Book Title: Dashvaikalik Sutram Part 01
Author(s): Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005763/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | namoDastu tabai jinazAsanAya || zrutakevalIzrIzaabhavasUrikRta zrIbhadrabAhusvAmikataniyuktiyukta zrIharibhadrasUrikRtavRttiyukta zrI dazavaikAlika sUtram gurjarabhASAntarasahitam (bhAga-1) preraka : pU.paM.zrI candrazekharavijayajI ma. bhASAntarakAra : munizrI guNavaMsavi.ma. saMzodhaka : munizrI bhavyasuMdaravi.ma. : prakAzaka : (zrI zramaNapradhAna jaina saMgha) kamala prakAzana TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S sta B na TH # ka nA // namo'stu tasmai jinazAsanAya // zrutakevali zrIzayyaMbhavasUriviracitaM // zrI vazavAtisUtram // OpxO5on 9A sabhASAMtara bhAga-1 (adhya. 1) niryuktikAra : zrutakevalI zrIbhadrabAhusvAmI vRttikAra : 1444 grantharacayitA zrIharibhadrasUrijI preraka siddhAntamahodadhi zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma.sAhebanAM ziSyaratna 5.pU.paM. gurudevazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba prakAzaka kamala prakAzana TrasTa amadAvAda bhASAMtarakartA muni guNahaMsavijayajI saMzodhanakartA muni bhavyasuMdaravijayajI *** E - F ta ji Fr zA F nA ya Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** na cha F B 5 E zA jeo nA ya prakAzaka : kamala prakAzana TrasTa jIvatalAla pratApazI saMskRti bhavana 2777, nizApoLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 phona : 25355823, 25356033 lekhakaH siddhAntamahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjyapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanAM vineya pU. paM. zrI candrazekharavijyajInAM ziSya munizrI guNahaMsavijyajI na mA mudrakaH bhagavatI ophaseTa bAraDolapurA,amadAvAda. ta prathama prakAzana : vi.saM. 2066 tA. 15-12-2009 nakala : 1000 sUcanA : A pustaka jJAnakhAtAnI rakamamAMthI chapAyela hovAthI pustakanuM mUlya jJAnakhAte cUkavIne mAlikI karI zakAya. ma zA mUlya rU|. 250/ TAIpaseTIMga arihaMta grAphiksa khADiyA cAra rastA, amadAvAda. E E nA ya Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-1 hu chu na samarpaNam... * * * * samarpaNam... haAI - 3, 5 jeoe aneka AgamadharonI bheTa jinazAsanane ApI che. jeoe karAvelA AgAmRtapAnanAM oDakAra haju paNa cAlu ja che evA pa.pU. siddhAnta mahodadhi, saccAritracUDAmaNi, AdarzagacchAdhipati, pU. gurudevazrI A. premasUrIzvarajI ma.sAhebajIne mAro A prayAsa arpaNa karatAM dhanyatA anubhavuM chuM. li. pAkAMkSI guNahaMsavi. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta ma nA ya saujanya... dazavaikAlikasUtra bhAga-1 umaLakAbharyA haiye ame svIkArIe chIe ApanuM audAryabharyu saujanya.... parama pUjya gacchAdhipati A.zrI arihaMtasiddhasUrijI ma. sAhebanAM AjJAnuvartI sA.zrI amitaprazAzrIjI ma.sAhebanAM ziSyA sA.zrI akSayaprajJAzrIjI ma.sAhebanI zubhapreraNAthI zrI AdinAtha jinAlaya zrI jaina zve.mU.pU.tapagaccha jaina saMgha vANiyAvADa-bhuja (kaccha) jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda.... li. kamala prakAzana TrasTa FE - zA sa nA ya * * Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA che. dazavaikAlikasUga bhAga-1 hAla mAM (prastAvanA dazavaikAlika sUtra ! parama pAvana pistAlIza AgamomAMnuM eka atisuMdara Agama ! 21000 varSa pAMcamA ArAnAM aMta sudhI je akhaMDa paNe Takaze ! eno mahimA aparaMpAra che, e to enA parathI ja jaNAI Ave ke caudapUrvadhara - 1 zrutakevali - zayaMbhavasUri mahArAjAe, mAtra cha mahinAnuM jenuM AyuSya zeSa hatuM, tevA | "ii potAnA dIkSita putra "manaka'nAM kalyANane mATe pUrvomAMthI tene uddhata karyuM ! kevA suMdara padArtho haze emAM, jene bhaNavAthI 6 mahinAmAM sAdhujIvanano sAra - samajAI jAya...AtmakalyANa nizcita thaI jAya ! Aje paNa eno mahimA akhaMDa che - enA cAra adhyayana arthasahita bhaNAya nahIM | tyAMsudhI. mahAvrata AropaNa (vaDIdIkSA) na karavAnI paraMparA che... enuM pAMcamuM piMDeraNAadhyayana arthasahita bhaNyA vinA gocarI javAno adhikAra nathI maLato. enuM sAtamuM vAkyazuddhi adhyayana arthasahita bhaNyA vinA dezanA ApavAno - are ! | bolavAno paNa adhikAra nathI maLato... TaMkazALI ane arthazAli che enA vacano... dareka | [sAdhubhagavaMte avazya bhaNavA - gokhavA - samajavA - utAravA jevA. paNa, A to caudapUrvadhara maharSinAM vacano gaMbhIra, rahasyabharapUra... alpamati na " evA ApaNe teno tAga zI rIte pAmI zakIe ? | upakAra karyo ApaNA para pUrvaSioe...bhadrabAhasvAmI mahArAjAe...niryukti " racIne...agatsyasiMhasUrie cUrNi racIne... haribhadrasUriAdi mahApuruSoe TIkAo * racIne... A vivaraNo pramANamAM saraLa che. tArkikaziromaNi haribhadrasUri ma.sA.nI TIkA sauthI vistRta che. khUba suMdarapadArtho che, temAM... chatAM, paDatAM kALane kAraNe prAthamika abhyAsIone te paNa samajavuM kaThina paDe, te I saMbhavita che. | \ ane eTale anuvAdakAra pU.mu.zrI guNahaMsavijayajI ma.sA. saraLa gujarAtI bhASAmAM che teno anuvAda prastuta karI rahyA che. H | Sa * * - 4jI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e samasyAnuM nirAkaraNa karavA ja A anuvAda prastuta thaI rahyo che. pU. haribhadrasUri mahArAjanI kaThina paMktione vistArathI saraLabhASAmAM rajU karavA temaNe ghaNo puruSArtha karyo che, te anuvAda jotAM ja samajAI jaze. mta pratyeka sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto avazya A graMthano talasparzI abhyAsa kare to temanuM jIvana saMyamanI suvAsathI maheMkI UThe, te bAbatamAM koI zaMkA nathI...eTale mArA sahita sahu A graMthane bhaNe, ane temAM A anuvAda sahAyakasAthInI garaja sAre... ane tenA dvArA vizuddhasaMyamajIvananI prApti karI, paramapadane najIka lAve, e ja zubhAbhilASA.. ma ta H E5 P ma dazavaikAlikasUtra bhAga-1 prastAvanA svayaM uccakakSAnAM vidvAn hovA chatAM, AvA prAthamika graMtha upara anuvAda lakhavA mATe ATalo parizrama veThe che, samayano bhoga Ape che, te temanI prAthamika abhyAsuo paranI karUNAnuM pariNAma che. vartamAnakALe abhyAsanI rUci dharAvanArAone paNa abhyAsa karAvanAra adhyApakono saMyoga sa2LatAthI nathI thato, tevuM ghaNIvAra jovA maLe che ane svayaM abhyAsa karavAmAM kaThina sthaLo e aTakI javAthI hatotsAha thaI jAya che. nA li. muni bhavyasuMdaravijaya S TH ta H ji na zA sa nA ya * Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 c mA dazavaikAlikasUra bhAga-1 mAM ! be zabdo (be zabdo dazavaikAlika jevA mahAna sUtranI racanA karI che caudapUrvadhara zrI zayyabhavasUrIzvarajI mahArAjAe ! enA upara niryuktinI racanA karI che caudapUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmIjIe ! cUrNinI racanA karI che zrI jinadAsagaNimahArajIe ! vRittinI racanA karI che 1444 grantharacayitA zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe ! hajAro varSo pUrvenuM A aNamola sAhitya kALanA pravAhamAM kyAMya khatama na thaI jAya || ' ane ApaNAM sudhI pahoMce e mATe enI surakSA kAje jabaradasta bhoga Apyo che hajAro | zramaNa-zramaNIoe ane zrAvaka-zrAvikAoe mArA jevA sAdhu paNa AnuM bhASAMtarAdi kAma sArI rIte pAra pADI zake e mATe A T kRpAbaLa-pIThabaLa pUruM pADyuM che paramopakArI pUjayapAda bhavAdapitAraka gurudevazrIe ! ' bhASAMtaramAM bhUlo na rahI jAya e mATe akSarazaH badhuM ja tapAsI ApavAno anahada IT upakAra karyo che pUjayapAda zAsanaprabhAvaka AcAryadeva zrI ratnasuMdarasUrIzvarajI " ma.sAhebanA ziSya munirAja bhavyasuMdaravijayajIe ! traNa-traNa mupho jovA - kramazaH goThavavA... vagere vagere ati mahenata ane ghaNo lAMbo samaya mAMgI letuM kaparuM kAma saharSa vadhAvI laIne saMpUrNa karI dIdhuM che vidyAziSya " munirAja rAjahaMsavijayajIe ! prakAzananAM kAryamAM khUba ullAsathI sahakAra Apyo che te kamala prakAzananAM " guNavaMtabhAI ane temanI presanI TIme ! AvI to DhagalAbaMdha sahAya bAda je kAma zakya banyuM che, emAM bhASAMtarakartA tarIkeno yaza levAno mane koI ja haka nathI. A AkhAya kAryamAM mArA bhAge to 1% jeTalo yaT | hisso mAMDa Ave... eTale jo A kArya kharekhara sAruM thayeluM lAge, upayogI lAge to eno yaza mane ApavAne badale A tamAma uttama AtmAone ja Apavo evI mArI namra | vinaMtI che. hA ! je kaMI kSatio haze, e mArI ja haze e paNa nizcita hakIkata jANavI. | vartamAna 15 hajAra sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto agharI bhASAdine kAraNe A granthanAM * " amUlyapadArthothI vaMcita na rahI jAya, e mATe teone gujarAtI bhASAmAM spaSTatAvALuM * SS bhASAMtara ApavuM jarUrI lAgyuM, mATe ja A bhASAMtara karyuM che. bAkI to saMyamIo . | ja viE 5 E 5 = = = 9 9 9 27 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aha dazavaikAlikasUga bhAga-1 ha jAra ru nA be zabdo saMskRtamAM ja abhyAsa kare, bhASAMtarane na aDe e ja amane ISTa che. bhASAMtara vinA vRtti che che nahI samajI zakanArAo mATe ja A bhASAMtara che, e khAsa dhyAnamAM levuM. vaLI jo e | adhyApana karAvanAra sadaguruno yoga maLe to emanI pAse ja jJAna meLavavuM.... e na maLe ! to ja nAchuTake bhASAMtaranA sahAre vAMcana karavAnuM che. A bhASAMtaramAM nikSe pAdinI samajamAM saraLatA rahe te mATe pU.paM.zrI hIracaMdravijayajI ma.sAhebanA ziSyavRMda taiyAra karela adhyayanapramANenA koSTako paNa lIdhA : che. koika taiyAra karanAra mahAtmAno paNa huM bahumAna AbhAra mAnuM chuM. T prAMte A AkhAya bhASAMtaramAM mahApuruSonI IcchA viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to mana-vacana-kAyAthI trividha trividha micchA mi dukkaDa...... , li. muni guNahaMsavijaya bhA.su. 13 saM. 2065 ti |5 - 5 E F = * * * * Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu khAsa dayAna rAkho.. . khAsa dhyAna rAkho... A graMtha vAMcananA adhikArI yogoDhavahana karI cUkelA pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto ja che. - tethI gRhasthoe A graMtha vAMcavo nahIM. anadhikRta vAMcana jJAnAvaraNIya-mohanIya vi. karmonA baMdha dvArA saMsAravardhaka hovAthI ahitakara che. pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtoe paNa mukhyatayA gItArtha gurubhagavaMto pAse ja abhyAsa karavAno che. paraMtu jemane tevA saMyogo upalabdha nathI. teo, potAnA guruvarganI anujJA laIne A anuvAdanI sahAya laIne abhyAsa karI zake che. A graMtha mAtra vAMcI javA mATe nathI. sAMgopAMga abhyAsa, gAthAo - artho - padArthone gokhIne upasthita karAze, to saMyamajIvanamAM atyaMta upakArI banaze. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahu ja dazavaikAlikasUra bhAga-1 prathA virAma: prathamo virAmaH | muni rAjahaMsavijaya | zrutakevalIzrI zaabhavasUrijIe saMsArIpaNAMnAM potAnA putra bALamuni manakanAM * zreyane mATe zrI dazavaikAlikasUtrano pUrvomAMthI uddhAra karyo ane enA adhyayana dvArA mAtra 1 cha mahinAnA TUMkA gALAmAM bALamuni potAnuM kalyANa sAdhI gayA arthAt sadgatigAmI | | thayA." ne A vAta ghaNIvAra guruvaryo pAse sAMbhaLatA AtmahitanAM sAdhakone prazna thAya ke jo paNa "mAtra cha mahinAnAM TUMkA gALAmAM manakamunie A sUtranAM adhyayanathI Atmahita sAdhI paNa a lIdhuM paNa evuM te zuM A graMthamAM graMthakAra paramarSie guMcyuM haze ke jenA adhyayane teo ATalA ra TUMkAkALamAM Atmahita sAdhI zakyA ?" AtmahitanAM sAdhakone A praznano uddabhava thavo sahaja che paNa A praznano uttara | A graMthanAM adhyayana-parizIlana dvArA maLI rahe che. A graMthamAM graMthakAraparamarSie kaI kaI ? ne vAto kahI che ? ema na pUcho. paNa kaI kaI vAto nathI kahI ema kaho... arthAt HI dazaadhyayanonAM mAdhyame graMthakArazrIe tamAma sAdhucaryAne batAvI dIdhI che. graMthakArazrIe kema rahevuM, kema vartavuM, kema bolavuM, gocaracaryA kema karavI, guruno vinA kevA karavI e to batAvyuM ja che uparAMta karmavaza saMyamamAM udvigna thayelA ane tethI ja saMyamaparityAga karIne ke | saMsArapraveza karavA taiyAra saMyamIne paNa saMyamatyAga ane saMsAragamananAM apAyo dekhADIne te ruva nAmo nI lAlabattI dekhADIne saMyamInAM Aloka-paraloka baMnenI rakSA karI che. A tamAma vAto graMthakAraparamarSie to karI ja che. paNa te ja vAtonA rahasyArthane ' zrutakevalIzrI bhadrabAhusvAmIjIe niryukti ane sUripuraMdarazrI haribhadrasUrijIe brahavRtti racIne pragaTa karyA che. e rahasyArthano bodha karavA A graMthanuM sAdyata parizilana dareka nA AtmahitasAdhaka saMyamIe karavuM ja rahyuM !!! adhyayana-1 sUtraracanAnI apekSAe ekadama alpa sUtromAM A adhyayana guMthAyuM che chatAM AmAM * 1 graMthakArazrIe gUDhArthono mahAsAgara mUkI dIdho che... A adhyayanamAM niryukti-37mAM ja | niyuktikAre drumapuSpikAnAM samAnArthI khUba suMdara darzAvyA che. sa. ni.49 - mAM jinavacana AjJAsiddha ane tarkasiddha che. arthAt dareka jinavacana tarkathI ja E F = 9 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 harihara prathait far: chepaNa siddha = sAbita thaI zake paNa zrotAne AzrayIne kyAMka AjJAthI siddha karAya ane kyAMka ja tarka = yuktithI siddha karAya. A padArtha khUba rocaka che. | ni. pa3 - (1) carita, (2) kalpita ema udAharaNanAM be bheda darzAvI : kalpitaudAharaNamAM dArTAblikaarthapratipattijanakatva che e dekhADIne temAM udAharaNatva siddha | karI ApyuM che. - kalpitaudAharaNano padArtha upadezazailImAM khUba upayogI bane tevo che. ni. 53 thI ni. I85 sudhI udAharaNanuM tenA bheda-peTabhedanA varNanapUrvaka khUba vistArathI varNana karAyela che. IT " ni. 86 thI ni. 88 sudhI yApaka, sthApaka, vaMsaka, lUSaka ema cAra bhede hetunuM khUba mAM suMdara varNana che. A uparAMta A adhyayanamAM paMcAvayavI ane dazAvayavI anumAna dvArA "dharma ja utkRSTa maMgala che." ane "jinazAsanamAM ja sAdhuo ahiMsAdi dharmasAdhanArA che." A be padArthone | | viThThalmogya nyAyazailImAM suMdara rIte darzAvAyA che. - A rIte prathama adhyayanamAM nyAyazailIpUrvaka paramatanAM nirAsana ane svamatanAM ja sthApanAdidvArA dravyAnuyoga-caraNakaraNAnuyoganuM varNana tAttvikatAbharyuM karAyuM che. Fra H Is r 5 E F = * * ke Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlisA bhAga-1 adaya. 1 koThapha jIzAMbhava sUri - hArabhadrasArazvarajI sadgusabhyo namaH bhI dazakAlika sUtramA vAcanAdAtA pUjya gurudeva panyAsa bhI hIracaMdra vijayajI mahArANA! duina puSpi kA prathama adhyayana maMgalam nAbha sthApanA vyAva jutajAna mAM anuyoga caraNakaraNAnuyoga dharmAnuyoga gaNitAnuyoga dravyAnayoga (kAnikamuta) (sarApyayanAdi) sUryapratApta) bAdazAMgI) nikSepa ekArthaka nirata vidhI pravRti keNe kamma tadArada lauNa aspaSad mUtIrtha nAmAdi)(paryAyavAcI) (pyuTa mA- guru-ziSya (guNa saMpakA sakala upakramAdi) sotAnI) (apramatta mA)(prAcArya bhitatAna) arthadhI anuyoga gujA dazakAnikasya mayAnayoga pattAnuyo da kAla (maja sUtra mAM marvara (joDaka sUtra mA nakaraNAnuyoga) (caraNAdi no pramapaNA) "... dharmamayAnuSIga) piNDArtha vizeSA mAyA) TNa dumapASpakA upakrama nikSepa anugamana audhApanna nAmAtampanna sUtrAlApakaniSpanna madhyayana akSINaM Aya praNA nizepani kina upauyA niyukti bhUtamArgaka niyukti saprakAre bha H, sUnAnugAma nipujhizanugama mai 2 I K prAvadhAnika nAma sthApanA havya bhAva Agama naumAgama rasAgara vyagarIra tadatirikta havyuvA mastikAyarma pracArakarma vyanAyo) dharmAsApAdi) (AtmA kAga) lAla dhAviSaya dharma) aneka prakAre bhAritadharma r E gamya catirNa pasu parivrAjaka dayA F | maMgala puravara gAma JTUE gaudhi nAma maMgala nAma * * sthApanA dravya mAva gana dharma maMgalanI pUrNa dharma auja dhyApanA kAmayAdi ahiMsA nAma panA hI eka puruSai mRga ne bhAravA nA pariNAme mAryo ? ya-mAya smiA) | eka puruSa ryAsamiti pUrvakA cAlatA bhUla pI phiI mAdi para paga aavyo| 2 eka purUpe maMdamaMda prakAvA mAM dauraDA ne sarpa bhamajhI bhAratA lAgyo / prAya * x caturbhagI xx xx Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo 35 8, 21 ji na zA sa ya dazavaikAlikasUtra bhAga-1 8 dva 6-7 J pRthvI ap te vAyu vanaspati beI. tei caMDa. paMcendriya t va pustaka dRSya @ gaMDI jhA jIvana saMghaTTaNAdi mana-vacana-kAyA thI na karatu. (3) kacchavI OM muTThi 6 saMpuTa phalaka Q chivADI bAhya (6) anadAna itvara (upavAsa thI (6mAsa sudhI) jIva " yAvatkathika tapa upakaraNa (jinakalpI ane 11 pAdaprogamana ikSita saraNa bhakta parikSA bhavi krodhAdi nuM tyAga bhakta-pANa nI tulanA karatA upakaraNa alpa karatA jAye. vRttisaMkSepa abhigraha rUpa (amuka dravya ne laIza) M pI rasatyAga vigaI tyAga saMjama vyAghAtavat nirvyAghAtabat cuTu- 28 / cauvihAra (siMhAdi vakhate) (sUtrArtha parIne katI) (racanA ko AvihAra) (bAjA dvArA paNa halana calanAdi ka pachI anazana Ahe. miH unodarI saMlInatA za kaSAya (6) zubhamAM joDavI udiraNA na thavA devI azubha thI aTakA udaya thAya to roka RjvI pratyAgati kAryakleza zrIrAmanAtha, locodi yoge zubha yoga mA~ pravRtti madhya 1 DoTha5 mAMdhI azubha nivRttiH 2 ajIva 2 ra 3 (sthavIra kalpI ne ) abhyAhAra apArtha durbhAga prApta vicit nyUna (upakaraNa kyAre na zacavA. () () () () () bhAva dRSya kaoNla za amApta prApta atIta gAto, hoto hoya vigere aprIti na thAya terIte 4 pU ra ajA eDa go mahiSI mRga amatilekhita duSpratilekhita + 9 tUlI pati uvadyANaNa @ koyavi @ gaMDuvadhANa @ pAcA AliMgiNi (r) Navata budAdigAlI 5) masUra * carma haNa tRNa * dharma zAlI Adi va rAjyaka apavAda pade tAlikA 4 viviktaM caryA strI Adi thI rahita vasati mAM eSaNIya pAyAdi nuM grahaNa kara -- ()khallaka vardha (r) kozaka @ kRti 7 X gomUtrikA patA jI jema perA arddhapairA abhyaMtarazaMbuka bAlyazaMbuka * htt 2 H ji 1515 na zA 5 sa nA ya * * * Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EMAN * * * HEREzayaliisU bhAga-1 eARE- adhya. 1 koThaka abhayatara tapa (prakAre) prAyAsa vaiyAvacca sajjhAya dhyAna kAussagga AlocanA sAnu 86 darzana 825) cAritra () mana dharana bImA aupacAvika | pratikramaNa| pAca prakAranA aApa manAzItanA-5) 1 mAmAdhika AcArya nau 3. mitra . tAnamA abhyAsasthAna 1. satkAra tIrthakara moTopazcApaniya vinaya vivaima anubAlamanAdi 3. bhamtI 3. abhyudhAna dharma parihAra viza (ima manurupata) 3.kAyotsarga sanAna 3. AcArya 2. kRtappanikRti 3. bahumAna 5.abhima 4-vAcaka bhakArinAnimicaraNa nI udIraNA 5.sthavIra Amanana) 6. tapa 1.darAconIsambAmAvanA anupradAna 6 kula za nImA 5.yacAdhyAta 7. cheda ! 7.gaNa prAsajana) pravidhimaNa 8.saMgha 6 dezakAlanItA 6. mUla 6. abhyAsa .aMjaligraha kriyA 7sIrSa mA janaprati namti yAda) 9. manavasyApya 5. paryupAsanA ta .. 10. pArAAMcita sana 13 abdhi| pasUkSma saMparApa kuzala manAdi tr padAvArtagata 'F 6.kRtika mo sAMjhaugika 8. anugamana samiti sana 10.ana vrajana (jatA) nAca 15. devala .. 1 ma. pravacanadhI vizeSI catujhaMgI . -- .. -- - -- - ***44491 : vaiyAvacca-100 10. mAcArya) upAdhyAca sthavIra) tapasvI ulAna rokSaka sAdharmika kula gaNa saMgha 1. pravrAjanAcArya 1.janmabI *dizAcArya 2 tadhI 7 sUtranA uddezAcArya 3. paryAyacI 4. .. .. samuddezAcArya 5. vAcanAcArya svAdhyAya ... vAcaMnA pRcchenA parAvartana anapekSA dharmakathA ziSya me sUtra athavA aba binA mana cI parIvartanako dhamanI anuyoga [bhaNAvamunI pRchA hopa karavaM. vacana bhI nahIM karavI : dhyAna (2) ArtadhyAna raudradhyAna dharmadhyAna zukla dhyAna jhAtimAnA mA icchAmilASA anukaMpA na sUca sUtrArtha sAdhana,mahAjana anI banyo vivayomA ] zajya-upabhoga-zayana - Asana | AtirAga kare dhAraNa, baMdha-sakSa zamana- payaMgamukha ho, samaya| chedana-dahana-bhajana-mAraNa kUnyUja-vikama-vikAra vAhana-strI-gandhamAlya-maNirajAti | Agamana ciMtA, paMcandriya vadha-prahAra-damane-TinikRntana dANAduDapakAra, jIyo pA vayA vIrodhI mane praNa yaumI thI gupta aMtarAtmAvAlI pAla-tiryacagati phala-adhogati phala-devagati 'phala-janmakSaya kAyotsarga) bhAva gaNa hai upaudha mata zodhAdi nI tyAga. 444 4-1 75 *** Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tr b ta H, 201 ji na zA sa nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-1 prazna: A chaH abhyaMtara tapa zA mAre kahevAya ? uttara 10 laukika mANaso oLakhI nAhI zakatA | 2. taMtrAntarayo bhAva hI sevI nayI zaktA / 2. mokSa nuM aMtaraMgakAraNa ho tethI...... 1 jinavacana parudhiya hetu mAtropanyAsa thI sama jAte carita (4) udAharaNa_(8) sa vadha hatyAmA mAraNe mAravAnI pachI buddhicairAgya AjJAsiddha yuktisiddha tadeza hetu vigerenA upanyAsa zrI samajAve draSTAMta thI samajA apAya upoya dravyAcI kSetrathI kAlecI AvacI dravya ve bhAI dazAravarga daipAyana maMDalika- laukika lokottara lau. bacce RSi uadhi (zrotAne AjIne) * caraNa-karaNAnuyoga ne AjIne apAya upAya :- draNa-kAraNe gRhIta vastra pAtra kanakAdi dravya jo paNa tyAga kreN| kSetra- AzivAdi kAraNe kSetra jo sAMga kre| 3. kAma- bhaviSyamA 12 varSa ApanArA apAyo ne jANIne 4. bhAba- krodhAdi aprazasta mAgeM to tyAga kre| * dravyAnuyoga ne AjIne apAya - vAstavika sukha-duHkha AtmA mA. nthii| hoto paNa kalpita hoya che. zretuMmAnanArAoM ne pathA svabhAva bheda mAnavo paDarI ane tema svadyAya bheda mAnayA jato- AtmA anitya banaze sukhaduHkha mI kalpanA nirarthaka banarI:/ taddoSa adhya. 1 koSThaka sAdhyasAdhanAnvayavyatireka pradarzanam udAharaNam sAdhA dharmAnvayavyatireka lakSaNam " hetu temAM draSTAMta = udAharaNa prakAre kalpita (4) madhyamadhiya paMcAvaraNa vAkya thI samajAve sAdhanA kA Ava lo. lau. bolauM lo vidhipUrvaka nAlikA sUtra azadhaku- dravyAsavAre (ghaDI) suvarNapAna muni 12 varSa kAkSapaka dravya mAre mArga mAM ! lAMgala - pachI prAzukodaka (hal ) kuragaDu parAvarta mAre yoga dvArakA karavA kATe, yo kSetra ra bhramaNa yI dvArA kA vAlI AmA suva azanAdi hama nAdi bRhNakumArI nAza.. tapI kharaDAyalA kheDaluM dvArA kSetra kAla kAla dvArA caura nA pUllA vijaya te..- nA bhAva ne jo upayoga se rUpI mAtaM astitva nijANavA jANavu jANa- ga ne te... pakaDayoH siddhi kAno : 3: sthApanA udAharaNa caraNakaraNAmuyoga ne AbhIne dravyAdi catuSka sahita nitya AtmA laukika lokottara mAnanAzao ne sukha-duHkha rUpa saMsAra "abhAva kavI ? anAra [pATalIputra mAM hiMgu zIva.] pravacana nI bAne hiMguzIva nI jaima upAya kare. / dazAvata vAkya thI samajArI 4 upanyAsa pratyuvAvigata anuyogale AmIne jyAre vAda mAM jenoja pakSa sthApIne doSa batAvIne se hote sthAya ke je grAhya bane. * * mo S stu ta H ji na zA 5 nA ya *** Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 jIitrA Agama mahatva kattha amhArisA pANI, " mahi jahaM huMtA, na hu~to jai jiNAgamo // dUSamakALanAM prabhAvathI doSita amArA jevA jIvo kyAM? (jinezvara paramAtmAnI gerahAjarImAM) jo jinAgama na hota to kharekhara ! anAtha evA amAruM zuM thAta?? Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SC 1 -- 3, 5 dazavaikAlikasUma bhAga-1 : nA adhya. 1 niyukti maMgalagATA ka // Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // ' dazavaikAlikasUtram | | mana che zrImadbhadrabAhuviracitaniyuktiyutaM, zrImacchayyambhavasUrivaryavihitaM, ___ zrIharibhadrasUrikRtabRhavRttiyutaM | zrI ravaiRtnim | jayati vijitAnyatejAH surAsurAdhIzasevitaH zrImAn / vimalastrAsavirahitastrilokacintAmaNirvIraH // 1 // __ihArthato'rhatpraNItasya sUtrato gaNadharopanibaddhapUrvagatoddhRtasya shaariirmaansaadi| kaTukaduHkhasaMtAnavinAzahetordazakAlikAbhidhAnasya zAstrasyAtisUkSmamahArthagocarasya cADyA prahUyate- . caturdazapUrvadhara zrIbhadrabAhusvAmIviracitaniyuktiyuta, sUripuraMdara zrIharibhadrasUriviracitavRttiyuta, caturdazapUrvadhara zrIzaabhavasUrikRta, dazavaikAlikasUtra upara zabdazaH vistRta gujarAtIvivecana drumapuSpikAnAmanuM prathama adhyayana vizeSakarIne jitAyelA che anyakatIrthikonAM teja jenAvaDe evA, devo ane ma na dAnavonA svAmIovaDe sevAyelA, zrImAna, nirmaLa, trAsarahita, traNalokamAM nA ciMtAmaNiratna samAna vIra jaya pAme che. [1] ahIM dazavaikAlika nAmanA zAstranI vyAkhyA zaru karAya che. (e dazavaikAlika zAstra kevuM che ? enA vizeSaNo TIkAmAM darzAvyA che ke, arthanI che . apekSAe arihaMto vaDe kahevAyela, sUtranI apekSAe gaNadharovaDe gUMthAyelA pUrvagata- . pUrvomAMthI uddhArAyela, zArIrika ane mAnasika kaDavAduHkhonI paraMparAno vinAza karavAmAM ( kAraNabhUta, atisUkSma ane moTA artho e che viSaya jeno evA A dazavaikAlikasUtranI " 5 vyAkhyA prAraMbhAya che. (arihaMtoe ja dazavaikAlikanA badhA artho prarUpelA che. eTale A Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 It ta HEN EzayAli sUtrA bhAga-1 madhya. 1 niyur3ita - 1 . grantha arthanI apekSAe arihaMtapraNIta che. jyAre gaNadharoe je sUrarUpe pUrvo racyA che, | temAMthI ja A uddhAra karAyela che. eTale sUtranI apekSAe te pUrvamAMthI uddhata thayeluM che ThevAya.) | tatra prastutArthapracikaTayiSayaiveSTa-devatAnamaskAradvAreNAzeSavighnavinAyakA-* | pohasamarthAM paramamaGgalAlayAmimAM pratijJAgAthAmAha niyuktikAraH - ___siddhigaimuvagayANaM kammavisuddhANa savvasiddhANaM / namiUNaM dasakAliyaNijjuttiM na | kittaissAmi // 1 // | (have A je vyAkhyA prAraMbhAya che,) temAM prastuta arthane prakaTa karavAnI IcchAthI || ta ja niryuktikAra bhagavaMta ISTadevatAne namaskAra dvArA tamAma vinonA samUhane dUra ta karavAmAM samartha, paramamaMgalanAM sthAnabhUta evI A prathama pratijJAgAthAne kahe che. | (prastuta garthamatisUkSma mevo vizANamartha. prtishaa||thaa bheTale "huM mAma 42rIza..." evI pratijJAne darzAvanArI gAthA.) * | (1) zAsi niyusti gAthA-1, thArtha : siddhitine pAbhesA, A~thI vizuddha, sarvasiddhone namIne dazakAlikaniyuktinuM kIrtana karIza. ___vyAkhyA-siddhigatimupagatebhyo natvA dazakAlikaniyuktiM kIrtayiSyAmIti kriyaa| tatra siddhyanti-niSThitArthA bhavantyasyAmiti siddhiH-lokAgrakSetralakSaNA, tathA coktam- ji na "iha boMdi caittA NaM, tattha gaMtUNa sijjhai" / gamyata iti gatiH, karmasAdhanaH / siddhireva na | zA gamyamAnatvAdgatiH siddhigatistAmu pa-sAmIpyena gatAH-prAptAste bhyaH, zA - sakalalokAntakSetraprAptebhya ityarthaH, prAkRtazailyA catuthyarthe SaSThI, yathoktam - nA "chaTThIvibhattI' bhaNNai cautthI' / tatra ekendriyAH pRthivyAdayaH sakarmakA api nA ya tadupagamanamAtramadhikRtya yathoktasvarUpA bhavantyata Aha-'karmavizaddhebhyaH' kriyate iti / karma-jJAnAvaraNIyAdilakSaNaM tena vizuddhA-viyuktAH karmavizuddhAH-karmakalaGkarahitA ityarthaH, tebhyaH karmavizuddhebhyaH / Aha-evaM tarhi vaktavyaM, na siddhigatimupagatebhyaH, avyabhicArAt, tathAhi-karmavizuddhAH siddhigatimupagatA eva bhavanti, na, aniyatakSetravibhAgopagatasiddhapratipAdanaparadurnayanirAsArthatvAdasya, tathA cAhureke"rAgAdivAsanAmuktaM, cittameva nirAmayam / sadA'niyatadezasthaM, siddha ityabhidhIyate / / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti-1 // 1 // " ityalaM prasaGgena / te ca tIrthAdisiddhabhedAdanekaprakArA bhavanti, tathA coktam - "titthasiddhA atitthasiddhA titthagarasiddhA atitthagarasiddhA sayaMbuddhasiddhA patteyabuddhasiddhA buddhabohiyasiddhA itthIliMgasiddhA purisaliMgasiddhA napuMsagaliMgasiddhA saliMgasiddhA annaliMgasiddhA gihiliMgasiddhA egasiddhA aNegasiddhA" ityata Aha'sarvasiddhebhyaH' sarve ca te siddhAzceti samAsastebhyaH, athavA - 'siddhigatimupagatebhyaH' ityanena sarvathA sarvagatAtmasiddhapakSapratipAdanaparadurnayasya vyavacchedamAha, tathAcoktamadhikRtanayamatAnusAribhiH - 'guNasattvAntarajJAnAnnivRttaprakRtikriyAH / muktAH sarvatra tiSThanti, vyomavattApavarjitAH // 1 // " vyavacchedazcaiteSAM sAmIpyena sarvAtmanA siddhigatigamanAbhAvAt, 'karmavizuddhebhyaH' ityanena tu sakarmakANimAdivicitraizvarya vatsiddhapratipAdanaparasyeti, uktaM ca prakrAntanayadarzanAbhiniviSTaiH"aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvaryaM katinaH sadA / modante sarvabhAvajJAstIrNAH paramadustaram // 1 // " ityAdi, vyavacchedazcaiteSAM karmasaMyogena aniSThitArthatvAdvastutaH siddhatvAnupapateriti, 'sarvasiddhebhyaH' ityanena tu bhaGgyaiva sarvathA advaitapakSasiddhapratipAdanaparasyeti, tathA coktaM prastutanayAbhiprAyamatAvalambibhiH - 'eka eva hi bhUtAtmA bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva dRzyate jalacandravat // 1 // vyavacchedazcAsya sarvathA advaite bahuvacanagarbhasarvazabdAbhAvAt (siddhigatigamanAbhAvAt ) / 'natvA' praNamyeti, ji anena tu samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvApratyayavidhAnAnnityAnityaikAntavAdAsAdhutvamAha, ktvApratyayArthAnupapatte:, tatra nityaikAntavAde zA ekAntanityatvAdapracyutAnutpannasthiraikasvabhAva-tvAdbhinnakAlakriyAdvayakartRtvAnupapatteH, zA sakSaNikaikAntavAde cAtmana utpattivyatirekeNa vyApArAbhAvAdbhinnakAlakriyAdvaya- sa nA kartRtvAnupapattirevetyalaM vistareNa, gamanikAmAtramevaitaditi / bhavati ca caturthyapyevaM nA ya namanakriyAyoge, adhikRtagAthAsUtrAnyathAnupapatteH, Aptazca niyuktikAraH, 'pitre savitre ya ca sadA namAmI ' tyevamAdivicitraprayogadarzanAcca, karmaNi vA SaSThI / sarvasiddhebhyo natvA * kimityAha - 'dazakAlikaniryukti kIrttayiSyAmi' tatra kAlena nirvRttaM kAlikaM, * pramANakAleneti bhAvaH, dazAdhyayanabhedAtmakatvAddazaprakAraM kAlikaM * * prakArazabdalopAddazakAlikaM, vizabdArthaM tUttaratra vyAkhyAsyAmaH, tatra niyuktiritiniryuktAnAmeva sUtrArthAnAM yuktiH - paripATyA yojanaM niryuktayuktiriti vAcye na tatra na ta spe 3 tAvadAtmana na Zen ta Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hula dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 1 / " yuktazabdalopAnniyuktistAM-viprakIrNArthayojanAM vyAkhyAsyAmi kIrttayiSyAmIti thArtha che 1 TIkArtha : siddhigatine pAmelAone namIne dazakAlikaniryaktine kIrtIza. I | (dazavaikAlika niryuktinuM kIrtana karIza.) A pramANe kriyA, anvaya che. arthAt sIdhuM ke | vAkya A rIte joDavAnuM che. gAthAnAM bAkInA zabdo to vizeSaNarUpe che. emAM prathama to siddhi zabdano artha kare che ke jemAM jIvo siddha thAya, niSThitArtha, - thAya (niSThA pAmelA che = pUrNa thaI gayA che. artho = kAryo jenA te nizcitArtha kahevAya.) te siddhi kahevAya. e lokanA agrabhAga rUpa je kSetra che, te svarUpa jANavI. (prazna H lokAgrakSetra siddhi che, evuM kyA AdhAre kahI zakAya ?). uttara : uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che ke "ayogIkevalIo ahIM zarIrane choDIne, tyAM lokAgrakSetramAM jaIne siddha thAya che." eTale enA AdhAre ema kahI zakAya ke lokAgrakSetra eja siddhi che. have sidhdhiti zabdamAM rahela ti zabdano artha kare che. jyAM javAya te gati. (ahIM khyAla rAkhavo ke "chagana gAmamAM jAya che." ema | vAkyamAM ApaNane ema lAge ke "gAmamAM" sAtamI vibhakti che. paNa hakIkatamAM to e gamanakriyAnuM karma che, mATe ene bIjI vibhakti ja lAge che. ane eTale jyAre eno | ni, karmaNiprayoga Ave, tyAre paNa bolAya to sAtamI ja vibhakti ke jyAM javAya te gati nA paNa hakIkatamAM jayAMthI karmano ullekha hoya che.) ahIM karmasAdhana prayoga samajavo. karma e ja che sAdhana jemAM evo A prayoga che. ' = (zabdano vyutpatti artha anekaprakAre nIkaLato hoya che. dA.ta. yaduM citte tat monanaM ; | ahIM ya thI anna dhAtanuM karma ja pakaDAya che. ane e bhojana kahevAya. paNa nA, | mukhyatveneti monanuM Ama artha karIe, to jenAvaDe (hAthavaDe) khavAya te bhojana. | | ahIM mun dhAtunuM karaNa pakaDAya che. eTale bhojana=hAtha artha thAya. A karaNasAdhana ke prayoga kahevAya. have te ya kRti monanam jene mATe khavAya te bhojana. have che peTabharaNa mATe khavAya che, to peTabharaNa e bhojana bane. A rIte karmasAdhana, karaNa sAdhana che. vagere anekaprakAre zabdo khule. eTale ahIM khulAso Apyo ke gati zabda karaNasAdhanAdi , ( rUpa nathI, paraMtu karmasAdhana che. arthAt jenA vaDe javAya te gati. evo artha na karavo. Sche kemake e artha karIe to paga vagerevaDe javAya che. eTale paga ja gati tarIke levAya che F E F Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta na zA dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 1 ahIM-e levuM nathI. ema mana tti: javuM e gati ema artha paNa na karavo. kemake javAnI kriyA e ahIM gRta tarIke nathI batAvavI. paraMtu jayAM javAya che. e (gamanakriyAnuM) karma ja ahIM gati tarIke batAvavuM che. eTale A zabda karmasAdhana che. karmane AdhAre banelo che. ema khulAso samajavo. ji khyAla rAkhavo ke eka ja zabdanI judI judI aneka vyutpatti thAya, ane e pramANe ekaja zabdanA aneka artho thAya. yat sAdhyate tat sAdhanaM karmasAdhana zabda che. mokSa sadhAya che, mATe sAdhana-mokSa. cena sAdhyate tat sAdhanaM karaNasAdhana zabda che. cAritravaDe sadhAya che, mATe sAdhana | cAritra. vadhu spaSTatA khAtara nIce eka dRSTAnta ApuM chuM. sAdhayatIti sAdhana: kartRsAdhana zabda che. sAdhanAkaranAra ema artha thAya, mATe sAdhana-karanAra = kartA. Ama ekaja sAdhana zabdanA judA judA aneka artho thAya.) Ama siddhi ane gati e be zabdanA artha kahyA. *** na yasmai sAdhyate tat sAdhanaM mokSa sukhamATe sadhAya che, mATe sAdhana-sukha. yasmAt sAdhyate tat sAdhana jemAMthI mokSa sadhAya te sAdhana. saMsAramAMthI mokSa saMsAra-sAdhana. | saMdhAya, ji yasmin sAdhyate tat mAnaM jyAM mokSa sadhAya te sAdhana. 15 karmabhUmimAM mokSa sadhAya eTale te sAdhana. siddhigatine najIkathI pAmelA hoya te kapAta kahevAya. 35 zabda sAmIpTa arthamAM che. eno sAra e ke AkhAya lokanA antabhAgane pAmelA. cha ta have samAsa batAve che ke nA ya siddhi pote ja gati che. eTale siddhireva gatti: sinmitiH ema samAsa karavo. maiM siddhi pote ja gati zI rIte ? teno uttara Ape che ke zamyamAnattvAt kevalIo vaDe siddhi ja gamyamAna che. kevalIo zarIra choDI tyAM ja jAya che, eTale siddhi ja gamana kriyAnuM karma bane che, mATe e ja gati kahevAya. have 35LatAnAM zabdano artha kare che. na gA ji Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 ha jahu mAM adhya. 1 niyukti - 1 , che. siddhigati to ghaNI moTI che. have jo mAtra matAnAM lakhe, ane 35 zabda na vApare, hA to e moTA vistAramAM game tyAM gayelAo paNa saththApti matAnAM gatAnA tarIke laI , [: zakAya. hakIkata e che ke pratyeka siddho caudarAjalokanI sauthI uparanAM sthAnane barAbara : aDIne rahelA che. enAthI eka AkAzapradeza paNa dUra nathI. eTale AvuM lokAnta ane " siddhajIvonuM kAvya spaSTa darzAvavA mATe 35 zabdano vaparAza karAyo che.) (prazna H jene namana karavAnA hoya ene to cothI vibhakti lAge, ahIM chaThThI kema ? karI che ?) uttara : prAkRtanI zaili pramANe cothI vibhaktinA arthamAM chaThThI vibhakti thAya che. IF"| prAkRtabhASA aMgeno Avo pATha ja che ke "chaThThI vibhakti vaDe ja cothIvibhakti kahevAya ? - have jo siddhigatine najIkathI pAmelAone namaskAra karavAnA hoya to to | | sUkSmapRthvI vagere sakarmaka-karmavALA evA paNa ekendriyajIvo siddhigatine najIkathI pAmavA mAtrAnI apekSAe to upara kahelA svarUpavALA ja che. arthAt teo paNa | sakalalokanA aMtabhAgane pAmelA ja che. ane to pachI emane paNa namaskAra thaI jAya. 4 | e to ISTa nathI. eTale e jIvonuM nirAkaraNa karavA mATe, gAthAmAM viddhA (viSya: e enuM saMskRta) zabda mUkelo che. li have sauprathama to vRttikAra A zabdano artha kare che. temAM je karAya te karma. e jJAnAvarANAdi svarUpa che. jIvavaDe e karAya che. (A na na paNa karmasAdhanaprayoga che.) te karmavaDe je vizuddha-vimukta-rahita hoya te karmavizuddha | kahevAya. eTale ke karmarUpI kalaMka vinAnA. - Ama karmarahita evA siddhigati-upagata jIvo ja ahIM levAnA che. ekendriyo kamarahita na hovAthI teo levAze nahi. prazna : to pachI purva tarda - vizuddhI e pramANe ja mAtra kahevuM joIe. sthitimupajoga: e zabdanI koI jarUra nathI. kemake emAM koI vyabhicAra Avato nathI. Azaya e ke je je siddhigati-upagata hoya te te kamarahita ja hoya. tevuM nathI. IT e karmasahita paNa hoI zake che. eTale ahIM vyabhicAra Avato hovAthI tame karmavizuddha 6zabda lIdho. paraMtu jo mAtra karmavizuddha zabda lo, to koI vyabhicAra Avato nathI. kemake te Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 1 je je karmavizuddha hoya te te siddhigati-upagata ja hoya che. eTale karmavizuddha zabda lakhavAthI siddhigati-upagata AvI ja javAnuM. e lakhavAnI jarUra nathI. uttara : nA. "aniyata evA kSetravibhAgane pAmelAo siddha hoya che." evuM pratipAdana karavAmAM tatpara je khoTo naya che, tenuM khaMDana karavA mATe siddhigati-upagata zabda lakhelo che, mATe te zabda kADhI na zakAya. e rAkhavo ja paDe. ji ma juo. keTalAka loko kahe che ke "rAga vagerenA saMskArathI mukta, Amaya = roga doSa vinAnuM, kAyama mATe acokkasa sthAne rahenAruM citta eja siddha e pramANe na kahevAya che." = have A badhAnA mate to vizvamAM game te sthAne siddho rahelA hoI zake che, maiM barAbara nathI. eTale jo mAtra rmavizuddha zabda ja lakhIe, to A badhAe mAnelA stu aniyatadeza sthAyI siddho paNa AvI jAya. e maMjura nathI. mATe temanuM khaMDana karavA mATe siddhagati-upagata zabda lakhela che. siddhagati rUpa cokkasakSetrane pAmelA evA ja 7 karmavizuddhone ahIM namaskAra karAya che. bIjA badhAne nahiM. Shang (prazna : paNa emano mata khoTo che, ApaNI ja vAta sAcI che. e pAchaLa yukti | zuM ?) je vAta na uttara : have A vAta upara vistAra vaDe saryu. (anyagranthomAMthI e badhu jANI levuM.) have A siddhigata-upagata, karmavizuddha siddho to tIrthasiddha vagere bhedathI aneka prakAranA che. kahyuM che ke tIrthasiddha, atIrthasiddha, tIrthaMkarasiddha, atIrthaMkarasiddha, svayaMbuddhasiddha, pratyekabuddhasiddha, buddhabodhitasiddha, strIliMgasiddha, puruSaliMgasiddha, napuMsakaliMgasiddha, svaliMgasiddha, anyaliMgasiddha, gRhiliMgasiddha, ekasiddha, anekasiddha. eTale e badhAya siddhone laI levA mATe sarvasiddheya: zabda mUkyo che. sarve ca te siddhAzna e pramANe samAsa karavo. zA ma nA ya (A rIte siddhigati-upagata, karmavizuddha, sarvasiddha e traNeya zabdo lakhavA pAchaLanuM kAraNa darzAvI dIdhuM. have bIjI ja paddhatithI A traNeya zabdo lakhavA pAchaLanuM kAraNa darzAvatA kahe che ke) athavA to siddhiAtimupAtebhyaH e zabda dvArA sarvaprakAre sarvavyApI AtmA siddha che." evA pakSanuM pratipAdana karavAmAM tatpara je khoTo naya che, tenA vyavacchedane kahyo. (sarvathA zabda mArmika che. sAMkhya kahe che ke AtmA mAtra zarIramAM ja nathI rahyo, paNa 7 ta * Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 1 eka AtmA AkhA vizvamAM sarvatra vyApelo che. evI rIte anaMtAnaMta AtmAo mATe paNa samajI levuM. AnI sAme ApaNe kahIe chIe ke koIpaNa AtmA sarvavyApI nathI, hA !'siddhajIvo sarva padArthanA jJAtA hovAthI kadAca jJAnanI apekSAe e sarvavyApI kaho to barAbara. bAkI e siddhadravya kharekhara AkhA vizvamAM badhe ja vyApeluM to na ja manAya. eTale ApaNe jJAnanI apekSAe hajI paNa sarvagata siddhAtmA mAnIe. paNa sarvathA=AtmadravyAdinI apekSAe paNa sarvagata siddhAtmA to ApaNe nathI ja mAnatA. - sAMkhyo to sarvathA sarvagata siddhAtmA mAne che. AnuM khaMDana karavA mATe F mo sighdhitimupAtebhyaH zabda che. "siddho sarvavyApI nathI, paNa siddhigatisthAyI che.' OM e Ano artha che. sta ' AtmA = ta ta juo upara batAvelA durrayanA matane anusaranArAovaDe kahevAyuM che ke "guNa ane sattvanA bhedanuM jJAna thavAthI dUra thayelI che prakRtinI kriyA jeonI evA mukta jIvo tApavarjita banelA chatAM AkAzanI jema sarvatra rahelA che." (guNa-sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa. sattva cetana. prakRti eTale sattva-2jo-tamoguNamaya padArtha. A traNa guNonuM upAdAna kAraNa. jainaparibhASAmAM kahIe to deha-karma e traNaguNonA sthAne che. je jIvo jANe che ke AtmA ane deha-karma judA che, teo A bhedajJAna dvArA vivekI bane che. have prakRti kArmaNavargaNAdi samajavA. A vivekI banelAo have dhIme dhIme karma bAMdhavAnA choDI de che. arthAt prakRtinI kriyA have teomAM thatI nathI. kAryaNavargaNA karmarUpe banI emAM coMTatI baMdha thAya che. ane eTale ja teo mukta banelA maiM kahevAya che. ji ji Zai = - F5F || A mAtra sthUladeSTAntathI upamA samajavI.) F (prazna : paNa siddhigati-upagata zabda dvArA A sarvavyApIsiddha mAnanArA matano F nA vyavaccheda zI rIte thAya ?) nA ya uttara H AmaNe mAnelA muktajIvo saMpUrNapaNe badhe rahelA hovAthI siddhigatimAM maiM gamana ghaTI ja na zake. Azaya e ke je jIva jyAM hAjara ja che, te jIva tyAM gamanakaranAra na ja bane. paNa anyasthAne rahelo jIva potAnA abhAvavALA sthAnamAM pahoMce, tyAre e gamanakaranAra kahevAya. have AmaNe mAnelA siddho to saMpUrNapaNe, sarva prakAre badhe ja rahelA che. kyAMya temano abhAva che ja nahiM. to teo "siddhigatimAM gayelA, gati karanArA" zI rIte bolAya ? eTale emaNe mAnelA muktajIvono A zabda vaDe vyavaccheda thaI jAya. (ahIM sarvAtmanA zabda beya bAju joDI zakAze. saMpUrNapaNe, sarvaprakAre teo 8 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha dazavaikAlikasUra bhAga-1 | Tahu ja adhya. 1 niyukti - 1 ; che. badhe ja samIpa che, tethI teo sarvaprakAre siddhigatigamanavALA banI zakatA nathI ja. ( ( arthAt emano Akho AtmA eka sthAna saMpUrNa choDI siddhisthAnamAM pahoMce, e zakya na * ja nathI. kemake e to pahelethI ja tyAM rahelA ja che...) : "#vizva:" e zabdavaDe to "karmavALA evA paNa aNimAdi * vicitraaizvaryavALAone siddha kahevAmAM tatpara durnayano vyavaccheda thaI jAya che. || juo, "aNimAdilabdhivALAo karmayukta hoya to paNa siddha che." evA prastuta ITkhoTAnayanAM darzanamAM = matamAM kadAgrahavALAovaDe kahevAyuM che ke aNimAdi ATha " prakAranAM aizvaryane pAmIne kRtakRtya banelA, svabhAvane jANanArA, atyaMtaduHkhathI tarI | DI zakAya evA saMsArane tarelA teo sadA AnaMda mANe che. (ahIM ATha labdhinI prAptithI : Faa ja kRtakRtyapaNuM-sarvabhAvajJatA-tIrNatA... mAnI lIdhI che.) (nAnAmAM nAnA banI javAnI labdhi e aNima. e badhI kula 8 labdhio che.) (tina: eTale kRtakRtya banelA, siddha evo artha thAya che.) te prazna : paNa vizuddha zabdathI A badhAno vyavaccheda kevI rIte thAya ? te uttara : AmaNe mAnelA siddho to karmasaMyoga ne lIdhe aniSThitaarthavALA che= jo akRtakRtya che. ane eTale paramArthathI emAM siddhatva ghaTatuM ja na hovAthI teono vyavaccheda thaI jAya che. bhale vyavahArathI teone loko siddha kahe. paNa paramArthathI teo siddha na kahevAya. kemake teonA badhA ja kAryo pUrNa thayelA nathI. karmaviyoga karavAno ja , bAkI che... | sarvasiSya: e zabdavaDe to bhaMgIvaDe ja = zAbdika racanAvaDe ja = sIdhI rIte te ja sarvathA atipakSane mAnya siddhanuM pratipAdana karavAmAM tatpara nayanuM khaMDana thaI jAya che. "AkhA vizvamAM mAtra eka ja AtmA che." AvuM mAnanAra pakSa e advaitapakSa | ' kahevAya che. teo jevA prakAranA siddhane mAne che, tevAprakAranA siddha ApaNane mAnya " nathI. juo. A advaitanayanAM abhiprAyano mata AlaMbanArAovaDe kahevAyuM che ke "eka " ja bhUtAtmA pRthvI, pANI, agani vagere dareka dareka bhUtomAM rahelo che. pANImAM candranI ja - jema A bhUtAtmA ekaprakAre ane aneka prakAre dekhAya che. (AkAzamAM candra ekaja hovA ja chatAM judA judA pANImAM enA pratibiMbo karoDo paDe. ema bhUtAtmA eka hovA chatAM ke e te judA judA bhUtomAM judo judo dekhAya che. paramArthathI to bhUtAtmA ekaja che.) hi Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i la dazavaikAlikasUra bhAga-1 adaya. 1 niyukita - 1 - che A matano vyavaccheda thaI jAya che. kemake jo sarvathA advaita hoya, kharekhara ekaja hA te AtmA hoya, to sarvasiSya: mAM rahelo bahuvacanagarbhita je sarvazabda che, teno ja abhAva thaI jAya. (ghaNA badhA siddho hoya, to ja sarva zabda vaparAya ne? eka ja siddha hoya to pachI sarva zabda vAparavAnI koI jarUra ja na rahe ne ? eTale sarva zabda * bahuvacanagarbhita che ane sarvathA advaitapakSamAM e zabda saMgata na ja thAya e svAbhAvika (vaLI jo AtmA eka ja hoya to pachI have siddhagatimAM jaze ke koNa ? eka AtmA ' " siddha thaI gayo, eTale pachI bIjA koI AtmA che ja nahi, ke jeo have siddhagatimAM 3 jAya...) AvA sarvasiddhone namIne dazavaikAlikaniyuktinuM kIrtana karIza. ahIM tatvA e zabda vaDe nityekAntavAdanI asAdhutA = asatyatAne ane anilaikAntavAdanI asatyatAne kahI dIdhI. kemake eka ja kartavALI be kriyAomAM | pUrvakALamAM strI pratyaya thAya che. AvuM thAya che mATe ja tvA pratyaya dvArA beya ekAnta te ji mato mithyA sAbita thAya che. kemake te ekAntamatomAM tvA pratyayano artha ghaTI zakato ! | nathI. (chagana jamIne nizALe jAya che." ahIM bhojana ane gamana e beya kriyAno kartA tti ekaja che. "chagana" ane eTale pUrvakAlInakriyA mATe jamIna-mulatvI = vI pratyaya SiA | RJ lagADAya che. paNa kartA badalAya to A rIte strI pratyaya nathI lAgato. "chagana jamIne te magana nizALe jAya che." Avo prayoga nathI thato. kemake ahIM beya kriyAnA kartA judA ja paNa judA che. ema ekaja kartA be kriyA sAthe karato hoya tyAre paNa tvAM na lAge. dA.ta. chagana na bolavAnuM ane lakhavAnuM eka sAthe karato hoya to "chagana bolIne lakhe che ke lakhIne || bole che.." ema prayoga na thAya. paNa chagana bole che ane bolatA bolatA lakhe che. "ema ja prayoga thAya. eTale be judA judA kALamAM thatI kriyAno ekaja kartA hoya, tyAre | [ pUrvakAlIna kriyA sAthe strI pratyaya joDAya...) sauprathama to nityaekAntavAdamAM strI pratyaya kema na ghaTe ? e vicArIe. emanA * matamAM AtmA ekAnta nitya che, ane eTale te AtmA apraTyuta = nAza na pAmanAra, 6 anutpanna = utpanna na thanAra, sthira ekaja svabhAvavALo che. ane eTale te AtmAmAM che 5 F Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 1 judA judA kALamAM thanArI be kriyAnuM kartRtva ghaTI ja na zake. (jo bhojanakriyA karato hoya to sadA te bhojanakriyA ja karyA kare. jo bhojanakriyA pachI gamanakriyA kare, to e AtmAno sthira-ekasvabhAva na rahyo. eno svabhAva badalAI gayelo kahevAya. have e to nitya-ekAntavAdIone mAnya ja nathI. eTale emanA matamAM kyAreya be judI judI kriyAno eka kartA maLI zake ja nahI. ane eTale ja teonA matamAM tvA pratyayano artha ghaTI zake nahi. kemake tyA pratyayano artha ja A che...) na have kSaNika-ekAntavAdamAM tvA pratyaya kema na ghaTe ? e vicArIe. S emanA matamAM to AtmA je kSaNe utpanna thayo, enI bIjI ja kSaNe khatama thaI jAya che. Ama AtmAno utpatti sivAya bIjo koI vyApAra ja nathI. to pachI judA judA kALamAM thayelI be kriyAonuM kartRtva emAM na ja ghaTe. e svAbhAvika che. AtmA su ochAmAM ochI be-traNa kSaNa Take to hajI zakya bane ke pahelAsamaye utpatti, bIjAsamaye bhojana, trIjAsamaye gamana... ane to ja bhinna kAlIna be kriyAno eka kartA bane. paNa e to utpanna thayA pachI bIjI ja kSaNe marI jAya che. eTale emAM be kriyAnuM kartRtva ja TM ghaTe. ta Qu ahIM vistAra vaDe saryu. A nirUpaNa to mAtra gamanikA ja che. arthAt akSarArtha karavA puratuM ja A nirUpaNa che. eTale emAM jhAjho vistAra karavAno nathI. ji prazna :paNa A gAthAmAM ja bhUla hoya to ? uttara : niryuktikArapuruSa AptapuruSa che, eTale emanI gAthAmAM bhUla hovAnI zaMkA na (prazna H vyAkaraNano niyama to evo che ke namas, svasti, svadhA, svAhA avyayanAM sa yogamAM caturthIvibhakti thAya. ahIM namanakriyA darzAvanAra nA zabda bhale hoya, paNa = nas avyaya nathI. niyamamAM evuM nathI kahyuM "namanakriyAvAcI koIpaNa zabdanA yogamAM caturthI thAya." paNa mAtra namas nA yogamAM ja caturthI karavAnI vAta che. to ahIM nahvA nA yogamAM caturthI kema karI ? nA mA ca ya uttara : Avo ekAMtavAda na rAkhavo. namanakriyAnA yogamAM A upa2 batAvyApramANe cothI paNa thaI zake. jo tame A vAta na mAno to A prastuta gAthA sUtra ja asaMgata banI jaze. kemake emAM to namanakriyAnA yogamAM ja caturthI karelI che. (pitAne ane mAtAne sadA namaskAra karuM chuM.). 11 [E r zA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 1 na karavI. vaLI pitre savitre haiM... vagere vicitraprayogonuM paNa darzana thAya ja che. ahIM nA avyaya nathI, chatAM namanakriyAnA yogamAM pitR zabda ane vistR zabdane caturthIvibhakti karelI dekhAya che. prazna H sarva siddhone namaskAra karIne zuM karazo ? uttara : "dazakAlika niryuktine kIrtiza." have AmAM je kALavaDe baneluM hoya te kAlika kahevAya. ahIM kAlavaDe eTale pramANakALavaDe ema artha samajavo. (A zAsra sAMjanA samaya rUpa pramANakAla vaDe banela hovAthI e kAlika kahevAya. kALanAM vividha nikSepo-bhedo ane pramANakALanI samajaNa 7 mATe juo Ava.ni.) have A zAstramAM adhyayananAM daza bhedo che. eTale A zAstra dazaadhyayanasvarUpa che, ane eTale dazaprakAranuM je kAlika te dazakAlika kahevAya. samAsamAM prakAra zabdano lopa thavAthI dazakAlika nAma paDe. ma athavA to A SaSThIvibhakti caturthInAM arthamAM na samajavI, paNa karmamAM SaSThI samajavI. arthAt e bIjIvibhaktino ja artha darzAvanAra samajavI. hvA nA yogamAM to bIjIvibhakti lAge ja che. sarvasiddho namanakriyAnuM karma banyA che. eTale e arthamAM ja ahIM SaSThI vibhakti che. na joke Ama to vazavAni ema nAma che. paNa emAM je vi zabda che. (vi no ni maiM ja thai thayo che.) teno artha ame AgaLa kahezuM. na zA 'A dazakAlikazAstrane vize niryuktine kahIza. ji zA = nA je sUtra ane artho paraspara niryukta ja che nizcitasaMbaMdhavALA ja che. te F niryuktasUtrArthonI yukti kramazaH joDANa karavuM e niryuktayukti kahevAya. have kharekhara to niryuktayukti ema zabda vAparavo joIe, paNa vaccenA yutazabdano lopa thavAthI niryukti zabda bane. TuMkamAM viprakIrNa, sUtrathI chUTA-chavAyA rahelA evA arthonI yojanAne huM kahIza. ya ya = ta (kyA sUtrono zo artha che e to nizcita ja che. eTale e be vacce paraspara saMbaMdha pAko ja hovAthI te niryukta kahevAya. paNa ApaNe e nathI jANatA ke "kayA sUtrano kayA artha sAthe saMbaMdha che ? eTale bhadrabAhusvAmI te te sUtrone te te artho sAthe kramazaH joDI Ape che, ke jethI ApaNane bodha thAya. Ama teo niryukta sUtrArthonI yukti, 12 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 niryuktayukti = niryuktine race che.) nA ya adhya. 1 niyukita zAstrANi cAdimadhyAvasAnamaGgalabhAJji bhavantItyata Aha - zAstro prAraMbhamAM, madhyamAM ane aMte ema traNa jagyAe maMgalavALA hoya che eTale have kahe che ke AimajjhavasANe kAuM maMgalapariggahaM vihiNA / niryukti-2 gAthArtha : AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM vidhithI maMgalano parigraha urIne..... (khA gAthAnI pUrvArdha che. uttarArdha bhAgaNa uheze.) Aha-kimarthaM , ta ji na vyAkhyA-zAstrasyAdau-prArambhe 'madhye' - madhyavibhAge 'avasAne' - paryante, kiM ?- stu kRtvA maGgalaparigraham, katham ? - ' vidhinA' pravacanoktena prakAreNa, maGgalatrayaparikalpanam ? iti ucyate, ihAdimaGgalaparigrahaH sakalavighnApohenAtabhilaSitazAstrArthapAragamanArthaM, tatsthirIkaraNArthaM ca madhyamaGgalaparigrahaH, tasyaiva smai ziSyapraziSyasantAnAvyavacchedAyAvasAnamaGgalaparigraha iti / atra cAkSepaparihArA - smai vAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyau iti / sAmAnyatastu sakalamapIdaM zAstraM maGgalaM, nirjarArthatvAttapovat, na cAsiddho hetu:, yato vacanavijJAnarUpaM zAstraM, jJAnasya ca nirjarArthatA pratipAditaiva, yata uktam- 'jaM Neraio kammaM khavei bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihi gutto khavei UsAsametteNaM // 1 // " ityAdi / iha cAdimaGgalaM na drumapuSpikAdhyayanAdi, dharmaprazaMsApratipAdakatvAttatsvarUpatvAditi, madhyamaGgalaM tu dharmArthakAmadhyayanAdi, prapaJcAcArakathAdyabhidhAyakatvAt, caramamaGgalaM tu bhikSvadhyayanAdi, bhikSuguNAdyavalambanatvAdityevamadhyayanavibhAgato maGgalatrayavibhAgo nidarzitaH, adhunA sUtravibhAgena nidarzyate tatra cAdimaGgalam 'dhammo maMgala' ityAdisUtraM, dharmopalakSitatvAt, tasya ca maGgalatvAditi, madhyamamaGgalaM punaH 'NANadaMsaNe 'tyAdi sUtra, jJAnopalakSitatvAt tasya ca maGgalatvAditi, avasAnamaGgalaM tu 'NikkhammamANA iya' ityAdi, bhikSuguNasthirIkaraNArthaM viviktacaryAbhidhAyakatvAt, bhikSuguNAnAM ca maGgalatvAditi / Aha-maGgalamiti kaH zabdArtha : ?, ucyate, 'ag2iragilagivagimagIti' daNDakadhAtuH, asya "idito num dhAto " ( pA0 7-1-58) riti numi vihite auNAdikAlacpratyayAntasya anubandhalope kRte prathamaikavacanAntasya maGgalamitirUpaM zA zA sa nA ya 13 FE S Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 2 bhavati / maGgyate hitamaneneti maGgalaM, maGagyate'dhigamyate sAdhyata itiyAvat, athavA maGga iti dharmAbhidhAnaM, 'lA AdAne' asya dhAtormaGge upapade 'Ato'nupasarge kaH " ( pA0 rU-2-3) kRti pratyayAnamyAnuvadhatope te 'Ato topa Ti ca" (pA0 6-464) kGiti ityanena sUtreNAkAralope ca kRte prathamaikavacanAntasyaiva maGgalamiti bhavati, maGgaM lAtIti maGgalaM, dharmopAdAnaheturityarthaH, athavA mAM gAlayati bhavAditi maGgalaM, saMsArAdapanayatItyarthaH / tacca nAmAdi caturvidhaM tadyathA - nAmamaGgalaM sthApanAmaGgalaM dravyamaGgalaM bhAvamaGgalaM ceti, eteSAM ca svarUpamAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyamiti // " TIkArtha : zAstranI AdimAM, madhyavibhAgamAM ane aMtamAM maMgalano svIkAra zAstramAM kahelI vidhivaDe karIne... (vAkya adhuruM che, AgaLanA uttarArdha sAthe joDAze...) prazna : traNamaMgalanuM parikalpana = kathana = nirUpaNa zA mATe ? ekAda maMgala na cAle ? uttara H ahIM pahelAmaMgalanuM grahaNa tamAma vighnono nAzakaravA dvArA ISTazAstranAM arthano pAra pAmavA mATe karAya che. e prApta thayelA arthanA sthirIkaraNa mATe = bhulAI na jAya te mATe madhyamamaMgalanuM grahaNa karAya che. ane te ja zAstrArthano ziSya-praziSyanI paraMparAmAM avyavaccheda thAya, e mATe aMtima maMgalanuM grahaNa karAya che, A traNamaMgalanAM viSayamAM prazna ane uttaro AvazyakasUtranA vizeSavivaraNathI ni jANI levA. (atre vistAra thavAnAM bhayathI e jaNAvatAM nathI.) na sAmAnyathI khAlI ATalo padArtha samajI rAkhavo ke A AkhuMya zAsra maMgala che, zA kemake e nirjarAmATe thAya che jemake tapa. sta prazna : A granthamAM prathamamaMgala zuM che ? uttara : dhrumapuSpikAdhyayanAdi e Adi maMgala che. 14 ta ji E F jeo prazna : nirjarArthatva hetu zAsrarUpI pakSamAM na raheto hovAthI A hetu asiddha che. F nA (nyAyabhASAmAM svarUpAsiddhidoSa vALo che.) ya zA nA uttara : Ama na kahevuM. kemake zAstrae zrutajJAnarUpa che. ane jJAnanI nirjarArthatA ya to zAstromAM kahevAyelI ja che. arthAt "jJAna nirjarAjanaka che" e vAta to prasiddha ja che. kahyuM ja che ke "nArakIno jIva ghaNAM badhA karoDo varSovaDe je karmane khapAve, traNaguptithI gupta jJAnI ucchavAsamAtravaDe karmone khapAve." Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asa dazavaikAlikasUtra bhAga-1 rajisTa , adhya. 1 niryukti - 2 prazna : A adhyayana maMgala kema kahevAya ? ( uttara : A adhyayana dharmanI prazaMsAnuM pratipAdanakaranAra hovAthI maMgala svarUpa che [ kahevAya ane eTale prathamamaMgala tarIke e adhyayana gaNI zakAya. madhyamamaMgala to dharmArthakAmAdhyayanAdi che. (chaThuM adhyayana) prazna : Ane maMgala kema kahevAya ? uttara : vistArathI AcArakathAdinuM nirUpaNa karanAra A adhyayana hovAthI te maMgala , |kahevAya. '' caramamaMgala to bhikSu-adhyayAnAdi che. (dazamuM adhyayana) bhikSunAM guNovagerenuM AlaMbanakaranAra hovAthI te maMgala che. A pramANe adhyayananAM vibhAga dvArA || traNamaMgalono vibhAga dekhADI dIdho. - have sUTAnAM vibhAgavaDe ToNamaMgalono vibhAga dekhADAya che. temAM prathamamaMgala | "dhammomaMgala" e gAthAsUtra samajavuM. kemake e sUtra dharmathI upalakSita = jaNAyela = te yukta che. ane, dharma maMgala che. eTale dharmopalakSita e sUtra paNa maMgala kahevAya. (e mA sUtro dhammo zabdathI zaru thAya che, eTale e dhammo zabdathI ja oLakhAya che. moTAbhAge badhA sUtro prathama zabdanAM nAme ja oLakhAtA hoya che. dA.ta. paMciMdiya, kalyANakaMda, logassa... vagere. have e badhAnA mULa nAma to judA ja che. chatAM e sUtro ja prathama zabdathI ja oLakhAya che. atyAre paNa terasanA divase ApaNe bolIe chIe ke | Aje dhammo maMgala... sajjhAya bolavAnI che." koI "Aje drumapuSpikA bolavAnI, Iche". ema bolatuM nathI.) * madhyamamaMgala to chaThThA adhyayananuM prathamasUtra | viMsaUT che. kemake e jJAnathI !' | upalakSita che. (uparanI jema samajI levuM ke e jJAnazabdathI oLakhAya che.) ane jJAna to maMgala che ja. eTale A jJAnopalakSita sUtra paNa maMgala kahevAya. aMtimamaMgala to nidaumma... e dazamAadhyayananI pahelI gAthA che. kemake bhikSunAM guNonAM sthirIkaraNa mATe viviktacaryAnuM nirUpaNa karanAra A gAthA che, ane bhikSunAM guNo maMgala che. (viviktacaryAno artha AgaLa dazamAadhyayanamAM Avaze.) prazna : maMtni A pramANenAM A zabdano artha zuM che ? - uttara : "ji-ja-ji-vaji-maja" A pramANe daMDakadhAtu che. emAM * che. dhAtune numa lagADIe, eTale pachI auNAdikano atnam pratyaya lAge. ane badhA ne | E F E E F F = cta * * - Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ma . hA dazavaikAlikasUra bhAga-1 aca. 1 niyukti - 2 te anubaMdhono lopa karIe eTale prathamA-ekavacanAnta e zabdanuM maMrti e pramANe rUpa ( ( bane. (kuma pratyayamAM badhuM ja anubaMdha che. anubaMdha eTale je zabdamAM joDavAnA na hoya, [mAtra enA kAryo zabdamAM thaI jAya. anubaMdho nIkaLI jAya. ahIM A badhA anubaMdhothI [ ma mAM vacce 6 umerAya. eTale mam bane. ane pachI an lagADIe eTale mAtra " bane. anubaMdhono lopa thaI javAthI nu-r vagere vadhArAnA akSaro nIkaLI jAya. ) | A to kayo pratyaya lAgyo ? enI carcA thaI. artha A pramANe jenAvaDe hita meLavAya te maMgala. maphate eTale meLavAya, sadhAya.. ema artha | kiravo. athavA to | mI e zabda ja che. ane te dharmano vAcaka che. na dhAtu meLavavAnA arthamAM che. | A nA dhAtunA najIkanA pUrvapada tarIke maga zabda rAkhIe ane vyAkaraNanAM niyama pramANe nA pratyaya karIe ane vyAkaraNanAM niyama pramANe (ma) pratyaya karIe, I eTale vA pratyayAnta A zabdamAMthI anubaMdhano (vA no), lopa thaye chA~ ane vyAkaraNasUtra pramANe nA mAMthI mAra no lopa karAye chate ma7-- maMgala zabda bane. je dharmane lAvI Ape te maMgala. eTale ke dharmanI prAptinuM upAdAnakAraNa maMgala kahevAya. athavA trIjo artha A pramANe ke je mane bhavamAMthI gALI nAMkhe - bahAra kADhe te maMgala. ' te maMgala nAmAdi cAra prakAre che. te A pramANe nAmamaMgala-sthApanAmaMgala, - dravyamaMgala ane bhAvamaMgala. A badhAyanuM svarUpa AvazyakanA vizeSavivaraNathI jANI nA levuM. amumeva gAthArthamupasaMharannAha niyuktikaarHniryuktikAra A ja gAthArthane upasaMharatA kahe che ke nAmAimaMgalaMpiya cauvvihaM pannaveUNaM // 2 // niryukti-2 (uttarArdha) gAthArtha : cAraprakAranAM nAmAdimaMgalane paNa kahIne... Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta tatra samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvApratyayavidhAnAt prajJApya kimata Aha have samAnakartAvALI be kriyAmAM pUrvakAlIna kriyAne tthA pratyaya lAge. ahIM na prajJApya bhAM tvA-ya( yap ) lAgyo che bheTale saha rIte prazna thAya } prastAvanA durIne na mo pachI zuM 42zo ? e have kahe che. ta sma dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 3 vyAkhyA-nAmAdimaGgalaM caturvidhamapi 'prajJApya' prarUpyeti gAthArthaH // TIDArtha : (gAthArthavat spaSTa che.) nA ya - S suyanANe aNuogeNAhigayaM so cauvviho hoi / caraNakaraNANuoge dhamme gaNie (kAle) stu ya davie ya || 3 || niryukti-3 gAthArtha : zrutajJAnamAM anuyogavaDe adhikRta = adhikAra che. te anuyoga yAprakAre che. 22zAnuyoga, dharmasthAnuyoga, asAnuyoga, dravyAnuyoga. *** 17 na zA zA D vyAkhyA- zrutaM ca tad jJAnaM ca zrutajJAnaM tasmin zrutajJAne anuyogenAdhikRtam, | anuyogenAdhikAra ityarthaH, iyamatra bhAvanA - bhAvamaGgalAdhikAre zrutajJAnenAdhikAra:, tathA coktam - 'etthaM puNa ahigAro suyaNANeNaM jao sueNaM tu / sesANamappaNo'viya aNuo pavadito // 1 // " tasya coddezAdayaH pravarttante iti, uktaM ca - " suaNANassa | uddeso samuddeso aNunnA aNuogo pavattai" tatrAdAvevoddiSTasya samuddiSTasya samanujJAtasya ca. sataH anuyogo bhavatItyato niyuktikAreNAbhyadhAyi 'zrutajJAne'nuyogenAdhikRta 'mii ma 'saH' anuyogazcaturvidho bhavati, katham ? - ' caraNakaraNAnuyogaH' caryata iti caraNaMvratAdi, yathoktam - 'vaya samaNadhammasaMjamaveyAvaccaM ca baMbhaguttIo / NANAditiyaM tava kohaniggahAI caraNameyaM // 1 // " kriyate iti karaNaM-piNDavizuddhyAdi, uktaM ca | "piMDavisohI samiI bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNa guttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // 1 // " caraNakaraNayoranuyogazcaraNakaraNAnuyogaH, anurUpo yogo'nuyogaHsUtrasyArthena sArddhamanurUpaH sambandho, vyAkhyAnamityarthaH, ekArAntaH zabdaH prAkRtazailyA | prathamA( dvitIyA ) nto'pi draSTavyaH, yathA 'kayare Agacchai dittarUve' ityAdi, 'dharma' iti dharmakathAnuyogaH, 'kAle' ceti kAlAnuyogazca gaNitAnuyogazcetyarthaH, 'dravye ce 'ti nA ya -- ta H 5 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je ma A dazavaikAlikasUra bhAga-1 aya. 1 niyukti - 3 dravyAnuyogazca / tatra kAlikazrutaM caraNakaraNAnuyogaH, RSibhASitAnyuttarAdhyayanAdIni ( dharmakathAnuyogaH, sUryaprajJatyAdIni gaNitAnuyogaH, dRSTivAdastu dravyAnuyoga iti, uktaM ca'kAliyasuaMca isibhAsiyAi taiyA ya sUrapannattI / savvo ya diTThivAo cautthao hoi| : jumort " rUti thArtha: 6 vArthatoDanuyono ditha-*pRthavasvAnuyoH | pRthaktvAnuyogazca, tatrApRthaktvAnuyogo yatraikasminneva sUtre sarva eva caraNAdayaH prarUpyante, anantagamaparyAyatvAtsUtrasya, pRthaktvAnuyogazca yatra kvacitsUtre | caraNakaraNameva kvacitpunadharmakathaivetyAdi, anayozca vaktavyatA 'jAvaMta ajjavairA apuhuttaM kAliyANuogassa / teNAreNa puhuttaM kAliyasuya diTThivAe ya // 1 // "| ityAdenthAdAvazyakavizeSavivaraNAccAvaseyeti // TIkArthaH zrata caM tat jJAnaM ra e pramANe karmadhAraya samAsa karavo. e zrutajJAnamAM anuyoga vaDe adhikRta che. eTale ke zrutajJAnamAM anuyogavaDe adhikAra che. eTale ke anuyoga-vyAkhyAna zrutajJAnanuM karavAnuM che, anyajJAnonuM nahi. . ahIM A bhAvanA che, bhAvamaMgalanA adhikAramAM zrutajJAnavaDe adhikAra che. kahyuM : | che ke ahIM zrutajJAna vaDe adhikAra che. kemake zrutavaDe bAkInA cArajJAnono ane potAno | | paNa anuyoga thAya che. pradIpanuM dRSTAnta che. (jema pradIpa pragaTelo hoya to e potAne paNa prakAze ane potAnI AjubAju paDelA ghaTAdi padArthone paNa prakAze ema dvAdazAMgI ni vagere zrutajJAna che. dvAdazAMgI pote potAno bodha karAve ja che. jema jema dvAdazAMgI ni vAMco, tema tema eno bodha thAya. Ama e svaprakAzaka che ja eTale pradIpa jevI che te zA have mati-avadhi, mana:paryava-kevala A cArajJAnonuM svarUpa paNa zAstro dvArA jaNA F, ApaNe jANI zakIe chIe. eTale zrutajJAna e cAreyano paNa prakAzaka che. Ama pAMceya | nA jJAnomAM zrutajJAna dvArA ja ApaNe jANI zakIe chIe. eTale zrutajJAna e cAreyano nA paNa prakAzaka che. Ama pAMceya jJAnomAM zrutajJAna svaprakAzaka hovAthI e caDhIyAtuM che. eTale bhAgamaMgala tarIke zrutajJAna levAya che. dvAdazAMgIrUpa zratano AcAryavaDe karAtI vyAkhyAnAdirUpa anuyoga paNa zruta ja che. kema che eTale ema kahI zakAya ke dvAdazAMgIrUpa zrutano anuyoga zrutavaDe thAya che. eTale ke A [ zrutavaDe zrutano anuyoga thAya che. ema bAkInA cArajJAnono anuyoga paNa zrutavaDe thAya che " che. eTale ema kahevAya ke zrutavaDe bAkInAno paNa anuyoga thAya che.) SS Ama nAmAdi cAra maMgalamAM jayAre bhAvamaMgalanI vicAraNA Ave, tyAre zrutajJAna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It A dazavaikAlikasUga bhAga-1 (suvA susa aya. 1 niyukti - 3 2) bhAvamaMgala tarIke levAya che. have e zrutajJAnanA ja udeza, samudeza, anujJA pravarte che. AS. (aa kahyuM che ke zrutajJAnanA uddeza, samudeza, anujJA ane anuyoga pravarte che. (guru ziSyane * dazavai.nuM prathama adhyayana Ape to e prathama adhyayanano uddezo thayo. e pachI ziSya ene * | kaMThastha karI gurune saMbhaLAve eTale guru ene kahe ke "have Ane sthira-paricita kara. tArA * nAmanI jema AtmasAt che, ema A adhyayanane AtmasAt kara." A zrutajJAnano * samudeza kahevAya. ane jayAre ziSya ene atyaMta sthiraparicita karI de, eTale pachI guru ne ene rajA Ape ke "have A sUtra bIjAone ApavAnI paNa tane saMmati che" A anujJA | na kahevAya. pachI guru ene e sUtrano artha vistArathI vidhipUrvaka kahe enuM nAma anuyoga. | ke have matijJAnAdimAM AvuM to kaMI hotuM nathI ke guru ziSyane pahelAM matijJAnAdi : Ape. pachI ziSya matijJAnAdi taiyAra karI le eTale guru enI pAse e pAkA karAve... tuM pachI e matyAdi bIjAne ApavAnI anujJA Ape. ane pachI enA upara vyAkhyAna kare... A badhuM e cArajJAnomAM nathI. eTale e to spaSTa ja che ke zrutajJAnanAM ja uddezAdi thAya, zeSa cArajJAnanAM nahi.) have emAM zaruAtamAM ja udiSTa, samudiSTa ane anujJAta banI cUkelA evA te nA | zrutano pachI anuyoga thAya, A kAraNasara niryuktikAravaDe gAthAmAM kahevAyuM ke "zrutajJAnamAM anuyogavaDe adhikAra che." | (Akho krama A pramANe che ke nAmAdi cAra maMgala che, emAM bhAvamaMgala tarIke , " zrutajJAna che. e zrutajJAnanA uddeza, samudeza, anujJA thaI jAya pachI eno anuyoga na | thAya. Ama anuyoga zrutajJAnano ja thAya. mATe niryuktikAre kahyuM ke zrutajJAnamAM ja 1 anuyogavaDe adhikAra che. arthAt zrutajJAnano ja anuyoga karavAno hoya che.) te anuyoga cAra prakAre che. prazna : kevI rIte ? uttara : A pramANe (1) caraNa karaNAnuyoga emAM je AcarAya te caraNa. vratAdi va e caraNa che. kahyuM che ke "pAMcavrata, 10 zramaNadharma, 17 saMyama, 10 vaiyAvacca, 9| brahmagupti, 3 jJAnAdi, 12 tapa, 4 krodhanigrahAdi A caraNa che." ke je karAya te karaNa. piMDavizuddhi vagere karaNa che. kahyuM che ke piMDavizuddhi, (azanAdi che. 4nI zuddhi). pAMca samiti, 12 bhAvanA, 12 pratimA, 5 IMdriyaniroda, 25 | che. pratilekhana, 3 gupti, 4 abhigra. A karaNa che. S E F Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 5, ma S" para hAla dazavaikAlikasUra bhAga-1 kahi za adhya. 1 niyukita - 3 , che. caraNa ane karaNano anuyoga e caraNakaraNAnuyoga. * ( anurUpa evo yoga te anuyoga kahevAya. sUtrano arthanI sAthe anurUpa saMbaMdha karavo e [ eTale ke sUtranuM vyAkhyAna karavuM e anuyoga che. (je sUtrano je artha yogya gaNAya, [ te artha darzAvavo e anuyoga...) prazna :gAthAmAM to vararaVITo ema sAtamIvibhakti karelI che. tame to prathamA samajo cho. uttara : ahIM A zabda vAta che. e sAcuM. paNa prAkRtazailIthI to ' ekArAnta zabda e prathamAvibhaktivALo paNa hoI zake che. juo, uttarAdhyayanasUtrano " pATha che ke "diptarUpavALo A koNa Ave che ?..." ahIM re ane ditta beya : paranta zabda che, ane chatAM prathamAnta gAthA che. tema atre paNa samajavuM. huM (2) tharSa eTale dharmakathAnuyoga. (3) rAtre ra eTale kAlAnuyoga, eTale ke gaNitAnuyoga. | (4) dravya ra eTale dravyAnuyoga. temAM AcArAMgAdi kAlikazruta caraNakaraNAnuyoga che. (je, nizcitakALe kAlagrahaNa levApUrvaka bhaNI zakAya te kAlika zrata) uttarAdhyayana vagere RSibhASitasUtro dharmakathAnuyoga che. sUryaprajJapti vagere gaNitAnuyoga che. dRSTivAda dravyAnuyoga che. kahyuM che ke "kAlikazrato, RSibhASito ane trIjA anuyogarUpa sUryaprajJAmi tathA " badho ja daSTivAda e cothoanuyoga che." (kAlikazrato pahelo, RSibhASitAdi nA bIjo...) (A to sUtranI apekSAe anuyoga batAvyo.) ahIM arthathI anuyoga be prakAre che. (1) apRthakatvAnuyoga (2) pRthakatAnuyoga. - temAM apRthakatvAnuyoga eTale jemAM ekaja sUtromAM caraNakaraNa, dharmakathAdi badhAnI * * ja prarUpaNA karAya. (prazna : ekaja sUtramAM cAreyanI prarUpaNA zakya ja zI rIte bane ? dA.ta. tho | e gAthAmAM to caraNakaraNanI ja prarUpaNA zI rIte zakya bane ?) lI? ma 6 me Sa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla dazavaikAlikasUga bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 4 - che. uttara : sutra anaMtagamo ane anaMtaparyAyovALuM hovAthI ekaja sUtramAM cAreyanI 6 A prarUpaNA zakya che. ane e rIte eka sUtramAM badhAnI bhegI prarUpaNA te apRthakRtvAnuyoga. | pRthakRtvAnuyoga eTale jemAM koI sUtramAM caraNakaraNa ja prarUpAya, koIka sUtramAM vaLI | dharmakathA ja prarUpAya... vagere. A beya prakAranA anuyoganuM svarUpa to nIce batAvAtI gAthA dvArA ane Avazyaka " vizeSavivaraNa dvArA jANI levuM. | e gAthA A pramANe che ke jayAM sudhI AryavrajasvAmI hatA, tyAM sudhI kAlika| anuyoganuM apRthakatva hatuM. tyAra pachI kAlikazruta ane daSTivAdamAM pRthaphatva zaru thayuM. iha punaH pRthaktvAnuyogenAdhikAraH, tathA cAha niyuktikAraH - prastutamAM = dazavaikAlikamAM to pRthakatvAnuyogavaDe adhikAra che. eTale ke ahIM to pRthakatAnuyoga ja levAno che. - niryuktikAra Aja vAta kare che. mai apuhuttapuhuttAiM niddisiuM ettha hoi ahigAro / caraNakaraNANuogeNa tassa dArA ime huMti smai | Ijhall niyukti-4 gAthArtha : apRthakRtva pRthakatvane nirdezIne ahIM caraNakaraNAnuyoga vaDe nA adhikAra che. tenA A dvAro che. __vyAkhyA-'apRthaktvapRthaktve' lezato nirdiSTasvarUpe nirdizya 'atra' prakrame [mavatyathAra, vena?-carapariVInuyogo' 'tI' raviraVInuyogA tArA '' pravezamukhAni 'amuni' vakSyamANalakSaNAni bhavantIti gAthArthaH // | TIkArtha : je be anuyogonuM svarUpa ame trIjIgAthAnI vRttimAM lezathI dekhADI dIdhuM che, te apRthakatva-pRthakatvaanuyogano nirdeza karI (ullekha karI) ahIM to [.. caraNakaraNAnuyogavaDe adhikAra thAya che. (A anuyogacatuSkamAMthI eka ja anuyogano . * ahIM adhikAra lIdho. eTale eno artha ja e ke ahIM pRthakatvAnuyogano adhikAra che... | apRthakatvano nahi.) - te caraNakaraNAnuyoganA dhAro = pravezamukho AgaLa kahevAtA lakSaNavALA che. (hAra * che e praveza karavA mATenuM mukha kahevAya. anuyogamAM praveza karavA mATenA mukhya samAna che Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrama dazavaikAlikasUra bhAga-1 ki adaya. 