Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra 22 zilpazAstra graMtha dIpArNava (pUrvArdha) kadravya sahAyaka pa.pU.kacchavAgaDa dezoddhAraka AcArya zrI kalApUrNasUri ma.sA.nA ziSya pa.pU. gacchAdhipati AcArya zrI kalAprabhasUri ma.sA.nA AjJAvati pa.pU. sA. zrI sUryayazAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI zA. rUkSmaNIbena upAzraya sAbaramatInI bahenonA jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojakaH zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 206pa I.sa. 2009
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi. saM. 2016 Jeeveleset Hb // zrIvizvakarmaNe namaH // zrIvizvakarmApraNItavAstuvidyAyAm jJAnamakAsa gujara : saMpAdaka : zaMkara oghaDabhAi somapu zilpavizArada : sthapati pAdalitapura nagare ( pAlItANA ( saurASTra ) vI. sa. 1960
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tra prAptisthAna : prabhArAphara ethaDabhAi sAmapurA zilpazAstrI gArAvADI, pAlItANA (saurASTra) zrI gurjara graMtha ratna kAryAlaya gAMdhI roDa, amadAvAda. sarasvatI pustaka bhAra vanapALa, hAthIkhAnA, amadAvAda zirUpI ravisakara jAdavajI, naSApA coka, pAlItANA (saurASTra). prata 2000. mUlya : pacIza rUpIA. pAsTaja alaga za. che. zrI bhAratIya vidyA bhavana, cepATI roDa, su'AI 7. A graMthanA temaja tenA pratyeka bhAganA kApI zaITanA sara ha graMthakartAne svAdhIna che. pUrvAdha zrI jayaMtIlAla mArArajI mahetA, bhAvanagara samAcAra prema : Avanagara. ena. ema. tripAThI enDa kuM. prInsesa sTrITa, su"baI 1. suSma Sub' : zrI caMdulAla lallubhAi zA apanA mAnA : bhAvanagara.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIpArNava-saMkSima anukramaNikA tA. ka-khaMthavAcana pahelAM zahipatraka joI javA vinati che. pUrva pAnuM pUrvAdha 209 248 25 275 saMkSipta anukramaNikA graMtha sUci Amukha tathA zubhAzIrvAda virazta sAMkaLIyuM prastAvanA bhUmikA zuddhipatraka adhyAya 1 AyatatvAdhikAra purUvAdhikAra * 3 jatI lakSaNa che 4 lIpITha - 5 maDavarAdhikAra 6 dvAra-lakSaNa - 7 devatA dimukha , 8 devatA daSTi pada sthApana che 9 zikharAdhikAra , 10 maMkapAdhikAra , 11 saMvarNAdhikAra * 12 kurmazilA niveza - rAjalikjhAdhikAra pAnuM adhyAya 14 bANalimbAdhikAra 209 ka 15 lakSaNa 222 , 16 caturvisati gauyAM 226 17 dvArA sarasvatI ke 18 trayodaza Adila , 19 pUrNa madirAsAda pariziSTa-Ayudha-AbhuSaNAdhikAra uttarArdha. abAya 20 janaprAsAda - 21 jIna pratimA lakSaNa 50 . 22 jIna parikara lakSaNa ka66 , 2 jIna tIrthaMkara vaNalAMchana thakSakSiNI 384 . 24 daza dipAlAdi 422 25 samavasaraNa 26 aSTApada , ra7 megiri ane naMdIzvaradipa 46 10 132 174 174 pariziSTa 1) 478 184 | che 478 (2)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ "dIpArNava "-graMthamA upayukta thaelA zAstrIya graMtho graMthasUci-RNasvIkAra vizvakarmA praNita: 22 mAnasAra | 41 aMzumamedAgama 1 sUtrasaMtAna aparAjita kAzyapa muni vi0: 42 sakalAgama 2 kSIrArNava 43 pUrSa kiraNAgama 23 kAzyapa zilpa 3 vRkSArNava 44 siddhAMta zekhara 4 jJAnaratnakoSa kumAra viracita : 45 siddhAMta sAra 5 jayapRcchAdhikAra 46 sAra saMgraha 24 zilparatnam 6 sUtrapratAna 47 jIrNoddhAra dazaka 25 tatvanidhi 7 vizvakarmA prakAza 26 sacchilpa taMtra Thakkura pheru viracita: mana sUtradhAra kRta: ghAsudeva paMDita vi0 48 vAstusAra-vatthusAra 8 vAstusAra 27 vAstupradIpa pAdalitAcArya vi0 : 9 prAsAdamana 49 nirvANa kalikA 10 rAjaballabha zukrAcArya vi0 : 11 rupAvatAra 28 zukranIti jimadattasUri vi0: 12 rupamaDana 13 devatAmUrti prakaraNam varAhamihira viracita : ! 50 viveka vilAsa mAthujI viracita : 29 vRhad saMhitA vasunaMdi AcAya vi0: 14 vAstumaMjarI gargAcArya viracita : | 51 pratiSThA sAra 15 prAsAdama jarI 30 garga saMhitA AcArya dhanezvara surivi0H dhIrapAla viracita vyAsamuni vi0 52 zatrujaya mAhAtmya 16 beDAyA prAsAda 53 bRhRvRtti 31 matsyapurANa 17 prAsAda tilaka 5. pravacana sAroddhAra 32 viSNudharmottara pu0 55 bhAcAra dinakara sUtradhAra rAjasiMha viracita : 33 agnipurANa 56 kumArapAla bhUpAlacaritra 18 vAsturAja 34 bhaviSya purANa 57 caturvizati stuti 35 garuDa purANa malladeva ghiracita : jinAnaMda 36 skaMda purANa 19 pramANama jarI | 58 jina caturvizatikA 37 utkalakhaMDa zobhana mahArAja bhojadeva vi0 mAgama prayo: 59 maMtrAdhirAja 20 samarAMgaNa sUtradhAra | 38 supramedAgama hemacaMdrAcArya vi0: mayamuni ghiracita : 39 kAmikAgama 60 triSaSTi zalAkA puruSa 21 mayamatam | 40 kiraNAgama
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dIpArNava graMtha Amukha-purAvAcana-prazasti-zubhAziSa zrI yadukuLa bhUSaNa-saurASTra rAjyanA bhUtapUrva rAjapramukha navAnagaranA neka nAmadAra mahArAjA jAmasAheba zrI sara digvijayasihajI bahAduranA zubhAziSa sAthe Amukha, zilpazAstranuM prAcIna sAhitya saMskRta bhASAmAM che. temaja zilpa viSayanI prAcIna vidyA tathA tenA uMDA artha samajanAra jJAtAo paNa alapa saMkhyAmAM che. A saMjogomAM AvA eka maMcanA prakAzananI ghaNuM jarUra hatI. zipanI judI judI zAkhAonuM keTaluMka aprakaTa sAhitya A graMthamAM jene ghaNo AnaMda thAya che. zrI somanAtha jevA mahAmerU prAsAde ATha varSa pahelAM baMdhAyelA. tethI tenA zipanA niyamo vyavahAramAM na hoI amuka aMze vismata thayelA. zi95 vizArada zrI prabhAzaMkarabhAI semapurAnA kuLamAM paraMparAgata A vijJAna jaLavAI rahela che. ane somanAtha jevA bhavya maMdiranuM nava nirmANa prAcIna zilpazAstranA saMpUrNa niyama mujaba bAMdhavAnA zrI somanAtha TrasTanA nirNayane zrA prabhAzaMkarabhAI jevA kuzaLa sthapatinI dekharekha heThaLa amalamAM mUkAve che. te zrI somanAtha TrasTa mATe gavano viSaya che. dIpAva zipa graMthanuM mULa saMskRta, tene anuvAda ane tenI nIce lAMbI TIpaNa samajutI sAthe Apela che. pAMcaseka pAnAne A graMtha, nakazAo, TrAIge, pheTAo, keke vigere sAthe taiyAra karavAmAM zrI prabhAzaMkarabhAIe lIdhela zrama mATe temane dhanyavAda ghaTe che. AvA prAcIna arAkaTa vidyAnA niSNAtonA jJAnane lAbha levAmAM Avaze te bhAratanI gauravazIla vidyAonuM astitva jaLavAI raheze. zrI somanAtha maMdiranA nava nirmANa kAryanA aMge zrI prabhAzaMkarabhAInA chellA daza varSanA amArA paricaya daramyAna zilpazAstranA uMDA marma ane tenuM jJAna zrI prabhAkarabhAI dharAve che tenI amane khAtrI thaI che. ane jaNAvatAM harSa thAya che ke zrI somanAtha maMdiranA nava nirmANamAM prAcIna bhAratanI samRddha zilpakaLAne temaNe sajIvana karI che, ApaNI sarakArane AvI vilA-kaLAnA rAtAonI kadara karavAno niyama che. ane ame IcchIe chIe ke teonA AvA sAhitya prakAzana arthe Athika grAMTa ApI temaja AvI sthAyI kaLAnA niSNAtone padavI pradAnathI vibhUSita karI temanI vizeSa kadara karavAmAM Ave, ane A rIte temane temanA kAryamAM vadhAre pretsAhita banAvavAmAM Ave, jAmanagara tA. 19-11-1960 Digvijaysinhji of Nawanagar.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dI pA va - puravAcana-zrI kanaiyAlAla mA. munazI gujarAtanA vidhara, uttara pradezanA nivRtta gavanara sA, gujarAtI sAhityamAM asmitA pradAvatAra bhAta pAse vIzeka zatAbdInI zipa-sthApatyanI je paraMparA che ane temAM je saddhi ne siddhinA ucca zikharo sara karyAnuM vyakta thAya che. te uparathI eTaluM to saheje kahI zakAya ke e viSayanuM prAcIna sAhitya paNa vipula pramANamAM racAyuM haze, madhyayugamAM sAhitya temaja kaLAmAM zAstrIya niyamo ne rUDhionuM je sarvavyApI vacasva che, te jotAM zilpa-sthApatyamAM paNa ekeeka vibhAga, viSaya ne vigatanA cakkasa niyama ApatAM zA haze evuM mAyA vinA cAle tema nathI. evA thoDAka graMtha prakAzita thayA paNa che. paraMtu A prakAzita sAhitya paNa ochuM nathI. bhAratanA keTalAka pradezamAM prAcIna samayathI sthapationI ane zilpIonI peDhI dara peDhI atUTa paraMparA atyAra sudhI cAlu rahI che. ne temAMthI keTalAka pAse temanI kaLAne lagatA zAnA hastalikhita saMgraha paNa hoya che. prastuta graMthane AvA saMgrahamAMthI uddhAra thAya che. ane te paNa eka cIna paraMparAnA sthapatinA hAthe, zrI prabhAzaMkara somapurA prAcIna praNAlI jALavI rAkhatA somapurA nAme vikhyAta sthapati kuLamAM jagyA che. purANe pramANe bhRguRSinA bhANeja ane prabhAsanA putra vizvakarmA e temanA mULa purUSa gaNAya che. pite emanAtha vigere aneka maMdiranuM nirmANa karanArA ane kuzaLa ane khyAtanAma sthapati te che ja, paNa paratuta vizvamAM viracita "dIpAva pustakanA saMpAdanathI teo vAstuzAstranA paNa niSNAta jJAtA hovAnuM ApaNane pratIta thAya che. dIpArNava maMdira nirmANane lagatA prAcIna saMskRta graMtha che. zrI somapurAe muLacaMdha sAthe tenA para je "zipa-prabhA' nAme TIkA ApI che temAM mULanA viSayane aMgata anubhavane AdhAre sAgapAMga samajAvyuM che. eTaluM ja nahi paraMtu aneka sthaLe vAstuzAstranA vizALa sAhityamAMthI avataraNe ApIne, ane saMkhyAbaMdha AkRtio, ci ne chabIo raju karIne pratipAdita viSayane e Ta karyo che ke sAmAnya vAcaka paNa te saraLatAthI samajI zake. prastAvanAmAM temaNe vAstuvighAne ItihAsa, prAcIna zAstrakAra, zilpIo, sthApatya rilIe vigere viSathanuM mAhitIsabhara vihaMgAvalokana karyuM che ne e rIte graMthanI mUlyavattAmAM vRddhi karI che. mULa graMtha vizvakarmAne nAme che. paNa maMthanI bhASA eTalI prAcIna jaNAtI nathI. keTalIka pAribhASika saMjJAo pAkata ke dezya jevI che. te jotAM atyAre je svarUpamAM che te svarUpe dIpAva" bAramI teramI zatAbdIthI AgaLanA samayamAM mUkI zakAya tema lAgatuM nathI, paraMtu AvA graMthomAM amuka aMze paraMparAgata jJAna saMgrahAyuM hoya che, e paNa risaravAnuM nathI. zrI somapurA sAmAnya keLavaNI pAmyA hovA chatAM temaNe svaprayatne A viSayane talasparzI abhyAsa karyo che te mATe temane dhanyavAda ghaTe che. kaLA ane vidyA ubhayane suga sAdhanAra AvA sthapatio ne zipIe ja prAcIna bhAratanI samRddha paraMparAne jIvaMta rAkhI rahyA che. temanA gujarAtI vivaraNathI vastuzAstranuM paraMparAgata kAna temaNe vizALa vargane sulabha karI ApyuM che. AvA pustakanuM prakAzana karavA mATe bhAratIya vidyAbhavane je hAdika phALo Ape che tene paNa abhinaMdana ghaTe che. bhAratIya vijA bhavana, muMbaI ka, mA. munazI tA. 30-10-1960
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ The Diparnava has been ably edited and translated into Gujarati by shree P. O. Sompura, who is the best living traditional architect of Gujarat, combining a fare understanding of the ancient silpa texts with a best knowldge and experience of actual construction of temples in accordance with the traditional Gujarat School. It is a monumental work of research involving interpretation of many obscure architectural terms. It is an indispensable wirk of reference for all students of Indian architecture and deserves to be translated into English and Hindi. Bhopal-7 Dated: 13-10-1960. Krishna Deo, Superintendant-Temple Survey Project, Norih Region-Govet. of India, kendra sarakAranA Tempala sarve projekaTa suprinTenDanTa zrI kRSNadevajInI prazasti-- dIpAva" graMtha para gujarAtanA paraMparAgata zipazAstranA ajaba zAtA zrI. . o. somapurAne suMdara TIkA sAthene A anuvAda graMtha uttama che. graMtha jotAM ja gujarAtanI prAcIna maMdira racanA-paddhatinA potAnA vizALa jJAna tathA anubhava che. A prAcIna zika pazAo nI temanI addabhuta UMDI samaja spaSTa dekhAya che. zilpa sthApatya viSayanA ghaNA zabdo vaTAvelo A graMtha dhakheLanA kSetranI eka namunedAra kRti che. temaNe aneka pheTe ci temaja ghaNA badhA lAIna bloka-Alekhane ApI A graMthanI upayogItAmAM khUba vRddhi karI che. hiMdu zipa zAstranA dareka varganA abhyAsI chAsuo mATe A graMtha amatha che. A graMtha aMgrejI temaja hiMdI bhASAmAM utAravA gya che. tA. 13-10-1960 kRSNadeva dvArakA vidyApIThanA pUjya zaMkarAcAryajI mahArAjanA zubhAzIrvAda zubha saMdeza ane AzIrvAda, zilpakalA vizArada zivara zrI. prabhAzaMkara eDabhAI somapurAe prakaTa karela A "dIpAva' nAmano graMtha khUba prazaMsAne pAtra che. zilpakalAnA khajAnArUpa A bhArata dezamAM vartamAnamAM vividha kAraNone lIdhe zilpa-sthApatya kaLAne gra kSINa thatA jAya che. rAjyAzraya rahita banelA zi9pIo anya dhaMdhAmAM paDatA jAya che. e kAraNe A kaLAne A dekSamAM sarva prakAre hAra thatA jAya che. tevA samaye prasiddha jyotili ga zrI seminAthajInA mahAprAsAdanI ajaba asAdhAraNa racanAmAM kuzaLa zipajJa mahadaya zrI. prabhAzaMkarajIe prAcIna graMtha "DIpArNava" nI pate racelI ziSaprabhA nAme gujara TIkA sAthe leke pakAranI dRSTithI A graMtha prakaTa karyo che. te kAraNe jagaphasara zrI zaMkarAcAryajI mahArAjane parama AnaMda thAya che. AvA alabhya graMthamAM rahelI kei vyAkaraNanI azuddhi dvitIya saMskaraNa veLA vidvAnI sUcanAnusAra sudhArI levAmAM Avaze. - zrImadda jasaddagurU zrIcaraNanI zubhAziSe che ke A graMthane dIrdhakALa khUba pracAra thAo! tathA bhagavAna dvArakAdha zanI ane prabhu caMdramaulIzvaranI asIma kRpAthI maMthakatAM ciraMjIva banI AvA aneka graMthanuM prakAzana karatA rahe ! jagatagurUnI AjJAthI maMtrI-mahAbala laka
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzI vidyAlayanA kalA-sthApatya vibhAganA adhyApaka, suprasiddha puNatajJa . vAsudeva zaraNa agravAlajInI "dIpAva" graMthanI bhUmikAmAMthI udbhuta - zrI. prabhAzaMkara odhaDabhAI semapura saurASTra ke isa samaya prakhyAta rapati che. prAcIna maMdira nimaNaka zilpakA jaisA prakRSTa anubhava unheM he vasA kama dekhanemeM AtA hai. yahI kAraNa hai ki somanAthake madhyakAsina bhagna zivamaMdirake sthAna para jaba naye maMdira nirmANa kA nizcaya kiyA gayA , te usa kArya ke lIye sabakA dhyAna zrI prabhAzaMkarabhAikI era hI gayA era vaha kArya unhIke sepa gayA. usa samaya sArvajanika icchA vaha thI ki sthApatya aura vipachI daSTie madhyakArjina saurASTrake mahAna devaprAsAkI je paraMparA thI usI zelIkA avalaMbana lete hue naye madirA bhavya svarUpa kaDhipata kayA jAya. zrI prabhAzaMkarajIne somanAtha pATanameM arvAcIna zivamaMdira nirmANa prAcIna vAstuzAstrake anusAra hI saMpanna karAyA. usameM prAcIna vAstuvighAcAryoke kauzalAkA nayA saMskAra dekhakara prasannatA hotI hai. zrI prabhAzaMkarabhAIse hamArA prathama paricaya lagabhaga 12 varSa pUrve naI dihImeM huA che baddata dinese hamArI IrachA kisI ese thAkata darzanI thI je madhyakAlina zipa-caMkI pAribhASika zabda valIyA jJAna rakhatA hai. aura je prAcIna maMdira avaziSTa hai unake sAtha milAkara una graMthakI vyAkhyA samaja sake. zrI prabhAzaMkarake rUpameM Isa prakArake sthapatie merA sAkSAta paricaya huA. zrI prajAzaMkarajIne apanI pratibhAkA sadupayoga eka naye maMthaka udArameM kayA hai. sthApatya ora maMdira nirmANa sabaMdhI dIpArNava nAmaka saMskRta graMthakA gujarAtI anuvAda 560 nakazAMke sAtha unhone tayAra kiyA hai Ara prakAzita he gayA che. bhAratameM nAnA prakArake zikiI aura vizeSataH vAstu aura uthApakI para para lagabhaga 5 sahastra varase calI jAtI che. vAstuvidyA nitAMta vyAvahAri zAna che. bhakatu yaha koMkI vidyA che, je yAkuzaLa hai vahI usakA saccA jAnakAra che. Isa prakAra sAhityakA chasa rUpameM prakAzana heAnA cAhie, usakA eka acchA udAharaNa zrI prabhAzaMkarajIne "dIpAva' graMthake isa saMkaraNa dvArA prastuta kiyA hai. isa graMthameM sattAisa apAya che. pUrvArdhake unnIsa adhyAyameM prAsAda nirmANa saMbaMdhI vidhikA vistArase varNana hai. inameM jagatI, prAsAdapITha, maMDovara, zikhara, maMDapa aura saMvaraNA ye prakaraNa atyaMta mahatvapUrNa che graMthameM maDavarake svarUpa nimaNukA vistArase varNana kiyA gayA hai, aura usake vividha thI saMskRta nAma aura paribhASAM eva unakI UMcAI aura nimakA ulekha AyA hai. yahI bhAratIya vAstuvidyAkI mAnya leka paddhati thI. aura Aja bhI jahAM vaha kalA pazcimI AkramaNane surakSita hai vahAM vAstuvijJAcArya sthapati yA zilpI Isa prakAra saMpUrNa jAnakArI prAyaH kaMThastha rakhate huM - zrI prabhAzaMkarajIne Isa eka graMthakI paribhASAe spaSTa karanemeM je parizrama kyA hai usa usakA pAkiya aura anubhava te prakaTa hetA hI hai ki hamArA vizvAsa hai ki samasta vAstuzAsa suspaSTa adhyayanakA eka nayA dhAra bhI unmukta hatA hai. unake dikhAe mAse dIpAva graMthakI paribhASAoke jAnakara anya kilaSTa saMthakA bhI mama samaja meM sahAjatA milegI. Isake liye ja zilpa-vizArada sthapati zrI prabhAkaracha semapusake AmaMta anugrahita hai itane adhika citro sAtha isa dIpArNava graMthakA prakAzana unake avyavasAyakA pramANe hai. tharata pUthamA. saM. 201che vAsudeva kAraNa agravAla
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vizvakarmA praNIta vAstuvidyAyAM jJAnaprakAza dIpArNave pUvArdha anukramaNikA / , tA. 24 viSaya. pAnuM. viSaya. 1 adhyAya pahele AyatatvAdhikAra 1 a AThamuM-vyaya-ATha vyayenA nAmo maMgaLAcaraNa stuti, zubha muhUrta, kathana, tathA phaLa nakSatra parathI vyaya ane mAsa phaLa, gRhAraMbhatithi Aya sAthenA sumeLanuM kASTaka. 8 kaI saMkrAtimAM kayA mukhanuM ghara karavuM 2 anuM navamu-aMzaka dra-yama ne rAjAne sarvadiSkAra zaka - tenA sthAna, 22 a paheluM--aya, nAma, tenI dizA a dazamuM-tArA-gaNavAnI rIta, zubhAzubha Aya zubhAzubha tArA. vanusAra AyanuM phaLa, AyanA 5 a agIyAramuM-paMcatatva-gaNavAnI guNadoSa, AThe ayanAM sthAne, svarUpa rIta, AyuSya, sthiti. 24 AyanuM kASTaka. (1) 6-10 a bAramuM-paMcatatva-vinAza a bIjuM-nakSatra-mULarAzi parathI 1 nakSatra 2 gaNuM 3 caMdra 4 rAzi nakSatranA kramAMka kADhavAnI rIta, sama- 5 svAmI 6 vyayAMka 7 nADI 8 corasa kSetranA devagaNI nakSatronuM nakSatranI 9 navera 10 nakSatrokoSTaka. (2) pati. A daza cakranuM kASTaka. 9 arza triIjI--gaNa-guNadoSa, devagaNuM bhavanamAM gaNatanA be traNa pAMca sAta 25 manuSyagaNa ane rAkSasagaNa nakSatra ke nava aMge meLavavA. 27 adha, urdhva ane tirthagamukha nakSatra, ekavIza aMgenA nA temAM karavAnA kA. zubhAya-devagaNuM 13 thI 21 gaNavAnI rIta TIpaNamAM nakSatranA be kASTaka (3-4) 12-14 ApI che.) Alekhana bloke be acothuM-nakSatra, rAzi, jAti. 14 koSTake 12 nAmAkSara parathI rAzi, nakSatro ane 2 adhyAya bIje purUSa sthApatyAdhikAra rAzinI jAtinuM koSTaka (5) 15 purUSano Aya meLavavAnI rIta. 34 a pAMcamuM-caMdramA-dizA ane tenuM zubhAzubha phaLa koSTaka 16 ka adhyAya trIje jagatI lakSaNAdhikAra aruM chaThuM -rAzi-ISTa aniSTha bhAva 16 prAsAdanA pramANamAM jagatI vistAranuM rAzi maMtrI. ane tenuM paraspara phaLa mAna. koSTaka (6). jagatInA udayanA be pramANe ane aNuM sAtamuM-hametrI-rAzinA svAmI tenA thara udaya vibhAga. 37-38 ane phaLa, grahonI zatrumitratA ane tenuM jagatI svarUpa lakSaNe nakazA sahita kASTaka. 7(pAnuM 19) 18 ATha dipAlanA svarUpe. 3-40 35 17
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 (10) * viSaya. pAnuM. viSaya. pAnuM. jagatImAM ziva pratihAre. kalAsana be bhUminA be ghAyukata kaLAmaya devikAnA vibhAga. 41-42 merUbhaMDavara. AkhA pAnAne Alekhana prAlyA staMbha udaya pramANa 43 bleka pratalyAnA pAMca prakAra ane svarUpa taLa tho maMDevara sADA sAta bhAgane 67 udayanA nakazA sahita, devavAhane sthAna a9pa dravya vyayanA kAryamAM kayA thA ane aMtara Alekhana bleka (17) 44-46 karavA-na karavA 4 adhyAya cA pITha lakSaNAdhikAra 47 anya jAtinA prAsAdanA udaya pramANa 69 garbhagRhanA svarUpe, tenA khaMbhAdi bhimAna, pIThamAna, nAgara, kaviDa ane udaya pramANa. ane tene maMDevaranA virATa jAtinA piThamAna 48 thara sAthenA samanvaya mahApIThanA cAra prakAranA udaya vibhAga keLI pramANu be prakAranA; pranAla thara vibhAga 4ra 40 para 61 49-50 vicAra, Alekhana bleka evIza 71-72 sarva sAmAnya kAmadapITha ane karNa pIThanA svarUpo. pa2 6 adhyAya chaThTho dvAramAnadhikAra 73 kahelA mAnathI pIThedaya ochuM karavAnuM prAsAdamAne nAgarAdikara udaya pramANa vidhAnapITha vagaranuM deSita. Alekhana vistAmAna eka nava. cha prakAranI prAsAda jAtinA dvAra5 adhyAya pAMcame. prAsAdAdaya maMDo- mAna 74-75 vAdhikAra. 55 ekathI nava zAkhAonA nAmo prAsAdanuM pramANa kayAMthI levuM, zuddha tri paMca sapta ane nava zAkhAnA jAtio, upAMgenA cAra prakAra. vibhAga svarUpa pratyeka zAkhAonA 56 vAstudravya sAMdhAra niraMdhAra bhitimAna 57 nAmo tenA nakazAo. 76 thI 8 sAMdhAra niradhAra prAsAdanA taLadarzana pa8 udakhara vibhAga svarUpa, udezvara gALavAnA caturvidha pramANa prAsAdanuM udayamAna-pahelo 108 82-83 ardhacaMdra-zaMkhodvAra pramANa svarUpa vibhAganA maMvara. 84 garbhagRha ane maMDapanA bhUmitaLa . cha prakAranA maMDevaranA udaya darzana. 60 rAkhavAnuM vidhAna niradhAra, prAsAdanuM paNa darzananuM uttaraMganuM mAna pramANa, tenA tharanuM saMpUrNa svarU5. be pAnAne nakazA mAna (nakazA sAthe) Alekhana bIje. meDevara 168 vibhAga, trIjo bleka egaNuza nAgarAdi bhaMDera bhAga 144. 61 nAgarAdi maMDevaranA thare. jadhAnuM 7 adhyAya sAtame devatA himmusvarUpe varNana khAdhikAra 62-63 zivanA traNa svarUpa; tApasamunI, ane kayA de kayA mukhe ane kayA de yummasvarUpo 64 caturmukha besArI zakAya (kebrika sAthe) 88-89 merUmaDevara mahAmaDevara (nAgarAdi 8 adhyAya AThamA devatA dRSTipada maMDevaranA baraNInA thara-uparathI) upa sthApanAdhikAra - paha 87
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) pAnuM. 101 viSaya. prAsAdanA ThAreyanA batrIza vibhAge devadRSTi sthApana, bIju pramANa ATha bhAge garbha gRhArdhanI aThThAvIza vibhAge pratimA sthApana 92 thI 100 deva siMhAsana pIThikAnA thara vibhAga svarUpa traNa staMbha taraNanA AkhA pAnAne Alekhana bleka agnideva Alekhana svarU5 96 kArodayanA daSTivibhAga ane garbha gRhAdhanA devatApada sthApana vibhAganA judA judA tera graMthenA matamatAMtaranA be AkhA pAnAnA be kAchika 96-97 dvArakA jagatamaMdira ane somanAtha nA zramayukta mahAprAsAdanA taLa darzana ane staMbhedaya bhUmiudaya maDevara sahita. Alekhana bloka sAta 97-98 : adhyAya navame zikhadhikAra 13 bhadramAM paMca sapta nava nAzika vibhAga ane tenA traNa Alekhana 104 zrego para mRga ane umRga caDAvavAnuM vidhAna 105/6 aMDakanI gaNatrImAM kayA levA ne levA 1017 zikharanI mULa rekhAne pAyo meLavavAnuM vidhAna tathA zikharodayanA traNa pramANa zikharanA mULapAya ane dha ) vistAra pramANe maMDovarodaya ane zikharodayanuM 109 sAmAnya pramANa zikharanI jaMghA karma (mUMga) ane jharUkhAne vistRta bleka 110 rakadharekhA paccIza nAmo kaLArekhA khaMDa 111/12 viSaya. pAnuM. savAyA tathA 13 ane deTA udayanA zikharanI rekhA deravAnA sAmAnya sUtra pramANu 113 zikhAMta, ghaMTAnta ane aMdhAMta rekhA sUtra 114 vAliMjara ( zikharanA upage) ane skaMdhadha 115 zikharanA bhadra gavAkSa ane sukanAzanuM svarUpa 116 zukanAza udaya vibhAga ane kokilA (prAsAputra) lakSaNa 1 17 AmalasArAnA be prakAre pramANa ane tenA ghATa thara vibhAga (vistRtableka) 118-20 dhvajAdaMDanuM sthAna vajAdhAra staMbhavedha sthAna ane pramANa mULazikharanA udaya pramANe vijAdhAranuM sthAna pramANa khaMbhikA vajApatAkAne vistRta Alekhana bleka. 22 kaLaza mahimA. nAgarAdi kaLaza mAnanA traNa pramANe vibhAga. 123- 5 prAsAda purUSa (suvarNane) pramANe ane tenuM sthAna prAsAdapurUSane AmalasArAmAM padharAvavAnI vidhi dhvajAdaMDa udayanA pRthaka pRthaka pAMca prakAre. mAna, matamatAMtara ane nAme 128 vajadaMDanI jADAI ane zreSTha kASTa pATalInuM mAna : : 129 patAkA pramANa ane cAturmukha ke merUprasAdane zikharane pAMca vajadaMDa te karI zakAya . taiyArazikharane dhvajahIna rAkhavAnA deSa (Alekhana kaloka 24) 131 10 adhyAya dazamo maMDapAdhikAra 132 prAsAdanA pramANathI pAMca prakAre maMDapa * 126
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) viSaya. 137 pAnuM. viSaya. pAnuM. meTa karI zakAya. zukanAzanuM sthAna, maMDapanA sAmAnya vadha deSa 158 maMDapanI saMdharaNAnI uMcAIrAnI garbhagRha-maMDapa ane cokInA bhUmi AkRti ane tenA nAma ane alaMkAra 133 taLanuM pramANa 159 staMbhanI jADAInA be prakAre balANukanA pAMca prakAra tenA vistAra mAna pramANa mAna-sthAna ane svarUpa Alekhana sadhAra niradhAra prAsAdanA maMDapanA bleka aDasaTha 68 udaya pramANu traNa prakAre 135 11 adhyAya agiyArame saMvaraNa tenA Alekhana sAthe dhikAra maMDapanA vitAna ghumaTanA traNa vidhAno 137 ATha vibhAga taLathI eka vAra 1 kSiptAnyukSipta. 2 samatala bhAga sudhInI pAMca ghaMTAthI caccAranI 3 uditAna (naM 1 nA taLa cheda vRddhi bhede pacIza nAme 165 darzane Alekhana) prathama pulpikA nAmanI ATha bhAga uditAnI vitAnanA gavALu kAlanA taLa para pAMca ghaMTA, bAra phUTa eka tharanA dadarzana ane taLadarzananA 138 mULa ghaMTa ane ATha siMheyukata. 166 meTA Alekhana bIjI naMdInI nAmanI saMvaraNuM bAra uditAnI vitAnaghumaTanA thara bhAgataLa para navaghaMTA-phUTa 48 udaya vistAra vibhAga(Alekhanapleka) 140 siMha 12 yukta. 17e (1) pupakAdi 27 maMDapanA nAmo 14- paricaza saMvaraNanA nAma, vibhakti ane tenA svarUpe ane 27 Alekhano 144 ghaMTikA phUTa ane siMha saMkhyAnuM (2) mevadi pazciza maMDapanA lakSaNa 145 koSTaka saMvaraNanA taLa darzana ane tenA nAma staMbhasaMkhyAnuM ane sanmukha darzananA Alekhana bleka ATha. 171 1 thI paMcabhUminuM praSTika 148 12 adhyAya bArame kuma zilAmedi paricasa maMDapanA 64 thI dhikAra 174 11ra staMbhanAM krame nAma 149 sonA cAMdInA kUrmanuM mAna-pASA(3) prAcivAdi bAra maMDapanA nI kUrmazilAnuM mAna. bAra Alekhana bloka sAthe 149 ITanI kUrmazilA zilAnA mAnathI () vardhamAnAdi ATha gUDha maMDapanA 15 - aradhI rAkhavI, zilApara karavAnI nAma ane svarUpa Alekhane sAthe 15ra AkRti. 176 (5) zivanAdAdi mahAmaMDenA nAma 153 eka prakAre pAMcazilAnuM vidhAna tenA ane svarUpe Alekhano sAthe pAMca nAma ane nidhiThaLa pAMca nAme. 177 maMDapAlaMkAra, pITha kakSAsana 155 bIjA prakAre navazilAnuM vidhAna pAMca prakAranA staMbhane Alekhana 156 tenA 9 nAme ane kaLathanA nAme. 179 svarga jevA cAturmukha prAsAdane garbhagRhanA madhyamAM ke trIjA bhAge traNathI nava bhUmi udayanA karavA kurmazilA sthApana karavAnuM vidhAna. 180 mahAmaMDapamAM devadina kyA kayA zilA sthApana vidhi pUjana arcana savArUpa karavA hema Adi 181 1 65 157
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya. 1 thI 50 gaja sudhInA prAsAdana krUzilA, jagatI, bhiTTa, pITha prasAdeyamAna, dvAramAna, staMbhamAna, ubhI beThI pratimAnA mAna pramANanuM kASTaka Alekhana bleka eka aSTazilA sAthe. ane svarUpa. liMga zirAvananA pAMca prakAra vibhAga ane nAma mukhalinA vibhAga varNa svarUpa 182 13 adhyAya teramA rAjaliJAdhikAra 183 pASANunaH rAjali (dhaTItali)nA me mAna. sAMdhAra niradhAra prAsAda ane zivAlaya kAne kahevuM, temAM bAli sthApana karavuM. ratna, dhAtu ane kASTanA rAjalinA nava nava pramANeA. garbhagRha ane prAsAda mAne rAjaligatu pramANa caLAcaLa liDatI karyAM sthApanA karavI rAjalieNnI pASANu parikSA ghaTitaliSma svarUpa vRzilA mAna pramANa. 190-91 lignanA catuvidha viSNubha, nAma ane svarUpa mAnuSalimaeNnA daza bheda- tenA tenA nAma ane tAma pIzikA ( jaLAdhArI )nu mAna svarUpa ane vibhAga li ane pIThikAnA vAstudravya bheda ane merI jaLAdhArInA capaTa thare ghIzImAM sAMdha rAkhI zakAya temAM dASa nathI jaLAdhArInA daza prakAra, svarUpa, nAme ane phaLa tathA pranAla vicAra pAnuM. 184 185 (13) 187 188 192 194 198 199 202 204 205 viSaya daza jaLAdhArInA Alekhana AkhA pAnAmAM garbhagRhanA madhyamAM ane drArAdhyanA vibhAge liMganI sthApanA Alekhana AAka trIza 18 adhyAya cAmA bANaliGgAdhi kAr bAli nA tIrthA patti-sthAnA bhANunI tulArikSA vanIya li, linA dASA ane tenu duSkaLa zubhali-pIThikAnI AvazyakatA nAnA zivAlaya mATe apavAda rUpa sAmAnya niyamA, zivalignanI pa'vidha pratiSThA mastsava vidhi te kuLa jaLAdhArI-pIThikAnI bIvAra pratiSThA thai zake. liga sthApanAnu mAhAtmya ane phaLa ziva tIkrika lakSaNa jaLAdhArI umA svarUpa jANavI ane tenI 6paNu AkRti liMga ane pIphrikAnA dhAtudravyAnI bhinnatA na karavI. purliGga pASANunuM liMga strIliga pASANunI jaLAdhArI karavI zivapranAla pUrva ke utare rAkhI pranAlane eLa gavuM nahi pAnuM. 206 349 209 210 211 212 214 214 215 21} 117 218 219 220 calataNu nadInA be pramANeA ane svarUpa vAhana sthApana ane %0 lilDaMga paMcasUtra ane lijJa praveza deva pradakSiNA vicAra. ziva pradakSiNA vicAra. Alekhana blekeA traNa 15 adhyAya padarame-vRSabha lakSaNa 222 vRSabhanA je madhya ane kaniSTha mAna tenA aMga vibhAga zubhAzubha vRSabha 221
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya. lakSaNu, vRSabha udayamAna. vRddhabha Alekhana bleka eka pAnuM. 223 thI 225 (4) 16 adhyAya seLamA caturvi'zita gArI svarUpa ceAvIza. gaurI pArvatI) nuM sAmAnya svarUpa. cAra bhUjA, traNa netra, pItaNuM, eka mukha, yauvanAvasthA, sarvAM AbupaNa yukta. sAmAnya rIte siMhavAhana. nAma, svarUpa Ayudha cAtuOne kyA kayA gaurI svarUpanu pUjana phaLadAtA. 20 thI 24 ema pAMca gaurInA svarUpe ugratAmasa che bAkInA sAtvika che. A caivIzenA svarUpanu` AyudhAdinuM kASTaka ane Alekhane 227 thI 237 bhinna mate devatA mUrti prakaraNamAM ApelA dvAdaza gaurI svarUpa, nAma, AyudhAdinuM kASTaka ane lekhana kula 36 svarUpanA Alekhana bleka 238 17 adhyAya sattaramA dvAdaza sara svatI svarUpa 22 e bhUrjAyukta tera Aditya (sUrya)nA svarUpa, nAma, Ayudha. tera AdiAAnu 239 Ara sarasvatInuM sAmAnya svarUpa, nAma, cAra bhUjA,eka mukha, vastrAbharaNa yukta Ara sarasvatInA svarUpa AyudhAdinuM kASTaka ane lekhanA 239 thI 245 bhinnamate devatAmUrti prakaraNamAM ApelA dvAdaza sarasvatI svarUpa, nAma, AyudhAdinuM kASTaka ane Alekhana kula 24 svarUpanA Alekhane 18 adhyAya aDhAramA trayodazAdiya svarUpa 246-247 viSaya. pAnuM. kASTaka ane AlekhanA 248 thI 252 matamatAMtara--devatA mUrti prakaraNamAM ApelA cAra bhUjAyukta dvAdaza Aditya svarUpa tenuM kASTaka ane Alekhane 253 thI 255 poza 19 adhyAya ogaNIsamA-pUNa bhargAdapaMciva'ti prAsAda lakSaNa brahmA, viSNu, jIna, sUrya ane maheSa ema pAMca devAnA pAMca pAMca prAsAdA maLI kula 25 prAsAda svarUpa (1) brahmapriya pAMca prAsAdA 1 pUrNabhadra, 2 subhadra, 3 zrI zaila, 4 kumuda ane 5 sa te bhadra (ra) viSNupriya poMca prAsAda 1 kArti patAka, 2RRSikUTa, 3 zrI vatsa 4 vijaya ane 5 garUDa viSNupriya dvitiya bhede paMca prAsAda 261 (3) jinadeva priya paMca prAsAda- 1 padmarAga, ra vizAlAkSa, 3 vibhava, 59 4 rana sabhara, ane 5 mikeTara 262 jinadeva priya pAMcaprAsAda--dvItiya bhede pca prAsAda (4) sUryapriya pA~ca prAsAda 1 haMsa, 2 arAvata, 3 trimukha 4 padmaka ane 5 svastika sUryapriya dvitIya bhede pAMca prAsAda (5) mahezapriya paMca prAsAda 1 vRSabha, 2 girIphUTa, 7 kailAsa, 4 amara ane 5 mahedra zivapriya dvitIya bhede paMca prAsAda kula Alekhana bleka pAMca pariziSTa--Ayudha, varNa, vAhana, nRtya, AbhUSaNa ItyAdi. // iti pUrvArdha anukramaNikA || 256 25 256 ras 27 29 201 22 273
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dIpArNava uttarArdha ( jina darzana ) anukramaNikA / pAnuM. viSaya pAnuM. pratibhA dASAdi -kayA pratimA kurI sarakArane ye|gya gaNAya gRhasthanA dhare pUjanIya pratimAnu pramANa ane anya viSaya. purAvAcana-zatrujaya baileAya vijaya nAmanA 84 maMDapavALA prAsAdanI racanA 311 giranAra para surasuMdara nAme cAtumu kha prAsAda, bharataputra sAmayazAe baMdhAvyuM aSTApada para siMha niSadhA prAsAda ane anyatIrthAmAM prAsAdA bharata cakravartie aMdhAvyA dvArakAnagarInuM varNana, pAMDavAnI sabhAnuM vana jina pratimA ane anya vA Alekhana bleka be 20 adhyAya vIzamA jina darzananu mAtapramANa jinedraprAsAdeAnI anukramaNakA bAvIza taLa viktipara khAyana bhedanA zikhara ceAvIrI tIrthaMkara. vallabha prAsAda, taLa ane aDaka sakhyA sahita Alekhana bleka-trIsa aSTabhadrI jaina pa`cakalyANaka prAsAda lakSaNa 21 adhyAya . ekavIzame jina pratimA lakSaNAdhikAra jInapratimAnuM svarUpaNuM ta pratimAnA pASANunI vaN sa karatA doSa, ekI AMgaLanI uMcAi rAkhavI. padmAsana ane kAyaeNsa pratimAnA lakSaNa Asanastha jInapratimAnA samacaturastra lakSaNa. ubhI navatAla ane Asana sthanA aMga vibhAga 312 313 314 315 3719 319 thI : 349 350 rUpa 351 352 54 Asanastha eThI jIna pratimAnA vistAra bhAga; pratimA pRthumAna pratimA pRthumAna Asanastha pratimAnA sanmukha, pakSa, pRSTha ane taLa vibhAganuM Alekhana 357 355-56 rUpa 259 91 anyAyathI prApta karela dravyathI karAvela pratimA niSphaLa dAtA jAguvI takhakeza, AbhuSaNa, astrazastra, vastra, khaMDita hAya te mUrti khaMDita gaNAtI nathI 361 sevanA junA ke mahApurUSoe sthA pita karela biMba agavyA hoya te paNa pujana mAgyuM jANavI prAsAda ke garbhagRhanA ema e mAne pratimA pramANa 361 36 36 ubhI ke merI pratimAnuM mAna ane tenu kASTaka pratimA padma sthApana ane draSTipada (temAM graMtha matamatAMtara ) Alekhana, klAka cAra 22 adhyAyaAvIzamArjina kira lakSaNA thAya. pratimAnA va pramANe parikarane va rAkhaveA, anyathA doSa. sphaTika ratnanA pratimAjInA parikarane vivarNanA dAkha nathI, pratimAnA pramANuthI parikaranI gAdI sihAsananA vibhAga bAhikA, cAmaradharA-pakSa ( kAusagga OM iMdra )nA vistAra uvibhAga chatra vRtta daulA vaTAnA ubhA ADA vibhAge. phUTaneTamAM parikaratA siMhAsanaAhikAne travRttanA uvistAra bhAganuM spaSTa kASTaka 370-73-'9? jIna pratimAnA parikaranA soMpUrNa aMga vibhAganuM Alekhana 315 360 32 364 367 369 301-309
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya. pAnuM. 384 thiDe zravaNa Izvara (16) viSaya. pAnuM. jana pratimAnA sthapati maMgaLajIbhAnuM pratimA bheda. urdhvastha kAusagga Alekhana parikara sanmukha ane pratimAnuM parikara. 38 pakSa darzana 36-77 anya graMthonA parikara varNana. sthaLa ahaMta ane siddha bhagavAnanA svarUpa. Alekhana bleka traNa. 381 23 adhyAyavIza jInamUrtivarNa lAMchana yakSa yakSiNa Adi svarUpAdhyAya cAviza tIrthakaranA lAMchana Alekhana tIrthaMkara varNa lAMchana janmanakSatra vRkSa yakSiNa 1 RSabhadeva suvarNa naMdI - utarASADhA gemukha cakezvarI 385 2 ajitanAtha hAthI rohiNu mahAyakSa ajitA 387 3 saMbhavanAthI mRgazirSa trimukha duritAri 388 4 abhinaMdana vAMdare kAlikA 389 5 sumatInAtha aucapakSI badhA tuMbarU mahAkAli 39 6 padmaprabhu raktavarNa kamaLa citrA kusuma ayutA 391 7 supArzvanAtha suvarNa svastika vizAkhA mAtaMga zAntA 392 8 caMdrapranu vetavarNa caMdra anurAdhA vijaya bhUkuATe 393 9 suvidhinAtha zvetavaNuM madhara mULa ajita sutArA 395 10 zitalanAtha suvarNa zrIvatsa pU.paDhiA brahmayakSa azakA 11 zreyAMzanAtha suvarNa khaDagI zravaNuM mAnanI 397. 12 vAsupUjya raktavaNuM pADe zatabhiSA kumAra pracaMDa 398 13 vimalanAtha suvarNa varAha u.SADhA khaDamukha viditA 399 14 anaMtanAtha siMcANa pakSI svAti pAtAla aMkazA 15 dharmanAtha vandra puSya kaMdaryA 402 16 zAMtInAtha haraNa | bharaNI garUDa nirvANI 403 17 kuthunAtha bakare kRtikA gaMdharva alA 404 18 amaranAtha naMdyAvarta revatI dhAraNa 404 19 mallinAtha nIlavarNa kaLaza azvinI kuberayala vidyA 401 20 munisuvrata zyAmavarNa kUrma zravaNuM varUNa narattA 407 21 naminAtha pItavarNa nilakamaLa azvinI bhrakuTi gAMdhArI 409 22 neminAtha zyAmavarNa zaMkha citrA gAmedha aMbikA 410 23 pArzvanAtha lIlevarNa sarpa vizAkhA pArzvayakSa padmAvatI 410 24 mahAvIra svAmI suvarNa siMha u.phAgunI mAtaMga siddhayikA 412 Diza vidyAdeva nAma svarUpa 1 rohiNI 10 gaMdhArI 11 mahAjavAlA 12 2 prajJAta vajezaMkhalA 413-15 mAnavI 13 vairAdhyA 14 achUtA 15 4 vAMkuzI 5 apraticakA ke purUSa mAnasI 16 mahAmAnasI Alekhana datA 7 kAli8 mahAkAlI 9 gaurI 416-18 bleka 65 pAMsaTha. - 419-21 : 18 11 2 36 kinnara
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) viSaya. pAnuM. viSaya. pAnuM. 24 adhyAya covIza jena daza mAna pramANu ane azokavRkSa pramANu 447 dipAla navagraha pratihArAdi deva- samavasaraNa jailAsa parvata svarUpadevI svarUpamAM 422 cAturmukha prAsAdanI racanAnuM sthaLa 48 pUrva Idra, agni-agnideva, dakSiNeyama , varNana temAM mukha pratimAjIesAravA neye niRti; pazcime varUNa; vAyave merU cheda jAtinA prAsAdanuM sAmAnya 449 vAyu: utare kubera 423 varNana IzAne Iza; pAtAle nAga, ubrahmA 424 prAkAra-gaDha keTakeTalA pramANunA ane 453. navagrahAdi 1 sUrya, caMdra, 3 maMgaLa tenA kAMgarAnuM pramANa 4 budha, 5 guru, 6 zukra, 7 zani, prAsAdanA pramANuthI cAre dizAomAM 8 rAhu, ketu 425 thI 428 pITha ane maMDapa karavA pharatI 108 jina pratihAra pUrva dakSiNe 430 ke 72 ke para 24 jInAyatane - idra-indrajya mahevaMjaya derIo karavI pazcime uttare 432 chaMda bhaMgAdi deSa na thavA deve dhara-pAka sunAma suraduMdubhi samavasaraNanuM svarUpa te banAvavAne 455 samavaraNanA bIjA gaDhanI pratihArI 32 - hetu, ane tenI goLa ke caturasI pUvaoNkimenyA vijyA ajitA AkRti-pahelA bIjA ane trIjA vajha aparAjitA kilAmAM kayA kayA svarUpa karavA kSetrapALa svarUpa. maNibhadrajI mRtadevI 433 killAe kayA dravyanA ane kAMgarA (sarasvatI svarUpa) 435 kayA dakyanA karavA. 456 devadevI svarUpanuM pariziSTa madhyamAM azoka rakSa, cityakSa cAre padmAvatI daMDaka. jayamAlA tetra 437 tarapha siMhAsana ane dharmacakro pratyeka (covIza hAthanI) kille-cAre bAju ThAre pratihAra bhairava padmAvatI kalpanA che padmAvatInA 439 ane vAvaDIyo nAma ane svarUpe Alekhana bleka-ava. 9 javAlA mAlinI devI taitra svarUpa 440 ghaMTAkarNa svarU5. jainamata Agama 441 26 adhyAya chavvIza aSTApada sAra ema be prakAre ApelA catu svarUpa vRSTi ginI nAma siMhanivadyA prAsAnuM varNana-aSTApada jaina prAsAdamAM kayA kyA denA prAsAda-merU prAsAdanI jAtine kara svarUpe karavA tenuM svarUpa ane varNana 460 viza nRtya nAyikAnA nAma 444 te merUprasAda adhyAya 25mAM varNavyA skaMdhapurANuMrtagata kAzI khaMDanA kSetra pramANe 18,72, 5ra ke 24 jInApAla nAma. Alekhana bleka 25 445 yatana karavAM 25 adhyAya pazcIme samaya 446 A caturmukha prAsAda be traNa bhUmi saraNAdhikAra vALa, eka traNa ke cAra dhAravALe samavasaraNa-vartulAkAra ane caturastranA karo .
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) viSaya, pavuiM . viSaya. pAnuM. aSTApadamAM pUrve be, dakSiNe cAra; emanasavananI uMcAImAM ane naMdana pazcime ATha, uttare daza. ema vananI uMcAImAM kaI dizAmAM kaI covIza tIrthakaronI sthApanA karavA kai AkRtio karavI (jInabhavana cevize prabhunI dRSTi sUtra (nAsikA Idrabhavana dIkumArInA sthAno vagere) sUtra ) ke stanabIbI eka sUtramAM Alekhana bleka be rAkhavA Alekhana bleka be. naMdIzvara dvIparacanA 27 adhyAya satyAvIza megiri naMdIzvara dvIpa varNana. naMdIzvara dvIpanI madhyamAM merU karatA bAvana kUTa parvata svarUpa ane nadIzvaradvIpa racanA 463 te pratyeka upara. cAra cAra mukhamagiri goLa bhadrazAla bhUmi para vALA caitya che sonAvaNane ane nilavarNanI cAra dizAmAM cAra zyAmavarNanA sulikAvALo kare aMjanagiri madhyamAM che cUlikA para zAzvata jina citya karavuM te madhyanA aMjanagirinA cAra garbhe, (1) naMdanavana (2) emanasavana (3) dadhimukha parvata che. pAMDakavana ane te para culikA karavI. aMjanagirinA vikaNamAM agara pAMDu kavanamAM cAre dizAe (prabhunI dadhimukha parvatanI bAjumAM babbe gAdI rU5) siddhazilAo tenA ema ATha ratikara parvata AvelA AkAra ane varNa che. evo eka tera parvatane samUha naMdanavana, somanasavana ane pAMDuka evAM cAra tera tere parvatane samUha vananA udaya vistAra pramANa cAre dizAmAM maLI bAvana phUTa culikA pratimA pramANanI karavI--- parvate Ave che prabhunA janmAbhiSekanA hetuthI devo pratyeka phUTa upara caccAra dvAravALA merU para jAya. camAM caccAra pratimA maLI kula merUgiri zilpa sthApatya pramANu bhAva janabiMba 208 baso ATha naMdIzvara darzaka karo (zAstrokta) kSetra pramANa dvIpamAM bIrAje che. Alekhana sthApatyanI rIte nathI sevI zakAtuM bleka traNe. I ti vIra uttarArdha atha dIpArNava uttarArdhanuM pariziSTa corAzi chanAyatanane krama vidhi. te jina prasAda Ayatanane krama vidhi jiNamAlA" jina prAsAda AgaLa cokI guDha * bahetara jInAyatanane racanAne krama maMDapa nava ke cha ekI ke nRtya bAvana nAyatanano racanAne krama maMDapa karavA vizajInAyatane AgaLa ane pAchaLa chana prAsAda ne ekaso ATha jInA derI karavAnA be prakAra yatana agara rAzI ke bahetara ke sthAnanA kAraNe kahelA kramathI pAchaLa bAvana ke ceviza nAyatane madhyanA AgaLa ke bAjumAM ochAvatI derIo mULa maMdira sAthe pharatA karavA kasvAmAM deSa nathI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pAnuM. viSaya. pAnuM. anAyata karavAmAM padavedha staMbhada karNavedha ke dvArevedha na thavA de nAnI derIomAM pakSagarbha calita karavA vize; paraMtu brahmagarbha kadI na calita kare sArA kuzaLa zilpI pAse jInAlayanA guMcavAmAM kAma karAvavA kAraNasara apavAdarUpa zAstra vihinamArga kahyo hoya tyAM guNadevane vicAra zilpIe karIne kAma karavuM temAM vadha deSa na jANu devakulikAonuM taLa cekIyALAnA taLathI uMcuM rAkhavuM vAyatananuM kAma karatAM ghaNuM guNovALuM ane alpaSayukta kAma karavAmAM doSa na jANavo. aSTApada samavasaraNa ane meruzikharanA jIna AgamAM kahelA mAna pramANathI na karatAM vyavahArU kahipata bhAvathI tenI racamAM karavI jaMbudvIpamAM bharatakSetranA jina tIrthakaranI atita anAgata ane varta. mAna covIzIne krama nAma ane lAMchana vIza viharamAna (mahAvideha kSetramAM vartamAnakALe vicaratA simaMdhara Adi viSaya. vIza viharamAnanA krama nAma ane lAMchane zAzvatA cAra jInanA nAma ane lAMchane jina tIrthakaronA paMca kalyANa vartamAna covIzI tIrthakaranA pratyenI gaNadhara saMkhyA kula caudaso bAvana omakAramAM paMca parameSTi ahaMta zvata siddha AcArya upAdhyAya ane sAdhu rakata pILA lIlA zyAma hakAramAM covIza varNa pramANe tIrthakaro sahastrakUTatargata 124 tIrthakaro ajitanAthajInA ukALe vicaratA 170 tIrthakaro aSTamaMgaLa ane tenuM Alekhana cauda svana ane tenuM Alekhana parikaramAM samAvI levAmAM AvatA aSTa prAtihAryanA nAme caturmukha mahA prAsAdanuM taLadarzana 108 inAyatana cAlIza maMDapa seLa coka seLase staMbha saMkhyA (prathama bhUmi) cAra balaNake bahetira chanAlayanuM taLa darzana covIza jInAlayanA traNa prakAre taLa darzana Alekhana bleka agyAra siddhAMta vAcaspati prazAMtamUrti nyAyavizArada ti: zipa mahedadhi sukhasiddhapa, pu. jenAcArya zrImad vijayasUrIzvarajI mahArAjanA zubhAzIrvAda namaH | zilmakSetre prakAzarUpa vizvamAM viracita "dIpAvanAme A zipagraMthanuM gurjara bhAvAnuvAda sahita saMpAdana kArya zilpazAstrI zrI prabhAzaMkarabhAI zilpa vizArade kareluM che te zilpa sthApatyanA kAryomAM upakAraka bane ! nirvigha ArAdhanAnI dhArmika pravRttiomAM zi95 sAhitya anubhavI bhomIyAnuM kAma kare che. prAcIna mahApurUSo paNa A vastunuM samarthana kare che. jaina AgamomAM paNa zilpa sAhitya viSayaka ullekha maLe che. A dIpArNava graMthamAM jaina zi9pAnusAra jInaprAsAda,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) jIna parikara, samavasaraNa, aSTApatIrtha, nadozvara dvApa, merUparvata, ityAdi ATha adhyAya ApyA che tethI kharekhara A graMtha prAsAda uparanA kaLaza samAna che. Arya sAhityanA vividha viSayaka graMthonuM sarjana prAyaH saMskRta bhASAmAM thayeluM che. A bhASAnA jJAna mATe tenA vyAkaraNanA jJAnanI jarUra rahe che. te ja mULa graMthakArabhAva yathArtha samajI samajAvI zakAya. eka vidrAne kahyuM che ke vyAkaraNanA jJAnathI padasiddhi thAya che, padasiddhithI arthanirNaya thAya che, arthanirNayathI tatvajJAna ane tatvajJAnathI mokSa thAya che. arthAta vyAkaraNanuM jJAna ane mokSa sAdhaka bane che. tethI te jJAna Avazyaka che. prastuta graMthamAM zilpanI bhASAnuM vyAkaraNa vArasAgata banela zipIone sahaja sAdhya jaNAya che. tethI A graMthane pAThaka varga bhAva para dRSTi rAkhe ema IcchuM chuM. zi95-vizAradu sthapati zrI prabhAzaMkarabhAI oghaDabhAI jInamaMdire, derAsara, upAzrache, dharmazALAo, jJAnazALAo Adi dhArmika sarjana aMge lagabhaga 37 varSathI eka dhArA amArA paricayamAM AvyA che. temanA suputra zrI baLavaMtarAya sthapati paNa chellA daseka varSathI amArA paricayamAM rahyA che, te paNa AtmahitanA dhyeyathI Arya sthApatya tathA sahadharmanA Adarzo apanAvI pragati sAdho ! A graMthanuM saMpAdana tathA prakAzana paraMparAnA sahadharmanI ArAdhanAnA sAdhanarUpa hAI pUrNa AdarapAtra vijyavaMta bane evI zubhecchA ! zubha bhAvatu. vi. saM. 2016 zrAvaNa zudi 8. pUjya AcAryazrInI AjJAthI -upAdhyAya dakSavijayagaNI. zrI dvArakA zAradApIThAdhIzvara zrI pa. pU. jagadagurUzrI 1008 zrI karAcArya svAmIzrI abhinava saccidAnandhatIthajI mahArAjanA zubha AzIrvAda- rAmoda 111 dAdA ()-vinAza-makara suvai sattA vi. saM. 2016 mAlA---kAzi- - rikvATirAna thI kamAvavAmAM somapujA zirina vArito baMdha "dIpAva" nAma sutarAM saMzlAghanIyatAmarhati / zilpakalA karabhUte bhArate kila dezesmin samprati vimikAraNainizalpasthApatya kalAgraMthA hAsamupagatA / zilpinazca rAjAzrayaM vinA anyAnya kAryastAssamabhUvan iti deze kalAyA asyAssarvathA glAninirabhUt / tAdazevasare prasiddha jyotirliGga zrI somanAtha mahAmandiraM avitarasAdhAraNaM nirmimANena kuzalazilpinA prabhAzaMkara mahodayena prAcInoyaM graMtha dIpArNavasvanirmita gurjarAnuvAdena samaM lokoekatimAlakSya prakaTIkriyate iti agadgurucaraNAnAM gheta / sutarAmprasanatAmakalayati / ... zrImajagadgurucaraNIyA zubhA AziSA lasantutarA yadayaM graMthapracAra pracuramApnuyAt / graMthanibandhA caitAdRzanaikagraMthAn prakAzayan ciraMjIyAt bhagavatozcadvArakAdhIza zrI candramaulIzvarayonukampayAmitayA itizam // jJiyA-mahAvarU bhaTTa-maMtrI. (gujarAtI bhASAMtara anyatra ApeluM che.)
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / zrI gaNezAya nama: / / zrI vizvakarmaNe nama: 11 zrI hari-smaraNam / / prastAvanA dIpA va. bhAratIya zilpa-sthApatya (vAstu vidyA)nA talaspazI abhyAsa mATe tenA samartha AcAryAMnA graMthaiAnA anuzIlana jarUrI che. doDhasAka varSa pUrve A vidyAnA eka prakhara abhyAsI rAmarAjanA lakhelA nikha dha vAMcI deza-videzanA kalApremI vidvAneA chaka thayA hatA. bhAratanA madhyabhAgamAM Avela vidhya parvatAlinA uttara bhAgamAM je zilpakaLA vikasI phAlIphUlI che tene nAgarA'izilpa kahe che. temaja dakSiNa bhAratamAM vikaselA A addabhuta sthApatyane draviDArtti' zilpa kahe che. A e mukhya zAkhA uparAMta AMdhra tathA huMzALa samudrataTa pradezamAM vikaselI sthApatya kalAne 'vesarAdi' zilpa kaMDe che. A traNenuM mULa te eka ja che. paNa te darekanA cAsa kAraNeAne lIdhe sAva svataMtra vikAsa thayA che. tethI ja temanA graMthA bhinnabhinna lakhAyA che. pazu te vAMcatAM spaSTa lAge che ke tenA siddhAntAmAM sAmya che. veda-upaniza-purANAmAM vAstuvidhAH bhAratiya zilpasthApatya (vAstuvidyA)nA prAraMbha kALane cAkasa niNaeNya thai zakatA nathI, paNa Rgaveda, brAhmaNa graMthA, rAmAyaNu-mahAbhArata-purANA, auddhatra thA, kauTilyanuM artha zAstra i graMthe!mAM ApelAM vidhAnA uparathI ApaNane sthApatya kalAnA vikAsanI jhAMkhI thAya che. rAjagirinI jarAsaMdhakI eka, azokanA sta MbhA tathA maurya yuganA sthApatyanA avazeSo parathI A kalAnA udgamanI kaMIka jhAMkhI thAya che. zatapatha brAhmaNumAM tathA aitareya brAhmaNumAM iMdranA vajranA AkArane, tathA yajJakuMDanA aSTakANu AkAranA ullekha che. gRhyasUtramAM gharane sapramANa racI tenA pratyeka dizAnA staMbhane sparza karI pUrvamAM satya tathA zraddhA,' pazcimamAM 'khaLa tathA adhikAra,' uttaramAM brAhmaNa tathA kSatriya', ane dakSiNamAM 'yajJa tathA dAna' ema elI svAstharUpa zikhara, nItiniyamarUpa mukhya staMbha ane divasa rAtri rUpa e dvAranI bhAvanA karavAnA ullekha che. A dhArmika kriyAkAMDa parathI sAbIta thAya che ke sthApatyakaLA bhAratamAM bahu prAcIna kALathI ja vikasatI gaI che. i. svI. pUrva traNa tujAra varSathI mAMDI isvI. paMdaramI sadI sudhInA sADAcAra huMjAra varSa daramyAna racAyalA graMthAmAM vAstuvidyA sAthe joDelA kriyAkAMDanA vadhuna gRhyasUtreA, tatragraMthA tathA vAstuzAstranA graMthamAM jovAmAM Ave che. A karmakAMDamAM vAstubhAgamAM vAstu-purUSanuM pUjana, bhUminI pasadagI, tathA tene saMtuSTa karavAnA vidhAna, vAstuti Indra, sAma, yama, varUNyu, vAyu devAnA pUjana tathA stutinA stAtra ApyAM che. vAyupurANa tathA mArka Deya purANamAM vidhAna che ke parvata zikharA para temaja samudra kAMThe mAnavInA vAsa hatA. tethI zaradI, garamI, varSA ne bhUkhathI leAkeA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 1 duHkhI thatA hatA. tethI samUha jIvana arthe dama jaMgalAmAM tathA parvata para killA racI gAma khAMdhI ghara manAvI mAnavIe rahevA mAMDayuM. " samarAMgaNasUtra " graMthamAM kahe cheH tretAyugamAM mAnavImA vana-parvata para, nadIsarAvA para vanarAjImAM devA sAthe vihAra karatA hatA tathA kalpadruma pAsethI sAga padAtha meLavatA hatA. jyAre A kalpadruma (kalpavRkSa) alepa thayAM tyAre temaNe anya vRkSo nIce vAsa karyo. jyAre vRkSa nIcenA vAsathI thAkayA tyAre aNuidAra patthara vaDe sukAM vRkSone kApI kASTanA ghara. AMdhyA, jemAM ekathI dasa sudhInA zAlA (eraDA) mAMdhatA hatA. ane A kASTa ghAne vajrapAta temaja vijaLIthI surakSita karavA sArU indranI stuti karatA. temaja vAyu tathA varUNa devanI stuti temanA kapamAMthI acavA sArU pharatA hatA. gharamAM mUkelA staMbhAnA AkAra parathI te staMbhanA nAma ApatA hatA. cArasa stasane brahmakAMDa, aSTabhuNI stanane viSNukAMDa, geALa staMbhane zinnakAMDa kahetA hatA. mAsa A kASTanA makAnA rAmAyaNu yuga, mahAbhAratayuga, kaurilya yuga temaja baudha yuga sudhI thatAM hatAM. RgavedanA sAtamA maDaLanA e adhyAyamAM gharane sudRDha rastA sAthe nirogI tathA pazu-dhAnya-sa pattivAna karavA sArU vAstupati indranI stuti ApI che. ahIM indraneja devAnA sthapati tvaSTA kahyA che. vizvakarmAnuM nAma te samagra vizvanA sRSTA tarIke ApyuM che ane temanA putranuM nAma tvaSTA ApI tenA ziSya vibhunI stuti ApI che. temaja vasu, gRhapati, agni, sema, maphata I devAnAM stutistatro ApyAM che, je rUDhI AjapaNu cAlu che. ( AvA kriyAkAMDanu nAma baudha graMthAmAM prAsAda maMgalam" ApyuM che) RgavedamAM vAstuvidyAnA jJAtA agastya tathA vasiSThanAM nAma ApelAM che. ane tvaSTA tathA tribhue indranu vajra anAvyuM hatu evA ullekha che. ahIM pura ( zahera ) tathA humyuMnA nAma Ave che. indre asura zakharanA puranA nAza karyAM evA ullekha che. pattharanA mAMdhelA majabuta 10 pura hatAM tene temaja sapramANa makAnanI racanAnA ullekha ahIM maLe che. sahasra dvAravALA khUba vizALa varNanA gharanAM suddha sahasra suMdara sta'bhavALA citra tathA varUNunA gharanAM temaja majbuta rUpALAM dvArAvALAM puSkarIya sarAvaranA ghATanA devAnAM gharanAM varNana che. rUpALAM dvAranAM nAma virATa, samrATa, prabhavI, bhUyasI I ApyAM che. temaja staMbhatA nAma paNa zubha, vizubha che. ApatA hatA. aSTakANu staMbha bahu Akapriya hatA. yajJakuMDa garUDanA AkAranA racatA hatA. A sa ullekhA parathI e yugamAM paNa suMdara, saMpramANu, suddha vizALa mAMdhakAma thatAM hatAM e vastu phalita thAya che. tethI sthApatya kalAne prAraMbha Rgaveda agAu ghaNA varSa pUrvathI thayelA hAvA joie. draviDAgni sthApatyanA samatha sthapati agastya tathA vaTAnA nAma A vedamAM maLe che. vaLI sthApatyakaLAmAM kuzaLa gAMdharvonA rAjA nagnajita pazu Rgaveda yugamAM thayA hatA evuM keTalAka mAne che. atharva vedanA sUktAmAM paNa sthApatya kaLAnA ghaNA zabdo maLe che. zilpa "
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdane sau prathama ulekha brAhmaNa graMthamAM thayo che. mUrtipUjAne prAraMbha paNa vedika brAhmaNa yugamAM ja thAya che. alabata sagaveda ke brAhmaNa graMthamAM vAstuvidyAM para judA svataMtra adhyAya maLatA nathI. chatAM A vidyAnI noMdha ekatra thaI zake tema che. sUtramAM bhAratamAM vikaselI vAstuvidyAnA ghaNA sidhdhAMta maLe che. sAmavedanA gRhyasUtro-gobhIlamAM vAstuvidyAnA sidhAte ApyA che. gharanuM sthAna tathA te parathI gharadhaNIne bhAgyeAdaya I vastunA varNana che. baLa-kIrti vAMchanAre gharanuM dvAra pUrvamAM, saMtAna tathA pazudhananI IcchAvALAo dvArA uttaramAM, temaja zreyanI IcchAvALAe dvAra pazcimamAM mUkavAnuM vidhAna che. temaja ghara pharatAM repavAmAM vRkSonA sthAnanuM paNa sUcana che. pIpaLe ke AsopAlava pUrvamAM, uMbaro uttaramAM, nyAdha pazcimamAM kadI na ropavAM. vaLI pUrvamAM Indrane, izAnamAM vAyune, vAyavyamAM yamane, rUtyamAM pitRne, pazcimamAM varUne, uttaramAM mane tathA pAtAlamAM vAsUkIne bali devAmAM vidhAna che. gRhyasUtramAM gRhAraMbhamAM karavAnI dhArmika kriyAnA traNa adhyAya ApyA che, jemAM bhUmine bhAre vaMdanIya gaNI tenuM pUjana-stuti ApI che. AzvAna gRhyasUtramAM paNa vAstuvidyA para traNa adhyAya ApyA che, jemAM khADA TekarA tathA vakSarAjI joIne bhUminI parIkSAnuM vidhAna che. eja mujaba mATInA raMga tathA svAda parathI paNa bhUmiparIkSA karavA kahyuM che. sapheda mIThI mATIvALI jamIna brAhmaNa mATe, lAla mATIvALI bhUmi kSatriya mATe, ane pILI mATIvALI bhUmi pezya mATe uttama gaNI che. temaja jamInanA cerasa, laMbacorasa agara laMbagoLa tathA gaLa. AkAra parathI paNa A parIkSA karavA kaheluM che. . zilpane udagama zilpanA ugamakALanA nirNayane prazna vivAdAspada che. chatAM upara nirdiSTa karelA vedika temaja purANa yuganA sAhityamAMnA ullekho parathI tenuM kaMIka aMze anumAna thaI zake che. prAcIna AryayugamAM zipakaLA ghaNA sAdA rUpamAM hatI. ghAsa, vAMsa, kASTa ke mATI jevA alpajIvI padArthone A RSimunioe parNakUTIonI racanAmAM upayoga karyo hato. tethI A yuganuM nAma mAlaNa ke chAjaNayuga apAya che. te pachI bIjo koSTa yuga beThe. temAM lAkaDuM ghaDavAnI kaLA hastagata karI kATa ghaDIne ghare baMdhAyA. A kASTayuga khUba lAMbo cAlya, jeno vikAsa thatAM kASTa upara ghATa-nakasI kAma thavA mAMDayuM. A kASTa yuga pachI bhInI mATInA cesalAM pakavIne ITa banAvavAnI kaLA hastagata thaI. kASTa dravya alpajIvI hovAnA kAraNe tenAM kaI avazeSa atyAre maLatAM nathI. kASTa sAthe bhI temAM Ine upaga thato gaye. chatAM chAparA, chata, pIDhIyA, baDeda, pATa, bArI-daravAjAmAM kASTa chUTathI vaparAtuM hatuM, jeno ullekha Rgaveda sAhityamAM maLe che. draviDa saMskRtinA prAcIna sAhityamAM paNa AvA ullekha che. prAcIna etihAsika sAhityamAM devAlayanA ullekho maLe che. paNa kayA yugamAM teno kevo AkAra hatA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ te cekasa jaNAtuM nathI. rAmAyaNamAM devAla-divya vigamaMdirano ullekha che. mahAbhAratamAM paNa mahelo tathA sabhAgRhanA vividha varNananA zAbdika citro che. alabatta mAnava vikAsanI sAthosAtha zilpavijJAnane paNa vikAsa thate gaye che. kemake saMsAramAM pratyeka prANIne pitAne janma thatAM ja TADha-taDake varSonI prAkRtika agavaDe sAme rakSAnI jarUra samajAya che. tethI ja vAstuvidyAno prAraMbha dhULarUpe AdikALathI ja thayelo gaNI zakAya. bhUmi para vasanAra prANIonA jamIna khodIne karelA dara agara pakSIoe vRkSa para bAMdhelA mALAnI mAphaka ja mAnavIe ghAsanI parNakuTI banAvI agara parvatanI guphAnI zedha karI temAM vAsa karyo che. Ama mAnava nivAsanA prAraMbha pachI sAmuhika vAsanuM grAma svarUpa ane pachI nagararUpa baneluM joI zakAya che. mAnava sabhyatAnA vikAsa sAthe ja zilpavijJAnano vikAsa kramazaH te gayo che. bhAratIya sthApatyomAM kATa-ITa yuga pachI pASANane prayoga pahADomAM guphA ketaravAnI prathAthI zarU thaye. dezanA pratyeka bhAgamAM guphA chetarI zakAya tevI girimALAo che. prathama guphAne sAdA rUpamAM ane pachI ghATa-nakazIthI alaMkRta karavA lAgyA. AmAMnI keTalIka guphAonI chata kASTanI pratikRtirUpa che. te parathI lAge che ke A kaLA kASTa parathI pASANumAM utarelI che. AvI kaLAmaya guphAonI chata tathA divAla para paurANika dhArmika prasaMge namunedAra mUrtio sAthe ALekhyA che, je kAma bethI aDhI hajAra varSa pUrvethI mAMDI AThamI sadI sudhI cAleluM jaNAya che, jenA darzana karatAM Aja paNa kaLAkAra tAjuba thAya che. ane paradezIe tenA citro laI dhanya bane che. Ama A guphAo kotaravAnI prathA pachI vividha pASANanA vibhAgo vaDe devAla racavAnI prathA zarU thaI che. sapATa jamIna para AvuM IsvI 450 lagabhaga bAMdheluM devAlaya sAMcI pAse maLe che. sthAyI sthApatyanA prAthamika svarUpe jovAmAM AvatI mukhya guphAomAM mahAbalipuram, kArlo, dhArApurI, nAsIka, bhaja, ajantA, IlerA, temaja bihAra erIsAmAM udayagiri, aMDagiri I guphAo darzanIya che. jayAM zilpIoe jaDa pASaNane sajIvarUpa ApI purANanA kAvyane hUbahU dekhADayuM che, jenuM darzana karI guNa prekSako zilpInI sajaka zakitanI prazaMsA karatA dharAvatA nathI. ahIM TAMkaNAnA zi9pavaDe tathA pIchInA citra vaDe A zipIe amara utao sarajI gayA che. akhaMDa pahADamAMthI katarelI ilArAnI kAvyamaya vizALa maMdiranI racanA to zipInI abhuta cAturyakaLAne ajoDa namune che. zilyanA uddabhava aMge vAstuthonI pirANika vAtemAM eka manoraMjaka kathA che. je aparAjita sUtrasaMtAna (adhyAya 3ra) mAM saMkSipta rUpe ane samarAMgaNa sUtradhAramAM savistara ApelI che. pRthu rAjAnA rAjabhayathI trasta thayelI pRthvI sRSTikartA brahmAjI pAse pharIyAda karavA gaI veLA vizvakarmA tyAMja beThA hatA. pRthvIe pitAnA para thatA trAsanuM nivedana karyuM. tethI brahmAjIe rAjA pRthune bolAvyA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane hakIkta pUchI. pRthue brahmAjIne prArthanA karI "he jagannAtha! Ape mane jagatane svAmI banAvyo. pRthvI para te khADA, TekarA-parvatAdi che. tethI varNAzrama dharmane yogya lokonA vAsa mATe samatala pRthvI banAvyA vinA kema cAle?" mahArAjA pRthunuM A nivedana zravaNa karIne bannene nirbhaya banAvatAM brahmAjI bolyA, "he mahIpAla ! A5 mahI-pRthvInuM vidhivat pAlana kare te ja A pRthvI niHsaMdeha niSpApa banI tamArI temaja samasta prANijAtinA upAyane banaze. tamArAM sthAnAdi manorama che. mATe tame sarva siddhinA pravartaka bhagunA bhANeja prabhAsanA putra A vizvakarmAnuM bahumAna karIne tenI sevA saMpAdana karo. te bRhaspati jevA prakhara buddhimAna che. teNe svargapati IndranI rAjadhAnI devapurInuM nirmANa karyuM che ane bhAre khyAti meLavI che. teo tamArA rAjyamAM pura-grAmanagare vasAvaze. jethI A pRthvI svarga samAna vasavA gya banaze. mATe he vatsa! tame jAva, tamAruM kArya kare ane te pRthvI ! tuM paNa bhaya cheDIne rAjA pRthunI priyaMkara bana. ane vizvakarmA ! tame paNa mahArAjA pRthunA priya IrachIta kArya karo." Ama pRthu rAjAe vizvakarmAnI sevA saMpAdana karI ane pRthvIne zila5 sthApatyathI alaMkRta karI. saMhitA tathA smRti graMthamAM sthApatya vA: cApamaSTadhA ja vizistitama | dhanurvedazca saptAMgo jyotiSa kamalAlayAt // samarAMgaNasUtra. a. 44 caturvidha sthApatya, aSTAdaza Ayurveda tathA jyotiSa e sarva zAstranA mULa pravartaka brahmAjI che. caturvidha sthApatyamAM (1) puranizAdi (2) bhavananirmANAdi, (3) prAsAda vAstuzAstra tathA (4) jaLAzayAdi gaNAya che. vAstu vidyA e atharvavedanuM eka aMga che. je vedane Ayurveda, ajurvedane dhanurveda, sAmavedane gaMdharva veda teja atharva vedane upaveda vAstuzAstra che. zukrAcArya kahe cheH vidyAhyanatAzca kalAH sakhyA tu naiva zakyate / _ vidyA mukhyAzca dvAtriMzacatuH SaSTikalAsmRtAH // 1 // anaMta vidyA tathA asaMkhya kalAnI gaNatrI thaI zakatI nathI. paraMtu mukhya vidyA batrIza che ane mukhya kaLA ciTha che. A vidyA tathA kaLAnI sAmAnya vyAkhyA ApatAM teo kahe che ke - yad yatsyAd vAcika samyakarma vidyAbhisaMjJakam / zaktA mUko'pi yatkartu kalAsaMjhaMtu tatsmRtam // 2 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 je kAya vANIthI thaI zake che tene vidyA kahe che. ane muMgA pazu je kA karI zake che tenu nAma kaLA che. zilpa, citra, nRtya I sUka bhAve paNa thaI zake che tethI te darekane kaLA kahe che. prAsAdama timArAmagRhavApyAdisatkRtiH / kathitA yatratacchilpazAstramuktaM maharSibhiH // 3 // devamaMdira, rAjamahela, pratimA, upavanagRho, sarovarAdi jaLAzayA, nagara, killA Ardi racanAnI vidyAne maharSioe zilpazAstra kahyuM che. 1 zukrAcArya 64 kaLA, samudrapAle jainasUtromAM chara kaLA, yazodhare kAmasUtramAM 64 kaLA ( avAMtara bhede pa12 kaLA ) kahI che. lalIta vistAramAM 64 kaLAe, kAma sUtramAM ra7 ane zrImad bhAgavatamAM 64 kaLA gaNAvI che. temAM mukhyatve (1) mAlAkAra (mALI), (ra) leAhakAra (luhAra), (3) zaMkhakAra (zaMkhanA AbhuSaNu manAvanAra) (4) kurmindara (vakara), (5) kuMbhakAra (kuMbhAra), (6) kasakAra (ka'sArA), (7) sUtradhAra (8) citrakAra (citArA), (9) suvarNakAra (sAnI)-Ama kaLAmAM vividha hunnaraza samAvyA che. nRtya, gIta, vAtri, kAvya, sAhitya e sarva paNa kaLA che. mahAbhA ratamAM vizvakarmAne hajAra zilpanA saTTA kahyA che. manuSyae AjIvikAnA sAdhana tarIke je kaLAnA upayAga karyAM te vyavasAyanA varSoMnA juthanI jJAtio thaI che. pRthak pRthakriyAbhihiM kalAmedastu jAyate / yAMyAM kalAM samAzritya tannAmyA jAtirucyate // 4 // vividha kaLA vividha kriyA vaDe thAya che. manuSya je je kaLAnA AAzraya le che te te kaLA parathI tenI jAtinuM nAma paDe che. Ama kaLAnA varga pramANe dhaMdhAdArI jJAtionA samUha baMdhAyA che. ! bhRgusaMhitAmAM maharSi bhRgue (1) dhAtu khaMDa (2) sAdhana khaMDa (3) vAstu khaMDa varNavyA che jemAM dhAtukhaDanA traNa varga-kRSi (khetI), jaLa tathA khanIja kahyAM che. khetI karavI, jaLabadhA AMdhavA ane bhUmimAMthI khanIja dravya kheAdI kADhavu. sAdhana khaDamAM nauvApAniyAnAmAM kRtiH sAdhanamunte-naukA, ratha, agniyAna ( relve ) A traNa vAnA kahyAM che, jemAM jaLamAM naukAyAna, pRthvI para rathayAna tathA agniyAna ane havAmAM byAsayAna:-AbhAne ziyALa 2 kthAma thAna tathaivRtti-Ama jaLacara, bhUcara, khecara traNe vAhunA kahyAM che. bairamaprAdhAnagaracanA vAstu"tritama // vAstu khaDamAM makAne killAe nagarI, jaLAzayeA kahyAM che. maharSi bhRgu bhUmi-parIkSAnA cha prakAra gaNAve che: (1) vaNuM (2) gaMdha, (3) rasa, (4) blava, (5) dIk, (6) zabda, (7) sparzI, ahIM zabda
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAjanI parIkSAmAM cha prakAra batAvyA che. 1 ghoDA, 2 hAthI, 3 veNuvAMsa, 4 vINA-tAra, pa samudrane ghurdharATa, da dudubhi nagArAne avAja, sparSa mATe guNa vaMevSAvitA ema kahyuM che. vaLI vAstudravya (biDIMga maTIrIyalsa) viSe maharSi bhRgu kahe che -- zileSTikAsudhAdAsmRtsnAmulloSTalohakAH / etAni zilpadvyANi mukhyatvena nirUpitAH // bhRgusaMhitA a. 6 pASANu, iTa, cUno, lAkaDuM, mATI.aSTa leha (mizra dhAtu)-A vastuo mukhyatve zilpanA vAstudravya jANavA. vaLI maharSijI mApa sArU hasta pramANe, e Adi aSTa sUtra viSe paNa savistara neMdha Ape che. vaLI zi95 karmamAM ghaNA guNo maLatA hoya ane deSa alpa-DA AvatA hoya te te kArya karavAmAM bAdha nathI ema temaNe kahyuM che - Lyri #aa vA prayatnaH ghaNA guNa sAthe ceDA deSa rahI jatA hoya to paNa te kArya prayatna karIne karavuM. (tenI zaMkA na rAkhavI). prAcIna zilpathamAM lehane devAlayamAM niSedha kare che. kASThamRdiSTake caitra pASANe dhAturatnaje / uttarottaradraDha dravyaM lohakarma vivarjayet // vAstudravyomAM kAcha, Ta, pASANa, dhAtu ane ratna A dravyo anukrame akekathI caDIyAtA vadhu draDha majabuta kahyAM che. paraMtu leha dravyane tyAga karavo. vartamAna vaijJAnika kALamAM bAMdhakAmonA dravyomAM aneka zodhakhoLo thaI rahI che. paraMtu keTalAka sthaLe havAmAnane pratikuLa drA nukasAnakAraka thaI paDe che tethI zAstrakAroe teno niSedha karyo che. Aje vaijJAnika zodhakhoLathI judI judI jAtane vAstudravya banAvavAmAM Ave che. keTalAka ema mAne che ke lehanI pratimAnuM zAomAM vidhAna che. paNa te leha nahiM, paraMtu paMca dhAtu-mizra dhAtune leha dhAtu kahevAmAM AvI che. vAstuzAstranA mahAna prAcIna praNetA. masyapurANamAM ane anya zilpagraMthamAM vAstuzAstranA aDhAra AcAryonA nAma ApyAM che. vAstuzAstra para uttama keTInA zi85 graMthanI racanA temaNe karelI kahevAya che. anya zAstro para paNa temaNe graMtha racyA che. prAcInakALanA RSimunio araNyanA zAMta vAtAvaraNamAM rahIne vidyAnA jIjJAsuone pitAnA AzramamAM rAkhIne vidyAdAna ApatA hatA.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhRguravi siSThazca vizvakarmA bhayastathA / nArado nagnajiccaiva vizAlAkSaH puraMdaraH / / 1 / / brahmA kumArI naMdIza: zaunakA garga eva c| vAsudevo'niruddhazca tathA zukrabahasyatI // 2 // aAzare vicAra risporAH . 1 bhUgu, 2 atri, 3 vasiSTha, 4 vizvakarmA, 5 maya, 6 nArada, 7 nagnajita, 8 vizAlAkSa, 9 puraMdara, 10 brahmA, 11 kumAra, 12 naMdIza, 13 zaunaka, 14 garga, 15 vAsudeva, 16 aniruddha, 17 zuka, ane 18 brahaspati e zilpazAstranA vikhyAta aDhAra AcAryA hatA. bRhada saMhitAdi graMthamAM A uparAMta bIjA sAta vadhu-manu, parAzara, kAzyapa, bhAradvAja, prahAda, agastra ane mAkaDeyanA nAma paNa ApyAM che. uparanA aDhAre RSimunio vAstuzAstranA upadezaka ane AcAryo hatA. teonA lakhelA graMthe prApta thatA nathI. paNa e graMthanA kaI chUTaka adhyAya maLe che, agara anya zi9pagraMthamAM A AcAryonA matanA avataraNu ApelAM che, agnipurANa (, 3hmAM) lokAkhyAyikAmAM AvatA zilpazAstra paranA nIcenA 25 graMthanI noMdha maLe che. te taMtragraMtha che chatAM temAM zilpazAstranA ghaNA ulekho cheH- (1) paMcarAtra, (2) saptAtra, (3) hayazIrSataMtra, (4) celekyumehanataMtra, (5) vaibhavataMtra, (6) cauththarataMtra, (7) nAradIyataMtra, (8) zAMDilyataMtra, (9) vaizyakataMtra, (10) zaunakataMtra, (11) jJAnasAgara, (vAsiSTha) taMtra, (12) pralhAdatatra, (13) gAgRtaMtra, (14) gAlavataMtra, (15) svAyaMbhuvataMtra, (16) kapilataMtra, (17) tAkSataMtra, (18) nAradIyataMtra, (2) (19) AtreyataMtra, (ra0) nArasiMha taMtra, (21) AnaMdataMtra, (22) ArUNataMtra, (ra3) badhAyanataMtra, (24) ArthataMtra, (25) vikata taMtra. uparAMta A aDhAre prasiddha smRti kAra AcAryonA racelA saMhitAgraMmAM paNa zilpanA ullekho che, upara ApelA 25 graMthenA nAma parathI ja siddha thAya che ke nArada, zAMDilya, zaunaka, vasiSTha, alhAda, gaga, gAlava, svAyaMbhuva, kapila, atri, nRsiMha tathA vizvakarmA A taMtra graMtha tathA zilpagraMthanA lekhaka hatA. paNa kamabhAgye AmAMnA keTalAMye graMtha upalabdha nathI. paNa madhyayuganA zi95graMthakAree A prasiddha RSimunionA matadarzaka pramANa ApelAM che. dA. ta. bRhatsaMhitAmAM zilpAcArya varAhamihire gagane mata pramANa rUpe Apela che. vaLI maya, nagnajita ane vasiSThanA nAme paNa temAM ApyAM che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ puraNamAM ApelA sthApatya varNanamAM traNa mukhya zilpavizAradanA nAme maLe che. (1) vizvakarmA (2) maya (3) purocana; jemanI alaukika zaktinA varNana tathA devAsura yuddhanA mATenA temanA racelA ra tathA astrazastranA nAma ApelAM che. "manuSyAlaya caMdrikAmAM vizvakarmA ane kumAranA nAme ApelAM che. garga, parAzara, nArada, vasiSTha ane atri e pAMcenI saMhitA vartamAnakALamAM maLe che. temAM tiSa sAthe zilpanI paNa ochIvattI carcA ApI che. uparokta vAstu zAstranA graMthakartA RSimunione yathAzaya paricaya nIce Ape che - 1. vizvakarmA :- rAmAyaNa mahAbhAratamAM ane purANomAM vizvakarmAnuM nAma devAnA zilpI tarIkenA ullekhamAM ApyuM che. vAstuzAstranA sAhityamAM prathama sauthI vadhu prasiddha vizvakarmAnuM nAma che. skaMdhapurANanAM prabhAsakhaMDamAM ullekha che ke aSTavasumAM prabhAsanA putra vizvakarmA thayA. je bhRguRSinI bahenanA putra hatA. temaNe mAmA pAsethI zikSaNa lIdhuM -prabhAsakSetramAM prabhAsa ane tenA putra arthAt vizvakarmA (prabhAsavAsI somapurA zi9pI) thayA. Ama somapurA zilpI vizvakarmAnI purAzaikta utpati gaNI zakAya. vizvakarmA prakAzamAM prAraMbhamAM kahyuM che ke zive prAcIna vAstuzAstra parAzara RSine zikhavyuM. temaNe brahadrathane, brahadrathe vizvakarmAne ane vizvakarmAe jagatanA kalyANArthe lokomAM te pravartAvyuM che. ( anya graMmAM A zAstra zivane badale gaLe parAzarane zikhavyAno ullekha che). vizvakarmA vizvakartA prajApati-brahmA, zilpazAstronA kartA vizvakarmA ane lokavArtAnA vizvakarmA e traNe bhinna che. keTalAka vidvAne niHsaMdeha mAne che ke guptakALa pahelAM vAstuzAstranA racanArA vizvakarmA nAme eka vidvAna puruSa hatA. temanA nirUpelA siddhAMte ghaNA lokapriya thayelA. tethI AyazAstromAM temane viSe aneka vArtAo maLe che. A zilpIo vidhakarmAnuM pUjana kare che. hemAdrIe tenuM mUrti svarUpa Apela che. skaMdha purANamAM ullekha che ke vizvakarmA prabhAsanA putra mahAna zilpI sthapiti temaja prajApati hatA. agnipurANe vizvakarmAne aneka manuSyane AjIvikA denArA hajAre zilpakaLAnA sarjaka tarIke oLakhAvyA che. garUDapurANamAM temane devAnA prakhyAta zilapI kahyA che. mahAbhArata ane rAmAyaNanA mahAkAvyomAM temanA ullekha ghaNA ghaNA maLe che. temaNe vismayakArI kaLAyukta rAjaprAsAde bAMdhyA, dene yuddhanA astrazastra, the ane vimAna banAvI ApyAM hatA. devenA A sUtradhAre lokakalyANane sArU ja pRthvI para vAstuzAstranI racanA karI che. vizvakarmA brahmAnA avatArarUpa paNa manAya che. temane ugama brahmAnA mukhathakI thaye evuM "mAtA " graMthanuM vidhAna che. suvarNanI laMkA ane zrIkRSNanI dvArikAnI racanA temaNe karI ApI hatI. sUrya, kubera, indra tathA agatyane temaNe ja bhavane bAMdhI ApyAM hatA. brahmAne sAru puSpaka ratha paNa temaNe ja banAvI Ape hato. himAlayanI vinaMtithI sabhAgRhanI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vismayakArI racanA temaNe karI tathA tene pazupakSInA citrothI alaMkRta karyo hate. temaja bhArata nATyazAstrane anurUpa nATyagRha temaNe tvarina bAMdhI ApyuM hatuM. aneka vAstuzAstranA graMthanI temaNe racanA karI che. jainagraMthomAM pAMDavonI rAjamahelasabhAnI racanA " arjunanA mitra maNicuDa vidyAdhare" karI hatI evo ullekha che. "vidyAnA baLavaDe IndranI sabhA jevI navIna sabhA racI. temAM maNimaya staMbhe ubhA karyA hatAM. strInA caritranI jema ratnanI krAMtithI bhUmi (jamInataLa) aneka varNavALI jaNAtI hatI. devene priya apsarAnA jevI ratnamaya-putaLIo banAvI hatI, bhIMte buddhanA matanI peThe kSaNamAM dekhAya ane kSaNamAM na dekhAya tevI banAvI hatI. evI sabhA racIne suvarNanA siMhAsana para yudhiSThirane besADI maNirDa vidyAdhare pitAnI mitratA saphaLa karI hatI" AthI jaNAya che ke jenAmAM vizvakarmAne maNicUDa vidyAdhara tarIke oLakhAvyA che. jainagraMthanA kathana mujaba cakravarti rAjA pAse cauda ratno hoya che, temAM zilpI, tiSI, ratna, barga, strI Adi rane hoya che. A cakravarti rAjA IrachA thAya tyAre vardhakIratnazilpIne AjJA karI tvarita racanA taiyAra karAvatA hatA. A vardhakI ratna-vizvakarmA rUpa hatA. chaThTha manu cAkSasanA vaMzamAM vizvakarmA avatarelA evuM vidhAna che. chatAM vizvakarmA kyA yugamAM thayA te prazna che. paraMtu pratyeka yugamAM pite hatA agara temanA aMzasvarUpa pratyeka yugamAM vAstuzAstranA niSNAta vizvakarmAnA nAme oLakhAtA hatA. hAla paNa draviDamAM semapurA jevA brAhmaNa jAtinA zilpIo vizvakarmA tarIke oLakhAya che. tevI ja rIte uDIyA (orIssA)mAM mahApAtra zi9pIe pitAne vizvakarmA svarUpa mAne che. zilpanA gahana jJAnavAna puruSa vizvakarmA svarUpa ja che. tethI temaNe racelA uttama vAstuzAstranA graMthe paNa vizvakarmAnA ja gaNAyA che. pAzcAtya vidvAna Do. eca. kena kahe che ke IvI. chaThThI sadInA prAraMbhamAM varAhamihirane prakhyAta yugamAM vizvakarmAnI haiyAtI hatI. paNa kenanI A mAtra bhramaNA ja che. vizvakarmA te yuge yuge thayA che. vizvakarmAnA mAnasa cAra putro jaya, maya, sidhdhArtha ane aparAjita nAme hatA. keI graMthamAM siddhArthanA badale tvaSTAnuM nAma Ave che. siddhArtha (tvaSTA) e lehakarma-yaMtrakarmamAM kuzaLatA meLavI hatI. bAkInA traNa putro (zi)e vizvakarmA pAsethI prazno pUchIne vidyA saMpAdana karI hatI, tethI lagabhaga badhA zilpagraMthanA gurU vizvakarmA ane ziSya vaccenA saMvAdarUpe ja maLe che. semapurA, dravIDI ane uDIyAnA zilpIonA vRtAMta parathI jaNAya che ke vizvakarmA zabda zipanuM eka vizeSaNa ja hatuM, jene artha AjanA eMjInIyara thAya che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmAMDapurANamAM evuM vidhAna che ke vizvakarmAnA gauNavarNanI kaI kanyA sAthe thayelA lagnathI thayelI saMtatine paNa temaNe A kAryamAM ja hatI, 2 maya-upara kahyuM tema maya vizvakarmAnA cAra putromAMnA eka putra hatA. vaLI ghaNA mAne che ke vizvakarmA devanA ziSI hatA, ane maya dAnAnA sthapati hatA. yudhiSThira rAjAnA vicitra sabhAgRhanI racanA mATe karI ApelI te mahAbhAratamAM ullekha che. dAnanI nagarI paNa temaNe bAMdhelI. mAnasAra graMthamAM ullekha che ke brahmAnA cAra mukhamAMthI zilpIe uddabhavyA. temAM dakSiNa mukhamAMthI maya uddabhavyA. bRhad saMhitAmAM prAsAda viSayamAM temaja vajalepa bAbatamAM mayanA matane pramANa rUpe svIkAryo che. tethI jaNAya che ke mayanA vAstuzAstra paranA graMtha chaThThI sadI agAunA racelA che. temano mAmalajU nAme graMtha che. mayanA draviDa zipa paranA graMthomAM ullekha che ke anya deve ane RSimunio AgaLa uccArelI brahmAnI vANI maye ekatrita karI. mayacita nIcenA graMtha che. (1) mayamAM (ra) vAstuzAsA (3) mayavAstu (3) vAstuzAstra (4) mazilpazAstra. lekita che ke hajAra varSa pahelA maya zilpI ane tene zilpI samudAya samudrapAra (pAtALabhUmi) (amerikA) tarapha jaI vartamAna mekasIke pradezamAM vasya. hAlamAM teo anya prajAthI bhinna evI "mAyA" nAmathI oLakhAya che. teonA rItarivAja, dharma ane dharmamaMdire pRthak che. amerIkAnI IjanerI kaLAmAM kuzaLamAM kuzaLa mekasIkano gaNAya che. e sarva mayanA vaMza ja manAya che. tyAM mayanuM apabhraMza "mAyA" thayeluM lAge che. kemake mukhya puruSanA nAma parathI ja jAti oLakhAya che. 3 nagnajita-te paNa draviDa zilpanA AcArya hatA. varAhamihira nagnajitanA vAne pramANa tarIke TAMke che. vaLI nagnajita nAmanA eka sthApatyapriya rAjA paNa thaI gayA, jemaNe citralakSaNa" nAme graMtha racyo che. pRthvI para prathama citranI utpati sAthe nagnajitanuM nAma joDAyeluM che. A nagnajitane "citralakSaNa graMtha bhAratamAM duHprApya che, paraMtu tibeTana bhASAmAM tenuM bhASAMtara thayeluM che. te parathI tenuM jarmana bhASAMtara thayuM che. te graMthanA prAraMbhika be adhyAyamAM nagnajite nAma sAthe citravidyAnI vArtA ApelI che. temAM brahmAe nagnajitane kahyuM ke tame devI zi9pI vizvakarmA pAse jAo. te tamane citravidyA kaLAnuM zikSaNa Apaze. zilpI nagnajita RvedakAlIna drAviDa vAstuvidyAnA AcArya hatA. zatapatha brAhmaNamAM rAjanya nagnajitanA vAstu siddhAMtanuM khaMDana kareluM che. te nAradanA ziSya hatA e paNa ullekha che. 4 vasiSTha-brahmAnA prANamAMthI prasiddha RSi vasiSThane janma thayela. temanA patni mahAsatI arUMdhatI hatAM. saptarSi temanA putro che Ama temanuM kuTuMba,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 jJAnasAgara hatuM. vAsiSThataMtranA vAstugUMthanA te praNetA hatA tevuM agnipurANamAM vidhAna che. varAhamihire bRhadasaMhitAmAM vasiSThaRSinA pramANe "pratimAlakSaNamAM ApelAM che. temanI racela vasiSTha saMhitAmAM zilpa ane jyotiSano viSaya che. 5 atri-mRtigraMthakAra atri muni vAstuzAstranA AcArya paNa hatA. saptarSi mAMnA teo eka che. te brahmAnI cakSumAMthI janmyA. matsyapurANamAM temane vAstuzAstranA gurU kahyA che. agnipurANa temane AtreyataMtranA vAstugraMthanA kartA gaNAve che. 6 nArada-A zudra mAtA ane brAhmaNa pitAnA putra devarSi gaNAya che. mAnasA2mAM ullekha che ke vAstuzAstranA eka praNetA nArada rUSi hatA. temanA racelA "nAradIya taMtra' nAme graMthane agnipurANamAM ullekha che. "nAradIya zilpazAstra" nAmane eka graMtha mArA graMtha saMgrahamAM che. 7 gaga-A prasiddha maharSi brahAnA putra hatA. temanA "gArgataMtra" graMthanI racanAne agnipurANamAM ullekha che. varAhamihiranA prAsAdalakSaNa nAme graMthamAM garganA matane pramANa rUpe mAnya che. kumAra-vAstuzAstranA A AcArya "kumArAma" nAme graMthanA kartA hatA te "manuSyAlaya caMdrikA" zilpagraMthamAM ullekha che. ("zilparatnam " nAmanA graMthanA kartA zrI kumAra soLamI sadInA pAchalA bhAgamAM kerala dezamAM thaI gayA che). 9 zaunaka-vAstuzAstranA A AcArya-upadezaka "zaunakataMtra' nAmanA zilpa graMthanA karyA hatA te agnipurANamAM ullekha che. 10 vizAlAkSa-te rAjanitizAstranA prasiddha muni hatA. kauTilya nItizAstra tathA arthazAstramAM vizAlAkSane pramANarUpe mAnyA che. semadeva nAmanA eka jaina lekhake pitAnA "yazastilaka caMpu" nAmanA graMthamAM tene nItizAstranA praNetA kahyA che. paraMtu masyapurANamAM vAstuvidyAnA AcArya tarIke temane ullekha che. 11 zukra-detyonA prasiddha gurU zuka vAstuzAstranA AcArya hatA. aneka vidyA kaLAmAM teo pAraMgata hatA. nItivAkayAmRta" ane "yazastilaka caMpu' nAmanA graMtha racanAra jaina vidvAna somadeva zukranA nItizAstranA graMthane prasiddha pramANarUpa mAne che. temanA zukra nItigraMthamAM vijJAnika viSa uparAMta vyavahAra, rAjanIti, Ayurveda ane zilpanI pratyeka zAkhA para savistara hakIkata ApI che. 12 bahaspati-sarva vidyAmAM niSNAta devonA A guru vAstuzAstranA paNa AcArya upadezaka hatA, te mAnasAramAM ullekha che. 13 prahAda-agni purANanA ullekha mujaba te vAstuzAstranA AcAryaupadezaka hatA ane "prahAdataMtra" nAmane zi95graMtha temaNe racele che. "citralakSaNamAM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvakarmA sAthe pra(c)AdanuM paNa nAma maLe che. hiraNyakazipunA putra prahAda AnAthI bina hatA ke kema tene ulekha maLatuM nathI. agnipurANanI AkhyAyikAmAM varNavelA pacIza taMtragraMmAM taMtra tathA jyotiSa sAthe zipa paNa Apela che. bhAratane zilpI varga bhAratanA pratyeka prAMtamAM prAcIna zilpano abhyAsI vaga vase che. ane teo pitapotAnI (nAgarAdi, draviDAdi ke bhUmijAdi jAtinA prAsAdanI racanA kare che. paraMtu kALa baLe ke dharma pratyenA durlakSe ke vidharmIonI dharmAdhatAnA kAraNe amuka prAMtomAM te varga sAva naSTa thaI gayela che. tethI te prAMtanI zilpA zilI (paddhati) mULa kevA prakAranI kayA kALamAM hatI te jANavAnuM sAdhana paNa Aje rahyuM nathI. dA. ta. baMgALa, bihAra, siMdha, sarahadaprAMta, kAzamIra ItyAdi prAMtamAM prAcIna zilpa jevI vastunuM astitva ja rahevA pAmyuM nathI. bihAramAM khodakAmamAMthI suMdara avazeSa maLe che. paNa vidhamIonA AkramaNanA lIdhe paMjAba, uttara pradeza sthA sarahada prAMtanI jevI tenI paNa sthiti thaI che. upara kahyo te zilyano abhyAsI varga teramI caudamI sadI sudhI pratyeka prAMtamAM hatuM. temaNe zilpanA graMthe paNa jALavI rAkhelA, jemAM ApelA niyamAnusAra pitAnA prAMtanI zilpa zAlInA sthApatyanI racanA teo karatA hatA. semapurA zilpIo zilpano A abhyAsI varga pazcima bhAratamAM somapurA brAhmaNa zilpIone che. skaMdhapurANanA prabhAsa khaMDamAM temanI utpattino ullekha che. pUrve saurASTramAM sama-purI (somanAtha prabhAsapATaNa)mAM kSaya dezanA zrApanA nivArathe cake samayajJa karyo. temAM tejasvI brAhmaNane AmaMcyA hatA. kArya pUrNa thayethI caMdra semapurI grAma ratnAdi bheTe sAthe samapurA brAhmaNane ApI saMtuSTa karyA. temAMnA zilpakAryamAM pravINa brAhmaNoe tIrthanI yajamAna vRtti ke dAna svIkAravAnI anicchA batAvI. temaNe zilpajJa gRhastha tarIke rahevAne Agraha se. somapurA zilpIonI utpatti vize purANomAM ullekha che. somapurA zilpIne pavitra mAnela che. temanI utpatti ane teoe zilpa kamane svIkAra kema karyo te have joIe prabhAseyutpatiryasya zilpakarma padAyinA somapurA jJAti rUpohi dehaH zrI vizvakarmaNaH // 1 // somanAthAjJayAkecit somapurAriti smRtAH pASANa karma kartAro vizvakarmAnugAminaH // 2 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturAzIti vijJeyA brAhmaNA dvijakaNi dharma zAstra guNairyuktA bhogaizvayaivibhUSitA // 3 // prabhAsakSetramAM jenI utpatti che tevA zilpa karmanA jJAtA semapurA vizvakarmA svarupa che. somanAthajInI AjJAvaDe vizvakarmAnA anugAmI pASANa karmanA kartA, corAzI kaLAnA jJAtA, corAzI prakAranA brAhmaNemAM dharmazAstranA guNathI yukta, bhega ane ezcarya vaDe bhatA evA dvija karmamAM anurakta somapurA brAhmaNe thayA. zilpinaH hRdaye brahmA istayo viSNuza karau / caMdrAdityau ca cakSuSoH sarvA ge mAtra devatA // 4 // upara kahyA tevA somapurA zipInA hadayamAM brahmA vase che. tenA bane hAthamAM viSNu ane ziva rahe che. tenI be AMkhamAM sUrya ane caMdra birAje che. ane tenA aMge pAMgamAM sarva devatAo vase che. A sarva vidhAna "somapurANa" nAme graMthamAM ApyuM che. somapurA zilpIoe dhaMdhA tarIke zilpane vyavasAya grahaNa karyo. "zarUmAM sAmAnya keLavaNI letA hatA. tethI saMskArI ne keLavAyelA hatA. paNa pAchaLathI ekalA dhaMdhA tarapha lakSa ApI keLavaNI tarapha durlakSa karyuM. jethI zilpanA saMskRta graMthamAM teo bahu DuM samajatA thayA. chatAM peDhI dara peDhIne baMdha hovAthI zipanA saMskAra jaLavAI rahyA. purA pitA pAsethI zilpanA, kriyAtmaka jJAnane lAbha pAmata. tethI pustakonI jarUrIyAta ochI rahetI. tethI junI zilpagraMthanI pithInuM pUjana karI saMtoSa pakaDatA thayA. ane pustakane milakata gaNavA lAgyA. pustake jIrNa thatAM abhaNa lahiyA pAse tenI nakala lakhAvatA. jemAM pAra vinAnI azuddhio praveza pAmI. pariNAme zi95 graMthomAM apabhraMza khUba prasaryuM. mULa zabda zodhavAnuM paNa kaThaNa thayuM. ajJAnanA lIdhe temaja vidyA-cerInA bhaye graMtho paTArAmAM paDI udhaInA bhaMga banyA te kaI azcine paNa bhegA thayA. bAkI rahyA te khUba ja azuddha che. pustakone tenA mULa svarUpamAM mUkavA sArU akhUTa dhIraja, dhana ane tene kriyAtmaka jJAnanI jarUra che. skaMdha purANamAM ullekha che ke "dee zilpa sthApatyane vyavasAya semapurA zilpIne arpaNa karyo." A somapurA zilpIo pazcima bhAratanA saurASTra, gujarAta, lATa, kaccha, mevADa, rAjasthAna (marUbhUmi) Adi pradezanA rAjyamAM sAre satkAra pAmyA ane tyAMja vasavATa karyo. Aja paNa keTalAka zilpIo mevADamAravADamAM khetare jamIna dharAve che. A jJAtinA amuka kuTuMboe paraMparAne zilpane abhyAsa jArI rAkhI zividyAne jALavI rAkhI che. alabatta temane
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsa bahuM alpa che. paraMtu teo rUDhI paraMparAthI maMdirAdi bAMdhe che. temanI pAse zilpane graMtha saMgraha paNa ochA vattA pramANamAM hoya che. Aje paNa teo e ja kAmanA niSNAta che. IsvI pAMcamI zatAbdimAM dazapura-vAliyara rAjyanA maMdasoranA zilAlekhamAM lATa dezanA somapurA zilpIo mALavA ane rAjaputAnAnA pradezamAM pAMcamI zatAbdimAM AvyA te ullekha che. temAM lATa dezanA vihAranA paNa ullekha maLe che. temaja rASTrakUTavaMzIya kRSNa rAjAe AThamI sadImAM IlorAnA kalAsa nAmanA adabhUta prasAdanI racane ekaja AkhA pahADamAMthI katarAvI che. teNe lATa deza (dakSiNa gujarAta) nA zilpIone nimaMtrI A racanA karAvI che tevuM tenA tAmrapatro parathI jaNAya che. lATadezanA A zilpIo somapurA zi9pIo hatA. anya prAMtinA zilpIo AvI ja kema pUrva bhAratanA uDIyA orissA prAMtamAM che, je mahArANA nAmathI oLakhAya che. teo "mahApAtra"nuM apabhraMza mahArANu thayuM ema mAne che. Aja paNa zilpanuM suMdara kAma teo kare che. temanI pAse te prAMtanI relInA ziSyone ThIka saMgRha paNa che. temanuM gaNita ApaNA gujarAtanI rItane maLatuM che. orissAnA purI ane bhuvanezvaranA aneka maMdironI kRti teonA vaDIlanI che. kahe che ke bhuvanezvaramAM hajAro maMdira hatA. te sarvanI racanA A mahArANA zipIeeja karelI hatI. Aje A vizvakarmA mahArANAnA tyAM mAtra 34 kuTuMbe ja che. jemAM mahApAtra ane mahArANu e be padavIo tyAMnA zilpIo vizeSa dhAraNa kare che. uDIyAmAM Aje AvA jagannAthapurImAM 30 trIza kuTuMba, yAjapuramAM be kuTuMba ane bhuvanezvaramAM be kuTuMba vase che. AMdhra rAjyamAM paNa evI ja zilpI koma hatI. paNa Aje temanI suMdara kRti bahu ja alpa dekhAya che. paNa te pradezanA khodakAmamAMthI amUlya kaLAmaya kRtio prApta thAya che. te joI temanA pratye mAna upaje che. hamaNAM ja baMdhAtA nAgArjunanA baMdhamAM AvuM AkhuM zilpanagara AvI jAya che. tethI kaLA rasike tenI rakSAne mArga zodhI rahyA che. varaMgulamAM ubhelI AMdha kaLA kRtio suMdara che. vidhama rAjya zAsananA kAraNe naSTabhaNa thayela AMdha sthApatyanA avazeSa Aje araNyamAM paDelA che. I. sa. pUrvenI pahelI zatAkidamAM sAMcIno stUpane dakSiNa daravAje prathama baMdhAye. te zrI sAtakaNuM AMdhrarAjAnA zilpIonA pramukha sthapati AnAmadAe pitAnA kharce baMdhAvyAno lekha che. IsvIsananI pahelI sadImAM AMdhra rAjayazAsana pura bahAramAM hatuM. te samayamAM AMdhra kaLA khUba khIlI hatI. draviDamAM paNa A ja zipI varga hatuM. A draviDa zi95 vyavasAyanA kuLa
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMparAnA dhaMdhAvALA eka kuMcitakRSaNa nAyaDu nAme zrIraMgamanA vatanI zilpI mane e pradezamAM maLelA. paNa te draviDanA junA zilpI varga-jJAtinA nahatA tema temanI pAse A vidyAnA keI graMtha paNa nahotA. rUDhi paraMparAnA kAraNe zi95kAmamAM te kuzaLa hoya tema lAgyuM. teNe kaheluM ke draviDanI zilpI jJAti pitAne vizvakarmAnA vaMzaja brAhmaNa kuLanA hovAne dAvo kare che. temanA keTalAMka kuTuMba sIlena (laMkA)mAM vase che. kuMbhakoNama pAse zilpIonuM eka AkhuM nAnuM gAma vaseluM che. teo dhAtukAma tathA mUrtiracanA kaLAmAM pravINa che. teramI sadImAM thayelA hemAdripaMta yAdava vaMzanA devagirinA nRpati mahAdeva tathA rAmadevanA prasiddha pradhAna hatA. A vidvAna purUSa "caturva-ciMtAmaNi" tathA "rAjaprazasti" jevA graMthonA lekhaka hatA. meDI lipinI zodha tenI ja che. te dhArmika vRttinA parama bhakta hatA. teNe potAnA rAjAne preraNA ApI e pradezamAM traNa maMdira baMdhAvyAne ullekha maLe che. temane e pradezanA mahAna ratha pati paNa mAne che. temanA bAMdhelA A traNa maMdiranI cekasa racanA parathI te zaili hemAdvipata nAme oLakhAya che. mahesura pradezamAM paNa A zilpI varga che. paNa huM temane maLI zake nathI. hayazALa rAjya kuLe baMdhAvelA halIbaDa, belura tathA somanAthapuramanA maMdiranI. kRti uttama AzcaryakAraka che. tenA DaMkanAcArca nAme mahAna zikSAcArya IsvI 1117mAM thayA. te yuganA anya zilpIomAM mahilatamA, bAleyA, caMdeyA, bAmayA, bharmayA, nAnajaya ane yAlamasIyAnA nAme prasiddha che. vartamAna kALamAM haisuramAM zila5siddhAMti zivaliMga svAmI nAme eka vRddha zilapI hatA. teo ziSyane prAsAda zilpane abhyAsa karAvatA hatA temaja pratimA vidhAnanuM pratyakSa zikSaNa detA hatA. mahesura-karNATakanI zilpazali vesara ke virATa jAtinI kahevAya che. uttara draviDanI zilpazali madhyama vesara che. bhAratanA anya prAMtamAM dharmAdhitA, vaTALa pravRti tthA dharma parivartananA kAraNe zilpIonI jAti naSTa thayelI lAge che. saMbhava che ke A jAti zi95nA kAmanA abhAve bIjA vyavasAyamAM paNa paDI gayela hoya. madhya pradeza, uttarapradeza Adi uttara bhAratanA keTalAka bhAgamAM "jAMgaDa" nAmanI zilpIonI eka jAti che. paraMtu teo koI karma, sArda pASANu kAma, citrakAma ane khetI Adi vyavasAya kare che. temAMnA keTalAka lehanuM kAma paNa kare che. teo vizvakarmAne pitAnA ISTa deva mAne che. uttara pradezamAM zAstrIya bAMdhakAma kare te varga haju jANavAmAM AvyuM nathI. pASANanuM sAduM kAma karanAra kArIgarone varga tyAM che ja. : jayapura alavara taraphanA pradezamAM gauDa brAhamaNa jAtinA zilpIo che. teo prAsAda zilpa karatAM pratimA mUrti vidhAnanA vyavasAyamAM vadhu pravINa che. teo
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ raNa makAnAnuM bAMdhakAma paNa kare che. temanI pAse kaI phAI zilpa graMtha paNa maLe che. dharmAMdhatAnA vadhumAM vadhu bhega sarahada ane baMgALa prAMta thayA che. tethI tyAM zilpI varganuM nAma nizAna nathI rahyuM te duHkhanI vAta che. gujarAtamAM vaizya, mevADA, gujara ane 5'cALa e cAra paNa zilpI varganI ja jJAtio che. teo potAne zrI vizvakarmAnA putro hAvAnA dAvA kare che. zilpa kama karanArA leAkeA huMmezA potAnA vyavasAyanA Adya devane pitA tulya mAne che. A vaizya, mevADA ane gurjara bhAie vizeSa dmarIne kASTa karyuM kare che. paMcALa bhAie lAhu karmathI peAtAnI AjIvikA calAve che. paNa te sau vizvakarmAne potAnA gurU-pitA mAne che. zilpa graMthAmAM spaSTa Adeza che ke koI kAya eka zilpInA hAthe ja sa pUrNa karAvavuM. phAryAra bha pahelAM zilpInI nipuNatAnI khAtrI karIne tene kA sAMpavu. jo tema na karavAmAM Ave te matibheda-ke kriyAbhedanA kAraNe te kAyaeN zAstra siddha na thAya tA yajamAna ane zilpIne vinnakartA ane che. mATe kArya karAvanAra ane karanAre paraspara saMpUrNa vizvAsa dharAvavA joie. te ja kArya siddha thAya che. tethI ja rasakAre kahyuM che. ekahaste tu kalyANa dvihaste mRtyureva ca / gRhadevaikazilpina bhASitaM vizvakarmaNA // eka ja zilpInA hAthathI thayela kArya thI kalyANa thAya che. be hAthathI thayela kAryathI mRtyunA saMbhava rahe che. mATe gRhakArya ke devAlayamAM ekaja zilpInA hAthe kArya karAvavu, evuM vizvakarmAe kahyu` che. sthApatyAdhikArI zAstramAM ullekha che ke yajamAne guNadoSa pArakhIne koSTa zilpInA satkAra karI kAryAraMbha karAvavA. zAstrakAra sthapatinA guNadoSa saMbaMdhe kahe che ke guNavAna, zAstrajJa, gaNItajJa, dhArmika, sadAcArI, cAritryavAna, miSThabhASI, akapaTI, aleAbhI, ghaNA badhuvALA, nirogI zAririka doSa (khADa) vagaranA, vyasana rahIta ane citra rUkhAnA kamamAM pravINa sthati hevA joIe. skaMdhapurANanA prabhAsakhaMDamAM sAmapurA zilpIne sava koSTa gaNela che. zAstrakAroe AMdhakAmanA adhikArInA varga pADelA cheH- (1) sthapati (ra) sUtragrAhI (3) takSaka (4) vakI:-e cArenA kartavyanI paNa noMdha ApI cheH 1 sthapati-sthApatyanI sthApanAmAM sapUNaeN cAgyatAvALA sthapati (cIke jInIyara) 2 sUtragrAhI sthapatinA guNune anusaranArA sthapatinA putra ke ziSya; jene 3
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilpIonI bhASAmAM "sutara choDa" kahe che. nakazA doranAra DrAphasamena-uparAMta badhA kAryanuM maMDANa kare te nipuNa, sthapatine AjJApAlaka sUtragrAhI (AciTekaTa). 3 takSaka-sUtramAna pramANane jANanAra; nAnA moTA pASANa kArya karanAra karAvanAra; sAduM nakazI ke rUpa kAma karanAra; sadA prasanna cittAvALe; sthapati pratye saphabhAva dharAvanAra takSaka jANo. 4 vardhakI zAstramAM tenA be prakAra kahyA che. eka te kASTa kArya karanAra vadhu kI (sutradhAra=sutAra) tathA bIjo mATI kAryamAM nipuNa meDelIsTa) gurU bhakata vardhaka jANa. vartamAna kALamAM samapurA zilpIone kacchamAM "gaIdhara" kahe che. gajadhara (gajane dhAraNa karanArane te apabhraMza che. saurASTra gujarAtamAM roLamI sataramI sadImAM "sutradhAra" kahetA. semapurA zipI vargamAM eka bIja vevAIone "ThAra nAme saMbodhatA. A "kAra" zabda (sutra)-dhAra"no apabhraMza che. ogaNIzamI sadImAM aMgrejI rAjya zAsana kALamAM kArIgaronA samuhanA uparIne mIsI zabdathI saMbedhavAnuM zarU thayuM. A mIstrI zabda pratyeka kArIgaranA uparIne lAgu paDe che. tethI zilpIone mIstrI zabdathI saMbodhavuM egya nathI. zilAne ghaDanAre te zilAvaTa-tenuM apabhraMza rUpe "salATa zabda che. zilAvaTa zabda uttara bhAratamAM Aja paNa pracalita che. jaina graMthomAM ullekha che ke cakravartI rAjA pAse cauda ratna sadA hAjara rahetA hatA. jethI A rAjA je cIjanI IcchA kare tevI ja te vastu tenI pAse khaDI thAya. A cauda ratnomAMnA ekanuM nAma vardhakI Ape che. tenuM kAma rAjA jevI IcchA AjJA kare tevuM ja sthApatya-bAMdhakAma tvarita UbhuM karI devAnuM hatuM. tethI ja lokavArtAnA prasaMgamAM vizvakarmAe eka rAtamAM A racanA UbhI karI evuM bolAya che.) sthApatyane vikAsa bhAratIya sthApatyane vikAsa dhArmika bhAvathI baMdhAtA deva-maMdira, jaLAzraye I ne AbhArI che. killA, nagara, rAjabhavana jevI sthApatya racanA dvArA rAjAe tathA dhanADhayAnI udAra vRttithI ja A vikAsa thayo che, jenA prAcIna bhagna avazeSe cheka IsvI pUrve pAMcamI sadInA maLe che. zilpa-sthApatya tathA vidyA kaLA kauzalyanI samRddhi A dezamAM ajoDa hatI, jenA varNana ati prAcIna mahAkAvyamAM paNa ApelAM che. - dIrgha kALanA vyavahArU anubhava pachI ja zilpazAstranA niyama racAyA hatA. evuM prAcIna sthApatyanA kALakrama parathI anumAna baMdhAya che. yuropanA zi5rasanna grIsa dezanA zilpaniSNAtoe paNa A niyame pALyA hatA. A dezanI samudra yAtrAdhe IvI pUrvathI ja AvatA Araba temaja yuropIya vidvAno dvArA e niyamo te pradezamAM prasaryA hatA.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApatyomAM mukhyatve devamaMdirAdinA vividha vibhAganI ghATa paddhatine vikAsa kamazaH pRthaka pRthaka kALamAM temaja dezanA pratyeka prAMtamAM krame krame svayaM thate gaye che. dhArmika mAnyatA-bhAvanA-sAdhanAnA ge bhinna bhinna ghATa uddabhavyA che. tethI amuka paddhati cekasa saMpradAyanI che ema kahevuM te bhUla bhareluM che. amuka ghATa amuka saMpradAye pravartAvyo tethI te brAhmaNa, baudha ke jaina saMpradAyanI zailI che e vidhAna bInapAyAdAra che. dezanA cekasa vibhAgamAM pravartatA eka ke bIjA saMpradAyanI zailimAM dezanA e vibhAgamAM kALa baLe navamI-dasamI sadI sudhI zi95kRtimAM parivartane thatAM ja gayAM che. te pachI ja tenI racanAnA cekasa siddhAMta nakkI thayA haze ema mAnavuM paDe che. dAkhalA tarIke navamI dasamI sadInA devamaMdiranA mULa prAsAdane pharatuM chajuM jovAmAM AvatuM nathI temaja devamaMdiranI bhiMtanA tharavALA paNa temAM eAchA jovAmAM Ave che. temaja tharavALAmAM khAsa devasvarUpa paNa letA nathI. vaLI tenuM pITha-kuMbhAnuM kAma vartamAna kALanA nirmANa karatAM sAduM hatuM. dazamI sadInI agAunI racanAmAM pITha ItyAdinuM zi95 paNa pAchalA kALathI bhinna thayeluM dekhAya che. ethI devamaMdiranI racanAnA rUDha niyamo pAchalA kALamAM baMdhAyA hatA ema cokasa mAnavuM paDe che. paradezI vidvAne bhAratIya zilpakaLAnA sAMpradAyika bheda pADIne zi95 racanAne oLakhAve che te taddana khoTuM che. e te mAtra pravartamAna zilpa paddhatinA kALabheda, agara prAMtIya bheda che. A dezanI zilpakaLAnuM viziSTa lakSaNa te tenA bAMdhakAmanA ghATanI sahetuka racanA che. je vedika, jena ke dha koI paNa saMpradAyanA maMdiramAM spaSTa dekhAya che. zilpa relInA prakAra vizvakarmA praNita graMthamAM A vastu spaSTa ApI che. bhAratanA vividha prAMtamAM zilpanI cauda jAtio pravartatI hatI, jemAMnI ATha uttama gaNAya che. dezanA kayA bhAgamAM te jAtinA prAsAdanI racanA thatI hatI tene paNa temAM ullekha che - nAgarA drAviDAzcaiva bhUmijA latinAstathA / sAMdhArAzca vimAnAzca mizrakAH puSpakAMkitAH // ttei rASTa gumAra zuddhajrAH pIrtitA: tera-gati-thAna-meufthatA | (1) nAgarAdi, (2) drAviDAdi, (3) bhUmijAdi, (4) latinAdi, (5) sAMdhArAdi, (6) vimAnAdi, (7) mizrakAdi, (8) pukAdi e ATha jAtinA prAsAda (cauda jAtimAM) zuddha chaMdanA deza-jAti-kuLa sthAna pramANe varUpabhede upasthita
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 thayA che. vaLI AgaLa kayA prAMtamAM kaI jAtinA prAsAdenI racanA thAya che te paNa kahevAmAM AvyuM che. gaMgAdeza, ahirAjya, kAmarU (AsAma), gauDa, maMga, turaSkAdaDa (hAlanA caula deza), nAlezrI, nIlasa Mbhava, malaya deza, ITaka, kaliMga, kAnyakubja, vairATa, kAkaNa, dakSiNApatha, jaya'tI, mAlavadeza, kAMcIpradeza. kali jara pradeza, maga, mathurA, hImAlaya, Azrayapradeza, daMDakAraNya, saurASTra, gurjara, lATa, kAzmira, siMdhu, khurAsANu tathA teogakSaNa pradezamAM A prakAranA prAsAdo thatA hatA. prAsAdonI A jAtimAnA udbhavanA itihAsa zilpabhraMthamAM ApyuM che ke himAlayanI uttare dArUkAvanamAM je je leAkeAe je je prakAre-je je AkAra zivajInA pUjananI racanA karI hatI te parathI prAsAdanA A ghATa-AkRti urdUbhavI che. A sarva jAtinA prAsAdo kayA prAMtemAM kevA svarUpanA racAtA hatA tenA sa'zAdhananI jarUra che, je saMzodhana kAryamAM vidvAna ziSajJatA Ane rakIne rASTriya sarakAre A upayegI koi purAtatvakAma tvarita karavu ghaTe che. draviDa graMthAmAM te mAtra traNa jAtinA prAsAdonA ja ullekha che. (1) dakSiNumAM draviDAdi, (2) uttaramAM nAgarAdi tathA (3) madhyamAM vesararzAde (vairAjyAdi) jAtinA prAsAdanI zilpa racanA varNavI che. vaLI keTalAka vidvAnA zilpanI keTalIka zailine zAsanakartA rAjyakuLanA nAma parathI eLakhAve che. cAlukaya zaili, pallava zaili I. paNa upara kahyuM tema A vidhAna khetu che. zilpaca'thAH Ayurveda, dhanuveda, vAstuvidyA (zilpa sthApatya ), jyAtiSa, gaNita rtha aneka vidyAnA prAdurbhAva bhAratamAM ja thayA che. yurAdi dezamAM Araba tathA grIka prajA mAta A vidyA paradezo mAM phelAI che. A pratyeka vidyAnA siddhAntAnu vana te te vidyAnA prAcIna sa'skRta graMthamAM e kALanA niSNAta prasiddha RSimunioe karyuM che; ane te graMthA temanA nAma sAthe joDAyalA che. va`mAna yuganA enjInIyarIMgane TapI jAya evu e amUlya sAhitya che. bhAratamAM vidharmI muslIma dharmAdha zAsrakAnA hAthe sthApatyonI sAthe tenA graMthAnA paNu vinAza thaye. ethI pratyeka prAMtamAM vikaselI sthApatya kaLAnA amUlya namunA aprApya banavAthI tenA abhyAsanuM' sAdhana paNa Aje rahyuM nathI. Ama ghaNAka zilpagathA vidharmIonA hAthe nAza pAmyA. uparAMta zilpIonI sa`kucita vRttinA kAraNe paNa A graMtho kALakrame uddhaInA bhAga anyA. ethI je kAMI zilpa-sAhitya raDayu khaDayuM. jaLavAI rahyuM te chinnabhinna avasthAmAM hastalikhita pratAmAM maLe che. sAMgeApAMga saMpUrNa graMtha maLI zakatA nathI. devamaMdira mAMdhanAra zilpIo pAse peAtAnA dhaMdhAnI jarUrIyAta puratA ja kaI koI graMthanA bhAga jaLavAi rahyo che, graMthanA bAkInA bhAga maLatA nathI. vaLI AvI hastalikhita pratA parathI thayelI nakaleAmAM pAra vinAnI azuddhie jovAmAM Ave che. kemake A kArIgara vargamAM saMskRta bhASAnA jJAnanA abhAva heya che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna RSimunio tatvavettA hatA. temaNe aneka vidhA kaLAnA zAstronI racanA karI che. vAstuvidyAnA 18 AcA-Simunioe je graMtha racelA che, te sAhitya Aje purUM upalabdha nathI. zrI vizvakarmAnA racelA kSIrArNava, vRkSAra, dIpArNava, aparAjita, jJAnaprabhaSa, vizvakarmA-prakAza, vAstuzAstrakArIkA, jayagraMtha-ATalA graMze hala jovAmAM Ave che. je sarva mArA graMtha saMgrahamAM upalabdha che. bAramIthI soLamI sadI sudhInA kALamAM zilpajJa niSNAta vidvAnoe zilpazAstranA graMtha racelA che. je graMthanuM Aje cekasa aMze adhyayana thAya che. paMdaramI sadInA prasiddha niSNAta zi9pIzAstrI semapurA maMDanane janma gujarAta pATaNamAM sUtradhAra zrI kSetra (khetA)nA ghera thaye hate. ane e pitA-putrane mevADamAM citaDanA mahArANA kuMbhAjIe nimaMtrIne rAjyAzraya Apyo hato. (1) sUtradhAra maMDane racelA daseka graMthe maLe che. -(1) devatA-mUrti prakaraNama, (2) prAsAda maMDana, (3) rAjavalabha vAstuzAstra, (4) rUpamaMDana, (5) vAstumaMDana, (6) vAstuzAstra, (7) vAstusAra, (8) Ayatatva: (2) sUtradhAra maMDananA bhAI nAthujIe racele "vAstumaMjarInA traNa adhyAya graMtha paNa maLe che. (3) mahArAjA bhejarAja racita prasidhdha "samarAMgaNa sUtradhAra" nAme graMtha che. (4) vidvAna somapurA zilpI sUtradhAra vIrapAle "beDAyA prAsAda tilaka" nAme graMtha race che. (5) Thakakura phereno racele "vatsAra" (vAstusAra) nAme graMtha che. (6) paMDita vAsudeva racita "vAstupradIpa" (7) sUtradhAra malla racita "parimANa maMjarI" (8) sUtradhAra rAjasiMhano "vAsturAja," (9) sUtradhAra gaNezane vAstu kaustubha' (13) sUtradhAra geviMdanA () "kalAnidhi" (3) vAstu-udhdhAra, " (11) sUtradhAra kauzikano " vAdhyAya," (12) sukhAnaMdanA sukhAnaMda vAstu ratna tilaka paTala" che. uparAMta "sUtrapratAna" graMthanA 4 adhyAya tathA 'devyAdhikAra saMbhava' graMthanA 7 adhyAya maLe che. uparanA sarva vizvakarmAnA nAgarAdi zi95 graMtha prasiddha sUtradhAra maMDane soLamI sadImAM astavyasta sthitimAM joyA. te sarva graMthonuM saMkalana karyuM ane A nAgarAdi graMthe spaSTa saMkSipta rUmamAM mUkI vAtuvidyAre teNe uddhAra karyo che. zi9pazAstra sAhityanA bhAradAja zetranA A mahAna uddhAraka sUtradhAra maMDane mevADaudayapura rAjyane Azraya pAmIne citoDagaDhamAM vAsa karIne A mahAna kArya karyuM che. je mATe zilpajagata temanuM bhAre RNuM che. purANomAM paNa vAstuvidyA para ullekha maLe che. matsyapurANa, agnipurANa, garUDapurANa, viSNudharmottara purANuM IDamAM A ullekho jovAmAM Ave che. uparAMta Agama graMtha, kriyAkAMDane graMtha, jyotiSagraMtha, taMtragraMtha, sUtragraMtha, nItizAstranA graMthomAM paNa zi95nA aMgenA ullekho maLe che. nAgarAdi zilpagraMthe uparAMta vivAdi zilpagra ghaNuM che. e pradeza para dharmajhanunI muslImonuM AkramaNa pramANamAM ochuM thayuM che. tethI A vivAdi zilya sAhitya tyAM jaLavAI rahyuM che. temanA mukhya carthomAM (1) aMzumAna bhedAgama, (2) kAzyapazilpa, (3) mAnasAra, () vaikhAnasAgama, (5) mayamatama, (6) zilpa
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zAsrama, (7) manuSyAlaya ca'drikA, (8) vAstuvidyA, (9) zrI tatvanidhi, (10) maya zAstram, (11) pratimA lakSAdhyAya, (12) IzAna zivagurUdeva paddhati taMtra, vizva karmo prakAza, (14) vAstusAra sa`graha, (15) vAstumadha, (16) huMya ziSa paMcarAtram, (17) zilpa ratnam , (18) bRhada zilpazAstra, (19) bhilaSitAtha ciMtAmaNi, I. graMthA che. jemAMnA ghaNA hAla mudrita paNa maLe che. madhyakALamAM junA zipatra'thA astavyasta thatAM tenA keTalAka bhAga chUTA paDI gayA, je khudA graMtha tarIke keTalAka zilpIo pAse maLe che. paNa e te kAi moTA graMthanA thADA adhyAya ja che. dAkhalA tarIke, Ayatatva, kezarAja, nirdoSa vAstu, gRhaprakaraNa, prAsAdamajarI, samavasaraNa, puNyavidvI, devapratiSThA, vAstupUjA, jInaprAsAda, RRSabhAdiprAsAda, kezarAdi merU prAsAda, ekAviti merU prAsAda, vijayAdi prAsAda jevA ghaNA nAnA nAnA prathA jovAmAM Ave che. A dareka kAI eka agara khIjA mATA graMthanA mAtra adhyAya ja che. ane A graMthaiAmAM rAjaprAsAda, devaprAsAda, jaLAzayA, ArAma-vATikAo, nagara-racanA, sAmAnya gRhA Adi viSaye carcelA che. mArA potAnA graMtha saMgrahamAM uparanA graMthA mudrita temaja hasta likhita ekatra karyAM che. "vaimAnika prakaraNa" nAme eka hastalikhita graMtha che; je bharadvAja RSinA racelA yaMtra sasva' nAmanA graMthanA eka adhyAya ja che, vaijJAnika dRSTie A graMtha adbhuta che. A graMthamAM Apela vastu pacAseka varSa pUrve ApaNA sudharelA samAja pAse kAI zilpIe raju karI heAta tA tene pAgala ja gaNI kADharcA hAta. paNa Aje pazcimanA vaijJAnikoe A vastu siddha karI batAvI che. ApaNA AvA graMthAmAM ApelI hakIkatanA 'zodhananI javAkhadArI ApaNI sara kAranI che. tethI ApaNI prAcIna vidyA para prakAza paDaze ane vijJAna kSetre navI dizA ughaDaze. kaLAne prAtsAhana bhAratamAM rAjAe, dharmAdhyakSA tathA zrIma`ta vage zilpakaLAne sadA protsAhana ApI tene jIvaMta rAkhI che. teo tene peAtAnA pradhAna dharma mAnatA hatA. paNa Aje A traNe varga azya thatA jAya che. ane e rIte A kaLAnI kadara karanAra samAja ghasAtA jAya che. kheda sAthe kahevu paDe che ke vartamAna rAjya-sarakAra bhAratIya zilpasthapatya pratye udAsInatA saMve che. sarakAre pATanagara-dIlhImAM lalita-kaLA ekeDemI nAmanI saMsthA ubhI karI che. paNa A saMsthAmAM te mukhyatve nATaka ceka ke nRtya-saMgIta jevI kSaNika manAra jaka kaLAneja sthAna che. sthAyI sthApatya-kaLA temaja e kalpanA prAcIna caiAnA saMzodhana pratye sAva durlakSa ja sevAya che; tethI bhAratIya kaLAnA majJa sajjanAe A prazna upADI laI tenA pracAra karI A kaLAnA uttejanAtha prabaLa prayAsa karave ghaDe che. rahyAsahyA prAcIna vidyAnA sevake|ne protsAhita karI e vidyAnA sa MzodhananuM kArya tvarita hAthamAM levA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha. prayAsa thavA joIe. rAjya sarakAranI jeTalI ja ApaNI vidyApITha-yunIvarsITIenI paNa A pharaja che. bhAratIya zilpakaLAnA saMpUrNa vikAsa mATe A vidyAne ApaNI ejInIyarIMga kolejamAM paNa sthAna ApavuM joIe ane tene graMthastha (thIyeAreTIkala) jJAna sAthe sakriya (prekaTIkala) jJAnanI vyavasthA paNa thavI joIe. sthApatyane vahema mAnatA sudhArake. ApaNA prAcIna kALanA saSi muni praNita graMthane buddhipUrvaka abhyAsa karyA vinA tene vahema ke haMbaga gaNuM kADhavuM e TuMkI buddhinuM lakSaNa che. purANa graMthamAM vAyuyAna AdinA varNana che, jene agAu AvA sudharelA gRhastho hAMsIpAtra gaNatA hatA. paraMtu buddhibaLa tathA parizrama vaDe paradezI vaijJAnike e baluneelenajeTa vimAna jagata samakSa khaDA karyA pachI ApaNuM purANu-graMthastha vastuone vahema-haMbaga gaNavAne have avakAza ja rahyo nathI. vaLI bhAratanA sudharelA gaNAtA TuMkI buddhinA purUSo mAne che ke devamaMdira tathA anya suMdara kaLAmaya sthApatyo pAchaLa dravya kharcavuM e mUrkhAI che, paNa tene badale kulokolejone uttejana ApavuM temAM ja dravyane sadavyaya che. paNa A TuMkI buddhinA purUSe bhUlI jAya che ke yugothI vikAsa pAmela zilpa-sthApatyanA vidyA-saMskAra TakAvI rAkhI dezanuM gaurava vadhAranArI A kaLAnI pAchaLanA dravyane upayoga e paNa eka bhAre savyaya ja che, jethI dezanuM gaurava jALavanArI A vidyA-kaLA TakI raheze. buddhizALI sajajane e udAra dRSTithI A vastune vicAra kare ghaTe che. vidyA-kaLAne ujana devAnuM kArya te rAjya tathA samAjane dharma che. svadezAbhimAnI purUSae A vastu pratye rAjA-prajAnuM lakSa daravuM joIe. gauravaprada bhAratIya zilpa. prAcIna sthApatya tathA sAhitya vaDe ja dezanI saMskRtinuM mUlya aMkAya che. A vidyAkaLA te dezanuM amaluM dhana che. zipa-sthApatya mAnava jIvananuM atyaMta upayogI marmabharyuM aMga che. te dvArA ja prajAjIvanane vikAsa, sughaDatA, dhyeya, kaLApriyatA spaSTa joI zakAya che. A kaLA hadaya temaja cakSu banene AkarSe che. zilpa-sauMdarya e mAtra taraMga nathI. paNa hRdayane sabhara bhAva che. jagatamAM bhAratanuM sthApatya uttama keTInuM dezane gaurava levA sarakhuM che. bhAratanA sarva sAhityano prAraMbha dharmabudhithI thayelo che. tethI zi95zAstra paNa dharmabhAvanA sAthe saMkalita thayuM che, jenI buddhipUrvakanI racanA prAcIna RSi-munioe karelI che. zilpanI keTalIka zailIja bhAratanI AdhyAtmika vicAra dhArAmAMthI udbhavI che. purnajanmane sidadhAMta mujaba jIvaprANuM vikAsa sAdhatAM aneka ucca keTInI nIemAM janmatAM janmatAM Akhare brahmamAM vilIna thAya che. A siddhAMta devamaMdiranA zikhararUpa-zaMkunA AkAre mUkyuM che, jemAM bhAratIya zilpapadhdhati aMDasRSTinA sidhdhAntanI vilInatAnuM darzana karAve che. zilpanI AdhyAmika bhAvanAnuM ja A
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ '44 eka spaSTa cinha che. dharma pravRttithIja dhArmika sthApatya bhAratamAM ubhAM thayAM ane te dvArA ja zilpI vargane uttejana maLyuM che. prAcIna kALamAM zilpIne brahmAnA putra gaNI tenuM pUjana thatuM. ezIyA khaMDamAM-jApAnamAM budhdha dharmano pracAra thatAM e dezanI rAjyamAtAe prajAmAM sarSa DhaMDherA dvArA IchA pradarzita karI hatI ke mArA rAjyanA nagaro tathA upavanamAM zilpIone TAMkaNAne guMjArava sadA thato rahe! bhAratanA zilpIoe purANanA prasaMgone pASANumAM sajIva ketaryA che. temanA TAMkaNAnI sarjanazakita parama prazaMsAne pAtra che, pattharo paranA zi95 parathI zaurya tathA dharmabodha prApta thAya che. jaDa pASANane vAcA ApanArA AvA kuzaLa zi9pIo paNa kavi ja che, je bhAre dhanyavAdane pAtra che. alabatta kaLA kaI dharma ke jAtinI nathI. e te samagra mAnava samAjanI che bhAratIya zilpIoe A kaLA dvArA svargavaikuMThane pRthvI para utAryuM che ane rASTa jIvanane samRddha karI preraNuM ApI che. AvI ApaNI sthApatya kaLA pratye Aje rAjayakartA sarakAra bekAra banI che zrImaMta vaga durlakSa seva thayA che. e ja dezanuM durbhAgya sUcave che. jaDa pASANamAM prema, zaurya, hAsya, karUNA ke kaI bhAva mUrtimaMta kare bahu kaThaNa che. citrakAra te raMgarekhAthI te darzAvI zake che. paNa zilpI AvI raMganI madada vinA ja pASANamAM bhAvAtmaka sarjana kare che tyAM ja tenI apUrva zakita rahelI che. mUrtipUjA. bhAratanA pratyeka saMpradAyamAM mUrti pUjana prAdhAnya sthAne che. tenA prAraMbha kALa viSe vidvAnomAM matabheda che. vedamAM paNa mUrti viSe ullekha che. dhyAna ganI sidhdhi sArU jJAnI mahApurUSe pratimAnI AvazyakatA svIkAre che. veda kALamAM yajJanA kriyAkAMDamAM devane stuti sAthe bali ApatA hatA. A devanA Ayudha, vAhana, zakti ItyAdinI kalpanA parathI pratimAnA svarUpa racAyA che. bhaktimArgamAM pratimA pUrNa AlaMbana rUpa che. tethI mUrtipUjA jarUrI manAI che. A mAnyatAne mULa prAraMbha nirAkAra liMga pUjanathI thaye che. te pachI ja sAkAra mUrtionI kalpanA thaI. dhArmika daSTie sAdhaka, sAdhya ane sAdhanamAM anukrame bhakta, mekSa ane mUti-pratimA manAya che. A pratimAnI sthApanA mATe ubhA karelA sthApatyane maMdira-devAlaya kahe che. ApaNA sarjaka, pAlaka, saMhAraka deve brahmA, viSNu, maheza che. brahmAnI pratimAnuM pUjana bahu svalpa thAya che. viSNu, ziva, zakita, gaNeza sUrya-A paMca devenI pratimAnA pUjana mATe bhAratamAM sthaLe sthaLe maMdire racAyAM che. dakSiNa-draviDamAM kaMdha-kArtikasvAmI bahu pUjAya che. sUrya-pUjana pAchalA kALamAM zarU thayuM hatuM. paNa pachIthI sUrya pUjA asta pAmI. madhyakALanA sUya devanA bhagna maMdiro najare paDe che. vartamAna kALamAM te navAM baMdhAtA nathI. vividha sthAnanA mahAmya pramANe deva devIonA maMdire bhAratanA pratyeka prAMtamAMcAyAM che. takSazilAgAMdhAranI kaLAnA avoyarUpa buddha yuga pachInI je suMdara mUrtio
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLe che tenA sauMdaryane yaza yuropI vidvAne grIka zilpIone Ape che. paNa te vastu ja bIna pAyAdAra che. pratyeka dezamAM potapotAnI AgavI ja zilpa zailI udbhavI che. ethI yupI vidvAnI bhAratIya zilpane gauNa gaNI kADhavAnI A ka95nA mithyA che. ulaTI grIka kaLA gAMdhAra kaLAmAMthI udabhavI hoya tema dekhAya che-evuM vidhAna kema kaI karatuM nathI? bhAratIya kaLAe te jagatanA zilpa sthApatyamAM ghaNo kiMmatI ajoDa phALo Apyo che. manu Adi prAcIna smRtikAe nRtya-gItanI kaLAnA ati sevanamAM nItinAzano bhaya joIne tenA AvA kaLAkArane aparAdhI gaNI zikSA sUcavI che. ane tene apamAnita karI nagaramAMthI bahiSkRta karavA sudhInI AjJA pharamAvI che. e ja nRtya-gItanI kaLAne vartamAna kALamAM rAjyAzraye bhAre uttejana maLI rahyuM che. jyAre sthAyI suMdara zilpakaLA pratye durlakSa sevAya che tyAre kSaNika manoraMjananI kaLA rAjyAzraya pAmI samAna pAme che. ene paNa kALanI vicitratA ja mAnavI paDe che. vastune nagna svarUpe AkhI abhadra vikAra jAgrata karanArane ApaNuM zAstrakAra aparAdhI gaNe che. paNa Adhunika vivecaka kahe che ke nagna deha te kudaratI che. tenA para banAvaTI vAno DhAMka picheDe karavAthI kaLA mArI jAya che. temane mAre eka ja prazna che ke zuM kaLA sAthe nItine kaMI sabaMdha ja nathI ? mUrti-vidhAnamAM badhA ja zilpIe sarakhA kartavyazIla hotA nathI. apratima kuzaLatA vinA keIe mUrti ghaDavI ja nahi evo pratibaMdha zakaya nathI. tethI bhinna bhinna ziSIonA hAthe nirmANa thayelI mUrti emAM kamI adhika sauMdarya najare paDe che. kaLA-kRti kudarata sAthe sAmya sAdhatI hovI joIe evuM sauMdaryapUjake mAne che. A daSTie bhAratIya kaLA-kRtione jotAM bhAratIya zilpIo kudarata karatAM bhAvanAne vizeSa prabaLa mAne che ema spaSTa dIse che. suprasiddha sthapati. judA judA kALamAM je somapurA sthapatio thaI gayA temanA kamavAra u9le maLavA durlabha che je kaMI maLyuM che te parathI ahIM noMdha lIdhI che. somapurA zilpI mukhyatve pASANu kAma kare che. uparAMta dhAtu kAmamAM paNa teo niSNAta hatA. temanA prAcIna kALanA dhAtu kAmanA namunAo temaja madhyakALanA namunAe Aje paNa jovAmAM Ave che. AvI eka dhAtu pratimAM vaDodarA pAse AkoTAmAMthI maLelI che. jIvIta svAmInI mahAvIranI dikSA pahelAMnI AbhuSaNavALI uttara bhAratanI zreSTha samRddha dhAtu zi95nI A suMdara khaMDita mUrti guptakALanI pAMcamI sadInI marUmaMDaLanA zAhadhara nAmanA zipInI banAvelI che. dhAtu mUrtinA bIjA eka nirmAtA gujarAtanA zilpI "zivanAga" nAme hatA, teNe vi. saM. 744 mAM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ banAvela kAusagnanI dhAtu pratimAo kaLAnA khajAnA rUpa che. te hAla sajajana reDa pAse vAtaparA gaDhamAM che. te para lekha che ke sAkSAtpitAmahenaiva sarvarUpavidhAyinA / - zilpinA zivanAgena kRtametanjinadvayam / / sAkSAta pitAmaha brahmAnI jema sarva prakAranA rUpanA sarjaka zilpI zivanAge A be jinamUrti banAvI che. vi. saM. 744 baMgALamAM pAla rAyakALamAM navamI sadImAM dhAtu kAmanA kuzaLa kaLAkAre-dhImana ane dIpAla nAme zilpIo hatA. agAu kahyuM tema sAMcI tRpanI dakSiNa dizAno kAmaya daravAje IsvI pUrvanI 1 lI sadImAM padaranA kharce bAMdhanAra AMdhranA zrI sAtapaNu rAjAnA mukhya sthapati AnA muddA hatA. kumAradevIne sAranAtha nAme zilAlekha zilpI vAmane katarela. arjuna varmAnI dhArA prazastIne zilAlekha utama rUpakAra siMhAkanA putra zilpI rAmadeve ketayane ullekha che. - vi. saM. mAM mULarAja solaMkInA sthapati gaMgAdhare siddharAjanA bhavya rUdramahAlayanI racanA karelI. te kAmanI pUrNAhutI tenA putra prANadhare karela. vi. saM. 120 nA arasAmAM vimaLa maMtrInA AbunA suprasiddha maMdiranA nirmAtA gaNadhara nAme zilpI hatA. vi. saM. 1210 nA aMdAje selaMkI yugamAM hIrAdhara nAme zilapI thaI gayA, jeNe DAInA sthApatyanI racanA karelI che, jenI leka vArtA suprasidhdha che. te vi. saM. 1285 nA samayamAM gujarAtanA rAjyamaMtrI vastupALa tejapALe AbunA benamuna maMdiranI racanA somapurA zrI zanideva sthapatinA hAthe karAvI che. A zebhanadeva te kALanA vizvakarmAnA avatAra samA kuzaLa dhIra gaMbhIra sthapati hatA. jaina samAjamAM temanI pratiSThA mahAna jainAcAryonA jeTalI hatI. tene purA kuMbhArIyAjInA eka zilAlekha parathI maLe che. vastupALanA caritrakAre saMskRta padyamAM zanidevanI prasaMzA karatA laike ApelA che. "he zaMbhanadeva! A maMdiranuM atitva raheze tyAM sudhI tamArI akSaya kIrti cIrakALa raheze ane tamArI amara nAmanA gavAze." pramANa maMjarI nAme kASTa zipa graMthanA kartA zipI nakulane putra mahala deva agyAramI sadIne kuzaLa rathapati hatA. vi. saM. 14lpanA arasAmAM rAjasthAnanA pAlI pragaNAnA rANakapuranA suprasiddha jena caturmukha mahAprAsAdanI racanA "pAka" nAmanA somapurA zilpIe karelI che. siddhapuranA rAjavihAranA te kALe ubhelA bhavya prAsAdanI racanA parathI tenI pratikRtirUpa A maMdira pAke bAMdhyAno ullekha che. A rAjavihAra prAsAdanuM taLa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 plAna A graMthanA pAchalA bhAgamAM uttarAnA pariziSTamAM Apela che. tenAthI caturthAMza rANakapurane dharaNI vihAra prAsAda che. depAkanI leAka kathA paNa pracalita che. vi. sa'. 1173mAM dakSiNa karNATakanA elaranA suprasiddha maMdiranA nirmAtA zilpI DaMkanAcAryAM hatA. paMdaramI sadImAM mevADanA kuMbhA rANAnA rAjyamAM citeADagaDha paranA keTalAka sthApatyanI racanA suprasiddha sUtradhAra sthapati mane karela che, tenA pitA khetA mULa mahIlapura pATaNanA hatA. mevADa rAjyanA nima MtraNathI teNe tyAM nivAsa karyo hatA. sUtradhAra khetAnA putra maDana suprasiddha sthati hatA. teNe aneka zilpaga thAnI racanA karI che. temaja zilpanA azuddha ane astavyasta thayelA graMthAne vyavasthita karyo che. te zrI vizvakarmAnA avatAra svarUpa hatA. A mahApurUSe zilpakaLAnI bhAre sevA karI che. tenA nAnAbhAI nAthujI paNa kuzaLa zilpI hatA. te vAstu mAMjarI graMthanA kartA hatA, ciMtADanA kIrtisthaMbhanA upalA mALe khetAputra maMDananA AkhA kuLa parivAranI mUrtie koMDArelI che. ' sattaramI sadImAM mevADamAM kAMkareAlI pAse rAyanagara pAsenA vizALa saravara rAyasAgarane kAMThe 'nava cAkIe 'nA nAme hajAreka phUTa lAMbA ArasathI AMdheluM che. e veLA mahArANAe temAM mukhya zilpIne gAma garAsa ane sattara hajAra krama (te kALanA sikkA) bakSIsamAM ApI sanmAna karyAnA lekha tyAM kAtarela che. pAsenA rAyanagara nAme zaheramAM te kALe traNase ghara sAmapurA zilpIenA hatA. zilpa sthApatyanA uttejananA abhAve ane tyAMnI ArasanI khANeAnA mAlanA upADanA abhAve hAla temanuM eka paNa ghara tyAM nathI. vi. sa', 1566nI sAlanI acaLagaDha AbunI dhAtunI jaina cAmukhanI mUrtie zilpI vAcchAnA putra devAnA putra akhudanA putra haradAse banAvyAneA ullekha maLe che. tenI joDaeNnI vi. sa. 1518nI cAmukhanI eka dhAtu mUrti DuM'garapura nivAsI zilpI lubhA ane lAMpAe bharI che tevA lekha te para kettarelA che. vi. sa'. 1885mAM pAlItANAnA jainonA pavitra zatrunya pahADanI be bhinna bhinna TekarIo hatI. jagyAnA abhAve ane TekarIyAnI vaccenA gALA purI mATI TuMka mATenI samatala jagyAnI yeAjanA sthapati zrI rAmajI lAdhArAme karI hatI ane temaNe zeTha seAtIzAhane vizALa TuMka te sthaLe bAMdhI ApI. zrI rAmajI mahA kuzaLa sthapati hatA. te yuganA vizvakarmA svarUpa hatA. zilpanI keTalIka rUDhimAM sAdAI lAvavAne cilA temaNe ja pADelA che. temaNe yuvAvasthAthI mAMDI vRddhAvasthA sudhInA aradhI sadI jeTalA kALamAM ghaNA sthApatyenI racanA gujarAta saurASTramAM te yugamAM karela che. zatrujya para temaNe traNa TukA khAMdhelI che. muMbaI jevI ugatI nagarImAM bhAyakhalAnA jaina maMdira temaNe mAMdhelA che. teo A graMtha lekhakanA cAthI peDhIe prapitAmaha thAya che. amadAvAdanu` zeTha haThIsIMganuM jaina khAvana jInAlaya vi. sa'. 1900mAM sAmapurA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zi9pI premacaMdajIe bAMdhela che. bhAratIya sthApatyanA keTalAka amulya namunA rUpa kaLAmaMdiranA stara para baMdhAvanAranA nAme katarelA maLe che. paraMtu kamanasIbe A amulya kaLAne vAraso mukI janAra zilpInA nAme maLatA nathI. evA niHspRha sthapatione amArA namra bhAve zatazaH vaMdana che. bhAratanA pratyeka prAMtanA vividha kALanA darzanIya sthApatya bhAratanA pratyeka saMpradAyamAM mUrti sAdhya sAdhana-pradhAna che. Adi kALamAM nirAkAra zivaliMganI pUjA thatI. pAchaLathI sAkAra rUpe anya devenI kalpanA thatAM mUrtipUjAne pracAra thayo. AthI A devamUrtionA maMdiranI agatya ubhI thaI, tenI racanAmAM devanuM sthAna-garbhagRha, prArthanA maMDapa, nRtya maMDapa ema kamazaH vikAsa pAmatAM deva maMdiranI purI racanA thaI che. pratyeka maMdiramAM ochAvattA khaMDene AdhAra dravya tathA sthAna para che. A racanA sAmAnyataH uttara bhAratanA maMdiramAM jovAmAM Ave che. jyAre drAviDa maMdiro te eka nAnI nagarI jeTalA vistAramAM hoya che. nIjamaMdira ane prArthanA maMDapa te tyAM paNa uttara bhAratanA jevA ja hoya che. paraMtu drAviDa maMdiromAM suMdara kaLAmaya bhavya pradakSiNA patha eka, be, traNa ke sAta sudhInI saMkhyAmAM hoya che. maMdiranI surakSA mATenA uttaretara killA jevA A mArga che. jaLAzayo, bhajana maMDapa, anya parivAra-denA bIjA maMdire, bajAra ane khullA ceko paNa temAM hoya che. AvA vizALa sthApatya samuha rUpe A maMdire grenAITa-kALamIMDha patharathI karaDe rUpIyAnA kharce judA judA saMpradAyanA vikhyAta rAjakuLoe baMdhAvyA che. maMdira nirmANa e bhAva pradhAna che. pratyeka bhAvika bhakata bhagavAnanA sAkAra rUpanuM pUjana arcana karIne pitAne dhanya mAne che. drAviDa rAjya vazamAM pAMDava, caula, cerA ane palava rAjyo pachI cAlukaya rAjakuLe paNa pitAnuM rAjya te devanuM sAmrAjya mAnatA hatA ane pitAnA rAjyanI aDhaLaka Avakane devadravya gaNutA hatA. pariNAme tyAM AvAM vizALa deva maMdira nirmANa thayAM che. uttara bhAratanA rAjyavaMzanI paNa bhAvanA kAMI kama na hatI. gujarAtamAM daza. mIthI teramI sadI sudhI evA vizALa sthApatya rAjAoe ubhA karyA che. siddhapurane rUdramahAlaya ane rAjaprAsAda, tathA sahastraliMga sarovaranI vizALa racanA solaMkI rAjAoe karI che, ema ItihAsa sAkSI pure che. AvA vizALa sthApatyane vidharmIonI dharmAdhatAnA kAraNe nAza thaye. pariNAme maMdira racanAnA saMkucita svarUpane udabhava . bhAratanA pratyeka prAMtanI zipa zilImAM bhinnatA jovAmAM Ave che. erissA-uDIyA, madhyapradeza, gujarAta rAjasthAna, draviDa, hayazALa, kAmira-baMgALa, bihAra vagere prAnA Aje bhAratanA rahyAsahmA sthApanI. mAnasika yAtrA karI ApaNe tenuM vihaMgAvalokana karIe. - '
