi te karavIja. tema chatAM je kATane majabUta karI bharAija rahe teA temane gherI lebru. eTalA vakhatasudhImAM hajIrathI etemAdakhAnanI kumake AvanAra leAkeA paNu mhAMcI jaze ane sarakArI amaladAronA mata pramANe saghaLuM kAma thaze A kAmamAM je meTI bhula thai, te e hatI ke lokonA bALabaccAM sahita khaTalAne sagAthe lai javA nahAtA; paraMtu koi jagyAne majabUta phaeNrI tyAMthI manane nirAMta upAvIne AgaLa pagalAM bharavAnuM kAma ThIka hatuM. have jyAre vahANAnI veLA hatI te vakhate sarakArI adhikArIo zaherane eka bhAga ke jenuM nAma samAnapura che tyAM pahoMcyA, ane lakSmI lAkA tabu DokavA ane mukAma karavAmAM rAkAyA. ulaTa bhAganA zatruonI phreAja AvI pahoMcavAnI khabara sAMbhaLI zastra geDavaNA ane svArInA niyamAnI racanA karI pUrNa rIte hathIAraadha thai zaheramAMthI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 146 ]. bahAra nikaLyA. je A mANasa sidhA zaheramAM dAkhala thaI jAta te dhAravA pramANe zatruo gabharAIne mArge paDI jAta. lakhavA sAra che, eTalA avakAzanA vakhatamAM jyAre zahAbuddIna ehamadakhAnanA mANasa taMbu ThekavA ane utAre karavAnA kAmamAM rokAelA hatA, pitAnA gharakhaTalAnA bacAve zahApura daravAjA bahAra karavA guMthAelA hatA ane sarasAmAnane ThekANe mukatA usamAnapura AgaLanI hatA te veLAe zatruo bakhtare paherIne AvyA uparanI laDAi. ane zahAbudIna ehamadakhAnanI sAthenA mANasone teonA AvavAnI tyAre khabara thaI, ke jyAre lagabhaga be hajAra svAro. zaheramAMthI AvI nadInA kAMThe hAra bAMdhI ubhA thaI gayA. mujhaphaphara pote jAte jamaNI tathA DAbI bAjunI sanyAnuM uparIpaNuM karato hato. A vakhate luNIe kAThI paNa ubho hato. muhammada yusupha badakhazI, khalIlabega, te murahusena, vaphAdArabega, mugalabega tathA bIjA harAmakhora lokoe prathama sanyAnA rUpamAM pahelAM DagalAM bharyA. zahAbudIna ehamada A aNadhAryo banAva joI svAra thaI phojane goThavavA tathA hArabaMdha karavA lAgyo te vakhate temAdakhAne evoDoLa ghAlyo ke usamAnapuranA ghATane majabUta karuM chuM ke jethI zatruo nadI pAra thaI zake nahIM. te bAda mIra abuturAba tathA keTalAka gujarAtIo sAthe svAra thaI eka khuNAmAM saMtAI beTho ane kaI vATe nAsI javAze te jAte rahyo. zahAbudIna ehamadakhAne pitAnI sAthe sAtaso AThase svArone laI zatruonI sAme raNasaMgrAmanI jagyA nimI dIdhI, ane himmata rAkhI e lazkaramAMthI mAtra cAlIsa jaNane potAnI sAthe sanmukha rAkhyA. bAkInA saghaLAone nadI utArI; zatruo ke jemAM samaya luNaharAmI kutarAnI nasalano tathA bIjA nimakaharAme temanA upara mokalyA. A sanyAnA uparIo zatruone maLI gaelA hatA, paraMtu bIjA sipAhIo sArI peThe laDyA. temAM bevAra zatrunI TukaDIne nasADI mukI. mugalabega tathA vaphAdArabegane tIranA ghA vAgyA, paraMtu luNaharAma samaka phojano uparI hate te lokone levA nA detA ane vAraMvAra potAnA mANasane mIra Abida tathA bIjA hullaDakhoro pAse mokalI laDavAne uzkera ha. zahAbudIna ehamadakhAnanA nokara badarabega turkImAne nadInA pANInA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 ' ] [ kramamAM vakhANavAzAvaka sevA bajAvI temAM te mAryA gayA. sAM veLAe bhuzukarAmI samavigere pAMcaso ravAsa mArge cAlI zatrune jai maLyA ane te samakranI khAtrI uparathI bahAdurInAM pagalAM AgaLa bharI nadIpAra utarI AvyA. A avasare zahAbuddIna ehamadakhAMnI pAse cAlIsa svArAthI vadhAre kaMi lazkara nahAtu, techatAM paNu himmata rAkhI peAtAnA mitrone, zatruone TALavAvAste tathA laDavAne himmata ApatA hatA. chevaTe tenA gheADAne tIranA dhA vAgyA, tenI AsapAsa sagAM vahAlAMmAMnA thoDAka le.kA rahI gayA ane zatrunA ghaNA mANusAe tene dherI lIdhA. jethI lAcArIe tenA zubhecchake tene dorIne jhapAjhapImAMthI bahAra kADhI lAvyA. A vakhate abadura rahemAna mAlI ke je zahAbuddInanA naka rAmAMnA eka nekara hatA ane hullaDakheArAmAM bhaLI. gayA hatA, teNe AvIne pAchaLathI khAna upara tAvAranA ghA karyAM, paraMtu bhAre dhA vAgelA nahIM hAvAthI khAna peAtAnA jIvanI sahisalAmatI sAthe nikaLI gayA. have zahera luMTavAne AvelA kADIe musalamAnenA tabue ane utArAmAM pesI ja luTATa karavA lAgyA ane bicArI strIe tathA dIkarIone beAbarUthI ke: pakaDI temanAthI khetI zakyuM teTaluM duHkha temanI upara vartAvI dIdhuM. te sivAya rokaDa, ghareNAM, dhADA, hAthIo tathA yarAka vigere ghaNuM luyai gayuM. A hullaDa pAra paDayAthI zatruone uttejana maLyuM, ane sujhaphpharane dhAryA karatAM paNa vadhAre maLyAthI temaja bhAre luMTa hAtha AvyAthI ghaNA khuzI thaI zahera ahamadAbAda tarapha pAchA karI bhAre abhimA nathI manamAM potAne moTA gaNI zaheranA killA ( bhadra ) mAM Age, ane vaDIleAnI jagyA upara birAjI gujarAtanuM rAja calAvavAne arthe attvikapaNAnA mugaTa mAthe mukayeA. kAThIoe karelI lUMTa.. teja divase luharAma samaka tathA khIjA keTalAka zahAbuddIna ehamaddamAnanA nAkarA tenI sevAmAM jaI dAsa thayA, ane te ladhuavakAzI (mukura) halakI buddhivALA lokonI nImaNu kA, padavI ane jAgIza vaheMcavA lAgyA. bIje divase jummAmasajIdamAM keTalAka lokone sAthe lai jai khutabAmAM peAtAnu nAma pAkarAvyuM. teja divase utAvaLe kAsadone zerakhAna pAlAdI ke je junAgaDhamAM ghaNI mAphI sthitImAM jIMdagI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 148 | gujArato hato tene teDavAne mokalyA. te ekadama cAlIsa Tao laI sevAmAM hAjara thaye; paraMtu tene kutabudadInakhAna ke je sulatAnapura tathA najharabAranI hadamAM hatuM tenI manamAM dhAstI hatI ane tethI tenuM mana . ThekANe rahetuM nahotuM. have mIra Abedane zaheranA rakSaNArthe mukI pite te tarapha gayo ane zerakhAnane zahAbudIna ehamadakhAnanI puThe pATaNa tarapha mokalyo tathA gujarAtanA gapIo temaja te deza vigerenA sipAhIomAMthI jeTalA maLI zakyA teTalA nokara rAkhI be aThavADIyAnI aMdara cauda paMdara hajAra svAra bhegA karI dIdhA. - have eja avasaramAM je phoja etemAdakhAnane madada karavA hajuramAMthI AvavAne TharelI hatI ke jemAM khAjA abula kasama dIvAna tathA muhammada husena zekha vigere hatA te phoja Azare be hajAra svAranI hatI.te pheja zahAbudIna ehamadakhAne pATaNamAM AvI maLI ane tethI sarakArI amaladAroe pATaNanA killAne majabuta karI, A banelA banAvanI hakIkataviSe eka arajI darabAranI hajuramAM mokalI. have kutabudadIna muhammadakhAna A banAvanA samAcAra sAMbhaLI kuca upara kuca karI vaDedare AvI pahoMcyo. i; A hullaDanI veLAe siidadAlata nAmano mANasa, ke je kalyANarAva dakSiNano cAkara hato te eka ToLI bhegI karI khaMbhAta upara kabaje karI beTho; tenA hAthamAM ghaNI rokaDa AvI, teNe Azare cArahajAra svAre ekaThA karI mujhaphapharane lakhI jaNAvyuM. jethI mujhaphaphare tene gheDa tathA pozAka sAthe rUstamakhAnanI padavI ApI ane lakhyuM ke jyAre bolAvavAmAM Ave tyAre AvavAne cukavuM nahIM. zerakhAna polAdIne gulAma ke jenuM nAma olIo hatuM teNe jhaTANuM kasabAmAM baMDa ubhuM karyuM. tenI pADozamAM begamuhammada bukyA hatA; teNe zurApaNAnI laDAI karI lIAne harAvI dI. zerakhAMe A khabara sAMbhaLI pitAnA jamAI husenane phojanI sAthe tenI upara mokalyo; sarakArI adhikArI e muhammada husena ane khAjA nijhAmu- TANAnI laDAi. dadIna bakSIne kharA vaphAdAra zurAo sAthe tenI madade mokalyA. zatruo sAmAM nahIM TakI zakavAthI pAchA nAThA. paraMtu mRhammada najharabega utAvaLa karI zatru upara jaI caDyo. have, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 148 ] beumAM bhAre laDAI thaI ane hArelA zatruo hAra khAI raste paDyA. A banAvamAMthI eka e paNa banAve che ke zerakhAna polAdI pitAnI zaNagAra relI phojathI laDAI karavA Avyo. A vakhate temAdakhAna zahAbuddIna ehamadakhAnanI sAthe pATaNamAM raheto hato. teNe potAnA dIkarA zerakhAnane bIjA prANa ApanAra nokaro sahita te lokone kADhI mukavAne nipe. A mokalelI phoje pATaNathI aDhAra gAu upara zatrune pappI pADI raNasaMgrAma macAvI dIdhA. beu taraphathI zayatA dekhADavAmAM AvI; temAM zerakhAna pilAdIne jamAI husena kapAI gayo ane zatruo hAra pAmyA. * * je vakhate kutabudIna muhammadakhAnathI laDavAne mujhaphaphare kuca karI ane saida dalita cArahajAra svAronI phoja laI khaMbhAtathI naDIAdanI hadamAM AvI maLyo te vakhate kutabudIna muhammadakhAMe A samAcAra sAMbhaLI mIraka, muhamada tathA muhamada aphajalane ekahajAra svArothI nimI dIdhA, te : evI rIte ke jaIne khAnapura tathA bIkAneranA dhATane pakaDI rahe, ke jethI, karI duzmananuM lazkara nadI (mahI) pAra utarI zake nahIM. te bannee AvI ghATone rokI dIdhA, paraMtu guptarIte mujhaphapharathI teo patravahevAra rAkhatA hatA. je divasa mujhaphaphara khAnapuranA dhATa upara pahoMcyo te divase jarA, jhapAjhapI karI pAcho pote nATho. have kutabudIna muhammadakhAe potAnI khAsa, sanyAnA mANasone vaDodarAnA koTa upara caDhAvI dIdhA. baMDakhoroe hiMmata rAkhI ghere nAkhe. A gherA vakhate Azare kolI rajaputa maLI vizahajAranuM lazkara mujhaphaphara (baMDakhora ) pAse hatuM. zatrunI AvI bhAre sanyA chatAM paNa kutabudIna muhammadakhAM vIsa divasa sudhI ghero TakAvI zakyo. paraMtu tene pitAnA mANaseno vizvAsa nohato tethI potAnI jAte manuSyazaktiuparAMta prayatna karato hato; te eTale sudhI ke, bIje divase pitAnA ja mANaso paikInA mIrika ane carakasakhA rUmIe potAnA moracAomAMthI mujhaphapharane saMdezA mokalyA ke, jyAM sudhI ame amArA moracAomAM , chIe tyAM sudhI A loko amArI upara najara rAkhI moracAonI saMbhALa kare che, paraMtu have tame sulehanA bahAne jhanudadIna kohane ( ke je zahabAjhakhAna kaMbohane sage hato, jene etemAdakhAnanI sAthe ane emAdakhAne kutabudIna muhammadakhAnanI pAse mokalyo hato tene ghaNI tAkIde zahAbuddInakhAna ehamadanI hAra pachI kutabuddInakhAnane vahelAsara laI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 150 ]. AvavA mATe mokalyo hato.) ane saIda jalAla bhakArI, khAjA yahayA vakIla. navaraMgakhAna tathA mane rUbarUmAM bolAvI, mane tathA pahayAne keda karavA ane jhanudIna kaMboha tathA saida jalAlane mArI nAkhavA. pachI bIje divase killAne vaLagI paDavuM; jethI te vakhate kutabudIna muhammadakhAnanA lazkaramAMthI koipaNa himmatavAna thaze nahIM. A vakhate moracAnA rakSaNamAM paNa kusaMpa phelAI gaye ha. mujhaphaphare A phuTela mANasenA darazAvyA pramANe karyuM. kutabudInakhAMe pAMca mANasone ADatIA karI mokalyA; te kone AvatAM vetaja keda karI lIdhA. vahANamAM jhanudadInakhAnane hAthInA page bAMdhyo tathA saMIda jalAlane saIda ehamada bukhArIe bhalAmaNa karI cheDAvyo ane pitAne utAre laI gayo. mujhaphaphara svAra thayo ane hukama karyo ke killAnI cAre tarapha vaLagI paDe. ATaluM kahIne je te pite ahamadAbAdathI lAvyo hato te to killA upara racI dIdhI. kutabudadInakhAMe jyAre pitAnA lazkaranI AvI bhAThI hAlata joI tyAre gabharAI javAthI pote killAmAM killebaMdha thayo. bIje divase mujhaphare dharmapustaka (kurAna) nA sogana laI, khAnanA jIvane kaMIpaNa jokhama thaze nahIM evo kola mokalI bolAvyo. jyAre kutabudInakhAMe AvI mujhaphapharanI bheTa lIdhI teja vakhate keTalAka mANasone uzkeryAthI kutabuddInakhAna tathA tenA bhANeja jalAludIna muhammadane sAthe keda karI. te pachI keTalIka ghaDI vite beune kApI nAkhyA. be divasa vaDodarAmAM mukAma karI tyAMthI nikaLI bharUcanI hadamAM pahoMcI gayo. navaraMgakhAMnI mAtuzrI keTalAka gulAmo sahita bharUcanA killAmAM hatI. trIje divase gulAmo luNaharAma thaI bahAra nikaLI AvyA ane mujhaphapharathI maLI killAnI kuMcI tene svAdhIna karI dIdhI. kutabuddInakhAnanI saghaLI rokaDa mujhaphapharanA hAthamAM AvI, tyAM paMdara divasa mukAma karyo. e arasAmAM khabara pahoMcI ke beharAmakhAnane mATe saputra mirajhAkhAna bAdazAhI AjJA pramANe kuca upara kuca karI ahamadAbAda tarapha Ave che, jethI mujhaphaphara paNa ghaNIja utAvaLe pAcho pharI ahamadAbAda Avyo. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 151] mAMca subA mIrajhAkhAna (elarAmakhAnanA putra) nI mIjIvAranI nImaNu > je lakhate sarakAra svArI pUrvadizA bhaNI rAkAelI hatI te vakhate gujarAtanA hullaDanI khabara bAdazAhanA RtraNe pAMcI, jethI kheharAmakhAnanA putra mIrajhA jAnanesane 991 hijarInA AkharamAM gujarAtane sattAdhiza tathA hAkema banAvyA. A mIrajhAkhAna nAnuSathI bAdazAhanI kRpA taLe ucherAyA hatA ane saiiTa kAsima bhArA, saida hAsima bhArA, -zeravIkhAna, rAyaduragA medanIrAya, duravezakhAna, muhammada raphI, zekha kamIya zujAna khAna ane nasIbakhAna tumAna vigere keTalAka bahAdura lokA tathA dharmayuddha karanArAone mIrajAkhAnanI sAthe meAkalavAnA TharAva karyAM kevA, ane khAna abula gujarAta paheAMcI jAo ane lIcakhAna tathA kAsimanI bIjIvAranI navaraMgamAnane hukama karyo ke mALavAnA mAge jai tyAMnA amIrezane jai maLavuM. dIvAnI. muane raNasa gAmamAM parAjya, ahamadAbAda upara sarakArI adhi kArIne ko, me sukhAnane pAMcahArInI nImaNuMka thA khAnakhAnAnI meDhI padavImaLavI,jAgAmamAM tebAganA pakSe nAkha jyAre mujhaphphara, mIrajhAkhAnanI svArInI khabara sAMbhaLI ahamadAbAda pAma rIte AvyA tyAre tenI ghaNIkharI mAlamilakata ADI avaLI thai gai hatI; jethI lAcAra thai teNe keTalAka kALa ahamadAbAdamAM gALyA ane zasrAbudIna vigere amIrI, je pATaNamAM hatA teoe mIrajhAkhAna phrIja laine Ave che evI khabara sAMbhaLI jethI khAjA ImAdudakIna husenanA dIkarA khAjagI tAhirane sAmA levAnevAste AgaLa mekakSA ane je banyuM hatuM te sadhaLu' kahI saMbhaLAvyuM, mIrajAkhAne bhAre buddhi vAparI kutabuddInanA banAvavaSenI bInA kApaNu mANasaneRRNu karI nahI have jyAre lazkaranA uparIone bhegA karI pote abhiprAya mAgye tyAre dareke potapAtAnI himmata pramANe mata ApyA. chevaTe evA abhiprAya sarvAnumate pasaMda thayA ke, sarakAranA pUnyapratApe draDha banI himmata rAkhI laDAi karavI, ane tevIja rIte sanyAnI govaNu karI himmatathI AgaLa Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1para ] vadhyA; tema mujhaphaphara paNa bhAre lazkarathI tapasahita phoja laI usamAnapura najIka sAbaramatInI pelI pAra mehamudanagara AgaLa tArIkha 8 mATe meharama sane 2 hijarInA roja yuddhanI vATa joIne beThe. ) - mIrajhAkhAne zuddha buddhipUrvaka pitAnAM lazkarane AjJA karI ke mukarara karelI tArIkhe huM pote jAte zatruthI bheTavAne nikaLIza, mATe koIe koIpaNa kALe yuddha karavAne utAvaLA thavuM nahIM. AvAM dhIraja ane himmata ApanArAM suvacano sAMbhaLI tenA mANasone vadhAre himmata AvI. AvI himmata joI zatrunA bahAdura zarAo paNa DaravA lAgyA. have bAdazAha taraphathI adhikArIo nimavAmAM AvelA hatA, ke jeo mALavAnA lazkarane kumaka pahecaDe. mIrajhAkhAne keTalIka vakhata DhIla karavAmAM kAryo ane pachI sarakheja tarapha javAnuM karyuM. eka bAjue majakura gAmanI vastI ane bIjI bAjue baMdhane eka kakaDo taiyAra karI temAM AvI utaryo. pahelAM je TALI rAta mAravAne AvelI te sArtha saryAvinA pAchI pharI cAlI gaI. have sarakArI pheja tathA mAlavAnA lazkaranA AvavAne bumATI uDela hato. jethI mujhaphaphare A vilaMbane lAbha levA mATe mehamudanagarathI paDAva uThAvI nadI utarI zAhubhIkhananI kabara najIka yuddha karavAne AgaLa paDyo. have bAdazAhI zarAo lAcAra thaI sanyA zaNagArI AgaLa vadhyA. A veLAe eka e banAva banyo ke phejanI A hIlacAlamAM prathama karelI goThavaNo TuTI gaI. sarakArI lazkaranA zarAoe ekasaMpa thaI javAMmaradInI ghaTatI bahAdurI karI. have racanA rahI nahotI tethI dareka jaNa eka eka bAju zekAI zatruothI laDavA lAgyo, ane ghaNI bhAre laDAI thaI. - mIrajhAkhAna, traNa svAra tathA se hAthI sAthe laI himmatathI pagalAM bharavA lAgyo ane bAdazAhI bhAgyanuM zuM pariNAma Ave che te upara dhyAna rAkhato hato. mujhaphaphara pAMca cha hajAra svArethI abhimAnarU5 raNasaMgrAmamAM pitAne moTo gaNa ubho hato. jyAre zatrunI phejamAM jaya tathA saphaLatAnAM cinha jaNAvA lAgyAM tyAre keTalAka hitakArIoe evo manasubo karyo ke mIrajhAkhAnanI saMgatavALAone rokI rAkhI temanI sAthe guMthAI javuM. e vAta banaze evuM jANI bAdazAhanA bhAgya upara ''1 jamAlapura bahAra kAnA bAga AgaLa zAvADI gAmanI pAse, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 AdhAra rAkhI himmatarUpI gheADAnI lagAma jhAlI lIdhI. masta hAthI je pheAjanI AgaLa hatA teo chuTA thai gayA ane vaTALIAnI peThe raNusaMgrAmamAM doDI zatruone saMhAra karavA lAgyA. mujhaphphara lAcAra thai hAra khAi nAsI gayA, keTalAka sAthIe bhAmurAbAdanI vATe mahInadI taraph nAsI gayA; dareka TALI jema zakyuM tema mArge paDI gai ane keTalAka te talavAranA bhAga thai dhuLadhANI thai gayA. have divasa AthamavA Avye hatA tethI nAselAenI puMDe javAnu thayu nahI. A banAva tArokha 13 meharama sate majakura gurUvArane divase banyA. A samayamAM lIjakhAna zarIphakhAna tathA navargakhAna ane bIjI phAja vigere mALavAnA lazkaranI sAthe vaDADharAmAM AvyA. have te mukAme te le kAne jaya pAmavAnI khabara maLI hatI tethI vaDedarAmAM mukAma karyAM. navara'gakhAna tathA zarISmAnane dIkarA mIrajhA jhAhika doDatI svArIe bharUca gayA; te evA hetuthI ke tyAM ja killA hasta karavA. hAjI samaka, carkasa ane nasIra ke jemanA tAbAmAM kiA tathA rokaDa nANu hatuM, te daravAjA baMdha karo laDavA lAgyA; temAM mujhaphphara nAsIte khabhAta gayeA ane tyAMnA rahevAsIe pAsethI nANAM vasula karI, lAMca ApI Azare daza khArahajAra mANasA ( luccA lagAe ) ne bhegA karyAM. ane prajA paNa tene vArasa (rAjakumAra) jANI prajAdhathI tenI sAthe baMdhAi. jyAre A khabara ahamadAbAdamAM mirajhAkhAnane pahoMcI tyAre teNe zrAyala thaelA saida hAsimane keTalAka lazkarI sAthe zahera ahamadAbAdanA rakSaNane vAste mAkalI hullaDakhArAnA khaMDanA nAza karavAnI himmata karo, mALavAnA lazkaranA saradArA ke jemaNe vaDAdarethI bharUca upara gherA dhANyeA hateA teone lakhyuM ke tamAre atre AvavuM, kemake zatrue pharIthI khaMbhAtamAM lazkara bhegu karyuM che. tyArabAda sarakhAsatI 10 mI tArIkhe te mujhaphphara upara caDhI gayA. zatrue paNa saiDhi DhAlatane keTalIka phoja sAthe dhALake mekakSeA ane ImtIArUlamulkanA dIkarAone tathA mustaphAkhAna saravAnIne mAsurAkhAda taraph ravAne karyAM. jyAre mIrajhAkhAna bhAreje pahoMcyA tyAre mALavAnA sanyAdhikArIe tene AvI maLyA. mALavAnA lazkaranI AvI maLavAnI khabara sAMbhaLI mujhaphphara khaMbhAtathI nikaLI vaDodarA tarapha vATe payeA. mirajhAkhAna paNa tenI pAchaLa vaDeAdare gayA; Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 154 ] tyAMthI navara'gakhAte judo karI saida dolatanI upara mekaklyA. tuve zatru pAse AvIne laDavA lAgyA. temAM chevaTe bAdazAhI jhaMDAneA ya thayeA ane akarmI zatrue paga uDAvIne nAsI gayA. tAlakhAna paNa teha karI A lazkarane AvI maLyA. mujhaphphara narmadA nadI utarI ahamadAmAthI sAr3a gAune aMtare AvelA jhamA pahADAmAM jai satAyeA. sarakArI amIrAe nAMdoda kasbAmAM raNasaMgrAma racI tene pakaDavAnu kAma cAlu karI, tyAMthI phALe gADhavI draDha nizcaya karI rAjyazatrune TALavA yatna karavA lAgyA; paraMtu evA vakhatamAM te kahINu mANasA jhaMkhavANA paDI gayA ane temanuM lazkara vikharAi gayuM. temAMthI dhaNAkharA loke mIrajhAkhAnane AvI maLI gayA ane thoDAka dakSiNa tarapha jatA rahyA. evI rIte tene paDAva luMTAi gayA. A laDAimAM Azare khehAra mANasA verInI talavAranA ghAthI ghAsanI peDe kapAi gayA ane pAMcasA mANasA kALanA pAmAM kedI pakaDAine sapaDAI gayA. jyAre A vadhAmaNI khAdazAhanA zravaNe pahoMcI tyAre mIrAkhAnane khAnakhAnAnI paDhavI ane pAMcahajArInI sattA maLI te sivAya bIjA loko paNa potapAtAnI cAgyatA pramANe sevAnA badalAmAM mAna pAmyA. jyAre khAnakhAnA nAMdodathI ahamadAbAda AvyeA tyAre dezanI AkhAdI ane tAbAnA lokone lAbha karavA taraph peAtAnuM lakSa ApavA lAgyA. temaja je ThekANe mujhara upara jaya meLavyA hatA tyAM sAbaramatI nadInA kAMThA upara eTale khaTapura sarakheja AgaLa, ke je zaherathI traNa gAu thAyache tyAM eka bagIcA banAvyA ane tenuM nAma phatemAga rAkhyuM; ke jemAM hamaNAMsudhI tenI imAratAnA keTaloka bhAga tathA tenI puratI dIvAlAnAM khaMDera jovAmAM Aveche, paNa te paDatara rahevAthI tyAM khetI thAyache ane tenI AmadAnI gAmanI AvakathI hudIja rAkhavAmAM Aveche. TuMkAmAM mujhaphphara rAjapIpalAnI sAMkaDI khINamAMthI nikaLI ghaNI mADI avasthAmAM pATaNa taraH ravAne thayo ane tevI rIte mIra Ameda, sIraka yusepha, sIraka aphkala, amadullA tathA mIra husena e zlokA mahudhA pAse baMDa uDAvavA lAgyA. khAnakhAnAe zAdamAnamega 1 khAneAnA khAna. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 155 ] tathA samudra AkAnA tAbAmAM phIja ApI mujhaphphara upara temane meAkalyA. temAM mujhara temanI sAme nahi TakI zakavAthI iDara bhaNI nADI ane tyAMthI kAThIvADa jaI pAchA kaDI AvyA; ane tyAMthI luNI kAThInI pAse gayA. have khIjI pheAjanA hullaDakheArA ke jemanAM nAmeA upara lakha vAmAM AvyAM che temaneA saMhAra karavA nijhAmuddaddIna ehamada tathA mIra abula mujhaphphara amIrAne nimyA. jyAre sanyA dhALake paheAMcI tyAre zatruo ghaNA ubharAmAM AvI gayA,paNa dareka jaNa mAThA hAlahavAlathI ThekANe paDI gayA. zerakhAna peAlAdI makalAnA garAsIAnA AzarAmAM jatA rahyo. have navaraMgakhAna, teAlakhAna tathA zarIphakhAna jemane mALavAnA lazkara sAthe bharUcanA killo levAne nimelA hatA te dherA dhAlI rahelA hatA ane koIpaNa rIte kArya siddha naheAtuM thatuM. nasIrakhAna ke je killAnI aMdara hatA tene evI zaMkA utpanna thai ke rakhene hAjI sanaka bAdazAhI lokothI maLI jAya, tethI dagA karIne tene mArI nAkhyA. khAnakhAnA tathA zahAbuddIna ehamade navA AvelA lAkAnI phejanA mANasAnI madada te tarapha meAkalI dIdhI ane bharUcanI sarakAra tenI jAgI. ramAM TharAvI ApI. killAmAMthI eka ba'dukacIe AvIne zahAbuddIna ehamadakhAnane kahyuM ke killAnA leAkeA gherAthI kaMTALI gayA che ane temane jIva ucaka thai thayA che, mATe jo sarakArI bahAdurI himmata karI daravAjAo upara AvI jAya teA mArA bhAio tathA mitra! tarata daravAjA ughADA karI de, ane kArya paNa ghaNI sahelAIthI siddha thAya. have enAM e vacana kharAM haiya ema lAgyAthI tarataja eka TALI daravAjA upara caDhI gai ane teja pramANe killAnI phateha sahelAithI thai gaI. nasIrakhAna tathA carakasakhAMta lAkhA vaLakhAM mArI tyAMthI ; nAsavA pAmyA. caraka khAnaneA dheDA narmadAnA kAdavamAM phasAi gayA ane coMTI gayA, tethI badazAhI leAkeAnA hAthe caDhI javAthI tene nAza karI dIdhe. hi. sana 991 majakuratA chevaTa bhAgamAM sulatAna mujhaphphara pAyamAla sthitImAM jInAgaDha bhaNI gayeA. sarakArI adhikArIe yuddha kArya thI paravArI ahamadAbAda tarapha pAchA pharyAM ane dhaNAkharA kumake AvelA amIre peAtAnI tehavIla tarao AvyA. daivayeAge A varSamAM hullaDakhArAnAM tAkAna ane leAkeAnAM mana ucATane lIdhe saradAra leAkeAnI jAgIrAnI vasulAta thoDI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 156 thai hatI ane tethI karIne sipAhI lokonI hAlata kharAba thaI hatI. aDakhAra mujhaphphara enI vATa joine beThA hatA. teNe khIjI vakhate luccA lokAne bhegA karyAM ane navesarathI teAzana tathA hullaDanI jhaMDI uMcI karI dIdhI. khAnakhAnA e khakhara maLethI lIjakhAna te ahamadAbAdanuM rakSaNa sAMpI ane seidra kAsimane khArAnA sado sAthe pATaNamAM mukI dezamAM jyAM jarUra hatI tyAM thANAM mukyAM ane pote navargakhAna, khAjA abula kAsima tathA nijhAmuddadIna ehumane sAthe lai bahAdura lokonI eka phejasahita te baMDakhorane pakaDavAne vAste hita dharIne nikaLyA. have mujhaphaphare mAravIe AvIne rAdhanapurane luMTI lIdhuM ane jyAMthI je maLatu te jora julamathI lete, ane garAsI. jamInadArA taraphanI madadanI vATa jotA hatA. jyAre bAdazAhI pheja najIka AvI tyAre gabharAte kAThIAvADa tarapha nADo. khAnakhAnA lazkarane mukI dai ghaNIja utAvaLe tenI puMThe gayA. have mujhara te dezamAM paNa loko bhegA karI zakyA nahIM tethI khadarAnA DuMgarAmAM saMtAI gayA. jamInadArAe peAtAnA vakIlo meAkalI zaraNe thavAnI darakhAsto pharI. e lADA pahelAM mujharane je vacana ApI baMdhAi gayA hatA te vacanathI bacavAmATe mAtra zaraNe AvavAnAja upAya hAvAthI namratApUrvaka lAcArI dekhADI tAbe thayA. junAgaDhanA hAkema amIrakhAna gArIe karAra karyo ke huM mArA dIkarAne sevAmAM meAkalu chu, tethI teNe nIra azruturAbane mekalAvI tene teDAvI lIdhA. jAmarAjAe sarakArI hita dAkhala darzAvyuM ke mujhaphphara lANe ThekANe che. jo sArA gheADAe utAvaLe tyAM jaI pahoMce teA te hAthamAM AvI jAya emAM kai sadeha nathI. khAnakhAnA pAte utAvaLathI te tara doDI gayA, paraMtu te DuMgarAmAM pesI gayA hatA tethI tene kAMIpaNa patto jaNAyA nahIM. te pachI khAnakhAnAe phAjanA cAra bhAga karyA. 1 ekanA saradAra navaraMgakhAna 2 bIjInA uparI khAjA nijhAmuddIna ehamada khakSI ane 7 trIjIne AdhakArI dolatakhAna lAdI. evI rIte dareka pheAje sukhAnA te bhAganI dareka bAjuthI AvI tene luTI levA. have evuM paNa kahevAtuM hatuM ke 1 nijhAma hedarAbAdanA mULa pRSa Asekntane! dAdA, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L[ 157 ] mujhaphaphara potAnA dIkarAne jAmanI pAse mukI pite ahamadAbAda bhaNI gayo che. khAnakhAnAe abhinnabhinna vacanathI pitAnI dhAraNAne bIjI ghAlamelamAM na nAkhatAM sauthI pahelAM jAmanA tarapha javAno nizcaya karyo, ane himmata rAkhI tyAM jaI ghaNuM rajaputene talavArano bhoga banAvI dIdhA. tyAMthI luMTanI ghaNuM mAlamilakata sarakArI nokarInA hAthamAM AvI. jyAre jAmanI gAdInI jagyA navAnagara tarapha cAra gAunA aMtara upara AvI pahoMcyo tyAre jAme Apana, namratAI tathA lAcArI jaNAvI rAyadurAga tathA kalyANarAyane madhyarata nimI dIdhA ane pitAnA kuMvarane zeragraha nAmanA hAthInI sAthe ane bIjI bheTo laIne sevAmAM ravAne karyo. - have khAnakhAnAe kALane anusarI te vAta kabula rAkhI, tyAMthI pharIne mujhaphaphara ahamadAbAda gayo che te uparathI te tarapha ravAne thayo. jyAre mujhaphaphara prAMtInA thANA najIka pahoMcyo tyAre prAMtInA thANAnI phejanA mANase eka ThekANe bhegA maLI tene TALavAnI goThavaNa karatA hatA ane bahAdurI dekhADatA hatA ke jeo zatrumAMnA ghaNAkharAone kApI nAkhatA hatA. khAjAejhadIe pitAnA vaphAdAra mANasanI sAthe zatruo upara tuTI paDI zatrunA paga uThAvI dIdhA, temAMthI mujhaphaphara hAra pAmIne nAzavA lAge. joke A laDAImAM sarakArI sipAhIone ghaNuM ghA lAgyA hatA paraMtu zatrunA sArA sArA ghaNA mANase kapAIne dhULadhANI thaI gayA. rastAmAM A jayanI vadhAmaNuM khAnakhAnAne maLI tethI teNe A upakArano khudAno pADa mAnyo. have khAnakhAnAe sane 882 mAM zahAbuddIna ehamadakhAna ke je bharUcanA jIllAmAM hato tene mALavAnI subedArI upara mokalyo ane pite te tarapha ravAne thaI eja varSamAM gujarAtanA baMdobastathI paravArI sarakAranI sevAmAM salAma mATe gayo. bAdazAhe tene ghaNuM mAna ApyuM ane thoDA ja divasamAM AbAda dillInI rAjadhAnIthI pAcho pharI gujarAtanA adhikAra upara pAchA AvyA. sane mAM mATe khAna mirajhA ajhIjha kekalatAza pharajhaMdI bAdazAhI kuTuMbanA mAnane pAmyo ane dakSiNanI mulakagIrI upara gayo hatA. lazkaranA saradAranI khaTapaTanA lIdhe phojane mukI ekalo ahamadAbAda Avyo hato ke jethI karIne khAnakhAnAnI huM madada karuM khAnakhAnA tene levAne gayo. tenuM AvavuM mubAraka che evuM darzAvI kumakanI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158 ] taiyArI karatuM hatuM, paraMtu ahIM paNa khaTapaTI lokonAM vacanathI mana ucATa thai javAnAM kAraNathI A kArya uparathI hAtha uThAvI lIdho ane kaMIpaNa kAmuM banyuM nahIM ne jevo Avelo hato tevoja mALave gayo. sana 885 mAM sulatAna murAda zAhajAdAnA lagnanA avasara upara zrIhajuranA AmaMtraNathI khAnakhAnA darabAramAM gayo. kalIkhAna tenI gerahAjarImAM ahamadAbAdanI subedArInuM kAma karato hato. - khAnakhAnAnA mAbApe mukeluM nAma abadura rahIma hatuM tenA bApa berAmakhAnanA kapAyA pachI cAra varSanI ummaramAM bAdazAhanA bolAvavAthI hajuramAM Avelo. A varNana pahelAM lakhavAmAM AvyuM che ane hajura bAdazAhanI chAyA tathA najaranI dekharekha taLe keLavAyo hato. pahelAM mirajhAkhAnanI bAdazAhI padavIne pAmyo ane sana 883 mAM gujarAtanI subedArInI padavIe caDhAvavAmAM Avyo hato, tene thoDA divasamAM ja hajuramAM bolAvI levAmAM Avyo. vajIrakhAna tenA nAiba dAkhala kAma karato hato te bIjI vakhate subo thaIne Avyo, tyAre mujhaphapharane harAvyAthI tenA bApanI uMcI padavInA (khAnakhAnA)nA padane pAmyo. A eka nipUNa purUSa hato, tenI sobatamAM pravINa mANaso rahetA ane hamezAM chaTAdAra vaktAo tenI sevAmAM rahetA hatA. sanyAnI racanAonA kAmamAM ane zatrane saMhAravAnI vidhAmAM eka prasiddha vidhAna gaNAto hato. ene yuddha vidhAnI racanAono pitA kahI zakIe. udAratA tathA paropakAramAM rAtamatAIthI ghaNo vadhelo hato, lekamAM tenA acaMbA pamADanAra guNonA varNana ane vAratAo je lakhavAmAM Ave to eka juduM ja daphatara thaI jAya. je kadI kavita racanA upara tenuM mana AvI jAya to rasathI relachela ane kavitA ke je jAduI varNana kahevAya tethI hanIzanA pAnAone zobhAvI deto. A kavitA je lakhAI che te tenIja karelI che. gajhala sumAre zoka na dAnista ama ketA caMdusta, jIjha ikadara ke dilama saMw ArajhumaMdasta, na kula dAna na dAma i kadara dAnama, ke pAyatA sare mana hara hasta darabadasta. khyAla Aphata ja go khAba duzmane carama, balAya nAma zabata Ina mehara viMdasta, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 159 ] !I mAhabbatanAyatesta nu dasta, vagaraIna khAtire Azika a heca khurasa'dRsta, khade|stI ke anujha dostI namI dAnama, khudRAya dRAnA AMkA marA khuddA dasta, ajha khuzama khasakhuna hAya AzanAya raDIma, ke aMke khaaTThA hAya Izka mAni dasta. artha--AturtAnI simA huM jANutA nathI ke kyAM sudhI che, paraMtu eTaluM jANu chuM ke mArUM mana ghaNuMja Atura che, mukha kezalaTAne oLakhatA nathI, kdAne jANatA nathI, paraMtu eTaluM samaju chuM ke, pagathI lai mArA mAthAsudhInuM je kAMi che te jakaDAeluM che. prANunAzaka dhyAna thai gayuM ane akSazatru nidrA thai gai, aDadhI rAtanI Aphata che, kaMI prema sadhAna nathI, prema puruM darzAvavuM e mitranI kRpA che, nahIMtA premanuM mana koi prakAre ullAsI che! premanA sama khAuM ne huM prema zivAya kaMi jANatA nathI, tene khudA jANe che ane te, ke je mArA khudA che, huM tenAthI rAjI chuM ke e rahIma ! tArAM jANItAM vacaneAja, thoDA ceDA laTakAthI premanA rUpamAM che. A eja varSamAM tArIkha ilAhI (ksalI paMcAMga) ane ilAhI gaNItazAstra ke je hajuramAM racAyuM hatuM hi...dustAnanA saghaLA dezamAM amalamAM AvavAne vAste hannura AjJA thaI ke sarakArI pacAMga tathA jaMtrI pramANe vartavuM, ke jemanI nakala jevI hatI tevIja A itihAsamAM noMdhavAmAM AvI che. ilAhI tithionI racanAviSe daramArI AjJApatrikAnI nakala. A vaibhavI veLAmAM ane kalyANa vartAtA kALamAM, rAjyAsana upara birAjavAne eka karaNa trIza varSa ) thayu che ane bhAgyarUpI kaLAnA khIlavAneA prAraMbha che. bAdazAhanA AjJApatre uMcAithI chAyA nAkhI ( pragaTa thayA ) saghaLA rakSaNa pAmelA dezeAnA adhikArIe, mulakI kArAbAranA saghaLA mutsadoee ane judA judA hAdAnA ( mukhIoe vArAra ghRSTI varasAvatI AturatA rAkhone jANavuM joie upara che. prajAnI nIca tathA uMca saghaLI dharavata che te AzarAnI chAMyAtaLe rahI tathA sabaMdha rAkhanAra khAtAMonA bAdazAhI kRpA saMpAdana karavAmATe ke, bAdazAhanI sadhaLI kALajI e saMkhyA ke je acaMbita khudAi * Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 160 ] nirAMte divasa gujAravAnI AzAo rAkhI, peAtAnA amUlya kALa ke je badalArahita che ane jenA badalAmAM kaRpaNa maLI zake nahIM eve che, tene khudAi icchAmAM vAparavA joie; temaja pAtAnI AstAnI bhUmI ke je dharmanA jotarAMnA prathama bhAga che, jepara saghaLA dharmavALAe ane sa jJAnIoe hAtha nAkhyA che, te, saghaLA dharmAmAM pIDAnI asarA utpannakartA che ane tenI ayaNAne joie tevI rIte pALe che tethI tene kArANe mukI dai tenA upayoga kharApaNAnA sAhitya khALavAmAM karavA joie; saMpUrNa tathA apUrNarIte sadhaLI icchAonA dhAraNAne saMpAdana karavA sArU kA raNA zeAdhyAzivAya AgaLa vadhavuM joie ane peAtAnA hetune racavAnA kAmamAM vivAdathI siddha karyA zivAya nakAra athavA hakArathI prAraMbha na karavA joie; temaja amArI prakAza pAmatI buddhi pUrNa rIte sadAe vidhAnAM kharAM tatvA khALavAne ane adrazya kRpAe tathA edhanA pratApe khudAi darabArathI preraNA tathA manasubAne lIdhe lAbha letI tathA edha pAmatI che tathA prAcIna ane aravAcIna cinhAthI mananI zuddatA tathA AstAnI cekhkhAine lIdhe rakSaNa pAmelI tathA lAbhakArI che. A vakhatamAM judA judA TIpaNAo ke jemane hiMdImAM patarUM kahe che temanI upara dhyAna gayuM ane A pAnAomAM kALapatra jaNAyAthI mAluma thayuM ke caMdranA mAsInA prAraMbhane bhaviSya AgaLa varatAM eka aMdhakAra jevu che; tene hiMdI lAkonI khelImAM kRSNapakSa kaheche. te kALA mananA mANasAe mAtra jItI lITIne phuTavAne ajJAnahAthI ghaNIja nAdAnI vAparI khoTe raste mAsanI zarUAta aMdhArAthI karI che. A gaNIta vyartha kAma ane pAyAvagaranu` chatAM, ke divasa karatAM paNa vadhAre prakAzita che ane te viSe kaMi purAvAnI jarUra nathI e gaNutarI amArA sAMbhaLavA meLe tathA tene anusarIne bhasAlAyaka peAtAnA junA graMthovAthI evuM mAluma paDe che ke, caMdramAsAne prAraMbha junA lokonA hisAbapramANe ApaNA taraph caMdranAM darzanathI thAyache. tene e lAkonI bhASAmAM zuklapakSa kahe che ane vikramAdItanI jIbhathI nikaLyAnuM mAne che, tethI keTalAka dheTALA thAyache te naDatarA naDeche e khullu' che; ane tethIja tene tyAga thayA che ne lokAe paNu tene mukI dIdhuM che. have buddhipurvaka tA e che ke mAsanI zarUAta prakAzanA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 161 ] pragaTa thavAnA vakhatathI karavI, te vAstavika rIte kharUM lAge che. jethI bAdazAhI AjJA evI rIte thaI ke jotISazAstrIo, khagoLaviThAne ane rAjyanA sarakArI amaladAro paNa potAnAM paMcAMga zukalapakSathI rAkhaze; tema cokazIne vAste tathA anusaravAne kAraNe eka paMcAMga amArI mohAra karIne mokalIe chIe, ke je pramANe cAlu karavAmAM Avaze. A veLAe keTalAka moTA uttama vihAna purUSoe araja karI ke bAda zAhanA preraNavALA aMtaHkaraNa upara vidita che, temaja tithinI gaNatarInA gaNatano mULa hetu e che ke, kAmakAja tathA kArobArane vakhata AsAnIthI mAluma thaI zake, ke jethI koI zakhsane kaMIpaNa vivAda karavAnI taka maLe nahi. jANe ke koIe nokarI karI, koIe IjAra rAkhyo athavA to kaMi devuM karyuM che ane tene adA karavAnI mudata cAra varSa ne amuka mAsa TharAvI che. have jyAM sudhI prAraMbha nakkI na hoya tyAM sudhI A mudatanuM karavuM kharuM nathI athavA azakaya che. have e paNa khulyuM che ke, koI saMvatanI zarUAtane ghaNo vakhata vitI gayo hoya, to navA saMvatane nimavAnuM kAma loko upara sahelAI ane vagarakaMTALAnuM bAraNuM ughADI ApavAsarakhuM che; temaja A kAmanA jANItAo pratye paNa pratyakSarIte khulluM che ke, prAraMbhathI te aMta sudhI moTA moTA rAjakartAono e dhAre che ke sadAe potAnA kArobArathI A binAne navI karatA AvelA che ane saMsArI vahIvaTa lokone navAI jevI pIDAthI bacAvatA AvelA che. hAlamAM hijarI saMvata ke jenI yAdagIrI zatruonI pIDA ane mitronuM duHkha che. te saMvata lagabhaga ekahajAranI saMkhyAe pahoMcI che ane hiMdI saMvata paMdarasothI upara gaI che. tevI ja rIte sikaMdaranI saMvata tathA yajhadajhardInI paNa hajAro tathA seMkaDAothI upara gaI che ke je viSe paMcAMgamAM paNa noMdha che. loko upara, temAM mukhya karIne nicI paddhatinA loko upara, ke jemanI upara kAmakAjanuM dhoraNa rahela che temane piDAmAM nAkhyA che; vaLI saghaLA rAjyamAM hiMdustAnI loke judAM judAM paMcAM rAkhe che. jemake sikha lake potAnA dezamAM lakSmaNasiMhanA rAjanI zarUAtathI saMvata le che, ane te pachI atyArasudhI cAraso pAMsaTha varSa thayAM che ane gujarAta tathA dakSiNamAM zAlIvAhananI saMvata cAle che Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16ra ] ke jene hAla ekahajAra pAMcaso ne cha varSa thayAM che, ane mALavA dilI vigeremAM vikramAdIta prasiddha che, ke jenuM hAla soLaso ne ekatAlIsamuM varSa che, ane nagarakoTamAM jenI pAse killAnI sattA hoya tenAthI prAraMbha kare che. have darekanI sthitI tathA darajjAnuM vitela vivecana karatAM kene mAhitI che ane e paNa jaNAeluM che ke hiMdI paMcAMganI zarUAta koI kharAM kAryathI nathI. have je lokonA sukhathe ane pitAnA lAbhane mATe navI saMvata khoLI kaDhAya te tethI lokone sahelAI maLe ane hiMdI paMcAMganA judA judA mata ke rANe mukAya. enuM phaLa tathA punya vyartha nahIM jAya. ame bhaNasAlAyaka pustakomAM ane mAnavAjoga paMcAMgamAM jemake elakhAnI paMcAMga navesarathI goragAtI kahevAya che temAM darzAveluM che ke, saMvatanI zarUAta koIpaNa moTAM kAmathI karavAmAM Ave che. jemake A majabuta khAnadAnanuM prakAza pAmavuM, ke jene moTuM rAjya prApta thayuM che, te khudAI upakAra che ke A moTI rAjyasattAmAM moTAM moTAM kAmo banyAM che ane bhAre zahera tathA achata killAo vigere jItavAnAM kAmo noMdhAI gayAM che, temaja bIjA keTalAka banAve sRSTInA pAnA upara lakhAI gayA che. A vaMzanI dareka jaNa evI yogyatA dharAve che ke, je zrImaMta chatrapati rAjyAsana dipAvavAnA vakhatathI ke je kALa khudAI meTI kRpAne vakhata ane paropakArano moTo samaya che tenAthI eka saMvatanI zarUAta kare te, ( AjanI tithie ogaNatrIsamuM ravIgaNita varSa che ane samagaNita trIzamuM varSa thAya che.) A paropakArI bAdazAhane upakAra mAnIzuM tathA lokonI IcchAo paNa pUrI thaze. temaja A zubha kAma karavAmAM uMca padavInI hijarI tArIkha ke je zrI pigambara sAhebanA dezayAganA eTale mA mukI madIne javAnA divasathI zarU thAya che. khoTA manavALA mANaso, alpabuddhi ane thoDI akkalanA vicAravALAnI TuMka samajaNanA lIdhe kaMI aDacaNa AvI zakatI nathI. jemake malekazAhanA vakhatamAM je ke hijarI tArIkha eTalI badhI moTI nahotI thaI paDI ane kAmakAjamAM eTalI aDacaNa AvI nahotI pahoMcatI te paNa kAmakAjane sahela karavAne vAte tArIkha jalAlI ghaDavAmAM AvI hatI, ke jethI karIne kAma karanArAonI guMcavaNo dUra thaI sumArge prApta thAya, ane IsalAmI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlamaarabastAna, turkastAna, mAvarAuna nahera, khurAsAna, irAkavigeremAM te sArI rIte cAlu che ane duniyAnA zAstrIo ane dareka belInA vidvAne te paMcAMgane cAlu rAkhavAnI khaMta dharAve che tethI karI te konI pharI pharInI araja tathA temanAM mana raMjana karavAnI mAgaNIo kabula rAkhavAmAM AvI ane sarakArI hukama nikaLyo ke je navaroja taptanazInInI varSagAMThanI pAse Avela tene tArIkhe IlAhInI zarUAta gaNI sahelAI tathA AnaMdanAM bAraNuM ughaDe ane buddhinI khANathI mAnya karavAyogya AjJA nikaLI ke gaNitazAstrIo IsalAmI AlamamAM cAlatA jANutA TIpaNuo sAthe jemake arabI, turkI, phArasI jalAlI lakhe che temaja ene paNa temano bhAga gaNI dAkhala kare, ke jethI sahelAInAM dvAra ughaDI jAya ane hiMdustAnanAM paMcAMgomAM judI judI tArIkhe temanI jagyAmAM noMdhe. vizeSya karIne vikramI tithIe ke jenuM mULa ThagAI sarakhuM che tyAM A navI tArIkho lakhavI ane temanI judI judI aDacaNavALI tArIkhane korANe mukavI have jANItA TIpaNuomAM varSo suryagatInAM tathA mAso caMdragatInA hatA. tethI hukama thayo ke A navA paMcAMganA mAse paNa ravIgatInA hovA joIe. have dareka jJAtInA buddhivAna purUSo tathA aDacaNa TALanArAoe upakAra tathA pADa mAnavAne varSonA mahInAothI paMcAMgane, khagoLanI samatulyatAne tathA Atmika saMbaMdhanArthe sAmAnya prajAne mATe ane saghaLA samudAyane AnaMda pamADavAne vAste ke je kAma eTalA badhA popakAranuM che te lokoe ene eyAra eTale kasoTI nAma ApyuM che, temaja te AnaMdI kALamAM upakAra mAnavAnI binAne majabUta karI kharA pavitra aMtaHkaraNathI saghaLI sevAonAM phaLa tathA sarva bhaktione AdhAra te khudAnA guNa mAnavAnI banatI kozIzo karI che. lAcAra tathA tavaMgara temaja nAnA tathA moTAoe pitAnI zakti pramANe paropakArI kRpA tathA dayAnI paMgate ughADI mukI ArAma tathA sukhazAMtInAM dvAra pIDAyelA mano ane dilagIra kALajAvALA saMsArIo mATe ughADI dareka prakAranI kRpA tathA upakAranAM kAmo banAvyAM che. te uparathI keTalAka meLAvaDAo ke jemanI TIpa A ajJApatrathI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 164 ] pragaTa thaze. jemAMnA keTalAka sahasra sAlAthI zaherAmAM prasiddha che, temaja A sahasra sAlamAM nyAya dIpAvanAra rAjadhArIe ane tatvakhALaka vidyAnA thayA che. A vastImAM keTalAMka TAmeA jANumAM AvelAM, ke je viSe marajI saMpAdana karavA tathA prAcIna kALane smaraNamAM rAkhavAnA arthe te junA vakhatanA lokone te sukhazAMtI kALa yAda rahevAnemATe ame paNa cAlu rAkhIe chIe. have sadhaLA sarakArI mulakamAM meTAM zaherA, nagarA tathA kasbAmAM pukhta tathA saMpurNa rIte cAlu karavAnA hukama ApavAmAM Ave che. e vAtamAM pUrA baMdobasta rAkhI zreSThapaNa vAtanI khAmI na AvavA devI. navarojhanA dvivaseAnI TIpa A pramANe che. dazamI varadIna mAhe ilAhI, trIjI jharadI bihista mAhe IlAhI, chaThThI khuradAda mAhe ilAhI, teramI tIra mAhe lAhI, sAtamI amaradAda mAhe ilAhI, ceAthI zaherapura mAhe ilAhI, seAlamI mahera mAhe IlAhI, dazamI AbAta mAhe lAhI, AmI, paMdaramI ane tevIzamI de mAhe ilAhI, bIjI khehamana mAhe lAhI, pAMcamI sadIAra mAhe ilAhI. pALavAne arthe sarakArI hukama pramANe upara mujaba lakhAeluM che. akabara-AjJAe. zreSTa sarakAranA kramAnA keTalAka jarUrI, mAnya karavA tathA dura rahevAne arthe sarakArI dAkharata karanArA loko upara evA hukama thAyache ke, rAjyanA kArabhAra karanArA amaladArA, ke jeo bhAgyazALI parIvAra, kharA manavALA rAjakuvareA, uMcI padavInA amIrA, saghaLA manasakhadAre, adhikArIo tathA koTavAlAe vastIo, gAmaDAM tathA kasbAe vigere sarve ThekANe hukamane mAna ApI te pramANe amala karavA (1) prathama zarUAtamAM ema jANavuM ke dareka kAmamAM khudAi icchAne zaraNe thavuM ane khudAnA Adhina thai peAtAne tathA khIjAne majura na rAkhI te kAryanA prAraMbha karavA. (2) ekAMtane pasaMda na karavI, kemake e rUDhI tyAgI-vanavAsI lokonI che, temaja hamezAM sAmAnya rIte lekAmAM besavuM, paraMtu lokonI gaDabaDamAM evAnI Teva na rAkhavI; kemake e Teva khajArI leAkeAnI che. matalama ke besavA uDavAmAM madhyastha rahI samatulyatAnA mArgane hAthathI javA na deveza, (3) zreSTha prajA eTale meTA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] lokA upara premabhAva rAkhavA. (4) rAtanI jAgRtI tathA divasanA jAgavAnI vizeSa karIne vahANAnI ke madhyakALanI Teva rAkhavI. (5) purasadanA vakhate itihAsakartAonAM pustakA ane zuddha nizapakSapAtakartAonA graMthamAM jemake sadaguNI lakhANA, ke je AtmAnI zuddhatA ane sadhaLI vidhAonAM muLatattvA hAya teja vAMcavAM, jemake akhalAke nAsarI, munajyAta, mAhalekAta, ahayA, krImI ane mAlAnA rUmanI masanathI vAMcavAmAM rokAvuM; kemake te vAMcavAthI ghaNI jAtanI paddhatI tathA jAgratIthI vAke tha khaTapaTI leAkeAnA phaisalA karavAmAM kumArge nahIM javAya. kemake uttama bhakti tA sabadhAne kharA racavAmAM tathA lokonAM kAryanA zubharIte phesaaA karavAmAM samAyelI che, ke jethI dostI ke duzmanI ane sagapaNu ke gerasagapaNane lAbha na ApatAM khullA zuddha aMtaHkaraNathI kAma bhAvI zakAya. (6) sAdhusaMta, z2ArA ane lAcAra lokone, temaja vizeSa karIne tyAgIe tathA ekAMtavAsIone ( ke jeoe AmadAnI tathA kharcanAM dvArA vAsI mukyAM che ane svecchAne vAste peAtAnuM meDhu udhADatA nathI teone sattApramANe puna (dAna) karavuM. (7) khaTapaTI leAkeAne, zIkhAmaNu, naramAza tathA sakhtAi vAparI, jyAM jema dhaTe tema doravA, ane jyAre zIkhAmaNa paNa lAcAra thaI paDe tyAre bAMdhavAnI, mAravAnI ke avayava kApavAnI vAMkapramANe zikSA karavI. paraMtu mArI nAkhavAmAM ekadama cAlAkI nahIM.vAparatAM temAM meTAvicAra karavA, kemake garadana mArelAnuM mAthuM prIthI joDAya nahIM. mATe banatAM sudhI evA gunehagAra mANasAne hajuramAM mekalI temanI pUrNa hakIkata raju karavI; ane jevI hajuranI AjJA thAya te pramANe amala karavA. tene javAba AvatAM sudhI te teAAnInI tapAsa rAkhavI ane jo meAkalavAthI gabharATa utpanna thatA hAya tA tenI upara akhADA karI javA ane cAmaDI utAravAnI tathA hAthInA page bAMdhavAnI zikSA ke je meTA rAjA kare che tene paDatI mukavI. (8) tevA dareka jaNa ke jeone akkala tathA huzIyArI upara bhaseA hAya tene evI chuTa ApavI ke tenI akkalamAM je kAMi geravyAjabI mAluma paDe te ekAMtamAM sucave ane bhAgajoge jo tevA kahenAra mANuse jInna karI hAya teA tene zikSA nahIM karavI; kemake zikSA tenI cetavaNIne aDacaNurUpa thai paDe che. jene khudAe AvuM kahevAnI buddhi bakSI che tenI upara prema rAkhavA kemake kharUM kahevAne Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajA ghaNe darajaje lAcAra che. je loko nIca tathA halakI buddhinA che teo satya nahi bolatAM eja Icche che ke, tevI ja rIte juhApaNanI AphatamAM sadAe rahevuM. jeo kharI buddhinA mANaso che teo ema vicAre che ke rakhene amArA kahevAthI sAMbhaLanArane duHkha pahoMce, ke amArI upara kaMI Aphata Ave! temaja zubha icchanAra paNa pitAnI jIbhane bIjAnA lAbhane vAte vApare che. (8) khuzAmatakhora nahi banavuM; kemake ghaNAM kAmo khuzAmatIA lokothI sarADe pahoMcatAM nathI. tema ekadama khuzAmatIA loko upara tuTI paNa na paDavuM, kemake nokarane sAruM sAruM kathavAnI paNa jarUra hoya che. (10) pharIAdIne puchavAmAM potAnI jAte ane banatI mahenate baMdobasta rAkhavo, pharIAdI AzAmIone evI rItanI yukti ane goThavaNathI lakhIne puchavuM ke jethI pharI vakhata rUbarUmAM AvI vATa jevI na paDe, ane nokarImAM AvelA tAbAnA nokarone AgaLa pAchaLa karavAnI mahenata na paDe. tenI pharIAda nyAyasthAna sudhI javA na devI ke rakhene tethI tene dAda maLe. (11) je koI zamsa koInuM khoTuM bole to tene zikSA karavAmAM utAvaLa nahi karatAM tajavIja karavI; kemake vAto ghaDanAra tophAnI ghaNuM paNa hoya che ane satyavAdI sArA ne thoDA hoya che. temaja gussAnI vakhate paNa akalane eka korANe na mukatAM sadAya dhIraja rAkhI mokamapaNe kAma karavuM ane pitAnA keTalAka mitro tathA nokaro, ke jeonI buddhi sArI manAtI hoya ane duHkha tathA rIsanI vakhate paNa jyAM sudhI buddhinI vAta na karI zakAya tyAMsudhI satya vacana kahetAM be nahIM teone adhikAra Ape. (12) ghaNA sozana paNa khAvA nahIM; kemake dareka vakhate sama khAnAra mANasa juThapaNAmAM khapI jAya che ane jenAthI vAta karatA hoya tene khoTI nizavALA gaNavAjoga che. (13) gALo devAnI Teva na pADavI. kemake A vartaNuMka nIca lokonI che. (14) khetIvADI vadhAravA taiyatane puSTI ApavI tathA tagAvI devAno baMdobasta karavo, ke jethI karI darasAle gAmaDAMo, vastIo, kasabA tathA muvADAo vadhatA jaze; temaja evo sahelo rasto khoLavo ke jethI khetIvADInI jamIna saghaLI AbAda thaI jAya ane AbAdI thayA pachI mahesula vadhAravAnI sArI goThavaNa karavI. e viSe judI cetavaNI zikhAmaNa lakhI che tene sanmukhe mukI tenI upara mana goThavavuM. TuMkamAM saghaLI re tane Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] judI judI rIte samajAvavI ane je TharAva thAya tethI koIpaNa rIte koIpaNa prakAre pharavuM nahIM. (15) evI kozIza karavI ke lazakarI mANasa koInA gharamAM tenI rajAvinA dAkhala na thAya. (16) dareka kAmamAM pitAnI akkala upara bharUso na rAkhatAM koI samaju mANasanI salAha na levAya yaMsudhI masalahatanuM kAma mukI na devuM, kemake nAdAnane paNa kharuM tatva maLI Ave che. (koI veLAe anubhavI DAhyAthI paNa sArI yojanA banatI nathI tema keI vakhate nAdAna chokare paNa bhulathI barAbara tIra mArI nizAne uDADI de che.) temaja dareka jaNathI paNa salAha na levI joIe, kemake kAma samajavAnI sArI matI mAtra khudAI paropakAra che, nahIM to te vadhAre vidyAbhyAsathI hAtha Ave che paNa lAMbo pahoLo vahevAra calAvyAthI te dolata maLatI nathI. rakhe evuM bane ke nAdAna ToLIvALA kaI kAmamAM virUddha mata dharAve ane temAM jhoka lAgI jAya ke pitAnI zubha matIthI tathA sukRtyavALAothI ke hamezAM jeonI saMkhyA DI hoya tene aMtare nAkhI de. (17) je kAma nokarathI bane te chokarAM haiyAMthI na levuM, ane je saMtAnathI thAya tenA jokhamadAra pita thavuM. kemake je pitAnI pAsethI galata thAya che tene badale thoDI mahenatathI maLI zake che. (18) koI mANasanI mA sAMbhaLavI ane tenA gunhAne mApha karo te tenI Teva hoya che kemake mANasa niraparAdhI hotuM nathI, koI veLA mANasa zikhAmaNathI bodha laI durasta thaI jAya che ane koI veLA nila ja thaI hADohADathI ja rahe che. mANase eka gunho thatAM tene zIkhAmaNa devI, tathA e paNa mANasa hovo joIe ke tenA hajAra guhAne mAphI ApavI. matalaba ke rAjyakArakirdI e rAjyanuM kaThaNamAM kaThaNa kAma che mATe sArI piThe viyArI, dhime dhime samajaNathI kAma karavuM. (18) mulakanI sukhazAMtInuM kAma khudAnI bIka rAkhanAra mANasane juduM juduM soMpI sAruM narasuM te lokone puchatA rahevuM ane hamezAM upAyo levA. kemake rAjya ane saradArI lokonI rakSAne ja kahe che. nirAMtI tathA gaphalatathI te TakI zake nahIM. (2) manuSyane zikSA tenI AbarU pramANe karavI joIe; kemake AbarUdArane keda karavo te mAravA barAbara che, tema beAbarUne lAto mAravI e paNa phAyadAkAraka nathI. (21) prajAne dharma tathA pathamAM hAtha nahIM nAkhe, kemake DAyAo saMsArI kArya nAzavaMta hovAne lIdhe kAMIpaNa uccAratA nathI ane dharmakArya ke je Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] avinAzI che te zIrIte samajIne temAM jIma lAMkhI kare ! je te kharA hAya tA kharAnI sAmA virUddhatA mAthAmAM na aNuAya ane jo tame kharA hai| te teNe ajANapaNe virUddha rastA jhANyA. te bicArA mAMdA, lAcAra ane nAdAna che ema kahevuM te dayA tathA sahAyatA che. vAMdhA tayA InakAra karavAne ThekANe parApakArI tathA zubhecchaka jatA dareka TALanA mitro banI jAyache. (22) niMdrA tathA khAvA pIvAmAM hada rAkhavI, tema ha; mukI daI AgaLa nahIM vadhavu joie; ke jethI karI prANInI paMgatImAMthI AgaLa vadhI manuSya sadaguNeAnA mAnane pAme che; temaja banatAM sudhI rAtanI jAgRtI paNa rAkhavI, ke jethI karI divasanuM kAma rAtre karI naMkhAya. (23) gunhA, duramatI tathA lokonA gunhAnAM kAmeAte nyAyanI trAjImAM jekhI, darekane tene ThekANe rAkhI buddhinI trAjuthI zikSAnuM muLa na rApatAM tatva kheALavuM ke vAdI krIAdImAMthI keTalA bhAga mAr karavAnA, keTalA mukI devAnA, keTaleA puchavAne, keTale svAla karavAne lAyaka ane keTale zikSApAtra che! kemake keTalAka gunhAno prakAra bhAre zikSAne lAyaka che . ane keTalAka meTA gunhA bhAre daragujara karavA lAyaka che eTale gheADI zikSA karavAne lAyaka che. (24) leAkeAnI sAthe samra zatrutA na rAkhavI tema kASThanI adekhAi paNa na karavI. joke manuSyabaMdhAraNanA kAraNathI kAI mANusa duHkha pahoMcADe teApaNu te du:khane vahelAsara bhulI javuM, kemake prathama karatA haratA te khuddAja che ane A darzaka duniyAne teAzanI AMkhe dekhAtA baMdobastane vAsteja ceAjelI che. (25) jAsusa leAkeAthI huzIyArI rAkhavI ane eke Asusane bhaseA na rAkhavA. kemake satyavAdIpaNuM ane niralebhatAnI ghaNIja achata che, mATe dareka kAmamAM keTalAka cAlAka jAsusA evA rAkhavA ke jemAMnA ekanI bIjAne khabara na heAya; ane darekanI judI judI khabarane nAMdhI temAMthI tANuM kADhavuM. prakhyAta jAsusane kAmathI judo karI tenA upara mana rAkhavuM nahIM. (26) luccA tathA tAphAnI lokothI dUra rahevu. joke meTAM moTAM kAmeA te loko zivASa thai zakatAM nathI, paraMtu e TALI khaTapaTI lokone vAste ThIka paDeche, tethIja e lokeA zivAya banatuM nathI, tApaNuM gaNitanI rItane hApathI javA nahi daitAM evI TALIne manamAM to khATIja jANavI, kemake khete dostInA DALamAM sArA lAkAtI khabara lai nAkhe, tema meTA lokone ghaNA kAmate lIdhe khATA pArakhavAnA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 169 ] kha avakAza thoDA maLe che. (27) khATA DeLa cAlanArA ane mIThI jIbhavALAM lokeA ke je premI paheravezamAM zatrunuM kAma kareche emanAthI khabaradAra rahevuM; kemake e lokothI dhaNA TaTA ubhA thAyache. meTA lokone dhaNA kAmane lIdhe navarAza thoDI haiAya che. (28) tyAgIe ( khudAnA bhakto) nI sevAmAM ja AzIrvAda levAnI vinaMtI karavI, (29) potAnI AsapAsa khabara rAkhavI ane abhimAnane kArANe mukI araja karavAlAyaka hakIkatanI araja karavI. (30) vidhA tathA hunnaranI vRddhine prasarAvavAnI mehenata levI ane guNavata purUSone manuSyabaMdhAraNamAMthI nAza thavA na devA. (31) pedala tathA sipAhInA sAmAnanA ba Mdobasta karavA ane AmadAnIthI ceDuM karavuM. dareka jaNunI sasArIka gatI, je emAM samAyelI te viSe kahyuM che ke, jenuM kharca upaja karatAM vadhAre hoya te murkha che ane jenu upaja jeTalu kharca hAya te sAdhAraNu che, murkha nathI tema DAhyo paNa nathI. (32) kAi ThekANe janAthukanA rahevAsI na thai paDavuM ane sadAya tatpara tathA khatI rahevuM. (33) jenAthI vAyado karavA te purA pADavA ane satyavAdI rahevuM. vizeSa karI mutsaddI lokoe rAjyakArAbAranI ciMtA rAkhavI, sadAya tIra tathA baMdukanI kasarata karavI ane sipAhIenI kutrAyata levI. zikAranA zAkhAlA na thaI paDavuM, anatAM sudhI kAi kAI veLAe sipAhIgIrInI kasarata tathA nize| ke je saMbadhanAthe karavAtI jarUra che te kAmamAM guMthAvuM, (34) purAtana mArA marAmata karavAnI banatI mahenata levI. (35) ADDI mazkarI ghaNI gheADI karavI. (36) sUrya udaya thatAM ane madhya rAtre neAbata vagADavI. (97) eka rAzIthI khIjI rAzImAM, sUryanI gatI vakhate tApe tathA baMdukonA thai zake teTalA bhaDAkA karAvavA, ke jethI saghaLI prajA khudAnI daMgI karI tene upakAra mATe. (38) sAbatI (bhAibaMdha-dostadvArA) tathA pAsenA cAkarAthI huzIyArI rAkhavI ke te sAmatanA lAbha lai TAinI upara julana na kare. (39) eka mANasane evA nimavA ke lokonI arajIo haju 2mAM raju kare. (40) koTavAlanA kAyadAnI cAkasI rAkhavI ane kAya dAe tathA temanA vibhAgA ke je pasaMda thai Ave tenI purI samajaNa rAkhI tene amalamAM lAvavAnI kAzIza karI. A saghaLAM kAmeAnA rakSaNanuM jokhama zrImata bAdazAhanI buddhi ane himmatanA upara che; paraMtu eka jazu pota!nI jAte saghaLAM kAme karavAne azakta che; tethI jeTaluM tenAthI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 ] ane teTaluM karavAne taiyAra ane tamAre paNa banatAM sudhI pAta karI bAkInuM evI rIte khAvavu ke khuddA prApta buddhithI ane akkalathI sArAM sArAM kAma karanArA judAM judAM kAmane vAste rAkhavA, ke jethI tee judI judI sevAo khAvI lAve. e saghaLAM kAmeAmAMthI e kAma je lakhavAmAM Avaze te kATavAlane havAle karavu ane evu kadI paNa vicAravuM nahIM, ke huM koTavAlInuM kAma zAvAste karUM. paraMtu ene meTI ja naNI te kAma karavu te evI rIte ke dareka zahera, kasbA tathA gAmanA kATavAle sIvIla amaladAranI sAthe rahI dharA tathA mAratA lakhavI ane dareka mAhallAnA rahevAsI dharadITha lakhI kADavA ke kaMi natanA mANasA che. temAM dhadhAdArI keTalA, vahepArI keTalA, sipAhI keTalA ane saMtasAdhue keTalA tevI rIte dharadITha noMdhI eka bIjAthI meLavavA ane mAhallA karAvI borDare zerIpati nimavA, ke jethI karIne zerI(latto)nA khATA kharAno te jokhamadAra rahe. gupta jAsusI dararoja banatA banAvA noMdhatA rahe ane vaLI evA rAva karavA ke cArI thAya, athavA Aga lAge ke evAja koi bhayaMkara banAva bane teA tarataja tene pADAzI tene madada kare. tevIja ra.te cAkIdAra amaladArAe ane vADarAe paNa doDI javuM. jo jarUranI vakhate hAjara na thAya te tene gunhegAra TharAvavA. je gharadhaNI kAi ThekANe jAya teA pADAzI, vArDara ane cAkIdArane bahera karyA zivAya jAya nahIM. kAi mahemAna parANA thaya tenA AvavAnI khabara tenA sagA tathA gharanA mANase vArane ApavI ane cAkIdAre daphataramAM noMdhAvavu. TuMkAmAM eka e cokIdArA teja me hallAmAMthI rAkhavA ke dararAja teo te mAhallAnI hakIkata lakhatA rahe ane kAi navA mANusa te mAhallAmAM Ave tA tarataja tene jAmIna lIdhA vinA te mehallAmAM rAkhavA nahIM, je lokAnA jAmIna na Aya temane dharmazALAmAM judA rAkhavA, cAkIdAroe dharmazALA harAvavI ane capaLa buddhithI hamezAM dareka jaNanI Amada kharaca upara najara rAkhavI ane zvetA rahevu ke, je kAi mANasanI AmadAnI echI ane kharca vadhAre che te jANavuM ke khATAM kRtyA karyA vinA te banatuM nathI. mATe tenI tapAsa rAkhavI ke kharI niA ane vAdArapaNuM te kArANe mukI zake nahIM. temaja te sAthe vaLI evA paNa baMdobasta rAkhavA ke vaoNrDara athavA teA cokIdAra koipaNa jAtaneA julama ke jabaradastIpaNuM karI zake nahIM. (41) evI rIte vartavAnI AjJA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] karavAmAM Ave che ke, dareka jAtanA dalAlane teja kAma mATe keTalAka dalAlonI jAmInagIrI laI dalAlInI paravAnagI ApavI, ke jethI je bajAramAM je kaMI kharIda karAya avathA vaMcAya tene prasiddha kare, ane evo TharAva kare ke e dalAlanI bhArata sivAya kaMIpaNa mAla vecAya ke kharIdAyate deDakare, ane te rojanavIsImAM kharIdadAra tathA vecanAranAM nAmo nedhatA rahe. TuMkAmAM eTaluM ja ke je kaMI bajAramAM levAya ke devAya te vairDara athavA cokIdAronI salAhathI ja thAya. (42) keTalAka lokone zerIo, mohallAo ane zaheranI AsapAsa rAtanI coMkIne vAte rAkhavA. (43) evo baMdobasta rAkhavo ke koIpaNa mohallA, zerI tathA bajAromAM nirUdhamI ke lekara mANaso bhaTake nahIM. (84) cAra, jugArI, khIsA katarU ane gaThIA vigere lakopara jAbaMda rAkhI temanuM bI bALI nAkhavuM. temaja vorDaro ane cokIdAra upara paNa evo kAbu rAkhavo ke, jyAM kaMI kaI jAtanI mAlamatA telaneza thAya athavA kamI thAya to te potAnI akkala huzIorIthI pAcho pedA karI lAve, tema chatAM je na pedA kare te tene nekarImAMthI baratarapha kare ane tene javAbadAra paNa tene ja gaNu. (45) guma mAla ane maiyata mAlanI tajavIja rAkhavI, ane mAlika athavA vAra maLe to temane ApI de, ne na maLe te kaI bharUsAdAra (amIna)ne ApI tenI vigatavAra hakikata hajura sarakAramAM mokalavI. je tene hakadAra AvI maLaze to te pAmaze. A kAmamAM zubhecchakapaNuM ane neka niyatane kAmamAM levI. paraMtu evuM na bane ke jevuM turka bhUmImAM thAya che. (46) evI pAkI tajavIja rAkhavI ke dArUnI asara tAbAnA dezamAM thAya nahIM; temaja madhupAna karanAra, vecanAra tathA bhakI karanAra - LAone evI zikSAno hukama karo ke jethI lokone zIkhAmaNa maLe. (47) bajAramAM nIrakha (bhA) nakakI karAvavA ne evuM kadI thavA devuM nahIM ke paisAvALA ghaNuM kharIda karI DuM karI vece. (48) jazana navarojhI ( sUryanuM dhanamAM javuM) eTale dhana rAzImAM sUrya javAnA divasano tahevAra tathA IdanA tahevAra vakhate darabAronI dhAmadhumane baMdebasta rAkho. moTo tahevAra navarejha che kemake teno prAraMbha suryanI dhana rAzIne che ane pharavaradI mahIne zarU thAya che bIjA navarajhanI hada ( tahevAra ) paNa majakura; bhAsaja che kemake te divasa zaraphano eTale Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 172 ] gatine che. bIjI Ida uradI bihista mAsanI trIjI tArIkha che ane pachInI ida khurdAda mAsanI chaThI tArIkha che, te pachInI Ida AbAna mAsanI dazamI che, tyArabAda Ida mAtanI navamI tArIkha che ane temAM traNa Ide che. 8 mI 15 mI tathA 23 mI. pachI bahamana mAsanI bIjI tArIkhe Ida che ane chellI isarpadAda mAsanI 15 mI che. mATe prakhyAta ido vakhate paNa dhArA pramANe amala karatA rahevuM. (48) navarojhanI rAtre eTale gatinI rAtre gujarAtanI mAphaka dIvA karavA ane Ida pahelAMnI rAtanI zarUAtamAM - bate vagADavI temaja dadane dahADe paNa temanI pAse nebata vagADavI. (pa) koipaNa strI jarUrata zivAya ghoDAupara bese nahIM. (51) nadInA ghATomAMthI tenA nahAvAne vAte judA karavA, pANI bharavAnA judA ane strIone vAte ilAyadA nimavA. cho subo IsamAIla kulIkhAna.. ' hijarI ha. I. sa. 1587. IsamAIla kulIkhAna ke je keTalAMka kasuranAM kAmonA lIdhe jhaMkhavANa paDI gayo hato tene zrImaMta bAdazAhe junI sevAo saMbhALI cArahajArInI sattA ApI bhAna ApyuM khAjA abula kAsanI ane rarama choDAvI sane 26 hijarImAM tene dIvAnI. gujarAtanI begIrI upara nimI ravAne karyo. paraMtu teja varSe sarakArI hukamathI rAjyabaMdobastamATe IsamAIla kulIkhAna pAcho hajuramAM Avyo. tenI subegIrI khAne Ajhamane ApavAmAM AvI. - sAtame sube khAneAjhama (meTa). . (mirajhA ajhIjha kokalatAza) nI bIjIvAranI nImaNuMka hijarI 1-10 81 I. sa. 1587-1pa42. khAne Ajhama ke je mALavAmAM subo hato te sane Ta7 hijarIne chevaTanA bhAgamAM sattA ane subegIrInI hakumatanuM saiida bAyajhIdanI dIvAnI mAna pAmI AvI pahoMcyo ane mulaka tathA jamA ane jhakAtanI marInuM (Avaka) ne baMdabata karavA lAgyo. sarakArI pharamAna. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] che ane ha8 mAM praviNa lokomAM mukhya puSa, vaktAonA pramukha ane dharmazAstra tatva zodhakanA uparI zAhajahudadIna alavInuM mRtyu thayuM. ane je ThekANe temanI pAThazALA hatI tyAM temane bhumIdAha thaye. zekha vahudadIna uparathI temanI sAla nikaLe che. gajhanIkhAna jAlerI ke jeNe khAnajahAMne, mujhaphapharanI laDAInI veLAe jAloranI hadamAM sAthe javA nA kahelI hatI ane alpabuddhinA lIdhe ajJAnatAmAM paDayo hato tenuM pariNAma e AvyuM ke tA. 29 moharamanA divase jyAre khAnakhAnAe eka lazkarI TukaDI tenI upara mekalAvI tyAre temAM tene ema jaNAyuM ke huM puro nahIM paDI zakuM tyAre pote jhaMkhavANuM moTuM karI namI paDyo. A veLAe khAnakhAnAe dayAdraSTI upara najara rAkhI, jAlera ke je tenuM vahAluM vatana hatuM te tene pAchuM ApyuM. . sane haTa hijarImAM eka AjJApatrIkA AkhA hiMdustAnanA rAjyanI jhakAta (Tekasa) viSe pragaTa thaI jenI nakala A pramANe che. - jakAta (Tekasa) na levA viSe bAdazAhI pharamAnanI nakala. vartamAna ane bhaviSyanA amaladAre tathA sarakArI rAjyanA saghaLA adhikArIoe paNa jANavuM ke, hAla amArA rAjyAsana upara besavAnA zubha muhurtane A sAtamuM varSa beThuM che, ke je, A rAjyanI lakSmI tathA bhAgyanI vasaMtarUtune maMdamaMda hAsyano prAraMbhakALa che, ane tamoguNanA prAtaHkALanI pahelI ghaDI che. sarvasAra pharamAna ane lAbha, premapUra AjJApatra divasathI vadhAre prakAza mAratuM jhakajhaka karatuM pharamAna pragaTa thayuM. te evI matalabanuM ke, mATe kAyadA saMgraha ane khudAI kAnuna ke jethI karI te grahaNa karanAra adhikArIo tenI peThe vate. ke jethI karI deze ane zaherano eTale dezIo, dezATaNa karanArAo, dhaMdhAdArIo tathA vahepArIone bobasta nyAyI rAjyakartAonA AzarAthI ane udAra dIlanA mahAna bAdazAhanI najarathI te saraMjAme pahoMce. temAMthI eka kAraNa vasulAta che, ke je upara jaya meLavatI sanyAno mukhya AdhAra che. sanyA e rAjyano moTo staMbha che. kemake teo sattAnA rakSaka, bhAlamilakatanA saMbhALanArA ane prajAnuM rakSaNa karanArA che. kara (jakAta) ke ' 1 khAnapura jaja sAhebanI junI kacerI pAse emanI daragAha che, abadullA sAheba temanA vaMzamAM hAla gAdI upara che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 174 ] je jaNaso upara levAya che te vecANa kharIdInI dukAne tathA bIje dareka ThekANethI levAya che. * .. samatulyatA, DahApaNa ane pramANikapaNuM rAkhanAra purUSo je pitAnI zuddha buddhi ane sAcI niSThAthI nItine raste sadavartanavALI vartaNuMka calAve te temanI manecchAo paripUrNa thAya che ane teo sukhI thAya che. khudAnI kRpA che ke vRttAMtanA prAraMbhathI je nyAyamizra che, insAphI niSThA ane aMtaranI khudAI yukti ke jemAM aizvaryatAne vAsa che tevI bAdazAhanI IcchAo saghaLAM saMkaTa nivAraNa ane lIjhIka sukha sthApana bhaNIja rokAyelI rahe che. prajA kharekhAta aMtaranA saMtAna ane khudAnI dharavata che. katArtha kRpA !!! cakacakIta prakAza mAratA nyAyane lIdhe hiMduratAna tathA te zivAyanuM sarakArI bIjuM rAjya Aja jAta jAtanI lADa tathA khuza vakhatInuM sarovara thaI gayuM che ane saptakhaMDanA pravAsIonuM AzrayasthAna banI rahyuM che. A vakhate bAdazAhanI moTI kRpAnA kAraNe ane khudAI prAptivALA aMtaHkaraNanI dayAne lIdhe AjJA ane pAke hukama prasiddha thAya che ke, saghaLI jAtanA dANuM, vanaspatio ke je AhAra ane audhInA kAmamAM Ave che te, ghI, tela, mIThuM, khAMDa, jAtajAtanI sugaMdhIo (attara vigere) jAtajAtanA kapAsa, rU, unane sAmAna, cAmaDuM, trAMbAnA ghATa, haLadara, hIrAnI kAThI, ghAsa tathA bIjI jaNaso vigere saraMjAma ke jenI upara prajAne AdhAra che ane nica uMca mANasonA dhaMdhAnI mAlamilakata che, temAMthI ghoDA, hAthI, bakarAM, gheTAM, hathIAra tathA hIrakazI lugaDAMone bAda karI, rAhadArI kara (jakAta) eka soekI je thoDuM athavA vadhAre sarakArI hiMdustAnanA rAjyamAM levAmAM Ave che tene mApha karavAmAM AvI che ane kADhI nAkhI che. - Aja dina sudhI bAdazAhI adhikArIo tenA jevAM kAma karatA hatA. teoe jANavuM ke jerAvono luMTano hAtha garIbo upara lAMbe na thAya ane tuccha buddhivALA baLavatana kera varatAvatAM pagalAM, dhuLamAM maLela tAbAnA mANasonA mastaka bhedavA bhaNI dorAya nahIM. *. A vakhata evo che ke bAdazAhI rAjyasattA tathA baLano bhaya, manu vinA manamAM ThasI beThelo che, ane nyAya tathA dayAne prakAza, sRSTinA tathA rAjyanA rakSaNasthaLa saMdhAI jaI khudAne pADa mAne che, saghaLI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 204 ] vastunA hAMsalathI bhaMDAra bharelA tathA khajAnA bharapUra che; te sAta vastue ke je temAMthI bAda thai che te je dezaAbAdIne vAste jarUrI che te sa'pUrNa rIte mApha karI che. : rAjakuvA, adhikArI, nAmAMkIta amIrA, subAonAM kAma karanAra mutsadIo, gAmaDAMnA amaladAre, nagarAnA jAgIradArA, khAlasAnAM amaladAre, gAmeA tathA kasbAnA vAMTAdArA, rAhadArIvALA saghaLA nAkarA, rastAonI cAkIvALA, khAtAMnA badobasta rAkhanArA, hadomAM AvelA jamInadArA, rAjyanA amala karanArAo vigere nokarI upara nimAyelA lAkAe A mAnanI AjJAonA viSayane pUrNarIte lakSamAM laI hukama cAlu karavAne pAkI goThavaNa karavI ane kAMIpaNu mAnavAjoga AjJAmAMthI mukI na devAya te upara puratuM dhyAna rAkhavuM. meATaNakhAnanI hukumatanI veLAe dezAi, mukhIe ane raiyate ghaNAkharA pragaNAmAMthI krIyAda kaeNrI ke baMdobastanA adhikArIo tathA jAgIradArAnA mutsadIe mehasulanA saghaLA mAlanA upayAga karI khaseche, te lAkAnA upayAga thayA pachI rajaputA, kAlIe tathA musalamAne mAthu kuTavA lAgI jAyache, khetI tathA tenA hAMsalanA paDANAnA hAthe nAza karAve che; AthI raiyatanI pAyamAlI ane sarakAranA mehasulanI kamI thAyache. A uparathI bAdazAhanI AjJA thaI ke, subAnA dIvAne dezAie tathA mukhIonA abhiprAyathI nIme nIma (a) eu mathakethI eTale khAlasAnA mahAlA ane sarakArI mahAlAmAM hajuranA jAgIradArA ane sukhAnA jAgIradArA pAsethI seMkaDe pAMca TakA mujabanuM mehasula nakkI kareluM jANavuM. te sivAya bIjI koipaNa rIte vadhArAnI mAgaNI karavI nahIM. temaja ceAthA bhAganI jamIna kAlIevigerenI judI kADhI tenuM mehasula mA karI daI bhasAdAra phela jAmIne levA. jamInadArAe gAmaDAMmAM dAkhasta sArAM makAnA bAMdhavAM tathA gheADAone naMbara nAkhavA ke jethI kAmanI veLAe subAnI hajuramAM hAjara thaI sarakArI kAmo sarjaname pahoMcADe. je jamIna vecI hAya tenuM a mehasula kharIdanAra pAsethI lai levu. jene sarakArI AjJApramANe amala thAyache. te veLAthI divase divase subA tabAnA dezanI AbAdI thatI gai. A binA gupta rAkhavAlAyaka nathI. paraMtu lakhavAnuM kAraNu mAtra Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] eja che ke, A subAnA kAmakAjanuM chevaTa cheka mAThI dazAmAM AvI gayuM che te viSe dareka vakhate cetavavAmAM paNa AvyuM che. je uparathI thoDuMka ema che ke, A dezanA taphAnI-mAthAnA pharela ke jeo pahelAMthI gerabadabastIne lIdhe hullaDa macAve che tenuM kAraNa e che ke, gujarAta deza prAcInakALathI rajaputo tathA kolIonA hastaka hato te viSe prathama lakhAI gayuM che, paNa je vakhate gujarAtI sulatAnanA vakhatamAM musalamAnanI purI sattA beThI te vakhate e lekonuM mehasulaM zikSA tathA zIkhAmaNo dIdhA pachI barAbara vasula thavA mAMDayuM. jethI lAcAra thaI zaraNe AvI tAbedArI karyAzivAya temano chuTake nahoto tethI teoe zaraNe AvI nokarI tathA bhAlagujArInI kabulAta karI ane pitA vatana tathA gAmonI cotha ( jene gujarAtI bolImAM vATI kahe che) ke je upara temanI jIvIkAno AdhAra hoya che te cA bhAga rAkhI traNa bhAga sarakArI bAdazAhI ke jene talapada kahe che tenI sAthe saMbaMdha rAkhavAne baMdhAyA, ane te jamInadAre ke jemanA tAbAmAM ghaNAkharA pragaNuM hatAM temane nokarInI zarate ane laDAInI veLAe madadanI zaratathI dareka mANasenI yogyatA tathA sattA pramANe, svAre tathA piyada hAjara thavAnI zaratathI ApavAmAM AvyA. kolIo tathA rajapute ke jeone judAM judAM gAmaDAMomAM vAMTA hatA teo cokI paherAnI khabara rAkhatA ane pitAnA vAMTAne upayoga karatA; temaja phasala pAkavAnI vakhate paNa jAgIradArane kaMI ApatA. ghaNe kALa vitI gayA pachI keTalAka rajaputa tathA kalIo ke jeo thoDuMka baLa pedA karI pAsenA tathA AsapAsanA gAmomAM khetI vADI vakhate DhAra laI jaI kheDutone mArI nAkhavAnA jhagaDA ubhA karatA hatA teone te jagyAnI reta lAcAra thaI keTaleka ThekANe rekaDanANAM daravarSe ApatI athavA te eka be kakA kheDavANalAyaka jamIna ApI rAjI karatI. A khAtAMne garAsa athavA davala kahe che. A rUDhI A dezamAM ghaNA kALathI cAlu rahI che ane A vakhate paNa bAbatanA adhikArIonI azakayatAnA lIdhe chellI sImAe pahoMcI che. TUMkamAM eTaluM ja ke gurjara dezamAM AvI javalle ja jagyA ke pragaNamAM haze, ke rajaputa, kelIo ane musalamAnene garAsa ke davala nahIM hoya ! Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ]. have taphAna, keTI hullaDa macAvavuM), cerI ane dago A kenA myuccha manamAM zArirIka baMdhAraNanA vakhatathI ja vyApI rahelo che; tethI jarA sarakhI AMgaLI mukavAnI jagyA maLe, ke TaTa karavA ubhA thai jAya che. A uparathI ghaNekhare ThekANe pahelAnA vakhatathI ghaNuMkharA adhikArIoe majabUta killAo bAMdhyA che ane dareka jagyAe jarUrata pramANe sipAI leke mukyA che (ene thANuM kahe che). pagAranI zaratanI jAgIra sarakAramAMthI apAtI, ke jethI karI sadAe tyAM vAsa (raheThANa) karI ne ubho thavA devo nahIM. hamaNAM baMdabata na hovAne lIdhe dhime dhime ghaNe ThekANe thANAnA kilAo bhaMga thaI dharaNIe DhaLI gayA che ane keTalAkamAM teo jaI rahyA che; sarakArI talapada bhAgane vaLI keTaleka ThekANe to garAsanA bahAne pacAvI paDe che ane uMcA jamInadAre ke jeo jAgIra khAtAMnA hatA teo akabara bAdazAhanA rAjyasudhI nokarI karavAnI pharajathI hAjara thAya che. A vakhate subo jyAre ja caDAvIne laI jAya te vAMTAdAre ke jeo talapada dabAvI paDyA che temanI pAsethI pezakazInA rUpe te jagyAnA lAyaka ane amaladArInA jAmIna le che, sArA jamInadAre ke jemaNe nokarIne karAra karelo che tenI pAsethI paNa pezakazI le che, kevI rIte adhikAra uparanA amaladArano divasa kAmamAM Avyo ! eka rIte gerasalAmata thaI jAya che ke, sanyAvinA zaheranA daravAjA bahAra javAya nahIM. lakhavA sAra ke, sane 48 hijarImAM, uttama hAthIo, bheTa ane gujarAtI mAla je moTAkhAne mokalyA hatA te bAdazAhanI dRSTie mukAya. - A varSanA banAve paikI sulatAna mujhaphara nahanunI laDAI che. A saMkSepano vistAra e che ke, jyAre mATe khAna gujarAtamAM pahoMce tyAre seraThano bheTo jamInadAra navAnagaranA jAma jamIjAma ke je sadAe TaMTA bakheDanI vATa joine besI nadAranI uzkeraNIthI suraheto hato tenI uzkeraNIthI A vakhate mujhaphaphare latAna mujhaphaphara naDatunuM eka TeLI pharIthI gupta ekAMtamAMthI kADhI lAvI, baMgAI yuddha macAvavuM ane loko ke je hamezAM kaMIpaNa navA banAvanI vATa temAM hArI javuM. joI besI rahe che temane bhegA karI sulatAnane madada karavAnI himmata pakaDI. soraThanA hAkema amInakhAna gorIne dIkare dolatakhAna tathA kacchane jamInadAra rAjA kheMgAra e bane tene jaI maLyA. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 178 ] jethI meTAbAne bhAgyanI kaThaNa deraDI (bAdazAhanI madada) ne jhAlI agnine olavavAne tathA paDI bhAgatA lokone pakaDI lAvavAne himmata karI. te vAta eTale sudhI aNI upara AvI gaI ke tenA bhAIo, ke jeo suratamAM jAgIradAra hatA ane putra IsamAIla kulIkhAna ke je subAno mATe tehavAladAra hatA teoe paNa judA rahevAnuM pasaMda karyuM. bakheDo dUra karavAne te taiyAra thayo ane jyAre viramagAmamAM pahoMo tyAre amInakhAna gerIne dIkaro phakhAna, halavadathI caMdrasiMha jamInadAra ane morabIno jamIna nadAra karaNapAla AvIne moTAkhAnane nyA. ane te rUkanusaltanata (rAjyastaMbha) raMgakhAna, saiyada kAsima ane khAjA sulemAna bakSIne eka phejanI TukaDI pravezaka sanyAnA rUpanI mokalI. e sanyAe mera bImAM je zatranI phoja hatI temanI sAthe laDAI na karatAM salAhanI vAtacIta calAvI. AthI sAmAvALAne dhikkAra ane abhimAnanuM kAraNa maLyuM tethI laDAI karavAnuM nakkI thayuM. moTokhAna A gerapasaMda vartaNuMkathI khIjavAI gayo. joke tenI sAthe dazahajAra svarothI vadhAre nahotA ane zatruo trIzahajAra karatAM vadhAre hatA topaNa duzmanane vadhAre himmatanI AMkhomAM na lAvatAM sanyA mAravAmAM guMthAI gayo. mujhaphare paNa abhAgIAone bhegA karyA. gujarAtIo tathA hullaDakartA rajaputAnAM ToLAMnA lazkarane laIne himmatathI AgaLa pagalAM bharyA. A samaye bhAre varasAda be divasa sudhI divase tathA rAtre muzaLadhAra varasato rahyo. zatruo uMcI jagyAe melA ane bAdazAhI lakara nIcANamAM hatuM. bhAre varasAdane lIdhe khorAkI sarakArI sanyAne pAchI pahoMcI hatI. ochI khorAkIne lIdhe tathA varasAdanA kAraNathI cheka levAI gayA hatA. moTAkhAne laDAInI salAha na joI tethI jAmanI rAjadhAnI navAnagara tarapha kuca karI ke jethI khorAkI hAtha lAge tathA zatruomAM phuTaphATanI patharA paNa naMkhAya. jethI cAra gAu upara eka AbAda jagyAmAM jaI tyAM bAdazAhI lazkaranI chAvaNI nAkhI tyAMthI dANa ityAdI bIjA prakAranI ghaNI luMTa sipAIonA hAtha AvI ane zatruonA lazkaranA ghaNAkharA loka nAsI gayA. tethI mujhaphaphara 6 sanyAnA utArAnI vacamAM AvelI nadI uparanI havelImAM jaI utaryo. bIje divase beu taraphanA mANasoe hArabaMdhI karavA mAMDI ane Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] javAMmaradIthI eka bIjAnI sAthe laDavAmAM muMbaI jaI ghaNIbahAdurI dekhADI. rajaputa ghoDA uparathI heThaLa utarI dareka jaNa kamara bAMdhI sikaMdaranI dIvAlanI peThe ubhA thaI gayA ane tIra talavAre nakAmA thaI javAthI eka bIjAmAM bhaLI javAnA kAraNathI charI ane khaMjarane bhAre cAlavA lAgyo. A veLAe bahAdura alatamaza TukaDIe baranagAra sejathI maLI jaI, zatru sanyAne pakaDI pADI dhuLadhANuM karI nAkhI ane meTokhAna je vINI kADhelA lazkaranI sAthe judo paDI lAgamAM vATa jete hato te ekadama duzmana upara AvI caDyo. meharAvala brAta tathA be putra ane pAMcaso rajaputa svAranI sAthe ekaja, ThekANe paDyA. mujhaphaphara tathA jAma bhAre gabharATanA lIdhe nAsavA maMDI gayA. delatakhAna ghAyala thaI junAgaDha gayo, moTAkhAnane bhAre ja maLe, zatru sanyAmAMthI bahAra mANaso bhaya upara marelA paDyA hatA, ane sarakArI nokarImAMthI base mANasa maraNa pAmyA ane lagabhaga pAMcaso mANaso ghAyala thayA hatA. sAta ghoDA hAtha AvyA ane rokaDa tathA jaNasa vigere bhAre luMTa sarakArI nokaronA hAtha lAgI. jaya tathA jItanA jhaMDA UMcA karyA pachI moTokhAna navAnagara tarapha gayo. sulatAna bahAdura tathA jAma parvatanI khINamAM jaI bharAyA. moTakhAna jAte tyAM rahI gayo ane navaraMgakhAna tathA saIda kAsimane eka phojanI sAthe junAgaDha levAne meko. A vakhate raNasaMgrAmamAMthI amInakhAnano dIkaro delatakhAna ghAyala thaine Avelo hato te zaraNe Avyo ane killAvALA ke karAra tathA AzarAnI darakhAsta karIne bahAra nikaLyA. e ja vakhate teonI pAse mujhaphaphara AvI pahoMcyo. tethI killAvALA lo ne bIjI zaMkA utpanna thaI. tyAre me TokhAna te jagyAthI khullA dile macI jaI potAnI jAte killo jItavAne tatpara thaye. mujhaphaphara killebaMdha thavAmAM DahApaNa na dhAratAM bahAra nikaLyo ane evI gapa calAvI ke pote ahamadAbAda gayo che. moTAkhAne potAnA dIkarAne thoDIka phojanI sAthe tenI peThe javAno hukama karyo ane pote killAne ghere ghAlavAmAM rokAyo A vakhate evI khabara maLI ke jAma khAkhI AthI nikaLI pitAne gAma jAya che. moTAkhAne tene bheTavAnI icchAthI ekadama kuca karI, paraMtu abhAgI AgaLa vadhI gayo hato. makhAna musADI tathA thAkathI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 180 AsAyaza levA A varSe junAgaDha jItavAnA hetuthI lazkara haDAvI lai ahamadAbAda tarapha pALe karyA ane thoDAka vakhata sudhI amIrI jAgIrImAM arAma pAmyA. sane 1000 hijarI ane I. sa. 1591 mAM meTAkhAne bIjIvAra sanyA samArI junAgaDhanA killAne jItavAne ane zatruone zikSA devAne himmatathI pagalAM bharyAM. jAmane! kuMvara jalAlakhAna, gAjhIkhAta tathA maleka hasana AvI maLyA ane dhAyA adara, mAMgarola tathA somanAtha vigere seALa baMdarA sahita layyAvagara kabaje thayAM ane tyAMthI junAgaDhane killA ke je amInakhAna gorInA kabajAmAM hatA te jItavAne gayA ane tenI AsapAsa meAracAbaMdhI karI zatrunI himmata tADI nAkhI. navaraMgakhAnane killAmAM je vArTa khArAkI tathA madada pahoMyatI hatI te vATa upara nimyA. bhAgadvege killAmAM lAya lAgI ane temAM killedArI tathA khorAkInA traNeAkharA bhAga baLIne bhasma thai gayA. teAe dararAja ekamaNI tathA pAMcamaNI gALAe tApAmAM bharI cheADatA hatA. sarakArI nAkarA eka nAnI dhAra, ke je killAnI pAse che tyAM killA banAvI ghaNI tApA tenI upara laI gayA ane killAmAM gALA nAkhavA mAMDayA. AthI zatruomAM bhAre gabharATa ubhA thayA jyAre gherAyela leAkeA kaja lAcAra anI gayA tyAre teoe kAlakarAra karI killAnI 'cIe svAdhIna karI dIdhI. jInAgaDhanA killAnI phateha. have navara'gakhAna amInakhAna vigere sArA sArA pacAsa AbarUdAra jaSNune laine moTAkhAnanI sevAmAM AvI hAjara thayA ane te rAjyasta bhe (meTAkhAne) darekane tenI AbarUpramANe gheADA, pozAka tathA jAgIrI ApI rAjI khuzI karyAM. A eka bAdazAhanA rahevAnA ehoLA deza teha thayA. jyAre junAgaDhanA killAnI jIta thaI ane saghaLeA deza kabaje thayA tyAre te dezanA jamInadArA zaraNe AvI tAbedAra banyA. have majakura killA seAradeza sarakArI rAjyamAM teDAyA tethI te jamIna ane killAnuM nAma pADavAnuM kAraNa zuM haze tenuM Tu ke varNana lakhu chuM. e jANavu joe ke majakura elakha pazcima tathA dakSiNa dizA khA! samudrathI joDAyelI che. pUrva dizAe jhAlAvADa amadAvAdathI Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 vitha gAu upara Avela che ane uttara dizAe ThaThThAne su che tathA kALI pADI dharatI che ane temAM DhekAlA che, tyAM thoDAka chAMTA paDayA pachI te lapasaNI mATI thaI jAya che ane temAMthI rasto meLave te ghaNuM kaThaNa kAma che. temAM phaLaphaLAdInAM ke bIjA kaMipaNa jhADapAna nathI. paraMtu keTalAka DuMgaramAM tathA vastIomAM AMbA, rAyaNa, AMbalI tathA bAvaLanI jhADI hoya che ane kacchI ghoDe tyAM ucherAya che. temAM judI judI nAta jAtanA loko rahe che, rajaputa tathA keLIonI vastI che ane bhAlAvALA luMTa bhAra karatA svAro ke je ghoDAonA baLanA lIdhe ke jeo vijaLIsamAna che. keTI karavAne lAga meLavyAthI AvajAva kare che te svabhAvika rItanA DAkuono dhaMdho kare che, ahIM lazkara laI gayA zivAya mehasula levAya che. A dezamAM AvI bharAya che, emAM judA judA nAmanA keTalAka halAo che. hAlAra, soraTha, gehalavADa tathA bAmapIAvADa. temAM baMdaro ane nAnA moTA musApharakhAnA tathA moTA moTA navA killAo che, hiMduonAM tirtho che jemake dvArakA, somanAtha tathA zetruMjA vigere evAM agaNita ke je lakhavAthI lakhANa thaI jAya ane kharIpha karatAM ravI pAkamAM dANuM vadhAre nipaje che. jamInanA jerane lIdhe khetInI veLAe tarataja vAvaNInI jarUra nathI. ghauM tathA caNuM varasAda vityApachI vAve che. have bhaya je bhejavALI hoya te thoDAM pANIthI tRpta thaI jAya che ane tene jhAkaLanI madada maLethI bhInAza vadhI kArya siddha thAya che tyAM jhAkaLa vadhAre paDe che. pazuonA khAvAnA dANAnI upaja cheDI che te tyAM thatA nathI. uttama prakAranA kAThA ghauM ghaNA sArA nipaje che. e deza jovAlAyaka che. sulatAna ahamada ahamadAbAda vasAvanAra be vakhata te deza jItavAne gaye paratu kaMI banI zakyuM nahIM. te paNa sane 700 hijarImAM sulatAna mehamuda begaDe rAya maMDalIkathI laDAi karI eka killo bAMdhI tenuM nAma mustaphaAbAda rAkhyuM hatuM. enuM pUrNa varNana mirAte sikaMdarImAM kAla che ane junAgaDha nAma rAkhavAnuM kAraNa bharUsAdAra soraThIo evI rIte batAve che ke soraThanA rAjAnA vakhatamAM ke jenuM nAma maMDalIka hatuM. ehamadAbAdavALA sulatAna mahamudanA vakhatamAM je maMDalIka hato tenI sAthenA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 182 3 hiMdu lene 800 varSa thayAM hoya ema batAve che. teo eka pachI eka peDhIthI utaratA tyAMnuM rAjya karatA hatA. temanI rAjadhAnInI jagyA junAgaDhathI pAMca gAune aMtare vaNathalI nAmano ka hatA ane tenI AsapAsa ghaNuM bihAmaNuM jaMgala hatuM. eka phArasI kavi te viSe lakhe che ke - jhi basa busta biyArI jhi azajAra, namude re rezana zuM zabetAra. banee buda tArI A khyAbA, ke guma gate darAM khurazI de tAbAM, artha-bhAre jhADanuM te vana hatuM, ke caLakato divasa temAM aMdhArI rAta sarakho rahetA, te vana eTaluM aMdhakAra hatuM ke, caLakane sUrya paNa temAM khovAI jato. dehare, vanavagaDAnI jhADIo khare aMdhakAra bharapUra, prakAzita divasa jyAM kALI rAta jarUra, prakAzita suraja kadI bhule cuke jAya, ja nahIM zabe kadI evo te bevAya. bhogoge eka lAkaDAM vADhanAra ghaNI mahenate bhAre cAlAkIthI temAM piTha ane dhime dhime tyAMsudhI gayo, ke killo ane tenA daravAjAnAM cinha tenA jevAmAM AvyAM, tyAMthI te pAcho pharyo ane je kaMI joyuM hatuM te saghaLuM rAjAne kahI saMbhaLAvyuM. te lAkaDAM kApanAranA kahevA pramANe jhADI kApavA mAMDI ane TheTha sudhI pahoMcyA. tyAM eka navAI jevo killo dITho, ke je giranAra parvatanI pazcima taLeTImAM bAMdhelo hato. evo kilo ke jenuM mathALuM AkAze lAgeluM ane AsapAsathI tene divAlo karelI hatI. tenI upara kAMgarA kADhelA hatA, tene traNa daravAjA hatA. eka pUrva bhaNIne, bIjo pazcima taraphane ane te daravAjAomAM bIjo bhItara daravAjo ane eka uttara taraphane daravAjo ke aMdara AvavAnI vakhate temAM thaIne ja javuM paDe. tenI aMdara be uMDA kuvA che. ekanuM nAma navakhaMDa ane bIjo ekeDalIA ane be vA ke jemanAM nAma aDI tathA caDI che. rAjA maMDalIke te killo banAvanAra rAjAonAM nAma tathA eMdhANIo tyAMnA junAmAM junA mANasone pUchayAM; Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 183 3 paraMtu te sarva lokoe pitAnuM ajANapaNuM batAvyuM. tethI majakura killAne junAgaDha kahevA lAgyA. kemake gujarAtanA lokenI bhASAmAM prAcinane junuM kahe che ane gaDha eTale killo. te divasathI majabUta thaI te dezanuM rAjya karavA lAgyA. junAgaDha phateha ryA pachI moTAkhAne mujhaphapharanI zodha ane pakaDavAne pUratI himmata karI. A veLAe evI khabara maLI ke te dvArakAnAM tirtha AgaLa hArata dezamAM jaI moTAkhAnane prayatnathI bharAyo che, tethI navaraMgakhAna, gujarakhAna, gujarAtanA chellA sulanijhAmudadIna ehamada tathA pitAnA putra muhammada tAna mujhaphaphara nahanunuM anavarane yogya lazkaranI sAthe te tarapha mokalyo. pakaDAvuM ane ApaghAta te jayavaMta lazkara dvArakAe jaI pahoMcyuM. have te karavuM. * tirtha ke je hiMduonuM moTuM dhAma che tene vagara laDe kSema kSetra banAvI, eka TukaDI tyAM mukI AgaLa vadhyA. tyAMnA jamInadArane A caDhAinI khabara maLavAthI teNe mujhaphapharane tenA putra parIvArasahita eka hoDImAM besADI eka ghaNAja majabUta sahisalAmatIvALA beTanI aMdara mokalI daI pite yuddha karavA mAMDyuM. have yuddha pUrNa rIte cAlavA mAMDyuM, paraMtu temAM te jamInadAra hAra pAmI nAsavAthI te tenI pAchaLa paDyo ane zarAo paNa tatpara thaI tenI peThe paDyA. nAsa bhAganI jamIna ghaNI ja vizALa khADA khaDabacaDAvALI hovAthI svAra thaI deDavAnuM banI zakatuM nahotuM tethI peyajaLa banI jaI arasaparasa zatruo bAtha bharI saMdhyAkALa sudhI mAra kAparUpI agninI jhALa varasAvatA hatA. temAM chevaTe te akama (jamInadAra) maraNa pAme temaja tenA keTalAka mANaso paNa mAryA gayA. mujhaphara A mATe hAlahavAla jANI te raste thaI kacchanA jamInadArane zaraNe bhArAmAM jaI tene Azaro lIdho. moTAkhAne junAgaDhamAM A khabarathI vAkepha thaI pitAnA dIkarA abadulAne phojanI eka TukaDInI sAthe te bhaNI nipe. jAme ghaNI saMbhALa ane sAvacetIthI putra tathA parIvAra sahita rastAmAM abadullAkhAnane AvI bhaLI sarakArI zubhecchaka pramANe kelakarAra karyo; temaja kacchanA jamInadAre paNa potAnA ADatI A mokalI namratA tathA naramAzathI kabula karyuM ke mArA kuMvarane huM saskArI sevAmAM mokalIza. moTAkhAne Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 tenA kahevA upara bhasA na rAkhatAM kahyuM ke, jo tame sarakAranuM pUrNa bhaluM icchanAra hA tA mujhaphapharane amAre svAdhIna kare. te thoDI buddhivALe mANusa ema dhArA hatA ke jamInadArAnA kAlAvAlAnI rUDhI pramANe thoDAka dahADA gALavA; paraMtu mA!khAna e vAta upara caDI gayA ke, tenI jagyA jAmane ApI thoDAka lazkarathI tene madada ApavI. A yuktithI te jamInadAranI himmatarUpI ImArata pAyAthI paDI gai ane gabharAi jai saMdezA mokalyA ke mArI paragaNuM ke je asalathI mArUM che te mane Apo to huM mujhaphapharane havAle karI dauM. meTAkhAna kharA manathI enAupara rAjI thayA ane manakalA lazkara paikI keTalAkate, mujhaphpharate pakaDI lAvavAnevAste tenI pAse mAkalyA. te jyAM mujhaphphara hateA tyAM temane dorIne laI gayA ane evuM kahAvyuM ke bhArA tamane bheTavAne Ave che. potAnI satAvAnI jagyAmAMthI mujhaphphara paNa levAne AvyeA. jayavaMta lazkaranA zarAo cAre tarathI bhegA maLI, tene ke karI rAtA rAta gheADAnI lagAma pAchI maraDI ghaNIja utAvaLe upaDI gayA. banna divase sahavAre mujhaphphara snAna tathA dizAe javAnuM bahAnuM karI svArIthI heThaLa utaryAM ane eka jhADanA eAmAM jai, je asrA teNe pAtAnI suravALa ( ijAra ) mAM chupAvI rAkhyA hatA te potAnA karDa upara mukI saMsArI khaTapaTathI paravArI gayA (maraNa pAmyA), jIvatAM sudhI te zaraNe na AvyA. meTAkhAne tenA mastakane nijhAmuddIna ehamadanI sAthe khAzAhI rAjya darabAramAM mekalAvI dIdhuM ane A banAva dharA gAma (ke je kacchathI paMdara gAu upara mArI bhaNI che) AgaLa nyA. sane 1000 hijarI, ane i. sa. 1591 have junAgaDhanA killAnI chata tathA mujhaphpharanuM mRtyu thayuM tethI temaja meTAkhAnanI himmatanA Lane lIdhe khArA samudranA kAMThA sudhI sarva sthaLe zAnti prasarI gai. jyAre junAgaDhanI phatehu ane mujhaphpharanA maraNanI khabara darabAramAM pahoMcI tyAre mADhAkhAnane darabAramAM kheAlAvavAnI eka AjJApatrikA pragaTa thai. te A kai, meDI teDA meLa-makarka haja karavA mATe byA chatAM keTalAMka kAraNAnA lIdhe (jemanuM varNana A ThekANe karavuM yeAgya nathI.) te vahemA ja pote mATAkhAnanu javuM, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15 ] jate hajura darabAramAM javAno nizcaya karI zake nahIM; ane phIraMgIothI dIva chatI levAne manasubo che evuM bahAnuM kADhayuM. prathama navaraMgakhAna, gujarakhAna ane khAjA azarapha ke je bAdazAhI amIra paikI saMgAthe hatA temane temanI jAgIramAM javAnI rajA ApI. te pachI baMdaranA amaladArone lakhI mokalyuM ke, vahepArIone dIvabaMdara javA AvavA devA nahIM. te A hetuthI ke phiraMgIone thakavIne temanI sAthe karAranAmuM karavuM. tyArabAda te dezanA be jamInadArone teNe evI rIte kahyuM ke siMdhanA mArgathI darabAramAM jaIza. tyAMthI pATaNa tathA somanAthamAM pahoMcI mIra abudurajhAka bakSI tathA saIda bAyajhIda dIvAnane keda karyA; kemake rakhene emanAthI kaMI tophAna racAya! ane sipAhIone vacana ApI kahyuM ke mane javAnI tasdI Apazo nahIM. A vakhate phiraMgIonuM karAranAmuM paNa AvI pahoMcyuM. verAvaLa baMdarathI IlAhI nAmanuM vahANa ke je teNe baMdhAvyuM hatuM temAM mosama nahIM hovAthI samudramAM tophAnathI koInI himmata cAlatI nahotI. sane 1001 hijarI-I. sane 1pa8ra mAM kuTuMba parIvAra, dAsa dAsIo ane se karo karatAM vadhAre mANasone sAthe lai svAra thaI, je laI jaI zakAya evI mAlamilakatane vahANamAM sAthe laI khudAI dhAma ( mA ) javAne IrAde rAjyavaibhavane tarachoDI sarakArI hAdA tathA amIrIne tyAga karI rabhera pagalAM satyamArganenTAmAM bharavA mAMDyAM. | - je divase te vahANumAM besavA jatA hatA te divase saghaLI sanyA tathA nekaro kAMThoupara ubhA rahI nagArAM vagADI mAna ApatA hatA, paraMtu te tRpta manano mAnavI saghaLAthI bedarakAra thaI zikSA (dhaDo) levAnI AMkhathI jete hato ane AvA manasubAmAM kaMipaNa bhaMga paDavA deto nahato. te divase teNe bakSI tathA dIvAnane kedakhAnAmAMthI chuTA karI temanI mAphI mAgI. jyAre A khabara zrI bAdazAhanA zravaNe pahoMcI te tenA mana upara bhAre asara thaI paDI. have teno mATe dIkare zamasudIna hasena ke je sarakArI hajura nokarImAM hatA tene ekahajArInI sattA maLI ane bIje dIkaro ke jenuM nAma zAdamAna hatuM tene pAMcasonI nimaNuMka maLI ane gujarAtanA subA tarIke rAjakuMvara sulatAna murAdane nimavAmAM AvyA, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . [ 18 ] AThame subA sulatAna murAda. hijarI 1001-1008 I. sa. 159-1600 prathama sulatAna murAdane dakSiNanI caTAI upara nimyo hato ane tethI ja te lazkara bheguM karavAne mALavAmAM tho hatuM. sane 1001 hijarImAM moTApAnanI ke javAnI surasiMganI nAyabI, khabara maLyA pachI gujarAtanI begIrI A rAja- bAyajhIdanI dIvAnI kuMvaranI tevIlamAM soMpavAmAM AvI; ane te sAthe AjJA ane mujhaphapharanA dIkarA thaI ke mALavethI tamAre ahamadAbAda javuM ane bahAduranuM bahAra paDavuM. gujarAtamAM dakSiNanI goThavaNa karI gujarAtI sipA. hIo tathA mALavAnA saghaLA jAgIradAronI sAthe ravAne thavuM. sane 1000 hijarImAM moTokhAna ke haja karI pAcho pharyo ane gujarAtamAM pAcho pharI rahevAne manasube hajuramAM pahoMcyo. sane 1003mAM jyAre rAjakuMvara dakSiNa tarapha gayo hato tyAre hajurathI nAthabI tathA amaladArI laI surajasiMga mAna pAmI ahamadAbAda Avyo. sane 1005 mAM mujhaphapharane dIkaro bahAdura yuddha karI hAra pAmyo. tenuM varNana ema che ke, jyAre mujhaphaphara sarakArI nokaronI himmatarUpI talavArathI nAzavaMta thayo tyAre te potAnI pAchaLa be dIkarA tathA be dIkarIo mukI gayo hato. teo jamInadAranA AzrayataLe ucherAyAM. A vakhate gujarAtanA jAgIradAra dakSiNanI caDhAImAM te nAtImAM hatA. A lAga joI tene moTo dIkare bahAdUra bahAra paDyo ane te kAna tathA bakheDAnA jhaMDA harAvavA maMDyo. AvA banAvanI vATa joI besI rahelA luccAonI ToLIoe paNa tene vIMTI vaLI kaccha tathA gAmaDAM luTavA mAMDyAM. tenI sAthe laDavAnA irAde rAjA sUrajasiMga ahamadAbAda tarapha kuya karI gayo. beu bAju lazkare laDavA mAMDyuM. temAM jeke yuddha barAbara macyuM paraMtu bAdazAhanA avicaLa bhAgyane lIdhe zatruo hArI gayA; ane bahAdura pitAnA asiddha khuNAmAM saMtAI gayo. sane 1008 mAM sulatAna bahAdura gujarAtInA vakhatathI IkhatIArakhAna, alagakhAna tathA marajAna vigere yAkuta sulatAnanA dIkarAone sepele AsIrano killo sarakArI rAjyamAM joDAI gayo. sane 1003 mAM rAjakuMvaranA kavakhatanA mRtyune banAva dakSiNamAM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 187 ] banme. - mA sahajAdAnA mRtyuthI gujarAtanI sukheII zIjIvAra DhAkhAno ApavAmAM AvI. navamA sube| mATeAkhAna mirajhA ajhIjha ke!kalatAza ( trIjIvAra ) sane 100-1015 hijarI. moTAkhAna hajura zrI khAdazAhathI sulatAna murAdanA gujarAtanI subhegIrI upara trIjIvAra sane 1008 hijarImAM nimAye| hannura AjJA pramANe tenA dIkarA zamasudIna husena ke jene jAtanI khehajArInI nimaNuMka hatI tene subAneA nAyaba TharAvavAmAM AvyeA ane tenA khIjA dIkarA khurramane sArAnI phAjadArI akSavAmAM AvI. mRtyunA lIdhe rAmasudInanI nAyakhI, khAnasAhebanI araja uparathI zamasudardIna husenanI jagyAe saiida bAyajhIdmanI dIvAnIane tenA dIkarA zAdamAnanI subanI dItrAnI tathA akabara khAdazAhanuM A nAzavata saMsAramAMthI ravAne thavu. sane 1011 hijarImAM gurjara deza moTAkhAna tathA tenA putrAnI tevIlamAM pagAra peTe hujura AnAthI apAyeleA hateA tethI khAnanI araja uparathI zamasudaddIna husenanA badalAyAthI tenA okarI zAdamAna ahamadAbAdanA nAyaba haryAM ane amaphUlA junAgaDhanA hAkema karyAM. zAdamAnanI nimaNuMka asala tathA vadhArA maLI sattarase'nI jAtanI ane pAMcaseA svAre| ane abadullAnI ekahajArI jAtanI tathA sAta sTAreAnI hatI, evI rIte AbarU pramANe nimaNuMka karavAmAM AvI. eja varSe khabhAta daranA saghaLA mehasulamAMthI eka brAkha rUpIA zAhajAdA salIma (jahAMgIra)ne inAma dAkhala daravarSe ApavAnA TharAva thayeA khudAi icchAthI sane 1014 hijarI, budhavAra jamAdIula AkharanI 12mI tArIkhe akabara bAdazAha A nAzavaMta saMsAra cheDI khuddAnA darabAra bhaNI kuca karI gayA. i. sa. 1605. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88 ] gurUdadIna muhammada jahAMgIra bAdazAhanuM rAjya. dazame subA kalIcakhAna, sane 1014-101pa hijarI. karmapatrikA ke je jahAMgIrI rAjyanA pahele varSe pragaTa thaI, te varSa 2014 hijarI hatuM. (jaNAya che) te vakhate gujarAtanI subegIrI kalIkhAnanA nAma upara AvI. A kalIkhAna behajArI jAtanI nima kane dhaNI hato. kadAca te A subAmAM nahIM paNa Avyo haze. tene keTalAka divasa pachI lAhoranI subedArI upara nimavAmAM Avyo. jahAMgIrI rAjyanI vakhate eka AjJApatrikA rAjyadarabAramAMthI amala thavA mATe subAe upara mokalavAmAM AvI hatI, temAM bAra prakaraNa che. te Abehuba jevI rIte zrI bAdazAhe kAma karavAne jAte lakhI che tenI nakala A nIce che - jahAMgIrI jApatAe. 1. jaLa mArga upara levAtuM mehasula tathA rAhadArI ame mudala mApha karI dIdhela che, ke je amArA marahuma pitAnA vakhatamAM daravarSe hiMdustAnanA telathI solaso maNa sonAnI barAbara, tathA erAkI telathI selahajAra maNa sonAnI barAbara thAya che te A prajAne mAra karavAmAM AvI che. kavita. bahimmatavA I cunI nAma yAta, be na kunA nAma aMdara ayAma yAta; ke hara gunAha bakSiza bara Avu nAma, nike nAma garadada bare khAsa Ama; zanIdama ke yaka sAile daragujhara, tamannAe jhara karda ajha jhAla jhara; bAI labAda o jhidIne rasada, bado guta rUstama ke pare birada; karama ke ravAM dara bure nAma nesta, karama dararA dara dila ArAma neta; bavate karama A cunAM kuna karama, ke abare bahArI babAra dirama; Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18ae ] karamadArI e khalka anu maradu bhIta, kaserA ke haradA khuda AmIrata; nizAnA ke nAme khuda dara jahAM; karama kuna ke nAmata khuda dara nihAM, karama yAdagArIsta dararojhe gAra, khuna jahada tAmAna daI yAdagAra; 2. cAra tathA luTArA loko prajAnA mAlane lu...TI lai jAyache ane te jagyAnA mANase jenI cArI thai hAya tene pA| apAvI zakatA nathI temaja je ThekANe vastI na hAya te ThekANe kaiM banI paNa zakatu nathI. tethI ame hukama karIe chIe ke kasbAe vasAvavA ane vastI bhegI karavI ke jethI karI prajAne kaMipaNu du:kha paDe nahIM. ane vaLI ame jAgIradArAne pazu tAkIda karI che ke je ThekANe ujjaDa medAna heAya te dareka mArgamAM masada, meTI dharmazALA ane pANInAM taLAvA khAdAvavAM, ke jethI vastI vadhe ane paMthIo sukhe AvajAva kare; jo te jamIna amArA nAme dAkhala hAya tA te ThekANe avazya jakAta kArakuna haze, teNe amArAM mehasulamAM jame thaelAM nANAMmAMthI imAratA bAMdhavI ane jakAta kArakune sarakArI amaladArane khabara karavI. 3.kApaNu mANuse rastAmAM vahepArIonA mAlane temanI rajA zivAya udhADA karAvavA nahI, paNa jo te poteja vecavAne khuzI hoya tA je kAi levA cAhe te kharIda kare. 4. koipaNu mANusa mRtyu pAme ane sarakArI kaMi paNa leNuM tenI upara na hAya temaja pAchaLa kaMi saMtAna mukI gayA hAya teA eka raja paNa levA mATe tenI mAlamilakatamAM kAe hAtha dhAlavA nahIM ane tenA saMtAnane paNa satAvavAM nahIM. paraMtu je mANasane kharA saMtAna ke kharA vArasa na hAya, teA tenA vArasAne tathA mAlamilakatane masada, taLAva, pulo ane dharmazALA vigere banAvavAnA kAmamAM lagADavI, ke jethI karI paralokamAM gaelA manuSyanA AtmAne sadgati thAya. 5. dArU banAvavA nahIM tema vecavA paNa nahIM. joke ame evA hukama karyAM che teApaNa huM pote dArUne dhaNA meAha rAkhuMchuM. mArI seALa varSanI ummara hatI tyArathI meM dArU pIvA mAMDayA hatA. je mana gamatI rIte purUSa ane strIe dArUnI sAthe sArI havA ane suMdara makAna Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 180 ] ke jenI divAlo, chata ane bhoMyataLAuM sApha hoya evA makAnamAM vagara nize tevuM e murkhAI che. sArI jagyAe nizo ane suMdara strIo te eka judIja khubI che. dArU karatAM bIjo kayo nizo caDhIAta che ? je aphINanA baMdhANI bane to, he khudA ! mANasane purUSAtanathI ja dura nAkhI de che, je aphINa sArI asara kare che ema mAnIe to Apharo caDhAvyA zivAya ane kabaja vadhAryA vinA bIjuM tenAthI zuM bane che ? te zivAya bIjo temAM ekapaNa sAro guNa nathI; temaja phalenIA te vaLI aphINane bhatrIje che. kavita. bejha dara kAsae jhara Abe tara banAka aMdAjha, pezAajha aMgaha ke zavada kAsae sara khAka aMdAjha; yA raba A jhAhide khuda bI ke ba khuda eba nadI, duda Ahaza dara Aine irAka aMdAjha; paraMtu dArU ghaNo pIvAthI mArI evI hAlata thai che ke dararoja vIza ane kaI divase viza karatAM paNa vadhAre pyAlA pIuM chuM. te dareka pyAle adhA zerano che, ke jenA ATha pyAlA irAkI eka maNanI barAbara thAya che, tenI eTale sudhI mArI upara sattA besI gaI che ke, je barAbara veLAsara na pIvAya ne jarA vAra thAya te mArA hAtha paga kAMpavA lAgI jAya che ane besavAnI Aya (hoza) paNa rahetI nathI. meM evo nizcaya karyo ke AvI rIte mArAthI mAruM kAma kazuMe banI zakaze nahIM, jethI tene ghaTADavA mAMDyA, cha mahInAmAM vIza hAlAthI pAMca upara AvI pahoMcyo. je huM kaMI mArA mana pramANe ujANI karuM to eka be pyAlA upara vadhe che. ghaNI veLAe jyAre divasa eka be ghaDI rahe te vakhate huM dArU pIvA bhADuM chuM, paraMtu A veLAe rAjyakArobAranA hetune lIdhe huzIArI rAkhavAnI jarUra che tethI rAtre khudAnI baMdagI karyA pachI pIuM chuM ane pAMca pyAlA uparAMta koIpaNa rIte vadhAre paDato nathI tema ethI vadhAre pIvAne mAruM mana paNa kahetuM nathI. A vakhatamAM mAtra khANuM khAvAne arthe ja ekavAra pIvAnuM rAkhyuM che, te paNa divase to pIvAne eka ja vakhata che. have manuSya mAtra khAdhA pIdhAMthI ja jIve che tethI mudala te mukI daI zakti nathI. nahIMtara manamAM to emaja che ane khudAthI paNa evuM ja cAhuM chuM ke, pAke pazcAtApa karI sadAne tamukhI banuM. mArA moTA bApe paNa Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] pIstAlIza varSanI ummare pAke pazcAtApa karelo hate. khudAI IcchAe mane paNa evI matI prApta thAya. je kAmamAM khudA khuzI na hoya, te kAmamAM mANasa je thoDI kozIza kare te tyAMnA chuTaka bArAnI bArI thaI jAya che. - have ApaNe je uMDI alathI nihALIe te bAdazAhe vakhANamA rUpamAM dArUne kharekhara vakhe che. jethI karI tenAthI dUra rahevAnI ghaNI jarUra che. . . koIpaNa mANasa pAsethI ghara vere levo nahIM ane, amArA lazkaramAMthI koIpaNa mANasa pahela vahelo keIpaNuM zaheramAM Ave te bhADe ghara rAkhe, nahIMte zaherathI bahAra taMbu ThokI potAne vAste ghara banAvI temAM rahe. kharekhara prajA pIDA A karatAM bIjI koIpaNa khoTI nathI, ke bALabaccAMnI sAthe koI kuTuMba gharamAM beThuM hoya, ne vagarapuchegA che te gharamAM koI AvI sArI jagyA hoya tyAM jaI utare; te tenAM bALabaccAM kyAM sudhI ane zIrIte bacI zake ! kaI vakhate evI paNa jagyA hoya che, ke jyAM eka be hAtha jeTalI paNa jagyA temane maLatI nathI. che. koIpaNa gunAhanI zikSAmAM nAka kAna kApavA nahIM ane kAMDAnI zikSA mAryA samAna bIjI ekapaNa zikSA nathI. mATe bIjA gunAhane vAste vAraMvAra cetavaNI mujaba zikSA karavI, athavA te dhArmika pustakonI bIka dekhADavI. 8. jakAta khAtAvALA temaja jAgIradAroe paNa raiyatanI jamInane jorajulamathI levI nahIM, tema pitAnI karI lai temAM khetI paNa karavI nahIM. je pragaNAno je jAgIradAra hoya teNe te jAgIranI amaladArI karavI nahIM tema pragaNAmAMthI jabaradaratIthI majurInuM kAma karAvI pitAnI jamInanI khetI paNa karavI nahIM. paraMtu phakta pitAnuM mehasula adA karavAno prayatna karatA rahevuM. che. manuSyapaNunI AbarUnA lIdhe koI mANasa aphINa khAine marI jAya ane bIjo mANasa koI tenI sAthe beThA hoya to te khunamAM te mANasane gunehagAra gaNuM nahIM. ' 10. amaladAroe moTAM zaheromAM davAkhAnAM sthApI vaidyone rAkhavA ane musADeromAMthI je koI mAMdo paDe tene davAkhAnAmAM laI jaI darabArI nANAMne upayoga karI tene sAro karI kharca ApI ravAne kare. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] 11. rabIula avvala mAsa amArI varSagAMThano che jethI te mAsanI 18 mI tArIkhathI jIvahiMsAnI manAI karavAmAM AvI che, mATe varSanI barAbara eka eka divasane gaNI jAnavara kApavAnI manAI karavI. temaja aThavADIyAmAM brahaspatavAra mArA rAjyAbhiSeka thavAno divasa che, tethI te divase ane zanIvAre mAMsanI manAI che. vaLI te divasa mahAna bAdazAhane paNa che tethI jIvatAM prANIne nirjIva na karavAM. mArA pitA te divase keIpaNa te mAMsanI IcchA nahotA karatA, mArA dhAryA pramANe paMdara varSa athavA te te karatAM paNa vadhAre varSa thayAM haze, ke temaNe mAMsAhAra karyo nahAtA; ane A divasomAM sarvane mAMsAhAranI manAI karI hatI. 12. ame e hukama karIe chIe ke amArA marahuma pitAnA saghaLA nekanA pagAro tathA jAgIre temanI haiyAtImAM jevI rIte cAlu hatI tevI ja rIte kAyama rahe, ane je kaI vadhAre AbarUdAra purUSa hoya tene tenI lAyakAta pramANe jAgIra ApI bAra, daza, paMdarane daza, vIzane daza, trIza ane daza tathA cAlIzane vadhAre karavo, evI rIte ame vadhAre karyo che, agyArame sube saIda muratadAkhAna bukhArI. hijarI sane 1015-1018 sudhI. sane 1065 hijarImAM lAla maNInI banAvelI eka vITI ke jemAM naMga, vIMTI ane khAnuM saghaLuM ekaja kakaDAmAM kApI te taiyAra karelI hatI ane teno saMI bAyajhIdanI tela 1 mIsakAla ane 15 ghumacIna hato. te dIvAnI. ghaNuja suMdara raMganI ane sArA pANIno hatI. te vIMTI bheTadAkhala gujarAtathI hajuramAM mokalavAmAM AvI hatI. evuM karmapatrikA (ikabAlanAmA) thI mAluma paDe che. A bheTanI sAthe subegIrIne saMbaMdha che. A subegIrInA lakhANanI veLAe " taphasIra muratadavI " (kurAnanI TIkA) nA pahelA bhAgamAM ke je sane 1916 mAM mullA jhanudIna zIrAjhIe subAnA nAmathI lakhI che, te jovAmAM AvI ane traNa daravAjA najIka bukhArAnI pAse prakhyAta imArata paNa tenI ja bAMdhelI che, ke je ( hAla paNa na jaNAya evI eMdhANuo batAve che. sane 1018 hijarImAM jadArano killo ke je junuM killA sthAna che ane je ghaNo ujaDa thaI gayo te tene muratadAkhAne navesarathI marAmata karyo ke je hamaNAM sudhI bAkI che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 133 ] have tephAnI bhAIo ane gujarAtanA baMDakhora lekenI pharIAdanA lIdhe kAmakAja ane baMdobastamAM gaDabaDa thaI gaI tethI TeDaramalanA dIkarA rAya gopInAthane AjJA thaI ke A subAgIrImAM AvI bakheDA karanAra lokone purI zikSA karavI. rAjAsura vigere keTalAka hajuranA mAnItA loke tenI tehanAtamAM apAyA, teNe mALavAne raste thaI surata AvI jamInadAro pAsethI pezakazInAM nANuM laI joIto baMdobasta karyo. vaDodarAnI sarahadamAM kalyANa bArIA pIpalIAranA jamInadAre manAIno ke vagADyo hato. tene pakaDI jamInadAronI zikSAne vAste thebhyo ane purI himmatathI kAma levA mAMDyuM. jamInadAroe te ThekANe keLIone bhegA karI laDavAnI zakti dekhADI; jevo bhAre kApAkApI thaI, rAjAsUranI sAthenA ghaNAkharA rajaputo jIvarahIta thaI gayA ane bAdazAhI lazkaranI DAbI AMkha besI javA javuM thaI gayuM. rAjAsUranA DaMkA A laDAImAM zatrunA hAthe gayA ane te hAla sudhI jovAya che. pAchA pharavAmAM sAruM thaze ema jANI rAjA gopInAtha ahamadAbAda pAcho pharyo. keTalAka vakhata sudhI baLa meLavI, sainyA samArI mAMgaDha upara caDhAI karI ane sArI sArI jIta meLavI jamInadArane pakaDI pATaNa bhaNI ravAne thayo. kAkarejanA koLIonA moTA ThAkorane sArI peThe zikSA ApI keda pakaDyo ane traNene beDIo ghAlI bAMdhIne pitAnI sAthe darabAramAM laI gayo. sarakArI AjJAM uparathI ghaNuM kALasudhI gvAlIaranA killAmAM teone keda karI rAkhyA hatA. bIjIvAra mAthuM ucake nahi te vAte teone jAmIna tathA daMDa laI chuTA karyA bArame suba moTokhAna mirajhAajhIjha, kekalatAza. ( cothIvAra) sane 1018-1020 hijarI sudhI. zrI bAdazAhanI hajurathI muratadAkhAna bukhArInA badalAvAthI gujarAtanI subedArI moTAkhAnane ApavAmAM AvI ane evuM TharAvyuM ke te pote hajuramAM rahe. jahAMgIra kulIkhAnanI tene meTo putra jahAMgIra kulI khAna tenA bApanI nAyabI ane saiyada cAnAyabI ane A dezane baMdobasta rAkhe. te sivAya sudInanI dIvAnI, bAyajhIdanA javAthI gyAsudInane subAnI dIvAnI ApavAmAM AvI. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 194 sane 1018 mAM ThAma TUMkANAvagaranA dolatAbAdano bAdazAha nijhAmazAhu pacAsahAra svArAnI sAthe surata sarakAra ane vaDAdarA vagere ThekANe bhamatA hatA. rastAmAM chuTATa karI kaccha, gAmaDAMo tathA vastIne herAna karatA hatA. te uparathI sarakArI hukama sukhAne baMdobasta karanArA upara tathA meTAM moTAM rAjya upara evA thaye ke, amaladAra, amIrA ane tevIladArA ke jeo gujarAtanA subAnI nAkarImAM hAya tee pacIzahAra svArAnI sAthe lakhelA khulAsApramANe surata sarakAranA pragaNAomAM rAmanagaranA raste thai jAya. cAra varSa sudhI A pramANe bAdazAhI lazkara tyAM rahyuM tethI A dezanI upara kAie karI lAlaga karI nahi. suSmA amaladAra tehanAtI amI sAlera AranA jamInadAro rAmanagaranA jamInadAra. navAnagara. DaranA jasInadA panIlAne jInadAra, mAMsamalAnA jamInadAra. kacchanA rAjAnA dIkarA. alIsAne jarmanaMdAra, tAhAnanA jamInadAra, 4000 svAre. 5000 3000 1000 2000 500 2000 2000 2000 200 350 "" 23 29 :" y1 .. 99 ' terame subA abdulakhAna bahAdura phIrojhajagara sana 1921 hijarI. zrI kADhazAhanA manamAM dakSiNanI caTAi hasIne kheDI hatI, tethI moTAkhAnanA khasyAthI gujarAtanI sumedArI abdullAkhAne bahAdura pIrAjhajaMgane bakSavAmAM AvI. abadullA gyAsudaddInanI dIvAnI. khAnanI nimaNuka chajAra rUpIA jAtanI ane che hajAra vAranI hatI. temAM va purUM thatAM ekadumbara vIzanA vadhArA karyAM; Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [[ 195 ] ane hajuramAMthI tenI kumakane vAste nimelA lazkaranI taiyArInA khate vAste cAralAkha rUpIA ApavAmAM AvyA, ane evA TharAva thayeA ke pAkA baMdobaste tathA zubha gaDhavaNuthI nAsakatraMbakanA :mAge dakSiNamAM pesavuM, rAmadAsa kacchavALA ke je marahuma akabara bAdazAhane dhaNA bharUsAdAra hannurI nAkara hatA tene rAjAnI padavI tathA nizAna, ThaMkA, gheADA, hAthI ane peAzAka ApI tenI kumakane vAste nimyuM; ane khIjA pAMcalAkha rUpIA abdullAkhAnanI sAthe rAkhavAne rUpAya khavAsa ane zekha amIAnI sAthe me!kalavAmAM AvyA ane eja varSe AkhI hiMdabhUmI upara eka patrikA meAkalavAmAM AvI. tenI nakala nIce pramANe: zrI hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, keTalAka sarahadI saradAreA keTalAMka' kAmA ke je temaNe na karavAM joie te kareche. te uparathI A AjJApatra pragaTa thAyache ke, have pachI kadIpaNa tevAM kAme kare nahi; jemake:-- 1. jharUkhAmAM bese nahi, sarakArI nokarA pAsethI ceAkI paherAnuM kAma laI temane laDAimAM AgaLa muke nahi, zikSA karavA N mANasane AMkhA kADhI lai AMdhaLA kare nahi, temaja nAka kAna kApe nahi, peAtAnA nokarAne khItAba Ape nahi, bahAra nikaLatI vakhate DaMkA vagADe nahi, jyAre gheADA ane hAthI pAtAnA naikarAne Ape tyAre temanI sAthe jhula tathA kajakanI sAthe Ape nahi, sarakArI ne!karAne peAtAnIja lekhamAM la javA nahi ane temanI upara kaMi lakhe te parabaDI upara mAhAra karavI nahi. matalaba ke abdullAkhAna zIreAjhajaMga sane 10- 1 mAM dakSiNa tarapha gayA ane tyAMthI niSphaLa thai pA karI ahamadAbAda AvyeA. sane 1025 mAM rAjakuMvara zAhajahAM dakSiNanI caDhAi upara nimAyeA ane te tara ravAne thayA. tenI tehanatamAM abdullAkhAna paNa gaye! ane phateha meLavyA pachI zAhajAdAnI sAthe haramAM pAche! karIne AvyeA. majakura khAnanI subhegIrInA vakhatamAM zI bhukhullAnuM mRtyu thayuM, te eka praviNa te vakhatano yAgavedAMtI hato, kA' mitra hiMdI khelImAM tenuM varSa AvI rIte kahyuM che. khuba hai, 1023 khArUnI karavAjAnI pAse temanI kAra che. 1 A meTA vedAMtInu pustaka khuga tathA tenI TIkA amavAkhukhI e matanA mANasemAM ghaNI vakhaNAya che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 196 ] caudamA subA mukabakhAna, ( zekha bahAdurano dIkaro. ) sane 1021-1032 hijarI. mukakhakhAnane jAtanI pAMcahArInI nimaNuka hatI. te abdullAkhAnanI badalIthI gujarAtanI suegIrI upara nimAi gujarAtamAM AvI paheMcyA; paraMtu tenAmAM rAjyakAre!khAra tathA sipAionuM uparIpaNuM karavAnI cAgyatA nahAtI, tethI marahuma bAdazAhanI vArI A dezamAM AvyA pachI A mulakanI subhegIrI zAhajAdA zAhajahAMne bakSavAmAM AvI. kavita aba dI:sta dUrAM karI, kAra hara mama hara kArI. muhummudra sarInI dIvAnI. gujarAta deza jovAne vAste bAdazAhanI svArInuM AvavuM, dAda ( dAvada ) nA sImADAmAM hAthIne zikAra karavA, takhIatanI taMdurastImAM pheraphAra ( tenuM kAraNa te varSamAM gadhavALI havA nikaLavAthI baneluM ) ane khurrama eTale zAhajahAM zAhaidAnI gujarAtanA subA upara nimaNuMka ane kalyANI putranuM rAjyadarabAramAM AgrA rAjadhAnI tarapha pAchA pharatI vakhate dohada mukAme janmI sulatAna muhummada Argajhema nAma pAmavuM, paMdaramA subA zAhajahAM sane 192 hijarI. zrI bAdazAhatI icchA hAthInA zikAra upara vadhAre vaLelI hatI, temaja gujarAta dezamAM AvelA ahamadA bAdanAM vakhANuM vAraMvAra sAMbhaLavAmAM AvelAM, tethI jahAMgIra bAdazAhanI icchA evI thai ke amadA bAdane taiI khArA samudranI sela karI, pAchA pharatI vakhate unALeA AvI pahoMcatAM hAthInA zikAranI mesama AvethI zikAra karatAM rAjadhAnI tara rAte thai javu. rUstamakhAMnI nAyaba ane muhammada saphInI dIvAnI. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] sane 1.26 nA chellA bhAgamAM zrImaMta bAdazAha rAjadhAnIthI guja rAta bhaNuM ravAne thayA ane sarakArI hukama pramANe zAhajAde zAhajahAM je mAMDugaDhamAM hatuM te AvI maLe. pahelAM khaMbhAta baMdaramAM samudra kAMThA upara AvelA sulatAna ehabhadanA bAgamAM bAdazAhanA rahevAnuM ThekANuM bAMdhavAmAM AvyuM ane vahANamAM besI khArA darIyAnI sevA karI, bAra divasa sudhI tyAM thobhI ahamadAbAdamAM AvI karIA taLAva upara utAro karyo. bIje divase zAhaAlamanA rojAnI jyArata karyA pachI zaheramAM AvyA ane teja divase subegIrI upara zAhajAdA zAhajahAMnI nimaNuMka thaI, eTale te zAhajAde dezanA traNa saradAronA tAbAmAM lazkarI traNa TukaDIo A dezanA bakheDAkhera, mAthAnA pharela tophAnIone muLamAMthI ukheDI nAkhavAne vAte sthApI. A traNa saradAra anubhavI tathA vAkegAro hatA. bAdazAhI lazkara bakhe khorane joItI zikSA ane garAsIA tathA mevAsIonI pAsethI ghaTatI zikathI laI pAchuM pharyuM, paraMtu managamatI rIte ahamadAbAda zahera pasaMda na AvyuM. bIje divase zAha vahudadIna alavInI daragAhamAM jaI jyArata karyA pachI keTalAka divasa bAda zekha ahamada khaTunI daragAha para sarakhejamAM jyArata karavA mATe AvyA, - have bAdazahanA gujarAtamAM AvatAM ja khAnakhAnAnI dIkarI kherUnisA begame vinaMti karI ke "khAnakhAnAe phatehapuramujhapharamAM eka bAga banAvela che,(majakura khAnanI subegIrInA vakhatamAM te viSe varNana karavAmAM AvyuM che.) ke sarakArane te bAgamAM memAna karI bhAna AbarU meLavavAnI mArI khuzI che." A vinaMti svikAravAmAM AvI, paraMtu vasaMtaRtu hatI tethI saghaLAM vRkSanAM pAMdaDAM kharI paDyAM hatAM ane saghaLAM jhADa mAthAthI muLI sudhI udAsa jevAM jaNAtAM hatAM. kavitA harazajara bAga jhisaratA binahu, mAMdahajhibe bagIe khuda birahanA rekhAte gaI darakhatAM jhisara, gaDjha jhamAM pura jhidiramahA yajhara. te berIsA begame bAgane zaNagAravA, bagIcAne bhabhakAdAra karavA ane vRkSone sarakhAM karavAnA kAmane vAste jaLa vyavasthAne prathama baMde basta Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] karyo. uttama prakAranA kArIgaro ane acaMbo pamADanAra hunnarIo ke jeo ghaNAja ziyAra gaNAtA hatA temane bhegA karyA. je je jhADa te bagIcAmAM hatAM temane tevAM ja pattAMo tathA mevA judA judA joItA raMganA kAgaLanA banAvyA ane temanAM phulo paNa tevAM ja mINanAM teja pramANamAM taiyAra karI dIdhAM ane nAraMgIo, lIMbu, sapharajana, dADama, zaphatA vigere phaLo jhADe upara. barAbara goThavI dIdhAM. tevI ja rIte dareka jAtanAM phulo, DALIo, kaLIo vigere kAgaLanAM taiyAra karyo ane judA judA mevA, phUla ane phulo vigere jhADa upara jotAM tarataja kharekhara pAnakhara RtumAM eka judI ja hatu mAluma paDI AvatI hatI. A vakhate te bAga varSamAM be vakhate pattA tathA phulone khaMkherI nAMkhI navesara jobanamAta thaI gayela jaNAto hato. kavita. darakhAMza gurtada barataphe bAga, bara apha khatA hara gule cuM rAga. A AnaMda Apate bAga ke je bahAranI vakhate phulI phaLI bhabhakAdAra bagIcAsamAna zobhI rahyo hato tyAM zrI bAdazAha padhAryA ane pAnakhera Rtune visarI javAthI ekadama phaLa tathA mevo toDavAne vAte hAtha lAMbo karyo, tarataja kharI hakIkatathI vAkepha thatAMja ati AnaMda pAmyo ane kArIgaronI kArIgIrI tathA hunnarIono hunnara temaja te strInI caturAInAM ghaNAM vakhANa karI inAma tathA jAgIramAM vadhAro karyo. : sane 1927nA saphara mahInAmAM akabarAbAdanI jAzukanI rAjadhAnIe javAnA irAdAthI dohada mukAme sarakAra svArI pahoMcI. mahedarI nadInA kAMThA upara zAhajAdAnI mAraphate navAnagarano jAma jamInadAra sevAmAM hAjara thai ghaNuM bhAna pAmyo ane pezakazI dAkhala pacAza kacachI ghoDAo bheTa mukyA. rabIussA mAsanI bAramI tArIkhe amArA gAmamAM taMbu ThekAyA. A ThekANe evI araja thaI ke A mukAmathI hAthIono jaMga phakta doDha mIjala dura che ane vaLI jaMgalanAM jhADonI bihAmaNI ghaTA, tathA raste kadaMge hovAnA lIdhe kaI paNa kAsada temAMthI pasAra thaI zake te ghaNuM kaThaNa kAma che. somavAra, majakura mahInAnI teramI tArIkhe A kAmanA keTalAka bAdazAhI nokarene sAthe laI zikAra karavAne nikaLyA, eTale zikArasthaLe Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] gayA. A pahelAM keTalAka peyadala mANasoe te jaMgalamAM hAMko karavAne vAste jaMgalamAM nAnA sarakhA bhAgamAM jhADanAM lAkaDAMthI bAdazAhane besavAne vAte hAthI jhAlanArA vAghanA zikArIoe jagyA banAvI hatI ane pAse pAse AsapAsa amIrone vAte goThavaNa karI hatI ane majabUta kAMdAnI sAthe cAlIza hAthIo tathA hAthaNIo hatI, ane dareka hAthI upara be mahAvato beThA hatA. have evo TharAva thayo hato ke jaMgalI hAthIone pakaDI rUbarUmAM lAvavA ke jethI mana mAnatI rIte zikAranI sela karAya. bhogajoge badhA lokoe jyAre bhegA maLI hAMkeTo karyo tyAre jhADonA jhuMDanA lIdhe gaDabaDa thaI gaI ane hAkoTAmAM pheraphAra paDI gayo tethI jaMgalI hAthIo gabharAI catarapha doDI javA lAgyA. bAdazAhanI sanmukha bAra hAthIono zikAra thayo. tApa ane durgadhI havAnA lIdhe lokone atizaya gabharATa thayo, tethI bAdazAhane e abhiprAya thayo ke grISmaRtu ane comAsuM ahamadAbAdamAM gALI varasAda vityA pachI rAjadhAnI tarapha vidAya thavuM. A manasube dehadathI ahamadAbAda tarapha javAnuM nakkI thayuM. rabIussAnI bIjI tArIkhe sarakArI svArI ahamadAbAda AvI pahoMcI, havAnI gaMdhanA lIdhe ahamadAbAdamAM rega cAlI nikaLyo; ane zahera tathA lazkarIomAMthI koIpaNa evo nahoto, ke be traNa divasa tAvanA rogamAM na pIDoyo hoya. A rogamAM be traNa divasanA tAvanA lIdhe nirbaLatA tathA kamajorI eTalI badhI AvI jatI ke ghaNuM divasa sudhI uThavuM, besavuM ke pharavuM te eka muzkela kAma thaI paDatuM; paraMtu temAM koInA jIvanuM jokhama nahotuM thatuM. bhogoge bAdazAhanI tandurastI upara paNa be traNa divasa A maMdavADanI asara rahI. A vakhate kacchane jamInadAra rAjA bhArA ke je gujarAtanA AbarUdAra rAjAomAM gaNAya che, teNe sevAmAM AvI pahoMcI baso mahero bheTa dAkhala, behajAra rUpIA punyArthI ane so ghADA pezakazAmAM dAkhala ryA. jAma tathA bhArA ekaja dAdAnI olAdamAM che. AbarU tathA lazkaramAM bhArA jAmathI vadhAre che ane gujarAtI sulatAnomAMthI koInI najare nahi paDelo ( koIthI gAMjyo jAya tevo nahoto ) evuM kahe che ke sulatAna mahamude paNa eka phoja tenI upara mokalI hatI paraMtu sulatAnI phojanI hAra thaI. A vakhate tenI ummara sittera varSa karatAM vadhAre hatI. te Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 270 ] kahetA hatA ke huM hamaNAM nevuM varSanA chuM, tenI zakti ane buddhimAM kaMi pheraphAra nahAtA thayA. khAssA ghoDA,hAthI, hAthaNI, rAtA mANeka tathA nIlamanu jaDAvela khaMjara tathA talavAra, ane pILA mANekanI cAra aMguThIo sarakAra taraphathI bheTa lai vidAya thayeA. A vakhate evI khara AvI ke bAdazAhI nAkarAe nara tathA mAdA maLI ekasA pacAzI hAthIo deza pAse zikAramAM pakaDyA che. temAM teAMtera nara ane ekaseA khAra mAdIo che temathI zAhajahAM bAdazAhanA zikArIoe vIza nara ane sAta mAdA pakaDI che. ramajAna mAsanI AvIzamI tArIkhe jAzuka rAjadhAnI akabarAbAda taraH sarakAra bAdazAhanI svArI upaDI gaI. tArIkha 11 jIlphaada mAsamAM dAhaH mukAme zAhabadA zAhajahAMnA mahelamAM eka kalyANI janmanA avasara AvyA, ane te navA janmelA putranuM nAma sulatAna muhammada 'gajheba chapAyu. eka zabda sarAvara tAe tenuM varSa lakhyu che AphatAbe AlamatAma jagyaprakAzIta sUrya ujjaina mukAme zAnade A janmanI khuzAlImAM mijalasa karI rAja ceAgya bheTA peAtAnA pitAnA sanmukha mukI, ahamadAbAdathI pAchA karavAnI vakhate bAdazAhI pAMcahajArInI nimaNuMkanuM mAna dharAvanAra rUstamakhAna ke je zAhajAdAnI maMDaLInA mAtapharI hatA te nAyaba sukhe karyAM. zAhaatAullAne 'maTa majakura khAnanA banAvelA che. A ghumaTanu va A pramANe nikaLe che. bhinAzuda sarade aktAe tAhira tyArapachI rAnna vikramAjItane A hAdo maLyA. mAMDugaDhathI akakharAbAda jatI vakhate nurajahAM begamanA tAphAnathI khAHzAhanI dhRtarALanAM keTalAMka kAraNA ubhAM thayAM hatAM jemanu vana cAgya jaNAtuM nathI. majakura rAjA, bAdazAhanI AjJAne anusarI sarakAra svArImAM sAthe gayA ane potAnI jagyA upara potAnA bhAI phanaharadAsane ahamadAbAdamAM mukyA. dilhI pAse bAdazAhI tathA zAhajAdAnI phAja vacce je laDAI thaI temAM te mAryA gayA ane abdullAkhAna bahAdura pIrAjhajaMga bAdazAhI lazkarathI judA paDI bAdazAhanI najIka AvI paheoMcyA. A laDAI sane 132mAM thaI hatI, eja varSamAM mirajhA badIujhamAM Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 ] mirajhA zAharUkhane dIkaro ke jenI jAgIra pATaNa sarakAramAM hatI te pitAnA bhAIonA hAthe kapA. rAtre ekadama tenA upara jaI tene mArI nAkhyo. je mahelo ahamadAbAdamAM khAnapura daravAjAthI dakSiNe sAbaramatI nadI upara AvelA che ne je zAhajahAMnA mahelanA nAmathI oLakhAya che ane hamaNAM thoDAMka khaMDero sivAya kaMIpaNa bAkI raheluM nathI te jAhera rIte jotAM bAdazAhanA hukamathI te vakhate baMdhAelA hatA ane zAhIbAganI bInA zAhajAdAnA nAmathI prakhyAta che. abadullAkhAna bahAdura zIrAjhajaMgane zAhajAdA zAhajahAMnI taraphathI mAMDugaDhathI pitAne gujarAtano sube nima, muhammada saphInI dIvAnI, abdullAkhAnanI laDAI ane khAna majakuranI hAra. jannatabAga ( svargavADI ) nI ahamadAbAda havelI tAbAnA jabalapura gAmamAM taiyArI, dIvAnanA mAna ane nimaNuMkamAM vadhAro, sephakhAnanA khitAbanI bakSIza, zAhajAdAnA gurUzikSakanI jagyAe moTAkhAnanI nimaNuMka, tenuM ahamadAbAda AvavuM ane A nAzavaMta saMsAramAMthI paralokamAM javuM. seLame su sulatAna dAvarabakSa. sane 103-1033 hijarI. nurajahAM begamanA vyartha kAryone lIdhe bAdazAhanuM mana zAhajAdA zAhajahAMnI taraphathI khATuM thaI gayuM hatuM ane dillI pAsenI laDAI thayA pachI zAhajahAM sane 1932 muhammada saphInI dIvAnI. hijarImAM mAMDu tarapha gaye ane khuzaro zAhajAdAne dIkaro sulatAna dAvarabA zAhajahAMnI jagyAe gujarAtanI subegIrI upara nimAyo; tene AThahajAra jAtanI nimaNuMka tayA traNahajAra svAro ane elAkha rUpIA rokaDa rAhakhacanA ApavAmAM AvyA. akabarazAhanA vakhatathI A dezane mAhitagAra moTakhAna mirajhAajhIjha kokalatAza sulatAnanA gurUzikSakanI jagyA upara nimAyA ane tene kharcane vAste eka lAkha rUpIA ApavAmAM AvyA. jyAre zAhajahAM zAhajAde dillInajIkanI laDAI pachI pAcho pharI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 202 ? mAMDugaDha bhaNI gayo hato tyAre gujarAtanI bhegIrI upara abadullAkhAnatI nimaNuMka karI hatI. vikramajananA bhAI ka haradAsane gujarAtanA subAnA dIvAna muhammada saphInI sAthe khajAne tathA pAMca lAkha rUpIA nI lAgatanAM ratnajaDItra tamane tathA elAkha rUpIAnI kImate banelA paDavAnI sAthe bAdazAhanI sevAmAM bheTa dAkhala lo javAne TharAvavAmAM AvelA hatA, teone pitAnI pAse bolAvI lIdho. abdullAkhAna bahAdure vazadAra nAmanA pitAnA khArA subAne nAyaba dAkhala mAphalyo. te keTalAka bInakeLavAelA (ja.) lokonI sAthe zahera ahamadAbAdamAM dAkhala thayA ane zaherane kabaje karI lIdhA. muhammada sI dAvAne badale tu upara rada rahI sipAhIone baMdobasta karI lazkara bheguM karIne himatathI pagalAM bharyA. keTalAka divasa pahelAM kanaharadAsa zaheramAMthI kAMkarIe taLAva upara AvI rahyo hato ane tyAMthI mehamudAbAda jai teNe evA dALa pAyA ke jANe te hajura sevAmAM jAya che. paraMtu gumarIte te nAharakhA, saida dilerakhAna tathA bAbukhAna aphagAna ke jeo bAdazAhI nikalAla nekaro) pitAnI jAgIramAM hatA temanI sAthe bAdazAhanI nimakahalAlInA patravahevAra calAvato ha ane chevaTanI vATa joine besI rahyo hato. piTala do sAleha nAmane phojadAra vAtacItanA laMbANathI vaNI gayo ke, muhammada saphIno boja kaMi manasubo jAya che, tethI teNe sArI pheja bhegI karI ane bahAdurI to sAvacanI kAmamAM levA mAMDI. te hAtha paga halAvI zakato nahato. te bAda mada sATha anubhavI sipAhI hato. ) evuM dhArI lAge che, ane hada karI bhAryAdA mukI bAdazAhI khajAnA upara luMTa calAvI temAM ha! ! ghAlI che. tethI agAuthI sAvacetI kAmamAM laI pahelAM khAnA tarapha vadhyo ane Azare dazalAkha rUpIA zAhajAdAnI sevAmAM mokalI dIdha, kaharA paga parata lai tenI zuM che ravAne thaI gayo, paraMtu jaDitra rAjyAna bhAranA lIdhe laI jaI zako nahi. muhammada sarIe medAna khAlI che lokonI sAthe tene saMbaMdha hato temane patra lakhI mokalI evuM TharAvyuM ke, dareka jaNa potAnI pAse je kaMI lazkara hoya te laI utAvaLe sUryodaya thatAM teonA mArga bhaNI AvelA daravAjAmAM thaI ekadama zaheramAM dAkhala thai jAya tyArabAda te Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 203 ] pote paNa bAbukhAna aphagAnanI sAthe kapaDavaMja pragaNethI ekadama kuca karI vahANuM vAtAM zaheranI hadamAM AvI pahoMcyo ane malekazAbAna bAgamAM : thoDeka vizrAma laI sUryodayanI vATa joto rahyo, ke jethI snehI tathA zatru sArI peThe oLakhAya. have vahANuM vAyA pachI jyAre zaheranA daravAjAne ughADe joyo tyAre mitronI vATa na jotAM sAraMgapuranA daravAjethI zaheramAM paDe. A vakhate nAhirakhAna paNa IDarIe daravAjethI zaheramAM AvI pahoMcyo. A banAvanI koIpaNa zaMkA abadullAkhAna khAjAsarA (phAtaDA) nA manamAM prathama AvI nahotI, tethI gabharAI jaI zAhavajIhudInanA pautra zekha ehamada haidara alavInA gharamAM jaI Azaro lIdhe ane sAmAvALAo buje tathA bArIo majabUta karavA lAgyA. bAdazAhI dIvAna muhammada saphI tathA husenaege bakSInAM ghare upara lazkaranA mANaso mokalI temane pakaDyA ane zekha hedare pote AvI jAhera karyuM tethI khAjAsarA abadulAkhAnane tarata ja bAMdhI tANI lAvyA. zaherane baMdobasta joitI rIte karI, lazkarane dilAsa daI bheguM karavA mAMDyuM ane rokaDa tathA jaNasa je kaMI maLyuM te saghaLuM junA navA lazkarane inAmamAM ApyuM. te eTale sudhI ke, sonAnuM rAjyasana ke jenA jevuM bIjuM banAvavuM ghaNuM ja muzkela hatuM te bhAMgI nAkhI tenuM senuM 9 skarane pezagI pagAramAM ApI dIdhuM ane saghaLo khajAne pitAnA upayogane vAste kabaje karI lIdho. cheDA kALamAM ghaNuM lazkara bheguM thayuM. jyAre A khabara mAMDugaDhamAM pahoMcI tyAre abadullAkhAna, zAhajAdAnI AjJA laI kumaka tathA madadanI vATa nahi jotAM cArahajAra pAMcaso svAro sahIta ghaNu vege cAlI nikaLyo ane viza divasamAM mAMDugaTathI vaDodare Avyo. muhammada saphI tathA nAhirakhAMe zaherathI bahAra nikaLI kAMkarIA taLAva upara laskara zaNagAravA mAMDyuM. abdullAkhAnane sAme moTuM lazkara che evI khabara maLyAthI vaDodarAmAM aTakI javAnI jarUra paDI, ke eTalAmAM kumaka AvI pahoMce. thoDA dahADA pachI kuca karI mahemadAbAdamAM sainyA samArI. have A taraphanA loko kAMkarIethI upaDI vaTa pahoMcyA. abdullAkhAna mahemudAbAda bAreje Avyo. muhammada saphI tathA na hirakhAne pelu gAmamAM mukAma karyo have beu budanI vacce traNa gAunA atara rahyo bIje divase beu taraphathI lazkare taiyAra karI laDAI karavAne rokAyA. bhogajage je Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 204 ] jagyAe abdullAkhAne chAvaNI nAkhI hatI tyAM thorIyAnI ghaTa, jhADI ane dharatI ghaNI uMcI nIcI hatI tema chatAM niyamasara keja paNa hArabaMdha goThavAI nahotI. have sArI rIte mArA kApI thaI temAM abdullAkhAnanI hAra thaI ane tyAMthI te pAcho vaDodare nAThe. A laDAI sane 1932 hijarImAM thai. eka mitre tenuM varSa kADhayuM che ke -- do phateha namAyAM bayaka mAha zuda. artha-eka mAsamAM sArI be phateho meLavAI. have muhammada saphI bharUca gayo tyAM be divasa thI surata baMdare upaDI gayo. tyAM be mAsa rahI potAnA vikharAelA mANasone bhegA karI pAchI sainyA racI pite burahAnapuramAM zAhajahAnanI sevAmAM hAjara thayo. A khabara jyAre zrImaMta bAdazAhanI hajuramAM pahoMcI te muhammada saphIe ke divase paNa svamAmAM nahi dITheluM mAna meLavyuM. tethI tenI sAta jAtanI tathA traNaso svAranI nimaNuMka uparathI traNahajAra jAtanI tathA behAra vAro ane khitAba, nobata tathA nizAnanuM mAna vadhAravAmAM AvyuM. nAhirakhAnane traNahAra jAtanI ane baso svAronI padavI maLI. jetalapuramAM abadullAkhAna upara phateha maLI hatI tethI tyAM sephabAga yAdagIrI dAkhala banAvavAmAM Avyo. teja arasAmAM madarasA ( pAThazALA ) masajIda tathA oSadhAlaya zaheramAM bhadranA killA AgaLa teNe taiyAra karyo, ke je madarasae sephakhAnanA nAmathI prakhyAta che. tene saMvata A betothI nikaLe che sAle i tamAma jhi memAre kajhA juta mo guta. masajado madarasAo dara ziphAe AbAda ane bana allAhe madarastula ulamAmAMthI paNa sAla nikaLe che. matalaba ke sulatAna dAvarabakSa gujarAtanA subAmAM pahoMcI moTAkhAnanI salAhathI A dezano baMdobasta karI kAma calAvato hato. khudAI IcchAthI sane 1932 hijarInI AkharamAM meTo khAna A loka mukI paralokamAM jaI pahoMcyo ane sarakhejamAM bhakta ziromaNI, gaMjabakSa zekha ehamada khaTunI kabara pAse daTAyo. te eka paropakArI purUSa hato, sadaguNomAM bharapUra, nyAya tathA insApha tarapha enuM aMtaHkaraNa sadAe vaLeluM rahetuM jyAre sarakArI kAmothI avakAza maLatA tyAre pustake, itihAsa ane niti vRttAMto hoMzathI vAMcavAne rokAto ane kaI koI veLAe te tenuM mana vicArazila hovAnA lIdhe mukhamAMthI keTalAMka kavita uccAratA hatA, Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 205 ] copAI dara kue murAda khuda pasaMda digaraMda. dara vAdI iraka mukta maMda digaraMda. nA ke bAjI rajhAe jAnA talabaMda, hAM digara mukta maMdAM digada. paraMtu arabImAM enuM koruM pAnuM hatuM, te pite kaheto hato ke huM arabImAM chuM ja nahIM, e paNa tenuM ja kahevuM che ke, keIe AvIne mane kAMI kahyuM te huM tene satya mAnato, paNa je te upara teNe kaI vadhAre karyo te mane vahema utpanna thatuM, ane pachI pratijJA kare to huM nakkI karate ke A juThe che. A paNa tenuM ja kathana che ke, AvA mANasane cAra strIo joIe. (1) khurAsAnI, gharabArane vAste (2) bhAvarAunaneharI, zIlAkane vAste (3) irAkI, premane vAte (4) hiMdI, svAmI hake jALavavAne. - have sane 1033 hijarImAM sulatAna TAvarabakSane hajuramAM bolAvI levAmAM Avyo. sattarama sube khAnajahAna. sane 1933-1037 hijarI. jyAre hajura AjJA pramANe sulatAna dAvarabakSa hajuramAM javA mATe nikaLyo; ane khAnajahAna ke je jAzukanI rAjadhAnI akabarAbAdano amaladAra hato teNe sane 1033 sephakhAnanI nAyabI, hijarImAM sarakArI hukamathI ahamadAbAda AvI tathA dIvAnI ane jahAM A subAnI hakumata tathA amaladArInuM kAma calA- gIra bAdazAhanuM mRyu. vivA mAMDayuM. sane 1034 hijarImAM zAhajAdo paravI ja potAnI vikAlatanA kAma upara nimaNuMkano vadhAre thaethI hajuramAM ravAne thayo ane hajuranA hukamathI bIje su AvatAM sudhI dezano baMdobasta rAkhavAne mATe sephakhAnane subA tarIke nImavA TharAva thayo. sane 1035 hijarInI zarUAtamAM mahAbatakhAna bAbIe zrI bAdazAhanuM saghaLuM dhyAna kAbula bhaNI rokyuM. te khaTapaTanA lIdhe hajurathI koIpaNa sukho nimAyo nahoto. sane 1936 mAM zAhajAdo bArebAra ThathI junerane raste jato rahyo, tethI jahAMgIra bAdazAhanA bharatAM sudhI A dezanA subAnuM kAma sepha khAMe karyuM. jahAMgIra bAdazAha tA. 28 mI mAhe sadara sane 1027 hijarImAM mRtyu pAmyA. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zahAbuddIna zAhajahAna. bAdazAhanuM junerathI ahamadAbAdane raste AgrA rAjadhAnI tarapha sephakhAna vigere subAo tathA dIvAne ke jeo tenA vakhatamAM ane nimAyA hatA tene potAnI sAthe laIne javuM sana : aDhAra e sue zera khAna tuvera. sane 100-1042 hijarI. yamInadolA AsakhAne zrI hajura bAdazAhanA mRtyukALanA samAcAra zAhajAdA zAhajahAnane mokalelA, ke je lAhora rAjadhAnIthI mokalavAmAM AvelA hatA ane utA khAnahayAtI dIvAnI. vaLane lIdhe tenA upara potAnI mehoranI nizAnI paNa karI hatI paraMtu te samAcAra na pahAMcavAthI pote svAra thai ghaNI ja utAvaLe vIsa divasamAM lAMbo patha kApI sane 1937 hijarInA rabAula avvala mAsanI 18 mI tArIkha ane ravIvAranA divase nera mukAma ke jyAM hajura svArI hatI tyAM jaI pahoMcyo. rastAmAM te muhAbatakhAnane tyAM gayo hato te vakhate te thoDA divasa Agamaca darabAranI hAjarInI chuTa meLavI beTho hato. tene sAthe laI kharI banelI hakIkata savistara bayAna karI mInadolAnI mahora sarakArane dekhADavAmAM AvI. zoka pALavAnI cAlu kiyAne rItapramANe pALI, je jozAo sarakArI bharUsAdAra hatA temane AjJA karI ke rAjadhAnI tarasa javAnA divasanuM mahurta nakkI kare. jethI evuM karAvavAmAM AvyuM ke sarakAra svArI majakura sananA rabIula avala mAsanI tArIkha 27 zanIvArane divase ahamadAbAdane raste thaIne jAya. tyArapachI janerathI ravAne thaI yamInadolAnA na AvavA ane ahamadAbAdane ro pabadhAnI tarapha AvavAnI malabanI patrikA lakhI yamInadolA upara ravAne karI. jyAre zAhajahAnanI ravArI gu. rAtanI sarahadamAM AvI pahoMcI tyAre Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 ] A dezano moho amaladAra nahirakhAM tuvera ( zerakhAna ) pitAnI nimakahalAla ulaTathI sevAmAM hAjara thayo ane sarakhAna ke je uparathI saccAI ane aMdarathI kapaTa rAkhato hato tathA gujarAtanA subAnI amaladArI karate hato tenI tevI vartaNuMkathI vAkepha thaI ahamadAbAdanI subegIrI zerakhAnane ApI, ane hukama karyo ke sekanane najharabaMdha keda rAkhavA. bAdazAhanI mAtuzrInI behena, ke je zivAya bIjI eka paNa sagI bahena temane nahotI ane te ja kAraNathI tenI upara ghaNo pyAra hatA, te sephakhAnanI sAthe paraNAvelI hatI. paratakhAna nAmanA sarakArI vizvAsu mANasane ahamadAbAda jaI tene hajuramAM lAvavAne vAte DarAvavAmAM Avyo ane khabaradAra karyo ke, koipaNa prakAre tene kaMipaNa nukazAna ke jakhama thAya nahIM. jo ema na karyuM hota to sephakhAna potAnI zikSAe ahamadAbAdamAM ja pihoMcI jAta. vaLI zerakhAnanI subegIrInuM pharamAna paNa parastakhAnanI sAthe mekalavAmAM AvyuM. have sarakAra svArI kuca upara kuca karI narmadA nadInA kinArA upara AvI pahoMcI. tyAMthI bAbA yArAnA ghATathI utarI te vakhate dareka mukAme gujarAtanA tehanAnI amaladAromAMthI koIne kaI AvI kunasa karI saphaLa thatA. majakura mahinAnI chellI tArIkhe hajura svArI narmadAnA kAMThA upara AvelA sIno kasabAmAM AvI pahoMcI. eja divase zerakhAnanI arajI paNa AvI, te evI matalabanI hatI ke, hiMduonA lakhANa ke je lAhoramAM thAya che temAM jAhera thayuM che ke, amInadolA, AsephakhAna ane saghaLA sarakArI zubhecchakoe majakura rAjadhAnI phateha karyA pachI A5 hajura bAdazAhanA nAmano khutabo, zukravAranuM bhASaNa tathA sikko cAlu karyo che. A vadhAmaNI uparathI hajura hukamanA pharamAnathI khuza vakhatanI nobatonA nAda thavA lAgyA. jyAre parastakhAna ahamadAbAdanI hadamAM pahoMcyo tyAre zerakhAne sarakArI hukamane mAna ApI sephakhAna ke je A veLAe zArIrika pIDAthI pIDAI rahyo hato tene havAle karI dIdhA. te du:khIo najharabaMdha kedI banI darabAramAM Avyo. te vakhate mAtuzrInI sipArasathI te kRpAsarovara zahenazAhe tenA gunAhanI mAphI ApI, te du:kharUpI kedakhAnAnI pIDA tathA daridra avasthAmAMthI tene ja bhasudhIno chuTo karyo Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [" 208 surata tarapha mIra zamasudIna mehArI AtanI ane e hunnara svArAnI nimaNuMkathI mAnakarI hateA. te sarakArI bhruNahalAla heAvAthI prasazApAtra thayA ane suratanI killedArI tene ApavAmAM AvI. rorakhAna ahamadAbAdathI daza gAu upara AvelA mehamudAbAdamAM sevAmAM AvI sarakArI mukAme dAkhala thayA ane ahamadAbAdamAM lugaDAMvigerenI bheTA sarakAra sanmukhe dharI ane mirjhA alItarakhAna tathA mirajhAvalI vigere te ThekANenA bhInna sarakArI amaladArAe sevAmAM hAjara thai sarakArI maherabAnI meLavI. majakura mahinAnI 18 mI tArIkhe zahera amadAbAdanI bahAra AvelA kAMkarIA talAva upara sarakArI tathyue kAkI mukAma karyuM. zerakhAna ke jenI gujarAtanI megIro upara nimaNUka thai hatI tene zAka, talavAra, DItra khaMjara tathA mehArI jAtanAM vadhArA uparAMta pacIsaseA svAre| bakSavAmAM AvyA temaja sarakArI tabelAmAMne! khAsa gheADA tenA sAnerI sAmAnanI sAthe tathA hAthI ApavAmAM Avye; khAjAjahAna ke jenuM nAma khAjAAna hatu ane je peAtAnI pramANikatAne lIdhe ehajAra tathA isA svAranI nimaNuMka bhAgavatA hatA tene gujarAtanA dIvAna banAvavAmAM AvyA; mirjhA alItarakhAnane DDAnI suegIrI ApI mehArI batanI tathA sattarasI svArA vadhArA karyAM ane maDalInA jAtanA cArahambara tathA pacIzase! vArA cAlu karI ApI ravAne karI dIdhA; meAtikikhAnane natanA cArahajAra ane behandara svAreAnu manasaba svArA ApyuM; jamAlalluyAnIne paMdarasA AtanA ane pAMcasA bahyA; saida mubAraka ke je hAra tathA traNaseA svAreAnI nimaNuka mAlatA hatA tene ahamadAbAdamAM mukayA ane saida dilerakhAnane keTalAka bIjo sarakArI nAkarA tathA svAreAnI sAthe ahamadAbAdamAM mukarara karI eka aThavADIAM sudhI kAmanA 'cA karI teja mAsanI 25 mI tArIkhe bAdazAha rAjadhAnI tarapha AvyA ane dhArA pramANe zerakhAna paNa pA pharyA. Age pahoMcyA pachI sane 1037 nA jamAdIussA mAsanI tArIkha 12 mI bruhaspatavAranA divase dATa ghaDI divasa caDe potAnA ApadAdAnA rAjyAsana upara besavAnI kriyA karI. teja arasAmAM monA zirAmaNI zAhuAlamanA potra suda jalAla Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 ] bhukhArI takhtanazinInI mubArakabAdI ApavA ahamadAbAdathI ravA thayA ane zrImaMta khAdazAhanI mulAkAtane lAbha meLavI ghaNuM mAna pAmyA. caMdragatinA mAsA tathA savatnI jagyAe julusInA TharAva zrImaMta akabara bAdazAhanA rAjamAM slAhI tithi, mahinA tathA savane amalamAM lAvavAnA hukama thayA hatA. A hisAba sUrya gati uparathI gAtA. jenuM varNana te rAjanA vRttAMtamAM varNavelu che. tyArapachI jahAMgIra bAdazAhe paNu pAtAnI takhtazinInA saMvata teja pramANe harAvela hatA. A vakhate zrImata bAdazAhanI hiMmata saghaLI rIte muhammadI dharmanA uttejana ane ralAmI mArcanAM rakSaNa tara%0rAkAelI che. rAjyakAreAbArA bhAra chatAM eka ghaDI paNa dhArmIka AnAthI pAchA khasatA nathI. jethI temanA zubhecchaka mananu evu' valaNa thayuM ke A vakhate caMdratuM batrIzamuM varSa che ane A kharekharUM udhADu che ke, dhArmika tetrIza varSone trIza gaNavAne kalyANakArI DAhyA vidyAneA pasaMda karatA nathI; tethI banAvAnI noMdha ane kAryanuM dhAraNa tathA daphatarAe julusI (takhtanazinI) nA TharAva karI hukamAnA AdhAra tathA banAvAnA jApatA ca*dragatinA mahinAe tathA savata upara karyA che, jene mULa hetu hijarI tithine che; ane joke jamAdIussA mAsanI 12 mI tArIkha takhtanazinInI tithi thAyache tApaNa hukama karavAmAM AvyA ke eja mAsanI tarIkha pahelIne te tithi gaNavI joie. te viSenI eka AnApatrikA, AkhA hiMdustAnanI hakumatamAM amala thavAne ravAne karavAmAM AvI. (A ThekANe mAre jANAvavuM nnee ke sannI saMvatane ThekANe caMdrathI bAdazAhanI julusI sanane rAvavAnA pharamAnane viSaya mane maLI abyA hatA, ke je viSaya vistArathI kAyadAenI puSTImAM ane tenI heLa tenA hetu mirAteahamadI pustakanA ahamadAbAdanA mukyAnA varNana sAthe muja alpabuddhivALAne maLI AvyAthI mArI alpa mati pramANe me lakhyuM che. kharUM khATuM khudA jANe!) matalaba ke, sane 1038 hijarImAM ahamadAbAdanA subA zerakhAnanI ahamadAbAdanI bheTA : khAH zAhanI sanmukha paDI. have khAjA abula husana eka tathA sagamberane te karavAne pezakazItA e hAthIe tathA mukavAmAM AvI, te tene pasaMda ke je amIrAnI sAthe nArA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 210 ] vAste hajuramAMthI ravAne thayA hatA tene evA hukama karavAmAM AvyA ke, te sarahadamAM je ThekANe je jagyA ceAgya hAya tyAM thobhI jyAMsudhI gujarAtanA subA zerakhAnanuM lazkara AvIne maLe nahIM tyAMsudhI vATa jovI. A vakhate majakura khAna gujarAtanA tehanAtI lazkaranI sAthe khAjA tarapha ravAne thai majakura sananA zabbAlamAsanI 23mI tArIkhe khAjAne Ave. maLyA ane tene khAjAamulahasane mAsurAnA killAne mane cAMdAranI AsapAsanA dezane luMTavAne vAste mekalyA. A jagyAe nAsakatraMbakanI hadamAM che. teNe luTATa tathA mArAmArInuM kAma purI rIte karI dIdhuM ane ghaNI mAlamatA laI pAchA AvI khAntane maLyA. je veLAe zerakhAna khAjAnI pAse jatA hatA te vakhate kalAnAnA jamInadArathI pezakazImAM dharAvelA pAMca hAthIe tathA khI" bheTA vigere levAne peAtAnA nAkarAne mekalyA hatA. te varSanA mAhe jIlahajamAM khAjAamulahasananI pAse lAvIne ApI dIdhA. khAtae te saghaLuM zrImata bAdazAhanI sevAmAM ravAne karyuM. sane 1039 hijarImAM saiIde jalAla mukhArI ke je takhtazinInI mubArakakhAdI ApavA hajIramAM gayA hatA (teviSe pahelAM lakhavAmAM Avyu che.) temane zAka, hAthI tathA traNahAra rUpIA rokaDA inAma dAkhala ApavAmAM AvyA. teja varSamAM majakura saida ahamadAbAdamAM AvyA. sane 140 hijarImAM jamAlakhAna karAvala ke je sarakAranA hukramathI gujarAtanA subAnA tAbAnA gAma sulatAnapura tathA rAjapIpale gayA hatA, te ekasAne trIza hAthIne pakaDI tArIkha 7mI jamAdIula avvalane dahADe sarakAranI hajuramAM AvI hAjara thayA. temAMthI darakhAramAM phakta nara-mAdA maLI sittera hArthIe jIvatA pahoMcyA hatA, ke je sarakAranI samakSa najara karavAmAM AvyA. gujarAtanA mArA dukALa, A varSanA banAvAmAMthI lAkAmAM kahevAtA satyAsIe dukALa che. A dukALa pUrNarIte gujarAta tathA dakSiNamAM paDyA hatA. khAvApIvAnI jaNaseAnI ghaNI tANa paDI hatI. nAnane vAste jAna detA hatA" ane jIvatA kAi kharIda karanAra nahAtA. kAMkare uMTa vecAtA hatA paNu kAI letuM nahAtuM. je hAtha sadAe udAratAmAM lAMkhA thatA hatA te hAya bhIkhanA k Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 211] TukaDA zivAya khIje raste lAMkhe| thatA nahAtA. je pagalAM hamezAM nirAMte paheALAM thatAM hatAM te bhikSA mAgavA zivAya bIjuM kAma naheAtAM karatAM. kutarAnuM mAMsa bakarAMnA mAMsanI jagyAe tathA muDadAMnAM hADakAM leTamAM meLavIne vecAtAM hatAM. A vAta jANavAmAM AvyAthI vecanArAone pAkI zikSA karavAmAM AvI. chevaTa halakA lAkAe eka bIjAnuM mAMsa khAi jIvatA rahevAnuM kAma kADhyuM. ghaNAkharA mANase temane zeAdhanArAothI thakI jai maraNa pAmyA hatA ane ekalA mANasa koi khIjA mANasAnA pAkA jApatA zivAya kayAMe jai zakatA nahAtA. mRtyunA mahA saMkaTathI ghaNA lokA saheje prANa ApatA. je lokeAthI kaMi banI AvatuM te te pAkA baMdobastathI bIjA dezanAM gAmaDAMo tathA kasbAomAM jaI bharAtA. A deza ke je vastInA lIdhe ghaNA prakhyAta hatA te vastIvinAnA ujjaDa thai gayA hatA. A meTA kera ane bhAre pIDA saghaLe ThekANe prasarelI hatI, temaja je dhAnya sastuM ane jaththAbadha jovAtu hatu. tenI chekaja achata thai gaI hatI. dayAsAgara hannura bAdazAhe AjJA karI ke, burahAnapura, ahamadAbAda tathA suratA kArakuna lokoe kIrA, bhikSukA, garImA ane AzAvata nirAdhAra prajAne vAste lagarakhAnA eTale AzrameA ughADavA ane dararAja garIma ane nirAdhAra prajAne purUM paDe eTalu anAja (bharakuM) pakAvavuM. jyAre bhukhamarA ane anAjanI tANu ahamadAbAdIone vadhAre pIDavA lAgI tyAre bIjI vakhata hajIrane khakhara thai, tethI hukama pharamAvyeA ke sukhanA dIvAne khajAnAmAMthI pacAzahajAra rUpIA rokaDA zaheramAM dANA lAvanAra vahepArIone ApavA. A varSe varasAdanI tANu tathA meAMdhavArIthI raiyata barabAda thai gai hAvAthI A varSa temaja AvatA varSamATe khAlasA tathA jAgIranI vaje samULagI dhaTADavAnI mArI maLI. sAMbhaLavAmAM Avyu che ke, khIje varSe jyAre meghaTI thai tyAre DhAraDhAMkhara te! rahyAM naheAtAM tethI bhe'sA sittera sittera rUpIe kharIda karI cAMpAnerI lAvyA hatA. kemake DhoranI nasala khAkI rahI naheAtI. eja varSe gujarAtI nAgaranI nAtanA dayAnaMtarAya munazI ke je dezI gaNItamAM prAcInakALanA rAjAethI mAhItagAra hatA, te khAlasA muzakanI dataradArI upara nimAyA ane zerakhAna sue ke je khAjAamulahasananI tehanAtamAM nAsatrabaka gayA hatA te mRtyu pAmyA, Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 212 ] egaNuzame subo IsalAmakhAna. sane 100-1041 hijarI, zerakhAnanA mRtyu pAmavAnI khabara jyAre darabAramAM pahoMcI tyAre rAjadhAnInA amaladAra IsalAmakhAnane gujarAtanA subAna hedo apAvyo ane tenI nimaNuMkamAM pAMca- khArajahAnanI dIvAnI hajAra jAtanA tathA cArahajAra svAro ane ghoDAno ane tenuM makake hajaja vadhAro karI ApI khAsa pozAka ane tabelAmAMno karavA javuM, ane pAcha khAsa ghoDe tenA sAmAna sAthe tathA khAsa svAmI LavI AkAkAjhila eTale hAthI tene mokalAze. phajhilakhAnanI dIvAnI. te hukama maLavAthI sane 1040 hijarInA chevaTanA bhAgamAM guja. rAtanA subAmAM te AvI pahoMcyo ane baMdobasta karavAnuM kAma calAvavA mAMDyuM. te ja varSamAM ratnajaDItra hathiAro, nava kachI ghoDA, kasabI keTalAMka irAkI lugAM tathA gujarAtI vaNATanAM lugaDAM pezakazI dAkhala teNe darabAramAM mokalelAM te hajuramAM dAkhala thayAM. jethI tene pAMcahajArI manasabanI sAthe hajAra svAro ane bevaDA tevaDA pAMca hajAra svAronA vadhArAnuM tene mAna ApavAmAM AvyuM. te vakhate sarapharAjhakhAna AjhAI A subAnA tehanAtIomAM eka, tehanAtI chokarAone laIne hajuramAM Avelo, tene piozAkanuM inAma maLyAthI te paNa gujarAta tarara ratAne thayo. sane 1841 hijarImAM subAnA dIvAna khAjAjahAne make haja karavA javAnI araja karI, jethI tenI araja maMjura karavAmAM AvI. rAjyanI meTAI vadhAravAnI tarapha draSTI nAkhI evo hukama karyo ke, pAMca lAkha rUpIyA arabastAnane garIbone vaheMcavAne vAte ravAne karavA. tethI guja. ratanA kAmadAro upara hukama Avyo ke ahamadAbAda tathA surata baMdaramAM be lAkha cAlIza hajAra rUpiyAno te mAla, ke je tyAM taiyAra thAya che te vecAto lai khAjA jahAna ke je dharmI tathA pramANikapaNamATe prasiddha che tene havAle karavo; ke te mAlane hakIma masIhajhajhamAne sAthe rAkhI makAnA mutavallIone kherAta karavo. hakIma paNa hajaja karavA javAnI rajA laI zake jato hato. khAjAjahAnanI jagyA upara jAtanA hara tathA pAMcaso vAronI nimakanuM bhAna dharAvanAra AkaphAjhila eTale phajhalakhAna dIvAnane nImavAmAM Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 213 ] AvyA. eja varSamAM surata tathA khaMbhAtanA mutsadIe javAhIra, vacce', ane arakhI tathA irAkI ghoDA eu baMdaramAMthI bhegA karI khIjI suMdara bheTA sahIta hajuramAM meAkalela temaja ratnajaDItra hathiAre, eMzI gheADA ane ahamadAbAdI vastro isalAmakhAta sukhAnAM mekalelAM paNa hajuranI samakSa najara karavAmAM AvyAM. sane 142 hijarImAM cArahajArI jAtanA ane traNahajAra vArAnuM manasakha rAkhanAra saida dilerakhAna vaDodarAnA phojadAra A duniyAthI kuca karI gaye|. sukhAnA dIvAna AkAAjhilane DeAdarAnI phAjadArI ApavAmAM AvI ane gujarAtanA subAnA divAna tarIke riAyatakhAnane nImavAmAM AvyeA. isalAmakhAnanI suegIrImAM enAthI vadhAre kai vRttAMta jovAmAM Avela nathI. vIzamA subA najamasAnI bAkarakhAna, sane 14-143 hijarI, sane 1042 nA rajakhamAsamAM cArahajAra jAtanA ane cArahajAra svArAnA matasabanuM bhAta dharAvanAra najamasAnI bAkarakhAna potAnA putrAsahIta alIAthI AvI sarakAra sevAmAM hAjara thayA ane ekahajAra meharAnI bheTa, ratnajaDItra haArA tathA sonerI hathIArA Azare elAkha rUpIyAnI kaMmatanAM pezakazI dAkhala bheTa karyAM. jethI tene hAthI, peAzAka tathA sonerI sAmAnane gheADA sarakAramAMthI mAna sAthe ApavAmAM AvyA ane isalAmakhAnanI pherabadalIthI khAlI paDelI gujarAtanI suegIrI upara tenI nimaNUMka thai, tethI te ravAne thai gujarAtamAM AvI pahoMcI kAmakAja karavA lAgyA ane teNe teja va Akhara irAkI gheADA, sArAM ane sudara vacce tathA cAlIza kacchI dhoDA pezakazI dAkhala hajuramAM mAkaLyA. te zivAya zrIjI kaMi tenI suegIrImAM aneluM jaNuAtu nathI. riAyatakhAnanI dIvAnI. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 214 ] ekavIzama subo sipehadArakhAna. sane 1043 hijarI. jatuprasiddha navarejha eTale tA. 21 ramajhAna sane 1044 dikarInA roja pAMcahajArI jAtanA tathA pAMcahajAra svAre bevaDA tevaDAnA manasabavALo sipehadArakhAna khAsa riAyatakhAnanI pizAka, sonerI sAmAnavALo ghoDe tathA hAthInI dIvAnI. bakSIzanuM mAna meLavI bAkarakhAna najamasAnI ( gujarAtanA ) subAnI khAlI paDelI jagyAe nImAyo ane pote javAnI AjJA meLavI majakura sananI Akhare gujarAtamAM pahoMcI kArobAra calAvavA lAgyo. sana 104 hijarImAM navarojhane dahADe ahamadAbAdamAM taiyAra thayela ane gujarAtanA kArIgara tathA harIoe banAvelo eka lAkha rUpiyAne samIA (ca dare ) makhamalanA lapAnA sAyabAne sonA cAMdInA thAMbhalAvALo hajuramAM mokalavAmAM Avelo hato. te samIAne darabAramAM navarojhanA divase dIvAnakhAnAnI AgaLa tANavAmAM Avyo. teja divase morAsana ke je eka karoDa rUpiyA barAbara traNaso irAkI tumAnanI lAgatavALA upara zrImaMta bAdazAha birAjamAna thayA ane e ja varSamAM subA sipehadArakhAMe paNa ekalAkha rUpiyAnI lAgatathI taiyAra karela samIAne sonerI thobhalIovALo pezakazI dAkhala darabAramAM mokalAvyo hato, te paNa sarakAranI sanmukha najara karavAmAM Avyo. bAvIzamo sube sephakhAna sane 1044 hijarI. sane 1845 hijarInA saphara mahInAnI 15mI tArIkhe jAtIkA pAMcahajAra ane cArahajAra svAronA manasabanuM mAna dharAvanAra sephakhAna subA siMhadArakhAnanI riAyatakhAnanI pherabadalIthI khAlI paDelI jagyAe hajuramAM nimAyo, dIvAnI. tene sonerI sAmAna sahIta gheDe tathA hAthI ApavAnI pharamAza thaI. tenA bhAI tathA dIkarA yahayAne prathama karatAM jAtanA hajAra ane traNaso svArano vadhAro karI sAthe ravAne kya. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ 215 ] eja varSamAM make haja karavA gayela hakIma basarAne raste pAcho pharI lAharInA baMdare utarI darabArabhaNI ravAne thayo ane darabAramAM hAjara thaI bAdazAhanI mulAkAta karI, cAlIza arabI ghA ke je teNe basarA tathA tenI sarahadamAMthI bheTa muddAne lIdhA hatA te najara ryA eTale sarakAre te ghoDA pasaMda karI rAkhavAnI AjJA ApI. temAMthI be ghora ke jemAM ekanuM nAma bujha tathA bIjAnuM nAma tarka, ke je dekhAvamAM khubasurata, zarIre kadAvara, kadamAM saMpUrNa ane cAlamAM vAyusamAna vegavALo hovAthI khAsa bAdazAhI tabelAmAM noMdhAyo. pahelAnuM nAma "pAdazAha pasaMda ane bIjAnuM nAma "tamAma eyAre ( puro cAlAka) mukavAmAM AvyuM, hakImane khAsa pizAka, jAtanA traNa hajAranuM manasaba ane traNahajAra svAre pahelAM pramANe cAlu karavAmAM AvyA; tathA eka hAthI, pacIzahajAra rUpiyA rokaDA ane muIjhajhulamukanI badalIthI surata sarakAranI amaladArI ApavAmAM AvI; temaja ujaDa thaelA soraTha dezanI tehavAla amaladAre bAbara nahi saMbhALI zakavAthI mirajhA IsAtakhAnane soMpavAmAM AvI ane pAMca hajAra jAtanA tathA bevA tevA cArahajAra svArone vadhAro karavAmAM Avyo. teja varSanA chalahaja mAsamAM sephakhAnanI badalIthI subegIrI AjhamakhAnane ApavAmAM AvI. sane 1050 hijarImAM ahamadAbAdamAM sephakhAna paralokanI musApharIe sidhAvyo, ane te zaheAlama sAhebanA rojhAmAM daphana thayo. kemake te temano Astika sevaka hatA. vaLI te nokarI mukyA pachI paNa ghaNuM karIne ahamadAbAdamAM ja raheto hato. moTA dIvAnakhAnAnI imArata, ke je jamAtakhAnuM kahevAya che ane je daragAhathI uttara dizAe AveluM che te tenI bAMdhelI che ane rAjAnI aMdaranI marAmata paNa sephakhAnanI ja nizAnI che. koI zAyara sephakhAM muradaha sarakhAM marI gayo ema saMvata kADhI che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 216 ] grevImo sube AjhamakhAna. sane 1945-1054 hijarI. sephakhAnasubAnI hakumatamAM cuMvAlanA koLI kahAnajIe vepArIene mAla luMTI lIdhuM hatuM ane bIjA luMTArAoe paNa daMgA-risAda jyAM ne tyAM karI mukayA riAyatakhAna tathA mIra hatA. A banAvanI khabara zrImataprajA pALaka hAna sAbaranI dIvAnI. bAdazAhane kAne pahoMcavAthI majakura sananA chalahaja mAsanI cothI tArIkhe jatanA hajAranuM manasaba ane bevaDA vaDA chahajAra svAronuM bhAna dharAvanAra AjhamakhAnane khAsa pozAka, sonerI sAmAna sahita dhADe tathA hAthInI baliza karI sephakhAnanI khAlI paDelI jagyA upara subo banAvI ravAne karyo. have jyAre AjhamakhAna ahamadAbAdathI cAlIza gAu upara AvelA pATaNa sarakAranA gAma saiyadapuramAM pahoMcyo tyAre tyAMnA vahepArIoe pharIAda pharIAdanI bumo mArI. tethI AjhamakhAne bArebAra ahamadAbAdamAM dAkhala na thatAM majakura keLIne zikSA karI tenA rahevAnA gAmamAMthI tene nasADI muko. jethI te koLI (kAna) bAdazAhanA lazkarathI trAsa pAmIne kherAlu paragaNAmAM AvelA bhAvaDa gAmamAM potAnA kuTuMbasahita jato rahyo. ane Ajhama khAna paNa tenI pAchaLa gayo. have kAnajIne keIpaNa prakAre bacavAnI AzA rahI nahi, tema kaI jagyAe Azaro maLavAnuM ThekANuM paNa na rahyuM, tethI rAtrInA vakhate pote jAte AvI hAjara thaI luMTelA saghaLA mAlano patto (nizAnI) batAvI Avyo ane pharIthI kumArge nahi cAlavA mATenA phala jAmIna ApI ekahajAra rUpiyA sarakAramAM raju karatA rahevAnI kabulAta ApI. | gujarAtadeza-mAthA pharela tophAnIonI khANurUpa che ane kaMTA risAdanuM ghara che. temAM kALIo tathA kAThIo, ke jeo potAnI nIce dAnata ke harAmakhorIthI rastA luMTavAnuM tathA cerI karavAnuM kAma kare che ane sadAe prajAne pIDAkArI thaI paDI, dezano nAza karI ujaDa banAvavAmAMja mA rahe che. teonI A hakIkatathI vAkepha thaI AjhamakhAne zahera (ahamadAbAda)mAM jatAM pahelAM teone tathA A dezanA bIjA keTalAka tephAnI lokone zikSA ApI mAMDanI pAsenA moTA bhAla paragaNAmAM be Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ [ 217 ] killAo taiyAra karAvyA. jemAM ekanuM nAma AjhAmAbAda ane bIjAnuM nAma pitAnA putranA nAma uparathI khalIlAbAda rAkhyuM. te sivAya kAThIAvADamAM AvelA cuDArANapuramAM eka moTo killo tathA bIjI imArate bAMdhI tenuM nAma zAhapura rAkhyuM. sane 1046 hijarImAM, AkAphAjhIla athavA phAjhIlakhAne ke je, pahelAM subAne dIvAna hato ane hamaNuM vaDodarAnI phojadArI karato hato te hajuranA belAvavAthI darabAramAM hAjara thaye; tene suMdara pizAka ane sonerI sAja (zaNagAra)vALo ghoDo ApI zAhajAdA muhammadaragajebanA risAlAmAM dAkhala karyo. have je pAMca lAkha rUpiyA makkAnA mutavallIo ane phakIre vigere garIba-lAcAra lokone kherAtaarthe ApavAno TharAva thayo hato temAMthI maLe haja karavA javAnI paravAnagI meLavelA hakIma abula kAsama (rAjadha)ne ApavAnI AjJA thaI ane gujarAtanA subA-amaladAre upara hukama Avyo ke hakImanA tyAM pahoMcatAMja arabastAna jatAM rastAnA vaparAzanI cIjo (sAhitya) kharIda karI tenI sAthe mekalI devI. ane tevI ja rIte teno amala paNa karavAmAM Avyo. tyArabAda suratabaMdaranI killedArIpara saiyada ilahadAdanI nImaNuMka thaI, ane eja varSa saIda muhammada gujarAtInA dIkarA zAhaAlama sAhebanA pautrane dazahajAra rUpiyA tathA temanA be dIkarAone sonerI pizAka ApI gujarAta tarapha ravAne karyA ane gujarAtanA mutavallIo vigerene ApavA mATe che sonAmahe saIdanI sAthe mokalavAmAM AvI. majakura varSanA ramajAna mAsamAM mirajhA isAta rakhAnanI pezakazanA paMdara kacchI ghoDA junAgaDhathI mokalelA te zrImaMta sarakAranI sanmukhe najara karavAmAM AvyA. A varSe AjhamakhAne bhadranA kilAnAM nagArakhAnAMne daravAjA najIkanI dharmazALAnI ImAratanuM kAma pUruM karyuM. te tenI banAvelI ImArata che. A imAratanI saMta A kavitAmAMthI nIkaLe che. kavita hA tikSAle tArIkhaza cuM justama, nidA Amada makAne re ehasAM. artha-sarasvatithI tenI saMvatanI melAgaNI karI te preraNuM thaI ke jema kuzaLatAvALuM ghara. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218 ] sane 1048 hijarImAM subAonA vRttAMta lakhanAra bakSI riAya. takhAnanI badalIthI mIrasAbara manasabanA vadhArAthI dIvAnInI jagyA upara nImAvAnuM mAna pAmyo riAyatakhAnanA badalAane hakIma masAhujhajhamAna muijha mulakanI cAthI risAbaranI jagyAe suratabaMdaranI hakumata tene apAi. zAhe dIvAnI. Alama sAhebanA potra saIda jalAla bukhArI zrI bAdazAhanA AmaMtraNathI ahamadAbAdathI ravAne thayA hatA, te moTuM mAna pAmI hajurane maLI pAMcaso mehonI bakSiza laI pAchA pharyA. eja varSe AjhamakhAnanI sulakSaNI kanyA zAhajAdA muhammadazujAnI sAthe lagnane vAte magAI hatI ane AjhimakhAMe teNIne tenI mAtuzrI tathA tenA be bhAio mIrakhalIla tathA mIraIsahAkanI sAthe darabAramAM mokalI hatI, zavvAla mAsanI 20 mI tArIkhe te loko darabAramAM pahoMcyA ane sarakArI AjJA pramANe baMgALAmAM lagnakriyA karavAmAM AvI; te vakhate evA hukama paNa thayo ke, zubhalagna pachI mIraIsahAka pitAnI bhAjIne laine potAnI pAse gujarAtamAM jAya. tyArabAda navarojhanA darabAramAM sarakAramAM AvI pahoMcelA saiIda jalAla bukhArIne hajAra rUpIA inAmamAM maLyA, ane maludanI rAtre (nabIsAhebanA janma vakhate) bIjA paNa traNa hajAra rUpIA saiIda sAhebane ApavAmAM AvyA; ane gujarAtanA banAvo paikI pATaNanA phejadAra sarapharAjakhAnanA maraNanI khabara sarakArane thaI te uparathI tenA putrone keTalIka bheTa tathA nImaNuMkano vadhAro karI Ape. sane 1048 hijarImAM saiIda jalAla bukhArIne rastAnA kharca mATe paMca hajAra rUpIA ApavAmAM AvyA tathA gujarAtamAM javAnI paravAnagI ApavAmAM AvI; ane soraThanA phejadAra mIrajhA isAtarakhAnane hajAra svArenA vadhArA sAthe pAMca hajAra jAtanI nimaNuMka ane pAMca hajAra bevaDA tevA svAranuM mAna ApavAmAM AvyuM ane teno moTo putra inAyatulAkhAna hajArI manasaba ane pahelAM karatAM vadhArAnA pAMca svAranA mAnane pAmyo; temaja AjhamakhAna subAne khAsa tabelAnA sonerI sAjavALA be ghoDA ane eka khAsa hAthI ApI tenI sAthe tenA putra khalIlakhAna tathA IsahAkakhAnane paNa ghoDAonuM InAma Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] ApI ravAne karyA ke majakura bheTa temanA pitAne pahoMcADe. '' sane 1050 hijarImAM AjhamakhAna subAnI javAhara tathA vanI temaja trIza gheDAnI mokalelI pezakazI hajuramAM pahoMcI. AjhamakhAMne varSARtumAM ghaNokhare vakhata daMgAIone sIrADe pahoMcADavAne vAste lAMbI lAMbI sarahado upara jai gujAryo hato. A dezanA bakheDIAone ane keLIone cheka chellI aNu upara lAvI mukyA hatA; ane jyAM jyAM vyAjabI bhAluma paDayuM tyAM tyAM killAo bAMdhI thANAM mUkyAM hatAM. koLIonA svasthAmAM jaI rahI temanI khetIo tathA jhADano nAza karI nAkhyo hato ane jaMgala kApavAnuM kAma karatA rahetA hatA, ke je viSe hAla paNa kahevAya che ke AjhamakhAnane je jagyA maLI Ave che tenI pedAzanI kharAbI karI de che. ahamadAbAdanA subAmAM AvelA jAlorathI kAThIAvADanA cheDA sudhI jAma tathA bhArAnA dezanA chevaTa sudhI, ke je khArA samudrane kAMThe che, tyAM koIpaNa luMTArAnI himmata eTalI nahotI cAlatI, ke kaI bIcArA garIba upara julamATabharelo hAtha nAkhI zake. AbarUdAra tathA vahepArIo vagara dhAstIe rastAmAM thaI AvajAva karatA hatA. navAnagaranA jAma jamInadAra upara AjhamakhAnanI caDhAI, peza kazInI vasulAta ane tenI TaMkazALanuM baMdha pADavuM. je divasathI AjhamakhAnanI hakumata cAlu thaI te divasathI jamInadAroe je tAbedArI karavI joIe te ke jAmanA purUSo karatA, paraMtu joitI rIte amalamAM nahotA lAvatA; tethI AjhamakhAna tene zikSAe pahoMcADavAnA hetuthI nikaLyo ane navAnagarathI sAta gAu upara AvelA jAmanA raheThANe pahoMcyo. paNa jAmane lazkara tathA sAra-saraMjAma bhego karavAne avakAza nahIM maLavAthI pUrvasucaka buddhithI zaraNe jaI Azaro levAnuM nakkI karI mAphI mAgavAne vAste AjhamakhAnanI mulAkAta levA navAnagarathI ravAne thayo. AjhamakhAne lazkaramAM AvI pahoMcatAM pahelAM kaherAvyuM ke, jyAM sudhI pizakazI:nakkI na thAya ane TaMkazALa ke jemAM mehamudIo pADavAmAM Ave che te baMdha na thAya tyAMsudhI salAhanI vAta karavI nahIM. have majakura jamInadArane salAha karyA sivAya bIjo rasto nahi hovAthI teNe pezakazImAM ekaso kachI ghoDA tathA traNa lAkha mehamudIo kabula karI ane TaMkazALa baMdha pADavAnI kabulAta ApI; Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 220 ] te sAthe evo paNa TharAva karavAmAM Avyo ke, ahamadAbAdanI sarahadanI yita mArA mulakamAM AvI vasI haze to temane mArA rAjamAMthI kADhI temanAM raheThANa tarapha ravAne karIza. te uparAMta jyAMsudhI subo garAsIA tathA mevAsIone zikhAmaNa tathA zikSA devAnA kAmamAM rokAyA hatA tyAM sudhI pitAnA putrane subAnI pAse thoDuM lazkara lai mokale te pezakazI kabula karyA bAda AjhamakhAnanI pAse Avyo. tyAMthI paravArI khAna zAhapura gayo. have jANavuM joIe ke thoDAka vakhasudhI tyAMnI TaMkazALa baMdha rAkhavAmAM AvI hatI, paraMtu atyArasudhI sulatAna mujhaphapharanA nAmathI mahemudIno sikko pADe che. navA sikAmAM eka bAjue hIMdI akSarothI jamanuM nAma pADayuM che tene jAmI paNa kahe che. vaDodarA jIllAmAM ene caMgIjhI kahe che, kemake caMgIjhakhAna sAdhInA hullaDanI vakhate e pADavAmAM AvI hatI. te jIllAmAM tenuM ja calaNa che, eTale ke vahevAra kArabhAra, pizakazInA AMkaDA, karAranAmAnAM lakhANo ane paragaNunI vasulAtamAM teja vaparAya che; ahamadAbAdamAM atyArasudhI paNa dhIno vahepAra mahemudInA hisAbe thAya che. mahemudI sADAcAra mAsAnI thAya che. koI vakhate eka rUpIAnI adI athavA koI vakhate traNa bhAva hoya che. sarakArI hajura hukama junAgaDhamAM TaMkazALa ughADavAno thayo ane temAM mahemudIone gALI nAkhavAnI AjJA apA, paraMtu te joitI rIte cAlI zakI nahIM; kemake vahepArIo potAnI sagavaDanA lIdhe rUpuM tathA tenuM ke je dIva ane bIjA baMdarothI ahamadAbAdamAM jatuM hatuM, tenA sikkA tyAMja paDatA hatA; tethI subAnA dIvAna mIrasAgaranI araja uparathI tyAMnI TaMkazALa baMdha pADavAno hukama thayo. temaja javAharanI dalAlInI hakasAI levAne dastura cAlu che ke, vecanAra pAsethI dara seMkaDe eka rUpio tathA eka rUpIo lenAra pAsethI dalAle le che te Akho AMkaDo thAya che, te uparathI hajura hukama thaye ke jANI joI ame eka rUpIo dalAlone mApha karI Apo ane eka rUpIo pAke pAye khAlasAmAM letA rahevuM. e viSe hukama pramANe sabAnA dIvAnane AjJA apAI ke gujarAtanA subAmAM ahamadAbAda, surata baMdara ane khaMbhAtamAM A hukama pahoMcyAnI tArIkhe jhaverI vigerenA copAomAM nakkI karI amala karo ane jhaverIethI navI AzAtI kasara upara eka rUpIo bastI thAya che ane eka rUpIo zAhajahAMnI ane evIja muMgA (javAhara), kerabA ane metI upara letA rahevuM. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 221 ] eja varSe vaDodarAnA tahevAladAra mIrasamasanI pezakazAne eka hAthI ane nava ghoDA darabAramAM pahoMcyA ane jamakulI muIjhajhulamuzkanI pherabadalIthI surata baMdarathI nImAIne AvI pahoMce. muIjhajhulamuzke pitAnI badalI pahelAM ghoDAnI nasalanI vRddhinA kArakhAnAvALAo ke je cAra sarakAro basarA lihAda vigere jagyA ke jemAM vijaLIvegasamAna ghaDA pedA thAya che tyAM mokalyA hatA ane dravyavAna vahepArIo ke jeo surata baMdaramAM rahetA hatA ane jemanA nokara tathA gumAstAo comera bhamatA hatA, temanI sAthe baMdobasta karyo hato ke eka varSa kAme lagADI arabastAna vigere je jagyAe sArA ghara maLI Ave te lAvavA. jethI te jagyAethI eka lAkha rUpIA ApI kharIda karI surata baMdaramAM lAvyA. temAM eka suraMga ghoDo basarAnA alI nAmanA sulatAnano hato. te dhoLA raMgano hato ane tenAM vakhANa bAdazAhe sAMbhaLyAM hatAM, jethI tenA dazahajAra rUpIA ApatAM chatAM paNa te ApatA nahatA. A vakhate alI akabara sodAgara ke jene muIjhajhulamukane IzAro thayo hato teNe eka bharUsAdAra mANasane mokalI bArahajAra rUpIAmAM vecAto lIdhe hate. pachI muIjhajhulamu te ghoDAne darabAramAM mokalyo. te tArIkha 8 rajabanA divase sarakAranI rUbarUmAM pahoMcyo. te ghoDAnuM nAma " bAdazAha pasaMda" mukyuM ane AkhA tabelAmAM te sarvathI zreSTha gaNAyo. tenI kIMmatanA paMdarahajAra rUpIA ApavAmAM AvyA. sane 1051 hijarI-joke AjhamakhAMe manamAnatI rIte koLI vigere luMTArA lokone zikSA karI hatI ane majabUta killAo bAMdhyA hatA. temAM khAsa karIne vAtrakanA kAMThA upara ke jyAM keLIo tathA luMTArAonI khAsa jagyA che tyAM killA banAvyA hatA; te paNa taiyatanA baMbasta tarapha lakSa Apa nahato, tethI keTalAka loko dura dezamAM jaI jamInadAronA AzarAtaLe rahyA hatA. duHkha tathA saMkaTanA lIdhe AjhamakhAnanI lazkarI caDhAI navAnagara upara thaI hatI evuM kahevAmAM AvyuM cheparaMtu koIe kaMIpaNu julamabedAdInA pokAro sarakAra hajura sudhI pahoMcADyA nahotA; have divase divase subAnI mAThI dazA thatI gaI ane herAna thavA lAgyo. evuM kahevAya che ke saIda jalAla bukhArIsAheba eja vakhate hajurane maLyA hatA ane temanA vatananI hakIkata paikInI thoDIka Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 222 ] khabara gujarAta dezanI dazA (hAlata) viSenI sarakArane saMbhaLAvI hatI, tethI raiyata sAthe sArI salukAI rAkhanAra mirajhA IsAtarakhAna ke je seraThamAM yitane prema meLavIne beTho hato tene A ujaDa thatA dezanI AbAdInA arthe ahIMne (gujarAtano) subo nImyo. vIzame sube mirajhA IsAtarakhAna. sane 1054 hijarI. bharUsAdAra vRddho, ke jemaNe pitAnA gharAothI sAMbhaLI kahyuM che, ne te ame paNa sAMbhaLyuM che ke, zAhajAdA sujAnA bhAna maratabAnA dabANathI tathA sagAInA lIdhe AjhamakhA- mIra sAbaraane muijha nanA julamabedAdInI arajI karavAnI koimAM himmata gulamukanI dIvAnI. nahotI; e viSenI khabara saIda jalAla bukhArIthI saMbhaLavAmAM AvI, tethI meharama mAsanI cothI tArIkhe sane 105ramAM AjhamakhAnane badalI tenI jagyA mirajhA IsAtarakhAnane ApavAmAM AvI. te pahelAM te soraTha sarakArano amaladAra hato, tenA svAramAMthI bevaDo tevaDA maLI pacIsaso svAro kAyama rahyA, ke jemAM vadhAro karI pAMcahajAra jAtanuM manasaba, pAMca hajAra svAro jAtanA ane be hajAra svAro bevaDA tevaDA ApI tenI nImaNuMka karI. tathA soraTha dezanI amaladArI tenA putra inAyatulAne ApavAmAM AvI ane tenA bIjA dIkarA muhammadasAlehane be hajAranuM manasaba, pAMcase svAro jAtanA tathA aDhIse svAronI sattA apAI. bAdazAha purvajJAnI hovAthI, rakhene reta upara jorajulama karyAnI khabara paDyAthI badalI karI hoya ! evI jANa AjhamakhAnane na pADavAnA hetuthI eka patra khAsa mirajhAI sAtArakhAna upara mokalAvyo; te kAgaLanI matalaba hajuramAM AvI pahoMcavAnI hatI. te hukamanI nakala nIce pramANe che. AjhamakhAna upara patrikA eka jatI tathA jJAtInA grahastha! ucA tathA uttama guNonA pAtra! baLavAna rAjyanA sthaMbha ! zura azvanA svAra ! raNasaMgrAmamAM kuzaLa-pramukha pAdazAhanA pujArI ! AstAmAM praviNa ! uttama guNo dharAvanAra ! bAda, zAhanI kRpA saMpAdana karanAra ! rAjyAdhirAjanA lakSane kheMcanAra !. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 223 ] sarvottama rAjya valaNunA Azrita! ane khAnanI oLakhANuvALA AjhamakhAne bAdazAhI upakArAno lAbha lai jANavuM ke, dhaNA divasathI gujarAtadeza tathA raiyatanI durdazA ane tame te tarapha lakSa ApeluM na heAvAnI khabara zrImata bAdazAhanA zravaNe paheAMcI, jethI tamane vAravAra prajA pALavAnI tathA AbAdAnInI AjJAe karavAmAM AvI; ane te viSe tame pAte mArI mAgI raste lAgaze! evI AzA hatI; paraMtu tamArAthI AvuM bane che e vAtanI ciMtA hatI. have jyAre tamane peAtAneja A vAtanI icchA thai nahIM ane te dezane ulaTA vadhAre pAyamAla karyo, tepaNu eTale sudhI ke jo tene ghaTatA baMdobasta karavAmAM na Ave te pachI kaMipaNa IlAja laI zakAya nahIM, tethI te deza tathA dezIo upara dayA karI, te mulakanI subhegIrI upara amIranI padavI dhAraNa karanAra, upakAra tathA parApakAranA pAtra mIrajhA IsAtarakhAnane kharIRtunA prAraMbhathI sukhA TharAvavAmAM AvyeA che. A mANase ujjaDa thaelA sAraTha dezane sArI vartaNuMka ane prAsnehathI AbAda karelA che. mATe jyAre majakura mIrajhA ahamadAbAdamAM dAkhala thAya tyAre tene subhegIrI sAMpI tamAre zrIhannuranI sevAmAM AvatA rahevuM. ane jANI mu hillAhujata bahAnAM kADhI vacce na lAvavI. tArIkha 12 mAhe meAhama sane 15 julusI, barAbara sane 1052 hijarI. hajura hukama anve ( mujaba ) eka sanyAe tatpara ahamadAbAda acAnaka AvI paheAMcI AjhamakhAnane hukama ApI darabAra tarapha ravAne . karyA, ane pAte sukhAnA dekhastamAM rokAi gujarAtanI pIDAelI prajAnA brAyala thayelAM kALajAne zAnti ApavA mAMDI. hajura AnAne anusarI majakura mirajhA jenuM lazkara lai kaca upara kuca karI junAgaDhathI nikaLI ahamadAbAda AvI pahe McyA, ane hajI thAkatA utaryAM nahatA, ke taiyAra thai bhadranA killAmAM AjhamakhAnane jai maLI sarakArI hukama raju karyAM. have AjhamakhAnane A dezamAM rahevuM pasaMda nahAtu, tema ahIM tenI taMdurastI paNa ThIka rahetI nahAtI, tethI tarataja sarakArI AjJAne mAna ApI sukhAnI gAdI tene havAle karI dIdhI ane pote darabAramAM hAjara thavAnA hetuthI vidAya thayA. mirajhA isAtakhAna prajApriya thai paDI kAma calAvavA lAgyA ane paragaNAmAM bhAgabaTAInA kAyadA cAlu karyAM. thoDAja kALamAM dezanI AbAdI thai gai. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rara ! eja varSamAM mirajhA isAtarakhAnano dIkaro muhammadasAleha hajuramAM gaelo hato. tenI sAthe tenA pitAne vAste khAsa hAthI ApavAmAM Avyo, ane saIda jalAla bukhArIne pAMca hajAra rUpiAnuM InAma ApavAmAM AvyuM. eja sAlamAM saida jalAla bukhArI ke jenA uMca khAnadAna viSe lakhAI gayuM che temaNe bAdazAhanAM svaccha aMtaHkaraNa upara purI asara karI, ane te paNa evI rIte karI ke, tevA acaLa prakAzita zahenazAhe te saiIdanI potAnA mAnakarItarIke nImaNuMka karI, tene potAnI pAse rAkhI tenA bhAgamAM lakhelI dolata tene maLI ane majakura saiidanI vinaMtI uparathI zAhaAlama sAhebanI gAdI temanA nAnA putra saiida jApharane ApavAmAM AvI. saIda jAphara paNa maLatAvaDA ane nipUNa purUSa hatA. AkhA hiMdustAnanI dhamana sAMparIpaNAne hedI saIda jApharane ApavAmAM Avyo ane pozAka, manasabanI cAra hajAranI nImanoka, sAtaso svAro, khAsa gheDo senerI sAja sAthe ane khAsa hAthI tene inAmamAM maLyo. te uparAMta trIza hajAra rUpiA rokaDa InAma dAkhala tene ApavAmAM AvyA. kavita va-de marama dAna masAle re tilAsta; | hara kuLa ke rada karI kImataza dAnaMda. artha-buddhIvAna purUSanI sthitI kuMdananA jevI hoya che, kemake e jyAM jaze tyAM tenI bujha ane kIMmata thaze. sane 1053 hijarInA rabIula avvala mAsanI pahelI tArIkhe muIjhajhulamulka ke jene hajArInI nimaNuMka ane so svAranuM manasaba hatuM tene subAnI dIvAnIne pozAka ApavAmAM AvyA tathA eka hAthaNI paNa inAmamAM maLI ane mIra sAbara dIvAnanI jagyAe te nimAI A subA tarapha ravAne thayA. mirajhAdAta (kAmametamidakhAnane dIkaro) ne bakSI gIrInI padavI maLI. ane te paNa A tarapha ravAne thayo. tenI sAthe mIrajhA sAtarakhAnane inAmamAM apAyelA sarakArI tabelAno khAsa gheDa sonerI sAja sAthe mokalavAmAM Avyo. eja varSa surata baMdarano musadI rahIbakulI arabI irAkI gheDA ane cheka chevara je teNe suratamAM sarakArane vAte kharIda karyuM hatuM Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [25] te lai darabAramAM AvI hannura sanmukhe najara karyuM; temAMthI eka kumeda arabI gheADA sarakArane pasaMda paDyA. te saghaLA dhADAmAM paMkAye. tathA sane 1054 hijarImAM te saiyada jalAlabukhArI sadassuMdare sarakArane araja karI ke baratarapha thaelA mAjI sadarasuMdura masavIkhAne gerahakadAra lokAne sarakAramAM jAhera karyAM zivAya jAgIrA vigerenI nImaNuMkA karI ApI che ane te leAkA hukamanA AdhAra lai jamInA, pagAre| ane varSAzane bhAgave che. tethI hajura hukama thayA ke sarakArI khAlasA amIrAnI jAgIra tathA manasakhadArAnI jAgIramAMthI eka RtunI upajane jANItA mANusa zivAya trIjA purUSane tyAM rAkhA, sanaMdo joi hakadArA paikI je hakadAra hoya teone ApavI. e viSe hajura hukame sadhaLA subAe upara lakhAyA, ane gujarAtanA subAnA kumakIo paikI sabaLasiMha tthA surajisane pAMcaseAnI nImaNuMkanA vadhArA karI ApI cALIsa svAre! vadhu karyAM. e pehelAMnA mAne paMdarase| trIza jAtanI nImaNuMka ane eka hajAra cALIsa svArAnuM mAna ApavAmAM AvyuM, ane saiyada jalAla sadasyudara je hajIramAM gayA hatA te darabAramAM hAjara thayA. tene hAthI, pozAka ane traNa hajAra rUpIA inAma ApyA. te vidAya thaI gujarAta bhaNI AvyA. eja varSe mIrazamasa pATaNanA rAjadvArane nAkhata ApavAmAM AvI. ane mirajhA isAtakhAna subAnA dIkarA junAgaDhanA phojadAra inAyatullAkhAnane nAkhata nizAnanuM mAna maLyuM. surata baMdaranI sarakAra ke jenI jamAdhI traNa karADa dAmanI che ane khAra mahInAmAM sADAsa:ta lAkha rUpI Ave che, tenA khadaranI eka karADa dAmanI upaja che ane khAra mahIne aDhI lAkha rUpIA thAya che. A pedAza AsapAsanA vepArIonI nikAla nikAzanI vRddhine lIdhe vadhI jai pAMca lAkha rUpIA eTale kula saravALe cAra karADa dAmanI thai che te zrI bAdazAha begamane inAma dAkhala ApavAmAM AvI. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rara6 ] pacIsame sube zAhajAdA muhammada raMgajheba. sane 1pa4-1051 hIjarI. sane 1054 hijarInA chalahaja mahInAnI tArIkha 28mIe ke je vakhate zrImaMta bAdazAhanI svArI kAzamIra bhumInA pravAsa ane zikArane vAste jatI muIjhajhulamunI hatI, ane pAlame mukAma karyo hato tyAre mirajhA dIvAnI. sAtarakhAnanI jagyA khAlI paDavAthI rAjyanA mukuTadhArI zAhajAdA auraMgajheba bahAdurane gujarAtanI subegIrInA kArobAra upara nimyo ane tene khAsa pizAka, be khAsA ghoDA tathA nAdarInI sAthe ghoDAne sAja, sonerI mInAkArI ane sonerI sAde temaja khAsa hAthI rUperI sAmAnasahIta inAmamAM Ape, ane tenA be putro muhammada muajhamA tathA muhammada sulatAnane be hAthInAM inAma ApI vidAya karyA. A zAhajAdo paravAnagI laI A tarapha AvavA nikaLe, ane tArIkha 1 mAhe rabIula avvala sane 1055 hijarImAM zukravAranA divase joharanI nimAja paDhayA pachI khutabo sAMbhaLI zaheramAM dAkhala thayo. ane muhammada tAhira AsiphakhAnanI khAlI paDelI jagyA upara bakSI tarIke nImAI AvI pahoMcyA. sane 156 hijarImAM jyAre bahAdura zAhajAdo subAnA daMgaI lokone zikSA devAnA hetuthI ghaNuM mANasa nakara rAkhI baMdobastamAM rokAyA hato ane temAM upaja karatAM kharca vadhI gayuM hatuM tyAre enI khabara hajuramAM pahoMcavAthI A zAhajAdAnA manasabanA saghaLA svAromAM bIjA hajAra svArano vadhAro karI bevaDA tevA karI ApyA. saiyada jalAlabukhArI sadarUsuduranA pAMcaso vAro vadhAro thaI che hajarInI nImaNuMka baMdhAI ane hajuramAM paMdaraso svAronI padavInuM bhAna maLyuM eja varSa hajuramAM sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, philadArakhAna bAdazAhI AjJA pramANe zAhajAdAnAM maMDaLanA nokaronI sAthe hAthInA zikAne vAste dehada tathA cAMpAnera gayo hato ane nara-mAdA maLI tera hAthIo pakaDI lAvyo hato; tathA eja zAhajAdAnI subegIrInA vakhatamAM sAtAdAsa jhaverInAM bAMdhelAM sarasapura pAsenAM ciMtAmaNanAM maMdIrane Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 227 ] pratimAo dUra karI masjIdathI badalavAmAM AvyuM, ane tenu' nAma kuvvatula IsalAma ApavAmAM AvyuM. te kALanA vRddha purUSA tathA purAtanI lokothI sAMbhaLavAmAM Avyu che ke, saiyadarAjI eTale je hAlamAM rAjIzahIda kahevAya che tene mArI nAkhavAnuM kAma bAdazAhajAdA auraMgajheba AlamIranI suegIrImAM tenA hukamathI thayuM hatuM. A laghu vistAra evA che ke saiyada rAju keTalAka mitrama'DaLasahita ahamadAbAdamAM AvI zAhajAdAnA nAkara thayA hatA. te joke hanaxI paMthamAM hatA, paraMtu te lokonI evI AstA hatI ke, imAma muhadI AvIne gayA. evuM mAnanArane *mehadutrI kaheche. A vakhate pATaNamAM AvelA pAlaNapuramAM ghaNAkharA loko athavA saghaLA eja matanA che, ne emaja mAne che. temaja dakSiNamAM ghaNAkharA aUAnA vigere eja paMthane mAneche. A AstAnI khabara bAdazAhajAdAne thai eTale zeherabadara (hadapAra) karavAnA hukama karyAM. te rUstamabAgamAM hatA tyAMthI cAlIne nikaLa javAnA manasubAthI AvI utaryA hatA. te vakhatanA musalamAna paDitA eTale melavIe evA TharAva bahAra pADayeA ke " A leAkeA kharA mAgraMthI bhaTakelA che. dharmanA ajJAnapaNAthI ane adharmanA lIdhe lAMkAne adharmI banAvI deze, mATe temane pazcAtApa karAvI sArA rastAupara lAvavAnI jarUra che," paraMtu tema karavAne te lokoe kabula na karyuM tethI eka lazkarI TukaDI temane zikSA devAne vAste TharAvavAmAM AvI. te leAkeA majakura bAgamAMthI bahAra nIkaLI mArAmArI tathA laDavAne taiyAra thayA ane eka eka bahAra paDI, laDAI karI kapAi bharIne dhuLadhANI thai gayA, ane lazkaramAMthI paNa ghaNA mANaso e sagrAmamAM khapI gayA. sukharAta mAsamAM jyAre bAdazAhanI svArI kAbulamAM hatI tyAre bAdazAhajAdAne hajuramAM khelAvI levAnA hukama Avye. pAlaNapura sarakAre A cepaDI chapAvI che tethI ema lakhyu che. pAlaNapuramAM rAjanA lIdhe gheADAka mehadavI che, temaja dakSiNamAM paNa paThANA ceADAka medavI che, paraMtu aphagAne mehaMdavI nathI. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 228 ] chavvIsamA subA zAistAkhAna, sane 1056-1058 hijarI. je vakhate bAdazAhajAdAne khelAvI levAne hukama thayA te vakhate mALavAnA sukhAnA adhikArI zAIstAkhAnane sane 1056 hijarInA zAkhAnamahInAnI pehelI tArIkhe gujarAtanI subhegIrI hajurathI ApavAmAM AvI. tenA matasabanA hajAra svArA mevA tevaDA ke jethI pAMca hajArI manasA ane pAMca hajAra svArAnI nImaNuMka thAyache te ApavAmAM AvyA. muIjhajhulamulka tathA hAphijhanAsiranI dIvAnI. vehepAra karatA hatA. musApharI karatAM hatAM, zAIstAkhAna gujarAtabhaNI cAlyA ane majakura sAlanA zavvAla mAsanI pAMcamI tArIkhe majale! upara majalA mArI, mArga kApatA AvIne dAkhala thai gayA. teja arasAmAM alIamara nAmanA veDhepArIe rAjya-mAna meLavavAne arthe AvI hannura sanmukhe cha arabI gheADA bheTa mukayA A hAjIkamAla sAhAnIA dIkarA che, ke je marahuma jahAMgIra zAhinazAhanI 25mI julusI sanamAM vehepAraarthe hiMdustAnamAM AvyuM! hatA ane khaMbhAtamAM rahI keTalAMka vaDAA bAMdhI tenAM vahANe! basarA tathA khIjAM baMdarA taraph teNe khasarAnA hAkema alIpAzA sAthe mitratA karI hatI. muijhajhulamuzke gambara jAtanA ghoDA ke jevuM varNana AgaLa AvI gayuM che te tenI mAraphate meLavyeA hateA. te uparathI sarakAra hannura hukama thayA ke, khAsa svArIlAyaka sArA arakhI gheADA lAvI ApavA ane ghaNI mehenate paNa peDhA karI lAvyAthI bAdazAhanI pUrNa meherabAnIne pAtra thaze. jethI te tenA bhAgyanAM khaLa ane karekhAnI sahAyatAne lIdhe A varSe arakhI gheADA pedA karI bAdazAhI darabAramAM lai AvyA. temAMthI meda raMganA ghoDA ke je, alI akabare ghaNI mahenate ane mahA muzkelIthI majakura pAzAne meLavI ApyA hatA te zrAmata bAdazAhanAM dIyane pasaMda AvyA ane tenuM nAma lAlekhekhahA (amulya gaNI) ApyuM te dhADA tabelAnA saghaLA arabI gheADAma sarvathI zreSTa gaNAyeA. te vakhate khAdazAhu khelI uThayA ke mArA takhtanazIna thayA pachI AvA arabI vaDe Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 229 ] takhelAmAM baMdhAyA nathI. A cha gheADAnI phrImata pacIza hunnara rUpIA AMkavAmAM AvI. temAM lAlekhebahAnI kImatanA paMdara hajAra rUpIA pharyAM. sivAya pAMca hajAra rUpIA khInna evI matalabathI apAyA ke, A eka vehepArI che, ke jene gheADA tthA jhaverAtanI pAkI pArakha che. ane evuM paNu mAnavAmAM Aveche ke, jo nAkarIneA sabadha hAya teA tene soMpeluM kAma te saMteASakAraka rIte karaze. je uparathI tenI pAzAka tathA pAMcaseAnA manasabatI nImaNuMka tha, ane traNaso svArone hAkema banI, sarakAra taraphathI surata tathA khaMbhAtanA adhikArI amaladAra tarIke nImAi ravAne thayA ane subAnA tehanAtI amaladArAmAM AdhAyA. saiida zekhanane hArI jAtanA manasakhanI ane asala tathA vadhArAnA maLI navasA svAreAnI amaladArI maLI, ane vaDAdarAnI phAjadArI himma takhAnanA putra mulatAnayAra tathA ispayArane ApavAmAM AvI, asala tathA vadhArA sahIta sulatAnayAranA hajArI jAtanA tathA hajAra svA karavAmAM AvyA, ane sjidayArane paNu manasabamAM vadhAro karI ApavAmAM Avye . sane 1057 hijarImAM kaida jalAla bukhArI sasuMdaranuM lAhAra mukAme mRtyu thayuM. tenA putrA medra musA tathA saiidra alI te marahumanI sAthe hatA. temanI bAdazAhe sArI baradAsta karI temanA bharaNapoSanA baMdobasta karI ApyA; ane bAdazAhe rajA ApyAthI te guja rAta tarapha ravAne thayA. te evA hetuthI rajA ApI ke, tyAM temanA moTA bhAi gAdI upara che tene maLI sarakAra kalyANArthe AyuSya vRddhinA AzirvAda karatA rahe. mirajhAdAsta kAmameAtamIddakhAnanA dIkarAne bakSIgIrInA pAzAka tathA subAnA vRttAMta lekhakane hAdo manasabanA vadhArAthI pehelAM pramANe ahAla rAkhavAmAM AvyeA; ane saida hasana saida dilerakhAnane dIkarA ke je sukhAnItImAM hatA te hajArI jAtanuM manasA tathA navaseAstrArenuM mAna pAmyA. tyArabAda rUperI sAmAnavALI eka hAthaNI subAnI mekalelI hajuramAM dAkhala thai, ane thADA dahADA pachI jhaverAta jaDelAM hathIAre ane e meTA kAnavALA nAnA hAthIe ke je darIyAi hAthI kahevAya che te rUperI sAmAnathI pezakazIne mATe sarakAramAM dAkhala thayA. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 270 ] e ja varSe evI araja thaI ke, surata tathA khaMbhAtano musadI alI akabara sAhAne khaMbhAtabaMdaramAM koI hIMdue jamadhara mArI kApI nAkhyo, tethI muIjhajhalamukane dIvAnagIrIthI utArI daI bIjIvAra te beu baMdarane mutsadI banAvavAmAM Avyo. saida jalAla sadarasudUranAM kula kAmano karatA karatA hAphijha muhammada nAsira bhAgyodayanA lIdhe sarakArI nokaramAM noMdhAyo ane pizAka, pAMcasonuM manasaba ane pAMcaso svArano amaladAra banI ahamadAbAdanA subAnI dIvAnagIrI upara nImAyo. sane 1058 hijarImAM aMbara sugaMdhInuM sAtase telAnuM jhummara jhaverAtathI jaDeluM, jemAMnAM eka nIlamanI kIMmata eka lAkha rUpIAnI thatI hatI ane tethI karIne AkhA jhummaranI kiMmata aDhI lAkha rUpIAnI AvI hatI, ke je hajarata pegambara sAhebanA rojAmAM mokalavAne taiyAra karavAmAM AvyuM hatuM te hajuramAM ehamada saiIdane apAyuM, ke te tyAM laI jaI bheTa muke. te sAthe evo paNa hajura hukama tha ke, pahelA dastura pramANe eka lAkha rUpIAnI jaNaso tyA sATha hajAra punamAM apAtAM nANAM AvatI musApharI ke je dazavIzagaNI thaI gaI hatI te upara najara rAkhI gujarAtanA musadIo kharIda karI svAdhina kare, ke madInAmAM jaI garIba duHkhI lokone vaheMcI de. eja varSe A dezamAM je utpanna thatA beThAlI patharAo dillInI imAratanA gunAmAM vAparavAne hajuramAM laI javAmAM AvyA. satyAvIsamo subo zAhajAdA bahAdura muhammada dArA zikoha. sane 1058-1062 hijarI. zAIstAkhAnane pAMca hajAra bevaDA tevaDAnI nImaNuMka maLatI hatI ane te uparAMta pagAratarIke traNa hajAra svAranA kharcamAM ahamadAbAdanA subAnA khajAnAmAMthI dara geratakhAnanI nAcabI, varSe pAMca lAkha rUpIA rokaDA maLatA hatA. te chatAM hAphijha mahamada nAsira daMgAI tathA kolIone joDatI zikSA karavAnuM kAma tathA mIra cahacAnI tenAthI banI zakyuM nahi. e vAtanI vAravAranI dIvAnI majakura khAnanI arajI uparathI hajurane jANa thaI, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 23 ] tethI tArIkha 21mI mAheM jamAdIussA sane 1058 hijarInA rAja muhammada dvArA zikAhane hajurathI sukhAnuM kAma soMpavAmAM Avyu, ane tene daza hajAra vArA evaDA tevaDA karI ApI, trIza hArI jAtIkI nImaNuMka karI ApI bhAna Apyu bhAkaraega zAhajAdAnI dAkhalInI hajArI jAtanI nImaNuMka ane cArasA svArAnu manasakha dharAvatA hatA ane zAhajAdAnA tAbAmAM ajhImAbAdanA sukhAne amaladAra hatA, tene khelAvI lIdhAthI majakura sukhAmAMthI AvI te hajuramAM pAhoMcyA hatA; tene gujarAtanA sukhAnA nAibanI jagyA ApavAmAM AvI ane zAhajAdA taraphathI ehajArI jAtIkI nImaNuMka ane asala tathA vadhArA maLI pAMcaseA svArAthI geratakhAnanA khItA ApI, ghoDA tathA hAthI inAma ApI ravAne karyAM. zAha navAjhakhAnanA badalAyAthI mALavAnI suegIrI . zAstAkhAnane apAi ane evA hukama thayA ke geratakhAnanA AvI pahoMcatAM zAistAkhAna te tarak ravAne thai jAya. sarakArI hukama pramANe geratakhAna ravAne thai jyAre sukhAnI sarahada upara pohoMcyA tyAre sArAhInA jamInadAra AvIne maLyA ane sA meAhareza tathA paMdara hajAra rUpIA pezakazImAM kathula karyAM. paraMtu keTalAMka kAme tenI marajIpramANe na heAvAnA lIdhe mAnya na karatAM uThIne cAlatA thayeA. tyAra pachI tyAMne jamInadAra koi paNa amaladAra na hAvAnA lIdhe jemanA tema temaja che. TuMkamAM te maLatAvaDe majakura khAna mIjalA kApatA hiMduonA daserAne dahADe majakura sananA ramajAna mAsanI dazamI tArIkhe ahamadAbAdamAM dAkhala thayeA, ane zAirattAkhAna peAtAnA subA tara ravAne thai gayA. eja varSamAM, gayA mAhama mAsamAM ratnajaDItra aMbaranuM jhummara pegambara sAhebanA rAjAmAM pAhoMcADavAne gaelA ehumada sadgha vahANa teAAnamAM AvI javAnA kAraNathI surata baMdaramAM pA| AvyeA. sane 1060 hijarImAM sadasdura saida jalAlane! dIkarA saiida alI ; je hajuramAM gayA hatA tene ratnajaDItra hathIranAM jhevarakhAnAMnA daragA tarIke nimyA ane tene pAzAka ApavAmAM AvyeA. eja varSe zAhanaMdAnA tAbAmAM nekarI karatA e hajArI nImaNuMka tathA hAra svArA kALA geratakhAna, zAhajAdAnA nAmitarIke A vakhate bAdazAhI nekarImAM Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 noMdhAyA, tene hajAra svArIne vadhArA karI ApI, neAkhata nizAna mAkalAvI mAna ApavAmAM AvyuM. fiAsatakhAna ke je sarakArI mehelane baMdobastI amaladAra hatA teNe makake haja karavA javAnI vinaMtI karI, te uparathI zAhinazAhe tene pAzAka ApyA ane pAMcasAta mAhArAnu inAma ApI AjJA dIdhI. te pachI ahamadAbAdanA kAma karanArA amaladArA upara hukama pohoMcyA ke, te AvI pAhoMce ke turata tene doDha lAkha rUpIAne sAmAna sarAma ke je amastAnamAM zatruIzanA vadhArAthI vecAya che te kharIda karI ApavA. te bhAlamAMthI pacAsa hArane mAla ke je tyAM lAkha rUpIAnA thAyache te makkAnA zarIr jaimina mAsanane Apave, tathA pacAsa hajAranA pala saido, vidvAne, melavIe, dharmanA pAbA ane mutavallIe ke jeo makkAmAM rahetA hAya tene vecavA ane bAkInA pacAsa hajAraneA mAla garIba, phakIra, nirdhana tathA madInAmAM rahetA lAcAra lokAne kherAta karavA. eja varSe nava kacchI gheADA geratakhAnanA pezakaza mATe mAkalelA te hajUramAM pahoMcyA. tathA rUmanA sulatAna muhammadakhAnane vakIla saida mAheyuddIna paNa patra lai surata baMdare AvI pahoMcyA; ane arabastAnanA mutsadInI arajI uparathI e vAtanI hajurane khabara thaI. hajIra gurja upADanAranI sAthe pAzAka tathA mAna (patra) ida mehaiyudIna upara meAkalavAmAM AvyuM; ane surata baMdaranA mutsadI upara paNa AjJApatrIkA gai ke, sarakArI khannanAmAMthI daza hajAra rUpI tene ApI darabAramAM mAkalI devA. sane 1961 hijarImAM geratakhAnane pAMcaseA svArAnA vadhArA, traNa hajArI nImaNuMkanuM manasakha ane paMdarasA svArAnuM inAma maLyuM, ane hajuramAM gaelA sadasjIdura saiyada jalAlabukhArI marahumanA nAnAbhAI kaida hasanane amadAbAdathI hajAra rUpI maLyA. majakura sananA zAkhAna bhAsanI seALamI tArIkhe hAphija muhammada nAsiranA badalAyAthI mIra yahayA ahamadAbAdanA pherakarakhAnAnI dareAgI ane dIvAnI pozAka tathA manasakhamAM vadhAreA karI hajuramAM ApavAmAM AvI. jethI te atre AvI pohoMcyA, ane mirjhA isA tarakhAna sarakArI hukamathI hajuramAM gayA. tene putra hAphIjha muhu te nAsi ranA badalAyAthI mIra yahayAnI dIvAnI. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 233 ] muhammada sAleha peAtAnA ApanI jagyAe sAra* sarakAranA kha`dobasta upara adhikArI tarIke nimAyA, ane geratakhAnane pAMcase svArIne vadhArA tathA e hArI manasaba ane be hajAra svAreAnuM mAna maLyuM. ista khAlanA sulatAnanA elacI sai mAhaiyudIne darabAramAMthI paravArI pAchA pharavAnI paravAnagI meLavI hatI, tenI sAthe vahANu TuTethI surata baMdare pAchA pharelA ehamada saIdane aMbaranuM ratnajaDItra jhummara mekalavAne TharAva thayA, ane suratanA mutsadI upara hukama karavAmAM AvyA ke arabastAnamAM vaparAtA mAla eka lAkha rUpIAnA kharIda karI tene svAdhina karavA, ke te pehelA dhArApramANe makke madIne veheMcI Ape. sane 1062 hijarImAM marahuma saida jalAla bukhArIneA putra saida alI asala tathA vadhArA maLI e hArI manasakha temaja cArasA svArAnA mAnane pAmyA, ane hAphijha muhammada nAsira pAzAka meLavI, mAra arabanA badalAyAthI surata baMdaranA mutsadInI jagyA upara nimAyA, tenA mAna tathA nImaNUkamAM vadhArA thaye, tathA mIra zamasuddInane pATaNanI pheAjadArI tathA tevIladArI ApavAmAM AvI. ayAvIsamA subA zAistAkhAna, ( bIjIvAranI nImaNUMka ) sane 10621064 hijarI. jyAre bAdazAhajAdA dArAsikeAhane kadhahAranI caDhAda upara nimcA darabArathI mIra cahuyAnI dIvAnI. jyAM te ane khAsa karIne kAbulanA sukhAmAM lazakara rAkhavAnI jarUra hatI tethI zrImaMta hallura khAdazAhI hukama thayeA ke gujarAtane| sukhe ke bAdazAhajAdAnuM lazakara hatu. tenA badalAmAM tene mulatAnanI suegIrI upara nimave, ane gujarAtamAM je tenI nagIra hatI tenA badalAmAM mulatAnanA sumAmAM jAgIre| kApI ApavI. sane 1062 hijarInA zAkhAna mAsanI sattaramI tArIkhe A hukama thayA, ane gujarAtanI sukhegIrI, dakSiNuneA vahIvaTakartA zAIstAkhAnane soMpavAmAM AvI ane te viSe sarakArI AnAe paNa pragaTa thai. majakura Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 234 ]. khAna hajura hukamapramANe mIjale mijala karato paMtha kApI majakura sAlanI AkharIe zeheramAM dAkhala thayo ane subAnuM kAma hAthamAM lIdhuM. e arasAmAM suratanA vRttAMta rIporTaratA lakhavAthI hajuranA jANavAmAM AvyuM ke, baMdara abAsathI gulAmarajA nAmano mANasa surata baMdaramAM AvI pahoMcyo che, tenI sAthe sAta irAkI ghoDA che, ane IrAnanA hakama taraphathI keTaluMka nANuM paNa rastAnA vaLAvA cAkI karanArAene ApavAne evI matalabathI lAvyo che ke, gulAmarajhAkhAna alAvaradIkhAnane nokara che, ane te tene vAte laI jAya che. mATe koIe temAM harakata hIle karavo nahIM. A paravAne pitAnI sAthe lAveluM hatuM, tene pitAnI arajInI sAthe hajuramAM ekalI dIdho. te parathI evuM anubhAna thayuM ke, alAvaradIkhAne kaMIka lakhANa potAnA patrasahita IrAnanA vAlIne mokalyuM haze, ke jethI ene nANuM maLyuM; tethI majakura lakhANa uparathI evI AjJA thaI ke tene dekhADIne kahevuM joIe ke, pArakI sattAne patra tathA bheTa lAvavI te, zrImaMta bAdazAhanI rajA zivAya ghaNI ja nAlAyaka vartaNuMka che, ane tethI karI manasaba tathA jAgIra laI levAnI zikSA karavAmAM Ave che. jethI teNe inkAra karI kahyuM ke gulAmarajhA pahelAM mArI nokarImAM hatuM, paraMtu tene meM mokalyo nahote. TuMkamAM surata baMdaranA musadIo upara hukama mokalAvyo ke, ghoDA tathA gulAmarajhAnA kabajAno saghaLe mAla japta karI levo ane tene beDIo ghAlI muzkeTAITa bAMdhI mekalI de, ke jethI tenAM karelAM kRtyanI tene purepurI zikSA maLe. IspadIAra kekA (dUdhabhAi ) ne bhAI sulatAnayAra ke jene himmatakhAnane khetAba maLyo hato, te vaDodarAnI phojadArI upara nimAyo. sane 1063 hijarImAM zAIstAkhAna subAnI evI arajI thaI ke, zahera ahamadAbAdano koTa marAmata mAge che ne jIrNa thaI gayo che ane teno aDasaTe Azare vIza hajAra rUpiAno karavAmAM Ave che. te uparathI e hukama thayo ke, tenI marAmata subAne dIvAna kare. eja varSe (ke je 27 mI julusI sAla hatI) hajuramAMthI amAre tathA amaladAre, ke jemane jAgIranA paTAmAM rokaDa rakama maLatI hatI te viSe eka pharamAna AkhA hiMdustAnane vAste pragaTa karavAmAM AvyuM ke jenI matalaba A nIce pramANe che - Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 235 ] sane 1063 hijarI, mAhe zAbAna, maMgaLavAra, sane 27 julusI mAhe tIrane dahADe metaminadolAnI yAdI uparathI TharAva thayela-eI rAjyane metaminulA (rAjya saM5), khudAe InAyata karelAM rAjyane saMtoSI, bAdazAhI paropakAra saMpAdana karavAnI yogyatAvALa, zAlinazAhI kRpA meLavavAnA guNavALo, zarIrasaMbaMdhI sadaguNone dharAvanAra, Atmika, nipuNatAne bhaMDAra, rAjya tathA upajanA baMdobastane adhikAra rAkhavAne pAtra, bhAgya tathA rAjyanA mArgane cokhkho karanAra, bAdazAhI bhedonA bhaMDArano bhaMDArI, raiyata tathA prajAnA sukhazAMtIne prathama purUSa, kRpA tathA popakAranuM raheThANa, dezIomAM sarvoparI mukhya pradhAna, mahA vidvAna, mahAna sujJa, sAdullAkhAna bahAdura, vRttAMta rIpoTera ane ati namra AjJAMkIta muhammada hazimane lakhavAmAM Ave che ke, zrImati hajura bAdazAhanA zravaNe AveluM ke amAre tathA manasabadArone jAgIranA badalAmAM rokaDa ApavAmAM Ave che, dareka dAghavALA ghoDAno vadhAro ghaTADe bAda karatAM sAta ghoDAno pagAra thAya che. jAgIradAra AThamAsI, sAtamAsI tathA chamAsImAM traNa rUpIA ane pAMca mahInAmAM chavIza rUpIA pagAra le che. te uparathI zrImaMta hajura bAdazAhane evo hukama thAya che ke, AThamAsI tathA sAtamAsInA hisAbathI eka varSanA ghaDA dITha traNa rUpIA pagAra ka. rA, ane pAMcamAsI tathA cAramAsInA je chavIza rUpIA apAya che, te kAma vyAjabI nathI, kemake rokaDa pagAra AThamAsathI vadhAre nathI ane cAra mahInAthI ochI mudata paNa huM mukI zakato nathI; mATe mehera suryagatinA varSanI pahelI tArIkhathI IsapaMdIAramadanI chellI tArIkha sudhI AkhI sAlamAM pahelA dhArApramANe pAMca bhAgathI dAgha de. vAnuM kAma kAyama jANI ghoDA dITha AThamAsImAM trIsa rUpIA ane sAta bhAsImAM sADIsatyAvIza rUpIA, chamAsImAM pacIza rUpIA, pAMcamAsImAM vIza tathA be ardha rUpIA, ane cAra mAsImAM vIza rUpIA pagAra kare, ane pahelAno pagAra pahelA dhoraNa pramANe karo, ane kuravaradIna mAsanI pahelI tArIkhe sane chavAza julusIne hisAba kAbulanA subAnA tehanAtI lazakarane kaMdahAramAM jeone dAgha pahelA raNapramANe pAMcame bhAga bahAla raheze, tene eja hukama pramANe amalamAM lAvo ane e zivAya bIjAo, game te teo sarakArI khAsa karImAM heya, ke koI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 236 ] paNa subAmAM temanAtI hoya, temano dAgha cothA bhAgane karavAno hukama thAya che ke, dareka svArI dITha upara lakhelA khulAsApramANe karo ane jo bhajakura rokaDamAMthI pharavaradIna mAsanI zarUAtathI pharadanI mudata sudhI jApatA pramANe cotho bhAga dAgha karelo nathI, to temano pagAra pAMcamAM bhAga para bhANe taiyAra rAkho ane tenA takAvatamAMthI cothAI athavA paMcamAMza, mane jakura mAsanI pahelI tArIkhathI tenI AzAmInA pagAramAMthI bAda karavA, ane bevaDA ghoDAnA vadhArAne maMjura nahIM karavo. temaja rUkanu salatanata ( rAjyastaMbha) alI maradAnakhAna tathA amIrUla umarAnI rokaDa pagAranI rakamane pahelA dhArApramANe dazamAsInA dha rAthI bahAla rAkhavI. jyAre svAro AvI pahoMce tyAre bIjI, roomAM apAtI, pagAra piTAnI jAgIrane hisAba ke je amIrUla umarAnA pagAra mAMthI kapAya che tene bakSI lokoe rasada pahoMcADavAnA svAro jAgIrane amIrUla umarAnI rokaDa majuda lazakaranI gaNI tenA upara vadhArAne AMkaDe mukI te pramANe daDataramAM seMdha karavI ane pagArano kAyado saghaLA amIra, manasabadAra ane kaMdahAranA tehanAtI lazakarane bAda karI tArIkha 1 pharavaradIna sane chavIza julusIthI upara lakhelI pramANe amalamAM lAva. vaLI e paNa hukama thayo ke, pAMca svAromAMthI eka cothAInA eka ghoDAne dAgha kare, ane eka ghaDAno dANo cAro cothA bhAgane karavo, ane daza svAromAM ke je eka catuza che ane aDadho svAra gaNAya che. je te dhArA pramANe traNa dheDA dAgha devAya to be ardha svArano pagAra Apavo, ane ardhA svAranI vadhAre rasIda karavI. paraMtu je be svAro dAgha karAya to be svAranI kamIne kApI nAkhavI, ane paMdara svaramAM ke cUMtho bhAga cAra svAromAMthI eka caturthIza kamI che tyAM cAra vArone dAgha karavA ane eka svAra gaNI levo. A vakhate je cothA bhAgapramANe kama paDato dAgha ardhA svAra upara gaNAya te eka svAra gaNavAnI aDacaNa dura karI devI ane pagAra paTAnI jAgIramAM paNa tenI khorAkInA hisAbanI harakata hajata ubhI karavI nahIM ane jamInadAranA svAronA pagArano hisAba paNa pahelAM pramANe ardhAnA hisAbathI karelo che ema jANavuM. te sAthe evI paNa hajura AjJA thaI ke, keIe paNa tuka ghaDe, vAbu, athavA khurAsAnI ghoDe noMdhAyo hoya te pharavaradIna bhasanI tArIkha 1 sane Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 237 ] chavIza julusIthI, kAbu tathA irAnInI kamI jAstInA AMkaDA heThaLa lakhyA pramANe tenA pagAramAM mujara karo. ane irAkI ghaDAne subA zivAyanA dezamAM, dakSiNamAM. ahamadAbAdamAM, baMgalAmAM, DesAmAM, tathA ThaThThAmAM noMdhI dAkhala karavo nahIM ( heThaLanI tapasila, jema dhoraNa lakhyuM che tema lakhavAnuM yogya nahi lAgavAthI lakhI nathI. tArIkha. 5 mAhe rabIussAnI.) eja varSe umaratarInanA badalAyAthI hAphijhana sira (surata baM. daranA musadI)ne tyAMnI phojadArInA eddA upara caDhAvavAmAM Avyo, sebaMdInA kharacano evo TharAva thayo ke dara varSe eMzI hajAra rUpIA rokaDA-ardhA bAdazAhI sarakAramAMthI tathA ardhA malakAdarIna begama sAhebanI sarakAramAMthI letA rahevuM himatakhAnane dholakAnI phojadArI ApavAmAM AvI ane tenA manasabamAM vadhAro karyo. alIculI nAmano mANasa ke jenI sAthe makAnA zarIke eka arajI makAupara bAdazAhanI AstAnA vakhANanI tathA te sAthe eka arabI ghoDe je darabAramAM mokalyo hato tenA surata baMdare pahoMcavAnI hajuramAM arajI thai, tethI hajura AnApramANe tyAMnA musadIoe be hajAra rUpIA inAma dAkhala ApyA, te laIne hajura darabAra bhaNI ravAne thayo. subA tarIke vahIvaTakartA zAIstAkhAne mokalelI pezakazI-thoDAMka ratnajaDitra hathIAra tathA be hAthIo sarakAranI samakSa najara karavAmAM AvyA. saiIda dilerakhAnano jamAi saidada zekhana pAMcasono vadhAre, paMdarasonuM manasaba ane hajAra svArothI diladArabeganA badalAyAthI tharAda vigere pragaNAne tehavAladAra TharAvavAmAM Avyo. zekha abadulsamada amudIne subAnI bakSigIrI tathA vRttAMta lekhakano obdha apAyo, muhammada a. mIna lazakarI senA rajIsTrAranI jagyA upara nimAyo, ane hajuramAMthI abadussamadakhAnanI sAthe khAsa tabelAmAMthI be ghoDA-eka irAkI sonerI sAja sAthe tathA bIjo tuka-subA zAIslAkhAnane InAma mokalAyA, ane alIculI makAno pravAsI paNa vidAya thayo. daza irAkI ghoDA tathA hASThimuhammada nAsira (suratabaMdaranA musadI)nA sarakArane vAstu kharIda karelA arabI ghoDA darabAramAM sarakAranI samakSa najarANA dAkhala mukAyA, temAMthI sarapaMga-arabI ane erAkI-kumeda ghoDAo bAdazAhane pasaMda Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 238 ]. paDyA. pahelAne sarabulaMda (zreSTha) ane bIjAne zAhapasaMda nAma ApyAM. dhalakAnA phojadAra himmatakhAnane jAtIkA pAMcasonA vadhArAnI nimaNuMka ane doDha hajArI manasabanuM mAna ApavAmAM AvyuM. cevAla pragaNAnA koLIoe baMDa uThAvI ahamadAbAda-havelInA pragaNAmAM, dholakA pragaNAmAM, kaDI tathA jhAlAvADa vigere pragaNAomAM trAsa macAvyo hato. jethI zAIstAkhAne te tarapha lakSa ApI, baMDakhoranA uparI kAnajIne nasADI mukI, chelakA tAbe sANaMdane garAsIA jagamAlane tyAMnI jamInadArI upara TharAvyo. - surata baMdaranA musadI hAphijhamuhammadanAsira hajuramAM arajI karI ke, tuka sulatAna muhammadakhAne, tenA bApa sulatAna ibrAhImanA mukhya pradhAna sAleha bAdazAhanA bhAI lakadaraAkAne elacInA odvAthI sarakAra hajuranI sevAmAM ravAne karyo che, ane tenI sAthe rAjyapatra paNa che; te sane 114 hijarInA sapharamAsanI ogaNatrIzamI tArIkhe surata baMdare AvI utaryo che. jethI hAphijhamuhammadanAsira upara hukama thayo ke, sarakArI khajAnAmAMthI rokaDA bArahajAra rUpIA tene ApavA; ane evI paNa araja karavAmAM AvI ke, sulatAnanA hukama tathA AjJA pramANe elacIno manasubo che ke, jema bane tema tAkIde hajura darabAramAM jaI pahoMcavuM. marahuma saiida jalAla bukhArIne dIkare saiIda jAphara zAhaAlama sAhebane gAdIvALa hato teNe pitAnA pitAnA jInnata nazIba thayA pachI sarakAra bAdazAhane salAma karI nahotI, tethI te gujarAtathI nikaLI dara bAramAM hAjara thayo. tene pAMcahajAra rUpIA rokaDA ApavAmAM AvyA. eja varSe doDha hajArI manasabane dhaNI ane cauda svAre uparI zamasudInane, mirajhAI sAtarakhAnanA dIkarA muhammadasAlehanA badalAyAthI, piotAnA putra sahita junAgaDhanI phojadArI upara tathA tenA mahAlanA thoDAka bhAganI tehavAladArI upara TharAvavAmAM Avyo. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] ogaNatrIsamA subA bAdazAhejAdA muhammada murAdabakSa. sane. 1064-1069 hijarI. rahamatakhAnanI dIvAnI khAsa jyAre uMca kuLavALA khAdazAhajAdA muhummaTTha surAkhaze hajIra hukamathI rabIussAnI mAsanI pehelI tArIkhe sane 1064 hijarImAM sarakAra sevAmAM hAjara thai eka hajAra sAnA meharA bheTa mukI, te vakhate tene peAzAka ApavAmAM AvyeA ane teja avasare gujarAta dezanA sukhAnI jagyA bakSavAmAM AvI, kemake zAistAkhAnane gujarAtathI mALave badala karyAM hatA jethI tenI jagyA khAlI hatI. te upara khAdazAhajAdAnI nImaNuMka thai; tenI paMdarahajArI manasamanI tathA paMdarahajAra vArAnI-jemAM pAMca hajAra svArA evaDA tevaDAnI nImaNuka hatI te upara traNa hujArI manasane vadhArA karI ApyA, ane te uparAMta eka karoDa dAmanA manasaba peTe paMdara karADa dAma inAma dAkhala ApavAmAM AvyA, ke je humale sAla karADa dAma thAyache; tathA eka lAkha rUpIA svArI kharca mATe mALavAnA sarakArI khajAnAmAM mAgavAthI ApavA hukama thaelA te ApavAmAM AvyA, ane hukama thayA ke, eka lAkha rUpIA begamasAhebanA rAjAnA khajAnAmAMthI levA; ane hukama thayA ke, agyAra karADa dAmanI jAgIra ApavI ane bAkInA pAMca karADa dAma suratabaMdaranA khajAnAthI rokaDa letA rahevuM. kriyAnatakhAnane bAdazAhajAdAnA dIvAnanI padavI bakSavAmAM AvI. doDhahajArI manasabanA dhaNI ane cArasA svArAnA uparI rahemata khAna mIra yahayAnA badalAyAthI ahamadAbAdanI dIvAnI tathA karakarA khAnAnA dvAregAnI jagyA upara nimAyA, tathA mAtamIdakhAnane dIkarA dAmtakAma subAnA vRttAMta rIpora tathA bakSIgIrI upara manasabanA vadhArAnuM mAna pAmI nimAye| tathA saiI jalAlanA putra saIda jAphara (zAhelamasAhebane gAdIvALA)ne pAMca hajAra rUpIA rokaDA, pAzAka tathA hAthInuM nAma ApavAmAM Avyu. saida jalAlanA bhAI saida ehamadane eka hajAra rUpiyA rokaDA, pozAka tathA eka hAghaNI inAma ApI temanA svadeza ehamadAbAda taraH vidAya karyAM, mujA mIracahacAnI khaTTalIthI rehamatakhAnanI dIvAnI Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 240 ] hidakhAna jAlerI, saIda dilerakhAnanA badalAyAthI pATaNanI phojadArI tathA tehavAladArI upara nimyo, ane mIra zamasane godharAnI phojadArI tathA tehavAladArI, doDhahajArI manasane vadhAro ane paMdaraso svAronA uparIpaNAnuM mAna ApI, pahelAMnA haka upara najara rAkhI nImavAmAM Avyo jyAre bAdazAhajAdo jhAbuA dezanI sarahada upara AvI pahoMcyo tyAre tyAMnA jamInadAre sevAmAM hAjara thaI paMdara hajAra rUpiyA rokaDA ane sAta deza pezakazI dAkhala raju karyA. te laI zAbAna mAsanI sattaramI tArIkhe jyAre zAha ahamadAbAdamAM pahoMcyA tyAre tyAM sAta mahinA rahI kutabudInakhAnanI vinaMti uparathI eka hathI tathA daza uMTanuM InAma meLavI vidAya thayA. tyArabAda zekhananI araja uparathI cuMvAlano jamInadAra kahAnajI, sevAmAM hAjara thai zaraNe rahevAnA bharUsAdAra jAmIna ApI, daza hajAra rUpiyA zikahImAM ApavAno TharAva karI pitAnA dezamAM nirAMte rahevA lAgyo. A vakhate zrImaMta bAdazAhanA vaNe AvyuM ke, mAMdhavArInA lIdhe makAnA rahIza garIba lAcAra lAkA upara bhAre saMkaTa paDe che. tethI zrImaMta bAdazAhe sane 1014 hijarInA jamAdIullAnI mAsanI soLamI tArIkhe baMdobastI adhikArIne pozAkanuM inAma ApI makkA-madinA tarapha ravAne karyo ane surata baMdaranI kArakuna upara hukama lakhI mokalyo ke, te AvI pahoMce te daramyAnamAM eka lAkha rUpiyAne mAla kharIda karI taiyAra rAkhe. tema te adhikArIne paNa AnA karI ke, majakura mAla paikI eka tRtIAMza bhAga makAna zarIphane ane bIjo eka tRtIAMza tyAMne vidAna mAlavIo, mutavalIo ane imAma vigere sArA abhinadAra lokone vaheMcI Apavo ane bAkIne mAla madinAne pAbaMdha lokone pahocaDAvo; temaja bhadinAnI majIda ke je navesarathI uMcA prakAranI bAMdhI hatI tenA vAste kamAnadAra pAtharaNuM je mulatAnamAM taiyAra kareluM hatuM te paNa mokalI devAmAM AvyuM. eja vA sarapharAjhakhAnane dIkarA dIladAratane bAdazAhanA murAdabakSanI araja uparathI pATaNa tAbAnA gAme vIjApuranI thANadArI upara nImavAmAM Avyo, ane tene pAMcaso vArono vadhAro, doDha hajArI nisaba ane paMdaraso svArono uparI banAvavAmAM Avyo. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 241 ] sane 1065 hijarInA sapharamAsamAM saIda zekhanane pIpalAda tathA zAharAnI phojadArI ApavAmAM AvI; ane bAra kacchI tathA arabI gheDA, ke je pisakazI mATe bAdazAhajAde mokalyA hatA te hajura darabAramAM pahoMcatAM zrImaMta bAdazAhanI sanmukha najara karavAmAM AvyA. eja varSe bAdazAhanI varSagAMThanA dIvase makhamalanA jarI kAmavALo tAlIza gaja lAMbo ane batrIza gaja pahoLo-ahamadAbAdanA kArakhAnAmAM taiyAra thayele sAmIone bAMdhavAmAM Avyo te vakhate saida sadakA ke je, sarakArI hukamathI khAsa svArIlAyaka arabI ghoDAo kharIda karavA mATe gaelo, teNe suratathI AvI darabAramAM hAjara thaI be ghoDA raju karyA. te paikI eka sarakhaMga hato. te saiIde araja gujArI ke basarAnA hAkeme jenA upara bAra hajAra rUpiyA mokalyA hatA teNe A be ghoDA mokalyA che. have sarapaMga gheDe bAdazAhanI svArIlAyaka hovAthI bAdazAhe te saiIdane pizAka ane manasabamAM vadhAro karI ApI daza hajAra rUpiyA rokaDa InAma dAkhala ApyA; ane majakura gheDane khAsa judAja tabelAmAM baMdhAvI tenuM nAma dazahajArI rAkhyuM. eja varSe saIda jalAla marahuma sadarUsuduranA dIkarA saiIdaalIne khAsa pozAka, pAMcaso svArano vadhAre, be hajArI manasaba, rajhavIkhAnano khitAba, bakSIgIrI temaja vRttAMta-rIpeTarano obdo ApI dastakAmanI jagyA upara niyo, ane subAno amIna banAvI, eka IrAkI ghaDe tathA hAthI Apyo. tenI sAthe bAdazAhajAdAne vAste khAsa tabelAmAMthI be ghoDA mInAkArI sonerI sAjavALA tathA sAdAM sonerI jano ApI vidAya karyo. ane te uparAMta pAMcaso sonAmahora ApavAmAM AvI, ke jemAMthI aDhIso tenA moTA bhAI gAdIvALA saIda jApharane Ape tathA bAkInI tyAMnA lAcAra yAne garIba-phakIre vigere bhIkSuka lokene vaheMcI Ape. tyArabAda bAdazAhajAdAnI divAnI upara dayAnatakhAnanA badalAyAthI detakAmane nimavAmAM Avyo. majakura khAne potAnI dIvAnInA vakhatamAM ghaNI kharI navI bIdaate A subAmAM sthApI hatI. auraMgakhAna pozAka meLavI subAnI tehanAtImAM noMdhAya. pIra jI hera suratabaMdaranA paisAdAra lokamAM sarvathI zreSTha gaNAto hato. satIdAsa gujarAtanA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 242 ]. jhaverIomAM sarvathI vadhAre jhaverAtavALo ane puSkaLa dhanavaMta hevAthI vahepArIomAM nAmacIna ane AgevAna paNa gaNAtuM hatuM. teNe cAra arabI gheDA pezakazI dAkhala hajuramAM mokalyA. te paikI nUra namano ghaDo zrImaMta bAdazAhane pasaMda paDyo. jethI hajuramAMthI eka hAthI ApI mAna ApavAmAM AvyuM. te vakhate eka lAkha rUpiyA ahamadAbAdanA khajAnAmAMthI bAdazAhajAdA bahAdurane hajura hukamathI InAma dAkhala ApavAmAM AvyA ane be ghaDAo-eka arabI tathA bIje irAkI-khAsa tabelAmAMthI sonerI mInAkArI jInasahita bakSiza karavAmAM AvyA. sane 1066 hijarImAM suratabaMdara tathA khaMbhAtabaMdaranI sattA (jagyA) muIjhajhulamukanA nAnA bhAI abdulalatIphane ApavAmAM AvI. te uparAMta tene rabIula avala mAsanI ogaNatrIzamI tArIkhe manasabanA vadhArAthI mAna ApI, suratanI dIvAnI-phojadArI ane baMdarane adhikAra, hAphIjha muhammada nAsIranA badalAyAthI soMpavAmAM Avyo; ahamadAbAdanA subAnI dIvAnI upara rahematakhAna jAtIkA pAMcanA vadhArAnI nImaNuMkathI doDha hajArI manasaba pAmI cAraso svAranA uparIpaNAnuM bhAna pAmyA; bAdazAhajAdAnuM eka lAkha rUpiyAnuM inAma surata baMdaranA khajAnAmAMthI TharAvavAmAM AvyuM ane surata baMdaranA mutsadI muhammada amInane tenI kharAba cAla, apramANikapaNuM, ghAlamela ane sarakArI nANAM vigerenA geraupayoga viSe zrImaMta bAdazAhanA sAMbhaLavAmAM AvavAthI jAgIra kheMcAvI laI lokonI IbaratanA vAste tene keda karavAno hukama karyo, ane je kaMI rakamo teNe uDAvI hatI te pAchI vasula karavAmAM AvI. majakura sananA zAbAna mAsanI agyAramI tArIkhe muhammada kAsima tathA rezanajhamIrane surata baMdaranI phojadArI, bakSigIrI ane vRttAMta riporTarano oddho ApavAmAM Avya; belapAranA thANadAra sulatAnayArane pAMcaso svAranA vadhArAthI doDha hajArI manasaba ApI paMdaraso svArono adhikArI banAvyo; jIlkAda mAsanI paccIsamI tArIkhe datakAmanAM badalAyAthI alI nakIne bAdazAhajAdAnA dIvAnanI jagyA ApavAmAM AvI ane bAdazAhajAdAnI begama (zAha navAjhakhAna saphavInI dIkarI thI kaMIpaNa saMtAna thayuM nahi tethI bAdazAhe amIrakhAnanI dIkarI ke je zAhajAdAne lAyaka hatI tene ahamadAbAda mokalI ApI, ke jethI bAdazAhajAde tenI sAthe lagna kare. tene eka lAkha rUpiyAnA-jhavera tathA dAgInAo kanyAdAkhala ApyA ane bAdazAhajAdAne bevaDa tevA hajAra Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 243 ] svAranI sattA ApI, eka lAkha rUpiyA nagada (jemAMthI vIsa hajAra rUpiyA sarakArI hisAkhe tthA bAkInA eMzI hajAra suratamaMdaranA khajAnAmAMthI) ApavAmAM AvyA ane kSemakuzaLatAnA patra mAkalAvyA, te uparAMta khAsa pAzAka ane khAsa takhelAmAMthI e gheADA arakhI, mInAkArI-sAnerI sAjavALA saidni alI, maleka akharanA putra ane sAlebhega gurUsamaradvAranI sAthe meAkalAvyA tathA jInAgaDhanI tamAma Avaka ane kula sattA A vadhArAnA pagArapeTe ApavAmAM AvI. A pramANenI khAdazAhanI ATalI badhI maherabAnI joi tene ahezAna mAnI, bahAdura bAdazAhajAdA saghaLuM AvI pahoMcatAMja levAne vAste ghaNI dhAmadhumathI bahAra nikaLyA. have junAgaDhanA tevIladArA zamasuddIna tathA kutabuddIna khezagIne arasparasa eka bIjAne aNubanAva hAvAthI kutabuddInane pATaNanI tevIladArI tathA phaijadArI upara badala karyAM ane zamasudInane paNa hukama karyAM ke dakSiNamAM bAdazAhajAdA muhammada AragajemanI pAse paheAMcI javuM. te vakhate vIkhAnanA badalAyAthI bakSigIrI tathA vRttAMta riporTaranI jagyA sIra muhammada sahAnIne ApavAmAM AvI ane tene pAzAka tathA gheADAnuM inAma paNa ApavAmAM AvyuM. tyArabAda khAdazAhajAdAnI araja uparathI ekahajArI manasakha tathA cArasA svAreAnI sattA khAnajahAMnA dIkarA seida manasurane ApI gujarAtanA tehanAtImAM dAkhala karavAmAM AvyA. sane 1067 hijarImAM-amulya bheTa sAgAdo tathA jhaverAta, ayAvIza arakhI tathA kacchI gheADAo, ane aDhAra gujarAtI baLado, temaja khIjI keTalIeka bakSiseA ke je, bAdazAhajAdAe hannura darabAramAM pezakazI dAkhala meAkalAvI hatI te joI zrImata bAdazAha peAtAnI pasaMdagI batAvI ghaNA khuzI thayA. eja varSa (sane 1067 hijarI)nA laheja mAsanI sAtamI tArIkhe ekAeka zrImata bAdazAha (zAhajahAna)ne ghaNAja pIDAkArI rAga rAtanI vakhate lAgu paDavAthI takhIyatanI tandurastI bagaDI gai. te eTale sudhI ke, chevaTa paNa tandurastI pAchI AvIja nahi. A mahAbhayaMkara-du:khadAyaka khInA dhIme dhIme AkhI bAdazAhatamAM phelAi gai. paraMtha lAMkhe| hAvAthI ane luMTArU lokeAna tAkAnane lIdhe, temaja rastAo paNa zrImaMta zAhujahAna(sAhekha riAna khInne) khAdazAhanI nAdurasta tabIyathI zAhajAdA murAda bakSanuM rAjya calAvavu ane nAthukanI rAjadhAnI akabarAbAda taraph javuM. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 244 ] baMdha hovAthI dArAsikehanI yojanAnA AdhAre, vakIlo baMdhIkhAne paDavAthI ane khAtrIpUrvaka khabara na paDavAthI, temaja bAdazAhanI prakRti kevI che tene paNa kaMipaNa samAcAra maLavAthI hindustAnanA mAmalAmAM ghaNI gerabaMdobastI ubhI thavA pAmI ane bhAre aDacaNo temaja moTAM tophAno thavA lAgyAM. A vakhate bAdazAhajAdo murAdAbakSa ke je, gujarAtano subo hato teNe bAdazAhanI tabIata nAdurarata hovAnA samAcAra sAMbhaLatAM ja vagarasoce AgaLa pAchaLano kaMipaNa vicAra nahi karatAM alpa buddhino upayoga karI, potAnA nizcayapaNAnAM nizAna uMcAM karI takhtazina thayo (gAdI upara beThe); ane pitAnuM murabaijudIna (dharmanI vRddhi karanAra) nAma dhAraNa karI, rAjyadhoraNanI kula sattA pitAne hastaka lai, sio tathA khutabo potAnA nAmane cAlu karI dIdhuM. tyArabAda phojanI eka TukaDIne surata baMdara tarapha ravAne karI. A vakhate surata baMdara begamasAhebanA tAbAmAM hatuM. majakura je surata baMdaranA killAne ghere ghAlI, te mAMhelA khAlasA tathA begama sAhebanA khajAnA mAlamilkata sahita jorajulamathI kabaje karI lIdhA; temaja lokonI mAlamita upara paNa jorajulama ane jabaradastI gujArI, vigere keTalAMka nAlAyaka kRtyo karyA. jevAke -islAmakhAnano dIkaro abdula latIpha ke je, sarakArano khAsa bharosAdAra ane pramANika noka2 hato, tema A vakhate te majakura baMdara (surata)no musadI hato ane sarakArI hukamathI ja te jagyAe hakumata calAvato hato tene, bIjA mutsadIo sahita keda karI, asahya duHkho ApyAM. bIjuM pitAno dIvAna alI nakI ke jene zrImaMta bAdazAhathI jANupichAna hatI ane sarakArI hukamathI zAhajAdAnA tAbAmAM nokarI karato hato tene kaMipaNa kasura karyA sivAya temaja kaMIpaNa geravachAdArI jAhera thayA vagara, enuM mana phareluM che evA vahemathI ane te zubha zikhAmaNa Apate hato tethI pitAnA hAthe tene katala karI nAkhI, mAthAnA karela tarIke nobatanA nAda karavA lAgyo. AvAM geravartaNuMkavALAM vartanathI vAkepha thaI bAdazAhajAdA muhammada dArAsikehe zrImaMta bAdazAhane araja karI. jethI evo TharAva karyo ke, ahamadAbAdanA subAne murAdAbakSa pAsethI bolAvI laI vADane subedAra banAvavA mATe je hukamane mAnya karI te tarapha jAya te tenI kasuro mApha karavI, paraMtu amAnya kare te tene keda karI hajuramAM pakaDI lAve. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 245 ] have bAdazAhajAdA suhammada orgajemane paNa peAtAnA pitAne jovAnuM bahAnuM ane keTalAMeka kAmA (ke jenuM varNana atre karavu'munAsakha nathI) hatAM tethI te dakSiNathI potAnI zaNagArelI senAne lai hajIramAM AvavA mATe ravAne thayA. banne zAhajAdA (murAdabakSa tathA aura gajeba)ne pAchA pheravavA mATenA hukame vAravAra dArAsikeAhaupara AvavA lAgyA. sane 1068 hijarInA rIulaavvalamAsanI trevIsamI tArIkhe jodhapuranA jamInadAra mahArAjA jasavatasihune mALavAnI suegIrI ApI te tarapha rAte karyAM. tevIja rIte kAsImakhAnane paNu majakura sananA jamAdIula avvalamAsanI chellI tArIkhe ahamadAbAdanI sukhegIrI upara nimI te tarapha vidAya karyAM; ane evA TharAva karyAM ke, banne sukhAee ujjainamAM thAbhI sAvacetI rAkhavI. jo murAdabakSa hukamane mAnya karI ahamadAbAda khAlI karI Ape teA ThIka, nahitA mahArAjAnI mada laI tenI sAthe ahamadAbAda jaI tene kahADI mukavA. A hakIkatanI khAra maLavAthI muhammada murAdabakSe rAjyanA dAvedAratarIke ghaNuM dhana bheguM kareluM hatuM (gujarAtanA loko kahe che ke amadAvAdIe pAsethI teNe pacAsa lAkha rUpiyA lIdhA hatA) te vaDe peAtAnI taiyArI karI, sukhAnA dIvAna rahematakhAna ane sukhAnI tehanAtamAM rahelA pheAjadArone lai ravAne thayA. jyAre bAdazAhajAdo muhammada aura gajeba peAtAnA pitAne jovA mATe ravAne thaela hatA tyAre teNe zAhajAdA muhammada murAdabakSane lakhI jaNAvyuM ke, narmadA nadI utaryA pachI mane AvI maLavuM. have rastAmAM anne bhegA maLI jyAre ujjaina pahoMcyA tyAre, rastAmAM naDatA kAMTArUpI mahArAjA jasavatasiMha tathA kAsImakhAnane harAvI nasADI mukayA ane banne bAdazAhajAdAe AgrA rAjadhAnI taraphe vadhavA mAMDayuM. ahamadAbAdanA subhAviSenI bIjI hakIkata A jagyAe saMbadha dharAvatI nahi hAvAthI AlamagIranAmAnA havAlAmAM mukI dIdhI che. ahamadAbAdanA rahevAsIo pAsethI je nANAM muhammada murAdabakSe lIdhAM hatAM te paikI pAMca lAkha, pacAsa hajAra rUpiyA darabAramAM jANItA ane zAhajAdAnI paNa pizrAnavALA satIDhAsanA dIkarAonA hatA. te vakhate satIdAsa havvuramAM hatA muhammada dArAsikAhanI hAra thayA pachI pote (murAdabakSe)kedamAM jatAM pahelAM cAra dIvasa agAu khAjAsarA mAtamIdakhAnanA nAma upara maja kura rUpiyAnI bhalAmaNu karI hatI. A khAjAsarAne peAtAnAM bALabaccAMnA rakSaNArthe nAyabatarIke ahamadAbAdamAM mukIne gayeA hateA. krUramAna tathA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 246 ] dastakhata ejhaka mahAravALAe potAnA hAthe lakhIne ApeluM hatu. jenI asalapramANenI nakala bhAgoge maLI AvavAthI nIce dAkhala karUMchuM. ejhaka mAhAravALA khAdazAhajAdA muhammada murAdamakSanA hukamanI nakala. amIrI tathA ba MdobastanA lAyaka, kirttivAna tathA khAnadAnInA ceAgya, ane maherabAnI tathA parApakAranA pAtra me!tamIdakhAna ! tameAe sarakArI atyaMta kRpAnA lAbha meLavavAnI icchAothI vAkek thai jANavuM ke, satIdAse peAtAnA bhAgyeAya IcchI, sarakAranA je upakArA tenA upara che te teNe sU samAna tejasvi sadAe mAnya karyAM che; mATe evA hAra hukama thayA che ke, je rUpiyA majakura satIdAsanA putra mANe kaca tathA tenA bhAiopAsethI hAthauchInAtarIke ahamadAbAdamAM lIdhelA te badala yuvataSThalanA kharI mAsathI je paragaNAMe tenA peTAmAM lakhelAM che, teonI AvakamAMthI ApavA. satIdAsa tathA bhANekade zuddha aMtaHkaraNa ane sAcI niSTAthI sarakArI sevA bajAvelI che ane hajIranI hAjarInA lAbha paNa lIdhelA che, mATe rI paNa evaDI vakhate hukama karavAmAM Aveche ke, eviSe kaMika yatna karavA; ke jethI tenAM tathA tenA bhAInAM nANAM vehelAsara vasula thai temane maLI jAya, A bAbata pUratI tAkIda samajI sarakArI AjJApramANe amala karaveA. peTAMnI phADa--hukama pramANe hAthauchInAM lIdhelAM mANekacaMda vigerenAM nANAM yuva'talanI kharI%0 salamAMthI heThaLa batAvelI phADa pramANe ApavAM. 1,50,000 rUpiyA khaMbhAtakhaMdaramAMthI. 1,00,000 1,00,000 75,000 50,000 45,000 ,, " ,, peTalAda paragaNAmAMthI. dhoLakA paragaNAmAMthI. bharUca daramAMthI. vIramagAma paragaNAmAMthI. nimakasAra (mIThAne agara) mAMthI. sarakAramAMthI.. .. 30,000 kula ekaMdara rUpiyA 5,50,000 pAMca lAkha pacAsa hajAra rUpiyA. hajura hukamathI evuM TharAvavAmAM Ave che ke, mANekacaMde hamezAM sarakAra sevAmAM hAjara rahI pahelAM peAtAnAM hAthauchInAM nANAM lai pachI bIjA nANAvaTIenI rakame| pAhAMcADavI. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 247 ] muhaiyuddIna abulamujha++ra muhammada Ara'- gajheba-AlamagIra ahAduranuM rAjya. sane 1068 thI 1119 hijarI. manAvA. 1, gujarAtI prajAnAM rakSaNa. ra, mirajhA zAhanavAjhakhAnanI suegIrI. 3, mahArAjA jasavatasihanI suegIrI. 4, saradArakhAnanA patrane uttara 5, khIjo julusa-anAjanA mahesulanI mAphI. 6, AkhA rAjyamAM sudhA rakAnI nimaNuMka. 7, bAdazAhI z2amAna. 8, mahAbatakhAnanI subhegIrI. 9, navAnagaranI teha. 10 dArAsikeAhanuM nAma dhAraNa karanAra balUca, 11, surata aMdara ane zivAjI. 12, bAdazAhI mAna. 13, ekatAlIsa-betAlIsanA hisAbathI rIkaDa mahesula. 14, harAma vastunI manAi. 15, bAdazAhI kramAna. 16, dAma cauda mAsAneA. 17 etalAsanA mahesulanI musalamAne ne bhASI. 18, manasabadArAnA mAlanI japti. 19, bahAdurakhAnanI subhegIrI. 20, jakAta levA viSenuM mAna. 21, daMDArAjapurIthI yAkuta hukhazInuM AvavuM. 22, dIlerakhAnanI seArajhanI pheAjadArI. 23, mahArAjA jasavatasiMhanI khIjIvAranI sukhegIrI.-24, bAdazAhI mAna. 25, harAma vastunI mArI. 26, amInakhAnanI suegIrI. 27, vIsalanagara ane bhImasI'huM, 28, gera musalamAneA upara TekSa. 2, musalamAneAthI jakAta. 30, mAhaTA dukALa. 31, mukhatArakhAnanI sukhegIrI. 32, sAra ane AjhamazAha. 33, rUpiyAnu vajana, 34, kAratalamakhAnanI subhegIrI. 35 jakAta. 36, bharUcanA matIA. 37, darakadAsa rAThoDa. 38, khetula mAla. 39, jakAta. 40, arakhI mAla upara jakAta. 41, :AjhamazAhanI sumehagIrI. 4, sadarakhAna bAbI. 43, jAtI begamanu mRtyu. 44, AjhamazAhanuM burahAnapura javuM. 45, dhanA jAdava bharADo. 4, edArabAnI sukhegIrI. 47, IbrAhImakhAnanI sukhegIrI. 48, auragajekhaneA mRtyukALax 49, sukhegIrI viSe mAna. 50, ahamadAbAda ane bAlAjI vizvanAtha, have Argajeba, peAtAnA pitAne jovAne ane murAda, rAja levAnA hetu sAthe ujjainamAM mahArAjA jasavatasiMha tathA kAsimakhAnane Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 248 ] harAvI akabarAbAdanI rAjadhAnI ke jyAM zrImaMta zAhajahAna bAdazAhane mukAma hatuM, tyAM pahoMcI hajura rUbarU javA dhAryuM. ghaNI majale tathA bhAre paMtha kApyA pachI eTale sane 1068 hijarInA zAbAna mAsanI navamI tArIkhe rAjadhAnI AgaLa mukAma karyo, ane muhammada dArAsikahe dholapura A gaLa laDAI karI, temAM te ramajAna mAsamAM hAra pApo ane zavvAlamAsanI cothI tArIkhe murAdAbakSa keda thaye; eTale raMgajeba dArAsihanI peThe paDI dilI rAjadhAnI tarapha kuca karI gayo. rastAmAM jyAre bAge aijha (suMdara ane sugaMdhi prakhyAta bagIco)mAM mukAma thayo tyAre majakura sananA jIlkaada mAsanI pahelI tArIkhe (muhurta pramANe) paMdara ghaDI ane bAvIza paLa vityA pachI takhtanazana thavAnI kriyA karavAmAM AvI. A muhuta joSIoe kADheluM hatuM. khutabo tathA siko-bIjA vakhatanI tamanazinI upara mutavI rAkhI puDa laI ravAnA thayo. kahe che ke, A tanazinInI sAla bAdazAhe pote ja kahI che. te A pramANe "AphatAbe AlamatAbama" eTale "huM jagaprakAzita sUrNa chuM." have jorajulama ke rAjIkhuzIthI muhammada murAdAbakSa potAnI sAthe ahamadAbAdanA subAnA dIvAna vigere jeo majakura subAnI tehanAtImAM hatA teo jyAre bAdazAhanI rUbarU hajura sevAmAM hAjara thayA tyAre rahematakhAnane pizAka, bejArI manasaba tathA chaso vAronA adhikArIne darajajo ane pahelAM pramANe ahamadAbAdanA subAnI dIvAnI upara kAyama karavAmAM Avya-kutabuddInakhAna pezagIne pizAka, be traNa hajArI nisaba ane bevaDA tevaDA traNa hajAra svAranI sattA tathA soraTha sarakAranI phojadArI ApavAmAM AvI;-sarakarAjhakhAnanA dIkarA dIladostakhAnane pizAka, saradAra ane khAnane khitAba Apyo, tathA tenA nAnAbhAI dIladArabegane paNa pozAka, khAnano khitAba ane pATaNa sarakAranI jadArI ApavAmAM AvI. temaja saIda dilerakhAnanA dIkarA siIda hasanane khAna banAvavAmAM Avyo. evI rIte dareka yogya vadhArAthI sarakArI pAne pAtra thayA. tyArapachI surata baMdaranA zAhukAra satIdAsa jhaverIne pizAka ane bAdazAhI pharamAna ke je, "A dezanI prajA pratye pUrNa mahera bAnI bharI lAgaNI darzAvanAra tathA bAdazAhata tarapha saMtoSa ane vaphAdArI dharAvanAra-vigere sarvottama vacanenAM vAkayothI bharapUra hatuM te, mA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra48 ] lavAmAM AvyuM, tenA upara bAdazAhI mahera nahatI, kemake bAdazAhanI padavI (hodo) bIjI vakhatanI tapUnazinI upara rahelI hatI; jethI mahAra kotarAvelI na hovAthI bAdazAhajAdAnA hodAnI mehera karI, ApavAmAM AveluM ke te tarapha subAnA dIvAna vigerenI sAthe jaI amana camananI vadhAmaNuM tyAMnA lokone pahoMcADavI. majakura pharamAnanI nakala nIce mujaba che. gujarAtanI saghaLI kemanA mANasenAM mananI zAMti arthe zrImaMta bAdazAhanAM khuzAlIbharyA pharamAnanI nakala zrImaMta hajura bAdazAhanI himmata ane niyata prajAnI sukhazAnti tarapha vaLelI che. A avasarano prAraMbha kalyANakArI, tathA aMta kSemakuzaLatA bharelo che. sarakArI hajurIomAM sarvathI zreSTha satIdAsa jhaverIe zrImaMta bAdazAhanI hajurathI ahamadAbAda tathA pitAne deza javAnI paravAnagI meLavI che, tethI tene hukama karavAmAM Ave che ke tyAM pahoMcyA pachI tyAMnA saghaLA vahepArIo, zeTha-zAhukAre ane tamAma prajAvargane amArI nyAyIka daSTi ane kharAM dIlanI sAcI nichaviSenI pUrNa mAhitI ApavI, ke jethI sarva prajA rAjIkhuzIthI haLImaLI eka saMpathI varte, ane pitAne dhaMdhArojagAra paNa kaMIpaNa bheda ke bhinnabhAva rAkhyAvagara salAhasaMpathI calAve; tathA hAlanA temaja bhaviSyanA adhikArIoe tyAMnA kAmakAja tathA mAmalAomAM muzAra Ilehane darabArano june sevaka jANI tenA pratye sArI vartaNuMka tathA maherabAnIthI vartavuM, temaja tenA raju karelA hisAbamAM yogya madada ApavI, ane e baMdobasta rAkho ke, koI zakha tene IjA kare nahi ke bIjA keIne herAna kare nahi. A kAmamAM tAkIda samajI, hukamane mAnya karI tene pUrNa rIte amala karavA khAsa dhyAnamAM rAkhavuM. tArIkha 21 mAhe cheada sane 1068 hijarI. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 250 ] trIzamo sube mirajhA zAhanavAjhakhAna saphavI. sane 1068 hijarI. sane 1068 hijarInA moharama mAsanI AThamI tArIkhe mIrajhA zAhanavAjhakhAna saphavIne subAnI padavI ApavAmAM AvI. A mIrajhAne rAjyanI gerabaMdobastI muhammada dArAsihanuM tathA keTalAMka gerakAmonA lIdhe, jyAre bAdazAhI ahamadAbAda AvavuM, tyAMthI ajamera jaI svArI auraMgAbAdathI akabarAbAda tarapha pAchI pharI tyAM te vakhatathI atyArasudhI sarakArI AjJAthI burahAna bAdazAhathI laDavAne manasubo karo ane puranA killAmAM keda rAkhavAmAM Avyo hato. A pitAnA taraphathI saIda vakhate tenA upara kRpA karI kedathI mukata karI, tene ehamada bukhArIne subekhAsa pozAka, junAM manasaba uparAMta ekahajArI gIrI ApavI. manasabano vadhAro ane eka hajAra svAro bevaDA tevaDA karI ApyA; eTale asala tathA vadhAro maLI cha hajArInI nimaNuMka thAya, temAM pAMca hajAra svAro bevaDA tevaDA thAya che. te pramANenAM sarakArI pharamAnathI saghaLuM ApI gujarAtanI subegIrI tene soMpavAmAM AvI. jethI majakura khAna sarakArI hukamane mAnya karI pitAne saMpelI jagyA tara4 ravAne thaI eja varSanA rabIula avvala mAsamAM ahamadAbAdamAM AvI dAkhala thayo. hajI te AvIne purI vizrAti paNa lIdhI nahotI, ke eTalAmAM ThaThThAthI ahamadAbAda tarapha muhammada dArAsikohanA AvI pahoMcavAnI khabara maLI ke, te kUca upara kUca karI, cuta ke je kacchamAM AveluM che tenA kinAre pahoMcI cukyo che. varSAda kama hovAne lIdhe A varSe te mArganAM taLAvo sUkAI gayelAM hatAM, ane kaI kaI raste kuvA hatA tyAM lazkarane pUratuM pANI paNa maLe tema nahotuM. jethI A be-traNa mIjalomAM tenA ghaNAkharA mANasono ghANa (nAza) vaLI gayo; te chatAM marImathIne paNa culamAM dAkhala thayo. culanI hakIkata evI che ke, te bhAga eka khAro pATa che. cAlIza mijala khArA samudra upara A saghaLA mArgamAM mIThA pANInAM sAMsAM paDe che tema dareka ThekANe pANIne badale jhAMjhavAM jerAmAM dekhAya che, ane samudra najIka hovAnA lIdhe te dharatImAM keTaleka ThekANe eka jAtanI evI maTeDI che ke, joyataLIe pAtALa pANI sudhI paNa mAtra kIcaDa che ane Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 251 ] temAM paisI jai pANI heThaLa jatu rahe che. tene gujarAtImAM daladala kahe che. te zivAya eka rastA che, ke jyAM svArA kharAbara rIte jai zakatA paNa nathI. A raNunI laMbAi tuNA gAmanI sImA sudhI pUrI thAyache. te gAma kacchamAM AveluM che, ane tyAMthI eka bhAga gujarAta tarapha jAyache, tathA khIjo mArga junAgaDha tarapha judo paDe che. TuMkamAM chevaTe muhammada dArAsikAhe gujarAtane, peAtAnI sAthe yuddha karI zake evA lazkara ane saradArAthI khALI joyu. temAM tyAMnA keTalAeka jamInadArAnA darzAvyA pramANe raNu tathA culanA mArga taraph pagalAM bharI, je rastA mahA vikaTa ane pAMsarA nahi hatA, chatAMpaNa te raste thai kaccha dezamAM pahoMcI gayA. te vakhate tyAMne rAjA ajANapaNe tene levAne AvI bheTayeA. muhammada dArAsikeAha e eka ThagabuddhivALA mANasa hatA. teNe potAnI kreba denArI akkalavaDe ghaNIja mAyA tathA premathI kAma lIdhuM ane te rAjAne ghaNAM sArAM inAmaikarAmo ApI tenI putrInAM lagna potAnA kuMvara sipiharasikeAhu sAthe karavAmATe mAgaNI karI, ane te pramANenA karAra rAjAe kabula paNa karyAM. temaja tenI bheTa ane mIThAM vacane upara leAbhAI jai rAjAe tene peAtAnA dezamAMthI rastA ApyA. have muhammada dArAsikAhanI pAse mAtra traNahajAra mANasA rahelA hatA, te lai teNe gujarAta tarapha AgaLa vadhavA mAMDayuM. mIrA zAhanavAjhakhAna ke je gujarAtanA nave sume khanI AvelA hatA teNe zAhajAdA sAme TakI zakavAnI sattA peAtAmAM joi nahi, temaja teNe jInI vAta yAda lAvI burahAnapuramAM auraMgajebanI pAchI karatI svArI vakhate tenI sAtheneA je banAva banyA hatA te upara teNe dIrdha dRSTIthI vicAra karI joyA; jethI tene khuza caherA zyAma (nAkhuza) thavA lAgyo ane zAkasAgaramAM garakAva thayeA. A banAva tenA mATe ghaNAja duHkhadAyaka ane vicAravA lAyaka hatA. mA vakhate tenI pAse kai lazkara ke sipAhInu nAmasarakhuM paNa naheAtu, ke jethI amadAvAda AvatA zAhajAdAne kAIpaNa rIte aTakAvI zake ! chevaTe sukhAnA dIvAna rahematakhAna tathA saghaLA madadagArAne laI, ahamadAbAdathI bahAra nIkaLI zAhajAdAne levA vAste sAme AvI sarakheja mukAme tenI sevAmAM hAjara thayA. jyAre zAhajAdo dArAsikAha kaIpaNa aTakAyatasivAya vagara harakata Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 252 ] sane 1068 hijarInA mAhe rabIussAnImAsanI tArIkha vIsamIne ja zaheramAM dAkhala thayo tyAre, teNe prajAnA upara duHkhadAyaka julama vartAvavA mAMDyo ane zAhajAdA murAdabakSane rahI gaelo mAla, kArakhAnAM tathA jaNaso upara najara nAkhI Azare daza lAkha rUpiyAsudhIne mAla ucApata karI dIdhe, ane nANune potAnI marajI pramANe upayoga karI, jema Ave tema uDAvI lazkarI sipAhIo bhegA karavAmAM vikheravA lAge; temaja subAnA kumakI (madadagAro) vigere kAtIone rokaDa InAma IkarAmonI lAlacathI lobhAvI, manasubo tathA moTI moTI padavIonI lAlacamAM nAkhI dIdhA. tyArabAda phaLadrupa zahera suratabaMdara upara potAnI leba daNI pheravI. A vakhate amInA nAmano mANasa, ke jeNe marahuma bAdazAhanA vakhatamAM gujarAtane adhikAra bhogave, te ahamadAbAdamAM hatA, tene pitAnA taraphathI adhikArI ni; ane tyAMno sarakArI adhikArI sAdika muhammadakhAna ke je musadI hato, te vagaratajavIje kaMipaNa vicAra IsivAya pitAthIja baratarapha thaI ghera beThe, ane dArAsikehanA hAkema amInAe khAlasA thayelA mAla upara hAtha nAkhyo. TuMkamAM eTaluM ja ke, dArAsikohe ahamadAbAdamAM eka mAsa ne sAta divasa gujAryA bAda sAruM lazkara ekaThuM karI, bAvIza hajAra svAre tathA tapakhAnuM banAvI, pUratI taiyArI karI jamAdIula Akhara mAsanI pahelI tArIkhe ahamadAbAdathI ravAne thaI mIrajhA zAhanavAjhakhAna saphavIne pitAnA tAbedAro tathA sagAsaMbaMdhI sahita temaja murAdabakSanI ghaNIANI ane subAnA sArA adhikArIe jevAke-rahematakhAna (subAne dIvAna, muhammada begakhAna, ke jene "phajhala bAzanano khitAba Apyo hato tene, ane bIjA keTalAkane pitAnI sAthe laI, saiIda jalAlabukhArInA bhAI saIda ehamadane gujarAtano subo banAvI, pitAnA nekare pikI koIpaNa mANasane atre nahi mukatAM zrImaMta bAdazAha auraMgajebanI sAthe raNasaMgrAma karavAnA manasubAthI ajamera taraphavidAya thayo. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 253 ] ekatrIzamA subA mahArAjA jasavatasiha. sane 106 thI 1072 hijarI. keTalAMeka evAM kAraNeA, ke jenu varNana AlamagAranAmAmAM pUrNa rIte Apelu' che, jethI A jagyAe varNana karavuM durasta nathI. tevAM kAraNeAnA lIdhe mahArAjA jasavasiMhu jhaMkhavANA paDaeNleA hateA; paNa mIrajhArAjAnI kRpAdachInA lIdhe, prathama karelAM zaramabharelAM kRtyonI mAphI ApavAmAM AvI. te paramAnanI sAthe bAdazAhI khAsa pozAka ane prathamanuM manasaba ke je sAta hajArI uparAMta sAta hajAra svArAtuM hatuM, te paikI pAMca hajAra svArA evA-tevaDA karI ApyA. ane tenA upara bAdazAhanI maherabAnI eTalI badhI tA vadhI gai ke, jo te kSaNavAra paNa sevAmAMthI dUra thatA te tene meAhaTA gunAha karyA kharAkhara gaNatA. tyArabAda sane 1069 hijarInA rajakhamAsanI pahelI tArIkhe tene gujarAtanI sukhegIrI soMpavAmAM AvI. te vakhate sarakArI AjJA thaI ke, soMpelI sukhegIrInI jagyAe jai tyAMnA kArAmAra sabhALI levA ane tenA ( jasavatasi MhanA ) kuMvara pRthvIsihune hajuramAM meAkalI deve. rahematakhAnanI dIvAnI, dArAsikeAhane ahamadA sai khAdamAM dAkhala hiM thavA devA mATe saradArakhAnanI aTakAyata, ehamadamukhArInuM keda pakaDAvuM, zrImaMta khAdyazAhanuM bIjI vakhata takhtanazina thavuM ane tyAra bAda maramatakhAnanI dIvAnI. have jyAre ajameranA yuddhamAM hAra pAmI muhammada dArAsiMha ghaNIja utAvaLe cha dIvasanI aMdara gujarAtanI sarahadamAM AvI paheAMcyA tyAre, tyAMnA amIrA tathA kumakIee dArAsikAhanI hAra thayAnI khabara sAMbhaLI, tenA upara je AzAe bAMdhI hatI te niSphaLa javAthI nirAza thaI tenI sAthene saghaLA sabadha teADI nAkhI DarAva karyAM ke, jo muhammada dArAsikeAha zaheramAM pesavAnA charAdo kare tA tene pesavA devA nahi; te uparathI A kumakIo paikI junA kumakI saradArakhAne keTalAka mANaseAne sAthe lai, rAjya kacerImAM AvI, dArAsikeAhe gujarAtanA hAkema tarIke nImelA saida ehamada bukhArIne pakaDI ke karyA, ane zaheranA pAkA khobasta tathA killAne majabUta karI dArAsikAhane aTakAvavA mATe tatpara thai beTho. muhummada ddArAsikAne A gADavaNunI khabara thavAthI zaherane phabaje Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 254 ] levAnI lAlacane paDatI mukI tyAMthI vIsa kesa upara AvelA kaDI kasmA taraph gayA, ane tyAMthI cuMvAlanA kALI kahAnajIne saMdezA mekalI madadanI mAgaNI karI; jethI kahAnajI pAtAnA sAthIone lai, tenA saMgAtha karI kaccha deza sudhI mukIne pAchA pharyAM. te vakhate rastAmAM surata zaheranA hArkama gulamahummudde pacAsa svArA tathA khase! baMdukacI-peDhalanI sAthe AvI maLI tenI sAthe ravAne thayeA. have jyAre muhammada dArAsiAha kaccha dezamAM paheoMcyA tyAre gujarAta jevA dUra dezanI musArIethI AvelA joi, tyAMnA rAjA tene levA mATe sAme| AvI, saghaLA prakAranI parANAgata karI sAthe rahyo; ane peAtAnI kanyA tenA kuMvaranI sAthe ApavA viSenI je kabulata karI hatI te visArI mukI taddana ajANyA banI gayA, tema khAtarabaradAsta karavAnuM paNa gaNakAryuM nahi; jethI te (dArA) tyAM e dIvasa karatAM vadhAre nahi thAbhatAM bhakhara tara ravAne thayeA. saradArakhAne A badhI hakIkata ane potAthI thaelI dhaTatI yeAjanAenI khabara bAdazAhanI hajuramAM lakhI jaNAvI. je uparathI bAdazAhI pharamAna ghaNA mAna tathA prasakSApAtra saradArakhAna tarapha mAkalavAmAM AvyuM. jenI nakala nIce pramANe che: saradArakhAnanA patranA javAbamAM bAdazAhI pharamAna. rAjyavazIrUpI, zuravIr ane parApakArI saradArakhAne A khAdazAhI puramAnathI mAna pAmI jAvu ke, tamAe meAkalAvelI arajI hannuranI dRSTIe AvI. temAM lakhelI hakIkatapramANe dArAsikeAha ajameramAM hAra pAmI dALIdrAvasthAmAM ujjaDa-verAna jaMgalamAM bhaTakatA thayA; ane tame lazkara taiyAra karI, ahamadAbAdanA killAne majabUta karyo, temaja vakhata Ave laDAi karavA tatpara thai javAnI goThavaNa karI, ane te mujaba vIramagAma taraph eja kAraNasara gaelA; te pramANenI dareka rIte huziyArI ane cAlAkI kAme lagADI majakura killAnI majabUtI tathA cAkasAI rAkhavA saMbaMdhI hakIkatanI zrImata bAdazAhane jANa thatAM, teja pramANenA baMdobasta cAlu rAkhavA icchA jaNAvI che, te evI rIte ke, sarvathI zreSTha mAnane pAtra rAjA jasavasi'hane hukama puramAvavAmAM Avye che ke, peAtAnI sanyAsahita ahamadAbAda pahoMcI tyAMnA baMdobasta karavA, ane evuM dhAravAmAM Ave che ke te atyArasudhImAM tyAM paheAMcI paNa gayela haze. mATe tamAre te eka Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 255 ] adhikArInI sAthe rahI, sarakArI nokarI saMtASakAraka rIte vAdArIthI karavI, kemake tevI rIte nAkarI karavAthI ane rAjyanuM bhalu IcchivAthI mAna, AbarU tathA maherabAnImAM vadhArA thAyache. te sivAya amInA tathA tenA nAnA dIkarAne keda pakaDavAnu kAma hajurazrIne dhaNuMja pasaMda paDyuM che. kemake te saiyadapura sudhI dArAsikAhanI sAthe gayA hatA ane tyAMthI pAchA krI suratakhadara tarapha javAneA tene manasumeA hateA; temaja tenA mATe dIkarA asakarI ke je suratabaMdaramAM che tene paNa patto meLavI keda karavA ane tenI saghaLI kerIata majakura rAjAne jAhera karavI; amInAne hAtha-pagamAM kheDIo paherAvI, muzkeTAiTa bAMdhI, ahamadAbAdanA sukhAnA tehanAtI manasabadArA sahita atre darabAramAM mAkalI devA; tathA e paNa vidita thayuM che ke, seda hasanane kheAlAvyA chatAM paNa te sarakArI nAkarInI kasUra karI tamArI sAthe rahelA nahi, jethI A kasUrane lIdhe tenI jAgIra ane manasakha japta karI, vaDeAdarAparagaNuM tenA pAsethI khucAvI lai, sarakArI kRpAne pAtra tAhakhAnane sAMpavAmAM AvyuM che, mATe te vahelAsara pahoMcI jaze evI vakI che. zera khAkhI tathA Akhida khAkhInI jAgIra ahamadAbAdamAMthI sarakArI nekarImAM AvavAnI hakikata viSe sarakArane jANu thai. tyAMnA bakSI sekullA viSe sarakAramAM je araja thaI hatI tethI tene badalavAthI bakSIgIrInI jagyA saida rajhavIkhAnane ApavAmAM AvI che; mATe majakura khAnanA tyAM pahoMcyA pachI tene hajuramAM mekalI devA. A kAmanI ghaNI tAkIda samajI turata amala karavA. tArIkha pAMcamI mAhe zAbAna sane 1069 hijarI, mahArAjA jasavatisahu ke je, subedArI upara nimAyA hatA te, majakura sananA rabIulaalamAsanI sattaramI tArIkhe ahamadAbAda AvI paheAMcI subhegIrInu kAma calAvavA lAgyA; temaja sukhAne divAna rahematakhAna tathA muhumabega turkamAna ke jee sukhAnA kumakIo paikInA hatA, ke jemane dArAsikAha jabaradastIthI peAtAnI sAthe lai gayA hatA ane jeone tenI hAra pachI bAdazAhI bakSizeA paNa maLI hatI, te hajuranI kRpA meLavI pAzAka tathA vidAyagIrInuM mAna pAmI jInA rIvAja pramANe pAchA pharyAM. have sAraDanA pheAjadAra kutabuddInakhAna khezagIe ata upara vicAra karIne dArAsikehanI sAthe javAnuM mAMDI vALyuM hatuM, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 256 tethI sukhAnI dIvAnInA mutsaddI rAjA raghunAthadAsanI mAhArathI sarakArI hukamA nikaLatA hatA. A vakhate majakura rAnanI meAhArathI sukhAnA dIvAna rahematakhAna tarapha bhAMga vAvavA tathA vaheMcavAnI manAne hakama paheAMcelI. te nIce mujaba cheH~~ hukama---pradhAnapada tathA uttama mAnane pAtra rahematakhAnane mAluma thAya ke zrImata bAdazAhanA hukama thayeA che ke, saghaLA rAjyamAM koipaNa sthaLe nizA(ke)vALI vastu jevI ke, bhAMga vAvavI nahi, paraMtu tene badale khIjI kAi vastunuM vAvetara karavuM. jethI pharaja pADI lakhavAmAM Ave che ke, A mAna pahoMcethI khAlasA paragaNAnA adhikArI, jAgIradArA tathA tamArA tAkhAnA amaladArA vigerene hukama karavA ke, dareke potapotAnA tAbAnA zahera ke paragaNAmAM tAkIda karavI ke koipaNu mANusa bhAMga vAve nahi, paraMtu te badala khIjI vastu vAve. tema chatAM jo koi hukamanA anAdara (apamAna) karI vAve teA tene sakhta zikSA karavI, ke jethI bIjo kAi e kAma karavA mATe himmata dhare nahi, mATe khAsa avasya tA e che ke A bAbatamAM ghaNIja tAkIda samajI z2amAnapramANe amala karavA ane koi ethI ulaTu kare nahi te mATe pUratI tapAsa rAkhavI. je kAI paNa amaladAra ke jAgIradAra te viSe ajANapaNu' darzAvaze te tene paNa gunehagAra gaNavAmAM Avaze. A viSe vadhAre lakhavAnI jarUra nathI, mATe TuMkAmAM samajI levuM. tA. 1 lI mAhe ramajhAna sane 109 hijarI. dANAnA mahesulivaSe bAdazAhI pharamAna ane bIjI vakhatanI takhtanazinInA rAjyAbhiSeka mAhe ramajhAnabhAsanI mubAraka tArIkha 24 mI ravIvAre zAhajahAMkhAda eTale dillInI rAjadhAnImAM killAnI aMdara sikkA tathA khutabAneA karAva karavA mATe bIna vakhatanA rAjyAbhiSekanI kriyA karavAmAM AvI. te rAjyAbhiSekanI tArIkha, mAsa tathA varSa junA rAjavahIvaTapramANe caMdra gatinA gaNitathI TharAvavAmAM AvyA. te vakhate karamAnA mekalavAmAM AvyAM ke jhulusI sAla (varSa) ramajhAnamAsanI pahelI tArIkhathI cAlu karavI; te pachI rAjyanA meTA kAchane AjJA karavAmAM AvI ke, eka chaTAdAra khetame ke jemAM rAjyanuM upanAma hAya te taiyAra karI vAMcI saMbhaLAvA. te AnA thatAM kAjIe araja karI ke pitAnI yAtImAM putranA nAmanuM bhASaNa (khetame!) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 257 ] vAMcavu' te zareha-muhammadI pramANe durUsta nathI. A khanAvathI khAdezIhanA manane mAThuM lAgyuM ane ciMtAtura thayeA. tyArabAda pATaNanA rahIza kAjI zekha abdulavahAma-gujarAtI ke je eka lazkaranA kAjI hatA teNe te vAtathI vAkepha thaI araja karI ke, jo AnA hAya teA, zrImata bAdazAhanA nAmanuM bhASaNa vAMcavA viSe meTA kAjIthI takarAra (vAvivAdasa bhASaNa) karI, harAvIne siddha karI ApavA huM taiyAra chuM. te uparathI hukama maLyA ke e kArya sarakArane pasaMda paDatu che. hukama maLatAMja te kAjI (zekha)e zarehanA niyameA mujaba vAdavivAda karI, buddhipUrvaka aneka dRSTAMtA ApI sAbita karI Apyu ke, zrImaMta hajIr bAdazAha zAhajahAMnI sthiti (takhIyata) bebhAna avasthAmAM che, temaja zakita paNa bilakula nAza pAmI che, tethI rAjyanItI calAvavAnuM kAma paNa thai zake tema nathI, kemake prajAnI sukhazAMntinA AdhAra khAsa rAjA-bAhazAhanI rAjyanItI upara hAya che; mATe AvA vakhate tene putra ke je, rAjya karavA yeAgya hAya tenA nAmathI bhASaNa (khetame!) vAMcavuM te zarenI AjJApramANe anusaratuM ane vyAjakhI che. e khInA upara bhasAlAyaka zarehanA AdhAre| kADhI, moTA kAjI tathA bIjA vidyAnA je hAjara hatA teone khelatA baMdha karI dai jIta meLavI. te vakhate zrImaMta bAdazAha aura'gajee tene pAtAnA nAmanA khetA paDhavAnA hukama ApyA, ane mATA kAjIne hAdo paNa teneja bakSiza karavAmAM AvyA; temaja rUpiyA tathA mahArA zAhu aira'gajheSTha AlamagIra " nA nAmano sikko pADavAmAM AvyeA. tyArabAda saida jalAla sadasmruduranA dIkarA seida jAphara ke je zAheAlamasAhebanI gAdI upara hateA tene hajura bAdazAha taraphathI khAsa pozAka mAkalavAmAM AvyA. A varSe sukhAnA dIvAnanI jagyA maramata khAnane ApavAmAM AvI; paraMtu te kharatara thayA ane maraNa pAmyA, e sivAya vadhAre hakikata kAMI jAi nathI. upara ' ,, eja varSInA jIlalaja mahinAmAM " AlamagIrI hukama AkhA hindustAnanI dareke dareka jagAe pahoMcyA ke, sadhaLI jAtanI rAhadArIo, anAja upara levAtAM mahesula ane hAMsala tathA khAvApIvAnI saghaLI jaNusA upara levAtA tamAma jAtanA kareA (verA) ke AvatA hatA te vasula karavAnA khAlasA rAjyamAM khAsa je prathama levAmAM dhArA hatA; te Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 258 ] mujaba nANuM (kara) vasula thai; jamAbaMdhImAM gaNAI khajAnAmAM jame thatAM hatAM. te nANAM, tehavIlanAM gAma, amIra tathA manasabadArAnA vAMTAo, garAzIAonI sarahada ane jAgIradAronA pagAramAM gaNAtAM hatAM, tema khajAnAo paNa tethIja bharapura rahI zakatA hatA. jemake khAlasA rAjyamAM tethI pacIza lAkha rUpiyA jame thatA hatA te sarakAre mApha karI dIdhA; temaja saghaLA rAjyamAMthI rAhadArI hAMsala paNa kADhI nAkhavAmAM AvyuM. prathama rAhadArI hAMsalane lIdhe teno hisAba rAkhanArA tathA lenArAo paikI koIpaNa mANasa bahAra AvajAva karI zakato nahi. A viSe uttama daSTAMto temaja samajutIpUrvaka patrikAo ghaNI ja tAkIdathI dareka subAnA mutsadIo, phojadAre, ane AsapAsanA mahesula ugharAvanAra amaladAre tathA kArakane upara mokalI ApavAmAM AvI; te evA hetuthI ke, have pachI sarakAre mApha karelAM mahesulanI vasulAta karavAnA sababasara keIe paNa hAtha lAMbo karavo nahi. A hukama dareka subAo vigerene pahoMcADavA mATe hajurI gurajavALA vasAvalo ane ekAMDIAone nImavAmAM AvyA saghaLA rAjyamAM IslAmI dharmAdhikArIonI nimaNuMka zrImaMta bAdazAhanA dareka vakhatanA prayatno dhArmika uttejana, khudAI pharamAna tathA pegambara sAhebanA dInane phelAvavA tarapha dorAelA rahe che. A veLA zrImaMta bAdazAhanA mananuM valaNa e tarapha dorAeluM che ke, je IslAmI (musalamAna) dharma-vidhAthI bharapura hoya, zarehanuM paNa pUratuM jJAna dharAvatuM hoya ane sadAcAravALo hoya tene moTA dharmAdhikArInI jagyA upara nImavA, ke je, prajAne khoTAM kRtyothI dUra rAkhe; eTaluM ja nahi, paraMtu khAsa karIne madhapAna, bhAMga, gAMjo vigere nizAvALI cIjo ane badabaNa (kacAlavALI) strIonI sobatathI paNa dUra rAkhe. jethI A adhikAranI sattA hajuramAM turAna dezane ghaNuM bAhoza ane vidvAna mullAM avejhavatuhane ApavAmAM AvI, ane tene madada karavA mATe tenI sevAmAM saghaLA manasabadAra tathA ekAMDIAone nimavAmAM AvyA. je kadI koIpaNa mANasa ajJAnatA, nAdAnI ke besamajavALI naphaTAI bharelI vartaNuMkathI manAI karelA hukamathI virUddha rIte varte ane tethI TaTa-bakheDe ubho thavA pAme to tevI ToLInA mANasane pUratI zikSA karavI. te pramANenA hukamo subAo, adhikArIo ane AjubAjunA dezanA sattAdhikArIo Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L[ 258 ] tarapha mokalAvI lakhavAmAM AvyuM ke, A hukamano amala pUratI tAkIda samajIne te para khAsa dhyAna daIne karavo; AthI zarehanA hukamo je jIrNa (nAza thaI gayelA hatA te saghaLA ghaNu ja thoDA vakhatamAM pAchA prakAzamAM AvI amalamAM mukAyA. te viSenuM je bAdazAhI pharamAna thayuM te nIce mujaba che - bAdazAhI pharamAnanI nakala, ahamadAbAdanA subAnA tAbedAra adhikArIo, moTA amIre, sattAdhArIo, phojadAra, jAgIradAro, thANadAre, dIvAna, dIvAnanA kArakune ane 'prajAvarganA AgevAna vigere jeo sarakArI saMbaMdha dharAvanArA che teo ane sarakArI khAlasA rAjyonA amaladAro temaja zahera tathA kasbAmAM vasatA lekee paNa A sarakArI hukamathI vAkepha thaI jANavuM ke, amArI saMpUrNa IcchA, himmata, prayatno ane zuddha niSThA eja kAryamAM rokAelI che ke, A avicaLa rAjya temaja bAdazAhatanA cAlu samayamAM zarehanI AjJAo ane islAmI kAyadAo prajAvargamAM prasAra (phelAvo) pAme, ke jethI karI cAlu-kALamAM temaja bhaviSyakALamAM paNa teone lAbhakAraka thaI paDe. eTalAmATe khAsa hukama karavAmAM Ave che ke, sarakArI-amaladArI ke khAlasA rAjyamAM koIpaNa mANase niso karavo nahi, tema nukazAnakartA vastune ahAra paNa kare nahi; ane koIpaNa jAtano dArU athavA te bhAMga, ke je buddhino nAza kare che tene upayoga kare nahi. pitAne amulya vakhata nIca mANasonAM kRtyomAM nakAmo gumAvI geraupayoga karavo nahi. jo koIne gulAma ke leDI nAzI gaI hoya athavA tene phelAvI kaI laI gayo hoya ane te gulAma ke leDI je sarakArI amaladAronA pakaDavAmAM Ave, te tene kAyadAsara tenA mAlIkanA havAlAmAM soMpI devI. A kAma karyA badala kaMIpaNa rakama ke vastu hakasAI dAkhala levI nahi. tevIja rIte koI mANasanuM leheNuM tenA deNadAra pAsethI apAvyA badala te leheNadAra pAsethI kaMIpaNa levAnI lAlaca rAkhavI nahi. A hukamane dareke dareka zahera, kasbA, nagara ane paragaNAomAM khullI rIte pragaTa kare; tethI virUddha rIte je koIpaNa mANasa vate ke cAle, te tene guhe. gAra gaNI, tenA karelA gunhA badala pUratI zikSA karavI, ke jethI bIje koI mANasa tema karavA himmata bhIDe nahi. A bAbatamAM je koi carcA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 260 ] ke niMdA karaze te te paNa zareha virUddha cAlavAne gunhegAra thaI bhAre zikSAne pAtra thaze. have keTalAeka banAvo, ke je amArA itihAsamAM lakhAI gayA che te banAvonA lIdhe keTalAka bakheDAo ubhA thavA pAmyA, tema keTalAMka tophAno paNa ubhAM thavA pAmyAM, ke jethI karI tamAma prajAnI sukhazAntimAM bhaMga paDI nAkhuzI ane kusaMpanAM bIja ropAI cukyAM; temaja keTalAka tophAnIonAM tophAna ane bakheDIAonI kanaDagatanAM kAraNathI khetIvA. DIne paNa jevo joIe tevo pUrato baMdobasta nahi thavAthI karelA vAve. tarane nAza thaI gayo. AvA sababathI anAja vigere dANadaNanA bhAva ghaNA vadhI gayA hatA. temAM viSeza karI gujarAtanI ghaNIja mAThI hAlata hatI. te joI zrImaMta bAdazAhe prajAnAM duHkha nivArI (kApI) sukha ApavA mATe ane sukhazAMti phelAvavA arthe evI sagavaDa karI ApI ke, tamAma rAja tathA khAlasA mulakamAM anAja vigere khAvA pIvAmAM vaparAtI bIjI jaNaso, ke jemanA upara je hAMsala levAya che te, temaja bIjAM ghaNuMkharAM kAraNonA lIdhe sAyaranI upajanuM je baMdhAraNa baMdhAyuM che te mApha karavAmAM AvyuM che. jethI A viSenA hukamo ghaNI ja tAkIde amala thavA sArAM vidhatAbharyA daSTAMta ApI, subAo, phojadAra, jakAtakhAtAnA kAmadAro ane mutsadIo upara mokalavAmAM AvyA, ane te sAthe tAkIda thaI ke have pachI sarakAre mApha karelA mahesulanI vasulAta karavI nahi. A hukamo dareka dezanA subAo vigerene pahoMcADavA mATe gurajabaradAra tathA ekAMDIAone nimavAmAM AvyA. te viSe prathama lakhAI gayela che. tyAra pachI Doka kALa vityAbAda anAjanA bhAvomAM jovAje pheraphAra thaI gayo. sane 1070 hijarImAM rajhavIkhAna bukhArI nokarIne tyAga karI ekAMtavAsamAM rahevAno manasubo karato hato, tethI tene bAra hajAra rUpIAnuM varSAsana karI ApavAmAM AvyuM. eja varSe mahArAjA jasavaMtasiMhanI "mahArAjA" nI padavI, ke je tenI prathamanI kasuronA lIdhe pAchI kheMcI levAmAM AvI hatI te pharIthI tene pAchI ApavAmAM AvI ane tenA upara bAdazAhanI ghaNI ja maherabAnI thaI. (te viSe AgaLa lakhAI gaela che.) tyArapachI saIda jalAla bukhArIne dIkaro saida jAphara ane tene dIkare saiida muhamada temaja marahuma saIda jalAlane bhAI Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 261 ] siIda hasana ke jeo rAjyAbhiSekanI mubArakabAdI ApavA mATe darabAramAM AvyA hatA te sadhaLAone sArA pizAko ApavAmAM AvyA ane teo keTalAka mAsa sudhI sarakArI sevAmAM hAjara rahyA. saiyada jAphara gAdIvALAne eka hAthI, pozAka tathA daza hajAra rUpIA rokaDA ApavAmAM AvyA, saiIda jalAlanA bhAi saiIda hasanane pizAka, eka hathaNI tathA eka hajAra rUpiyA rokaDA inAma maLyA, ane kutabe Alama sAhebanI gAdIvALA saiIda muhamada sAleha bukhArIne pozAka, hathaNI ane baso sonAmahoro. ApavAmAM AvI. chevaTe bAdazAhI maherabAnI saMpAdana karI teo pitAnA deza ahamadAbAda tarapha ravAnA thayA. tyArapachI sane 1071 hijarImAM zrImaMta bAdazAhanA zravaNe evuM AvyuM ke, basarAnA hAkema hasana che pAzAe zuddha ane pavitra niSThAthI bAdazAhanA rAjyAbhiSeka thavAnA zubha avasaranI khuzAlInI yAdagIrImAM kAsama AkAnI sAthe keTalAka gheDAnI bheTa pizakazI dAkhala mokalI che tethI tenA suratabaMdara pahoMcyAnI khabara jANavAmAM AvatAM tyAMnA mutsadI mustaphA khAna upara sarakArI hukama Avyo ke, kAsama AkAne cAra hajAra rUpiyA kharca peTe ApI darabAramAM mokalI devo. tyArabAda eja varSanA zavvAlamAsamAM sarakAra taraphathI sAraThanA phojadAra katabudInakhAna pezagIne kiMmatI pozAka tathA sonerI sAjavALo ghoDe, ane kacchanA jamInadAra tamAjIne pizAka ApavAmAM Ave; temaja subAne kumakI saradArakhAna hajura hukamAnusAra darabAramAM AvI sevAmAM hAjara thaye; tethI eka hAthI tathA keTalAka ghoDA uparAMta A dezanI rUDhI pramANe purI TIpanI keTalIka bheTo pezakazI dAkhala raju karI. je uparathI tene bharUcanI phojadArI upara nimavAmAM Avyo. sane 1072 hijarImAM ahamadAbAdanI subegIrIpara birAjatA mahArAjA jasavaMtasiMha upara sarakArI pharamAna AvyuM ke, pitAnI saghaLI sanyA laI amIrUla umarA ke je, dakSiNamAM zivAjI mareThAnI sAmA yuddha kare che tenI madade javuM. te pachI junAgaDhanA phejadAra kutabuddInakhAna upara hukama karavAmAM Avyo ke, sarakArI ajJAthI jyAM sudhI bIjo sube na Ave tyAM sudhI tamAre subegIrIno adhikAra calAvo. jethI te sarakArI pharamAnane mAna ApI majakura sananA moharama mAsanI 17 mI tArIkhe ahamadAbAda AvI subA tarIke kArobAra calAvavA lAgyo. A varSamAM suratabaMdaranA mutsadI mustaphAkhAnanI pezakazInA agyAra arabI ghoDA ane pAMca guradAsIe sarakAramAM dAkhala thaI. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22 ] batrIzama subo mahAbatakhAna. sane 1972 thI 1078 hijarI. meharama mAsanI soLamI tArIkhe mahArAjA jasavaMtasiMhanA badalAyAthI hajuramAM gujarAtanI subegIrI upara mahAbatakhAnanI nimaNuMka thaI. tene khAsa pizAka, sonerI sAja hAjI gaphakhAnanI sahita arabI ghaDe, tathA cAMdInA sAmAna ane ke 5. dIvAnI ane saradAra khAnanI bharUcathI iDakasabI khUlavALo eka hAthI InAma ApI tenA lIlA InAma ApI tenI ramAM badalI. mAnamAM vadhAre karyo; temaja tenI tehanAta paikInA behajAra ghoDAo bevaDA-tevaDA karI ApI gujarAta tarapha ravAne karI dIdho. jethI teNe tyAMthI nIkaLI sane 1073 hijarInA rabIula avvala mAsanI sattaramI tArIkha ne ravIvAranA divase ahamadAbAda AvI pahoMcI subAne cArja saMbhALI lIdhe. A vakhate saradArakhAna ke je, bharUcanI phojadArI upara nimAyo hato te tyAMthI badalAI iDaranI phojadArI upara Avyo. kemake tyAMnA pharajadAra zerasiMhanI sattA pUratI rIte cAlatI nahotI; tema saradArakhAna paNa ghaNuM lAMbA kALathI ahamadAbAdanA subAne tehanAtI hato, jethI tenI nimaNuMka thaI te ghaNI yogya thaI. tene hukama karavAmAM Avyo ke, iDara paragaNAnA tophAnI lokomAMthI je kaI aMtanA pariNAmane jarApaNa vicAra nahi karatAM bakheDA tathA taphAne karI kharAba vartaNuMkathI varte te tene sarNa zikSA karavI, ane bIjA taphAnI ke luccA lavaMga vigere bakheDIAone paNa nAza karI, temanAM nAmonizAna bAkI rahevA na ApatAM khedAnamedAna karI nAkhavuM. navAnagaranI jIta, ane bAdazAhI hukamathI tenuM islAmanagara ' nAma ApavuM. navAnagarano pahelo jamInadAra raNamalasiMha ke je, sarakArI hukamane tAbe rahI bAdazAhI zubhecchakapaNuM kharA tanamanathI jALavate hato ane te pramANe sadAe bAdazAhI sevAmAM rahI pezakazI pahoMcADavAmAM bilakula kasura karato nahoto. te A varSa (1973) mAM mRtyu pAmyo, ane tenA kuMvara satarasAlane tenI jagyAupara hajurataraphathI kAyama karavAmAM Avyo. jethI te bAdazAhI hukamAnusAra pitAnA pitAnI jagyAe AvI pitAnA Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 263 ]. jAtabhAIonuM uparIpaNuM tathA rAjyakArabhAra dhamadhokAra calAvavA lAgyo. raNamalana itarAjI pAmelo bhAI rAyasiMha nAlAyaka, baMDakhora ane ane bhimAnI hatuM. tene enI nimaNuMkathI khoTuM lAgyuM, tethI teNe pAyamAna thaI zatratA karavA mAMDI, ane tene tyAMthI kADhI mukI saghaLuM laI levAnI taiyArI karI. te rAyasiMha rAjakhaTapaTanA kAmamAM nipUNa hato, jethI lokone tenAthI vikhuTA pADI pitAnA pakSamAM lIdhA ane samajAvI phesalAvI pAMca cha hajAra svAra-pyAdA bhegA karI baMDa macAvI dIdhuM. jemAM rAjapradhAna govaradhana ke je, satarasAlane bhAI hatuM tene mArI nAkhe. satarasAlane tenA kare, khavAso, adhikArIo ane tenI mAtuzrI sAthe keda pakaDI, tenI jamInadArI upara kabajo karI gAdIe beThe, ane kaccha dezanA saghaLA jamInadArone potAnI tarapha kheMcI laI pote dhAreluM kArya bedhaDaka rIte siddha karI lIdhuM. A vakhate kutabuddInakhAna (soraThane phojadAra) te dezane baMdobasta karato hato, ane adhikAra bhogavato hovAthI ja tene mukAma tyAMja hato. jyAre tenA mANasoe khabara karI ke rAyasiMhane dIkare tamAjI ane teno bhAI jabA-bannee potAnI sAthe traNa hajAra baMDakhorone laIne hAlAra paragaNAmAM bakheDo uThAvyo che. te uparathI kutabudInakhAne potAnA dIkarA muhamadakhAnane be hajAra svAranI sAthe te bannene harAvI, pakaDI lAvavA mATe hukama ApI mekalyA. A hakIkatathI vAkepha thatAMja banne jaNa pitAnA sAthio sahita majakura paragaNAmAMthI nAsI jaI kacha tarapha nIkaLI paDyA. temane pakaDI pADavAmATe muhamadakhAne paNa utAvaLa karavAmAM kaMI kacAza nahi rAkhatAM teone pakaDI pADyA ane sAmasAmuM bhayaMkara yuddha thayuM. temAM tophAnI adharmIonA ekaso sAta mANaso kapAI gayAM ane bAkInA adhamuvA jevI sthitimAM nAsI chuTayA; tema muhammadakhAnanA paNa keTalAka musalamAna laDavaiyAo laDAImAM khapI gayA. jyAre A adharmIonAM tophAna tathA baMDathI kutabuddInakhAne te dezane tadana nirALo eTale zAMta-sahisalAmatIvALo karI mukyo ane tyAne pAke pAye baMdobasta thaI gayo tyAre te junAgaDha tarapha pAcho pharyo. A phatehanI khabara jyAre darabAramAM pahoMcI tyAre tenA upara ghaNI ja maherabAnI thaI ane hajura hukamathI A zahera (navAnagara)nuM nAma IslAmanagara mukavAmAM AvyuM. A varSanI AkharIe ahamadAbAdanA subAnI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 264 ] sadArata upara mIra bhullRnI nimaNuka thai, jethI teNe tyAMnA cArja saMbhArI lIdhA. tyArapachI sane 1074 hijarInA saramAsanI bIjI tArIkhe meTA pradhAnanA hAdo hajuramAM jApharakhAnane ApavAmAM AvyA. dArAsikohatu' nAma dhAraNa karanAra malucanuM zikSAe pahoMcavuM ahamadAbAdanA sukhAnA vakhatanA banAvA paikI eka e paNa manAva che ke, eka maluca jAtanA DakhAra ke je, viramagAma tathA cuvAlanI sarahadamAM peAtAne dArAsikAha kahevaDAvavAnI ghelachAmAM paDayA hatA, teNe keTalAeka khAra-luccA leAkAne bhegA karI teAphAna macAvI dIdhuM hatuM tene, tathA je kALI lokoe tene peAtAnI junA vakhatathI cAlatI AvelI Adata ane svabhAvane lIdhe AzareA tathA madada ApI hatI teneA nAza karavA mATe sukha mahAbatakhAne jevI rIte dhAyuM hatuM tevIja rIte ekaThA thayelA saghaLA baMDakhArAne ekadama vikherI nAkhyA, kALI lokone sakhta zikSA karI tAme karyA, ane te teAkAnI baMDakheAra(baluca)ne pAyamAla karI A dezamAMthI kharAba hAlate kADhI mukayA. te pachI tyAMnA baMdobasta arthe khaMbhAtanuM thANuM, kAjanA ane elapADa tAme peTalAdanuM thANuM kAyama karI, tenA upara dekharekha rAkhavA mATe sei mehamudakhAnane nimyeA. A vakhate mahAbatakhAna upara sarakArI mAta AvyuM ke, cuMvAlanA kALI dudAne zikSA karI ane pAMcase svArA sAthe zera khAkhInI nimaNuMka karI, te sAMbhaLI cAgya baMdobasta che evu ame mAnIe chIe; teApaNu pUratI saMbhALa rAkhavI ane bIjA se| svArA khAsa kumaka (madada) mATe rAkhavA. suratamaMdara upara zivAjI mareThAnI luMTa ane mukhAnA adhikArInuM tenI sAmA javuM, je vakhate zivAjI dakSiNamAM khaMDa uThAvI surata dara taraph AvI luTATa karavA lAgyA te vakhate suratamAM kATa(gaDha-killA) nahi hAvAthI tyAMnA vepArIo tathA vatanIonI ghaNIja barabAdI thai ane becenI phelAi gai. te joI jyAre zivAjI luTATa karI pAchA karyAM tyAre subAneA adhikArI keTaluMka lazkara lai tenI sAme AvyA, ane kaTalAka phojadArA paNu jamInadAre|nuM lazkara lai madada karavAmATe sAmela thayA. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 pa ] sANaMdane jagamAla nAmano garAzIo dhoLakAnA phojadAranI sAthe * baso vArothI Avyo hate. iDarane jamInadAra zAdImala, saIdahasana sAthe che , e che DuMgarapurano jamInadAra ... ... ekahajAra , vaDhavANunA jamInadAro, sabaLasiMhavigere jhAlAvADanI aniyamIta sanyA ne pAMcaso svArathI Avyo hato. mAMDano jamInadAra lAlakalyANa ... baso , dalela ehamadanagaraparagaNAno jamInadAra pacAsa , e che ravAsaNano jamInadAra pRthvIrAja ... so , luNAvADAne jamInadAra ... ... pAMcaso , belapADane jamInadAra ... .. . traNase TuMkamAM zivAjInA nAsI gayAbAda mahAbatakhAna traNamAsa sudhI suratabaMdaramAM rahyo ane tyAMnA jamInadAronI pezakazInA Azare traNa lAkha rUpiyA laI pAcho pharyo. pAchaLathI surata baMdaranA mutsadIe tyAMno killo baMdhAvyo. have jANavuM joIe ke zrImaMta bAdazAhanI rAjakArakIdInAM daza varSanuM vRttAMta, gujarAtathI saMbaMdha rAkhanArA ane pUrNa satyatAbharelA AdhArethI A pustakamAM dAkhala karavAmAM Avela che. tyArapachInI hakIkata viSenuM koI pustaka jovAmAM AveluM nathI, paraMtu keTalAka cAlu baMdobastanI kArakIdanA hukamo thaelA, te dIvAnI vigere dAtaromAMthI laIne temaja bharosAdAra sAdhanonI zodha karI lakhavAmAM Ave che. junAgaDhane phojadAra kutubuddInakhAna A vakhate mahArAjA jasavatasiMhanI phoja sAthe dakSiNanI caDAI upara gayo hato, tethI tyAMnI phoja dArI upara saradArakhAnanI nimaNuMka thaI hatI. A varSe soraThanI ghaNI kharI prA pharIAda karavA mATe hajuramAM gaela hovAthI majakura khAna upara lokonI sthiti sudhAravA ane adala InsApha ApavA viSenuM nyAyaka pharamAna mokalavAmAM AvyuM. tenI asala pramANenI nakala nIce mujaba che. bAdazAhI pharamAnanI nakala. zaravIra, bahAdura ane bAdazAhI upakAra saMpAdana karanAra saradArakhAne bAdazAhI kRpAnA umedavAra rahI jANavuM ke, zrImaMta mahAna bAdazAhanuM lakSa saghaLI rIte eja tarapha vaLeluM che ke, sadAe avicala rAjya ane dIna Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 266 ] pratidIna vRddhi pAmatA amalanA vakhatamAM prajA varganA mANase tamAma sukhazAMntimAM rahI salAha-saMpathI vartatAM, A rAjya-amala acaLa rahe evI prArthane khudA ke Izvarapratye karatA rahevuM eTalA mATe adala insAphanI rUDhIo sajIvana rAkhavA ane gerainsApha tathA jorajulamAne tadana nAza karavA, jAte julama sAMkhanArA ke InsApha bhAganArAonA InsAphanuM kAma khAsa nyAyapUrvaka karavAmAM Ave che, tevI ja rIte hamezAM je trAsa pAmelA lokone hajura rUbarU lAvavAmAM Ave che teone paNa InsAphapUrata nyAya ApI rAjIkhuzIthI rajA ApavAmAM Ave che, jethI hajurane hukama thAya che ke, tame upakArI purUSa che mATe zarehazarIphanA hukamo pramANe nyAyanAM sarvottama sAdhanone anusarI, raiyatanI sthiti sudhArI sukha ApavAmAM ane soraThasarakAranA kasbA tathA gAmamAM rahenArAone nyAya ApavAmAM koIpaNa prakAranI kasara ke khAmI rahevA ApavI nahi, ane evuM na bane ke, baLIAo nibaLa-mANaso upara kAMI julabhATa gujAre. kajIAkhora ke pharIAdIo paikI je kaI zarehanA hukamathI saMbaMdha rAkhatA hoya teone kAcha, muphatI ke mukhya nyAyAdhikArInI salAhathI zarehapramANe phesalA ApavA temaja dIvAnI ke dezI kAyadAothI saMbaMdha rAkhatA keso haka hisAba pramANe ane cAlu kAyadAonA AdhAre phesala karavA; ke jethI saghaLI prajA pitAnI matalaba (umeda) pUrI karavA ane julamATa dUra karavAnA arthe pitAne deza ke svabhUmI mUkIne dezATaNa karavAmAM lAMbo paMtha kApavAthI thatAM saMkaTono bhoga na thaI paDatAM IsAphapUrato nyAya meLavI dhArelI murAdo pAra pADavAmAM phatehamaMda nivaDe. A viSe ghaNI tAkIda samajI amala karo, ane tene anAdara na thAya te viSe pUratI kALajI rAkhavI. tArIkha 4 mAhe jamAdIula avvala sane 4 julusI. - bidAnI upaja kADhI nAkhavA viSe zAhajAdA murAdabakSanI subegIrInA vakhatamAM tenA dIvAne je hukama cAlu karyA hatA te makaramatakhAna subAnA nAmathI mokalavAmAM AvyA. tyArabAda sarakArI AjJApatrI mekalavAmAM AvI ke, dareka subAnA tAbAmAM zikSake rAkhavA ane mIjAnathI kazaka sudhI bhaNanArAone sadarahu subAnI mAraphate zikSakonI mehArathI khajAnacInA tAbAnA khajAnAmAMthI vidhAdAna ApavuM. jethI A vakhate ahamadAbAda, pATaNa ane Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 267 ] suratamAM bhaLI traNa zikSako tathA cAlIza-pacAsa vidyArthIone vadhAre ahamadAbAdanA subAnA tAbAmAM karavAmAM Avyo. ektAlIza-betAlIzanA hisAbe rekaDa mahesulane TharAva, sane 1075 hijarInA zavAlamAsanI cethI tArIkhe sarakArI hukama pramANe sAyaranA mahesula viSe hukama thayo ke, subAonA tAbAnAM rAja temaja khAlasAnA nagaro tathA paragaNAomAM je mahesula levAya che ke, dareka sthaLe juduM juduM che. evI khabara maLavAthI bAdazAhI valaNa ane icchA prajAnI sthiti sudhAravA tathA tenA jAnamAlanuM rakSaNa karavA tarapha derAelI rahe che, temAM khAsa karIne IslAmI dharma ane musalamAnonI hAlata durasta karavA tarapha vaLelI rahe che. jethI bAdazAhI hukama karavAmAM Ave che ke, zavvAlamAsanI pahelI tArIkha ane 8 julusIthI dareka subAnA adhikArIoe dareka ThekANe musalamAna pAsethI ekatAlIza tathA hinduo pAsethI betAlIzanA hisAbe kismata pramANe vasula karavA, ane je vastunI kismata sADIbAvana rUpiyAthI ochI hoya tenuM hAMsala levuM nahi. tathA vahepArIonI kaba ke zaheronI musApharI vakhate temanA sAmAna ke mAlaupara rAhadArI dAkhala kaMI levuM; ane dAsa-dAsInuM hAMsala temaja ghAsaphasanuM mahesula mApha karI devAmAM Ave che; gADI, DelI, kajAvo ane ghoDA ke je, manasabadAronAM chokarAM-cheyAMnI svArImAM, ke sipAIo athavA musApharonI svArImAM hoya temane jevA, ane manasabadAra sipAIo tathA bIjA sipAIonI svArInA uMTa ke ghoDAone hAMsalAyaka na gaNavA. A viSe bAdazAhI hukama tathA yAdI subAnA dIvAna makaramatakhAna upara AvI pahoMcI, ane mApha tathA manAI karelAM mahesulaviSenuM bAdazAhI pharamAna dareka vakhatanA mutsadIo upara AvyuM, tenI nakala nIce mujaba che. harAma vastu (mApha kareluM mahesula)nI manAIviSene hukama, tArIkha 22 mAhe jamAdIula avvala sane 8 julusIthI evuM TharAvavAmAM Ave che ke ahamadAbAdanA adhikAra bhogavanArA mutsadIoe bAdazAhI kRpAnA umedavAra rahI jANavuM joIe ke A vakhate zrIhajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, adhikArIonA gumAstAo, polIsavALAo, dela pAbaMdIo, tathA cabutarAnA pyAdAo ahamadAbAda tathA tenA tAbAnA purA lattA), kambAo ane paragaNAonA vahepArIo tathA vatanIo Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29 ] pAsethI heThaLa lakhyApramANe dhArAvirUddha bidAta vasula kare che. jethI khAsa karIne leAkAnA dIlamAM saMkaTa tathA ucATapaNAnA vadhArA thAyache. temaja A sukhAnA keTalAka mahAleAmAMnA mANasAe hannuranA rAja pahelAM bhAdazAhI AnAthI apUjya TharAvelAM devAlayA, ke jemane zkarIthI taiyAra karI temAM pratimA padharAvI pUjana kareche, tethI karI hannurane na gamatu kArya thAya che. mATe sarakArI hukama karavAmAM Aveche ke A kAmeA viSe kharI hakIkatanI mAhetI meLavI satyapUrvaka kepIyata arajI karavI; ane evu DarAvavu ke have pachI AdhakArIonA, polIsanA, dezapAMDIAenA ane pyAdAonA gumAstA bidatI jaNasAnA AdhAre vahepArI ane mahAlAvigere kasbAomAM rahetA khIjA loko pAsethI kaMIpaNa le nahi temaja tyAMnA dezIe dharmavirUddha kRtyA karavA pAme nahi; ane paDI gaelAM madIrAne jo hAla marAmata karI hAya te te dUra karavI. A viSe ghaNI tAkI samajI amala karavA. have bAdazAhI mAnamAM darzAvelI TreDa upara najara pheravIe. (1) amadAbAda, tenA tAbAnA kasbAe tathA pUrAonI dANacArI. (2) majakura zaheramAM rahenAra kASTha mANusanA, peAtAnA vArasAmAM cAlatA AvelA gharamAM jo kAMi moTuM jhADa ugelu hAya ane tene, imArata vigerenI nukazAnInA bhayathI kApavA cAhe te adhikArIe tene te jhADa ke tenI koipaNuM DALa kAMika rakama lIdhA sivAya kApavA detA nathI. (3) adhikArIe tathA tenA maLatIAe vecANamAM temaja kharIdImAM khabara rAkhI chuTathI kharIdI karatA nathI. (4) amadAbAdanA subAnA tAbAnA mahAlanA mutsa dIe kaiMka lavAjama le che. (pa) koi mANasa kasabI kAma, vaTavApaNuM, kAMgasI kAma, sAya banAvavAnuM kAma ane cIkana banAvavAnuM kAma, je zikhavA cAhe te mutsadIe hunnara zikhavAnA kara tenI pAsethI le che. (6) zahera tathA tenI hadamAM, temaja ahamadAbAda tAbAnA ghaNAkharA paragaNA emAM koTavAla ane pyAdAe, ghara vecanAra pAsethI dara sekaDe aDhI TakA (rUpiyA) le che. (7) pIMjArA ane ghAMcIe lAcAra thai jaI peAtAnuM ghara mukI khIje ThekANe dhaMdhA karavA cAhe te jyAMsudhI te tyAMnA mahetA mutsadIone doDha rUpiyA Ape nahi tyAMsudhI tene dhaMdho cAlu karavA detA nathI. (8) zaheranI aMdara dareka calA ( coka ke maheAlA ) nA cabutarA upara zeDa, Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PS 21 ]. koTavAla ke dezAi dANacorInI khabara kare che ane pite paNa zAmela thAya che. (8) jeo baLadevigere bhAra ucakanA pazuone bahArathI zaheramAM lAve che teo ghAsa tathA kaDaba vecAtI laI khavarAve che teo pAsethI baLada cAravAne kara mutsadI leke ekavAra eka Tako le che. (10) ghAsa tathA kaDabanA dareka bhara ( gADuM ) upara keTaleka ThekANe eka puLo ghAsane ke kaDabano tathA pAMcazera kAThI ( lAkaDAM ) le che, ane dareka bhAre cAra badAma pramANe vasulAta kare che. (11) pacusaNa ekAdazI ane hinduonA divALInA tahevAra upara dukAno baMdha thAya che teno baMdobasta rAkhavA, ke hamezAM dukAne ughADI rahe ane vepAra khullI rIte cAlu rahe. (12) ahamadAbAda zahera tathA tenA tAbAnA paragaNAomAM majurone veThavigerenuM ghaNuM duHkha pahoMce che. (13) musadIo, zeThIAo ane dezAIo ghaNuM kharA paragaNuomAM navAM anAjanI Avakavakhate raiyatane vecAtuM levA ApatA nathI, paNa prathama pote kharIda karI le che, ane kehI gaeluM ke saDI gaeluM anAja vahepArIone vecANa ApI sArA anAjano bhAva jabaradastIthI mukAve che. (14) eka jAta ke jeo adevAyA kahevAya che ne bhADutI gADIono dhaMdho kare che, te lokoe burahAnapura vigere bIjI koI jagyAethI eka baLada kharIda karyo hoya ane tyAM tenuM mahesula ApyuM hoya chatAMpaNa pAchI jyAre ahamadAbAdamAM Ave to pharIthI tenI kharIdInuM hAMsala ApavuM paDe che. ane jo hAMsala na Ape to tene gunehagAra TharAvI teno daMDa le che. (15) adhikArIo athavA zrImate pitAnA tathA sarakArI bAga ( bagIcA ke vADI ) mAM bhAjIpAla temaja phaLa phula vigere me vAve che, ane kAchIAone dazavIza gaNuM karI vecANa ApI tenI kImatanAM nANAM jabaradastIthI kaDhAve che. (16) prathama baLada tathA gAya-bheMsanI kharIdI vakhate mahesula levAmAM Ave che tevI ja rIte majakura subAnA tAbAnA para gaNAomAM paNa kaMika TharAva karI levAya che ane vadha karavAnI vakhate dareka jAnavara dITha doDha rUpio vasula karavAmAM Ave che tethI mAMsa madhuM maLe che. (17) sarasapuramAM ghI tathA telanA kullA ucakanArA pAsethI dareka varSe eka rUpio levAya che. (18) ahamadanagaramAM kasbAnI aMdara daravAjA najIka marajIda AvelI che, tyAM amaladAra na hovAthI koLI lokone nANuM ApI kasbAmAM rahe che, ane eka varSa thayAM kaLI loko musalamA. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM 270 ] nene zukravAranI nimAja paDavA detA nathI, jethI evo TharAva kare ke musalamAnone koIpaNa mANasa harakata kare nahi ane musalamAne rAjIkhuzIthI zukravAranI nimAja paDhe. (18) sAbaramatI tathA vAtrakakAMThA uparanA mANaso pAsethI pharajadAre tathA jakAtakhAtAMnA amaladAre geratakhAnanI kacerIe daza rUpiAthI pacAza rUpiA sudhI zAvAstu le che ? (20) ahamadAbAda tathA bIjA paragaNAomAM, zrImaMta bAdazAhanI tamanazinInA rAjyAbhiSeka pahelAM bAdazAhI hukamathI maMdIro toDI nAkhavAmAM AvyAM hatAM, chatAM paNa pharIthI te maMdIranI marAmata karI pAchI mUrtipUjA cAlu karI dIdhI che. mATe te viSe karelAM pharamAnanAM lakhANa pramANe amala karavo. (21) ahamadAbAda tathA tenA tAbAnAM paragaNAo ane zaheromAM hiMduo khoTA cAlane pitAne asalI rIvAja TharAvI dIvALInA tahevAranI rAtre battIo vigerethI rozanI kare che, tema haLInA tahevAra upara paNa gALe ke apazabdo balI cakalAo ane bajAromAM hoLI saLagAve che ne temAM jenI kAThI hAtha lAge tenI jabaradastIthI athavA to corI karIne agnimAM homI de che; mATe evo TharAva kare ke dIvALInI rozanAI karavI nahi ane koInI kAThI jabarAIthI ke corIthI laI jaI agnimAM homI devI nahi, tema mukhathI apazabdo paNa uccAravA nahi. (22) je mANasa jIvatA prANIonAM mATInAM pUtaLAM banAvavAno dhaMdho kare che teo mATIne hAthI-ghaDAo, banAvI, IdagubarAta ane rasomAM bajAramAM vece che, tene mATe e TharAva kare che, koipaNa prANInuM putaLuM banAve nahi ane vece paNa nahIM. (23) ahamadAbAda ane tenA tAbAnA paragaNAo ke purAomAM keTalAka bhANaso cekhAno ijAra rAkhe che tethI bIjo koI mANasa tenuM vecANa ke kharIdI karI zakato nathI ane te ja kAraNathI cokhAne bhAva caDI gayo che. (24) zaheranA ane purAnA daravAne baLadavigere jAnavaro para lAdelA bhAlane ke mANase ucakelA mAlane AvatAM jatAM aTakAvI, mAladhaNI jyAMsudhI kaMI na Ape tyAMsudhI temane javA ApatA nathI. (25) gulAbanAM phulanI kharIdI vAte cekasa sarakArI musadIo nathI mATe dareka jagyAe bharachamAM Ave tyAM vecavAnI paravAnagI ApavI, ane sarakArI gulAbanAM phula sivAyanAM bIjAM phUlonAM vecANa viSe kutabuddInakhAnanI araja uparathI sarakArI pharamAna je thayuM che te pramANe amala karavo. (26 purUSa tathA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 27 ] strIo erasanA avasare, jumerAtanI rAtre, temaja cAMdaNIAmAM pIronI kabara upara jaI bhIDa kare che ane tethI tophAnI banAvo bane che, mATe evuM TharAvavuM ke koI mANase daragAhamAM bhegA thAya nahi. (27) dhoLakA kasbAmAM kaI lAcAra mANasa pitAnuM ghara pADI ke vecI nAkhavA dhArate hoya te tenI pAsethI darahajAre eka rUpiyAne badale traNa TakA tyAMnA keTavAla che. (28) baLada athavA bheMsa luda ke ujANInA athe koI mANasa kharIda kare che te kharIdInuM mahesula cabutarAmAM levAya che. pahelAM sarakArI hukamathI TharAvavAmAM AveluM hatuM ke AMkelI kIMmata upara cAlIza bAra hiMduo pAsethI ane cAlIza pramANe musalamAnethI vecanAra pAsethI vasula levA; ane bIjI koI takarAra ubhI nahi karatAM sarakArI hukama pramANe amala karavo. bIjI je kaI jaNasanI kIMmata sADIbAvana rUpiyAthI ochI hoya tenuM hAMsala levuM nahi je agyAra athavA daza hoya tenuM mahesula dara pramANe karAvI levuM. () raiyata paikInA garIba mANaso dareka jAtanAM jAnavara zaheramAM ke purAomAM vecavA mATe lAve che temanI pAsethI vArevAra kaMI levAmAM Ave che, eTale ke paheluM Avaka upara, bIjuM vecANa upara ane trIjuM je na vahecAya to pAchAM laI javA vakhate jAvaka upara paNa kAMIka le che. (30) pATaNa zaheramAM keLAM tathA zeraDI upara dareka bhAra (gADuM) dITha cAra-pAMca rUpiyA le che ane vaLI te uparAMta cAraso keLAM paNa le che. (31) lAdelA bhoranA jatI vakhate (pachI te dANAnuM hoya ke temAM koI bIjI vastu bharelI hoya) cIThI ApanAra cabutarA upara be rUpiyA le che. (32) pATaNa zaheramAM dareka gheTAM-bakarAM upara eka varSe traNa AnA, gAya-baLada upara ardha rUpI ane bheMsa upara eka rUpI le che. je te hisAbe pahoMcyA na hoya te jabaradastIthI le che, te uparathI hajura hukama pharamAve che ke DhoronI jakAta zarehapramANe levI. (33) sthAne, tirtho ane mulakanI ela tathA kharAba cAlanI bAIDIonI bajAramAM besavAnI rItI, ke jema ahamadAbAda ane tenA purAmAM bese che, te parathI hukama thAya che ke bhajImAM ImAmo (nimAjhapaDhAvanArA) nimaNuMka karI pharamAvavuM ke sthAna, tirtho ane mulakanI ela ke kharAba vartaNuMkavALI oratonI bajAra ane beThake dUra karI devI. (34) anAja moMghu thavAthI dareka ThekANe jamAbaMdhI pUrNa thaI cukI che. have anAja sedhuM thavAthI jAgIradAra tathA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272] mutsadIe najara rAkhI jabaradastIthI jamAdhI kare che, ane aDadha upara karAra kare teA seA maNa anAjanI jagyAe bhavana maNu kalatara karI beunA traNa pramANe bhAga le che; ane pacIsa maNa anAja vadhAre levAne vAste Akhu varSa jIvalevA sarakhu du:kha ApI mamburIthI vasula kare che, ane khetIne vakhate mAraphADa karI khetI karAve che. mATe je khInA kharI hAya te pramANe karAra karAvI, cekhkhI rIte amala karI ardhA bhAga levA ane vadhArA vasula karavA nahi. (35) koTavAlAnA vadhI paDavAthI khaMbhAta aMdaranI evI dazA thai che ke, ghaNAkharA vahepArIe pAtAnI bhUmI mUkI daI suratakhaMdaramAM jai vasyA che, tema AsapAsanA rahenArAe paNa khaMbhAtabaMdarathI nikaLI, lAMe patha kApI kharIdI tathA vaMcANune vAste ahama dAbAda Ave che. te pahelAM bAdazAhe evA TharAva karyA hatA ke dareka paragaNAmAM e ceAdarIe tathA koTavAlIvALA e amaladArA, ke jee reyatane pasaMda hAya ane kAma paNa cAlAkIthI sudhArIne karI zakatA hAya tene nimavA, ke je sarakAranI marajI pramANe kAma karatA rahe. (36) kastre prAMtija, meDAsA, haraseAla ane vaDanagaramAM musalamAneAnA AMbA che, jethI tyAMnA mutsaddIe temanAM kLAnI gaNatrI nahi karatAM aDasaTA karI tenuM hAMsala nakkI kare che, athavA eu gaNatrInAM nANAM te jhADAnA hAMsalathI Ape che ane vadhArA ghaTADAne mATe pAchA jhagaDA ubhA thAya che; paraMtu jo ochAM kaLA utare che te pAra-parAre utarelAM pramANe gaNI hAMsala vasula kare che, tyAM hiMduonA bAga-bagIcA ane vADIe paNa che, temanuM hAMsala taddana mA che; jethI hukama karavAmAM Ave che ke, je kAi bagIcA viSe vAMdhA takarAra uDe (eTale ke, gameteA te bagIcAnA kharca pramANe kamI-jAstI hAya athavA te barAbara hoya) te tenI takarAra karavI nahi; paraMtu jo kharca karatAM upaja vadhelI heAya te te vadhArAmAMthI pAMcame bhAga hinduothI ane chaThTho bhAga musalamAneAthI vasula levA. paNa tethI vadhAre kaMi paNa levuM nahi; te chatAM sarakArI TharAvapramANe je sADIkhAvana rUpIyA karatAM ochI nipaja thai hoya teA tenuM hAMsala bilakula mA ema samajavuM. have keTalAka mANasA kAmasA kakaDe kakaDe mata baLataNu le che, te vAta mutsaddIonI jANamAM AvyAthI teoe TharAva karI tenA mahesulane mArImAMthI kADhI nAkhyuM che mATe te upajane jarUrI kAmanA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] upayogamAM levI ane hakadAra lekanA dAnapUnamAM kharca karavAno TharAva karavA, paraMtu je kharca karatAM upaja (hAMsala) vadhI jAya te je mAlanI kImata upara mahesula levAtuM hoya tene rajIsTaramAM neMdha karI khajAnAmAM dAkhala karI devo. tyArabAda subAnA dIvAna upara sarakArI hukama AvyuM ke, phiragIo ane valaMdA lokonA ahamadAbAdanA mahesulamAM hAtha ghAlave nahi, kemake teo suratabaMdaramAM hAMsala Ape che. te pachI amaladArane sucanA thaI ke, subAno dIvAna ke je pote jAte adhikArI hoya teNe pitAnA tAbAnA mANasonAM nANumAMthI eka bhAga mApha karI traNa bhAga levA. amaladAro ke jeo amuka mudata sudhI kedamAM hoya, ane temanAM nANuM je vasula na thatAM hoya te temanI hAlata upara najara rAkhavI. A varSe suratabaMdaranI sarahadamAM dakSiNI mareThAoe AvI hullaDa macAvyuM ane teo luMTaphATa karI keTalIka jagyAo ujajaDa karyA bAda pAchA pharyA. sane 1076 hijarIne rajabamAsanI 26mI tArIkha ne somavArane rAja zAhajahAna bAdazAhanAM AyuSano aMta Avyo. ane makaramatakhAna dIvAna paNa eja varSe mRtyu pAmyo. majakura sAlanI Akhare hAjI zaphIkhAna subAno dIvAna Tharyo, ane surata baMdaranA banAvo paikI sarakAre sAMbhaLyuM ke mIra ajhIjha badakhazI ke je maLe tathA madIne bheTe laI javAne nimAyo hato te paNa tyAM mRtyu pA. cauda mAsA (vajana) ne ekadama gaNavAviSe TharAva A vakhate trAMbAne bhAva utarI gayela hovAthI ahamadAbAdanA zarAphe loDhAMnA paisA banAvI, tenuM meMdhA bhAve vecANa karatA hatA. te joI mahAbatakhAMe AsapAsanA tamAma zaheromAMthI ghaNuM trAMbu kharIda karI lIdhuM ane prathamanA paisAnA pramANamAM kaMIka ruM vajana kamI karI, tenI upara sio pADI calAvavA lAgyo, ane TaMkazALanA daregAne hukama karyo ke paisA upara levAtuM mahesula mApha karavuM. paraMtu daregAe e viSe subAnA dIvAnane jAhera karyuM ke hajuranI AjJAsivAya paisAnuM hAMsala huM mAra karI zakatuM nathI. tethI subAe kahyuM ke je e mAphInI sanaMda hajuramAMthI maLaze te ThIka che, nahita huM eka sAlanuM hAMsala sarakArI khajAnAmAM raju karI ApIza. A viSenI khabara jyAre hajuramAM pahoMcI tyAre te uparathI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke "eka dAmanuM vajana cauda Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 274 ] mAsAnu' TharAvavAmAM Aveche, mATe te upara sarakArI sikko pADI tenuM calaNa calAvavuM; ane te uparAMta eka sAlanAM hAMsalanI mArI ApavAmAM Aveche.' ekatAlIzanA mahesula viSe musalamAnone mAphI mahAna dharmI bAdazAhanI himmata ane nyAyavata IcchAo, prajAsukhAkArI tathA musalamAneAnAM hitta tarapha vaLelI hatI, tethI sukhAnA dIvAna upara eka maherabAnIbharyuM mAna mekalavAmAM AvyuM te e ke, musalamAneAnA vahepAra uparanA ekatAlIzanA karanuM mahesula ke je sarakAramAM levAya che te sane 1077 hi. (barAbara sane daza jhulusI ) nA jItuM bhAsanI pacIsamI tArIkhathI mA kareluM samajavuM. te viSene jarApaNa leAbha nahi rAkhatAM vasulAta ke harakata paNa karavI nahi. hinduo pAsethI pahelAM pramANe khetAlIsI hAMsala levuM, ane te viSe pUratI cAkasI rAkhavI ke te paikInA koipaNa mANasa mahesula na ApavAnAM kAraNathI pAtAnA mAla musalamAnanA mAlamAM meLavI devA mATe ghAlamela kare nahi. have junAgaDhane phojadAra saradArakhAna ke jene tenI pheAjadArI uparAMta islAmanagara ( jAmanagara ) ne adhikAra maLyA hatA tene pAMcase svArA evaDA-tevaDA karI ApyA. A vakhate subA mahAbatakhAne hajuramAM evI araja karI ke manasabadArAnI sanyA ra7rapramANe jotAM vIzaRsjAranI thAyache paraMtu kAma paDeche tyAre ekahajAra vArA paNa nikaLatA nathI. A araja uparathI hajure te lazkaranu kamIpaNuM, bakSInI ALasa tathA nAlAyakI upara najara pahoMcADI, sarakArI riporTaranI sustInA lIdhe mIra jApharane te hAdA upara nimyA. have subA upara hukama karyo ke, hAjarI lenAra kAsama darAgAne kharekharI tAkIda karavI ke hAjarI letI vakhate kAyadA pramANe majakura lazkaranI khAtrI karavI ane te sAthe tehanAtI mutsadIne tAkIdI hukama ApavA ke dareke potapeAtAnA lazkarane dhArApramANe kharAkhara rAkhavuM. te pachI ane mukhAnA dIvAna hAjI zIkhAna upara paNa hukama AvyA ke hAjarIpatraka barAbara rIte DIka karI manasadArAnI hAjarI varSovarSa tapAsatA rahevuM, ane jo nimaNuMkathI kai AkhuM lazkara rAkheluM hAya teA tenI jAgIra jasa karI lai te viSenI hakIkata hajIramAM nivedana karavI. A vakhate sukhAnI arajI evI matalabanI hajuramAM paheAMcI ke dhaNA kALa vitavAthI AjhamAbAda jINuM thaI gayuM che, jethI tenI marAmata karavAnI jarUra che. e uparathI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 275 ] sukhAnA dIvAnane hukama thayA ke tenu... esTImeTa (kha'nu' lIsTa) karI, tepara peAtAnA sikko mArI hajuramAM mokalI devu... ane jepramANe hukama thAya tepramANe amala karaveA. marahuma bAdazAha zAhajahAMnA vakhatamAM dhaDAelA keTalAka kAyadA hAlasudhI cAlu che, tethI leAkAne phAyado thAya te mATe je je vakhate je kAyadAo ghaDavAmAM AvyA hatA te lakhavAmAM Ave che. manasadAronA mAlanI si sane 1077 hijarI ( sane nava julusI ) nA saramAsanI pahelI tArIkha ne magaLavAra, tathA majakura sananA mAhe zeherayura ilAhInI khAramI tArIkhanA dIvase saida zirAmaNI, azarAkanAM chatra, pradhAnapadanA lAyaka, ane parApakArI itikhArakhAnanA patra mIra imAduddIna pradhAnanI mAraphata kAmarAnabega riporTaranA adhikAranI vakhate lakhAelA AvyAthI hajura hukamathI lakhavAmAM Aveche ke, jo kadI koi sarakArI neAkara marI jAya ane tenA kAi vArasa na hoya, tema tenApara kaMI sarakArI leheNuM paNa na heAya teA tenI milakata khetula-mAtra ( nivArasI mAla ) nA adhikArIne havAle karavI. paNa jo kadI sarakArI leheNuM tenA pAse nikaLatuM hAya, te leheNA jeTalI rakama sarakAramAM vasula lai, bAkI rahelA mAlane khetula-mAlamAM nAkhI deveza, paraMtu jo tenA koi vArasa hoya te, tenA marI gayA pachI traNu dahADA keDe tenA mAlane japta karI levA, ane sarakArI leNAthI vadhAre mAla hAya tA sarakArI leNA jeTalA lai laine bAkI rahelA mAlane vArasAnI sAkhItIpUrvaka khAtrI karyA pachI vArasAmAM vahecI deveA. paNa jo milkata karatAM sarakArI leheNuM vadhAre hoya te| sadhaLA mAlane sarakArI leheNA peTe lai levA. sarakArI leheNuM bilkula na hAya te| tenA kharA vArasA nakkI harAvI temane soMpI devA ane temane harakata karavI nahi. A viSe subAenA dIvAneA upara AkhA rAjamAM hukama mAkalavAmAM AvyA ke A hukama pramANe mAlane japta karavAmAM amala karaveA. tyArabAda amadAvAdanA bagIcAonI ImAratAnA tathA bIjA kArakhAnAMnA mutsadIee araja karI ke, AjathI pahelAM matturAvigerenI majurImAM ekavIza mAsAnA paisA ApavAmAM AvatA hatA ane majakura sananA zavvAla mAsathI paisAnu calaNu baMdha karavAmAM AvyuM che. tathA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 276 ] sarakArI AlamagIrI sikkAnA paisA cauda mAsAnA TharAvavAmAM AvyA che tethI majurA pahelAMnA paisAnA badalAmAM hAlanA sikkAnA paisA letA nathI ane kaheche ke dasa paMdaranA (junA daza, ane navA paMdara) pramANanA emAM pherAra che. jyAre A araja bAdazAhanA sAMbhaLavAmAM AvI tyAre sukhAnA dIvAnane hukama karyAM ke daza paMdara rAjIMdA TharAvathI pagAra karatA rahevuM. te divasathI gujarAtamAM TakA traNa paisAnA gaNAya che. ( TakA ) majakura sananA zabvAla mAsanI tArIkha AjhamI ne gurUvAranA dIvase mahAbatakhAna subAnI badalI thai ane te hajuramAM javA mATe ravAnA thayeA. tetrIzamA subA bahAdurakhAna urphe khAnajahAM kAkA sane 1078 thI 1091 hijarI. sane 1078 hijarInA mAhe rabIussAnInI tArIkha pamI nA dIvase mahAbatakhAna badalAyAthI bahAdurakhAna urphe khAnajahAM bahAdura ke je IlAhummAdane sukha hatA te gujarAtanI subedArI upara nimAyA, ane tenI upara sarakArI pharamAna AvyuM ke alahavaradIkhAnanA pahoMcyA pachI tamAre gujarAta javuM. tethI zavvAlamAsanI tArIkha 11 mI ravIvAranA dIvase majakura sAlamAM te ahamadAbAda pahoMcI gayA ane sukhAne saghaLe baMdobasta hAtha lIdhA. sane 1079 mAM hAjI zIkhAnanI jagyAe muhumadahAzamane sukhAnA dIvAnanI jagyA upara nimyA tethI te atre AvI pahoMcyA. A varSe raiyatathI jamAbaMdhI zarepramANe karavAnA hetuthI krabhAna pragaTa thayuM. tenI nakala heThaLa pramANe lakhavAmAM Aveche. jakAta (mahesula) levA viSe mAdazAhI pharamAna. r bAdazAhI maherabAnInA umedavAra rahI muhamada hAzaye jANavuM ke bAdazAhanI kRpAbharI najara raiyata upara cAlu raheche ane hiMmmata ba dobasta athe pegambara sAhebanAM kuramAna upara AdhAra rAkheche, ke je pharamAna e che ke nyAyathI pRthvi tathA AkAza TakI rahyAM che. " te tarapha bAdazAhanu valaNa dArAela che. AvA zubha samayamAM nyAyapUrvaka pUramAna pragaTa karavAmAM Aveche ke hindustAna paikInA sarve arvAcina tathA bhaviSyanA adhikArIoe jANavuM ke eka kAMThethI bIjA kAMThA sudhI mahesula vigerenI vasulAta karavAmAM zaheramAM darzAvelA hanaSI dhAraNa pramANe rAvavAmAM AvyuM Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 277 ]. che, ane tene dhoraNane A pharamAnamAM ghaNuM majabuta AdhArathI maMjura karavAmAM AvyuM che mATe te pramANe vasulAta karavI; dara varSe navA hukamanI mAgaNI karavI nahi. (1) yitanI sAthe hamezAM maLatAvaDA5NuM rAkhavuM, teonI sthiti upara dayA rAkhavI ane zubha rAjanitIthI vartatA rahevuM, ke jethI karI teo zuddha ane nikhAlasa dIlathI ghaNIja khuzAlInI sAthe khetIvADI vadhAravAmAM pAchA nahi haThatAM kheDANalAyaka jamInane kheDatA rahe. (2) varSanI zarUAtathI dareka khetI karanAra kheDunI sthiti ane teoe khetIthI pitAno hAtha pAcho kheMcI lIdhuM ke nahi te viSe mAhitI meLavatA rahevuM ane teone samajAvI ghaTIta rIte uttejana ApavuM. je kaI kAmamAM teo daragujara karavAnI mAgaNI kare to te pramANe paNa karavuM; paraMtu je tapAsa karatAM mAluma paDe ke khetI karavAnI zakti che, chatAM paNa e kAmathI teo pAchA khasI khetI karatA nathI te teone bhalAmaNa ane tAkIda karavI, tema chatAM je na mAne te keda ke zArIrika zikSA karavI; ane jamInavALA lokothI nakkI karI jAhera karavuM ke, khetI kare ke na kare tepaNa temanAthI hAMsala levAmAM Avaze. paNa jo evuM jaNAya ke kheDuta tadana lAcAra thaI gayA che, to sarakAramAMthI takAvInI apAtI rakama jAmIna laIne ApavI. (3) jAthe dANamAM ema jaNAya ke khetInAM sAdhana purAM pADavAne kevaLa lAcAra che, athavA jamIna paDatI mukI nAsI gayo che to te jamInane ijAre ApatAM khetImAMthI jamInanA mAlIkane bhAga TharAva ane kaMI bAkI rahe to tenA mAlIkane ApavuM, athavA koI zakhasane mAlIkanI jagyAe noMdho, ke je, khetI karI mahesula sarakAramAM jame karAve ane vadheluM hoya te pitAnA upayogamAM lIe, ane jyAre kheDUta khetInAM sAdhane ThIka karI le, te tenI jamIna tene pAchI ApavI, paNa je jamIna paDatI mukI kheDANa karyAvagara nAsI gayo hoya te tene varSo varSa IjAre ApatA rahevuM. (4) paDatara ane vagarakheDANa jamInanI mAhitI meLavavI. je te saghaLI jamIna rastAo ke bhAganA vaparAzamAM AvatI hoya te tene gAmataLInI jamIna TharAvavI, ke jethI temAM koI vAvetara kare nahi. paNa je te sivAya bIjI jamIna jovAmAM Ave ne temAM kaMI khetI bAkI rahelI hoya paNa lAbhakAraka na hoya te te jamInanA dANa viSe koI harakata kare nahi, paNa je tenA bAkI rahelA bhAgamAM lAbha saca Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ] te vArtA hoya athavA phAyadAkAraka hAya teA e beu rIte je te jamIna mA lakInI haze teA tenA mAlikane tAkIda karavI ke, temAM vAvetara kare. ane jo mAlakInI na hAya teA khIjA mANasane vAvavA ApavI, ke te temAM vAvetara kare. jo kadI IjAradAra musalamAna hAya ane majakura jamIna kA! bIjA mANasanI pAse hoya tenI upara gerahakadArane noMdhavA, paNu jo mahesulI jamInanI pAse hAya ane vAvetarakartA musalamAna na heAya te tenI upara kaMipaNa levuM nahi. mahesulanI vasulAta karI kALane anu* sarI je kAMI mahesula levuM tene vAMTAdANu kaheche, athavA tenA nakkI TharelAM dANane ardhA dANa paikI bhAgadANu kaheche te harAvavu, paraMtu te dhaNI hAya ane te ghaNAja lAcAra hoya ke khetI na karI zakatA hAya ane te jamInane prathamathIja kara darelA hAya tA te viSe maLatA hukamane amala karavA. jo bhAgeATI dANunI na hoya athavA paDatara hoya, te bIjAnA vAM dhAthI dANanI takarAra karavI nahi, paraMtu lAcArInA avasare takAvI ApI khetI karAvavI. (5) jo koi jamInanA TukaDA bhAyAtAnI mAlIkItA mAluma paDe teA temane te ApI de, ane bIjA bhAIne tenI vacce paDavA na devA. paNa jo teneA mAlika mAluma na paDe ane tenI vasulAta barAbara na thatI hAya teA samaya sAcavavAnA arthe jene te jamInanI lAyaka vyavasthA karanAra jue tene ApavA, ane jo temAM teNe khetI karI te tene te jamInanA rakAnA mAlIka jANavA, ane tenI pAsethI te jamIna pAchI lai levI nahi. paNa jo te jamInamAM kai kAraNa jevuM hAya te te eka niraka che ema jANI tene manA karavI, ane te jamInaneA lAbha levA ke khetIvADI vigerenA upayAga karavA koI mANasane pagapesArA karavAnA hetu che ema jANavuM. jo koi jamInaneA bhAga koi gAmasahita koInA marathI rAkAi gayA hoya ane tenA kharA mAthI tenuM dhAraNa avaLu cAlatuM mAluma paDe te te kALa pahelAM jene kabaje hoya tenAja tAbAmAM soMpavA ane bIjAne vacce AvavA deve nahi. (6) je jagyAomAM khetI upara mahesula nakkI kareluM na hoya tyAM zarehapramANe TharAva karavA ane mahesula letI vakhate eTalu levuM joie ke jethI raiyatanA paga bhAMgI na jAya athavA koIpaNa rIte ardhathI upara na levuM joie. jeke vadhAre kara ApavAnI zakti hoya teApaNu vadhAre na levuM, ane je jagyAe nakkI karAveluM hAya tyAM paNa vadhAre levuM nahi. te pramANe lIdhAthI raiyata khuzImAM raheche. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 278 ] tApaNu pahelAMne ochuM karI je kaI sattApramANe hAya te levuM, ane TharAvathI vadhAre jo guMjAza hAya teA levuM. (7) vajIph thaelI jamInanA darane adalavAne vachAnuM bhAga vahecANu jo raiyata rAjI hAya teA karavuM, nahita javA devu. (8) 17o jamInanA mahesulanI vasulAta te veLA gaNAya che, ke jyAre dhAna pAke ane jyAre dareka jaNasa pUratI thAya, ke te jaNusanI vIdheATI barAbarInI jaNasane bhAga leveA. (9) jo kAi vajI jamInanI khetI upara barAbara kapAmaNI sudhInA vakhatamAM kaMi Aphata AvI paDe teA, tenI pAkI tajavIja karI haka tathA kharI khInA upara najara rAkhI vadhArAmAMthI te mujare ApavuM ane bAkInI vasulAta upara kaipaNa mAphI ApavI, ke jethI adha bhAga pUrA raiyatane pahoMce. (10) vajIkAnI vighATInI vasulAtaviSe je kAi zakhasa peAtAnI jamInamAM peAtAnAmAM zakti chatAM vAvetara na kare ane paDatara rAkhe te tenuM hAMsala khIjAmAM vasula karavuM. aiAta ke, temAM pANI AvI jAya athavA varSAdanuM pANI purUM thaI jAya tyAMsudhI kApavAnA vakhata sudhInI kaMipaNa harakata naDe. te evI rIte ke dhAnamAMthI kaipaNa tene hAthe gayu" na hoya, ane te varSe eTalI mudata na rahI heAya ke bIjuM varSa AvatAM sudhI parIthI khetI kare teA tenI uparanAM mahesulane mA jAvu. jo kApyA pachI kaI harakata thAya te gamete te kapAmaNI na karavA dekaevI hAya. jemake jAnavareAnA khAi javAnI Apata. have jo te muddata majakura varSanI rahI hoya teA vasulAta levI. (11) jo chaThThArI jamInanA mAlIke peAtAnI jamIna vAvI hAya ane vasula ApatAM pahelAM te marI jAya te! khetInu' mahesula tenA vArasA ke jeene lAgu paDeche teethI vasula levuM. te majakura maranAra khetI karI zake evI hAlatamAM hAya ane marI jAya te varSe teTaluM badhuM tenI kane na heAya paraMtu lAvI zake teTaluM sadhaLu levu. (12) jo vuchak dArI jamInane tene mAlika ijAre athavA mAgI Ape te, ane ijAradAra ke mAgaNI karanAra temAM vAvetara kare te tenI vasulAta jamInanI milkatamAMthI karavI ane jo te bAgabagIcA kare teA ijAradAra athavA uchItI lenAra pAsethI vasulAta levI, ane je vArI jamInane koi pacAvI pADI peAtAnI milkata batAvatA hAya te tenA mAlIkanA sAkSIe levA ane je paDAvI lenAre vAvetara karyuM hAya tA te paDAvI lenAra pAsethI vasulAta levI. te vAvetara na karyuM hAya tA kAinI kanethI vasulAta Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 280 ] mAlIkanI pAse zAkSI ghareNIAtamAM paDAvI hukamathI dhareNe lenAre peAtAnI dANavALI paNa jo te eka levI nahi. je paDAvI lenAra kabula kare ane hAyatA mAlIkanI pAsethI mahesula levuM ane lenArane hukama karavA, te evI rIte ke dhareNe denAranA temAM vAvetara karyuM hoya teA. (13) jo koI mANasa vajrakAnI vAvetara thatI jamInane varSanI aMdara vahece, *salI heAya tema vecAtI lenAra tene peAtAnA tAkhAmAM letA heAya, ane te varSo paikI evI muddata bAkI rahetI hoya ke, jo temAM vAvetara karavA dhAre teA ghaNI khuzIthI khIna harakate karI zake. mATe tenuM krANu vecAtI lenAra pAsethI levuM; paNa jo te jamAna ekasalI hAya teA eka sala lenArane, tathA bIjI ApanArane lAgu karI bannenA hissApramANe lavuM, ane te jamInamAM evI khetI ke je taiyAra thai gai hoya teA tenuM hAMsala vecanAra pAsethI levuM. pachI game teA te eka salI hoya athavA teA e salI hAya. (14) vajIphA jamInamAM koi mANasa ghara bAMdhe te tenuM mahesula pahelAMpramANe Ape. tevIja rIte je te jamInamAM kuLavagaranAM jhADa ropI bagIcA banAve ane phaLavALAM jhADAne vagaratare rASe tA savApAMca rUpiyA athavA te| vak bagIcAupara je hAMsala levAyache te levu. pachI te jhADeAmAM phLA AvyAM hAya ke na AvyAM heya; ane drAkSa tathA badAmAnA jhADAnu` hAMsala pahelAMpramANe levuM, ane phaLa AvyA pachI rU. rA pANA traNa vadhAre levA. tenI zarata evI che ke zapramANe eka vIghA, zAhajahAnI pIstAlIza gajanA cArasa thAyache ane zarene sAme sAhanA guNAkAra thAya che evA hA! oe. tenI upara sADA pAMca rUpiyA pramANenuM phaLauparanuM mahesula nime hAMsalapramANe levu. paraMtu jo mahesulanA AMkaDA pA savApAMca rUpiyAthI oche! hAya temaja zAhajahAnI tAlamujaba eka zera ke pAMcazera dhAna hoya teA tenuM hAMsala kama levuM. te kAi geraislAmI mANusa kAine paNa jamIna vecAtI Ape ane te lenAra joke musalamAna che ema sAbIta thAya chatAM paNa tenuM hAMsala kharAkhara levuM. (15) jo kAi mANasa pAtAnI jamInane daragAha ke dharmazALA vigere kAi dharmAdA kAmamAM ApI de, te te jamInanuM hAMsala mA karI devuM. (16) bhAgeTImAM jo kAi mANasa teneA mAlika na hoya ane musalamAna ke geramusalamAna tene kharIdanAra hoya, athavA te ghareNuM hoya teA basa che. have je kAMI te jamInamAM pedA thAya temAMthI nakkI karelA bhAga Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ j 281 ] kharAbara tenI samajutIthI levA, paNa tenI zarata evI che ke, aDadha karatAM je vadhAre heAya teA kamI karavu, ane jo jaNusamAM kama heAya te vadhAravuM emAM je kAMi munAsakha lAge te karavu. (17) jo jamInanA mAlika khetI khAkI na rAkhe te te jamInane ijAre athavA khetI karavA ApavA mATe chAnI jamInaviSe je lakhela che te pramANe karavuM. (18) bhAgADImAM te vAvaNIne kai Aphata AvI paDe teA jeTaluM nukazAna thayelu hAya tenu hAMsala levuM nahi; paNa te kapAmaNI pachI Aphata naDe, athavA kapAmaNI pahelAM kai rahI gayelu heAya te tenuM hAMsala vasula karavuM. have e jaNAvavu paDeche ke, kmAnanI asala kopI sukhAnA sa~tarakhAnAmAM paNa naheAtI. paraMtu ghaNA vakhata viti javAthI nakalauparathI nakalA thaelI, temAM nakalA karanAra alpa jJAnIonA hAthe ghaNI bule rahI gaelI. tethI je mArI apralane pIka lAgyuM. te sudhArIne lakhyuM che ane je durasta karavAnu' akitabhareluM hatuM te rahI gayuM che. te evA hetuthI ke kharI nakala maLethI durasta karI levAze. prathama pahelAMnA dIvAnA upara joke karamAnA sAthe sarakArI hukamA mekalavAmAM AvatA ane evI AjJA hatI ke subAnI dIvAnI bIjAne maLe teA kramAne ke je, rAjanA kAyadAnAM tatva che te khIA dIvAnAne kabaje ApavAM; ane temaNe peAtAnA bajAmAM levA. evA hukama chatAMpaNa te vadhaghaTa A sukhAnA vakhatamAM thai temanAM mAtA hAla dUtarakhAnAmAM nathI. DhaDArAjapurIvALA yAkutakhAna haMmazInu' sarakArI sevAmAM Avavu zivAjI marADAe ghaNAMkharAM meTAM moTAM zaherAne luMTI tArAja karelAM hatAM te kAraNathIja tene purI sattA prApta thai hatI. te eTale sudhI ke, dakSiNanA kAIpaNa rAjakartA jamInadAramAM tenI sAme bAtha bhIDavAnI zakita rahI naheAtI. jethI vIjApura tAbAnA DhaMDArAjapurInA killAne jItI kabaje karavAnI tenI icchA thai; kemake te killA eka uMcI pahADInI Toca upara AvelA che, te ghaNAja majabUta che ane te kharA samudramAM AvelA che. teviSe evuM kahevAche ke hiMnduemAMnA parazurAme te kille bAMdhelA che. zivAjIne A killo levAnA hetu e hatA ke suratavigere hiMdustAnathI amastAna, curopa ane khIjA badarAe jatAM vahANeA A killAnI heThaLa thaine jAya che. tethI A killAne kabaje karI lai AvajAva karanArAM vahANA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 282 ] upara tarApa mAravI. AvA khoTA irAdAthI te majakura killA upara caDAI laI gayo. te vakhate vIjApurano dhaNI pahelAMthI ja killAne bacAva karavAmAM rokAyelo hate tethI yAtakhAna sidhi topa tathA baMdUka saja karI koIne paNa killAnI AsapAsa pharakavA deto nahote. have jyAre dakSiNIo ( zivAjInA mANasa) mAM tyAMsudhI pahoMcI te kArya siddha karavAnI himmata na rahI tyAre teo killAnI sAme eka DuMgarI upara AvelA samudaaMdaranA killAmAM vahANamAM besIne gayA, ane moTA moTA patharAthI lAMba bAMdhI, tenI uMcAI upara pahoMcI jaI majakura killAne toDI nAMkhavAnI goThavaNa karI. AvI rIte be varSa sudhI teno ghere rahyo. chevaTe killebaMdha mANase ghaNIja mAThI hAlatamAM AvI lAcAra banI gayA. AvI hAlata thavAthI yAkutakhAna habazIe bAdazAhataraphathI dakSiNanI caDAi mATe nimAyelA mirajhArAjAnI madada mAgI ane majabuta rIte keTalIka zaratono TharAva karyo ke, "huM AjathI sarakArI tAbedArI svIkAruM chuM ane mane potAne eka sarakArI naikara gaNuM chuM, paNa dakSiNanA subAne maLavAnI mane taka maLatI nathI, tema sabaMdhInA killAnA topakhAnAnA kharca mATe eka lAkha pacAzahajAra rUpiyA dara varSe suratabaMdarathI maLavA joIe; duzmananAM vahANone A rastethI pasAra thavA daIza nahi ane bAdazAhI vahANo tathA vepArI bArakone sahisalAmata rIte ravAnA karato rahIza." A arajane mirajhA rAjAe hajuramAM nivedana karI, ke je bAdazAhane ghaNI ja pasaMda AvI. te vakhatathI AjadIna sudhI daMDavarAjapurImAM tenI gAdIe je kaI bese che tene yAtakhAna kahe che. have teNe suratanA mutsadI pAsethI sadarahu rUpiyA levA zarU kyAM, ane pUrNa sattAvaDe svataMtratA meLavI killAne majabUta rIte potAnA kabajAmAM lIdhe. tene musadI kaMIpaNa karI zakato nahi hovAthI lAcAra hato, tenuM varNana tenI jagyAe lakhavAmAM Avaze. matalaba ke, majakura yAkutakhAnanI araja maMjura thavAthI mIrajhArAjA daMDArAjapurImAM tene madada karavA mATe gayo ane karavI joItI yuktio tathA goThavaNothI dakSiNI mareThAonI sanyAmAM phATaphaTa ane vikhavAda pADI daI killAno. pUratI rIte bacAva karyo, dilerakhAnanuM gujarAtamAM AvI seraThanI ujadArIpara nimAvuM. eja samayamAM rahelAjAtane dilerakhAna ke je, sarvottama buro gaNAto hato ane dakSiNanI caDAI vakhate zAhajAdA muhamada ajama Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 283 ] nI tenAtImAM mahArAjA jasavaMtasIMhanI sAthe hato te keTalAeka adhaTita banAvo karyAne lIdhe nokarI mukI vagararajAe ujena zaheramAM ja rahyo. te keTaloka vakhata sudhI musApharInA thAka ane mAMdagIthI vizrAMti levA mATe tyAM mukAma karI rahyo. have goge A deza (gujarAta) nI subegIrI upara nimAyelo bahAdurakhAna A tarapha Avato hato, te dilerakhAnanA nikaLI AvavAnI khabara sAMbhaLI ujjainamAM jaI tyAMthI tene pitAnI sAthe ahamadAbAda lAvyo, ane tenA sArA vicAra temaja tenI nimakahalAlInI hakIkata tathA zAhajAdAnA keTalAka matalabIA khuzAmatakhoronI khoTI uzkeraNIviSenI keTalIka bInAo teNe hajuramAM lakhI mokalI, ane te sAthe arajI karI hatI ke saradArakhAnane badalAyAthI soraThanI ujadArI tathA tevIladArInI jagyA dalerakhAnane ApavI. A araja hajuramAM pahoMcatAM te maMjura thaI, ane zerasiMganA badalAyAthI IDaranI phojadArI tathA tevIladArI upara saradArakhAnane nimavAmAM AvyuM. eja varSe haidarAbAdanA thANadAra saIda hedare araja karI hatI ke tyAMnA baMDakhorono nAza karI tyAM eka gaDha banAvavAnI paravAnagI mAguM chuM. tethI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke tenA kharcane aDasaTe. AMkI hajuramAM mokalI devo. A vakhate DIsA paragaNAnA keTA gAmanI raiyate hajuramAM nyAyAdhikArIo mAraphata araja karI hatI ke pAlaNapurane phojadAra kamAlakhAna jAlerI gaucarAmaNI tathA ghoDAnI kherAkI badala dara varSe jabarAIthI nANuM karAve che. A viSeno baMdobata karavA mATe subAnA divAna upara hukama Avyo ke, gaucarAmaNI vigere keTalIka bAbato ke je, sarakArataraphathI mApha karavAmAM AvI che te nahi levA mATe pUrata baMdobasta rAkhI tene te kAmathI dUra karavo, tathA moTA kAjI abdula vahAbe, ahamadAbAdanA havelI paragaNAmAM AvelI moje ADalajanI vAva ke je, musApharo temaja DhoraDhAMkharone ghaNIja upayogamAM Ave che tenI marAmata karavA mATe araja karelI ane tenA kharcano aDasaTa je be hajAra rUpiyAno thayo hato te subAnA khajAnAmAMthI ApavA mATe hukama thayo. te sivAya vaLI e paNa hukama thayo ke ahamadAbAdanA subAnA tAbAnA nokaro aThavADIyAmAM be vakhata kacerImAM bese che. eTale ke maMgaLa ane budhavAre subAnI hajuramAM hAjara rahe che ne bAkInA dIvasanI rajA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 284 ] bhogave che. to sarakArI nokarImAM te dhAro kyAMe nathI, chatAM A ThekANe Avo dastura thavAnuM kAraNa zuM che, mATe te viSe baMdobasta karI subAnA divAna khAjA muhamada hAme tAkIda karavI ke, kacerInA nekaroe zAnI, ravI, soma, maMgaLa ane gurU-A pAMca divasoe suryodaya thayAne be ghaDI vityA pachInA vakhatathI te suryAsta sudhI, kacerImAM rahI zarehapramANe kesonA pheMsalA ApavAnuM kAma karavuM, budhavAre subAnI hajuramAM javuM ane zukravAre rajA bhogavavI. sane 1080 hijarImAM terabajAranA baMdobataviSe hajuranI yAdI AvI ke dareka kAromAM jakAta dara pramANe levI. eTale ke musalamAno pAsethI cAlIza upara eka, hinduo pAsethI cAlIza upara be, ane te sivAyanA vagara dhaMdhAnA mANaso pAsethI cAlIza upara cAra. e rIte dareka caMdragatinAM varSamAM eka vakhate dareka gharathI letA rahevuM. te sAthe bIjo e paNa TharAva thayo ke keTalAka adhikArIo svAro tathA pyAdAone jamAbaMdhI karavA athavA te bIjI I vasulAta karavAnA kAraNathI gAmaDAomAM mokale che, to te vakhate te nokarI para jatA dareka vAre mANasa dITha doDhazera loTa, pAzera dALa, ane be dAmabhAra ghI tathA ghA mATe traNazera dANA levA; temaja dareka vAdAe poNAzera loTa tathA be dAmabhAra ghI levuM, ethI vadhAre koI paNa mANase levuM nahi; ane haMgAmI phasalanA chevaTe cita pAsethI je kaMI vadhAre vasulAta AvI hoya te jakAtakhAtAvALAoe jamAbaMdhInI kacerImAM hisAba cekha karatI vakhate majare ApavI. kherAkInI jaNasanuM vajana zAhajahAnI tolathI gaNavuM te vyAjabI ane yogya gaNAya che. A vakhate vaLI e paNa araja karavAmAM AvI hatI ke, beladAro, kuMbhAra ane suthAro vigere majurIvALA lokone sarakAramAMthI ochA daranI majurI maLavAthI pokAra kare che. te parathI sarakArI horI IkatArakhAna taraphathI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke te lokonI majurI zaheranA dhArApramANe ApatA rahevuM. have dIlerakhAna ke je, bahAdurakhAnanI pharamAzathI soraThanI phojadArI upara nimAyo hato tene hajuramAM bolAvI levAno hukama thayAthI te hajuramAM javA mATe ravAne thayo, ane saradArakhAna prathamanI mAphaka soraThanI phojadArI tathA tevIladArI upara pAcho Avyo, Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 285 ] sane 1081 hijarImAM bahAdurakhAnane dakSiNanI caDAInI saradArI ApavAmAM AvI. darIApura AgaLanuM panApura ke jenuM hAlamAM nAma ke nizAna kaMIpaNa nathI te bahAdurakhAnanuM pitAnI subegIrInA vakhatamAM AbAda kareluM gAma hatuM. kemake tenuM nAma paNa muhamadapanA hatuM; te sivAya ahamadAbAdamAM bhadranA killAnI uttarAbhImukhanI ImArata, ke jemAM hAla subAnI beThaka che te paNa tenI ja bAMdhelI che. te pachI kutabuddInakhAna upara evo hukama Avyo ke jyAM sudhI na subo TharAvavAmAM na Ave tyAMsudhI subegIrIne tamAma baMdobasta rAkhI kALajIpUrvaka kAmakAja karavuM ane ahamadAbAda tAbAnA mahAlonI Avaka ke je, subAonA pagAramAM jame udhAra thatI hatI te sarakAramAM ja karavI. cetrIzame sube mahArAjA jasavaMtasiMha. (bIjIvAranI sugIrI. ) sane 1081 thI 1083 hijarI. eja varSe sarakArI hukama pramANe dakSiNanA yuddhanI taiyArI karavAne mahArAjA jasavaMtasiMha ke je burahAnapuramAM chAvaNI nAkhI rahela hato tene bahAdurakhAnanI bada- khAjA muhamada hAzima lImAM ahamadAbAdanI subegIrI upara bIjIvAra tathA zekha nijhAmunimavAmAM Avyo. jethI te hajura AjJAne mAnya dInanI divAnI. karI sane 1081 hijarInA rabIussAnI mAsamAM ahamadAbAda AvI subegIrIne adhikAra calAvavA lAgyo. tene jAgIramAM apAelA paragaNuonA badalAmAM keTanA cakalAo tathA peTalAda ane dhaMdhukA ke je subAnA tAbAnAM hatAM te bakSiza karavAmAM AvyAM. temaja sarakArI saghaLuM lehe ke je mahArAjAnA jokhama tathA hAmIupara rAkhavAmAM AveluM hatuM tevize evuM TharAvavAmAM AvyuM ke dara varSe haphatAnA be lAkha rUpiyA subAnA khajAnAmAM dAkhala karavA. AviSe mahArAjAnA vakIle sarakAramAM arajI karI che, paragaNAonA paTAmAM apAelI koTanA cakalAonI upajanuM hAMsala ochuM paDe che, jethI dareka varSanA be lAkha rUpiyA ApI zakAya tema nathI. te sivAya subAnA baMdobastamATe pAMcahajAra svAronuM lazkara rAkhavuM te vyAjabI ane ghaNuM ja upayogI che. te uparathI evo TharAva karavAmAM Avyo ke saMkojhIla mesamanI kharIpha tathA sacakAneIla mosamanI ravImAMthI pacAzahajAra rUpiyA adA karavA ane te Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 286 ] pachI je pramANe TharAva thAya te pramANe amala kare. A hukama sarakArI mehArathI moTA pradhAna asadakhAna taraphathI subAnA dIvAna muhamada hAzamakhAna upara mokalavAmAM Avyo. tyArabAda vidyArthIo vigere bIjA varganA loko ke jeo sarakArI sanaMda pramANe vidhAdAnane pagAra bAdazAhI khajAnA tathA koThAnA sAyaramAMthI meLavatA hatA teoe hajuramAM araja karI ke, prathamanA sikkA ekavIza mAsAnA hatA ane te bhAva pramANe rojIdA pagAranAM nANuM maLatAM hatAM, paraMtu havenA sikAnA dAme cauda mAsAnA karavAmAM AvelA hovAthI adhikArIo te mATe amArI pAse sarakArI hukama mAge che. A araja uparathI sarakArI AjJA thaI ke daza ane paMdara e dara mujabanA kAyadA pramANe hisAba gaNI levo, eTale ke prathamanA be dAmane badale hAlanA traNa dAmo ApavA joie. sane 1082 hijarImAM gAmaDAMonI taDajoDa karavAnA kAyadA pasaMda karI te viSenuM pharamAna subAnA dIvAna muhamada hAzamakhAna upara mokalavAmAM AvyuM tenI nakala nIce mujaba che. tetrIza kalamonA kAyadAvALuM bAdazAhI pharamAna, sane paMdara julusInA mAhe saphara mAsanI pacIzamI tArIkhe lakhAyelA dhArAoviSe ahamadAbAdanA subAnA tAbAnA adhikAra bhogavanArA amaladAe bAdazAhI kRpAnA umedavAra rahI jANavuM ke, A vakhate zrI hajuranA jANavAmAM Avela che te mujaba majakura subAnI kArakIrdImAM je loko keda pakaDAya che temanI tajavIja karavA ke nikAla karavAmAM ghaNI ja DhIla thAya che. je parathI hajura karamAve che ke, tema nahi karatAM parokSa rIte evo insAphI phesalo Apavo ke, jethI bInagunehagAra chuTo thAya ane gunehagArane zikSA maLe; temaja tamAma riyata paikI koIpaNa mANasa upara jorajulama ke evI geravyAjabI vartaNuMka calAvavI nahi, ke jethI bicArA niraaparAdhI ane bInagunehagAra loko kedamAM paDI saDyA kare. mATe darekanI ghaNIja uDI bArIkIthI tajavIja karI ghaTIta ane nyAyasara pheMsalo Apavo. A viSe ghaNI ja tAkIda samajI nice jaNAvyA mujabanI kalamonA AdhAre amala karavo. te sAthe vaLI eTaluM paNa yAda rAkhavuM ke, te viSe pAkI tajavIja tathA pUchaparacha karavAmAM Avaze. - kalama-(1) je koIpaNa mANasa upara corIno zaka paDato hoya, ane te zarehapramANe kabulata ke purAvAthI sAbIta thatAM tene zikSA karavAnI jarUra Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 287 ] paDe to tene zikSA daI keda kare ane jyAre evuM siddha thAya ke pharIthI te corI karaze nahi, tyAre tene chuTa karavo. (2) jo koI zaheramAM koI cera, corI karIne nAzI jAya ane pAchaLathI pakaDAI jatAM, tapAsa karatAM tenA para gunAha sAbIta kare to tene mArI nAkhavAnI zikSA karavI nahi, paNa evI zikSA karavI ke jIve tyAMsudhI yAda kare, kAraNa ke tevI zikSA thavAthI pharI vakhata corI karavAno saMbhava raheto nathI. (3) je koI zakhasa nisAba jeTalA ( nisAba eTale je mAlaupara jakAta lAgu thAya che te.) athavA to tethI ochI kiMmatanA mAlanI corI kare, ne te zahapramANe sAbIta thAya to tene zikSA karavI; ane je pharIthI paNa te eja gunoha kare te tene pAcho zikSA karI kedamAM rAkho. tyArabAda te pharI vakhata gunoha nahi kare evI pAkI khAtrI thAya te ja tene mukta kare; paraMtu tema karyA chatAM paNa te nahi sudharatAM gunAho karyA ja kare, te tene janmaTIpanI zikSA karavI ke mArI nAkhavAnI zikSA karavI, ane tenA mAlane (corelo bhAla) tene asala mAlika je hAjara hoya to tenA svAdhina karavo, nahitara nivArasI mAlamAM jamA karI de. (4) jo koI mANasane be vakhata corI karyA badalanI zikSA maLI cukI hoya, chatAM paNa tene nahi gaNakAratAM te haMmezAM tevAM ja kRtyo ryA kare to tene kalama trIjImAM batAvyA mujabanI zikSA karavI. (5) je koI badamAze harakoInI kabara toDI temAMthI kaphananI corI karI hoya ane tene pakaDavAmAM AvatAM te guneha tenApara sAbIta thAya to tene aMgikazikSA karI cheDI muko. paNa je haMmezAM evoja dhaMdho karyA karato hoya to tene hadapAra (dezanikAla) kare athavA to kara (hAtha) kApavAnI zikSA karavI. e baMnemAMthI zareha tathA subAne je yogya lAge te pramANe nyAyAdhikArIonA abhiprAya laI vartavuM ane relo mAla kAjIne soMpI devA, ke jethI te zarehapramANe upayogamAM lAve. (6) koIpaNa mANasa kAjInI rUbarU zare hanA purAvAthI DAku (cora ke ThagAro) sAbIta thAya te kAjIe pitAnI rUbarUmAM tene aMgikazikSA karavI, pachI je prakArano gunoha sAbIta thAya te prakAranI sajA (ke) ApavI. (7) jo koI cora pakaDAI jAya ane pitAne zikSA thaze evA bhayathI bIjAnA corelA mAlano patto meLavI Ape athavA to te mAla tenIja mAraphata jAhera thAya te te viSe pUratI tapAsa karavI, tapAsa karatAM sAbIta thAya ke te corone pramukha che to Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 288 | tene zikSA karavI, paNa je vadhumAM ema jaNAya ke A guneha paNa tene ja karelo che, to tene zikSA karI kedanI sajA karavI ane te sajAnI mudata pharI vakhata te kAma karavAnI tenAmAM himmata na rahe tyAMsudhInI jANavI. tema chatAM je chuTayA pachI paNa thayelI zikSAne nahi gaNakAratAM pharIthI tevAja gunAho karavA mAMDe to tene sakhata zikSA karI janmakedanI sajA karavI, ane pakaDAelA mAlane dhArA pramANe tajavIja karatAM je tene mAlIka maLI Ave to tene sAMpI devo, nahita nivArasI TharAvI jamA karavo. temaja koI mANase anaNapaNAthI corAu mAla vecAtA lIdhe che evuM je jaNAya to tene choDI de, paraMtu jo tene mAlIka te mAla pitAno ja che ema sAbIta karI Ape ane te viSe tajavIja karatAM paNa evuMja mAlama paDe che te mAtra tene sAMpI devo, nahito upara jaNAvyA mujaba vyavasthA karavI. (8) gharakAka luMTArUo, ke jeo lokonAM gharavigere ImArata toDI phoDIne luMTI levAno dhaMdho kare che ane lokonA jAna-mAlanAM nukazAna kare che teo para je gunAha karyo sAbIta thAya to teone sakhatamAM sakhata zikSA karavI. (8) garAzIA tathA jamInadAromAM jeo baMDakhora, hulaDakhora ke tophAnI hoya ane tevAone mArI nAkhavAthI prajA vargamAM ja khasuzAnti jaLavAtI hoya te teo para gunoha sAbIta thaethI te pramANe zikSA karavI. (10) vsIyA leke ke teo, mANasane phosa ( Tupa) daI mArI nAkhavAne baMdha kare che teo upara jyAre tevo gunoha sAbIta thAya to teone ghaNIja bhAre zikSA karI kedamAM rAkhavA, te eTale sudhI ke teomAM pharI tevuM kAma karavAnI bilakula zakti paNa rahe nahi. AvI sajA thayAnI jANa lokone tathA subAne karavI joIe. te sivAya zakauparathI tapAsa karatAM je kAMsA devAnAM sAdhana ke lokono mAla temanI pAsethI maLI Ave, ane subA tathA nyAyAdhikArIone paNa khAtrI thAya ke, kharekhara A mANaso tevAja baMdha kare che to teone saMta sajA karavI. (11) koI mANasa cArI para ke koso vigere jevA nIca dhaMdhA karatAM pakaDAI jAya ane te guno sAbIta thAya te tene sakhata zikSA daI keda kare, ke je sajA subA tathA nyAyAdhikArIone paNa yogya lAge, temaja e paNa sAbIta thAya ke teNe ghaNI vakhata evA gunAha karyA che to tene sakhata zikSA karavI ane kAjI pAse tene raju kara. (12) luccA bhANasa ke je lokonAM dhAne Aga lagADI, jevA maLelA mANasanI , Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 289 ] thayelI bhIDamAM bhaLI jAyache ane mAlanI cArI kareche, tathA dhaturI, bhAMga ke jAyaphLa jevI khIjI nizAvALI cIjo khavaDAvI lokone bebhAna karI temanA mAla lai jAyache tevAone gunhA sAkhIta karyAM bAda evI sakhata zikSA karavI ke jethI khIjI vakhata karavA pAme nahi; paraMtu chuTayA pachI paNa pharIthI tevAja gunAha kare, ane tenApara peAtAnA mAlanI kAI pharIyAdI kare te tene sakhata zikSA karIne kAchanIpAse rajI karavA; tyArabAda pakaDAelA mAtra tenA mAlIkane khAtrI karI sAMpI devA. (13) koi evI TALI ke je, rAjya-ripu ( rAjanA duzmana ) thavAnI icchAthI yuddha sAmagrI karatI hAya, paNa pUrNatAe na paheAMcI hAya teA tevI TALAnA mANasAne pakaDI keMdramAM nAkhavA, paraMtu jo koi jagyAnA kaLo karI lai laDAi cAlu karI dIdhI hAya, te teone harAvI keda pakaDavA ane ghAyala thaelAone mArI nAkhI pakaDAelo mAla jene tene mucarakA ke jAmIna laI pAchA soMpavA. (14) jo koI mANasa sikkA pADe teA tene pahelI vakhate zarIrazikSA karI cheDI mukavA, te chatAM jo te kAma pharIthI paNa kare te tene zahapramANe sAkhIta karI sakhata zikSA karIne janma keda karavA. ( 15 ) kAI mANasa sikkA pADanAra pAsethI nANAM la, sAryAM nANAMnI badalImAM te nANAM calAve teA tene pakaDI zikSA karI cheADI mukavA, paNa rIthI teja gunAha pAchA kare te tene keda karavA ane tevA gunAha krIvAra nahi karavAnI kabulata tathA jAmIna na Ape tyAMsudhI kedamAM rAkhaveA. (16) kAi mANusa pAsethI banAvelA sikkA maLI Ave ane tenI tapAsa karatAM mAluma paDe ke, te mANasa sikkA pADanAra ke calAvanAra nathI, teA tene cheADI mukI tenI pAsethI te sikkA lai laine bhAMgI nAMkhavA; paNa jo ema sAbIta thAya ke te sikkA tenAja pADelA che teA tene pakaDI zikSA karavI. (17) kAi kImIe (45 ) potAnI raMgamALathI lokone dhrutI letA hoya ane te sAkhIta thAya te tene pakaDI zikSA karavI ane teleA mAla tenA mAlIkane soMpavA, mAlIka na maLe te nivArasIkhAtAMmAM jamA karavA. (18) koi mANasa kreba (dagA) karI kAIne jhera khavarAve ane te khAnAra mANasa marI jAya teA sAkhIta thayethI sapta zikSA karI tene sudhare tyAMsudhI keda rAkhavA. ( 19 )kAi luccA mANusa kAinI strI, AkarI ke che|karIne phAsalAvIne lai jAya te, tene zikSA karavI, ane jyAMsudhI Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teone temanA vAlIne seMpavAmAM na Ave tyAM sudhI tene kedamAM rAkhe. temaja keI kuTaNI strI, koInI choDI ke strIne kumArge dore, athavA te kharAba kAma karavA mATe koIne ghera laI jAya, te tene sakhata zikSA karI keda karavI ane sudharethI tevAM nica kRtyo nahi karavA mATe tene sucanA ApavI. (20) jugArI mANasonI tajavIja karatAM gunho sAbIta thAya to teone sakhata majurI sAthe keda karavA; tema chatAM chuTayA pachI paNa na sudhare te teone janmakeda karavA ane zirehapramANe pUravAra karI jugAramAM pakaDAelo mAla tenA asala mAlikane soMpI devA, ane je mAlika na maLe to nivArasIkhAtAMmAM te mAla jamA kare. (21) koI mANasa musalamAnI zahera ke kacchamAM gulAmanuM vecANa kare to tene jyAM sudhI tevuM kAma karatAM te acakAya nahi tyAMsudhI sakhata kedamAM rAkhavo. (2) koI mANasa dArU banAvanArane nokara rAkhI dArU banAvarAvI vecANa karato hoya to gunoha sAbIta thaethI sakhata zikSA karavI, paNa je ajANyA mANasa hoya te teNe hajuramAM arajI karavI, tathA dArU banAvanArane zikSA tathA zikhAmaNa ApavI. (23) bhAMgavigere kerI jaNaso vecanArane gunoha sAbIta thayethI zikSA karI keda karavA. (24) koI mANase koI bIjA mANasane pANImAM nAkhI dIdhA hoya ke uMcI jagyAethI pheMkI-pachADI mArI nAkhyuM hoya ane tene zarehapramANe pUrAvo maLe te tene zarIrazikSA karI kedamAM rAkhavA ane tenA vArasAne tene zahapramANene badale apAva; paNa je teNe tevuM kAma vadhAre vAra karyuM hoya to tene motanI zikSA karavI. (25) koI badacAlavALo mANasa keinA gharamAM kukarma karavA mATe pasI jAya ane te guneha je sAbIta thAya, to tene sudharatAM sudhI tene sakhata kedanI sajAmAM rAkho, ke jethI te pharI vakhata tevA gunoha karavA pAme nahi. (26) je koI khaTapaTI mANase kaI hAkemanI pAse pitAnI adekhAIthI lokonI hakIkata khoTI rIte jAhera karI temanA mAlanuM nukazAna karAvyuM hoya ane te je pUravArarIte sAbIta thAya to tene tevAM khaTapaTanAM kRtyo karavAthI dUra rAkhavA mATe te sudhare nahi tyAMsudhI kedamAM rAkhavo ane jemano mAla ucApata, thayo hoya temane tenA mAlanI zarehapramANe stabItI karIne badalo apAvavo. (ra7) koI paNa geramusalamAna strI ke purUe, ane koIpaNa musalamAna strI ke puruSa-bane Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29 ] AsanasAmana ekabIjAne dhaNIdhaNIANI karI rAkhe, te te geramusala mAna strI-purUSa je khristI ke yAhudI na heAya teA temane kAjInI samakSa rajI karavAM, ke jethI te zarepramANe amala kare. (28) purUSa-purUSathI kuka karanAra, jArakarma karanAra, madyapAna karanAra, nizA karanAra ane dharmathI pharI janAra vigerene kAjInA svAdhina karavA; te sivAya gulAmeA, je peAtAnA asala mAlIkanA gharamAMthI nikaLI jai, divAnA ke mahAjaneAnI nAkarImAM rahyA hoya tA teone paNa kAjIne havAle karI zarehapramANe phe'salA karA vavA ane kAchanA hukamapramANe amala karavA. (29) khunIoe karelAM khuna zarepramANe jo cAkasarIte sAkhIta thAya teA teone pakaDI keda karI, tenI hakIkata hajuramAM rajI karavI. (30) kAI mANasa kAmanA bALakane rAtaDA banAve ane te jo sAbIta thAya te tene, te pharI vakhata tevuM kAma nahi kare tevI khAtrI thAya tyAMsudhI sakhata kedanI sajAmAM rAkhaveA; tathA bALakanA vAlInA kaMi dAvA heAya te tene kAjInI rUbarU raju karavA. (31) keTalAka evA dharmagurUo, ke jemanA mejathI khATI ane navI AsthAone pracAra thatA hAya ane te sAkhIta thAya te temane zikSA karavI. (32) kedukhAnAviSe-je vakhate je je kedIone pakaDavAmAM Ave, te vakhate te darekanI hakIkatathI vAkeph thai, te guneAha jo khAlasAnA sabadhanA hAya teA kedIne mahAlanA adhikArInA havAlAmAM soMpI dai tAkaH karavI ke ghaNI tAkIde kAma calAvI phaisaleA kare; paNa jo khIjI kArya jAtanA guneha hAya, teA kAyadAnI kalameApramANe amala karavA. te sivAya kedIonI sthiti jovAmATe kacerIe tathA cabutarApara koTavAlavigere adhikArIoe vakhateAvakhata javu, ane temAM jee bhegunAha mAluma paDe tene cheDI mukavA. (33) je koi gunehagArane adhikArIe jo cabutarA ke koTavAla tarapha mokale, ke krIyAdI koine laine Ave, athavA teA koTavAlanA mANusA kAine pakaDI lAve, teA kATavAle peAtAnI jAtathI tenI tajavIja karavI. jo te bhegunAha hAya teA tene cabutare rAkhave, ane jo zare pramANe kAMinI hAIkorTanA apIla hAya, teA tene kAImAM neAMdhavA bhalAmaNa karavI; paraMtu jo jamInanA mAlasaMbadhI khAlasAnA mukadamA hAya teA subAne jAhera karI kAyadApramANe amala karavA. jo kALa kAne kedamAM mokale, tA kAchanA hasta-khatanA dastAveja lai kedIne keddakhAnAmAM dAkhala karavA, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22 ] ane jo kai muddata harAvI hAya, to te muddata purI thaye nyAyAdhikArInI rUbarU te kedIne rajI. karavA, ke jethI teo tene cheDI mUke athavA te tenA tAkIde kaIkapaNa phesalA Ape. ( A jagyAe mAre jaNAvavuM paDe che ke, A kuramAtanI nakala levAmAM evuM banyuM hatuM ke, tenI ghaNIja jItI ane kIDAnI khAdhelI eka prata mane maLI AvI hatI, jemAMthI keTaluMka lakhANa te taddana nAza pAmela hatuM, jethI meM mArI buddhipramANe tene zuddha karIne dAkhala karela che. ) vaLI uparanA kramAnasAthe bIjuM paNa e pharamAna mokalavAmAM AvyuM ke, pradhAnapadIne lAyaka ane zuddha buddhivALA khAjA muhamada hAzima sadAe rAjyarakSaNamAM raheA. have sarakArazrInI jANamAM AvyuM che ke, ahamadAbAdanA sukhAnA tAbAnA keTalAeka amaladArA kedIopratye khedarakArI batAvI mukadamAnI tajavIja karavAmAM vilaMba kareche ane jaladI phesalA ApI nikAla karatA nathI; tema evuM paNa karatA nathI, ke jethI khInazunehagAra kedamAMthI mukta thAya ane gunehagAra zikSA pAme. jethI majakura sukhAnA adhikArIupara hajIra-hukama mekalavAmAM AvyA ke, kedIonA mukadamAviSe je dhArAe dRSTAMtarUpe lakhAyA che tepramANe tAkIde amala karavA, ke jethI karI kAipaNa bInagunehagAra kedamAM paDe nahi tema tenApara julama paNa thAya nahi. mATe tamAre paNa hukamapramANe amala karavA; ane hamezAM saghaLI hakIkata hajIramAM mekalatA rahevu. A vakhate meTI paDhIne amIra amIrakhAna ke je, potAnI keTalIka geHvartaNukAnA lIdhe sarakArI dhvarAjImAM AvI paDyA hatA te tekarIthI dUra thayA, amIrInuM bhAna tathA hAthI, gheADA, neAbata-nizAna vigere saghaLuM sarakAramAM japta thai gayuM ane tene makke jai rahevAneA hukama thayA. te ravAne thai jAlAranI sarahadamAM pahoMcyA tyAre, pAchaLathI asadakhAna ujjaitulasulphanI arajauparathI hukama thayA ke, teNe (amIre) ahamadAbAdamAM jaine rahevuM, paraMtu sukhAnA manasabadArA paikI koie paNa tene maLavA javuM nahiM. tyArabAda mahArAjA jasavatasa`huM hajuramAM namratApUrvaka araja karI ke, khoTAM kAma karavAnA lIdhe thayelI zaramIMdagIthI jAma pazcAtApa kareche ane eve karAra lakhI Apeche ke, sadAe sarakAranA nimakahalAla rahI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra43 1 sevAmAM tatpara rahIza. te tene islAmanagarane saghaLo baMbasta soMpavo joIe, tathA dilerakhAnane tenA be bhAIonI sAthe potAnI pharajadArInI - vakhate je manasaba maLatuM hatuM ke, tene ApavuM, ke jethI tene nAno kuMvara, paNa lAbha meLave; ane tenI sAthe rahelA jADejA rajaputanAM rahevAnAM vIza gAme paNa InAmamAM ApavAM. A pramANe thavAthI dezane saMtoSakAraka baMdobasta rAkhavA te kabula kare che tathA tamAjI ke jene navAnagaranI chata vakhate kutabuddInakhAne nasADI mukyo hato ane je jADejA jAtane rajaputa hatuM, ke je jAta rajaputomAM sarvottama gaNAya che tethI mahArAjAe asadakhAnanI ; mAraphate tenI arajI hajuramAM pahoMcADI. te arajI maMjura thaI ane tenAM konI mAphI bakSavAmAM AvI, IralAmanagara (navAnagara) ne baMdobasta, ekahajArI manasaba ane sAtaso svAranI sattA tene soMpavAmAM AvI. te sivAya halane traNaso ane eka svA, jAdavane deTaso svAre, tathA merAmaNane base ane eka svAra epramANenI sattA maLI. temAchanA moTA dIkarA lAkhAe hajuramAMthI basonuM manasaba ane sATha vAronI sattAnuM bhAna meLavyuM ane te pitAnA pitA pAse javA mATe ravAne thayo, tathA tene (tamAjIne) nA kuMvara raNamala desonuM manasaba ane pacAza svAranI sattAnuM mAna pAmyo. jAmane tenA bhAIo tathA putronI svAronI hAjarI mApha karIne pacIsa gAmo InAmamAM apAyAM ane hukama thayo ke, dharma saMbaMdhI je je niyamo cAlu thAya che temAM kaIpaNa khala nahi karatAM nimakahalAlIthI eka hajAra svAro tathA teTalA ja dilathI subAnI sAthe rahI sarakArI sevA bajAvavI. A viSe sane paMdara julasI mAhe rIsAnInuM lakheluM pharamAna soraTha tathA islAmanagaranA dIvAna zamasudIna upara mokalavAmAM AvyuM. jemAM e paNa bhalAmaNa karelI hatI ke jAgIranAM gAmo paNa nakkI karavAM. have e paNa jANavuM joIe ke, navAnagarano garAzIo ke je, ekabara bAdazAhanA vakhatamAM rAjA TeDaramala jyAre baMdobasta karavA mATe atre AvyA hatA tyAre, zerakhAna gujarAtInI mAraphate tene AvI maLyo hato. majakura sAhebe jAhera karyuM hatuM ke, sulatAna mujaphara gujarAtInA vakhatamAM cAra gAme dobasta tathA cAra hajAra vAse jamInadArInA cothA bhAgamAM tenA svAdhIna hatAM ane te pAMca hajAra vAro tathA cAra Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ra008 ] hajAra dilathI sulatAnanI sevAmAM hAjara raheto hato tethI tene jAtIkA cAra hajAra rUpiyAnuM nisaba, cAra hajAra svAro ane cAra hajAra pedalanI sattA bahAla rAkhIne navAnagarano garAsa kAyama karI Apyo tathA eka lAkha mehemudI ane ekase ghoDA pezakazamAM levAno TharAva karyo hato, ke je TharAva bAdazAhajAdA muhammada murAdabakSanI subegIrI sudhI cAlu rahyo hato; ane pote paNa sevAmAM rahI subAnA hukama pramANe amala bajAvato hato. tevI rIte mahAbatakhAnanI subegIrI ane kutabudInakhAnanI phojadArI sudhI cAlu rahyuM. A vakhate mahArAjAnI siphArasathI upara lakhyA pramANe TharAva maMjura thayo. islAmanagaranI sarakArI upaja ke je, ahamadAbAdanA subAnA tAbAnA saradAronA pagAramAM vaparAtI hatI te, cheka auraMgajeba bAdazAhanA svargavAsa sudhI cAlu rahI. khaMbhALIyA, ke jyAM AgaLa rahIne jAmarAjA bAdazAhI sevA bajAvatA hatA ane iralAmanagara, ke jyAM AgaLa sarakArI phojadAra-tevIladAra maMDaIne darogo kAyama hato; temaja mahesulanI vasulAta paNa sarakArI dhArA pramANe vasula thatI hatI. have auraMgajeba bAdazAhanA svargavAsa pachI jAme kabaje karI laI eka majabuta kille bAMdhyo ane tenI pAsenA samudramAMthI nipajatAM motI pitAnA upayogane mATe kaDhAvavA lAgyo. prathama tene evI dhAstI hatI ke, motI kADhavAthI mArA rAjane nukazAna pahoMcaze, ema dhArIne te kaDhAvate nahote. navAnagarI motI jeke pANI tathA raMgamAM sarvottama gaNAya che, paraMtu te vadhAre madata TakI zakatAM nathI; te evI rIte ke, thaDaka kALa vitatAM tenA raMga-rUpamAM phera paDI jAya che ane tethI tenI kharI kIMmata paNa upajatI nathI. tyArabAda sarakArI adhikArIone tenA para kaMIpaNa haka ke do rahyo nahi, paNa subo jora rAkhIne pizakazI dAkhala kaMIka vasulAta kare che. tema pahelAMnA dhArA pramANe amala paNa rahyo nahi. kemake, vahepArIone je kaMI mAla islAmanagaramAM jAya che, tene tyAMnI maMDAImAM maMjUra rAkhI mahesula levAmAM AvatuM nathI. te uparathI soraDa sarakAranI phojadArI tathA tevIladArI upara saradArakhAnane nimavAmAM Avyo ane makara sananA jamAdIula avvala mAsamAM zekha nijhAmudIna ehamadane subAnI dIvAnIpara nimavAne harAva thayo. sane 1083 mAM mApha karelA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ raha5 bhAlanI jakAtaviSenuM pharamAna dIvAnanA nAmaupara mokalavAmAM AvyuM. jenI nakala nIce mujaba che. mApha karelI jakAta nahi levA vinA pharamAnanI nakala. sane 16 julusInA mAhe meharama mAsanI bAvIzamI tArIkhe A TharAva lakhavAmAM Avya-karakasaranuM pipaNa dharAvanAra nijhAmudIna ehamade bAdazAhI upakAranA umedavAra rahI jANavuM ke, hajuranuM A mAnabharyuM pharamAna pahoMcyA pachI e baMdobasta karI ke, ahamadAbAdanA subAnA tAbAnA mahAlanA jAgIradAroe zrImaMta zAhajahAna bAdazAhanA vakhatamAM sane 20 mAM je pramANene dhAre pasaMda karelo te pramANenA mAlanuM mahesula hinduo pAsethI vasula karatA rahevuM, ane musalamAnone te dareka rIte mApha karavAmAM AvyuM che, tathA manAI karelA mahesulaviSe keIpaNa rIte harakata karavI nahi. jenI phoDa A mujaba che -(1) prathama jAgIradAre, vahepArIo ane vaNajhArAo, ke jeo pitAno mAla vecANaarthe koI jagyAe laI jatA, te teo pAsethI vAhanadITha je mahesula levAtuM hatuM te levAnI chuTa ApavAmAM Ave che. (2) mAchalAnuM hAMsala (je, mAchIo zikAra karI lAvIne vece che), bhAjI-tarakArI (jene kAchIAe potAnI vADIomAMthI lAvIne vece che), ghAsapusa ne kAThI (baLataNa-jene garIba loko jaMgalamAMthI kApI lAvIne vece che), pAlI, paraDA ke chAla-bAvaLanAM, ke je loko jaMgalamAMthI lAvIne vece che, dUdha ke dahIMnI banelI cIjo, kasAIpaNanuM hAMsala, katalakhAnAnuM haMgAmI hAMsala ke je, bakarAM vigere upara levAtuM hatuM, vAjAM vagADanArA ke jeo lekonA lagna prasaMge jaI vagADe che teo para levAto kara, pANInA mArgo ke jenA sukAI gayA pachI paNa mahesula levAtuM hatuM, nAkA uparanuM hAMsala ke je, vahepArIo tathA musApharo upara sarakAramAM salAmI dAkhala levAtuM hatuM, nAvaDIAonI mahenatauparanuM hAMsala ke je, TharAvathI paNa vadhAre sarakAramAM levAtuM hatuM, vArdhaka, mAsika phasala upara zukravAre, ane eka dIvasaMne AMtare ThaMDI mosamamAM, tathA Ida upara, pAghaDI dITha, mAthA dITha ane ghara dITha levAtuM hAMsala ke je, musalamAnone mAtra ane hinduothI levAnuM hatuM, ghAsa carAmaNa ke je, vaNajArA tathA bIjA lokothI levAtuM hatuM, bajArInuM hAMsala ke je, lugaDAne chApa karavAnI vakhate levAtuM hatuM, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 ] kalAlo uparanuM hAsala, ke je, lakhaMDanI kaDAo (jemAM khAMDa tathA gaLa banAvavAmAM Ave che te) upara levAtuM hAMsala, jakhavAnAM kATalAMo (tAlAMoleDhAnAM ke paththaranAM) upara mohAra karavAmAM Ave tyAre levAtuM hAMsala, havelIonI jamInanA vecANa ke kharIdI para levAmAM AvatuM hAMsala ane lazkaranA paDAvamAM maMgAvavAmAM AvatI jaNaso para levAmAM AvatuM hAMsala, (3) baLadagADI, DelI ke svArInAM bIjAM vAhanone aDacaNa karavI nahi. te sivAya DolI, baLadagADI ke lokonAM baccAMomAMnI peTIo para levAmAM AvatuM mahesula. dANuM, kerIo ane bIjI jaNasenA vahepArIo ke raiyata pAsethI anAja vadhAre bhAva laI ApavuM ane ochA bhAva ApI kharIdavuM te- pIMjArA , ghAMcIvigere je loko eka jagyAethI bIjI jagyAe jaI navI dukAna ughADe to temanI pAsethI keTalAka adhi. kArIo ke cadarIo je kaMI mahesula letA hatA te- navA adhikArIo pitAnI bheTa ke je, kaI kaI ThekANe vaNajhArAvigere bIjA loko pAsethI letA hatA te- zakarAnAne daMDa- baccAMonA janma vakhate levAmAM AvatA TekasanI cotha, ane corAu mAla tenA asala mAlikane soMpatI vakhate adhikArIo je kaMI bheTa dAkhala letA hatA te- vaNajhArAnI bheTa, cuMgI, uparano kara, trAjavuM jhAlavAvi daragAgIrInuM najarANuM (jene keTalIka jagyAe daMDIdarAjI paNa kahe che) bhAjI-tarakArInI neMdha karavA mATe kara, mevA vigerenI nukazAnI, keTavAlInA kara ke je, koTavAlInA cabutarA upara levAtA hatA te, ane Azrita lekanA pipaNAthe levAmAM AvatA kara vigere. te sivAya zrImaMta bAdazAhanA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, drAkSanAM phaLo rastAmAM AvatI cokIo para levAmAM Ave che ane amaladAro ju lama kare che. te uparathI hukama thayo ke, je mevA sarakArI AjJAthI AvatA hoya temAM bilakula harakata ke Dakhala nahi karavA mATe ghaNI ja sakhata tAkIda tathA baMdobasta karavo. A vakhate morabI paragaNuM ke je, sarakArI khAlasAmAM gaNavuM hatuM tene AbAda karI vasAvavA mATe subAnA dIvAna upara hukama tho; tathA AlamagIrI paisAo cAlu karavA mATe daza-paMdaranA hisAbe rojIMdA majurImAM ApavAviSene TharAva thayo. te sivAya pirabaMdara mahAla ke Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 297 ] je, sAraDha sarakAranA tAmAmAM khAlasAtarIke gaNAtA hatA, tyAMnA jamInadAra AkarI tathA baMdaranA rakSaNa peTe cAthA bhAga bhAgavatA hatA; ke jeNe navI sanadane mATe sukhAnA dIvAnane araja karI hatI. jethI sumAnA dIvAne halluramAM araja karIne rajA meLavI tene sanada karI ApI. gujarAtanA sukhAnAM sAyarakhAtAMnI upaja ke je, gujarAtI sukhAnA tevIlArAnA paragaNAmAM vaparAtI hatI, te khAlasA karI nAkhavAmAM AvI ane manAi karelA karA kADhI nAMkhavAneA hukama thayA, ke je viSe upara lakhAI gayela che. keTalAka mahAle! ke je, sukhAvigerenI tevIlamAM hatA temAM mApha karelA kareAne lIdhe echI upaja thavAthI pagAradArAe araja karI. A veLAe mahArAjAnA vakIle hajIramAM mucarakA lakhI ApyA ke, mahArAjAnI jAgIranA mahAlamAM mA thayelA kare| ame vasula karIzuM nahi, tema cIjouparanuM mahesula musalamAnA zivAya hinduo pAsethI paNa dhArApramANe laizuM, ane temAM je kAMi nukazAnI jaze teviSe kaMipaNa araja karIzuM nahi. A uparathI hajura hukama thayA ke, mahArAjAnI jAgIranA mahAlAmAM kAie paNa koipaNa prakAranI Dakhala nahi karatAM hAtha ghAlavA nahi. te pachI AkhA rAjyanA dIvAneA upara sarakArI AjJA thai hatI ke, jamInA, pagArA ane rAjIMdAnA pASaNArthe hinduo taraphathI je kaMi apAtu' hAya te japta karI levuM. tethI peTalAda paragaNAmAM AveluM rAmA larI gAma ke je, mAjI khAdazAhatanA vakhatamAM thayelA karamAnathI vAM nAmanA mANasane te taranA luTArAnA bhayathI bacAva ane rakSaNAthe inAmamAM ApavAmAM Avelu hatu, te gAma A kAyadAne anusarI japta karavAmAM AvyuM; jethI prajAva paikInA khasA mANasAe mahArAjA pAse AvIne peAtAnI hakIkata jAhera karI. mahArAjAe te arajI hajuramAM meAkalAvI, ke je uparathI te lokone prathamanA dhArAnI zaratAthI te gAma pAchuM inAma dAkhala ApavAmAM AvyuM. A varSe mahArAjAne hajuramAM khelAvI levA hukama thayA, ane tenI subhegIrI uddatulamuka amIna khAnane soMpavAmAM AvI. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | < ! pAMtrIzamA subA umdatulamulka muhammada amInakhAna, sane 1083 thI 193 hijarI. bada kAbulanA rastAnA banAva pachI muhammada mInakhAna agA nIothI hAra pAnIne pAchA na AvyA. e bInA hajuranA sAMbhaLavAmAM AvavAthI hajure tene hukama pharamAvyA ke, mahArA, jasavaMtasi hatI lImAM teNe aNumadA"!danI suegIrI upara javuM; te sAthe mahArA^ jasavatisaMha upara paNa hukama mekalyA ke, te tyAM AvI pahoMca, ke turata tamAre tAkIde darabAramAM AvI pahoM thavuM. ujjainulamulka ke, hArI manasA tathA evA tevaDA pAMca hajAra svArAnI sattA bhogavatA hatA, te gujarAta tarapha AvavA rAte tha sane 1083 hijarInA mAhe rabIurasAnInI khAramI tArIkhe zaherathI traNa gAu upara AvelA phAlI gAmamAM AvI pahoMcyA ane darabAramAM jA mATe rAhu teja eDelA mahArAjAne jai maLyA. ane tyAra bAda te amadAbAda zaheramAM dAkhala thayA. dIvAna rAkha nijhAmuddIna ehamada tathA vRtAMtta lakhanAra bakSI mIra bahAuddIne jai tenI mulAkAta lIdhI; ane pATaNa tathA vIramagAma ke je suthAnA pagAranI jAgIramAM kapaelAM hatAM tyAMtemATe phAjaDhArA ane adhikArIenI nImaNuMka karI. zekha nijhAmuddIna ehu. mada, buhammada rapha ane abdula latIphanI dIvAnI. A vakhate pahelAMnI subhegIrImAM nImAelA keTalAka rAjadArA tathA keTalAka thAdArA hatA. je paikI saIda hasanakhAna ane saida dIlekhAna ke jeone doTa hArI manasaya ane evaDA-tevaDA padarasA svArAnI rAttA hatI tee IDara tathA bholanA paragaNAmAM AvelA amIyAlAnI phAdArI tathA tehavIladArI upara nimAyelA hatA. saida hasanakhAnane dIkarA sedra hAzamAM vIjApuramAM AvelA majhAnA thANAnA thAdAra hatA. saH dAlerakhAnanA dIkarA saida mehamudakhAna jAtIkA navasAnuM manasA, evaDA Asa! vArA sattA ane vagarazarate vaDodarA, DabhAi, nAM dAda tathA bahAdurakhAnanA vakhatamAM navA darzAvelA peTalAda paragaNAmAMnA pIpa lIAra dhANAnI phAjadArI upara hatA, temaja mahAmatakhAnanA amala vakhate khaMbhAta daramAM AvelA kAjanAnuM thANuM paNa tenAja tAbAmAM Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra8 ] hatuM. zAha varadIbega ke je, jAtikA sAta rUpiyAnuM manasaba ane trevIsaso svAranI binazaratanI padI bhogavanAra hatuM te, AjhAmAbAda ane punAdarA uphe islAmAbAdanI phojadArI tathA thANadArI bhogavatA hato. muhamada jAphara alIbegano dIkaro ke je, pAMcasonuM manasaba tathA cAraso svAronI sattA bhogavanAra hato te, saranAlamAM nADakAlano phojadAra hatAnaDIyAda paragaNAmAM AvelA ghaDavAla upara muIlamuvakanA bhAI latIphano dIkaro badalAyAthI pAMcasenuM manasaba ane aDhIso svArathI khaMbhAta baMdarano musadI amala calAvato hato. saIda kAmilano dIkaro siIda kamAla ke je, cAranuM manasaba ane cAra svAronI sattA bhogavata hatuM te, parAMtI, IslAmAbAda uphe zAhadA ane visanagara nI pharajadArI, temaja kaDoda, caloda, vAsanA ane vADalAnI thANadArI paNa tenA tAbAmAM hatI. zerabAnIno dIkare muhammada mujhaphaphara ke je, kaDI vigere paragaNAnI phojadArI upara hato tene vagarazaratanA cAraso svAronI sattA ane cAraso rUpiyAnuM manasaba maLyuM. kaDI paraga NAmAM AvelA ilorIyA upara muhammada mubAjha bAbI tathA zera bAbIne thANadAra TharAvavAmAM AvyA, ane kamAla jAlorI ke je, jAtIkA cAraso rUpiyAnuM manasaba ane sADA traNaso svAronI sattA dharA : vato hato tenA badalAvAthI pAlaNapuranI phojadArI muhammada phateha jAlerIne soMpavAmAM AvI hatI, A vakhate tenA badalAyAthI kamAla jAlerIne pAcho pahelAMnI mAphaka kAyama karyo. AjhamAbAdano koTa ( killo) ke je, jIrNa thaI gayo hato tenI marAmata karavA mATe rUA. 8250) ATha hajAra, baso pacAsa rUpiyAne aDapheTe thayo hato te rUpiyA sarakArI khajAnAmAMthI ApavA hukama thayo. eja varSe vaLI evuM paNa hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, khAlasAnA adhikArIo ane jAgIradAro pAchalI sAlanA bAkI rahelA leheNAne vAte raiyatane ghaNI aDaNa kare che ane tethI je loko upara leheNuM hatuM teomAMnA ghaNAkharA jatA rahyA che, keTalAka nAsI javAnI taiyArImAM che, ane je thoDA ghaNAM rahelA che teo garIba-nidhana, lAcAra-nAdAra ane ApI zake evA nathI. tethI sarakArI hukama thayo ke, pAchalI sAlonI khAlasAnI temaja jAgIradAronI reta upara leheNI rahetI rakamo mApha kara Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 300 ] vAmAM AvI che, jethI khabaDadAra, koIe paNa rakama levAne bahAne te lakone herAna ke harakata karavI nahi. je loko pAse pAchalI sAlanuM leNuM nikaLatuM hoya ane te hAjara hoya, tema te ApI zake evI sArI sthi timAM hoya te temanI pAsethI vasulAta karavAnI goThavaNa karavI, paNa je garIba avasthAmAM hoya to koIpaNa prakAranI kanaDagata karavI nahi, A viSenuM jaramAna subAnA dIvAna upara mokalavAmAM AvyuM. A vakhate udakulamuka subA upara evo hukama AvyuM ke, zaheranA kAjI muhammada zarIpha ane dharma sattAdhArIne zarehanA hukamo amane lamAM lAvavAvAste pedala sipAhIonI sattA karI ApavI. te pachI jyAre zrImaMta bAdazAhane jANa thaI ke, zahera ahamadAbAdanA sAyaranA mahAlanI lugaDa vigerenA hAMsalanI rakama ke je, darogApaNuM ane amInInAM khAtAM ke je, zekha mohaiyudInanA tAlukAmAM che temAM pAchalI sAle karatAM A varSe vadhAro thayo che, tethI tenI araja evI che ke, sAyaranA bhAlanuM mahesula ugharAvavA vAste vadhAre nokarI rAkhavAnI maMjurI maLavI joIe. te uparathI subAnA dIvAnane maMjurI ApavAmAM AvI ke, e nokare rAkhI ApavA. tyArabAda mullAM hasana gujarAtIe araja karI ke, ekavIza gAmaDAM vIjApura, kaDI ane pATaNamAMthI judAM kADhI, vIsalanagaramAM dAkhala karavAM. te uparathI maMjurI ApavAmAM AvI; ane te divasathI tene eka judu paragaNuM gaNavAmAM AvyuM. te vakhate, hebatakhAnanI banAvelI kacchamAM AvelI bhajadanI marAmata karavA mATe aDasaTelA rUpiyA 2) navase-bANuM subAnA khajAnAmAMthI ApavAmAM AvyA. tevI ja rIte junAgaDhano kilo ke je, marAmata karavA lAyaka thaI gayo hato ane TuTI gayo hato, tene vAte paNa maMjurI apAI te sivAya khaMbhAtanI hakikata ke je hajurane vidita thaI hatI, te u. parathI pharamAna mokalavAmAM AvyuM ke, khaMbhAtanI mutsaddIgIrI, phejidArI corAsInI ane devAnanI thANadArI muijhulamulkanA bhAInI badalI thavAthI muhammada hAzamane ApavAmAM AvI. sane 1085 hijarImAM soraThanA phojadAra ane tevIladAra saradArakhAnanA vakIle araja karI ke, sAyarane mahAla tevIladAro pAsethI khAlasA karavAmAM Avyo che, ane teno badalo ApavA mATe subAno divAna taka Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 301 ]. rAra kare che. te parathI hukama thayo ke, mApha thayelA rokaDa mahesulanA bada. lAmAM ema gaNAyuM hoya te pagAra karI Apavo. tyArabAda sane 1987 hijarImAM dehada kasbAmAM eka dharmazALA tathA majIda bAMdhavA mATe 76 300) choMterahajAra traNaso rUpiyAnI rakama aDasaTavAmAM AvelI hatI ane te pramANe suhammadabega darogAnA jhaDapathI kAma levAnA baMdobastane lIdhe tAkIde purI baMdhAI rahItathA je ThekANe satIdAsanuM maMdIra hatuM te ThekANe garIba musalamAnonA rahevAne mATe majIdanA tAbAmAM khAlasA jamIna bakSiza karavAmAM AvI. te pachI siida bAkarane ahamadAbAdanA muhatasiba (dharmAdhikArI)nI jagyAe nimavAmAM Avyo, ane laMgarakhAnAnI kherAtamAMthI daramAse rUpiyA pacIza ane soLa rUpiyA paracuraNa kharcamAMthI,temaja che dila sipAhI khajAnAmAMthI rAkhavAmAM AvyA. zaheranA koTanI dIvAla tathA bhadranA killA mAMhelA mahelo, je jIrNa thaI gaelA hatA tenI marAmata karavAmATe aDasaTApramANe 2800) behajAra navaso rUpiyA subAne dIvAna khajAnAmAMthI Ape evo hukama thaye; tathA ahamadAbAda ane pATaNanA sAyaranA mahAle je, subAnI jAgIramAM gaNutA hatA te khAlasAmAM laI levAmAM AvyA. majakura sananA mAhe jamAdIussAnInI tArIkha paMdaramIe zekha nijhAmuddIna ehamadanI badalImAM muhammada zarIpha subAnI dIvAnI upara nimAIne ahamadAbAda AvI potAnuM kAma calAvavA lAgyo ane majakura zekha mALavAnA subAnI dIvAnagIrI upara badalAyo. pahelAM hajura hukama pramANe unulamuka asadakhAnanI araja uparathI mIrakhAna ahamadAbAda zaheramAM AvIne thobhyo hato. A vakhate moTA moTA saradAroe tenA gunhAnI mAphI ApavA mATe hajuramAM araja karI hatI. teuparathI bAdazAhe tenA upara kRpA karIne tenA gunhAnI mAphI ApI, prathamanI mAphaka manasaba tathA khitAba ApI hajuramAM belAvI levAnuM pharamAna mokalAvyuM. te pachI muhammada amInakhAna subAno baMdobasta ane pezakazI vasula karavA mATe nikaLI pATaNa sarakAramAM A velAM kAkareja tarapha gayo ane cAra mAsa sudhI tyAMnA hullaDakhorone zikSA karavAmAM rokAyo. A vakhate zrImaMta bAdazAhane evI araja karavAmAM AvI hatI ke, ahamadAbAdanA subAnA tAbAnA cadarI tathA mukadama Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 302 ] leka, paragaNuM tathA gAmano ijAra (kaMTrAkaTa) piteja rAkhI le che, ane tethI raiyata ghaNI duHkhI thaI bhinnabhinna prakAranAM saMkaTo bhogave che. A uparathI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke, khAlasA tathA subAnI tevIladArImAMnA koIe IjArAnuM kAma karavuM nahi, tema yatathI koipaNa prakAre vadhAre mAgaNI karavI nahi. A hukamaviSenI khabara dheLakA vigere paragaNAnA amIna siIda Ajama tathA bIjA mahAlanA amInane ApavI, ke jethI teo hukama pramANe amala kare. have rajaputanA badobastane mATe nimAyelI sarakArI svArI ke je, kSemakSetra ajameramAM hatI, tene bolAvavAthI udatulaalka zaNagArelI sanyAsahita hajuramAM agyAra dahAlamAM jaI pahoMcyo. te vakhate subAnA divAna upara hukama Avyo ke, eka veMtAlIza mohoro ane pAMca lAkha rUpiyA tArIkha 15 mI meharama sane 1088 hi. sudhImAM jame che evI khabara haju ramAM AvI che, to te rakama muhammada amInakhAnanI sAthe hajuramAM mokalI devI. tyArabAda thoDAka dahADA pachI umadatulamuka bAdazAhI InAma-akarAmo meLavI, ravAne thaI pAcho potAnI subegIrI para AvI pahoMcyo. te pachI 1580) paMdara-eMzI rUpiyA aDasaTApramANe zephakhAnanI banAvelA vidhAlaya, majIda ane hamAma (snAna--sthAna) nI marAmata karavA mATe ApavAmAM AvyA. ahamadAbAdanI TaMkazALamAM tathA keTalAka dhAtu gALanAra tArakaza loko ke je, sIramAlanA nAmathI oLakhAya che ane jeo ahamadAbAdI bAdalAmoranuM kAma, kArakhAnuM sthApavAmAM AvyuM tyArathI keIne zAmela karyAsivAya karatA hatAM ane koIne dhaMdhAnI mAhitI thavA detA nahotA. A viSenI khabara jyAre hajuramAM thaI tyAre hukama thayo ke, zahanA dhArApramANe koIne manA karavI yogya nathI, mATe te bheda kADhI nAkhavo. A varSa subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke, gujarAtanA subApaikI vIsalanagara paragaNAne rasulanagara nAma ApavAmAM AvyuM che, mATe dIvAnI daphataramAM sarakArI pharamAna pramANe vIsalanagarane badale rasulanagara dAkhala karavuM. A vakhate attara kADhanAra sarakArI celo muhammada mukIba hajura hukamathI bAdazAhI bagIcAonAM gulAbavigere phulonuM attara kADhavA mATe nibhAi Avyo. sane 108 8 hijarImAM subAnA dIvAna upara evA prakAranuM sarakArI Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 ] mAna AvyuM ke, kAine pazu zikSA karavAmAM nANAM levAM ke daMDa karavA, te zarrahapramANe durasta nathI. teparathI khAlasA mahAlanA amInAvigere amaladArAne hukama karavAmAM AvyeA ke, havethI kAipaNa gunehagArane tenA gunAhanA pramANamAM keda, neAkarIthI dUra, dezanikAla ke tevIja khIjI zikSA karavI, paraMtu nANAMnI kaMIpaNa rakamanA daMDa karavA niha, sane 1090 hi mAM zAhanA mAhAdura muhummada AjamazAha jyAre dakSiNanI caDAimAM rAkAelA hatA tyAre sukhAnA dIvAna upara hajura hukama thayA ke, je prakAranA jeTalA khajAnA ahamadAbAdamAM taiyAra hAya te saghaLe! subAnI lazkarI TukaDI sAthe surata meAkalAvI deve, ke jethI, muhammadaega mutsaddI ke je gyAsudIna musadInI jagyApara nimAi AvyeA hateA te, je vakhate bAdazAhajAdo nANAMnI mAgaNI kare te vakhate avara'gAbAda mukAme meAkalAvI Ape. te sAthe vaLI bIjo e paNa hukama thayA ke, koi zahera ke paragaNAmAM koi musalamAna marI jAya ane tenI pAchaLa kaMipaNa saMtAna ke kuTuMbapaikInuM koipaNa mANasa na hoya, te tyAMnA kAjIe maranAranI maiyata pAse ja tenuM kana-dana karavuM ane temAM je kaMI kharca thAya te saghaLuM nivAranI kacerImAMthI apAvavuM. A vakhate surata daranA musadI mur3ammabhegane kAratalamakhAnA khitAba ( ilkAba ) maLyA. udepuranA rANAnA putra bhImasi'hanu' A dezamAM Avavu' ane visalanagara tathA vaDanagara upara luMTa calAvIne pAchA pharavu; iDaranA rAjAnuM peAtAnI jagyAe kAyama thavuM, pAchaLathI ehaleAla zeravAnIe karelI paranI caDAimAM nAsI jai maraNa pAmavuM, eja arasAmAM, ke jyAre sarakArI sainyA rajaputAne zikSA ApavAnA kAmamAM rAkAyelI hatI temAM khAsa karIne mukhya hetu rANAviSene hatA; kemake tenAthI sarakArI nAkarA ke mANasA svadezamAM sthira rahI zakatA nahAtA. jethI khuzna bAdazAha peAte keTalAka dIvasa sudhI citAmAM paDAva nAkhIne rahelA hatA. te vakhate rANAne nAte kuMvara bhImasiMha bhAre khakanA lIdhe ghaNA mANaseAsahita pahADanA sAMkaDA raratA pasAra karI gurjaradezamAM bhaTakAtA thayA, ane tenI sAthe bInta keTalAka alpabuddhivALA Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] gAmaDIAo paNa maLI javAthI vaDanagara tathA vilanagara kaAone luMTI mAlamatA laI cAlato thayo. IDarane jamInadAra, (rAjA), ke je bahAravaTIArUpe karatA hatA te, pitAne lAga maLavAthI kaMTApAra bakheDaA rajaputone meLavI laI potAnI jagyA dabAvI paDyo. te viSe je lokoe najare joeluM te lokothI evuM saMbhaLAya che ke, IDaranA jamInadAranA kabajA pachI muhammada amInakhAne (subAe) potAnA kumakAo paikInA muhammada behAla zeravAnIne, te jamInadArane kADhI mukavAnA kAmaupara DarAvI madadakharca peTe nANAMnI madada ApI hatI. muhammada behAla-te bahAdura zuro ane sipAhIgIrInA kAmamAM saMpUrNa kAbela hato. teNe potAnA sagA-nehI ane jAtIlAvigere bharUsAdAra mANasenI eka ja banAvI lAyaka sipAhIone ghoDA tathA hathi vAro ApyAM, ane bIjA dhAka mANaso ke jemanA mATe ghaDAono baMde basta na thaI zakyA te badhAne bhADatI baLada-gADIomAM besADI iDara tara! ravAne thayo. jyAre te paratI kacchamAM pahoMcyo tyAre, te bhAganA mAhitagAra keTalAka kAtIone nokara rAkhI sAthe laIne AgaLa vadhe. AvI rItanI phoja caDI AvavAnI khabara maLyA chatAM paNa iDarano jamInadAra, ke jenA bhejAmAM dhikkArarUpI kAgaDo bhALo ghAlIne beTho hata-te uMcI TekarI upara AvelA potAnA killAnA bharosAthI kaphojane kADhI mukavAne kaMIpaNa upAya nahi karatAM besI ja rahyuM. eTale muhammada behalola khAna ekadama kuca karI bhAraphADa karato sahejavAramAM daravAjA AgaLa AvelA betraNa moracAo kabaje karI AgaLa vadhyA. majakura jamInadAra haju sudhI paNa pitAnAM kamanasIbane lIdhe ALasarUpI nidrAmAM gothAM khAto hate -te have ekadama jAgRta thatAMja gabharAI gayo ane AbarU bacAvavAthI dUra haDIne potAnAM bAla-baccAMne tarachoDI tarataja nAsI gayo ane kaDInI peThe pahADamAM jaI eka guphAmAM bharAI beTho. A vakhate muhammada behalola zurA laDavaiyAone sAthe laI tenA mahelamAM AvI pahoMcyo, paNa tyAM te jamInadArano kaMIpaNuM patte nahi maLavAthI pite killAne baMdobasta ane rakSaNa karavAmAM rokAyo. talavAranA bhArathI bacI gaelA rajaputomAMthI keTalAka keda pakaDAyA ane keTalAka nArI-bhAgI chuTayA. jamInadAranI ghaNI ghaNI zodha-khoLa karI, paraMtu tene kyAMya paNa patto ja nahi, Akhare bhaga Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 305 ] joge eka DheDA (bhagI) ke je te pahADamAM iMdhaNAM (baLataNa-lAkaDAM) levA mATe gayA hatA teNe te jamInadArane dhULe maLelA paDelA joyA ane pAse jaine joyuM teA te marI gayelA mAluma paDyA; tenA mAtanuM kAraNa tene haMmezanA baMdhANanuM apINu nahi maLavAnuM ane AvI paDelI ApatuM hatuM. te DheDAne tenA caherA tathA kAnamAM paherelAM meAtI joi barAbara khAtarI thai ke, te rAjA ( jamInadAra ) ja che, jethI tenu mAthu dhaDathI judu karI, tenA hAtha ne gaLAmAM paherelA dAgInA kADhI lai muhammada khehalAlanI pAse lAvyeA. ehaleAle te mAthu pote nahi eLakhI zakavAthI tenI (jamInadAranI) strIe pAse ALakhavA mATe mokalyuM. te mAthAMne jotAMja tenI strI hAyavAyanI raDApITa karavA maDI gai. muhammada khehalAlakhAne te mAthAMne tenI savistara hakikata maLavAthI kedIone ApI peAtAnA mANase sAthe tamAma hakikatasahita muhammada amInakhAna (sukhA)nI rUbarU ahamadAbAda mAkalI dIdhu. sukhAe ehaleAlakhAnanA vakhANu ane teNe ajAvelI sevAnuM varNana havvuramAM nivedana karyuM. hajure sukhAnAsaMbaMdhamAM lekhakAe karelA vakhANaparathI pUrNa mAhetI meLavI hatI tethI khehaleAla zeravAnIne bAdazAhI mAnamaratabAsahita tenA manasakhamAM vadhArA karI ApI iDaranI pheAjadArI upara kAyama karavAmAM AvyA. A veLAe zekhula islAmanI mehArathI sarakAramAM araja karavAmAM AvI ke, sAdAgI bahArathI gheADAe kharIdI lAvIne atre vaheMce che. temAM jo kAi nAkarIAtA nAkarIarthe kharIda kareche, teA temanI pAsethI mahesulI kArakunA taraphathI kaMipaNa jakAta levAmAM AvatI nathI, ane jo kAI vepArI vepAraarthe kharIda kareche, tA temanI pAsethI jakAta levAmAM Aveche. jakAta levAnuM kAma temanuM nathI paNa zarehanu' che. A uparathI sukhAnA dIvAna upara sarakArI hukama AvyA ke, gheADAnI kharIdI karanAra koipaNa mANasa game te te nekarIye, vepAraarthe, ke khIjA koIpaNa upayAgaarthe kharIda kare tANu zahanI hujatathI jakAta levI nahi ane gheADA vecanArAee nakkI rAvelu mahesula ApatA rahevuM. AkhA rAjyamAM geramusalamAna-AzrIta prajAupara jijhayAveza nAkhavA viSe sarakArI TharAva zrImaMta sarakAra khAdazAhanI sadhaLI himmata islAmI dharma ane zareha zarInA hukame cAlu karavA bhaNI vaLelI hevAthI mulakI tathA mAlI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 306 ] saghaLAM kAmane zarehanAM gheraNAthI bAMdhI lIdhAM hatAM ane te pramANe baMdobastanA dhArA paNa cAlu karyA hatA. A vakhate sarakArane dharmayurata joI vidvAnaleko tathA musalamAna-dharma-zAstrIoe araja karI ke, zarehapramANe geramusalamAno ke jeo Azrita (sattAtaLe) rahIne musalamAna prajAnI mAphaka gaNAI sarva hakone lAyaka thAya, temanI pAsethI AkhA rAjyamAM eka kara, ke je "jijhayA' (jayA vero) nA nAmathI oLakhAya che te levo joIe. jethI te keTalo ane kevI rIte vasula karavo te dhA rmika pustakomAMthI TAMkI laI bAdazAhanI sanmukhe raju karI. 1-khristI, yAhudI, pArasI, garaaraba ane murtipUjako upara e kara lAgu kare, ane nirAzrita-murtipUjaka, dharmathI pharI gaelA, pukhta ummare nahi pahoMcelA, apaMga, AMdhaLA, gAMDa ke bhIkhArI ane gerA gRhasthane e karathI mAka jANavA. - dareka sAle garIba pAsethI bAra dirahama, madhyaratha (sAdhAraNa sthitivALA) pAsethI covIsa dirahama, ane meTA paisAdAra gRha pAsethI aDatAlIza dirahama vasula karavA; ( dirahama-eTale Azare cAra AnAnI kiMmatane siko) paraMtu hAlamAM dirahame cAlu thayA nathI tethI traNa talA ne ekamAsa cAMdI tathA poNAcAra mAsA ne te uparAMta eka mAsAnA vIsamA bhAga jeTaluM trAMbuM letA rahevuM. upara batAvyA mujaba dareka pAsethI daravara vasulAta karavI ane temAM te sivAya bIjI aDacaNo karavI nahi. tathA je koI rUpiyA Ape, te teTaluM ja vajana karIne levA, ane dirahama cAlu thayA pachI to dirahamoja levA. -garIba, madhyastha ane graha-A traNe nAmamAM matabheda che, mATe A pramANe vartavuM - gRhastha tene jANe ke, jenA kabajAmAM daza hajAra ke tethI vadhAre dirahamo hoya ! madhyastha tene jANo ke, jenI pAse baso dirahamothI vadhAre hoya ane garIba tene jANo ke, jenI pAse baso dirahamothI ochA hoya te loko pAsethI vasulAta karavI, paNa je koInI pAse kaMI na hoya te, te vakhate kara levo ke, jyAre tenI pAse tenI AvakamAMthI potAnA kuTuMbanI khAdhAkherAkI bAda karatAM vadhAro jaNAya che paraMtu je kaMI vadhAre mAluma paDe nahi, te kaMipaNa levuM nahi. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 307 ] 4-AzrItanI pAsethI evI rIte kara vasula kare ke, kara ApanAro karanAM nANAM laI pite cAlIne Ave ane vasula karanAra besI rahe. ApanAre AvIne potAnA hAtha nicA rAkhIne ubho rahe tathA lenAra hAtha uMcA karIne laI le ane te vakhate ema kahe ke, e Azrita ! jijha lAva, ane je pitAnI taraphathI koI mANasa kara mokale to, te kabula rAkhavo paNa lenAra tene mATe lAgu kare nahi. 5-A karanI vasulAta gRhasthapAsethI daravarSa karI levI ane madhyastha tathA garIbane chuTa ApavI ke, te banne AkhA varSane kara ekI vakhate ke be haphate ane garIbo cAra haphate ApatA rahe. -A kara musalamAna thavAthI athavA te mota AvethI mApha jANavo. -kara ApavAnI mudata pahelAM koI mANasa ummaralAyaka thaI jAya, koI gulAmane chuTo karavAmAM Ave, nirAzrIta AzrIta thaI jAya athavA to rogI nirogI thaI jAya che, temanI pAsethI kara letAM pahelAM te sAlane kara dareka mANasanI vigata pramANe vasula kare; paNa je karanI vasulAta lIdhA pachI koI ummaralAyaka thAya, gulAma chuTo thAya, nirAzrIta AzrIta thAya ane rogI nirogI thAya to paNa te varSa, temanI pAsethI eka vakhata lIdhA pachI kaMIpaNa vasulAta karavI nahi. . 8-je Azrita paikIne koI garIba, gRhastha thaI jAya ane pharI teja varSamAM te garIba thaI jAya, to javuM joIe ke, je te mANasa varSamAM vadhAre vakhata sudhI garIba hAlatamAM rahyo hoya, to tenI pAsethI garIbIne kara levo; paraMtu je teNe adhuM varSa garIbI ane ardha varSa gRhasthAmAM gujAryuM hoya te, tenI pAsethI madhyastha kara levo. 8-je koI AzrIta mANasa adhuM varSa ke tethI vadhAre mudata mAMdo rahyo hoya te tenI pAsethI kara le nahi. A kAmane mATe sarakAra bAdazAhe InAyatullAkhAnane nImIne evo hukama karyo ke, sarakArI nokarI pAsethI A karanI vasulAta levI ke mAgaNI karavI nahi, paraMtu te sivAyanA saghaLA AzrIto pAsethI zarehapramANe vasula karatA rahevuM. A hukama maLavAthI inAyatullAkhAne saghaLA rAjyamAM dharmAdhikArIo goThavI daI, karanI vasulAta karavA mAMDI. temAM gujarAtanA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 308 ] sukhAnA AzrIta lo| pAsethI vasula thai Azare pAMca lAkha rUpiyA sarakArI jajhiyA verA'nA khajAnAmAM jame thatA hatA. eja varSe sukhAnA dIvAna muhammada zarIphanI badalI thavAthI te jagyAe pradhAna muhammada latIph nimAyA ane saiyada anavarakhAnanI badalImAM sulatiphtakhAna gedharAnI phAjadArI upara nimAyeA. A vakhate subAnA dIvAna upara hukama mekalavAmAM AvyA ke, rokhula islAmanI meAhAranA hukamathI paravAnagI ApavAmAM Aveche ke, jo koipaNa mAsa (strI athavA purUSa) zahera ahamadAbAdamAM iralAnI dharma dhAraNa kare teA, temAMthI purUSone sunatA durUrata thatAM sudhI ane strIene hRdata (cAra mAsa) sudhI tyAMnA kAchanI bhalAmaNathI AlamagIrI e TakA rAjIMdA kharca mATe ApavA ane sunatA hIka thayA pachI ke data vityA pachI eka hAtha lugaDuM nivArasI khajAnAmAMthI Apavu. te sivAya cAMpAneranA killAnI cha mAsanI khArAkIvAte subAnI arajauparathI hukama thayA ane eja varSe khAlasAnI raiyata tathA tevIladArA upara ekalAkha dAmaupara seA rUpiyAnA hisAbe kara darAvavAmAM AvyA, tathA vaida jhuhurane mulatakhAnanI jagyAe (gAdharAnI kAjadArI) upara nimavAmAM AvyA; paraMtu eja varSamAM tenI badalI thavAthI suptAnA kumakakhAtAMnA DhAlata sumarAne phojadArI ApavAmAM AvI. tyArabAda 1091 hiMmAM madArUla mahAma (mukhya pradhAna) asadakhAnanI meheAravALu musalamAna pAsethI jakAta levA saMbaMdhInuM 42mAna sukhAnA dIvAnaupara meAkalavAmAM AvyuM. jenI asalapramANenI naphala nIce jaNAvyA mujaba che: susalamAno pAsethI jakAta vasula karavA sabaMdhI mahArUla mahAma umatulamulpha asadakhAnanA mAheAravALA pharamAnanI nakala, rakhIulaavvala mAsanI tArIkha pAMca, sane pacIsa julusInA dIvase evA TharAva karavAmAM AvyA ke, pradhAnapada jevI uMcI padavIne lAyaka ane karakasara vidyAmAM nipUNa muhammada latIphAne bAdazAhI rakSaNamAM rahIne jANavuM ke, zrImaMta bAdazAhanI pavitra niA etarapha vaLelI che ke, islAmI prajA sadAe bAdazAhI parApakAranA lAbha meLave ane geraislAmI maja haba ke bIjA durAcaraNI pAseAthI dUra rahe. hAla musalamAneAnA mAlaupara jakAta levA vAste je kRpA cAlu che, te mujaba prathabha hukama thayA hatA; Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 308 ] paraMtu hAlamAM zrImaMtabAdazAhanA sAMbhaLavAmAM evuM AvyuM che ke, keTalAka musalamAne dunyavI phAyadAne mATe geramusalamAnonA mAlane pitAnA mAlanI sAthe bheLavI de che, ane te mAlane pitAne mAla jaNAvIne mahesulamAMthI choDAve che, tethI karIne nivArasI mAlane bhaMDoLa ke je, musalamAnonA keTalAka hako sAthe saMbaMdha rAkhe che tene ghaNuM nukazAna pahoMcavA pAmyuM che; te sivAya ghaNAkharA musalamAna potAnI upara mAlanI pharaja chatAM paNa ApatA nathI, jethI te teonI pAse bAkI rahI jAya che, mATe je temanI pAsethI jakAta levAmAM Ave che, teo te jokhamamAMthI mukta thAya. A kAma ghaNuM vyAjabI che, jethI hukama karavAmAM Ave che ke, kAma karanAra musadIo ane mAmalAmAM khabara rAkhanAra mANasee saghaLA rAjyamAM jakAta vasula karavAno dhoraNo ke je A sAthe TAMkavAmAM Avela che te cAlu thayA pachI jakAta vasula karanArA adhikArIonI sAthe rahI musalabhAna pAsethI cALIza upara eka rUpiyAnA hisAbe jakAta letA rahevuM, paNa temAM eTaluM te khAsa dhyAna rAkhavuM ke, jakAta kama-jastI ke sonA rUpAnAM calaNuM nANuM levAM nahi. te sivAya je koIpaNa kesanuM kAma vidvAna pAse raju thAya to temAM kAjI ane zarehano hukama ApanAra muphatI pitAne abhiprAya Ape. temaja tamAre paNa gujarAtanA subAnA hAtha taLe rahIne zarehanI AjJA pramANe puratA nyAyasara pradhAnapadanuM kAma bajAvatA rahevuM. jakAta vasula karavAnAM dhoraNenI zarate, jakAta vasula karavAnI zarato evI che ke, (1) dareka mANasa yogya umare pahoMcelo, zANe ane potAnI pAse nisAba (copana rUpiyA ne sADAbAra AnAnI milakata) dharAvato hoya ane te eka jagyAethI bIjI jagyAe jAya, dasakAnI upara thaI jAya, vepAranAM sAdhanamAM vadhAro thAya, devuM ApyA pachI kaMI vadhAro rahe ane te pitAnI mAlakImAM hoya ane tenI kismata nisAba jeTalI thaI jAya, te te bhAla, athavA bIje mAla ke je, eja jAtano hoya tenI upara tene kabaje eka varSane hovo joIe. (2) dezanA baMdobastane mATe je sarakArI vakIla TharAvela hoya teNe vahepArano mAla pasAra thaethI je jakAtane dhAro lAgu thAya te, te upara jakAta levI. (3) AjJA pAmelA gulAmane tenA mAleke vahevAraarthe kaMI mAla Apelo hoya, ane te dasakA uparAMta thaI jAya, ane rajAvALA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 310 ] gulAmanI sAthe meLavatAM dAvedAra sivAyanuM lakhANa hoya, evI hAlatamAM je eka dasakAthI vadhAre thAya che, te viSe tajavIja karI, zarato pramANe je teno mAleka tenI sAthe hoya to, te upara jakAta levI joIe, nahito nahi levI joIe. (4) jo koIno mAla bIjAnI pAse vecANanI bhAgIdArImAM hoya ane te viSe kaMI jhagaDo thavA pAme to te thavA pAmyA pachI je vecANaka nisAbanI gaNatrIe pahoMcI zakato hoya to, tene jakAtanA dhArA lAgu thatAM vecANahakamAMthI jakAta levI joIe. (5) je koI musalamAna koI mAla viSe evuM jAhera kare che, mArA mAlaupara varSa vityuM nathI, athavA mArI upara eTaluM devuM che ke, je ApyA pachI paNa nisAba jeTalI rakama mArI pAse rahetI nathI. mArI pAsenA jayuka mAla upara bahArathI zaheramAM AvatAM pahelAM meM phakIrane jakAta ApI dIdhI che. mAro mAla vepArI mAla nathI ke mAla upara jakAta nathI. athavA te ema kahe ke, A mAla mArI milkatane nathI, paNa thApaNadAkhala anAmata che. mAlanA mAlikane huM ijAradAra chuM ke gulAma chuM, tevAM vacanonI je te pratijJA kare to, te bula rAkhavA ane takarAra karavI nahi. (6) je koI musalamAna koIpaNa prakAranA mAlano vepAra kare ane ema kahe ke, meM A mAlanI jakAta phakIrone ApI dIdhI che, paNa je sAbIta na thAya to jakAta levI. je koI vepArI kahe ke, mAro mAla phalANI jAtane che, paraMtu adhikArI zaka uparathI bIjI jaNasa hovAnuM jaNAvI jevA mAgato hoya te, te udhA tAM pahelAM khAsa dhyAnamAM rAkhavuM ke, tema karavAthI te mAlane kaMi nukazAna pahecatuM hoya te khullo karavo nahi ane tenA mAlekanI hakIkata tene pratijJA levaDAvIne sAcI mAnI laI te pramANe tenI pAsethI jakAta vasula karavI; paNa je kaMI nukazAna thatuM na hoya to, tenA bolavA upara bharoso nahi rAkhatAM khullo karIne je ane te pramANe jakAta levI. te sivAya je kaIne kabajAmAM vepArI mAla ( rokaDa athavA jaNasa hoya) ane tene AkhuM varSa vitatAM pahelAM, je te te aveja upara bIje mAla vepAra arthe kharIda kare ane bAkInuM varSa vitI jAya, tathA te mAhitI jakAta adhikArIne Ape to te jaNaso upara jakAta levI joie. du:khadAyaka dukALa ane bhayaMkara hullaDa. A varSe ( 1082 hi0 ) ahamadAbAdanA subAnA tAbAnA rAjyamAM saSTha dukALa paDavAthI anAjanI moMghavArI vadhI paDI hatI, ane loko Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 311] rATalAnAM nAmane tarasatAM hatAM. jethI te muhammada amInakhAna (sukhe!) nI svArImAM bhAre pekArA ane karIyAdo karavA lAgyAM. A viSe vadhu vana vRddha leAkA pAsethI sAMbhaLeluM, potAnA saMbadhIothI sAMbhaLeluM ne ekathI vadhAre jagyAethI sAMbhaLelu A pramANe siddha thayuM ke, jyAre trAjInuM bhAranuM palluM vajanadAra thai gayuM, tyAre anAjanI achata thai gaI ane tethI loko raDavA-kuTavA maDI gayA. bhAgajoge tevA samaye idanA tahevAra AvI pahoMcyA, ane muhammada amInakhAna idanI namAja paDhavA mATe idagAhe gayA. pAchA ratI vakhate jyAre te zaheranA rastAnA bajAramAM dAkhala thayA tyAre, idanI meAjamajA mahAlavAne AvelAM bALakA, jIvAnIyA, vRddha purUSo ane strIe moMdhavArI tathA mAThI dazA thai javAne lIdhe pAkA ( bhumeA ) pADI pADIne raDavA-kuTavA lAgyAM. temAM eka ThAmaThekANAMvagaranA zekha abubakara nAmane eka mANusa ke je, ghaNAja teAAnI, TaTAkhAra, ane lokeAnI dAda meLavavAne mATe peAtAne AgevAna samajatA hatA, teNe tyAM AvI lAkAmAM khaMDa uThAvavA mATe evI rItanI uzkeraNI karavA mAMDI ke, mukhathI krIyAda ane rAkuTa karatAM karatAM AgaLa vadhIne muhammada amAnakhAnanI pAlakhI upara kacarA ke 5tharA pheMkavA. A uzkeraNIthI te lokoe uzkerAi jai, tenA uskeraNIbharyA elane anusarIne tepramANe vartavA mAMDyuM. temAM tenI hImmata eTale sudhI tA vadhI gai ke, cheka pAlakhImAM paNa hAtha dhAlavA lAgyA. matalaba ke tenAM evAM kathana ( khelelA zabdo)thI cAtaka teAAnA ubhAM thavA pAmyAM ane kha'nI agni ( caLavaLa ) eTalI badhI te pragaTI nIkaLI ke, jANe pRthvInA aMtakALanA dIvasa AvI pahoMcyA ! have AvA banAva banatA na joi zakavAthI sukhAnI svArImAMnA jalIbavALA sipAhIe potAmAM te leAkAne aTakAvavAnI sattA nathI ema samajIne yuddha sAmagrI. e tatpara karI hullaDa aTakAvavA maDI gayA. A jAhera khaMDa thavAthI 1khatane anusarI muhamma; amInakhAna bhadranA kIllAmAM cAlyA gayeA. A banAvanI khabara jyAre zrImata bAdazAhane ghRttAMta lakhanAranI hakIkata uparathI vidIta thai tyAre te uparathI bAdazAhe dhaNAja gussAmAM AvI jai krodhAyamAna thane (sukSatAnI krodha e eka khudAi kopanA namunA che) hullakhArAne pakaDI pakaDIne keda ane mArI nAkhavAnA hukama muhamada amI Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 312 ] nakhAna upara mokalyA. A sArvajanIka baMDa hatuM, tethI tene upAya su. bAe e karyo che, je mANase A baMDathI pitAne mATe lAbhakAraka kula khIlavelAM hatAM, tenI ja jIMdagInI imArata toDI pADavI. Ama dhArIne teNe moTA vidvAna loko ane pIra lokone bolAvIne ujANIne DeLa karyo ane temAM zekha abubakarane paNa notaravAmAM Avyo. jyAre sabhA bharAI gaI ane paMgata tatpara thaI gaI tyAre muhammada amInakhAne ( subAe ) pelA zekha sAhebane pitAnI pAse besADIne jhera bheLavelA thoDAka kakaDA pitAnA hAthe khAvA mATe ApyA, ane khAdhA pachI hiMdu vigere bIjA mANaso judA thaI gayA, kemake A ujANI te phakta zekhaneja mATe karavAmAM AvI hatI. " jagatarUpI patarALAM upara hAtha lAMbe na kare; kemake A keLIyAne jherathI mizra karelA che. ? hava khAtAMvAraja zekhanI pravRttimAM phera jaNAvA lAgyo, ane te sabhAmAMthI uThIne cAlato thayo, tyAre subAe kahyuM ke " zekhasAheba ! ATalI badhI utAvaLathI kyAM jAo cho?" tyAre teNe javAba Apyo ke " mArA mATe eka ghara taiyAra karavAmAM AvyuM che tyAM jAuM chuM." ATaluM kahetAM kahetAM te te ghare pahoMcatAM pahelAM sunyakAra saMsArabhaNI cAlato thayo. A varSamAM moTo kAcha mullAM ahada sulemAna paNa A kSaNabhaMgura saMsAramAMthI te sajIvana saMsArabhaNI ravAnA thayo. sane 10 03 hi0 ne jamAdIussAnI mAsanI tArIkha bAvIzamInI madharAtre keTalAka divasathI bImArI bhogavate muhammada amInakhAna A deha choDI cAlyo gayo. tenA zabane bhadranA killAnI aMdara kacerInA dara vAna pAse daphanAvavAmAM AvyuM, ane tenI ghora ( kabara ) upara eka roje tathA arajada bAMdhavAmAM AvI, ke je hAla sudhI che. koI eka zAyare " muhammada amIna muradaha " eTale "muhammada amIna marI gayo" enA dareka akSaranA AMkaDAmAMthI tenA mRtyunI sAla zodhI kahADI che. thoDAka divasa pachI tenA zabane bahAra kahADIne eka pavitra sthAne pahoMcADavAmAM AvyuM. tyArapachI keTalAeka bAdazAhI nokarone sAthe meLavIne subAnA dIvAna muhammada latIphe tenI tamAma mIlakata tathA jIvatA bhAlane kabaje karIne tenI ( subAnI ) hakIkatanI kephIata darabAramAM Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V [ 313 J. jAhera karI. te uparathI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke, sarakAramAM keTalIka evI khabara maLI che ke, muhammada. amInakhAnanA mRtyu pAmavAnI khabara tyAMnA musadIoe keTalAeka dIvasa sudhI chupAvI rAkhI che, ane tenI mAla mIlakatamAM ghaNA pheraphAra tathA ulaTapAlaTa karI nAkhI che. tethI pharamAvavAmAM Aveche ke, kArakhAnAMone japta karavAmAM ghaNIja saMbhALapUrvaka sAvacetI rAkhIne karakasara kAme lagADavI. je kAMi gAlamAla ke geravyavasthA thaI haze, athavA te! kAMi gera vakSe gayela haze, teA ghaNIja sArIte khulAsA levAmAM Avaze. te uparAMta evA paNa hukama thayeA ke, thANA tathA sibaMdhInA mANasA ke jemane muhammada amInakhAna sukhAe baMdobasta mATe rAkhelA che tene sukhAnA mRtyunI tArIkhathI te navA sukhe! AvI pahoMce te tArIkhasudhI prathamanA dastura mujaba kAyama gaNI sarakAramAMthI pagAra ApatA rahevuM, ke - jethI te khabaradAra rahIne zuddha aMtaHkaraNathI pharaja bajAvI majabutIthI dekhata TakAvI rAkhe; tathA jAnavareA mATe khArAka hujuramAMthI AvI pahoMce tyAMsudhI khAtAMnA dhArApramANe je bokharatathI muhammada amInakhAnanA vakhatamAM ApavAmAM AvatA hatA te pramANe khArAka ApatA rahevuM, ke jethI jAnavarA paNa sukhI ane AbAda rahelAM jaNuAya. vaLI khIjuM e ke, dIvAna, khAnasAmAna, sunazI, mullAM yusupha, alIbeMga vigere aA kAmadArA tathA sarakArI jANItA nAkaremAMthI koinI marajI sarakArI sevAmAM hAjara thavAnA labha levAnI DAya te temane hajuramAM ravAne karavA. A vakhate sukhAnA tehenAtI paikIne adhikArI zAha dIkhAna sarakAramAM araja karI maMjurI meLavIne navA sukhe nimAi AvatAM sudhI sukhAne hAdo calAvavA lAgyA; ane suhammada amItakhAnanI saMgatavALA keTalAka irAnIe tathA turAnIe ahamadAbAdane pAtAnuM vatana banAvIne raheThANu karI beThA, ke jemanA kuTuMkhI-sagAsnehIo hAlasudhI A zaheramAM vase che. muhammada amInakhAne je badhAraNa bAMdhyuM hatuM, te viSe satyavaktA bAdazAhanI rasanA muhammada ( jIbha ) thI keTalIka vakhate eja zabdo nikaLatA hatA ke, amInakhAnanA jevA dekhasta koIpaNa sabhAe karelA nathI !!! " rr Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || [ 1 ] chatrIsame sube mukhtArakhAna sane 1003 thI 100 hijarI. mukhtArakhAna ke je cAra hajArI manasaba tathA bevaDAtevaDA cArahajAra svArane sattAdhikArI hatuM ane mALavAnI subegIrI karato hato tene hajuramAMthI eka hAthI, muhammada latIphakhAna eka ghaDe tathA khAsa bAdazAhI pAzAphanI bhaTa nI divAnI, tathA su ane muhammada tAheramokalavAmAM AvI; te uparAMta tene muhammada a- ratanI musaddIgIrInuM mInakhAnanA mRtyu pAmavAthI gujarAtanI subegIrI divAnInA peTAmAM ApavAno TharAva karI hukama karyo ke, teNe (mukSAra DAI javuM. khAne) mALavethI ravAnA thaI gujarAtamAM jaI subAne adhikAra ravahastaka le; ane teno putra kamarUdInakhAna ke je eka hajArI nisaba tathA pAMcaso svArane sattAdhikAra bhogavatuM hatuM tene subAnA pagAra paTAnI pATaNanI jAgIrane phojadAra TharAvavAmAM Avyo. have mukhArakhAnane sarakArI pharamAna pahoMcyA pachI pite gujarAtamAM AvI pahoMcavAnA irAde maMjala upara maMjala karI paMtha kApati kApato tA. 4 mAhe ramajAna sane 1003 hi0 nA roja zahera ahamadAbAdamAM AvI pahoMcyo. te vakhate subAno dIvAna muhammada abdula latIpha, bali muhamada bahAudIna, vRttAMta lakhanAra zekha muhayudIna tathA kaccha khAjA abadullA vigere adhikArIo ane bAdazAhI nokaro tene ( subAne ) levA vAste bahAra AvI maLyA. te pachI subAe zaheramAM AvIne subegIrIno adhikAra saMbhALI lIdho; ane te baMdebarata karavAmAM, pezakazI vasula karavAmAM tathA tephAnI baMDakhara kaLI lekenA jAmIna levAnA kAmamAM rokAye. eja varSa khudAnI ibAdata karanArAo, bhakato, sAdhuo, vidvAna, hakadAra ane vidyArthIo ke jemane A subAnA rAjyanI sanado ApavAmAM AvI hatI temane khajAnAmAMthI pagAra cAlu karI ApavA viSe hajura hukama umatulamuka asadakhAnanI moharavALe subAnA dIvAna upara Avyo. te sivAya temAM evo paNa hukama pharamAvyo ke, sonA-cAMdInA sIka tathA sAdI dhAtu ke je, leke vecavAnA kAraNathI sarakArI TaMkazA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 315 ] mAM lAve che te upara musalamAnothI ektALIsa ane hiMduothI betAlIsanA hisAbe mahesula levuM ane TaMkazALanA adhikArIoe vepArIo pAsethI evA mucarakA levA ke, teo TaMkazALa sivAya bIjo koIpaNa ThekANe levaDadevaDa kare nahi. subAnA banAvo paikInI evI khabara hajuramAM vidIta thaI che. kaDI paragaNAnA jalasaNa gAmanA meMghIA vigere cAra garAzIA ke jemane prathama tyAMnA phojadAra mujhaphaphara bAbIe baMDa uThAvavAnA kAraNathI keda karIne muhammada amInakhAnanI rUbarUmAM mokalyA hatA temane cabutarAmAM keda karyA hatA, paraMtu A vakhate kAjI abadullAe teone cabutarethI bolAvI. cheDI mukyA che; ane e ja pramANe ghaNuMkharA hullaDakharo ke jeone cAra pAMca varSathI tophAnI gunhAnA lIdhe muhammada amInakhAne koTavAlImAM najarakeda rAkhelA temane choDI muke che. jethI te loko chuTA thaIne pitAnA gAmamAM jai pAchAM hullaDa macAve che. A uparathI subAnA dIvAna upara hajura hukama Avyo ke, e lokone zAmATe choDavAmAM AvyA che? have pachI je hullaDo pakaDAyelA che temane choDavA nahi. je koIpaNa cabutarAmAM kedI ke je, hullaDanA lIdhe pakaDAyelo hoya ane te chuTa thaI jAya to tenI javAbadArI tamArA (dIvAnanA) zIra raheze. Avo sapta hukama eTalAja mATe karavAmAM Avyo ke, khAlasA vigerenA keIpaNa adhikArI ke mahesulI kArakunoe uparIpaNunuM najarANuM, tahasIladArInuM naja. rANuM ane AvanAra-janAranuM najarANuM vigere bheTa levAnuM kAma karavuM nahi. te sAthe e paNa hukama karavAmAM Avyo ke, je loko pAsethI ja jIAro lIdhe hoya ane te ApatAM pahelAM tenA upara eka varSa vitI jaI bIjuM varSa cAlu thayuM hoya, chatAM kArakunonI muzkelIthI pahelA varSane vere rahI gayo hoya te abu hanIphA sAhebanA pharamAvyA pramANe denAranAM vacana upara bharose rAkhI, pahelA varSa kara tenI pAsethI nahi letAM. bIjA varSane kara le. paraMtu je ThagAI karIne pahelA varSane kara A na hoya te, sAhebenanA pharamAvyA mujaba tenI pAsethI banne varSane kara le ane zarehapramANe kAma karatA rahevuM. A vakhate subAnA dIvAna muhammada latIphe mukhtArakhAnanA abhi. prAyathI muhammada amInakhAnanA ghoDA paikInA ogaNasATha ghoDA sarakAramAM Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 316 | - japta thaI AvyA hatA temane ghara ane boDakhApaNuvALA gaNuM kADhI bAkInAne mIra takInI sAthe hajuramAM mokalI dIdhA. te sivAya eja - varSamAM pATaNa paragaNAnI yitanI pharIyAdothI dalu adRrahemAna ( mahesulI adhikArI) nI badalI karavAmAM AvI, tathA sarakArI hukama thayo ke soraThane phijhadAra saradArakhAna pitAnA bhAyAto ane mitramaMDala vagere je koI nokarImAM hoya temane tyAM nime. A kAma upara muhammada saIda manasabadAra Tharyo. " sane 1804 hIjarImAM subAnI arajI uparathI marI gayelA musalabhAne ane kedIo ke je kedakhAnAmAM hatA temane je temanA vAra khAdhepIdhe duHkhI hoya to cabutarAnA kedIne ghauMno loTa zera eka, ane marI gayelAne be, cAra ke pAMca TakA murAdI nivArasI khAtAmAMthI ApatA - hevuM, ane muhammada amInakhAnanA bAganI valI mokalavA viSe evI bhalAmaNa thaI ke, subAe DAkacokInA mANasanI sAthe bharUcane raste - juramAM mokalavI. te sAthe bIjo e paNa hukama thaze ke te bAgane ghaNI mahenate banAvelo che ane temAMnAM phaLadrupa jhADane sArI goThavaNathI ropI paravarazI karIne ucheryo che te mATe eka evI goThavaNa cAlu rAkhavI ke, jethI tenI zobhA ane AbAdI dIvase dIvase vadhatI jAya. temaja tenI Avaka-jAvaka, keTalI jamIna, ImAratanI kephIata, keTalAM ane kevAM jhADe che, ane majakura bAga kevA prakAra che te vigere hakIkata hajuramAM lakhI mekalavI. A sAlanI A khare subAnA dIvAna muhammada latI phanI badalI thavAthI tenI jagyA tAhIrakhAna ke jene prathama amAnatakhAna ane tyArapachI ene mAdakhAnano khitAba maLyo hato tene ApavAmAM AvI. sane 1085 hi. mAM subAnA dIvAna muhammada tAhIra upara hukama Avyo ke DuMgarapura paragaNAnA rANu jesIMganA badalAyAthI 1,60,00,000 eka koDa sATha lAkha dAmo ane luIlanI kharIphanA chaThThA bhAganA bAkI rahI gayA che, ane majakura paragaNAmAMthI ke pAMca ghaNAMza bIcAIlanI ravInA tyAMnA jamInadAra rAvala jasavaMtanI jAgIramAM seMdhAI gayelA che. te jamInadAre majakura hAMsalanI rakama ke je 66,680 rUpIA thAya che te khAlasAnI sAthe khajAnAmAM dAkhala karI nathI. mATe kolanI kharI, Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 317 ] phanA haphatAnI jamAbaMdhI vakhate kAMIpaNa takarAra vagara vasula karI khajAnAmAM pahoMcADI devI joIe. . * A varSe ghaNo varasAda varasavAthI sAbaramatI nadImAM bhAre pura ( rela ) AvavAne lIdhe traNa divasa sudhI bajAranA medAnanuM ghaNuM nukazAna thatuM rahyuM hatuM. temAM ghaNI ImArate paDI gaI hatI, ane ghaNekhare ThekANe zahera ahamadAbAdano koTa tathA bhadranA kIllAnI dIvAlo tuTI paDI hatI. te uparathI subA mukhtArakhAne hajuramAM araja karI ke koTanI marAmata karavAnI jarUra che. te uparathI subAnA dIvAna upara hajurahukama Avyo ke, mAjI mukti pAmelA bAdazAhanA vakhatamAM gujarelA varSonI hakIkatanI tajavIja karyAthI daphatarI rIte evuM mAluma paDyuM che ke, sane bAvIsa julusImAM khajAnAmAMthI kharA vajananI 1004 moharo ane sane ogaNatrIsa julusImAM rajavAkhAne zaheranA mahAjanothI sATha hajArane kaMDa karI bhegA karI ApyA hatA te A rAjyamAM ApavA viSeno hukama thayuM che. A vakhate kharcane aDasaTo 22,604 rUpIyA thAya. tethI je hukama hoya tema karIe. A uparathI sarakArI hukama thayo ke, khajAnAmAMthI cAra vakhata karI ApavA; paNa zaheranA rahevAzIothI te pramANe mAgaNI karavI nahi. tyArabAda eja arasAmAM seraThane saradAra saradArakhAna, ThaThThAnI subegIrIpara nimAyo ane tyAM jaIne thoDA divaso vityA bAda maraNane zaraNu thayo ( marI gayo ). tenA zabane tyAMthI ahamadAbAda lAvIne tenA banAvelA jamAlapuranA suzobhita ghumaTamAM daphanAvavAmAM AvyuM ane junAgaDhathI no phojadAra nimAI AvatAM sudhI saiIda mehamudakhAna, khabaradArI ane hozIyArIthI te kAma bajAvata rahe evo hukama tha. seraThanuM sarakArapada bAdazAhajAdA muhammada AjhamazAhanA nAma upara TharAvavA viSe zrImata bAdazAhanA pharamAna mujaba soraThanuM sarakArapada bAdazAhajAdA muhammada AjhamazAhanA nAma upara TharAvavAmAM AvyuM. te pachI zAha varadIkhAna upara sarakArI hukama Avyo ke tAkIde soraThamAM pahecI javuM, tathA sibaMdhInA be hajAra ravAre ane paMdara rUpIyAnA pagA Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 318 ranA traNa mANasone dhArA pramANe sukhAnA akSinA abhiprAya puchI nokara rAkhavA; ane bAdazAhajAdAnA AvI pahoMcatAM sudhI tyAMnA baMdobastanI sAvacetI rAkhavI. te bAda sukhAnA dIvAna upara hukama AvyA ke, mukhtA rakhAna ( subA ) nI mAratA te khehAra svArAnA eka mAsanA paga ranA rUpIyA ahemadAbAdanA khajAnAmAMthI ApavA. tathA gumAstA, muzarraphe ane tehavIladArAne pagAra karavAnA kAmasArU tenI sAthe mekalavA. pagAra ApyA pachI tenI hakIkata hajuramAM lakhI jaNAvavI, ke jethI te nANAM bAdazAhajAdAnA vakIlonI rakamamAMthI vasula levAmAM Ave. have kAmanI vadhAre utAvaLanA lIdhe gurajabaradAra muhammada sIddIka tibhAine Avyo. hajI sudhI seArata sarakAramAM kAyamI pheAjadAra AvyA nahotA ane subAnA tekhAbathI hajure jANyu hatuM ke akSi mahAuddInakhAne subA mukhtArakhAnane jAhera karyuM hatuM ke, sAraDanA dezAie A vakhate keTalAka hullaDakhArAne rAkhI sAraDane pheAjadAra vInAneA khAlI jANI keTalAMka gAme upara luTATa calAvI che, mATe jo pheAjadAra AvI pahece teTalI mudata sudhI karADagIrIkhAtAMmAM ceDAka mANasAnA lazkaranuM haMgAmI kharca khAlasAmAMthI maLe te dokharata sArI rIte thaI zake. te uparathI subAe potAnA dIvAna muhammada tAhIrane hAmI ( kabulAta ) ApavAne kahyuM, paraMtu dIvAne kahyuM ke hajIra-AnA sivAya mArAthI hAmI thaI zakatI nathI. tethI sukhAnA dIvAna upara hajura hukama Avyo ke, AvA prakAranAM kAmamAM hallura hukamanI rAha nahIM vhetAM sukhAnI hAmIthI ApI devuM. beie; A pahelAM zAha varadIkhAnane hukama gayA hatA, tethI tenA sAra pahe catAM sudhImAM sumAnI hAmIthI pagAradArAnA pagAra karavA ane tenI hakikata lakhI mAkalavI. jyAre eja varSe zAha vardIkhAne hajura hukamapramANe sArAmAM paheAMcI jaine araja karI ke, sarakArI kAma sarAme paheoMcADavAnA hetuthI 46 zvetAlIza jAne pyAdAtarIke, barkaMdAjha ( jenI kImmata sarakArI cAra rUpiyA karatAM gheADI ochI thAyache ) nA TharAvathI nAkara rAkhyA che, ke je khAdAe atre kAmalAyaka jaNAya che; teA AzA che ke te leAkeAnA DarAvaneA pagAra mAnA dIvAnanA nAmathI meAkalavAmAM Avaze. e uparathI sukhAnA dIvAna upara hukama AvyA ke, pyAdAete eka mA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 318 ] sano pagAra ke je, tyAMnA dhArApramANe dara jaNa dITha sADAtraNa rUpA thAya che te, te mujaba subAnI mAraphate ahamadAbAdathI soraTha mokalAvo tathA be hajAra ravAro ane navaso chetAlIza dilonA pagAranI ama seraTha sarakAranA mahesulamAMthI bAdazAhajAdAnA vakIlothI vasula karI majakura khajAnAmAM bharI devI. pitakhAnAnA dhArA ane rUpiyAnuM vajana eja varSe zrImaMta bAdazAhanA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, je nANuM leka pitakhAnAmAM raju kare che te nANAM paragaNAnA adhikArIo sarakArI hukama chatAM letA nathI ane raiyatane bajAramAM vasula karavAmAM ghaNI vAra thAya che. te uparathI sarakArI hukama thayo ke sacakAnaIla phasalanI kharIphathI raiyate dareka jAtanA kamavajananA rUpiyA ane khoTI jaNaso lAvine potakhAnAmAM raju karavI joIe ane pachI pAchI ApavI joIe, temaja paravAnAnA vadhArAmAM lakhelA lakhANa mujaba amala kare. te pachI subAnA dIvAnane hukama thayo ke khAlasA mahAlanA adhIkArIo tathA divAnI bAkInA amaladAree AvI rIte TharAva karavo ke eka surakhe, ( rAta ) e surakhA ke traNa surakhAne rUpIyA gaNI laI, rUpIyAnuM vajana je sADA paMdara mAsA che tethI je ochuM hoya to te, te kAMTAnuM vajana ane cAMdI ke jethI rUpIyAnuM vajana kamI thayeluM, athavA te jyAre sADApaMdara vajana thAya to te rUpiyAnA avejamAM saghaLuM vajana mujAre levuM joIe ane prathama rUpIyAnuM eka sukhaM puruM vajana dhAreluM, temAM kamI thavAnI puchaparacha thatI hatI te have trAjunI khAmIthI thatAM vadhatA-ochAM vajana viSe karavAno TharAva thayo che. mATe te kamAvajanane kAMTAvaDe vajana karIne pakaDavuM. bIjuM e ke, je rUpIyAnuM vajana traNa sukhethI kama hoya tene cAMdImAM gaNIne te cAMdInA bhAva dara tole rUpIyA pramANe mUkI pitakhAnAmAM levo. trIjuM e ke, phakata sarakArI sikkA sivAya dareka ochAM vajananI jaNa tathA rUpIyA upara sarakArI sikkA uparAMta prathamanA dhArA pramANe aDadhA dAma vasula thavA joIe. tyArabAda ahamadAbAdanA rahevAzIo paikInA keTalAka mANasoe hajura-darabAramAM jaI nyAyAdhIkArIo mAraphata bAdazAhane arajI karI ke, subA muhammada amInakhAnanA vakhatathI hAthIkhAnAM ane uMTakhAnAnI mukA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 320 ] damInA mANusA rAyaNu, mahuDA vigere phaLadAyaka jhADAne kApI nAMkheche, ane jo tenA mAlIka taraphane kAi mANasa tene aTakAve che te tene bhAra bhArIne jabaradaratI gurjAre che. A araja uparathI sarakArI hukama Avyo ke, leAkeAe kahelI hakIkata kharI hAya tA ekadama sakhata tAkIda karatAMnI sAtheja tenA pAsethI mucarakA levA, ke jethI te paikInA kAipaNa mAsa evuM kAma karavAmATe have pachI himmata kare nahi ane kApelAM jhADAnI kiMmata zaraeNpramANe ApI devI. A vakhate DhAlata sumarAnI badalI thavAthI muhammada jApharane godharAnI phAjadArI upara nImavAmAM AvyA. jene sane 196 hi mAM dukALa paDavAthI thaI paDelI durdazA AkhuislAme araja karI ke garIba musalamAneA ane ahamadAbAdana saghaLI raiyata moMghavArInA lIdhe kharAba-bharata thai gai che, mATe anAja uparanAM mahesulanI mAphI ApavI joie. e uparathI sukhAnA dIvAnapara hukama AvyeA ke, zaikhulaislAmanI araja mujaba anAjanu` mahesula eka varasane mATe mA karavAmAM Aveche. A vakhate moTA kAjI abdula vahAbane dIkarA zekha suhaidRIna sadAta, amInI ane jaA adhikArI hatA tathA nirakhApaNuM paNa tenIja eka zAkhA hatI. tenA viSe kaDIyAee gaya urADI ke teNe lAMca lAne dANAneA bhAva lokonI marajIpramANe rAjyeA che. jethI raiyata uzkerAI gai ane khaLabhaLATa thai paDyA. eka vakhata bhAgajoge te svAra thaine zukravAranI namAja mATe jatA hatA tevAmAM anA janI moMghavArInA lIdhe bhUkhe maratAM strI-pUrUSAe pharIyAda karI ane patharA vigere je kAMI hAtha AvyuM te tenA upara pheMkavA maDI paDyAM. temAM chevaTa parINAma evuM Avyu` ke zekhasAhebanI pAlakhI TuTI gai ane pote paNa maratAM maratAM mahA muzkelIthI bacavA pAmI ghera pahoMcatA thayA. A pra mANe banelA banAva viSenI hakIkata teNe potAnA bApa zekhulaslAmana lakhI meAkalI. temAM lokone uzkeravAnA doSa dekhAinA lIdhe zaheranA kAjI abdullA upara mukayA hatA. eka kavitanA arthamAM kahevu che ke:-- abhimAna, adekhAi, kapaTa-dagA ke kIne e sadhaLA guNA mANusanatamAM mukhya durguNA che; mATe kharI vAta tA e che ke, jyAMsudhI tame e durguNAthI dura rahIne tamArUM aMtaHkaraNa zuddha nahIM kare. tyAMsudhI kharA purUSAtanane pAmavAmATekIpaNu rAktivAna ghoo nahIM. << 27 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . [ 321 ] zekhula-islAme A hakIkata maLatAMja hajuramAM jAhera karI dIdhI. je uparathI AjJA thaI ke khAjA abadullAne pagamAM beDIo paherAvI muzakeTAITa bAMdhIne hajuramAM pahoMcADI devo. A kAma karavA mATe gurajabaradAranI nImaNuMka karavAmAM AvI. have gurajabaradAranA nIkaLatAM pahelAM, AvI ekAeka eMkAvanArI mAThI khabara khAjA abadullAne pahoMcI gaIparaMtu tene evI khabara nahotI ke riyata paNa ekaThI thaI jaze; tene emaja dhArato hato ke mArA upara A eka Arepa oDhADavAmAM Avyo che. te AropamAMthI chuTavA ane gurajabaradAranA laI javAmAM pitAne begunAha gaNAvavA mATe nANuM nI eka rakama rokavAmAM AvI hatI. tyArabAda vaLI tene e khyAla Avyo ke pite hajuramAM pahoMcI javuM e AbarUnuM kAma che. ema dhArIne te hajuramAM javA mATe ravAne thayo. kahevata che ke, " je khudA maherabAna hoya te zatruthI paNa lAbha maLI zake che." A veLAe sarakArI svArI dakSINamAM hatI. sarakArI hukamAnusAra bAdazAhajAdo zrImaMta bAdazAhanI sevAmAM hAjara thavA mATe ravAne thaI burahAnapuranI hadamAM AvI pahoMcela hato. gajege khAjA abadullA paNa hajuramAM javA mATe nIkaLelo, te tyAM AgaLa AvI pahoMcyo, ane teNe dhAryuM ke, mArAM takadIra pAMsara che, ke mane bAdazAhajAdAnI mulAkAta thaI. have mArI kasuro mApha thaI mArI IcchAo bara Avaze. evA vicArathI te tenI sevAmAM hAjara thayA, ane pitAnI upara AvI paDelI AphatanI saghaLI. hakIkta zAhajAdAne vidIta karI. te uparathI bAdazAhajAdAne mAlama paDyuM ke te begunAha che, tethI teNe AjJA karI ke, mArI svArInI sAthe AvavuM ane hajuramAM huM mArI apAvavA araja karIza. khAjA abadullA eka nipUNa mANasa hatA, jethI bAdazAhajAdAnI kRpAnajara tenA upara dIvase dIvase vadhatI jatI hatI. te pachI hajuramAM hAjara thaIne bAdazAhajAdAe majakura khAjAnI tamAma kephIata tathA tenuM begunAhapaNuM bAdazAhane vidIta karyuM tethI saghaLI hakIkata jAhera thaI. . . . - gajene te vakhate bAdazAhajAdAnA lazkarano kAcha nAza thavAnI rajA nAza pAmatA khAtAmAM bhogavatA hatA tethI bAdazAhajAdAnA kAchatarIke Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 322 ] majakura khAjAne TharAvavAmAM Avyo, ane zahera ahamadAbAdanA kAjInI jagyA kAjI abulaphane ApavAmAM AvI; te keTaloka vakhata sudhI bAdazAhajAdAnI sevAmAM kAjIpada dharAvatA rahI yuddhavakhate zuro banI maradAI batAvato hate majakura khAjAnA karma-graha sArA hovAthI zekhula islAma haja karavA javAnI rajA meLavIne te tarapha ravAne thaI gayo. tenA badalAyAthI te jagyAe abu saIda nAmanA zakhsane nimavAmAM Avyo. teNe DIja mudatamAM rAjInAmuM ApIne bIjI jagyAe goThavaNa karavA sarakArane araja karI; te sAthe bAdazAhajAdAe paNa araja karI ke, khAjA abdullA A moTI padavIne lAyaka ane sarakArI nokarI saMtoSakAraka rIte karavAmATe egya che, kemake te koi paNa che ane sipAhI paNa che. tyAre hukama sAthe savAla thayo ke, tamArA lazkarano kAcha koNa thaze tyAre zAhajAdAe araja karI ke teno dIkaro khAjA abdula hamIda, te vidhAna che temaja dharmazAstrI paNa che. have bAdazAhajAdAnI araja maMjura karavAmAM AvI. te bannene suMdara pizAka bakSavAmAM AvyA ane teo dhIme dhIme sArI sevA bajAvavA lAgyA. temAM khAjA abdullA moTI padavIe caDhayo ane pachI gujarAtanA subAnI ghaNIkharI arajIo tenI mAraphate noMdhavAmAM AvatI. sana majakuranA mAhe jamAdIula avala mAsanI tArIkha chellInA dIvase subA muDhArakhAne deha choDI dIdhI (mRtyu pAmyo.) ane amAnatanI rItathI zaheramAM AvelI zAhaalIcha gAmadhaNInI daragAhamAM dATavAmAM a;i te pachI keTaleka dahADe tyAMthI kADhIne tenA zabane bIje sthaLe laI javAmAM AvyuM. suhada tAhire (subAnA divAne) zahera tathA jIllAnI kacerIonA kArakune ane bAdazAhI nokarInI mAlamilkata tathA jAgIro japta karavA mAMDI, temaja zahera ane paragaNunA baMdobasta mATe svAro, padalo ke sirabaMdI ne harAvI dIdhA. te sivAya dara mahine 20,100 rUpiyA ApavAnA TharAvI saida muhammadakhAnanI sAthe kamarUdInakhAna (mukhatArakhAnano dIkaro) ne, tathA mIra bahAuddInakhAna bakSi (vRttAMta lekhaka)ne rIsAladAra nImIne subAnA baMdobasta mujaba goThavI dIdhA; ane pachI saghaLI hakIkata zrImaMta hajurane lakhI mokalAvI. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 323 ] sADatrIzame sukhe kAratalabakhAna. sane 196 thI 1113 hijarI. jyAre mukhatArakhAnanA meAtanA samAcAra hajuramAM pahoMcyA tyAre gujarAtanI suegIrI bAdazAhajAdA muhammada AjamazAhanA vakIlAne sAMpavAmAM AvI; tathA khevaDA tevA sAtasA ArA vagarazaratanA ane jAtIkA navase| rUpiyAnA manasabavALA phAratalamakhAnane suratamaMdaranI phAjadArI tathA musaddIgIrIupara nima vAmAM AvyA; tathA tenA dattaputra najharaalI ke je, khasA rUpiyAnu` manasakha ane traNaseA svarAnA uparI hatA te, svArA tathA pagAramAM vadhArAnuM mAna meLavI bAdazAhajAdAnA nAyaba haryAM. tyAra pachI suratakha'daranI pheAjadArI ane musaddIgIrI salAmatakhAnane ApavAmAM AvI. have keTalIeka bharasAdAra hakikata je vAravAra sAMbhaLavAmAM AvI che te evI rIte che ke, kamadInakhAne peAtAnA pitAneA A duHkhadAyaka ehevAla hajIramAM ghaNIja jhaDapathI viti karyAM. A vakhate sarakAra-vArI dakSiNanI caDAimAM rAkAelI hatI. te khabara laijanAra maMDaLI vIza kAsadAsahita surataba darathI nikaLAne tyAM jai paheAMcI, ane ArAma meLavavA mATe temaNe thoDAka vakhata visAmeA lIdhA. pachI mukhatArakhAnanA mAtranI ane hajuramAM arajI lai javAnI khabara tarataja kAratalakhakhAnane pahoMcI, tethI teNe te kAsadane pAtAnI pAse khelAvIne puchaparacha karavA mAMDI; te uparathI tene bhasAdAra mAhitI maLI. te mAhitIne sAcI karI ane je kAMi sarakAra Ape te, peAtAnA gajA uparAMta ApI temane rokI rAkhyA ane chupI rIte mukhatArakhAnanA mAtanI saghaLI hakikata sarakAramAM jAhera karI dIdhI. pachI peAtAnA mANaseAsahita InAmaIkarAmeAnA vAyadA karI peAtAnA mANasAne kamarUddInakhAnanA mANusenI pahelAM paheoMcI javAnI AjJA karI, ane kamarUdInakhAnanA mANasAneva teAnA gapATA mAravAmAM tathA jarUrI kAmamAM rokI rAkhIne pachI rajA ApI. A pramANe tenI yAjanA kharI utarI ke, kAratalakhakhAnanI arajI aDadhI rAtre sarakArI chAvaNImAM pahoMcI. teja vakhate hajure udhADIne vAMcI, te te vAMcatAMja kAratalabakhAnanI huziyArI ane cAlAkI ghaNIja pasaMda AvI, ane tenI nokarI muhammada tAhira, muhamada mehasanA (aMtemAdakha:nanA dIkaro) ane khAna abdula hamIdukha'nanI dIvAnI. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 324 ] tathA vartana jyArathI te suratamaMdaranI nAkarIupara nimAyA hatA tyArathIja zrImaMta sarakArane dhaNu ja pasada ane marajImAka hatuM, tethI sarvathI pahelAM hajuranI khuza kRpAdRSTI kAratalakhakhAnanI nImaneAka karavA upara paDI; jethI teja rAtre khuda hajuranA hAthathI bAdazAhajAdAnI suegIrI ne tenI nAyabIviSetA hukama lakhavAmAM AvyA. te sAthe vaLI evI AjJA thai ke, A hukama laine kAsAe tarataja vagaravilaMbe ravAnA thaI javuM; ane pAchaLathI pharamAna temaja kAyadesara hukameA vakIlane ApavAmAM Avaze. sArAM nasIe kAratalakhakhAnanA kAsado kamarUddInakhAnanA mANasAnI pahelAM pahoMcI jaine matalabapramANe kArya siddha karIne pAchA pharatI vakhate vAyuvega karatAM paNa vadhAre jhaDapathI cAlI nikaLyA hatA. rastAmAM evu' anyuM ke, bAdazAhI chAvaNIthI trIza gAuupara kamarUdInakhAnanA meAkalelA mANase sAmA maLyA, ke jeo hajIramAM jatA hatA. evuM kahevAya che ke, amadAvAdanI bAdazAhajAdAnI sumegIrInI nAyakhIviSe ghaNAkharA amIrA kAratalamakhAnanA darajjA upara nihALI joi vicAra karatA hatA ke, tenI badalI thavAthI bIjo kayA mANasa A kAmane kabula karIne sarADe pahoMcADaze! A adraSya sa'sAramAM kevaLa niyapurvaka teA eja che ke, tenA uMcI paDhavIe paheAMcavAnA mAnama kheA tenA karamatamAM lakhAelA hatA, ane tejapramANe banavA pAmyuM. te evI rIte ke, sarakArI nimakahalAla nokarI, zuddha dIla, cAkhkhI dAnata ane raiyatanI sAthe sana calAvIne dezanA sArA dobasta tathA saMbhALapUrvaka dekharekha rAkhyAthI, bAdazAhajAdAnI nAyInA makhAthI joItA manasabatanA vadhArAsAthe divase divase vadhatI jatI bAdazAhI maherabAnIthI jAtIkA pAMcahajAra rUpiyAnuM manasA ane vagarazatanA evAtevaDA cArahAra svAreAnI sattA, sAatakhAnanA khitAba ane suMdara suzAbhita pezAka, nAkhata-nizAna, hAthI ane bAdazAhajAdAnA vakIleAnI nAyIthI jodhapuranI phAjadArI meLavIne subhegIrIupara nimAyA, ane jevI rIte bAdazAha khuzI rahe tevI rIte saghaLAM kAryA zuddha aMtaHkaraNathI bajAvavA lAgyA. te jyAMsudhI byA tyAMsudhI tenA vakhatamAM koIpaNa jAtanI tarAjInuM kAraNa ubhuM thavA pAmyuM hatuM nahi. tenI kArakirdI jotAM tenA jeTalI suegIrI koinI TakI nahi; temaja eve baMdobasta, ke lokomAM sukhazAnti ane bhapako paNa evA jaNAyA nahi, ke Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 325 ] jevo tenA vakhatamAM jaNAto hate. te viSe lokonA mukhamAMthI suvAyakA cAlI che ane hindustrIo paNa tenA rAsa ane gIta gAya che. tenA (kAratala bakhAnanA) vakhata pachI A dezanA lokone sukhazAMti maLavA pAmI nahi, kAratala bakhAnanI TuMka hakikata e che ke, te pitAnI juvAna avasthAmAM bAdazAhajAdA muhammada murAdabakSanI sAthe A dezamAM AvIne rahelo hato. te subAonA vakhatamAM thANadArI tathA phojadArInI nokarI karIne potAnuM gujarAna calAvato hato. sArAM nasIbe tene gupta rIte sarakArI khAsa sevAno lAbha ane manasaba maLavAthI prathama te pethApurane thANadAra thayo hate. pachI tene muhammada begakhAnI varganI padavI maLI ane te pachI tenI sArI nokarInI hakIkta hajuramAM pahoMcI. te uparathI te vakhate tene kAratalabakhAnane khitAba ane kaDInI phojadArI ApavAmAM AvI. te pachI dhoLakAne amaladAra thayo ane tyAMthI muhammada gyAsudIna muhammadakhAnanA marI javAthI surata baMdaranI musadIgIrI upara Avyo. te pachI subAne nAyaba thayo ane jAte amIrInI meTI padavIne pAme. tene marI gayA pachI bAdazAhajAdo AjamazAha khuda subegIrI upara Avyo. ' lakhavA makasada che, kAratalabakhAna khAsa cIThI AvyA pachI te haki. katane gupta rAkhI tarataja taMbumAM dAkhala thayo ane lazkarI koI mANasa jANe nahi tevI rIte amadAvAda tarapha ravAne thaI gayo. thoDA dIvasamAM A suzobhita zaheramAM tArIkha bIjI, rajaba sane 1046 nA dIvase dAkhala thaIne kamarUdInakhAnane te cIThI dekhADI, ane pitAne A babastanI bibula khabara nahi hevAthI pite baMdobasta karavA mAMDyo. dIvasa pachI kamarUdInakhAna hajura-hukama pramANe mALavAtarapha ravAne thaI gayo, saLAne dIvAna muhammada tAhIra ane kAjI abula jarA vigere subAnA tehenAtI manasabadAre, zaheranA moTA moTA nAmAMkita mANaso ane sarjana AvIne tene maLyA. kAratala bakhAne dezanA baMdebasta ane rakSaNArthe dareke dareka jagyAe thANuM besADyAM ane tenA baMdobastane mATe pitAnA mANasone TharAvI mokalI dIdhA; vigere karavI joItI goThavaNa karavAmAM rokAyo. A vakhate hajura hukamathI bAdazAhajAdA AjamazAhanA vakIlanI jAgIramAM peTalAda paragaNuM kApI ApavAmAM AvyuM. te sivAya prathama zAhavaradIkhAnanI sAthenA sira Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 326 ] baMdhI sipAhIonA eka mAsanA pagAramAM 24,671 rUpiyA ApavAno hukama thai apAelA te, olaka-soraThanA paragaNunI bAdazAhajAdAnI jAgIramAMthI kApI amadAvAdanA khajAnAmAM pAchI bharI devAno hukama thaelo, te rUpiyA hAla sudhI nahi bharAtAM bAkImAM hatA, temaja piTalAdamAM apAelI takAvInI rakamanA rUpiyA je bAkI rahelA hoya te kApI laI saghaLA pagAra karI devA. te viSe sarakArI hukama subAnA dIvAna upara Avyo. tyArapachI zAharadIkhAnane tenA bApanA marI javAthI junAgaDhanI. phojadArI upara nimavAmAM Avyo. sane 1087 hi. mAM motamIdakhAna, surata baMdaranA musadI salAbatakhAnanA badalAyAthI te jagyAe mAnavaMto umadA pozAka paherIne Avya; tathA zera aphaganakhAnanI badalImAM junAgaDhanI phojadArI upara jAtIkA ardhahajArI manasaba ane vagarazaratanA traNaso svArono uparI behalela zeravAnI nIbhAI Avyo. tyArabAda sarakArI hukama thayo ke, subAe pitAnA bakSi mIrabahAudInanA abhiprAyathI cuMTI kahADelA ekahajAra svAre amadAvAdanI sarahadamAMthI nokara rAkhIne zaherane manasabadAra muhammada raphI ke je, te svArone lAvavA mATe hajuramAMthI nimAyo che tenI sAthe rAkhIne, teo sAthe bhathAMnA bevaDA tevaDA sATha rUpiyA ane ekavaDA eka bhAsanA trIza rUpiyAnI sarAsarIno karAra karavo; pacAsa svAronA jamAdArane se rUpiyAno vagarakapAtano TharAva karI nahi rAkhatAM dhArA pramANe je nANuM vasula karavAnAM hoya te vasula karavAM ane te pagAra uparAMta vadhArI nAma lakhavAM; temanA ghoDAne dAgha (dama) devA, tathA je tArIkhe dAgha dIdhA hoya te tArIkhathI kharI noMdha karavI ane jAmInagIrI levAnI zarata be mAsanA pagAranI rAkhavI. te hisAba uparAMta khajAnAmAMthI ApI hajura tarapha ravAnA karavA. temAMthI jeo manasabane lAyaka heya teo upara teja pagAranA pramANamAM manasaba TharAvavAM e mujaba sarakArI hukaane amala karavAmAM Avyo. - have pATaNa zaheranA koTanI marAmata karavA mATe hajura hukama Avyo. A vakhate subAnA dIvAnanI arajauparathI hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, teNe (dIvAne) evI araja karI hatI ke "gaI sAlamAM sarakArI hukama AveluM hatuM ke moMghavArI sababe thatAM duHkhanAM kAraNathI amadAvAda zahera Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 327 ] ranAM garIkheAnI hAlata je dhaNIja kharAba thai gai che temATe eka varSa sudhI anAjanuM. mahesula mA jAvuM, ke jeviSe prathama paNa lakhAi gayuM che, ane te pachI dhArApramANe vasula karatA rahevuM; paraMtu A varSe pazu varSIdanI taMgI hAvAthI gaI sAla karatAM anAja dhaNuM moMdhu' che, chatAM jo mahesula levAmAM Avaze teA garIe bumA pADIne raDavA maDI jaze. A uparathI zrImaMta dayALu bAdazAhanA hukama AvyA ke, sAyara kAThAnA musadI lokAe eveA TharAva rAkhavA ke, mAMdhavArI vakhate anAjanA je bhAva uparathI mahesula mA kareluM te upara najara rAkhIne jyAMsudhI saratuM na thAya tyAMsudhI hAMsala levuM nahi. sane 1098 hi. mAM sukhAnA dIvAna-muhammada tAhIrane manasatramAM vadhAre| ane amAnatakhAnanA khitAbanuM mAna maLyuM, ane akSi (vRttAMta lekhaka) mIra bahAuddInakhAnanA marI javAthI te jagyAe mIra gAjIne nimavAmAM AvyeA. eja varSe havvuramAMthI hukama Avye ke, khajAnAmAMthI sAtahajAra rUpiyA zahera amadAvAdanA hakadArAne sukhAnA sadaranI mArate hAtheAhAtha vaheMcI ApavA, ane cAMpAnera tathA amadAvAdanA tAkhAmAM AvelA rakhIAla gAmanAM jhADAnI lIlI haraDenA mukhkhA sarakArI khAsa upayAgane mATe rAkhavA, ane kArejanI vahetAM pANInI meArI (nahera) nuM bAMdhakAma, salApeAza AgaLa AvelI maleka zAkhAna-gujarAtInI masjIdanI kherAta ane 2000 be hajAra rUpiyA vagaravila e khajAnAmAMthI meTA kAjI abdulAnI arajauparathI zAhaAlamanI gAdIvALA saiida suhammadane ApavA. te rUpiyA eka AMkaDe ApavAmAM AvyA ane khIjA kAmeA barAbara bajAvavA mATe puratA baMdobasta karavAmAM Avyo. A vakhate suratadaranA musadI mAtemIdakhAnanI araja uparathI hajuranA jANuvAmAM AvyuM ke, suhumbhaTTa akabara nirAzAbharyA duHkhathI mukata thaine sata re jaI pahoMcceA che. te pachI daMDArAjapurInA killedAra yAkutakhAna habIe araja karI ke muhammada akabara keTalAMka jaMgI vahANA sahita parAna javAnA manasukhe te badaramAM AvelA ane tyAMnA rAjakartA ke je mAma kahevAya che teNe tenI ghaNI baradAsta karI. keTalAka divasa pachI suratanA khabarapatrInA lakhavAthI haramAM khabara thai ke, muhammada Akhare traNa mAsasudhI maskatamaMdaramAM rahIne tyAMthI IrAnanA bAdazAha sulemAnazAhu Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 328 ]. upara madada ApavA saMbaMdhIne patravahevAra calAve, te uparathI zAhe tenI araja dhyAnamAM laI irAnatAbAnA baMdara abAsa upara hukama mekalyo ke, keTalAMka vahANo matamAM mokalI muhammada akabarane tenA sAthIo sahita svAra karAvI atre pahoMcADe. te hukamane anusarIne adhikArIo tathA amaladAroe rastAmAM paDatA pitA potAnA mukAme upara levA jaI AmaMtraNa tathA bAdazAhI khANavigere ApI sAruM mAna dIdhuM ane baMdara abAsathI asephakhAna sudhI pahoMcADI dIdho." A sAMbhaLIne hajura hukama thayo ke, A hakikatane sarakArI beMdhanAM TIpaNamAM dAkhala karavI. te pachI bAdazAhajAdo muhammada AjamazAha ke je, tene pakaDavA mATe nimAyA hatA tenA upara sarakArI hukama Avyo ke, pAchA pharI AvIne zrImaMta hajurane maLavuM. zera aphaganakhAna bahalola zeravAnInI badalIthI junAgaDhanI phejadArI upara bIjIvAra nimAyo, ane motamIdakhAnanI badalI thavAthI mu khArakhAnane surata baMdaranI musaddIgIrIne mAnavaMto suzobhita pizAka bakSiza karavAmAM Avyo. sane 1008 hi. mAM jodhapuranA phojadAra inAyatakhAnanA mRtyu pAmavAnI khabara jyAre hajuramAM pahoMcI tyAre hukama thayo ke, karatalabakha ne jodhapura jaIne tyAMnI saMbhALapUrvaka dekharekha rAkhavI. te hukamane anusarI teNe tyAM jaIne sArI rIte baMdobasta karyo; ane hajuramAM amadAvAdanA subAnI nAyabInI goThavaNa karavAnI yojanA thaI, te vize haju kaMIpaNa TharAva thayo hate nahi eTalAmAM te te khabara gujarAta ane jodhapuranA lokomAM vAyakArUpe phelAI gaI. tenI sAthe saghaLA sipAhIo ane sAthIo amadAvAda zaheranA ja hatA. teone A khabara maLatAM ja temanAM mana ucaka thaI gayAM ane teo nokarI choDI daIne amadAvAda tarapha ravAnA thaI gayA; te eTale sudhI ke, tenA gharanA keTalAka khAnagI nokarI paNa temanI sAthe jatA rahyA. A hakIkata jANavAmAM AvatAM karatalabakhAne teone dIlAso daine pitAnA sipAhIonI hakIkata moTA kAjI abdulAne lakhI mokalI, kemake teonI arajI AjJAne saMbaMdha tenI sAthe hatA, jethI teNe araja karI. A veLAe bAdazAhanI sAthe rahevAne dakSiNamAM phaja ane saradAre mAgelA hatA, te tyAM tehenAtI thaI gayA. A vakhate bIjo koIpaNa mANasa subAgIrI ke bIjA moTAM nakhamanAM kAmonI yogyatA dharAvato nahoto, ane Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 329 ] amadAvAdanA 'dobasta tathA sumegIrInA kAmathI mAhitagAra temaja himmata vAna phakata mAratalakhakhAnaja hajIranI najaramAM selA hatA; tethI jodhapuranI pheAjadArI amadAvAdanI subhegIrImAM umerI devIyeAgya che ema dhArIne hajuranI kRpA--chI tenA upara paDI, jethI bAdazAhajAdAnA vakIleAnI badalI karI,' ane kAratalakhakhAnane sukhegIrI ApavAmAM AvI, temAM jodhapuranI pheAjadArI paNa umerI devAmAM AvI. te uparAMta tenA manasakhamAM vadhArA karI ApIne jAtIkA pAMca hajAra rUpiyAnuM manasaba karI ApyuM . ane evaDA tevaDA cAra hajAra gheADA zaratavagaranA, odhapura temaja pATaNanI pheojadArI, eka khAsa hAthI, nAkhata-nizAnanu mAna ane eka karADa dAma rokaDA inAma ApIne sajAatakhAnanI padavI ApavAmAM AvI. te vakhate sarakArI AjJApatrI pragaTa thaI ke, tene amIra darajje caDhAvavAmAM AvyeA che. te viSe bAdazAhI pharamAna pragaTa thaI atre AvI pahoMcyuM. tyArabAda najara alIne jAtI padavI ane jAtIkA sAtaseA rUpiyAnA manasaaneA vadhArA ane traNusA svArA ApavAmAM AvyA ane bAdazAhajAdAnI vina'tI uparathI gujarAtanI subhegIrInA badalAmAM mALavAnI sumegIrI ApavAmAM AvI. darakadAsa rAThoDa ke je, muhammada akabarane uskeranAra hatA tenI puMThe sarakArI pheAja lAgu thai hatI tethI te kAkananI khINAmAM chupAtA krA hatA. chevaTe khacavAne kAipaNa upAya nahi hAvAthI muhammada akabarane vahANe besADI dIdhA, ane pote judo paDIne narmadA nadI eLa'gI mAravADa tathA hindustAnamAM hullaDa macAvavAnA hetuthI bahAra paDayA. have sajAatakhAna mAravADanA baMdobastane vAste keTalAka dIvasa cAlI sASakAraka rIte dekhasta karIne, kAchabega muhammadra amInakhAna ke je eka bahAdura mANasa hatA tene pAtAne tyAMne nAyaba TharAvIne amadAvAda tarapha pAche . evu' kahevAya che ke, jodhapuranI phAjadArI upara nAyaba nimavA vakhate sukhAnA ghaNAkharA manasabadArA ane jamAdArA peAtAnI nAkarInuM jokhama samajatA hatA ane kASTha mANasa rajaputAnAM tAphAnanI bIhIkanA lIdhe tyAMnI nokarI paNa kabula karatA naheAtA, kemake A vakhate marI gaelA jamInadAra rAjA jasavaMtasihanA putra ajItasihe darakadAsa rAhonI sAthe Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 330 ] maLI jaine hullaDa ubhuM' karyuM hatuM. kAchamamege khahAdurI tathA akalamaMdIthI kAyama rahIne nAyabapaNuM kabula karyuM ane tyAMja rahyo; jethI sajAmatakhAne tenAmATe ceAgya manasakhanI gAThavaNa karI. A varSe subAne dIvAna amAnatakhAna sarakArI vasulAtakhAtAMmAM huziyArIthI tana daine kAma karatA hatA tenA upara paNa bAdazAhanI maherabAnI ane rahema-najara thai, jethI tene asalamAM vadhArA karI ApIne jAtIkA ehajAra rUpiyAnu manasa" tathA mAtemIdakhAnanI padavInu mAna ApavAmAM Avyu, te pachI mukhatArakhAnanA badalAyAthI amadAvAdanI subhegIrImAM surata daranI musaddIgIrI umerI devAmAM AvI ane tene sagA seidra muhammada hasana ke je IdarIsakhAnanA bhatrIjo thatA hatA tene dIvAnane nAyaba DarAvavAmAM AvyA. vecANavALI jagyAe jakAta (mahesula) levAnA TharAva eja vakhatamAM sumAnA dIvAna upara hajura hukama AvyA ke, jakAta adhikArIoe peAte vepArIonA jakAtavALA mAlane kaMipaNa harakata ke aTakAyata karyAzivAya tenI kimmata nahi aDasaTatAM meheAravALI rajAciThThI ApavI, ke jethI tee te ciThThI meLavIne peAtAnA mAla batAvavA mATe kApaDanA adhikArIo pAse jaine khIjaka ( bharatIyAM ) pramANe raju kare. te pachI vepArIe te mAlanuM jyAM AgaLa vecANa karaze tyAMAgaLa tyAMnA jakAta-adhikArIe dhArApramANe te mAla upara jakAta leze. paraMtu eTaluM teA khAsa dhyAnamAM rAkhavu ke, je mehAravALI rajAciThThI vepArIone ApavAmAM AvI heAya te ciDDI tee tyAM batAve eTalAmATe teo pAsethI mucarakA lakhAvI levA beie. A hukama AkhA rAjyanA sukhAnA divAnA upara meAkalavAmAM AvyA. A TharAva karavAnuM kAraNa mAtra eTaluMja ke, dareka cIjanI kimmata kharIdIvALI jagyA karatAM vecANuvALI jagyAe vadhAre upaje che, mATe Ama karavAthI mahesulamAM vadhArA thAyache. paraMtu vepArIe vaLI evI cAlAkI karavA lAgyA ke, je jagyAe jakAta ke mahesula levAneA bilakula dhArA nahAtA te jagyAe ja te petAnA mAlanuM vecANa karavA lAgyA, ke jethI jakAta ApavI paDe nahi. tema thavAthI mahesulamAM nukazAna thavA lAgyuM. jethI pharIthI kharIdIvALI jagyAe jakAta levAnA rAva thayA, ke je viSenuM varNana have pachI tenI jagyAe varNavavAmAM Avaze. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 331 ] sane 1100 hijarImAM moTA kAjI khAjA abadulAe hajuramAM araja karI ke, amadAvAda zaheranI kacerIonA sipAIo vagara pagAre nokarI kare che ane tyAMnA rahevAzIone ratA tathA galIomAM pakaDI pakaDIne temanI pAsethI nANAM kaDhAvyAvagara mukatA nathI, vigere ghaNI rIte pajave che. te parathI subAnA divAna upara hukama Avyo ke, tyAMnA musadIone jaNAvavuM ke vagara nokarInA sipAIonI tapAsa rAkhavI ane sipAIone paNa tAkIda karavI ke, koIpaNa mANasa pAsethI kAMIpaNa levuM nahi. chatAM paNa je kAMI le, to temane sajA karIne zikhAmaNa devI. te viSenI khare kharI hakIkata hajuramAM lakhI jaNAvavI. A varSamAM etemAdakhAna divAna taraphanI bheTa gujarAtI cAra baLadanI be gADIo sAthe hajuramAM AvI, ane te zrIhajuranI najare mukavAmAM AvI. te bheTa jotAMja hajurane pasaMda paDI. te pachI subAno dharmAdhikArI temaja jajhiyA karanAM vasulAtI khAtAMne uparI amaladAra zekha mehaiyuddIna marI gayo, ane tenA dIkarA zekha IrAmuddIne sarakArI rakamonuM jokhama pote kabula karyuM. jethI tenA mAla upara japti AvatI baMdha rahI ane tene tenA bApanA hodAo ApavAmAM AvyA. - tyArabAda moTA kAjI khAjA abdullAe hajuramAM araja karI ke, seraTha sarakArane baMdobasta rAkhanAra paikIne ghaNAkharA mANaso ke jeo sattAdhikArIonI sanadonA AdhAre pitAnI gujarAnavALI jamInano bhegavaTo bhogave che teone tyAMnA musadIo teonI jamInamATe darabArI sanadono vadha kADhI pajave che; ane khullI rIte jotAM teomAM eTalI paNa sattA nathI ke teo hajuramAM AvIne sanada meLave. te uparathI sarakArI hukama thayo ke, subAnA divAne temanI jamInone japta karavAnuM ke khuMcavI levAnuM kAma aTakAvIne teone sanada ApavI, ane je jagyAnA loko subAnA divAna pAse AvavAnI zakti dharAvatA na hoya te jagyAe pitAne bharosAdAra mANasa mokalI tajavIja karAvIne teone bhogavaTAne haka tathA sanado ApavI. bharUcamAM matiyA lokenuM tophAna, ' sajAatakhAnanI subegIrImAM A bInA (bharUcamAM matiyA lokenuM baMDa) khAsa noMdha karavAlAyaka che. tenI hakIkata evI che ke, mati Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 332 ] thA, e eka jAtanA loko che, ke jeo khAnadeza ane bakalAnAmAM rahI dhaMdho-rojagAra karI pitAnuM gujarAna calAve che, ane teo musalamAna kahevAya che. je loko potAnA bApadAdAnA musalamAna hovAne lIdhe amadA vAdanA subAnA rAjyamAM rahe che teone emanA kahe che, ane je loko elaka soraThamAM rahe che teone bejA kahe che. teone dharmamAM deranAra siIda ImAmudIna che, ke jemanA camakAre joine te loko derAelA che. temanI kabara amadAvAdanI havelI ane paragaNAnAM gAma karamatAmAM che, ke je gAma amadAvAdathI sAta gAu upara AveluM che. judI judI jAtanA keTalAka hinduloko IslAmanI khubIthI mAhitagAra thaI saiidasAhebanA dharmamAM AvI murIda thayelA che. teono dharma cAlatA dharmothI kevaLa ju ja che. saIdasAhebanA mRtyu pAmavA pachI e dharmamAM khaMDana paDIne keTalAka phAMTA paDelA che ane teonI AstA kevaLa judA ja prakAranI che. temanA murIdo dara varSe je kAMI maLe temAMthI dasamo bhAga bheTa kare che. A rivAja eTalI hadasudhI vadhI gayo che, je kaI mANasane tyAM dasa chokarA hoya che temAMthI eka chokarAne saiIdasAhebane bheTa Ape che, ane saiIdasAhebanI olAdanI je marajI hoya to tenI avejImAM tenI kIsmata Ape che, tathA vArasadAkhala temanI olAdamAM murIdonI vaheMcaNI thAya che. saIda sAhebanI olAda A upajapara mojamajA mANe che, ane lagnanI vakhate murIdene kanyAdAnamAM paNa Ape che. lakhavA matalaba ke, A eka navAI jevI AstA ane heratabharelo paMtha che. temaja ghaNAkharA momanA loko potAnI nAta-jAtamAM khullI rIte hinduonA jevA ja rahe che ane dharma saiIdanI tAbedArI kare che. jyAre saiIda imAmudInanA pautra zAhajInA gAdI para besavAno vakhata hato, tyAre keTalAka hajAra momanAo ane matiyAo bhegA thayA hatA. saiyada zAhajIne ghaNuM murIdo hovAthI moTI moTI bheTo maLI, ane pite eka moTo jabaradasta mANasa che ema mAnavAnuM kAraNuM thaI paDyuM. saIda zAhajI pote ghaNokharo vakhata eka paDadA AgaLa besatA ane lokothI ghaNIjaDI mulAkAta karatA hatA. jyAre AsapAsanA dezavidezanA loko AvI, maLavAnI ke darzana karavAnI IcchA darzAvatA tyAre saiIdasAheba pitAnA paga paDadAthI bahAra rAkhatA ane tene murIda loko moTo lAbha samajIne Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 333 ] khudAne upakAra mAnI page lAgatA. te lokone e dhAro hato ke, khAlI hAthe page lAgavuM nahi, paNa je kAMI maLe te najarANuM mukavuM. AthI saIdasAhebanA paga AgaLa rUpIyA tathA maherenA DhagalA thatA. have auraMgajeba bAdazAhanA vakhatamAM zarehanI AjJA paLAvavA tathA juThA dhArmika jhagaDAo aTakAvavA mATe ghaNI ja sakhata tAkIda hatI. tethI tenA baMdobastAthe te lokoe bhegA maLIne pitAnI himmatane A kAmamAM vA paravAnA kAmane eka muktinuM kAraNa gaNIne mANasone dharmanA aMdhakAramAMthI sateja karavAnA nimIte zIApaNunuM tehamata mUkI jarAsarakhuM paNa bAkI nahi rAkhatAM keTalAkane keda ane baMdhIkhAnAmAM dAkhala karatA. tyArapachI AvA mANaso paikInA eka mANase jyAre hajuramAM saiIda zAhajInI hakIkata ane tenA murIdenuM adharmIpaNuM jAhera karyuM tyAre zrImaMta bAdazAhe dharmarakSA karavAmATe dharmAdhikArI ane subAnA kAjIne hukama karyo ke, majakura saIdane hajuramAM mokalI devo, ke jethI ahIM tenA paMtha ane AstA vigerenI puchaparacha vigere tajavIja thAya. A vakhate siIda zAhajI saIda imAmudInanI daragAhanajIka raheto hato, jethI adhikArIoe tene bolAvavA mATe keTalAka mANaso mokalyA, paNa saIde amadAvAda AvavAno InakAra karIne te mANasane pAchA kahADI mukyA. te viSe kAjInA jAhera karavAthI sajAatakhAMe saIda maMjhA nAmanA jamAdArane bAranenapuranI lazkarI TukaDInI sattA ApIne saIda zAhajIne lAvavA mATe hukama karyo. majakura saIda pitAmAM laDavAnI zakti nahi hovAthI tarataja khuzI thaIne ravAne thayo. tenAviSe evuM kahevAya che ke, gharathI vidAya thatAMja pote jhera khAIne prANaghAta karyo, ane thoDe dUra jaIne mRtyu pAmyo, ane keTalAka to vaLI ema kahe che ke, amadAvAda pahoMcyA pachI hajuramAM javAno hukama sAMbhaLIne subAne maLI pAchA pharatI vakhate jhera khAI prANaghAta karIne mRtyu pAmyo. te pachI tenA bAra varSanA putrane hajuramAM mokalAvI Apo. have majakura saiidanA mRtyu pAmavAnA khabara tenA duranA temaja najIkanA murIdone pahoMcatAM te lokonAM mana zokAtura thayAM ane matiyA loko mate bharAIne evuM dhAravA lAgyA ke, subAe saiidane jhera ApIne mArI nAkhela che, mATe teno badalo levo e khAsa jarUrI ane punyanuM Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 334 ] kAma che. A kAmamAM besI rahevuM e pApanuM kAma che. ema dhArI lekenAM ToLeToLAM bhegAM thavA lAgyAM. temAM yuvAnathI te vRddha sudhInAM mANaso paNa potAnA sagAsaMbaMdhIone sAthe laI, paisA TakAne gAMThe bAMdhI pitAnAM vatanane choDIne potAnA jIvanI jarApaNa darakAra karyA vagara amadAvAda tarapha AvavA ravAnA thaI gayA, ane narmadA para AvelAM bharUcanI lagabhaga AvIne hoDImAM besI nadI utarI AvyA. teonA AvI pahoMcavAnI bharUcanA phejadArane khabara thatAM teNe tene aTakAvavA mAMDyA, paraMtu temAM mArAmArI thatAM bharUcane phojadAra mAryo gayo ane tyAMne kilo te lokoe potAnA hastaka lIdho. te pachI tyAMnI raiyatanA jAnamAlane jarApaNa nukazAna nahi karatAM kIllAnI majabutI karIne temAM AvI utaryA, ane thoDI mudatamAM teone baMDakhora lokonI bIjI keTalI eka TukaDIo AvI maLI. tyArabAda A khabaro sAMbhaLIne vaDodarAne phojadAra teonAupara caDhI Avyo, paNa te jagyAe jIta meLavI ghaNI muzkela hatI; kemake te kIlo uMcI TekarI upara Avela che ane vaLI tenI eka bAjue narmadA nadI vahe che. A vakhate duzmane ghaNu hatA tethI koIpaNa rIte phAvI zake tema nahi hovAthI majakura kejadAra niSphaLa thaI potAnA mANaso sahita pAcho gayo, ane matiyAonI saMkhyAmAM vadhAro thavA lAgyo. te pachI prajAmAM evI vAyakA cAlI ke, teonI (matiyAonI) upara ghA bilakula asara karatA nathI." evI rIte keTalAka divaso vitI gayA pachI A banAvaviSenI khabara subAnA lakhavAuparathI hajuramAM pahoMcI. te uparathI subA sajAatakhAna upara sa hukama Avyo ke, e lokone ekadama ghaNI ja utAvaLe dUra karavA mATe teonI tejAnarUpI agnine talavAranI tikSaNa dhAranAM pANIthI olavIne bharUcanA killAne bacAvI le. te hukamane anusarIne subAe najaraalIkhAna tathA mubAjakhAna bAbInA tAbAmAM taiyAra lazkara soMpIne musadIone tehanAtI phejadAranuM lazkara ApyuM tathA pitAnA sAthIone mukarara karIne sAthe laI bharUca pahoMcIne puratI sAmagrIo taiyAra karI ane damadamAM temaja ghuso banAvIne AgaLa laI javAne sAmAna galI ArIo salAmata rAkhavA ane maracAo bAMdhavA macI gayA. tyAre te tophAnI loko paNa potAnA jIvanI darakAra karyA sivAya Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 335 ] killAmAMthI bahAra AvIne jhapAjhapI karavA lAgyA, eTale ke, baMdUkA ane tApAne mArA cAlavA lAgyA. kahevata che ke " saghaLAM kAmeA tenA mukarara thayelA vakhateja pAra paDeche, AvI rIte keTalAka dIvasa viti gayA tApaNu kAinA jaya-parAjayanA aMta AvyeA nahi. jyAre zrImaMta bAdazAhanA zubha karma-graheA sapUrNa prakAzita thayelA hatA tyAre zatruonAM karma upara daridratA phelAi rahI hatI; jethI te leAkeAnuM meATA jaththAmAM ekaThA thavu ane killAne pacAvI pADavAnuM kAma jarApaNu lAbhakArI thai zakayu nahi. temaja teemAM evu' paNa jJAna ke samaja nahAtI, ke jethI killAnuM rakSaNa ke killedArI sArI rIte kare. te lokonA DALa bilakula nakAme-dhAvagaranA hatA ane kASTha AgevAna saradAra paNa naheAtA, tema anubhavanuM te bilkula nAma paNa nahAtuM. AvA leAkeA jo jude jude ThekANethI AvI ekaThA maLIne kAI kAmamAM teha meLavavA Icche tA kadIpaNa phateha meLavavA pAmeja nahi ane eka bIjAne hukama ke tAbedArI paNa uThAveja nahi. A khaDakhAra lAkA peAtAnI sakhyAne vadhAre| ane jagyAnI majazrutIthI madonmata (abhimAnI) banI jaine koI kAi vakhate mujemAM javAnI gaphalata karatA, ane peAtAnAM bALabaccAM pAse javAne tathA mANusanI jarUrIyAtanAM kAmeAne lIdhe gerahAjara rahetA. te viSenI khabara joke bAdazAhI mAracAnA lokAne maLI ane vAta khullI paNa thai gai, tApaNu teo (saradArA) zAMta besIne lAga joi rahyA hatA. bhAgadeMge duzmaneAnAM nasiba chuTI gayAM ane kALa paNa AvI pahoMcyA. kahyu` che ke- jyAre mANusane khudAi teDuM Aveche tyAre eka kSaNavAra paNa DhIla ke utAvaLa thatI nathI." matalaba ke, duzmanAne aMta AvI rahyo. A vakhate riva (sU)e paNu peAtAnI sapUrNa uSNutAvaDe peAtAnAM tejasvi kirApara sakhata garamI (tApa) phelAvelI hatI. eka tarapha murajAnA kATanI dIvAla hatI, ke jyAM killo bacAvanAra lAkA paikInA keTalAka bhukhamarAnI garamI maTADavI gaelA ane bAkInA thoDA ke jeo tyAM rahelA hatA te yaDAnA AzarA khALatA eka jagyAe kheDA hatA. garamIne lIdhe chAM Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] bAdazAhI lazkaranA mANasA meracAomAM evA vakhatanIja rAha joi rahyA hatA. teoe AvA lAga joi peAtAnAM rakSaNanAM sAdhanA saja karI lIdhAM ane vakhatane amulya samajI, A kAmane mATe banAvelI sIDIe je taiyAra hatI te killAnI dIvAle aDakADIne upara caDI chAMyaDAmAM sutelA mANasAne temanI jANamAM AvatAM pahelAM sadAne mATe nidrA letA meAtane zaraNa paheoMcADI dIdhA. te pachI killAnA daravAjAnAM kamADe sadAne mATe khullAM karI dIdhAM. ane bAdazAhI tamAma saradArAe ekadama AMkhanA palakArAnI peThe aMdara ghusI jaine bilkula vagara vila'e humaleA karI allAhu ! allAha ! ne pAkAra karatAM kApAkApI tathA mArAmArInI agnirUpI jvALA (jhALa) pragaTAvI mukI ane bAMdhavA-phekavAnuM kAma cAlu karI dIdhuM. sAmAvALA duzmane paNa cAre bAjuthI ekaThA thaI laDavA lAgyA, ane javAMmaradI tathA zurAtana batAvI laDatA laDatA maratA cAlyA. te potAnA dharmagurUne mATe bharavu e mukti che ema dhArI peAtAnA jIvanI kazIpaNa darakAra nahi karatAM kapAI maratA hatA. temAMnA keTalAka teA bAdazAhI saradArAnA hAthe pakaDAi javAthI vina Mti karavA lAgyA ke, ameAne amArA sAthIothI zAmATe dUra rAkheAche ! jema bane tema vahelAsara amAre paNa kALa lAvA ! ! bAkInA paikI jeone maravAneA lAbha nahAtA maLatA teone bIjA lAkA e lAbha ApatA hatA, ane ghaNAMkharAM strIpurUSA pAte jAte, athavA teA peAtAnI madada karanAra mAraphate narmadA nadImAM paDIne maraNa pAmavA lAgyAM. A yuddhamAM jamAdAra nurUdruIna bhaThI ke jeNe pUratA zrama lai sArI nokarI khajAvelI tepaNa sarakArI marI gaelA saradArAnI sAtheja mAryAM gayA. jyAre hajuramAM baMDakhAreAnI A tAzanI agni elavAne sarakArI pheAjane teha maLyAbAbatanI khabara pahoMcI tyAre hajuramAMthI sajAmatakhAnane ghaNuM mAna maLyuM ane tenAM pUratI rIte vakhANa karavAmAM AvyAM. have jANavu joie ke, bAdazAha auraMgajebanA vakhatathI ghaNI khInAe sAMbhaLelI che ane teviSe prathama paNa lakhAi gaeluM che. A anAvanA vanI tithi joke kharAkhara mAluma thaI zakI nathI teApaNu kalpanA pramANe lakhavAmAM AvI che. mATe pahelAM ke pachI evuM ke vadhatuM varNana kAMi lakhAyu hAya tA daragujara karAvaze. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 337 ] majakura varSamAM matiyA lekanAM tophAnane zAna karIne subAe TharAvelI pizakazI levA tathA baMdobasta karavA mATe mAravADa tarapha lakSa ApyuM. A subo pitAnI subegIrInA vakhata sudhImAM cha mAsa mAravADamAM ane cha mAsa amadAvAdamAM raheto. jyAre te mAravADamAM rahetA tyAre tene khAnagI dIvAna bIhArIdAsa ane kAchavigere bAdazAhI musadIo sAthe rahIne jarUrI kAmo karatA hatA. tenA vakhatamAM dara varSa karatAM A varSe AvavA javAnA rastAo ane salAhazAntino baMdobasta ghaNo sAre rahyo hato. sane 1101 hi, mAM mAravADano baMdobasta jevo joIe tevo thaelo nahi hovAthI sajAatakhAne hajuramAM lazkaranA kharcane mATe subAnA sarakArI khajAnAmAMthI. madada levAviSenI araja karI. te araja maMjura thaI ane subAnA dIvAna etemAdakhAna upara hajura hukama Avyo ke, tenI mahoranuM tamasuka lakhAvI eka lAkha rUpiyA ApavA ane tenI jAgIronI vasulAtamAMthI majakura rakama be varSanI aMdara vasula karIne khajAnAmAM dAkhala karavI. te sivAya vaLI sajAatakhAnanI araja uparathI e vAta sarakAranA jANavAmAM AvI ke, AjhamAbAdane koTa be varSa thayAM varasAdanA jozathI TuTI gayelo che, ke jenI marAmata prathama marahuma zAhavaradIkhAne hajura AjJAthI karelI. te uparathI hukama thayo ke, subAne dIvAna marAmatanA kharcane aDasaTa karIne koTanI marAmata kare. sane 1102 hi. mAM amadAvAda zaheranI keTalIeka majIdo marAmata karavA lAyaka thaI gaI hatI. jethI subAe tenI marAmata mATe (27050) satyAvIza hajAra-pacAsa rUpiyAnA kharcane aDasaTo karIne hajuramAM mokalI Apyo hato. te uparathI hajura hukama Avyo ke, subAnA dIvAnanI maMjurI laIne marAmata zarU karavI. A vakhate subo sajAatakhAna kAThIAvADanA jamInadAronI pezaka zInI vasulAta ane baMdobasta karavAmATe lazkara laine te tarapha gayo ane laka-seraThamAM AveluM gAma thAna ke jyAM tephAnI kAThI loke vasatA hatA tyAM jaI pahoMcyo ane teonA bacAvano killo ke je. teoe pitAne mATe banAvyo hato te kabaje karI pADI nAkhIne pAcho che. eja varSe surata, amadAvAda ane bharUcabaMdaravigere sthaLoe duSTa Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [338 ] duSkALa ane kAgaLIyAMnA rAganA lIdhe prajAvarga paikInAM ghaNAM kharAM mANasA nAza pAmyAM. have pAlaNapura vigerenA hindue pAsethI jayAverA vasula levAnA hukama AvelA hAvAthI sukhAe te hukama dhaNI tAkIdathI kamAlakhAna jAlArI upara meAkalyA, ane jAlArIe peAtAnA putra phIrojhakhAna ke je potAnI nAyakhInu kAma karatA hatA tene te hukamivaSe dhaNIja tAkIdathI lakhI meAkalIne zekha akaramuddIna ( jayA-adhi kArI) nI joitI madada ApI. te pachI vaDAdarAnA phe|jadAranI badalI thaI, paNlR tyAMnA badobasta dhaNA majabuta hatA tethI subAnI araja uparathI tenI bahAlI tha; ane kutae-Alama sAhebanI gAdIvALA muhu mmada sAlehe A phAnI duniyAnA tyAga karyAM. eja arasAmAM evI khabara AvI ke, daradAsa rAThoDe mAravADamAM luTATa calAvI lokone duHkha devA mAMDI hullaDa macAvyuM che. A khabara sAMbhaLIne subA sAmatakhAne jodhapura jaine samayasucakatA vAparI ghaNAkharA rajaputA tathA paTAvA paikInA keTalAkane temanA bApadAdAnA asalI dhArApramANe jAgIranA badalAmAM paTA karI ApyA ane keTalAkane nAyaba kAjImeganI tajavIja uparathI manasabamAM ghaTatA pagAra karI ApyA. vigere zubheApakArI nRtyAthI te lokAne rAjIkhuzIthI pAtAne kabaje karI lai sarakArI nokarI tathA sarakArI kAme vaLagADI dIdhA. majakura rAThoDanA tAkAviSe pAlaNapura tathA sAMcAranA phojadAra kamAlakhAna jAleArI upara dhaNIja sakhta tAkIdathI evuM lakhI meAkalyu ke, pAlaNapurathI jAleAra jaine khakhara rAkhavI ane ceDAka dIvasa jodhapuramAM rahIne taiyAra pheAjathI kAjImabegane mIThe javu, ane tyAMnA pheAjadArane paNa tAkIde hukama karyAM ke, bhADutI jAnavaro tathA gADIvALAe pAsethI evA mucarakA levA ke, jethI tee vahepAranA mAlane udepurane raste thaI amadAvAda pahoMcADatA rahe. te pachI majakura paragaNAnA pheAjadAra sukhahAnasihunA badalAyAthI te jagyAe kuvara mehukamasiMhane harAvIne odhapuranA dokharatathI saMteApa mAnI sana majakuranA jamAdIulaavvala mAsamAM amadAvAda tarapha ravAne thaI AvI pahoMcyA. te vakhate pATaNanA qAjadAra sadarakhAna bAbInA lakhavA mujaba khaTAlI tathA sAMparAnA killAnI marAmatanA kharcanA aDasaTA ke je eka hajAra rUpiyAnA karavAmAM Avye hatA, te rUpiyA ApavAmATene hukama tyAMnA amaladAra upara lakhI mekalyA ane tenI marAmata karavAmATe sakhata tAkIda karI. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 338 ] sane 1103 hi. mAM amadAvAdanA banAvomAMthI hajuramAM jAhera thayuM ke, soraTha, kejadAra zeraaphaganakhAne lakhyuM che ke, mustaphAbAda udde jagatane killo sakhata varasAdanA mArathI tuTI gaye che ane tenI dIvAle paDI gayelI hovAthI temAM tophAnI-baMDakhora leko AvIne Azraya le che. te uparathI hukama thayo ke, subAnA dIvAna etemAdakhAe ghaNI ja utAvaLe kaDIyA-majure ane bharUsAdAra mANasane tyAM mokalI devA, ke jethI teo jaIne kAma karavuM zarU kare. A vakhate saiIda idarIsa ke je naDIyAdano phejadAra tathA tevIladAra hato tenA mRtyu pAmavAthI subAnA divAne tenI mAlamilakata japta karavA mATe mANasane mokalyA, paraMtu e viSenI khabara jyAre hajuramAM pahoMcI tyAre subAnA divAna upara hajura hukama Avyo ke, evA mANaso ke jemanA vAraso sarakArI nokarImAM hoya temanA mAlane kaMIpaNa harakata nahi karatAM tenA vArasone svAdhina karI de. subo sajAatakhAna jyAre kAThIAvADamAM jhAlAvADano baMdobasta ane jamInadAranI pezakazInI vasulAta karIne nokarI paTAnI jAgIronI tajavIja karI tyAMnA nAyaba phejadAra muhammada jhAhIdane baMdobastamATe tAkIda karIne pitAnA dara sAlanA dhArApramANe jodhapura tarapha javAne ravAne thayo, tyAre teNe potAnA khAnagI divAna bihArIdAsane paNa mukI tathA mAlI baMdabata arthe amadAvAda tarapha ravAne karyo. ane pitAnA tAbAnA phejadAro temaja thANadArone paNa rAha-rastAonA baMdobasta mATe sakhata tAkIda karI. zekha muhammada phAIla manasIbadAra ke je, hajuramAMthI paragaNuonA mahesulI kAgaLa tathA subhAnA daza varSanA hisAbI kAgaLo levA mATe Avela hato ane jubAnIo tathA dastAvejo jovAmATe dIvAnI daphatare dezAIonI rAha joto hato teNe potAnI hakIkata subAne, subAnA paragaNAnA mukhya adhikArIone, manasabadArone ane tehanAtIone dIvAnI mAraphate mokalAvI hatI, jethI keTalAka jAgIradAroe AvIne hisAba raju karyA ane dezAI lokoe vilaMba karelI hovAthI teone tAkIda karavAmAM AvI, tethI bihArIdAse majakura zekhanA kahevA mujaba mudAma mANasonI mAraphate dezAIone bolAvI hisAba raju karAvyo. A vakhate mIraThA paragaNAnA kAjInA hodA upara muhammada zaphI nAmanA mANasane hajuramAMthI nimavAmAM AvyuM, jethI te AvIne subA sajAakhAnane Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 340 ] maLe. A kAchanI nANAMsaMbaMdhInI hAlata ghaNuja mAThI hovAthI subAe tene baMdobasta thatAM sudhI pitAna taraphathI dararojano eka rUpiye karI Apyo ane eja paragaNAmAM nokarIpeTane pagAra je jodhapuranI phejadArIthI apAto hate teno baMdobasta karI Apyo. te pachI mAhe jamAdIula avvala mAsamAM subo sajAatakhAna mAravADanA baMdobastathI paravArIne amadAvAda AvavA ravAne thaze. jyAre majala upara majala mArIne paMtha kApato kApata kaDI tAbAnAM gAma caraMgamAM AvIne mukAma karyo tyAre tene mAluma paDyuM ke, e musApharImAM pANInI ghaNIja achata che, tethI teNe tyAM eka moTo kuvo khodAvyo, ane jyAre pharajAmakhAMe kherAlumahAlane pitAnI jAgIramAM ApavAnI darakhAsta karI, tyAre vaDanagaranA nAyaba phojadAra muhamada mubArajha bAbIne lakhavAmAM AvyuM. sane 1104 hi0 mAM vRttAMta lekhaka muhammada jAphare amadAvAdanI je hakikata hajuramAM lakhI mokalI hatI tethI zrImaMta bAdazAhane jANa thaI ke, subAe divAnane kahyuM ke-rANI rUpiyAnA kAraNathI eka mahinA thayAM yitano tamAma vahevAra baMdha che, ane jyAre meM TaMkazALanA daregAnA gumAstAne kahyuM ke, rUpiyAnuM vajana ochuM thatuM hovAthI sarApha loke te bhAvathI paisAmAM vadhAre vaTAvI le che to tethI raiyatane ghaNuM nukasAna thAya che, ane jyAre sarAphAne kahevAmAM Ave che tyAre teo kahe che ke, calaNI rUpiyAnuM vajana nakkI karI Apo, tyAre te gumAsto tene javAba lAvyo ke, hajura-AjJAsivAya huM te kAma karI zakato nathI. A hakIkata uparathI subAnA divAna etemAdakhAna upara hajura-hukama Avyo ke, ochAM vajananA rUpiyAne navA simAM badalI nAkhavA ane hukamAnusAra traNa surakhAne eka rUpiyo gaNavo, paNa je tethI kama hoya to tene cAMdImAM gaNo. tevize sarApho pAsethI evA mucarakA lakhAvI levA ke, traNa surakhA sudhInA rUpiyAne barAbara eka rUpiyo gaNe, paNa jo tethI ochA vajananA hoya to jeTalA rUpiyA hoya te badhAne TaMkazALamAM laI jaI gALI nakhAvIne pharIthI sikko paDAve. A varSe zahera amadAvAdano koTa, imArato ane kAMkarIA taLAvanI bharAmatanA kharcane aDasaTelo hisAba subAnA divAnanI mohoravALo haju Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 341 ] ramAM raju thayA. te hisAbamAM (4254) cAra hajAra, asA cApana rUpiyA darzAvelA hatA. te uparathI hajure majurI ApI ke, majakura rUpiyA ahinA sarakArI khajAnAmAMthI laIne marAmata karavI. te sivAya AjhamA mADhanA killAnI marAmatane mATe etemAdakhAnanA nAyaba sai mAhasanAe khajAnAmAMthI sAta hajAra rUpiyA ApelA hatA, te viSenI khabara amadAvAdanA khabarapatrIenA kAgaLAthI sarakAramAM paheAMcI. te uparathI hukama thayA ke, majakura rUpiyA zAmATe ApavAmAM AvyA? tenI marAmata sukhe tathA phAjadAra pAtAnA kharcathIja kare ane ApelAM nANAM pAchAM vasula karI bharI ApavAM. tyArabAda vI evI khabara hajuranA sAMbhaLavAmAM AvI ke, darakadAsanI uzkeraNIthI ajItasiMha thalAmAM bharAi kheThA che ane tyAM rahIne tAkAna tathA bakheDA ubhA kareche. te uparathI sukhA sAmatakhAna upara hukama AvyA ke, jodhapura jaI tASAnI leAkeAne sarADe pahAMcADavA. te hukama maLatAM sukhe banatI tvarAe te tarapha ravAne thai gayA. tyArabAda pATaNathI ArasapahANanI je khaseA hela (zilA) saradArakhAMe masjIda, pAThazALA ane potAnA ghumaTane mATe magAvI hatI te amadAvAda AvI pahoMcI, ane tyAMnA nAyaba pheAjadAra saphadarakhAna bAbIe lakhI jaNAvI jAhera karyuM ke, jo Apane hajAra helanI jarUra hAya tA teneA baMdobasta paNa huM karI zakuM chuM. te pachI muhammada sulatAnanAmanA mANasa hajuramAMthI mIrAnA sarakArI khabarapatrInI jagyAupara nimAine AvI paheoMcI potAnA kAmakAjamAM dAkhala thayeA. sane 1105 himAM bAdazAhajAdA AjhamazAha bahAduranA vakIla mulatAna najhIre hajuramAM jAhera karyuM ke, bAdazAhajAdA--bahAduranAM karamAnathI amadAvAdamAM je jaNusAnI kharIdI thAyache te upara mahesula levA mATe tyAMnA musadIo takarAra kareche. e uparathI sumAnA divAna etemAdakhAna upara hukama AvyA ke, sarakArI musaddIe bAdazAhajAdA bahAdu ranI lakhelI mAzI jasA joi tenI noMdha lai temAM temanI mehAra karAvIne te jasAnA mahesulamATe takarAra nahi uThAvatAM javA ApavI. tesivAya vaLI subA upara paNa khAjA husananI sAthe hajIra-hukama AvyeA. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BYR 1 ke, vaDanagaranuM maMdira pADI nAkhavuM. A hukama maLatAM sukhAe tyAMnA phojadAra muhammada mubArajha khAkhI upara hukama lakhI meAkalyA ke, paramAna mujaba tyAMnuM maMdira pADI nAkhavuM, ane zeraaganakhAna ke je, seAranA pheAjadAra tathA tehavIladAra hatA te sukhAnI jAgIranA dhaMdhukAnA mahAlAnAM dvAraDhAMkhara lai gayeA che te badhAM pAchAM pheravavAM ane gAmaDAMene kAMIpaNa harakata na thAya teTalA mATe pUratA ba Mdobasta karavA. A varSe pATaNanAM sAyara khAtAMnI je upaja khAlasAmAM levAtI hatI te sajAatakhAnanI jAgIramAM umerI ApavAmAM AvI. tyArabAda pATaNanA AdhakArInI jagyAe abdulaganI nAmaneA mANusa nimAi AvyA ane pATaSNunA nAyaba phojadAra sadarakhAnanI badalI thavAthI te jagyAe tenA bhAI sumArajhakhAna khAkhInI nimaNuMka karI pote mAravADa javA mATe taiyAra thaI jodhapura gayA. tyAMnA nAyaba qAjadAra kAljhamabega maraNa pAmavAthI tenI jagyAupara phIrojhakhAna mevAtInI nimaNuMka karIne tyAMnA baMdobastathI saMtAya pAmI nirAMte sukhazAntithI amadAvAda tarapha pAchA pharyAM. sane 1106 himAM jodhapuranA khabarapatrInA lakhavAparathI subA sajAatakhAnane jANa thaI ke, tyAMnA killAnA amaladAra muhammada zakIe zavvAla mAsanI egaNIzamI tArIkhe A saMsAranA tyAga karyAM che, ane tenI jagyAe bIjA killedAranA dAbasta thatAM sudhImAM vaDAdarAne pheAjadAra muhammada ehaleAla zeravAnI paNa mRtyu pAmyA, tethI tyAMnI phAjadArI muhammada egakhAnane ApavAmAM AvI che. A varSamAM paNa meAMdhavArI hAvAthI sAatakhAne paragaNAnA mukhya adhikArIone lakhyu ke, je je jAtanuM anAja paragaNAmAM nIpaje che temAMthI amuka bhAga jAgIradArA tathA raiyatane ApavA, ke jethI te tyAMnA bArAmAM vecAya; paNa evu' banavA devu nahi, ke jethI tyAMnA vepArIe jathAbaMdha kharIda karIne ekaThu" karI rAkhe. te pachI zaheranAM pI MenA amaladArA TharAvavAmAM AvyA, ke je peAtAne kAve tema kharIdI kare ane temanI pAsethI garIba ke lAcAra loko kharIda karI zake, paraMtu DIAvigere anAjanA vepArIe jathAbaMdha kharIda karI zake nahi. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 343 ] have korejanAM pANInI merI ke je tyAMthI jumA marada vigere sthaLe thaIne jAya che te tuTI javAthI subAnA dIvAne tenI marAmata karavAmATe rUpiyA 1200 bArasonA kharcane aDasaTo karIne hajuramAM mokalI Apo hatA. te uparathI hajura hukama Avyo ke, AvAM dharmAdA lekopayogI 5nyanAM kAma karavAmAM bilakula evI DhIla karavI nahi, ke jethI kaMI nukasAna thavA pAme, mATe tenI turataja vagara vilaMbe marAmata karI levI ane pATaNa zaheramAM AvelI zekha ahamadanI banAvelI jumAnajIdanI marAmatamATe paNa rUpiyA paMdaraso sarakArI khajAnAmAMthI ApavA. A vakhate dhoLakAne amIna mIrahayAtullAkhAna potAnI nekarIthI dUra thaIne hisAba ApavA mATe hajuramAM gayo ane teno hodo muhammada bAkira asophakhAnIne ApavAmAM Avyo. jyAre amadAvAdanI rojanIzI uparathI ahiMnI haki. kata viSe hajuramAM jAhera thayuM ke, haju sudhI paNa moMghavArI cAluja che, tethI hukama thayo ke, sane julusanA dhArA pramANe sadAvratamAM so rUpiyAne vadhAre kare ane te jyAM sudhI prathama mujaba saMghArata na thAya tyAM sudhI cAlu rAkhavo. have sajAatakhAna potAnA nimIta vakhate mAravADa tarapha gayo ane tyAMthI pUratA saMte lAyaka baMdobasta jamAvI mAhe jIla haja mAsamAM pAcho amadAvAda AvI pahoMcyo. sane 1107 hi0 mAM moTA kAcha khAjA abadullAe hajuramAM araja karI ke, amadAvAdamAM rAyakhaDa daravAjA pAse AvelI patharAnI bAMdhelI saDaka ke je sAbaramatI sudhI jAya che te bhAMgI gaelI hovAthI lokone AvatAM jatAM ghaNI ja muzkelI ane hADamArI bhogavavI paDe che. te uparathI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke, majakura saDakanI marAmata jema bane tema vahelAsara tAkIdethI karAvI levI ane AvAM halakI rakamanAM navAM kharca mATe bilakula hajura hukamanI vATa jevI nahi; te sivAya vaLI e paNa hukama Avyo ke, garIba-lAcAra ke nirdhana loko ke jeone koI vArasa ke mAlIka na hoya ane teo marI jAya to teone dATavA ke avala maMjIle pahoMcADavA mATe sarakArI rAjyanA dIvAnoe je jagyAe nivArasI khAtAonI kacerI hoya temAMthI ane jyAM tevAM khAtAM na hoya tyAM jayA karanI kacerInA khajAnAmAMthI kAjIne sAthe rAkhIne joItuM Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 344 ] kharca karavuM. have sukhAnA dIvAna etemAdakhAMe dAheAdanI masjIdanI marAmatanA kharca mATe je aDasaTA rUpiyA 1430 caudasA trIsane karIne mAkahyA hateA tenI maMjurI ApavAmAM AvI ke, vahelAsara marAmata karI levI. te pachI sukhe sajAmatakhAMna peAtAnA dhArApramANe puratA khaMdobasta karIne pezakazI lai mAravADa tarapha ravAne thayA tyAM ATha mahinA sudhI rahIne mA jamAdIula avvala mAsamAM pA amadAvAda tarapha ravAne thai AvI pahoMcyA ane peAtAnA kArAbAra calAvavA lAgyA. A varSe khulAkImega nAmaneA mANusa ke je gurajabaradArInI nAkarI karatA hatA te, lAkhAvaraNamala ane tenA bhAi, ke je navAnagaranA qAjadAra hatA tene TeTA (takarAra) maTADavA tathA sADanI raiyatane pAkAra dUra karavAmATe hajIramAMthI nimAine AvI pahoMcyA. tyAra pachI pATaNanA nAyaba phAdAra muhammada mubArajha khAmI ke je, pATaNa tAme sApA (gAma)nA kALA lokonAM hullaDane zAnta pADI tene zikSA devA mATe gayeA hateA te, jyAre hullaDa zAnta karIne agni mukI pA ratA hatA te vakhate tene eka tIra lAgyuM ane tethI te mRtyu pAmyA. A khabara sukhA sajAatakhAnane paDatAM teNe te jagyAe sadarakhAna khAkhIne nimyA ane muhammada mubArajha khAkhInA dIkarAone ghaTatuM manasakha karI ApyuM; godharAnA phAjadAra muhammadaegakhAnanA badalAyAthI te jagyAe hajuramAMthI muhammada murAdakhAnane nimavAmAM Avye ane muajamapuranI masjIda tathA asAvalamAM AvelI aNu turAkhanI masajIda ke je, khaMDita thai gayelI hatI tenI marAmatamATe sukhAnA dAvAne rUpiyA 4164 cAra hajAra, ekasA cAsAnA je aDasaTA karelA hateA te viSenI hajuramAMthI majurI maLI ane te sAthe evI AjJA karI ke, sarakArI rAjyanA dIvAnAe, vepArIe pAtAnA mAla je jagyAe lai jAya te jagyAe teenuM nAma lakhI lai temanI pAsethI sAyaranuM mahe sula vasula karavuM. A varSamAM vaDAdarAnA dIvAna muhammada egakhAnanI badalI thavAthI te jagyA asAlatakhAnane ApavAmAM AvI ane subAne dIvAna etemAdakhAna ke je, subAnI dIvAnI tathA suratamaMdaranI musaddogIrI karatA hatA te mAhe zAkhAnamAM suratamaMdaramAM maraNane zaraNu thayeA. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ 345 ^ ] darakadAsa rAThoDanI arajanA svikAra tathA sulatAna khula akhtara ane saphItunnIsA begama ( bAdazAhajAdA suhamada akabaranAM putra-putrI)ne sajAatakhAnanI mAraphate hajIramAM mekalI ApavA ane sulatAnanI sAthe majakura rAyanu" hajIramAM javuM, A varSamAM peAtAnA takadIranA sArA soge bAdazAhI lazkaranA jozanA lIdhe pIDA pAmatA pA ke pahADIomAM, jaMgala ke jhADIomAM bhaTakatA ane teArAnI hullaDe| macAvanArA darakadAsa pAte karelAM kRtyAnI mAphI mAgavA ubhA thayA. A lakhANanI matalaba evI rIte che ke, ghaNA dIvase upara bAdazAhajAdo sulatAna muhammada akabara peAtAnI duLa ane bhaTakatI sthitimAM peAtAnA putra sulatAna khulaMda aqhara temaja peAtAnI putrI saphrItunnIsA begamane darakadAsa rAThoDanA havAlAmAM sAMpI gayA hatA. te bannene sAthe rAkhIne majakura rAThoDa ati bhayAnaka ane sakaTabharyAM pahADAmAM bhukhe du:khe dahADA gujAratA hatA. have tenAM bhAgyahiNapaNAneA ata AvI rahyo ane sadbhAgyanA vakhata prApta thatA heAvAthI teNe izrvarIdAsa ke je sajAatakhAna tarathI bhareAsApUrvaka keTalAka mahAlAne adhikAra bhagavatA hatA tene eka arajI lakhIne jaNAvyuM ke, mArI A araja zrImata hajura bAdazAha sudhI pahoMcIne pAchI kabula thai Ave tyAMsudhI jodhapuramAM rahetI sarakArI pheAja mArA ghara AgaLa Ave nahi. teviSe sukhe sajAatakhAna jo mane vacana Ape teA huM sItunnIsA begamane hajuramAM hAjara karUM. A arajI teNe sajAatakhAna upara meAkalI dIdhI ane subAe te arajI hajuramAM mekalI dIdhI. jyAre te ajI hajuranA vAMcavAmAM AvI tyAre tarataja peAtAnI pU khuzAlI sAthe sajAatakhAna upara hukama mekalyA ke, majakura darakadAsane zAntI ane dhIraja ApIne zAhajAdA bahAduranI dIkarI sItunnIsAne teDAvI yeAgya sarajAma sAthe halluramAM AvavAmATe ravAnA karI devI. jyAre A hukama sajAatakhAnane maLyA tyAre teNe te mujaba tarataja izvarIdAsane AjJA lakhI mAkalI. te AjJAnusAra IzvarIdAsa ati bhayAnaka ane duHkhadAyaka jagyAmAMrahelA darakadAsa pAse gayA ane tene Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34; ] akalama'dIthI dhIraja ane samatApUrvaka samajAvIne vacane ApyAM; jethI te rAThoDa ghaNAja khuzI thayA ane majakura begamane peAtAnAM lazkarane sAthe laine amadAvAda sudhI paheoMcADI dIdhI. eTale sukhAe A kAmamAM teha madI meLavanAra izvaradAsane begamanI sAthe hajuramAM javAmATe ravAne karyAM. jyAre te egame peAtAnA vRddha dAdA pAse pahoMcIne ziza namAvI dhArmika vacane uccAravA mAMDayAM tyAre temane evA vicAra utpanna thayA ke, A begamane kurAna paDhatAM kayAMthI AvaDatuM haze! tethI temaNe te egamane savAla karyAM, tenA javAbamAM egame araja karI ke, daradAse mAremATe ajamerathI eka neka strI-zikSakane khelAvI sArA pagArathI teAkara rAkhIne mane bhaNA vavA-paDhAvavAnuM kAma tene sAMdhyuM hatuM. tenAM zikSaNuthI huM AkhuM kurAna mADhe karI gai chuM. A jene bAdazAhanI khuzAlIneA pAra rahyo nahi, tethI darakadAsanA je gunhAo hatA te eka pachI eka mAk thavA lAgyA. darakadAsamATe mAInA hukamA nikaLyA ane dhirIdAsa ke je hajuramAMja hatA tene hukama karyAM ke, jane sulatAna khulaMda akSara tathA darakadAsane hajIramAM lai Ave. te vakhate sukhA sajAatakhAna upara paNa evIja matalabanA hukama AvyA ke, A kAma karavAmAM kharekharI saccAi che, mATe ghaNIja saMbhALapUrvaka sulatAna mulada aqharasahita daraphadAsane hajIramAM meAkalAvI ApavA. sane 1108 himAM muhummada mAhasana ( etemAdakhAnaneA dIkarA) peAtAnA bApanuM mRtyu thatAM tenI khAlI paDelI jagyA-subAnI dIvAnInA meATA hAdAupara nimAi gayA hatA. tenA upara sarakArI hukama AvyeA ke, darakadAsa rAThoDane madada ane kharca mATe 1,00,000 ekalAkha rUpiyA rokaDA ApavA--temAMthI pacAsa hajAra rUpiyA jodhapura AvyA pachI ane bAkInA pacAsa hajAra rUpiyA amadAvAda pahoMcyA pachI sukhA sAmatakhAnanI bhArate darakadAsanI mehAranA tamaNuka lai khajAnacInI tehavIlamAMthI A pavA. te sivAya te rAThoDane jodhapura tAbAnuM mIrA paragaNuM jAgIramAM ApavAmAM Avyu ane sukhA sAmatakhAnane tenAM prasaMzaniya kAmeA tathA sadguNAnI kadaranAM mAnapatrA gurajabaradAranI sAthe mekalavAmAM AvyAM. tyArabAda asalI rIvAjamujaba pezakazI lai pUratA dAkhasta karIne mAravADa tara javAne taiyAra thayA. evAmAM gurajabaradAra ane izvarIdAsa Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 3 tyAM AvI maLyA. sukhAe pharIthI darakadAsa pAse javA izvarodAsane hukama karyAM. te hukamAnusAra izvarIdAsane eka be vakhata AvajAva thayA pachI majakura rAThoDa pAkA kAlakarArathI madada kharcanA rUpiyA levAne hukama joine tathA peAtAnI jAgIranA cAkasa TharAva karIne sulatAna muhammada akabarane peAtAnI sAthe laine sukhA tarao AvI paheoMcyA. subAe mAna pUrvaka AdarasatkAra karIne bheTA akSiza karI ane te banne (darakadAsa rAThoDa tathA muhammada akabara)ne suratamaMdarasudhI pahoMcADI AvyA. sugalakhAna ane zAhubega nAmanA e mANasA ke jee zAhajAdA sulatAna muhammada akabaranA zikSakAtarIke nimAine surata AvelA hatA te zAhajAdA ane darakadAsane peAtAnI sAthe laIne hujuramAM gayA. jyAre te hajuramAM pahoMcyA tyAre tenAM pUratAM vakhANa karavAmAM AvyAM. tyArabAda 1,27,305 ekasAkha-satyAvIza-hajAra traNusA pAMca rUpiyA ke je zAhajAdA muhammada edAkhakhatanA pagArapeTAmAM sukhAnA khajAnAmAMthI ApavAnA hukama thayA hatA, teneA paravAnA etemAdakhAnanA nAmanA hatA, paraMtu te marI gaele! hAvAthI zAhajAdAe karelI arajauparathI sukhAnA dIvAna muhammada meAhasana upara te viSenA hajura hukama Avye. eja varSe muhammada mukImanA dIkarA hayAtulA muhammada khAkara ane dhoLakAnA kharataraph thaelA amaladAr--jeo peAtAnA hisAba kharAkhara ceAkha thayelA nahi hAvAthI hajIramAM AvelA hatA. tethI sukhAnA dIvAnatarao ghaNIja tAkIde gurajakharadAra sAthe sarakArI hukama AvyA ke, te traNe amaladArAne pAtAnI rUbarUmAM raiyatanI sAme raju karavA, ke jethI te peAtAnA hisAba sApha karI le. te sAthe vaLI e paNa AjJA karI ke, khAlasA kharcanA rUpiyA ke je islAmanagaranA jamInadAra-tamAjInA putra tathA pautra pAse khAkI leNA che te paNa vasula karI levA. sarakArI phula (rivAja) mujaba hajuramAM evI araja karavAmAM AvI ke, 300 traNase! mahAra tathA 5,07,415 pAMcalAkha sAta hajAra cArasA paMdara rUpiyA gujastA sAlanA mAhe zAkhAna mAsasudhI amadAvAdanA khajA nAmAM taiyAra paDelA che. teuparathI subAnA dIvAna upara hajIra-hukama AvyA ke, A hukama paheAMcatAM bhegA thaelA tamAma rUpiyA vagaravilae dhArA pramANe hajuramAM mekalI devA. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 348 ] eja varSe saida meAhasana ke je etemAdakhAnanI jagyAe rahIne dIvAnInuM kAma karatA hatA tene dhoLakA amIna ane amaladAra TharAvavAmAM AvyA ane mIra izyulAnA badalAyAthI te jagyA (zaheranI koTavAlI) khAjA kutakhudInane hajuramAMthI soMpavAmAM AvI. te pachI hajuramAMthI hukama AvyA ke, sukhAnI tahenAtInA lazkarasivAyanA je khAvIza svArA ane pacAsa pedalA kharatarapha thayelA koTavAlanI sattAtaLe hatA te mA se svArA ke jeone pagAra sarakAramAMthI 218 khasA aDhAra rUpiyAne thatA hatA teenI hamezanI kasuravagerenI kasara kApatAM bAkI 190) ekaso tevu rUpiyA thAyache, mATe te AMkaDApramANenA pagAranA TharAvathI kAyama rAkhavA tathA tenuM bhathuM khajAnacInA khajAnAmAMthI kharUM karIne pagAra karavA. vagara kasuranI kasaranA pAMcaso rUpiyA zekha muhammada gAsIne InAmamAM ApavA, ane pagAra karatI vakhate sukhAnA kAjI abula pharAhane hAjara rAkhIne pagAra karavA. te vakhate saghaLA rAjyanA subAnA divAnA upara pradhAna uddatulamuka asadakhAnanI mehAravALeA hukama mekalavAmAM AvyeA ke, paravAnAonA, mukaddamAnI tapAsanA ane sarakArI padmAnA javAba levAnA hukameA dIvAnAnA nAmaupara meAkalavAneA kAyado cAlu rUDhI ane vahIvaTathI che, chatAM tenA javAkhA vakhatasara maLatA nathI. jethI tamAma sukhAnA dIvAnAne pharamAvavAmAM Aveche ke, paravAnA ane sarakArI hukamAnA javAkhe| turata temanI sAtheja vigatavAra vistArathI lakhI melavA ane temAM puratI saMbhALa rAkhavI ke, mukamAnA javAe mukaddamAthI lakhIne hajuranA lakhANavAste bAkI rAkhavA. A lakhANa sukhAnA dIvAna muhummada mAhasana upara mekalavAmAM AvyuM. etemAdakhAnanA maraNa pAmavAthI A varSamAM surata daranI musadIgIrI upara amAnatakhAnane nimavAmAM AvyA, tethI teNe AvIne te jagyAne vahIvaTa saMbhALI lIdhA. te vakhate caMderI tAmenA raneADha cakalA viSe evI khabara jAhera thaI ke, tyAMnA manasabadAra-sAkIeganA dIkarA nyAjhaega-gurajabaradAra ke je sarakArI hukama lai gaelA te hajIramAM pA che ane jAhera kareche ke, bAma-dhADA ke je hindI eTalImAM DAkanA gheADA kahevAya che te kAlAmAga temaja zAhapuranI sarAmAM nathI ane me' paga-raste saghaLA paMtha kApyA che. te uparathI hukama karavAmAM AvyA ke, sukhAnA dIvAnee tamAma fAjadArAne lakhavuM ke, teee DAkanA ghoDAnI jagyAe peAtAnA gheADAne bAMdhavA, ke jethI sarakArI hukamA lAvavA-lai Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 348 ] javAmAM vilaMba thavA pAme nahi, ane tenuM patraka bharIne hajuramAM mokalAvI ApavuM. te pachI zekha nurUlahaka dharmAdhikArInI jagyAupara nimAI Avyo ane pitAnuM kAma saMbhALI lIdhuM; temaja subAnA vidyAdhikArI zekha akaramudIne potAnI mahorathI cAlu rivAjamujaba hajura-daphatare lakhI mokalyuM ke, vidyArthio pitAnA zikSakone sAbitI mATe lAvatA nathI tethI bahAlI pustaka meLavavAmAM vilaMba thAya che. te uparathI subAnA divAnaupara hukama Avyo ke, e lokone sakhata tAkIda karavI ke, teo potAnA zikSakone dhArAkamANe sadara kacerImAM raju kare che jethI zuddha rIte pustaka taiyAra karIne hajuramAM mokalavAmAM Ave. jyAre saIda mohasanane musadIgIrI upara nimavAmAM Avyo tyAre bIje e paNa hukama Avyo ke, zahera amadAvAdanA hakadAra lokone cAra hajAra rUpiyA khajAnAmAMthI laIne zahera-kAjI, dharmAdhikArI ane paMca (vahepArI)nI salAha laI teonI rUbarUmAM vahecI ApavA. tyArabAda soraThanA khabarapatrI mIra abutAlIbanA lakhANathI hajuramAM jAhera thayuM ke, soraThane killo marAmata karavA lAyaka thaI gayo che. te uparathI hukama thayo ke, subAnA divAne tenI marAmata jema bane tema turata karI levI. A varSamAM subAnAM ghaNAMkharAM pragaNuMomAM varasAda nahi hovAthI koruM kaDAka thaI paDyuM hatuM; pATaNathI jodhapurasudhI kharaDIo jaNAta hatA ane ghAsa-pANInAM sAMsada thaI paDyAM hatAM. have pitAnA dhoraNa mujaba sube sajAatakhAna mAhe jamAdIula avvala mAsanI tArIkha 7mInA roja amadAvAdathI jodhapura javAnA manasube ravAnA thayo. asAlatakhAnanI badalI thavAthI muhammada zerAnIne vaDodarAnI phojadArI upara nimavAmAM Avyo ane muhammada momIna nAmanA mANasane jodhapuranI killedArIupara kAyama karavAne TharAva karavAmAM Avyo. te pachI subAnA divAna upara rAjyanA bakSi-navAba mukhalIsakhAnanI mohoravALo hukama Avyo ke, muhammada phAjala nAmanA mANasane mulatAnatarapha ubhA thayela rAjadrohI muhammada akabaranA khabarapatrInI jagyAe ThaThThAmAM kAyama karavo, ke jethI te tyAM jaI tenI tamAma hakikate lakhI sarakAramAM mokalato rahe. sarakArI AjJA mujaba subA sajAatakhAna upara uddatulamuka asadakhAnanI mahoravALo hukama Avyo ke, tamArI subegIrImAMnA jamInadAra. phojadAra ane thANadAro vigere jeo potAnA kabajAmAM che teo pAsethI evA mucarakA lakhAvI levA ke,:teo potAnA rAjanI aMdara kadAca koI Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 350 ] paNa rAjadrohI mANasa Ave te tene, te rAjakuMvara che evu* dhyAnamAM nahi rAkhatAM vagarikala e ThAra karavA ke keda pakaDavAmAM tatpara rahe, ane je te khaDakheAranA sAthIe evuM jAhera kare ke, te rAjakuMvara che; tApaNu te vAtapara bharAsA nahi karatAM ekadama zikSAne pAtra karI devA. paraMtu je koipaNa tAkhAnA mANasa A hukamane amala nahi karatAM tethI virUddhapaNe vartaze teA tene sakhata kedanI zikSA karavAmAM Avaze. te pachI jodhapuranA killedAra muhammada mAmIe peAtAnuM rAjInAmu` mAkalI dIdheluM hatuM teparathI subA upara hukama AvyA ke, sajAatakhAMe peAtAnI sAthe lAvela mANasA paikIne je koi AkAma karavAmATe lAyaka hAya tene killAneA AdhakAra sAMpI hajuramAM araja karavI. A hukama maLatAM sumAe peAtAnA mANasA paikInA latIega nAmanA mANasane te jagyAupara nimyA. A vakhate keTalAka divasathI sukhAnI dIvAnInAM keTalAMka kAme etemadakhAnanA dIkarA muhammada mehasanathI saraMjAme pahoMcatAM nahAtAM, tethI sana majakuranA Akhara vakhatamAM moTA kAjI khAjA abdullAnA dIkarA khAjA abdula hamIda ke je make haja karIne jyAre pAA karI hajIramAM gayeA tyAre muhammada mehasana pAsethI dIvAnI laI lane tene ApavAmAM AvI, ane teNe AnApramANe mAhe jIlkAda mAsanI cethI tArIkhe amadAvAda AvI pahoMcIne potAnuM tamAma kAma saraMbhALI lIdhuM, te jyAre Avye| . tyAre kha'bhAlInA TALI leAkAe teAphAna macAvI khaMDa karelu hAvAthI teNe tyAMja peAtAne mukAma karIne eka majabuta killo bAMdhyA ane thANuM khesADyuM. tyArabAda dIvAna upara evA hukama AvyA ke, je dIvAnA tathA pezakArA sarakArathI nimAyelA che te tathA barataraph thayelA dIvAne prathamamujaba khAnagI pezakAranuM kAma karatA rahe. subAnI khakharA paikInI eka e khabara hatI ke, DAkanA darAgA yAraalIe sarakAramAM araja karI ke, sukhAe kahyu che ke zaheranA mahAlanA sAyaranuM hAMsala khokhastI khAtAMnA mANasAnA pagAramAM apAya che, tathA hAlamAM amadAvAdanA sukhAnA tAbAmAM keTalAMka parAMo je navAM vasAvelAM che, tyAM anAjanA je bheArA Aveche tenA upara mahesula lai vepArIe peAtAnA upayeAgamAM lAveche tethI ghaNuM nukasAna thAyache. te uparathI subAupara hajura hukama AvyeA ke, kharI hakIkata viSe tajavIja karIne evA TharAva karavA ke, anAjanA vepArIe peAtAnA mAlane navAM vaselAM purAMemAM niha utAratAM Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 351] jInI rIta mujaba junA ThekANe lAvatA rahe, ke jethI sajAmatakhAnane mahesulanuM nukasAna thavA pAme nahi. kemake sAyara mahAla tenA pagAramAM kApI Apela che. A vakhate hajuramAM jAhera thayu* ke, keTalAka loko kharAba irAdAthI khATA paravAnAe subAnA dIvAnanI hajuramAM vApare che. jethI te zaka dura karavAne evuM TharAvavAmAM Avyu ke, je paravAnA hajuramAMthI dIvAnAnA nAme meAkalavAmAM Aveche te darekanI nakalaupara pAtAnI rUbarUmAM mAhAra karIne hajuramAM meAkalAvatA rahevuM. te AnA mujaba uddatulamuka asadakhAnanI maheArathI meAkalavAmAM AvyA. te pachI hannuramAM evI araja karavAmAM AvI ke, zahera amadAvAdanA sarApheAe bhegA maLIne ekamata thai echA tAlanA rUpiyA calAvI dIdhA che. te ApatI vakhate ochA teAlanA rUpiyA Apeche. ane letI vakhate garIkha-lAcArA pAsethI eka rUpiye e traNa TakA vadhu leche. jethI dhaNA garIba leAkAne nukazAnI veThavI paDeche. te uparathI hajura hukama thayeA ke, sukhA tathA dIvAnAe A hukamane anusarIne evI rItanA mucarakA lakhAvI levA ke, je rUpiyA pUratA vajananA hAya tenuMja calaNa cAlu rAkhavu, paNa jo tenA vajanathI ochA vajanavALA hAya tA tevA rUpiyA bilkula calAvavA devA nahi. tyArabAda gyAsuddIna mahammada . nAmanA mANase hajuramAM evI khabara lakhI mAkalI hatI ke, pahelAM zAhIkhAga tathA gulAbakhaLAMmAM meATI vADIe (bagIcA) hatI, jemAM gulAbanAM julA puSkaLa nipajatAM hatAM; paraMtu hAlamAM te vADIomAM AmalI tathA pIpaLanAM evAM meTAM jhADA dhaNA phelAvAmAM ugI gayelAM che ke, tenI chAyA paDatI hAvAthI tathA pANInI taMgAzane lIdhe vadhAre jhulA nipajavA pAmatAM nathI, mATe jo te jhADeA kApI nAkhavAmAM Ave ane puratuM pANI pUrU pADavAmAM Ave teA te bagIcAo pAchA prakrullita thAya. te uparathI sukhAnA dIvAna upara hukama AvyeA ke, te viSenA dAkhasta karI bagIcAaimAM nipajatAM jhulA uparanuM hAMsala jema vadhe tevI rItanI gAThavaNu karavI ane te bagIcAonA nAza na thAya temATe sakhata tAkIda ApavI. nahitA tene javAbadAra darAgAne gaNavAmAM Avaze. nivArasI mAlanA khajAnAnI amInI rAjyanA kAjInI kacerImAM soMpI ApavA viSetu' pharamAna. eja varSamAM hajura hukamanA pharamAnathI nivArasI mAlanA khajAnAne kAjInI kacerImAM soMpI ApavAne TharAva thayA ane te viSe hajura Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 352 ] hukama Avye ke, ahinI amInIne kAjI abulakarAhanA svAdhinamAM mukI devI. te pachI evA TharAva lakhI mokalavAmAM AvyA ke, dara varSe ThaMDI meAsamamAM sarakAramAMthI traNa hajAra rUpiyA laine temAMthI amadAvAdanA sukhAnA tAbAnA garIba ane lAcAra leAkeAne dharmAdA tarIke padaraseA galA ane paMdarasA kAmaLIe (dareka DagalAnA doDha rUpiyA ane dareka kAmaLAnA dho rUpiyA e hisAkhe) laine tyAMnA kAvigerenI salAhathI zahera tathA paragaNAMnA garIbAne teonA rahevAnA ThekANe temanI hAlata joine ApatA rahevuM. sinAra paragaNAnA brAhmaNAe sukhA sAatakhAnane araja karI hatI ke, phAjadAravigere amaladArA kAsadanuM kAma amArI pAse karAve che tethI amane ghaNe! trAsa upaje che, mATe tevAM du:khamAMthI amAne mukta karavA meherabAnI karazeA. te viSe sarakAre peAtAneA TharAva bahAra pADelA hAvAthI subAe tyAMnA amaladArAne tevAM kAmathI dUra rahevA mATe lakhI meAkallu'; ane mahemadAvAda vigere jIllAnuM jaMgala kApavAmATe mIra abadulaganI nAmanA mANasanI nImaNuMka karI. majakura varSe darakadAsa rAThoDane hajuramAMthI dhaMdhukA ane bIjA mahAlA jAgIramAM ApavAmAM AvyA ane eka mAnapatra, khAsa pAzAka tathA jamadhara gurajakharadArA khAjA muhammada ane abdullAeganI sAthe zukhAtarar mekalavAmAM AvyA. te laIna teo ravAnA thai zaheranI bahAra AvelA parAmAM tArIkha khAra, zanivAra mAhe jIlahaja mAsamAM AvIne utaryAM. sukhe sAmatakhAna teone sarakArI adApramANe mAna ApavA sAme gaye| ane teoe paNa tene ApavAnI vastuo mAnasahita bheTa karI. A vakhate keTalAka mAlI tathA mulakI mukaddamAonI khaTapaTanA lIdhe pATaNanA nAyaba pheAjadAra saphadarakhAna nAkhI ane sajAmatakhAnanAM mata ucaka thaI gayelAM hatAM. temAMthI nAyaba phejadAra rIsAte tyAMthI AvatA rahyo hatA, tethI bIjA nAyabanA baMdobasta thatAM sudhI tyAMnA badobastanA kAma bAbata teNe muhammada bahAdura zerAnIne lakhI meAkalyuM. je uparathI teNe eka jamAdArane mukarara karIne meAkalI dIdhA. kAjanAnA thAdAra dolata sumarAnA mRtyu pAmavAthI te jagyAe saiyadmaalI nAmanA mANasane nimavAmAM AvyA ane sArAnI phAjadArInI jagyA muhammada begakhAnane soMpavAmAM AvI. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 353 ] kharIdInI jagyAe tathA arabI samudra tarapha jatA mAla upara jakAta levAno TharAva sane 110 hijarImAM subAnA divAna khAjA abadula hamIdakhAna upara kharIdInI jagyAe mahesula levA vize uddatulamuka asadakhAnanI moharavALo sarakArI hukama evI matalabane Avyo ke, hAlamAM hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, pahelAM evo TharAva karavAmAM Avyo hato ke, vepArIo kharIdInI jagyAe mAla uparanuM mahesula bharI ApIne cIThThI letA hatA ane eka varSa sudhI teone kAMI aDacaNa paDatI nahatI, ane pachIthI evo TharAva thayo ke, vecANanI jagyAe mahesula levuM; paraMtu A TharAvathI pUratuM mahesula vasula thatuM nathI. mIra muhammada bAkara vigere vepArIo vecANavALI jagyAe jakAta levAtI hovAthI ane jAmInagIrInA mATe pharIAda kare che. te uparathI hajura AjJA kare che ke, te viSe moTA kAjI muhammada akarama sAhebane abhiprAya levA mAM AvyuM che ke, kharIdInI jagyAe mahesula vasula karavuM te durarata che ke nahi? te viSenI tajavIja thayA bAda moTA kAja taraphathI temanI moheravALo eka patra sarakArI kacerImAM Avyo. je uparathI A kAmanI khulAsAvAra vigata hajuranA jANavAmAM AvI. tethI sarakArI evI AjJA patrikAo pragaTa thaI ke, ANaMdathI mahesula tathA jakAta vepArIo pAsethI kharIdInI jagyAe letA rahevuM, ane e viSe saghaLA rAjanA subAonA divAne hukama karavAmAM Avyo che, mATe tame pradhAne paNa amadAvAdanA mahesulakhAtAnA adhikArIone evo TharAva karI Ape che, jethI teo prathamanA dhArApramANe vepArIo pAsethI mahesulanI vasulAta kharIdInI jagyAe karatA rahe. ane te sAthe evo baMdobasta rAkhe che, jethI dANacerI athavA kaMIpaNa nukazAna thavA pAme nahi. te vakhatathI Aja divasa sudhI te dhArApramANe vasulAta karavAmAM Ave che. jyArathI kharIdInI jagyAe mahesula levAno TharAva thayo tyArathI je mAla vahANo upara lai javA mATe baMdaromAM laI javAmAM Avato te mAla upara paNa amadAvAdanA musadIo mahesUlanI vasulAta karavA lAgyA. AthI baMdaronA mahesulamAM ghaTADo thavA lAgyo. jethI khaMbhAta baMdaranA musadI muhammada kAjImabege lakhI jaNAvyuM ke, jyArathI majakura baMdara Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 354 ] AkhAda thayeluM che tyArathI te Aja sudhI evA dhArA cAlatA AvyA che ke, mukhA baMdare lai javAnA je mAla vepArIe amadAvAdathI kharIda karatA hatA te mAla upara te jagyAe mahesUla levA mATe mahesula adhi kArIe harakata karatA naheAtA ane tenuM mahesula baMdaramAM levAtuM hatuM, tathA vaDAdarA, naDIAda vigere bIjA sthaLeA ke jyAM mahesula levAnA dhArA naheAtA tyAM paNa mahesula levAmAM Ave che; jethI mahesulamAM dhAlamela thavA saMbhava rahe che ane mukhA baMdara tara ravAne thanArAM vahANAne paNa jema tema mukI devAmAM Ave che. te! AzA che ke, sukhAnA divAna upara e viSeneA hukama pharamAvavAmAM Avaze; ane Apa paNa TharAva karazeA ke, dhArApramANe vartavAmAM Ave, paNa tethI virUddha rIte kAi vana calAve nahiM te viSe tAkIda samajavI. eja varSe zaheranI TaMkazALanA darAgA mIra muhammada bAkaranI pUrIyAda uparathI sukSmAnA divAna upara hukama Avyo ke, TakazALa sivAya koi paNa jagyAe koipaNa mANasa seAnuM ke cAMdI gALe nahiM ane te viSe pUratI saMbhALapUrvaka tajavIja rAkhavI, ke jethI mahesulamAM nukazAna thavA pAme nahi. te pachI moTA kAjI muhammada akarmanI araja uparathI hajure TharAva karyAM ke, sukhAnA kIllAnA tathA koTavALInA cabutarAnA kedIo paikI jeenI pAse kAMpaNu sAdhanA na hoya teone zIyALA jevI ThaMDI R tumAM jaNu dITha TApI, paheraNu ane jAr ApatA rahevu' tathA unALAnA vakhatamAM TApI, cAdara ane ijAra ApavI. e viSenA hajIrahukama sukhAnA divAna upara meAkalavAmAM AvyA. tyArabAda jajIyAverA vasula karanAra zekha akaramurdInanA gumAstAe sukhAne jAhera karyuM ke, mahemudAbAda paragaNAnA AzrIta geramusalamAna leAkeA Aja dInasudhI kara ApatA AvyA che, paNa A varSe te loko dezAo tathA zeThIyAonI himAyatanA lIdhe jayAvere ApavA mATe lAsaDIApaNuM batAvI AnAkAnI kareche. te uparathI sukhAe tyAMnA nAyaba phojadArI abdula ganI upara tAkIdI hukama lakhI meAkalyo ke, AzrIta leAkeAne kara ApavA mATe rajI karavA ane dezAi vagere leAkAne vacce AvavA mATe sakhata manA karI aTakAvavA. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 355 ] jyAre muhammada bahAdura zerAnIne pATaNanA nAyaba phojadAranI ja gyAe nimavAmAM Avyo te ja arasAmAM vaLI e paNa banyuM ke, zAhajAdA sulatAna bulaMda akhataranI sAthe hajuramAM gayelo darakadAsa rAThoDa, ke jenuM varNana prathama AvI gayuM che te jyAre hajuramAM jaI zrImaMta bAdazAhanI rUbarU hAjara thayo tyAre tenA upara hajuranI kRpAvRSTI thaI. jethI tene manasaba karI ApI jAgIra bakSIza karavAmAM AvI; ane teNe mama svargavAsI mahArAjA jasavaMtasiMhe bajAvelI nekarI upara khyAla karI, pitAno putra ajItasiMha, ke je DuMgaromAM bhaTakato pharato hato tenI kasuranI mAphI mAgI, te mArI tene bakSavAmAM AvI tathA manasaba ApavAmAM AvyuM ane jyAre mujAhIda jAlorInI badalI thaI tyAre tene jAleranI jAgIra tathA phojadArI upara kAma karavAmAM AvyuM. A vakhate ApaNe jANavuM joIe ke, mujAhIdakhAna jAlorIne moTe dAde gajhanI khAna ke je, chellA gujarAtI bAdazahi mujhaphaphara urphe nahanunA vakhata pahelAMthI phejadArI upara hatuM ane gujarAtane mulaka khAlasA thavA tathA tene akabara bAdazAhanA kabaje karavA vakhate pitAnAM sadbhAgyane lIdhe bAdazAhanI sevAmAM AvI pahoMcI sattAdhIna thaye hato. tenA upara bAdazAhanI kRpA thaI hatI ane tenI jAleranI phoja. dArInI umedane prathamathI cAlatA AvelA dhArA pramANe purI pADavAmAM AvI hatI tathA sarakArI nokarI karavA mATe subAnI sAthe nImaNuMka karavAmAM AvI hatI. te viSenA vAraMvAranA lakhANa uparathI jaNAi Avela che ane evuM kahevAya che ke, gajhanIkhAnanA gharaDAo paradezanA vatanIo hatA. teo koI kAmaprasaMge pitAnA dezathI nIkaLIne A dezamAM AvI vasyA hatA ane gujarAtI bAdazAhanA AzrayanIce rahIne potAnI che. dagI gujAratA hatA. A varSe rAjanA lAbhArthe jAlora paragaNuM achatasiMhane ApavAmAM AvyuM tathA mujAhIdakhAna jAlorIne pAlaNapura tathA DIsAnI jAgIradArI ane jidArI ApavAmAM AvI. tenI olAda eka pachI eka A lakhANamAM utaratI cAlI Ave che. muhammada pharAkhazIyara bAdazAha ke jene katala karavAmAM Avyo hata tenA vakhatamAM rahIma pArakhAM nAmane mANasa pAlaNapurano phajadAra thaine amadAvAda Avela hatuM, ane tyAMthI lazakara ekaThuM karIne pALe Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 356 te taraph gayA hatA. tyAM jaine teNe gajhanIkhAna jAleArInI sAthe laDAi karI paNa temAM tene teha maLI nahi, te pachI gajhanI khAte peAtAnI bheTa tathA pezakazI darabAramAM mekalI hatI ane mAla mAkalyAnI bahAlIne hukama teNe meLavyA hatA, tathA jAtanAM bhAganI jAgIrA tathA pAgAne dobasta ane nekarI peTAne pagAra ke je, khasA svArA jAtanA ane pragaNAnA sA ravArAneA pagAra tene maLatA hatA ane bAkIne bhAga jAgIradArAne maLatA hatA. A dezamAM bakheDA ubhA thayA ane rAjakArAmAramAM bhaMga paDI gayA tyArathI te jagyA jamInadAranI mAphaka temanA kabajAmAM che. te leAkeA khAdazAhI sevA karatA nathI. ane AsapAsanAM keTalAMka sthAnene jabaradastIthI jhagaDA karI kabaje karI lIdhAM che ane te pAMsare javAba paNa ApatA nathI. tenA TukamAM sAra e che ke, suratathyadaranA musadI amAnatakhate potAnA jIvananI dorI jagakartAne svAdhIna karI dIdhI hatI ane eka jAtanI mareThAonI gaDabaDa te tarapha phelAi gai hatI. tethI sumA sAatakhAMe evA TharAva karyA ke, najaraalIkhAnane taiyAra lazkara ApIne sukhAnA tenAtI leAkeAnI sAthe rakSaNArthe te jagyAe mAkalI devA. jethI te khaMdaranA rahevAsIonAM kALajAM ThaMDAM paDayAM. halluramAMthI surata baMdaranI musadIgIrI dayAnatakhAnane apAi, ane zekha mahammada phAjala hujurI gurajabaradAranI sAthe sAatakhAnane eka hAthI inAmamAM mekalavAmAM AdhyeA. A vakhate jodhapuranA nAyaba pheAjadAra pIrAjhakhAM mevAtI marI gayeA hateA. tethI sajAatakhAMe vIramagAmamAM nAyaba phejadAranuM kAma karanAra zekha muhamada phAjala jAhidane jodhapuranI phAjadArI upara nimyA . ane dhoLakAnA khAlasA mahAlanI amaladArI tathA keAjadArI saiddha meDisananA badalAyAthI hajuramAMthI nImAyelA mIra muhammada khAkarane ApavAmAM AvyAthI teNe AvIne peAtAne sAMpelu' kAma karavA mAMDayuM. sane 1110hi. mAM sarakA hukama pramANe khase rUpiyAnA puDAMthI eka hajAra dhADA kharIda karavA ummatula mulkanI mAhArane hukama suSmAnA dIvAna upara AvyeA. kALAM lugaDAM upara mahesula levAno TharAva. surata'daranA musadInI evI araja khadaranA mahesula khAtAM taraphathI evuM jAhera hajuramAM AvI ke, purajAnAM thayu` che ke, jyAre pahelA hukama Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 357 | pramANe cAlIze eka ane cAlIze menu hAMsala kharIdInI jagyAe levAnA rAva thayeA hateA, tathA kALAM lugaDAMnA je mAla arabI samudramAM thaine arakharatAna javAmATe amadAvAda tathA dhoLakA vigerenA sukhAnA mahAleAmAMthI Aveche te mAtra uparanuM mahesula jhurAmAM noMdhavAmAM AvatuM hatuM ane vepArIe te mAlanI rasIdo laine dhArA pramANe amadAvAda mahAlanA musadInI rUbarU raju karatA hatA ane tyArabAda sarakArI TharAva pramANe vecANanI jagyAe mahesula levAneA TharAva thayA hatA. tethI amadAvAda ane dhoLakAvigerenA sadhaLA mAtra uparanuM mahesula purajAmAM levAtuM hatu ane vaLI pAcheA hAlamAM pahelAMnA dhArApramANe kharIdInI jagyAe mahesula levAneA TharAva thayA che. tethI mahAlAnA musadIe kALAM lugaDAM vagerenuM sekaDe pAMca TakA pramANe kAyadA virUddha amadAvAdamAM le che ane vepArIone dAkhalA cigni Apeche. jethI junA kAyadAne bAjue mukAya che ane sarakArane nukasAna thAyache. te uparathI sukhAnA dIvAna khAjAabdula hamIda upara umdatulamuka asadakhAnanI mAheAravALA hukama AbyA ke, mahAlAnA musadIe amadAvAdamAM pAMca TakA TharAve ke, kALAM lugaDAMnI AvadAnInI nikAsa ke je, arabastAnanA vAste thAyache temAMthI banAvavAmAM AvatA dhoLakA vigerenA mAlane kapaNu harakata karavI nahi, jethI jInA dhArA pramANe puramAM mahesula vasula karavAmAM Ave anesara kArane nukazAna paNa thAya nahi vepArIo pAsethI evI jAmInagIrIo lakhAvI levI ke, teo je mAla tyAM lai jAya tenuM mahesUla bharyAnI 2sIghra surata baMdaranA musadIo pAse rajI karatA rahe. prathama evuM lakhAi gaela che ke, sukhA ane sadgharakhAna khAkhI vacce aNubanAva thayA hatA, ane pATaNunI nAyaba phAjadArIthI tene badalavAmAM AvyA hatA. A vakhate sAmatakhAnanI araja uparathI tene halluramAM khelAvavAmAM AvyA, jethI te mALavAne raste ravAne thayA. muhammada bahAdura zerAnI ke je, sadarakhAna bAbInI badalImAM tyAMnI nAyaba ji dArInuM kAma karatA hateA teNe te hAleAla kAlolanA nAyaba phojadAra saiyada kAlene sAMpI dIdhI te pachI sarakArI pezakazImAM mAkalAelA zikArI cittAe A vakhate hajuramAM jai paheAcyA hatA te uparathI sAatakhAna upara sarakArI hukama AvyA ke, bIjA cittA paNa meAkalAvI ApavA. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 358 ] te hukamane anusarI subAe pATaNanA phojadAra saIda kAlene rAjA achatasiMhanI taraphathI nimAyelA sAranA nAyaba phojadArane, haLavadanA rajadArane, pAlaNapuranI jAgIra ane phojadArI upara nimAyelA kamAlakhAna jAlorIne ane je je sthaLoe cittAo maLI Ave che te te ThekANe ghaNI tAkIdathI lakhI mokalyuM ane pote jamInadArIthI pezakazI vasula karavA tathA baMdebarata karavA arthe bahAra nikaLyo ane saMtoSakAraka baMdobasta karI dastura pramANe jodhapura javAne taiyAra thayo. sane 1111 hi0 mAM sItAnanI sarahadathI bAdazAhajAdA muhammada akabaranI evI arajI hajura upara AvI che, jemAM sarahada sudhI levA AvavAnuM lakhyuM hatuM. te parathI bAdazAhajAdAnI madadane mATe mArI patra ane suMdara pozAka mokalavAmAM Avyo ane A kAma AraMbhanAra subo sajAatakhAna tathA darakadAsa rAThoDa upara gurajabaradAra khAjA mahamada jayA tathA muhamada rajAnI sAthe hukamo amadAvAda mokalavAmAM AvyA. teo atre AvyA tyAre bAdazAhane jANa thaI ke, A arajI sAcI nahatI, jethI saghaLuM kAma baMdha rahyuM. te sivAya sajAatakhAne dhaMdhukA mahAla amaladAranI araja uparathI soraThanA phojadAra muhammada begane, tophAnI kAThIone zikSA karavA mATe lakhyuM, kemake dhaMdhukA paragaNuM darakadAsanI jAgIramAM kapAyeluM hatuM. zekha hidAyatulA khabarapatrInA lakhavAthI banAvonI neMdhabukamAM sarakAre joyuM ke, IdagAhanI majIdamAM nimAja paDhanArAone jagyAnI ghaNI taMgI paDe che. tethI subAnA dIvAna upara hukama Avyo ke, be darajAne kADhI nAMkhI bhajIdane vadhArI ApavI. "yA khudA. te vakhate musalamAnone jagyAnI saMkaDAza paDatI hatI ane A vakhate eka hAra paNa purI thatI nathI." eja varSamAM zekha akaramuddInanI banAvelI nitIzALA ane marachada eka lAkha vIza hajAra rUpiyAthI purI baMdhAI cukI hatI. te pachI dharmAdhikArInI arajI uparathI nizALa tathA vidyArthIonA kharcane mATe sAvalI paragaNAmAM AveluM suMdara gAma tathA kaDI paragaNamAM AveluM sehI AgAma ane bheja kharcanA dararojanA be rUpIA sarakAramAMthI karI ApavAmAM AvyA. A vakhate A zobhiti nizALa paDI bhAgavAnI taiyArImAM che ane gAmo mareDAone bhogavaTAmAM gayAM che, Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 358 ] sane 1112 ki.mAM khAsa bAdazAhI hukamathI subA sajAatakhAna upara hAtamabega nAmanA gurajabaradArane jAlera mokalavA viSene hukama AvI pahoMcyo. jethI te gurajabaradAra jAlora gayo. ane rAjA achatasiMha pote karelAM kRtyonAM kAraNathI bIka rAkhIne DhIla karato hato tathA javAba lakhavAmAM vilaMba karato hato tethI subA sajAatakhAne gurajabaradArane lakhyuM ke, ghaNI jhaDapathI zerAvalI karI javAba laIne melAvI devo ke jethI hajuramAM vidita karavAmAM Ave. A vakhate bAdazAhanI svArI paranAlA mukAme hatI tyAMthI hukama AvyA mujaba najaraalIkhAnane sArI sanyAsahita tyAM mokalI dIdhe, jethI teNe tyAM jaIne mareThA sAthanI laDAImAM pUratI mahenata karI ane temAM tenI ghaNI prasaMzA thaI, temaja bAdazAhe paNa tenI sArI kadara karIne vakhANa karyA ane te subA sajAatakhAnanA mRtyu sudhI tyAM ja rahyo hato. te pachI tene pizAkanuM mAna ApavAmAM AvyuM ane rajA laIne te amadAvAda tarapha pAcho pharyo. sane 1113 hitamAM mAhe saphara mAsanI tArIkha 13mI ne budhavAranA divase subA sajAatakhAnanI AyuSyane aMta AvI rahelo hovAthI te mRtyu pAmyo ane pitAnA gharanI pAse banAvela makarabA (daragAha) mAM tene daphana karavAmAM Avyo. eka kavitAmAM darzAvela che ke -"game teTalAM varSa sudhI dIrdhAyuSa bhege, te paNa eka divasa te, jarUra A saMsAranA suMdara ane suzobhita mahelomAMthI javAnuM to cheja, subAnA mRtyu pAmyA pachI khAjA: abdula hamIdakhAna dIvAne sarakArI nekarane potAnI sAthe rAkhIne subAnA mAla upara japtI mukI, tathA sipAhIomAM pagAranA paisAne mATe jarA sarakhe bakheDe uTho. te saghaLI hakIkata hajuramAM lakhI mokalavAmAM AvI ane baMde basta tathA rakSaNa mATe puratI tajavIja rAkhavAmAM AvI. - kharA pUrAvAvALI hakIkata uparathI evuM jaNAya che ke, subA sajA atakhAne pitAnA mRtyu pAmavA pahelAM pitAnI hAlatane vicAra karatAM pitAne nahi bacavAnI AzA jaNavAthI pitAnAM Dhera, ghoDA ane mANase viSe hajuramAM lakhI jaNAvela hatuM. jyAre tenA mRtyu pAmavAnA khabara bAdazAhanA sAMbhaLavAmAM AvyA tyAre tenI AvI paDelI khoTa ane tenI Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 360 ]. sArI sevAo ke je bAdazAhane dIlapasaMda hatI tenA viSe paNa have pachInA mATe ghaNIja aphasosI darzAvavAmAM AvI, ane tenI tamAma mIlkata tenA vArasone pAchI meMpI ApavAne hukama karavAmAM Avyo. te hukama maLatAMja saghaLI mIta soMpavAmAM AvI ane subAnA dIvAna gheDA tathI hAthIne dhArA pramANe hajura tarapha ravAne karI dIdhA. A vakhate khAjA abadula hamIda ghaNoja mAnavaMto thaI paDyo hatuM, tenI upara sarakArI hukama Avyo ke, jyAre bAdazAhajAdo muhammada ajamazAha tyAM pahoMcI jAya tyAMsudhI subAnA baMdebaratanI pUratI tajavIja rAkhavI. te bAda hajuramAM evI araja karavAmAM AvI ke, sajAatakhAne maravA pahelAM pATaNanI nAyaba phojadArInuM lazakara baratarA karIne rastAomAMthI uThADI lIdhuM hatuM, jethI thANu mANasonA jatA rahyA pachI koLI lokonA bakheDA ane tophAnamAM vadhAro thaI gayo che. te eTale sudhI ke, gAmaDAMnAM Dhoro paNa bahAra caravA jaI zakatAM nathI ane dhoLA divase paNa daravAjA baMdha karI devA paDe che. te uparathI sarakArI hukama thayo ke, bAdazAhajAdAnA AvI pahoMcatAM sudhI subAne baMdobasta pUratI tajavIja ane saMbhALathI rAkhe. athavA to subAnA dIvAne sajAatakhAnanA nokarImAMthI pahelAMnA dhArA pramANe jarUra jeTalAne bahAla rAkhIne baMdobasta karo ane teono pagAra subAnA mahesulomAMthI Apavo tathA evo pAka baMdobasta karo ke jethI koI paNa jAtanA bakheDA ubhA thavA pAme nahi. ADatrIzama subo bAdazAhajAda muhammadaAjamazAha. sane 1113 hijarI. - suba sajAatakhAna ke je, jAtIkA cAlIsa hajAra rUpiyAnuM mana saba ane cAlIsa hajAra svAronA lazkarano dhaNI hato khAna abdala tenA bharaNa pAmavAthI tenI jagyAe bAdazAhajAdo hamIdakhAnanI nAmadAra AlI jAha muhamada AjamazA bahAdura dIvAnI. hajuramAMthI amadAvAdanI subegIrI tathA jodhapuranI phojadArI upara nimAI Avyo, ane ajameranI subegIrI paNa amadAvAdanI sAthe joDI devAmAM AvI. A vakhate te pote dakSiNI lokone zikSA devA mATe ujenA Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] tAbAnA gAma dhAramAM paDAva nAkhIne paDelo hato, te vakhate sarakArI hukama Avyo ke, tyAMthI amadAvAda jaIne subAonA mulakI tathA khAlI babastane hastaka karI pUratI tajavIja rAkhavI. te hukamane anusarI bAdazAhajAdo jhAbuvAne raste thaI amadAvAda AvavA ravAne thaye te viSenI khabara jhAbuvAnA jamInadArane paDatAM teNe sAme AvIne rUpiyA 10,000 soLahajAranI pezakazI raju karI, ane pitAnA tAbAnI sarahada sudhI sAthe jaIne pizAka tathA gheDa inAmamAM laI rajA meLavIne te pAcho pharyo. tyAra pachI rastAmAM dIvAna abadula hamIdakhAna tathA bAdazAhI na karo levA mATe sAme AvI sevAmAM hAjara thayA. bAdazAhajAde pezakazIo leto ane baMdobasta karatA sana majakuranA mAhe jamAdIussAnI mAsanI 16 mI tArIkhe joSIoe jeelA muhurtanI sArI ghaDIe zaheramAM dAkhala thayo, ane tamAma kArobAra saMbhALI laI phojadAra tathA thANadAronI nimaNuka karI dIdhI. te sivAya bAdazAhI nekara anAmullA gujarAtIne cArahajAra zirabaMdhInA svAra tathA zaheranA koTa bahAranI phejidArI ApI, jAphara kulI tathA kAjImabegane jodhapuranA nAyaba phojadAranI jagyA ApI ane keTalAka rAjadarabArI picanA lIdhe pATaNanI phojadArI haju ramAMthI darakadAsa rAThoDane ApavAmAM AvI. have pitAne pUrANI ImArate pasaMda nahi hevAthI rUstamabAga tathA gulAbabAgamAM moTI ImArata taiyAra karavAno hukama ApI pAyA naMkhAvavAnuM kAma zarU karI dIdhuM, ane te imArato taiyAra thatAM sudhI pote taMbu-DerAmAM rahevA lAgyo. . . have jANavuM joIe ke, eraMgajeba bAdazAhanA daza varSanA rAjyamAM je banAva banyA te paikInA je A subAnA amalanA hatA te badhA geThavAIne racAyA, ke jeno AdhAra daphataramAM dIvAne tathA subAo upara AvelA hukamo che, ane bIjA bharUsAdAra lekonA lakhANa tathA kahevA uparathI zAmela karavAmAM AvyA che. subA sajAatakhAnanI hakumatanA banAvo tenA khAnagI basodA ke je, teNe pharajadAre tathA nAyaba vigerene lakhyA hatA temAMthI je lakhavAlAyaka hatA te lakhAI gayA che. have keTa lIka bInAo ke je, AgaLa pAchaLa mukavAnI samaja nahi paDavAnI kasura thaI hoya to daragujara karazo, ane bAdazAhajAdAnA vakIlonI subegIrInA vakhate je kAMI lakhavAmAM Ave temAMthI keTalAMka AlamagIrI lakhANo Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 362 ] hejImAMthI bAdazAhajAdAnA nAmathI ane amIrAnA nAmathI AvelAM tenI upara khAlasAnA dIvAna gyAsullAkhAnanA dastakhata hatA te lakhAi gayA che ane te sAhebanA bharaNu pAmavA pachI kAyama bAMdhelA che ane thoDIka hakIkata sukhAnA dIvAna upara AvelA hukamAnA dataramAMthI levAi che, ane te zivaya leAkeAnI khatAvelI hakIkata che. A vakhate suratanA manAvA paikInI hakIkata havvuramAM vidita thai ke, naMdanakhAra, sulatAnapura, kasArA ane khAlAghATamAMthI Azare daza khArahajAra mareThA svAre AvI pahoMcyA che ane teene manasukhe surata upara caDAi karavAnA che. te viSenI khabara surata daranA musaddI najAatakhAnane paNa thaI che. te uparathI bAdazAhajAdA bahAdura upara hajura hukama AvyA ke, suratakhadara e paNu gujarAtanI subhegIrImAMja AveluM che, mATe tenI pUratI khabaradArI ane dAbata rAkhaveza. te sivAya odhapuranA killedAre potAnI nAkarInuM rAjInAmuM ApyuM hatuM tethI hannura hukama AvyA ke, jo khAdazAhajAdAnI marajI heAya teA koi paNa lAyaka mANusane tyAMnI killedArI upara nimA, ane jo tema na rUcatuM hoya te pachI sarakArI nAkarA paikInA kApaNu bharAsAdAra ane lAyaka nAkarane tyAM meAkalAvI devA. tyArabAda vaLI hajure evA hukama karyAM ke, darakadAsa rADoDanAM jAnavarAne AjadIna sudhI khArAka maphata maLatA hatA ane tenI mudata purI thaI gai che, tema tene vakIla paNa hajuramAM nathI, ke jethI te A kAma karI zake; mATe tenA vakIlane ane tenA dIkarAne, tathA tenA bhAine ane tenA snehI-sAmatIene hajuramAM meAkalAvI ApavA. tyArabAda hajuramAM evI araja karavAmAM AvI ke, bAdazAhajAdAnA takhelAnA gheADA marI gayA che. te uparathI hajuramAMthI traNa dheDA sAja sAmAna sahita mekalavAmAM AvyA, ane eja vakhatamAM darkadAsa rAThoDane hajuramAM lAvavA mATe eka gurajabaradArane meAkalavAneA TharAva karavAmAM AvyeA, tethI khAdazAhajAdA upara hukama Avyo ke, te banI zake te daradAsa rAThoDane hajuramAM AvavA mATe ravAne karI devA athavA te| eja jagyAe tenuM kAma kADhI nAkhavuM, ke jethI te, ajItasiha vigere bIjA rAThoDAne uskeravAnuM kAma karavA pAme nahi. vakhate vAdarAnA phojadAra bahAdura zerAnIe luTArAone pakaDavA tathA temAMnA cha jaNane ThAra mAravAnu A Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 363 ] kAma dhaNI bahAdurIthI karelu hatuM ane bAdazAhajAdAe tenA jAtIkA manasamamAM se| rUpiyAnA vadhArA karI ApavAnI hajuramAM siArasa karI hatI, ke je maMjura thai ane hukama AvyA ke, te leAkA jyAMsudhI krIthI tevAM kAma karavAmATe acakAya nahi ane tevA gunhAnAM kAmeA nahi karavA mATenA bhara|sA lAyaka jAmIne Ape nahi tyAMsudhI tene kedamAM rahevA devA ane khIjA luTArAo ke jeo tevA gunhAnAM kAmeA karatA hAya ane teo keda pakaDAyalA na hoya teA teone pakaDIne keda karavA. te pachI khaMbhAtanI musaddIgIrI peAtAnAM bApa etemAdakhAna ) teA khetAba meLa vanAra muhammada mAhasanane ApavAmAM AvI ane khAdazAhajAdAnI tattvIja upara tene harAvavAmAM AvyeA. saphadarakhAna khAkhInuM AvavuM ane darakadAsa rAThoDanu hAsavuM, tathA tenI puThe lazkara mAlavAnA TharAva sajAatakhAnanI subhegIrI vakhate evuM lakhavAmAM Avelu che ke, keTalAMka khaTapaTabharyA' kRtyeAnA lIdhe saphadarakhAna khAkhIne sajAmatakhAnanI araja uparathI hajuramAM kheAlAvelA heAvAthI te, te tara javAmATe ravAne thai gayA hatA. te jyAre mALave pahoMcyA tyAre, mukhatArakhAnanA dIkarA kamarUdInakhAna ke je, peAtAnA pItAnA marI javAthI tene khitAba tathA mAna bhAgavatA hatA ane mALavAnI sukhegIrI upara nimAyalA hatA teNe amadAvAdanI sukhegIrInA vakhatanI junI oLakhANunA lIdhe majakura khAkhIne peAtAnI pAse rAkhIne sarakAramAM araja karI ke, A karmahiNu-abhAgyA mANusa hajuramAM AvavA mATe taiyAra che, mATe sarakAra tenA upara kRpA karIne tene paNa sarakArI nAkarImAMja gaNuze evI AzA che. A araja bahAla rAkhavAmAM AvI ane sadarakhAna khAkhI peAtAnA putra-parivAra sahita tyAMja paDI rahyo hatA. te pachI bAdazAADhAnA vakIleAnA kabajAmAM tene sAMpI devAmAM AvyA ane sadarakhAna bAbIne paNa amadAvAda AvavAnI icchA purI pADavAnI taka maLI, jethI bAdazAhajAdAnI hajuramAM peAtAnA vakIlane mAkalI peAtAnA aMta:karaNanI saghaLI vAta jAhera karI ane bAdazAhajAdAe halluramAMthI rajA meLavIne tene amadAvAda kheralAvI lIdhe.. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 364 ] - have A vakhate sarakArI hukama Avela hato ke, darakadAsa rAThoDane hajuramAM mokalAvI devo athavA te tene jaladIthI aMta lAva. te hukama mATe saphadarakhAna bAbIe karAra karyo ke, majakura rAThoDane bAdazAhajAdAnI devIe keda karIne lAvuM chuM athavA to tene ThAra mArI nAkhuM chuM; paraMtu dareka dAsate bAdazAhajAdAnA bolAvyAthI pitAnI phojadArInA mahAla pATaNathI ravAne thaine sAbaramatI nadI)nA kinArA upara AvelA vADaja gAmamAM AvIne mukAm karyo hato, ane je divase te bAdazAhajAdAnI sevAmAM javAno hato teja dIvase bAdazAhajAdAnA hukamathI lazkaranA tamAma bakSi subAnA tehanAtI manasabadAra ane saphadarakhAna tathA tenA chokarAo, e badhAe potAnAM hathiyAro sahita saja thaine evI gapa calAvI ke, bAdazAhajAdAnI svArI zikAre jAya che. te saghaLAo darabAramAM hAjara thayA ane bAdazAhajAdAe dIvAnakhAnAmAMthI bahAra nikaLIne daradAsane hAjara karavAno hukama karyo. daradAse te divase agiyAraza hovAthI hindu lokonA rivAja pramANe apavAsa karelo hato ane tethI jojana laI piravArIne bAdazAhajAdAnI hajuramAM hAjara thavAnuM dhArato hato tevAmAM uparA uparI mANaso mokalI tene bolAvavAmAM Avyo, tethI tene saMdeha. utpanna thayo ane zikAre javA mATe lazkaranI taiyArI thayelI sAMbhaLIne tenA manamAM vadhAre zaMkA AvavA lAgI. jethI bhojana nahi karatAM pitAnA taMbuone Aga lagAvI saLagAvI mukIne svAra thaI pitAnA lazkara sAthe mAravADa tarapha nAsI gayo. ke jyAre darakadAsanA hAsI javAnI khabara bAdazAhajAdAne pahoMcI tyAre teNe aphajalakhAna tathA bAdazAhI lazkara sAthe topakhAnAnA dArogAne, manasabadArone ane saphadarakhAna bAbIne hukama karyo ke, majakura rAThohanI pAchaLa jaIne tene pakaDI lAvo athavA to tene ThAra mArI nAkhavo. A hukama maLatAM ja saghaLAo ghaNI ja jhaDapathI deDIne pATaNa tara4 jaI pahoMcyA. te vakhate tyAM daradAsane juvAna pautra hAsI nahi jatAM pitAnI himmatathI mukAma karI rahela hato. teNe potAnA dAdA darakadAsane kahyuM hatuM ke, saMgrAmamAMthI vagara ghA khAdhe nyAsI javuM te ghaNuMja zaramAvA jevuM lAMchana che. huM jaIne phojathI guMthAI jAuM chuM ane tame A saMkaTamAMthI bacIne cAlatA thaI jAo. jo ke te (darakadAsa) e vAtane nahi gaNa Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 365 ]. kAratAM evuM dhArato hato ke, pote jAte yuddha karavuM, paraMtu pitAnA pautra ghaNuM ghaNuM kahevA mAMDyuM tethI ane vakhatanI taMgAzanA lIdhe pite cAlato thaI gayo. te pachI darakadAsano pautra pitAnI paMgatimAM meLavI lIdhelA keTalAka rajaputone sAthe laIne rastA upara himmata bhIDIne sAme AvIne ubho rahyo, ane yuddha karavuM zarU karI daIne pitAnAM hathiyAra vAparatAMnI sAtheja bahAdurI dekhADavA lAgyo. chevaTe darakadAsano pautra, saphadarakhAna bAbInA dIkarA ke jeone hamaNuM sudhI kaMIpaNa khitAba maLelA nahetA ane jeonAM nAma muhammada salAbatakhAna tathA muhammada khAnajaha hatAM teonA ane muhammada azarapha garInA uparA chAparI ghA paDavAthI dharaNI ( jamIna ) upara DhaLI paDe ane maraNa pAmyo; tenI uchaLatI talavAranA ghA muhammada salAbatakhAnanA mAthA upara ane tIra ghA muhammada azaraphane lAgelo hato. te sivAya bAkI sahisalAmatI hatI ane keTalAka rajaputa paNa marIne jamInadorata thaI paDelA hatA. A avasarane lAbha laine darakadAsa traNa gAu upara AvelA uMjhA tathA unAve pahoMcI gayo, ane tenI pAchaLa paDeluM sarakArI lazkara tenA pautra sAthenI mArAmArInA thAkanA lIdhe thobhI gayeluM hatuM temaja vakhata paNa vadhAre viti gayela hovAthI thoDe dUra jaIne mukAma karyo. rAtanA pAchalA pahere darakadAsa nizcayapaNuM dhAraNa karIne AgaLa cAlato thayo ane pitAne putra parivAra ke jene pote pATaNamAM mukI gayo hato tene laine tharAda jato rahyo. have sarakArI lazkara pATaNamAM gayuM ane darakadAsanA nimelA koTavAlane mArI nAkhe, te pachI darakadAsanA nahAsI javAnI hakIkata, tenA pautranuM kapAI jaI maraNa pAmavuM ane phojanA saradArenI hakIkata bAdazAhajAdAne rozana karavAmAM AvI, jethI thayelA hukama pramANe sadhaLAo pAchA pharyA. eja varSe zekha nurUlahaka tathA zekha birUla islAma ke jeo hajuranI rajA laIne haja karavA gayelA hatA teo jyAre pAchA pharIne AvatA hatA te vakhate bAdazAhI vahANonA kolakarAra phIraMgIothI levA viSene sarakArI hukama javAnA lIdhe pATaNamAM AvelAM phiraMgI lekanAM naukAsainyanAM vahANoe pitAnI sanmukhe AvatAM jatAM vahANone pakaDI lIdhAM, temAM A banne zakha loke paNa teonI ( phIragIonI ) kedamAM Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakaDAyA. jyAre e viSenI khabara hajuranA jANavAmAM AvI tyAre ete. bArakhAnanI jagyAe nimAI Avelo surata baMdaro musadI nAbatakhAna ke jene jAtIkA pAMca hajAra rUpiyAnuM manasaba ane zaratavALA traNaso svArone vadhAro karI Apela hato ane asala tathA vadhAre maLIne kula jAtIkA pAMcaso ane eka hajAra bevaDA pavArAnI sattA bhegavata hatuM tene khAsa suzobhita pizAkanuM InAma ApavAmAM AvyuM hatuM ane tene evo hukama karavAmAM Avyo hato ke, phiraMgIonI kedamAM pakaDAyelA saghaLA musalamAno tathA bane zekhone ghaNI ja tAkIde mukta karAvavA te pachI bAdazAhajAdA AlI jAhanA tAbAnA mIra sAmAnI padavI mIra muhamammada bAkarane ApavAmAM AvI. te sivAya bakSigIrI tathA patra vahevArInI jagyA upara ne mAnakhAnane nimavAmAM Avyo. te pachI bAdazA. hajAdAe zekha abadula hakanA dIkarAo upara kRpA dekhADavA ane zekha ekaramuddInane khitAba ApavA viSenI tajavIja karIne hajuramAM je araja karI hatI, te uparathI hukama Avyo ke, vadhArAnI guMjAza nathI. jethI kAjI abadula haka vahAba, zekhula islAma, abadula haka ane nurUla hakane khitAbo maLelA nahotA, A varSamAM siIda kamAlakhAna ke je, IDaranI phojadArI upara ni. mAyelo hato te pitAnA svAbhAvika matathI maraNa pAmyo. jethI tenA putra sida bAkarane doDhaso rUpiyAno vadhAre ane zaratavALA cAraso svAro ApIne prAMtIjanI phojadArI ane rasulanagaranI thANadArI upara kAyama karyo ane tene bIjA bhAIone manasaba ApavAmAM AvyuM. tyArabAda surata baMdarathI evI khabara maLI hatI ke, kasArA ghATanA, naMdanabAranI AsapAsanA ane sulatAnapuranI mareThAonAM ToLAM nikaLelAM che ane tene ene manasubA suratabaMdara levAnuM che tethI suratabaMdarane bacAva karavA viSeno bAdazAhajAdA upara hukama AveluM hatuM, jethI bAdazAhajAdAe muhammada begakhAna ane najaraalIkhAna vigere subAnA tehanAtI manasabadArone bolAvIne pitAnI sarakArI phoja teone soMpI. te phoja suratabaMdara pahoMcIne thoDIka mudata tyAM rahIne pAchI pharI. A vakhate sarakArI hukama Avyo ke, husena mohammada gujarAtIno dIkare zekha abadula zakara je kAMI paNa dharma saMbaMdhI kAma batAve to tenI goThavaNa karI ApavI, Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 327 ] te sivAya ajameramAMthI apAtA eka karADa dAma kamI thayelA hatA tethI tenA khadalAmAM iDara paragaNuM khAdazAhajAdAnI jAgIramAM kApI ApavAmAM Avyu. ziyaLavata-srI jAnIbegamanA dehatyAga, sane 1114 hijarI bAdazAhajAdA bahAduranI strI jAnIbegama ke je, lAMkhI muddatathI maMdavADa bhAgavatI hatI tene kudaratI rIte mRtyukALa pAse AvelA heAvAthI maraNa pAmI, ane tenI maiyatane zAhI bAganI bAjue daphanAvavAmAM AvI. tenI ce:tara puratI dIvAla bAMdhavAmAM AvI ane tenA zAne thADAka dahADA rahevA daine tyAMthI kADhIne dIllI lai javAmAM Avyu. te ega manA mAtanuM varSa kAi zabdapatie kurAnanA zrlokamAMthI evI rIte zodhI kahADelu che ke, '' va urdu khulI jannatI " ( 1114 ) eTale tene . svargamAM dAkhala karA dr eja varSe khAdazAhajAdAnI avala akSigIrI ane sukhAnI khakSigIrI sAthe meLavI daine hajuramAMthI nemAnakhAnane nimavAmAM AvyeA; A vakhate saiyada ajamatulA ke je, kApaDa-gAMsaDInA darAgAnuM kAma karatAM hatA teNe cArI karelI hatI. bAdazAhajAdAe peAtAnA kara abdula vAse nAmIte karADagIrI mahesulanA adhikArInI jagyA upara nimyA have saiyada ajanatullAnI ceArInI khabara jyAre hajIramAM pahoMcI tyAre tene nekarImAMthI kADhI mukavAmAM AvyeA ane tenI jagyAe temAnakhAnanA dIkarA mIra amajaDhate nimavAmAM AvyeA; te sAtheja sukhAnA dIvAna upara hukama AbhyA ke, majakura dareAgAe corI karIne je kAMi lIdhu hAya te viSe khIlakula vilaMba nahi karatAM tene khulAsAthI javAba levA ane ceArelI rakama vasula karIne khajAnAmAM dAkhala karI devI tathA te viSene dAkhalA hajIramAM meAkalAvI de. tyAra bAda luga DAMnI gAMsaDIenA amIta zekha akaramudInanI arajI uparathI sukhanA dIvAna upara hukama AvyA ke, bAdazAhajAdAnA vakIleAnA hukamathI abdula vAse ke jene mahesulanI vasulAta upara kAma karelA che tene dUra karIne geravyAjakhI rIte thatA baMdobastane aTakAvI vyAjabI rIte baMdobasta karavA. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [[ 18 ] - e ja varSe saghaLA subAo upara hajura hukama Avyo ke, keIe paNu paMcAMga lakhavAM nahi, kemake e kAma dharmazAstrathI virUddha che ane e viSe joSIo pAsethI mucarakA lakhAvI levA. te pachI bAdazAhajAdA upara hajura hukama Avyo ke, tamAre pharamAzo tathA kharcamAM ghaNuM ja dhyAna rAkhavuM ane gujarAta deza e eka hindustAnanA zaNagAra rUpa gaNAya che. temAM saghaLI jAtanA hunnarI ane dhaMdhAdArI loko rahe che, tyAMthI hAlamAM sarakArI kArakhAnAmAM je jAtane mAla Ave che te ghaNIja uttama kArIgIrIvALo, umadA kasabane, caLakATavALo, TakAu ane kimmatamAM paNa ghaNo ja che. tyAMnI saghaLI vastuo kudaratane paNa bhUlAvo khavarAve tevI che, mATe te upara khAsa dhyAna rAkhIne te lekone kAmavagara rahevA nahi detAM eka cekasa TAIma mukarara karI ApIne kAme vaLagADavA joIe, ke jethI je kAMI nasibamAM hoya te teone maLI zake, dIllInA kArakhAnAomAM kinakhAba tathA rUnI vastuonI banAvaTa ghaNIja umadA thatI hatI paraMtu te hAlamAM baMdha paDI gayelI che. paNa jo tame goThavaNa karavA dhArazo te tyAMthI paNa ghaNAja umadA kArIgaro maLI Avaze. majakura varSamAM kurAnanI be prato, ke jemAMnI eka sonerI jAya akSarathI lakhAyelI hatI ane bIjI muhammada rajAnA ziSyanA hAthathI lakhAyelI hatI te tathA tenI sAthe betAlIza hadIso ke jene saMgraha khuda bAdazAhe pote paNa karelo hato te, tathA sAkaralATanAM varasAdI lugaDAM ke je, te veLAe yuropathI turatanAM ja AvelAM hatAM te badhAM hajuramAMthI bAdazAhajAdA bahAdurane InAmamAM ApavAmAM AvyAM. jyAre zrImaMta sarakAra (bAdazAha)ne jANavAmAM AvyuM ke, mareThA lokonAM ToLAMo bahAra nikaLI paDIne bakAnA ane surata baMdare AvavAne IrAdo rAkhe che tyAre bAdazAhajAdA upara hukama lakhI mokalyo ke, koI paNa banAva banatAM pahelAM tene nahi banavA devAne baMdabata agAuthI karavo joIe ane surata tara4 lazkara ravAne karIne tamAre zikAra arthe bharUcamAM jaIne bhavuM. te sAtheja vaLI evo paNa hukama karelo hatuM ke, soraThamAM AveluM somanAthanuM maMdIra ke je, khArA samudramAM A veluM che ane te paDI gayeluM hovAthI tyAM mUrtipUjA paNa thatI nahatI te viSenI kaI paNa hakIkata jAhera thaI nathI ke, tyAMnI zuM hakIkata che ! Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 369 ] mATe je tyAM krIthI mUrtipUjA thatI hAya teA temAMthI sadhaLI mUttione bahAra kADhI nAkhIne te madIrane badhA bhAga pADI nAkhaveA, ke jethI ImA ratanI nizAnI paNa rahevA pAme nahi, te pachI bAdazAhI lATA ane thALI tathA suratamAMthI kharI thayelA eka dhADA ke je, ghaNAja khubasurata dekhAvavALA, kadAvara bAMdhAneA ane khAsa ravArIne lAyaka hatA te khAdazAhane mATeja kharIdeleA hateA te, tathA bIjo gheADe ke jenuM nAma samada rAkhaluM hatuM te bimAra hAvAthI hajIramAM mekalavAmAM AvyeA naheAte te bAdazAhajAdAne InAma ApavAmAM AvyAM. te vakhate hajurane hukama A vyA ke, etemAdakhAnaneA dIkarA muhammada meAhasana ke je, aitemAdakhAnane khitAba bhAgave che tene rUbarUmAM khelAvIne keTalAka gheADA batAvI tenA azvajJAnanI parikSA karavI. tyArakhAda khAdazAhajAdA upara hajura hukama Avye ke, eka vakhate samasudInakhAne evI araja karI hatI ke, pIra'gIo sAthe karAranAmuM karyA zivAya vahANA musAIe jatAM nathI ane ATha varSa thayAM suratanA vahepArIo, Araba seAdAgarA ane makkAnA vahepArIonAM vahANAne samu dramAM luTI laI nAza karavAmAM Ave che, temaja musalamAnenAM vahANA pUratI dhAratImAM AvI paDayAM che ane etemAdakhAnanI chellI kArakIrdInA vakhatathI Aja dIna sudhI tyAMnA pheAjadArA tene khaMdobasta bilkula karI zakayA nathI tema karI zakatA paNa nathI, ane islAmInI duHkhadAyaka sthiti mATe AMkha ADA kAna karIne dUra dUra karatA kare che. surata-e amadAvAdanA tAbAmAM Avelu che mATe tame| ahAdure aMdaramAM rahetA seAdAgare vigere mAhitagAra leAkeAnI salAha lai e viSenA pUratA baMdobasta karavA ane tenI vigatavAra khabara hajuramAM lakhI meAkalavI. phIragI hada uparAMta vadhI gayelA che tethI bilkula vilaMba karavA jevuM nathI ane have kAma karavAmAM paNa sakhtAi ane khemurabvatIpaNAnI jarUra che. samudramAM turkI ane zrIra'gI>>AmAM AmanasAmana laDAi cAlyAja kare che. te kadI kadI eka khIjAthI sarasAmAM caDI jAyache. maskatanA khArajIe ke jee makkA taratA dharmacusta leAkeA che teonI pAse yuddha sAmagrIe paNa sArI che. ApaNA sarakArI lazkara ane pIragIonI vacce kadI pa laDAi thaI nathI. te bAda hajura AjJA pramANe sukhAnA dIvAne TAMpIvALA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 370 ] vahepArInA mAlane zaheramAM japta karyo, paraMtu keTalAka divaso vityAbAda surata baMdaranA musadInI arajI uparathI tenI kasuranI mAphI ApavAmAM AvI ane tevize e sarakArI TharAva bahAra pADyo ke, majakura subAnA tAbAnA rAjyamAM vasatA je TopIvALA ane aramanI lokone mAla japta thayo hoya teone teonA mAla uparathI japtI uThAvI laIne saghaLo bhAla pAcho Apa, tema teonA vahepAramAM have pachI bilakula harakata ke Dakhala karavI nahi. A vakhate subAnA dIvAne amadAvAdanA koTanI marAmata karavA mATe 26,000 chavvIza hajAra rUpiyAnA kharcane aDasaTo karIne hajuramAM arajI mokalelI hatI, te uparathI paravAnagI ApavAmAM AvI ke, vIza hajAra rUpiyA be hapta zAhajAdAnA vakIlone sarakArI khajAnAmAMthI A kAma vAste ApavA ane teoe A marAmatanuM kAma ghaNI ja tAkIde ' have darakadAsa roDa tathA ajItasiMha ke jeo nAsI gayA hatA teonuM abhimAna vadhI paDyuM hatuM. teo hada uparAMta AgaLa AgaLa DagalAM bharatA jatA hatA ane atize ghAtakI vigere keTalAMka nAlAyaka kAme karatA hatA. te uparathI sarakArI hukama Avyo ke, teonuM jasavaMtasIMhane siddhAMta laI bodha karavAnuM kAma banAvaTI che, paNa bezaka, tenI bhaviSya sucanAthI paNa bAdazAhajAdA ane dharmAdhikArI gyAsudInanI tajavIjathI manasabanA vadhArAnuM bhAna maLyuM. te pachI subAnA dIvAna abdula hamIdakhAna upara utulamuka asadakhAnanI mahoravALo hukama Avyo ke, eka lAkha maNa anAja khaMbhAta baMdare laI jaI samudra kinAre rahelAM sarakArI lazkaranA mANasane jema bane tema vahelAsara pahoMcADI devuM. tyArabAda e hukama Avyo ke, sAyara-koThA mahAlanA musadIoe zaheranI AsapAsanA mAlanA mahesulanI hakIkata tathA sAyarakhAtAnI pUratI kephIata saMkSepamAM lakhI kauka (naLI) nA bhuMgaLAMmAM nAkhIne dara mahine ekavAra hajuramAM mokalatA rahevuM. sane 1115 hijarImAM subAnA banAvonA kAgaLo tapAsatAM bAdazAhajAdAnI hajuramAM pUradIla zerAnInI jagyAe vaDodarAnI phojadArI jAtIkA so rUpiyAno vadhAro ane nekarInI zaratanA 500 svAranI Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 371 ]. sattAnA vadhArAthI pahelAMnI temaja A navI nekarIo bhegI karI daI abdula hamIdakhAnane ApavAmAM AvI ane vIjApuranI phojadArI upara traNaso svArano vadhAro tathA pizAka ApIne saphadarakhAna bAbIne nimavAmAM Avyo. te banne phojadArI tathA soraThanI phejidArI upara muhamadabegakhAnanA badalAyAthI zera aMdAjakhAnane AsapAsanA ujadAranI jagyA upara kAyama karyo. jyAre te viSenI araja hajuramAM jAhera karavAmAM AvI tyAre hukama thayo ke, je puradila zerAnIthI kaMI kasura thaI hoya, ke jethI tene kADhI mukavAmAM Ave, mATe tenI ghaTatI tajavIja karIne hajuramAM khabara ApavI. ane soraThanI jagyA kaMi ochAM manasabavALI nathI mATe te jagyAe moTA manasabavALA mANasane nimavAnI jarUra che. A kAma upara kAyama thatA suratanA manasabadAra taraphathI rUpiyA pAMca hajAra cAlyA Ave che, rAjadhAnIthI dUra hovAnA lIdhe dakSiNa tathA baMgAlAnA subAone bahAlI barataraphInI sattA ApavAmAM AvelI che ane hajura svArI hAjara chatAM paNa hajura hukamasivAya, hajure bahAla karelA phejadAronI phojadArInA manasaba upara bIjAnI nimaNuMka karavI egya nathI. subAnI dIvAnInuM kAma phojadArI sAthe kaMIpaNa saMbaMdha dharAvatuM nathI, ane temAM navAI jevuM paNa kaMI nathI. dhoLakA e khAlasA paragaNuM che ane te, zaheranI najIkamAM ja AveluM che, mATe tyAMnI amaladArI upara tene, tathA vaDodarAnI phojadArI upara muhammada begakhAnane tenA manasabamAM vadhAre karI ApIne nimavAmAM Ave che. amadAvAda bahAranI phojadArInI jagyA sarakArI nokare temaja tamArA nAkamAMthI je koI yogya hoya tene seMpavI. A vakhate bAdazAhajAdAnA vakIlone soraTha prAMta vAMTA sahita ApavAmAM Avyo. zaheranI majIde ane temAM viSeza karIne jumAbharajada tathA IdagAhamAM zukravAranA divase je mIrAbara upara ubhA rahIne khutabo paDhavAmAM Avato hato te mImbaranAM pagathIyAM vadhAre hatAM tethI bAzAhajAdAe vidvAna Ama lokonA matathI te banne majedanA mImbaro toDI naMbarakata traNaja pagathiyAM pharIthI karAvI ApyAM; kAraNa ke, hajarata pegambara sAhebanA vakhatamAM ethI vadhAre pagathiyAM nahotAM tethI te pramANe karI ApyAM. have vIjApuranI phojadArInI jagyA saphadarakhAna bAbIne mATe maMjura karavAmAM AvI, kemake tethI dIvAnanuM kAma tadana juduM ja ane Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 372 ] bilakula niHsaMbaMdhI hatuM. khaMbhAtanA musadInA julamathI kAyara thaI tyAMnI te bAdazAhajAdA AgaLa jaIne pharIyAda arajIo raju karI, ke je arajIo hajuramAM mokalavAmAM AvI. te uparathI hajura hukama Avyo ke, vaDodarAnI nokarI nahi maLavAthI temaja vIjApuranI nokarI uparathI utarI mukayAthI khAjA adula hamIdakhAna ghaNo jhaMkhavANo paDI gayela haze, mATe khaMbhAtanI amaladArI tene soMpavI, ke jethI te tyAM jaI nAyaba mukI pAcho Ave. sarakArI hukama AvyAthI bAdazAhajAdAe khaMbhAta baMdaranI musadIgIrI upara etemAdakhAnanI nimaNuMka karI hatI jethI pharI hukama thayo ke, tene khaMbhAta mokalI devo ane bIjI phojadArIo paikInI vIjApuranI jadArI upara je tamArI IcchA hoya to abdula hamIdakhAnanI nimaNuMka karavI. te bAda IlatiphakhAnane mATe hajuramAMthI so rUpiyAnA manasabanA vadhArAnI maMjurI ApavAmAM AvI ane bAdazAhajAdAnI sarakAranA mIra sAmAna mIra bAkarane motamIdakhAnano khitAba ApavAmAM Avyo. tyArabAda zaheranA auSadhAlayanA adhikArI hakIma muhammada takIzirAjInI badalI thavAthI te jagyAe hakIma rajIudInane nImavAmAM Avyo ane bAdazAhajAdAnI darakhArata uparathI pahelA darajajAnI bakSigIrI upara mastaalIne TharAvavAmAM Avyo. eja varSamAM bAdazAhI nIlama, bAdazAhI pizAkanAM traNa lugaDAM, nAjuka suzobhita cinAI loTa ane sonerI jAva khaMjara ke je upara sulemAnI jhaveranuM jaDitra kAma kareluM hatuM te, tathA kAzmIrI kArIgIrIvALI nakazidAra kacakalanI eka khurazI -e badhI cIjo hajuramAMthI bAdazAhajAdAne InAma dAkhala ApavAmAM AvI. te pachI sAbaramatInA sAmA kAMThA upara rahetI raIthata upara sipAIo temaja paThANo taraphathI gujAravAmAM AvatA julabhATa viSenI arajI jyAre bAdazAhajAdA bahAdurane rozana karavAmAM AvI tyAre kama karyo ke, lazkara TukaDIe jaIne temane rIkSA tathA samajutI ApavI. jethI te phejanA loko vatI phare choDI daI laDavA tatpara thaI gayA. te vakhate muhammada umara tathA muhammada usamAna takI-e bane jamAdAronI siphArasI araja uparathI , temanI badhI kasuro mApha karI hukama karyo ke, have pachI koI paNa mANasane du:kha devuM ke nukazAna karI julama karavo nahi. A vakhate hajumAMthI bAdazAhajAdAe karelI araja uparathI zekha akaramuddInane, tenA sagAene ane najaraalIkhAnane jAgIro ApavAmAM AvI tathA nANAM Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 373 ] cokasInA darogAnA amIna najamudInakhAnane pacAsanA vadhArAnuM InAma ApavAmAM AvyuM. sane 1116 hi. mAM amadAvAdanA pIra lokonA uphasamAM je nAdurasta, kAmo thatAM hatAM te bAdazAhajAdA bahAduranA hukamathI baMdha karavAmAM AvyAM ane muhammada begakhAnane bAdazAhajAdAnI beThavaNa pramANe se svAranI sattAne vadhAre karI ApavAmAM Avyo. e ja arasAmAM sulemAnI herAo rasIo vecanAra IsA tathA tAja lokone dabAvI DarAvIne temanI pAsethI nANuM kaDhAve che ane lokomAM khaTe dharma prasarAve che. evI araja thavAthI bAdazAhajAdAnA hukamathI teone keda karavAmAM AvyA, ke jethI teo pharIthI evuM kAma karavA pAme nahi. A varSamAM dakSiNI lokonuM tophAna surata bhaNI AvI pahoMceluM hovAthI bAdazAhajAdAne hukama karavA mAM Avyo ke, surata e eka gujarAtamAM AveluM zahera che mATe bilakula vilaMba nahi karatAM ghaNI ja jhaDapathI kumakanuM lazakara tyAM mokalAvI devuM ane je te tenI loko tyAM AvI pahoMcyA hoya to teone pakaDIne sakhata zikSAe pahoMcADI devA, ane najaraalIkhAna je khajAna laIne Ave che te khAnadezanA subA beharojhakhAnane pahoMcADavA mATe tamAre surata tanI sarahada sudhI pahoMcADavo. tyArabAda vaLI evo hukama thayo ke, mustuphA kulI nAmano sarakArI nokara ke je, bharUcanI phojadArI tathA vaDodarAnA baMdobastIkhAtAnuM kAma barAbara rIte kare che tenA viSe hukama thayo ke, majakura saradArane ekahajAra svAranI kumaka turataja pahoMcADI ApavI. kAraNa ke te suratathI ghaNIja najIkamAM che, tethI te tyAM vahelAsara pahoMcI zakaze, eja arasAmAM zrImaMta bAdazAhanA sAMbhaLavAmAM evuM AvyuM ke, amadAvAdanA vepArIonA mAlanA rojameLamAM khabarapatrI hamezAM nizAna karI. harakata kare che. te uparathI subAnA divAna upara hukama Avyo ke, khabarapatrI athavA to tenA gumAstAo temanA mAlamAM nANAMnA saMbaMdhamAM vacce paDI hAtha ghAle nahi, temaja paravAnAnAM nizAno paNa karI zake nahi, te viSe.. ne pUrato baMdobasta rAkhe. bAdazAhajAdA muhammada AjamazAhanI svArInuM hajura ' hukamAnusAra burahAnapura tarapha ravAnA thavuM, - amadAvAdanAM havA-pANI bAdazAhajAdAnI taMduraratIne mAphaka paDatAM nahi hevAthI te viSenI araja be vakhata hajuramAM karavAmAM AvI, jethI Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 374 ] A vakhate bAdazAhane dayA upajavAthI evuM mAna AdazAhajAdA upara meAkalyu* ke, tamAre A AjJAnusAra amala karI AvatA rahevuM ane tyAM eka lAyaka kAyama nAyaane tyAMsudhI mukarara karavA, ke jyAMsudhI kAzmIranA sue brAhaumakhAta amadAvAdanI suegIrI upara ane tene putra jabara dastakhAna lAhAranI sukhegIrIthI badalAine ajameranI sukhegIrI temaja jedhapuranI pheAjadArI upara AvI jai peAtAne soMpAyelA hAdAnuM kAma peAtAnA hastaka sabhALI le. A kmAna maLatAM bAdazAhajAdA sana majakuranA mAhe zAkhAnamAsanI tArIkha 19mI zukravAranA rAja zuddha niSThAthI bAdazAhI nAkarI bajAvatA khAjA abdula hamIdakhAna-sutrAnA divAnanA te jagyAe TharAva karI burahAnapura javA mATe ravAne thayA. te pachI eka evA hukama AbyA ke, makake gayelA zekha jamAludIna upara guptadAna mATe cAlIza hajAra rUpIyAnI huMDIe meAkalAvI devI. have daradAsa rAThoDa ke je, pote karelA gunhAnI bIkanA lIdhe nhAsI gayA hatA teNe peAtAnI kasurAnI mArI tathA peAtAnI thai paDelI DhagI hAlatanI hakikata havvuramAM lakhI mAkalI hatI. te joI zrImaMta khAda zAhe tenA upara kRpAdRSTi kramAvI tene junuM manasaba ApI nekarI upara bahAla karyAM ane hukama karyo ke, khAA abdula hamIdakhAna ke je, hAlamAM nAyaba subAnu kAma kareche tenA manasabanA bahAlanI jAgIranI neAkarInI ane tene madada ApavAnI gAThavaNunI sArI salukAithI kAma karatA rahevuM, ke jethI tenI muzkelIe dUra thAya. te sAthe vaLI evI pazu kemphrIyata ApavAmAM AvI ke, e pramANe araja karavAthI hajuramAMthI te mujaba ApavAmAM Avaze. te sivAya zekha akaramuddIna sadare zekha nurUla kanAM bhArate ha ramAM araja karelI te uparI evuM jANavAmAM Avyu ke, rasIo vecanAra mA tathA taja vAharA ke jeo pAsethI bAdazAhajAdAe mucarakA lakhAvI dhA hatA te raiyata varganA mANasAne dharmAMthI bhraSTa karavAmAM pachAta tA nathI, mATe jo sarakArI gupacupa hukama A AjJAti upara Ave / temane keda karI hajIramAM meAkalavAmAM Ave. jethI te pramANe evA hajura hukama AvI pahoMcyA ke, te bannene keda pakaDI badhIvAna karI hajIramAM mekalAvI devA. te hukama maLavAthI tenA pUratA amala karavAmAM ANye.. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 375 ] tyArabAda sarakAre evuM sAMbhaLelu' hatuM ke, khAnajI nAmanA mullAM ke je, mRtyu pAmelA kutabuddInanI gAdIvALA ane IsmAIlIyA vAheArAnA mullAM hatA teNe khAra mANasAnI sAthe eka dharma-edhakane mAkalyA che, ke je, leAkAne khATA dharmanA edha kareche. te leAkeA amadAvAdamAM AvI pahoM cyA che ane temanI nAtanA kedamAM paDelA vAheArAAne cheADAvavA mATe tenA sevakAe 1,14,000 eka lAkha, cauda hajAra rUpiyA bhegA karyAM che. te rUpiyA hajI sudhI kharca thayA nathI ane te uparAMta keTalAMka pustako paNa temanA havAlAmAM che. te uparathI sumAnA divAna upara hajura hukama AvyA kai, kAjI abulakrAnI salAha laine koI jANe nahi tevI rIte e khATA dharmavALAothI gupacupa rIte A sAthe bIjA kAgaLa upara je leAkeAnAM nAma lakhelAM che temanI sAthe pakaDI keda karI lakhelA rUpiyA tathA pustakA sahita ghaNIja saMbhALapUrvaka hajuramAM meAkalAvI devA, ane vAheArA leAkeAnA meTI vayanA abhaNu tathA nAnI vayanAM baccAM mATe zahera tathA paragaNAomAM leAkeAnI dhArmika AsthApramANe temane zikhavavAnuM kAma kare ane teonuM kharca temanI upara TherAvI ApavuM, tathA dara mAse zikSAnI parikSA letA rahevuM ane te viSenI sadhaLI hakIkata hajIramAM lakhI meAkalavI. te viSene bAdazAhI hukama kAjI amulakA upara paNa AvyA ke, teNe subA (pradhAna) tarathI je hukama maLe te mujaba amala karavA. dhana jAdava vigerenI saradArI heThaLa mareThI lazkaranuM AvI paheAMcavuM, sukhAnA dIvAna khAjA abdulahamIdanuM tenI sAmA laDavA javuM, dakSiNIenA hAthamAM DupakaDAi javu... ane keTalAka tehanAtI mana samadAronuM dhAryala thai maraNa pAmavuM sane 1117 hijarI. jyAre dakSiNumAMthI mareThA loko dhanA jAdavanI AgevAnI suratamaMdara upara caDI AvyA tyAre khAjA abdula hamIda sukhA-divAna tathA nAyaba mukhAe temanA upara caDAi karI hatI, paraMtu temAM te pakaDAi gayA. A banAvamAM je leAkA hAjara hatA temAMnA bhasAdAra lAphAe je hakikata kahelI tenA vistAra A laghu vana viSe A sana majakuranA a vakhatamAM muhammadana khAnanI nAyama subhegIrI. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 376 ]. evI rIte che ke, (sAca-juThane de, kahenAranA upara che) bAdazAhajAdAnA gayA pachI nA subA nimAI AvatAM sudhI bAdazAhI hukamathI abdula hamIdakhAna nAyaba subAnuM kAma calAvI baMdobasta rAkhato hato. A vakhate mareThAo bAdazAhI rAjyamAM mAthAnA pharelanI peThe bhamatA tophAnI hullaDa karatA hatA; teoe luMTaphATa karI nAnAM nAnAM gAmaDAM tathA kaLAone barabAda karI nAkhyA hatA, ane jo koI paNa temanI sAme thato te tenI sAthe laDatA hatA, jethI teone hAMkI kahADavA mATe sarakArI phojane mokalavAmAM AvI hatI ane subA tathA dIvAnane evA hukama thayelA hatA. ke, mareTha loko to kAno macAvatA luMTaphATa karI pitAnA zatrapaNAnA kAmamAM AgaLa vadhavA pAme nahi eTalA mATe ekabIjAne madada karI rAha-rastAone pUrato baMdobasta rAkhavo tathA jema bane tema turatamAMja teone nasADI mukavAnI koziza karavI ane te viSenI khabara vakhato vakhata A patA rahevuM. te pharamAna anusAra vakhato vakhatanA samAcAra mokalavAmAM AvatA hatA. have subAnuM kAma karanAra abadula hamIda pitAnI sAthe tehanAtI manasIbadArone laine te lokonA AvatAM pahelAM subAnI sarahada uparanA narmadAnA ghATa AgaLa tathA surata baMdara tarapha mukAbalo karavA upaDI gayo. te sivAya barADa tathA khAnadezane subo ane sarahadanA phejadAro ke jeonI hada surata baMdara sudhI AvelI che te badhA paNa eja IrAdAthI pitAnI jagyAethI nikaLI AvelA hatA. have bAdazAhajAdAnI svArI upaDI javAnI, ane amadAvAdamAM koI sube nahi hovAnI tathA potAne haMphAvIne pAchA kahADe eTaluM lazkara nahi hovAnI khabara jyAre mareThAone maLI tyAre dhanA judA Azare be hajAra mareThAone bhagA karI A tarapha kuca karI. A khabara surata baMdaranAM lakhyA NothI nAyaba subAnA sAMbhaLavAmAM AvI, tethI teNe kAyamanA dhArA pramANe najaraalIkhAna, saphadarakhAna bAbI, ilatiphAtakhAna, saiyada IdarIsakhAna, naDiyA yAda phojadAra, muhamada khAnane dIkarI-alImaradAna khAna ane nisabadAre phojadAra tathA thANadAro e badhAne nekarImAM bolAvI AjJA karI ? suratabaMdara jaI pUrata baMdobasta ane keziza karI te tejAnI le che pAcho haThAvavA ane vaDodarAnA phojadAra muhammada puradila zerAnIne laIne vAmAM AvyuM ke, tamAre tyAMthI ja phojanI sAthe maLI jaI sarakArI kAmamAM Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 377 ] zAmela thavuM. te pachI e saghaLA lokee yuddhanI taiyArI karIne ravAnA thaI bAbA pyArAnA ghATamAM jaI paDAva nAkhI mukAma karyo ane mareThAonuM lazkara kayAre Avaze te jANavA mATe teo jAsuso TharAvI khabara bhagAvavA lAgyA, paraMtu te lokonA meLApanI jagyAnI kharekharI mAhitI maLatI nahi hovAthI teo bAbA pyArAnA ghATa upara Azare deDha mAsa sudhI nirAMtathI paDI rahyA. eTalAmAM suratabaMdaranI pilI bAjunA jAsusoe mareThAonA AvavAnI khabara pahoMcADI, ane te khabare sAcI che evuM cokkasa thayuM eTale najaraalIkhAne saradAra sAthe masalata calAvavA mATe eka sabhA bharIne mareThAonA AvI pahoMcavAnA khabara ane te lokonA lazkaranuM vadhArepaNuM vigere je hakIkata te sAMbhaLI hatI te saghaLI abdula hamIdakhAnane lakhI jaNAvI ane pote javAbanI rAha joto beThe, pachI jyAre te sipAhIonI nigehadAstI (dekharekha), topakhAnuM laI kuca karI javAnI taiyArI ane A banAva bane te pahelAM lazkara bheguM karI levAne tathA phoja dAre ane thANadArone bolAvI bhegA karavAnA kAmamAM rokAyelo hato te vakhate tene tathA nekarI upara caDelI phejane javAba ApavAmAM Avyo ke, thoDA ja vakhatamAM ghaNI ja utAvaLe taiyAra lazkaranI sAthe topakhAnuM laI mane AvI pahoMcyo jANaje, temaja e kaMI navAI jevuM nathI ke te loko nadI kAMThe mojamajAha mahAlatA haze ane ALasa karI bAdazAhI kAmamAM rokAI surata baMdare gayelA nahi haze. te pachI eka kAma evuM to ayogya thayuM ke, abadula hamIdakhAna, pitAnA utAvaLIyA svabhAvane lIdhe zatruonI moTI saMkhyA sAme thoDA mANaso laI javAthI pariNAma kevuM Avaze tene bilkala khyAla nahi karatAM jeTaluM banI zakyuM teTaluM lazkara taiyAra karI bahAra nikaLe, te vakhate bhegAM thayelAM lazkara paikInA ghaNAkharA memanasabadAro ke jeonI pAse biskula ghA paNa nahatA teo pitAne tAkIdI hukama maLavAthI baLadagADImAM svAra thaI athavA te koInAM duo " bhADe laI sAtheja ravAne thayA; che have nokarIAta lazkaranA saradAro ke jeo javAba AvyA pachI bhaNI jagyAethI bhegA maLavAne Atura hatA ane jeonA dIlamAM surata aMdaranI sela karavAnI icchA ghaNA varSothI bharAI beThelI hatI teo evuM dhAratA hatA ke, surata baMdara e eka salAmata mathaka che ane tyAMnA musadI Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 378 ] pAse lazkaranuM jora paNa pUratuM che, mATe tyAM jo mareThAonI pahelAM paheAMcI javAya teA sArUM thAya. evI IcchAmAM ne IcchAmAMja te AgaLa vadhI zakayA nahi, tethI abadula hamIdakhAna taraphathI na khamI rAkAya tevAM meNAM-TANAM mAravAmAM AvyAM, jethI te utAvaLanA lIdhe thADuM lazkara (jemAM pelavArA maLIne pUrA behAra mANase paNa naheAtA) laine ravAnA thayA. te lazakaranA dareka khAna pAtAnAM dIlathI evuMja mAnatA hatA ke, huMja vararAjA chuM ane mArA jevA bahAdura bIjo kANu haze ? evA khyAlavALA pavana dareka saradAranA magajamAM bharAi kheDA hatA tethI te ema dhAratA hatA ke, jo abdula hamIdakhAna AvI maLe teA ThIka, ane nahi maLe tepaNa ApaNAM mana melAM che evuM te kadI paNa mAnaze nahi. have grahakALa mAthe bhamI rahelA hatA. jyAre teoe elekAne gherI lIdhA tyAre A loko ravAne thai javAnA nirNaya upara AvyA ane te mujaba ravAnA thaI teja dIvasanA pAlA paheAre narmadA nadI utaravAnA ghATa AgaLa AvI paheAMcI nadInI pelI bAjue mukAma karyAM ane khIje dIvase tyAMthI sAta gAu cAlIne dAgAma AgaLa AvIne mukAma karyAM. khIjA dIvase jyAre dIvasa ugavAne prAraMbha thayA te vakhate te lAka AgaLa vadhyA ane thoDAka dIvasa caDayA haze te vakhate narmadAnA kinArA uparanAM gAma ratanapura AgaLa AvIne sArAM havA-pANI joi teoe paDAva nAMkhyA, temAM dareka saradAre jyAM pAtapeAtAnI icchAnusAra ane manapasaMda jagyA joi tyAM taMbu ubhA karI dIdhA, ane saraMbhALa ke rakSaNa karavAnA niyameAne eka ThekANe utaravAnA lIdhe bilkula visArI dIdhA hatA; eTaluMja nahi, paNu jevI rIte keTalIka khubasurata caMdrakAMtivALA yuvAna strIonA vALa jema judA judA vikherAI jAyache tema e leAkeA paNa judA judA vikherAi jaine jema tema paDelA hatA. hajI tene majabuta rIte mukAma jAmyA nahAtA tevAmAM te apeAranA vakhate mareThA lokonA hula svArA ke jeo AgevAna kahevAya che te AgevAneAnA keTalAka svArA khAdazAhI - janI sakhyAnI kamI-jAstInI ker3Ita laI javA mATe dUrathI AvatA najare paDayA. gujarAtI sipAine koi divasa AvA zatruthI laDavAnI. taka maLI nahAtI tema tene yuddha karavAnI rUDhIneA bilkula anubhava paNa nahotA. A khabara jevI sAmAvALA lokonA jANavAmAM AvI ke turataja Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 379 ] banI zakI teTalI jhaDape tenA dareka saradAranA keTalAka svArA dhADesvAra thaine laDavAne nikaLI AvI gheADA kudAvavA lAgyA ane mArAmArI zarU thai, thoDIvAra sudhI mArAmArI ane jhapAjhapI cAlyA bAda jyAre dakSiNI AgevAnA peAtAnA laDavAnA kAyadA pramANe zatrune AgaLa kheMcI lAvavAnA irAdAthI pAchA haThayA te vakhate musalamAna zurA saradArA A jhapAjhapIne eka laDAI samajI thoDIka cheDachADa karIne potAnA mukAma tara pAchA pharI rAMdhavA khAvA vigerenA kAmamAM rokAi gayA. evAmAM bIjI eka TukaDIe vaLI evu kAma karyuM ke, lazkaranA bhArabaradArI ke jeone lazkara pAse caravAmATe cheDelA hatA te badhAne je mareThI svArA gupta rIte lai gayA hatA tenI pAchaLa paDIne te TukaDI badhA TAne cheDAvI pAchA lai AvI. A vAtane hajI thoDIja vAra thaI haze ane te lazkarIoe paNu thoDoja vizrAma lIdhA haze, ke tevAmAM acAnaka eka meTA vaTALAAthI dhULa uDatI jovAmAM AvI. te dhULa A zatruonI bhAre sanyAnI nizAnI dAkhala hatI. A vaTALIAthI divasa adhakAra thai gayA ane te jo. tAMja keTalAka kAcAM mananA mANasA ghelA-gAMDA jevA banI gayA ane keTalAkanAM tA kALajA paNa khasI gayAM; jethI teo eka sthaLe rahI zakayA nahi ane tharathara dhrujavA lAgyA. teo evA vicAra karavA lAgyA ke, e duHkharUpI kALA bhUtanA paMjAmAMthI zI rIte bacI zakAze ! evA vicAramAM ne vicAramAM teone nAsI javAneA ke koi ThekANe jai jIva bacAvavAne upAya jaNAyA nahi; eTalAmAM mareThAonuM lazkara AvI pahoMcyuM. teoe potAnA baLanuM pahelu tIra khIjA lAkA sAme mukAma karI rahelA sadara khAna khAkhInA taMbu upara ajamAvyuM ane te sthaLane caMdranI AsapAsanA jaLakuMDaLanI mAka gherI lIdhuM. have majakura khAkhI peAtAnuM zuravIrapaNuM ane maradA darzAvatA jozabhera laDavA lAgyA. A laDAi huIja bhayAnaka dekhAtI hatI. tene jeTalI talavArA maLI zakI teTalI teNe himmatathI tANI tANIne vAparatAMnI sAtheja peAtAnuM parAkramI zurAtana dekhAvA mAMDayuM, temAM tenI sAthenA keTalAka mANasA ane teneA (khAkhIne) dIkarA muhaMmada usamana A sarvottama motanA bhAga thaI paDayA, te sivAya ghaNA mANasA dhAyala thayA ane pete (bAkhI) paNu yuddhasAgaramAM DubakI mArI kArI dhAne Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 380 ] bhoga thaI medAnamAM paDI gayo; jethI mareThAoe tene keda karI lIdho. tenA taMbu-DerA-mAlamatA e saghaLuM luMTAI gayuM ane teno bhatrIjo muhamada Ajama pitAne ghoDo marI javAthI keTalAka ghAyala tathA bacI gayelA mANasanI sAthe maratAM paDatAM najaraalIkhAnanA taMbu AgaLa jaI pahoMce have muhammada pUradila zerAnI ke je, keTaleka dUra mukAma karI paDelo hato tenA upara paNa mareThAoe pitAnA mANasanI haTha karI dIdhI ane A bakheDAne eka sakhata laDAInA rUpamAM banAvI dIdho. te (muhammada zerAnI) pitAnI bahAdura ToLIo sAthe rahIne potAne maLI AvyAM teTalAM tirothI laDavA lAgyo. A vakhatano dekhAva ghaNoja daDAjanaka thaI paDyo hato ane banne bAjunA mANaso pUrNa jozathI laDatA najare 5DatA hatA. temAM je lokonAM motano kALa najIka AvI rahyo hato teo yuddhano bhoga thaI paDyA ane bAdazAhI darabAramAM bahAdura gaNAI yAdI dAkhala neMdhAI cukyA, tathA je loko talavAronA vArathI bacI gayelA hatA teo paNa majabUta rIte TakI zakyA nahi, tethI muhammada pUradila zerAnI pite paNa lAcAra thaI laDAImAMthI pAcho pharIne nadI upara AvI pahoMcyo ane ItIphakhAne keTalAka gaNatrIne svArathI paganI cAla ane majabatInA lIdhe ghoDo mukI dIdho. A vakhate asura thaI gayela hovAthI dakSiNI lokoe najaraalIkhAna tathA bAkI rahelA lokone katala karI nAkhyA ane teo ghoDA uparathI utarI paDyA. rAtrIno aMdhakAra samaya AvI pahoMcela hovAthI eka bIjA mANasonI sujha paNa paDatI nahotI. gAphela lekanAM dila gabharAvA lAgyAM ane teo rAtanA aMdhakArane dIvasa samajavA lAgyA, jethI teo je tarapha rasto maLyo te tarapha nAsI gayA ane keTalAka to mareThAnA hAthamAM pakaDAI gayA. jyAre najaraalIkhAne A saghaLuM joyuM ane sipAIonI mAThI hAlata thayelI joI, tyAre teNe mAlamatA sahita pitAnA taMbune bALI muko. eja vakhate jAnavaro tathA mANasone ghaNIja tarasa lAgelI hatI, kemake savArathI te sAMja sudhI laDAI karela hovAthI tarasyA thayA hatA temaja thAkI gayelA hatA, tethI jarA visAmo levA mATe thoDeka dara AvelA nadInA kAMThA upara gayo ane teone pANI pAI vizrAMti levA daIne jyAre potAnA mukAma tarapha AvavAnuM dhArato hato teTalAmAM narmadA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 381 ] nadImAM bharatI caDI AvI ane sarva sthaLe pANI phelAI gayuM, temAM keTalIka jagyAe to bhADAM pUra pANI caDI gayeluM hatuM, jethI keTalAka svAre ane padalo te pANInI nAzavaMta ghumarImAM phasAI paDI maraNane zaraNa thayA, tathA keTalAeka evA mANaso ke jeonI jIMdagI hajI bAkI hatI teo pANImAM gothAM khAI nadIne sAme kAMThe nikaLI AvI paDatA AthaDatA bharUca jaI pahoMcyA. tyAMnA phejadAra akabarakalIe teonA upara rahema najara karI ane temanI sArI baradAsa karavA mAMDI. najaraalIkhAna thoDAka mANasanI sAthe mukAma upara Avyo ane suryodaya thatAM sudhI katala thavAnI tathA khudAI saMdezAnI vATa jote saMgrAma kayAre macaze tenI AturatAmAM paDI rahelo hato. jyAre dIvasa ugavAne prAraMbha thayo ane sUrya udaya pAme te vakhate lazkaramAMthI bhuMgaLa, DaMkA tathA zaraNuIonA nAda thavA lAgyA ane pRthvI DelAyamAna thavA lAgI. dakSiNI loko yuddhanI hIlacAla karavA lAgyA ane cotaraphathI tIDanI peThe bhegA thaI najaraalIkhAnane gheravA lAgyA. A vakhate najaraalIkhAnane cotaraphathI gherAelo tathA jIva upara khelI janAra jevI hAlatamAM AvI paDelo joI temanI maMDaLInA keTalAka mANaso kahevA lAgyA ke, banavA kALa A kAma ApanA jevA meTA ane sArA sArA bAdazAhI amIro upara AvI paDyuM. [ A sthaLe eka kavitanA arthamAM darzAvela che ke -" A duniyArUpI dharmazALAnI rIta e che ke, kadI mANasane jInanI pUTha upara besADe che, to kadI pUTha upara jIna paNa upaDAve che. tamoe zaraviratA, bahAdurI ane kharI mardAI to jevI joIe tevIja batAvI dIdhI che. AvAM daLa-vAdaLa lazkaranI sAthe laDavuM ane vaLI phateha pAmavAnI AzA rAkhavI e eka bhaviSya sucaka buddhithI khullI rIte jotAM potAne nAzakAraka medAnamAM jhapalAvAnuM kAma che, paNa chavarUpI rokaDane sahejamAM gumAvI besavuM te kaI rIte phaLadAyaka nathI. te pachI bAkI rahelA saghaLA zubhecchake, najaraalIkhAnanI sAthe rahelAne jyAre A pramANenI jIva bacavAnI vadhAmaNI maLI ane A ciMtAmAMthI nIkaLI javAnuM sAMbhaLI zuddha buddhithI daSTAMto kahI saMbhaLAvI hathiyA nahi calAvavAnuM kAma mAMDI vALavAne temaNe jora dekhADyuM. teo avazya karI maLyA ane ghaNI ijata AbarUnI sAthe AgaLa vadhyA. A banAva sana majakuranA chalakAimAsanI chellI tArIkhe banyo. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 382 ] khAjA abadula hamIdakhAnanA bahAra paDavAnI ane atre AvavAnI khabara dakSiNIomAM evI rItanI phelAI che, te ghaNo ja pAse AvI lAge che, jethI teoe evuM dhAryuM ke, rakhene tene A thayelI hAranA banAvanI khabara maLe ane tethI te kadAca ahiMthI pAcho jato rahe athavA te koI ThekANe bharAI besIne te jagyAne pAke pAye majabuta banAvI le. dakSiNI-mareThAo utArA AgaLa AvI pahoMcyA te vakhate musalamAnI phoja moTA phelAvamAM paDAva nAMkhI paDI rahelI hatI. have bhAre ghoMghATa tathA bumATa cotarapha thavA lAgyo. A bhayaMkara ane trAsa upajAvanArA banAvathI je lokonA manamAM bIka pesI gaI hatI te loko rAtrInA aMdhakArarUpI kALA paDadAne divasano tejasvI prakAza mAnI laine rAtrInA vakhatane sadabhAgye maLelo samajI bIkanA lIdhe potAno bacAva karavAnI khAtara AsapAsa jyAM najara paDI tyAM pahoMcI gayA. havAre ke jyAre ghaNAkharA mANasonA AyuSane aMta AvI lAgelo hato tyAre tArArUpI lazkaranA bAdazAhe pitAnI caLakatI sonerI talavArane rAtrI rUpI myAnamAMthI bahAra kADhI eTale ke dIvasanA vakhate dakSiNI loko laDhAI karavA lAgyA. musalamAna bahAdure paNa temanI sAme hAra baMdhAI pitAne bacAva karatA laDavA lAgyA. eka bIjAo Amane sAmana pita piotAnI bahAdurI batAvavA lAgyA ane topa tathA baMdukonI agnine varSAda varasavA lAgyA. dharmayuddhanI peThe yuddhanA medAnane lagnane maMDapa samajI ghelA-gAMDA thaI vakhANavA lAyaka bahAdurI batAvavAmAM AvI ane tIranA rUpamAM goLIonA AvavAthI AtmArUpI prANa uDI javA lAgyA. ghaNAkharA nAmadAra ane zuravIro kapAI gayA jyAre keTalAka lokoe ghA khAI bane taraphanI bhalAI meLavI hatI. zatruonuM lazkara gaNatrImAM joke ghaNuM vadhAre hatuM paraMtu te kevuM ane keTaluM haze teto bilakula kahI zakAtuM ja nahotuM. te saghaLuM dareka ThekANethI kIDIo tathA tIDanI mAphaka ekaThuM thayuM hatuM ane janA kAyadesara yuddhanA niyamomAM bhaMga pADI dIdho hato, jethI hAra thaI gaI A khabara maLatAMja dakSiNI leko banatI utAvaLe jaladI ravAne thai eka rAtamAM narmadA nadI utaravAnA bAbA pyArAnA ghATa upara AvI pahoMcyA. banavAkALa teja divase abdula hamIdakhAna-manasIbadAra ane khoTA DhoMga dekhADanAra javAMmarado-jevA ke, saphadarakhAna bAbInA dIkarA-muhamada zera Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ [ 383 ] tathA muhamada salAbata, muhamada azaraNa tathA muhamada asada gArI, khalIlakhAna, musAhebakhAna, mAsuma kulI ane AjhamAbAdane phojadAra saiyada mujaphaphara urphe saiyada mastu ane pethApurane thANadAra mIra abdula vahAba navA nokaro sAthe cAra hajAra svAro ane teTalA ja dila laIne bAbA pyArAnA ghATa upara pahoMcI sanyA zaNagArI mukI hatI. jyAre te (yuddhana) vakhata Avyo eTale Aphrikana sipAhIo taiyAra thaI ubhA rahyA; A vakhate divasane ThAra karI rAtrIe pitAne ghera aMdhakAra AkAzamAMnI sarva jagyAe phelAvI dIdho hato. A yuddhamAM ghaNAkharA nAhimmata ane nabaLA manavALA mANasa eka nizcayathI TakI nahi zakavAthI peTanI ThaMDI varALa bahAra kADhatA baMDabaDatA baDabaDatA pibAra gaNI gayA, keTalAkane aMta AvI rahela hevAthI maraNa pAmyA ane keTalAka mANaso te bhayaMkara medAnamAMthI sahisalAmata bahAra nikaLI gayA. te vakhate muhammada salAbatakhAna, muhammada asada, muhamada azarapha gorAnI ane muhammada zera bAbIe joyuM ke, hAthamAMthI kAma ane kAmamAMthI hAtha nakAmA thaI paDyA che ane mareThAonuM lazakara thakethoka che, tethI teo aMtano vicAra karI bahAra nikaLI AvyA. mareThI svAro temanI pAchaLa paDyA ane jhapAjhapI thaI. temAM muhammada zera ghAyala thaI jamIna upara paTakAI paDe; muhammada azarapha himmata ane javAMmaradIthI tenI madade veLAsara jaI pahoMcyuM, ane te tene ghoDo pahoMcADavAnuM dhAratA hatA tevAmAM tene potAne ja gheDe maraNa pAme tethI te dila thaI gayo. have dIvasa paNa asta thavA Avyo ane mareThAo pAchA pharI gayA, jethI raNabhUmI khAlI paDelI jevAmAM AvI. muhammada zeramAM cAlavAnI zakita nahi hovAthI tene uMcakI lIdhe ane ghaNIja muzakelIthI paDatAM AthaDatAM karanAlI-cAMdoda pAsenA mAMDugAmamAM pahoMcADI dIdho. muhammada salAbata tathA muhammada asada baMne amadAvAda pahoMcI gayA. abadula hamIdakhAna ke je, pitAnA sagAsaMbaMdhIo tathA oLakhItA desta AsanAone sAthe laI ubhe thaI rahyo hato te pote paNa dila thaI gayo ane pitAnA keTalAeka sAthIo sahita pakaDAI gayo. saiiyada mujhaphaphara usiyada mastu ghAyala thaye, mIra abadula vahAba Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 384 ] kapAi gayA ane mAsuma kulI dhAyala thai pakaDAi gayA. have dakSiNI leAkeAnI sAthenA talamaalI nAmaneA eka mANasa ke je, jAtane mugala hatA ane mareThAenI sAthe ghaNI sArI pichANu dharAvatA hatA teNe mAsuma kulI (kAjama meganeA dIkarA)ne te leAkeAnA hAthathI cheDAvIne peAtAnI pAse rAkhyA, kemake tene mAsuma kulInA bApa sAthe ghaNI sArI pichAna hatI, ane tenI malama-paTI vigerenI ghaNI sAravAra tathA mahAvajata karI tene bharUca paheAMcADayA. abdula hamIdakhAnane keda karyA pachI dakSiNI lokoe tenA taMbu-DerAne luTI lIdhA ane keTalAka dIvasa sudhI tyAMja mukAma karI luMTaphATanuM kAma cAlu karI dIdhuM. kasabA tathA gAmaDAMomAMthI khaMDaNI levA mAMDI ane sukhAnA rAjyamAM jabarUM kAna macAvI dIdhuM tathA kAyadA kAnu tenuM nAma paNa rahevA na dIdhuM. have kALA lAkA ke je tAAnI hatA paNa pheAjadArA tathA thAdArA vigerenA pUratA jAmatAvALA ba Mdobastane lIdhe gupacupa kAi jANe nahi tevI rIte eka khuNAmAM paDelA hatA tee paNa A vakhatane lAga joi jAheramAM AvI pAtAnA tAkAnI dhaMdhA karavA lAgyA, ane vAdarA zaheramAM e dIvasa sudhI rAta-dIvasa luTaphATa calAvI, jyAre A saghaLI hakIkata amadAvAdanA lazkara paikInA nAsI - velA lokeAnA mukhathI sAMbhaLavAmAM AvI tyAre mIr nAmAnakhAna bakSI vRttAMta lekhaka, zekha muhummada akaramuddIna ane kAjI abulaphAe bhegA maLI masalata karI. muhammada begakhAna ke je, A vakhate sAra TanI phAjadArI karatA hatA ane AgaLa vadhavAnA manasukhe zaherathI traNa gAu upara AvelA sakhejamAM mukAma karI rahelA hatA tyAM e lokA gayA ane zaherane bacAva karavA mATe tene khelAvI lAvyA. teNe sarakArI kAma vAste bAdazAhI khajAnAmAMthI nANAM uThAvI bakSinI salAhathI sipA hIne saMbhALI rAkhavA, lazakara bhegu karavA, mahI nadInAM kotarAne baMdobasta karavA, zaheranA daravAjA majabuta banAvavA ane burajo tathA koTanA bacAva karavAmATe purAnuM rakSaNa karavAnuM kAma ghaNIja saMbhALa pUrvaka karavA mAMDyuM. A banAvanI tamAma hakIkata ane muhammada egakhAnate kheAlAvI lAvavAnI vigatavAra kezIata akSi tathA kAjIe dhaNIja jhaDapathI cAlanArA mANasAnI sAthe hajura darabAramAM jAhera karI dIdhI, Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 385 ] dakSiNa koe kedamAM pakaDAyelA dareka mANasanI sthiti temaja yogyatAnI kharI hakIkatanI mAhitI meLavI hatI ane tenA badalAmAM dareka dITha eka eka rakama daMDanI TharAvI hatI. te paikIne saphadarakhAna bAbI pitAnI upara je rakama mukarara thaI hatI te adA karavAnAM kAraNathI pitAnA dIkarA salAbatane pitAnI jagyAe soMpI pote bharUca Avyo ane rakama bhegI karI ApI chuTo thayo. te sivAya bIjAe paNa pitAthI jevI rIte banI zakI tevI rIte zAhajoga rakama ApI chuTA thayA. tathA abadula hamIdakhAna ane najaraalInuM kAma ghaNuM bhAre hatuM tethI keTalAka dIvasa sudhI temanI mAhetIviSe vilaMba thaI. prathama najaraalI rajA laI chuTA thaIne amadAvAda Avyo, paNa tenI keTalI rakama hatI te jaNAyela nahi. abdula hamIdakhAna mATe traNa lAkha rUpiyA TharAvavAmAM AvyA hatA tethI teno baMdobasta karI amadAvAda pahoMcADavA vAte teNe pitAnA sagA saMbaMdhIo ane kAnadAsa zikArane lakhI mokalyuM, jethI teoe te kAma pUruM karavAnI tajavIja karavA mAMDI. A rakama (traNa lAkha rUpiyAnI) ghaNI bhAre rakama hatI. jo ke te rakama ekaThI karavAmAM tenA sagAsaMbaMdhIoe pitAnI rokaDa rakama tathA jhara jhaverAta vigere ApavA mAMDI te paNa te rakama purI thaI zakI nahi. chevaTe jyAre bakSivigerenI arajIo uparathI hajuranA jANavAmAM AvyuM tyAre mALavAnA baMDakhoronA nAzakartA zAhajAdA suhammada bedArabakhta upara evuM pharamAna mokalavAmAM AvyuM ke, zAhajAde AjamazAha bahAdura jhAbuvAne je raste thaIne gayo hato te ja raste thaIne tamoe amadAvAdanA navA nimAyelA subA ibrAhImakhAnanA A vatAM sudhImAM ghaNI ja jhaDapathI jaI mareThA lokone nasADI mukavA ane zahe rane pUrato baMdobasta tathA rakSaNa karavuM. te sAthe vaLI evI AjJA karavAmAM AvI ke, te taraphanA keTalAka phojadAre ke jeo maraNa pAmyA che, keTalAka abhAgIyAo ke jeo keda pakaDAyelA che ane keTalAka mANaso ke jeo daMDa bharIne chuTI AvyA che te badhAnA manamAM evI dhAstI barAI beThI che ke, temanAthI phojadArInuM kAma thavuM ghaNuM muzkela che, mATe te lokonI jagyAe subAnA tehanAtIo paikInA lokone pagAramAM vadhAro karI ApI nokarInI zaratathI ane bekAra thayelAonA pagAranI zaratathI tajavIja karI lakhI jaNAvavuM. jethI te upara dhyAna ApI maMjurI ApavAmAM Avaze. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] vaLI sarakArI e hukama muhammada begakhAna upara AvyA ke, evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, abadula hamIdakhAna gabharATa tathA vherajulamanA lIdhe kedamAMthI chuTA thavA mATe peAtAnA lazakara tathA nAyaeAne sarakArI khajAnAmAMthI temaja nAmadAra khAdazAhajAdAnA khAnAmAMthI nANu mAkalavAnuM lakheche, mATe tamAre sarakArI temaja zAhajAdAnA khajAnAnI pUratI tapAsa rAkhavI, ane evuM banavA na pAme, ke divAnAno kAi paNa mANasa khAnAmAMthI ekAda rUpiyA paNa potAnA upayAgamAM lAvI zake! kAnadAsa pezakArathI e viSe sucarA levA ane tAkIda karavI ke, dIvAnanA nAyameka upara khAlasA mahA latA tathA bAkI nikaLatA rUpiyA je leNA hAya te lakhI meAkalavA, ke jethI dIvAnanA pezakArane khAlasA mahAla ane sarakArI tevIlanAM nANAMmAMthI eka dokaDA paNa maLavA pAme nahi; tathA sarakArI nANAM prathamanA rIvAja mujaba bAdazAhI khAnAmAM dAkhala thavAmATe huMDIo karAvI hajuramAM meAkalAvI ApavAM. teviSe nAya pAsethI paNa mucarakA levA ane nAyaba subAnI sibadInuM kharca sukhAnA cAkarI peTAnA mahAlamAMthI ApavAmAM Avaze. abdula hamIdakhAna daMDanI rakama bharAtAM sudhI keTalAka divasa mareTha AnI kedamAM rahyo, ane kAnadAsathI jeTalAM banI zakayAM teTalAM nANAM vasula karIne khAkI rahetI rakamane vAste pAtAnA bhatrIjA muhummuddakhAna ane bhANeja gulAma muhammadane peAtAne badale kedamAM rakhAvIne duzmananA nAkara mujhaphapharahusena tathA keTalAka mANaseAnI sAthe amadAvAda AvyA ane jeTalA rUpiyA maLI zakayA teTalA bhegA karI meAkalAvI dIdhA. have kukata thoDAja rUpiyA bAkI rahyA hatA tevAmAM mujhapharahusenane vidAya thavAnI rajA ApI dIdhI. muhammada begakhAna tene pakaDavAnuM dhAratA hatA paraMtu dIvAna tenI himAyata karaze evu tene jaNAyAthI te himmata karI zakayA nahi. te viSe teNe pAtAnA AvavA pahelAM eka dIvasa agAu hajuranA dIvAna mArate araja karelI ane te uparathI hukama AvavAnI rAha jotA beThA hatA. bhegajoge A zaheramAMthI nikaLatI vakhate tene turata keda pakaDavAne hajura hukama AvI paheAMcyA, te evA hukama hatA ke, te nanAmA mANasane pakaDIne sakhata kedamAM rAkhavA ane zAhajAdo bahAdura kadAca tyAM AvI pahoMcela haze te tene svAdhina karI devA, jethI te keda Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 387 ] karIne pitAnI sAthe laI Avaze. muhammada begakhAna ke je, hukamane amala barAbara karato hato teNe te kAma karavA mATe keTalAka mANasone nimI dIdhA, ane mujhaphara husenane tenI sAthenA cha mANaso sahita zaherathI traNa gAu uparanA paTavA gAma AgaLathI pakaDIne laI Avyo. eja vakhate AjhamAbAdane phojadAra saiyada mujhaphaphara urpha saiyada mustu ke je ghAyala thayo hato te maraNa pAmyo. te viSenI khabara tyAMnA khabara patrIe subAnA banAvonI TIpamAM lakhIne hajuramAM jAhera karI dIdhI. te uparathI muhammada begakhAna upara hukama Avyo ke, amadAvAdanI nAyaba subegIrI ane pharajadArI upara kAyama karyA chatAM mara nomAnakhAe tehanAtI paikInA keI paNa ekane nima hatuM ane hajuramAM khabara ApavI joItI hatI; temaja bIjA mahAlonA phojadAro paikInA jeo maraNa pAmyA hoya teonI khAlI paDelI jagyAono baMdobasta amArAthI atre barAbara thaI zakato nathI mATe kAmanA pramANamAM pagArano vadhAre ane te sAthe ja nekarInI zarata upara dhyAna rAkhI, nakAmA thaI paDelAo upara najara karIne subAnA bakSinI salAhathI tamAre tajavIja karavI. have abdula hamIdakhAnane bhatrIje mumajadakhAna ane bhANeja mIra gulAmamahamada ke jeo (banne) bAkI rahelI rakamanA badalAmAM mareThAonI kedamAM paDelA hatA teonAM sadabhAgyanA lIdhe mareThAomAM eka evo banAva banyo che, jethI teo pitapotAmAM aMdara aMdara laDI maryA. Avo ekAeka maLI Avelo uttama lAga joI te bane jaNa mukata thaI hAsIne page cAlatA ghaNuM duHkho bhogavatA bharUca pahoMcI gayA. A vakhate zAhajhAdA bahAduranI padharAmaNInI khabara jhAbuethI vAraMvAra saMbhaLAtI cAlI. e khabaranI cokasIthI ane mareThAonA pAchA pharavAne vakhata najIka Avelo hovAthI kuca karIne surata baMdaranI AsapAsanI sarahada ane purAMo upara humalA karyA, paNa temAM koI vadhAre lAbha meLa vavA pAmyA nahi; te paNa kheDA jIllAnAM keTalAMka gAmaDAno nAza karIne pitAnA mulakamAM pAchA jatA rahyA, Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 388 ] navA subA ibrAhImakhAnanA subegIrI upara AvatAM sudhI hajura hukama pramANe zAhajAdA muhammada bedAbaktanuM AvI pahoMcavuM sane 1118 hijarI. zAhajAdo muhammada bedArabakhta bahAdura ke je, A tarapha AvavA mATe sarakArI pharamAnane anusarIne nIkaLelo hato te jyAre subAnI sara. hada sudhI AvI pahoMcyo, tyAre sarakArI adhikArIo temaja zaheranA moTA moTA gRhastho tene maLavA mATe sAmA gayA ane mana majakuranA mAhe rabIussAnI mAsanI chellI tArIkhe joSIoe TharAvelA zubha muhurtane vakhate sAbaramatI upara AvelA zAhIbAgamAM bAdazAhajAdA bahAduranI rahevAnI jagyAe AvI mukAma karyo ane subegIrInuM kAma svahastaka saMbhALI laI kArobAra calAvavA lAgyo. saiyada muhamadaalI ke jene bApa saiyada IdarIsanA bhAna bharelA nAmathI prakhyAta hato te naDiyAdanI phojadArI ane bAvAyArAnI thA dArIthI dUra thayelo hato tene A vakhate zAhajAdA bahAduranI araja uparathI pahelAM pramANe pAcho kAyama karavAmAM Avyo. mIra nomAnakhAna bakSinI bhalAmaNathI sonakheDA (saMkheDA) bahAdurapuranI phojadArI upara nera khAna sajAatakhAnIne nimavAmAM Avyo hato te viSe zAhajAdA bahAdura upara evo hukama Avyo ke, jo sArI goThavaNa na karI zake to tenI jagyAe bIjA koIne TharAva kare. suratabaMdaranI musadIgIrI sAthe khaMbhAtanI musadIgIrI meLavI daI te upara hajuramAMthI amAnatakhAnane nimavAmAM Avyo. muhammada begakhAMe pitAnI nAyaba subegIrInA vakhatamAM amadAvAdanI killedArI upara pAMcaso mANasonI sAthe zekha muha mmada jAhedanI nimaNuMka karI hatI, paraMtu jyAre te viSenI hakIkta hajuranA jANavAmAM AvI tyAre hukama thayo ke, te (zaheranA) killAmAM sarakAramAMthI lazkara ke tapakhAnAnI sAmagrI kadI paNa rAkhavAmAM AvI nathI tethI maMjura karavAmAM AvatI nathI. te pachI muhammada begakhAnanuM IDaranA killAne pitAnA tAbAmAM levAnuM lakhANa ane khAjA ahamadanA trIzahajAra rUpiyA zAhajAdAnI sarakAramAM dAkhala karavAnuM subAnA khajA. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 389 ] nAnuM lakhANu A banne lakhANeA zAhajAdAnA tAbAnA mANusAnA lakhavAthI hajuramAM jAhera thayAM. te uparathI hukama thayA ke, nAyaba dIvAna hAvA chatAM paNa ema banavAnuM zuM kAraNa ? ane eka evA rAga ke jenA kAMi ilAja nathI eTale muhammada egakhAna eka khInajarUrI nAkarInu' kAma kare che temaja tenuM tyAM rahevu. paNa bilkula nakAmu che. jyAre zAhajAdAne khabara maLI ke, dvArakA upara baMDakhArAe kabaje karI lIdhA che; tethI teNe muhammada begakhAnane puchAvyuM, te| teNe jAhera karyuM... ke, te eka gapa che, joke baMDakhorAe majakura killA upara hullaDa macAvyuM hatuM ane temAM thANudAra paNa bharAyeA hatA, paraMtu tenA bhatrIjAe ghaNIja asarakAraka bahAdurI vaDe killAnA khacAva karyA hatA. A krikata zAhajAdAnI araja uparathI hajuramAM jAhera thaI; A vakhate hajuramAMthI hukama thayA ke, sAraThamAM eka meTu' madira che ema kahevAya che. mATe je te vAta kharI hAya teA tene teADI pADavu; ane marahuma mahArAjA jasavasihanA putra rAjA ajItasiMhu ke je, jAleAra tathA parisAlanA phojadAra ane rAjapanIlAneA jAgIradAra hatA teNe eka jAtanuM phrAna racyuM hatuM tethI tene durasta karavA mATe zAhajAdAne hukama karavAmAM AvyA. zAhajAdAe araja karI hatI ke, dakSiNI loko ekaThA thai gayA che ane surata tarapha luMTakATa calAvavAnA temane vicAra che. te sAtheja peAtAnA tAkhAnA sarakArI nAkarAne khAvA pyArAnA ghATa upara mAlavAnI araja hajuramAM karavAmAM AvI. te sAthe e paNa araja karI hatI ke, eTalI phAja nathI, ke jethI kAi eka jagyAe mukI kAma lai zakAya ane theADIka phAja pAtAnI neApharImAM rAkhavI paDe che, temaja subAnA tenAtIemAMthI kAi evA mANusa nathI ke jene phAjanA adhikArI nimI zakAya, ane jo sarAakhAna pIrAjhagakhAnanI sAthe maLatA thaI jAya teA dagAi lokone purepurI zikSA maLe tathA joItI madada maLI zake. te uparathI hajura hukama AbyA ke, ahiMthI eka paNa mANasa mokalI zakAze nahi, kemake vakhata ghaNAja taMga che teA pachI te kayAre tyAM paheoMcI zake ! ane teTalAmAM teA vakhata paNa vitI jAya, mATe tema banaze nahi. gujarAta deza lazakara bhegu karavAmATe ghaNAja lAyaka che, tyAM te! jyAre joie tyAre Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 380 ] dhaNA mANasA maLI zakeche ane tyAMnA prajAvarga paikInA ghaNA loko sipAiothIja raheche. lazakarI mANasA upara eka mukhya saradAranI khAsa jarUra che, gujarAtanA nAyaba sukhe khIcAre| dIvAna hAya tA sipA I enI zI kasura ? murAdamakSanI sAthe mehAra sipAio taiyAra rahetA hatA, teA tamAre paNa cAra pAMca hajAra svArA banAvI rAkhavA; te sAthe peTThala paNa tatpara rAkhaze!, ane nakAmuM kharca karaze! nahi evI Aza che. jo kAyama karelA sukhe! AvI zake tema na heAya te teneA dIkarA ke je ajameramAM rahe che tene khelAvI sadhaLu kAmakAja soMpI dai teja raste pAchA pharavuM; jethI mareThAe AvavAnI himmata kare nahi have zAhajAdAnA sAthIonA lakhANathI hajuramAM araja thai ke, eka paheAra upara cAra ghaDI divasa caDe tyAre kacerImAM besavuM. te uparathI hajIre hukama karyAM ke, kacerImAM jema bane tema vahelA jaine esavuM te sAruM che; te sivAya mullAM gAliba dareAgAne jaNAvavAmAM AvyuM ke, tamAma subAemAMthI adAlatanI darAgI kADhI nAkhavAmAM AvI che, kAraNa ke te kAma nakAmA mAsAnuM che. prathama lakhavAmAM AvyuM che ke, mujhaphpharahusena nAmanA mAjIsane abdula hamIdakhAna peAtAnI sAthe lAvela, ke jene muhammada begakhAte keda khAnAmAM nAkhelA hatA ane te mANasa viSe sarakArI hukama paNa thayelA ke tene ( mujhaphphara husenane ) zAhajAdAnA tAbAmAM sAMpI devA. te viSe abadula hamIdakhAne hajuramAM araja karI ke, tene huM khAsa bAdazAhI nAkarInuM mAna apAvavA mATeja mArI sAthe lAvyeA hateA mATe mArI evI icchA che ke, tene chuTA karI devA. te uparathI evA hukama thayA ke, e araja tamAre zAhajAdA bahAdurane karavI, jethI te munAsakha haze te pramANe insAk karaze. te pachI zAhajAdA bahAdurane araja karatAM te vAta kharI hAvAthI zAhajAdA bahAdure tene chuTA karI dIdho. muhammada egakhAMe pAtAnI nAyaba sukhegIrInA vakhatamAM bAdazAhI khajAnAmAMthI sipAnA kharca mATe rUpiyAne upADa karelA hatA te viSenI araja hajuramAM karavAmAM AvI. te uparathI tenI upara hukama AbyA ke, subA ibrAhImakhAnanI jAgIra sivAya mIra nAmAnakhAta akSinI salAhathI be mAsamAM sarakArI khajAnAmAMthI be lAkha, sittera hajAra Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Laei j rUpiyA lIdhA che ane te paikInA eka lAkha rUpIyAnuM kharca mahI nadInA kAtarAnA rastA rokavAmAM sauyada ehamada khAkaranA nAma upara aMtAvavAmAM Aveche; paraMtu cAkasa tapAsa karatAM majakura nadInA kAtarAmAM koIpaNu mANasa gayela hAya tema jaNAtuM nathI, tethI hukama karavAmAM Aveche ke, majakura nANAM ke je, majakura rauyada sAhebanA nAma upara udhArelA che te rakama zA kAmamAM vAparI ane tenuM kharca zI rIte thayuM tenI pUrI hakI kata vigatavAra lakhI meAkalavI. te hukamanI sAtheja ne!mAnakhAna upara pagAra ghaTADavA viSe dhRtarAjI thaI. te hukama maLavAthI muhammada egakhAne kAjInI salAhathI nANAM ucApata thayAM nathI te siddha karI ApyuM ane zAhajAdAe neAmAnakhAnanA dhaTADela pagAra viSe araja karI. te araja maMjura na thaI ane hukama thayA ke, te zAhajAdAnI sAtheja hajIramAM Ave. te pachI muhammada begakhAnane potAnA hAdA upara sAra javAnA hukama karavAmAM AvyeA. zAhajAdAe najaraalIkhAnane muhumadanagara urphe haLavadanA pheAjadAra banAvyA ane tenI sAthe evI zarata karI ke, te tyAM jaIne tyAMnA jamInadAra caMdrasenane kADhI mukI te jagyAe peAte kAyama thAya,. sukhAnuM tenAtI lazakara tyAM nathI te AchuM jamAvI de ane jAtIkA bhAganA gheADA rAkhe, A viSenI araja hajIramAM thaelI. have najaraalIkhAna viSenI zAhajAdAnI araja maMjura karavAmAM AvI ane hukama thayeA ke, zAhajAdAe tenAtI leAkeAne bhAganA dhADA taiyAra rAkhavAnI tAkIda karavI. A vakhate zrImata bAdazAhe gulAbanuM sugaMdhI attara, banAnA a ane badAmanuM tela e saghaLAM zAhajAdAne bheTa dAkhala mekalyAM. rAja jayasiMha ke je, sarakArI hukamathI phAja laine dakSiNI leAkAnAM AvatAM TALAMene aTakAvavA mATe khAvA pyArAnA dhATanI A taraph khATA manasumAthI paDAva nAkhI paDelA hatA te joI te loko pAchA krIne jatA rahyA; te viSenI hakIkata zAhajAdAe hajuramAM rAzana thavA mATe lakhI jaNAvI; te uparathI AjJA karavAmAM AvI ke, ibrAhImakhAna sukhe| huka mAnusAra ajamerathI ravAnA thayela che ane thoDAja vakhatamAM akalAnAne raste thai tyAM pahoMcI jaze. te sivAya vaLI evA hukama karyo ke, sundra bAnI ravAnagI ane meLApa ekaja dIvase emaja sabhAmAM thavuM joie, Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38ra ] ane ardha bAMyane pizAka, jaDitra khaMjara ane motI vIgerenA hAra A zare be-traNa hajAra rUpiyA sudhInI kismatanA tene ApavA. A vakhate surata baMdarathI evI khabara AvI hatI ke IrAnanA zAhane bhANeja alI kulI hajuramAM hAjara thavAnA vicArathI suratamAM Avelo che. te uparathI zAhajAdA bahAdura upara hukama Avyo ke jyAre te maLavAne Ave tyAre tenI sAme jaI mAnapurvaka laI AvavA mATe dIvAna tathA IlatIphakhAnane manasabadArenI sAthe potAnI lazakarI chAvaNIthI AgaLa mokalavA ane dIvAna na hoya te vakhate tenI sAthe meLApa kare; tathA tene kimatI pozAka, suzobhIta naMgadAra jaDitra khaMjara, bhAre kimatane sAja sAmAnathI sajelo arabI ghoDo, navI tarehanuM jIna, sArA vaNuTavALo navo juo ane tamArA pitAnA khajAnAmAMthI be hajAra rUpiyA rokaDA tene bheTa dAkhala ApI je phoja sarakArI khajAne laIne Ave che te phojanA saradAranI sAthe hajuramAM AvavA mATe ravAne karI de ane te tyAM rahe tyAMsudhI kaMIpaNa corI thAya nahi teviSe sipAIone tAkIda karavI ane te kaI paNa rIte herAna thAya nahi te mATe khAsa baMdobasta kare. te viSe hukama thayo ke dIvAna tathA bakSinA levA javAnI jarUra nathI ane tenA utArA mATe tamArI pAsenA koI makAnamAM koTavAla goThavaNa karI Ape tepaNa basa che tathA mulAkAtanA dIvase bakSi tathA mIra tejakaja jaIne laI Ave. temaja je rastAnI aMdara svArI upara mulAkAta thAya te ghaNuM sAruM, paNa hAtha to meLa vavA ja joIe. prathama lakhavAmAM AvyuM che ke, phiraMgI lekee samudramAM terAna karIne vahANone pakaDelAM hatAM te vakhate tozanI daMge dUra karavAnI goThavaNa thaI zakI nahotI; te uparathI sarakAre hukama karyo hato ke, valaMdA lokone vahepAra A dezamAMthI baMdha kare. te viSeno hukama abadula hamIdakhAna upara Avelo, eja varSe phakharUla islAma ane zekhula islAma ke jeo (bane) phIraMgIonI kedamAM hatA teo jyAre phIraMgIonI sAthe salAha thaI tyAre chuTA thaine AvyA; samudrano krisAda dUra thaI gayo ane sukhethI vahANe ravAne thavA lAgyAM. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ['33 ] A vakhate dakSiNI mareThAnA bhumATA ghaNAja saMbhaLAtA hatA tethI mujAhIdakhAna jAleArInA putra muhammada [kamAlakhAM ( pAlaNapurane phAjaUAra) e pAtAnI nAkarIne mAnabharI samajIne zaikha tulahakanI mAna rate hajuramAM araja karI ke, dakSiNI lokonI dAnata bhraSTa thayelI sAMbhaLAne mArA putra muhammadIrAjane mArI jagyAe lazkaranI sAthe mukIne potapAtAnA svArA tathA pelA ane nAkarA tathA jamInadArAne sAthe laine amadAvAda paheAMcuM chuM, jethI AzA che ke, ApanA sevakanI kumake AvatAM lazkarane sarakArI kAma purUM thAya tyAMsudhI gujarAtanA dhArA pramANe khAdhAkhArAkI sarakAramAMthI maLaze, ke jethI karIne te mArI sAthe jIva jokhamanuM kAma bajAve. A araja majura karavAmAM AvI ane te viSe sukhA divAna upara hajura hukama AvyA ke, sukhA tathA phAdArAne lakhavAmAM Aveche ke, hukama pramANe amala karavA, ane manA karelA kAmathI dUra rahevuM. te sivAya vaLI khIje hukama sukhA divAna upara Avye ke mIra mIrane dareka jagyAethI khaseDI mukavA, tethI hukama pramANe - rAbara amala karavAmAM Avyo. pahelAM bAdazAhajAdAe lugaDAMgAMsaDInA dAgAkhAtAMmAM thayelI cArInA lIdhe hAMsala khAtAMnA uparInI jagyAe abdulavAsenI nimaNuMka karI hatI ane karADagIrInI bahAlI kAyadA virUddha hatI tathA te-khAtAMnI darAgI kAyadA pramANe hatI jethI TharAvanI araja vakhate te hukama badha rahyo ane karADagIrInAM kAmeA viSe sukhA divAna abdula hamIdakhAna upara je hukama AvyeA te pramANe karavAmAM AvyuM. ane te sAthe vaLI e paNa hukama karavAmAM AvyA ke, nAkarInI tajavIjanA kAgaLA upara ane tevAja bIjA kAgaLA upara halluramAM guMcavaNu, zaka ane banAvaTa jevuM dhArI zakAya che, tethI evuM TharAvavAmAM Ave ke, dIvAne tathA khAlasAnA amInAe lakhANanI zarUAta tathA samApti potAnAM hAthe karavI, ke jethI zaka utpanna thAya nahi ane e paNa hukama thayA ke, sala paikInA je rUpiyA inAma tathA madadakha dAkhala kharcAya che temAM kapaNu kApa35 : karyA sivAya purepurA ApatA rahevuM ane vaTAva-kharca batAvI kai harakata karavI nahi. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [[ 394 ] have ajItasiMhanA uzkeravAthI darakAdAsa rATheTha ke tenA sAMsAramAM AvI gayo hato teNe jodhapuranA jIllAmAM bakheDA ubhA karyA hatA tethI sAhajAdA bahAdure tharAda vigere ThekANe leje mokalI ApI. A khabara jyAre daradAsanA sAMbhaLavAmAM AvI tyAre te gabharAI gayo ane zaraNe nahi AvelA koLIonA raheThANamAM jato rahyo. tene gabharATa ghaNeja vadhI paDe ane pharIthI eja kAma karavAnuM tene sUjhayuM. teNe sAMbhaLyuM ke, mane keda pakaDavA athavA te jAnathI mArI nAkhavA lazkarano TharAva thayo che. sadarakhAna bAbIe tene TheTha pahoMcADavAnA mucarakA ApelA, jethI tene pATaNanI phojadArI nokarInI zaratanA vadhArAthI zAhajAdAnI araja uparathI hajuramAMthI maMjurI ApavAmAM AvI. pachI ehamada bAkarane amalIyArAnI thANadArI ane nokarInI zaratanA vadhArAmAM moDAsAnI jAgIra ApavAnI araja thaI te uparathI hukama thayo ke, pahelAM jeke caMdrasiMha jhAlAne vAte moDAsAnI tajavIja thaI hatI paNa bIjI jagyAo ghaNI che, mATe nokarI zaratane mATe koI bIjA ThekANunI tajavIja karavI. tyArabAda keTalAka araja karanArAonA kahevAthI zAhajAdA bahAdurane jyAre khabara thaI ke, darakadAsa rAThoDanI sAthe abdula hamIdakhAna ghaNe saMbaMdha dharAve che ane tenA vakIlone te chAnI khabaro paNa Ape che tyAre teNe hajuramAM araja karI, te uparathI pratyuttara Avyo ke, teNe kurAna meDhe yAda kareluM che, makkA jevAM pavitra sthaLanI teNe haja paNa karelI che ane vaLI eka neka musalamAna purUSa che. mATe te evA geramusalamAna mANasane dasta bane te saMbhavatuM nathI. - have zAhajAdA bahAdura upara evo hukama Avyo ke, mareThAone pikAra nAza karI javAnA kAraNathI pharIthI surata ane gujarAta taraphanI araja karavAmAM Ave che mATe tame ibrAhImakhAnane bolAvI vahelAsara surata tarapha jaI paheco ane kAma karatA karatA bakalAnAne raste thaI hajuramAM pahoMcI jAo. zekha alI sarahindInA dIkarAnA manasabanI je tadhvIja karI hatI te maMjura thaI nahi. e ja vakhate zAhajAdA bahAdurane amI hinA khAnAmAMthI eka lAkha rUpiyA inAma dAkhala bakSi karavAmAM AvyAM. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divAnI. [ 395 ] ogaNacAlIzame sube bhrAhImakhAna, sane 1118 thI 1120 hijarI. zrImata bAdazAha ramomA abhaNA, bAdazAhajAde muhammada AjamazAha pitAne havApANI mA nahi AvavAthI subA divAna abdula hamIdakhAnane nAyaba TharAvI hajuramAM jato rahyo ane tyAM jaine e. abadula hamIdakhatanI gIrInuM rAjInAmuM ApyuM. tethI kAzmIranA subA ibrAhImakhAnane amadAvAdanI sukhegIrI ApavAmAM AvI. amadAvAdanI mubegIrInI nimaNaka karatI veLAe je sarakArI pharamAna pragaTa thayuM tenI nakala, amIrI tathA gRhasthanA guNa dharAvanAra, bhAre upakAra saMpAdana karavAnI yogyatAvALA, nimakahalAla karamAM zreSTha zuravIratA darzAvanAra ane sarakArI sevAmAM sarvottama bahAdurInuM bhUSaNa dharanAra IbrAhImakhAne bAthahI pAonI AzA rAkhIne jANavuM joIe ke, amArA kALajAnI kora, uttama kuLavALA zreSTha janma dhAraNa karanAra ane UMcI pIvALA mu. mada AjamazAhe pitAnI amadAvAdanI subegIrInA ohAnuM rAjInAmuM tyAMnAM havApANI mAphaka nahi AvavAthI raju kareluM che, ane amArI pavitra dhAraNAo tamArI yojanA, hukumata ane DahApaNu viSe hamezAM sArI asara karatI rahe che, jethI tamArI upara upakAra karavA arthe tathA tamArI sevAonI bujha jANIne tamane te subAne tamAma kArobAra tamArI jAtanA hajAra rUpiyAnA lavAjamanA vadhArA sAthe ehajAra svAro ane cAlIsa lAkha dAma (nANuM) inAma ApavAmAM Ave che. tamane asala tathA vadhAro maLIne amIrIpade cha hajAra rUpiyA maLaze ane pAMca hajAra svAre, temAM ekahajAra svAre bevaDA maLI kula sAta hajAra svAra, temaja cAlIza lAkha dAmo inAmamAM maLaze mATe tamAre kAzmIranA subAnA AvatAM sudhI tyAM nAyaba mukIne vahelAsara amadAvAda kaw javuM joie. have te ThekANe kAma karatA bAdazAhajAdAneja subo nimavAmAM Avyo ane moTA nAmadAra amIrane ja te jagyA ApavAmAM AvelI, te lokoe Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 396 ] tyAMnA sArA bAbata rAkhyA hatA. khakheDA karanArA tAdAnI lAkAne zikSA ApI che ane prajAne vakhatA vakhata madada paNa ApelI che. muhu mudra amInakhAte pAtAnI purI lAyakInA lIdhe ghaNAja uttama prakAranA dAkharata karelo ane amIrUla umarA zAstAkhAne paNa A kAma kara vAmAM kaMi bAkI rAkhyuM nathI ane tethIja sArUM manasaba, bhAre InAma ane sArUM lazkara teNe meLavelu che. have te leAkAthI ochI kImatanI tamArI hukumata paNa tyAM haraze nahi, ke jethI karI tamArI caDhatI ane bharatakhAne vadhArA thaze. khudAnI icchA haze te amadAvAda-gujarAtamAM pahoMcyA pachI navI jAgIrA tathA InAmeA sabhAravA lAyaka ApavAmAM Avaze tamArI upara amArI maherabAnI vadhu thatI jAya che. IbrAhImakhAMe A mAnapatrane bheTavA bahAra jaine tenI ghaNI ba karI mAna ApyuM ane te lakhANathI barAbara vAke thaI sarakAramAM araja karI ke, hu zarata karUMchuM ke, je lokoe amadAvAdanA subAnA baMdobasta sArA karyAM che te subAonA baMdobastamAM hu' kAi paNa rIte kamI karavAnA nathI. muhummudde amInakhAtaMnA maratabA ane darajjA viSe havvuramAM araja thayethI bAdazAhe kRpA karIne tene eka hajAra svArAnA vadhArA karI ApyA tathA mahRda kharca mATe lAhAranA khajAnAmAMthI eMzI lAkha dAmanuM inAma ane eka lAkha rUpiyA ApavAmAM AvyA. tenA putra janmaradastakhAna ke jene ajameranI sukhegIrI ane jodhapuranI phAjadArI seAMpavAmAM AvI hatI teNe peAtAnI nAkarInuM rAjInAmuM ApyuM. te viSe ibrAhImakhAnane hukama maLyA ke, tene samajAvIne rAjI karaveA. jabaradastakhAna sarakArI hukamane mAna ApI sukhAtA AvatAM pahelAM peAtAnI asala jagyA upara pahoMcI gayA. te pachI ibrAhImakhAna kuca upara kuca karI majale mArA amadA vAda tarapha AvavA ravAne thai dezATaNa bhAgavatA sane 1118 hiM. mAM mAhe jIlkaada mAsanI seALamI tArIkhe zAhajAdA bahAduranI sevAmAM hAjara thayA ane sarakArI kuramAnathI nakkI thayelu inAma, ardha bAMyane peAzAka ane jaDatra kha MjaranI bheTa meLavavA pAmyA. teNe AvIne tamAma kAma pAtAnA hastaka sabhALI lIdhuM. zAhajAdo bahAdura zanivAra tArIkha 7 mI lahejanA phaiAja hajuramAM paheAMcavAnA irAdAthI vidAya thayeA. have ibrAhImakhAna kAma karavA lAgyA ane sukhAnA baMdobasta tarapha potAnuM lakSa lagADayuM, gujArAnI nimaNUko karI ane thANudArA mukI babasta Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 87 ] karyo. kAchamabeganA dIkarA alIlIne pATaNanI phojadArI ApI, ane bIjA bhAI mAsumakulIne vAraNagAmanI phojadArI upara kAyama . AthI baMne jaNa te tarapha gayA ane dago risAda karanArA. koLI lekonA jAmIna levAnA kAmamAM rokAyA. alIkalIe pATaNa tAle rAtrAma upara caDAI karI paNa temAM te bharAyA; ane mAsumakulIe cuMvALa TapAnA chatAragAma upara caDAI karI, paNa temAM tenA sAthavALA keTalAka mANase bharAyA tathA keTalAka ghAyala thayA, ane tenI svArIne ghoDo marI javAthI pote paNa mahA muzIbate tyAMthI nikaLavA pAmyo. A rAja jetasiMha ke je keTalAka divasathI bakheDA karato hato ane sarakAra bAdazAhanI pAse kuMvara mehakamasiMha hatuM tenI sAthe baMDa macAvate hato. te tenI sAthenI laDAImAM eka vakhata jaya pAmyo hato ane tene eka jAtanI sattA temaja jera maLeluM hatuM tethI teNe jodhapura upara caDAI karIne tyAMnA phojadAra jAphara kulIne kADhI mUkI tyAM pitAne kabaje karyo. - bakarI IdanI nimAja paDhayA pachI zrImata bAdazAhanA svargavAsa thavAnI khabare pragaTa thai ane bIje divase te khabara sAcI che evuM mAnavAmAM AvyuM. eka kavitAnA arthamAM samajAvela che ke:-"je koI mANasa grahone " bolIne jue ane te pahelAMthI potAnA kRtyanuM varNana karI Ape te " temanuM mAthuM zurAonA lehIthI bharapura haze ane temanI beu bAjumAM makaTadhArIonA mAthAMja haze. temanAM aMgarakhAMnI cALomAM DAhyA " mANaso guMthAyelA haze ane suMdara strIothI bharapUra temanAM peraNa ane khissA jovAmAM Avaze." bAlAjI vizvanAthanuM bhAre sainyAthI caDI AvavuM ane ghaNAM paragaNAo upara luMTaphATa karI amadAvAdamAMthI be 1 lAkha-be hajAra rUpiyA khaMDaNInA lai 5 chA pharavuM, samudranI peThe jayanAM mojAM uchALatI bAdazAhI je tephAnI mare ThAone bAMdhI mAravA mATe teonI puMTha pakaDavA TharAvelI hatI. te loko Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 388 ] jyAM jatA tyAM coronI peThe luMTaphATa karyA sivAya bIjuM kaMI paNa karI zakatA nahatA. A vakhate bAdazAhanI pacAsa varSanI umara thaI gaI hatI. rAjya kArakIrdImAM phera paDavA lAgyo hato, ane hiMdustAnamAM keTalIka gaDabaDa ane ucATa zarU thaI gayAM hatAM. A jagyAe eka kavitAnA arthamAM samajAvela che ke, "je purUSathI mulakarUpI ghara AbAda hatuM te jato rahyo, ane eka dunyavI kArobAra ke je tenA upara AdhAra rAkhe te nara paNa cAlato thaI gayo. vizeSamAM subA vigere je jagyAe tevA baMdobastanA kAraNathI ane thANadAra tathA phojadAronI nabaLAInA lIdhe tAkAnI koLI loko ane rajaputo eka lAkaDInI mAphaka ujaDa jagyAmAM saMtAI beThA hatA teoe tyAMthI baMDa karavAne potAnAM mAthAM UMcAM karyA, temAM vaLI e vadhAre thaye ke dakSiNI leka abdula hamIdakhAnanA vakhatamAM A dezano svAda lai gayA hatA tethI moTI sanyA laI potAnA vicArane pRpta karIne bAlAjI vizvanAtha nAmane bhANasa jhAbuAne raste thaI A deza bhaNI AvavAnA irAdAthI saghaLAM ThekANuM ujaDa karate godhare AvI pahoMcyo, te vakhate tyAMnI bakSigIrI ane phojadArInI jagyA upara nAyaba tarIke mahamada murAdakhAna hato, paNa pitAmAM laDavAnI himmata na joI tethI te chAnAmAne besI rahyo. temaja bIjA ghaNAkharA phojadAroe paNa tevI ja rIte karyuM. mare. ThAo AgaLa vadhI muMdhA (mahudhA) gAmaupara caDhI AvyA ane te gAmane luMTIne bALI nAkhyuM. jethI sane 1118 hijarInA mAhe saphara mAsanI chaThThI tArIkhe mahemudAbAdanA khAjA abdula hamIdakhAne (subA dIvAne) rAkhelA amaladAra taraphathI evI khabara jAhera karavAmAM AvI ke, dakSiNaloko naDiyAda kabAnI A tarapha AvI pahoMcyA che. A hakikata viSe uparA uparI khabaro maLavAthI te kharI mAluma paDI ane te pasarAI gai. subAdivAna tathA bakSi-bane jaNAe ibrAhImakhAnanI pAse utAvaLe ja jAhera karI dIdhuM; temaja mAluma paNa paDI AvyuM ke, bAlAjI vi zvanAtha saghaLA rUpiyA ke je amAnatakhAtAMnA kahevAya che ane je temanI bhASAmAM khaMDaNInA nAmathI oLakhAya che te rUpiyA vasula karavAne dAvo rAkhe che. jyAre ibrAhImakhAnane A khabara paDI tyAre bali mIra abdula hAdI ane pitAnA dIvAna peTImalane pitAnA navA rAkhela sipAIonI sAthe taiyAra karyA ane burajA tathA vADAno bacAva karavAnI himmata dharI, Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 388 ] have sAbaramatIne pele pAra sipAio rahetA hatA tethI traNa divasanI aMdara ATha hajAra svAre ane traNa hajAra pilo ane AsapAsa rahetA kALI-rajaputo maLI cAra hajAra mANase kumaka mATe bolAvyA mujaba bhegA thaI gayA. ane zaheravALAmAM sadara abdula hAdI dIvAna paMdImala, subA divAna abdula hamIdakhAna, subAne khAnagI dIvAna ane muhammada begakhAna, najaraalI khAna, sadarakhAna bAbI, keTalAka manasabadAro temaja gujarAtanA subAnA tenAtI bahAdura leka ane ujadAree tApakhAnuM laine kAMkarIA taLAva upara lazakara goThavI dIdhuM ane maracAbaMdhI karI dIdhI. A saghaLo phejane baMdobasta chatAM AsapAsanAM puNe tathA gAmaDAMnA mANaso hAtha paga vagaranA thaI paDI bhAre gabharATathI bALabaccAM laIne gAMsaDA piTalA uMcakI zaheranA koTa AgaLa AvI bharAyA; jethI daravAjA upara bhAre bhIDa thaI gaI, te eTale sudhI ke, keTalAMka mAbApa potAnAM bALabaccAM judAM paDI gayAM ane eka bIjA upara paDI bharela hovAthI tamAma mAlamilkata geravale thaI gaI; tethI bhoI loko, gADIvALA ane gadheDAvALAonA rejagAramAM eTalo badhe vadhAre thaI paDyo ke, teo potAnI sAta dIvasanI kamANI (majurInAM nANAM) e dIvasamAM meLavavA lAgyA. lakhavA matalaba ke, pahelAMnI laDAImAM hAra khAdhelI hovAthI saradAronAM dIlamAM bedIlI ane asthirapaNAe vAsa karela hovAthI teo karyo ane mukAma karavAnI ciMtAmAM gabharAI jaI AkuLa vyAkuLa banI gayA hatA. te viSenI mareThAone khabara paDatAM teo bahAdura thaIne luMTa phATa karatA jagyAone khedAnamedAna karI ujaDa karatA zaherathI bAra gAu upara AvelA mahemudAbAdamAM AvI pahoMcyA ane haziyAra ghoDesvAre zaherathI traNa gAu upara AvelA baTuvA gAma upara dhADa pADI. abdula hAdI tathA peMdImala dIvAne AvI dakSiNI lokothI sipAIo kevI rIte laDaze te viSenI khabara IbrAhImakhAnane ApI ane pote svAra thaIne lazkaranA paDAvamAM AvI pahoMcI saghaLuM barAbara joyuM, paNa sipAIomAM himmata tathA bahAdurI dIThI nahi. zrImaMta bAdazAhanA jannatavAsI thavAnI khabara saghaLe ThekANe phelAI gaI hatI. temanA pachI bAdazAhajAdAomAMthI koIne rAjyAbhiSeka karelo Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 400 ]. nahi hevAthI zubhecchaka lokone mata laIne agama buddhi vAparI mujhaphapharahusena ke je prathama mareThA lazakarathI judo paDI gayo hato ane abdula hamIdakhAnanI sAthe Avyo hato ane muhamada begakhAne jene keda karyo hato ke jeviSe pahelAM lakhAI paNa gayuM che tene nAraNadAsa manasabadAranI sAthe sulehanA saMdezAthI bAlAjI vizvanAthanI pAse mokalyo ane ghaNuM vAtacita thayA bAda evI zaratathI phesalo thayo ke, teoe be lAkha be hajAra rUpiyA khaMDaNInA laI ahiMthI ja pAchA pharavuM. te pramANe maja kura rUpiyA subAnA kahevAthI temaja subA divAnanA hastakhatathI ApavAmAM AvyA, te rUpiyA laIne te leke tyAMthI ja pAchA pharI ravAne thaI gayA ane eja mahinAnI bAvIzamI tArIkhe subAnuM lazakara zaheramAM AvatuM rahyuM, jethI zahera tathA purAMonI saghaLI riyata ane sarva kenAM mana zAnta thaI gayAM. abunana kutabuddIna muhammada muajhama zAhaAlama bahAdurazAha gAjhInuM rAjya. sane 111 thI 1124 hijarI. sana majakura (111)nA chakaada mAsanI sAtamI tArIkhe ahamadanagaramAM auraMgajeba bAdazAhanA mRtyune khedakAraka banAva banyA. te vakhate bAdazAhajAda IbrAhImakhAnanI subemuhammada AjamazAha hajuranI rajA laIne gIrI, khAjA abdula hamIdakhAnanI divAnI mALave javA mATe nikaLyo hato. te hajI be ane muhammada begakhAtraNa majale gaye haze tevAmAM tene bAdazAhanA nanI nAyabI. mRtyu thavAnI khabara maLI, jethI te turta ja ghaNI ja utAvaLe pAcho pharyo ane bAdazAhe pitAnI pAchaLa mukelAonA dIlAsAnA lIdhe dhArA pramANe zoka pALyo te pachI bakarI idane dahADe tawnazina thaI rAjadhAnI tara4 ravAne thaye. A vakhate bAdazAhajAde muhammada muajhajhama bahAdurazAha kAbulanA subAnA baMdobasta mATe tyAM paDelo hato ane tene e khabara maLatAM ja te dillI tarapha ravAne thaI gayo, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [401] tenI pahelI taqhanazinI lAhAramAM thai. pachI te AgaLa vadhyA ane eu zAhajAdAonAM lazkara AgrA AgaLa maLyAM ane bAdazAhI laDAI thai paDI. bhAga joge muhammada AjamazAha e laDAimAM marAyA ane taqha upara suhummudde muajhajhama zAheAlama bahAdurazAhe akabarAbAdamAM AvelA DerAbAgamAM Asana lIdhuM. etA tArIkha aDhAramI. rakhIula avvala sane 1118 mAM banyuM, paNa A teA khIjIvAranI taqhanazinI hatI. A vakhate khutakheA tathA sikko cAlu thayA ane vakAlatanI meTI padI uddatulamulka asadakhAnane ane hiMdustAnanA sainyAdhipatI khAnakhAnA jamnatulamulkane mukhya pradhAnanI jagyA ApavAmAM AvI ane tAbedArInAM kramAne tathA hukamA hindustAnanA sukhA tathA dIvAnanA nAma upara ravAne karavAmAM AvyA. tatanazinI tathA badAkhasta kAyama rAkhavA mATe ibrAhImakhAna upara Avela bAdazAhI pharamAnanI nakala. rAjyanA himAyatI, rAjya sauMpAdana karavAnA bhasAdAra, khAdazAhI upakArA grahaNa karI vadhAre mAna meLavanAra, nAyaemAM sarvottama nAyaba ane bAdazAhI darakhAramAM sarvathI zreSTa gaNAtA iMbrAhImakhAne bAdazAhI upakArAthI saMteSI thai jANavuM ke, abaranI sugadhavALA pavananeA jhapATA cAlyAthI jaya tathA chatanA pAkArAe sadAe kAyama rahetA avicaLa bAdazAhI nasImane vadhAre prakAzita banAvI leAkAnI upara caLakATa nAkhyA che, je bhAga avicaLa ane zatrusahAraka che teviSe lakhavAmAM Aveche ke, keTalAka aMta nahi vicAranAra mANasAnA uskeravAthI kharAbakhata thayelA ane saMsAramAM halakA paDelA zatru jo meTA thavAnA ane khudAnA pratinIdhInI sAthe kharAkharIne dAvA rAkhatA hatA ane tenA abhimAna tathA TuMka samajaNunA lIdhe chokarAM chaiyAM tathA saradArAnI sAthe kapAI mue ane tenA tAkhAnA mANusA temaja sabaMdhIe pakaDAi jai cAlu kedamAM nakhAi gayA che. tameA, saghaLA nekarAmAM zreSTa ane sadAkalyANI che tethI zurA yuddha kara nAra tathA dharmI bahAdura sipAione je ada bhavamAMthI da bhumI upara meTI jaya maLI tenI khuzAlI te taraphanA saghaLA nAnAmeTA garIba Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 402 ] tavaMgara lekenI jANa karI khudAno upakAra mAnavAnI prArthanA karavI ane agaNita dayA pUrvakanAM kRtya tathA besumAra maherabAnI karI pahelAM pramANe amadAvAdanI subegIrI, tame pradhAna upara bahAla rAkhavAmAM Ave che. tamAre raiyatanI sthiti sudhAravA, sarakArI mahesula vasula karavA, cAra-luTArU lokono nAza karavA ane subegIrIno baMdobasta majabuta rAkhavA mATe pUratI saMbhALa ane sAvacetI rAkhavI. te sAtheja sukRtyo karavA pitAnA dIlane doravuM. tArIkha 1, mAhe rabIula avvala, sane 1 (eka) julusa. A pharamAna AvyA pachI IbrAhImakhAna dhArA pramANe adaba tathA vivekanI sAthe tene levAne gayo ane tenI sAthe bhadranA killAmAM dAkhala thayo. have A vakhate tophAnI kaLIoe tophAna-phIsAda karavAne pagalAM bharavA mAMDyAM hatAM, tethI IbrAhImakhAna tenA baMdobastane vAste kaDInI pelI bAjue gayo ane tophAna nahi karavAnI jAmInagIrI levAne lazakara laI jaI caDAI karIne pAcho pharI Avyo. have teno manasube nokarInuM rAjInAmuM ApI bAkInI jIMdagI ekAMtamAM gujAravAno hato, tethI bIjo subo AvatAM sudhInA vakhata mATe muhammada begakhAnane nAyaba subAnI jagyA udhara nimyo ane pote sana majakuranA mAhe rajaba mAsanI navamI tArIkhe dilI tarapha ravAne thaI gayo. have muhamada begakhAna, subAno baMdobasta ane zaheranI salAmatI barAbara rIte karavA lAgyo. tenI nAyabInI jagyAne harAva khabarapatrIonA lakhavAthI hajuranA sAMbhaLavAmAM Avela hato, tethI subo Ave tyAMsudhI khutabAnI tajavIja tathA sikAnA calaNanA baMdobastano hukama tenA tathA subAdIvAna khAjA abdula hamIdakhAnanA nAma upara Avyo. bAdazAhanA nAmanA sikkAnI vigata haju ramAMthI AvI hatI. zAhaAlama bahAdura bAdazAha gAjInA sikkAnI vigata, eja vakhate akhabArI lokonA lakhavAthI hajuramAM khabara thaI ke, nAyaba subA muhammada begakhAne, mareThA lokone phelAva ke je surata ane amadAvAda vacce thavAno saMbhava hato teviSenI hakIkata sAMbhaLIne subA dIvAnane jAhera kyuM ke, sipAIo taiyAra rAkhavA ane sarakAramAMthI topakhAnAnI goThavaNa thavAnI jarUra che. te uparathI dIvAne javAba dIdho ke, hajura hukama sivAya eka paNa dAma sarakArI khAnAmAMthI pagAra Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 karavAmAM Avaze nahi, mATe halluramAM araja karavI. tyAre muhammada begakhAne kahyuM ke, mArA jAnamAla ta| sarakArane arpaNu che, paNa jo adharmIe A tarapha AvI pahoMce teA hajuramAMthI javAba AvatAM sudhImAM bAjI bagaDI jAya; paNa A kAma teA dhaNuMja jarUranuM che." te uparathI hajuramAMthI jammu tulamulka khAnakhAnAnI mehAravALA hukama Avyo ke, sukhAnA akSinI salAhathI kAyadApramANe sikhadhI pheAjane pagAra Apave, te sivAya muhammada AjamazAhanI khAkInI rakamaviSe muhammada egakhAna vigere upara hukama AvyA. rAjanI vikAlatanuM kAma uddatulamuka asadakhAnane ApavAmAM AvyuM hatuM, jethI jAgIradArA, nAkarA, bhATacAraNA ane pagAradArAnA paravAnA majura rAkhavA, rAphaDa vigerenI sadA, vikAlata ane pradhAnanI mAhArAthI mAna mekalavAmAM AvyuM ane hukama thayA ke, sukhAnA dIvAne e jamIta vigerenA hakadAra mANasAnA pASaNunI madane svargavAsI marahuma auraMgajeba bAdazAhanA dhArAmujaba pALavAmAM kAyama rAkhavI tathA junA kAyadA pramANe darekanI sanada kharI gaNI mukI devI ane temane kapaNu harakata nahi karatAM je leAkA sarakArI nAkarI che temanA hakA pahelAM pramANe bahAla rAkhavA. surata tathA khaMbhAta baMdaranA musadI amAnatakhAnanI araja uparathI sarakAramAM jAhera thayuM ke, khaMbhAta aMdaranA musaddI aMtemAdakhAne gAdhA aMdaranA mahesulanA terase pIstALAza rUpiyAnA upayAga karI lIdhA che, tethI sukhAdIvAna upara hukama AvyA ?, majakura rUpiyA tenI kanethI vasula karI khajAnAmAM dAkhala karavA ane tenI vigatavAra hakIkata hajIramAM mekalavI. cAlIzamA subA gAjhIuddIna bahAdura phIrAjhaja gara sane 1120 thI 1124 hijarI. amadAvAdanA subA ibrAhImakhAne peAtAnI nekarInuM rAjInAmu pavAthI hajuramAMthI vagara zaratanA bevaDAtevaDA sAta hajAra ravArAnI sattA dharAvanAra senAdhipati ga:8uddIna khAnabahAdura phIrojhajagane te jagyA (suegIrI) upara nimavAmAM AvyA. A vakhata te burahAnapuranI sukhegIrI upara hateA. tene A khAnta abdula hamIda khAna ane zarIatakhAnanI divAnI. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 404 ] suMdara pizAka ane khAsa ghoDe InAmamAM ApatI vakhate pharamAna paNa ApavAmAM AvyuM, te sAthe ja hukama thayo ke, tamAre tyAMthI ja te subegIrI upara jaI saghaLuM kAmakAja svahastaka saMbhALI laI pUrato baMdobasta karavA. tethI hukama pramANe kuca upara kuca karI vidAya thaI subAnI sarahada upara AvI pahoMcyo. te vakhate muhammada begakhAna, abadula hamIdakhAna (subAdIvAna) ane bali maheraalIkhAna akhabArI vigere subAnA tenAtI manasIbadAroe tene mAnasahita laI AvavA mATe sAme jaI mulAkAta karI. te (navo subo) tArIkha navamI, rajaba sane 1120 nA roja zaheramAM dAkhala thayo. teNe AvIne subegIrI tAbAnA phojadAra tathA thANu dAronI nImaNuMka karavA mAMDI. muhamadakhAnane mahAlanI zaratathI pATaNa nAyaba phojadAra TharAvyo; saiyada akIlakhAnane amadAvAdanA subAnA tAbAnI zAhajAdA bahAdura muhamada jahAMzAhane maLelI jAgIranA mahAlenI musaddIgIrI upara kAyama karyo, ane pethApuranI thANadArI upara mIra abadula vahAba ke je prathama paNa eja jagyAe hatA ane mareTho sAthenI laDAImAM paNa paDyo hato tene pharIthI te jagyA upara nimavAmAM Avyo, tathA muja graMthakartAnA pitA muhammadaalIne majakura mahelAtanA akhabArInI jagyA ApavAmAM AvI. jyAre bAdazAhI svArI kAmabanuM kAma pUruM karavAne dakSiNa tarapha gaelI hatI tyAre teo rastAmAMthI ja rajA laIne pAchA ane AvI pahoMcyA ane pAnAMnA musadA uparathI jaNAya che ke, teo ATha varSanI umare A zaheramAM AvelA, te vakhate temaNe je kaMI potAnI najarothI jeeluM ane yAda rAkheluM hatuM temaja bharosAdAra lokothI je kAMI sAMbhaLyuM hatuM te badhAMno saMgraha karI eka pustakanuM rUpa ApyuM. khAna phIjhajaMge, IvajakhAnane baMdobasta tathA jamInadAronI pezakazI levAno TharAva karyo. A vakhate saghaLA subAo upara sarakArI hukama AveluM hatuM ke, zukaravAra tathA IdanI nimAjanA khutabAmAM molA alInA nAmanI sAthe vasI (vasita thayelo) vadhAro. jyAre phIrojha jaMganI sAthe tuka loko hatA tyAre bhASaNakartAe pahelA zukravAre bhASaNa vAMcyuM, jethI keTalAka lokoe tene tAkIda karIne kahyuM ke, pharIthI e zabda vadhArIne vAMcavuM nahi, A viSe sarakArI hukama thaI gaelo hato Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 405 ] tethI manA karanArane ajJAna ane abhaNa gaNI kADhavAmAM AvyA ane bIjA zukravAre paNa eja zabda vadhArI bhASaNa karyuM. e sAMbhaLatAM ja eka niDara mANase tene oTalA parathI Taga pakaDI ghasaDIne mArI nAkhyo ane bIjAoe tene DhasaDIne rastAmAM nAkhI dIdhe, te cheka sAMja sudhI ema ne emaja paDI rahyo. pachI subAnI rajA laI tenAM kaphana daphananI goThavaNa karI dATavAmAM Avyo. A vakhate subA divAna upara hukama Avyo ke, bAdazAhI svArI hedarAbAda jAya che mATe subAnA khajAnAmAM je kAMI nANuM ekaThAM thayelAM hoya te laIne ujena mukAme pahoMcatAM karavA AvI maLavuM. A hukamane mAnya karI abadula hamIdakhAne bhArabaradArIne baMdabata karI khAjAnI sAthe ujena mukAme hajura sanmukha raju karI dIdhuM, jethI tenA upara hajuranI maherabAnI thaI. pachI te pAcho pharI pitAnA tAbAnA subAmAM javAnI AjJA meLavavA pAmyo. bAdazAhajAdA jahAMzAhanA dIvAna motamIdakhAnane cAMpAnerane killedAra banAvavAmAM Avyo ane tenI soMpaNI saIda akIlakhAnane thaI, ane lugaDAM-gAMsaDInuM mahesula khAtuM ke je auraMgajeba bAdazAhanA vakhatamAM baMdha pADavAmAM AvyuM hatuM te upara mahesula adhikArI tathA koTavAlInI jagyAe mIra abula bakAnI nimaNuMka thaI. zekha najamudInanI badalIe gheDAnA vAva ane hAjarInA amInanI jagyA upara mIra abula kAsimane kAyama karavAmAM Avyo. kApaDa vaNATanAM kArakhAnAM upara muhamada hAmabeganA dIkarA muhamada kAjamane mukavAmAM Avyo ane sarakArI khajAnAnA darogA abdula vAsenI badalIthI te jagyA khAjA ivajane apAI. alI akabara bakSi tathA akhabArI zekha nurUlAne nivArasI khAtAMnA amIno nimyA ane kApaDa vaNavAnuM khAtuM saraphudInanA badalAyAthI hajura tAbe TharAvavAmAM AvyuM. auraMgajeba bAdazAhanA vakhatamAM keTalAMka paragaNuomAM dAmonI tANa paDI gaI hatI tethI hukama pramANe pharIthI ApavA mAMDyAM, ane keTaleka ThekANe dAmono vadhAro paNa thayA. amAnatakhAnanA badalAyAthI khaMbhAtabaMdaranI musadIgIrI tathA saiIda alIkhAna phirojhajaMganA badalAyAthI kAjanAnI thANadArI etemAdakhAnanA nAma upara gaThavI tene kAma Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] kAjamAM zAmela karyA, muhamada kulIne jAtikA baseA rUpiyAnuM manasatra ane trIza svAre| ApyA. kAjImabeganA dIkarA ibrAhIma kulI tathA kAsamakukSIne jAtIkA sA rUpiyA pagAranuM manasaba ke je viSe ibrAhImakhAMe tajavIja karI hatI tenI maMjurI AvethI ApavAmAM AvyAM. A avasare hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM ke, amadAvAda tAkhAnA akhabArI tathA vRttAMti adhikArIe evuM dhAreche ke, peAtAnA gumAstA lugaDAMmAM goTALA kareche, te uparathI sarakArI hukama AvyA ke, bAdazAha auraMgajekhanA vakhatamAM evA TharAva thayA hatA ke, akhabArI tathA vRtAMtinA gumAstAoe mAla khAtAMmAM hAtha ghAlave nahi, mATe te hukamanA kharAkhara amala karavA ane te leAkeA paga pesArA ke hAtha ghAlavA pAme nahi. te sAthe e paNa hukama thayA ke, AlagirI paisAne bhAMgIne bAdazAhanA vakhatamAM temanA upara ekavIza mAsAne sikko pADavAmAM AvyA hatA te vakhate eja vajananA paisA ghaNA dIvasa sudhI cAlu thayA hatA ane krIthI eja AlamagIrI thaI paDayA. sarakArI vATa khAtAMnAM kApaDatI cIjo ane bAdazAhajAdAnA kArakhAnAMnI vastue ke je, atrethI ravAnAM thayelI te mareDA leAkeAnI khabara sabhaLAtAM pAchI lAvavAmAM AvI. bAdazAhI svArI kAmambakhza upara phateha meLavI dakSiNathI hindustAna tarapha pAchI karI. te pachI sukhA dIvAnane hukama karavAmAM AvyeA ke, dhArA pramANe je kAMi nANAM khAnAmAM heAya te saghaLuM dhana lai havvuramAM paheoMcADyuM ane tamAre mALavAnA sukhAnI sarahadamAM AvI khAdazAhI svArIne maLavuM te sivAya e paNa hukama thayA ke, zAheAlama sAhebanI daragAhanA pustakAlayamAM hajarata imAma musA rajAnA dIkarA hajarata alInA hAthanuM lakheluM je kurAna che te tyAMnA gAdIvALA pAsethI laine hajIramAM mAkalavuM, kemake temanI lakhavAnI rUDhI ane temanA akSara kevA hatA te jANavA tathA tenAM darzana karavAnI ghaNIja khata che. te uparathI abdula hamIdakhAne te gAdIvALA pAsethI te kurAna jevA dAkhala lIdhuM ane te khajAnAnI sAthe ravAne thayeA. jyAre raste jatAM sAMvalI mukAme paheAMcyA tyAre saida akIlakhAna ke jete salAbatakhAna bAbIe tyAMnI pheojadArI upara nimyA hatA tene lazakarI TukaDInA vadhArA dAkhala peAtAnI sAthe lIdhA ane sarakArI svArI sudhI sAtheja rAkhI maLavAnA subAnA tAbAnA Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 407 ] gAma dhAra mukAme sarakArI svArImAM jaIne hunnura sevAmAM hAjara thai lAvela kurAna raju karyu. te pachI keTalAka dItrasa vItyAbAda araja karI ke, tyAMnA gAdIvALA pAsethI te kurAna kta huM jevA dAkhalaja lAvyeA chuM. te parathI sarakAre karamAvyuM ke, mAre teA phkata tenAM darzanaja karavAM hatAM, ane A amulya bheTa te! eja jagyAe mukavI ghaTeche. ema kahI tene ApI dIdhuM ane praramAvyuM ke, gAdIvALAnI rasIda laI hajuramAM mekalavI. bAdazAha auragajebanAM mRtyu pachI keTalIka rAjakhaTapaTA ubhI thayela hAvAthI rAjA ajItasihe teAAna siAda karavAnAM pagalAM bharyA hatAM ane jodhapura upara kabajo karyA hatA. e kAma vAste ane ajameramAM khAjA muinudIna ciztInAM darzana karavA arthe bAdazAhe te tara kuca karI, ane khAna zrIrAjhajaMga upara hukama AvyA ke, zaNagArelI sainyA tathA tApakhAtAnI taiyArI amadAvAdamAMthI karI lai tamAre jAteja atre AvI maLavuM ane simaMdhInA traNahAra svArA, tathA pAMcahajAra pedala, dareka svArAnA pagAra pAMtrIza rUpiyA ane pedalanA cAra rUpiyA DarAvavAmAM AvyA che. te te hisAbathI eka lAkha khAvIza hajAra rUpiyA pagAranA gaNIne ATha mAsa ne ceAvIsa dahADAnA agiyAra lAkha rUpiyA hapte hapte dastakhatA karIne abdula hamIdakhAna tathA zarIatakhAna ( sukhA-dIvAneA ) nI mehArathI sarakArI khajAnAmAMthI levAmAM AvyA. sAthe rAkhelu lazkara A sivAya bIjuM paNa hatuM. sukhA dIvAnene hukama karavAmAM AvyA ke, pAMca tApA, pacAsa raeNkalA, eka hajAra maNa dArU, seA maNu khapArIA ane sarakArI tApakhAnAmAMthI khasA kheladArA, ekasA kuvADIA, ekaseA pakhAlI ane eka hajAra maNa sIsuM laine khAna phrIrAjhajaMganI phAjamAM havAle karI devuM. sane 1121 hijarImAM abdula hamIdakhAna ke je havvuramAM gayelA hatA tenA upara khAdazAhI kRpAnI vRSTI thai. bAdazAhatanI meTA kAchanI padIe tene caDhAvavAmAM AvyA ane bAdazAhanI svArImAM te peAtAnA hAdA upara kAyama thayeA. te pachI sAthe lai gayelA salAbatakhAna khAmIne pAchA pharavAnI rajA ApI, ane tenA bhAi zarIatakhAna ke je amadAvAdamAM nAyakhInuM kAma karatA hatA tene sukhAnI dIvAnI ApavAmAM AvI. e vakhate khAna phIrojhajagate keTalAka dIvasathI reAga lAgu paDelA hAvAthI tenI prakRti taddana badalAi gai hatI. tethI jyAre ArAma thAya Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 408 ] tyAre saiyada loko, pIrajAdA leke, moTA moTA mANaso, manasabadAra ane zaheranA tamAma gRhasthone khANuM ApavAnuM teNe nakkI karyuM ane sAbara matInA kinArA upara lAgaTa traNa rAtrI sudhI rozanI karI dArUkhAnuM phevuM tathA moTo meLAvaDe karyo. eviSe bakSi akhabArI meheraalIe tenI khoTI vartaNuMka dekhADI keTalAMka ayogya kAmo hajuramAM lakhI mokalyo. tene thoDIkavAra koTavAlInA cabutarAmAM rAkhI cheDI muko. muhamada mohasana akhabArIne jamA majIdamAM zukravAranI nimAja paDhI rahyA pachI lokonI AgaLa doDAvyo. have akaramadInakhAnanI pAsethI lAkha rUpiyA tathA teTalAja rUpiyA dIvAnanA zikAra kahAnadAsanI pAsethI jabaradastI karIne lIdhA ane rajaputo upara keDa bAMdhI mAravADa javAnA manasube nikaLyo; ane jyAre te havelInA amalamAM AvelI sekahI (traNa gAu)mAM AvelA sAbaramatI uparanA gAma acedamAM mukAma karyo tyAre bIjI vakhate rozanInA ThAThano meLAvaDo karavAmAM AvyA. muhammada rajAkhAna nAmane mANasa ke je IrAnathI A zaheramAM tarataja Avelo hato tenA viSe sarakAramAM arajI karavAmAM AvI. te uparathI subA divAna zarIatakhAna upara hukama Avyo ke, tenA kharca vAte khajAnAmAMthI behajAra rUpiyA rokaDA ApavA. te pachI dara mAse navI rAkhelI sIbaMdhInA kharcanA ane rAjaputonI caDAInA kharcanA eka lAkha pacIsa hajAra rUpiyAno paravAno khAnaphIrojhajaMgane ApavA mATe je ke mAjI dIvAna abdula hamIdakhAna upara AveluM hatuM, paraMtu A vakhate te (divAnInI) jagyAe zarIatakhAna nimAyela hovAthI tenA upara te paravAno Avyo. tenI matalaba e hatI ke, jyAre khAnaphIjhajaMga amadAvAdathI bahAra nikaLe tyAre je nokare rAkhelA hoya teone bakSinI nokarInA kAyadAnI sanada pramANe majakura lakhelA rUpiyAmAMthI pagAra Apavo. te pachI muhammada mohasananA badalAyAthI te jagyAe muhamada abdullA akhabArIne hajuramAMthI nimavAmAM Avyo ane saiida ahasanulakhAnane khaMbhAta baMdarane musadI TharAvavAmAM Avyo. khAnaphIrojhajaMga zaheranI sarahadathI ravAne thaIne sAbaramatI jIllAnA jamInadAronI pizakazI letAM iDara tAbe vAlAsanAmAM jaI mukAma karyo ane tyAM keTalAka divasa sudhI rokAyo, Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rou ] sane 1122 hijarImAM subA divAna upara hajura hukama AvyuM ke, mahera tathA rUpiyA sarakArI sikkAnA vajana mujaba pADavA. e pramANe keTalAka dIvasa sudhI amala thayo; pAchaLathI pahelAMnA dhArA pramANe pADavAno hukama karavAmAM Avyo. A vakhate jatulamuka madArUla mahAma khAnakhAnA vajIrUla mamAlike lAla daravAjA pAse bhadranA killAnA nagArakhAnAM najIka jamIna laI dharmazALA, bharajIda ane pAThazALAnI ImAratanuM kAma cAlu karyuM hatuM, ane tyAM AgaLa koTavALInA cabutarAnAM kedakhAnAnI jamInano keTaloka bhAga Avelo hato, te bhAga kharIda karavAnI teNe araja karelI. te uparathI subAdivAna zarIyatakhAna upara inAyatu. lAkhAna mIra sAmAnanI mahoravALo hukama Avyo ke, majakura jamInanI kimata khAnakhAnAnA pagAramAMthI tenI jAgIrane hisAba cekha karyA pachI vALI levI ane te jagyA tenI imAratamAM gaNI ghaNI jhaDapathI kAma karAvavuM, paraMtu khAnakhAnAnA bhAgyamAM te ImArata purI thavAnuM lakhAyeluM nahotuM, jethI tenA maraNa vakhate adhuM kAma bAkI rahI gayuM hatuM, te puruM karavA ane rAjyasana takhta upara ubho karavAno sAra tejavi caLakATavALo makhamalano caMdra mokalavAno hukama thayo. jethI divAne khAsa maMDapanAM traNa abarA beDa ke jenA taiyAra kharcane aDasaTa pAMsaTha hajAra rUpiyAno thayo hato te mokalavA viSene hukama subAdivAna upara mokalavAmAM Avyo. te pachI subAnA halakAre araja karI ke, hajuramAMthI mareTha tathA rajaputonI khabaro pahoMcADavAne ghaNI tAkIda che, jethI khAna phirojhajaMganA kahevAthI pacAsa jAsusene darekanA sAta rUpiyAnA pagArathI navA nokara rAkhyA che ane teo mareThA temaja rajaputenI khabaro vAra, vAra laI Ave che, ke je viSe phIrojhajaMgakhAnane khabara paNa apAya che, te parathI te hajuramAM araja kare che, paraMtu te loko potAne barAbara pagAra maLato nahi hovAthI pharyAda kare che. te uparathI dIvAna upara hukama A vyo ke, jyAM sudhI pUratI taiyArI na thAya tyAMsudhI taiyAra kAma joI niya masara pagAra ApatA rahevuM. - have zAhIbAganA ane kAMkarIyAnA bagIcAo tathA rUstamabAga ane gulAbabAgamAM muhamada AjamazAhe banAvelA bagIcAonI marAma tane vAte traNa hajAra cAraso eMzI rUpiyAnI maMjurI subA divAnane ApavAmAM AvI, ane e paNa hukama thayo ke, mIrajA hAzima nAmane Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 410 ] mANusa ke je hamaNAja IrAnathI amadAvAda tarapha AvelA che tenA AvavAnI khabara hajuramAM pahoMcI hatI ane khAna pIreAjhajaMgane hukama pramA vavAmAM AvyA hatA ke, tamArI taraphathI tame baradAsta karIne tene sAmAna sarAma ApI sArI rIte mahemAnagIrI karIne sAthe mANasa ApI hajIramAM meAkalI devA. te viSe pA! A vakhate krIthI hukama thayA ke, jo hukama pramANe tene ravAnA karavAmAM kaI vilaMba jevuM hAya teA tene sarakAramAMthI eka hAra rUpiyA kharcenA ApavA. A vakhate hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, junAgaDhanA khajAnAmAMthI muhammadabeganA kharce gurajabaradAra bAkarabeganA avejanA eka hajAra rUpiyAnI vasulAta thai che. te uparathI dIvAnane karamAvavAmAM AvyuM ke, majakura rakama vagaravela e vasula karI khAnAmAM dAkhala karI devI. A varSamAM zaherakAjI abulaphAnA badalAyAthI te jagyA amulakherane ApavAmAM AvI ane muhaMmada abdulA akhArInI badalI thatAM te jagyAe khitAba pAmelA akaramuddInakhAnane nimavAmAM AvyA. te pachI khaMbhAtamaMdaranA halakArAnA lakhavAthI hajuranA sAMbhaLa vAmAM AvyuM ke, seika ahasanu lAkhAna musadIe zaheranI aMdara eka me|DhuM dIvAnakhAnu" tathA eka mahela bAMdhela che, jene mATe lAkaDAra vigere sAtahajAra rUpiyAne sAmAna teNe kATapITIA pAsethI cArahAra rUpiyAmAM lIdhA che, temaja meAbha vigere keTalAka mAla baMdaranI sarakArI kacerImAMthI ka yA che. te mAtra sarakAra tAbAnA che ane amadAvAda mAkalAvela che; temAM chatrIza ArasapahANanI zilAo ane ekasA bIjA patharAnI chAMTA daravAjA bahAra AvelI makkI masachamAMthI kADhIne amadAvAda mekalavAne manasukhe rAkhatA hatA, paNa zekha abdulavAmanA rAkavAthI te la jai zakayeA nathI ane ArasapahANunI zilA cAkImAM ( paherAmAM ) rAkhelI che; te uparathI hukama thayA ke gurajabaradAre jai tene hajuramAM pakaDI lAvavA ane sukhAdivAna upara paNa hukama karyAM ke, tenuM dhara sara* kAramAM japta karI levuM. phIrojhajagakhAna sukhAnA ataphALa ane tenA mAla upara japta. khAna IrAjhajaMge vAlAsa mukAmeAthI AgaLa kuca karIne pezakazI levAmATe DhAMtAnA jamInadArane tyAM mukAma karelA dva, tyAM tene ceDI Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 411] dhaNI kamajorI thai gai hatI. pachI eka mAM thai ane jalaMdaranA rAganAM cinho jovAmAM AvyAM. dIvase dIvase maMdavADa vadhatA jatA ha vAthI te pAchA karI amadAvAda AvyeA. AvatAM vetaja te khATale paDayA ane kamajora thai pathArIvaza thaI gayA. tenA AyuSyarUpI pyAlA bharAi cukayA hatA ane jIMdagInA divaseAnA aMta paNa AvI rahyo hateA tethI tene vaidyakavidyA khIlkula lAgu paDI niha. te, sana majakuranA zavvAla mAsanI 17 mI tArIkha, ne budhavAranA rAja mRtyu pAmyA, ane tenA zabane kabaramAMthI kADhI laI javAnA irAdAthI zAhajahAMmAdamAM tenI banAvelI pAThazALAmAM zAha vajIhudInanI kabara pAse tenI kabaranI jagyAe dak nAvAmAM AvyuM. have zarIyatakhAna-divAna, mIra alI akSi-khabarapatrI ane banAvA nAMdhanAra akaramuddInakhAMe A vakhate pATaNanA nAya" phAjadAra suhunmaH egakhAnane e.lAvavA mATe ghaNI jhaDapI cAlavALA kAsadane mAkalI kahevaDAvyuM ke, vahelA AvIne subhegIrInuM kAma saMbhALIlA. te khabara maLatAMja teNe eja AsanI cAvIsamI tArIkhe utAvaLathI AvIne subA divAna vagerenI salAhathI khAna zrIrAjhajaMganA mAla japta karavA mAMDayA, paraMtu evajakhAna tathA khIjA nAkarIe pheMkelA mANasAnA lIdhe khIjo keTalAka mAla kabaje karAya tema nahAtA ane jemAM te kAvI zakayA. te kabaje karyA, te viSenI tamAma kezIyatanA kAgaLA upara mAhAra karIne hajuramAM mAkalI dIdhA. tenA vakhatamAM vasulAtanA ghaNAkharA upAyeA navA yeAjavAmAM AvyA hatA, ke je dura karavAnI koIpaNa sukhanI himmata cAkI nahi, eTale jo kharUM kahIe te cAle ke, prathama jora julamane pAyeA halake racAyeA hateA ane tyArapachI je AvyA teNe tenI upara vadhArAja karyAM. A vakhate (A pustaka racAtI vakhate) julama ` jAtInAM kAmeA sapUrNa thaI paDayAM che. have jo khuddAnI icchiA haze teA ghaTatI rIte darekanA amalanI vakhate vana karavAmAM Avaze. vArAnenapuramAM pheAjadAre vadhatA ochA kara karelA che, ane keTavAlI cabutarAmAM je vakhate je kAMi thatuM te vakhate mANasAnA hAthamAM eka rIte chuTa hatI tethI eTaluM badhu jaNAtuM nahAtuM. bIjo dAkhalo e che ke, sAyaranI kacerImAM DhAraDhAMkharAnI khArAkInA dANAnA dareka eDIyAM (32 maNu) dITha eka rUpiyA levAtA hatA ane vahepArIe kApaDa gAMsaDI khAtAMnA mahAlamAM mahesula bharavA mATe Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] je mAla raju karatA te upara dara sekaDaeN musalamAneA pAsethI ardhA rUpiyA ane hinduo pAsethI eka rUpiyA sukhAnI gAlakanA TharAvelA hatA ane tenI vasulAta karavA mATe potAnA eka bharAsAdAra mANasane TharAvI tyAM tene besavAnI jagyA ApelI hatI. have A navA karA je cAlu thayA te viSe kharUM jotAM sukhAne mahesulI khAtAMmAM TharAvelAM mahesula sivAyanA mAlane oLakhavAnI ke kimmata karavAnI sattA naheAtI, sarakArI musadI phAyadA pramANe kAma karatA hatA. A vakhate mahesula khAtAMnA eka adhi kArIne adhikAra maLyA che, tathA sarakArI musadIe teA kta jovAnAja che. bIjo navA nakhAyaleA kara te vakhatanA bhAjI tarakArI uparanA hatA ane burahAnapuramAM junA vakhatathI tarakArInI maDAimAM bhAjIpAlA upara hAMsala levAya che, ke jene amadavAdanA subAnA rAjyamAM kadI paNu amala thayA nathI. khAna pIreAjhajaMga ke je, jevA amadAvAdanI suegIrI upara AvyA ke turataja teNe mahAlAmAM puchAvI magAvyuM, tyAre jAhera thayuM ke, ahiM e mAla upara hAMsala levAtuM nathI. te uparathI te mAla upara hUlakuM mahesula levAne TharAva karavAmAM AvyA; hamaNA te upara rUpiAne vadhArA thayA che ane zaheranA daravAjA upara kArakunA rAkhavAmAM AvyA che, ke jeo tarakArI ane mevAvigere phaLa phulAdI mAlanI noMdha karatA rahe. te pachI dhInA bajAramAM je mANasA dhIbharyA vAsaNA mAthe uMcakIne lAveche te upara paNa navA kara nAkhavAmAM AvyA, kemake e e mahAtre judA thayelA che. jyAre pIrAjhajaMgakhAnanA mRtyunI khabara hajuramAM pahoMcI tyAre te uparathI subAdivAna upara hukama AvyA ke, tenA mAla upara japti karavI ane te vakhate amAnatakhAnane, akhabArIne ane khabarapatrIne sAthe rAkhI pUratI saMbhALathI kAma levuM, ke jethI eka kADI paNa geravale javA pAme nahi, temaja leza mAtra paNa mukI devAmAM Ave nahi ane tenA kAgaLeA hajuramAM meAkalAvI a.pavA. te vakhate subhAnA halakArAnI evI araja hajuramAM AvI hatI ke, musadIe phirAjhajaMgakhAnanuM dhara udhADIne sipAio tathA khIjamatadArAne kAgaLo upara nAMdha karyAM vagara nANAM ApI dIdhAM che ane hajIpaNu Apeche, temaja ApavAnAM kAraNathI tene upayeAga pAteja karI le che tathA jayasinadAsa divAna kArakhAnAnA kAgaLone rada badala kareche, tethI sukhAdivAna upara hukama AvyA ke, A Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 17 ] hukama pahoMcatAM ja saghaLe mAla amAnatakhAna ane muhammada begakhAnanI salAhathI pAka baMdobata karIne japta karI levo ane je lokoe je kaMI mAla ucApata karyo hoya te teonI pAsethI pAcho kaDhAvI tenI saghaLI hakIkata lakhI mokalavI ane koIpaNa mANasa daphatarI kAgaLane radabadala karavA pAme nahi teTalA mATe pUratI tajavIja rAkhavI tathA musadIonA pUrNa bharosAdAra jAmIne levA, amAnatakhAna haju sudhI surata baMdarathI Avyo nahoto eTalAmAM muhammada begakhAne phirojhajaMgakhAnanA divAna jayakizanadAsane, amAsa mitrane ane ukaroja khAjAsarAne najarabaMdha rAkhelA hatA, ane akaramudInakhAna ke jenA tAbAmAM uRtulamudraka asemudaulA alaMdakhAna ane moTA jAgIradAronI jAgIre hatI teNe hajuramAM jAhera karyuM ke, phIrojha jaMgakhAne mArI pAsethI eka lAkha rUpiyA vagara kAraNe jorajulamathI lIdhA che. joke te vakhate mArI pAse nANuM nahatAM paraMtu tenI jabaradastIne lIdhe meM jAgIranAM mahesulanI rakamamAMthI tene ApyA che. te uparathI bAdazAhI hajura hukama AvyuM ke, subAdiyAne phirojhajaMganA sadhaLA bhAlamAMthI tenA rUpiyA vasula karAvI devA. have phIrojhajaMgakhAnanA zabane ahiMthI kADhI laI javA mATe je TharAva thayo hato te viSe bAdazAhe evo hukama karyo ke, tene mAla saraMjAma tathA jAnavaro vigere tamAma milaData tenAM zaba (muDadu ) nI sAthe AvanAra mANasane soMpI devI, ke jethI te leka hajuramAM laI Ave. surata baMdaranA musaddI amAnatakhAnane karavAmAM Avele zirejha jaganA mAlanI jasiviSene hukama, phirojhajaMgakhAna mahAlanA saraMjAmane vAte amadAvAdanA havelI paragaNuM vigerenI amInI tathA phojadArI, pArasAIla mosamanI kharIphanA be tRtiyAMzathI khAlasA kara. sukAnI nAyabInI vAmAM AvI. te vakhate surata baMdaranA musadIpaNAnuM jagyA khAlasA kara vAmAM AvI. bhAna dharAvanAra, jAtikA traNahajAra rUpiyAnA manasabadAra ane cAlIzahajAra svAronA adhikArI amAnatakhAna upara Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 414 ] hukama pharamAvavAmAM AvyuM ke, amadAvAda jaine tamane sepeluM kAma ghaNI ja hoziyArIthI bajAvavuM ane phIrojhajaMgakhAnane mAla japta karavAmAM pUratuM lakSa ApavuM. tyArabAda amIrUla umarAnI mahorane hukama mujaba amadAvAdanI AsapAsanI phojadArI, pAMcaso rUpiyAnuM manasaba nokarInI zarata ane so svArene vadhArAthI najaraalIne ApavAmAM AvI. pachI amAnatakhAMe keTalAMka jarUrI kAmo tathA vadatunA lIdhe rastAo baMdha thaI javAnAM kAraNathI te rastA pAchA khullA thAya tyAM sudhI suratamAM thobhavAnuM karyuM. ane pitAnA pahoMcatAM pahelAM pitAnA sagA muhammadabega tathA ana. varakhAna nAmanA mANasane soMpelAM kAma karavA mATe agAuthI mokalI dIdhA. te pachI tyAM thoDAja dahADo rokAIne pote paNa tArIkha AThamI, rabIulaazvala sane 1123 hi. ne semavAranA roja pAcho amadAvAda AvI pahoMo ane subegIrI tathA zaheranA rakSaNArthe pUrata baMde barata karavAnuM kAma karavA lAgyo. surata baMdaranI musaddIgIrI dIlAvarakhAnane ApavAmAM AvI ane e ja vakhate amAnatakhAnane paNa sahamatakhAnane khitAba ApavAmAM Avyo. teNe sarakAramAM evI araja karI ke, mareThA ke pitAnI beTI dAnatathI amadAvAda tAbAnA kabAomAM daravarSe Ave che, jethI sipAI tathA lazkarI phoja phATa rAkhavAnI jarUra paDaze; jethI muja tAbedArane tapakhAnAnI sAmagrI mATe jarUrata paDatuM joIe teTaluM nANuM AparAnI paravAnagI ApavAmAM Avaze. te uparathI sarakArI hukama thayo che, jarUrIyAta vakhate dara mahine khajAnAmAMthI eka lAkha rUpiyA sudhIno upADa kare; ane e upADa karatI vakhate kAyadA pramANe bali, akhabArI ane khabarapatrIne abhiprAya le, ke jethI harakata hajata rahevA pAme nahi, temaja pagAra paNa tyAMnA khajAnAmAMthI karavo. tethI dastakhate pramANe traNa mAsa, sattara divasanA pagAranA 3,56, 816 (traNa lAkha, chapana hajAra, AThaso soLa) rUpiyA ApavA viSenuM subAdivAnanI maheravAnuM pharamAna AvI pahoMcyuM. muhammadabegakhAnanI mAMhamAMhenI laDAino banAva. muhammadabegakhAna eka juno hakadAra sarakArI nokara hato ane jAte sipAIgIrIno guNa dharAvato hato. teNe pitAnI nekarI sArI rIte bajA Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 415 ] vI hatI, temaja pote junA nAkara hAvAne lIdhe jevI joie tevI dhaTato vartaNuMkathI pahelA rAjeja levA mATe sAme jai maLyA. te vakhate AvatAM jatAM zahamatakhAMe tenI sAthe jarA abhimAnI dekhAvathI mulAkAta karI hatI, jethI muhamada begakhAnanA dIlamAM nAkhuzI pedA thai; matalabake, banne a dhikArIe eka khIjA tara dveSabhAva rAkhavA lAgyA. phIrAjha gakhAnanA marI gayA pachI zaheranA domasta ane nAkarImAM apAtA mahAlA zahamatakhAnanA tAbAmAM sAMpavAmAM AvyA hatA; jethI sadhaLeA hisAba sApha karavAnA nimite teNe muhamada egakhananI pAse sarakArI leNAnA rUpiyAnA hisAba mAgyA, paNa te kharAkhara javAba ApatA nahotA tethI tenI vacce nArAjIpaNuM ane dveSabhAva vadhatA jatA hatA; te uparAMta LI keTalAka evA banAvA banatA hatA ke jethI kAinuM dIla paNa uzkerAyA vagara rahe nahi. have zahamatakhAte, tene halakA pADavA mATe bAkI rahelA hisAbane khulAsA levAne bahAne tenA upara jabaradastI gujAravA mAMDI, ane eka dIvase teNe zikAra karavAnA DhoMgathI peAtAnI svArI tathA keAjane taiyAra karIne te paikInA keTalAka mAthusAne muhamadabegakhAnanuM dhara ke je sAmbaramatI nadInA kinArA upara hatuM tyAM acAnaka rIte mAkalI ApyA ane teone evA hukama karyAM hatA ke, muhamadabegakhAnane besADIne bAkI rahelA hisAba sAdhu karI levA. jo tema karatAM kadAca jhaRRDA thAya tA, je lazkara taiyAra che tene AvI paheAMcyuM jANajo. pachI te leAkA eka dhaDI dIvasa cAyA haze te vakhate tyAM paheAMcI gayA ane leAkhAnAmAM ( beThakamAM ) pahoMcI divAnakhAnAmAM javAnA manasukhe karatA hatA tevAmAM bhAgoge evuM banyuM ke, tenA mANase tyAM pahoMcI jAya te pahelAM te te aMdara gayA hatA, ane keTalAka pedalA tathA khIjamatagArA tyAM hAjara hatA. baMnne tarapha jyAre muhammadaegakhAnanA mANasAne kahevAmAM AvyuM ke, gharanI aMdara hAya tA khabara karI, tyAre te leAkAe javAba ApyA ke, tamA loko bahArathI aMdara AvI zakatA nathI. paraMtu te loko A manAi pratyuttarane nahi gaNakAratAM jorajulamathI aMdara javAnuM dhAratA hatA, jethI banne taraphanA leAkeAmAM takarAra vadhI gaI ane banne taraphanA leAkAmAMthI be traNa mAse ghAyala thayA. te pachI caDhI AvelA lokone bahAra kADhI bAraNuM baMdha karI Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 416 ] devAmAM AvyuM. tyArabAda muhamadaegakhAna A gaDabaDa ane jImATA sAMbhaLa ekadama bahAra AvyA ane saghaLI hakIkatathI vAke thaine peAtAnA bhAie, putrA ane gulAmAne sAthe rAkhI laDavA mATe taiyAra thai eDa. jyAre zamatakhAMe A khabara sAMbhaLI tyAre lazkara, teApakhAnuM, laDAi mATe taiyAra karelA pATIyAMya mArga tathA hAthIone paNa madada artha mAkalI dIdhA ane khANu, tApA tathA khadukAnI laDAI cAlu thai. A laDAInI khabara zaheranI aMdara tathA bahAra sarvatra phelAI gai. ghaNAkharA jamInadArA tathA lazkarI mANasA sAbaramatI nadInA kinArA upara cha-sAta hajAranI sakhyAmAM paDelA hAvAthI te jagyAe eka nAnA zahera jevA dekhAva thaI gayA hatA; te badhA adhAna paThANA hatA, ane te prathamathI muhamadabegakhAnanI nAkarImAM vAraMvAra nAta thayelA hatA. teone jyAre laDAInI khabara maLI ke tarataja teo AvI paheAMcyA ane nadInA pANI tarapha je bAraNuM hatu temAMthI aMdara jai madada karavA macI paDayA. zahematakhAnanI pheAja joke humalA upara humalA karatI hatI, paraMtu duSTA temaja jaMjIranI gALIe ke je gharanI dIvAlA pAchaLathI AvatI hatI tenA mArAthI kaMi paNa phaLadAyaka kAma banI zakatu hatu. temAM ghaNA mANasA dhAyala thayA ane ghA maraNa pAmyA. A hu'gAmamAM keTalAka pAse AvelAM ghareA khaLIne luMTa i gayAM. chevaTe eja divase subAneA akSi maheraalIkhAna tathA sadarakhAna khAkhI A banne jaNa vacce paDayA ane banne bAjInA mANasAne laDatA aTakAvI daIne mArAmArI ane kApA kApInI agnine salAha bharelAM sucanA vaDe zAnta pADI dIdhI. pahelAM kadIpaNa AvI mAMheAmAMhenI dharanI laDAi tA thai naheAtI, jethI te eka navA banAva tarIke noMdhAI cukI. te laDAine keTalAka dahADA vityA pachI muhammadaegakhAnane pAtAnuM ahiM rahevuM DahApaNabhareluM jaNAyuM nahi tethI te tyAMthI ravAne thaI kharakAlanI tarapha jatA rahyo. eja vakhate moTA kAjI abadula hamIdakhAMe pAtAnI nAkarInu rAjanAmuM ApI hazuramAMthI amadAvAda AvavAnI rajA mAgI, paraMtu tenI araja hannure maMjIra karI nahi. tethI te potAnA tabune agnivaDe saLagAvI mukIne kAranI kanI paherI masjIdanA khuNAmAM jai eDI. e viSenI khabara jyAre jInA jANavAmAM AvI tyAre tenI jInI nAkarI (majakura bAdazAhanA amala Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 417 ] pahelAMnI) ane kRpA je cAlu hatI te uparathI hukama thayo ke, teNe pitAne nAno bhAI zarIatakhAna ke je hAlamAM subAnI dIvAnagIrI upara che tene, pitAnI cha mAsanI rajA bhogavIne pAchA pharatAMsudhI pitAnA nAyaba darajaje bolAvI le. te uparathI subAnA dIvAnanuM kAma karavA zarIatakhAnanA putra muzarekhAnane nAyaba tarIke TharAvavAmAM Avyo. A TharAvathI khAjA abdula hamIda ghaNAja khuzI thaI amadAvAda Avyo, ane zarIata khAMe jaIne hajuranuM suprata kAma karavA mAMDyuM. A vakhate zahAbatakhAna sAbaramatI kAMThAnA jamInadAro ane koLI leka pAsethI pezakazInI vasulAta tathA baMdobasta karavA mATe kaDI tathA bIjApura paragaNAmAM gaye, ane keTalAMka mAthAMnAM pharela gAmaDAMone luMTIne joitI zikhAmaNa daI dago risAda nahi karavAnA jAmIne levAnA kAmamAM rokAyo hata; tevAmAM tene bAbA pyArAnA ghATa upara mareThAonA AvI pahoMcavAnI khabara maLI, tethI te pAcho pharI tapakhAnAne saraMjAma, tenAtI manasIbadArone jamAva ane soraThanA phejadAra siida tolAnI madada laI kuca upara kuca karI ekadama vaDodare pahoMcI gayA. tyAM jaIne lazkarane juduM karI bahAdura TukaDIne bharUcamAM mokalI ane lazkarane pUrajozamAM jamAvI caDAI karI. A khabara sAMbhaLIne mareThA loka nadIne sAmepAra jatA rahyA. zahAmata khAMe kuca karI tenA bIjA dIvase vahANamAM teo AgaLa nAzI gayA ane temanA utArA upara zahAmatakhAM jaI pahoMcyo. evI rIte teNe cheka aMkalezvara sudhI teonI puTha pakaDI te pachI je dIvase musalamAnonuM lakara tyAMthI kuca karI gayuM teja dIvase rastAnI aMdara caMdAvala AgaLa laDAI thaI. temAM mareThA leke sArI peThe mAra khAI pITha pheravI nAzI gayA ane zahAmatakhAna surata baMdara sudhI jaI keTalAka mukAmo karI dakSiNIonA jatA rahyA pachI pAchA pharIne amadAvAda AvyA. janatavAsI zAhaAlama bahAdurazAha bAdazAha gAjInA dIkarAabulaphataha muIjuddIna jahadArazAhanuM rAjya. sane 1124thI 1125 hijarI. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 418 tArIkha 19 mAhe meharama sane 1124 hinA rAja lAhAra rAja dhAnImAM zAheAlama bahAdurazAha bAdazAhu mAsInA jantatavAsI thavAnA mAThA banAva banyA. tyArabAda bAdazAhajAdAomAM mAMheAmAMhe Amana sAmana khAnagI laDAie cAlu thai ane rAjyanI lagAma abulaphatahu suibbuddIna jahAMdArazAhanAkhI ane mAtA khA hAthamAM AvI. A jagyAe eka kavitanA amAMnanI nAyaba divAnI batAvela che ke: " eka jAyache te khIje tenI AsekudadAlA asada khAna ane zarIatakhAnanI subhegIrI--muhamamegakhAnanI nAya 66 jagyAe kAyama thAya che; ane vagara rahetI nathI." kanyArUpI dUniyA kadIpaNuM paraNyA have bAdazAhe dIllI taraka AvI paheAMcI takhta upara bIrAjIne 5helAM pramANe vakAlatanA kAma upara umadatulamu, asadakhAnane harAvyA ane viAratulamulka madArUla mahAma julizkArakhAnane vajIra nimavAmAM AvyA tathA sikko AvI rIte calAvavAmAM AvyeH dara AphrApha sikakA jhaH cu meharA mAha, abula phatahu gAjhI jahAMdAra zAha. atha ----abulaphatahu gAjhI jahAMdArazAhe caMdra-sUryanI pe duniyAmAM sikakA calAnyA. muhamadabegakhAna, marahuma bAdazAha aura MgajebanA vakhatathIja AsejI daulAnI sAthe premALa sabaMdha dharAvatA hatA ane peAtAnI hakIkata tathA dharagAla paheAMcavAnI kerIata temaja nakAmA besI rahevAnI khabara umadratulamulkane lakhI meAkalI hatI. khAnIrAjhajaMganA marI gayA pachI amadA vAdanI subhegIrI upara koi paNa sue nimAyeA nahetA tethI e subhegIrI hajIra taraphathI AsejudaulAne ApavAmAM AvI, ane bAdazAhane araja karIne nAyaba subAnI jagyA muhamadaegakhAnane ApavAmAM AvI temaja tenI nimaNuMkamAM paNa traNa hajAra rUpiyAnA pagAranuM manasaba, tenAtamAM e hajAra svAre| ane teAkhata nizAnanAM mAnanA vadhArA karI ApI lakhavAmAM AvyuM ke, je jagyAe tame pahoMcI gayAhA tyAMthI pAchA pharIne amadAvAda pahoMcI javuM. paraMtu te pote paNa aheniza eja AzAmAM rahetA hatA, tethI te krUramAna temaja mAnanI bheTa maLatAMja dhaNIja utAvaLe A tarak AvA ravAne thai sana majakuranA jamAdIula avvalamAsanI 14mI tArIkhe amadAvAda AvI pahoMcyAH zahAmatakhAnanI badalI mALavAmAM thayelI hatI, Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] tethI te pote paNa te tarapha ravAne thaI gayo. te pachI muhamadabegakhAnane subAno kArobAra ane subAnA tAbAnA thANadAro tathA phejadAre TharAvavA vigere baMdobasta karavAnuM kAma pUrNa rIte calAvavA mAMDyuM. teNe phakata traNa mAsa sudhI nAyaba subAnuM kAma karyuM ane pachI tene suratabaMdaranA musadI dilAvarakhAnanI badalImAM te jagyAe nimavAmAM AvyuM. ekatAlIzama sube AsephalA asadakhAna. sane 1124 hijarI. bAdazAhI hajuramAMthI chahajAra rUpiyAnI nimaNukavALA ane che hajAra gheDAnA uparIpaNAnI padavIvALA sara bulaMdakhAnane nAyaba subAnI jagyA upara nimavAmAM sara bulaMdakhAna. Avyo ane teNe potAne tyAM pahoMcatAM pahelAM bahAduranI nAyabI. subAnA kumakI ilatiphAtakhAnane potAnA taraphathI saghaLuM kAma saMbhALI levA mATe lakhI me kahyuM, jethI teNe mAhe zAbAna mAsanI pAMcamI tArIkhe te kAma potAnA hastaka lIdhuM. te vakhate muhamada begakhAna surata baMdara tarapha ravAne thayo. sara bulaMdakhAna hajuramAMthI mAnabharelo pozAka laIne amadAvAdanA subA tarapha pahoMcavAne manasube nikaLyo ane majalA para majalo mArato lAMbo paMtha kApI subAnI sarahada najIka pAvelA sAgavADe pahoMcyo ane tene luMTIne AgaLa vadhI mAhe zavvAla mAsamAM gurUvAranA roja zaheramAM dAkhala thayo ane kAmakAja karavuM zarU karyuM. te pachI abadura rahemAna tathA pitAnA sAthavALA abadurarahIma jamAdAra-e baMne jamAdArane zaNagArelA lazkaranI sAthe pUrNa topakhAnA sahIta subAnA baMdobastane vAstu ane luccAone zikSA devA tathA pezakazI vasula karavA mATe ravAne karyA, teoe phIsAdI koLIonA raheThANanA cuMvALa TapAmAM jaIne temanAM gAmaDAMo luMTI lIdhAM ane temanAmAMnA keTalAkane pakaDyA tathA mAryA, jethI te jIllAno ghaNo ja sAro baMdobasta thaI gayo, ane sara bulaMdakhAne eka TuMka lakhANanA dastAveja upara mahora karI. te daratAveja upara moTA kAjI khAjA abdula hamIdakhAna ane dIvAna zarIatakhAna, maherakhAM bakSi ane akhabArIe paNa pitAnI mahera karI. temaja Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 420 ] te vakhate zaikhula islAmanA khitAbanuM mAna dharAvanAra akaramuddInakhAM sad samAcAra adhipati nAsirUdIna ane kAjI amula kheranI badalIe AvelA kAjI ajhaharakhAe paNa te dastAveja upara peAtAnI moDIrA karI. te dastAveja evI matalabanA hatA ke, dakSiNI mareThAone zikSA ApIne tenA paga jaDamuLathI ukheDI nAkhavA. alayAre rastA tathA ghATAne majabuta karavA ane joituM pa khAnu rAkhavA mATe dastakhatA pramANe sukhAdivAna pAsethI me lAkha. cAlIza hajAra, cArasA chappana (2,40,456) rUpiyA khajAnAmAMthI upalaka lIdhA; ane bAdazAha auragajebanA vakhatamAM sadara adAlatanA dAgAnA kAma upara rahelA ane sAta ceAkInI amInonuM kAma karanAra temaja bAdazAhanI havvuramAM hAjara rahevAnuM mAna dharAvanAra rahematullAkhAna ke je, aura'gajeba bAdazAhanA svargavAsa pachI pharI mukI daine ekAMtamAM rahetA hatA, te sara bulaMdakhAnanI sAthe mitrAcArI dharAvatA hAvAthI tenA sAthI banIne haja karavAnA manasue zaheramAM AvI pahoMcyA. te vakhate jajIAverA vasula karavAnI amAnInuM kAma maheraalIkhAnane soMpavAmAM AvyuM ane surata baMdarane musaddI muhamada begakhAna potAnI jIvana kitanA gAMsaDA poTalA bAMdhIne parabhanI musApharI karavA vidAya thayeA. jyAre e vAta sara bulaMdakhAnanA jAvAmAM AvI tyAre teNe tarataja potAnA sALAnA putrane tyAMnA badA masta vAste mezvakalyA; A vakhate muhamada begakhAnanI lAzane tenA sAthI lai AvyA ane zaherathI bahAra AvelA zAhapura daravAje tenA bagIcAmAM dATavAmAM AvI. te daramyAnamAM sulatAnI laDAi ane muhamada rakhiziyara bAdazAhanI takhtanazinInI khabara AvI, sara bulaMdakhAne samayasucaka buddhi vAparIne sau akIlakhAnane nAyaba sukhe karAvyA ane pote sane 1125 hi. nA mATe saphara mAsanI tArIkha 17 mI te seAmavAranA rAja dilI taraph javAne ravAne thaI gayA. te pachI rauda akIlakhAne bhadranA killAmAM dAkhala thaine do asta karavAnuM kAma peAtAnA hastaka saMbhALI lIdhuM. saIda akIlakhAnanI nAyaba dIvAnI. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 421 ] muja graMthakartAnA pitAne, rauIda akIlakhAnane soMpelA paragaNumAMnA bhAI mukAmethI bolAvI levAthI teo atre AvyA, kemake saIda akIla khAnane saghaLo kArobAra temanA bharosA upara cAlato hato. temaNe A vine hukamo tathA rojakAma karavA mAMDyAM, mAsuma kulIne subAnI nekarInI zaratathI pATaNa mahAlanI ujadArI ApI ane tenA bhAI rAkulIne zahera bahAranI phejadArI ApavAmAM AvI, tathA saphadarakhAna bAbInA bhatrIjA muhamada yahayAkhAna bAbInI paNa nimaNuMka karI, kemake te auIda akIlabAnanA amadAvAda AvavAnA vakhatathI ja tenI sAthe baMdhAI rahelo hato; ane karoDagIrI hAMsala mahAla sAyaranI gAMsaDIonAM kApaDa khAtAM upara mArA kAkAnA dIkarA muhamada jApharane nice. A vakhatamAM keTalAka badamAsa lekoe prajAne pIDavavAnuM kAma jAtikA dhaMdhA tarIke mukarara karI melyuM hatuM tethI zaiIda akIlakhAe nAyaba koTavAla alahayArane te lokone pakaDI mArI nAkhavAne vAste rAjya ane te hamezAM barAbara vATa joto lAga joI besI raheto hato. te bAda eka divase salApAzanA rastA ane bajAranI vacce ekAeka bheTo thaI gayo; te vakhate teone pakaDavAno manasUbo karyo, paNa te loko nAsI jaIne rastA para AvelA mustaphIdakhA nA gharamAM jaI bharAyA; alathAra paNa te lokonI pAchaLa 5DIne eja jagyAe pahoMcI gayo. have kayAMyathI paNa hAzI javAnuM nahi hovAthI te loko laDavA lAgyA, ane laDatAM laDatAM kapAI paDatA jamInadasta thaI gayA. have rIIda akIlakhAe tene (alayArane) baMdobasta karavA tathA pizakazInI vasulAta arthe saradarakhAna bAbInI salAha pramANe kAma karavA mATe rIsAlo ApI ravAne karyo hato tethI te mahemudAbAda jaI pahe pe, paraMtu teTalAmAM to zahAmatakhAnane subegIrI maLavAnI khabara pahoMcI, tethI mArA pitA tene phejanI sAthe tyAMthI bIje ThekANe lai gayA, ke jyAMthI te khaMbhAta corAsImAM AvelA vaDasaDA gAmanA jamInadAra dujArANu upara gayo ane tenI pAsethI teNe trIzahajAra rUpiyA lIdhA ane rauIda akIlakhAnanA lagnane cokasa TharAva karI te rakamane sipAIonA pagAramAM jame karI dIdhI. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 422 ] eraMgajeba bAdazAhanA zAhajAdA muhammada ajamuddInanA . zAhajAdA abula mujhaphaphara mAInuddIna muhamada pharUkhaziara bAdazAhanuM rAjaya. sane 1124 hijarI. - jahAMdArazAha sAthe sulatAnI laDAI thayA pachI tenA kAkA muhamada phakhaziyara gAjhIe majakura sAla sane 1124 hijarInA chalahaja mAsanI 13 mI tArIkhe zahAmatakhAnanI subetakhta upara virAjIta thaI rAjyasananI zobhA divAnI ane mutazare gIrI, zarIatakhAnanI tathA vaibhavamAM vadhAro karyo. pradhAna pada upara khAnanI nAyabI. kutabula mulaka, yamInudadAlA, abadulA khAna bahAdura, jhapharajagane mukarara karyo ane amIrUla umarAnI padI siIda hasana alIkhAna bahAdurane ApavAmAM AvI. have pavitratApurvaka sarakArI hukama pragaTa thayo ke, jahAMdArazAhe karelI bAdazAhatanA vakhatane banAvaTI ane ajJAnatA bharelo gaNI takhtazinImAM te varSone majare laI levAM, takhtazinInAM khuzAlInAM pharamAno tathA bAdazAhI nAmathI khutabA paDhAvavAnA ane bAdazAhata jAhera karavAnA DhaDherA AkhA hindustAnanA subAo temaja divAno upara mokalAvavAmAM AvyA. amadAvAdanI subegIrI, mALavAnA subAnuM kAma karanAra zahAmatakhAnane ApavAmAM AvI, jethI te (zahAmatakhAna) ravAne thaI sarakArI hukama anave jamAdIula avvala mAsanI vIsamI tArIkhe amadAvAdamAM dAkhala thayo ane ekadama jezabaMdha subegIrInuM kAma bajAvavA lAgyo. te vakhate je sarakArI pharabhAna thayuM te nIce mujaba hatuM - " betAlIzamo sube zahAmatakhAna sane 1125 hijarI. * bAdazAhI pharamAnanI nakala. bhAre upakAra saMpAdana karanAra, paropakAra pAtra ane jIvasaTe prema rAkhanAra zahAmatakhAne bAdazAhI upakArano lAbha letAM jANavuM ke, acaLa ane akhaMDItapaNe sadAe kAyama rahenAra rAjya tathA khudAI bakSizarUpI Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 423 ] bAdazAhane sUrya, hamezAMne mATe aDaga rahevAnI avicaLa rAjakirdI upara prakAzita thayA che ane saMsAra sudhAraka rAjanitInI lagAma khudAI mahera bAnIthI kAyama TakatA hAthamAM sattA sAthe grahaNa thaI che, rAjadrohI loko phatehavata zarAonA hAthe haNAI gayA che ane keTalAka ke jeo yuddha saMgrAmamAMthI hArI hAsIne bhaTakatA rakhaDatA thayA hatA te saghaLAo paNa pakaDAI gayA che. saMsAra vahevAranuM pavitra rAjyAbhiSeka Asana atyuttama bAdazAhI julusathI bhabhakAdAra tathA zobhAyamAna thaI rahyuM che ane bhASaNa sthAnamAM ane mathakemAM paNa zrImaMta bAdazAhanAM ati pavitra nAmathI vadhAre zobhA thaI rahI che jethI khudAne AbhAra ke jeNe A mahAna harSamaya avasarano lAbha Ape che te tene upakAra mAnavA mATe tenI baMdagI karavI. tamArI himmatathI evI khAtrI thAya che ke, banI zake tyAM sudhI musalamAnI zarehane pUratuM mAna ApI uttama dhArAne anusarI raiyatanI hAlatane saMpUrNa puSTI Apaze ane tamArA tAbAnA mANasone mAtra khudAI prItI upara najara rAkhI lAbha ApavA cukavuM nahi, ke jethI ame dharma tathA rAjasatAnA staMbhone nyAya tathA InsAphanI puSTi ApIe ane kALanI sattA heThaLa sukhazAntine bahoLo phelAvo karIe; temaja nyAyanAM sAdhano, prajApALaka hetuo ane jorajulamathI bacAvI julamIonA nAza karavAnA upAyo tamAre amArI sanmukha mukavA, ke jethI prajA ke je khudAI preraNAthI sapAelI che tenA lAbha viSe banatI kozIza ane ghaTatA upAyo levAmAM Ave, ke jethI nirbaLa mANase para joradAra julamIo taraphathI hAyakAre ke julamAtra gujArI zakAya nahi, ane saMsAra sudhAraNArUpI bagIcAne nyAyarUpI vAdaLanI ghaTAthI evo lIlI leheramAM lAvI mukuM ke, temAM pAnakhara rUtunuM jora ane sukA garama vAyarAne sapATo bilakula asara karI zake nahi. have temAM khudAI maherabAnI mATe baMdagI karavAnI yojanAo zodhI te pramANe karI khuzabakhrInAM kAma barAbara karazo ane bAdazAhanI marajI saMpAdana karavAne potAna nasiba vadhAraze, subegIrInuM kAma te dezanI majabutI ane pAkA baMdabastathI karazo ane julamATanAM kAmane nAza karavAnI takane koIpaNa kALe javA dezo nahi ane saghaLI hIMmmatane eja tarapha kharca karaze, jethI dIvaso dIvasa rAjyamAM thatI saghaLI kozizo prazaMsApAtra thaI paDaze. zukravAranI namAjha paDhavAvAste dharmAdhikArIoe je bhASaNa (khutabo) taiyAra Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 ] kareluM che te mekalavAmAM AvyuM che, mATe evuM thavuM joIe ke, tamArI subegIrInA havAlAmAM AvelI madanA khutabA bhASaNakartAne moDhe yAda karAvI dara zukravAre uccAratA (paDhatA) rahe tema karavuM. te pachI sarakArI hukama pramANe jhapharajaMga sipehasAlAra abadullAkhAnanI moherathI zarIyatakhAna subA divAna upara hukama AvyA, te hukamanI nakala evI che ke - ( nakala. ) A vakhate zrImaMta bAdazAhane hukama pragaTa thayo che, tethI tamAma subAnA dIvAnone lakhavAmAM Ave che ke, nIce jaNAvyA mujaba rUpiyA tathA meheranA sikkA pADavA joIe ane tame pradhAna hajuranI AjJA pramANe te kAma karazo. te kAma viSe ghaNI ja tAkIda samajavI. te sikkA zrImaMta marahuma bAdazAha auraMgajebanA kAyadA pramANe hovA joIe. sikakAjhada abu phajhalehaka barasI mojhara; pAdazAhe beharebara pharUkhaziyara. bAdazAha pharUkhaziyare khudAnI maherabAnIthI cAMdI tathA sonA upara sikko pADyo ane mohoranuM vajana sADA agiyAra mAsA rAkhavAmAM AvyuM hatuM. - have rojadArI kare tathA varmApana bhogavanArA lokone harAva bAdazAha auraMgajebanA vakhatano kAyado pasaMda karI cAlu karavAmAM AvyuM. te pachI surata baMdaranI musadIgIrI upara, amadAvAdamAM ekAMta vAsamAM besI rahelA khAjA abadula hamIdakhAnane nimavAmAM Avyo, jethI te, te tarapha gayo ane keTalAka dahADA sudhI amaladArInuM kAma karIne amIronA lIdhe rAjInAmuM ApI hajura darabAramAM jato rahyo ane hajarata zekha ahamada khaTunI daragAha ke je sarakheja gAmamAM che, tenuM mutavallIpaNuM meLavI Avya; zaheranA kAjInuM kAma kherUlAkha nane tathA bakSigIrInuM kAma gulAma muhamadane soMpavAmAM AvyuM: prathamathI kAyama thayelI che. nI thANadArI upara muhamada sAyabane pahelAM pramANe bahAla rAkhavAmAM Avyo, ke je viSeno hukama hajuramAMthI Avyo hato. junAgaDhanA phoja dAra siyada ehamada tolAnInI badalI thavAthI te jagyA mahArAja ajItasiMhanA putra kuMvara abhesiMha apAI ane tenI nAyabI phateha siMha nAmanA kAyasthane ApavAmAM AvI, Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 425 ] tetALIsame sube dAudakhAna panI. sane 1125 thI 1128 hijarI. (pustakanI samApti sudhI) A varSamAM hajura bAdazAhanA darabArathI keTalAMka rAjadarabArI kAraNonA lIdhe amadAvAdanI subegIrI dAudakhAna panI nA nAma upara mukarara thaI. A vakhate tene sAta hajAra khAna abadula hamI dakhAnanI nAyaba suberUpiyAnI nImanoka tathA sAtahajAra vagara zaratana : gIrI, zarIyatakhAnanI svAranuM uparIpaNuM maLela hatuM. te A vakhate dakSi- 2 - divAnI ane mutazare NamAM hato tethI tyAM hukama pahoMcyo ke, teNe tyAMthI ja khAnanI nAyabadIvAnI. bArebAra AvIne subegIrInuM kAma saMbhALI levuM, ane tenA AvI pahoMcatAM sudhI khAjA abadula hamIdakhAe saghaLo baMdabasta rAkhavo, te viSe zahAbatakhAnane khabara ApavAmAM AvI. zahAmatakhAne varSArUtu hovAne lIdhe bhadranA killAne khAlI karI devAnI mohalata bhAgI ane rAjakArobAranI sattA khAjA abadula hamIdakhAnane havAle karI dIdhI, jethI majakura hamIdakhAne mAlI-mulkI kArobAranA kAmamAM pUratuM lakSa lagADyuM; tathA zahamatakhAna, rastAonA kIcaDa-pANIthI sApha thaI gayA pachI tyAMthI ravAne thaI gayo. abadula hamIdakhAne deza, zahera tathA paragaNAonA baMbastane mATe pacAsa hajAra rUpiyA karatAM paNa vadhAre kharcanA svAra tathA padalo rAkhelA hatA tethI araja karavAmAM AvI ke, subAnI nokarInI zaratanA mahAla ghaNuM karIne kharIpha phasalanI upaja Ape che, tenI vasulAta baratarapha, thayelo suba sarabulaMdakhAna kabaje karIne jato rahela che ane je kAMI bAkI rahela hatuM te zahAmatakhAna laIne cAlato thayela che ane navA rAkhelA svAre tathA dilo pitAnA pagAranA takAjA kare che tethI huM AzA rAkhuM chuM ke, sibaMdInA pagArane hukama subAnA nAyaba divAna upara Avaze. te uparathI zarIyatakhAna dIvAnanA nAyaba mutakhAna upara hukama. Avyo ke, khajAnAmAMthI pagAra cukate ApI devo. te pharamAna mujaba khajAnAmAMthI pagAra ApavAmAM Avyo. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 426 ] surataba daranA susaddI mAhatarimakhAna ane killedAra ahamada jamAkhAna vacce jhapAjhapI, tathA khAlasAnA divAna mAtemIdakhAnanA mRtyukALa eja varSe suratakhaMdaramAM mAhatarImakhAna ( musaddI ) ane ahamada jamAkhAna ( killedAra ) vacce bhAre jhapAjhapI thai, ane te eTale sudhIteA vadhI gaI ke, chevaTe tApa ane baMdukA phoDavAnuM kAma cAlu karI dIdhuM. saiIde akilakhAna pahelAMthIja khAlasAnA divAna metemIdakhAna ( mehata* ramakhAnanA bhAi )nA maLatIo hatA, tene madada karavA arthe khelAvyA, jethI te ravAne thai tenI sAthe maLI gayA ane lAMbA vakhata sudhI te jhaghaDA cAlu rahyo. eja arasAmAM halluramAM mAtemIdakhAnanA mAtanA mAThA banAva banyA. tenI jAgIrI tathA vAnanI karamAze| mAtemIdakhAnanA svAdhinamAM hatI, ane te saida akIlakhAnanA tAbAmAM hatI tethI mAtazarekhAna nAyaba dvivAne teneA mAla jasa karavA mATe tenA ghara upara peAtAnA mANasAne mekalI dIdhA ane mAlanA oraDAone mAhAra karIne japta karyAM, hakadAra vArasAne kedamAM besADIne sakhtAi karavAneA manasukhA hatA, tevAmAM mArA pitAjI, ke je te vakhate te zaheramAM hAjara hatA ane te khAnanA kArAmAranA saghaLAM vahIvaTa peAtAnA hastaka hatA temaNe tene manAI karI. ane gujarAtI sipAio ke jeo teAkarInA kAraNathI tathA phAjadAronA sabaM dhathI temanA tAbAmAM hatA teone Azare ehajAranI sakhyAmAM bhegA karIne kahyuM ke, vyAjI hisAbanA kAmamAM koi nA pADI zakatA nathI, ane je khIjo kai manasukha hoya teA dhAryApramANe banavAnuM nathI. AvI rIte traNa dIvase| gujarI gayA ane mAMheAmAMhe laDAi thavAnA avasara dhaNeAja pAse AvI gayA hatA. abdula hamIdakhAna A hakIkatathI vAkeph thaI gayA ane peAtAnA bhatrIjAne e kAmathI reAkI lIdhA, jethI jhaghaDA zAMta thai gayA ane dIvAnI dataranI rajuAtanA vAste hisAba jevA mATe musadIone harAvI dIdhA. rAjakhAna panI ( sukhA ) e dakSiNamAMthI atre AvI paheAMcyA, ane nAyaba subA amadula hamIdakhAne tene levA mATe sAme jaI tenI mulAkAta lIdhI. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 427 ; dAudakhAna subo, bAdazAhI pharamAnane mAnya karIne A tara. AvavavAnA manasube auraMgAbAdathI ravAne thaI majalapara majalo mArate paMya kApI zaheranI najIka AvI pahoMcyo. te vakhate abadula hamIdakhAna tathA subAnA tenAtIo tene maLavA mATe sAme gayA. te sana majakura (1125 hi0)nA zavvAla mAsanI pahelI tArIkhe zaheramAM dAkhala thayo ane zubha muhute bhadramAM dAkhala thavAnA irAdAthI sAbaramatI upara bAMdhelA muhamada begakhAnanA gharamAM utAro karI nirdhArelAM muhurta vakhate bhadramAM dAkhala thayo, paraMtu te killAnI bahAra sAbaramatInA kinArAparanI retImAM taMbu ThokIne temAM ghaNA divaso sudhI paDI rahyo. A mANasa lazkarI prakRtine ane khAvA-pIvAne zokhIna hato tethI bhadrane mulkI tathA mAlI kArobAra dakSiNI brAhmaNone ApI daI pote jAnavaronA khela tamAsAmAM vakhata gALato hato ane zikArI kutarA je pitAnI sAthe lAvela hato temane ramADI sva manoraMjana karato hato. A vakhate seida akIlakhAna ke je madada karavA mATe surata gayo hato te pAchA pharIne atre AvyA, te vakhate khaMbhAta baMdaranA musadI ahasanullAkhAnanI badalI thavAthI te jagyA hajuramAMthI tene ApavAmAM AvI, jethI teNe sadAnaMda nAmanA mANasane patAno nAyaba banAvI tyAM mokalAvyo. rauIda ahasanullAkhAne raiyatanI sAthe sArI salukAI vAparI nahotI temaja tyAMnA lokonA dilamAM daMge-krisAda karavAnI kubuddhi phelAI rahelI hovAthI tenA nikaLatI vakhate keTalAka lokoe bhegA maLIne ghaNuM bhAre hullaDa macAvI dIdhuM ane bhAre beIjatI karIne bajAra vacce patharA tathA DhekhALAne varSAda varasAvI dIdho. e pramANe teo be gAu upara AvelI kasArI sudhI karatA rahyA, te (ahasanullAkhAna) pitAnA uparI adhikArIonI sAthe khaTapaTa karato hato tethI A aNabanAvanA tamArA amaladAro ane subAne pahoMcatA hatA ane rAyata paNa dilI javA mATe ghaNuM vakhate keDa bAMdhI taiyAra thaIne arajIo karatI hatI, tevAmAM gajege saiida akIlakhAnane mokalela nAyaba sadAnaMda marI gayo ane A lokonI dIla duHkhAvanArI luccAInA lIdhe sadAnaMde eka jAtanI nAkhuzI jaNAvI hatI. raiyata varganA keTalAka mANaso nAkhuza thaIne bahAra nIkaLI arajI karavA mATe amadAvAdanA rastA para ane khaMbhAta baMdarathI be gAu upara AvelA sojItrA gAma AgaLa AvI pahoMcyA. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 428 ] 'rIIda akIlakhAe pitAnI amaladArInI zarUAtanA vakhate A banAvathI raiyatanA pikAranuM kAma sAruM nathI, ema dhArIne teNe mArA pitAne nAyaba TharAvIne mokalI dIdhA. te vakhate huM paNa temanI sevAmAM hAjara rahI gayo hate. matalabake, amo sojItrA gAme pahoMcI gayA. tyAM jaIne te lokonA manamAM zuM che ane teo zuM mAge che tenI mAhitI meLavIne saMtoSa ApI kAma pUruM karavAnA hetuthI cAra-pAMca divasa tyAM mukAma karIne rahyA, ane te lokone zAMta pADIne potAnI sAthe khaMbhAta laI gayA. pachI tyAMnA kAmakAja tathA kArobAra karavAmAM rokAIne ghaTatI salukAIno upayoga karIne junA amaladAronA karelA navA navA dhArAone kADhI nAkhyA, ke je hAla sudhI paNa kahevata ane kAmanA kAyadA sarakhA thaI paDyA che. tyArabAda hajuramAMthI evo hukama Avyo ke, subAdiyAna, akhabArI ane halakArAoe mAla ane sAyarakhAtAnA kAmamAM hAtha ghAlavo nahi, ane temaNe pitAnA gumAstAone uThADI levA. A vakhate mahArAjA ajItasiMha upara amIrUla umarA bakSi ulama mAlIka rauIda hasana alIkhAe caDAI karI hatI, tene pAse AvavAnI zaratathI kharca badala pacAsa hajAra rUpiyA amadAvAdanA khajAnAmAMthI ApavAno hukama thayo ane tenA paravAnA AvatAM cAlIzahajAra rUpiyAnA paravAnA rAjA mohakamasiMha nAgoravALAne madada kharca dAkhala ApavAmAM AvyA. zaherane sAyara mahAla ke je, bAdazAha auraMgajebanA vakhatathI subAnI jAgIramAM kapAtuM hatuM, te A vakhate khAlasAmAM dAkhala karavAmAM Avyo, ane zerajAdakhAnane kApaDa sane 1126 hijarI. gAMsaDI ane karoDagIrInI temaja darogAnI jagyA upara amaladAra TharAvavAmAM Avyo, jethI te atre AvI pahoMcyo ane tenI araja uparathI hajuramAM sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, ghI, rU ane bIjI jaNasa chuTaka maMDAiomAM kharIda karAya che ane vecAya che, tethI temanuM mahesula jeTaluM joie teTaluM sarakAramAM vasula thatuM nathI. tevI ja rIte phaLa ane bhAjIo upara jevI rIte bIjA subAonA rAjyamAM hAMsala Ape. che tevI rIte ahiM biskula hAMsala levAtuM nathI, tethI evo AzA che ke, maMDAIe harAvavAnA kAmamAM evo TharAva karavo ke, eka jAtano saghaLo Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 429 ] mAla ekaja jagyAe bhegA thAya ane te upara mahesula levAneA ApanA A dAsa upara hukama Avaze ane te sAtheja e kAmamAM madada ApavA mATe subA tathA dIvAneAne paNa lakhavAmAM Avaze. te uparathI sarakArI hukama AnyA ke, je madadanAM sAdhanA che te badhAM A kAmamAM lagADavAM. rUtu hAMsala asalathIja maDAomAM levAya che ane ekaja jagyAe bhegu' kara vAstu banI zakatu nathI; bhAjI, tarakArI tathA dhI upara khAna zrIrAjhajaMganA vakhatathI navA kara nAkhelA hatA, ane te karanAM nANAM sukhAonA kharcanA upayeAgamAM levAtAM hatAM, paNa te khAlasA mujare Avela nathI. A varSanA banAvAmAM hAlI (hutAzanI)nA eka tahevAra paNa che, ke je vakhate hindu-musalamAnA vacce laDAi thai hatI. tenA TuMka sAra evA che ke, te vakhate madanageApAla zAnA gumAstA harIrAma khajAnacI, khAnIrAjhajaMganI sAthe A zaheramAM AvelA ane teNe eka meTI havelI zaheramAM badhAvI hatI. te nANAMvALA. heAvAne lIdhe ane sukhAne khajAnacI hAvAnA kAraNathI zarApheAmAM sathI zreSTa gaNAtA hatA. pIrAjhajaMganA marI gayA pachI teNe amadAvAdamAM zarApInI dukAna khAlI, temAM tene ghaNA naphA thayA. e gADhavaNu karIne te dilhI tarapha gayA hatA. hinduonI rUDhI pramANe harIrAme bAraNAM AgaLa keTalAka zarAphe| tathA dharma bhAione bhegA karIne raMga uDADavA tathA dhiMgAmastI karavA arthe hALAnI ramata gamatane bhabhakAdAra banAvI hatI. tevAmAM bhAgajoge kAI eka musalamAna te raste thaine jatA hatA. tenI AMkha temanI AMkha sAthe laDI gai. pachI te musalamAnane gherI laine tenA upara raMga, kIcaDa ane dhuLa nAkhIne tene eAbarU karavA mAMDayA. te (musalamAna) game tema karIne lAga maLethI chuTI gaye! ane eja hAlatamAM te keTalAkane sAthe laIne mukhya dharma upadezaka, bhASaNakartA, meTA vaktA muhamadaalI sAhebanI rUbarUmAM gayA; tene joine nAnA meATA dareka nyAtanA musalamAneA doDI AvyA ane banelI hakIkata tathA julama karavAnA pAkAro macAvI dIdhA. dharmanI rakSA tathA islAmI lAgaNI duHkhAi AvI tethI tene mAmasjIdamAM laya gayA ane mullAM abadula ajhIjhane kahAvI meAkahyuM ke, mane jabaradastIthI ahiM AM laI AvyA che. tethI te, saghaLA vaheArAnI nAtane laine jImAmasjIde AvI pahoMcyA. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 430 ] sadhaLA musalamAna leAkeA, sipAi, dhaMdhAdArIo vigere zaheramAM tathA purAMomAM rahetA salokeAnAM TALeTALAM ane tamAma tAyaphA 6. dIna-dIna kahetA dareka khuNA-khAMcA ane dareka AjuethI AvIne ekaThA thayA. AvI rIte musalamAnAnI eka jabaradasta TALI baMdhAi, te leAkAe hinduone kApI nAMkhavA tathA luMTavA mATe keDa bAMdhI ane te kAma dharmanuM hAvAthI dInane madada karavAnI khAtara musalamAnAnI sahAya karavA arthe kAjI kherUllAkhAnane potAnI sAthe levA mATe temane ghera gayA. .. kAjIe e vAtanA vicAra karIne pAtAnA gharanuM bAraNuM baMdha karI dIdhuM ane eka asAdhAraNa hullaDanI sAthe javAthI khATuM thaze ema dhArIne gharamAM sa'tAi rahevAnuM pasaMda karyuM. have jyAre te ajJAna lokone pAkI khAtrI thai gai ke, bAraNuM udhaDazeja nahi tyAre teoe kAjI sAhebanA gharane agni lagADI dIdhI ane pAte peAtAnuM duMgA-krisAda karavAnuM tathA luMTaphATa temaja mAraphADa karavAnuM kAma cAlu karI ne hajArakhAnA ane sarAkkhAnAnA hATAnI dukAne ke je rokaDa tathA mAlathI bharapUra hatI te sadhaLI luMTI lIdhI ane keTalIka dukAneAne agni lagADI saLagAvI nAMkhI. A sthaLe eka kavitanA amAM darzAvela che keH--A jhagaDAnI agni evI teA jezakhadha cAlI ke, tenA bhaDakAmAM je kAMi hatuM te saghaLuM aLIne bhasma thai gayuM. A phAnI jhaDA ubhA thavAnuM sthaLa madanageApAlanI havelI hatI. tyAM jhaverI leAkeAnI sArI sArI imAratA hatI ane hinduesamAM mukhya purUSa gaNAtA jhaverI kapuracaMdra bhaMsAnI ( nagarazeTha ) nuM ghara paNa tyAMja hatuM; ane vAherAnA zeTha mulAM abadula ajhIjha nI sAthe dharmarakSaNArthe athavA te vaheArAnA zeTha hAvAnI duzmanInA lIdhe te bannemAM arasaparasa aNubanAva hatA. have tAkAta thavAnA muLa sthaLe te loko AvI pahoMcyA; tene rAkavA mATe hinduoe chAparAM tathA meDA uparathI IMTA pheMkavA mAMDI. kapuracaMda jhaverIne mAnamA sukhA kacerImAM sArI rIte hAvAthI tenI mahe rAnIvALA sipAio ane gujarAtIe tenI khuzAmata karavA mATe AvI paheAMcyA ane teNe pAtAnA makAnanA bacAva karavA mATe te lokone mAracA adhInI rItathI esADI dIdhA. mInarAjagArI sipAio tathA jhagaDAkhAra mANasA A jhagaDAne peAtAne rAjagAra samajIne sarAph leAkAnI pALeA (galIe) Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 431 ] nA daravAjA ane vahepArIonI paLo upara rAdhA pagAranI nokarI kabula karIne dharma vecI A saLagatI agnimAM laDavA mATe taiyAra thaI gayA ane dharmavirUddha lokonI madada karavA mATe svadharmane vecavAnA hetuthI te taraphathI je patharA ane tene mAre calAvavAmAM Avato hato tenA badalAmAM A taraphathI tIra ane goLIonA avAja thavA lAgyA. banne taraphanA keTalAka mANase ghAyala thayA ane keTalAka maraNane zaraNa thayA. A bakheDo be divasa sudhI pitAnI jagyAe kAyama cAlu rahyo hato. A vakhate ke jyAre majakura bakheDe pUrajozamAM cAlI rahyo hato, tyAre dAudakhAna ( subo ) ke je sAbara jIllAnA jamInadAronI pezakazI levA ane tophAnI lokothI pUrato baMdobasta karavA arthe zaherathI bahAra nIkaLIne zAhIbAgamAM mukAma karI paDelo hato teNe tyAM eka lazkarI phejane tyAM ( tAna cAlatuM hatuM te jagyAe ) mokalI ApI, ke jethI te jaine banne bAjunA mANasonI vacce paDIne teone haThAve ane koI paNa rIte kApAkApI ke mArAmArI jevuM tephAna thavA pAme nahi, te mATe majabuta baMdobasta rAkhe. jethI aMta upara vicAra karanArA keTalAka vidAna gRhasthoe tathA DAhyA ane sujJa sajajoe jIbhanI mIThAzathI zikhAmaNo ApavA ane lAbhakAraka bhalAmaNa karavAnA kAmane upayoga karI banne bAjunA lokone daMga karatA aTakAvIne pAchA khaseDI daI saLagI uThelI agnine bujhAvI nAMkhI. have dAudakhAna subAe majabuta baMdobasta karavA mATe kuca karI dIdhI. mIra yahayA manasabadAra ke je, sarakArI sanada laIne Ave tene bAdazAhI pasaMdagInA kacchI tathA arabI ghoDAnI kharIdInA darogAnI jagyA upara kAyama karavAmAM AvyA; ane ghoDAone khorAkI ApavAnA kharcano paravAno hajuramAMthI subA divAna upara mokalavAmAM Avyo. A vakhate siIda akilakhAna prathama kahyA pramANe khaMbhAta baMdaranI musadIgIrInA kAma upara potAnA tAbAmAM soMpAyelA mahAlomAM gayo. eja mosamamAM alI bina sulatAnanuM vahANa ke jemAM te pote paNa mejuda hatA te tophAnamAM AvI gayuM ane pacAsa ArabI ghoDA sAthe laI basarethI ghoghA baMdare AvIne teNe khaMbhAtamAM laMgara karyuM, ane temane mAla ababa ba hoDIomAM nAMkhIne utAryo tyAra pachI mIra yahayA tathA Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 432 ] mIra husena (e banne) khabarapatrIoe mAla tathA dhADA utAravAnI khabara hajuramAM mAkalAvI. A navAI jevI hakIkata sAMbhaLIne hajure sauddha akIlakhAna upara hukama karyAM, jethI teNe hAjI alIne ArmI tathA kacchI dhADAsahita hannura tarapha ravAne karI dIdhA, ane te paNa tyAM be-traNa mAsa sudhI thobhI gayA: have pahelAMnA dastura pramANe mArA pitA ke je badaranA khadAkhatanA adhikAra upara kAyama DarAvathI hatA te tyAMnA pAkA dobasta karIne amadAvAda AvyA. A samaye subAdivAne hajura hukama pramANe dheDAone darabAramAM meAkalI dIdhA hatA. majakura hAjI alI nAmanA vepArI mAla tathA reAkaDa maLIne sitterathI ezIhajAra rUpiyAnA khajAneA peAtAnI sAthe vahANamAM lAvyA hatA ane kha'bhAtabaMdaramAM rokaDaupara sikko paDAvI lai saghaLA mAla sAthe amadA vAda AvyeA. te peAtAnI AyuSyanAM pagathIyAM paikInAM e'zI pagathIyAM tA caDhI cukela hatA. AvI vRddha avasthAe pahAMcela chatAM paNa te lAbha levAnA lAbhathI vahepAraarthe irAnathI hindustAnamAM AvyA hatA. tenuM kathana zekhazAdInI zekhaannInI vArtApramANe hatuM ke, peleA mAla tyAMthI tyAM la jai moTA vepAra karIza. te kahetA hatA ke, amadAvAdamAMthI zakaDa nANAMthI lugaDAM latAM vigere kApaDa laine dillI jaiza ane khurA mahAlamAM gaLI sArI thAyache te laine irAna jaiza ane pachI vepAra karavA badha karIza. tenI sAthe tenA bhasAdAra traNa-cAra gulAmeA hatA. te pote svabhAve ghaNAja makhkhIcUsa tathA zarIre ghaNA kamajora ane durkhaLa hatA. jyAre kaMI jarUra paDatI tyAre koi eka bhAine majurI TharAvI tenI khAMdha upara svAra thaine jatA ane phakata ekaja khAkharI upara rahetA hatA. tenA gulAmeA " bhAla mukta, teA dila berahema " nI kahevata pramANe dArU pIne duMgA-risAda tathA ezaArAmamAM divasa gALatA hatA. TuMkamAM te vahepArI amadAvAda AvIne khaTakarakhAnAnI dharmazALA AgaLa eka makAna bhADe laIne rahyo. tyAM keTalAka luccA mANasAe tenI mAlamatAnI mAhetI meLavIne rAtre tenA gharamAM praveza karyA ane tene garadunathI katala karIne jeTalI lai zakayA teTalI rIkaDanI thelIo upADI gayA. khIje divase tene mAla asakhAkha zrImata sarakAra khAdazAhanA amaladArAe japta karyAM. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 433 ] te pachI hajura darabAramAM araja thayelI hevAthI hajurane khabara thaI ke, khAna phijhajaMga tathA subA zahAmatakhAMe pAya bAkIne tathA khAlasAne hisAba divAnI daphatarathI vasula lIdho ane bAkIvALA mahAlane pitAnA pagAramAM rAkhI mukelA hatA ane temanI vasulAta khajAnAmAM dAkhala karI nahotI tethI divAna upara sarakAra-bAdazAhane hukama Avyo ke, have pachI subAone jamA-kharcaviSe hAla ghAlavA devo nahi. jahAMdArazAhanI bAdazAhatanA vakhatamAM kara levAnA dhArAmAM dAkhala karelA gharomAMthI eka gujarAtI ghara khudAI jJAna dharAvanAra zAha alI rajhA sarahaMdI sAhebane inAmamAM ApavAnuM kareluM, ane eja ghara A vakhate japtimAM AveluM hatuM. tene kara (vere ) mApha karI temanA svAdhinamAM soMpavAno hukama AvI pahoMce. eja varSe bhAre varSAda thayo hato ane te rAta-dIvasa maLI keTalAka divaso sudhI muzaLadhAre paDato rahyo hato, jethI sAbaramatI nadImAM pANInI rela bhAre dezamAM AvavAthI zaheramAM pesI gaI hatI ane tenA lIdhe ghaNuMkharI ImArate pAyAmAMthI ukhaDI paDI hatI tathA zaherano koTa paNa ghaNekhare ThekANethI paDI bhAMgI gayo hato. te viSenI hajuramAM arajI karavAmAM Avela hovAthI tenI marAmata karavAnI maMjurI ApavAno hukama mokalavAmAM Avyo. eja arasAmAM amadAvAdanA subAne gharanavisa kArakuna muhamada bAkara marahuma bAdazAha auraMgajebanA vakhatathI moTA kAjInI nAyabInuM kAma karatA hatA, te jagyA tene ja ApavAmAM AvI, ane tenA badalAyAthI subA divAnanI jagyA suratabaMdaramAM rahetA muharimakhAnane ApavAmAM AvI; te sivAya hajuramAMthI baMdaranI musaddIgIrI tathA vaDodarA, peTalAda paragaNuM, dhoLakA, bharUca ane naDiyAdanI phejadArI memInakhAnane ApavAmAM AvI. junAgaDhanA phojadAra kuMvara abhayasiMhanA badalAyAthI bAkI rahelI rakamanI vasulAta karavA mATe te jagyA abadula hamIdakhAnanA havAlAmAM soMpavAmAM AvI ane muhatarimakhAne pitAnA jaI pahoMcatAM pahelAM potAne soMpAyeluM kAma cAlu karavA mATe siIda akIlakhAnane pitAne nAyaba TharAvyo, tethI teNe ravAnA thai mAhe zAbAna mAsanI pahelI tArIkhe te kAma saMbhALI lIdhuM. te pachI aba dula hamIdakhAna paNa junAgaDhamAM svAro temaja dilanuM lazkara mukIne tyAMthI ravAnA thaI gayA. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 434 ]. * have momInakhAna rAjadhAnIthI ravAne thaI pitAne soMpAyeluM kAma karavA mATe surata baMdara Avyo, ane teNe peTalAda paragaNunI phejidArI pitAnA sagA kadaradInakhAnane, dhoLakAnI nAyabI pitAnA bhAI muhamada abdullAne ane vaDodarAnI phojadArI muhamada asadagorIne ApI. te vakhate muhatarimakhAna amadAvAdamAM Avyo hato; ane dAudakhAnasube pizakazInI vasulAta karato kAThIyAvADamAM vadhato jato navAnagara tarapha gayo ane potAthI banI zakyuM teTaluM pezakazamAM vasula karIne pAchA pharatI vakhate haLavadanA jamInadAranI kanyA sAthe pitAnI zAdI (lagna-vivAha) karIne amadAvAdamAM AvI pahoMcyo. mAmInakhAna ane surata baMdaranA kiledAra jyAkhAnanI vacce thayelI laDAI sane 1127 hijarI. kAmakAja karavA bAbata surata baMdara musadI momInakhAna tathA kille dAra jayAkhAnanI vacce jhagaDe utpanna thayo ane te eTale sudhI vadhI gayo ke, cheka tere baMdukonI moracAbaMdhIno vakhata AvI gayo. musadIe kadarUdInakhAna tathA asadagerIne phejanI sAthe bolAvI lIdhA eTale killedAre paNa vaDodarAmAM rahetA lazkarI saiida kAsama ( saiIda husenakhAnano dIkaro ) ne tenA kharca vAste nANAM mokalAvI nekara rAkhI belAvyo. bhogajoge bharUca najIkanA mArga paTanamAM A bannenAM lazkaranI bheTabheTa thaI gaI, te vakhate teo AgaLa vadhavAnI takarAra karI uThayA ane kApAkApInuM yuddha samAravAnI aNI para AvI gayA. temAM banne bAjunA keTalAka mANaso marAyA tathA ghAyala thayA. kiledAranI phoja hArI gaI ane kadarUdInakhAna phateha pAmIne suratamAM dAkhala thaI gayo. mahatarimakhAnanI tajavIjathI, cAlu thayelA AMTA-vahevAranuM baMdha paDavuM ane muhammadaalI vakatA tathA kapuracaMda bhaMsAlInuM hajura darabAramAM ravAnA thavuM. eja sAlamAM AMTA ( huMDiyAmaNa ) no vahevAra dhIme dhIme ghaNo - vadhI paDyo hato ane seMkaDe viza karatAM paNa vadhI gayo hato. jethI mohitarimakhAna subAe kapuracaMda bhaMsAlI tathA bIjA nANAvaTIone bolAvine tAkIda karI ke, ATAnA leNadeNanA lIdhe thato kArobAra baMdha thaI gayo Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 435 ] che, ane rekaDane vahevAra uThI gayo che, matalabake A beTa vahevAra vadhI paDelo che tene jema bane tema turata ochI kare. e hukamane je ke kapUracaMda bhaMsAlIe amala karyo, paraMtu madanagapALane gumAstA harirAma ke je te vakhate sarvottama nANAvaTI gaNAto hato teNe lAbhanA lebhane lIdhe kaMi paNa dhyAna ApyuM nahi tethI bannenA kArobAramAM itarAjI pedA thaI ane kapuracaMdanI sAme harIrAme jhagaDo macAvyo. banne taraphathI maracAbaMdhI thavA lAgI ane laDavA mATe taiyAra thaI gayA. e pramANe be divasa sudhI cAlyuM. chevaTe bhaviSyanA pariNAmane khyAla karanArA nANAvaTIoe vacce paDIne suleha karAvI daI AMTAnA vahevArane kADhI nAMkhavAnA upAyo karavA mAMDyA. have "AMTokone kahe che te juo. ( dAkhalA tarIke ) ATe tene kahe che ke, nANAvaTI rokaDa nANAMnI bhIDa vakhate e pramANe kare che ke, jANe koI mANase suratamAM nakkI karelA rUpiyA tyAMnA nANAvaTIne tyAM bharyA, ane phArasImAM "sukatA" kahevAtI huMDIne bhAgIdAra athavA gusmAtA upara amadAvAda mokalI je tenI khuzI hoya to rokaDA rUpiyA gaNI le ane te vakhate cAlu bhAvathI AMTAne vaTAva kApI laI Ape, athavA huMDIvALA mANasathI bIjo mANasa teTalAja rUpiyA mAge ane te tene hUMDI vecI de ane te pote pitAne tenAthI chuTo karI de ane te bIjAne Ape. ema karatAM karatAM te huMDI chevaTe, jenI pAsethI lIdhI hoya tenI pAse pahoMcI jAya ane te, te jokhamathI dUra thaI jAya; paraMtu rokaDa te temAM levAtI ja nathI. matalaba ke, jyAre hoLInA haMgAmAna mukadamo ane moracAbaMdhInI hakikata khabarapatrIonA lakhavAthI hajuranA sAMbhaLavAmAM AvI ane te sAthe ja gujarAtI nANAvaTI vahepArIo ke jemanI dukAno sarakArI chAvaNImAM hatI, teo leNadeNa karavAnA kAmathI paravArI beThA ane sarvee ekatra thaIne dukAno bALI nAMkhavAnI, mArI nAMkhavAnI, luMTI levAnI ane muhamadaalI vakatA tathA mullA abadula ajhIjhanI uzkeraNathI e saghaLuM banyAnI arajI hajuramAM karelI, te uparathI hukama thayuM ke, gurajabaradAroe sakhta tAkIdI hukama laIne javuM ane kapuracaMda bhaMsALI tathA harIrAmane ( bannene ) pagamAM beDIo nAMkhI muzako bAMdhIne hajura adAlatamAM - khala karavA. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 436 ] gurajabaradArAnA AvatAM pahelAM hannuranI chAvaNImAM je veheArA lAkA hatA teoe lakhI mokalela hAvAthI mullAM abdula ajhIjhane cetavaNI maLI cukela hatI ane teNe muhamadaalI vakatAne khabara karI dIdhI. pachI te banne jaNAe evI masalata karI ke, hajIramAM javuM te lAbhakArI che, ema dhArIne te ravAnA thai gayA, ane tyArabAda te hakikata kapuracaMda bha'sALI tathA harIrAmanA jANavAmAM AvI tethI tee banne paNa hajIramAM javA mATe ravAnA thai gayA. have je gurajabaradArA hajuramAMthI A tarapha AvavA mATe ravAne thayA hatA tee rastAmAMthIja pAchA karyAM. e mujaba te saghaLA paMtha kApIne vahelA-meADA dIlI jai paheAMcyA. te paikInA suhamadaalIe dillInI jhumAmasjIdamAM eTalAupara ubhA rahIne ghaNuMja asarakAraka bhASaNa karyuM; tenAmAM bhASaNa karavAnI zakti ghaNIja chaTAdAra hatI, temaja varNana karavAnI zakti paNa pUrNa vistAravALI hatI. tenA bhASaNamAM evI te! kheMcANukAraka asara hatI ke, jethI thoDAja vakhatamAM tenAM vakhANu sarvatra phelAi gayAM. tenuM bhASaNa sAMbhaLavA mATe garIba temaja tavagara mATI sakhyAmAM ekaThA thai gayA ane te vakhatane dekhAva eka jabaradasta meLAvaDArUpa thai paDyA. tenAM bhASaNanI asara eTale sudhI vadhI gai ke, cheka phAilakhAnanI mAraphate tenAM vakhANu hajura darabAramAM thavA lAgyAM. jethI tene kheAlAvavAnA hukama hajuramAMthI pharamAvavAmAM AvyA, ane mullAM abdula ajhIjha ke je dhaNeAja vidyAna ane nAnI hatA te paNa hajuramAM paheAMcI gayA. have e badhI kikata vagaramadhyastAe hujuramAM jAhera thaI gai, tethI jyAre hajura bAdazAhanA dIlamAM evI asara thai ke, hindu lokoe ulaTu' batAvIne A jagapriya purUSane darabArathI kADhI kharAba ( herAna ) karyA che, tyAre hukama karyo ke, kapuracaMda vigerene keda karI page kheDIe paherAvI adhIkhAne seoMpavA ane subA tathA sukhAdivAna upara hukama mekalAbyA ke, tenA (kapuracaMdanA) gharane japta karI levuM, ane teja pramANe amadAvAdamAM tenA makAnaupara japti karavAmAM AvI. te pachI jyAre muhamadaalInuM bhASaNa hajuranA sAMbhaLavAmAM AvyuM tyAre tepara pUratu lakSa ApI pavitra jIbhathI tenI vAhavAhanA uccArA ucarAyA ane ghaNAMja prasaMzaniya vakhANa sarvatra thavA lAgyAM, temaja lokonAM dIla paNa ghaNAMkharAM tenI tarapha khecAtAM thai gayAM. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 437 , keTalAka dIvasa pachI kapuracade kedamAMthI chuTavA mATe muhamadaalI tathA mullAM abadula ajhIjhanI paLasI (AjIjI) karyA sivAya bIje kaMI ilAja joyo nahi tethI teNe saMdeza mokalIne kahevaDAvyuM ke, tame ane ame ekaja zaheramAMthI atre AvelA chIe tethI verabhAva tathA laDAyaka bAbatone vaccethI kADhI nAkhIne evI kaMika gaThavaNa kare, ke jethI tame- ame pAchA svadezamAM sahisalAmata pahoMcI jaIe; paraMtu mullA abadula ajhIjhe to hajuramAMthI pAchA pharavAnI rUkhasata meLavI lIdhI hatI tethI te muhamadaalInI rajA laIne ravAne paNa thaI gayo; te bAda muhamadaalI ke jene AjIjI tathA vinati karIne rokI rAkhyo hato te tyAM ja mRtyu pAmyA. dAudakhAna- subo) eka lazkarI mANasa ane vairyatAvALA purUSa hato. tenA sipAIomAMnA koInI paNa himmata cAlI zakatI nahotI ke, teo laDAInA vakhate khetImAMthI eka kaNasaluM sarakhuM paNa jabaradastIthI meLave. paraMtu "hakumatanI rItI ane rAjanIti te eka judI ja tarehanI buddhinuM kAma che" A abhyAsathI te bInavAkepha hovAthI tenA vakhatamAM pUrato basta jAmelo nahoto tethI gujarAtamAM koLI tathA luTArA loko rAtre zahera tathA purAomAM ghusI jaIne khAtara (cerI) pADatA ane rokaDa tathA ghareNuM gAMTho vigere mAlamilakata luMTI jatA hatA. dhADAM pADavAnI pahelIja zarUAta e ja vakhate thaI hatI; ane saghaLo kAramArakartA ikSiNI paMDita paNa pitAnI marajInA adhikArathI amala karatA hatA. vajIphadAro upara chuTAmaNa ane sAdAta madadakharcanA je navA karI nAkhavAmAM AvyA hatA tenI tathA prathamanA banAvanI khabaro hajuramAM jAhera thaI, tethI tenI badalI karavAmAM AvI ane vakIlonAM lakhANothI hajure teviSe tapAsa karIne pAlaNapuranA phojadAra gajhanI khAnane subAnA AvatAM sudhI te kAma karavA mATe nAyaba TharAvavAmAM Avyo. dAudakhAna suba sana majakuranA mAhe zAbAna mAsanI pahelI tArIkhe dakSiNa tarapha ravAne thaI gaye. +yxwww.' samAta, AA 4%AR Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaladI cete, pAchaLathI nahI maLI zake ! khAsa islAmI bhAIo mATe islAmI dhArmika jussAno Abehuba citAra batAvanAra AIne ulakata athavA premIonuM parAkrama. (nAmanI karakIza tavArIkhI nevela ) A novela-koI joDI kADhelI ke banAvaTI nathI, balka tuka salatanata ane yuropanAM IsAI rAjyo sAthenI laDAIo paikInI A eka dhAma ka laDAI ( kajheDa ) ke je sane 187 hijarInI sAlamAM thayelI te mAMhenI kharekharI banelI ItihAsIka vArtA che. islAmI saradArone dhArmika joza ane laDAyaka jusso, teonI bahAdurI ane yuddhakaLA, teonI khaMta ane teonA mukhamAMthI nikaLatA " allAhe akabara nA bhayaMkara udagAra ghaNAja zurAtana upajAve tevA che. sulatAna tathA temanA zAhajAdA ajhIjhanI bahAdurI ane hiMmatabharyo jeza kaMI jevo te nathI. sAmI taraphathI isAiono svadhamAM joza ane laDAyaka kuzaLatA paNa jANavA joga che. te sivAya sulatAnanA zAhajAdAe motanA paMjAmAMthI bacAvelI eka khristI rAjakanyA, zAhajAdAnI mahoradAra bIbI yAne dhaNiyANI banavAna jIgarane joza, islAma pratyenI vaphAdArIbharI umedavArI ane moha batabharyA premano namune ghaNoja prasaMzA pAtra che. aMte islAmane jaya tathA isAI ( khrIstIo ) ne parAjaya thAya che ane zAhajAdo ajhIjha te krizcIyana zAhajAdIne potAnI patnI yAne dhaNIyANI banAvavAmAM phatehamaMdI meLave che. majakara novela-(buka )-DemI AThapeja 23 trevIsa pharamanI ( 184 pAnAnI ) ane sArA lIlA glejha kAgaLa para chapAyelI sonerI pAkA bAIDIMganI che. kimata rU. 1 doDha tathA TapAlakharca juduM, maMgAvavA mATe lakho. menejara- pilITIkala bhomIo e amadAvAda. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kArIgIrI. ane manuSya jIvana, nAma pramANe ja kAma ane jJAna-guNanA bhaMDArane bharapura khajAne che. upara lakhyA nAmanuM pustaka hAlamAM ja amArA taraphathI bahAra paDela che ane tenI thoDIja no bAkImAM che. A pustaka keTaluM kImatI athavA te khubI bhareluM che tenA saMbaMdhamAM, jemAM keTalAka graMthakartA ke pragaTakartAo vakhANa karavAmAM kacAza rAkhatA nathI, paNa tevAM keTalAMka pustako vAMcyA pachI kharIdInAM nANAMnA tathA gumAvelA vakhatanA mATe pastAvAne pAra raheto nathI, tema amAro prayAsa te nathI. A pustakanA mATe upara mujaba je khAsa dhyAna khecela che tenI saccAInI tulanA agara kasoTI dareka jJAnI ane samajuvarga zIvAya sAdhAraNa samajano vAcakavarga karI zake tema nathI. A pustakanuM gujarAtI bhASAntara, junAgaDha mahobata madaresAnA mAjI prInsIpala marahuma mI. abdulaganI ArabI moTalAnI bI. e. ela. ela. bI. e pitAnA raMguna khAtenA ghaNA destonI salAhathI kareluM che te pustaka vAMcakavargane keTaluM upayogI thaI paDaze tenI kasoTI karavAnuM kAma amArUM nathI. tene AdhAra dareka vAcakavarganI samajazaktinA upara rahelo che. pustaka DemI AThapejI, lagabhaga 40 pharmonuM, glejha kAgaLa, senerI pAkA puMThAthI, dekhAvamAM suzobhita banAvela che. tenI kImata rUA. 1-8-0 rAkhela che. khAsa lAbha ? jeo "rANAvAva khyatula islAmanA sane 1812 nI sAlamAM mebara tarIke dAkhala che ane sAla majakuramAM membara tarIke dAkhala thaze ane teo polITIkala lemIo" piparanA paNa grAhaka haze te temanA pAsethI 0-12-0 bAra AnA levAmAM Avaze. tathA jeo "polITIkala bhamIe" ane phayaAma" nA sane 1812 nI sAlanA mATe grAhaka thai cukyA che athavA have pachInA varSa mATe jeo grAhaka thaze temanA pAsethI nakala 1 ne rU. 1-0-0 levAmAM Avaze. pisTeja maMgAvanAranA zIra che. 10 daza nakala sAmaTI maMgAvanArane eka nakala bheTa ane pisTaja mApha. nIcenA saranAmethI maLaze - menejara polITIkala bhemIo amadAvAda, Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAsa IslAmI bhAIone vAMcavA lAyaka khuluphAe rAzedInanA samayanI sAcI vAta Tii mahebuba kureza. IS upalI navela ( pustaka ) ke je amArA taraphathI hAlamAM ja taiyAra thaI bahAra paDela che te mIsaranA mahAna khristI vidvAna ane "alahi. lAla " nAmanA bahoLo phelAvo pAmelA arabI mAsikanA adhipatI mITa -jeje jhaIdAnanI kalamathI lakhAyelI che temAM evA evA dhArmIka jussAdAra viSayo bharapura rasathI lakhAyelA che ke, je phakata upara uparathI ja najara pheravI vAMcavAmAM Ave che, te bukane pUrI vAMcavagara choDavAnuM mana thazeja nahI. majakura novelanI zarUAtamAM A vArtAnI mukhya pAtra asmA nAmanI yuvAna bALAnuM bayAna ApeluM che, te bALA upara potAnI bALa vayamAM kevAM kevAM asahya saMkaTo AvI paDelAM che ane te duHkho teNIe kevI hiMmatathI sahana karyA che, tathA hajarata usmAna (radI) upara kevA prakAranA Aropa mukavAmAM AvyA ane teonI katala zA kAraNathI ane kevI rIte thaI, tathA hajarataalInI bayaata mATe tyAMnA lokomAM keTalA ane kevA prakAranA phAMTA paDI gayA, asmAna mohammada pratye kevI rIte prema thayo ane te premanA aMge teNuM upara kevI kevI Aphata AvI paDI ane te paNa teNue kevI bahAdurIthI sahana karI, teNIe eka abaLA hovA chatAM paNa maradanI mAphaka laDAImAM kevI bahAdurIthI hiMmata batAvI che, mohammudanA pyArasivAya koInI vAta kabula nahI rAkhatAM vArtAnA aMta sudhI paNa asmA be mahamadane prema kevI rIte jALavI rAkhyo ane mohammade paNa asmAnI mehabUta pitAnA dIlamAM kevI rIte TakAvI rAkhI, moha mmadanI laDAyaka bahAdurI ane pachIthI keda thayA bAda tenI kevI duHkhakAraka sthiti thaI ane tenA pyAranI khAtara tenIja zodhamAM asmAe kevI rIte jIMdagI gujArI ane aMte tenA paNa zA hAla thayA vigere ghaNuja asarakAraka varNana temAM apAyeluM che. TUMkamAM A novela vAMcavA mATe hAthamAM lIdhA bAda purI karyA zIvAya cheDavAnuM dIla thazeja nahI. kimata-rUA. 1-8-0 pisTeja rU. 8-ra-0 judu. la -menejara piliTIkala bhemIo-amadAvAda. -