________________
( ૫ )
એ લાખ ને ત્રણ હજાર સારાનું લશકર હતું, તેમજ પાંચ અબજ, ચેારાશી કરાડ અને પચાસ લાખ ઢંચા ગુજરાતી ઉપજ હતી. તે વખતે એક રૂપિયાના ૧૦૦ ટકા ગાતા હતા. આ વખતે એક રૂપીયાના ચાલીશ ટકચા ચાલે છે. તે સમયે ટક્રયા એટલે દાકડાનું ચલણુ હતું. તે હાલના હિસાબે પાંચ કરાડ અને સુડતાલીશ લાખ રૂપીયા થાયછે. તે વખતે એ પેદાશ હતી અને પચીસ લાખ હુત તથા એક કરાડ દાખેતી ઇબ્રાહીમી કે જેને ટાટા પાંચ કરોડ, બાસઠ લાખ અને પચાસ હજાર રૂપિયા થાયછે તે દર વર્ષે દક્ષિણના બાદશાહેા ગીનાં દરા અને અરબરતાનના દેશથી પેશકશી દાખલ વસુલ આવતા હતા તેનું ખુલાસાવાર વર્ણન આગળ કરવામાં આવ્યું છે.
અરબસ્તાન, યુરોપિયન બંદરા અને દક્ષિની ખાણી,
પરાજય થયા.
જ્યારે સુલતાન બહાદુરે સને ૯૫૫ હિજરીમાં રાણાના પરાજય કરીને ચિતાઢના કિલ્લાની તેહ કરી તેજ વખતે નસિરૂ- બહાદુરશાહે ચીતડ ટ્વીન હુમાયુ બાદશાહે તે સુલતાનને નસડયાથી તે જીત્યું અને રાણાના નાસીને દીવદર કે જ્યાં સમુદ્રમાં ધણેાજ મજબુત કિલ્લા છે ત્યાં ભરાઇ ભેઠા અને ત્યાંના ક્િગીઓએ તેને દગાથી મારી નાખ્યા. તે વખતથી દીવદર ક્રિરંગી (પોર્ટુગીઝ) લોકાના કબજામાં આવ્યું અને હજી સુધી પણ તેમનાજ તાબામાં છે. તે વિષેની વધુ હકીકત મજકુર સુલતાનના રાજ્ય વર્ણનમાં વર્ણવવામાં આવશે તે ઉપરથી જાહેર થશે.
ગુજરાત રાજ્યને ધણું નુકશાન પહોંચ્યું અને મજકુર પેશકશી (ખંડણી) અંધ થઇ. જ્યારે ગુજરાતી સુત્રતા નાની સત્તા અને જોર દીવસે દીવસે વધવા લાગ્યું ત્યારે ઘણીખરી સરકારે અને આસપાસનાં અંદા જીતી લઈને પેાતાના કબજામાં રાખી ગુજરાતના તાખા તળે મુક્યાં, મતલબ કે રાજની સાથે જોડી દીધાં. સરકારા હતી તેનાં નામ.
હાલમાં જેને જીલ્લા કહે છે તેને બાદશાહી વખતમાં સરકાર કહેતા,
↑
ગુજરાતની બાદશાહત તામેના છઠ્ઠા અને
ખાદશાહતની વિશળતા.
તેમાં પચીસ