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ orIsA-uDIyAnA kezarI vaMzanA cothIthI agyAramI sadI sudhIne cha varSanA rAjya kALa daramIyAna sAta hajAra maMdire bhuvanezvaranI AsapAsa baMdhAyA. temAM hAla pAMca maMdire vidyamAna che. temAM siMharAjane bhavya prAsAda, mukatezvaranuM kaLA pUrNa maMdira rAjArANInuM suMdara maMdira, temaja 1300 700 phuTanA mApanA jaLapUrNa pavitra bindu sAgaranA kAMThA pAsenA maMdire darzanIya che. koNArkanuM bhavya sUrya maMdira baMkIyara hAlatamAM che. chatAM devI saMpattI rUpa kaLAnA bhaMDAra samuM te Aje ubhuM che. pUrva bhAratanuM A sUrya maMdira ane pazcimanuM ApaNuM moDherAnuM sUrya maMdira baMne kaLAnA bhaMDAra samA che. jagannAthapurI AsapAsanA viSNu Adi deva maMdire bhavya kaLA kArIgIrIthI bharapura che. pUrvanA yAtrAdhAma jagannAthajInA maMdiramAM zrIkRSNa. baladevajI ane subhadrA ema bhAIbahenanI trimUrtio mukhyatve pUjAya che. jyAre anya tIrthomAM lakSmI-nArAyaNanAM devadevInAM yugma pUjAya che. madhya bhAratanA baMdelakhaMDanA khajurAhomAM 85 maMdiramAMthI hAla vIza ja ubhAM che. pAse kaliMjarane suprasiddha killo hate. rAjA vaMgadeve dazamI zatAbdhimAM kaMdare mahAdevanuM suprasiddha maMdira baMdhAvela che. ahIM ATha maMdire jenenA che. eka cosaTha yogInInuM maMdira 10x60 phuTanA mApanuM cekavALuM navamI zatAbdhinuM ubhuM che. jenI mULa baMdhAyelI 6pa derIomAMthI hAla kara avaziSTa che. kaMdarpa mahAdevanuM maMdira 109 phUTa ucuM, 116 phUTa lAMbu ane 60 phUTa paheluM che. AvAM maMdire ATha daza ja che. tenI chata ketarakAmathI vibhUSita che. temAM be thI traNa kuTa uMcI mUrtionI saMkhyA 87ra che. bIjI nAnI mUrtio te hajAre che. ahIMnuM zilpa anekhuM che. ahIM cAraso varSa sudhI rahI A uttama kaLAdhAmanuM nirmANa zilpIoe potAnI paMdara seLa peDhI sudhI kareluM che. lakSamaNajInA maMdiranI tulanAmAM Ave tevuM maMdira bhAratamAM bhAgye ja haze. ' vAliyaranuM sahastrabAhu ( sAsabahu)nuM maMdira I. sa. 1094 mAM bAMdheluM che. te vAratakaLAnA eka bhavya anekhA namunA rUpa che. udayAdita paramAra rAjAnA udayezvaranA sAta majalAnA maMdiranA aMga pratyAMga para kaLAkAree tana mana arpaNa karIne abhUta kArIgIrI kaMDArI che. vAlIyaramAM telInuM maMdira paNa suMdara ullekhanIya che keTalAka maMdire kalacUri rAjAonA baMdhAvelA che. ahIM cosaTha cegiNInuM maMdira utkRSTa namunAnuM haju vidyamAna che. devagaDhanA prAcIna bhagnAvazeSanuM zilpa gupta kaLAnA utkRSTha namunArUpa che. jabalapuranA maMdiranA avazeSe paNa prasaMzanIya che. gujarAta ane rAjasthAnanI sthApatya zailI nAgarAdi prakAranI che. rAjasthAnanA rAjaputa rAjyanA samuha baLa vaDe e pradezanA maMdire surakSita rahI zakayAM che. temAM jesalamera, citoDa, udayapura, Amera, jodhapura, zIhI, bikAnera ityAdInA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 maMdire lagabhaga akhaMDita che. eziyA (bikAnera) mAM sUryanA bAra maMdira che. tyAMnI kaLA gupta kALa pachInI racanAnI kRti che. jayapura tathA jodhapuranI hadamAM gupta kALanA pAMcamI sadInA maMdiranA avaze maLe che. udayapura rAjyamAM ekaliMkajInA maMdire kaLAmaya bAramI teramI sadInA che. soLamI sataramI sadInuM udayapuranuM jagadIzanuM bhramavALuM maMdira suMdara che. kAMkarelI pAse rAyasAgaranA kAMThe navacokInuM sthApatya darzanIya che. jodhapura rAjyanuM rANakapuranuM caturmukha jenI bhavya vizALa maMdira kArIgIrInA uttama namunA rUpa semapurA "depAka " zilpInI addabhUta kaLAkRti che. gujarAtanA siddhapuranA rAjaprAsAdanA purANA sthApatyanI pratikRti rUpa A rANakapuranI kRti che e purAtatvono ullekha che. kamanasIbe siddhapuranA e rAjaprAsAdanuM Aja cAra pAMca varSa thayAM astitva ja rahyuM nathI. bhAratanA anya pradezonI sAthe sarakhAvatAM gujarAta sukhI ane udyogazIla gaNAya che. gujarAtanI uttare Avela Abu pahADa uparanA delavADAnA jaina maMdire ane aMbAjI ArAsaNa-kuMbhAriyAjInA maMdiranA nirmAtA vimaLazAha ane vastupALa hatA. AbunA vastupALanA kaLApUrNa maMdiranA sthapati somapurA zebhanadeva zrI vizvakarmAnA avatAra samA hatA. Abu acaLezvaranA ziva ane jaina maMdire suMdara nakazIdAra che. sapheda dudha jevA ArasanA bAMdhelA Abu delavADAnA kaLAnA utkRSTa namunA rUpa A prAsAde jagatanI benamuna zilya kRti che. staMbhe, chata, ghumaTo, divAlone pratyeka pASANa bArika nakazIthI bharapura che. te badhA agyAramIthI bAramI sadInA maMdiro che. jenenA pahADI tIrthomAM Abu, zatrujya, giranAra, sametazikhara uparanA jaina maMdira prasaMzanIya che. pavitra zatrujya pahADa para hajAro kaLAmaya maMdiro ane mUrtio che. tethI tene videzIo "sITI opha Tempala" (maMdiranuM nagara)nA nAmathI oLakhAve che. ahIM 11 mI sadIthI mAMDI aDhAramI sadI sudhImAM maMdire bAMdhelA che ne haju baMdhAya che. maMdiranA samUhane ahIM TuMka kahe che. tevI ahIM nava TuMke che. temAMnI motIzAhanI TuMka Adi be traNa TuMkenuM bAMdhakAma jagyAnA abhAve be pahADe vaccene gALo purI bhUmi samatala banAvI kuzaLatApUrvaka karyuM che. A metIzAhanI TuMka bAMdhanAra zipI rAmajI lAdhArAma (A graMtha lekhakanA prapitAmaha) vizvakarmA rUpa hatA. zatru talATI para Agama ddhAraka zrI sAgarAnaMda sUrIzvarajInA upadezathI jainanA pavitra AgamasUtro pASANa para aMkita karIne eka vizALa "Agama maMdira bAMdhyuM che te tathA aNahIlapura pATaNanA paMcAsaranuM bAramI sadInI kaLAkRtirUpa bAvana jInAlayanuM kaLApUrNa vizALa jaina maMdira, temaja tIrthoddhAraka AcAryazrI vijayanemisUrIzvarajInI preraNAthI kadamagirI tIrtha, ane prabhAsapATaNanuM vizALa jaina maMdira e sarva bhavya kaLApUrNa jaina maMdire A lekhakanA racelA darzanIya che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA uttara gujarAtanA gAmaDAomAM dazamI sadInA suMdara maMdiza pRthak pRthaka sthaLoe che. kapaDavaNujanA kuMDa ane prattAlyA temaja vaDanagaranA tAraNa-pratAlyAnI kaLA anupama che. meDherAnuM sUrya maMdira, maMDapa ane kuMDa dazamI agyAramI sadInA kaLAnA bhaDAra samA che. gujarAtanI suMdara kaLAnA vArasA rUpa A mahAmulI zilpa sthApa tyanI kRtinA anupama avazeSa ahIM jovA maLe che. gujarAta saurASTranA seAmapurA zilpIe devamUrti tathA prANI pakSI Adi mUrtividhAna sarjavAmAM kevA kuzaLa hatA tenI mADherA, Abu, kuMbhArIyAjI tathA pATaNanI kalAkRti sAkSI pure che. A kRti bhAratanA anya sthApatyeAnI kRtithI aneAkhI che. maisura rAjyanA agIyAramI sadInA hayazALa rAjya kuLAe baMdhAvela halebIDa, belura ane seAmanAthapurama tathA erisAnA kANAka, khajurAhA, devagaDhanI kaLAnA uttama namUnAthI paNa caDhIyAtI moDherA AbunI kaLA-kRtio prasa'zanIya che. tenuM mUrti vidhAna ucca kADhinu' che. siddhapuranA sarasvatInA tIre bAMdhelA bhavya rUdramahAlayanA ubhelA chUTaka bhAgeAnA avazeSa parathI tenI bhavyatAnA khyAla Ave che. dazamI sadImAM Arabhele A gauravabharyAM ati bhavya, kaLApUrNa mahAprAsAda trIjI peDhIe sa`pUrNa thayA. tenI pharatA rUdranA kaLAmaya 11 prAsAdo hatA. temAMnA pAMcaka te pAchaLathI sidanA rUpamAM pheravAyelA spaSTa mAluma paDe che. tAraMgAnuM bhavya jainamaMdira AramI sadInuM che. ogaNIsamI sadImAM zilpI premacaMdajInu` mAMdhelu' amadAvAdanu haThIsiMhanu vizALa bAvana jInAlayanuM suMdara maMdira darzanIya che. saurASTramAM aneka purANA sthApatyA paNa ullekhanIya che. prabhAsapATaNa kSetranA maMdizamAM somanAthajInA ItihAsa prasiddha maMdiranI kIrti ane samRddhi hArA varSothI gavAya che. tenA lagna maMdiranA navesarathI jIrvAdvAra prasiddha saradAra sva0 vallabhabhAI paTelanI preraNAthI nA. zrI jAmasAheba ane mAnanIya zrI ka. mA munazIjInA utsAhathI TrasTa dvArA thai rahyo che. prAcIna labhya zilpanI agIyAramI sadInI pratikRti rUpa A maMdira paccIzeka lAkha rUA. nA kharce khaMdhAyu che. temAM sAteka lAkhanu rUpa nakazI kAma tathA daseka lAkhanA nRtya maMDapanuM kAma bAkI che, je bhAvika hindu dhArmika prajAnI udAratA para avalaMbe che. zrI sAmanAthajIne bhavya prAsAda bhAratanA anya nIja madirAmAM moTAmAM moTA gaNI zakAya tevA utkRSTa prakAranA agIyAramI sadInA cAlukaya kALanI paddhatinA racce che. deva svarUpe, devI-devAnA, kinnara, yakSa, gadhava-vidyAdharAnI mUrtie manuSya kadanI che. nava majalAnu peNuAkhase phUTa uMcu zikhara, traNa gelerIovALo bhavya maMDapa, te paranI saMvaraNA, kaLAmaya vitAna (dhumaTa)nu nakazIkAma e sava` zilpanI adbhUta kRti che. A bhavya maMdiranI mulAkAte AvanArA yurApa, amerikA, jApAnanA videzI musAphara tathA purAtatvavide AvI kRti A kALamAM ubhI thatI joine aca pAme che ane prazna kare che ke " bhAratamAM A kaLAnA zilpIone vaga thru haju
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 haiyAta che?" kaLA rasike ane sthApatya abhyAsI somanAthajInI A racanA jaI tenI kaLAnI prasaMzA kare che. zilya graMthonA AdhAre baMdhAyela A "kalAsa mahAmerU prAsAda" nuM nirmANa A graMthanA lekhakanA haste thaI rahyuM che. baraDA DuMgaranA dhumalInA maMdire sAtamI AThamI sadIthI mAMDI bAramI sadI sudhIno che. paMcALanuM trinetrezvaranuM, gopanuM, kadavAranuM Adi prAcIna zilInA chuTA chavAyA sthApatyo jIrNa avasthAmAM saurASTramAM ubhelAM che. hindu dharmanA cAra dhAme mAnuM pazcima tIrtha dvArikAdhIzanuM bhavya jagatamaMdira samudra taTa paranA uMcA TekarA para dIvAdAMDI rUpa che. tyAMnA bIjA maMdiramAM rUkamaNijInA maMdiranI kaLAkRti prazanIya che. dakSiNa gujarAtanA purANA sthApatyamAM ullekhanIya DabheIne majabuta kaLAmaya durga tathA maMdire che. tenA sarjaka suprasiddha hIrAdhara nAme semapurA zipInI lokakathA prasiddha cheA hIrAdhara rUdramahAlayanA mahAna zilpI, gaMgAdharanA putra prANadharanA prapautra hatA tema kahevAya che. rUdramahAlayanA sthApatya joDe zipI ane tiSInI loka kathA paNa saMkaLAyelI che. gujarAtanA sthApatyomAM kaLA pUrNa vA, sAvare, evArAo tathA te yuganA yuddhabaLane sAkSIrUpa ubhelA killAo tathA tenA daravAjAo che. jhIMjhuvADA, prabhAsapATaNa, DaI, junAgaDha ane cAMpAneranA durgo ajeya manAtA hatA. te sarva prekSaNIya che. dakSiNa bhAratanA draviDa maMdiranA sthApatya uttara bhAratanI apekSAye bhinna che. ghaNuM vizALa vistAramAM prasarelA dravIDa maMdiranI bhavyatA mIsaranA purANuM maMdira jevI che. dakSiNanA mahArAjyomAM pAMDya, caula, cerA ane pallava rAjya-zAsake pachI cAlukaya rAjyane udaya thaye. jagatanA ItihAsamAM lAMbAmAM lAMbA kALa sudhI kaI vaMze rAjyazAsana karyuM hoya te dakSiNanA pAMDaya vaMzanuM rAjya 2600 varSa sudhI TakI rahyuM hatuM. draviDanA rAjyakuLonI dharmapriyatAnA pariNAme bhavya draviDa mahAzinA nirmANa thayA che. nagare, jaLAza, maMdire ane killAe baMdhAyA che. AThamI sadI pachI bauddha dharmanuM patana thatAM ja ziva viSNu ane jana saMpradAyanA AcAryonA prabhAvathI bhavya maMdire rAjyAzraye ubhA thayAM che. moTAM zo pitAnI AvakanA aDhaLaka dravyane devadravya gaNIne bhavya nagara jevA maMdire bAMdhavAmAM paraspara spardhA karatA hatA. agAu kahyuM tema draviDa zailInA maMdiranI racanA ghaNI vizALa hoya che. bahAranA pravezadvAra para bhavya unnata gepurama mULa maMdirathI paNa uMcuM bAMdhe che. maMdiranA cekamAM jaLA, bhajana maMDapa ane anya deva devIonA nAnA moTAM
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Edii TET ' ma halebIDa (maisura rAjaya)nA kaLIyukta prAsAda mahApITha maDavara ane anokhA prakAranuM zikhara dIpAva
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja da ra ja draviDa maMdiranA zikharanA be prakAra dIpAva
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahire hoya che. maMdiramAM pravezatAMja pahelI bajAra Ave che. A rIte drAviDa maMdiranI eka nAnA nagara jevI racanA heAya che. dakSiNa bhAratanA drAviDa zilpamAM te te yuganI miTI moTI bhavya pratimAo, purANonI vArtAonA dazya, sthAnI vividha AkRtio, chatanI karaNI tathA vizALa bAMdhakAma jenAM mana prasanna thAya che. pravezatAja mahAkAya gopurama pAMca sAta ke bAra mALano hoya che. dakSiNanA keTalAka bhAgamAM thI pAMcamI sadInA maMdire jIrNAvasthAmAM che. drAviDanA lagabhaga badhA sthApatye moTA meTA vizALa kAya sakhta grenAITanI vIsathI paccIza phUTa lAMbI zilAothI bAMdhelA che. pAMDatha rAjAonI rAjadhAnI madurAmAM hatI. madurAmAM nAyaka vaMzanA rAjA vizvanAthe nirmANa karela madurAnuM bhavya maMdira I. sa. 19ra3 mAM zarU karI bAvIza varSe purUM kareluM che. drAviDamAM A anupama maMdira sauthI lAMbu (7304850 phUTanA mApanuM) che. tenA pradakSiNA killAne nava gepurama che. dareka kilAmAM akeka taLAva ane coka tathA hajAra staMbhane eka sabhAmaMDapa che. tenuM eka gopurama 15ra phUTa ucuM che. zrIraMgama maMdira sarvotama kaLAnA namunAnuM viSNu maMdira che. tene vijaya nagaramanA rAjAe baMdhAvelA sAta killAo che. bArase staMbhane saMbhAmaMDapa 460 phUTa lAMbo ane 130 phUTa pahoLe che. tenuM gepuramanuM alaMkaraNa ajoDa che. kAverI nadInA TApu para rAmAnuja saMpradAyanA A maMdirane nAnA meTA aDhAra gapurama che. temAM be te bahuja vizALa u.Ata che. cidambarama-draviDanA prAcIna ziva maMdiromAM cidaMmbaranuM zivAlaya darzanIya che. tene eka kille, madhyamAM taLAva, tenI eka tarapha pArvatI maMdira, bIjI tarapha sahastra staMbha maMDapa tathA pazcime ziva garbhagRha che. stanI kaLA bahu suMdara che. tenA mULa garbhagRhano dhvaMsa thayela che. ahIMnI vizALa naTarAjanI suprasiddha mUrti pAMcamI zatAbdimAM kAzimaranA rAjA haraNyavarmA cakavatie laMkA jItyA pachI sthApela che. vIra caula nAmaka rAjAe dazamI zatAbdimAM te baMdhAvyAnuM paNa kahe vAya che. kubhakaNama samUhanA aneka maMdire ane jaLAzaye suMdara kaLAmaya che. tAra-caula rAjAnI rAjadhAnInA tAra nagaramAM dazamI sadInuM bRhadIzvaranuM zivamaMdira draviDa zailIthI bhinna che. base phUTa uMcuM zikhara nAgAdi zailIne maLatuM. buddha gayAnA zikharanI AkRti jevuM che. tene paDachAye paDatA nathI tevuM kahevAya che. tyAMnuM gopurama 90 phUTa uMcuM che. zyAma pASANane maMdI eka ja pattharane seLa phUTa lAMbe che. maMdirane tera majalA che. tyAM seLamI zatAbdiInuM subrahmaNyamanuM maMdira che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAMjivarama-zivakAMci-viSNu kAMcI ema be vibhAgamAM kAMjIvarama tIrtha che. ziva kAMcimAM be killAnuM bhAre moTuM maMdira che. teno gepurama pAse cimhabarama ziva ane naMdInI vizALa suvarNanI mUrtio che. tyAM eka sarovara che. vipaNu kAMcimAM varadarAja nAmaka viSNunuM vizALa maMdira pAMca killAvALuM che. ahIMnA maMdiranA maMDapanA khuNA para jhukatA chajAmAM pattharonA AMkaDA sAthe joDe pattharano eka ghaMTa laTake che. je ajaba zilpa kaLA che. yavana AkramaNanA bhayathI kAMci, tathA cidaMmbaramane zrIraMgamanA jevA uMcA killAe vijayanagaranA rAjAoe baMdhAvelA. tyArathIja mULa maMdiranA zikhara karatAM gapura uMcA bAMdhavAnI prathA zarU thaI che, te zilpazAstramAM sAra deSa yukta gaNAya che. pallava rAjya kuLanA mahendra varmAe I. sa. 625 mAM madrAsathI 25 mAIla kAMcInA samudra taTa para mAmalapurama (mahAbalipurama)mAM pattharonI bhekhaDo kApIne sAta vizALa ratha-maMdire ketarAvyA che. temAM pAMca pAMDavonA ratha tathA varAha ane mahiSAsura mardinI durgAnA be ema sAta maMdire kaMDArelA che. dharmarAja rathamAM nasiMhanI mUrti che. bhIma ratha be majalAne 38425 nA mApane che. bIjA rAnI apekSAe A sarvottama vAstukaLAnA namunA rUpa che. tirUvalura-madrAsathI 30 mAIla pazcime AveluM che. 940 phUTa lAMbA ane 701 phITa pahoLA vizALa maMdiramAM ziva pArvatInI bhavya mUtio che. rAmezvaranuM suprasiddha ziva maMdira 11 mI zatAbdinA draviDa kaLAnA sarvottama namunA rUpa bhavya vizALa che. mULa madira pa8430 nA mApanuM bahAra che. pAMca killAo viza phITa uMcA che. cAra uMcA gopurama che. temAM aMdara bahAra zrIrAma caritranA adabhUta dakSe katarelAM che. be stanI hAravALI pradakSiNAnI laMbAI cAra hajAra phuTanI che. je vizathI trIza phuTa pahoLI ane pIzeka phuTa uMcI che. chata suMdara alaMkRta che. sAmasAmA be vizALa sthamAM judI judI AkRtio manuSya ke azvanI purA kadanI karelI che. samudra taTa para gaMdhamAdana parvata nAme TApu para bAMdheluM A rAmezvaranuM maMdira bahu prAcIna kahevAya che. kanyAkumArI, vivedrama, velara Adi maMdira dravIDIana kaLAnA sarvotama pratinidhi rUpa che. temAM uttama koTinuM bhavya mUrtividhAna che. draviDa maMdironA praDhakSiNa mArganA sAmasAmA be vizALa staMbhamAM hAthI ghoDA ke manuSyonI purA kadanI AkRtio joradAra rUpe karelI hoya che. je najare jotAM ja tenI vizALa bhavyatAne khyAla Ave che. tuMgabhadrAnA kinAre hepI kiSkiA pAse I. sa. 1376 mAM vijayanagaranI sthApanA vidyAraNya nAme sthapati ane jayotiSInA hAthe thaI che. tenI viziSTa zailI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSiNa draviDathI kaMIka bhinna che. tyAM virUpAkSa zivanuM kalApUrNa bhavya maMdira che. I. sa. 1542 mAM acuta rAvaLe viThThala svAmInuM maMdira baMdhAvavA mAMDayuM; paraMtu te pUrNa na thaI zakyuM. tene bhavya zRMgAramaya maMDapa ajoDa che. vizALa vyAla zALA praveza dvAra para che. vijayanagara sAmrAjyanI e kALanI samRddhi ane jAherajalAlI jagatamAM Azcaryamugdha kare tevI hatI. tyAM hIrAnI khANe hatI. A vibhAvazALI ane tejasvI traNa varSanA hiMdu rAjyano aMta eka kheDuta (senI)nI svarUpavAna kanyAnA kAraNe ubhA thayelA kalezanA pariNAme AvyuM. ane AsapAsanA muslIma sulatAnanA hAthamAM A hindu rAjya AvyuM. tuMgabhadrA nadInA kinArA para traNa mAIlanA vistAramAM Aje vijayanagaranA avaze vipula pramANamAM veraNuM cheraNa paDayA che. tyAM aneka khaMDita maMdire che. khullAmAM paDelI eka ja pASANathI kerelI paccIza phUTa uMcI pracaMDa bhavya nRsiMhajInI mUrti darzanIya che. utara draviDamAM vartamAna masura rAjya vistAramAM prAcIna hayazALa rAjya kALanA agyAramI bAramI sadInA traNa prasaMzanIya maMdira bhAratanI zilpa samRddhinA mukuTa rUpa che. hayazALa rAjAonA prasiddha zilpakAra DaMkanAcAryuM A maMdiranuM nirmANa karyuM hatuM. tyAMnI leka kathAmAM te prasiddha che. hayazALa rAjyanI zilpa paddhatinA maMdire draviDanA anya maMdiranI kRtithI bhinna che. A maMdiranI kaLA kRtinuM varNana eka svataMtra pustaka mAge che. bhAratanA devI zilpIoe ahIM svarga khaDuM karyuM che. sanInA jevI bArIka kArIgIrI-ghATavALuM kAma ahIM najare paDe che. A hayazALa rAjyavaMzanA eka purUSe ja pAchalA kALamAM vijyanagaranA rAjyanI sthApanA karI hatI. temanAthapuramamAM prasanna kezavanA maMdiranA maMDapanI traNa dizAmAM traNa garbhagRhe che. temAM ekamAM prasanna kezava, bIjAmAM gopAlajI, ane trIjAmAM janArdane sthApita che. traNe garbhagRha para traNa zikhare che. nIce mahApIThathI upara sudhI kArIgIrIthI bharapura chetarakAma che. rAmAyaNa mahAbhArata ane bhAgavatanI kathA ghaTanAo pattharomAM kaMDArI che. halabIDamAM hoyazaLezvara zivamaMdira uMcA plIMtha para che. tenI kArIgarI vicitra che. tyAM eka bAju nAnuM kedArezvaranuM kaLAmaya zivamaMdira che. belura prAcIna kALamAM dakSiNanuM kAzI kahevAtuM. tyAM cinta kezavanuM vizALa viSNu maMdira che. tene be uttama gepurama che. caMdragirInA eka ja pahADamAMthI korelI kaLAkRtirUpa zramaNa beMlagulAnI sATha phUTa uMcI mahAkAya digambara jena mUrti eka hajAra varSa junI che. je TADha, taDake ane varSomAM Aje paNa akhaMDa ubhI che. AMdhra pradezanA zilpa sthApatyo AsapAsanA muslIma zAsakonA dharmajhanunanA kAraNe baMgALa bihAranI jema pUrNa svarUpe jovA maLatA nathI. baudha saMpradAyanA vaijJAnika AcArya nAgArjunanA nAmathI vaselA sthaLe mAIlenA khedakAmamAMthI ane varaMgula Adi anya sthaLethI AMdhanI amUlya zilpakRtionA avazeSa maLe
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. hAla baMdhAtA nAgArjuna baMdhanA pANI nIce A vistAranI amUlya zilpa kRti AvI jatI hovAthI tene bacAvI levA prayatna cAlI rahyA che. kAmiramAM pAMcamI sadInuM laDavAnuM maMdira, AThamI sadInuM mArtaDa sUryanuM, navamI sadInuM avaMtIpuranuM, ane pAMDakuMDa (jaMbu)nuM eka vizALa maMdira 53 garbhagRhavALuM che. mArtaDanA maMdiranI pharatI 73 derIo che-A badhA hindu maMdire bhagnAvazeSa che. hindu karatAM pAMcagaNI muslIma vastIvALA A pradezamAM bIjI zI AzA rakhAya ? kAzmiranI zilpa paddhati nAgarAdi zailIthI bhinna che. ahIM staMbha para ane dvAra para vikeNAkAra ghATanA gebala jevI AkRti hoya che. staMbha, kubhi ane uparanA sarA (kepITala)nA ghATa bhAratanA anya pradezanA sthApatyathI sAva nirALA che. gAMdhAra-pezAvaranA avazeSo parathI tathA khAsa karI gAMdhAranA muti vidhAna parathI pAzcAtya vidvAne tenuM zi95 grIka kaLAkRtinA anukaraNarUpa mAne che. paNa A mAnyatA galata che. gAMdhAra, sarahada prAMta ane kAzimaranI kRti eka ja sarakhI che. AgaLa kahyuM tema kALa baLe ane prAMtiya bhede ziSa zelInI A bhinnatA che. kAzimara, gAMdhAra, paMjAba, baMgALa, bihAra ane pradhAna hindu tIrthadhAma mathurA, ayodhyA, prayAga, kAzI-banArasa, gayA tIrthamAM bhAratIya zilpanI prAdezika zilpazelI dhamadhatAnA kAraNe pUrNa svarUpe Aje jovA maLatI nathI. nepAla tathA himAlayanA pArvatIya pradezanA keTalAka maMdire kASTanI banAvaTanA cInI pegaDAne maLatA che. keTalAka nAgarAdi zailInA rUpane maLatA che. rAdhAkRSNanuM nepAlanuM maMdira, paMjAbanA Adhunika maMdira ane hImAlayanA badrIkedAranA rastA paranA maMdire lagabhaga nAgarAdi zailInA che. sarahada prAMtamAM AThasoka varSathI hinduonI alpa saMkhyAnA kAraNe prAcIna sthApatyonI AzA rAkhavI ja nirarthaka che. tyAMnuM gAMdhAra zailInuM mUrtividhAna ajaba keTInuM hatuM. takSazilAnA khodakAmamAMthI ucca koTInA namunAo I. sa. pUrvethI mAMDI AThamI navamI zatAbdinA maLe che. bihAranA nAlaMdAnuM paNa temaja che. baMgALa bihAramAM pAlavaMzIya vAstukaLAnA avazeSe daTAyalA bhUmimAMthI upalabdha thAya che. tyAM pUrNa avasthAnA sthApatyane abhAva che. baMgALamAM mugala kALa pachI vartamAna kALamAM ubhAM thayelAM maMdire keza muMDelA mastaka jevA ghuMmaTavALA, chatrI sahitanI kamAnavALA, braNa zilpanA namunA rUpa che. vAMsanI jhuMpaDI ke kubAnI pratikRti rUpa A maMdiramAM prAcInatAne aMza mAtra nathI. buddha gayAnuM prAcIna maMdira-bihAranI prAcIna kRtine Acho khyAla Ape che. nAlaMdAnA avazeSo parathI e pradezanI zailInI kalpanA thaI zake che. vikhyAta nAlaMdA vizvavidyAlayanA khaMDeromAMthI prAcIna zilpanA pASANa ane
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAtunA amulya namunA prApta thayA che. A pASANunA avaze khaMDita che. paNa dhAtunA namunA ochA khaMDita maLyA che. nAlaMdA vidyA ane kaLAnuM prakhyAta dhAma hatuM. ahIM jagatamAM amulya gaNAtA be aDhI hajAra varSa pUrvenA junA tADapatronA hastalikhita addabhUta vidyA, vijJAna, yaMtrazAstra, Ayurveda, zilpa, tiSa, khageLa, gaNita, tatvajJAna, yogadarzana Adi viSayenA ajoDa lAkha graMthanA eAraDAnA eraDAe bharelA hatA. dharmAdhatA ane ajJAnatAnA kAraNe caudamI sadImAM e amUlya graMtha bhaMDAra ekaja jhapATe agnithI bhasimabhUta thaye. Ama bhAratanI prAcIna vidyA kaLA ane vijJAnane guDha rahasyane kamabhAgye nAza thaye. sAta varSanA muslIma zAsana kALamAM hindu devAlano javaMsa thaye; keTalAka marajIdanA rUpamAM pheravAyA. keTalAkanA avazeno upayoga majIda makarabAmAM thaye. Ama dharmAdhatAe prAcIna bhAratIya kaLAne nAza karyo che. jAvA-sumAtrA: bhAratanI pUrve samudrapAra hIMdI cIna, anAma (caMpA) tathA tenI dakSiNa pUrvamAM kaMboDiyA; pazcime zyAma (sIyAma, thAIlenDa), jAvA, sumAtrA vagere dUra pUrvanA agni eziyAnA TApu pradezamAM bhAratanI samudra-sAhasI, vepAra-pradhAna prajA deDha be hajAra varSathI vaselI che. tyAM hindu ane baudha dharma prasaryo. tenA pariNAme tyAMnI prajAnA rItarivAjo ane dhArmika utsave bhAratIya hiMdu dharma pramANe cAle che. bhAratIya prajAe tyAM ziva viSNava dharmanI bhAre unnati karI. e pradezamAM hindudharmanA moTA moTA bhavya maMdira ubhA karyA che. kabaDIyAmAM aMkuravaTa nAmanuM vizALa maMdira uMcA hIMthavA rAjA sUryavarmA bIjAe I. sa. 1125mAM baMdhAveluM che. tenI kaLAmaya divAlo para rAmAyaNa mahAbhAratanI kathAenA drazya ketaryA che. A maMdiranA taLanI racanA AgaLa kahelA siddhapuranA rAjaprAsAda jevI che. je rANakapuranA caturmukha jaina maMdirane maLatI che. aphaghAnI sthAnanA pahADe tathA jaMgalomAM baudha dharmanI vizALa mUtio maLe che. eka pahADanI ubhI sIdhdhI bhekhaDamAMthI 200 phuTa uMcI ubhI baudha mUrti kerelI che. amerikAnA mekasIkemAM bhAratanI maya jAtinA lake jaI vaselA. zilpAcArya mayanI zilpakaLAmAM kuzaLa zilpIo amerikAnA mekSikemAM jaIne vasyA ane tyAM maMdiro bAMdhyA che. Aje paNa mekasIkane ja amerikAnA sauthI kuzaLa eMjInIyara gaNAya che. muslIma zAsake ane bhAratIya zila5H-muslIma zAsakee teramI caudamI sadI pachI keTalAka zahera vasAvI bhAratanI suprasiddha rAjaputa zailInA rAjamahela ane makAne, daragAha, makarabAo baMdhAvyA che. bhAratIya zilpIo makAna bAMdhaNImAM ane tenI suMdara sajAvaTa karavAmAM eziyAmAM koSTa ajoDa gaNAtA hatA. lahamInA lebhe A dezayara caDhI AvelA paradezI bAdazAhe ahIMthI aDhaLaka luMTanA dravya-jhaverAta joDe bhAratIya zilpIone paNa sAthe laI gayA ane suMdara makAne
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhAvI e dezanA zaherene alaMkRta karyA che. Ama bhAratIya zilpa-sthApatyane paradezamAM pracAra thayo che. muslIma zAsakae pitAnA zAsana kALamAM ubhA karelA sthApatyanA varNana vivecana mATe eka jude ja lekha Apa joIe. A zAsakee paNa kaLAne piSaNa ApyuM che te ApaNe bhulavuM na joIe. tAjamahAla tenI AsapAsanI suMdaratAnA kAraNe, dakSiNane bijApurane virATa ghumaTa avAjanA pratyAghAtanI khubInA kAraNe prasaMzanIya che. dIlhI-AgrA-phatehapura-sIkrI-lakhanau-mAMDavagaDha-amadAvAda-cAMpAnera Adi zahere muslIma bAdazAhe ke sulatAnee pitAnI rIte baMdhAvyA che. tathA masajIde, makarabA, rAjamahela, dIvAneAma, dIvAnekhAsa, daragAhe vagere sthApatya, killAe Adi rAjaputa zilpa zailI pramANe baMdhAvyA che. mAMDavagaDhanuM sthApatya khurAsAna zailInI pratikRti che. ekaMdare muslIma sthApatya paNa prasaMzanIya che. bhAratIya zilpI. bhAratanA pRthaka pRthaka bhAganA hindu zilpA zilInA sthApatyanA vihaMgAvalokana parathI bhAratIya sthApatyane vikAsa, tenuM nirmANa, tathA tenA prakArano spaSTa khyAla AvI zake che. bhAratIya kaLA adhika maulika, adhika vaividhyapUrNa che. tenA prakAramAM paNa nitya navIna vaicitrya che. tevuM anyatra bhAgye ja jovA maLe che. bhAratIya zilpa sthApatya Aja paNa jIvatI jAgatI kaLA che. yuropIyana zipIema sAthe bhAratIya zilpIonI tulanA karatAM kahevuM paDe che ke bhAratIya zilInuM lakSaNa pitAnI kRtimAM kevaLa bhAvanA utAravAnuM che. suropIya zilpI tAdrazyatAnuM nirUpaNaanukaraNa kare che, jyAre bhAratIya zilpIoe pitAnI kRtimAM pRththakkaraNIya bhAvane reDavAnuM kaThIna kArya karyuM che. bhAratIya ane pAzcAtya zilpionA mUrti vidhAnanuM eka ja udAharaNa laIe. aneka kavioe strInI prakRti-vikRtinA guNonA gAna gAyAM che. tenA sauMdaryanuM pAna karAvanAra bhavabhUti ane kAlidAsa jevA mahAna kavioe tenA rUpa guNanI zAzvata gAthA gAI che. tenI prakRtithI rijhelA bhAratIya zilpIoe strI=sauMdaryane mAtRtvabhAve pradarzita karI che. jyAre yuropIya zilpIe vAsanAnA phaLa rUpe tene kaMDArI che. bhAratIya gauravapUrNa kaLA gupta kALa pachI navamIthI teramI zatAbdi sudhI khUba tejathI jaLahaLI che. te pachInA dhamadhatAnA kALamAM A kaLA khUba rUMdhAI. plenA AkramaNe thayAM karyo. temanAtha, thANezvara, kanoja, kAzI, mathurA, nAlaMdA, ayodhyA vagere uttara bhAratanA kaLA dhAme para durbhAgyanA cakra pharI vaLyAM. cAre bAju dhamadhatAnA kuhADAnA prahAra thayA. Ama chatAM paNa bhAratIya kaLAsaMskRti jIvita rahI che. tenA draDha pAyA halAvI zakAyA nathI. tenA rahyA sahyA,
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ avaze paNa gauraNa pUrNa che. ekalA A avazeSa dekhIne paNa Aje videzI kaLA pArakhuo Azcaryamugdha bane che. bhAratIya zilpIoe bhAratIya jIvana darzana ane saMskRtine pitAnuM sarvottama lakSa mAnIne rASTranA pavitra sthAne pasaMda karIne tyAM pitAnuM jIvana vitAvI vizvanI zilpa kaLAnA ItihAsamAM advitiya vizALa bhavane nirmANa karyA che. je jotAM ja sau keI Azcarya mugdha bane che. bhAratIya zilpakAroe pahADanA dudhiyA, agIyA, ratuMbaDA, zyAma, retALavA ke nALavA pattharanI dIrghakAya zilAo khodI kADhIne bhUkha ane tarasanI paNa paravA karyA vagara potAnA dharmanI mahattama bhAvanA rASTranA caraNo para dharI che. ane janatA-janArdana ane dharma-saMskRtinA pratikanuM prasthAna karyuM che. janatAe paNa zaMkhanAda vaDe pitAnA zilpakAranI akSaya kIrtine catardeiza phelAvI che. jagate AvA zilpIonI ajaba sthApatya kaLAnA kAraNe bhAratane ajara amara pade sthApela che. AvA puNyavAna zilpIone keTI keTI dhanyavAda ghaTe che. aMgata noMdha. sAmAnya rIte mANasane aMgata noMdha ApatAM saMkeca thAya che. kemake keTalAka vAcakane temAM AtmazlAghAnI gaMdha Ave che. tethI A neMdha lakhatAM huM paNa saMkeca anubhavuM chuM. tethI e viSe mauna ja sevavA mAre IrAde hato. paNa keTalAka vaDIla mitro tathA zubhecchakene Agraha hatuM ke AvI noMdha dvArA jIjJAsu vAcakane preraNA tathA daravaNuM maLe che. mATe nisaMkeca aMgata noMdha ahIM ApavAnA temanA dabANane vaza thaI A noMdha ahIM ApuM chuM. je mATe sujJa vAcake kSamA karo evI AzA che. zilpa-sthApatya amAre vaMzaparaMparAne kauTuMbika vyavasAya che. bALavaye vadhu aMgrejI vidyAbhyAsanI mahecachA hatI. paNa kuTuMbanA Arthika kAraNe ADe AvyAM ane traNa aMgrejI dheraNathI vadhu abhyAsa thaI zakaze nahiM. mArA saddagata vaDIla baMdhu bhAIzaMkarabhAInA hAtha taLe huM zilpa vyavasAyamAM joDAyo. ane kramaza: zilpakarma hAtha besatuM gayuM. mANasa vidhinA hAthanuM pyAduM ja che. vyavasAyamAM joDAyA pachI samaya maLe gharanA junA paTArAmAM paDelAM poTalAM bahAra kADhI aMdara bAMdhelA zilpasaMgrahanI hasta likhita pothIo, eLIyAM, nedhonA kAgaLa, pUrvajoe karelA bAMdhakAmanA nakazA e sarva ughADIne huM jete. A piothIo vAMcate. kaI kaI pithImAM junI gujarAtI bhASAmAM karelA anuvAda paNa loka sAthe ApelA hatA te dhyAnathI vAMcate. divase te zilpakarmanA dhaMdhApara ja. tethI rAtre A graMthavAMcana zarU karyuM. sau prathama zilpanA prAthamika gaNitane "Ayatatva" nAme nA graMtha pitAe mukhapATha karAvyuM. kezarAja mukhapATha karyuM. tyAra bAda prAsAdamaMDananA 4 adhyAya mukhapATha karyA. A badhuM huM kaDakaDATa mA belI ja.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI temAM batAvelA gaNita tathA anya viSanI sakriya samAja mATe huM Alekhana (DoiMga) paNa karate. amArA zilpasaMgrahanA keTalAka graMthanI nakale meM jAte karavA mAMDI. Ayatatva tathA kezarAja jevA graMthanA anuvAda penasIlathI jukI neTabukamAM utArate. ethI te savizeSa samajAtA hatA. jyAM jyAM vaDIlenI sahAya jarUrI lAgatI tyAM temanI pAsethI e viSaya pure samajI lete. ane kuTuMbamAM cAra bhAIomAM huM sauthI nAnuM hovAthI A kuLa paraMparAnI vidyA barAbara jaLavAI raheze e joI kuTuMbanA sau vaDIlene saMteSa thatuM. zilpa zAstranA saMskRta graMthe gujarAtI anuvAda sAthe pragaTa thAya te sAmAnya zilpI paNa te samajI zake evA vicAra manamAM uThatA hatA. zi95nuM sakriya jJAna to divase kAma para houM tyAre vaDIlo dvArA maLatuM hatuM. rAtre besI gujarAtI anuvAda karavA prayatna kaste. anuvAda karavA kaThaNa che. chatAM daDha saMkalpa karIne te kAma hAthamAM lIdhuM. vi. saM. 1973mAM prAsAda maMDananA anuvAdane prAraMbha karyo. junI hastalikhita pratAmAMnA apUrNa anuvAda purA karate. temAM muzkelI te ghaNI AvatI. zabdabhASAmAM temaja kriyAmAM meLa bese te ja e anuvAda sAmAnya zilpI vargane upayogI thAya. tethI manamAM bhAMjagaDo uThatI. muMjhavaNa thatI. AmAM pUrva ja vaDIlonA dorelA nakazA kaIvAra madadarUpa thatA. Ama zilpakama tathA zilpagraMthonA vAcana sAthe mArA abhyAsanuM gADuM pragati karatuM gayuM. vi. saM. 1975-76 7 daramyAna kAmakAja arthe muMbaImAM traNeka varSa rahyo. te veLA mAre A jJAna-prAptine hetu saphaLa thavAnI AzA baMdhAI. joke te samaye bahu saphaLatA maLatI nahi tyAre huM nirAza thate. paNa vidhine haju mArI kasoTI karavAnI bAkI hatI. vi. saM. 1979mAM tabIyatanA kAraNe mArA va. baMdhu revAzaMkara bhAI pAse huM ekAda varSa khaMbhAta rahyo. ane prArabdhage aMbAjI-kuMbhArIyAjInA jaina maMdiranuM jINoddhArakAma mane suprata thayuM. te samaye mArI bahAranI zilpasthApatyanA dhaMdhA aMgenI yAtrA zarU thaI nahotI. tethI kuMbhArIyAjImAM je pAMceka varSa huM rahyo te daramyAna sthiratA tathA zAntine lIdhe mArA anuvAdanA kAryane vega maLe. vaLI kSIrANuMva" tathA "dIpAva" jevA agharA thenA saMzodhananuM kArya paNa meM hAthamAM lIdhuM. rUpamaMDana, vAstumaMjarI, vAtusAranA anuvAda meM ahIM ja karyA. alabatta saMskRta bhASAnA mArA maryAdita jJAnane lIdhe A sarva sAhityanuM TAMcaNa huM panasIlathI ja karatA hatA. daramyAna kauTuMbika Arthika sthiti paNa sudharavA lAgI. ApaNA zipamAM azuddhi ghaNI che. keTalAka zabdanuM mULa zedhI tenI vyAkaraNa zuddhinuM kAma vidvAnone paNa kaThaNa lAge che. pAribhASika zabdomAM te moTA mahA mahopAdhyAyane paNa sujha paDatI nathI. sArA thenI prApti mATe prayatna cAlu ja hatA. muMbaI raiyala eziyATIka sosAyaTInI lAIbrerInA eka cepaDAmAM vRkSArNava" graMthanA keTalAka adhyA joyA. A graMtha kaMI sAmAnya nathI. temAM
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMdhAra mahAprAsAda, rUdramahAla tathA meTA caturmukha prAsAdanA yamaniyame ApelA che. temAM uMDA utaryA sivAya A graMtha sAmAnya rIte ekadama samajAya tevuM nathI. AvA mahAgraMtha haju lagaNa kayAMya saMpUrNa javAmAM AvatA nathI. mane paNa tenA paMdaraseM lekaja prApta thayA che. vi. saM. 1987 thI 91 nA kadaMbagirinA mArA vAsa daramyAna A sarva zrethenA anuvAdanA TAMcaNamAM cheDA sudhArA vadhArA karIne meM pAkA lakhI nAMkhyA, mArA sadagata va, mitra zrI. jagannAtha aMbArAmanA "bRhad zi95zAstranA graMthomAM rahelI azuddhio joI mane duHkha thayuM. vyAkaraNa zuddhi vinA graMthanuM prakAzana naja karavuM e nizcaya daDha thaye. mArA vRddha parama mitra sva. zrI. narmadAzaMkarabhAIe vyAkaraNa zuddhi sAthe "zilpa ratanAkara" nAme daLadAra graMtha prakaTa karyo te joI mane khUba harSa thayo. temanA A kAryamAM meM paNa banatI sahAya karI hatI. pAMceka varSa para jayapuranA mArA parama sanehI vidvAna mitra paMDita zrI bhagavAnadAsajI jaina "prAsAdamaMDana" graMthanI carcA karavA mATe ja mAre tyAM prabhAsapATaNa padhArelA. te veLA mArA graMthanI pothIonuM daphatara jaIne temane bhAre Azcarya thayuM. ane "tame taiyAra karelA A sarva sAhityanuM prakAzana kema karatA nathI?" evo prazna karyo. meM temane vyAkaraNa zuddhinA praznanI mArI muMjhavaNa jaNAvI. tyAre temaNe te kAma saharSa mAthe lIdhuM. Ama vyAkaraNa zuddhinA praznanA ukelathI mArA utsAhane vega maLyA. jyotiSa, taMtra, AyurvedanA tathA zilpanA graMthamAM vyAkaraNa deSa bahu jovAmAM Ave che. astavyasta dazAmAM paDelA prAcIna zilpaca thenuM saMzodhana saLagI sadImAM samartha zilpI maMDane karyuM che. vizvakarmA praNita "kSIrANuM va" graMthamAM eka viSayanA adhyAyamAM bIjo viSaya carce che. vaLI trIje sthaLe te te sAva apUrNa heya che. keTalAka adhyAyanA bhAvArthanI ja bhalabhalA vidvAnene paNa samaja paDatI nathI. lahIyAoe hastalikhita pratamAM paraMparAnI bhUlanA punarAvartana sAthe umerAja karyA che. saurASTra, gujarAta, rAjasthAnamAMthI maLelI temAM A sarva vastune mane jAta anubhava che. dIpArNavaH "kSIrANuMva" graMthanuM saMzodhana karI kamabadhdha sUtramAM mUkavAno mAre prayatna kaMIka aMze saphaLa thayela joI mane AnaMda thAya che. te vAMcyA pachI ja tenI kharI kadara te vidvAna vAcake karI zakaze. A "dI pArNava" graMthanuM paNa temaja hatuM. tene prathama adhyAya temAM maLate nathI. bIjAthI caudamA sudhInA adhyAya ja maLe che. ane te pachInA adhyAyo te amArA zilpIonA graMtha saMgrahamAM paNa maLatA nathI. A sthitimAM A graMthanA saMzodhananuM kAma meM mAthe lIdhuM. zi9pazAstranA gaNitanA mULavALo upagraMtha "Ayatatva dIyANuM vane prathama adhyAya ja che. prathamanA cauda adhyA sivAya bAkInA 13 adhyAya anya graMthanI pothIomAMthI prApta thayA. A sarva adhyAyane saMgrahita karI "dIpAva" graMtha banI zake
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ teTale samRddha karI gujarAtI bhASA TIkA sAthe prakaTa karavA nirNaya karyo. Ama A prastuta graMtha prakAzanane mAre A prathama prayatna IzvarakRpAthI saphaLa thata joI mane harSa thAya che. anya keTalAka-kSIrArNava, vRkSArNava, mArNava, jayacaMdha, aparAjIta, sUtrasaMtAna Adi gurUziSyanA saMvAdarUpa vizvakarmA praNita mahAgraMthe lAkha lAkha zlekanA kahevAya che. A ziSagraMthamAM yaMtra, nRtya, vAgha, svara, citra, kAvya, chaMda Adi kaLAnA paNa vidhAna karelA che. A ra39 adhyAyane dasekahajAra hekano mahAgraMtha aparAjita upalabdha che. graMthanA bhASAnuvAda tathA pratyeka aMganI TakA sAthe anya graMthonA matabhedanI noMdha paNa ApavI joIe. pratyeka viSayane ame paNa samajavuM joIe. ekalA graMthavAcanathI agara TIkAthI artha saratuM nathI. paraMtu kriyAtmaka (prekaTIkala) jJAnanA marma ApavAthI ja graMtha saMpUrNa bane che. te sAthe koThAo, nakazA, tathA citra paNa ApavA joIe. ahIM A sarva sAthe viSayane spaSTa karavA mATe graMthAnA banyA teTalA avataraNe (repharansIjha) paNa ApyAM che. jenI vidvAna vAcake kadara karaze evI AzA che. kSamA yAcanA: eka vidvAna kahe che ke kavinI jIbhamAM ane zilpInA hAthamAM sarasvatI vase che. ziSInI vANa-bhASAmAM azuddhi-vyAkaraNanI truTIe sahaje hAya che. te vastu dhyAnamAM laI sujJa vAcake A graMthanI vyAkaraNAdi denI rahI javA pAmelI azuddhi pratye upekSA batAvI graMthano mULa artha-bhAvaja grahaNa karaze evI AzA che. alabatta ahIM banI zake teTalI vyAkaraNa zuddhine prayAsa karavAmAM AvyuM che. chatAM paNa chevaTa te A zi9pIonI bhASAne graMtha che. tethI sahaja azuddhi raheja. jyotiSa, taMtra Adi graMthamAM paNa eja vastu jovAmAM Ave che. eka vidvAna kahe che - jyotiSe taMtrazAstre ca vidhAde vaidyazipake / artha mAtra tu yA jAtra rASTra vivAra che jyotiSa, taMtrazAstra, vivAdagraMtha, Ayurveda ane zilpagraMthamAM tenI bhASAnA zabdane bahu vicAra na karatAM tenA arthaneja grahaNa kara, AthI sujJa vAcakone haMsavRtithI A graMtha vAMcavA vinati che. je kaMI kSati jaNAya te pratye lakSa kheMcavAthI bIjI AvRtimAM teno saharSa svIkAra thaze. AbhAra darzana vaDedarAnA sva. mahArAjA sayAjIrAvanA lakSamIvilAsa pelesanA zilpI temaja bhAvanagara dAdAsAhebanA vizALa jaina maMdiranA tathA anya gujarAta saurASTranA jaina maMdiranA nirmAtA mArA pitAzrInA kAkAzrI pa. pU. kailAsavAsI prANajIvana jeThArAmanA caraNe besI ziSazAstranA abhyAsane meM prAraMbha karyo. ane temaNe
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ e kSetramAM rasa jAgRta karyo. temanA RNane ahIM ullekha karatAM mane harSa thAya che. paMcALanA trinetrezvara (taraNetarano mahA zilpaprAsAda tathA anya utkRSTa sthApanA nirmAtA mArA kalAsavAsI parama pUjya pitAzrIo tathA muMbaI pAMjarApoLanuM bhavya jaina maMdira tathA saurASTranA anya jaina maMdiranA sthapati svargastha vaDIlabaMdhu bhAIzaMkarabhAIe mULathI ja zi95 vidyAnA je saMskAra sIMcyA che temanuM RNa te mArAthI vALI zakAya tema nathI. temaja sva, vaDIla baMdhu jhUMbakalAlabhAIe A graMthanI prAthamika carcALA ApelA keTalAMka salAha-sUcana mArgadarzaka banyAM che te mATe temane upakRta chuM. uparAMta A graMtha prakAzananA durghaTa kAmamAM va. baMdhu revAzaMkarabhAIe pitAnA vijJAna tathA bhaktinA pacIseka graMthanA lekhana prakAzananA dIrdha anubhavane lAbha ApI mArA A graMtha-trakAzananuM kArya saraLa, sughaDa, kramabaddha karI ApyuM che. ane sIttera varSanI vaya chatAM prakAzananA sarva kAmano be upADI laI mane naciMta karyo che. temanI khaMta tathA zrama vinA ATalo vahele A graMtha pragaTa thaI zakata nahiM. A sarva vaDIlonA RNa svIvAranI nedha letAM mane harSa thAya che. temanA zubhAzIrvAdanI kRpAvaSa sadA mArA para thatI rahe evI jaganniyaMtA zrIhari pAse mArI namra yAcanA che. saura saMyukta rAjyanA bhUtapUrva pramukha sAheba ane seminAtha TrasTanA mAnada mukhya saMcAlaka nAmadAra jAmasAheba sara digavijayasihajI bahAhare somanAtha TrasTanA ceramena tarIke zrI somanAthanA gaganacuMbI zivAlaya-mahAmerUprAsAda-nI racanA dara myAna mArA pratye apUrva kRpA-sadabhAva darzAvI svajana je gaNI vAraMvAra je utsAha preryo che te mATe huM temane sadAne RNI chuM. temaNe A graMtha-dIpAva" nI racanA thatI jANa harSa pradarzita karI sadA utsAhita karyo che, ane A graMtha para zubhAzIrvAdAtmaka be zabdo lakhI ApavA kRpA karI che te mATe huM temane RNuM chuM. uparAMta A kAryamAM mArA zubhecchaka mArgadarzaka sanmitra zrImAna prabhudAsabhAI ha. premANI sAhebane paNa huM upakRta chuM. pa. pU. jagatagurU 1008 zrI dvArakApIThAdhIzvara zaMkarAcAryajI svAmIzrI abhinava saccidAnaMdatIrthajI mahArAje dIpArNava graMtha aMge pAThavelA zubhAzIrvAda badala huM temano parama upakRta chuM. temaja jainAcArya zrImada vijayasUrIzvarajI mahArAja sAhebe dIpArNava graMthanI upayukatatA sAthe darzAvelI zubhAziSa mATe huM aMtarathI upakAra mAnuM chuM. A graMthane Amukha gurjara sAhityamAM asmitA prakaTAvanAra, aneka samRddha pustaka dvArA gujarAtanuM gaurava vadhAranAra, uttara pradezanA bhUtapUrva gavarnara, zrImAna kanaiyAlAla mA. munazIjIe mArA paranA premabharyA sadabhAvanA kAraNe lakhI ApavA vacana ApyuM hatuM. te temaNe tvarita lakhI mokalI je utsAha preryo che temanuM jaNa bhUlI zakAya tema nathI. A graMtha prakAzana mATe protsAhana ApI vyAkaraNa zuddhi uparAMta prapha tapAsI
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ chevaTa zuddhipatraka lakhI devA mATe jayapura nivAsI vidvAna paMDitajI zrI bhagavAnadAsabhAI jene je zrama lIdhe che te mATe temane hRdayapUrvaka upakAra mAnuM chuM. * bhArata sarakAranA purAtatva khAtAnA e. DirekaTara janarale zilpa sthApatyanA AvA prAcIna graMthanA prakAzana kAryamAM utsAha batAvI hiMda sarakAranuM lAya derI A graMtha prakAzananA uttejanAthe rUA. cAra hajAranI grAMTa meLavI ApavA badala temane temaja vahI sarakAranA sAyanTIphIka rIsarca enDa kalcarala aphersa khAtAnA Asi. ejyukezanala eDavAIjharane paNa upakRta chuM. kAzI banArasa hindu yunIvarsITInA prAcya vidyAnA adhyakSa zrI vAsudeva zaraNuM agravAlajI zilpa sthApatyanA prAcIna sAhityamAM UMDo rasa dharAve che. temaNe A dIpArNava graMtha vAMcI harSa pAmI je mArgadarzaka bhUmikA sAthe zubhAzIrvAda mokalyA che te mATe huM temane RNI chuM. uparAMta purAtatva khAtAnA Tempala sarve projekaTanA suprinTenDenTa zrI. kRSNadevajIe mArA pratye je sadbhAva batAvI A kAryamAM sAtha daI graMtha viSe je sahAnubhUtipUrNa zabdo lakhI mokalyA che te badala temane hRdaya pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. saMskRta sAhityanA rasajJa pAlItANAnA jaja De. bhAnuzaMkarabhAI AcAryanI jaDenI carcA paNa mArgadarzaka banI che tenI saharSa noMdha lauM chuM. - A graMthamAM chaeMha jeTalA citra, nakazA, keThA IApelA che. te avakAzanA samaye besI meM taiyAra karyA che. paNa bahAragAmanI mArI zi95kAryanA dhaMdhA aMgenI yAtrAnA lIdhe mane pure samaya nahi maLatuM hovAthI rUpakAmanA saurASTra-gujarAtanA prakhyAta yuvAna zi9pI dhrAMgadhrA nivAsI zrI caMdulAla bhagavAnajIe keTalAka citro taiyAra karI Apela che tene saharSa ulalekha sAthe upakAra mAnuM chuM. uparAMta anya keTalAye Alekhane deravAmAM mArA bhANeja ci. bhagavAnajI maganalAla paNa mane khUba madadagAra thayela che tenI saharSa noMdha lauM chuM. premALa vaDIla je svajanabhAva darzAvanAra zubhecchaka mitra ane chApakAmanI aneka guMca ukelI ApI A graMtha prakAzananuM kAma saraLa karI ApanAra bhAvanagara samAcAra presanA mAleka zrI jayaMtIlAlabhAIno mArA para parama upakAra thaye che jenI huM saharSa noMdha lauM chuM. temaja temanA presa-kAmadAree paNa prakAzananI kALajI rAkhI banatuM sughaDa kAma karI ApyuM che te mATe dhanyavAda ghaTe che. temaja A graMthane uttara bhAga apanA chApakhAnAmAM zrI caMdubhAIe tvarita chApI ApavA badala temane temaja temanA presa-kAmadArone dhanyavAda ghaTe che. vaLI A graMthamAM chApelA sarva lAIna bleka tathA hAphana pheTa bloka rAjakoTanA rUpama bleka mekarsa zrI bAbubhAIe kALajIthI tvarita taiyAra karI ApI mane AbhArI karyo che-sarve sukhinaH saMtu, sarve saMtu nirAmayA sarve bhadrANi pazyatu, mA kAzva6 duHkhe AkhuyAt Itizubha. vi. saM. ra016nA Adhina vijayAdazamI gurUvAra. tA. 299-1990 zilpa-nivAsa-pAlItANA (saurASTra) prabhAzakara eAghaDabhAI semapurA,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIpArNava grantha kI bhUmikA / bhUmikA-lekhaka : eziyA khaMDa kA suprasiddha kalA-sthApatya kA marmajJa prakhara purAtatvajJa DaoN. vAsudevazaraNa agravAla jI-adhyApaka-kalA aura sthApatya vibhAga-kAzI vizvavidyAlaya zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA saurASTra ke isa samaya prakhyAta sthapati hai| prAcIna mandira nirmAga ke zilpa kA jaisA prakRSTa anubhava unheM hai vaisA kama dekhane meM AtA hai| yahI kAraNa hai ki somanAtha ke madhyakAlIna bhagna zivamandira ke sthAna para jaba naye mandira ke nirmANa kA nizcaya kiyA gayA to usa kArya ke liye saba kA dhyAna zrI prabhAzaMkarabhAI kI ora hI gayA aura vaha kArya unhI ko sauMpA gyaa| usa samaya sArvajanika icchA yaha thI ki sthApatya aura zilpa kI dRSTi se madhyakAlIna saurASTra ke mahAn devaprAsAdoM kI jo paramparA thI usI zailI kA avalambana lete hue naye mandira kA bhavya svarUpa kalpita kiyA jAya / zrI prabhAzaMkarajI ko bhI apanI yogyatA pradarzita karane kA muyoga prApta huA aura unhoMne somanAtha pATana meM arvAcIna zivamandira kA nirmANa prAcIna vAstu zAstra ke anusAra hI sampanna karAyA / usa meM jagatI, prAsAdapITha, maNDovara aura zikhara ityAdi kI racanA aura sAja-sajjA ke rUpa meM prAcIna vAstu-vidyAcAryo ke kauzala kA nayA saMskAra dekhakara prasannatA hotI hai| zrI prabhAzaMkarabhAI se hamArA prathama paricaya lagabhaga 12 varSa pUrva naI dillI meM huA thaa| bahuta dinoM se hamArI icchA kisI aise vyakti ke darzana kI thI jo madhyakAlIna zilpa-granthoM kI pAribhASika zabdAvalI kA jJAna rakhatA ho aura jo prAcIna mandira avaziSTa haiM unake sAtha milAkara una granthoM kI vyAkhyA samajhA ske| zrI prabhAzaMkara ke rUpa meM isa prakAra ke sthapati se merA sAkSAt paricaya huaa| unheM mandira nirmAga ke zAstra aura prayoga donokA sundara paricaya hai| hamane svayaM aneka zabdokA unase saMgraha kIyA aura yaha icchA prakaTa kI ki ve zilpa zAstrIya pArimASika zabdoM kA eka koza hI taiyAra kara deN| unhoMne isa sujhAva ko saharSa svIkAra kiyA aura jaisA unhoMne mujhe sUcita kiyA hai Ajakala ve isa prakAra ke koza kA nirmANa kara rahe haiN| kaI varSa pUrva zrI prabhAzaMkarajIne rAgA kumbhA ke rAjakIya-sthapati sUtradhAra maMDana ke ati upayogI grantha prAsAdamaMDana kI apanI likhI huI gujarAtI TIkA hamAre pAsa bhejI thii| vaha grantha tA mudrita nahIM huA, kintu usI kI gujarAtI aura hindI TIkA jayapura ke paMDita bhagavAnadAsane aneka nakazoM ke sAtha taiyAra kI hai jo isa samaya chapa rahI hai| bhAI prabhAzaMkara aura paMDita bhagavAnadAsa donoM kA janma saurASTa maMDala ke pAdalisapura yA pAlitAnA nagara meM huA thA jahAM prAcIna mandira zilpa kI paramparA ke anukUla sUtra abhi taka pAe jAte haiN| isI bIca meM zrI prabhAzaMkarajIne apanI pratibhA kA sadupayoga eka naye grantha ke uddhAra meM kiyA hai / sthApatya aura mandira nirmAga sambandhI dIpArNava nAmaka saMskRta grantha kA gujarAtI anuvAda 56. nakazoM ke sAtha unhoMne taiyAra kiyA hai aura vaha isa vizada rupa meM mudrita aura prakAzita bhI ho rahA hai| bhArata meM' nAnA prakAra ke zilpoM kI aura vizeSataH vAstu aura sthApatya kI paramparA lagabhaga 5 sahastra varSa se calI jAtI hai / nAnA rUpoM meM isakA vikAsa huA hai| caityagRha, stUpa, toraNa-ve dekAaiM, devamandira, rAjaprAsAda,
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagara, vApI, jalAzaya, durga, stambha Adi ke sahasroM udAraNa deza meM isa samaya bhI surakSita haiM / vAstu vidyA nitAnta vyAvahArika jJAna hai / kintu yaha karate kI vidyA hai| jo kriyAkuzala hai vahI isara. sacA jAnakAra hai, kintu prayoga ke pIche zAstra kI bhI dRDha sattA thI aura nirmANa sambandhI gaNita kA pUrA lekhA-jokhA prayoga kuzala sthapatiyoM ke pAsa rahatA thA jise mAna kahate the| saubhAgya se isa viSaya kA 'mAnasAra ' nAmaka eka viziSTa grantha abhItaka murakSita raha gayA hai| vaha lagabhaH gupta yuga ke vAstu aura sthApatya kA nirdeza karatA hai / vI prasannakumAra AcArya ne use mUla, aMgrejI anuvAda aura zabdasUcI ke sAtha sampAdita kiyA hai| saMskRta sAhitya meM prAcIna vAstu aura zimaviyA sambandhI granthoM kA bhI paryApta vistAra. milatA hai| unameM se kucha mahatvapUrNa ye haiM:-arthazAstra ( a0 22-23), mAnasAra, bRhatsaMhitA (a0 53-58), maMjuzrImUlakalpa, matsyapurANa ( a0 252, 255, 255, 258, 262, 163, 266, 270), garuDa purANa (a0 45-48), agni purANa ( a. 42-46, 46-55, 60, 62, 104-106), viNNudharmottara purANa (citrasUtraprekaraga), samarAGgaNapUtradhAra, mAnasollAsa, aparAjitapRcchA, taMtrasamuccaya, IzAnazivagurudevapaddhati, mayamatam , kAmikAgama, azuma bedAgama, kAzyapazilpa, vAstusAra, zilparatna, hayazIrSapaMcarAtra, lakSaNasArasamuccaya ( 3500 zlokoM kA mahatvapUrNa aprakAzita grantha ), prAsAdamaNDana, rUpamaNDana, kSIrArNava, dIpArNava ityAdi / yaha prasannatA kI bAta hai ki isa sUcI ke adhikAMza grantha mudrita ho cuke haiN| kintu jisa rUpa meM zilpAnyoM kA prakAzana honA cAhie vaisA do-eka ko choDa kara zeSa grainthoM ke sambandha meM abhI taka nahIM huA hai| vAstuzAstra saMbaMdhI sAhitya kA prAmANika saMskaraNa vahI ho sakatA hai jisameM pAribhASika zabdoM kI vyAkhyA kI gaI ho aura viSaya ke spaSTIkaraNa ke lie mAnacitro kA Azraya liyA gayA ho| eka baDI AvazyakA Isa bAta kI bhI hai ki jo devaprasAda yA mandira vidyamAna hai unake sAtha zAstrIya varNana kA tulanAtmaka adhyayana kiyA jaay| tabhI una varNanoM kA marma aura svarUpa evaM pAribhASika zabdoM ke lakSaNa samajha meM A sakate haiN| jisa sAhitya kA Upara ullekha kiyA gayA hai usa saba ko AdhAra banA kara usakI zabdAvalI kA koSa rUpa meM saMgraha karane aura sacitra vyAkhyA karane kI bhI AvazyakatA hai| anusaMdhAna kArya meM salagna kisI bhI viziSTa saMsthA ko yaha kArya apane hAtha meM lenA cAhie / isI ke sAtha yaha bhI AnuSaMgika rUpa se kartavya hai ki jo zabdAvalI purAne zilpI yA kArIgaroM ke pAsa abhI taka baca gaI hai usakA bhI saMgraha samaya rahate kara liyA jAya / vizeSataH rAjasthAna, gujarAta, saurASTra, kerala, tamilanADa, ur3IsA aura ne rAla meM isa prakAra kI mahatvapUrNa zabdAvalI abhI taka prApta kI jA sakatI hai| yaha kArya parizramasAdhya to azya hai kintu prAcIna bhAratIya sthApatya kI paribhASAoM samajhane ke lie amRtatulya bhI hai| isa prakAra ke sAhila kA jisa rUpa meM prakAzana honA cAhie, usakA eka acchA udAharaNa zrI prabhAzaMkara jIne 'dIrAva' grantha ke isa saMskaraNa dvArA prastuta kiyA hai| isa grantha meM sattAisa adhyAya haiM / pUrvArdha ke unnIsa adhyAyoM meM prAsAda nirmAga saMbaMdhI vidhi kA vistAra se varNana hai| ina meM jagatI ( a0 3), prAsAdapITha ( a0 4), maNDovara (a0 5), dvAra (a. 6), zikhara (a. 9), maNDapa (a. 10) aura saMvaraNA (a0 11), ye prakaraNa atyanta mahatvapUrNa haiN| madhyakAlIna prAsAdoM meM jagatI pITha kA mahattvapUrNa sthAna thaa| prAsAda yA maMdira ke garbha gRha
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 kI jitanI caur3AI ho usase tigunI, caugunI yA pAMcagunI caur3AI kA jagatI pITha banAyA jAtA thaa| use prAsAda kA adhiSThAna bhI kahate the| jagatI kI UMcAI kA anupAta prAsAda ke maNDovara yA koThe kI UMcAI ke anusAra rakhA jAtA thaa| (pR. 37) / yadi covIsa hAtha yA 36 phuTa UMcA prAsAda ho to jagatI kA udaya 8 hAtha yA 12 phuTa taka ho sakatA thaa| isI se usake mahattva kA anumAna kiyA jA sakatA hai| ucchrAya yA UMcAI ko jagatI ke nAnA prakAra ke tharoM se alaMkRta kiyA jAtA thaa| ina kA bhI byorevAra ullekha prastuta grantha meM (pR. 38), evaM vAstusAra, prAsAdamaNDana Adi sAhitya meM AyA hai / udAharaNa ke lie nIce se zurU kara ke pahale jADyakumbha (hindI jADUmo ), kaNikA (hi. kanI), padmapatra yukta zIrSa patrikA, kSuraka (hi. khurA ), kumbhaka, kalaza, aMtaHpatraka yA aMtarAla, kapotAlI (hi. kevAla ) puSpakaNTha, isa prakAra jagatI ke bhavya svarUpa kI kalpanA kI jAtI thii| isa prakAra kI jagatI ke madhya bhAga meM prAsAda yA deva mandira kA vinyAsa kiyA jAtA thaa| usake pAMva bhAga mukhya the-pahalA prAsAdapITha, dUsarA maNDobara yA koThA yA garbhagRha, tIsarA zikhara, cauthA AmalakazilA evaM pAMcavAM dhvaja / prAsadapITha ke kaI prakAra hote the| jaisA vizAla maMdira kA uThAna hotA thA usI ke anusAra jagatI aura prAsAdapITha kI kalpanA kI jAtI thii| prAsAdapITha meM bhI jAjyakumbha, kamAlI, grAsapaTTI (siMhamukha yA kIrtimukha ) ke atirikta vizeSa. zobhA ke lie kaI prakAra ke thara rakkhe jAte the| una meM azvathara, narathara aura haMsathara, mukhya the| kumArapAla yuga meM ina tharoM kA pUrA vikAsa ho gayA thaa| narathara meM strI puruSoM ke caurAsI AsanoM meM aMgamaroDa kI pUrI kalA dikhAI jAtI thI aura aisA vizvAsa thA ki usa se maMdira para bijalI nahIM giregii| madhyakAlIna bar3e maMdiroM meM inheM spaSTa dekhA jA sakatA hai| jAjyakumbha ke nIce kaI moTe pattharoM ke majabUta thara rakkhe jAte the unheM bhiTTa kahate the| ' isake Upara vAstavika prAsAda yA maMdira kA nirmANa kiyA jAtA thaa| usake lie prAcIna zabda garbhagRha thA kintu' madhyakAla meM use maNDovara kahene lge| isa zabda kI vyutpatti sArthaka hai| UMcI jagatI yA pITha ko 'maNDa' kahate the aura usake Upara garbhagRha ke rUpa meM jo . cokora yA Ayata koThA banAyA jAtA thA vahI maNDovara khlaayaa| maNDovara ke udaya yA UMcAI ko mUlanAsika jItanA rakhate hai, kyoMki mUla se lekara nAsikA taka kA udaya yA pramANa isake aMtargata AtA thaa| prAsAda kI bhitti yA tI eka dama sIdhI sapATa hotI thI yA Age calakara usI meM ratha, pratistha, koNaratha, ye kaI bhAga nirgama aura pravezaka kI yukti se banAe jAte the| inhIM phAlanAoM ko milAnevAle choTe bhAga nandI kahalAte the| grantha meM maNDovara ke svarUpa nirmANa kA vistAra se varNana kiyA gayA hai, aura usake vividha tharoM ke saMskRta nAma aura paribhASAeM evaM unakI UMcAI aura nirgama kA ullekha AyA haiM (pR. 56-70 ) / isa vivaraNa se jJAta hotA hai ki prAsAda kA aMga-pratyaMga gaNitIya pramAga se niyaMtrita thaa| pratyeka bhAga kI UMcAI, usakA nirgama yA praveza evaM dUsare bhAgoM ke sAtha usakA anupAta nizcitta thaa| ye sArI nApa-jokha ' pradhAna sthapati ke mastiSka meM vidyamAna rahatI thI aura tadanusAra hI anya zilpI pratyeka thara ke eka-eka patthara ko bhUmi para ghaDa kara taiyAra karate jAte the, aura vahIM se prAsAda ke udaya meM eka thara ke bAda dUsare thara kI uttarottara racanA hotI jAtI thI / mAnonmAna kI yaha paripATI baMdhI-baMdhAI hotI thii| jise paramparAgata nApa-jokha ke anusAra prAsAdoM kA nirmANa karane vAle anya zilpI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 yA silATa bhI jAnate the| yahI bhAratIya vAstuvidyA kI mAnya loka-paddhati thI aura Aja kI jahAM yaha kalA pazcimI Akramaga se surakSita hai vahAM vAstuvidyAcArya sthapati yA zilpI isa prakAra saMpUrNa jAnakArI prApaH kaNThastha rakhate haiN| maNDovara ke kaI gharoM meM kSuraka, kumbhaka, aMtarpatra, kapotAlI, maMcikA, jaMghA, pAsapaTTI, bharaNI, 'kUTachAya (chajjA ), Adi mukhya the| inameM maMcikA yA maMjI ke Upara jA kA sthAna mahatvapUrNa thaa| isI meM dezaganA yA surasundI mUrtiyoM kA nirmANa kiyA jAtA thaa| inheM hI vAstusAra meM Thakkura pheka ne prekSaNikA kahA hai jo nATya kI vividha mudrAoM kA pradarzana karatI huI dikhAI jAtI thIM / ur3IsA aura khajurAho ke maMdiroM ke maNDobaroM para naMbA bhAga meM banI huI strI mUrtiyAM usa zilpa ko prANavattA pradAna karatI haiN| kahIM-kahIM do jadhAeM bhI banAI jAtI thI jinheM talanaMdhA aura uparijaMyA kahate the / isa prakAra ke prAsAda kA eka mAnacitra pR. 66 para aMkita hai| prAsAda ke dvAra kA nirmANa aura alaMkaraNa bhI mahattvapUrNa aMga thaa| dvAra ke donoM stambha kaI zAkhAoM meM bAMTa kara banAe jAte the| inheM dvArazAkhA (hi. bArasAkha ) kahate the| unhIM se nikale hue tisAhI (saM0 trizAkhA ), paMcasAhI ( saM* paMcazAkhA ) zabda bhI loka meM pracalita hai| dvArazAkhAoM kI saMkhyA no taka kahI gaI hai| pratyeka kI alaga alaga saMjJA hotI thI jaise patrazAkhA, gandharvazAkhA, rUpazAkhA, svalpazAkhA, siMhazAkhA Adi / spaSTa hai ki usa-usa alaMkaraNa ke anusAra ina zAkhAoM kA nAma par3atA thaa| varAhamihirane dvAra ke alaMkaragoM kA bahuta hI saTIka varNana kiyA hai| jo guptakAlIna maMdiradvAroM para ghaTita hotA hai| usa varNana meM maMgalya-vihaga arthAt mAMgalika pakSI nAmaka alaMkaraNa kA bhI ullekha bhAyA hai| yaha amI taka hameM kevala AsAma pradeza ke dahaparbatiyA nAmaka sthAna meM bane hue guptakAlIna maMdira dvAra para milA hai| guptayuga meM maMdira ke dvAra kI zobhA kucha vilakSa ga hotI thI aura kaI prakAra ke maulika abhiprAyoM se dvArajhAkhAoM kA rUpasampAdana kiyA jAtA thA / madhyakAla meM bhI prAsAda-dvAra evaM toraNo kA mahatva viziSTa banA rahA / maMdira ke sAmane evaM bhItara bhI kaI prakAra ke toraNa vikasita kie gae, hiNDolaka toraNa, talapha toraNa, kapar3avajI toraNa ityA hai| bArasAkha kA nakazA sthapati ke kauzala kA sUcakra hotA hai| bArasAkha ke nicale bhAga meM jise ThekA kahate haiM, jIsa meM AkRti banAI jAtI thI, jahAM guptayuga meM pratihArI mUrtiyAM aMkita kI jAtI thiiN|bhaar ke zIrSa bhAga yA utaraMga ko aura nicale bhAga yA dehalI ko bhI alaMkRta kiyA jAtA thaa| dehalI ke tala darzana meM vRttamaMdAraka yA saMtAnaka aura usake donoM ora kIrtivaktra yA prAsa arthAt siMhamukha banAe jAte the / ___ kUmchAdya yA chajje se Upara zikhara AraMbha hotA thaa| zikhara ke nirmANa meM bhAratIya zilpiyoMne apane kauzala kI parAkASThA vikasita kI / zikharoM ke vividha prakAra evaM aMgapratyaMga kA varNana karane ke lie eka mahAgraMtha hI caahie| nAgara jAti ke madhyakAlIna zikharoM meM do alaMkaraNa mukhya the| eka aMga dUsare aNDaka / zRMga zikhara kI cAroM dizAoM meM banAe jAte the aura ve choTe bar3e kaI hote the| ina meM saba se baDe zrRMga ke uruzrRMga kahA jAtA thA, jisa ke lie loka meM chAtiyAzrRMga nAma cAlU hai| eka prakAra se yaha zikhara kA sammukha darzana hotA thA jise zrRMgoM ke rUpa meM doharAyA jAtA thaa| prAsAda nirmANa kI isa vizeSatA kA spaSTa paricaya kisI maMdira ke zikhara ko dekhane se hI samajhA jA sakatA hai| maMdira ke caumukhI darzana ko choTe rUpa meM utkIrNa kara ke aNDaka kA rUpa diyA jAnA thaa| isa se zikhara kI UMcAI krama se alaMkRta kI jAtI thii| nAnA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAti ke prAsAdoM ke zikhara kA bheda aMDako kI saMkhyA para nirbhara karatA thaa| kahIM aNDakoM ke lie kUTa zabda bhI pracalita thA aura eka sahastra kUTa vAle zistraroM kA nirmANa bhI sunane meM AtA hai| zrRMga aura aNDakoM ke pecIdA vinyAsa kA nirmANa karane meM madhyakAlIna mahAsthapatiyoMne rekhAgaNita kI jima jAdUgarI kA paricaya diyA hai usa kI kalpanA se mastiSka cakarAne lagatA hai| satya to yaha hai ki prAsAda ke jisa bhAga ko bhI leM usI meM rekhAoM kI bArIkI aura jaDAU lakSaNa kI zakti ko parAkASThA pAI jAtI hai, mAnoM maMdira nirmAga pASaga-zilpiyoM kA kAma na raha kara sone cAMdI kA jar3AU kAma karane vAloM kA zilpa bana gayA thaa| zikhara ke UparI bhAga meM : skaMdha, Amalaka zilA, kalaza aura vajA kA sanniveza rahatA thaa| jisa prakAra. brahmasUtra yA UMcAI meM, vaise hI garbhasUtra yA lambAI meM bhI kaI bhAga vikasita hue, jaise garbhagRha (hindI gabhArA ), usake Age aMtarAla yA kaulI maNDapa, phira gUDhamaMDapa, phira trika maMDapa yA caukI, phira raMgamaNDapa yA nRtyamaNDapa aura anta meM mukhamaNDapa / ina gUDhamaDhapa kA zikhara garbhagRha ke zikhara se bhinna hotA thA aura use ghaNTA yA gUmaTa kahate the / garbhagRha kA zikhara udayAtmaka yA uThA huA, aura maMNDapa kA zikhara baiThA huA hotA thA, jisa ke thara eka dUsare se saTe hue rakse jAte the| isakA udAharaNa pR0 88 ke saMmukha mAnacitra meM spaSTa hotA hai| maNDapa kI chata thA gUmaTa ke nicale bhAga ko vitAna kahate the, jisameM aneka prakAra ke alaMkaraNoM se yukta kramazaH Upara uThate hue aura ghaTate hue thara banAe jAte the| inhIM meM dedarikA, gajatAlu (hAthI ke tAlu kI AkRti jaisA, hi, gagAlu) aura kola nAmaka thara thara mukhya the| isake jisa bhAga meM 16 vidyAdharoM kI mUrtiyAM banAI jAtI thIM use gUmaTa kA rUpakaNTha kahate the| gUmaTa ke madhya meM bhItara kI aura padmazilA kA alaMkaraNa use viziSTa zobhA pradAna karatA thA aura vizAla AkAra vAle jhUmara kI taraha laTakatA huA dikhAI par3atA thaa| AbU ke delavADA maMdira meM saMgamaramara kI jo padmazilA hai usakI zobhA saMsAra meM advitIya mAnI jAtI hai / gUmaTa ke bAhara kI aura kA bhAga saMvaraNA kahalAtA thA aura usameM ghaNTikA, kUTa aura siMhoM ke aneka alaMkaraNa banAkara nAmA bhedoM kA nirmANa kiyA jAtA thaa| isa prakAra kI paccIsa saMvaraNAoM kA vivaraNa vidvAn vyAkhyAkAra ne kiyA hai (pR0 171) / saMvaraNA ke bIcoM bIca saba se UparI bhAga meM mUla dhaSTikA aura usake atirikta aura bhI choTe AkAra kI ghaNTikAeM banAI jAtI thiiN| ina sabakA vivaraNa citroM ke sAtha vyAkhyAkAra ne spaSTa kiyA hai| zrI prabhAzaMkara jIne isa eka grantha kI paribhASAoM ko spaSTa karane meM jo parizrama kiyA hai usse| unakA pANDitya aura anubhava to prakaTa hotA hI hai, kintu hamArA vizvAsa hai ki samasta vAstu zAstra ke suspaSTa adhyayana kA eka nayA dvAra bhI unmukta hotA hai| unake dikhAe mArga se dIpAtra graMtha kI paribhASAo ko jAnakara samarAMgaNa-sUtradhAra, aparAjita-pRcchA, Adi anya kliSTa pranthoM kA bhI marma samajhane meM sahAyatA milegii| isake lie hama zilpavizArada sthapati zrI prabhAzaMkarajI somapurA ke atyaMta anugRhIta hai| itane adhika citroM ke sAtha isa dIpArNava graMtha kA prakAzana unake adhyavasAya kA pramANa hai| zarat pUrNimA, saM. 2017 vAsudevazaraNa agravAla 5-10-60 adhyApaka, kalA aura sthApatya vibhAga, kAzI vizvavidyAlaya.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zuddhipatra pRSTha lITI azuddha zuddha pRSTha lITI azuddha 4 19 kAgamaryAdAd koNamaryAdAt82 21 zAma zilpIo 1 22 dairya 85 7 bhRgaghora bhRgupora 7 17 gajazAlAya gajazAlAyAM 86 11 gadhAra bhUgara 9 8 Aya, ane Aya, uttaramAM 96 32 kararA 32sA gaja AyA 68 19 vidhe vidheyaM 11 10 11-11412-11x 68 19 privjniym| parivarjanIyam 11 1 4-1144-11 4--2 144-21 105 8 zrRM 13 2 vApi vApI 105 14 yuktisUtraiNa yuktisUtreNa 19 14 maMgaLa caMdra caMdra maMgaLa 112 19 bIjA trIjA 22 15 indrAzakaM indrAMzaka 111 7 ...pAdona ...pAdonaH 27 13 krUra 117 21 va 27 2 sarvaka yANaM sarvakalyANaM . 127 3 ghaTodaya ghaMTodaya 27 21 rAhiNI rohiNI 128 15 zilAntaH . zilAtaH 33 12 ...drayoH ...yoH 128 28 madhyA madhyo 34 5 puruSasya 134 17 nihaste puruSasya biharate ca 35 7 o A o e 135 4 hastasyoI hastasyola 6 21 115 thI 220 115 thI 20 136 2 zrIka 37 16 yAvIzathI mAvazathA 137 8 satra 37 22 hastasAoM hastasA. . 137 16 kuMmakena kuMbhakena 42 5 karAnatam karonnatam 14. 7 vitAvAnaika... vitAnAneka... 475 vRddhirekaimaMgulam .. bRddhirekaikamaMgulam 152 33 ravinAdo ravinAdaH 5. 28 nigamaM nirgama 1534 staMbhASThAzIti staMbhASTAzItiH 53 26 nirAdhAra 153 15 dvAdazAttaraM niradhAra dvAdazottaraM 1551 zivanAdA zivanAdA: 55 5 prAsAdasyau prAsAdasya 155 18 ...kuMbha kuMbhaH 41 2 punadeva punarevaM 1481 viSamA viSamai 15 8 araNyUz2a bharaNyaca 14 15 dvitripatrena dvitripaTTena 188 kharaH muraH 18. 9 paTTapAdena papAdana 72 1 bhAganI yothA nAganI 161 5 prAsAdane prAsAdAne 73 18 paryake-dvAra paryaka-dvAra 112 15 matAvaraNaM yaaNgaa 74 22 bhUmijo bhUmije 12 25 mrnii| uduMbaranI 77 24 paMcazAkhA paMcazAkhaM 133 12 nibhUmyataM / tribhUmrthataM 78 4 vasurbhAga vasubhAga 171 27 yathAthakti yathAzakti 86 1. kAryontaraGgake kAryottaraGgake 180 15 adhabhAge ardhabhAge : **- . . . = * * : * * * * * * * * 22. :
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ daNDa pU4 lITI azuddha 283 27 muzala: musala; 283 . chatrakANi chatrakANi 284 11 paTTAstrAMza- paTTItryaMzazaktipiMDa zaktipiMDa 284 12 kaTakopeto kaMTakopeto 284 13 dRNDa 2814 tad dvihInaM tadvihInaM 286 18 dvayaMgulAbhyAM dvathaMgulAbhyAM 287 1 dvimuSTiyandhyaM dvimuSTidvayaM 287 5 pUraketU pUrayet 287 22 cArayutano ArAvALuM 288 5 SoDazAMguliH SoDazAMgula: 288 muzalaM 288 10 tadaNDaH taddaNDaH 288 10 muzalapazU musalaparza 289 13 261 20 uparanA bhAga viratAra bhAga 291 21 bhAganI bhAganI AkRti zebhAyamAna zobhAyamAna 292 4 aMjalI devI evI aMjalI devI 292 5 mULa bhAganA mULathI bhAga sudhI 285 15 athoTa athoraH 295 22-24ta laMbAI AgaLa vistArano 296 7 kalpanA karavI karavI 296 10 sAta..gaNuM sAta AgaLa 296 12 "motInI mALA vaTakAvavI" 246 13 gulkA... gulphA ... 261 18 vAntadaSadatra vAntardaSadatra 267 2 tIjAMtare tInaMtare 267 17 gulAyatanaM gulAyata 287 13 saptAMza saptAzu 292 6 khIlelA kamaLa kamaLanI kaLI jevI SaTa pRSTha lITI azuddha 18. 15 caiva caitra 185 28 kAMsya kAMsya 185 28 pittaloM pittalaM 187 187 / paMcAzake paMcAMzake 187 23 pannasAjunA... pa 188 5 ...'dhaste ...'dhastAta 195 9 ghaTita ghaTita 185 25 kathayanti kathayati 196 12 rUdrA krame 1881 mama sam 58 22 kuryAta kRryAd 201 11 candAMkita candrAMkita 202 / karAdayed kArayed 205 18 turdatto tUrdhvato 214 10 bIjI vAra pIThikA bIjI vAra 214 25 parAgatim parAM gatim 218 21 laMgayAte liMgayAme. 2155 draSTi 220 14 dvittam dvitam 222 23 vidhiyate vidhIyate 223 21 vidhiyte| vidhIyate 2241 dUritaH dUrataH 242 3 vajayA vijapA 248 18 sya sUye 251 11 dAkSaNe dakSiNe 252 24 mudazanam sudarzanam 273 24 zailyeva zaileva 274 2 jaina jainasya 277 11 zyAmavarNa lIla varlDa 280 7 mukhe mukhaM 28. 7 dvastI ddhastaM 28. 11 gIta 280 11 draSTi 282 . 8 yuktA yuktyA 282 8 buddhimAna buddhimAn 282 11 spabhUSaNa . rUpabhUSaNaM SaT gItaM 2424 tricatuSpaMbhAtraM tricatuSpaMcamAnaM 262 13 yAsaM dhyAsa
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha mITI 292 293 rA 293 29 19 karavAM zu vistAranAM karavAM bAhuvalaya UMcu bAhuvalaya parTInA jeTalI pamAM paherAvavI, gALa te gALa 294 1 sudhI vakra azuddha 324 15 325 35 294 18 297 24 yASTagonaM 298 5 299 cha khANanuM 298 8 (aMza) 298 T tAra 198 299 1 yorUM 13 bahirmukhakhaM 299 1. agara dvAra 19 sa~pracU 299 21 * AkRti chAtIethI 328 329 329 330 330 29 36 ...TA 302 8 zailAnAjAtU 303 16 mRtyudeina 304thI8 4 ApelI che 304thI8 6 sadInA 321 5 viphakita karNe 321 8 321 323 3 ATha bhAge stathava ***F pratyAMgAni tathava 18 para me 325 19 eka zRga 327 25 meM kahya miAki 327 25 14 * 1 kesarI caiva 3 2 prartavyo 16 kSetra samAne athavA vakra sALI yAmASTa bhAgonaM ADamA bhAge parighavALuM bANunuM (AMgaLa) labAma IF pratyaMgAni tathaiva para e krama satAbhadra karNo'sya dvibhAgika: vai kesarI cai prakartavyo R kSetre pRSTha lITI a zud 330 18 caturmAgaca caturbhAgazca 331 11 karme sadRzaM karNasaha 331 16,21, zreyAMza 22, 28 zreyAMsa 331...29......zrRMga 17 zrRMga 13 332 ra uru: rAMgASTakaM urugaMgASTakaM vizati... viva... 332 14 15 bahirmukhaM tasyovaM ane paheALAi pAMca 335 aMyU 839 sALa pAMkhaDI rAva: zailajAt madhuni ApelI nathI sadInI vibhakti karNo stathaiva 332 332 333 va 28 pratikarya samanirgama vizaH 33 1 334 chellI che 2 bhadrArtha 1 naMdikoNi 4 priyadaM 337 1 5 kesarI 339 17 187 340 10 srIkRta 341 3,9,10, naimi 12, 19 343 5 varSAya 341 ma pratikaNa 341 20 zrRMga pa ' caturdi 341 341 9, 10, naimi 19, 20 341 12-21 p 342 1 krUAzeno.. 342 1 prAMni343 3 patra 343 10 343 15 satta 343 18 344 344 344 pratyAMgAni vayaM pratikarNe samanirgamaM 12 mArya 22 SaSTA 24 ve... dizi karNa rathaM ca bhadrArtha TrAvitiz... naMdikoNI tripadaM 1 kesarI 181 strIkRte rrama mA~..Arya: pratikarNa zrRMga 61 caturdizi nami 1 TrATovo pratyaMgAni caitra TAviMzava... kesarI pratyayAni bhavArtha BL veva..
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 dAkSA banU pRSTha lITI azuddha zuddha pRSTha lITI azuddha zuddha 345 18.3 ruzcatvAri rucatvAri 382 11 sattvaM satyaM 346 22 5 sarvatobhadra 9 sarvatobhadra 382 20 sarva satya 346 31 ga 221- A // 221 tilaka 16 388 12 dAkSa 347 13 zad medataH zacca bhedataH 3898 zyAmarNa zyAmavarNa 349 2 127 - 121 292 4 kyutA zyAmA nyutAM zyAmA 350 18 varNa varga 12 8 supArzva supArzva 341 ...sthitasyAryA ...sthitasyAya 363 4 zUlaM zAMtA zUlAM zAMtAM u41 7 yuktA ca yuktAca 364 pIta varAlasthAM pItA varAlasthA 351 7 ...parivAritA ...parivAritAH / 384 mugadra mudgara 351 16 uSNaka uSNISa 485 2 dhavala la jAta dhavalaM mUlajAtaM 351 20 kezAntA... kezAntAM... 386 10 babhru 3523 kambAgAH na kambAyAH 387 5 ...hastakam ...hastakAm 3531 jaanujNdhe| jAnujaMghe 387 zreyAMsa zreyAMsaM 53 12 aMguli bhAga aMgavibhAga . 387 12 izvara Izvara 353 14 hanAbhi... hRnnAbhi... 247 14 siMhasthA mAnavI siMhasthAM mAnavIM 343 20 tustASTAH... tustathASTA... 399 4 uttarASADhA uttarA bhAdrapada u54 12 nAbho nAgi 36& 7 kheTe kheTa 3556 mAnena mAnena 4027-11-12 kaMdA kaMdarpA 355 7 maMgulam mAMgulam 404 - zUlapadma zulapadmA 3558 bhavet . ca bhaveta 411 17 sarSa ane sarpa, sarpa ane 355 10 dvayaMgulaM dvayAMgulaM 41 rusthAM TasthAM 355 14 dvayoSTI dvayauSThau 414 2 khaMkhyAyAM saMkhyAyaH 354 16 pdd'aa| ye pdd'oge| sA 414 2 vidyAdevya vidyAdevyaH 356 20 SoDazAMgala poDazAMgula 415 va vajra . 356 22 rAMgulaM raMgulaM 455 8 tejA tejA 12 2. zAMzena zAMzonA 425 / ...vAhanam vAhanAm 14 gehArdha gehAdha 425 13 zvata zveta 367 16 bhAgAta bhAgAn 426 2 zvetavarNo zvetavarNaH syAd 398 11 devyA devya 428 12 zyAmavarNa zyAmavarNaH 318 13 kraudhau krodhI 424 16 bhUSi bhUSitAH 365 yakSiNyA yakSiNI 4317 tadAthugha tadAyudha u71 8 IdRzaM idRzaM 431 14 dundumiH dundubhiH 373 17 bhUloM ko bhuva- bhUloko bhuvo 4758 yAtu lokezaH 435 vAlendu bAlendu 378 18 zodayo zodayaH 440 12 (bharata) dhanuSa bANuM pAtu lokezo
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha lITI azuddha 440 14 sarvamUtra 442 ra6 kAli kAlarAtri 442 26 442 chellI rAkSarI 444 4 vathA 444 14 oto 444 18 dho... 449 23 kotama 449 24 caturrizi 452 11 zaninedrAkSa 452 26 45 8 suparSadA 456 1ra dikSu 457 19 rAbritA: zuddha sarvabhUta kAlI murA... kAlarAtrI rAkSasI yathA proko dharme kam ca caturdizi jinendrAzca Ge putra lITI azuddha 459 10 smruti 460 2 caMdrAnanayo, 461 18 catrimAt 473 8 DALI 47 12 zauti 473 20 73 22 898 5 mukhAyate mukhAyate vidhima 99 10 mAgata 477 19 pada samosa 479 27 zArjina 480 OM zAtA : 482 2729 zAtA 484 14 vardhamAnA trigavyUtiH caMdrAnanaH cakriNa kALI zIti mukhAma mukhAyate vihInaM ...mAta: padaM samosa zAzvatajina zvetA muvI... parSadA rdikSu rAjitA pAtu 214. lITI 10. sudhArI vAMcA -kAI paNa kAraNusara eklI pArkikALAdhArI ja sthApana karI zakAya. liMga nahi', zodhatA varSamA... pAnu 289, zlaoNka 37. sAmeA artha : kamaLa. jevuM maLa, kAnanA leAlaka jevuM patra, padmAsana, ardha padmAsana ane hastayugala, e yeAgamudrAe che. pAnu 291. laika . sAcA artha H vALanA aMtabhAgathI mukeMdranA aMta bhAga sudhI jaTA mukuTanI uMcAI 24 AMgaLanI 21, 18, 166 16 AMgaLanI rAkhavI. lalATe kapALe paTTo karavA. pAnu 294. zloka 3435-36, sAcA artha : anAmikA ane aMguThe| vAMkA karIne hatheLImAM rAkhavA, kaniSThA AMgaLI kaMIka vAMkI rAkhavI ane madhyamA tathA tanI sIdhI rAkhavI. tene sUcImudrA kahe che. te kasUtra barAbara sIdhamAM rAkhavI. sUcImudrAnI sAthe tarjanI joDavAmAM Ave te! aMkuzamudrA thAya che. 'guMThA, anAmikA ane madhyamA AMgaLI madhyamAM rAkhavI ane kaniSThA AMgaLI kaMIka vAMkI rAkhavI ane tarjanI AMgaLI sIdhI rAkhavI tene tatImudrA kahe che. pAnuM 25. zloka 42. sAcA artha : yAnitI upara banne bAju je sUtra hAya te catravIra jANuvuM. pAnuM 267. zloka 54-55-56, sAcA artha : je dravyanI mUrti banAvI hoya te ja dravyanAM Ayudho hAya. seA AMgaLa lAMbuM dhanuSya karavuM. te 9, 7, 5 athavA 3 AMgaLa hIna athavA adhika mAnanuM karavAthI nava prakAre dhanuSyanA uya thAya che. purI muThThI pramANune vistAra karavA tenA madhyathI banne cheDA kramathI pAtaLA thatA jAya. jethI banne cheDA aradhA aradhA AMgaLa vistAranA ane geALAmAM traNa AMgaLanA thAya. pAnuM 298. lITI 10-11. pUrcchatI labAnA trIje bhAge uMDI nAbhi karavI. pAnu 299. lITI 11--1ra. ca`sUtranA e valaya kaDAthI yukta DamarU karavuM. khAjInA geALAkAra mukha cAmaDAthI maDhelA karavA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAnuM ra ka 64, pa, sAce arthaH kamaMDaLa nava AgaLa lAMbuM ane laMbAIthI aradhuM ke paNa uMcAImAM karavuM. pAnuM 32. jyAM mRga 1085 tilaka 1ra che tyAM zRMga 1117 tilaka jI ema vAMce. pAnuM 324. jyAM mRga 247 che tyAM zRMga 237 vAMcavA, pAnuM 460. lITI 3. cArine vardhamAna paryakAsanariyataH umere. A uparAMta zlekAmAM keTaleka sthaLe be zabdo sAthe mUkavAne badale vacce aMtara rAkhIne chApyuM che agara aMtara rAkhavAne badale sAthe chApyA che. te sudhArIne vAMcavuM. dAkhalA tarIke-pAnuM 4. sumarA ne badale sumadhyayu. athavA pAnA 48-para. tatohI* ne badale to phrI. nyu dilhImAM gAMdhI smArakanidhinA lAH pra. o. somapurA Noun . _
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 nyu dilhI gAMdhI smArakanidhinA plAne ; pra. o. somapurA IS. T DR BALSARTRAY Jere LONGITUDINAL SECTION. 'pha :: ] SAreka : ht
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gaNezAya namaH zrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAyAM jJAnaprakAza-dIpArNave // prathamo'dhyAyaH // AyatatvAdhikAraH jJA. 1 (zikSA bhASAThIDA sahita ) // atha zrI bhASAntarakArasya maMgalAcaraNam // jagattrANaM mahAdeva somanAtha sarasvatIm / fastza vizvakarmANa' nityaM bhaktyA nato'smyaham // 1 // prAcIna zilpazAstraM ca vAstuvidyAM dIpArNave / gurjara - bhASayA vakSye zilpaprabhayA TIkayA // 2 // jagatnuM rakSaNa karavAvALA zrI sAmanAtha mahAdevane ane vidyAne ApanArI sarasvatI devIne, vijJonI zAMti karavAvALA zrI gaNezane, ane jagat sraSTA zrI vizvakarmAne bhaktipUrvaka huM namaskAra karUM chuM. (1) dIpANuMvamAM vAstu vidyA nAmanuM je prAcIna zilpazAstra vizvakarmAe raceluM che, tenA sarva jane upayAga karI zake tevA AzayathI, tenuM zilpaprabhA nAmanI TIkA sAthe gujarAtI bhASAMtara huM karUM chuM. (2) zrI vizvakarmA uvAca - idAnImabhidhAsyAmi sUtrapAtavidhi kramAt / zubhe mAse site pakSe Aditye cottarAyaNe // 1 // candratArAle moke zubhe lagne zubhe dine / devAn RSIn pUjayitvA toSavitvA ca zilpinaH // 2 // gRhArambhoditairdhiSNyaiH sUtrapAta samAcaret / * sthapati prabhAzaMkara ghaDabhAI somapurA.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ A ratnAkara , 2 nA sALA zrI vizvakarmA kahe che ke - prathama sUtrapAta (sUta choDavAnI) vidhi huM kahuM chuM: devAlaya ke gharane AraMbha zubha mAsamAM ajavALiyA pakSamAM ane uttarAyaNane sUrya hoya tyAre kara. je zubha dine caMdramA ane tArAnuM baLa heya tathA zubha lagna hoya te divase devanI ane RSionI pUjA karIne temaja zipiene saMtuSTa karIne, gharanA prAraMbhanA nakSatrane divase jamInanuM mApa karavA mATe sUtra cheDavuM. 1-2 mAsaphala - caitra zokakara vidyAd vaizAkhe ca dhanAgamam // 3 // jyeSTha gRhANi pIDyante ASADhe pazunAzanam / / zrAvaNe dhanavRddhizca bhUnya bhAdrapade bhavet // 4 // kalahazcAzvine mAse bhRtyanAzazca kArtike / mArgazIrSe dhanamAptiH pauSe ca dhanasampadaH // 5 // mAghe cAgnibhayaM kuryAt phAlgune zrIH zubholamA / khAta suhata - gRhAraMbha je citra mAsamAM kare te zeka utpanna thAya; vaizAkha mAsamAM dhananI prApti thAya; cha mAsamAM gharanI hAni thAya, (graha pIDA vagerethI); ASADha mAsamAM pazuone nAza thAya; zrAvaNa mAsamAM dhananI vRddhi thAya; bhAdrapada mAsamAM ghara zUnya rahe; Aso mAsamAM kaleza thAya; kArtika mAsamAM nekara cAkarane nAza thAya; mAgazara mAsamAM lakSamInI vRddhi thAya; piSamAsamAM dhana saMpatti vadhe; mAgha mAsamAM gharano AraMbha kare te agnine bhaya utpanna thAya ane phAgaNa mAsamAM gRhAraMbha kare te zreSTha lakSmI maLe. 3-4-5 JhAraMbhatithi~ matipatkRSNapakSIyA dvitIyA vAstukarmaNi // 6 // tRtIyA paJcamI caiva saptamI dazamI tathA / ekAdazI trayodazI tithayazca zubhAvahAH // 7 // gharane AraMbha karavAmAM kRSNapakSanI ekama ane baMne pakSanI bIja, trIja, pAMcama, sAtama, dazama, agyArasa ane teraza, e tithie zubha kAraka che. 6-17 1 jyeSThe prahAH pIDyante-pAThAntare. 2 kAmasampadA-pAThAntare. 3 navamI tathA.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyatatvAdhikAra a.1 jJAnaprakAza dIpArNava 4 satibhA yA bhumanu 12 - . . kanyA-tulA-vRzcikeke na gRhaM pUrvasanmukham / dhane ca makare kumbhe na kuryAd dakSiNonmukham // 8 // mIne meSe vRSe caiva na kuryAtpazcimonmukham / mithune karkaTe siMhe na kuryAduttaronmukham // 9 // jyAre kanyA, tulA ane vRzcika rAzine sUrya hoya tyAre pUrva dizA sanmukhanA dvAravALuM ghara na karavuM. dhana, makara ane kuMbha rAzinA sUrya hoya tyAre dakSiNa dizAnA mukhavALuM ghara na karavuM. mIna, meSa ane vRSabha rAzinA sUrya hoya tyAre pazcimanA dvAravALuM ghara na karavuM. mithuna, karka ane siMha rAzinA sUrya hoya tyAre uttara dizAnA dvAravALA gharane AraMbha kare sa hivA-- siMhe caiva tathA kuMbhe vRzcike vRSabhe ravauM / naiva doSo bhavettatra kuryAcAturdizaM mukham // 10 // zubhAzubha-gRhANAM ca prAsAdAnAM vizeSataH // . zubha temaja azubha gharene mATe ane vizeSa karIne prasAdane mATe evo niyama che ke, siMha, kuMbha, vRzcika ane vRSabha rAzinA sUrya hoya tyAre , cAre dizAmAMnI keI paNa dizAnA dvAravALA bhavanane AraMbha karI zakAya che. 10 yAya bhavAnI rIta (5 ) AyamujhaM vyayaM tArAmaMzakaM ca krameNa tu // 11 // . dhAmnazca dIrghato vyAsaM guNayeccASTabhAjite / dhvajAdInAM zeSamAyo labhyate nAtra saMzayaH // 12 // dhvajo dhUmastathA siMhaH zvAno dRSakharau gajaH / dhvAMkSazcaiva samaM dRSTvA pAcyAdiSu pradakSiNAH // 13 // anyonyAbhimukhAste ca karmacchandAnusArataH / 1 siMha cAtha vRSa ca vRzcikaghaTau yAte hita sarvataH // rAjavalabha-adhyAya 1, leka
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatatvAdhikAra a.1 jhAnaprakAza dIpArNava makAna-bhavananA Aya, nakSatra, vyaya, tArA ane aMzaka e anukrame meLavavA. ghara ke prAsAdanI bhUminI laMbAI ane pahelAIne guNAkAra karI te rakamane AThe bhAgavI. je zeSa rahe te vijAdi A jANavA. 1 davaja, 2 dhUma, 3 siMha, 4 zvAna, 5 vRSa, 6 khara, 7 gaja, 8 devAMkSa, e ATha Aye anukrame pUrvAdi dizAomAM sAmasAmA daSTi rAkhIne rahelA che. 11, 12, 13.1 zubhAzubha Aya dhvajaH siMhau vRSagajau zasyante zubha vezmasu // 14 // adhamAnA kharo dhyAMkSo dhUmraH zvAnaH sukhAvahaH / * 1 jA vizvayama kA . ra mAM gaNita kyAM sudhI meLavavuM tenI maryAdA ghA kArAkure vAva bristAna tAvAvAdikaM cintyaM tavaM navacintayet // 93 // Ayavyayau mAsazuddhina jINe cintayed gRhe // agyArathI upara batrIsa hAtha sudhInA vAstumAM AyAdi aMga meLavavA. te uparanA moTA vAstumAM AyAdi aMga meLavavAnI ciMtA na karavI. jIrNoddhAra karatAM Ava, vyaya ane aMzaka Adi aMga meLavavAnI jarUra nathI. (Ama pramANe che chatAM ziei jIrNoddhAramAM AyAdi aMga meLavavA prayAsa kare che.) vividha vAstumAM kayAMthI gaNita meLavavuM- prAsAde koNamaryAdAd gRhe bhittistu madhyataH / vASI-kUpa-taDAgAdau AyaM dadyAzca madhyata: // 1 // maNyupe misibAye va yAne madhye zAyyAsane / nagare'tha pure prAme daMDamAna vidhIyate // 2 // vasuhastamitaM daMDa-mAnamAha prajApatiH / (Atutuba-a. 2) prAsAdane bhiti sahita bahAra rekhAye, gharane kSitti vagara eTale aMdarane , vAva, kuvA ane taLAva AdimAM aMdara (nIce jaLanI nadhei) vacamAM, guDha maMDapane bhitti sahita bahAra, ane vAhana tathA palaMgane aMdaranA gALAmAM AyAdi aMga meLavavAM. nagara, pura, mAmane da. mAnathI mApavuM, te da. ATha hAthanA mAnane jANa. keTalAka zipibhAIo pANIyuM nakSatra gaNI aMga meLavavA prayAsa kare che. pANanA sAta gaNA vadhArIne pachI guNAkAra kare che. paraMtu A rIta pAvANa ke ITanA vAstune mATe barAbara na gaNAya ema huM mAnuM chuM. paraMtu pANIyuM derAthI gaNavAne prayoga kadAca dhAtu ke ratnanA nAnA madiranI racanAmAM vyAjabI manAya.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpAva vaja, siMha, vRSa ane gaja, e cAra A zubha che. te ucca varNonAM ghara ane devAlamAM meLavavAM zubha che. ane adhama jAtinAM gharamAM khara, dvAkSa, dhUmra ane zvAna e cAra Aye ApavA te temane sukhakArI che. vaNunusAra AyanuM phaLa kalyANa kurute siMho nRpANAM ca vizeSataH // 15 // viprANAM ca dhanaH zreSTho vaizyAnAM vRSa uttamaH / zudrANAM gaja evoktaH sarvakarmaphalapadaH // 16 // rAjAonAM bhavana ane kSatrinAM ghare viSe siMha Aya Apa. brAhmaNanAM gharamAM davaja Aya, vaccenAM gharamAM vRSa Aya, ane zudranAM gharamAM gaja Aya Apa. te sarva kAmanI siddhi karanAre che. A pramANe cAre vaNenAM gharene upara kahyA pramANe Aye ApavAthI temane uttama phaLanI prApti thAya che. 15-16 AyanA guNadeSa dhaje caivArthalAbhazca dhUne saMtApa eva ca / siMhe ca vipulA bhogAH sadA zvAne kalimavet // 17 // dhana dhAnyaM vRSe caiva 'strImaraNa rAsabhe bhavet / gaje bhadrANi pazyanti dhvAMkSe ca maraNa dhruvam // 18 // dhvaja Aya dhanane lAbha karAve, dhUmra Aya saMtApa karAve, siMha Aya agAdha bhega Ape, zvAna Aya kalaha karAve, vRSa Aya dhana dhAnyanI vRddhi karAve, khara Aya strInuM maraNuM kare, gaja Aya sarva kalyANa kAraka che, ane vAMkSa Aya maraNa kAraka che. * 1-18. vaja Aya ApavAnAM sthAna prAsAde pratimAliGge jagatI-pITha-maMDape / rIke huri vi patAva--vApare che ?1 . 1 svamRtyU rAsame bhavet ||-paatthaantre
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatatvAdhikAra a. 1 vApIkUpataDAgAnAM kuNDAnAM ca jalAzaye / 'dhvajacchrayasya saMsthAne dhvajaM tatra pradApayet // 20 // Asane devapITheSu vastrAlaMkAra - bhUSaNe / keyUra mukuTAdau ca nivezayed dhvajaM zubham // 21 // jJAnaprakAza dIpAva devAlaya, pratibhA, zivasiMga, bhagatI, AsAhanI cIDa, bhAMDeya, yajJakuMDa, Theva, chatra, yAmara, pAva, huvA, taNAva, muMDa, Ahi nAzaya, devaka ThaMDa, havana patAoM, siMhAsana, devanI pIThikA, vastra-ghareNAM Adi AbhUSaNe, kuMDala, mukuTa Adine viSe ja Aya ApavA zreSTha che. 18- 20-21. dhUmra Aya ApavAnAM sthAna-- agnikarmasu sarveSu homazAlAmahAnase / dhUmragnikuMDa saMsthAne homakarmagRhe'pi ca // 22 // dareka agnikarmanAM sthAnAmAM, hAma karavAnI zALAmAM, rasaDAmAM, agni kuDa ane heAma karavAnAM sthaLane viSe dhUmra Aya Apave zreSTha che. 22. sihu Aya ApavAnAM sthAna AyudheSu samasteSu zastrANAM bhavaneSu ca / nRpAsane siMhadvAre siMha N tatra nivezayet // 23 // dareka prakAranA zAne viSe, zasro rAkhavAnI zALAne viSe, rAjAnA siMhA sanane viSe, nagara ke prAsAdranA siMhadvArane viSe, siMha Aya Apave! zreSTha che. 23 zvAna Aya ApavAnAM sthAna-- zvAno mlecchagRhe mokto vezyAgAre naTasya ca / nRtyakAryeSu sarveSu zvAnaH zvAnopajIvinAm // 24 // 1 mUttau liGgedhvaje chatre dairghyamAyAdi kalpanA | vistArAyAmagaNanA tAmanyatra prakalpayet // mUrtiliMga, baLa ane chatranI AAyadi kalpanA lakhAi vaDe karavI. pazu anya caLa tA vistAra ane dIva tAnA guNuAkAra karIne te parathI gajInA ravI. 2 nRpANAM pAThAntare. * vezyA gRheSu pAThAntare.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvataraNaare 1. 2 zAnA vIra myuccha jAtinAM gharane, vezyAo ane naTanAM gharane, nAcavAnA dareka sthAnamAM, jenI AjIvikA kUtarA upara hoya tevA lokonA gharone viSe zvAna Aya Apa zreSTha che. 24. vRSa Aya ApavAnAM sthAna- vaNikarmasu sarveSu bhojyapAtreSu maNDape / vRSasturaGgazAlAyAM gozAlA-gokuleSu ca // 25 // vANijya karma karanArA vepArIne tyAM, jamavAnAM vAsaNane, bhejana maMDapane, azvazALAne, gauzALAne, ane bharavADa rabArInAM gharene vize vRSa Aya Apa zreSTha che. 25, khara Aya ApavAnAM sthAna- tamitatAhire vAri vidhei tathA ! kulAlarajakAdInAM kharo gardabhajIvinAm // 26 // tata, vitata, ghana ane suSira, e cAra prakAranAM vAjIne, dhAbInA gharane viSe ane jenI AjIvikA gadheDAthI heya tevA kuMbhArane-oDane ghera khara Aya Apavo zreSTha che. 26. gaja Aya ApavAnAM sthAna navA janAjA hiMduM na thatA siMhAsane gajaM deyaM yAnasyAtha gRheSu ca // 27 // anyopaskarakarmAdau kAmAgAre gRhe gajaH / gajazALAne viSe gaja Aya de, paNa siMha Aya kadI paNa na Apa. siMhAsana, pAlakhI, ratha, gADI, Adi vAhane ne, ane tenuM kAma karanArAonA gharene viSe, A krIDAgraha tathA lega vilAsanA bhavanane viSe gaja Aya Apa. 27 vAM Aya ApavAnAM sthAna jaju caMdrarAja binazakTigi a | 28 | dhyAMkSazcaiva pradAtavyaH zilpakarmopajIvinAm / svake svake ca sthAne te sarvakalyANakArakAH // 29 // sanyAsIonA maTha, yaMtra banAvavAnA kArakhAnA, upAzraya, zilpanuM kAma karanAra (zilAvaTa, senI, luhAra, sutAra, citrakAra) AdinA gharane viSe ivAMkSa Aya Apo. e AThe Aye pitA potAnA sthAnane viSe ApavAthI kalyANakArI thAya che. 28-29. 1 saMtutinuati-rAntare tane dhadho karanArA vaNakarone tyAM.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (koka naM, 1) AyanA guNa, doSa, dizA, kaI jAtine zreSTha ane AyanuM sthAna. siddha zvAna khara thAna nitya dhavakSi ja pazcima khara vAyavya gaja vakSi prakAranuM vaizya kramAMka AyanuM nAma * vaja vaja dhUma AyanI dizA >> pU' Ayane varNa bAhmaNa AyanuM svarUpa purUSa bIlADA zubhAzubha Ava zreSTa nejha AyanAM sthAne prAsAda pratimA hamazALA vaja vedI rasoDuM jaLAzaya agni kuMDa AbhuSaNa kAmaDA mAyatatvAdhikAra a. 1 zreSTha rAjabhavana zastro sihAsane kutarA baLada gadheDA hAthI zreSTa nei sTecchanA dhara vANiyAvepArI, lAvane tyAM, gaja zALAmAM maTha upAzraya, naTa, vezyAne vAsaNo vAgazALA, sihAsane, zilpIne ghare, tathA natyakArane azvazALA, dhAbI, kuMbhArane pAlakhI, vAhane yaMtrazALAmAM tyAM. rabArIne ghera tyAM. bhe4 lekone tyAM ema vilAsanA sthAne sAnaprakAza dIpAya
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgarastrAvanAra . zAnadAra rIpatra AyAnI dizA pUrvadizi ajaM dadyAdAgneye dhUmrameva ca / yAmyAyAM ca siMhaM dadyAd nairRtye zvAnameva ca // 30 // pazcimAyAM vRSaM dadyAd vAyavye kharameva ca / uttare ca gajaM dadyAdIzAne dhvAMkSameva ca // 31 // pUrvamAM pravajaya, agnikoNamAM dhUmra, dakSiNa dizAmAM siMha Aya, nitya keNamAM zvAna Aya, pazcima dizAmAM vRSa Aya, vAyavya koNamAM khara Aya, ane IzAna keNamAM dhvAMkSa Aya de. 30-31 paraspara ApavAnA Aya vRSasthAne gajaM dadyAt siMhaM vRSabhahastinoH / dhvajaH sarveSu dAtavyo vRSo nAnyatra dIyate / / 32 // vRSa Acane ThekANe gaja Aya Apa, vRSa Aya ane gaja Ayane ThekANe siMha Aya Apa. vija Aya keIpaNa Ayane ThekANe ApI zakAya. paraMtu vRSa Aya keIpaNa AyanA sthAne kadI na Ave. AyanAM svarUpa dhvajaH puruSarUpazca dhUmro mArjArarUpakaH / siMda siMdhUNI thAnA bhAna rUrU I vRSo vRSabharUpADhyaH kharo rAsamarUpakaH / jaga jAnave dhyAM ja che rUja || vaja AyanuM rUpa purUSanA jevuM, dhUmra AyanuM bilADA jevuM, siMha AyanuM siMha jevuM, zvAna AyanuM kUtarA jevuM, vRSa AyanuM baLadanA jevuM, khara AyanuM gadheDA jevuM, gaja AyanuM hAthI jevuM, ane devAMkSa AyanuM kAgaDAnA jevuM sukhasvarUpa che. 33-34 1. leka 3rano artha A rIte karavAmAM Ave che. je jAtine ghera Aya ApavAnuM kahyuM hoya te A pahelA mALamAM Apa. pahele mALe vRSAya ke gAya Apela hoya che. te upara siMha Aya bIje mALe ApI zakAya. nIce gAya hoya to upara gajAya na Apo. vajAya Aya para gajAya devo, paNa keIpaNu Aya upara vRSAya na Apa. dareka Aya para jAya ApI zakAya. trIje mata upara bAbatane A leka dharAve che. paNa so tene pramANika mAnatA nathI, : sA. 2
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ oyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpANava . mAya ghAsAya KW dhUmAtha IRDa gAtha ( CCC rAya FANA ghRyAya yama WEIN gaalaya Wikiya aSTa AyanAM svarUpe mukhaiH svanAmasadRzA narAkArakarodarAH / hastAbhyAM tadrUpADhyAH pAdAbhyAM vihagAkRtiH // 35 // sarveSAM siMhavadIvA, prabalAzca mahotkaTAH / mahAgaNezvarAH proktAH kSetrapAca dizASTasu // 36 // vAstukarmasu sarveSu, AyAdipatayo'STa hi / . . pUjitAH pUjayantyeva, nighnanti ca pade gi 27 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAthAtyAyana a. 2 jJAnavaza rAva AyonAM nAma pramANe mukhanuM rUpa jANavuM. purUSanI AkRtivALA hAtha ane peTa jANavAM, page pakSInA jevA, gaLAM siMhanAM jevAM. te Ayo baLavAna ane mahA tejasvI che. meTA gaNapati jevA, AThe dizAnA kSetranA Adhapati jANavA. vAratu karmanA dareka kAmamAM temane pUjavAthI, pitAne sthAne rahevA chatAM vidanonI zAMti karavAvALA jANavA. 35-36-37 atha nakSatra (aMga2 gharanA nakSatranI mUlarAzi (kSetraphaLa) kADhavAnI rIta AyAmaM yadi kSetraM tu vistAreNa ca guNayet / saptaviMzatyA hRdbhAgaM zeSe syAnmUlanizcayaH // 38 // prAsAda ke gharanA kSetranI laMbAI pahoLAIne sAmasAmA guNane je kSetraphaLa Ave tene sattAvIze bhAga detAM je zeSa rahe, te (kSetranI) mULa rAzi jANavI. 38 mUlarAzi parathI nakSatrano aMka kADhavAnI rIta phale cASTaguNe tasmin saptaviMzatibhAjite / yaccheSaM labhate tatra nakSatraM tad gRhasya tu // 39 // kSetraphaLane AThe guNane sattAvIze bhAgatAM je zeSa rahe te gharanA azcinyAdi nakSatranA aMka jANavA. 39 (juo keSTaka naM. 2, 3, 4.) (koSTaka naM. 2) samacorasa kSetranA devagaNI nakSatronuM koSTaka gaja ane AMgaLamAM AMkaDA ApelA che. ga a ga.A nakSatra ga.. ga., nakSatra ga..ga.. nakSatra 1-11-1 mRgazIrSa 5-545-5 anurAdhA 10-1101 mRgazIrSa'. 1243 2tI. 5 12x5 13 mRgazIrSa 10.3419 3 vatI 15415 mRgazIrSa 515-5-15 revatI 10.5 10.5 mRgazIrSa 1 1313 anurAdhA 5-175-17 mRgazIrSa 10-10x10*13 anurAdhA 1-2181-21 revatI 6-46- revatI 11-5x11.5 puSya 2.5425 puSya 6-1746-17 puSya 6-198619 puSya 11-7117 mukhya 2742-7 puSya 11-15x11-15 revatI. 7377 revatI 2154015 revatI 7-11711 anurAdhA 11-224112 anurAdhA ra. 23xra:23, anurAdhA 7.18-19 mRgazIrSa 12-74127 mRgazIrSa 3743.7 mRgazIrSa 721-21 revatI 12-92-9 ravatI. 3943-' revatI 7 234723 mRgazIrSa 11-1112-11 mRgazIrSa 3 1143-11 mRgazIrSa 1ra-19121 8-74817 anurAdhA. anurAdhA ka 197-19 anurAdhA 8-548-15 revatI 17413-7 revatI * 4-444-8 revatI 8-23 823 mukhya 13-11417-11 mukhya 4-114-11 puSya 9- 9-1 puSya 13-13413-10 puSpa 41344 17 mukhya 99899 revatI 1321413 21 revatI 4114-11 revatI " 9-174917 anurAdhA 14-5414-5 anurA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AvatAdhira 2 jAnArA rajA atha gaNa (aMga 3) nakSatranA gaNanI maitrI; paraspara gurudeASa--- svagaNe cottamA prIti-madhyamA devamAnuSe / vastro pu mRtyunAlise che 40 || ghara ane gharadhaNInA nakSatra eka ja gaNa heya te uttama prIti rahe. je ekane devagaNa ane bIjAne manuSyagaNa heya te madhyama prIti jANavI. paNa je ekane manuSyagaNa ane bIjAne sAkSasagaNa heya te te mRtyukAraka jANavu. ekane devagaNa ane bIjAne rAkSasagaNu hoya te kalezakAraNa jANavuM. 40 devagaNa nakSatro mRgAzvinI revatI ca hastaH svAtiH punarvasuH / puNAnurAdhA thavA-miti sevAnA kRtA. 4 / mRgazira, azvinI, revatI, hasta, svAti, punarvasu, puSya, anurAdhA ane zravaNa, e nakSatre devagaNa jANavAM. 41 rAkSasagaNa nakSatro kRttikA mUlamAzleSA maghA citrA vizAkhikA / dhaniSThA zatatArA ca jyeSThA ca rAkSasagaNAH // 42 // kRttikA, mULa, azleSA, maghA, citrA, vizAkhA, dhaniSThA, zatabhiSA, ane jhA, e nava nakSatro rAkSasagaNunAM jANavAM. 42 manuSyagaNa nakSatro-- bharaNI trINi pUrvANi dhuttarAtrayameva ca / ArdrA ca rohiNI caiva navaite mAnuSA gaNAH // 43 // bharaNI, pUrvAphAlganI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapada, uttarAphAzunI, uttarASADhA, uttarAbhAdrapada, Adra, ane rohiNa, e nava nakSatra manuSyagaNunAM jANavAM. 43 adhamukha nakSatronI adhomukha saMjJA ane temAM karavAnAM kArya- mUla maghA vizAkhA ca kRttikA bharaNI tathA / - pUrvAtrayaM tathAzleSA'dhomukhAH parikIrtitAH // 44 / / mULa, maghA, vizAkhA, kRttikA, bharaNa, pUrvAphAlganI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapada, ane azleSA, e nava nakSatranI adhamukha saMjJA che. 44
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 AyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpArNava .. bhUkAryamagnikArya ca yuddhaM ca vivaraM kSipet / eSu kUpatar3AgaM ca vApi-bhUmi-gRhANi ca // 45 // dyUtArambhI nidhiH sthApyo nidhAnakhananaM tathA / gaNitaM jyotiSArambhaH khAtaM bilapravezanam // 46 // adhomukhAni kAryANi tAni sarvANi kArayet // A adhamukha nakSatramAM jamIna saMbaMdhI kAma, agni saMbaMdhI kAma, yuddha khAI kheravI, kuvA, vAva, taLAva, vigare jaLAzaya khedavAM, bhoMyarA davAM, jugaTe ramavuM, dravya dATavuM, dhana bhedavuM, gaNita ane jyotiSa zAstrane AraMbha kara, khAta karavuM, guphAmAM praveza kara, Adi kAryo karavAM. 45-46 tiryaku (tIrachA) mukhavALAM nakSatro ane temAM karavAnAM kAryo- jyeSThAzvinI punarvasu-mRgazirazca revatI // 47 // anurAdhA tathA svAti-hastazcitrA tiryamukhAH / saMdhi ca vaNikkAryANi sarvavIjAni vApayet // 48 // vAhanAni ca yaMtrANi damanaM ca vinirdizet / gajAzvoSTrajAtInAM ca mahiSaSANAM tathA // 49 // damana kRSivANijyaM gamanaM kSaurakarma ca / araghaTTAdiyaMtrANi zakaTavAhanAni ca // 50 // tapazcaryAdikarmANi tAni sarvANi kArayet // jyeSThA, azvinI, punarvasu, bhRazApa, patI, manurAdhA, svAti, sta, ane ane citrA, e nava nakSatra tiryakamukhavALAM che. 47. zatra sAthe mitratAnI saMdhi karavI, dukAna mAMDavI, badhI jAtanAM bIje ropavAM, vAvetara karavuM, hAthI, gheDA, uMTa, pADA, ane baLada Adi jAnavarane palaTavAM athavA nAthavAM, khetI karavI, vepAra kara, paragAma javuM, vALa utAravA, pANInA reTa Adi yaMtra banAvavAM ke calAvavAM, tapazcaryA karavI, vigere sarva kAma A tiryakamukha nakSatramAM karavAM. 48-49-50
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ . AyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpArNava urvamukhavALAM nakSatro ane temAM karavAnAM kAryo puSyArdAzravaNaM caiva uttarAtrayameva ca // 51 / / zatabhiSag rohiNI ca dhaniSThA copravaktragAH / prAsAdaM toraNa kArya kRrSi caiva samAcaret // 52 // paTTAbhiSekamArambhaH prAsAde ca dhvajaM nyaset / UrcavaktrANi kAryANi tAni sarvANi kArayet / / 53 / / puSya, AdrI, zravaNa, uttarAphAlyunI, uttarASADhA, uttarAbhAdrapada, zatabhiSA, hiNI ane dhaniSThA, e nava nakSatre urdhvamukhavALAM che. 51 prAsAda kare, teraNa bAMdhavAM ke caDAvavAM, khetI karavI, rAjyAbhiSekane AraMbha kara, devasthAnane dhajAga repa, Adi sarva kAryo urdhvamukhavALAM nakSatromAM karavAM. para-pa3 rAzi jANavAnI rIta-(aMga 4) gRhakSetrasya yadRzaM SaSTibhirguNitaM tathA / paMcatriMzacchatabhaktaM zeSabhuktirajAdayaH // 54 // gharanA kSetranuM je nakSatra AvyuM hoya tenA aMkane sAThe (60) guNavA. ane je guNAkAra Ave, tene eka pAMtrIzathI bhAgavA, je zeSa rahe te cAlu meSAdi rAzi jANavI. (labdhi Ave te gatarAzi jANavI). 54 nakSatronI rAzi azvinyAditraye meSaH siMhaH prokto maghAtraye / mUlAditraye cApazca zeSeSu navarAzayaH // 55 / / azvinI, bharaNa, ane kRttikA, e traNa nakSatronI meSarAzi, maghA, pUrvA. phAzunI ane uttarAphAlganI e traNa nakSatranI siMha rAzi, mUla, pUrvASADhA, ane uttarASADhA, e traNa nakSatranI dhana rAzi jANavI. bAkI nava rAzinAM babbe nakSatre jANavAM. 55 . meSAdizca bhaveda rAzi-nakSatramazvinyAdikam / vAstukarmasu sarveSu gRhavedhaM vizodhayet // 56 // miSa Adi bAra rAzio che. ane azvinI Adi sattAvIza nakSatra che. badhAM vAstukarma viSe gRhavedhane cheDe. pada
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( koSTaka naM. 5) gRhasvAmInA nAma parathI ane gRhanA nakSatra parathI rAzi jANavAnuM keSTaka amala ba 5 kha gharadhaNInA nAmAkSara bAyatatvavida , 2 mIna meSa siMha dhana tulA 2 kanyA 6 mekara 10 1 0 aSA revatI deg 0 | kRtikA u.phAnI utA | deg jekA | ja 12 deg dhaniSThA - zAnA rIvAva mRgazIla rayA | * * * punarvasu vizAkhA pU bhAdrapada 7 16 25 AdrI svAti zatabhiSA bharaNu 5 phAgunI pUjA 18 14 23 puSpa ubhAdra, anurAdhA | azvanI mavA 10. rohiNI 4 harata 13 zravaNa 22 * jAti nati bAhA jAti | kSatriya jAti | vaiizya jAti , vaiSa ati . | ka nIti zadra jAti SSa
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpArNava caMdamAnI dizA--(aMga 5) kRttikAdi sapta sapta pUrvAdiSu pradakSiNe / aSTAviMzatirakSANAM tatra candra udAhRtaH // 57 / / kRttikAdi sAta nakSatra pUrva dizAmAM, maghAdi sAta nakSatro dakSiNa dizAmAM, anurAdhAdi sAta nakSatra (abhijIta sAthe) pazcima dizAmAM, ane dhaniSThAdi sAta nakSatra uttara dizAmAM sthApavAM. gharanuM nakSatra je dizAmAM hoya te dizAmAM caMdramA jANa. pa7 caMdramAnuM phaLa agratau harate hyAyuH pRSThato harate dhanam / vAmadakSiNayozrandro dhanadhAnyakaraH smRtaH // 58 // prAsAde rAjagehe ca candraM dadyAt sadAgrataH / anyeSAM tu na dAtavyaM zrImantAdigRheSu ca / / 59 // gharanA dvAranI sAme caMdramAM hoya to AyuSyane nAza kare, pAchaLa caMdramAM hoya to dhanane nAza kare, paNa gharanI DAbI bAju ane jamaNI bAju tarapha caMdramA hoya te dhanadhAnya vadhAranAra jANavo. paraMtu devaprAsAda ane rAjaprAsAdane viSe sanmukha caMdramA Apo. bAkI zrImaMta AdinA gharane viSe sanmukha caMdramAM Ape nahi. ( vyavahAramAM prAsAdanA aMge mAM sanmukha ane DAbI ane jamaNI bAju devAya che.) 18-59 rAzimaitrI-rAzinA ISTa aniSTa bhAva (aMga 6) saptame cottamA prIti paDaSTe maraNaM dhruvam / navapaMcame'tiklezaH puSTidezacaturthake // 60 // tRtIyaikAdaze maitrI dvitIye dvAdaze ripuH / evaM tu par3avidhaM mokta rAzInAM ca parasparam // 61 // gharanI rAzithI gharadhaNInI rAzi sudhI gaNatAM sAtamI Ave te uttama prIti karanArI thAya; chaThThI athavA AThamI Ave to, gharanA svAmInuM mRtyu thAya; navamI ane pAMcamI rAzi Ave te kaleza thAya; dazamI ane cothI rAzi Ave to puSTikAraka che; trIjI ane agiyAramI rAzi Ave to mitratA thAya; bIjI ane bAramI rAzi Ave te zatrutA karanArI jANavI. A paDachaka rAzinI paraspara zuddhi joIne ghara Adi banAvavA. 60-61 1 caMdramA meLavavA bAbata sUtradhAra rAjasiMha bahu spaSTa pitAnA graMtha-vAturAja a. kamAM kahe che: rAma navAgyeg sAthe vaNUko . vAsturAja a.-7 rAjabhavana ke devaprasAdamAM DAbI jamaNI bAju, ane agre sanmukha caMdramA meLavI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavana ane bhavanedhaNanI rAzi parathI ISTa aniSTa khaDASTaka phaLa darzAvatuM kASTaka-naM. 6 A ba 5 2 bha ja gI Tha ta ya che kha sa , bhavananA nakSatranA cAke azvinI bharaNI kRttikA ! 2 , rohiNI mRgazIrSa avanavA satranA | rA i i . paNa daridra AyatatvAdhikAra a.1 zaSTa zreSTha vRSabha maraNa prIta maraNa Ako punarvasu mAthu na puSya aleSaNa madhA pUphA uphA siMha zAnA rIvALA sta 13 6 7 8 9 10 11 kanya tulAvRzcika dhana makara saMbha kaleza maraNuM leza zreSTha zreSTha kaleza zreSTha maraNa kaleza zreSTha zreSTha kaleza maraNa prIti maraNa haridra zreSTha zreSTha kaleza maraNa prIti daridra zreSTha zreSTha kaleza maraNa 9 daridra zreSTha zreSTha kaleza zreSTha daridra cheSTha daridra zreSTha zreSTha kaleza - zreSTha zreSTha daridra zreSTha maraNa kaleza zreSTha zreSTha prIti maraNa kaleza TesTa zreSTha daridra ISTa maraNa prIti maraNa kaleza zreSTha zreSTha daridra 14 svAti zreiSTha zreSTha daridra zreSTha maraNa kaleza zreSTha proti maraNa kaleza prIti maraNa | maraNa prIti zreSTha kaleza maraNa zreNa zreSTha kaleza 15 16 anurAdhA jyeSThA 17 18 mULa pujAyA u.SADhA, 19 20 21 zravaNu dhaniSThA 22 23 zatabhiSA pU.bhAdra 24 25 ubhA revatI 26 27 dhana ITa kela zreSTha mIna rika iSTa !
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatatvAdhikAra a. 1 grahamaitrI-rAzinA svAmI ane phaLa (aMga 7) degreasinH zukro vRSatulAdhipaH / sudhanvAmithunayo ca candramA tiH // 6 // 18 jJAnaprakAza dIpArNava 'siMhasyAdhipatiH sUryaH zanirmakarakuMbhayoH / dhanurmInezvaro jIva ete kSetragRhAdhipAH // 63 // svakSetre na pIDayante svasthAne kSetrapAlakAH / viSamasthAH pIDayante tatsthAnaM bhasmasAd bhavet // 64 // meSa ane vRzcika rAzinA svAmI mA~gaLa; vRSabha ane tulAnA svAmI zukra; kanyA ane mithunanA svAmI budha; karkane svAmI caMdramA, sihune svAmI sUrya; makara ane kuMbhane svAmI zani, dhana ane sInane! svAmI gurU che. khA2e rAzinA A sAta grahe kSetranA adhipati deva jANavA. a! sava rAzisvAmIe potAnI rAzimAM haiAya te pIDA karatA nathI. jo viSama rAzimAM arthAt zatrunA sthAnamAM hAya tA pIDA kare che. tethI zamitra bhAva joIne gharAnA gaNitanI yAjanA karavI. 62-63-64 graheAnI zatrutA ne mitratA-- raveraGgArakasyaivaM maitrI ca gurucandrayoH / eSAM trayANAM maitrI ca anyeSAM tu na vidyate // 65 // at mande sadA vairaM kuje mande tathaiva ca / guroH zukrasya vairaM ca vairaM ca budhacandrayoH // 66 // riva, magaLa, gurU ane caMdramA e paraspara mitra che. tenI khAkInA graho sAthe zatrutA che. ravi ane zina, tathA maMgaLa ane zani, paraspara zatru che. gurU ane zukra, tathA budha ane caMdramA, paraspara zatru che. upaEUR EUR 1 sUryakSetra mavaita siMgha | pAntare //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpArNava ( kA* naM. 7 ) zinA svAmI ane mitra zatru ke samabhAva jovAnuM kASTaka rAzi vAmi mitrabhAva zatrubhAva siddha ka meSa vRzcika mithuna kanyA dhana sIna sUrya makara kuMbha caMdra magaLa sudha gurU vRSabha tulA zukra thatI caMdra gurU magaLa sUrya mudha sU caMdra gura sUrya zukra mULa ma gaLa sudha zanI budha zu vyaya gaNavAnI rIta-(a'ga 8)-- zukra zanI yudha dra sudha zukra sU mAMgaLa sUryAM caka magaLa samabhAva sudha gurU zukra magaLa thatI zukra zanI maMgaLa gurU thatI zanI gurU gurU nakSatra vasubhirbhakte yaccheSaM tad vyayo bhavet / ekaikasyAyasaMsthAne vyaya vividhaH smRtaH // 67 // samo vyayaH pizAcazca rAkSasastu vyayo'dhikaH / vyayo nyUno yakSacaiva dhanadhAnyakaraH smRtaH // 68 // nakSatranA aMkane ADe bhAgatAM je zeSa rahe te vyaya jANavA. ekeka Ayane ThekANe vividha prakAranA vyaya jANavA. Aya ane vyayane AMka sarakhA Ave tA pizAca nAmanA vyaya jANavA. Aya karatAM vyayane aMka vadhu Ave te rAkSasa nAmane vyaya jANavA. ane Aya karatAM vyayanA aMka AThe Ave te yakSa nAmanA vyaya jANyuve. A yakSa prakAranA vyaya dhanadhAnyanI vRddhi karanArA jANavA. cha
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 avataravariyA ja. 2 jJAnapravAsa rIvAra ATha vyayanAM nAmo-- zAntaH paura mata jhiyAna mano zrIvatso vibhavazcaiva cidAtmako vyayAH smRtAH // 69 // zAMta, pari, pradyota, kriyAnaMda, manehara, zrIvatsa, vibhava ane cidAtmaka(cintAtmaka) e ATha vyayenAM nAma jANavAM. 69 vyanuM phaLa ne zAntaH ma sa ni vArika | bhogapUjAvaliM dadyAd gItavAdyaM surAlaye // 70 // davaja AyanI sAthe zAMta nAmane vyaya Apo. te haMmezAM zubha ane kalyANa karanAra che. te devAlayamAM ApavAthI, bhega, pUjA, bali, gIta, vAditra, AnaMda Adi Ape che. 70 dhUmrasthAne yadA zAnto dhAtudravyaphalapadaH / siMhasthAne yadA pauro nityaM zrIbhaugadAyakaH // 71 // dhumra ayanI sAthe zAMta nAmane vyaya ApavAthI dhAtu ane dhananA phaLane ApanAre che. siMha AyanI sAthe paura nAmane vyaya ApavAthI, hamezAM lakSmInA bhegane AyanAre che. 71 pradyotaH zvAnasaMsthAne nityaM svIsutasaukhyadaH / zriyAnando vRSasthAne sarvakarmaphalapradaH // 72 // zvAna AyanI sAthe prota vyaya ApavAthI, hamezAM strI ane putra AdinuM sukha maLe che. vRSa AyanI sAthe zriyAnaMda vyaya ApavAthI sarva karmanuM phaLa maLe che. 72 manoharaH khare yojyaH sarvasampattidAyakaH / zrIvatsazca gaje yojyo gajasiMhabalAdhikaH // 73 / / khara AyanI sAthe mane hara vyaya ApavAthI sarva prakAranI saMpatti maLe che. gajAyanI sAthe zrIvatsa vyaya ApavAthI hAthI ane siMhathI paNa adhika baLa prApta thAya che. 73 vibhavo dhvAMkSa saMsthAne sarvakarmaphalapadaH / / cidAtmaka vyayaM nitya-mAyeSvaSTasu varjayet // 74 / / devAMkSa AyanI sAthe vibhava vyaya ApavAthI sarva kAryanI siddhi thAya che. cidAtmaka (ciMtAtmaka) vyaya AThe AmAMthI keI paNa sAthe vajanIya che. 74 1 "ritAro "-vArA re
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( kASTa na. 2) bhavana ke prAsAdanA nakSatra parathI vyaya jANavAnuM ane vyayane Aya sAthenA zubha meLanI samajaNanuM kASTaka nakSatrA kramAMka sAthe yUnuM nAma ane krama vyayane kA Aya sAthe meLavavA zubha che. azvinI 4 alenA . anurAdhA 17 pU dvipada ** zAnta ' dhvaja 1 dhUmra ra bharaNI * mA 1. jayeSThA 18 u.bhA pada R pora R siha kRttikA 3 pU. phAlgunI 11 maLa 19 revatI 27 pradota 8 mAna. 4 hiNI 4 u. phAlgunI ra pUtAtA 2. zrIyAna da 4 vR 5 mRgazISa ma harata 13 uSADhA 1 manAra 5 khara { Arza i citrA 14 zreNa zrIvatsa ; maja punarvasu cha svAti 15 niSTA ** vibha 3 vAMkSa ( puSa vizAkhA 1t zatabhiSA 24 cAmaka (ciMtAtmaka) < aardhikAra a. 1 araprakAza dIpAva
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 AyatatvAdhikAra a. 1 gaNuvAnI rIta - (aMga ) -- mUlarAzau vyayaM kSiptvA gRhanAmAkSarANi ca / tribhireva haredbhAgaM yaccheSa syAttadaMzakaH // 75 // jJAnaprakAza dIpAva indro yamatha rAjA ca aMzakAstraya eva ca / tripramANa tridhoktaM ca jyeSTha - madhyama-kanyasam // 76 // mUlarAzi (kSetraphaLa)nA aMkamAM vyayane aMka meLavave, ane temAM gharanA nAmanA jeTalA akSarA hoya teTalA aMka meLavI je saravALA thAya, tene traNe bhAgatAM je zeSa rahe te azaka gaNavA. eka zeSa vadhe te iMdrAMza; ane e zeSa vadhe te yanAMza ane traNa zeSa rahe te rAjAza jANavA. te anukrame traNa aAre-yeSTha, madhyama bhane uniSTha che. 75-76 IMdrAMza ApavAnAM sthAna~ prAsAde pratimAliGge jagatIpIThamaMDape / vedIkuNDe suci caiva indradhvajapatAkayoH // 77 // svargAdi bhogayukteSu nRtyagItamahotsave / anyeSu zubhakAryeSu indrAzakaM niyojayet // 78 // hevAlaya, bhUrtti zivasiMga, hevAlayanI lagatI thI, maMDaya, vehI, DuDa, hobha karavAnA saravA, IMdradhvaja patAkA, svargasamAna sukha bhAgavavAnuM sthAna, nRtya ane gItAnI zALAomAM, maheAtsava sthAna ItyAdi khIjA kAryomAM iMdrAMza Apave. 77-78 yamAMza ApavAnAM sthAna~~~ kSetrAdisaMjJA nAgendre bANAgAre ca bhairave / gRhe mAtRgaNadevyA yamAMzakamihocyate // 79 // vividha vaNijaH karma madyamAMsAdikodbhavam || ityuktaM kramazaH sthAne dAtavyaM ca yamAMzakam // 80 // kSetrapAla, nAgendra, khANugRha, bhairava, mAtRdevI ityAdinI mUrttiomAM yamAMza ApaveA. temaja dArU mAMsa Adi vecavAnI dukAnAmAM paNa yamAMza Apavo. 78-80
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 AyatatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpAva rAjAza ApavAnAM sthAna puramAkAranagare kheTakUTe ca parvate / hAdi rAjasadane prazaste rAjakarmaNi // 81 // siMhAsane ca zayyAyAM gajAzvarathavAhane / rAjopaskara haryeSu rAjAMzakamihocyate // 82 // pura, killA, nagara, nAnuM gAma, zikhara, parvata, havelI, rAjamahela Adi badhAM prazasta rAjakAryonA sthAnamAM ane siMhAsana, zayyA, hAthI, azva, ratha Adi vAhanemAM rAjAza Ape zubha che. 81-82 (juo koSTaka naM. 9) tAra gaNavAnI rIta-(aMga 10) sAta mi-nakSatrI no saM da ra . navama ti mA zAstaraH pattitA . 8rU | zAntA manoharA krUrA vijayA kalahodbhavA / / padminI rAkSasI vIrA AnandA navamI smRtA // 84 // gharadhaNIne janma nakSatrathI, gharanA nakSatra sudhI gaNatAM je aMka Ave tene navathI bhAgatAM je zeSa Ave, te tArA jANavI. tenAM nAma-1 zAMtAra maneharA, 3 kUrA, 4 vijayA, 5 kalahobhavA, 6 padminI, 7 rAkSasI, 8 vIrA, ane 9 AnaMdA e nava tArAnAM nAma jANavAM. 83-84 zubhAzubha tArA-- tArAH SaT ca zubhAH proktA-tripaMcasapta varjitAH / rAkSasI kalahAM krUrAM varjayecchubhakarmasu // 85 // nirdhanA saptamI tArA paMcamI hAnidAyikA / vipadA tRtIyA tArA tisrastArA vivarjayet / / 86 / / janmatArA dvitIyA ca SaSThI caiva caturthikA / aSTamI navamI caiva SaT ca tArAH zubhAvahAH // 87 // nava tArAomAM cha tArA zubha che. trIjI, pAMcamI ane sAtamI tArA-- (jUrA, kalAbhavA ane rAkSasI) e traNa tArA vajanIya che. sAtamI rAkSasI tArA nirdhana kare. pAMcamI kalAbhavA tArA hAni kare. ane trIjI zUrA tArA duHkhI kare. e mATe A traNe tArA hamezAM tajavI. janmanI tArA zAntA, mane harA, vijayA, palinI, vIrA ane AnaMdA, e che tArA zubhakAraka che. 85-86-87
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 AyattatvAdhikAra a.1 jJAnaprakAza dIpArNava paMcatatvanI jANavAnI rIta--(aMga 11)-AyuSya sthiti (aMga 12) vinAza-- hanedaSTamiH kSetraM ca phale SaSThivibhAjite / labdha dazaguNa jIvaH zeSAMka bhUtabhAjitam // 88 // pRthivyApastathA tejo vAyurAkAzameva ca / paMcatattve bhavenmRtyu-rantakAle prabhedite // 89 // kSetraphaLane AThagaNA karIne sAThe bhAgatAM je labdhi Ave tene dazagaNuM karavAthI je guNAkAra Ave che, gharanuM AyuSya jAgRvuM. kSetraphaLane AThagaNu karI sAThe bhAgatAM je zeSa rahe tene pAMce bhAgatAM je rahe tene-1 pRthvI, 2 jaLa, 3 agni, 4 vAyu ane 5 AkAza, e pAMca tara jANavAM. 1 pRthvI (dharatIkaMpathI), 2 jaLa (jaLapralaya), 3 agni, 4 vAyu (sakhata vAvAjheDuM), 5 AkAza (vijaLI), e pAMca tatvathI ghara ke prAsAdane vinAza jANo.1 88-89 1 AvI rIte paMcatatvathI aMtakALane bheda, prAsAda ke gharanA AyuSya-vinAza (paDI javuM)nI kalpanA jyotiSanA hisAbathI darzAve che. te vize vAstudravya (maTIrIyalsa) pramANe ghaNuM suMdara rIte spaSTIkaraNa varijItaMtra nAmanA graMthamAM nIce pramANe karyuM che. " nAgu thayA tArUMdha 4 mata mRNmaye zakarAyukta gRhe jIvaH sunizcalaH // 1 // saddazanaM bhavedAyu-riSTikA mRtsaghAmani / cUrNapASANaje triMzada-ghane phale sthitiruttamA // 2 // natinne phale nAgai-yukte pASANaje gRhe / dhAtuje bhavane'bhrAdi-locanadhane phale bhavet // 3 // parAyuH paMcadhA prota zeSa bhUtasamAhRtam / pRthivyApastathA proktaM vAyurAkAzameva ca // ityetAni vijAnIyAttatvAni sadmanAzane // 4 // kSetraphaLane AThamaNuM karI sAThe bhAgatAM je Ave teja (1) phaLa thayuM. te kAMkarI ane mATIthI banAvelA gharanuM AyuSya jANavuM. (2) e phaLane dazamaNuM karatAM IMTamATIthI banAvelA gharanI AvaradA jANavI. te phaLane trIsagaNuM karavAthI, (3) cunA ane pattharathI banAvela gharanuM AyuSya jANavuM. e phaLane nevuM gaNuM karatAM (4) patthara ane sIsAthI banAvela bhavananuM AyuSya jANavuM. te phaLane basesIteragaNuM karatAM (5) dhAtu (loha, trAMbu, sanuM ityAdithI karelA bhavananuM AyuSya jANavuM. e parama AyuSya pAMca prakAranuM kahyuMladhAka (phaLa) nIkaLyA pachI je zeSa rahe tene pAMce bhAgatAM je zeSa rahe te anukrame 1 pRthvI (dharatIkaMpa, 2 jaLa (jaLapralaya, 4 agni, vAyu (sAta vAvAjhoDAthI) ane 5 AkAza (vIjaLI paData) ema pAMca to guhAdimAM aMtakALa samayanAM cihyo che, (tenAthI nAza pAme che).