1 niryukita - 5 - ka che. nIcenA dvAro che. e dvAronA mAdhyame sahelAIthI anuyoga karI zakAya.) ( * nikkhevegaTThaniruttavihI pavittI ya keNa vA kassa ? / taddArabheyalakkhaNa tayarihaparisA * : ya suttanyo III | niyukti-5 gAthArthaH (1) nilepa (2) ekAW (3) nirukta (4) vidhi (5) pravRtti | (6) konAvaDe ? (7) kono? (5) taddhArabheda (9) lakSaNa (10) tadauparSadA (11) sUtrArtha. ? vyAkhyA-asyAH prapaJcArthaH AvazyakavizeSavivaraNAdavaseyaH, sthAnAzUnyArthaM tu | | sakSepArthaH pratipAdyata iti, "Nikkheva'tti anuyogasya nikSepaH kAryaH, tadyathA| nAmAnuyoga ityAdi, 'egadRtti' tasyaiva ekAthikAni vaktavyAni, tadyathA-anuyogo stu | niyoga ityAdi, 'nirutta'tti tasyaiva niruktaM vaktavyam, anuyojanamanuyogaH anurUpo vA yoga ityAdi, 'vihi'tti tasyaiva vidhirvaktavyo, vaktuH zrotuzca, tatra vaktuH 'suttattho khalu ta paDhamo bIo NijjuttimIsio bhaNio / taio ya niravaseso esa vihI hoi aNuoge me // 1 // " zrotuzcAyam - "mUyaM huMkAraM vA bADhakkAra paDipuccha vImaMsA / tatto pasaMgapArAyaNaM smai parini sama zA" TIkArya : A gAthAno vistArathI artha Avazyaka vizeSavivaraNathI jANI levo. sthAna zUnya na rahI jAya e mATe ahIM saMkSepathI artha kahevAya che. (1) nikopa : anuyogano nikSepa karavo. te A pramANe nAmAnuyoga, sthApanAnuyoga... (2) ekArtha : anuyoganA ja samAnArthI kahevA. te A pramANe-anuyoga, niyoga. (3) nirukta : anuyoga zabdano ja vyutpatti-artha kahevo. anuyojana eTale nA anuyoga, anurUpa yoga.... vagere. (4) vidhi : anuyoganI ja vidhi kahevAnI. temAM vaktAnI vidhi ane zrotAnI * vidhi kahevI. ke temAM vaktAnI vidhi A pramANe che ke pahelo sUrAno artha kahevo. bIjo ! : niryuklimizrita artha kahevAyelo che. trIjo niravazeSa-saMpUrNa kahevAyelo che. anuyogamAM | A vidhi che. (vaktA prathama mULasUrAno sIdhesIdho artha ja kahe. tyArabAda jyAre huM 5 6 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 5 bIjIvAra kahevAno avasara Ave tyAre e sUtranI niryuktiono artha paNa sAthe kahe .ane jayAre trIjIvAra kahe tyAre sUtrArtha ane niryukti-artha sivAyanA paNa tene anusaratA je koI padArtho hoya te badhA ja padArtho kahe.) na zrotAnI vidhi A pramANe che ke (1) mUMgo rahe (2) huMkAra kare. (3) bADhaMkAra kare. (4) pratipRcchA kare. (5) vimarza kare. (6) tyAra pachI prasaMgapArAyaNa kare. (7) sAtamIvAranA zravaNamAM pariniSThA pAme. (Ano vistRtaartha AvazyakamAMthI jANavo. " vizeSa mAtra eTaluM ja ke je vyutpanna ziSya hoya teone to guru uparabatAvela gurunI mA~ vidhimujaba traNavAramAM ja badhA artho ApI de. paNa maMdabuddhivALA ziSyane kula 7vAra mo | guru ekanA eka sUtranA artha kahe. eTale e dareka zravaNa vakhate e zuM zuM kare ? e Da - darzAvatI A gAthA che. dA.ta. pahelIvAra sAMbhaLe tyAre kaMIpaNa na bole, muMgo muMgo stu sAMbhaLe. bIjIvAra sAMbhaLe tyAre huMkAra kare. trIjIvAra sAMbhaLe tyAre "ekadama barAbara che." ema bolavuM... vagere... sAtamIvAra sAMbhaLyA bAda e ziSya gurunI jemaja e padArtha bolato thaI jAya.) / ta Shang 'pavittI ya'tti anuyogasya pravRttizca vaktavyA, sA caturbhaGgAnusAreNa vijJeyA, uktaM smai ca - ' NiccaM gurU pamAI' sIsA ya gurU Na sIsagA taha ya / apamAi gurU sIsA pamAiNo = dovi apamAI // 1 // paDhame natthi pavittI bIe taie ya Natthi thovaM vA / asthi cautthi ji pavittI etthaM goNIe diTTaMto // 2 // appaNhuyA u goNI Neva ya doddhA samujjao doDhuM ji ma / khIrassa kao pasavo ? jaivi ya bahukhIradA sA u || 3 || bitie'vi Natthi khIraM thovaM na zA taha vijjae va taievi / asthi cautthe khIraM esuvamA AyariyasIse // 4 // goNisariccha zA mau gurU dohA iva sAhuNo samakkhAyA / khIraM atthapavittI natthi tahiM paDhamabitisu // 5 // sa ahavA aNicchamANaM avi kiM ci u jogiNo pavattaMti / taie sAraMtaMmI hojja pavittI guNitte vA // 6 // apamAI jattha gurU sIsAviya viNayagahaNasaMjuttA / dhaNiyaM tattha pavittI khIrassava carimabhaMgaMmi // 7 // " nA nA ya ya (5) pravRtti : anuyoganI pravRtti kahevAnI che. arthAt kevI paristhiti hoya to anuyoga sAro-suMdara thAya ? e kahevAnuM che. te pravRtti cArabhAMgAonAM anusAre jANavI. (1) kahyuM che ke nitya (a) guru pramAdI ane ziSyo paNa pramAdI (ba) guru pramAdI, 23 -* Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 hi . adhya. 1 niyaMti - 5 - ka e ziSyo nahi (ka) guru apramAdI, ziSyo pramAdI (Da) be ya apramAdI (2) pahelA ja bhAMgAmAM anuyoganI pravRtti nathI. bIjA ane trIjAmAM paNa nathI. athavA to thoDI ja che. cothAbhAMgAmAM pravRtti che. A viSayamAM gAyanuM daSTAnta che. (3) gAya aprastutA na hoya, eTale ke enA AMcaLamAM dUdha AvyuM na hoya, ane dohanAro govALa paNa dohavA * mATe udyamI na hoya. to dUdhano prasava kevI rIte thAya? bhale ne te gAya ghaNAM dUdhane * ApanArI hoya. (ghaNuM dUdha ApanArI gAya paNa jayAM sudhI enA AMcaLamAMthI saheja | 7 dUdha TapakavA na mAMDe... tyAM sudhI dUdha na Ape...) (4) bIjAmAM paNa, aprastutA gAya na na ane govALa dohavAmAM udyamI e bhAMgAmAM paNa dUdha nathI. athavA to thoDuMka dUdha hoya. no triIjAmAM paNa, prastutAgAya ane govALa dohavAmAM anudyamI e bhAMgAmAM dUdha na hoya ! = athavA thoDuMka dUdha hoya. cothAmAM, prastutAgAya ane govALa dohavAmATe udyamI e bhAMgAmAM dUdha thAya. AcArya ane ziSyamAM A upamA che. (5) guru gAya jevA che. sAdhuo dohanArA govALa jevA che. dUdha eTale artha, anuyoganI pravRtti. temAM pahelA ane bIjA bhAMgAmAM dUdha nathI. (6) athavA (bIjAbhAMgAmAM) udyamI jogavALA ziSyo anuyoga ApavA nahi IcchatA evA paNa gurune kaMIka pravRtti (anuyoga ApavAnI) I' karAvaDAve (jogamAM sUtrAdino abhyAsa karavAno hoya eTale te ziSyo gurune vinaMti karI karIne paNa kaMIka pravRtti karAve.) trIjAbhAMgAmAM guru ziSyone sAraNA kare. svAdhyAya mATe vAraMvAra preraNAdi kare athavA to ziSyo paNa pramAdI hovA chatAM guNavAna hovAthI | gurunI AmanyA jALave tyAM kaMIka paNa anuyoga pravRtti thAya. (ziSyomAM pramAda hovAthI ni na saMpUrNapravRtti to na ja thAya.) (7) jyAM guru apramAdI hoya ziSyo paNa vinayanAM svIkAravALA hoya arthAt vinayI hoya, tyAM anuyoganI pravRtti puSkaLa thAya. jema chellA ghA - bhAMgAmAM dUdhanI pravRtti thAya. 'keNa'tti kenAnuyogaH karttavya iti vaktavyaM, tatra ya itthaMbhUta AcAryastena karttavyaH, tadyathA-'desakulajAirUvI saMghayaNaghiijuo aNAsaMsI / avikatthaNo amAI ya thiraparivADI gahiyavakko // 1 // jiyapariso jiyaniddo majjhattho desakAlabhAvannU / Asannaladdhapaibho NANAvihadesabhAsannU // 2 // paMcavihe AyAre jutto * * suttatthatadubhayavihiNNU / AharaNaheukAraNaNayaniuNo gAhaNAkusalo // 3 // * sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio juggo pavayaNasAraM * parikaheuM // 4 // " AsAmarthaH kalpAdavaseyaH, prAthamikadazakAlikavyAkhyAne tu lezata / | Fr E F Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H zayalie sUA mAga-1 madhya. 1 niyujita - 5 " ucyate - AryadezotpannaH sukhAvabodhavAkyo bhavatIti dezagrahaNaM, paitRkaM kulaM / viziSTakulodbhavo yathotkSiptabhAravahane na zrAmyati, mAtRkI jAtiH tatsampanno , vinayAnvito bhavati, rUpavAnAdeyavacano bhavati, AkRtau ca guNA vasanti, saMhananadhRtiyukto vyAkhyAnatapo'nuSThAnAdiSu na khedaM yAti, anAzaMsI na zrotRbhyo / vastrAdyAkAGkSati, avikatthano bahubhASI na bhavati, amAyI na zAThyena ziSyAn | vAhayati, sthiraparipATI sthiraparicitagranthasya sUtraM na galati, / gRhItavAkyo'pratighAtavacano bhavati, jitapariSat parapravAdikSobhyo na bhavati, 7 | jitanidro'pramattatvAd vyAkhyAnaratirbhavati prakAmanikAmazAyinazca ziSyA~zcodayati, " madhyasthaH saMvAdako bhavati, dezakAlabhAvajJo dezAdiguNAnavabuddhyApratibaddho viharati | dezanAM ca karoti, Asannalabdhapratibho jAtyuttarAdinA nigRhItaH pratyuttaradAnasamartho bhavati, nAnAvidhadezabhASAvidhijJo nAnAdezajavineyapratyAyanasamartho bhavati, | jJAnAdipaJcavidhAcArayuktaHzraddheyavacanobhavati, sUtrArthobhayajJaH samyagutsargApavAda prarUpako bhavati, udAharaNahetukAraNanayanipuNastadgamyAn bhAvAn samyak prarUpayati / ma nAgamamAtrameva, grAhaNAkuzalaH ziSyAnanekadhA grAhayati, svasamayaparasamayavit sukhaM ra paramatAkSepamukhena svasamayaM prarUpayati, gambhIro mahatyapyakArye na ruSyati, dIptimAn | parapravAdikSobhamutpAdayati, zivo mArirogAdyupadravavighAtakRd bhavati, saumyaH ji prazAntadRSTitayA sakalajanaprItyutpAdako bhavati, itthaMbhUta eva guNazatakalito yogyaH ji na pravacanam-Agamastasya sArastaM kathayitumiti, yato'sAvanekabhavyasattvaprabodhaheturbhavati, zA uktaM ca-"guNasuTThiassa vayaNaM ghayamahusittovva pAvao bhAi / guNahINassa na sohai zA maNehavihINo jaha paIvo // 1 // " tathA cAnyenApyuktam-"kSIraM bhAjanasaMsthaM na tathA vatsasya sa nA puSTimAvahati / AvalgamAnaziraso yathA hi mAtRstanAtpibataH // 1 // tadvatsubhASitamayaM nA va kSIraM duHzIlabhAjanagataM tu / na tathA puSTiM janayati yathA hi guNavanmukhAtpItam // 2 // ya zIte'pi yatnalabdho na sevyate'gniryathA zmazAnasthaH / zIlavipannasya vacaH pathyamapi na * gRhyate tadvat // 3 // cAritreNa vihInaH zrutavAnapi nopajIvyate sadbhiH / zItalajalaparipUrNaH | kulajaizcANDAlakUpa iva // 4 // " (6) 3 : onAvare anuyo| 42vAyogya cha ? me mA vAmAM ivAna che. tema* che je AvA prakAranA AcArya hoya, temaNe anuyoga karavo joIe. te A pramANe (1) | F * Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cAragAthAno artha bRhatkalpamAMthI jANI levo. dazakAlikanA 1 meM prAthamikavyAkhyAnamAM to lezathI e artha kahevAya che. na S (1) AryadezamAM utpanna thayelA AcArya sukhethI samajI zakAya evA vAkyavALA stu hoya eTale deza zabdanuM grahaNa karela che. (AryabhASA upara pakkaDa svAbhAvika hoya, eTale stu badhA sahelAIthI samajI zake. aMgreja mANasa dIkSA laI AcArya bane to enA vAkyo samajavA kaparA paDe.) zA dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukita dezakulajAtirUpavALA, saMghayaNAdithI yukta, anAzaMsI, avikalthana, amAyAvI, sthiraparipATI, grAhyavAkya (2) jitaparSar, jitanidra, madhyastha, dezakAlabhAvaza, AsazalabdhapratijJa, nAnAvidha dezabhASAza (3) paMcavidha AcAramAM yukta, sUtrArthatadubhayavidhinA jJAtA, dRSTAnta-hetu-kAraNa-nayamAM nipuNa, grAhaNAkuzala (4) svasamaya, pa2samayajJAtA, gaMbhIra, diptimAna, ziva, saumya, seMkaDo guNothI yukta AcArya pravacananAM sArane kahevAne mATe yogya che. F ya 5 (2) pitAsaMbaMdhI kula hoya, viziSTakulamAM utpattivALA AcArya upADelA bhArane vahana karavAmAM thAke nahi. (3) mAtAsaMbaMdhI jAti hoya. jAtisaMpanna AcArya vinayavALA hoya. (4) rUpavAna AdeyavacanavALA hoya. (rUpavAnanAM vacanane badhA jaldI svIkAre) vaLI AkRtimAM guNo vase che. (5) saMghayaNa ane dhRtivALA AcArya vyAkhyAna-tapoDanuSThAna vageremAM kheda na pAme. (6) anAzaMsI AcArya zrotAo pAsethI vastrAdinI apekSA na rAkhe. (7) avikatcana AcArya bahu bolanArA na hoya. (11) jitaparSad AcArya bIjA pravAdIovaDe kSobha pAmanArA na hoya. (12) jitanidra AcArya apramatta hovAthI vyAkhyAnamAM rati 26 = H.. ma mA (8) amAyI AcArya kapaTathI ziSyonuM saMcAlana na kare. ya (9) sthiraparipATI AcArya eTale jeNe grantha-sUtrane sthira-paricita karyA che te. tevA AcAryanuM sUtra gaLI na jAya, bhulAI na jAya. (10) gRhItavAkyavALA AcArya pratighAta na pAme, niSphaLa na jAya tevA vacanavALA hoya. rucivALA hoya. 5 E F E Xx ** Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 (hua adhya. 1 niyukti - 5 - ka che. ane ekAda dina vadhAre uMghanArA ane roje roja vadhAre uMghanArA e be ya prakAranAM ziSyone preraNA karI zakanArA hoya. (13) madhyastha AcArya saMvAdaka, samAdhAna karAvanAra, jhaghaDo maTADanAra hoya. (14-15-16) deza-kAla-bhAvajJAtA AcArya dezAdiguNone jANIne pratibaMdha, " rAga vinA vicare ane dezanA Ape. (17) Asagnalabdhapratibha AcArya anyavAdIovaDe khoTAuttarAdivaDe parezAna [ karAyelA chatAM sAme uttara ApavA mATe samartha bane. (ekavAdI bIjAvAdIne toDI pADavA na - je kutarka kare tene jAti kahe che. e badhuM nirUpaNa nyAyamAM Ave che. AcArya AvA FAkramaNo sAme jaDabAtoDa javAba ApavA samartha hoya.) - (18) judA judA dezanI judI judI bhASAonA jJAtA AcArya judA judA dezamAM . utpanna thayelA ziSyone padArtho samajAvavA samartha bane. (darekane potapotAnI bhASAmAM samajAve.) a (19 thI 23) jJAnAdi pAMca prakAranA AcAravALA AcArya zraddhayavacanavALA hoya, dj ja arthAtu badhA emanAM vacana upara zraddhA kare. (24-25-26) sUrAM-artha-ubhayanAM jJAtA AcArya samyagurIte utsarga ane | apavAdanAM prarUpaka hoya. R (27 thI 30) udAharaNa, hetu, kAraNa, nayamAM nipuNa AcArya udAharaNAdivaDe ni 1. jANavAyogya padArthone udAharaNAdi darzAvavA dvArA sampakarIte prarUpI zake e mAtra 1 AgamanI ja prarUpaNA na kare. (arthAt zAstramAM kahyuM che eTale ja sAcuM, ema ja na kahetAM tarkathI paNa sAbita kare) (31) grAhaNAkuzala, padArtho samajAvavAmAM catura AcArya anekaprakAre ziSyone Tii padArtho grahaNa karAve. R (32) svasamaya ane parasamayanAM jJAtA AcArya sahelAIthI paramatanuM khaMDana karavA dvArA svamatane prarUpe. (33) gaMbhIra AcArya bIjA pravAdIomAM kSobhane utpanna kare. (34) dIptimAn AcArya bIjA pravAdIomAM kSobhane utpanna kare. (35) ziva AcArya mAri, roga vagere upadravono vighAta karanArA hoya. - (36) saumya AcArya prazAntadaSTivALA hovAthI tamAma lokone prIti che Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * :* dazavaikAlikasUra bhAga-1 jahu aya. 1 niyukti - 5 che che. utpannakaranArA thAya. AvA seMkaDo guNothI yukta AcArya ja AgamanAM sArane kahevAne mATe supAtra che. [ kemake A AcArya aneka bhavyajIvonA bodhanuM kAraNa bane che. kahyuM che ke guNomAM sArI rIte sthira rahevAnuM vacana ghI ane madhuthI siMcAyelA agni jevuM daidipyamAna, suMdara lAge. guNahInanuM vacana to tela vinAnA dipakanI jema na zobhe. bIjA ovaDe paNa kahevAyuM che ke (1) vAsaNamAM raheluM dUdha tevA prakAranI puSTi vAcharaDAne na Ape, ke jevA prakAranI puSTi halatA,caMcaLa mastakavALA, mAtAnA stanamAMthI IF pItA vAcharaDAne e dUdha Ape. (2) e dUdhanI jema ja kharAba AcAravALA rU5 vAsaNamAM mAM raheluM suMdaravacana rUpI dUdha tevA prakAranI puSTi na Ape, jevA prakAranI puSTine | guNavAnanA mukhamAMthI pIvAyeluM suMdaravacana rUpI dUdha Ape. (3) jema ThaMDImAM paNa yatnathI , meLavAyelo, zmazAnamAM rahelo agni vaparAzamAM nathI levAto tema cAritrabhraSTanuM hitakArIvacana paNa grahaNa nathI karAtuM. (4) cAritrathI rahita zratavAna hoya to paNa | sajajano vaDe Azraya karAto nathI. jemake kulavAnovaDe zItajalathI bharelo cAMDAlano kuvo ; ne Azraya nathI karAto. ___'kassa'tti kasyAnuyoga ? iti vaktavyaM, tatra sakalazrutaMjJAnasyApyanuyogo bhavati, amuM punaH prArambhamAzritya dazakAlikasyeti / atrAha-nanu 'dasakAliyanijjurti ji kIttaissAmitti' asmAdeva vacanataH prakRtadvArArthasyAvagatatvAt tadupanyAso'narthaka iti, ji na, adhikRtanikSepAdidvArakalApasyAzeSazrutaskandhaviSayatvAt, tadbale naiva ca na | zA niyuktikAreNApi tathopanyastatvAt, asmAdeva sthAnAdanyatrApyAdau zAstrAbhidhAnapUrvaka zA sa upanyAsaH kriyata iti bhAvanA / vyAkhyAtaM lezato niyuktigAthAdalaM, pazcArddha sa| nA tvadhyayanAdhikAre yathA'vasaraM vyAkhyAsyAmaH, yatastatraivopakramAdyanuyogadvArAnupUrvyAdita- nA dbhedasUtrAdilakSaNatadarhaparSadAdayazca vaktuM zakyante, nAnyatra, nirviSayatvAdityalaM prasaGgena // (7) kasya : kono anuyoga karavAno ? e kahevAnuM che. temAM tamAme tamAma : zrutajJAnano anuyoga thaI zake che. paNa A je prAraMbha karyo che, ene AzrayIne to ke ke dazakAlikano anuyoga karavAno che. ke prazna pahelI ja niryuktigAthAmAM zAniyaniSutti uttama ema kaheluM. che. have e vacanathI ja A vI nAmanA prastutadvArano artha jaNAI ja gayelo che ke "kono ja = Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ mi dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu hu adhya. 1 niyukti - 5-6 Do anuyoga karavAno che ?" ane eTale A kArano upanyAsa nakAmo banI rahe che. huM : uttara : A prastuta je nikSepAdidvArono samUha che. e tamAme tamAma zrutaskandho mATe [ A ja dhAro che. hA ! mAtra dazavaikAlikamATeno ja A dhArasamUha hota to te tamArI * vAta barAbara ke e nakAmo bane. paNa A kArasamUha to badhe ja eka sarakho ja kahevAno " che. eTale ahIM paNa varasa dvAra to Ave ja che. niryuktikAre paNa A dvAranA balathI | | ja pahelIgAthAmAM rakSitriya e pramANe upanyAsa karelo che. eTale ke vAsa dvArane Inajara sAme rAkhIne ja niyuktikAre prathamagAthAmAM rAtriya no ullekha karI lIdho Fii che. bhAvanA=sAra e ke "A rasa nAmanA dvArarUpI sthAnathI ja bIjA paNa granthomAM || zaruAtamAM zAstranuM nAma levApUrvaka upanyAsa karAya che." Ama lethI pamI niyukti gAthAno eka aMza vyAkhyAna karAyo. have je eno | pazcAI che, ke jemAM 8 thI 11 dvAro che. enuM to adhyayananA adhikAramAM jayAre jeno avasara Avaze, tyAre vyAkhyAna karazuM. te prazna : e dvAronuM varNana adhyayananAM adhikAramAM kema ? ahIM kema nahi? te uttara : adhyayananAM adhikAramAM ja upakramAdi anuyogadvAro ane tenA | AnupUrvAdivagere bhedo (8 muM dvAra), sUtrAdinuM lakSaNa (9muM dvAra), tene yogya parSadA vagere (10muM dvAra) kahevA zakya che. anyatra e kahevA zakya nathI. kemake tyAM e dvAro ka viSaya vinAnA banI jAya che. (adhyayana zaru thAya to enA upakramAdi dvAronI vicAraNA ni , thAya, te adhyayanAtmaka sUtra kevuM hovuM joIe ? enI vicAraNA thAya.. tene yogya5rSadA , vagerenI vicAraNA thAya. paNa adhyayana ja na hoya to A badhAnI vicAraNA kone AdhAre [ karavI? eTale A badhAno viSaya adhyayana che, mATe adhyayanano adhikAra zaru thayAbAda | A badhA dvAronuM varNana karIzuM.), - ahIM vistAra vaDe saryuM. ___sAmprataM prakRtayojanAmevopadarzayannAha niyuktikAraH - I have niyuktikAra prakRta-prastutanI yojanAne ja dekhADatA kahe che ke eyAi~ parUveuM kappe vaNNiyaguNeNa guruNA u / aNuogo dasaveyAliyassa vihiNA detro ddA B. n Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti niryukti-6 gAthArtha : A badhAnI prarUpaNA karIne kalpamAM varNavAyelA guNovALA gurue vidhipUrvaka dazakAlikano anuyoga kahevo. na vyAkhyA- 'etAni' nikSepAdidvArANi 'prarUpya' vyAkhyAya kalpe varNitaguNena guruNA, SaTtriMzaduNasamanvitenetyarthaH / anuyogo dazavaikAlikasya 'vidhinA' pravacanoktena 'kathayitavya' AkhyAtavya iti gAthArthaH / sampratyajAnAnaH ziSyaH pRcchati -yadi dazakAlikasyAnuyogastatastaddazakAlikaM bhadanta ! kimaGgamaGgAni ? zrutaskandhaH na mo zrutaskandhAH ? adhyayanamadhyayanAni ? uddezaka uddezakA ? ityaSTau praznAH, eteSAM madhye trayo mo vikalpAH khalu prayujyante, tadyathA - dazakAlikaM zrutaskandhaH adhyayanAni uddezakAzceti, yatazcaivamato dazAdInAM nikSepaH karttavyaH, tadyathA - dazAnAM kAlasya. zrutaskandhasyAdhyayanasya uddezakasya ceti, S S sta TIkArtha : nikSepAdidvAronI vyAkhyA karIne pachI kalpamAM varNavAyelA guNovALA ta eTale ke 36 guNovALA AcArya e dazavaikAlikano anuyoga pravacanamAM kahelI vidhivaDe kahevo joIe. A pramANe gAthArtha thayo. Jiao have ajJAnI ziSya pUche che ke jo dazakAlikano anuyoga karavAno che, to ke bhadanta ! A dazakAlika (1) eka aMgarUpa che. ke (2) ghaNAM aMgo rUpa che ? (3) eka zrutaskaMdharUpa che ke (4) ghaNAM zrutaskaMdho rUpa che ? (5) eka adhyayanarUpa ke (6) ghaNAM adhyayano rUpa che ? (7) eka uddeza rUpa che ? ke (8) ghaNAM uddezArUpa che. A pramANe ATha prazno che. na zA zA A AThanI aMdara traNavikalpo dazakAlikamAM joDAya che. te A pramANe dazakAlika maiM e zrutaskaMdha che, ghaNAM adhyayano rUpa che, ghaNAM uddezAo rUpa che. (bAkInA pAMca vikalpo F nA dazakAlikamAM na ghaTe. e aMga paNa nathI, ke ghaNAM aMgorUpa paNa nathI...vagere.) nA ya have je kAraNathI dazakAlika e zrutaskaMdha, adhyayana, uddezakarUpa che. te kAraNathI daza maiM vagere zabdono nikSepa karavo joIe. dazano, kAlano, zrutaskandhano, adhyayanano ane uddezakano A pAMca zabdano nikSepa karavo joIe. tathA cAha niyuktikAra: dasakAliyaMti nAmaM saMkhAe kAlao ya niddeso / dasakAliyasuakhaMdhaM ajjhayaNuddesaM. ta 30 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikkhiviu~ ||7|| dazavaikAlikasUtra bhAga-1 A ja vAta niryuktikAra kahe che. niryukti-7 gAthArtha : dazakAlika e pramANe nAma che. saMkhyA ane kAlathI A nirdeza che. daza, kAlika, zruta, skaMdhane tathA adhyayana, uddezane nikSepIne.. vyAvyA-'zAti' prAptipittazabvArtham 'kRti' vaMbhUtaM yat 'nAma 1 abhidhAna, rUvuM vim ?-saMdhyAnuM saMdhyA tayA, tathA 'nitI' tena vAya--'nirdeza:' / mo nirdezanaM nirdezaH, vizeSAbhidhAnamityarthaH, asya ca nibandhanaM vizeSeNa vakSyAmaH 'maNagaM mo Du paDua' hatyAvinA granthena, yatIvamata: 'vRkSAliyaM'ti Anena nivRtta jAtirja Da stu dazazabdasya kAlazabdasya ca nikSepaH, nirvRttArthastu nikSepaH, tathA zrutaskandhaM tathA'dhyayanaM stu 'deza' tavevezabhUta, vim ?-nikSepsumanuyogosya rtavya kRti gAthArtha: // ' // // adhya. 1 niyukti - 0-8 * TIkArtha : pUrve jeno zabdArtha kahI dIdho che, e dazakAlika e pramANenuM je nAma che, TM te saMkhyA ane kAlathI baneluM che. arthAt A nAmano nirdeza saMkhyA ane kAlavaDe che. ta e (vaza e saMkhyA che. jAti mAM kAla zabda che. e be vaDe A nAma banela che.) arthAt " A vizeSa nAma che. (sAmAnya nAma to zrutaskandha vagere che.) A granthanuM A nAma paDavAnuM kAraNa vizeSathI ame AgaLa maLaLa paDuSpa e vagere granthavaDe kahIzuM. Ina Ama je kAraNathI te dazakAlika vizeSanAma che. tethI dazazabdano ane kAlazabdano ni - nikSepa karavo joIe. zA nikSepa nivRtaarthavALo che. arthAt nikSepa zabdano artha kahevAI gayo che. jeo tathA zrutaskaMdhane, adhyayanane ane adhyayananA eka bhAgabhUta evA uddezane nikSepavAne mATe (nikSepIne) A dazakAlikano anuyoga karavo joIe. nA ya tatra 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdadhikRtazAstrAbhidhAno payogitvAcca ya dazazabdasyaivAdau nikSepaH pradarzyate-tatra dazaikAdyAyattA varttante, ekAdyabhAve dazAnAmapyabhAvAd, ata ekasyaiva tAvannikSepapratipipAdayiSayA''ha-- NAmaM ThavaNA davie mAuyapayasaMgahekkae ceva / pajjavabhAve ya tahA sattee ekkagA hoM temAM je kramathI padArthonuM uccAraNa karela hoya, te ja kramathI temanuM varNana karavuM 31 na zA sa nA ri XX Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzaya jAti sUkA bhAga-1 madhya. 1 niyuDita - 8 che. joIe. e nyAyathI ane prastutazAstranuM nAma paDavAmAM upayogI hovAthI daza zabdano ( e ja sauthI pahelA nikSepa dekhADAya che. temAM daza e eka, be, traNa vagerene AdhIna varte che " che. kemake eka vagerenAM abhAvamAM dazano paNa abhAva ja thaI jAya. eTale sauprathama to * eka zabdanAM ja nikSepanuM pratipAdana karavAnI IcchAthI kahe che ke niyusti-8 ||thaarth : (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) bhAtR 56 (5) saMya-3 (6) 5yAya (7) bhAva mA sAta me che. ___vyAkhyA-ihaika eva ekakaH, tatra 'nAmaikakaH' eka iti nAma 'sthApanaikakaH' eka / | iti sthApanA, 'dravyaikakaM' trighA-sacittAdi, tatra sacittamekaM puruSadravyaM, acittamekaM . rUpakadravyaM, mizraM tadeva kaTakAdibhUSitaM puruSadravyamiti, 'mAtRkApadaikakam' ekaM mAtRkApadaM, tadyathA-'uppanne i ve'tyAdi, iha pravacane dRSTivAde samastanayavAdabIjabhUtAni mAtRkApadAni bhavanti, tadyathA-'uppannei vA vigamei vA dhuvei vA' amUni ca (vA) mAtRkApadAni 'a A i I' ityevamAdIni, sakalazabdavyavahAravyApakatvA- | nmAtRkApadAni, iha cAbhidheyavalliGgavacanAni bhavantIti kRtvetthamupanyAsaH, 'saGa ga hai kakaH' zAliriti, ayamatra bhAvArtha:-saGgrahaH-samudAyaH tamapyAzrityaikavacanagarbhazabdapravRtteH, tathA caiko'pi zAliH zAlirityucyate bahavo'pi zAlayaH zAliriti, loke tathAdarzanAt, ayaM cAdiSTAnAdiSTabhedena dvidhaa-ttraanaadisstto| | yathA zAliH, AdiSTo yathA kalamazAlirita, evamAdiSTAnAdiSTabhedAvuttaradvAreSvapi / yathArUpamAyojyau, 'paryAyaikakaH' ekaH paryAyaH, paryAyo vizeSo dharma ityanarthAntaraM, sa | zA cAnAdiSTo varNAdiH AdiSTaH kRSNAdiriti / anye tu samastazrutaskandhavasvapekSayetthaM zA | vyAcakSate-anAdiSTaH zrutaskandhaH AdiSTo dazakAlikAkhya iti, anyastvanAdiSTo sa| nA dazakAlikAkhyaH AdiSTastu tadadhyayanavizeSo drumapuSpikAdiriti vyAcaSTe,na nA | ya caitadaticAru, dazakAlikAbhighAnata evAdezasiddheH / 'bhAvaikakaH' eko bhAvaH, sa ya | cAnAdiSTo bhAva iti, AdiSTastvaudayikAdiriti / sapta ete anantaroktA ekakA bhavanti, * iha ca kila yasmAddaza paryAyA-adhyayanavizeSAH saGga hai ka ke na * saMgRhItAstasmAttenAdhikAraH, anye tu vyAcakSate-yataH kila zrutajJAnaM kSAyopazamike bhAve varttate tasmAdbhAvaikakenAdhikAra iti gAthArthaH // TIrtha : 26 me me4 me che. (JuthAma ekakagA bala cha, bheTa abhA 2 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hajI hA adhya. 1 niryukita - 8 ) ziva saMskRta thAya. emAM vadhArAnA vA no koI vizeSaartha nathI levAno.) temAM hatuM. nAmaekaka eTale eka e pramANe nAma. sthApanAekaka eTale eka e pramANe sthApanA. ( dravya ekaka traNa prakAre che. sacittAdi. temAM sacitta eka eTale eka puruSarUpI dravya. . " acita eka eTale eka rUpiyArUpI dravya. mizraeka eTale te ja kaDA vigerethI vibhUSita | puruSadravya. mAtRkApada-ekaka eTale eka mAtRkApada, te A pramANe 3ppane vo vagere. (prazna : A padone mAtRkApada kema kahevAya che ?) uttara : A pravacanamAM = zAsanamAM dRSTivAda nAmanA 12mAM aMgamAM tamAme tamAma mAM niyavAdonA bIjabhUta evA traNa mAtRkApado che. te A pramANe 3paDuM vA vinAme vA' - ghUve vA (prabhu pahelAM A tripadI gaNadharone Ape, enA AdhAre gaNadharo dvAdazAMgI | race. eTale A traNa pado AkhIya dvAdazAMgInA janetA hovAthI tene mAtRkApada kahI zikAya. temAMthI koIpaNa ekapada mAtRkApada ekaka kahevAya.) athavA to ga, mA, rU, .. te vagere akSaro e mAtRkApada jANavA kemake tamAme tamAma zabda vyavahAromAM A bArAkhaDI | ja vyApaka che. zabdavyavahAromAM bArAkhaDInI bahArano koI zabda-akSara Avato ja nathI. khri eTale A badhA mAtRkApada kahevAya. temAMthI koIpaNa eka pada mAtRkApada kahevAya. (prazna : tame mAtRpAni ema bahuvacanano prayoga ane vaLI napuMsakaliMga prayoga 3 karo cho. gAthAmAM to ekavacanAnta prayoga che, ane pulliga che. mAuthapasaMde, ni ne ema - e ekavacanAnta ane pulliga zabda ja vAparela che. tame kema liMga 7 ane vacano badalI mAtRpAni ema upanyAsa karyo ?) T| uttara H ahIM ,mA vagere pado abhidheya, mAtRkApadathI kahevA yogya che. te badhA | nA aneka che ane badhA pada rUpa hovAthI napuMsakaliMga che. eTale pa vagere pado bahu hovAthI nA che ane pada zabda napuMsakaliMga hovAthI ame mAtRpavAna e pramANe bahuvacanAnta ra napuMsakaliMga prayogano upanyAsa karela che. kemake liMga ane vacana abhidheya pramANe thAya. saMgrahaekaka eTale "zAntiH' e pramANe . ahIM A bhAvArtha che. saMgraha eTale samudAya. te samudAyane paNa AzrayIne ke | ke ekavacana garbhita zabdanI pravRtti thatI hovAthI ahIM zaniH e saMgraha-ekaka kahevAya. * A juo. eka zAli paNa zAntiH e pramANe kahevAya che, ane ghaNAM badhA paNa huM . 1 S E F bA 29 29 & Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hu la dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu alaya. 1 niyukita - 8 , zAlio zAntiH e pramANe kahevAya che. lokamAM evA prakAranAM prayoga dekhAtA hovAthI A vAta mAnavI paDe. (janano samUha nanatA ekavacanathI oLakhAya che. dhAnyono samUha ) | rAziH ekavacanathI oLakhAya. rAMdhelA cokhAno samUha mo ekavacanathI oLakhAya. hajAro-lAkho dUdhanA TIpAMono samUha suI ekavacanathI oLakhAya. A badhuM ja saMgraha-I | ekaka che.) T A saMgraha e AdiSTa ane anAdiSTa bhedathI be prakAre che. temAM anAdiSTa | (vizeSanAma vinAno) dA.ta. zAtmika ane mAviSTa (vizeSanAmollekhavALo) dA.ta. || vartamazAni. A rIte AdiSTa ane anAdiSTa bhedo AgaLanA dvAromAM paNa jyAM je | rIte saMgata thAya tyAM te rIte joDI devA. A paryAya ekaka eTale eka paryAya. paryAya kaho, vizeSa kaho ke dharma kaho e badhA FS anarthAntara, arthAntara vinAnA, ekaja arthavALA = samAnArthI che. have anAdiSTaparyAya varNAdi che. ane AdiSTaparyAya kRSNAdi che. te bIjA loko AkhAya zrutaskaMdharUpI vastunI apekSAe A pramANe kahe che ke te zrI "anAdiSTaparyAya zrutaskaMdha ane AdiSTaparyAya dazakAlika nAmano che." bIjA koIka vaLI na | "anAdiSTaparyAya dazakAlikanAmano ane AdiSTaparyAya to dazakAlikanAM adhyayanavizeSarUpa drumapuSyikAdi che" ema kahe che. tti A mata bahu sAro nathI. kemake rAtri e nAmathI ja AdezanI-vizeSanI ni siddhi thaI javAthI te anAdiSTaparyAya na kahevAya. ( (1) granthakAre anAdiSTaparyAyAdi 1 na tarIke varNa-kRSNavarNAdi lIdhA. (2) anyamata naM.1 dazakAlika nAma AdiSTa gaNe che. (3) anyamata naM.2 dazakAlika nAma anAdiSTa gaNe che. vRttikArazrI anyamata naM.2 ne, vadhu sAro nathI mAnatA. arthAt anyamata naM.1ne ja vadhu sAro gaNe che. pote to | varNAdine ja paryAya tarIke lIdhA hovAthI A be matathI bahAra ja che.) bhAva-ekaka eTale eka bhAva. have anAdiSTabhAva eTale bhAva ane AdiSTabhAva | eTale audayika vagere. * A hamaNAM kahelA sAta ekaka che. A dazavai.mAM je kAraNathI adhyayanavizeSarUpa * " dazaparyAyo saMgraha-ekakavaDe saMgraha karAyelA che, te kAraNathI saMgraha-ekakavaDe adhikAra che. * (dazakAlika e daza-adhyayananA samUharUpa che, ane e samUhane ravini Ama ja - ekavacanAnta zabdathI lIdho che. eTale ahIM saMgraha-ekaka no upayoga thayo che.) * S H. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya 1 niyukti bIjA loko to ema kahe che ke je kAraNathI zrutajJAna e kSAyopazamika bhAvamAM varte che. te arAthI bhAva-bhe'vaDe adhikAra che. idAnIM dvyAdIn vihAya dazazabdasyaiva nikSepaM pratipAdayannAha NAmaM ThavaNA davie khitte kAle taheva bhAve a / eso khalu nikkhevo dasagassa u chavviho hoI // 9 // na have be-traNa-cAra vagerene choDIne daza zabdanAM ja nikSepanuM pratipAdana karatAM kahe 7 mo cheDe S niyukti- e. gAthArtha : (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) kSetra (4) Aja jane 6 (6) bhAva darzakano A cha prakArano nikSepa thAya. * * * nA ta vyAkhyA-Aha-kimiti vyAdIn vihAya dazazabdaH upanyastaH ?, ucyate, etatpratipAdanAdeva dvyAdInAM gamyamAnatvAt, tatra nAmasthApane sugame, dravyadazakaM daza tadravyANi sacittAcittamizrANi manuSyarUpakakaTakAdivibhUSitAnIti, kSetradazakaM daza kSetrapradezAH, kAladazakaM daza kAlAH, varttanAdirUpatvAtkAlasya dazAvasthAvizeSA ityarthaH vakSyati ca - 'bAlA kiDDA maMde tyAdinA, bhAvadazakaM daza bhAvAH, teca sAnnipAtikabhAve svarUpato bhAvanIyAH, atha caita ( vaita) eva vivakSayA jidazAdhyayanavizeSA iti, 'eSa' evaMbhUtaH khalu 'nikSepo' nyAso dazazabdasya na bahuvacanAntatvAddazAnAM SaDvidho bhavati, tatra khaluzabdo'vadhAraNArthaH, eSa eva na zA prakrAntopayogIti, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ? - nAyaM dazazabdamAtrasya, kintu zA matadvAcyasyArthasyApIti gAthArthaH // ma sta nA TIkArtha : prazna :be vagerene choDIne sIdho ja dazazabda kema dekhADAyo ? uttara : dazanAM pratipAdana dvArA ja be vagere jaNAI jatAM hovAthI be vagere choDI vaiM dazano upanyAsa karyo che. temAM nAmasthApanA daza sugama che. dravyadazaka to 10 manuSyo e sacittadravyadazaka, 10rUpiyAe acittadravyadazaka ane kaTakAdivibhUSita 10 manuSyo * je mizra dravya za5. kSetradazaka eTale daza kSetrapradezo, AkAzapradezo. kAladazaka eTale daza kALa levAnA e vartanAdi rUpa hovAthI ahIM daza avasthA 34 * * S Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 9-10 vizeSo e kAladazaka kahevAya. (padArthonuM junA navA vagere rUpe je vartavuM e vartanAdi ja pote kALa che.) AgaLa vAtA aai vagere 10 dazAvizeSone kaheze. bhAvadazaka eTale dazabhAvo. te sAziSAtikabhAvamAM, mizrabhAvamAM svarUpataH jANavA. (eka eka bhAvo to kula audiyakAdi pAMca ja che. paNa enA dvi-saMyogItrisaMyogIvagere bhAMgA karIe to kula 26 bhAMgA thAya. temAMthI 15 ghaTe che. emAMthI koIpaNa dazabhAva laI zakAya. Ama 10 bhAvo sAnnipAtikabhAvamAM ja maLe che.) ma athavA to amukavivakSAthI A dazakAlikanAM dareka adhyayano kSAyopazamikabhAvarUpa mA hovAthI A vizeSaprakAranAM daza adhyayano eja bhAvadazaka tarIke laI zakAya. S dazazabdano AvAprakA2no avidha nikSepa thAya che. gAthAmAM vApasa stu ekavacanAnta zabda vAparela che. hakIkatamAM vasa e bahuvacanAnta zabda hovAthI zAnAM stu ema samajI levuM. gAthAmAM je -tu zabda che. te jakAra arthavALo che. eTale ke A dazakanikSepa ja 7 prastutamAM upayogI che. (zAti mAM vaza zabda che, eTale prastutamAM enA ja maiM nikSepA vadhu upayogI che. eka vagerenA nahi.) gAthAmAM je -tu zabda che. e vizeSaartha darzAvavA mATe che. *** prazna : e zuM vizeSaartha darzAve che ? uttara H A mAtra dazazabdano nikSepa nathI, paNa daza zabdathI vAcya dazasacitta, daza- ni 1 acittAdi padArthono paNa A pramANe nikSepa samajavo. A vizeSArthane tu zabda dekhADe na zA nA che. ma nA ya sAmprataM prastutopayogitvAtkAlasya kAladazakadvAre vizeSArthapratipipAdayiSayedamAha bAlA kiDDA maMdA balA ya pannA ya hAyaNi pavaMcA / pabbhAra mammuhI sAyaNI ya dasamA 3 manasA |||| have kAla e prastutamAM upayogI hovAthI kAladazakadvAramAM vizeSa arthane batAvavAnI IcchAthI A 10muM gAthAsUtra kahe che. na niyukti-10 gAthArtha : (1) bAlA (2) krIDA (3) maMdA (4) balA (5) prajJA (6) hAyanI (7) prapaMcA (8) prAgbhAra (9) mRnmukhI (10) zAyinI A kAladaza che. 39 ji nA ya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa HzayAli sUkA mAga- 1 . 1 niyuDita - 10 5 vyAkhyA-bAlA krIDA ca mandA ca balA (ca) prajJA ca hAyinI ISatprapaJcA prAgbhArA hai mRnmukhI zAyinI tathA / etA hi daza dazA:-jantvavasthAvizeSalakSaNA bhavanti / AsAM * ca svarUpamidamuktaM pUrvamunibhiH-'jAyamittassa jaMtussa, jA sA paDhamiyA dasA / Na tattha * * suhadukkhAiM, bahuM jANaMti bAlayA // 1 // biiyaM ca dasaM patto, NANAkiDDAhi~ kiDDai / na * / tattha kAmabhogehiM, tivvA uppajjaI maI // 2 // taiyaM ca dasaM patto, paMca kAmaguNe naro | na / samattho bhuMjiuM bhoe, jai se asthi ghare dhuvA // 3 // cautthI u balA nAma, jaM naro na mo dasamassio / samattho balaM darisiuM, jai hoi niruvaddavo // 4 // paMcamiM tu dasaM patto, mo ANupuvvIi jo naro / icchiyatthaM viciMtei, kuDaMbaM vA'bhikaMkhaI // 5 // chaTTI u hAyaNI / stu nAma, jaM naro dsmssio| virajjai ya kAmesu, iMdiesu ya hAyaI // 6 // sattami ca dasaM sta | patto, ANupuvvIi jo naro / niTThahai cikkaNaM khelaM, khAsai ya abhikkhaNaM // 7 // saMkuciyavalIcammo, saMpatto aTThami dasaM / NArINamaNabhippeo, jarAe pariNAmio // 8 // | NavamI mammuMhI nAma, jaM naro dasamassio / jarAghare viNassaMto, jIvo vasai akAmao | // 9 // hINabhinnasaro dINo, vivarIo vicittao / dubbalo dukkhio suvai, saMpatto / | dasarmi dasaM // 10 // " ityalaM vistareNeti gAthArthaH // TIrtha : pAsA, ..... // 62 6zAmo che. theTo 4ntunI vizeSAvasthA35 nA A dazavastuo che. [ A dazanuM svarUpa pUrvanA muniovaDe A kahevAyeluM che. (1) utpanna ja thayelA jIvanI je dazA, te pahelI dazA kahevAya. temAM bALako sukhaduHkhane vadhAre jANatA nathI. . (2) bIjI dazAne pAmelo jIva judI judI kriIDAo vaDe rame che. tyAM kAmabhogomAM tIvramati utpanna thatI nathI. (3) trIjI dazAne pAmelo nara pAMca prakAranAM kAmaguNone = zabdAdine ane bhogone bhogavavA mATe samartha bane che, jo tenA gharamAM e kAmaguNo = bhogo dhruva = zAzvata hoya to. (na hoya to na 4 bhogave ne ?) [ (4) yothI basA namAnI 6 // cha. d zAne sAzrayAne. 24so 1 5 hemAvA bhATe samartha bane cha, te ni35drapa hoya. . (5) maza: pAMyamI 6zAne pAmelo le bhA9.sa. choya te chitamarthana yiMta, #. 491 44 * * * FRORA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 9 | , 5 4, 5 - 4 ( hama dazavaikAlikasura bhAga-1 kilo , aya. 1 niryukti - 10-11 ke che athavA to kuTuMbane Icche. (6) chaThThI hAyanI nAmanI dazA che. je dazAne pAmelo nara kAmomAM vairAgya pAme che ' che, ane IndriyomAM hAni pAme che. (7) kramazaH sAtamI dazAne pAmelo je nara hoya, te cikaNA kaphane thuMke ane vAraMvAra : khAMsI khAya. (8) AThamI dazAne pAmelo jIva saMkocAyela valI-carmavALo thAya (moDhAvagere upara cAmaDIo saMkocAI javAthI badhI karacalIo paDI jAya.) strIone aniSTa bane. IT - ghaDapaNathI pariNamelo bane. (9) bhukhI nAmanI navamI dazA che. je dazAne pAmelo nara ghaDapaNanAM gharamAM vinAza pAmato chatoM kazI IcchA vinAja saMsAramAM vase che. (10) dazamI dazAne pAmelo jIva hIna ane bhinna svaravALo, dIna, viparIta, vicittaka, durbala ane duHkhI thayelo chatoM uMghI rahe. (svara dhImo paDe ane bhUdAI jAya, 1 TukaDA TukaDArUpe svara nIkaLe.svabhAva Akho viparIta thAya. enuM citta kAbumAM na rahe...) || je vistAra vaDe saryu. (dareka dazA 10-10 varSa gaNavI. 100 varSanA AyuSyanI ja apekSAe A varNana samajavuM.) idAnIM kAlanikSepapratipAdanAyAha - davve addha ahAua uvakkame desakAlakAle ya / taha ya pamANe vaNNe bhAve pagayaM tu bhAveNaM ja 1 zaL - have kAla zabdanA nikSepanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. niryukti-11 gAthArtha H (1) dravya (2) addhA (3) yathAyuSka (4) upakrama (5) deza (6) kALa (7) pramANa (8) varNa (9) bhAvakALa che. bhAvakALa vaDe prakRti che. (badhA sAthe kALazabda joDI devo.) vyArA-dravya' rUti varjanAvinnakSo dravyAhno vAvyA, 'saddha 'ti candrasUryAdikriyAviziSTo'rddhatRtIyadvIpasamudrAntarvartyaddhAkAlaH samayAdilakSaNo vAcyaH, tathA 'yathAyuSkakAlo' devAdyAyuSkalakSaNo vAcyaH, tathA 'upakramakAlaH' abhipretArthasAmIpyAnayanalakSaNaH sAmAcAryAyuSkabhedabhinno vAcyaH, tathA dezakAlo F S T F = Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * - E A dazavaikAlikasUra bhAga-1 - a. 1 niryukti - 11 chevALa, resa: prastIvoDavI vimA : paryAya rUnatama, A / tatazcAbhISTavastvavAptyavasaraH kAla ityarthaH, tathA kAlakAlo vAcyaH, tatraikaH kAlazabdaH / prAgnirUpitazabdArtha eva, dvitIyastu sAmayikaH, kAlo maraNamucyate, maraNakriyAyAH, kalanaM kAla ityarthaH, caH samuccaye, tathA 'pramANakAlaH' addhAkAlavizeSo divasAdilakSaNo vAcyaH, tathA varNakAlo vAcyaH, varNazcAsau kAlazceti, 'bhAve'tti audayikAdibhAvakAlaH sAdisaparyavasAnAdibhedabhinno vAcya iti / prakRtaM tu 'bhAvene ti / bhAvakAlena, iha punardivasapramANakAlenAdhikAraH, tatrApi tRtIyapauruSyA, tatrApi / ["vahUtintatiA mAdayaku-"pArtha tu mAveviti' tartha na virudhdha ti 2, 3, ITI kSAyopazamikabhAvakAle zayyambhavena niyUDhaM pramANakAle coktalakSaNa ityavirodhaH, athavA pramANakAlo'pi bhAvakAla eva, tasyAddhAkAlasvarUpatvAt, tasya ca / bhAvatvAditi gAthAsamudAyArthaH // avayavArthastu sAmAyikavizeSavivaraNAdavaseyaH / TIkArtha : (1) vartanAdilakSaNavALo dravyakALa kahevo. (dravyo junA navA thAya, e | dravyonuM junA navA thavAvaNuM e vartanA che. e dravyAtmaka kALa che.) (2) caMdra ane sUryavagerenI kriyAthI viziSTa, aDhiIpa-samudranI aMdara rahenAra addhAkALa che. te samaya AvalikA vagere rUpa jANavo. | (3) devAdinA AyuSkarUpa kALa e yathAyuSkakALa kahevAya. (4) ISTaarthane najIka lAvavA rUpa je kALa te upakramakAla kahevAya te sAmAcArI1 upakramakAla ane AyuSkaupakramakAla ema be bhedathI bhinna jANavo. eTale ke A be nI ja bhedavALo jANavo. (oghasAmAcArIne pUrvomAMthI uddhata karIne oghaniryukti racAI. zA " eTale 20mAM varSe maLanArI sAmAcArI pahelA ja divase maLanArI karAI. Ama ja nA sAmAcArIrUpa ISTa arthane najIka lAvavAmAM Avyo eTale A sAmAcArI upakramakALa nA ja kahevAya. ane vartamAnaAyuSya 100 varSanuM hoya. paNa ene ghA lAge to 60mAM varSe 2 [ pUrNa thAya. eTale parabhavanuM AyuSya 40 varSa vaheluM udayamAM AvI jAya e : AyuSkopakramakALa kahevAya...) che (5) dezakALa : deza = prastAva = avasara = vibhAga = paryAya A badhA samAnArthI che zabdo che. eTale ISTa vastunI prAptino avasara rUpIkALa e dezakALa. (ISTa evI dikSA , . pAmavAno divasa AvI paDe e dezakALa kahevAya...) S) (6) kAlakAla kahevAno che. temAM eka (bIjo) kAlazabda to pUrve nirUpaNa karelA (ra "B' E Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ila dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu hi . adhya. 1 niyaMti - 11 juka che. zabdArthavALo ja che. bIjo kAlazabda (pahelA) e sAmayika = zAstrIya che. ' zAstrIya paribhASAmAM kAla eTale maraNa kahevAya che. maraNakriyAnuM kalana thavuM e * maraNakAla kahevAya. gAthAmAM ca zabda che, te samuccaya arthamAM che. (7) pramANakAla : divasavagere rUpa eka vizeSa prakArano addhAkALa ja pramANakAla * |kahevAya che. (samaya, AvalikA, e badho addhAkALa che. divasa-pakSa vagere paNa addhAkALa 1 che. paNa A divasAdi rUpa addhAkALa pramANa kALa tarIke oLakhAya che. lokamAM na - samayAdikALavaDe vyavahAra thato nathI, mATe e pramANabhUtakALamAM nathI gaNAtA. paNa na | divAsAdi kALa e lokavyavahAramAM upayogI che, mATe e pramANakALa kahevAya che.) : = (8) varNakALa H varNarUpI kAla e varNakAla. kALo raMga-varNa e varNakALa kahevAya. tuM (9) bhAvakAlaH sAdi-sAMta, sAdi-anaMta vagere bhedothI judA judA prakArano evo | audayikAdibhAvakALa kahevo. (siddha thAya teone kSAyikabhAva sAdi-anaMta che. eTale R e sAdi anaMtarUpI kALa e kSAyikabhAvakALa kahevAya. ema anyabhAvomAM paNa samajI te na levuM.) bhAvakAlavaDe prakRti che. (dazakAlika sUtra e kSAyopathamikabhAva che, eTale eno kALa e bhAvakAla kahevAya.) ahIM rAti zabdamAM AvelA vAta zabdamAM to divasapramANakAlavaDe adhikAra che. temAM paNa trIjIporisIvaDe adhikAra che. temAM paNa ke ghaNI pasAra thaI cUkelI trIjIporisIvaDe adhikAra che. (zaabhavasUrie divasanA , trIjApraharanA aMtarUpI pramANakALamAM A dazAdhyAyanAtmaka grantha racyo che. eTale pramANakAlavaDe banelo A grantha hovAthI ahIM pramANakALano adhikAra ja gaNAya.) * prazna : gAthAmAM lakhela che ke bhAvakAlavaDe adhikAra che, ane tame kaho cho ke divasapramANa kAlavaDe adhikAra che. to A be vAta zuM paraspara virodhI nathI lAgatI ? nA uttara : be ya kALa laI zakAya che. zaabhavasUrie kSAyopathamikabhAvakAlamAM rahIne 2 A grantha pUrvomAMthI uddharyo che. eTale bhAvakALa paNa levAya ane e trIjIporisInAM aMtabhAgarUpa pramANa kAlamAM uddharyo che eTale pramANakALano adhikAra paNa gaNAya. eTale ke * koI virodha nathI. athavA to bIjo uttara e ke pramANakAla paNa bhAvakAla ja che. kemake pramANamAla che e (samaya-AvalikAdi svarUpa) addhAkALarUpa ja che ane addhAkAla to candrasUryAdikriyAtmaka Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sU lAga-1 madhya. 1 niyuDita - 12 hovAthI e paryAya-bhAvarUpa che ane eTale e bhAvakALa ja kahevAya. athavA kriyA paNa na audayikabhAvathI thAya che tethI (guNa ane kriyA e be ya dravyanA bhAvo, paryAyo, dharmo * cha...) * * gAthAno samudAyArtha kahyo. avayavArtha to sAmAyikavizeSavivaraNathI jANI levo. ET (mApa. n| prathama- 24dhyayana-sAmAyinI vRttimAthI l sevo.) tathA cAha niyuktikAraH| sAmAiyaaNukamao vaNNeuM vigayaporisIe U / nijjUDhaM kira sejjaMbhaveNa dasakAliyaM 1 4, | teNaM // 12 // 14 ma. | niyuktikAra A ja vAta kare che ke niyukti-12. gAthArtha : sAmAyikanA anukramathI varNana karavAne mATe zayaMbhavasUri vaDe vigataporisImAM nirmUDha karAyuM, tethI te dazakAlika che. vyAkhyA-sAmAyikam-AvazyakaprathamAdhyayanaM tasyAnukramaH-paripATIvizeSaH ta | sAmAyike vA'nukramaH sAmAyikAnukramaH tataH sAmAyikAnukramataH-sAmAyikAnukrameNa varNayitum, anantaropanyastagAthAdvArANIti prakramAd gamyate, vigatapauruSyAmeva, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt, 'nirya DhaM' pUrvagatAduddhatya viracitaM, kilazabdaH parokSAptAgamavAdasaMsUcakaH zayyambhavena caturdazapUrvavidA 'dazakAlikaM' ji na prAgnirUpitAkSarArthaM 'tena' kAraNenocyata iti gAthArthaH // zrutaskandhayostu na | nikSepazcaturvidho draSTavyo yathA'nuyogadvAreSu, sthAnAzUnyArthaM kiJciducyate-iha noAgamataH zA ma jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravyazrutaM pustakapatranyastaM, athavA sUtramaNDajAdi, bhAvazrutaM sa tvAgamato jJAtA upayuktaH, noAgamatastvidameva dazakAlikaM, nozabdasya dezavacanatvAt, nA ya evaM noAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyaskandhaH sacetanAdiH, tatra sacitto ya dvipadAdiH, acitto dvipradezikAdiH, mizraH senAdi( de )rdezAdiriti, tathA / bhAvaskandhastvAgamatastadarthopayogapariNAma eva, noAgamatastu dazakAlikazrutaskandha eveti, nozabdasya dezavacanatvAditi, idAnImadhyayanoddezakanyAsaprastAvaH, taM cAnuyogadvAraprakramAyAtaM pratyadhyayanaM yathAsambhavoghaniSyanne nikSepe lAghavArthaM vakSyAma iti / // tatazca yaduktaM-'dasakAliya suakkhaMdhaM ajjhayaNuddesa NikkhiviuM' anuyogo'sya / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 9 Ila dazavaikAlikasUra bhAga-1 | Tahu ja aya. 1 niyukti - 12 " karttavya iti, tadaMzataH sampAditamiti / : TIkArtha : sAmAyika e cha AvazyakonuM prathama adhyayana che, tenA kramathI 11mI | A gAthAmAM kahelA dvArone varNavavAne mATe vigataporisImAM ja pUrvagata-pUrvamAMthI uddharIne , . A dazakAlika racAyuM che. gAthAmAM sAmAyikano anukrama ke sAmAyikamAM anukrama e beya samAsa thaI zakaze. | gAthAmAM vorDa zabda che, paNa kone varNavavA mATe ? ai va dhAtunAM karmano ullekha - nathI. paraMtu je viSaya cAlI rahyo che, tenA uparathI jaNAya che ke A gAthAnI barAbara nA A pUrve ja upanyAsa karAyelI gAthAnAM je dhAro che. tene varNavavAne mATe... gAthAmAM 3 = ITI tu che, te avadhAraNa-arthavALo che eTale vigataporisImAM ja. e pramANe artha thAya.' (pUrvagata eTale ja pUrva). | sAmAyikamAM je pramANe A nava lAronuM varNana karela che, te ja pramANe e nava dvAronuM varNana karavA mATe zayyabhavasUrie A sUtra nirmUDha karela che.) gAthAmAM je zira zabda che, e parokSa - Ata-AgamavAdano saMsUcaka che. ' T (zaAbhavasUri e AptapuruSa che. paNa bhadrabAhusvAmIne to e pratyakSa nathI, parokSa che. " AvA parokSa AptapuruSanAM AgamasaMbaMdhI A vAda che ke emaNe A Agama sAMjanA samaye banAvyuM... vagere. bhadrabAhusvAmIe A badhuM sAkSAt nathI joyuM. eTale zira f= zabdathI e sUcave che ke "A parokSaAtanAM Agamano vAda che." zathaMbhavasUri caudapUrvadhara hatA. dazakAlikano zabdArtha pUrve kahI dIdho che. nAM TuMkamAM vigataporisImAM A banAvAyela che, mATe te dazakAlika kahevAya che. (daza nA + adhyayana che, mATe daza zabdano ullekha che.) nA kRta ane skandha A be zabdano nikSepa cAra prakAre jANavo ke je rIte | a anuyogadvAromAM varNavelo che. sthAna zUnya na rahe te mATe kaMIka kahevAya che ke ahIM no- ra AgamataH jJazarIrabhavya zarIrathatirikta dravyazrata e pustaka-pAnAmAM raheluM zruta jANavuM. athavA to sUtra zabdano bIjo artha thAya che doro. e doro aMDajAdi anekaprakAre che che. (pakSIonI rUMvATImAMthI banato doro e aMDajasUtra... aMDaja = pakSI. | bhAvaRRta to AgamathI jJAtA ane upayukta. no-AgamataH to A ja dazakAlika che no zabda ahIM dezavAcaka che. (dazakAlika e saMpUrNapaNe jJAnAtmaka nathI, paNa akSarAtmaka Sche paNa che. eTale te noAgamataH bhAvakRta che. kaMIka dezamAM Agama=jJAnarUpa na hovAthI hara F Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 ane adhya. 1 niryukti - 13 che. noAgamata bhAvakRta che.) * zratanI jema skandhanI vicAraNA karIe to no-AgamataH jJazarIrabhavya zarIra [ vyatirikta dravyaskandha sacittAdi che. temAM dvipada-manuSya vagere. sacittaskandha che, be I pradezano banelo skandha...vagere acittadravyaskandha che. senA vagere, deza vagere mizraskandha * " che. (sainiko sacitta, zastro acitta...) | bhAvaskandha to AgamataH vicArIe to skandhazabdano arthamAM upayogarUpa pariNAma 11 e ja bhAvaskaMdha che. no-AgamataH to dazakAlika zrutaskandha ja samajavo no zabda dezavAcaka | - che. (dazakAlika e upayogAtmaka hoya to bhAva-Agama, zabdAtmaka hoya to dravya. e mAM ubhayAtmaka che mATe noAgamataH bhAvaskandha kahevAya) - have adhyayana-uddezaka A beno nyAsa karavAno avasara che. paNa anuyogadvAranAM tu prakramathI Avela dareke dareka adhyayanamAM ane lAghava thAya te mATe oghaniSpanna nikSepamAM je rIte saMbhave e rIte kahezuM. (jayAre jyAre adhyayana Avaze, tyAre adhyayana-uddeza || zabdano nyAsa karavo ja paDavAno. emAM oghaniSpanna nikSepamAM adhyayana zabdano nikSepa pta karavAno hoya che. eTale tyAre ja ame karazuM.) eTale have je ame kaheluM ke "daza,kAlika, zrata, skanda, adhyayana, uddezano nikSepo | karIne Ano anuyoga karavo (gAthA-7) te aMzataH saMpAdita karyuM. (adhyayana ane uddezanuM bAkI hovAthI saMpUrNa rIte e saMpAdita thayeluM na kahevAya. mATe aMzataH kahyuM che.) na sAmprataM prastutazAstrasamutthavaktavyatAbhidhitsayAha jeNa va jaM va paDDaccA jatto jAvaMti jaha ya te ThaviyA / so taM ca tao tANi ya tahA zA v 4 mo devaM zarUA. I have prastutazAstranI utpatti saMbaMdhI kahevAyogya padArthone kahevAnI IcchAthI kahe che. nA = niryukti-13 gAthArtha : (1) jenAvaDe (2) jene AzrayIne (3) jyAMthI (4) jeTalA ja T(5) je rIte te sthApita karAyA. tenAvaDe, tene, tyAMthI, teTalA ane te rIte kramaza: A kahevAyogya che. cAratha-vena vA' mAvArthe 'yA' vastu 'pratItva' mItya "yato vA' * AtmapravAdAdipUrvato 'yAvanti vA' adhyayanAni 'yathA ca' yena prakAreNa 'tAni' * 9 adhyayanAni 'sthApitAni' nyastAni, sa ca - AcAryaH tacca-vastu tataH tasmAtpUrvAt / vaE F = che GAS SS sh News As 43 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 14 tAni ca-adhyayanAni tathA ca tenaiva prakAreNa 'kramazaH ' krameNAnupUrvyA 'kathayitavyaM' pratipAdayitavyamiti gAthAsamAsArthaH // 1 TIkArtha : je AcAryavaDe, je vastuno aMgIkAra karIne, je AtmapravAdAdipUrvamAMthI, jeTalA adhyayano je prakAre te 10 adhyayano sthApita karAya, te AcArya, te vastu, pUrva, adhyayano ane te prakAra... kramazaH pratipAdana karavA yogya che. A gAthAno saMkSepathI artha kahyo. na avayavArthaM tu pratidvAraM niyuktikAra eva yathA'vasaraM vakSyati / mo | tatrAdhikRtazAstrakarttuH stavadvAreNAdyadvArAvayavArthapratipAdanAyAha S sejjaMbhavaM gaNadharaM jiNapaDimAdaMsaNeNa paDibuddhaM / maNagapiaraM dasakAliyassa nijjUhagaM stu caMdre // 4 // dvAra // have e dareka avayavano artha to dareke dareka dvArane AzrayIne niryuktikAra ja jyAre |n jeno avasara Avaze tyAre kaheze. - ta temAM prastutazAstranAM kartAnuM stavana karavA dvArA ve! nAmanA pahelAdvAranAM ma avayavanAM arthanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. niryukti-14 gAthArtha : jinapratimAnAM darzanavaDe pratibodha pAmela, manakanAM pitA, ni dazakAlikanAM niyUhaka gaNadhara zayyabhavasUrine huM vaMdu chuM. 36 TIkArtha : sermavam e nAma che. anuta2 evA jJAna-darzanAdi dharmonAM gaNane je dhAre te gaNadhara. temane jinapratimAnAM darzanavaDe pratibuddha... temAM rAgadveSakaSAya, Indriya, pariSaha, upasargAdinA vijetA hovAthI te tIrthaMkaro jina kahevAya. temanI pratimA eTale emanA AkAravALI pratimA, sadbhAvasthApanA, tenuM darzana... A pramANe 44 ma sa na vyAkhyA-'sejjaMbhava'miti nAma 'gaNadhara 'miti anuttarajJAnadarzanAdidharmagaNaM zA dhArayatIti gaNadharastaM, 'jinapratimAdarzanena pratibuddhaM tatra rAgadveSakaSAyendriyaparISahopa - zA | sargAdijetRtvAjjinastasya pratimA - sadbhAvasthApanArUpA tasyA darzanamiti samAsaH, tenahetubhuuten kim ? - 'pratibuddhaM' mithyAtvAjJAnanidrApagamena samyaktvavikAzaM prAptaM ya 'manakapitara 'miti manakAkhyApatyajanakaM 'dazakAlikasya' prAgnirUpitAkSarArthasya 'nivR' pUrva to tRtArthaviracanAtttara 'vane' staumi kRti gAthakSarArtha: // nA nA E ya * * * Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 - TEREzayAtisUca mAga-1 madhya. 1 niyuDita - 14 " samAsa thAya. che. A darzana ahIM hetu tarIke che. te darzana vaDe pratibodha pAmelA eTale ke e darzana [ vaDe mithyAtva-ajJAnarUpI nidrAno nAza thavAthI samyaktvanA vikAsane pAmelA... bhana nAmanA putrAnA pitA... pUrve jeno artha kahI gayA che te dazakAlikanA niyUhaka eTale ke pUrvomAMthI uddhAra " karAyelA arthonI viziSTaracanAne karanArAne huM stavuM chuM. A pramANe gAthAnA akSarono artha thayo. bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-"ettha vaddhamANasAmissa caramatitthagarassa , sIso titthasAmI suhammo nAma gaNadharo AsI, tassavi jaMbUNAmo, tassavi ya pabhavotti, | tassa'nnayA kayAi puvvarattAvarattammi ciMtA samuppannA-ko me gaNaharo hojjatti ?, appaNo gaNe ya saMghe ya savvao uvaogo kao, Na dIsai koi avvocchittikaro, tAhe | gAratthesu uvautto, uvaoge kae rAyagihe sejjaMbhavaM mAhaNaM jannaM jayamANaM pAsai, tAhe. rAagihaM NagaraM AgaMtUNaM saMghADayaM vAvArei-jannavADagaM gaMtuM bhikkhaTThA dhammalAheha, tattha / | tubbhe adicchAvijjihiha, tAhe tubbhe bhaNijjaha-"aho kaSTaM tattvaM na jJAyate" iti, tao gayA sAhU adicchAviyA a, tehiM bhaNiaM-'aho kaSTaM tattvaM na jJAyate', teNa ya / sejjaMbhaveNa dAramUle ThieNa taM vayaNaM suaM, tAhe so viciMtei-ee uvasaMtA tavassiNo | asaccaM Na vayaMtittikAuM ajjhAvagasagAsaM gaMtuM bhaNai-kiM tattaM ?, so bhaNai-vedAH, tAhe / | so asiM kaDDiUNa bhaNai-sIsaM te chiMdAmi jai me tumaM tattaM na kahesi, tao ajjhAvao - bhaNai-puNNo mama samao, bhaNiyameyaM veyatthe-paraM sIsacchee kahiyavvaMti, saMpayaM / / kahayAmi jaM ettha tattaM, etassa jUvassa heTThA savvarayaNAmayI paDimA arahao sA dhuvvatti | " arahao dhammo tattaM, tAhe so tassa pAesu paDio, so ya janavADaovakkhevo tassa ceva / / | diNNo, tAhe so gaMtUNaM te sAhu gavesamANo gao AyariyasagAsaM, AyariyaM vaMdittA | sAhuNo (ya) bhaNai-mama dhammaM kaheha, tAhe AyariyA uvauttA-jahA imo sotti, tAhe "AyariehiM sAhudhammo kahio, saMbuddho pavvaio so, cauddasapuvvI jAo / jayA ya so " | pavvaio tayA ya tassa guvviNI mahilA hotthA, tammi ya pavvaie logo Niyallao * taMtamassati-jahA taruNAe bhattA pavvaio aputtAe, avi atthi tava kiMci poTetti pucchai, * " sA bhaNai-uvalakkhemi maNagaM, tao samaeNa dArago jAo / tAhe NivvattabArasAhassa, FrF F ra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sUtrA bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 14 ) niyallagehiM jamhA pucchijjaMtIe mAyAe se bhaNiaM 'maNagaM'ti tamhA maNao se NAmaM ( kayaMti / jayA so aTThavariso jAo tAhe so mAtaraM pucchai-ko mama piA?, sA bhaNai-. tava piA pavvaio, tAhe so dArao NAsiUNaM piusagAsaM paTThio / AyariyA ya taM, | kAlaM caMpAe viharaMti, so'vi a dArao caMpayamevAgao, AyarieNa ya saNNAbhUmi gaeNa so dArao diTTho, dAraeNa vaMdio Ayario, Ayariyassa ya taM dAragaM picchaMtassa | Neho jAo, tassavi dAragassa taheva, tao AyariehiM pucchiyaM-bho dAragA ! kuto te | AgamaNaMti ?, so dArago bhaNai-rAyagihAo, AyarieNa bhaNiyaM-rAyagihe tumaM kassa ! putto nattuo vA ?, so bhaNai-sejjaMbhavo nAma baMbhaNo tassAhaM putto, so ya kira" pavvaio, tehiM bhaNiyaM-tumaM keNa kajjeNa Agao'si ?, so bhaNai-ahaMpi pavvaissaM,' | pacchA so dArao bhaNai-taM tumhe jANaha ?, AyariyA bhaNaMti-jANemo, teNa bhaNiyaM !- stu so kahiMti ?, te bhaNaMti-so mama mitto egasarIrabhUto, pavvayAhi tumaM mama sagAse, teNa bhaNiyaM-evaM karomi / tao AyariyA AgaMtuM paDissae AloaMti-saccitto paDuppanno, ta so pavvaio, pacchA AyariyA uvauttA-kevatikAlaM esa jIvaitti ?, NAyaM jAvaM t| chammAsA, tAhe AyariyANaM buddhI samuppannA-imassa thovagaM AuM, kiM kAyavvaMti ?, taM - cauddasapuvvI kamhivi kAraNe samuppanne NijjUhati, dasapuvvI puNa apacchimo avassameva | NijjUhai, mamaMpi imaM kAraNaM samuppannaM, to ahamavi NijjUhAmi, tAhe ADhatto ji NijjUhiuM, te u NijjUhijjaMtA viyAle NijjUDhA thovAvasese divase, teNa taM ji na dasaveyAliyaM bhaNijjati" / anena ca kathAnakena na kevalaM 'yena ve'tyasyaiva dvArasya na zA bhAvArtho'bhihitaH, kintu yadvA pratItyaitasyApIti, | bhAvArtha to kathAnakathI jANI levo. te thAna mA che. ahIM caramatIrthakara vardhamAnasvAmInA ziSya, tIrthanA svAmI sudharma nAmanA gaNadhara thi | hatA. temanA paNa jaMbU nAmanA gaNadhara hatA. temanA paNa prabhava nAmanA gaNadhara hatA. * temane kyAreka ekavAra pUrvarAtri ane aparAtrimAM (sAMje vahelI savAre athavA ja * madhyarAtri me) yiMtA 25 : "bhArI 2952 o95 thaze ?" memo potAnA emai, saMghai * che badhe ja upayoga mUkAyo. paNa zAsananI avyavacchittine karanAro koI na dekhAyo. tyAre ja che. gRhasthomAM upayoga mUkyo. upayoga mUkyo eTale rAjagRhamAM yajJa karatA zayaMbhava - 4 rKFF ra Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 14 brAhmaNane jue che. tyAre rAjagRha nagaramAM AvIne saMghATakane mokale che ke yajJanA sthAnamAM jaIne bhikSAne mATe dharmalAbha Apo. tyAM tame niSedha karAzo. tyAre tamAre kahevuM ke "are kaSTa che ke tattva jaNAtuM nathI." tyArapachI sAdhuo gayA ane yajJanA mANaso vaDe niSedha karAyA. sAdhuovaDe kahevAyuM ke ao Rtatva na jJAyate " bAraNAM pAse rahelA zakhaMbhavavaDe te vacana saMbhaLAyuM. tyAre te vicAre che ke "A upazAMta tapasvIo asatya na bole eTale zayyabhava adhyApakanI pAse jaIne kahe che ke "tattva ma zuM che ?" adhyApaka kahe che "vedo tattva che." tyAre te talavAra kheMcIne bole che ke "jo maiM maiM tuM mane tattva nahi kahe to tAruM mastaka chedI nAMkhIza." tyAre adhyApaka kahe che ke "mAro mo 5 samaya pUrNa thayo. vedanAM arthamAM A kahevAyuM che ke "mastaka kapAI javAno prasaMga ubho 5 pta thAya tyArapachI sAcI vAta kahI devI. have huM tane e kahI dauM chuM. ke je ahIM tattva stra che. A je yajJano thAMbhalo che, tenI nIce sarvaratnonI banelI. arihaMtanI pratimA che. te zAzvata che. eTale arihaMtano dharma tattva che. tyAre zayyabhava te adhyApakanAM pagamAM paDyo. yajJapATakanI badhI ja sAmagrI te adhyApakane ApI dIdhI. tyArabAda te jaIne sAdhuone zodhato zodhato AcArya pAse gayo. AcAryane ane sAdhuone vaMdana karIne kahe che ke "mane dharma kaho." tyAre AcArya upayoga mUke che ke "A ja te zayyabhava che' tyAre AcAryavaDe sAdhudharma kahevAyo. te zayyabhava pratibodha pAmyo ane teNe dIkSA lIdhI. caudapUrvI thayo. jyAre teNe dIkSA lIdhI, tyAre tenI patnI garbhavatI hatI. teNe dIkSA ni lIdhI eTale enA svajana loko AkraMda kare che ke "yuvAna strI putra vagaranI hatI ane ni * enA patie dIkSA lIdhI." badhA e strIne puche che ke "zuM tArA peTamAM kaMIka che ?" { tyAre teNI kahe che ke "manA-kaMIka peTamAM hoya evuM lAge che." tyArabAda amuka kALa jJA ta ma na nA ya gayo eTale ene tyAM putra thayo. tyArabAda jyAre bAra divasapUrNa thAya tyAre je kAraNathI F svajanonI pRcchA vakhate te putranI mAtAvaDe kahevAyeluM ke "maNagaM-manAm-kaMIka" che. te kAraNathI te putranuM manaka e pramANe nAma karAyuM. jyAre te ATha varSano thayo tyAre te mAtAne puche che ke "mArA pitA koNa che ?" teNI kahe che ke "tArA pitA dIkSita thayA che." tyAre te putra bhAgIne pitA pAse prayANa karI gayo. AcArya te samaye caMpA nagarImAM vicare che. te bALaka paNa caMpAmAM ja Avyo. saMjJAbhUmi-sthaMDila gayelA AcArya vaDe te bALaka dekhAyo. bALakavaDe AcArya vaMdAyA. te bALakane jotA AcAryane sneha thayo. te bALakane paNa te ja pramANe AcArya pratye sneha thayo. tethI AcArye pRcchA karI ke "putra ! tAruM Agamana kyAMthI che ?" te bALaka kahe che "rAjagRhamAMthI" AcArya vaDe ya 47 ** Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e - pa dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu adhya. 1 niyukti - 14-15 che. kahevAyuM ke rAjagRhamAM tuM kono putra ke pautra che? te kahe che ke zaThaMbhava nAmanA brAhmaNa ( (aa che, temano huM putra chuM. temaNe dIkSA lIdhI che." AcArya vaDe kahevAyuM "tuM kyA kAma mATe ) * ahIM Avelo che ?" te kahe "huM paNa dIkSA laIza." pachI te bALaka kahe che ke "tame | " zayaMbhavane jANo cho?" AcArya kahe "jANuM chuM." bALaka vaDe kahevAyuM "te kyAM che?" " AcArya kahe che ke "te mAro mitra che, mArA eka zarIrarUpa thayelo che. arthAt mArAthI * abhinna che. tuM mArI pAse dIkSA le. bALake kahyuM sAruM. A pramANe karIza. tyArapachI na AcArya pAchA pharIne upAzrayamAM AlocanA kare che ke "sacittavastu prApta thaI." te na ne bALake dIkSA lIdhI. pachI AcArye upayoga mUkyo. A bALaka keTalo kALa jIvaze? jANyuM ko Eaa ke cha mAsa ja jIvaze. tyAre AcAryane buddhi utpanna thaI ke "AnuM AyuSya thoDuMka ja Da ra che. zuM karavuM ? caudapUrvI koIpaNa kAraNa utpanna thAya to pUrvamAMthI padArthono uddhAra karIne te navA grantha racavAnuM kAma kare. chellA dazapUrvI to avazya nispRhaNA kare. mAre paNa A kAraNa utpanna thayuM che tethI huM paNa nispRhaNA karuM." tyAre AcArye nispRhaNA karavAno prAraMbha karyo. te AcArya nispRhaNA karatAM karatAM sAMjanA samaye divasa thoDoka ja bAkI | hato tyAre nirjuhaNA karI rahyA. (trIjA praharanA aMte zaruAta. ane cothA praharanA aMta | pUrve samApti) te kAraNathI A zAstra dazavaikAlika kahevAya che, (pramANakAla vaDe banela hovAthI kAlika, paNa sAMjanA samayarUpa vikAlamAM banela hovAthI vaikAlika... A kathAnaka vaDe mAtra cena e dvArano ja bhAvArtha nathI kahevAyo, paraMtu ja thavA [ pratItya e dvArano paNa bhAvArtha kahevAI gayo. tathA cAha niyuktikAraH maNagaM paDucca sejjaMbhaveNa nijjUhiyA dasa'jjhayaNA / veyAliyAi ThaviyA tamhA dasakAliyaM . pAnaM 25 tAraM || niryuktikAra A ja vAta kare che ke niyukti-15 gAthArtha : manakane AzrayIne zayaMbhava vaDe daza adhyayano nispRhaNA | karAyA, ane te vikAlamAM pUrNa karAyA te kAraNathI daza(4)kAlika nAma che. * * vyAkhyA-'manakaM pratItya' manakAkhyamapatyamAzritya 'zayyambhavena' AcAryeNa * *'niryuDhAni' pUrvagatAduddhRtya viracitAni 'dazAdhyayanAni' drumapuSpikAdIni 'veyAliyAi * Thaviya'tti vigataH kAlo vikAlaH vikalanaM vA vikAla iti, vikAlo'sakalaMH "B 45 = 5 F F * Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * A dazavaikAlikasUra bhAga-1 huka adhya. 1 niyukti - 16 thI 18 ho khaNDazcetyanarthAntaram, tasmin vikAle-aparANhe 'sthApitAni' nyastAni / drumapuSpikAdInyadhyayanAni yataH tasmAddazakAlikaM nAma, vyutpattiH pUrvavat, dazavaikAlikaM vA, vikAlena nirvRttam, saMkAzAdipAThAccAturarthikaSThakA pA04-2-... 180) taddhiteSvacAmAde( pA07-2-117 )rityAdivRddhe(kAlikaM, dazAdhyayananirmANaM ca | tadvaikAlikaM ca dazavaikAlikamiti gAthArthaH // evaM yena vA yadvA pratItyeti vyAkhyAtam, TIkArtha H manaka nAmanA putrane AzrayIne zaabhava AcArya vaDe pUrvamAMthI uddharIne madrumapuSpikA vagere daza adhyayano vizeSarIte racAyA che. vikAsa-vigata evo kAla. athavA to vikalana eTale vikAla vikAla-asaMpUrNa, TukaDo e samAnArthI zabda che. te | vikAlamAM = sAMjanA samaye (divasanA eka TukaDA jeTalA bhAgamAM) sthApita karAyA, pUrNa | karAyA. je kAraNathI AvuM che, te kAraNathI dazakAlika e nAma che. enI vyutpatti pUrvanI | jema samajI levI. che athavA to sarvAniva zabda samajavo. vikAla vaDe je baneluM hoya te vaikAlika. | 'pANini vyAkaraNanAM sUtronAM AdhAre vinI vai vRddhi thavAthI vaikAlika zabda banyo. vikAle " thayeluM evuM je daMzaadhyayananuM nirmANa te dazavaikAlika. Ama (1) yena (2) caddhA pratItya e be dvArA vyAkhyAna karAyA. idAnIM yato niyUMDhAnItyetad vyAcikhyAsurAha - AyappavAyapuvvA nijjUDhA hoi dhammapannattI / kammappavAyapuvvA piMDassa u esnnaatividA ddA [.. saccappavAyapuvvA nijjUDhA hoi vakkasuddhI u / avasesA nijjUDhA navamassa u - taiyavatthUo // 17 // bIo'vi a Aeso gaNipiDagAo duvAlasaMgAo / eaM kira NijjUDhaM maNagassa | aNuggahaTThAe // 18 // - have (3) yataH- smAtu. jemAMthI niDha karAyelA che. e trIjA dvAranuM vyAkhyAna che. ka karavAnI IcchAvALA kahe che ke che niyukita-16 gAthArtha : AtmapravAda pUrvamAMthI dharmaprApti nirmUDha che. / karmapravAdapUrvamAMthI piMDanI traNa prakAranI eSaNA nirmUDha thayelI che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAtisUkA bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 17 thI 18 niyukti-17 gAthArtha : satyapravAda pUrvamAMthI vAkyazuddhi nirmUDha che. bAkInA paS adhyayano navamA pUrvanI trIjI vastumAMthI nirmUDha che. niryukti-18 gAthArtha bIjo paNa Adeza = mata che ke dvAdazAMgIrUpa gaNipiTakamAMthI 11 manakanAM anugrahane mATe A zAstra nirmUDha thayeluM che. vyAkhyA-ihAtmapravAdapUrvaM yatrAtmanaH saMsArimuktAdyanekabhedabhinnasya pravadanamiti, tasmAniyU~DhA bhavati dharmaprajJaptiH, SaDjIvanikA ityarthaH, tathA karmapravAdapUrvAt, kim ?| piNDasya tu eSaNA trividhA, niyUM Dheti varttate , karmapravAdapUrvaM nAma-yatra mo | jJAnAvaraNIyAdikarmaNo nidAnAdipravadanamiti tasmAt, kim ?-piNDasyaiSaNA trividhA- gaveSaNAgrahaNaiSaNAgrAsaiSaNAbhedabhinnA niyUMDhA, sA punastatrAmunA sambandhena patati-- AdhAkarmopabhoktA jJAnAvaraNIyAdikarmaprakRtIrbadhnAti, uktaM ca-'AhAkammaM NaM bhuMjamANe samaNe aTThakammapagaDIo baMdhai' ityAdi, zuddhapiNDopabhoktA vA zubhA | banAtItyalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, satyapravAdapUrvAnniyUMDhA bhavati vAkyazuddhistu, tatra | | satyapravAdaM nAma-yatra janapadasatyAdeH pravadanamiti, vAkyazuddhirnAma saptamamadhyayanam, 'avazeSANi' prathamadvitIyAdIni niyUDhAni navamasyaiva pratyAkhyAnapUrvasya tRtIyavastuna iti / dvitIyo'pi cAdezaH 'Adezo' vidhyantaraM 'gaNipiTakAd' AcAryasarvasvAd 'dvAdazAGgAd' AcArAdilakSaNAt 'idaM' dazakAlikaM, kileti pUrvavat, niyU~Dhamiti ca, .. " kimartham ?-'manakasya' uktasvarUpasya anugrahArthamiti gAthAtrayArthaH // evaM yata iti | vyAkhyAtam, TIkArthaH ahIM AtmapravAdapUrva eTale jemAM saMsArI-mukta vagere aneka bhedo vaDe judA - judA prakAranA AtmAnuM pravadana = vistArathI kathana karavAmAM Ave che. temAMthI " dharmaprajJApti eTale ke pajIvanikA nAmanuM cothuM adhyayana nibUDha karAyela che. tathA", karmapravAdapUrvamAMthI piMDanI traNa prakAranI eSaNA nibUDha karAyelI che. gAthAmAM 1 uttarArdhamAM nibUDha zabda nathI. paNa pUrvArdhamAM rahelo nibUDha zabda ahIM paNa joDI devo. * Azaya e che ke karmapravAda pUrva eTale jemAM jJAnAvaraNIyAdi karmanuM kAraNa vagere * ne zuM che tenuM vistArathI varNana hoya te karmapravAdapUrva temAMthI piMDanI gaveSaNA-grahamaiSaNA ane grAmaiSaNArUpI traNa bhedathI traNa prakAranI eSaNA nibUDha karAyelI che. e prazna karmapravAdapUrvamAM jo karmanuM ja varNana hoya to tyAM vaLI A traNa eSaNAnuM che Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hata dazavaikAlikasUra bhAga-1 hajI hA adhya. 1 niyukti - 16 thI 18 meM varNana kyAMthI hoya ? ane to pachI e pUrvamAMthI eSaNA nibUDha karAyelI bane ja zI (6 rIte ? * - 5 | uttara H eSaNA vaLI e pUrvamAM A saMbaMdhathI rahelI che ke "AdhAkarmane vAparanAro | - sAdhu jJAnAvaraNIyAdi karmaprakRtione bAMdhe che." kahyuM che ke AdhAkarma vAparanAro zramaNa | ATha karmaprakRtione bAMdhe che. vagere.. eTale karmabaMdhanAM nidAna tarIke te pUrvamAM | AdhAkarmAdinuM varNana Ave, eTale emAMthI piMDeSaNA nAmanuM pAMcamuM adhyayana nirmUDha | karAyeluM thAya. athavA to zuddhapiMDano upabhogakaranAra sAdhu zubhaprakRtione bAMdhe.... e rIte paNa nA e eSaNAo te pUrvamAM paDe che... ahIM vistAravaDe saryuM. mULa vAta para AvIe. ! satyapravAdapUrvamAMthI vAkyazuddhi nAmanuM sAtamuM adhyayana nibUDha thayela che. temAM tuM satyapravAda eTale jemAM janapada satya vagerenuM pravadana = vistArathI = sArI rIte kathana che, te pUrva. vAkyazuddhi eTale sAtamuM adhyayana. bAkInAM pahelA-bIjAvagere adhyayano navamA pratyAkhyAnapUrvanI trIjI vastumAMthI uddhata che. | kayA adhyayano zemAMthI nIkaLyA ? e viSayamAM bIjo paNa mata che. Adeza eTale Sa bIjI vidhi-bIjo abhiprAya. te e ke AcAryanA sarvasvabhUta je AcArAMga-sUyagaDAMgAdi | dvAdaza aMgo che, temAMthI A dazakAlika nIkaLe che. ane zayyabhavasUri vaDe nibUDha karAyela che. gAthAmAM rahelo vivAra = vina zabda pUrvanI jema parokSAptAgamavAda saMsUcaka samajavo. A zA mATe nibUDha karAyela che? te kahe che ke jenuM svarUpa pUrve kahI gayA chIe. te manakanA upara anugraha karavA mATe A karAyela che. A rIte yataH e dvArA vyAkhyAna karAyuM. R. athunA vAvastItyaMtatipAdyate - . dumapuphiyAiyA khalu dasa ajjhayaNA sabhikkhuyaM jAva / ahigArevi ya etto vocchaM patteyameLe 21 tAraM II * have yAtti dvArA vyAkhyAna karAya che. niryukti H 19 gAthArtha : dhrumapuSpikAthI mAMDIne bhikSuka sudhInA daza adhyayano che. | * have dareke darekamAM (artha) adhikArane paNa kahIzuM. kA? 5 pa Fr va E na E F Sa = Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ama dazavaikAlikasUga bhAga-1 hu aya. 1 niyukti - 19-20 Tu " vyAkhyA-tatra dramapuSpike ti prathamAdhyayananAma, tadAdIni dazAdhyayanAni / 'sabhikkhayaM jAva'tti sabhikSvadhyayanaM yAvat, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?tadanye dve cUDe, yAvantIti vyAkhyAtaM / yathA cetyetat punaradhikArAbhidhAnadvAreNaiva ca . vyAcikhyAsuH sambandhakatvenedaM gAthAdalamAha-adhikArAnapi cAto vakSye / | pratyekamekaikasmin adhyayane, tatra adhyayanaparisamApteryo'nuvartate so'dhikAra iti " pathArtha che TIkArthaH temAM drumapuSpikA e pahelAadhyayananuM nAma che. te AdimAM che jene evA kula daza adhyayano che. dazamuM adhyayana sabhikSu che. zabda vizeSaartha darzAvavA mATe che ? prazna : e zuM vizeSArtha batAve che. uttara : mAtra 10 adhyayana ja nathI, paNa e sivAyanI be cUDA = cUlikA paNa 45 = 5 yAvanti e dvAranuM vyAkhyAna thaI gayuM. have yathA ra e dhAra vyAkhyAna karAya che. A dvAranuM to te te adhyayanamAM kayA kayA arthAdhikAro che? enA kathana dvArA ja vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA niryuktikAra saMbaMdha karAvanAra tarIke A gAthAdalane kahe che ke have pachI ekeeka adhyayanamAM darekanA "aa adhikArone, arthAdhikArone, viSayane paNa kahIza. (eka padArthanA nirUpaNa bAda bIjA |" padArthanuM nirUpaNa zaru thAya tyAre te be padArtho vacce saMbaMdha joDI ApIne pachI e nirUpaNa " zaru karAya...) " prazna : adhikAra eTale zuM ? uttara : adhyayananI parisamApti thAya tyAMsudhI (tatra zabda pachI A avyaya chUTo TI paDe che, teno artha tyAMsudhI ema thAya.) je anuva, vidyamAna hoya te adhikArI (TuMkamAM | te te AkhA adhyayanano viSaya e adhikAra tarIke kahevAze. AgaLanI gAthAo dvArA | che e spaSTa thaI jaze.) paDhame dhammapasaMsA so ya iheva jiNasAsaNammitti / biie dhiie sakkA kAuM je esa ' dhammatti rivA taie AyArakahA u khuDDiyA AyasaMjamovAo / taha jIvasaMjamo'vi ya hoi cautthaMmi / F = = * * * BRC Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Zen ta zA sa adhya. 1 niryukti - 21 thI 23 ajjhayaNe // 21 // bhikkhavisohI tavasaMjamassa guNakAriyA u paMcamae / chaTThe AyArakahA mahaI jogA mahayaNassa // 22 // vayaNavibhattI puNa sattamammi paNihANamaTThame bhaNiyaM / Navame viNao dasame samANiyaM esa bhikkhuti ||23|| nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-1 niryukti-20 gAthArtha : prathamamAM dharmaprazaMsA che. te ahIM ja jinazAsanamAM ja che. bIjAmAM dhRti vaDe ja A dharma karavA mATe jIvo samartha che. (e adhikAra che) mo niryukti-21 gAthArtha : trIjAmAM kSullaka nAnI AcArakathA che. AtmasaMyamano S upAya che. tathA cothA adhyayanamAM jIvasaMyama paNa che. niryukti-22 gAthArtha : pAMcamAmAM bhikSAvizuddhi tapa-saMyamane guNakAriNI che e adhikAra che. chaThThAmAM mahAjanane yogya moTI AcArakathA che. na na zA sa nA vyAkhyA-prathamAMdhyayane ko'rthAdhikAra ityata Aha- ' dharmaprazaMsA' durgatau prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH tasya prazaMsA - stavaH sakalapuruSArthAnAmeva dharmaH ji pradhAnamityevaMrUpA, tathA'nyairapyuktam - " dhanado dhanArthinAM proktaH, kAminAM sarvakAmadaH / ji dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // 1 // " ityAdi / sa cAtraiva - jinazAsane dharmo nAnyatra, ihaiva niravadyavRttisadbhAvAd, etaccottaratra nyakSeNa vakSyAmaH / dharmAbhyupagame ca satyapi mA bhUdabhinavapravrajitasyAdhRteH sammoha ityatastannirAkaraNArthAdhikAravadeva dvitIyAdhyayanam, Aha ca - dvitIye'dhyayane'yamarthAdhikAraH- dhRtyA hetubhUtayA zakyate karttum, 'je' iti pUraNArtho nipAtaH 'eSa' jaino dharma iti uktaM ca- "jassa thiI tassa vo jassa tavo tassa soggaI sulahA / je adhitimaMta purisA tavovi khalu dullaho tesiM // 1 // " sA punarvRtirAcAre kAryA na tvanAcAre ityatastadarthAdhikAravadeva tRtIyAdhyayanam, Aha ca - tRtIye'dhyayane ko'rthAdhikAra ityata Aha- AcAragocarA kathA AcArakathA, sA cehaivANuvistarabhedAt, ya ( a )ta Aha- 'kSullikA' laghvI, sA ca 'AtmasaMyamopAyaH' saMyamanaM saMyamaH AtmanaH saMyama AtmasaMyamastadupAyaH, uktaM ca- "tasyAtmA saMyamo yo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditaH // 1 // " iti, sa cAcAra: 1 ya 43 niryukti-23 gAthArtha : sAtamAmAM vacanavibhakti che. AThamAmAM praNidhAna uvAsa che navamAmAM vinaya che. zabhAmA upasaMhAra cheDe "jA likSu che." ta Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 na adhya. 1 niyukti - 21 thI 23 SaDjIvanikAyagocara: prAya ityatazcaturthamadhyayanam, athavA''tmasaMyamaHtadanyajIvaparijJAnaparipAlanameva tattvata ityatastadarthAdhikAravadeva caturthamadhyayanam, Aha ca-'tathA jIvasaMyamo'pi ca bhavati caturthe 'dhyayane 'rthAdhikAra iti, apizabdAdAtmasaMyamo'pi tadbhAvabhAvyeva varttate, uktaM ca- 'chasu jIvanikAesuM, je bahu saMjae sayA / se ceva hoi viNNee, paramattheNa saMjae // 1 // " ityAdi / evameva ca dharmmaH, sa ca dehe svasthe sati samyak pAlyate, sa cAhAramantareNa prAyaH svastho na bhavati, sa ca sAvadyetarabheda ityanavadyo grAhya ityatastadarthAdhikAravadeva paJcamamadhyayanamiti, Aha ca-'bhikSAvizodhistapaHsaMyamasya guNakArikaiva paJcame'dhyayane'rthAdhikAra' iti, tatra bhikSaNaM bhikSA tasyAH vizodhiH - sAvadyaparihAreNetarasvarUpakathanamityarthaH, tapaHpradhAnaH saMyamastapaH saMyamastasya guNakArikaiveyaM varttata iti, uktaM ca-se saMjae samakkhAe, niravajjAhAra je viU / dhammakAyaTThie sammaM, suhajogANa sAhae // | 1 ||" ityAdi / gocarapraviSTena ca satA svAcAraM pRSTena tadvidApi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavyaH, api tu Alaye, guravo vA kathayantIti vaktavyamatastadarthAdhikAravadeva ta SaSThamadhyayanamiti, Aha ca - SaSThe'dhyayane'rthAdhikAraH AcArakathA sA'pi mahatI, na kSullikA, 'yogyA' ucitA 'mahAjanasya' viziSTapariSada ityarthaH, vakSyati ca " goaraggapaviTTe u na nisiejja katthaI / kahaM ca na pabaMdhijjA ciTThittANa va saMjae ji // 1 // " ityAdi / AlayagatenApi tena gurUNA (vA) vacanadoSaguNAbhijJena ji na niravadyavacasA kathayitavya ityatastadarthAdhikAravadeva saptamamadhyayanamiti, Aha ca- na zA "vayaNavibhattI" tyAdi, vacanasya vibhaktirvacanavibhaktiH, vibhajanaM vibhakti:- zA sa evaMbhUtamanavadyamitthaMbhUtaM ca sAvadyamityarthaH, zeSAdhyayanArthAdhikArebhyaH punaH zabdaH nA asyAdhikRtArthAdhikArasya vizeSaNArtha iti saptame'dhyayane'rthAdhikAra iti uktaM ca- nA ya" sAvajjaNavajjANaM vayaNANaM jo Na yANai visesaM / vottuM pi tassa na khamaM kimaMga puNa ya desaNaM kAuM ? // 1 // " ityAdi / tacca niravadyaM vacaH AcAre praNihitasya bhavati * ityatastadarthAdhikAravadevASTamamadhyayanamiti, Aha ca praNidhAnamaSTame'dhyaya* ne'rthAdhikAratvena 'bhaNitam' uktam, praNidhAnaM nAma viziSTazcetodharma iti uktaM ca- * * "paNihANarahiyasseha, niravajjaMpi bhAsiyaM / sAvajjatullaM vinneyaM, ajjhattheNeha saMvuDaM sa // 1 // " ityAdi / AcArapraNihitazca yathocitavinayasampanna eva bhavatItyatasta 39 ta H, 201 54 - S Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 H. hA dazavaikAlikasUma bhAga-1 kalAka adhya. 1 niyukti - 21 thI 23 dAdhikAravadeva navamamadhyayanamiti, Aha ca-"navame'dhyayane vinayo'rthAdhikAraH" / iti, uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se sammaM vaTTaI buh| NANAdINaM viNIe je, mokkhaTThA .Nivvigicchae // 1 // " ityAdi / eteSu eva navasvadhyayanArtheSu yo vyavasthitaH sa samyag . , bhikSurityanena sambandhena sabhikSvadhyayanamiti, Aha ca-'dazame'dhyayane samAptiM nItamidaM sAdhukriyAbhidhAyakaM zAstram' etakriyAsamanvita eva bhikSurbhavatyata Aha-eSa bhikSuriti " | gAthAcatuSTayArthaH // TIkArtha : pahelAadhyayanamAM zuM arthAdhikAra che ? e kahe che ke durgatimAM paDatA ne AtmAne dhArI rAkhe, aTakAve te dharma. tenI prazaMsA eTale ke stuti. jemake tamAma | puruSArthomAM dharma ja pradhAna che. evI rIte prazaMsA karavI te. bIjAo vaDe paNa kahevAyuM che ke dharma dhanArthIone dhana ApanAra kahevAyo che. kAmIone sarvakAmone, ISTavastuone ApanAra kahevAyelo che. dharma ja paraMparAe mokSano sAdhaka che. [ te dharma ahIM ja jinazAsanamAM che, anyatra nahi. kemake ahIM ja 42 doSarahita 1 gocarI rUpa niravadya, niSpApa, nirdoSa vRttino = AjIvikAno abhAva che. A vAta ame AgaLa vistArathI karIzuM. (cakSaNa zabda avyaya che, trIjI vibhakti ma na samajavI.) dharmano svIkAra karAya chate paNa e nUtanadIkSitane avRtinA kAraNe saMmoha na thAo [1o e mATe te avRtinA (saMmohanA) nirAkaraNa rUpI arthanA adhikAravALuM ja bIjuM adhyayana ni 1 che. kahyuM che ke bIjA adhyayanamAM A arvAdhikAra che ke - kAraNabhUta dhIvRti vaDe A ja ja jainadharma karavo zakya che. gAthAmAM ne zabda pUraNa mATe karAyelo nipAta che. (gAthAchaMda | - tuTato hoya to akSaranI pUrti mATe AvA artha vagaranA akSaro paNa mUkavAmAM Ave. 5 Raa ene pUrAI nipAta kahevAya..) (trIjI vibhakti sa6 arthamAM paNa lAge. eTale kRtya nA a mAM koI evo artha na samajI bese. e mATe hetupUtayA ema khulAso karyo che ke ahIM | hetubhUta vRti levAnI che. arthAt trIjI vibhakti hetunA arthamAM che.). [ kahyuM che ke "jenI pAse dhRti che. tenI pAse tapa che, tene sadgati sulabha che. je 4avRtivALA puruSo che, teone tapa paNa durlabha che." te vaLI dhRti AcAramAM karavAnI che. anAcAramAM nahIM. eTale AcArArthanA ( adhikAravALuM ja trIjuM adhyayana che gAthAmAM kahyuM ja che ke trIjA adhyayanamAM kayo. che arthAdhikAra che? anAcAramAM kayo arthAdhikAra che? eno uttara Ape che ke AcArasaMbaMdhI ke vaE S = Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F ama dazavaikAlikasUga bhAga-1 hu ka ma adhya. 1 niyukti - 21 thI 23 : e kathA te AcAra kathA. have e AcArakathA A ja granthamAM saMkSepa ane vistAra ema be ja A bhedathI kahevAnA che AthI kahe che ke trIjA adhyayanamAM nAnI AcArakathA kahevAnI che. : : te AcArakathA AtmasaMyamano upAya che. sArI rIte niyaMtrita thavuM e saMyama. AtmAno saMyama te AtmasaMyama. teno upAya AcArakathA che. (arthAt AcAra che.) kahyuM che ke * "teno AtmA saMyama che, je sadA sadAcAramAM rata che. te ja dhRtivALo che, tenI pAse ja | jinodita dharma che.' na te AcAra prAyaH karIne jIvanikAyasaMbaMdhI hoya che, eTale enuM cothuM adhyayana na ja che. athavA to AtmasaMyama eTale kharekhara to potAnA sivAyanA bAkInA jIvonuM sArI no | rIte jJAna karavA dvArA te jIvonuM paripAlana karavuM te ja che. eTale te arthanAM adhikAravALuM : na ja cothuM adhyayana che. gAthAmAM kahyuM ja che ke cothA- adhyayanamAM jIvasaMyama e arthAdhikAra ta che. navasaMyamopimAM je pi zabda che, tenAthI AtmasaMyama paNa arvAdhikAra tarIke | cothA adhyayanamAM samajI levo. AtmasaMyama jIvasaMyamanI hAjarImAM ja thanAro che. eTale | jIvasaMyamabhAvabhAvI hovAthI jIvasaMyamanI sAthe te paNa A adhyayanamAM arvAdhikAra banI, na rahe che. kahyuM che ke "je budhapuruSo SajIvanikAyamAM sadA saMyamavALA hoya che, te ja! paramArthathI saMyata, saMyamI jANavA..." ane A rIte ja SakAyanI yAtanAthI ja dharma che. | ane te dharma deha svastha hote chateM samyak rIte pALI zakAya che. ane te deha prAya: karIne | AhAra vinA svastha thato nathI. te AhAra sAvadya ane Itara, niravadya ema be bhedavALo na che, eTale e bemAMthI niravadya AhAra grahaNa karavo joIe. mATe te nirdoSaAhArarUpI | te arthanAM adhikAravALuM ja pAMcamuM adhyayana che. kahyuM che ke "bhikSAvizuddhi tapa:saMyamane guNakAriNI ja che." e pAMcamA adhyayanamAM arvAdhikAra che. | temAM mAMgavuM e bhikSA tenI vizodhi eTale sAvaghanAM tyAgavaDe Itara = nA niravadyasvarUpanuM kathana karavuM te. tapapradhAna saMyama te tapa saMyama, tene guNa karanArI ja A bhikSAvizodhi che. kahyuM | che ke "te sAdhu kahevAyelo che ke je niravaghaAhArane jANe che. je samyapha rIte dharmakAryamAM, ; dharmasAdhaka zarIramAM rahelo che ane zubhayogono sAdhaka che." vagere.. gocarI mATe nIkaLelo sAdhu koIka vaDe potAno, sAdhuno AcAra puchAya to paNa che che te sAdhu svAcArano jJAtA hovA chatAM paNa e mahAjananI vacce tyAM gocarI sthAne ja . A vistArathI svAcAra na kahe paraMtu upAzrayamAM AvyA bAda teone upAzrayamAM bolAvIne) : Sche potAno AcAra kahe. athavA (loko puche ke "tamAro AcAra zuM che?" to). "amArA ( 5 F = = = = Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ba dazavaikAlikasUtra bhAga-1 : adhya. 1 niyukti - 21 thI 23 che. gurujano tamane e AcAra kaheze " ema A sAdhue kahevuM joIe. eTale sAdhvAcAra IS ( rUpI arthanAM adhikAravALuM ja chaThuM adhyayana che. gAthAmAM kahyuM ja che ke "chaTTA adhyayanamAM arvAdhikAra - AcArakathA che. te paNa | moTI. nAnI nahi. je kathA viziSTaparSadAne ucita che." AgaLa kaheze ke "gocarI mATe pravezelo sAdhu kyAMya paNa bese nahi. ke ubho rahIne * paNa kathAne, vAtacItane prakarSathI na bAMdhe (arthAt lAMbo kALa sudhI vAtacIta na kare.)" | upAzrayamAM rahelA evA paNa te sAdhue ke gurue vacananAM doSa ane guNonA - jJAnavALA chatAM niravaghavacana vaDe ja AcAra kahevo... eTale niravadyavacanarUpI arthanA || | adhikAravALuM ja sAtamuM adhyayana che. gAthAmAM kahyuM che ke vacanavibhakti e arthAdhikAra || nu che. vacananI vibhakti eTale vacanavibhakti. vibhAga karavo e vibhakti. AvA | |prakAranuM vacana anavadya che ane AvA prakAranuM vacana e sAvadya che... vagere. gAthAmAM je punaHzabda che, te bAkInA adhyAyanonAM arvAdhikAro karatAM A prastuta te vacanavibhaktirUpa arthAdhikAranI vizeSatA darzAvavA mATe che eTale sAtamA adhyayanamAM te A arvAdhikAra kahevAyo.. kahyuM che ke "sAvadya ane niravaghavacanonA vizeSane, bhedane je jANato nathI. tene | to bolavuM paNa ucita nathI. to pachI dezanA karavAnI to vAta ja zI ?" - have AvuM niravaghavacana to AcAramAM praNidhAnavALAne hoya che eTale ! A praNidhAnarUpI arthanA adhikAravALuM ja AThamuM adhyayana che. kahyuM che ke, AThamA adhyayanamAM praNidhAna arthAdhikAra tarIke kahevAyela che. praNidhAna eTale cittano || " viziSTadharma. (saMkalpa | nizcaya) kahyuM che ke "(AcAramAM) praNidhAnarahita sAdhunuM ahIM niravadya paNa vacana sAvadyatulya || rii jANavuM." (madhyAbhArthIne saMvRtta ?) vagere. | AcArapraNidhAnavALo to ucita vinayasaMpanna sAdhu ja banI zake. eTale vinayarUpI va arthanAM adhikAravALuM ja A navamuM adhyayana che. gAthAmAM kahyuM che ke "navamA adhyayanamAM - vinaya arvAdhikAra che" kahyuM che ke te budha AcArapraNidhAnamAM samyapha rIte varte che, ke || * vicikitsA, phalazaMkA, saMyamacaMcaLatA vinAno je sAdhu mokSane mATe jJAnAdimAM # vinayavALe banelo hoya." A nava adhyayanArthomAM je vyavasthita hoya te samyabhikSu che... Ama A saMbaMdha che ? 45 pa = - = = = = Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mAM S sta EE F dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 24 vaDe sabhikSu adhyayana AvyuM che. gAthAmAM kahyuM che ke dazamA adhyayanamAM A sAdhukriyAabhidhAyaka zAstra samAptine pAmeluM che. A zAstramAM kahevAyelI kriyAthI yukta hoya te ja bhikSu che... AthI kahe che ke "A bhikSu che." A cAra gAthAno artha thayo. naa| ya sa evaM guNayukto'pi bhikSuH kadAcit karmaparatantratvAtkarmaNazca balatvA( vattvA )tsIdet tatastasya sthirIkaraNaM karttavyamatastadarthAdhikAravadeva cUDAdvayamityAha na do ajjhayaNA cUliya visIyayaMte thirIkaraNamegaM / biie vivittacariyA mo asIyaNaguNAiregaphalA // 24 // have AvAprakAranA guNothI yukta evo paNa te sAdhu kyAreka karmanI parataMtratAnA lIdhe ane karmanI balavattAnA lIdhe saMyamamAM sIdAya, zithila thAya to pachI tenuM sthirIkaraNa karavuM joIe. eTale sthirIkaraNarUpa arthanA adhikAravALI ja be cUDA che, vAta have kahe che ke e - " zA vyAkhyA-dve adhyayane, kim ? - 'cUDA' cUDeva cUDA, tatra pramAdavazAdviSIdati sati ji sAdhau saMyame sthirIkaraNam 'eka' prathamaM sthirIkaraNaphalamityarthaH tathA ca na zA tatrAvadhAvanaprekSiNaH sAdhoH duSprajIvitvanarakapAtAdayo doSA varNyanta iti / tathA ca dvitIye'dhyayane viviktacaryA varNyate, kiMbhUtA ? - ' asIdanaguNAtirekaphalA' tatra sa 'viviktacaryA' ekAntacaryA - dravyakSetrakAla bhAve SvasambaddhatA, upalakSaNaM nA caiSA'niyatacaryAdInAmiti, asIdanaguNAtirekaH phalaM yasyAH sA tathAvidheti ya ta niryukti-24 gAthArtha : be adhyayano cUlikA che. saMyamamAM sIdAto hote chate sthirIkaraNa e eka ane bIjImAM asIdanaguNanAM atirekarUpI phalavALI vivitacaryA che. gAthArtha: I TIkArtha : A zAstranAM chellA be adhyayano cUDA che. zikhara che. jema maMdira upara * zikhara hoya, tema A zAstranI sauthI upara A be adhyayano hovAthI e cUDA jevA che. eTale te cUDA kahevAya che. temAM pramAdanA kAraNe sAdhu sIdAto hoya to ene saMyamamAM sthira karavo e prathama adhyayana che. eTale ke prathama adhyayana sthirIkaraNarUpI phalavALuM che. ane A vAta sAcI che. kemake te adhyayanamAM dIkSA choDavAnI IcchAvALA sAdhunAM 58 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 25 dIkSA choDyA bAda duHkhethI jIvana jIvAya... narakamAM patana thAya... vagere doSo darzAvAyA che. na na A vivitacaryA aniyatacaryAdinuM upalakSaNa che. (arthAt A zabda dvArA maiM aniyatacaryA paNa samajI levI.) S stu A vivitacaryA che. H bIjA adhyayanamAM vivicaryA varNavAya che. te kevI che ? e darzAve che ke asIdanaguNAtireka phalavALI che. emAM vivitacaryA eTale ekAntacaryA eTale ke dravya, kSetra, kALa ane bhAvomAM asaMbaddhatA. (kyAMya coMTI na javuM. tamAma dravyAdithI taddana aLagApaNuM. koImAM paNa Asakti nahiM.) saMyamamAM asIdanarUpI guNano atireka = utkarSa == dasakAliassa eso piMDattho vaNNio samAseNaM / etto ekkekkaM puNa ajjhayaNaM prakarSa e che phaLa jenuM evI 5 jittaphaslAmi ArA niryukti-25 gAthArtha : saMkSepathI A dazakAlikano piMDArtha kahevAyo. have pachI eka eka adhyayanane kIrtIza. 59 M ,, 5 vyAkhyA-'dazakAlikasya' prAgnirUpitazabdArthasya 'eSaH ' anantaroditaH na 'piDArtha:' sAmAnyArthI 'vakhataH' pratipAti: 'samAsena' saMkSepena, ata: na punarekaikamadhyayanaM 'kIrttayiSyAmi' pratipAdayiSyAmIti, punaHzabdasya vyavahita upanyAsa na nA kRti thArtha:|| ni zA TIkArtha : pUrve nirUpAyela zabdArthavALA dazakAlikano A (24mI gAthA sudhI meM na kahevAyelo) sAmAnyaartha saMkSepathI kahevAI gayo. have pachI eke-eka adhyayananuM na maiM pratipAdana karIza. punaH zabda gAthAmAM paLa pachI lakhelo che, paNa kharekhara tto pachI ya eno upanyAsa karavAno che. tatra prathamAdhyayanaM drumapuSpikA, asya ca catvAryanuyogadvArANi bhavanti, tadyathAupakramo nikSepo'nugamo nayaH, eSAM caturNAmapyanuyogadvArANAmadhyayanAdAvupanyAsaH * tathetthaM ca kramopanyAse prayojanamAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyaM svarUpaM ca prAyaza iti * / prakRtAdhyayanasya ca zAstrIyopakrame AnupUrvyAdibhedeSu svabuddhyA'vatAraH kAryaH, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 1, 31 . A dazavaikAlikasUra bhAga-1 huA ju ma adhya. 1 niyukti - 26-27 hai, arthAdhikArazca vaktavyaH, tathA cAha niyuktikAraH paDhamajjhayaNaM drumapuphiyaMti cattAri tassa dArAI / vaNNeuvakkamAI dhammapasaMsAi ahigAro : raddA. ke temAM prathama adhyayana kumapuSpikA che. enA cAra anuyogadvAro che. upakrama, nikSepa, , anugama ane naya. A cAreya anuyogadvArono adhyayananI zaruAtamAM upanyAsa ane | A ja kramathI upanyAsa karavAmAM prayojana... e badhuM AvazyakavizeSavivaraNathI jANI na levuM. prAyaH tenuM svarUpa paNa tyAMthI ja jANI levuM. [ prakRti = adhyayanano zAstrIya upakrama karIe, tyAre AnupUrvI vagere bhedomAM tamAre potAnI buddhithI avatAra karI devo. (arthAt prakRti = adhyayana kyA kyA bhedomAM aMtarbhAva pAme che... e badhuM joDI devuM.) ane arvAdhikAra paNa kahevo. niryuktikAra A ja vAta kare che ke niryukti-26 gAthArtha : prathama adhyayana drumapuSpikA che. tenA upakramAdi cAradvArone 1 varNavIne ahIM dharmaprazaMsA vaDe adhikAra che. ' ta __vyAkhyA-prathamAdhyayanaM drumapuSpiketi, asya nAmaniSpannanikSepAvasara eva zabdArthaM vakSyAmaH, catvAri tasya 'dvArANi' anuyogadvArANi kim ?-varNayitvopakramAdInIti, kim ?-dharmaprazaMsayA'dhikAro vAcya iti gAthArthaH // R TIkArtha : dhrumapuSpikA prathama adhyayana che. eno zabdArtha ame nAmaniSpanna nikSepanAM | ja avasare ja kahIzuM. tenA upakramAdi cAradhArAne varNavIne pachI dharmaprazaMsA vaDe adhikAra nA kahevo. nA tathA nikSepaH, sa ca trividhaH, tadyathA-oghaniSpanno nAmaniSpannaH nA |ya sUtrAlApakaniSpannazceti, tatraughaH-sAmAnyaM zrutAbhidhAnam, tathA cAha niyuktikAraH- | oho jaM sAmannaM suAbhihANaM cauvvihaM taM ca / ajjhayaNaM ajjhINaM Aya jjhavaNA ya pattecaM AraNA tathA nikSepa kahevAno che. nikSe 5 traNa prakAre che. (1) oghaniSpaza (2) nAmaniSpaza (3) ja sa sUtrAlApakaniSpanna. F Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A haka dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu atha. 1 niyukti - 27-28 ka che. temAM ogha eTale zrutanuM sAmAnya nAma. A ja vAta niyuktikAra kahe che ke | niyukti-27 gAthArtha : ogha eTale zratanuM je sAmAnya nAma. te cAra prakAre che. IT (1) adhyayana (2) akSaNa (3) Aya (4) kSapaNA. A dareke dareka... (28mI gAthA sAthe joDANa che.) vyAkhyA-ogho yatsAmAnyaM 'zrutAbhidhAnaM' zrutanAma caturvidhaM tacca, katham ?| adhyayanamakSINamAyaH kSapaNA ca idaM ca 'pratyekaM' pRthak pRthak // TIkArtha ogha eTale zrutanuM je sAmAnya nAma hoya che. te cAra prakAre che. adhyayana akSINa, Aya ane kSapaNA. A cAreya nAmone judA judA... lim ? nAmAi caubbheyaM vaNNeUNaM suANusAreNaM / dumapuSphia AojjA causupi kameNa bhAvesuM ta FArA (prazna : cAreya nAmone judA judA zuM karavAnA ?) niyukti-28 gAthArtha : uttara : nAmAdicAra bhedavALA zratane anusAra varNavIne I kramazaH cAreyabhAvomAM drumapuSpikA joDavI. | vyAkhyA-nAmAdicaturbhedaM varNayitvA, tadyathA-nAmAdhyayanaM sthApanAdhyayanaM - dravyAdhyayanaM bhAvAdhyayanaM ceti, evamakSINAdInAmapi nyAsaH karttavyaH, 'shrtaanusaarenn'| anuyogadvArAkhyasUtrAnusAreNa, kim ?-'dramapaSpikA AyojyA' prakRtAdhyayanaM / / sambandhanIyam, caturdhvapyadhyayanAdiSu krameNa bhAveSviti gAthArthaH // T TIkArtha : e judA judA cAreya nAmone nAmasthApanAdi cAra bhedapUrvaka varNavIne... : te A pramANe nAmAdhyayana, sthApanAdhyayana, dravyAdhyayana, bhAvAdhyayana. ema ke akSaNAdino paNa upanyAsa karavo. A badhuM anuyogadvAra nAmanA sUtranA anusAra karavuM. A ke Ama karIne pachI adhyayanAdi cAreya bhAvomAM kramazaH prakRti adhyayana joDI devuM. | (Azaya eTalo ke adhyayananA cAra nikSepA, akSaNAdinA cAra nipA darzAvIne hi che. e pachI A drumapuSpikAadhyayana bhAvaadhyayana-bhAvaakSINa, bhAvaAya vagere rU5 ( 45 E F = E 5 E F F = Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 che... khema darzAvI zAya.) sAmprataM bhAvAdhyayanAdizabdArthaM pratipAdayannAha ajjhappassANayaNaM kammANaM avacao uvaciANaM / aNuvacao a navANaM tamhA ajjhayaNamicchaMti // 29 // ahigammaMti va atthA imeNa ahigaM ca nayaNamicchaMti / ahiMgaM ca sAhu gacchai tamhA na ajjhayaNamicchaMti ||30|| na mo jaha dIvA dIvasayaM paippaI so a dippaI dIvo / dIvasamA AyariyA dippaMti paraM ca mo ' dIvaMti // 31 // S sta nANassa daMsaNassa'vi caraNassa ya jeNa Agamo hoI / so hoI bhAvaAo Ao lAho. stu tti niddiTTho // 32 // madhya 1 niyukti - 28 thI 33 *** aTThavihaM kammarayaM porANaM jaM khavei jogehiM / eyaM bhAvajjhayaNaM neavvaM ANupuvvIe ||33|| have bhAvaadhyayanAdi zabdonAM arthane dekhADatAM kahe che. (nAma-sthApanAdhyayanAdi ahIM dekhADatAM nathI.) niryukti-29 gAthArtha : adhyAtmanuM Anayana, upacita karmono apacaya ane navA karmono anupacaya. te kAraNathI tene adhyayana tarIke Icche che. ji ji niryukti-30 gAthArtha : AnA vaDe artho jaNAya che, adhikanayanane Icche che. sAdhu 7 adhika jAya che, tethI tene adhyayana tarIke Icche che. na zA niryukti-31 gAthArtha : jema eka dIpamAMthI so dIpa pragaTe ane te dIpa (svayaM) jJA - dIpe. dIpasama AcArya svayaM dIpe ane bIjAne dIpAve. ma ta nA niryukti-32 gAthArtha : jenA vaDe jJAna, darzana ane cAritrano Agama thAya te ya bhAva-khAya che khAya kheTale sAla khema uvAya che. ya niyukti-33 gAthArtha : je kAraNathI yogo vaDe ATha prakAranA junAkarmane khapAve che. te kramazaH bhAvAdhyayana jANavuM vyAkhyA-AsAM gamanikA -iha prAkRtazailyA chAndasattvAcca ajjhappassANayaNaM * pakArasa ( ssa) kAraAkAraNakAralope ajjhayaNaM ti bhaNNai, tacca saMskRte'dhyayanam, bhAvArthastvayaM-adhi Atmani vartata iti niruktAdadhyAtmaM cetaH tasyAnayanam 62 H Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * na hama dazavaikAlikasUga bhAga-1 ki mI adhya. 1 niyukita - 29 / AnIyate'nenetyAnayanam, iha karmamalarahitaH khalvAtmaiva cetaHzabdena gRhyate, , // yathA'vasthitasya zuddhasya cetasa AnayanamityarthaH, tathA caitadabhyAsAdbhavatyeva, kim ?['varSana' jJAnAvarIyAvInAn 'mAro' prAta:, viviziSTAnAm ? -3pavitAna' mithyAtvAdibhirupadigdhAnAM baddhAnAmitibhAvaH, tathA 'anupacayazca' avRddhilakSaNaH 'navAnAM' pratyagrANAM karmaNAm, yatazcaivaM tasmAt prAkRtazailyA'dhyAtmAnayanamevAdhyayana| micchantyAcAryA iti gAthArthaH // TIkArtha : A cAra gAthAono akSarArtha A pramANe che. ahIM prAkRta zailinAM kAraNe nA I ane ArSaprayoga hovAnA kAraNe (athavA to chaMdapaddhatinA kAraNe) ema samajavuM ke je mAsAyadi zabda che. temAM pa kAra, sa kAra ane A kAra, ja kArano lopa thAya te Tche ane eTale saTTAyAM ema kahevAya che. te saMskRtamAM adhyayana kahevAya. - bhAvArtha to A che ke adhyAtma zabdamAM madha zabda che, dha eTale ja mAna je AtmAmAM vartatuM hoya te adhyAtma. A pramANe vyutpattiartha pramANe adhyAtma eTale citta. (te AtmAmAM varte che, mATe.) te cittanuM Anayana. ahIM mAnayana eTale lAvavuM ; | ema bhAvaartha nathI levAno, paNa jenA vaDe lavAya te Anayana ema artha levo. A adhyayana vaDe aMdha=cittanuM Agamana thAya che, to je drumapuSpikA vaDe cittanuM | Anayana thAya che te drumapuSpikA ja adhyayana kahevAya. - ahIM karmamalarahita evo AtmA ja vetan zabdathI grahaNa karAya che. eTale sAra e ke vAstavika zuddha cittanuM Anayana jenA dvArA thAya te madha (citta) ayana, adhyayana " kahevAya. kharekhara AnAM abhyAsathI thAya ja che... prazna : zuM thAya che ? uttara : jJAnAvaraNIyAdi karmono hrAsa thAya che. prazna : te kevA prakAranA che? kayA vizeSaNathI viziSTa che ? uttara : mithyAtva vagere vaDe baMdhAyelA evA te karmono nAza thAya che. tathA navA karmonI vRddhi na thavArUpa anupacaya thAya che, je kAraNathI AvuM che. te ja | kAraNathI prAkRtaulithI to adhyAtmanuM Anayana e ja adhyayana kahevAya che. (amuka - 2. zabdo lopAI jAya eTale prAkRtamAM adhyayana ja kahevAya che.) ma Sa : 9 * * Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ju 9 9 6, 5 80 A 25 R. jaya dazavaikAlikasUra bhAga-1 7 kiDanI adhya. 1 niyukti - 30-31 ju 'adhigamyante' paricchidyante vA arthA anenetyadhigamanameva prAkRtazailyA ( tathAvidhArthapradarzaka tvAccAsya vacaso'dhyayanamiti, tathA adhikaM ca / | nayanamicchantyasyApya(pi tathAvidhA )rthapradarzakatvAdeva vacaso'yamarthaH, 'aya vy'| | ityAdidaNDakadhAtupAThAnnItirnayanam, bhAve lyuTpratyayaH, pariccheda ityarthaH, adhikaM / nayanamadhikanayanaM cArthato'dhyayanamicchanti, cazabdasya ca vyavahita upanyAsaH, adhikaM ca | sAdhurgacchati, kimuktaM bhavati ?-anena karaNabhUtena sAdhurbodhasaMyamamokSAn pratyadhika gacchati, yasmAdevaM tasmAdadhyayanamicchanti, iha ca sarvatra adhikaM nayanamadhyayanamityevaM / yojanA kAryeti gAthArthaH // jenA vaDe artho jaNAya te adhigamana. e adhigamana zabda ja prAkRtazailithI adhyayana kahevAya che. vaLI A adhigamanarUpI vacana tevA prakAranA arthane ja jaNAvanAra hovAthI paNa adhyayana kahevAya. (baMne zabdo cokkasa arthane jaNAvanAra bane che. adhi + gam dhAtu che, to ahIM + rU dhAtu che. beya gatyarthaka dhAtuo che ane beyane madha upasarga lAgela che.) tathA adhikanayanane vadhu zAstrabodha- vadhu mokSa tarapha laI javuM te.) Icche che, eTale adhikanayana zabda bane. have A zabda paNa tevA prakAranA arthane jaNAvanAra hovAthI A artha thAya. ahIM ya vaya. vagere daMDakadhAtupATha dvArA dvArA nIti, nayana artha thAya che. | bhAvamAM mana pratyaya lAgyo che. eno artha thAya bodha. adhikabodha e adhikanayana. FI 1 ene arthathI mahApuruSo adhyayana tarIke Icche che. zabdano vyavahita upanyAsa che. te nA (nayana zabda pachI vra mUkavAno che. paNa gAthAmAM nayana zabdanI pUrve 2. zabdanI pachI | mUkelo che.) nA tathA sAdhu adhika jAya che. eTale ke karaNabhUta A adhyayana vaDe sAdhu bodha, saMyama nA a ane mokSa pratye adhika jAya che, je kAraNathI A pramANe che, te kAraNathI adhyayana tarIke pUrvapuruSo Icche che. | ahIM badhe ja madha nayanaM = adhyayane e pramANe yojanA karI devI. idAnImakSINam-tacca bhAvAkSINamidameva, ziSyapradAne'pyakSayatvAt, tathA cAha-: " yathA dIpAddIpazataM pradIpyate, sa ca dIpyate dIpaH, evaM 'dIpasamA' dIpatulyA AcAryA " dIpyante svato vimalamatyAdhupayogayuktatvAt 'paraM ca' vineyaM 'dIpayanti' / | 45 F jIju * Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 ji . adhya. 1 niyukti - 31 thI 33 ; " prakAzayantyujjvalaM vA kurvantIti gAthArthaH // che . have akSINa zabda kahevAya che. te bhAva akSINa A zAstra ja che. kemake ziSyane che ApavA chatAM paNa A kSaya pAmato nathI. - A ja vAta kahe che ke jema ekadIpamAMthI 100 dIpa pragaTe ane te dIpa dIpe. ema che | AcArya paNa dIpatulya che. teo svayaM vimalamati vagerenAM upayogathI yukta hovAthI dIpe | che ane vineyane ziSyane prakAzita kare che athavA ujjavala kare che. idAnImAyaH - sa ca bhAvata idameva, yata Aha-'jJAnasya' matyAdeH 'darzanasya' mo trIpamaH 'carI 2' sAmayiH 'vena' hetumUna 'gAmo mavati' | prAptirbhavati sa bhavati bhAvAyaH, Ayo lAbha iti nirdiSTaH, adhyayanena ca hetubhUtena sta jJAnAdyAgamo bhavatIti gAthArthaH // have mAre kahevAya che. te sAthe bhAvathI A adhyayana ja che. kemake jenA vaDe | 1 matyAdinI jJAnanI, aupazamikAdi samyagdarzananI ane sAmAyikAdi cAritranI prApti te na thAya che. te bhAvabhaya thAya che. Aya eTale lAbha kahevAyelo che. Azaya e che ke |i hitubhUta evA A adhyayanazI jJAnAdinI prApti thAya che. tethI bhAvaAya A adhyayana ja che. [N vaE F = = / adhunA kSapaNA, sA'pi bhAvata idameveti, Aha ca -'aSTavidham' aSTaprakAraM ja na karmarajaH, tatra jIvaguNDanaparatvAtkarmaiva rajaH karmarajaH 'purANaM' prAgupAttaM 'yat' na | zA yasmAtkSapayati 'yogaiH' antaHkaraNAdibhiradhyayanaM kurvan tasmAdidameva kAraNe zA sa kAryopacArAt kSapaNeti / tathA cAha-idaM bhAvAdhyayanaM 'netavyaM' yojanIyam 'AnupUrvyA' sa paripATyA adhyayanAkSINAdiSviti gAthArthaH // - have kSapaNA, te paNa bhAvathI A adhyayana ja che. eja vAta gAthAmAM kahe che ke |ATha prakAranI je karmarUpI raja pUrve bhegI karAyelI che, tene je kAraNathI mana-vacana-kAyA vaDe AnAM adhyayanane karato jIva khapAvI de che te kAraNathI A adhyayanarUpI kAraNamAM ja R, HpaNA rUpI kAryano upacAra karIne adhyayana pote ja kSapaNA kahevAya. karma e jIvane guMDI nAMkhanAra = jIvane vyApta karI denAra hovAthI raja kahevAya che. je che. A ja vAta kahe che ke A bhAva-adhyayana kramazaH adhyayana-akSINa-Aya-kSapaNAmAM = Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sUkA bhAga- 1ERENT madhya. 1 nithuDita - 34 1. . * ukta oghaniSpanno nikSepaH, sAmprataM nAmaniSpanna ucyate-tatraughaniSpanne'dhyayanaM. * nAmaniSpanne drumapuSpiketi, Aha-druma iti kaH zabdArthaH ?, ucyate, 'du dru gatau' ityasya : * drurasmin deze vidyata iti tadasyAstyasminniti (pA0 5-2-94) matupi prApte 'dudrubhyAM maH' (pA0 5-2-108) iti mapratyayAntasya druma iti bhavati / Ama oghaniSpanna nikSepa kahevAyo. have nAmaniSpanna nikSepa kahevAya che. emAM oghaniSpannamAM adhyayana, nAmaniSpannamAM drumapuSpikA zabda Ave. prazna : drumaH / za06no artha zuMcha ? uttara : Tu dhAtu gatiarthamAM vaparAya che. ene vyAkaraNanA niyama pramANe ma lAge, eTale tuma zabda bane. sAmprataM drumapuSpanikSepaprarUpaNAyAha - NAmadumo ThavaNadumo davvadumo ceva hoi bhAvadumo / emeva ya pupphassa vi cauvviho hoi | nikkhevo // 34 // have druma ane puSpa zabdanA nikSepanI prarUpaNA karavA mATe kahe che ke niyusti-34-thArtha : nAmadruma, sthApanAdruma, dravyadruma, mAvadruma. mA 4 zatana | puSpano paNa cAra prakAre nikSepa thAya. vyAkhyA-'nAmadramo' yasya druma iti nAma drumAbhidhAnaM vA, 'sthApanAdramo' druma iti sa | sthApanA, 'dravyadrumazcaiva bhavati bhAvadmaH' tatra dravyadrumo dvidhA-Agamato noAgamatazca, nA Agamato jJAtA'nupayuktaH, noAgamatastu jJazarIrabhavyazarIrobhayavyatiriktastrividhaH, ya| tadyathA-ekabhaviko baddhAyuSko'bhimukhanAmagotrazca, tatraikabhaviko nAma ya ekena | bhavenAnantaraM drumeSUtpatsyate, baddhAyuSkastu yena drumanAmagotre karmaNI baddhe iti, * | abhimukhanAmagotrastu yena te nAmagotre karmaNI udIraNAvalikAyAM prakSipte iti, ayaM ca * trividho'pi bhAvibhAvadrumakAraNatvAdravyadruma iti, bhAvanumo'pi dvividhaH-Agamato hai yA noAgamatazca, tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgamatastu druma eva drumanAmagotre karmaNI PRE FB F ra Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 34 vedayanniti / 'evameva ca' yathA drumasya tathA kim ? - 'puSpasyApi ' vastutastadvikArabhUtasya caturvidho bhavati nikSepa iti gAthArthaH // S TIkArtha : jenuM druma e pramANe nAma hoya te vastu athavA to e vastunuM druma e pramANe e beya nAmadruma kahevAya. nAma 'druma' e pramANe sthApanA e sthApanAkrama che. dravyadruma be prakAre che. AgamataH ane no-AgamataH AgamataH dravyadruma drumazabdArthano jJAtA ane temAM anupayogavALo AtmA. no-AgamataH dravyadruma zaza2I2-bhavyaza2I2-ubhayavyatirikta traNa prakAre che. (jJazarI2 ane bhavyazarIranuM varNana atre karatA nathI. sIdhu ja ubhayavyatirikta nAmanA trIjAbhedanuM varNana kare che ke e bheda traNa prakAre che.... ame atre pahelA be bhedanA artha batAvIe chIe ke drumazabdArthane jANanArAnuM mRtaka jJazarIradravyadruma. drumazabdArthane bhaviSyamAM jANanAra bALaka bhavyaza2I2dravyadruma. have ubhayavyatirikta granthakAra ja te batAvaze.) ta Wei zA A traNeya prakAranA jIva bhaviSyamAM thanArA bhAvadrumanuM F hovAthI dravyakrama kahevAya. * * * te A pramANe, ekabhavika, badghAyuSka ane abhimukhanAmagotra. temAM ekabhavika eTaleM je eka bhava pachI tarata ja kramamAM utpanna thavAno hoya te. badghAyuSpaka eTale jenA vaDe drumabhavanAM nAmakarma ane gotrakarma baMdhAyela hoya te. na abhimukhanAmagotra eTale jenA vaDe te nAmagotrakarma udIkaraNavalikAmAM nAMkhI devAyA na | hoya te. na sAcAdumanuM kAraNa nA sa = ya nA (dA.ta. je manuSya A bhavamAM marIne pachInA ja bhavamAM vRkSa tarIke utpanna thavAno hoya te manuSya A bhavamAM manuSya tarIke janmyo tyArathI ja ekabhavika dravyadruma kahevAya. e pachI A manuSyabhavamAM 40-50 varSa pasAra thayA bAda jayAre vRkSabhava saMbaMdhI AyuSya-nAma-gotrAdi karmo bAMdhI le tyAre te baddhAyu dravyadruma paNa kahevAya. ane jyAre A manuSyabhavamAM aMte maravAno samaya najIka Ave. A bhavanI chellI eka AvalikA ja bAkI hoya, ane e AvalikAmAM vRkSabhavamAM udayamAM AvanArA karmo AvIne goThavAI gayA hoya, udayamAM AvavAnI rAha ja jotA hoya... tyAre abhimukhanAmagotra dravyadruma paNa kahevAya...) 57 na 1 G 1, ya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahi adhya. 1 niryukti -- 35 3 bhAvatRma paNa be prakAre che. AgamataH ane no-AgamataH temAM AgamataH bhAvadruma jJAtA ane upayukta. no-AgamataH bhAvaThThama tumanAmagotrakarmane vedato duma, dumajIva pote ja. je rIte dumanA cAra nikSepo karyA, te ja rIte kharekhara to e dumanA ja vikArabhUta evA puSpano paNa cAra prakArano nikSepa thAya. (vRkSa upara puSpo uge, eTale puSpa e vRkSano ja eka vikAra, avayava.... che.) sAmprataM nAnAdezajavineyagaNAsammohArthamAgame drumaparyAyazabdAn pratipAdayannAha-mo dumA ya pAyavA rukkhA, agamA viDimA tarU / kuhA mahIruhA vacchA, rovagA ruMjagAvi / na ga rUpaIl - have judA judA dezamAM utpanna thayelA ziSyonA samUhane saMmoha na thAya e mATe AgamamAM dramazabdanA paryAyavAcI, samAnArthI zabdone kahe che. (judA judA dezamAM druma | mATe judA judA zabdo vaparAtA hoya, eTale te te dezamAM utpanna thayelA ziSyo te te 1 ne zabdathI ja ghaDAyelA hoya. druma zabdathI nahi. eTale AgamamAM e badhAM samAnArthI che batAvI devAya, to te te dezanA ziSyo samajI zake ke druma eTale ApaNA dezamAM jene pAdapa, rukma.... kahetAM hatA te...) niyukti-35 gAthArtha H tuma, pAdapa, vRkSa, agama, viTapI, taru, kuI, mahIruha, vaccha, ja " ropaka ane saMjaka... . | vyAkhyA-drumAzca pAdapA vRkSA agamA viTapinaH taravaH kuhA mahIruhA vacchA ropakA zA | ruJjakAdayazca / tatra drumAnvarthasaMjJA pUrvavat, padbhyAM pibantIti pAdapA ityevamanyeSAmapi sa | nA yathAsambhavamanvarthasaMjJA vaktavyA, rUDhidezIzabdA vA eta iti gAthArthaH // TIkArtha tuma, pAdapa.... ane saMjaka vagere vRkSanAM samAnArthI zabdo che. temAM druma | | zabdanI vyAkaraNa pramANe vyutpattiarthavALI saMjJA to pUrvanI jema jANavI. (vyAkaraNonA ka niyamo pramANe A zabda kevI rIte banyo e pUrvanI mAphaka samajI levuM.) ke je be paga vaDe pIe te pAdapa. (vRkSanAM paga mULa che. enA vaDe te pANI pIe che che eTale pAdapa) A rIte bAkInA zabdonI paNa antarthasaMjJA je rIte saMbhavita hoya che US te rIte kahevI. S) (prazna paNa badhA zabdomAM A anvarthasaMjJA nathI maLatI...) 45 = F 5 5 E F = = Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It HELEzayAni sU bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 35 uttara : athavA to A rUDhizabdo, dezIzabdo jANavA. (vyAkaraNanAM niyama pramANe che ja nahi, paNa rUDhithI banelA zabdo, te te dezane anusAra prasiddha thayelA zabdo jANavA.) | idAnIM puSpaikArthikapratipAdanAyAha - pupphANi a kusumANi a phullANi taheva hoMti pasavANi / sumaNANi a suhumANi a* pupphANaM hoMti egaTThA // 36 // | have puSpazabdanA samAnArthI zabdonuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke niyuti-38-thArtha : puSya, kusuma, Isa, prasava, sumana, sUkSma mA puSponA mA| | samAnArthI zabdo che. | vyAkhyA-puSpANi kusumAni caiva phullAni prasavAni ca sumanAMsi caiva 'sUkSmANi' sUkSmakAyikAni ceti // sAmpratamekavAkyatayA drumapuSpikAdhyayanazabdArtha ucyate-drumasya | puSpaM drumapuSpam, avayavalakSaNaH SaSThIsamAsaH, drumapuSpazabdasya 'prAgivAtkaH' (pA0 5| 3-7) iti vartamAne ajJAte (73) kutsite (74) (ke) saMjJAyAM kani (75) ti ta. kani pratyaye nakAralope ca kRte drumapuSpaka iti, prAtipadikasya strItvavivakSAyAm sa "ajAdyataSTAp" (4-1-4) iti TAppratyaye'nubandhalope ca kRte "pratyayasthAt kAtpUrvasyAta idApyasupaH ( pA0 7-3-44) itIttve kRte "akaH savarNe dIrghaH" (pA0 ji 6-1-101) iti dIrghatve paragamane ca drumapuSpiketi bhavati, drumapuSpodAharaNayuktA | drumapuSpiketi, drumapuSpikA cAsau adhyayanaM ceti samAnAdhikaraNastatpuruSaH, zA drumapuSpikAdhyayanamiti // __TArtha : puSpa .... sUkSmayo me puSpazana samAnArthI zo che. Ama tuma ane puSpa e be zabdonuM juduM juduM vyAkhyAna karI lIdhuM. have e beyanuM nA | ekavAkya bane e rIte drumapuSpikA adhyayanano artha kahevAya che. drumanuM puSpa te drumapuSpa ahIM puSpa e dumano avayava che. eTale A SaSThItapuruSa - samAsa avayavalakSaNavALo SaSThIsamAsa gaNavo. Ane vyAkaraNanA niyama pramANe te pratyaya lAge, temAMthI na kArano lopa thAya. che eTale drumapuSpaka zabda bane. ene strIliMgamAM karIe eTale vyAkaraNanAM niyama pramANe hai puSpikA za06 jane. 5 F H FR E T F EFF * * Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * *TAN * * * . 1 - ma, 45, 5 . HEREzAli sUza bhAga-1 madhya. 1 niyuDita - 30 e eno artha e ke drumapuSpanAM udAharaNathI yukta je hoya te drumapuSyikA. dumapuSmikArUpa A adhyayana A pramANe samAnAdhikaraNatatparuSa thAya. (be yanI vibhakti eka sarakhI hoya, to e samAnAdhikaraNa kahevAya. A samAsa ja karmadhAraya " tarIke oLakhAya che. ahIM ene samAnAdhikaraNa tapuruSa kahyo che.) A pramANe drumapuSpikA adhyayana zabda thayo. have A drumapuSpikA adhyayana zabda thayo. asya caikArthikAni pratipAdayannAha - dumapupphi A ya AhAraesaNA goare tayA uMcho / mesa jalUgA sappe | vaNa'kkhaisugolaputtudae // 37 / / have A drumapuSyikAnAM samAnArthI zabdonuM pratipAdana karatAM kahe che ke niyusti-37 ||thaarth : drumapuSpiA , maahaa2-mess9||, goya2, tva, 7, bheSa, ta 46, sapa, 39, sakSa, dhu, gola, putra, 59. (samAnArthI zo cha.) vyAkhyA-tatra drumapuSpodAharaNayuktA drumapuSpiketi, vakSyati ca-"jahA dumassa | | pupphesu" ityAdi, tathA AhArasyaiSaNA AhAraiSaNA, eSaNAgrahaNAd gaveSaNAdigrahaH, | tatazca tadarthasUcakatvAdAhAraiSaNeti, tathA gocaraH sAmayikatvAd goriva caraNaM ji gocaro'nyathA gocAraH, tadarthasUcakatvAccAdhikRtAdhyayanavizeSo gocara iti, evaM sarvatra ji na bhAvanA kAryeti, bhAvArthastu yathA gauzcaratyevamavizeSeNa sAdhunA'pyaTitavyaM, na na zA vibhavamaGgIkRtyottamAdhamamadhyameSu kuleSviti, vaNigvatsakadRSTAntena veti, tathA za sa 'tvagiti' tvagivAsAraM bhoktavyamityarthasUcakatvAt tvagucyata iti, uktaM ca sa nA paramamunibhiH-"jahA cattAri ghuNA paNNattA, taMjahA-tayakkhAe challikkhAe kaTThakkhAe nA ya sArakkhAe, evAmeva cattAri bhikkhugA pannattA, taMjahA-tayakkhAe challikkhAe ya| kaTThakkhAe sArakkhAe, tayakkhAe NAmaM ege no sArakkhAe sArakkhAe NAmaM ege no * tayakkhAe ege tayakkhAe vi sArakkhAe vi ege no tayakkhAe No sArakkhAe / * * tayakkhAyasamANassa NaM bhikkhussa sArakkhAyasamANe tave bhavai, evaM jahA ThANe taheva* * 8vvaM" / bhAvArthastu bhAvatastvakkalpAsArabhoktuH karmabhedamaGgIkRtya vajrasAraM tapo bhavati, * yA tathA 'uMcham' iti ajJAtapiNDoJchasUcakatvAditi, ma. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla dazavaikAlikasUra bhAga-1 harihara adhya. 1 niyukti - 30 6 ) TIkArtha : (1) A samAnArthIomAM je drumapuSpanA udAharaNathI yukta hoya te ja (dumapuSpikA kahevAya. mULasUtramAM AgaLa kaheze ke "je rIte dumanAM puSpo vize..." vagere. A [ (2) AhAranI eSaNA te AhAra gaNA. ahIM e paNAnA grahaNa dvArA) rgaveSaNAdino svIkAra karavo. (3) ahIM jora zabda zAstrAnusArI zabda che, (vyAkaraNAnusArI nahi) eTale artha A pramANe thAya ke gAyanI jema caravuM e gocara. jo A zabda sAmayika na letAM I'vyAkaraNa pramANe levo hoya to gocara nahi, paNa gocAra thAya. e arthane sUcavanAra 11 na hovAthI A prastuta vizeSaadhyayana paNa gocara kahevAya. A rIte AgaLa paNa badhe Fi vicAraNA karI levI. bhAvArtha to A pramANe che ke je rIte gAya care, ema sAdhue paNa !! - avizeSa paNe gharomAM pharavuM. arthAt badhA ja gharone ekasamAna gaNIne vicaravuM. paNa tuM vaiibhavanI apekSAe uttama,adhama ane madhyama evA kulone vize na vicaravuM. (arthAt vaibhavavALA kulomAM gocarI javuM, bAkInA kulo hIna gaNI tyAM na javuM... AvI rIte sAdhu na vicare.) re athavA to vANiyAnAM vAcharaDAnAM daSTAnata vaDe sAdhu vicare. (potAne cAro ApanArI rUpavatI putravadhuo upara vAcharaDAnI leza paNa najara nathI. paraMtu mAtra bhojana upara dRSTi che. ema sAdhu gocarI vahorAvanAra strI vagere tarapha najara na nAMkhe, paNa mAtra bhojana upara upayoga rAkhe.) ' (4) photarA jevuM asAra khAvuM "A pramANe arthane sUcavanAra hovAthI A adhyayana ' paNa tvapha kahevAya che. paramamunio vaDe kahevAyuM che ke cAra ghuNo kahevAyelA che. te A ' * pramANe (a) tvacA-uparano ja bhAga khAnAra. (ba) chAla khAnAra (ka) lAkaDuM khAnAra (Da) mAM IF sArapadArtha khAnAra. (lAkaDAmAM thatAM kIDAo ghuNa kahevAya che. emAM keTalAka kIDA | - lAkaDAno mAtra uparano bhAga, cAmaDI ja khAnArA hoya, keTalAka vRkSanI uparanI chAla nA khAI jAya. keTalAka chAlanI paNa aMdaranuM lAkaDuM khAI jAya. keTalAka lAkaDAmAM rahelA sArabhUta, kaDaka bhAga hoya te khAI jAya.) e ja rIte cAra ghuNo kahevAyelA che. (a) tvacAne khAnAra (ba) chAlane khAnAra 8 (ka) kASThane khAnAra (Da) sArane khAnAra. keTalAMka evA che ke je tvacAne khAnAra che, paNa sArane khAnArA nathI. keTalAMka evA che ke je sArane khAnAra che, paNa tvacAne khAnArA nathI. rrr " Aa * * * Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * zrI dazavaikAlikasUga bhAga-1 DijI , adhya. 1 niryukti - 30 juka keTalAMka evA che ke je tvacAne paNa khAnArA che, ane sArane paNa khAnArA che. huM keTalAMka evA che ke je tvacAne paNa khAnArA nathI, ane sArane paNa khAnArA nathI. ) (je sukI-pAkI vigaIrahita tuccha vastuone vApare te tvacAne khAnAra kahevAya. je [: vigaI-praNItabhojana vApare te sArane khAnAra kahevAya... e pramANe artha joDavo..) | tvacA khAnArA ghaNa jevA bhikSuno sArane khAnArA ghuNanA jevo thAya che. Ama je rIte sthAnAMgasUtramAM batAvela che, teja pramANe joI levuM. | bhAvArtha A pramANe che ke bhAvathI, hRdayanA pariNAmathI je tvacA jevI asAra vastu IF khAya, tene karmabhedanI apekSAe vraja jevo tapa thAya. (garIbo paNa asAra khAya che, paNa bhAvathI nathI khAtA, mATe emane karmakSaya na thAya... jema vaja badhI vastune toDI na nAMkhe. tema A sAdhuno tapa vaja jevo banIne joradAra karmakSaya kare....) (5) uMcha H ajJAtapiMDa rUpI uMchane sUcavanAra hovAthI A adhyayana uMcha kahevAya. (gRhastho khabara na hoya ke sAdhu Aje gocarI AvavAnA che. ane eTale e sAdhu ajJAta |kahevAya. e sAdhu tyAM jaI je piMDa meLave te ajJAtapiMDa kahevAya. temAM doSanI saMbhAvanA | na alpa che. tathA 'meSa' iti yathA meSo'lpe'pyambhasi anudvAlayannevAmbhaH pibati, evaM sAdhunA'pi bhikSApraviSTena bIjAkramaNAdiSvanAkulena bhikSA grAhyetyevaMvidhArthasUcakaji tvAdadhikRtAbhidhAnapravRttiriti, tathA 'jalaukA' iti aneSaNApravRttadAyakasya ji na mRdubhAvanivAraNArthasUcakatvAditi, tathA 'sarpa' iti yathA'sAvekadRSTirbhavatyevaM na zA gocaragatena saMyamaikadRSTinA bhavitavyamityarthasUcakatvAditi, athavA-yathA drAgaspRzan zA | sa sarpo bilaM pravizatyevaM sAdhunA'pyanAsvAdayatA bhoktavyamiti, tathA 'vraNa' ityaraktadviSTena sa nA vraNalepadAnavadbhoktavyam, tathA 'akSa' ityakSopAGgadAnavacceti, uktaM ca- nA | ya "vraNalepAkSopAGgavadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalavacca ya | rA" rUdyAri, (6) meSa : jema gheTo thoDA paNa pANImAM e pANIne DahoLyA vinA ja pANIne ke pIe, ema bhikSA mATe pravezelA sAdhu vaDe paNa bIja upara paga mUkavA vagere rUpa ja | kriyAomAM AkuLa, vyAkuLa thayA vinA bhikSA grahaNa karavI.. AvA prakAranA arthane ke | e sUcavanAra hovAthI A adhyayanamAM prastuta che e pramANe nAmanI pravRtti thaI che. paNa F Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 30 (7) jalaukA : aneSaNAmAM pravRtta thayelA dAyaka dAtAne mRdubhAva vaDe nivAravo... e arthane sUcavanAra A adhyayana hovAthI e jalaukA kahevAya. (mANasa mAMdo paDe tyAre atyAre jema blaDaTesTa karAve che. ema pUrve vaidyo jaLo nAmanA beIndriyajIvano upayoga karatAM. ene mAMdA mANasanA zarIra upara yogya sthAne mUkatA. e jaLo mANasane bilakula pIDA ApyA vinA kharAba lohIne cUsI leto. prastutamAM gocarI vahorAvanAra bahena cittano saMghaTTo Adi karavA jaI rahyA hoya to emane maiM aTakAvavAnA che paNa moTethI rADa pADI-bumo pADI, utAvaLe bolIne e gabharAI jAya 7 o ema aTakAvavA nathI. paNa khUba ja komaLatAthI, e bahenane pIDA na thAya te rIte mo 5 aTakAvavAnA che... Ama ahIM sAdhue jaLo jevA banI kharAba lohI jevI aneSaNAne 5 e bahenamAMthI dUra karavAnI che... A artha batAvanAra A adhyayana hovAthI e jalaukA kahevAya.) sta = (8) sarpa : jema sApa ekadaSTivALo hoya, ema gocarI gayelo sAdhu saMyamamAM ekadaSTivALo bane... A pramANe arthane sUcavanAra hovAthI A adhyayana sarpa kahevAya che. athavA to sarpa bilane sparza karyA vinA ja jhaDapathI bilamAM praveze, ema sAdhue paNa AsvAda karyA vinA ja vAparavuM. (sarpa mAtra nIcenA bhAgane aDe, AjubAju na aDe.... ema sAdhu paNa khorAkane sIdhe sIdho peTamAM utAre, moDhAmAM DAbI-jamaNI bAju pheravyA na kare.) XX ji (9) vraNa : rAga-dveSarahita sAdhu ghA upara lepa lagADavAnI mAphaka vApare. (jeTalo * lepa ghA upara jarUrI hoya, eTalo ja lagADAya. vadhu nahi. ema jeTaluM ochuM vAparavAthI " nA zarIra TakI rahe eTaluM ja vApare. vadhu nahi.) zA jeon (10) akSaH akSanA upAMgomAM, avayavomAM telanuM dAna karavAnI jema vApare. (jema F // gADAnA akSanA avayavomAM tela pIvaDAvavuM paDe ke jethI te ghasAI na jAya, ane gADuM 7 ya jaldI cAle paNa emAM jarUriyAta puratuM ja tela lagADAya. vadhu nahi. ema zarIra ghasAI ya na jAya e mATe jarUra puratuM tela lagADavuM, vadhuM nahi.) praznaratiprakaraNe ja kahyuM che ke asaMgayoganA bhAra mAtranA nirvAhane mATe sarpanI jema AhArane vAparavo. e paNa putranA mAMsanI jema vAparavo, vraNamAM lepanI jema ane akSamAM upAMganI jema vAparavuM. vagere.. 3 44 tathA 'su'tti taMtra 'g:' zo maLyate, tatra sUcanAtsUtramiti aa "na la Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya 1 niyukti - 37 rahio'Nuvatto isuNA lakkhaM Na viMdhai taheva / sAhU goarapatto saMjamalakkhammi | nAyavva // 1 // " 'gola' iti "jaha jaugolo agaNissa NAidUre Na Avi Asanne / sakkai kAUNa tahA saMjamagolo gihatthANaM // 1 // dUre aNesaNA'daMsaNAi iyarammi teNasaMkAi tamhA miyabhUmI ciTThijjA goyaraggagao // 1 // 'putra' iti putramAMsopamayA bhoktavyam, susamAdRSTAnto'tra vaktavyaH / 'udaka 'miti pUtyudakopamAnataH khalvannapAnamupabhoktavyamiti, atrodAharaNam-jahA egeNaM vANiyaeNaM dAriddadukkhAbhibhUeNaM kahaMvi hiMDateNaM rayaNadIvaM pAvittA telukkasuMdarA aNaggheyA rayaNA samAsAdiA, so a te corAkuladIhaddhANabhae Na sakkai NitthAriUNamuvaogabhUmimANeDaM, tao so buddhikosalleNa tANi egammi pase ThaveUNa aNNe jarapAhANe ghettuM paTTio gahillagaveseNaM "rayaNavANio gacchai tti' bhAviMteNa tiNNi vAre, jAhe koI Na uTThai tAhe dhettUNa palAo, aDavIe tivvatisAe gahio jAva kuhiyapANiaM chillaraM viNaTTaM pAsai, tatthavi bahave hariNAdayo maA, teNa taM savvaM udagaM vasA jAyaM, tAhe taM teNa aNussAsiyAe aNAsAyaMteNa pIaM, ta nitthAriyANi ya'NeNa rayaNANi / evaM rayaNatthANagANi NANadaMsaNacarit coratthANiA visayA kuhiodagatthANiANi phAsugesaNijjANi aMtapaMtANa AhArAiyANi AhAraMteNa / tAhe tabbaleNa jahA vANiyago iha bhave suhI jAo, evaM sAhU vi suhI bhavissaiti / aDavitthANIaM saMsAraM Nitthareitti / evametAnyathaikArthikAni, arthAdhikArA evAnye iti gAthArthaH / ukto nAmaniSpannaH, S " na na 74 S 3 ta ji na sa (11) ISu : dheSu jeTale zara, jAe. jahIM "sUtra to mAtra sUyana 42nAra 4 hoya. " zA evo niyama hovAthI Akho bhAvArtha A pramANe samajavo ke jema upayoga vinAno F rathika, bANAvalI bANa vaDe lakSyane na viMdhI zake. te ja pramANe gocarI gayelo sAdhu paNa nA jo upayogarahita hoya to e saMyamalakSyane vize (viMdhavAnI kriyA na karI zakanAro) na ya jANavo. arthAt saMyama pALI na zake. ya (12) gola : jema lAkhano goLo agninI vadhu dUra ke vadhu najIka ka2vo zakya nathI. tema saMyamarUpI goLo gRhastho rUpI agninI vadhu dUra ke vadhu najIka karavo zakya nathI. (lAkhano goLo agnithI jarAka dUra rAkhI pIgaLAvavAmAM Ave, pachI e pIgaLelA lAkhathI kavara vagere sIla karAya. have jo e goLo ghaNo dUra rAkho to thoDo paNa na pIgaLe, kaDaka ja rahe. ane to pachI enAthI sIla karavAdi koIpaNa kAma na thAya. ane jo agnine ekadama sparzAvI daIe to e baLI ja jAya. eTale enAthI paNa kAma na Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Top > ka dazavaikAlikasUra bhAga-1 ) adhya. 1 niryukti - 30 jupha ) thAya. mATe vadhu dUra nahi ane vadhu najIka nahi... e rIte e goLo rAkhavo paDe.) ( che. jo gocarI gayelo sAdhu ghaNo dUra ubho rahe, to zrAvikA vagere dvArA thatI sacitta ) [ saMghaTTAdirUpa aneSaNAne joI na zake. ane jo ghaNo najIka jAya to sAdhu upara cora hovAnI zaMkA thAya. tethI gocarIbhUmi gayelo sAdhu pramANasarabhUmimAM ubho rahe. * (13) putraH putranAM mAMsanI upamA vaDe vAparavuM. arthAt pitA putranuM mAMsa je rIte khAya, e rIte sAdhu khorAka khAya. (nA-chUTake taddana anAsaktithI khAya.) A viSayamAM susamAnuM dRSTAnta kahevuM. (cilAtiputranuM dRSTAnta che. emAM marI gayelI susamAputrInuM na T mAMsa khAI ane lohI pIne enA pitA ane bhAI bharajaMgalamAM potAnuM jIvana bacAve to De che...) - (14) udaka: kharAbapANInI upamAthI anna ane pAna vAparavA. AmAM daSTAnta tuM A pramANe che. dAridrayanAM duHkhathI herAna thayelo vANiyo koIpaNa rIte bhaTakato bhaTakato | ratnadvIpane pAmIne tyAM traNalokamAM suMdara ane jenI kiMmata na AMkI zakAya evA ratno pAmyo. upayoga karI zakavA yogya sthAnamAM lAvavA samartha banato nathI. tethI te te te kabuddhinI kuzaLatA vaDe te ratnone eka pradezamAM sthApIne = dATIne bIjA junA-kharAba ke pattharone laIne gAMDAno veSa dhAraNa karIne prayANa karavA lAgyo. ratnano vepArI jAya che. che." e pramANe bolato bolato jAya... A rIte traNavAra ene AkhA mArgane | bhAvita karI dIdho. have coroe traNavAramAM joyuM ke A to gAMDo che ane patharA laIne " jAya che..." eTale trIjIvAramAM koI eNe pakaDavA ubhA thatAM nathI. Ama jayAre ja * koIpaNa ubhA thatAM nathI. tyAra pachI te vANiyo sAcA ratnone laIne e ja nATaka karIne na tyAMthI AgaLa bhAgI gayo. have jaMgalamAM tIvra tarasa vaDe vyApta banyo, tyAM kharAba zA * pANIvALA, khalAsa thaI cUkelA chillarane (nAnA sarovara jevA sthAnane) jue che. temA ja 'nA paNa ghaNAM haraNa vagere marelA paDyA che. tenA kAraNe te badhuM pANI carabI thaI gayuM che. nA ke tyAre te vANiyAe zvAsa lIdhA vinA ane svAda lIdhA vinA te pANI pIdhuM. (zvAsa le ja to kharAbagaMdhanAM kAraNe badhuM ulTI ja thaI jAya, ane svAda le to paNa kharAba svAdanAM kAraNe che badhuM ulTI thAya.) A rIte eNe badhA ratno jaMgalamAMthI ISTa sthAne pahoMcADayA. . A rIte jJAna-darzana-cAritra ratna jevA che. viSayasukho cora jevA che. acitta ane che nirdoSa evA aMta-prAMta AhArAdi kuthita-kharAba pANI jevA che. jema te pANInA I baLathI vANiyo A bhavamAM sukhI thayo. ema sAdhu paNa sukhI thaze. eTale ke aTavI jevA che. A saMsArano nistAra pAmaze. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasaraH, sa ca prAptalakSaNo'pi na nikSipyate, na kasmAt kAraNAt ?, yasmAdasti iha tRtIyamanuyogadvAramanugamAkhyaM tatra nikSipta iha na mo nikSipto bhavati, iha nikSipto vA tatra nikSipto bhavati, tasmAllAghavArthaM tatraiva nikSepsyAmaH / atra cAkSepaparihArAvAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyau, mo dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 30 Ama A 14 arthanI apekSAe samAnArthI zabdo batAvyA. A 14 e bIjA arthAdhikAro ja che. (dharmaprazaMsA rUpa eka arthAdhikAra to AgaLa batAvI gayA. have A 14 e adhyayananAM bIjA arthAdhikAro ja samajavA.) nAmaniSpanna nikSepa kahevAI gayo. 4 ma nA ya have sUtrAlApakaniSpannano avasara che. te joke prApta thayelA lakSaNavALo che, arthAt te kahevAno barAbara avasara AvI cUkyo che. chatAM atyAre e nikSepa karAto nathI. s prazna H zA mATe ? ta uttara H ahIM anugama nAmanuM trIjuM anuyogadvAra che. tyAM A sUtrAlApakaniSpanna nikSepa karAya, eTale ahIM paNa nikSipta banI jAya. athavA ahIM nikSipta karAya. to tyAM nikSipta banI jAya. tethI lAghava mATe tyAMja ame nikSepa karazuM. (Azaya e ke nAmaniSpanna pachI paNa sUtrAlApakaniSpakSa nikSepa thAya ane anugama dvAramAM paNa sUtrAnugamamAM thAya. Ama be jagyAe thaI zake. bemAMthI koIpaNa ekajagyAe karIe eTale e sivAyanI jagyAe e nikSepa thaI gayelo ja gaNAya. eTale ame lAghava mATe kahezuM...) ma na zA zA ma A viSayamAM prazna ane uttara AvazyakanAM vizeSavivaraNathI jANI levA. nA ya sAmpratamanugamaH, sa ca dvidhA - sUtrAnugamo niryuktyanugamazca tatra niryuktyanugamastrividhaH, tadyathA nikSepaniryuktyanugamaH upodghAtaniryuktyanugamaH sUtrasparzikaniryuktyanugamazceti, tatra nikSepaniryuktyanugamo gataH, ya eSo'dhyayanAdinikSepa iti, upodghAtaniryuktyanugamastu dvAragAthAdvayAdavaseyaH, taccedam - uddese niddese ya nigame khittakAlapurise ya / kAraNa paccaya lakkhaNa nae samoyAraNA'Numa // 1 // kiM kaivihaM kassa kahiM kesu kahaM kecciraM havai kAlaM / kaisaMtaramavirahiyaM bhavArisa phAsaNa niruttI // 2 // asya ca dvAragAthAdvayasya samudAyArtho'vayavArthazcAvazyakavizeSa 75 cha " Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUla bhAga-1 nA adhya. 1 niyukti - 30 vivaraNAdevAvaseya iti / prakRtayojanA punastIrthakaropodghAtamabhidhAyAryasudharmasya ca tatpravacanasya pazcAjjambUnAmnastataH prabhavasya tato'pyAryazayyambhavasya punaryathA tenedaM niyU~Dhamiti tathA kathanena kAryA iti / Aha ca - "jeNa va jaM ca paDucce"tyAdinA / | yatpUrvamuktaM tadatraiva kramaprAptAbhidhAnatvAt tatrAyuktamiti, na, apAntarAlopodghAtapratipAdakatvena tatrApyupayogitvAditi, Aha-evamapi mahAsambandhapUrvakatvAdapAntarAlo podghAtasyAtrai vAbhidhAnaM nyAyyamiti, na, prastutazAstrAntaraGgatvena | tatrApyupayogitvAditi kRtaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtraphalatvAtprayAsasya / gata / upoyAtaniryuMvatyanuAma:, have trIjuM anugamadvAra che. te be prakAre che. sUtronugama ane nirdhakyanugama. temAM nikuMjyanugama traNa prakAre che. te A pramANe (1) nikSepaniyaMtyanagama, upoddAta nityanugama, sUtrasparzikaniyaMtyanugama. emAM nikSepanikyanugama to thaI gayo ke je A adhyayanAdino nikSepa karAyo. A 1(adhyayanAdino nikSepa e ja nikSepaniyaMtyanugama che.) A upodghAtaniryukRtyanugama to be dvAragAthA vaDe jANavo. te be gAthA A pramANe che. (1) uddeza (2) nirdeza (3) nirgama (4) kSetra (5) kALa (6) puruSa (7) kAraNa * T(8) pratyaya (9) lakSaNa (10) naya (11) samavatAraNA (12) atumata (13) kiM (14) || katividha (15) kasya (16) va (17) kevu (18) kartha (19) kiyaccira kAla thAya ? "| " (28) kati (21) sAntara (22) avirahita (23) bhava (24) AkarSa (25) sparzanA - nA (26) nirukti. 5 A be dvAra gAthAno samudAyArtha ane avayavArtha. AvazyakanAM vizeSavivaraNathI ja ja jANI levo. (dareka dareka zabdano svataMtra artha e avayavArtha. ane badhAno sArabhUta artha ke te samudAyArtha...) che. prastuta dazavaikAlikazAstramAM to A dvAronI yojanA A pramANe ja kahevI ke pahelAM , tIrthakaranAM upodaghAtane kahI pachI Aryasudharmano ane temanA pravacanano, pachI , e jabUsvAmIno, pachI prabhavasvAmIno, tyAra pachI Aryazayyabhavano upoddAta karavo ane huM 45 E F = , Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |ta R dazavaikAlikasUga bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 30 . je rIte temanA vaDe A grantha nibUDha karAyo che te rIte kathana vaDe prakRtayojanA karavI. (S praznaH jo A badhuM ahIM kahevAnuM hoya to je tra naM ra paduSya vagere gAthA vaDe [je pUrve kahevAyuM. te badhAnuM kathana to kharekhara ahIM ja kramathI prApta thayela che. arthAt | * e badhuM pahelA nahi, paNa ahIM kahevuM joIe. ane eTale pUrve tenuM kathana ayogya che. uttara : jo ke mukhya upodaghAta ahIM hovAthI e ahIM upayogI thAya. paNa vacce AvatA upodaghAtanuM pratipAdaka te pUrve karela nirUpaNa hatuM eTale e tyAM paNa upayogI na hovAthI te ayogya na gaNAya. | prazna paNa toya apAntarAla-upoddaghAtanuM paNa kharekhara ahIM ja kathana karavuM nyAya mAM che. kemake e mahAsaMbaMdhapUrvakanuM thAya che. (vacce apAntarAla upodaghAta kahyo, te ja tu mahAsaMbaMdha pUrvaka na ja bane. atyAre kaho to e mahAsaMbaMdhapUrvaka bane. eTale tenuM kathana , ahIM ja karavuM joIe.) (mahAsaMbaMdha = tIrthaMkarathI zarU karIne zayyabhavasUri sudhIno). uttara : A vAta barAbara nathI. apAntarAlaupoddAta prastutazAstranuM AMtarika aMga a hovAthI tyAM paNa upayogI ja hovAthI ene tyAM kathana nyApya ja che. ahIM prasaMga vaDe saryuM. (amAre laMbANa karavuM nathI) kemake amAro prayAsa akSarono bai bodha karAvavA rUpa phalavALo ja che. (eTale vadhu laMbANa karatAM nathI.) (Azaya eTalo ja che ke ne.. e gAthA jo ahIM kahata, to e mukhya , tti upoddhAtanAM sthAne ja upodaghAtanI pratipAdaka banata. ane eTale moTAsaMbaMdhapUrvaka e ni - ahIM AvelI kahevAta. kemake kramazaH upoddhata Avyo che, eTale upoddAta kahenArI , gAthA ahIM mahAsaMbaMdhapUrvakanI bane. paNa ApaNe to vacce ja e gAthA kahI dIdhI. eTale ja e gAthA apAntarAla-upoddaghAtanI pratipAdaka banI. eTale pUrvapakSane e ucita na ' lAgyuM. paNa ApaNe kahyuM ke gAthA apAntarAla-upodaghAtanI pratipAdaka che, ane T" apAntarAla-upodraghAta prastutazAstranuM eka aMdaranuM aMga che. eTale tyAM tenuM tenuM kathana || upayogI ja gaNAya...) | upodyAnikuMjyanugama thaI gayo. D sAmprataM sUtrasparzikaniryuktyanugamAvasaraH, sa ca sUtre sati bhavati, Aha-. yadyevamihopanyAso'narthakaH, na, niyuktisAmAnyAditi, sUtraM ca sUtrAnugame, sa. cAvasaraprApta eva, iha cAskhalitAdiprakAraM zuddhaM sUtramuccAraNIyam, tadyathA5 askhalitamamilitamavyatyAneDitamityAdi yathA'nuyogadvAreSu, tatastasminnuccarite sati (d la za 1 ka Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 30 keSAJcidbhagavatAM sAdhUnAM kecanArthAdhikArA adhigatA bhavanti kecana tvanadhigatAH, | tatrAnadhigatAdhigamAyAlpamativineyAnugrahAya ca pratipadaM vyAkhyeyam / vyAkhyAlakSaNaM cedam-saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / cAlanApratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya SaDvidhA // 1 // ityalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH / kiM ca prakRtam ?, sUtrAnugame sUtramuccAraNIyamiti, have sUtrasparzikaniryukti-anugamano avasara che. ane teto sUtra ApyA bAda ja thAya. prazna : jo sUtra ApyA bAda ja A sUtrasparzikaniryukti-anugama thato hoya, to pachI ahIM teno upanyAsa nakAmo ja banI jAya. uttara : nA. ahIM sAmAnyathI badhI niryuktio batAvavAnI hovAthI benI sAthe A trIjIno paNa upanyAsa karI dIdho che. eTale e STie e nirarthaka nathI. hA ! paramArthathI to e sUtra bAda ja zaru thAya. have sUtra to sUtrAnugamamAM ja Ave. ane sUtrAnugAma to avasa2prApta ja che. * * * FF ' ahIM askhalitArdiprakAravALuM zuddha sUtra uccAravuM joIe. te A pramANe askhalita, amilita, avyatyAkreDita vagere... je rIte anuyogadvAromAM batAveluM che, ni te rIte samajI levuM. ji prastutavAtane kahIzuM. prazna : prastuta zuM che ? uttara H sUtrAnugamamAM sUtra uccAravuM joIe. ta mA tethI A rIte sUtra uccArAye chateM keTalAMka sAdhubhagavaMtone keTalAMka adhikAro 1 zA jaNAI gayelA thAya. keTalAMka arthAdhikAro na jaNAya. temAM nahi jaNAyelA zA arthAdhikArono bodha karAvavA mATe ane alpabuddhivALA ziSyo upara upakAra karavA mATe F e sUtranAM pratyeka padonI vyAkhyA karavAnI hoya che. nA ya toe nA vyAkhyAnuM lakSaNa A che ke (1) saMhitA (2) 56 (3) padArtha (4) padavigraha (5) = cAlanA (6) pratyavasthAna. A pramANe vyAkhyA cha prakAre che. prasaMga vaDe saryu. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H IF FE It zayAtisUkA mAga-1 madhya. 1 sUtra-1 na taccedaM sUtram - dhammo maMgalamukkiTTha, ahiMsA saMjamo tavo / devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // 1 // te mA sUtra cha. ___thArtha : HAL, saMyama bhane. ta535. dharma utkRSTabhAva cha. vo 59tene namaH / te che ke jenA manamAM sadA dharma che. vyAkhyA-tatrAskhalitapadoccAraNaM saMhitA, sA pAThasiddhaiva / adhunA padAni-dharmaH " maGgalam utkRSTam ahiMsA saMyamaH tapaH devAH api taM namasyanti yasya dharme sadA manaH / ' stu tatra "dhRJ dhAraNe" ityasya dhAtormapratyayAntasyedaM rUpaM dharma iti / maGgalarUpaM pUrvavat / tathA stu "kRS vilekhane" ityasya dhAtorutpUrvasya niSThAntasyedaM rUpamutkRSTamiti / tathA "tRhi hisi hiMsAyAm" ityasya "idito num dhAtoH" (pA0 7-1-58) iti numi kRte stryadhikAre | TAbantasya napUrvasyedaM rUpaM yadutAhiMseti / tathA "yamu uparame" ityasya dhAtoH / saMpUrvasyAppratyayAntasya saMyama iti rUpaM bhavati / tathA "tapa santApe" ityasya dhAtorasunpratyayAntasya tapa iti / tathA "divu krIDAvijigISAvyavahAradyutistutisvapnakAntigatiSu" ityasya dhAtoracpratyayAntasya jasi devA iti bhavati / apizabdo ji nipAtaH / tadityetasya sarvanAmnaH puMstvavivakSAyAM dvitIyaikavacanaM tamiti bhavati / tathA ji na namasityasya prAtipadikasya "namovarivazcitraGa : kyac" (pA0 3-1-19) iti na zA kyajantasya laT kriyAntAdezastatazca namasyantIti bhavati / tathA yaditisarvanAmnaH zA sa SaSThyantasya yasyeti bhavati / dharmaH pUrvavat / sadeti sarvasmin kAle "sarvaikAnyakiMyattadaH sa nA kAle dA"(pA05-3-15 )iti dApratyayaH "sarvasya so'nyatarasyAM di" (pA05-3- nA ya 16) iti sa AdezaH sadA / tathA "mana jJAne''ityasya dhAtorasunpratyayAntasya mana iti ya bhavati / iti padAni / * TArtha : zAsvanI 7 52nIThe vyAcyA matAvI. tebhA (1) saMhitA bheTale * asmalitapaNe padonuM uccAraNa karavuM te. ane e saMhitA to uparano zAstrapATha-sUtra ke bolavA vaDe ja siddha thaI gaI. ve (2) 5ho bha. dharmaH, maMgalaM, utkRSTa, ahiMsA, saMyamaH, tapaH, devAH, e Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dazavaikAlikasUga bhAga-1 adaya. 1 sUra-1 che. pa, , saMmati, yI, tha salAmaH | temAM dhAtu dhAraNakaravuM arthamAM che. e dhAtune " pratyaya lagADatA, ma pratyayAnta , e dhAtunuM A rUpa bane ke tharmaH | maMjIta zabdanuM rUpa pUrva banAvyuM te pramANe mAM nAti, mAM nathati [pApA, vagere) N = dhAtu vilekhana karavuM -kheDavuM e arthamAM che t upasargapUrvakanA ane iii niSThAattavALA ta pratyayAtta e dhAtunuM chuM e rUpa thayuM. LI tR6, him dhAtu hiMsA arthamAM che. A dhAtune vyAkaraNanA niyama pramANe am pratyaya Da ta lAge. ane strIliMgano adhikAra hoya to emAM TAn = " pratyaya lAge. ane ene | pAchuM nan lagADIe eTale nahiM+ma = hiMsA rUpa bane. ya dhAtu aTakavuM e arthamAM che. te upasargaparvakano yam dhAtu | pratyayAnta laIe . tyAre tenuM saMyama e rUpa bane. na tat dhAtu saMtApavu-tapAvavuM arthamAM che. mana pratyayAnta A dhAtunuM tapa: e rUpa nI bane. tathA vid dhAtu krIDA-vijigISA, vyavahAra, ghuti, stuti, svAna, kAnti, gati A ATha arthomAM vaparAya che. pratyAyAnta A dhAtunuM seva rUpa bane, ane tene naR prathamAbahuvacanano pratya lAge, eTale tevA: e pramANe thAya. [ pa zabda nipAta che. - tat e pramANe sarvanAmanI puruSaliMganI vivakSA karIe tyAre dvitIyA ekavacana jJA rUpa tam thAya. Raa nam e pramANe A prAtipadikane vyAkaraNanA niyama pramANe vacam pratyaya lAge. nA pa ane vacam antavALA na pratyaya lAge. teno manta Adeza thAya... eTale namasyakti (rUpa bane. yar e pramANe je sarvanAma che, pachI antavALAnuM carcA e pramANe rUpa bane. | tha: zabda pUrvanI jema samajI levo. satA eTale sarvakALamAM. sarva sarvanAmane 3 pratyaya lAgIne sarvano sa thatA sarva | thaI rUpa bane. A 45 r = 5 = = Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu dazavaikAlikasUra bhAga-1 - adhya. 1 sUga-1 thar e zabda pUrvanI jema samajI levo. savA no Adeza thayo che. tathA mana dhAtu jJAna arthamAM che. e dhAtunuM suna pratyayAnta mana e pramANe rUpa che bane. - A pramANe pado thayA. | sAmprataM padArtha ucyate-tatra durgatau prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH, tathA coktam - na mo "durgatiprasRtAn jIvAn, yasmAddhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAd dharma iti mo 5 smRtaH // 1 // " maGgyate hitamaneneti maGgalamityAdi pUrvavat, 'utkRSTaM' pradhAnam, na hiMsA | stu ahiMsA prANAtipAtaviratirityarthaH, 'saMyamaH' AzravadvAroparamaH, stu tApayatyanekabhavopAttamaSTaprakAraM karmeti tapaH-anazanAdi, dIvyantIti devAH | krIDantItyAdi bhAvArthaH, apiH sambhAvane devA api manuSyAstu sutarAM, 'ta'mityevaMviziSTaM a, vIrva, nIti pradArtha, yI nIvacce vim - tharSe' prApihitasvarUpe "sa" ma sarvakAlaM 'mana' ityantaHkaraNam / ayaM padArtha iti / padavigrahastu ma parasparApekSasamAsabhAkpadapUrvakatveneha nibandhanAbhAvAnna pradarzita iti / / cAlanApratyavasthAne tu pramANacintAyAM yathAvasaramupariSTAd vakSyAmaH / ni have (3) padArtha kahevAya che. temAM te durgatimAM atyaMta paDatAM AtmAne je dhArI rAkhe te dharma, kahyuM che ke "durgati tarapha sarakI rahelA jIvone je kAraNathI te aTakAvI rAkhe che ane tyArabAda e jIvone zubha nA paNa sthAnamAM sthApita kare che, te kAraNathI te dharma kahevAya che." jenA vaDe hita prApta karAya te maMgala... e badhuM pUrvanI jema samajI levuM. utkRSTa eTale pradhAna. ahiMsA eTale prANAtipAtanI virati, saMyama eTale AzravaDhArono uparama, tyAga, aTakavuM te. aneka bhavothI ekaThA karelA ATha prakAranA karmane je tapAve te tapa. te anazanAdi , ke che. jeo krIDA kare te devo. (ahIM vin dhAtu krIDA karavI vagere arthamAM levo.) . thaI gapa zabda saMbhAvanA arthamAM che. jo devo paNa name, to manuSya to avazya name ja. tuM E F = Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta (4) padavigraha to ekabIjAnAM apekSAvALA evA samAsavALA padopUrvaka ja thAya. eTale ke jo samAsamAM rahelA, paraspara apekSAvALA pado hoya to ja pachI na maiM te padono vigraha karavo paDe. eka padane bIjA pada sAthe kaI rItanI apekSA che ema HTT ? e samAsa chUTo pADIne batAvavuM paDe. (dA.ta. rAnapuruSa mAM jJa: puruSa SaSThItatpuruSa karavo ? ke rAnA va puruSaH ema karmadhA2ya ? e beya apekSAo saMbhAvita che: vRttikAra yogya artha joI e samAsa kholI Ape...) ane ahIM sku to padAvigrahanuM A kA2Na, samAsavALA pado ja nathI, eTale atre pavigraha paNa dekhADyo nathI. (gAthAmAM koI samAsavALA pado nathI.) I dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhyuM. 1 niyukti - 38 tam eTale AvA prakAranA vizeSaNavALA jIvane. (kayuM vizeSaNa ? e tarata ja kaheze.) namanti zabda spaSTaarthavALo che. je jIvanuM pUrve kahelA svarUpavALA dharmamAM sadA mATe antaHkaraNa hoya tene teo name A pramANe padArtha thayo. nA ya 7 (5) (6) cAlanA ane pratyavasthAna to jayAre pramANa aMgenI vicAraNA thaze, tyAre ta - yogyaavasare ame upara=AgaLa kahezuM. pravRttiH punastayoramunopAyeneti pradarzanAyAha - - katthai pucchai sIso kahiMca'puTThA kahaMti AyariyA / sIsANaM tu hiyaTThA vipulatarAgaM tu | puchANuM rUA. ji * * che ke niryukti-38 gAthArtha : kyAMka ziSya pUche, kyAMka nahi pUchAyelA AcArya ziSyonAM hita mATe kahe. ziSya pRcchA kare to guru ghaNuM vadhu kahe. X vyAkhyA - kvacitkiJcidanavagacchan pRcchati ziSyaH kathametaditi iyameva cAlanA, gurukathanaM pratyavasthAnam, itthamanayoH pravRttiH / tathA kvacidapRSTA eva santaH pUrvapakSamAzaGkya kiJcitkathayantyAcAryAH, tatpratyavasthAnamiti gamyate, kimarthaM prazna :paNa cAlanA=prazna ane pratyavasthAna=uttara A benI pravRtti thAya zI zA rIte ? sa uttara : te benI pravRtti to A upAya vaDe thAya... e upAyane dekhADavA mATe kahe nA ya 23 E F 5 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hata ba AjI dazavaikAlikasUga bhAga-1 humikA adaya. 