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ - nakSatranA kramAMka, mULarAzi, gaNa, caMdra, rAzino svAmI, vyaya, nADI, nakSatranI nI anerIyonInuM-keika . 9. A koSTakathI daza aMga gaNI zakAya che. nakSatra kramAMka 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 aleSA mA pU phAguna u, phAguna hasta 1 nakSatra - AyatatvAdhikAra a. 1 nA:- azvinI bharaNI thatA mRgazIrSa Adra punasa paNa 11 muLarAzi 18 8 ' matu 2 gaNa - devagaNa manuSyagaNa rAkSasa manuSya ne manuSya deva deva rAsa rAkSasa manuSya 3 caMdra ane uttara uttara pUrva parva pUrva pUrva pUrva pUra dakSiNa dakSiNa 4 rAzi - mevamala meSa vRSabha vRSabha, mithuna mithuna ke kaI siMha siha parAzine | maMgaLa maMgaLa maMgaLa zuka zukra budha budha sema soma sUrya sarSe svAmI 6 vayaka | zAMta pAra prota zrIyAnaMda manohara zrIvalsa vibhava ciMtAtmaka zAMta paura pradyota dakSiNa dakSiNa siMha kanyA sUrya budha zAnA vIra zrIyAnaMda mane 7 nADI - Ava mAla maca ema aya megya Aghe Agha madhya eM ya a ya mukhya a 1 Aa azva guja eja saM5 zvAna bIlADa Aja bIlADa mUSaka mUSaka 8 nakSatranI yenI yenI vaira! mahISa siMha nakSatra vaira u. zA. svAti makaTa neLA neLAye vAra mUSaka markaTa mUSaka 0 u.SA. 0 0 zravaNa azleSA puSya bIlADa bIlADa vAgha athavA 0 0 azvinI citrA u5tti
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakSatranA kramAMka 1 nakSatra maLarazi je gaNu OM ga 4 rAzi Sa rAzinA svAmI 6 vyaki... ts. rAkSasa deMgaNu rAkSasadevagaNa rAkSasarAkSasa dakSiNa dakSiNa dakSiNa pazcima pazcima pazcima . kanyA tulA tulA vRzcika vRzcika bana yuva * zukra maLa maMgaLa guru zrIvatsa vimatra paura $ cha nAThI madhya matya 8 nakSatranI vAgha mahI yenI cekanI vaira akSa bharaNI ... - huM nakSatra vaira 10 nakSatra utpatti 14 15 17 18 12 citrA svAti vizAkhA anurAdhA jyeSThAM mULa 2 ra * 19 9 ** gAya hasta ra 1 ciMtAtmaka zAMtta . 1 atya vAgha mAma jyeSThA ma madhya mAtra maga muga siMha . ' 4 kATake na'. --cAla va Ava .. pUrvASADhA i guru praznotA zrIyAnaMda . 4 j * dhana vAna kapA siMha vAnara vAna vizAkhA manuSyagaNu manuSyaSNu devagaNu pazcima pazcima pazcima ta makara makara kuMbha kuMbha curu zina zina rUna ni mane!hara zrIsa vibhanna ciMtAmaka zAMtta ma F ' anya *pI madhya rA . SADhA ; 22 zravaNuM 13 aSa nakula sapa zvAna rAhINI punaHvasa 5 23 24 25 23 RE dhaniSThA zatabhiSA pU. bhAdrapada,bhAdrapada revatI 13 3 20 10 27 ma rAkSasa, rAkSasagaNu manuSyagaNu manuSyagaNu devagaNa uttara uttara uttara utara uttara mIna guru sAra ' 6 madhya siMha gAya . Ada azva mahIya . Ama siMha guja . gAma mIna . guru pa pradyota , madhya anya ... p vAya siMha ph A AyatatvAdhikAra a. 1 prakAza dIpAva
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAyatatvAdhikAra a. 1. jJAnaprakAza dIpArNava dvibhiH zreSThaM trimiH zreSThaM paMcamiH sarvamuttamam / - saptabhiH sarvakalyANa navabhiH sarvasampadaH // 9 // ghara ke devAlayanuM gaNita karatAM be aMga (Aya-nakSatra) maLe te zreSTha, traNa aMga (Aya-nakSatra-gaNa) maLe te paNa zreSTha, pAMca aMga (ayanakSatra-aNacaMdra ane vyaya) maLe te sarvottama. ane sAta aMga (Aya-nakSatracaMdra-gaNa-vyayatArA ane aMzaka) maLe te sarvakalyANadAyaka. ane nava aMga maLe te sarva saMpattine ApanAra jANavuM. 90 AyavyayAMzanakSatra tArAcandramaitrAdikam / prItirAyuzca mRtyuzca zubha nandati cecciram // 91 // Aya-vyaya-maza:-kSatra-tA-yadra-maitrI-prIti-mAyuSya-mRtyu, meM zuma khAya to cirakALa paryata sthiti jANavI. 91 Ayo rAzizca nakSatra vyayastArAMzakastathA / gRhamaitrI rAzimaitrI nADIvedhagaNendavaH // 92 // 13 muM aMga nADI sapakAra nADI cakranI kalpanA jyotividoe karI sarSanA aMgamAM Ala-maya ne aMya e traNa prakAre nakSatra mUkI vaheMcI che. jyeSThAmUlAzvinIzivAda dUyaM zatabhiSAdvayam / uttarAphAlgunI yugma-mAdyanADIyamIritA // 5 // mRgazcitrAnurAdhA ca bharaNI vasu puSyako / jalabhamahirbudhnyazca madhyanADI prakIrtitA // 6 // rAhiNI kRttikApleSA maghA svAtidvayaM tathA / revatI cottarASADhA zravaNa cAntyanADikA // 7 // Alsii, mA. puna, uttagunI, hasta, nyA, bhUga, zatabhiSA, mane ville, mena nakSatra banAnA che. 12thI, mRgazISa, pu05, pUrvA-gutI, citrA, anurAdhA, pUrvASADhA, dhaniSThA, ane uttarAbhAdrapada, e nava nakSatra maMtha nADInA che. tA, li, 1, bhA, 2pAti, pizAmA, uttarASADhA, zravaNa, mane revatI, se nae nakSatra : All MegpA. 5-6-7 nADIphalama eka nADIsthita tasminnRkSa ceda vrknyyo| maraNa tad vijAnIyA-daMzatazca sthitaM tyajet // 8 // svAmisevakamitrANAM gRhANAM gRhasvAminAm / rAkSa tathA purANAJca nADIvedhaH sukhAvahaH // 9 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 AyatatvAdhikAra a.1 zAnaprakAza dIpArNava vara kanyAnuM nakSatra eka nADImAM Ave te mRtyu thAya. svAmI ane sevaka, mitra ne mitra, gRha ane gRha svAmI, rAjA ane nagara, temane je eka nADImAM vedha thAya te sukhakAraka jaNavAM. 8-9 pU. bhA. u bhAra revatI zatabhiSA dhaniSThA zravaNuM mULa pU. SA u, pA. jayeSTha anurAdhA vizAkhA G hasta citrA svAti ke mit bhika u. pha. pU. pha. madhA read bALaka punarvasu puSya azleSA A mRgazIrSa rohiNu azvinI bharaNu ! kRtikA Alle hah
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAyatattAdhizvAra a 14 14 16 adhipatirvAralagne tithyutpattistathaiva ca / * jJAnaprakAza dIpAva 18 20 adhipati-vargavairaM tathaiva yonivairakam // 93 // adhipati (14mu aga> -- 17 gehasyodayakaM kSetra - phalena guNayed budhaH / aminuM renke guma: sodhipati: samara 1 x0 // vikRta: karNazcaiva dhUmrado vitathasvaraH // biDAlo dundubhizcaiva dAntaH kAnto'dhinAyakaH // 11 // buddhimAna zipie gRhanI udaya urjANIne) kSetra phaLanA aMka sAthe cugutAM je aka Ave tene AThe bhAga detAM je zeSa Ave te adhipati jANavA. A adhipati sama (eka) hAya te| te zubha che. 1 vikRta, 2 kahyu', 3 dhU6, 4 vitathasvara, 5 biDAla, 6 durdabha, cha dAMta, 8 krAMta, ema ArDa adhipatinAM nAme jANavAM ( adhipati manuvAte khIjo prakAra nIce pramANe che. ) yadAyavyayasaMyoge yadaikyaM vasubhirbhajet / zevadhipati: jaiviklR viSama: samayAvadA // 2 // adhipati gaNavAnI bIjI rIta--Aya ane tene ADe bhAgatAM je zeSa rahe, te adhiti jANu. (ekI) aMka hoya to te bhaya upajAve. 12 aMga 15 (lagna), 16 (thi), 17 (vAra) Re yanA 'kane saravALA karI ane te adhitti jo viSama AyakSa vyayatArAMzA-dhipAna kSetraphale kSipet / amatte mathejIna-matha aneprasaMmukhe | 23 hRte zarakaiH zeSaM tu tithirnAma samaM phalam // tithau navaghne vAraH syAdarkAyo munibhirhate // 14 // Aya, nakSatra, vyaya, tArA, azcaka ane adhipatinA krA ane kSetraphaLa, e badhAnA saravALAne bhAre bhAgatAM je zeSa Ave te lagna(15muM) jANavu. lagnane AThe suNI pa`dare bhAmAM je zeSa Ave te tithi-(16muM) jANuvI, ane tenuM phaLa nIce pramANe jANavu. rvAithane nave guNI sAte bhAgatAM je zeSa rahe te vAra-(17muM) jANuvA. 13-14
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANaarfdhAra 4. phAnA phArbara (keka naM. 10) gharanA lagna parathI tithi ane vAra jovAnuM keSTaka-- | gharanuM lagna lagnanA guNa tithi : vAra caMdra 1 meSa 2 vRSabha mithuna cara 0. sthira mizra cara 0 sthira pa siMha 6 kanyA mizra jayA 8 naMdA 1 riktA 9 bhadrA 2 pUrNa 10 jayA 8. naMdA 11 rikA 4 bhadrA 12 pUrNa 5 jayA 13 zukra 8 vRzcika cara 0 sthira sUrya sUrya 8 dhana mitra maMgaLa 10 makara maMgaLa cara 0 sthira mizra 12 mIna gura gure 0 vara lagna tyajava nandA ca brAhmaNe prokkA bhadrA caiva hi kSatriye / vaizye proktA jayA jJeyA riktA zudre pradIyate // 15 // zubhasthAneSu sarveSu pUrNA caiva niyujyate / vArA: zeSa khyAdayA ravibhaumau vivarjayet // 16 // naMdA tithi (1-6-11) brAhmaNane zrejI, jarA tithi (27-12) kSatriyane eka, jayA tithi (3-8-13) vaizyane zreSTha. riktA tithi (4-9-14) cadrane zreSTha jANavI. pUrNa tithi (5-10-15) sarva zubhasthAnomAM javI-devamaMdiramAM). tithine nava guNa sAte bhAMgatAM je zeSa rahe te ravivAra Adi jANavA, temAM ravi ane maMgaLavAra vajevA (tajI devA). vAra phaLane eka prakAra nIce pramANe che. 15-16 (karka, mIna, vRzcika e traNa brAhmaNa jati; meSa, siMha, dhana e traNa kSatrIya jAti; vRSabha, kanyA, makara e traNe vaizya jAti; ane mithuna, tulA, kuMbha e traNa zudra jAti jANavI, varadhaNInI rAzinI jAti gharanI rAzinI jAtinI samAna ke ucca hoya te zreSTha jANavI; paNa nIca hoya te kaniSTa jANavI) vAra phaLamAM -vaja Aya hAya te ravivAra zubha. vRSa Aya hAya te semavAra zubha zvAna ane khara Aya hoya te budhavAra zubha. gaja Aya hAya te gurUvAra zubha. vRkSa Aya hAya te zukavAra zubha, siha Aya heya te zanivAra zubha jANavA tethI ulaTA zubha na jANavA, tene tyAga kara,
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyavatvAdhikAra a. 1 jJAnaprakAza dIpAva 31 lagna phaLa-vRSabha (2). siMha (5), vRzcika (8), ane kuMbha (11) A cAra sthira lagnanuM phaLa uttama jANavuM. mithuna (3), kanyA (6), dhana (9), mIna (12) A cAra mizra lagnanuM madhyama phaLa jANavuM. meSa (1), karka (4), tulA (7), ane makara (10) A cAra cAra lagnanuM phaLa kaniza jANavuM. te lo tajI devAM. 18muM aMga gRhaspatti navaghnaM gRhanakSatra rudrasaMkhyA-samanvitam / mitu jA ropamutta: padhA II 27 ne gharanA nakSatranA aMkane navagaNuM karI temAM agIArane AMka umero. te saravALAne pAMce bhAgatAM je zeSa rahe, te pAMca prakAranA nakSatranI utpati jANavI. tenuM phaLaH- vadhe te ghaNuM dAna karAve; be vadhe te sukhaprApti; traNa vadhe te strI prApti; cAra vadhe te dhanaprApti ane paca vadhe te putra prApti jANavI, 17 14muM aMga adhipati vagara- purU tuH hiMdu lugrAma : 1 varNAdhipAH kramAdaSTau bhakSyo yaH paJcamo mataH // 18 // garUDa, biDAla, siMha, zvAna, sApa, uMdara, maga ane meSa e AThe anukrame te te varNanA adhipati che. e adhipatinA vargamAM darekane tethI pAMcamo bhakSaka che, mATe teno tyAga kare. 18 manuSyanA nAmAkSara parathI (1) garUDavarga (2) biDAla vaga (8) siMhavarga (4) zvAnA vaga' [ $ | ba cha 8 E $ # la v B # ba w cha 7 ka ka (5) sarpavarga e r Dala = 4 ma (6) mUSakavarga (7) gavarga () melavama s = b hd ma ja = (1) garUDane (5) sane paraspara vaira () bilAlane ane (6) mUSakane pararapara vera (3) siMha ane (3) mRgane paraspara vara (4) zvAna ane (8) meSane paraspara vaira upara pramANe vagara ghara ane gharadhaNInAM tajavAM. gharadhaNIne prabaLa va hoya ane dharane bhakSaka varga heya te dAridya Ave ane dagyanI hAni thayA kare. paNa je upara pramANe varane prabaLa va heya ane gharadhaNane bhakSaka varga hoya te mRtyu jANavuM. upara pramANe bhavana athavA bhavana patinA nAmakSaranA pahelA akSara parathI varga jANo, ane te vavera tajavuM.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ hara AyatatvAdhikAra a. 1 zAmaprakAza dIpArNava RkSa bairaM sthiti zo lakSaNAnyekaviMzatiH / kathitAni munizreSThaiH zilpavidbhirgRhAdiSu // 94 // iti zrIvizvakarmaNA kRte ghAstuvidyAyAM zAnaprakAzadIpANadhe yatatvAdhikAre prathamo'dhyAyaH // 1 // ra0muM aMga pinira aasfanI-jAma-jo- kAra kRttikA-puSyayogchAgo rohiNI-mRgayorahiH / / 19 / / zvAno mUlAyoryoniH sApAditye biDAlakaH / pUrvAphAmaghayorAkhu-ruphottarabhayostu gauH / / 20 / / hastasvAtyostu mahiSI vyAghrazcitrAvizastrayoH / jyeSThAnurAdhayoreNaH pUSADhAzravaNe kapiH / / 21 / / uSADhAbhijitorbabhraH siMhaH pUbhAdhaniSThayoH / meSamarkaTayo (raM govyAghra gajasiMhayoH / / 22 / / zvAnaiNa' sarpanakula biDAlonduraka mahat / / mahiSAzvamiti tyAjya mRtyuH strIprabhuvezmasu / / 23 / / azvanI ane zatabhiSA nakSatronI ati | uttarAbhAdrapada ane u. phalyunInI geni bharaNa ane revatI , gajana| svAti ane hasta nakSatronI mahiSAni kRttikA ane puSya ani] citrA ane vizAkhA , vyAghra yoni pAhiNI ane mRgazIrSaka saponi] cho ane anurAdhA muni mULa ane A , svAna ena | pUrvASADhA ane zravaNa , kapiyoni azleSA ane punarvasu , bipAlani| uSADhA ane abhijita nakulana pUrvAphAlyunI ane mavA e mUSakoni pUrvAbhAdrapada ane dhaniSA , siMha ni upara pramANe nAmAkSara pasthI nakSatra zodhIne ane ghara ane gharadhaNInI nine nizcaya karyA pachI nIce pramANe yonivera jevuM meSa nine markaTanI ni sAthe vera vyAdhra gaja , siMha vAnara nakula mUSaka mahilI , upara pramANe nakSatranI nine paraspara vera che. tethI strI purUSa tathA vara ke gharadhaNInAM paraspara conara tacha devAM. niverathI mRtyu upaje. 19-27. zvAna sapa ke baDAla , weon
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 AyatatvAdhikAra a.1 jJAnaprakAza dIpArNava mUruM cho 92-93-94 nuM bhASAMtara- Aya-1, rAzi-2, nakSatra-3, vyaya-4, tArA-1, aMka-6, grahamaitrI-7, rAzimaMtrI-8, nADI-9, gaNe-10, caMdra-11, adhipativarga-12, vAra-13, lagna-14, tithi-15, utpatti-16, adhipati vagara-17, ni-18, nakSatravera-19, sthiti-20 ane vinAza-21 ema ekavIza aMga lakSaNe vidvAna zihipa ane munizreSoe gRhAdi kAryamAM kahyAM che. 92-93-94 itizrI vizvakarmA vicita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvanA AyatavAdhikAranI, zipa vizArada sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAI semapurAe karela vilAprabhA nAmanI bhASA TIkAne pahelo (1) adhyAya samAsa. 21muM aMga nakSatra vaira- vairaM cottaraphAlgunyazviyugale svAtibharaNyodvayoH / rohiNyuttaraSADhayoH zrutipunarvasvorvirodhastathA / / citrA hastabhayozca puSyaphaNinojyeSThAvizAkhAdvaye / prAsAde bhavanAsane va zayane nakSatravairaM tyajet // 24 // uttarAphAlyunI ane azvinI e be nakSatrane paraspara vaira. svAti ane bharaNIne paraspara vera. hiNI ane uttarASADhAne paraspara vaira. zravaNa ane punarvasane paraspara vaira. citrA ane haratane paraspara vaira. puSya ane azleSAne paraspara vara. chA ane vizAkhAne paraspara vira. evI rIte nakSatranAM paraspara vaira, prAsAda, ghara, Asana, zayana (palaMga)ne viSe bhakta ke gharadhaNa sAthe nakSatra verane tyAga kara. 24
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave dvitIyo'dhyAyaH // puruSAdhikAra zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi AyAnAM ca vizeSataH // yasya yasya bhaveccAyu-rvapuSaH puruSasya ca // 1 // zrIvizvakarmA kahe che have huM purUSanA zarIranA je Aya hoya, tene vizeSa prakAre kahuM chuM. 1 sa cAyustad vijAnIyA-danyathA niSphalaM bhavet / nakSatra dehasaMjJAtvA-daMzakaM ca mahAmune ! // 2 // tArAH paJca mahAzuklA-stadatra gRhamedhinaH / / 'ekAnteSu pradAtavyo dhvajAdirAya uttamaH // 3 // he mahAmuni, e rIte Aya upajAvavA. bAkI anya sarva niSphaLa jANavuM. manuSyanA dehanI saMjJAthI nakSatra, aMzaka, tArA, (jemAM pAMca zubha che tathA bIjA aMgo che.) te upajAvIne te gRha-gharanA sAme jovA. nIce) upajelA Aya dhvajAdithI ekAntare devA te uttama jANavuM. 2-3 __rudrabhAgAyate kSetra vistAre bhUtabhAgike / vinyasettatra devAMzca ebhiH syuzca vilakSayet // 4 // kSetra keSTakanI laMbAIne agiyAra bhAga, ane vistAranA pAMca bhAga karavA. temAM nIce pramANe aMke ane akSare lakhavA. 4 indrAta prathame bhAge nakSatrANi dvitIyake / tRtIye locana deyaM caturthe tu ravistathA // 5 // paJcame tu tithiH prokto vasuM SaSThe niyojayet / saptame bhAge vedAzca lokazcaivASTame tathA // 6 // iSusaMkhyA navame ca dazame ca rasastathA / ekAdaze grahasaMkhyA kathita munipuMgavaiH // 7 // keSTakanI uparanI prathama paMktinA agiyAra khAnAomAM anukrame 14, 27, 2, 12, 15, 8, 4, 3, 5, 6, 8 bhabamA , yevu bhunigavAye 4hyu cha. 5-6-7 1 ekAntareSu dAtavyo-pAThAntara
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ hapa vAva tA. 2 jJAnAvarA hALA koSTheSu kathitA aMkA mAtRkAn varNAn yojayet / napuMsakaM visarga ca tyajecca yogamakSaram // 8 // aMkanI nIcenI cAra paMktinA koThAomAM anukrame mAtRkA akSare lakhavA. temAM = * 4 jU 4 : svane, visagane, tathA saMyukta (jeDIyA) akSare kSa, jJa e vyaMjanane choDI devA. 8 14 27 2 12 15 8 4 3 5 6 9 | paraspara bhakSaka Aya nIce pramANe a A i I u U e o au aM | dhavaja dhUma siMha yAna ka kha ga gha Da ca cha ja jha ba Ta | 1 2 3 4 Tha Da Dha Na ta tha da dha na pa pha | pRSa khara gaja vAMkSa ba bha ma ya ra la va za Sa sa ha | 5 6 7 8 svAmenAmAkSarAMkena guNaye paMktigAn / phalaM haredaSTabhistu zeSamAyo manuSyasya // 9 // dhvajAdInAM caturNAM tu catvAro vRSabhAdayaH / bhakSakA bhavane vA gRhasvAmyAyabhakSakaH // 10 // itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpArNave puruSAdhikAre dvitIyo'dhyAyaH // gharadhaNI (svAmi)nA nAmane pahele akSara hoya te dhIre nAmanA jeTalA akSaro hoya teTalI saMkhyAne pahelI paMktimAM je aMka heya teTalAthI guNI ane tene AThe bhAga letAM je zeSa rahe te gharadhaNIne dhvajAdi Aya jANa. dhvajAdi (dhvaja, dhUmra, siMha ane zvAna) e cAra AnA anukrame vRSabhAdi cAra (vRSa, khara, gaja ane devAMkSa) e A paraspara bhakSaka che. te bhakSaka Aya bhavananA svAminA Ayane bhakSaka heya te svAminuM mRtyu thAya. mATe Aya sAmA bhakSaka A Ave te tajavA. 9-10 ItizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvano purUSAdhikAra nAmane zi95 vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe racela, zilpaprabhA nAmanI bhASATIkAno bIjo adhyAya samAsa. 1 bhavananA mAlIkanuM nAma bhImajI che te 'bha" akSaranI upalI paMktimAM 2 aMka che have bhImajInA nAmanA traNa asara che. tene 274=81 thAya tene AThe. bhAgatAM zeSa eka-1 rahe te bhImajIne dhavaja Aya upanyA. have je gharane Aya vRSAya heya te te bhakSaka che. te mRtyu upajAve, paNa je gharane Aya gAya ke bIje hoya te sAruM jANavuM je bhakSaka Aya hoya te gharane Aya badala.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ratha vAstuvidyA lAve tArA re jagatI-toraNAdhikAra zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi jagatIlakSaNa budha ! / sA cAmUDhA dizAbhAgA manojJA sarvataH plavA // 1 // zrI vizvakarmA kahe che he muni! huM prAsAdanI jagatanAM lakSaNa kahuM chuM. je jagatI dimUDha na hoya tevI, manane AnaMda ApanArI, ane cAre tarapha pANIne pravAha jAya tevI, jagatI zubha jANavI. 1 prAsAdo liMgamityukto jagatIpIThameva ca / / pratihArA devakula vibhAgA nAmataH param // 2 // prAsAda te zivaliMganuM svarUpa che. jema liMgane jaLAdhArI rUpa pITha che, tema prAsAdane jagatI rUpa pITha jANavI. temAM devakuLa ane pratihAranAM svarUpe karavAM, jagatInA vibhAga parathI (64) nAma kahyAM che. 2 AdyA paMcaguNA moktA dvitIyA ca caturguNA / tRtIyA triguNAkhyAtA kaniSTA madhyamottamA // 3 // prAsAdapRthumAnena triguNA cottamA sthitA / caturguNA madhyamA cA-dhamA paJcaguNocyate // 4 // prAsAda rekhA hoya tenAthI traNagaNA vistAramAM jagatI uttama mAnanI jANavI. cAragaNA vistAramAM hoya te jagatI madhyama mAnanI jANavI. ane pAMcagaNuM vistAramAM hoya te jagatI kaniSTha mAnanI jANavI. 3-4 1 saMtAna avanita sUnna 115thI 23-ema cha adhyAyamAM jagatI viSe savistara varNana che. 1 gaNeza, 2 ziva, 3 brahmA, 4 viSNu, " sUrya, 6 devI, 7 jana, 8 sarvadeva, ema ATha devene ATha ATha prakAranI jagatInAM nAma ane lakSaNe sAthe Apela che. tema cosaTha prakAranAM jagatanAM svarUpo savistara suMdara rIte Apela che, sUtradhAra sajasiMha viracita vAsturAja graMthamAM phakta jenASTaka jagatI svarUpa Apela che. jJAnaratnakala zilpagraMthamAM jagatI viSe savistara varNana che, 2 ane bIjo artha ema paNa nIkaLI zake ke jayeSTha mAnanA prAsAdane traNagaNI, madhya mAnanA prAsAdane cAragaNI, ane kaniSTha mAnanA prAsAdane pAMcamaNI, jagatI karavI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ DESIGN FOR RECONSTRUCTION OF SHREE SOMNATH TEMPLE KAILAS MAHA NERU PRASAD PRABHAS PATAN tect voDace ra A pAna zrI somanAthanA bhavya kailAsa mahAmerU prAsAdanuM kalAmaya pakSa dazana-gabhagRha zikhara. gUDha nRtyamaMDapa para saMvaraNa paNabarse kuTa uMce. nAgarAdi prAsAdane Arse varSe Ave sabhrama prAsAda baMdhAya. DAphasamena: bhagavAna maganalAla zilpakAraH sthapatiH pra, e. semapurA. dIpArNava
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ LONGITUDINAL SECTION A limit ' rA zrI somanAthanA bhavya kailAsa mahAmerU prAsAdanuM ubhuM cheda darzana-jemAM zikharamAM nava majalA che. maMDapamAM traNa majalAnI gelerIvALe sabhrama prAsAda Aso varSe gujarAtamAM baMdhAI rahyA che. DrAphasamena-bhagavAna maganalAla zilpakAra: sthapati pra. o. semapurA: dIpAva
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtI- aodha . 3 jJAnaprArA rIva - 37 rasasaptaguNAkhyAtA yuktiparyAyasaMsthitA / jinendre tripuruSe ca dvArikAyAmathocyate // 5 // parivAra sAthenA maMdirane (arthAtuM jyAM devInAM cosaTha ceginI yukta maMdira hoya tyAM), dvAdaza rUdranAM pharatAM maMdire hoya tyAM, jyAM jInamaMdira pharatI derI sAthe heya tyAM (ke evAM maMdirane), jInendraprasAdane, brahmA, viSNunA ane zivane prAsAdene cha ke sAtagaNI jagatI karavI. dvArakAne paNa evI ja karI che. 5 samA sapAdA sArdhA ca dviguNA vA mukhAyate / __ apare Rju karNAdyA pUrvamaNDapAnukramaiH // 6 // maMDapanI jagatI. tenA mukha AgaLa jeTalI samAna, savAI, deDhI ke bamaNI, vistAramAM AgaLanA pratyeka pUrvanA maMDapanA anukrame rekhAthI karavI. 6 jamatInuM uMcAInuM pramANa - --rarA rAjA caM dvArviza dvAtriMze ca caturthAzA bhUtAMzA ca zatArdhake // 7 // eka hAthathI bAra hAtha sudhInA prAsAdanI jagatI pratyeka gaje ardhA artha gaja (hasta) uMcI karavI. terathI bAvIza hAtha sudhInA prAsAdanI jagatI gajanA triIjA bhAga (ATha ATha AMgaLa) ane covIzathI batrIza hAthanA prAsAdanI jagatI gajanA cothA bhAge (cha cha AMgaLa) uMcI karavI. tetrIsathI pacAsa hAthanA prAsAdanI jagatI prAsAdanA gajanA pAMcamA bhAganI (cAra ica do dore) uMcAInI karavI. 7 punaH jagatInI uMcAInuM bIjuM pramANa kahe che - ekahaste tu pAsAde jagatI tatsamodayA / dvihaste hastasAoM ca trihaste ca dvihastakA // 8 // sArddhadvikaramutsedhaH prAsAde caturhastake / caturhastopariSTAJca yAvad dvAdaza hastakam // 9 // prAsAdasyArdhamAnena tribhAgena tataH param / caturvizati hastAMtaM kArayecca vicakSaNaH // 10 // pAdenaivocchUyaM kArya yAvatpaMcAzaddhastakam / idaM mAnaM ca karttavyaM jagatInAM samodayaH // 11 // 1 ahIM sAdha, tribhAga ane padane artha prAsAdanA nahi paraMtu gajanA 12 AMgaLa, 8 agaLa ane 6 amaLa samajavI joIe. kramathI gatA te samajAze.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatI - toraNAdhikAra a. 3 jJAnajArA vALaca have jagatInI uMcAInuM bIjuM mAna kahe che: eka hAthanA prAsAdane eka hAtha uMcI jagatI karavI. e hAthanA prAsAdane doDha hAthanI, traNa hAthanA prAsAdane be hAthanI, cAra hAthanA prAsAdane aDhI hAthanI uMcI jagatI karavI. pAMcathI bAra hAthanA prAsAdane jagatInI uMcAi prAsAdanA adha bhAge karavI. terathI cAvIza hAthanA prAsAdane prAsAdanA trIjA bhAge jagatI uMcI karavI. vicakSaNa iiSae pacIzathI pacAsa hAthanA prAsAdane jagatI prAsAdanA ceAthA bhAge uMcI karavI. A mAna jagatInI uMMcAInuM jANavuM. 8-10-11 jagatInA uDDayanA thara vibhAga 3. taducchrAyaM bhajetmAjJa ! aSTAviMzapadairadhaH / tripada jADyakuMbhaM ca dvipadaM karNakaM tathA // 12 // padmapatrasamAyuktA tripadA zIrSapatrikA | kSurakaM dvipadaM proktaM kuMbhakaM saptabhiH padaiH // 13 // tripadaH kalazaH proktaH padaikaM cAntaHpatrakam / tripadA ca kapotAlI puSpakaMThaM yugAMzakam // 14 // kaNDAca jADyakuMbhaM ca nirgamaM ca padASTakam / (jagatI--nu pRSTa 39 ) he buddhimAn ! jagatInI uMcAInA aThThAvIza bhAga karavA; temAM traNu bhAganA jAma, be bhAganI kaNI, traNa bhAganI padmapatra (chAjalI grAsapaTTI sAthe), e bhAgane kharA, sAta bhAgane kusaiA, traNa bhAganA kaLaze, eka bhAganI aMdhArI, traNa bhAganA kevALa, ane cAra bhAganA puSpakaDa (uparanA gaLatA ) karaveA. puSpakaThanI ( adhArIthI ) jADa nA nIkALe ATha bhAganA rAkhave. 12-13-14 karNeSu caitra dikpAlAH prAcyAdiSu pradakSiNAH // 15 // jagatyAH pazcime bhadre rathikaikatribhistathA / tathA paJcasaptakAH karttavyA vAmadakSiNe // 16 // jalaniSkAsamakaro mukhaM ca vikRtAnanam / uttAnapAdonnataM ca haste haste caturyavam // 17 // mAsAdasya samaM jJeyaM jagatIbhadranirgamam / pAdonaM tathA karttavyaM prAsAdasya samaM tataH / 18 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ WOIOIOIOON /XX/ ST NEERINTE (Naturer -mApITha.. HERS kmiitth.| jagatI-toraNAdhikAra a. 3 zAnaprakAza dIpAva AAI pranAmI... supa62 kayota kAya jAtI upa E tarvamA...30 jaMgatI dvAra -31-3-4- 7--- ---.-.-jagatI udayabhAga28------------ +-3- 2- - pAhA jagatI. JAGATI. - - ----- - bhAI mohamada ko mArA maanytaa)| pramAzaMkara oghamAsamapurA. sthapatimIlAgAting jagatI praveza catukikA-mahApITha tathA kakSAsana
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 jagatI-toraNAdhikAra a. 3 bhAnaprakAza dIpANava bhadranirgamatulyaM tu jagatImaMDanirgamam / dvitIyaM tasya kartavyAH pratihArAstadagrataH // 19 // dizAnA digapAle zie"+rLA" t che che dakSiNa-cama uttara-kubera jagatInA kaNemAM pUrvAdi prada kSiNAnA krame dipAlo sthApavA. jagatanA pazcima bhadramAM eka-traNapAMca athavA sAta rathikAe DAbI jamaNI tarapha karavI. pANInA nikAsa mATe vikRtamukhavALAM, uMcA pagavALAM makaranAM mukhe karavAM. tenuM chidra eka gaje cAra ja pramANanuM rAkhavuM. prAsAdanI barAbara bhadrane nikALe jagatImAM rAkhave. athavA piNA bhAganuM bhadra rAkhavuM. bhadranA nigama barAbara jagatanA maMDane (mADha) nirgamakara, te pramANe bIje maDa (mADha) kare. - tenI AgaLa pratihAranAM svarUpa banAvavAM. 15-12-17-18-19 Scivierarif=TmmitTIT - - - - pazcima-varUNa
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatI toraNAdhikAra a. 3 para - izAnadeva gatInA pratihArA - jJAnaprakAza dIpAca vidizAnA digpAlA wchas agnideva vizeSaNa vizvA L.4m naiRtyadeva Tazl e ayte vAdeva 'AdimUrttiH padanyAsAt pratihArA vAmetare / vAme caiva bhavennaMdi - mahAkAlaya dakSiNe // 20 // yAmyadvAre bhaved bhRMgI herambazcaiva dakSiNe / pazcime durmukho vA pAMDuro vAtha dakSiNe // 21 // somyAM caitra sito vA sitazcaiva dakSiNe / 43 madhyanA padamAM AdimRti (zivanI) sthApana karavI. tenI DAbI jamaNI tarapha pratihAranAM svarUpe karavAM. pUrva dizAmAM AdimUttinI DAbI tarapha naMdI, ane jamaNI tarapha mahAkAla nAmanA pratihAro banAvavA. dakSiNa dizAmAM DAkhI tarak bhRMgI, ane jamaNI tarapha hera'kha nAmanA pratihAro banAvavA. pazcima dizAmAM DAkhI taraph dukha ane jamaNI tarapha pAMDura nAmanA pratihArA anAvavA. uttara dizAmAM DAbI tarapha sita ane jamaNI tarapha asita nAmanA pratihArAnI mUrttio sthApana karavI. 20-21 6. ahIM zivaprAsAdanI kalpanA karIne zivanA ATha pratidvArAnAM nAma upara karyA che. paraMtu prAsAdamAM je Adiva (mULanAyaka prabhu) birAjamAna hoya te devanA pratihArI pRthaka pRthak kathA che. te pramANe jenA tenA pratihArInAM svarUpA jagatI ke dvArazAkhAmAM dazAvAra karavAM, tA. }
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kakSAsama I .. : ka na | rojhAchAkho ke vara hA - dikA kakSAsananA vibhAge rAjasenazcaturbhAgaH sakSamAra vija | 22 | | dvibhAgAsanapadRzva kakSAsanaM karonnatam / / jagatI upara rAjasena cAra bhAganuM ane vedikA sAta bhAganI, ane AsanapaTTa be bhAganuM karavuM. tenA para kakSAsana (kaTheDA) eka hAtha uMco kara. 22 maMDayAgre zuMDikAgre __ pratolyAgre tathaiva ca // 23 // toraNa trividha sthAna jyeSThamadhyakaniSThakam // jagatyAzcaiva mAnena tatrIjo nitte . 24. teo adhika SoDaza caiva vimo navadhI na = tridhA jyeSThamiti khyAtaM / = = tridhAnaNaM najhArakA kakSAsananA-rAjasena-dikA-AsanapadanA vibhAga maMDapanA pagathIAthI AgaLa nIkaLatA be bAju hAthIonI sUMDhanI AkRti karavI. tenI AgaLa pratelI karavI. tenA para 8, madhyama, ane kaniSTha, e traNa mAnanAM tAraNa karavAM. 4 mAnanI jagatInA vistAra mAnamAM tene seLa bhAga vadhArIe te cha yeSTha mAna thAya, ane seLa bhAga ghaTADIe te jayeSTha kaniSTha mAna thAya. madhya mAnanI jagatIne semi bhAga vadhArIe te 8 madhya mAna thAya ane soLa bhAga ghaTADIe te kaniSTha madhya mAna thAya. ane kaniSTha mAnanI jagatanA vistAramAM tene seLa bhAga vadhArIe te ceka kaniSTha mAna thAya ane seLabhe bhAga ghaTADIe te kaniSTha kaniSamAna jagatInuM thAya. A pramANe navamAna jANavA 23-25 malyA teraNa staMbhane padavistAra- stambhagarbha bhitti garbha tanmadhye ca vicakSaNa! / toraNasyobhayastambhau brahmagarbha tu saMsthitau // 26 // - - - - - -
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatI toraNAdhikAra a. 3 jJAnaprakAza dIpAva 43 he buddhimAna ! tAraNanA ane stA prAsAdanA padanA gale, agara tenI bhIMta (dIvAla)nA garbha, agara te benI vacce sthApana karavA. paraMtu te bhA brahmagabhanI ane khAju (sarakhA mApe) tAraNanA ane staMbhe ubhA karavA, 26 pratAyAnA stabhAdi thAnu udaya pramANa ane - svarUpa:piitthH staMbhastathA kuMbhI bharaNI ca ziraH sthalam / prAsAdasyAnumAnena paTTa paTTAnusArataH / / 27 / / pITha ca dvayaM pAdona bhAgekena tu kuMbhikA / paMca bhAgo bhavetstaMbho bhAgA bharaNaM bhavet // 28 // za ca bhAgamekena gaDadI pIThamAnataH / zaraM ca pUrvamAnena bhAgekaH paTTa eva ca / / 29 / / tadUrdhve kUTalAdyaM ca tilaka staMbhamastake | tri-taMtra-sAna mi-jinayuktam | OM || sadAzivo madhyadeze brahmaviSNU yAmyottare | tadUve kSobhanAH kAryA IlikAbhiralaMkRtAH // 31 // pratAlyAmAM nIce pIDha karavuM, ane tenI upara jAe, kaNI, grAsapaTTI, kuMbhI, staMbha, bharaNuM ane sarA (uttarAttara) karavAM. te madhAM prAsAdanA mAne karavAM. paTTa paNa pArTanA pattu pramANe karavA. ( patAyAjIe pR. 44 ) pratAtyAnuM pIThuM (jAe, kaNI, grAsapaTTI) pANA e bhAganuM, te para kuMbhA eka bhAganI, sta Mbha pAMca bhAganA, bharaNuM aradhA bhAganuM, sarU eka bhAganuM ane te para gaDadI (ThaMkI) pANAe bhAganI karavI. tenI upara sarU eka bhAganuM, tenA para eka bhAga uMcA pArTa (ema kula tera bhAga pITha sahita thayA.) pATa upara phUTa-chAdya (galatALu' chaju) karI te para staMbhanA gale tilaka karavuM. vacce traNa, pAMca, sAta, ke nava tAraNanA AMTAe (iyaLanA jevA) karavA. tAraNanA madhyamAM mahAdeva ane tenI jamaNI bAju brahmA ane DAbI bAju viSNunI mUttie (ema tripurUSa mUrttio) karavI. te ilikAne kAtara kAmathI alaMkRta karavI. 27-28-29-30-31 pratAlyAnA pAMca prakAra ane svarUpe-- staMbha dvayena cotuMgaM yugmastaMbhairmAlAdharaH / tula-catuEmai-vicitra riIttvitaH // 22 || 1 brahmagala' eTale prAsAdane ubhe garbha rekhA eTale pUrvamukhe garbhagRDha hAya pUrvathI pazcimanI ubhI rekhA te brahmamA navA.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'jagatI-toraNAdhikAra a. 3 jJAnaprakAza dIpAva staMbhasyobhayapakSe tu vedikA citrarUpakaH / paddhiH staMbhaistu rUpADhya-makaradhvajapyucyate / / 33 / / -- - - - - -- - - - - -- - - - ----- : mAmalA sAmane / sammAna mala - KATRINA - DETAIL OF PRATOLIYA FOR SOMNATH TEMPLE. prabhAsa-somanAtha mahAmeru prAsAdane prathA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatI-toraNAdhikAra a. 3 jJAnaprakAza dIpAva be staMbhanA pratalyAne "uttaga" kahevAmAM Ave che, joDakA be staMbha vALA pratyAne "mAlAdhAra ane cAra staMbhonI cekIne "vicitra"; ane cAra staMbhe paNa tenI be bAju be vedikA "kakSAsana" heAya tene "citrarUpa ane cha staMbha yukta pratalyAnA rUpane "makaradhvaja " kahevAya che. Ama pratalyAnA pAMca prakAra kahyA che. 32-33 vAtolyA varuca mAlAdhara utta 3 pratothA be naMga majA2 matothI joTe na e staMbha, uttaga (1) mAlAdhara (2) devavAhananuM sthAna ane aMtara vyomo vRSabhaH siMhazca garuDo haMsa eva ca / i-Tri-tri-ta-na-cha-sapta- ttare rU4
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatI-toraNAdhikAra a. 3 jJAnaprakAza dIpArNava vicitra (3) pratAlyA svaya AWARD mAmmmamA - - in- REPR A8-- Ace -.vikA-- vidhima pratolyA catusthama ----cinasya darzana thirUpa pralolyA makara pratolyA catuphikAkya vizeyasyamethumbha beDayobhAsana WP.0.5. citra35 (4) bha7265 (5) vimAna, vRSama, siMha, 37 bhane 'sa, Pila hepAhanAnu sthAna. 4, me, tra, yA2, pAya, 7 sAta 56 cheTe (yatuSTist) 2 ma45 35 42. 34 itizrI vizvakarmaNA kRne vAstuvidyAyAM jJAnaprakAza dIpANave jagatI-toraNAdhikAre tRtIyo'dhyAyaH // 3 // ItizrI vizvakarmA viracita vAstuvidhAnA jJAnaprakAza rUpa dIpAvane jagatateraNAdhikAra para zilpa vizArada prabhAzaMkara odhaDabhAI somapurAe karela zipa prabhA nAmanI TIkAne trIjo adhyAya samAsa
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave caturtho'dhyAyaH // pITha lakSaNAdhikAra liTTanu bhAna:zrIvizvakarmA uvAca - ataH paraM pravakSyAmi prAsAdapIThamAnakam / ekahaste tu mAsA bhaTTa vedAGgulaM bhavet // 1 // hastAdi - paMcaparyanta vRddhirekaimaGgulam / dazaparyanta haste pAdonamaGgalam // 2 // viMzaparyanta haste harigulA | zatAdhanti caturhastaikamaGgulam // 3 // zrI vizvakarmA kahe che--have huM pIThanuM mAna kahuM chuM. pahelAM bhiTTanu mAna kahe che. eka gujanA prAsAdane cAra AMgaLanuM bhiTTa karavuM. bethI pAMca gaMja sudhInA prAsAdane ekeka AMgaLanI; chathI daza gaMja sudhInA prAsAdane paNA peNA AMgaLanI; giyArathI vIza gaja sudhInA prAsAdane ardhA ardhA AMgaLanI, ane ekavIzathI pacAsa gaja sudhInA prAsAdane pA pA AMgaLanI vRddhi bhiTTa mAnamAM karavI. 1-3 evaM tripuSpaka kArya nirgamaM caturthIzakam / idaM mAnaM tu bhaTTasya pITha caitra tadUrdhvataH // 4 // paMco dazo viMzatyu eka, be athavA traNa bhiTTa, puSpanI AkRti yukta karavAM. tene nIkALA uMcAinA mAnathI cAthA bhAge, pIThathI rAkhavA. A pramANe bhiTTanuM mAna kahyuM te para pITha karavuM. 4 pIDamAna ekahaste tu prAsAde pITha vai dvAdazAGgulam / hastAdi paMcaparyantaM yAvaddhaste paMcAGgulam // 5 // paMcordhva dazaparyantaM vRddhirvedAGgulA bhavet / dUrdhva vaMzaparyantaM dRddhicaivAGgulatrayI // 6 // viMzatyAdi patriMzAnta vRddhirevAladvayI | AGgulikA tato vRddhi-yavatpaMcAzaddhastakam // 7 // eka gujanA prAsAdane mAra AMgaLanuM pITha karavuM. bethI pAMca gajanA prAsAdane pratyeka gaje pAMca pAMca AMgaLanI, cha thI daza gaja sudhInA prAsAdane pratyeka gaje cAra cAra AMgaLanI, agiyArathI vIza gaja sudhInA prAsAdane pratyeka gaje traNa traNa AMgaLanI, ekavIzathI chatrIza gajanA prAsAdane pratyeka gaje mambe AMgaLanI,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ pITha lakSaNAdhikAra a. 4 zAnaprakAza dIpAva ane sADatrIsathI pacAsa gajanA prAsAdane pratyeka gaje ekeka AgaLanI vRddhi pIThamAnanI karavI. 5-6-7 paMcamAMze tatohIna kanyasaM zubhalakSaNam / jyeSThaM tato bhavetpITha paMcamAMze tadAdhikam // 8 // pIThanuM je mAna AvyuM hoya te (madhyamAna). tene pAMcame bhAga hIna kare to. kaniSTha mAnanuM pITha, ane pAMcamo bhAga adhika kare te jayeSThamAnanuM pIThe jANavuM. 8 are, mA jagaja mAM ma ne la ' win - - - - tA | mana EXPERUSTEE ELEVATION mahApITha-khazilA, bhiTTa, kuMbhAne aMza 1. zipagraMthomAM harata eTale ja jA . , sUtrasaMtAna-aparAjIta satra 12mAM cha madhya ane kaniSTha ema traNa mAnanA varNavIne, pharI kayekanA traNa traNa bheda-veSa 4, ceka madhya ane je kaniSTha ema madhya mAnanA traNa bheda ane kaniSTha mAnanA traNa bheda e rIte kula navA prakAra (bheda) kahI tenA pratyeka bhedanAM nAma kahyA che1 subhadra, 2 sarvabhadra, pAka, 4 vasudhara, 5 siMhapITha, 6 gema, 7 garUDa, 8 haMsa, 8 vRSabha, ema nava nAme pIThanAM kahyo che.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 pIThalakSaNAdhikAra a. 4 zAnaprakAza dIpAva drAviDa ane vairATa jAtinA prAsAdanAM pIThamAna draviDe prAsAdAna vairATe cAtha saMzRNu / maMDovaraM viMzabhAgaM paDbhAga pIThameva ca // 9 // drAviDa jAtinA prAsAdanuM pIThamAna prAsAdathI ardha bhAganuM karavuM ane virATa jAtinA prAsAdanuM pIThamAna maMDovaranA (uMcAInA) vIza bhAga karI temAMthI cha bhAganuM pIThamAna rAkhavuM. 9 mahApIThanA udayanA tharanuM mAna-paheluM (1)8 Msit udaye dvicatvAriMzad-vibhAgAMstu pRthak pRthak / 14 kaNImA mikSyamakSa vAra: MsTiI | 20 || 12 gajathara 8 narathara gajapiThaM dvAdazAMza vasubhirnarapIThakam / 'jADyakuMbhaH paMcabhAgaH kaNAlizcASTa nirgame // 11 // tribhAga gajapIThaM ca dvibhAga narapIThakam // pITha udayanA 42 betAlIza bhAga karavA. ema pIThanA (cAra) prakAranA judA judA bhAge kahyA che. ATha bhAgane jADa, cauda bhAganI kaNI-(aMtarALa, chAjalI ne grAsapaTTI): bAra bhAgane gajathara, ATha bhAgane narathara, ema kula 42 bhAga kahyA che. have nIkALe kahe che. jA pAMca bhAga. kaNI, chAjalI, zAsapaTTI (gajapIThanI ghIsIthI) ATha bhAga, ane gajapITha traNa bhAga ane be bhAga narapITha (kharAthI) nIkALe rAkhave. e rIte aDhAra bhAga nIkALe rAkha. 10-11 mahApIThane bIjo prakAra 8 jAmo dvirtIdaM ra pa vatvazaktimAtA . 2 / 12 jathara mA nahiM paraMtu sAm | kaNAlikA dviSaDbhAgA aSTabhirjADyakuMbhakaH // 13 // . (pIThabakAra le ne je-juo Vra para) have mahApIThane bIje prakAra cAlIza bhAgane kahe che. upalo narathara ATha bhAga, gajathara bAra bhAga (grAsapaTTI chajuM aMtarALa) kaNI bAra bhAgane, nIce jADebe ATha bhAgane kara. 12-13 TcamuM vasamA padmaiA tu gAjhiza-parAntat. 12 kaNagrAsa 8 nAyara
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ parasTArara . cha zAnabAza pAva 14 kIgrAsa mahApIThanA udaya vibhAgane trIjo prakAra kahe che - 8 jaDabe tRtIyaM = pravAmi nirnAkyamA ! 1 gajathara cArazeH rAja gottathI 24 8 narathara nAmiAiM ra mITara nirSi pUrvamAna jaturya ramata che ? . 9 azvathara : - h : " mIna" , THE 1 ---- 9 -- - rAma! --kAya-na-azvapana --- -- --- Ay jo ! hajI ORyanI ' %ii . * * * * - - - -- nAkonkI ---- pAka vyithA. mahApITha prakara-cothe mahApITha cAra-trI neTa uparanA nakazAmAM kula uMcAI karane badale 6 vAMcavI. mahApIThanA udayanA tharene trIjo prakAra have kahuM chuM. jADebe ATha bhAgane, kaNI (aMtarALa, chajuM ne cAsapaTTI maLIne) cauda bhAga, gajathara tera bhAgane, azvathara nava bhAgane ane narathara ATha bhAgane ema kula bAvana bhAga trIjA prakAranA pIThadayanA jANavA. tene nIkALe AgaLa kahelAM mAna pramANe rAkha. have pachI mahApIThane cothe prakAra sAMbhaLe. 14-15
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakSA , 4 dhAnANA rIurs pA mahApIThanA udaya vibhAgane cothe prakAra- Homsal, vasubhirjADyakuMbhazca manumistu kaNAlikA / 1 gajathara, nImatha4 sarjayA ? 9 apITha he mApITha navanirmAtaraM maraNIyam 8 narapITha ke samAjafg-rtine rASTravirati 27 mahApIThanA udayanA tharone je prakAra kahe che. jADebo ATha bhAgane, kaNI-chajuM-grAsapaTTI cauda bhAganI, gajapITha tera bhAganuM, azvapITha nava bhAganuM, mAtarapITha nava bhAganuM ane narapITha ATha bhAganuM ema kula udaya ekasaTha bhAgane ane nIkALe aThThAvIza bhAgane rAkha. 16-17 azvapITha racau kArya rAjAgAre tu dhAmani / sthazcaiva prakartavyo mAtaraM caNDikAdiSu // 18 // sUryane prAsAdane athavA rAjya bhavanane adhapITha karavuM. ane caMDIdevIonA prAsAdane mAtarapITha karavuM. temAM rathanI AkRti karavI. 18 1. vRkSAva a, 143mAM zivaprAsAdane vidhi ApatAM te mahApIThanA vibhAga kahe che. temAM vizeSatA vRSa pIThanI che. A graMtha sAMdhAra mahAprAsAne anurUpa vizeSa che. prAsAdasya SaDazena pIThaM kuryAdvicakSaNaH / udaya vibhajet prAkSa bhAgASTapaMca caiva tat // 29 // 12 bhiTTa 10 jaDabe mijhuM tArAmA vAcivuMmara nA karNikA saptabhAgA ca dazabhirmAsapaTTikA // 30 // 10 mAsa paTTI . 10 vRSapITha tatsabhaM vRSapIThaM ca navabhinarapIThakam / 9 bharathara nirgamaM tUdayAddhena yuktAyukta ca dhImatA // 31 // 58 catura zipIe prAsAdanA chaThThA bhAge pIThanuM nirmANa karavuM. te AvelA pramANanA udayanA bhiTTa sAthe 58 aThAvana bhAga karavA. 12 bhAga bhiTTa, 10 bhAga jA , che bhAba karNa, 10 bhAganI prANapaTTI ane 10 bhAganuM zreSapITha karavuM. ane sauthI upara 8 bhAganuM narapITha karavuM. tene nIkALe, udayathI ardha 5Nu yuktithI buddhimAna zipIe uthAna mAna pramANe jene) kare. 29-0-31 devInA maMdiramAM mAtara pIThamAM ratha karavAnuM kahyuM che. tema prAsAdomAM vRSapITha
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 mahApITha-vRkSArthava lAnAzAkhAbAlAja HIKC -bhI -jAIyo +grAsaya +rapIbI -kabhI...mAsa-.- --- --- -- --- -- - bhAga sArNadha a0149----- -- pI.- ---- - pITa -- ------------ pITha prakAra-pahela gajAzvanarapIThAni svalpadravye na saMbhavaH / jADyakuMbhaH karNakazca ziraHpAlI sa kAmadaH // 19 // sarva sAmAnya kAmada pITha ane karNa pIThanA thare kahe che (bleka-gara-3) pIThalakSaNAdhikAra a.4 pAka prakArabIje zAnaprakAza dIpArNava bhAra:RNATARA RSE samA -Alokani bhI- bo-scal-BRI-IN ...kAmada-pITha- - -.-N ArabI-phaNI-tha-jayara-nirapara ---- --- ---x-12 ----- -.--.-.-.--40 -- - -..
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ helIbaDa belura tathA sAmanAtha puramanI huyazALa, rAjyakALanAM prAsAdanA mahApITha aDAvaramAM rUpa sAnAmAM karelI kaLAkRti jevuM pASANu kAma, dIpAva a. 4
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAda haThIsIMga diranA zuddha saMpanA cAka sthapati-premaca'dajI sAmapurA dIpAva
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ poThalakSaNAdhikAra a. 4 zAnaprakAza dIpArNava ziraHpAlI vinA tvevaM, karNapITha tu kArayet / jADyakuMbhaH kaNAlizca prazastaH sarvakAmadaH // 20 // gaja--azva ane naratharavALuM mahApITha, alpa dravya vyayathI maMdira bAMdhavAmAM saMbhavita nathI. tyAre jA be kaNa ane grAsapaTTIvALuM "kAmada" nAmanuM (pAMcamA prakAranuM) pITha karavuM. ane tethI paNa alpa, uparanI cAsapaTTI sivAya jADuM ane kaNI ema be thavALuM kaNapITha (chaThThA prakAranuM pITha) karavuM te sarva kAmanAne ApanAruM jANavuM. 1-20 upara kahelA mAnathI pIDedaya ochuM karavAnuM vidhAna ardha bhAge tribhAge vA pITha caiva niyojayet / sthAnamAnAzrayaM jJAtvA tatra doSo na vidyate // 21 // hInadravye'dhikaM puNyaM tasyAnukrama yuktibhiH / idRzaM kurute yastu sarvakAmaphalamadaH // 22 // 1. sUtrasaMtAna aparAjIta ane prAsAdamaDana- si5mamAM pIThodhyanA trepana vibhAga kahnA che. jA be nava bhAga - 9. kaNa sAta bhAga-7, cha, grAsaTTI sAta bhAga-7, gajathara bAra bhAga-12, aSathara daza bhAga-10, ane narathara ATha bhAga-8; ema kula trepana bhAga udaya ane nirmama bhAga bAvIza kahelA che. jayAre ahIM dIpArNavamAM cAra prakAranA mahApITha ane kAmaka, ane karNapITha ema be maLI cha prakAranA pITha kahyA che. ane vividha cAra pIThanA bhAgo kahyA che. vaLI mahApIThanA cothA prakAramAM mAtara pITha kahela che te vizeSa che. kAmada ane karNapITha mahApIThanA AvelA mAnathI udayamAM ochuM thAya te svAbhAvika che. paNa kahelA udavamAne ja karavAne Agraha seva, e dIrdhadaSTino aSAva sUcave che. vyavahAramAM tema karavuM sakriya rIte barAbara nathI. tethIja zAstrakAroe samAje rimAne vA vIH jaiva ripora kahI, tema ochuM karavAthI doSa utpanna thatuM nathI, ema nirdeza karela che. kahevA mAnathI adhuM ke trIjA bhAganuM pITha, kAma ane karNapIDa karavuM. sthAna mAnane Azraya jANIne tema karavAmAM doSa nathI, tema zAstrakAro kahe che. ' 2. prAdhAnya evA moTA prAsAdane mahApITha karavuM. paraMtu bIjA nirAdhAra prAsAdamAM kAmadapITha, kahelA mAnethI ochuM karavAmAM doSa nathI ema zAstrakAra kahe chesAmAnya prAsAda ke eka paMktinAM vizeSa maMdira haya, jevA ke bAvana chanAlaya ke sahastraliMganI derIo ke cosaTha yoginInI derIo jevAM kAmamAM karNapITha karavuM. A badhuM sthAna mAnane Azraya jANIne buddhimAna zilpIe karavuM. badhe ja ekaja sUva pakaDI rAkhavAno Agraha na rAkha paNa vivekabuddhi vAparavI.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 pIThalakSaNAdhikAra a.4 zAnaprakAza dIpArNava sarveSAM pIThamAdhAraH pIThahIna nirAzrayam / pIThahInA vinazyati 'prAsAdA nRpatehAH // 23 // iti zrIvizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM zAnaprakAzadIpANave pIThalakSaNAdhikAre caturtho'dhyAyaH // 4 // upara kahelA pIThanA mAnathI artha ke trIjA bhAge pIThanuM nijana, sthAna mAnane Azraya jANIne karavAthI deSa lAgatuM nathI. kAraNa ke ceDA kharcamAM adhika puNya prAptinA A upAsanA kramathI kAmada ane karNa pITha karavAnI yukti che. ema karavAthI te sarva kAmanAnuM phaLa ApanArU jANavuM. sarvane pIThane AdhAra jANa. pITha vagara-Azraya vagaranuM samajavuM. devaprAsAda ke rAjabhavane pITha vagaranAM karavAthI tene nAza thAya che. 21-22-23 ItizrI vizvakarmA viracita vAtuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvanA pIka lakSaNAdhikAranI, zilpa vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe karela zilpaprabhA nAmanI bhASA TIkAne the (4) adhyAya samApta. 1. nava sarvatrA e dAtAra
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidhAyAM dIpArNave paMcamo'dhyAyaH // pAsAdodaya maMDovarAdhikAraH zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi maMDovarasya lakSaNam / prAsAdasyau pramANa tu jJAtavyaM mUlanAsikam // 1 // rathoparathau naMdI ca bhadropabhadrameva ca / 'etAnyaGgAni bAhyeSu nirgamaM pIThakAdikam // 2 // zrI vizvakarmA kahe che -have huM maDevaranAM lakSaNa kahuM chuM. prAsAdanuM pramANa tenI be rekhAkarNanA mULanAsike jANavuM. ratha, uparatha, naMdI, bhadra, upabhadra, Adi aMgo rekhA (karNa)thI bahAra nIkaLatAM karavAM. pITha vigere tenAthI paNa bahAra nIkaLatAM karavAM. 1-2 prAsAdanI zuddha jAti pUminA vimAnAra sTarinA tathA nAgarAzca samAkhyAtA vairATAzcaiva mizrakAH // 3 // 1. prAsAdanA ratha, uparatha, naMdI, ane bhadranA aMgenA nirNama saMbaMdhanI spaSTatA, upalabdha graMthamAM jovAmAM AvatI nathI. paraMtu vRddha zilpIothI jANavAmAM Ave che ke aGgopAGga gamAH kAryAH samadalaM ca bhAgA / hastAGgula tathArcA ca phAlanA catunigamAH // prAsAdanI aMgopAMga ratha upatha, naMdI AdinA nikALA-(1) samala, (2) bhAgavA, (3) hatAMgula ane (4) ArcA, ema cAra prakAre phAlanAnA nIkALA rAkhavA. (1) samalA eTale jeTalA mApanuM je aMga hoya teTaleja tene nIkaLo te samadala. (2) bhAgavA eTale vibhakita kahetAM jeTalA bhAga kahyA hoya teTale nIkALe aMgane rAkho te bhAgavA. (3) haratAMgula eTale prAsAda rekhAe-kaNe jeTalA majano hoya tenA gaje eka AMgaLa aMga bahAra kADhavA te hastagula. () ArcA e eka, deDha agara eka AMgaLa jeTalA bahu ochA nIkALAnAM aMga rAkhavA tene ArcA kahe che. Ama cAra prakAra kahyA che. pRthak pRthak nigama batAvavAne hetu dravyagyaya ane sthaLanA kAraNe zilpAcAryoe pITha
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasAraNa maMtrovarAdhikA A 6 zALajI rIvALA ete ca jAtizuddhAzca vyaMtarAn parivarjayet // (Btamaya) " mA garbhagRha * prAsAdanA garbhagRha-1 aMtara upAMga-pratibhatasubhadra, bhadra, caturakha (2) bAhya-samaila bhAgavA, hastAMgula, ArcA mI_ che ane maMvaramAM kahyuM che tema A upAMganA vize paNa kahyuM che. samadala upAMge pUrI jagyA roke che. bhAgavA ? tethI ochI jagyA roke che. ane hastagula upAMgomAM tethI paNa ochI jagyA rokAya che. A traNe prakAranA upagavALA prAsAda para huM zikhara thAya che. jyAre saMvaraNamAM ArcA prakAranA upAMgo kADhavAmAM Ave che. paraMtu keTalAka sthaLAmAM samadala upagamAM zikharanI canAmAM ghaNuM chuTachATa che zipIne rahe che. bhAgavAmAM tethI ochI, paraMtu che hatAMgulavALA prAsAdanA zikharamAM te zilpInI 1 kharekhara kaseTI thAya che. buddhimAna zilpIo hasta- gula upAMgonA prAsAdanA zikharanI racanA suMdara AvA hastagula pramANa upAMgavALA sAMdhAra mahA- 6 prAsAda dvArikAnA jagata maMdira che. paraMtu tenuM zikhara samadala jevuM suMdara dekhAya che. buddhizALI zilpA haMmezA prAsAdanI racanA pahelAM zikharanI chuTachATanI kalpanAthI nIce utare che. ane Ama kare tyAre te kArya suMdara thAya che. vaLI nadI che karNanA upage tenA teTalA bhAge samadala, bhAgavA meM ke hastagula prAsAdomAM rAkhavAmAM Ave che. paraMtu temAM keTalIka vakhata eka vizeSatA e che ke karyuM che rekhAnI bAjunI naMdI kaNane nirmama nahi kADhatAM ? te karNarekhA barAbara rAkhI vacce upAMga spaSTa darzAvavA pANatAra pADavAmAM Ave che, Ama sahetu karavAmAM Ave che. nadI kaNane nigama kADhavAmAM AvatA nathI. zikharanI mULa rekhAnI be bAjunA pratyaMgenA nikALA vadhu thaI javAnA ? bhaye anubhavI zilpIo tema kare che te yogya che che. A jAtanI racanA junA kAmamAM jovAmAM Ave che, | | ( | narmada yu smAla upA ) garbha gRha Ayo upAMta
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlajI rAjakeTanA saujanyathI. dazamI sadInA chAvihIna-kerATA ( kaccha )-zivaprasAda
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIkAMI be jaMghAyukta merU maMDovara ( Akhu )
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ rANAvAvA movadhi sa. 1 zAnA rIpornara 57 bhUmijAdi, vimAnAdi, latinAdi, drAviDAdi, nAgarAdi, virATAdi ane 'mizrakAdi, sAvaMdhArAdi e ATha prAsAdanI jAtio zuddha jANavI. vyaMtarAdi jAtio (devaprAsAdamAM) tajavI. 3 prAsAda bhittimAna- iSTikA caturthAzena paMcamAMzena zailajA // 4 // dArujAca SaDaMzena sauvarNA saptamAMzake / . rajatasya tathA kAryA bhittInAM tu pramANakam // 5 // prAsAdanI rekhA heya tenAthI ITanI bhIMtanI jADAI (esAra) cecA bhAganI, pASaNanI bhIMta (dIvAla)nI jADAI pAMcamA bhAge, lAkaDAnI chaTTe bhAge. sonA cAMdI Adi dhAtunA prAsAdanI bhIMtanI jADAI sAtamA bhAge karavI. e pramANe niradhAra prAsAdanI bhItanI jADAInuM kahyuM che. pASANanA niradhAra prAsAdane (mAnyagraMthamAM) pAMcame ke cha bhAge paNa osAra karavAnuM kahyuM che. 4-5 jaye vai vizvakarmoktA prAsAdajAtiH kathyate / jaya graMthamAM prasAdanI cauda jati vizeSe karIne kahI che. te jAtio devadedinI zivAti pUjAnI zailI parathI tenI AkRti ane jAti sarjAi che. te nIcenA keSTaka parathI jaNAze. kama prAsAdanI jAti zivArcita devadatyAdi | kama prasAdanI jAti zivArcita deva dayAda nAgarAdi - devAta || 8 bhUmijAja - bhUpAla-naredra drAvida - dAnava vimAnanAgara -- sUryagrahada laMtinAdi - mAMdhava vimAna puSpaka - nakSatra-dijarAja vairATAda - vasudhara valabhAda - gauyadi devI 12 dArUjAdi | harasiddhiA devI ane 5 vimAnAdi - siMhAvakana | bhUta jAti sAvaMdhArAdi - uraga phAsanakAdi-pizAca vyaMtara mizrAdi - vivAdhara 14 rathA hAdi - Idra-zukra A cauda jAtinA paNa aneka prakAranA bhedo kahyA che. aSTAdazalakSANi ca paMcatriMzatsahasrakaiH / devAlayasya saMkhyeyaM prayuktA vAstuvedibhiH // 1 // ema aDhAra lAkha pAMtrIsa hajAra prAsAdanA zikharAdi bheda) prakAra jANavA. 1 paMcamAMze'thavA sA tu SaSThAMze zailajA bhavetU / | (sUtrasaMtAna satra 126) pASANanA prAsAdane pAMcame athavA che bhAge bhauta-osAra rAkha. tA. 8
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa8 prANavo saMvAdhikA A ba zAnA phAve sAvadharAdi jAtinA prAsAdanI bhIMtanuM pramANa sAvaMdhAreSu sarveSu bhittigarne bhramaMtikA / aSTamAMzena karttavyaM bhittimAna pRthak pRthak // 6 // bhramavALA (sAMdhAra) sAvaMdhArAdi jAtinA prAsAdane viSe garbhagRha pharatI bhramaNI (parikamAM) hoya che. tethI tenI jIta prAsAdanA mAnathI AThamA bhAge karavI. A pramANe tenI jADAInuM pramANa juduM juduM kahyuM che. je bhramayukta sAMdhAra mahAprAsAdanuM taLadarzana Idharamara-ka= * - danya RE BE; & IG IG mA niradhAra prAsAdanuM taLadarzana 1. vRkSArthava graMthamAM bhramavALA prAsAdanuM bhittipramANu A pramANe kahe che - dazamAMze yadA bhitti-dizAMte hi madhyataH / trividha bhittimAna ca jyeSThamadhyamakanyasam // 151 // madhyastUpe pradAtavyA bhittiH syAtSoDazAdhikA / paMao nivAre mittika zaran (vRkSArNava a 147) bramavALA sAMdhAra prAsAdanuM bhittimAna prAsAda rekhA heya tenA (1) dazamA, (2) agiyAramA ne (3) bAramA bhAge rAkhavuM. ema jayeSa, madhyama ne kaniSTha e rIte traNa vidhimAna bhittinuM kahyuM che. bhrama choDatAM vacalA rastUpanI bhitti soLamo bhAga vadhArIne vadhu rAkhavI, paraMtu niradhAra (jama vagaranA) prAsAdonI ziktinuM mAna pASANanuM pAMcamA ke chaThThA bhAge rAkhavuM. 15-152
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 prAsAdanA uyanuM mAna-- hastAdi- paMcaparyantaM vistarAt tatsamucchrayaH / dvAdazAMgulato vRddhi - baddhastatrayodazam // 7 // ekAdazAGgulA vRddhiH paryantamekaviMzatim / ataH syAtpunarbuddhi haste haste dazAGgulA // 8 // ekaviMzatihastAca yAvatpaMcAzaddhastakam / ucchrayaM mataM madhyasthaM vibhajecchAstrapAragaH // 9 // eka hAtha (gaja)thI pAMca hAtha sudhInA prAsAdanI ubhaNI (uDDaya) prAsAda jeTalA rekhAthe hoya teTalI karavI. cha hAthathI tera hAtha sudhInA prAsAdanI ubhaNI pratyeka hAthe Ara bAra AMgaLanI vRddhi karavI. cauda hAthathI ekavIza hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe agiyAra agiyAra AMgaLanI vRddhi karavI, mAvIzathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe (gaje) daza daza AMgaLanI vRddhi karavI. e rIte ubhaNIne sAmAnya niyama vAstuzAstranA pAraMgata AcAryAe kahyo che. 7-9 Aya deSanI zuddhi mATe nyUnAdhika karI zakAya-- agula dvitrikaM vApi kuryAddhInaM tathAdhikam / AyadoSavizuddhayarthaM vRddhI na dUSite // 10 // kahelA mAnathI AyadeSa Avate heAya te tenI zuddhine mATe eka be ke traNa AMgaLa ochA vadhatu AvelA mAnamAM karavAthI doSa utpanna thatA nathI. 10 pahele 108 bhAganeA maDA12 4 khA 65 kuMbhA 6 kaLaze. ye aMtapatra jJAnaprakAza dIpArNava 11 udgama kSurakastu caturbhAgaH kuMbhako dazapaMcakaH / praveza caturbhAga: skaMdhaH padmadalairyutaH // 11 // kuMbhalIzastu SaDbhAgaH tribhAgAntarapatrakam / 1 deva maMThA kapotAlI paDbhAgA tu maMcikA'pi tathaiva ca // 12 // 32 bA dvAtriMzatpadikocchrAyA jaMghA kAryA vicakSaNaiH / 6 bharaNI huM mahAkaMgaLa udgamo rudrabhAgazca kapigrAsairalaMkRtaH // 33 // 3 Atarapatra SaDbhAgA bharaNI caitra kapotAlI tathaiva ca / 10 Isu tribhAgAntarapatraM ca karttavyaM ca vicakSaNa ! // 14 // paha 12: digbhAgaM kUTachAdyaM ca nirgamaM sArddhasaptakam / prAsAdanA udaya (ubhaNI)nA 108 bhAga karavA, temAM cAra bhAganA kharA, tathA paMdara bhAgatA kuMbhA karavA. gharavALAM praveza (ghATanI uMDAI) cAra bhAganA maMcikA Rtumeva ca - pAThAntare
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 jJAnakoza dIpANa va rAkha. kuMbhAne kaMda ane padmapatrayukta kara. cha bhAgane kaLaze, traNa bhAganuM aMtarapatra (aMdhArI), cha bhAgane kevALa; cha bhAganI mAMcI; batrIza bhAganI jAMghI, buddhimAna zilpIe karavI. agiyAra bhAgane deDhIye, vAMdarAo ane grAsa mukhethI zebhate kare. cha bhAganI bharaNI, cha bhAgano mahAmevALa, traNa bhAga aMtarapatra (aMdhArI) ane daza bhAganuM galatALuM chajuM, sADAsAta bhAganA nikALAvALuM, buddhimAna sthapatie karavuM. 11-12-13-14 sa saTT? ) Ez kakSA that 'S E IllulfuldhAro pach che lift+Shi sa : zai I[1] * | HE R 3 ** It . I]li - P!:. maka s STS ina bhaTaka - >> S Eda che . janayA rako | YM ROK nAgarAdi maDavara-kAma 144 beka molayamuM praya merU mavara DevarabhAga 108 avara-bhAga 16e
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ suprasiddha pacAsara prAsAdanA maMDAvara-zekha ane aMdhAnA dipAlanA ane devAMganAnAM kaLAmaya svarUpa. Constructing by P. O. Sompura. dIpAva a. 5 bhaDavaranA bhadranA kaLAmaya gavAkSa ane dikSAla svarUpa, P. 2. Sompura dIpAva a. 5
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ suprasiddha somanAthajInA prAcIna prAsAdane bhagna maDevara. dIpAva a5 maDevaranA udgamaH deDhIye ane maMcikAnA be thaze dI paraNava a. 5
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna semanAthajInA bhavya prAsAdanuM pAchaluM bhadra, mahApITha ane khaMDita maMDovara (adhyAya 5)
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna seminAthajInA bhavya prAsAdanA gaja-azva-narathara yukta mahApITha tathA be aMdhAyukta maMDovara (adhyAya 5)
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlA maMdhiyAra sa. zAnadAra vAva bIjo 169 bhAgane maDavara- 23 kuMbha ma punareva pravakSyAmi kSuraka RtubhAgataH // 15 // kaLaze traviMzamavA jazo kArDa 4 aMtarALa hA vALa gaMtapatra mAM vasI jAti / 11 maMcikA maMcikA dazasArdA ca vedavedA ca jaMdhikA / 44 jadhA 1lA uddagama sAtinavaMta za zudramo pura | 7 | 12 bharaNa 10 mahAmevALa maLI virAmanA vazamI nathati | 4 aMtarapatra 16 chajuM aMtaHpatra caturbhAga poDazAMzaM tu chAdyakram // 18 / / nirgamo dazabhAgena evaM jJAtasuzilpibhiH // 169 have 169 bhAgane bIje maMDovara kahuM chuM - cha bhAgane khare, vaza bhAgane kuM, sADAdaza bhAgane kaLaze, cAra bhAga aMtarALa, sADAnava bhAga kevALa, sADAdaza bhAga maMcikA, cummAlIza bhAganI jaMghA, sADIogaNIza bhAgane deDhIyA, bAra bhAganI bharaNuM, daza bhAgane mahAkevALa, cAra bhAgane aMtarALa, ane seLa bhAganuM galatALuM chajuM, daza bhAge nIkaLatuM chajuM, jJAnavAna uttama zilpIe karavuM. 15-16-1-18 trIje ekase cummAlIza bhAgane nAgarAdi maMDAvara 5 pra tIraM kAma nArA movara | 22 / 20 kuMbha 8 kaLazo puraka paMramANu viMtiH matathA ! 2aa aMtarALa " pUrvamadhyApare bhAge brahmaviSNuzivAdayaH / / 20 // 9 maMcikA trijJA je samasyA satra paritA - 35 javA 15 uddagama nAsi saMghAdA meM zirAmAM che 22 8 bharaNuM 10 zirAvI puchapatra zamIciM ImA toraNAnitA . 8 mahAdevALa zA tarALa have huM trIje nAgarAdi maDavara (144 bhAgano) kahuM chuM13 chaju pAMca bhAgane khare, vIza bhAgane kuM kare. temAM pharatA 144 bAjumAM tathA madhyamAM ema brahmA, viSNu ane rUdranAM svarUpo karavAM, bhadrane viSe traNa saMdhyA devIonAM rUpe pharatA parikara sAthe karavAM. (dipAlAdi) rUpa karavAM, paDhAnA bhAgamAM gabhera devAnAonAM rUpa karavAM. kamaLanA patrathI zobhatI teraNa yukta thAMbhalIovALI uttama rathikA (gavAkSa) karavI. 19-20-21
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 jJAnaprakAza dIpArNava kalazo vasubhAgastu sArddhadvI cAntaHpatrakam // 22 // vama tArI cA navamanA . paMcatriMzaducchUitA ca jaMghA kAryA vicakSaNa ! // 23 // bhramanirvANataiH staMbhai- sikopAGgaphAlanAH / mUlanAsikasarveSu staMbhaH syAccaturasrakaH // 24 // gajaiH siMharAlaizca makaraiH samalaMkRtAH / karNeSu ca dikpAlASTau prAcyAdiSu pradakSiNAH // 25 / / | kuMbhA upara ATha bhAgane kalaze, aDhI bhAganuM aMtarapatra, ATha bhAgano kevALa; nava bhAganI mAcI, pAMtrIza bhAganI jaMdhA karavI. (paMcikAmAM cheDe nikALe kADhI te para) upAMgaphAlanAomAM rUpanI bAjumAM thAMbhalIo karavI. te upAMga phAlanA badhA mULanAzakaHkhuNA corasa rAkhI thAMbhalIo nIkaLatI karavA. te thAMbhalIone hAthI, siMha, virAlikA ane makara mukhathI alaMkRta karavI. rekhAmAM pUrvAdi pradakSiNAe ADa digyAlonA svarUpe karavAM. 22-2324-25 adhakezvara nAza ziva
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ S FIRE prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 jJAnaprakAza dIpArNava 'nATayezaH pazcime bhadre dakSiNe cAndhakezvaraH / caMDikA uttare devI daMSTrAsu vikRtAnanA // 26 // pratirathe tatra devyaH __kartavyAzca dizAdhipAH / / vArimAge munIndrAzca pralInAstapaHsAdhane // 27 // garAkSAkArabhadreSu ___ kuryAnirgamabhUpitA / nAgarI ca tathA lATI vairATI drAviDI tathA // 28 // zuddhA tu nAgarI khyAtA . prikrmvivrjitaa| strIyugbhasaMyutA lATI vairATI patrasaMkulA // 29 // maMjarI bahulA kAryA jaMghA ca drAviDI sadA / | tripurAntaka ziva nAgarI madhyadezeSu lATI lATe prakIrtitA // 30 // drAviDI dakSiNe deze vairATI sarvadezajA / 1. ahIM zivaprasAdane kalpanAthI zivAdi svarUpe zivanAM judAM judAM kahyAM che. paraMtu je devanA prAsAda heya tenA paryAya svarUpe bhadranA gokhalAomAM karavAM. jainaprAsAda hoya te namUrtio mUkavI. jene te rIte prAsAdane merUpa mAne che, tema devInA prAsAdomAM caMDInA anya ravarUpavALI mUrtio bhadranA gokhalAomAM mUkavI. A mUrti pUjanIka be gaNuya. 2. aMdhakAranuM svarUpa zive aMdhakArAsura daityane vadha karyo tyAranuM che. zivanA trizaLa para aMdhakAsurane uMce caDAvela vIve che. tevA svarUpe dezamAM ghaNuM meTAM jovAmAM Ave che. banArasa sAranAtha myujhIyamamAM ane ujajaina mahAkAlezvaranA maMdiranA kampAunI parasALamAM, aMdhakArAsuranI bAra ne cauda phuTa uMcI bhagya mUtio ghaNI suMdara che. somanAthamAM paNa hajAra varSa pahelAM maMdiranA pIThanA bhAdamAM paNa AvI nAnI mUrti hatI. tripurAli
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 che prAsAdokya maMDogharAdhikAra a.5 jJAnaprakAza dIpArNava jadhAnA pazcima bhadramAM nATayezvara (zivanaTarAja), dakSiNa bhadramAM aMdhakezvara (ziva), uttara dizAmAM bhadramAM dAMtavALI vikRta mukhavALI caMDikAnAM svarUpe karavAM. aMdhAnA pratirathamAM devIo ane dizApatinAM (ane devAMganAnA) svarUpe karavAM. pANItAra vArimArgomAM tapasyAmAM lIna evA munionAM rUpe karavAM. bhadrone viSe nIkaLatA evA suzobhita gekhalAo karavA, nAgarIka loTI; vairATI ane drAviDI ema cAra muni-tApasa yuma-35 prakAranI jaMdhAomAM nAgarI jAtanI jaMghA parikama sahita zuddha che. lATI jaMghA strIyugma (jeDalAvALI) rUpavALI verATI jaMghA pothI yukta jANavI. drAviDI jevA aneka prakAranI maMjarI (aMDako)vALI jANavI. nAgarI jAti madhyadezamAM, lATI dakSiNa gujarAta-lATa pradezamAM, drAviDI dakSiNa pradezamAM ane virATI prathA sarva dezomAM che. 26-27-28-2-30 utara vaMzaH pArjitaH | rU bharaNI vasubhAgA tu paMcaiva ca shiraakttii| tavaM paMcabhiH paTTa kapotAlI vasu smRtA // 32 // dvisArddhamaMtaHpatraM ca tridaza kUTachAdhakam / nirgamaM dazabhAge tu mervAdinAmataH zRNuH // 33 // 1-2 anya graMthamAM phirThThI vimAnA zirAvatI ane pada sAthe daza bhAga kahyA che. jyAre ahIM sirAvaTI pAMca bhAganI ane sarva paMkhA para pAMca bhAgane paddha karavAnuM kahyuM che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ ET - khajurAhanA kaMThaya mahAdevanA kalApaNa maMdiranA bhadrane gavAkSa ane uttarottara traNa aMdhAvALe aneka devasvarUpa sAthe maMDovara dIpANIva a. 5
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ET) 12/2; orisA (uThIyA) pradezanA prAsAdanA Dovara dIpAla a. 5
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 jJAnaprakAza dIpArNava 5 jadhA upara dADhI paMdara bhAganA, tenA khuNe vAMdarAonAM rUpe, ane grAsapaTTIthI alaMkRta karavA. ATha bhAganI bharaNI, ane pAMca bhAganI zIrAvaTI, tenA para pAMca bhAganA paTTa karavA. mArkavALa ATha bhAgane, aDhI bhAgane 'tarapatra, tera bhAgavuM channuM, tene nIkALeA deza bhAganA rAkhave. ema kula 144 bhAganA maMDovara kahyo che. have A maDaeNAvara para (bharaNInA thara parathI) mada nAmanA maMDAvara kahuM chuM te sAMbhaLeA. 31-32-33 merU maTAvara araNyUrdhva bhavenmaMcI aSTabhAgasamucchritA / paMcaviMzatikA jaMghA ugama trayodaza // 34 // aSTabhAgA ca bharaNI saptabhAgA zirAvaTI / caturbhAgaM tu paGkaM syAt tadUrdhvaM zRNu paMDita ! // 35 // afe kapotAliH dvisArddhaM cAntaHpatrakam / kUTachAdya dvAdazAMza karttavyaM sarvakAmadam // 36 // vistareNa samutsedho yAvatprathamabhUmikAm | bhRMgakUTodayaM tyaktvA zeSaM maMDovaraH smRtaH // 37 // (merU saDAvara--jue pRSTa 66) merU maMDAvaranI racanA vibhAga kahe cheH(144 bhAganA maMDovaranA kharAthI bharaNI sudhInA nava thAnA 110nA bhAga uparathI eTale) bharaNI upara ATha bhAganI mAcI, pacIza bhAganI ghA, tera bhAganA dADhIyA, pharI ATaeN bhAganI bharaNI; sAta bhAganI zirAvaTI, ane cAra bhAganA paTTa te upara ATha bhAganA mahAkuvALa, aDhI bhAgane! aMtarALa ane 12 bhAganuM Rtu', ema 110nA bhAga para nava tharanA 8aaaa bhAga maLI kula 198 bhAgane meDAvara sarva kAmanAne ApanArA jANavA. paheALA pramANenI ubhaNI jamIna parathI pahelI bhUmi sudhInI rAkhavI. zrR Mge ane kUTanA udaya choDI daIne khAkI nIcenA bhAga mAMDAvaranI uMcAI jANavI. 34-37 1 merU mAvaranA vibhAga aparAjIta sUtrasaMtAna sUtra 128mAM be chA' ane traNa jAgIvALA merU ma DAvara kahyo che. jyAre ahIM e ja dhAte eka chAvALA merU ma'Devara kahyo che. 144 bhAganA bhaDAvaranA kharAthI bharaNI sudhInA nava thAnA 11nA bhAga (upara bleka 74 thI 36mAM batAvelA) mAcIthI chajjA sudhInA nava thAnA 87 / / bhAga maLI 198 bhAga thayA, te upara LI 51 bhAganA cha tharA chA sudhI karI kula 249 bhAganA mahAmAvara aparAjitakAre kahyo che. A graMthamAM batAvela be jaMdhA ane eka chAvALA mema DAvara, somanAthajInA jInA maMdiramAM hatA. dvArikAmAM paNa che. temaja mAtrunA cAmukhajInA maMdirane paNa A prakAranA merU DAvara che. tAraMgAnA sabhrama prAsAdane meM chA' che. paNa A udayamAna barAbara pahelA chA parathI bAvana bhAga maLatA nathI. kadAca koi anya graMthaiAnA AdhAre te racanA karI haze. El.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - htE: : - kAra J - - ja: * ja A ) . che. Sii 1GB : E. = IT | = = rU che chI CREATE *-- kayA - nA mAM * = = - ja - - - - ta rAke s -mi che na So w = == EA. * jamIna haDI kAkA SIN dara gira che. I - sAMdhAra mahAprAsAdane be ghAyukta merU maDavara
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ rANAvAvA vavAdhikAra . 1 zAkhA pharAra sabhramodaye prAsAde sthApya merumaMDovaram / rANAntare mAna-murAM mataH kRg | rU8 kuMbhakena samA kuMbhI staMbha zirazca jaMghayoH / paTTa vA udgamAntena zeSabhUmivirAjite' / / 39 // sabrama prAsAdanA udaya bhAnamAM merU maMDevaranI racanA karavI. have tenA bahAranA tharavALA ane aMdaranA staMbhanA choDanA udayane meLa rAkhavAnuM kahuM chuM te sAMbhaLe. kuMbhA barAbara kuMbhI (uMbare gaLIne), staMbha (bharaNuM) ane sarU jaMghAnA mathALAmAM samAvavuM. ane pATa deDhIyAnA udaramAM samAvavo. bAkI uparane mALa bhUmi jANavI. 38-39 vimAne bhUmije caiva vairATe ca tathaiva ca / vallabhyAM ca samasteSu prAsAde paramodayaH // 40 // * vimAnAdi, bhUmijAri, virATAdi ane vallabhAdi e sarva prAsAdane udaya A pramANe jANa. 40 cethe sADA sAta bhAgane maDavara- 1 kuMbha bA kaLaze Tima du pAmara mArA - aMdhArI vA vALa mAIku ghara: --taraNArdha vAta ? mAMcI aa bhAgArdhA tu kapotAlI maMcikA tatsamA bhavet / nA baMdhA mAtracaM Aya marI jamAtA ! 42 . mahAkevALa * aMdhArI zirAvaTI cArdhabhAgA paTTAI hi pAdAntaram / / kUTachAdya pAdonAMza nirgama ca padadvayam // 43 / / ho haju zA. 1. "kuMbha uduMbarAMtena '-pAThAntara 2, pahodaya tu jaMghAMte udgamodaraM sthApayet / upayupari saMsthApya bhUmyate bharaNyantakam // 32 // (vRkSAra a. 146) mayukta sAMdhAra prAsAdanA merU maMDovaramAM aMdhAnA upara pATa udaya doDhIyAnA udaramAM samAva. ane uparanI bhUminI sthApanA karavI. pahelI bhUminI ata bharaNInA thare Ave. (te para mAMcIne thara). 8. phakta A sADAsAta bhAganA sAmAnya maMDovaramAM khArAnuM mAna pITha bheru jANavuM. ane A maMDavAmAM bIjA maMDovaranI jema deDhIyAne thara paNa kahyo nathI. khare
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ prArA maMafdhakAra . 1 grant va sADA sAta bhAgane maMDovara kahe che - khare pIThamAM lupta thaya jANo. kubha savA bhAga, kaLaze aradhe bhAga, aMdhArI pA bhAga, kevALa aradhe bhAga, mAMcI aradha bhAga, jaMghA be bhAga, bharaNuM aradho bhAga, zirAvaTI aradhe bhAga, mahAphevALa aradhe bhAga, pA bhAga aMdhArI, ane chajuM paNe bhAga udaya; ane be bhAga nIkaLatuM karavuM. ema kula sADA sAta bhAgane maMDovara karo.5 41-43 svalpadravye mahatpuNyaM mayoktA yuktikA bhavet / piThaM tu kathita pUrva-mUrdhva staramataH zRNu // 44 // kharaH kuMbhI ca kalazaH kapotAlI syAdantaram / na kuryAdudgamaziraM jaMghArUpANi maMcikAm // 45 // pIThamaja gaNavAnuM sUtra badhA maMDovaramAM eka sarakhuM gaNavAnI bhUla na karavI. sAdhAraNa maramAM ocho thara darzAvavAnA kAraNe, Ama ahIM kharA viSe kahyuM che. chatAM paNa sUtrasaMtAna sUtra 128mAM 1 khare, 2 kuM, 3 kaLaza, 4 aMtarALa, 5 kevALa, 6 rUpa vagaranI jaMdhA, 7 bharaNI, 8 mahAkevALa, 9 aMtaLa, 10 te para chaju ATalA dasa thare bAMdhavAnuM alpa drazyathI maMdira bAMdhatAM karavAnuM kahyuM che. jyAre bIjA maMDevaramAM tera-13 thare kahyA che, 4. anya maMDevarAma chajAnA udaya karatAM nijhama e kahyuM che, jyAre ahIM udayathI nigama vadhu kahyo che ! 5. A graMthamAM mahAmerUmaDevara sivAya cAra maMDovara kahyA che. te sivAya sattAvIza bhAgane maMDevara paNa ghANAmaMTana graMthamAM A nIca kahyo che. pIThata chAdyaparyanta saptaviMzatibhAjite / / dvAdazAnAM khurAdInAM bhAgasaMkhyA krameNa tu // 1 // syAdekavedasArdhAdha-sArddhasArdhASTabhitribhiH / sAdhesA'dhabhAgaiH syAd dvisAdhaMdvayaMzanirgamaH // 2 // pITha uparathI chajA sudhInA maMDevaranA 27 bhAgamAM bAra kharA Adi ghare saMkhyAnA krame karavA. 1 bhAga kharA, 4 bhAga kuM, ghA kaLaze, je bhAga aMdhArI, 1 bhAga, kevALa, bhAga mAMcI, 8 bhAga jadhA, 8 bhAga doDhIyA, 1 bhAga bharaNI, pA bhAga mahAkavALa, bhAga aMdhArI, ane cha nuM aDhIbhAga, udaya ane nIkALo be bhAga, ema kula 27 bhAgane maDevara jANa. vaLI Thakkara rUe vAstusAra graMthamAM chajA paranA virATa ane bahAranA thara maDavaramAM gaNI bhAga ApelA che. jaMbA para chAjalIne thara vizeSa kaDyo che. jyAre mahAkevALa ane aMtarALanA thare kahyA ja nathI. te vidvAne koI graMthAdhAre kahyuM haze! tharavibhAga-1 khare, 3 kuMbhe, nA kaLaze, A kevALa, zA mAMcI, pA jevA, 1 chAjalI, 2 urUjadhA (dADhI), nA bharaNI, lA zirAvaTI, 2 chachuM, 1 virATa ane zA prahArU, ema tera tharAnA pacIza vibhAga kakSA che. A sivAya anya prakAranA maMDevarenuM zilpamAM nirUpaNa kareluM che.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha- aNahIlapura pATaNanA suprasiddha paMcAsara prAsAdano maDavara. sthapati-pra. o. somapurA dIpAva a. 5 moDherA sUrya maMdirane bhagna maMDapa. pITha kakSAsana taMbhe AdinuM suMdara kAma dIpANava
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna maMdirane kaLAmaya deva devAMganAnAM aneka svarUpa yukta maMDovara dIpAva a. 5
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ mALavA-udayezvara prAsAdane kaLAmaya maMDovara ane zikharane aMza. (adhyAya 5)
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlItANuM-zatruMjaya taLeTI paranA Agama maMdiranuM praveza dvAra tathA alAke (adhyAya 10). (Constructing Architect P.O. Sompura)
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ baraoi kaMkottara ka. 1 zAnajI rAva bharaNyavaM kapotAlI-mantarAla tu chAdhakam / iti sAdhAraNaH proktaH prAsAde starasaMkhyayA // 46 // alpadravya khaca meTuM puNya prApta thAya tevI yukti meM kahI che. (kAmada ke kaNuM) pIThanuM AgaLa kahyuM che. te uparanA thara sAMbhaLe. khare, kuM, kaLaze, aMtarALa ane kevALa. te para rUpa vagaranI jaMdhA, bharaNI, mahAkavALa, aMtarALa ane chaju. ema (daza) thare karavA. te tharavALAmAM deDhIyAne thara, ziravATI ane mAcIna ema traNa thara na karavA. temaja jaMghAmAM rUpa kAma na karavuM. e rIte sAdhAraNa sAde maMDovara prAsAdanA thara saMkhyA sAthe kahyA. 44-45-46 (Ane nakaze maMDovaranI sAthe Apela che.) anya jAtinA prAsAdanA udaya siMhAvalokanAH sarve siMhakarNavibhUSitAH / vistArArdhaM samutsedhaH paryantaM pRthu chAdyakam // 47 // latine sAndhAre mizre vimAnanAgare tathA / vimAnapuSpake caiva kuryAttu nAgarodayaH // 48 // dhAtuje ratnaje caiva dAruje tu rathAruhe / nAgaracchaMdamivokta posAde paramodayaH // 49 // sarva siMhAvalokana jAtinA prAsAdanA keNe-khuNAo siMhethI zobhAyamAna karavA. AvA prAsAdanI chajA sudhInI ubhaNI, vistArathI aradhI karavI. latina, sAMdhAra, mizra, vimAnanAgara ane vimAnapuSpaka, e jAtinA prAsAdanI ubhaNI nAgara jAtinA prAsAdanI ubhaNI pramANe karavI. dhAtu ane ratnanA, ane kAnA tathA rathArUha jAtinA prAsAdanI ubhaNI paNa nAgarachada pramANe karavI. 47 48-49 drAviDe tu samutsedho yAvacchAdhola mastake / karNamAne samutsedhI ghaMTAntaM yAvatkalpayet // 50 // ekabhUmyAdito vRddhi-ryAvad dvAdazabhUmayaH / anukrame jaMghAddhi-durcAdito bhAskarAntakam // 51 // drAviDa jAtinA prAsAdena udaya chajAnA mathALA sudhI jANa; paNa jeTaluM rekhAyuM hoya, teTaluM tilaka (ghaMTAnA) mathALA sudhI udayamAna rAkhavuM. A prAsAdene ekathI bAra bhUmi (mALa) karavA, tenI anukrame bethI bAra sudhI jaMghA karavI. 50-51
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- ----- garbhagRhanuM svarUpa caturasra bhadraka ca subhadraM pratibhadrakam / jarma nIyaM ho jarmamatima / para che ? kuMbhI tu kumbhake jJeyA staMbho jJeyastathodgamaH / bharaNyA bharaNI jJeyA kapotAlI tathA ziraH // 53 // kUTachAdya paTTasama-maqadaye karoTakaH / nava sArhodaye kuMbhye-kA sArdhapaMcastambhakam // 54|| ardhena bharaNIzIrSa-meka paTTastu sArddhakam / sapAda sAI pAdona garbhodayasya mAnakam // 55 // garbhagrahanuM svarUpa kahe che-gabhArAnuM taLa-corasa, bhadravALuM. subhadra ane pratibhadra-evAM phAlanAM aMdara traNa bAjunA corasAmAM karavAM. (garbhagRhanI upAMgenA nakazA AgaLa ApelA che. paraMtu garbhagRha pahoLAI karatAM uDAImAM vadhu hoya te yamacullI nAmaka vedha deASa jANo, staMbha ane maDavarane meLa-garbhagRhanA thAMbhalAnA choDanI kuMbhI maMDovaranA kuMbhA barAbara rAkhavI; deDhIyA jeTalo staMbha; bharaNI pramANe bharaNuM, mahAkevALa (aMdhArI) barabara sarU rAkhavuM. galatALA chajA e che barobara pATa rAkho. te pATa upara gabhArAnA vistArathI ardha uMce kalADIo-vitAna (dhuMmaTa) kara. para garbhagRha thaMbha pramANa 1. garbhagRha saMbaMdhanA zloka para thI papamAM kahelA vidhAnane sarva rIte vicAra karIne buddhimAna zilpIe kArya karavuM. junA niradhAra prAsAdanA maMDapane kamAne karavAnI prathA nahotI; ane sattaramI sadI pachI kamAna karavAnI prathA muslIma sthApatyanA anukaraNa rUpe thaI. dvArA vADha (nIradhAra prAsAdamAM) doDhIyAnA mathALA barAbara ne bharaNInA taLanA samasUtra sAmAnya rIte "heya che. eTale te staMbha ane dvArane mathALe samasUtrataM cA-thAMbhale uddagamanI barAbara meLava. ane thAMbhalA barAbara niradhAra prAsAdamAM ThArane vADha samasUtra hoya che. bahAra traNa bhadranA gokhalAne vADha jAgInI upalI chachanA taLa barAbara samasUtra sAmAnya rIte hoya che. te gokhalA ane kArane vADha samasatramAM junAM kAmamAM nathI hotomaLato nathI. tethI te deza che, ema na mAnavuM. paNa te eka prathArUDhI che. kamAnavALA maMDapa ke cekInA thAMbhalA ane kArane vADha paNa maLato nathI. eTale kamAnone pAya dvAramAM maLe che tene deva mAna, te samaja vagaranuM che. te doSa nathI, - 01 mar * -:***** , 0
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 jJAnaprakAza dIpAva athAgatu have bIjuM kahe che. garbhagRhanA udayanA sADAnava bhAga karI, eka bhAga kuMbhI, sADA pAMca bhAga staMbha, ardhA bhAganI bharaNI, eka bhAganuM sarU, ane deDha bhAgane pATa rAkhave. (kula sADAnava bhAga karavA). garbhagRhanA padathI savA de ke piNA be gaNo garbhagRhane udaya rAkha. pa3-54-55 jorI pramANa--kolI pramANa kolImAna pravakSyAmi padapadArthavyaMzataH / koNAdho naiva kartavyA prAsAdakoNe jalAntaram // 56 // bhadracchaMde na karttavyaM jalAntaraM muzilpibhiH / anyathA sthApayedhastu zilpI syAd doSakArakaH // 57 / / kolI poDazAMze bhadre vistRta salilAntaram / / 2jalAntaraM caturbhAga pravezamekabhAgataH / / 58 / / mukhAliMdobhaye pArthe kokilA zubhalakSaNA / koNavistAravistIrNA karttavyA zilpibhiH sadA // 59 // have kelI pramANa kahuM chuM -- garbhagRhanA pada pramANe, padanA ardha bhAge, athavA padanA trIje bhAge ema traNa pramANa, ahIM kebIna nIkALAnA kahyA che. (pahelAI te garbhagRha pramANe sAmAnya rIte heya) te kahelA traNa pramANathI ochuM eTale keNa rekhAnA vibhAgathI ochI keLI te na ja karavI. prAsAdanI rekhA (kenI pAse) buddhimAna zipIe pAtAra pADa. paNa keLInA bhadra chaMdamAM buddhimAna zilpIe jalAntara pANIyAra na pADa. je keLInA bhadra pANItAra pADe te zipIne deSakAraka jANavuM. (anya graMthamAM pANatAra pADavAmAM ghaNA de kahyA che.) salilAntara keLInA daLa eTale jeTalI keLI hoya tenA soLamA bhAge bhadrane (nIkALA vistAra kare. karNarekhA ane koLInA vacce jalAntara pANatAra cAra bhAgane ane tenI uMDAI eka bhAganI rAkhavI-- kALI salilAntara mukhAliMdanA baMne bAju upara kekilA (prAsAdaputra) zubha lakSaNa cukta karavI. vistAra keNarekhA barAbara pahelAI haMmezA zilpIe rAkhavI. 56 thI 19 thayAnya strI mA-kolI pramANe bIjuM - madhyasthA prAsAdapAde bhramA sA ca trimAgataH / adhe tu saMbhramA kolI prAsAdasya pramANataH // 6 // 1. "pRthar fkanAMg_pAThAntara. 2. "nItAra- 4 tara-pAThAntara,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 prAsAdodaya maMDovarAdhikAra a. 5 zAnaprakAza dIpAva prAsAda rekhAye hoya tene bhAganI kaLIne madhyasthI; trIjA bhAganI keLIne bhrama ane prAsAdanA ardha bhAganI keLIne sabhrama, ema traNa prakAranAM pramANe koLInAM nAma sAthe kahyAM che. 60 praNAla vicAra- pUrvAparasya prAsAde praNAlaM zubhamuttare / dakSottare zubhaM pUrva caturjagatI maNDape / / 61 // pUrva ane pazcima mukhanA prAsAdane praNAla (paranALa) uttare mUkavI te zubha che. tathA uttara dakSiNa mukhanA prAsAdamAM praNAla pUrve mUkavI, paraMtu jagatI ane maMDapamAM te cAre dizAe pANInA nikAsanI praNAla rAkhavI. 61 ityuktaM mAnamuddiSTaM vAstuvidbhirudAhRtam / dharmArthakAmamokSANAM kathitaM prAptihetave // 62 // vAstuvidyAnA jJAtAe upara pramANe je mAna batAvela che, te pramANe karavAthI, dharma artha kAma ane mokSanI prApti (ne hetu kahyo che) thAya che. dara sarvaphalamatrAnoti idRzaM vAstu kArayet / anyathA kurute vAstu zilpadoSo mahAn bhavet // 63 // itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpAve prAsAdodaya maMDovarAdhikAre paMcamo'dhyAyaH // 5 // vidvAna zilipaonA kahyA pramANe vAtu karma karavAthI, Icchita phaLa maLe che, paNa tethI ulaTuM kAma karavAthI, zilpane mATe bhaya utpanna thAya che. 63 itizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvane prAsAdanA udayamAna ane mAvarAdhikA2 nAma, zipa vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe racela, zila5prabhA nAmanI bhASATIkAne pAMcame adhyAya samApta. 1, kALI mukavAne hetu zikhayukta prAsAdanA upAMgenA nIkALAnA kAraNe buddhi pUrvakane che. paraMtu saMvaraNAyukta prAsAdane kaLInuM alpa pramANu yogya che. agara tenAthI hatI. kAraNa ke tenAM upAMge ghaNuM ochI hoya che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ , [ staMbha ane maDavarane samanvaya (adhyAya 10) t chathI dhAraka pevI hAlaidADhadha ke nai ke ? - bIjA 14thA nA prayanA ratanAla nI dhafiews muvIna pIThano che. DayA paddha mAnava kalAka 5thanA kanaka Grumolly Row
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave SaSTho'dhyAyaH / / dvAramAnAdhikAra zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi prAsAdadvAramAnakam / ekahaste tu prAsAde dvAraM syAt SoDazAGgulam // 1 // SoDazAGgulA vRddhizca paryantaM caturhastakam / guNAjulA bhaved vRddhi-vicca vasuhastakam // 2 // ata Urdhva dvayAgulA vRddhiH paMcAzaddhastakam / nAgare dvAramAkhyAtaM prayuktaM vAstuvedibhiH // 3 // zrI vizvakarmA kahe chehave huM nAgAdi dvAramAna kahuM chuM. eka hAthanA prAsAdanA dvAranuM mAna seLa AMgaLa udayamAM karavuM. pachI cAra hAtha sudhI-pratyeka hAthe seLa seLa AgaLa vadhArIne dvArane udaya karavo. pAMca hAthathI ATha hAtha sudhInA prAsAdanuM dvAramAna pratyeka hAthe traNa traNa AMgaLa; ane navathI pacAsa hA sudhInA prAsAdanuM dvAramAna-be be AgaLa vadhArIne karavuM. A pramANe vAstu karmanA jJAtA vidvAnee nAgarAdi jAtinA prAsAdanuM dvAramAna kahyuM che. 1-2-3 yAnavAhanaparyaGke-dvAraMpAsAdasamasu / dIrghato'yaM ca vistAraM zubhaM syAttu kalAdhikam // 4 // pAlakhI, vAhana, palaMga, prAsAda agara gharanAM dvArane laMbAI (uMcAI)thI aradhA mAne pahoLAI rAkhavI e zubha che, temAM paNa laMbAIne saLage bhAga vadhArIne pahoLAI karavAmAM Ave te adhika zreSTha che. 4 Aya deSanI zuddhi mATe cUnAdhika karavAmAM deSa nathI- agula dvitrika vApi kuryAddhIna tathA'dhikam / AyadoSavizuddhayartha isvavRddhI na dUSite // 5 // Aya doSanI zuddhi mATe AvelA mAnamAM eka be ke traNa AMgaLa e chAvatuM karavAmAM deSa nathI. 5 sa, 10
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 attaraidhikAra a 6 mizrake latine caitra tathA vimAnanAgare / dazahastAtparaM yAvat sArvadhAreSu kAmadam || 6 | vimAnapuSpake caiva tathA fiercent | prazasta nAgara dvAraM karttavya zAstrapAragaiH // 7 // jJAnaprasArA phIvALI+ mizrajAti, latinajAti, vimAnanAgara jAti; daza hAthathI uparanA (bhramaNI= pradakSiNAvALA) sAva dhArajAti, vimAnapuSpaka ti ane siMhAvalekana jAti, e sarva jAtinA prAsAdane nAgarAdi jAtinuM dvAramAna karavuM zreSTha che, ema zAstranA pAragAmI vidvAneAe kahyuM che. |--7 bhUmija prAsAdanu dvAramAna-- ekahaste tu prAsAde dvAraM sUryAGgulodayam / haste haste sUryavRddhi - vatsyAt paMcahastakam // 8 // paMcAGgulA bhaved vRddhi - yavatsyAt saptahastakam / vedAGgulA bhaved vRddhi-netrahastaM na saMzayaH // 9 // ataUrdhvAGgalA' vRddhi-yavatpaMcAzaddhastakam / bhUmije dvAramAnaM tu prayukta vAstuvedibhiH // 10 // eka hAthanA prAsAdanuM dvAramAna khAra AMgaLa udayamAM karavuM, tema pAMca hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe khAra khAra AMgaLa, cha thI sAta hAthanA prAsAdane pratyeka hAthe pAMca pAMca AMgaLa, ATha ne nava hAthanA prAsAdane cAra cAra AMgaLa, dasathI paMcAsa hAthanA prAsAdane pratyeka hAthe ekeka AMgaLa vadhArIne dvArane udaya karavA. A pramANe bhUmijAdi prAsAdanu dvAramAna vAstuzAstranA vidvAne e kahyuM che. 8-10 vallabhyAM caiva vairATe vimAne bhUmijo yathA / anyathA ca na karttarvyaM yadIccheca zriyAdikam // 11 // vallabhI, vairATI ane vimAna jAtinA prAsAdonA dvAramAna bhUmija prAsAdanA dvAramAne karavuM. kalyANu ane lakSmInI icchAvALAne khIju` dvAramAna karavuM nahi. 11 1. aparAjita sUtrasatAna Adi thAmAM "kacALulA" pADe che.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAramAnAdhikAra a. 6 drAviDa prAsAdanuM' kAramAna ekahaste tu prAsAde dvAraM caiva dazAGgulam / dazAGgulA bhaved vRddhi - ryAvatpastakaM bhavet // 92 // - / / jJAnaprakAza dIpAva ata Urdhva paMcAGgulA vRddhiH syAd dazahastakam / dvayAGgulA tato vRddhi - yavatpaMcAzaddhastakam // 13 // drAviDe dvAramAna tu prayuktaM vAstuvedibhiH / prAsAdasadRzaM dvAraM phAMsanAkAre drAviDam // 14 // eka hAthanA prAsAdanuM dvAramAna deza AMgaLa uyamAM karavuM; ethI cha AMgaLa sudhI pratyeka hAthe daza daza AMgaLa; sAtathI daza hAtha sudhInA pratyeka hAthe pAMca pAMca AMgaLa, ane agiyArathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdanuM dvAramAna abbe AMgaLa vadhArIne karavuM. A vAstuzAstranA vidvAne e drAviDa jAtinA prAsAdanuM dvAramAna uyamAM kahyuM che. kAMsanAkAra jAtinA prAsAdone paNu drAviDa jAtinu' dvAramAna karavu. 12-13-14 dhAtuje ratnaje caiva dAruje ca rathAruhe / mAsAdasaha chaMda pramANaM dvArasaMyutam // 15 // zAkhAonAM nAma dhAtunA ratnanA prAsAde| ane dArUtide (kAinA) tathA rathArha tathA te prakAranA prAsAdAnA jevA chaMdanuM dvAra pramANu eja pramANe karavu. 15 - ra 8 smarakIrttiva prabhavA subhagA gAMdhArI tathA / 75 pa 7 8 naMdinI mAlinI caiva hastinI mukulI tathA // 16 // 5 padminI navazAkhAca ekAdyAtaH prakIrttitAH /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 dvAramAnAdhikAra a. 6 jJAnAvAi lIjAnava paNa spAma, | me thaIzAvA. karavAnI eka zAkhAne smarakIti, be zAkhAne prabhavA, trizAkhAne 1 parana. subhagA, cAra zAkhAne gAMdhArI, pAMca zAkhA nenadinI, cha zAkhAne che . ma. 1 cazaraNA. ne hastinI, ATha ne zAkhAne mukulI ane , nava zAkhAne pavinI rajA . ema ekathI nava nilA. zAkhAnAM nAma kahyAM mAlinI, sasazAkhA, dhAraNA vistAra bhAga11 nivAravA. minI. ghama. rajavaranA 1 ByAra yastARbhAga 6 risaoNramANe, parathI jAnI. tri-paraca-sama-nava zAkhA taLa vibhAga-nAma tathA pratizAkhA, che vistAramALa8. ku sAravA. . rAjA.) fdharAyA rupama ruyazAvA. T lengaranza ' 1siMha rANA, - - Ruytsh sI 2mai -gagra." subhagA . mAM | 1. aparAjita sUtra 11 mAM kahyuM chepAnI-nava zAkhA, haritanI sakhazAkhA ane naMdinIpaMcazAkhA, e traNa sarvottama jANavI. 8-mukulI, 6-mAlinI, 4-gAMdhArI, ane trizAkhA subhagA, e cAra madhyama; ane 1-marakIti, ne 2-sukhabhA kaniSTha zAkhAo jANavI. vaLI zAkhAenI jaDamAM Aya ApavAnuM kahyuM che. nava zAkhAne khavAya, sasazAkhAne gajAya, paMcazAkhAne vRSAya, ane trizAkhAnI jaDamAM siMhAya Apa. bIju eka graMthamAM trizAkhA chaThThA bhAge, pacazAkhA pAMcamA bhAge, saptazAkhA yA bhAge, ane navazAkhA trIjA bhAge vistAramAM karavI evuM vidhAna che. bute ja 2 maM GE *6mI sasa paranyA. navinI dvIparIvaDI. T . *nare 1
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhu delavADA maMdira tA rUpayukta dvAra zAkhA, khaMbhe ane teraNa dIkSANuva a, 6
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhu delavADAnA suprasiddha maMdiranI devakulikAnA SoDaza vidyAdevI yukta dvAra ane pratimA sahIta parikara dISANuva a, 6
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAmAnAdhiAra tra, 6 jJAnaprajA IvAnana samaca ekazAkhA tu zudre vaizye dvije smRtAH // 17 // nakzAkha devezAnAM devAnAM saptazAkhikaH / paMcazAkha sArvabhaume trizAkha maMDalezvare // 18 // eka zAkhA ane sama ( be, cAra zAkhAvALAM dvAra ) zudra, vaizya ane brAhmaNeAnA dvArAne viSe karavAM. navazAkhAvALuM dvAra mahAdeva (zivane), sasazAkhAvALuM dvAra sarva devadevIone, pAMca zAkhAvALuM dvAra cakravatti rAjAone, ane trizAkhAvALuM dvAra mAMDalika rAjAone karavu. 17-18 devAnAM dvAra-- zivadvAra bhaved jyeSTa kaniSTaM ca janAlaye / madhyama sarvadevAnAM sarvakalyANakArakam / / 19 // mahAdevanA prAsAdane jyeSTamAnanuM dvAra rAkhavu. ane dharmazALA manuSyAlayane kaniSTha mAnanuM dvAra rAkhavu. ane bAkI sarva devAnA prAsAdane madhyamAnanuM dvAra karavu. e kalyANakAraka che. 19 trizAkhA-- caturbhAgAMkita kRtvA trizAkhaM varttayettataH / madhye dvibhAgaH staMbho bhAgamekena nirgamaH // 20 // patrazAkhA ca karttavyA khazAkhA tathaiva ca / strIsaMjJA ca bhavecchAkhA pArzvayoH pRthubhAgikA // 21 // dy trizAkhAnA vistAra (jADamAM) cAra bhAga karavA. temAM e bhAganA vacalA rUpastaMbha=mANekastaMbha karavA, ane te eka bhAga nIkaLatA karavA. rUpastaMbhanI eka mAjI (dvAra tarapha) patrazAkhA ane bIjI bAju khalvazAkhA, akeka bhAganA vistAramAM karavI. te strI saMjJaka zAkhA che. rUpastabha purUSasajJakache. 2021 pacazAkhA-- paMcazAkhAM pravakSyAmi SaDbhAgena ca vistare / bhAgabhAgA bhavecchAkhA rUpastaMbho dvibhAgikaH // 22 // patrazAkhA ca gaMdharvA rUpastaMbhastRtIyakaH / caturthI khazAkhA ca siMhazAkhA ca paMcamI // 23 // 1. prAyeka zAkhAnA muSyanA rUpastaMbha che bhAmanA paheALA kahyo che. tenA nIkALA, eka bhAgathI paNa vadhu rAkhavAnuM anyatra karyuM che.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmanAra . 6 jJAnArA TIva paMcazAkhAnA vistAra (jADa)mAM cha bhAga karavA. temAM eka eka bhAganI zAkhAo, ane madhyane rUpastaMbha be bhAga karavo. pahelI patrazAkhA, bIjI gaMdharvazAkhA, trIje rUpastaMbha; ethI khatva zAkhA, ane pAMcamI siMhazAkhA jANavI. 22-23. DEINL Doe rou CARSMACHUMA : - - t -:: - - - ; as [ sasa zAkhA bAra-taLa adhacaMdra ane kAra laIne
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAramAnAdhikAra a. 6 mAzAkhA rAptazAkha mavakSyAmi vasurbhAga vibhAjitam / OMOM bhAgabhAgazca zAkhAH syumadhyastaMbho dvibhAgikaH 4 // 24 prathamA patra zAkhA ca gaMdharvArUpa zAkhikA / caturthI staMbha - zAkhA ca rUpazAkhA ca paMcamI // 25 SaSTI tu khala zAkhA ca siMhazAkhA va saptamI / mAsAda karNa sahite siMhazAkhA sametre // 26 jJAnaprakAza dIpAva samAkhA dvAra. Sc
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmAnA vistAra a. ph jJAnaprahAra TIpA va have saptazAkhAnAM svarUpa kahe cheH-- zAkhAnA jADamAM ATha bhAga karavA. adhI cha zAkhA akeka bhAganI karavI. paraMtu madhyanA rUpastaMbha e bhAganA karavA. pahelI patrazAkhA, khIjI gadhazAkhA, trIjI rUpazAkhA, ceAtheA rUpa staMbha, pAMcamI rUpazAkhA, chaThThI khavazAkhA ane sAtamI si'hazAkhA jANavI. prAsAda rekhAce hoya, tenI kharAkhara siDuzAkhA samasUtramAM karavI. 24- 25-26. 80 navazAkhA-- navazAkha' pravakSyAmi devAnAM durlabhaM sadA / tatra vizrAmyate rudraH tridazaiH saha saMyutaH || 27 // zAkhAvistAramAnaM tu rudrabhAgairvibhAjitam / patrazAkhA ca gaMdharvA rUpastaMbhastRtIyakaH // 28 // caturthI khalvazAkhA ca gaMdha caiva paMcamI | SaSThako rupastaMbhaca rUpazAkhA tu saptamI // 29 // aSTamI khalvazAkhA ca siMhazAkhA tathAntimA / peTane vistara: hArya; vecaturaMgaH || rU. || paMcamAMzena karttavyaH catuH sArddhana cocyate / evaM tu navazAkhAyAM rUpastaMbhadvayaM smRtam // 31 // 1. je devanA prAsAda hoya tenA pratidvAre cAre dizAnI dvArazAkhAemAM meM e ema ATha kahyA che, te pratihArAnAM svarUpe dvArazAkhAmAM dvArapAlanA sthAne karavAM. ziva, viSNu, brahmA, sUryAM, gaNeza, gauryAdi caDI ane jIna tI kara e pratyeka devAnA judA judA pratidvArA, mATe AThe, tenA Ayudi sAthe kalA che. te pramANe dvArazAkhAmAM dizA pramANe karavAM. vaLI vacalA rUpa staMbhAmAM je deva ke devI hoya, tenA paryAya rUpAnI paMkti karavAnuM paNa kahe che. viSNu maMdira hoya te dazAvatAra svarUpe thAya, jaina maMdiramAM kheDA vidyAdevIe paNa kare che. pratihArI je thAmAM kahyA hoya tevAM ja svarUpe karavAM
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo . THirl | ra Akhu delavADAnA samadala rUpa staMbhayukta kAra dIpAva a. 6
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhu delavADAnA derANI jeThANInA kaLAyata gekhalA dIpAva
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArAmAnAdhikAra a. 6 rAma jJAnaprakAza dIpAva paMcazAkhA dvAra. zio ! 1 hAratA khAdvAra ane dvAra dAna have nava zAkhAnuM svarUpa kahuM chuM; je devene paNa durlabha che. nava zAkhA vALA rUdranA prAsAdane viSe ziva, brahmA, viSNu Adi devA sahIta vizrAma kare che. zAkhAnA vistAramAM agiyAra bhAga karavA, temAM ekeka bhAganI sAta zAkhAo tA. 11
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 dvAramAnAdhikAra a. 6 jJAnaprakAza dIpArNava ane be be bhAganA be rUpastaMbhe karavA. pahelI patrazAkhA, bIjI gaMdharvazAkhA, trIjI rUpastaMbhazAkhA, cethI khatvazAkhA, pAMcamI gaMdharvazAkhA, cha rUpastaMbha, sAtamI rUpazAkhA, AThamI khatvazAkhA, ane chellI navamI siMhazAkhA jANavI. zAkhAnA peTA vistAranA cethA bhAge pAMcamA bhAge; athavA sADAcAra bhAge zAkhAnA pravezadvAra rAkhavAM. A nava zAkhAnI vidhi kahI. temAM be rUpa sta Ave (anya zAkhAomAM eka rUparaMbha hoya che.) 27-28-2930-31 vedAMze dvArapAlAzca gaMgAyamunayostathA / pare cAmaradhArI ca Uce mRNAlabhUSitam // 32 / / zAkhAnI uMcAInA cethA bhAge dvArapAla karavA. (DAbI zAkhAmAM) yamunA ane jamaNI zAkhAmAM gaMgAnAM svarUpe paNa karI zakAya. tenI be bAju cAmaradhArInAM svarUpa karavAM. te upara daMDa sAthe kamaLathI zebhatI zAkhAo karavI. 32 udubara vibhAga ane svarUpa- mUlanAsikasUtreNa eno sama ! dvArazAkhAne Theka-pratihAra-cAmara charadhArI dvAvistAratribhAgena madhye vRttamaMdArakam // 33 // udumbarasya cotsedhaM tridhAbhakta tu kArayet / pITha tu bhAgamekena dvibhAgA paTTikA bhavet // 34 / / maMdArakobhayapakSe kIrtivaktraM kuNIdvayam / uduMbara samAkhyAtaM padmamRNAlasaMyutam // 35 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ * dvAramAnAdhikAra a. 6 stanI sItArA cAra mALa sa rutIkA 2mAga pAMpa ganesh rupAdhikA maMzArA jJAnaprakAza dIpAva amAro zatmyamI udu'khara gALavAnuM' caturvidha pramANa-- hastinI sAdhyA bimAra mAga VISI sthaLa 83 udumbaraM kuMbhakAMta taducchrayazcaturvidhaH / tasyArdhena tribhAgena pAdonaM rahitaM tathA // 36 // pavitvaza saha samAkhAtala svarUpa (talakaDA)-zabodAra ane udumbaranA tala ane dana zloka 43 thI 38 maLavA mULanAsika=rekhAnA sUtra kharAkhara; kuMbhAnI uMcAI kharAkhara khareza mUkave (pramANamAM gALI paNa zakAya) dvAranI paheALArdhanA trIjA bhAge umarAnA madhyamAM gALa madAraka (mAthuM) karavuM. te uMbarAnI uMcAinA traNa bhAga karI eka bhAganuM UMcu pITha=kaNI jA karavA. ane bAkI e bhAganI paTTikA rAkhavI. uMbarAnA mANAnI ane mAju khuNIyA: ane kIttivatra grAsamukha karavAM. uMbarA kamaLathI zAbhatA karavA. 33-34-35
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAramAnAdhikAra a. 6 jJAnaprakAza dIpArNava uMbarAnI uMcAI gALavAnAM cAra pramANa kahyAM che-kuMbhAnI uMcAI barAbara uMbare rAkhavo. (2) kuMbhAnI uMcAInA ardha bhAge uMbaro nIce rAkho. (3) kuMbhAnI uMcAInA trIjA bhAge uMbare nIce rAkha. (4) ane kuMbhAnI uMcAInA cethA bhAge uMbare nIce rAkhave, arthAtu gALave. (uMbare gALatAM kuMbhI vADha talasvarUpa-talakaDAM te pUrvavat rAkhavAM. te gALavA nahi). 36 ardhacaMdra zAkhAkAra khurakena samaM kuryA-dardhacaMdrasya cocchUitam / dvArasya vistarArthena dvAravyAsasamAyatam // 37 // dvibhAgamardhacandrazca bhAgena dvau gagArako / patrazaMkhasamAyuktaH padmAkA railaMkRtaH // 38 // AxrA prAptating, nIta. 1. [ 1 pI navALA vikAsa mAjI navA prakAra s ! ane RAma che mAruM ? me ToLa , E udumbara ane ardhacaMdra taLa svarUpa 1. kuMbhAthI uMbarI gALavAnuM spaSTa vidhAna che. eka evI paNa mAnyatA A saMbaMdhe pravarte che ke je uMbare gALave te tenI sAthe kuMbhI paNa nIce utArI paraMtu A amane prAmANika lAgatuM nathI. mAnyatA game te heya. kSIrAva graMthamAM uMbaro gALavAnuM kahI, pIttama ra pUrvAhU' Ama zekhuM kahyuM che. kuMbhI tathA thAMbhale te jema che temaja rAkhavAM. paraMtu zAstranA pAThe mArImacaDIne potAnI mAnyatA pramANe kabulAvavAnA prayatna na thavA joIe. A vAtanA dAkhalAmAM kaI junA maMdiranA datine prAmANika kema mAnI zakAya? graMthAdhAra joIe. A amArI mAnyatA che. bAkI te tuMDe tuMDe matirbhinnA che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaG kayA che B LL LL ke IT Abu luNIMgavasInI navakI ane dvAra (adhyAya 10)
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ Rat AkhuM vimaLarasInA ane gokhale (adhyAya 10)
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAramAnAdhikAra a. 6 jJAnaprakAza dIpArNava 81 - - - - R, R: :: * == = :- - -:. . .. GH : r. pa 7, III a - Mun maDevaranA kharAnA mathALA barAbara samasUtre ardhacaMdrazadvAra uMcAImAM kare. dvAranI pahaLAI jeTalo lAMbo ane temAMthI artha nIkaLatA (pahoLe) zadvAra (ardhacaMdra) karo. tenI laMbAInA traNa bhAgamAM vacalo ardhacaMdra be bhAgane ane tenI be bAju gagarA be ardhA ardhA bhAganA karavA tenA gALAmAM zaMkho ane patra karavAM. A zadvArane kamaLAnI AkRtithI alaMkRta kare. (keTalAMka junAM kAmamAM ardhacaMdranI vacalI geLA gagarAthI bahAra nIkaLelI hoya che.) 3-28 succesort rIta - Sur! che . a bas * = : ILAL AM : , maMDapa ane garbhagraha nuM bhUmitaLa rAkha" vAnuM mAna udumbarArdhe tryaMze vA maMDapeSu ca sarveSu / pIThAnte rnggbhuumikaa||39 prAcIna zailInuM dvAra-taLa ane dazanA garbhagRhanA uMbarAnI uMcAInA abhAge trIjA bhAge ke cethA bhAge gabhArAnuM bhUmi taLa rAkhavuM. raMgamaMDapa ke navakI e sarvanuM bhUmitaLa pIThanA mathALA sudhInuM rAkhavuM. 39
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAramAnAdhikAra ra. 6 jAnA rIvALA uttaraMganuM pramANa uduMvarasapAdena uttaraGga vinirdizet / vibhajyate taducchrAyaH bhAgA athaikaviMzatiH // 40 // patrazAkhA vizAkhA ca dvisAdha tu prakArayet / mAlAdharaM tribhAga ca karttavyaM vAmadakSiNe // 41 // pAdonA chajjIkA paTTI pAdonA cordhva phAlanA / rathikA saptabhAgAca bhAgaika kaMThameva ca // 42 // kkhyamaya mALa paDbhAgasutsedhaM kArya-mudgama ca prazasyate / idRzaM kArayetmAjJaH sarvayajJaphalaM bhavet // 43 // . yasya devasya yA mUrtiH saiva kAryontaraGgake / parivArazca zAkhAyAM gaNezottaraGgake // 44 // itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM zAnaprakAzadIpArNave dvAramAnAdhikAre SaSTho'dhyAyaH / 6 // have uttaraMganuM pramANa ane tenA ghATa vibhAga kahe che. uMbarAthI savAyo jADe uttaraMga kare. te uMcAInA ekavIza bhAga karavA. nIcethI patrazAkhA ane vizAkhA (bIjI je zAkhAo hoya te) te badhuM aDhI bhAgamAM karavuM. te para mAlAdhara traNa bhAga uMcA DAbI jamaNuM baMne tarapha karavAM. tenA para piNA bhAganI chacha ane piNa bhAganI paTTI karavI. ubhA phAlanAnA khAMcAo paNa piNa bhAganA rAkhavA. chajA para sAta bhAganI rathikA (eTale madhyamAM rUpa ane nIce upara pATalI cha0 maLIne sAta bhAga) tenA para eka bhAgane kaMTha (chAjalI je te upara che bhAga uMcAinA deDhIyA (gALAmAM grAsamukha sAthe) karavA. e rIte uttaraMganI uMcAImAM ghATa vidvAna zilpIe karavA. tethI sarva yajJanuM phaLa maLe che. 40-44 itizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvane kAramAnAdhikAra nAmane, zi95 vizArada prabhAzaMkara dhaDabhAI semapurAe racela, zi9paprabhA nAmanI bhASATIkAno cho adhyAya samApta.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave saptamo'dhyAyaH / / devatA diGmukhAdhikAra zrIvizvakarmA uvAca yanmukha yasya devasya tad diGmukhaM ca zasyate / nottarAbhimukhA devA devA dakSiNadiGmukhAH // 1 // zrI vizvakamAM kahe che - je de je dizAnA mukhanA hoya, te dizA bhaNI mukha rAkhIne besAravA. uttara dizAnA mukhavALA devane dakSiNa dizAnA mukha bhaNI besAravA nahi. 1 pUrvadizAbhimukhazcaiva AdidivAkaro bhavet / . caturaM ca brahmANaM kuryAcca pUrvadiGmukham // 2 // pUrva dizAnA mukhavALA je Adideva sUrya che. tene pUrvadizAbhimukha sthApavA. brahmAne cAradhAravALA prAsAdamAM ke pUrva dizA sanmukha sthApavA. 2 svayaMbhUbANI ghATayazca mukhaliGga sanAtanam / vyaktAvyaktasvarUpazca vizvezaH sarvadiGmukhaH // 3 // svayaM bhUti, mAli'ghaTita (20 ) bhi, bhumalina, sanAtanAva, vyaktaliMga, avyaktaliMga ane vizvezvara e sarva dizAmAM sthApana karavAM. athavA te sarvanA caturmukha prAsAda karavA. 3 sarvatra sarvatobhadra-zcaturiH zivAlayaH / mUrtibhedena jAnIyA-caturaH prakIrtitaH // 4 // homazAlA ca karttavyA caturdAropazobhitA / yajJamaMDapavedISu caturaH prakIrtitaH // 5 // sthApyaM zivaM jina brAhma caturaM caturmukham / bANaliMGga rAjaliGga mukhaliGga tathaiva ca // 6 // cAre bAju bhadravALuM ane cAradvAravALuM zivAlaya thAya; e mUrtinA bhede karI cAra vAravALuM kahyuM che. hemazAlA, yajJamaMDapa ane yajJanI vedI paNa cAravALI zelAyamAna thAya. ziva, jIna, brahmA, bANaliMga, rAjaliMga, mukhaliMga, e sarvane cAradvAravALA, caturmukha prAsAda karI zakAya. 4-5-6
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatA diGmukhAdhikAra a.7 zAnaprakAza dIpArNava dvijarAja revataM ca vidurvAruNadiGmukham / pUrvAparamukhA ye ca vakSyante te yathArthataH // 7 // brijarAja ane raivata e devo pazcimAbhimukhanA jANavA. have pUrva ane pazcimamukhanA devone yathArtha kahuM chuM. 7 brahmA viSNuH zivaH sUryaH indraskaMdahutAzanAH / pUrvAparamukhA hyete vAstuzAstreSu kIrtitAH // 8 // brahmA, viSNu, ziva, sUrya, indra, kArtikasvAmI ane agnideva, e de pUrva ane pazcimamukhe sthApana karavA, evuM vAstuzAstramAM kahyuM che. 8 gaNezazcaiva nAgezaH kSetrAdhipazca bhairavaH / dhanAdhyakSazca gandharvA grahamAtRgaNAstathA // 9 // nakulIzazca caMDIzaH kAryA dakSiNadiGmukhAH / evaM vidiGmukhAH kAryA nAnye caitra divaukasaH // 10 // gaNeza, nAgeza, kSetrAsa, 21, umera, ga, gha, bhAta, nadIza ane caMDIza e de dakSiNabhimukha besADavA, tathA vidizAmAM paNa besADI zakAya che. anya koI deva.(hanumAna sivAya) vidizAmAM besADavA nahi. 9-10 naityAbhimukhaH sthApyo hanumAn balavuddhimAn / .. rudra ekAdazI raudro rAkSasAnAM kSayaMkaraH // 11 // baLavAna ane buddhivALA evA hanumAnajIne nityadizA sanmukha sthApana karavA. rAkSase kSaya karanAra rUdrasvarUpavALA agiyAra rUdrone paNa naiRtya dizAmAM sthApavA. 11 UrdhvamUlamadho'graM ca viloma dvAHkapATakam / __varuNottarapUrveNa sthApyaM caivaM suzAstrataH // 12 // mUla bhAga upara ane agra (mastakane) bhAga nIce evA daravAjAnAM kamADa ulaTAM jANavAM. daravAjA pazcima, uttara, ane pUrva mukhanA vizeSa karIne prAsAdanA) rAkhavA e zAstrAjJA che. 12 bhairavaM kSetrapAlaM ca caitAlAghorA pitrIzAn / caNDAdi yamanAgAdi sthApya dakSiNadiGmukham // 13 // bhUtapretapizAcAzca yakSezadaityarAkSasAH // anyAH kSudradevadevyaH dakSiNAbhimukhAstathA // 14 // 1. yakSarAja ramamANa, vidurdakSiNadiGmukham-"aparAjita sUtrasaMtAna sUtram // 134
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatA diGmukhAdhikAra a. 7 jJAnaprakAza dIpArNava dikpAloktadizi sthApyA puradvAroktadevatAH // matra te ca7 pUnAdAnirna saMsAyaH | 26 che. bhairava, kSetrapALa, tAla, aghora ane pitRdeva, caMDI, yama, nAgadeva Adi ugra devadevIo dakSiNAbhimukha (dakSiNa sAme) esAravAM. yakSeza (kubera), datya, rAkSasa, bhUtapreta, pizAca ane zudra jAtinAM devadevIo paNa dakSiNa dizA sAme mukhe besAravAM. je digyAla je dizAnA hoya te dizA sAme besAravA. nagaradvAre je de kahyA hoya te besAravA. Ama yathAgya sthAne kahelI dizAmAM devone besAravA. ethI ulaTI dizAmAM besAravAthI, pUjA karanArane hAni ane lakSamIne kSaya kare che. 13-14-15 dakSiNottaramukhAzca prAcyAthaivaM tu pazcimAH / vItarAgasya mAsAdAH puramadhye sukhAvahAH // 16 // dakSiNa, uttara, pUrva, pazcima e cAre dizAmAM vItarAga (jinadeva)nA prAsAde nagaramAM hoya to sukhakAraka che. 16 prazastaM ca samutsedhe gRhasyArdhabhUraMgikA / zriyaM zAMtimIpsitaM ca kartuH kArayitustathA // 17 // iti zrIvizvakarmaNA te vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpAve devatAdiGmukhAdhikAre saptamo'dhyAyaH // 7 // gharanI upara ardha bhUraMgikA hoya te prazasta che. te baMdhAvanAra temaja bAMdhanArane lakSamI, sukhazAMti ane Icchita phaLa denAra che. (bhUraMgikAnI prathA uttara bhAratamAM vizeSa dekhAya che). 17 ItizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvanA devatA diDa mukhAdhikAranI, ziSa vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe karela zi95prabhA nAmanI bhASA TIkAne sAtame acAya samApta. 1. revatA vidyuha .1 pUrva mukha devo-brahmA, viSNu, zibANula sa, rAjalaMga, mukhaliMga, sUrya, IMdra, kAttikasvAmI, jIna, 2 amiNuM-agnideva, digapAla. - 3 dakSiNamukha-nAgeza, kSetrapALa, niti, bhairava, aAziva, jIna, jaMgarAja, kubera, mAMdha, graha, mAtRkAgaNa, nakulIza, nAga, caMDIza, hanumata, yama, (A devo vidizAmAM paNa besI zake) vitAla, pitRgaNa, yakSa, daitya, rAkSasa, bhUta, preta, pizAca ane zudra jAtinAM he-devIo. 4 naiRtya mukha-niti , kSetrapAla, bhairava, hanumaMta, 5 pazcimamukha-- brahmA, viSNu, ziva, sUrya, indra, skaMda (kArtika) agni, varUNadeva, kijarAja, raivata, jIna- 6 vAyavyamukha-vAyudeva-dipAla. 7 uttaramukha-kubera-zivaliMga, brahmA, jana, gaNeza, viSNudazAvatAra, 8 izAnamukha-da thAna=Iza dila, 9 catumukha-zivaliMga, brahmA, jIna, yajJamaMDapa, hemazAlA. jJA. 12
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave aSTamo'dhyAyaH / / devatA dRSTipada sthApanAdhikAra zIvizva savAra 'dvAtriMzad dvAramutsedha-mUrdhvake trINi varjayet / paSTa ziva gauo viza-nam che ? . dvAdaze tu samutsedhe kuryAca jalazAyinam / caturdaze mAtRdevIM SoDaze yakSameva ca // 2 // aSTAdaze tu karttavyA-vubhau rudrau ca zrIhariH / brahmayugmaM ca kartavya-mata Urca tathA zRNu // 3 // ekAdhike budhazcaiva lepacitrANi kArayet / viMzatime durgAdevI agasti radastathA // 4 // ekaviMzatame caiva lakSmI ca jinameva ca / caturvize samutsedhe sarasvatI gaNAdhipam // 5 // 1. sutrasaMtAna mUtra 177mAM cosaTha bhAga karI devadaSTisthAna ekI aMke kahelA che. tema ahIM nathI. vaLI sUtrasaMtAna loka mAM hupati ku kAva: | kahyuM che. eTale kriyAnA jJAnanA abhAvavALA leke uMbarAthI uttaraMga sudhInA bhAganuM A vidhAna che, tevuM mAnI durAgraha seve che, paraMtu uMbare te bALavAnuM kahyuM che. tethI zAkhA eja dvAra kharo udaya jANa. ahIM kahelA devadaSThisthAna sUtra saMtAnathI kaMIka judAM paDe che. ane evAM matamatAMtara aneka che. paNa vidvAne e game te eka graMthanA sutrone mAnya karI cAlavuM joIe. sUtrasaMtAnanA 64 bhAganAM devadaSThisthAna vadhu vyavahAramAM che. daSTi saMbaMdhenA judA judA graMthamAM judA judA mata pravarte che. caudamI sadInA jaina Thakakura pherUe racelA vAstusAramAM kahyuM che ke kAranI uMcAImAM daza bhAga karI, nIcethI pahelA bhAge mahAdeva, bIjA bhAge zivazaktitrIjA bhAge zeSazAyi (vaSNu, cothA bhAge lakSmInArAyaNa, pAMcamA bhAge viSNudazAvatAra, varAhAvatAra; chaThThA bhAge lepacitranI pratimAnI dRSTi, sAtamA bhAge zAsanadeva (jInaprabhunA yakSa yakSiNa Adi ane sAtamA bhAgamAM dasa bhAga karI, temAM sAtamA bhAge vItarAga janarabhunI dRSTi rAkhavI. AThamA bhAge caMDI devI, ane navamA bhAgamAM bhairava tathA chatra cAmaradhArI devAnI (idra)nI daSTi rAkhavI. ane dazamA bhAgamAM koInI dRSTi rAkhavI nahi.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatA dRSTipada sthApanAdhikAra a. 8 jJAnaprakAza dIpArNava paDadhikaviMzotsedhe mAnavacandrameva ca / brahmAviSNustathA rudraH sUryastu saptarvizatau // 6 // bhairavazcaNDikA caiva ekonatriMzadazake / tadhve bhairavaM kArya nAnyeSAM tu kadAcana // 7 // zrI vizvakarmA kahe che ke - dvAranI uMcAIne (zAkhanA) batrIza bhAga karavA, temAM uparanA traNa bhAga cheDI devA. nIcethI AThame bhAge zivaliMga, dazamAM ane agiyAramA bhAgamAM keI devanI daSTi kahI nathI. bAramA bhAge sutelA viSNu, jaLazAyi zeSanArAyaNa, caudame bhAge mAtRkAdevIe, sALamA bhAge yonI; aDhArame bhAge zivapArvatI, lakSmInArAyaNa ane brahmAsAvitrI ema tripurUSayugmamUrtinI daSTi rAkhavI. have te uparanA bhAgenI dRSTi sAMbhaLe. ogaNIzamAM bhAge buddha tathA leya ane citronI mUrtio; vizamA bhAge durgAdevInI, agarasya nAradAdika RSiAnI; ekavIzamA bhAge lakSmI ane jinadevanI; vazamA bhAge sarasvatI ane gaNezanI chavIzamA bhAge mAnavacaMdranI, sattAvIzamA bhAge sUrya, brahmA, viSNu, mahAdevanI (mUrti)ogaNatrIzamA bhAge bherava ane caMDikAdevInI daSTi rAkhavI. ogaNatrIzamA bhAganI upara bhairava sivAya keI devanI dRSTi rAkhavI nahi. 1--7 (juo-vividha maMthanA mate dakhisthAna darzAvatuM koSTaka) punaH dRSTi sthAna dvArocchyo'STadhA bhakta UrdhvabhAga parityajet / saptama-saptame bhAge tasmin dRSTistu zobhanA // 8 // 1. digambarAcArya vasunaMdita pratiSThAsAramAM kahe che "vibhajya navadhA dvAraM tat par3abhAgAnadhastyajet / UvA zo saptama tadvad vibhajya sthApayed dRzam // dvArAdayanA nava bhAga karI, nIcenA cha bhAga, ane uparanA be bhAga tajI devA. bAkI je sAtame bhAga rahyo temAM nava bhAga karI temAM sAtamA bhAge pratimAnI daSTi rAkhavI. vAtusAra ane vasunaMdIjInA daSTimata jainagraMtha paNa, paraspara judA paDe che. sUtrasaMtAnathI paNa te sAva bhinna che. ahIM dIpArNava ane kSIrANuMva graMthane dRSTimata eka che. paNa te sUtrasaMtAnathI bhinna che. dIpAva ane kSIrANuMva graMtha ziSanA samRddha graMtha gaNAya che. A baMne graMtha sUtrasaMtAnathI paNa bhinna hovAnuM kAraNa kadAca samrama mahAprAsAde (kadAca niradhAra prAsAde viSe paNa saMbhavita che. dIpArNava ane kSIrANuMvamAM vizeSa karIne sabhrama mahAprAsAdanAM sUtronA pramANe vizeSa Apela che. te kAraNe A vidhAna saMbhavita che. paraMtu sAMdhAra ke niradhAra prAsAdonAM daSTisa judAM hevAnuM koI graMthamAM jovAmAM AvatuM nathI. bIza bhAga dAjhasUtranuM pramANa, kSIrANuM tathA dIpAvamAM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 revatA rahi sthApanAdhivA ja. 8 zAnabA rAja dvAranI uMcAInA ATha bhAga karI upara AThamo bhAga tajI devo. sAtamA bhAganA ATha bhAga karI tenA sAtamA bhAge devenI daSTi rAkhavI zubha che. 8 pratimA sthApana pada vibhAga athASTaviMzatirbhAgA garbhagRhArdhabhAgataH / prathame ca zivaH proktaH kiMcidIzAnamAzritaH // 9 // karNapippilikAsUtra bhujagarbha tu saMsthitam / pAdagulphagarmasUtre padagarbheSu devatAH // 10 // garbhagRhamAM deva thApana karavAnA vibhAga kahe che - prAsAdanA garbhagRhanA madhyabhAga (dvAra taraphano bhAga cheDI) pAchaLa bhata taraphanA ardha bhAgane aThThAvIza bhAga karavA. temAM madhya garbhanA prathama bhAgamAM zivaliMganI sthApanA karavI. te kahyuM che. dIpAvanA graMthakAre bhinnamata ATha bhAgane je sarvasAdhAraNa che te pramANe kahyo to che ja, cesaTha bhAga ane ATha bhAmanAM vidhAna sUkSaa, cAnita sUtraraMga, rUpAvatAra, devatAmUrtiprakaraNam, jJAnaratnakoza, vAstumaMjarI bhane vAsturAjamA ApelAM che. vartamAnakALamAM zilpIe ATha bhAganAM dRSTamUtra vizeSa karIne vyavahAramAM le che. dvArAdayanA ATha bhAga karI u bhAga choDI, sAtamAnA pharI ATha bhAga karI, tenA sAtamA bhAganuM daristhAna sAmAnya rIte batAvyuM che. A sUtra sUtrasaMtAna aparAjItanA 64 bhAganA vidhAnane maLatuM Ave che. jyAM sUva vibhAganI rekhA (khasarA-lITI Avela hoya tyAMja daSTi eTale AMkhanI kIkIne garbha rAkhavAnI prathA ciTapIemAM che. hamaNuM jaina vidvAne zamaNane artha sAtamAmAM eTale sAtamAnI aMdara evo kare che. jyAre zilpIo sAtamAnA sAtame je vibhAga Avyo hoya tyAMja daSTi rAkhavAnuM mAne che. A vivAda prAmANika paNa hoya chatAM vizvakarmA racita prAcIna graMthomAM kahevuM nathI. A vidhAna phakta soLamI sadInA prAsAdamaMDana a. 4nA ka pAMcamAM naMbara rada che hide re guma ema kahyuM che. A pramANu zrImaMDane kyA graMthanuM lIdhuM che te haju jANavAmAM AvyuM nathI. A sutra jaina vidvAne, pitAnA samarthana rUpe Take che. bAkI zi85nA keI prAcIna graMthomAM daSTisatra AyanA hisAbe meLavavAnuM kahyuM nathI. jayAre zalpIo potAnA mata samarthanamAM lIrAvamAM a. 119 ane vRkSArNava a. 147nuM pramANuM Ape che . arcAdRSTiH tharaH staMbhaH pITha maMDovarastathA // bAla lopayed yatra niSphala' tabhAre II devanI dRSTa staMbha pITha maMDevara vigerenA ghare kahelA sUtra pramANe rAkhavA. eka vALa eTale lepa uMcA ke nIce thavA na de. nahitara te kArya phaLane ApanAra thatuM nathI. paNa kAyasahi samaye zipIoe AvA matamatAMtaranA vitaMDAvAdamAM na utaratAM jaina vidvAne A kAryamAM pitapotAnA matane Amaha seve tyAre tema karavuM,
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ suprasiddha sAmanAthajI mahAprAsAdane pravezabhAga hiMDAlaka tAraNa sahita rUpavALA tabhA ane te paranuM ilIkA jemAM brahmA, viSNu ane mahezanI pAMca pAMca phuTa uMcI mUrti A che. sthapati: prabhArA'kara odhaDabhAi sAmapurA, dIpAva
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ suprasiddha semanAthajI prAsAda (prabhAsapATaNa)-dibhUmi yukta maMDovara tathA saMvaraNa sthapati jha, e. somapurA-pAlItANA dIpAva III sAMcI stUpanA daravAjA paranuM. I. sa. pU. bIjI sadInuM tAraNa dIpAvala
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Pres * * * **** *** *na '** *** **ft * * * * * * * * * * * ?! _ 1 + + 1 - ke 10 CHE TIL TT recieving t kama= === . : = saMdhAra mahAprAsAdanI catuNDikA ane dvAra - vaghai kA. Front Chont of SHRI SOMNAD: Toezie ka 1ts . == === hkAkA: sarakAranA mAjas == , nAma: --- A by PRADHASHANKER SOM dr - fmakaleci.. 1- . (juo: adhyAya - 5) ja88 vies 2 wja karIne --- --- -- - 1 * - - - - - - * - * - - - - - 1 - - - - - INCH I TOOT SCAL ka r
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevA dipa thApanAdira . 8 zAnArA para kAMIka (ekAda java) IzAna tarapha sthApavA. bIjA dene kAnanA madhya garbhe, bAhunA garbhe ema kahelA pada garbhe devenI sthApanA karavI. 9-10 dvitIye hemagarmastu nakulIzastRtIyake / caturthe caiva sAvitrI rudraH syAt paMcame pade // 11 // SaSThe sthAt SaDvaktrastu saptame ca pitAmahaH / aSTame vasudevazca navame ca janArdanaH // 12 // ucAnIcA daSTisanA doSanuM phaLa kahyuM che ke -ArtharajU zyArA apAt bhogahAnaye // rekhASTiyaMdA prAkSa dAnapuNyavivardhanam // (zorANava-ghRkSArNava) AvelA mAnathI je devanI dRSTi uMcI rAkhe te dravyane nAza thAya ane je nIcI rAkhe to bhogasamRddhinuM nukazAna thAya che. tethI buddhimAne daSTirekhA sutra pramANe rAkhavI jethI dAna puNayanI vRddhi thAya che. - daSTi saMbaMdhanA graMtha matamatAMtaramAM sUtrasaMtAna-aparAjita, Thakakara derU, vasanaMdimata ane dIpaNuMvanA mate je 2 gaja 17 IMcana dAranI uMcAI heya to eka daSTAMta rUpe janadevanI daSTi keTalI nIce Ave te ApaNe joIe. (1) satrasaMtAna-aparAjita mate uttarathI nIce agiLa doro 1 lagabhaga (2) Thakakara phare vAratusAranA mate ' , " 18 * * lagabhaga () vasunaMdonA mate * , ba 16 , be lagabhaga (4) dIpAva graMcanA mate * 22 , lagabhaga uparanAthI eka varatu phAlata thAya che ke kAI junA sthaLe daSTi nIcI jaNAtI hoya te doSa detAM pahelAM vicAra karIne nirNaya kare, AvA judA judA matamatAMtarathI zaMkita thavuM nahiM. judA judA AcAryone, kavaciThTha temaja ekaja AcAryanA judA judA graMthamAM pRthapha pRthapha mato kadAca sakAraNa paNe heya. AthI zipIoe game te eka graMthanA matane anusaravuM teja ISTa che. cosaTha bhAganA daSTithAna vRkSArNava, sUtrasaMtAna-aparAjita, jJAnaratnAza, ane devamUrti prakaraNamAM ApelAM che. jyAre batrIsa (32) bhAganA daristhAna dIpAva, kSIrANuM ane jJAnaratnakezamAM pa beu mate A pelA che. ATha bhAganA sAtamA bhAganuM dRSTipramANa, sarvasAdhAraNa ravIkAre che. vaLI A pramANe uparokta graMthAe ane prAsAdamaMDane temaja vAtRmaMjarI ane vAsturAjAe paNa Apela che. A pramANa vyavahAramAM vizeSa pracalita che.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 devatA dRSTipada sthApanAdhikAra a. 8 jJAnaprakAza dIpAva dazame vizvarUpastu agnideva ekAdaze / dvAdaze bhAskarazcaiva durgA syAca trayodaze' // 13 // caturdaze vighnarAjo grahAzca dazapaMcame / poDaze ca bhavenmAtA gaNAH saptadazAMzake // 14 // aSTAdaze bhairavastu kSetrapAlastato'dhike / yakSarAD viMzatitame hanumAMstu padAdhike // 15 // dvAviMze tu bhRgadhora-stathA'ghoraH padAdhike / caturviMze bhaved daityo rAkSasazca padAdhike // 16 // pizAcazcaiva SaDviMze bhUtazcaiva tathApare / / tadane ca pada zunya krameNa maMDalasthitAH // 17 // 1. pratimA sthAna padavibhAga-aThThAvIza bhAga garbhagRhanA pAchalA bhAga karI temAM devatA sthApanAnA pavibhAga ApelA che. dIpAva ane aparAjita sUtrasaMtAna tathA jJAnaratnaketha jevA prAcIna graMtho eka mate aThThAvIza bhAgane A mata svIkAre che. paraMtu rUpAvatAra devatAtti prakaraNama a. 3 garbhAdhanA 49 bhAga kahIne padasthApanA kare che. bhAgA ekonapaMcAzad garbhAddha bhittito bhavet / garbhAzo brahmasaMsthAnaM deva bhAgASTaka tataH // 6 // mAnuSaH SoDazAMzaH syAt catudhiza: pizAcakaH / devAMze brahmaviSNvaMzAH sarva devAzca mAnuSe // 7 // mAtaro yakSagandharvA rakSobhUtasurAdayaH / sthApyA paizAcaze te brahmAMze liGgamaizvaram // 8 // gabhArAnA (pachIta taraphanA) ardhabhAganA ogaNapacAsa bhAga karavA. temAM garbhathI pahele bhAva ghahmAMza, pachI ATha bhAga devAMza, pachI bhAma soLa mAnuSa, ane covIza bhAga pizAcaka, (Ama kula49 bhAga thayA. AmAM devAMzamAM brahmA ane viSNu sthApana karavA. ane mAnuSaaMzamAM sarvadeva, ane pizAcaka aMzamAM mAtara, yakSa, gaMdharva, rAkSasa, bhUta Adi sthApana karavAM. (brahmAMzamAM garbhagRhanA madhyamAM) liMganI sthApanA karavI. A ogaNapacAsa vibhAganuM devatApada sthApana pramANu draviDagraMtha, mamatamamAM paNa ApeluM che. vaLI samarAMgaNa sUtra dhAramAM mahArAja bhejava adhyAya (70)mAM kahe che ke bhakte prAsAdagarbhAdha dazadhA pRSThabhAgataH / pizAcarakSodanujAH sthApyA gandharSaguhyakAH // Adityazca DikA viSNuvrahmezAnAH padakramAt / garbhagRhanI pachIta taraphanA abhAgamAM daza bhAga karI, bhIMtathI 1-pahelA bhAgamAM pizAca ra bI jAmAM rAkSasa, 3-trIjAmAM daitya, kathAmAM gaMdharva, 5-pAMcamAmAM yakSa,