1 niryukti - 38 9 hai kathayantyata Aha-ziSyANAmeva hitArtham, tuzabda evakArArthaH, tathA 'vipulataraM tu , prabhUtataraM tu kathayanti 'pucchAe'tti ziSyaprazne sati, paTuprajJo'yamityavagamAditi gAthArthaH / C // evaM tAvatsamAsena, vyAkhyAlakSaNayojanA / kRteyaM prastute sUtre, kAryaivamapareSvapi // 1 // . granthavistaradoSAnna, vakSyAma upayogi tu / vakSyAmaH pratisUtraM tu, yat sUtrasparzikA'dhunA || // 2 // procyate'nugamaniyuktivibhAgazca vizeSataH / sAmAyikabRhadbhASyAjjJeyastatroditaM yataH." | rUAdorU ttho vonuM saMpaccheguM su sumAkuno | suttAnAvAnA | nAmAdiNNAsaviNiogaM // 1 // suttapphAsianijjuttiNiogo sesao payatthAi / pAyaM / socciya negamaNayAimayagoaro hoi // 2 // evaM suttANugamo suttAlAvagakao a. nikkhevo / suttapphAsiaNijjutti NayA a samagaM tu vaccanti // 3 // " ityalaM prasaGgena, gamanikAmAtrametat / TIkArthaH guru jayAre vAcanA Ape tyAre koIka sthAnamAM kaMIka na jANI-samajI zakato ziSya pUche ke A kevI rIte ? A ja cAlanA che. e pachI guru ene je uttara Ape te pratyavasthAna. Ama A rIte cAlanA ane pratyavasthAnanI pravRtti thAya. kyAMka evuM paNa bane ke ziSya vaDe kazuM ja nahi puchAyelA evA ja AcArya jAte pUrvapakSanI AzaMkA ubhI karI ane pachI teno kaMIka pratyuttara Ape. e pratyuttara paNa | pratyavasthAna che ema ahIM samajI levuM. prazna : ziSya vaDe apRSTa AcArya zA mATe sAmethI A rIte kahe ? uttara : ziSyonAM ja hitane mATe kahe. tu zabda va kAra arthavALo che. jayAre ziSya ja prazna kare tyAre to guru kaMIka nahi, paNa ghaNuM vadhAre kahe kemake ziSya nA sAmethI suMdara prazno kare, eTale gurune evo khyAla AvI jAya ke A tIvraprajJAvALo che 4 ane eTale enI pAtratA jANI vadhu kathana kare. T - Ama ahIM prastutasUtrAmAM saMkSepathI vyAkhyAlakSaNanI yojanA karI. (kavidha * vyAkhyA karI) e rIte bIjA paNa sUtromAM yojanA karavI. * * granthano vistAra thavArUpa doSathI ame nahI kahIe. hA dareka sUtramAM je upayogI che haze, te kahezuM have sUtrasparzikA niyukti kahevAya che. che * anugamaniryuktino vibhAga vizeSathI kahevAya che, te sAmAyikaadhyayananAM ja 445 F BE E Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * - - - - 5 E" It hA dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu adhya. 1 niryukti - 39 - bRhabhASyathI jANI levo. kemake e tyAM kahevAyelo che. ( * sUtrAnugama padacchedapUrvaka = pado judA darzAvavApUrvaka sUtrane kahIne kRtArtha () thaI jAya che. sUtrAlApakaniSpannanikSepa nAmAdinyAsano viniyoga kahIne kRtArtha : [ thAya che. * bAkIno sUrasparzikaniyaMphitano niyoga, kathana padAryAdine kahIne kRtArtha " thAya che. prAyaH karIne te ja sUrasparzikaniryuktikathana naigamAdinayanA viSayavALo | hoya. " (sUtrAnugamamAM padajIMdapUrvaka sUtra bolavAnuM hoya. sUAlApakaniSpanna nikSepamAM mana ||nAmasthApanAdi nikSepa karavAno hoya ane sUtrasparzikaniryuktimAM padArtha, cAlanA...|S nuM batAvavAnA hoya.) * A rIte sUtronugama sUtrAlApakakRta nikSepa, sUtrasparzikaniyukti ane nayo e badhA sAthe ja cAle che. (naya e anuyoganuM 4thuM dvAra che.) prasaMga vaDe saryuM. A to gamanikAmAtra che. sAmAnya nirdeza che.) tatra dharmapadamadhikRtya sUtrasparzikaniyuktipratipAdanAyAha - . NAmaMThavaNAdhammo davvadhammo a bhAvadhammo a / eesiM nANattaM vucchAmi ahANupuvvIe /rU II - temAM dharmapadane AzrayIne sUtrasparzikaniyuktinuM (vistarArtha) pratipAdana karavA mATe ' kahe che ke niryukti-39 gAthArtha: nAma ane sthApanA dharma, dravyadharma ane bhAvadharma. have kramazaH A cAradharmonAM bhedane kahIza. __vyAkhyA 'NAmaMThavaNAdhammo 'tti atra dharmazabdaH pratyekamabhisambadhyate, nAmadharmaH sthApanAdharmo dravyadharmo bhaavdhrmshc| eteSAM 'nAnAtvaM' bhedaM 'vakSye' abhidhAsye / 'yathAnupUrvyA' yathAnuparipATyeti gAthArthaH / | TIkArtha : jAmavAthI ahIM dharmazabda nAma ane sthApanA e beya zabdo sAthe ke ke joDavo nAmadharma, sthApanAdharma, dravyadharma ane bhAvadharma. che A cAradharmonAM bhedane krama pramANe kahIza. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BA dazavaikAlikasUga bhAga-1 sisTama adhya. 1 niyukita - 40 3 ra sAmprataM nAmasthApane kSuNNatvAdAgamato noAgamatazca jJAtranupayuktajJazarIretara- ( bhedAMzcAnAdRtya jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyadharmAdyabhidhitsayA''ha davvaM ca atthikAyappayAradhammo a bhAvadhammo a / davvassa pajjavA je te dhammA tassa | vyasa II4 | - have nAmasthApanA to prasiddha hovAthI eno anAdara karIne ane AgamataH jJAtA| anupayuktarUpa dravyadharma tathA no-AgamataH jJazarIra dravyadharma, Itara = bhavyazarIradravyadharma | A bhedono anAdara karIne jJazarIrabhavya zarIravyatirikta evA dravyadharma vagerene kahevAnI na . IcchAthI kahe che. niryukti-40 gAthArtha : dravya, astikAya ane pracAradharma tathA bhAvadharma. dravyanAM je paryAyo, te dravyanAM dharma kahevAya. vyAkhyA-iha trividho'dhikRto dharmaH, tadyathA-dravyadharmaH astikAyadharmaH ta pracAradharmazceti / tatra dravyaM cetyanena dharmadharmiNoH kathaJcida-bhedAd dravyadharmamAha, ta ma tathAstikAya ityanena tu sUcanAt sUtramitikRtvA upalakSaNatvAdavayava eva meM samudAyazabdopacArAdastikAyadharma iti, pracAradharmazcetyanena gramthena dravyadharmadezamAha / / bhAvadharmazcetyanena tu bhAvadharmasya svarUpamAha // sAmprataM prathamoddiSTadravyadharmasvarUpA| bhidhitsayA''ha-dravyasya paryAyA-ye utpAdavigamAdayaste dharmAstasya dravyasya, tatazca / - dravyasya dharmA dravyadharmA ityanyAsaMsaktaikadravya-dharmAbhAvapradarzanArtho bahuvacananirdeza iti jAthArtha: TIkArtha : ahIM prastuta dravyadharma, tadgatirikta dravyadharma traNa prakArano che. (1) tti dravyadharma (2) astikAyadharma (3) pracAradharma. - temAM gAthAmAM dravya e zabda vaDe dravyadharmane kahyo che. Ama to dravyano dharma e / dravyadharma kahevAya. dravya e dravyadharma na kahevAya. eTale ca ATaluM lakhavAthI na cAle. paNa dravyarUpI dharmI ane temAM rahelA dharmo e be vacce koIka apekSAe abheda che. ane che eTale dravyarUpI dharmI paNa dravyadharma tarIke kahI zakAya. ane mATe bUtho zabda lakhavAne , |.badale raghaM ra zabda lakhela che. ' tathA gALAmAM atizaya zabda lakhyo che, paNa mastAya nathI lakhyuM. kharekhara 5 = = 86 T Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukita - 40 to e ja darzAvavuM joIe. "sUtra mAtra sUcana ja kare." e nyAya che ane eTale e sUcana anusAre bIjI bAbato jAte samajI levAnI hoya che. ane mATe A astioAya zabda upalakSaNa rUpa samajavo. ane eTale astiAyatharma rUpa AkhA zabdanA eka avayavarUpa je astijAya zabda che. te avayavamAM ja astAyadharma rUpa AkhA zabdano upacAra karavAthI ahIM astijAya zabdathI astiAyadharma levAno che. dA (je zabda potAnA artha sAthe bIjA arthane paNa sUcavanAro bane, te zabda upalakSaNa kahevAya. dA.ta. guru ziSyane kahe ke "pANI lAvo" eTale ziSya pANI-pAtrI-luNuM e traNeya laI jAya. ahIM pANI. zabdathI ziSya pAtrI-luNuMno paNa bodha karI lIdho. to pANI zabda potAno artha pANI ane pAtrI-luNuM e bIjA be artha Ama traNa arthane jaNAvanAra nyo. eTale te upalakSaNa kahevAya. prastutamAM astinAya zabda astiAyadharma ne jaNAvanAra che, eTale te upalakSaNa che. tathA koIkanuM nAma zIladarzana che. guru ene mAtra zIla zabdathI bolAve to paNa 1 eno artha to badhA zIladarzana ja samaje che. eTale zIladarzana AkhuM nAma zIla nAmanA ta # ekaja avayavathI kahevAI jatuM hovAthI ahIM avayavamAM samudAyano upacAra karelo sme kahevAya. ) ya gAthAmAM je pracAradharma zabda che, enA vaDe dravyadharmano ekadeza-bhAga kahyo. dravyadharma ghaNo moTo che, enA eka bhAgarUpa ja A pracAradharma che.) "bhAvadharma" e zabda vaDe bhAvadharmanuM svarUpa kahyuM. na have sauthI pahelAM darzAvela dravyadharmanAM svarUpane kahevAnI IcchAthI kahe che ke dravyanAM UT zA jeo je utpAda-vigama vagere paryAyo che, te dravyanAM dharmo kahevAya. tethI dravyadharmAM: Ama dravyadharmo kahevAyA. ** sta uttara : jo ame dravyadharma ema ekavacanathI nirdeza karIe, to kadAca koIka ema samaje ke evuM paNa koI dravya che ke jemAM mAtra eka dharma paNa rahelo hoya. arthAt e dharma bIjA dharmothI asaMsata hoya che." paNa hakIkata e che ke anyadharmothI asaMsakta evo eka dravyadharma kyAMya nathI. kemake koIpaNa dravyamAM anaMtA dharmo che. eTale koIpaNa dharma 87 E nA ya prazna : ApaNe to dravyadharma batAvavAno hato. ahIM dravyadharmAM: kema batAvyA. arthAt dravyanA ghaNAM badhA dharmo batAvavAnI zI jarUra ? eka ja dharma batAvavAnI vAta hatI ne ? E Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35, dazavaikAlikasUtra bhAga-1 anyadharmothI saMsakta ja bane. Ama anyadharmothI asaMsakta evA eka dravyadharmano abhAva darzAvavA mATe ame ahIM bahuvacanano nirdeza karelo che. idAnImastikAyAdidharmasvarUpapratipipAdayiSayA''ha dhammatthikAyadhammo payAradhammo ya visayadhammo ya / loiyakuppAvayaNia loguttarana loga'Negaviho // 41 // S madhya 1 niyukti - 41 ta have astikAyAdi dharmanAM svarUpanuM pratipAdana karavAnI IcchAthI kahe che. niryuti-41 gAthArtha : dharmAstiyadharma, prayAradharma, viSayadharma, sauDiGa - 5 stu prAvayani, loottara (roma bhae bhAvadharma che.) sauDie bhane prahArano che.. X X ta Qu sa vyAkhyA-dharmagrahaNAd dharmAstikAyaparigrahaH, tatazca dharmAstikAya eva gatyupaSTambhako'saMkhyeyapradezAtmakaH astikAyadharma iti / anye tu vyAcakSate - dharmmAstikAyAdisvabhAvo'stikAyadharma iti etaccAyuktam, tatra dharmAstikAyAdInAM dravyatvena tasya dravyadharmAvyatirekAditi / tathA pracAradharmazca viSayadharma eva, tuzabdasyai vakArArthatvAt, tatra pracaraNaM pracAraH, . prakarSa gamanamityarthaH, evAtmasvabhAvatvAddharmaH pracAradharmaH, sa ca kim ? - viSIdantyeteSu prANina iti viSayArUpAdayastaddharma eva, tathA ca vastuto viSayadharma evAyaM yadrAgAdimAn sattvasteSu pravarttata naiti, cakSurAdIndriyavazato rUpAdiSu pravRttiH pracAradharma iti hRdayam, na zA pradhAnasaMsAranibandhanatvena cAsya prAdhAnyakhyApanArthaM dravyadharmAt pRthagupanyAsaH / idAnIM zA sa bhAvadharmaH, sa ca laukikAdibhedabhinna iti, Aha ca - laukikaH kuprAvacanikaH sa nA lokottarastu, atra 'logo'Negaviho 'tti laukiko'nekavidha iti gAthArthaH // ji ya TIkArtha : gAthAmAM je dharma zabda che, tenA grahaNa dvArA dharmAstikAyanuM grahaNa karavuM. eTale artha A pramANe thaze ke gati karavAmAM AdhAra ApanAra, asaMkhyapradezAtmaka dharmAstikAya ja astikAyadharma che. na 88 keTalAko ema kahe che ke "dharmAstikAyAdino je gati-upaSTabhakatAdi svarUpa svabhAva che. e ja astikAyadharma che." paNa A vAta barAbara nathI. kemake dharmAstikAya vagere to ja dravyarUpa ja che. ane eTale emano svabhAva to dravyadharma ja banI jAya. enAthI judo Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 8 . dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 41 - . na rahe. eTale dharmAstikAyano svabhAva dravyadharmamAM AvI jato hovAthI e na levo. paNa e dharmAstikAya pote ja astikAyadharma tarIke levo. | tavyatirikta dravyanikSepanuM varNana cAle che. temAM traNa bheda che. eka dravyadharma = dravyanAM utpAdAdi paryAyo. bIjo astikAyadharma = jo dharmAstikAyanAM gatisahAyaka svabhAvane astikAyadharma |kahevAno hoya to te prathama prakAramAM AvI ja jAya che eTale ahIM dharmAstikAya pote ja dharmano dravyanikSepa che. (tre ra tat tha ) * trIjo pracAradharma che, pracAradharma tarIke viSayadharma ja Ave. tu zabda parva arthavALo " hovAthI ame ja- kArano prayoga karela che. temAM pracaraNa eTale pracAra, eTale ke prakarSathI gamana eja pracAra. te prakarSagamana ja AtmAno svabhAva hovAthI dharmarUpa che. eTale e huM | pracAradharma bane. prazna : paNa e pracAradharma tarIke kaI vastu Ave ? uttara : viSayadharma ja pracAradharma bane. jemAM prANIo vizeSathI sadAya, pIDAya te | jina rUpAdi e viSaya che. temano dharma (jIvane potAnA tarapha AkarSavAno) e viSayadharma . kahevAya. eja pracAradharma che. Azaya e che ke paramArthathI to A viSayadharma ja che ke |rAgAdivALo jIva te viSayomAM pravarte che. sArAMza e ke cakSu vagere IndriyonAM vazathI tti rUpAdimAM jIvanI pravRti e pracAradharma kahevAya. . praznaH pracAra dharma rUpa viSayadharma e dravyadharmano ja eka aMza che, e tame kahI gayA te na cho. to eno dravyadharmamAM ja samAveza thaI jato hovAthI judo batAvavAnI zI jarUra ? na | uttara : viSayadharma saMsAranuM pradhAnakAraNa che, ane eTale enI pradhAnatA che, e , darzAvavA mATe ja viSayadharmano dravyadharma karatA judo upanyAsa karelo che. Ama vyatirikta dravyadharmanA traNa bhedo kahevAI gayA. have bhAvadharma kahevAya che. te laukikAdi bhedathI aneka prakArano che. gAthAmAM kahyuM, che ke laukika, kumAracanika ane lokottara. ema traNa prakAre bhAvadharma che. emAM laukika aneka prakArano che. tadevAnekavidhatvamupadarzayannAhagammapasudesarajje puravaragAmagaNagoTThirAINaM / sAvajjo u kutitthiyadhammo na jiNehi u (5 = = * * * BR Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zavaijJAliza bhA-1 madhya. 1 niyamita -42 ? pasattho // 42 // che e anekavidhatvane ja dekhADatAM kahe che ke niyusti-42 ||thaarth : bhya, 51, 12, 24, pu212, grAma, 5, goSThI, * rAja, kutirthikadharma sAvadya che kAraNa ke jinezvaro vaDe prazaMsAyo nathI. ___vyAkhyA-tatra gamyadharmo-yathA dakSiNApathe mAtuladuhitA gamyA uttarApathe na punaragamyaiva, evaM bhakSyAbhakSyapeyApeyavibhASA karttavyeti, pazudharmo-mAtrAdigamanalakSaNaH, na | mo dezadharmo dezAcAraH, sa ca pratiniyata eva nepathyAdiliGgabheda iti, rAjyadharmaH-pratirAjyaM mo 5 bhinnaH, sa ca karAdiH, puravaradharmaH-pratipuravaraM bhinnaH kvacitkiJcidviziSTo'pi 5| stu paurabhASApradAnAdilakSaNaH sadvitIyA yoSidnehAntaraM gacchatItyAdilakSaNo vA, grAmadharma:- stu pratigrAmaM bhinnaH, gaNadharmo-mallAdigaNavyavasthA, yathA samapAdapAtena viSamagraha ityAdi, | goSThIdharmo-goSThIvyavasthA, iha ca samavayasAM samudAyo goSThI, tadvyavasthA punarvasantAdAvidaM karttavyamityAdilakSaNA, rAjadharmo-duSTetaranigrahaparipAlanAdiriti / bhAvadharmatA cAsya ta | gamyAdInAM vivakSayA bhAvarUpatvAt dravyaparyAyatvAdvA, tasyaiva ca dravyAnapekSasya smai vivakSitatvAt, laukikairvA bhAvadharmatveneSTatvAt, dezarAjyAdibhedazcaikadeza evAnekarAjyasambhava ityevaM svadhiyA bhAvyam ityukto laukikaH, kuprAvacanika ucyateji asAvapi sAvadhaprAyo laukikakalpa eva, yata Aha-"sAvajjo u" ityAdi, avayaM- ji - pApaM sahAvadyena sAvA, tuzabdastvevakArArthaH, sa cAvadhAraNe, sAvadya eva, kaH?-na 'katIrthikadharmaH' carakaparivrAjakAdidharma ityarthaH, kuta etadityAha-na 'jinaiH' arhadbhiH | tuzabdAdanyaizca prekSApUrvakAribhiH 'prazaMsitaH' stutaH, sArambhaparigrahatvAt, atra bahu / , vaktavyam, tattu nocyate, gamanikAmAtraphalatvAt prastutavyApArasyeti gAthArthaH // TIrtha : mane maurbhAimA (1) abhyadharma meTale ..ta. kSirAmArAma bhAbhAnI ya| dIkarI gamya che. (paraNI zakAya che) ane uttarabhAgamAM vaLI agamya ja che. e rIte bhakSya |-abhakSya bhane peya-peyanI viyaa29|| 59 // 42. sevI. 4 (2) pazudharma : mAtA vagere sAthe 5|5sevn 2j te. (3) dezadharma : zino mAyA2. te to te te zino yo sAno Doya che.. | veSabhUSA vagere cihnonAM bhedavALo hoya che. (te te nepathyathI te te dezavAsIo oLakhAtA So hoya che, eTale te nepathya liMga kahevAya che.) 45 kara Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 | TahukA adaya. 1 niyukti - 42 che. (4) rAjyadharma: dareka rAjyamAM judo hoya che. te kara vagere rUpa che. ( . (5) puravara dharma : te dareka moTA nagaromAM judo judo hoya che. kyAMka koIka [vizeSaNavALo paNa hoya che. e nagarajananI bhASA, pradAna vagere svarUpa athavA to " Avo paNa dharma hoya ke strI bIjI koI vyaktinI sAthe ja (ekalI nahi) bIjAnA ghare jaI zake. (6) grAmadharma : dareka gAmamAM judo judo hoya che. (7) gaNadharma : malla vagere gaNanI vyavasthA. e gaNadharma. dA.ta. sarakhA pAdanAM na IF pAta vaDe viSama rIte graha karavuM... vagere. (be malla sAma sAme sarakhe sarakhA paga "| || rAkhIne ubhA rahe. paNa ekabIjAno hAtha-khabho vicitra rIte judI judI rIte pakaDe.) Is | (8) goSThIdharma : goSThI-ToLakI- grupanI vyavasthA. ahIM sarakhI uMmaravALAono , samudAya e goSThI. tenI vyavasthA vaLI "vasanta vagere RtumAM A karavuM." vagere svarUpa r E (9) rAjadharma : duSTano nigraha ane sArAonuM paripAlana karavA vagere rUpa che. te prazna : A badhA bhAvadharma kema kahevAya ? uttara : A gamya, pazu,deza vagere padArtho amuka apekSAe bhAvarUpa che athavA to drivyanAM paryAyarUpa che. eTale e badhA bhAvadharma kahevAya. - prazna : jo A badhA dravyanAM paryAya hoya, to dravyanAM paryAyo to AgaLa dravyadharma kSiA Y kahevAyA che. to pachI ene bhAvadharma kahevAya ja kema ? na uttara : dravyanI apekSA vinAnA evA paryAyanI ja ahIM vivakSA karAyelI hovAthI na ene dravyadharma na kahetAM bhAvadharma kahelA che. Azaya e ke jo ke e dravyadharma che, chatAM , ahIM dravyane saMpUrNa gauNa banAvI paryAyane ja mukhya banAvI bhAvadharma kahevAyo che. | T athavA to bIjI vAta e ke laukiko ene bhAvadharma tarIke Icche che. eTale te ! bhAvadharma che. prazna : deza ane rAjaya vacce zuM bheda ? uttara : eka dezamAM ja aneka rAjayono saMbhava che. eTale deza moTo, rAjaya * nAnA... Ama dezarAjyAdino bheda svabuddhithI vicArI levo. A pramANe laukikadharma kahevAyo. che have kukAvacanika kahevAya che. F = Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahula dazavaikAlikasUga bhAga-1 hu ka adhya. 1 niyukti - 43 , che. A dharma paNa lagabhaga sAvadya ja che, ane laukika jevo ja che. kemake kahyuM che ke (. savinno 3 emAM avadha eTale pApa. pApanI sAthe je hoya te sAvagha. 7 zabda arthavALo che. parva avadhAraNa arthamAM che. Azaya e ke kuprAvacanika dharma sAvadya ja che. prazna : e kayo dharma che ? uttara : caraka, parivrAjaka vagereno dharma e kuTAvacanika dharma che. prazna : e badhA kema kupAvacanika dharma kahevAya ? zA mATe sAvadya kahevAya ? uttara arihaMto ane bIjA paNa buddhipUrvaka kAma karanArAo vaDe A dharma stavAyelo nathI. kemake te AraMbha ane parigrahavALo che. ahIM jo ke gAthAmAM aiza lakhela nathI.' paNa tu zabda dvArA ame e paNa laI lIdhA che. prazna : paNa e badhA AraMbha-parigrahavALA ane jainadharma nahi.A badhuM kevI rIte mAnavuM ? uttara : A viSayamAM ghaNuM kahevA jevuM che. paNa e kahevAtuM nathI. kemake amAro 1 1 prastuta vyApAra zabdArthabodha karAvavA mATe phalavALo che. uktaH kuprAvacanikaH, sAmprataM lokottaraM pratipAdayannAha duviho loguttario suadhammo khalu carittadhammo a / suadhammo sajjhAo carittadhammo samAdho II4rUA. kubAvacanika kahevAI gayo. have lokottara bhAvadharmanuM pratipAdana karatAM kahe che ke niryukti-43 gAthArtha : lokottara dharma be prakAre che. (1) zratadharma (2) cAritradharma. zratadharma svAdhyAya che. cAritradharma zramaNadharma che. vyArA-vitho-dika 'nolottaro' noprathAno, thaI ti vate, tathA cAha-zrutadharmaH khalu cAritradharmazca, tatra zrutaM-dvAdazAGgaM tasya dharmaH zrutadharmaH, khaluzabdo * vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?- sa hi vAcanAdibhedAccitra iti, Aha ca-zrutadharmaH * svAdhyAyaH-vAcanAdirUpaH, tattvacintAyAM dharmahetutvAddharma iti / tathA cAritradharmazca, tatra * mA "vara tikSAyoH" tyaya "marsiTUthusUvanasahavara rUtrana" (pa0 rU-2-284) . / 5 5 F 6 S 4 T che. F la S * Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zna * * 5 , IN dazavaikAlikasUra bhAga-1 ) adhya. 1 niyukti - 43 kuM hai itItranpratyayAntasya caritramiti bhavati, carantyaninditamaneneti caritraM kSayopazamarUpaM ( // tasya bhAvazcAritram, azeSakarmakSayAya ceSTetyarthaH, tatazcAritrameva dharmaH cAritradharma iti / caH samuccaye / ayaM ca zramaNadharma evetyAha-cAritradharmaH zramaNadharma iti, tatra zrAmyatIti zramaUT: 'tyayuTa vahunam' (To 3--) rUti vacanAt rtari nyu, ii zrAmyatIti-tapasyatIti, etaduktaM bhavati-pravrajyAdivasAdArabhya sakalasAvadyayogaviratau gurUpadezAdanazanAdi yathAzaktyA''prANoparamAttapazcaratIti, uktaM ca-"yaH samaH | sarvabhUteSu, traseSu sthAvareSu ca / tapazcarati zuddhAtmA, zramaNo'sau prakIrtitaH // 1 // " iti, | tasya dharmaH svabhAvaH zramaNadharmaH, sa ca kSAntyAdilakSaNo vakSyamANa iti gAthArthaH / | TIkArtha : lokottara eTale ke lokapradhAna dharma be prakAre che. zratadharma ane cAritradharma. ta temAM zrata eTale dvAdazAMgI. teno dharma te zratadharma. gha7 zabda vizeSaNa arthavALo che.] prazna : zuM vizeSaNArtha darzAve che ? uttara : svAdhyAyarUpa zruta tattvaciMtAmAM upayogI che, ane tattvaciMtA thAya eTale , LIdharma thAya. Ama tattvaciMtAmAM dharmano hetu hovAthI te zrata dharma che. lokottara bhAvadharmano bIjo bheda che. cAritradharma. temAM dhAtu gati ane bhakSaNa e be arthamAM vaparAya che, A dhAtune vyAkaraNanA niyama pramANe itanuM pratyaya lAgavAthI itranuM pratyayAnta cara dhAtunuM caritra rUpa thAya che 1 [E r E F = [, jenA vaDe jIva aniMditapaNe care te caritra. e kSayopazamarUpa che. teno bhAva-tatpaNuM Pii eTale cAritra. tamAma karmono kSaya karavA mATe ceSTA e pramANe artha thAya. eTale cAritra " "e ja dharma. Ama cAritradharma zabda bane. | zabda samuccaya arthamAM che. A cAritradharma tarIke zramaNadharma ja che. e ja vAta gAthAmAM kare che ke "cAritradharma | [zramaNadharma che." 1 temAM zrata rUti zramaUT: ema kartA arthamAM mana pratyaya lAgyo che. zrAti I eTale tapasyati kahevAno bhAva e che ke dIkSAnAM divasathI mAMDIne tamAma sAvaghayogonI virati * thaye chate gurunAM upadeza pramANe potAnI zakti pramANe jyAM sudhI prANono vinAza na Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G S sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 thAya tyAMsudhI je anazanAdi tapane Acare te zramaNa. Xx adhya. 1 niyukti - 44 kahyuM che ke je trasa ane sthAvara, sarvajIvomAM samabhAvavALo je zuddhaAtmA tapane Acare che, e zramaNa kahevAyelo che." teno dharma eTale ke svabhAva e zramaNadharma kahevAya. te kSamA vagere rUpa AgaLa kahevAze. dharma kahevAI gayo. ta have maMgalano avasara che. te to pUrve nirUpelA zabdArthavALo che. te vaLI nAmAdita # bhedathI cAra prakAre che. temAM nAma-sthApanA saraLa hovAthI sAkSAt Adara na karIne me (sAkSAt na darzAvIne) dravya ane bhAvamaMgalane kahevAnI IcchAthI kahe che ke * * ukto dharmaH, sAmprataM maGgalasyAvasaraH, tacca prAgnirUpitazabdArtha meva, na tatpunarnAmAdibhedatazcaturdhA, tatra nAmasthApane kSuNNatvAtsAkSAdanAdRtya dravyabhAvamaGgalAbhi- mo dhitsayA''ha-- davve bhAve'vi a maMgalAI davvammi puNNakalasAI / dhammo u bhAvamaMgalametto siddhitti jALuM / / 44 // niryukti-44 gAthArtha : dravyamAM maMgala ane bhAvamAM maMgala dravyamAM pUrNakalazAdi ane dharma e bhAvamaMgala che, enAthI siddhi thAya che. ema hovAthI. ji ji na vyAkhyA-'dravyaM' iti dravyamadhikRtya 'bhAva' iti bhAvaM ca maGgale na zA apizabdAnnAmasthApane ca / tatra 'davvammi puNNakalasAI' dravyamadhikRtyaM pUrNakalazAdi, zA sa AdizabdAt svastikAdiparigrahaH, dharmastu tuzabdo'vadhAraNe dharma eva bhAvamaGgalaM / kuta sa nA etadityata Aha- ' ataH ' asmAddharmmAtkSAntyAdilakSaNAt 'siddhiritikRtvA' mokSa nA ya itikRtvA, bhavagAlanAditi gAthArthaH // ayameva cotkRSTaM pradhAnaM maGgalam, ya ekAntikatvAdAtyantikatvAcca, na pUrNakalazAdi, tasya naikAntikatvAdanAtyantikatvAcca // TIkArtha : dravyanI apekSAe ane bhAvanI apekSAe maMgala hoya che. atti zabdathI nAmasthApanA maMgala paNa che. (gAthAnI avataraNikAmAM ja kahyuM ke nAmasthApanA sAkSAt nathI darzAvavAnA. ahIM dekhAya che ke nAmasthApanAno sAkSAt Adara nathI 94 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * hAla dazavaikAlikasUtra bhAga-1 TakA sukA adhya. 1 niryukti - 45 - ka karelo, mAtra eno upa zabdathI ja ullekha karelo che.) - temAM dravyane AzrayIne pUrNakalazAdi maMgala che. A zabdathI sAthiyo vagereno . - parigraha karavo. dharma ja bhAvamaMgala che. gAthAmAMno tu zabda avadhAraNamAM che. prazna : dharma ja kema bhAvamaMgala che ? uttara kSamA vagere rUpa dharmathI mokSa thAya che, mATe te bhAvadharma che. TUMkamAM kSamA vagere - jIvane bhavamAMthI gALI nAMkhe che. bahAra kADhe che, mATe bhAvadharma che. A bhAvadharma ja utkRSTa-pradhAna che. kemake te ekAntika che ane Atmattika che. ' pUrNakalazAdi utkRSTamaMgala nathI. kemake te anaikAntika che ane anAtyantika che. (phala avazya Ape te ekAntika. koIpaNa vidano jene khatama na karI zake. je potAnuM phaLa | saMpUrNa Ape te Atmattika...). , ma ba A sAmprataM 'yathoddezaM nirdeza' itikRtvA hiMsAvipakSato'hiMsA, tAM pratipAdayannAha - hiMsAe paDivakkho hoi ahiMsA cauvvihA sA u / davve bhAve a tahA mai | ahiMsa'jIvAivAotti // 45 // have gAthAmAM je kramathI zabdono ullekha hoya te kramathI tenuM varNana karavuM ema tti hovAthI hiMsAnAM vipakSa tarIke je hiMsA che, tenuM pratipAdana karatAM kahe che ke (thappo vi te maMtramuThuiM ATalA zabdo pachI hiMsA zabda Avelo che. eTale tenuM ja varNana karAya ? - ' niryukti-45 gAthArtha hiMsAno pratipakSa ahiMsA che te cAra prakAre che. dravyamAM ane nA bhAvamAM, ahiMsA-ajIvAtipAta samAnArthI zabdo che. ___vyAkhyA-tatra pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA, asyAH hiMsAyAH kim ?- ya pratikUlaH pakSaH pratipakSaH-apramattatayA zubhayogapUrvakaM prANAvyaparopaNamityarthaH, kim ?bhavatyahiMseti, tatra 'caturvidhA' catuSprakArA ahiMsA, 'davve bhAve a'tti dravyato * bhAvatazcetyeko bhaGgaH, tathA dravyato no bhAvataH tathA na dravyato bhAvataH, tathA na dravyato* na bhAvata iti tathAzabdasamuccito bhaGgatrayopanyAsaH, anuktasamuccayArthakatvAdasyeti, * uktaM ca "tathA samuccayanirdezAvadhAraNasAdRzyaprakAravacaneSvityAdi", tatrAyaM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayajAtisUkA mAga-1 adhya. 1 niyujita - 45 ) bhaGgakabhAvArtha:-dravyato bhAvatazceti, "jahA kei purise miavahapariNAmapariNae miyaM / | pAsittA AyannAiDDiyakodaMDajIve saraM NisirijjA, se a mie teNa sareNa viddhe mae . | siA, esA davvao hiMsA bhAvaovi" / yA punardravyato na bhAvataH sA khalvIryAdisamitasya sAdhoH kAraNe gacchata iti, uktaM ca-"uccAliammi pAe iriyAsamiassa saMkamaTThAe / vAvajjejja kuliMgI marijja taM jogamAsajjA // 1 // na ya tassa taNNimitto baMdho suhumo vi desio samae / jamhA so apamatto sA ya pamAotti | niddiTThA // 2 // " ityAdi / yA punarbhAvato na dravyataH, seyam-jahA kevi purise | | maMdamaMdappagAsappadese saMThiyaM IsivaliakAyaM rajju pAsittA esa ahitti | | tavvahapariNAmapariNae NikaDDiyAsipatte duaM duaM chiMdijjA esA bhAvao hiMsA na |davvao // caramabhaGgastu zUnya iti, evaMbhUtAyAH hiMsAyAH pratipakSo'hiMseti / ekArthikAbhidhitsayA''ha-ahiMsa'jIvAivAotti' na hiMsA ahiMsA, na jIvAtipAtaH | ajIvAtipAtaH, tathA ca tadvataH svakarmAtipAto bhavatyeva, ajIvazca karmeti | bhAvanIyamiti / upalakSaNatvAcceha prANAtipAtaviratyAdigraha iti gAthArthaH // TIkArthaH ahiMsAnuM varNana karavAnuM che emAM pramattayogathI prANanuM vyaparopaNa-vinAza | e hiMsA. e hiMsAno pratikUla evo pakSa-pratipakSa eTale ke. apramattapaNA vaDe zubhayogapUrvaka prANono avinAza e ahiMsA che. temAM ahiMsA cAra prakAre che. (1) dravyathA bhane mAthI me me mAMgo.. (2) dravyathI ahiMsA bhAvathI nahi e bIjo bhAMgo. (3) dravyathI mahiMsA na. mAthI mADiMsA trald wil. (4) dravyathA masi. nahi, mAthI masi. na yotho mAMgo.. ahIM gAthAmAM to pahelo bhAgo ja batAvelo che. paNa je tathA zabda che, enA be vaDe bAkInA traNa bhAMgAno samuccaya saMgraha thaI jAya che. eTale tathA zabdathI samuccaya na pAmelo evo traNa bhAMgAno upanyAsa jANavo. prazna : tathA za06 mAthI na vAyadA main zI rIta sevAya ? uttara : tathA 206 anutano samuthyaya 42vAnA athavANo 4 cha. meMTala genA // 2 // sa anuphata bAbatono paNa samuccaya thaI jAya. kahyuM che ke tathA zabda samuccaya, nirdeza, che FFFFr Er. RRFP Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * *Ni hata dazavaikAlikasUga bhAga-1 ja adhya. 1 niyukti * 45 avadhAraNa, sAdRzya ane prakAra vacanone vize vaparAya che. arthAt ATalA arthomAMthI ja ( koIpaNa artha darzAvavA mATe tathA no prayoga thaI zake. prazna : A cAra bhAMgA to batAvyA, paNa eno bhAvArtha amane na samajAyo. | uttara : bhAMgAono bhAvArtha A che. (1) dravyathI ane bhAvathI hiMsA : koIka puruSa haraNano vadha karavAnA pariNAmathI [ pariNata yukta banelA hoya ane te haraNane joIne kAna sudhI kheMcAyela che dhanuSyanI dorI jenA vaDe evo thaIne bANane choDe ane te haraNa te bANa vaDe vIMdhAyelo chatAM mRtyu pAme. "" A dravyathI hiMsA ane bhAvathI paNa hiMsA che. () dravyathI hiMsA ane bhAvathI hiMsAno abhAvaH IryAsamitivALo sAdhu kAraNasara jato hoya to enA dvArA je hiMsA thAya te AmAM gaNAya. kahyuM che ke cAlavAno mATe nuM IryAsamitivALA sAdhuno paga uMce karAye chate, vikasendriya jIva vyApAdana pAme, te jogane AzrayIne mRtyu pAme. te sAdhune te hiMsAnimittaka sUkSma paNa baMdha zAstramAM deikhADayo nathI. kemake te sAdhu apramatta che. ane hiMsA to "pramAda' e pramANe te FnirdezAyelI che. arthAt pramAda ja hiMsA kahevAyela che. (3) bhAvathI hiMsA ane dravyathI hiMsAno abhAvaH koIka puruSa maMdamaMda prakAzavALA pradezamAM rahela kaMIka vaLelI kAyAvALI doraDIne joIne "A sarpa che' e pramANe samajI teno vadha karavAnA pariNAmathI yukta bane, asi-talavAra kheMcI kADhe ane jaldI jaldI ja . e doraDIne chedI nAMkhe. to A bhAvathI hiMsA che. dravyathI nathI. | chello bhAMgo zUnya che. (jayAM dravyathI paNa hiMsA nathI ane bhAvathI paNa hiMsA Iii nathI. ene hiMsAno cotho zI rIte kahevAya ? eTale e bhAMgAno abhAva kahyo che.) AvA prakAranI hiMsAno pratipakSa te ahiMsA che. IT ahiMsAnA samAnArthI zabdone kahevAnI IcchAthI kahe che ke ahiMsA, a jIvAtipAta. arthAtu jIvAtipAtano abhAva. (athavA to ajIvano atipAta. |ajIvano nAza e ahiMsA) prazna : ajavAtipAta ahiMsA zI rIte kahevAya? na uttara : ahiMsAvALAne potAnA karmano atipAta vinAza thAya ja che ane karma * 1 ajIva che. eTale ajIvAtipAta ahiMsAvALAne avazya thato hovAthI e teno * ( samAnArthI kahevAya. A rIte vicArI levuM. 9969696/ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 46 A be samAnArthIzabdo upalakSaNa hovAthI bIjA paNa prANAtipAtavirati vagere samAnArthI zabdonuM grahaNa karI levuM. na sAmprataM saMyamavyAcikhyAsayA''ha - -- puDhavidagaagaNimAruyavaMNassaIbiticaupaNidiajjIve / pehopehapamajjaNapariTThavaNamaNovaI kAe // 46 // na have saMyamanuM vyAkhyAna karavAnI IcchAthI kahe che ke niyukti - 46 gAthArtha : pRthvI, pAzI, agni, pavana, vanaspati, jendriya, mo utendriya, yarindriya, paMcendriya, anuva, prekSA, upekSA, prabhAna, pariSThApana, mana, vacana, kAyA A 17 prakAranA saMyama che. * * * ta vyAkhyA- puDhavAiyANa jAva ya paMciMdiya saMjamo bhave tesiM / saMghaTTaNAdi Na kare tiviheNaM karaNajoeNaM // 1 // ajjIvehiM jehiM gahiehiM asaMjamo ihaM bhaNio / jaha tapotthadUsapaNae taNapaNae cammapaNae a || 2 || gaMDI kacchavi muTThI puDaphalae ta chavADI a / evaM potthayapaNayaM paNNattaM vIarAehiM // 3 // bAhallapuhuttehiM gaMDI pottho u tulago dIho / kacchavi aMte taNuo majjhe pihulo muNeavvo // 4 // cauraMguladIho vA vAgiti muTThipotthago ahavA / cauraMguladIho cia caurasso hoi viNaNeo // 5 // ji saMpuDao dugamAI phalagA vocchaM chivADimettAhe / taNupattosiarUvo hoi chivADI buhA ji beMti // 6 // dIho vA hasso vA jo pihulo hoi appabAhallo / taM muNia samayasArA na zA chivADipotthaM bhaNaMtIha // 7 // duvihaM ca dUsapaNaaM samAsao taMpi hoi nAyavvaM / zA sa appaDilehiyadUsaM duppaDilehaM ca viNNeyaM // 8 // appaDilehiadUse tUlI uvadhANagaM ca sa nA NAyavvaM gaMDuvadhANAliMgiNi masUrae ceva pottamae // 9 // palhavi koyavi pAvAra nA ya Navatae tahaya dADhigAlIo / duppaDilehia dUse evaM bIaM bhave paNagaM // 10 // palhaviya hatthattharaNaM koyabao rUapUrio paDao / daDhagAli dhoi pottI sesa pasiddhA bhave bhedA * // 11 // taNapaNagaM puNa bhaNiyaM jiNehiM kammaTThagaMThidahaNehiM / sAlI vIhI koddava rAlaga * raNNetaNAI ca // 12 // aya ela gAvi mahisI miyANamajiNaM ca paMcamaM hoi / taliyA * khallaga kosaga kittI ya bitie ya // 13 // taha viaDahiraNNAiM tAi~ na geNhai asaMjamaM sAhU | ThANAi jattha cee peha pamajjittu tattha kare // 14 // esA peha uvehA puNovi duvihA 78 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya 1 niyukti - 4 u hoi nAyavvA / vAvArAvAvAre vAvAre jaha u gAmassa // 15 // eso uvikkhago hU avvAvAre jahA viNassaMtaM / kiM eyaM nu uvikkhasi ? duvihAevittha ahiyAro // 16 // vAvAruvvikkha tarhi saMbhoiya sIyamANa coei / coeI iyaraM pihu pAvayaNIammi kami // 17 // avvAvArauvekkhA Navi coer3a gihiM tu sIaMtaM / kammesu bahuvihesuM saMjama eso uvekkhA // 18 // paDisAgarie apamajjiesu pAesu saMjamo hoi / te va pamajjaMte asAgarieN saMjamo hoi // 19 // pANAIsaMsattaM bhattaM pANamahavA vi avisuddhaM / uvagaraNabhattamAI jaM vA airitta hojjAhi // 20 // taM pariTTappavihIe avahaTTaMsaMjamo bhave eso / akusalamaNavairoho kusalANa udIraNaM ceva // 21 // juyalaM maNavaisaMjama eso kAe puNa jaM avassakajjammi / gamaNAgamaNaM bhavai taM uvautto kuNai sammaM // 22 // tavvajjaM kummassa va susamAhiyapANipAyakAyassa / havai ya kAiyasaMjama ciTThatasseva sAhussa // 23 // uktaH saMyamaH / Aha-ahiMsaiva tattvataH saMyama itikRtvA tadbhedenAsyAbhidhAnamayuktam, na, saMyamasyAhiMsAyA eva upagrahakAritvAt, saMyamina eva bhAvataH khalvahiMsaka - tvAditi kRtaM prasaGgena / na sta ta TIkArtha : (1) pRthvIthI mAMDIne paMcendriya sudhInA je nava jIvabhedo che, teono mana,vacana,kAyA e traNa karaNanA yoga vaDe saMghaTTo vagere na karavo e saMyama che. (2) je grahaNa karAyelA ajIvo vaDe ahIM asaMyama kahevAyelo che jemake pustakapaMcaka, vastrapaMtha, tReApaMya, yarbhapaMya... (se jaghAno tyAga se anuvasaMyama che.) na (3) gaMDI, kucchapI, muSThI, saMpuTaIla tathA sRpAri... vItarAgo vaDe se pustakapaMcaka kahevAyela che. zA ji (4) jADAI ane pahoLAI vaDe gaMDIpustaka samAna hoya che ane lAMbu pustaka hoya F maiM to e gaMDI kahevAya. (dA.ta. 1 phuTanI pahoLAI hoya ane 1 phuTanI jADAI hoya ane na 3 3 phuTa jeTaluM lAMbu pustaka hoya to e gaMDI kahevAya.) ya kacchapI aMtanA bhAgamAM pahoLAInI apekSAe pAtaLuM ane madhyamAM pRthu = pahoLuM * hoya. (5) cAra aMgula laMbAIvALuM, goLa AkRtivALuM pustaka e muSTipustaka kahevAya. * athavA cAra aMgula laMbAIvALuM corasa pustaka muSTipustaka jANavuM. (6) be vagere phalaka pATIyAvALuM pustaka saMpuTa kahevAya. (vartamAnamAM pustako saMpuTa H CC Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 46 tarIke oLakhI zakAya. jema dAbaDA vagerenA u52-nIcenA be bhAga baMdha thAya, aMdara AbhUSaNa rahe. ema pustaka paNa evA prakAranA hoya. joke atyAranA pustakomAM traNa bAju khullI hoya. chatAM be pATIyA bhegA thatA hovAthI ene saMpuTapustaka jevuM kahI zakAya. prAcInakALamAM paNa ene ja saMpuTa kahetA haze ? ke thoDoka AkArabheda haze ? e vicAraNIya che.) e have rRpATikApustakane kahezuM. pAtaLA patra=pAnAvALuM ane uMcu pustaka e sRpATikA " tarIke budhapuruSo kahe che. na (7) je pustaka lAMbu hoya ke TuMku hoya paNa je alpajADAIvALuM pahoLuM hoya te pustakane zAsrasAra jANI cUkelAo sRpATikApustaka kahe che. S (8) saMkSepathI dRSyapaMcaka be prakAre che. te paNa apratilekhanIya ane duSkRtilekhanIya stu e be bhedathI jANavuM. (9) apratilekhyaduSyamAM tulI, upadhAnaka, gaMDopadhAna, AliMginI ane masuraka. maiM vastramaya A pAMca vastu apratilekhya che. (rU bharelI rajAI ke gAdaluM e tulI. mAthA ta nIcenuM ozIkuM e upadhAnaka. zrImaMtone mATenuM gAlanIce mUkavAnuM ozIkuM e gaMDopadhAna, aneka rANIone rAjA roja to saMtoSa na ApI zake eTale badhAne puruSa pramANa laMbAIvALuM-rU bhareluM sAdhanavizeSa apAya, jenA dvArA rANIo saMtoSa pAme te AliMginI.) ji (10) prahalAdi, kutupi, pravA2ka, navatvak tathA dRDhagAlikA A pramANe na duSpratilekhya bIjuM dRSya-paMcaka che. T (11) prahalAdi-hastAstaraNa (hAthanA mojA), kutupa = rUthI bharela vastra, dRDhagAlI dhautapota bAkInA bhedo prasiddha che. F = nA nA (12) ATha karmorUpI granthine bALI nAMkhanArA jino vaDe tRNapaMcaka kahevAyela che. * zAli, vrIhi, kodrava, rAlaka, araNyanRNo.(AnuM ghAsa levuM.) ya (13) ghaMTA, bakarA, gAya, bheMsa haraNAnuM cAmaDuM ema pAMca carma che. talikA, khallaka, varSa, kozaka kRti A bIjA pAMca carma che. (A carmapaMcakAdinuM varNana pravacana * sArodvAramAMthI joI levuM.) (14) chUTAchavAyA pragaTa paDelA suvarNAdi je hoya, te asaMyamarUpa hovAthI sAdhu tene grahaNa na kare. (chUpAvAyelA suvarNAdine to coravA na ja jAya...) je sthAna upara ji 100 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 46 sthAna ubhA rahevuM, besavuM vagere karavAnI IcchA kare, tene joI-pramArjIne pachI ja te ja sthAna upara sthAna upavezanAdi kare. (e prekSA che.) (15) A prekSA che. upekSA be prakAre jANavI. vyApAropekSA ane avyApAropekSA. vyApAropekSA dA.ta. gAmano. (16) A upekSaka che = kALajI karanAro che. (15mI gAthAno masa zabda 16mI | gAthA sAthe joDAyelo che.) avyApAropekSA dA.ta. A kAryanA vinAza karanArAne kahevuM ke tuM zA mATe upekSe che ? arthAt enI kALajI karato nathI ? ahIM upekSAsaMyamamAM baMne prakAranI upekSAno adhikAra che. (17) vyApAropekSA : AmAM sIdAtA sAMbhogika sAdhuone preraNA kare. prAcInakA na kArya AvI paDena zAsananuM kAma AvI paDe to asAMbhogikane paNa preraNA kare. huM ' (18) avyApAropekSA ghaNAM prakAranA kAryomAM sIdAtA gRhasthane preraNA na kare (ke | tame A kArya karo...) A upekSAno saMyama che. (19) jo gRhastha hAjara hoya to pAdapramArjana na karavAmAM saMyama che ane jo te sAgArika, gRhastha na hoya to pAdapramArjana karavAmAM saMyama che. (gAmamAM praveza, nI nirgamAdi vakhate pAdapramArjana karavAnI je vidhi che, te aMge A kathana che.) (20) bhojana ke pANI jIva vagerethI saMsakRta vahorAI jAya, athavA to (AdhAkarmAdidoSathI) avizuddha vahorAI jAya. athavA to je upakaraNa-bhojanAdi vadhI ni paDelA hoya... (21) duSTa tenuM parijhApana karavAnI vidhi karavAthI apahRtyasaMyama thAya. tathA duSTa na Lane duSTa vacananuM ruMdhana ane zubha mana-vacananI udIraNA. (22) A mana-vacana saMyamarUpa be saMyama che. kAyasaMyamamAM vaLI A pramANe ke LI avazya karavAyogya kAryamAM je gamanAgamana karavuM paDe, tene upayogapUrvaka samyapha : rIte kare. (23) paNa jo evuM koI kArya na hoya to pachI sAdhu kAcabAnI jema hAtha,paga,zarIrane susamAhita, saMkucita, niyaMtrita, sthira karI de. AvA sthira rahelA * sAdhune kAyasaMyama thAya. 17 prakArano saMyama kahevAI gayo. prazna : paramArthathI to ahiMsA pote ja saMyama che. eTale ahiMsA zabdathI saMyama Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MEREzayAli sUtrA bhAga-1 madhya. 1 niyur3ita - 47 . AvI ja jAya. eTale ahiMsAthI bheda pADIne saMyamanuM kathana ayogya che. uttara : nA. saMyama ahiMsAne ja upakAra karanAra hovAthI te juduM batAvela che. prazna : saMyama zI rIte ahiMsopakArI bane ? uttara : saMyamI je kharekhara bhAvathI ahiMsaka che. eTale saMyama ahiMsopakAraka , | vAya. prasaMga paDe sat. mo sAmprataM tapaH pratipAdyate-tacca dvidhA-bAhyamAbhyantaraM ca / tatra mo tAvadvAhyapratipAdanAyAha ___ aNasaNamUNoariA vittI saMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo ta hoi // 47 // have tapanuM pratipAdana karAya che. te be prakAre che. bAhya ane abhyattara. temAM sauprathama to bAhyatAnuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke niyujita-47 ||thaarth : manazana, 62rI, vRttisaMkSe5, 2satyA, yaza, saMlInatA A bAhyatA che. vyAkhyA-na azanamanazanam-AhAratyAga ityarthaH, tatpunardvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ja naca, tatretvaraM-parimitakAlaM, tatpunazcaramatIrthakRttIrthe caturthAdiSaNmAsAntam, yAvatkathikaM / / zA tvAjanmabhAvi, tatpunazceSTAbhedopAdhivizeSatastridhA, tadyathA-pAdapopagamanamiGgitamaraNaM zA| ma bhaktaparijJA ceti, tatrAnazaninaH parityaktacaturvidhAhArasyAdhikRtaceSTAvyatirekeNa sa nA ceSTAntaramadhikRtyaikAntaniSpratikarmazarIrasya pAdapasyevopagamanaM sAmIpyena varttanaM nA| |ya pAdapopagamanamiti, tacca dvidhA-vyAghAtavanniAghAtavacca, tatra vyAghAtavannAma | | yatsiMhAdyupadravavyAghAte sati kriyata iti, uktaM ca - "sIhAdisu abhibhUo pAdavagamaNaM * karei thiracitto / Aummi pahuppaMte viANiuM navari gIattho // 1 // " ityAdi, * nirvyAghAtavatpunaryatsUtrArthatadubhayaniSThitaH ziSyAnniSpAdyotsargataH dvAdaza samAH * kRtaparikarmA sankAla eva karoti, uktaM ca 'cattAri vicittAiM vigaInijjUhiyAI* cattAri / saMvacchare a doNNi u egaMtariaM ca AyAmaM ||1||nnaaivigittttho a tavo chammAse / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - pa , ka A dazavaikAlikasUga bhAga-1 ahi adhya. 1 niyukti - 40 " parimiaM ca AyAmaM / anne vi a chammAse hoi vigiTuM tavokammaM // 2 // vAsaM koDIsahiyaM / " AyAma kAu ANupuvvIe / girikaMdaraM tu gaMtuM pAyavagamaNaM aha karei // 3 // " ityAdi . / tathA iGgite pradeze maraNamiGgitamaraNam, idaM ca saMhananApekSamanantaroditamazaknuvatazcaturvidhAhAravinivRttirUpaM svata evodvartanAdikriyAyuktasyAvagantavyamiti, uktaM ca - "iMgiadesaMmi sayaM cauvvihAhAracAyaNipphaNNaM / uvvattaNAdijuttaM NANNeNa u iMgiNImaraNaM // 1 // " ityAdi / bhaktaparijJA punastrividhacaturvidhAhAravinivRttirUpA, sA niyamAtsapratikarmazarIrasyApi dhRtisaMhananavato yathAsamAdhi bhAvato'vagantavyeti, uktaM | ca-"bhattapariNANasaNaM tivihAhArAicAyanipphaNNaM / sapaDikkammaM niyamA jahAsamAhiM viMidirda zA" rUtya 3manana, TIkArtha H (1) anazanaH azana (khAvuM) nahi te anazana. arthAt AhArano tyAga. te be prakAre che. (a) Itvara (ba) yAvatruthika. temAM Ivara eTale parimitakAla mATenuM tapa. te vaLI chellA tIrthakaranAM tIrthamAM | upavAsathI mAMDIne cha mAsa sudhInuM che. (A badhuM Ivara anazana kahevAya.) yAvaskRthika to jyAM sudhI A janma-bhava rahe, tyAM sudhInuM hoya che. te vaLI ceSTAnAM bhedarUpa upAdhivizeSathI traNa prakAre che. (jema sphaTika eka che. paNa kALo-lIlo-pILo riMga e sphaTikane kALuM-lIluM-pILuM kahevaDAve. A raMga upAdhi kahevAya. ema mRtyu sudhI Iii AhAratyAgarUpI yAvatruthika anazana ekaja che. paraMtu temAM traNa prakAranI ceSTAo judI ja judI che. eTale A ceSTAbhedane lIdhe ekaja prakAranuM anazana traNa prakAre oLakhAya che, te ja eTale ceSTAbheda e vizeSa prakAranI upAdhi kahevAya.) " te A pramANe (1) pAdapopagamana (2) IMgitamaraNa (3) bhaktaparijJA. Faa (1) pAdapopagamanaH temAM choDAyelA che cAra prakAranA AhAra jenA vaDe tevA ane nA 8) adhikRta koIpaNa eka ceSTA sivAya bAkInI ceSTAonI apekSAe ekAnta pratikarma sa | vinAnuM zarIra che. jenuM = tevA anazanInuM vRkSanI jema upagamana. eTale ke vRkSanI : atyaMta samAnArthI, sAmIpyathI vartana e pAdapopagamana kahevAya. (A sAdhu anazana che svIkAratI vakhate jo beThelo hoya to beThelo ja rahe, ubho hoya to ubho ja rahe, ubhaDaga che page hoya to mRtyu sudhI e rIte ja rahe. Ama anazana svIkAra vakhatanI je enI ceSTA | ( hoya te adhikRtaceSTA gaNavI. A sAdhu mRtyu sudhI potAnI meLe have bIjI koIpaNa ceSTA , che na kare. dhAroke beThelo sAdhu ubho thAya ke uMdhe to eNe ceSTA karIne zarIramAM pratikarma che Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 40 karyuM kahevAya. zarIrane zAtA ApI kahevAya. paNa A to koIpaNa ceSTA karato ja nathI. eTale ceSTAnI dRSTie te saMpUrNapaNe niSpatikarmazarIravALo che. tathA jema vRkSa potAnI meLe kaMIpaNa halana-calana na kare, ema A sAdhu paNa potAnI meLe kaMIpaNa halanacalanAdi na kare. mATe e pAdapanuM atyaMta sadeza vartana, upagamana karanAra che.) A pAdapopagamana be prakAre che. (a) vyAghAtavat (ba) nirvyAghAtavat. ma mA temAM vyAghAtavat eTale siMha vagerenA upadravarUpa vyAghAta thAya tyAre je je anazana karAya te kahyuM che ke siMha vagere vaDe abhibhUta thayelo sthiracittavALo sAdhu jo potAnuM AyuSya pUrNAhUti pAmatuM hoya to e jANIne pAdapopagamana kare. paNa A mAtra gItArtha ma OM ja sAdhu kare. (Azaya e ke siMha vagereno upadrava Ave ane gItArtha sAdhu jJAnathI jANe stu ke "huM AmAMthI bacI zakavAno ja nathI." to pachI te A anazana svIkArI le. myu agItArtha A na svIkAre. kemake game te kAraNe jo e siMha tene na mAre, to pachI e sAdhu zuM kara? have maravuM ja paDe. kemake pAdapopagamanamAM koI AgAra-chUTa nathI. eTale agItArtho to te vakhate sAgAra anazana kare ke "A upadravamAMthI mukta na thAuM tyAM sudhInuM mAre anazana...") ta Wei nirvyAghAtavALuM anazana to te che ke je sUtra, artha, tadubhayamAM niSThA pAme, sAdhu ziSyone taiyAra karIne utsargamArge bAra varSa sudhI parikarma, saMlekhanA karI cUkelo chato yogyakAle ja kare. kahyuM che ke pahelA cAra varSa vicitra prakAranA tapa kare. (paNa pAraNAomAM vigaIo vAparI zake.) bIjA cAra varSa vigaIno saMpUrNa tyAga kare. TM (vicitratapa paNa kare...) pachI be varSa ekAMtare AMbila kare. pachI cha mAsa atijoradAra maiM zA ta H tapa (akramAdi) na kare ane parimita AMbila kare. (arthAt A chamAsa upavAsa-chaThTha maiM kare ane pAraNA kare tyAre uNodarIvALA AMbila kare...) e pachI bIjA cha mAsa vikRSTa |aa = akrama vagere tapa kare. (kula 4-4-2-chamAsa-chamAsa=11 varSa thayA.) pachI eka varSa na 4 sudhI koTisahita AMbila kare. arthAt AMbilanA pA2Ne AMbila kare. eTale ke 360 1 dina saLaMga AMbila kare. (koTisahitano artha ja A che.) A pramANe kramazaH karIne pachI parvatanI guphAmAM jaIne pAdapopagamana anazanane kare. (2) IMgitamaraNa : IMgita nizcita karAyela pradezamAM maraNa te IMgitamaraNa kahevAya. = prazna H A anazana koNa karI zake ? (zaktinA abhAve) 104 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a ahaka dazavaikAlikasUtra bhAga-1 hu kahu ja adhya. 1 niyukti - 40 - ) uttara : saMghayaNanI apekSAe pUrve ja kahevAI gayela pAdapopagamana anazana karavA mATe je asamartha hoya, potAnI meLe ja paDakhuM pheravavA vagere rUpa kriyAvALA tene cAra prakAranA AhAranI saMpUrNa nivRtti rUpa A anazana jANavuM. [ kahyuM che ke "IgitadezamAM cAraprakAranA AhAranA tyAgAthI niSpanna ane jAte ja * udvartanAdi kriyAthI yukta paNa bIjA vaDe e kriyA na karAvAya te IMgitamaraNa kahevAya." (guphA vagere koIka amuka bhAgamAM A sAdhu rahe, tyAM cAra AhArano tyAga karIne | 11 rahe. svayaM udvartanAdi paDakhuM pheravavuM vi... kriyA karI zake, paNa koInI paNa sahAya na ja | le..). (3) bhaktaparijJA : traNa prakAranA AhArano tyAga cAra prakAranA AhAranA ! tyAga ema be prakAre A bhaktaparikSA hoya che. A bhaktiparizA avazya tuM sapratikramazarIravALAne paNa dhRti ane saMghayaNavALAne samAdhi pramANe bhAvathI jANavI. | (Azaya e ke A sAdhu dhRti ane sArAsaMghayaNavALo hoya. e saMghayaNa bhale chaThuM hoya te paNa ekaMdare sAruM hoya tathA A sAdhu bIjAnI sahAya laIne paNa gamanAdi kriyA karato ta pta hoya. AvA sAdhune paNa samAdhi Take to bhAvathI A bhaktaparijJA samajavuM. samAdhi na ne hoya to pachI e anazana bhAvathI anazana na gaNAya. kahyuM che ke "bhaktaparijJA anazana trividhAhAra vagerenAM tyAgathI niSpanna che. te niyamAM sapratikarma, pratikarmavALuM hoya che ane samAdhi pramANe kahevAyeluM che. je rIte samAdhi rahe te rIte anazana kare evo bhAva che." (trividha, caturvidha, pratikamatA I. nI " 'chUTa vi. sAgAra...) / adhunA UnodaratA-Unodarasya bhAva UnodaratA, sA punardvividhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyata upakaraNabhaktapAnaviSayA, tatropakaraNe jinakalpikAdInAmanyeSAM vA . | tadabhyAsaparANAmavagantavyA, na punaranyeSAm, upadhyabhAve samagrasaMyamAbhAvAd | atiriktAgrahaNato vonodarateti, uktaM ca-"jaM vaTTai uvayAre uvagaraNaM taM si hoi uvagaraNaM / airegaM ahigaraNaM ajayaM ajao pariharaMto // 1 // " ityAdi / bhaktapAnonodaratA punarAtmIyAhArAdimAnaparityAgavato veditavyA, uktaM ca - "battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliAe aTThAvIsaM have kavalA // 1 // kavalANa ya. parimANaM kukkuDiaMDayapamANamettaM tu / jo vA avigiavayaNo vayaNammi chuhejja vIsattho // 2 // " ityAdi, evaM vyavasthite satyUnodaratA alpAhArAdibhedataH paJcavidhA ( 45 - 6 5 = 5 = = 9 9 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUTA bhAga-1 sukA nA adhya. 1 niyukti - 47 3 bhavati, uktaM ca-appAhAra avaDDA dubhAga pattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahekkatIsA ya // 1 // ayamatra bhAvArthaH-alpAhAronodaratA nAmaikakavalAdArabhya , | yAvadaSTau kavalA iti, atra caikakavalamAnA jaghanyA, aSTakavalamAnA punarutkRSTA, .. zeSabhedA madhyamA ca, evaM navabhya Arabhya yAvad dvAdaza kavalAstAvadapA|nodaratA jaghanyAdibhedA bhAvanIyA iti, evaM trayodazabhya Arabhya yAvatSoDaza tAvad / / dvibhAgonodaratA, evaM saptadazabhya Arabhya yAvaccaturviMzatistAvatprAptA, itthaM | paJcaviMzaterArabhya yAvadekatriMzattAvatkiJcidUnodaratA, jaghanyAdibhedAH sudhiyA'vaseyAH, - evamanenAnusAreNa pAne'pi vAcyAH, evaM yoSito'pi draSTavyA iti, bhAvonodaratA punaH / / krodhAdiparityAga iti, uktaM ca "kohAINamaNudiNaM cAo jiNavayaNabhAvaNAo a / sta bhAveNoNodariA paNNattA vIarAgehiM // 1 // " ityAdi / uktonodaratA, . (2) uNodarI : uNodarano bhAva=paNuM e uNodaratA. te be prakAre che. dravyathI ane bhAvathI. temAM dravyathI uNodarI upakaraNa, bhojana, pAna saMbaMdhI che. temAM upakaraNamAM IT jinakalpika vagerene athavA to jinakalpano abhyAsa karavAmAM lAgelA anya sAdhuone A A upakaraNauNodarI jANavI. (teo pAtra, kapaDAM vi. paNa upakaraNo ochA karI de, eTale e rIte temane upakaraNanI uNodarI gaNAya.) : paNa e sivAyanA vikalpI sAdhuone A upakaraNa-uNodarI nathI. kemake jo IInI teo jarUrI upadhimAMthI koIpaNa upadhi ochI kare to upadhinA abhAvamAM saMpUrNasaMyama na | na Take. eTale emaNe A upakaraNa uNodarI na levAya. zA athavA to 14 karatAM vadhArAnI (suvihito jene aupagrahika upadhi tarIke dhAraNa zA kare che) upadhino tyAga karavA dvArA A sthavirakalpIone upakaraNa-uNodarI ghaTI zake che. 5 Raa kahyuM che ke "je upakaraNa upakAramAM varte, te upakaraNa kahevAya. ayata sAdhu, ayatanAthI nA je vadhArAnA upakaraNano paribhoga = upayoga kare, te upakaraNa adhikaraNa kahevAya." a bhaktapAna-uNodarI vaLI potAnA AhArAdinAM pramANano parityAgavALAne jANavI. kahyuM che ke "puruSane batrIsa koLIyA AhAra peTa bharanAro kahevAyo che. . strIone 28 koLIyA AhAra peTa bharanAro thAya." | koLIyAnuM pramANa kukaDInA IMDAnA mApa jeTaluM ja jANavuM. athavA to . ( avikRtamukhavALo = vadhu nahi phADelA mukhavALo vizvasta = zAMtivALo mukhamAM je nAMkhe Sche te koLIyAnuM mApa. (utAvaLo mANasa moTuM moTuM karI moTA-moTA koLIyA moDhAmAM x Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma adhya. 1 niryukti dazavaikAlikasUtra bhAga-1 mUke. e koLIyAnuM mApa na gaNAya.) have A rIte '32 koLIyA e puruSano AhAra hovAnI vyavasthA che eTale uNodarI to alpAhAra vagere bhedathI pAMca prakAre thAya. 32 koLIyA saMpUrNa AhAra che, e vAparanArAne uNodarI na kahevAya. paNa e saMpUrNa AhAranI apekSAe uNodarI pAMca prakAre thAya. kahyuM che ke alpAhAra, apArdhA, dvibhAgA, prAptA, kiMcidunA A pAMca uNodarI che. kramazaH 8,12,16,24 ane 31 koLIyAvALI mAnavI. ahIM A bhAvArtha che. ke alpAhAra, uNodarI eTale eka koLIyAthI mAMDIne ATha mA~ koLIyA levA te. (alpaAhAra levA dvArA bAkInuM uda2 una-nyUna rakhAyuM che jemAM tevI | A alpAhAroNodarI kahevAya.) sta t - 47 A alpAhAra-uNodarImAM traNa bheda che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa. emAM 1 koLIyo lo to jaghanyaalpAhAra-uNodarI. 8 koLIyA lo to utkRSTaalpAhAra-uNodarI. F 2 thI 7 koLIyA lo to madhyamaalpAhAra-uNodarI. Ama 25 thI mAMDIne 31 sudhI kiMcidunA-uNodarI. (25 jaghanyA, 31 utkRSTA, 26 thI 30 madhyamA kiMcidunoNodarI) jaghanya vagere bhedo buddhimAna vaDe jANI levAyogya che. Ama A anusAre pAnamAM paNa A uNodarI bhedo kahevAya. A badhA puruSamAM batAvyA. ema strIomAM 28nA AdhAre samajI levA. ta e rIte 9thI mAMDIne 12 koLIyA sudhI apArdha-uNodarI che. te paNa jaghanyAdibheda # vicArI levA. (9 koLIyA jaghanya apArdhA, 12 koLIyA utkRSTa apArdhA, 10-11 madhyama-apArdha). IR ema 13 thI mAMDIne 16 sudI dvibhAgA-uNodarI kahevAya. (13 jaghanyA, 16 tri 3 utkRSTA, 14-15 madhyamA dvibhAgA.) zA ema 17 thI mAMDIne 24 sudhI prAptA-uNodarI. (17 jaghanyA, 24 utkRSTA, 1819-20-21-22-23 madhyamAprAptA.) na Ama dravya-uNodarI pUrNa thaI. bhAva-uNodarI to vaLI krodhAdinA parityAga rUpa che. kahyuM che ke "jinavacananI 107 G F EE Fr pa *** Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 40 bhAvanA dvArA roje roja krodhAdino parityAga karavo. e vItarAgo vaDe bhAvathI uNodarI kahevAI che.' uNodarI kahevAI gaI. na R idAnIM vRttisaMGkSepa ucyate - sa ca gocarAbhigraharUpaH, te cAnekaprakArAH, tadyathAdravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca tatra dravyato nirlepAdi grAhyamiti, uktaM ca'levaDamalevaDaM vA amugaM davvaM ca ajja ghicchAmi / amugeNa va davveNaM aha davvAbhiggaho 1 nAma // 1 // aTTha u goarabhUmI elugavikkhaMbhamittagahaNaM ca / saggAmaparaggAme evaiya gharA mo ya khitami ||2|| ujjua gaMtuMpaccAgaI a gomuttiA payaMgavihI / peDA ya apeDA abbhitarabAhisaMbukkA ||3|| kAle abhiggaho puNa AdI majjhe taheva avasANe / appatte' ikAle AdI bii majjha taiaMte // 4 // ditagapaDicchayANaM bhavejja suhumaM pi mA hu aciyattaM / iti appattaatIte pavattaNaM mA ya to majjhe // 5 // ukkhittamAicaragA bhAvajuA khalu abhiggahA hoMti / gAyanto a ruaMto jaM dei nisannamAdI vA // 6 // osakkaNa ahisakkaNaparaMmuhAlaMkio naro vAvi / bhAvaNNayareNa juo aha bhAvAbhiggahoNA Ilaa'' ko vRttisaMkSepa:, sta (3) vRttisaMkSepa H te gocarInAM abhigraharUpa che. te abhigraho aneka prakAre che. te A pramANe dravyathI, kSetrathI, kAlathI, bhAvathI ! temAM dravyathI abhigraha A pramANe ke "lepa vinAnI ja vastu levI..." na zA zA kahyuM che ke (1) lepavALuM ke lepavinAnuM, amuka dravya Aje grahaNa karIza. athavA to vATakI vagere amuka dravyo vaDe ja apAtuM grahaNa karIza." A dravyAbhigraha che. (2) ATha gocarIbhUmio, uMbarAnA vidhvaMbha mAtranuM grahaNa (eka paga uMbarAnI bahAra eka paga aMdara...) svagAmamAM, paragAmamAM, ATalA ja gharo... A badhA kSetrAbhigraho che. (AThamAMthI amuka gocarabhUmi mujaba ja gocarI laIza, svagAmamAM ja jaIza, paragAmamAM ja jaIza.... vagere abhigraho saMbhave.) nA ya ya (3) Rju - gatvApratyAgati, gomUtrikA, pataMgavithI, peTA, ardhapeTA, atyaMtarazuMbakA, bAhyazaMbukA A ATha gocarabhUmio che. Rju : upAzrayanI eka lAInamAM rahelA gharomAM ja gocarI jAya. gatvApratyAgati : upAzrayanI eka lAInanAM gharo purA karI pachI bIjI lAInanAM - H, 108 Er soe Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 5, pAka 93 2. dazavaikAlikasUma bhAga-1 aya. 1 niryukti - 40 Taka che. gharo karI pAcho upAzrayamAM Ave. * gomUtrikA : upAzrayanI vArApharatI sAma sAmenAM gharomAM jAya. pataMgavithI : anizcitapaNe game te paddhatithI chUTA-chavAyA gharomAM jAya. peTA : peTInAM AkAre goThavAyelA gharomAM jAya. vaccenA gharo hoya te choDI de. ardhapeTA : aDadhI peTInAM AkAra sudhInAM ja gharomAM jAya. pachInA gharomAM na jAya. atyaMtarazaMbukA : goLAkAre aMdarathI bahAra tarapha vahoravA javuM. bAhyagaMbukA : goLAkAre bahArathI aMdaranI tarapha vahoravA javuM. (4) kAlamAM abhigraha vaLI AdikALamAM, madhyakALamAM ane avasAnakALamAM thAya. sAdhuone vahorAvavAno kALa prApta thayo na hoya tyAre ja vahoravuM e AdikAlAbhigraha, | kALamAM ja vahoravAno abhigraha e bIjo ane kALa pasAra thaI gayA bAda aMte | vahoravAno abhigraha e trIjo . ("hamaNAM yAcako, saMnyAsIo Avaze, ApaNe dAna | ApazuM" AvuM je samaye gRhastho smaraNa karatAM hoya te smRtikALa kahevAya. rasoI banI (rahI hoya ke banI gaI hoya tyAre gRhastho AvuM vicAre... athavA to smRtigraMthamAM = darzAvelo bhikSAkALa e smRtikALa. loko e kALamAM gocarI vahorAvavAnI ja anukULatAvALA hoya. TuMkamAM rasoI taiyAra hoya... e kALa smRtikALa gaNavAno che.) - (5) bhikSA ApanAra ane bhikSA lenArane sUkSma paNa aprIti na thAo e mATe E aprAptakALamAM ke atItakALamAM pravartana na karavuM (gocarI mATe na javuM) arthAt ti madhyakALamAM gocarI javuM joIe. (aprApta ke atItakALamAM dAtA kazuM na ApI zakavA na te badala duHkha pAme, ane bhikSu kazuM na meLavI zakavA badala duHkha pAme. mATe bhikSue na madhyakALamAM javuM joIe.) | (6) utsitacaraka vagere bhAvayukta abhigraho che. (pote gocarI mATe pahoMce e | I vakhate dAtAe pUrvethI je vastu hAthamAM upADI lIdhI hoya, mAtra tene ja grahaNa karanArA ukliptacaraka kahevAya.) ema gAto gAto ke raDato raDato athavA to beTho beTho je Ape te levuM. (7) AgaLanI tarapha Avato Avato Ape, pAchaLanI tarapha jato jato mANasa * - Ape, moTuM avaLI dizAmAM karIne vahorAve ke AbhUSaNothI vibhUSita thayelo chatAM I vahorAve. AvA koIpaNa prakAranA bhAva vaDe yukta nara vahorAve, to levuM... e te bhAvAbhigraha che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ma dazavaikAlikasUra bhAga-1 hajI bahu ja adaya. 1 niyukti - 40 : 2. vRttisaMkSepa kahevAI gayo. sAmprataM rasaparityAga ucyate-tatra rasAH kSIrAdayastatparityAgastapa iti, uktaM ca"vigaiM vigaIbhIo vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaiM balA* Nei // 1 // vigaI pariNaidhammo moho jamudijjae udiNNe a / sujhuvi cittajayaparo kaha akajje Na vaTTihiti ? // 2 // dAvAnalamajjhagao ko taduvasamaTTayAi jalamAI / santevi na Na sevijjA ? mohANaladIviesuvamA // 3 // " ityAdi, ukto rasaparityAgaH, have rasatyAga kahevAya che. temAM rasa eTale dUdha vagere. teno tyAga e tapa che. * aprAptakALe gocarI jAya to dAyakane duHkha thAya. na ApI zakyo vi... . jo potAne maLI jAya to pachI yAcakone na maLe. tethI teone duHkha thAya... AvI saMbhAvanA vadhu lAge che. te kahyuM che ke "vigatibhIta, durgatithI gabharAyelo je sAdhu vigaIone ke te na vikRtigatone = nivIyAtAne vApare che. (teNe samajI rAkhavuM ke) vigaIo (ane che nivayAtAo) vikRtisvabhAvavALI che, arthAt manamAM kharAbavicAro utpanna karavAnA svabhAvavALI che. mATeja) vigaI baLajabarIthI jIvane durgatimAM laI jAya che." (2) vigaI pariNatidharmavALI, azubha AtmapariNAma utpanna karavAnA ja svabhAvavALI che. kemake vigaIthI moha udaya pAme che ane moha udaya pAme to khUba sArI , A rIte cittano vijaya karavAmAM tatpara banelo jIva paNa akAryamAM kema pravRtti na kare ?' | (3) dAvAnaLanI madhyamAM rahelo kayo mANasa dAvAnaLanAM upazamane mATe tyAM " vidyamAna evA paNa pANI vagerene na seva? (arthAt dAvAnaLathI bacavA pANIno * | upayoga kare ja.) moharUpI agnithI baLelA jIvamAM A upamA che. (arthAt jo aMdara nA kAmAgni pradIpta hoya, to jIva tenA upazamane mATe strI vagere nimitta maLatAM ja doSa | sevI ja bese.) vagere. | rasatyAga kahevAI gayo. / sAmprataM kAyakleza ucyate-sa ca vIrAsanAdibhedAccitra iti, uktaM ca-"vIrAsaNa " ukkuDugAsaNAi loAio ya viNNeo / kAyakileso saMsAravAsanivveaheutti // 1 // 5 vIrAsaNAisu guNA kAyaniroho dayA a jIvesu / paraloamaI a tahA bahumANo ceva ma ka AIs 8 9 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 6, 5 jIsa dazavaikAlikasUra bhAga-1 DijhA adhya. 1 niryukita - 40 Hd annesi // 2 // NissaMgayA ya pacchApurakammavivajjaNaM ca loaguNA / dukkhasahattaM . naragAdibhAvaNAe ya nivveo // 3 // " tathA'nyairapyuktam-"pazcAtkarma puraHkarme LI(6)pathajhida toSA do parityajI, zinoraM prarvatA za" rUtyAdriAvata: zAyavarteza:, have kAyaphaleza kahevAya che. te vIrAsana vagere bhedethI aneka prakAre che. kahyuM che ke (1) vIrAsana, utkaTukAsana vagere tathA loca vagere e kAyaphaleza jANavA. na A tapa saMsAravAsathI nirveda = vairAgyane utpanna karAvanAra che. | (2) vIrAsanAdi kAyaphalezamAM A pramANe guNo che. (ka) kAyAno nirodha =, [ kAyagupti (kha) jIvone vize dayA (halanacalanAdi ghaTavAthI jIvavirAdhanA ghaTe) (ga) : paralokamati (kAyaMguptivALAne ekAgratA dvArA paralokAdi saMbaMdhI zubhavicAro pragaTe...) | (gha) bIjAo upara bahumAna thAya. (A kAyagupti pUrvamAM je mahApuruSoe sevI hoya teo upara bahumAna thAya. eka to evuM bane ke e mahApuruSoe A kAyagupti sevI 1 che, to ApaNe paNa sevIe..." ema vicArathI vIrAsanAdi thAya. AmAM bahumAna spaSTa A ja che. athavA to e kAyagupti karyA bAda bahumAna thAya ke "aho ! pUrvanA mahApuruSoe | kevo suMdara A tapa darzAvyo.). - (3) locanAM guNo A pramANe che (ka) nisaMgatA (vALono saMga gayo, mATe.) | H (kha) pazcAtkarma ane pUrvakarmano tyAga (vALa jo kapAvIe, to kapAvatA pUrve ane pachI ri| pANI vagere jIvavirAdhanAnI zakyatA che. vaLI (ga) duHkhane sahana karavAnuM maLe. (gha) | | (jo locamAM AvuM duHkha che, to nArakAdimAM to kevA bhayaMkara duHkho haze? mATe kharekhara ja . A saMsAramAM rahevA jevuM ja nathI... ema) narakAdinI bhAvanA vaDe nirveda pragaTe. - saMsAravairAgya pragaTe. vaLI bIjAo vaDe paNa kahevAyuM che ke, "mastakanAM locane karanAro A doSone tyajI TcUkelo bane che. pazcAtkarma, pUrvakarma, iryApathano svIkAra. (loca na karAve ane hajAma pAse vALa kapAve to vALa kApyA bAda hAthAdi dhovAmAM jalahiMsA thAya. vALa kApatAM * pUrve astro dhovAmAM paNa hiMsA thAya. ane hajAma pAse javA rUpa je IryApathasvIkAra, * teno paNa tyAga thAya. hajAma pAse javuM ja na paDe.) na kAyaphaleza pUrNa thayo. e sAmprataM saMlInatocyate iyaM cendriyasaMlInatAdibhedAccaturvidheti, uktaM ca-( F = Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti "iMdiakasAyajoe Ducca saMlINayA muNeyavvA / tahaya vivittAcariA paNNattA | vIrAgehiM // 1 // " tatra zrotrAdibhirindrayaiH zabdAdiSu sundaretareSu rAgadveSAkaraNamindriyasaMlInateti, uktaM ca - "saddesu a bhaddayapAvaesu soavisayamuvagaesu / tuTTheNa va ruTTeNa va samaNeNa sayA Na hoavvaM // 1 // " evaM zeSendriyeSvapi vaktavyam, yathA - "rUvesu a bhaddagapAvaesu" ityAdi / uktendriyasaMllInatA, adhunA kaSAyasaMlInatA sA ca tadudayanirodhodIrNaviphalIkaraNalakSaNeti, uktaM ca- "udayasseva niroho udayaM pattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM kasAyasaMlInatA esA // 1 // " ityAdi, uktA kaSAyasaMlInatA, sAmprataM yogasaMlInatA-sA punarmanoyogAdInAmakuzalAnAM nirodhaH kuzalAnAmudIraNamityevaMbhUteti, uktaM ca - " apasatthANa niroho jogANamuMdIraNaM ca. kusalANaM / kajjammiya vihigamaNaM joe saMlINayA bhaNiA // 1 // " ityAdi / uktA yogasaMlInatA, adhunA viviktacaryA, sA punariyam - " ArAmujjANAdisu zrIpasupaMDagavivajjiesa jaM ThANaM / phalagAdINa ya gahaNaM taha bhaNiyaM esaNijjANaM // 1 // " gatA viviktacaryA, uktA saMlInatA / na S ta - 47 112 ta H have saMlInatA kahevAya che. A saMlInatA IndriyasaMlInatA vagere bhedathI cAra prakAre che. kahyuM che ke Indriya, kaSAya ane yogane AzrayIne saMlInatA jANavI. tathA vivitacarcA vItarAgo vaDe kahevAyelI che. (e paNa saMlInatA ja che.) ji na na temAM sArA ke kharAba evA zabda, rUpa, gaMdhAdi viSayomAM kAna vagere Indriyo vaDe rAga ane dveSa na karavA e IndriyasaMlInatA. zA zA jeo sa kahyuM che ke 'zrotranA viSayane pAmelA evA sArA ane kharAba zabdone vize sAdhue sadA mATe khuza ke duHkhI thavuM na joIe.' nA nA ya ya khema jADInI indriyomAM pA sama se chAta. rUpesu a bhaddagapAvagesu IndriyasaMlInatA kahevAI gaI. have kaSAyasaMlInatA kahevAya che. te be prakAranI che. (1) kaSAyonA udayane aTakAvavo te. (2) udayamAM AvI cUkelA kaSAyone niSphaLa karavA te. (sthUlabhASAmAM kahIe to manamAM paNa kaSAya na jAgavA devo te udayanirodha ! jyAre manamAM jAgelA kaSAyone vacana-kAyAmAM na javA devA... e udIrNaviphalIkaraNa kahevAya.) Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * A dazavaikAlikasUTA bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 40 Taka meM kahyuM che ke "ahIM kaSAyonAM udayano ja je nirodha karavo ke udayane pAmelA kaSAyone ( phaLarahita karavA e kaSAyasalInatA che'... vagere. kaSAyasalInatA kahevAI gaI. have yogasalInatA kahevAya che. te AvA prakAranI che ke (1) akuzala evA manoyogAdino virodha karavo ane I kuzala evA manoyogAdine udIravA = pragaTa karavA kahyuM che ke aprazastayogono I nirodha ane kuzalayogonuM udIraNAkaraNa tathA kAma AvI paDe tyAre vidhipUrvaka gamana karavuM : 1 e yogane vize saMlInatA kahevAyelI che..." vagere.. yogasaMlInatA kahevAI gaI. have viviktacaryA kahevAya che. te vaLI A che ke strI, pazu, napuMsakathI rahita evA bagIcA, udyAna vageremAM je rahevuM ane eSaNIya = nirdoSa pATa-pATalAdinuM grahaNa karavuM e viviktacaryA che. viviktacaryA kahevAI gaI. Fii saMlInatA kahevAI gaI. 'bajjho tavo hohI' iti etadanazanAdi bAhyaM tapo bhavati, laukikairapyAsevyamAnaM jJAyata itikRtvA bAhyamityucyate viparItagrAheNa vA kutIthikairapi kriyata itikRtvA iti / I thArtha: te 3 vAha tA:, - gAthAmAM varU tavo dohI lakhela che. eno artha A pramANe ke A anazanAdi e bAhyatA che. prazna : Ane bAhyatapa kema kaho cho ? uttara Asevana karAtAM A tapane laukiko-ajaino paNa tapa tarIke jANI zake che ! ' mATe e bAhya kahevAya che. athavA kutIrthiko paNa uMdhI rIte grahaNa karavA vaDe A tapane kare che. mATe e bAhyatapa kahevAya che. (teo mokSa mATe nahi, paNa bIjI-trIjI IcchAthI tapa kare che. vaLI vidhipUrvaka nahi, paNa jematema e tapa kare che.) A bAhyatapa kahyo. / idAnImAbhyantaramucyate / tacca prAyazcittAdibhedamiti, Aha ca - Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = jI dazavaikAlikasUra bhAga-1 suvihu adhya. 