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zrI sAmapheya devatA dRSTipada sthApanAdhikAra a. 8 PO SONORA stazikA tAraNu cukta agnideva mUtti sthApanAne krama jANuveA. 11-17 jJAnaprakAza dIpAva Aje bhAge hemagabha (brahmA zAligrAma), trIje bhAge nakulIza ( nakulIza-pAzupata zaiva ), ceAthA bhAge sAvitrI, pAMcamA bhAge rUdra, chaThThA bhAge kAntikasvAmI, sAtamA bhAge brahmA, AThamA bhAge vAsudeva, navamA bhAge janArdana, dezamA bhAge vizvarUpa (ema AThathI dazamAM viSNu), agiyArame bhAge agnideva, khArame bhAge sUrya, teramA bhAge durgA, caudamA bhAge gaNeza, padame graha, seALame mAtRkAe, sattarame gaNudeva, aDhArame bhairava, ogaNIzame kSetrapAla, vIzame yakSarAja, ekavIzame hanumAna, khAvIzame bhRgadheAra, trevIzame aghAra, cAvIzame daitya, pacIzame rAkSasa, vIzame pizAca, sattAvizame bhUtanI mUtti sthApana karavI, aThThAvIzamA bhAge phAi paNa devanI mUrtti sthApavI nahi. A pramANe garbhagRhanA ma'DaLeAmAM 6-chaThThAmAM sUrya, cha-sAtama mAM su'DIdevI, 8-ArDamAmAM viSNu, -navamAmAM brahmA, 1dazamAmAM eTale madhya garbha bhAgamAM zivaliMga sthApanA-ema anukrame pada sthApanA navI. bhojadevanA matane maLatA nAthu vicita vAstunI ane sUtradhAra rAjisaMha kRta vAsturAnA mata che ke-- garbhAddha dazabhirbhakte madhye liGga vidhi muimAM sUrya sudha aa nyasettataH / linaM tathA // mAtRgaNeza gaMdharvAn yakSAn kSetrezadAnavAn / rakSograhAn kramAnmAdaH pizAcaM bhittikAvadhi || garbhagRhanA pAchalA ardha bhAganA deza bhAga kararA temAM madhyamAM gabhe zivaliMga; 1 brahmA, 2 viSNu, 3 umAdeDA, 4 surya, 5 sudha, 6 IMdra, 7 jina, 8 gaNeza, 9 gaMdha,
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ wn hArin para, , LI - 5 (ka-2 : Bewfamhira nAsira rAjA T hatI ? " - -- rAja' : 'mArI - ka (adhyAya-1) zrI dvArikAdhiza jagaTyadira (sabrama) sAMdhAra mahAprAsAda talakazana ane maDavara ratabhedaya bhUmiudaya yim ----- ---- . t . vimA ya- - - :14 - - 1: . Tii ja che. 29 : - -- * * * - - - nAmani - - - - !! " : - - -- *---- - - - ------- - - - --- --- . . 2 . * bhUmi parNa...S... IP
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 ) - i--- che | - DaF. . . . 8 g-..... = taMbha bhUmiudaya (adhyAya-5) zrI somanAtha kailAsa mahAmerU prAsAda bhramayukta sAMdhAra prAsAda taladarzana ane maMDovara | III A ke II - T -dhI che. -.... movara yara-sTa-1 l FE Sta- ifl11 " - - -- - -- jayo ri-hu- +-- pAki - - - - 3. - 1 1 . .. *-* - * * vma mUrsiva-46--- ' - = ' , DAM che kowi4
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatA dRSTipada sthApanAdhikAra a. 8 jJAnaprakAza dIpArNava 8 viSNubhAge umAdevI brahmasthAne sarasvatI / sAvitrI madhyadeze tu lakSmI sarvatra dApayet / / 18 // vItarAgo vighnarAje yathoktaM jinazAsane / mAtRmaNDala madhye tu devatAzca samastakAH // 19 // paryakAsano sthAni viSNurUpANi yAni ca / viSNusthAne jalazAyI vArAhastatpadesthitaH // 20 // matsyAdi-viSNurUpANi sarvANi navame pade / harizaMkaromAmUrti-viSNusthAne prakalpayet // 21 // ardhanArIzvaraM devaM rudrasthAne prakalpayet / saptame brahmasaMsthAne 'hiraNyAmArbhakastathA // 22 // ( juo keda-devatA pada sthApana vibhAga) * mizramUtti ca sthApayet - pAThAntare yakSa, kSetrapAla ane daza bhAgamAM dAnava, rAkSasa, graha, mAtRkA-ema anume devAnI sthApanA 32vI. vaLI bhojadeva samarAMgaNuM sutramAM kahe che ke bhArAnA cha bhAga karI pAchale bhIMta tarapha eka cha bhAga choDIne pAMcamA bhAgamAM sarva devatAonI sthApanA karavI e prazaMsanIya che, sutradhAra virapAla viracita prAsAdatilaka beDAyA prAsAdamAM kahe che ke-" prAsAdagame hi dalaM vidhe dvArAprakhaMDa parivarjaniyam / dale'nyataH paMcavibhAgakArya tasmin vidheyAni nijAsanAni // 1 // yakSAdayazca prathame vibhAge dvitIyabhAge'khiladevatA vai| brahmA ca sUryazca jinastRtIye caturthe hariH paJcame harazca // 2 // prAsAdanA garbhagRhane ardhabhAgane dAra taraphano bhAga choDI de. bIjAmAM pAMca bhAga karI temAM nAM Asane (sihAsane)nAM vidhAna kahe che. pachItathI pahelA bhAgamAM yakSa, gAMdharva, kSetrapAlAdi, bIjA bhAgamAM sarva devadevIo; trIjAmAM brahmA, sUrya, ane jina tIrthaMkaranuM siMhAsana karavuM. cothA bhAgamAM viSNu ane pAMcamA bhAge hara, zivaliMganI sthApanA 42vI. jinadattaranA nItizAstranA graMtha viveka vilAsamAM paNa satradhAra vIrapAlanA prAsAda tilaka graMthanA A matanuM lagabhaga samarthana kare che. vaLI Thakakara phera paNa vAstusAramAM pAMca bhAga kahe che. prAsAdagame gehAthai bhittitaH paMcadhAzte / yakSAdyAH prathame bhAge devyaH sarvA dvitIyake // 1 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 revatA gi aa navA 8 jJAnaprakAzA 3 a ( 1 *#dilathI ? It _ pa | 2 | rA LY viSNu bhAge umAdevI, brahmAnA bhAgamAM sarasvatIdevI, sAvitrIdevI (brahmAnA) madhyabhAgamAM ane lakSmIjI keIpaNa vibhAgamAM sthApana karI zakAya. chanatIrthakara vItarAga devane ane janazAsana de, vidhrarAja (gaNeza)nA sthAne caudamA bhAge sthApI zakAya. badhI devIonI mUrtio mAtRmaMDaLamAM sthApavI. viSNunI padmAsana ***8: --- beThelI ke ubhI mRttio zeSazAyI ane varAhadi dazAvatAranI mattio viSNunA navamA bhAga sthAnamAM sthApavI. viSNu, zaMkara ne umAjI e traNenI mizra yugmamUrti viSNune sthAnamAM padharAvavI. ardhanArIzvaranI mUrti rUdranA bhAgamAM sthApavI. brahmAnA pow. sAtamA bhAgamAM hiraNyagarbha (zAli -siMhAsana-vibhAga grAma) athavA tripurUSanI yugmamitra mUrtio sthApana karavI. 18-22 - - - zarU kiteurs[ Nas dj EUR ute 22 Ptdie -bell Re | 1 pAkora e pati - * thavA !! rUpa jinArka skandakRSNAnAM pratimAH syustRtIyake / brahmA caturthabhAge syAllinamIzasya paMcame // 2 // (vivevisTAra) prAsAdanA garbhagRhanA pAchalI bhIMta taraphanA ardhabhAgamAM pAMca bhAga karI pahelA bhAgamAM yakSa, bIjAmAM sarva devadevIo, trIjAmAM jana, sUrya, kArtikasvAmI ane kRSNa; ane cothA bhAgamAM brahmA ane pAMcamA bhAgamAM arthata madhya garbhamAM zivaliMganI sthApanA karavI. A pramANe samarAMrabhunA bIjA mate, prAsAda tilaka tathA viveka vilAsanA mate Asana eTale "pabAsaNa" e artha zilpI vargamAM pravarte che. jo ke A dIpArNava ane kSIrANuMva, aparAjita sUtrasaMtAna, jJAnaratnakeza, Adi prAcIna graMthomAM khuda pratimA sthApananA vibhAganuM kahevuM che." zi5 varSa jaina pratimA sthApana mATe-maMDana sutradhArane nIce mata vadhu ravIkAre che, pahAdho yakSa bhUtAdyAH paTTAne sarvadevatAH / tadane paiSNava brahmA madhye lihU zivasya ca / /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatA dRSTipada sthApanAdhikAra a. 8 jJAnaprakAza dIpAva - 101 vatha dizA - 1 bhugarbha 3jU - daza trizatA bhinitte ekAMza bhUgata kArya tribhAgaH kaNThapIThikA // 23 // keda yA malate kA malato mAddha pu iva #nava sarTigotarA maMda rA kaNI skandhasya paTTikA vai syAd bhAgAddhaM cAntaHpatrikA // 24 // 1 cIpalI 2 aMtarALa karNaH sArdadvayaM vai syAd bhAgaikaM cippikA mtaa| Raa kevALa dvibhAga cAntaHpatraka kapotAlI dvisAr3ikA // 25 // pA prAsapaTTI sArddhapaMca grAsapaTTiH kartavyA vidhipUrvakam / ___ardhe mukhapaTTikAkhyA tribhAga karNazobhanam // 26 // 4 5054 ardhaH skandhapaTTiH kAryA caturbhAgazca skandhakaH / kSobhaNazvaSTabhirbhAgaiH karttavya tadazaMkitaiH / / 27 // iti pIThikA / / itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpArNave devatA dRSTipada sthApanAdhikAre aSTamo'dhyAyaH // 8 // devasthApanA nIcenI pIThikA-pabAsaNa-siMhAsananI uMcAI (je bhAge AvatI hoya) tenA trIza bhAga karavA. temAM eka bhAga bhUmimAM jAya, traNa bhAganI kaMTha babhagRhanA pAchaLa pATa nIce yakSa bhUtAdi ugra deve besAravA. ane pATa cheDIne bIjA de besAravA, tenAthI AgaLa vahmA ane viSNu ane madhyamAM zivaliMganI sthApanA karavI. pATa chADIne jaina pratimA padharAvavAnA A sutrane zipIvamAM vadhu prAmANika mAne che. ardhanA pAMca bhAga karI trIjA bhAgamAM siMhAsana bAsaNa karavAnuM pramANa mAnI dhaNAkharA zilpIo tema padharAve che. kSIrAIva, aparAjita jJAnaratnaza dIpArNava, vAratusAra ke vivekavilAsanA mata pramANe prAcIna maMdiromAM (orIsAnA keNArkanA sUryamaMdiramAM ane dvArikAmAM raNachoDajInA jagatamaMdirama) upara kahelA bhAga pramANe sthApanA thayela che. paraMtu jIna pratimAnI A rItanA bhAge sthApanA thayAnAM daSTAMta haju sudhI prAcIna maMdiromA maLatAM nathI. je te rIte besAravAmAM Ave te pAchaLa pradakSiNa thAya teTalI jagA lagabhaga rahe. paraMtu jana maMdiramAM AvI pradakSiNAnI prathA gagRhamAM nathI. sUrya ke viSNu maMdiramAM caraNasparza temaja garbhagRhamAM pradakSiNAnI prathA prAcIna maMdiromAM che, vAratuSAra, vivekavilAsa ane prAsAdatilakanA kathana pramANe pAMca bhAganA trIjo bhAga pIThIka siMhAsananI maryAdAne svIkArAya te A matabheda rahetuM nathI. nAnA garbhagRhamAM trIjA bhAge pratimA sthApana karavAmAM Ave te garbhagRhamAM pUjakeTe haravA pharavAnI ja jagyAnI ghaNuM takalIpha ubhI thAya.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 devatA raSTi kathApanAdhikAra sa. 8 jAnabAza rAva paTTikA, aradhA bhAganI mukhapadi-kaMda; sADAtraNa bhAgane rakaMdha (galo jADuM be) kare. temAMthI aradhA bhAgamAM kaMda kADha. te para aradhA bhAganI aMdhArI paTTI, aDhI bhAganI kaNI, eka bhAganI cipikA (cIpalI), be bhAgane aMtarapatra, aDhIbhAga chajA kevALa, sADApAMca bhAganI grAsapadI vidhithI karavI. tenA para ardhA bhAganI mukhapaTTI (dhasI) karavI. traNa bhAganI kaNI, aradhA bhAganI kaThapaTTI. ane te upara cAra bhAgane galate (kaMdha) kare. kSebhaNaghATanI uMDAI, ATha bhAganI (aMtarALathI) rAkhavI. te rIte bhAgathI aMkita siMhAsana racavuM. 23-27 itizrI vizvakarmA viracita vAstuvighAnA jJAnaprakAza dIpAvane devatA daSTipada sthApanAdhikAra nAmane, zipa vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI semapurAe racela, ziSaprabhA nAmanI bhASADhIkAne AThame adhyAya samApta.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave navamo'dhyAyaH // zikharAdhikAra zrIvizvakarmA uvAcapaMcanAzika--athAtaH saMpravakSyAmi bhadrArdhe zikharaM tathA / bhadrArdhaM ca tato vatsa jJAtavyaM mUlanAzike // 1 // bhadraM dvAtriMzadvibhAga kartavyaM ca vicakSaNaiH / mUlanAzika vibhAga tribhAga dvitIya tathA // 2 // vedabhAga tRtIyaM tu bhadraM caturdazaiva ca / paMcamI phAlanAkAryA upAgasadRzA bhavet // 3 // yAvaddhastapramANena vistRtA kriyate kaTiH / tAvadagulapAdena phAlanAnAM tu nirgmH||4|| iti paMcanAzikAra vizvakarmA kahe che--he vatsa! zikharanA bhadranA ardhathI khuNA sudhInA bhAga kahuM chuM. AkhA bhadranA batrIza bhAga karavA. pahelI phAlanA be bhAga, bIjI phalanA traNa bhAga, trIjI phAlanA cAra bhAga, ane AkhuM bhadra cauda bhAganuM jANavuM. pAMcamI phAlanA upAMga pramANe karavI. (prAsAda) jeTalA hAtha keNa hoya tekSA jAthe 5 // 5 // Ritent banAyAnA naltu rAmapA. 1-2-3-4 saptanAzika-saptanAzika vakSyAmi bhadrArdha SaSThabhAgikam / prathama vasumirbhAga dvitIyaM rudrasaMkhyayA // 5 // tRtIyaM vasubhirbhAga mUlaM sArddha catuSTayam / SaSThaM ca saptama caiva phAlanA nAma nAmataH // 6 // iti saptanAzika have huM sasanAzika kahuM chuM-aradhuM bhadra cha bhAganuM pahelI phAlanA ATha bhAganI, bIjI phAlanA agiyAra bhAganI trIjI phAlanA ATha bhAganI; mULanAzaka sADA cAra bhAganI; chaThThI ane sAtamI phAlanAe nAma mAtranI karavI. (phAlanane nIkALe AgaLa kahyo tema rAkha) kula paMcetera bhAga satanAzikanA jANavA. pa-6 1. bhadrAdhe ca caturdaza-pAThAntaram 2. zikharanA bhadramAM AvI kAlanA karavAnuM dIpArNava, zrIrANuM ane jJAnaratanaSi maMcamAM ja kahyuM che. aparAjIta sutrasaMtAnamAM A pAThe nathI. paca-sasa ne nava
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zikharAdhikAra a. 9 zAnaprakAza dIpArNava --- -------paMdhanAzaka banIzavibhAga: ------- 33 --------satanAzaka, 75 vibhAma.---- ------ - - ----------- navanAzaka vibhAma- - - -- -- ---- -Gaumatlabari paMca-sapta ane navanAzika vibhAga navanAzika-navanAzika pravakSyAmi bhadrArdhamekatriMzatam / akabhAga dvibhAga vA vedabhAga tRtIyakam / / 7 / / caturtha bANabhAga tu paMcama vasusaMyutam / SaSThaM bANavibhAga tu saptama rasasaMyuttam // 8 // aSTama navama caiva phAlanA nAma nAmataH / yAvaddhastapramANena kriyate kaTivistare // 9 // tAvadaMgulapAdena phAlanAnAM tu nirgamaH / atha na lopayed yastu na cAlpaM zilpibuddhimAn // 10 // nAsika keTalAka jInA prAsAdanA kAmamAM jovAmAM Ave che. keTalAka nIce pIThavI te nAzika paDa che. keTalAka chA parathI bhadrane nAzika pADelA jevAmAM Ave che. evAmAM A prathA vizeSa che. gujarAtamAM che paNa a5.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta aNahIlapura pATaNanA prasiddha jainamadira paoNMcAsarajInu kaLAmaya zikhara (ayAya 9) ( Constructing Architect : P. O. Sompura )
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ) prabhAsa pATaNa prasiddha jainamaMdira, caMdraprabhu prAsAdanA nava garbhagR5 tathA cAra maMDapayukata be bhUmivALe bhavya prAsAda (adhyAya 9), (Constructing Architect : P. 9. Sompura)
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zirAdhikAra a. 9 jJAnaprakAza dIvArNava 105 zikharanA bhadranA navanAzika kahe che--aradhA bhadranA ekatrIza bhAga karavA temAM prathama phAlanA eka bhAga, khIjI phAlanA be bhAga, trIjI phAlanA cAra bhAga, cethI phAlanA pAMca bhAga, pAMcamI phAlanA ATha bhAga, chaThThI phAlanA pAMca bhAga, sAtamI phAlanA (bhadrA) che bhAga, ane AThamI ane navamI phAlanA nAma mAtranI karavI. jeTaluM keNa rekhAye hAya teTalA hAthe pA pA AMgaLa phAlanA khAMcAonA nIkALA rAkhavA. A pramANe buddhimAna zipie phAlanAnA bhAga levA nahi. 98-10 zrRMgA para zrRMga caDAvavAnuM vidhAna---- vibhakte tu talachande zikharordhvaM tu kArayet / chAdyasyo prahAraH syAt zrRMge zrRMge tathaiva ca // 11 // mahArAMza punardadyAt punaH zrRMgANi kArayet / samastAnAmadhobhAge kuryAcchAdya vibhUSitam // 12 // adhaH zrRMgArzvabhAgena Urdhvago barodgamaH / ekaikaM yuktisUtreNa kuryAdvai sarvakAmadam // 13 // 1. chajA para prahArUnA thara (paNu kAi zilpIe tenA badale chajIvALA pAtranA zara) kare che. ahIM pratyeka zrRMga nIce A care vALA caDAvIne zrRMga upara cara mUkavAnuM vidhAna kahe che te suMdara dekhAya che. jo ke badhA zilpIemAM te prathA nathI. kAi zrRMga caDAvatAM bhRganA kaLazanI uMcAI jeTalI cAra che ke ADuM AMgaLa jeTalI jaMgI caDAvIne bIjI' zrRMga caDAve che. Ama karavuM sAmAnya che. upara kahyuM te rIte na pharavAmAM doSa nathI. paraMtu zAstrakAre utkRSTa kAryanI apekSAe tema kahyuM che. jo ke graMthakAre kaLAyA paNa vizeSa jabrA pratyeka zrRMga nIce caDAvIne mukelA jovAmAM Ave che. dA. ta. dvArikAnuM jagamaMdira; rAjasthAnamAM kAparalAjI. rANakapuramAM pratyeka zRga nIce uMcI jabAnA dhATa karIne caDAvela che. tethI zikhara ghaNuM UMcuM lAge che. keTalIka vakhata zilpIne tevI racanA karavAnI pharaja AvI paDe che. 2. adha: x dhamona evorUma: / / prAsAdanA agapratyaga para uttarAttara zrRMga para zrRMga caDAvavAnuM kahyuM che. nIcalA zrRMganA adha bhAgathI upalA zRMganI khokharInI noMdha karavI, ema yuktithI kAya karavuM, prAsAdanA aMga phAlanAnA nIkALA jyAre hastAMzula pramANa hoya che, tyAre zikharanI racanA karavAmAM A sUtreAne yuktithI prayAga buddhimAna silpIe! kare che. "samadakSa" phAlanA yukta prAsAdane zloka 13nA pUrvAdha barAbara baMdha bhese che, paNa hastAMgula prAsAdanA zikharamAM sakriya rU5mAM suzobhita banAvIne, kAsiddhi karavAnI hoya che. AvA dhRNA prasagAmAM vagara samajelu' putakIyuM jJAna niraka nIvaDe che. jema kAyadAne vyadrAra AgaLa zi yala thavuM paDe che, tema kAya karanAra zilpIone tenA kAmamAM, aneka kucA ubhI cAya che tyAre zruddhimAna zipI dhArane (bane teTaluM) mAna ApIne kAryasiddhi kare che. zrvA tA. 14
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizira i. 1 zanga rala nA * is , S : - -- mana ---- - -- ----- --- - --- = = zRMkha para zRMga-vidhAna-ze. 12-13 urUga-vidhAna- 14-15 urUzRMga caDAvavAnuM vidhAna uruzrRMgANi bhadre syu-rekAdigrahasaMkhyayA / / 'trayodazArdai saptAdai luptAni coruzrRMgakaiH // 14 // ghaMTA bAdya pramANa ca skaMdhe skaMdha tu kArayet / sUtrayitvA kramayoga adhaUrdhva prakalpayet // 15 / / have zRMge caDAvavAnuM kahe che-prAsAdanA aMge pAMganI phAlanAmAM taLachaMdanI vibhakti chajA parathI zikharamAM paNa karavI. chajA para prahArU (bahArane thara) karI zRMga para zRMga ema (pratirathAdi para) caDAvatA javuM. prahArane thara karI 1. ugamAM tera vibhAga karI nIcenuM (sAta bhAga luNa) dazAvavA kahyuM che ane uparanuM ueN cha bhAga khulluM rahe-Ama kahyuM che. paraMtu sakriya kArya karatAM upAMgonA para keTaloka AdhAra rAkhavo paDe che. Ane laukika gAmaThI bhASAmAM karmaTha vikA kahI che. graMthastha sUtrane kema vaTAvavAM tenuM sakriya jJAna anubhavI diyAvAna zilpIo pAse ja hoya che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 ziva vivAra 34. 2 zAnadAphA rIvAra te para zRMga karavuM. te sarva zregenI nIce eTale prahArUnA thara chAjalathI zamatA karavA. nIcenA zRMganA ardhabhAge bIjuM uparanuM zRMga caDAvavuM. ema ekeka para yuktithI sUtrathI upara karatA javuM, te sarva racanA kAmanAne ApanArI jANavI. 11-12-13 have bhadra para zRMgo caDAvavAnuM vidhAna kahe che-bhadra upara uchaMga eka para eka ema nava sudhI (kahelA kema pramANe) caDAvI zakAya. (tenI upalA) urUkaMganA (pAyAthI bAMdhaNa sudhInA) tera bhAga karI nIcenA sAta bhAga lupta (dabAtA) karavA. ema pratyeka uparASara urUga caDAvatA javuM. ahIM AmalasArAnuM pramANa bahAra jANavuM. paNa bAMdhaNAthI bAMdhaNuM samajavuM. e sUtranA kamayeAge karI nIce upara urUkaMga caDAvatA javuM. 14-15 aMDakanI gaNatrImAM tene levA zRMgoruzrRMgapratyaMga-gaNayedaMDakAni ca / ghaMTA tavaMga tilaka kuryAd prAsAdabhUSaNam // 16 // karNa rathaM pratirathaM subhadraM pratibhadrakam / kuryAjalAMtamArgeNa zuddhAnyevAMgasaMkhyayA // 17 // ihaivAMgapramANena sapAda zrRMgagucchraye / skaMdhasyA?daye ghaMTA sarvakAmaphalapradA // 18 // kayA aMga-aMDakanI gaNatrImAM laI zakAya chaMga (bIkharIo), urUkuMga, pratyaMga, ( garAsIyA) ne aMDakanI gaNatrImAM levA. ghaMTA, tavaMga ane tilaka e prAsAdanA zikharanA zaNagAra rUpa che. (te aMDakamAM gaNavAmAM nathI AvatA). rekhA, ratha, paDha, subhadra ane pratibhadra e prAsAdanA upAMgone jaLamArga pANatAra pADIne zuddha aMga saMkhyAmAM batAvavAM. ane te aMganA (mApa) pramANe-savAyu-uMcA hRga khIkharA caDhAvavA. tenI nIce pahoLAInA ardhabhAgathI kAMI vizeSa upara bAMdhaNe skadhe rAkhavuM. tenI skaMdha bAMdhaNAnI paheLAIthI ardhauMcI AmalasArI karavAnuM (sAmAnya vidhAna) kahyuM che. te sarva kAmanAnA phaLane ApanAruM jANavuM. 16-1-18 1. prAsAdanA pratiratha uparatha upara ge caDAvI ujhuMbamAM lupta thAya te racanA suMdara lAge che. keTalAka prAsAdanI vibhaktiomAM karNanI bAjumAM khuNa na hoya tevA saMjogomAM Ama karavAmAM zipIonI kArya karavAnI khubI jaNAya che. rAjasthAnamAM ziSIo tevI khuNInI racanAne khalakhuNI upajAvavAnuM kahe che. eTale jayAM nIce phAdhanonuM aMga na hoya tyAM chajA parathI pratyaMga sArU khuNI upajAvavI paDe che.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 ziaridhA ja 1 zAnadAra zikharanI mULa rekhAne pAya meLavavAnuM vidhAna - vimAnanAgaracchaMde kuryAdvimAnapuSpake / 'niraMdhAreSu sarveSu nAgare mizrake'pi vA // 19 // ekadvitrikramAduktA bhittimadhye yathottaram / garbhamadhye yadA rekhA mahAmarmakSayAvahA // 20 // sAMdhAre staMbharekhA ca kartavyA madhyakoSThake / bhramaNI vAhyabhittizca kramAtsaMkhyAM prakalpayet // 21 // rekhAne pAya kayAM meLave te vidhAna kahe che - vimAnanAgara chaMda, vimAnapuSaka chaMda, mizrakAchiMda, ane nAgaradanA niradhAra pAsAmAM eka-betraNa ema zRMga uttarottara bhIti para caDAvavAM. gabhArAnI aMdara rekhA gaLavA na devI. je gabhArAnI aMdara rekhA gaLe-paDe te mahAma doSa upaje che. te nAza karanAre jANo. A pramANe niraMdhAra prAsAnuM vidhAna kahyuM che. paraMtu bramavALA mahAprAsAda sAMdhAra hoya te tene vacalo stupa kaThAne AgaLanA staMbhe, barAbara karNa Ave te mujaba bhramaNInI bahAranI bhIMta upara anukrame saMkhyAmAM zRMga caDAvavAnI yojanA karavI. (eTale sAMdhAra prAsAdanA zikharane pAyA madhyakaSTa-vacalA ratUpanA garbhagRhanI bhIMta bahAra meLavavo. 1-20-21 zikharodayanAM traNa pramANa rekhAvistAramAnena sapAdena taducchyaH / tribhAgasahitazcaiva sArddha vA tu vicakSaNaH // 22 // zikhara pAyo rekhAye jeTaluM paheluM hoya, tenAthI savAyuM zikhara (bAMdhaNe) uMcuM karavuM. athavA 1; ke doDhuM uMcuM zikhara buddhimAna zilpIe karavuM. ra2 dazadhA mUle pRthutve SaDbhAgaH skaMdha ucyate / paMcabhAgo bhavet skaMdha ubhayoH paripakSayoH // 23 // par3abAhya doSadaH proktaH paMcAdhazca na zasyate / 1. zikharane pA=muLarekhA meLavavAnI vidhi niradhAra prAsAdama gabhArAnI aMdaranI pharakathI vadhu pAye rAkho. nitdhAre gUDhamitta vadhAre vrajajitipu. 2, brikharanI uMcAI karavAmAM zipIomAM savAyuM, deTuM ane pibamaNuM ema traNa rIte karavAnI prathA che. uttara bhAratamAM pibamaNu ke bamaNa uMcA zikharo jovAmAM Ave che. purANomAM bamaNA uMcAno pATha che.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke "he balh3. udayapura-(mALavA) udayezvara prAsAdane kaLAyukta zikhara-zukanAsa TE HTTPUR | : LEs .words to il # # zA SIT
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ L ITTTT erisA-jagannAthapurInA ekAMThIka prakAranuM zikhara dIpAva a. 9
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ phAdhara . 2 zAnaparA rAva zikharanI nIce uparanI paheLAI rAkhavAnuM pramANa mULa zikhara eTale pAya daza bhAga karavA. ane upara cha bhAganuM bAMdhaNe rAkhavuM tene skaMdha kahe che. te pAMca bhAge paNa rAkhI zakAya. bAkInI skaMdhanI DAbI jamaNI tarapha namaNa rahe che. cha bhAgathI bAMdhaNuM (skaMdha) vadhAre paheluM rAkhavAthI doSa kahyo che. ane pAMca bhAgathI ochI paheLAI skaMdha bAMdhaNe hoya tevuM zikhara bhatuM nathI. 23 rekhAvistAramAnena dazabhAgavibhAjitam // 24 // dvibhAgaH koNa ityukta bhadra bhAgatrayaM bhavet / pratirathaH sArdrabhAga ubhayoH paripakSayoH // 25 // skaMdhanavAMze sArddhadvau rathakoNau dvibhadrakam / zikharanA pAya ane bAMdhaNe (skaMdhe) pahoLAImAM phAlanAkanAzaka pADavAnA vibhAga kahe cheH - zikharanA pAya (mUlakaNuM) daza bhAga karavA. temAMthI rekhA be bhAga, pratiratha doDhabhAga, ane aradhuM bhadra deDhabhAga, A pramANe gabhathI baMne bAju maLI daza bhAga jANavA. ane zikharanA upalA bhAge skaMdhe--AMdhaNe nava bhAga karavA. temAM be bhAga rekhA, deDhabhAga pratiratha ane AkhuM bhadra be bhAganuM maLI (2+nA+ra+nA+2=9) kula nava bhAga jANavA. 24-25 mAMDavodaya ane zikharadayanuM sAmAnya pramANa- zirthatA jAntapura mafzati ne radda maMDovaro'STArthASTa natra jyeSThAdimAnataH / zeSodaye zikharaM syAt prayukta vAstuvedibhiH // 27 // . nIce kharazilAthI IMDA kaLazanA mathALA sudhInI kula uMcAInA viza bhAga karI temAM maMDevara ATha bhAgane uce te ; sADAATha bhAgane UMce maDevara madhyama ane nava bhAga UMce maDevara kaniSTha mAnane jANo. ane bAkInA je bhAga rahyA te zikharanA udayanA jANuvA. ema sAmAnya rItane udaya vAstuzAstranA jJAtAoe kahyo che. 1. zikharanA pAyace mULa rekhAnA daza bhANa karI cha bhAganuM baMdhANu skandha rAkhavAthI, te jarA jADuM bathaDa lAge che. pAMca bhAganuM thAya kharuM, paraMtu uparathI pAtaLuM lAge che. paraMtu sAmAnya rIte sADA pAMca bhAge rAdhe rAkhavAthI suMdara lAge che. A sarva racana te zilpIonI mAnyatA ane dRSTi para avalaMbe che,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ HIR paA BACK ELEVATION OF TEMPLE PANCHASARA - PARSVANATH PATAN zrI 1-1ii ? kanaka kor=A che ! Te. 1 1 ATE 1, : che A kAka kri - - - - * -- - = --- - ------ III che che ke kAkakSa - Ed che. 6 i / Eyes Chapeal . Low dAdaLas PRABHASXANXER SOVPA* ARCHITECT zikharanI jaMdhA-karma (OM) ane jharUkhA saMvaraNa
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 zikSaNAdhikAra ra1 jAnanA ska rekhA vibhAga nAma vibhaktisUtrakramataH skaMdhAH syuH paMcaviMzatiH / caturhastAditaH kRtvA yAvatpaMcAzaddhastakam // 28 // pacIza rekhAonAM nAme- athAtaH saMpravakSyAmi skaMdhanAmAni zrUyatAm / vaH zAnta zamo janya zAMNavarSanaH 26 / kIrtinando mahAbhAgyaH saMbhramo dizinAyakaH / 11 12 13 14 rudranetraH sadAbhAso jayAnandastathAkaH // 30 // 15 16 17 18 19 yakSo dakSaH kSitidharaH samAtraH saMyutastathA / 20 21 22 23. zekharazca prajApUrNaH pravartakaH pradhotakaH // 31 // rekhAvibhUSaNazcaiva vijayAnanda ityamI / skaMdhAstu nAmato jJeyAH saMkhyAtAH paMcaviMzatiH // 32 // kaMpanI rekhA vibhAga ane nAma-zikharanuM phaLa eTale pAya daza bhAga karavA, ane cha bhAganuM bAMdhaNuM rAkhavuM, tene skaMdha kahe.) pAMca ke cha bhAganA skaMdhanI DAbI jamaNI namaNuM rahe che. cha bhAgathI vadhu paheLe skaMdha deSayukta kahyo che. ane pAMca bhAgathI ocho pahebe skaMdha zobhato nathI.) A cha ke pAMca bhAganA skaMdhanA (bAMdhaNAnA) uparanA bhAgamAM vibhaktisUtranA kramathI bAMdhaNe pacIza (25) rekhAonA bhede utpanna thAya che. A pramANe khAvibhAge cAra hAthathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdamAM karavA. 28 have huM rakadhanI rekhAnA bhedanAM pacIza nAme kahuM chuM te sAMbhaLe - 1-saumya, zAMta, 3-zubha, asatya, 5-gaMdharva, 6-zaMkhavardhana, 7-kIniMda, 8-mahAbhAgya, hasaMbhrama, 10-dizinAyaka, 11-rUkateja, 1ra-sadAbhAsa, 13-jayAnaMda, 14-Adraka, 15-cakSa, 16-dakSa, 1--kSitidhara, 1samAMtra, 19-saMyuta, 20-zekhara, 21-prajApUrNa, rara-pravartaka, 23-pradyotaka, 24-rekhAvibhUSaNa, 25vijayAnanda. ema pacIza saMkhyAmAM skaMdhanI rekhAnAM nAme jANavAM. 29-32
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zikharAdhikAra a. 9 jJAnaprakAza dIpArNava caturviMzatiraMzAMzca skandhake yojayed budhaH / tasyA? navabhAgAstu kartavyAzca vicakSaNaiH // 33 // koNastu bhAgacatvAraH pratirathastribhAgakA : bhadrArddha hi dvibhAga tu tatastu sAdhayet kalAm // 34 // buddhimAna zipIe ceviza bhAga zikharanA skaMdha bAMdhaNe karavA. bAMdhaNAnA. ardhabhAgamAM nava bhAga vicakSaNa zilpIe karavA. temAM rekhA cAra bhAganI, pahere traNa bhAgane ane aradhuM bhadra be bhAganuM karI rekhAnI kaLAne sAdhavI. 33-34 jAremA-- athAtaH saMpravakSyAmi rekhAbhedaM pRthagvidham / sarvAH kalAH samutpannA rekhAH SoDaza kIrtitAH // 35 // trikhaMDAdau khaMDavRddhayA khaMDAnyaSTAdazAvadhi / SoDazaiva samAcArA kalAdau parikIrtitAH // 36 // aSTAdAvaSTaSaSThayanta caturvRddhikrameNa tu / rekhAzcaiva prayoktavyAH SaTpaMcAzacchatadvayam // 37 // have huM anya prakAranA judA judA rekhAbheda kahuM chuM - sarva rekhA kaLAnI utpatti seLa prakAranI batAvI che. temAM trikhaMDA e pahelI kaLA che. te pachI ekekanI vRddhi thatAM soLa kaLA sudhInA aDhAra khaMDa thAya che. A seLa kaLAo samAcArI che. tenA khaMDemAM cAra cAra kaLAonI vRddhi thAya che. anukrame (bIjA khaMDamAM 8-8) catuH khaMDamAM 12-12 kaLAnI vRddhi thAya che. tyAre soLamA aSTAdaza khaMDanA badhA khaDemAM 68-68 kaLAo thAya che. A sela rekhAonI pratyekanI seLa seLa rekhAe meLavIne 256 kaLA-rekhAo thAya che. ta zi2 ravAnA dhAya mA bevI. 35-36-37 paMcakhaMDA dau khaMDadvayI ekonatriMzakAvadhi / khaMDacAre kalA jJeyA aMkavRddhikrameNa tu // 38 // ekadvitricatuHpaMca SaTsaptASTakramodgatAH / anena kramayogena ekonatriMzakAvadhi / / 39 // paMcakhaMDe kalAzcaiva saMkhyAyA dazapaMca ca / ekonatriMze paMcAdhi-triMzaduktaM catuHzatam // 40 // 1. zrRMgAI-pAThAntaram 2. candrakalAsamutpattiH - pAThAntaram
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ udayapura (mALavA)nA udayezvaranA- kaLAmaya prAsAdane pRSTha bhAga, pITha, maMDovara ane anokhA prakAranuM zikhara dIpAva
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ udacapura ( mALavA )nA udayezvaranA kaLAmaya prAsAda, zikhara ane sA~varaNAyukta ma`Dapa dIpAva
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 jJAnaprakAza dIpAva 113 pAMca kha DathI zarU karI ekeka khaDanI vRddhi karatAM 25 rekhAnA 29 khaMDa thAya. tenA pratyeka khaMDanI krama-vRddhinI sAtheja kaLA-vRddhi thAya che. eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, e krame pratyeka khaDe khaDe ekeka kalAnI vRddhinA kramayeAge AgaNatrIza khaMDa sudhI thAya che. pAMca khaMDanA pahelA kheDe eka, bIjA khaMDe be, trIjA kha`De traNa, cAthA kheDe cAra; pAMcamA khaDe pAMca kaLAe thatAM, ema pAMca khaDe pannura kaLAe thAya. e pramANe pacIzamI rekhAnA 29 khaDAnI sa maLIne kaLA 435 cArasA pAMtrIza thAya che. (enAM pacIza nAmeA kahyAM che.) 38-39-40, rekhA dvArakAnA sAmAnya niyama- rekhAmUlasya vistArAt padmakoza samAlikhet / caturguNena sUtreNa sapAdazikharodayaH // 41 // tribhAge sArddhacatuSka sArdhodaye paMcaguNam / pAdonadvaye pAdona saptasUtra rekhAH samAH // 42 // sabhAga - lan +-- cAra suvanAsvata rA I rei lele Ft. sAmaga hitaga R naga -edure 3-27227 bhADA cAra guNA sUtrata rakhI. ma { (20277) 1 1 T 3 mAma pAMcapunA sUtRta . no.5. savAyA-1 ane dADhA zikharAnA uddayanI rekhAsUtranuM sAmAnya mattaNu savAyA zikharane pAyacAnA vistArathI cAragaNA sUtranA vRttathI vagara khIlelA zikharAyanA pAyacAthI sADAcArazikharane pAMcagaNA sUtrathI rekhA pAyace jeTaluM hoya temAMthI pANAsAtagaNA sUtranA vRttathI rekhA doravI; e rIte rekhA zikharanI namaNu mATenA sAmAnya vidhi kahyo che. 41-42 kamaLapuSpanA AkAra jevI rekhA deravI; 1 gaNA sUtrathI rekhA deravI; dADhA udayavALA DhAravI; ane peANAkhamA udayavALA zikharane ghA. 15
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 vidhi ja ra zanALA rIpaLA zikhAntaM rekhA ghaMTAntaM virATavallabhAdike / skandhAnta nAgarI rekhA prazastA sarvakAmadA // 43 // zikharanI rekhAo choDavAnA aneka prakAra kahyA che. temAM (prAsAdanI jAtinA chaMda pramANe) mukhya traNa prakAra che. zikhAMta eTale kaLaza sudhI rekhA chuTe te ane bIjI ghaMTAta (AmalasArA sudhI) chuTe te. (A prakAra virATa, bhUmija ane vallabhI Adi jAtine mATe che). trIju skadhAMta eTale bAMdhaNe chuTe tevI rekhAvALuM zikhara sAMdhAra niraMdhAra nAgarAdi jAtine mATe prazasta che--te sarva kAmanAne ApanArUM jANavuM (ApaNI nAgarAda jAtinA chaMdane skaMdhAta rekhA prazasta che). 43 -- prantd hte dA-re, lAgaNI % < - 0 cheTAnna reyA. -----visaTa vI---- ra relA. . zikhara rakhAstra (ka ja8). vAlajara rekhAmAnaM mayAkhyAtaM vAlaMjaramatha zRNu / . rekhA vistarasya mAna dvAviMzapadabhAjitam // 44 // 1 koNastu bhAgacatvAraH pratirathasvibhAgakaH / - uparatho dvibhAgastu bhadrAI hi dvibhAgakam // 45 // " skaMdhe trayodaza bhAgA tridhA kaNe dvayaM rathe / - uparathe caikabhAgaH zeSa bhadraM prakIrtitam // 46 // 22 13 zikharanI rekhAnuM mAna meM kahyuM. have vAlaMjara (zikharanA nAsIka)nA vibhAga sAMbhaLe. zikhara pAya jeTaluM hoya, tenA bAvIza bhAga karavA. temAM rekhA cAra bhAganI, pratiratha traNa bhAgane, uparathI be bhAgane; ane aradhuM bhadra be 2
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 zAnaprakAza dIpANa va bhAganuM jANavuM. have zikharanuM skaMdha bAMdhaNe jeTaluM hoya tenA tera bhAga karavA; temAM traNa bhAganI rekhA; be bhAgane pare; eka bhAgane uparatha; ane bAkI aradhA bhAganuM aradhuM bhadra, e rIte vAlaMjaranA vibhAga kahyA che. 44-45-46. ama n mAga ARI-- . kaMdhebAjarabhAga: ....ma-maya mAga-1 2 // 2 // /AzaERIES /2 T pA 32.2237 _. <---mUla-rekA 10bhAga- - -----pAlaja2 22 bhAga--- 3. ANGR-(RAIt-44-4) 27dha skaMdhahIna na karttavyaM nAdhika kiM ca kArayet / skaMdhahIne kulocchedo mRtyurogabhayAvaham // 47 // tasmAt sarvaprayatnena skaMdhe'dhikaM na kArayet / mAnapramANasaMyuktaH zAstradRSTayA ca kArayet // 48 // AyurArogyasaubhAgyaM labhate nAtra saMzayaH / 'mUlakande praviSTe tu skaMdhavedha iti smRtaH // 49 // zilpisvAminau hanyate skaMdhavedhe na saMzayaH / nirgamo hastasaMkhyairvA aMgulairupapAditaH // 50 // ochA skadhavALuM zikhara ke adhika mAnanA kaMdhavALuM zikhara na karavuM. skaMdha mApathI ochuM thAya te kuLane nAza thAya che temaja mRtyu tathA rogane bhaya upaje che. tethI karIne skaMdha (bAMdhaNuM) adhika mApanuM paNa na karavuM. sarva upAyathI zAstramAM kahyA pramANe mAnapramANu yukta kAma karavAthI AyuSya, Arogya .. mUlaskaMdha-pAThAntara
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zikharAdhikAra a. 9 jJAnapraznArA TrIpALava ane saubhAgyanI prApti thAya che. temAM jarA paNa zakA nathI. pAyacAnA pramANathI echu' vadhatuM karI skadhavedha karavA nahi (je kaMdhanA mULamAM (dhvajada'Da) praviSTa thAya te skavedha jANavA.) dhavedhathI svAmI ane zilpInA nAza thAya che temAM zaMkA na jANavI. khAMNe vAla jaranA sarva nAsIkanA nIkALe, jeTalA gajane prAsAda hoya teTalA gaje AMgaLane (traNe nAsIka maLIne gaje AMgaLa) nIkALeA rAkhavA. 47-48-49-50 kSobhayedazapAdona pAdonathApi vistRtaH // iti rekhIcchrayaMkuryAd vAlaMjara iti smRtaH // 51 // vAlajaranA nAsikanA (mULamAM) pANItAra pANAbhAganA uMDA, paiNAbhAga pahALe rAkhavA. e rIte vAla jaranA bhAga jANavA. 51 zikharanA bhadagavAkSa trimUrttiryastu bhadrAnte rathikA sarvakAmadA || zukanAstathA siMha bhadre tvekaikasaMyutaH // 52 // zikharanA traNe bAjunA bhadromAM gavAkSa karavA. temAM deva mRttio karavI. AvI karelI rathikA (bhadra) sarva kAmanAne Ape che. zikharanA agrabhAge zukanAsa karavA, ane traNe mAjInA bhadranA gavAkSa para ekeka siha esAravA. para zukanAsanuM svarUpa agre kolI kapolastu zukanAsastu nAsikA || sAMdhA staMbhakhA ca karttavyA madhyakoSThake // 53 // prAsAdasya puro bhAge nirvANamUlabhRMgakam / tadagre zukanAsa ca ekAdisaptamudgamam // 54 // tasyopari siMhaH sthApyo maMDapakalazasamaH // dvistaMbhaH zukanAsAgre vijJeyaH pAdamaMDapaH // 55 // prAsAdanI AgaLa zikharamAM kALI e kapAlarUpa kalpI che ane temAM zukanAsa e nAsikArUpa che. sAMdhAra prAsAdamAM madhyakASTha (stUpa)nI AgaLa kALInA bhA para zikharanI rekhA Ave che. prAsAdanA zikharanA AgalA bhAgamAM nIkaLatA uzRMganI AgaLa zukanAsa uparAupara ekathI sAta doDhIyA caDAvIne karavA. ane tenA para siMha sthApana karavA. te maMDapanA (kaLaza) lagabhaga samasUtre rAkhavA. zikharamAM zukanAsa AgaLa e stabhA karavA. te "pAdamaMDapa" nAmathI jANavA. 53-5455
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ e. pATaNa paMcAsara jaina maMdira-zikharanI jadhA uparAupara kaLAmaya gavAze, sthapati-jha. e semapurA dIpAva a 9 citoDanA maMDana sUtradhAre bAMdhele kaLAmaya kolithubha dIpANava
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya sthApatya zailInA namunArUpa bhavananirmANa-AMbela bhavana pAlItANA zilpazAstrI balavaMtarAya prabhAzaMkara somapurA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 jAnaprakAza dIpArNava zukanAsanA udayavibhAga - chAyo skaMdhaparyanta-mekaviMzatibhAjitam / - baMdiza-vazarAmutsava che padda ! zukanAsasya saMsthAna chAyodhve paMcadhonnatam / 'tena mAnena pAdAMta maMDapoce samutsRjet // 'maMDaporve zukavaMTA. samA nyUnA na cAdhikA // 57 // prAsAdanA chajAthI zikharanA skaMdha bAMdhaNa sudhInA udayanA ekavIza bhAga karavA. temAMthI chajA parathI nava, daza, agiyAra, bAra ane tera bhAga sudhImAM zukanAsanuM sthAna jANavuM. e rIte chajA parathI zukanAsanA udayanA paMcavidha mAna kahyAM che. te zukanAsana udayamAnanA vibhAganA aMta sudhI maMDanI uparanA (zAmarAdi tharanI mULa ghaMTAnA) udayanI racanA karavI. eTale maMDapanA upara ghaMTA (hAla AmalasAra) zukanArAnI barAbara rAkha. agara ghaMTA nIce rahe. paraMtu zukanArAthI ghaTA uMcI na rAkhavI. pa6-17 kokilA [prAsAda putranuM lakSaNa athavA saMpravAmi vivekA akSa para sthAna pramANameteSAM zubhaM vA yadi vA'zubham // 58 / / karNagarbhAntare jJAtvA kartavyA yatra tatra ca / koNavistaravistIrNA kokilA zubhalakSaNA // 59 // anenaiva prakAreNa kartavyA zilpibhiH sadA / ubhayoH pArzvayo reva ekaikA ca prazasyate // 6 // kolI prAsAda rAjasya vAmadakSiNataH sthitA / koNArddha kokilA yatra zrInAzodvejanaM. kaliH // 61 // 1. zAkira pUra 185 mAM zukAnANamA ghaMTA, jUnA 7 tattoDavA athata kanAsano mALo ane maMDapano AmalasAra ghaTA barAbara eka sUtramAM rAkhavA. TA nahacI ke uMcI paNa na rAkhavI. vaLI dIpAvanA maMDapAdhikAranA dazamA adhyAyane pazcime kasatUre apa I TUSa arthAta zukanA sathI maMDapanI ghaMTA nIcI rAkhavI. paraMtu nIcI hoya te deSa nathI tema kahyuM che zi95graMthamAM zakinArata caMdA kahe che. paNa AmalasArA ema kahyuM nathI. tenuM kAraNa 13mI 14mI sadI sudhInA prAsAdamAM ghumaTa upara AmalasAro nahi-pazu saMvaraNa karavAnI prathA vizeSa karIne hatI. ane te saMvaraNanI Toca para ghaMTA thAya. ghaMTA para kaLaza=I Ave. pAchalA kALamAM saMvaraNane badale ghumaTa thavA mAMDayA. tenA para caMdrasa mUkI AmalasArA mUkavAnI prathA zarU thaI, tethI ghaTAnuM sthAna vismRta thaI gayuM che. zukanAsa-zikharanA rakaMdha bAMdhaNAthI chajA sudhInI uMcAinA 21 bhAga karI navathI tera bhAgamAM zukanAsanuM sthAna rAkhavuM. zIrAva graMthamAM nava bhAganA zukanAsane kumATadaza bhAganAne, kapibhadra. 'agiyAra bhAganAne nighaMTa bAra bhAganAne nizAcara ane tera, bhAge uco zakanAsa karavAmAM Ave to caMdraSa. e kSIrANuvAre nAmAbhidhAna kahyAM che.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zikharAdhikAra a. 9 jJAnaprakAza dIpArNava tasmAt sarvaprayatnena koNA na vyatikramet / yamadaMSTrA tu vijJeyA mitticaiva zubhamadA // sarvalakSaNasaMyuktA kokilA muphalapradA // 62 // have huM kekilAnAM lakSaNa kahuM chuM. tenA sthAna, pramANa ane zubha ane azubha kahuM chuM. rekhAne garbha barAbara jALavIne AghuM pAchuM karavuM. karNanI (rekhAnI) pahelAI barAbara kokilAne vistAra rAkhave, te zubha jANavuM. A kahelA vidhi pramANe kokilA zipioe karavI joIe. kelI=e prAsAda-rAjanI DAbI jamaNI tarapha beu paDakhe ekeka kekilA karavI. (kemikalA prAsAda putra). have tenA deSa kahe che. keNuM (rekhA)thI kokilA ardha kare te lakSmIne nAza, udvega ane kalaha utpanna thAya che. mATe prayatna karIne rekhAthI aradhA pramANanI kekilA na karavI, kare te te yamadaMSTrA rUpa jANavI. paNa te bhIMta (dIvAla) jeTalI karavAthI zubha phaLane ApanArI jANavI. 58-5-60-61-62 AmalasArAnuM pramANa ane vibhAga skaMdhaH SaDabhAgako jJeyaH saptazAmalasArakaH / kSetramArthiramA-achU ra sarSataH II dharU | grIvA bhAgatrayaM kAryA aMDakaH paMcabhAgakaH / tribhAgA candrikA caiva tathaivAmalasArikA / / 64 // nirgame SaT sArdhabhAgo bhavedAmalasArikA / candrikA dvi sArdhabhAgA aNDakaH paMca eva ca / / 65 // iti AmalasArA 1. mULa zikharanA upAMgAnuM bhadra AmalasArAne madhyagarbhe jIbhIrUpe prAcIna maMdiromAM hoya che. ane AkhuM zikhara vizeSa karIne phaDacalanI nakazIthI alaMkRta kareluM hoya che. paraMtu AmalasArAmAM maLe yoginIonA cAra mukha ane kANe para vidizAmAM tApasanAM rUpe damaNuM jovAmAM Ave che. A prathA pAchaLathI praviSTa thaI hoya tema lAge che. prAcIna kAmamAM te nathI. A graMthamAM kaNe ke bhadra rUpa karavAnuM kahyuM nathI. apavita sUtra saMtAnamAM jovAmAM nathI AvatuM paraMtu rAghavamAM keNe rapa karavAnuM kahyuM che. zive cezvararUpaM tu dhyAnamagna vickssnnH| AiNA sAta kine gunezvara: | artha-zikharanA AmalasArAnA kaNa para zivanA prAsAdane izvaranuM dhyAnamagna varUpa, vicakSaNa sidipae karavuM. ane jenanA prAsAdamAM jInezvaranI (beThI) arti karavI. zikharanA kaMdha -bIjI eka arvAcIna kathA-zikharanA kaMdhe bAMdhaNuM-capaTatharamAM padAnI jema bahAra kADhavAnI che. jo ke ghaNA junA kAmamAM mULa zikharane tevuM bAMdhaNuM bahAra dAbaDInA jevA pAko kAle jovAmAM AvatuM nathI. A koI zAstranA pATha kayAMya jovAmAM nathI. sabhrama prAsAdamAM te zikharanA skaMdhe bAMdhaNe narathara jevA rUpane po somanAthajInA bAramI sadInA maMdiramAM hoya tema avazeSo parathI jaNAya che. paraMtu bAMdhaNu tAravavAnuM kayAMya jaNAyuM nathI.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a.9 zArA kArnava 119 (aaN zarU ' ) * * tilan SNAP ja kanDa che to, ka kha - 1 2. . - T HUTA i , 1 . -/zikharakA kaMdha vistAra bhAga6-AmalamArAksiAramamy zikhAnA dha mAne AmalasArA pramANa dha jAga che ane AmalasAre vistAra bhAga sAta. AmalAra udayabhAga 14, vastAra bhAga 28. kaMdha (bAMdhaNA)ne cha bhAga vistAra hoya tyAre sAta bhAga vistAranA AmalasA kare. te AmalasArAnA vistAramAM aThThAvIza bhAga karavA. ane cauda bhAga AmalasAre udayamAM kara. gaLuM traNa bhAga, aMDaka pAMca bhAga, traNa bhAga caMdra ane traNa ane traNa ukelI AmalasArI (ge) kare. (ema kula cauda bhAga udayanA jANavA). have vistAranA bhAga kahe che. (garbhathI) sADAcha bhAga AmalasArI (goLo) nIkaLatuM. tenAthI aDhIbhAga caMdrasa nIkaLate ane tenAthI pAMcabhAga nIkaLate aMDaka (vacalo) kara. (ema 14+1=28 bhAga vistAranA jANavA). 63-64-65 prakArAntara-tirAma maLe vRtta rAmanArA udayastu tadardhe tu vibhakte caturaMzakaH / / 66 // grIvA pAdaunabhAgA syAt sapAdaM ca tathAMDakam / caMdrikA caikabhAgena bhAgA cAmalasArikA // 67 / /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 bhAga jas amareTIjA nejapuranA ' do anirathakA koyA samAna zikharakA skaMdhakA AmanAbhAmA zikharanA AmalasArA pramANa- cAra bhAga udaya - - - phivivAra . 2 - * - 'H'Itih - dhanA sAmasAmA be pratiratha pramANe AmalasArA vistAra rAkha. A pramANe ane sadhanA cha bhAga ane AmalasAre 7 bhAga e barAbara eka pramANa maLI rahe cheH jJAnAnnaza sIvAva (
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamI sadInuM eka vizAMDika zikhara-pITha ane chajA vagarane maDavara, ane maMDapa uparanuM triSaTa A prAsAdanI viziSTatA chajA rahIta ane triSaTa che. dIpAva
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasiddha trinetrezvara (taraNetara) zivAlaya-(thAna-serA ) sthapati-uM, murabbI oghaDabhAI bhavAnabhAI, pAlItANu. A prAsAdanI viziSTatA chajA rahita maMDovara (pIThane anokho prakAra ) maMDovara para tripaTa a. 11
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 jJAnaprakAza dIpArNava 121 AmalasArA vibhAgane prakArAntara (bIje mata) kahe che-ska dha bAMdhaNunA (sAmasAmA pratiratha)nI madhyamAM Ave te rIte goLa AmalasAra kare. tenI pahelAIthI uMcAI ardha karI temAM cAra bhAga karavA. gaLuM paNa bhAganuM, aMDaka savA bhAgane, caMdrikA, caMdrasa eka bhAgane, ane eka bhAga AmalasA re (geLo) ema maLI kula cAra bhAga udayanA jANavA. (A pramANa, uparanA pramANanI pahoLAI barAbara maLI rahe che.) 66-67 dajA daMDanuM sthAna pUrvamukhe ca prAsAde dhajA naiRtyakoNake / . dakSiNAbhimukhe kAryA vAyukoge na saMzayaH / / 68 // vAruNamukhe prAsAde dhvajA cezAnakoNake / uttarAbhimukhe caiva agnikoNe ca sthApayet // 69 / / pUrvamukhanA prAsAdane nitya koNamAM dhajA sthApavI. dakSiNAbhimukha prAsAdane vAyavya koNamAM, pazcimAbhimukha prAsAdane IzAna keNamAM ane uttarAbhimukha prAsAdane agni keNamAM dhvajAdaMDa pa. (prAsAdanA zikharanA upalA bhAgamAM pAchaLanA bhAganA jamaNA paDherAmAM devajA ropavAnuM kahe che.) 68-69 vijAdhAra-staMbhavedha sthAna pramANa SaSThabhAge hi rekhAyA-stadaMzaH pAdavarjitaH / dhvajAdhArastu kartavyaH pratirathe ca dakSiNe // 70 // (zikharanA dhvajAdaMDa tathA vijAdhAra- juo pR4 122), prAsAdanA zikharanI mULarekhAne (udayana) chaThTho bhAga laI temAMthI e bhAga tane ochA karIne teTalA mApane (skaMdha bAMdhaNa nIce) devajAdhAra (lAmasA jevuM) zikharanI jamaNI taraphanA paDharAmAM (davajAdaMDane ubhe rAkhavA sArU) kara. (dhvajAdhArastaMbhavedha. vajAdhArane sthAne davajApurUSanI mUrti karavAnI prathA che pAchaLanA kALamAM dAkhala thaI paraMtu junA kAmamAM te nathI.) 70
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 zikharAdhikAra a. 191 daMDa laMbAI kA hai ' GFOHO pATalI mAna zikharanA rA reMDa mULa zikharanA udaya pramANe zrI lakhadhAranuM sthAna daiDalaMbAI dhvajadaMDa. jJAnaprakAza dIpAva rekhAMkA 23 vAM bhAga patAkA dhvajA dhAra ziNaranA dhvanadhAra, sta lia dhva46 ane patAkA,
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 zAnaprakAza dIpArNava 123 'prAsAdasya pRSThabhAge dakSiNadizi cAnuge / staMbhavedhastu karttavyo bhityAzca SaSThAMzakaH // 71 // ghaTodayapramANena staMbhikodayaH kArayet / dhAmahastakavistAra-stasyoce kalazo bhavet // 72 // vaMzAdhArA vajrabaMdhA vaMzAnAM veSTanAdikam / vaMzabaMdhAzca kartavyA haste haste tathA punaH // 73 // prAsAdanA zikharanA pAchalA bhAgamAM jamaNA parAmAM khaMbhavedha (dhvajadaMDane ubhe rAkhavAnA TekArUpa nIce kalAkare. te prAsAdanI bhIMtanI jADAInA chaThThA bhAga jeTalo karo, ane vajAdaMDane majabUta AdhArarUpa tathA vijAdaMDa sAthe ubhI karavAnI kASTanI khaMbhikA karavI. tenI uMcAI AmalasArAnI barAbara khaMbhikA karavI. tenI jADAInuM pramANa, garbhagRha jeTalA gajane haya, teTalA AMgaLanuM (sAmAnya rIte) rAkhavuM. ane te saMbhikA para meghare kaLaza kara. dhvajAdaMDa ane khaMbhikA sAthe veSTanAdi vajIbadhe bAMdhI daMDane majabUta sthira kara. te baMdha ekeka hAthe majabUta trAMbAnA pATAo vajabaMdhothI bAMdhavA. 71-72-73 kaLazamahimA kSIrArNave samutpannaH prAsAdasyAgrajAtakaH / prAsAdo devanRpANA-manyeSAM harmyamucyate // 74 // 1. vajAdaMne sthira rAkhavAne AdhArarUpa majabutI sArU bAjumAM kASTanI khaMbikA ubhI karavAnI prAcIna prathA che. te zikharanA baMdhaNuthI nIce ane AmalasArAnI uMcAi jeTalI te taMbhikAnI uMcAI rAkhavAnI kahI che. (kaIka tethI vadhu paNa kahe che.) te khaMbhika ane vajadaMDane ubhe rAkhavAne nIce kalAbo radbhavedha karo. temAM pATalInA ghATanI nIce lAmasuluMbikA karavI. temAM thoDe khADo aradhoka AMgaLane jarA sAva jeTalo karo. temAM svajAdaMDa ane khaMbhika sthira rahI zake. A rItathI vajAuMDane sAla jevuM kaI rAkhavuM paDatuM nathI. vartamAna prathA AmalasArAmAM kalA karI daMDa ubho karavAmAM Ave che. tethI tene sAla rAkhavuM paDe che. AthI zAstrokta pATha karatAM daMDa sAla eTale vadhu rAkho paDe che. ane te kaLazathI vaNo uMco dekhAya che. jayAre zAstrokata pATha pramANenA vAIDa kaLazathI pramANasara uMcA rahe che. rAjasthAnanA cipIo junI prathAne anusare che. khaMbhavedha taMbhakAnI prathA prAcIna che. traNeka varSathI vartamAna prathA gujarAtamAM zarU thaI jaNAya che. 2. imarA-pAThAntara. 3. DhovAna- pAThAntara
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikhagadhikAra a. 9 jJAnaprakAza dIpAva murAgAreSu sarveSu vizvakarpabaco yathA / zailaje zailajaH kAryoM dAruje dArujastathA // 75 / / dhAtuje dhAtujazcaiva aiSTike caiSTikaH zubhaH / citre citra vidhAtavyo hemanaH sarvakAmadaH // zreNa: satra zreNAnAM pu cha3nA / 76 ! kSIrasamudramAM utpanna thaye, ane sarva zreSTha bhAgamAM rahenAre e kaLaza che. devamaMdira ane rAjamahela e prAsAda kahevAya. bIjA hampa eTale ghara kahevAya. traNa dizAnA mukhavALA evA rAjaprAsAda ane devaprAsAda para kaLaza caDhAvavA evuM vizvakarmAe kahyuM che. pASANunA prAsAdane pASANane, kAine kASThane, dhAtune dhAtune, ITanAne IMTane, citranAne citrane kaLaza caDhAvavo. temAM zreSTha suvarNa kaLaza ane dhvajadaMDa che. te sarva kAmanAne ApanAra che. 74-75-76 nAgarAdi kaLazamAna prAsAdasyASTamAMzena pRthutvaM kalazANDakam / poDazAzairyuta zreSThaM dvAtriMzAM zaistu madhyamam // 77 // prAsAda rekhAye hoya tenA AThamA bhAge kaLaza=IDane vistAra rAkha. A vistAra mAnamAM tene sAme bhAga vadhArIye te zreSTha mAna, ane batrIzame bhAga vadhArIye te madhyamAna kaLazanI pahelAnuM jANavuM. 77 vairATe drAviDe caitra bhUmije vimAnaudbhave / vallabhInAM samastAnAM prAsAde paSThakAMzake // 78 // dharmArthakAmamokSANA-mIpsitaM labhate dhruvam / sthApayed yuktAlaGkAraiH kalaza kAmarUpakam // 79 // vairATajAti, draviDajAti, bhUmijajAti, vimAnabhAva jAti ane vallabhAdi jAti e samasta jAtinA kaLaza tenA prAsAdanA chaThThA bhAge vistAramAM karavA. te dharma, artha, kAma, mekSa ane icchita phaLane ApanAra che. te kaLaza vidhi vidhAnathI aneka alaMkAra sAthe sthApavAthI kAmarUpadAtA che. 78-79 kaLazanAM anya be pramANe rekhAyAH paMcamAMzena kalazaM kArayed budhaH / ghaNTAvistArapAdena tatpAdena yuta punaH // 80 / / itthaM kalaza vistAra ucchyastasya sArddhataH /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tariffit , . zAnArA TIva 15 kaLazanAM bIjAM be pramANa kahe che. zikharanI rekhAnA pAyAnI pahoLAInA pAMcamA bhAge kaLAne vistAra buddhimAna zilpIe kara. trIjuM pramANu-ghaMTA. AmalasArAnA vistAranA cothA bhAgamAM tene cA bhAga umeratAM jeTalo vistAra thAya, teTalo kaLaza vistAramAM rAkhavo. eTale AmalasArAnI pahoLAIthI savA karI, caturthIza kaLazanI pahoLAI rAkhavI. e rIte kaLazane vistAranAM pramANa jANa tenAthI deDha uce kaLaza kare. 80 kaLazavibhAga vistAra dazabhirbhAga-rudayaM dazapaMca ca // 81 // padagrahI dvibhAgA tu paMcabhAgamathAMDakam / va mAna jaina ma mtriA | 8ra karNikA bhAgamekaM tu ata Urca tu paTTikA / vIjapUra paMcabhAga-mudayaM dazapaMca ca // 83 // 1 1 1 1 } '. = ? ? A che . AvA - - ka kana DDDDRESS jALa ! kalA mAna LL LL mArA kaLaza (IDA) mAna nAgarAdi prAsAdanA Avela kaLaza pramANanA-paheLAImAM daza bhAga ane uMcAImAM paMdara bhAga karavA. temAM nIcalI paDaghI be bhAganI, aMDaka pAMca bhAgane te para gaLuM eka bhAga, pavapatrikA eka bhAganI, kaNI eka bhAganI ane te upara karI ane bIjo =DeDa =AMca bhAgane karave e rIte uMcAinA paMdara bhAga thayA. 81-82-83
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ phifdhAra che. je zAnAthajI rAva udayaM ca samAyukta vistArAMzamataH zRNu / padagrahI dvibhAgA tu paMcabhAga tu cAMDakam // 84 // grIvA caiva dvibhAgA tu tribhAgA padmapatrikA / karNikA ca dvisArdhA tu bIjapUraM sArddhA zakam // agraM tu bhAgamekaM tu caitra kalazalakSaNam // 85 // kaLazanA udayanA bhAga kahyA-ane have pahelAInA bhAga sAMbhaLo. paDaghI garbhathI be bhAga, aMDaka garbhathI pAMca bhAganuM, gaLuM garbhathI be bhAga, chAjalI garbhathI traNa bhAganI, kaNI garbhathI aDhI bhAganI, bIjoruM garbhathI deDha bhAganuM rAkhavuM. bIjerA (DeDalA)ne agrabhAga, upalo eka bhAgano rAkhave. A pramANe kaLaza lakSaNa jANavuM. 84-85 prAsAda purUSaathaatH saMpravakSyAmi puruSasya pravezanam / nyased devAlayeSvevaM jIvasthAnaM phalaM bhavet // 86 // have huM prAsAda purUSane pravezavidhi kahuM chuM. prAsAdamAM te jIvasthAne che. tene padharAvavAthI phaLa maLe che. 86 ekahaste tu prAsAde ____puruSo'rdhAGgulo bhavet / ardhAGgulA bhaved vRddhi vitpaMcAzaddhastakam // 87 // suvarNanA prAsAda purUSanI mUrtinuM pramANu kahe che -eka hAthanA prAsAdathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka gaje ardhAardhA AMgaLanI vRddhi karI te pramANunI prAsAda purUSanI mUrti karAvavI. 87 prAsAda suvarSe pujA prAsAda suvarNa karavA kapa)
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 prAsAda purUSanuM sthAna-- jJAnaprakAza dIpAva chAdanasya mavezeSu sa~gamadhye'thavopari | zukAnAsAvasAneSu vaidyadhve bhUmikAntare // 88 // A prAsAda purUSane kyAM kyAM sthAyI sthApI zakAya te kahe cheH-- chajAchAtIyAnI upara, khIkharIonA thAnA madhyamAM, zikharanA upara (AmalasArAmAM), zukanAsanA upara, veTTInI upara, bhUminI madhyamAM, A prAsAda purUSanI sthApanA karavI. 88 hemajaM tAjaM vApi tAmrajamabhiSekayet / kalazenAjyapUrNena sauvarNa puruSa nyaset // 89 // raha senAne, rUpAne ke trAMbAneA kaLaza ghI bharIne, te para abhiSeka karelA suvarNa purUSane (palaMga sAthe) sthApana karaveza. 89 madhyagarbhe vidhAtavyo hRdayavarNako vidhiH / haMsatUlA tataH kuryAt tAmraparyakasaMsthitaH // 90 // zayyAyAM ca prasupto'sau padma ca dakSiNe kare | freate kare vAme kArayed hRdi saMsthitaH // 91 // madhyagarbhamAM A hRdayavarNa (prANa)nI sthApanAne vidhi karavA, trAMbAnA palaMga karAvI, te upara rUkanI bharelI rezamI zayyA upara prAsAda purUSanI mUtti suvarAvavI. tenA jamaNA hAthamAM kamaLa dhAraNa karAvavuM. ane DAbA hAthamAM traNu zikhAvALI patAkAvALA dhvajAdaMDa rAkhI hAtha chAtIce rAkhavA. 90-91 vADanuM pRthaka pRthak udayamAna-- prAsAdakaTivistAraM catuSkIstaMbhavistarAt / garbhamittisama dairdhya kacit karNasya vistaram // 92 // 1. prAsAda purUSane vattamAna kALamAM AmalasArAnA madhyamAM sthApana karavAnA vidhi A pramANe che. nIce gAyanuM ghI bharelA kaLaza zera savAzeranAM bharI tenA para DhAMkaNuM vAsI te para suvarNa' purUSane gAdIvALA cAMdInA DhAlIyAmAM suvarAve che. ane te parra kSetraNa iMcanI jeTalI jagyA khAlI rahe tema ArasanA pATIyAnu DhAMkaNuM saMpuTanI jema mUkavAmAM Ave che. te para pratiSThA samaye iMDu' kaLaza sthApana kare che. suvaNa prAsAda purUSa dabAya tema DhAMkavu' nahi, sapuTanI jema khAlI jagyA rAkhavI.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 fphAdhara a 1 jJAnagri ra vibhakta cA prAsAde rikhAvistRteH samam / dhanavaMzasya dIrvatvaM mayA proktaM matAnAre / / 93 // dhvajadaMDanI laMbAInAM vividha pramANe -(1) prAsAdane vistAra jAMgIye hoya teTalo. (2) cekInA padanA be thAMbhalAnA vistAranA gALA jeTalo. (3) gabhArAnA vistAra jeTale. (4) rekhA hoya teTalA. (5) prAsAdanA zikharanA pAyA jeTalo vistAra hoya teTalo. ema davajAdaMDa lA karo. e pAMca prakAranAM judAM judAM matAMtare meM kahyAM che. (te pAMca prakAranAM judAM judAM nAmo kahe che.) 92-93 vija daMDa che mA vijayaH zaktirUpazca suprabhazca jayAvahaH / paMcamo vizvarUpastu pramANa tasya kalpayet // 94 / / upara kahelA dhvajadaMDanI laMbAInAM pAMca prakAranAM nAma kahe che. (1) vijaya, (2) zaktirUpa, (3) suprabha, (4) jayAvaha ane (5) vizvarUpa, e paMcavidha dhvajadaMDanAM nAme jANavAM. 94 darajadanAM anya pramANe- saMsa; sAvajatatvAM phisTAta: jAtanA madhyazcASTAMzahIno'sau jyeSThaH pAdona: kanyAsaH // nIce kharAthI IDA kaLaza sudhInI uMcADanA trIjA bhAga jeTalA lAbe daMDa - mAnane, tethI AThamo bhAga hIna kare te madhyamAnano, ane cotho bhAga hIna kare to kaniSTha mAna jAve. kSIrANavamAM vajadaMDa pramANa- piMDa ca kathitaM vatsa udayaM ca hyataH zRNu / / prAsAdakoNamaryAdA saptahastAntaka matam // garbhamAne ca karttavya yAvatpaMcAzaddhastakam // daMDanuM mana have huM kayAMthI levuM te kahuM chuM, te sAMbhaLa. ekI sAta hAthanA prAsAdane kaNarekhAnA mAne, pacIza hAtha sudhInAne garbhagRhanA mAne, ane pacAsa hAtha 1 sudhInAne pAyAnA vistAranA mAne, vajAdaMDanI laMbAI karavI. 2. dhvajadaMDanAM vividha mAna prAsAdapRthumAnena iMDo jyeSThaH prakIrtitaH / madhyA hIno dazAMzena paMcamAMzena kanyasa: // prAsAda rekhAye hAtha teTale vajadaMDa lAMbe te peka mAna, tenAthI dazamo bhA be hina kare to maMgamAna, ane jo pAMcamo bhAga hIna kare te kaniSTha mAna jANavuM. - bhUlarekhApramANena kaniSTha daMDasaMbhavam / madhyama dvAdazAMzena SaDazena tathottamam // zikharanA pAyacA jeTalA vajadaMDa kAna mA na jANuM. temAM bArame bhAga vAravAthI madhyamAna, ane cha bhAga vadhAravAthI jayeka mAta jANavuM,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ khajurAho ka'Da' mahAdevanA bhavya prAsAda. dIpAva
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMbaI-mATuMgA jaina maMdira zilpakAra baLavaMtarAya prabhAzaMkara somapurA dIpAva
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikharAdhikAra a. 9 zAnaprakAza dIpAva 12 1ra0 daMDanI jADAInuM pramANa ekahaste tu prAsAde daMDaH podonamaMgulam / ardhAgulA bhaved vRddhiAvat paMcAzaddhastakam // 95 // pRthutvaM ca prakarttavyaM suvRttaM parvakAnvitam / parvabhirviSamaiH kAryaH samagranthiH sukhAvahaH // 96 / / eka hAthanA prAsAdane davajadaMDa, piNe AgaLa jaDe rAkho. bethI pacAsa hAthanA prAsAdane pratyeka gaje ardhA ardhA AgaLanI vRddhi karavI, tenI A jADAI dhvajadaMDanI parvasahitanI geLAInI jANavI. dhvajadaMDane viSe ekI gALA ane bekI graMthi (kAkaNI) hoya tevo sukhane ApanAre jANavo. (zivazaktine tethI ulaTuM kahyuM che). lpa vijadaMDanuM kAcha- vaMzamayo'pi kartavyo dRDhadArumayo'pi ca / ziMzapaH khadirazcaiva arjuno madhukastathA // dhvajadaMDa vAMsane athavA majabUta lAkaDAne sIsama, khera, arjuna ke mahuDAnA kAna karo. suvRttaH sAradAruzca graMthikoTaravarjitaH // 97 // suMdara, goLa, sAruM, pAkuM ane kaThaNa lAkaDuM gAMThe, ketarakANA vagaranuM kANa vajadaMDamAM levuM. 97 vijadaMDanI pATalInuM mAna ane AkRti - tavaM ca SaDaMzena markaTI cA vistRtA / tat tribhAgamutsedhaM ca kiMkaNI-ghaMTa-maiDitA // 98 // 1. kSara- ma ya ra ta AmAM mana samaya viSama prokta zubha tadbhavane dvayam // u5ra ekIparvane bekI kAMkaNIne dhvajadaMDa zubha kahyo che. jyAre kSIrANavakAra kahe che ke raja ane ekI kAMkaNIvALA vajadaMDa zaktidevInA ( ane mahAdevane) maMdiramAM karAve. jo ke, eka ke bekI beu prakAranA dhvajadaMDe bhavanane viSe to zubha ja che. sa. 17
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zikharAdhikAra a. 9 ardhacandrAkRticaiva pArzve kAryo gagArakaH / tasyone jarAya paMcamAMzena TrvataH || 20 || jJAnaprasArA rIvAne dhvajAdaDa uparanI pATalI, IMDanI lakhAinA chaThThA bhAganI karavI. pATalInI lakhAInA ardha bhAganI pahALI karavI. ane paheALAinA trIjA bhAge pATalI jADI karavI. tene ghugharIe ane ghaMTaDIyAthI sugeAbhita karavI. vAIDanI pATalImAM ardhacaMdranI AkRti karavI. khAjumAM e gagArAnI AkRti karavI. pATalI upara kaLaza karave. te kaLaza pATalInI la"mAInA pAMcamA bhAgane uMcA karavA. (jAdaDanA bleka AgaLa Apela che). 98-99 prArAntar daMDapRthusaptaguNAss - paMca SaDguNA''dvAdazam / Urdhva paMcaguNA proktA markaTImAnamucyate // 100 // dhvaja DanI pATalInuM khIjuM mAna kahe che.--daDanI jADAIthI sAtagaNI pATalI lAMkhI, pAMca hAtha sudhInA prAsAdane karavI. chathI bAra hAtha sudhInA prAsAdane daivajadaMDanI jADAIthI cha gaNI pATalI lAMkhI karavI. ane te uparanA vizeSa 13 thI 50 gajanA prAsAdene krUDanI jADAIthI pAMcagaNI pATalI lAMbI karavI. 100 vApatAkA pramANu dhvajadaMDamAna patAkAM ca pralaMbayet / pRthutve cASTamAMzena tribhirvA paMcabhiH zikhaiH / / 101 / / patAkA divyavastrA cArddhacandrA ca sakiMkiNI / vaividrAjItAyudha-AnavInAjeyet // 202 // dhvajAdaDanI lakhAI jeTalI patAkA dhvajA lAMkhI rAkhavI. tenI paheALAI AThamA bhAge rAkhavI. te traNa ke pAMca zikhAvALI karavI. divyavasranI patAkA karAvavI. temAM acaMdranI AkRti karavI. kAMgarI ane ghugharIe kuratI laTakAvavI. tAkAmAM devanu kAMI cihna Ayudha ke vAhana Alekhavu. 101-102 caturmukhe mervAdike prAsAde daMDapaMcakam / zikharasyoruMge'pi caturdaDAMca sthApayet // 103 // merU prAsAdane, caturmukha prAsAdane (ke sAMdhAra prAsAdane dhvajada Da pAMca caDAvavA. eka mULa zikharane ane khIjA cAra dhvajadaMDa zikharanA upalA urUbhRgamAM sthApana karavA (ema pAMca). 103
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zizadhara . 1 zAnapare rIkaLavA niSpanna zikharaM dRSTvA dhvajahIna na kArayet / asurA vAsamicchanti dhvajahIne surAlaye // 104 // taiyAra thayelA zikharane dhvaja vagara rAkhavuM nahi. kAraNa ke davajArahita zikharane joIne bhUtAdi rAkSase temAM vAsa karavA Icche che. tethI devAlaya davArahita rAkhavuM nahi. 104 idRzaM kurute yazca labhate cAkSayaM padam / divyadeho bhavettasya suraiH sahasraiH krIDati // 105 // itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM zAnaprakAzadIpArNave zikharanirmANAdhikAre navamo'dhyAyaH // 9 // upara pramANe davAyukta prAsAda karAvanArane akSaya sukhanI prApti thAya che temaja divyadeha dhAraNa karI hajAra varSe devonI sAthe kaDA kare che. 105 itizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvane zikhara nirmANa zilA vizArada prabhAzaMkara eDabhAI somapurAe cela, zila5mabhA nAmanI bhASATIkAne navame adhyAya samAsa,
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave dazamo'dhyAyaH // maMDapAdhikAra zrIvizvakarmA uvAca - athAtaH saMpravakSyAmi maMDapAnAM tu lakSaNam / prAsAdasya pramANena maMDapa kArayed budhaH // 1 // zrI vizvakarmA kahe che. have huM maMDapanAM lakSaNa kahuM chuM. buddhimAna zilpie prAsAdanA pramANathI maMDapa banAvavA. 1 maMDapa pramANa-- 2 * sama sapAda sArddhaM ca pAdonadvayameva ca / dviguNaM cAtha karttavyaM ata UrdhvaM na kArayet // 2 // maMDapa (1) prAsAdanA mAna jevaDA, (2) prAsAdmathI sAcA, (3) deDhA, (4) pANAbegaNA ane (5) amaNeA--e rIte pAMca prakAranA mAnanA maMDapa karavA. ethI moTA na karavA.1 2 zukanAsanuM sthAna-- prAsAdasyAtha zikharaM taducchraye prakalpitam / chAdyordhva skaMdhaparyaMta - mekaviMzatibhAjitam // 3 // 1. aparAjita sUtra 180mAM maMDapanA sAta prakAranA pramANa kahyA che. prAsAdanI (1) sama, (2) savAyA, (3) deDhe, (4) pANAme gaNe, (5) amaNeA, (6) savAme gaNe, ane (7) aDhImaNe' karavAnuM kahyuM che. samAkULa sUtradhAra ga. 67mAM 93 prAsAdate moTA maMDapa karavA DhAya te thai zake tema kahyuM che. vAstu bhUminA kecanA kAraNe paNa thaI zake. vaLI te kahe che ke-- zatamaSTottaraM jyeSTha-zcatuHSaSThi karo'varaH / niko maMdava: *f dvAtriMrAjamitta: | ekase Adde hAthanA jyeSTa mAtane, cesaTha hAthanA madhya mAnanA, ane batrIsa hAthane kaniSTha mAnane maMDapa racI zakAya che. avanita sUtra 185mAM (1) dRza kAcathI vadhu pramANunA prAsAdane maMDapa sama amara savAyA karavA. (2) pAMcathI daza hAtha sudhInA prAsAne dADho maMDapa karavA. (3) cAra hAthanA prAsAdane paNAme maNeA (4) traNa hAthanA prAsAdane khamaNeA. (5) be hAtha ke eka hAthanA prAsAdane cekI cartuSTikA karavI,
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tankhemaNakAma ')[0) cha cha cho . para che ) ( ) " TIMLI AkhuM derANI jeThANI gokhalo (adhyAya 1)
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupALa tejapALa Akhune maMDapa (adhyAya 10)
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * sta (leka 9, adhyAya 10)
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIca prakat2 nA staMbha (tula? (hIpa La vamate , rastha rita ke va haiM mAna rU cakuM kakSAyukta staMbha (leka 7-8, adhyAya 10) upara -1/ boTa maDhano kuNI rAja53 saMvatha dha na rIndra naM 7 raMta merI rAma " pa hiMda - udaya(ubagIcA) 21 cilmathe maupIk mApI thanA, 5 vibhADA , maha pITha uparathI uzya nA vibhAga
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra . 10 jJAnaprArA rIvALa va aMkadizArudrasUrya-trayodazAntamutsRjet / zukanAsasya saMsthAna chAdyo paMcadhAmatam // 4 // prAsAdanA zikharanI UMcAimAM zukanAsanuM sthAna karavuM. chajAnA uparathI zikharanA AMdhaNAnI mathALA sudhInI uMcAimAM ekavIza bhAga karavA, temAMthI nava, daza, agiyAra, khAra athavA tera bhAge zukanAsanuM sthAna rAkhavuM. Ama pAMca prakAre zukanAsanuM sthAna jANavuM. 3-4 'Dapa paranI sa'varNAdinI U~cAI tena mAnena padAntaM maMDapordhva samucchrayam / tadve na hi karttavya - madhaHsthaM naiva kalpayet // 5 // zukanAsasamA ghaMTA na nyUnA na tato'dhikA / anyonyaM ca yadA grastaM mahAdoSA iti smRtAH // 6 // 133 zukanAsanA mAna sudhI maMDapanA (ghumaTane AmalasArA ke 'varNInI) ghaTA uMcAImAM samasUtra kharAkhara rAkhI. zukanAsathI ghaTI uMcI na rAkhavI tema nIcI paNa na rAkhavI. zukanAsa arAbara ghaMTA (AmalasArA) samasUtra (eka levaLamAM) rAkhaveA, uMcA nIcA na rAkhavA. jo eka khIjAthI uMcA nIcuM thAya te mahAdoSa utpanna thAya. 5-6 staMbhAnI AkRti ane tenAM nAma-- caturasrAva rucakA bhadrajA bhadrasaMyutAH / pratirathA vardhamAnAH SaDaMzakena paDatrakAH // 7 // aSTAMzena bhavetkarNA aSTakarNAstu svastikAH / vidhAtA taMmAtra kAryo: mAmAbhUSitAH|| 8 // cAra khuNAvALA cArasa staMbha heAya tenuM "caka" nAma jANavuM, trinAzaka vALAne "bhadrajA', paDherA (pratiratha)vALA staMbhanuM vamAna", cha khuNAvALAnu 1. aparAnita sUtra 188mAM zukanAsanA A matanuM samarthana kare che. tyAre te ja graMthanA sUtra 18panA teramA kSeka pUtte na ca jartavya: mAtha netra sUtrayet / zukanAsathI paTA uMcI na karavI. gu nIcI hoya to doSa nathI. prAsAda maMDananA sAtamA adhyAyane sAtame kSe! paNa 'TA nIco rahe to dveSa nathI tema paDe che. jUnA zreSTha na vAdhikA /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134. maMdAdhikAra che. 20 zAkhA rAva "SaDasaka', ATha khuNAvALAnuM svastika nAma jANavuM. e rIte pAMca prakAranA khaMbhe prAsAdanA AbhUSaNa rUpa jANavA.' -8 bhadairalaMkRtA kuMbhI staMbho bhadrASTAsravRttaH / / bharaNyAM pallavA vRttA zIrSAgre vAtha kinnarAH // 9 // prAsAda maMDapanI kuMbhI bhadrathI alaMkRta karavI. eka taMbhamAM judAM judAM svarUpa kahyAM che. paraMtu eka staMbhamAM bhadra achAsa ane vRttanA ghaTTa pallavayukta karavAM. bharaNAne khuNe patrapAMdaDAM ane nIcenI karNikA gALa (vRtta) ( staMbhanuM zIrSa aSTAsa hoya te) karavI. "zarU" eka yA be goLa guMDAvALuM karavuM. agara kinnara (kIcaka)nA rUpathI alaMkRta karavuM. 9 staMbhanuM vistAra (jADa) pramANa paheluM- prAsAdasya dazAMzena ekAdazAMzenaiva ca / ziva zavyA -cama-paisA che ? . prAsAda rekhAye hoya tene dazamA bhAge, agiyAramA bhAge ke bAramA bhAge, staMbhanI jADAI rAkhavI. te , madhyama ane kaniSTha mAna jANavuM ? staMbhanA vistAra (jADa)nuM bIjuM pramANa- ekahaste tu prAsAde staMbhaH syAccaturaGgulaH / saptAGgulazca dvihaste trihaste navAGgulaH / / 11 // . taMbenI AkRti pramANenAM nAme aparAjita sUtra 184mAM Aja pramANe kahyAM che. bApunA ja 255mAM (1) rUcaka (rasa), vaja (azi) (3) vijaka (sALIza, (4) kalInaka (batrIza aMza), (5) vRtta (gALa), Ama nAma ne svarUpa kahyAM che. mAnasAra a. 15mAM (1) brahmata (rasa), (2) viSNakAMta (aThaza), (3) rUdrakAMta (sALI zakavRtta), (4) kalakata (pAMca ke chAMza) Ama nAma ne svarUpa Apela che. staMbhanA dhATane nakathI aneka prakAranI thAya che. sAdA ghATavALa, rUpavALA, nakazIvALA thAya che. bAramI teramI sadInA sthApatyanA avazeSamAM dhaTapalavayukta staMbha jevAmAM Ave che. hamaNuM baseka varSathI staMbhanA sAmAnya svarUpa nice bhadra, te para akAza, te para goLa, ane tenI upara eka Icane aThAzanA paTTAmAM grAsamukha ke kula karelAM jovAmAM Ave che. te trAsanA mukhamAMthI sAMkaLa TekarI laTakatI hoya che. agara kulane toga heya che. 2. anita sUtra 185mAM prAsAdanA pramANathI taMbhanI jADAI 10-11-1ra13 ke 14 bhAge ema pAMca prakAre rAkhavAnuM vidhAna che. taMbhanA jADa pramANe te vAstu dravyanI kaDhatA upara AdhAra rAkhe che. Ama pASANu, Arasa, jodhapurI khAre patthara ke parabadarI patthara ema uttarottara praDha che. eTale Arasano staMbha khArA ke ribaMdarI patharanA staMbhathI pAtaLA thAya. temAM viveka buddhithI kAma karavuM.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 parivAra . 20 zAnArA kArgava dvAdazAGgulavistAraH prAsAde caturhastake / caturhastAditaH kRtvA yAvad dvAdazahastakam // 12 // sA gulA bhaved vRddhiH pratihaste vivardhayet / dvAdazahastasyorddha tu yAvattu triMzahastakam // 13 // ekAGgulA tato vRddhi-haste haste pradApayet / ata UrdhvaM tataH kuryAd yAvatpaMcAzaddhastakam // 14 // ardhAGgulA bhaved vRddhiH kartavyA zilpibhiH sadA / caturguNocchya mokta-metatstaMbhasya lakSaNam // 15 // eka hAthanA prAsAdane cAra AMgaLa jAo taMbha kare, be hAthanAne sAta AMgaLa, traNa hAthanAne nava AMgaLa, cAra hAthanAne bAra AMgaLa staMbha jADo kara. pAMcathI bAra hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe deDha deDha AgaLa vadhAravo. terathI trIsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe ekeka AMgaLa ane ekatrIzathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe ardhA ardhA AMgaLanI vRddhi karatAM javuM. te mAnane jADe staMbha karavo. (sAmAnya rIte staMbhanI jADAIthI uMcAI cAra gaNI karavI. e rIte staMbhanuM lakSaNa zilpioe jANavuM. 11-15 (sAMdhAra) mahAprAsAdanA prAcIna maMDapanuM udayamAna1 rAjanaka lapaDA varSa tu 3ya mahattama 2 vedikA para kRtvA daza hi sArdAzAn bhAgaika rAnasenakam // 16 // 0nI AsapaTTa 4 taMbha vedikA ca dvibhAgA tu bhAgArdhAsanapaTTakaH / che kAraNuM 1 sara staMbhazcaiva caturbhAgo bhAgAdhai bharaNaM bhavet // 17 // zaraM ca bhAgenaikena paTTazca sArddhabhAgakaH / kanyasaM ca samAkhyAtaM madhyama zRNu sAMpratam // 18 // mahAprAsAdanA mahApIThanA naratharanA mathALAthI dvAraparanA uttaraMganA mathALA sudhInI uMcAI mukhaprAgrIva maMDapanI sADAdaza bhAganI karavI. temAM ekanuM rAja senaka, be bhAganI vedikA (jaMghANI rAzIyuM), aradhA bhAganA AsanapaTTa (AsareTa) kare. te upara cAra bhAgano uMcA staMbha kare. aradhA bhAganuM bharaNuM, eka bhAganuM sarU, ane deDha bhAgane pATa jAhera kare. e rIte maMDapanA udayanuM kanijhamAne kahyuM che. madhyama mAnane udaya kahuM chuM te sAMbhaLe. 16-118 pA 1
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAva sAMdhAra ane niradhAra prAsAde nA caDAvara sAthe saDapanA udayano samantraya suti & reth - staMbha 1--- ~ ht-3 - -2-ma-3 mArca C Deya purA mAna dvArA aneka maMgAvya TITLE madhyamA udaya - mArga - 5 ---ema mA -~ --3 ---$na ni dha mAnakuTya sAMdhAra sama prANa yogya - - APK - dvAdaya maM bharavA sAyara cAsaNI PLE -------- root brea ne Kor -- ~~~~~ 3-4 veIe jemA1 --- - slaeNma ( mAgasayAY= OM ne pAra za grezamAmADhya sAMdhAra mayasara yogya pramAmAMnaro sthaLane (niradhAra) prAsAdezanA strIka ma`DapanA udaya-nrpiitthsy cordhvaM tu kUTa chAdyasya mastakam / kRtvA daza ca sArddhAMzAn pUrvamAnena madhyamam // 19 // (niradhAra) prAsAdomAM pInA naratharanA mathALAthI chajAnA mathALA sudhInI strIka maMDapanI uMcAImAM sADAdaza bhAga karavA, temAM upara kahelA mAna pramANe rAjasena ke vedikA staMbhAdi karavAM. A madhyamAna jANavu . 19
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ tri paull Akhu luNIMgavasahIne maMDapa, staMbhe, hIMDelaka toraNa ane dvAra (adhyAya 10)
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ sama chatta vitAna nRsiM'hAvatAra (adhyAya 10)
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAca (sAMdhAra) mahAprAsAdanA trIkamaDapanA udayanu bIjI mAna-- narapIThasya cordhvaM tu yAvad bharaNImastakam / bhAgAzca dazasArddhAzA jyeSThamAnaM vidhIyate // 20 // 137 (sAMdhAra) mahAprAsAdanA mahApInA tharatharanA mathALAthI sAvaranI bharaNInA mathALA sudhInA trIka maDapanA udayanA sADAdaza bhAga karavA. temAM upara kahelA mAna pramANe rAjasainaka vedikA staMbhAdi karavAM. A jyeSTha mAna jANavuM.! 20 maMDapanA vitAna maDhanAM traNa vidhAna-- maMDapAnAMsamastAnAM madhye kuryAdvitAnakam / AdyopattisamaM sava-vitAnAnAM tu lakSaNam // 21 // vitAnAni vicitrANi kSiptAnyutkSiptakAni ca / samatalAni jJeyAni uditAni tridhA kramAt // 22 // br}} vijJAnanA prakAra--kSiAnyukSimA--taladarzana ane chedadana 1. nirdhAra / sAMdhAra prAsAdonA gabhagRhanA maDavaranA tharA pramANe gUDha maMDapanA tharavALAnA maDeAvara karavA. paraMtu jo trIka maMDapa karavA hAya tA kahelA madhyamAna pramANe udaya jANavA. paraMtu temAM aMdaranA thAMbhalAnA kheDa tA mana samA mInA kahelA sUtra pramANe rAkhavA. sAMdhAra prAsAdomAM AAka 16-17 ane 20 pramANe trI maDapanA uddeSa karavA. A rItanA kAryamAM sutta zipiMge gharabhaMga thavA na devA, tAragAmAM A jJA. 18
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpArNava gUDhamaMDapa, trIkamaMDapa, nRtyamaMDapa, prAgrIvAdi maMDapa evA samasta prakAranA maMDaponI aMdara upara vitAna ghumaTa karavA. sarva vitAnanA lakSaNenI utpatti sama=sarakhA chAtIyA DhAMkavAnI prathAthI zarU thaI vitAna ghumaTe vicitra prakAranA (aneka) kahyA che. temAM traNa prakAra mukhya che. pahelo kSipta ukSipta, bIje samatala ane trIje UMdita ema traNa krama mukhya jANavA. 21-22 (G uj Dubai ( E ), bI. * -:- : 4 bhAratamAM SHUKIDMl( *** KUKURUKKKE TUKUKKAKETTIKEkkord = = - - -- - - - - - - - avananate. gaNALu ane kelathI alaMkRta thavALA vitAna (dhumaTa)nAM darzana ane chedadana. udita (1) pramANe che. temanAyachanA junA ke navA maMdiramAM paNa Ama che. sadhAra prasAdanA khaMbhAdinA tharameLa mATe sumana samAnI-saMmazira vaMdha: kahe che eTale kuMbhA barAbara kuMbhI ane thAMbhale, bharaNuM ane sarU jAMgInA mathALAmAM samAvavuM. ane pATa udagamanA tharamAM samAva, A sUtra merUmaDovarane lAgu paDe che. anyane nahi. (niradhAra prAsAdane nahi).
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAva 139 (1) kSisami eTale ghumaTanA tharA upara phAla jema upara caDIne pAchA nIce utarI pAchA upara caDhIne DhaMkAya te kSisautthisa (2) samatala eTale sIdhA chAtIyAnI jema DhaMkAya te samatala. temAM chAtIyA sAdA rAkhe che ke pachI temAM paTTanI AkRti jevuM thADA upADavAnuM kAtarakAma kare che. tene samatala prakAra kahevA. (3) udita eTale ghumaTanA tharA kaila kAcalA gavALunA thAthI uMcuM uMcu karI DhaMkAya. agara sAdA galatAnA thAthI paNa ghumaTa thAya. tenA madhyamAM padmazilA jhumara jevI laTakatI thAya. te dita trIo prakAra jANave. zrI zAMntinatha iMTa jaina bhAkharI. 914, mArA bajhAra sTrI, seMTa, muMbaI 1. - - --------- vALu kelathI alaMkRta dvittAna (dhumaTa)nu taladaOna UMdyuta (2)
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAva vitAna ghumaTanA udayanA tharanuM uditAna prakAranuM mAna kahe che- 7 reasts udayo vistarArddhana paTpaSTibhirvibhAjite / 4 rUpakaMTha LAi aa sakSamA kamaLataH 23 | 6 jatAlu-ra dizAmAM vidyApA gajatAlu SaDbhAga tu sA SaDUbhAga tathA / / 24 // paMcabhAga bhavet kola: catuHsArddhazcaturthakaH / evaM tu kArayennityaM vitAnAnakamaMDitam // 25 // 6. gajatAlu-ne 5 kola-1 jA kela-2 * SI:I , ! IaK KADEIaKKhETKEZDEShETKAETSIa (/CGLISHKUCHOOD MSTragIjho nA pada 1 che twaa T-ll3 -3. . SHRI - ZVEKEBIaVIaZYKEZEKKE DEGENRIKTESIKEZEKTESETE pitAna vistAra mAga 66 jharo. gajataLu gavALu) ane kalAdi ghare yukta pitAna (ghumaTo tenA vistAra vibhAga 16 ane udayavibhAga 33-(pitAnanuM darzana ane chedadana) maMDapane vitAna ghumaTa paheLAIthI ardha uce kare. te paheLAnA chAsaTha (66) bhAga karavA. tenI uMcAImAM tetrIza bhAga kahe che. (pada upara hozenA thare pachI) sAta bhAganI kaNIdAdarI, cAra bhAgane rUpakaMTha-temAM (ATha agara) seLa vidyAdharanAM rUpe nIkaLatAM karavAM. gavALu-kAcalA thara cha bhAgane, te para bIje thara sADA cha bhAgane jADo. tenA para pAMca bhAgane kelane thara karI te para ce thara sADAcAra bhAgate gavALane kara, udita vitAnanI haMmeza
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOO kSisa-yukSiNAni prakArane vitAna (jIta) Akhu e 10 re ) samatalAni-vitAno prakAra ( chata) Abu a, 10
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ iden uditAni prakArane vijJAna-dhumaDha ( Akhu ) a. 10
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSiptaukSipta prakArano kaLAmaya vitA (ghumaTa ) dIpANI a, 10
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhune uditAnI prakArane kaLAmaya vitAna (ghumaTa ) paddhazilA ane vidyAdevInAM ubhAM rUpa dIpAva a. 10 uditAnI prakArane kaLAmaya vitAna (ghumaTa ) rUpakela ane (gajadaMta) gavALu prakArane vitAna dIpANala a. 10
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 maMDhaLadina . 20 zAnadAra rAva e viAdha e rIte thAya che. vitAna aneka rIte suzobhita (AkAzane tArAmaMDapa je) kara. 2324-25 puSpAdi maMDapa - puSpako'tha catuHSaSTayA subhadro staMbhadvAdaza // puSpakAd dvau dvau hInAH syu-maMDapAH saptaviMzatiH // 26 // puSpakaH puSpabhadrazca suTTatto'mRtanandanaH / kauzalyo ghuddhisaMkINoM gajabhadro jayAvahaH // 27 // zrIvatso vijayazcaiva vAstukIrtiH zrutijayaH / 13 14 15 16 sAmo vizAstra zagunaH 28 bhAgapaMco naMdanazca mAnavo mAnabhadrakaH / sugrIvo saritazcaiva karNikAraH zarddhikaH // 29 // 25 26 27 siMhazca siMhabhadrazca subhadrazca tathaiva ca / te maMDapa 1: saviMzati rahayA che rU. | 1. vitAna eTale AkAza, caMdara. maMDapanuM vitAna, AkAza, ghumaTa, chata. leka 20 thI 25 mAM kahelA kolakAcalanA bhAgo sAmAnya rIte kahyA che. vitAna aneka prakAranA thAya che. achAMzane pATa para seLa ke batrIza hazo mukI kaNadAdarIne thara sarvamAM thAya che, te para rUpakaMThane thara goLa thAya che, temAM koI prAsanA mukhe kare che. keI deva devIenI svarUpe kare che, koI do kare che. jaina maMdiramAM covIza tIrthakare temanA pakSa cakSaNI sAthe pharatA te tharamAM kare che. have A thara pachI vividha tharo thAya che. keTalAka kelano eka thara ane eka kAcabAne eka thara. koI be thara kelanA ane eka kAcabAne, kaI traNa thara kelanA ane pachI kAcalA thara caDhAve che. madhyamAM padmazilA caDhAve che. jene lokabhASAmAM jhummara kahe che. kAlakAlAnA thare caDAvI sakecI madhyamAM padma zalA kotarakAmavALI laTakatI thAya che. padma zalA sthApana karavAnuM muhUrta vidhithI karavAnuM zAstrakAroe kahyuM che. kAraNa ke te ghumaTano chelle pASANa caDAvavAmAM ghaNuM jokhama raheluM che. vitAnanA vividha 1113 prakAre zilpoe kathA che. kolakAcavAnA tharonA vitAna (dhumaTa) thAya eTaluM ja nahi paraMtu luma para lume (lAmasA)ne nIkALathI sakecI, agara maLe para madaLa caDAvI, gaLa amara cAre bAjuthI sAcI vitAna (dhumaTa) thAya che, ghumaTanuM sAdu kAma karavAnuM hoya te gALa thara para galatA (yupakaMTha) jevA tharA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 wor kolI subhadra 3ra saMma Qi kaulI harSaNa 22 staMbha Zhong kaulI 12 zatrumardana udharasaMma ramAmada sujJa saeNma mAnava radanama maMDapAdhikAra a. 10 puSpakAdi 27 maMDapa svarUpa (1) phaoNlo rI siMhaka 36 snepa puSpa kAdimaNDayo. kolI 5 sumera 36 sama sugrIva raghasama 30 nadana 30sema dhra pAlika 38 staMbha jJAnaprakAza dIpAva kaNikAra 20 smay samAna na na coka ga ya 31saMga Ba virahmA 38sama mArA2o vincarI pAMcasAta uparAupara nIkALA kADhI caDAvI, sAcI. upara pazilA sthApana kare che. mabhagRhamAM tA lagabhaga junA maMdizamAM Aja prathA hatI, vitAna zabda ane tenI kRti zahapavargomAM vistRta thatI jAya che. kAraNa ke muslIma rAjyakALa pachI ApaNI ziSTazailImAM keTalAka pheraphArA thayA che. kumadra bIlakula sAdA aMdara khahAra thavA mAMDayA, tAraNanu sthAna kamAne lIdhuM. vatAnanA mAtra bhAga 3para saMvaraAmaraNu karavAnuM vidhAna zAkta che. zAmaraNanA badale sanyAsInA mastaka jevA sAdA mALa ghumaTa thavA mAMDayA. jo ke haju sA~varaNA zilpakArA karI rahyA che teTalu' zucihna che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a. 10 jJAnagara pAva 43 puSakadi maMDapa svarU5-(2) E --- ekama - vicipamera - -- - - - - vijaya -- I WvaeNjI - dhact-- -- gaoNha -4-21pa0 , ! - dAdaoMmare --+ AB- g - ! AD) - puSyakAdi maNyo. giE i * 2 -1para tamane ja pastI --ii. T - a] ----- are sthAni. ke hatnI - prathama puSpaka nAmane cesaTha stane maMDapa jANo. temAMthI babbe staMbhe anukrame ochA ochA karavAthI sattAvIzame subhadra nAmane maMDapa bAra staMbhano jANa. e rIte puSpakAdi sattAvIza maMDapanAM nAma kahuM chuM: 1 puSpaka (64 staMbha), 2 puSpabhadra (62 staMbha), 3 suvRtta (60 staMbha), 4 amRtanaMdana (58 staMbha), 5 kauzalya (pada staMbha), 6 buddhisaMkIrNa (54 staMbhane), 7 gajabhadra (52 staMbha), 8 jayAvaha (50 staMbhane), 9 zrIvatsa (48 staMbha), 10 vijaya (46 staMbhana),
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMarifkAta ka. 20 zAradA vALA 21 vAstukIrti (44 staMbhane), 12 zratijaya (42 staMbhane), 13 yajJabhadra (40 staMbhane, 14 vizAla (38 staMbha), 15 suzreSTha (36 staMbha), 16 zatrumardana (34 staMbha), 17 bhAgapaMca (32 staMbha), 18 naMdana (30 staMbhane), 19 mAnava (28 staMbhana), 20 mAnabhadraka (26 staMbha), 21 sugrIva (24 staMbha), 22 harita (22 staMbhane), 23 karNikAra (20 rU bha), 24 zatarSika (18 staMbhane), 25 siMha (16 staMbha), 26 siMhabhadra. (14 staMbhane), ra7 subhadra (12 staMbhane) ema tenAM lakSaNa kahyAM che. 26-30 puSakadi maMDapa svarUpa--(3) dareka Rtara gukhyal29 % mata - T F S uusm. | F = -- ja - papta naka = ---- jija-- - puSyamaQ ---- slema na - 1 puchapakAda 27 maMDapanAM lakSaNe aparAjita sUtra 186mAM bahu spaSTa vigatathI ravarUpa Apela che. samarAMgaNa sUtradhAra ane kacchamAM A maMDaponA nAma ane svarUpe ApelA che. paNa te aspaSTa che. malhApurA a. ra70mAM nAme ane stabha saMkhyA ApelA che, viThyAvAmAM paNa sattAvIza manA nAma saMkhyA ApelAM che. paraMtu svarUpa ApelAM nathI.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLayukta kaLAmaya tAraNa kaLAmaya hIDAlaka prakAranuM tAraNu TAMIN JOHUR T dIpAva dIpAva
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ erissA bhuvanezvaranA toraNane prakAra dIpAva
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a 10 Marathi atarra khIjA prakAranA mehaMda paccIza maDapA kahe che. mervAda pravakSyAmi paMcaviMzatimaMDapAn / bhItidvAramAgrIvAMca bhUmikAM mAMDamucchrayam // 31 // teSAM khaMDasya saMsthAne karttavya zAstrapAragaiH / ekabhUmiM dvibhUmiM vA garbhasUtrAnusArataH // 32 // have huM mairU Adi paccIza prakAranA maMDapa kahuM chuM. temaja bhittiyukta dvAravALA prAgrIva (praveza) ma'Dapa, bhUmi-majalA ane mADhanI uMcAI kahuM chuM. maDapeAnA khaDA eka bhUmivALA athavA e bhUmivALA, prAsAdanA garbhasUtrane anusarIne zilpazAsranA pAragAmI ziSioe karavA. 31-32 mevida maDAnAM lakSaNA-- --- lakSaNAni samoktAni kathayAmi samAsataH / caturasrIkRte kSetre aSTadhA pravibhAjite // 33 // dvibhAgaM ca bhavenmadhye catuSkyA saMvRte dharaiH / aliMda bhAgika kuryAd dvAdazastaMbhaiH zobhitam // 34 // 145 have huM mervAda maMDapAnAM lakSaNa kahuM chuM, samacArasa kSetranA ATha bhAga karavA. temAMthI vacalA cAra vibhAganu eka pada karI pharatI cAre dizAmAM ambe bhAganI paheALI catuSTikA karavI, ane te catuSTikA=ahiMda-ekeka bhAga nIkaLatI karavI. pahelA mApa mAra staMbhavALe karavA. 33-34 bIjo ane trIje maMDapa- dvitIyo viMzatistaMbhai-raSTAviMzatibhiH paraiH / bhadraM tu bhAganiSkAsaM SaDbhAgaM caiva vistare // 35 // khIjo maMDapa vIza staMbheAne ane trIjo maDapa aThThAvIza stabhAne jANavA. temAM ekeka bhAga bhadranA (Alada=cAkIne) karavA. A mA (chatrIza bhAganA kSetramAM cha bhAga vistAramAM karavA. 35 cothA maMDapa pratibhadraM tato bhAge caturbhAgaM tu vistaram / dvibhAgayAmavistAraH prAgrIvaH syAccaturdizi // 36 // (sALa padamAM khAra stabAvALA maDapane cAre tarafa) cAra bhAga vistAranA eka bhAga nIkaLatA pratibhadra karavA. ane temAMthI AgaLa (eka bhAga) nIkaLatI ane e bhAga lAMkhI paheALI catuSTikA-prAgrIva aliMda cAtaram karavI. (A rIte ceAtheA maDapa trIza staMbhane jANavA), 36 dA. 19
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 maMDapAdhikAra a. 10 bhAnaprakAza dIpArNava bhamiyukta maryAdi paccIza maMDapa racanA - maMDapanuM nAma dvitIyabhUmi tRtIyama caturthabhUma paMcamabhAma bhUma K - 2 | stajasaMkhyA | | dvitIya bhUmi h vatIya bhUmi 1 zaileya vijaya 64 2 vikSa 66 3 lakSmivilAsa 68 36 32 4 pratApavardhana * 2 36 34 " purUSAbha 72 36 36 6 mahAkAta 76 2810 cha bhUkaMpa 76 36 2812 8 prayAmAM 9 zAMtideha 10 surapriya 11 zatazRMga 84 36 2820 12 pUNakha 86 13 kItipatAka 28 12 12 14 mahApA 2820 6 15 parAga 92 6 2820 8 16 inila 94 9 36 28 20 10 17 aMgavA 96 R 6 28 2012 18 mata 98 28 2014 19 rAnakUTa 100 % 28 2012 - 20 hemakUTa 102 36 28 20 12 che. 21 gaMdhamAdana 104 4 6 28 20 12 8 22 himavAna' 106 4 36 28 20 1210 20 kalAsa 108 4 36 282012 12 24 maMdara 110 36 28 20141ra 25 merU. 76 28 2016 12 praSuiSa meriSTha rA. | caturtha bhUmi I -# 16 rama | paMcama bhUmi 112
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a. 10 zAnaprakAza dIpAva 147 dvAdazazatastaMbhAzca bhUmikA paMcadhocchritA / merumaMDapa uktazca dvibhaumorca ca mAMDataH // 37 // eka bAra staMbhavALe pAMca majalAvALo merUmaMDapa jANa. te be majalAnI uMcAI upara kare. te para mADha kara. 37 dvau dvau staMbhau iskhayogAd maMDapAH syuryathAkramam / catuHSaSTistaMbhakAntaM maMDapAH paMcaviMzatiH // 38 // eka bAra staMbhethI babbe staMbha ochA ochA kramathI karatAM cosaTha sta sudhInA paccIza maMDapa thAya (ema saha staMbhovALA be bhUmine trilokavijaya maMDapa jANo.) 38 'chAdyAcaM dvipadaM syAt tathA vai padmasaMbhave / jaMghAce tu tathA kAryA navadhA paMcalakSaNam // 39 // jaMghotsedhaM samodayaM SoDazAMzaM samova'taH / uttarottarasUtreNa bAhyapaTTAbhara saMzayaH // 40 // garbhacchAdya tatsedhasthA zAkhA............... tatkSetrasya........ukta bAhyapadaM na saMzayaH // 41 // maMDapAne dvitIyastu tRtIyastu yadA bhavet / dvArasya vikrame (1) yasya dvArapaTTa na saMzayaH // 42 // dvArasyAghe tribhAge vA yAvad dazAMza vidhIyate / doSastatra samAkhyAta-stAlabhedo'nyathA bhavet // 43 // aliMdAzcopaliMdAzca bhramasUtrAnusArataH / / bAhyadvAraM tu karttavyaM kiMcinmUlAdhikaM zubham // 44 // (sagnama mahAprAsAdamAM) chajA sudhImAM upara be padanI nIkaLatI catuSkikAnI racanAvALA maMDapanuM nAma pasaMbhava jANavuM, jaMghAnA ardhabhAga sudhImAM nava bhAgamAM pAMca lakSaNa jANavAM. aMdhAnI uMcAI barAbara udaya kare, ke seLamAM bhAga upara laI ja (2) ema uttarottara sUtra bahAranA padenI uMcAI saMzaya 1. leka 40 thI 4 sudhInA cAra lekanA pATha bhedanI spaSTatA kaI vidvAna zipa pAsethI maLaze te navI AvRtimAM sAbhAra svIkAra karavAmAM Avaze 2. padAnaH- 5-ta2. 3. dvArajAlagavAkSaka - pAntara. 4. samasUtra - pA-. 5. garbhasUtrAnusArataH- 48id.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 maMDapAdhikAra a. 10 zAnaprakAza dIpAva vagara rAkhavI-garbhagRhanI uMcAI barAbara catuSTikA karavI. tenI zAkhA.......... te kSetranI kahelI che. bahAranA pada pramANe rAkhavAmAM saMzaya na kara. maMDapanI AgaLa bIjI ane trIjI ema (catuSkikA) karavI. dvAranA samasUtramAM dvArapaTTa=uttaraMga eka sUtramAM rAkhavA. paraMtu dvAranA ardhA ke trIjA ke dazamA bhAge jALIyAM ke gavAkSokhalA karavA. paNa te sarva gavAkSa-gekhalA eka tAlamAM rAkhavA. temAM tAla bheda thAya te deSa utpanna thAya che. alidara catuSkikA ane nIkaLatI catuSkikA pharatI samasUtramAM ane garbhasUtrane anusarIne karavI. bahAranuM praveza siMhadvAra kaMIka (mULa dvArathI) meTuM karavuM te zubha che. 39-44 merU Adi paccIza maMDapanAM nAma garbhasUtrAnusAreNa maMDapaM kArayed budhaH / meru-maMdAra-kailAsA hi vAn gaMdhamAdanaH // 45 // hemakUTo ratnakUTaH zveto vai zRMgavAMstataH / iMdranIlaH padmarAgo mahApadmastathA paraH // 46 // kIrtipatAka-pUrNAkhyau zatazRGgaH suramiyaH / zAMtidehazca puNyAtmA bhUrbhuvaHsvaH sanmArgakaH // 47 // pratApa-tejovardhanau vimAnaH padmasaMbhavaH / . 24 lakSmIvilAso vijJeya-strailokyavijayastathA // 48 // paMcaviMzatirityuktA mervAdyA maMDapAstathA / prAsAdasyAgrataH kAryA balANakasya copari // 49 // prAsAdanA garbhasUtrane anusarIne vidvAna zipie maMDapanI racanA karavI te merUmaMDapanAM nAma kahe cheH 1 merU, 2 maMdAra, 3 kailAsa, 4 himavAna, 5 gaMdhabhAdana, 6 hemakuTa, 7 ratnakUTa, 8 tazRMga, 9 IndranIla, 10 padharAga, 11 mahApa, 12 kIripatAka, 13 pUNuMkha, 14 zatazRMga, 15 surapriya, 16 zAMtideha, 17 puNyAtmA, 18 bhUrbhuvaH svaH, 19 sanmArga, 20 tApateja, 21 vardhamAna, 22 vimAna, 23 padyasaMbhava, 24 lakSmIvilAsa ane 25 leyavijaya e merU Adi 1. mevadi paccIza maMDapanA nAma ane tenuM sAmAnya svarUpa aparajatasatra 188mAM Apela che. 25
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 7 maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpArNava paccIza maMDapanAM nAma jANavAM. A maMDapa te prAsAdanI AgaLa ane balANaka upara karavA. 45-49 mernAdi maMDape kayAM kayAM karavA- East - 26- nidA triA para 9) D --- ---- - a che nRtyarnara : | - a kyala raMga rAjadvAre to vApIdvArAgra eva ca // 50 // IBE ----- - rere naLaze 1 tas" rUstama A R E natIjJA viH | 13ra thavuM ityuktA sarvasthAneSu mervAdimaMDapAstathA // 51 // prAsAdanI AgaLa gUDha [ pa la - -- maMDapa kare. tenAthI AgaLa ---- trikamaMDapa (cekImaDa5), tenA thI AgaLa nRtyamaMDapa kare. A trikamaMDapa, nRtyamaMDapa, A ------1 prakAranA maMDapanI racanAno - kare. rAjaprAsAdanI AgaLa, pratyAnI AgaLa, vAvanA BE----- ;H ---- - ESS prakAranA mAnI racanAnA [ saM mukha AgaLa, devamaMdire jagatI AgaLa ke jagatanA dvAra AgaLa, ItyAdi sarva sthaLoe ne A 5 e mera Adi kapanI racanA karavI, 50-51 jara..!! A ghaTAusa EI gayA hari ha --- --- mAhoja tAdazA prAjhIvAda bAra maMDapanAM svarUpa cAdara maMve IkarA maMDapanI upara chAjalI udgama kUTa ne ghaMTAvALI saMvaraNa (zAmaraNuM) karavI. mADha paNa merU maMDapanA je kara para
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 maMDapAdhikAra a. 10 ataH prAsAdatulyA ca dvitIyA bhUmirUrdhvataH / tRtIyA ca prakarttavyA prAsAdaskaMdhahInataH // 53 // have prAsAdanA pramANe bIjI bhUminI upara tribhUmi-majalA karavA. paNa te prAsAdathI nIce karavA, 53 mattavAraNacchAdyaM ca saMvaraNA vitAnakam / prAMgaNe mADharUpAThyaH karttavyaH zubhalakSaNaH // 54 // maDAne kakSAsana (rAjasenaka vaidikA tathA AsanapaTTADhi karavuM, te para chAdya= DhAMkaNa=vitAna karI upara saMvaraNA karavI. A pramANe zubhalakSaNavALA maMDapathI AgaLa praveza dvAra upara mADha karavA. 54 vadhu mAnAdi gUDhamaMDapa 1 ra 3 4 vardhamAnaH svastikAkhyo garuDaH suranaMdanaH / prakAza dIpAva OM da sarvatobhadra-kailAse-ndranIlA ratnasaMbhavaH // 55 // // 1 vardhamAna, 2 svastika, 3 garUDa, 4 suranadana, 5 satAbhadra, 6 kailAsa, cha IndranIla ane 8 ratnasA~bhava ema ATha gUDhama DapanAM nAma jANavAM ane te prAsAdanI AgaLa karavA. have tenAM svarUpa lakSajI kahe che-- 1 2 caturasrI vardhamAnaH svastiko bhadrasaMyutaH / 8 4 garuDaH sa pratirathaH surAnandaH prabhadrakaiH // 56 // karNADhyaiH sarvatobhadraH kailAso bhadrakodakaiH / ze pratirathAnindranIlaH tribhiH syAdratnasaMbhavaH || 57 // ityaSTau ca samAkhyAtA varSamAna | dimaMDapAH / sapIThamaMDovarAti-prAsalAkRtimelA / 18 if 1. aparAjita sUtra 186aaN puSpada 26 maDAnAM svarUpa lakSaNA ApethA che. sU. 187mAM vadhu mAnAdi mATaeN gUmaDA surAdi bAra trikamaMDaponAM svarUpanuM varNana ApeluM che. sUtra 188mAM mAgrIvAdi beDasamA ane mervAduM pacIza mape! ( ahIM zloka 31 thI 36 sudhImAM Apela che.) surAlaya pAMca maDA; manAya pAMca maDhA, pAMca sabhAmaDA, pAMca rAjabhUlAya' maDapa ane nRpa bhASanAtha pAMca mA e paccIza mapeA ta bhasaMkhyA sAthe kalA che. te uparyaMta nanAH ATha mape ApelA che,
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a. 10 zAnaprakAza dIpArNava eka vA trINi vA kuryAd dvArANi kAmadAyakaH / catuSkikA yAmyottare agre vA vAmadakSiNe // 59 // PHONE -- -. -.. saravana MLA Tim 3... kelAsa...6 PRs * Unismo.sthA - guTamaMDaya . svAstika samara 5 . - - - vardhamAna zubha75-(1)
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ para samaya 8 = { navAdhikAra a. 0 guDha maMDapa. gumaDapa--(2) zivanAdAdi cha mahAmaDA- hind "LeAuth jJAnaprAza vALava ATha prakAranA gUDhamaMDapanAM svarUpa kahe cheH cArasa gUDha maMDapane vadhu mAna-1 kahe che, bhadravALAne svastika--ra, prati rathavALAne garUDa-3, bhadra ane tenI pAse pratibhadra vALAne surAna -4, karNenI pAse nadIvALe sarvatAbhadra-5, bhadranI pAse khuNIvALe (ke pANItAravALA) kelAsa-6, pratiratha pAse na DhIvALA IMdranIla7, ane traNa bhuNIvALA gUDha maMDapane ratnasa'bhava-8 nAme jANuve. e rIte vamAnAdi ATha gUDhamaDAnAM svarUpe kahyAM, te maDayAne prAsAdanA jevuM pITha ane maDhAvarAdi thA karavA. eka agara traNa dvAra karavAthI te kAmanAne Ape che. AgalA dvAra AgaLa eka ane DAbA jamaNA dvAra pAse eka eka ema traNe bAju kAra karavAM, tenI AgaLa cAkIe karavI. tethI vizeSa vacalI cAkInI mAjI jamaNI tarapha (ema traNa padmanI) cAkI karavI. 56-59 ataH paraM pravakSyAmi maMDapAnAM yathAkramam / nAmasvarUpa mAnaM ca prayuktaM vRkSarAjasu // 60 // 1 ra 3 zivanAdo harinAdo - brahmanAdastathaiva ca / 4 5 ; ravinAdo siMhanAdaH SaSThako meghanAdakaH // 61 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ na taka kaka rAjasthAna rANakapuranA meghanAda maMDapanuM aMtastha dazya, sta, taraNanA badale cadale, ane kaLAyukta kakSAsane dIpANala
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ OF PERSPECTIVE VIEW SHRI SUMNATH TEMPLE PRABHAS PATAN DE SION BY PRABHASHANKER. O. SOMPURA. ARCHITECT: RESMENCIAL SERERO.OR SONNATH TEMPLE ADVAN. M.BOMPURA zrI seminAthajI bhavya kailAsa mahAmerUmA sAdaH (dakSiNe samudra, AsapAsanAM parivAra devamaMdire vihaMga dazya, DAphasamena bhagavAnajI maganalAla zilpakAraH sthapati pra. e, somapurA. dIpAva
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMupAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAva have huM cha mahAmaMDapanAM nAma ane svarUpa pramANAdi je vRkSArNavamAM kahyAM. che te tamane yathAkramathI (saMkSiptamAM) kahuM chuM; 1 zivanAda, 2 harinAda, 3 brahmAnAra, 4 ravinAda, 5 siMhanAda ane chaThTha-6 meghanAda. 60-61 bhAgASTauM zivanAdazca staMbhAzcatvAriMzanmatAH / harinAdo dvadhaSTabhAgaH staMbhAH SaTpaMcAzanmatAH // 62 / / jinabhAge brahmanAdaH staMbhASTAzIti zobhitaH / ravinAdo'STAviMzatiH staMbhAzca vedonazatam // 63 // siMhanAdastu dvAtriMzat SaTpaMcAzaduttaraM zatam / SaTtriMzattu meghanAdaH staMbhA dvAdazAMttaraM zatam // 64 // bAda radhinAda 6 mAga saMbha 28 zivanAda tulamA sama-32 Hair oRATE zivanAda, harinAda, brahmanAda, ravinAda, siMhanAda ane meghanAda-e cha mahAmaMDapanAM na sva35-(1) - 1. A chae mahAmaMDapanuM vizeSa spaSTIkaraNa ja pratiratha uparathAdi aMga vibhAganuM zilpanA mahAgraMtha rUAvanA adhyAya 102mAM vigatathI ApeluM che. (1) zivanAda 2.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 nirdhanana mahuvAdhizAra a. 0 ba 'siMhanAva kharakana so vAta. jJAnaprAza rIvaLa ya have mahAma'DapeAnAM svarUpa varNave che. ATha bhAgane (1) zivanAda maMDapa cAlIza stabhane jANavo. (2) hiranAdaseLa bhAganA ane chappana staMbhanA maMDapa, (3) brahmanAH-cAvIza bhAgane| aThThAsI staMbhanA ma`Dapa. (4) zivanAdaaThThAvIza bhAganA channu stabhanA maMDapa. (5) siMhanAdaatrIza bhAganA ekase chappana stu bhattA maMDapa, (6) meghanAdachatrIza vibhAganA ekasA mAra staMbhanA maDapa jANavo. 62 63-64 ATha bhAga. vacalu bhadra cAra OM bhAganuM. rekhAnAM e parA e e bhAganAM ane dADha bhAganuM, cAlIza staMbhAnA ma'5. (2) haranAdasALa bhAganA pAne. bhadra cAra bhAganuM, pratiratha traNa bhAga ane rekhA traNa bhAganI chappana tabhAne maMDapa. (3) khAnAdaceAvIza bhAganA pAtA, bhadra traNa padenu temAM madhyanuM` cAra bhAga mane me bhAjInA traNa traNa bhAga, pratiratha mahAma / / (ra) sADA traNu bhAgane ane rekhA paNa sADA traNa bhAganI, aThThAzI tabhAnA mas (4) ravinAda-aThThAvIza bhAganA pade. temAM pAMca bhAgatuM bhadraMtu pada uparathanuM pada sADAtraNa bhAganu ane rekhA tathA pratirathanA padde! cAra cAra bhAganA. channu tabhAne mApa, (5) si'DhuMnAda-khatrIza bAmanA padene. tenAthI bhadranAM traNa do, temAM vadhu pada pAMca bhAmanuM, khAjInA dADha doDha lAkhanA ane rekhA pratiratha te uparlR e traNa padmA cAra cAra bhAganAM, (6) medhanA--chatrIza bhAganA pAne--temAMthI bhadranA traNa paTThAmAM vacalu... cha bhAganuM ate bAjunA beu padma pAMca pAMca bhAganAM te bhadro be padde nIkALe 45 bhAge rekhA ane pratirathanAM padma pAMcapAMca bhAganAM jANavAM. medhanAdamAM madhyamAM Dakhala aDavaMza Ave.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a. 10 zAnaprakAza dIpAya upaya zivanAdA SaNmaMDapA dvisA strayabhUmikAH / sarvadeveSu karttavyAH svanAmnA ca vizeSataH // 65 // rathayuktAzca prAsAdA vediyuktAzca maMDapAH / / madhyastaMbhASTake gaidI toraNAni pradikSaNe // 66 // zivanAda Adi cha mahAmaMDapa aDhI bhUmi ke traNa bhUmi udayanA sarva devone karavA. temAM je je devonAM nAma che te devone vizeSa karIne karavA. prAsAda rathAdi (bhadra Adi aMga) aMgavALA karavA, ane maMDapa vedIvALA karavA, maMDapanA vacalA ATha staMbhane ThekI caDAvI pharatAM toraNe karavAM. 65-66 maM pAlaMkAra- ghaTTapallavakuMbhImiH staMbhAH kAryAH svalaMkRtAH // IlikAtoraNairyuktA madalaimaiDitAH zubhAH // 67 // sevAnA draza-zaninAziH | catuHSaSTi kalAyuktAH staMbhe staMbhe virAjitAH / / 68 // mahAmaMDapanA kuMbhI taMbho ghaTTapallavothI alaMkRta zebhitA IlikA taraNu yukta amadAvALA suMdara karavA. ATha, bAra, seLa, covIza ke batrIza devAMganAo (nRtyAdi ceSTA karatI) cosaTha kaLAyukta evA lakSaNavALI thAMbhale thAMbhale mUkavI. AdhatharajADyakuMbha karNikA grAsameva ca / ityevaM pIThabandhasya bhramatazca pradakSiNe // 69 / / kuMbhakalazakapotAlyA vA rAjasenavedikA / AsanapaTTazca kAryaH kakSAsanavibhUSitaH // 70 // maMDapane pahele thara bhI, jADa, kaNI, grAsapaTTInuM pITha baMdha pharatuM pradakSiNAe karavuM. upara ku-kaLazane kevALanA thare agara rAjasenaka, vedikA; AsanapaTTa karI, te para kakSAsanathI zobhituM karavuM. 69-70 1. je staMbho vaccenA lAMbA gALAnA pATanI majabutAI ane zobhA sArU maLe -. karavAmAM Ave che. te kamAna jevuM suMdara dekhAya che. teraNa ane kAlAvALA teraNa karatAM nIkaLatI madaLethI majabutAI ghaNuM rahe che. tenI purANI zailInuM sthAna kAlAvALI pAdAvALI prathAe lIdhuM che. te pAchalA kALanI kRta che. - 2. devAMganA devakanyAnAM svarUpa batrIzanA pRthaka pRthapha tenI varNavelI zailI pramANe nAma rUpa zilpazAstromAM vRkSANuMvamAM ApelAM che. mana kapata devAMganAnuM svarUpa karavuM nahi. te pratyeka devAMganAnAM judAM judAM lakSaNa ane svarUpanAM nAma ApelAM te pramANe karavAM.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 CCE sTA LadML PANTHER maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAva pIlIbhAmaTara maga kI mAyasomAnI NANDEY hindee UCES RS viva ekavADhIyA ane deDhIyA umaNInA stanA judA judA prakAra + 3
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ seminAtha pratAthA paranA tAraNane aMza sthapati-prabhAzakara e. dIpAva prathA tAraNa vaDanagara a. 1
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ merA sUrya maMdiranuM dvAra ane abhe. dIpAva mahezanA maha5nA suMdara staMbha ane kAcalAvALA teraNa. dIpAva
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa7 maMDapAdhikAra a. 10 zAnaprakAza dIpArNava prAsAdastripaMcabhUmiH saptabhirnavabhistathA / brahmasthAna sadA ramyaM svargaprAsAdazAzvatam // 71 // caturmukho brahmaNo hi viSNoH kuryAd' vizeSataH / caturmukhazca rudrasya prAsAdaH puNyahetave // 72 / / yathA dina vinA sUrya zazAMka vinA zarvarI / yasmin deze caturmukhaH prAsAdo na hi vidyate // 73 // mahAprAsAda traNa, pAMca, sAta ke nava bhUmine karavo. svarga jevA zAzvata prAsAdamAM brahmA madhyasthAna hamezAM ramya karavuM. brahmA, viSNu ane rUdranA caturmukha prAsAda karAvavAthI mahada puNya upArjana thAya che. je dezamAM (AvA ramya) caturmukha prAsAda nathI te deza sUrya vagaranA divasa jevo ke caMdra vinAnI rAtri jevo jANa. 71-72-73 devAdinAM kayAM kayAM svarUpe karavAM- zivarUpaM ca karttavyaM vAmA'yoramIzAnakam / lAsyaM tAMDavanRtyaM ca vaitAla ca vizeSataH // 74 // nAradastumbaruzcaiva vAdivividhaiH saha / siddhibuddhisamAyukto nRtyakRd-gaNanAyakaH // 75 // aSTAzItisahasrANi RSirUpANyanekadhA / catuHsahasragopIyuk kRSNaH parikarairvRtaH // 76 // strIyugmasaMyutaM rUpaM lokalIlAM pradarzayet / 'mithunaiH patravallIbhiH pramathaizvopazobhayet / / 77 // (zivaprAsAdanA maMDapamAM) zivanAM aneka svarUpa vAma, aghora, tapurUSa, IzAnAdi karavAM. lAsya tAMDava nRtya karatA ziva ane vitAlanAM rUpe karavAM. (te rIte pRthaka pRthaka devone maMdiramAM te te rUpa karavAM.) nArada tuMbarU, vividha vAtra yukta, ane siddhibuddhi sahita nRtya karatA gaNapatinAM rUpa karavAM. eMzI hajAra Si svarUpamAMthI aneka karavAM. (viSNunA maMdiranA maMDapamAM) cAra hajAra gepIethI lIlA karatA viMTAyelA kRSNanAM svarUpa karavAM. strI purUSanAM joDalAM rUpa lIlA karatAM darzAvavAM. yugmarUpa kamaLanAM pa ane velaDIonAM rUpathI zebhAyamAna karavAM. 74-177 1. mithunane artha mathana mAnI zikSioe aneka prAsAdomAM tevI AkRtio kutuhalanA hetuthI karelI che. azlIla varUpe ghaNuM junAM maMdiramAM tevI ceSTA karatAM khuNekhAMcare jovAmAM Ave che te saheluM che tevI paNa eka mAnyatA che.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vinA 4 20 jJAna sIvAva indrAdilokapAlAzca nRtyaM kurvanti te sadA / bhAskarAdigrahAH kAryAH dvAdaza rAzayastathA // 78 / / sarvitilagA-thagH siddhimitA ! dvAdazamegharUpANi karttavyAni prayatnataH // 79 // aSTAvAyAthASTavyayA navatArAsvarUpakam / saptasvarAzca SaDrAgAH paTtriMzaca rAginikAH // 80 / / yakSagandharvavidyAdyAH pannagAH kinarAstathA / anekadevatA nRtya-maMDape pariveSTitAH // ilikAtoraNairyuktA gajasiMha virAlikA // 81 / / Iiida dipAla, kapAla, nRtya karatA karavA. sUryAdi navagrahe, bAra rAzio, sattAvIza nakSatra, bAra meghasvarUpa, aSTamahAsiddhinAM svarUpa, ATha Aya, ATha vyaya, nava tArAnAM svarUpa, sAta svara, cha rAga, chatrIsa rAgiNInAM svarUpa, yakSa, gAMdharva, vidyAdhara, nAga, kinna, ane aneka devatAo maMDapamAM pharatA nRtya karatA karavA. (mukhya rUpane) IlikA teraNa sAthe gajasiMha ane virAlikA karavI. 78-81 prAsAdAgre maMDapaH syA-dekatridvArasaMyutaH / jinatripuruSadvAra-kAsu syustrikamaMDapAH // 82 // prAsAdanA AgaLane gUDhamaMDapa eka agara traNa dvAravALo kare. jIna, brahmA, viSNu, mahezane dvArakAnA prAsAda AgaLa trikamaDapa karavA. 82 samatalaM ca viSama saMghATo mukhamaMDapaH / / bhityaMtare yadA staMbha-paTTAdau naiva dUSaNam // 83 // kSaNamadhyeSu sarveSu paTTamekaM na dApayet / yugma ca dApayettatra vedhadoSa vivarjayet // 84 // prAsAdane ekathI bIje maMDapa joDatAM je bhItinuM aMtara hoya te, bhUminuM taLa uMcAnIcuM hoya agara staMbha ke pATa AghA pAchA heya (eTale eka sUtramAM lAInamAM levalamAM na hoya) to paNa deSa lAgato nathI, kSaNa eTale khaMDa-padamAM vacce eka pATaDe na mUke. paNa bekI taMbha ke pATa mUkIne vedhadeva taje. 83-84 1. AvA svarUpe jagannAthajInA maMdiramAM, keNAkanA sUrya maMdiramAM temaja bhuvane- zvaranA maMdiramAM meTA rUpe karelAM levAmAM Ave che. jenA Abu temaja rANapuranA maMdiromAM paNa AvAM nAnAM rUpe che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMthii , 20 jJAnajArA rIpada 50 vinA tu, H te maittathI ! viSame tu tulApaTTe gUDhe candrAvalokanA // 85 / / maMDapanI racanA viSama ekapada vibhAganA taLa upara sama=bekI stathI karavI. tulA paTTapATaDA ekI Ave. aliMda-catuSkikA sanmukha ke bAjumAM ekI= viSama karavA. (ahIM kSaNa-khaMDa para eka arthamAM che) ane gUDhamaMDapanuM bhadra kakSAsana yukta karI temAM jALI mUkavI. 85 niHstaMbhA bhittikAbhitte-(ripyazo ca) catuSkikA / staMbheSu yugmastaMbhAzca mUlasUtrasamudbhavAH // 86 / / staMbha vagaranA maMDapa hoya tyAM bhIMta karavI. (gUDhamaMDapa ane bahAra bhAMtane lagatI garbhamAM cekIne khaMbhe karavA te ISTa che. thAMbhalAo bekI saMkhyAmAM mULa brahmagane anusarIne mUkavA. 86 uduMbarAdhe tryaMze vA pAde vA garbhabhUmikA / maMDapeSu ca sarveSu pIThAnte raNabhUmikA // 87 // kuryAd vai dvitripana citrapASANajena vA / prAsAdanA garbhagRhanA uMbarAnI uMcAInA ardhA bhAge, trIjA bhAge ke cothA bhAge nIcuM garbhagRhanuM bhUmitala karavuM (rAkhavuM). maMDapa raMgamaMDapanuM taLa pIThanA 1. bhojadeva viracita samarAMgaNa sUtradhAranA adhyAya 66mAM kAchanA maMDaponI svarUpe Apela che. mAnasAra graMthamAM pASANa ane kAkanA maMDapa kahyA che. te maMDapa kayAM kyAM ane kayA hetunA karavA te laMbANathI kahyuM che. devAlaya AgaLa, namrAma AgaLa, puNyasege, tIrthakSetra, jaLAzaya kinAre, samudratIra, devavilAsA, zRMgArArtha maMDapa, devArAmamaMDapa, nRtyagItamaMDapa, yAtrAmArga maMDapa, agnikAyartha maMDapa, sukhAgnitArtha maMDapa, snAnamaMDapa, taperavImaTha maMDapa, tyAgAra maMDapa, rAjyAbhiSeka maMDapa, bhUpa AyudhamaMDapa, bhUpa abhyAsamaMDapa, nRpabhejanAthe maMDapa, bhUpahaba mahalamaMDapa, meSayuddhArtha maMDapa, nATakAdi maMDapa, upanayana maMDapa, bhairArtha maMDapa, yuvarAja lIlAvalekanAthe maMDapa, ema pRthaka pRthaka maMDapa kahyA che. 2. ceka karatAM gUDhamaMDapanuM taLIyuM uMcuM karavuM joIe. eTale pIthI eka be amaLa uMcuM thAya, cokInuM tathA khullA maMDapanuM taLIyuM te pIThamathALe ekasUtramAM thAya. vacce DhALa ka. nRtya maMDapanuM bhUmitala ahIM batAveluM nathI. paraMtu rAjasthAnanA prAsAdamAM kAmadapIThanA jADaMbAnA taLa kharazalanA mathALA barAbara nRtyamaMDapanuM bhUmatala hoya che. paraMtu mahAprAsAdAmAM atyamaMDapanuM taLa prAsapadInA mathALA barAbara hevAnuM samajamI che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 maMDapAdhikAra a. 10 jJAnaprakAza dIpAva mathALe rAkhavuM. raMgamaMDapanuM taLIyuM (ArasAmAM) be traNa paTTAvALuM raMgIna pASANathI zobhatuM karavuM. 87 navanAma paMcanAbhaM devadevasya kArayet // 88 // puSpaka zaMkhanAbhaM tu viSNave surapUjitam / . viDaMba haMsapakSa tu brahmaNe paripUjayet // 89 // navanAtha ane paMcanAbha devAdhideva mahAdevane karavA. puSpaka ane zaMkhanAbha viSNudevane. ane viDaMba ane haMsapakSa e brahmAne (maMDapi) karavA 88-89 kathA citta vatsa ! vAra rakSA , jagatIpAdavistIrNa paTTapAdena varjitam / / 90 // zivasUyau~ brahmaviSNU caMDikA jina eva ca / eteSAM ca surANAM ca kuryAdagre balANakam // 91 // . . have he vatsa huM tamane badhANakanAM lakSaNa kahuM chuM. te mULa prAsAdanI jagatI jeTalI pahoLAinuM balANuka karavuM. paraMtu cekInA pada jeTalA vistAranuM na karavuM. ziva, sUrya brahmA, viSNu, caMDIdevI ane jIna tIrthakaronA devAmAM ane rAjAnA prAsAde AgaLa balANa karavAM. 90-91 balAka vistAranuM vividha mAna kAvyAsamAnena jarmana jAgatharA | zAlAlindapramANena trividha mAnalakSaNam // 92 // uttame kanyasaM madhye madhye kaniSThe cottamam / anyacca yuktibhedaiva purataH pRSThato'tha vA // 93 / / prAsAdanI pahoLAI jeTaluM ane (sakrama sAMdhAra prAsAdamAM mULa) garbhagRha pramANe ane zALA aliMdanA pramANathI pahoLuM balANuka rAkhavuM. A trividha mAna balANukanAM kahyAM. uttama mAnanAne kaniSTha mAnanuM, madhyane madhya mAmanuM. ane kaniSTane uttama mAnanuM. ema balANuka karavAM. anya yukti bhede karIne pUrva ane pazcime AgaLa ane pAchaLa balANuka karavAM (balAka caturmukhane cAre tarapha paNa thAya). 92-93 1. A che nAmanA maMDapanAM svarUpa ke anya graMthamAM jovAmAM AvyAM nathI. paraMtu vitAnanA prakAromAM paMcanAbha, navanAma, zekhAvata ane haMsapakSa nAme Ave che. koI vidvAna zipi A cha maMDapanuM spaSTIkaraNa sAthenA pAThe ke graMthamAMthI jaNAvaze te zipisamAja upakRta thaze.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ tral ltitiotifi Illumi ' *' - rt ITI kalika karo In T ET/TAT (Mi 4ma che Akhu delavADAnA kaLAmaya rata ane hIMDolaka prakAranAM toraNe dIpAva
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhu delavADAnA maMdiranAM stabha ane tAraNa dIpA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDapAdhikAra a. 10. zAnaprakAza dIpAva pAMca prakAranA balANa nAM nAma vAmanazca vimAnazca hamyazAlazra puSkaraH / tathA cauttuGganAmA ca paMcate ca balANakAH // 94 / / vartana kathayiSyAmi pada saMsthAnamAnataH / pAsAdagre ca prAkAre maMdire vArimadhyataH // 95 / / 1 vAmana, 2 vimAna, 3 hammazAla, 4 puSkara, ane 5 uttuMga, ema pAMca nAmanAM bANaka jANavA. tenA vartana svarUpa pada saMsthAnanA mAnathI balANaka kyAM kyAM karavA te kahuM chuM. prAsAda (rAjamahela) AgaLa, nagaranA killA AgaLa, devamaMdira AgaLa ane jaLAzayanI madhyamAM (ke AgaLa) ema belANakanAM pada sthAna jANavAM. 94-95 kayA nAmanAM bANake kyAM karavA - vAmano devatAgre ca vimAnottuMgau rAjavezmani / harmyazAle gRhe vA'pi prAsAde nagarAnane // 96 // puSkara vArimadhyastha-magratazcaiva bhUSitam / . saptanavabhUmyuttuMga-mata Uce na kArayet // 97 // devaprAsAda AgaLa je balANuka maMDapa karavAmAM Ave tenuM 1-vAmana nAma jANavuM. rAjamahela AgaLanA balANukane ravimAna ane 3-uttuMga nAmanA balAka jANavA. gharanA AgaLa DelI ke nagaranA mukha AgaLa je balANuka karavAmAM Ave tene kahammazAla nAmane balANuka kahe che. jaLAzayanA madhyamAM ane jaLAzayanA mukha AgaLa zobhite evo 5puSkara nAmane balANaka jANavo. uttuMga nAmanA badhANaka sAtathI navamALa sudhIne uMce kare. tethI vadhu uMce na karavo. 96-97 prAsAdAgre jagatyagre grastaH syAnmukhamaMDapaH / karthapUmi macA nRtyamaMsUtrataH 18 . lakSaNa tasya vakSyAmi sthAnamAna ca bhUmikAm / Fdvitrivatu paDya-nasabhAmatathA 12 : * prAsAdanI AgaLa, jagatanI AgaLa, aMdara samAya te mukhamaMDapa kare. jagatIne bhUmimaMDapa nRtyamaMDapanA samasUtre kara tenAM lakSaNa kahuM chuM. A balANuka eka, be, traNa cAra pAMca cha sAta ke ATha pada che. sthAnamAnano Azraya jANIne bhUmi cheDIne kara. 98-99 sA. 21
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 maMDapAdhikAra zra. 10 bhAnaprakAza dIpArNava jagatI tu zirodeze jaThare cottaraGgakam / adhastulodaye bhUmi-ghaTanAdi ca tatsamam // 100 / / tatsama tu prakartavya-mutaraGge sapaTTakam / udayonnatamAnena sopAnaM tulAmadhyataH // 101 // jagatInA mathALA sudhImAM eTale tenA jaTharamAM dvArA uttaraMgane samAsa ka. (jagatI nIcenA praveza maMDapa ke cekIne) tulA-pATaDAne udaya ane bhUmidala, kuMbhA barAbaramAM samAvavo. jagatInI cekIne pATa barAbara pravezadvArane uttaraMga rAkha. jagatInA udayanA mAnamAM pATaDAnI aMdara upara caDavAnAM pagathIyAM karavAM : 100-101 mItaMmaziraNaM pRthasUtratApinI bhUmiM tu bhUmimAnena samasUtraivicakSaNAH // 102 // mULa prAsAdanA balANakanA kuMbhI thAMbhalA sarApATa ane bIjA pATa Adi majale majalAnA pramANe vicakSaNa zilpie samasUtre rAkhavA. 102 balANakastattadagre toraNa bhadramastake / tad bAhye mattAvaraNa sanmukhaM vAmadakSiNe // 103 // 1. bahANuka bahAnaka-eTale laukika bhASAmAM DelI=pravezadvAra ke ThAra para bhAga jA. devaprAsAdamAM pravezamAga uparano maMDapa agara keTaleka sthaLe maLa maMdiranI sAme garbhagRha karavAmAM Ave che. devaprasAdamAM balANuka e rIte vizeSa bhAga hoya che. ke mULa prAsAdanI bhUmi eka majalA jeTalI uMcI hoya tyAre AvA bALaka nIcethI praveza thAya che, Ama nIcenA pravezadvAranI paNa AgaLa koI eka, traNa ke cAra catukakA (cakI) agara maMDapa kare che. tyAre tene mukhamaMDapa kahe che. (tene paNa vAmana nAma balAka kahe che.) agara uparanA balAka maMDapanA lagabhaga ardhabhAge padanA hisAbe paNa nIce ThAra mUkavAmAM Ave che. A kArane jamatImAM samAsa thAya che. paraMtu kayAMka ochA udayavALI jagatImAM ka 101 pramANe nIcenA mukhamaMDapa ke cekInA pATha ane te para bhUmAla (chAtIyA-raNathaLa-lAdI phara)ne samAsa mULaprAsadanA udabaranI aMdara eTale kuMbhAnI aMdara samAve che. nIcenA mukhamaMDapa ke cekIne pATa dhAranA uttaraMga upara sAmAnya rIte heya che. paraMtu jyAM evA ochA udayavALI jagatIma dvArA uttaraganA samasUtre agara kAMIka uce pATanuM taLa rAkhavAnI pharaja paDe che. A viSaya sthAnamAna ane bhU matalanA udaya upara vizeSa AdhAra rAkhe che. uttama nAma balANaka drAviDanA gepura je agara rAjaprAsAda AgaLa, meTA TAvara je jANave. paraMtu eTaluM yAda rAkhavuM jarUrI che ke mULa sthApatya karatAM balANADuMka paNa nIcuM hovuM joIe. ziAhapagraMthanI AjJA ane laukika mAnyatA bhUlavI nahi jema ApaNe makAna karatA AgaLanI DelI jUcI rAkhIe chIe, tema A sUAvA kArya samaye bhulavuM na joIe. >>
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMkAvA sa. 20 nA rojALava 163 balANukanA AgaLa bhadrabhAga upara mAthe tAraNa karavuM. tenI bahAra balANukane sanmukha ane jamaNI tarapha mattAvAraNa-kakSAsana karavAM. 103 mUlaprAsAdavad dvAraM maMDape ca balANake / nyUnAdhika na karttavyaM daiye hastAMgulAdhikam // 104 // mULa prAsAdanA pramANe balANukanA maMDapanuM dvAra rAkhavuM (ochA vadhatuM) AghA pAchuM na rAkhavuM. paraMtu badhANakanuM (nIcenuM) jagatInA udayamAMnuM mULa pravezadvAra tenA gaje AMgaLa adhika rAkhavuM. 104 . balANuka (anya mata) - jagatyagre catuSkikA vAmana tabalANakam / rAjadvAre vimAnotuGgaM paMca vA saptabhUmikA // 105 // harmyazAle gRhe vA'pi karttavyaM gopurAkRtiH / ekabhUmau tribhUmyataM gRhadvArasya mastake // 106 / / iti paMcavidha rAjana !' tizrI vizvakarmA vAratuvALa jJAnadAre maMarghavAre rAmoDANa: 1. 20 || prAsAdanI jagatI AgaLa jagatImAM samAya tevI cokI ke maMDapa karavo. tene paNa "vAmana" nAmanuM elANaka kahe che. rAjaprAsAda AgaLa vimAna ane pAMca ke sAta bhUmi uMcA evAne "uttuMga balANuka kahe che. gharanA dvAranI gopurAkRti eka ke traNa mALanI DelIne hasyazAla kahe che. (ahIM jaLAzaya puSkara balANuka apUrNa che) Iti paMcavidhi balANukaH 105-106 itizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza pANIno maMDapodhikAra para zila5 vizArada prabhAzaMkara dhaDabhAI somapurAe racela, zi95prabhA nAmanI jASADhIkAnA dazame adhyAya samApta,
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ che atha vAstuvidyA sIvAre razoDAyaH | zrI vizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi saMvarNAmAnamuttamam / ekahastAditaH kRtvA yAvaddhastazatArddhakam // 1 // prathamA paMcaghaMTA ca dvitIyA navaghaTikA / tAvacca caturoddhi-videkottara zatam // 2 // paMcaviMzatirityuktA vibhaktirbhAgasaMkhyayA / vibhaktiraSTabhAgAdyA yAvad vedottara zatam // 3 // tadanantaraM vRddhizca caturbhAgA yathottaram / caturghaTodbhavA vRddhiH saMkhyAbhedaizca nAmataH // 4 // - zrI vizvakarmA kahe che - have huM uttama mAnanI saMvaraNAnuM lakSaNa kahuM chuM; te eka hAthathI pacAsa hAtha sudhInA (maMDapAdi)ne zAmaraNa karavI. pahelI pAMca ghaMTAnI zAmaraNa, bIjI nava ghaMTAnI zAmaraNa, ema cAracAranI vRddhi. eka eka ghaMTA sudhInI te bhAga saMkhyAthI pazcIza saMvaraNAnI thAya che. te vibhakti bhAgasaMkhyAH-pahelA ATha bhAganI zAmaraNathI eka cAra bhAga sudhInI ema pIza saMvaraNa cAracAra bhAganI vRddhithI karatA javuM. vibhakti bhAganA kamathI cAracAra ghaTAnI vRddhi bhede karIne karavI. tenA pratyekanAM pacIza nAma kahyAM che. 1-2-3-4 1. saMvaraNAne ziSaenI bhASAmAM samaraNa kahe che. zAmaraNa kayAM konA para karavI te sAmAnya rIte maMDapa para karavAnuM kahe che. garbhagRha para, zikhara ane maMDapa para saMvaraNa karavAnuM vidhAna che. paraMtu jyAM zikhara karavAnI durghaTatA hoya tevA vikaTa sthAnamAM agara te yajamAna potAnI dhanasaMpattinI zakti pramANe zikhara ke zAmaraNa karAve che. garbhagRha upara paNa zAmaraNa junAM kAmomAM jovAmAM Ave che orIsA=kaliMga dezamAM zikharo temaja zAmaraNa paNa jovAmAM Ave che. grAmaraNano eka bIjo prakAra te trisaTA che. te kaliMga dezamAM vizeSa dekhAya che. ApaNe tyAM paNa sAdhAraNa apadravyavyaya karIne kamAvelAM nAnAM maMdire para trikaTA jovAmAM Ave che. 1 zikhara, 2 zAmaraNa ane trIjo prakAra trisa che. nisAne nAgarAdi zAstrokta pATha haju jevAmAM Avela nathI. visarAe saMvaraNanuM saMkSipta svarUpa che ghaNA prAcIna maMdiramAM te thoDA pharaphera rUpe jovAmAM Ave che. saMvaraNane nArI jAtithI zilpamAM saMbodhela che. triA e prAcIna zilpakRtanA parivartana svarUpe che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 saMvaraNAdhikAra a. 11 jJAnaprakAza dIpArNava saMvaraNa taLadana H TC unnibhA ca nArAyaNI / atha nAmAni vakSyAmi saMvaraNA ythaasthitaaH| puSpikA naMdinI caitra dazAkSA devasuMdarI // 5 kulatilakA ramyA ca udbhinnAca nArAyaNI / nalikA campakA caitra padmAkhyA ca samudbhavA / / 6 tridazA devagAMdhArI ratnagarbhA cuuddaamnniH| hemakUTA citrakUTA himAkhyA gNdhmaadnii||7 maMdarA medinI khyAtA kailAsA ratnasaMbhavA / merukUTodbhavAkhyAtAH saMkhyayA pNcviNshtiH||8 1. jJAnaratnakepa graMthamAM 4 AthI bhinna nAmanI batrIza saMvaraNa tenI ghaMTI saMkhyA parathI Apela che. batrIzamI rAjavahiMnI nAmanI saMvaraNa 129 aMhakanI kahI che. vaLI temAM eka viroSa ApeluM che ke eka ane be hAthanA mApanI derInI savaraNa pAMca ghaTikAnI karavI traNa hAthanA maMdirane nava ghaTikA karavI. ema 17 thI 30 hAthanAne 41 ghaTikAnI saMvaraNa karavI ma Desa cha ....... 13.bAtamI zanya-dIkI purAnI saMvarNA yAdatI zailIH ...
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ raMvALarfdhavAra . 22 zAmagvaphA vi have saMvaraNAnAM nAma kahuM chuM, 1 pupikA, 2 naMdinI, 3 dazAkSA, 4 devasuMdarI, 5 kulatilakA, 6 ramyA, 7 ubhinnA, 8 nArAyaNI, 9 nalikA, 10 caMpakA, 11 padmA, 12 samuddabhavA, 13 tridazA, 14 devagAMdhArI, 15 ratnagarbhA, 16 cUDAmaNi, 17 hemakUTA, 18 citrakUTa, 19 himA, 20 gaMdhamAdanI, 21 maMdarA, 22 medinI, 23 kalAsA, 24 ratnasaMbhavA, 25 meTA, ema pazcIza zAmaraNanAM nAme jANavAM. pa-da--8 caturasrIkRte kSetre aSTabhAgavibhAjite / bhAgau dvau rathikA kAryA caturdikSu vyavasthitA // 9 // kaNe ghaMTikA dvibhAgA tadadhaH kUTakoNataH / mUlaghaMTA traya(caturbhAgA bhAgaika kalazaM bhavet // 10 // udayaM ca pravakSyAmi bhAgAzcatvAra eva ca // 'chAdyogamAstarakUTaH tadUrva ghaMTikA bhavet // 11 // cirasa kSetranA ATha vibhAga karavA. temAM garbhe madhyamAM be be bhAganI rathikA (bhadra) karavI. rekhA traNa traNa bhAganI. te rIte cAre bAjue vibhAganI vyavasthA karavI. (9) rekhAye be bhAganI ghaMTika pahoLI ane tenI nIce khuNe phUTa karavAM. (sarvopari) mULa ghaMTA traNa bhAganI (phaTa sAthe cAra bhAganI) pahoLI ane te upara eka paheLe kaLaza karavo. A taLavibhAga kahyA che. have udaya ubhaNI cAra bhAganI karavAnuM kahuM chuM. pratyeka ghaMTA nIce chAjalI, te para kUTa karavuM. kuTanA tharamAM (dhaMTikAnA garbhe) uddagama deDhIyo kara. te kRTa upara ghaTikA karavI. 9-10-11 1. saMvaraNa (zAmaraNa)ne kramamAM chajA parathI dAbaDI devALa ke evA ghATa para ke (jadhA para) saMvaraNAnI zarUAta thAya che. rekhA para chAjalI te para deDhIye ane deDhI yAne thare phUTa thAya che. AnI upara ghaMTakA (tilaka) karavI. A sAmaraNanA tharene krama che. chAjalI deDhIyAkUTa ane te para ghaMTikAnA thara uparAupara kahelA vibhAga sudhI Ama caDAvI uparanI madhyanI (mahA) dhaMTikA karavI. te ghaTikAne cAre khuNe kuTa karavA, A cAra phUTa saMkhyAnI gaNatrImAM zAstrakAroe lIdhA nathI. paNa (zikharamAM paMcADI navADIka zikharIo piANI thAya che. chatAM tenA badhA aMke. gaNatrImAM levAmAM Ave che. tema) saMvaraNAnA bIjA tharAnA phUTe paNa gaNatrImAM levAmAM Ave che. saMvaraNAnI paheLAI karatAM uMcAi adhI kahI che. paraMtu junA keTalAMka kAmamAM jarA uMcI paNa jovAmAM Ave che. jesalameranA AdinAthanA maMdiranI zAmaraNanA dhaMTA kUTanA pratyeka thara nIce nAnI nAnI ghATALI jAgI caDAvela che. te che ke uMcAImAM vadhu dekhAya che. temAM bArIka kotarakAma ghaNuM karyuM che,
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvaraNAdhikAra a. 11 CAS jJAnaprakAza dIpAva saMvaraNA taLa dana 18vIM zatAbdI se vartamAna kAlakI saMvarNA zailI. pramAzaGkara o. sthapani. 197
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpattavivAda , 26 zAnadAra rIdha tadrUpA bhadraghaMTA ca catuSphUTA hyadhastathA / khristhAnaM (f) jayaMTa dharA rakataka | 22 | garbhamUlodgame kAryA rathikAdvayaMzavistarA / bhAgodaye chAdyodgama kUTA vai sarvakAmadA // 13 // tavaM ca catuHkaNe bhAgocchrayA ca ghaMTikA / tasyopari mUlaghaMTA catuSkoNe catuSkUTA // 14 // te ja rUpanI (chAjalI deDhIyAnA rUpanI uparanI sarvopari) bhadraghaMTA karavI. tenI nIce cAre khuNe kUTa karavA. garbhanI ghaMTA (je saMkhyAmAM gaNavAmAM AvatI nathI) tene ughaMTA kahevAmAM Ave che. te upara siMhanuM sthAna rAkhavuM (siMha besAravA). mULa garbha upara jA gIe rathikA bhadde be be bhAganA paheLA doDhIyA uddagama karavA. (khuNA pa2) eka bhAganI uMcAImAM chAjalI uddagama deDhIye ane phUTa karavA. te sarva kAmanAnA phaLaprada jANavA. te upara cAre khUNe ghaTikA ekeka bhAganI uMcI karavI. te upara (sarvopari) mUlaghaMTA karavI. tenA cAre khUNe cAra kUTa karavA. (jo ke A cAra phUTa saMkhyAnI gaNatrImAM levAtA nathI). 12-13-14 'kUToce tribhAgAyAme mUlaghaMTA sAjhedayA / siMha vai udgamodhve tu urughaMTA bhAgopari // 15 // tadupari siMhasthAna bhAgaikaM ca vinirgatam / siMhavidyAdharayakSa-siMhagajaizcaturdizi // 16 // aSTasiMhaiH paMcaghaMTaiH kUTairevaM dviraSTabhiH / caturmilakUTAzva puSpikAnAma naamtH||17||iti puSpikAprathamA saMvaraNA 1 vartamAna kALamAM je saMvaraNa caDAvavAnI prathA zilpaomAM che te choMka varSathI cAlI AvatI hoya tema jaNAya che. temAM zAstrokata rIta nathI saheja kira che, paraMtu te sAva azAstrIya che tema kahevuM barAbara nathI. savaraNAnA mathALe makhamAM (mahA) TikAja karavI joIe. ahIM pAThamAM ke bIjA graMthomAM ghaMTikAne badale AmalasAra mUkavAnuM kahyuM nathI. teramI caudamI sadInI ke koI junI saMvaraNa upara AmalasAra mukelo jovAmAM Ave che. paraMtu te barAbara nathI, ema huM mAnuM chuM. kAraNa ke pATha nathI. mATe tyAM (mahA) ghaMTakA ja mUkavI joIe. zikharAdhyAya ane maMDalakSaNAdhikAramAM zikharane zukanavAsa meLavatAM kahe che ke nA mAghaMTA eTale maMDapanA uparanI saMvaraNanI upalI ghaMTikAvaMTA zukanAsatA samasUtramAM rAkhavI. tyAM AmalasAre zabda vAparyo nathI. tethI junA kALamAM saMvaraNanA mathALe mukAtA na hatA. paraMtu ghaTikA ja mukAtI hatI. erisakaliMga dezanA prAsAdanA maMDapa para saMvaraNArUpa trisarA para ghaMTA ja mukelI che. kharI rIte A viyamAM ucata e che ke maMDapa upara zAmaraNaja karavI te yogya che, paraMtu jyAre garbhagRha upara zAmaraNa karavAmAM Ave tyAre te para AmalasAro sthApana karavo joIe. kAraNa ke garbhagRha upara vajAdaMDa sthApana karavAnuM hoya che. tethI tyAM AmalasAro ja sukave che,
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvaraNAdhikAra a. 11 zAnaprakAza dIpANa va 168 -ghaNTikA ghaTikA maTA pumpikA nAma saMvardhA (7) apiTakA 5Ta 16.siMha bhAmaTa. abhAzara.o.sthati. .22 puSika saMvaNa taLadana
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1eo saMvaraNAdhikAra a. 11 jJAnaprakAza dIpArNava madhyanA mULa ghaMTA cora khuNAnA kUTa upara traNa bhAga pahoLI ane doDha bhAga uMcI (mULaghaMTA) karavI. doDhIyA para urUghaMTAnA bhAga para siMha cAre tarapha (madhyagarbhe) besAravA. jAMgImAM siddha vidyAdhara ane yakSanAM rUpe cAre tarapha karavAM (upara cAre garbhe) siMha ane hAthInAM rUpa (urUghaTA para) karavAM. A rIte ATha bhAganI saMvaraNA, ATha siMha, pAMca ghaMTA ane seLa kaTavALI madhyanI mULaghaMTA nIcenA cAra phUTa sAthe AvA prakAranI pupikA nAmanI prathama saMvaraNa jANavI. Iti puSpikA (1). 15-16-17 bhAnubhAga bhavetkSetraM karNoM bhAgatrayastathA / SaDbhAgabhadravistAra-caturdikSu niyojayet // 18 // tavaGgakUTayormadhye tilaka dvayaMzatristaram / bhAgodayaM vidhAtavyaM rUpasaMghATabhUSitam // 19 // siddhavidyAdharayakSa-siMhagajaizcaturdizi / kUTopari hi kUTazca bhadrakaNe caturdizi // 20 // have bIjI naMdinI nAmanI saMvarazuM kahe che. kSetranA bAra bhAga karavA. temAM rekhA traNa bhAganI ane AkhuM bhadra cha bhAganuM pahoLuM karavuM. te rIte cAre dizAe vibhAga karavA. be tavaMga ane phaTanI vacce upara tilaka karavI. temAM ghaTikA be bhAga pahoLI karavI. ane te ghaMTikA eka bhAga uMcI karavI. zAmaraNa rUpa ane ghATathI zebhatI karavI. temAM siddha vidyAdhara ane yakSanAM rUpe jAgImAM cAre dizAmAM karavAM. ane upara garbhe siMha ane hAthInAM svarUpe urUghaMTA upara karavAM bhadranA khuNe uparAupara be be phUTa cAre tarapha karavA. 18-19-20 kaNe ca kUTaghaMTA ca tasyopari punarbhavet // aSTacatvAriMzatkUTA mUle syuH pUrvavattathA // 21 // navaghaMTAsamA yuktA tave sUryasiMhakAH / nandinInAmavikhyAtA karttavyaH sarvakAmadA // 22 // iti nandi na nAma diyA saMvarA . saMvaraNanI rekhAye chacha udagamanI be bAju phUTa para ghaTikA karavI. te ja rIte te upara pharI chacha deDhIyA kUTa para ghaTikA karavI. A rIte 48-aDatAlIza kaTa ane mULaghaTA nIce jema cAra pahelA judA gaNela tema jANavuM. pharatI nava
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 saMvaraNAdhikAra a. 11 zAnaprakAza dIpArNava ghaTA ane te para bAra siMha cAre tarapha besAravA. evA prakAranI sarva kAmanA pUranArI evI naMdinI nAmanI saMvaraNa jANavI.' Iti naMdinI (2). 21-22 1. savaraNAnA keme nAma, vibhakita, ghaTikA, kuTa ane siMha saMkhyAnuM keka kama saMvaraNanuM vibhakti ghaMTikA kUTa siha ma saMvaraNanuM vibhakta ghaTikA kUTa siMha nAma bhAga saMkhyA saMkhyA saMkhyA nAma bhAga saMkhyA saMsthA saMkhyA 1 pupikA 8 5 16 8 14 devagadhArI 6 57 - 6 2 naMdinI 12 9 48 12 15 ratnagarbhA 61 - 64 3 dazAkSA 17 - 16 16 cUDAmaNi 68 4 deva suMdarI 20 17 hemaranA 5 kulatilaka 18 citrakUTa 6 ramyA 28 19 himA 7 umitrA 32 20 gaMdhamAdanI 84 8 nArAyaNI 21 maMdarA 88 85 - 88 8 nalikA 22 medinI 92 89 - 12 10 caMpakA 44 23 kailAsA 96 1ii paDyA - 48 24 ratnasaMbhavA 100 12 samuddabhava para 49 - para 25 merUTa 104 101 - 1 tridazA 56 53 - pada 40 48 uparanAM nAma parathI bIjI saMvaraNA baMdha bekAravA prayatna karo. ke saMvaraNa baMdha besAravI te buddhinI kasoTI che. cIlo maLI gayA pachI saraLatA maLI jAya che, paraMtu buddhine khUba kasavI paDe che. ghaMTAne barAbara meLa rAkhIne kuTa caDAvavAnI rIta vadhu adharI che. jo ke A adhyAyamAM be saMvaraNanI rIta spaSTatAthI Apela che te parathI pacIza saMvaraNane khyAla rUpaSTa AvI zakaze. zrImaMDana sUtradhAre saMvaraNa vize savistara A pramANe karyuM nathI. bhAgane ghaMTIkAnA uttarottara kamanuM ja kahyuM che. paraMtu kuTane ulekha temaNe pitAnA prANala aMdara graMthamAM karyo nathI. vaLI maMDapa paranI saMvarane badale 15mI sadInA kALa pachI ghumaTa thavA mAMDayA. aMdaranA bhAgamAM vitAnaH ghATavALe ghumaTa thato te yathAyakti galatInA sAdA thothI DhAMkI detA, te kaI samRddhazALI prAsAdamAM aneka jAtanA kela kAcabAnI nakazIvALA vitAna thatA. keTalAka junA maMdiramAM AvA vitAnavALA ghumaTe heya che ane upara goLAI. vALa ghumaTa jovAmAM Ave che. tema dravyanA kAraNe bhaviSyamAM karavAnA hetuthI tema kahyuM heyagoLa ghumaTa aMdaranA bhAgamAM ane bahAra paNa goLa saMnyAsInA mastaka jevo karavAnI prathA te muslima kALa pachI zipamAM dAkhala thaI. zilpao AvA sAdA ghumaTonI vRvamAM sIdhe rAkhI khUbIthI kAma kare che.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 rAjAdhikAra . jJAna nAza pIvAva mar Fi== narikI nAma paramAna kara. 81 chuM. nUra dhaDa, hi32. 0. amAra. sthaLani. ka tra hato, jemAM na nadinI saMvaraNA taLadarzana
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ zetruMjaya taLeTI para-Agama maMdiranuM vihaMgadrazya sthapati pra. o. semapurA.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMbaI lAlabAga jaina-kaLAmaya prAsAda-khaMbha, toraNa tathA saMvaraNa sthapati-ke. bhAI bhAIzaMkara odhaDabhAi, pAlItANI. dIpAva
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1es saMvaraNAdhikAra a. 11 jJAnaprakAza dIpArNava kAryA tilakavRddhizca yAvatkSetraM vedAzrakam / maMDapadalaniSkAza-maktibhAgaistu kalpanA // 23 // bRhaddalaiminodbhinnA maMDapakramabhAgataH / AsAM yuktirvidhAtavyA merukUTAntakalpanA 24 // iti zrIvizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpANave saMvaravivAre vavazass: In 2 w e rIte saMvaraNAnI cAra cAra tilaka ghaTikAnI vRddhi karatAM javI. (ema pacIza saMvaraNA 104 bhAganI 101 ghaMTikAnI karatAM javI). maMDapanA aMza, bhadra, pratirathAdinA nIkALA saMvaraNAnI vibhakti vibhAgathI rAkhavA. maMDapanA krama vibhakti bhAgathI judA judA aMga bhadra, pratirathAdinA nIkALA thAya che. e rIte kame krame yuktithI merUphUTa sudhInI saMvaraNa caDAvavI. 23-24 ItizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvanA saMvaraNAdhikAranI, ziha5 vizArada prabhAzaMkara odhaDabhAI semapurAe karela zilpapraznA nAmanI bhASA TIkAne agiyAramA adhyAya samAsa. ** " mai : ''," " ' , taidge 1
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave dvAdazo'dhyAyaH // kUrmazilAdhikAraH zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi kUrmAdInAM tu lakSaNam / ekahaste tu prAsAde kUrmavAdalaH smRtaH // 1 // vRddhiragulA kAryA dazapaMcahastAvadhim / ata UkatriMzatyAH pAdavRddhiH prakIrtitA // 2 // tadArjena punarbuddhiryAvaddhastazatArdhakam / haimo ropyazca karttavyaH sarvapApapraNAzanaH // 3 // zrI vizvakarmA kahe che ke have huM (sAnA rUpAnA kUrmanuM pramANa kahuM chuM. eka hAthanA prAsAdane ardhA AMgaLane dhUma karavA. te paMdara hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe aradhA aradhA AMgaLanI vRddhi karavI. sALathI ekavIza hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe pA pA AMgaLanI ane bAvIzathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe ekeka DhorA (?) AgaLanI vRddhi karatAM javI e rIte kUmAna suvaNuM ke rUpAnuM jAvuM. tenI sthApanAthI sarva pApono nAza thAya che. 1-2-3 zikSAnu mAna ekahaste tu prAsAde zilAvedAragulA bhavet / gulA dvihaste ca trihaste grahasaMkhyayA // 4 // sUryA zilAmAna prAsAde vedahasta ke / tRtIyAMzodakArya hastAdau ca yugAntakam // 5 // caturhastAditaH kRtvA yAvad dvAdazahastakam / pAdonAgulavRddhirhi haste haste ca dApayet // 6 // 1. suvaNu cAMdInuM kaheluM phUma mAna madhyama jAvu. tenAthI caturthAMza hIna kare te jeSTamAna thAya. ema aparAjita sUtra 153mAM kahelu che. prAsAda maMDana a. 1 ane vAsturAmAM pazu ardho gaLa dhUma pramANu .eka ja ApeluM' che. cAra AMgaLa zilA pramANa prAsAduM mana ane vAsturAja graMthamAM ApeluM natha
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUrmazilAdhikAra a. 12 jJAnaprakAza dIpArNava 175 eka hAthanA prAsAdane cAra AMgaLanI zilA karavI. be hAthanIne cha AMgaLa, traNa hAthanAne nava AMgaLa, ane cAra hAthanA prAsAdane bAra AgaLanI samacorasa zilA karavI. Ama cAra hAtha sudhInA prAsAdanI zilA trIjA bhAge jADI karavI. pAMcathI bAra hAtha sudhInA prAsAdane piNApaNuM AgaLanI vRddhi pratyeka hAthe karatAM javI. 45-6 sUryahastAditaH kRtvA yAvacca jinahastakam / a'gulA bhaveddhi-rucchye tu navAjhulA // 7 // caturviMzAditaH kRtvA yAvat SaTtriMzaddhastakam / tathA pAdAGgulA vRddhiH piMDa ca dvAdazAGgulam // 8 // SaTtriMzAditaH kRtvA yAvatpaMcAzaddhastakam / / 'aSTamAMzAGgulAvRddhiH piMDa ca dvAdazAGgulam // 9 // bArathI vIza hAthanA prAsAdane ardhA ardhA AMgaLanI vRddhi karavI. ane covIza gajanA prAsAdanI zIlA nava AMgaLa jADI rAkhavI. paccIzathI chatrIza gajanA prAsAdane pA pA AMgaLanI vRddhi karavI. ane chatrIza gajanA prAsAdanI zilA bAra AMgaLa jADI rAkhavI. sADatrIsathI pacAsa gajanA prAsAdane pratyeka 1 zilAmAnanuM kSIrAvamAM je pramANa ApeluM che teja A graMthane maLatuM che. pacAsa gajanA prAsAdane 28 agiLanuM zilAmAna thAya che. paraMtu aparAjita sUtra 157mAM ApeluM mAna ghaNuM moTuM che. jJAnarakAza graMthamAM ApeluM zilA pramANa kSIrANuM ane dIpAva baMne graMthonA matanuM samarthana kare che. vAnaratnakezamAM vizeSatA che-eTaluM yAda rAkhavAnI jarUra che. A paheluM zilAmAna samarasa jANavuM. A madhyanI kumaciyAnuM mAne kahyuM che. paraMtu azilA ke cAra zilAnuM mAna pramANa keTaluM rAkhavuM teno koI graMthamAM ullekha nathI. dIpAvamAM pAMca zilA ane vAva zilA ema be prakAre zilA sthApana kahe che. aparAjita ane kSIrANuMvamAM mAtra nava zilAnuM kahe che. prAsAdamaMDana ane vAsturAjamAM phakta senA rUpAnA eka pharmanuM ja kamANa ApeluM che. vizvakarmA prakAza ane jJAnaratnakecamAM pAMca zivA ane nava zikSA ema baMne mato ApelA che. manI mazilAnuM mAne kahyuM. paraMtu paya ke aSTazilAnA cAna pramANu gni5maMthamAM ApelAM nathI. paraMtu zipionI paraMparA zelI evI che ke mathilAnA jeTalI azilA lAMbI ane tenAthI adha paheLI ane mizilA jeTalI naDI rAkhavAnI prathA che. keI kUrmazilA jeTalI samacorasa mApanI aSTazilA kare che. paNa temAM esAra nIce bAvAnI kadIka bhUla thavAno bhaya rahe. aSTazilAo prAsAdanA mULa esAranI barAbara vacce dizAvidizAmAM dabAvI joIe. makhanI kurmazilA ane cAra dizAonI zilAo esAImAM padharAvavI. ane vidizAnI cAra zilAe trAMsI 45 DIthIe sthApana karavI.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidhiyAra ka. 22 jJAna-phitta rAva gaje ekeka dore ( AMgaLa)nI vRddhi karavI. te zilAnI jADAI bAra AMgaLanI karavI. 7-8-9 zailaje zastamAnokta iSTikAnAM tadardhataH / zailaje zailanaM kuryA-diSTikAyAM tatheSTikA // 10 // upara je pASANanI zilAnuM mAne kahyuM te prazasta che. je IMTanI zilA thApana karavAnI hoya te tenuM mAna upara kahela zilA mAnathI adhuM rAkhavuM. pASANunA prAsAdane ane pASANunI, ITanA prAsAdane IMTanI zilA sthApavI. 10 zilA upara karavAnI AkRti 'padmapatrasamAyuktA nandAvartI ca svastikA / tahevAyupasaMjJA ja parvadhavAnuI || 2 | zilAmAM padmapatra, naMdAvarta, svastika (sAthi)nI AkRti cihna ketaravAM. agara te (je devano prasAda heya te) devanA AyudhanI saMjJA kotaravI. te pITha baMdhane anusarIne jANavuM. 11 1. madhyanI kUrmazilAmAM ke azalAomAM kayAM kayAM cihnonI AkRti karavI te pRthaka pRthapha graMthomAM pRthakuM pRthak mata che. zrI vizvakarmA prakAzamAM kAcaba, nAga, janArdana ane zrI dhruvanI AkRti =ane madhyanI zilAmAM ane vidizAnI zilAomAM ravaritakanI AkAMta karavAnuM kahe che. eja graMthamAM padma siMhAsana, toraNa, chatra ane cArabhujA yuna viSNunI AkRti karavAnuM kahe che. vaLI eja graMthamAM brAhmaNAdi varNa pramANe zilAnuM pramANa Apela che. temaja vAstudevanA aMga pramANe pAMca zilAo thApana karavAnuM vidhAna vigatathI Ape che nidhi kuMbhanAM paNa judAM judAM nAme judA judA momAM kahe che. vizvakarmAraNIta kSIrAvamAM kUrmazilAmAM karavAnA nava cahnonuM spaSTa vidhAna che. temAM azilAonAM nAmo ane navanidhi kuMbhanAM nAmo ApelA che. mayanI varaNI zilAmAM karavAnAM nava ciDho kahe che. laheraM ca matsyamaMDUka makarI grAsameva ca / zaMkhasarpaghaTairyuktaH zilAbhadhye ghalaMkRtaH // 5 // zIva ka. 22 me 1 lahera, 2 maccha, 3 maMdUka (ke), 4 madhara, 5 grAsa 6 zaMkha, 7 sapa ane 8 kuMbha ema ATha AkRti kumalAmAM pharatI kotaravI. ane madhyamAM mahilA pramANanA pAMcamA bhAgane kuma kotara. (nava khAnAM pADIne) ahIM A AkRtio pUrvAda anukrame levAnuM paNa kahyuM nathI. tyAre "prAsAdatilaka =berAyA prAsAda"nA kartA sUtradhAra vIrapAle uparAkA lahera amaNinA kamathI kAtaravAnuM spaSTa kahyuM che. zrI vizvakarmAe kahela lahera
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUrmazilAdhikAra a. 12 jJAnaprakAza dIpAva pAMca zilA ane pAMca nidhi nandA bhadrA jayA riktA pUrNAkhyA paMcamIzilA / adhaH padmo mahApaH zaMkho makarakacchapau // 12 // pUrvanA kramathI levAnI mAnyatA zilpIonA amuka varbamAM pravarte che. sutradhAra vIrapAle A spaSTIkaraNa kapita svecchAthI karyuM haze ? ke kema te ApaNe kahI zaktA nathI. anya koI graMthomAM varapAlanA matanuM samarthana maLatuM nathI. AthI zipIo A beu rItane anusare che. amArA vaDIle pUrvamAM lahera rAkhavAne mATe zrI vizvakarmAnA kSIrAvanA matanA samarthaka hatA. vaLI teo jaNAvatA ke pUrvamAM lahera dvAra pAse rAkhavI, te yajamAnane paNa aizvarya ApanAra che. paraMtu chiMka-cakuna zAstra pramANe game te mukha dizAne prAsAda hoya tene pUrvamAnI kAra sAme lahera rAkhavAnuM jaNAvatA. A paNuM eka vicAra NIya prazna che. A viSayamAM ka mata svIkAravo, te jayAM sudhI prAcIna graMthomAM vadhu spaSTa pramANe na maLe tyAM sudhI zilpIone ekAda mata pramANe cAlavAnuM rahe che. AvAM Avo daSTItamAM zAstrArAnI avagaNanA lekhAya nahi. semapurA zipiomAM pharatI aNa zalAmAM je te dizAnA diphapAlanA ekeka AyudhanAM cihno karavAnI prathA che. jo ke te azAstrIya te nathI ja. temaja te zilAne je te dizAnA digyAnA kahelAM varNa pramANenAM vastrathI AcAdita karI sthApana karavAmAM Ave che. vastra lapeTatAM pahelAM te zilAonuM vidhithI snAna pUjanAdi karavAmAM Ave che. pUrvanI zilAmAM vaja, agnimAM sara, (hema karavAne) dakSiNamAM daMDa, niyamAM khaDaga, pazcimamAM pAza, vAyavyamAM vajA, uttaramAM gadA, ane IzAna koNamAM trizala ema cihno azilAmAM kotaravAmAM Ave che. khAta muhUta ane zilAropaNa vidhi e baMne vidhi pRthaka pRthapha che. tenuM spaSTIkaraNa karavuM Avazyaka che. khanana eTale khAta ane te davAnI kriyAne prAraMbha. te pahelAM prAsAdanuM AkhuM taLadarzana bhUmi para kare che. tene zidipa bhUmi trevaDavAnA nAmathI saMbaMdhe che. khanana muhUrtamAM pRthvI sUtI beThI jaI sAre zubha divasa jue che. ane te pachI dANunI uMDAI; jamInanI daDhatAnA pramANa jeTaluM samayanuM aMtara rAkhI zilAnyAsanuM bIjuM muhUrta kare che. eka garbhagRhanA prAsAdanuM vidhAna che. paraMtu aDhAramI sadIthI traNa garbhagRhanI prathA jainemAM pracalita thai. vadhu, prabhujIne vistAra padharAvavAnA uddezathI thaI. AvA vakhate khAta muhUrnAdi vacalA maLaprAsAdane anulakSIne ja karavAmAM Ave che. prAsAda garbhagrahane upAMgo sAthe Akho bhAga saLaMga khodavAnuM majabUtInA kAraNe karavAmAM Ave che te yogya che. kAvaDamAM esAra puratA ja pAyA khAdI zilAropaNa karavAnI vidhine kathA kahe che, ApaNu gujarAta saurASTramAM garbhagRha sivAyanA maMDapa cokInA pAyA pahoLA esAra puratA bedI pure che. keTalAka zidipa maMDapa cokInA pAyA saLaMga bhAga
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 kUrmazilAdhikAra a. 12 jJAnaprakAza dIpAva jyAM cAra dizAo ane madhyamAM ema pAMca zilA sthApana karavAnI hoya tyAM-te pAMca zilAnA-1 naMdA, 2 bhadrA, 3 jayA, 4 riktA, ane 2 madhyanI pUrNa -ema pAMca nAme jANavAM. tenI nIce anukrame sthApana karavAnA pAMca kaLazanAM nAma padma, mahApa, zaMkha, makara ane kaccha jANavAM. 12 khodAvI pure che. Ama karavAne mukhya uddeza te vyazodhanano che. pAsAdanA pAyA saLaMga khAdavAnA hoya che. paNa badata je kRtrima azuddha bhUmi purelI jevI nIkaLe te badhe bhAga kaDhAvI nAMkhavAmAM Ave che. zilpa zAstrano hetu bhUmizuddhi ane uparanA bhAre vajananuM daDhapaNuM jovAno hoya che. pAye keTale lo levo te viSe vAsturAja kahe che, Trytta nAbata vA vAtta bhUmi: vAlukA ke je dezamAM pASANu Avata hoya tyAM teTale banI zake te jaLa sudhI, agara gujarAta jevA pradezamAM game teTalA uMDA jatAM paNa tI ja Ave, tyAM daza bAra ke paMdara phuTa uMDA retImAM pAvA levA. agara morama jevI sAdhAraNa kaThaNabhUmi Ave tyAM sudhI khedI zilAropaNa vidhi karavAmAM Ave che. pAyA mATe zalyadhana karavAnI atyaMta AvazyakatA che. zivAsthApanavidhi zilpio A rIte kare che. pAyAgata mAM yajamAna, ziriSa tathA AcArya pUjAdravya sAthe utarI gomutrAdithI siMcana karI paMcagavyathI ane paMcAmRtathI abIla, gulAla, kaMku, kesara, dhUpa dIpAdithI vidhisara bhUminuM pAna karI bhUminI prArthanA karI zilAropaNa vidhi kare che. madhyagarbhamAM kumazilA ane aSTadizAmAM ATha zilAo prAsAdanA barAbara esAra dabAya te rIte osAranI lAIne cAkathI dorI rAkhavAmAM Ave che. kUrmazilAo ane aSTazilAo padharAvavAnuM je sthAna nakkI karavAmAM Ave tyAM eka nAne kaLaza kuMbha mukAya teTale khADe khodI mukavAmAM Ave che. te pahelAM te nAnA gartamAM trAMbA ke uccadhAtune nAga ane kAcabe mukI te para kaLazamAM paMcakavAya, paMcapakA, paMcagaMdha, saptadhAnya, sarvoSadhi, zreSThavAtu, keDI caNoThI, navanidhinA pratinidhirUpa paMcaratnanI piTalI, gaMgAjaLa ke pavitra tIrthajaLa agara 108 kuvAnuM pANI ke ochA vadhatuM, zevALa, (pANInI lIla) sapheda tadura Adi bheDA ghaDA pramANasara kaLazamAM padharAvI (kaLaza sAmAnya rIte trAMbAno heya che.) tene trAMbAnuM DhAMkaNuM bAMdho zilAnA gala' nIce mukI zilA sthApana maMtroccAra vidhiMthI utsAhathI kare che. tyAra pachI zipine vizvakarmA svarUpa mAnIne tenuM pUjana karI satkAra karavA mAM Ave che. madhyanI baraNI zilA upara cAMdIne kUrma sthApita karI te para nAbhi nALa (pAI5) ume karavAnI prathA che. A nAbhinA mATe zAstrokata pATha nahIM mAnanArAo nAbhinI nALane dakSiNAtya prathA mAne che. paraMtu ApaNA uttara : bhAratane zipagraMtha vizvakamAM prakAzanA chaThThA adhyAyamAM liMga sthApanavidhi karatAM kahe che brahmasUtracatuSke tu sthApyA kUrmazilA tataH / tabameM vinyaset kUrma' sauvarNa dvAdazamukham / / 120 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUrmazilAdhikAra a. 12 jJAnaprakAza dIpArNava 17 nava zilAonAM nAma nandA bhadrA jayA pUrNA ajitA cAparAjitA / __maMgalA vijapAkhyAtA dharaNI navamIzilA // 13 // cAra dizAo ane cAra keNe ane madhyamAM nava zilAo sthApana karavAnI hoya che. tenAM nAma-1 naMdA, 2 bhadrA, 3 jayA, 4 pUrNA, 5 ajitA, 6 a. parAjitA, 7 maMgalA, 8 vijayA ane 9 madhyanI navamI dharaNazilA jANavI. 13 ne * 31 * * * - pati * * * loka dhas. sa kA Ima JAS iii E= dak eya "I w jAya ' ' ' 3 - somAnI ( ravaNa huM ' mAra e. mistrI kumazilA ane aSTazilA tatra ratnAdibhissAI bhRmyAzca hRdaye nyaset / tasyaiva hi tattagameM nIraMdhaM vajralepakaiH // 121 // brahmasUtranA catuSkamAM kUrmazilA sthApita karelI hoya tyAM kumazilAnA garbhamAM bAra mukhavALe kurma ane ratnAda sahita bhUminA hRdayamAM nAbhImAM utArI) sthApita karI te garbhanI nAbhi (ra)ne vaja lepathI baMdha karI devI. A vidhi agnipurANa adhyAya ka7mAM Apela che.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180. kUrma zilAdhikAra a. 12 jJAnaprakAza dIpArNava navanidhi kaLazenA nAma mubhadrazca vibhadrazca sunaMdA puSpadaMtakaH / jayo'tha vijayazcaiva kuMbhaH pUrNastathottaraH // 14 // navAnAM tu yathAsaMkhyA nidhikuMbhA amI tathA / 1 subhadra, 2 vibhadra, 3 sunaMdana, 4 puSpadaMta, 5 jaya, 6 vijaya, 7 kuMbha, 8 pUrNa ane 9 uttara ema navanidhi kaLaze anukrame zilAo nIce sthApana karavA, 14 'ardhapAde tribhAge vA zilAM caiva pratiSThayet // 15 // madhye kUrmaH pradAtavyo ratnAlaMkArasaMyutaH / hemaraupyamayaH kAryoM dRDharaupyamayo bhavet // 16 // dharaNImadhye saMsthApyo yathA kUrmaH prayatnataH / ratnAlaMkArasaMyukto divyavasvaiH supUjitaH // 17 // 1. manI dharaNIzilA garbhagRhanA madhyaga sthApana karavAnI je sAmAnya rIte mAnya pravarte che. paraMtu te ahIM spaSTa kare che. ___adhabhAge tribhAge vA zilAM caiva pratiSThayet // zivaliMganI madhyagarbhe sthApanA thAya tyAre madhyanI kUrmazilA madhyamAM ja hevI joIe, te barAbara che. paraMtu anya devanA padasthApana vibhAge gamArAnA trIjA ke cethA bhAgamAM Ave che. tyAre tevA samayamAM te devanI sthApanAnA barAbara nIce ja kumazilA hevI joIe. ane tyAMthI cAganALa ume thAya. te devanA nIce avalaMbe (oLabhe barAbara AvI rahe, denA barAbara nIce ahIM ApelA pramANane prayoga zihipaoe karavuM joIe, eTale devasthApanA barAbara nIceja kUrmazilAnI sthApanA karavI joIe. hamaNAM thoDA vakhatathI zilA sthApita vidhimAM navalinA nAme keTalAka jainavidhikAra zilAsthApana sAthe ja pAyAmAM rUpAne DhAlI, gAdalI kI suvarNanI prAsAda puruSanI mUrti padharAvavAne Agraha seve che. pAyAmAM suvarNa prAsAda purUSanI sthApanAnI A rIta A gRhasthanI khoTI che. prAsAda purUSa to jIva sthAnanA phaLarU5 devAlayanA zikharanA AmalasArAmAM padharAvavAnuM vidhAna che. (nahi ke pAyAmAM eka varSa paranA koI pAnAmAM lakhelI vastune pramANa mAnI levuM na joIe. zipio te prAsAda purUSane cAMdInA DhelI A sahitanI vidhi vikharanA AmalasArAmAM vRta kaLaza sAthe padharAve che ane te zvastrokta paThe che. madhyanI zilA para cAMdI ke suvarNane upara kahelA pramANane kusthApana karavo te yAda rAkhavuM. AthI kUrma pramANu ane kliApramANe beu pramANe jovAya che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNahIlapura pATaNanA suprasiddha paMcAsara-prAsAdanA maMDapanuM pakSakAra ane te paranI savaraNA zrI caMdulAla zilpI,
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ merAnA sUryamaMdiranI jaMdhAnA devasvarUpe paMcAsara (pATaNa)nA prAsAdane maDevara ane zikharano gavAkSa ane zAmaraNane aMza aNahIlapura (pATaNa) prasiddha jaina paMcAsara maMdira zikhara tathA zAmaraNa-sthapati pra. o. somapurA dIpAva a, 11
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ jUDhidhikAra azara zAparA vi 181 madhyanI kRzilA garbhagRhanA madhyamAM ke cothA ke trIjA bhAge kUrmazilA sthApita karavI. eTale jyAM devasthApanA thAya tenI barAbara nIce karavI) khAtanA madhyagarbhamAM pharmane ratna alaMkArethI vibhUSita karIne sthApavo. kUrma sene ke rUpAne nakakara karAva. dharAlI dharaNIzilA upara e kUrma sthApavo. zilAnuM rana ane divyavothI pUjana karavuM. 15-16-17 zilove tu na dAtavyA iSTikA ca kadAcana / dikpAlebhyo baliM dadyAd divyavastraM ca zilpine // 18 // arcayitvA prayatnena homakarmAdimaMgalam / anena vidhinA caiva sarvapApakSayo bhavet // 19 // itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpAve . pUrighavAre tAvaDA : 22 1 pASANanI zilA upara ITanI zilA kayAre paNa sthApita na karavI. (arthAta (pASANunI zilA para pASANunI zilA saMpuTanI jema mUkavI.) dipAlenuM pUjana karI temane balidAna ApavAM. divya vastrAbhUSANe zilpine ApI saMtuSTa karavA. pUjana vigere prayatnathI karI hama vigere mAMgalika kArya karavuM. A pramANe aneka vidhi vidhAnathI zilAo sthApita karavAthI sarva pApano nAza thAya che. ItizrI vizvakama viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza dIpAvane kRzilAdhikArane, zipa vizArada prabhAzaMkara eAdhaDabhAI semapurAe racela, zi95prabhA nAmanI bhASADhIkAne Arame adhyAya samAsa,
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka hAtha (gaja) thI 50 hAtha sudhInA prAsAdanA kamazilA, jAtI bhITa pITha udayamAna dvAramAna, staMbhamAna, Asanatha (beThI) ane ubhI pratimA pramANanuM keTaka. jamatI pramANa prAsAda gaja 1 thI 50 E kUrmazilAmAna nAgarAdi dvAmAna bhImAna pIThamAna che re kSIrArNava dIpArNava te jamAne ; pratimAmAna ja beThI pratimA ubhI pratimA mata mata mona A a'. 1 gaja 2 raja gaja 7 9 12 31 24 43 45 AgaLa hAtha , hAtha AM. A. hA. A. hA, a. hA A. hA. A. 4 1-0 0-12 4 2012 -0 6 1-12 10 5 1-17 20 1-8 108 9 200 1-12 6 0-22 3 0 20 2-0 12 2-2 2- cha 1- 4- 0 2-16 2-16 12 - 2-12 8 1-2 5- 0 2-20 2-19 13mAM 3-12 - 8 14 4-0 7-12 1-16 6-7 3-4 3-1 15 4-12 4.0 11 120 6-12 7-8 3-4 15 5- 0 4-12 12 2-0 -0 3- 2 3-4 1dA pa-14 5-0 11 2-4 72 3-16 -8 22 9- 0 8-16 16 3-10 12-5 4-12 4-4 24 12-0 11-8 19 4-6 16-10 5-8 5- 25 14-12 17-10 21 22 20-14 5-18 20 28 --0 15-10 24 pa-12 24-18 6-4 -16 5 gaja 6 gaja 7 gaja 8 jaja 9 maja gaja 47 18 : 1 30 51 21 42 53 63 73 20 gaja 30 ja 40 gaja 50 gaja 71 36 41 46 .
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 gaya vastuvidyA sivAre troccAra che. rAdhikAra zrIvizvakarmA uvAca rAjaliGga pravakSyAmi yathAbhavati zAzvatam / vedAdivedavRdhdhyA ca yAvat triMzaddhastakam // 1 // zrI vizvakarmA kahe che ke have huM rAjaliMgane vidhi kahuM chuM. te hamezAM zAzvata che. prAraMbhamAM cAra hAthathI pratyeka cAra cAra hAtha vadhAratAM chatrIsa hAtha sudhI vadhAratA javuM. jethI nava prakAranAM rAjaliMga thAya. (4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36-ema nava prakAre). 1 bIjuM mAna - 'hastAdinavaparyaMta navaliGgAni proktAni / liGgamAna samAkhyAtaM prAsAde pUjitAni ca // 2 // bIjuM mAna kahe che. eka hAthathI navahAtha sudhInA nava rAjaliMga (ghaTita liMga) kahyAM che. A pramANe liMganuM mAna kahyuM. te prAsAdane viSe padharAvIne pUjavAM. 2 1. rAjaliMga=ghaTitaliMga ekathI nava hAthanAM kahyAM che. temAM paNa eka hAthathI che cha AMgaLanI vRddhi karatAM nava hAtha sudhInAM tetrIza kiMga jANavAM. ane te tetrIzanA pratyekanA nAmo aparAjita sUtra 201 ane devatA prakaraNamAM ApelAM che. aparAjita sUtra 201mAM ema cha cha, traNa traNa, balba, eka eka, ardha adha, pA pA ne eka dera ema maLI daza bheda kahI kula 14420 liMgamAna saMkhyA kahI che. 2. ghaNA ja strIne pAThAntara. , varane viSe eka aMguThAne pavathI traNa cAra AMmaLanuM liMga pUjavuM, anya pratimA nava AgaLa ke agiyAra ke bAra AMgaLa prama Na sudhInI gRhasthane dhare pUjavI.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 navahastaM bhavelliGga prAsAde ca zatArddhake / paMcahastAd daza yAvat prAsAdaH parikIrtitaH // 3 // dazahastAdadho nAsti prAsAdaH sabhramastathA / paMcahastAcchatA va prAsAdazca taducyate // 4 // ekAdi navahastAntaM liGga prAsAde pUjitam / natrahastordhva liGga tu prAsAdena vinArcayet // 5 // hastamAnaM bhavelliGga vedahaste surAlaye / caturyosa kahastaM taducyate zivAlayam || na sthApya dhAvyaliGga ca "zaila ca ratnajaM vinA // 6 // nava hAtha sudhInA mAnanuM liMga pacAsa hAthanA prAsAdane viSe pUjavuM, pAMcathI daza hAtha (ke tethI vadhu)nA mAnane "prAsAda" kaheve. daza hAthathI uparanA prAsAdo sAMdhAra prAsAda bhramavALA karavA. pAMca hAthathI pacAsa hAthanA mApanAM devAlayane prAsAdu" kahevA. temAM ekathI nava hAtha pramANanAM lige prAsAdamAM pUjavAM. nava hAthathI uparanAM liMga prAsAda vagara khullA (eTalA para) pUjavAM, eka hAthanA mAnanu" liMga cAra hAthanA zivAlayamAM pUjavuM. cAra hAthathI nIcenA mApanA devAlayane zivAlaya" kahevuM. te zivAlayamAM ghaTita (liMga) pASANunu sthApavuM nahi. temAM mANuliMga ke ratnaliMga padharAvavAM. 3-6 navaratnali'gapramANa---- 184 jJAnaprakAza dIpAva ratnamekAGgulaM liGga-maMgulAMgulavRddhitaH // navAntaM navaliGgAni vRddhirvA mudramAnikA // 7 // ethI adhika mApanI mutta gRhasthe dharane viSe na pUjavI, pachI AgaLa kahe che. nava hAtha sudhItI pratimA prAsAdamAM pUjatI, tethI meATI vizALa pratimA ke liMganuM (khullI vedI para) prAsAda vagara pUjana karavuM. tadUveM navahastAntaM pUjanIya surAlaye / dazastAdito cArce prAsAdena vinArcayet // jJAnaratnakoza //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 jJAnaprakAza dIpArNava 185 ratnanA liMganuM pramANa eka AMgaLathI nava AMgaLa sudhI ema ekeka AMgaLanI vRddhi karatAM navaliMga pramANa athavA eka maganA dANAthI nava maganA dANA jevaDA pramANamAM navaliMga pramANa jANavAM. 7 navadhAtu liMgapramANa dhAtoraSTAMgulaM pUrva-maSTASTAMgulabardhanAt / trihastAntaM navaitAni liGgAni ca yathAkramam / / 8 / / dhAtunuM liMga prathama ATha AgaLathI ATha ATha AMgaLanI vRddhi karatAM traNa hAtha sudhImAM nava prakAranAM dhAtuliMgapramANa jANavAM. 8 'aSTalohAni liGgAthai svarNa raupyaM ca tAmrakam / kAMsyapittalabaGgAni nAgaloha tathASTamam // 9 // 1. supramedAgame- mauktika' ca pravAla ca vaiDUrya spharika tathA / puSpa marakata' nIla ratnaja saMprakIrtitam // navaranamAM 1 hIrA, 2 metI, 3 puparAga, 4 vairya, 5 padmarAja, 6 pravAla, 7 iMdranIla, 8 maNimaya ane 9 phaTika ema navaratnanAM dravya jANavAM. tenAM ligo judAM judAM phaLane tenAra kahyAM che. ekathI nava AgaLa pramANa na liMgana pRthaka pRthaka nAme zilpagraMthamAM AvyAM che. rananuM liMga zivasvarUpa che. tethI tenuM mAna pramANa jovAnI jarUra nathI. 2. dhAtuliMga-ahIM loha zabada mizradhAtu tarIke che. zuddha dhAtu mATe zAcArya pitAnI zukanItimAM kahe che: suvarNa rajata tAmra barSa zIzaM caraNakam / loha ca dhAtavaH sapta hyeSAmanye tu saMkararAH // 88 // 1 senuM, 2 rUpuM, ka trabu, 4 kalAI 5 sIsuM 6 jasata, ane 7 levuM, A sAta dhAtu mukhya gaNAya che. bAkI to sAta dhAtunA mizraNathI bIjI upadhAtu (pittaLa kAMsAMdi) utpanna thaI che. (vartamAna kALamAM vaijJAnika rIte bIjI paNa dhAtunI zodha thaI che, te suvarNathI paNa anekagaNI kiMmatI che.). yathApUrva tu zreSTha syAt svarNa zreSThataraM matam / baGgatAmrabhava kAMsya pittalAM tAmra baGgajam / / 89 // upara kahelI sAta dhAtu para pavane traka ( ane uttarottara kanika) gaNAya che, sarva rA, 24
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 jimfpara che. zarU zAnadAra ravi aSTaleha eTale dhAtu, temAM sonAnuM, 2 cAMdInuM, 3 trAMbAnuM, 4 kAMsAnuM, 5 pittaLanuM, 6 kalAInuM, 7 sIsAnuM ane 8 loDhuM te ATha prakAranAM aSTalehaliMga kahyAM che. huM dhAtumAM senAne zreSTha mAnI che. jasata ane trAMbAnA mizraNathI pittaLanI dhAtu upanna thAya che. ane trAMbA ane kalaInA mizraNathI kAMsAnI dhAtu upaja thAya che. zikSA uttarArdha a01 sauvarNa' rAjata tAnaM paittala kAMsyamAyasam / sasaka trAyuSa ceti loha biMba tathASTadhA // 1 sonuM, 2 cAMdI, 3 trAMbu, pittaLa, 4 kAMsuM, 5 sI, 7 kalaI ane 8 leha e ATha dhAtu mAnI che. sarva mizraNa dhAtune akaleha kahevAya che. aSTalehane DhALIne dhAtunI pratimAliMga Adi bharAya che. dakSiNa sivAyamAM paMcadhAtumAM 1 trabu, 2 pittaLa, 3 sonuM, 4 cAMdI ane 5 sapheda sIsuM vaparAtuM hatuM. temAM trIjuM daza bhAga, pittaLa arthe bhAga, sapheda sIsuM ..... ane tenuM cAMdI, bhaktanI zraddhA zakti chAnusAra meLavatA hatA. jayapuramAM beja dhAtu vizeSa karIne vApare che. pittaLa eka manu ane trAMbu zera-pAMca sonuM cAMdI IchAnusAra vAparI mizraNa kare che. anya zipi pitaLa maNI, trAMbu zera aDhI, cAMdI zera adhe, senuM vAla aDhI-A pramANe paNa meLavaNI kare che. pAMcadhAtu tarIke pAMca dhAtu vAparavI joIe tema manAya che. dhAtunAM kAmo rAjasthAnanA somapurA zilpao rAjasthAnanA udayakALamAM caudamI paMdaramI soLamI sadImAM karatA hatA. gujarAtamAM paNa dazathI bAramI sadImAM ghaNuM ucca keTanuM kAma thatuM hatuM. tenA dAkhalAo te kALanI pratimAo purI pADe che. AbunI kahevAtI caudaso maNanI pratimA che semapurA zipionI bharelI kahevAya che. vartamAna kALamAM samapurA zikipanuM lakSa A tarapha nathI, te khedanI vAta che. A kAma gujarAtamAM bahu ochuM thAya che. pAlItANu-mahuvAmAM hAla tevuM kAma karanArA che. zihie jayapuramAM paba che. dhAtu pratimA te vizeSa karIne draviDa dezamAM ghaNI bharAtI hatI. tenA purAvA te kALanI mUrtio che gutakALanI ati suMdara dhAtu pratimAo gujarAtamAM khodakAmamAMthI maLe che. subhedAgama- sauvarNa rAjataM caiva kAMsyaM mArakaTaM tathA / Aja thI ja gapu ni sonama " pratimAne vAstuSya mATe kAcAjI kare che... pratimA saikatI paiSTI lekhyA lepyA va mRNmayI / vA vALa dhaturanA thijI lethA thorA ma 72 . pratimA retInI, leTanI, citranI, lepanI, mATInI, kAchalI, pASANanI, dhAtunI ane rananI bane che te dro uttarottara daDha ghana majabuta jANavA
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ grammdhikAra che. 23 jJAnAvarA rIpAve 187 navakAchaliMgapramANa- ' maye tri rjance pattazAMkura poDazAMgulikA vRddhiH SaTakarAnta navaiva hi // 10 // - daDha majabUta lAkaDAnuM prathama liMga seLa AMgaLanuM jANavuM. te pachI soLarALa AgaLanI vRddhi cha hAtha sudhI karatAM nava prakAranAM kAliMga pramANa jANavuM. 10 garbhamAne liMgamAna- garbha paMcAzake tryaMze jyeSThaM liGga tu madhyamam / navAMze paMcabhAga syAdgarbhAdhe kaniSThodayam // 11 // garbhagRhanA pAMca bhAga karI traNa bhAganI laMbAInuM liMgaudaya ceSTha mAnanuM jANavuM. nava bhAga karI pAMca bhAganI laMbAInuM liMgaudaya madhya mAnanuM jANavuM. ane garbhagRhanA adha bhAge liMga udayamAM karavuM te kaniSThamAna jANavuM. 11 prAsAdamAne liMgamAna prAsAde hi dazAMzena bhAgAdha liGgameva ca / liGgamAna pramANa tu tanmAno vRSabho bhavet / / 12 // 1. kAjhanA liMganAM nava prakAranAM nAma aparAjita ane devatAmuti prakaraNamAM ApelAM che. kANamAM uttama prakAranA dasa majabUta kAcho zAstromAM A pramANe gaNavelAM che. zrIpaNu, ziyA, azoka, zirISa, khadara, (ra) ajuna, caMdana, lImaDo, ratanacaMdana, bIjaka, kapura, devadArU, pArijAta, mahuDa, hIMtAla ane agarUnAM kA-te chidra vagaranA, kaThaNa gAMTha vagaranAM zA khADALo nahi paNa muLa thaDanA kAkamAMthI ghaTataliMba banAvuM. phivALAma: khadirazcaMdanarasAlau madhUkaH saralo mataH / vivAraMva devarAha gi : || pannasArjunAvazokaH kSIriNo raktacaMdana: / snigdhadhArAzca ye vRkSAH payasAnye tu madhyamAH // 2. rAtatilakanA paMcama paTalamAM ane samarAMgaNa sUtradhAranA a, 70mAM tathA aparAjita satra 202mAM tathA kAraNAgamamAM mapurANa a. 26 mAM A garbhagRhanA mAna pramANanA che, madhyama, kanikanA pratyekanA traNa traNa bheda kahIM nava bheda kahe che, 3. kSIrArNava-a0-prAsAdapaMcamAMzena ligaM kuryAtprayatnataH / (1) prAsAda rekhAye heya tenA pAMcamA bhAganuM lAMbuM liMga cha mAnanuM jANavuM. (2) prAsAdanA dazamA bhAganA adhabhAganuM liMga una mAI te mAna sadhAra
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ jiviAra a. 23 jAnArA rAjIva prAsAda rekhAye-kaNe pahebe heya tenA daza bhAga karI aradhA bhAganuM liMga jADuM karavuM. te liMganI laMbAInA mAnane naMdI lAbe karo (A mAna sAMdhAra prAsAdane gya che.) 12 caLAcaLa liMganI kyAM sthApanA karavI- naikahastAdito'dhaste prAsAde sthiratAM nayet / sthiraM na sthApayed gehe gRhiNAM duHkhakRttathA // 13 // eka hAthathI laghu nAnA zivAlayamAM sthiraliMga sthApana na karavuM. temaja gRhasthanA gharane viSe paNa sthiraliMga sthApana na karavuM. tyAM sthira sthApanAthI gRhasthane duHkhadAyaka thAya che. 13 dhAtuje ratnaje caitra svayaMbhUbANadAruje / vezma nyUnAdhika proktaM vaktraliMge tu pArthive // zailaje dhATyaliGgaM tu vidhiruktazca zAstrataH // 14 / / dhAtunA, ratnanA, kASThanA liMgamAM ke svayaMbhU bANaliMgamAM ke pArthiva liMgamAM prAsAdamAna ochAvatuM hoya to deSa nathI. paraMtu pASANanuM ghaTita rAjaliMga te zAstromAM kahelA vidhimAnathI ja karavuM. 14 zilaparIkSA- "ekavarNA ghanAsnigdhA''mUlAgrAdArjavAnvitA / gajaghaMTAravA ghoSA sA puMzilA prakIrtitA // 15 // prAsAdane egya che, rona mArA prAsAdanA daza bhAga karI deDha bhAganuM liMga sAmAnya rIte niradhAra prAsAdane gya che. () draviDa zi95graMthomAM ligamAna pramANu bIjI rIte paNa kahyAM che. temAM maMdira baMdhAvanAra yajamAnanA zarIra pramANathI mAna kahe che. mAnasAra ao vara yajamAnasya medAntaM nAbhyaMtaM dRdayAMtakam / netrAntaM samatuGga sthAnabaliGgovayaM bhavet // 30 // yajamAnanA zarIra pramANathI liMgamAna kare che. 1 guvabhAga sudhI, 2 nAbhi sudhI, 8 chAtI sudhI, 4 stana sudhI, 5 khabhA sudhI, 6 dADhI sudhI, ka nAsikA sudhI, 8 sudhI, ane 9 mastakanI uMcAI sudhI, ema nava pramANa liMga uMcAinAM jANavAM. 4. zilA parIkSAne A eka adhyAya 4 aparAjita sUtramAM vanayAtrA zivAparIkSAne pacIza bleka che - sArAM zubha muhUrta zubha zakuna jene zilA levA nIkaLavuM. tyAM vanadevanI stuti karI, maMtrAdithI pUjA karI, pASANu kADha: liMga ke pratimAnA pASANu sArU dakSiNa ke
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ I Chad chajA vihIna dasamI sadInI pratikRti vaDIlazrI eghaDabhAI bhavAnajInuM trinetrezvara (thAna-saurASTra) prAsAda nirmANu, vi. sa. 1957 ma'pAdha triSaTa
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamI sadInA chajA vihIna kaTAya zivaprasAda (kaccha) ArolejI rAjakoTanA sejanyathI
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhikAra sa. 23 zAnaur grra sthUlamUlA kRzAnA yA kAMsyatAlasamadhvaniH / strIzilA kRzamUlAgra-sthUlA paMDheti niHsvanA // 16 // have zilA parIkSA kahe che. (1) ekaja varNa (raMga)nI nakkara cIkaNI heya, je pASANazIlA mULathI agrabhAga sudhI sarakhI hoya, hAthInA gaLAnA ghaTanA jevA avAjavALI hoya tevI zilAne puzilA kahevI. (ra) jenuM mULa jADuM hoya ane uparano bhAga pAtaLe heya, ane kAMsAnA tAlIyA che jene avAja hoya te strIzilA jANavI. (3) jene nIceno bhAga pAtaLA hoya ane uparane bhAga jADo hoya ane avAja (hIna) vagaranI hoya tevI zilAne napusaka zilA kahevI 15-16 liGgAni pratimAmizra kuryAt puMzilayA budhaH / yojyAH strIzilayA samyak pIThikAzaktimUrtayaH / / 17 // paMDhopalena kartavye brahmakarmazile tathA / mAsAdatalakUpAdi-karma kuryAdvicakSaNaH // 18 // pUta pazcima dizAmAM zira makanI kalpanA karavI. ane pAvaNa para tevuM cihna karavuM (yAdI sArU) uttaramAM mastakanI kahapanA na kara pI. kANuM ke paDa vagastI, cekhI , eka rasa hoya tevI, eka sarakhA varNanI, madhura zilA pratimA liMga ke pIThikA sArU kADhavI. aparAjita e nAgarAdi zilpane graMtha che. teNe zilA parIkSAmAM traNa prakAra kahyA che. 1 yuvA, 2 bAlA, ane 3 vRddhA; je zilA kaNa vagaranI gaMbhIra, madhura, cArU svaravALI, tejavI, kamaLa, zItala, sugaMdhA heya evI zivAne yuvA nAma Ape che. te sarva kAmanA phaLane denArI liMba ane devapratimA sArUgya jANavI. (2) matsya maMDUka ke madhamAkhI jevA cihnavALI zilA te vRddhA nAmanI jANavI. (3) je zikSA aMkamaLa, madapuSpaka evI zilAne bAlA nAme jANavI. amuka varNa cihnavALA pASANa, pratimA liMgamAM javA. amuka varNanI zilA brAhmaNa kSatriyAdi vargane zreSTha kahelI che. kavi zilpagraMthomAM atre ApavAmAM Avela paM. zro. paMDha zilAnAM lakSaNo kahyA che mayamatamAM ane zilparanA uttarArdhamAM Apela che te mATaluM spaSTa nathI. kAzyapa ziha5graMthamAM carasa, laMbacorasa, gALa, daza ke bAra keNavALAnA nIkaLatA pASANe parathI puliMga, strIliMga tathA napuMsakaliMganAM lakSaNe kahyAM che. paNa te ayukta che. kAzyapa zi95mAM bIjA prakAre svara parathI parIkSA jaNAvela che. davAnA saputo che vaLI AgaLa graMthamAM parIkSA karatAM sumerAna kahe che. vidyAnvi yu 4 varkara javataH je pASANu saheje amithI bale heva ane tene ane thaI jato heya tevA lAImasTona pASANu varjavA, 5. mizra eTale liMga ane pratimAnA mukha sahitane mizra kahe che. eTale mukha. liMba vyakatA vyakta arthAta vyakti ane avyakta. avakta eTale AkAra vinAnuM lima
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 jaliGgAdhikAra a. 13 jJAnaprakAza dIpArNava buddhimAna zipie pratimAliMga ane mukhaliMga puzilAnAM banAvavAM. jaLAdhArI, siMhAsana, ane devI pratimAo strI zilAmAMthI banAvavAM, brahmazilA, kUrmazilA, tathA prAsAdanA bAMdhakAmamAM, kuMDAdi jaLAzaya AdinA kAryamAM buddhimAna zilpIe napuMsaka zilA vAparavI. 17-18 ghaTitaliMga svarUpa brahmAMzazcaturasro'dho madhyo'STAMzastu vaiSNavaH / pUjAbhAgaH muvRttaH syAt pIThove zaMkarasya ca // 19 // ghaTitaliMganI laMbAI (uMcAI)ne nIce brahmazilA para cerasabhAga brahmAMza, vacale (paThikAmAM karela) achAza, viSNu bhAga; ane upale geLa pUjAbhAga te (pIThikA jaLAdhArI para) zaMkarane bhAga jANa. 19 arthAta kAvaDa zilpagraMthomAM ane tenA tAMtrika graMthamAM mUrti ane liMga Adi upara khuba vivaraNa Apela che. liMba dvividha (be prakAra)nAM heya che. (1) kRtrima, (2) akRtrima. akRtrima eTale svaMbhU ane bANaliMga. kRtrima eTale rAjaliMga. liMgane bIjo prakAra1 caLa ane 2 acaLa. (1) caLaliMga dharane viSe agara eka hAtha sudhInA zivAlayamAM nAnuM bANa. rana ke dhAtunuM sthira karyA vagaranA liMgane caLaliMga kahe che. (2) acaLabe hAthathI uparanA prAsAda zivAlayamAM sthira sthApita karela liMgane acaLa liMga kahe che, trIjuM trividha liMga-(1) avyakta (niSkaLa), (2) vyakta (sakaLa), (3) vyaktA vyakta (mizra), (1) avyakata liMganA paNa pAMca prakAra che-(1) svayaMbhu, (2) bANaliMga, (3) Ava, (4) mAnuSa ane (5) vaiSNava. te pAMcane adhyakta liMga kahe che. athavA niSkaLa kahe che. (1) svayaMbhu liMga-Adi kALathI je udabhaveluM hoya te svayaMbhu- kudaratI). (2) bANaliMga-A dezanA kahevA pavitra raLe gaMgA, narmadA, haradAra, prabhAsa, Adi sthaLethI kukaDAnA IMDAnA AkAranuM kudaratI liMba heya tene bANaliMga kahe che. (3) ArSa liM-zrIphaLa jevuM. brahmasUtrathI para heya, nIce rapUla ne upara kuza ke vacce sthUla hoya tevA rohaliMne ArSalaMga kahe che, (4, kRtrima mAnuSaliMga-1 ghaTitapAvA liMga, 2 naja, 3 dhAtuja 4 kAchaliMga, je manuSya vidhithI taiyAra karela hoya che. (5) vikhavakaMga kSaNikalama-- aMdhaja, bharama, dhRta, karatULa, lavaNa, pArthiva, dhAnya, vastra, puSa, zarkarA, gu, lAkSa, e dravyanA karmasiddhinA hetuthI karelA liMgane vaiSNavaliMgakSiNikaliMga kahe che. siddhAMta zekharamAM-eka chaThThA bhAganuM kahyuM che te dega. karasaMpuTa jevuM rekhAovALuM, ke taravALuM, uMcAnIcuM, lAMbA AkAranuM brahmasatrathI vajita evuM devaliMga jaNavuM. (2) vayakaliMga zivapratimA-ravarUpa che. (cAra, cha, ATha ke tethI vadhu hAthavALI
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 brahmazilAnuM pramANa-- brahmarNapramANena AyAme ca dvijazilA / viSNu hai tasamaye brahmArTUna tu cAthavA ! ? || 20 || liga nIcenI brahmazilAnuM pramANa kahe che. biliMganA cArasa brahma bhAganA jJAnaprakAza dIpAva zivapratimA) te vyakta bhAvavALI yukta che eTale sAja-pUrNa kaLA yukta mUttisvarUpa che. (3) vyaktA vyakta=eTale mukhane miliMga kahe che, je vyakta temaja anyakta pazu hoya che. dhAraliMganA paNa eka prakAra che temAM nIce cerax, vacce aza, ate te para zivabhAga (pUjAmAga)mAM pharatI khAra, seLa, vIza, ceAvIza ke afAtha dhArA karavI (balakA jevI), 1 rAtAjI ke satarliMgane eka zeSa prakAra che. temAM pUbhAmamAM pharatI gALa geLa khAMcA karI temAM nIcethI upara ema 108 ke uttara liga batAve che. liMga viSe vizAla sAtya che. Agame!mAM suprabhedagama, kAmakAma, kriraNAma, pUrva kiraNAgama, sakalAgama, sArasaMgrahamAM liMga viSe dhaNuM karyuM che. ahIM tA jaLakulanA eka bindu jeTaluM AApIte sateSa mAnuM chuM, 6. anya zilpapra thamAM zilA ga gRrunA cethA bhAganI samaceArasa karavI. tenAthI ardhI nI karavI. garbhagRhacaturthAMze brahmazilApramANataH / zilA hadA caturasrA tasyAdvai piNDikA bhavet // liMga sthApanAnA zubhamuhta prahmazilA para cAra kANu ane cAra dizAmAM tathA madhyamAM ema tavana sthApana karI para triganI sthApananI vidhi vizvakarmAMprakAza a 6 mAM ApI che. je A dIpAva graMthanA dhUmazilAdhikAra nAmanA khAramAM adhyAyanA viSNumAM Apela che. brahmasUtra catuSke tu sthApyA kUrmazilA tataH / tada vinyaset kUrma sauvarNa dvAdazamukham // 120 // tatra ratnAdibhissArddha bhUmyAzca hRdaye nyaset / atra hi tatta nIrandhraM vajralepakaiH // 121 // brahmasUtranA catuSkamAM krUzilA sthApita karelI DrAya tyAM Ara mukhavALA kuma ane ratnA sati bhUminA hRdayamAM nAbhImAM te galanI nAbhi (ra)te va lepathI baMdha karI devI. A vidhi 97mAM Apela che dhUma thrilanA garbhamAM utAra) thApata karI agnipurANu adhyAta
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAdhikAra che. 23 zAnA vAva (khuNAkhaNa) pramANe pahelI brahmazilA mUkavI. tenI jADAI brahyabhAga jeTalI athavA brahmabhAgathI aradhI rAkhavI. 20 brahmabhAge cASTamAMze kSipet tad brahmAstare / sarveSAmeva liMgAnAM pUjA bhavati sarvadA // 21 // brahmabhAganA AThamA bhAge brahmazilAmAM uMDI bhaNuM karIne ghaTitaliganI sthApanA karavI. tema karavAthI tenI haMmezA pUjA thAya che. 21 (AgaLa ka 65 ha0ne bleka bahmazilAnuM svarUpa batAvela che. ) caturvidha viSkabha- mRdArulohazailAnAM daiye bhakte jinAMzakaiH / kAryaH sArddhasaptasaptA-TanavAM zaizca vistaraH // 22 // caturvidho hi viSkabhaH kartavyaH zAstrapAragaiH / surarvitADanA-Aida samau matta | 23 pArthiva, kASTha, dhAtu ane pASANanA liMganI laMbAInA covIza bhAga karavA. temAM zA-sADAsAta, RsAta, 8-ATha ane 9-nava bhAga ema cAra prakAre liMganA viSkama (vistAra) zAstrapAraMgata zipie rAkhavA. te cAra prakAramAM 1 suragaNAcita, 2 anAgha, 3 Adya ane cize prakAra sarvasama jANo. have tenuM vivaraNa kahe che. 22-23 (1) suragaNucita liMgavibhAga nAhapAdena viSkaMbha-RSibhirbrahmaNaH padam / aSTabhirvaiSNavaM jJeyaM rudrAMza grahasaMkhyayA // itthamanyacca karttavya liGga suragaNArcitam // 24 // liMgane viSe --brahmabhAgasAta, viSNu bhAga-ATha, ane rUdra-zaMkaranA nava bhAga vistAramAM rAkhavA. e rIte suragaNorcita liMganA viSkamara viratAranA vibhAga jANavA 24
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 TSaDhiyAra a. 23 zAnadAza rAva anAva liMgavibhAga vistare sArddhasaptAMzaH pAdonASTAMzo brahmaNaH / aSTabhirviSNurvijJeyaH sapAdASTAMzaH zaGkaraH // anAdyanAmataH prokta-manyada mAnaM ca vakSyate // 25 // amukAma sukaDaka ** | ha | julama anAni. zALAmAM jAusamati liMga vistAranA cAra prakAra have anAva liMganA viSka bha (vibhAga) kahe che. liMgane nIceno bhAga sADAsAta, brahmabhAga piNAATha bhAga, viSNubhAga ATha bhAga, ane uparano zaMkarane bhAga savA AThane rAkha. e rIte anAdya liMganA viSka vibhAga, kahyA che. have AliMganA vibhAga kahuM chuM. 25 Ava liMgavibhAga - grahasaMkhyAkRte piMDa-maSTasArddha tu brahmaNaH / aSTabhirviSNurvijJeyaH saptasArddha ca zaMkaraH // idamanyacca kartavya-mAdyaliGgasya lakSaNam // 26 // AliMganA vibhAgamAM nIce nava bhAga, brahmAnA sADAATha bhAga, ane viSNunA bhAga ATha. ane te paranA sADAsAta bhAga zaMkaranA jANavA. A rIte AliMganI pahoLAIna vibhAga kahyA che. 26 sarvasama liMganA vibhAga vistArAyAmato ye'pi trayo bhAgAH samA yadA / vidyAt sarvasama nAma liGga dhAnyadhanAgamam // 27 //
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 zAnaprakAza dIpAva ghaTita rAjaliMganI pahoLAI brahmabhAga, viSNubhAga ane zaMkarabhAganI traNenI je sarakhI hoya te tenuM nAma sarvasama jANavuM. ane te dhanadhAnyanI prApti karAve che. (covIza bhAga liMganI uMcAImAM ane pahelAImAM brahmA, viSNu, zivanA ATha ATha bhAga rAkhavA.) 27 hInAdhikyau na karttavyau bhAgau brahmatrilocane / ucchUye'pi ca liGgAnAM na nyUno nAdhiko hariH // 28 // liMganI uMcAInA kahelA bhAgathI brahmA, zivanA bhAgo ochA ke vadhAre karavA nahi. uMcAImAM paNa nAnA ke moTA bhAga viSNunA na karavA. 28 mAnuSaliMga daza bheda (granthAntare - samaliGga vardhamAna zaivAdhika ca svastikam / sarvadezikaliGga ca trairAzika sahasrakam // 29 // dhArAliGga ca zaiveSTaya mukhaliGgamudAhRtam / liGgaM ca dazabhedaM syAnmAnuSa tat prakIrtitam // 30 // rAjaliMga, ghaTitaliMga=mAnuSaliMganA daza bheda (prakAra) kahe che. 1 samaliMga, 2 vardhamAna, 3 zivAdhika, 4 svastika, pa sarvadezika liMga, 6 vairAzika liMga, 7 sahasakaliMga, 8 dhArAliMga, 9 ziSTaliMga, 10 mukhaliMga. e rIte mAnuSa (ghaTita) liMganA daza bheda jANavA. tenuM vivaraNa nIce Ape che. 2x30 (1) samaliMga liGgAyAme tribhAge tu ekAMza caturasrakam / madhye vyoma tu vasvatraM vRttaM cApyekamaMzakam // 31 // liMganI laMbAInA traNa bhAga karavA. temAM nIcene eka bhAga cArasa (brahmabhAga), vacalo aAMzane eka bhAga viSNubhAga, ane pUjAbhAga, goLa paNa eka bhAga e rIte viprapUjya samaliMga jANavuM iti samaliMga. 31 (2) vardhamAna liMga bhAnudvacaze tathAyAme saptAMze caturasrakam / aSTAsramaSTabhAgena navAMze vRttamucyate // 32 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 zAnaprakAza dIpAva 195 SaTsaptavasubhAga vA paMcaSaTsaptabhAgakam / catuSpaMcaSaDaMza vA vardhamAna caturvidham // 33 // have vardhamAna liMganA vibhAga kahe che-liganI laMbAInA vIza bhAga karavA temAM nIcene cerasa (brahmabhAga) sAta bhAgana, vacale viSNu ATha bhAga, goLa pUjAbhAga nava bhAgane rAkho. A pahelA prakAra che. have vardhamAnaliMgane bIjo prakAra kahe che-cha brahyabhAga, sAta bhAga viSNu, ane pUjAbhAga ATha rAkhavA. have trIjo prakAra kahe che brahmabhAga 5, viSNu cha bhAga, ane pUjAbhAga sAta rAkhavA. have je prakAra kahe che-nIcenA brahmabhAga cAra, viSNu pAMca bhAga, ane pUjAbhAga cha rAkho. e rIte vardhamAna mAnuSa ghATata liMganA cAra prakAra jANavA. (kSatriyapUjya). 32-33 (3) zaivAdhika liMga- AyAme dazadhA kRtvA caturasraM trimAgataH / aSTAMtaM ca tribhAgena caturaMzena vRttakam // zivAdhikamidaM zastaM bhuktimuktiphalapradam // 34 // liMganI laMbAInA daza bhAga karavA. temAM nIcene cirasa bhAga traNane, vacale aSTAMza traNa bhAganeTa ane uparano pUjAbhAga gALa cAra bhAgane rAkha. te zivAdhika prakAranuM liMga baeNga ane muktinA phaLane denAre jANavuM. (vaizyapUnya). 34 (4) svastiliMga navadhA liGgamAnena dvayaMzaM madhye guNAMzakam / vRtte yugAMzake daiye zudre'pyetacca zasyate // 35 // liMganI laMbAInA nava bhAga karavA. be bhAga cerasanA vacalA achAMzanA traNa bhAga; ane pUjA bhAga geLanA cAra bhAga jANavA. te zUddhane pUjAyogya prazasta che. te svastika liMga jANavuM. 35 (5) sArvadezika liMga sArvadezikaliGgAni kathayanti garmamAnataH / prAsAdagarbhamAne tu paMcAMze trimiruttamam // 36 // navAMze paMcamirmadhyaM bhavatyardhana kanyasam / tadavAntarabhedena bhavantyanyAdiSaT punaH // saranaMdrimAnena (f)zimAr rU7 !
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 jJAnaprAsa TIvALava have sAdezika liMga garbhagRhanA mAnapramANuthI kahuM chuM. prAsAdanA garbhagRhanA pAMca bhAga karI traNa bhAganuM dIliMga uttama mAnanuM jANavuM. garbhagRhanA nava karI pAMca bhAganuM liMga madhyama mAnanuM jANavuM. ane garbhagRhanA abhAganA pramANanuM liMga kaniSTha mAnanuM jANavuM. A uttama, madhyama ane kaniSTha mAnanA pramANunA ekekanAM cha cha pramANuo avAntara bhede karIne karatAM chatrIza (tetrIza) pramANa maMdira mAnanAM te sArvadezika liMga jANavAM. 36-37 (6) khairAzika liga ana navadhA kRtvA brahmAstratribhAgataH / paTsaptASTabhAgaistu prAha rudrAdiSu kramAt // yairAzikamidaM proktaM kSudrANAM tu prazasyate // 38 // 196 liMganI laMbAInA nava bhAga karavA. te brahmA, viSNu ane pUjAbhAga traNatraNa bhAganA jANavA. mIjA prakAre anukrame cha, sAta ane ATha bhAga rUdrA dakrame karavA. te airAzikali Mga zudrane pUjAyegya prazasta che. 38 (7) dhArAliga-- dhArAliGgamart vakSye zrUyatAM tu prajApate / pAdAdUrdhvakaparyanta dhArAliGga prazastakam ||39|| adho vedAzraka kuryAttadu tvaSTa dhArayA | Urdhva SoDaza dhArAzra bhogArthI labhate sukham ||40|| savarNa prazasta dhArAliMgaH-dhAza liMganAM lakSaNa he prajApate huM kahuM chuM' te sAMbhaLe. nIcethI upara sudhInAM dhArAliga prazasanIya che. nIce cAsa ane upara aDreza ane te uparanA pUjAbhAgamAM seLa dhArA (liMga krUrtI ubhI gALa dhAra jevI saLIyA) karavI. te bhAga, artha, ane sukhane Ape che. te bhrAhmaNAdi cAre varNane prazasta che. 39-40 ren OO 2.0.6. gama samA viza zatasahasraliMga pd kAlaMga
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 dhArAliga (granthA-tare)-- arrate tara paMcadhArAdhArA navadhArArkadhArikAH / dhArAH SoDaza viMzatiH triraSTAcASTaviMzatiH // 41 // iti dhArAliGgam // 197 dhArAliMgane pAMca, sAta, nava, khAra, ke seLa, vIza, ke ceAvIza, ke aThThAvIza dhArAo liMga pharatI karavI. 41 (8) sahuli'ga sarvatobhadraliGgeSu dhArAH syuH paJcaviMzatiH / saptaparNadalAkArAssamAssarvAssamAntarAH || 42 // ekaikasyAM tu dhArAyAM catvAriMzatprasaMkhyayA / kuryAtsamAni liGgAni syAlliGgasahasrakam // 43 // satAbhadra zivali'gane paccIza dhArAo (liMga karatI ubhI geLa saLIonI jema) sAnvInanA pAMdaDAMnA AkAranI samAntara sarakhI dhArAe karavI. te ekeka dhArAmAMthI cAlIza cAlIza liMganI yeAjanA karavI (kAtaravA), sarva samAna sarakhAM (liMga) kula saMkhyAmAM hajAra liMga thAya che. (ahIM karatI cAlIza dhArA ane ekekamAMthI paccIza paccIza liMga karavAthI hajAra liMga thAya che, tema hevu' joie.) 42-43 1. mAnumdaza beda paDhitaliMganA pramANe anya prathAmAM ane Agama graMthomAM paNa maLe che. suprabhedAgama, kAmakAgama, kraraNAgama, azubhedagama, sidhdhAMtasAra, pUrva kiraNAgama, sakalAgama, sArasaMgraha, cho~dhAra dazaka, malamata vigere graMthomAM laviSayaka baheALuM sAhitya ApeluM che. ahIM dhArAliga mATe kahevuM Avazyaka che ke ziMganA pUrjAbhAgamAM ubhI gALa saLIyA jevuM pharatuM karavAmAM Ave che. A prakAranAM liMga gujarAtamAM bahu bhechAM jovAmAM hajI Ave che, rAjasthAna, erIsA, bhuvanezvaramAM che tema draviDamAM tIArIpuramAM A prakAranAM dhArAliMga, liMga ane mottarazata liMga (108 zi'ga) eka ja limamAM kArelA DamarUvALA jaLAdhArImAM sthApana karelAM che. tevu Dhilaga karAvanArane ekase AThuM hunnara liMga sthApananuM mahApuNya maLe che. upara kahelAM daza mAnuSa'laMga (TilisTaMga)mAM navamuM zavASTaka limanuM pramANa aprApya che. junI nakalAmAM te maLatuM nathI.) dazamuM mukha laga A pachI Ave che. e rIte rAjaliMga kaiM briTanala'ba ke mAnuliMgadha vidhi jANu eNrisA-bhuvanezvaramAM sahasraliMgA nAnAmoTA madirAmAM tevAmAM Ave che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 atha zirAvartana-- zirovartanamadhunA liGgAnAM vakSyate kramAt / chatrAmA trapuSAbhA ca kukkuTAMDA'rdhacandrakA // budbuda sadRzAH paJcai-voddiSTA vartanA ziraH // 44 / / chatrAbhamaSTamAMze tu sAdvayaMzazirastathA / paDaze ca caturbhAge trapuSAbhaziraH sama // 45 // vistArArddha kukkuTAMDa jyazaikabhAgArddhacandram / sArddhatryaMze tulyavyAsa-maSTAMze bubudAkRtiH // 46 // ghaTitaliMganA ziravartana kramathI kahuM chuM. 1 chatrAbhA, 2 puSAbha, 3 kuku TAMka, bAlacaMdra, 5 bubudAkRti, te pAMca prakAra ziravartana liMganA jANavA. 1 chatrAliMganA vistAranA ATha bhAga karI tenA aDhI bhAga UMcuM zira (zirAvartana) rAkhavuM, te chatrAbha. 2 vapuSAbha-liMganA vistAranA cha bhAga karI tene cAra bhAga uMcuM zirevattana rAkhavuM, te trapuSAbha. 3 kukakuTAMDaka-liMganA vistArathI ardha eTale ameLa zirevatana rAkhavuM, te mukuTAMDaka. 4 bAlacaMdraliMganA vistAranA traNa bhAga karI eka bhAga uMcuM ziravartana rAkhavuM, te bAlacaMdra. 5 bubudAkRti-liMganA vistAranA ATha bhAga karI sADA traNa bhAga uMcuM zirivartana rAkhavuM, te bubudAkRti. e rIte zivaliMganA pAMca prakAranAM zire vartana jANavAM. 44-45-46. zirAvartananA anya mata AdhaliGge tribhakte tu bhAgaika bAlacandramAH / anAye ca caturbhakte kukkuTAMDa prakIrtitam // 47 // suragaNAcite chatrA sArddhadvayaM tu cASTabhiH / sarvasamaM paDaMza ca trapuSkaraM prakIrtitam // 48 //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 pitta 4. zarU karavA jAva puNDarIka vizAlAkSaM zrIvatsaM zatrumardanam / uktAni chatracatvAri sarvakAmArthasAdhakam // 49 // ardhe pade tribhAge vA lakSaNa zubhadaM nRNAm / . zirovartanaM bAhye tu ata Urca na kArayet // 50 // homa gANAme hujuraDa vAkaya hAthI iriArothI verA para dhimAna 0.s. anya mate cAra prakAranAM ziravartana kahe che - Adya (viSka) liMganA traNa bhAga karI eka bhAganuM zirevatana 1-AlacaMdra nAme jANavuM. anAdya (viSkabha) liMganA vistAranA cAra bhAga karavA. temAM be bhAganuM uMcuM ziravartana ardhagaLa te kukakuTadaMDaka nAma jANavuM. suragaNAti (viSkabha) liMga vistAranA ATha bhAga karavA. (aDhI bhAganuM mAthuM rAkhavuM te chatrAkAra ziravartana nAma jANavuM. sarvasama- viSkabha) liMgane cha bhAga karavA (tenA cAranuM mAthuM rAkhavuM) tene trapuSkara zirAvartana nAma jANavuM. ema upara kahelA cAre zirevananA (anukrame) 1 puMDarIka, 2 vizAlAkSa, 3 zrI vatsa, 4 zatramardane nAma kahyAM che. te sarva kAma ane arthanA manoratha pUrNa karanArAM jANavAM. te ziravartana liMganI paheLAInA ardhabhAge, cothA bhAge ke trIjA bhAge (ema sAmAnya rIte) zivattane (uMcAM mAthAM) zakhavAM, te manuSyone zubhadAyaka che. AthI vadhAre khAnanA zirevartana na karavAM. (atre e jANavuM jarUrI che ke liMganI laMbAI karatAM zirAvartana vizeSa jANavuM. liMganI laMbAI geLAI zivattananI dhAra sudhI jANavI.) 4-10 atha vakhAliMga istAdi-paMcahastAnta mukhaliGga prakalpayet / ataH paraM na kuryAta mizraliGga zubhecchayA // 51 // mukhaliGga trivaktraM vA ekavaktraM caturmukham / sanmukhaM caikavaktraM syAtrivaktraM pRSThato nahi // 52 / /
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjali gAdhikAra a. 13 jJAnaprakAza dIpArNava paMcavaktraM dvivaktraM vA liGga rASTrAntare girau / sarveSAM mukhaliGgAnAM trapuSaM kukkuTAMDakam // 53 // eka hAthathI pAMca hAtha sudhInA liMgane mukhaliMga karavAM. te uparanAM moTAM mizraliMga pitAnuM zubha IcchavAvALAe na karavAM. (mukhaliga=mizraliMga= ) vyaktA vyakta. te mukhaliMga traNa agara eka agara cAre tarapha ema liMgane mukha karavAM. eka sukha sanmukha karavuM. traNa mukha karavA hoya te pAchaLa mukha na karavuM. je pAMca mukha agara be mukhavALuM zivaliMga parvata paranI rAjadhAnImAM karavAM. trapuSa ke kuphphaTAMka ziravartanavALA liMgane ja mukha karavAM. 51-ra-pa3 ma ARINDAS R USA HABAR samiadheira. a OM vAmadeva. StaM OISTAAZATExte adhora ATTINAMAN bAmadeva manimemona sukhaliMga ane garbhagRhamAM devasthApana vibhAga athoktaM vyaktaliGga tu zivAMze dazabhAgike / azvinetrAgnibhAgaiH syAt skaMdhaH kaMThastathAnanam // 54 // uSNISaH SoDazAMzastu mukuTa dvayaMza mUrdhani / / bhAgena mukhaviSkaMbho vistRtazcordhvaliGgataH // 55 // lalATakarNabhrUnetra-ghrANarandhramukhAdikam / mAnonmAnapramANena sarva sakalavat smRtam / / 56 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ karizamjita 4. zarU zArakAza para 201 ... ArSavad brahmaviSNvaM zau badAsrAveva mizrake / puruSAdimukhAnAM tu lakSaNaM tvatha kathyate // 57 // upara kahela vyaktaliMgamAM zivAMzanA daza bhAga karavA. temAM be bhAgane skaMdha (kha) be bhAgane kaTha (ga) traNa bhAganuM mukha karavuM, uSa jaTAmukuTa sAthe seLa bhAga rAkhavA. mastaka be bhAga, mukhavistAra eka bhAga, lalATa, kAna, nayana (AMkha), AdinuM mAna ane unmAna e mUtionA (kahelA) bhAga pramANe jANavuM. brahmA ane viSNu bhAga ArSa liMganI mAphaka jANavA. have purUSAdi mukhanAM lakSaNe kahuM chuM. kuMkumAbhaM vizAlAkSaM trinetraM nakrakuNDalam / candAMkitaM jaTAjUTaM prAcyAM tatpuruSAnanam // 58 / / piGgazmazru jaTAjUTaM sarvaprotaziroruham / senduzIrSa marAlabhrU syAdadhAraM tu dakSiNe // 59 // dhammilAbaddhamukuTaM nIlAlakavibhUSitam / uttare vAmadevAkhyaM mukhaM kuryAnmanoramam // 60 // pUrNendukundadhavalaM prasannaM ratnakuNDalam / candrAMkita jaTAjUTaM sadyojAtaM tu pazcime // 61 // kukamanA jevA lAlavanA ane vizAla traNa netravALA, mAchalInA AkAranA kuMDalAvALA, zebhAyamAna, jaTAmAM ardha caMdravALA, evA pUrva mukhanA tatparUSa jANavA. dADhI mucha ane mAthAnA pILA kezavALA, mastaka para ardhacaMdra dhAraNa karelA, kamaLa samAna netravALA evA dakSiNanA aghora ziva jANavA. nIlavarNanI jaTAthI bAMdhelA, dhamila mukuTathI bhatA evA uttara dizAnA mukhavALA vAmadeva ziva jANavA. pUrNacaMdramA dhAraNa karelA, kamaLanA jevA sapheda varNavALA, prasannamukhanA, ratna kuMDalathI zobhatA, jaTAmukuTamAM caMdrathI zubhatA, evA pazcima dizAnA mukhavALA, sojAta zivanuM svarUpa jANavuM. 1 farm mar mukhalisa tathA vakSye sarva kAmArtha sAdhanam / pUjAbhAga samasta tu dviSaSThAMzaM bhajet kamAt // 1 //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 rAjaliGgAdhikAra a. 13 zAnaprakAza dIpANa va pIThikA (jaLAdhArI) nuM mAna yanmAnaM liGgasyotsedhaM tanmAne pIThavistaraH / pIThakasya tribhAgena karttavyo yoninirgamaH // 62 // tadardhena mukhaM tasya vistAre ca tribhAgikam / tribhAge tasya pAde vA kartavyA mekhalA tataH // 63 // mekhalAyAstribhAgena khAtaM vijJAyate tathA / viSNubhAgocchUyaM yAvat pIThikA cocchUye smRtaa|| 64 // liMga jeTaluM uMcuM hoya te mAnanI pITha (jaLAdhArI) pahoLI karavI. jaLadhArInA (paheLAInA) trIjA bhAge ni (pANInI paranALa) nIkaLatI karavI. te prayodazAMgulAI tu mukhameka prakIrtitam / zarAnana caturvaktraM trivaktraM caikavaktrakam // 2 // caturdikSu catuvaktra' trivaktraMpRSThahInakama / kuveM kavaktramUce tu mukhamAnena 'buddhiman mukuTenoya vaktraM tu trayodazArdhA gulakam / grIvAmUlAt stanAntaM syA - dardhAdhikaM trayodaza // 4 // stanastrAvadhiryAvata karAyedu dvibhujAnvitam / pratimAlakSaNoktena mAge jaiva samAcaret // 5 // zeSa liGgabadAkAra kArayellakSaNAnvitam / vaktraliGgapramANaM tu prokaM tat kiraNAgame // 6 // sava' kAmanAne ApanAra evA sukhaliMga viSe kahuM chuM. liMganA pujA bhAgamAM bAra bhaga kamathI karavA, temAM dA bhAganuM AkhuM mukha karavuM. liMganAM pAMca cAra traNa ane eka mukha ane cAra dizAmAM cAra mukha karavA. traNa mukhavALA liMganuM mukha pAchaLa na karavuM. ane pAMca mukha karavAnAM hoya tyAre u52 eka mukha ane cAra dizAmAM cAra mukha buddhimAna zipie pramANathI karavA mukaTanA sAthe sADAtera bhAganuM karavuM. gaLAnA mULathI stana sudhI tera bhAmathI adhika rAkhavuM, stana sUva - bAkI uparanA bhAganI liMba jevI AkRti ane lakSaNavALuM karavuM e rIte mukha liMganuM pramANa karyuM che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra . 13 jJAnaprakAza rAvaLana 203 (trIjA bhAganI ceAni)nA adha bhAge pranAlanuM mukha rAkhavu. mukhanA trIjA bhAge pANInI nALanI paheALAI rAkhavI. sukhanA vistAranA trIjA bhAganA ceAthA bhAge mekhalAe karavI. mekhalAnA trIjA bhAge khAta, (pANI DhALa) karavA, viSNu bhAganI uMcAI jeTalI pIDekAnI uMcAI (jADAi) rAkhavI. 62 thI 64. pIDikAnA ghATavibhAga ucchrAyamaSTadazabhi - rbhAgaiH kRtvA vicakSaNaH / karNe tu sArddhabhAgena paTTikA cArddhabhAgikA / / 65 // dvitIyA cArddha bhAgena skaMdhacaiva vibhAgikaH / paTTikA skaMdhamUle tu arddhabhAgA tato nyaset // 66 // aMtaHpatraM tathA cAtra sArddhabhAgena zobhanam / paTTikA cArdhabhAgA tu dvibhAgaM karNakaM bhavet // 67 // paTTikA cArdhabhAgA tu sA cAntarapaTTikA / paTTikA cArdhabhAgA tu tribhistu skaMdha eva ca // 68 // paTTikA cArdhabhAgA tu dvitIyA tatsamA bhavet / bhAgaM tathA karNe yeojyA sthAneSu paTTikA // 69 // pravezaH saptabhirbhAgaiH pIThikA ca tathA budha karNa sArddha trayaM jJeyaM pAdonA paTTikA bhavet / // 70 // * kRti pauSThiA | 1 jaLAdhArI (pIThikA)nI upara kahela mAnanI uMcAInA buddhimAna zilpie aDhAra bhAga karavA. temAM dADha bhAganI paTTI ane aradhA aradhA bhAganI e paTTikA (kaMda) karavI paDaghA"galata=skaMdha traNa bhAganA ane tenA mULamAM aradhA bhAganA kada (paTTikA) ka2vI. aMtara58-adhArI dADha bhAganI zeAbhanIya karavI. aradhA bhAgane kada ane e bhAganI kaNI karavI, tene pharI ardhA bhAganA kuDa karavA. vaLI attarapaTa adhArI dADha bhAganI karavI. aradhA bhAganA kada ane traNa bhAganA paDaghA=galataska dha karyA. ane e kada aradhA aradhA bhAganA karavA, ane doDha bhAganI paTTI karavI. mIThekAnA ghATane nIkALeA (atarapaTathI) sAta bhAganA buddhimAna zilpie karavA. vacalI kaNI traNa bhAga ane badhA kaMda 1. dIpANava a. 8 mAM aparAjita sUtrasatAna a. 20 mAM ane devatAtti prakaraNamAM pIThikAnA je vibhAgA ApelA che. te bhAvI prakalIvALA jaLAdhArIne badale brahmA-viSNu ane sA~ devAnA siMhAsana padmAsaNanA jevI AkRtinuM kahyuM che. zivaliMgane tevA siMhAsanavALI jaLAdhArIne ghATa jovAmAM AvatA nathI, gujarAtamAM prAyaH badhe jaLAdhArI cAva sAdI karelI jovAmAM Ave che. pazu te gAya che.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 zaridA para ja zarU zAnAthA lAla padikAo) piNa bhAganA nIkaLatA rAkhavA. Iti pIThikA jaLAdhArI 65thI 70. pIThikAnAM vAstudravyashailje zailajaM pIThaM dhAtudhAtavaH | pulliGgAbhikRte liGge strIzilAbhizva pIThikA _ 72 . pASANanA liMgane pASANanI jaLAdhArI karavI. ratnanA liMgane dhAtunI ane dhAtunA liMgane dhAtunI jaLAdhArI karavI, pulliga pASANunuM ghaTitaliMga karavuM. ane strIliMga zilAnI # zilAnI jaLAdhArI karavI. (ulaTuM thAya to doSa kahyo kayoni che) | 71 che narmadakhena jaLAdhArInA sAmAnya dhaD-~uurdhvaadhaa jADyakuMbhaca tanmadhye karNakaM bhavet / yasya devasya yA patnI | zazi che pIThe tAM parikalpayet mi pramANe karo sthAne !72 pIThikAjaLAdhArI ane rAjaliMganA vibhAga ane brahmalA jaLAdhArInI sAmAnya AkRtimAM upara nIce jADebeegalata ane vacce kaNI karavI. A paDikAne te devanI patnI rUpa kaHpavI. 72 jAtyaikayA vidhAtavyaM neSTamanyonyasaMkaTam / AhuH zailendraje kecit pIThaM pakveSTakAmayam // 73 // jaLAdhArI ekaja jAtanA vAstudravyanI (pASANane pASANanI, dhAtune dhAtunI) karavI. judIjudI jAtanA dravyanI jaLAdhArI karavI naSTa che. keI zilpazAstrakAre pASANunA liMgane pakavelI IMTanI jaLAdhArI karavI tema kahe che. 73 rhuu hand ri verse huml/14 RE cocon
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 rAjaliGgAdhikAra a. 13 zAnaprakAza dIpArNava . . uparyupari pIThAnAM sandhiraMgAvasAnake / nAlasya madhyamadhye ca karNe saMdhiM na kArayet / / 74 // uparAupara ghATavALI pIThikAonI saMdhi, aMgenA aMtamAM eTale aMtarapatranI ghazImAM saMdhi rAkhavI paDe che tema paNa karavuM. paNa nALAnA madhyabhAge ke keNamAM saMdhi na rAkhavI. jalAdhArInAM daza prakAranAM nAma sthaMDilA caiva vApI vA yakSI vedI ca maMDalA / pUrNacandrA ca vatrI ca padmArdhacandrikA tathA // 75 // trikoNA dazamI tAsAM vijJeyA daza pIThikA / caturasrA sthaMDilA syAda eka mekhalayA yutA // 76 // vApI dvimekhalA jJeyA yakSI caiva trimekhalA / caturasrAyatA vedI sarvakAmaphalapadA // 77 // maMDalA vartulA yAtu gaNAnAM siddhihetave / / raktA dvimekhalA madhye pUrNacandrA tu sA bhavet // 78 // mekhalAtrayasaMyuktA paDasrA vajrikA bhavet / SoDazAsrA bhavet padmA kiMcitsasyA mRNAlavat / / 79 // lagnajyA dhanuSAkArA ardhacandrA tu sA bhavet / trikoNA tUI to havA trizUla sadRzI bhavet // 8 // daza yonayastu kAryAH sadA zubhaphalapradA / plavA cottarapUrveNa prazastalakSaNAnvitA // 81 // 1 matsyapurANa - a. 263 - gharjitA mekhalAdibhiH 2 jaLAdhArInI AkRti DamarUna jevI karavAnI kahI che. anya rIte paNa kAmada pITha navI. ane 52 4ii matavANA 42vI. pAni 3. (40manA 2135 aparAjita a. 207 mAM ApelAM che paraMtu te te anyadevanAM pabAsaNa siMhAsana mATe che. tevI AkRtinI jaLAdhArI kAMI jovAmAM AvatI nathI. amArU AkRti nI jaLAdhArI zAstrota che. paraMtu gujarAtamAM prAyaH jaLAdhArI sAva sAdI traNa cAra ke cha AgaLanI thAya che paNa te azAstrIya che. sAMdhAra mahAprAsAdamAM te apamada kadAca heya. temAM jaLAdhArI cakTa be thare 55 rIya, vimA poThikA yArI yA prAranI 55pIs, ils, al, parimA, kahI che. padmapITha DamarU AkAranI paNa vace karyuM nahi. bhadrapITha kaNapITha jevI karI te upara traNa padIo mUkI vacalI paTTI bahAra kADhavAnI. bAkI che te ApaNI jevI mArU varUpanI vacce kaNavALI. paNa bhAga nAnA moTA rAkhe che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ w# grena Iranfars. 43 dazA prakAranI pIThikA jaLAdhArInA varUpa smsm .shdnd smsmh khw wy smy " w hmh h wq`yt m`mwl t`tym : art , wfy hhhh ms lhm m`lm lml * fa = = sm` lSHf
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaliGgAdhikAra a. 13 jJAnaprakAza dIpANava 207 jaLAdhArInAM sthaDilA, vApI, yakSI, vedI; ma`DalA, pUrNacaMdrA, vajI, padmA, ardhacaMdrA, tathA trikeANA, ema daza nAmeA jANavAM have tenA svarUpa kahe che. (1) sthaDilA jaLAdhArI cArasa ane eka mekhalA vALI (2) vApI jalAdhArI, e mekhalAvALI. (3) yakSI traNa mekhalAvALI hoya che. (4) lakhacArasa jaLAdhArI vedI nAme jANavI, te sarvakAmanI phaLadAtA che. (5) geALa jaLAdhArI maMDelA nAme jANavI. te zivagaNene priya tathA siddhine ApanArI che. (6) pUrNacaMdrA te e mekhalALI raktavarNanI pUrNacaMdranA jevI gALa jaLAdhArIne pUrNacaMdrA nAme jANavI. (7) cha hAMsanI traNa mekhalAvALIvikA nAme jANavI. (8) seALa hAMsanI kamaLanA jevI nIcethI kaIka sAMkaDI evI jaLAdhArIne padmA nAme jANavI. (9) caDAvelA dhanuSyanA AkAranI ardha caMdrA" nAme jaLAdhArI jANavI. (10) uparanA bhAge jarA sAMkaDI evI trizUlanA jevI trikANA jaLAdhArI jANavI. e rIte ( darzAvela AkRti lakSayukta) daza jaLAdhArInAM svarUpa jANavAM. te hamezAM zubha phaLane denArAM che. jaLA dhArInI pranALa (pUrva pazcima mukhavALA prAsAdane ) uttare ane uttara dakSiNa mukhavALA prAsAdane pUrve rAkhavI. (75 thI 81) lignAdipada sthApana-- prAsAdagarbhagehArthe bhittitaH paMcadhAkRte / yakSAdyAH prathame bhAge devyaH sarvA dvitIyake // 82 // jinArkaskaMdakRSNAnAM pratimAH syustRtIyake / brahmA caturthamAne svA - z2imIrazasya maMtrame // 82 || prAsAda garbhagRhanA adha bhAgamAM pAchalI bhIMta taraphanA pAMca bhAga karavA. bhIMtathI pahelA bhAgamAM yakSAdinI mUrti, bIjA bhAgamAM sarva devIo, ane trIjA bhAgamAM, jIna-sUrya-kArtikasvAmI. ane kRSNanI pratimA sthApana karavI. gAthA bhAgamAM brahmAnI mUrtti, ane pAMcamA bhAgamAM eTale madhyamAM zivaliMganI sthApanA (madhyathI kaIka IzAna tarapha) karavI. 82-83 zivaSTi vibhAga dvArocchrayasya madhye vai catuSSaSThayaMzabhAjite / ekAdikonaviMzatyAM dRSTiravyaktaM yojayet // 84 //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAripa sa. 22 jAnanA phAve ekaviMze vyaktAvyaktaM vyaktaM ca trayoviMzatau / saptatriMze umArudra - dRSTiyugmasvarUpakam // 85 // iti zrIvizvakarmaNA kRte jJAnaprakAzadIpANave vAstuvidyAyAM rAjaliGgAdhikAre trayodazo'dhyAyaH // 13 // dvArazAkhAnI uMcAInA cesaTha bhAga karavA. ekathI egaNuza bhAga sudhImAM liMga (dRSTinI) janA rAkhavI. ekavIza bhAge mukhaliMganI daSTi rAkhavI. ane trevazamA bhAge vyakta eTale zivamUrtinI daSTi rAkhavI. ane 37 sADatrIzamA bhAge umArUdranI yugma svarUpa mUrtinI daSTi rAkhavI. itizrI vizvakarmA viracita jJAnaprakAza dIpAvane vAstuvidyAnA (ghaTitaliMga) rAjalaMgAdhikAra para zipa vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI semapurA zilpazAstrIe racelI zi95prabhA nAmanI bhASADhIkA sAthanA terame adhyAya samAsa,
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ che paNa vAstuvidyA vivAre joDAyA che bANaliGgAdhikAraH zrI vizvakarmA uvAca-- athAtaH sampravakSyAmi bANaliGgasya lakSaNam / kathayAmi samAsena sarvapApaharaM zubham // 1 // have huM bANaliMganAM lakSaNe saMkSepamAM kahuM chuM. bANaliMga sarva pApone jaldI haranAruM che. ane te zubha phaLadAyaka che. 1 bANaliMganAM utpatti sthAna kurukSetre ca liGgAni sarasvatyAM tathA punaH / vArANasyAM prayAgeSu gaMgAyAH saGgameSu ca // 2 // yAni vai narmadAyAM ca antarvedhAM ca saGgame / kedAre ca prabhAse ca bANaliGga sukhAvaham / / 3 / / kurukSetra, sarasvatI nadI, kAzI, prayAga, gaMgAne saMgama triveNI saMgama), narmadA nadI, gaMgAyamunA nadI vaccenA pradezamAM, kedAranAthamAM, prabhAsatIrthamAMATalA pradezamAM je je svAbhAvika liMga utpanna thAya che tene bANaliMga kahe che. te sukhakAraka che. 2-3 bANaliMganI parIkSA - tripaMcavAraM yasyaivaM tulAsAmyaM na jAyate / tadA bANa samAkhyAtaM zeSa pASANasambhavam // 4 // je liMgane traNa ke pAMca vAra toLavA chatAM je liMganuM vajana eka sarakhuM na Ave, tene bANaliMga kaheluM che. bAkI badhA pASANu jANavA. 4 1. ahIM bANaliMga ane rAjaliMganA bheda jANavA Avazyaka che. rAjaliMga eTale mAnuSakRta li ga ghaTitaliMga ane bANaliMga eTale zAstrakAroe kahelI pavitra nadIonA kudaratI aMDAkRta pASANu. svayaMbhu liMga eTale kudaratI pragaTa thayeluM, hajAro varSathI pUjAtuM liMga. te liMga AkRtimAM barAbara goLAkRti kadAca na paNa hoya. jaliMganA daza bhedo kahyA che temAM mukhaliMga paNa Ave che, jenA daza bhedo A graMthanA 17mA adhyAyamAM ApelA che. jJA. 27
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 rAnnidhira 24 zAnadAra rIpara viSama ca yadhekaM ca dvitIyaM samatAyanam / bANaliGga samAkhyAtaM zeSa roha samudbhavam // 5 // eka agara be vAra toLavAthI ekaja vajana na jaNAya ane pachI je be athavA cAravAra taLavAthI ekaja vajana jaNAya to tevA liMgane paNa bANaliMga jANavuM, bAkInAM reha jANavAM. pahelIvAra taLavAthI vajanamAM viSamatA jaNAya ane bIjIvAra teLavAthI vajanamAM samAnatA jaNAya che tene paNa bANaliMga jANavuM. bAkI pASANu jANavA. 5 varjanIya liMga vAmana dIrghajaca ca karAlAsyaM yavAkRtim / / skaMdhahIna kabaMdha ca SaDete svAmighAtakaM // 6 // je bANaliMga 1 vAmana arthAta TuMkuM, 2 lAMbI jAMghavALuM, 3 vikarALa dekhAya tevuM, 4 javanA AkAranuM, 5 kaMdha rahita ane 6 kharAba skaMdhavALuM hoya evA cha prakAranAM liMga, svAmIne nAza karanAra che. 6 maNDalaM jAlaka jJeyaM kekina zikharaM tathA / kaburaM ca kRzaM jJeyaM SaDliGgAni varjayet // 7 // 1 goLa maMDaLavALuM, 2 jALAM thAya tevuM, 3 mayura zikhAnI (morapIchanI) AkRti dekhAtI hoya tevuM, 4 zikharanA AkAranuM, 5 kAbaracItarUM (aneka raMgavALuM) ane 6 pAtaLuM--e cha jAtanAM bANaliMge paNa tajavAM. 7 'sthApitA sarvadevaistu vinA sphuTikayorapi / saMyoga ca kRte teSAM pratimA sA prakIrtitA / / 8 // sarva devoe sthApelI, phADyA vagaranI be zilAone joDI devAmAM Ave te paNa te pratimA (akhaMDa) kahevAya ane te pUjavI. 8 1. uttama prakAranA be joDelA pASANanI pratimA akhaM mAnIne pUjavI, Ama pramANe che. te sAmAnya rIte badhA saMjogomAM mAnI levAnuM nathI. paraMtu khuba vizALa pratimAnA mATe A vidhAna che. tene durUpayoga badhA dAkhalAmAM thaI zake nahi. AvuM udAharaNa tAraMbAjInI achatanAthanI pratimA che. tene kaTa uparano bhAga ane nIcene palADIne bhAga e be judI che. vAstuzAstranA kartAe buddhithI evA saMga mATe pramANa ApyuM che. teno sadupayoga kara. loka AThamAne artha te kevothI pUjAyelA tevA pASANa ke mahApurUSoe sthApita karelA tevA pASANanI pratimA ke liMga pUjavAnuM kahyuM che. ekAda saikA paranI ke junI devamUrti ke liMga puti ke laMga hoya te paNa tene pUjavAnI zAstrAgA che. .
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ bANaliGgAdhikAra a.14 zAnaprakAza dIpArNava 211 bANaliMganA de- sthUla SaNDaM ca dIrgha ca sphUTita chidrasaMyutam / binduyukta ca zUlAgraM kRzaM ca cippiTa tathA // 9 // vakra ca madhyahIna ca bahuvarNa ca yadbhavet / varjayenmatimAn liGga doSaduSTaM tathaiva ca // 10 // je bANaliMga jADuM heya, napuMsaka hoya (pASANa, lAMbu heya, phATeluM heya, chiddha-kANAvALuM hoya, biMdu-TapakAvALuM hoya, uparane bhAga zULa jevo hAya, pAtaLuM hoya, capaTuM heya, vAMkaDuM hoya, vacamAM pAtaLuM hoya, ane aneka varNanuM hAyaItyAdi SavALuM liMga matimAna zilpIe tajavuM. 9-10 liMganA doSanuM phaLa - sthUlalige mahAvyAdhiH SaNDhe dIrgha ca jAyate / dIrghamAne ca nazyati sphUTite maraNa dhruvam // 11 // chidreNa jAyate duHkha biMduyuktena cApadam / zUlAgre dhananAzAya kRzena kalaho bhavet // 12 // cipiTena tu liGgena dAridramaMDala bhavet / videzagamana cakre madhyahIne prajAkSayam // baMdhanaM putranAzaM ca bahuvarNena jAyate // 13 // pramANathI jADuM liMga hoya te dhaNIne meTo roga thAya; napusaka (pASANa: deze) liMga hoya ke lAMbuM hoya te meTe roga thAya, adhika lAMbuM hoya te pUjanArane nAza thAya; phATeluM hoya te maraNa thAya; chidra-kANAMvALuM hoya te duHkha thAya, biMdu-TapakAvALuM hoya te Apatti Ave, uparano bhAga zULa je hoya te dhanane nAza thAya, pAtaLuM kaleza karAve, capaTuM ke maMDaLavALA liMgathI daridratA Ave, vAMkA-TeDa liMgathI paradeza rahevAnuM karAve, vacamAM pAtaLuM hoya te prajAne nAza karAve, adhika varNavALuM liMga pUjanArane baMdhana karAve ane putranAya thAya. 11-12-13 raktavarNa ca yalliGga kRSNabindu-vibhUSitam / sthApane mRtyudaM khyAti yajamAna bhayAvaham // 14 // kRSNavarNa ca yalliGgaM pItabiMduvibhUSitam / sarvanAzakaraM proktaM, varjanIyaM vicakSaNaiH // 15 //
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra12 bANaliGgAdhikAra a. 14 zAnaprakAza dIpArNava pItavarNa ca yalliGga zvetaviMduvibhUSitam / mriyate sthApakaH kartA idRzaM yat pratiSThayet // 16 // zvetavarNa ca yalliGga sarvaviMduvibhUSitam / sarvanAzakaraM prokta matimAn varjayet sadA // 17 // je liMga lAla varNanuM hoya ane temAM kALA chAMTA hoya tevuM liMga sthApana karanAranuM mRtyu karAve che. ane te yajamAna, sthApaka ane pUjanArAne bhaya utpanna kare. zyAmavarNa liMgamAM pILA TapakAM hoya te te sarvanAza karanAra kahyuM che. tethI te buddhimAna purUe tajavuM. pILA vaNanA liMgamAM sapheda chAMTA hoya te tenA sthApaka tathA karAvanAra e bannenuM mRtyu thAya. sapheda varNanA liMgane sarva varNanAM raMgaberaMgI TapakAM hoya te te sarvanAza karanAra liMga jANavuM. tethI buddhimAna purUe tevAM liMge tajI devAM. 14-17 zubhaliMga zvetaM ca yadi vA kRSNa pItaM nIlaM ca yadbhavet / zvetarekhAsamAyukta talliGgaM sarvakAmadam // 18 // sapheda, zyAma, pILuM, nIla (vAdaLI) raMganuM je bANaliMga hoya temAM je sapheda rekhAo heya te te liMga sarva Icchita phaLane denAruM jANavuM. 18 UrdhvasthUlaM kRzaM cAdho yadA liGga nivezayet / tadA bhoga vijAnIyAt putrapautrAdivardhakam // 19 // je bANaliMgane uparano bhAga jADe ane nIceno bhAga kaMIka pAtaLe hoya, tevuM liMga bhegane ApanArUM jANavuM. te putrapautrAdi parivArane vadhAranAruM che. 19 Urdhva kRzaM yadA liGga sthUlaM cAdho nivezayet / bhogahInaM bhavettasya saMsArasthitikAraNam // bhartAravihinA nArI yathA vidhava ucyate // 20 // 1. zukanIti prakaraNa 4- "vArine tAmukata che. ratnaje gaNDakodbhUte mAnadoSo ma sarvathA // pASANadhAtujAyAM tu mAnadoSo vicittava" para bANaliMga ke svayaMbhu bANu, caMdrakAMta mahinA ke ratnanA ke aMDakI nadImAMthI uddabhavela liMgamAM mAnada sarathA na gaNavA. paraMtu pASANune dhAtunA liMgamAM mAnaSione vicAra kara. 2. jJAnaratnakeze - jIllA dU pUrva tAmiLa, nIce mULamAM pAtaLuM ane upara jADuM bANuliMga (zubha) jANavuM -
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAridhi sa. 24 jAnArA rIvALA 213 je bANaliMga upara pAtaLuM hoya ane nIce jADuM hoya tevuM liMga bhegahIna jANavuM. jema pati vinAnI vidhavA strI saMsAra sthitinuM kAraNa kahevAya che tevuM tene jANavuM. 20 liGgenApi parityaktA pIThikA yA tathaiva ca / / pAsAde pIThikA caiva vedikA kuMDa maMDape // 21 // prAsAda, vedI, kuMDa, ane maMDapane jema pIka heya che, tema ja liMgane paThikA jaLAdhArI na hoya te te phaLadAyaka nathI. 21 nAnAM zivAlayo mATenA apavAdarUpa sAmAnya niyama- vRSabho dvArazUlaM ca tathA dhvajapatAkayoH / icchAmAne na kartavya niyamo naiva jAyate // 22 // piThI, dvAra, trizula, vijA ane patAkA e sarva IcchA mAnathI na karavuM e niyama nathI. A niyama grAmya nAnA zivAlaya mATe jANa. 22 dhvajavaMzazca karttavyo mAnena zikharasya ca / 'icchayAnyaM ca kArayet yathAprAptizva kArake // 23 // dhvajAdaMDa zikharanA mAnathI ja kare; paraMtu (grAmyanA nAnA zivAlayane) karanArane jevuM maLe tevuM kare tene deSa nathI. 23 zivoktena vidhAnena pratiSTA paMca kArayet / ekathA sthApita liGga nityaM ca yasya sAdhakaH // 24 / / zivajIe kahela vidhi pramANe ekavAra liMga pratiSThita sthApita karyA pachI anya judA judA samaye pAMca prakAre vidhi) pratiSThA karavI. temaja sAdhake liMganI haMmezA paMcavidha pratiSThA pUjA karavI. 24 1. loka 22-23ne ghaTIta artha vyavahAramAM samajIne karavAnuM che. nAnA gAmaDA omAM aDha5 dravyathI saMkocathI karanArAone sAmAnya niyama tarIke apavAda jeTalI chUTa zAstrakAroe ApI che. keTalAka graMthomAM evA AcArya Si munioe apavAda rUpa mArga ApelA che tene artha samajanoe kayAre ane kayAM vyavahAramAM mukavo te buddhithI . vicAravAnuM che. talavAra ApI che, paNa te jyAM tyAM vAparavA mATe nahi; prasaMge AtmarakSaNa mATe ja che. apavAdane niyama-pramANu tarIke na mukavuM joIe. pAMca pratiSThAno artha liMba uthApana karavAnuM nathI. paraMtu sthApita liMgane kadI paNa uthApana na thAya, paraMtu tenI pratiSThA vidhi judA judA pAMca samaye pratiSThA jevA utsava karavAthI liMga ke pratimAnuM teja vadhe che tema mAhApa paNa vadhe che.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214. vAridhir . 24 jJAnArA rIpafa liMganI paMcavidha pratiSThAnuM phaLa paMcavidha pratiSThApya tasya puNyaM vadAmyaham / __bANaliGge tu tejADhyaM caturvarNasukhAvaham // 25 // pAMca prakAre pratiSThA karela liMgathI je puNya thAya che te huM kahuM chuM. tethI bANaliMga tejavALuM thAya che. temaja brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e cAre varNane sukhadAyaka thAya che. 25 pIThikAnI bIjIvAra pratiSThA thaI zake pIThikA kArayedanyA punastu sthApayed dhruvam / na ca doSo bhavettatra vizeSapuNyaM labhennaraH // 26 // liMganI te eka ja vAra (sthApita) pratiSThA thAya. paNa kAraNasara bIjIvAra paNa sthApana karI zakAya. temAM doSa nathI. temAM manuSya vizeSa puNya prApta kare che. 26 liMga sthApanAnuM mAhAtpa ane phaLa dharmArthakAmasaukhya ca bANaliGga prasAdhayet / sarvasiddhikaraM caiva iMdraputraphalapradam // 27 // sarvayajJatapodAna-tIrthavedeSu yatphalam / tatphala koTiguNita prApyate liGgasthApanAt // 28 // bANaliMganA pUjanathI dharma artha kAma ane sukha prApta thAya che. tathA sarva siddhine karanAruM ane putranI prApti denArUM che. sarva prakArane yajJa, tapa, dAna, tIrtha ane vedanuM je phaLa prApta thAya che tenAthI karoDagaNuM phaLa liMganI sthApanAthI thAya che. 228 yo liGgasthApayedeka vidhipUrva sadakSiNam / sarvAgamodita puNyaM koTiguNaM labhennaraH // 29 // mAtaraH pitarazcaiva evaM tad vahate priyam / kulika viMzatiH sUryaH tato gacchet parAgatim // 30 // je manuSya eka paNa liMgane vidhipUrvaka dakSiNa sahIta sthApana kare che te manuSya AgamomAM kahela puNyathI paNa kareDagaNuM puNya prApta kare che. liMga sthApanAthI pitAnuM ane mAtA ane pitAnuM kalyANa thAya che. tathA daza peDhI AgalI tathA daza peDhI pAchalI ema vaza peDhI sudhInuM kalyANa thAya che ane sUrya rahe tyAM sudhI te paramagatine prApta kare che. 2-30
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAligAdhikAra a. 14 jJAnaprakAza datara zatabAra kurukSetre sahasra jAnhavISu ca / narmadAyAM ca lakSaNa koTiM ca kurujAGgule // 31 // kRtvA snAnaM ca piNDaM ca hutaM dAnaM ca bhojanam / guNitaM koTivAraM ca sarvapuNyaM labhennaraH // 32 // sthApite caitu devakalpAbhidi / vimAnakAMcanAruDho devavAdyaistu vAdyate // 33 // bhramate suraloke ca chinnasaMsArabaMdhanaH / sarvasiddhikaraM caiva sarvakAmaphalapradam // 34 // pa kurUkSetramAM ekasevAra; gaMgAjImAM hAravAra; narmadAjImAM lAkhavAra; kurUjAgala dezamAM karADavAra snAna, piDadAna, yajJAhuti, dAna ane brAhmaNa bhAjana karAvavAthI je puNya thAya che tethI karoDagaNuM puNya devagaNuthI vardita eka zivaliMga sthApana karanAra manuSya prApta kare che. devAnAM vAjIMtra sAthe saiAnAnA vimAnamAM ArUDha thaI te manuSya devalAkamAM bhramaNa kare che. ane saMsAranA aMdhanathI mukta thAya che. ane sarvaddhi prApta kare che. sarva kAmanAnuM phaLa prApta 32 che. 31-34 zivatIrthaMdaka lakSaNa dhAtave zatahasteSu vANe paMcazateSu ca / svayaMbhU sahasrahasteSu zivatirthodakaM smRtaM // 35 // snAnaMkRte mahat puNyaM liGgAdiSu dizaM prati / laMghite va mahatpApaM zivasnAnodake nRNAm // 36 // bANalakSaNahIne'pi yatra vai rocyate manaH / tatra pUjAM prakurvita dharmakAmArthamokSadam || 37 / / dhAtunA liMgathI se hAtha sudhI, khAliMgathI pAMcaseA hAtha sudhI ane svayaMbhu liMgathI hajAra hAtha sudhI zivatIrthAMzvaka jANavuM. liMganI dizA tarapha mukha rAkhIne snAna karavAthI mATuM puNya thAya che. ziva pranAlanuM nirmAlya khALa oLaMgavAthI mATuM yApa thAya che. khANalakSaNa hAya na hoya paraMtu jo manane
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 bANaliGgAdhikAra a, 14 jJAnaprakAza dIpArNava rUce tema hoya to tenuM pUjana karavAthI dharma, kAma ane arthane lAbha meLavI aMte mokSane prApta kare che. 35-36-37 pAkit-rmArI-- bANaliGge tu liGganAmANe ca svayaMbhUve / pIThaM prAsAdarUpaM ca yatheSTa kArayet sudhIH // 38 // pIThikA darpaNAkArA jagatyAM ca parikSipet / umA tu pIThikA jJeyA liGga zaMkara ucyate // 39 // liGgayAme pRthupiMDaM yAme triguNavistaram / praNAlaM nirgame bhAgaH tattulyaM cApramardhakam // 40 // zaile zailaM dhAtu dhAtau dAruje dAravaM kRtaM / pulliGgakRte liGge strIliGgabhistu pIThikA // 41 // bANaliMga, rAjaliMga, ArjaliMga ane svayaMbhu liMgane prAsAdanI jagatanI jema yatheSTha pITha karavuM. jaLAdhArI darpaNanA AkAranI jagatInI jema liMganI pharatI karavI. pIThikA--jaLAdhArI umAsvarUpa ane liMga zivaravarUpa jANavuM. liMga jeTaluM pahoLuM hoya teTalI pIThikA (jaLAdhArI) jADI karavI ane tenAthI traNagaNI pahoLI karavI. tene liMganI paheLAI jeTalI) eka bhAga nIkaLatI paranALa karavI. te paranALa ardhabhAga AgaLa rAkhavI. zaila pASANanA liMgane pASaNanI, dhAtune dhAtunI ane kASTane kANanI jaLAdhArI karavI. puliMga pASANanuM liMga karavuM ane strIliMga pASANanI jaLAdhArI karavI. 39-41 pUrvottare zubhaM nAlaM zivasnAnaM na laGghayet / zivasnAnodaka gUDha-mAge caMDamukhe kSipet / / 42 // caMDalakSaNaM vakSyAmi jagatyupari sthApayet / pAdone vA tribhAgone pIThikocyamAnataH // 43 // ucchyeccaNDakaM kuryAt sthUla bhISmAnanaM tathA / pIbantaM ca tathA mAkSaM vikRtAnanabhUrdhvagam / / 44 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ bANaliGgAdhikAra a. 14 zAnaprakAza dIpANa'va ra17 / agalI * moTI gAra ziva pranAla ane caMdranAtha nirmAlya prAsAda ke zivanI jaLAdhArInI praNAla=paranALa pUrva ke uttaramAM rAkhavI (pUrva pazcima mukhane uttare ane uttara dakSiNa mukhane pUrve rAkhavI). zivasnAna jaLa ullaMghana na karavuM. zivaranAnedaka guDha mAthI bahAra kADhavuM; agara caMDanA mukhathI gupta rIte jamInamAM jAya tema karavuM. have caMDanAthanAM lakSaNa kahuM chuM. jagatInI upara pIThanA piybhAge ke trIjAbhAge hIna agara pITha (kAmada pITha) barAbara uMcA mAnane caMDanAtha karavo. te sthULa zarIravALe bhaSma kAyAne, meTA peTavALo, be hAthe zivaranAnedaka-zivanirmAlya pIto hoya te kare. (pIdheluM pANI-zivastAdaka caMDanA gudAmArgathI bhUmimAM jAya tevI racanA karavI.) 4-43-44. naMdI pramANa naMdIzvaraM tato vakSye yaduktaM pUrvameva hi / brahmAdhAt viSNubhAgAntaM kalpayettasya cocchrayam // 45 // pAdAdhiko bhavejjeSThaH kaniSThaH pAdavarjitaH / / taducchUyaM ca vibhajed bhAgaiH paMcabhireva ca // 46 // tatra bhAgapramANena saptabhAgAyato bhavet / ghaMTAcAmaraghargharamAlAlaMkArabhUSitam // 47 // . zivAja sajAvAno vivaMzajoto gs: (vAstamaja). zA. 28
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArjidhira . 24 nikhArA pittaLa zaMgAbharaNamapyevaM kuMDikAgre samodakaH / modakA vRSavaktrAgre tApasarUpakaH kRtaH // 48 // bANalige dRSaM kuryAt svayaMbhUmukhamanmaye / zatasahasraliGgeSu vRSo nyUnAdhiko viduH // 49 // naMdIzvaranuM (mAna pramANa) je hA . pahelAM kaheluM che te kahuM chuM. rAja liMganA brahmabhAga uparathI viSNubhAga sudhIno nadI uMce kare. te pramA. mAM tho bhAga vadhAravAthI jemAna ane ce bhAga tajavAthI kaniSThamAna jANavuM. te Avela uMcAInA pAMca bhAga karavA. ane tenA bhAga pramANathI sAta bhAga naMdI lAMbe beThelo karo. gaLe ghaMTa tathA ghugharAnI mALAothI zebhate kare. naMdInAM ziMgaDAMo paNa AbhuSaNa yukta karavAM. lADu bharela kuMDInuM pAtra nadInA mukha AgaLa mUkavuM. tApasa-bhakta ke baTukanuM rUpa karavuM. bANaliMgane (mAna sahIta vRSabha=) naMdI karo. paraMtu svayaMbhUliMga, mukhaliMga, pArthivaliMga, sahajAra-lAkha liMga (samuha) AgaLa nadI nAne mATe pramANuthI karavAmAM doSa nathI. 45-49 naMdInuM anya pramANa-- laGgayAme samo dairdhya ucchye pIThikA samaH / saptabhAgAyato vRSaH paMcabhAgocato bhavet // 50 // rAjaliMganA jeTale naMdI lo ane pIThikA jeTale uMce naMdI kara, uMcAImAM pAMca bhAga karI sAta bhAgane nI lAMbA kara. 50 ! ! 1. viSNunnAga eTale jaLAdhArInA mALA sudhIne jAve. paraMtu vartamAna kALamAM je jaLAdhArI pAtaLA mA5ne thaI rahI che te azAstrIya che. sAta jaLAdhArI DAkalInA AkAranI rAjaliMganA adhyAyamAM visAya sAthe ApelI che. vaLI nadInA mATe sAmAnya rIte lokti che ke ziva para vRSabhanI daSTa paDe tevI rIte mukave. naMdInI nIce beThakanI pATalI karIne tene sthApavo.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 pAjhizikAra 24 zAnA rIvAra vAhana sthApana pada ane dRSTi- vAhanaM yasya devasya tattasyAgre prakalpayet / eka dvi tri catuH paMca SaT sapta padAntare // 51 // mUrtisthAne tu kanyA mUlastaMbhaizcatuSkikA / vRSasya viSNubhAgAnte liGge draSTiM niyojayet // 52 // deva vAhananuM sthAna prAsAdanA AgaLanA bhAgamAM rAkhavuM. te mULa sthAna garbhagRhathI eka, be, traNe, cAra, pAMca, cha agara sAta padanA aMtare rAkhavuM. garbhagRhanA pada pramANe catuSkikA=(kI agara maMDapa) kare. zivaliMganA vAhana naMdInI daSTi viSNubhAga (jaLAdhArInA mathALA) bAbara rAkhavI. 51-para pAdajAnukaTiryAvadAyA vAinasya dRk / guhyanAbhistanAntaM vA trividho vAhanodayaH // 53 // deva vAhananI dRSTi devane paga barAbara, jAMga barAbara, keDa barAbara rAkhavI. ane vAhanane udaya mULanAyaka devanA (1) guhAbhAge, (2) nAbhinA bhAge ke (3) stana barAbara ema traNa prakAre rAkhave. (ahIM vAhananuM kada pramANa tathA daSTikamANa kahyuM che). 53 naMdI sthApana padanuM bIjuM mAna garbhAdha SaDguNaM kRtvA maMDapaga samanvitam / evaM vRSabhAntaraM kArya-mUrdhvaM pIThikAsamam // 54 // garbhagRhanA ardhabhAganA mAnane cha gaNuM karavuM; temAM maMDapanA garbhanuM mAna meLavavuM. je mAna Ave teTalA aMtare naMdI (piThIyo) sthApana kara.2 54 1. devanA vAhananuM sthAna mApamAM paNa sAmAnya rIte thAya che. draviDamAM naMdInuM thAna maM5thI bahAra bIje mA5 agara cokI karIne vAhananuM sthAna khAsa alAyaduM kare che. uttaramAM paNa koIka sthaLe tema jovAmAM Ave che. draviDanI A paddhati ApaNuM nAgarAdi zilInA graMthane maLatI che. te barAbara ema che. draviDamAM nadI vaNA vizALa keTaleka sthaLe mukelA che. hadIzvaramAM sALa phUTa lAMbI nadI khAsa alAyadA maMDapamAM ziva sanmukha padharAvela che. 2. nadI ane zivanI vacce misthApana karavAnI paddhati ApaNA dezamAM vizeSa karIne che. tenA kAraNamAM maharSi gaI kahe che
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ liga pacatra bANaliGgAdhikAra a. 14 prakAza dIpAva prathamaM liGgaparidhi - dvitIyaM pIThavistaraH | sUtraM tRtIyaM pIThAca liGgodbhavaM vRttasUtram // 55 // syAt sUtraM caturthaliGga manAlA pRthutvabhAvaH / bhUmerliGgazirontaM ca vakrasUtre hi paMcamam // 56 // liMga pa'casUtranI vidhi kahe che. (1) liMganI pharatuM geALa sUtra e prathama, (2) te sUtra pramANe pIThikAnA vistAra--paheALAi karavI. (3) trIjuM te sutra pramANe jaLAdhArIthI gALAImAM uMcuM liMga rAkhavuM. (4) ceAthu'liMga sahita paranALa sudhInu' teTaluMja sUtra rAkhavu, ane (5) pAMcamuM sUtra jamInathI liMganA ziza bhAga jeTaluM trAMsu sUtra. A rIte liMga paoNMcasUtra jANavuM. jo A pAMce sUtra kharAkhara maLI rahe te ja kharAkhara vidhisara jANyuM. ochA vastu na rAkhavu. 55-56. liMga praveza-- liGga na pravized dvArAdAkAzAtpravizeddhittam / uttaragordhvabhAge vA pravezo bhavati kvacit // 57 // anyamArge pravezastu dezabhaGgAdikaM bhavet / ataH zAstrAnusAreNa karttavyo vibudhairjanaiH // 58 // ajayoH kharayozcaiva daMpatyo guruziSyayoH / naMdI zaMkarayacaiva pUrvapUNyaM vyayohRtaH // kUrmaIzvarasvarUpANAM sthApanaM kuryAt // iti garga saMhitA // karAnA TALA ke gadarbhanA TALAM vacce, purUSa ane tenI patni vacce, gurU ane ziSyanI vacce, nadI ane zivanI vacce thaine cAlavAyo pUrva bhavanA puNya hAya che tethI nadI ane zivanI vacce izvara svarUpa evA dhUma sthApana karavA. (tethI dASa lAgatA nathI.) kru.li'gapraveza pratiSThA samaye dvAramAMthI na karAvavA. te bANula gane mATe zagara tA nAnA TartA gane mATe barAbara che. paraMtu prAmAo sAira prAsAdAmAM liMga ATha daza phUTa lAMbA ane aDhI traNa phUTa vyAsanA hoya tevA bhAre ligA mATe apavAda che. tenA praveza dvAramAMthI karAvavAnuM vidhAna pratiSThA thAmAM che. paNa te AvA mATA liMga mATe ja apavAda che. ni ke bAligA mATe. rezanI vastrathI liMgane bAMdhIne uparathI sabhAnAne liMga utAre che. bAkI jo apavAdane rAkhavI Deya te tirliMgane garbhagRhamAM badhI adhiSTAna prANapratiSThAnI vidhi karAvavI. AthI kApa praznaja rahetA nathI.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vANaliGgAdhikAra a. 14 jJAnaprakAza dIpArNava 221 liMgane praveza zivAlayanA garbhagRhanA dvAramAMthI na karAve. paraMtu AkAza mAge (eTale ghumaTamAM tevI jagyA rAkhIne) liMga praveza karAvo, agara zikharanA zukanAsamAMthI garbhagRhamAM uparathI utArI praveza karAva, athavA dvAra uparanA uttaraMganA upalA bhAgamAMthI kavacita praveza thAya che. AthI anya mArgathI liMga praveza karAvavAmAM Ave te dezabhaMga Adi aniSTo ubhAM thAya che. eTalA mATe zAstrAnusAra zAstranA pAraMgata vidvAnee uparokta rIte liMga praveza karAva. 5-58 deva pradakSiNe vicAra- ekA caMDI svau sapta tisro dadyAd vinAyake / catasro vAsudevasya zivasyArdA pradakSiNA // 59 / / devInI maMdiramAM eka pradakSiNA pharavI, sUryane sAta gaNapatine traNa, viSNune cAra ane zivane aradhI pradakSiNA pharavI. 59 ziva pradakSiNa vicAra-- vRSa caMDa vRSa caitra somasUtraM punapaM / caMDaM ca somasUtraM ca punazcaMDa punarhaSaH // 60 // tithI ziart vAtRvizarat #ArAjA rajA bANaliGgAdhikAre caturdazo'dhyAyaH // 14 // zivanI aradhI pradakSiNAne marma e che ke prathama naMdI pAsethI savya pradakSiNa pharIne banAve namana levA caMDa pAse javuM. tyAMthI apasavya (pAchuM) naMdI pAse AvI, semasUtra kahetAM apasavya mArga naMdIthI pranAla pAse javuM. tyAMthI pAchA savya mArga naMdI pAse AvI caMDa pranAla pAse jaIne semasUtra apasavya pAchuM pharI vaLI sabhya caMDa pranAla pAse jaI (apasavya) naMdI pAse AvavuM. (A zivArtha pradakSiNA jANavI). 60 itizrI vizvakarmA virathita jJAnaprakA dIpAvane vAstavilAnA mANaliMgAdhikAra para zipa vizArada prabhAsakara oghaDabhAI emaparA zilpazAstrIe racelI zipaww kamanI bhASATIkA sAthenA came amArA sama,
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave paMcadazamo'dhyAyaH // // vRSabha - lakSaNam ! zrIvizvakarmA uvAca - athAtaH sampravakSyAmi vRSabhaM divyalakSaNam / prayatnena yathAzAstra yathoktaM vizvakarmaNA // 1 // zrI vizvakarmA kahe che ke have huM divya lakSaNavALA vRSabha (naMdI=peADIyA)nAM svarUpa je pramANe zAstramAM kahela che te pramANe kahuM chuM. vRSabha mAna sa bhavati yathAbhede - jyeSThamadhyamakanyasaiH / jyeSThastu navabhAgaca ucchraye saptabhAgikaH // 2 // te vRSabha jeka, madhyama ane niSTha e traNa bhedu vaDe ane che. jemAnanA vRSabhanI laAInA nava bhAga ane uMcAInA sAta bhAga karavA. 2 prAsAdasya tu mAnena garbhagRhasya mAnataH / liGgamAnaM pramANaM tu tanmAne vRSabho bhavet // 3 // anyathA na karttavyaM karttavyaM zubhadAyakam / prAsAdanA mAnathI ane gagRDunA mAnathI liMganI laMbAinu je pramANa Ave te mAnane lAMbA nadI karavA. mA vagara karavA nahi. pramANathI karavAthI zubha phaLadAyaka jANavuM. 3 vRSabhanu jyeSThabhAna- vaktraM sAdvibhAgaM ca grIvA sArddhabhAgikA // 4 // sArddhabhAgastataH skaMdha - khisA pRSThameva ca / pAdava sArthI dvibhAgastu piMDe sArddhabhAgike // 5 // zRMgAntaraM bhAgamekaM yAvat karNAntaraM tathA / jyeSThamAnaM vidhiyate madhyamo vRSabhaH zRNu // 6 // nadInI laMbAInA nava bhAgamAMthI aDhI bhAganuM mukha dADha bhAganuM, mAMdha deDha bhAganI, pIThe sADAtraNa bhAganI, paga karavuM, gaLuM doDha ke e
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSabha lakSaNam a. 15 jJAnaprakAza dIpArNava 213 bhAganA, paganI jADAI deDha bhAganI bane chaMga (zIMgaDA)nuM aMtara bane kAnanI vaccenuM ekeka bhAganuM rAkhavuM. A pramANe jayeSTha mAnanA vRSabhanuM pramANa kahyuM. have madhyamAnanA vRSabha lakSaNa sAMbhaLe. 4-5-6 vRSabhanuM mAdhyama mAna aSTabhAgo bhaved dIrdhe ucchraye tu SaDbhAgikaH / vaktraM sapAdaM dvibhAgaM grIvA sapAdabhAgikA // 7 // sapAdabhAgaM skaMdhaM ca pRSThaM tu sapAdatrayam / pAdau dvau sArddhabhAgaistu khurikA cArddhabhAgikA // 8 // ghughuraM cArddhabhAgaM tu zrRGgamUle dvinetrakam / krinetre 2 tataH pRdaya mar che ? madhyamAnanAM vRSabha lakSaNa kahe che. te laMbAImAM ATha ane uMcAImAM cha bhAgane kare, mukha savA be bhAganuM, gaLuM savA bhAganuM, skaMdha (khAMdha) savA bhAgane, pITha savAtraNa bhAganI, paga deDha bhAganA; kharI aradhA bhAganI, ghugharU ardhabhAganuM, ziMgaDAnA mULamAM AMkho karavI, bane ziMgaDAnuM aMtara AMkhonA aMtara jeTaluM rAkhavuM. 7-8-9 vRSabha kaniSTha mAna-- evaM zrRGgAntaraM proktaM mAno hi vRSabhasya ca / ataH kanIyasa vakSye yathA rudreNa bhASitam // 10 // sapta paMcavibhAgena AyAme cocchye budhaH / tatra bhAgoditaM kRtvA zAntikaM pauSTikaM bhavet // 11 // rajA mALa ......vijije ! vRSabhanuM zRMgAntara kahyuM. have mahAdevajIe kaheluM vRSabhanuM kaniSThamAna kahuM chuM. sAta bhAga laMbAI ane pAMca bhAga ucAIne vRSabha karavo. A bhAga pramANe naMdI karavAthI zAMtidAtA ane puSTidAtA thAya che. mukhya be bhAganuM karavuM. e vidhithI sarvathI jANavuM. 10-11
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 DRAWN-BY! KHAGWAN JI. M. SOMPURA24-12-1959 vRSabha lakSaNam a. 15 zubhAzubha vRSabha lakSaNa- jJAnaprakAza dIpAva PO.STHAPATI lakSaNahIne haredrAjA karNahIne tathA prajA // 12 // zRGgahIne hRtaM dravyaM skaMdhahIne durbhikSakam / pAdahIne hared baMdhu tathA pAdapanaSTakam || 13 // etasya ca mahAdoSA vRSabhasya tu varjitA / tet lakSaNahInaM dUritaH parivarjayet // 14 // sa bhavettasya dAtAraM hRSabhaM saukhyadAyakam / kAryoM lakSaNasaMyuktazcAnyathA azubhakaraH // 15 // guNadoSAn na jAnAti taM zilpinaM tu varjayet / vRSabha lakSaNahIna hAya tA rAjAne, kAnahIna hoya teA prajAne hAnikartA che. zigaDAhIna heAya te dravyanI hAnI karAve; khAMdhahIna hoya tA dukALa paDe; pagahIna hoya te adhunA ane paganA nAza kare; e rIte vRSabhanA mATA doSa laguvA AvA lakSaNathI hIna vRSabhane vajra vAtajavA, zubha lakSaNavALA vRSabha
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziva ane pArvatIjI: devAMganA vidhicitA, ghAnAM deva svarUpe
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNahIlapura pATaNano bAramI sadInI kaLA-kRtirUpa paMcAsarajIno jaina prAsAda zilpazAstrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zipavizArada
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSabha lakSaNam a. 15 jJAnaprakAza dIpAva 225 sukhadAyaka che. tethI lakSaNayukta naMdI sthApana karo. lakSaNahIna azubhakartA che. A guNadene je zilpi na jANato hoya tevA zipine paNa tajI devo. 12-15, vRSabhanI UMcAI-- prAsAdagarbhaH krIyate garbhAdhana ca pIThikA // 16 // liGgaH pIThikAmAnena tanmAne vRSabho bhavet / anyathA na karttavyaM karttavyaM zubhamuttamam // 17 // | ti nahIzvara jo pazcama niE FI iti zrovizvakarmaNA kRte jJAnaprakAzadIpArNave vAstuvidyAyAM naMdikezvaralakSaNo paMcadazamo'dhyAyaH // 15 // prAsAdanA garbhagRhanA ardhabhAge pIThikA (vistAramAM) karavI. pIThikAnI paheLAIne mAne rAjaliMga lAMbuM karavuM ane pIThikAnI uMcAI jeTalI vRSabhanI laMbAI karavI. A mAnathI vRSabha kara zubha che. 16-17 ItizrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAnA jJAnaprakAza pANIne nadI kizvara lakSaNa nAmane zila5 vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe karela zilpaprabhA nAmanI bhASA TIkAne paMdarame acAya samAsa,
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpANave poDazo'dhyAyaH // caturviMzati-gauryAH svarUpam zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi gauryAdicaturviMzatim / caturbhunA trinetrA ca sarvAbharaNabhUSitA / / 1 // pItAGgI pItavarNA ca pItavastravibhUSitA / ekavaktrA trinetrA ca svarUpe yauvanAnvitA // 2 // suprabhA sutejAdyA ca mukuTena virAjitA / prabhAmaMDalasaMyuktA kuMDalAbharaNabhUSitA // 3 // hArakaMkaNakeyUrA pAdayonUpurAsthitA / siMhaskaMdhe samArUDhA nAnArUpakarodyatA // 4 // zrI vizvakarmA kahe che ke have huM viza gaurI Adi mUrtionuM lakSaNa kahuM chuM. pratyeka gaurI cAra bhujAyukta, traNa netravALI, sarva AbhUSaNayukta, pILA varNanA zarIravALI, pILAM vastra dhAraNa karelI, eka mukha ane traNa netravALI, yauvanAvasthAvALI, suMdara kAnti ane tejavALI, mAthA upara mukuTa dhAraNa karela, prabhAmaMDaLa yukta, kAne kuMDaLa, chAtIe hAra, hAthe kaMkaNa, bhUjAmAM keyUra, pagamAM jhAMjhara dhAraNa karelI, (sAdhAraNa rIte) siMhanA vAhanavALI, aneka rUpa karanArI, evI pratyeka gaurI mUrti jANavI. 1-4 devagAMdharvagaNena pUjitA suragaNaistathA / kRtayuge totalA nAma pUjyate brAhmaNaiH sadA // 5 // tripurAkhyA tu kSatriyaiH saubhAgyA ca vaizyastathA / vijayA zUdrajAtibhiH pUjyAzcatvAro brAhmaNaiH // 6 // 1, dIpAva maMthanAM A vItha gaura svarUpa ane graMthamAM jovAmAM AvatA nathI. aparAjitasUtrasaMtAna, rUpamAna, rUpAvatAra, vAsumaMjarI Adi graMthamAM gaurInAM bAra svarUpe Apela che. jayAre ahIM vIza ApelAM che. vaLI A mAM ApelAM gaurI svarUpamAM cha svarUpa ugratAmasarUpa caMDI jevI che. bAkInAM aDhAra svarUpe rAjasacAvika che. anya graMthamAM ApelAM bAre savarUpe sAtvika che, temAM eka uma nathI.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvizati gauryA svarupam a. 16 zAnaprakAza dIpArNava - 27. trayazca rAjyajAtibhiH dvayo vaizyaizca pUjyate / caiA nAmika........................ 7 nA devagaNa ane gAMdharva gaNethI ane asurethI pUjAelI, kRtayugamAM te teTalA nAmathI prasiddha che. tene brAhmaNe e haMmezA pUjavI. tripurA nAmanI devI kSatrie, saubhAgyA nAmanI devI e ane vijyA nAmanI devI zaka jAtie pUjavI. A cAre devIone brAhmaNoe pUjavI. tetalA sivAyanI devIone kSatrioe pUjavI, saubhAgyA ane vijyA e be devIo vezyAe pUjavI, ane vijyA eka devI dvAe pUjavI. 5-6-7 phaka taralA devI tripurA jevI saubhAgyA devI vijayA devI 1 tetaladevInuM svarUpa dakSiNe cAkSamAlAM ca tasyAdhazca kamaMDalum / tathaiva pIchikA vAme vAmAdhaH zaMkhamuttamam // 8 // rUpeNa totalA nAma mUrtizca iMsavAhinI / jenA jamaNA upalA hAthamAM mALA, jamaNa nIcalA hAthamAM kamaMDaLa, DAbA uparanA hAthamAM pAchikA ane nIcenA DAbA hAthamAM zaMkha dhAraNa karelAM che evA svarUpavALI haMsanA vAhanavALI tetalA nAme gaurI jANavI. 8 2 tripurA devI abhayaM ca dakSiNe iste tasyorce'GkuzamaGgule // 9 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 caturvizati gauryA svarupam a, 16 jJAnaprakAza dIgargava pAzaM ca vAmahaste tu liGgaM ca tadadhaH sthitam / pretAsanA mahAdevI tripurA nAma mUrtikaH // 10 // | tripurAdevIne jamaNA hAthamAM abhaya, uparanA hAthamAM aMkuza, DAbA upalA hAthamAM pAza ane nIcenA DAbA hAthamAM zivaliMga dhAraNa karelI evI preta upara savArI karanArI evI tripurA nAmanI mahAdevI-gaurI jANavI. 9-10 3 saubhAgyAvI dakSiNe cAkSasUtraM ca tasyove padmamuttamam / vAme tu pustakaM caiva vAmAdhaH phalamuttamam // 11 // garuDe ca samArUDhA saubhAgyavettA mUrtikaH / saubhAgyA devInA jamaNA hAthamAM mALA, jamaNA upalA hAthamAM kamaLa, DAbA hAthamAM pustaka, DAbA nIcalA hAthamAM phaLa (mAtuliMga), garUDanI savArI karelI che evI saubhAgyA nAmanI devI jANavI. 11 4 vinyA havI- . dakSiNe cAkSasUtraM ca tave daMDamuttamam // 12 // vAme tu pustakaM caiva vAmadhazcAbhayaM tathA / prasannamukhA devI ca vijayA nAma mUrtikaH // 13 // jenA jamaNA hAthamAM mALA, uparanA jamaNA hAthamAM daMDa, DAbA hAthamAM pustaka ane DAbA nIcalA hAthe abhaya che tevI prasanna mukhavALI devIne vijyA nAmanI mahAdevI jANavI. 12-13 5 gaurI devI dakSiNe cAkSasUtra ca bhUjoyazvarameva ca / gaNaM ca vAmahaste ca tasyAzca kamaMDalum // 14 // gaurI nAmena vikhyAtA mUrtizca siMhavAhinI / jenA nIcenA jamaNA hAthamAM mALA, uparanA jamaNA hAthamAM ziva, DAbA hAthamAM gaNapati ane nIcenA hAthamAM kamaMDala dhAraNa karelAM che ane siMhanuM vAhana che evI gaurI nAmanI devI jANavI. 14 * :-2-devatAmUrtiprakaraNe aSTamo'dhyAya- . atha gaurI pravakSyAmi pramANaM mUrtilakSaNam / caturbhujA trinetrA ca srvaabhrnnbhuussitaa|| godhAsanoparisthA ca kartavyA sarvakAmadA // 1 // // iti gaurImUrti sAmAnya lakSaNam //
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 226 catuvizati gauryA svarupam a. 16 zAnaprakAza dIpANava 6 pArvatI devI dakSiNe cAbhaya caivaM tUce liGgamIzvaram / / 15 / / vAme gajAnana caiva mAtuliGga cAdhaHsthitam / godhikA lAMchanaM caiva pArvatI nAma mUrtikaH / / 16 // jenA jamaNA nicalA hAthe abhaya mudrA che. uparanA hAthamAM zivaliMga che, DAbA uparane hAthamAM gaNapati ane nIcenA hAthamAM bIrU-phaLa dhAraNa kareluM che ane ghonuM vAhana che evI pArvatI nAmanI devI-mUrti jANavI. 15-16 7 zazvarI devI abhaya dakSiNe haste tadUrdhvaM rudrameva ca / / vAme gaNapatiM caiva vAmAdhaH cAkSamAlikA // 17 // siMhavAhane samArUDhA zUlezvarI nAma mUrtiSu / jenA jamaNA nIcalA hAthe abhaya mudrA che. upalA hAthe zivaliMga che. umA ca pArvatI gaurI lalitA ca zriyA tathA / kRSNA ca himavantI ca raMbhA ca sAvitrI tathA // trikhNdd| totalA caiva tripurA dvAdazoditAH // 2 // iti gaurI nAmAni // akSasUtraM ca kamala darpaNa ca kamaMDalu / umA nAmnA bhavenmUktiH pUjitA tridazairapi // 3 // ityumA (1) KALANGANAWSPA umA calalI umA pArvatI zArI lalitA
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 caturvizati gauryA svarupam a. 16 jJAnaprakAza dIpArNava DAbA upalA hAthamAM gaNapati, ane nIcalA hAthamAM mALA dhAraNa karelI che evI siMhanA vAhanavALI zrezvarI devInI mUrti jANavI. 17 CelevI dakSiNe cAkSamAlAM tu tave liGgameva ca // 18 // vAme gaNapatiM caitra tasyAdhaH panamuttamam / godhikA vAhane caiva lalitA nAma mUrtiSu // 19 // jenA jamaNA nIcalA hAthamAM mALA, uparanA hAthamAM zivaliMga, DAbA upalA hAthamAM gaNapati ane nIcalA DAbA hAthamAM kamaLa dhAraNa karelAM che ane ghanuM vAhana che evI lalitAdevInI mUrti jANavI. 18-19 8 varI hevI abhayaM dakSiNe haste tave IzvaraM tathA / vAme gaNapati caitra vAmAdhazva kamaMDalum // 20 // .........IzvarI siMhavAhinI / ko ma RE Tyi -- izvarI manezvarI umApati vINA akSasUtra zivaM devaM gaNAdhyakSa kamaMDalum / agnikuMDobhaye pakSe pArvatI parvatodbhavA // 4 // iti pArvatI 2) akSasUtrAbhaye padma tasyoce tu kamaMDalum / gauryAzva mUrtirityuktA kartavyA zivazAsinI // 5 // iti gaurI (3) akSasUtraM ca vINe dve kamaMDaluH kareSu c|| lalitA ca tadA nAma siddhacAraNasevitA // 6 // iti lalitA (4)
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvizati gauryA svarupama a.16 jJAnaprakAza dIpArNava 231 jenA jamaNA nIcalA hAthe abhaya mudrA, uparanA hAthamAM zivaliMga, DAbA upalA hAthamAM gaNapati, ane DAbA nIcalA hAthamAM kamaMDaLa dhAraNa karela evI izvarI devI jANavI. 20 10 manezvarI devI padma dakSiNahaste ca taveM IzvaraM tathA / / 21 / / vAme gaNapatiM caiva vAmApazcAbhayaM tathA / / siMhavAhanasamArUDhA manezvarI nAma mUrtiSu // 22 / / jenA jamaNu nIcalA hAthamAM kamaLa, uparanA hAthamAM zivaliMga, ane DAbA uparanA hAthamAM gaNapati, ane nIcenA hAthe abhaya mudrA che ane jenuM siMhanuM vAhana che evI mAnezvarI devInI mUrti jANavI. 21-22 11 bhApati devI abhaya dakSiNe haste taveM Izvara tathA / vAme gaNapatiM caiva vAmAdhaH padmamuttamam // 23 // umApatinAmA mUrtiH devI ca siMhavAhinI / godhAsanAkSasutrA padmAbhayaM ghara karam / zriyAmUrtistadA nAma gRhe pUjyA zriye sA // iti zriyA (5) akSasUtraM kamaMDalu hRdaye ca puTAMjali / paMcAgnayazca kuMDeSu kRSNA nAma suzobhanA // 8 // iti kRSNA (6) himavaMtI zelarAjI zabdavasAta parisujA? panna dapaNAbhaya tu vivAhe tu mAhezvarI // 9 // iti himavaMto (7) 7 - -- - kamaranI 2
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23ra caturvizati gauryA svarupam a.16 zAnaprakAza dIpArNava jenA nIcalA jamaNA hAthe abhaya, upalA hAthe zivaliMga, DAbA upalA hAthe gaNapati, DAbA nIcalA hAthe kamaLa dhAraNa karelI che evI siMhanA vAhanavALI umApati devInI mUrti jANavI. 23 12 vINAdevI - padma ca dakSiNe haste tave liGgameva ca // 24 // gaNeza vAmahaste ca liGga tadadhaHsthitam / / siMhAsane samArUDhA vINeti nAma mUrtiSu // 25 // jenA jamaNA nIcalA hAthe kamaLa, uparanA hAthe zivaliMga, uparanA DAbA hAthe gaNapati, ane DAbA nIcalA hAthamAM liMga dhAraNa karela che tevI siMhanA vAhanavALI vINAdevInI mUrti jANavI. 24-25 13 haritanI devI- dakSiNe ca mAtuliGga taveM Izvara tathA / vAme gaNapatiM caiva vAmAdhazca kamaMDalum // 26 // godhAsane samAruDhA hastinI nAma mUrtiSu / jene jamaNA nIcalA hAthamAM phaLa, upalA hAthamAM zivaliMga ane DAbA upalA hAthamAM gaNapati, ane DAbA nIcenA hAthamAM kamaMDala dhAraNa karanArI dhonA vAhanavALI evo hastinI devInI mUti jANavI. 26 ' E hastinI trinetrA
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 caturvizati gauryA svarupam a. 16 zAnaprakAza dIpAva 14 trinetrA devI akSasUtra dakSiNe ca tave IzvaraM tathA // 27 // vAme gaNapati caiva mAtuliGgamadhaH sthitam / siMhAsane samArUDhA trinetrA nAma mRtiSu // 28 // jenA jamaNA nIcalA hAthamAM mALA upalA hAthamAM zivaliMga uparanA DAbA hAthamAM gaNapati, ane nIcenA DAbA hAthamAM bIjerU-phaLa dhAraNa karelAM che tevI siMhanA upara beThelI trinetrA devInI mUrti jANavI. 228 15 ramaNa devI akSasUtraM dakSiNe ca tave IzvaraM tathA / vAme gaNapatiM caiva tasyAdhaH pustakaM tathA // 29 // haMsavAhanamAruDhA ramaNA nAma mRtiSu / kamaMDalvakSavajrAMkuza gajAsanasaMsthitA / pratItodbhavadrUpA raMbhA ca sarvakAmadA // 10 // iti raMbhA (6) akSasUtra' pustakaM ca dhatte pana kamaMDalum / caturvaktrA tu sAvitrI zrotriyANAM gRhe dvitA // 11 // iti sAvitrI (9) akSasUtra vajrazaktim tasyAzca kamaMDalum / / trikhaMDAM pUjayennitya sarvakAmaphalapradA // 12 // iti trikhaMDA (10) SUPPS Dona ani na. sAvitrI laws tAtA tripurA
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra34. catuti va - 26 jAnA hAtha jenA nIcalA jamaNA hAthamAM mALA, uparanA hAthamAM zivaliMga uparanA DAbA hAthamAM gaNapati, nIcenA DAbA hAthamAM pustaka dhAraNa karela che tevI siMhanI savArIvALI ramaNA devInI mUrti jANavI. 29 16 phUlakalA devI pana ca dakSiNe haste tasyo panamuttamam // 30 // pustakaM vAmahastena tathAdhazca kamaMDalum / kamalAlAcchanaM caiva devInAma kulakalA // 31 // jenA jamaNA nIcalA hAthamAM kamaLa dhAraNa karela che, jamaNA uparanA hAthamAM paNa kamaLa che, DAbA upalA hAthe pustaka che, ane DAbA nIcalA hAthamAM kamaMDaLa dhAraNa karela che tevI kamaLanA vAhanavALI kulakalA devI jANavI. 30-31 17 aMdhAdevI akSamAlAM dakSiNe ca tasyodhve padmamuttamam / darpaNaM vAmahaste ca vAmAdhaH phalamuttamam // 32 // hastino vAinA devI jaighAnAmato mUrtiSu / jenA jamaNA-nIcalA hAthamAM mALA tathA uparanA hAthamAM kamaLa che jenA DAbA uparanA hAthamAM darpaNa ane nIcenA hAthamAM phaLa dhAraNa karela che tevI hAthInA vAhanavALI evI jaMdhA devInI mUrti jANavI. 32 UNI jadhAvI vijyA rAvanegA
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 caturSizati gauryA svarupama ma. 16 bAnaprakAza dIpAva 18 aikya vijayA-- varadaM dakSiNe iste tasyorve'kuzamuttamam // 33 // pAzaM ca vAmahaste tu vAmAdhazcAbhayaM tathA / brahmA viSNustathA rudra Izvarazca sadAzivaH // 34 // ete paMca mahAmoktAH pAdamUle vyavasthitAH / tryailokyavijayA naam........................|| 35 // jenA jamaNuM nIcenA hAthe varada mudrA tathA uparanA hAthe aMkuza che, DAbA uparanA hAthamAM pAza (phAMso) tathA nIcenA hAthamAM abhayamudrA che; evI brahmA, viSNu, rUka, izvara ane sadAziva e pAMca mahAna devenA paganA mULamAM rahenArI evI lokya vijayA nAme devInI mUrti jANavI. 33-34-35 19 kAmezvarI devI dakSiNe cAkSasUtraM ca tavaM padmamuttamam / . pustakaM vAmahaste tu vAmAdhazcAbhayaM tathA // 36 // kamalAsanamAruDhA devI kAmezvarI tathA / jenA jamaNu nIcelA hAthamAM akSamALA, upalA hAthamAM kamaLa che, DAbA upalA hAthamAM pustaka ane nIcenA hAthamAM abhaya mudrA dhAraNa karela che tathA kamaLanuM Asana che evI kAmezvarI devInI mUti jANavI. 36 20 24tne|-- abhayaM dakSiNe haste tadUdhai khaDgameva ca // 37 // vAme takSakaM caiva tasyAdhaH phalaM bhavet / / pretAsanA samAruDhA raktanetrA ca nAmataH // 38 // jenA jamaNA nIcalA hAthe abhaya mudrA tathA upalA hAthamAM khaDaga che. DAbA uparanA hAthamAM takSaka (sarpa) che ane DAbA nIcenA hAthe phaLa dhAraNa karela che ane preta (zaba)nA vAhanavALI evI raktanetrA devInI mUrti jANavI. u7-38. 21 2, 22 minI, 23 pakSamA , 24 ravI-- caMDinItAnI dayanI (2) jaMbhinI jvalatamamA / sahitaM bhairavarUpA koTarAkSI ca bhISaNI // 39 // pretAruDhA vizAlA ca dvAdaza paMcalocanA / (2) paMcamahAdIptamudrA................paMcakabhUSaNA // 40 // siMhacarmaparidhAnA gajacarmottarIyakam / nIlotpalasamAbhAsA sUryakoTisamaprabham / / 41 //
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zani na phlaws a. 26 zAnadAza vALA M che caDI jabhinI javAlAjhamA bheravI caMDI devI, aMbhinI devI, vAlAprabha devI ane bheravI devI e cAre devIo bhayaMkara rUpavALI, bokhalA jevI AMkhevALI, preta (zaba) para beThelo, bAra athavA pAMca vizALa netravALI (2), pAMca mahA tejasvI mudrAvALI, pAMca AbhuSaNavALI; siMhanA carmane dhAraNa karanArI, hAthInA carmane uttarIya vasanI jema (janoInI jema) dhAraNa karanArI, nIla kamaLanA jevI kAMtivALI, kaDo sUryanA teja jevI tejasvI te cAre devIonuM svarUpa che. 39-41 kapAlAbharaNaM khaNDa khaMDa SaDvargadhAriNI / kapAlakhaDgadharA jJeyA tryailokodyotayaTikA // 42 // zarasAraGgadharA divyA pAzAGkuzadharA ca tu / sarpakuMDalasaMyuktA sarpAbharaNabhUSitA // 43 // sarpakaMkaNakeyUrA nAnAbharaNabhUSitA / / ityevaM bhairavIdevI sapAdaparikIrtitA // 44 / / itizrI vizvakarmaNA kRne vAstuvidyAyAM zAnaprakAza dIpArNave caturvizati gaurIdevI lakSaNonAma SoDazo'dhyAyaH // 16 // muMDanI mALA gaLAmAM dhAraNa karanArI, cha varga (kAma, krodha, meha, mada, labha ane ahaMkAra)vALI, muMDa (khAparI) khaDagane dhAraNa karanArI, ane traNe lokane prakAzita karanArI, ghaTikAvALI dhanuSabANu, pAza ane aMkuzane dhAraNa karanArI, kAne sarSanA kuMDaLa ane sapanAM AbhUSaNe, sapanAM kaMkaNa ane bAju
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvizati gauryA svarupam a. 16 jJAnaprakAza dIpArNava 237 baMdhavALI, ItyAdi aneka AbhUSaNathI zebhatI evI bharavI Adi cAre devIo jANavI. 42-4 ItizrI vizvakarmA vicita jJAnaprakAza dIpAvane vAstavighAnA vIza bairI devInAM lakSaNa para zipa vizArada prabhAzaMkara AdhaDabhAI somapurA zikapazAstrIe racelI zika prabhA nAmanI bhASAnIkA sAthenA - soLamA ayAya samApta. caturvizatI gaurInuM sAmAnya svarUpa (dIpArNava mate). cAra bhujA, traNa netra, sava' AbhuSaNethI zobhatA, pILA varNanA, pILA vastro vALA ekamukha yauvanasvarUpa, tejaprabhAvALA muphaTa kuMDaLathI zobhatA; kArakaMkaNa, keyura, paganupura jhAMjhara paherelA ane vizeSa karIne siMhanA vAhanavALA che (anya pazu vAhane kaghA che) nuM zuM vAhana karyuM che. Ayudha Ayudha 1 nAma jamaNA hAthamAM kAbA hAthamAM kama nAma jamaNA hAthamAM kAbA hAthamAM upawA nIcalA upalA nIcalA upalA nIcalA upalA nIcalA 1 talAdevI mALA kamaMDaLa pIchImA zaMkha 13 haritanI zivaliMga khAtuli gaNapati maMDaLa vAhana haMsa vAhana che 1 tripurAdevI aMkaza abhaya pAca zivaliMga 14 trinetrAdevI zivaliga mALA gaNapati phaLa vAhana preta traNa netra ane vAhana siMha ke saubhAgyavI pada mALA pustaka phaLa 15 ramagAvI zivaliga mALA gaNapati purataH vAhana gaDa vAhana haMsa ja vijayAdevI daMDa mALA pustaka abhaya 16 kulakalAdevI kamaLa kamaLa pustaka maMDaLa vAhana siMha | Asana kamaLa 5 gaurIdevI thinkiMga mALA gaNapati kamaMDaLa17 aMdhAdevI kamaLa mALA darpaNa phaLa vAhana siMha vAhana hAthI 6 pArvatIdevA zivaliMga abhaya gaNapati phaLa 18 evijaya akatha vada pAsa anya vAhana | vAhana siMha cha thozvarI zivaliMga ajaya gaNapati mALA kAmezvarIdevI kamaLa mALA pustaka anya vAhana siMha mAsanuM kamaLa 8 lAlatAdevI zivaliMga mALA gaNapati maMDaLaraktastrAvI khaDaga abhaya sapa' phaLa vAhana ghela vahana prata 9 izvarIdavI sivaliMga abhaya gaNapati kamaMDaLa2 caMDIdevI muM, khAna, ghaMTikA, dhanuSa bANa, pAza ekaza ane 10 minezvarIdevI zimi kamaLa gaNapati abhayAra2 minIdevI drAkSa dhAraNa karanArI, bhayaMvAhana siMha , 1 kara svarUpa, bekhalA jevI akhiA bAra amara paya che, 11 umApatidevI zivaliMga ajaya gaNapati kamaLa navala pramAdevI mahAtejasvI, saba upara vAhana siMha | beThelI, nIlakamaLanA varNanI, 12 vASA ziliMga kamaLa maNapati zivaliMga 24 harIdavI vAhana si siMhayama oDhelI. sapanAM | sava' AbhuSaNavALI; kaMkaNa, bAjubaMdha, kaNe sapanA AbhUSaNavALI. uparanI cAvIsa devIomAM bIjI saubhAgyA, vIsamI raktanetrA 21 caMDI, 22
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 caturvizati gauryA svarUpam a.16 hAnaprakAza dIpANa va jaMlinI, 20 navalakabhA, 24 bhairavI, A cha devInAM varUpa ugratAmasa che bAkInA rAjasa sAtvika svarUpanI adAra devIo che. dvAdaza gaurI ravaja (devatAmUrti prakaraNa mate). cAra hAtha, traNa netra, rA' prakAranA bhAbhuSaNethI zobhatAM, ane ghenuM sarvane vAhana che (raMbhA sivAya). mAyudha bAyu ama nAma jamaNA hAthamAM kAbA hAthamAM | kama nAma jamaNA hAthamAM DAbA hAthamAM nIce upara nIce upara nIce upara nIce upara 1 umA akSatra kamaLa paNa kamaMDaLa 7 himavatI pa% darpaNa anya 2 pArvatI mALA zivaliMga gaNapati kamaMDaLa 8 raMbhA kamaMDaLa mALA vaja aMkuza nIce be bAju amita hAthInuM vAhana * gaurI mALA abhaya kamaLa kamaMDaLa ! 9 sAvitrI mALA pustaka kamaLa kamaMDaLa 4 lalitA mALA vINA vaNA kamaMDaLa cAra mukhavALA sAvitrI * ziyA mALA abhaya varada trikhaMDA mALA ja zA kamaMDaLa 6 kRSNA mALA pothI kamaMDaLa 11 tetalA thala mALA ka veta cAmara puTAMjalI-paMcamuM agninA 3 tripurA pAza aMkuza abhaya varada 3 | jone.' 11 rI lalitA pArvatI (juo : phUlezvarI 14 thI 18 a. 16)
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave saptadazamo'dhyAyaH ! dvAdaza sarasvatI svarUpam zrIvizvakarmA uvAca 'athAtaH sampravakSyAmi dvAdaza vANI lakSaNam / caturbhunAthaikavaktrA mukuTena virAjitAH // 1 // prabhAmaMDalasaMyuktAH kuMDalAnvitazekharAH // vastrAlaMkArasaMyuktAH surUyA yauvanAnvitAH // 2 // subhasannAH sutejAdyA nityaM ca bhaktavatsalAH // zrI vizvakamAM kahe che have huM bAra sarasvatI devInAM svarUpa lakSaNa kahuM chuM. te cAra bhUjAvALI, eka mukhavALI, mukuTane dhAraNa karanArI, bhAmaMDaLavALI, kAnamAM kuMDala, vastra ane AbhuSaNavALI, svarUpavAna, yauvanAvasthAvALI, prasanna mukhavALI, mahAtejasvI, evI sarasvatI devI bhaktonA kalyANa karanArI jANavI. 1-2 1 prathamA sarasvatI- dakSiNAzcAkSasUtra tave patramuttamam // 3 // vINAM vAmakare jJeyA vAmAdhaH pustakaM tathA / 40 Ad. A sarasvatI prathamA sarasvatI dvitIyA kamalArUsaNI 1 ahI ApelAM bAra sarasvatI devInA vAhananuM svarUpa kaMsanuM samajavuM. A
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 tAjA sarasvatI dattakavjU ka. 27 zAkhA vALa nIcalA jamaNA hAthamAM akSamALA, upalA hAthamAM kamaLa, DAbA upalA hAthamAM vINA, ane nIcenA DAbA hAthamAM pustaka dhAraNa karela che evI prathama sarasvatI devI jANavI. 3 2 dvitIya sarasvatI dakSiNAdhakSasUtraM tadUrbha pustakaM tathA // 4 // vINA vAmakare jJeyA tadadhaH padmapustakam / / dvitIyA sarasvatI nAma haMsavAhanasaMsthitA // 5 // nIcalA jamaNA hAthamAM mALA, uparanA jamaNA hAthamAM pustaka, uparanA DAbA hAthamAM vINA ane nIcalA hAthamAM padma-kamaLa dhAraNa karela che evI hiMsanA vAhanavALI sarasvatInuM bIjuM svarUpa jANavuM. 4-5 3 kamalAkSiNe devI- varadaM dakSiNe haste padmapatraM tava'taH / padma vAmakare jJeyaM vAmAdhaH pustakaM bhavet // 6 // ti tRtIyA jhAli nAma ! jenA nIcenA jamaNA hAthamAM varadamUdrA, uparanA hAthamAM kamaLa ane DAbA uparanA hAthamAM kamaLa ane DAbA nIcalA hAthamAM pustaka dhAraNa karela che evo kamalArUkSiNI nAme trIjI sarasvatInuM svarUpa jANavuM. 6 varUpe devatAmUrti prakaraNa graMthathI sAva bhinna che. aparAjita satrasaMtAna ane rUmaMDanamAM bAra sararavatInA ravarUpe ApesAM nathI. devatAsiMgAjaLa gAmo thA-cA dAvA sAravAra ekavaktrAH caturbhujA mukuTena ghirAjitAH / prabhAmaMDalasaMyukAH kuMDalAnvita zekharAH // 79 // // iti sarasvatInAM sAdhAraNa lakSaNam // akSapamaM vINAM pustaka mahAvidyA prakIrtitA / iti mahAvidyA-1 akSa pustaka vINAM padma mahAvANI nAmataH // 80 // iti mahAvANI-2
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza sarasvatI svarupam a. 17 jJAnaprakAza dIpAva 4 nyAhevI dakSiNe varadaM jJeyaM tadUrdhva padmamuttamam / pustakaM vAmahaste ca vAmAdhavAkSamAlikAm // 7 // // iti caturthI jayA nAma // jenA jamaNA nIcalA hAthe varadamudrA che; upalA hAthamAM kamaLa che. ane DAbA upavA hAthamAM pustaka ane sAmA nIcalA hAthamAM mALA dhAraNa karelI te ceAthI jayA nAmanI sarasvatI devI jANavI. cha yAdevI 5 vijayA devI 6. 31 vijayA devI 241 sAra devI varadaM dakSiNe haste cAkSasUtraM tadUrdhvataH / pustakaM vAmahaste ca tasyAdhaH padmamuttamam // 8 // // iti paMcamI vijayA nAma // iti sarasvatI - 4 / ityAryA- 5 rAkSapadmapustaka' zubhAvahA ca bhAratI / iti bhAratI-3 varAmbujAkSapustaka' sarasvatI prakIrtitA // 81 // varAkSa' pustaka' padmam AryA nAma prakIrttitAH varapustakAkSapadmaM brAhmI nAma sukhAvahA // 82 // varapadmavINApustaka' mahAdhenudha nAmataH iti mahAghenu - 7 gharaM ca pustakaM vINA vedagarbhA tathA'mbujam // 83 // iti vedagarbhA iti brAhmI-6
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza sarasvatI svarupam a. 17 zAnaprakAza dIpANava jenA jamaNA nIcalA hAthe varadamudrA che, uparanA hAthamAM mALA dhAraNa karela che, ane DAbA upalA hAthamAM pustaka che, ane nIcalA hAthamAM kamaLa dhAraNa karela che evI pAMcamI vajayA sarasvatInuM svarUpa jANavuM. 8 6 sAraNI hevI varadaM dakSiNe haste pustakaM ca tadurdhataH / akSasUtra kara vAme vAmAdhaH padmamuttamam // 9 // // iti SaSThI sAraMgI nAma // jenA nIcalA jamaNA hAthe varadamudrA, uparanA jamaNA hAthamAM purataka, ane DAbA upalA hAthamAM akSamALA ane DAbA nIcalA hAthamAM kamaLa dhAraNa karela che, tevI chaThThI sAraMgI nAme sarasvatI devInuM svarUpa jANavuM, 9 7 tumarI hevI abhayaM dakSiNe haste Uce cAkSamAlikAm / ' vINA vAmakare jJeyA tasyAdhaH pustakaM bhavet // 10 // .. // iti saptamI tuMbarI nAma / / CORPO tuM barIdevI . nArIdevI savamagalA akSa tathA'bhayaM padma' pustakenezvarI bhavet / itIzvarI-9 akSAbhayaM pustaka ca mahAlakSmIstathotpalam // 84 // iti mahAlakSmI-10 akSaM padma pustakaM ca mahAkAlyabhayaM tathA / iti mhaakaalii-11| akSa' pustakamabhayaM padma mahAsarasvatI // 84 // iti mahAsarasvatI-12 / iti dvAdaza sarasvatyaH /
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 dvAdaza sarasvatI svarupam a.17 jJAnaprakAza dIpArNava * jene nIce jamaNe hAtha abhayamukAyukta che ane uparanA hAthamAM mALA dhAraNa karela che. DAbA upalA hAthamAM vINA ane DAbA nIcalA hAthamAM pustaka che. evI sAtamI tuMbarI nAmanI sarasvatI devI jANavI. 10 8 nAradI devI gharada dakSiNe haste tadUrve pustakaM bhavet / vINA vAmakare jJeyA tasyAdhaH padmamuttamam // 11 // | rUri gaSTamI nA nAma | jenA jamaNuM nIcale hAthe varadamudrA che, upalA hAthamAM pustaka che; DAbA upalA hAthamAM vINuM ane nIcalA hAthamAM kamaLa dhAraNa karela che evI AThamI nAradI nAme sararavatI devI jANavI. 11 9 sarvamaMgalA devI 'dakSiNe varadamudrA tu par3a tasyoparisthitam / vINAM vAmakarorve tu cAdhaH kare tu pustakam // 12 // I , I ti navamI maMgarA nAma jeno jamaNe nIcalo hAtha varadamudrAyukta che, upalA hAthamAM kamaLa ane DAbA upalA hAthamAM vINA che tathA nIcenA hAthamAM pustaka dhAraNa karela che evI navamI sarvamaMgaLA nAme sarasvatI devI jANavI. 12 : 10 vidyAdharI devI-- - padma ca dakSiNe haste UrdhvaM tu cAkSamAlikAm / vINAM ca vAmahaste tu vAmAdhaH pustakaM bhavet // 13 // ti harAmI vidhApara nAma che jenA jamaNA nIcalA hAthamAM kamaLa, uparanA hAthamAM mALA, DAbA upalA hAthamAM vINA, ane DAbA nIcalA hAthamAM pustaka dhAraNa karela che evI dazamI vidyAdharI nAme sarasvatI devI jANavI. 13 .