1 niyukti - 48 pAyacchittaM viNao veAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggo'vi a abhitarao tavo hovuM 48. have Abhyantaratapa kahevAya che. te prAyazcitta vagere bhedavALo che. e ja have kahe che ke niryukti-48 gAthArtha : prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane utsarga 1 na A abhyattara tapa che. vyAkhyA-tatra pApaM chinattIti pApacchit, athavA yathAvasthitaM prAyazcittaM / / stu zuddhamasminniti prAyazcittamiti, uktaM ca - "pAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaMti bhaNNae tamhA / stu pAeNa vAvi cittaM visohaI teNa pacchittaM // 1 // " tatpunarAlocanAdi dazadheti, uktaM ca - "AloyaNapaDikkamaNe mIsavivege tahA viussagge / tavacheamUlaaNavaTThayA ya pAraMcie | ta ceva // 1 // " bhAvArtho'syA AvazyakavizeSavivaraNAdavaseya iti / uktaM prAyazcittaM, | TIkArtha H A AbhyantaratapamAM paheluM tapa che pAchin - pApane chede te pAchA T (prAkRtamAM e pAyacchitta ema lakhAya.) athavA to A tapa hote chate prAyaH citta yathAvasthita zuddha thAya che. eTale A prAyazcitta kahevAya. (pApa pUrve jevuM zuddha hatuM. | niA pApakaryA bAda prAyazcitta karavAthI e citta pUrvanA jevuM ja zuddha thAya che.) T kahyuM che ke "je kAraNathI A tapa pApane chede che, te kAraNathI te pAyacchita kahevAya zA che. athavA to prAyaH karIne cittane vizuddha kare che, te kAraNathI te prAyazcitta che." rA' - to prAyazcitta AlocanA vagere daza prakAre che. kahyuM che ke "Alocana, pratikramaNa, | nA tadubhaya, viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, anavasthApya ane pArAcika." Ano bhAvArtha AvazyakasUtranAM vizeSavivaraNathI jANI levo. (Avazyaka uparanI 1 pUjaya haribhadrasUrijInI vRttimAMthI jANI levo.) | prAyazcitta kahevAI gayuM. OM sAmprataM vinaya ucyate-tatra vinIyate'nenASTaprakAraM karmeti vinaya iti, uktaM ca -* *"vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM * hai| cAvanirodhaH // 1 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / "E E F B- F = Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H zayAti sUza bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 48 2 tasmAtkriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam // 2 // yoganirodhAdbhavasantatikSayaH ( / santitakSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // 3 // " sa ca jJAnAdibhedAt saptadhA, uktaM ca - "NANe daMsaNacaraNe maNavaikAovayArio vinno| NANe paMcapagAro maiNANAINa saddahaNaM // 1 // bhattI taha bahumANo taddidvatthANa sammabhAvaNayA / vihigahaNabbhAsovi a eso viNao jiNAbhihio // 2 // sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao a daMsaNe duviho / daMsaNaguNAhiesuM kajjai sussUsaNAviNao // 3 // sakkArabbhuTThANe sammANAsaNa abhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM kiikammaM / | aMjaligaho a // 4 // etassaNugacchaNayA Thiassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / * gacchaMtANuvvayaNaM eso sussUsaNAviNao // 5 // ittha ya sakkAro-thuNaNavaMdaNAdi abbhuTThANaM-jao dIsai tao ceva kAyavvaM, saMmANo vatthapattAdIhiM pUaNaM, | AsaNAbhiggaho puNa-acchaMtassevAyareNAsaNANayaNapuvvagaM uvavisaha etthatti bhaNNaMti, AsaNaaNuppadANaM tu ThANAo ThANaM saMcAraNaM, kiikammAdao pagaDatthA / aNAsAyaNAviNao puNa paNNarasaviho, taMjahA-"titthagara dhamma Ayaria vAyage thera ta kulagaNe saMdhe / saMbhoiya kiriyAe maiNANAINa ya taheva // 1 // " ettha bhAvaNA- sma titthagarANamaNAsAyaNAe titthagarapannattassa dhammassa aNAsAyaNAe / evaM sarvatra draSTavyam / "kAyavvA puNa bhattI bahumANo taha ya vaNNavAo a| arihaMtamAiyANaM ji kevalaNANAvasANANaM // 1 // " ukto darzanavinayaH, sAmprataM cAritravinayaH- ji na"sAmAiyAicaraNassa saddahANaM taheva kAeNaM / saMphAsaNaM parUvaNamaha purao bhavvasattANaM / / zA // 1 // maNavaikAiyaviNao AyariyAINa savvakAlaMpi / akusalamaNoniroho kusalANa shaa| ma udIraNaM tahaya // 2 // " idAnImaupacArika vinayaH, sa ca saptadhA, - sa na abbhAsa'cchaNachaMdANuvattaNaM kayapaDikkiI tahaya / kAriyaNimittakaraNaM dukkhattagavesaNA nA ya tahaya // 1 // taha desakAlajANaNa savvatthesu tahayaNumaI bhaNiyA / uvaArio u viNao ya eso bhaNio samAseNaM // 2 // tattha abbhAsa'cchaNaM AesatthiNA Niccameva Ayariyassa abbhAse-adUrasAmatthe accheavvaM, chaMdo'Nuvattiyavvo, kayapaDikkiI NAma pasaNNA * AyariyA suttatthataMdubhayANi dAhiMti Na NAma nijjaratti AhArAdiNA jaiyavvaM, kAriyaNimittakaraNaM sammamatthapadamahejjAvieNa viNaeNa viseseNa vaTTiavvaM, tayaTThANuTANaM ca kAyavvaM, sesa bhedA pasiddhA / ukto vinayaH, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 5ma eka dazavaikAlikasUra bhAga-1 ) adhya. 1 niyukti - 48 ka che. have vinaya kahevAya che. ( temAM jenA vaDe ATha prakAranuM karma dUra karAya te vinaya. kahyuM che ke "(1) vinayanuM che | phala zuzruSA che. guru zukrUSAnuM phala zrutajJAna che. jJAnanuM phala virati che. viratinuM phala | Azravanirodha che. (arthAt saMvara che.) (2) saMvaranuM phala tapobala che. tapanuM phala nirjarA | jovAyeluM che. tenAthI kriyAnI nivRtti thAya ane kriyAnivRttithI ayogipaNuM prApta thAya. (3) yoganirodhathI bhavaparaMparAno kSaya thAya, bhavaparaMparAnAM kSayathI mokSa thAya. tethI vinaya tamAma kalyANonuM bhAjana che." - te vinaya jJAnAdi bhedathI sAta prakAre che. kahyuM che ke (1) jJAnamAM vinaya, darzanamAM vinaya, cAritramAM vinaya, mana-vacana ane 4 kAyAmAM vinaya, aupacArika vinaya Ama sAta prakAre vinaya che. jJAnamAM vinaya pAMca prakAre che. (ka) matijJAnAdinI zraddhA. (2) (kha) jJAnInI bhakti (ga) jJAnI upara a bahumAna (gha) jJAna vaDe dekhADAyelA arthonI samyagu rIte bhAvanA karavI. (ca) vidhipUrvaka RI nA jJAnanuM grahaNa karavAmAM abhyAsa, prayatna paNa karavo. jina vaDe kahevAyelo A vinaya che. je (3) darzanamAM vinaya be prakAre che. * suzraSAvinaya - anAzAtanA vinaya. samyagdarzana guNathI adhika evA AtmAone vize suzruSAvinaya karAya che. (e nIce pramANe che.) (4) (ka) satkAra (kha) abhyatthAna (ga) sanmAna (gha) Asana-abhigraha T (ca) Asana-anupradAna (cha) kRtikarma (ja) aMjaligraha. (5) (jha) AvatAM hoya tyAre te IT sAme javuM (2) AvIne sthira rahyA hoya to paryApAsanA (pagadabAvavAdirUpa) karavI (6) IT '" e jatA hoya to pAchaLa javuM. A suzruSAvinaya che." (upara gAthAmAM batAvelA suzruSAvinayanAM prakArono spaSTa artha vRttimAM have darzAve che ke, * AmAM satkAra eTale stavanA karavI, vaMdana karavA vagere. abhyatthAna eTale e guNAdhika muni jevA dekhAya ke tarata ja ubhA thaI javuM. sanmAna eTale vastrapAtrAdi vaDe pUjana. AsanAbhigraha eTale e muni ubhA hoya, to tarata AdarathI Asana laI | * AvavApUrvaka ema kahevuM ke "ahIM birAjo" Asana-anupradAna eTale eka sthAnethI bIjA sthAne Asana laI javuM. (darzanAdhika ma muni ApaNI pAsethI bIjA pAse jAya, to tyAM paNa emane Asana pAtharI ApavuM...) . * 45 5 5 F E F F = 5 | Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu aya. 1 niyukti - 48 che. kRtikarma vagere vinayo pragaTa-arthavALA che. (kRtikarma eTale paganuM prakSAlana A karavuM... vagere. aMjalipragraha eTale emanI sAme hAtha joDIne ucita vinayapUrvaka besavuM I te. paryApAsanA eTale paga dabAvavA... vagere... bAkI badhuM spaSTa ja che.) anAzAtanA darzanavinaya vaLI paMdara prakAre che. te A pramANe, tIrthakara, dharma, AcArya, upAdhyAya, sthavira, kula, gaNa, saMgha, [sAMbhogika, kriyA, matijJanAdi paMcaka A paMdarano anAzAtanA vinaya samajavAno che. | ahIM bhAvanA = spaSTa artha e che ke tIrthaMkaranI AzAtanA na karavI. tIrthakara vaDe ? " kahevAyela dharmanI AzAtanA na karavI... ema sarvatra samajI levuM. (ahIM kriyA eTale ke | pratikramaNAdi kriyAo paNa samajI zakAya. uparAMta vAta mAtmA nitya: AvuM : nuM bolanArAo kriyAvAdI kahevAyA che, tyAM AtmAnAM astitvAdirUpa kriyAo paNa kriyA tu tarIke darzAvI che. e paNa laI zakAya. e padArthonuM khaMDana karavuM e paNa te kriyAnI AzAtanA che...) : arihaMtathI mAMDIne kevalajJAna sudhInA padArthonI bhakti karavI, emanA para bahumAna paNa karavuM, emano varNavAda (prazaMsA) karavo. (bhaktino artha yathocita karavo.) 1 vAcita karavI.) rna darzanavinaya kahevAI gayo. | have cAritravinaya kahevAya che. (1) sAmAyikAdi pAMca cAritronI zraddhA karavI, kAyA vaDe tenI sparzanA karavI. tathA bhavyajIvonI AgaLa tenI prarUpaNA karavI. . (2) AcAryAdino sarvakAla mATe mana, vacana, kAyA saMbaMdhI vinaya karavo. [, akuzalamanano nirodha karavo ane kuzala mana,vacana, kAyAnI udIraNA karavI. (A cAritravinaya kahevAI gayo.) have aupacArikavinaya kahevAya che. te sAta prakAre che. (1) najIkamAM rahevuM, IcchAne anusaravuM, kRtipratikRti, kAritanimittakaraNa, duHkhArtagaveSaNA, (2) dezakAlajJAna, sarva arthomAM anumati kahevAyelI che. saMkSepathI A [IupacArikavinaya kahevAyo. (uparanA ja sAta prakAranA aupacArika vinayano spaSTa artha have darzAve che.) * najIkamAM rahevuM eTale ema samajavuM ke AcAryanA AdezanI IcchAvALA ziSyo te Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * dazavaikAlikasUra bhAga-1 kikA adaya. 1 niryukti - 48 - che. kAyama mATe AcAryanI najIkamAM ja rahevuM. (matrAsanne- ghaNuM dUra paNa nahi, atinajIka , paNa nahi e rIte najIkamAM rahevuM. najIkamAM hoya to AcArya ene Adeza karI zake ane e : to e AdezanuM pAlana karavAno lAbha maLe ) | * AcAryanI IcchAne anusaravuM. * kRtapratikRti eTale "prasanna thayelA AcArya mane sUtra, artha, tadubhaya Apaze, kadAca na Ape to paNa nirjarA to thavAnI ja che." e pramANe vicArI AhArAdi vaDe IT AcAryanI sevAmAM yatna karavo. (kRta = ziSya gurunI vaiyAvacca kare che. pratikRti eTale [" enA badalAmAM guru bhaNAve te... A rIte kRtapratikRtino zabdArtha samajavo. ziSya vaDe mAM 3 kRtanI = karAyela vaiyAvaccanI pratikRti = guru vaDe karAtI pratikRti eTale ke || tu pratyupakAra...) * kAritanimittakaraNa eTale AcArya vaDe je ziSyane sArI rIte arthapado, padArtho, | zAstro bhaNAvAyA che. e ziSya vizeSathI AcArya pratye vinaya vaDe vartavuM joIe. (kemake |a| AcAryazrI e ziSya upara upakAra karI cUkelA che.) (kArita eTale guru vaDe bhaNAvAyuM a na che te. te nimitte ziSya emanI vaiyAvacca kare e kAritanA nimittathI karaNa kahevAya.) | ane temanA kAryo karI ApavA joIe. bAkInA bhedo prasiddha che. (prasiddha bhedo tarIke duHkhArtagaveSaNAdi levAnA che. emAM duHkhathI Arta thayelA ja . eTale ke rogAdithI pIDAtA gurnAdinI kALajI karavI te duHkhArtagaveSaNA ! dezakAlajJAna | 'eTale gurune kayo deza, kayo kALa anukULa che, e dezakALane anusAre emane kayuM dravya | " anukULa che. A badhI ja mAhitI meLavavI e paNa eka prakArano vinaya che. tathA sarvArtheSa anumati eTale guru koIpaNa AjJA kare e tamAme tamAma AjJAomAM saMmati - na ja ApavI, emAM nA na pADavI. e A paNa eka vinaya che.) vinaya kahevAI gayo. nI idAnIM vaiyAvRttyam-tatra vyAptabhAvo vaiyAvRttyamiti, uktaM ca-"veAvaccaM . vAvaDabhAvo iha dhammasAhaNaNimittaM / aNNAdiyANa vihiNA saMpAyaNamesa bhAvattho // 1 // Ayaria uvajjhAe thera tavassI gilANasehANaM / sAhammiyakulagaNasaMghasaMgayaM tamiha kAyavvaM // 2 // tattha Ayario paMcaviho, taMjahA-pavvAvaNAyario disAyario suttassa uddesaNAyario suttassa samuddessaNAyario vAyaNAyariotti, uvajjhAo bhI pasiddho ceva, thero nAma jo gacchassa saMThitiM karei, jAisuapariyAyAisu vA thero, (he vaE = = Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 48 tavassI nAma jo uggatavacaraNarao, gilANo nAma rogAbhibhUo, sikkhago NAma jo ahuNA pavvaio, sAhammio NAma ego pavayaNao Na liMgao, ego liMgao Na pavayaNao, ego liMgao vi pavayaNao vi, ego Na liMgao Na pavayaNao, kulagaNasaMghA pasiddhA ceva / have vaiyAvacca kahevAya che. ma temAM vyAvRtabhAva eTale vaiyAvacca. TuMkamAM gurvAdinA kAryomAM vizeSathI parovAI javuM, vyApArita thaI javuM e vyAvRtabhAva kahevAya. kahyuM che ke '(1) vaiyAvacca eTale vyAvRtabhAva ! A jinazAsanamAM dharmane sAdhavAne mATe vidhipUrvaka annAdinuM dAna karavuM, saMpAdana karavuM te vaiyAvacca che. A pramANe vaiyAvaccazabdano bhAvArtha che. (gurvAdine annAdi ApIe, to emAM ApaNAM paNa dharmanI siddhi thAya ane gurvAdine paNa zarIrAdi svastha thavAthI dharma karavAmAM anukULatA Ave. Ama emanA paNa dharmanI siddhi thAya. Ama baMne rIte dharmane sAdhavAne mATe A | vaiyAvacca karAya.. ta T athavA to evo artha paNa thAya ke dharmanuM sAdhana zarIra che, ane tenuM nimitta vaiyAvacca che. annAdisaMpAdanarUpa vaiyAvacca dvArA gurvAdinuM zarIra Take che, e spaSTa che.) (2) te vaiyAvacca ahIM AcArya-upAdhyAya, sthavira, tapasvI, glAna, zaikSa, OM sAdharmika, kula, gaNa ane saMghasaMbaMdhI karavAnuM che. arthAt AcAryadinuM vaiyAvacca karavAnuM ni = che." (e AcAryAdinuM ja atre varNana kare che.) na * temAM AcArya pAMca prakAranAM che. zA na mA S te A pramANe (1) dIkSA ApanAra AcArya nA (2) jenuM diglaMdhana thAya, te digAcArya (arthAt je AcAryanAM ziSya tarIke nAma ya jAhera thAya te.) (3) sUtrano uddezo karAve te uddezAcArya. (4) sUtrano samuddeza karAve te samuddezAcArya (5) vAcanA ApanAra vAcanAcArya. * upAdhyAya to prasiddha ja che. 119 sa * * * Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 9 3, 5 1 81 AjI dazavaikAlikasUtra bhAga-1 ) adhya. 1 niyaMti - 48 ka * sthavira eTale gacchanI saMsthitine kare. (gacchane vyavasthita kare, gacchanAM sAdhu na A asthira hoya to sthira kare.) athavA to jAti, zrata, paryAya vageremAM sthira jANavo. (uMmarathI moTo e ja jAtisthavira, vadhu bhaNelo zrutasthavira ane vadhu dIkSA paryAyavALo paryAyasthavira...) * zikSaka eTale ke hamaNAM dIkSita thayo hoya te. - sAdharmikamAM caturbhagI thAya. (1) pravacanathI sAdharmika che, liMgathI nathI (zrAvaka-zrAvikAo) (2) liMgathI sAdharmika che, pravacanathI nathI (nilavo...). (3) liMgathI sAdharmika che, pravacanathI paNa sAdharmika che. (sAco sAdhu) (4) liMgathI sAdharmika nathI, pravacanathI sAdharmika nathI. (ajaina gRhasthAdi) * kula, gaNa ane saMgha prasiddha ja che. - idAnI sajjhAo, so a paMcaviho-vAyaNA pucchaNA pariaTTaNA aNuppehA ta dhammakahA, vAyaNA nAma sissassa ajjhAvaNaM, pucchaNA suttassa atthassa vA havai, A pariaTTaNA nAma pariaTTaNaMti vA abbhassaNaMti vA guNaNaMti egaTThA, aNuppehA nAma jo | maNasA pariaTTei No vAyAe, dhammakahA NAma jo ahiMsAilakkhaNaM savvaNNupaNIaM dhamma | aNuogaM vA kahei, esA dhammakahA / gataH svAdhyAyaH / | have svAdhyAya kahevAya che. te pAMca prakAre che. vAcana, pRcchanA, parAvartana, anupekSA, dharmakathA. * vAMcanA eTale ziSyane bhaNAvavo te. * pRcchA sUtranI ke arthanI thAya. (pustako na hovAthI, maukhika paThana cAlatuM nA hovAthI sUrAmAM zaMkAdi thAya to gurune puchavuM paDe. arthamAM to pRcchA spaSTa ja che.) is * parivartanA eTale parivartana ke abhyasana ke guNana A samAnArthI che. * anuprekSA eTale manathI parAvartana = punarAvartana kare, paNa vacanathI na kare te. che I * dharmakathA eTale je sAdhu ahiMsAdilakSaNavALA sarvajJakathita dharmane kahe te kathana ka , anuyoga, vyAkhyAna e dharmakathA ! - svAdhyAya kahevAI gayo. '. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YEN zAtisUza bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 48 ko idAnIM dhyAnamucyate-tatpunarAtadibhedAccaturvidham, tadyathA-ArtadhyAnaM raudradhyAnaM ( dharmadhyAnaM zukladhyAnaM ceti, tatra "rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAd, dhyAnaM tadAtamiti . tatpravadanti tajjJAH // 1 // saMchedanairdahanabhaJjanamAraNaizca, bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / yo yAti rAgamupayAti ca nAnukampAM, dhyAnantu raudramiti tatpravadanti tajjJAH // 2 // sUtrArthasAdhanamahAvratadhAraNeSu, bandhapramokSagamanAgamahetucintA / paJcendriyavyuparamazca dayA ca bhUte, dhyAnaM tu dharmamiti tatpravadanti tajjJAH // 3 // yasyendriyANi viSayeSu / parAGmukhAni, saGkalpakalpanavikalpavikAradoSaiH / yogaiH sadA tribhiraho. | nibhRtAntarAtmA, dhyAnottamaM pravarazuklamidaM vadanti // 4 // Arte tiryagi(gga)tistathA | gatiradho dhyAne tu raudre sadA, dharme devagatiH zubhaM bata phalaM zukle tu janmakSayaH / tasmAd vyAdhirugantake hitakare saMsAranirvAhake, dhyAne zuklavare rajaHpramathane kuryAt prayatnaM budhaH // 5 // " iti / uktaM samAsato dhyAnaM, vistaratastu dhyAnazatakAdavaseyamiti / have dhyAna kahevAya che. te dhyAna vaLI Arti vagere bhedathI cAra prakAre che. te A pramANe, ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukaladhyAna. temAM * "yopabho, zayana, mAsana, pAna tathA sTa, ganmAlya (sugaMdhI ITI puSpamALAdi), maNi, ratna, vibhUSaNomAM mohanA kAraNe jIva je ativadhu pramANamAM " IcchAbhilASane, tRSNAne pAme te ArtadhyAna che." A pramANe ArtadhyAnane jANanArAo mate 627imilApa35 mAta dhyAnane he cha. (tajjJAH = ArtadhyAnajJAtAraH, nA tat-ArtadhyAnaM) 1 * "chevAnI miyAmI vaDe, paNaj, bhAgaj, bhA2 me miyAmI vaDe, paMdha-mahA2- ya damano vaDe, kApI nAMkhavAnI pravRttio vaDe je rAgane pAme, anukaMpAne na pAme tenuM ! dhyAna raudradhyAna che." 24 prabhAe raudradhyAnAtAmo raudradhyAnane 49 // ( cha.* zavi cha.) "sUtrArthane sAdhavAmAM ane mahAvratone dhAraNa karavAmAM dharmadhyAna che. tathA baMdha che che. ane mokSa rUpa je saMsAramAM gamananA ane agamananA hetuo che, tenI ciMtA-ciMtana che Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 48 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita e dharmadhyAna che. (baMdha e saMsAramAM gamananuM kAraNa che, ane karmano mokSa, kSaya e saMsAramAM agamananuM kAraNa che... A badhA padArthonuM ciMtavana e dharmadhyAna che. athavA baMdha, mokSa tathA gamanAgama hetu = saMsAramAM ekagatimAMthI bIjI gatimAM javA-AvavA rUpa paribhramaNanA hiMsAdi rUpa kAraNo... A traNanuM ciMtana e dharmadhyAna che.) pAMca Indriyone vizeSathI kAbumAM levI ane jIvo upara dayA karavI e dharmadhyAna che" A pramANe dharmadhyAnane jANanArAo e dharmadhyAnane darzAve che. na * jenI Indriyo zabdAdi viSayone vize saMkalpanI kalpanA ane vikalparUpa vikAra na mA~ vagere doSo vaDe pa2Amukha che. tathA mana,vacana, kAyArUpa traNa yogo vaDe jeno 5 antarAtmA sthira che. vidvAno te AtmAnAM A dhyAnane badhA ja dhyAnomAM uttama-zreSTha u snu zukladhyAna kahe che. ("mAre A khAvAnuM joIe ja che. to Ama meLavAya vagere vicAro sta e saMkalpanI kalpanA kahevAya. tathA "huM A khAvuM ? ke peluM khAuM ? vagere vicAro e vikalparUpI vikAro che. athavA to "huM A sAme paDelA rasagullA khAI jAuM " vagere vicAro e saMkalpa, jyAre azakya evA paNa sukho mATe "A badhA mane maLaze..." ta evI vicAraNA e kalpanA kahevAya. "huM A khAuM ke peluM khAuM ? athavA mane A maLaze ke nahi maLe ?... e vicAro paNa vikalpa kahevAya. viSayonAM bhoga vakhate mAnasika tIvralAlasAo e vikAra... Ama yathAyogya artha vicAravo.) "" ArtadhyAna karavAmAM tiryaMcagati thAya, raudradhyAna karavAmAM sadA adhogatiji narakagati thAya. dharmadhyAna karavAmAM kharekhara devagati rUpa zubhaphala maLe. zukladhyAna maiM karavAmAM janmano kSaya thAya. tethI vyAdhi ane rogano aMta karanAra, hitakArI, " jJA saMsAramAMthI pAra utAranAra, karma2jane khatama karanAra zreSTha zukladhyAnamAM budhapuruSe prayatna zA F karavo joIe. ta saMkSepathI dhyAna kahevAI gayuM. vistArathI dhyAnazatakamAMthI jANI levuM. sAmprataM vyutsargaH, sa ca dvidhA - dravyato bhAvatazca, dravyatazcaturdhA - gaNazarIropadhyAhAra nA (vyAdhi ane roga e be zabdo Ama to samAnArthI che. chatAM koIka koIka apekSAe 4 emanI vyAkhyAmAM bheda paNa darzAvI zakAya. dA.ta. vyAdhi eTale ghA-cALo vage2erUpa ya bAhyamuzkelI ane roga eTale tAva-mAthAno duHkhAvo vagererUpa AMtaramuzkelI.. (vyAdhi eTale AMtarika doSo ane rogo eTale zarIrAdi bAhyadoSo...) 122 | *** * * * Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . AjI idazavaikAlikasUra bhAga-1 DijI adhya. 1 niyukti - 48 13 bhedAt, bhAvatazcitraH, krodhAdiparityAgarUpatvAttasyeti, uktaM ca-"davve bhAve a tahA duhA ( "-visaggo cauvviho davve / gaNadehovahibhatte bhAve kohAdicAo tti // 1 // kAle .. gaNadehANaM atirittAsuddhabhattapANANaM / kohAiyANa sayayaM kAyavvo hoi cAo tti | rA" 3o vyutsaH, have vyutsarga kahevAya che. (butsarga eTale tyAga) te be prakAre che. dravyathI ane bhAvathI. na dravyathI vyutsarga cAra prakAre che. gaNavyutsarga, zarIravyutsarga, upadhivyutsarga ane ne AhAravyutsarga. Ama gaNAdi cArabhedathI cAra prakAre che. | bhAvathI vyutsarga aneka prakAre che. kemake bhAvavyutsarga krodhAdidoSonAM parityAgarUpa che. (ane krodhAdi doSo aneka hovAthI tenA tyAgarUpa vyutsarga paNa aneka prakArano bane.) kahyuM che ke (1) dravyamAM ane bhAvamAM ema be prakAre vyutsarga che. dravyamAM cAra prakAre [1 che. gaNa, upadhi, deha, bhojana e cAranI apekSAe cAra prakAre che. bhAvavyatsarga eTale ? Faa krodhAdino parityAga karavo te. | (2) yogyakALa gaccha ane dehano tyAga karavAno hoya che. vadhI paDelA bhaktapAnano I tathA azuddha, doSita bhakta-pAnano tyAga karavAno hoya che. krodhAdino satata tyAga Fi karavAno hoya che. zAstrAdhyayana thaI jAya, ziSyo taiyAra thaI jAya, gaccha sAcavanAra ni ke paNa taiyAra thAya te kALe AcArya gacchano tyAga karI jinakalpa svIkAre, zarIra kSINa | nA thAya, Ayu alpa hoya to anazana karI dehano tyAga kare... akALe gaccha-dehano tyAga jJA| - karavAno nathI, e darzAvavA mATe mane zabda lakhelo che. vyutsarga kahevAI gayo. (Ama to kAyotsarga zabda abhyattaratA tarIke prasiddha che, nA e paNa ene badale vyutsarga zabda vadhu ucita lAge che. kAyotsarga eTale kAyAno utsarga ema 1 ekaja bheda maLe. gaNano tyAga, bhakRtapAnAdino tyAga vagere badhAno saMgraha karavAno | | rahI jAya. jayAre vyutsarga zabdathI badhA ja laI zakAya. vyutsarga eTale tyAga ! kono . [tyAga ? e praznanA uttara rUpe kAyA, gaNa vagere badhI vastuno tyAga gaNI zakAya.) : * 'abhitarao tavo hoi 'tti, idaM prAyazcittAdi vyutsargAntamanuSThAnaM mA laukikairanabhilakSyatvAttantrAntarIyaizca bhAvato'nAsevyamAnatvAnmokSaprAptyantara F = Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 5 H. dazavaikAlikasUga bhAga-1 nA adhya. 1 niyaMti - 48 9 GgatvAccAbhyantaraM tapo bhavatIti gAthArthaH // zeSapadAnAM prakaTArthatvAt sUtrapadasparzikA ( | niyuktikRtA noktA, svadhiyA tu vibhAge( na )sthApanIyeti // niryuktigAthAmAM lakhyuM che ke mitaro to hovuM eno bhAvArtha e che ke ke | prAyazcittathI mAMDIne vyutsarga sudhInuM A anuSThAna abhyantaratA che. kemake (1) laukiko : ene jANI zakatA nathI, tapa tarIke oLakhI zakatA nathI. (laukiko prAyazcittAdine "A tapa che" e pramANe nathI oLakhatA.) (2) anyadharmIo A badhAnuM bhAvathI Asevana karatAM nathI. (kadAca bAhyadaSTie dekhAya ke teo prAyazcittAdi kare che, paNa e ' bhAvaprAyazcittAdi nathI banatAM.) (3) A prAyazcittAdi mokSanI prAptinuM AMtarika aMga-kAraNa che. (bAhyatapa' A abhyataratapa dvArA mokSakAraNa che. jayAre abhyantaratA sAkSAt mokSakAraNa che.) (tho mAnuM A gAthAmAM dharma-maMgala vagere padono artha darzAvatI niryukti gAthAo to niryuktikAre darzAvI dIdhI, ke je sUpada-sparzikA niryukti kahevAya. emAM tapa padanI paNa sUtrapadasparzikA niryuktigAthA kahevAI gaI. have revA vi taM... vagere padonI sUtrapadasparzikA niryukti kahevAI nathI. eTale vRttikAra eno bhAvArtha darzAve che ke) revA vi taM. vagere je bAkInAM pado che, teno artha pragaTa hovAthI niryuktikAre e padonI sUtrapadasparzikA niryukti kahI nathI. ApaNe ApaNI buddhi vaDe = vibhAga vaDe sthApita karavI. arthAt eka eka padanI judI judI niyuktigAthAo ApaNe ApaNI ni | buddhithI vicArI levI. zA atrAha-'dharmo maGgalamutkRSTa mityAdau dharmagrahaNe sati ahiMsAsaMyamatapograhaNamayuktaM, zA sa tasyAhiMsAsaMyamataporUpatvAvyabhicArAditi, ucyate, na, ahiMsAdInAM dharmakAraNatvA- ma nA ddharmasya ca kAryatvAtkAryakAraNayozca kathaJcidbhedAt, kathaMcidbhedazca tasya dravyaparyAyo- nA bhayarUpatvAt, uktaM ca -"Natthi puDhavIvisiTTho ghaDotti jaM teNa jujjai aNaNNo / jaM ya puNa ghaDutti puvvaM nAsI puDhavIi to anno // 1 // " ityAdi, gamyAdidharmavyavacchedena tatsvarUpajJApanArthaM vA'hiMsAdigrahaNamaduSTamityalaM vistareNa // ahIM koI prazna kare che ke "dharma utkRSTa maMgala che." e vagere gAthAmAM tame dharma * * zabdanuM grahaNa kareluM ja che, eTale ahiMsA, saMyama ane tapa zabdanuM grahaNa karavuM ayogya * sa che. kemake dharmano ahiMsA-saMyama taporUpatva sAthe vyabhicAra nathI, arthAta dharma ahiMsA, S - r 5 5 F = * Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 48 saMyama ane taparUpa che. jyAM jyAM dharmazabda laIe, tyAM ahiMsA, saMyama ane tapa AvI ja jAya. eTale e judA batAvavAnI jarUra nathI. (eTale gAthAmAM je ahiMsA saMnamo tavo zabda lakhelo che, e na lakhavo joIe. (dA.ta. tIrthakaro mahAna che, prabhuvIra mahAna che" ema bolIe eTale prazna thAya ja ke tIrthaMkaromAM prabhuvIra AvI ja gayA, to pachI "prabhuvIra mahAna che" ema bolIe eTale prazna thAya ja ke tIrthaMkaromAM prabhuvIra AvI ja gayA, to pachI prabhuvIra mahAna che" e bolavAnI jarUra ja nathI.) eno uttara Ape che ke tamArI vAta barAbara nathI. ahiMsA, saMyama ane tapa e mA~ dharmanAM kAraNa che, ane dharma kArya che. mATe dharmazabda ane ahiMsAdi zabda... e baMnenuM mo grahaNa karavuM ja paDe. S (prazna : dharmakArya che ane ahiMsAdi kAraNa che e vAta sAcI. paNa eTale baMnenuM stu grahaNa karavuM ja paDe evuM thoDuM che ? jema dIpaka kAraNa che, prakAza kArya che. chatAM dIpakanuM grahaNa karo to prakAza enI meLe samajAI ja jAya. baMne abhinna jevA che...) uttara H kArya ane kAraNa vacce koIka apekSAe bheda hovAthI dharma ane ahiMsAdinuM ta # grahaNa karavuM jarUrI che. na prazna H kArya ane kAraNa vacce koIka apekSAe bheda che evuM zI rIte kahevAya ? uttara H dharma e dravyaparyAya ubhayarUpa hovAthI dharmarUpI kArya ane ahiMsAdirUpa kAraNo vacce kathaMcit bheda siddha thAya che. ji maiM kahyuM che ke "je kAraNathI ghaTa pRthvI-mATIthI judo nathI (mATIthI taddana judo evo mATIghaTa anubhavAto ja nathI) te kAraNathI ghaTa pRthvIthI ananya abhinna che. paNa je kAraNathI ghaTa banatA pUrve eja mATI "ghaTa" e pramANe na hatI, te kAraNathI ghaTa pRthvIthI judo che." (ahIM mATI kAraNa che, e dravya che. ghaTa kArya che, e paryAya che. e be vacce apekSAe bheda ane apekSAe abheda che. ema prastutamAM ahiMsAdi e kAraNa che ane dharma nA ya - Ke e kArya che. e be vacce kathaMcirbheda mAnI zakAya che. jo ke mATI paNa apekSAe paryAya che chatAM ahIM amukaSTie ene dravya kahela che ema jANavuM) (prazna H mATIrUpI kAraNa e dravya che ane ghaTarUpI kArya paryAya che jyAre ahIM ahiMsAdirUpa kAraNa e paryAya che, dharmarUpI kArya e dravya che. eTale mATIghaTanuM dRSTAnta # ahIM saMgata thatuM nathI. ahiMsA ane dharma vacce avayava-avayavIbhAva che. ahiMsAdi dharmanA avayava che, dharma ahiMsAdino avayavI che.) 125 E F Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 49 uttara H athavA to ema samajavuM ke jo mAtra dharmazabda ja lakhe, to ahiMsAdi dharmanI jema gamya vagere dharma paNa dharmazabdathI levAI jAya, e yogya nathI. laukikadharma dharma tarIke nathI levAnA, kemake e dharma maMgala ja nathI. eTale gamya vagere dharmono vyavaccheda karavA dvArA dharmanAM vAstavika svarUpane jaNAvavAne mATe ahiMsAdinuM grahaNa kareluM che ane eTale te grahaNa aduSTa che. arthAt dharmazabda lakhavA chatAM enI sAthe ahiMsAdizabda lIdhA che, te paNa yogya ja che. ma ahIM vistAra vaDe saryuM. Aha-ahiMsAsaMyamataporUpo dharmo maGgalamutkRSTamityetadvacaH kimaajnyaasiddhamAhosvivruttisiddhapi ?, atro--te, samayasiddha, to ?, binava=navAt, tasya ca vineyasattvApekSayA''jJAdisiddhatvAt, Aha ca niyuktikAra: jiNavayaNaM siddhaM ceva bhaNNae katthaI udAharaNaM / Asajja u soyAraM heU'vi karhici maLenA / / 42 / / ta prazna : "ahiMsAsaMyamataparUpa dharma utkRSTa maMgala che" A pramANenuM A vacana zuM AjJAsiddha che ? ke pachI yuktisiddhi paNa che ? (jemAM koI*tarka na hoya, mAtra "prabhunI AjJA che, mATe sAcuM" e rIte je mAnavAnuM hoya te AjJAsiddhavacana kahevAya. yAre je vacana tarkathI sAcuM karAtuM hoya te yuktisiddhi kahevAya. e khyAla rAkhavo ke je kharekhara yuktisiddha hoya te AjJAsiddha to hoyaja. ekaluM yuktisiddhavacana koIja na hoya. mATe ji ji to tyAM api zabda lakhelo che.) ta na zA sa ya AmAM uttara apAya che. uttara H A vacana ubhayasiddha che. arthAt AjJAsiddha ane tarkasiddha paNa che. prazna : kevI rIte ? (prazna : jo badhA jinavacano ubhayasiddha hoya, to zAstramAM je amuka bhedo pADelA * che ke "amuka vacano AjJAsiddha ane amukavacano yuktisiddha e bheda zI rIte saMgata * thaze ? kemake badhA ja vacano ubhayasiddha che.) vinayavALA jIvanI nA ya uttara : A vacana jinavacana che, mATe te ubhayasiddha che. (je je jinavacana hoya te te ubhayasiddha hoya, prastutavacana paNa jinavacana che, mATe te paNa ubhayasiddha che.) uttara H jinavacana vineya = vALI zakAya = : 126 samajAvI zakAya na = >F Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 'E HEREzayaliisU lAga-1 madhya. 1 nithuDita - 48 che. apekSAe AjJAsiddha, yuktisiddha bane che. (bAkI paramArthathI to e ubhayasiddha ja hoya.) ( Azaya e ke zrotA jo yukti samajavA samartha na hoya, to ene jinavacana darzAvIne ma. vAya : "sarva mA at 42 . bhATe sAthI cha." bhane yuti na patAvAya. " jyAre jeo yukti samajavA sakSama hoya tene yukti paNa kahevAya. Ama amukanI ' apekSAe vacana AjJAsiddha bane, amukanI apekSAe yuktisiddha paNa bane...) / niyuti||2 4 cha : 1 niryukti-49 gAthArtha : jinavacana siddha ja che. kyAMka udAharaNa kahevAya che zrotAne - AzrayIne kyAreka hetu paNa kahevAya. ___ vyAkhyA-jinAH prAgnirUpitasvarUpAH teSAM vacanaM tadAjJayA siddhameva-satyameva | pratiSThitameva avicAryamevetyarthaH, kutaH ?, jinAnAM rAgAdirahitatvAt, rAgAdimatazca satyavacanAsambhavAt, uktaM ca-"rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu | naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt ? // 1 // " ityAdi, tathApi tathAvidhazrotrapekSayA | / tatrApi bhaNyate kvacidudAharaNam, tathA Azritya tu zrotAraM heturapi kvacidbhaNyate, na ! "tu niyogataH, tuzabdaH zrotRvizeSaNArthaH, kiMviziSTaM zrotAram ?-paTudhiyaM madhyamadhiyaM ca, | na tu mandadhiyam iti, tathAhi-paTudhiyo hetumAtropanyAsAdeva prabhUtArthAya gatirbhavati, madhyamadhIstu tenaiva bodhyate, na tvitara ityarthaH / tatra sAdhyasAdhanAnvayavyatirekaja pradarzanamudAharaNamucyate, dRSTAnta ityarthaH, sAdhyadharmAnvayavyatirekalakSaNazca hetuH, iha ca ji [ hetumullaGghya prathamamudAharaNAbhidhAnaM nyAyAnugatatvAttadbalenaiva hetoH sAdhyArthasAdhaka- n| zA tvopapatteH kvaciddhetumanabhidhAya dRSTAnta evocyata iti nyAyapradarzanArthaM vA, yathA zA gatipariNAmapariNatAnAM jIvapudgalAnAM gatyupaSTambhako dharmAstikAyaH, cakSuSmato jJAnasya sa nA dIpavat, uktaM ca-"jIvAnAM pudgalAnAM ca, gatyupaSTambhakAraNam / dharmAstikAyo jJAnasya, nA| va dIpazcakSuSmato yathA // 1 // " tathA kvaciddhatureva kevalo'bhidhIyate na dRSTAntaH, yathA ra / madIyo'yamazvo, viziSTacihnopalabdhyanyathAnupapatterityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // TIkArtha : jina eTale jemanuM svarUpa pUrve kahevAI gayeluM che te. teonuM je vacana che, * te AjJA vaDe siddha ja che, satya ja che, pratiSThita ja che, avicArya ja che. emAM koI " F1 ja vicAra nahi karavAno. e sarvaze kahyuM che, eTale sAcuM ja mAnI levAnuM) prazna : me ma sADhe 4 ? TH Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 49 uttara H kemake jinezvaro rAgAdirahita che. eTale temanuM vacana sAcuM ja hoya. prazna H jina rAgAdirahita che, eTale jinavacana satya kema kahevAya ? uttara : je rAgAdivALA hoya ene satyavacanano saMbhava nathI, eTale ke rAgAdivALAnuM ja vacana asatya bane. kahyuM che ke rAgathI, dveSathI ke mohathI khoTuM vAkya kahevAya che. jene A doSo nathI. tene asatyanuM kAraNa zuM thAya ? vagere. prazna : jo jinavacana sAcuM ja hoya, to ene sAcuM sAbita karavA daSTAntAdi batAvavAnI zI jarUra? ma mA uttara : jinavacana sAcuM hovA chatAM paNa tevA prakAranA zrotAnI apekSAe sAcA OM evA paNa jinavacanamAM koIka sthAne udAharaNa kahevAya che. tathA zrotAne AzrayIne stu kyAMka hetu paNa kahevAya che. paNa niyogathI = ekAMtathI dRSTAnta hetu kahevA ja evuM nathI. gAthAmAM je Amant 3 mAM tu che. te zrotAnuM eka vizeSaNa darzAvavA mATe che. prazna H kevA prakAranAM vizeSaNavALA zrotAnI apekSAe udAharaNAdi kahevAya che ? uttara : paTu-tIvrabuddhivALA ane madhyamabuddhivALA zrotAnI apekSAe udAharaNAdi || maiM kahevAya che. paraMtu maMdabuddhinI apekSAe nahi. ta te A pramANe-tIvrabuddhivALAonI hetumAtrano upanyAsa kathana karavAthI ja prabhUta-arthane mATe gati thAya che. (arthAt tIvrabuddhivALAone daSTAntAdi kahevAnI jarUra ni nahi, mAtra "ahIM dhUma che" ema mAtra hetunuM kathana karIe ke tarata ja "ahIM agni ni che." e pramANe bodha emane thaI ja jAya.) ,, na na = R zA je madhyamabuddhivALo che, te to dRSTAnta vaDe ja bodha pamADAya che. .arthAt e mAtra hetukathanathI bodha na pAme paNa sAthe dRSTAnta ApIe to e tenA vaDe bodha pAme (tenaiva jodhyate... e pramANe pATha che, paNa dRSTAntanaiva nodhyate evo pATha vadhu saMgata jaNAya che. sa nA mA ya ya jo tenaiva vodhyate e pATha mAnIe, to madhyamavruddhitti evo pATha vadhu saMgata gaNAya. jethI paTubuddhi hetu vaDe bodha karAya, madhyamabuddhi paNa hetu vaDe ja bodha karAya ema. saMgata artha nIkaLe. paNa ema karavAmAM paTudhI ane madhyamadhI vacce bheda na rahe. ane "dRSTAntanuM kathana karavuM." e vAta kahevAnI rahI ja jAya. eTale dRSTAntanaiva pATha saMgata lAgavAthI e pramANe artha lIdho che.) paNa je Itara=jadhanyabuddhivALo che, te hetu ane daSTAnta vaDe paNa bodha na pAme. eTale ja zrotA tarIke paTudhI, madhyamI ema be ja levA. 128 sa Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hari nA adhya. 1 niryukti - 49 56 che). (prazna : hetu ane udAharaNanI vAta AvI che, temAM udAharaNa eTale zuM ?) uttara : sAdhya ane sAdhananAM anvaya ane vyatirekanuM pradarzana e udAharaNa kahevAya.' : (anvaya=saddabhAva, vyatireka = abhAva. "mahAnasamAM dhUma-vahina che" Ama darzAvavuM | - e sAdhya ane sAdhananAM anvayanuM pradarzana che. jyAre "hUdamAM vani nathI, dhUma paNa 1 nathI" Ama darzAvavuM e sAdhya ane sAdhananAM vyatirekanuM pradarzana che. A pradarzana e * ja udAharaNa kahevAya.) | udAharaNa eTale dRSTAnta. sAdhyadharmanI sAthe anvaya ane vyatireka e ja lakSaNa che jenuM evo je padArtha hoya ! te hetu bane. (vahina sAdhyadharma che. vahina hoya tyAM ja dhUma hoya che, e rIte dhUmano - vani sAthe anvaya che. ane vahinanAM abhAvamAM dhUmano abhAva ja hoya e dhUmane na | vahina sAthe vyatireka che. Ama dhUma sAdhyadharma sAthe anvayavyatirekalakSaNavALo banyo mATe | dhUma e hetu kahevAya. tathA sAdhyane dharma kahyo che, kemake parvatAdi rUpa pakSamAM, dharmImAM ene siddha karavAno hoya che, eTale te dharma vizeSaNa, rahenAra, Adheya tarIke darzAvAyo 1. "H. ./ka ja 5 E (prazna : anumAnamAM pahelAM hetunuM ane pachI daSTAntanuM kathana karAya che. dA.ta. parvato vahinamAnuM dhUmAt mahAnasavatu ahIM dhUma hetu pahelAM jaNAvelo che ane mahAnasa dRSTAnta pachI batAvAya che. jayAre prastuta 49mI gAthAmAM pahelAM dvArA zabdano . ullekha karyo che, ane pachI hetu zabdano. to e zI rIte yogya gaNAya ?) | uttara : ahIM 49mI gAthAmAM hetunuM ullaMghana karIne pahelA udAharaNanuM kathana karyuM che te eTalA mATe ke (1) udAharaNa nyAyathI anugata che. arthAt jayAM dhUma tyAM vati... e vyAptirUpa nyAya A daSTAntamAM che, ane e udAharaNamAM rahela nyAyanAM balathI ja na dhUmAdi hetu vahnirUpa sAdhya padArthanA sAdhaka banI zake che. jo nyAya na hoya, to dhUma nA, 1 vanisAdhaka tarIke na saMbhave. Ama nyAyanI mukhyatA hovAthI ane dRSTAnta nyAyavAnuM ya | hovAthI prathama dRSTAntanuM kathana karAyela che. na (2) athavA to granthakAra evo nyAya darzAvavA mAMge che ke "badhI jagyAe hetu | ke kahevo ja paDe ema nahi paraMtu koIka jagyAe hetunuM kathana ryA vinA mAtra daSTAnta ja ke, kahevAya che." Ama A nyAya darzAvavA mATe ja jANI joIne niryuktikAre prathama hetune ! A badale udAharaNanuM kathana karI dIdhuM che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 50 (prazna : hetu vinA paNa udAharaNa kahI zakAya, evuM tame darzAvI zakazo ?) uttara : juo. A pramANe anumAna thAya che ke gatirUpI pariNAmathI pariNata thayelA jIvo ane pudgalone gati karavAmAM sahAyaka dharmAstikAya che. jema cakSuvALAne jJAna karavAmAM dIpaka sahAyaka bane che tema. (tibimaparita eTale gamanakriyA karavA abhimukha banelAM jIvapudgalo) kahyuM che ke 'jIvo ane pudgalone gati karavAmAM upakhaMbha-sahAya karanAra dharmAstikAya che jema cakSuvALAne jJAna karavAmAM dIpaka sahAyaka bane che.' (ahIM mAtra daSTAnta ja darzAvAyuM che, hetu dekhADAyo nathI.) tathA koIka sthaLe mAtra hetu ja kahevAya che, daSTAnta nahi. dA.ta. A azva mAro ' stu che. jo e mAro na hoya to enA upara je viziSTacihnanAM darzana thAya che, te na ghaTe, mATe e mAro che. (anyathA- jo e mAro na hoya to... ghoDA upara mANase amuka cokkasa nizAnI hoya to e enA dvArA potAnA ghoDAne oLakhI zake. paNa ahIM "AvI nizAnIvALA je je hoya, te badhA mArA" ema koI daSTAnta ApI zakato nathI. ta kemake AvI nizAnI mAtra potAnA eka ja ghoDA para che. eTale bIjI koIpaNa vastu e dRSTAnta tarIke dekhADI zakato nathI ke jemAM nizAnI ane madIyatvane e darzAvI zake.) have A viSayamAM prasaMga vaDe AvI paDelAM padArthane vadhu kahevA vaDe saryuM. ma ma - ya = ji ji tathA na katthai paMcAvayavaM dasahA vA savvahA na paDisiddhaM / na ya puNa savvaM bhaNNai haMdI na zA saviAramakkhAyaM // 50 // zA ma 130 jeo tathA nA vyAkhyA niryukti-50 gAthArtha : kyAMka paMca avayavavALuM vAkya kahevAya che, kyAMka daza avayavavALuM kahevAya che. badhuM ja kahevAtuM nathI. kharekhara pratipakSapUrvaka dRSTAMta kahevAyuM che. maiM - zrotAramevAGgIkRtya kvacitpaJcAvayavaM 'dazadhA ve 'ti kvaciddazAvayavaM, 'sarvathA' guruzrotrapekSayA na pratiSiddhamudAharaNAdyabhidhAnamiti vAkyazeSaH, yadyapi ca na pratiSiddhaM tathApyavizeSeNaiva, na ca punaH sarvaM bhaNyate udAharaNAdi, kimityata Aha- 'haMdI saviAramakkhAyaM' handItyupapradarzane, kimupapradarzayati ?, yasmAdihAnyatra ca zAstrAntare 'savicAraM' sapratipakSamAkhyAtaM sAkalyata udAharaNAdyabhidhAnamiti gamyate, paJcAvayavAzca Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu adhya. 1 niyukti - 50 pratijJAdayaH, yathoktam-"pratijJAhetUdAharaNopanayanigamanAnyavayavAH' (nyAyada0 1-1rU2) vaza punaH pratijJAvimavatyA, vasati ca -te 3paDrAividattI" rUtyAdriA ( prayogAzcaiteSAM lAghavArthamihaiva svasthAne darzayiSyAma iti gAthArthaH // TIkArtha : zrotAne ja AzrayIne kyAMka paMca avayavavALuM to kyAMka daza : [avayavavALuM vAkya kahevAya che. paraMtu sarvathA eTale ke guru ane zrotAnI apekSAe udAharaNAdinuM abhidhAna pratiSiddha nathI. (Azaya e che ke gurune daSTAntAdi , A AvaDatAM hoya ane kahevAnI anukULatA paNa hoya tathA ziSya samajavA mATe lAyaka | hoya to guru ziSyane udAharaNAdinuM kathana kare. "udAharaNAdi na ja kahevA" evo ja | ekAMta niSedha nathI. guru-zrotAnI apekSAe udAharaNAdi abhidhAna paNa mAnya ja | 5 H. T (gAthAmAM siddha lakhela che, paNa "zuM pratiSiddha nathI ?" e lakhela nathI. | eTale vRttikAra kahe che ke, daradanA e pramANe vAkyazeSa samajavo. arthAt ATaluM uparanAM vAkyamAM bahArathI lAvavuM. (praznaH jo pratiSiddha nathI, to badhe ja udAharaNAdi kahevA ja joIe ne ? emAM mA vAMdho zuM ?) uttara : jo ke pratiSedha nathI karyo e vAta sAcI, to paNa e sAmAnyathI ja | R apratiSiddha che. vizeSathI apratiSiddha nathI. (arthAtu "udAharaNAdi kahezo. to cAlaze. ni. vAMdho nathI." ema kahela che. paNa "udAharaNa kahevA ja paDaze" ema kahela nathI e Ano na sAra che.) : (e ja vAta spaSTa rIte kare che ke, udAharaNAdi badhuM ja kahevAnuM ema nahi. Raa prazna : AvuM tame zI rIte kahI zako ? uttara : je kAraNathI A zAstramAM ane bIjA zAstramAM pratipakSapUrvaka sAkalyathI | udAharaNAdinuM abhidhAna kahevAyela che. (Azaya e che ke sAkalyathI = badhA ja avayavo | sahita udAharaNAdinuM abhidhAna karavAnuM paNa jaNAvyuM che, ane eno pratipakSa eTale ke sAkalyathI udAharaNAdi-abhidhAna na karavAnuM paNa jaNAvyuM che. Ama beya vAta , Tii jaNAvela hovAthI ekeyamAM ekAMta na manAya.) | * Indri zabda upapradarzanamAM che. e zabda zuM upapradarzana kare che ? e darzAve che ke che "A zAstramAM ane anyazAstramAM hanti thI ATalI vAta darzAvAya che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 51 * sapratipakSamAvyAtta lakhela che, paNa zuM AvyAta che ? e darzAvela nathI. eTale vRttikAra lakhe che ke sAnyata vAhanaLAdhamidhAnuM eTaluM tamAre svayaM samajI levuM prazna : paNa paMcAvayava kyA che ? uttara : pratijJA vagere e pAMca avayavo che. kahyuM che ke '(1) pratijJA (2) hetu (3) udAharaNa (4) upanaya (5) nigamana e pAMca avayavo che." ma mA prazna : daza avayavo kyA che ? uttara : pratijJAvibhakti vagere daza avayavo che. AgaLa te 3 paphaLa... e kathana dvArA 10 avayavo kaheze. sta e pAMca ane daza avayavonAM prayogo A ja granthamAM lAghavane mATe svasthAne dekhADazuM. (atyAre je dekhADIe ane enuM kharekhara sthAna Ave tyAre paNa dekhADIe to emAM gaurava thAya. eTale TuMkANamAM pate, e mATe atyAre na kahetAM jyAre tenI prarUpaNA maiM karavAno avasara Avaze tyAre kahIzuM.) maM sAmprataM yaduktam - "jiNavayaNaM siddhaM ceva bhaNNaI katthaI udAharaNaM" ityAdi, tatrodAharaNahetvoH svarUpAbhidhitsayA''ha-- tatthAharaNaM duvihaM cauvvihaM hoi ekkamekaM tu // heU cauvviho khalu teNa u sAhijjae atyo || vyAkhyA-tatrazabdo vAkyopanyAsArtho nirdhAraNArtho vA, udAharaNaM pUrvavat, tacca mULamevato 'trividha' dviprAraM, titpitabhevAt, uttaramevatastu catuvidha mavati, * tayordvayorekaikamudAharaNamAharaNa 1 taddeza2 taddoSo3panyAsa4bhedAt, tacca vakSyAmaH, tatha * dinoti-mati nijJAsitadharmaviziSTAnAMniti hetu:, sa 'vidha:' catuSpA:, khaluzabdo vyaktibhedAdanekavidhazceti vizeSaNArtha:, tuzabdasya punaH zabdArthatvAt tena ' * * * 132 na E - sta maiM. 5 E P Li na pUrve kahI gayA ke "jinavacana siddha ja che. kyAMka udAharaNa kahevAya che." have te zA zA ja udAharaNa ane hetunAM svarUpane kahevAnI IcchAthI kahe che ke jeo ji nA niryukti-51 gAthArtha : temAM udAharaNa be prakAre che. te eka eka cAra prakAre che. hetu cAra prakAre che. tenA vaDe artha siddha karAya che. nA Er ya Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 5 5 , 3, A 81 AT T rt - dazavaikAlikasUra bhAga-1 ) adhya. 1 niyukti - 51 , on punarhetunA sAdhyArthAvinAbhAvabalena 'sAdhyate' niSpAdyate jJApyate vA 'arthaH' pratijJArtha iti / ( pathArtha che. TIkArtha : gAthAmAM rahelo tatra zabda vAkyano upanyAsa karavA mATe che. athavA to ke - nirdhAraNa mATe che. (keTalAMka zabdono vaparAza kyAMka evI rIte thato hoya che ke jemAM e | eno svataMtra koI artha na hoya, chatAM e bolyA pachI ja vAkyanI zaruAta saMgata thatI hoya... tyAre te zabdo vAkyopanyAsa mATe vaparAyelA gaNAya. nirdhAraNa eTale nizcaya ! udAharaNAdi padArthamAM nizcayAtmakatA dekhADavA mATe tatra zabda che. mo udAharaNa zabda pUrvanI jema samajavo. te udAharaNa mUlabhedathI be prakAre che. caritaudAharaNa ane kalpitaudAharaNa ema be bheda dvArA tenA mUlabheda be che. uttarabhedathI e cAra prakAre che. A mUlabhedanA je be udAharaNa kahyA, temAM eka-eka udAharaNa cAra prakAre che. (1) AharaNa (2) tadeza (3) taddoSa (4) upanyAsa. te ame AgaLa kahIzuM. IT (have hetunI vyAkhyA kare che ke, hetu zabda hi dhAtu parathI banelo che. hi dhAtuno ' |artha jaNAvavuM - bodha karAvavo. ema paNa thAya. je vastu jijJAsitadharmathI viziSTa evA || arthane jaNAve te hetu ! (parvatamAM vahina che ke nahi ? e jANavAnI IcchA thAya tyAre 3 jijJAsita-jANavA mATe IcchAyela dharma vahina bane. enAthI viziSTa evo parvata bane. ni te dhUma "parvato vahinamA" A padArthane jaNAve che eTale dhUma jijJAsitadharmathI viziSTa 1 na evA arthone jaNAvanAra bane che mATe te hetu kahevAya.) : - te hetuM cAra prakAre che. GTU gAthAmAM rahelo ghanu zabda vizeSaartha darzAvavA mATe che. e vizeSaartha A pramANe nA va che ke hetu bhale cAra prakArano kahyo, bAkI vyaktibhedanI apekSAe to aneka prakArano che. (dA.ta. ghaNAM dhUmone dhUma tarIke eka hetu paNa kahevAya ane dareka dhUma judo judo hovAthI hajAro dhUmo hajAro hetu bane. ema sarvatra samajI levuM.) gAthAmAM je te zabda che, e puna: nA arthamAM che. eTale artha A pramANe thaze ke , . te vaLI hetu vaDe sAdhyArtha sAthe avinAbhAvanAM bala dvArA (sAdhya vinA na rahevApaNuM e - sAdhyArthIvinAbhAva kahevAya) pratijJAno artha niSpAdana karAya che. athavA to jaNAvAyA >> che. 5 E = Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na E S sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 52 (parvato vijJamAn A pratijJA che, teno artha vahni e pratijJArtha kahevAya. e ja sAdhyArtha kahevAya. tathA niSpAdyate no artha utpanna karAya che" ema jo karIe to dhUma vaDe vighna utpanna karAto na hovAthI padArtha spaSTa rahe. eTale vRttikA2e ja "jJApyate vA' zabda dvArA bIjo vikalpa darzAvyo che. "jaNAvAya che" e artha levAmAM vAMdho nathI. dhUma vaDe vina jaNAvAya to che ja.) 114211 m sAmprataM nAnAdezajavineyagaNahitAyodAharaNaikArthikapratipipAdayiSayA''hanAyamudAharaNaMtia diTTaMtovama nidarisaNaM tahaya / egaTTaM taM duvihaM cauvvihaM ceva nAyavvaM niryukti-52 gAthArtha : jJAta, udAharaNa, daSTAnta, upamA, nidarzana A samAnArthI 7 zabdo che. te be prakArano ane cAra prakArano jANavo. have judA judA dezamAM utpanna thayelA ziSyonAM samUhanAM hitane mATe udAharaNa stu zabdanAM samAnArthIonuM pratipAdana karavAnI IcchAthI kahe che ke na vyAkhyA- jJAyate'smin sati dAntiko'rtha iti jJAnam, adhikaraNe niSThApratyayaH, tathodAhriyate prAbalyena gRhyate'nena dAntiko'rtha iti udAharaNam, dRSTamarthamantaM nayatIti duSTAntaH, atIndriyapramANAdRSTaM saMvedananiSThAM nayatItyarthaH, upamIyate'nena dAntiko'rtha ji ityupamAnam, tathA ca 'nidarzanaM' nizcayena darzyate'nena dAntika evArtha iti nidarzanam, ji 'egaI'ti idamekArtham ekArthikajAtam, idaM ca tatprAgupanyastaM dvividhamudAharaNaM caturvidhaM na zA caivAGgIkRtya jJAtavyaM pratyekamapi, sAmAnyavizeSayoH kathaJcidekatvAd, ata eva zA sa sAmAnyasyApi prAdhAnyakhyApanArthamekavacanAbhidhAnam ekArthamiti, atra bahu vaktavyaM tattu sa nA nocyate granthavistarabhayAd, gamanikAmAtramevaitaditi gAthArthaH // nA ya ya TIkArtha : (1) A hote chateM dAntika evo artha jaNAya che e pramANe e jJAta kahevAya. (mahAnasa che, mATe ja parvatamAM vihnarUpa dAntika artha jaNAya che.) jJA * dhAtune je te (niSThApratyaya) lAgyo che, te adhikaraNa arthamAM lAgelo che. (mATe ja * saptamImAM zabda kholyo che.) (2) udAharaNa karAya che eTale ke prabalatAthI grahaNa karAya * che dArpAntika artha AnA vaDe e udAharaNa. (mahAnasa vaDe vahni prabalatAthI, daDhatAthI grahaNa karAya che. mATe mahAnasa udAharaNa kahevAya.) (3) jovAyelA arthane aMta pamADe 134 ta Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma (AmAM yUz2arthamAM natti ema je lakheluM che, temAM vRSTa zabda che. jyAre eno F mA~ paramArtha darzAvyo tyAre atIndriyapramALa chuM ema adRSTa zabda laI lIdho che. Ama beya paraspara viruddha jaNAya che. enI sAme be samAdhAna lAvI zakAya. dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 52 te dRSTAnta. sAra e che ke atIndriyapramANa vaDe nahi jovAyelA arthane saMvedananiSThA pamADe te dRSTAnta, (parvatamAM vahni Indriyo vaDe jovAyo nathI. anumAnAdi rUpa je atIndriya pramANo che, enA vaDe paNa hajI sudhI vahni jovAyo nathI. paraMtu mahAnasarUpa dRSTAnta dvArA pachI saMvedana thAya che ke "parvatamAM vahni che." Ama atIndriya pramANathI nahi jovAyelA virbhane saMvedanano viSaya banAvavAnuM kAma mahAnasa kare che, eTale e dRSTAnta bane che.) S ta * hRSTa pratyakSapramANa vaDe mahAnasAdamAM dekhAyela evo vighna, jayAre adRSTa - stu anumAnAdi pramANa vaDe parvatamAM hajI sudhI siddha na thayelo evo vin ! A rIte beyamAM bheda pADI zakAya che. spaSTArtha evo thaze ke vahni mahAnasAdimAM pratyakSa jovAyelo OM che, paraMtu parvatamAM pratyakSa ke anumAnAdi vaDe jovAyelo nathI. mahAnasadRSTAnta parvatamAM te paNa vighnanuM saMvedana karAve che. T ji * jo atIndriyapramALa evo pATha laIe, to beya bAju deSTa zabda ja AvavAthI virodha na lAge. eno artha A pramANe thAya ke parvatamAM vahni e pratyakSapramANa vaDe jovAyelo che. paNa A rIte anumAna vaDe jovAyelA arthanuM saMvedana karAvavAnuM kAma to mahAnasa ja kare che. jyAMsudhI daSTAntano ullekha na thAya tyAMsudhI dhUma vaDe vighnanuM anumAna thAya paNa e daDha na bane. jyAre dRSTAnta dvArA je anumAna dRDha bane. eTale ema kahI zakAya ke dRSTAnta e atIndriyapramANadaSTa padArthanuM saMvedananI niSThA-parAkASThA pamADe che...) na I zA I sa nA (4) upamAna : AnA vaDe dAntika artha upamita karAya che |1 upamAna. ya jaNAya che e (5) nidarzana : AnA vaDe dAntika ja artha nizcayathI dekhADAya che, e nidarzana. A badhA samAnArthIzabdono samUha che. A je samAnArthI batAvyA che, e pUrve darzAvela evA be prakAranAM dareke dareka udAharaNo jJAta, udAharaNa, dRSTAnta, upamA, nidarzana ema pAMceya svarUpa gaNI zakAya che. 135 - Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 52 (prazna H carita ane kalpita ema be prakAre udAharaNa darzAvyA. e dareka pAchA AharaNa-tadeza-taddoSa ane upanyAsa bhedathI cAra-cAra prakAre batAvyA. Ama A rIte vicArIe to udAharaNa zabda e sAmAnyavAcaka che. udAharaNa zabdathI caritanA cAra bheda ane kalpitanA cArabheda ema badhuM ja levAya jayAre caritakalpita-AharaNa-taddeza... vagere zabdo vizeSavAcaka che. carita zabda bolIe to kalpita na ja Ave. taddeza bolIe to AharaNa-taddoSa vagere na ja Ave... Ama 1 caritAdi be ane AharaNAdi cAra e badhA jJAta-udAharaNAdi rUpa jANavA." paNa 1 TM e yogya nathI. caritAdi vizeSarUpa che, zAtAdipaMcaka sAmAnyarUpa che. vizeSane ma 6 sAmAnyarUpa zI rIte mAnI zakAya ?) sta uttara H sAmAnya ane vizeSa e be koIka apekSAe eka ja hovAthI caritAdi vizeSo paNa jJAna-udAharaNAdi sAmAnyarUpa jANavA. (sIdhI vAta che ke kSatriya e vizeSa prakArano manuSya che. ane te kSatriyazabdanI jema mAtra manuSyazabdathI paNa oLakhAya ja che. "kSatriya manuSya na kahevAya, kSatriya ja kahevAya." e vAta to barAbara nathI ja. kSatriya ane manuSya vacce kathaMcit abheda che ja.) ta ta # ji ji sAmAnya ane vizeSa koIka apekSAe eka che,* mATe ja to sAmAnyanI paNa pradhAnatA darzAvavA mATe gAthAmAM ekavacananuM abhidhAna karela che ke pArtham paNa Aiina nathI lakhyuM. (jJAtAdi pAMca zabdo hovA chatAM pArtham ema ekavacanAnta prayoga karIne e pAMceyane ekarUpa ja jaNAvyA che. badhAne paraspara abhinna-sAmAnya ja jaNAvyA che. enAdvArA sAmAnyanI pradhAnatAnuM prakhyAna thAya che. jo pAiina lakhe, aa to emAM A pAMceya paraspara judA che, evo artha nIkaLe. kemake to ja bahuvacana thAya. F ane judA padArtho vizeSarUpa gaNAya. sAmAnyarUpa nahi...) na na zA nA A viSayamAM ghaNuM kahevAnuM che, paNa e ame kahetA nathI. kemake badhuM kahevA joIe na ya to granthano vistAra thaI javAno bhaya rahe che. jyAre A TIkA to mAtra gamanikA ja ya che. arthAt niryuktiono zabdArtha jaNAvavA puratI ja A TIkA che. vistAra karavAno * nathI. * tANupacasta mAM tat e gAthAmAM rahelo teM zabda levAyelo che, eno ja artha % karyo che ke prabhuvanyastam / ) sAmprataM yaduktaM 'tatrodAharaNaM dvividha 'mityAdi, tadddvaividhyAdipradarzanAyAha-- sa 136 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * HEREzayAli sUtrA bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 438 cariaM ca kappiaM vA duvihaM tatto cauvihekkekkaM / AharaNe taddese taddose cevuvannAse // 53 // ( ve 51bhI thAma hetuM 3 368429 vividha ...paNe3. ve te vividhatAhina ke pradarzana karavAne mATe kahe che ke | niyukti-pa3 gAthArtha : carita ane kalpita ema be prakAre udAharaNa che. temAMthI eka che meTa pArcha yAra ghare che. mAu25, taddeza, tadvoSa, upanyAsa.. na vyAkhyA-caritaM ca kalpitaM ce( ve )ti dvividhamudAharaNam, tatra caritamabhidhIyate na mo yadvRttaM, tena kasyacid dArTAntikArthapratipattirjanyate, tadyathA-duHkhAya nidAnaM, yathA mo bahmadattasya / tathA kalpitaM svabuddhikalpanAzilpanirmitamucyate , tena ca / stu kasyaciddArTAntikArthaprattipattirjanyate, yathA-piSpalapatrairanityatAyAmiti, uktaM ca - sta "jaha tubbhe taha amhe tubbhevi ahohihA jahA amhe / appAhei paDataM paMDuapattaM kisalayANa // 1 // Navi asthi Navi a hohI ullAvo kisalapaMDupattANaM / uvamA khalu esa kayA ta bhaviajaNavibohaNaTThAe // 2 // " ityAdi / Aha-idamudAharaNaM dRSTAnta ucyate, tasya ca ta ma sAdhyAnugamAdi lakSaNamiti, uktaM ca-"sAdhyenAnugamo hetoH, sAdhyAbhAve ca nAstitA / smai | khyApyate yatra dRSTAntaH, sa sAdharmyataro dvidhA // 1 // " asya punastallakSaNAbhAvAt kathamudAharaNatvamiti ?, atrocyate, tadapi kathaJcitsAdhyAnugamAdinA dArTAntina kArthapratipattijanakatvAtphalata udAharaNam, ihApi ca sA'styevetikRtvA kiMja - nodAharaNateti ? / sAdhyAnugamAdi lakSaNamapi sAmAnyavizeSobhayarUpAnantadharmAtmake zA vastuni sati kathaJcidbhedavAdina eva yujyate, nAnyasya, ekAntabhedAbhedayostadabhAvAditi, tathAhi-sarvathA pratijJAdRSTAntArtha bho davAdino'nugamataH khalu ghaTAdau - kRtakatvAderanityatvAdipratibandhadarzanamapi prakRtAnupayogyeva, bhinnavastudharmatvAt, - sAmAnyasya ca parikalpitatvAdasattvAd, itthamapi ca tadbalena sAdhyArthapratibandhakalpanAyAM | satyAmatiprasaGgAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi, evaM sarvathA abhedavAdino'pyekatvAdeva tadabhAvo bhAvanIya iti, anekAntavAdinastvanantadharmAtmake vastuni tattaddharmasAmarthyAttattadvastunaH pratibandhabalenaiva tasya tasya vastuno gamakaM bhavati, I. anyathA tatastasmiMstatpratipattyasambhava iti kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-caritaM ca | " kalpitaM ce( ve )tyanena vidhinA dvividham, punazcaturvidhaM-catuSprakAramekaikam, kathamata " Aha-'udAharaNaM taddezaH taddoSazcaiva upanyAsa' iti / tatrodAharaNazabdArtha ukta eva, tasya / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. dazavaikAlikasUra bhAga-1 | jI ) adhya. 1 niyukti - 53 - hai dezastaddezaH, evaM taddoSaH, upanyasanamupanyAsaH, sa ca tadvastvAdilakSaNo vakSyamANa iti , mAthArtha che r kB >> F | TIkArtha : carita ane kalpita ema be prakAre udAharaNa che. temAM carita te kahevAya che ke je baneluM hoya arthAta je prasaMga kharekhara banelo hoya. te carita vaDe koIkane dASTrattika arthano bodha utpanna thAya che. (daSTAntagrAhya artha te dASTantika artha). dA.ta. niyANuM duHkhane mATe thAya che. jemake brahmadattanuM niyANuM ene duHkhakArI | banyuM. (brahmadattano prasaMga banelo ja che, eTale e carita kahevAya. tenA vaDe niyANAnI duHkhakAritA siddha thAya che.) kalpita eTale svabuddhinI kalpanArUpI zilpa vaDe banAvAyela hoya te kahevAya. tenA vaDe paNa koIkane dAntika arthano bodha thAya che. dA.ta. pIpaLAnAM pAMdaDAo vaDe | anityatAne vize bodha thAya che. kahyuM che ke , "jevA tame cho, tevA ame hatA. tame paNa tevA thazo jevA ame chIe." paDatuM evuM phIkakuM pAMdaDuM kizalayone = nUtanakuMpaNo ||= komaLa pAMdaDAone Thapako Ape che. kharekhara vAta to e che ke kisalaya ane phIkakA , nA pAMdaDAno saMvAda thayo nathI ane thaze paNa nahi. (chatAM upara be jaNa vacce vAtacIta nI darzAvAI che) e to bhavyajanonA vibodhane mATe A upamA karAyelI che. 0 (ahI kisalaya, pAMdaDA vacceno saMvAda e kalpita daSTAnta che, enA dvArA jIvo saMsAranAM saghaLA tti padArthonI anityatAno bodha pAmI vairAgya pAme che. (pIMpaLa pAna kharaMtA, hasatI ni | kUMpaLiyA, muja vItI tuja vItaze, dhIrI bApuliyA) praznaH A udAharaNa e daSTAnta kahevAya che. ane dRSTAntanuM lakSaNa che. sAdhyAnugama vagere. kahyuM ja che ke * hetuno sAdhya sAthe anugama (sAdhyanI sAthe rahevuM = sAdhyane anusaravuM = sAdhya | hoya tyAM ja rahevuM.) ane sAdhyanAM abhAvamAM hetunI nAstitA jemAM kahevAya che te " daSTAnta che. te be prakAre che. (1) sAdhamma daSTAnta (2) vaidhamma daSTAnta. (yatra dhUma: taMtra vaniH yathA mahAnare A sAdharma daSTAnta che. ane yatra vacamAva: tatra ghUmAva: " tathA ghare A vaidharmaSTAnta che. hetu ane sAdhyanAM sadUbhAvavALo padArtha sAdharmedAnta ' " bane, jayAre hetu ane sAdhyanAM abhAvavALo padArtha vaidharmadaSTAnta bane.) 1 prazna : e thAya che ke A kalpitaudAharaNa to svayaM ja kalpita hovAthI emAM " sa sAdhya hetusadbhAva ke ubhayAbhAvarUpa lakSaNa ja na ghaTe ane to pachI udAharaNanAM lakSaNano ) na 5 ka E = F = = * 3 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F" ama dazavaikAlikasUga bhAga-1 jI adhya. 1 niyukti - 53 24 e ja A kalpitamAM abhAva hovAthI e kalpitaudAharaNa udAharaNa kahevAya ja zI rIte ? * uttara : (tame kahyuM ke mahAna sAdi daSTAnta to sAdhyAnugamAdivALA che ane e rIte | parvatamAM vaninI pratipatti karAvanArA che, mATe e to vAstavika daSTAnta gaNAya. paNa) | A mahAna sAdirUpa udAharaNa paNa kaMI sIdhe sIdhA to sAdhyAnugamAdivALA nathI ja. || | ApaNe parvatamAM vadvinI siddhi karavAnI che. eTale sAdhya to parvatamAM siddha thanAro vahni * ja bane. have e to mahAnasamAM nathI ja. mahAnasano vahina judo ja che, ane e kaMI sAdhyarUpa nathI, e to pratyakSasiddha che. eTale sAdhyAnugamAdi lakSaNa to mahAnasAdimAM na mana paNa spaSTa ghaTatuM nathI. eTale e rIte to e paNa udAharaNa na kahevAya. tyAM ema ja jo uM kahevuM paDe ke parvatIyavani ane mahAnasIyavahni vacce vahnitvena samAnatA che. eTale e Da - daSTie mahAnasamAM sAdhyano anugama mAnI zakAya. ane enA dvArA mahAnasa dArdAntika arthanI = vahninI pratItine utpanna kare che. Ama sAdhyArthInI prItItirUpa je dRSTAntanuM | phaLa che, te a> maLatuM hovAthI phalanI apekSAe mahAna sAdi paNa udAharaNa kahevAya che. have Ama jo mahAsAdi paNa phalataH udAharaNa hoya, svarUpataH nahi. to A , - kalpita daSTAnta sthaLe paNa anityatAdi sAdhyArthInI pratipatti thAya ja che.to emAM paNa na phalanI apekSAe udAharaNatA kema na manAya? mAnI ja zakAya che. jema kalpitadaSTAntamAM | sAdhyAnugamAdi lakSaNa nathI, tema caritamAM phalataH udAharaNa manAya che, tema kalpitane paNa phalataH udAharaNa mAnI zakAya che. kemake baMne sthaLe sAdhyArthInI pratipatti thAya che. na (uparanAM vivecanamAM tava imAM tat thI caritodAharaNa lIdhela che, ane rUpi nvito vAdapi ema artha lIdhela che jayAre tapa mAM tatuthI kalpitodAharaNa laIne A| " paNa artha karI zakAya. te A pramANe jema caritamAM sAdhyAnugamAdi che, ema kalpitamAM A " paNa koIka apekSAe sAdhyAnugamAdi che ja. ane eTale kalpita paNa ApekSika - sAdhyAnugamAdi dvArA dAntika arthano bodha karAvanAra hovAthI phalataH udAharaNa kahI nA 3 zakAya che. bhale kisalaya + patro vacce saMvAda nathI, paNa beyamAM kAryatva ane anityatva | A be dharmo rahelA che. kArya dharma vaDe anityatva sAdhyanI pratIti tyAM thAya che, ane para 0 e dvArA saMsAranAM saghaLA anitya padArthomAM anityatvanI pratIti thAya che. Ama ke kalpitane phalataH udAharaNa mAnavAmAM koI ja vAMdho nathI. ke koI kahe ke "kalpitamAM kyAM dAntika arthanI pratipatti thAya che?" to eno , | uttara Ape che ke caritanI jema kalpitamAM paNa dAntikArthapratipatti che ja, eTale te udAharaNa kema na bane ?" 45 E F Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 53 Ama be rIte prastutapaMktino artha ghaTI zake che. amane prathama rIta vadhu tarkasaMgata lAge che...) (dRSTAntamAM sAdhyAnugamAdi kathaMcit ja che, evuM je kahyuM. eja vAtane spaSTa rIte darzAve che ke) sAdhyAnugamAdi rUpa je dRSTAntalaNa che, te paNa sAmAnyavizeSaubhayarUpa anantadharmAtmaka evI vastu hote chate koIka apekSAe vastuno bheda mAnanArAone ja ghaTe che, paNa bIjAne nahi. ekAntabhedamAM ke ekAnta abhedamAM sAdhyAnugamAdi lakSaNano abhAva che. na mA (dareka vastu sAmAnya-vizeSa ubhayAtmaka che, ane anaMtadharmAtmaka che. AvI vastuno OM bIjI vastuthI apekSAe bheda che ane apekSAe abheda che. AvuM je mAne te ja dRSTAntamAM stu sAdhyAnugamAdi mAnI zake. AmAM vihna vahnirUpa sAmAnya che, paNa mahAnasIyatva ke sta parvatIyatvarUpe vizeSa che. tathA vahnimAM dravyatva, padArthatva, dhUmakAraNatva, prakAzakatva, tejasva, vahnitva... vagere vagere anaMtadharmo rahelA che, dharma ane dharmo vacce abheda gaNIe to vihna anaMtadharmAtmaka che, ema kahevAya.) ta prazna : jeo sarvathA bhedavAdI che, teone zA mATe sAdhyAnugamAdi lakSaNa saMgata - na thAya ? ta ji ji uttara : juo 'parvato vahvimAn' A pratijJAno artha rUpa je vahni che te ane mahAnasAdimAM rahelo je vihna che te, be vacce sarvathA bheda hoya to (eTale ke parvatIyavahni ane mahAnasIyavihna vacce ekAMte bheda hoya to) eTale ke parvatIyavRti ane mahAnasIya hni vacce ekAMte bheda hoya to muzkelI e thAya che ke anugama dvArA = sAva dvArA hAjarI dvArA ghaTAdimAM kRtakatvAdi dharmanI anityatvAdi sAthe vyAptinuM je darzana thAya na na zA zA jeo che, te paNa prastutamAM to anupayogI ja bane. (Azaya e che ke saMsArasuvuM anityaM na nA tAt ghaTavat e rIte anumAna karIe to ghaTarUpI dRSTAntamAM kRtakatva hetu ane " vyApti. anugamataH maiM anityatva sAdhyanI anvayavyApti to dekhAya ja che. pratibandha = anvayataH = hakArAtmaka rUpe. paraMtu e vyAptinuM darzana thAya to paNa e saMsArasukhamAM anityatvanI siddhi mATe taddana anupayogI che.) prazna H zA mATe anupayogI che ? ghaTamAM anvayavyAptinA darzana dvArA ja saMsArasukhamAM anityatAnI siddhi thAya che. uttara H e nahi thaI zake. kemake beya vastudharmo bhinna che. arthAt ghaTamAM rahela 140 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 9 hu ja adhya. 1 niyukti - 53 che. anityatva = kRtakatva ane sukhamAM rahela anityatva = kRtakatva bhinna ja che. (vastu rUpa ( ( dharma ! sAdhya ane hetu beya dharma che.) Azaya e che ke ghaTamAM kRtakatvanI anityatva sAdhya che * sAthe vyApti bhale ho, paNa ghaTamAM rahela kAryatva ane saMsArasukhamAM rahela kAryatva baMne " judA ja che. eTale ghaTamAM rahela kAryavane ghaTamAM rahela anityatva sAthe saMbaMdha = vyApti | " che. paNa ene AdhAre saMsArasukhamAM rahela kAryatvane paNa anityatva sAthe saMbaMdha che, evuM ? zI rIte kahevAya? baMne anityatva ane baMne kAryatva e sAva ja ekabIjAthI alaga che. - dA.ta. kAryatva ane dhUma beya taddana judA che. to evuM koI nathI kahetuM ke "ghaTamAM || | kAryatva ane anityatva che, to pachI ene AdhAre dhUmano paNa anityatva sAthe saMbaMdha mAM che." kemake kAryatva ane dhUma sAva judA ja che. to e ja pramANe be kAryatva paNa paraspara | nA alaga che, eTale ghaTanAM kAryatvano anityatva sAthe saMbaMdha joIne kaMI saMsArasukhanA | kAryatvano anityatva sAthe saMbaMdha = pratibaMdha = vyApti mAnI na zakAya. prazna : ghaTIyakAryatva ane sukhakAryatva A beya kArya-tvadharmathI samAna che, A | samAnatA = sAmAnyane laIne ja ghaTIyakAryatva ane sukhakAryatva vacce abheda mAnI zakAya | che. eTale ja dRSTAnta = ghaTamAM rahela kAryava-anitya e hetu-sAdhyarUpa mAnavAmAM koI ne vAMdho nathI. eTale sAdhyAnugamAdi lakSaNa saMgata thAya che. uttara : tamArA mate to ekAMtabheda mAnelo hovAthI) sAmAnya padArtha parikalpita = kAlpanika che, ane eTale te asat che. eTale asat padArthane laIne tame daSTAntamAM " vyAptinuM darzana prakRtopayogI mAnI ja na zako. Azaya e ke sAmAnya padArtha hota to to vyAptidarzana enA balathI pakSamAM na ga sAdhyanI siddhi karAvI zake. paNa sAmAnya padArtha ja nathI. eTale enA AdhAre pakSamAM zA FsAdhyasiddhi thaI na zake. | A rIte sAmAnya asat hovA chatAM paNa jo e sAmAnyanA balathI hetunI sAdhyArtha nA yA sAthe vyApti = saMbaMdha = pratibaMdhanI kalpanA karavAmAM Avaze to atiprasaMga Avaze. | (atiprasaMga A pramANe - ghaTIyakAryatva ane sukhAdikAryatva vacce sAmAnya asat # che, chatAM tame e asat sAmAnyanAM balathI sukhAdikAryatvanI sukhAdi-anityatA sAthe ja , vyApti mAnIne sukhAdimAM anityatAnI siddhi karazo to have dhUma ane jala vacce che che. sAmAnya asat che, chatAM tyAM paNa e asat sAmAnyanAM balathI ghUmanI vyakti sAthenI che 5 vyAptinAM darzanane AdhAre jalanI paNa vati sAthe vyApti siddha thaI zakaze. ane to pachI paNa 5) dAdimAM jalanI sAthe vahinI hAjarI mAnavAnI Apatti Ave. Ane atiprasaMga (ra vaE r E F = Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 (c)AA C adhya. 1 niyaMti - 53 che. kahevAya.) che. A viSayamAM ghaNuM kahevAnuM che, paNa granthano vistAra thaI javAnA bhayathI e kahetAM A T: nathI. A ja pramANe sarvathA abhedavAdIone paNa beya vastunI ekatA ja hovAthI " sAdhyAnugamAdi lakSaNano abhAva vicArI levo. (mahAnasamAM dhUma ane vahni che, mATe * parvatamAM paNa dhUma sAthe vahni che ema daSTAnta dvArA siddha karAya che. paraMtu mahAnasa ane 1ii parvatamAM rahela dhUma ekaja che. tathA beya vahi paNa eka ja che, to pachI ekanA AdhAre , - bIjI jagyAe pratibandhanI siddhi karavAnI ja na rahe ne ? eka sthaLe jo pratibandha siddha mAM che, to sarvatra e pratibaMdha siddha ja che, ene siddha karavAnI jarUra nathI. mATe ekAnta | ne abhedavAdImAM paNa dRSTAnta vagere padArtho siddha thatAM nathI.) je anekAntavAdIo che, kathaMcit bhedabhedavAdI che, teonA mate koI doSa nathI. anaMtadharmAska vastu teo mAne che, eTale te te dharmanA sAmarthyathI te te vastunI vyAptinA balathI te te vastune jaNAvanAra te daSTAnta bane. (dhUma anantadharmAtmaka che. eTale parvata tA che ane mahAnasanAM dhUmo parvatIyadhUmatva ane mahAnasIyadhUmatvarUpa bhinna dharmonI apekSAe no | bhinna che. paNa e beya dhUmomAM dhUmatva dharma ekaja che. Ama dhUmatvadharmanA sAmarthyathI dhUmanI vahni sAthe vyApti che. eTale te vyAptinAM balathI ja dRSTAnta e vadvino bodha karAvanAra | bane.) * jo A vAta na mAnIe, to daSTAnta dvArA pakSamAM sAdhyanI pratipattino saMbhavana nathI. (upara darzAvela paddhati pramANe ja daSTAnta dvArA pakSamAM sAdhyanI siddhi thAya, bAkI na | ekAntabheda ke ekAntaabheda mAno to daSTAnta dvArA pakSamAM sAdhyanI siddhi saMbhavita zA Faa nathI.) | ahIM prasaMga vaDe saryuM. | | prastuta padArtha kahIe chIe. carita ane kalpita ema A vidhithI be prakAre daSTAnta che. e ekeka pAchuM cAra | ja prakAre che. udAharaNa, deza, taddoSa ane upanyAsa. temAM udAharaNa zabdano artha to kahI ja dIdho che. udAharaNano deza te tadeza. e rIte udAharaNano doSa te taddoSa. F 5 F = Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 'E > F meM AharaNa ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 54 upanyAsa karavo enuM nAma upanyAsa. te tadvastuupanyAsavagere lakSaNavALo AgaLa kahevAze. udAharaNa - carita taddeza taddoSa upanyAsa sAmpratamudAharaNamabhidhAtukAma ha cauhA khalu' AharaNaM hoi avAo uvAya ThavaNA ya / tahaya paDuppannaviNAsameva paDhamaM vaDavALyuM // 4 // - - kalpita AharaNa taddeza tadoSa 143 ** X have udAharaNa AharaNane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke ta niryukti- 24 gAthArtha : AharaNa cAra prakAre che. (1) apAya (2) upAya (3) sthApanA (4) pratyutpannavinAza. prathama cAra prakAre che. TIkArtha : udAharaNa cAra prakAre che. athavA to udAharaNa vicArAte chate emAM cAra bhedo thAya che. te A pramANe, apAya, upAya, sthApanA ane pratyutpanna vinAza. A cAreyanuM svarUpa vistArathI peTAbhedapUrvaka niryuktikAra ja AgaLa kaheze. eja kahe che ke prathama eTale ke apAyodAharaNarUpa prathamabheda cAra prakArano che. (apAyodAharaNanI vicAraNA karavAnI che.) temAM apAya cAra prakAre che. te A h upanyAsa ma S sta ji na vyAkhyA- -caturdhA khalu udAharaNaM bhavati, athavA caturdhA khalu udAharaNe vicAryamANe bhedA bhavanti, tadyathA - apAyaH upAyaH sthApanA ca tathA ca pratyutpannavinAzameveti, maiM svarUpameSAM prapaJcena bhedato niyuktikAra eva vakSyati, tathA cAha - 'prathamam ' ga apAyovAharaLa 'catuvittta' caturbhem / tatrApAyaRRtu:prA:, tadyathA-dravyApAya: zA kSetrApAyaH kAlApAyo bhAvApAyazca iti gAthArthaH // tatra dravyAdapAyo dravyApAyaH, apAyaH- aniSTaprAptiH dravyameva vA apAyo dravyApAyaH, apAyahetutvAdityarthaH, nA va kSetrAdiSvapi bhAvanIyam / evaM ya E P * * * Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * HEREzAtisUrA mAga-1 madhya. 1 niyuDita - 55 : e pramANe dravyApAya, kSetrApAya, kAlApAya, bhAvApAya. e cAra prakAranAM apAyane A AzrayIne apAyodAharaNa paNa cAra prakAre che.) temAM dravyathI apAya te dravyApAya, * apAya eTale aniSTanI prApti. | athavA to dravya pote ja apAya te dravyApAya. prazna : dravya pote ja apAya zI rIte bane ? apAya eTale to aniSTaprApti artha | che. dravya ane aniSTaprApti A be vastu judI che. | uttara : dravya e apAyanuM = aniSTaprAptinuM hetu hovAthI te svayaM dravyApAya | moDevAya. (7||29||m Aryano 75yA2 42do cha.) e pramANe kSetra vageremAM paNa vicArI levuM. sAmprataM dravyApAyapratipAdanAyAha - davvAvAe donni u vANiagA bhAyaro dhaNanimittaM / vahapariNaekkamekkaM. dahaMmi maccheNa nivveo // 55 // na have dravyApAyanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke niryukti-55 gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. vyAkhyA-dravyApAye udAharaNaM dvau tu, tuzabdAdanyAni ca, vaNijau bhrAtarau ji 'dhananimittaM' dhanArthaM vadhapariNatau 'ekaikam' anyo'nyaM hUde matsyena nirveda iti ji | na gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam-egaMmi saMnivese do bhAyaro na | zA dariddappAyA, tehiM soraTuM gaMtUNa sAhassio Naulao rUvagANaM viDhavio, te a sayaM gAmaM zA sa saMpatthiyA, iMtA taM NaulayaM vAraeNa vahaMti, jayA egassa hatthe tadA iyaro ciMtei-"mAremi sa nA Navaramee rUvagA mamaM hoMtu' evaM bIo ciMtei 'jahA'haM eaM mAremi' te paropparaM nA |ya vahapariNayA ajjhavassaMti / tao jAhe saggAmasamIvaM pattA tattha naItaDe jidruarassa ya| - puNarAvitti jAyA-'dhiratthu mama, jeNa mae davvassa kae bhAuviNAso ciMtio' | * paruNNo, iareNa pucchio, kahio, bhaNaI-mamaMpi eyArisaM cittaM hotaM, tAhe eassa | * doseNaM amhehiM eaM ciMtiaMtikAuM tehiM so Naulao dahe chUDho, te a gharaM gayA, so a *Naulao tattha paDato macchaeNa gilio, so a maccho meeNa mArio, vIhIe yo oyArio / tesiM ca bhAugANAM bhagiNI mAyAe vIhiM paTTaviA jahA macche ANeha jaM / __EFR .