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 dvAdaza sarasvatI svarUpam a.17 jJAnaprakAza dIpAva 11 sarva vidyAdevI-- dakSiNe cAkSasUtraM tu pana tatastataH / pustakaM ca vAmahaste cAbhayaM tadadhaH sthitam // 14 // // ityekAdazI sarvavidyAdevI nAma / / jenA jamaNA nIcalA hAthamAM mALA, upalA hAthamAM kamaLa, DAbA upalA hAthamAM purataka ane DAbA nIcalA hAthe abhayamudrA dhAraNa karela che tevA agiyAramI sarvavidyA nAme sarasvatI devI jANavI. 14 - ASH vidhA . sarvavidhA sava prasanna (nAra) 12 zAdI abhayaM dakSiNe haste taveM padma dRzyate / pustakaM vAmahaste tu tasyAdhazvAlamAlikAm // 15 // // iti dvAdazI zAradI nAma / / iti zrIvizvakarmaNA kRte vAnaprakAzadIpArNave vAstuvidyAyAM dvAdaza sarasvatI lakSaNAdhikAre saptadazamo'dhyAyaH // 17 / / jenA jamaNA nIcalA hAthamAM abhaya, upalA hAthamAM kamaLa, uparanA DAbA
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza sarasvatI svarUpam a. 17 jJAnaprakAza dIpANava 245 gAmanA pANI nA pAna mAM che tema mAnI hAthamAM pustaka ane nIcenA DAbA hAthamAM mALA dhAraNuM karelAM che tevI bAramI zAradA nAme sarasvatI devI jANavI. 15 itizrI vizvakarmA vicita vAstuvidyAnA tAnaprakAza hIpAno bAra sarasvatI lakSaNa nAmane zi5 vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAi somapurAe karela zilpaprA nAmanI bhASA TIkAne sattA acAya samAsa dAdA sarasvatI svarUpa (dIpAMva mate). sAmAnya svarUpa vana-cAra bhujA eka mukha, mukuTa kaMDalAdi dhAraNa karanArA, tejaprajA maMDaLamukA, raja alaMkAra yukta, vovanA: varavAvALA ane prasanna mukhavALA che, AyuSa Ayudha jamaNA hAthe DAbA hAthe | kama nAma jamaNA hAthe DAbA hAthe nIce upara upara nIce nIce upara upara nIce 1 (1) sarasvatI mALA kamaLa vINA pustaka 7 uMbarI kamaLa mALA vIra pustaka 2 (2) sarasvatI pustaka mALA vINA paut 8 nAradI varada purata vINA kamaLa kamalA rUmanuM varada mALA kamaLa pustaka 9 sarvamaMgalA mALA kamaLa vINA pustaka 4 jagyA varada kamaLa pustaka mALA 1 vidyAdharI kamaLa mALA vaNA pustaka 5 vijaya varada mALA pustaka kamaLa 11 savavA mALA kamaLa pustaka ajaya 6 sAraMgI varada pustaka mALA kamaLa 12 nAradIdevI ajaya kamaLa pustaka mALA kaka pramAM sarasvatInuM vAhana haMsa ane kayaka mayUra vAhana paNa jovAmAM Ave Ave che. ahIM vAhanane ullekha karavAmAM Aveva nathI. ma nAma dAdA sarasvatInuM svarUpa (devatAmUrti prakaraNa mate). sAmAnya svarUpa-e sukha, cAra sujA, mAthe mukuTa, prabhA maMDaLavALA, kaMDalA AbhuSaNothI zobhatuM che. aAyuSa AyuSa krama nAma jamaNe hAthe DAbA hAthe | kama nAma jamaNA hAthe DAbA hAthe nIce upara upara nIce ! nIce upara upara nIce 1 mahAvidyA mALA kamaLa vINA pustaka ! 7 mahAdhenuM varada panna vINA pustaka 2 madharANI mALA pustaka vINA kamaLa | 8 vedamAM varada purata vImA kamaLa 3 bhAratI varada mALA kamaLa pustaka [ 9 izvarI mALA amaya kamaLa pustaka 4 sararavatI varada kamaLa mALA pustaka 10 mahAlakSmI mALA akSaya pustaka kamaLa A varada mALA pustaka kamaLa 11 mahAkALI mALA kamaLa pustaka ajaya 6 bAhmI varada pustaka mALA panna 12 mahAsarasvatI mALA pustaka abhaya padya pratyeka sarasavatIne vizeSa karIne haMsanuM vAhana prAcIna mUrtimAM jovAmAM Ave che. tene ulekha ahIM karavAmAM Avela nathI. - - - - - -
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza sarasvatI svarUpam a. 17 jJAnaprakAza dIpANa va devatAati prakaraNanA pramANeta (TIppaNamAM ApelA) dvAdaza sarasvatI svarUpa.. s * 2 4 2 mahAvidyA mahArANI bhArati . che. sarasvatI. AryA brAhmI
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza sarasvatI svarupam a. 17 zAnaprakAza dIpANa va para 23. = ove madhenu vedana IzvarI jA. mahAlakSmI mahAkALI mahAsaratI
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha vAstuvidyAyAM dIpArNave assttaadshmo'dhyaayH|| // trayodazAditya svarUpam // zrIvizvakarmA uvAca athAtaH saMpavakSyAmi AdityAzca dvayaMkarAH / prayodazAdityAn proktaM rUpaM zrRNu vicakSaNa ! // 1 // * zrI vizvakarmA kahe che -have huM sUrya devanAM tera prakAranA mUrti svarUpa kahuM chuM te he paMDita vicakSaNe ! tame sAMbhaLe. te sUrya devanI mUrtio badhI e bhUjAvALI jANavI e 1 1 Adityadeva prathame haste zaGkha ca vAme padmaka hastake / prathama ca bhavetranAma Adityastu vidhIyate // 2 // * Rs. . S , , ka 1 LIF - ji . OY46 Aditya gautama * sUrya-AdityanAM bAra svarUpe aparAjita sUtrasaMtAna, devatAtaM prakaraNama ane rUpamAnamAM bApelA te ahIM dIpaNuMvamAM ApelA svarUpethI bhinna che. devatAmati prakaraNamAM te cAra hAthanA bAre Aditya rUpe ApelAM che. A sarva deva svarUpe
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayodazAditya svarUpam a. 18 jJAnaprakAza dIpAva 24. jenA jamaNA hAthamAM zaMkha ane DAbA hAthamAM kamaLa dhAraNu karelAM che evA pahelA Aditya nAmanA sUrya deva jANavA. 2 2 ravi prathame haste zaGkha ca vAme tu vajradaMDakam / dvitIya tu bhavedasya ravirnAma vidhIyate // 3 // jenA jamaNA hAthamAM zaMkha ane DAbA hAthamAM vAdaDa dhAraNa karela evA khIjA riva nAmanA sUrya jANavA, 3 3 gautamaheya prathame padma haste ca vAme ca padmadaMDakam / tRtIyastu bhaved devo gautamastu vidhIyate // 4 // jenA banne hAthamAM kamaLa che tevA trIjA gautama nAmanA sUrya devanuM svarUpa jANavuM, 'meM 4 bhAnuptAdeva 32 - prathame padmahaste ca vAme zadala (1) hastake | caturthastu bhavennAma bhAnuptAno vidhIyate // 5 // bhAnuM tAta zAcitta divAkara sAtvika svarUpanA che. A graMthamAM sAmAnya rIte sUryane sAzva rathanuM vAhana kaheluM che. devatA mUrtiprakaraNam a0 4-atha dvAdaza sUyamUrtayaH // zRNu vatsa pravakSyAmi sUryabhedAMzca te jaya / yA prakAzakaH sUryo yAvanmUrtibhirIritaH // 21 // dakSiNe pauSkarimAlA kare vAme kamaMDaluH / padmAbhyAM zobhitakarA sudhAtA prathamA smRtA ||22|| iti sudhAtA - 1
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayodazAditya svarupam a.18 bhAnaprakAza dIpANa va jenA jamaNA hAthamAM kamaLa ane DAbA hAthamAM lIlotarI (3) dhAraNa karela che evA cothA bhAnuptAna nAmanA sUryadeva jANavA. 5 5 zAthittahe-- prathame padma haste ca vAme zaGkha tu hastake / paMcamastu bhaveda devaH zAcittanAma dhAryate // 6 // jenA jamaNA hAthamAM kamaLa ane DAbA hAthamAM zaMkha dhAraNa karela che evA pAMcamA zAcita nAmanA sUryadeva jANavA. 6 6 divAkara deva prathame vajradaMDa ca bAme tu vajradaMDakam / . SaSTamastu bhaved devo divAkaro vidhIyate // 7 // jenA banne hAthamAM vajadaMDa dhAraNa karelA che tevA chaThThA divAkara nAmanA sUrya nathupA. 7 7 zrUtu he prathame vadaMDA ca vAme pamaM tu hastake / saptamaM tu bhavennAma dhUmraketurvidhIyate // 8 // CCT OF dhUmraketu sasa bhAskara zala' vAmakare yasyA dakSiNe soma eva ca / mitrA nAma trinayanA kuzezayavibhUSitA // 23 // iti mitrA-2 prathame tu kare cakra tathA bAme ca kaumudii| mUrtirAryamaNI jheyA sapanau pANipallavI // 24 // ityaryamA-3 akSamAlA kare yasyA vajaM vAme pratiSThitam / / sAmUti raudrI jJAtavyA pradhAnA padmabhUSitA // 25 // iti rudra-4
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayodazAditya svarupam a.18 jJAnaprakAza dIpAva 252 jamaNe hAthamAM vajadaMDa ane DAbA hAthamAM padma dhAraNa karelA che evA dhUmraketu nAmanA sUrya jANavA. 8 8 saMbhavade-- prathame vajradaMDa tu vAme zaGkha ca hastake / aSTamastu bhavennAma saMbhavastu vidhIyate // 9 // jenA jamaNA hAthamAM vajadaMDa ane DAbA hAthamAM zaMkha dhAraNa karelA che evA AThamAM saMbhava nAmanA sUrya jANavA. 9 8 bhAra4231 prathame phalaM haste ca vAme zaGkha tu hastake / navamastu bhavenAma bhAskarastu vidhIyate // 10 // 9 jenA jamaNuM hAthamAM phaLa ane DAbA hAthamAM zaMkha dhAraNa karela che evA navamA bhAskara nAmanA sUrya jANavA. 10 10 sUryadeva prathame phala haste tu vAme daMDa ca hastake / dazamastu bhavenAma sUryadevo vidhIyate // 11 // ( S suva saMtuSTadeva suvaNaketu rathArUDha mAkaDA cakraM tu dAkSaNe yasyA vAme pAzaH suzomanaH / sA vAruNI bhavenmUrtiH padmavyagrakaradvayA // 26 // iti varuNa-5 kamaMDaludakSiNato'kSamAlA caiva vAmataH / sA bhavet sasmitA sUryamUrtiH padma vibhUSitA // 27 // iti sUrya-6
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ para trayodazAditya svarupam a. 18 jJAnaprakAza dIpAva jenA jamaNA hAthamAM phaLa ane DAbA hAthamAM phreMDa dhAraNa karela che. evA dazamA sUrya deva jANavA. 11 11 saMtuSTa deva- prathame cakra haste ca vAme padma tu hastake | akAdazamo bhavenA saMtuSTastu vidhIyate // 12 // jenA jamaNA hAthamAM cakra ane DAbA hAthamAM padma dhAraNa karelA che evA agiyAramA saMtuSTa nAma sUrya jANavA. 12 12 suvaNaeN ketu deva- prathame phala haste ca vAme padmaM tu hastake | dvAdazamo bhavenAma suvarNaketurdhIyate // 13 // jenA jamaNA hAthamAM phaLa ane DAkhA hAthamAM kamaLa dhAraNa karelA che evA suvahu ketu nAmanA sUrya jANavA. 13 13 bhAI 'hetra--- ubhayorhastayoH padme rathArUDhaca saMsthitaH / trayodazamo bhavennAma mArkeDastu vidhIyate // 14 // itizrI vizvakarmaNA kRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAza dIpAtre trayodazAditya mUrtti lakSaNa nAmASTadazamo'dhyAyaH / / 16 / / jenA anne hAtheAmAM kamaLa dhAraNa karelAM che ane ratha para beThelA che evA teramA mArkeDa nAmanA sUrya deva jANavA. /14 itizrI vizvakarmA viracita jJAnaprakAza dIpA ne vAstuvidhAnA tera Aditya%0tra mUti lakSaNa para zilpa vizArada prazAzakara eghaDabhAI sAmapurA zilpazAstrIe racelI zilpaprabhA nAmanI bhASATIkA sAthenA aDhAraJA adhyAya samApta, yasyAstu dakSiNe zUlaM vAmahaste sudarzanam / bhagamUrttiH samAkhyAtA padmahastA zubhAya vai // 28 // iti bhaga-7 atha vAmakare mAlA trizUlaM dakSiNe kare / sA vizvamUttiH sukhadA padmalAMchanalakSitaH // 29 // iti vizva mUrti - vivasvAna-8 pUSAkhyasya ravermUrti dvibhujA padmalAMchanA | sarvapApaharA jJeyA sarvalakSaNalakSitA // 30 // iti pUSA-9 dakSiNe tu gadA yasyA vAmahaste sudarzanam / padmavyagrA tu sAvitrI mUrttiH sarvArthasAdhinI / / iti sAvitrI savitA 10
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- kAnAka (erIssA ) nA sUryanI kaLAmaya parivALI mUrti dIpAva a. 18
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMgAjInI kaLAmaya bhagna pratimA, uDIyAH orIssA dIpAva a. 18
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayodazAditya svarUpam a. 18 zAmaprakAza dIpArNava dIpArNava mate sarvadevanA sAtvika rU5 be hAthanA kahe che temAM trIjA gautama ane teramAM mAkaDadevane beu hAthamAM kamaLa dhAraNa karAvela che. phakta mAkakavane ratha upara esArelA che. anya graMthomAM sAmAnya rIte sUryane satAdha rathanuM vAhana kaheluM che paraMtu ahIM vAhanane ulekha karavAmAM Avela nathI. Ayudha AyuSa krama nAma jamaNA hAthamAM DAbA hAthamAM ! kama nAma jamaNA hAthamAM kAbA hAthamAM 1 Adityadeva zaMkha kamaLa ! cha dhUmraketu vajadaMDa kamaLa 2 ravi zaMkha vajadaMDa ; 8 saMbhavadeva vajadaMDa zaMkha 3 gautama 50 5ghadaMDa 9 bhAskara . phaLa saMkha 4 bhAnumAna maLa zatadA 10 muvi phaLa (lIlerI) 1 saMtuSTadeva kamaLa pa zAcita kamaLa zaMkha 12 suvarNatu phaLa 6 divAkara vajadaMDa vajadaMDa | 17 mA deva kamaLa kamaLa thArUDha cakra pana dvAdazAhitya svarUpa (devatA mUrti prakaraNa mate). A mUrtio lagabhaga cAra hAthavALI kahI che. temAM vaNa kharAnA hAthamAM be kamaLa aspaSTa rIte kahyA che. phakata eka puvA sUryane be hAthamAM kamaLa kahyA che ane bAramA viSNune sudarzana ane kamaLanA be hAtha kalA che. vizeSa hAthamAM kamaLanuM kahyuM nathI. bAyu mayuddha krama nAma jamaNA hAthamAM kAbA hAthamAM ! kama nAma jamaNA hAthamAM DAbA hAthamAM sudhAtA kamaLanI mALA kamaMDaLa 7 bhaga thala sudarzana be hAthamAM kamaLa be hAthamAM kamaLa 2 mitrA samarasa (amRta) thala 8 vivasvAna trizala mALA be hAthamAM kamaLa (vizvamUrti) be hAthamAM kamaLa * AryamaNi caka gadA 9 puSA kamaLa kamaLa be hAthamAM kamaLa phakta be hAtha mALA vaja be hAthamAM kamaLa 10 savitA gadA sudarzana cI pAza be hAthamAM kamaLa be hAthamAM kamaLa 11 vaNa suva (sara) hemanuM kAjaLa kamaMDaLa mALA be hAthamAM kamaLa be hAthamAM kamaLa ! 12 viNa sudarzana kamaLa sUryane sAtha rathanuM vAhana anya graMthomAM kahela che paraMtu ahIM vAhanane ulalekha karavAmAM Avela nathI. 6 sUrya
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 trayodazAditya svarUpam a.18 zAnaprakAza dIyArNava TIpaNamAM ApelA dvAdazatyi svarUpa avatAmUrti prakaraNa) ( 5 karuM? sudhAtA mitra a.Ayama varUNa saya
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayodazAditya svarupam a. 18 ga savitA jJAnaprakAza dIpArNava vivasvAna svA puSA viSNu 55
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ I gaya vAstuvidyA dvArA | phUmaviviMzati zitalodhyAyaH 3 mAsa che zrIvizvakarmA uvaac1 brahmAnA pAMca prAsAda-- athAtaH saMpravakSyAmi vibhaktichaMdalakSaNam / / pUrNabhadraH subhadrazca zrIzailaH kumudodbhavaH // 1 // sarvatobhadra AkhyAtAH prAsAdA brahmaNaH priyAH / zrI vizvakarmA kahe che-"have prAsAdanAM taLa AdinAM lakSaNe kahuM chuM: 1 pUrNabhadra, 2 subhadra, 3 zrIzela, 4 kumude dvava ane 5 sarvatebhadra, e pAMca prAsAde brahmAne priya che. 1 2 viSNunA pAMca prAsa kSattivArSikUda zravaNa vinarAzA . garuDazca samAkhyAtAH paMcate harivallabhAH // 2 // 1 kIrtipatAka, 2 RSikuTa, 3 zrIvatsa, 4 vijaya ane pa garUDa, e pAMca prAsAda viSNune vallabha che. 2 3 jinadevanA pAMca prAsAda padmarAgo vizAlAkSo vibhavo ratnasaMbhavaH / lakSmIkoTaro vijJeyAH prAsAdAzca jinAzritAH // 3 // * 1 pagharAga, 2 vizAlAkSa, 3 vibhava, 4 ratnasaMbhava ane 5 lakSamIkeTara, e pAMca prAsAda jinadevane vallabha che. 3 4 sUryadevanA pAMca prAsAda haMsa airAvatazcaiva trimukhaH padmakastathA / svastikazca samAkhyAtAH paMcete ravivallabhAH // 4 // 1 haMsa, ra airAvata, 3 vimukha, 4 paddhaka ane 5 svastika, e pAMca prAsAde sUryane priya che. 4
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 // pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dopArNaya 5 maheza (33)nA pAMya prAsA-- vRSabho girikUTazca kailAsacAmarastathA / mAheMdrazca samAkhyAtAH paMcate haravallabhAH // 5 // 1 vRSala, 2 girijuTa, 3 sAsa, 4 amara ane pa mahedra, e.pAMca prAsAde bhaDezva2-zipane paE che. 1 brahmapriya parNabhadrAdi prAsAda- bhakte viMzatidhA kSetre tribhAgaH karNavistaraH / tatsamazca pratiratho vistare nirgame tathA // 6 // bhAganaMdI ca SaDbhadra dvibhAgo bhadranirgamaH / caturbhAgA bhaved bhittiH zeSa garbhagRhaM bhavet // 7 // // iti talamAnam // karNe dvizRMga tilaka zikharaM sUrya vistaram / pratirathe zrRMgatilaka. maSTAMzA corumaJjarI // 8 // naMdikAyAM ca tilaka muruzrRMgaM SaDbhAgikam / rathikodgamazca bhadre M AHIR TRA pUrNabhadrasya lakSaNam // 9 // iti pUrNabhadramAsAdaH (1) prAsAdanA kSetranA vIza bhAga karavA. che. temAMthI traNa bhAganI rekhA (karNa), pratiratha (paDhAra) paNa traNa bhAgane samadaLa nIkaLate karavo. eka bhAganI nadI ane AkhuM bhadra cha bhAganuM ane be bhAga nIkaLatuM karavuM. pUNakA prAsAda brahmapriya pUrNabhadra prAsAda 1 vibhAnI 1 talabhAga 20 IMga rapa tilaka 20 Dignme 1. . zA33
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 qmAri vaMdhiMnnati paMjaya kAkAra . 22 nA rana cAra bhAganI bhIMta jADI karavI. ane bAkI ATha bhAgane garbhagRha rAkhavo. rekhA upara be zaMga ane te paNa eka tilaka mukavuM. zIkharane pAya bAra bhAgano pahoLe rAkho . pratiratha paherA upara paNa eka IMga ane te para eka tilaka mukavuM, ATha bhAga vistAranuM paheluM uzaMga karavuM. ane naMdI upara eka tilaka caDAvavuM. ane bIjuM uruzRMga cha bhAganuM karavuM. bhadranI upara (gavAkSa yukta) doDhIye kara. AvA lakSaNavALe pUrNabhadra prasAda jANo. 6-9 2 subhadraprAsAdanAM lakSaNa vedAMzamuruzRMgaM ca bhadre kuryAt tRtIyakam / subhadrastu vijAnIyAt prAsAdaH kSitibhUSaNaH // 10 // rUti sumarAsara (2) pUrNabhadra prasAdanA bhadranI upara cAra bhAganuM trIjuM uzRMga caDAvavAthI "subhadra" nAmane prAsAda pRthvInA bhUSaNa rUpa thAya che. 10 3 zrI zailaprAsAdanAM lakSaNa bhadre zaMga parityajya naMdyAM zrRMgaM ca kArayet / zrIroga tathA nAma krathita vicinA ?? . rati zrImAlAvaDa (rU) subhadra prAsAdanA bhadrathI eka uruzRMga tajIne naMdI (khuNI)nA upara eka zaMga caDAvavAthI zrIzila nAmane prAsAda thAya ema brahmAe kahyuM che. 11 4 kumudabhava prAbAda lakSaNa bhadre zRMgaM kumudakaH kartavyaH zubhalakSaNaH / / 12 // zrI zila prAsAdanA bhaTTe eka uzRMga caDAvavAthI kumudaddhava nAmane zubha lakSaNavALo prAsAda thAya. 12 5 sarvatobhadra prasAdanAM lakSaNa tilakaM ca parityajya kaNegaM ca kArayet / brahmaNA kIrtitaM caivaM sarvatobhadralakSaNam // 13 // ti samadra mAtA (2) che rUtti kAmacalim | kumude dvava prAsAdanA khuNA uparathI tilaka tajIne rekhA upara eka IMga caDAvavuM. tyAre te satebhadra nAmane prAsAda thAya evuM brahmAe kahyuM che. A rIte brahmAnA pAMca prAsAda kahyA. 13
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAdi paMcavizati pacadeva prAsAda a. 19 zAnaprakAza dIpAva 254 // atha viSNupriyapaMcaprAsAdalakSaNam / / 1 kIrtipatAka prAsAdanAM lakSaNactursriikRte kSetre cturvishtibhaagike| karNa svibhAgiko jJeya zraturdikSu vyavasthitaH // 14 // pratikarNastribhAgena aGga pratyAgakalpanA / karNopakarNayormadhye bhAgaikena ca karNikA // 15 // nirgamo bhAgamekena koNikA ca prakalpayet / aSTabhAgAyataM bhadra nirgama ca padadvayam // 16 // bhadrasya pArzvayozcaiva naMdikA padavistRtA / salilAntaraka kArya padArdhena samanvitam // 17 / / prAsAdAna garbha tu zeSa bhittistu kalpanA / idRzaM kArayed yastu talamAnaM ca zilpibhiH // 18 // // iti talamAnam / / / / prAsAdanA samacorasa kSetranA viza bhAga 2 karavA. temAM traNa bhAganI rekhA (karNa) ane je pratiratha (paDha) paNa traNa bhAgane. eka bhAganI - naMdI (samadala) rekhA ane paDharA vacce karavI. ATha bhAga nuM AkhuM bhadra paheALuM. ane be bhAgane nIkALe rAkha, bhadranI bAjumAM eka bhAganI naMdI samadala karavI. e rIte aMga upAMganI cejanA cAre tarapha karavI. prAsAdanI kaLI (garbhagRhanA padathI) pUNabhadrAdi prAsAda viSNapriya kItipatA prAsAda 6 talabhAga 24 visatI 2 chaMga 1 tilaka EMIER vimamitA magara PEARdhIyakIya. ___part zrI.ki . prata 37
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpAva adha bhAge rAkhavI, prAsAdanA gabhArA adha eTale Ara bhAganA rAkhavA. ane cha cha bhAganI bhIMtA karavI. e pramANe prAsAdanuM talamAna zilpIe ceAjavuM. 14-18. karNe zaMgadvayaM kArye pratikarNe tathaiva ca / bhadre zRMga kArya pratyaGga kArayet tataH / / 19 / zeSAH kUTAH prakartavyA baharatnairvibhUSitaH / kIrtipatAko vijJeyaH prAsAdo harivallabhaH // 20 // // iti kIrtipatAkaprAsAdaH // have zikharanAM lakSaNa kahe cheH-rekhA upara ane paDharA upara e zRge caDAvavA, bhadra para be uruzRMga caDAvavA. ane naMdI upara pratyAMga (ATha) caDAvavA. bAkInI nadI upara ekeka phUTa caDAvavA. AvA lakSajI yukta bahu ratnAthI vibhUSita kIrti patAka nAmanA prAsAda jANavA. te viSNune priya che. 19-20 2 RSi prasAdanAM lakSaNa tadvaSe tatpramANe ca madre zaMgaM yadA bhavet / RSikUTazca vijJeyaH svarUpo lakSaNAnvitaH // 21 // // iti RSikUTamAsAdaH // kIrti patAkanA svarUpane traNa uruzRMga caDAvavAthI te RSiTa nAmanA prAsAda zAya che. 21 7. zrIvatsa prAsAdanAM lakSaNa - RSikUTe ca saMsthAne karNe guMga vivarjayet / koNikAyAM pradAtavyaM zuMga deyaM caturdizi // zrIvatsatha samAkhyAtaH prAsAdo rUpazobhitaH // 22 // // iti zrIvatsamAsAdaH // RSikuTa prAsAdanI rekhA uparathI eka zRrTIMga tajIne jo khuNI upara zRMga cAre dIzAe caDAve teA zrIvatsa nAmanA prAsAda zAbhArUpa thAya che. 22 4 vijaya prAsAda lakSaNa zrIvatsasya ca saMsthAne karNe yadA bhavet / vijayastatra vijJeyaH prAsAdastu manoharaH || 23 // // iti vijayamAsAdaH //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAvi pacaviMzati pacadeva prAsAda bha. 19 kAnaprakAza dIpArNava 261 zrIvatsa prAsAdanI rekhA para je pharIne (je hatuM te) IMga caDAve te te vijaya nAmane mane hara prAsAda jANu. 23 pa garuDa prAsAda lakSaNe-- vijayasya tu saMsthAne naMdyAM zaMga yadA bhavet / garuDazcaiva vijJeyaH svarUpo lakSaNAnvitaH // paMcaite vividhAkhyAtAH mAsAdA harivallabhAH // 24 / / // iti gruddpraasaadH|| // iti viSNupaMcaprAsAdAH / / vijaya prAsAdanI naMdI (puNI) para eka IMga caDAvavAthI garUDa nAmane suMdara lakSaNa yukta prAsAda thAya che. A pramANe viSNune priya evA pAMca prAsAda jANavA. 24 // atha dvitIyabhede viSNupaMvaprAsAdAH // kItipatAka prAsAda- dvAviMzatikRte kSetre pUrvavattalasaMsthite / karNa pratirathamadhye bhAgaikA kaNikA bhavet // 25 // bhadrapratirathamadhye naMdikA parivarjayet / anena kramayogena vibhaktitalalakSaNaH // 26 // karNe pratirathe caiva dve dve zaMge ca kArayet / prathama ca tribhAgena dvitIya sArddhadvayaMzakam // 27 / / naMdikAyAM tataH zRMga zikharaM SoDazavistaram / zikharAdhamuruzaMga paDbhAgaM ca tadAgrataH // 28 // pratyA vyaMzataH kArya kIrtipatAkalakSaNam / iti kIrtipatAkaH prAsAdanA samacArasa kSetranA bAvIza bhAga karavA. tenA tala vibhAga AgaLa kahela che te pramANe karavA. karNa ane pratirathanI vacce eka bhAganI khuNI karavI. paraMtu bhadra ane pratiratha vaccenI khuNI kADhI nAkhavI. jethI talavibhAga barAbara bAviza bhAga thAya. rekhA ane paDharA para babbe iMga caDAvavA. temAMnuM paheluM IMga traNa bhAganuM ane bIjuM zuMga aDhI bhAganuM. naMdI upara eka zRMga caDAvavuM. zikhara seLa bhAganuM pAya vistAramAM rAkhavuM. zikharanuM ucchaMga cha bhAganuM karavuM. traNa bhAge pratyaMga karavA. AvA lakSaNa yukta prAsAdane kIti patAka kahe che. 25-28
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 pUrNa bhadrAdi paMcavizati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpAva 2 RSikTa prAsAda-- tRtIyamuruzRMgaM ca RSikUTaH sa ucyate // 29 / / iti RSikUTamAsAdaH kIrtipatAka prAsAdane je traNa traNa uruga cAre tarapha caDAvavAmAM Ave te RSikUTa nAmane prAsAda thAya che. 29 3 zrIvatsa prAsA-- rekhove tilakaM kuryAd naMdyAM bhaMga zrIvatsakam / iti zrIvatsapAsAdaH RSikaTa prAsAdanI re upara eka tilaka ane naMdI upara eka zRMga caDAvavAthI te vatsa nAmane prAsAda thAya che. 4 vijaya prAsAda- tataH zRGgaM ca vijayaH sarvakarmaphalapradaH // 30 // iti vijayaH zrIvatsa prAsAdanI rekhAye (tilakanA badale eka zaga caDAvavAmAM Ave te sarva kAmana ApanAra vijaya prAsAda thAya che. 30 5 garuDa prAsAda-~ kaNe kUTa naMdiGga karNasyobhayapakSataH / pakSirAjaH samAkhyAtaH prAsAdo bhavanottamaH // 31 // iti garuDaH // iti viSNupriyapaMcaprAsAdA dvitIyabhede // rekhA upara eka phUTa ane rekhAnI bane bAjunI naMdI upara ekeka IMga caDAvavAthI pakSirAja (garUDa) nAme uttama prAsAda thAya che. e rIte viSNune vallabha evA pAMca prAsAda bIjA bhede karIne kahyA. (aparAjita mate). 31 ||ath jinadevapaMcaprAsAdalakSaNam / / . parAga prAsAdalakSaNa caturastrIkRte kSetre caturviMzadvimAjite / pAdona paMcabhirbhAgaiH karNazcaiva prakalpayet // 32 // pratikarNaH samakAryaH aGgapratyaGgakalpanA / kargapratikarNayormadhye kuNikA caiva bhAgikA // 33 //
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNAdizati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpAva nirgamastatsama kAryaH sarvAGgaSu vicakSaNa ! | ekAdazapadairyukta bhadraM vistarato budha ! // 34 // nirgamaM ca tribhAgena bhadraM caiva tu kArayet / bhadrasya pArzvayacaiva naMdikA padavitA // 35 // parasparaM ca niSkrAnta 36 jina zrIga 616 S/N kurukSA 2461 zrRMga 61 hiMsaka 16 talAma 34 pUsadraDha prAsAda jItapriya pazcama prAsAda 11 vita bhAgabhAgaM ca nirgatam / anenaiva prakAreNa talamAnaM ca kArayet // 36 // zalilAntaraka kArya bhAgamekena zobhayet / vistRtaM pAdapAdena kartavyaM nAtra saMzayaH // 37 // prAsAdanA samacAsa kSetranA 34 bhAga karavA, temAMthI peNApAMca bhAganI rekhA ane paDhA rAkhavAM. rekhA ane padmA vacce eka bhAganI khuNI karavI. A badhA age|pAMga samadala nIkaLatA buddhimAna zilpIe karavA, agiyAra bhAganuM AkhuM bhadra ane te traNa bhAga nIkaLatuM rAkhavuM. bhadranI paDakhe ekeka bhAganI naMdikA ( samadala ) eka bhAga nIkaLatI karavI. mAna jANavu. prAsAdanI kALI garbhagRhanA jeTalI paheAnI karavI. ane cothA bhAge nIkaLatI karavI. 32-37. A prakAre taLanuM prAsAdArthena garbhastu karNe zRGga zeSAH (63 zeSa mittistu kalpanA | iti talamAnam kArya pratikarNe tathaiva ca // 38 // madre zRGgANi catvAri pratyaGgASTAni kArayet / : kuTAH kartavyA naikaratnairvibhUSitAH // 39 //
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpArNava samocchritAni zRGgANi kartavyAni ca pAragaiH / padmarAgaH samAkhyAtaH prAsAdo jinavallamaH // 40 // rUti pUrva prAsAdanA mAnathI ardha bhAge (eTale sattara bhAgano) gabhAre rAkho. bAkInA sADA ATha bhAganI bane bhIte karavI. rekhA ane paDharA upara traNa traNa zaMga. bhadra cAra ziMga ane ATha pratyAMga (kANI para) caDAvavA. bAkI badhI khuNa (naMdIo) para aneka ratnathI bhita jevA kUTa caDAvavAM. zRMgo badhA eka sarakhA uMcAImAM zilpanA pAragAmI zipIe karavA. AvA lakSaNavALe padmarAga prAsAda jIna tIrthakarane vallabha e jANa. 38-40 2 vizAlAkSa prAsAda-- tadrUpe tatmamANena kaNe yadA bhavet / vizAlAkSastadA nAma prAsAdo rUpazomitaH // 41 // tti vizAla padmarAga prAsAdanI rekhA upara je ekeka zaMga caDAvavAmAM Ave te vizAlAkSa nAmane bhAyamAna prAsAda thAya che. 41 3 vibhava prAsAda vizAlAkSasya saMsthAne karNazRMga parityajet / koNikAyAM pradAtavyaM vibhavo nAma ucyate // 42 // / iti vibhavaH vizAlAkSa prAsAdanI rekhA upara je ekeka IMga eAchAM karI je khuNI (naMdikAo) para IMga caDAve te vibhava nAmane prAsAda thAya che. 42 4 ratnasaMbhava prAsAda- - - vibhavastu saMsthAne bhadre saMga ca grAsayet / / naMdikAyAM pradAtavyaM zaMgANi ca caturdizi // prAsAdaH kArayet mAza! ratnasaMbhava ucyate // 43 // iti ratnasaMbhavaH vibhava prAsAdanA bhadra uparathI eka uruga tajIne nAdikAo upara cAre tarapha iMga caDAvavAthI ratnasaMbhava nAmano prAsAda thAya che. 43
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAdi pacaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpArNava 265 pa lakSmIkeTara prAsAda tadrUpe tatpramANena bhadre zRMga yadA bhavet / lakSmIkoTaro vijJeyaH prAsAdo jinasyAzritaH // 44 // iti lakSmIkoTaraH ratnasaMbhava prAsAdanA bhadra upara eka zRMga vadhAravAthI lakSmIkeTara nAmane prAsAda thAya che. 44 paMcaite ca samAkhyAtAH prAsAdA jinavallabhAH / caturviMzatijineSu kartavyAH pUjyamaMDanaiH // 45 // rUti nidrapAlA jina devane vallabha evA pAMca prAsAdenAM lakSaNe kahyA te cAvIze tirthaMkaradevanA pUjana mATe sUtradhAroe karavAM. 45 // atha dvitIyabhede jineMdrapaMcaprAsAdAH // vibhaktitalachedeSu urvamAna vizeSataH / vizeSapuNyaprAptyartha koTiH koTiguNa labhet // 46 // prAsAdanA talachanA vizeSa vibhAga ane te upara zikharanA mAnane vizeSa prakAre kahe che. jethI puNyaprApti vizeSa thAya che ane karoDa karoDagaNuM puNya prApta thAya che. 46 1 padmarAga prAsAda kaNe naMdIpatirathau pUrvavacca susaMsthitau / naMdikA bhAganiSkAsA dvibhAgA pArzvakSobhaNA // 47 // bhAgA naMdI punaH kAryA paMcAzo bhadravistaraH / niSkAMzazcaikabhAgastu kartavyaH zubhalakSaNaH // 48 // karNa, naMdI ane pratiratha (paDha) e taLachaMdamAM pUrvavat (pahelA jeTalA) karavA. rekhA tathA paherA vaccenI naMdI eka bhAga nIkaLatI karavI. ane paDhavAnI bAjumAM be bhAganI nadI karavI; eka bhAganI bIjI nadI karavI. ane pAMca bhAganuM AkhuM bhadra paheALuM karavuM ane eka bhAga nIkaLatuM karavuM. evA zubha lakSaNavALA prAsAdanuM taLada (kula vIzAI taLanuM) jANavuM. (3+1+3+2+1+ 2=10+12 vIzAI tala). 4-48
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 zAnaprakAza dIpArNava caturbhAgA bhaved mittiH zeSa garbhagRha smRtam / kaNe zRMgatrayaM kArya kramato bhAganirgatam // 49 // zikharaM SoDaSabhAga-muruzuMga tadardhataH / tatpadona tadagraM ca tasyAgraM ca yugAMzakam // 50 // karNatulyaM pratirathe vikramA caiva naMdikA / karNepratirathe bhadre trINi trINi zRMgANi ca // 51 / dvau dvau kUTau naMdikAyAM pratyAGgAni tatoSTabhiH / bhadranaMdyAmekakUTa padmarAgaH sa ucyate // 52 // caccAra bhAganI bhIMte karavI. bAkI (seLa) bhAga garbhagRha jANa. rekhAe traNa zaMga mUkavA. te anukrame ekeka bhAga nIkaLatA rAkhavA. zikharano pAya seLa bhAga pahoLo rAkha; ane uzaMga tethI ardha=ATha bhAganuM karavuM. tenAthI AgaLanuM cAra bhAganuM karavuM. rekhA jeTalA traNa IMga pratirathe (58) ane traNa uruga bhadde caDAvavA. naMdIkAo para babbe phUTa ane pratyAga ATha caDAvavA. bhadra pAsenI naMdI upara eka kUTa caDAvavAthI te padyarAga nAmane prAsAda thAya che. 49-para 2 vizAlAkSa prAsAda - bhadre zRMgaM vizAlAkSo vibhavaM ca tathA zrRNu / iti vizAlAkSamAsAdaH parAga prAsAdanA bhadra upara eka uzaMga vadhAravAthI vizAlAkSa nAmane prAsAda thAya che. have vibhava prAsAdanAM lakSaNa sAMbhaLe. 3 vibhava prAsAdaknne kUTa naMdizeMga kArya vibhavastathA // 53 // ti vimavakAsavA vizAlAkSa prAsAdanI rekhA upara ekeka phUTa ane naMdI upara ekeka IMga caDhAvavAthI vibhava nAmane prAsAda thAya che. pa3 4 ratnasaMbhava prAsAda bhadre zaMga kAmadastu kartavyo ratnasaMbhavaH / iti ratnasaMbhavaH vibhava prAsAdanA bhadra upara eka vadhu uruzaMga caDAvavAthI kAmanAne ApanAra e ratnasaMbhava prAsAda thAya che.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNabhadrAdi paMcaviMzati paMcadeSa prAsAda a.19 sAnaprakAza dIpArNava 267 LA 5 lakSmIkeTara prAsAdabhdre tyaktaM naMdIdeyaM saMbhaved lakSmIkoTaraH // 54 / / iti lakSmIkoTaraH ratnasaMbhava prAsAdano bhadranuM uruga eka ochuM karIne naMdI upara mukavAthI te lakSamIkeTara nAmane prAsAda thAya che. // iti dvitIyabhede jineMdrapaMcaprAsAdAH // ||ath sUryaprAsAdapaMcakam // zrIvizvakarmA uvAcacaturastrIkRte kSetre triMzadbhAgavibhAjite / karNazcatuSpado jJeya zcaturdizi vyavasthitaH / / 55 // pratikarNazcaturbhAgo nirgame tatsama bhavet / karNamatikarNayormadhye koNikA bhAgameva ca // 56 // digbhAgAyata bhadraM vistareNa prakIrtitam / nirgama dvipadaM proktaM naMdikA caikabhAgikA // 57 // nirgama tatsama kArya lagnAva pArzvayostathA / zalilAntaraka kArya bhAgamekena saMyutam // 58 // prAsAdasyA garbhastu zeSa mittirvikalpanA / prAsAdanA samarasa kSetranA trIza bhAga karavA. cAre dizAmAM rekhA cAra bhAganI, PL - pUrNabhadrAdi prAsAda sUryAdi vaMsa prAsAda s vibhakti 4 talabhAga 30 muM cha8 tilaka 16 - TEEN dianga30. grala 15 sUryanIya 96 mi16 trion
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra68 pUfmaraSita vAtAra a. 22 zAnadAra pAra paDhare paNa cAra bhAgane samadala karo. rekhA ane paDharAnI vacce eka bhAga keNuM samadala karavI. A muM bhadra paheLuM daza bhAganuM ane be bhAga nIkaLatuM karavuM. bhadranI bAjumAM eka naMdI samadaLa karavI, keLI garbhagRhanA eka pa0 jeTalI karavI. prAsAdane gabhAre paMdara bhAgane ane sADAsAta sADAsAta bhAganI bhati jADI karavI. 55-58 1 haMsa prAsAda kaNe zaMgatraya kArya pratikaNe tathaiva ca // 59 // bhadre zRMgatraya kArya naMdikAyAM sa~gaikakam / ekaikaM dApayed budha zeSakUTAzca kArayet // 60 / / (koNikoye ca pratyAGga) tilaka vA prayojayet / prAsAdaM kArayet prAjJa ! haMsanAma sa ucyate // 61 / / rUti haMsAmAtA rekhA ane paDharA para traNa traNa iMge caDAvavA. bhadre traNa traNa uruga ane naMdIkA para eka zRMga caDAvavuM. bAkI ekeka kUTa caDAvavA. (keNI para pratyAMga caDAvavA). AvA lakSaNavALe haMsa nAmane prAsAda jANa. 1961 2 erAvata prAsAda- tadrUpe tatmamANe ca bhadre zaMga punarbhavet / airAvatastu vijJeyaH svarUpo lakSaNAnvitaH // 2 // / iti airAvataH prAsAdaH haMsa prAsAdanI mAphaka tala vibhakti jANavA. phakata tenA bhadranI upara eka uruga vadhAravAthI erAvata nAmane prAsAda suMdara lakSaNavALe svarUpavAna thAya che. 62 . 3 trimukha prAsAda-- airAvatasya saMsthAne bhadre uruzrRMgaM tyajet / koNikAyAM ca zRGgANi trimukho ravivallabhaH // 63 / / rUti gAyuSamAsaH airAvata prAsAdano bhadranuM eka uruIMga tajIne khuNI upara ekeka uruga caDAvavAthI sUryane vallabha e trimukha nAmane prAsAda thAya che. 63
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAda-sAbaramatI-be bhUmiyukata jaina pAzvanAtha prAsAda (adhyAya 11) (Constructing Architect P. O. Sempura)
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya zailInuM mukhadazana-pAlItANA brahmacaryAzrama (adhyAya 11). (Constructing Architect : P. O. Sompura)
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpArNava 266 4 5 prAsA--- trimukhasya saMsthAne karNe zaGga yadA bhavet / padmako nAma vikhyAtaH prAsAdo lakSaNAnvitaH // 64 // iti padmakamAsAdaH vimukha prAsAdanI rekhA upara ekeka ga vadhu caDAvavAthI padyaka nAme suMdara sakSapANe prAsAda thAya che. 64 5 svastika prAsAda - tadrUpe tatpramANe ca kaNe zRGgaM vivarjayet / / pratikaNe zRGga deyaM svastikazca manoharaH // 65 / / iti svastikaH prAsAdaH padraka prAsAdanI rekhA paranuM eka IMga tajIne paDharA upara caDAvavAthI svastika nAmane manahara prAsAda thAya che. 65 pUrNabhadrAdisaMbhUtAH sadRzA lakSaNAnvitAH / / paMcate ca samAkhyAtAH prAsAdA bhAnuvallabhAH / / 66 / / pUrNabhadrAdi prAsAdomAM kahela suMdara lakSaNavALA haMsAdi pAMca prAsAda che te sUryane vizeSa priya che. 16 // iti ravivallabhaprAsAdapaMcakam / / // atha dvitIyabhede ravivallabhaprAsAdapaMcakam / / zrIvizvakarmA uvAca1sa prAsA:-- athAtaH saMpravakSyAmi vibhaktiM haMsapaMcake / caturastrIkRte kSetre cASTAviMzatibhAjite / / 67 / / tadrUpaM ca tadAkAraM bhadraM SaDAMzavistaram / bhadrapAzve dvau dvau naMdyau bhAgaikaike prakalpitau // 68 / / catuSpadA sthakarNAH zikharaM dviraSTavistaram / aSTAMzamuruzRGgaM ca SaDaMzaM tasya cAgrataH // 69 // caturbhAgamuruzRGga bhadre kuryAt tathodgamam / kaNe pratirathe caiva zRGgANi trINi trINi ca // 70 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUri paMviMzati vaMaavta . 22 zALajI rIera naMdikAyAmekazRGga zeSe kUTAni kArayet / etacchAstraguNayukto haMsanAmA tadUcyate // 71 // phati haMsANAH zrI vizvakarmA kahe che ke have huM haMsa Adi (sUryanA) pAMca prAsAdanA tala vibhakti kahuM chuM. prAsAdanA samarasa kSetranA aDDAvIza bhAga karavA. tenuM rUpa pahelA-AgaLanI mAphaka jANavuM. AkhuM bhadra cha bhAganuM, bhadranI banne bAjunI be be naMdI ekeka bhAganI karavI. rekhA ane paDhare caccAra bhAganA karavA. zikhara pAya La bhAganA vistAre rAkhavuM. paheluM uruga ATha bhAganA vistAranuM, tenAthI AgaLa nIkaLatuM bIjuM uruzaMga cha bhAganuM, ane trIjuM uruga cAra bhAganA vistAranuM karavuM. bhadre deDhIyo karo. rekhA ane pahere traNa traNa uruzaMga caDAvavA. naMdIkA para ekeka zaMga. bAkI phaTe caDAvavA. A pramANe zAstranA guNavALe haMsa nAmane prAsAda jANu. 67-71 2 airAvata prAsAda-- __ bhadre zRGga punardadyAt syAdairAvatalakSaNam / ti airAvatamAkSara haMsa prAsAdanA, bhadranI upara eka uruga vadhAravAthI airAvata nAmane prAsAda thAya che. ka trimukha prAsAda-- bhadre tyaktaM dvayaM naMdyAM prAsAdo rUpazobhitaH // 72 // sarvalakSaNasaMpUrNaH trimukho bhuktimuktidaH / tti trimuNAti airAvata prAsAdano bhadranuM eka uruIMga tajIne nadI upara babbe IMga caDAvavAthI sarva lakSaNothI yukta saMpUrNa rUpathI zebhite e trimukha prAsAda bhega ane muktine denAre jANa. 72 4 padmarAga prAsAda-- bhadre zRGga punardadyAt pajhanAmA sa ucyate // 73 // _iti padmarAgaprAsAdaH trimukha prAsAdanA bhadranI upara eka IMga (hatuM te) pharI caDAvavAthI paka nAmane prAsAda jANa. 73
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda a. 19 jJAnaprakAza dIpArNava 271 5 svastika prAsAda bhadrazRGga parityajya kaNikAyAM prakalpayet / svastiko nAma prAsAdaH paMcate sUryavallabhAH // 74 // iti svastikapAsAdaH paka prAsAdano bhadranuM eka uruga tajIne khuNIo para caDAvavAthI svastika nAmane pAMcamAM prAsAda jANo. e rIte sUryane vallabha evA pAMca prAsAda kahyA. 74 // iti dvitIyabhede sUryaprAsAdapaMcakam / / // atha haravallabhapaMcaprAsAdAH / / zrIvizvakarmA uvAcacaturastrIkRte kSetre dvAMtrizatpadabhAjite / karNazcatuSpado jJeyaH pratikarNastathava ca // 75 // karNapratikarNayormadhye kUNikA ca dvibhAgikA / aSTabhAgAyata bhadra nirgame ca padadvayam // 76 // bhadrasya pArzvayordadyAda naMdikA ca dvibhAgikA / vistare nirgame caiva vAmadakSiNayostathA // 77 // prAsAdanA samarasa kSetranA batrIza bhAga karavA. temAM rekhA ane pahere caccAra bhAganA karavA. rekhA ane paDharAnI vacce eka khuNI be bhAganI karavI. ATha bhAganuM AkhuM bhadra, be bhAga nIkALAvALuM karavuM. bhadranI DAbI jamaNI tarapha paDakhe be be bhAganI eka naMdI karavI. te sarva samadala maage| 42vAM. 75-77. JA pUNabhakAra prAsAda zivapriya vRSaNa prAsAda 2 vibhakti 5 tavabhAga 32 zRMga 77 tilaka 8 vibhaninalabhAga 1 zivapIyara - maiYETEx321 mI
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 pUrNa bhadrAdi pacaviMzati pacadeva prAsAda a. 19 zAnaprakAza dIpANava 1 vRSabha prAsAda-- karNe zRGgatraya kArya pratikaNe tathaiva ca / bhadre zRGgANi catvAri pratyAGgASTaka kArayet // 78 / / koNikAnaMdikAyAM ca zRGgamekaikamucyate / zeSAH kUTAzca kartavyAH prAsAdaH zivavallabhaH // 79 // iti vRSabhaprAsAdaH rekhA ane paDharA para traNa traNa iMga caDAvavA. bhadra cAra ziMga ane ATha pratyAMga, naMdI ane keNa para ekeka IMga caDAvavA. bAkI kUTa caDAvavAthI zivajIne priya e vRSabha prAsAda jANavo. 78-79 2 giriTa prAsAda- vRSabhasya tu saMsthAne karNe GgaM ca dApayet / naMdikAyAM tataH zRGgaM bhadre'pi ca caturdizi / / prAsAdaM kArayettatra girikUTaH sa ucyate // 80 // iti girikUTamAsAdaH vRSabha prAsAdane ThekANe je rekhA upara ekeka zaMga caDAvIe temaja nadI upara ekeka IMga ane bhadra upara cAre tarapha ekeka uruzRMga caDAvIe te girikUTa nAmane prAsAda thAya che. 80 3 sAsa prAsA--- kaNe zRGga ca dAtavyaM prAsAdastu suzAbhitaH / kailAsastu sa vijJeyaH svarUpo lakSaNAnvitaH // 81 / / iti kailAsapAsAdaH girikUTa prAsAdanI rekhA para eka zRMga vadhAre caDAvavAthI te suMdara zobhAyamAna ane sarvalakSaNa yukta kailAsa nAmane prAsAda thAya che. 81 4 amara prasAda kailAsasya tu saMsthAne karNe zRGgaM parityajet / koNikAyAM pradAtavyaM vizvakarma! vicakSaNa ! // prAsAdaM kArayet tatra cAmarasyaiva lakSaNam // 82 // iti amaramAsAdaH
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa bhadrAdi paMcaviMzati paMcadeva prAsAda bha. 19 jJAnaprakAza dIpArNadha 27 vicakSaNa-vizvakarmana- zilpI! kalAsa prAsAdanA sthAne rekhAnuM eka IMga tajIne kaNakAo upara zRMga mukavAthI te amara nAmane prAsAda thAya che. 82 5 mAheMdra prasAda- tadrUpe tatmamANe ca kaNe zahaM yadA bhavet / mAheMdrastatra vikhyAtaH mAsAdo haravallabhaH // 83 // iti mAheMdraprAsAdaH // iti zivavallabhabhAsAdapaMcakam / / amara prAsAdanI rekhAye pharI (hatuM tyAM) zRMga caDAvavAthI mahAdevane priya e maheMdra nAmane prAsAda thAya che. 83 paMcaite ca samAkhyAtAH prAsAdAzca kalAmayAH / paMcaviMzatirityuktAH surANAM ca yathAkramam // 84 // e pAMca prAsAde suMdara kaLAmaya karavA. brahmAdi paMcadene anukrame paccIza prAsAde kahyA che. 84 idRzaM kurute yastu dharmakarmArthadAyakAH / nAnAkarNasamAyuktA vibhaktipadavinyasaiH // 85 / / atyuccailalitaiH zumaiH zikharanTaGgagaMbhiraiH / tathA cotpalapatrANi zAlAbhilalitAnvitaiH // 86 // A pramANe suMdara lakSaNavALA prAsAde karAvavAthI dharma, artha tathA kAmanI prApti thAya che. aneka prakAranI rekhAovALA, te padanI vibhaktithI thAya che. ghaNA uMcAM suMdara zobhAyamAna zikhare ane zRMgothI bharapura tathA kamaLapAthI yukta suMdara zAlAvALA prAsAde karavA. 85-86 saMhatAni kUTAni ca saMlagnAni ca kArayet / kaNe'pi karNazAlA ca koNikA naMdikA budha ! // 87 // kiMcinmAnAdhikaM kuryAt zailyeva ca samucchritAH / bhAsAdA meravastatra svarUpA lakSaNAnvitAH // 88 // suMdara gaLa phaTe lAgelA hoya evA keNu, rekhA-paDharA, keNikA, naMdIkAvALA prAsAde paMDita sUtradhAre banAvavA. kaMIka mAnathI adhika karavA. parvatanI jevA uMcA evA merU jevA suMdara lakSaNavALA prAsAde banAvavA. 87-88 ma. 15
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 pUrNabhadrAdi pavizati paMcadeva prAsAda ma. 19 bhAnaprakAza dIpArNadha brahmaNazca hi devasya viSNozcaivaM vizeSataH / jainabhAskarAdinAM Izvarasya yathAkramam // 89 // ekadvitrayapRchAyA dhArAM kArayet yadi (1) / labheccAkSayaM divyaM ca nAtra saMdehaH zilpinA / / 90 // itizrI vizvakarmaNA kRne vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpArNave pUrNabhadrAdi paMcaviMzatiHpaMcadeva prAsAda nirNayAdhikAre ___ ekonaviMzamo'dhyAyaH // 19 // A prAsAde vizeSa karIne brahmA, viSNu, jina, sUrya ane mahAdevane karavA. te prAsAde meM yathAkrame kahyA che. eka be traNa--te akSaya devakanA sukhane prApta kare che. temAM zilpIoe jarA paNa saMdeha kare nahi. 88-90 ItizrI vizvakarmA viracita vAstuvidhAnA jJAnaprakAza pAvane pUrNabhadrAdi paccIza pAsAnA zikharanA talaIdAdhikAra" nAmane zila5 vizAraka prabhAzaMkara dhaDabhAi somapurAe karela, zilpa prabhA nAmanI bhASA TIkAne ogaNIzame adhyAya samApta. itizrI vizvakarmAkRte vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpANave pUrvArdham. vivaarimanawaniraumwww.Nove
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha 75 pUrvArdha pariziSTa bhAratIya sthApatyamAM mUrtinuM prAdhAnya che. devaprAsAda e devapratimAnA kAraNabhUta che. pratyeka pratimAne Ayudha, varNa (raMga), vAhana (Asana) vizeSa karIne kahyAM hoya che. AthI te pratimAnAM lakSaNe parathI ane jIna tIrthaMkara pratimA tenA lAMchana cihna parathI oLakhAya che. hastamudrA; mukhya pratimAne parikara ane aMgabhUSaNa cheDazAbharaNa paNa kahyAM che. hastamudrA, pAdamudrA ane zarIramudrA e nRtyanAM age che. A sarva mUrtizAstranAM upayogI aMga che ane te A nIce kamavAra ApavAmAM AvyA che. 1, Ayudha nAgarAdi jAtinA uttara bhAratanA zilya graMzeAmAM chatrI prakAranAM AyudhonAM svarUpe, nAma ane tenAM mAna pramANa ApelAM che. draviDa graMthamAM Ayudhe ApelAM che. paraMtu uttara bhAratanA graMtha jeTalAM spaSTa nathI. jo ke draviDa graMthamAM AbharaNAdi viSe ghaNI suMdara neAMdha Apela che. draviDa zi95mAM-haraNa Apela che jyAre ApaNe tyAM jaina deva devIone neLIye ane kurkara kahyAM che. nAgarAdi zilpa graMthamAM chatrIsa prakAranAM Ayudha kahelAM che. temAM 21 Ayudho asazastra che, 12 sAvika-pustaka, kamaMDaLa, vINa Adi ane bIjA be sarpa-zivamastaka che. bAkI mudrAo che. paraMtu AthI paNa vizeSa mUrtizAstramAM pratimA svarUpa varNanamAM kula 57 Ayudha ApelAM che. te ApelA AyudhanA pAThathI vizeSa che. e A Ayudha (57) sivAya purANe-rAmAyaNa mahAbhAratamAM varNavelA anyAsAdi zastro hatAM. paraMtu te sAhitya duSmApya che. "yaMtra sarvasva" nAmane eka meTa graMtha maharSi bhAradvAje lakhela. temAM aneka paMDyAnA prakAra, za, vimAna Adi viSayanAM prakaraNe hatAM. te graMthanuM eka "zerikA gayA * mRga, nakula, kuTa, vAI (5) baMsI, mRdaMga-DhAla, vaNA, bherI, DamarU, (nava sAvaka) AmrakuMbI, dhvaja, putra, lekhInI, phaLa, mAvI, kuMbha, meda, sUtra kebAgaja (cAra ujhAyuI) padIza (lehadaMDa, talavAra, aMka (TAMkaNu), zakti. Ama ekavIsa A vaNita nAde karelA Ayudhe ane ka6 lekabaddha Apela Ayu maLI kula 57 Ayudha thAya che. ane tenA citranAM muddA sAthe cha bleke ApavAmAM Avela che jethI AyudhanAM svarUpa viSe bane teTaluM spaSTa karavA prayatna karela che chatAM eka be Ayudha mATe kadAca matabheda hoya. aparAjita adhyAya 25 mAM yuddhakALamAM ane ApAtathI bacavAne vaja5: kavacanAM lakSaNe apUrNa ApelAM che.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 nakazA zALA nAmane bhAga, bhAratanA hastalikhita graMtha saMgrahamAM eka sthaLe prApta thAya che. A adabhUta graMthanI hastalikhita prata mArA graMtha saMgrahamAM che. AyudhAnA judA prakAre che. tenA cAra varga pADI zakAya. tIvra mahAraka Ayudhazasa, vAgha (taMtuvAdya ghanavAdyAdi), prANuo (haraNa, kukuMTa, nakula sarpa), sAvika (dhvajA, lekhInI, purataka, phala, kuMbha, medika sUtra, gaja, Adi)-ema cAra prakAranAM gaNAvI zakAya. sAttvika rAjasa ane tAmasa ema traNa prakAre paNa Ayudhe oLakhAvI zakAya che. draviDa zilpamAM mUrtizAstra ane lIMga viSenI noMdha ghaNI savistara Apela che. temAM pratimAnA kayA aMga vibhAge kayuM Ayudha dhAraNa karAvavuM. khabhA barAbara kayuM kAna barAbara kayuM nAsikA barAbara kayuM chAtI barAbara karyuM e rIte kaheluM che. vaLI draviDa mUrtione upalA hAthamAM Ayudho pakaDAvavAnI eka viziSTa prakAranI rIta che. tarjanI ane mAdhyamikA e be AMgaLIo vacce zaMkha caka Adi AyuSe pakaDAyelAM hoya che. jaina graMthamAM eka sthaLe astrazastra, pratimAnA mastakathI uMcA hovA na joIe tema kahe che. paraMtu teomAM A sUtrane pUre svIkAra thayuM na hoya tema temanI jUnI mUrtio parathI jaNAya che. 2. vAhana deva pratimAne vizeSa karIne sarvane vAhana kahyAM che. pratimAnI oLakhamAM te madadarUpa thAya che. zIvane naMdI, brahmAne haMsa, viSNune garUDa, sUryane saptAzvaratha, gaNezane muSakaH ema pRthak pRthak vAhanamAM sarSa, mayUra, azva, haraNa, bakare, gheTe, hAthI, kurma, siMha, vyAdhra Adi prANI kahyAM che. keIkane kamaLanuM Asana kahyuM che. draviDa zemAM AsanamAM bhadrapITha, padmapITha, mahA--japITha ApelAM che. vaLI keI sthaLe te A beThaka-peDasTalarUpe jovAmAM Ave che. suprabhedAgamamAM AsananA pAMca bheda kahyA che anaMtAsana, siddhAsana, yogAsana, pAsana, ane vimalAsana. haDayegamAM aneka Asane kahyAM che. zivanAM 84 Asana kahevAya che. temAM 32 mukhya che. yoganA Asane tenI kriyAmAM vaparAya che. A Asane sAthe pratimA vidhAnane saMbaMdha bahu a85 che. chatAM keTalAke zilpanI sAthe Asanane saMmizra karI goTALe ubhe karyo che. padmAsanane artha kamaLa para beThelA ane amuka rIte palAThI vALela. padmAsana, sukhAsana AvAM kaI Asana pratimA vidhAnane egya gaNI zakAya. jaina pratimAmAM siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhunI pratimAne amuka prakAranI beThakanAM Asana kahyAM che.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAd arg 277 bAkI samapAda, AbhaMga, tribhaMga, atibhaMga, AlIya, pratyAlIDha, pAdamudrA ane zarIra mudrAvALI pratimAo kahI che. sivAya jenomAM kAryotsarga (ubhI dhyAnastha) mudrA ane zayanAsana, paryakAsana mUrti viSNunI hoya che. bauddha pratimAomAM Asane vizeSa kahyAM che. Alitya, pratyAlisTa, vajAparyaka, lalitAsana, paryakAsana, aparyakAsanaH Adi kahyAM che ane tevI buddha pratimAo jevAmAM Ave che. 3. varNa pratyeka pratimAne pRthaka pRthaka varNa (raMga) zilpa graMthamAM kahyo che. paNa te mUrti zApagI bahu alpa che. paraMtu citra zAstrIyagI che. amuka devane temAM guNa pramANe varNa kahela che. jo ke badhAmAM tema nathI. "abhilakSitArtha cintAmaNImAM pratyeka pratimAnA vaNuM kahyA che. jo ke mUrtizAstramAM varNa (raMga) pramANe pramukha mUrti racavAnuM yajamAnanI zraddhA para avalaMbe che. zyAma varNanI mUrti, pIta (suvarNa) varNanI, zvetavarNanI Ama AvI jAtanA pASANe meLavIne te varNa (raMga)nA pASANanI mUrti karAvI pramukha deva tarIke padharAve che. zrI kRSNane zyAmavarNa temaja jIna pArzvanAthajIne zyAmavarNa kahyo che. ane te varNanI mUrtio karelI jovAmAM Ave che. i. parikara A rIte bhAratIya sthApatyamAM deva-mUrtinAM Ayudha, vAhana, AbhuSaNe, muddAo ane varNanA vize zilpagrathanA AdhAre upara kahyuM. A sivAya pramukha pUjya pratimAne tenA paryAya svarUpavALuM agara anya AkRtinuM parikara karavAmAM Ave che temAM jaina pratimAne aSTa prAtihAryavALuM parikara hoya che. vipazune daza avatAravALuM tema sUryane tenA anya svarUpavALuM parikara mULa pratimAne pharatuM AvarI le tevuM kaLAmaya karavAmAM Ave che. pa. pratimA mudrA hastamudrAonA judA judA prakAre Agama graMmAM, cogamAM, tAMtrikamAM, brAhmaNa kriyamANa mAM ane bhArata nATyamAM kahyA che. keTalAka vidvAne mudrAnA traNa varga pADe che-vaidika, tAMtrika, laukika, temAM kalAnI 64 mudrAo Ape che. ane taMtramAM 108 mudrAonA prakAra kahe che. mahArAjA bhejadeva "samarAMgaNusUtradhAra graMthanA traNa adhyAyamAM mudrA vize savistara kahe che. hastamudrAo 64, pAdamudrAo 6 ane
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re jJAnaprakAza dIvArNava zarIramudrAo hu kahI che. vaLI tenA varga pADIne AgaLa kahe che ke eka hastanI 24; be hastathI thatI mudrA tera ane nRtya hastamudrAe 21 che. mudrA jenA pratyekanA nAma paNa ApyAM che. hastapAda mukhAdinI sthiti, gati ane AkRti vaDe bhAva abhivyakta thAya che. zivanI ceAgamUrtie sivAyanI anya brAhmaNa pratimA lakSaNumAM mudrA bahu apa che. audha pratimAmAM mudrAene vipula prayAga thayA che. yuAze. PY HTT YABR GADAD.jI. CONNIILALA. STUF CHAN ETORA # TUAL }; ABHAY. SUCHI WYAKHYAT 10DBA ameya KATYAYALAL kavyacalaMbI mu PRABHASHANKERS hAtha ane AMgaLAnI sthiti darzAvavAnI zailI uttara bhAratanI mUrtimAM dakSiNa bhAratanI mUrtiothI judI paDe che. hAthanA AMgaLAnA calanamAM hIndI zilpIoe kheDAyalI amela bhASA ubhI karI che. teoe AMtaravRttine khAhyadarzananuM svarUpa ApyuM che. 'viSNudharmottara 'kahe che ke-citrakaLAne AdhAra nRtyakaLA che. nRtyakaLAnA prANa bhAvAbhivyakta mudrAthI pradarzita thAya che. varadamudrA, abhayamudrA, jJAnamudrA, tanImudrA, siddhahastamudrA, vismayamudrA, sUcimudrA. vyavakhita hastamudrA, daMDa, hasta-majahastamudrA, patAkA-trapatAkA Adi eka hAthathI thatI mudrA ane e
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvArdha pariziSTa 232 hAthathI thatI mudrA ema aneka kahI che. te sarva mUtizAstranA prayAgamAM Ave tema nathI. temAM paNa uttara bhAratanA mUrtizAsrAmAM phakta traNa ja mudrAonA prayAga thAya cheH-varadamudrA, abhayamudrA. tanImudrA, temAMnI tarjanImudrA sUryanA pratihAra dhAraNa kare che. draviDa zilpImAM A traNa mudrAo uparAMta kaTaka, kavyava'bi, sUci, vyAkhyAna, jJAna ane gajadaDa hastamudrAonA prayAga thAya che. pAmudrAomAM: samapAda, Abhaga, tribhaMga ane atibhaMganA nAmathI mudrA vyakta thAya che. jaina pratimA ane brahmAdideve prathama kakSAnAM (samapAda), junA sikkAomAM jarA DhaLatI Alaga hoya che. tribhaMga ceSTA vizeSe pharI devIenI mUrtiomAM traNa vAMka vALIne darzAve che. atibhagA mudrA naTarAjIva ane zAkta ugra mUrtio ane baudheAnA vajrayAnanI krodhayukta devI devatAnI mUrtiomAM darzAve che. kAlIya mana jevI mUrtimAM te khUba joradAra che. zarIramudrAH--A mudrAe pASANa mUrtio karatAM citra vidyAne vizeSa ceAgya che. ' viSNu dharmAMtara mAM tenA mukhya nava prakAra batAvyA che. pratimAzAstra karatAM citrakaLAne A zarIramudrAnA vibhAga aMdha besI zake tema che. prakAzanI kSaya vRddhi ane varNa (raMga )nA viniyoganI vibhinna ceSTAthI citrakAra uparakta bhAvA tAddazya pradarzita karI zake che. nRtyamAM zivanu` tAMDava prAdhAnya lakSaNa che nATya ane saMgIta eka bIjAnAM puraka che. tAMDavanRtya sAmAnya nRtya nathI. pazu te zivanuM pralayaMkara nRtya che draviDa pradezAnA sthApatyeAmAM zivatAMDava e pramukha pratimA hoya che. cidambaranA naTarAja maMdiramAM 108 prakAranAM nRtya sthApatya citraNa darzAvela che. uttara bhAratamAM naTarAja mUrtinA abhAva che. tyAM liMgapUjA vizeSa che. karTisama nRtya draviDa pradezAmAM che. lalita nRtya aArAmAM che. lalATatilakam kAMjivaramamAM che. caturama tAMjoramAM che. zivanRtyamAM sRSTinI utpatti rakSA ane aMte saMhAra e sarvanuM mizra svarUpa samAyaluM che. 6. nRtya < citra, vAdya, tAla, gIta, bhASA ane sapta svarAdibheda tathA tAMDavADhi nRtyanI zilpamAM kaLA tarIke gaNanA karI che. AthI te viSayanI carcA * aparAjita sUtrasatAna jevA moTA graMthamAM karI che. nRtyanuM Adi svarUpa zivanA tAMDava nRtyane kahyuM che. AthI nRtya kaLAnA pitA ziva che. nRtyanAtha zAstrapara bharate eka samRddha graMtha saMskRta padyamAM lakhela che.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 jJAnaprArA rIvAya vAgha tAla ane gIta sAthenuM nRtya kahyuM che. vartamAna kALamAM mUka nRtyanA prAgaiA kare che paraMtu temAM rasa utpanna thateA nathI. zAstrakArAe nRtyanA aMgabhaMgathI thatA bheddA kahyA che. padmatAlathI, kaTIthI, vakSathI, grIvAthI, mar3ethI, karatalathI, mukhathI, nAsikAthI ane draSTithI thatA bhAva ane bhramara rekhAthI thatA bhAve A rIte aMgabhaMgathI thatA nRtyakaLAnA vividha bhAva kahyA che. aGgabhaGge mukhe kuryAdvastau dRSTiM ca nartane / hastakAdyaM bhavelloke karmaNo'bhinaye'khilam // 1 // nRtya kALe je mukha hAtha ane draSTinuM halana calana--zarIra bhaga thAya che e ja samagra abhinayanuM karma che. tohastastato draSTi to draSTistato manaH / yato manastato bhAvo yato bhAvastato rasaH // 2 // jema hAtha je viSayanuM sUcana kare che teja viSayanuM draSTi sUcana kare che, jema STi kare tevu tenu mana ane jevu' mana tevA bhAva ane jevA bhAva tevA rasa utpanna thAya che. AsyenAsslambayeda gIta hastenArtha prakalpayet / cakSubhyA~ ca bhaved bhAvaH pAdAbhyAM tAlanirNayaH // 3 // -mukhavarDa karIne gItanA AlApane nirNaya thAya che. hAthathI artha (bhAva)nI kalpanA thAya che. draSTithI bhAvanI kalpanA thAya che ane pagathI tAlanA niya thAya che. . dhoDazAbharaNa * aparAjita sUtra saMtAna' adhyAya 26 mAM kheADazAbharaNu ApelAM che. te devA tathA cakravartI rAjA Adine mATe kahyAM che. draviDa graMthAmAM AbharaNu vize bahu savistara noMdha ApelI che. viA graMthAnI e vizeSatA che. aparAjitamAM ApelAM AbharaNeAmAM hAra, padaka, zrIvatsa, kaustubha (mALA), pagAbharaNu, mukuTa, (traNa prakAranA zekhara, kirITa, AmalasAra), kaTha, bAhubala, (khAjubaMdha), kuMDala, navagraDuM koMkaNa, rAmacaMdra khaDaga, aMgulikA (yugmAMlika aMguSTIka adhAtutikA), TIkA tripurUSa, vadhArA, kuMDala ane pAdamudrikA e rIte sALa AbhuSaNA kahyAM che. draviDa graMthAmAM paNa sALa prakAranA AbharaNA kahyAM che.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ maDevaranI jaMdhAmAM viSNu ane lakSmIjI-cuma svarUpa
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ stabhamAM pharatA parikaravALA iMdradeva maMDovaranI jaMdha prakAra navagraDuM
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha 281 1. mukuTa :- mukhya traNa prakAranA. 1 kIriTa mukuTa, 2 karaMDamukuTa, ane 3 jaTAmukuTa, jaTAmukuTanA judA judA prakAra-kuMtala, kezabaMdha; zirasANa, basmillA vALanA judA judA prakAranA mukuTo kahyA che. viSNune kIriTa mukuTa; zakti ane cakravatine karaMDamukuTa ane ziva ane brahmAne jaTAmukuTa. 2. kuMDala -kAnanAM AbhuSaNa-patrakuMDala, ratnakuMDala; makarakuMDala, zaMkhapatrakuMDala, sarSa kuMDala vagere. 3-5. zreya --gaLAnAM AbhuSaNe (3) gaLAne lagatI upagrIvA (kaMThe) (4) prakAsUtra, gaLAnuM vacaluM AbhuSaNa, (5) hINamAlA, akSamAlA, udara baMdha sudhI laMbAya tene traNa ke pAMca zere hoya che. A zerene amuka amuka aMtare joDatA baMdhane padaka kahe che. 6. keyUra --bAjuba dha 7. udarabaMdha -paDuthI uMcuM, chAtI nIce, piTane AvarI letuM AbhuSaNa. te para stanasUtra. 8. cannavIra (chatravIra) -opavItanI jema, paNa banne khabhA parathI utaratuM hoya che. 9. skaMdhamAlA -khabhA para laTakatI mALA. 10. kaTakavalaya -hAthanAM AbhuSaNe-kAMDAnA AbharaNane valaya kahe che, te ekathI paNa vizeSa devInI pratimAne heya che. 11. aMgulI mudrA -vIMTIo, aMguThI. 12. yajJopavIta -DAbA khabhAthI jamaNI bAju laTakatuM sUtra. 13. kaTisUtra keDanA traNa baMdhavALuM AbhuSaNa, madhyamAM siMha ke makara ke grAsamukha paNa laTake che. 14. usUtra (uruddAma) -kaTisUtrathI sAthaLa sudhI laTakatI khetInI mALA. (zerene muktadAmA kahe che.) 15. pAdajAlaka -pagathI zuMTI nIce phaNane AvarI letuM AbhuSaNa. ghugharIovALane nupura kahe che." 16. kaTakavalaya-bhUjaMgavalaya, paganA kAMDAnA bhAganuM goLa AbhuSaNa temAM ziva mUrtine bhUjaMgavalaya-eTale sarpanI AkRtinuM karavAmAM Ave che. tA. 26
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 "I temaja jJAnaprasArA IvALa uttara miAgama "nA 48 mA adhyAyamAM mukuTa vize savistara noMdha che. mAnasAra tathA 4 zivaratna'mAM paNa ThIka ThIka varNana che. mUrtine chAtIye zrIvatsa cinha karavuM. .tene vaijayaMtI paNa kahe che. mukhya pratimAnA mukhane pharatuM bhAma'DaLa-tejapUjanI AkRti karavAmAM Ave che. viSNunI pratimAne chAtInA zrIvatsa cinhane bhRgulAMcchana kahe che. draviDa graMthAmAM mUrtinA vastra vize kahe che. zeya kArpAsa cIra carmAdikaM punaH / tattad yogya prakartavya yuktA sarvatra buddhimAna // 1 // kapAsa ke rezama ke jhADanI chAlanAM ke carma vagerenAM vastra buddhimAna zilpIe yuktithI dhAraNa karAvavAM. varAha mihira kahe che ke-rezAnupamULa vaizAhaka mUrtimi: kAryAM 8 mUrtine dezanA anurUpa vastrAbhUSaNa ane AbhuSaNA paherAvavAM, zukrAcAya paNa temaja kahe che. zivamUrtine kALIyAranu hAthInuM mRtranuM ke siMhanuM ca dhAraNa karAvavAnuM varNana zilpanA graMtheAmAM Apela che. AbhuSaNene lagatuM sAhitya draviDa graMthAmAM ghaNI kALajIpUrvaka sacavAyuM che. draviDa tAMjAranA bRhadIzvaranA zivamaMdiramAM aneka ala kAranuM varNana zilpa para ke|tarelu' che. temAM meAtI tathA ratnAnI saMkhyA ane guNanu paNa varNana Apela che. uttara bhAratanA zilpasthAmAM ane draviDa ziSyathAmAM pratyeka AbhuSaNeAmAM ratnAdi jaDavAnuM ane tenu' mAna pramANu kahela che. jo ke sarva pratimA para sALe AbharaNA Avazyaka gaNyAM nathI. echAMvattAM paNa jovAmAM Ave che. AbharaNAmAM kAi sAMpradAyika bheda nathI. jaina tIrthaMkara vitarAga kahevAya che. tethI tene AbharaNa heAtAM nathI. paraMtu temanA yakSa yakSiNI, pratihArAdi deva devIone AbharaNA hoya che. bhAratanI kaLAne je je pUrvanA pradezeAmAM pracAra thayA tyAM jAvA, kamaeNADiyA, lakA Adi dezanI pratimAe para Aja prakAranAM AbhuSaNA jovAmAM Ave che. dvaviDa graMthAmAM seAnAnA vela pAna kArelA AbharaNune patrakalpa tathA phUlA ane vela kArelA suvarNanA AbharaNane H citrakalpa ' kahe che. ratna jaDelA AbharaNune ratnakalpa " kahe che. ceAtheA prakAranuM mizra svarUpa che. sukuTa Adi " prakAra keTalAka mizrakalpa ' te uparanA traNe AbharaNeA amuka devane mATe
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha 187 vizeSa kahyAM che. deve uparAMta cakravati rAjAonA adhikAra pramANe AbharaNe dhAraNa karavAnuM zAstrakAree kahyuM che. aparAjita "mAM kayA dezamAM kayA prakAranAM AbhuSaNonI vizeSatA che te paNa ApeluM che. tAmila bhASAmAM kuMDaLane "vALI" agara "teDuM" kahe che. jyAre saurASTramAM "ThaLIyAM " kahe che. skaMdhamAlAne saMskRta sAhityamAM bagala sudhI laTakatI kahI che, gupta samayanI pallava pratimAomAM skadhamAlA jovAmAM AvatI nathI. paraMtu IlerA, ahilola Adina cAlukaya rAjyakALa ane caula rAjyakALanI mUrtio para skaMdhamAlA levAmAM Ave che, tevI ja rIte ghaNI prAcIna mUrtio para kaTisUtrathI sAthaLa sudhI laTakatI pharatI mALA (uddAma ke muktadAma) jovAmAM AvatI nathI, caula rAjyakALanI ane te pachInI mUrtio para te hoya che. badAmI zilpamAM be bAju sAthaLe akeka sera ane piDu para madhyamAM laTakate tere hoya che. aparAjita sUtrasaMtAna " graMthamAM paaizAyudha nAme (235)mo adhyAya che. temAM yuddhakSetra para astrazastranA prahArathI bacavA mATe vaiddhAe vajadehanA jevAM kavaca lehanAM patarAnAM banAvavAnuM vidhAna ApyuM che. vaLI A kavaca pitAnA biMba (deha)mAM praveza karatuM goLAkAra karavA kahyuM che. eka pAMca, eka be e saMkhyAnA kamathI bamaNA vastrathI banAvI sUtra rAkhavAnI jagyAe kaTisUtra racavuM. te keNIne kApanAra aothI rakSaNa kare che. A kavaca mastakanA bhAgamAM mukuTanA AkAranuM sarva sthaLethI acala (muddala khase nahi tevuM) banAvavuM. jaMghAnA jAMga bhAganI laMbAI vIza AMgaLa ane seLa AMgaLa kahI che. garUDanI pAMkha jevuM A kavaca rAjapue dhAraNa karavuM. Ama kavacanuM varNana pahelA 8 zlokamAM ApyuM che pachI AgaLa kahe che - AyudhAnAmato vakSye nAma saMkhyAvali kramAt / trizUlacchurikAkhaDgakheTAH khaTvAMgakaM dhanuH // 9 // bANapAzAMkuzA ghaMTA riSTidarpaNa daMDakAH / / zaMkhacakra gadAvajrazaktimudgarabhRzuMDayaH // 10 // muzalaH parazuzcaiva kartikA ca kapAlakam / ziH sa ra ja sa rUDha: sunta tathaiva ra che ? . . pustakAkSakamaMDaluzucayaH panapatrake / yogamudrA tathA caiva SaTtriMzacchatrakANi ca // 12 //
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 jJAnaprakAza dIgarNaya have huM AyudhanAM nAma kramathI kahuM chuM. (1) trizUla (2) charikA (3) khaDaga (4) kheTa (5) khaTvAMka (6) dhanuSa (7) bANa (8) pAza (9) aMkuza (10) ghaMTA (11) riSTi (12) darpaNa (13) daMDa (14) zaMkha (15) caka (16) gadA (17) vajI (18) zakti (19) mugara (20) bhuDI (21) muzaLa (22) parazu (23) kartikA (24) kapALa (khapara) (25) zira (mastaka) (26) sarSa (27) zaMga (zIgaDuM) (28) haLa (29) kuMta (bhAluM) (30) pustaka (31) mALA (32) kamaMDaLa (33) zuci (sara) (34) padya (kamaLa) (35) patra agara pAtra (36) gamudrA (varada, abhaya ane tarjanI) e rIte chatrIsa prakAranAM Ayudha kahyAM che. 10. I Y Po.. poDazAkhya padaM kRtvA padena nAbhivRttakam / taveM cobhayapakSau bhISaNAgrau prakIrtitau // 13 // paTTAstrAMzazaktipiMDa valaNa kaMTakAvRttam / ubhayoH kaTakopeto madhye zaktyaMza unnataH // 14 // dazabhAgairbha vedRNDa pRthutvaM caikabhAgikam / iti trizUla:
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvArdha pariziSTha 285 kula 16 bhAganuM lAMbuM ane eka bhAganuM goLa nAbhi tta, te upara be bAju tINa pAMkhaDAM karavAM. vacalI paTTI asu zaktinI jeTalI jADI. traNa aMzavALI (kaMTakAvRtta) dhArathI yukta, be bAjunAM tINa pAMkhaDAMnI vacce UMcuM evuM zaktayaMza karavuM. A trizuLane daMDa 10 bhAga lAMbo ane 1 bhAganI jADAIne kare. 223 7 -- - 21 1718018 NETALLB.S. 9. Po.. churikAlakSaNaM vakSye yaduktaM paramezvaraiH / kaumArI caiva lakSmIzca zaMkhinI tundakA tathA // 15 // pApinI zubhagA lA(la)kSA SaDaMgulAdikodbhavA / dvAdazAntimAMgulAnyaM gulamAna prazasyate // 16 // AdihInA matibhraMzaM madhyahInA dhanakSayam / hanyAd vaMzaM vaMzahInA zUlAgre mRtyusa bhavaH // 17 // . caturaMgulA bhavenmuSTirUveM dvayaM gula tADitA muSTikAdho yavAkAro jaDanArthe ca kIlakam iti churikA
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 zAnaprakAza dIpAva zive kahelAM churikAnAM lakSaNa kahuM chuM. (1) kaumArI (2) lakSamI (3) zaMkhinI (4) tundaka (5) pApiNI (6) zubhagA ane (7) lAkSA. ema sAta nAmevALI churikAnI laMbAInuM pramANa anukrame cha AMgaLathI 12 AMgaLanuM che. mULamAM pramA thI pAtaLI hoya te mati bhramane deSa thAya. vacamAM hIna hoya te lakSamIne nAza kare, be aMza hIna hoya te vaMzane nAza karAve. zubhagA agrabhAge hIna hoya te mRtyu karAve. te churikAnI mUTha cAra AMgaLanI, upara be AMgaLanI paheLI (tADitA) ane mUhanI nIce javanA AkAranI jaDa (kIlaka) khIlI jaDAvavI. zastra zatArthA gula syAnmadhyamaM tu dvihInataH / / tavihIna kaniSTaM syAt trividhaH khaDga ucyate // 19 // ........ mevANU, tAmiyakSatAmAM pAlikAveM yavaM kuryAt tADakAdhastu grAhakam // 20 // naDiye (2) rA ra na raha3 ti vArA khaga pacAsa AgaLa lAMbuM, cha mAnanuM, be AMgaLa hIna (8 AMgaLanuM) madhya mAnanuM ane tenAthI be AMgaLa hIna (46 AMgaLanuM) hoya te kaniSTha mAnanuM khaga jANavuM. ema traNa prakAranAM khaDuganAM mAna kahyAM che. te upara be bAju.......ane uparane bhAga levAnA jeTalo tIkSaNa karo ane nIcenA bhAgamAM pakaDavAne hAthe karo. pakaDAvAnA bhAgamAM be jaDa karavI tene "javaka kha kahe che. khaDgamAnodbhavo vyAsA dvayaM gulAbhyAM tathAdhikaH // 21 // tadvadagre punastvevaM jyeSThamadhyakaniSThakam / ubhayapakSe cAntaraM tu caturdazAMgulaibhavet // 22 // hastAdhAradvayaM kuryAd vRttAkAraM tu vAruNam / iti kheTakam kheTaka-dvAlaH khaganA jeTalI 50 aMgula mAna pramANunI ane pahelAImAM be AMgaLa vadhu evI kheTaka-kAla racavI. temAM paNa upara kahyA pramANenA tenAM traNa mAna 4, madhyama ane kaniSTha kahyAM che. tenI be bAjunuM aMtara 14 AgaLanuM rAkhavuM. A DhAlane pakaDavAne hastAdhAra be goLa vAruNa maMDaLa je kare. zveta vastra zveta mALAthI vibhUSita khAMgane pakaDavAne daMDa suvarNa vibhUSita kara. 23-24 Iti khaTvAMga.
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 pUrvAdha pariziSTha dvimuSTayandhyaM gula madhyaM madhyAvaM ca dvihastataH / nimna cobhayataH kuryAd guNAdhAre tu karNike // 25 / / ....gula madhyadeze cavamonarguNairmatam (1) / saptASTanavamuSTizca bANaH puSpa adgaNaiH (?) yutaH // 26 // kuMbhake kubhayed bANa pUrakeNa tu pUraket / / recake recayed bANa trividhaM zaralakSaNam // 27 // iti dhnurvaannH|| dhanuSya be mUThI, be AMgaLa madhyamAM ane nIcethI uparanI laMbAI 2 hAthanI jANavI. nIce be bAju guNAdhAra-eTale dorI rAkhavAnI be karNikA (pAMkhaDI) karavI. 7, 8 ane 9 muSTi pramANanA puSpaka" evA bANanI laMbAI jANavI. kuMbhaka dhanuSyane kuMbhaka bANa, pUrakane pUraka ane recakane recaka ema traNa prakAranA zara-bApunAM lakSaNa jANavAM. makaradvitrika cApi pAzA graMthisamAkulam (1) aMkuza cAMkuzAkAra tAlamAnasamAvRtam // 28 // iti pAzAMkuzau // makaranAM cihna (magaranuM mukha) jemAM heya te be ke traNa gAMThavALuM pAza jANavuM. aMkuza aMkuzanA AkAranuM bAra AMgaLa pramANanuM karavuM. ghaMTA ghaMTAkRtiH kuryAccaturdhArA ca riSTikA / darpaNa darzanArtha ca daMDaH syAt khaDgamAnataH // 29 // iti ghaMTAriSTidarpaNadaMDam / ghaTA-TekarI ghaMTA jevI AkRtinI karavI, tIkSaNa cAra dhAravALI riSTika racavI. mukhadarzana mATenuM darpaNa khanA daMDamAna jeTaluM pacAsa AgaLa prabhAnu 42... zaMkhazca dakSiNAvartazcakra cArayuta tathA / gadA ca khaDgamAnA syAt pRthutAla akaMdANe trayam (2) // 30 // iti zaMkhacakragadA / / zaMkha dakSiNAvata raco, ane cakra cAra yutane jANavo. gadAnuM mAna pramANu khaga jeTaluM-pacAsa AMgaLanI laMbAInuM jANavuM. tene uparane goLa bhAga 12 AgaLa lAMbe ane traNa AMgaLa paLe rAkho.
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 zAmaLA jirnara vajra zUladvaya dIrya mekaviMzatizUlataH / ardhendunibhadhArAmA zaktiH syAd dvAdazAMgulA // iti vajrazaktiH 21 AMgaLa lAMbuM vaja, tene nIce upara tIkSaNa zULa karavAM. ardhacaMdra jevI agradhAravAnI zakti 12 AMmaLa pramANanI jANavI. . - a kA ra ka , tiet phayAla raya Tha sahana - Ghan 3 RETa. UP.O.S hastagrAhyazcordhatazca mudgaraH SoDazAMguliH / / bhRzuNDI yugmadArAsyA dvihastAntAgracAlakA // iti mudgarabhRzuNDI hAthe pakaDavAne mugara upara jAo 16 AMgaLa pramANane jANa. agra bhAgathI phare tevI be mukhavALI be hAtha lAMbI bhUguMDI jANavI. viMzatyaM gulaM muzala caturaMgulavRttakam / ardha candropamaH pazu tadaNDaH khaDgamadhyataH // iti muzala pazU // vIza AgaLa lAMbuM ane cAra AMgaLa goLa pramANanuM muzaLa jANavuM. ardhacaMdranI AkRtivALI pharazI ane tene daMDa khagnanA mAna pramANene jANu.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 pUrvAdha pariziSTha kartikA churikAmAnA cakre ca trisamAkRtiH / ziro'sthika kapAla syAcchirazca ripuzIrSakam // iti kartikA kapAla zIrSakam kartikA (kAtara) charikAnA mAna pramANunI karavI. tene pakaDavAnAM be cakro traNa samAna AkRtinAM karavAM. khappara arthAt manuSya mastakanI khoparInuM pAtrakapAla jANavuM. ane zatrunuM mastaka zira jANavuM. so bhujaMgastriphaNI zRMga syAdvai gavAdinam / hala halAkRtiH kuryAt kuntaM vai paMcahastakam // 35 // mAthe traNa pheNavALe sarSa-bhujaLa, abhiSeka mATe gAya ke vRSabhanuM zRMga ane gaNapatine daMzaLa tathA haLa te te AkRtinAM karavAM. ane bhAluM pAMca hAthanA prabhAnu narA. pustaka yugmatAla syAd jAcyA mAlAkSasUtrakam / kamaDaluzca pAdAnaH zrugvai SaTatriMzada gulA // 36 // . pustaka be tAla (24 AMgaLa pramANunuM) jApa japavAnI mALA akSasUtra ane kamaDaLa piNe tAla (9 AMgaLa) ane suva-hema karavAne sara-zuci chatrIza AMgaLa pramANane jANa. (sara ane zuci te be hemapayogI pAtro che. temAM zuca viziSTa homamAM levAya che.) padma ca padmasaMkAza patra muktaM ca lolakam / / padmAsanAyugmahastA yogamudrA tathocyate // 37 // iti padmapatra-yogamudrA padmanA jevuM kamaLa ane kamaLanA jevuM lolaka pAtra adhapadmAsana ane be hAthathI yogamudrA thAya che. (mUrti zAstramAM eka hAthanI traNa mudrA varada, abhaya .bhane tanI upAya che.) iti paviMzAyudha lakSaNa-aparAjita suvasAna 135 atha kirITaH // atraikAMgulasammitena pariveSTayoSNISapaTena ke kATIra mukuTojjvala viracayedaSTAMgulaiH sarvataH / dvayaSTAbhidhRtisammitairdinakaradvandvamamaira gulai ruSNISopari bhAsamAnamukuTopeta kirITa harau //
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zAnaprakAza dIpANa va kirITa-sukuTanAM lakSaNa: ekeka AgaLa pramANunA uparAupara pharatA vIMTela paTavALe ATha AMgaLa uce e keTara nAmane ujjavaLa mukuTa jANo. tevI rIte 16 AMgaLa agara 24 AMgaLa uMcA prakAzamAna mukuTane kirITa-mukuTa kahe che. je vizeSe karIne viSNune dhAraNa karAve che. takana kuMma mAtulitaphala LLLLL.LARSande yinI46 42(COVI mokA samILAL.BS. Lama PBABLA SHANTIEX. kuryAt kirITa zikharairupeta tripaMcasaptapamitairyathAham / aMDopamA kamalopama vA chatropama vA kamaThApama vA // 2 // traNa, pAMca ke sAta AMTAvALe yogya lAge tevI rIte zikharanI AkRtivALo kamaLa samAna ke chatra samAna ke kAcabAnI AkRti je mukuTa paNa thaI zake che. atha jaTAmukuTa // yugmasaMkhyA jaTA kAryA ubhayoH pArtha yAH pRthak / dvAtriMzanmAtramArabhya athaikAMgulavRddhitaH // 3 // * ekapaSTayaMgulAntaM tu jaTAdIrgha mudAhRtam / adhojaTA dIrghatamAstasmArdhvigAstathA // 4 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha kramAnnyUnA tu kartavyA tadaheM Su samAntarA / kaniSThAMgulaparINAhaM jaTAnAhamudAhRtam // 5 // 32 AMgaLathI ekeka AgaLanI vRddhi karatAM 61 AMgaLa UMcAI sudhInA jaTAmukuTa thAya che. jaTAnI UMcAI bekI saMkhyAnI karavI, te paDakhe judI karavI. nIce jaTAne bhAga jADe rAkhavo. pachI uparAupara kramathI jaTAnI jADAI (phIMDaluM) ochuM chuM karatA javuM. tema upara samAna aMtaravALI jaTA karavI. jaTAnI jADAInuM sAmAnya pramANu TacalI AMgaLI jeTaluM jADuM rAkhavuM. jaTAmukuTatuMga tu, caturviMzAMgulaM tu vA / ekaviMzAMgulaM vAtha kuryAdaSTAdazAMgulam // 6 // saptadazAMgula vAtha SoDazAMgulameva vA / kezAntAnmukuTAntaM tu lalATe paTTasaMyutam / / 7 // jaTAmukuTanI uMcAI 24 AMgaLanI, 21 AMgaLI, 18 AMgaLanI, 17 { AMgaLanI ke 16 AMgaLa sudhInI jaTAmukuTanI uMcAI rAkhavI. mAthAnA vALanA aMtabhAgathI mukuTanA nIcenA aMtabhAga sudhI lalATe-kapALa paTTo kare. mukhAntavyAsasadRza mukuTasya vizAlakam / tuMgArdhaM vA tripAda vA yathAzama prakalpayet / / 8 // tatsaptASTanavAMzekahInamagravizAlakam catuSpUrimasaMyukta bhAnvaMzaM pUrimodayam // 9 // zaMbhau jaTAyAM kartavyA mUni gaMgA pramANataH / mukuTa, mukhanA uparanA bhAga jeTale pahoLA kare. tenI uMcAi ardha athavA pioNA bhAganI zobhAyamAna dekhAya tevI karavI. mukhanI vizALatAthI sAtamA, AThamA ke navamA bhAge AMgaLa hIna mukuTa karavo. cAra bhAgathI bAramAM bhAga sudhIthI uMcAIno mukuTa kare. zivanA jaTAmukuTamAM upara mastakanA pramANamAM gaMgAjI karavAM. bhAnvaMgulAyatA vAtha SoDazAMzasamucchyA // 10 // hRdaye'JjalisaMyuktA moktastrIlakSaNAnvitA / kirITamukuTa caiva kezaM vA tatra kalpayet // 11 // . aya karaMDamukuTa // mUlAdagraMkramAt kSINaM karaNDamukuTasya tu / agrasya mukulAkAraM mukuTasya prakalpayet // 12 //
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaniza jAva tripaMcasaptasaMpraistu karaNDaizca virAjitam / karaNDamukuTaM kArya manyat sarvaM yathApuram // 13 // bAra AMgaLa pahelI ane soLa AMgaLa uMcI, hadaye be hAtha joDatI aMjalI devI. strI lakSaNavALI kirITa mukuTa paherelI ke kezayukta karavI. mukuTanI nIcethI mULa agra bhAganA kramathI ochA ochA karatAM mukuTano upale agra bhAga mukulAkAra-khalelA kamaLa jevI kalpanAvALo traNa pAMca ke sAta AMTAvALo karaMDiyAthI suzobhita kare. karaMDiyAnA AkArano mukuTa karaMDamukuTa jANa. bAkI anya sarva, AgaLa kahyuM te pramANe jANavuM. atha kuMDalam // tricatuSpamAtraM syAt patrakuMDalavistRtam / yavaM vRttapanaM proktaM zvetAmaM vAtra cArtavam // 14 // makaraM kuMDala vAtha siMhakuMDalameva vA / gajAdikuMDalaM vAtha dvicatuSpaMcamAtrakam // 15 // kuryAd yAsaM ca tuMgaM ca tattadAkArabhedataH / vRttakuMDalavistAramaSTAdazayavaM bhavet // 16 // vedAMgulaM tu tattuMgaM raMbhAbjamukulopamam / kuMDaLaH traNa, cAra ke pAMca mAtrA pramANunuM patrakuMDaLa pahoLuM karavuM. eka thavA jADAM geLa sapheda, saraLa, patrakuMDaLa karavAM. makarAkRtinA ke siMha AkRtinA ke gaja AkRtinA be cAra ke pAMca mAtrA pramANamAM karavAM. kuMDaLanA AkAranA bhedathI vyAsa ane uMcAI rAkhavI. goLa kuMDaLa aDhAra yava pramANamAM karavAM. cAra AMgaLanI uMcAInAM kamaLanI jevAM vikasita kuMDaLa karavAM. atha graiveyaH // hikkAsUtropariSTAttu upagrIvaM tu baMdhayet // 17 // rudrAkSaM vAtha ratnaM vA hemakluptamaNi tu vA / nAnAcitravicitraM tu graiveyaM vA yathocitam // 18 // hikkasUtranI upara upagrIvA te kaMThane cuMTatuM AbhUSaNa jANavuM. te drAkSa, ratna ke suvarNa ke maNinuM nAnA prakAranuM citravicitra zobhAyamAna karavuM. atha valayaH // kaTakaM valayopetaM prakoSThe tu prakalpayet / kaniSThAMguliparINAhaM valaya vartulaM tu vA // 19 //
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvArdha pariziSTha athavA vayasyaiva ghanaM dvitriyavaM tu vA / ghanadviguNavistAraM nAnA ratnavicitritam // 20 // yugalaM yugalaM tattu prakoSTheSu prakalpayet / 283 kAMDAnA valA geALa, e traNa yatra jADAInA agara TacalI AMgaLInI jADAinA, athavA vistArathI amaNA aneka prakAranA citravicitra naiAthI zAbhatA valaye joDhe karavA. atha keyUraH || keyUraM kArparAdRdhve valayeoktaghanAnvitam // 21 // ekAkAraM tu keyUraM sASTapAdAbjasaMyutam / nAnAratnasamAyuktaM zaivalAbhamathApi vA // 22 // patrapUritasaMyuktaM bAhumadhye prakalpayet / patrapUritanAlaM tu keyUrasadRzaM ghanam || 23 || tatpUritAdadho nAle bAhumityAdRtaM tu vA / tricatuSpaMcamAtra vA patrapUritavistRtam // 24 // tad vyAsArthaM tu tattuMga pAdonadviguNaM tu vA / dviguNaM vApi kartavyaM tad bAhuvalayaM bhavet // 25 // kANIthI uparanA bhAgamAM jADAIvALu valaya-mAjuma -keyUra eka AkAranuM, aSTapatra kamaLayukta, aneka ratnothI zaiAlatuM zevALanA jevI lIlI kAntivALu mAnubaMdha keyUra karavuM, mAhunA madhyamAM kaDAnA jevuM jADu, patrathI bharela nAla karavuM (23) patrathI pUrela nIcenuM nAla mAhune vIMTAyeluM, traNa, cAra ke pAMca mAtrA pramANathI purela vistAravALuM karavuM. te patranA bhyAsanuM ardhuM jeTaluM ane peANA ethI e gaNuM khAhuvalaya karavuM. atha mudrA || madhyAMgulaM vinA zeSA aMgulA mudrikAnvitAH / mudrikA mUlaparvasthA vRtA yavanAnvitAH || 26 // ratna citravicitrA vA tattadyogyaM samAcaret / madhyAMgulAgramabhaye cUcukeordhvasamaM bhavet // 27 // tarjanyAdikaniSThAntAstulyamUlAstu vakritAH / ISad vakrita maMguSThamUrdhvAgraM tu bahirmukham || 28 || vacalI AMgaLI sivAyanI badhI AMgaLIoe vIMTIe dhAraNa karAvavI. AMgaLIemAM vIMTIe AMgaLInA mULa pavanA jeTalI geALa ane eka yava jADI karavI. tene caiAgya citravicitra ratnAvALI karavI. vacalI AMgaLInA agrabhAga
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zAnaprakAza dIpArNava stananI dIMTaDI jeTalo uMco karavo. TacalI ane tajanInA mULa sudhI vakra banAvavI ane A vAMka aMgUThAnA mULa sudhI laI javo. atha varadAbhaya mudrA / tathaiva varadaM kRtvA maNibaMdhakaTauM punaH / madhyAMgulAgramAlambya mer3hAgrAntaM bahirmukham // 29 / / tadeva siMhakarNAkhyaM talamadhyagataM yadi / madhyAMgulAgraM vakrAmaM tadupAntagataM tathA // 30 // anAmikAgraM zeSAH syuH pUrvavat parikalpitAH / abhayAkAramAlambya hastamUrau samarpitam // 31 // kamare (keDe) maNibaMdha Ave tevI rIte varadamudrA darzAvavI. madhyanI AMgaLInA agrabhAgane Teke daI aMgUThAne cheDe bahAra paDatuM hoya te te siMhakarNa mudrA jANavI. madhya AMgaLIne agrabhAga vakra dekhAya ane tene upAMta anAmikAnA agrabhAga sudhI pahoMce ane bAkInI AMgaLIo pUrvavata hoya te te abhaya mudrA jANavI. te hAtha chAtIe lagADela hoya tema kara. yadi tatkaTakaM proktaM maNibandhaM tUrubAhyataH / ekadvitryaMgulAd bAhye kartavyaM buddhimattamaiH // 32 // hikkAsUtrasamaM madhyamAnamUrdhAnanaM karam / / bahirmukhaM kartarI sA zaMkhacakrAdisaMyutA // 33 // jyAre kaTaka valaya-pahoMcI hAthane maNibaMdha chAtIethI eka, be ke traNa AgaLa bahAra rAkhe che tene kaTaka kahe che. buddhimAna zilpI hikkAsUtranI barAbara kAtara (katarI) zaMkha ane caka Adi dhAraNa karatA karavA. vakrau tvanAmikAMguSThau talamadhyagatau punaH / kiMcid vakrA kaniSThA sA dvAvanyAvapyUjukriyau // 34 // tathA sUcIti vikhyAtA karNasUtrasamAnatA / tarjanyAgraM tadA tatra yojayedaMkuzAdikam // 35 // . aMguSThAnAmikAmadhyamAMgulyastalamadhyagAH / kiMcid vakrA kaniSThA sA tarjanyajutarA bhavet // 36 // zaMkhacakAdi dhAraNa karatA anAmikA ane aMgUTho vAMkA rAkhI hatheLInA madhyamAM te Ayu rahe tema jarA vAMkI kaniSThikA saraLa kriyAvALI karavI.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha 25 karNasUtranI pramANe uMcI hoya tevI tarjanI mudrA "sUci" nAmathI oLakhAya che. (mAdhyamikA ane tarjanInA agrabhAgamAM aMkuzAdi Ayudha pakaDAvavAM. aMgUThe, anAmikA madhyamAnA talamadhyamAM kaMIka vAMkI kaniSThikA ane tarjanI sIdhI karavI. atha yajJopavIta // yajJopavItaM sarveSAM yavASTAMzadhanAnvitam / upavItaM trisUtrADhyaM muraHsUtrasamanvitam // 37 / / ekameva dhuraHsUtramupavItaghanAnvitam / vAmaskaMdhopariSTAttu nAbhya(dho)dvayaMgulAntataH // 38 // yajJopavItadIrgha tu nAbhedakSiNapArzvagam / apare vaMzamAzritya yajJasUtraM nidhApayet // 39 // yajJopavItanA dareka sUtra yavanA AThamA bhAga jeTalA jADA karavA. vakSasthaLanA sUtra barAbara upavItanA traNa sUtra rAkhavA. te eka urUsUtra upavIta jeTaluM jADuM rAkhavuM. DAbA khaMbhAthI nAbhithI be AMgaLa nIce sudhI yopavIta sUtra lAMbu nAbhinI jamaNI tarapha rAkhavuM. bIjA pitAnA vaMzano Azraya jANIne joI dhAraNa kare che. athoTa sUtram // uraHsUtraM samAlambyaM stanAdaSTAMgulAntare / yajJopavItavat kArya skaMdhayorubhayorapi // 40 // urusUtra stanathI ATha AgaLa sudhI laMbAvavuM ane yajJopavItanI jema baMne khaMbhe dhAraNa karAvavuM. atha cannavIra // pArzvayozcaiva yonyUveM cannavIramidaM viduH / / / hikkAt SaDaMgulAdhastAda stanayormadhyadezataH // 41 // atha aveyahAraH // aveyahAramAkhyAta vedamAtravitAnakam / yavatrayaM dhanaM tasya nAnAmaNihiraNmayam // 42 // be paDakhe khabhA para thopavItanI jema hoya te cannavIra jANavuM. gaLAnA hikkAsUtrathI cha AMgaLa nIce ane stananA madhya bhAga sudhI cAra veMta laMbAI pramANane ane traNa yava jADe e aneka maNi jo suvarNa zreya hAra jANo. athAkSamAlA // kaMThAdudarabaMdhAntamakSamAlAM prakalpayet hRnmAleti prasiddhA sA skaMdhamAlAM ca kArayet // 43 //
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 jJAnaprakAza dIpArNava atha skaMdhamAlA || nAnApuSpamayI skaMdhadeze sA sNprkiirtit| / atha kaTisUtram / / kaTisUtratribhiH sUtraiH sUtraM pratiyavaM ghanam // 44 // kaTisaMdhyopariSTAttu ratnacitritamAcaret / athorusUtra - muktAdAmA medrAdadhaH kRtimAsyaM paMcaSaTsaptamAtrakam // 45 // tAraM tArasamaM tuMgaM ghanamadhIgulaM smRtam / tatorumAnatryaMzAntaM muktAdAmAdi trayet // 46 // kaDathI peTa sudhInI lakhAInI akSamAlAnI kalpanA karavI. te hanmAlA nAme eLakhAya che. khabhA paranI skadhamAlA aneka prakAranA puSpavALI jANavI. keDanA uparanA bhAga para ratnathI citrita traNa sUtra (sera)vALuM eka yava jADAinuM... kaTisUtra jANavuM. guhyabhAgathI nIce pAMca, cha ke sAta mAtrAvALu cAragaNuM lAMbu', ardho AMgaLa jADuM, sAthaLanA pramANathI traNa aMza sudhInuM laTakatuM urusUtra athavA muktAdAmAM lakhAvavA (laktA karavA). pAdau jAlakasaMyuktau, gulkAdhastAttathaiva ca / jAlakAbaddhasUtraM tu yadvayadhanAnvitam // 47 // tatsUtrAjjAlakAlaMbaM tripaMcayavamAnakam / triyavaM jAlanAlaM tu vyAsatulyaM tadunnatam // 48 // yavamAnaM dhanaM zeSaM gADhamatra prakalpayet / gADhayuktaM tu vRttAbhamanta: pASANasaMyutam // 49 // gADhahInaM ghanaM vAntadRSadatra na kArayet / , chUTI (gu)thI nIce ane page jhAMjharavALAM jAlaka karavAM. jAlakane AMdhavAnuM upaluM sUtra e yava jADu karavuM, te sUtrathI traNa ke pAMca cava pramANunuM laTakatuM jhAlara-jhAMjhara karavuM. traNa yava jeTaluM jAlakanuM nALa ane tenA vyAsa jeTaluM* UMcu' karavuM. eka yava pramANu khAkI jADu' gAyukta geALa pASANu sAthe karavuM. gADhahIna ghana karavu hAya te pASANuyukta na karavuM. atha bhujaMgavalaya / bhujaMgavalayaM yatra prakASThAdiSu rocate / / 50 / / tatpradezaparINAhAt sapAdaM syAttadAyatam / tad dIrghAdupari khyAtaM phaNaM bhAnvaMgulAyatam // 51 //
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha saptAMgulaM tu vistAraM dhanaM caikAMgulaM phaNe / atitIkSNAMtare jiDhe mukhe kuryAttu locane // 52 // bhujaga valaya-kaDuM keNInI laMbAIthI savAyuM lAMbuM ane te laMbAI upara bAra AMgaLa upara phaNa karavI. sAta AMgaLa pahelI ane eka AMgaLa jADI phaNa karavI. mukhamAM ati tINa jIbha ane AMkhe karavI. atha vastram // vastraM kauzeyakAsacIracarmAdikaM punaH / tattad yogyaM prakartavyaM yuktyA sarvatra buddhimAn // 53 // mUrtine rezamI vastra, kapAsanAM sutarAu vastra ke jhADanI chAlanAM valkala ane carmanAM vacce buddhimAne yuktithI mUrtine egya paherAvavAM. Iti DizAmaraNa-zila5tta. // athAyudhAni // atha dhanuH // yad dravyeNa kRtaM viMba tenaivAyudhamAcaret / zatAMgulAyatanaM cApaM navasaptAMzugAnalaiH // 54 // mAtrairyutaM vihInaM vA navadhA dhanuSodayam / pUrNamuSTistu nAhaH syAt madhyAdau kramAt kRzau // 55 // agrAva(gulau vyAsau vRttau kAyauM guNAMgulI cittau AyAtribhAgaike bANanAbhistu mUlataH // 56 // je dravyanI mUrti banAvI hoya teja dravyanAM Ayudha hoya. se AgaLa lAMbu dhanuSya sattANu bANa rUpI agni sAthe banAvavAM. mAtra pramANayukta ke vihIna nava prakAre dhanuSyanA udaya thAya che. pUrI muThI pramANanI jADAI tenA madhyathI baMne cheDA kamathI pAtaLA thatA jAya. AgaLa ardha AMgaLa ane goLa traNa AMgaLanuM jANavuM. labAIne trIjA bhAge bANanI nAbhi karavI. atha vANaH // cApAyASTagonaM rajjudIrghamudAhRtam / trivakrasahitaM vAtha bAlendrAkArameva vA // 58 // ekaviMzAMgulaM bANadIrgha tad dviguNaM tu vA / / kaniSThAMgulimAnena pariNAhaM zarasya tu // 58 // 4.18
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 jJAnaprakAza dIpAva AsyAyAmaM paMcamAnaM tattAraM caiva tatsamam / AsyadIrghasamaM pucche patrabaMdhavicitritam // 59 // patrANAmaMgulaM vyAsaM pRSThe jyAnAbhimAcaret / pucchatAratribhAgaikaM nAbhyagAdhaM ca vistaram // 60 / / +8 katI muralI pApAtra 62 -10 viNA kama dhanuSyanA laMbAInA ATha bhAge hIna, derInI laMbAI rAkhavI. dhanuSya traNa vAMkavALuM athavA bAlacaMdranI AkRti jevuM karavuM. ekavIza AMgaLanuM lAMbuM bANa agara tethI bamaNuM lAMbuM karavuM. kaniSThikA AMgaLI pramANanuM bANanuM mAna jANavuM. meDhAnI laMbAI pAMca mAtrA (aMza)nI ane tene tAra paNa tevaDa ja kare. meDhAnA jeTalI laMbAI samAna pucha-patrabaMdhathI citrita karavuM. patrane vyAsa eka AMgaLa ane pAchaLa-pRSTha bhAgamAM jayA (derI) rAkhavAnI nAbhi karavI. pucha ane tAranA traNa bhAganA eka bhAga jeTalI nAbhinI agAdhatA ane vistAra rAkha. atha TaMkaH // TaMkaM bhAnvaMgulAyAma kuryAd yuktyA bahirmukham / mRgaM bahirmukhakhaM vAtha kuryAdantarmukhaM tathA // 61 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvAdha pariziSTha atha mRgaH // dvAdazAMgulamAyAma tasyocyaM yuktitazcaret / TaMka nAmanuM Ayudha TAMkaNA jevuM bAra AMgaLanuM yutithI bahirmukha karavuM. mRga paNa bahirmukha athavA aMtarmukha karo. te bAra AgaLa lAMbo ane tenI uMcAI yuktithI karavI. atha cakraM zaMkhaH // dvAdazAMgulavistAraM cakraM zaMkha tathaiva ca // 62 // atha Damaru | DamarordIrghavistAre vasupaMcAMgulAnvite / madhyaM guNAMgulaM vyAsa mAyAma caiva tatsamam / / 63 // valayadvayasaMyuktaM carmasUtrAdisaMyutam / bAra AMgaLa vistAranA zaMkha ane cakranuM pramANa jANavuM. DamarUnI laMbAI pahoLAI ATha agara pAMca AMgaLanI jANavI. tene madhya bhAga traNa AgaLa pahoLAIne, tenI laMbAI paNa teTalI ja rAkhavI. carmasUtra vagerenA be valaya (4i)yI yuta ubha3 ta. atha kamaMDalu // navAMgulaM tu vistAraM tArAdadhaitripAdakam / / 64 // . ucca kamaMDaloH kuryAd yathAkAraM tathaiva ca / nava AMgaLa ucuM ane tenAthI artha ke piNa paheLAnuM kamaMDaLa yogya 2nu . padma tAlasamucchrayaM dviguNavistAraM ca SoDhA kRte mUle paTTamilAMzato dvitayato vAdhastanASTacchadam / aMghayUnaprathamabjamadhyamupariSTAdaSTapatraM tribhirbhAgaiH ____ paTTayuta karotu kamalenAmAtra pIThocchrayaH // 65 // -bhAga mAra wina (me tala) yu bhane ma pANucha yAti yukta (kamaLa) jANavuM. mULa bhAganA eka aMzathI athavA be aMzathI nIcenA bhAgamAM ATha patravALuM, jene madhya bhAga eka pAdana ane uparano bhAga ATha patravALe traNa bhAgathI padayukta eka mAtrA pIThanI uMcAIvALuM karavuM. viMzatyA pratimAMgulaiH pavitataM vRnte tathA saikayA nAlaM sadvitayApi vAtha vitateraSTAcalAMgAzakaH /
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnA : aMte hInavitAnamAracayatu brahmopalAntAyatam turyAnaM sakaleSu vaidhasamidaM vRttaM kvaciccaizvaram // 66 // pratimAnA vaza AgaLa vistRta ane pAMkhaDImAM athavA prAMta bhAgamAM eka AgaLa bamaNa vistArane ATha parvanA aMganA aMze vaDe vistRta nAla banAvo. aMtamAM ochA vistAravALuM "brahmopalAnAyata brahmazilA sudhI vistRta darekamAM caturthAMza bhAgane Azraya karIne raheluM, keI ThekANe Izvara evA brahmA saMbaMdhI vRtta che. Iti AyurAna draviDa ziparAma S pariziSTa 2. baddha sthApatyanA cAra varga prAcIna upalabdha bauddha sthApatyanA mukhyatve caitya, vihAra, stUpa ane staMbhe ema cAra dharmopayogI vibhAga pADelA che. citya zabdano prayoga veda yugamAM paNa thato hato. jaina Agama graMthomAM cityane devamaMdiranA arthamAM le che. bauddho paNa temaja mAne che. vedakALamAM pavitra purUnI samAdhi temanI yAdagIrImAM baMdhAvatA hatA. catya zabdanI vyutpatti mujaba citA-samRtadehanA agnisaMskAra mATe khaDakele kASTane Dhaga) Avo artha thAya che. vedayuganA cityane artha sUpamAM pariNamyuM che. citya maMdiranI racanA, pravezamAM uMDANamAM vadhu hoya che. madhyathI banne bAju stanI be hAra tathA parasALa hoya che. uMDANamAM madhyamAM buddha pratimA sthApana karela hoya che. tenA para ghaMTAkRti tUpa hoya che ane pharate pradakSiNA--mArga hoya che. kArlInI guphA e tene suMdara namuna che. guphAmAM temaja sAMcI mAphaka sapATa jamIna para paNa citya racelA hoya che. cityanuM rUpAntara bhArata bahAra barmAmAM thayuM che. tyAM geLane badale zaMku AkAranA zikharavALuM thAya che. iTe ke pASANathI bAMdhela AvAM aMDAkAra maMdire hoya che. uMdhA vALelA TepalA jevI AkRtine stUpa hoya che. stUpa banAvavAne hetu buddha temaja bauddha mahApurUSanA pavitra asthi (rAkha, vALa I)ne suvarNanI dAbaDImAM bharI te upara stupa caNI pavitra smAraka racanAne che. pAchalA kALamAM stUpane kempAuMDa vola jevo kaTheDa karI cAre bAju
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvArdha pariziSTha suMdara teraNavALA dvAra mUkavAmAM AvatA hatA. stUpa para caDavAne pagathIyA tathA uparanA bhAge kaTheDAvALI cerasa agAzI jevuM bAMdhe che. ane madhyamAM ubhe pASANane daMDa kare che. goLa hoya che. paNa IjIpta-mIsaranA smArake pIrAmiDa trikoNAkAranA hoya che. stUpane pAlI bhASAmAM thappA, barmAmAM pAgaDA, sIlenamAM dAbhagA ane nepAlamAM citA parathI sUpa kahe che. jApAnamAM teNune teri kahe che. toraNanuM bhAratIya svarUpa jApAnamAM gayuM che. sAMcIne stUpa I. sa. pUrva bIjI zatAbdimAM baMdhAyelo hato. prathama tenA kampAuMDane dakSiNa daravAje baMdhAryo ane te AMdhranA sAtakaNuM rAjAnA zilpIomAM pramukha sthapati AnAmadAe pitAnA kharce taiyAra karAvyAne lekha che. vihAra=bauddha sAdhuone rahevAnA maThane abhyAsa ciMtananA sthAnane vihAra kahe che. temAM madhyamAM gurUne besavAnuM sthAna hoya che ane pharatA zi bese tevI vyavasthA heya che. parvamAM kotarelA vihAramAM jharaNanA pANInA TAMkAnI suMdara vyavasthA hoya che. jenomAM vihArane vasati ke upAzraya kahe che. stanI bauddhaprathA sanAtana brAhmaNI dharmanuM anukaraNa che. prAcIna kALamAM maMdiranI sanmukha staMbhanI prathA pracalita hatI. vartamAna kALamAM uttara karatAM draviDamAM A paddhati haju jaLavAI rahI che. jenomAM digaMmbarI saMpradAyamAM staMbhanI vizeSa prathA che. teo staMbhane mAnastaMbha kahe che. prasiddha dharmasthaLa para temaja bauddha bhagavAnanA yAtrA ke upadezanA sthAna para samaraNa cihna tarIke dharmArApaNu staMbhe bauddhoe ubhA karelA che. bauddha staMbhe vizALa ne ubhA hoya che. tenA para dharmacaka, siMha, vRSabhAdi kerelA hoya che. staMbhanA upara lekha paNa katarelA maLe che. keTalAka caLakatA pASANanA staMbha che. keTalAka lehanA saMbhe be hajAra varSa jeTalA jAnA kazA paNa kATa lAgyA vagaranA haju Aje paNa ubhA che. bauddha sthApatyanA upara kahelA cAra aMga giri parvatemAM katarelA che. temaja prathama svataMtra bAMdhakAma tarIke paNa te ubhA karatA. sUpa UbhA karavAmAM ane ane pachI pASaNane upaga thayo che. citya, vihAra ane tUpo lAMbA kALa paryata thayA karyA che. I. sa.nI pUrvathI navamI zatAbdi sudhI guphAo ketarAi che. Aja rIte jaina sthApatyo paNa baMdhAyAM che. jene ullekha uttarArthanA pariziSTa rUpe Apela che.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaravjA savAra pariziSTa 3. bhAratanI dhAtu mUrti kaLA bhAratamAM prAyaH I. sa. pUrvethI dhAtukAmane vikAsa thato gayo. tene jUnA namunAo nAlaMdA, gAMdhAra, gujarAta, rAjasthAna tathA kavIDa pradezamAMthI maLe che. TIbeTamAM paNa I. sa. pUrvanI dhAtu mUrtio jaLavAI rahI che. kAMsAnI (paMcadhAtu) mUtione eka jude ja saMpradAya ubhuM thaye hato. tenuM mULa ghaNuM jUnuM che. dhAtu DhALavAnI kaLA ahIM seMkaDo varSathI uddabhavI che. uttara hindanA guma ane pAla rAjyakALanI kaLA dhAtu-mUrtionA kAma sAthe saMkaLAyelI che. rAjAnAnna roga6 egs , pASANanI mUrti karatAM dhAtunI mUrti vadhu sArI (zreSTha) kahI che. aNadhAtu, paMcadhAtu ane mizra dhAtune paNa loha kahevAmAM Ave che. zilpa graMthamAM leha-liMgane artha mizra dhAtu-liMga kahe che. prAdhAnya mUrti vizeSe karIne pASANunI ja besAravAmAM Ave che. paraMtu utsAdi kAryomAM varaghoDAmAM dhAtunI caLamUrti pheravAya che. jene bhegamUrti paNa kahe che. dhAtumUrtionA dAnanI prathA draviDamAM ghaNI hatI. devamUrtio, bhaktonI mUrtio, dIpa-lakSmI ItyAdi mUrtionuM dhAtukAma draviDamAM ghaNuM thatuM hatuM. te kAraNe kaLAvAna zilpIone vaga paNa hastimAM AvyuM. A zilpIonA ja keTalAka gAme vasyAM hatAM. AvA ghaNA gAmomAMnuM ekAda gAma Aje paNa che. kAverI upara kuMbhakoNamathI traNa mAIla dUra svAmImallaI gAmamAM peDhI dara peDhInA saMskAravALA patthara tathA kAMsAnI mUrtio ghaDanArI jJAtinA amuka kuTuMbe Aje paNa che. kaLA ane bhaktine prayatnapUrvaka jALavI rAkhanArA A zilpIone samUha zi95nA siddhAMta pramANe Aja paNa kAma kare che. bhAratIya zilpa zAstramAM mUrti vidhAnanA niyame siddhAMta aMga vibhAganA pramANane anusarIne varNavyA che. tenI avagaNanAmAM doSa batAvyA che. mana kethalika dharmamAM paNa pavitra mUrtione zi95nA cikkasa ghATa ApavAnA niyamo temanA dharmazAstromAM che. jeno bhaMga kaI zilpI karI zakato nahi. draviDa dezamAM dhAtumUrtinA dAnanuM maha6 puNya mAnyuM che. tethI e kaLI tyAM khUba vikasI hatI. khrIstI dharmamAM paNa mUrtinA dAna mATe kahyuM che. kAMsAnI DhALelI mUrtio paMcaleha ke paMcadhAtunI kahevAya che. tenA mizraNanuM pramANa nIce mujaba thatuM hatuM. (4) (1) trAMbuM, (2) rUpuM, (3) senuM, (4) pIttaLa ane (5) sapheda sisuMe pAMca dhAtu mizra karIne gALatA hatA. temAM trAMbuM vadhAre pramANamAM nAkhavAthI
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ pI paffg 303 mizra dhAtu raktavarNanI bane che. (4) vartamAnakALamAM ghaNuMkharUM senuM ke cAMdI nAMkhatA nathI. paraMtu mizraNanuM nIcenuM pramANa le che -(1) trAMbuM daza bhAga, (2) pIttaLa aradhe bhAga ane sapheda sIsuM cothe bhAga. pahelAMnI bauddha mUrtiomAM AvA mizraNane ullekha jUnA sIyAmIjha pustakamAM che. sIyAmamAM kAMsAnI mUrtine samiTa kahe che. tenuM mizraNa paNa upara pramANe ApeluM che. sIyAmamAM hindamAMthI A dhAtu-mUrtikaLA gayelI hatI. senuM, cAMdI, trAMbuM, jasata, sIsuM, kalaI ane leha e sAta zuddha dhAtu che. bAkI mizra dhAtu che. jasata ane trAMbAnA mizraNathI kAMsuM bane che. trAMbA ane kalaIne mizraNathI pittaLa bane che. Aje jayapuramAM dhAtumUrtikAra mAtra be ja dhAtu vApare che. (1) pittaLa maNa eka, trAMbuM zera pAMca, (2) ane bIjA mate pittaLa maNa eka, trAMbuM zera aDhI ane tenuM vAla rA agara yajamAnanI IcchAnusAra senuM umere che. draviDamAM dhAtumUrtine DhALavAnI kaLA-paddhati "sirapaDu" athavA "naSTamINa" nAme oLakhAya che. draviDa zipamAM dhAtumUrtione mINa parathI banAvavAnuM kahyuM che. prathama jevaDI ane jevI suMdara mUti banAvavI hoya tevuM mINanuM ochuM kare che. "jJaudA dhAtu purighana nitam" Ama kahe che. mINanI banAvela suMdara mUrti para suMvALI mATInA jADA thara sukAtAM lagI tArathI bAMdhe che. pachI garamI ApI aMdaranuM mINanuM ochuM pIgALI de che. tethI mINanA sthaLe pilI jagyA thAya che. temAM gALelI dhAtune rasa reDI de che. dhAtu barAbara besIne karI jAya pachI ja mATInuM paDa kADhI le che. tyArapachI mUrtine TAMkaNa ke ataraDAkAnasathI ghaDI gharanI jhINuM kAma spaSTa dekhADe che. zilpInI zakti ke kaLAnA pramANamAM AvI banAvaTamAM amuka divaso ke mahInAo lAge che, nepALamAM kASTamUrtine dhAtunA patarAthI maDhe che. A zelI gujarAtamAM paNa basoka varSathI cAlu thaI che. draviDa graMthamAM pilI mUrtionA bAda gaye che. nAnI mUrtio mATe te yogya haze. paraMtu bhAre moTI mUrtio gujarAtamAM pilI bharAtI hatI. AvI jaina moTI mUrtio somapurA zilpIonI bharelI ghaNuM maLe che. gujarAta ane rAjasthAna-DuMgarapuramAM semapurA zilpIe dhAtunuM mUrtikAma karatA hatA. hAlamAM A vyavasAya kaI kaI mevADA gurjara ane luhArabhAIe kare che. jayapuramAM dhAtumUrtinuM kAma vartamAnakALamAM bahu prazaMsanIya thatuM nathI, tyAM pASANa-mUrtikaLA ghaNuM khIlI che. kavimAM saMtA (aphavA)nI mUrtio ane dIpalakSmInI judI judI AkRtinI
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 thI 308 jJAnaprakAza dIpAva ghaNI suMdara kaLAmaya pratimAe manAve che. uttara karatAM draviDamAM dhAtu mUrtikaLAnA vyavasAya vartamAnakALamAM vizeSa che. tyAM navamI dasamI sadIthI paMcadhAtunI mUrtikaLAnA vikAsa thatA ja gayA che. dhAtumUrti banAvaTanI vidhi jaina graMtha 'AcAra dInakara 'mAM savistara ApelI che. temAM mUrti khanAvavAnuM paNa mahad puNya atAvyuM che. paNa te mUrti anyAyathI prApta karelA dravyathI banAvelI hovI joie nahiM, tAMjoranA mRtyudizvaranA maMdiranI dhAtunI naTarAjanI mUrti khAramI sadInA che. tenI pITha para mUrti sudhAryAnI tArIkha miti ApelI che. dhAtusmRti khaDita thaI hAya tA tenI vidhi karI pachI te mUrtine sudhArI zakAya che. teneA bAda zilpagraMthAmAM kahyo nathI, zAsrajJA che. paraMtu sudhAryo pachI pharI saMskAravidhi karI pUjana karavuM joIe.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Utha vizvakarmA viracina vAstuvizArAma jJAnaprakAza dIpArNava uttarArdha ( jina darzana ) zilpA TIkAkAra prabhAzaMkara o. somapurA zilpavizArada
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina parikara FF gAvI udayabhAmaHELI TIFTTTI XXX + LETpaMcA (C) NOJ aura GSPIRAN
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAza dIpArNava-uttarArdha puravAcana prApIna kALamAM vividha prakAranA thatA prAsAdanI racanAne ulekha prAcIna graMthomAM maLe che. vi. saM. 477mAM zrI dhanezvarasUrie valabhIpuramAM racelA zatrujaya mAhAsya nAmanA graMthamAM pra sAda 2cana nA vana parathIne tenI jhAMkhI thAya che. AvA prAsAdenI da95nA paNa dhamAM have (palabdha nathI. hamaNAM vRkSArgava graMthamAM mahAprAsAdanI racanA, maMDapanA prakAro vagere addabhuta sAhitya maLyuM che. AvA mahAprAsAde bhramavALA, cAre tarapha bane. trAga traNa maMDapavALA thatA agiyAramI bAramI sadImAM rudramahAlaya ane rAjakAsAda siddhapuramAM hatA. rAjaprAsAdanuM hAla nAma-nizAna paNa jovA maLatuM nathI. te paMdaramI sadImAM ubhA ha. tenI racanA parathI rANakapurano dharaNavihAra prAsAda e zeThanA svapnadarzananA varNana parathI dIpaka ziSIe bAMdhelo tenA purAvAo graMthamAMthI maLe che. dakSiNa hiMdamAM moTA vizALa vistAranA prAsAdo thayA che, paNa tyAMnA rAjyakuLApAMDa ane caulAdi vaMze prApta thayela dhanasaMpatti devAnI ja che tevuM mAnatA hatA. AthI ja AvA vistAravALA prAsAde thayA. jyAre uttara hiMdanA AvA prAsAdene vidharmIonA AkamaNane lIdhe nAza thayo che. nIcenA varNana parathI ApaNane tenI vizALatAne khyAla Ave che. zatruMjaya mAhAbhyanA samAM pAMcamAM prAcIna sthApatyanI racanAnuM varNana nIce pramANe che : zatruMjaya para idranI sUcanAthI ramaNIya prAsAda bAMdhavA mATe bharata cakravartIe vakI ratnane AjJA karI ke "vinItA nagarInA caitya jevuM eka citya ce. bAhubalIe takSazilApurI vasAvI tyAM corAzI maMDapathI maMDita evo prAsAda karAvyuM che, tevo ahIM jinaprAsAda karAva." bharata cakravatInA putra somayazAe banAvelA caitya pramANe eka caitya karavAne vardhakI ratnane AjJA karI. divya zakitavALA vardhaka sthapati=zilpI) ratna svapakALamAM maNiratnavaDe -vijaya" nAmane prAsAda bAMdhyA. tenI pUrva dizAmAM bhuvananA vistArI chatra hoya tevA siMhanAda vagere ekavIza maMDapa racyA. dakSiNa dizAmAM bhadrazAla vagere, pazcima dizAmAM meghanAda maMDapa vagere ane uttara dizAmAM zrIvazAla maMDapa Adi cAre bAju ekavIza ekavIza maMDapa racyA. tevA rAzI maMDapa karelA. te prAsAda eka koza uca, be koza lAMbe, eka hajAra dhanuSa pahebe hate. maNiya taraNe, lAkho gekha, ratnamaya vedikA zebhI rahI hatI. madhyamAM prabhunI caturmukha ratnamaya mUrti padharAvI hatI, bIjI paNa mUrtio hatI. cakravatI - bharate prabhu sAme hAtha joDenA pitAnI mUrti zilpI pAse taiyAra karAvI hatI.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 bIjI pUrvajonI kRtio judA prAsAde mAM sthApana karI bIjA navIna prAsAde karAvI temAM bhAvI vIza tIrthakaranAM biMba sthApana karyA. A tIrthamAM vicitra prakAranI vaiyazreNI karAvI hatI ane kAma saMpUrNa thatAM zilpI tathA citrakArone teNe saMtuSTa karyA. zetruMjI nadInI pUrve mAnapura ane dakSiNe bharatapuramAM aneka taLAva, udyAne sameta zrI jagadIzana mATe prAsAda vakI rane bharata mahArAjAnI AjJAthI karyo. brahmagiri tIrthe suravizrAma nAme yugAdi devano ucca prAsAda cakravartI bharate karAvyo. zatruMjayathI nIce be jana munionA agnisaMskAra sthAne ratnatilaka nAme jinaprAsAda bhArate ane samayazAe karAvyA. A baMdhuoe vaDIlonA prAsAde paNa zilpI vardhakI ratna pAse karAvyA. pachI teo tAladhvaja giri gayA. tAladhvajagiri para tAladhvaja nAme devanI khaDjha, dAla, trizUla ane sarpa dhAraNa karela evAM mUti samayazAe padharAvI. giranAra para bharata cakravartIe bhaviSyanA neminAtha prabhune eka uMce prAsAda "surasuMdara" nAme cAra dvAra vALe, cAre tarapha agiyAra agiyAra maMDapathI zobhatA, balANuka gokha tathA toraNethI virAjato karAvyuM. udyAnava maMDita te prAsAdamAM pAMDura netravALI nIlamaNimaya neminAthanI mUrti padharAvI. mukhya zikhare giranArathI eka jana nIce pazcima dizAmAM neminAthane bIje prAsAda baMdhAvyuM. tyAM svastikAvatika nAme prAsAda AdinAthano racAvyA. tyAM AgaLa gajendrapada nAme kuMDa karAvyo. bharata mahArAjAe Abu parvata para traNe kALanA ahaMtazrAsAde racAvyA. tyAMthI magadha AvIne ubhAragiri para zatruMjaya jevuM mahAvIranuM uttama maMdira zilpI vadha kI ratna pAse baMdhAvyuM. tyAMthI sametazikhara gayA. tyAM viza tIrthakarenA prAsAdenI zreNu vadha kI rane kSaNa vAramAM karI. tyAMthI bharata mahArAja adhyA padhAryA. zatrujyathI tAlAvaja thaIne kadaMbagiri AvI tyAM bhAvI tIrthakara zrIvardhamAna svAmInA mATe prAsAda vakI ratna pAse karAvyo. kadaMbagirinI pazcime zatruMjaya nadIne kAMThe prAsAdo karAvyA. tema ja hastisenagiri pAse zatruMjayanA badhA zikhareTekarIo para prasAde baMdhAvyA. aSTApada para RSabhadevanA agni saMskAranA sthAne traNa moTA stUpa karAvyA. citAnI najIkanI bhUmi para bharata rAjAe ziSI vakI ratnanI pAse eka suMdara prAsAda traNa keza uo, eka jana lAMbe-pahoLo; cAra kAravALe tathA AgaLa svargamaMDapa javA maMDapiyukta siMha niSadyA nAmanA prAsAda karAvyo. tenI AgaLa uMce tRpa tathA bIjA nAnA stUpA baMdhAvyA. sihaniSadyA prAsAdamAM ratnamaNimaya cAra zAzvata ahaMta pratibhA ATha prAtihArca sahita sthApI. temaja varNasahita cAvIza prabhunI pratimA dasa pUrvamAM, be dakSiNe, cAra pAzcama, ATha uttaradezamAM
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapakAza dIpArNava-uttarArdha 313 ema vIza maNiya ratnamaya mUrtio sthApI. hiniSadyA pharatA caityavRkSa, ka5vRkSa, revare, vAvaDIo ane UMcA upAzraye karAvyA. A ratnamaya prAsAdanI rakSA sAru bharata cakatae daMDaratna vaDe eka eka ejananA aMtare ATha pagathiyAM karyA. tethI te aSTApada nAme vikhyAta thayo. dvArakA nagarInuM varNana : vistAramAM bAra yojana lAMbI, nava jana pahoLI, suvaNaratnanA killAvALI nagarI hatI. goLa, corasa ne laMbAIvALA tema ja girikUTaka, svastika, sarvatobhadra, maMdara, avataMsaka ne vardhamAna ema vividha nAmanA lAkhe mahele eka mALanA, be mALanA ne traNa mALanA racyA. catvara-cAra stA bhegA thAya tyAM, ane trika zerIomAM divya ce nirmANa karyA. sarovaro, dIdhikAo, vApikAe, ci, udyAna evI IMdrapurInA jevI dvArikA nagarI vizvakarmAe ahorAtramAM nirmANa karI. pAMDavonI sabhAnuM varNana: arjunanA mitra maNicUDa vidyAre vidyAnA baLavaDe iMdranI sabhA jevI navIna sabhA racI ApI. temAM maNimaya ubhA hatA. chatAM apurU AtmAnI jema jANe staMbha ja na hoya tema dekhAtuM hatuM. strInA caritranI jema ratnanI kAMtithI aneka varNavALI bhUmi (mahelanuM jamInatA) jaNAtI hatI. devatAne priya apsarA jevI ratnamaya putaLIo banAvI hatI. to buddhanA matanI peThe kSaNamAM dekhAya ne kSaNamAM na dekhAya tevI banAvavAmAM AvI hatI. evI sabhA racIne suvarNanA siMhAsana para yudhiSThirane che. sADI maNicUDa vidyAre pitAnI mitratA saphaLa karI. AvA AvA adbhuta sthApatyonI racanA bhAratamAM prAcIna kALamAM thatI hatI. jinapratimA tathA anya deve - | jinadarzananA prAdhAnyadeva tIrthakara vItarAga-rAgadveSarahita gaNAya che. temanI pratimAM vizeSe karI beThI padmAsane ane bIjI ubhI kAryotsarga mudrAmAM prasiddha che. eka ja svarUpanI pratimAomAM vIza tIrthaMkaranA nAmane paricaya temanA lAMchana parathI thAya che. ahIM eka vizeSatA e che ke saMprati kuzAnakALanI keTalIka jina pratimAnA pratIka (lAMchana) ane prAcInakALanA parikaramAM yakSa-vakSaNanuM anugAmitva prApta thatuM nathI. A vastu vizeSe karIne guptakALanA prAraMbhathI jovAmAM Ave che. tyArathI tIrthaMkaranI prAtamAomAM yakSa-yakSiNInuM anivArya sAhacarya banI gayuM. AvI mAnyatA purAtarvAdonI che. teo ema paNa kahe che ke yakSa-yakSiNa pahelAM gAdharva sAhacarya mathurA ane gAdhAra zilpapratimAomAM jovAmAM Ave che. dharmacaka mudrAne prAraMbha paNa guptakALathI thayAnuM purAtattvavido mAne che. paraMtu sAMpradAyika mAnyatA te prAcIna kALathI hovAnuM mAne che.
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 zAnakA kavAra jenonA prAcIna devavAdamAM cAra pradhAna vargo - (1) jatithI-navagrahAdi. (2) vaimAnika-temAM be upavarga che. uttara kAya ane anuttakAya. (1) uttazyAyamAM sudharmA, IzAna, sanatakumAra, brahmA Ada 12 de che. (2) anuttarakAyamAM pAMca sthAnenA adhiSThAyaka deva InA pAMca rUpaH vijaya, vijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha che, (3) bhuvanapati-mAM asura, nAga, vidhuta, suparNa Adi dasa zreNIo che. (4) aMtara-mAM pizAca, rAkSasa, yakSa, gaMdharva ADhi zreNIo che. A cAra devavargamAM vizeSa DizamRta athavA soLa vidyAdevIo, aSTa mAtRkAo paNa jainamAM pUjya che. jemAM vAstudevonI paNa parikalpanA che. A jotA jainAne devavaMda brAhmaNa vRdane lagabhaga maLane che. devAdhideva aTale tIrthakara-ahaMtu ane deva eTale sahAyaka deva; mUlanAyaka eTale pramukha jinapradhAnapadanA adhikArI maMdiramAM pratiSThita deva. trimUrtinI jema cAmukha e sarva bhadra pratimA sthApanA jemAM suMdara che. buddha pratimAonI jema AbharaNa, alaMkaraNa jaina pratimAne hotAM nathI, kAraNa ke te vItarAga che. jenI pratimAmAM 24 tIrthakara sivAya 24 yakSa, 24 kSaNa, 16 vidyAdevI, 10 dipAle, 9 graho, kSetrapAla, sarasvatI, zrI lakSmI, mANibhadrAdi yakSa ane anya devIo, pratIhAre Adi che. dasa dipAla ane nava grahasvarUpa be hAthavALA, ghaNA bhAge eka AyudhavALA kahyAM che. paNa te tAMtrika vidhinA che. tevuM purANamAM paNa kahyuM che. paraMtu anya devenI cAra hAthavALI pratimA vizeSa karIne che. jainomAM cesaTha yoginIo ane bAvanavIranA nAme kahelAM che. te tAMtrika AcAra pUjAno prabhAva che. sthApatyanidarzanamAM tIrthaMkaranI mUrtio adbhuta suMdara che. gvAliyara rAjyanI kuberacakezvarInI tathA gomukha yakSanI mUrti ane guptakALa pUrvenI devagaDhanI cakezvarInI, mahAmAnasInI, aMbikAnI ane vidyAdevIonI mUrtio ghaNI suMdara che. gaDhavAlanI kSetrapAlanI, jhAMsInI rahiNInI, lakhanau saMgra hAlayanI sarasvatInI ane bikAneranI zrutadevI AdinI mUrti e ullekhanIya che. jina darzananuM mAnapramANa jina darzanamAM gulapramANa traNa prakAranA batAvyA che. (1) AtmAMgula (2) use dhAMgula (3) pramANagula. ane te pratyekanA traNa traNa prakAra batAvyA che - (1) sUcI gula (2) pratara aMgula (3) dhana AMgula.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAra, ropAva-31vA manuSya potAnA hAthanA AMgaLathI ekasesDa ATha gaNA uMcA hoya che. eTale 108 gaNu kahevAyuM che. manuSyanu' mukha khara AMgaLa uMcu hoya che. ane manuSyanI uMcAI nava sukha jeTalI hoya che. tethI 12x108 AMgaLa te AtmAMzula. A uparathI kALanI bhinnatAne laIne AtmAMgulanI bhinnatA ochAvattI thAya che, paraMtu prajJApanA sUtranI vRttimAM te je kALamAM je manuSyA hoya tenI uMcAInA akasa A bhAgana AtmAMgula kahyA che. te aniyamita hoya che tathA AtmAM gulanI vyAkhyA sabaMdhamAM matabheda jaNAya che. (1) AtmAMzula pramANa: bharata cakravartInA AtmAMzula te pramANugala kahevAya che. cArasA utsedhAMgulanA eka rucipramANAgula thAya che. vAva, kUvA, taLAva, nagara, durgA, makAnA, vo, pAtrA, AbhUSNeA, zayyA, zastra vagere kRtrima padArtho AtmAMzula vaDe mapAya che; jyAre parvata, pRthvI tyAdi zAzrvata padArtho pramANAMgulathI mapAya che. ane jIveAnA zarIrA utsedhAzulathA mapAya che. -vRtti-pravacanasArodvAvRttimAM uparokta pramANeA che. sAmAnya rIte ATha ADA java pramANunA eka AMgaLa te utsedhAMzula kahevAya che. 24 AMgula=1 hAtha (gaja); 4 hAtha-1 dhanuSya; 2000 dhanuSya=1 keza (gAu); 4 kAza-1 yAna. (2) utsedhAMzula pramANa :~ ghaNA khArIka anaMtA sUtra paramANue eka 8 bAdara vyavahAra=1 paramANu pa ( trasare ) - trasare=1 rathajI 8 ratha=1 vAlAya 8 vAlAya-1 lAkha ( lakSA ) 8 liMkSA=1 "" mAdara vyavahAra pramANa thAya che. 6 utsedhAMgula=1 paga (te paganA madhya bhAga) tenuM amathuM karIe eTale e paga aTaka 1 vata 2 ga=1 vata 2 veta=1 hAtha 4 hAtha=1 dhanuSya 2000 dhanuSya=1 kAza 8 jU=1 yava 8 yava-1 utsedhAMgula (3) pramANAMgula :-- cAraso utsedhAMgule 1 pramANAMgula thAya. evA pramANAMgule RSabhadeva-bharata cakravartInA zarIra 120 AMzula uMcA hatA. 120 AMgaLane cArasA guNA karIe tA atArlIza hajAra AMgula thAya. ahIM (96) chantu AMgaLe aka dhanuSya thAya :
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAza dIpAna-uttarArdha che. aDatAlIza hajArane (96) channue bhAgIe tyAre pAMcaso dhanuSya dehamAna thAya. A utsedhAMgulane bamaNA karIe tyAre mahAvIra prabhune eka AtmAMzula thAya. evA (84) ceArAzI AtmAMgulanu mahAvIra zarIra hatu. tenA bamaNA karAe eTala ekae aDasaTha acala thAya. eka hAthanA cAvaMza AgaLa thAya che mATe ekaso aDasaDane cAvIze bhAga detAM sAta hAtha Ave. te mahAvIra prabhunuM zarIra pramANa jANavuM. (1) AtmAMzule dhavalagRha, bhUmigRha, kRpAdi jaLAzraya mapAya che. (2) utsedhAMgule devatA, nArakI pramukhanA zarIra maSAya che. (3) pramANAMgule parvata, pRthvI, sAta nArakInI pRthvI, sAdharmAdika devaaAka, nArakI bhuvanapatinA bhavana ane dvIpa, samudra e sarva mapAya che. iti AMgulavicAra
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinendraprasAda (jinaprAsAda)nA bAvIza vibhaktinA bAvana bhedanA taLa-zikharanI anukramaNikA prAsAda prAsAdanuM nAma taLabhAga vibhakti loka jaMga fma saMkhyA 8 1085 ti. 12 kamalabhajazuM kakSA tIrthaMkarane valabha RSabhadeva (1) ajitanAtha (2) saMbhavajina (3) sava kAmadAyaka 13 247 17 145 amRtAddabhava 21 kSitibhUSaNuM padmarAga "puSpadaMta abhinaMdana (4) sumatinAtha (5) pathaprabhu 10 supArzvaprasAda zrI vallabha supa sarvadeva * 10 . 11 zItalaprAsAda zrI caMdraprAsa hiturAja caMdraprabhu (8). sarvadeva suvidhinAtha (9) 32. ' 13 zItalanAtha (1) zrI zItala kIrtidAyaka manahara sarvadeva sarvadeva 15 18 ) zreyasa prAsAda sukulasIda kulanaMdanaprAsAda 18 ? zreyAMsanAtha (11) 47 17 ti, 32 sarvadeva sarvadeva 18 18 vAsupUjyaprAsAda ratnasa jaya 22 vimalaprAsAda muktiprasAda vAsupUjya (12) sarvadeva vimalanAthajI (1) 53 sarvadeva anaMtanAthajI (14) sarvadeva 22 anaMtaprasAda surendraprasAda 24
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 gzA rAgha-vAI dharmadAsAda dharmavRkSaprAsAda 28) dharmanAthajI (15) sarva deva 63 225 26. 27 zrIliMga kAmadattaka 28 zAMtinAthajI (16) 68 18 sarvadeva kuMthunAthajI (17) 72 69 ti. 20 lakSmIdevI sarvadeva Ta kumudabrAsAda zaktiprAsAda harSaNaprAsAda 2 kalakada anAyaka (18) zrIla arinAzana sarva deva sarvadeva 34. ! upa mahendraprasAda ne mAnavendraprasAda pApanAzana mallinAthajI (19) sarva deva sadeva 37. che 38 39 41 97 26 manasaMtuSTiprAsAda 14 zrIbhavasAda (gaurAva) 14 nemiprAsAda 16 sumatikAtiprAsAda 26 ) upendraprasAda 2AjendraprasAda namendraprasAda tabhUSaNuprAsAda 22 ke supuSya 22) pAvalabhaprasAda 5dmAta rUpalalabha mahAdhara prA.26) munivRta (20) 86 85 brahmA, viSNu, maheza 89 neminAthajI (21) 90 65 ti.12 neminAthajI (22) 83 473. ti. 4 sarvadeva sarvadeva neminAtha (22) 98 193 vi.40 sarvadeva 103 sarvadeva 104 pArzvanAthajI (27) 105 113 sarvadeva 108 sarvadeva 109 mahAvIra 110 221 ki.16 sarvadeva 111 sarvadeva 115 ja che. 48 ja vIra vikrama aSTApada para tuSTipuSTi ja 22 ja
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gaNezAya namaH zrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAyAm jJAnaprakAza-dIpArNave uttarArdhe (jinadarzana) // viMzatitamo'dhyAyaH // // jinendramAsAdalakSaNa (jinmaasaad)| jayovAca zRNu tAta mahAdeva, yanmayA paripRzyate / prAsAdasya jinendrANAM kathayAsti ki mAM prabho // 1 // he pitAjI mahAdevajI! huM Apane jinendranA prAsAdanuM varNana pUchuM chuM. tenAM kevAM lakSaNe hoya te he bhagavAna, Apa savistara mane kahe. ki tala ki ca zikhara', 'ki dvipaMcAzaduttamA / samosaraNa ki tAta, ki syAdaSTApadaM hi tat // mahAdhara munivara, dvidhAriNI suzebhitA // 2 // he pitA, uttama bAvana jinAlaya kevA prakAranA karavA? tenA tala ane zikharanI racanA kevI karavI? munivara, samavasaraNa ane aSTApada, mahAdhara evA zobhAyamAna dvidhAriNI prAsAdonI racanA kevI thAya tenuM varNana mane Apa kahe. zrI vizvakarmovAca zRNu vatsa mahAmAjJa, yattvayA paripRcchyate / bhAsAdAn tu jinendrANAM kathayAmyaha tacchRNu // 3 // zrI vizvakarmA potAnA jaya nAmanA putrane saMbodhana karI kahe che ke he buddhimAna putra te jinendraprasAdanAM lakSaNe pUchayAM, te savistara kahuM chuM te sAMbhaLa. 1 kimate pAvanottamam site
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 jJAnaprakAza dIpArNadha-uttarArdha mAsAdamadhye meravo bhdrmaasaadnaagraaH| aMtaka' drAviDAzcaiva mahAdharA latinAstathA // 4 // prAsAdanI uttama jAtionI madhye merUprAsAda, bhadrarUpaprAsAde, nAgarAdi jAtinA prAsAda, aMtaka jAtinA prAsAdamAM drAviDa prAsAda ane mahAdhara prAsAdemAM latinAdi jAtinA prAsAde (uttama) jANavA. zikharamA bhAvanA kameMnI samaja. maga ajame hA zrIyA sAdi 34 tala upajAvavAnuM gaNita 1. milAyA. 'prAsAdadIrghatA vyAso bhittibAhye muraalye| SoDazAMzaihared bhAga zeSa ca dviguNa mavet // 5 // prathame navame caiva dvitIye caturo bhavet / . ayaM vidhiH prakartavyo bhAgaM ca dvitrya bhavet // 6 // HUDAI RANA tatra yuktiH prakartavyA prAsAde sarvanAmataH / zivamukhe mayA zruta __ bhASita vizvakarmaNA // 7 // - Apasa. prAsAdanI bahAra rekhAye hoya tenI laMbAI paheLAIne guNIne be bhAgavA. je zeSa rahe te aMkane bamaNa kare. teTalA vibhAganuM taLa jANavuM. je eka vadhe 2 keTalIka pratimAM 5 thI 7 nA traNa ka jovAmAM AvatA nathI.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAmaprakAza dIpArNava-uttarArdha 321 te navAI taLa jANavuM, be vadhe te cAra eTale aThThAI taLa jANUvuM. e vidhithI ciMza=chanuM bArAI taLa jANavuM. e yuktithI prAsAdanA taLa, vibhakti ane prAsAda nAmakaraNa jANavuM. ema zivanA mukhethI kaheluM te huM (zrI vizvakarmA) D sA LEAR CAT *sAlI vibhakita prathama-kamalabhUSaNa (RSabhadevavallabha) prAsAda : 1 anema - t caturasrIkRte kSetre, dvAtriMzatpadabhAjite / kaNe bhAgatrayaH kArya pratikaNastathava ca // 8 // -I H H IEO 71 TOPAD uparathastribhAgazca __ bhadrArdha vedabhAgikam / karNikA na dikA caiva, ___ bhAgekA ca vyavasthitA // 9 // R..