* R Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 H. : dazavaikAlikasUra bhAga-1 aya. 1 niryukti - 55 ka " bhAugANaM te sijjhaMti, tAe a samAvattIe so ceva macchao ANIo, ceDIe phAlitIe Naulao TThio, ceDIe ciMtiaM-esa Naulao mama ceva bhavissaitti ucchaMge kao, ThavijjaMto ya therIe diTTho NAo a, tIe bhaNiyaM-kimeaM tume ucchaMge kayaM ?, sAvi. lohaM gayA Na sAhai, tAo dovi paropparaM pahayAto, sA therI tAe ceDIe tArise | mammappaese AhayA jeNa takkhaNameva jIviyAo vavaroviyA, tehiM tu dAraehiM so kalahavaiaro NAo, sa Naulao diTTho, therI gADhappahArA pANavimukkA nissaTuM dharaNitale paDiyA diTThA, ciMtia ca Nehi-imo so avAyabahulo a(Na)tthotti / evaM / " raa mavAdetti nIvikA mathA-"manArnane sunitAnAM rakSA mAM | duHkhaM vyaye duHkhaM, dhig dravyaM duHkhavardhanam // 1 // apAyabahulaM pApaM, ye parityajya saMzritAH / tapovanaM mahAsattvAste dhanyAste tapasvinaH // 2 // " ityAdi / etAvatprakRtopayogi / tao / tesiM tamavAyaM picchiUNa Nivveo jAo, tao taM dAriyaM kassai dAUNa | niviNNakAmabhoA pavvaiyatti gAthArthaH // TIkArtha: dravyApAyamAM be jaNa udAharaNa che. tu zabdathI samajavuM ke mAtra beja nahi, ke paNa bIjA paNa udAharaNa che. (eja kahe che ke, be vaNikabhAIo dhanane mATe ekabIjAne mArI nAMkhavAnI IcchAvALA banyA. emAM sarovaramAM mAchalA vaDe vairAgya pAmyA. A gAthAno akSarArtha darzAvyo. (enAthI spaSTatA thatI nathI. mATe kahe che ke, bhAvArtha to | kathAnakathI jANavo. IT te kathAnaka A pramANe che. (khyAla rAkhavo ke "dravyApAyamAM be udAharaNa che" ema na nA je kahyuM eno artha evo nathI ke emAM "be vArtAo kahevAze." paraMtu ekaja vAtamAM zA * be vyaktio ane tu zabdathI bIjAo paNa dravyathI apAya pAmelA hovAthI e vyaktio mA nA ja udAharaNa tarIke gaNela che. TuMkamAM dravyApAya aMgenI vArtA eka, paNa emAM nA udAharaNabhUta bananArA be... vadhAre.) | eka saMnivezamAM be bhAIo garIba jevA hatA. (gAma-nagara-zerI vagerenI mAphaka ke pUrvakALamAM amuka paddhatinAM sthAna saMniveza zabdathI oLakhAtA.) teoe saurASTramAM keka | jaIne 1 hajArano nakulaka kamAI lIdho. (eka hajAra rUpiyA bharelo eka prakArano thelo- | jhoLI) teo potAnA gAma tarapha pAchA pharyA. pAchA pharatI vakhate teo vArApharatI e. nakulakane vahana kare che. jayAre ekanA hAthamAM nakulaka hoya tyAre bIjo vicArI che ke $ "Ane jo mArI nAMkha" Ama paraspara vadha karavA taiyAra thayelA teo vicAra karI rahyA hae vaE F = 0 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S a , # dazavaikAlikasUra bhAga-1 ) adhya. 1 niyukita - 55 ka re che, tyAre jyAre teo potAnA gAmanI pAse AvyA tyAre nadInA kinAre nAnAbhAInuM ( punarAvartana thayuM. (arthAt kharAba vicAromAMthI e pAcho sArA vicAromAM pravezyo.) te ' e vicAre che ke "mane dhikkAra ho ke je mArA vaDe dhanane mATe bhAInI hatyA karavAno vicAra karAyo." e raDavA lAgyo. moTAbhAIe pRcchA karI, nAnAe badhI vAta karI. " * moTo kahe "mane paNa AvA ja prakArano vicAra Avelo. tethI lAge che ke A dhananA ja pApeja ApaNe A vicAra karyo che" ema vicArIne teoe te nakulakane sarovaramAM pheMkI | dIdho. teo ghare gayA. te nakulaka sarovaramAM paDato hato, tene mAchalAe gaLI lIdho. 7 mA te mAchalAne mAchImAre pakaDIne mArI nAMkhyo ane mAchalA veMcavAnI galI, rastA para mAM ! e mAchalAne lAvIne mUkyo. = A bAju A be bhAIonI bahenane enI mAtAe A ja mAchalAnAM bajAramAM te mokalI ke "mAchalA lAva, ke jethI tArA bhAIo mATe bhojana banAvuM." te bahene |bhavitavyatAthI te ja mAchalo kharIdIne ghare lAvyo. jayAre dAsI mAchalAne phADatI hatI tyAre eNe nakulaka joyo. chokarIe = dAsIe vicAryuM ke "A nakulaka mAro ja thaze." | eTale eNe potAnA khoLAmAM ene chupAvyo e rIte mukAto nakulaka mAtAe joyo ane te ene khabara paDI gaI. mAe kahyuM ke "te khoLAmAM A zuM chupAvyuM che" dAsI paNa lobhane | pAmI, kaMI na bolI, tyAre baMnee paraspara prahAra karyo. te mAtA dAsI vaDe tevA prakAranA | marmapradezamAM marAI ke jethI te ja kSaNe e mAtA mRtyu pAmI. pelA be bhAIoe = chokarAoe te jhaghaDAno prasaMga jANyo. te nakulane joyo. gADhaprahArathI prANavimukta te banelI ane jaDa banIne dharatItala upara paDelI mAtAne joI. te be jaNe vicAryuM ke "A na te ja apAyathI bharapUra dhana che." | Ama dravya apAyanuM kAraNa bane che. nA laukiko paNa kahe che ke "dhanane ekaThuM karavAmAM duHkha che. ekaThA thayelA dhananuM rakSaNa | ya karavAmAM duHkha che. dhananAM lAbhamAM duHkha che. dhanano vyayamAM duHkha che. duHkhane vadhAranAra dravyane dhikkAra ho. apAyothI bharelAM pAparUpa evA dravyane saMpUrNapaNe choDIne jeo tipovanamAM rahelA che. te mahAsattvazALIo dhanya che, teo tapasvI che." vagere. * dravyApAya AharaNa batAvavAnuM hatuM, emAM ATaluM ja upayogI che. (e pachI adhurI , vArtAnuM samApana karatA kahe che ke) tyAra pachI te apAyane joIne te bene vairAgye thayo. | tyArabAda te chokarI koIkane ApIne (paraNAvIne) kAmabhogathI vairAgya pAmelA teNe A e dIkSA lIdhI. vaE E Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * ' ' HEREzayAliza bhAga-1 madhya. 1 niyuti - . idAnI kSetrAdyapAyapratipAdanAyAha - khettaMmi avakkamaNaM dasAravaggassa hoi avareNaM / dIvAyaNo a kAle bhAve * maMDukkiAkhavao // 56 // have kSetrAdi apAyonAM pratipAdanane mATe kahe che ke niryukti-pa6 gAthArtha : dazAravarganuM anya tarapha apasarpaNa thAya che e kSetrApAyamAM | | na gA. AtApAyama dvaipAyana bhane bhAvApAyama haiDIsaMbadhI tapasvIsAdhu. (dRSTAnta cha.) na vyAkhyA-tatra kSetra iti dvAraparAmarzaH, tatazca kSetrAdapAyaH kSetrameva vA tatkAraNatvAditi / tatrodAharaNamapakramaNam-apasarpaNaM 'dazAravargasya' dazArasamudAyasya / bhavati 'apareNa' aparata ityarthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacca vakSyAmaH / 'dvaipAyanazca kAle' dvaipAyanaRSiH, kAla ityatrApi kAlAdapAyaH kAlApAyaH kAla eva vA tatkAraNatvAditi, atrApi bhAvArthaH kathAnakagamya eva, tacca vakSyAmaH / 'bhAve | maMDukkikAkSapaka' ityatrApi bhAvAdapAyo bhAvApAyaH sa eva vA tatkAraNatvAditi, | atrApi ca bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacca vakSyAma iti gAthAkSarArthaH // bhAvArtha ucyate-khittApAodAharaNaM dasArA harivaMsarAyANo ettha mahaI kahA jahA harivaMse / | uvaogiyaM ceva bhaNNae, kaMsaMmi viNivAie sAvAyaM khettameyaMtikAUNa ja jarAsaMgharAyabhaeNa dasAravaggo mahurAo avakkamiUNa bAravaI gaotti / prakRtayojanAM ja na punarniyuktikAra eva kariSyati, kimakANDa eva naH prayAsena ? / kAlAvAe udAharaNaM na zA puNa-kaNhapucchieNa bhagavayA'riTThaNemiNA vAgariyaM-bArasahiM saMvaccharehiM dIvAyaNAo zA sa bAravaINayarIviNAso, ujjotatarAe NagarIe paraMparaeNa suNiUNa dIvAyaNaparivvAyao sa | nA mA Nagari viNAsehAmitti kAlAvadhimaNNao gamemitti uttarAvahaM gao, sammaM nA ya kAlamANamayANiUNa ya bArasame ceva saMvacchare Agao, kumArehiM khalIkao, ya kayaNiANo devo uvavaNNo, tao ya NagarIe avAo jAotti, NaNNahA | jiNabhAsiyaMti / " TIkArtha : gAthAmAM kSetra zabda che, e kSetrApAyarUpa dvArane jaNAvanAra che. tethI artha * " A pramANe thaze ke kSetrathI apAya te kSetrApAya. athavA to apAyanuM kAraNa hovAne lIdhe *i kSetra poteja apAya. 5 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAmAM hrAne zabda lakhela che, ahIM paNa A pramANe samajI levuM ke kAlathI apAya te kAlApAya athavA to kAla pote ja apAyanuM kAraNa hovAthI apAya kahevAya. ahIM paNa bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka ame kahIzuM. na A pramANe gAthAno akSarArtha kahevAI gayo. dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 56 temAM- kSetrApAyamAM udAharaNa e che dazArasamudAyanuM pazcimadizAmAM apasarpaNa thayuM. Ano bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka AgaLa kahIzuM. dvaipAyanaRSi kAlApAyamAM dRSTAnta che. have bhAvArtha kahevAya che. kSetrapAyanuM udAharaNa ApavAnuM che. dazAro eTale hiravaMzanAM rAjAo. AmAM ghaNI moTIkathA che. hiravaMzamAM e AkhI kathA batAvI che ahIM to jeTaluM upayogI che eTaluM ja kahIe chIe ke kaMsa marAyo tyAre "A kSetra apAyavALuM che" ema vicArI jarAsaMgharAjAnAM bhayathI dazAravarga mathurAmAMthI nIkaLIne dvArakA nagarImAM gayo. (kaMsa te jarAsaMghano jamAI hato.) zA uttara H prakRtanI yojanA to niryuktikAra ja karaze. akALe ja amAre prayAsa karIne ni zuM kAma che ? na kAlApAyamAM udAharaNa A pramANe che ke "kRSNa vaDe puchAyelA bhagavAna ariSTanemie jaNAvyuM ke "bAra varSa pachI dvaipAyana dvArA dvAravatI vinAza thaze." dvArakAnagarIno ya ta (prazna : AmAM mathurAkSetra kSetrApAya banyuM e to barAbara paNa prastutamAM eno artha " zuM joDavAno ?) = .9 bhAvAvAe udAharaNaM khamao ego khamao cellaeNa samaM bhikkhAyariyaM gao, teNa tattha maMDukka liyA mAriA, cillaeNa bhaNiaM -maMDukka liA tae mAriA, khavago bhai * 148 Br ya A vAta udyotatarA nagarImAM rahelA dvaipAyanaparivrAjake paraMparAe sAMbhaLI. e sAMbhaLIne "huM naga2no vinAza karanAro na banuM e mATe 12 varSanI kAlamaryAdA sudhI anyasthAne jato rahuM" ema vicArIne uttarApathamAM jato rahyo. e pachI kAlanAM pramANane samyak rIte jANyA vinA bArame ja varSe pAcho AvI gayo. kumAroe ene parezAna karyo. niyANuM karIne e deva tarIke utpanna thayo. ane tenA dvArA nagarI upara apAya thayo. kharekhara jina vaDe bhASita vastu khoTI na ja paDe. zA FF Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya 1 niyukti pa duTTha seha ! ciramaiA ceva esA, te gaA, pacchA ratti Avassae AloiMtANa khamageNa sA maMDukka liyA nAloiyA tAhe cillaeNa bhaNiaM khamagA ! taM maMDukka liyaM Aloehi, khamao ruTTo tassa cellayassa khelamallayaM dhettUNa uddhAio, aMsiyAlae khaMbhe AvaDio vegeNa iMto, mao ya joisiesu uvavanno, tao caittA diTThIvisANaM kule diTThIviso sappo jAo, tattha ya egeNa parihiMDaMteNa nagare rAyaputto sappeNa khaio, ahituMDaeNa vijjAo savve sappA AvAhiA, maMDale pavesiA bhaNiyA-aNNe savve gacchaMtu, jeNa puNa na rAyaputto khaio so acchau, savve gayA, ego Thio, so bhaNio - ahavA visaM Aviyaha ahavA ettha aggimi NivaDAhi, so a agaMdhaNo, sappANaM kila do jAIo-gaMdhaNA agaMdhaNA ya, te agaMdhaNA mANiNo, tAhe so aggimi paviTTho, Na ya teNa taM vaMtaM paccAiyaM, rAyaputtovi mao, pacchA raNNA rudveNa ghosAviyaM rajje- jo mama sappasIsaM Ai tassAhaM dINAraM demi, pacchA logo dINAralobheNa sappe mAreDaM ADhatto, taM ca kulaM jattha so khamao uppanno taM jAisaraM rati hi~Dai divasao na hiMDar3a, mA jIve dahAmittikAuM, aNNayA AhituMDigehiM sappe maggaMtehiM ratiMcareNa parimaleNa tassa khamagasappassa bilaM diTThati dAre se Thio, osahio AvAhei, ciMtei - diTTo me kovassa vivAo, to jar3a ahaM abhimuho NigacchAmi to dahihAmi, tAhe puccheNa ADhato nimphiDiuM, jattiyaM nippheDei tAvaiyameva AhiMDao chiMdei, jAva sIsaM chiNNaM, mao ya, ji so sappo devayApariggahio, devayAe raNNo sumiNae darisaNaM diNNaM- jahA mA sappe ji na mAreha putto te nAgakulAo uvvaTTiUNa bhavissa, tassa dArayassa nAgadattanAmaM karejjAhina zA so a khamagasappo marittA teNa pANapariccAeNa tasseva raNNo putto jAo, jAe dArAzA sa NAmaM kayaM NAgadatto, khuDDulao ceva so pavvaio, so a kira teNa tiriyANubhAveNa sa nA atIva chuhAluo, dosINavelAe ceva ADhavei bhuMjiuM jAva sUratthamaNavelaM, uvasaMto nA ya dhammasaddhio ya, tammi a gacche cattAri khamagA, taMjahA - cAummAsio timAsio ya domAsio egamAsiotti, ratiM ca devayA vaMdiuM AgayA, cAummAsio paDhamaTThio, * tassa purao temAsio, tassa purao domAsio, tassa purao egamAsio, tANa ya purao khuDDuo / savve khamage atikkamittA tAe devayAe khuDDuo vaMdio, pacchA te khamagA * ruTThA, niggacchaMtI a gahiyA cAummAsiakhamaeNa potte, bhaNiAya aNeNa kaDapUyaNi ! amhe tavassiNo Na vaMdasi, eyaM kUrabhAyaNaM vaMdasitti, sA devayA bhaNai-ahaM ta sme 149 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 56 bhAvakhamayaM vaMdAmi, Na pUAsakkArapare mANio a vaMdAmi, pacchA te cellayaM teNa amarisaM vahaMti, devayA ciMtei mA ee cellayaM kharaMTerhiti to saNNihiA ceva acchAmi, tAhaM paDibohehAmi, bitiadivase a cellao saMdisAveUNa gao dosINassa, paDiAgao AloittA cAummAsiyakhamagaM NimaMte, teNa paDiggahe se NicchUDhaM, cellao bhAimicchAmidukkaDaM jaM tubbhe mae khelamallao Na paNAmio, taM teNa upparAu ceva pheDittA khelamallae chUDhaM, evaM jAva timAsieNaM jAva egamAsieNaM NicchUDhaM, taM teNa tahA ceva pheDiaM, aDuyAlittA laMbaNe giNhAmittikAuM khamaeNa cellao bAhaM gahio, taM tassa cellagassa adINamaNasassa visuddhapariNAmassa lessAhiM visujjhamANIhiM tadAvaraNijjANaM kammANaM khaeNa kevalanANaM samuppaNNaM, tAhe sA devayA bhaNai - kiha tubbhe vaMdiavvA ? jeNevaM kohAbhibhUA acchaha, tAhe te khamagA saMvegamAvaNNA stu micchAmidukkaDaMti, aho bAlo uvasaMtacitto amhehiM pAvakammehiM AsAio, evaM siiM suhajjhavasANeNaM kevalanANaM samuppaNNaM, evaM pasaMgao kahiyaM kahANayaM, uvaNao puNa ta kohAdigAo apasatthabhAvAo duggaie avAo ti // S ma na 150 H 1, S maiM tra bhAvaapAyamAM tapasvI sAdhu udAharaNa che. tenA vaDe deDakI marAI. eka tapasvI nAnAsAdhu sAthe gocarI gayo. tenA vaDe deDakI marAI. nAnAe kahyuM ke "tamArA vaDe deDakI marAI." tapasvI kahe ke "re ! duSTa - nUtana dIkSita ! A to pahelethI ma2elI ja hatI. (ghaNAM lAMbAkALathI marelI ja hatI.) pachI te beya jaNa jatAM maiM rahyA. pachI rAtre pratikramaNamAM jyAre AlocanA karatAM hatAM tyAre tapasvIe deDakInI 1 zA AlocanA na karI ke "mArAthI deDakI marelI" eTale nAnAsAdhue kahyuM ke "tapasvI ! za maiM te deDakInI AlocanA karo." tapasvI gusse thayo ane kapha mATeno pyAlo pakaDI nAnA nA tarapha doDyo. vegathI Avato te aMgnInA sthAnabhUta thAMbhalA upara athaDAyo (keTalAka nA OM thAMbhalAo upara khIlA jevA upaselA bhAgo zobhArUpe karavAmAM AvatA hoya che. e ya aMsrI zabdathI samajavA.) maryo ane jyotiSThadevomAM utpanna thayo. tyAMthI AvIne dRSTiviSasarponAM kulamAM dRSTiviSa sarpa thayo. tyAM nagaramAM Ama tema pharatA eka sApe rAjaputrane DaMkha mAryo, gAruDike vidyA dvArA badhAM sarpone bolAvyA. maMDalamAM (goLAkAra sthAnavizeSamAM) praveza karAvIne kahyuM ke "bAkInA badhAM sApo jatAM raho. jeNe A rAjaputrane DaMkha mAryo hoya te ahIM raho. badhA sApo jatAM rahyA. eka sarpa rahyo. gAruDike tene kahyuM ke kAM to jhera pI jAo athavA to A agnimAM kudI paDo." te sarpa Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu hu adhya. 1 niyukti - 56 agaMdhanakuLano hato. sAponI be jAtio che. gaMdhana ane agaMdhana. agaMdhana nAgo (s 2 abhimAnI hoya che. (vameluM jhera pharI cATatA nathI) tyAre te sarpa agnimAM pravezyo. * paNa te sApe te vaseluM jhera pAchuM na pIdhuM. rAjaputra paNa marI gayo. pachI gusse thayelA - rAjAe rAjayamAM ghoSaNA karAvI ke je mane sApanuM mastaka Apaze, tene huM eka " sonAmahora ApIza. pachI to loko sonAmahoranAM lobhathI sApone mAravA lAgyA. | have jyAM pelo tapasvI sarpa thayo hato, te kula jAtismaraNajJAnavALuM hatuM, te kulanAM sApo rAte ja bahAra phare, divase na phare. ema vicArIne ke "ame jIvone bALanArA || Fi na banIe." (jo divase bahAra phare to emanI AMkhamAM sUryakiraNo paDatAM ja emAMthI ja Aga chUTe ane jIvo mare.) = ekavakhata gAruDiko sApone zodhatA hatAM, tyAre temaNe rAtre phelAyela sugaMdha dvArA na te tapasvIsarpanuM dara joI lIdhuM ane tenA dvAra pAse gADika ubho rahyo. auSadhi vaDe ene bolAve che. (sarpo gaMdha dvArA AkarSAya eTale cokkasa prakAranI auSadhinI gaMdhathI gADika te sarpane bahAra kheMcI lAvavA prayatna kare che.) - sarpa vicAre che ke "meM krodhano vipAka joI lIdho che. tethI jo huM moTuM bahAra rAkhIne ke nIkaLIza, to tamArI AMkhomAM sUryakiraNo paDatAnI sAthe ja bahAra ubhelAone) bALanAro banIza." eTale sApa puMchaDA vaDe bahAra nIkaLavA lAgyo. (sugaMdhane paravaza banIne nIkaLavuM to paDe ja). enA zarIrano jeTalo jeTalo bhAga bahAra nIkaLe che, eTalA " eTalA bhAgane gADika chedI nAMkhe che. ema chelle enuM mastaka paNa cheDAyuM. e maryo. " te sarpa devatAthI parigRhIta hato (devAdhiSThita hato) eTale sarpanAM maravAthI temAM rahelAM | deve rAtre svapramAM rAjAne darzana ApyuM ke "tuM sApone na mAra. nAgakulamAMthI bahAra zA IF nIkaLIne eka AtmA tAro putra thaze. te putranuM nAgadatta nAma karaje." Faa te tapasvIsarpa marIne te prANatyAga dvArA te ja rAjAno putra thayo. dIkarA tarIke | 4 eno janma thayo tyAre enuM nAgadatta nAma rakhAyuM. nAno hato tyAre ja eNe dIkSA | lIdhI. sAdhu pUrvanAM tiryaMca-sApabhavanAM prabhAvathI atyaMta bhUkhyo hato. savAranA samayathI A vAparavAnuM zaru kare ke cheka sUryAsta samaya sudhI vApare. paNa e upazAMta hato, dharma upara ke zraddhAvALo hato. te gacchamAM cAra tapasvI hatAM. te A pramANe cAturmAsika tapasvI, I. trimAsika tapasvI, dvimAsika tapasvI ane ekamAsika tapasvI. (cAra mahinAnAM upavAsa . ' vALo tapasvI.... ema badhAmAM artha levo.) rAtre devatA (nAgadattane) vaMdana karavA mATe .. cheAvI. cAturmAsika tapasvI sauthI pahelo rahelo hato, enI AgaLa trimAsika, tenI - = = = Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> IS Y" A dazavaikAlikasUTA bhAga-1 ) adhya. 1 niyukti - 56 - cheAgaLa dvimAsika, tenI AgaLa ekamAsika rahelo hato. te badhAnI AgaLa (sauthI . A chelle) kSullakasAdhu hato. | te devatAe badhA tapasvIone oLaMgIne kSullakasAdhune vaMdana karyA. pachI te tapasvIo gusse thayA. jayAre devatA pAchI nIkaLatI hatI tyAre cAturmAsika tapasvIe ene vastrane vize pakaDI. (arthAt enA kapaDAM pakaDayA.). ane tapasvIe devatAne kahyuM ke "kaTapUtanA ! tuM tapasvI evA amane vaMdana nathI || 1 karatI ane A roja bhAjana bharIne bhAta khAnArAne vaMdana kare che ?" te devatA kahe che ? " ke "huM bhAvatapasvIne vAMdu chuM. pUjA ane satkAramAM tatpara evA mAnIone vaMdana nathI | : karatI." pachI te tapasvIo sultakasAdhu pratye IrSyA-dveSa vahana kare che. devatA vicAre che ke "A tapasvIo kSullakane khakhaDAve nahi = parezAna na kare e mATe huM kSullakanI najIkamAM ja rahuM ane pachI A tapasvIone pratibodha pamADuM." bIjA divase kSullaka rajA laIne savAre ja gocarI levA gayo. pAcho pharIne, gocarI || AlovIne cAturmAsika tapasvIne nimaMtraNa Ape che. teNe to enA pAtramAM thuMkyuM. ke kSullaka kahe che ke meM tamane kapha-zuMka mATeno pyAlo na Apyo e badala micchAmidukkaDa" pachI kSullake te thuMka gocarInI uparathI ja dUra karIne kaphanA pyAlAmAM nAMkhI dIdhuM. ema trimAsika, dvimAsika ane ekamAsika tapasvIe paNa thuMkyuM. te kSullake te ja pramANe te " thuMka dUra karyuM. - A vakhate "baLajabarIthI AnA hAthane pakaDuM (ane ene maraDuM)" ema vicArI | * tapasvIe kSullakano hAtha pakaDyo. te ja vakhate adInamanavALA, vizuddha thatI vezyAo mAM * vaDe vizuddhapariNAmavALA te kSullakane kevalajJAnane aTakAvanAra karmano kSaya thavAthI "| nA kevalajJAna utpanna thayuM. | tyAre te devatA tapasvIone kahe che ke tamane zI rIte vaMdana karuM ? kemake tame to | A pramANe krodhathI abhibhUta raho cho. tyAre te saMvegane pAmelA te tapasvIo je micchAmidukkaDa kare che. "arere ! upazAMtacittavALA bAlasAdhune pApI evA ame : : AzAtanA karI." A rIte zubhaadhyavasAya vaDe teone paNa kevalajJAna utpanna thayuM. ] che. A pramANe prasaMgataH kathAnaka kahevAyuM. upanaya A pramANe karavo ke krodha vagere aprazastabhAvathI durgatimAM apAya thAya che. te E F F Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla dazavaikAlikasUra bhAga-1 25 adaya. 1 niryukti - 57-58 ) (upanaya eTale daSTAntane dAntikamAM ghaTAvavuM te.) * patnotiyAM pravRtopayogitA rannAda - sikkhagaasikkhagANaM saMvegathiraTTayAi dohaMpi / davvAIyA evaM daMsijjate avAyA u* di " (prazna : dravyApAyAdirUpa dRSTAntono prastutamAM upayoga zuM che ?) 1 niryukti-pa7 gAthArtha : uttara : zikSaka ane azikSaka baMneyanAM saMvega ane dhairya mATe - A pramANe dravya vagere apAyo dekhADAya che. ___vyAkhyA-'zikSakAzikSaka yo:' abhinavapravajitacirapravajitayoH abhinavapravrajitagRhasthayorvA saMvegasthairyArthaM dvayorapi dravyAdyA "evam' uktena prakAreNa vakSyamANena vA darzyante apAyA iti, tatra saMvego-mokSasukhAbhilASaH sthairya punaH abhyupagatAparityAgaH, tatazca kathaM nu nAma duHkhanibandhanadravyAdyavagamAttayoH saMvegasthairye | " syAtAM ? dravyAdiSu cApratibandha iti gAthArthaH // TIkArtha : nUtana dIkSita ane ciradIkSita athavA to nUtanadIkSita ane gRhastha A beyane saMvega ane sthiratA utpanna karAvavA mATe kahelA prakAra vaDe ke vakSyamANa prakAra vaDe dvivyAdi apAyo dekhADavA joIe. (zikSA zabdathI ciradIkSita athavA to gRhastha " ema be artha lIdhA che.) temAM saMvega eTale mokSasukhano abhilASa. . sthiratA eTale svIkArelA saMyamAdino aparityAga. sAra e ke "duHkhanAM kAraNabhUta evA dravya vagereno bodha thavA dvArA uparokta be ja 1 jaNane saMvega ane sthiratA zI rIte thAya ? ane dravyAdimAM pratibaMdha = mamatvano abhAva | - zI rIte thAya ?" e mATe dravyAdi apAyo upayogI thAya che. tathA vAda____ daviaM kAraNagahiaM vigiciavvamasivAikhettaM ca / bArasahiM essakAlo kohAivivega . mAvami II8. che. A ja vAta kare che ke Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pta * gu * * 5 3, ba 'sa Wla dazavaikAlikasUra bhAga-1 aya. 1 niyukti - 58 che. niryukti-58: gAthArtha kAraNasara grahaNa karAyela dravya paraThavI devuM. asivAdi kSetra ( choDI devuM. bAravarSa pahelA (te te sthAna) choDavuM bhAvamAM krodhAdino viveka = tyAga " karavo. vyAkhyA-ihotsargato mumukSuNA dravyamevAdhikaM vastrapAtrAdyanyadvA kanakAdi na grAhya, zikSakAhisaMdiSTAdikAraNagRhItamapi tatparisamAptau parityAjyam, ata evAha-dravyaM kAraNagRhItaM, kim ? 'vikiMcitavyaM' parityAjyam, anekaihikAmuSmikApAyahetutvAt, - | durantAgrahAdyapAyahetutA ca madhyasthaiH svadhiyA bhAvanIyeti / evamazivAdikSetraM ca, parityAjyamiti varttate, azivAdipradhAnaM kSetramazivAdikSetram, AdizabdA dUnodaratArAjadviSTAdiparigrahaH, parityAjyaM cedamanekaihikAmuSmikApAyasambhavAditi / tathA | dvAdazabhirvareSyatkAlaH, parityAjya iti varttate, tata evApAyasambhavAditi bhAvanA, | etaduktaM bhavati-azivAdiduSTa eSyatkAlaH dvAdazabhirvaSairanAgatamevojjhitavya iti, uktaM ca - "saMvaccharabArasaraNa hohiti asivaMti te tao Niti / suttatthaM kuvvaMtA atisayamAdIhiM nAUNaM // 1 // " ityAdi / tathA 'krodhAdiviveko bhAva' iti krodhAdayo'prazastabhAvAsteSAM / | vivekaH-narakapAtanAdyapAyahetutvAtparityAgaH, bhAva iti-bhAvApAye, kArya ityayaM gAthArthaH // evaM tAvadvastutazcaraNakaraNAnuyogamadhikRtyApAyaH pradarzitaH, - TIkArtha : jinazAsanamAM utsargamArga to e che ke mumukSue vastrapAtrAdi dravya adhika | na levuM joIe, ke suvarNAdirUpa dravya na levuM joIe. paraMtu nUtanadIkSitane mATe vastrApAtrAdi adhika rAkhavA paDe eTale ke sarpAdi vaDe sAdhu DaMsa pAme tyAre jhera utAravA | mATe suvarNAdi rAkhavA paDe to.. Ama zikSaka, ahisaMdaSTa vagere kAraNosara " adhikavastrAdi ke suvarNAdi grahaNa karelA hoya to paNa te kAraNanI parisamApti thaI jAya - nA to e adhikavAdi, kanakAdi tyAgI devA joIe. (nUtanadIkSita thanAra upakaraNAdi thI laIne ja Ave evuM te kALamAM na hatuM. gaccha nUtanadIkSitane vastrAdi upadhi pUrI pADavAnI rahetI. eTale nUtanadIkSita thavAdi kAraNosara gacchamAM vadhu upadhi paNa * rAkhavAnI jarUra paDatI. ema sarpa karaDe to emAM suvarNa khUba upayogI bane che. AmAM : s, ftha zabda vastrApAtrAdi sAthe joDavo, kanakAdi sAthe nahi. tathA adhikavastrAdine ke je zikSakarUpI kAraNa sAthe ane kanakAdine ahisaMdaSTAdi kAraNa sAthe saMbaMdha joDavo. TIkAmAM prema e saMviNa zabda dekhAya che. paNa saMI pATha vadhu saMgata lAge che.) 45 45 - 5 5 F = Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ko e It . A dazavaikAlikasUra bhAga-1 humika adhya. 1 niyukti - 58 che. A ja kAraNasara niyuktikAra kahe che ke kAraNasara grahaNa karela dravya tyAgI devuM. . kemake e dravya aneka AlokasaMbaMdhI apAyo ane paralokasaMbaMdhI apAyonuM kAraNa che. (prazna : A dravya apAyonuM kAraNa zI rIte bane ?) | uttara : kanakAdi dravya hoya to emAM bhayaMkara Asakita thAya, dravyanA kAraNe | corAdithI upadrava thAya. Ama dravya duranta AgrahAdirUpa apAyonuM kAraNa bane ja che. A vAta madhyasthoe svabuddhithI vicArI levI. (Agraha eTale rAga, Asakti, "A mAruM che" evo mamatvabhAva. duranta eTale jeno anta du:khethI, muzkelIthI thAya te.) ] | A rIte azivAdikSetra paNa choDI devuM. | (ahIM gAthAmAM vira3a - parityArca zabda che, paNa e to dravya zabda sAthe , ekavAra joDI dIdho che. eTale zivavikSetra zabdanI sAthe joDavA mATeno parityArce tuM | zabda to che ja nahi, mATe vRttikAra kahe che ke, parityAcaM- vivigaa zabda ahIM varte che. arthAta e zabda zivadikSetra sAthe paNa joDavAno che. azivAdinI pradhAnatAvALuM kSetra te azivakSetra. mAri zabdathI uNodarI (gocarI ochI maLavAthI peTapUraNa na thavuM) rAjadveSa vagereno parigraha karavo. arthAtu A badhAnI pradhAnatAvALA kSetro choDI devA. A prazna : A badhuM zA mATe choDavuM ? Faa uttara H AvA kSetra choDI devA, kemake temAM aneka aihika ane pAralaukika apAyono ni saMbhava che. F, tathA bAra varSa pUrve bhaviSyakALa choDI devo. - ahIM paNa vivia zabda nathI, paNa e pUrveno zabda ahIM paNa vartamAna jaE samajavo. (kALa choDavo eno artha e ke "duSTakALavALuM sthAna choDavuM. kALanI nA pradhAnatAne laIne emAM kALano tyAga karelo gaNAya.). prazna : bhaviSyakALa kema choDI devo ? uttara tata parva- te kAraNathI ja. (pUrve jaNAvI gayA che te kAraNathI ja) prazna : bhAva e che ke apAyano saMbhava hovAthI bhaviSyakALa choDI devo. (upara tata jIva ane pArasaMbhavAniti mavinA e bene judA pADIne artha darzAvyo che che. bIjo artha A pramANe thAya ke "te bhaviSyakALathI ja apAyano saMbhava hovAthI te huM 1 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na Ama A to paramArthathI caraNakaraNAnuyogane AzrayIne apAya dekhADayo. (uparanA 6 dRSTAntomAM cAritrAcAra saMbaMdhI ja apAyo ane apAyatyAganI vAta karI che.) sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 59 kALa choDI devo e pramANe bhAvanA che." AmAM AkhuM vAkya ekaja banI rahe che.) kahevAno Azaya e che ke AzivAdithI duSTa bananAra bhaviSyakALa bAra varSanI pahelAM ja choDI devo. (TuMkamAM je sthAne AzivAdi upadrava thavAno hoya, te sthAna aziva thavAnA samaya pahelAM ja bAra varSa pUrve choDI devuM.) zA tathA krodha vagere je aprazastabhAvo che, teno viveka karavo. eTale ke e bhAvo narakapAta vagere apAyonuM kAraNa hovAthI temano parityAga karavo. bhAvApAyanAM viSayamAM A rIte bhAvono tyAga karavo. BEF ya - sAmprataM dravyAnuyogamadhikRtya pradarzya davvAdiehiM nicco egaMteNeva jesiM appA u / hoi abhAvo tesiM suhaduhasaMsAramokkhANaM. niryukti-59 gAthArtha : jeonA mate AtmA dravyAdi vaDe ekAMte nitya che. teone sukha-duHkha saMsAra ane mokSano abhAva thAya. (arthAt A badhA padArtho saMgata na thavA rUpa apAya Ave.) ji na - t na vyAkhyA-'dravyAdibhi:' dravyakSetrakAlabhAvaiH nArakatvaviziSTakSetravayo'vasthita - zA | tvAprasannatvAdibhiH 'nityaH' avicalitasvabhAvaH 'ekAntenaiva' sarvathaiva 'yeSAM' vAdinAm sa nA 'mAtmA' nIva: suzavvAlacandva vastu mati-saMnAyate 'bhAva:' asaMmava: 'teSAM' vavinAM nA keSAm ? - 'sukhaduHkhasaMsAramokSANAm ' tatrAhlAdAnubhavarUpaM kSaNaM sukham, tApAnubhavarUpaM ya duHkham, tiryagnaranArakAmarabhavasaMsaraNarUpaH saMsAraH, aSTaprakArakarmabandhaviyogo mokSaH, * tatra kathaM punasteSAM vAdinAM sukhAdyabhAvaH ?, Atmano'pracyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAd, anyathAtvApariNateH sadaiva nArakatvAdibhAvAd, aparityaktAprasannatve pUrvarUpasya ca prasannatvenAbhavanAd, evaM zeSeSvapi bhAvanIyamiti gAthArthaH // TIkArtha : je vAdIonAM mate jIva ane e sivAyanI bIjI vastuo paNa dravya, kSetra, par ta have dravyAnuyogane AzrayIne darzAvAya che. (tAttvikapadArthosaMbaMdhI apAya ane teno maM tyAga zI rIte thAya ? e badhA padArtho darzAve che.) 156 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM dazavaikAlikasUra bhAga-1 ji . adhya. 1 niryukti - 59 1 che) kAla ane bhAva vaDe ekAMte avicalitasvabhAvavALI = nitya che, teone sukha,duHkha, A saMsAra ane mokSano abhAva thAya. AmAM nArakatva, tiryaMcatva e badhA dravya gaNAya. A | pahelI nAraka vagere viziSTasthAno e kSetra gaNAya. bALapaNa-yauvana vagere vayanI avasthAo e kALa gaNAya. prasannatA vagere e bhAva gaNAya. jeo ema mAne che ke jIva A badhA prakAre ekAMte nitya che, ene sukhAdi na ghaTavAnI Apatti Ave. (jIva ekAMte nitya che, eno artha e thAya ke e jo nAraka | ' che, to kAyama mATe nAraka ja rahe. pahelI nArakamAM hoya to kAyama mATe pahelI nArakamAM " |ja rahe. 20 varSano hoya to kAyama mATe tevo ja rahe. prasanna hoya to kAyama mATe prasanna || na ja rahe.) . sukhAdi cAra vastumAM - AlhAdanA anubhavarUpa kSaNa e sukha. tApanA anubhavarUpa kSaNa e duHkha. tiryaMca, manuSya, nAraka ane devabhavamAM pharavuM e saMsAra. ATha prakAranAM karmonAM baMdhathI viyoga e mokSa. prazna : ekAMta nityavAdIone sukhAdino abhAva thavAnI Apatti zI rIte 3 Ave ? uttara H emanA mate AtmA aprazruta = nAza na pAmanAra, anutpanna = utpanna na thanAra sthira ekaja svabhAvavALo hovAthI sukhAdino abhAva thavAnI Apatti nA Ave. cheprazna emanA mate AtmA ekAMta nitya che, e vAta sAcI. paNa sukhAdi, abhAva I zI rIte? e samajAtuM nathI. | uttara H e nitya hovAthI potAnA vidyamAna svarUpa sivAya bIjA rUpe to pariNAma na ja pAme. arthAt e jo nArakarUpa hoya to nAraka sivAya bIjA tiryaMcAdi rUpe e na ja thAya. ane eTale e kAyama mATe nArakAdi rUpe ja rahe. Ama cAragatimAM che ! bhamavArUpa saMsAra ene na ja ghaTe. have sukhanI vicAraNA karIe to je aprasanna hoya te kAyama aprasanna ja rahe, eTale 'ba, uM. 159 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya niyukti - 0 e prasannatAne tyAge to nahi ja. ane aprasannatAne choDyA vinA e pUrvarUpa | aprasannAvasthAvALo jIva prasanna tarIke na ja bane. eTale e sukhI thAya ja nahi. Ama sukha na ghaTe. Ama saMsAra ane sukhano abhAva zI rIte thAya ? e darzAvI dIdhuM. e pramANe mokSa ane duHkha paNa vicArI levuM. (je saMsArI hoya te kAyama saMsArI ja rahe eTale eno mokSa na ja ghaTe. ema je sukhI che. e kAyama sukhI ja rahe eTale ene duHkha paNa na 4 ghaTe . ) na tatazcaivam - - S suhadukkha saMpaogo na vijjaI niccavAyapakkhaMmi / egaMtuMcche aMmi * a suhadukkhavigappaNamajuttaM // 60 // A pramANe niryukti-60 gAthArtha : nityavAdanAM pakSamAM sukha ane duHkhano saMprayoga na ghaTe. ekAMtaucchedapakSamAM sukha ane duHkhanuM vikalpana ayukta che. ta vyAkhyA- sukhaduHkhasaMprayogaH, samyak saMgato vA prayogaH saMprayogaH akalpita ityarthaH 'na vidyate' nAsti na ghaTata ityarthaH, kva ? - ' nityavAdapakSe' nityavAdAbhyupagame ji saMprayogo na vidyate, kalpitastu bhavatyeva, yathA''hurnityavAdina: - " prakRtyupadhAnataH ji na puruSasya sukhaduHkhe staH, sphaTike raktatAdivad buddhipratibimbAdvA'nye" iti, kalpitatvaM na zA cAsya Atmanastattvata eva tathApariNatimantareNa sukhAdyabhAvAd zA |sa upadhAnasannidhAvapyandhopale raktatAdivat, tadabhyupagame cAbhyupagamakSatiH, sa nA buddhipratibimbapakSe'pyavicalitasyAtmanaH sadaivaikasvabhAvatvAt sadaivaikarUpaprati - nA ya bimbApatteH, svabhAvabhedAbhyupagame cAnityatvaprasaGga iti / mA bhUdanityaikAntagraha ityata ya Aha - 'ekAntena' sarvathA ut-prAbalyena chedo - vinAzaH ekAntocchedaH - niranvayo nAza ityarthaH, asmi~zca kim ? - sukhaduHkhayorvikalpanaM sukhaduHkhavikalpanam, 'ayuktam' * aghaTamAnakam, ayamatra bhAvArtha:- ekAntocchede'pi sukhAdyanubhavitustatkSaNa eva sarvathocchedAdahetukatvAttaduttarakSaNasyotpattirapi na yujyate, kutaH punastadvikalpanamiti gAthArthaH // 158 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 49 49 * * - _ - dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu adhya. 1 niyukti - 60 3 TIkArtha : samyagu evo prayoga athavA to saMgata thAya tevo prayoga te saMprayoga ( te kahevAya. eno bhAvArtha e ke akAlpanika, vAstavika, akalpita sukhaduHkha na ghaTe. prazna : zemAM na ghaTe ? uttara : nityavAdano svIkAra karIe to akalpita sukhAdi na ghaTe, kalpita to teonA matamAM che ja. kemake nityavAdIo kahe che ke prakRtinA upadhAnathI, saMbaMdhathI, II sAmIpyathI puruSane sukha ane duHkha thAya che. jema sphaTikamAM raktatAdi thAya che tema na - keTalAko ema kahe che ke buddhinA pratibiMbathI puruSane sukha-duHkhAdi thAya che. * (jema F"| sphaTika taddana nirmaLa che, paNa enI najIkamAM lAla vastra mukIe to enA kAraNe sphaTika | na lAla thAya. ema AtmA-puruSa sukhaduHkhAdi vinAno che. paraMtu prakRtitattva enI sAthe joDAya eTale puruSamAM sukha-duHkhAdi dekhAya. jema sphaTikamAM dekhAtI lAlAza kharekhara to | vastranI ja che, tema puruSamAM dekhAtA sukhaduHkhAdi e kharekhara to prakRtinA ja che. ApaNe jema kArmaNavargaNAdi padArtho mAnIe chIe, ema sAMkhyo prakRti vagere padArthonI kalpanA ta kare che. temanA ja matamAM keTalAko ema kahe che ke jema darpaNa nirmaLa che, enI sAme ne (koI mANasa ubho rahe to enA mukhanuM pratibiMba darpaNamAM paDe. have e mukha upara je sArA-narasA DAgho hoya te pelA darpaNamAM paNa dekhAya. ema prakRtimAMthI utpanna thayela buddhitattvamAM ja sukha ane duHkha rahelA che. AtmA darpaNa jevo che, paNa e buddhitattvanuM | "ii AtmAmAM pratibiMba paDe che, eTale buddhimAM rahelA sukha ane duHkha AtmAmAM paNa dekhAya na Yr 5 E F - prazna : paNa emaNe mAnelA A sukha-duHkha khoTA che = kAlpanika che = vAstavika FInathI. ema kyA AdhAre kahI zakAya ? uttara : emanA manamAM sukha-duHkhAdi kalpita ja bane che, kemake jo AtmA svayaM = paramArthathI sukharUpe pariNAma pAmato na hoya to ene sukhAdino abhAva ja mAnavo paDe. dA.ta. lAla vastrAdirUpa upadhAnanI sannidhi thavA chatAM paNa jema andha-pattharamAM raktatAdi | nathI thatAM tema. (Azaya e che ke sphaTika ane lokhaMDa, A beyanI pAse lAlavastra ke mUkavAmAM Ave to sphaTikamAM lAlAza jaNAya che, lokhaMDamAM lAlAza thatI nathI. Ano che. A artha ja e ke e vakhate lokhaMDa ane sphaTikamAM cokkasa koIka bheda to che ja. eTale emAM che mAnavuM joIe ke sphaTika pote potAno zuddhasvabhAva badalIne raktasvabhAvane koIka rIte na >> grahaNa to kare ja che. lokhaMDamAM evuM thatuM nathI, mATe e raktatAne dhAraNa karato nathI. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 60 jo sphaTika paNa potAnA mULasvabhAvamAM ja hoya, emAM leza paNa pharka na paDyo hoya to lokhaMDanI mAphaka emAM paNa lAlAza anubhavAvI na joIe. prastutamAM prakRtimAM rahela sukha-duHkhAdi AtmAmAM dekhAya che, ema mAnIe to paNa AvuM to mAnavuM ja joIe ke AtmA svayaM paNa sukharUpe pariNAma pAmelo ja che. to ja emAM sukhanI anubhUti thAya. arthAt AtmAnAM pUrvasvabhAva karatAM uttarasvabhAva judAno banyo ja che. to ja emAM pUrve sukha na hovuM ane pachI sukha hovuM e saMgata " thAya.) na mA prazna : cAlo, mAnI laIe ke pUrve asukhI AtmA tevA prakAre sukharUpe pariName mo 6 che... bolo. have to sukhAdi padArtha vAstavika kahevAze ne ? have to e kAlpanika nahi stu ne ? sta ta Qu smai uttara : barAbara paNa A rIte "pUrve asukhI AtmA sukharUpe pariName che" ema svIkArazo, to to tamAro je abhyapagama-mata che ke AtmA nitya che. tenI kSati-hAni OM thAya. kemake asukhI AtmA sukhI thAya to e nitya na rahyo, anitya banI gayo. Ama prakRtinA upadhAnanI AtmAne sukhaduHkha mAnavAnI vAta barAbara nathI. je buddhinA pratibiMbanI mAnyatAvALo pakSa che, temAM paNa A ja vAMdho Ave ke AtmA to nitya, avicalita che. eTale te kAyama mATe ekaja svabhAvavALo rahe. ane eTale jo emAM buddhinuM pratibiMba mAno to kAyama mATe ekaja prakAranuM pratibiMba mAnavAnI Apatti Ave. kemake jo pratibiMba badalAya to to pUrve judA pratibiMbavALo na AtmA have alaga pratibiMbavALo banyo, ane to pachI e nitya ja na gaNAya. eTale ene nitya mAnavo hoya to kAyama mATe ekaja pratibiMba mAnavuM jarUrI bane. ane to meM pachI kAM to mAtra sukhanuM ke mAtra duHkhanuM ja pratibiMba mAnavuM paDe. ane to pachI AtmA nA mAtra sukhI ke mAtra du:khI ja mAnavo paDe. je mAnya nathI. ji ji ma zA zA ma nA ya have jo ahIM paNa ema mAno ke "AtmA pUrve sukhapratibiMbavALo hovAthI ya sukhasvabhAvavALo ane pachI du:kha pratibiMbavALo banavAthI duHkhasvabhAvavALo bane che. Ama eno svabhAva badalAI jAya che, ane e rIte AtmAmAM sukha ane duHkha baMne saMgata thAya." paNa A rIte jo svabhAvabheda mAnazo to e AtmA anitya mAnavAno prasaMga Ave. 160 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu ja aya. 1 niyukti - 60 prazna : A rIte AtmAne nitya mAnavAmAM aneka Apatti Ave che, to ame A A AtmAne anitya ja mAnazuM. uttaraH A rIte anitya-ekAntano svIkAra na thaI jAya e mATe have kahe che ke ekAnta anityatA mAnavAmAM paNa sukhaduHkhanI kalpanA asaMgata bane che. gAthAmAM tucchegaMdhi zabda lakhela che. eno artha A pramANe karAya ke kAntana - sarvathA sat prabaLatAthI cheH vinAza eTale ekAnta-uccheda. arthAt niravaya-nAza. (nAza be prakArano che, sAnvayanAza ane niravayanAza suvarNaghaTa toDIne suvarNamukuTa || " karAya, to suvarNamukuTamAM ghaTano nAza che, paNa suvarNaghaTamAM je suvarNa che, e to " suvarNamukUTamAM paNa che. eTale ahIM suvarNano anvaya che, ghaTano nAza che. to A ghaTanAza | ne suvarNanA anvayavALo hovAthI sAnvayanAza kahevAya. ekAnta-anityavAdIo Avo | sAnvayanAza nathI mAnatA. teo kahe che ke suvarNaghaTamAM je suvarNa che ane ghaTa che, te baMne khatama thaI jAya che. suvarNamukUTanI utpatti thAya che temAM mukUTa to navo che ja, te paNa suvarNa paNa taddana navuM ja che. ghaTanuM suvarNa ja mukUTa suvarNa rUpa nathI. gharanuM suvarNa ta | sarvathA khatama ja thaI cUkyuM che. AvA prakArano niranvayanAza e ja ekAntoccheda kahevAya che. e jinamatane mAnya | nathI. te zA mATe? te ja batAve che ke ekAntocchedamAM sukha-duHkha nathI ghaTatAM, mATe te | mata mAnya nathI.") A prazna : ekAnta-uccheda matamAM sukha-duHkha nathI ghaTatAM evuM ApazrI kyA AdhAre ' kaho cho ? uttara H ekAntanityavAdanI jema ekAntocchedamatamAM paNa vAMdho e Ave ke sukhAdino anubhava karanAra je che, teno to te ja kSaNe - sukhAnubhAvasthaLe ja saMpUrNapaNe A | uccheda thaI jAya che. have eno saMpUrNapaNe uccheda thaI jAya to pachI uttarakSaNanI utpattinuM nA kAraNa koNa bane? koI hAjara na hovAthI kAraNa koNa gaNAya? Ama uttarakSaNanI utpatti tha hetu vinA ja thayelI mAnavI paDe. hetu vinA to vastunI utpatti na ja ghaTe. Ama | uttarakSaNa ahetuka banI jatI hovAthI uttarakSaNanI utpatti saMgata thatI nathI. ke ke have jo uttarakSaNanI utpatti paNa saMgata na thAya to pachI tenuM vikalpana to ghaTe ja che :: zI rIte ? che (dA.ta. prathama samaye AtmA sukhane anubhave che, to e AtmA pote sukha kahevAya. | E E E F G Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUga bhAga-1 hu chu adhya. 1 niyukti - 61 have sukhano anubhava karyA bAda bIjA samaye evo vikalpa thAya ke "huM sukhI thayo." Ane e ja sukhavikalpana kahevAya che. jemAM prathama samaye ghaTano anubhava thAya ke "yaM vada:" ane e e pachInI kSaNe eno vikalpa thAya ke ghaTAnubhavajJAnavAnuM sadaM tema ahIM samajavAnuM che. | | emAM "huM sukhI thayo" evI pratIti e ja sukhavikalpana che. e pratItivALo AtmA 'sukhavikalpana kSaNa kahevAya. paNa muzkelI e che ke prathamasamayanI sukhakSaNa sarvathA khatama thAya to bIjA samayanI | 1 sukhavikalpanakSaNanI utpatti zI rIte thAya? kemake eno hetu ja vidyamAna nathI. te | paTajJAnavAnadaM vikalpa sthaLe to AtmA A vikalpanuM kAraNa che. e vidyamAna che. " ' eTale vikalpotpatti mAnI zakIe. paNa bauddhamate to pUrvekSaNano sarvathA vinAza ja thaI | tu javAthI kAraNa ja asat banI jatA uttarakSaNa-vikalpaNanI utpatti ja zI rIte thAya ? paNa e vikalpaSaNane badhA anubhave to che ja, mATe ekAnta anityavAda yogya nithI. sukhavikalpana eTale "huM sukhI chuM" evo vicAra, duHkhavikalpana eTale "huM duHkhI chuM" evo vicAra. ja ene mATe sukha-duHkhanI hAjarI jarUrI che, jayAre kSaNikamate eno sarvathA vinAza . | mAnelo hovAthI e vikalpana ghaTatAM nathI.) 3oDapAya:, sIytamapI 3tte tatro-sAthena (sAya:) | vivakSitavastuno'vikalalAbhahetutvAdvastuno lAbha evopAyaH-abhilaSitavastvavAptaye na vyApAravizeSa ityarthaH, asAvapi caturvidha eva, tathA cAha - emeva cauvigappo hoi uvAo'vi tattha davvaMmi / dhAtuvvAo paDhamo naMgalakuliehiM khettaM tu II6IL A pramANe apAya udAharaNa kahevAI gayuM. have upAya kahevAya che. temAM 35 eTale sAmIpyathI = najIkathI gAya eTale lAbha. paraMtu prastuta mAM virakSitavastunAM saMpUrNa lAbhanuM kAraNa hovAthI, I vastuno lAbha ja upAya kahevAya che. (Azaya e che ke kharekhara to vivakSitavastunAM ; * lAbhanuM kAraNa e ja upAya kahevAya. vivalitavastuno lAbha e kaMI upAya na kahevAya.' che. paraMtu lAbhamAM lAbhakAraNano upacAra karIne vivakSitavastuno lAbha ja upAya zabdathI 5 5 = = = * * Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 5 " mA A dazavaikAlikasUtra bhAga-1 ki adhya. 1 niyukti - 61 oLakhAvAyo che.) * paramArtha e che ke IcchAyela vastunI prApti mATeno vyApAravizeSa e upAya. A upAya paNa cAra prakArano ja che. (apAya to cAra prakArano che ja. paNa ...) | eja vAta kare che ke niryukita-61 gAthArtha : apAyanI jema upAya paNa cAra prakArano che. dravyamAM prathama dhAtuvAda. maMgala ane kuliko vaDe kSetra... || vyArA- vageva' yathA mapAya:, vim ?-'rAvinya:' caturaH jo / bhavatyupAyo'pi, tadyathA-dravyopAyaH kSetropAyaH kAlopAyaH bhAvopAyazca, tatra 'dravya' iti / sta dvAraparAmarzaH dravyopAye vicArye 'dhAturvAdaH' suvarNapAtanotkarSalakSaNo dravyopAyaH 'prathama' iti laukikaH, lokottare tvadhvAdau paTalAdiprayogataH prAsukodakakaraNam, kSetropAyastu lAGgalAdinA kSetropakramaNe bhavati, ata evAha-'lAlakulikAbhyAM kSetram' upakramyata iti gamyate, tatazca lAGgalakulike tadupAyo laukikaH, lokottarastu vidhinA ta prAtarazanAdyarthamaTanAdinA kSetrabhAvanam, anye tu yoniprAbhRtaprayogataH / | kAJcanapAtanotkarSalakSaNamevaM saGghAtaprayojanAdau dravyopAyaM vyAcakSate, vidyAdibhizca | dustarAdhvataraNalakSaNaM kSetropAyamiti / atra ca prathamagrahaNapadArtho'tiricyamAna ivAbhAti, | . pAThAntaraM vA 'dhAuvvAo bhaNio'tti atra ca kathaJcidavirodha eveti gAthArthaH // TIkArtha : je rIte apAya cAra prakArano che, te ja rIte upAya paNa cAra prakArano na che, te A pramANe dravyopAya, kSetropAya, kAlopAya ane bhAvopAya. ] temAM dravya zabda gAthAmAM lakhelo che, te dravyopAya dvArane sUcavavA mATeno che. e x dravyopAyano vicAra karIe to laukika dravyopAya suvarNapAtana ane suvarNotkarSarUpa che. te IT (auSadhi vagerenAM prayogathI suvarNa banAvavuM = mATI vi. kAcI dhAtu chUTI pADavI e | suvarNapAtana. ane suvarNane vadhAravuM = vadhu ne vadhu suvarNa meLavavuM athavA to suvarNa zuddha kiravuM e suvarNotkarSa. A be dravyopAya che. suvarNarUpa dravyane meLavavAnA upAyo che. | ' lokottara dravyopAya A pramANe che ke mArga vageremAM paTalAdinAM prayogathI * acittapANI karavuM te. (Azaya e che ke gADhakAraNasara jaMgalAdi jevA taddana * nirjanasthAnomAMthI vihAra karavo paDe to tyAM rastAmAM pANInI jarUra paDe tyAre pANI ** che kyAMthI lAvavuM ? koNa acitta pANI karI Ape ? kaTokaTinAM prasaMgo AvavAnA hoya che H,. CE F = = Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 61 to sAdhuo vihAra pUrve ja potAnI pAse chAzathI kharaDAyelA vastranA TukaDAdine taiyAra karIne rAkhI le. arthAt chAza lAvI emAM cokhkhuM kapaDuM barAbara palALI rAkhe. e pachI e kapaDuM nIcovyA vinA sukavI de. e kapaDuM chAzathI bhAvita thaI jAya eTale ene potAnI pAse rAkhI laI vihAra kare. rastAmAM pANInI jarUra paDe to taLAva vagerenAM sacittapANIne juduM kADhI temAM e kapaDuM nAMkhI vyavasthita halAve... e kapaDA dvArA amuka kALe te pANI acitta banI jAya. AvuM gItArtho gADha kAraNasara khUbaja yatanApUrvaka 7 karatAM.) Ama acittapANIrUpI dravyanI prApti mATeno A upAya darzAvAyo. mo haLa vagere vaDe kSetrane kheDavAmAM Ave te kSetropAya kahevAya. (khetIne yogya evA mo 6 kSetranI prAptino upAya A haLAdithI jamIna kheDavI e ja bane ne ?). AthI ja Da stu niryuktikAra kahe che ke lAMgala = haLa ane kulika-kodALI vaDe kSetra kheDAya che. 35myate na zabda gAthAmAM lakhelo nathI, te bahArathI samajI levo.) AthI haLa ane kulika e kSetrano upAya bane. A laukika kSetropAya bane. ta lokottara kSetropAya A pramANe che ke "savAre azanAdine mATe vidhipUrvaka aTanAdi karavA dvArA kSetrane bhAvita karavuM te." (kSetrapratyupekSako savAra-bapora-sAMja vidhipUrvaka gocarIcaryA karavA dvArA e kSetranAM lokone gocarI vahorAvavArdi kriyA vaDe bhAvita karI de. arthAt gacchane anukUlakSetranI prAptino upAya A kSetrabhAvana karavuM te bane.) ahIM keTalAko lokottara dravyopAya A rIte darzAve che ke "saMghAtaprayojana vageremAM yoniprAkRtanAM prayoga dvArA suvarNapatana-utkarSa e ja dravyopAya che." na (yoniprAmRta granthamAM kaI kaI vastuonA saMyogathI kaI kaI vastuo banI zake enuM vistRta varNana che. emAM "suvarNotpatti zI rIte karI zakAya ?" e mATenA paNa prayogo batAvelA ja che. e prayogo dvArA suvarNotpatti karI zakAya. saMghAtaprayojanAdi nA (?) kArya AvI paDe tyAre A suvarNotpatti karI zakAya.) zA zA mA ya jyAre duHkhethI pAra karI zakAya evA mArgane vidyA vagere vaDe pAra karavo e haiM kSetropAya che. (anukUlakSetrane pAmavAno upAya A banI rahe che) (prazna : A 61mI gAthAno uttarArdha A pramANe che ke "dhAturvAda e prathama che, lAMgalAdi vaDe kSetra." AmAM kSetropAyanuM varNana karavAmAM be vikalpo upara darzAvyA. emAM prathamavikalpamAM A Akho uttarArdha kSetropAyamAM gaNAvAyo che. arthAt (1) dhAturvAda e kSetropAyamAM prathama dRSTAnta che. (2) lAMgalAdi vaDe kSetropakramaNa e 164 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 62 kSetropAyamAM bIjuM dRSTAnta che. Ama A vikalpamAM to pamo zabda barAbara ghaTe che. be dRSTAnta che, eTale pamo zabda saMgata thAya che. paNa bIjA vikalpamAM A paDho zabda nahi ghaTe. kemake emAM dhAturvAda dravyopAya tarIke ane lAMgalAdi e kSetropAya gaNela che. eTale AmAM dravyopAya paNa eka ane kSetropAya paNa eka... eTale AmAM koImAM paNa be dRSTAnta che ja nahi ke paddamo zabda vAparavo paDe. eka ja vastumAM be dRSTAnta ApyA hota to paDho zabda dvitIya no vyavaccheda karavA saMgata thAya, paNa evuM to che ja nahi.) uttara H sAcI vAta che. A bIjA vyAkhyAnamAM paDho zabdanuM grahaNa vadhArAnuM lAge che. athavA to tyAM oi pAThAMtara che. e pAThAMtara pramANe bIjuM vyAkhyAna laIe to apekSAe koI ja virodha nathI. na mA sta kAlo a' nAliyAihiM hoi bhAvaMmi paMDio abhao / corassa kae naTTiM vaDDhakumAriM parihepha kara niryukti-62 gAthArtha : nAlikAdi vaDe kAla hoya che, bhAvamAM paMDitaabhaya corane mATe nRtyamAM vRdghakumArInI kathA kahe che. vyAkhyA - kAlazca nAlikAdibhiH jJAyata iti zeSaH, nAlikA - ghaTikA AdizabdAcchaG-kvAdiparigrahaH, tatazca nAlikAdayaH kAlopAyo laukikaH, lokottarastu sUtraparAvarttanAdibhistathA bhavati, 'bhAve' ceti dvAraparAmarzatvAdbhAvopAye vicArye ji nirNana, ja tRtyA--'paNDito' vijJAn 'samaya:' gamayamA stathA cApauranimitte 1 - narttavayAM (nATyuM) vajju (vRddha) mAraA, vhim ?, triAnosUtrapravarNanArthamAda- zA parikathayati, tatazca yathA tenopAyatazcaurabhAvo vijJAtaH evaM zikSakAdInAM tena tena sa nA vidhinopAyata eva bhAvo jJAtavya iti gAthArthaH // nA TIkArtha : kAla nAlikA vagere vaDe jaNAya che. jJAyate zabda bahArathI umeravo. nAlikA haiM eTale ghaDI. Adi zabdathI zaMku vagereno parigraha karavo. eTale nAlikA vagere kAla jANavA mATeno laukika upAya che. (ghaDI vaDe to 48 miniTano kALa jaNAya ja che. zaMkunI * * chAyA vaDe paNa kAla jaNAya che.) lokottara sUtranAM parAvartana vagere vaDe kAlopAya che. arthAt sUtranuM parAvartana e * kAla jANavA mATeno lokottara upAya che. (sUtraparAvartana dvArA jinakalpI cokkasa samaya 165 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaka dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 62 - jANI zake ke meM ATalo pATha karyo, mATe ATalo samaya thayo.) gAthAmAM mAre zabda lakhelo che, e bhAvopAyadvArane sucavavA mATe hovAthI eno [ artha samajavo ke bhAvopAya. TuMkamAM bhAvopAyanI vicAraNA karIe. vidvAna abhayakumAra dRSTAnta che. eja vAta kare che ke nATyamAM abhaya corane pakaDavA mATe moTI uMmaranI kuMvArI | strInI vArtA kare che. (prazna e prasaMga to bhUtakALamAM thaI gayo hovAthI abhaye kahyuM ema bhUtakALano prayoga karavo joIe ne ?) * uttara : "sUro trANa kAlaviSayaka che" e darzAvavA mATe parithati ema F"| | vartamAnakALano prayoga karelo che. (niryuktikAra bhadrabAhu svAmI to prabhuvIranI sAtamI | | mATe che. te vakhate abhayakumArano prasaMga bhUtakALa banI cUkyo hato. chatAM emaNe vartamAnakALano prayoga karyo che. kemake niyukti paNa apekSAe sUtra ja che. ane sUtra traNeyakALa saMbaMdhI hoya. arthAt bhUta-vartamAna ke bhaviSya e traNeyakALa sUtro mATe sarakhA te che. eTale sUtramAM bhUta mATe paNa vartamAna ane bhaviSya mATe paNa vartamAnano prayoga 1 na karI zakAya kharo. emAM koI ja doSa nathI.) jema abhayakumAre upAya dvArA corano bhAva jANI lIdho, ema gurue paNa te te vidhi vaDe upAyapUrvaka nUtanadIkSitAdino bhAva jANI levo ane te anusAre emanuM hita | thAya tevA prakAranI pravRtti karavI) navaraM bhAvovAe udAharaNaM-rAyagihaM NAma NayaraM, tattha seNio rAyA, so bhajjAe na | bhaNio jahA mama egakhaMbhaM pAsAyaM karehi, teNa vaDDaiNo ANattA, gayA kaTThacchidagA, za sa tehiM aDavIe salakkhaNo saralo mahaimahAlao dumo diTTho, dhUvo diNNo, jeNesa sa | nA pariggahio rukkho so darisAveu appANaM, to NaM Na chiMdomotti, aha Na dei darisAvaM nA | to chiMdAmotti, tAhe teNa rukkhavAsiNA vANamaMtareNa abhayassa darisAvo diNNo, ahaM ya raNNo egakhaMbhaM pAsAyaM karemi, savvouyaM ca ArAmaM karemi savvavaNajAiuveyaM, maa| chiMdahatti, evaM teNa kao pAsAo / ke (A gAthAmAM bIjI badhI bAbato kahevAI gaI che.) mAtra bhAvopAyamAM udAharaNa ? che A pramANe che ke rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM zreNika rAjA hato. te patnI calaNA che A vaDe kahevAya ke "mArA mATe eka thAMbhalAvALo mahela karAvI Apo." teNe suthArone paNa 45 5 F S F = = Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzavAtisU lAga-1 adhya. 1 nirvAsti - 2 AjJA karI. teo (mahela banAvavA) lAkaDA chedavA gayA. teoe jaMgalamAM lakSaNayukta, A saraLa, ghaNuM moTuM vRkSa joyuM. emaNe dhUpa karyuM ane bolyA ke "je devAdie A vRkSano ja * parigraha-Azraya karyo hoya te potAnI jAtane dekhADo. to ame Ane chedazuM nahi. jo ke * darzana nahi Ape to ame chedI nAMkhazuM." tyAre vRkSamAM rahenArA te vANavyaMtare abhayane * " darzana ApyA. kahyuM ke "huM rAjAne eka thAMbhalAvALo mahela karAvI ApIza. sarvatraRtuvALuM =1 (sarvaRtuo saMbaMdhI puSpovALuM) tamAma vanaspatinAM jAtiovALuM ArAma (bagIco) | na 4221. tame vRkSane chetA nahi." momA pramANe to prAsAda yo. annayA egAe mAyaMgIe akAle aMbayANa dohalo, sA bhattAraM bhaNai-mama | aMbayANi ANehi, tadA akAlo aMbayANaM, teNa oNAmiNIe vijjAe DAlaM oNAmiyaM, aMbayANi gahiANi, puNo a uNNamaNIe uNNAmiyaM, pabhAe raNNA diTuM, payaM Na dIsai, ko esa maNuso atigao ?, jassa esA erisI sattitti so mama aMteuraMpi dharisehittikAuM abhayaM saddAveUNa bhaNai-sattarattassa abbhaMtare jai coraM NANesi to Natthi te jIviaM / tAhe abhao gavesiuM ADhatto, NavaraM egaMmi paese sma gojjo ramiukAmo, milio logo, tattha gaMtuM abhao bhaNati-jAva gojjo maMDei appANaM tAva mamegaM akkhANagaM suNeha jahA kahipi Nayare ego dariddasiTThI parivasati, ji tassa dhUyA vuDDakumArI aIva rUviNI ya, varaNimittaM kAmadevaM accei, sA ya egami ji na ArAme corie puSpANi ucceMtI ArAmieNa diTThA, kayatthiumADhattA, tIe so bhaNio- na zA mA maiM kumAriM viNAsehi, tavAvi bhayaNIbhANijjIo atthi, teNa bhaNiA-ekkAe zA sa vavatthAe muyAmi, jai NavaraM jammi divase pariNejjasi tadivasaM ceva bhattAreNa sa nA aNugghADiyA samANI mama sayAsaM ehisi to muyAmi, tIe bhaNio-evaM havautti, teNa nA ya visajjiA annayA pariNIA, jAhe apavarake pavesiA tAhe bhattArassa sabbhAvaM kahei, ya visajjiyA vaccai, paTThiyA ArAmaM, aMtarA a corehiM gahiyA, tesipi sabbhAvo kahio, mukkA, gacchaMtIe aMtarA rakkhaso diTTho, jo chaNhaM mAsANaM AhArei, teNa gahiyA, kahie . * mukkA, gayA ArAmiyasagAsaM, teNa diTThA, so saMbhaMto bhaNai-kahamAgayAsi ?, tAe * bhaNiaM mayA kao so pudi samao, so bhaNai-kahaM bhattAreNa mukkA ?, tAhe tassa taM * yA savvaM kahiaM, aho saccapainnA esA mahilatti, ettiehi mukkA kihAhaM duhAmitti teNa / / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 na adhya. 1 niyukti - 62 vimukkA, paDiyaMtI a gayA savvesiM tesiM majjheNaM, AgatA tehiM savvehiM mukkA, bhattArasagAsaM aNahasamaggA gayA / tAhe abhao taM jaNaM pucchai- akkhaha ettha keNa dukkaraM yaM ?, tAhe rUssAnuyA maLati-mattAneLa, chuhAjIyA mAMti-vazvaseLa, pAravAriyA maLati-mAlApoLa, dariseLa maLiyaM-corehiM, pachA so hiyo, nahA paNa corotti / etAvatprakRtopayogi / jahA abhaeNa tassa corassa uvAeNa bhAvo NAo evamihavi sehANamuvaTThAyaMtayANaM uvAeNa gIattheNa vipariNAmAdiNA bhAvo jANiavvotti, kiM ee pavvAvaNijjA navatti, pavvAviesuvi tesu muMDAvaNAisa emeva vibhAsA, yaduktam" pavvAvio siyatti a muMDAveDaM na kappai" ityAdi / kahANayasaMhAro puNa - coro seNiyassa uvaNIo, pucchieNa sabbhAvo kahio, tAhe raNNA bhaNiyaM - jar3a navaraM eyAo vijjAo dehi to na mAremi, demitti abbhuvagae AsaNe TThio paDhaI, na ThAI, yA bhAI - kiM na ThAI ?, tAhe taM mAyaMgo bhaNai - jahA aviNaeNaM paDhasi, ahaM bhUmIe tuma AsaNe, NIyatare uvaviTTho, ThiyAto siddhAo ya vijjAotti / kRtaM prasaGgena / evaM ta tAvallaukikamarthAkSiptaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtyoktA dravyopAyAdayaH, na S -napha ta sta Chou nA ekavAra eka caMDAlaNane akALe AMbAono dohada thayo, teNI enA patine kahe che ke "mArA mATe kerIo lAvI Apo." te vakhate kerIono akALa hato. caMDAle avanAminIvidyA vaDe DALane namAvI, kerIo lIdhI, pharI unnAminIvidyA vaDe DALane uMcI karI dIdhI. savAre rAjAe joyuM. (kerI corAyelI dekhAI paNa coranA) paga dekhAtA maiM nathI. zreNike vicAryuM ke "A kayo mANasa aMdara ghusyo haze ? jenI AvA prakAranI zA zakti che, te to mArA aMtaHpurane paNa bhraSTa karI de" ema vicArIne zreNike abhayane jJA F bolAvIne kahyuM ke "sAta rAtanI aMdara jo tuM corane pakaDI nahi lAve to tAruM jIvana F nahi rahe." tyAre abhaye tapAsa karavAnI zaruAta karI. A bAju eka sthAne eka 3 nRtyakAra nRtya karavAnI IcchAvALo hato. loka bhego thayo. tyAM jaIne abhaya kahe che ke "jyAMsudhI nRtyakAra potAne zaNagAre, tyAMsudhI mArI eka vArtAne sAMbhaLo ke koIka nagaramAM eka garIba zeTha raheto hato. tenI dIkarI moTI uMmaranI paNa kuMvArI hatI ane atyaMta rUpavALI hatI. e varane mATe kAmadevanI pUjA kare che. teNI eka bagIcAmAM corI vaDe puSpone cUMTatI hatI tyAre bagIcAvALA vaDe jovAI. mALIe ene parezAna karavAnI zaruAta karI. teNIe mALIne kahyuM ke "kuMvArI evI mane tuM bhraSTa na kara. tAre paNa bahena-bhANI haze." teNe kahyuM ke "eka vyavasthA nakkI kare to tane choDI dauM. te mAtra ya - 168 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , Ama dazavaikAlikasUTA bhAga-1 hukama adhya. 1 niyukti - 62 che. eTaluM ja ke je divase tuM paraNe te ja divase pati vaDe nahi bhogavAyelI tAre mArI pAse A (aa AvavuM. to huM tane choDuM" teNIe kahyuM ke "sAruM. e pramANe thAo." mALIe tene * choDI mUkI. ekavAra enA lagna thayA. jayAre oraDAmAM pati pAse pravezI tyAre eNe " patine badhI sAcI vAta jaNAvI patie ene mALI pAse javAnI rajA ApI. teNI tyAM mAM jAya che. bagIcA tarapha prayANa kare che. vacce coroe ene pakaDI. strIe teone paNa ja sAcI vAta karI. coroe paNa choDI mUkI. vacce rAkSasane joyo. te cha mAse AhAra kare || che. rAkSase Ane pakaDI. sAcI vAta kahevAya chaA choDI mUkI. A rIte te mALI pAse | ne pahoMcI. mALIe joI. e stabdha thaI gayo, pRcchA kare che ke "tuM kevI rIte ahIM AvI che :?" teNIe kahyuM ke "meM pahelA te pratijJA karelI (ke mAre lagna pachInI prathama rAtrie : 7 tArI pAse AvavuM) tethI AvI chuM." te kahe che ke "patie tane kevI rIte ahIM AvavA choDI mUkI ?" tyAre teNIe mALIne te badhI ja vAta kahI. mALI vicAre che ke "Azcarya che ke A strI . satyapratijJAvALI che. have jo ATalA badhAe ene choDI dIdhI, to huM ene zA mATe , duHkhI karu" ema vicArI teNe paNa ene choDI mUkI. pAchI pharatI teNI rAkSasa-corAdi badhAnI vaccethI gaI. paNa badhAe tene choDI mUkI | | eTale e saheja paNa nukasAna na pAmelI saMpUrNa thayelI chatI patinI pAse pahoMcI gaI. - ATalI kathA kahIne abhaya te lokone puche che ke kaho ! AmAM sauthI vadhu duSkara IT kAma koNe karyuM ?" tyAre IrSALuo kahe che ke "patie duSkara karyuM." bhUkhyAo kahe che ne IT ke "rAkSase karyuM." parastrIgamana karanArAo kahe che ke "mALIe duSkara karyuM." caMDALe kahyuM || ke coroe duSkara karyuM." zA F' abhayane khyAla AvI gayo ke A ja cora che. eTale ene pakaDI lIdho. 5 na (parastrIgamana karanArAo kadi parastrI tyAgI na zakatA hoya eTale emane e khUbaja nA va duSkara lAge. coro dhana-dhAnyAdi maLe to ene choDI na zakatA hoya eTale emane ya | dhanAdino tyAga karanAra vadhu duSkarakArI lAge. bhukhyAone ema ja lAge ke kaDakaDatI | : bhUkhamAM bhojana choDavuM sauthI vadhu duSkara... Ama vyakti jevo hoya tenA bhAva paNa tevA | # prakAre thatAM hoya. abhaye Ane anusAre ja Tucako karIne pelAne pakaDI lIdho.) * ke bhAvopAyarUpa prastutavAtamAM ATaluM ja kathAnaka upayogI che ke jema abhaye upAya , vaDe te corano bhAva jANI lIdho, ema ahIM paNa vaDIdIkSA apAtAM nUtanadIkSitono So bhAva gItArthe vipariNAmodi vaDe jANI levo. enAthI nakkI karavuM ke "zuM A loko ( Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r hu dazavaikAlikasUra bhAga 1 TakA ja adhya. 1 niyaMti - 62 ika che dIkSA mATe lAyaka che? ke nathI ?" (gItArtha sAdhu amuka upAya vaDe jANI zake ke A nUtanano pariNAma viparIta to , [ nathI thayo ne ? arthAt pUrve ene cAritrapariNAma hato te have khalAsa nathI thayo ne ! '? ene saMsAranI ruci jAgI nathI ne ? jo upAya vaDe ema jaNAya ke nUtanane vipariNAma | thayo che. to ene vaDI dIkSA na Ape, aTakAve, laMbAve ane jo upAya vaDe ema jaNAya * ke eno saMyamapariNAma akabaMdha che." to ene vaDIdIkSA Ape. Ama vipariNAmAdi, dvArA nUtanano bhAva jANI zakAya.) - nUtanone vaDI dIkSA apAI gayA bAda muMDana karAvavA vagere kAryomAM paNa A ja vibhASA samajI levI. (arthAtu pAtratAnI parIkSA karI yogya lAge to muMDana karAvAya | ne nahi to nahi. AnuM nAma ja vibhASA) kahyuM che ke "nUtanasAdhu vaDI dIkSAvALo bane" e pachI e muMDana karAvavAne mATe kadAca na paNa kalpa." vagere. te kathAnakano aMta A pramANe che ke cora zreNikanI pAse lavAyo. zreNike pRcchA karI te e tyAre core sAcI vAta kahI. tyAre rAjAe kahyuM ke "jo tuM A be vidyAo ApI de nI to tane na mAruM." core A vAta svIkArI ke "huM vidyA ApIza." eTale zreNika Asana upara besIne vidyAne bole che paNa ene e AvaDatI nathI. rAja kahe che ke "mane kema | vidyA caDatI nathI?" tyAre mAtaMge kahyuM ke "tame avinayathI bhaNo cho. huM bhUmi upara chuM, tame Asana upara cho." zreNika pachI cora karatAM paNa vadhu nIcA Asane beTho. tyAre ) tene vidyA caDI gaI ane siddha paNa thaI gaI. vistAra vaDe saryuM: | Ama A to laukikane AzrayIne ane athapattithI kheMcAI AvelA nA caraNakaraNAnuyogane AzrayIne dravyopAya vagere kahevAyA. (niryuktigAthAmAM lagabhaga nA | 4 laukika dravyopAya, kSetropAya... dekhADelA che. vRttikAre ene anusarIne cAritrane ja AzrayIne paNa dravyopAyAdi batAvI dIdhA che. chelle bhAvamAM paNa niryuktimAM abhayanuM daSTAnta che. vRttikAre arthapattithI nUtanadIkSitanAM bhAva jANavAdi vAta karI, e ke | cAritrane laIne bhAvopAya darzAvyo.). sAmprataM dravyAnuyogamadhikRtya pradarzyanta iti / tatrApyupAyadarzanato 6 nityAnityaikAntavAdayoH sukhAdivyavahArAbhAvaprasaGgena tathA pratyakSagocarAtikrAntezca meM TL[IT r E E E F F Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu hu ja adhya. 1 niyukti - 63 / vastuta AtmAbhAva eveti mA bhUcchiSyakANAM mativibhra mo'ta upAyata , // evAtmAstitvamabhidhAtukAma Aha - ____ evaM tu ihaM AyA paccakkhaM aNuvalabbhamANo'vi / suhadukkhamAiehiM gijjhai heUhiM / | manjiri IIkrUA. have dravyAnuyogane AzrayIne upAya dekhADAya che. temAM paNa pUrve upAyo dekhADavA dvArA e vAta darzAvelI ke "nityaekAntavAdamAM te na ke anityaekAntavAdamAM sukhAdivyavahArano abhAva thavAno prasaMga Ave." have jo ne - sukhAdino abhAva ja thAya to to sukhaduHkhAdi vinA AtmAno paNa paramArthathI to , abhAva ja thAya. jo sukha duHkha ja na hoya to AtmA zI rIte hoya? eTale A rIte ziSyone evo mativibhrama = khoTIbuddhi thavAnI zakyatA che ke darzAvelI yuktio dvArA ekAntanityavAda ke ekAntaanityavAdamAM sukhAdivyavahArano abhAva thavAno prasaMga Avato hovAthI kharekhara to AtmAno ja abhAva siddha thAya che. vaLI (AtmA pratyakSathI dekhAto nathI. eTale pratyakSaviSayane ullaMghI cUkela AtmA na dravya che, eTale paNa ziSyone evo mativibhrama thAya ke) AtmAmAM pratyakSaviSayanuM ma atikramaNa thatuM hovAthI = AtmA pratyakSathI na dekhAto hovAthI paramArthathI AtmAno | abhAva ja che." tti Avo mativibhrama ziSyone na thAya, te mATe upAya dvArA ja AtmAnAM astitvane ni te kahevAnI IcchAvALA kahe che ke ja niryukti-63 gAthArtha: A ja pramANe ahIM pratyakSathI na dekhAto evo paNa AtmA nA v sukhaduHkhAdi hetuo vaDe grahaNa thAya che ke "AtmA che" vyAkhyA-evameva yathA dhAtuvAdAdibhirdravyAdi 'iha' asmilloke 'AtmA' jIvaH nA 'pratyakSa miti tRtIyArthe dvitIyA pratyakSeNa 'anupalabhyamAno'pi' adRzyamAno'pi ya| | 'sakhadaHkhAdibhiH' AdizabdAt saMsAraparigraho gRhyate 'hebhiH' yuktibhiH 'asti' vidyata * iti-evaM gRhyate, tathAhi-sukhaduHkhAnAM dharmatvAddharmasya cAvazyamanurUpeNa dharmiNA * bhavitavyaM, na ca bhUtasamudAyamAtra eva deho'syAnurUpo dharmI, tasyAcetanatvAt sukhAdInAM * ca cetanatvAditi, atra bahu vaktavyamiti gAthArthaH // . TIkArtha : jema dhAtuvAdAdi upAyo vaDe dravyAdi prApta thAya che, tema A lokamAM te F E Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 09 8 5 3. 81 51 hAla dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu ja che aNa. 1 niyukti - 64 9 che. pratyakSathI nahi dekhAto evo paNa AtmA sukha duHkhAdi yuktio vaDe grahaNa karAya che. ( arthAt "AtmA che" e pramANe AtmAnA astitvanuM grahaNa thAya che. | * gAthAmAM pratyakSam lakhela che, emAM bIjIvibhakti trIjIvibhaktinAM arthamAM che. eTale pratyakSepa e pramANe artha levo. * suvAmiDamAM je A zabda che, tenAthI saMsAra no parigraha karavo. (praznaH sukhAdi vaDe AtmAnI siddhi thAya, ema kahyuM paNa e spaSTa rIte samajAyuM | nahi.) uttara sukha, duHkha e dharma che. ane dharmane anurUpa evo dharmI avazya hoya ja. ' kemake dharma dharmI vinA raheto nathI. (prazna : sukhAdi dharmanAM dharmI tarIke zarIra ja mAnI laIe to? AtmA mAnavAnI | zI jarUra?) | uttara H zarIra to pRthvI, jala, agni vagere bhUtanAM samUha mAtrarUpa ja che. Avo diha sukhAdi dharmono anurUpa dharmI na hoI zake kemake deha acetana-jaDa che. jayAre sukhAdi te " cetana che. cetanAtmaka dharmono dharmI acetana zI rIte hoI zake ? | (rUpAdi dharmo svayaM jaDa che, eTale emano dharmI ghaTAdi jaDapadArtho hoya emAM koI |ja vAMdho nathI. paNa sukhAdi to cetanarUpa che. eTale ja zarIrane eno dharmI mAnavo = barAbara nathI.) A viSayamAM ghaNuM kahevAnuM che. (paNa vistAranAM bhayathI kahetAM nathI.) 1 jaha va'ssAo hatthi gAmA nagaraM tu pAusA sarayaM / odaiyAu uvasamaM saMkaMtI devadattassa 5 BE E I64/ F = niyukita-64 gAthArtha athavA to je rIte devadattanI azvamAMthI hAthImAM, gAmamAMthI | nagaramAM, prAvRt kAlamAMthI zaradakAlamAM audayikabhAvamAMthI aupathamikabhAvamAM saMkrAnti thAya che. vyArA-"yathAti prajAnAra ne mAta' poTAt "ti' = prAmA . .. nagaraM tu prAvRSaH zaradaM prAvRTakAlAccharatkAlamityarthaH, audayikAd bhAvAd... 'upazama'mityaupazamikaM 'saMkrAntiH' saMkramaNaM saGkrAntiH kasya ? -devadattasya, / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sUrA mAga-1 madhya. 1 niyuDita - 5 ) pratyakSeNeti zeSaH // TIkArtha : gAthAmAM rahelA vA zabda bIjA prakArane darzAvavA mATe che. (Atmasiddhi : che mATe eka yukti che je upara ApI ja dIdhI che. have bIjI yukti batAvavI che. eTale ke che e darzAvavA ja vA zabda mUkyo che.) jema devadattanI ghoDA uparathI hAthI upara saMkrAnti pratyakSathI dekhAya che. gAmamAMthI nagaramAM saMkrAnti pratyakSathI jaNAya che. prAvRTa RtumAMthI zaradamAM saMkrAnti pratyakSathI pAya che. mauyibhAvamaie (himAMthI) aupazabhibhAvabhai (sabhAmA himai) saMnti pratyakSathI. 45||y che. pratyakSa 206 ||thaamaa nathI, te pAthI sama sevo. evaM sau jIvassavi davvAIsaMkamaM paDDaccA u| atthittaM sAhijjai paccakkheNaM parokkhaMpi // 65 // niyukita-- 65 gAthArtha : e ja pramANe vidyamAna jIvanuM paNa dravyAdisaMkramane te na AzrayIne astitva siddha karAya che. pratyakSa vaDe parokSa paNa sAdhI zakAya che. strI vyAkhyA-'evaM' yathA devadattasya tathA, kim ?-'sato' vidyamAnasya jIvasyApi dravyAdiSu saMkramaH, AdizabdAt kSetrakAlabhAvaparigrahaH, taM 'pratItya' Azritya 'astitvN'| vidyamAnatvaM 'sAdhyate' avasthApyate / Aha-sato'stitvasAdhanamayuktam, na, ja avyutpannavipratipannaviSayatvAt sAdhanasya, 'pratyakSeNa' azvAdisaMkrameNa, sarvathA na " sAkSAtparicchittimaGgIkRtya 'parokSamapi' apratyakSamapi, avagrahAdisvasaMvedanato lezatastu zA| | pratyakSamevaitat, etaduktaM bhavati-yathA azvAdisaGkrAntina devadattAkhyaM dharmiNamatiricya sa| varttate, evamiyamapyaudArikAdvaikriyetiryaglokAdUrdhvaloke parimitavarSAyuSka- nA| va paryAyAdaparimitavarSAyuSkaparyAye cAritrabhAvAdaviratabhAve ca saGkrAntirna jIvAkhyaM dharmiNamantareNopapadyata iti vRddhA vyAcakSate / anye tu dvitIyagAthApazcArddha | pAThAntarato'nyathA vyAcakSate-tatrAyamabhisambandhaH, -'evaM tu ihaM Aye'* tyAdigAthayopAyata evAtmAstitvamabhidhAyAdhunopAyata eva sukhaduHkhAdibhAva-2 saGgatinimittaM nityAnityaikAntapakSavyavacchedenAtmAnaM pariNAminamabhidhitsurAha-'jaha va'ssAo' gAthAvyAkhyA pUrvavat // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ma dazavaikAlikasUra bhAga-1 ane ra adhya. 