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3rara pratizrI RSabhadeva vallabha kamalabhUSaNa prAsAda 1 vibhakti 1 talabhAga 32, zRMga 1085 tilaka 12 garbhagRr akSa WHER jJAnaprakAza dIpAva-uttarArdha rajIra prasAda) kAmadevala tilaka (2)(10) WITHST. SILHAND 422 zrImada kavi 32. garbhagRha prabhavAina aspadhani, - itizrI RSabhajinavallabha kamalabhUSaNa prAsAda 1 talabhAga 32 zRMga 1085. tilaka 12
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAza dopArNava-uttarArdha karNaca 'karmacatvAri, pratikaNe kramatrayam / uparathe dvayaM jJethe, kaNikAyAm kramadvayam, // 10 // viMzatiruruH zaMgANi pratyagAni ca SoDaza / kaNe ca kesarI dadyAt naMdana nadazAlikam // 11 // prathama kamanaMdIzamUveM tilakazobhitam / kamalabhUSaNanAmAyaM RSabhajinavallabhaH // 12 // prAsAdanA samarasa kSetranA batrIsa bhAga karavA. temAM traNa bhAganI rekhA (ke), traNa bhAgano paTo (pratiratha), traNa bhAgane uparatha ane ardha bhadra cAra (1) karma eTale zagane samUhavAcaka zabda che. pAMca zRMganuM kesarI, nava iMganuM sarvate bhadra, 13 zaMganuM naMdana, 17 zuganuM naMdazAlika, 21 iMganuM naMdIza, ane 25 zaMga aMDakanuM maMdara ke maMdira karma jANavuM. kezarAdi prAsAdamAM te svarUpa ApelAM che. te pramANe rekhA Adi upAMgAe caDAvavAM, je te spaSTa kahyAM hoya te te krame caDAvavAM. nahitara 5-9-13-10-21nA krame jeTalAM kahyAM hoya teTalAM zRMganAM karma caDAvavAM. (2) jAma eTale pAMca, nava, tera ke sattara ganAM anukrame karma caDAvavA te kama. A kama ane damanA bhede zilpI samudAye samajavA jevA che. keTalAka vidvAne kamane kema mAne che. mArI pAsenA zilpagraMthasaMgrahanI aDhIso-traNaso varSanI jUnI pratomAM kArba ame na ema beu bheda ApelA che. A sAthe eTaluM kahevuM jarUrI che ke zikharanA bhedomAM zrIvasa kahyuM hoya tyAM eka zaganI zikharI samajavuM. zrIvasa e gano paryAya zabda che. karma eTale pAMca, nava, tera ema zRMga samUha jANavo. tilaka, phUTa e ga=aMDakanI gaNatarImAM levAmAM AvatA nathI. kahelA krama pramANe IMga caDAvavA, paraMtu jyAM te spaSTa karyuM na hoya tyAM rekhAye 17-13-9-5 ema uttareuttara karma caDAvavA. paraMtu pratiratha ke ratha upara kayA kAme caDAvavA te vicAravA yogya che. keTalAka zilpIo rekhAne kame anya upage para caDAve che, keTalAka zipIo rekhAye je prathama karma caDAvela heya tenAthI cAra aMka chAnuM karma anukrame caDAve che. A prathA vizeSa mAnya che. jyAM rekhA=kaNuM ane bIjA upAMge para caDAvavAnA karmanI spaSTatA karI hoya tyAM te tema ja karavuM paDe che. vaLI keTalAka vidvAna zilpIo ema mAne che ke jyAM sarakhA mApanA upAMge che tyAM badhe sarakhA ja kramathI karma caDAvavA joIe. Ama beu rIta pramANe zaMga caDAvavAmAM zikharanI aMDasaMkhyA ochAvatI thAya che. paraMtu te azAmAya hevAnuM kahI na zakAya. zikhara prakaraNamAM (1) samadala (2) bhAgavA ane (3) hastAMgula pramANamAM upAMge haiya che. tenA para zikharanA aMDako caDAvavAmAM buddhithI kAma levuM paDe che. samadala upaga hoya te zikhara caDAvavAnI sulabhatA ghaNuM rahe che. paraMtu bhAgavAmAM tethI e chI; paraMtu hastAMgula upAMgavALA zikharamAM to kharekhara buddhimAna sipInI kasoTI thAya che. zAstrANAne bAdhaka na hoya tevI keTalIka chUTa levI paDe che ane te ja zikhara suMdara thAya che.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA thI bhAganuM karavuM. kaNa ane naMdI ekeka bhAganI karavI. (rekhA ane paDharA vacce eka, paDharA ane uparatha vacce eka ane uparatha ane bhadra vacce eka ema traNa nadI khUNInI vyavasthA karavI) rekhA upara kamathI cAra karma, paherA upara traNa, uparatha upara be ane keNInaMdI para be kamANI karma caDAvavA. (pAMca pAMca eTale) vIza uruga ane soLa pratyAM caDAvavA. rekhA para (pa) kesarI, (13) naMdana, (17) naMdazAlika ane (21) naMdIza ema kamathI zaga caDAvavA. prathama naMdIza karma jANavuM. A cAre kamanI upara eka tilaka caDAvavuM. tyAre kamalabhUSaNa nAmane prAsAda prathama RSabhadeva jinane valabha e jANa. vibhakti dvitIya kAmadAyaka (ajitajinavallabha) prAsAdaH 2 caturastrIkRte kSetre dvAdazapada bhAjite / karNo bhAgadvayaM kArya pratikarNastathaiva ca / / 13 / / 'bhadrA ca dvibhAgena caturdikSu vyavasthitam / karNe karyatrayam kAryam pratikaNe kramadvayam // 14 // aSTA caivoru gANi aSTI pratyAMgAni ca / karNa ca kesarI dadyAt sarvatobhadrameva ca // 15 // naMdanajite deyaM catuSkaNeSu zobhitam / kAmadAyakamAsAdo hyajitajinavallabhaH // 16 // iti ajitajinavallabha kAmadAyaka prAsAdaH 2. talabhAga 12 zaga 247 prAsAdanA cerasakSetranA bAra bhAga karavA. temAM be bhAganI rekhA (keNa, be bhAgane paDhaze ane bhadra adhuM be bhAganuM karavuM. A pramANe cAre dizAe vyavasthA karavI. rekhA upara traNa karma, paDharA para be karma caDAvavAM. bhadra upara cAre bAjunA ATha uruzRMga ane ATha pratyAMga caDAvimavikarALa karI vavA. rekhAye (pAMca) kesarI, (nava) sarvatebhadra kizana kama ane (tera) naMdana ema traNa krame caDAvavA. evA sawariaa. ajitanAtha prabhune vallabha e kAmadAyaka nAmane prAsAda jANu. ItizrI ajitajina vallabha kAmadAyaka prAsadi 2 vibhakita 2 talabhAga 12 IMga 247 5 bhadrA sA bhAgena naMdI tu yaabhaaji pAThAntara A y EK : ao 2 ajitajina vallabha kAmadAyaka prAsAda 2 vibhakata 2 talabhAga 12 IMga ra47. - - - - A kaTa 1. 27
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jinaprAsAda lakSaNa 325 talabhAga 9 iMDA 145 na rkha che. - - - -- -- * E - vibhakti 3. ratnakoTi ( saMbhava jinavallabha ) prAsAda 3 caturasrIkRte kSetre navabhAga vidhIyate / bhadrA sArdhabhAgena caikbhaagHprtirthH||17|| karNikA nAMdikA pAdA sAdhakoM vicakSaNa / kaNe karmadvaya kArya pratikaNe tathava ca // 18 // . kesarI-sarvatobhadra-kramavayaM vyavasthitam / karNikAnaM dikayozca zRMgamekaikaM kArayet // 19 / SoDaza uraH zRMgANi cASTau pratyAMgAni ca / ratnakoTizca nAmA'yaM mAsAdaH saMbhavejine 120 / iti saMbhavajinavallabhaH ratnakoTiprAsAdaH3 tala bhAga 9 zaMga 145 samarasa kSetranA nava bhAga karavA. temAM deDha bhAganuM adhuM bhadra, eka bhAgane pahero; karNikA ane naMdikA pA pA bhAganI ane keNu-rekhA doDha bhAganI karavI (jA+jA= 9) rekhA upara be kama-(pAMca) kesarI ane (nava) sarvatobhadra caDAvavAM. ane pa8rA para be kesarI ane eka phUga caDAvavuM. kaNikA ane naMdikA para eka eka zaga mUkavuM. tyAra bAjunA maLI 16 uruzaMga ane 8 pratyAMga caDAvavAthI mimi nArA saMbhavanAtha jinane valabha e ratnakaTi nAmane prAsAda trIje jANa. itizrI saMbhavajanavalalabha ratnakeTa prAsAda3 vibhakitarUtalabhAga9zuM 14pa. * vimatti che. mRtmA gANA - tadrUpe tatpramANe ca rathe kaNe tilaka nyaset / kartavyaHsarvadeveSu nAmnAyamamRtoDbhavaH / / 21 / / iti amRtodbhava prAsAdaH // 4 // ratnakaTi prAsAdanA sthAne rekhA ane paDhA para eka eka tilaka adhika caDAvavAthI amRtoddabhava nAmano (ca) prAsAda sarva devane vallabha evo jANa. - 3 saMbhavanAtha jina valabha ratnaTi prAsAda 3 dA saMmamika noTipanu
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 zAnaprakAza dIpANava-uttarArdha TAEE 4 abhinaMdanajinavallabha kSitibhUSaNa prAsAda 5 talabhAga 16 zaMga 57 MML 5 abhinaMdanajinavallabha kSitibhUSaNa prAsAdaH caturasrIkRte kSetre SoDazapadabhAjite / karNo bhAgadvayaM kArya: pratikarNa stathaiva ca // 22 // uparatho dvibhAgA ca bhadrArdha dvayameva c| kaNe ca karma catvAri pratikaNe kramatrayam // 23 // uparathe kramadvaya mUveM tilakazobhitam / dvAdaza uraH zagANi pratyAMgAni ca SoDaza // 24 // kSitibhUSaNanAmA prAsAdavAbhinaMdanaH / iti abhinaMdanavallabhaH kSitibhUSaNa prAsAdaH5 talabhAga 16 zuga 590 samacorasa kSetranA 16 bhAga karavA. temAM be bhAganI rekhA, be bhAgano paro, be bhAganA uparatha ane arthe bhadra be bhAganuM karavuM. rekhA upara cAra karma, paDharA para traNa krame, uparatha para be kame ane te para tilaka caDAvavuM. bAra uruzRMga ane seLa pratyAMga caDAvavA. e abhinaMdanajinane valabha kSitibhUSaNa prAsAda (pAMcamo) J A mili HIROR abhinaMdana kSiti bhUSA prabhAva // 56 ItizrI abhinaMdanajinavallabha kSitibhUSaNa prAsAda pa vibhakti 4 talabhAga 16 IMga pa90
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 vikti 5 7 supArzva rjina vallabha supArzvaprAsAda 8 talabhAga 10 zRMga vibhaktiya tala nA0 6 prAda 30 upama JA adhyAya- 20 - jinaprAsAda lakSaNa 6 sRmatijinavallabhaH padmarAgaprAsAdaH tadrUpe ca prakartavyaH sumatijinavallabhaH // 25 // parAgazva saMsthAne kartavyaH pArakAraka | trafaet dadyAt svarUpa lakSaNAnvitaH // 26 // iti sumatijinavallabhaH padmarAgaprAsAdaH 6 salabhAga 16 kSitibhUSaNa prAsAdanA sthAne paDhA para eka tilaka caDAvavAthI sumatijina vallabha evA padmarAga nAmano prAsAda (chaTTo ) bhaluvo. 7 puSyadaM taprAsAdaH tadrUpe ca prakartavyaH karNo tilaka nyaset / 327 puSyadanto'tha nAmA'yaM tuSTiM puSTiM vivarddhayeta // 27 // iti padmaprabhavallabhaH puSyadaM taprAsAdaH 7 talabhAga 16 padmarAga prAsAdanA sthAne rekhA upara eka tilaka caDAvavAthI (padmaprabhune vallabha evA ) puSpadaMta prAsAda Nuve. vibhakti // 5 // 8 supArzva jinavallabhamAsAdaH abhAgIkRte kSetre karNe'sya ca dvibhAgika / pratikarNaH sArddha bhAgo nirgame tatsamaM bhavet // 28 // :
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra8 jJAnaprakAza dIpArNava-uttarArdha bhadrAdha' ca sAddha bhAga kApale bhadramAnayoH / nirgama padamAnena caturdikSu ca yojayet // 29 / / karNe karmadvayaM kArya rathe bhadre tathAdgamaH / supArzvanAthe vijJeyo graharAjamukhAvahaH // 30 // iti supAca jinavallabha prAsAdaH 8 talabhAga 10 zRMga 57 samarasa bhUminA 10 bhAga karavA. temAM be bhAganI rekhA, deDha bhAgane paDha, deDha bhAganuM adhuM bhadra karavuM. tenA nIkALA samadala karavA. deDha bhAganuM kapilIbhadra karavuM. temAM eka bhAgano nIkALe cAre tarapha rAkha. rekhAe be karma ane paDharA ane bhadra upara deDhiyA karavA. te sUryadevathI sukha ApanAra supArzvanAtha (jana vallabha nAmane prAsAda jANa. itizrI supArzva jina vallabha prAsAda 8 vibhakti 5 talabhAga 10 ga 57 9 zrI vallabhabhAsAda: rathe ve zaMgameka tu bhadre caivaM cturdishi| karNAveM tilaka dadyAt prAsAdo'ya zrIvallabhaH // 31 / / iti zrIvallabhaprAsAdaH 9 talabhAga 10 supArzvanAtha jina vallabhaprAsAdanA paDhA para eka IMga ane bhadde cAre tarapha eka eka uruga caDAvavuM ane rekhA upara tilaka caDAvavuM. tene zrI vallabha nAbhanI prAsAI (navabhau) otjat. vibhakita 6 candramabhavallabhaH zItalaprAsAdaH 10 caturasrIkRte kSetre dvAtriMzatpadabhAjite / paMcabhAgo bhaven karNa: pratikarNa stathaiva ca // 32 // bhadrA ca caturbhAga nandikA pdvistRtaa| samadala' ca kartavyaM caturdikSu vyavasthitam / / 33 / / 6 ratheveM pApa-ta2.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ acAi-20-kinariAra strakSA 329 TIMES A [ ra A - - - 2 8 caMdraprabhajina vallabha zItala prAsAda 10 vibhakita 6 talabhAga 3ra zaga 253 zrIvatsa kesarI caitra sarvatobhadrameva c| karNe caiva pradAtavyam vi tu tamama che rU4 || nadikAkaNikAyAM ca che ke je 1 vivA bhadre caivoruzcatvAri pratyAMga jinameva ca // 35 // zItalo nAma vijJeya : suzAM 3 virdhana caMdraprabhasya prAsAdo viyartha dulA 26 / iti caMdraprabhavallabhaH zItalaprAsAdaH 10 talabhAga 32 zRMga 253 samarasa kSetranA batrIsa bhAga karavA. temAM pAMca bhAganI rekhA, kaNikA eka bhAga, paDho pAMca bhAga, naMdI eka bhAga, bhadrAdhe cAra bhAganuM karavuM. e aMge suMdara karavAM. rekhA ane paDhA upara (1) zrI vallazaMga (5) kesarI ane (6) sarvate bhadra ema traNa anukrame caDhAvavA. kaNikA binimy'e nanana ane naMdikA upara baLe zrIvatsa (zaMga) to javArA caDAvavA. pratyeka bhadranI upara caccAra uzaMga zvika Irew ane ceviza pratyAMga caDAvavA. e zItala nAmane prAsAda lahamIne vadhAranAra zrI caMdraprabhajina vallabha prAsAda sukhane denA e jANave. iti zrI caMdraprabhajina vallabha zItala prAsAda 10 talabhAga 32 zRMga 253, ja STAT: ID : 7 E HERE
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 jJAnaprakAza dIpArNava-uttarAdha 10 zItalanAtha jinavallabha zrI zItalaprAsAda 13vibhakti chatalabhAga 24 IMga 33 tilaka 32 4 11 zrAca'draprAsAdaH tadrUpe ca makartavyoH rathAdhye tilaka nyaset / 7zrIcaMdro nAma vijJeyaH surarAjamukhAvahaH // 37 // ___ iti zrI candraprAsAdaH 11 talabhAga 32 uparanA zItala prAsAdane paherA upara eka tilaka caDAvavAthI zrIcaMdra nAmane prAsAda jANa. te devane sukhakAraka che. 12 hiturAjamAsAdaH naMdikAkarNikAyAM ca tilakamadhye zobhitam / hiturAjastadA nAma suvidhinAyavallabhaH // 38 // ... iti suvidhinAthavallabhaH hiturAjaprAsAdaH 12 talabhAga 32 zrIcaMdra prasAdanI nadI ane karNikAnI upara eka eka tilaka caDAvavAthI hiturAja nAmane suvidhinAtha jinavallabha prAsAda jANe. bhikti 7 zrIzotalajinaprAsAdaH 13 caturastrIkRte kSetra caturviMzati bhAjite / karNazcaiva samAkhyAtaH caturmAgazca vistRtaH // 39 / / pratirathastrikabhAgo bhadrA bhUtabhAgikam / rathe karNe vike zaMga vimati nalamaNa 2a tadUrva tilakadvayam // 40 // dvAdaza uraH zRMgANi hyaSTA tu pratyAMgAni c| zItalazca tadA nAma prAsAdo jinavallabhaH // 41 // itizrI zItalaninavallabhaH zItalaprAsAdaH 13 talabhAga 24 zRMga 33 tilaka 32 7 zrIcaMdra panta2. ----RE 2 zitala ninavanuma prAsAda 13] 33. sika 2 . /
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jinaprAsAda lakSaNa 331 samarasa kSetranA covIza bhAga karavA. temAM cAra bhAganI rekhA, traNa bhAgane paDhare ane pAMca bhAganuM adhuM bhadra karavuM. rekhA ane paDharA upara eka eka zRMga ane te para baLe tilaka caDAvavAM. kula bAra urusaMga ane ATha pratyAMga caDAvavAM. te zItala nAmane prAsAda zItalajinavallabha jANo. itizrI zItalajinavalalabhaprAsAda 13 talabhAga 24 IMga 33 tilaka 32 14 kIrtidAyakapAsAdaH karNAve ca dvaya zRMge, pAsAdaH kIrtidAyakaH / iti kIrtidAyakaprAsAdaH 14 tala bhAga 24 zItalajinaprAsAdanI rekhA upara be zRMga caDAvavAthI kIrtidAyaka nAmane prAsAda jANa. 25 mane dADha: karNe sadRzaM pratikaNe pAsAdazca manoharaH // 42 // iti manoharaprAsAdaH 15 talabhAgaH 24 / / kIrtidAyaka prAsAdanI rekhA upara jeTalA zRMga caDAvelA hoya te pramANe paDharA upara caDAvavAthI manahara nAmane prAsAda (15 mi) jANavo. vibhakti 8 zreyAMza jinavallabhamAsAdaH 16 . 'aSTAdazAMze kSetre ca kaNe ayaM rathe trayam / bhadrAya tripada vatsa caturdikSu niyojayet // 43 / / nirgama padamAnena svahastAMgulamAnataH / zaga ca tilaka rathe kaNe bhadre caivodgmH||44|| zreyAMzavallabho nAma prAsAdazca manoharaH / iti zreyAMzajinaghallabhaH prAsAda: 16 talabhAga 18 cerasa kSetranA aDhAra bhAga karavA temAM traNa bhAganI rekhA, traNa bhAgane paDho ane ardha bhadra traNa bhAganuM e rIte cAre dizAmAM jamA karavI. aMgenA nIkALA evA nava+] eka bhAga agara hastAMcala rAkhavA. keNa ane padharA para ekeka zaMga ane eka tilaka caDAvavAM. bhadranI upara zaMgane deDhiye kare. e zreyAMza jina valabha nAmane manahara prAsAda jANo. iti zreyAMza jinavallabha manahara prAsa 16 talabhAga 18 phUga 17 tilaka 12 8 jAya kaza pAThAntara, - -- -- zreyAMza jinavallabha manaharaprAsAda 16 talabhAga 18 IMga 17 tilaka 12 vibhakti 8 nakakI karyuM kATaka wche ,
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAza dIpArNava- uttarArdha 17 sukulamAsAdaH tadrUpe tatpramANe ca zRMgacatvAri bhadrake // 45 // sukulo nAma vijJeyaH prAsAdo jinavallabhaH / iti sukulaprAsAdaH 17 talabhAga 18 zreyAMza jinavallabha prAsAdanA pratyeka bhadranI upara ekeka uru'ga caDAvavAthI sukula nAmanA prAsAda sarvajina devAne vallabhapraya eve jANavA. 18 kulana danamAsAdaH 331 vAsupUjya vallabha vAsupUjya prAsAda 19 vibhakti 9 talabhAga 32 zRMga 253 vibhakti 9 vAsupUjya jina prAsAdaH 19 caturastrIkRte kSetre dvAtriMzatipadabhAjite / padAnAM tu caturbhAgAH karNe caiva tu kArayet // 47 // koNikA padamAnena pratiratha stribhAgakaH / naMdikA ca bhAgena bhadrArdha va dvibhAgikam ||48 // karNe karmatraya kArya pratikarNa kramadvayam / " trikUTa va naMdIkaryo rUye tilaka' zobhitam // 49 bhadre tryaM kAryamaSTA pratyAMgAni ca / vAsupUjyastadA nAma vAsupUjyasya vallabhaH // 50 // iti vAsupUjyavallabhaH prAsAdaH 19 talabhAga 32 zRMga 253 samacArasa kSetranA AvIsa bhAga karavA. temAM cAra gamakhya bhAganI rekhA, eka bhAganI khUNI, traNa bhAganA paDhA eka bhAganI nadI ane be bhAganu bhadrAya karavuM. reNA upara (5) sarI, (8) sarvatobhadra bhane (13) naMdana e traNa karmAM caDAvavAM. paherA upara e krame ane naMdI tathA kANI upara triphaeNTa ane te para tilaka caDAvavuM. bhadre traNa traNa uzaga ane ATha pratyAMga vibhakti tayAra vAsupUjya vakrama caDAvavAthI vAsupUjinavallabha evA vAsupUjya nAmanA prAsAda jAve. itizrI vAsupUjya vallabhaprAsAda 19 talabhAga 22 zRMga 253 e trikUTa-zRMga caiva. ' hie uru: zRMgASTaka kuryAt prAsAdaH kulanaMdanaH // 46 // iti kulana' danaprAlAdaH 18 talabhAga 18 uparanA prAsAdane ekeka uruzRMgane sthAne je khambe uruzRMga caDAvavAmAM Ave te kulana'na nAmanA prAsAda jANave. 3
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 20-jinaprAsAda lakSaNa 33ra 20 ratnasaMjaya pAsAdaH tadrape ca karttavya karNAce tilaka nyaset / ratna saMjayanAmoyaM graharAjamukhAvahaH // 51 // rUti ratananA pAlArA || 20 tamAma | 22 . vAsupUjya prAsAdanI rekhA para akeka tilaka caDAvavAthI sUryadevathI sukha ApanAra e ratna saMjaya nAmane prAsAda jANo. bhAratIya sthApatya zailInA mukhadarzana -ju dIdahI-zrI gAMdhI smAraka bhavananA ame karelA pyAnA traNa blaDa prastAvanA pAnA 75-76 para chApelA che. bAkInA bloka A nIce ApyA che. tenA mApa:- laMbAI=200 phiTa pahelAI=150 phiTa uMcAI=107 phITa. / s
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 ba jJAnaprakAza dIpArNava-uttarArdha 21 vibhakti 10 vimalajinavallabha prAsAdaH caturastrI kRte kSetre caturvizati bhAjite pAdena trayabhAgena koNatatra vidhIyate // 52 / / pratikarNa tatsama jJeya koNikA nadikA padai / bhadrArdha caturbhAga nirgama bhAgameva ca // 53 // MAAILE
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNA-20-nirAkAra kSaNa 333 - 73 vimalavallabha vimalaprAsAda 21 tavabhAga ra4 IMga 77 vibhakti 10 samanirgama rathaM jJeyaM kartavya caturo dizaH / kaNe zaMgatraya kArya pratikaNe tathaiva ca // 54 // nadikA koNikAyAM ca zaMgakUTa suzobhitam / bhadre ca zaMgacatvAri aSTau pratyAMgAni ca // 55 / / vimalavallabhanAmAya mAsAdo viSNave priyH| iti vimalavallabha prAsAdaH 21 talabhAga 24 zRga 77 prAsAdanA samacorasa kSetranA covIza bhAga karavA, temAM traNa bhAganI rekhA, traNa bhAgane paDhara, keNuM ane naMdI ekeka bhAganI, ardha bhadra cAra bhAganuM ane nIkALe eka bhAganuM karavuM. koNa, naMdI ne pratiratha samadala nIkALe rAkhavA. rekhA ane paDhA upara traNa traNa iMga caDAvavAM. naMdI ane keNI upara ekeka zaMga ane ekeka phUTa caDAvavAM. pratyeka bhadranI upara caccAra uruzRMga, ane ATha pratyAMga caDAvavAM. Avo vimalajinavalama nAmano viSNune paNa priya prAsAda jANo. itizrI vimalajinavalabha prAsAda 21 talabhAga 24 IMga 77 22 muktida prAsAdaH tadrUpe ca makartavyo rathe tilaka dApayet // 56 / / kaNikAyAM ca dve zuge prAsAdA jinavallabhaH / muktidanAma vijJeyA bhuktimukti pradAyakaH // 57 -- kia iti muktidanAma prAsAdaH 22 talabhAga 24 vimala vallabhaprAsAdanA pratiratha upara tilaka ane karNikAnI upara (phaTa tajIne) eka vadhu zRMga caDAvavAthI jinadevane vallabha evo mukitada nAmano bheda ane muktine ApanA prAsAda jANa.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 jJAnaprakAza dIpArNava-utsarArdha CENTREEZZAR 14 anaMta jinavalabha anaMtaprAsAda 23 talabhAga ra0 IMga 453 vibhakti 11 --TIP vibhakti 11 anaMtajinapAsAdaH 23 caturastrIkRte kSetre viMzatipadabhAjite / trINi trINi tatastrINi naMdIpadeti bhadrake // 58 // nirgama padamAnena triSu sthAneSu bhadrake / kaNe karma traya kArya rathAve tatsamaM bhavet // 59 / / bhadre caivArazcatvAri nAdikAyAM kramadvayam / anaMta jinamAsAdodhanapuNya zriya labhet // 60 // iti anaMta jinaprAsAdaH 23 talabhAga 20 zRga 453 samarasa kSetranA vIza bhAga karavA. temAM rebA, paDhare ane bhadrAI e traNe traNa traNa bhAganA karavA. bhadra naMdI eka bhAganI karavI. traNe aMgane nIkALe ekeka bhAgane kare. rekhA ane paDharA upara traNa traNa karma caDAvavA. bhadranI upara caccAra uruzRMga naMdI upara be kame (5 sarI, satoma) Ani mA 4trana anatajinaprAsAda dhanadhAnya ane puNya rUpI lakSamIne ApanAre jANa. itizrI anaMtajinavalabhaprAsAda 23 talabhAga 20 / 453 24 surendraprAsAdaH anaMtasya saMsthAne rathAce tilaka nyaset / surendro nAma vijJeyaH sarva deveSu vallabhaH // 61 // iti surendraprAptAdaH 24 anaMta prAsAdanA paDhA upara eka tilaka caDAvavAthI te sarvadevomAM priya eve surendraprasAda ziEiHAR pramazinavarI zInala grAma 253 // MM alie vibhakti 12 dharma nAthavallabhaH dharmadaprAsAdaH 25 caturasrokRte kSetre, cASTAviMzati bhAjite / kaNe rathe ca bhadrArthe yugabhAga vidhIyate // 12 //
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ adAca-ra0-nivAsa straphaLa 335 nirgama tatmamANena nadikoNi dvibhAgikA / kesarI sarvatobhadra rathe karNe ca dApayet // 63 / / tadUdhace tilaka jJeyaM sarva zobhAnvitaM kRtam / nadikA kaNikAyAM ca zRMgAce zRMgamuttamam 64 bhadre cArazcatvAri cASTI pratyAMgAni ca / dharmado nAma vikhyAtaH pure dharma vivardhanaH 65 5. . * . 1 iti dharma nAtha jinaballabhaH dharma daprAsAdaH 22 talabhAga 28 zRMga 225 5 - - : - - 15 dharmanAtha valalabha dharmada prAsAda 25 vibhakti 12 talabhAga 28 zaMga 225 - 4 - -- HHtA' , ja N che 2.- samarasa kSetranA 28 bhAga karavA. temAM rekhA, paDhaze ane bhadrAI e traNe caccAra bhAganA karavA. nadI ane keNI ekeka bhAganI karavI. sarva aMge amadala (nIkALe) karavA. rekhA ane paherA upara pa kesarI 5 sarvAbha e be karma caDAvavA. tenI upara eka tilaka caDAvavuM. naMdI ane keNI upara uparAupara be zaga caDAvavA. pratyeka bhadranI upara cAra uruzaMga caDAvavA. ATha cotha garAziyA=pratyAMga caDAvavA. AvA prakArano dharmane devAvALA ane nagaramAM dharmane vadhAranAro e dharmanAtha jinavallabha dharmada prAsAda jANo. H 'vikarALa 28 nAvavAmAM dharma nA rI para itizrI dharmanAtha jinavallabha dharmada prAsAda 25 talabhAga 28 zuM 225 26 dharmavRkSapAsAdaH tadrUpe tatpamANe ca kartavyaH srvkaamdH| rathoce ca kRte zRge dharmavRkSo'yaM nAmataH // 66 // iti dharma vRkSaprAsAdaH 26 salabhAga 28
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33} > 1f; a tolep Eb jb] e ile.21% dwb>vJai+L]}C/ pha mAtA kura mAnA mA varSama oNT#291 vipAke # & 3 ra jJAnaprakAza dIpArNava- uttarArdha dharmAda prAsAdanA paherA upara eka zaga vadhAre ravAthI dharmavRkSa nAmanA prAsAda jANavA. vibhakti 13 zrI zAMtinAthavallabha zrIliMgamAsAdaH caturasrIkRte kSetre dvAdazAMzavibhAjite / karNo bhAgadvaya kAryaH pratikarNa stathaiva ca // 67 // bhadrA sAbhAgena naMdikA cArthabhAgikA / karNe karmadvayaM kArya pratikarNe tathaiva ca // 68 // . . nadikAyAM zRMgakUTamuraHzRMgANi dvAdaza / zAntinAthAkhyaprAsAdaH sarva devebhyaH kArayet 69 zroliMgaM ca tadA nAma zrIpataye sukhAvahaH / iti zAMtivallabhaH zrIliMgaprAsAdaH 27 talabhAga 22 smRna 282 samacArasa kSetranA 12 bhAga karavA. temAM rekhA ane paDharI maLye bhAganA ardhuM bhadra de bhAganuM ane bhadranI paDakhe nI aDadhA bhAganI karavI. rekhA ane patarA upara e karma (5 kesarI, 9 satAbhadra) caDAvavAM. nadI upara eka zRMga ane eka phUTa caDAvavu. cAre bhadra para bAra uruzRMga caDAvavAthI zAMtinAtha nAme sava devane vallabha evA zrIliMgaprAsAda thAya che. A prAsAda baMdhAvanAra lakSmIpattine sukhakAraka jANuve, pratizrI zAMtinArthAjanavallabha zrIliMgaprAsAda 27 talabhAga 12 zRMga 189 28 kAmadattaka prAsAdaH 9 uruzuMga punardadyAt mAsAdaH sarvakAmadaH iti kAmadattaka prAsAdaH 28 talabhAga 12 zrIliMga prAsAdanA bhadranI upara cAre bAju eka zRMga vadhAravAthI kAmadattaka nAmane prAsAda jANavA.
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jinaprAsAda lakSaNa 337 vibhakti 14 kuthunAthavallabhaH kumudamAsAdaH 29 / caturasrIkRte kSetre cApTabhAgavibhAjite / karNaH syAdekabhAgazca matikarNa stathaiva ca // 1 // nadikA caiva bhAgArdhA priyada bhadravistaram / nirgama padamAnena sthApayecca dizAdizaH // 72 / / karNe ca kesaroM dadhAta tadUrve tilaka nyaset / tatsadRza pratikaNe nayAM tu tilaka nysev||73 bhadre ca zRMgadvayaM tu kuthudo nAma nAmataH / vallabhaH sarva devAnAM jinendrakuMthuvallabhaH // 74 // 17 kuMthunAthavallabha kumuda prAsAda 29 vibhakti 14 tilaka 20 talabhAga 8 IMga 69. ma iti kuthujinavallabhaH kumudaprAsAdaH 29 talabhAga 8 zRMga 69 samarasa kSetranA AThabhAga karavA. temAM rekhA ane paDhare ekeka bhAgane, naMdI ardhA bhAganI ane bhadra AkhuM traNa bhAganuM karavuM. nIkALo pada eka bhAgane rAkhave. rekhA ane paDharA upara 5 kesarI karma ane te upara tilaka karavuM. naMdInI upara eka tilaka karavuM ane bhadranI upara babbe uruga karavA. te kuMthuda nAmano sarvadevane vallabha ane kaMjinavallabhaprAsAda jANa. itizrI kuMthujinavallabha kumuda prAsAda 29 talabhAga 8 zaga 69tilaka 20 30 zaktidamAsAdaH tadrUpe ca prakartavya rathe tilaka dApayet / zaktidA nAma vijJeyaH zrIdevISu sukhAvahaH // 75 // iti zaktidaprAsAdaH 30 talabhAga 8 kumuda nAmanA prAsAdanA paDhA upara eka tilaka adhika caDAvavAthI zakitada nAmane prAsAda lahamIdevIthI sukha ApanAre jANo.
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 jJAnaprakAza dIpArNava-uttarArdha 18 aranAtha vallabha kamalakaMda prAsAda 3ra vibhakti 15 talabhAga 8 zaMga 21 31 harSaNamAsAdaH kaI zaMga dAtavyam pAsAdo harSaNastathA / iti harSaNaprAsAdaH 31 talabhAga 8 kumudaprAsAdanI rekhAye eka zaga adhika caDAvavAthI harSaNa nAmane prAsAda jANavo. vibhakti 15 aranAyavallabhaH kamalakaMdamAsAdaH 32 caturastrIkRte kSetre cASTamAgavibhAjite / karNI dvibhAgiko jJeyo bhadrAdha" ca vibhAgikam // 78 // karNe ca zaMgamekaM tu kesarI ca vidhIyate / bhadre caivodgamaH kAryo 10jinendre cAranAthake // 79 // iti tvaM viddhi bho vatsa, prAsAdo jinavallabhaH kamalakaMdanAmAya jinazAsanamArgataH // 80 // iti kamalakaMdaprAsAdaH 32 talabhAga 8 zRga 21 samarasa kSetranA ATha bhAga karavA. temAM be bhAganI rekhA, be bhAganuM adhuM bhadra karavuM. rekhA upara eka 5 kesarI zaMga caDAvavAM ane bhadranI upara deDhiye kare tene he vatsa aranAtha jina vallabha je jinazAsanamArga kamalakaMda nAmane prAsAda jANu. Iti zrI aranAtha jinavallabha kamalakada prAsAda rUra talabhAga 8 zRMga 21 Time ! gure 33 zrIzailapAsAdaH kaNe ca tilaka jJeyaM zrIzaila IzvarapriyaH / iti zrIzailaprAsAdaH 33 talabhAga 8 10 jinendro kuthuvallabhaH pAntara
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jinaprAsAda lakSaNa 33 AdSAWAL mins 19 mahilajInalabha maheMdraprasAda rUpa vibhakita 16 talabhAga 12 IMga 181 kamalakaMdaprAsAdanI rekhA para tilaka eka caDAvavAthI zrIzaila nAmano prAsAda jANavo. te zvarane priya cha.. 34 arinAzanapAsAdaH bhadre caicorucatvAri pAsAdacArinAzanaH // 81 / / iti arinAzanaprAsAdaH 34 talabhAga 8 zrIzailaprAsAdanA cAre bhadra upara ekeka uruzRMga caDAvavAthI arinAzana prAsAda jANo. vibhakti 16 mallijinavallabhaH maheMdramAsAdaH 35 caturasrIkRte kSetre dvAdazapadabhAjite / kaNe bhAgadvayaM kArya pratisthazca sArthakaH // 82 // sArdhabhAgaka bhadrA cArdhA nadidvayaM bhavet / kaNe karmadvayaM kArya patirathe tathaiva ca // 83 / / dvAdaza caurazigANi sthApayecca caturdizi / mahendranAmamAsAdo jinendramalliballabhaH // 84 // iti malliballabhaH jinendraprAsAdaH 35 talabhAga 12 zRga 187 samarasa kSetranA 12 bhAga karavA. temAM be bhAganI rekhA, deDha bhAgane paDha, deDha bhAganuM bhadrAdhe, ardhA bhAganI khUNa, ane ardhA bhAganI naMdI kasvI. rekhAve ane pahere (5 kesarI ane 9 sarvatobhadra ema) be karma caDAvavA. cAre bhadra para 12 uruzRMga sthApana karavAthI malinAthajinavallabha e mahendra nAmane prAsAda Nips viviMARRI madrivinaya mAmA 35 to . itizrI mallinAthajinavallabha mahendraprasAda 35 talabhAga 12 zaga 181 36 mAnavendramAsAdaH ratho tilaka dadyAt mAnavendro'tha nAmataH /
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 iti mAnavendraprAsAdaH 36 talabhAga 12 mahendraprAsAdanA sthAne paDharA upara tilaka eka caDAvavAthI mAnavendra nAmanA prAsAda jANave. 20 munisuvrata vallabha mAnasatuSTi prAsAda 38 vibhakata 17 talabhAga 14 zRMga 85 jJAnaprakAza dIpArNava- uttarArdha 37 pApanAzanaprAsAdaH kaNerdhva tilakaM dadyAt prAsAdaH pApanAzanaH // 85 // iti pApanAzanaprAsAdaH 37 talabhAga 12 mahendraprAsAdanI rekhAye tilaka eka caDAvavAthI pApanAzana nAmanA prAsAda jANave. vimAna muni sukumavaluma saMsada vibhakti 17 mAnasatuSTimAsAdaH 38 caturastrIkRta kSetre caturdaza vibhAjite / bAhu rathakarNI bhadrArdha trayamAgam ||86 // zrIvatsa kesarI caiva karNarathekramadvayam / dvAdazaivAra: zRMgANi sthApayecca caturdizi || 87|| mAnasatuSTinAmAyaM prAsAdomunisuvrataH / iti mAnasatuSTinAma munisuvrataH prAsAdaH 38 talabhAga 14 zRMga 85 samaceAsa kSetranA 14 bhAga karavA, rekhA ane paDhA e e bhAganA ane adhu bhadra traNa lAganuM karavuM, rekhA ane patarA para 1 zrIvatsa ane 5 kesarI ema e karma caDAvavA. cAre dizAnA bhadrA upara khAra uruga`ga caDAvavAthI mAnatuSTi nAmanA munisuvratavallabha prAsAda jANavA. itizrI munisuvratavallabha mAnasatuSTi prAsAda 38 talabhAga 14 zaga 85 39 zrIbhavamAsAda : tadrUpe rathe tilaka karNe ca dvayakesarIm / zrI bhavanAma vijJeyaH 12 kartavyava trimUrtaye // 89 iti zrIbhavaprAsAda 39 talabhAga 14 11 manasa' tuSTa - munisa tuSTa pAhAntara. 12 gaurava nAma vijJeyaH pAhAntara.
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ he kaPY_hchuM ; } 115PP 28 kJbb] oR new lefatJe bhai>beJe be adhyAya - 20 - jina prAsAda lakSaNa mAnasastuSTi prAsAdanA paDhA upara eka tilaka ane rekhAye e kesarI ka caDAvavAthI zrIbha(gaurava) nAmanA prAsAda brahmA viSNu ane mahezane sAru anAvavA, // vibhakti 18 || nemijina vallabhAsAdaH 40 1 caturakhIkRte kSetre SoDazapadabhAjite / 13 karNa bhAgatraya kArya pratikaNa dvibhAgika : }} So li bhadrA tribhAgaM jJeyaM caturdikSu vyavasthitam / kesarI ca rathe karNe U tilakazobhanam SANT ROKe!F jhIyama narama sagAyakava phATyuM e ghara 343 }} ph? || athagar' sthApayecca caturdi 'nAmA: prAsAdo nemivallabhaH || 12 | / iti nemijinavallabhaH nemizRMga prAsAdaH 40 talabhAga 16 zRMga 65 tilaka 12 prAsAdanA cArasakSetranA sALa bhAga pharavA. rekhA traNa bhAganI, padmA e bhAgane ane a bhadra traNa bhAganuM karavuM. e rIte cAre bAjue bhAganI vyavasthA karavI, rekhA ane paDharA para kesarI kama caDhAvI te para ekeka tilaka zAlatu caDAvavuM. ane cAre bhadra upara ekeka ema kula cAra dizAmAM kula cAra uDuAMga caDAvavAthI nemizRMga nAmanA nemijinavallabha prAsAda jANavA. dhrutizrI nemijinavallabha naimizga prAsAda 40 tavabhAga 16 zrRMga 65 tilaka 12 // vibhakti 19 // sumatikIrtimAsAdaH 41 caturasrIkRte kSetre SaDviMzapadamA jite / karNazva bhAgacatvAraH pratikarNastathaiva ca // 93 // bhadra digbhAgaka jJeyaM caturdikSu vyavasthitam / karNe karmetrIya kArya pratikarNe kramadvayam // 94 // 13 A aDhAramI viti keTalIka pratamAM nathI.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 - zAnadAra pArka-3nnAI F 1 Eya | 1 - = == gamana II IS IT AT " " 22 neminAthavallabha sumatikAti prAsAda 41 vibhakti 19 talabhAga 26 zaMga 473 tilaka 4 I'VE ** . A dvAdazenoruHzaMgANi pratyAMgAni dvAtriMzakam prathamakarmo madiraH sarvatobhadrameva ca // 95|| kesarI karma stRtIyaH Udhye majarI zobhitA mumatikIrtinAmAyagRharAjasukhAvahaH / / 96 iti sumatikIrti nemivallabha prAsAda 46 nalabhAga 26 zRga 473 tilaja 4 / / prAsAdanA samarasa kSetranA chavIsa bhAga karavA. temAM rekhA ane paDhare caracAra bhAganA karavA. dasa bhAganuM AkhuM bhadra karavuM. rekhA upara traNa karma ane peDhA upara be karma caDAvavAM. cAre bhadra upara kula 12 uru zaMga ane batrIza pratyAMga (Atha garAziyA) caDAvavA. paheluM karma 25 maMdira, bIjuM karma(9)sarve bhadra ane trIjuM e kesarInuM ema rekhAye caDAvavA ane te upara maMjarI (ghaMTAkalAmazu jadhAyukta) caDAvavAthI ane paDhA upara be karma caDAvavAthI maMdira baMdhAvanAra gRhasthane sukhadAyaka e sumatikIrti nAmane prAsAda jANu. itizrI sumatikIti nemivallabha prAsAda 41 talabhAga 26 zaga 473 tilaka 4 42 upendramAsAdaH magi diAran nemA matape ca pakartavya rathe zaMgaca dApayet / Qrtha ) . huM tArU upendra iti nAmAya prAsAdaH suravallabhaH97 iti sarva devavallabhaH upendraprAsAdaH 42 talabhAga 26 sumatikIrti prAsAdanA paDherA upara (bene badale trIju) eka zRMga caDAvavAthI dene vallabha e upendra nAmane prAsAda jANo. parama: pAThAntara ---- kI 'Miinii na - - 1 trc 14 seminAtha
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jina prasAda lakSaNa 343 43 rAjendraprAsAdaH tadrUpe ca prakartavyamuraH zRMgANi SoDaza / pUjanAllabhyate rAjyam svarge caiva mahotale98 iti rAjendraprAsAdaH 43 talabhAga 6 AMI I-eesan upendraprasAdanA sthAne bhadro para maLIne kula 16 uruzaMga caDAvavAthI rAjendra nAmane prAsAda thAya che. tene pUjavAthI svarga ane pRthvI upara rAjya prApti thAya. 22 neminAthavallabha nemeMdraprAsAda 44 vibhakita 20 talabhAga 22 zaMga 193 tilaka 40 HARY // vibhakti 20 // nemendrezvarapAsAiH 44 caturasrIkRte kSetre dvAviMzatipadabhAjite / bAhurinduryugmarUpa-dvindubhAgAHkrameNa cA:99 karNAtta garbhaparyata bhadrArdhadvayameva ca / kesarI sarvatobhadraM karNe caiva kramadvayam 100 kesaro tilaka caitra rathorve tu prakortitam / kaNikAna dikAyAm ca zRMgaca tilaka nyaset - 3 - D bhAsa I DILE . mApti kAla nevAyama memeM prasAdaOM gana NE bhadre caivoruzcatvAri pratyAMgAni ca SoDaza / nemendrezvaranAmAya prAsAdo nemivallabhaH102 iti nemendrezvaraprAsAdaH 44 talabhAga 22 zaMga 193 tilaka 40 cerasa kSetranA bAvIza bhAga karavA. temAM be bhAganI rekhA, eka bhAganI 15 muruH zUga ca paMcamam pAntara
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapA dvAra-vattA karNikA,16 be bhAgane paDho karavo. naMdI eka bhAganI, uparathe be bhAganuM bIjI kaNikA eka bhAganI ane ardha bhadra be bhAganuM karavuM. rekhA upara kesarI ane sarvatobhadra karma ane tilaka caDAvavA. badhI karNikA ane naMdikA upara ekeka zaMga ane tilaka caDAvavuM. paDharA ane uparatha upara kesarI karma ane ekeka tilaka caDAvavuM. pratyeka bhadranI upara cAra uruzaMga ane kula 16 pratyAMga caDAvavAthI neminAthajIne vallabha eve nemekezvaraprAsAda jANa. itizrI neminAthavallabha nemezvaraprAsAda 44 talabhAga rara. zuga 1lDa tilaka 40 45 yatibhUSaNaprAsAdaH tattulyaM ca tavaM ca rathe zRMgaca dApayet / vallabhaH sarva devAnAM prAsAdo yatibhUSaNa : // 103 // iti yatibhUSaNaprAsAda 45 talabhAga 22 ne menTezvara prAsAdanA paDharA upara ane uparatha para ekeka thaMga vadhAravAthI yatibhUSaNa nAmane sarvadevane vallabha eve prAsAda thAya che. 46 supuSyamAsAdaH tadrUpe ca prakartavya rathe dadhAcca kesarIm / supuSyanAmavijJeyaH prAsAdaH suravallabhaH // 104 / / iti supuSyaprAsAdaH 46 talabhAga 22 nemeklezvara prAsAdanA paDharA ane uparatha upara (zaMgane badale) (5) kesarI karma caDAvavAthI dene vallabha e supuSya nAmane prAsAda thAya che. // vibhakti 21 // pArzvavallabhapAsAdaH 47 caturastrIkRte kSetre SaSTAviMzati bhAjite / karNAtta garbhaparyata vibhAgAnAM tu lakSaNam // 105 // vedarupaguNendavA bhadrA tu catuSpadam / . zrIvatsaM kesaroM caiva rathe karNe ca dApayet // 106 // 16 ahIM vibhakti 20-21 ane 22mAM karNa pAse naMdikaNuM kahI che. paraMtu te naMdikaNInA upAMga samadala na kADhatAM karNarekhAnI barAbara rAkhIne te be vacce pANatAra pADI juduM aMga dekhADe che. tene hetu te para pratyAMga (Athe garAziyA) caDAvatAM ghaNuM bahAra nIkaLI jAya che tethI khUNI bahAra na kADhavAthI tyAMga pramANasara nIkaLatuM lAge che. AvA prakAra junA prAsAdomAM ghaNe jovAmAM Ave che. rANakapuranA mukhanA mULa zikharamAM khUNI rekhA barobara rAkhela che.
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20 -jinaprAsAda lakSaNa 345 23 pArzvanAtha valabha pArzvavallabha prAsAda 47 vibhakita 21 talabhAga 26 zaMga 113 kaNikAyAM tataH zaMga aSTa tu vayanAni jA bhadre caivoruzcatvAri nAsA: pArthavarTamaH 07 | iti prArzvavallabha prAsAdaH 47 talabhAga 26 zRMga 113 samacorasa kSetranAM 26 bhAga karavA. temAM karNa 4 bhAga, kaNa 1 bhAga, peDhA 3 bhAga, naMdi 1 bhAga ane adhuM bhadra 4 bhAganuM karavuM. rekhA ane paDharA upara ekeka (5) kesarI karma ane ekeka (1) zrI vatsa zRMga caDAvavuM. pUNIo para ekeka zaMga caDAvavAM. ATha pratyAMga caDAvavAM. bhadra para cAra uzaMga caDAvavAM. te pAWvalabha nAmano prasAda thAya che. itizrI pArzvanAtha jinavallabha pAzvavallabha prAsAda 47 talabhAga 26 IMga 113 48 padmAvatamAsAdaH kaNe ca tilakaM dadyAt praasaadsttsvruupkH| padmAvata ca. nAmeti kartavya sarva devatAH108 iti padmAvRtaprAsAda: 48 dhArA taLa kUiLa pArzvavalalabha prAsAdanI rekhA upara eka rthanA niva pArthavarUpa prAsAkA tilaka vadhAravAthI padhAta nAmane sarva devane brikAra vallabha e prAsAda jANo. 49 rUpavallabhaprAsAdaH tadrUpe ca prakartavyo rathorve tilaka nyaset / jinendrAyatana caiva prAsAdo rUpavallabhaH109 iti rUpavallabhaprAsAdaH 49 talabhAga 26 padmAvRta prAsAdanA paDhA upara paNa eka tilaka vadhAravAthI rUpavallabha nAmane jinendraprasAda thAya che. re
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 bate xatwpp Ee ilDb] * le mble]=ipe wpph>s d]]>1pe Re jJAnaprAza phIpALa ya-puttarAya ya vikti rara sanamanAra mahAvIra jina bha mahIdhara prAsAda // 25 jUnA ||vibhakti 22|| vIravikramamahAdharaprAsAda: 50 caturasrIkRte kSetre caturviMzatibhAjite / karNastribhAgakA jJeyaH pratikarNazca tatsamam 110 karNikA nadikA bhAgA bhadrArdha N ca catuSpadam / zrIvatsa kesarI caiva ** sarje temameva ca / / 2 / / rathe karNe ca dAtavyamaSTau 17 pUjite phaladAyakaH // 113 // iti mahAvIravallabha vIravikrama mahAdhara prAsAda 50 talabhAga ** zRMga 221 samaceArasa kSetranA 24 bhAga karavA. temAM rekhA ane paherI traNa traNa bhAganA, nadikA ane kaNikA ekeka bhAganI karavI. ane a" bhadra cAra bhAganuM karavu. rekhA ane paDhA upara zrIvatsa (zRga)(5) kesarI ane 5 sarvAbhadra ema traNa krame caDAvavAM. ATha pratyAMgA bhadra upara cAracAra uzRMga caDAvavAM. kaNikA ne naphrikA upara zIMga caDAvavAthI jinadevane vallabha tathA pUjanathI ladAtA eve vIravikrama . nAmane athavA mahAvara nAmane prAsAda jANuvA. itizrI mahAvIrajinavallabha sahAyaraprAsAda 50 talabhAga 24 sUga 221 tilaka 16 17 mahIdhara dhanAmaya pAThAntara, mahAdhanA khIjo artha 108, 72 ke pa2 jinAlayamAM nRtyama'rUpanA ADA ane keprAsAdanI DAbI jamaNI tarapha cAlu poMkitamAM bhadranI jema nIkaLe te mahAdhara prA. tu pratyAMgAni ca / bhadre vAcatvAri karNikAyAM gottamam // 112 // vIravikramanAmA prAsAdo jinavallabhaH / mahAdharatha nAmAya
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jinaprAsAda lakSaNa 47 51 aSTApadamAsAdaH tadrUpe ca prakartavye kordhva tilaka nyaset / aSTApadazca nAmAya' prAsAdA jinavallabhaH // 114 // iti aSTApadaprAsAdaH 51 talabhAga 24 pIravikrama-mahAdhara prAsAdanI rekhA upara eka tilaka caDAvavAthI jinaprabhune vallabha e aSTApada nAmane prAsAda jANavA. 52 tuSTiSuSTiprAsAdaH tadrUpaM ca prakartavya uraHzRgANi paMca vai / tuSTipuSTidanAmAyaM prAsAdo devavallabhaH // 115 // iti tuSTipuSTiprAsAdaH 52 talabhAga 24 jinendraprasAda prazaMsA: prAsAdAH pUjitA loke vizvakarmaNA bhApitAH / dvAviMzativibhaktInAM dvipaMcAzadbhedataH // 116 // mAsAdAH sarva deveSu jinendreSu vizeSataH / caturdizi catura puramadhye sukhAvahAH // 117 // uparanA bAvIza vibhakti upara bAvana bhede karIne jinendraprasAdanA zikhare kahyA te lokomAM pUjanIya che ema vizvakarmAe kahyuM che. A prAsAdo sarva devene karavA temAM vizeSa karIne jinendra devone karavA. A prAsAde-AvA cAre dizAnA cAra dvAravALA prAsAde nagarane vize bAMdhavAthI bhAre sukhada bane che. bhramAzca vidhamAzcaiva prazastAH srvkaamdaaH| zAMtidAH puSTidAzcaiva prajArAjyasukhAvahAH // 118 // azvaiga jailiyAna-mahiSI ndikstthaa| sarvazriyamApnuvanti sthApitAzca mahItale // 119 / / A bAvana prAsAde bhramavALA ke bramavagaranA paNa prazasta che. te sarva kAmanAne ApanArAM che. zAMtidAyaka ane puSTidAyaka che. te rAjA ane prajAne sukha ApanArA che. A prAsAde pRthvItala para sthAyavAthI ghaDA, hAthI, baLada, bheMza, gAya tathA vAhana Adi sarva prakAranI lamIne ApanArA che. 18 jinendrasya vizeSataH pAta2. kSArAmA sAga mAnena bhagata pAhAnA bhAdi prAsAdonA zikhare kahyAM che. temAM 25 vibhakita para 72 bhede prAsAdanAM zikhare thA che.
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 nAradIpAva-uttarArdha 19 nagare grAme purmadhye mAsAdA RSabhAdayaH / jagatyAM maMDasairyuktA kriyate vasudhAtale // 120 // sulabhaM dIyate rAjya svarga caiva mahItale / nagara gAma ke puranI aMdara A RSabhAdi jina prasAde jagatI ane maMDapa vALA banAvavAthI svargamAM ane pRthvItala upara rAjya sulabhatAthI maLe che. 19 jaina aSTabhadra prasAdane pATha koI jaina graMthanI zrI nadhi parathI jaMvAkhAvAnuM svarUpa mArA jovAmAM AveluM, je atre ApavuM Avazyaka mAnuM chuM. atha iAhAkAra jhiyare -- aSTakoNamaSTabhadra paMcakalyANa maMdiram / tIrtha grAme rAjagRhe nadItaTe munyAzrame 1 jAtiH paMcakalyANI pusspvmaansdRshii| sarvadevasthApitvaM caturdazaratnairyutam 2 aSTAMza ekabhAgazca aSTabhAgAstalasya ca / bhadrasya vedabhAgAzca kaNe dvidvi bhAgate 3 bhadrasya trINi zR gANi kaNe zRgadvayaM bhvet| ekacatvAriMzat zRMgANi hokazagamanuttamam RtuSaTaka hasarUpaM dvAdazarAzigrahAH / sthApana vikSa hyAyAnAM daza dikpAlAstathaiva ca vicAra vizcatutiH | maMtharA pArzvanAthaw #fjAvaMtra: reSivinAmullAja vidhividhAnasamandirA jiMrAttinata jarA vize ghaMTAkarNaH pradakSiNAryo koTikaladaH padeyade / vinAzaH sarvapApAnAM pacakalyANamaMdire iti pNcklyaannpraamaadH| paMcakalyANa prAsAdanuM svarUpa kahe che - ATha NunA ATha divALI paMca kalyANa maMdira" nAmane prAsAda tIrthasthAnamAM grAma ke rAjyagrahe, nadIkinAre ke muninA AzramamAM kare. paMcakalyANI jAtine, puSpaka vimAna je, sarvadevone mATe, jenA cAre tarapha pharatA rahanethI zobhI hoya tevo prasAda sthApo. aThAMzamAM aThThAIlamAM cAra bAganuM bhadra ane banne bAganI rekhA karavI. tenA zikharanA bhadra upara traNa traNa ura zRMgo caDAvavAM. rekhAye babe iMga caDAvavA. e rIte ATha bhadrane ATha rekhA para maLI kula 41 aMDaka (mULa kaLaza sAthe) caDAvavA. A prAsAdamAM cha Rtu, hasanA svarUpa bAra rAzi, nava grahe, dizA pramANenA ATha avinA svarUpa, daza dikapAlo, 16 vidyA devIo, 24 tIrthaMkaranA yakSakSaNIonI mUrtio karavI. A paMcakalyANa prAsAdamAM maMgaLa evA trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAthajInI pratimA sthApavI. batrIsa nartikAo paNa A paMcakalyANa maMdiramAM (Dovare ane maMDapanA staMbha para tathA vitAna dhUmaTamAM) karavI. pradakSiNAmAM ghaMTAkarNanI mUti karavAthI evA paMcakalyANa maMdira baMdhAvanAranA sarvapApano nAza thAya che ane pagale pagale karaDe zubha phaLa prApta thAya che. Iti paMcakalyANa maMdira
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-20-jinaprAsAda lakSaNa 349 dakSiNottaramukhAzca prAcIpazcimadiGmukhAH / vItarAgasya prAsAdAH puramadhye sukhAvahAH / / 127 // ti zrI vizvamAM te jJAnArA ropA vAsukinAM kinArA rAma ciMtADayAH ra0 | dakSiNa, uttara, pUrva ke pazcima game te mukhanA vItarAganA prAsAda nagaramAM racelA hoya to te sukha denArA jANavA. itizrI vizvakarmA viracita jJAnaprakAza dIpAvane vAstu vidyAne RSabhAdi 22 vibhakti para bAvana bhedanA zikharAdhikAre zilpavizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA zilpa zAstrIe racelI zilpaprabhA nAmanI bhASATIkAne vIzame adhyAya. 20
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAryA jJAnaprakAzadIpANave uttarArthaH // ekaviMzatitamo'dhyAyaH // // jinapratimAlakSaNAdhyAyaH 21 / / zrI vizvakarmo'vAca athAtaH saMpravakSyAmi svarUpaM jinalakSaNam / arUpaM rUpamAkAraM vizvarUpaM jagatprabhum // 1 // kevalajJAnabhUrtizca vItarAgaM jinezvaram / dvibhujaM caikavaktraM ca baddhapadmAsanasthitam // 2 // lIyamAnaM paraM brahma jinatijagadguroH / nAma nirguNamAkhyAtaM prayuktaM vAstuvedibhiH // 3 // zrI vizvakarmA kahe cheH-have jinamUrtinA svarUpalakSaNa kahuM chuM. te arUpI hovA chatAM rUpa AkAranA vizvarUpa jagataprabhu evA vItarAga jinezvaranI kevaLa jJAnamaya mUrti che. temane be bhuja ane eka mukha che. baddhapadmAsanathI beThelI, parabrahmamAM lIna evI jagadguru jinadevanI mUrti che. caturviMzati RSabhAhI vardhamAnAntaka tthaa| RSabhAdi parivAre duHkhadaM 'varNasaMkaram // 4 // 1 pratimA je varSanI hoya te ja varNaraMganA pASANanuM parikara hovuM joIe. temAM varNasaMkaratA hoya tene ahIM doSa kahyo che. temaja pratimA ane parikaranA pASANamAM paNa bahu DAghaDUdha na hovA joIe. sapheda pratimAjIne pILA varNanuM parikara hoya te doSa kartA che.
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-21-jinapratimAlakSaNa 351 na samAMgulasakhyA ca pratimAmAnakarmaNi / upaviSTasya devasya Urdhvasya pratimA bhavet // 5 // duvidhA vasthA zAsanakAkA ! cAmo dakSiNa jaghoruiparya ki karo'pi ca // 6 // dakSiNo vAmana postitparya kAsana matam / devasyordhva sthitasyAryA jAnulambi bhujadvayam // 7 // zrIvatsoSNIpayuktA ca chatrAdiparivAritA / jina tIrthakara RSabhadevathI vardhamAna sudhInA 24 che. te pratimAo ane parikaranA pASANanI varNasaMkaratA (baMne judA judA varNana ke DAghavALA) hoya te te duHkhane denAra jANavuM. pratimAnI uMcAInuM mAna ekI AgaLa rAkhavuM. bekI AMgaLanI uMcAInA pratimA na karAvavA.jinapratimA be prakAranA thAya che, temAM eka ubhA (kAusagga rUpe) ane bIjA padmAsane-beThelA hoya che. paryakAsana kene kahevuM? prathama jamaNI jAMgha ane jamaNa sAthaLa para DAbe paga ane DAbA hAtha sthApana karo. pachI DAbI jAMgha ane DAbA sAthaLa para jamaNo paga ane jamaNe hAtha mUko. tene paryakAsana kahe che. have ubhI kAtsa pratimAnuM svarUpa kahe che. - be bhujAo goThaNa sudhI laMbAvela hoya, chAtImAM uSNaka ane mAthe traNa chatra ane phastA vIza jina mUryAdinA) parivAravALI hoya te ubhI jina pratimA jANavI. jinapratimA-samacaturasralakSaNa anyonyajAnuskaMdhAnta tiryastranipAtanAt // 8 // kezAntAcalayormadhyAt sUtraikya caturasratA / (1) ekathI bIjA goThaNa sudhInuM ADuM sUtra (ra) jamaNa DhIMcaNathI DAbA khaMbhA sudhInuM bIjuM sUtra (3) DAbA DhIMcaNathI jamaNA khaMbhA sudhInuM trIjuM sUtra ane (4) kapALa para kezathI AMcalI pATalI mathALA sudhInuM zuM sUtra. e rIte jina pratimA samacaturastra jANavI. 2 ubhA kAusaga pratimAnA parikaranI gAdImAM gajasiMhAdi-svarUpe thAya che. tenA cheDA para bhakata-zrAvaka-sevakanI hAtha joDatI mUrti paNa koimAM hoya che. kAusaganA be bAjunA paDakhAnI padamAM jinamatie covIza kare che. agara devadevIonI mUrtio paNa kare che. nIce cAmara kaLazadhArI IdonA nAnA svarUpa ane kAusanI upara chatra ane gAMdhInA svarUpa karelA hoya che.
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara gatimA-mAna navatAlaM bhavedrUpaM nAlaH syAd dvAdazAMgulaH // 9 // aMgulAni kambAyAH kiMtu rUpasya tasya hi / urdhvamAnamaSTottarazataM tu vizvakarmaNA // 10 // urdhvapratimAmAnaM tu AsInA ca ataH zRNu / ubhI jina pratimA nava tAlanI karavI. te tAla 12 AMgaLano jANa. paNa te gajane AgaLa nahi, paNa pratimAnA vibhAgane jANa. e rIte UbhI pratimA 108 vibhAganI vizvakarmAe kahI che, tema ubhI pratimAnuM mAne kahyuM. have beThI pratimAnA vibhAga sAMbhaLo. paMcatAlaM samutsedhe catustAlaM tu vistare // 11 // .. tAlaikaM ca vibhaktAdau aMgulAnAM caturdaza / tenAMgulapramANena SaTpaMcAzat samucchritam // 12 / / vistaraM tatpramANena vibhAjayed vicakSaNaH / athaite aMgulAnAM ca yanmAnAM yasya kArayet // 13 // AsInapratimAnAnaM SaTpaMcAzad vibhAjitam / beThI jinapratimAnI uMcAI pAMca tAla ane vistAra cAra tAlano jANa (kAryanI sulabhatAne sArU) ahIM eka tAlanA cauda vibhAga (AMgaLa) jANavA. 3 beThI jina pratimAnI pahoLAI karatAM uMcAI savAI karavI. te pATalI talathI zikhA sudhInI uMcAI jANavI. paraMtu ahIM zloka 12 mAM 70 vibhAgane badale chappana bhAga kahe che. paraMtu temAM nIcenI pATalI ATha bhAganI ane kezAMtathI zikhA sudhInA cha bhAga maLI cauda bhAga ahIM levAmAM Avela nathI. 4 bhAga bhAla ) 12 guhya 13 bhAga 5 bhAre nAsikA 24 sAthaLa 4 haDapacI 4 gaNuM 3 gaLuM 24 jAMdha 10 chAtI 4 paga 14 nAbhi 108 kula
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya- 21 - jinapratimAlakSaNa te pramANe gaNatAM uMcAI chappana AgaLanI (pATalI ane pheza paranA vibhAga sivAya) karavI ane paheALAI paNa teTalI ja vicakSaNa zilpIe rAkhavI. eTale ppana bhAga beThelI pratimAnI paheALAi jANavI. urdhvastha pratimA aMgavibhAga- bhAnAsA hanugrA hannAbhirguhyamUrukaH // 14 // jAnujaMdhe tathA pAdau sthAnAnyekAdazAni ca / catuH paMca caturvahnirdizacaiva caturdaza // 15 // sUryAjinacaturjinA vedAcaiti dhanukramAda | . kapALa cAra bhAga, nAsikA pAMca bhAga, haDapacI cAra bhAga, gaLuM traNa bhAga chAtI dasa bhAga, nAbhi caudra bhAga, guhya mAra bhAga, sAthaLa ceAvIza bhAga, goThaNa cAra bhAga, pagajAMgha ceAvIza bhAga ane paga cAra bhAga e rIte anukrame agiyAra ali bhAga ubhI pratimAnA 108 AMgaLanA jANavA. Asanastha pratimA aMgavibhAga- *bhAlaM nAsA hanugrA hannAbhiguhastakau // 16 // jAnvetAni navAMgAni aMkasthAnAni pUrvavat / " 4 viveka vilAsa -- bhAlaM nAsA hanurmIvA hannAbhiguhya jAnu ca / aSTAvAsIna bimvasyAMgAnAM sthAnAni pUrvavat // 5 vivekavilAsa -nava aMgavibhAga- 13 bhAga mukha 3 bhAga gaLu 10 bhAga ya 14 bhAga nAbhi catuHpaMca catuhni dizazcaiSa caturdaza / catuzcatustASTAhyavAsInapratimAMgakAH || kapALa cAra AMgaLa, nAka pAMca AM, haDapacI cAra ., gaLu Nu AM, nAbhi cauda AM, guhya bhAga cAra AM, ane hAtha cAra AM ane gANu ATha AM ema kula chappana bhAga. 353 4 bhAga guhya 4 bhAga hAtha 8 bhAga geANa 16 kula
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ a54 jJAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha vizvakarmaNA kathitamAsInasya svarUpakam // 17 // mehI pratibhAnA nava (4) 4ANa (pa) nAsita, (4) upayI, (3) gaNu', (10) 45, (14) nAmi, (4) zuhya, (4) DAtha, (8)Iya se nava mAnA '4sthAnanA pada vibhAga AgaLa (zloka 15mAM) zrI vizvakarmAe kahelA che. vartanAM kathayiSyAmi aMgulAnAM yathAkramam / mukhaM yakSAMgulaM caitra vibhajyecca vicakSaNaH // 18 // vedAMgulaM lalATaM ca nAsikA paMcamAMgulA / nAsikauSThadvayormadhye pravezazcaikamaMgulam // 19 // hanukAMgula catvAri oSTha uparimAMgulaH / ekAMgulo'pyadharazca dvayaM gulA ca baTo bhavet // 20 // trayAMgulA bhavet grIvA hRdayaM ca dazAMgulam / caturdaza tathA nAbhau caturgA prakIrtitam // 21 // karau caturaMgulAni aSTapAdau prakIrtitau / ityetat kathitaM caiva SaTpaMcAzat samucchritam // 22 // have beThI pratimAnA udayanAM aMgavibhAga kahuM chuM --AkhA mukhanI uMcAI tera AMgaLanA vibhAga buddhimAna zilpIe nIce pramANe rAkhavA. kapALa cAra AMgaLa, nAsikA pAMca AMgaLa ane haDapacI cAra AMgaLa (e rIte tera bhAga mukha udayanA) have cAra AMgaLanI haDapacImAMthI nAsikA ane hoThanI vacce eka bhAga-AMgaLa jagyA rAkhavI. nIce uparane haTha eka AMgaLane ane be AMgaLanI dADhI rAkhavI. traNa AMgaLanuM gaLuM, gaLAthI hadaya dasa AMgaLa. hRdayathI nAbhi cauda AMgaLa, nAbhithI guhyabhAga cAra AMgaLa, uparAupara be hAthe cAra AMgaLa ane paga goThaNa) ATha AgaLane. e rIte beThI pratimAnI uMcAInA chapana bhAga (AMgaLa) jANavA. tasyA'dhazca prakartavya-mAsanamaSTakAMgulam / uSNISaM ghaDaMgulaM ca kezAntoparimastathA // ucchriyaM ca samAkhyAtaM vistAraM ca ataH zRNu // 23 // 6. ahIM ATha bhAganI pATalI ane kapALa uparathI keza-zikhAnA cha bhAga gaNavAmAM Avela nathI.
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya- 21 - ninapratimAlakSaNa upara kahelA chappana bhAga nIce ATha bhAga=AMgaLanI pATalI-gAdI karavI ane kezAMtathI upara uDDISa (zikhA) sudhInA cha bhAga rAkhavA. cAra bhAga keza ane e bhAga (zikhA) e rIte eThI pratimAnI uMcAInA sitter bhAga kahyA. have pratimAnI paheALAinA bhAga sAMbhaLe. Asanastha pratimA - vistAra vibhAga vaktraM vistAramAnenAM aMgulAnAM trayodaza / bhAlaM cAMgulAnyaSTau ca netraM caitrASTamaMgalam // 24 // nAsikAgramaMgulaikam phoraNaM zrayamaM gulam | netrAMgulAni catvAri dvayaM gulodayaM dvayaM ca bhruvormadhye puSpA mahotkaTe / fagsodayatvAri vistAro'pi tathaiva ca // 26 // grIvA dazAMgulA jJeyA kSobhaNA trayamaMgulAm / dvisArddhA gulau dvayoSThau sArddhAMgulA baTI bhavet // 27 // kakSabAhU prakartavyaM dvAtriMzama gula kaTi vistAramAnaM ca aMgulAni ca bhavet // 25 // budhaiH / poDaza // 28 // 7 anyatra cauda AMgaLanuM mukha pahoLu kahyuM che. 355 have eThI pratimAnI paheALAInA bhAga kahe cheH mukha tera AMgaLa paheALu, kapALa (AgaLanA bhAgamAM) ATha AMgaLa-e netra maLIne kula ATha AMgaLa paheALAI rAkhavI. nAka upalA bhAge eka AMgaLa paheALu ane kANA AgaLa traNa AMgaLa paheALuM nAka rAkhavu. garbha thI netra cAra AMgaLa lAMkhA ane be AMgaLa uMcA rAkhavA. be bhramaranI vaccenu aMtara be AMgaLa rAkhavuM. puSpabANa jevI bhramaranI AkRti karavI. dADhI cAra AMgaLa UMcI ane cAra AMgaLa vistAramAM karavI. gaLu deza AMgaLa paheALuM ane (dADhIthI) traNa AMgaLa uMDu gaLu pharavu. be hAThAnA vistAra aDhI AMgaLanA ane dADhI (huDapacI) deDha bhAganI karavI. mADuM AgaLa e kAkha vaccenu' aMtara khAvIza AMgaLanuM buddhimAna zilpIe rAkhavuM. keDanA vistAra sALa AMgaLanA rAkhave. bAhukakSapramANaM ca aSTAdazAMgulAni ca / dvAdazAMguLa madhye ca stanagarbho vidhIyate // 29 //
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha aSTAMgula bAhuvistAra' saptAMgulamadhastathA / karatalamaSTAMgula' dIrgha tatra ca kArayet // 30 // visvAre'STAMgula tatra jholakaM caturaM gulam | bAgraM ca paMcAMgulaM SaDaMgulaM tatra matsyakaM // 31 // 'sikA galA jJeyA kaTiH syAda vAmadakSiNe / navAMgulA bhaved hastavistaraM cASTamAMgulam || 32 // aSTAMgula bhavet pAdau dairdhya ca daza paMca ca / vistAra dIrghakathitaM piMDa caiva ataH zRNu // 33 // khabhA AgaLa khADuM gabha thI 18 AMgaLa eTale khabhA pAse be bAhune vistAra chatrIsa AMgaLanA thAya, e stana khIkhI vaccenu aMtara bAra AMgaLa rAkhavu. khabhA pAse mAhunI paheALAI ATha AMgaLa ane nIce kANI pAse sAta AMgaLa rAkhavuM. hatheLI lAMbI paheALI ATha AMgaLanI rAkhavI. jeolaka-khAMcA (hatheLIthI gAdI sudhInu' aMtara) ATha AMgaLa paheALA ane cAra rAkhave. kAMDu-bAvaDuM pAMca AMgaLanu ane AgaLa che AMgaLanuM' rAkhavu. keDa AgaLa DAkhI jamaNI tarapha (keDa ne mAhu vacce) be AMgaLanI dhazI rAkhavI. hAtha nava AgaLa lAMkhe ane vistAramAM ATha AMgaLanA rAkhavA. paga paheALA e AMgaLa ne lAMkhe paMdara AMgaLa rAkhavA. e rIte jinapratimAnA uyamAna pachI tenuM vistAramAna kahyuM. have tenI jADAInu bhAna sAMlI. pratimApRthumAna aSTAviMzatirAsane poDazAMguLa mastake | karNa' nAsAgre kartavya piMDa caiva dazAMgulam // 34 // caturAMgula karNa piMDa suraH kuryAd dvayAMgulam / dvAdazAMgulAni zodhyamudarAgre kacaiva nirgamaH // 35 // nAsikA turyabhAgA va agre sArddhA gula matam / lalATa- harbaTa jJeyA kSeobhanA ca tryAMgulA // 36 // 8. ghasikA tryaM gulA pAThAntara
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ che 7:56 jinamUrti vibhAga sanmukha darzana has. HORSHADRAL P jinamUrti taLadarzana (upara ) tikRti darzana ( nIce ) 70 428 jinamUrti pAdana
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 phlaalaahaa -laa| zrIvatsaH paMcabhAgaH syAt tribhAge dIrgha vistrH| hRdayopari kartavyaH nigamazca traya bhAgaH // 37 / / vAdazAMzasthitA jaghAH cAgre tvaSTa tathaiva ca / chidra dvayapAdamadhye dvayAMzocya ca vistare // 38 / / sumAMsalo yauvanasthaH svarUpo lakSaNAnvitaH / vaM tharaM caiva caM zaaTe: / 1 / pUrvamAnapramANa ca kartavya vidhipUrvakam / anyathApi na kartavyaM yadIcchedAtmazreyase // 40 // have pratimAnA aMgenI piMDa=jADAInuM mAna kahe che. pATalIe aThThAvIza bhAga, mastake soLa bhAga pratimA jADI rAkhavI. kAnathI nAkane agra bhAga dasa AMgaLa rAkha. kAnanI jADAI cAra bhAga (AMgaLI ane be AMgaLa mastakane pAcho bhAga eTale kula 10+4+2=16 AMgaLa mataka-DAInA thayA. pATalInA AgalA bhAgathI bAra AMgaLa piTa=udara pAchuM rAkhavuM (peTe cauda AgaLanI jADAI thaI tethI kaMIka nIkaLate udarapaTane vacale bhAga rAkho. nAsikA cAra bhAganI ane deDha bhAga heThathI nIkaLatI karavI. kapALa ane dADhIno bhAga nAsikAnA agra bhAgathI traNa AgaLa pAcho mAre. chAtI upara zrIvatsa pAMca AMgaLa uMcuM ane traNa bhAga paheluM ne traNa bhAga nIkaLatuM (stananI vacce zobhatuM) sAthaLa pAchaLa bAra AMgaLa jADo ane goThaNa AgaLa ATha AMgaLanI uMcAImAM rAkho. be paga vaccenuM pANI javAnuM chidra samacorasa babe AMgaLanuM karavuM. jina prabhunI pratimA yauvanAvasthAnI mAMsala-bharyA deDavALI karavI. tenA svarUpa ane lakSaNe e rIte AgaLanA zilpazAstranA pAragAmIoe kahyAM che. tevI AgaLa kahelA mAna pramANe vidhithI pratimA bharAvavI (karAvavI). pitAnuM zreya IcchanArAoe ethI anya bIjuM na karavuM. pratimA-rA ri-- mAnAdhika na kartavya mAnahIna na kArayet / kriyate bahavo doSAH siddhistatra na jAyate / / 41 / / ajJAne kriyate yastu zAstraM caiva na jJAyate / na doSo yajamAnasya zilpIdoSo mahadbhayam // 42 // 1 hada pAThAntara,
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAla-22-jinapratimAsTakSA 359 - have pratimAnA de kahe che. zAstramAM kahelA mAnathI vadhAre ke ochA mAnathI pratimA karavI nahi, kemake temAM ghaNe de thAya che. tenAthI kAryanI siddhi thatI nathI. je zAstrane na jANu hoya tevA ajJAnI zilpIe karelA kAryane deva yajamAna (kAma karAvanArane lAgato nathI, paraMtu zipIne mahAbhaya upajAvanAra e doSa lAge che. patimAnaMdajAra- dhAtulepyAdi pratimA aMgabhaga ca saMskaret / kASThapASANaniSpannA: saMskArAhI: punarnahi // 43 // dhAtu ke lepanI pratimA je aMgabhaMga thaI hoya to tene sudharAvI pharI saMskArane yegya thAya che. paraMtu kASTa ke pASANanI mUrti je aMgakhaMDita thaI hoya te pharI saMskArane yogya nathI. nakhAMgulI bAhunAsA pAdarbha geSvanukramAt / janabhItidezabhaMgo baMdhana kuladhanakSayaH // 44 // je prattimAM (1) be khaMDita thaI hoya te lokaniMdAno bhaya (2) AMgaLIe khaMDita thaI hoya te dezabhaMga (3) bAhu-bAvaDe khaMDita thaI hoya te baMdhanakeda (4o nAke khaMDita thaI hoya te kuLanAza ane (5) page khaMDita thaI hoya te lakSmInAza thAya che. e rIte khaMDita pratimAnA azubha phaLa jANavA, pITa yAna parivAra dhvakSe iti yathAkramam / banAsamRtAnAM nArA mavati nizcita . Asana-pITha khaMDita pratimAthI padayuta thAya. vAhana khaMDita pratimAthI, karAvanAranI vAhana-samRddhi ane parikarAdi parivAra khaMDita thAya te karacAkarane nizcaye karI nAza thAya che. gRhasthanA ghare pUjanIya pratimAnuM pramANa - ArabhyaikAMgulAbRddhiH yAvadekA dazAMgulam / gRheSu pratimA pUjyA Urdhva prAsAdage punaH // 46 / / 20 lokabhASAmAM-haoNta ja ne jaNanI Dhora ne javAba pratimA e paNa jAtanI dhara caitya nahi ANa // dAMtanI, lepanI ke kAkanI, hAdi dhAtunI ke pASANanI evA prakAranI pratimA ghara ke caityamAM rAkhavI nahi.
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha / eka AMgaLathI agiyAra AMgaLa sudhInI pratimA gRhastha gharane viSe pUjavI. ne uparanA mApanI pratimA prAsAda-devAlayamAM pUjavI. pratimAkASThalepAzmadaMta-citrAyasAM gRhe / nyUnAdhikA parivArarahitA naiva pUjayet // 47 // pratimA kASTanI, lepanI ke paththaranI ke dAMtanI ke citranI, mAnathI nyUna ke adhika hoya ke parivAra-rahita hoya te te gRhanA ghare pUjavI nahi. pratimAdoSa raudrI ca hanti kartAramadhikAMgI ca zilpinam / kRzA dravyavinAzAya durbhikSAya kRzodarI // 48 // bhayAnaka pratimA kartAne nAza karAve che. adhika aMgavALI pratimA zilpIne saMhAra karAve che. pAtaLI pratimA lakSmIne nAza karAve che ane pAtaLA peTavALI pratimA dukALa paDAve che. vakranAsA ca duHkhAya hasvA gotrakSaya karI / anetrA netranAzAya sthUlA saubhAgyavarjitA // 49 // jAyate pratimA hInakaTirAcArya ghAtinI / jaghAhInA bhavet rASTraputramitravinAzinI // 50 // pANipAdavihInA ca dhanadhAnya vighAtinI / cipiTArcA kRtArcA na tattvaM ca vyayo bhavet // 51 // pratimAnuM nAka vAMkuM hoya te te duHkhadAtA jANavI. TUMkA nAkavALI pratimA gotrane kSaya kare che. netra vagaranI pratimA AMkhe aMdhApe lAve che. jADI pratimA ezvaryano nAza kare che. hIna kaTivALI AcAryane ghAtaka jANavI. TUMkA jaMghApagavALI pratimA rAjyane, putra ane mitrane vinAza kare che, hAtha ane pagahIna pratimA dhanadhAnyane nAza kare che. capaTI pratimAnA pUjananuM phaLa maLatuM nathI, vaLI te kharcamAM utAre che. arthahRt pratimottAnA ciMtAheturadhomukhI / athApade tirathInA nIcocyA tu videzadA / / 52 // anyAyavyaniSpannA paravArastu samudbhavA / nyUnAdhikAMgI pratimA saparivAranAzinI / / 53 //
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya- 21 - jina pratimAlakSaNa uMcA mukhavALI pratimA dravyane nAza karAve, nIcA mukhavALI pratimA ciMtA karAve che. tIrachI najaravALI pratimA Atti lAve che. uMcInIcI pratimA dezavaTA devarAve che. anyAyathI pedA karelA dhanathI pratimA anAvI heAya (agara khIjA kAmane sAru lAvela pASANanI pratimA bharAvI hoya) agara echAvattA aMgavALI pratimA hoya te A sarva doSavALI pratimAnA kAraNe peAtAnA kuTuMba piravAranA nAza thAya che. nakhakezA bhUSaNAdi zastravastrAyala' kRti: / viSamA vyagitA naiva iSayen mUrtimaMgalam // 54 // zAMtipuSTayAdikRtyaizva punaH sA ca samIkRtA / punaH rathotsava kRtvA pratimA arcayecchubhA // 55 // 361 je pratimAnA nakhakeza AbhUSaNa astrazasrA ke vastro ke alaMkAra-AbhUSaNA khaDita ke vAMkAM hoya te paNa tenA aMganA kAraNe te doSita gaNAtI nathI. te maMgaLamaya jANavI. tevI pratimAnA karI samuddhAra karI zAMtipauSTika kAryathI karI rathayAtrAdinA utsava ujavI te pratimAne pUjavI te zubha che. agopAMgaizcapratyAMgaiH kathaMcit vyaMgadUSitAm / visarjayet tAM pratimAmanyamUrti vairAyet // 16 // yAH khaDitAca dagdhAca vizIrNAH sphuTitAstathA / na tAsAM maMsaMskArA vAtra tatra devatAH // 17 || upara kahyuM te sivAya jo pratimAnA aMga upAMga ke pratyAMga maDita thayA hoya te tenuM visarjana karIne bIjI pratimAnA (vidhithI) praveza karAvave. kAraNa ke khaMDita, maLelI, zINuM vizI ke taDakelI-phATelI pratimAmAM matra-saMskAra rahetA nathI tema ja devapaNuM rahetuM nathI. atItAbdazata yatsyAdyacca sthApitamuttamai: / tad vyaMgamapi pUjya syAd biMbaM tanniSphalaM na hi // 58 // je pratimAnI pratiSThA so varSa pahelAM thaI hAya ane te koI uttama AcAya ke mahApuruSe sthApita karelI hAya te makha=pratimA agatyaMga hoya tA paNa pUjA karavA cegya che. tenI pUjA niSphaLa jatI nathI.
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 jhAnaprakAzadIpAva-uttarArdha patanADhya gitA devAsteSAM duritamuddharet / svapanotsavayAtrAsu punaH rUpANi arca yet // 59 // // iti doSAdi // je junI pratimA paDavAthI (sAmAnya) khaMDita thaI hoya te teno samudvAra karIne svapanAdi rathayAtrAdine utsava karIne pharI pUjA zarU karavI. pratimAmAnapramANa mAsAdaturya bhAgasya samAnA pratimA mtaa| uttamAyakRte sA tu kAryaikonAdhikA gulA / / 60 // athavA svadazAMzena hInaH samadhikaH sa ca / kAryA prAsAdapAdasya zilpibhiH pratimA sadA // 61 11sarveSAmapi dhAtUnAM ratnasphaTikayorapi / pravAlasya ca viveSu zilpimAnaM yadRcchayA // 62 // prAsAda rekhAe heya tenA cothA bhAganA udayanI pratimA karavI. uttama Aya lAvavAne mATe eka be AMgaLa ochAvatuM karavuM. athavA te caturthAzamAM dazame bhAga adhika (uttama mAnanI) ke hIna (kaniSTha mAnanI) karI te mAnanI pratimA zilpIe banAvavI. sarva prakAranI dhAtunI, ratnanI, sphaTikanI ke pravAlanI pratimA hoya te prAsAdanuM pramANa na letAM zilapIe pitAnI IcchAnusAra levuM. pratimAnumAna pramANa: tRtIyAMzena garbhasya prAsAde pratimottamA / madhyamA svadazAMzena paMcamAMzonA kanIyasI // 63 !! prAsAdanA garbhagRhanA trIjA bhAga jeTalI pratimA uttama mAnanI jANavI. teno dazame bhAga hIna karatAM madhyamAnanI ane pAMcame bhAga hIna kare te kaniSTha mAnanI pratimA jANavI. 11 sarveSAmapi nyUnAnAM 5-ta2. 12 catyamAna pAhata2.
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ agraNa-22-vinatimAsTakSaor 363 Urvastha pratimAmAna ekahaste tu prAsAde muutirekaadshaaNgulaa| dazAMgulA tateA vRddhiH yAvad hastacatuSTayam / / 64 // dvayAMgulA dazahastAntA zatAntiAMgulasya ca / atA vizadazAMzonA madhyamArcA kanIyasI // 65 // eka hAthanA prAsAdane agiyAra AMgaLanI ubhI pratimA karavI. te rIte cAra hAtha sudhInA prAsAdene gaje dasa dasa AMgaLa vRddhi karavI. pAMcathI dasa hAtha sudhInA prAsAdane gAje babbe AMgulanI vRddhi karatA javuM. dasathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe ekeka AMgaLanI vRddhi karatA javuM te uttama mAna jANavuM. tene vazame bhAga hIna kare te madhyamAna ane dazame bhAga hIna kare te kaniSamAna pratimAnuM jANavuM. Asanastha pratimAmAna hastAderveda hastAMte SaDbRddhiH syAt SaDaMgulA / tadUrdhva dazahastAntA vyaMgulA vRddhiriSyate // 66 // ekAMgulA bhaved vRddhiAvat paMcAzaddhastakam / viMzatyekAdhikA jyeSThA viMzatyonA kanIyasI / urdhvasthA prathamA proktA AsanasthA dvitIyakA / / 67 / / eka hAthathI cAra hAtha (gaja) sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe cha cha AgaLanI beThI pratimAnuM mAna jANavuM. tyAra pachI chathI dasa hAtha sudhInA prAsAdanuM pratyeka hAthe traNa traNa AMgaLa vadhAratA javuM. agiyArathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane te simarmAnauarNa beThI ubhI pratimA pratimA aMgula azula gula beThI ubhI prAsAda pratimA prasAda gaja pratimA 12 1 51 71
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzAnA upara-3rrI pratyeka gaje akeke AgaLanI vRddhi karatA javuM. ApelA mAnane vazame bhAga vadhAravAthI mAna ane vazamo bhAga ghaTADavAthI kaniSThamAna jANavuM, e rIte AgaLa je paheluM mAna kahyuM te UbhI pratimAnuM che ane A bIjuM je mAne kahyuM te beThI pratimAnuM jANavuM. pratimApadasthApana prAsAdagarbha gehAbhittitaH paMcadhAkRte / / gaNAvA mathake mane savA dritIya / 68 il jinArka skaMdakRSNAnAM pratimAzca tRtIyake / brahmA caturthake bhAge liMgamIzasya paMcame13 // 69 / / prAsAdanA garbhagRhanA arthamAM pAchalI bhIta taraphanA arthamAM pAMca bhAga karavA. bhIMtathI pahelA bhAgamAM yakSa Adi, bIjA bhAgamAM sarvadeva, trIjA bhAgamAM jina, sUrya, kArtikeya ane kRSNanI pratimA sthApana karavI, cothA bhAgamAM brahmA ane pAMcama bhAgamAM eTale garbhagRhanA madhyamAM (saheja izAna tarapha) zivaliMganI sthApanA karavI. dRSTipada sthApana--- dvArazAkhASTabhirbhAgairadhaH ekadvitIyakaiH / murAda 2 mA ze mA saNama: juna / 70 | . tathApi saptame bhAge gajAyastatra pAtayet / prAsAde pratimAdRSTiH kartavyA tatra zilpibhiH // 71 / / prAsAdanA dvArazAkhAnA nIcethI eka, be, traNanA kamathI ATha bhAga karavA, temAMne upale AThame eka bhAga tajI devo. pachInA sAtamA bhAganA pharI ATha bhAga karI upara sAtame eTale gajAya bhAgamAM zipIe (prAsAdanA dvArane te sthAnamAM) pratimAnI daSTi rAkhavI.14 23 zAnadura 1 i-ghaTTA mUtAvAra va sarva sevatAH | tadane vaiSNava brahmA madhye liMga ziyasya ca // garbhagRhamAM pAchalA pATa nIce pakSabhUtAdinI sthApanA karavI. pATaDAthI AgaLa sarva devanI ane tenAthI AgaLa viSNu Adi deve brahmA, ane garbhagRhanA madhyamAM zivaliMganI sthApanA karavI. A sthApanAnI rIte zipIo hAla pratimA padharAve che. 14 dRSTi saMbaMdhamAM judA judA mata pravarte che. temAM ahIM Apelo mata vartamAna kALe sarvamAnya gaNAya che. paraMtu junA maMdiromAM kyAMka kayAMka judA judA mate nIce pratimA
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-21-jinapratimAlakSaNa ityeva pratimAmAnaM saMkSepeNa mayA kRtam / tadanusAra vijJAya kartavya budhazilpibhiH // 72 / / iti zrI vizvakarmAkRte jJAnaprakAzadIpArNave vAstuvidyAyAM jina pratimA jawitdhAre yogrAH | 26 _upara pramANe pratimAnuM mAna meM saMkSepamAM kahyuM che te anusAra vicAra karIne buddhimAna zipIe pratimA banAvavI. ItizrI vizvakarmA viracita jJAnaprakAza dIpArNave vAstuvidhAnA jina pratimA lakSaNAdhikAre zilpavizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI zilpazAstrIe racelI zilpaprabhA nAmanI bhASA TIkAne ekavIzame adhyAya (21) besArelA hoya che. tevA vakhate dhIrajathI vicArIne zilpIoe vedoSa joi yajamAnane uttara Apo . (1) kaDakura phera vAstutAramAM dvAranI uMcAinA daza bhAga karI uparanA sAtamA bhAgane pharI daza jAma karI sAtame bhAge daSTi rAkhavI tema te kahe che. () digambarAcArya sunandI kRta pratiSThA sAramAM dAranI uMcAinA nava bhAga karI, uparanA be bhAga cheDA sAtamA bhAgane pharI nava bhAga karI sAtamA bhAge daSTi rAkhavI ema kahe che. (3) dIpArNava a0 8 mAM batAvyA pramANe dvAranI uMcAInA batrIza bhAga karI 21 mAM bhAge daSTi rAkhavI. A badhA matAne sukAbalo karavA eka daSTAMta levuM joIe. je 2 gaja 17 AMgaLa uMcuM dAra hoya te-- dIpArNava 0 nA mate uttaraMgathI nIce 22 AMgula dIpArNa 1 21 nA mate ,, , 9 AMgula vasunaMdInA mate 1 , 16 amula Thakakura pheranA mate , , 18 amula daSTi nIcI rahe che. Ama judA judA pramANe che. pratimA leNadeNanuM sthULa pramANa lokakita kAvyamAM- meSa rAzivALAne to zAMti mali nemi che, anaMga kuM, te zreSTha varane vakhANiye. mithune Adi, saMbhava ane abhinaMdana che, karka dharma zreSTha siMha sumati pramANavA. pagha, nemi, vIra, kanyA supArzvane pAsa tulA, vRzcika caMdra dhananA bAkI prabhu jANavA. Adi sumati tila makara koSaNa ita, kuMbhe anaMta ara mane prabhu pramANavA. alaI : meva DahaH karka rata: tulA khaja: makara bavau : vRSabha bhaTa: siMha naya: vRzcika gaNa: kuMbha kachadha : mithuna paThANa : kanyA bhaphadra: dhana dayajhathe: mIna
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vizvakarmA viracita vAstuvidyAyAM jJAnaprakAzadIpANaye uttarArdhaH I amrSiAvita thAya che // jinaparikaralakSaNAdhyAyaH // 22 // navI-- kathayata mahAmokta parikarasya lakSaNam / AsanasthAeM cArcAi zayanArcA vizeSataH // 1 // teSAM yuktyanukrameNa brUhi mAna parikaram / siMhAsanasya kiM mAnaM kiM mAnaM bAhuyugmayoH / / 2 // kimAna chatravRttaM ca zaMkhadundubhimAnataH / etat sarva prasAdena kathaya tvaM jagatpate // 3 // vizvakarmAnA ziSya jya pUche che-he mahAprabhu, mane parikaranAM lakSaNa kahe. beThelI mUrtinA, ubhelI mUrtinA ke vizeSe karIne zayana pratimAnA ene parikaranI ( 1 jina tIrthakaronI Aleka phaLarUpa aSTa prAtihAryA che. teo jyAM vicare che, tyAM e AThe vastuo hAjara hoya che. tethI A parikaramAM te AThe vastuone samAveza thayo hoya che. 3H suraysvg fzanijhAmaramANa ja che mAruM dumirAta sallataddAkha kiraNAma che. (1) azekakSa (2) puSpavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara (5) siMhAsana (6) bhAmaMDaLa (7) devadundubha ane (8) chatra e AThe jinezvara bhagavAnanI prAtihAryuM che. parikaramAM tene samanvaya nIce pramANe karavAmAM Ave che - (1) azokavRkSaH e chatravaTAnI uparanI chellI rathikAnA goLa vRttamAM AsapAlavanAM pAMdaDAM karavAmAM Ave che. (2) devadubhiH chatravaTAnI upara gAMdho vAdya vagADatA hoya che. (3) divyadhvaniH chatravaTAmAM chatranA uparanA madhyamAM zaMkhadhvani karate Idra deva.. (4) cAmara: parikaranI be bAju cAmarendra cAmara DhaLe che, agara vAhikAmAM cheDA para comare kaLazadhArI devA hoya che. (5) siMhAsanaH gAdI.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-22-jinaparikaralakSaNa yuktio anukrame kahe. siMhAsana kayA mAnanuM, bAhayuma (pakhavADAnA kAusagga). kayA mAnanA, upara chatravaTe kyA pramANane, ane temAM zaMkha tathA devadubhi vagADanArAe keTalA mAnanA karavA e sarva ApanA prasAda rUpa, he jagatpati ! mane kaho. vivAra pUrvamAna bhaveda kuryAdarcA sarvatra zobhanA / yadvarNA mUlamatimA parikarastadvarNAdayaH // 4 // vivarNAdi mahAdoSAH jAyamAneSu sarvataH / ratnodbhavAghAyeSu marakatasphaTikAdiSu // 5 // na doSo vivarNatAkIrNA arcA parikarAdike / zrI vizvakarmA kahe che. pUrve kahelAM mAna-pramANavALI zobhanIya pratimA bharAvI (karavI) tenA ja varNa (raMga)ne pASANunuM parikara karAvavuM. pratimAjI je varNana hoya tethI bIjA varNanA pASAnuM parikara banAvavAthI sarvatra mahAdoSane bhaya rahe che. paraMtu ratna-marakatamaNi ke sphaTikAdinI pratimAnA parikaramAM vivarNatA thAya te temAM doSa nathI. paraMtu dhAtu pratimAne dhAtunuM ja parikara karAvavuM joIe. Asana ca ato vakSye bhAgAt vakSyAmi tvaM zRNu // 6 // arboidayakaM kArya siMhAsana sArdAyatam / adhaH pITha digbhAgaM ca dvAdazAMgularUpakam // 7 // have huM Asana-gAdInA vibhAga kahuM chuM te sAMbhaLe. pratimAnI pahelAIthI adhuM uMcuM siMhAsana-gAdI karavI, ane pratimAnI pahelAIthI gAdI deDhiI lAMbI rAkhavI. tenI nIce daza bhAganuM pITha uMcuM karavuM. (nIce moTI paTTI ane upara karNa pITha karavuM.) te para bAra AMgaLa uMcAImAM gajasiMhAhi rUpa karavAM 6-7 aveM dvayAMgulaM chAdhaM kaNikA ca vedAMgulA / adho deze grahAH sarve AdityAdyAca kArayet // 8 // (6) bhAmaMDaLaH prabhujInA mastaka pAchaLa tejapuMjanA jevA maMDaLanI AkRti. (7) puSpavRSTi: chatravaTAmAM (hAthI nIce) be mAlAdhara puSpavRSTi kare che. (8) chatra: prabhunA mastaka para chatrAkAra hoya che. ema ATha prAtihAryo parikaramAM darzAvelA hoya che. (mAdIudaya: 4 kaNuM, 2 chAjalI, 12 rUpe, 10 karNapADa = kula 28)
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha Acaranti grahadharma sarva doSanivArakAH / udayAzcASTaviMzatyA deyaM vai kathyate'dhunA // 9 // (gajasiMhAdi rUpa) upara be AgaLanI chAjalI karavI ane te upara cAra AMgaLanI kaNI karavI, siMhAsana (gAdI)nI nIcenI pATalImAM sUrya Adi nava grahanA (nAnA nAnA) rUpe karavAM, te pitAnA dharmanuM AcaraNa kare che, ane te sarva dene nAza karanAra che. A pramANe siMhAsana (gAdI) nA udya (uMcAI) nA aDDAvIza AgaLa (bhAga) meM kahyA have tenI laMbAInA bhAga kahuM chuM. 8-9 'Adizaktirjina yA Asane garbhasa sthitA / sahajA kulajA'dhInA padmahastA varapadA // 10 // arkamAna' vidhAtavyamupAMgasahitaM bhavet / devyAdhogarbha mRgayugmaM dharmacakraM suzobhanam // 11 // dvau gajau vAmadakSiNe dazAMgulAni vistare / siMhau raudramahAkAyau jIvatkraudhau ca rakSaNe // 12 // dvAdazAMgulavistArau kartavyau vikRtAnanau / kevalajJAnamUrtInAM sarveSAM pAdasevakAH // 13 // 2 ThAkura phere vastusAramAM madhyamAM cakradharA devI karavAnuM kahe che. ahIM Adizakita nAme devI be hAthavALI kahI che. junA parikaromAM A baMne jovAmAM Ave che. vartamAna kALamAM parikara nIce pabAsaNamAM madhya garbhamAM paNa devI padharAvavAnI prathA se doDhaso varSathI vadhu jovAmAM Ave che ane te mULa nAyakanI zAsanadevI cakSaNInI mUrti karAvIne mUke che. paraMtu tema karavAnuM kyAMya zAstrIya vidhAna haju jovAmAM Avela nathI. 3 cha bhAganI Adi zakitanI be bAju babbe thAMbhalIo traNa bhAganI karavI. temAM kayAMka cha bhAganI devInI be bAju cAmaradhArI sevikAo karelI jovAmAM Ave che. A madhyanI devI vigere bhAga pAMca AgaLano nikALa rAkhavAnuM anya graMthamAM che. temaja yakSa-yakSiNInI pATalI traNa AMgaLa uMcI rAkhavAnuM kahevuM che. A adhyAyamAM AMgaLa ane bhAga eka arthamAM jANavA. 4 jIvatkodhau vAma dakSiNa &irt2 5 sarve duHsahasaMcaya pAntara (gAdI vistAra : 6 garbhAdha devI, 10 hAthI, 12 siMha, 14 yakSa-yakSiNI=4ra442=84 bhAga)
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ jInI pratimA parikara ane tAraNa
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kuMbhArIyAjInA darAnA jInAlayanI vacalI derInuM "trizAkhA dvAra ). rUpavALI paMcazAkhAnuM dvAra ArAsaNa kuMbhArIyAjI
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ aeNAza-rara-jinapariNA kala arcA vAme yakSiNyA yA dakSiNe caturdaza / staMbhikA mRNAlayuktaM makarAsarUpakaiH // 14 // caturazIti vistAre ucchye cASTaviMzatiH / .. Asana' kathitaM caivaM cAmaradhArAvataH zRNu // 15 // ti niMdANA 0. have siMhAsana (gAdI) nA vistAranA bhAge kahe che. madhyamAM Adi zakti jina devee AtmAmAM jaI evI te sahaja, kulaja ane svAdhIna che. teNe hAthamAM kamaLa ane varamudrA dhAraNa karelAM che. ( tenA traNa ke babbe AMgaLanA beu bAjunA upAMge sahita) devI 12 bhAganA vistAramAM karavI. (madhyamAM cha bhAganuM rUpa karavuM) devInI nIce karNapIThamAM garbhamAM suzobhita evuM dharmacakra sahita mRgayuma karavuM. devInI baMne bAju dasa dasa AMgaLInA hAthInA rUpe karavAM. tenA pachI raudra-mahA kAyAvALA vikarALa mukhavALA siMha bAra bAra AgaLa pahoLAImAM karavA. tenA krodhathI chAnuM rakSaNa karavA prabhue pitAnI gAdInI nIce tene dabAvelA jANe na hoya! kevaLa jJAnamUrti evA prabhunA pAda sevaka-prabhunI DAbI tarapha yakSiNI ane jamaNu tarapha yakSanAM svarUpe gAdInA cheDA para cauda cauda bhAganA vistArane karavA. yakSa yakSiNanI pharatA be bAjumAM khaMbhikAo, kamaLa jevAM taraNe, makara ane prAsa mukhathI zebhatI karavI. (jina dharmamAM udyota karanAra evA zAsana deva-devIo yakSa-yakSiNI che jenA heya tenA svarUpe tyAM karavAM). e rIte gAdInA vistAranA rAzI bhAga ane uMcAImAM aThThAvIza bhAganAM lakSaNe kahyAM. have prabhunI bAjunA cAradhArInA lakSaNe sAMbhaLo. atha rAmaparA (rAzi) cAmaradharAnato vakSye cAmarendrA iti smRtAH / pRSThapadodbhavAH kAyAH bAhikAbhayamadhyataH // 16 // pratimAskaMdhamutsedhAH kartavyAca. suzobhanAH / sta bhau mRNAlasaMyuktau pUrvAdi virAleviduH // 17 // ucchyamekapaMcAzadvistAre dvAviMzatiH / udayaM stabhikAbhizca tilaka-toraNa-bhUSitam // 18 //
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArAja-3rAI 'SaDaMgulAni kartavyA virAligajacAmarAH / staMbhikA dvayAMgule dve sUryAze indrau vistare // 19 // aSTamipaTTikomindramekatriMzatiH / sUryA gulaM toraNAcaM mRNAlatilakAnvitam // 20 // mUlanAyakastanagarne dRSTimindrasya kArayet / nAnAbharaNazobhADhayaM cAmarendraH prakathyate // 21 / / have cAmarendra nAmathI prasiddha evA cAmaradharAnA lakSaNa kahuM chuM. mULa nAyakanI pratimAnA pAchaLa bAjunA bhAgamAM pratimAnA bAhuonA madhye baMne bAju vAhikA (pakhavADAzcAmarendra) sthApana karavA. te mULa nAyakanA khabhA barAbara uMcA suzobhita karavA. tenA (rUpanI be bAju) khaMbhikAne daMDa sahita kamaLa karavA ane bAjumAM virAlikAo karavI. A cAmaraparA ekAvana bhAga uMcA ane bAvIza bhAga vistAramAM karavA. IdranI be bAju be thAMbhalIo ne teraNone tilakathI zebhatI karI, tene daMDa sahita upara kamaLa karavA. temAM virAlikAo khaMbhikAnI be bAjue karavI. tenI pahelAI parikaranA baMne cheDA upara cha bhAganI, nAkavALI ubhI padi kAmAM virAlikA gaja ane nAnA cAmara kaLazadhArInAM rUpe karavAM. bAra AMgaLa, pahoLAImAM idranuM rUpa ane tenI be bAju babbe AMgaLanI thAMbhalIo karavI. (e rIte vistAra be thAMbhalI cAra bhAga; bAra bhAga pahoLe iMdra ane cheDA paranI gaja virAlikAvALI cha bhAganI pahelI nAsika-paTTikA maLI kula bAvIza bhAga karavA) - have uMcAInA bhAga kahe cheH-nIce mULa nAyakanI pATalI jeTalI tenI paphrikA Asana ATha bhAganuM, te para ekatrIza bhAga uMcA IMdra (kezaparyata) ane te para bAra bhAgamAM teraNAdi kamaLa tilakathI zelatAM karavAM. (e rIte uMcAI 8+31+ 12=pa1 bhAga) mULa nAyaka prabhunI stanabiMbI barAbara idranI dRSTi samasUtramAM zakhavI. bAjunA cAmarendranI pratimA aneka AbhUSaNethI zebhatI karavAnuM kahyuM che. 6 acA-vAMkuruM kArya kSamatta caturaguruF eTale te cheDA paranI cha bhAganI ubhI paTTImAM virAlikA, gaja ane nAnA cAmara kaLazadhArInAM rUpa thAya te bhAga uDe cAra AMgaLane pAcho mAra. cAmaragharA vAhikA udaya vAhika cAmaraparA vistAra:8 pATI-pATalI 2 bhAga thAMbhalI 3 rU5 udaya 12 bhAga cAmaradharA ke kAusa vistAra 12 teraNAdi 2 bhAga thAMbhalI 51 bhAma ulya 6 bhAga virAlikA, gaja-rAmara 22 bAga vistAra
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-22-jinaparikaralakSaNa mahalAdAkhyo vAmanasya cAmaradhAraH socyate / dakSiNeM bAhusaMsthAne upendro nAma nAmataH // 22 // prabhunI DAbI taraphanA cAmarapArI IMdrane prahalAda nAme IMdra kahyo che, ane jamaNI taraphanA iMdrane upendra evuM nAma ApeluM che. mUlanAyakagarbhasya bAhikASTAdazAMgulA / bAhucAmaradharayAmadhye'ntaraM dvayAMgulam // 23 // mUlanAyakamamuragarbha cAmarendro bhavet / IdRzaM lakSaNaM vatsa cAmaradhAraH prakathyate // 24 // // iti SAmaradharAH // mULa nAyakanI pratimAnA garbhathI bAhanI bahAranI pharaka aDhAra AMgaLanI heya che. tenI ane bAjunA cAmaradharAnI vacce be AMgaLanuM aMtara rAkhavuM. (18+2+ ra6 ra8) Ama mULanAyakanI gAdInI pATalInI be bAjunA pharaka barAbara. parikarano cAmaredrane garbha rAkhave. e rIte cAmaradharAnA lakSaNa kahyAM che. Iti cAmaradharA, chatravRtta-daulA-- daulAkhyaM toraNaM kArya manekAkAra saMyutam / trirathikAdbhavaM kArya chatratrayasamanvitam // 25 // azokapatrAdikArya' chatradaMDe: muzobhitaH / / pRSThaste phaNamaMDanAkhyaM mastakAce samudbhavet // 26 // tripaMcaphaNaH supArthaH pArzvaH saptanavastathA / hInaphaNo na kartavyo'dhiko naiva ca dUSayet // 27 // . chatratrayaM ca nAsAgrotAre sarvottamaM bhavet / nAsAbhAlAntayAmadhye kapAlavedhakRta punaH // 28 // have chatravRtta jene daulataraNa kahe che te aneka AkAravALuM karavAnuM kahyuM che. tenA 52 2thii| 42vI. (1) gAMdharSa 35 jita (2) sa pati (3) mA 7 mInakAkAra-pAntara.
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 zAnarrdIurs-strI patra paMkita, madhyamAM uparAupara traNa chatra ane azoka patrAdine kamaLadaMDathI zobhatuM karavuM. prabhune pAchale bhAga mastaka para phaNAthI zobhata kare. te supArzvanAthajIne traNa ke pAMca phiNa ane pArzvanAthajIne sAta ke nava phaNAvALA sarpanI AkRti karavI. tenAthI ochI jeNe na karavI. pArzvanAthajIne adhika pheNa thAya te doSa nathI. traNa tremAM nIcalA AgaLa paDatA chatra ane prabhunA nAkane agra bhAga samasUtramAM (avalabe) rAkhavA te uttama jANavuM. nAka ane kapALanA madhya bhAgamAM ADI rekhAthI kapala vedha jANavA. caturazItyaMgulaM dIrgha mudayakapaMcAzadaMgulam / ghaMTAstasyo kartavyA sarva lakSaNasaMyutA // 29 / / bhAmaDalaM tato madhye tilakaM vAmadakSiNe / caturdazAMgulaM proktaM tilakaM vistRtaM bhavet // 30 // udaye SoDazaM mokta tilake tatra rUpakam / upare chAdyakI kSeyA ghaMTAkalazabhUSitA // 31 // nAsike sta bhikAdvau ca mayUraM vAmadakSiNe / bAhye makarANAM mukhAH gAMdharvA ratnazekharAH // 32 // for vaMzaparA jovA ane ra tA: vasaMtarAjo mAlAdharastilakavAmadakSiNe // 33 // 8 anya zilpaSyamAM chatra tilaka kahela che, sarakAra dvArA memata 2y SaDbhAga mukhabhadraM va nirgame sArdhameva ca mUlanAsikazcaturbhAga dvAvubhayozca vai / tasya bAjhe prakartavya sAI bhAI va nirgamam / / cAmarejanA garbhe vINAvaMzadharanI kAlanAnA bheda have sAMbhaLoH-cha bhAganuM mukhabhadra paheluM karavuM ne deDha bhAga nIkaLatuM rAkhavuM. tenI baMne bAjumAM babbe thAMbhalI sAthe mULanAsika cAra bhAganI karavI. te ekathI bIjI bahAra deDha deDha AMgaLanI rAkhavI. (kula 14 bhAga vistAramAM jANavuM) A sarva bhAganuM loka 30-31 mAM tilakanA nAmathI vivaraNa karela che. tenA madhyamAM vINuvaMzadhara ke nAnI jinapratimAM karavAnuM kahyuM che.
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ ara-22-nirikSaNa 393 daulA-chatravRtta corAzI AgaLa vistAramAM ane ekAvana bhAga uMcAImAM karavo. paraMtu te para vizeSamAM madhyagarbhe ghaMTAkaLaza sarvalakSaNavALA karavA. (te ekAvana bhAga upara jANavA) pAzva-supArzvanAthajIne sarpa tathA sarva prabhujIne pAchaLa bhAmaMDaLanI AkRti karavI. tenI DAbI jamaNI tarapha cAmarendranA madhyagarbha upara rUpayukta tilaka cauda AgaLa pahelA ane soLa AgaLa uMcAImAM karavA. (tenA udayamAM madhyamAM ekeka rUpa karavuM.) tenA para chAjalI kahI che. tenA para udagama ghaMTAkaLazathI zobhatuM karavuM. tenI nIce vINadharanA rUpanI be bAju nAsikAomAM baLe khaMbhikAo karavI. te para DAbI jamaNI tarapha mayUra karavA. bahAranA bhAgamAM mukha phADatA makara karavA. gAMdharva ane ratnamukuTadhArInA rUpe karavAM. viNA vAMsaLI bajAvanArAnA svarUpe deva-tilakanA madhyamAM, gavAkSamAM karavA. vasaMtarAjo mAlAdharastilaka vAmadakSiNe / / 33 / / anugo pArijAtazca dazAMgulapramANataH / bhUloko bhuvokezo cAgre chatraM dvitIyakam // 34 / / R 4. parikara vistAra parikara udaya mAdI vistAra chatravaTane vistAra madhyagarbhe bAjumAMthI utha 6 gadha devI 10 gaI chatra 28 gAdI 28 gAdI (madhyathI) 2 kamaLa nALa T7* pratimA pA vAhikA 10 gaja 10 mAlAdhara 3 mAthe aMtara 51 chatravRtta (chatravaTa) 1ra siMha 14 tilaka vistAra 10 chatra udaya 130 14 yakSa-yakSiNa 6 makaramukha 9 zaMkhapAla 5 haMsa paMkti 5 azAkapatra 130 gAdI siMhAsana vAya dharA udaya vistAra udaya vistAra 4 bhAga kaNI 6 garbhathI devI 8 bhAma pAvaTI 2 bhAga thAMbhalI 2 bhAga chAjalI 10 gaja 12 bhAga rUpa, 12 bhAga bhajasiMhAdi rUpa 12 siMha | 12 teraNAda . (cAmareja ke kAusagga) 10 bhAga kaNapITha 14 yakSa-yakSiNa 2 bhAga thAMbhalI 6 bhAga bAjunA nAkamAM 424284 virAlikA, gaja, siMha ne kaLaza cAmaragALA deva
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 mAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha tRtIya liMgamAkAram grahA devAzcaturthakam / dolA kanakada ca chatravRttaM vizAMgulam // 35 / / jhallarI maNimauktikasyodharva kalazazobhitam / vazIdharanA tilakathI DAbI jamaNI tarapha (prabhunA mukha pAse) vasaMtarAja evA mAlAdharanAM svarUpe tenA anucara rUpe pArijAtAdi velatro sAthe karavA, te daza AgaLa vistAra pramANamAM karavA. prabhu paranuM chatra brahmAMDanA bhUlakanuM prathama chatra, tenI upara bhUlekezanuM bIjuM chatra karavuM. trIjuM liMgAkAra chatra ane zuM chatra gRhadevarUpa jANavuM. suvarNadaMDa uparanA chatranI goLAI vIza AMgaLa vistAramAM rAkhavI. chatranI nIcalI (cAra bhAganI) jhAlara maNimetImaya jevI karavI. upara dedIpyamAna e kaLaza kare. (chatravaTAnI galatAkAra DhaMkadhArAnI uMcAI dasa AgaLanI kahI che.) tilaka udaya (cAmarendra para vaMzIdhara) vistAra 2 bAma dAso 4 bhANa khaMbhikA-nAsaka 12 bhAga rUMbhikA, teraNa ane madhyamAM | 6 bhAga vaMzAdhara ke jina pratimA savarUpa vaMzIdharanuM ke jina pratimAnuM svarUpa 4 bhAga taMbhakA-nAsaka 2 bhAga jalI 6 bAga deDhIyA 6 bhAga ghaMTAkUTa. chatrata vistAra 2 dAse ( 10 gAdha chatra 12 staMbhika taraNuM ne vaMzAdhara ke mata che ra la nAla 2 chAjalI 10 bhAlAdhara (vasaMtarAja) 6 deDhIye 4 khaMbhikA-nAsika 22 chatravRttanA taLa barAbara deDhIyAne mathALe che 6 vINAvaMzadhara ke mUrti 10 chatravaTe-udaya 4 staMjikA-nAsika 9 zaMkhapalAdi gorve pallI rayikA 6 makara mukha 5 haMsapati bIjI rathikA 5 azoka patranI trIjI rathika para kula chAtravRtta udaya ! 84 bhAga vistAra
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-22-jinaparikara lakSaNa 175 -LI.LE 10 RWalHSA TERIAL -- HAN ++4-11-11 ++- vRta upasabhA Hil RA SALA M HAAR ARM SEA- N ... . + -+ T ALLLLLLL FAN TITCHAIR M ATILLLLLL LLLLLLJ jina parikara prabhAzaMkara o. sthAna
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ che AL 2 * * * niyamAnatA kaThuM mAni mALa7 s - -- vi. saM. 1798 mAM pU. vaDIla pUrvaja sthapati maMgaLajIbhAnuM AlekheluM 748 vibhAganuM jina parikara -sanmukha darzana
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ ----------gItaLa thI cheDA mathALA sudhInA 1kA bhAga - -rA ---- ke -2 ---- - - -- ----- - ------ -1 -- 5. A jina parikara--pakSadarzana ja jANILAkImALarU
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha airAvatadvayoM zreSThau ubhayau vAmadakSiNe // 36 // kalazapallavairyuktAvicchApatraM ca kArayet / hiraNyendradvaya kAryo puSpAMjali kalazAnvitau // 37 // chatravRtta gAMdhavendrAH zaMkhapUrNa mahodbhavAH / harSa tti maMgaLa sa Tu dumirA vahiAH // 28 // mAlAdhara para koi evA airAvata hAthInA svarUpa DAbI jamaNI beu tarapha karavA. tene suddhamAM kaLazapatrothI AcchAdita karelA karavA. hAthI nIcenI pATalI nIce patrAdi karavA. hAthInI pITha para hiraNyendro hAthamAM puSpAMjali ane kaLaza dhAraNa karelA banAvavA. chatravRttamAM chatravaTA para (pahelI geALa paktimAM vAjiMtra sAthe nRtya karatA) gAMdharvAda svarUpe karavAM. chatravaTA upara tenA madhyamAM zaMkha khajAvatA devendra ane tenI e AjI nRtya karatA bherI bajAvatA rUpe ane DamarU Adi vAjiMtravALA devaduMdubhi ane rA'khapAlanA svarUpe AnaMdamagaLa karatA karavA, janmotsava ca kurvati parvatamerau vAsavAH / chatracAmaraza`khanAdairha riNagamiSairviduH // 39 // prabhunA zubha janmAtsava merU parvata para ujavAya che tema ahIM chatravRttamAM chatra, cAmara, zAMkhanAda Adi hazRiMgameSi prabhunA utsava karI rahyA hoya tema ke,taravA, bhAmaMDala tataH kArya chatrAdhazva dvAviMzatiH / caturvizodayo kArya tato mRNAlada Dakam // 40 // chatra dazAMgula prokta dvitIyaM vasu aMgulam | gula tRtIya va caturthI ca vedAMgulam // 41 // mUlanAyaka mastako vRttaM kuryAt trayaM tathA / vRttaM catuzcatvAriMzat catuHSaSThyaM taka tathA // 42 // evaM rathikAtraya kArya vRttAkAra bhavettataH 10 prabhunA mastaka pAchaLa chatranI nIce tejapuMja jevI bhAmaMDaLanI AkRti bAvIza bhAga paheALI ane cAvIzabhAga uMcI karavI. ane mAlAdharanI AgaLa dhAre vRtta kamaLaiDa karavA. (pratimAnA kAnathI A chatradaMDa vacce be AMgaLanu aMtara rAkhavu'.) traNa chatrAmAM pahelu garbhathI daza AMgaLa, khIjuM garbhathI A AMgaLa, 9 chatra dayAMge kaheluM che. paNa te garbhathI jANavuM. ema badhA chatronI paDALAIgarbhathI jANavI.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ nadAna-rara-vinarfjasTaphar 39. trIjuM garbhathI cha AMgaLa ane cothe cAra AMgaLanuM karavuM. mULanAyakanA mastaka parathI rathikAnA traNa goLa vRtta pheravavAM. paheluM cummAlIza AgaLanA paridhathI ane trIjuM cosaTha AgaLanA paridha sudhImAM gAMdharva paMktinuM, haMsapaMktinuM ane trIjuM azaka patranuM ema traNa vRtta pheravavAM. divyadehadharAH sarve jinendrabhaktivatsalAH // 43 // vAditraizca samutpannA dhArayati ca mAlikAm / daulAmastake kalazamubhaye hasarUpakam // 44 // gajazuDA suzobhAyA azokapallavAkRtim / etad daulAlakSaNa ca prakartavya suzilpibhiH // 45 // pakSe cAmaradhAriNaHsthAne kAyotsargaH kRtaH / vINAvaMzadharasthAne AsanasthA ca pratimA // 46 // sahamUlanAyakena. paMcatIrtha svarUpakam / stane kAyotsargadRSTiH cordhva mUrtyAH samAMzake // 47 // parikaramAM divyadeha dhAraNa karanArA deve, jinendra bhaktimAM prItivatsala, devagAMdharvo, vINAzaMkhAdi vAjiMtro banAvanArA ane haMmezAM puSpamALAo sahita zobhatA karavA. chatravRtta-daulAnA mathALe madhyamAM kaLaza ane be bAju haMsa athavA moranAM rUpo karavAM (te kahelA 51 bhAga uparAMta ATha bhAgamAM karavA). hAthIo sUthI zobhatA karavA ane upara azoka pAlavanA patronI AkRti karavI. e rIte daulA chatravRttanA lakSaNa jANavAM. ane kuzaLa zilpIe te pramANu parikaranI racanA meLavIne karavuM. paMcatIrtharUpa parikara karavAne bAjunA cAmarendranA sthAne kAusagnanI 10 parikaranA chatravRttanA upalA bhAgamAM zaMkha-bheri, DamarU Adi vAjiMtro bajAvatA gAMdhanA rUpanI eka moTI paMkti cummAlIza AgaLanA vRttanA paridhamAM karavAmAM Ave che, te para haMsanI vRtta paMkita, te kaImAM nAnA nAnA gAMdharvAdinA rUpa nRtyagIta karatA hoya tevI paMkti kare che. ane te para AzapAlavanA patronI paMkti cosaTha AgaLanA paridhamAM karavAmAM Ave che. A rIte kaimAM cAra pati paNa jovAmAM Ave che. traNa rathikA te avazya karavI ja. vizeSa karavAmAM doSa kaze nathI, paraMtu te tenI maryAdAmAM rahIne chellI paMkti karavI. A chellI rayakAne mathALe chatrA ekAvana bhAgamAM karI te para kaLaza ane bAjumAM pakSIrUpa karavAmAM Ave che.
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 jJAnapravAAthIvAya-ttarAya mUrti banAvavI ane upara vINA vaMzadhArInA sthAne nAnI Asanastha jinapratimA gAkhalAmAM karavI. tyAre mULanAyaka sahita pAMcatI svarUpa parikaranuM ane che. temAM kAusagganI dRSTi mULanAyakanI stanami`bI pramANe rAkhavI ane uparanA tilakanI mUrtinI dRSTi mULanAyakanI dRSTimAM samasUtra rAkhavI ( A cAre mUrti para chatrA karavAM. ) pratimA parikarahInA siddhAvasthA taducyate / parikarasahitA tathA hRdviSe prapUjayet // 48 // parikara vinAnA pratimAjI siddha bhagavAna kahevAya ane parikara sahitanA prAMtamAjI arhat prabhu jANavA. (pramukha eka pratimAne te avazya parikara karavu ja kAraNa ke temAM adbhuta prabhunI vibhUti darzaka aSTa pratihAya darzAvelA hoya che. ) Urdhva sthitapratimAparikara - chatra jinasyordhva rathikAbhistribhiryutam / azokadrumapatraizca devadundubhivAdibhiH // 49 // masurI siMhAsanasya gajasiMhavibhUSitaH / madhye ca dharmacakra ca pArzvayorya kSayakSiNIm // 50 // 1 itizrI vizvakarmAkRte jJAnaprakAzadIpArNave vAstuvidyAyAM sinaparikSA nAma vittiyanethAya: // 22 ubhI jinapratimAnA mastaka para traNa chatra ane traNa rathikA (1) azekapatrA ane devadu'duzivAjiMtra bajAvatA devagAMdharvo (huM sakti trirathikA ) vaDe ala'kRta karavuM. siMhAsananI pATalI hAthI ane si hAthI vibhUSita karavI. madhyagaNe dharmacakra ane baMne cheDA para yakSa-yakSiNInA svarUpA karavAM. itizrI vizvakarmAM viracite jJAnaprakAzadIpAve vAstuvidyAmadhye jinaparikara lakSaNAdhikAra upara sthapati prabhAzaMkara AghAbhAi zilpazAstrIe racelI zilpaprabhA nAmanI bhASATIkAnA adhyAya AvIzame. 11 ubhA jinaparikamAM bIjA tIya karAnI mUrti e paNu kAi sthaLe jovAmAM Ave che. paga AgaLa indrAdi rUpA nAnA karavAmAM Ave che. ubhI pratimAnA parikaramAM yakSa-pakSInA varUpe bahu gA jovAmAM Ave che. kumArapALa bhUpAla caritragraMthanA uttarArdhamAM parrikara viSe nIcenA pA jovAmAM Ave che te atre ApIe chIe,
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ : @tabdLya thaI zaikrmade thangat(666 80naIm/ profnon 9 muspensan catumukha-jIna parikara chatrI sAthe dIpAva a. 22 kAnsaga dhyAne jina prabhunI ubhI mUrti, parikara sAthe. dIpAva a. 22
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ ALL | R R O R (1 ) if (1 (T T.I.T.IT C.TET, TAT, CCT, . ( T TT T. TATE st,C ( T TT TT TL TT TT TTTT (3 CC CCCCC, C [ YIT CELL (CC CCC CC () [ LALE TD CITY utkRSTakALe vicaratA 170 titha"kara sAthe achatanAthajInA paTa dIpAva samavasaraNa dIpArNava a, 25
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyAya-22-jinaparikaralakSaNa 381 jaina graMtha parikara saMkSipta svarUpa sumeruzikharaM dRSTvA mayaH pRcchati sadgurum / ko'ya parvata ityeSa kasyeda maMdira prmo|| 1 // ko'ya' madhye punardevaH pAdAntA kA ca naayikaa| kimidaM cakramityatra tadante ko mRgo mRgI // 2 // ke vA siMhA gajAH ke vA ke nAmI puruSA nava / yakSo dhA yakSiNI keya ke bA cAmaradhArakAH // 3 // ke vA mAlAdharA ete gajArUDhAzca ke narAH / etAvapi mahAdeva ko vINAvaMzavAdakau // 4 // dundubhivAdakaH ko vA kA vA'yaM shNkhvaadkH| chatratrayamida kiyA ki vA bhAmaMDala prabho // 5 // sumeru parvatanuM zikhara najare paDatAM mama pitAnA sadaguru vizvakarmAne pUche che ke A parvata kare che? ane tenI upara he prabhu, kAnuM maMdira che temAM kyA deva virAje che? tenI gAdInA paga taLe kaI devI che? (vacce) cakra ane bAjumAM, haraNa ane hariNuM zuM che? gAdImAM siMha ane hAthI tathA A nIce nava puruSarUpa zenA che? A yakSayakSiNa ane cAmaradhAraka koNa che? mAlAdhara ane hAthI para beThelA puruSa koNa che ? he prabhu! A vINAvaMzavAdaka, duMdubhivAdaka tathA A zaMkhavAdaka koNa che ? ane A traNuM chatra kema che ? he prabhu! A bhAmaMDaLa zuM che? vizvakarmovAca zRNu prAjJa mahAzilpi yatvayA pRSTamuttamam / , parvato merurityeSa svarNaratnavibhUSitaH // 6 // sarvasamAdira caitad ratnatAraNamIDitam / . ayaM madhye punaH sAkSAt sarva jagadIzvaraH // 7 // prayastriMzatkoTisaMkhyA yaM sevante surA api / indriyo'jito nitya kevalamAnanirmalaH // 8 // pAra gato mAMbhASeo leAkAnte vasatyalam / / anaMtarUpA ghastatra kaSAyaiH parivarjitaH // 9 // yasya citte kRtasthAnA doSA aSTAdazApi na / liMgarUpeNa yastA puruSeNAtra vartate // 10 // rAgadveSa vyatikrAntaH sa eSa paramezvaraH / /
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAzIvAda-3nA zrI vizvamAM kahe che, he mahAzilpI, tamArA prazna uttama che, te sAMbhaLe; suvarNaratnathI zebhate e A meru parvata che. te para sarva devanuM ratnatoraNothI zobhatuM maMdira che. temAM sAkSAta sarvajJa evA jagatanA Iyara jagadIzvara birAje che. tetrIza koTI saMkhyAnA de temanuM sevana kare che. teo sadA Indrayone jItanAra che. teoe nirmaLa evuM kevaLajJAna prApta karela che. bhavasAgarathI pAra pAmelA siddhazilAmAM virAje che. teo anaMtarUpa che. rAgAdi kaSAyathI rahita ane aDhAra dethI rahita je liMgarUpa che te puruSa rAgadevane choDanArA A paramezvara (jinadeva) che. " Adizaktirjinendrasya bhAsane garbhasa sthitA // 11 // sahajA kulajA dhyAne padmahastA dhArapadA / dharmacakramida devi dharma mArgapravartakam // 12 // sattva nAma mRgaH seo'yaM mRgI ca karuNA mtaa| aSTau ca diggajA ete gajasiMhasvarUpataH // 13 // AdityAdyA grahA pate navaiva puruSAH smRtAH / yakSo'yaM gomukhA nAma AdinAthasya sevakaH // 14 / / yakSiNI rucirAkArA nAmnA cakezvarI matA / indropendrAH svayaM bhartuH jAtAdhAmaradhArakAH // 15 // pArijAto vasantazca mAlAdharatayA sthitau / jinendraprabhunI gAdInA garbhamAM Adi zakti beDelI che. te sahajAta sAthe utpanna thayelI) kulavatI che. banAstha evI te devIe hAthamAM kamaLa ane varadamudrA dhAraNa karelAM che. nIce dharmacaka che tenI paDakhe sava nAmane mRga ane karuNA nAmanI mRgI che. AThe dizAnA rakSaNa karavAvALA hAthI ane siMhanA svarUpa che. nIce pATalImAM sUryAdi nava grahe che. AdinAtha prabhunA sevaka gomukha yakSa ane suMdara svarUpavALI evI cakrezvarI nAmanI yakSiNe be cheDA para mAdImAM che. Idra ane upendra pite cAmaradhAraka tarIke be bAju ubhA che. pArijAta jAtakAdi puSpo sAthe vasaMta ane mAlAdhara prabhunA mastaka pAse sAmasAmAM ubhelA che. maMgunarUtradhAre rUpamaMDanamAM sad mAM ApeluM nirikSAnuM sAmAnya vivaraNa - jIrAjaM nija thiwifmamikrutaH. rAjakumavjha revaDuavA e rUrU siMhAsanamasurAgho gajasiMhavibhUSitAH / madhye ca dharmacakraM ca tatpAve yakSayakSiNI // 34 // tAkattAH H jaf fkArA tu! daiye tu pratimA tulyA tayorudhye tu tAraNam / / 35 // bAhikA bAhyapakSe tu gajasi hairalaMkRtAH /
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-rara- nirikAna 383 jina pratimAnA parikaranA uparanA bhAgamAM chatrAmAM prabhu upara traNuM chatra uparA upara karavA. ane te upara traNa rayikAo. (gAMdharvapati, haMsapaMkita ane azokapatra paMkti)nI sahita. chatravRtta (chataravaTe) karavuM. temAM azokavRkSanA patro, devami, (zekha) Adi vAjiMtro vagADatA gAMdhanA svarUpa karavAM. prabhujInI pATalI nIce siMhAsana (gAdI), hAthI ane siMhanI AkRti ane madhyamAM devI) nIce dharmacakra, mRgayuma sahita ane paDakhe cheDA para yakSa ane yakSiNInI mUrtio karIne te suzobhita gAdI-siMhAsana karavuM (34). parikaranI bAjunA vAhikA cAmara dharA ke kAusaga be tAla (24 AMgula) pahelA karavA (mULa graMthamAM 22 AMgula kahyuM che.) ane uMcAImAM pratimAnA khabhA barAbara karavA. te para chatravRtta toraNa-daulA-karavuM. prabhunI be bAjunA bhAgamAM vAhikA (IMdra ke kAusaga karavA. tenA bahAranA cheDA para virAlikA, hAthI ane siMhathI alaMkRta karavI, - kAniphUvanaMtAnamAM jinaparikaranuM vibhAga pramANa yukata svarUpa Apela nathI, paraMtu sAmAnya svarUpa varNana che.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNave uttarArthaH // tryoviNshtitmo'dhyaayH|| jinamUrti-varNalAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpAdhyAyaH // 23 // cavIza tIrthakarenA lAMchana jAma- 23khitamArU emavajhina yugalaminezana sura samimisurA yI. ghoDA. bAra lauN| _6 by me # sunI suvaLI dhAma dhUna sudhI ta >> tana sonI ___ masa2. mund yaza sukhI 2 vAsupUjya rakta uso. - zrIvatsa.V 13-vimala sauvarNa, 9gha anata bhauvarNA parAha. sIdhA bAja 15 nAtha sudha 16 zAMtinAtha-mavI-17 thunAthAt anAtha bhaudha rAmalInAya nIlavaNI ji . sakalaza 12. bakarI. Eritam AD % -- - - - - - - - -- 20 nunibhuta zyAmA 21 naminAya pItArane manAtha 220 23vA-nAyarAva mahAvira sauvarmA | zasva. kurma. nIlakamala - HARSHADROY, D.SOMPURA PARASHANKER OS IZAPATI
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23-jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa 385 zrI vizvakarmA uvAca athAtaH saMpravakSyAmi jinAnAM varNa lAMchanam / yakSANAM yakSiNInAM ca vidyAdevInAM SoDazaH // 1 // zrI vizvakarmA kahe che - tIrthaMkaranA varNa ane lAMchana ane tenA yakSayakSiNInA tyA soLa vidyA devIonA svarUpa kahuM chuM.' 1 RSabhadeva tatrAdhamuttarASADhA saMbhUta vRSalAMchanam / hemavarNa' yathA kuryAd RSabhajinamAdimam // 2 // bhadeva vRkSamaMoNDI hemavarNa apanicako vivaza gomupayale sAnA mukhayakSa cakezvarI / aparAjina sUtrasaMtAnamA mAghesA yakSa yakSiNInA 213yo jibana sahAyatA cha. zipayAmA vihevImAnA mApekSA AyudhonI ma dakSiNAdhaH karakamAt samakSa nIcalA hAthathI uparanA hAtha ane pachI DAbA upalA hAthathI nIcenA hAtha sudhInA Ayudhe kame kahelA hoI A sAmAnya niyama che.
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha prathama tItha kara AdinAthaRSabhadeva nA janma uttarASADhA nakSatramAM dhanarAzimAM che. temanu' lAMchana naMdI-poThIyAnu che. zarIrane varSoM suvarNanI kAnti jevA che. gomukhayakSa -- varadAkSapAzaphala gomukhA gajavAhanaH hemavarNamida yugma gomukhApraticakrayAH // 3 // varadamudrA, akSamALA, pAza ane phaLane dhAraNa karanAro gAyanA jevA mukhavALA, hAthInA vAhanavALA, suvaNaeNnA vane geAmukha yakSa jANuvA. have aticakAnu svarUpa kahe che. cakrezvarI varadabANaM cakraM tu pAzAMkuzasucakrakam / vajra dhanu garuDa - vAhanA parikIrtitA // 4 // mahAsadA ryAparNa mahAyakSa ajinAtha rAthI hemaca anitA jitAdevI sana
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23 - jina mUrti-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa = varadamudrA, khANucakra, pAza, aMkuza, cakra, vajra ane dhanuSane dhAraNa karanArI garUDanA vAhanavALI suvaNa varNanI cakrezvarI-apraticakrA devI jANavI. 2 ajitanAtha - ajita rohiNIjAta hemavarNa gajAMkitam / bIjA tIrthaMkara ajItanAthanuM janmanakSatra rahiNI ne vRSa rAzi che. suvaNa jevI kAMti ane hAthInuM lAMchana che. maMdAkSa-- hAthI para beThelA mahAyakSa mudgara-mALA, pAza, zakita, yakSiNInuM svarUpa sAMbhaLeA. ajitAdevI * panArA mahAyajJa varada mudgarAkSaM ca pAzazaktthaM kuzAbhayam / tathA dhRtamAtuliMga kayAmaLa Rtu naH // dh 387 yakSiNoM zRNu sAMpratam // 6 // zyAmava" nA, cAra mukhavALA, ATha hAthAmAM varadamudrA, kuza, abhaya ane phaLa dhAraNu karelA che. have gaurAjitA lohAsanA varadapAzAMkuzaphalA / temanI ajitA yakSiNInA gauravaNa che, leAhAsana (anyamate gAya) para beThelI che. tenA cAra hAtheAmAM varadamudrA, pAza, aMkuza ane phaLa dhAraNa karelA che. 2 khAra hAtha cakrezvarInu bIju` svarUpa manamAM Apela che. dvAdazabhujASTa cakrANiSajayo yameva ca / mAtulAbhaye caiva padmarathA garuDeopari // bAra hAthanI cakrezvarInA AThe hAthamAM cakra, che hrAyemAM vajra ane phaLa, abhayamudrA, padmAsane garUDa para beThelI che. siddhAyaLatIya mAM siMhanI svArI vALI che paNa te zAstradhAre nathI lAmatI, bIje cAra bumnanI cakrezvarIne uparanA be hAtheAmAM cakra, nIce bIjok ane abhaya, ane e hAthAvALI paNa jovAmAM Ave che. kSiNInA svarUpomAM keTalAkanA vargu jaNAvela nathI te anya gra MtheAnA AdhAre ApavAmAM Avela che. Ayudhakrana pArka cegya rIte samajI kArya karavuM. OM AcAra dinakaramAM gAyanI savArI kahI che. jinAna Mda catuvi ti stutimAM bakarAnuM vAhana che zu te azuddha che. tAragAmAM ajitanAthajInA parikaramAM paNa AkarA vAhana che.
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 zAnaprakAzadopArNava-uttarAI 3 saMbhavanAtha hemavarNa mRgajAta saMbhavamazvalAMchanam // 7 // trIjA tIrthakara saMbhavanAthajIne suvarNa varNa che, mRgazara nakSatramAM ane mithuna rAzimAM janma che ane temane gheDAnuM lAMchana che. trimukhayakSa--- nakulagadAbhayadaM nAga phalaM suzaktikam trinetraM trimukhaM caiva zyAma ca mayUre sthitam / / 8 / / - - - CHIN samayanAtha athalAMkana De 4 bhimukhayA (zyAma) pustitavarNa A vimukhayakSa duritArIdevI temanA trimukha yakSane traNamukha ane traNa traNa netro chezyAmavarNa che, maranuM vAhanuM che, tenA cha hAthamAM nALIye, gadA, abhaya, nAga, phaLa ane zakti ema maayudh| che. duritArI yakSiNI varadAkSabhayaphalAM dhavalAM meSavAhanAm / duritAM drutAmAkhyAtAM devIM vighnavinAzinIm // 9 // . 4 vAstusAra nirvANa kalikAmAM zastine se nA sI .
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ - savA rarU-jinasiMga DhAMchASTri-kSaNiorevers 389 temanI duritArI yakSiNI vinono nAza karanArI, vetavarNanI, gheTAnA vAhanavALI che. tenA cAra hAthamAM varadamudrA, mALA, abhayamudrA ane phaLa dhAraNa karela che. 4 abhinaMdana kapidhvaja hemavarNa zravaNamabhinandanam / cethA abhinaMdana tIrthakarane vAMdarAnuM lAMchana che, sonAvaNuM zarIra che, janma nakSatra zravaNa ne makara rAzi che. zvara - tasya thakSamIzvaraM ca zyAmarNa gajAsanam // 10 // phalAkSanakulaM caivAMkuzahasta prakIrtitam / / temane Izvara yakSa zyAmavarNane, hAthInI savArIvALa, cAra hAthamAM phaLa, mALA, nALIye ane aMkuza dhAraNa kare che. A S 4. svayakSa.yAmayI mAlikA. yAmavaNe, Izvara yakSa kAlikA yakSiNI 5 revatAkSarti mAM pADAnuM vAhana kahyuM che ane maMtrAdhirAja kalpamAM moranuM vAhana kahyuM che. 11
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 kAlikA yakSiNI zAnaprajApatrIpALa ya-sattarAya varada pAzAMkuza nAga padmAsanAM tu kAlikAm // 11 // temanI kAlikA kSaNI zyAmavaruM ( Izvara yakSa jevAM ) che. temane kamaLanuM vAhana che. tenA cAra hAthamAM-varada, pAza, aMkuza ane nAga dhArajhu karela che. 5 sumatinAtha - motpanna suvarNaca sumati krIM calAMchanam / pAMcamA tIrthakara suryAtanAthajIne kauMca pakSonu lAMcchana che. senA jevA vadhu che; janma nakSatra maghA ane siMha rAzi che. tu baruyakSa garuDastha' tu baru ca varadazaktipAzagadAm // 12 // temanA tuMbarU yakSane zvetavaNuM che, garUDanI savArI che, cAra hAthamAM varadamudrA, zakti, yAza ane gadA dhAraNa karelA che. rAyasa. dhanava tu kSa sumatinAtha pI su An mahAkAlI kSaNI
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23-jinamUrti-varNalAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa mahAkAlI yakSiNI hemavarNI mahAkAlI padmAsanAM tu saMsthitAm varadapAzAMkuzAM ca phalahastAM prakIrtitAm // 13 // temanI mahAkAlI yakSiNI senAvaNanI, kamaLapara beThelI, cAra hAthamAM varadamudrA, pAza, aMkuza ane phaLa dhAraNa karelI che. 6 padmaprabhu citrAjAta raktavarNa kamalaM ca padmaprabham / chaThThA padma prabhune kamaLanuM lAMchana che, rAto vAge che, janma nakSatra citrA ane kanyA rAzi che. kusumayakSa kusuma nIla kuraGgaphalAbhayAnakulam // 14 // sthAmayAgA samu.pAilAma samakA kusuma pakSa amyutAdevI vakSiNI
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 jJAnaprakIrNa-vAI temanA kusuma yakSane nIlavarNa che, haraNanuM vAhana che, tene cAra hAthamAM phaLa, abhaya mALA ne neLIye dhAraNa karelA che. acyutA yakSiNI narasthAmacyutA zyAmA varadabANAbhayadhanuH temanI amRtA yakSiNI zyAma varNanI puruSanI svArI karanArI cAra hAthamAM varada mudrA, bANa, abhaya ane dhanuSya dhAraNa karelI che. 7 supArzvanAtha supArzva hemavarNa tu vizAkhA svastikAMkitam // 15 // sAtamA supArzvajina suvarNa varNanA, sAthIyAnA lAMchanavALA che. temanuM janma nakSatra vizAkhA ne tulA rAzi che. supArzvanAtha mAdhyakSa bAlavAta rIto mAtaMga yakSa zAntAvI mAtaMgayakSa bilvapAzAMkuza babhra nIlagajasthaM mAtaGgam /
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23-jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa 33 temane mAtaMga yakSa lIlAvaNano hAthInI savArIvALo, cAra hAthamAM bIlI phaLa, pAza, aMkuza ane naLIye dhAraNa karela che. zAMtA sI varadAkSAbhaya zUla zAMtAhemAM gajasthitAm // 16 // temanI zAMtA yakSiNI sonAvaNe ane hAthInI savArI che. tenA cAra hAthamAM varada mudrA, mALA, abhaya ane vizuLa dhAraNa karelA che. 8 caMdrAyu - caMdraprabhumanurAdhAM dhavala caMdralAMchanam / AThamA caMdraprabhune caMdramAnuM lAMchana che, zarIrane sapheda varNa che, janma nakSatra anurAdhA ane vRzcika rAzi che. .jayayanalA . vijaya yakSa bhakarI kSiNI 6 maMgAra kAramAM DAbA hAthamAM pAza ane aMkuza kahyAM che.
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArAja-4rAI vijaya cakSa jyakSNa vijaya harita haMsasya cakramudgaram // 17 // temane vijaya yakSa lIlAvane, traNa netravALe, haMsanI savArIvALA, be hAthamAM cakra ne mugara dhAraNa karela che. bhRkuTI yakSiNI bhRkuTI pIta varAlasyA khaDga mugadraparazuphalAm / / temanI bhUphaTI yakSiNIne pILa vadhyuM che, grAsanuM vAhana che. tenA cAra hAthamAM khaDaga, mudagara, pharazI ane DhAla dhAraNa karelA che. - - - - - - - - ajita yakSa sutArA yakSiNI 7 jarvitti jina caritramAM cakrane sthAne taravAra kaDI che. 8 revatAja gharamAM siMhArUDha kahI che. nirvANa kilikAmAM varAha-suvaranI savArI kahI che. caturvizati jina caritramAM haMsanI savArI kahI che. kAcana sAra, viSTi caritra, kara vinA Adi graMthamAM varAla eTale grAsanuM vAhana kahyuM che.
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ - adhyAya 23-jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa 385 9 suvidhinAtha suvidhi dhavalamUla jAtamakaralAMchanam // 18 // navama suvidhinAtha jinane sapheda varNa, magharanuM lAMchana, janmanakSatra mULa ane dhanarAzi che. ajitayakSa phalAkSakuntanakula kUrmasthamajitasitam / temanA ajita yakSane sapheda varNa, kAcabAnuM vAhana che. tenA cAra hAthamAM phaLa, mALA, bhAluM ane naLIye dhAraNa karela che. sutArA yakSiNI zvetAM sutArAM vRSasthAM varadAzAMkuzaghaTAm // 19 // 30 zItalanAtha zrIyamallUna umAkA jATamA brahma yakSa azekA pakSiNI 8 maMtrAdhirAjakalpa mAM bhAvAne thAne samaya yuche.
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha temanI yakSiNI sutArAne saphedaraNa che, naMdInI savArI che, cAra hAthamAM varadamudrA, mALA, aMkuza ane kaLaza kuMbha dhAraNa karelA che. 10 zItalanAtha zrIvatsAMGgahemavarNa zItala' pUrvASADhajam / dazamA zItalanAthajIne zrIvatsanuM lAMchana che, tenA jevo varNa che, janma nakSatra pUrvASADhA ane dhanarAzi che. brahmayakSa brahmayakSa caturvaktraM trinetra kamalAsanam / / 20 / / gauravarNa mAtuliGgamudgaraca pAzAbhayam / akSAMkuzagadA babhru haritAmokAM murAm // 21 // S Sum bhAla zreyAMnAnAtha /khaDgIyI- hamayI - zvarayata . mAnavIyakSaNI yAyo mAnavI yakSiNI para yakSa
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23-jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNosvarUpa 387 temane brahmayakSa gauravane, cAra mukhavALo, traNa traNa netravALe, ane padmAsane beThele che. tenA ATha hAthamAM bIjerU phaLa, sugara-pAza, abhaya-mALA, aMkuza, gadA ane naLIce dhAraNa karelA che. azeka yakSiNI lIlA vaNanI che. gama lipI- padmasthAM varadApAzAMkuzaphalakahastakam // temanI azokA yakSiNI lIlA varNanI, kamaLa para beThelI, cAra hAthamAM varadayAza, aMkuza ane phaLa dhAraNa karela che. 22 varAnAja-bina zreyAMza hemavaNaM ca zrutijAtakhaDgAMkitam // 22 // agIyAramA priyAMzanAthajIne sonAvaNe che, khaDaga, pakSInuM lAMcchana che janmanakSatra zravaNa ne makara rAzi che. zvAsa - trinetramIzvara gaura vRSasya ca phalaMgadAm / 11 akSa nakula saMyutaM siMhasthA mAnavI sitAm // 23 // temane Izvara yakSa traNa netravALo, gorAvaNanA, piThIyA para beThelo che. tenA cAra hAthamAM phaLa, gadA, mALA ane naLIo dhAraNa karelA che. yakSiNI mAnavI sapheda varNanI siMhanI savArI vALI che. mAnavI yakSiNI 12varadamudgarAMkuza-kalazahastAM prakIrtitAm // temanI mAnavI vyakSiNI garAvaNanI siMhapara beThelI che. tenA cAra hAthamAM varadamudrA, mugara, aMkuza, kaLaza, dhAraNa karelA che. 10 phekatApUrti kALa ane nirjana zakTimAM azokAne muLa varNa maga je vaNuM kahyo che. 11 sukatApUrti prANamu mAM mALA ane noLIyAne badale aMkuza ne kamaLa kahyAM che. 12 sevatAmUrti prakaraNa mAM aMkuza varada neLIye ane mugara kahe che. triSaSTi zalAkA caritramAM DAbA hAthamAM kuliza ane aMkuza kahe che. 12
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra8 anAja-karSa 12 vAsupUjyajina mAM vApUchyuM hatuM miksavama 24 it bAramA vAsupUjya prabhunuM lAMchana pADAnuM che, zate varNa che, janma nakSatra zatabhiSA ne kuMbha rAzi che. vAsupUjya sumArayA miws. yama kumArayakSa pracaMDAyakSiNI mA -~ zveta kumAra isasthaM phalamANadhanurna kulam / temane kumArayakSa so varNane, haMsa para beThele, cAra hAthamAM phaLa, bANa, dhanuSya ne neLI dhAraNa karelo che. macaMdA yakSiNI-- thAmAM varaMDAmazvastha vAilAvugA | 26 che. temanI pracaMDA yakSiNI zyAma varNanI, ghoDA para beThelI, cAra hAthamAM varaha, zakti, gadA ne kamaLa dhAraNa karelI che.
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAra rara-gArni-jhAMjhanAri-sarasija , 13 vimalanAyajina vA ma" vimapurAmajaNa teramA vimalanAtha jinano senA jevo varNa che, suvaranuM lAMchana che, janma nakSatra uttarASADhA ane mIna rAzi che. SaNmukhayakSa---- zilistha SaNmukha' zvetaM cakravANakhaDgaphalam // 26 // pAzAkSAbhayAMkuza kheTedhanuzcakra nakulam / temane mukhayakSa cha mukhavALe, sapheda varNane, maranA vAhanavALo che. tenA bAra hAthamAM cakra, bANa, khaDaga, phaLa, pAza, mALA, abhayamudrA, aMkuza, DhAla, dhanuSa, cakra ane neLI dhAraNa kare che. SaNamukhayaNa viditAyakSiNI
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 zAnaprakAzadIpAva-uttarArdha viditA (vijayA) yakSiNI padmasthAM viditAM nIlAM13 bANapAzanAgapatuH // 27 // temanI viditA yakSiNa kamaLa para beThelI, lIlA varNanI, cAre hAthomAM bANa, pAza, nAga ane dhanuSa vALI che. 14 anaMtanAthajina__ anaMta hema zyenAGka svAtinakSatrasaMbhavam / caudamA anaMtanAtha jina senAva che, spena-bAja pakSI tenuM lAMchana che, janma nakSatra svAti ne tulA rAzi che. AFRah anaMtanAtha mAtAlayadA ramAkA akuzAvapi dhrm'pAtAlayakSa akarAyakSiNI 13vahitAnA 1 nirvANakalikAmA tAsanA pAnI yo cha, jayAre-devatAmatiprakaraNamA pAta yo che.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ adazAi 2-jinapUrti-vAMchanAphi-zakSikA 41 pAtAlayakSa vr414 tribhuvaM je najaraaM vavava 28 che. parAkSaTana prasthAsitama! temane pAtAlayakSa traNa mukhavALe, lAla varNano, magharanA vAhanavALe, tenA che hAthamAM kamaLa, khaDaga pAza-mALA DhAla ane nakula dhAraNa karela che. aMkuzadevI kamaLa para beThelI veta varNana che. akuzA yakSiNI ravApAzazAM jaiiva TatAM prarvitA che22 temanI aMkuzA yakSiNI kamaLa para beThelI, sapheda varNanI, cAra hAthamAM khaDaga, pAza, aMkuza ane DhAla dhAraNa karela che. riyA, rAva kaMpIyana jevI kinnarayakSa kaMdarya yakSiNuM 14SAdhirAjasAhamAM pAtAlayakSane traNa mukha ane traNa traNa netravALo kahyo che; vaLI, tene kamaLanuM Asana kahyuM che.
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 15 dharmanAthajina - jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha rain dhamma hemaM ca puSyajAta prakIrtitam / paMdaramAM dhanAthajI prabhune vana lAMcchana che, sAnAvarNI che, janma nakSatra puSya ne karka rAzi che. kinnarayakSa kinnara trimukhaM raktaM kUrmasthaM phaLagadAbhayam // 30 // akSapadmanakuLa ca kaMdaryA cAya kathyate / temanA kinnara yakSa traNa mukhavALA, lAla varNanA, kAcabA para beTheleA, cha hAthamAM phaLa, gadA, abhaya-mALA, kamaLa ane nALIyA dhAraNu karelA che. have karyAnu svarUpa karuM chuM. kaMdaryA ( pannagA ) yakSiNI gaurAM matsyasthAM kaMdaryA padmAMkuza padmAbhayAm // 31 // gurumA zAMtInAtha mRga hemavatI yakSa : zyAma. Figa nirvANI gara nirdeNI makSiNI
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23 - jina mUrti-varNa chinAdi-yakSaya kSiNIsvarUpa temanI kaMdaryA ( pannagA ) yakSiNI gorava nI, mAchalInA vAhanavALI che. tenA cAra hAthamAM kamaLa, aMkuza kramaLa ane akSaya dhAraNa karelA che. 16 zAMtinAtha jina -- zAntinAtha hemavarNa mRgAMkabharaNIsambhavam / seALamA zAntinAthajI seAnAvarNI che. temane huranuM lAMchana che, janma nakSatra bharaNI ne meSa rAzi che. garuDa yakSa--- garuDayakSa 15 varAhasthaM daMSTrimukha zyAmavarNam // 32 // phalapatrAkSa nakula caturhastaM prakIrtitam / hemararNa zyAmavarNa balAdevI gauravarNa ga dha yakSa bhAlAdevI yakSiNI 15 viSaSTi zalAkA puruSa caritramAM ga3 yakSane sAthInI savArI dekhI che. 403
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zAnadArIpAva-rAI - temane garuDayakSa varAhanA mukhavALo ane varAhanI savArIvALe zyAmavarNana che. tenI cAra bhujAomAM phaLa, kamaLa, mALA ane neLIye dhAraNa karelA che. nir f- padmAsanasthAM nirvANI gaurAM pustakotpalAm // 33 // padmakamaMDalu dhatte kuMthunAthamataH zRNu / temanI nirvANa yakSiNI kamaLapara beThelI che. gauravarNanI, cAra hAthamAM pustaka, kamaLa, kamaLa ane kamaMDaLa dhAraNa karelA che. have kuMthunAthanuM sAMbhaLo. 17 kuMthunAtha jina gAM kRttinAd mA junA re ! sattaramA kuMthunAtha jina sonAvaNuM, bakarAnA lAMchanavALA che. temanuM janma nakSatra kRttikA ne vRSa rAzi che. dharva zyAmaM gAMdharva haMsasthaM varapAzAMkuzaphalam / temane gaMdharva yakSa haMsa para beThelo che, zyAmavarNane che. tenA cAra hAthamAM varada mudrA, pAza, aMkuza ane phaLa dhAraNa karelA che. bAlA (acyutA) yakSiNI gaurAM bAlAM mayUrasthAM phalazUlapA bhuSuNDim // 35 // temanI bAlA (aSNutA) yakSiNa gauravarNanI, merapara beThelI che. tenA cAra hAthamAM phaLa, zula (trizUla) kamala ane bhuvuMDhi (leDhAnA khIlA jaDela daMDa) dhAraNa karela che. 18 aranAtha jina araM ca naMdyAvartakaM hemAma revatI tathA / aDhAramA aranAtha prabhu senAvaNuM che. temane naMdyAvartanuM lAMchana che, janma nakSatra revatI ane mIna rAzi che. 16 AvA kinAramAM nivaNane suvarNa vaNa kahyo che. 17 bAra nivAra ane rAja kSAmAM bAlAdevIne pItavarNa kahyo che.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadrayakSa adhyAya 23 jinamRrti varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa zaMkhastha zyAma kSedra SaNmukhaM trinetrodbhavam // 36 // phalavANa khaDgamudgara pAzAbhayaM dakSiNagam / akSAMza zUlacarma - dhanakulaM dhArayet // 37 // temanA yakSedrayakSa zyAma vaNa nA, cha mukhavALA, traNa traNa netravALA, zaMkha para meN| che. tenI mAra lulomA ina mAyu, bhaDaga, bhuhagara, pAza, malaya malA 18 hAthamAM che ane mALA, aMkuza, trizula, DhAla, dhanuSya ane nALIyeA DAbA hAthamAM dhAraNu karelA che. cakSudra yajJa cAriNIyakSiNI 38 aranAtha saMdhAyata ma 405 dhyAtaMgIyArImA dhAriNI yakSiNI padmasthAM zyAmadhAriNIM phalapadmAkSa pAzakAm | 185kSedranu, vAhana-maM'trAdhirAja kalpabhAM vRSavAhana taM devatAmUnaprakaraNamA zeSanAmanuM vAhana che. 19dhAriNInA DAbA hAthamAM pAzane madhye pravacana sAroddhAra, triSTi ane mAcAra dinakaramAM padma kahyuM che, 13
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zAhIda-3 temanI dhAriNI yakSiNI zyAma varNanI, kamaLa para beThelI che. tenA cAra hAthamAM phaLa, kamaLa, mALA ane dhAraNa karelA che. 19 mallinAthajina-~ nI ma ivarAmathinI jAta zani ! 28 che. ogaNIzamA mahilanAthajI jinane nIla varNa che, kaLazanuM lAMchana che, janma nakSatra azvinI che, meSa rAzi che. kuberayakSa kuparamiMdrAyudhAma tAkSya caturmukha gajAsanam / varadaparazuzUlAbhayAnamudgarazaktiphalam // 39 // . temane berayala (pacaraMgI) Idri ghanuSyanA jevA vaNane che, garUDanA jevA cAra mukhavALe che, hAthInuM vAhana che. tenA ATha hAthamAM vada pharazI, trizula, abhayamALAmudAra, zakti ne phaLa dhAraNa karelA che. de che : hA , rorayA ryAtamI, zAmako vaTavA yakSiNe kubera yakSa
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23 - jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSa yakSiNI svarUpa paroyA yakSiNI arci sarai padmAsanAM varadAkSazaktiphalAm / temanI vairAyyA kSiNI zyAma varNanI kamaLa para beThelI che. tenA cAra hAthe mAM varada mudrA-mALA, zakti ane phaLa dhAraNa karelA che. 20 munisuvrata jina--- sunisuvrata kRSNavarNa kurmA zrutijAtakam // 40 // vIzA munisuvrata svAmI zyAma varNanA, kAcabAnA lanavALA ne temanuM janma nakSatra zravaNa che ane makara rAzi che. varuNayakSa- catudaruNAkhyaM trinetraM sitaM vRSastham phala gadASANazaktiparazuSatuH padmanakulam // 41 // varuNayakSa 3Sya pakSa 4.7 munisuvRta dhUma ma nAdatA. gauravarNa. nadattA yakSiNI
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpA - uttarArdha temane varuNayakSa cAra mukhavALA, traNa traNa netravALA, saphedara. varNano, poThIyA para beThele, ATha AthanA, phaLa~gadA, bANu ne zakti-krazI, dhanuSya, kamaLa1 ne noLIyA dhAraNa karelA che. 408 naradattA yakSiNI- naradattAM gauravarNA bhadrAsanAM caturbhujAm / varadAkSathUlaphalAM viMzatijinayakSiNIm // 42 // temanI naradvattA yakSiNI gaurava nI,22 bhadrAsana para beThelI, cAra bhujAvALI varada mudrA, mALAM ane trizUla ne phaLa dhAraNa karelA che tevI vIzamA jananI kSaNI jANavI. bhRkuTiyakSa remavarka. 21 neminAthaeN. nIbha tavo. bhRkuTi yakSa . zveteba. gAMdhArI yakSiNI 201rukSane zyAma vadhu pravacana sArAraMbha karyo che. 2vaSNune kramAne jvale mALA triSTimAM kahe che. 22 naradattAne sutra vaNuM pravacana sArAdhAra ane dinakaramAM kahyo che.
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-23-jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa 408 21 naminAtha jina nIlotpalAI pItaM ca namijinamazvinIna / ekavIzamA naminAtha pILA (suvarNa varNana) nIla kamaLanA lAMchanavALA, temanuM janma nakSatra azvinI ane meSa rAzi che. bhRkuTi yakSa vRSabhastha hemavarNa caturmukha bhRkuTi trinetrakam // 43 // phalazaktimudgarAbhayAkSa bajraparazu nakulakam / temane bhUkuTi yakSa sunAvaNe nadI para beThele, cAra mukhane ne traNa traNuM netra vALa, tenA ATha hAthamAM phaLa, zani, mugara, abhaya-mALA, vaja, pharazI ane noLIyA dhAraNa karelo che. gAMdhArI yakSiNI-- gAMdhAroM sitAM haMsasthAM varadakhaDga ghaTaphalAm // 44 // tar 22. LK ) rAhA. syAmasAnamanApI AbakAsI kA gomedha yakSa aMbikA yakSiNI
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAjarAhIpALA-sarSa temanI gAMdhArI yakSiNI sapheda varNanI, haMsapara beThelI, cAra hAthamAM varada mudrA, khaDaga, kaLaza ane hAla dhAraNa karelI che. 22 neminAtha jina zaMkhAMka kRSNAbha nemi citrA ca janmaRkSajam / bAvIzamA neminAtha prabhu zyAmavarNanA, zaMkhanA lAMchanavALA che. temanuM janma nakSatra citrA ane kanyA rAzi che. meSa - gomedhaM trimukha kRSNa puruSasthaM ca SaDbhuja // 45 // mAtuliMga parazucakra zakti zUla nakulakam / temane gamedha yakSa traNa mukhane, zyAmavarNano, puruSa para beThele, cha bhujAvALe bIjerU, pharazI ne caka-zakti trizUla ane neLIyo dhAraNa karela che. aMbikA yakSiNI kuSmAMDI ca hemavarNA siMhasthAM ca caturbhujAm // 46 / / 24AmlumbI nAgapAzAMkuza putraM dhRtAmbikAm / * temanI yakSiNI aMbikA kuSmAMDI senAvaNuM, siMha para beThelI, cAra bhujAvALI, AjhalaMbI, nAgapAza, aMkuza ane kheALAmAM putrane dhAraNa karanArI evI aMbikA devI jANavI. 23 pArzvanAtha jina 4 nAM janmavizArada mA 47 | - 23 gAMdhArInA DAbA hAthamAM nirAtrimAM bIjora phaLa ane kuMta e azuddhithI thayela jaNAya che paraMtu ja joIe. jevA ja ghavor ane aMjAma thopamAM DhAla kahI che te barAbara che. triSaSTimAM ane hAthamAM bIjarU phaLa kahela che. AcAra dinakaramAM bhAluM kahyuM che paraMtu DAbA hAthamAM kaLaza ane DhAla barAbara che taravAra sAme DhAla heya te che. 24 aMbikAne AmrakuMbInA badale bIjerAnuM nirvANuM kalikAmAM kahyuM che. maMtrAdhirAja kalpamAM DAbA hAthamAM phaLa ane aMkuza kahyuM che. pravacana sAroddhAra, triSaSTi, AcAra dinakara ane maMtrAdhirAjamAM jamaNA hAthamAM AjhaluM bIja kahI che.
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra rarU-jinag-afchAdi-jALiIka 411 - - - - - - vIzamA pArzvanAtha jinane sarSanuM lAMchana che ane zarIrane lIle varNa che. temanuM janma nakSatra vizAkhA ane tulA rAzi che. pArzvacakSa gajamukha pArzvazyAmaM kUrma sthaM ca caturbhujam / phala25sarpa phaNi nakulaM phaNAmaTita zirasam // 48 // temano pAWyA hAthInA mukhavALa, zyAmavarNa, kAcabAnA vAhanavALe, cAra bhujAmAM phaLa, sarpa ane nALIye dhAraNa karela che. te mAthA para phaNIthI zobhate che. padmAvatI yakSiNI payAM suvarNA kukurusthAM padmapAzAMkuzaphalAm / temanI padmAvatI yakSiNI sonAvaNI che, karkaTa sapanA vAhanavALI, tenA cAra hAthamAM kamaLa, pAza, aMkuza ane phaLa dhAraNa karela che. paghayakSa zyAmapAnI pamAnatI hamaTAmoM pAyakSa padmAvatI yakSiNI 25 AcAra dinakaramAM sapane sthAne gadA kahI che.
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 janAvaraNI -uttarAI 24 mahAvIra-varSamAna jina-- siMhAMka vIra sauvarNa janmamuttarA phAlgunIvA // 49 !! cAvIzamAM mahAvIra-vardhamAna jinane siMhanuM lAMchana che. temanuM zarIra senAvaNuM che, janma nakSatra uttarA phAgunI ane kanyA rAzi che. mAtaM yakSa-- kRSNaM gajastha mAnagaM dvibhuja nakula phalam / temane mAtaMga yakSa zyAmavarNana, hAthInI savArI vALe, be hAthamAM naLI ne phaLa dhAraNa kare che. siddhAyikA yakSiNI-- siddhAyikA haridvarNA siMhasthAM ca caturbhujAm // 50 // - * sa: na ' mAtaMga yakSa siddhAyikA yakSiNI 23 siddhAyikA devAnA DAbA hAthamAM vINA ne phaLane badale AcAra dinakaramAM pAza ane kamaLa kahAM che.
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-23-jinamati-varNa lAMchanAdi-yakSayakSiNIsvarUpa 413 pustakAbhayavINAM ca phalaM tu catustake / jina-yakSa-yakSiNInAM varNAdIn kathitAn mayA // 51 // temanI zAsana devI siddhAyikA ghakSiNI lIlA varNanI, siMhapara beThelI, cAra bhujAvALI, pustaka, abhaya, vINA ane phaLane dhAraNa karelI che. A pramANe covIza jina tIrthakara deva ane temanA covIsa yakSa yakSiNIonA ghaNuM vAhana AyudhAdi svarUpa meM kahyAM che. // iti jinatIrtha kara-varNa-lAMchana-yakSa-rabhiNo-varNadhAhana-AyudhAdi meda // // atha poTaza vidyAdevI svarUpam // prathamA roriNI jJeyA majJaptirvajrazaMkhalA / vajAMkuzI samAkhyAtA cakrezvarI tathaiva hi / / 52 / / narattAca kAlI ca mahAkAlI ca gaurikA / gAMdhArI ca mahAjvAlA vijJAtavyA ca mAnavI / / 53 / / thozanadhAdevI RE hiNI 1 prApti 2
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnaprakAzadIpArNadha-uttarArdha vairoTayAcchutikA caiva mAnasI mahAmAnasI / ime ghoDaza khaMkhyAyAM vidyAdevyaH zubhapradAH // 54 // seLa vidyAdevIe--1 rohiNI, 2 prajJapti, 3 vajazRMkhalA, 4 vAMkuzI, 5 cakrezvarI, 6 nara4ttA, 7 kAlI, 8 mahAkAlI, 9 gaurI, 10 gAMdhArI, 11 mahAjavAlA, 12 mAnavI, 13 vareTayA, 14 askRtikA, 15 mAnasI, 16 mahAmAnasI. ema seLa vidyA devIonA nAma jANavA. jinazAsananI A eLe devIe zubha phaLane ApanArI jANavI. 2 pheriLI Avaka rohiNI zvetavarNA ca surabhirUDhA caturbhujA / akSasUtrabANadhanuHza khezcaiva samanvitA / / 55 / / hiNI devI sapheda varNanI, gAya upara beThelI, cAra bhujAvALI, mALA, bANa, dhanuSa ane zaMkha dhAraNa karelI che. -15 - - - - - = - - - vazaMkhalA 3 1jakuzI 4
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA 23 nirvei ja eNnAri-cAkSanIews " 2 prApti svarUpa majJaptiH vettA mayUrasthA varadazaktizaktiphalA / bIjI prApti devI sapheda raNanI mayurapara beThelI, cAra hAthamAM varaha, zakita, zakita ane phaLa (DhAla) ne dhAraNa karelA che." 3 vazaMkhalA sArUpa banazaMkhalA zaMkhAmA padmasthA ca caturbhujA // 56 // varadasUkhalAyuktA zRMkhalApamasa yutA / - trIjI va khalA devIne varNa zaMkhanA je che, kamaLa para beThelI che, tenA cAra hAthamAM varada, sAMkaLa, sAMkaLa ane kamala dhAraNa karelA che. paSadatA = = apraticakA (cakrezvarI) 5 puruSakattA 6 24 AcAra dinakaramAM be hAthanI prAptine zakita ne kamaLa kahyAM che. maMtrAdhirAja kapamAM trizULa, daMDa, abhaya ane bajerU dhAraNa karelI rAtA varNanI kahI che. - 25 vajAzaMkhalAnuM svarUpa AcAra bikaramAM suvarNa vaNanI, be bhujAvALI, gadA ane sAMkaLane dhAraNa karanArI kahI che.
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAnakArIkhaif-ttarAI 4 vajrAMkuzI svarUpa vajrAMkuzI suvarNAbhA gajArUDhA caturbhujA // 57 / / varadavAMkuzaizca mAnuliMgena bhUSitA / cathI vajAMkuzI devI sonAvarNanI, hAthInI savArIvALI, cAra bhujamAM varada, vaja, aMkuza ane bIjerU dhAraNa karela che.* 5 apraticakA svarUpa ... apraticakrA taDidvarNA tAkSyasthA catuzcakrA // 58 // pAMcamI apraticakro vIjaLInA jevI kAntivALI, garuDapara beThelI, cAra bhujAmAM cakro dhAraNa karelI che. 27 mazakAlIna A - vi . ( kAlI che mahAkAlI 8 26 vandra kuzInuM svarUpa AcAra dinakaramAM talavAra, vaja, Dhala ane bhAluM dhAraNa karavAnuM kahyuM che, maMtravirAja kalpamAM phaLa, mALA, aMkuza ane zalane dhAraNa karavAnuM kahyuM che. ra7 aticakrAne maMtrAdhirAjamAM bhinnabhinna varNavALI, naravAlana karanArI ane cAra hAthamAM cakra dhAraNa karanArI kahI che.
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 23 - jinamUrti-varNa lAMchanAdi-yakSa yakSiNI svarUpa 6 puruSadattA svarUpa puruSattA saurNA mahiSIrUdA zeobhitA / varadAsikheTaphalA caturhastasuzobhitA // 59 // chaThThI puruSadattA daivI sAnAvI, bheMsanA para beThelI, cAra bhujAvALI, varada, mukta, talavAra, DhAla ane phaLa dhAraNa karelI che.28 7 kAlI svarUpa 417 kAlI kRSNA ca padmasthA sUtragadAvajrAbhayA / sAtamI kAlI devI zyAma vargunI, kamaLa para beThelI, cAra hAthamAM mALA, gaThThA, vajra ane abhaya dhAraNa karela che.29 mai WW xa gAMdhArI gAMdhArI 1. morI 28 puruSadattAne AcAra dinakaramAM talavAra, DhAla ane be hAthavALI kahI che. maMtrAdhirAja kalpamAM lAla kamaLapara kheDelI kahI che. 29 kAlInuM svarUpa AdhAra nikaramAM be hAthanuM gaddA ane vastu kahyuM che. maMtrAdhirAja kapamAM cAra hAthanuM svarUpa tathA trizUla, mALA, varadAna ane muddAra dhAraNlR karanArI kahI che.
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 pAnakArAI - 1 8 mahAkAlI svarUpa mahAkAlI tamAlaparNA puruSAsane saMsthitA // 60 // akSasUtra' tathA vajaM ghaMTAmayasamanvitA / / AThamI mahAkAlI tamAla patranA varNavALI, puruSanA vAhanavALI, cAra hAthomAM mALA, vaja, ghaMTA ane abhayane dhAraNa karanArI che.30 9 gaurI svarUpa gaurI sauvarNA godhAsthA varamusaleotpalAkSA / / 61 // 31 marAjyAlA - - - - - - - - - mahAjavAlA 11 mAnavI 12 30 mahAkAlIne AcAra dinakaramAM sapheda varNanI, mALA, phaLa, vaja ane dhaMTAne dhAraNa karanArI kahI che. zobhana jina caturvizatikAmAM vaja, phaLa, mALA ane ghaMTAne dhAraNa karanArI kahI che ane maMtrAdhirAja kalpamAM moranA kaMThanA jevA varNavALI ane kamaLa, mALA, ane ghaTikAne dhAraNa karanArI kahI che. 31 gaurInuM svarUpa AcAra dinakaramAM sapheda varNanuM ane kamaLane dhAraNa karanAra kahyuM che. maMtrAdhirAjamAM vAhana naMdIThI ane muzaLane ThekANe daMDanuM Ayudha kahyuM che.
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAra rarU-jinapUrti-vaDhAMkanAra-zakSita 419 navamI gaurI devI senA jevA varNanI, ghonI savArIvALI, varada, musala, kamaLa ane mALAne dhAraNa karanArI che. 10 gAMdhArI svarUpa gAMdhArI nIlA padmasthA varamusalAmayAvajA / 32 dazamI gAMdhArI devI lIlA vaNanI, kamaLa para beThelI, varada, musala, abhaya ane vajane dhAraNa karanArI che. 11 sarvAstrA mahAjvAlA svarUpa jvAlA zvetA varAhasthA' saMkhyazastraiH samanvitA / / 62 // 33 / virATayA 13 achutA 14 32 gAMdhArInuM svarUpa AcAra dinakaramAM yAma varNa ane musalane vaja dhAraNa karavAnuM kahyuM che. maMtrAdhirAjamAM trizUla, daMDa, abhaya ane varadanA Ayudho kahyAM che. 33 mahAvAlAne savaA mahAvAlA paNa kahI che. tenuM svarUpa AcAra dinakaramAM bilADInuM vAhana ane be hAthomAM javALA dhAraNa karavAnuM kahyuM che. zobhana jina stuti caturvizatikAmAM grAsanuM vAhana kahyuM che. maMtrAdhirAja kalpamAM haMsanuM vAhana kahyuM che ane cAre hAthamAM sarSa dhAraNa karavAnuM kahyuM che.
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArAthIf-3RTI agiyAramI mahAjavAlA sapheda varNanI, varAhanA vAhanavALI ane asaMkhya zane dhAraNa karanArI jANavI. 12 mAnavI svarUpa mAnavI ja cA sArANA | 24 bAramI mAnavI zyAmavarNanI, kamaLapara beThelI, cAra hAthamAM varada, pAza, vRkSane mALA dhAraNa karelI che. 13 vairoTayA svarUpa vairoTayA zyAmavarNA ajagarApane saMsthitA // 63 // khaDgasarpA hi sarpakheTakA catuI stA sushobhitaa| A mae NFR. mAnasIdevI 15 mahAmAnasIdevI 16 34 mAnavInuM svarUpa AyAra dinakaramAM nIlavarNanI ane nIla kamaLanA AsanavALI ane vRkSa yukta hAthavALI kahI che.
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra3-nipUrti- dainAri-pakSighav 421 teramI veTiyA zyAmavarNanI ajagaranI savArI karanArI cAra bhujAmAM khaDaga, sarSa, sarSa ane hAla dhAraNa karela che. 5 14 acchutA svarUpa acchutA ca taDidvarNA turagavAine sthitA / / 64 // khaDaga bANa dhanuH kheTa caturhaste suzobhitam / caudamI achutA vIjaLInA jevI kAntivALI ghoDA para besanArI cAra bhujAmAM khaDaga, bANa, dhanuSya ane DhAla dhAraNa karela che. 15 mAnasI devo svarUpa mAnaso zvetA haMsasthA varadavajravajrAkSA // 65 // 31 paMdaramI mAnasI devI sapheda varNanI, haMsa upara beThelI, cAra hAthamAM varada, vaja, vaja ne mALA dhAraNa karanArI che. 16 mahAmAnasI devI svarUpa mahAmAnasI zvetavarNA siMhasyopari saMsthitA / varadAsikheTakuNDI catuI se suzobhitA / / 66 // seLamI mahAmAnasI sapheda varNanI, siMhanI savArI karanArI, tenI cAra bhujAmAM vara, talavAra, DhAla ane kamaMDaLa dhAraNa karelI che.37 ! pharita verA rivI hayuf .. dati vizvamAM nArAje vAraMvANAM uttarottara vAMchama-kSaNiort vizArefdhavAre nitats kathAH 23 w itizrI vizvakarmA praNIta jJAna prakAza dIpArNava vAstuvidyA madhye jina tIrthakara varNa lAMchanAdi yakSa yakSiNI Diza vidyAdevI varNa vAhana AyudhAdhi svarUpAdhikAra para zi95 vizArada prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe racelI zilpaprabhA nAmanI bhASA TIkAne trevIzame adhyAya (2) 35 reTayAnuM svarUpa AcAra dikaramAM gauravanI ane siMhanuM vAhana karyuM che. jamaNa hAthamAM taravAra ne bIjo hAtha uMce rAkho. DAbA hAthamAM laI ane varadAna Apa karavAnuM kahyuM che. maMtrAvarAja kaha5mAM garuDanI savArI kahI che. 36 mAnasInuM svarUpa AcAra dinakaramAM suvarNanA varNavALI, vajI ane varada yukta hAthavALI kahI che. maMtrAdhirAja kapamAM zUla ane mAtA dhAraNa karavAnuM kahe che. ' 77 mahAmAnasInuM svarUpa AcAra dinakaramAM mamarane vAhanavALI, khaDaga ne varada yukta be hAthavALI kahI che. maMtrAdhirAja kapamAM haraNanuM vAhana karyuM che.
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNave uttarArdhaH jaina daza dikpAla-navagraha-pratihArAdi-devadevI svarUpa zilito thAyaH II 24 || daza dikpAlAdisvarUpA gajArUDhaH sahasrAkSaH indro vai pUrva smin sthitH| varavanAMzakuMDI kareSatte ca svarNamAH // 1 // pUrvadizAnA adhipati hajAra AMkhevALA idra airAvata hAthI para beThelA che tenA cAra hAthamAM varada, vaja, aMkuza ane kuMDI (kamaMDaLa) dhAraNa karelA evA sonAvaNuMnA te digyAla jANavA. vina - jAni kevA kuzanaH | ra rihaMtI muLA muMdaDuM | 2 // agnikezunA javALA jevA varNanA anideva gheTAnI savArIvALA che. tenA cAra hAthamAM varada mudrA, zakti, kamaLa ane kamaMDaLa dhAraNa karelA che. cama - yamazca mahiSArUDhaH kRSNAMgo dakSiNAdhIzaH / lekhinoM pustaka dhatte kukkuTa daMDameva ca // 3 // 1. jaina darzananA prAsA thApatyanAM ghaNA caLe dipAla ane navagrahadi svarUpe cAra hAthanA jovAmAM Ave che paraMtu jananA anya graMthamAM maMtravidhimAM eka hAthamAM ekeka Ayudha tutirUpe ApelA che. te sthApatya nidarzana rUpe nathI paraMtu nivakalikA ane AcAra dinakara Adi jaina graMthamAM Ayudha vadi bhinna bhinna mata jovAmAM Ave che. nirvANa kalikAmAM be hAthanA Ayudha darzAvela che, je stuti rUpe Apela che. zi95nA junA graMthamAM jenarjananA vakSayakSiNI, vidyAdevIe dipala navagraha pratihArAdinA Ayudha varNavAyanAdi sthApatyanI daSTie ya ApelA che. jo ke sAmAnya matabheda AyudhAdibhAM kazeka che. game te eka maMcAdhAre mUrti nirmANa karavI.
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya -ni jA ri-navA-tithiI karavuM dakSiNAdhIkSa yamadeva pAsApara beThelA zyAmavarNana che. tenA cAra hAthamAM lekhinI, pustaka, kukuMTa, ane daMDa dhAraNa karelA che. niti - snatyAdhIza ni tiH dhUmravarNaH pretavAhanaH / khaDga ca kheTaka haste kI ca vairimastakam // 4 // naiRtya keNanA adhipati nitideva dhUmravarNanA pretanA AsanavALA (anyamate zvAna vAhanavALA) tenA cAra hAthamAM khaDaga DhAla katra (karavata) ane zatrunuM mastaka che. vahA makarArUDho meghavarNoM varuNaH pazcimAdhIzaH / vara pAza ca kamala bijhan kamaDalu kare // 5 // pazcima dizAnA adhipati varUNa deva magaranA vAhanavALA, megha jevA vanA, cAra hAthamAM varada, pAza, kamaLa ane kamaMDaLa dhAraNa karelA che. - vAyudevo mRgArUDho haridvarNo vAyudikSatiH / vara dhvaja patAkAM ca dadhaddhaste kamaMDalum // 6 // vAyavya keNanA adhipati vAsudeva lIlAvarNana, mRganI savArIvALA che. tenA cAra hAthamAM varada mudrA ane upalA be hAthamAM dhvajA patAkAo che ane nIcalA hAthamAM kamaMDaLa dhAraNa karela che. sura- dhanado gajArUDhazca dhavala uttraadhiishH| gadA nidhi dvihaste ca kamaMDalu mahodaraH // 7 // 2 niRtine badhAnanuM vAhana paNa kahyuM che vaLA nijhatinA judA judA nAme paNa kahyA che. rAkSasendra tathA vakSye lokapAla ca nairRtim mAvAsaM rakSafmafkutima A nitine rAkSaseMdra-rAkSasonA rAjA ane lokapAla paNa kahe che. te manuSya para beThelA meTI kAyAvALA che. naiRtyakoNamAM keTaleka vakhata kSetrapAlanI pratimA prAsAda maMDevaramAM nagna rUpe che. rAjasthAna rANakapuranA dharaNuvihAramAM te rIte nagnarUpe siMdura caDAvela pUje che.
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 . jAnabAzIf-karAI uttaradizAnA adhipati kubera= dhanada zvetavarNanA, (airAvata hAthI para beThelA, cAra hAthavALA, jamaNA nIcalA hAthamAM gadA ane uparanA beu hAthamAM dhana-nidhinI kathaLI che tenA DAbA nIcalA hAthamAM kamaMDaLI che. temanuM moTuM paTa (yakSanA jevuM) che. :~ pATiya kartaH zAne ghAta ! varada ca trizUla ca nAgendra bIjapUrakam // 8 // IzAna keNanA svAmI IzAnadeva (zi) sapheda varNanA, naMdIpara beThelA, cAra hAthamAM varada trizula, sarpa ane bIjoru (phaLa) dhAraNa karela che. pAtAlanAgaH3 pAtAlAdhipanAgo'ya padmasthazcitravarNa bhaaH| uragadvayaM haste ca dhane trizUlaM mAlika.m // 9 // pAtALa lokanA adhipati nAgadeva vicitravarNanA kamaLapara beThelA che. tenA upalA be hAthamAM be sarSa che ane nIcalA be hAthamAM trizuLa ane mALA dhAraNa karelA che (keTaleka sthaLe temanuM zarIra keDa nIcethI ke sarpakRti paNa jovAmAM Ave che) nAmapAtAla deva urva brahmA UrzvabrahmA avalokAdhIzI brahmA svaNa bhAzca caturmukhaH / pustakaM cAkSasUtra ca sUvazvai kamaDalum // 10 // ti zAparavAmAM 3 jaina darzanamAM nIce na svarUpa kahyuM che. anya saMpradAyamAM nIce pRthvIne viSNu svarUpe ane AkAza rUpe brahmA daza dipAlamAM kahyA che.
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtha ra4-ra-phA phi4--pratidhAri-vIsahaja kara5 urdhva lokanA adhipati brahmA sonAvaNanA cAra mukhavALA, haMsa para beThelA che temanA cAra hAthamAM pustaka mALA sara ane kamaMDaLa dhAraNa karelA che ane haMsanuM vAhana che ti rajisTa. nA , // atha navagrahasvarUpam / / 4 sUrNa: Adityasya pravakSyAmi mUrti navagrahAnvitAm / raktavarNA mahAtejA saptAzvarathavAhanam // 11 // saMva lakSaNasaMyuktAM sarvAbharaNa bhUSitAm / dvibhujAM caikavaktrAM ca shvtpNkjdhRtkraam||12|| have nava grahanI prati mAnA svarUpamAMnA AdisUryadeva tya-sUryanuM varUpa kahuM chuM. rAtA varNanA mahA tejasvI sAta ghoDAnA rathanA vAhanamAM birAjatA eka mukha ane be hAthavALA, beu hAthamAM sapheda kamaLa dhAraNa karelA che evA sarva lakSaNayukta AbhUSaNethI zobhatA nava grahomAMnA mukhya sUryanuM svarUpa jANavuM. (pazcime pUrva mukha) 4 nava grahanA svarUpe anya 5 graMthamAM cAra hAthavALA ne cAra AyudhavALA paNa kahyA che. keTalAka Ayudha varNAdimAM paNa bhinnatA che. ahIM ApelA be AyudhavALAne badale cAra hAthavALI mUrtio karavAmAM Ave che tethI koI deza na mAnI le.
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnaghAlIpAInsa jaMdAsomshc zvetaroM dazAzvarathavAhanaH / panAmRtaghaTau haste dhatte batAvRtta. I zarU I bIje graha sama (caMdra) sapheda varNana, daza azvanA ratha para beThela, kamaLa ane amRta kuMbhane be hAthamAM dhAraNa karela che." (vAyavya dizA taraphanA) 07) || zizae+ :- ---- li pAsanA kanuM --- caMdadeva raktavarNo bhavet kujA dharaNIbhUtazca kAntimAn / daNDa kamaNDalu haste meSArUDhazca maMgalaH // 14 // trIje graha maMgaLa rAtA varNana, kAntimAna, dharaNIne putra, be hAthamAM daMDa ane kamaMDala dhAraNa kare che ane gheTA para beThelo che (uttara dizA uttara) 5 nava grahanI mUrtio maMDapamAM ke anya sthaLe besAravI te kaI dIzAmAM besAravI te anuvAdamAM nIce ApavAmAM AvyuM che. ra : == = magata yA ba - 1 - maMgaLa
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ siAra rAka na niyAtivAri vIrAja kara7 RSS zarI: budhazca caMdrasUnuH syAda dhatte'kSasUtra kuMDikAm / kAMtimAn pItavarNazva siMhAsanAparisthitaH // 15 // ca graha caMdrane putra budha che. kAntivALe pILA varNana che. tenA be hAthamAM mALA ane kamaMDaLa dhAraNa karelA che ane te siMhanI savArIvALo che (IzAnakeNa) /L; so bRhaspatirdevaguruH pIta paNa samaprabhaH / haMsavADanasthito'yaM dhatte'kSamAlAM pustakam // 16 // pAMcame graha devonA guru haspati che te pILA varNanA, tejasvI, haMsa para beThelA che. tenA be hAthamAM mALA ane pustaka dhAraNa karelA che. (pUrva dizAe pazcima mukha) . " mane
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 jJAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha ------- zudaityaacaaryshc zukrastu yugratha najara ! akSamAlAM kamaMDalu ghanecAzvoparisthitaH // 17 // cho graha daityonA AcArya zukra che. te bhRgunA putra che. tenA be hAthamAM mALA ane kamaMDaLa dhAraNa karelA che. te cheDA para beThelA che. (agnikeNu) zani - 2 , 2 (s namasama ! daMDa kama Dalu haste mahAmahiSavAhanaH // 18 // sAtamo graha zanaizcara zyAma varNane, nIlamaNI jevI kAtivALe che. tene be hAthamAM daMDa ane kamaMDaLa dhAraNa karela moTA pADAnI savArIvALA jANa. (dakSiNa dizA) w sur la epn khnm - zani
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja:sA ra4-jaina-4 ri -va-vf grf- dhIrA ka29 rAhurnIlasamAbhAsaH siMhAparisthitaziraH / AThamAM rAhunuM mastaka siMha para sthApita kareluM che. te zyAma varNanI jevA AbhAsavALe che. (naiRtyakANa) phikara che kamI | ? ja - sarpapucchAkRtiH ketuH zyAmavarNa karapuTaH // 19 // evaM vidhaM ca kartavya navagrahasvarUpakam / kirITamAlAzobhADhathAH sarvAbharaNabhUSi nava graha ketu zyAma varNane, mastaka vagarane, dhaDa nIce sarSapuchAkRtivALe che. ketunA be hAtha karasaMpuTa rUpe che. (naiRtyakoNa) ja evI rIte nava grahanA svarUpe, mAthe kirITamukuTavALA ane zarIranA sarva AbhUSaNothI zobhatA rUpe karavA iti nava graha. ka ' .ir7 ti navagrahasvarUpam / /
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 zArAjA-ttarAI jinendrasya aSTa pratihArA :indra indrajayazcaiva mAhendro vijayendrakaH / dharaNendraH pamakazca sunAmaH suradundubhiH ityaSTau ca pratIhArAH vItarA vijJAnanA gza che je kraza va thavAnuman + 22 ) jaina prAsAdanA cAre dizAnA dvAranA ATha dvArapAlaH pratihAre - pUrva dvAranA IMdra tathA Ijaya, mAheMdra ane vijaya dakSiNa dvAranA, dharaNaMdra ane padmaka pazcima dvAranA ane sunAbha ane suradubhi uttara dvAranA, ema ATha pratihAre vItarAgadevanA zAMtine ApanArA jANavA, have ekekanA judA judA svarUpa anukrame . 4 --- 1 phala vajrAMkuzau daDa mindro'savye jystthaa| dvau bajrau phaladaNDau ca __ mAhendro'savye vijayaH // 23 // pUrva dizAnA dvAranI jamaNI zAkhAmAM IndranA cAre hAthamAM anukrame phaLa, vaja, aMkuza ane daMDa dhAraNa karelA che, tenI DAbI bAjunI zAkhAmAM Indrajaya nAmanA pratihAre uparathI ulaTA apasavya daMDa, aMkuza, vajI ane phaLa dhAraNa karelA che. dakSiNanA dvAranI jamaNI zAkhAnA maheMdra pratihAranA hAthamAM be vA uparanA hAthamAM ane phaLa ane daMDa nIcenA hAthamAM dhAraNa karelA che. tyAre DAbI taraphanI zAkhAmAM vijaya pratihAre apasavye nIcenA hAthamAM daMDa ne phaLa ne upalA be hAthamAM be vA hA mA upalA hAthamAM che para dhAraNa 2lA che. Indrajaya 2 -
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasa re adhyAya 24-jaina-daza dikapAla-navagraha-pratihArAdi-devadevIsvarUpa 431 vajrAbhayaphaNidaNDa joDasa pI: tadAyughayogodbhavA svipa'cAzca phagordhvagAH // 24 // dharaNendraH padmakazca sarva zAntikarAH smRtaaH| pazcima dizAnA dvAranI jamaNI taraphanI zAkhAmAM dharaNenA hAthamAM vaja, abhaya, sarSa ane daMDa dhAraNa karelA che. jyAre DAbI taraphanI zAkhAmAM pavaka nAme pratihA2nA hAthamAM apasavya anukrame daMDa, sarSa, abhaya ane vajI dhAraNa karelA che. te AyudhanA vege dharaNendra ane patraka nAmanA pratihAre zAMtine ApanArA jANavA ane tenA mAthA para traNa ke pAMca ke sAta) phaNAnI sarpAkRti karavI. - mahendra ! phalaM vaMzadvayaM daNDa sunAbho'savyedundumiH // 25 // yakSarUpAdhi kA rAzca nidhihastAH shubhaadraaH| sarva zAntibhadA ete punAmaH suputUmi: 26 uttara dizAnA dvAranI jamaNI zAkhAmAM sunAbha pratihAranA hAthamAM phaLa ane uparanA be hAthomAM dravyanI vAMsaLI ane jamaNA nIcalA hAthamAM daMDa dhAraNa karela che. DAbI taraphanI zAkhAmAM sudundubhi pratihAranA DAbA nIcenA hAthamAM daMDa ane uparanA beu hAthe dravyanI vAMsaLI dhAraNa karela che. jamaNu nIcalA hAthamAM phaLa dhAraNa karela che. A banne pratihAro sunAbha-suraduMdubhi yakSanA jevA svarUpavALA, hAthamAM dravyavALA sari . moTA peTavALA che, teo sarvane zAnti ApanArA jANavA, ---vijaya 4
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnakArAvIja-4ttara ityaSTau ca jinendrasya S 'jo nagarAdau pure grAme sarvavighnapraNAzanAH // 27 // | rati maNa vinatihAra: e rIte jina bhagavAnane ATha pratihAra svarUpe nagara, pura ane gAma e sarvanA sarvapApano nAza karanArA ane zAMti ApanAra che. atha catuH pratihArI devI dvitIya va pradvAreSu prAkkrameNa caturva pi| sarvA apyabhayapAzA kuza mudgarapANa yaH // 28 // padmaka 5. devyA jayA ca vijayA cAjitA cAparAjitA / tasthuzca drAzmazoNAzma svarNanIlatviSaH kramAda // 29 // | fsa catuH pratidatta sevA | samavasaraNanA suvarNanA bIjA gaDhamAM pUrva Adi cAre dizAnA dvAranI pratihArI jayA, vijayA, ajitA ane aparAjitA ema cAra devIo che, te pratyeka cAra bhujAvAnI che. tenI bhujAemAM anukrame abhaya, pAza, aMkuza ane muddagara dhAraNa karela che. temAM jayA saphedavarNanI, vijayA lAlavarNanI, ajitA senA varNanI ane aparAjitA devI nIlavarNanI che. 6 phUTa neTa-A ATha pratihAro. samavasaraNane upalo gaDha ratnane che tenA cAre dizAnA dvAranA A ja pratihAre kahyA che. * dharaNendra 6
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ :: gya ra4-ra-ra sisTa-navA-tidavivevalapa 433 atha kSetrapAlasvarUpam kSetrapAlo mahAkAyaH kSetrAnurUpa nA ma tH| : ja : 37 che . 3 kiMjAlI gayetra para pAdukAbhiruDho nagno vikRtadaMSTraH ssddbhujH| mu d ga ra pAza Da ma ru dakSiNahaste dhArayet // 31 / / vAme ca zvAnAMkuzadaNDa kSetrapAla staducyate / ji na sya dakSiNAMge sthApya IzAnadakSiNadizi // 32 // -nA sunAbha che || javA | potapotAnA kSetranA nAma upavALA kSetrapALanuM rUpa -uMcA kezavALA, zyAmavanA, pILI traNa AMkhavALA, pagamAM cAkhaDIvALA, nagna ane vikRta dAMtevALA che. tenA cha hAthamAM mudagara, pAza ane Damaru jamaNA hAthamAM dhAraNa karelA che ane DAbA hAthamAM kurakurIyA (kutaruM), aMkuza ane daMDa dhAraNa karelA che. evA kSetrapati jANavA. te jinaprabhunI dakSiNajamaNI bAju ke IzAna tarapha ke dakSiNabhimukhe sthApana karavA. ka samavasaraNanA nIcenA ceTInA gaDhanA cAra ThAre ekeka ema cAranA nAme tamAruM 2 khaTavAMgI 3 muMDabhAlI 4 jaTAmukuTamaMDita kahyA che paNa temAM tenA AyudhAdi kahetA nathI. 8 kSetrapAlo vidhAtavyA digavAsAH ghaTabhUSitaH / kArtiko rama bibhradakSiNe tu karadvaye vAme zUlaM kapAla va muMDa. maalopviitkH| kSetrapAlanuM svarUpa nagna, ghaMTAthI bhad, karavata ane DamarU be hAthamAM DAbA hAthamAM trizUla ane parInuM pAtra dhAraNa karela che ane muMDamAlAnuM yajJopavIta che....
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 MOMUNI mANibhadra mANibhadrasvarUpam -- E jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha ETOSUPERH kSetrapALa mANibhadraH kRSNavarNa : airAvata paristhitaH / varAhamukheodateordhva jinacaitya ca dhArayet // 33 // kheTa' trizUla' mAla' ca pAzAMkuzazakti kare / evaMvidhaM prakartavyaH sarvakAmaphalapradaH 34 | iti mANibhadraH mANibhadra deva zyAmavaNu nA, airAvata hAthIpara beThelA, varAhanA jevA mukhavALA che. temaNe dAMta upara jina caitya dhAraNa karela che, temane cha bhujA che. temanA jamaNA hAtheAmAM DhAla, trizula, mALA che ane DAkhA hAtheAmAM pAza, aMkuza ane zakita talavAra dhAraNa karela che, iti mANibhadra svarUpa,
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 24 - jaina daza dikUpAla- navagraha-pratihArAdi- devadevIsvarUpa 435 zrI sarasvatI svarUpam - zrutadevI sarasvatI svarUpa zrutadevI zuklavarNA prabhAmaMDalasaMyutA / 8-10-11 sarvAla kArasaMyuktA svarUpA yauvanAnvitA // 35 // dakSiNevara kapala vAme pustakamAlikAm / evaM lakSaNasaMyuktA vAgdevI haMsavAhanA || 36 // // iti sarasvatI svarUpam // 5 maliSeNAcArya - abhayajJAnamudrAkSamAlA pustakadhAriNI trinetrA yAtumAvANI jaTAvAleMdu maMDitA // vAgdevI. 1 abhaya 2 jJAnamudrA 3 mALA ane 4 pustaka dhAraNa karelA che. traNa netra che. mAthe jaTAmukuTa che evI vANIdevI sarasvatI jANavI. 10 bhaTTiri ator pustaka mauktikAkSavalaya zvetAbja calAtkarAM
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 pAnakArI -3 mRtadevI sarasvatI svetavarNanAM pAchaLa prabhAmaMDaLavALAM, yovana svarUpavALAM, sarva prakAranA alaMkArathI zobhatAM che. tenA jamaNA hAthamAM varada, kamaLa ane DAbA hAthamAM pustaka ane mAlA dhAraNa karelAM che. evA sarva lakSaNathI yukta vAdevI sarasvatI haMsapara beThelA jANavA. itizrI vizvakarmA kRtAyAM jJAnaprakAza bAstuvidyAyAM dipAlanavagraha jina pratihAra deva devadevIsvarUpAdhikAre caturvizatitamodhyAya // 24 // Iti vizvakarmA viracita jJAnaprakAza pAvane digapAla navagraha jina patihArAdi deva devIonA svarU5AdhikAra para sthapati prabhAzaMkara eDabhAie racelI zilpakalA nAmanI bhASA TIkAne covIzame adhyAya. pariziSTa jaina darzanamAM tAMtrika vidyA kAca pAchallA yugamAM praveza pAmI hoya tema purAtatvonuM mAnavuM che kAraNa ke sAtvika vRttivALA jaina darzananA prAraMbha kALamAM tAMtrika vidyAne praveza asaMbhavita bhAse che. bauddha darzanamAM paNa evI ja sthiti hatI. gautamabu pitAnI hayAtImAM pitAnI jAtanI pratimAno paNa virodha karelo hato. pachI deva devIonI pratimAnuM te sthAna ja kyAMthI hoya? bauddha saMpradAyamAM pAchaLathI tAMtrika vidhA eTalI hade pahoMcI ke dezanA anya saMpradAyanA pramukha deva devIone gauNa gaNI temanA deha para pitAnA saMpradAyanA deva devIonI nayanA bhAvavALI kalpanA mUrtio racI hatI. ziva tathA viSNu saMpradAyanA prAdhAnya deva brahmanI cittI uMdhI sUtelI mUrti para bauddhanI tArAdevI ke anya devIonI nRtya karatA bhAvavALI mUrtionI racanA tAMtrikoe karI hatI. AvI aAgya ane anya saMpradAyane AghAta pahecADanArI pravRtti sAme prabaLa virodha svAbhAvikaja uTho hato jenA pariNAme zrImadda zaMkarAcArya jevA avatArI purU e bauddha saMpradAyanuM khaMDana karavAnI pravRtti hAtha dharelI. AthI 1 vINA 2 pustaka motInI mALA ane sapheda kamaLa dhAraNa karelA che. tene mAtAnuM svarUpa badhubhadisUrie vadhyuM che. anyatra sarasvatInA bAra nAma-1 bhAratI 2 sarasvatI 3 zAradA 3 haMsa gAminI 5 -- vizvavikhyAtA 6 vAgezvarI 7 kaumArI 8 brahmacAriNI - paMDitamAtA 10 brahmaputrI 11 brahmANI 12 varadA, 11 devatA mUrti gha. mAM bAra sarasvatInA nAma. 1 mahAvidyA 2 mahA 3 bhAratI - 4 sarasvatI e Arya 6 brAhmI 7 kAmadhenuM 8 vedagamAM 9 izvarI 10 mahAlakSI 11 mahA kAlI 12 mahA sarasvatI. A dIpAva graMthanA adhyAya 17 mAM paNa sarasvatI svarUpa ApelA che te che. mU. . thI bhinna svarUpe che.
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asanastha-janapratimA tathA kAyotsaga - parikara sAthe vRtta rAmavasaraNa a. 25
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ TA bIrapuranA be pAvara zaheivAmAM A 3891023210017) vI Bandas jInagurU pratimA-(zrImad hIrAvajayasUrIzvarajI, megala samrAT akabaranA gurU)
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 24-jaina-daza dikpAla-navagraha-pratihArAdi-devadevIsvarUpa 437 bauddha saMpradAyanuM prAbadaya samaye samaye ghaTatuM gayuM ane aMte bauddha saMpradAyane bhAratamAMthI dezavaTe levo paDe. paraMtu jaina saMpradAyanA pUrvAcAryoe pitAnA sahadezIya anya saMpradAyanI AvA prakAranI lAgaNI na dukhAvavAnuM DahApaNa batAvyuM hatuM. jenA pariNAme bhAratamAM e saMpradAya phAlyo ane Aje susthitimAM TakI rahe che. saMpradAyamAM sahaja ja paraspara virodhAbhAsa heya paraMtu bauddhonA AcAryoe lIdhelA pagalAnA kAraNe ja tene potAnA janma sthAna jevA bhAratamAMthI dezavaTa maLe. jaina saMpradAyamAM paNa tAMtrika vivAna graMtha haze evuM temanA deva devIonA svarUpe tathA tenI dhyAna stuti parathI ApaNe jANI zakIe chIe, ane tevI mUrtio paNa jovAmAM Ave che. padmAvatI devI ane tenA svarUpe, cesaTha yoginIo, bAvana vIra kSetrapAla bharavAdi svarUpa, ghaMTAkarNa eja darzAve che. pArzvanAtha prabhunI zAsanadevI padmAvatInA cAra hAthamAM kamaLa, pAza, aMkuza ne phaLa dhAraNa karelAM che, tene kurkaTa sarSanuM vAhana che, mAthe traNa ke pAMca phaNa che. te senApaNa che. te pratimAnA vizeSa varNanuM kAvya saMskRtamaya lokabhASAmAM stuti rUpe prApta thayuM che tevuM ahIM ApyuM che. atha japamAlA ( padmAvatI daDaka ) zrIpArzvanAtha vara sevita caraNa paJcAyatI janabhavabhayaharaNam / phaNipati rakSaNa dakSiNa sahita bhavajala tAraNa parabhava rahitam // 1 // vAmabhAga praviSTaya gaNa rakSa daityadAnavabhaya nAzanadakSam / hasArUDhakurkaTapANivAha gamanadurdharajanatrayamoham // 2 // caturvizati bAhu virAja teSAmAyudha vividha sudrAjam / dakSiNa kara vajAyudha mohe vAmabhAga akuza mana mohe // 3 // kamala caka chatrAMkita sAra umarukazobhA vAmakaratAram / cAmra kapAla khaDga dhanuSakosa bANamuzalahala arisitAsam // 4 // zakti agnijvAlA gaNa dharaNa muMDamAlA varazatrukazaraNam / tArAma Dala gagana vizAla dakSiNakara zobhita trizUlam // 5 // pharasa nAgamudgara pracaMDa savya hastadhRta vartanadaMDam / nAgapAza pASANa vizAla aGgipasANa kalpadrama jAlam // 6 // evaM Ayudha grahaNa gariSTa durjana jabala nAzanaduSTam / kAmijanAmanaM phalamabhISTa pUjita padmAvatIdevI iSTam // 7 // SoDazAmaraNAlaMkRta gAtra kamalAkaravara zocita netram / caMdrAnanamukhamamRtatejaH raktAMvara sudayA rasamAjam // 8 // panAvatIdevI caraNapavitra aSTaSidhAna hemasupAtram / bhAva rahita pUjita naranArI teSAM dhaNakaNa saMpati bhArI // 9 //
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 zAkhA rajIsa-vattAI pANI aiN vaza bhujAyukta padmAvatIdevI zrI pArzvanAtha prabhunI pAda sevikA padmAvatIdevI manuSyanI bhAvanA bhaya haranArI che. jamaNI tarapha dakSiNe nAgadeva bhava jalanuM tAraNa karanAra ane bhayarahita karanAra che. DAbI tarapha gaNa rakSA karanArA ane datya dAnavane baya nAza karanArA che. hasa para beThela kukuTa pANivAha gamana durdhaTa traNa lokone mohita karanArI devI che teNe vIza hAthamAM judA judA Ayudhe dhAraNa karelA che. jamaNA hAthamAM vajI ane DAbA hAthamAM aMkuza zobhI rahyA che. kamala cakra chatra DamarU DAbA hAthamAM zobhe che. DhAla khappara khaDaga dhanuSa (kosa) bahu muzala haLa ane zatrunuM bharataka taravAra agnijavAlA muMDamAlA varada AkAzamAM tArA maMDaLa jevA vizALa jamaNa hAthamAM trizUla zobhI rahyuM che. pharaze nAga mudagara ane daMDa pracaMDa evA jamaNA hAthamAM dhAraNa pharatA karelA che. nAgapAza moTe pAyANa jananI duSTatAne nAza karavA sArU e Ayudhe dhAraNa karelA che evI devInA pUjanathI kAmanI icchAvALAnA mananuM abhiSTa phaLa maLe che seLe
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAja ra4-saina-sarA ripatra-navA-tAirf dhIrANA 439 zaNagArathI zarIra sajeluM che. temanA netra kamaLanA jevA zobhI rahyA che. mukha caMdramAnA amRta tejathI zobhe che. satA vastro paherela che evI padmAvatIdevInA caraNe aSTa vidhathI suvarNapAtramAM pujavA je naranArI bhAva sahita tenI pUjA kare che tene pazu, anAja ane saMpatti vadhe che. saMskRtamaya lokabhASA mizra A stotra che. sAta ghaNI jAmAM cAra bhujAyukata padmAvatInI be lokanI stuti che. bhairava padmAvatI kalpa pAvAvALA vinar waa che sA mAM rakSatu devI trilocanA raktapuSpAbhA // jenA hAthamAM pAsa phaLa varada ane aMkuza dhAraNa karelA che, padhArUpa-kamaLanA AsanavALI traNa netravALI rAtA prampanA varNavALI evI padmAvatIdevI mAruM rakSaNa karI. pamAvatInA paryAya nAmo totalA tvaritA nityA tripurA kAmamAdhinI / divyA nAmAni panAyAstathA tripura bhairavI // ||bhairv padmAvatI klp| 1 tetalA 2 varitA 3 nitya 4 tripurA 5 kAmamAdhinI 6 ane chaThThI tripurabhairavI e che padmAvatIdevInA anya nAma jANavA (have tene svarUpe nIce ApIe chIe). 1 sattA -pAza, vaja, phaLa ane kamaLa cAra hAthamAM dhAraNa karelA che. 2 tvaritAM- zaMkha, kamaLa, abhaya ane varada cAra hAthamAM dhAraNa karelA che, suryanA je varNa che. 3 nityA-pAza, aMkuza, kamaLa ane akSamAla cAre hAthamAM dhAraNa karelA che, haMsanuM vAhana che, sUrya je vadhyuM che, jaTAmAM bIjane caMdra dhAraNa karela che. 4 tripurA-zula, cakra, kaLaza () kamaLa, dhanuSabANa, phaLa ane aMkuza ema ATha hAthamAM dhAraNa karelA che. kaMku varNanA devI che. 5 miyina-zaMkha, kamaLa, phaLa ane kamaLa cAre hAthamAM dhAraNa karelA che. baMdhuka (bArIyA)nA puSpa jevo varNa che, kuTa sarpanuM vAhana che. 6 tripurabhairavI-pAza, cakra, dhanuSabANa, hAla, taravAra, phaLa ane kamaLa e ATha bhujAoe dhAraNa karelA che, Idra gopa je varNa che, traNa netra che. vrumo vipujanAMbyunala kuTuMToragavAhanAmaruNaprabhAM kamalAnanAm / jya bakAM varadAMkuzAyata pAzadivyaphalAGkitAm / cisayet kamalAvartI japatAM satAM phalAdAyinIm / mAthA upara sarpanI phevALI kuTasapanA vAhanavALA vistIrNa rAtA kamaLAnA jevA AsanavALI, rAtA varNavALI, kamaLa sarakhA mukhavALI, traNa netravALa varada aMkuza pAza ane divya
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNava - uttarArdha kULa jenA hAthamAM che evI padmAvatIdevInu japa karanArA satpuruSoe A phaLa denArI devInu dhyAna dharavuM. 44 cha prayAgamAM te devInAM Asana ane vaNu pRthaka pRthak kahelA che. (1) AkaSaNu siddhimAM daMDAsana ane arUNuvaNa' (2) vazyakamamAM svastikAsana ane rakta kusumavaNuM (3) zAMtipauSTi kramamAM padmAsana ane caMdrakAMta (4) videza gyAna kamAM kuTAsane dhUmravaNuM (5) staMbhana kamAM pItavarNane vAsana. (6) niSedha karmAMmAM kRSNu va ane ucca bhadrapITha. ema cha kAsiddhi prayAgamAM sAdhakanA Asana ane devAnA va` bhinna bhinna kahyA, jvAlAmAlinIma trastotra jvAlAmAlinI devInuM svarUpa : jvAlAmAlA karAlina digaMtarAla mahAmahiSa vAhane / leTaja dAna tricUra haste tti capAtra rAAsanama ! vizikhabhi rAjamAne SoDazArdha bhuje / jvAlAmAlinIdevI bhIma mahAkAya svarUpa dhAraNIka mahAraudrI meTA pADA para beThelI che tenA ATha hAtheAmAM DhAla, taravAra trizUla. zakti cakrapAza ane (mastaka) dhAra karelA che. || Jatha thALa || ghaMTAkarNa mahAvIra sarvabhUSahitarakSa ca rala' maya ghora rakSarakSa mAkaNa (svAdA) karNa mahAvIra sarvavyAdhi vinAzaka visphoTakabhaya prApte rakSa rakSa mahAbala, svAhA / he dhaTAkaNu mahAvIra, sarvabhUta prANI hitanI rakSA kare. upasa bhaya ane duHkha sAme mahAbaLavAna evA tamA amArU rakSaNu kareA. huM TAkaNu mahAvIra, sarva vyAdhine nAza karI. visphoTaka bhaya Adi sAme he mahAbaLa amArUM rakSaNa karo, A maMtra jaina vidhimAM Ave che. TA'STAdazadA pAparoga vidArayana vajrAsida' cakreSu musalAMkuzamudgarAn // 1 // dakSiNe tarjanI kheTa zaktimuMDa va pAzakam / pApa' gheTAM TAra' jJa DhAkhyAM caiva trizUham // 2 // ghaMTAmAlAkulAdeva visphoTaka vimardaka | agnipurALa ad baTAkaNuM deva pApa ane raMganA nAza karanArA che. temane aDhAra bhujAo che, vaja, taravAra, daMDa, cakra, muzala, aMkuza, muddagara ( mastaka ?) bANu, tanI mudrA, DhaoNla, zakita, mastaka, nAgapAza, dhanuSa, dhaTA, kuThAra ane (be) trizula dhAraNa karelAM che.
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ acAsa ra4-ra rA rijada--pratitaff-devI* 441 : ( 0) SATY, da S . - S A LL.. raka PI *- - * - - - - - - ghaMTAkaNuM che ghaMTAkarNanuM upara darzAvela svarUpa aDhAra hAthanuM che. paraMtu hamaNAM hamaNAM dhaMTAkarNanI sthApanA keTaleka sthaLe thatI jovA sAMbhaLavAmAM Ave che. uttara gujarAta vijApura pAse mahuDI gAme AcArya zrI buddhisAgarajI mahArAje tenI pahela vahelI cAlIseka varSa pUrve sthApanA karI hatI. te tarapha zraddhAnA pravAhe bIjA sthaLomAM paNa ghaMTAkarNanI paTa rUpe AkRtinI ati sthApana thAya che. ubhI dhanuSya caDAvela pAchaLa tIra-bAthAne saMgraha ane keDe taravAra laTakAvelI paga AgaLa vajI ane gadA nIce paDelA dekhADavAmAM che te paTa AkRtinI mUrtinA pharatA nizA Adi mA ketarAya che. koIka sthaLe tenA kAne ane hAthe ghaMTikI jeTakAvela che. AvA svarUpanA prAcIna zAkta pATha haju amArA jovAmAM AvyA nathI. paraMtu jaina kriyAvidhimAM devI pUjananA bAvanavIramAM ghaMTAkarNanuM nAma Ave che temaja attarI
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 sajArASa-3ttA tetramAM paNa Agale divase rAtrIe ghaMTAkarNa 101 vAra gaNavAnuM vidhAna che. paMca kalyANa aSTabhadrI jina prAsAdamAM tenuM svarUpa karavAnuM kahevuM che. AthI te sAva avAMcIne te nathI ja ema jaNAya che. keTalAka vidvAnI mAnyatA che ke ghaMTAkarNa bAvana vIramAMnA eka che. keTalAka tene mahAdevane gaNuM mAne che te koI kAtika svAmInuM rUpa mAne che. keTalAka vidvAnonuM evuM kahevuM che ke dhaMTAkarNa devanI pratimA vize prAcIna sAhitya nathI tema tenI kalpanA paNa nathI agara tenI AkRti kevI banAvavI tene paNa kayAMya juno pATha nathI. teo ema mAne che ke A ghaMTAkarNa deva mahAdevane gaNa kahevAya che tenuM svarUpa agnipurANa adhyAya 46 mAM savistara Apela che. be hAthavALo dhanuSya ne bANa caDAvela AkRti ane vIranI che te vize prAcIna samayamAM evI mAnyatA hatI ke rAmAyaNa ke mahAbhAratAdi yuddhanI kathAo vaMcAya tyAre sabhAmAM kaI vina na thAya tethI daravAjAnA mathALe tevI mUrtinuM citra karI mukatA ane tenI cAre taraNa ghaMTAkarNa maMtra lakhatA tene Adhunika loko ghaMTAkarNa mAnavA lAgyA AvI laukika mAnyatA che. || ca SaSTi zaninI che cesaTha yoginIonA pRthaka pRthaka nA jaina graMthomAM jovAmAM Ave che, paraMtu tenA svarUpa lakSaNe haju sudhI amArA jevAmAM Avela nathI, tevI ja rIte bAvana vIranA nAme maLe che paraMtu svarUpa maLavAmAM nathI; kadAca tenA svarUpo koI bhaMDAra ke yaMtavarya pAse hoya te. ( purANamAM stutirUpe nAme che. agnipurANa a. 50 mAM cesaTha nAmo ApelA che paraMtu te jaina matanA beu prakArathI bhinna che, purANamAM hemAdrivrata khaMDamAM cesaTha ginInA svarUpo AyudhAdi sAthe ApelA che tenA nAme agnipurANane ghaNAkharA maLatA che. jabalapura pAse khajurAmAM je cesaTha yoginInI pratimAnuM khaMDita maMdira che temAM jabalapura pAse cesaTha yominInuM geLavRtAkAre maMdira che. madhyamAM maMdira ane pharatA eka pachI geLa parasALamAM darIo jema cosaTha ginInI mUrtio khaMDita hAlatamAM che tenA nAmo je vecAya che te hemAdrita khaMthI paNa bhinna che. anya graMthAdhAre te haze. A devIo ugra tAmasI kahI che. | zrI vA: cenI taitram (nainama) OM hrIM 1 divyayogI 2 mahAyogI 3 siddhayogI 4 gnneshvrii| 5 pretAzI 6 DAkinI 7 kAli 8 kAlarAtri 9 nizAcarI // 1 // 10 hukArI 11 siddhavaitAlI 12 DrIMkArI 13 bhUtaDAmarI / 14 urvazI 15 virUpAkSI 16 zuklAGgI 17 narojinI // 2 // 18 SaTkArI 19 bIrabhadA 20 dhUmrAkSI 21 kalahapriyA / 22 rAkSarI 23 ghoraraktAkSI 24 vizvarUpA 25 bhayaMkarI // 3 //
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 24-jaina-daza dikpAla-navagraha-pratihArAdi-devareSIsvarUpa 443 26 vairI 27 kumArikA 28 caMDI 29 vArAhI 3. muMjyAriNI / 31 bhAskarI 3. rASTraTakArI 33 bhISaNI 34 tripurAntakA // 4 // 35 rauravI 36 vasinI 37 krodhA durmukhI 38 pretavAhinI / 39 khaTavAMgi 40 dIrghala boSThI 41 mAlinI maMtra yoginI // 5 // 42 kAlinI 43 vAhinI 44 cakrI 45 ka kAlI 46 bhuvneshvrii| 47 keTI nikaTo mAyA ca 48 vAmadevA 49 kapardinI // 6 // 50 kezamI ca 51 raktA ca 52 rAmajaMghA 53 mahaSiNI / 54 vizAlI 55 kAmukI 56 lolA 57 kAkadraSTi 58 radhomukhI // 7 // 59 maDoyadhAriNI vyAdhI bhUtAdi 60 pretanAzinI / 61 bhairavI ca 62 mahAmAyA 63 kapAlinI 64 vRthAGginI // 8 // catuSTi samAkhyAtA yoginyo gharadapradAH / trailokye pUjitA nitya devamAnakyogibhiH // 9 // caturdazyAM tathASTabhyAM saMkAtau navamISu ca / yaH paThet purato bhUtvA tasya vighna praNazyati // 10 // rAjadvAre tathAdvege saMgrAme ari saMkaTe / agnicauranipAteSu sarvagrahavinAzinI // 11 // ya imA japate nityaM zarIre bhayamAgate / smRtvA nArAyaNI devI sarvopadraghanAzimIm // 12 // cosaTha yoginI nAma. (AgamasAra saMgraha) 1 vArAhI 2 vAmanI 3 garUDA 4 dvANuM 5 AneyI 6 vAgyA che naiRtyA 8 vArUNuM 9 vAyavyA 10 semyA 11 IzAnI 12 brahmANI 13 vaiSNavI 14 mAhezvarI 15 vaimAnikA 16 zilA 17 zivahuti 18 cAmuMDA 19 jayA 20 vijayA 21 ajitA 22 aparAjitA 23 harasiddhi 24 kAlikA 25 caMDA 26 sucaMDa 27 kanakadanA 28 sudaMtA 29 umA 30 dhaMTa 31 sughaMTA 32 pAMsupriyA 33 AzApurA 74 lohitA 35 aMbA 36 asthibhakSI 37 nArAyaNI 38 nArasiMha 39 kaumArA 40 vAnarati 41 aMgA 42 vaMgA 47 dIrdhadaMSTrA 44 yamadaSTrA 45 prabhA 46 suprabhA 47 laMbA 48 leSTi 49 bhadrA 50 subhadrA 51 kAlI para raudrI 53 raudramukhI 54 karALA 55 vikarALA 56 sAkSI pa7 vikaTAkSI 58 tArA 59 sutAsa 6* raMjanakarI 61 raMjanA 62 bhavetA 63 bhadrakAlI 64 kSamA karI
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha kSetrapALa ane bAvanavIranA eka ja ravarUpa che tevuM keTalAka vidvAnanuM kathana che. kSetrapAlane nAmane pATha nIce pramANe che. paraMtu tenA svarUpe haju maLavAmAM nathI. athAtaH kSetrapAlAnAM vakSye pUjanamuttamam / zRNuSvAvahito bhUtvA na zruta-vathAkvacit // 1 // sarva kSetreSu pUjya te sarvatIrtheSu yatpunaH / grAmeSu nagare caiva pUjyate ca hitArthibhiH // 2 // apUjitAstu kurvati vighnAcchAsuhastazaH / ajaro1 vyApakazcaiva2 iMducaura 3 stRtIyakaH // 3 // iMdramUrtizcaturthastu4 ukSaH5 paMcama ucyate / SaSThaH kuSmAMDanAmA ca varuNaH7 saptamaH smRtaH // 4 // aSTamo baTukazcaiva 8 vibhuktAnus navastathA / liptakAya10 studazamA lIlAMka11 rudrasabakaH // 5 // ekAdazo12 dvAdazazca airAvataH13 iti smRtaH / auSadhinaH14 tataHprokatA bdhvo|5 divyakastathA // 6 // kaMbalo17 bhiissnnshcaiv|8 gaSayo14 ghaMTara0 eva ca / vyAlazcaiva tathANuzca 22 caMdravAruNa23 eva ca // 7 // paTaTopazcaturvi zo24 jaTAla paMcavizakaH25 / / RtunAmAra6 ca SaDviMzastathA dhamozcarasmRtaH27 // 8 // viTago28 maNimAnazca28 gaNava dhuzca DAmaraH30-31 / duSTiko'paraH32 proktaH sthavirastutataHparaH32 // 9 // daMtaro34 dhane dra35 caivaM nAgakaNoM 36 mahAbalaH / ketkAraHlekaraH38-38 siMhamRgAH40 yathAstathAparaH // 10 // meghavAhana41 nAmA ca tIkSNoSThA42 jhamalastathA43 zuklatuDi:44 sudhAlApi45 tathA barbarakaH46 smRtaH // 11 // parvata:47 pAvana48 zcaiva va dhotrAdhipAHsmRtA / 48 / pemtvAkSa50 dajarAdhAste 51 pAvana tAH52 prakIrtitAH 12 // pratiSThAdiSu cai sthAyAH kSotrAdhipayutAzca te / viSAyana kalpalatAyAM vai pAyata treca // 13 // catuSaSTi kSetrapAla sthApanamuktaM teSAM (1) nAmAni tathA AvAhana maMtrAzca bhinna bhinna santi / / 14 (skaMdhapurANAMtagarta kAzIkhaMDa)
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAra ra4-rara -va-tAdA-revevasthA 445 ahIM bAvana nAmo ApelA che. esaTha kSetrapAla kahe che. kSetrapAla ane bhairavAdarUpamAM keTalIka samAnatA che. A kSetrapAlonA svarUpa AyudhavaNuM vAhanAdi haju jovAmAM nathI. uparokta pATha skaMdhapurANAntargata kAzIkhaMDamAM che. AcAradinakaramAM bAvanavIranA nAme mAtra ApelAM che, AyudhAda nathI. bAvanavIranA anya laukika nAme pATha vagaranA jovAmAM AvelA che temAM kAtarI vIra pAravIyAvIra agAzIyAvIra kUlaNavAvIra jevA laukika nAme che tene kAi zAstra pramANa hoya tema dekhAtuM nathI. tethI koI grAmINa tAMtrikonI te racanA lAge che. uttara gujarAtamAM uMjhA pAse gAmaDAmAM bAvanavIramAMnA ekanuM nAnuM maMdira che. pATaNa najIka anAvADA pAse vIranuM sthAnaka che. jene prAsAdamAM kyA kyA devAdi svarUpe karavA te vize zilpanA anya graMthomAM ane paMcakalyANa maMdiranA pAThamAM jANe che. daza dila lokapAla nava graha cha Rtu, bAra rAzi, bAra medha-sattAviza lakSaNe, yakSa thakSiNIo soLa vidyA devIo ATha Aya ATha vyaya navatArA, cha rAga, chatrIsa rAgiNI, sAta svara tathA tApasamunie kinnara gAMdharva vidyAdharo nAga ane aSTa siddhi nRtyanAyakA devAMganAomAM trIza svarUpa karavAnA batriza devAMganAnA svarUpe zilpagraMthomAM kahelA tenA svarUpa ane lakSaNo pramANe ja karavA. mA kazvita karavA joIe nahi, 1 menakA 2 lIlAvatI ke vidhicitA 4 suMdarI - subhAminI 6 haMsAdevI 7 kalA 8 kapuramaMjarI 9 pavinI 10 gUTazabdA 11 citraNa 12 citravalabhA 13 gaurI 14 gAMdhArI 15 devazAkhA 16 marIcikA 17 caMdrAvalI 18 caMdrarekhA 19 sugaMdhA 20 zatrumardinI 21 mAnavI 22 mAnasa 23 svabhAva 24 mudrikA 25 mRgAkSI 26 urvazI 27 raMbhA 28 jovA 29 jayA 30 vijayA phI caMdravaphatrA 32 kAmarUpa e rIte batrIza devAMganAo che te taisrAta nRtyanAthA : A devAMganAnA svarUpa lakSaNe amArA graMtha saMgrahamAM che.
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNave uttarArdhaH ga atha vAstu vidyAyAM jJAnaprakAzadIpANave // vacanAMtatama DayAyaH / / // zrI samavasAya: 21 samavasaraNa--bhUmikA hetu-je sthaLe tItha karaprabhune kevaLajJAna prApta thAya teja sthaLe devatAo samavasaraNanI racanA kare. eka ceAjana bhUmi sApha karI jaLavRSTi karI suvaNaeN mANikaya ma 3ee vira IlAkAra samavasaraNu taLa ane darzana; vartulAkAra samavasaranuM taLa ane darzana (bIjoprakAra); catusra samavasaraNa taLa ane darzana
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 25-zrIsamavasaraNa ratnathI pITha bAMdhe che. bhUmitala (pITha) upara traNa vartulAkAra gaDhe (vo) banAve che. sauthI nIcene bahArane pahele gaDha cAMdIne, tenA upara suvarNanA kAMgarAo hoya che. jamInathI pIThabaMdha (pahelA gaDhane mathALe) bhUmitala upara AvavAne daza hajAra pagathiyAM (daza hajAra hAthanA 2500 dhanuSa uMcA) caDavAnA hoya che. tyArabAda 50 dhanuSa jeTaluM samatala-sapATa jamIna Ave che. A gaDhamAM vAhane rahe che. vAhanamAM hAthI, ghoDA, uMTa, pAlakhI, vimAna vagere. A gaDhathI bIjA (vacalA) gaDha para javAne pAMca hajAra pagathIyA (pAMca hajAra 1250 dhanuSa UMcA caDavAnA hoya che. tyAM vaLI pa0 dhanuSya pramANu aMtara sapATa jamInanuM taLa Ave che. te bIje gaDha (madhya) sonAno hoya che ane tenA kAMgA ratnanA heya che. A gaDhanA IzAna keNamAM devachaMda (prabhune besavAno oTalo) racave ke jyAM tIrthaMkara prathama dezanA ApyA bAda vizrAma le che. A vacalA gaDhamAM tiryaMca ja bese che. paraspara virodhI sahadaranI jema rahe che. chele trIjo aMdarane upale gaDha ratnamaya maNinA kAMgarAvALA hoya che. tyAM upara javAne pAMca hajAra pagathiyAM (pAMca hajAra hAtha 150 dhanuSya) uMcA caDavAnA heya che. pachI 50 dhanuSya jeTaluM samabhUtala rasa jamIna hoya che. A geLa samavasaraNanA madhya binduthI A gaDhanI aMdaranI divAlanuM aMtara 1300 dhanuSya pramANu hoya che. dareka gaDha ekethI uMce eTale ekaMdare trIjA gaDhanI aMdaranI bhUminI uMcAI mULa jamInathI 10,000+5000+5000=20,000 vIza hajAra hAtha eTale pa000 dhanuSya agara aDhI keza thAya, atyaMtara (vacalA) gaDhanA madhya bhAgamAM siMhAsana karavuM. dareka pagathIyuM ekeka hAtha paheluM ane eka hAtha uMcu karavuM. pramANaH 24 AMgula=1 hAtha. 4 hAtha= dhanuSa. 2000 dhanuSya 1 keza-gAu.' 4 keza=1 jana. bIjA prakAranA vartulAkAra samavasaraNane viSka (vistAra pahoLAI) eka ejana che. kemake gaDhanI aMdaranI divAla samavasaraNanA madhyabinduthI 1300 dhanuSya jeTalI dura che. A divAla 33 dhanuSane 3ra AMgaLa eTale 33 dhanuSya jeTalI jADI che. A divAlathI bIjA gaDhanI aMdaranI divAla vacce 1300 dhanuSyanuM aMtara che. vaLI A gaDhanI divAla paNa 333 dhanuSya jevaDI jADI che. A divAla ane sauthI bahAranA gaDhanI divAla paNa 33 dhanuSya jADI che. eTale samavasaraNa madhya binduthI sauthI bahAranI gaDhanI bahAranI divAlanuM aMtara 1300+33+1300 +3+1300-33 kula 4000 dhanuSa jeTaluM che. eTale gALa samavasaraNanI trIjyA aradhA yojanAnI ardha hoya che jethI karIne tene vijhaMbha eka janane Akhe kula vistAra hoya che.
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ * jJAnaprakAzadIpArNa-uttarAdha catuSkANAkAra-samavasaraNa vartulAkAra samavasaraNanI jema caturasa samavasaraNa paNa hoya che. AvA samaya saraNanA dareka gaDhanI divAla 100 dhanuSa pramANa jADI kahI che. sauthI bahAranA gaDhanI aMdaranI divAla ane madhyama gaDhanI bahAranI divAla vacce 1000 dhanuSyanuM aMtara hAya che, jyAre madhyama gaDhanI aMdaranI divAla ane abhyaMtara (vacalA=upalA) gaDhanI bahAranI divAla vacce 1500 dhanuSanu aMtara hAya che. aMdaranA gaDhanI cAre divAle samavasaraNanA madhyabinduthI 1300 dhanuSyane aMtare AvelI che. AthI karIne samavasaraNa eka yojana lAMbu ane paheALu thAya che. sauthI bahAranA gaDhanI divAlanI jADAI phahI nathI. 1000+100+1500+100 +1300+adhathI eTale 4000+600 kula ATha hajAra dhanuSya ( eka yAjana vistAra samarcArasa ). catuSkaNu samavasaraNamAM dareka khuNe babbe vAvaDIo karavI, jyAre vartulAkAra samavasaraNamAM ekeka vAvI karavAnI kaDI che. gaDhanA dvArA dareka gaDhane ekeka dizAmAM ekeka ema cAra dvArA hoya che, te dareka dvAre caccAra mukhIvALI vAvaDIyA hAya che. dvAre tAraNu ane aSTama...gaLa kAtaravA. dareka dvAra upara suvarNanA kamaLamAM dharmacakra TikarmANamaya hoya che. dvAre dvArapAla hAya che. azokavRkSa ~200 dhanuSya jeTalI laMbAI paheAIvALI ane tI karanA dehu pramANanI UMcAI vALAM evA traNa traNa pagathiyAvALA cAra dvAravALA temaja samavasaraNanI kharAkhara madhyamAM aMtarAe racelA maNipIThanA upara aAkavRkSa racelu che. azAkavRkSa tIrthaMkara deha pramANuthI bAra gaNu meTTha' hoya che tene uparanA gherAveA eka ceAjanathI kAMIka adhika hoya che. azeAkavRkSa upara caityavRkSa hAya che je vRkSa nIce tIrthaMkarane kevaLajJAna prApta thAya te caityavRkSa bahAra cAra dvAre ekeka dhvajA'Da eka hajAra yeAjana hoya che. zrI vizvakarmA uvAca samavasaraNaM vakSye AdyakailAsasa bhavam / (murAnuMjIyeva !) nirmita 5 mumuI: || zn zivAtparatara ziva siddhasyAnukramastathA / kailAse samAsaraNa siddhamUrtiH sadAzivaH // 2 // 1 merU samavasavaNunI racanAnA prAsAdanA lakSaNeA sthuLa svarUpe bleka 1 thI 41 sudhImAM kahyA che tyAra pachI samavasaraNanI lakSaNa racanA kahI che.
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 25-zrIsamavasaraNa 444 - zrI vizvakarmA kahe cheH kailAsa parvatanI jevuM samavasaraNanuM svarUpa huM kahuM chuM te deva ane de Adie banAveluM che. zivathI parama ziva siddhine anukrama che. kailAsarUpa samavasaraNamAM siddha mUrti sadAziva sadA kalyANakArI che. vizvadeva vItarAga padmAsana vALIne beThelA che. te Adi evA izvara cAre dizAmAM beThelA che. padmAsanasthito devo vItarAgo vishveshvrH| evamekaikadevaizca AdIzacaturo dizaH // 3 // prAsAdaH pUrvamAnaM ca kartavyaH caturAnanA pIThabaMdha prakartavya bhitrayasamanvitam // 4 // mahApITha prakartavya gajAzca ca narAdikam / prAkArazca prakartavyaH svarUpo lakSaNAnvitaH / / 5 // sArddha bhAgayatparidhau (?) tatranyayatamAnataH tena padapramANena kartavyaca sacchilpibhiH // 6 // zrImerozca vidhAnena kathyate mAnamuttamam padamAna dorgha mAna vibhaktiH bhAgasaMkhyayA // 7 // samavasaraNanI racanA karavAmAM tenA AgaLanA prAsAdamAnathI caturmukha prAsAda karo. tene pIThabaMdha traNa bhiTTavALuM mahApIDa gajathara adhathara ane naratharAdinuM karavuM tene prAkAragaDha lakSaNa svarUpa pramANe karo. doDha bhAga... parigha... bIjAmAna tenA pada pramANe zilpIe karavA. zrI merU nAme uttama mAnane prAsAda padamAnathI lAMbe ane tenA aMge pAMga bhAga vibhaktinI saMkhyAe karavA. nArada uvAca-vizvakarmA svayaM devaH sarva deveSu pUjitaH kiMcidaha zrotumicchAmi zrImeruzikharottamam // 8 // jagatyAH pIThamAnaM ca prAkAraiH pariveSTitam / maMDovara maMDapa ca syAna vRttakottama // 9 // samosaraNAyatana kiM zobhita caturdizi / ekapITha samArUDha' jinendrazca caturdizi // 10 // 2 " brahmaNA sadA" panta.. 3 kIdRza parivartitam / 5l-tara.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha ilikA toraNairyukta parikara siMhAsana etatsarva prasAdena kathyatAM kamalAsana // 11 // nAradajI kahe che, he vizvakarmAM Apa pote deva sarva devAmAM pujya che. uttama evuM (samavasaNu mairU zIkhara kevuM thAya te mane saMbhaLAvA. tenI jagatI-pITha ane tenA karatA prAkArA (gaDhA) kevA prakAranA karavA ? tene maDAvara ane AgaLa maMDapa krUratA kema karavA ? samavasaraNu-Ayatana cAre bAjuthI zaiAlatu kema karavu) eka pITha upara jine draprabhu ne cAre dizAe ilikA tAraNavALA ane parikara sihAsana e sarva huM kamalAsana (brahmArUpa) Apa mane prasAde karIne kaheA. meruzvamerumAkAra prAkAraiH pariveSTitam / tadUrdhvaM prAsAda chaMda' zikhara zRMgasaMyutaM // 12 // yaTA chApurAjya murugraMga cAmara (?) mAsAya jAyamANa: svarUpa kSanvita: / / 3 / / aSTabhAgairiTairvA nakhAddhe dvAdazopi vA padamAnaM samAkhyAta urdhvamAnaM tadeva hi // 14 // chadabhedo na kartavyaH kRte deoSamahadbhayam / zrI vizvakarmA kahe che. merU merInA AkAranA ane kratA prAkAra-gaDho karavA tenA para prAsAda chaMdanA zikhara zRMga sahIta AmalasArA kaLazathI ane urujI gothI zAbhatA evA kAmanAne phrenArA karavA, te prAsAda buddhimAna zilpIe lakSaNu cukata svarUpAvALA karavA. tenA aMga vibhakita ATha bhAga seALa sAga, dazabhAga ke bAra bhAganA karavA. tenA upara zikharanu` mAna je kahyuM hAya te karavuM. temAM cheda bheda na karavA; kare te mahA bhaya upajAvanAra doSa utpana thAya. jyAH tevo maratnamayaiH || 1 || graMtha:mALA: caturdAraiH samApetairdvArapAlaizca saMyutaH // jJAtiyuddhaM ca ta " pizIpa" yanAC (!) ddA prAsAdasya pramANena jagatI zubha lakSaNA / atA padamAnena prAkArAn kArayedbudhaH // 17 // samavasaraNane traNa gaDha karavA. cAre dvArA dvArapAla sahita karI te para senAnA ratna jaDIta tAraNA karavA. prAsAda zuddha jAtinA karavA tenA para kAThArAo.... karavA prAsAdanA pramANe zubha lakSaNavALI jagatI paNa karavI.
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 25-zrI samavasaraNa triguNAM dviguNAM caiva sapAda vA tRtIyakam / paMcamAMza prakartavyAM kapizIrSastu sasthitaH // 18 // sAI bhAga pariSauyaktA dvibhAga vApi dIyate tadA madhyaparyata khAtaM vai prabhUjayet // 19 // te upara buddhimAna zilpIe pada (bhAga)mAnathI prAkAra (kIlAgata) karavA. traNa gaNA bamaNA ke savAtraNa gaNA () karavA. gaDhanI uMcAInA pAMcamAM bhAge kAMgarAM karavA. deDha bhAga paridha ke be bhAga paridhanI vAvaDI (dvAranI be bAju) karavI. temAM adhathI madhya sudhImAM khADe rAkho. pIThabaddha prakartavya svakaiH svakaizca mAnataH jinendrokSa mAtracaiva (?) prAkAraizca paribhramet / / 20 // ramya zrImeru prAsAdaM paMcasurebhyaH kartavyam / brahmaviSNujinebhyazca AdityAya zivAya ca // 21 // jJAtizuddhaM prakartavyaM sabhrama bhramavarjitam / / padaM ca padamAnena padabhaktiranekadhA // 22 // prAkAra-kallA gaDhane pitA potAnA mAne pITha karavuM. jinendraprabhune jANavAvALA evA ja prAkAra pharatA pharI zake tevuM karavuM. zrI ramya evA zrI merU prAsAda brahmA, viSNu, ziva, jina ane sUrya e pAMca devane thaI zake te zuddha jAtino jamavALA agara bhrama vagarane paNa merU prAsAda karavo. padanA mAne pada rAkhavA prAsAdanI zikharanI padavibhakitanA vibhAga te aneka kahyA che. mAsAdasya pramANena maMDapaM caturodizi tasyAMge vedikA kAryA zrImeroH padamAnataH // 23 // zAlAyAzca pramANena dvAra caivaM prakalpayet / dvArasya ca vibhAge na pratimAvividhAHsmRtAH // 24 // pITha pIThamivAkAra tasyoce siMhamAsanam / ' caturdikSu jineMdrAzca parikaraivibhUSitAH // 25 // prAsAdanA pramANathI cAre tarapha maMDapa karavA tenA aMga pramANe vedikA (kakSAsana) zrI merUnA padamAnathI karavA. mULa garbhagRhanI paheLAI pramANuthI dvAranI kapanA karavI. ane dvAranA vibhAgathI pratimAjInA mAnanA aneka judA judA pramANe kAAM che.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 zAnaprakAzadopArNava-uttarArdha padamAna dRSTimAna kartavya ca suzilpibhiH / raSTivedhaM na kartavyaM kRte doSamahadbhayam // 26 // pIThanA AkAranuM pITha pabAsaNa siMhAsana te para siMha AdinI gAdI karI cAre tarapha mukha jIteMdraprabhu parikara sahita zebhatA padharAvavA. dvAranI uMcAInA pada vibhAganA mAnathI sArA zilpIe prabhunuM daSTimAna rAkhavuM. daSTivedha na thavA de. ne daSTivedha thAya te mahA bhaya upaje. agrataH pRSThatazcaiva vAmadakSiNato'pivA / jineMdrAyatana caiva padavedhavivarjitam // 27 // prathama padamAnaM ca zatAgre cASTa saMyuta / disaritA vAryA rAtAddha yAdhim II 28 che. caturvizati jinendrAzca bhASita vizvakarmaNA / jyeSThamadhya kaniSTha ca trividhamAnamuttamam // 29 // jagatIM pIThamAnaM ca maMDapaM ca tathaiva ca / merucha de samutpanno jJAtavyazca suzilpibhiH // 30 // prAsAdanA AgaLa pAchaLa ane DAbI jamaNI tarapha jinendranA Ayatana (devakali. kAo) padavedha na Ave tema karavuM, pahelA eka ATha derIo sahitanuM jinAyatana, bIju bahotera jinAyatana, trIjuM bAvana jinAyatane ane cothuM covIza jinAyatanavALA Ayatana jinendra prabhune pharatA karavAnuM zrI vizvakarmAe kahyuM che. te jayeSTha madhya ane kaniSTha ema traNa mAnanA thAya. tene jagatI pITha ane maMDapa karavA. Avo meruchaMda jAtimAM utpanna thayele e prAsAda catura zilpIe kare. 4 majumAM maMDana sUtradhAre samavasaraNanuM saMkSipta varNana karatAM sthApita tIrthaMkara ane yakSiNanA nAma paNa Ape che parikaranuM saMkSipta varNana kare che. zrI AdinAtho nemizca pAzcoM dhIrazcaturthakaH cakrezvarya bikA padmAvatIsiddhAyikepi ca // 1 // kailAsa samavasaraNa siddhivati sadAzivam / siMhAsana dharmacakramuparidrAtapatrakam // 2 // 1 AdinAtha 2 nemanAtha : pArzvanAtha ane 4 cothA mahAvIra ema cAra pradhAna jina pratiSThA ane 1 cakrezvarI 2 aMbikA 3 padmAvatI ane 4 siddhAyakA e yAra devIo pramukha evuM sadAzivanA kailAsa jevuM samavasaraNamAM padharAvavA temanA siMhAsananI gAdImAM dharmacakra ane tenI be bAju idro (agara kAusagga) ane upara chatravaTAmAM azokapatra hoya tevuM parikara karavuM. upara pramANe Adi, nema, pArzvane mahAvIranA cAturyaga sivAya zAvatA jina prabhu vRSabhAnananaMdI caMdrAnana-caMdra vArikSaNa sUrya ke sarSa ane cothA vardhamAna siMha padharAvavAnuM vizeSa karIne jemAM kahyuM che.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 25-zrI samavasaraNa 453 PRA - --.. NMMHPM TARA MILMMA ALAM prAsAda pRthumAne ca triguNa mAnamuttamam / tasyAnte prAkAra kArya tanmadhye ca surAlayam // 32 // zAlAyAH samamAnena maMDapasya bhramasya c| bhramahIna na kartavya ___ sArddha dviguNamuttamam // 33 // tatpare ca mahAramyAH mAkArAstrayo veSTitA: merururivAkAra vRSAkAra tathaiva ca // 34 // ekatripaMcazAkhAzca pratizAkhAzcAnekayA / pUrvazAkhA ca mAhe dI dakSiNe jAnhavI tathA // 35 // kAliMdI cottare zAkhA tapanI pazcimA smRtA ! meruzca paMcazAkho'yaM devatAnAmanukramam // 36 / / prAsAda rekhAe hoya tenAthI traNa gaNe maMDapa uttama mAnane jANa. tenI aMdara gaDha karavA ane tenI pazye surAsaya (prAsa18) 42. shaasgarbhagRhanA padanA babara maMDapanuM pharatuM pada bramanuM rAkhavuM. maMDapa brama vagara na kare te bhrama deDha ke be - caturastra samavasaraNa taLa ane darzana
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 jAnakI vajanadA nAra vartulAkAra samavasaraNanuM pIThikA taLa . vibhAganA uttama jANavA. tenA para mahA ramya evA traNa prAkAra gaDha pharatA karavA. merue meru AkAranA zivarUpa, ane ma'Dapa nI AkAranA karavA. eka, traNa, pAMca, sAta, nava ema zAkhAe dvArane karavI. pUrvanI zAkhA mAhendrI, dakSiNe jAnhavI, uttaranI kAMlidI ane pazcimanI tapatI nAmanI zAkhAo meru prAsAdane pacazAkhA devatAonA anukramathI karavI. pUjayetsarva devAn, zrImeruzikharopame / yatkAMcanamaye merau kRtAH pradakSiNAstrayaH // 37 // tadeva' zailamerI ca kRte puNya samAhitam / ImeTro na jyotibenacaiva ca || 28 chaMdabhede bhavenmRtyurjAtibhede kulakSayaH tasmAtsarva prayatnena zAstradRSTyA ca kArayet // 39 // meru zikharamAM sava devane pUjavA yAgya che. pahelA sAnAnA meru thatA. traNa pradakSiNAvALA thatA. have pASANanA meru devone kahyo che. te paNa tenAthI puNyanI prApti thAya che. prAsAdamAM chaMda bheda ke jAti bheda na thavA devA. cha Mda gathI mRtyu ane jAtibhaMgathI kuLaneA nAza thAya che te sArU saprayatna karI zAokata vidhithI kAma karavuM, ajJAnAt kurute yastu zAstra naiva...... zilpinaM ca kuLa iti svAmitastu kSayaM bhavet // 40 // pratimAdoSavahA syAdAcAryo na vrajet / padavedhavihIna ca dRSTivedhavivarjitam // 41 // tatkRtaM ca zubhajJeyaM prajArAjJAm zubhAvaham /
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajANa rapa-pramANamAM 45 pure zAntizubhaM jJeyaM merupAsAdakRte sati // tatradeze ca kalyANa gItavAdyaH surai paiH // 42 // iti meru samavasaraNa zAstra mArga tajIne keI ajJAnathI kArya kare che te zilpInA kuLane kSaya thAya ane svAmInI lahamIne nAza thAya. pratimAnA deSathI AcArya narakamAM jAya. prAsAdane maMDapamAM padavedha ke paddhavihIna na karavuM, daSTivedha paNa na thavA de. tema karavAthI rAjA ane prajAnu zubha zreya thAya che. AvA nirdoSa meru prAsAda karAve. vAthI zaherane zakti ane zubha kahyuM che. tevA dezamAM rAjA prajAnuM kalyANa thAya ane deve prasanna rahI gItavAdyAdi thayA kare che. mApte kepalajJAne ca devakRtsamavasaraNam / caturasra vRttAdhAra dvividha samavasaraNam // 43 // gaH pIDha taruM zarya para vaye | prativame caturdAre caturdikSu ca vApikAm // 44 // samosaraNanuM svarUpa kahe che jyAre tIrthaMkara prabhune kevaLa jJAna prApta thAya che tyAre deve samasaNanI racanA kare che. rasa ane goLa ema be prakAre samesaraNanI racanA thAya che. nIce bhUmitaLa para pITha (kaNuM pITha) karavuM. te para traNa gaDha-kilA-prAkAra karavA. pratyeka gaDhanI pharatA cAre dizAmAM cAra dvArA vApikA vAvaDI sahita karavAM. paraupyazca prathamo vapastasya sauvarNa" kapizIrSam / / vimAnAdivAhanAni tasmin sarvANi nivezayet // 45 // nircane pahele gaDha cAMdIne kahyo che, tene suvarNanA kAMgarA che. te gaDhamAM denA sarva vAhane-pAlakhI, vimAna, hAthI, gheDA rahe che. pa sthApatyanI daSTie cAMdI, senA ke ratna dravyane badale pASANanA eka ja varNanA samarasarakhuM kare che. koI vizeSa sapheda pILA ke lAla varNanA ArasanA paNa sasaraNane vaNene meLavavA prayatna kare che. pratyeka gaDhamAM devavAhana, paraspara virodhI che ke deva, manuSya, sAdhu sAkhI Adi svarUpe tare che, amara kaI sAdA paNa rAkhe che. lakika bhASAmAM nIla rastane suvarNa, trIjo. rUpAno hoya, samosaraNamAM traNa gaDha, anukrama masuze ema.
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 zaTwAvIja-kattA dvitIya sauvarNa durga ratna' ca kapizIrSakam / bhAkAre ca dvitIye ca tirya castu parasparam // 46 // virodha tyaktvA tiSThati sasneha sahodarA ica / bIje (vacale) gaDha sonAno che, tene ratnanA kAMgarA che. A bIjA gaDhamAM paraspara virodhI che jANe nehavALA sahedara hoya tema prabhu pAse sarva tiryaMca ja harSa sahita beThA che. (bilADI ne mUSaka-sarpa ne noLi-mRga ne vyAgha) tRtIya ratnadurga ca kapizIrSa maNimayam // 47 // devamanujAdInAM suparSadA dvAdaza sthitAH uparane trIjo gaDha ratnane che, tenA kAMgarA maNinA che ke trIjA gaDhamAM deve manuSya (sAdhusAdhvI) bAra prakAranI parSadA bese che. madhye'zokavRkSazca yojanameka vistRtaH / / 48 // vaproce ca cadikSu siMhAsanachatratrayam / caturdikSu pIThopari aI jinapratiSThitam // 49 // ubhayapakSe yakSa ca maNimayacAmaradhArakaH / / pativame pratidvAra vApyo'STamaMgalAMkitam // 50 // uparanA gaDhanA madhyamAM azokavRkSa eka jana vistAranuM che. tenI nIce pIThikArUpa siMhAsana cAre tarapha che ane traNa cho cAre tarapha prabhu para che. phUTanoTa AgalA pRSThathI cAlu samavasaraNano upalo gaDha ratnane, bIjo senAne ane nIcenA trIje cAMdIne ema anukrame jANavA. samavasaraNamAM cAra pratimA padharAvavAmAM Ave che te ghaNe bhAge zAzvatajina prabhu 1 RSabhadeva 2 caMdrAnana 7 vArikSa ane 4 vardhamAna vizeSa karIne heAya che. te pratyekane pharatAM cAra parikare paNa koI karAve che. tethI vizeSa mukhane cAra thAMbhalIe mukI te para zikhara ke zAmaraNa chatrI kare che. A badhAne dravya bhAva para AdhAra vizeSa rahe che. parikaro ke chatrI karela na hoya te deva nathI. keTalAka parikara ke chatrI vagaranA paNa samavasaraNuM heya che. samavasaraNa nAnA svarUpe thAya che. vizeSa bhAvathI kare to te traNe gaDhe para pagathiyA caDIne javAya teTaluM meTuM samavasaraNa paNa karAve che. "ka. 1 thI 41 sudhImAM samavasaraNanA mukha prAsAda sthApatyanuM vivaraNa ApeluM che. caturmukha prAsAdane pharatI derIe 108, 72, 5ra ke 24 Ayatana karavAnuM kahyuM che. madhyamAM samavasaraNa thAya. samavasaraNanI racanAnuM vigatathI vivaraNa loka 42 thI che.
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 25 - zrIsamavasaraNa cAre taraphanA siMhAsana para arhaMta prabhu birAje che. prabhunI beu taraph yakSa yakSiNI maNiti cAmara DhALI rahyA che, traNe gaDhanA pratyeka dvAra AgaLa jaLapU vAvaDIe ekeka gaDhe ATha ATha che. dvArapara ratnajaDita aSTa magaLa aMkita che. dvAreSu raupyavamasya pratihArAstu varu': / nRmuMDamAlI - khaTvAMgI- jaTAmukuTabhUSitAH // 51 // dvitIyamadvAreSu prAk krameNa caturSvapi / jayA ca vijayA caitrAjitA cAparAjitAH // 52 // sarvAH syurabhayapAzAMkuza mudgarapANayaH / tasthudrAzma zoNAzma svarNa nIlAtviSaH kramAt // 53 // 457 prathama nIcalA rUpAnA gaDhanA cAre dvAranA pratihAro tu kharU 2 kapAlI 3 khAMgI 4 jaTAmukuTadhArI ema cAra che. bIjA gaDhamAM pUrvAdi cAre dvAranI devI pratihArI 1 jayA 2 vijayA 3 ajitA 4 aparAjitA e cAra cAre bhujAmAM abhaya, pAza, akuza ane mudgara dhAraNa karelA che. saha, bAba, sonAva bhane nITa che. devIo che, tenI tenA varNa anukrame ratnavamasya dvAreSu dvau dvau prAtihArakau / iMdra iMdrajayazcaiva mAhedro vijayastathA // 54 // dharaNeMdraH padmakaJcaiva sunAbhaH suradundubhiH / ityukta samosaraNaM prayukta suzilpibhiH // 55 // (zatruMjaya mAhAtmya -- prativapra pratidvAra' tuSarupramukhAH surAH daMDineo hi pratIdvArA: sphArazRMgAriNo'bhavan // zAMtinAtha caritra - dvAreSu raupyavaprasya pratyeka tu barusthita nRmuMDamAlI khaTvAMgI jaTAmukuTabhUSitaH // hemavIra caritra - abhyavaprepratidvAraM tasyaudvAsyustu baruH SaGkhagI nRziraH khaTvI jaTAmukuTamaMDitaH // bIjA vapranI jayAdi pratikrAriNInA cAreyanA ekaja prakAranA Ayudha che para Mtu te tenA vaSNu bhede oLakhI zakAya.
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNava- uttarArdha uparanA trIjA gaDhanA cAre dvAre babbe pratihAro anukrame pUrve iMdra ane IMdrajaya, dakSiNe mAhedra ne vijaya, pazcime dharaNendra ne padmaka, ane uttaranA dvAre sunAbha ane surabhi ubhelA che. A AThe pratihArI vItarAganA che. tenA caccAra hAthanA AyudhA adhyAya cAvIzamAM kahyA che e rIte samavasaraNanI racanA karavAnuM zAstrakAroe buddhimAna zilpIne kahyuM che. L itizrIvizvakarmAkRte jJAnaprakAzadIpANaive vAstuvidyAyAM samavasaraNa lakSaNAdhikAre paMcaviMzatitamo'dhyAyaH // 25 // Iti zrI vizvakarmAM viracita jJAnaprakAza dIpAva vAstuvidyAmadhye samavasaraNa lakSaNlRAdhikAre zarUpa vizAradaM zrI prabhAza'kara oghaDabhAi sthati sAmapurAe racelI zilpa prabhA nAmaka bhASA TIkAnA paccIzame adhyAya.
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNave uttarArdhaH aya vAsuvighA jJAnamAravA--295-ar wAra 26 ___ aSTApada racAnI bhUmikA aSTApadAveM siMhaniSadyA-prAsAda-varNana prathama tIrthakara zrI RSabhadeva svAmInA dehane agnisaMskAra aSTApada parvata upara karyo. tyAM bharata cakravatI mahArAje siMha niSadyA nAme prAsAda racanA vardhakIratna ( zilpI sthapati) pAse karAvI. bharatastatra ca svAmi saMskArAsammabhUtale / pAsAda yAnayAmAsa triganyUtisamucchrayaH // 1 // nAmataH siMhaniSayA padmAnirvANavezmanaH / uccaiddhi kIratnena ratnAzmAbhirakArayat // 2 // bharata cakravatIe zrI RSabhadevanA agnisaMskAranA samIpa bhUmi para traNa gAu uMce ane jANe mokSa maMdiranI vedikA heya te siMha niSaghA" nAmane prAsAda ratnamaya pASANathI vArdhakI 1 ratna (sthapati) pAse karAvyuM. tenI cAre tarapha prabhunA samavasaraNanI jema sphaTika ratnanA cAra ramaNIya dvAre karAvyA. te dvArenI baMne tarapha zivalamInA bhaMDAranI jevA ratna caMdananA soLa kaLaze racAvyA. dareka dvAranI jANe sAkSAta puNya vallI hoya tevA saLa seLa ratnamaya teNe racAvyA. pharatA maMDapanA prazasti lipinA jevA aSTa maMgaLanI seLa meLa paMkitao racI. jANe cAra digapAlanI sabhA tyAM lAvyA hoya tevA vizALa mukhamaMDapa racyA. te cAra mukhamaMDapanI AgaLa cAlatAM zrI valI maMDapanI aMdara cAra prekSAsadana maMDapa (rasika maMDapa jevA kakSAsanavALA) karAvyA. te prekSA maMDaponI madhyamAM sUryabiMbane upahAsya karanArA vajImaya akSavATa racyA ane dareka akSavATanI madhyamAM kamaLamAM kaNikAnI jema akeka manahara siMhAsana rahyuM. prekSA maM5nI AgaLa ekeka maNipIThikA racI. tenI para ratnanA manahara cetyastUpa racyA. te dareka caityastUpamAM AkAzane prakAzita karanArI dareka dizAe meTI maNipIThikA racI.
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnaprakAzadIpAva-uttarArdha maNipIThikAparisthAH paMcazavadhanumitAH zAzvata pratimAH sthitA RSabha caMdrAnanayoH // 3 // vAriSeNa varSamAna parya"kAsanasthitAH siMhanipadyApAsAde naMdIzvara dvIpasamaH // 4 // te maNipIThikAnI upara catya khUSanI sanmukha pAMca dhanuSya pramANuvALI ratnanirmita aMgavALI RSabhAnana, caMdrAnana, vAriNa ane vardhamAna nAmanI cAre paryakAsane beThelI manahara netrarUpI piyANAne caMdrikA samAna naMdIzvara mahAdvIpanA cityanI aMdara che tevI zAzvatajina pratimAo racAvI sthApanA karI. te dareka citya khUthanI AgaLa amUlya mANijyamaya vizALa evI suMdara pIThikAo racI tenA para akeka Idradhvaja ra. jANe dareka dizAe dhameM pitAnA jayastaMbhe AropyA hoya tevA te Idravaja jaNAtA hatA. dareka Idradhvaja AgaLa traNa traNa pagathiyAM ane toraNavALI naMdyA nAme puSkariNI (vAvaDIe) racI. svaccha zItala jaLathI bharelI ane vicitra kamaLathI zelato te puSkariNIo dadhimukha parvatanA AkArabhUta puSkariNIo jevI manohara lAgatI hatI. te siMha niSadyA nAmanA mahAcatyanA madhyabhAgamAM moTI maNipIThikA banAvI ane samavasaraNanI jema tenA madhyabhAgamAM vicitra ratnamaya eka devachaMda racyA (jyAM prabhu caDatAM vizrAma laI dezanA de che). te cityanI bhItimAM vicitra maNimaya gavAkSa (jharUkhA) racyA hatA tenA prabhApaTalathI jANe temAMthI paDadA utpanna thayelA hoya tevA jaNAtA hatA. 1 jema ahata jina tIrthaMkaranA A loka bhogya puNya phaLarU5 varelI siddhio tarIke aSTaprAtihAryo hoya che tema mahA cakravartInI pAse cauda rane heya che. temAM vaheMkI-sthapati zilpI e temanuM 76 rana karyuM che. mahAcakravata kalpe te kArya te cauda ratnathI, asAdhya hoya te paNa paLavAramAM sAdhya thAya che te mahAcavatInI sAthe ja te rane hAjara hoya che. senArikRtinuditAnA dAdI ! ja cha varSa jana ni : rU II mahAcavatInA cauda ratnomAM senApati, gRhapati, purohita, hAthI, ghaDe, zilpI vAkI ane A e sAta ratno paMcendriya che. cakra, chatra, DhAla, maNi, kAMkiNa ratna, khaDaga ane daMDa e sAta rane ekendriya che. A cauda ratane mahAcavatanI sevAmAM sadA sarvadA hAjara hoya che. A akeka ratnanA hajAra hajAra devA adhiSThAyaka hoya che. (jenA darzana)
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 26-aSTApada-svarUpa 61 devaccha'de pratiSThitAH pratimAstatra nirmalAH / RSabhasvAmimukhyAnAM caturdizatiraItAm // 5 // patimAH svasvasa sthAnA mAnavadharAstu tAH / sAkSAdiva svAminA bhAsaH zaileSIdhyAnavartinaH // 6 // AgaLa kahelA devachaMdanI upara zailezI dhyAnamAM vatatI hoya tevI dareka prabhunA pitapotAnA dehanA mAna jevaDI ne pitapetAnA dehanA vaNuM (raMga)ne dhAraNa karanArI, jANe dareka prabhu pote ja birAjamAna hoya tevI kASabha Adi covIza ahaMtanI nirmala ratnamaya pratimA racIne sthApanA karI. tatra SoDaza sauvarNA lAjavartasamadvaye / dvau sphaTikau dve vaiDye dve ca raktamaNimaye / / tAsAM cAItpatimAnAM sarvAsAmapijavire // 7 // temAM soLa pratimA sanAvanI, be rAjavaNa (zyAma) ratnanI, be sphaTikanI, be (lIlA) vaiDUryanI ane be raktavarNanI (pUrve be, dakSiNe cAra, pazcime ATha ne uttare daza) ema cavIza pratimAo besArI devacchada upara ujajavala ratnanI vIza ghaMTAo zAmaraNa racI. aSTApadasya zikhare maNimANikyabhUSaNam / naMdIzvarasya caityAnAM pratispardina' pAvanam // 8 // caitya bharatacatrimAt AjJAnusAra kAritam / tena vAI kI ratnena yathAvidhi pramANataH // 9 // aSTApada parvatanI upara maratakanA mukuTa-maNi jevA tathA naMdIzvarAdine cityanI spardhA kare tevuM pavitra evuM te citya bharata mahArAjanI AjJA thatAM tatkALa sarva kaLAnA jJAtA evA vAddhakI ratna (sthapati zilpIe) vidhi pramANe banAvI ApyuM. cakriNA daMDaratnena zaMgANi ca cheditAni / RjustabhavasthitatvAt manujA naivArohanti // 10 //
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ haansndhaahaar'iir'i-oy'aa parvatamekhalA iva seopAnAnyaSTau ca kRtaH / yojanamekamuccAni tenASTApadaH prasiddhaH // 11 // tataHprabhRti zailo'sau nAmnASTApada ityabhUt / bharata cakavartIe daMDaratna vaDe te parvatanA dAMtA pADI nAkhyA. tethI saraLa ane uMcA staMbhanI peThe e parvata lokone na caDI zakAya te thaI gaye-pachI mahArAjA e parvatanI pharatI mekhalAo jevA ane manuSyothI ullaMghana thaI zake nahi evA ekeka ejanane aMtare ATha pagathiyAM banAvyA. tyArathI te parvatanuM nAma "A " 5.yu. " triSaSTizalAkA puruSa parva" (1) sarga 6 4 561 thI 136 adhyAya 26-aSTApada svarUpa (cAlu) zrIvizvakarmA uvAca caturvizatijinacaitya zatArddha ca dvayAdhikam / dvayadhikasaptatistathA kAryA zatamaSTottaram // 1 // jagatyAM ca tathA proktA maMDapaM ca tathava ca / samAsaraNamaSTApadaM mayA prokta suvistaraiH // 2 // zrI vizvakarmA kahe che covIza jinAyatana; bAvana jinAyatana, bahetara jinAyatana ane eka ATha jinAyatana ane tenI jagatI ane maMDapanuM paNa meM kahyuM che; have samavasaraNa ane aSTApadanA svarUpa vistArathI kahuM chuM, nAradovAca vizvakarmA svayaM devo vizvakarmA jagatpatiH / jinAlaya katha deva ! aSTApadasya lakSaNam // 3 // tanmadhye devatAsthAna caturdikSu jinAstathA / tad bhramairdevatAmAna padamAna kathaM prabho ! // 4 // nAradajI kahe che te vizvakarmA ! Apa svayaM vizvanA kartA jagatpati deva che. jinAyatane ane aSTApadanA lakSaNo mane kahe. tenI cAre dizAmAM jina devonAM sthAna ane pharatA devasthAnanA padanA mAna mane he prabhe, kahe.
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizvakarmA uvAca adhyAya 26 - aSTApada-svarUpa pracima aSTApada 303 aSTApadaMtakSa dezana jagatyeordhva ca zAlAyA garme ca devatApadam / dvArasya dvAramAnena staMbha kuMbhodu baram // 5 // prAsAdasya samaM jJeyam sapAda sArddhameva ca dviguNaM vAtha kartavyaM maMDapasamasUtrataH // 6 // prAsAdA aSTabhadraM ca vAmadakSiNato'pi vA / maMDapagarbha sUtreNa kartavyaM zubhamIpsitam // 7 // 463 zrI vizvakarmA kahe che. jagatInI uparanI (aSTApadanI) zAlA devanA garbhagRhanA pade karavI. thAMbhalA kuMbhIne udumbara te sadvAranA mAne rAkhavA. prAsAdanA jeTale savAye doDho ke bamaNA maMDapa karavA te zubha jANavu, mULa maMdiranI DAbI jamaNI
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha tarapha aSTabhadranA prAsAde karavA. te tenA garbhasUtrane anusarIne zubha Icchita phaLanI kAmanA vALAe maMDapa karavA. bhUmizca bhUmimAnena caturiyutaM zubham / aSTabhAgairiSTairvA nikhArtha dvAdazo'pi ca // 8 // prAsAdamAne pratimA kartavyA zubhamIpsitam / bhadre bhadre rAjasenA vedI sukhAsana zubham // 9 // A prAsAdamAM eka bhUmi upara bIjI ema majalAe mAnathI karavA ane tene prAsAda cAre tarapha dvAravALe kare te zubha jANavuM. te prAsAda ATha bhAga, saLa bhAga, daza bhAga, bAra bhAga (ke vIza bhAga)nI vibhakti kara. prAsAdanA pramANathI pratimAjI karatA te zubha jANavuM. prAsAdanA bhadra bhadra rAjasenaka vedikA mAsanapaTTA sumAsana (4Asana) 42pA. ekavaktro trivaktro vA caturvaktrastathaiva ca ekavaktre ca kartavyA mukhe caiva trizAlikA // 10 // caturdikSu caturvaktra tasyAgre maMDapaH zubhaH / A aSTApada prAsAda eka mukhano-traNa mukhane, ke cAra mukhano kare. eka mukhanA prAsAdane AgaLa trizAlikA karavI. cAra mukhanA prAsAdane cAre dizAmAM tenI AgaLa maMDapa karavA te zubha che. tadargha ca na kartavya zAlAvedhaH prajAyate // 11 // paTazAlApravezena dRzyate yasya vAstuSu / svAmisukhamAcAryazca pUjA na labhyate naraiH // 12 // tasmAtsarva prayatnena kartavya ca pUjAgamaiH / tatkRta ca zubhaM jJeya' sarvakAmaphalapradam // 13 // putra pautra pravardhante prajArAjJajayAvaham / ............................ // 14 // 2 dvAdazAMzairjinaistathA-pAntara.
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 26-aSTApada-svarUpa 465 - -- - -- ................ ................... / rAjasena tathA vedI Asana matavAraNam // 15 // ilikAtauraNairyuktaH zAlA pUritaH zubhaH tanmadhye ca mahAmerucaturdikSu jinezvaram // 16 // prathamArcA pramANena dvicaturaSTadimitAH / dRSTistu dRSTimAnena stanAnta vA zubhaM bhavet // 17 // - - .. para sa - - aSTApada darzana .... .. . ... ..........anuvAda 11 thI 143)
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpAva-uttarArdha aSTApadanA cAturmukha (maMDapa)ne rAjasenaka vedikA AsanapaTTa kakSAsana karavA. zAlI-AgalI cekIne IlikA raNayukta suzobhita karavuM. tevA prAsAdanI madhyamAM mahAmeru jevI vedI para cAre dizAe jinezvara padharAvavA. pahelA AgalA bimbanA pramANanA pUrvAdi dizAmAM krame be, cAra, ATha ane daza ema vIza jina biMba sthApana karavAM. te sarvanI daSTi samasUtramAM eka rAkhavI agara sarva pratimAnA stanasUtra ekasUtramAM rAkhavA. tena mAnena kartavyamadhAsthAnena naMdati ? Ama samasUtranA mAnathI rAkhatAM nIcenI gAdI caDAvavI. padaM ca padamAnena padaM padAnusArataH ? // 18 // ekabhUmirdvibhUmi tribhUmiLa kRta zubham / AdipadAnumAnena kartavya bhUmimudayam // 19 // tavaM zRMgamutsedha jaTAyAM tatprakalpayet / tadUrve UruzRMgANi aMDakaiH kalazairyutam // 20 // iti aSTApada / / padanA mAne pade rAkhavA, padanA anusAre pado rAkhavA. padanA mAnathI eka bhUmi ke be bhUmi ke traNa mine prAsAda kare te zubha che. mukhya Adi padanA mAne uparane bhUmine udaya rAkho. tenA upara zaga caDAvI jaTAnI kalpanA jevuM zikhara karavuM. tenA uzRMge aMDake-kaLaza yukta prAsAda kara. pa ri aSTApada | itizrI vizvakarmAkRte jJAnaprakAzadIpArNave vAstuvidyAyAM aSTApada lakSaNAdhikAre SaDvizatitamo'dhyAyaH // 26 / / ItizrI vizvakarmA viracita jJAnaprakAza hISANujanA vAstuvidhAnA aSTApadalakSaNAdhikAra para zipavizArada prabhAzaMkara odhAbhAI samapurAe racelI zipaprabhA nAmanI bhASATIkAne chavvIza apAya (26)
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprakAzadIpArNave uttarArdhaH atha jJAnaprakAza dIpArNave merugirisvarUpam tathA naMdIzvaradvIparacanA // saptaviMzatitamo'dhyAyaH 27 // // atha merugirisvarUpam // zrIvizvakarmA uvAca vRttAkAro merugiriH zAlabhadrabhUsthitaH / suvarNavarNo meruzca nIlavarNAsya cUlikA // 1 // naMdana prathame kade topari seminasam / zeSa ca paMDakavana cUlikA tasyopari // 2 // cUlikopari kartavyaM zAzvatajinacaityakam / zrI vizvakarmA megirinuM svarUpa kahe che. megiri goLa AkAre che. nIce prathama bhadrazAla bhUmi para te sthita che. merune varNa senA jevo (sAmAnya rIte samanasa pItavarNa, paMDakavarNa, raktavarNa matAntare kahyo che). Upara cUlikAne nIlavaNuM kahyo che. prathama kaMda rUpe naMdanavana che. te upara caDatAM semanasavana Ave che. tenAthI upara caDatAM bAkI upara paMDakavana Ave che (jyAM prabhujIne janmAbhiSeka thAya che). te upara cUlikA Ave che. cUlikAnI Teca para zAzvata jinatya AveluM che. pUrva dakSe zvetavarNA'parottare raktavarNa kA // 3 // pUrvAdikramayogena siddhizilA paMDopari / zilA ca dhanuSAkArA janmAbhiSekastatra ca // 4 // paMDakavanamAM pUrva ne dakSiNa dizAnI vetavarNanI siddhazilA che. pazcima ane 'uttare rakatavarNanI siddhazilA che. ema pUrvAdi zilAe te siddhazilA kaMDakavana
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 bhAnaprakAzadIpArNava-uttarArdha TRA Hassimar RaJ Hama AamineRMAlamund. TOSATARA NEET moyasa. MA ADS ALL TEYEXXATHEROENDRA ETTER RAMA -- - - - - A Hett. MERUGIRO. nikopari mekiri taLa ane darzana
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 27 - merugiri tathA naMdIzvaradvIparacanA dhyeA para che. te zilAone AkAra dhanuSAkAra che (te si`hAsana gAdI tarIke jANavI). pUrva pazcima e ema khambe zilA che. te siddhazilA 52, prabhuno janma thAya tyAre tyAM idro temanA janmAbhicekano utsava kare che. have mAnapramANa kahe che. fararia vizAMzaka se manasam pAMDuka ca kalAMzena pratimAmAne cUlikA // 5 // urdhva vyAsaH trizAMzena adhava paMcatriMzakaH bhAvameroH kalpitAMzA kSetramA na yeojayet // 6 // 469 have megirinumAna pramANu sthApatyanI STie kahe che. nIcenu noMdanavana traNa bhAganuM UMcuM (temAM kazu pIThanI AkRti karavI), te upara vauza bhAga ucAImAM sAmanasavana Ave, tenA para seALa bhAganu uMcu' paDakavana Ave ane pratimAnA pramANathI cUlikAnu' pramANu rAkhavuM (pratimAnA be hAthanI paheALAIthI kAMIka vizeSa). uparano vyAsa pAMDuka trIza bhAga vistAramAM ane nIceno pAMtrIza bhAga jANavA. A bhAva merunI sthApatyanI kRtinu' jANavuM. jaina graMthAmAM kahelA kSetrapramANanuM sevana karavuM kArya kSetre mahu azakaya che.1 caturdizi jinageha seomanasavane sthitam / fafafa zakraprAsAdA vApI sajalapUrNakA // 7 // sAmanasa vananA krUratA cAra dizAmAM jina bhavana karavAM. vidizAmAM cAra IMdrAnA prAsAdo jaLapUrNa vAveAhita karavA. 1 jainagraMthomAM ApelA pramANunA saMbadha kAryakSetranI sulabhatAne badhakartA che. tethI sAmAnya rIte sthApatyanI daSTie ahI bhAga pramANa kahyA che. pratimAnA pramANathI dvAranI STi rAkhI bAkInA gAdInA ane se|manasane pAMDakavana nIce karNe pIDe tarIke nadanavananI kalpanA karavI. vistAramAM te pratimAnA meLathI purALa buddhimAna zilpIe nakkI karavA. A prAr prAsAdamAM karavAnA merunI racanAnuM navuM; bAkI aMjana zaLAkAdi kriyA agara je vizeSa dravya vyaya karIne mATA svarUpamAM meranI racanA karavAnI hAya tA te upara manuSyAne caDavAnA sAdhAraNa pagathiyAMnI sagavaDa vagerenI vyavasthAvALA meru karavA joIe. jyAre uparakta mAnapramANuthI sthULa pramANu rAkhavAnI pharaja paDe che. tyAre sAmanasaka pAMDakavananA vistAra vadhu rAkhave paDe che. AthI doSa mAnI levA nahiM. 1
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ Waanmndhaahaar'iir'-gh vane nadane ca kAryAzcaturdizi jinagRhAH vidizi zakramAsAdo vApI ca jalapUrNa kA // 8 // jineMdramAsAdAntare dikkumArI-kUTAni ca / tatrakUToparikukSau IzAne balakUTakam // 9 // naMdanavananI cAra dizAomAM jinamaMdira ane vidizAmAM IdranA cAra prasAde karavA, temAM pharatI jaLapUrNa vAvo karavI. jina cetyane IMdra prasAdanI vacce AMtare ekeka digbamArInA kUTa TekarIo AvelI che (ema kula ATha phUTa che). te phUTaparvatanI TekarI para ekeka derI karavI (dikumArIne rahevAne). ATha phUTa uparAMta IzAna keNumAM eka balakUTa vizeSa karavuM (IzAnamAM IMdrabhavana, pachI balakUTa, pachI digmamArI phUTa ane pachI uttara dizAnuM caitya ema krama). meruzca parvatAkAro guhAkSAdibhivRtaH / adhobhAge pazupakSI bhavyajIvAstathopari // 10 // naMdanasya adhobhAge mahAnado bhadrazAlakam // parivuM mejiri.......... ?? tihAra megirine pharatA parvane AkAra-Tekasa guphAo araNa vRkSo pharatA karavA. nIce pazupakSyAdi ane te para bhavya jIve che. naMdanavana je karNa pIThanA rUpanuM nIce karavAnuM tenI pharatI nIce khAI mahAnadI svarUpa karavI. maMdiranI jamInane bhadrazAla svarUpa mAnavI, Iti megiri svarUpa. atha vIja-dIpa-nA vizvakarmA uvAca atha naMdIzvaro dvIpaH dvipaMcAzaccakUTavAn / kUTopari caturmukha caitya caturikam // 1 // caturdizi caturgirirajanaHzyAmavarNakaH / zrI vizvakarmA naMdIzvaradvIpanI racanA kahe che. naMdIvara dvIpamAM bAvana phUTa patenA che. pratyeka phUTa upara cAra mukhanA cAra dvAravALA caitya che. cAre dizAmAM zyAmavarNanA cAra aMjanagiri AvelA che.
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 27- meDagiri tathA maMdIzvaradvIparacanA aMjanasya caturdizi dadhimukhAkhyaH parvataH // 2 // pratyeka ca vidizAyAM dvau dvau ratikarau girI evamaSTa ravikarA caturdadhirekAjanaH // 3 // 000 .000. naMdIdhIvenA. NANDISWAR DWIR naMdIzvara dIpano racanA ta o naMdIzvara dvIpa. 401
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 jJAnaprakAzadIpANa-uttarArdha trayodaza girayazca caturdizi ca parvatAH evama janasamUhaH syAd dvipaMcAzacaturdizi // 4 // cAre dizAe Avela cAra aMjanagiri che. pratyeka aMjanagirinI cAre dizAe ekeka ema cAra dadhimukha parvata AvelA che. pratyeka vidizAmAM babbe babbe ratikara parvate AvelA che. evA ATha rAtikara parvata-cAra dadhimukha parvata ane vacalo madhyane aMjanagiri parvata maLI kula tera parvata che. pratyeka aMjanagiri cAre dizAnA teranA samUhamAM madhyamAM Avela che. evA cAre taraphanA aMjanagirinA samUhanA kula maLIne (1344=12) bAvana phuTa thAya. pratikUTopari caityaM caturi suzobhanam / samastabiMbasaMkhyA ca dvizatAdhikamaSTakam // 5 // iti naMdIzvara dvIparacanA pratyeka phUTa upara cAra dvArathI zobhatuM ekeka citya che. badhA maLIne jina bionI saMkhyA baso AThanI thAyara (tera teranA cAre dizAnA samuha vacce meru parvata Avele che). iti zrI vizvakarmAkRte jJAnaprakAza dIpAve vAstuvidyAyAM meru-naMdIzvara ___ svarUpalakSaNAdhikAre saptaviMzatitamodhyAyaH // 27 / / itizrI vizvakarmA viracita jJAnaprakAza dIpArNava vAstuvidyAne meru ane naMdIzvara svarUpa para zi95 vizAra prabhAzaMkara oghaDabhAi semapurAe rIlI zi95prabhA nAmanI bhASATIkAno sattAvIza adhyAya (27), 2 uparokata Apela pATha sthApatyanI racanAnI dRSTie che paraMtu jaina darzanazAstromAM biA saMkhyA nIce pramANe ApI che. A naMdIzvara dvIpanA madhyanA padomAM jaMbupa-samudrAdi dvIpanA ATha valovALI racanA karavI. temAM madhyamAM jabuddIpanI vacce meranI racanA karI cAra zAzvata jinamUrti padharAvavI. sthApatyanI daSTie upara kahelA 1344=para phUTa x 4=308 ema basa ATha bilba sthApana thAya che te barAbara che. paraMtu madhyanA mesanA cAra zAzvatajina bio gaNatAM kula 212 basebAra bimbanI sthApanA thAya. zAstrokata varNanamAM ekeka giri caitya upara mukhadvAranA 124 bimba padharAvelA kahyA che. tevA bAvana giri upara 1244para6448 cha hajAra cArase aDatAlIza bimba saMkhyA badhI maLIne naMdIzvara dvIpa uparanI kahI che. A tamAma prabhunA nAme zAzvata jina paikInA ja che. temAM koI vIzI padharAvavAnI hetI nathI. Ama zAstrokta varNanamAM A pratyeka giri cityane cAre tarapha cAra mukha maMDapa ane tenA AgaLa prakSA maMDape che tema kaheluM che. eTale pa244208 base ATha maMDapa * ane baso ATha prekSA maMDapa thayA. keTalI vizALa bhavyatA!
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadarzana pariziSTa (1) atha jinamAsAda AyatanAdi kathyate zrI vizvakarmA yAca jinAgre catuSkikA bhukAgre gUDhamaDapaH gRhasyAgre catukikA tadane nRtyamaMDapaH // 1 // zrI vizvakarmA kahe cheH jina prabhunA prAsAda AgaLa (bahAra khullA cokamAM) samavasaraNa karavuM. mULa maMdiranA zukanAza eTale DoLI maMDaya AgaLa gUDhamaMDapa karo ane gUDhamaMDapa AgaLa (cha nava) cekIo karavI, tenAthI AgaLa nRtya maMDapa kare. prathamapAsAdamAne zatAgre cASTasaMyutAH rAzIrtisitta: zatA ra aa i 2 che. caturviMzati jineMdrA bhApita vizvakarmaNA / jyeSTamadhyakaniSThaM ca trividha mAnamuttamam // 3 // mULa prAsAdanA mAnathI pharatI ekaso ATha devakulikAo mULamaMdira sAthe karavI temaja corAzI thA bahotera devakulikAo tathA bAvana devakulikAo ane vIza devakulikAo mULamaMdira sAthe karavAnuM zrI vizvakarmAe kahyuM che. tevA jayeSTha madhyama ane kaniSTha evA traNa prakAranA mAnanA prAsAde uttama jANuvA. e rIte pAMca prakAre jinAyata karavAnuM kahyuM che. paMcaviMzati vistAra aSTAviMzati mukhAyate bhAgai lopayetkarNa' caturazIti jiNAlayaH // 4 // vizaviMzakatekSetre pRSThe catvAriMza mukhAyate / jiNamAlAstathA nAma sarva kalyANakArikA // 5 // 1 rAzI jinAyatana bIjA prakAre pAchaLa ekavIza, bAjumAM bAvIza bAvIza ane AgaLa aDhAra devakulikA ane mukhya maMdira maLIne kula corAzI jinAtana thAya. bAjumAM mATI derIo karavAne mahAdhara kahe che te devakulikA nAnI saMkhyAmAM gaNavI ane cAra garbhe bahANuka karavA tevuM rAzI jiNAlayane chaNamAlA nAme jANavuM. rANakapuranuM dharaNI vihAra prasAda e A prakAranI kRti che. ekaseATha jinAyatana buddhimAna zilpIe yuktithI goThavI levuM,
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 zAnadArIpArlA-ttarAI - - - | 20 2 | 2 | ha | | ha | ro . IT LEED IIIII TITL pacIza bhAga pahoLAI ane aThThAvIza bhAga uMDAI laMbAInuM kSetra karavuM, tenA cAra khuNAnA aneka pada lepavA (eTale cAre khUNe khAMcA paDe). vizavIza AgaLa pAchaLa devakulikAo ane bAjumAM vIzIza devakulikAo (cAra mahAdhara
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa / jinaprAsAra-mAyatanAdi 475 sahitanI) karavI. madhyamAM eka ane aMdara cArakhuNe cA2 maLI kula corAzI jinAyatane (cAre bAju madhyamAM balANuka karavA) Ama sarva kalyANa karanAra evuM "jikumAla" nAma jANavuM. vAmadakSe catustriMzadaSTAne navapRSThataH / mUlapAsAdasaMyukte varNasaMkhyA jinAyatam // 6 // bAvana jinAlayanI racanA: mukhya maMdiranI DAbI jamaNI tarapha sattara sattaraH AgaLa ATha ane pAchaLa nava devakulikAo mULamaMdira sahita bAvana jinAyatananI racanA jANavI vAmadakSe ca paMcAzat pRSThe rudro'grato daza / mUlapAsAdasaMyukta dvisaptatirjinAyatam / / 7 / / bahetara jinAyatananI racanA kahe che. mukhya maMdiranI DAbI jamaNI bAjumAM paccIza pacIza ane pAchaLa agiyAra ane AgaLanA bhAgamAM daza devakulikAe tathA mukhya maMdira sahita kula bahotera jinAyatananI racanA jANavI. agrapRSThadvayovidha caturvizAyata khalu / aSTASTa saptakulikA sahita mUlamaMdire // 8 // covIza jinAlaya be prakAre thaI zake. mULa maMdiranA AgaLa agara pAchaLa paNa devakulikAo thAya. temAM traNa bAju ATha ATha agara pAchaLa kare te sAta (AgaLa ATha ATha kare te eka vadhArAnI derImAM sarasvatI sthApana karavAnuM anya graMthamAM kahyuM che.) A pAMca prakAranA jinAyatamAM kayA kayA jilatIrthaMkara padharAvavA bAbata vicAraNIya che. evItha jinAyatanamAM vartamAna kALanI vIzI padharAvavI. bAvana jinAyatamAM vartamAna , kALanI ane atIta (gata) vIzIo maLI 48 prabhujI ane cAra zAzvata jina maLIne bAvana prabhu padharAvI zakAya. bAvana jinAlaya e naMdIzvarajIpanA pratIka rUpa che. bahetara jinAvatanamAM atIta (thayelI) vIza, vartamAna cevIza ane anAmata (bAvI) covIza maLI 72 bahetara jinaprabhu padharAvI zakAya. cerAzI jinAyatanamAM traNekALanI covIzInA 72 prabhujI ane cAra zAsvatAnA bAra prabhujI maLI rAzI prabhu padharAvI zakAya. ekaso ATha jinAyatanamAM traNe kALanA 72 ane vItha viharamAna ane zAzvatA seLa maLI 108 padharAvI zakAya. A ja pramANe padharAvavA joIe evo Agraha na hoya. paraMtu vyAvahArika goThavaNa A rIte yogya gaNAya. pachI te ekathI vizeSa nAmanA tIrthaMkaranI pratimAjI paNa padharAve che. vaLI akeka devakulikAmAM traNa traNa ema tragaDAne meLe pratimAjI padharAvavAnI prathA che, temAM traNe kALanA pratimAjIo ane vIza viharamAna ane cAra zAzvata jina pratimAjIne meLa karIne besAravA prayatna kare che.
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ zArAvAhIkaftha-vAI yadi sthAna mAnAzraye nyUnAdhikya devakule / pArtha pRSTAgrasakhyena tatra doSo na jAyate // 9 // kadAca sthAna jagyAno Azraya jANIne paDakhAnI derIo AgaLa pAchaLa vadhAravI paDe agara temAM ochA vadhu karavuM paDe te tene deza na jANu. jo ke kula saMkhyA te 84, 72, 5ra ke 24 meLavavI. agrataH pRSThatazcaiva vAmadakSiNato'pivA / jineMdrAyatanaM caiva padavedha vivarjitam // 10 // prAsAdasta bhakarNAnAM vedhadvAreSu varjayet prAsAdamaMDapAnAM tu garbha kRtvA sukha vaheva // 11 // corAzI, bahetara, bAvana ke covIza jinAyatananI devakulikAo karavAmAM maMdiranA AgaLa pAchaLa ke paDakhe ke badhI bAjumAM padane vedha na Ave tema karavuM (vedha tajavo). prAsAdanA staMbhe ane khuNAone vedha dvAramAM na Ave tema karavuM. te mULamaMdiranA dvAramAM paNa vedha na Ave tema karavuM. te sarvamaDapa ane prAsAdanA garbhathI anusarIne karavAthI sukhane ApanAra jANavuM. adhure kRSi kSArma T... devakulIgarbha gehe brahmagarbha na lopayet // 12 // brahmagarbha yadi lupte vedhadoSo mahadbhayam / kvacit pArzvagarmalope tatra doSo na vidyate // 13 // jinAyatananA nAnA pada para zikhara karavAmAM paDakhAno garbha...paraMtu devakulikAnA garbhagRhanA zikharane ubhe brahmagarbha kadI na lopa. je brahmagabha lope te vedhadeSane bhaya upaje paraMtu kadAca (nAnA padanA kAraNe) paDakhAnA garbha lopAya te tene deza.... jinAyata zubha kArya sarvahiM muzilpibhiH vAstujJAne svataH siddhaH vAstuvettA devasabhaH // 14 // vAstu zAstramAM pote siddha thayelA jJAnavALA ane vAstunA jANavAvALA deva rUpa evA sarva kaLAnA jANakAra tevA sArA kuzaLa zilpIe AvuM aneka guMce vALuM jinAyatanuM kAma buddhi ane tarkathI karavuM.
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTha | jinaprAsAda - AyatanAdi zAstravihinApavAdena kathyate munipuMgavaiH / guNadoSau ca vijJAya zilpI kurbati buddhimAn // 15 // kadAca kAI samaya kAraNasara apavAdarUpa zAstra vihina mArga RSimuniee kahyA hoya te tenA guNadoSa jANIne buddhimAna zilpIe tevuM kArya karavuM, kavacit zAstravihinaM tu yadi karmajJadhImatAm / karmaThe kuzale tasmin vedhadoSo na jAyate // 16 // vAstu karmanA buddhimAna kamaMDanA jJAtA evA kuzaLa sthapatine je kadAca evA saMjogAmAM aNuchUTake zAstravihina mAge javuM paDe te te veSadoSa na jANavA aliMda talabhUmyucca devakulIbhuvastalam / praNAlaM kArayeddhimAna pUrvatAgrabhAgata || 17 // 477 ahIM parasALa-cAkInI bhUmi taLa karatAM devakulikAnA garbhagRhanuM bhUmitala uMcu` rAkhavuM ane teneA DhALa AgaLa pUrvamAM khuptamAna zilpIe rAkhavA. guNA bahavo yatra doSa ekeo bhavedyadi / guNAdhikaM cAlpadeoSaM kartavyaM nAtra saMzaya // 18 // je sthApatya kAmamAM ghaNA guNeA hAya ane koi ekAda doSa hoya te te doSa gaNAtA nathI. tevA adhika guNavALA ane alpadeSavALAM kAryAM nirdoSa che tema jANavuM. temAM saMzaya na karavA. agnikuMDamAM jaLakhinduenI sthiti jevuM te jANavu. aSTApada samAsa zikharaM merumAnakam / kRte bhAvakalpAMza kSetramA na yeojayet // 19 // aSTApada, samavasaraNa ke mezikharane zAstramAM kahelA emanA mAnapramANu pramANe karavAnuM azakaya hoya te na karavAM. paraMtu tenA vyavahArU kalpitabhAgathI bhAva dekhADavA. / vrukSAe~va / /
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 jJAnaprakAza dIpAva-uttarArdha jaMbudvIpamAM bharatakSetranA jaina tIrthakaronI atita-bhata), vartamAna ane anAgaMta (bhAvi) covIzIonAM krama, nAma ane lAMchana jaMbudvIpe bharatakSetre vartamAna covIzI krama tIrthaMkara lAMchana krama tIrthaMkara lAMchana gheDe . 1 RSabhadeva pAThI 13 vimalanAtha parA 2 ajitanAtha hAthI 14 anaMtanAtha sIMcANe pakSI 3 saMbhavanAtha 15 dharmanAtha vaja 4 abhinaMdana vAMdare 16 zAMtinAtha haraNa 5 sumatinAtha kauMca pakSI 17 kuMthunAtha bakaro 6 padaprabhu kamaLa 18 aranAtha naMdyAvata 7 supArzvanAtha svastika 19 mallinAtha kaLaza 8 caMdraprabhu caMdramAM 20 munisuvrata kAcabo 9 suvidhinAtha magara 21 neminAtha nIlakamaLa 10 zItalanAtha zrIvatsa 22 neminAtha zaMkha 11 zreyAMsanAtha geDe 23 pArzvanAtha 12 vAsupUjaya pADe 24 mahAvIra prabhu siMha jaMbudvIpe bharatakSetre atita (bhA) covIzI pADo geMDo zrIvalsa meghara caMdramAM svastika 1 zrIkevalajJAna siMha 2 nirvANa sarpa sAgara zikha 4 mahAyaza nIlakamaLa 5 vimala kAca 6 sarvAnubhUti kaLaza 7 zrIdhara naMdyAvartA 8 zrI datta eka 9 dAmodara haraNa 10 sutejA vaja 11 svAmInAtha bAjapakSI 12 munisuvrata varAha 13 zrIsumati 14 zivagati 15 astrAga 16 namijhaMga 17 anila 18 yadhara 19 kRtArtha 20 jinezvara 21 zuddhamati 22 zivaMkara 23 myAnaMdara 24 saMprati kamaLa kacapakSI vAMdarA ghaDA hAthI paDI
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 suradeva 3 supArzva 10 pariziSTha | jinaprAsAda - AyatanAdi jabudvIpe bharatakSetre anAgata (bhAvI) cevIzI 13 niSThAya 14 niSkulAka 15 nima 16 citragupta padmanAbha 4 5 sarvAnubhUti dU devazruta 9 uddaya . peDhAla 9 peTTIla 11 12 svayaM prabha 10 zatakIrti sutrata ama 1 sIma dhara 2 sugama dhara 3 mAhu 4 sumAre p sujAta huM 7 svayaM prabhu RSabhAnana ana tavIya siha sapa zakha nIlakamaLa suraprabha vizALa kA kaza noMdhAvata makarA haraNa vA AjapakSI varAha 23 24 bhakRta vIza viharamAna (mahAvideha kSetramAM vartamAnakALamAM vicaratA) vRSabha hAthI haraNa vAMdarA 17.samAdhi 18 savara 19 20 21 sU caMdra siDa hAthI gheADA sUrya 22 yazeAdhara vijya malli zrIdeva ana tavIya 16 17 11 vAvara 12 caMdrAnana 13 caMdramADuM 14 bhujaMgadeva 15 Izvara nemiprabha vIrasena 18 mahAbhA 19 caMdradevayazA 20 ajitIya pADA meDA zrIvatsa mAra caMdramA svastika 1 RSabhAnananadI 2 caMdrAnanacaMdra 3 variSaNasUrya ke pATI 4 va mAnasiMha kumaLa kaucapakSI vAMdarA gheADA hAthI peThIyA zakha vRSabha phaLa kamaLa caMdra sUrya 49 vRSabha hAthI caMdramA sAthIyA nIcenA cAra zAzvata jIna suprasiddha che. temanAM A nAme dRza kSetranI daza cAvIzIemAM ane viharamAna jinamAM avazya labhya thAya ja che. zAzvatajina lAMchana
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaprArA rI - pU. AcArya vijadayasUrijI ane zrI vijayanaMdanasUrijInI yAdI pramANe zAzvata jInane lAMchana nathI. amadAvAda zAMtinAthajInI piLamAM bheMyarAo cAmuane zAtA che. tene ekene lAMchana ja nathI. te rIte rAjasthAnamAM paNa eka sthaLe teoe tema joyeluM che. ja A eka e va. che pAmo ke Ritte A rIte mo cArita te Inle ga. sidacara jinatIrthakarone pAMca kalyANa ke nIcenI vigate heya che. 1 vana kalyANaka-vakamAMthI mAtAnI kukSamAM padhAratAM. 2 janma kalyANaka janma samaye prabhune merU parvata para i utsava kare che. 3 dIkSA kalyANaka-saMsAra legane dIkSA utsava. 4 kevaLajJAna kalyANaka-dIkSA tapanA aMte zreSTha jJAnanI prAptI thayA pachI samaja saraNa para besI dezanA Ape che. 5 mekSa kalyANaka zarIra tyAga-dehotsarga
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sahs d pariziSTha | jinaprAsAda - AyatanAdi vartamAnanA caiAvIza tIrthaMkarAnI gaNadhara saMkhyA 1452 gaNadhara 4 13 vimalanAtha gaNudhara 14 anatanAtha 15 dharmanAtha 16 zAMtInAtha 17 kuMthunAtha 1 RSabhadeva 2 abhinaMdana 3 sabhavanAtha 4 abhinaMdana 5 sumatinAtha padmaprabhu 7 supArzvanAtha 8 caMdraprabhu 9 suvidhanAtha 10 zItalanAtha 11 zreyAMzanAtha 12 vAsupujya 3 erI sovaNI raphta 18 nAya vaLaze. 37 vasamu ramata mupUjya.35 92 "" "" "" 37 "" 77 AAA "> yuyuta sudhAya vatI, dhapirapUra senava sa sITI vA 95 101 116 100 107 5 93 88 81 9; InK suryo rmasiya suvI kAvAra 2 Pos. hokAramAM vaNu pramANe caitrIzI 18 aranAtha 19 mallInAtha 20 munisuvrata 21 minAtha-temanAtha 22 nemanAtha-nimanAtha 23 pArzvanAtha 24 mahAvIra kama ent r "" kh. "" "" "" "" "" "" 39 "" >> * DrAnsa 57 pa xx 3 rUpa 33 28 18 17 11 CU 11 11 sa OMkAra paMcaparameSThI ahuta zveta siddhata AcAya -pIta-upAdhyAya lIlA sAdhu zyAma varNa
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ * jJAnaprakAza dIpArNava- uttarArdha cAvIza tirthaMkara bhagavAnanA caudase bAvana gaNadhara che. A gaNadharanI mUrtie paTa rUpe pAlItANA Agama maMdiramAM che. paraMtu vizeSe karIne temanA pagalAMnI AkRti paTa rUpe karela jovA maLe che sahastrakUTAMtagaeNta 124 tIrthaMkaranI racanA 720 pAMca bharatakSetra ane pAMca airAvata e daza kSetranI atitavamAna ane anAmata. e traNanI traNa traNa ceAvizinA 720 tIrthaMkarA nicenI vigate. chara jaMbudvIpa bharatakSetranA atita vartamAna ane anAgata chara ghAtakIkhaDe pUrva bharatakSetranA 72 dhAtakIkhare pazcima bharatakSetranA 72 puSkarAdha pUrva bharatakSetranA chara puSkarA dvIpA chara ja budvIpe airAvatakSetre 72 ghAtakIba De pUrva airAvatakSetre 72 ghAtakIkha De pazcima airAvatakSetre pazcima bharatakSetra 72 puSkarA dvIpe pUrva airAvatakSetre 72 puSkarAkrIpe pazcima airAvatakSetre 720 A sAtase vIza prabhujInA nAmeA jainagraMthamAM ApelA che, 160 mahAvideha utkRSTa kALe dhAtakIkha'DanA ghAtakIkhaDanA pUrvAdha nA pazcimAdha sara kara jamuddIpe 24124124 nI traNa cAvIzI 24+4+4 nI traNa cAvIzI 24+4+24 nI traNa neAvIzI 242424 nI traNa cAvIzI 24+4+24 nI traNa cAvIzI 242424 nI traNa ceAvIzI 242424 nI traNa caivIzI 24+4+4 nI traNa cAvIzI 2424+4 nI traNa cAvIzI 24+24+4 nI traNa covIzI 32 + puSkarA pUrvAdha 32 + + puSkarA pazcimAdha ra + kula 160nA nAme jaina graMthAmAM ApelA che. 325 maLI kula 160 prabhu 20 viharamAna tItha karI 120 bharatakSetranI vamAna cAvIzInA 24 tIrthaMkAnA pAMca pAMca kalyANakanI 2445=120 mUrti ja zAzvatA tItha karA 1024 kula ekahejAra cAvIza tIrthaMkarAnA cAre bAju 256, 256 prabhunA ubhA paTTa AkRtinI racanA karIne karavI. temAM pratyeka bAju ekeka mATI zAzrvata jIna pratimAnI mUrti (ane te parikara sahitanI) karI krUratA nIce upara ne khAjumAM pratimA nAnI nAnI karavI.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ affay | TITTE- I f 33 AMMQAMAMMAL iye mm alllittu paattiyAAAIGIRAAL ityvlm vttivttil illlp plllm vaittuk kaattu ' . iCENTEE EEE IA plee TNPDSPrraak HICHO EpE paattm - toorrum - - G.PN P SYAYAYATAYARAYANA U IAA.ittittttttump ttm velvelttu vrrrruppu iruvmettivttiyORN MIO IOAKONDIOS DIAIO ivvtum vengkaaym ittupp metu ivrum oru vruttm AA IARASAN ivrukai irum itu itttt ituvm ANI M AANA T MOA -- - -- > =1 - " . 124 tIrthakarane sahastrakUTa
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSka rAdhe jJAnaprakAza dIpANava-uttarArdha utkRSTha kALe vicaratA 170 tIrthakara eka sAthe ajitanAthajInA samayamAM jagata para thayA. temAM mULanAyaka ajitanAthajInI madhyamAM pratimA karavI. tenI saMkhyA nIce pramANe jANavI. 160 prabhu mahAvideha utkRSThakALe jabudvIpanA ghAtakIkhaMDa pUrvArdha pazcimAdhe pUrva ane pazcimArdha 32 + 32 + 32 + 32 + 32 5 bharatakSetranA pAMca 5 erAvatakSetranA pAMca 170 prabhujIne paTa madhyamAM jarA meTI ajitanAthajInI pratimA karI pharatA nAnA nAnA pratimAjI karavI. jaina darzanamAM zubha evA aSTamaMgaLa kahyA che. athASTa maMgalaH svastikaM naMdyAvarta ca darpaNaMyugmamatsyaghaTam / zrIvatsaM ca bhadrAsanaM vardhamAnASTamaMgalam // 1 // jaina aSTamaMgaLamAM (1) svastika, (2) naMdyAvarta, (3) darpaNa, (4) be mAlInI joDI, (5) kuMbha, (6) zrIvatsa ane (7) bhadrAsana, (8) vardhamAna e ADa maMgaLa jANavA. rine 5----! evA cha huM /, che. : * , CAN : ha i : ' ja amaMgaLa ja amaMgaLane kama ghaNA sthaLe ASAchA jovAmAM Ave che,
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTha | jinaprAsAda- AyatanAdi tene lekakAvyamAM paNa, bhadrAsana, vardhamAna, zrIvatsa, matsya, breDa, kaLaza, svastika, ne na dhAvata aSTamagaLa ekeDa : prabhunA gabha praveza samaye mAtAne cauda svapnanAM darzana thAya che. atha cauda svapnaH gajeo naMdI mRgarAjo lakSmI puSpamAlA caMdraH / bhAskaraca dhvajeo ghaMTaH padmasaraH kSirArNavaH // 1 // day ratnarAziH nidhUmamagni svapnakAH / caturdaza svapnakAni pazyaMti jinamAtRkAH // 2 // (1) hAthI, (2) peThIyA, (3) siMha, (4) lakSmIjI, (5) puSanI e mALA, (6) caMdra, (7) sUrya, (8) vA, (9) kuMbha, (10) padmasarAvara, (11) kSIrasAgara, (12) devalamAna-gRha, (13) ratnasamuha ane (14) dhumADA vagaranA agni-e cauda vastu prabhujInA mAtAjIne gapraveza pahelAM svapnamAM dekhAya che. zuryI 6 leka kAvyamAM cauDha svapna 5 vAraNu vRSalasiMha, lakSmI, be phUlamALa, caMdra, suraja, dhvaja, kaLaza, padmasarAvara, nyAla. kSIrasamudra, devamAna, ratnaDhaga, nidhUma Aga; jue supana e cauda zubha anamAta mahAbhAga, 5 poTIryA hAthI siha 3 Ezo. narmada i. temAMya TU KANTILAL HARI banA Re lakSyoM dya naha 39 485 nisa abhI udha mAr 00 pakSasacara phu PRABHASHANKER OSTAPATI. sATha svapna kra coda svapnanA krama dhaNA sthaLe AlApAchA jovAmAM Ave che. rapha
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 hAnAza pAgha-Gar janatIrthakara prabhu jyAM jyAM vicare tyAM A loka bhavya aSTapratihArya hAjara ja hoya che. tene jIna prabhunA parikaramAM yathAsthita mUrta rUpe darzAveluM hoya che. aSTa prAtihAryaH azokakSaH surapuSpavRSTi divyadhvanizcAmaramAsanaM ca / bhAmaMDala dundubhirAta patraM satprAtihAryANi jinezvarANAm / / (1) azokavRkSa, (2) devenI puSpavRSTi, (3) dIvyavani zaMkha, (4) cAmara, (5) Asana, (6) bhAmaMDaLa, (7) duMdubhi vAgha, (8) chatra e ATha pratihArya zrI jInezvara prabhunA jANavA. jinadarzana pariziSTa (ra) jana pratimA lakSaNamAM padmAsana ane kAryotsarga dhyAnI ema be prakAra svarUpa kahAM che. ahaMta pratimAnA vizeSa lakSaNamAM aSTaprAtihArya-sAthe hovAnuM mAnela che. bAkInI janapratimA siddhAvasthAnI mAnavAnuM kahyuM che. aSTa pratihAryamAM, (1) azokavRkSa, (2) siMhAsana, (3) cAmara, (4) bhAmaMDaLa, (5) devadudubhi, (6) divyavani, (7) surapuSpavRSTi, (8) chatra kahyAM che. ane parikaramAM te sarva samAviSTa karela hoya che. padmAsana beThelI jIna pratimAnuM svarUpa eka ja prakAranA mAna pramANanuM heya che. paraMtu tenA lAMchana cihna parathI te vIzamAMthI kyA prabhujI che te oLakhAya che. ghaNI prAcIna pratimAone lAMchana hetAM nathI. tema parikara paNa bahu junA maLatA nathI. paraMtu keIna upara zekavRkSanI AkRti ke nIce dharmacakravALI prAcIna pratimAo maLe che. purAtattvo mAne che ke kuzAna kALanI pratimAomAM lAMchana ke parikarane sAva abhAva che. guptakALanI kaI kaI pratimAo para lAMchana dharmacakranI mudrA ane gAMdharve sAhacarya maLe che. parikara paddhati pAchalA kALanI hoya tema tenA upalabdha avaze parathI jaNAya che. pahelA tIrthakara AdinAtha prabhunI keI kaI prAcIna mUrtine khabhe vALanI laTe temaja tIrthaMkara pratimAne upavatanuM cinha paNa jovAmAM Ave che. prAcIna AgamAM vAstu denA nAma ApI samayecita tenI pUjAdi karavAnuM kahyuM che. cAsaTha yogInIonA tathA kSetrapAlAdi vIranA nAme ane anya
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ 487 rilijhA vinAnA-nAnAdri tAMtrika devadevIonA svarUpa varNana maMtrakriyAvidhi sahIta jaina gurthomAM ApelA che. kadAca pAchalA kALamAM bauddhonA anukaraNarUpa te praviSTa thayuM lAge che. ahiMsaka saMpradAyamAM AvI tAMtrika kriyA Azcaryajanaka lAge che. jaina saMpradAyanA prAdhAnya be vibhAga (1) digambara ane (2) tAMmbara che. kazA AbharaNa alaMkAra rahIta ke evA cihna vagaranI nirlepa vitarAga prabhunI pratimAM hoya che. digaMmbaramAM nagnarUpe ane zvetAMbaremAM vaMgeTavALI vitarAga prabhunI pUjA thAya che. zvetAmbaramAM bhAvika bhakto prabhubhaktine vizeSa prAdhAnya ApavA AbhuSaNaalaMkArothI pratimAjIne vibhUSita kare che. prAsAdamAM mukhya pradhAna sthApita karela pratimAne "mULanAyaka" kahevAmAM Ave che. keIpaNa devanA maMdiramAM mULanAyaka mUrtinA paryAya svarUpe judA judA sthaLe kotaravAmAM Ave che. dvAra paranA utaraMgamAM ke tenI zAkhAmAM te devanA pratihAra svarUpa jotAM te kyA devanuM maMdira che te oLakhavAnuM sAdhana prApta thAya che. jIna maMdira dvArA uttaraMgamAM jIna mUrti, tenI zAkhAmAM pratihAra svarUpa ke Diza vidyAdevInA svarUpa tathA mULa maMdiranI bahAra pradakSiNAmAM traNa navAkSomAM ina mUrtinI sthApanA kare che. maMDovaranI jaMghAmAM yajJakSiNInA svarUpe karelA hoya che. tIrthakaranA lAMcchana pIThanA tharamAM kotarelA hoya che. maMDapa ke cekInA ghumaTe-ghumaTImAM jana saMpradAyanA cihno-aSTamaMgaLa, cauda savapna ke jIna mUrtio ke cakSayakSINunA svarUpo kaI kaI sthaLe ke tarelA hoya che. pratyeka maMdiramAM upara kaheluM zilpa Avazyaka gaNyuM nathI. paraMtu tyAM kahelI zilpAkRti jotAM ja te kayA saMpradAyanuM che te jANI zakAya che ke dvAra, gokha ke evA bhAga para samavasaraNa merU ke prabhunA jIvana do ketarelA hoya che te parathI jIna maMdira cekasa rIte oLakhI zakAya che. daza digdhAla; nava graha; ATha Aya-vyaya, devAMganAo Adi svarUpe te keIpaNa saMpradAyamAM eka ja prakAranA kotaravAmAM Ave che. kAraNa ke pratyeka saMpradAyamAM te hoya che temAM kaMI bheda hoto nathI. bauddha saMpradAyanA prAraMbha kALa bAda jaina saMpradAyanI sthApanA thaI evuM keTalAka pAzcAtya vidvAne mAne che. paraMtu temanI A gaMbhIra bhUla che. bauddho para jaina sAhityanI asara paDI che. ane bauddha AcAryoe tene ghaNe vikAsa karyo che. ethI jaina saMpradAyanI prAcInatA ochI karatI nathI. vAstuzAstra para lakhelA graMtha vizvakarmA praNita che, je parathI tenA utArA pAchalA kALanA AcAryoe karelA che. jaina vidvAnonA lakhelA graMthamAM mAgadhI bhASAne "vatthara" (vAstusAra) graMtha bAramI sadInA kALane dilhInA bAdazAha alAuddInanA khajAnacI jhaverI Thakkara pherUe racelo che. A vasyusAranI racanA teNe junA zipa graMtha parathI karI che.
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 jJAnArA ri -4ttarAI vaghusAranA traNa prakaraNamAM (1) grahAdi viSaya, (2) jIna caitya viSaya, (3) janabiMba e yara teNe bahu suMdara lakheluM che. kriyA jJAnanA abhAve Thakura pheranA keTalAka maMtavyomAM ekatA nathI. bIjA eka jaina digaMbara vidvAna AcArya vasunaMdIe racela "pratikA sAra saMgrahamAM zipanA viSaya para vidvatApUrNa hakIkata ApI che. uparokta baMnna jaina vidvAnonA keTalAka maMtavya paraspara bhinna che. temaja prAcIna paraMparAmAM paNa keTalIka bAbatamAM teo judA paDe che. daSTi Adi viSamAM teomAM ghaNo matabheda che. chatAM ekaMdare A vidvAna graMthe suMdara che. zAzvata jina cityanuM varNana pratikramaNanA rajUdA nitya karmanA pAThamAM belAya che: lAMbA so jana vistAra pacAsa uMcA pahotera ghATa * AgamagraMthamAM stUpa saMbadhe ullekha maLe che. jainonuM anukaraNa bauddhoe karyuM hovAnuM cikkasa rIte mAnavuM paDe che. kalpasUtra ane AgamagraMthamAM kahyuM che ke jyAre tIrthakara bhagavAna nirvANa pAmyA tyAre temanA agni saMskAranA sthAne devoe stupa racyA. jaina stUpe vartamAna kALamAM jovAmAM AvatA nathI. paraMtu mathurAmAM sAtamA tIrthaMkara supArzvanAtha prabhunI smRtine stUpa hatuM te IsvI pUrve sAtamI zatAbdine hatuM tevuM purAtatva daDhapaNe siddha kare che. jemAM AcAryAdi pUjya sAdhu mahArAjanA agni saMskAranA sthAne vartamAnakALanA svarUpanI derI ke gurUmaMdira oTalA para banAve che. ogaNIsamI sadI pahelAM tyAM pagalAM padharAvavAnI prathA hatI. pratyeka saMpradAyamAM devaprAsAdanA AgaLanA vizALa prAMgaNamAM mATe staMbha ubho karavAnI prathA che. A prathA gujarAtamAM prAcIna kALamAM hatI. paNa vartamAnakALe te lupta thaI che. jena digaMbara maMdire AgaLa vizALa moTA staMbhe ubhA karavAnI prathA che. vetAMbara saMpradAyamAM te sthaMbhane "mANavaka thaMbha" nAme zAstramAM oLakhAve che. tene laukika artha "mANeka thaMbha" che. digaMmbare tene "mAna thaMbha" kahe che. paNa te mANavaha staMbhanuM apabhraMza che. jainAne kaLAmaya bhavya maMdire dezanA pRthaka pRthaka bhAgamAM che. te jeTalA kaLAmaya che teTalA ja te sughaDa hoya che. maMdiranI svacchatA jene jeTalI anya saMpradAyamAM nathI te bhAre prazaMsanIya daSTAMtarUpa che.