1 niryukti - 65 ka muM) TIkArthaH je rIte 64mI gAthAmAM batAvyA pramANe vidyamAna evA ja devadattanuM dravya- S A kSetrAdimAM saMkramaNa thAya che. ema vidyamAna evA jIvanuM paNa dravyAdimAM saMkramaNa thAya , che. AdizabdathI kSetra, kALa, bhAvano parigraha karavo. A saMkramane AdhAre jIvanuM * astitva siddha karAya che. praznaH jo jIva vidyamAna ja che, to pachI enA astitvanI siddhi karavI ayukta (che. (kA.ke., siddhasAdhana doSa lAge 1 uttara : nA. ame jIvane satu mAnIe chIe. paNa jeo jIva che e vAta jANatAM ja, nathI athavA to enI yuktinAM jANakAra nathI emane jIvanuM astitva jaNAvavA anumAna || karAya che. tathA je vipratipanna che, eTale ke "jIva che ja nahi" evI uMdhI mAnyatAvALA | ta che, emane mATe anumAna karAya che. (sAdhana eTale anumAna. parvatamAM vahni che' evuM je jANato nathI. dhUmathI vahni siddha karAya.. A badhI | a jenI pAse AvaData nathI. e avyutpanna gaNAya lf parvatamAM vahni che ja nahi" evI mAnyatAvALo je hoya te vipratipanna gaNAya. jo ApaNe parvatamAM vahni che e jANatAM hoIe to paNa avyutpanna ke vipratipannane | | samajAvavA mATe anumAna karI zakAya che.) - pratyakSa vaDe - azvAdisaMkrama vaDe parokSa-apratyakSa evI paNa vastu grahaNa karAya che. kSiA I. (ahIM azvAdisaMkrama pratyakSa che, AtmA parokSa che. azvAdisaMkrama dvArA parokSa AtmAnI || || siddhi karavAnI che.) khyAla rAkhavo ke ahIM AtmAne parokSa kahyo che, e to sarvaprakAre A sAkSAtu bodha AtmAno thato nathI, e apekSAe ene apratyakSa kahyo che. bAkI e kaMI ' | sarvathA apratyakSa nathI. dareka AtmAne potAnAmAM avagraha-IhAdi rUpa je jJAna thAya che. || " e emano potAno guNa che. ane e guNa dvArA teo potAnA AtmAnuM saMvedana kare na || ja che. kemake guNa ane guNI apekSAe abhinna che. Ama avagrAhAdi rUpa svayaMnA | saMvedanathI lezathI to A Atmatattva pratyakSa ja che. che kahevAno bhAva e che ke * jema azvamAMthI hAthImAM saMkramaNa karavAnI kriyA devadatta nAmanA dharmI vinA thatI | * nathI. ema A audArikazarIramAMthI vaikriyamAM saMkramaNa pAmavAnI kriyA, tiryacalokamAMthI | che. urdhvalokamAM saMkramaNa pAmavAnI kriyA, parimitavarSanAM AyuSyavALA paryAyathI che 45 F E Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 1 niyukti - 66 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 aparimitavarSanAM AyuSyavALA paryAyamAM saMkramaNa pAmavAnI kriyA, cAritrabhAvamAMthI aviratapaNAMmAM saMkramaNa pAmavAnI kriyA jIva nAmanA dharma vinA saMbhavI zakatI nathI A pramANe vRddhapuruSo kahe che. prastuta gAthA-65nuM uttarArdha "asthitte sAhibnarU pa--anuM posjIpi'' A pramANe che. have keTalAMka loko A 64-65 ema je be gAthA che, temAM bIjI gAthAnAM pazcAryanuM pAThAntara dvArA bIjI rIte vyAkhyAna kare che. temanA mate 65mI gAthAno uttarArdha A pramANe che ke pAimo sAhibnapha paththambrenuM poavi // (e gAthA ahIM 66mI gAthA tarIke darzAvavAnA che.) ma ma mo have A pAThAntara pramANe zloka laIe to emAM pUrvanI gAthAo sAtheno eno 5 stu saMbaMdha A pramANe thaze ke vuM e 63mI gAthA vaDe upAya dvArA ja AtmAnAM astitvane stu jaNAvI dIdhuM. e jaNAvI dIdhA bAda upAya dvArA ja sukhaduHkhAdi padArthonI saMgatinAM nimittabhUta evA pariNAmI AtmAne nityAnitya-ekAnta pakSanA vyaccheda vaDe kahevAnI 1 IcchAvALA niryuktikAra nanha va assAo e 64mI gAthA kahe che. (AtmAne 7 pariNAmI=kathaMcinitya kathaMcinitya mAnIe to ja sukhaduHkhAdi padArtho saMgata ma thAya. ekAntanitya ke ekAntaanityavAdamAM saMgata na thAya e ApaNe joI ja gayA chIe. eTale pariNAmI AtmA sukhAdi padArthonI saMgatinuM nimitta che ane ekAntavAdanAM khaMDana dvArA ja A pariNAmIAtmA siddha thAya che.) e gAthAnI vyAkhyA to pUrvanI jema ja samajI levI. have 65mI je gAthA kahI gayA. tenI jagyAe A 66mI gAthA samajavI. zA nA udda ya evaM sau jIvassavi davvAIsaMkamaM paDuccA u / pariNAmo sAhijjai paccakkheNaM parokkhevi IT vyAkhyA - pUrvArddha pUrvavat, pazcArddhabhAvanA punariyam - na hyekAntanityAnityapakSayordRSTA'pi dravyAdisaGkrAntirdevadattasya yujyate ityatastadbhAvAnyathAnupapattyaiva pariNAmasiddheriti, uktaM ca - "nArthAntaragamo yasmAt, sarvathaiva na cAgamaH / pariNAmaH pramAsiddha, rUThThI vastu paNDitai: "aa paTaunisuvaLI, nAzotvAvasthitiSvayam / ji 175 E na 5 niryukti-66 gAthArtha : A pramANe dravyAdisaMkramane AzrayIne vidyamAna evA ya jIvano paNa pariNAma siddha karAya che. pratyakSathI parokSamAM paNa anumAna karI zakAya che. Ek_P *** Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 6 zokapramodamAdhyasthyaM, jano yAti sahetukam // 2 // payovrato na dadhyatti, na payo'tti kRSivrata:| azosavrato nome, tasmAistu trayAtmam ||rU|'' kRti mAthAvArtha: 5 TIkArtha : AmAM pUrvArdha to pUrvanI jemaja samajavo. pazvArdhanI bhAvanA A pramANe che ke devadattanI pratyakSathI dekhAtI evI paNa dravyAdisaMkrAnti ekAntanityapakSamAM ane ekAntaanityapakSamAM na saMbhave. Ama hovAthI dravyAdisaMkrAntirUpa padArtha AtmAne pariNAmI mAnyA vinA ghaTato ja na hovAthI pariNAmanI siddhi thaI jAya che. (devadatta ghoDA parathI hAthI para caDe che... e badhuM pratyakSa dekhAtuM hovAthI e to mAnavuM ja paDe. have e padArtha ekAntamatamAM ghaTato nathI. paNa AtmAne pariNAmI mAnIe to ja ghaTe che. eTale A pratyakSa dekhAtAM padArthane saMgata karavA mATe AtmAne pariNAmavALo mAnavo ja paDe e nizcita hakIkata che.) na mA S sta kahyuM che ke "je kAraNathI sarvathA arthAntaragamana nathI. (mATImAMthI ghaTa banyo, tyAre ghaTa te e arthAntara kahevAya. mATI sarvaprakAre arthAntaragamana karatI nathI. arthAt mATI sarvathA ta meM nAza pAmI jAya che evuM nathI.) tathA sarvaprakAre Agama nathI. (ghaTaparyAya je navo Ave meM che, te taddana navo ja nathI Avato. emAM pUrvakALanuM kaMIka junuM tattva paNa che ja.) pariNAma pramA vaDe sAcAjJAna vaDe siddha che ane paMDitone paNa te ISTa che. ji (Azaya e che ke pUrvaparyAyano sarvathA vinAza nathI thato paNa apekSAe avinAza paNa che. na zA = ma zA uttaraparyAyanI sarvathA utpatti nathI thatI. paNa apekSAe anutpatti paNa che. Ama koIka apekSAe nitya rahevuM ane koIka apekSAe utpAda-vinAza pAmavuM e pariNAmI nitya padArthanuM svarUpa che.) nA ya nA * ghaTa, mukUTa ane suvarNanI IcchAvALo A loka ghaTanAzamAM, mukUTotpAdamAM ane suvarNanI sthiratAmAM hetupUrvakanA zoka-pramoda ane mAdhyasthyane pAme che. ya (sonIe suvarNaghaTa ogALIne suvarNamukUTanI racanA karI. emAM ghaTArthI chokarI ghaTanAza thavArUpI hetunAM kAraNe ja zoka pAme che. mukUTArthI chokaro mukUTotpatti thavArUpI hetunAM kAraNe mAdhyasthyane pAme che. ghaTAvasthAmAM e vastu ghaTa paNa che ane suvarNa paNa che. paNa mukUTarUpa nathI. mukUTAvasthAmAM e vastu mukUTa paNa che. suvarNa paNa che. paNa ghaTa nathI... Ano artha ja e ke pUrvAvasthAmAMthI mAtra ghaTAMzano ja nAza thayo che, IF 176 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 57 uttarAvasthAmAM mAtra mukUTanI ja utpatti thaI che. suvarNano nAza ke suvarNanI utpatti nathI thaI, ubhayAvasthAmAM suvarNa vidyamAna ja che.) * dUdha ja vA52vAnAM vratavALo dadhi na khAya. dadhi ja khAvAnA vratavALo dUdha na khAya. jyAre gorasabhinna ja vastu khAvAnAM vratavALo to baMne na khAya. mATe vastu utpAda, vyaya, sthiratA bhae sva35 che." na (ahIM paNa dUdhamAMthI dahIM bane, tyAre dUdha bhale nAza pAme, paNa gorasa nAza nathI " pAmato. kemake didha paNa gorasa ja che, mATe ja to ago2savratavALo dhi nathI khAto. mA~ ema dahIMnI bhale utpatti thaI, paNa gorasanI utpatti nathI thaI. kemake pUrvakALamAM gorasa mAM 6 che 4... ) S Ama be gAthAno 64 ane 65 nAM sthAne 66 ema be gAthAno artha kahevAI gayo. stu // 67 // uktamupAyadvAramadhunA sthApanAdvAramabhidhitsurAha-- ThavaNAkammaM ekkaM diTTaMto tattha poMDarIaM tu / ahavA'vi sannaDhakkaNahiMgusivakayaM udAharaNaM upAyadvAra kahevAI gayuM. have sthApanAdvArane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke niryukti- 67 gAthArtha : sthApanAkarma eka che. temAM dRSTAnta puMDarIka che. athavA sthaMDila je DhAMkatA hiMguzivathI baneluM dRSTAnta che. ta 177 ji 15 na na zA ya vyAkhyA - sthApyate iti sthApanA tayA tasyAstasyAM vA karma- zA sa samyagabhISTArthaprarUpaNalakSaNA kriyA sthApanAkarma, 'eka' miti tajjAtyapekSayA 'duSTAnto' sa nA nidarzanaM 'tatra' sthApanAkarmaNi 'pauNDarIkaM tu' tuzabdAttathAbhUtamanyacca tathA ca nA pauNDarIkAdhyayane pauNDarIkaM prarUpya prakriyayaivAnyamatanirAsena svamataM sthApitamiti, ya athavetyAdi pazcArddhaM sugamam, laukikaM cedamiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam- jahA egammi nagare ego mAlAyAro saNNAio karaMDe pupphe * dhettUNa vIhIe ei, so aIva accaio, tAhe teNa sigdhaM vosiriUNaM sA pupphapiDigA tasseva uvari palhatthiyA, tAhe loo pucchai - kimeyaMti ?, jeNittha pupphANi chaDDesitti, tA so bhai- ahaM Alovio, ettha hiMgusivo nAmaM, etaM taM vANamaMtaraM hiMgusivaM nAma Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A hata dazavaikAlikasUra bhAga-1 hIrA adhya. 1 niyukti - 60 - uppannaM, loeNa pariggahiyaM, pUyA se jAyA, khAigayaM ajjavi taM pADaliputte hiMgusivaM ( / nAma vANamaMtaraM / evaM jai kiMci uDDAhaM pAvayaNIyaM kayaM hojjA keNavi pamAeNa tAhe | tahA pacchAeyavvaM jahA paccuNNaM pavayaNubbhAvaNA havai / "saMjAe uDDAhe jaha girisiddhehiM .. kusalabuddhIhiM / loyassa dhammasaddhA pavayaNavaNNeNa sudu kayA // 1 // " evaM tAvaccaraNakaraNAnuyogaM lokaM cAdhikRtya sthApanAkarma pratipAditam, . TIkArtha je sthapAya te sthApanA. te sthApanA vaDe, sthApanAnuM ke sthApanAmAM karma te | nI sthApanAkarma. ahIM karma eTale samyagrIte ISTa padArthanI prarUpaNA karavA rUpa kriyA ! nA A sthApanAkarma sthApanAkarmatva nAmanI jAtinI apekSAe eka che. sthApanAkarmamAM pauMDarIka daSTAnta che. tu zabdathI samajI levuM ke tevA prakAranuM bIjuM kA paNa je hoya te dRSTAnta tarIke levuM. eja vAta kare che ke pauMDarIka nAmanA adhyayanamAM pauMDarIkanI prarUpaNA karIne prakriyA vaDe ja anyamatanuM khaMDana karavA dvArA svamata sthApita karAyelo che. athavADapi karIne pazcAddha kahyuM che te sugama che. A laukika sthApanAkarma samajavuM. | (vi zabdano bhAva e che pauMDarIkanuM varNana ja e rIte karela che ke emAM ja | anyamatano nirAsa thaI jAya. anyamatano nirAsa karavA mATe svataMtra nirUpaNanI jarUra na paDe... ahIM pauMDarIkanI sthApanA vaDe ISTaarthanI prarUpaNA karAya che. eTale te sthApanAkarma bane.) bhAvArtha to kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A pramANe che. eka nagaramAM eka mALI aMDilanI zaMkAvALo chato ja karaMDIyAmAM puSpone grahaNa * nA karIne mArgamAM AgaLa vadhe che. te aMDilanI zaMkAthI atyaMtavyathita thayo. tyAre teNe | | thI jhaDapathI tyAM ja spaMDila vosirAvIne te puSpano karaMDIyo viSTAnI upara khAlI karI dIdho. jo | tyAre loko pUche che ke "A zuM che ? ke jethI ahIM tuM puSpone chAMDe che." tyAre te kahe * che ke "mane devatAe darzana ApyA che. ahIM haMguziva che." A rIte tyAM hiMguziva | nAmanuM vyaMtarasaMbaMdhI sthAna utpanna thayuM. lokoe paNa ene svIkArI lIdhuM. tenI pUjA thaI. ke ke cArebAju khyAtine pAmyuM. Aje paNa pATaliputranagaramAM te hiMguziva nAmanuM che A vANavyaMtaranuM sthAna che. H. 45 = 5 E- 1 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja vAta kare che ke zAsanano uDDAha thAya to jema kuzalabuddhivALA girisiddha vaDe pravacanano varNavAda, prazaMsA phelAvavA dvArA khUba sArI rIte lokanI dharmazraddhA karI. (tema na karavuM) ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 68 (ahIM e mALIe to bhararastAmAM sthaMDila karI devArUpa potAnI bhUlane evI rIte sudhArI ke jethI tyAM prasiddha maMdira ja taiyAra thaI gayuM. ema koIpaNa pramAda vaDe jo koIka pravacanasaMbaMdhI uDDAha karAyelo hoya to evI rIte ene DhAMkI devuM ke jethI hIlanAne badale ulaTI zAsana-prabhAvanA thAya. (girisiddhanuM dRSTAnta khyAlamAM nathI. gItArtho pAsethI jANI levuM.) S Ama ca2Naka2NAnuyoga ane lokane AzrayIne sthApanAkarma darzAvI dIdhuM. stu (zAsanahIlanAnuM je kArya thayuM. tene ja AzrayIne zAsana prabhAvanA karI. eTale sthApanA stu vaDe ISTaarthanI prarUpaNA thaI. arthAt sthApanAkarma thayuM...) zA ya // 68 // have dravyAnuyogane AzrayIne sthApanAkarma dekhADatA kahe che ke ji niryukti-68 gAthArtha : vyabhicAravALA hetune acAnaka kahI dIdhA bAda potAnuM sAmarthya jANIne bIjA hetuo vaDe tene aneka prakAre prasArato sAdhu te khoTA hetunI upabRhaNA kare. adhunA dravyAnuyogamadhikRtyopadarzayannAha ta savvabhicAraM hetuM sahasA vottuM tameva annehiM / uvavUhai sappasaraM sAmatthaM ca'ppaNo nAuM na - 179 H ji na zA sa nA ya vyAkhyA - saha vyabhicAreNa varttata iti savyabhicArastaM 'hetuM' sAdhyadhamAMnvayAvikSiLa 'sahasA' tatkSaLameva 'vonuM' amithAya 'tameva' hetum 'anya:' hetureiva 'pavuMte' samarthati 'saprasam' anethA Ayan 'sAmarthya' prajJAvatam, razo minnama: 'Atmanaza' svastha = 'jJAtvA' vijJAya, zabdAstvasva ceti gAthArthaH // bhAvArthastvayam-dravyAstikAdyane kanayasaGkulapra vacanajJena sAdhunA tatsthApanAya nayAntaramatApekSayA savyabhicAraM hetumabhidhAya pratipakSanayamatAnusArataH tathA samarthanIyaH yathA samyaganekAntavAdapratipattirbhavatIti / Aha - udAharaNabhedasthApanAdhikAracintAyAM savyabhicArahetvabhidhAnaM kimarthamiti ?, ucyate, tadAzrayeNa bhUyasAmudAharaNAnAM pravRtteH, tadanvitaM codAharaNamapi prAya iti jJApanArtham, alaM prasaGgena / abhihitaM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 Sla dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 68 sthApanAvatArama, ka TIkArtha : vyabhicAravALo je hetu hoya te savyabhicAra hetu kahevAya. hetu eTale ke - sAdhyadharmanA anvayAdi lakSaNavALo padArtha. (jo ke vyabhicAravALo che, eTale sAcohetu >> nahi bane... ahIM to mAtra hetu zabdanI vyAkhyA batAvavAnI che, eTale hetunuM vAstavika | lakSaNa darzAvyuM che.) | vyabhicAravALo hetu te ja kSaNe kahIne te ja khoTA hetune bIjA hetuo vaDe aneka A prakAre vistArato puSTa karato sAdhu te khoTA hetunI upabRhaNA kare. paNa A kAma potAnuM , * prajJAbala ane sAmevALAnuM prajJAbala jANIne ja kare. (potAnuM prajJAbala evuM hoya ke pote ' khoTA paNa hetune sAco sAbita karI zake ane pUrvapakSanuM prajJAbala evuM hoya ke e ApaNI nuM yuktione toDI na zake to ja e sAdhue A khoTA hetune bIjA hetuo vaDe puSTa karavAnuM | kAma karavuM. nahi to to jo pUrvapakSa baLavAna hoya to A khoTAhetune sakhata rIte toDI nAMkhe. lokamAM A sAdhu mRSAvAdI tarIke sAbita thAya.. e moTuM pApa lAge. ta, zAsanahIlanA bhayaMkara thAya.) gAthAmAM rahelA zabdathI parahya levAnuM che. bhAvArtha A pramANe che. dravyAstikAya vagere aneka nayothI bharelA evA pravacanane jANanArA sAdhue e vinA pravacananI sthApanA karavA mATe bIjA nayanAM matanI apekSAe vyabhicAravALA evA ni| hetune kahIne pachI pratipakSanayamatanAM anusAra tevI rIte e hetunuM samarthana karavuM ke jethI Maa zrotAne samyam rIte anekAntavAdanI pratipatti thAya. M. (A padArtha spaSTa karIe. jJAnanayavAdI zrotAo hoya, teo jJAnane ja mukhya | - gaNe, kriyAne na mAne. have "mokSanuM kAraNa kriyA che," e kriyAvAdIno mata che. A nA I. vAtane siddha karavA kriyAnaya amuka hetuo Ape ja che. e hetuomAM jJAnanayanI apekSAe vyabhicAra Avato hoya. paNa kriyAnayanI apekSAe vyabhicAra Avato nathI. | . have jJAnanayanI apekSAe je hetu vyabhicAravALo che, gItArtha sAdhu e ja hetu * jJAnavAdIonI sAme raju kare. jJAnavAdIo e hetumAM vyabhicAra ApavA prayatna kare, * paNa gItArtha sAdhu pratipakSanaya- kriyAnayane anusAre e hetunuM evuM joradAra samarthana kare * che ke jJAnavAdIoe e vAta mAnavI ja paDe ke "mokSa mATe kriyA paNa atyaMta jarUrI che." che. have jJAnavAdIo mokSa mATe jJAnane to atyaMta jarUrI mAnatA ja hatA. teo have F F = Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - Sc kriyAne paNa jarUrI mAnavA lAgyA. Ama teonI mAnyatA A pramANe thaI ke "jJAna ane kriyA bannenI mokSa mATe jarUra che." A mAnyatA ja anekAntavAdanI pratipatti che ne ? anekAntavAda e ja mAne che ke mAtra jJAna ke mAtra kriyA vaDe mokSa nathI. paNa baMne bhegA thAya to ja mokSa thAya.) prazna H atyAre udAharaNanAM bhedarUpa je sthApanAkarma che, tenA adhikAranI vicAraNA cAle che, emAM tame vyabhicAravALA hetunuM kathana zA mATe karyuM ? na na uttara : hetunAM AdhAre ghaNAM badhA dRSTAnto pravartatA hoya che, eTale dRSTAnta mATe mo hetu mukhya che. eTale dRSTAntano adhikAra cAlato hovA chatAM vacce hetunuM kathana karela 6 che. vaLI "udAharaNa paNa prAyaH hetuthI anvita hoya che." e jaNAvavA mATe ahIM snu udAharaNano adhikAra cAlato hovA chatAM hetunuM kathana karela che. ahIM vistAra vaDe saryuM. sthApanAkarmadvAra kahevAI gayuM. (ahIM paNa eka khoTohetu sthApita karIne pachI tenA AdhAre ISTa arthanI prarUpaNA 7 karI che. mATe sthApanAkarma gaNAya.) Zai -- che ? nA ya vyAkhyA - bhavanti pratyutpannavinAzane vicArye gAndharvikA udAharaNaM laukikamiti / tatra pratyutpannasya vastuno vinAzanaM pratyutpannavinAzanaM tasminniti samAsaH / gAndharvi udAharaNamiti yaduktaM tadidam - jahA egammi nagare ego vANiyao, tassa bahuyAo bhayaNIo bhAiNijjA bhAujjAyAo ya, tassa gharasamIve rAuliyA gaMdhavviyA saMgIyaM kareMti divasassa tinni vAre, tAo vaNiyamahilAo teNa saMgIyasaddeNa tesu gaMdhavvisu ajjhovavannAo kiMci kammAdANaM na kareMti, pacchA teNa vANiyaeNa ciMtiyaM-jahA viTTA eyAotti, ko uvAo hojjA ? jahA na viNassaMtittikAuM mittassa kahiyaM, teNa bhaNNai-appaNo gharasamIve vANamaMtaraM karAvehi, teNa kayaM, tAhe pADahiyANaM rUvAe dAuM 181 5 adhunA pratyutpannavinAzadvAramabhidhAtukAma Aha hoMti paDuppannaviNAsaNaMmi gaMdhavviyA udAharaNaM / sIso'vi katthavi jai ajjhovajjijja to guru / / 6 / / have pratyutpanna vinAzadvArane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke zA ma niryukti-69 gAthArtha : pratyutpannavinAzamAM gAMdharviko udAharaNa che. jo ziSya paNa kyAMka adhyupayanna thAya to gurue (samyakrIte hitazikSA ApavI) zA sa nA ya H E_F Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 - Se adhya. 1 niyukti vAyAvei, jAhe gaMdhavviyA saMgIyayaM ADhaveMti tAhe te pADahiyA paDahe diti vaMsAdiNo ya phusaMti gAyaMti ya, tAhe tesiM gaMdhavviyANaM viggho jAo, paDahasaddeNa ya Na suvvai gIyasaddo, tao te rAule uvaTTiyA, vANio saddAvio, kiM vigghaM karesitti ? bhAi na na ma ghare devo, ahaM tassa tinni velA paDahe davAvemi, tAhe te bhaNiyA- jahA annattha gAyaha, kiM devassa dive dive aMtarAiyaM kajjai ? | evaM AyarieNavi sIsesu agArIsu ajjhovavajjamANesu tAriso uvAo kAyavvo jahA tesiM dosassa tassa NivAraNA havai, mA te ciMtAdiehiM NarayapaDaNAdie avAe pAvehiMti, uktaM ca- 'ciMtei daTTumicchar3a dIhaM NIsasai taha jaro dAho / bhattAroyaga mucchA ummatto Na yANaI maraNaM // 1 // paDhame soyaI S vege daddhuM taM gacchaI biiyavege / NIsasai taiyavege Aruhai jaro cautthaMmi // 2 // ujjhai paMcamavege chTTe bhattaM na royae vege / sattamiyaMmi ya mucchA aTThamae hoi ummatto // 3 // va ta , ta yAi kiMcidasame pANehiM muccai maNUso / eesimavAyANaM sIse rakkhaMti AyariyA // 4 // paraloiyA avAyA bhaggapaiNNA paDaMti naraesu / Na lahaMti puNo bohiM hiMDaMti ya bhavasamuhaMma // 5 // " amumevArthaM cetasyAropyAha - ziSyo'pi ' vineyo'pi 'kvacit ' smeM vilayAdau 'yadI' tyabhyupagamadarzane 'abhyupapadyeta' abhiSvaGgaM kuryAdityarthaH tato 'guruNA' AcAryeNa, kim ? - gAthA - smai TIkArtha : pratyutpannavinAzanI vicAraNA cAle che, temAM gAMrviko (saMgItakAro) udAharaNa che. A laukikaudAharaNa samajavuM. na emAM pratyutpanna evI vastuno vinAza e pratyutpannavinAza. temAM... A pramANe zA samAsa che. "iimAM gAMdharvi udhAharaNa che." khema adhuM, te dRSTAntakhAche ji na zA 7Kai sa kheDa nagaramA kheDa vAziyo hato. tene ghazI jaheno, lAzI jo, lAlIjo hatI. sa nA tenA gharanI najIkamAM rAjakulanA saMgItakAro divasamAM traNa vAra saMgIta vagADe che. te nA ya vANiyAnI strIo saMgItanA te zabda vaDe te saMgItakAromAM Asakta banI gaI, kaMIpaNa ya karmAdAna, gharanA kAryo karatI nathI. 182 pachI e vaNike vicAryuM ke "A badhI strIo to vinaSTa thaI gaI. evo kayo * * upAya karuM ? ke jethI teo nAza na pAme." ema vicArI mitrane vAta karI. mitra kahe ke "tArA potAnA gharanI pAse eka vyaMtaranuM maMdira karAvI de." teNe karAvI dIdhuM. pachI krU paDaha vagADanArAone rUpiyA ApIne paDaha vagAvaDAve che. jyAre gAMdharviko saMgItano prAraMbha kare tyAre paDaha vagADanArAo paDaha vagADe, vAMsaDAone sparze ane gAya. tyAre Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 69-00 te gAMdharvikone vighna thayuM. paDahanA zabdathI saMgItano zabda saMbhaLAto nathI. tethI teo rAjukulamAM upasthita thayA (ane phariyAda karI) rAjakulamAM vANiyAne bolAvAyo. "tuM kema A saMgItakArone vighna kare che ?" ema pRcchA thaI. vaNika kahe ke "mArA ghare deva che. huM tene traNavAra paDaha apAvaDAvuM che." tyAre rAjAe saMgItakArone kahyuM ke tame anyasthAne gAo. rojeroja devane aMtarAya zuM karAto haze ? (tAtkAlika utpanna thayela upadravano vinAza karyo... eTale pratyutpannavinAza che.) R ema ziSyo jayAre strIomAM rAgI thAya tyAre AcArye tevo upAya karavo ke jethI maiM maiM ziSyonA doSanuM (pratyutpannanuM) nivAraNa thAya. te ziSyo strInAM ciMtanAdi dvArA mo 6 narakapatanAdi vipAkone na pAmo e mATe A jarUrI che. kahyuM che ke (1) puruSa strIne 5 vicAre che (2) jovAne Icche che. (3) dIrgha niHsAsA nAMkhe che (4) tAva Ave (5) dAha thAya. (6) bhaujanamAM aruci thAya. (7) mUrchA pAme. (8) unmatta bane. (9) zUnya bane (10) prANothI mukta bane. sta (A ja vAtane spaSTa kare che ke) (1) pahelA kAmavegamAM puruSa zoka kare. (2) bIjA vegamAM strIne jovA mATe jAya. (3) trIjA vegamAM nIsAsA nAMkhe (4) cothA vegamAM puruSa upara javara-tAva caDI jAya. (5) pAMcamA vegamAM te dAha pAme. (6) chaTThAvegamAM tene bhojanamAM ruci na thAya. (7) sAtamA vegamAM mUrchA thAya. (8) AThamAM vegamAM unmatta thAya. (9) navamA vegamAM kaMIpaNa jANe nahi. (arthAt zUnyamanaska thAya.) (10) dazamA vegamAM manuSya prANothI yukta bane. AcArya ziSyone A badhA apAyothI rakSe. maiM (A badhA Alaukika apAyo darzAvyA. have) pAralaukika apAyo A pramANe che ke 7 bhraSTapratijJAvALAo narakamAM paDe che. pharIthI bodhi pAmatA nathI. saMsAra samudramAM phare jJA che. sa nA A ja arthane manamAM AropaNa karIne kahe che ke je ziSya paNa strI vageremAM 1 Asakti kare to pachI AcArye (ene upAya vaDe aTakAvavo e havethI 70mI gAthA sAthe ya joDavAnuM che.) vi zabda alyupagamane dekhADavA mATe che. arthAt "sAdhune paNa AvuM thaI zake che" e vAtano atre svIkAra karelo che. E vAreyavvu uvAeNa jaivA vAUlio vadejjAhi / savve'vi natthi bhAvA kiM puNa jIvo * sa votto 70nA 183 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAvyA-'vAtacitavyo' niSeX:, ji yathAthazcit ? netyA--'kapAyena' pravacanapratipAditena yathA'sau samyagvarttata iti bhAvArtha: / evaM tAvallaukikaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtya vyAkhyAtaM pratyutpannavinAzadvAram adhunA - dravyAnuyogamadhi tyAha-yaddivA 'vAtutio' nAstio vet, jiM ? -'vrupa' mo ghaTapaTAdaya: ' Natthi 'tti prAkRtazailyA na santi 'bhAvA:' padArthAH kiM punarjIva: ?, sutarAM mo nAstItyabhiprAyaH, 'sa vaktavyaH' so'bhidhAtavyaH, ma dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 0-1 niryukti-70 gAthArtha : upAya vaDe aTakAvavo. athavA to nAstika bole ke "badhAM padArtho nathI. to jIvanI to zI vAta karavI tene A pramANe kahevuM. zA TIkArtha : strImAM rAgI thayelA ziSyane niSedha karavo/aTakAvavo. : prazna : zuM game te rIte niSedha kare e cAle ? uttara : nA, zAstramAM batAvelA upAya vaDe ene strIrAga karavAno niSedha karavo ke jethI e samyakrIte varte. ta ta # Ama laukika ane caraNakaraNAnuyogane AzrayIne pratyutpannavinAza dvAranuM vyAkhyAna # karI dIdhuM. have dravyAnuyogane AzrayIne kahe che ke vAtUlika-nAstika ema bole ke duniyamAM ghaTa-paTa vagere koIpaNa padArtho che ja nahi, to pachI jIvanI to zI vAta karavI ? e ji to sutarAM nathI e abhiprAya che. na nA ya " kimityAha jaM bhaNasi natthi bhAvA vayaNamiNaM atthi natthi ? jai atthi / eva painnAhANI asao Nu nisehara ko Nu ! // 71 // prazna : mAvA: bahuvacana che, 7 asti ekavacana che. e kema ghaTe ? uttara : na asti e prAkRtazailIthI lakhAyela che. teno artha tti e pramANe karavo. (prAkRtamAM liMgavacana vi.no vyatyaya thAya che.) sa nAstika uparapramANe bole to tene uttara Apavo. zuM uttara Apavo ? e have kahe che ke E 184 na zA = Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 01-02 niryukti-71 gAthArtha : tuM je bole che ke "padArtho nathI" to A vacana che ke nahi ? jo che. to A pramANe tamArI pratijJAnI hAni thAya. ane asat evo to koNa niSedhaka bane ? vyAvyA-'yaddhati' yadmavISi 'na satti mAvA' na vidyatte pArthA kRti, 'vacanamidaM' bhAvapratiSedhakamasti nAstIti vikalpau ?, kiM cAto ?, yadyasti evaM pratijJAhAniH pratiSedhavacanasyApi bhAvatvAt, tasya ca sattvAditi bhAvArtha:, dvitIyaM . na | vikalpamadhikRtyAha-'asaoNu'tti athAsanniSedhate ko nu ?, niSedhavacanasyaivAsattvAdityayamabhiprAya iti gAthAyArthaH // S sta TIkArtha : he nAstika ! tuM je vacana bole che ke "padArtho nathI'' A bhAvanuM pratiSedhaka stu vacana che ke nahi ? ema be vikalpa che. prazna : AnAthI tamAre zuM kAma che ? s ta uttara : jo sarvabhAvaniSedhaka vacana che. ema kaho to tamArI "koIpaNa padArtha nathI" e pratijJAnI hAni thAya. kemake pratiSedhakavacana paNa bhAvarUpa che ane ene to tame sat - mAno cho. A pramANe bhAvArtha che. na jo nAstika ema kahe ke "sarvabhAvaniSedhaka vacana paNa nathI" to A eNe bIjo vikalpa pakaDyo. e bIjA vikalpane AzrayIne uttara Ape che ke jo e vacana ja asat che, to pachI sarvabhAvano niSedha karanAra koNa banaze ? kemake niSedhavacana ja asat che. A abhiprAya che. ma zA zA Ama pratyutpannavinAzanuM pratipAdana karanAra 69-70-71 e traNeya gAthAno artha thaI gayo. ma sa nA nA ya yaduktam-'kiM punarjIvaH' ityatrApi pratyutpannavinAzamadhikRtyAha No ya vivakkhApuvvo saddo'jIvubbhavotti na ya sAvi / jamajIvassa u siddho DisethaLIo to nIvo rA www 70mI niryuktigAthAmAM pUrvapakSe je prazna ubho karelo ke ''padArtho ja vidyamAna nathI. to pachI jIvanI to zI vAta karavo? arthAt e to sutarAM asat che." have A kathanamAM paNa pratyutpannavinAzane anusAre javAba Ape che ke niryukti 72 gAthArtha : vivakSApUrvakano zabda ajIvathI utpanna thanAro na hoya. ane 185 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 9r 'E 2. dazavaikAlikasUra bhAga-1 harijI mAM adhya. 1 niryukti - 02 che. te vivakSA paNa ajIvane na hoya. tethI pratiSedhanAM dhvanithI ja jIva siddha thaI jAya che. have * vyAkhyA-cazabdasyaivakArArthatvenAvadhAraNArthatvAt 'na ca' naiva 'vivakSApUrvo' vivakSAra: rUchAtarityartha, 'zabdo' dhvaniH 'manIvAva:' gIvapramatra cartha: $ vivakSApUrvakazca jIvaniSedhakaH zabda iti, mA bhUdvivakSAyA eva jIvadharmatvAsiddhirityata * mAda- ' naiva "sA' vivakSa thavuM thAt varad 'manI vacce tu' manI vacceva, | ghaTAdiSvadarzanAt, kintu manastvapariNatA( tya )nvitatattadrvyasAcivyato jIvasyaiva, mo yatazcaivamataH 'siddhaH' pratiSThitaH 'pratiSedhadhvaneH' nAsti jIva iti pratiSedhazabdAdevetyarthaH, mo / 'tataH' tasmAt 'jIva' Atmeti, atra bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi / satagAthArthaH // vyAkhyAtaM pratyutpannavinAzadvAraM, tadanvAkhyAnAccodAharaNamiti mUladvAram, na TIkArthaH gAthAmAM rahelo (jo ya) 4 zabda parva arthamAM hovAthI avadhAraNa arthamAM | gaNavAno che. ane eTale A pramANe artha thaze ke vivakSA=kahevAnI IcchA e che kAraNa a jenuM evo zabda kyAreya ajIvathI utpanna thanAro na ja hoya. (jUno artha ahIM AvI ha! na gayo.). (be patthara TakarAya ane je zabda utpanna thAya e zabdanI pAchaLa koInI vivaphA nathI hotI nathI. pattharo ema nathI vicAratAM ke "ame kaMIka kahevA mATe A zabdane A utpanna karIe" e to enI meLe ja e zabda utpanna thAya che. AvA zabdo vivakSA vinA I utpanna thayelA che. ane e ajIvathI utpanna thayelA paNa saMbhavI zake che. paraMtu "mAre || Iamuka vAta karavI che" AvI icchA-vivakSApUrvaka je zabda bolAya che, e to ajIvathI na utpanna na ja thAya, kemake ajIvane AvI IcchA, vivekSA hotI ja nathI.) | prastutamAM "jIva nathI" e pramANeno jIvaniSedhaka zabda vivakSApUrvaka ja utpanna * nA thayelo che. (nAstikanI vivakSA che ke "mAre jIvano niSedha karavo." ane e IcchApUrvaka nA A zabda utpanna thayelo che.) T (prazna : vivakSApUrvakano zabda ajIvajanya na hoya ema tame kahyuM. enAthI prastuta * jIniSedhaka zabda vivakSApUrvakano hovAthI te ajIvajanya nathI e siddha thaI jAya che. | che paNa eTalA mAtrathI evuM to siddha na ja thAya ke e "jIvajanya che." "jema vivakSA che * ajIvamAM nathI, tema vivakSA jIvamAM paNa nathI" ema paNa mAnI zakAya che.) B e uttara : A rIte vivakSAnI ja jIvadharma tarIke asiddhi na thaI jAo e mATe kahe - 45 vaE = = = = = Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (manovargaNAnA pudgalo jayAre mana tarIke pariName, tyAre e manastyanI pariNatithI-pariNAmathI anvita yukta banelA kahevAya. enI sahAyathI ja jIva vivakSavALo banI zake che.) R (gAthAmAM be vAta karI. (1) vivakSApUrvaka zabda ajIvodbhava nathI. (2) vivakSA 1 mA~ ajIvane na ja hoya.) dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 63 che ke te vivakSA paNa ajIvane nathI ja. kemake ghaTAdimAM vivakSA dekhAtI nathI. paraMtu mana tarIkenAM pariNAma-pariNati-paryAyathI yukta evA manovargaNA dravyanI sahAyathI te vivakSA jIvane ja hoya che. S Ama vivakSApUrvakano zabda ajIvajanya na hovAthI ane ajIvavivakSAvALo na su hovAthI e vAta nakkI mAnavI paDe ke vivakSApUrvakano zabda ajIvabhinna evA vivakSAvAn stu padArthathI janya che. have prastutamAM pratiSedhavacana vivakSApUrvaka che. eTale A nAsti nauva: e zabda dvArA ja vivakSAvAn padArthanI eTale ke ajIvabhinna-jIvanI siddhi thaI OM jAya che. Ama pratiSedhavacanathI ja AtmA pratiSThita thaI gayo. Shang ji adhunA taddezadvArAvayavArthamabhidhitsurAha AharaNaM taddese cauhA aNusaTThi taha uvAlaMbho / pucchA nissAvayaNaM hoi subhaddA'NusaTThIe na 7 ||7| R zA nA have taddeza nAmanA bIjA mUladvAranAM avayavArthane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke niryukti 73 gAthArtha : taddeza AharaNa cAra prakAre che. (1) anuzAsti (2) upAlaMbha (3) pRcchA (4) nizrAvacana. anuzAstimAM subhadrA che. ya ma ta A viSayamAM ghaNuM kahevAnuM che. paraMtu granthano vistAra thavAnA bhayathI kahetAM nathI. sma Ama pratyutpannavinAza dvAranuM'vyAkhyAna thaI gayuM. tenA vyAkhyAna dvArA udAharaNa nAmanAM prathama mUladvAranuM paNa vyAkhyAna thaI gayuM. vyAkhyA-udAharaNamiti pUrvavad, upalakSaNaM cedamatra, tathA cAha - tasya dezastaddeza vAharaLaveza nRtyartha:, ayaM 'caturthAM' catur:, tadeva catuSprakAratvamupadarzayatianuzAsanamanuzAstiH- sadguNotkIrttanenopabRMhaNamityarthaH, tathopAlambhanamupAlambha:bhaGgyaiva vicitraM bhaNanamityarthaH, pUcchA - praznaH kiM kathaM kenetyAdi, nizrAvacanam ekaM kaJca nizrAbhUtaM kRtvA yA vicitroktirasau nizrAvacanamiti / tatra bhavati subhadrA nAma 187 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 zrAvikodAharaNam, kva ? - anuzAstAviti gAthAkSarArthaH // adhya. 1 niyukti - 63 TIkArtha : gAthAmAM rahelo AhA udAharaNa zabda pUrvavat samajI levo. (prazna : ApaNe to atyAre taddeza nAmanA udAharaNanAM bIjA mUladvA2nI vAta karavAnI che, emAM pAchuM AharaLa padanuM grahaNa karavAnI jarUra zI che ?) uttara H AharaNa zabda e ahI upalakSaNa che. eTale enA dvArA AharaNadeza ema 7 AkhuM ja levAnuM che. na mA eTale ja gAthAmAM paNa e ja vAta kare che. taddese... teno deza eTale taddeza. eTale TM |ke udAharaNano deza. A cAra prakAre che. e catuSpakAratAne ja dekhADe che. (1) anuzAsana eTale anuzAsti. vidyamAnaguNonAM utkIrtana vaDe upabRhaNA karavI e artha che. - 1 H, E ma.. ma (2) upAlaMbhana eTale upAlaMbha. bhaMgIthI ja vicitra kathana karavuM e pramANe artha che. (3) pRcchA eTale prazna. zuM ? kevI rIte ? koMnA vaDe ?... vagere. (4) nizrAvacana. e koIka ekane nizrAbhUta karIne je vicitra vacano kahevA e nizrAvacana. (ekane uddezIne badhuM bolavAnuM, paNa enA dvArA kharekhara to badhAM bIjAyane |saMbhaLAvavAnuM.) na zA emAM anuzAstimAM subhadrA nAmanI zrAvikA udAharaNa che.' ma A pramANe gAthAno akSarArtha kahevAI gayo. nA ya tattha aNusaTThIe subhaddA udAharaNaM caMpAe NayarIe jiNadattassa susAvagassa subhaddA ya nAma dhUyA, sA aIva rUvavaI sA ya taccaNiyauvAsaeNa diTThA, so tAe ajjhovavaNNo, taM maggaI, sAvago bhAi- nAhaM micchAdiTThissa dhUyaM demi, pacchA so sAhUNA samIvaM gao dhammo ya aNeNa pucchio, kahio sAhUhiM, tAhe kavaDasAvayadhammaM parAhio, tattha ya se sabbhAveNaM ceva uvagao dhammo, tAhe teNa sAhUNaM sabbhAvo kahio, jahA mae kavaDe dAriyAe kae, NaM NAyaM jahA kavaDeNaM kajjahitti, aNNamiyANi deha me aNubvayAI, loge se payAsa sAvao jAo, tao kAle gae varayA mAlayA paTTavei, tAhe teNa 188 ji E F BEF nA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAlasU lAga-1 madhya. 1 niyukti - 03 haiM jiNadatteNa sAvaottikAUNa subhaddA diNNA, pANiggahaNaM vattaM, annayA so bhaNai dAriyaM gharaM Nemi, tAhe taM sAvao bhaNai-taM savvaM uvAsayakulaM, esA taM NANuvattihiti, pacchA chobhayaM vA labhejjatti, NibbaMdhe visajjiyA, NeUNa jugayaM gharaM kayaM, sAsUNaNaMdAo pauTThAo bhikkhUNa bhattiM Na kareitti, annayA tAhiM subhaddAe bhattArassa akkhAyaM-esA ya seavaDehiM samaM saMsattA, sAvao Na saddahei, annayA khamagassa | bhikkhAgayassa acchimi kaNuo paviTTho, subhaddAe jibbhAe so kiNuo pheDio, subhaddAe cINapiTeNa tilao kao, so a khamagassa nilADe laggo, uvAsiyAhi / | sAvayassa darisio, sAvaeNa pattIyaM, Na tahA aNuyattai, subhaddA ciMtei-kiM accherayaM ? jaM ahaM gihatthI chobhagaM labhAmi, jaM pavayaNassa uDDAho eyaM me dukkhaitti, sA rattiM / skAussaggeNa ThiyA, devo Agao, saMdisAhi kiM karemi ?, sA bhaNai-eaM me ayasaM / pamajjAhitti, devo bhaNai-evaM havau, ahameyassa Nagarassa cattAri dArAiM ThavehAmi, | ghosaNayaM ca ghosehAmitti, jahA-jA paivvayA hoi sA eyANi dArANi ugghADehiti, tattha tumaM ceva egA ugghADesi tANi ya kavADANi, sayaNassa paccayanimittaM cAlaNIe udagaM ta choTUNa darisijjAsi, tao cAlaNI phusiyamavi Na gilihiti, evaM AsAseUNa sma NigAo devo, NayaradArANi aNeNa ThaviyANi, NAyarajaNo ya addaNNo, io ya | AgAse vAyA hor3a 'NAgarajaNA mA NiratthayaM kilissaha, jA sIlavaI cAlaNIe chUDhaM ji udagaM Na gilati sA teNa udageNa dAraM acchoDei, tao dAraM ugghADijjissati', tattha ji na bahuyAo seTThisatthavAhAdINaM dhUyasuNhAo Na sakkaMti palayaMpi lahiuM, tAhe subhaddA sayaNaM na zA Apucchai, avisajjaMtANa ya cAlaNIe udayaM choDhUNa tesiM pADiheraM darisei, tao zA sa visajjiyA, uvAsiAo evaM ciMtiumADhattAo-jahA esA samaNapaDilehiyA sa nA ugghADehiti, tAe cAlaNIe udayaM chUDha, Na gilaitti picchittA visannAo, tao nA ya mahAjaNeNa sakkArijjaMtI taM dArasamIvaM gayA, arahaMtANaM namo kAUNa udaeNa acchoDiyA ya kavADA, mahayA saddeNaM koMkAravaM karemANA tinni vi gopuradArA ugghADiyA, uttaradAraM cAlaNipANieNaM acchoDeUNa bhaNai-jA mayA sarisI sIlavaI hohiti sA eyaM dAraM ugghADehiti, taM ajjavi DhakkiyaM ceva acchai, pacchA NAyarajaNeNa sAhukAro kao-aho / * mahAsaitti, aho jayaI dhammotti / eyaM loiyaM, caraNakaraNANuogaM puNa paDDacca * veyAvaccAdisu aNusAsiyavvA, ujjuttA aNujjuttA ya saMThaveyavvA jahA sIlavaMtANaM iha ta EE FR * * Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-1 loe erisaM phalamiti / temAM anuzAstimAM subhadrA dRSTAnta che. te A pramANe caMpA nagarImAM suzrAvaka jinadattane subhadrA nAmanI dIkarI hatI. te atyaMta rUpavatI hatI. bauddhanAM upAsake tene joI te tenI upara rAgI thayo. tenI mAMgaNI kare che. zrAvaka kahe che ke "huM mithyAtvIne mArI dIkarI nahi ApuM" pachI te upAsakasAdhuonI pAse gayo, dharmanI pRcchA karI. sAdhuoe ene dharma kahyo. tyAre eNe kapaTapUrvakano zrAvakadharma svIkAryo. (subhadrAne meLavavAnAM milana AzayathI ja eNe zrAvakadharma svIkArelo.) paNa tyAM tene kharekhara e dharma pariNamyo. tyAre teNe sAdhuone sAcI vAta kahI ke meM chokarIne mATe kapaTa vaDe dharma > karyo. have bhAna thayuM ke huM kapaTathI karato hato. (mArAthI evuM na karavuM joIe.) (athavA to ke sAdhuo ! tame e jANo ke huM kapaTathI A dharma karato hato.) to have mane pharI stu aNuvrata Apo." na adhya. 1 niryukti - 63 e pachI te lokamAM prasiddha zrAvaka thayo. tyArabAda amuka kALa pasAra thayA pachI 7 te lagna saMbaMdhI mALAo zrAvakane tyAM mokale che. jinadatte paNa ene jainazrAvaka samajIne 7 meM dIkarI ApI. lagna thayA. ekavAra te kahe che ke "tamArI dIkarIne huM mArA ghare laI # jAuM" tyAre zrAvakapitA kahe che ke "tamAruM AkhuM ghara bauddhanuM upAsaka ghara che. ane A dIkarI temane anusaraze nahi. (kemake e jainazrAvikA che.) ane AvI paristhitimAM pAchaLathI e apamAna pAme." (gharavALA ene parezAna kare ja, mATe huM nahi mokaluM) ghaNo Agraha patie karyo tyAre zrAvake dIkarIne vaLAvI. pati to ene tyAM laI ji ji na na jaI juduM ghara karyuM. "A subhadrA bauddhabhikSuonI bhakti karatI nathI" eTale sAsu ane zA zA naNaMda enA upara gusse bharAyA. ekavAra emaNe subhadrAnA patine kahyuM ke "A strI jeo ma zvetapaTavALAo sAthe jaina sAdhuo sAthe saMbaMdhavALI che" paNa zrAvaka banelo pati A nA vAta upara zraddhA karato nathI. kyAreka bhikSA mATe AvelA tapasvInI AMkhamAM kaNiyo na maiM pravezelo hato, tene subhadrAe jIbha dvArA dUra karyo. subhadrAe siMdura vaDe tilaka kareluM hatuM, maiM te tilaka tapasvI sAdhunA kapALa upara lAgI gayuM. upAsikAoe zrAvakapatine e tilaka * dekhADayuM. zrAvakane have khAtarI thaI ke "mArI patnI kulaTA che" have zrAvaka teNIne pUrvanI jema anuvartana karato nathI. arthAt sadbhAva, aucitya, lAgaNI rAkhato nathI. subhadrA vicAre che ke "emAM Azcarya zuM che ke ? huM gRhasthI chatI ALa-apamAnane pAmuM. paraMtu A pravacanano uDDAha je thAya che. e mane khUba du:khI kare che" 190 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 03 teNI rAtre kAussaggamAM rahI. deva Avyo. "Adeza karo. zuM karuM ?" teNI kahe ke "mArA A apayazane dUra kara." deva kahe "e pramANe thAo. huM A nagaranA cAra bAraNA baMdha karI daIza. ane ghoSaNA karIza ke je strI pativratA hoya, teNI A bAraNAone ughADe." temAM tuM ja e bAraNAone ughADaze. svajanonAM vizvAsane mATe tuM cAlaNImAM pANI nAMkhIne dekhADaje. (jethI tAro camatkAra joI teo tane bAraNAM ughADavA mATe javA de.) e cAlaNI eka TIpuM paNa gaLaze nahi." ma A pramANe AzvAsana ApIne deva nIkaLI gayo. eNe nagaranAM dvAro baMdha karI F mA~ dIdhA. nagarajana vicalita thaI gayA. A bAju AkAzamAM vANI thaI ke he nAgarajano mo 6 ! tame nirarthaka phleza na karo. je zIlavatInI cAlaNImAM naMkhAyeluM pANI gaLe nahi, te zIlavatI te pANI vaDe bAraNAM upara chaMTakAva karaze, to bAraNuM ughADAze." tyAM zeTha-sArthavAha vagerenI ghaNI badhI dIkarIo. putravadhUo pracAra paNa meLavI zakatA nathI. (arthAt bAraNAM ughADavAnI vAta to dUra rahI paNa cAlaNImAM pANIne dhAraNa karavA rUpa prAthamika kArya paNa karI zakatA nathI. e kare to ja AgaLanI prakriyA I R ta thAya ne ? piiAmAtramapi e pramANe artha laIe to patniA (?) eTalA sAva Shang sAmAnyamApanuM paNa pANI meLavavA samartha banatAM nathI.) tyAre subhadrA svajanone pRcchA kare che, teo rajA nathI ApatAM tyAre cAlaNImAM pANI nAMkhIne teone prAtihArya = Azcarya dekhADe che. pachI svajanoe ene rajA ApI. - upAsikAo A pramANe vicAravA lAgI hatI ke "A sAdhu vaDe pratilekhita karAyela, F na sAdhu sAthe bhraSTa banela A bAraNuM ughADaze." (arthAt kaTAkSamAM sAsu-naNaMda vicAre che |ke A bhraSTa zuM bAraNuM ughADavAnI...) paNa teNIe cAlaNImAM pANI nAMkhyuM ane e zA ji gaLatuM nathI e joIne te sAsu-naNaMda kheda pAmyA. nA F tyArabAda mahAjana vaDe satkAra karAtI subhadrA te bAraNAnI pAse gaI. arihaMtone namaskAra karIne pANI vaDe bAraNAM para chaMTakAva karyo. moTA zabda vaDe pheMkArava karatA traNeya ya nagara dvAro ughaDI gayA. uttaradizAnAM bAraNAM para cAlaNInAM pANI vaDe chaMTakAva karIne * subhadrA bole che ke je mArA jevI zIlavatI haze te A bAraNAMne ughADaze." te bAraNuM Aje paNa DhaMkAyeluM baMdha ja che. pachI nagaraloke prazaMsA karI ke "aho mahAsatI ! aho ! dharma jaya pAme che. (A laukika kathAnaka anuzAstimAM darzAvyuM.) 191 * * * Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ma, 1 zAtisU lAga-1 madhya. 1 niyujita - 74 che. anuzAstimAM caraNakaraNAnuyogane AzrayIne A pramANe samajavuM ke vaiyAvacca ( vageremAM udyamavALAonI prazaMsA karavI ane vaiyAvaccAdimAM ughamarahita sAdhuone - vaiyAvaccAdimAM saMsthApita karavA ke "zIlavALAone A lokamAM AvuM phaLa maLe che. " (mATe tame 59 zAsavAn - vaiyAvayyAhimAn jano.) ___ amumevArthamupadarzayannAha - sAhukkArapurogaM jaha sA aNusAsiyA purajaNeNaM / veyAvaccAIsu vi eva jayaMte NuvohejjA - so // 74 // ___mo A ja arthane dekhADatAM kahe che ke niryukti 74 gAthArtha : je rIte nagarajane prazaMsApUrvaka teNInI prazaMsA karI. ema na | vaiyAvaccAdimAM yatanA karanArAonI paNa upabRhaNA karavI. ___ vyAkhyA-sAdhukArapuraHsaraM yathA subhadrA 'anuzAsitA' sadguNotkIrtanenopabRMhitA, ta kena ?-'purajanena' nAgarikalokena, vaiyAvRttyAdiSvapi-AdizabdAt svAdhyAyA- ta diparigrahaH, 'evaM' yathA sA subhadrA 'yatamAnAn' udyamavataH, kim ?-upabaMhayet, smai sadguNotkIrtanena tatpariNAmavRddhiM kuryAt, yathA-"bharaheNavi puvvabhave veyAvaccaM kayaM suvihiyANaM / so tassa phalavivAgeNa AsI bharahAhivo rAyA // 1 // bhuMjittu bharahavAsaM ji sAmaNNamaNuttaraM aNucarittA / aTThavihakammamukko bharahanariMdo gao siddhiM" // iti ji | gAthArthaH // udAharaNadezatA punarasyodAhRtaikadezasyaivopayogitvAttenaiva copasaMhArAt, tathA na | zA ca apramAdavadbhiH sAdhUnAM kaNukApanayanAdi karttavyamiti vihAyAnuzAstyopasaMhAramAha, zA vaiyAvRttyAdiSvapi dezenaivopasaMhAraH, guNAntararahitasya bharatAdenizcayena tadakaraNAditi sa| bhAvanIyamiti, evaM tAvallaukikaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtyoktaM taddezadvAre nA | anuzAstidvAram, artha : 4 zata nAga2i4sohI vaDe sAdhu2, "suM62, suM42" se zothyA2pUrva * te subhadrAnI saguNotkIrtana vaDe prazaMsA karAI. eja pramANe eTale ke subhadrAnI mAphaka che ja vaiyAvaccAdimAM udyamavALA sAdhuonI paNa upabRhaNA karavI. saguNonA utkIrtana vaDe che tmn| parimonI vRddhi 42vI. vaiyAvRtyAdiSu mAM se Adi 006 cha, anAtha che. svAdhyAyAdi yogonuM grahaNa karavuM. ShareAXEXAMIR KAMAKSHAN FFFF ya Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga 1 adhya. 1 niyaMti tor pariNAmanI vRddhi karanArI sadguNotkIrtanA A pramANe ke) bharate paNa pUrvabhavamAM hita sAdhuonuM vaiyAvacca karyuM. te bharata vaiyAvaccanAM phalavipAka vaDe bharatano ti rAjA thayo. bharatavAsane bhogavIne. anuttara=utkRSTa sAdhupaNuM pALIne ATha karmathI mukta banela bharatarAjA siddhimAM gayA. (mATe tame paNa je vaiyAvacca karo adbhuta kArya che...) na prazna : udAharaNadeza nAmanA mUladvAranAM peTAdvAronuM A varNana cAle che. emAM prakAranuM anuzAstrinuM dRSTAnta e udAharaNadeza zI rIte kahevAya ? uttara : A dRSTAntanI udAharaNadezatA A pramANe ke dRSTAnta tarIke dekhADAyela mo no eka bhAga ja upayogI hovAthI ane e eka bhAga vaDe ja dRSTAntano upasaMhAra 5 A dRSTAnta udAharaNadeza kahI zakAya. prazna : ekadeza ja upayogI banyo ? vagere bAbato spaSTa nathI samajAtI. sta uttara : juo. prastuta dRSTAntamAM "subhadrAe je rIte sAdhunI AMkhamAMthI mattapaNe kaNiyo dUra karyo, ema apramAdIoe sAdhuonA kaNiyAdinuM apanayana joIe." evo upasaMhAra choDI daIne mAtra anuzAsti vaDe ja upasaMhArane kahyo (eTale ke "je rIte nagaraloke subhadrAnI anuzAsti karI, te rIte ApaNe paNa sAdhuonI anuzAsti = prazaMsA karavI.' eTalo ja upasaMhAra karyo che eTale AkhAya udAharaNanA eka bhAgano ja upayoga karAyo hovAthI e dRSTAnta "tadeza" tarIke gaNI zakAya che.) ji na vaiyAvAdi caraNakaraNAnuyogamAM bharatanI vAta karI. tyAM vaiyAvaccAdimAM paNa ja upasaMhAra che. zA prazna : bharatanAM dRSTAMtamAM dezopasaMhAra zI rIte ? nA uttara : "bharate vaiyAvacca karI che. enAthI ene badhA phala maLelA che..." A badhI vAta karI ane enA dvArA vaiyAvaccaguNanI prazaMsA-preraNA karI. paNa bharatAdi jo ya vacca sivAyanA AzAbahumAna-yatanApariNAmAdi guNothI rahita hoya to tevA dinI vaiyAvacca nizcayathI vaiyAvacca ja na gaNAya. arthAt bharatAdie vaiyAvacca ja kharekhara karelI gaNAya, jyAre emanAmAM bIjA paNa guNo hoya. Ama mAtra saccanI ja mahattA nathI, enAthI ja phalaprApti nathI. enI sAthe bIjA paNa guNo rAgI bane ja che. ane atre bIjA badhA guNono ullekha karyA vinA mAtra vaiyAvaane 193 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAliza bhAga-1 adhya. 1 niyujita - 75 OM ja mukhya rIte darzAvyuM e dezathI ja upasaMhAra karelo gaNAya ane mATe ja bharatAdi daSTAnta ( paNa taddeza gaNI zakAya. (bharatanAM manamAM vaiyAvacca dvArA yaza meLavavAnI lAlasA hota * vaiyAvacca karyAno ahaMkAra hota, vaiyAvaccamAM AjJApAlana pratye upekSA hota, bharata bIjA | * ghaNAM aticAro sevatAM hoya bIjA yogomAM khUba pramAdI hota to emane vaiyAvaccanuM * * AvuM viziSTaphala na ja maLata. eTale ja tyAM mAtra vaiyAvaccathI ja phalaprApti nathI. * vaiiyAvacca eka aMzabhUta kAraNa che. chatAM prastutamAM ene ja mukhya karIne prazaMsA karAI | ne eTale ekadeza vaDe ja upasaMhAra karelo gaNAya..) mosama sA to sau bhane y295725| nu yogane, mAzrayIne taddezadvA2i mo | | anuzAstidvAra kahI dIdhuM. adhunA dravyAnuyogamadhikRtya darzayati - jesipi atthi AyA vattavvA te'vi amhavi sa asthi / kiMtu akattA na bhavai veyayai jeNa suhadukkhaM // 5 // have dravyAnuyogane AzrayIne e dvArane dekhADe che | niyukti 75 gAthArtha : jeonA matamAM AtmA che, teone kahevuM ke amAre paNa AtmA to che. paraMtu te akartA nathI. kemake te sukha-duHkhane vede che. ji vyAkhyA-'yeSAmapi' dravyAstikAdinayamatAvalambinAM tantrAntarIyANAM kim ?- ji 'asti' vidyate 'AtmA' jIvaH vaktavyAH 'te'pi' tantrAntarIyAH, sAdhvetat na zA asmAkamapyasti saH, tadabhAve sarvakriyAvaiphalyAt, kintu 'akartA na bhavati' | sa sukRtaduSkRtAnAM karmaNAmakartA na bhavati-aniSpAdako na bhavati, kintu ? kataiva, H atraivopapattimAha-vedayate' anubhavati 'yena' kAraNena, kim ?-'sukhaduHkhaM' nA sukRtaduSkRtakarmaphalamiti bhAvaH // na cAkarturAtmanastadanubhAvo yujyate, atiprasaGgAt, ya muktAnAmapi sAMsArika sukhaduHkhavedanA''patteH, akartRtvAvizeSAt, prakRtyAdiviyogasyApyanAdheyAtizayamekAntenAkartAramAtmAnaM pratyakiJcitkaratvAd, alaM, vistareNeti gAthArthaH / udAharaNadezatA tvatrApyudAhRtasyaikadezenaivopasaMhArAt tatraiva cAsaMpratipattau samarthanAya nidarzanAbhidhAnAditi / gatamanuzAstitaddezadvAram, thI TIkArtha : je dravyAstika vagere naya = matanuM avalaMbana karanArA sAMkhya - bauddhAdi HI FFEFP * * * Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 05 anyadArzaniko ema mAne che ke "AtmA che" teone paNa ema kahevuM ke A vAta khUba sArI che. amArA matamAM paNa "AtmA che" e vAta mAnelI ja che. kemake jo AtmA ja na hoya to dAna-zIla-tapAdi tamAma kriyAo niSphaLa thavAnI Apatti Ave. kemake AtmA ja na hoya to A kriyAonuM phaLa koNa bhogave ? AtmA ja na hoya to pachI A badhI kriyA konA mATe karavAnI ? eTale "AtmA che" e to sAruM. paraMtu e AtmA sArA-kharAba karmono akartA maiM nathI, paraMtu kartA ja che. tame ene kartA nathI mAnatA, e barAbara nathI. "AtmA kartA che" A ja vAtamAM yukti dekhADe che ke je kAraNathI AtmA sArA 6 ane kharAba karmonAM phalarUpa sukha ane duHkhane bhogave che, te kAraNathI tene kartA mAnavo stu paDe. prazna : AtmA sukRtAdi karmono kartA na hoya, chatAM paNa sukha-duHkhAdino bhoktA hoya evuM mAnIe to zuM vAMdho ? e phalabhoktA che, eTale e karmakartA che ja evuM mAnavAnI jarUra zI che ? uttara : jo AtmA akartA hoya, to AtmAne sukhadu:khAdi phalano anubhava saMgata na thAya. kemake akartA, AtmAne sukhAdi bhoktA mAnavAmAM to atiprasaMgadoSa Ave, eTale ke je sukhAdibhoktA nathI emane paNa sukhAdibhoktA mAnavAnI Apatti Ave. prazna : e vaLI zI rIte ? na T 195 mta ta ITH ji na uttara : akartA evA muktajIvone paNa sAMsArika sukha ane duHkhanI vedanA, | anubhUti mAnavAnI ApiAM Ave. kemake jema saMsArIjIvo tamArA mate akartA che ane zA chatAM sAMsArika sukhAdi bhoktA che. tema muktajIvo paNa akartA ja che. to teo paNa sukhAdibhoktA banavA ja joIe. beyamAM akartutva samAna che, avizeSa che. nA prazna : juo, saMsArI ane mukta beya akartA ja che. paraMtu saMsArIjIvane prakRti * vagere padArthono saMyoga che, ane ene AdhAre ene sukhAdibhoga thAya che. jyAre muktone prakRtyAdi padArthono viyoga che. eTale teomAM sukhAdibhoga nathI. (be sphaTika pattharomAMthI ekanI pAse lAla-kALuM kapaDuM mukAya, to e sphaTika lAla-kALu dekhAya. bIjA * pAse na mukAya to e lAla-kALuM na dekhAya. beya sphaTika to samAna ja che. ema saMsArImukta beya jIvo sphaTikavat akartA ja che. paraMtu saMsArIne kapaDA samAna prakRtino saMbaMdha hovAthI lAlAza-kALAza samAna sAMsArika sukha-duHkha che, muktane e nathI...) Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 05 uttara H tamArA mate saMsArI ke mukta baMne AtmA ekAnte akartA che. emAM koIpaNa prakAranAM atizayanuM AdhAna paNa thatuM nathI. to AvA anAdheya-atizayavALA, ekAnte akartA evA AtmA pratye to prakRtyAdino viyoga paNa sAva akiMcitkara=nakAmo ja banI rahe che. (A padArtha dRSTAnta dvArA samajIe. koThAramAM paDelA bIjamAMthI ane nadIkinAre paDela kAMkarAmAMthI... bemAMthI ekeyamAMthI aMkurAnI utpati thatI ja nathI e to badhA ja 7 jANe che. have A bIja ane kAMkarAne khetaramAM jamIna aMdara nAMkhI khAtara-pANI vagere 7 mo pUruM pADavAmAM Ave to bIjamAMthI aMkuro thaze, paNa kAMkarAmAMthI aMkuro nathI thato. AvuM 6 zA mATe ? jo bIjamAMthI aMkuro thavAnI pAtratA hatI, to koThAramAM rahelA bIjamAMthI 5 = aMkuro zA mATe thato na hato ? koThArastha ke kSetrastha beya bIja to eka ja che te ? to stra ekamAMthI aMkuro na thAya ane ekamAMthI aMkuro thAya evuM zA mATe ? H jo ema kahIe ke koThArastha bIjane khAtara-pANI vagere sahakArI kAraNo maLelA na hatA, eTale emAMthI aMkuro na thayo, ahIM badhA sahakArI kAraNo maLI javAthI aMkuro, 7 thayo." to prazna e thAya ke koThArasthabIja koThAramAM jevuM, hatuM evuM ne evuM ja khetaramAM sahakArikAraNo maLyA pachI che ? ke emAM kaMIka vizeSatA AvI che ? jo emAM koIpaNa vizeSatA na AvI hoya to to e jema koThAramAM aMkurane utpanna karanAra na hatuM, e rIte ahIM aMkurane utpatti karanAra na ja banavuM joIe. kemake e to beya jagyAe eka na na sarakhuM ja che. jema kAMkaro kinAre hato ke khetaramAM hato emAM koI ja pheraphAra thayo nathI, zA mATe ja to e aMkurAne utpanna karatuM nathI. sahakArI maLavA chatAM kAma karatu nathI. kemake zA maiM emAM koIpaNa vizeSatA AvI nathI. to e ja pramANe bIjamAM paNa jo vizeSatA na F nA AvI hoya to sahakArikAraNo maLavA chatAM paNa aMkuro na ja thavo joIe, paNa aMkuro 4 thAya to che ja. eTale ema mAnavuM ja joIe ke koThA2stha aMkuramAM je vizeSatA, atizaya ya na hato, sahakArikA2Noe bIjamAM e atizaya utpanna karI dIdho ane eTale atizayavALuM bIja aMkurotpAdaka bane che. Ama sahakArikAraNo bIjamAM atizayotpAdaka bane che, e vAta nakkI thaI. jema vastuno saMyoga atizayanuM AdhAna karavA dvArA kAryotpAdaka bane, tema vastuno viyoga paNa atizayanuM AdhAna karavA dvArA kAryotpAdaka bane. dA.ta. kupathyasevana jIvane rogAdiduHkho + tAtkAlika sukha A baMne Ape che. jo kupathyasevana dUra thAya to jIva 196 *** Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastutamAM tame AtmAne ekAnte akartA, anAdheyAtizaya mAno cho, eTale 7 prakRtyAdino viyoga thAya to paNa AtmAmAM je sAMsArika sukhaduHkho hatA, te to emane maoN emaja rahevA joIe. emAM koI bheda paDavo ja na joIe. jo AtmA tAtvikasukhono maiM kartA mAno ane prakRtiviyogathI enAmAM atizayanuM AdhAna mAno ane enA dvArA snu sAMsArika sukhaduHkhanAza mAno to to barAbara... paNa kartRtva ane atizayAdhAna na mAnela hovAthI prakRtyAdino viyoga paNa AvA AtmA pratye kazuM karanAro banI na zake.) vistAra vaDe saryuM. prazna H AmAM udAharaNadezatA zI rIte ghaTe ? E dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 5 rogAdi duHkho ane tAtkAlika sukha e baMnethI rahita bane che ane svasthatAne pAme che. AmAM paNa jIvamAM kupathyaviyoga dvArA amuka prakAranI vizeSatA pragaTe ja che. jenA kAraNe rogAdinAza, svasthatA vagere kAryo thAya che. paNa jo jIvamAM kupathyAdiviyoga koIpaNa prakAranA atizayane lAvI zakatAM na hoya ane jIva svayaM svasthatAdi kaMIpaNa kAryo karato ja na hoya to kupathyAdiviyoga paNa taddana nakAmo ja banI 2he. e karavA chatAM paNa jIvamAM rogAdinAza vagere kAryo na ja thAya. Qian ta Yue uttara H ahIM paNa udAharaNapadArthanAM eka deza vaDe ja upasaMhAra karAto hovAthI udAharaNadezatA che ane ekadezamAM ja pUrvapakSane samyabodha na thAya tyAre e padArthanA samarthanane mATe dRSTAntanuM kathana thAya che mATe udAharaNadezatA che. ji (Azaya e che ke ApaNe pUrvapakSane be vAta karI ke "amArA matamAM paNa AtmA na che, paraMtu te akartA nathI." AmAM ApaNe AtmA hovo ane akartA na hovo ema be zA zA vAta karI che. paNa emAM AtmAstitva bAbatane gauNa karIne mAtra kartRtva bAbatane ja ji mukhya rIte AgaLa lAvI che. eTale A ekadezano ja upasaMhAra karelo kahevAya. ane F nA pUrvapakSa jyAre A vAta nathI svIkArato tyAre ApaNe ene A kartRtva svIkAra karAvavA na OM mATe ja daSTAnta-hetu darzAvela che ke "e bhoktA che, mATe kartA hovo joIe..." Ama ve A yukti paNa e eka-aMzane laIne ja darzAvI che. Ama udAharaNaikadezatA ghaTI zake che.) anuzAstitadezadvAra pUrNa thayuM. adhunopAlambhadvAravivakSayA''ha - uvalambhammi migavAi nAhiyavAIvi eva vattavvo / natthitti kuvinnANaM AyA'bhAve sai 19 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H zayAliisU mAga- 1 YASEAN madhya. 1 niyuti - 7 hai ajuttaM // 76 / / ke have upAlaMbhadvArane kahevAnI IcchAthI kahe che. ke niyukti 76 gAthArtha : upAlaMbhamAM mRgAvatI dRSTAnta che. nAstikavAdI paNa A %) ja pramANe kahevAyogya che ke "nathI" e pramANe kuvijJAna paNa AtmAno abhAva hote chate . | ayukta che. na vyAkhyA-upAlambhe pratipAdye mRgAvatidevyudAharaNam / eyaM ca jahA Avassae na | mo davvaparaMparAe bhaNiyaM taheva daTThavvaM, jAva pavvaiyA ajjacaMdaNAe sissiNI diNNA / mo / annayA bhagavaM viharamANo kosaMbIe samosario, caMdAdiccA savimANehiM vaMdiuM / stu AgayA, cauporasIyaM samosaraNaM kAuM atthamaNakAle paDigayA, tao migAvaI saMbhaMtA, stu ayi ! viyAlIkayaMti bhaNiUNaM sAhuNIsahiyA jAva ajjacaMdaNAsagAsaM gayA, tAva ya aMdhayArayaM jAyaM, ajjacaMdaNApamuhAhiM sAhuNINaM tAva paDikvaMtaM, tAhe sA migAvaI ajjA | ta ajjacaMdaNAe uvAlabbhai, jahA evaM NAma tumaM uttamakulappasUyA hoiUNa evaM karesi ?, ta smai aho na laTThayaM, tAhe paNamiUNa pAesu paDiyA, parameNa viNaeNa khAmei, khamaha me mai egamavarAhaM, NAhaM puNo evaM karehAmitti / ajjacaMdaNA ya kila taMmi samae saMthArovagayA | pasuttA, iyarIe vi paramasaMvegagayAe kevalanANaM samuppannaM, paramaM ca aMdhayAraM vaTTai, sappo jiya teNaMtareNa Agacchai, pavvattiNIe ya hattho laMbamANo tIe uppADio, paDibuddhA ya na - ajjacaMdaNA, pucchiyA-kimeyaM ?, sA bhaNai-dIhajAio, kahaM tumaM jANasi ?, kiM koi - atisao ? AmaMti, paDivAi appaDivAitti pucchiyA sA bhaNai-appaDivAitti, tao . khAmiyA / logaloguttarasAharaNameyaM / evaM pamAyaMto sIso uvAlaMbheyavvotti / udAharaNadezatA pUrvavadyojanIyeti / evaM tAvaccaraNakaraNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtamupAlambhadvAram, TIkArtha : taddezadvAranuM bIjuM dvAra upAlaMbha kahevAnuM che, temAM mRgAvatIdevI udAharaNa ja che. A daSTAnta je rIte AvazyakaniyuktimAM dravyaparaMparAnAM varNanamAM kaheluM hatuM te rIte | e ja samajI levuM. te cheka tyAMsudhI ke mRgAvatIe dIkSA lIdhI ane AryacaMdanAnAM ziSyA , I. tarIke mRgAvatIdevI prabhu vaDe apAyI. ekavAra bhagavAna vihAra karatAM kosAMbImAM | ( samosaryA. caMdra ane sUrya potAnA vimAnonI sAthe vaMdana karavA mATe AvyA. corapraharanuM T, SS samavasaraNa karIne sUryAsta samaye jatAM rahyA. (temanA javAthI acAnaka aMdhAruM thatuM te 4 FREE Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 ki . aya. 1 niryukti - 06 Do dekhAtA) mRgAvatI gabharAI gayA. "are ! vikALa, moDIsAMja thaI gaI" ema bolIne ( e sAdhvIjI sAthe jayAM sudhImAM AryacaMdanAnI pAse gayA. tyAM sudhImAM aMdhAruM thaI gayuM. ' * AryacandanA vagere sAdhvIjIoe tyAM sudhImAM pratikramaNa karI lIdhuM hatuM. tyAre AryacandanAe AryA mRgAvatIne Thapako Apyo ke "tuM uttamakulamAM janma pAmelI thaIne | mane A pramANe kare che ? A sAruM na kahevAya." tyAre mRgAvatI praNAma karI pagamAM paDI. * paramavinaya vaDe khamAve che. "mArA A eka aparAdhane khamAvo. huM pharI bIjIvAra A || te pramANe nahi karuM." no AryacandanA te samaye saMthArA upara ADA paDI cUkelA hatA, ane suI gayA hatA. mo sii (thAkelA caMdanAjIe saMthArA para rahIne ja upadeza Apyo hoya ane tarata atithAkanAM 5 kAraNe uMgha AvI gaI hoya e zakya che.) A bAju paramasaMvegane pAmelA mRgAvatIjIne te kevalajJAna utpanna thayuM. tyAM te vakhate joradAra aMdhakAra hato. eka sApa te jagyAethI | Avato hato. pravartinI caMdanAno lAMbo thayelo hAtha mRgAvatIe uMco karI dIdho. (jethI | sApa ene na sparze.) AryacandanA jAgI gayA, pUche che ke "zuM thayuM ? A zuM che ?"] teNI kahe che ke "sApa che" "tuM kevI rIte jANe ? zuM koI atizaya che ?" hA" * "pratipAti ke apratipAtI ?" e pramANe pUchAyela mRgAvatI bolyA ke "apratipAtI" tyArabAda candanAe kSamA mAMgI. - A loka ane lokottara beyamAM sAdhAraNa dRSTAnta samajavuM. (laukikaupAlaMbha ane A " lokottaraupAlaMbha ema benA judA daSTAnta anne dekhADayA nathI. beyamAM A ekaja daSTAnta nA samajavuM) * A rIte pramAda karanAra ziSyane paNa Thapako Apavo joIe. udAharaNadezatA pUrvanI jema joDI devI (AmAM daSTAntamAMthI mAtra Thapako ApavA | ja rUpa ekaja aMzane pakaDIne upasaMhAra karavAmAM Avyo che.) - Ama caraNa karaNAnuyogane AzrayIne upAlambhadvAranuM vyAkhyAna thaI gayuM. adhunA dravyAnuyogamadhikRtya vyAkhyAyate -'nAstikavAdyapi' cArvAko'pi nIvanAsitatvapratipAlava rUtyartha: parva vaDya:' mathAtavya - nAsti' 7 vidyate, va? prakaraNAjjIva iti, evaMbhUtaM 'kuvijJAnaM' jIvasattApratiSedhAvabhAsItyarthaH, AtmA'bhAve 55 sati na yuktam, AtmadharmatvAd jJAnasyeti bhAvanA, bhUtadharmatA punarasya dharmyananurUpatvAdeva (he 45 45 5 = E F = Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dravyAnuyogane AzrayIne vyAkhyAna karAya che. nAstikavAdI eTale cArvAka eTale ke "jIvana nathI" ema pratipAdana karanAra. paNa ema kahevuM ke "jIva nathI" evA prakAre jIvasattAnAM pratiSedhano bodha karanAra je kuvijJAna che, e AtmA-abhAva hote chate asaMgata thAya che. kemake jJAna A dharma che eTale A kuvijJAnarUpa jJAnanAM baLathI ja enA dharmI tarIke AtmAnI siddhi jAya che. na ka 6 vAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - s na yuktA, tatsamudAyakAryatA'pi pratyekaM bhAvAbhAvavikalpadvAreNa tiraskartavyati gAya:|| gAthAmAM nasthitti vijJAAM ema lakhela che, paNa "koNa nathI ?" eno nathI, paraMtu atyAre jIvanuM ja prarUpaNa cAlI rahyuM hovAthI "jIva nathI" ema samajI levuM. prazna : ame jJAnane AtmAno dharma nahi, paNa bhUtano dharma mAnazuM. pRthvI, jaya, teja, vadhyu ane AkAza A pAMca prakAranAM bhUta che. emAMthI koIpaNa bhUtano e dharma te saMbhavI zake che. AtmAno mAnavAnI jarUra nathI. (jJAna e dharma, Adheya - rahenAra * eno koI ne koI dharmI, AdhAra rAkhanAra hoya ja.) # uttara : jJAnanI bhUtadharmatA dharmanI anurUpatAnA kAraNe ja yogya nathI. (jevo tema dharmI paNa tenA jevo ja hoya. uSNatAdharmano dharmI pANI-barapha na bane, paNa agnija na bane. to zItatAdharmano dharmI agni na bane, paNa barapha bane. parasevAnI kAraNArUpa - dharmano dharmI kadi pavana na bane... prastutamAM ghaTAdi pRthvImAM, nadI vagere jalamAM - pUrvapakSe jJAnadharma anubhavyo nathI, kemake e ghaTAdi taddana jaDa che. to pachI caitanyAtmaka 4 jJAnarUpa dharmano dharmI pRthvI-jala vagere zI rIte banI zake ? eTale jJAnarUpa dharma mATe bhUta-jaDavastu dharmI banavA mATe lAyaka ja na hovAthI jJAnane bhUtadharma mAnavo yogI nA nathI.) ya prazna : jJAna e bhale ekAda bhUtamAM na rahe, paNa jyAre pAMcabhUtano samudAya thAya tyAre temAM jJAna utpanna thAya che evuM to mAnI zakAya ne ? ApaNuM zarIra pRthvI, teja, vAyu, AkAza e paMcabhUtAtmaka che ane emAM ja jJAna anubhavAya che eTale bhUtasamudAyanA kArya tarIke jJAna mAnIe to vAMdho na Ave svataMtra AtmA mAnavo. na paDe. uttara : A bhUtasamudAyakAryA paNa pratyekabhUtamAM jIvanA-jJAnanA bhAva ane 200 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUTA bhAga-1 hu gari adhya. 1 niyukti - 00 che. abhAvanAM vikalpa dvArA tiraskaraNIya che. 3 (Azaya e che ke ame tamane be prazna pUchIe chIe ke tame pAMcabhUtanAM samudAyamAMthI ja [ jJAnanI utpatti mAno cho, paNa e vAta pachI. pahelAM amane e kaho ke e dareke dareka | I'bhUtamAM jJAna che ke nahi ? A be vikalpa tamArI sAme che. jo tame pahelo vikalpa svIkAro * ke "pRthvI jala vagere dareke dareka bhUtamAM jJAna che." to e to zakya ja nathI. kemake pRthvI * vigeremAM jJAna hovAno anubhava thato nathI. ane tame to je pratyakSathI anubhavAya ene | ja mAnanArA cho. mATe ja to jIva pratyakSa anubhavAto na hovAthI ene mAnatAM nathI. || rAkI jo pRthvImAM jJAna pratyakSa anubhavAtuM na hovA chatAM enI hAjarI tame mAno to no che to e rIte AtmA nAmano padArtha paNa mAnI ja zakAya. eTale ja pahelo vikalpa to : tame svIkArI zakatAM ja nathI. T bIjo vikalpa tame svIkAro ke "pRthyAdimAM bhale jJAna na hoya paNa e pAMcanA samUhamAM jJAna utpanna thAya." to e paNa barAbara nathI. kemake jema retInI kaNamAM telanuM eka paNa TIpuM nathI to karoDo retInAM kaNo bhegA thAya to paNa emAMthI tela na ja nIkaLe. | ema jo eka eka bhUtamAM jJAna na hoya to bhUtapaMcakamAM paNa jJAna na ja hoI zake. hA !! che eka eka talamAM thoDuMka thoDuMka tela che, to karoDo tala bhegA karIne pIvAthI emAMthI | te nIkaLe che. paNa pRthvI vageremAM evuM to tame mAnatAM nathI ke eka eka bhUtamAM thoDuM thoDuM jJAna che... kemake e mAnavAmAM koI pramANa nathI. tame to je pratyakSa anubhavAya ene ja mAnanArA cho ane AmAM thoDuM thoDuM jJAna to pratyakSa anubhavAtuM ja nathI.) na amuvevArthaM samarthayannAha - atthitti jA viyakkA ahavA nasthitti jaM kuvinnANaM / accatAbhAve poggalassa eyaM cia | che ja naM 77ii. ? A ja arthanuM samarthana karatAM kahe che ke - niyukti 77 gAthArtha : pti e pramANe je vitarka thAya che ke nAsti e pramANe ka kuvijJAna thAya che. e AtmAno atyantAbhAva hote chatuM na ghaTe. - vyAkhyA-asti jIva iti evaMbhUtA yA vitarkA'thavA 'nAsti' na vidyata iti * evaMbhUtaM yatkuvijJAnaM lokottarApakAri atyantAbhAve 'padlasya' jIvasya 'idameva na* yuktam', idamevAnyAyyaM / bhAvanA pUrvavaditi gAthArthaH // udAharaNadezatA nAstikasya / 5 = = = Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na prazna : kema ? jIvanAM abhAvamAM kuvijJAnAdi kema na ghaTe ? Da S uttara : AnI vicAraNA pUrvanI jema karI levI. (jJAna e dharma che, teno anurUpa dharmI ajIva to na ja hoya eTale enA anurUpa dharmI tarIke jIvanI siddhi thAya.) A upAlaMbhanI udAharaNadezatA A pramANe ke nAstika to AtmAno ja nahi; paNa paraloka, mokSa, karma vagere badhAno pratiSedha karanAra che, evA e nAstikanI sAme ApaNe bIjA badhA ja padArthonI siddhi nathI karI paNa mAtra jIvanI ja siddhi karI che. eTale e rIte udAharaNadezatA saMgata thAya che. upAlaMbhadvAra pUrNa thayuM. sta adhya. 1 niyukti - 78 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 paralokAdipratiSedhavAdino jIvasAdhanAd bhAvanIyeti / gatamupAlambhadvAram, ta smai TIkArtha : "jIva che" AvA prakArano je viziSTavicAra amane Ave che te ke "jIva nathI" evA prakAre je lokottara-apakArI kuvijJAna tamane thAya che te jo pudgalanojIvano atyannAbhAva hoya to A vitarka ke kuvijJAna ja saMgata na thAya. (pachI AgaLanI carcAne to avakAza ja kyAM che ?) adhunA zeSadvAradvayaM vyAcikhyAsurAha pucchAekoNio khalu nissAvayaNaMmi goyamassAmI / nAhiyavAiM pucche jIvatthittaM aNicchaMtaM // 78 // - ji have bAkInA be dvAranuM varNana karavAnI IcchAvALA granthakAra kahe che ke na zA niyukti 78 gAthArtha : pRcchAmAM koNika ane nizrAvacanamAM gautamasvAmI udAharaNa che. jIvanAM astitvane nahi IcchanArA nAstikavAdIne pRcchA karavI. sa - 202 na ta E na sa nA vyAvyA 'pRcchAyAM' prazna nRtyartha:, 'joLi:' zreLiputra: vajUvAhALam / nahIM nA ya teNa sAmI pucchio- cakkavaTTiNo aparicattakAmabhogA kAlamAse kAlaM kiccA kahiM ya uvavajjaMti ?, sAmiNA bhaNiyaM - ahe sattamIe cakkavaTTINo uvavajjaMti, tAhe bhai-ahaM *tha vavannimAmi ?, sAmiLAM maLiyuM-tuma chaThThIpuDhavIpa, so maLa-ahaM viMdha na homi * * cakka vaTTI ? mamavi caurAsI dantisayasahassANi, sAmiNA bhaNiyaM tava rayaNANi * nihIo ya Natthi, tAhe so kittimAI rayaNAI karittA ovatiumAraddho, timisaguhAe pavisiuM pavatto, bhaNio ya kirimAlaeNaM-volINA cakka vaTTiNo bArasavi, Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * YE zAdisU lAga-1 madhya. 1 niyukti - 78 * viNassihisi tumaM, vArijjaMto vi Na ThAI, pacchA kayamAlaeNa Ahao, mao ya chaDhei ( puDhaviM gao, eyaM loiyaM / evaM loguttarevi bahussuA AyariyA aTThANi heU ya. pucchiyavvA, pucchittA ya sakkaNijjANi samAyariyavvANi, asakkaNijjANi. / parihariyavvANi, bhaNiyaM ca-"pucchaha pucchAveha ya paMDiyae sAhave caraNajutte / mA | mayalevavilittA pArattahiyaM Na yANihiha // 1 // " udAharaNadezatA punarasyAbhihitaikadeza . eva praSTurgrahAt tenaiva copasaMhArAditi / evaM tAvaccaraNakaraNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtaM | pRcchAdvAram, adhunaitatpratibaddhAM dravyAnuyogavaktavyatAmapAsya gAthopanyAsAnulomato / nizrAvacanamabhidhAtukAma Aha-'nizrAvacane' nirUpye gautamasvAmyudAharaNamiti / ettha / * gAgalimAdI jahA pavvaiyA tAvasA ya evaM jahA vairasAmiuppattIe Avassae tahA tAva ' stu neyaM jAva goyamasAmissa kila adhiI jAyA / tattha bhagavayA bhaNNai-cirasaMsaTTho'si / | me goyamA ! ciraparicito'si me goyamA ! cirabhAvio'si me goyamA ! taM mA adhiiM | karehi, aMte donivi tullA bhavissAmo, anne ya tannissAe aNusAsiyA dumapattae ta ajjhayaNitti / evaM je asahaNA viNeyA te anne maddavasaMpanne NissaM kAUNa ta | tahA'NusAsiyavvA uvAeNa jahA samma paDivajjaMti / udAharaNadezatA tvasya dezena- | | pradarzitalezata eva tathAnuzAsanAd / evaM tAvaccaraNakaraNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtaM | pRcchAnizrAvacanadvAradvayam, TIkArtha : prazna-udAharaNadezamAM zreNikapura koNika e udAharaNa che. teNe prabhune 27 / 42rI 3 "yatAmo d mabhoganI parityA na 72 (PIkSA na ) to na zA sabhAsamai - (dharma pAmavAnA samayamAM) saNa zane yA utpanna thAya ?" prabhume yuM zA sa"nAye sAtamI nA2ma yahImo utpanna thAya." tyAre te 5 cha : "I syA utpanna sa nA yaza ?" pramukha yuM "tuM 74ii nA2mA utpanna yaza." te 43 "huMbha sAtabhAmA nA utpanna nahi thAuM?" prabhue kahyuM ke "sAtamImAM cakravartIo vigere utpanna thAya." (bIjA nahi) tyAre te kahe ke "zuM huM cakravartI na thaI zakuM ? mArI pAse paNa 84 lAkha hAthIo che." prabhue kahyuM ke "tArI pAse ratno ane nava nidhi nathI." tyAre teNe kRtrimaratno che banAvIne (AkhA bharatakSetrane) jItavAnI zaruAta karI. tamisrAguphAmAM praveza karavA , mATe pravRtta thayo. kRtamAladeve tene kahyuM ke "bAreya cakravartIo thaI cUkyA che. tuM khatama , ' thaI jaIza." e aTakAvAto hovA chatAM paNa na aTakyo. pachI kRtamAle ene mAryo, S) marelo chaThThI nArakamAM gayo. A laukika kathAnaka batAvyuM. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ it to A dazavaikAlikasUtra bhAga-1 DijhA adhya. 1 niryukti - 08 ka meM ema lokottarapRcchAmAM paNa samajI levuM ke bahuzruta AcAryone padArtho ane tenA ja hetuo kAraNo pUchavA pUchyA bAda je zakya hoya te AcaravA ane je azakya hoya te [; choDI devA. kahyuM che ke "cAritrayukta, paMDitasAdhuone pRcchA karo ane pRcchA karAvo. evuM na bano ke abhimAnanAM lepathI lepAyelA tame paralokasaMbaMdhI hitane na jANo." A dRSTAntanI udAharaNadezatA A pramANe ke kahevAyelA padArthanAM eka dezamAM ja | | 1 prazrakAranuM grahaNa (AgrahI hovAthI ane tenA vaDe ja upasaMhAra thato hovAthI te na mAM udAharaNa deza bane. (prabhue to cakravartI kAmabhoga na tyaje to sAtamImAM jAya, tuM mane - chaThThImAM jaIza. tArI pAse nidhi nathI.." vagere ghaNI vAta karelI. emAMthI koNike eka ! ja Agraha rAkhyo ke "huM cakrI banIne sAtamImAM jAuM." chaThThIgamana saMbaMdhI prabhuvacana na para vizvAsa na mukyo... A udAharaNadezatA che.) Ama pRcchAmAM caraNakaraNAnuyogane AzrayIne pRcchA dvAranuM vyAkhyAna karyuM. have 1 ts pRcchA sAthe joDAyela dravyAnuyoganI vaktavyatAne bAju para rAkhIne gAthAnAM upanyAsanI na anukULatAthI nizrAvacanane kahevAnI IcchAvALA granthakAra zrI kahe che ke nizrAvacana ne nirUpaNa karavAnuM che, temAM gautamasvAmI udAharaNa che. (pRcchA dvAramAM dravyAnuyoganuM varNana karavAnuM bAkI che, paNa A 78mI gAthAmAM enuM saMpUrNa varNana karavuM zakya na hatuM. . eTale ene bAju para rAkhI pahelAM nizrAvacananuM daSTAnta prathama darzAvI dIdhuM. e pachI 79mI gAthAmAM pRcchA dravyAnuyoganuM nirUpaNa karaze.) [1 AmAM gAgali vageree je rIte dIkSA lIdhI ane tApasoe je rIte dIkSA lIdhI. e badhuM je rIte vajasvAmInI utpattimAM AvazyakamAM kahyuM che. te rIte tyAMsudhI samajI za" | levuM ke chelle gautamasvAmIne potAne kevalajJAna na thatuM hovA badala atyaMta adhIraja thaI. IF nA (e moTI vArtA AvazyakamAM che) tyAM bhagavAne kahyuM ke he gautama ! tuM to mArI sAthe nA lAMbAgALAthI saMbaMdhavALo che, lAMbAkALathI paricita che, lAMbAkALathI bhAvita che tethI | | gautama ! tuM adhRti na kara. chelle ApaNe baMne samAna thazuM." Ama kahI prabhue gautamasvAmInI nizrAthI bIjA jIvone paNa hitazikSA ApI. : che e hitazikSA eTale ja humapatta, e adhyayana. (uttarAdhyayanamAM A adhyayana che. jenI mA che. dareka gAthAnI chellI kaDI che. sama nomi ! prabhue gautamane kahevA dvArA kharekhara to , 5 karoDo lokone A upadeza Apyo che, eTale e nizrAvacana kahevAya) 45 5 E = Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 09 ema-je ziSyo asahiSNu hoya, (teone sIdhuM kazuM ja kahI na H kAya eTale ) bIjA mRdutAsaMpanna ziSyone nizrAbhUta karIne te asahiSNuone hitariAkSa. ApavI. e evA upAya vaDe ApavI ke jethI teo sArIrIte e padArthano svIkAra karanArA bane. AnI udAharaNadezatA A pramANe ke dekhADAyela padArthonAM eka lezathI ja anuzAsana karAya che. Ama caraNakaraNAnuyogane AzrayIne pRcchA ane nizrAvacanadvAranuM vyAkhyAna thaI gayuM. ta adhunA dravyAnuyogamadhikRtya vyAkhyAyate tatredaM gAthAdalam 'NAhiyavAi 'mityAdi, 'nAstikavAdinaM' cArvAkaM pRcchejjIvAstitvamanicchantaM santamiti gAthArtha:| ipRcchet ?- keNaMti natthi AyA jeNa parokkhotti tava kuvinnANaM / hoi parokkhaM tamhA natthitti nisehaNa jo zu ? IIII nAstikane zuM pRcchA karavI ? e kahe che ke ma nA niryukti 79 gAthArtha : "kayA kAraNe AtmA nathI ?" "je kAraNe te parokSa che." AvuM tAruM kuvijJAna paNa parokSa che. tethI "AtmA nathI" e pramANe niSedha karanAra * koNa thaze ? have dravyAnuyogane AzrayIne vyAkhyAna karAya che. ta temAM A gAthAno TukaDo che ke jIvanAM astitvane nahi IcchatAM evA nAstikavAdIne A pramANe pRcchA karavI. (pRcchA AgaLa batAvaze. e pRcchAnI AkhI eka gAthA che. eTale ja jo 78mI gAthAmAM nizrAvacana na batAvata ane pRcchAdravyAnuyoga batAvata to paNa e Akho pUrNa na thAta kemake enA mATe kula doDha gAthAnI jarUra paDI che. eTale ja 78mAM nizrAvacana laI, pRcchAdravyAnuyoganI bhUmikA paNa laI lIdhI. ane pRcchA mATenI eka gAthA 79mI rAkhI.) ji F VIT vyAvyA-'neti' vena hetunA ? 'nAstyAtmA' na vidyate nIva kRti pRt, meM evuM brUyAt 'yena parokSa' iti yena pratyakSeNa nopalabhyata ityarthaH, sa ca vaktavyaH - bhadra ! tava 'kuvijJAnaM' jIvAstitvaniSedhakadhvaninimittatvena tanniSedhakaM bhavati parokSam, | anyapramAtRNAmiti gamyate, 'tasmAd' bhavadupanyastayuktyA nAstIti kRtvA niSedhate ko nu ?, vivakSA'bhAve viziSTazabdAnutpatteriti gAthArtha: / / udAharaNadezatA cAsya pUrvavaditi na 205 5 cha F na E F nA ma Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = dazavaikAlikasUra bhAga-1 nA adhya. 1 niyukti - 09 13 che. ataM pRcchAdAram kaI TIkArtha : nAstikane pRcchA karavI ke "AtmA nathI?" evuM tuM kayA kAraNasara kahe che che?" jo nAstika ema bole ke "je kAraNathI AtmA pratyakSathI anubhavAto nathI, tethI 4 , te nathI." to ene kahevuM ke jIvanAM astitvano niSedha karanAra zabdanA nimitta tarIke , | jIvAstitvaniSedhaka evuM kuvijJAna parokSa che. tethI je na dekhAya te asat evI tame !' (darzAvelI yukti pramANe to e jJAna paNa nathI ja ane to pachI niSedha karanAra koNa | banaze ? kemake vivakSA na hoya to viziSTazabdanI utpatti ja na thaI zake ane te vinA " niSedhaka koNa bane ? (ahIM sAra e che ke | *jIva nathI e pramANeno zabda ja jIvAstitvaniSedhaka che, "jIva nathI" evuM jJAna nuM | niSedhaka na kahevAya. paraMtu e jIvAstitvaniSedhaka zabdanuM nimittakAraNa to "jIva nathI" | e jJAna ja che. eTale e jJAnarUpa nimittakAraNamAM astitvaniSedhaka zabdarUpa kAryano te upacAra karIe to e jJAna paNa jIvAstitvaniSedhaka kahevAya ja. A ja vAta ta nA nIvAstitvaniSedhadhvaninimittatvena taksipetha' zabdathI darzAvI che. | - e vijJAna parokSa che ema niryuktimAM kahyuM, paNa kone parokSa che ? e kaMI | jaNAvela nathI. eTale nAstika to kahI zake ke huM kuvijJAnano sAkSAta anubhava karuM chuM, tti mATe e parokSa nathI. eTale vRttikAra kahe che ke pramagi e zabda ane samajI ti la levo. arthAt e kuvijJAna ene bhale pratyakSa hoya, paNa bIjA pramAtAone, jJAna | na karanArAone to tamArA kuvijJAnanuM pratyakSa nathI ja. eTale e kuvijJAna asat ja mAnavuM na F = - jema AtmA nAmano padArtha amArA mate sarvajJAdine tratyakSa hovA chatAM paNa tame | . mAtra tamane e pratyakSa na hovAnA kAraNe tene asat mAnI zako. to eja pramANe tamAruM kuvijJAna tamane pratyakSa hoya to paNa e bIjA tamAma pramAtAone apratyakSa hovAthI | L. e paNa asat ja banI jAya ne ?.. | * jo e kuvijJAna ja na hoya to "huM jIvano niSedha karuM" e pramANenI vivakSA * * paNa asaMbhavita che. ane e na hoya to nIvo nArita e pramANe viziSTazabda paNa * * asaMbhavita bane. paNa e zabda to che ja, eTale vivakSA vijJAna paNa mAnavA ja paDe. * to jema na dekhAtAM evA paNa kuvijJAnAdi sat mAnI zakAya, tema apratyakSa evo paNa che Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na '$ | dazavaikAlikasUtra bhAga-1 Joll jIva sat mAnI zakAya che. AnI udAharaNadezatA pUrvanI jema samajI levI. (AtmA nathI, kemake e parokSa che" evI pUrvapakSanI vAta sAMbhaLyA pachI uttarapakSe "AtmA pratyakSa che" ItyAdi padArtho na kahyA, paNa mAtra pUrvapakSanA kuvijJAnane apratyakSa kahI asat sAbita karavAnuM kAma karyuM. eTale A taddeza kahevAya.) pRcchAdvAra pUrNa thayuM. annAvaesao nAhiyavAI jesiM natthi jIvo u| dANAiphalaM tesiM na vijjai cauha taddosaM adhya. 1 niyukti stu niryukti 80 gAthArtha : bIjAnAM vyapadezathI nAstikavAdIne kahevuM ke jeonA mate jIva nathI, teonA mate dAnAdinuM phala vidyamAna nathI. tadoSa AharaNa cAra prakAre che. vyAkhyA-'anyApadezataH' anyApadezena 'nAstikavAdI' lokAyato vaktavya iti te zeSa:, ane biSTa 'yeSAM' vavinAM 'nAsti nIva va' na vidyate Atmava 'vAnAvinaMta smai teSAM na vidyate' dAnaMhomayAgatapaHsamAdhyAdiphalaM svargApavargAdi teSAM vAdinAM na vidyate - smai nAstItyarthaH / kadAcitta evaM zrutvaivaM brUyuH - mA bhavatu, kA no hAni: ?, 'na hyabhyupagamA eva bAdhAyai bhavantI 'ti, tatazca sattvavaicitryAnyathAnupapattitaste sampratipattimAnetavyAH, ji ityalaM vistareNa, gamanikAmAtrametad, udAharaNadezatA caraNakaraNAnuyogAnusAreNa ji na bhAvanIyeti / gataM nizrAdvAraM, tadanvAkhyAnAcca taddezadvAram, na - 80 zA zA TIkArtha : nizrAvacanamAM dravyAnuyoga A rIte ghaTAvavo ke nAstikane sIdhI vAta maiM karavAne badale. nAstika sAMbhaLe e rIte nAstikanI bAjumAM rahelAne kahevAnA bahAne F TM nAstikane A vAta saMbhaLAvavI ke are ! A kaSTane dhikkAra ho ke je vAdIonAM matamAM 200 ya AtmA ja nathI, teonA matamAM to dAna, homa, yAga, tapa, samAdhi vagerenuM svarga, ya mokSarUpa phala paNa asat ja banI raheze. (eTale ja A dAnAdi kaSTa dhikkArapAtra banI rahe, kemake te niSphaLa bane che) (AtmA ja na hoya to A badhA phala koNa bhogave ?) kadAca teo A pramANe sAMbhaLIne ema bole ke bhale ne svargAdiphala na ho, emAM amane zuM nukasAna che ? amAro to A azyupagama mAnyatA svIkAra ja che ke svargamokSAdi phala nathI ja. ane abhyapagamo ja kaMI bAdhAne mATe = nukasAnane mATe thatAM nathI. (koIka mANasa jainane ema kahe ke "jo tame prabhuvIrane sarvajJa na mAno - - 5 = = Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Azaya e che ke anyathA eTale jo tame jIva ane dAnAdiphala rUpa svargAdi na mAno to jIvomAM je vicitratA dekhAya che ke koIka sukhI che. koIka duHkhI che... e badhuM saMgata nahi thAya. jo dAnAdi niSphaLa ja hoya to game eTaluM dAna karavAvALA ane dAna nahi karavAvALA e badhA ja kAM to sukhI ja hoya, athavA to pachI duHkhI ja hoya. ' paNa evuM to nathI. amuka jIvo sukhI che, amuka du:khI che, amuka garIba, amuka stu dhanavAna... A badhI vicitratAnuM kAraNa zuM ? eTale ema mAnavuM joIe ke jIva nAmano padArtha che ane dAnAdinAM phala che ke jethI je jIva dAnAdi kare te sukhI thAya, je jIv te na kare te duHkhI thAya..... Ama sattvanI vicitratA ghaTI zake.) vistAra vaDe saryuM. A mAtra akSaragamanikA ja che. udAharaNadezatA caraNakaraNAnuyoganAM anusAre vicArI levI. nizrAdvAra pUrNa thayuM. tenA vyAkhyAna dvArA taddezadvAra paNa pUrNa thayuM. ta . dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 80 to tamArA zAstro khoTA paDaze.mATe vIrane sarvajJa mAnavAnI tamane Apatti Ave che." to jaina kaheze ja ke e to ISTApatti che. ame vIne sarvajJa ja mAnIe chIe..) jo teo AvuM bole to emane jIvonI vicitratAnI anyathA-anupapatti dvArA samyabodha karAvavo. E adhunA taddoSadvArAvayavArthapracikaTayiSayopanyAsArthaM gAthAvayavamAha - 'cauha taddorsa' na caturdhA taddoSa- iti udAharaNadoSa:, anusvArastvalAkSaNikaH, athavodAharaNenaiva zA sAmAnAdhikaraNyaM tatazca taddoSamiti tasyodAharaNasyaiva doSA yasmiMstattaddoSamiti maiM thArtha:| " nA have trIjuM mUladvAra taddoddhAranAM avayavArthane prakaTa karavAnI IcchAthI e dvArano ya upanyAsa karavA mATe A gAthAnAM avayavane kahe che ke udAharaNadoSa e trIjuM mUlattara cAra prakAre che. ahIM gAthAmAM taddoSa ema anusvAra karela che, paNa zeSa zabda puliMga hovAthI ane prathamA ekavacananuM ja A rUpa hovAthI e anusvAra alAkSaNika nahivat samajavo. athavA to pachI uttara zabdanI sAthe taddoSa zabda samAnAdhikaraNya samajavuM. eTale ke 3vAharaLa zabdanuM vizeSaNa A taddoSa pada samajavuM jo enuM vizeSaNa karIe to bahuvrIhisamAsa karI zakAya ane temAM ja nityapuliMga zabdo nakA 208 = Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * A Xx zAtisUA mAga-1 madhya. 1 nithusti - 81 A paNa vizeSya anusAra liMgavALA banI zake eTale kAdara pada napuMsakaliMga hovAthI tenuM vizeSaNa bananAra taddoSa pada paNa napuMsakaliMga banI zake. sabhAsa mA prabhArI thaze tasya = udAharaNasya doSAH yasmin = udAharaNe tad . taddoSaM udAharaNaM / upanyastaM cAturvidhyaM pratipAdayannAha - paDhamaM ahammajuttaM paDilomaM attaNo uvannAsaM / duruvaNiyaM tu cautthaM ahammajuttami na mo naladAmo // 81 // upara darzAvela caturvidhatAnuM ja pratipAdana karatAM kahe che ke - niyukita 81 gAthArtha : prathama adharmayukta, pratiloma, AtmAno upanyAsa, durupanIta cothuM. adharmayuktamAM naladAma udAharaNa che. vyAkhyA-'prathamam' Adyam 'adharmayuktaM' pApasambaddhamityarthaH, tathA 'pratilomaM' pratikUlam, 'Atmana upanyAsa' iti Atmana evopanyAsaH-tathAnivedanaM yasminniti, | 'durupanItaM ceti' duSTamupanItaM-nigamitamasminniti caturthamidaM varttate, amISAmeva yathopanyAsamudAharaNairbhAvArthamupadarzayati-adharmayukte naladAmaH ku vindaH, laukikamudAharaNamiti gAthAkSarArthaH // paryantAvayavArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam" cANakkeNa NaMde utthAie caMdagutte rAyANae Thavie evaM savvaM vaNNittA jahA sikkhAe, / tattha NaMdasaMtiehiM maNussehiM saha coraggAho milio, NagaraM musai, cANako'vi annaM | | coraggAhaM ThaviukAmo tidaMDaM gaheUNa parivAyagaveseNa NayaraM paviTTho, gao zA maNaladAmakoliyasagAsaM, uvaviTTho vaNaNasAlAe acchai, tassa dArao makkoDaehiM sa / khaio, teNa kolieNa bilaM khaNittA daDDA, tAhe cANakkeNa bhaNNai-kiM ee Dahasi ?, | kolio bhaNai-jai ee samUlajAlA Na ucchAijjaMti, to puNo'vi khAissaMti, tAhe cANakkeNa ciMtiyaM-esa mae laddho coraggAho, esa NaMdateNayA samUlayA uddharissihiitti coraggAho kao, teNa tikhaMDiyA visaMbhiyA amhe saMmiliyA musAmotti, tehiM annevi * akkhAyA je tattha musagA, bahuyA suhatarAgaM musAmotti, tehiM annevi akkhAyA, tAhe te * teNa coraggAheNa miliUNa savve'vi mAriyA / evaM ahammajuttaM Na bhANiyavvaM, Na ya * kAyavvaMti / idaM tAvallaukikam, anena lokottaramapi caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtya H. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 2 * * * dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 81 sUcitamavagantavyam, 'eka grahaNe tajjAtIyagrahaNa'miti nyAyAt / tatra ( caraNakaraNAnuyogena 'NevaM ahammajuttaM kAyavvaM kiMci bhANiyavvaM vA / thovaguNaM bahudosaM. visesao ThANapatteNaM // 1 // jamhA so annesipi AlaMbaNaM hoi' / dravyAnuyoge tu-, 'vAdammi tahArUve vijjAya baleNa pavayaNaTThAe / kujjA sAvajjaM pihu jaha morINaulimAdIsu // 1 // so parivAyago vilakkhIkao tti' / udAharaNadoSatA cAsyAdharmayuktatvAdeva bhAvanIyeti / gatamadharmayuktadvAram, TIkArtha : taddoSamAM prathama udAharaNa adharmayukta = pApasaMbaddha udAharaNa che. bIjuM udAharaNa pratikUla nAme che. jemAM AtmAnuM ja potAnuM ja tevA prakAre nivedana thaI jAya te AtmopanyAsa trIjuM * *E IE IE 45 45 jemAM duSTa = doSayukta nigamana thAya te cothuM che. upanyAsanAM krama pramANe A cAreyanAM bhAvArthane udAharaNo vaDe dekhADe che. emAM adharmayuktamAM naladAma vaNakara laukika udAharaNa che. A gAthAno akSarArtha thayo. A gAthAmAM je marmagurnAni nanAmo e chello bhAga che, teno artha kathAnaka dvArA jANavo. te kathAnaka A che. cANakya naMdane gAdI uparathI uThADI mUkyo ane caMdraguptane rAjA tarIke sthApita ' karyo. A badhuM ja AvazyakamAM zikSAviSayamAM kaheluM ja che. e pramANe ahIM paNa samajI " levuM emAM upayogI padArtha A che ke tyAM naMdasaMbaMdhI mANasonI sAthe koTavAla bhaLI A * gayo, beya bhegA maLI nagarane luMTe che. cANakya paNa bIjA koTavAlane nImavAnI ja nA, IcchAvALo banyo, te tridaMDa-trizula laIne parivrAjakano veSa paherIne nagaramAM pravezyo. na naladAma nAmanA vaNakaranI pAse pahoMcyo. vaNakara kApaDa vaNavAnI zALAmAM beThelo hato. tene dIkarAne maMkoDAoe caTakA bharyA. te vaNakare (dekhAtA maMkoDA mAravAne badale) | je maMkoDAonuM dara ja khodI nAMkhIne badhA maMkoDA bALI nAMkhyA. tyAre cANakya kahe che ke | che tuM A badhAne kema bALI nAMkhe che? (jeNe caTakA bharyA, eTalAne ja mAra ne ?) vaNakara : kahe ke "jo A maMkoDAo mUlasahita khatama na karAya to pharI pAchA caTakA bharanArA che SI bane." tyAre cANakya vicAryuM ke "mane koTavAla maLI gayo. A vaNakara naMdanAM corone S) mUla sAthe ukheDI nAMkhaze." ema vicArI ene koTavAla banAvyo. teNe corone vizvAsamAM ( = = Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 81 lIdhA ke "ApaNe bhegA maLIne corI karIe" te coroe tyAM bIjA je coro hatA, temane paNa A vAta karI. ke "ApaNe ghaNA hazuM to vadhu sArI rIte corI karI zakIzuM." te bIjA coroe paNa vaLI anya corone vAta karI. A rIte badhA coro bhegA thayA eTale koTavAle ekasAthe badhAne mArI nAMkhyA. AvuM adharmayukta dRSTAnta sAdhue bolavuM na joIe ane svayaM AvuM adharmayukta kArya karavuM na joIe. A to laukika adharmayukta darzAvyuM. *** H mo AnA vaDe lokottara caraNakaraNAnuyogane AzrayIne sUcita thaI gayeluM jANavuM, bhale * mULagAthAmAM darzAvyuM na hoya. kemake evo nyAya che ke ekavastunA grahaNamAM tene skru samAnajAtIyanuM paNa grahaNa thaI jAya." prastutamAM laukikadaSTAntamAM taddoSadaSTAntatva rahela stu che ane lokottara vakSyamANa dRSTAntamAM paNa te ja dharma rahelo che. Ama A dharmane laIne beya samAnajAtIya banI gayelA che. eTale laukikanuM kathana karyuM. temAM lokottara taddoSanuM ta paNa sUcana thaI ja gayeluM samajI zakAya che. na ta temAM caraNakaraNAnuyoga vaDe taddoSadaSTAnta A pramANe samajavuM ke "A pramANe kaMIpaNa, adharmayukta vastu sAdhue karavI nahi ke bolavI nahi ke jemAM guNa thoDA che ane doSo ghaNAM che. emAM paNa je sthAnaprApta vyakti che. UMcA sthAne beThelo che eNe to vizeSataH A adharmayukta kAma karavA nahi ke bolavA nahi. kemake e UMcA sthAne beThelo hovAthI bIjAone paNa AlaMbanabhUta banato hoya che. ji ji na zA na dravyAnuyogamAM taddoSadRSTAnta A pramANe ke tevA prakAranA vAdamAM pravacana-zAsanane zA mATe vidyAnAM baLa vaDe sAvagha paNa karavuM. jema moralI-noLIyA vagere vaDe te parivrAjaka " vilakho karAyo. (rohagupte parivrAjakane vAdamAM harAvyo eTale eNe sarpAdi choDayA hatAM na sAme rohagupte moralI, noLIyA vagere choDI enI vidyAne niSphaLa banAvI. Ama thavAthI na ya e bicAro vilakho paDI gayo. AmAM sAvaghakriyA thaI chatAM e zAsana mATe hovAthI ya apavAdamArge doSarUpa nathI.) AnI udAharaNadoSatA to adharmayukta hovAnA kAraNe ja che e vicArI levuM. adharmayuktadvAra pUrNa thayuM. adhunA pratilomadvArAvayavArthavyAcikhyAsayA''ha paDilome jaha abhao pajjoyaM harai avahio saMto / goviMdavAyago'viya jaha parapakkhaM 211 # cha E F Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YE zAliza bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 82 / o niyattei / / 82 // ke have pratilomadvAranAM avayavArthanuM vyAkhyAna karavAnI IcchAthI kahe che ke - ' ke niyukti 82 gAthArtha : pratilomamAM je pramANe apaharaNa karAyelo abhaya pradyotanuM | che apaharaNa kare che. tathA je rIte goviMdavAcaka paNa parapakSane dUra kare che. vyAkhyA-'pratilome' udAharaNadoSe yathA 'abhayaH' abhayakumAraH pradyotaM rAjAnaM | na hRtavAn apahRtaH sanniti, etad jJApakam, iha ca trikAlagocarasUtrapradarzanArtho na mo varttamAnanirdeza ityakSarArthaH / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacca yathA''vazyake zikSAyAM mo 15 tathaiva draSTavyamiti / evaM tAvallaukikaM pratilomaM, lokottaraM tu dravyAnuyogamadhikRtya | stu sUcayannAha-'goviMde 'tyAdi gAthAdalam, anena caraNakaraNAnuyogamapyadhikRtya stu sUcitamavagantavyam, AdyantagrahaNe tanmadhyapatitasya tadgrahaNenaiva grahaNAt, tatra caraNakaraNe 'No kiMci ya paDilomaM kAyavvaM bhavabhaeNamaNNesiM / aviNIyasikkhagANa ta u jayaNAi jahociaM kujjA // 1 // ' dravyAnuyoge tu gopendravAcako'pi ca yathA parapakSaM / smai nivarttayatItyarthaH / so ya kira taccaNNio Asi, viNA( NNA)saNaNimittaM pavvaio, smai pacchA bhAvo jAo, mahAvAdI jAta ityarthaH / sUcakamidam, atra ca-davvaTThiyassa pajjavaNayaTThiyameyaM tu hoi paDilomaM / suhadukkhAiabhAvaM iyareNiyarassa coijjA // 1 // ji aNNe u duTThavAdimmi, kiMci bUyA u kila paDikUlaM / dorAsipaiNNAe tiNNi jahA ji na puccha paDiseho // 2 // udAharaNadoSatA tvasya prathamapakSe sAdhyArthAsiddheH, dvitIyapakSe tu na zAstraviruddhabhASaNAdeva bhAvanIyeti gAthArthaH // gataM pratilomadvAram, salAmadvAram, | TIkArtha pratiloma nAmanuM je udAharaNadoSadvAra che, temAM A daSTAnta che ke apaharaNa 5 nA karAyelA abhaye pradyotarAjAnuM apaharaNa karyuM. rA ahIM samajI levuM ke niyuktikAranAM vakhatamAM to A daSTAnta banI cUkyuM hovAthI kharekhara hara zabda na lakhAya. kemake A vartamAnakALanuM rUpa che. jayAre niyuktikAra vakhate * A kriyA bhUtakALa banI cUkI hatI. chatAM vartamAnakALano nirdeza karelo che, te evuM che dekhADavA mATe ke sUtra trikALaviSayaka hoya che. arthAt traNeya kALa sUtrane mATe jANe | [ sAkSAt sAme ja rahelA che. eTale jema vartamAnaprasaMga mATe vartamAnaprayoga karAya ema [ bhUta-bhAvI prasaMgo paNa sUtro mATe vartamAnasaMdeza hovAthI vartamAnakALaprayoga karI zakAya. Sii A kathAnakano bhAvArtha kathAnakathI jANavo. ane te kathAnaka to je rIte te F EFFr 2 FER Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahu dazavaikAlikasUTA bhAga-1 aya. 1 niyukti - 82 3 che. AvazyakavRttimAM zikSAnirUpaNamAM kahyuM che, te ja pramANe jANavuM. ( Ama A to laukika pratiloma daSTAnta batAvyuM. have dravyAnuyogane AzrayIne ' loko ttara daSTAntanuM sUcana karatAM jouM... e gAthAdalane kahyuM che. AnA vaDe : caraNa karaNAnuyogane AzrayIne paNa daSTAnta sUcita thayeluM jANI levuM. AnA vaDe - | caraNakaraNAnuyogane AzrayIne paNa daSTAnna sUcita thayeluM jANI levuM. kemake Adi-prathama evA laukikadaSTAntanuM ane antima evA dravyAnuyoga lokottaradAntanuM grahaNa karIe | eTale te benI vaccemAM rahelA caraNakaraNAnuyoganuM paNa te benAM grahaNathI ja grahaNa thaI || mA jAya. (atyAra sudhI badhe (1) laukika (2) caraNa... (3) dravyAnuyoga e kramathI ja mo DadAnto dekhADelA che, eTale caraNadRSTAnta madhyamAM ja raheluM che...) tu temAM caraNakaraNamAM A pramANe pratiloma daSTAnta che ke saMsAra vadhI javAnA bhayane , lIdhe ja anyajIvo pratye kaMIpaNa pratikUla kArya karavuM nahi. hA ! je avinayI zikSako = nUtana dIkSitAdio hoya temane vinaya zIkhavADavA mATe yaMtanApUrvaka yathocita | pratikUlakArya paNa karavuM." dravyAnuyogamAM to je rIte gopendravAcaka parapakSane nivartAve che. arthAtu parapakSano nI tyAga karI svapakSano svIkAra kare che... te daSTAnta samajavuM. te kharekhara bauddha hato, paraMtu zAsanano vinAza karavA mATe (ke pachI viziSTajJAnanI | prApti mATe) eNe dIkSA lIdhI, pAchaLathI ene sAco bhAva pragaTayo. e mahAvAdI thayo. IT (ahIM e potAnA bauddhamatane pratikUla banyo eTale pratiloma daSTAnta gaNAya.) A dRSTAnta sUcaka che. AmAM A paNa samajavuM ke dravyAstikanayane mATe A paryAyAstikAya e pratikUla che. emAM Itara naya vaDe = bemAMthI koIpaNa naya vaDe Itaranayane = bemAMthI koIpaNa * nayane sukha-du:khAdino abhAva thayAnI Apatti ApavI. (dravyAstikanaya mAtra dravyane nA mAne, tene nitya mAne... ene samajAvavA mATe kahevAya ke "AvI rIte ekAntanitya ya drivya mAnazo to sukha,duHkha vagere padArtho saMgata nahi thAya." tathA paryAyAstikanaya mAtra * paryAyane mAne, tene anitya mAne ene samajAvavA mATe kahevAya ke "AvI rIte ekAnta : | * anitya paryAya ja mAnazo to sukhaduHkhAdi padArtho saMgata nahi thAya." che. jayAre dravyAstikanayanuM khaMDana karavuM hoya tyAre paryAyAstikanayano ja Azaro levo ke thaI paDe ane jyAre paryAyAstikanayanuM khaMDana karavuM hoya tyAre dravyAstikanayano Azaro levo pas vaE 45 F F 5 S E F = Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * dazavaikAlikasUga bhAga-1 hari . aya. 1 niyukti - 82-83 che. paDe. Ama ekabIjA vaDe ekabIjAnuM khaMDana thAya.) ( A viSayamAM keTalAMka AcAryo A pramANe paNa pratilomaSTAnta darzAve che ke jo A vAdI duSTa hoya to ene harAvavA mATe kaMIka pratikUla = jainazAstraviruddha paNa bolavuM paDe. | 'jema parivrAjake vAdamAM evI pratijJA karI ke "be rAzi = padArtho che, jIva ane ajIva." tyiAre rohaguNe "traNarAzi che, jIva, ajIva ane nojIva." ema pratijJA karavI paDI. *| emAM pachI no jIva aMge jeTalA jeTalA prazno thayA, e badhAno pratiSedha karIne najIvanI kutarko vaDe paNa siddhi karIne zAsana-apabhrAjanA aTakAvI. (parivrAjake vicAryuM ke te IN "vAdamAM jaina sAdhu khUba ja catura hoya che. eTale mArA padArthone to toDI ja nAMkhaze | paNa jo huM jainamAnya padArtha ja mArI pratijJArUpe jAhera karuM to to e jainasAdhu. mArI | ne e vAtane toDI nahi zake.." eTale eNe jainamAnya be rAzinI prarUpaNA karI. have jo nI rohagupta ene na harAve to zAsana apabhrAjanA thAya eTale ene harAvavA mATe rohagukhe | nojIvanI prarUpaNA karI...) A daSTAntonI udAharaNa doSatA che. temAM prathamapakSamAM sAdhyArthanI siddhi na , na thatI hovAthI udAharaNadoSatA che. ane bIjA pakSamAM to zAstraviruddha bhASaNa hovAthI ja udAharaNadoSatA vicArI levI. | (ekabIjAnaya vaDe ekabIjAnayanuM khaMDana e prathamapakSa che. emAM baMneyanAM khaMDana thAya che, paraMtu eTalA mAtrathI sukhaduHkhAdi rUpa sAdhyArthanI siddhi thatI nathI. ulaTuM ema na thAya ke "jo bemAMthI ekeyamAM sukhaduHkhAdi saMgata nathI thatAM, to sukhadu:khAdi padArtho | "ja asatu haze eTale AmAM sAdhyArthanI siddhi na thavA rUpa moTo doSa che. mA 3. gAthA e bIjo pakSa che. emAM zAstraviruddha bhASaNa che, eTale " udAharaNadoSatA spaSTa che. alabatta apavAdamArge e karavAnI rajA ApI che. paraMtu | svarUpathI to e udAharaNadoSa kahevAya ja.) pratilomadvAra pUrNa thayuM. idAnImAtmopanyAsadvAraM vivRNvannAha - attauvannAsaMmi ya talAgabheyaMmi piMgalo thavaI / have AtmopanyAsAranuM varNana karatAM kahe che ke - niryukti 83 pUrvArdha : AtmopanyAsamAM taLAvabhedamAM piMgala sthapati udAharaNa che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YER zAtisUkA mAga-1 SEKASE saya. 1 niyuti - 83 AM hai vyAkhyA-Atmana evopanyAso-nivedanaM yasmiMstadAtmopanyAsaM tatra ca taDAgabhede , piGgalasthapatiH udAharaNamityakSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakagamyaH, taccedam-iha egassa ... raNo talAgaM savvarajjassa sArabhUaM, taM ca talAgaM varise varise bhariyaM bhijjai, tAhe rAyA bhaNai-ko so uvAo hojjA? jeNa taM na bhijjejjA, tattha ego kavilao maNUso bhaNai-jai navaraM mahArAya ! ittha piMgalo kaviliyAo se dADhiyAo siraM se kaviliyaM so jIvaMto ceva jaMmi ThANe bhijjar3a taMmi ThANe Nikkhamai, to NavaraM Na bhijjai, pacchA kumArAmacceNa bhaNiyaM-mahArAya ! eso ceva eriso jArisayaM bhaNai, eriso Natthi anno, pacchA so tattheva mArettA nikkhitto / evaM erisaM na bhANiyavvaM jaM appavahAe / bhavai / idaM laukikam, anena ca lokottaramapi sUcitam, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt, tatra caraNakaraNAnuyoge naivaM brUyAt yaduta-'loiyadhammAovihu je pabbhaTThA NarAhamA te u| kaha davvasoyarahiyA dhammassArAhayA hoMti ? // 1 // ityAdi / dravyAnuyoge punarekendriyA jIvAH, vyaktocchAsanizvAsAdijIvaliGgasadbhAvAt, ghaTavat, iha ye jIvA na bhavanti na teSu vyaktIcchAsanizvAsAdijIvaliGgasadbhAvo, yathA ghaTe, na ca tathaiteSvasadbhAva iti, ta| | tasmAjjIvA evaita iti, atrAtmano'pi tadrUpA''pattyAtmopanyAsatvaM bhAvanIyamiti / ma udAharaNadoSatA cAsyAtmopaghAtajanakatvena prakaTArtheveti na bhAvyate / gatamAtmopanyAsadvAram, TIkArtha : je daSTAntamAM AtmAnuM ja = potAnuM ja nivedana thAya te AtmopanyAsa - udAharaNa kahevAya. temAM taLAvanAM bheda vize piMgala sthapati udAharaNa che. A pramANe || zaH makSarArtha thayo. (pITa-pImA qg[atNo hoya te piMgala upAya bhane 55ma, zA " samArakAmAdi kArya karanAro hoya te sthapati kahevAya.) bhAvArtha kathAnakathI jANavA yogya che. va te A che. ahIM eka rAjAnuM taLAva AkhA rAjyanAM sArabhUta hatuM. paNa darekedareka varSe e taLAva pANI vaDe bharavAmAM AvatuM ane tUTI jatuM. (taLAva tUTe eTale badhuM pANI nI.jI. 14..) tyAre 20% 5 "mevo yo upAya ho / ? nAthI. mAtAtUTI na ya." tyAM meM apila manuSya to (pAgAg[atNo manuSya Dato.) te 4 cha / 3 "bhA24 ! OM bhAsa. pAgA vANo hoya, hain| bhU-DhI pANADoya, nu masta pILuM hoya, te jo je sthAne taLAva tUTe che, te sthAne jIvato ja nAMkhI devAmAM Ave, te hI hevAma mAve to pachI me taNAva tUTe nahi." Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 83 pachI kumAramaMtrIe kahyuM ke "mahArAja ! evA prakArano mANasa to A ja che ke jevA prakArano mANasa A varNave che. AnA jevo puruSa bIjo nathI." pachI te mANasane tyAM ja mArI nAMkhIne dATavAmAM Avyo. Ama AvA prakAranuM na bolavuM ke je ApaNAM ja vadha mATe thAya. A laukika che. na AnA vaDe lokottara paNa sUcita thaI gayeluM jANavuM. kemake ekanA grahaNamAM tajAtIyanuM grahaNa thaI jAya. temAM caraNakaraNAnuyogamAM A pramANe na bolavuM ke "jeo IM mA~ laukikadharmathI paNa bhraSTa thayelA che, te narAdhamo che. dravyazauca snAna vinAnAM jIvo mo OM zI rIte dharmanA ArAdhaka bane." (AmAM jaina sAdhuo paNa snAnarahita hovAthI dharmanA stu anArAdhaka, narAdhama mAnavA paDe... mATe A AtmopanyAsa che.) dravyAnuyoganAM viSayamAM koI A pramANe kahe ke ji na zA ma nA ya ekendriyo jIva che. vyakta=spaSTa ucchavAsanizvAsAdirUpa jIvaliMgono sadbhAva tU hovAthI. jemake ghaTa. (A dRSTAnta vyatireka vyAptimAM levAnuM che.) ahIM jeo jIva = nathI, teomAM vyakta ucchavAsa-nizvAsAdirUpa jIvaliMgono sadbhAva hoto nathI, jemake m ghaTamAM. (ghaTamAM jIvatva nathI, to vyaktazvAsAdi paNa nathI.) paNa ekendriyomAM te rIte jIvaliMgono asadbhAva nathI, arthAt ekendriyamAM vyaktocchavAsAdi che. mATe ekendriyo jIva ja che. (anumAnano AkAra A pramANe thaze ke ekendriyAH jIvAH vyaktocchvAsAdijIvaliGgavattvAt yatra vyaktocchvAsAdimattvaM tatra jIvatvaM yathA manuSye yatra jIvatvAbhAvaH tatra vyaktocchvAsAdyabhAvaH yathA ghaMTe vyaktocchavAsAdimantazca ekendriyAH AE = tasmAdendriyA: nIvA:) A dRSTAnta AtmopanyAsa eTalA mATe bane ke AmAM to potAne paNa ekendriya rUpa mAnavAnI Apatti Ape. 216 (ekendriyo vyaktocchavAsAdivALA ane jIvarUpa che, ema ApaNe paNa ekendriya rUpa mAnavAnI Apatti Ave. (ekendriyo vyaktocchavAsAdivALA ane jIvarUpa che, ema ApaNe paNa ji 7 zA E F nA ri * * Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It A dazavaikAlikasUra bhAga-1 nA adhya. 1 niryukti - 83 ; prema vyaktocchavAsAdivALA ane jIvarUpa chIe, eTale ApaNe ekendriya jevA ja banI gayA che 25 ne ? to pachI ApaNe paNa ekendriya ja kahevAIe ne ?.... athavA to Ano artha : * e paNa saMbhave che ke ekendriyomAM vyaktocchavAsAdi kharekhara to dekhAtAM nathI chatAM tame * * ene jIva mAno cho, to Ano artha e ke jIva hoya ane vyaktocchavAsAdi na hoya *| * te zakya che. to ApaNe paNa jIva hovA chatAM vyaktocchavAsAdirahita siddha thaI jaIe. ' ghaTa paNa jIvarUpa ane vyaktocchavAsAdirahita siddha thaI zake. mAtmanofpa = vaTasthApi, tapAsya = nIvAruSApatya ema artha laIe to | mo bhAvArtha e thAya ke ekendriyomAM vyaktocchavAsAdi na hovA chatAM jo tame ene jIva ja Da mAno cho, to e rIte ghaTamAM paNa vyaktocchavAsAdi na hovA chatAM ene ajIvarUpa s| pta mAnavo paDaze. Ama je ghaTane ajIva mAnIe chIe, ene ja jIva mAnavAnI Apatti | Ave...). AnI udAharaNadoSatA to pragaTa arthavALI ja che kemake A to AtmAno ja a upaghAta utpanna karanAra che. eTale ahIM udAharaNadoSatAnI vicAraNA karAtI nathI. AtmopanyAsa dvAra pUrNa thayuM. adhunA durupanItadvAraM vyAcikhyAsurAha - aNimisagiNhaNa bhikkhuga duruvaNIe udAharaNaM // 83 // have durupanItadvAranuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA kahe che ke - niryukita 83 uttarArdha gAthArtha durupanImAM mAchalAo pakaDanAra bhikSu udAharaNa " che. vyAkhyA-anAnimiSA-matsyAstadgrahaNe bhikSurudAharaNam, idaM ca laukikam, - anena coktanyAyAllokottaramapyAkSiptaM veditavyamiti gAthAdalAkSarArthaH // bhAvArthaH / kathAnakAdavaseyaH, taccedam-kila koi taccaNio jAlavAvaDakaro macchagavahAe calio, dhutteNa bhaNNai-Ayariya ! aghaNA te kaMthA, so bhaNai jAlametamityAdi zlokAdavaseyam-'kanthA''cAryAghanA te nanu zapharavadhe jAlamaznAsi matsyAn ?, te me madyopadaMzAn pibasi nanu ? yuto vezyayA yAsi vezyAm ? / kRtvA'rINAM gale'hI kva nu tava ripavo ? yeSu sandhi chinadmi, caurastvaM ? dyUtahetoH kitava iti kathaM ? yena 5 dAsIsuto'smi // ' idaM laukikaM, caraNakaraNAnuyoge tu-iya sAsaNassa'vaNNo jAyai (he '45 45 = 5 = E = F = = * Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mA sta ji E dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 83 jeNaM na tArasaM bUyA / vAdevi uvahasijjai nigamaNao jeNa taM ceva // 1 // udAharaNadoSatA punarasya spaSTaiveti / gataM durupanItadvAraM, mUladvArANAM cohAraNadoSadvAramiti, koIka bauddhabhikSu hAthamAM jALa laIne mAchalAono vadha karavA cAlyo. dhutArAe ene kahyuM ke "AcArya ! tamArI kanyA (godaDI-gAdaluM..) aghana-kANAovALI che. (dhUtAro jANe ja che ke A to jALa che ane e kANAvALI ja hoya. paNa eka bhikSu jALa laIne jAya che, eTale kaTAkSamAM dhUtAro A vAta bolyo.) ta ta v TIkArtha : ahIM animiSa eTale mAchalA. (paNa deva nahi samajavA.) tenuM grahaNa karavAmAM bhikSu udAharaNa che. A laukika che. AnA vaDe pUrve darzAvela nyAyane anusAre (pradaLe.. e nyAya) lokottara paNa AkSipta thayeluM - kheMcAI AveluM - sUcavAI gayeluM jANavuM. * X A gAthAnAM aDadhA TukaDAno akSarArtha batAvyo. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A che. te bhikSu kahe ke "A jALa che" A AkhuM kathAnaka zlokathI jANavuM. te A pramANe - na zA F nAsto) nA dhUtAro : AcArya ! tamArI kanyA aghana-kANAvALI che. bhikSu : are ! A kanthA nathI. A to mAchalAono vadha karavA mATenI jALa che. dhUtAro : tuM mAchalAo khAya che ? na bhikSu : (Ama to nathI khAto paNa) dArUnI sAthe nAstA tarIke khAuM chuM. (upadeza dhUtAro : are ! tame dArU pIo cho ? bhikSu : (Ama to nathI pIto paNa) vezyA sAthe houM, tyAre dArU pIuM chuM. dhUtAro : tame vezyAgamana karo cho ? na bhikSu : (Ama to nathI karato paNa) zatruonAM gaLA para paga mUkIne vezyAgamana karuM. arthAt jyAre zatruvadha karuM, tyAre AnaMdamAM vezyAgamana karuM chu dhUtAro H tamAre vaLI zatruo kyAM ? bhikSu : (Ama to zatru na hoya, paNa) jeonAM gharomAM saMdhine cheduM eTale ke khAtara 218 5 4 ma ya ** Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 DijI nA adhya. 1 niyukti - 83-84/1 pADuM, corI karuM, teo mArA zatru bane. 'dhUtAro : tuM cora che ? bhikSu : (Ama to cora nathI, paNa) jugAra ramavA mATe corI karavI paDe. dhUtAro : tame jugArI cho ? e kevI rIte ? zA mATe ? bhikSu : huM dAsIputra chuM. mATe jugAra ramuM ja ne ?) dhUtAro : tame dAsIputra cho ? bhikSu : mUrkha ! to zuM kulavAna mANaso bauddhabhikSu banatAM haze ? bauddhabhikSu to TdAsIputra ja hoya.) A laukika daSTAnta kahyuM. caraNakaraNAnuyogamAM durupanIta A pramANe ke A pramANe je vacana vaDe zAsanano avarNavAda thAya, tevA prakAranuM vacana na bolavuM. viAdamAM paNa je nigamana vaDe = upasaMhAra vaDe upahAsapAtra thavAya = mazkarIpAtra banAya, te vacana na bolavuM. | AnI udAharaNadoSatA spaSTa ja che. (vAdanI vAta karI, e dravyAnuyogamAM " | samajavI.) durupanIdvAra pUrNa thayuM ane cAra mUladvAromAM trIjuM taddoSa mUlAra pUrNa thayuM. sAmpratamupanyAsadvAraM vyAkhyAyate, tatrAha - cattAri uvannAse tavvatthuga annavatthuge ceva / paDiNibhae heummi ya hoMti iNamo udAharaNA IT I8jhA - have upanyAsaddhAra nAmanA cothA mUladvAranuM vyAkhyAna karAya che. 3 temAM kahe che ke niyukita 84 gAthArtha : upanyAsaddhAramAM cAra bhedo che. taastu, anyavatuka, - pratinibha ane hetu. e cAreyamAM A daSTAnto che. # vyAkhyA-catvAraH 'upanyAse' vicArye adhikRte vA, bhedA bhavanti iti zeSaH, te / cAmI-sUcanAt sUtramitikR tvA tathAdhikArAnuvRttezca tadvastUpanyAsastathA * ra tadanyavastUpanyAsaH tathA pratinibhopanyAsaH tathA hetUpanyAsazca / tatraiteSu bhedeSu bhavanti / P pa 1 che ba Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ta smai ji na zA sa prazna : gAthAmAM to tastuka, anyavastu ema ja lakheluM che, tyAMstu-upanyAsa sta ema upanyAsa zabda lakhelo nathI. to pachI tame zI rIte tastuupanyAsa ema upanyAsa zabda joDo cho ? nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 84/1-84/2 'amUni' vakSyamANAnyudAharaNAnIti gAthArthaH // bhAvArthastu pratibhedaM svayameva niryuktikAraH / * TIkArtha : upanyAsadvAra vicArAya che emAM athavA to atyAre upanyAsadvAra adhikRta che. (kramazaH tenuM ja varNana ka2vAno avasara Avelo che") eTale emAM cAra bhedo che. manta zabda gAthAmAM nathI, e bahArathI samajI levo. te cAra bhedo A che ke tastuupanyAsa, tadanyavastuupanyAsa, pratinibha upanyAsa, hetu-upanyAsa. tatrAdyabhedavyAcikhyAsayA''ha tavvatthuyaMmi puriso savvaM bhamiUNa sAhai apuvvaM / temAM prathamabhedanuM vyAkhyAna karavAnI IcchAthI kahe che ke niryukti 84 : pUrvArdha TIkArthathI spaSTa thaze. uttara : juo bhAI ! sUtra kaMI badhuM ja na lakhe, sUtranuM kAma mAtra sUcana karavAnuM hoya che. mATe ja to e sUtra kahevAya che. eTale sUtramAM tastuka zabda lakhelo che e sUcanarUpa che. enA uparathI AkhuM dvAra to tastu-upanyAsa ja samajavAnuM che. ta vaLI bIjI vAta e ke atyAre upanyAsadvArano ja adhikAra cAlI rahyo che. eTale ahIM upanyAsa zabda na lakhelo hoya to paNa upanyAsano ja. adhikAra cAlI rahyo hovAthI tastuka zabdathI tastuka-upanyAsa... ema samajI ja zakAya che. temAM A bhedomAM AgaLa kahevAze e udAharaNo che. A gAthArtha thayo. bhAvArtha to niryuktikAra dareke dareka bhedamAM jAte ja kahevAnA che. asyA vyAkhyA-'tadvastuke' tadvastUpanyAsa ityarthaH, puri zayanAtpuruSaH 'sarvaM bhrAntvA' sarvamAhiNDya kim ? - kathayati apUrvam, varttamAnanirdezaH pUrvavaditi gAthAdalArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam - egammi devakule kappaDiyA *** 220 r F _F S Er zA ma 3 E R nA ya Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 84 /2 miliyA bhAMti - Na bhe bhamantehiM kiMci accheriyaM diTTaM ?, tattha ego kappaDigo bhAimae diTThati, jai puNa ettha samaNovAsao natthi to sAhemi, tao sesehiM bhaNiyaMNatthittha samaNovAsao, pacchA so bhAi-mae hiMDateNaM puvvavetAlIe samuddassa taDe rukkho mahaimahaMto diTTho, tassegA sAhA samudde paiTThiyA, egA ya thale, tattha jANi pattANa | jale paDaMti tANi jalacarANi sattANi havaMti, jANi thale tANi thalacarANi havaMti, te kappaDiyA bhAMti - aho accherayaM deveNa bhaTTAraeNa NimmiyaMti, tatthego sAvago kappaDio, so bhaNai-jANi addhamajjhe paDaMti tANi kiM havaMti ?, tAhe so khuddho bhaNai-mayA puvvaM ceva bhaNiyaM - jai sAvao natthi to kahemi / eteNaM taM ceva paDaNavatthumahikiccodAhariyaM / evaM tAvallaukikam, idaM coktanyAyAllokottarasyApi sUcakaM, tatra caraNakaraNAnuyoge yaH kazcidvineyaH kaJcanAsadgrAhaM gRhItvA na samyagvarttate sa khalu tadvastUpanyAsenaiva prajJApanIyaH, yathA kazcidAha - "na mAMsabhakSaNe doSo, na madye na ca maithune / pravRttireSA bhUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 1 // idaM ca kilaivameva yujyate, pravRttimantareNa nivRtteH phalAbhAvAt, nirviSayatvenAsambhavAcca, | tasmAtphalanibandhananivRttinimittatvena pravRttirapyaduSTaiveti, atrocyate, iha nivRttermahAphalatvaM kiM duSTapravRttiparihArAtmakatvenAhosvidaduSTapravRttiparihArAtmakatveneti ?, yadyAdyaH pakSaH kathaM pravRtteraduSTatvam, athAparastato nivRtterapyaduSTatvAt tannivRtterapi pravRttirUpAyA ji mahAphalatvaprasaGgaH, tathA ca sati pUrvAparavirodha iti bhAvanA | dravyAnuyoge tu ya evamAhana ekAntanityo jIvaH amUrttatvAdAkAzavaditi, sa khalu tadevAmUrttatvamAzritya na zA tasyotkSepaNAdAvanitye karmaNyapi tAvadvaktavyaH, karmAmUrttamanityaM cetyayaM zA sa vRddhadarzane no dAharaNadoSa eva yathA'nyeSAM sAdharmyasamA jAtiriti / gataM sa nA tadvastUpanyAsadvAram, ta " nA ya TIkArtha : A gAthAnI vyAkhyA A pramANe che. tadvastuke khebha labhetuM che, kheno artha samabhavAnI } "tadvastUpanyAse" zarIramAM rahela pur nAmanI nADImAM manano praveza thaI javAthI jIva uMghI jAya che. eTale e * haDDIutane AdhAre vane puruSa uDevAya che athavA puH = zarIra, puri zayanAt. zarIramAM * raheto hovAthI puruSa. (A taiyAyikAdinI prasiddha mAnyatA che.) A puruSa badhe ja bhamIne apUrvane kahe che. 221 ta Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S la dazavaikAlikasUga bhAga-1 9 aya. 1 niyukti - 84/2 . ahIM tathati e vartamAnakALano nirdeza karelo che. e pUrvanI jema samajI levo. ( (sUtra trikAlaviSayaka hovAthI emAM bhUtakALane mATe paNa vartamAnano prayoga thaI che * zake...) 84mI gAthAnA eka TukaDAno artha thayo. eno bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A che. eka devakulamAM kApeTiko (bhagavA vastro paherIne yAtrA mATe badhe pharanArAo) bhegA | "" thayelA che, teo vAto kare che ke "bolo, badhe bhamatAM ApaNAmAMthI koIke kaMIka Azcarya " || joyuM che." tyAM eka kArpaTika kahe che ke meM joyuM che. jo ahIM koI zramaNopAsaka na hoya | tuM to e Azcarya karyuM. tethI bIjAoe kahyuM ke "ahIM zramaNopAsaka (jainazrAvaka) nathI." nuM | pachI te kahe che ke "pharatA meM pUrvavaitAlikAmAM (te sthAnamAM) samudranA kinAre eka moTuM vRkSa joyuM, tenI eka DALI samudranI upara rahelI che ane eka DALI sthala = jamInanI | I upara rahelI che. temAM je pAMdaDAo DALI uparathI pANImAM paDe che te pAMdaDAo te | na jalacarajIvo bane che, je pAMdaDAo jamIna para paDe che te sthalacarajIvo bane che." R te kApeTiko bole che ke aho ! pUjaya evA Ape jabaruM Azcarya karyuM. (joyuM) tyAM eka zrAvaka paNa kApeTika hato. te kahe che ke "je pAMdaDAo jala ane jamIna tti beyanI adhavacce paDe che, te zuM bane che?" tyAre kSobha pAmelo te kApeTika kahe che ke ti - "pahelAM ja kaheluM ke jo zrAvaka na hoya to ja huM Azcarya kahIza." (nahi to nahi || kahuM. AvI buddhi syAdvAdane jANanAra... zrAvaka pAse ja hoya ane eno javAba | * ApavAnI mArI zakti nathI.. e eno bhAva hato.) (zabdakoSamAM kApeTikano artha lakhyo che ke "bhagavo paherIne yAtrA mATe pharanAra." || paNa ahIM to zrAvakane paNa kArpaTika kahyo che. ene bhagavo veSa saMbhavato nathI. chatAM " * koIka kAraNasara zrAvaka bhagavo paherIne yAtrA mATe nIkaLyo hoya ema samajavuM. athavA 1 to pachI kArpaTika eTale gAmaDe gAmaDe pharI mAla veMcI dhaMdho karanArA nAnA-nAnA | vepArIo... ema artha saMgata lAge che...) * ahIM zrAvake patana pAmanArI te ja vastune laIne sAme udAharaNa ApyuM eTale A * tavastu upanyAsa kahevAya. Azaya e che ke kArpaTike pAMdaDAorUpa vastunAM patanane laIne ke vAta zaru karI ane zrAvake eja parNapatanane laIne sAme prazna karyo. eTale ke kApeTike paNa 5 = = Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * *E | & 2. dazavaikAlikasUra bhAga-1 ) = adhya. 1 niryukti - 84/2 3 che je vastuno. upanyAsa karyo, zrAvake paNa eja vastuno upanyAsa karyo, Ama tavastu- te upanyAsaddhAra ghaTe che. * A to laukika daSTAnta che. A daSTAnta pUrve kahelA nyAyane anusAre lokottara * tadvastaupanyAsavAranuM paNa sUcaka che. ( tAtIyAM e nyAya AgaLa | darzAvelo che. ahIM tavastuupanyAsatva jAtine laIne laukika ane lokottara beya daSTAnto sajAtIya ja che. eTale laukikanAM grahaNamAM tajUjAtIya lokottara tadvastaupanyAsanuM paNa | grahaNa thaI jAya.) te lokottaramAM caraNakaraNAnuyogane vize tadvastaupanyAsa A pramANe ke je koI mAM Saa ziSya koIka kadAgrahane pakaDI laIne sArI rIte vartato na hoya, tene te ja vastunAM upanyAsa | tu vaDe ja samajAvavo. - pUrvapakSa : koIka ziSya ema kahe ke mAMsabhakSaNamAM, dArumAM ane maithunamAM doSa nathI. A to jIvonI pravRtti che. hA! e badhAnI nivRtti mahAphalavALI kharI." kharekhara A padArtha A pramANe ja saMgata thAya che. kemake jIvo mAMsabhakSaNAdimAM pravRtti ja na a na karatA hoya to pravRtti vinA nivRttinAM phalano ja abhAva thaI jAya. vaLI nivRtti che | nirviSayaka banI javAthI teno asaMbhava thAya. mATe mAMsabhakSaNAdi e jIvonI pravRtti | che. A kAraNasara phalanA kAraNabhUta je nivRtti che. tenA nimitta tarIke pravRtti paNa - doSarahita-nirdoSa ja che. ' (bhAvArtha H mAMsabhakSaNAdi e pApa che ja nahi. e to jIvanI svAbhAvika pravRtti Iche. emAM kazuM khoTuM nathI. hA ! eno tyAga karIe to moTuM phaLa maLe e vAta sAcI. " paNa e mAMsabhakSaNAdi karavAthI pApa lAge ema na bolavuM. [; jo jIvanI pravRtti A mAMsabhakSaNAdimAM hota ja nahi to mAMsabhakSaNanivRttinuM phala na paNa na ja hota. kemake pravRtti ja na hovAthI pahelethI ja nivRtti jevI ja avasthA che, eTale | | pahelethI ja badhA phala maLI cUkyA che, to nivRttinuM moTuM phala vaLI kayuM meLavavAnuM? jema ja bilakula dahIM na khAnAra chatAM zardIvALA rogIne ajANa vaidya kahe ke "tame dahIM choDI * do to moTo lAbha thaze." to rogI kahevAno ja ke "huM dahIM khAto ja nathI. to pachI che. ke enA tyAga dvArA moTo lAbha thavAnI vAta saMbhavita ja nathI.." ema atre samajavuM. kema as vaLI bIjI vAta e ke mAMsabhakSaNa cAlu hoya, to teno tyAga karAya. Ama | mAMsabhakSaNatyAgano viSaya mAMsabhakSaNa che. paNa mAMsabhakSaNapravRtti hoya ja nahi, to teno 45 5 F F Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * > dazavaikAlikasUma bhAga-1 a adhya. 1 niyukti - 84/2 kapa che. tyAga karavo zI rIte zakya bane ? kemake tyAgano viSaya ja gerahAjara che. Ama jo ( 2 jIvanI mAMsabhakSaNa pravRtti ja na mAno to tenI nivRtti ja nirviSayaka banaze ane eTale ja e nivRttino asaMbhava thaze. eTale pravRtti e nivRttinuM nimitta che. have prastutazlokamAM * to kahyuM che ke nivRtti mahAphalavALI che. eTale mahAphaLanuM kAraNa nivRtti che. e nakkI * thayuM. ane e nivRttinuM nimitta mAMsabhakSaNapravRtti che. eTale moTA phalanAM kAraNabhUta | nivRttinuM kAraNa bananAra mAMsabhakSaNa pravRtti nirdoSa ja gaNAya. jema svasthatArUpI phalanAM kAraNabhUta nirogItA che. to e nirogItAnuM kAraNa davAo nirdoSa ja gaNAya.) uttarapakSa : ahIM nivRtti mahAphalavALI kahI che te kaI apekSAe ? (1) nivRtti duSTapravRttinAM tyAgarUpa che mATe mahAphalavALI che? ke pachI (2) nivRtti aduSTapravRttinAM tyAgarUpa che mATe mahAphalavALI che ? " Ama be pakSa che. temAM jo tame pahelo pakSa svIkAro, to eno artha thayo ke mAMsabhakSaNapravRttinI | || nivRtti e duSTapravRttinI nivRttirUpa che. eTale ke mAMsabhakSaNapravRtti duSTapravRtti che. to te ne have tame ja kaho ke e pravRtti aduSTa zI rIte ? tame ja ene duSTa mAnI lIdhI ne ? " | have jo bIjo pakSa svIkAro to eno artha e thayo ke mAMsabhakSaNa pravRtti aduSTapravRtti che, ane chatAM eno tyAga mahAlavALI che. to have mAMsabhakSaNapravRttinI Si nivRtti e paNa eka prakAranI aduSTapravRtti ja che ne ? eTale mAMsabhakSaNapravRtti nivRtti na LI (rUpa aduSTapravRtti)nI nivRtti paNa mahAphalavALI gaNAze. mAMsabhakSaNapravRttinivRttinI, | nivRtti e to mAMsabhakSaNarUpa ja che. eTale mAMsabhakSaNapravRtti paNa mahAphalavALI gaNAze. TuMkamAM mAMsabhakSaNa pravRtti aduSTa che. ane enI nivRtti mahAphalavAnI che, to mAMsabhakSaNapravRttino tyAga aduSTa che, to enI nivRtti = mAMsabhakSaNa mahAphalavALuM siddha bha thAya. T have jo Ama mAnIe ke mAMsabhakSaNa paNa mahAphalavALuM ane eno tyAga paNa * mahAphalavALo to A to pUrvAparavirodha ja Ave che. nivRttituM mahAtmA e zabda dvArA * tame pravRtti karatAM nivRttine moTA phalavALI batAvo cho ane atyAranI tamArI vAto * parathI to baMne sarakhA = mahAphalavALA siddha thayA. Ama tamArI pahelAMnI vAta ane ke e atyAranI vAta vacce spaSTa virodha Ave che. 5 5 E E F F = Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 84/2 che A ahIM bhAvArtha che. . (ahIM ziSya mAMsabhakSaNAdi vastuno upavAsa karIne ene nirdoSa siddha karavAno A [ prayatna karyo, to sAme gurue e ja mAMsabhakSaNAdi vastuno upavAsa karIne ene doSita ! [ siddha karyA. navI koI vastuno upanyAsa nathI karyo eTale A tavastuupanyAsa kahevAya.) | - dravyAnuyogamAM taaUupanyAsa A pramANe thaze ke je vAdI ema kahe ke jIva (pakSa) pAntanitya: (sAdhya) amUrtatvAr (hetu) jhAlAvat (daSTAnta). te vAdI te ja mUrtitva hetune AzrayIne te vAdIne anitya tarIke mAnya evA * ulleSaNAdi karmane vize kahevA yogya che. Azaya e che ke naiyAyiko jIvane ekAntanitya mAne che, jyAre daDAnI upara ! javAnI kriyA vagere rUpa karmane teo anitya mAne che. have amUrtatva eTale ) rUpAdarahitatva. naiyAyiko ema kahe ke "jIva amUrta che, mATe ekAntanitya che, jemake | AkAza." to sAme kahevuM ke "ujjaipaNAdi kriyA paNa amUrta che, mATe te paNa te ekAntanitya mAnavI paDaze." paNa kriyA to teo anitya ja mAne che, eTale A rIte te ja "je je amUrta hoya te badhu ekAntanitya hoya" evI emanI vyApti khoTI paDe. ja - ahIM A dravyAnuyogadaSTAntane tadvastaupanyAsa gaNeluM che. paNa vRddhanAM mate = cUirNikArazrInAM mate to A udAharaNa doSa ja che. jemake naiyAyikonAM matamAM Raa sAdhammasamAna jAti e udAharaNadoSa che. tema atre paNa samajavuM. R (zrI jinadAsagaNi mahattara e vRddha zabdathI levAnA che. daSTAntanA cAra bhedomAM . na je taddoSa = udAharaNadoSa nAmano trIjo bheda che, e rUpa A prastuta dRSTAnta levuM ema na - ahIM bhAvArtha che. vRttikArazrIe Ane tavastuupanyAsa tarIke lIdhela che. pUrvapakSe - - mUrtitva hetuno upanyAsa karyo, sAme uttarapakSe e ja hetuno upanyAsa karI karmane nitya | mAnavAnI Apatti ApI pUrvapakSanuM khaMDana karyuM.) tadvastaupanyAsa dvAra pUrNa thayuM. adhunA tadanyavastUpanyAsadvAramabhidhAtukAma Aha - / tayaannavatthugaMmivi annatte hoi egattaM // 84 // have tadanyavahuupanyAsaddhArane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke niryukti 84 uttarArdha gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. F = Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUtra bhAga-1 hu hu ja adaya. 1 niryukti - 84/2 ka H. che tyArthataMdunyavahuDapi 3dira, vim ?-anyatve viyettvanityakSArtha: . te bhAvArthastvayam-kazcidAha iha yasya vAdino'nyo jIvaH anyacca zarIramiti, * * tasyAnyazabdasyAviziSTatvAttayorapi tadvAcyAviziSTatvenaikatvaprasaGga iti, tasya * * jIvazarIrApekSayA tadanyavastUpanyAsena parihAraH karttavyaH, katham ?, nanvevaM sati * sarvabhAvAnAM paramANuDhyaNukaghaTapaTAdInAmekatvaprasaGgaH, anyaH paramANuranyo dvipradezika na ityAdinA prakAreNAnyazabdasyAviziSTatvAt, teSAM ca tadvAcyatvenAviziSTatvAditi, na mo tasmAdanyo jIvo'nyaccharIramityetadeva zobhanamiti / etadrvyAnuyoge, anena mo / cetarasyApyAkSepaH, tatra caraNakaraNAnuyoge 'na mAMsabhakSaNa' ityAdAveva kugrAhe 5 sta tadanyavastUpanyAsena parihAraH, katham ?, 'na hiMsyAt sarvANi bhUtAnI 'tyetadevaM virudhyate sta | iti / laukikaM tu tasminnevodAharaNe tadanyavastUpanyAsena parihAraH-jahA jANi puNa| pADiUNa pADiUNa koi khAi vINei vA tANi kiM havaMti tti ? / gataM | tadanyavastUpanyAsadvAram, je TIkArthaH "tadanyavatuka udAharaNamAM paNa A daSTAnta che ke anyatvamAM ekatva che" je |A mAtra akSarArtha che. bhAvArtha to A che ke koIka kahe che ke - ahIM je jainAdi vAdIo ema mAne che tti ke anya nava: macaSya zarIram'- "jIva anya che ane zarIra anya che." teone vAMdho ni te e Avaze ke jIva ane zarIra e baMne jagyAe anya zabda eka sarakho vaparAyelo che. te ni arthAt jIva mATe paNa anya zabda ane zarIra mATe paNa anya zabda vaparAyelo che. eTale ja jIva ane zarIra paNa anya zabdathI vAcya tarIke aviziSTa- samAna thaI gayA. to e x jIva ane zarIra eka banI javAnI Apatti jainone Avaze. (Azaya e che ke ghaTazabda ghaTa mATe vaparAya, paNa paTa mATe na vaparAya. kemake ghaTa | | ane paTa be judI judI vastu che. tema jo jIva ane zarIra be judA judA hota to anya zabda jIva mATe athavA to zarIra mATe bemAMthI eka ja mATe vAparI zakAya. paNa baMne | mATe vAparI na zakAya. paraMtu ahIM to maca zabda baMne mATe vaparAyelo che, eTale If * enAthI mAnavuM ja paDe ke ghaTa-paTa jema eka zabdathI vAcya na hovAthI judA che, ema * * jIva-zarIra judA nathI, kemake e be to anya nAmanA ekaja zabdathI vAcya che. ] Sche. tasyAbdisthaviziSTatvattiyorapi.. A je paMkti che, emAM taca=vAnA ka = = F = = Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che . dazavaikAlikasUtra bhAga-1 ) adhya. 1 niyukti - 84/2 ka re sainI ema artha levo. torapi mAM je mapi che, teno artha A pramANe che ke anya ( ( zabda jema jIva ane zarIra baMne sthAne aviziSTa che, tema jIva ane zarIra paNa anya [ zabdathI vAcya tarIke aviziSTa che.) A pUrvapakSanuM khaMDana jIva ane zarIranI apekSAe koIka trIjI ja vastuno upanyAsa " karavA dvArA karavuM. e trIjI vastu-tadanya vastu = jIvazarIrAjyavastu kahevAze. prazna : te kevI rIte karavuM ? uttara: he pUrvapakSa ! jo A rIte bacazabdavIrthatva dharma jIva ane zarIramAM hovAne * lIdhe e bene eka mAnI levAnI Apatti AvatI hoya to to paramANu-vyaNuka-ghaTapaTa | vagere tamAma padArthone eka mAnI levAnI Apatti Avaze. kemake kaca: paramANu kaco - dipraveza: = paramANu judo padArtha che, ddhiprAdezika skaMdha judo padArtha che.. vagere prakAra che vaDe anyazabda to badhe ja aviziSTa che. ane e paramAvAdi padArtho paNa anya zabdavAcya tarIke aviziSTa che = samAna che. to pachI badhA ekaja mAnavAnI Apatti Avaze. te paNa jema badhA padArtho anya zabdavAcya hovA chatAM eka nathI manAtA, tema jIva ane te ja zarIra anya zabdavAcya hovA chatAM paNa eka na manAya. eTale ja "co nIvoDacatra | zarIram' AvuM amAruM je kathana che, te ja sAruM che. (jIva ane zarIra A beno upanyAsa pUrvapakSe karyo, uttarapakSe paramANu-vyaNukAdi vastuno upavAsa karyo eTale te tadanyavahuRA upanyAsa thaze.). A dRSTAnta dravyAnuyogamAM che. AnAthI Itarano =caraNakaraNAnuyogano paNa AkSepa = grahaNa thaI jAya che. temAM caraNakaraNAnuyogamAM tadanya vastu-upanyAsa A pramANe ke tadastaupanyAsamAM ja masamakSa e je ziSyano kadAgraha batAvelo , e ja rA B kadAgrahane vize tadanya vastunA upanyAsathI parihAra karavo. prazna : kevI rIte ? ke uttara : emane kahevuM ke jo mAMsabhakSaNAdimAM doSa na hoya. ema mAnazo to " | ke hiMdU sarvabhUtAni' e zAstravacana sAthe virodha Avaze. kemake ahIM to tamAme tamAma | A jIvone mAravAnI nA kahI che. mAMsabhakSaNamAM to hiMsA thavAnI ja. eTale be padArtha che || virodhavALA bane. mATe mAMsabhakSaNanI vAta khoTI che. (ahIM pUrvapakSe mAMsabhakSaNano pATha e Apyo, to uttarapakSe enAthI bIjo pATha Apyo eTale tadanya vastu-upanyAsa gaNAya.) (Ta 45 5 E = Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUga bhAga-1 hariharaNa adhya. 1 niyukti - 85 56 che. laukika tadanyavahuupanyAsa to A pramANe ke pUrve je tavastumAM kApeTikonI A kathA kahelI. eja udAharaNamAM tadanyavahu-upanyAsathI kArpeTikanuM khaMDana zrAvaka kare. " - dA.ta. zrAvaka bole ke je je pAMdaDAone pADI pADIne koI khAI jAya, athavA to * * je pAMdaDAone koI vINI le te pAMdaDAo zuM bane ? (ahIM kApeTika * "parNapatana"nI vAta karelI, pahelAM to zrAvake parNapatanane laIne ja ene prazna * karelo. jayAre ahIM parNapatanane badale parNabhakSaNa, parNacayanane laIne prazna karyo, | | eTale A tadanyavahu = parNapatanabhinna parNabhakSaNAdi vastuno upanyAsa kahevAya.) jo tada vastuupanyAsadhAra pUrNa thayuM. sAmprataM pratinibhamabhidhitsurAha - tujjha piyA maha piuNo dhArei aNUNayaM paDinibhaMmi / have pratinibhaupanyAsane kahevAnI IcchAvALA granthakAra kahe che ke niryukti-85 pUrvArdha : gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. gAthAdalam / asya vyAkhyA-tava pitA mama piturdhArayatyanUnaM zatasahasramityAdi smai gamyate / 'pratinibha' iti dvAropalakSaNam, ayamakSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-egammi nagare ego parivvAyago sovaNNaeNa khoraeNa tahiM hiMDai, so bhaNaiji jo mama asuyaM suNAvei tassa eyaM demi khorayaM, tattha ego sAvao, teNa bhaNi 'tujjha ji na piyA mama piuNo dhArei aNUNayaM sayasahassaM / jai suyapuvvaM dijjau aha na suyaM khorayaM na zA dehi // 1 // idaM laukikam, anena ca lokottaramapi sUciMtamavagantavyam, tatra zA | sa caraNakaraNAnuyoge yeSAM sarvathA hiMsAyAmadharmaH teSAM vidhyanazanaviSayodrekacitta-sa nA bhaGgAdAtmahiMsAyAmapi adharma eveti tadakaraNam / dravyAnuyoge punaraduSTaM madvacanamiti nA |ya manyamAno yaH kazcidAha -'asti jIva' iti, atra vada kiJcit, sa vaktavyo yadyasti ya | jIvaH evaM tarhi ghaTAdInAmapyastitvAjjIvatvaprasaGga iti / gataM pratinibham, * TIkArtha : 85mI gAthAno A eka aMza che. enI vyAkhyA A pramANe che ke je che "pratinibhadvAramAM A daSTAnta che ke "tArA pitA mArA pitAnA saMpUrNa=anyUna lAkha 4 rUpiyA dhAre che (devAdAra che)" ahIM gAthAmAM tirastra vagere koI saMkhyA lakhI nathI, ke paNa e samajI levAnI che. gAthAmAM nibaMmi ema lakheluM che, e pratinibhadvAranuM = F = Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahuti dazavaikAlikasUtra bhAga-1 DijI adhya. 1 niryukti - 85 3 che upalakSaNa che. arthAt e zabdathI pratinibhadvArano bodha karavo. A akSarArtha che. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. e kathAnaka A che. eka nagaramAM eka parivrAjaka suvarNamaya tApasabhAjana sAthe rAkhIne tyAM phare che. te bole che ke "meM pUrve kadi na sAMbhaLelI hoya, evI vAta je mane saMbhaLAvaze, tene huM A suvarNabhAjana ApIza." tyAM eka zrAvaka hato teNe kahyuM ke "tArA pitA mArA | pitAnA pUrepUrA eka lAkha rUpiyAnA devAdAra che. jo A vAta te pUrva sAMbhaLelI hoya ke to e 1 lAkha rUpiyA ApI de. ane jo na sAMbhaLI hoya to meM tane azrutavAta - saMbhaLAvI e badala A suvarNabhAjana ApI de." (e parivrAjaka cAlAka hato. koI game tevI navI vAta kare to paNa chelle | ekaja javAba Apato ke "A vAta to meM sAMbhaLelI ja che" eTale eNe 1 suvarNabhAjana ApavuM na paDatuM. paNa zrAvake ene phasAvI dIdho. e parivrAjaka ema ta na kahe ke "zrAvaka !" tArI A vAta to meM pUrve sAMbhaLelI che" to eno artha e ke be parivrAjakanAM pitA 1 lAkha.rUA.nAM devAdAra che. to pachI parivrAjake e devuM cUkavavuM paDe. ane jo ema kahe ke "A vAta meM sAMbhaLI ja nathI" to pachI parivrAjaka . suvarNabhAjana ApI devuM paDe.) - A laukika che. AnAthI lokottara paNa sUcita thayeluM jANavuM. . emAM caraNakaraNAnuyogamAM pratinibhadaSTAnta A pramANe ke jeonI evI mAnyatA Tche ke "hiMsA koIpaNa prakAre thAya, e adharma che. arthAt sarvathA=sarvaprakAre hiMsA adharma che.teone e vAMdho Avaze ke viSayodrakavALA = viSayAsaktivALA cittano bhaMga nA * karavA dvArA je AtmahiMsA thAya temAM paNa adharma ja mAnavo paDe ane to pachI e anazana karavuM choDI devuM paDe. FLa jo manamAM khUba vAsanA jAge ane rahI ja na zakAya to e viSayodrakavALuM citta ja A kahevAya. AvA vakhate vidhipUrvaka anazana karIne A viSayAsakta cittano nAza karavAno * hoya che. e zAstramAnya paNa che. caturthavratabhaMga karavA karatAM samAdhithI kALa karI javAnI che A vAta zAstroe karelI ja che. paNa have A rIte vidhi-anazanathI viSayAsakta cittano A :* * Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 4, 5 1 dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu hari aya. 1 niyukti - 85 : e bhaMga kare emAM mRtyu to thavAnuM ja. eTale pUrvapakSa jo koIpaNa prakAranI hiMsAne adharma mAne to A hiMsAne paNa adharma ja mAnavI paDe. (ahIM ema e kavacana kareluM che, eTale vidhianazanaI: viSayodrakacittabhaMga ema be vastu nahi levAya. paNa uparamujaba AkhI ekaja vastu levI.) * dravyAnuyogamAM pratinibha dRSTAnta A pramANe ke je evuM mAnato hoya ke "mAruM vacana doSarahita che." ane eTale je evuM bole ke "kti nIvaDe A mAruM vacana che. I: AmAM kaMIka bolo." (eTale ke AmAM bhUla kADhI batAvo.) " tene kahevuM ke jo mati e jIva hoya to ghaTa vagere paNa 3ti hovAthI emane paNa jIva mAnavAnI Apatti Avaze. Faa (jema nino revaH kRpA thaI AvA vAkyono artha ema thAya che ke je jina hoya | | te deva, je kRpA hoya te dharma. AnA AdhAre je je vastu jina hoya e badhI deva gaNAya. to vIra, pArtha vagere tIrthakaro jina che, mATe deva kahevAya che. ema mati nIva: no artha evo paNa thAya ke je je sti che, te badhAM jIva che. to ghaTa, paTa vagere padArtho 7 gati che ja, badhAM mATe ati zabda vaparAya che, to badhAM ja padArtho jIva mAnavAnI - Apatti Ave. athavA jIvane uddezIne astitvanuM vidhAna che tene badale astitvane | uddezIne jIvatvanuM vidhAna karavAmAM Apatti AvavAnI ja.) : tti (A laukika, lokottara baMnemAM pratinibha = viruddha daSTAnta A pramANe ghaTAvavuM ke |i || laukikamAM parivrAjaka badhI vastune pUrve sAMbhaLelI ja gaNato. paNa zrAvake ene evI vAta ? na karI ke emAM parivrAjaka pUrvazrata ke pUrva-azruta beyamAM phasAya. Ama A viruddha-pratinibha zA na kahI zakAya. tti ema badhI hiMsAne adharma mAnanArAne zAstramAnya hiMsA paNa adharma mAnavAnI | - Apatti, gati ne jIva kahenArAne ghaTAdi padArtho paNa jIva mAnavAnI Apatti... 3 pratinibha samajI zakAya che.) pratinibha pUrNa thayuM. che athunA hetumAdi kiM nu javA kijjaMte ? jeNa muhAe na labbhaMti // 85 // have hetune (hetu-upanyAsa) kahe che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu ja adhya. 1 niyukti - 85 kuM che. niryukti-85 uttarArdha zabdArtha TIkArthathI spaSTa thaze. che. vyAdhyA-liMka nu cavA: zrIya ?, yena muthI 7khyatta rUtyakSArtha che bhAvArthastvayam-kovi godho jave kiNAi, so anneNa pucchijjai-kiM jave kiNAsi ?, * so bhaNai-jeNa muhiyAe Na labbhAmi / laukikamidaM hetUpanyAsodAharaNam, anena ca | lokottaramapyAkSiptamavagantavyam, tat caraNakaraNAnuyoge tAkt yadyAha vineyaH-| na kimitIyaM bhikSATanAdyA'tikaSTA kriyA kriyate ?, sa vaktavyo-yena narakAdiSu na kaSTatarA na mo vedanA vedyata iti / dravyAnuyoge tu yadyAha kazcit-kimityAtmA na cakSurAdibhirupalabhyate mo ?, sa vaktavyo-yenAtIndriya iti / gataM hetudvAram, tadabhidhAnAccopanyAsadvAram, - tadabhidhAnAccodAharaNadvAramiti // 85 // | TIkArtha : zA mATe java kharIdavAmAM Ave che ? kemake maphata nathI maLatA... A akSarArtha che. te bhAvArtha A che. ne koIka vepArI java kharIde che, bIjo mANasa ene puche ke "kema java kharIde che ?" vepArI kahe che ke "je kAraNathI maphata nathI maLatAM, te kAraNathI kharIduM chuM." A laukika hetUpanyAsanuM udAharaNa che. (kharIdavAno hetu darzAvAyo che...) AnA vaDe lokottara paNa AkSita = kheMcAyeluM = grahaNa karAyeluM jANavuM. te temAM caNAnuyogamAM te A pramANe ke jo ziSya kahe ke "zA mATe A bhikSATana vagere atikaSTavALI kriyA karavAno?" to tene uttara Apavo ke "kemake naraka vageremAM vadhAre kaSTavALI vedanA veThavI na paDe." (ahIM paNa bhikSATanAdi kriyAnuM kAraNa darzAvAyuM 0 45 5 E F = | dravyAnuyogamAM leta-upanyAsa A pramANe ke jo koI kahe ke "zA mATe AtmA cakuM, | vagerethI jaNAto nathI ? tene uttara Apavo ke "kemake te atIndriya che." hetudvAra pUrNa thayuM. A hetu upanyAsa dvAra kahyuM, eTale upanyAsa dvArA kahevAI gayuM. [ A upanyAsaddhAranAM cAra bheda darzAvelA. AharaNa, deza, tadoSa, upanyAsa. e * darekanA pAchA cAra cAra peTA vibhAga hatA. e badhA darzAvyA. ema chelle upanyAsano * A cotho bheda hetu paNa darzAvyo eTale A AkhuM udAharaNadvAra pUrNa thayuM. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo dazavaikAlikasUtra bhAga-1 sAmprataM heturucyate- - tathA cAha ahavAvi imo heU vinneo tatthimo cauviappo / jAvaga thAvaga vaMsaga lUsaga heU * cauttho u // 86 // ta - na niryukti-86 gAthArtha : athavA to A hetu jANavo. temAM A hetu cAra prakArano mA 5 che. yAya, sthAya5, vyaMsaDa, sUSaka hetu yotho che. S nA ya adhya. 1 niyukti 85 have hetundvAranuM varNana karAya che. (upanyAsanAM cothA bhedarUpa hetu judo ane A hetundvArarUpa hetu judo ema khyAla rAkhavo.) e ja kahe che ke " ta vyAkhyA - athavA tiSThatu eSa upanyAsaH, udAharaNacaramabhedalakSaNo hetu:, 'api: ' sambhAvane, kiM sambhAvayati ?, 'imo' ayaM anyadvAra evopanyastatvAttadupanyAsanAntarIyakatvena guNabhUtatvAdaheturapi kiM tu 'heU viNNeo tatthimo 'tti vyavahitopanyAsAt tatrAyaM - vakSyamANo heturvijJeyaH 'caturvikalpa' iti caturbhedaH, vikalpAnupadarzayati-yApakaH sthApakaH vyaMsakaH lUSakaH hetuH caturthastu / anye tvevaM paThanti -' heutti dAramahuNA, cauvviho so u hoi nAyavvo 'tti, atrApyuktamudAharaNam, heturityetad dvAramadhunA - tuzabdasya punaH zabdArthatvAt sa punarhetuzcaturvidho bhavati jJAtavya ji ityevaM gamanikA kriyate, pazcArddhaM tu pUrvavadeveti gAthAkSarArthaH // bhAvArthaM tu yathAvasaraM na svayameva vakSyati // 86 // zA na zA TIkArtha : athavA to udAharaNanAM chellA bhedarUpa hetu upanyAsa bAju para raho. (ame ahIM bIjI paddhatithI hetu kahezuM.) jeo sa api zabda se saMbhAvanAnAM arthamAM che. prazna : api zabda zuM saMbhAvanA darzAve che ? uttara : A hetu anyadvAramAM ja (hetuaAramAM nahi, paraMtu udAharaNadvAranAM cothA upanyAsahAramAM ja) darzAvAyelo hovAthI A hetu te dvAranAM upanyAsane avinAbhAvI bane. arthAt A hetu upanyAsadvAra vinA saMbhavita na bane. ane eTale A hetu mukhya na rahe, e gauNa banI jAya ane eTale A hetu ahetu paNa bane. A saMbhAvanA darzAvavA mATe apa zabda che. 232 nA ya Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 adaya. 1 niyaMti - 86 maka ). (A padArtha spaSTa karIe. 85mI gAthAmAM udAharaNanA chellAbheda rUpa hetu darzAvyo. udAharaNano chello bheda [1 upanyAsa che. ane upanyAsano chello bheda hetu che eTale hetu e udAharaNano chello | bheda paNa kahevAya. ane e hetu upanyAsa paNa kahevAya eTale ja niyukti-86nI vRttimAM heta zabda mATe 3panyAsa, daravaratnakSo ema be vizeSaNa vAparelA che. have 85mI niryuktimAM udAharaNAtmaka, upanyAsAtmaka hetu kahevAyelo che, jayAre | 86mI niyuktithI have AkhuM navuM svataMtra hetudvAra kahevAya che. A hetudArano hetu e che udAharaNarUpa nathI. Ama udAharaNarUpa hetu ane heturUpa hetu ema be prakAre hetu che. atyAra sudhI re udAharaNarUpa hetu kahI gayA, have heturUpa hetu batAvavo che. eTale sahaja rIte evuM bolAya ke have "A udAharaNarUpa hetu bAju para raho. have heturUpa hetu batAvIe..." te A padArtha darzAvavA mATe niyuktimAM evA zabda che. vRttimAM eno artha kholyo che te ke tiRtu puSa... nakSaNo deta." Ama niryuktinAM davA zabdano artha thaI gayo. pachI vi rUpo - pa mAM zabda che, emAM pi zabda saMbhAvanAnA arthamAM che. tti, eno bhAvArtha e che ke hetu udAharaNadvAramAM darzAvelo che, eTale udAharaNanAM upanyAsane ni | avinAbhAvI bane. arthAt jyAre udAharaNadvAranuM varNana Ave, tyAre ja e hetunuM varNana 1 zA Ave. svataMtrarUpe hetunuM varNana na Ave. "udAharaNa keTalA prakAranA?" e prazna upasthita thAya tyAre enA chellA bhedarUpe hetu darzAvAya. paNa e sivAya hetu na darzAvAya. eTale | A hetu haturUpe to gauNa ja banI gayo. A hetu daSTAntarUpe = udAharaNarUpe ja mukhya na | banI gayo. eTale e hetu ahetu paNa kahI zakAya. kemake hetu tarIke enI mukhyatA nathI. || udAharaNa tarIke enI mukhyatA che. Ama mahavA vi rUmo no saMpUrNa artha A thaze ke udAharaNanAM caramabheda rUpa hetu 1 to ahetubhUta paNa che. eTale atyAre enI vAta bAju para rAkho. jiM tu - paraMtu ame | [ A hetu tarIke mukhya evA hetunI vAta karIe...) " gAthAmAM hejha vinne tasthino lakheluM che, AmAM tasthino zabda sauthI pahelAM ja, $ levAno che. gAthAmAM to eno vyavahitaupanyAsa-dUraupanyAsa-asthAne upanyAsa karelo che E F = 32 * * * Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 ba sa dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 86-87 re hovAthI e chelle che. eTale kharekhara Ama samajavuM ke tasthino deva vinne vakho (aaN temAM A = vakSyamANa hetu cAra prakArano jANavo. e cAra bhedone ja dekhADe che ke yApaka, sthApaka, vyasaka ane lUSaka. lUSaka hetu cotho che. keTalAko A 86mI gAthA. A pramANe bole che ke "tti vAramagUIT vatrio so 3 ho nAyabro" jo A pATha pramANe vyAkhyA karIe, to AmAM paNa vyAkhyA A te pramANe thaze ke udAharaNa kahevAI gayuM. have hetu e pramANenuM dvAra kahevAya che. zabda - punaH zabdanA arthavALo che, eTale te vaLI (puna:) hetu cAra prakArano jANavA jevo che. ' ' A pramANe e anyapAThanI TIkA karAya. beya pAkomAM pazcAI-uttarArdha to sarakhuM ja che. eTale A bIjA pAThamAM paNa pazcAI | to pUrvanI jema ja samajI levo. A 86mI gAthAno akSarArtha che. ' bhAvArtha to avasara mujaba niryuktikAra jAte ja kaheze. tatrAdyabhedavyAcikhyAsayA''ha ubbhAmigA ya mahilA jAvagaheDemi uMTaliMDAI / tti temAM pahelA bhedanI vyAkhyA karavAnI IcchAthI kahe che ke - niyukti-87 pUrvArdha gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. gAthAdalam / vyAkhyA-asatI mahilA, kim ?-yApayatIti yApakaH yApakazcAsau | hetuzca yApakahetuH tasmin udAharaNamiti zeSaH, uSTraliNDAnIti kathAnakasaMsUcakametaditi sa nA akSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedaM kathAnakam-ego vANiyao bhajjaM nA| |ya giNheUNa paccaMtaM gao, pAeNa khINadavvA dhaNiyaparaddhA kayAvarAhA ya / paccaMtaM sevaMtI ya | purisA durahIyavijjA ya // 1 // sA ya mahilA umbhAmiyA, egaMmi purise laggA, taM | vANiyayaM sAgAriyaMti ciMtiUNa bhaNai-vacca vANijjeNa, teNa bhaNiyA-kiM ghettUNa * * vaccAmi ?, sA bhaNai-uTTaliMDiyAo ghettUNaM vacca ujjeNi, pacchA so sagaDaM bharettA * * ujjeNiM gato, tAe bhaNio ya-jahA ekkevayaM dIgAreNa dijjahatti, sA ciMtei-varaM khu* ciraM khipto acchau, teNa tAo vIhIe uDDiyAo, koi Na pucchai, mUladeveNa diTTho, 45 = = = 5 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * *SAN It NzAtisU lAga-1 madhya. 1 niyujita - 87 3) pucchio ya, siTuM teNa, mUladeveNa ciMtiyaM-jahA esa varAo mahilAchobhio, tAhe ( mUladeveNa bhaNNati-ahameyAu tava vikkiNAmi jai mamavi mullassa addhaM dehi, teNa / bhaNiyaM-demitti, abbhuvagae pacchA mUladeveNaM so haMso jAeUNa AgAse uppaio, |Nagarassa majjhe ThAiUNa bhaNai-jassa galae ceDarUvassa uTTaliMDiyA na baddhA taM mAremi, IM ahaM devo, pacchA savveNa loeNa bhIeNa dINArikAo uTTaliMDiyAo gahiyAo, vikkiyAo ya, tAhe teNa mUladevassa addhaM dinnaM / mUladeveNa ya so bhaNai-maMdabhagga ! | tava mahilA dhutte laggA, tAe tava evaM kayaM, Na pattiyati, mUladeveNa bhaNNai-ehi / " vaccAmo jA te darisemi jadi Na. pattiyasi, tAhe gayA annAe le( ve )sAe, viyAle "ovAso maggio, tAe diNNo, tattha egaMmi paese ThiyA, so dhutto Agao, iyarI vi | dhutteNasaha pibeumADhattA, imaM ca gAyai-'irimaMdirapaNNahArao, maha kaMtu gato | vaNijArao / varisANa sayaM ca jIvau mA jIvaMtu gharaM kayAi eu||1|| mUladevo bhaNai| 'kayalIvaNapattaveDhiyA, pai bhaNAmi deva jaM maddalaeNa gajjatI, muNau taM muhuttameva // 1 // ta pacchA mUladeveNa bhaNNati-kiM dhutte ?, tao pabhAe niggaMtUNaM puNaravi Agao, tIya ta | purao Thio, sA sahasA saMbhaMtA abbhuTThiyA, tao khANapibaNe vaTuMte teNa vANieNaM savvaM sma | tIe gIyapajjantayaM sNbhaariy| eso loio heU, louttarevi caraNakaraNANuyoge evaM | sIso'vi kei payatthe asaddahaMto kAleNa vijjAdIhiM devataM AyaMpaittA saddahAveyavvo / ji tahA davvANuogevi paDivAiM nAUNa tahA visesaNabahulo heU kAyavvo jahA ji na kAlajAvaNA havai, tao so NAvagacchai pagayaM, kuttiyAvaNacaccarI vA kajjai, jahA na | zA sirigutteNa chalue kayA / ukto yApakahetuH, * TIkArtha : 87mI gAthAnAM TukaDAnI vyAkhyA A pramANe che ke asatI strI * " yApakahetumAM udAharaNa che. je samaya pasAra karAve te yApaka. yApaka evo je hetu te "| 1 yApakatu. gAthAmAM je niDAchuM lakheluM che. e kathAnakanuM saMsUcaka pada che. A akSarArtha thayo. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A che. eka vaNika patnIne laIne pratyantamAM gayo. prAyaH karIne kSINadravyavALA, dhanikothI ja te prArabdha, aparAdha karI cUkelAo ane khoTI rIte bhaNAyela vidyAvALAo pratyatanuM AS , r * * OM haka Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E dazavaikAlikasUtra bhAga-1 hu chu , adhya. 1 niyaMti - 80 ) sevana kare che. (gAma ke zaherAdimAM jayAM halakI jAtinA, garIbAdi loko rahetA hoya te pratyanta kahevAya. jenuM dhana nAza pAmyuM hoya te kSINadravyavALA che. leNadAro jenI pAse satata ugharANI kare te nirivya che. jeoe vidyAbhyAsa barAbara na karyo hoya ane eTale ja jeo vidvAno ke ziSTonI vacce rahI zake ema na hoya te durathItavidya kahevAya.) - te strI parapuruSagAminI hatI. eka puruSa sAthe lAgelI hatI. potAno vaNikapati | ene sAgArika tarIke pratibaMdhaka hato. (alpasAgArika eTale ekAMta ane sAgarika 1 eTale ekAnta na hovo te. vaNikanI hAjarI strIne pApa karavA mATeno ekAnta karI ne ApatI na hatI... ema bhAva che) e vAta vicArIne strI kahe che ke "tuM vepAra karavA Da jA.vaNika kahe ke "kaI vastu laIne vepAra karavA jAuM?" teNI kahe che ke "uMTanI | te lIMDIo laIne ujjayinI nagarImAM jA." pachI te vaNika gADuM bharIne ujajayinI gayo. ja te strIe kahyuM ke "eka eka lIMDI eka eka dInAramAM Apaje." strI vicAre che ke "lAMbo samaya pati tyAM ja rAha joto rahe. tyAMja rahI jAya. te ja sAruM." | (Azaya e che ke eka eka sonAmahoramAM eka eka lIMDI vecavAnI hoya, to te ne ekapaNa lIMDI kharIdanAra koI na ja maLe. Ama paNa uMTanI lIMDI koNa kharIde ? eTale ke jyAM sudhI e na vecAya tyAMsudhI pati pAcho ja na Ave. ane eTale A strIne pApa karavAmAM suvidhA rahe. pati bicAro bhoLo hato eTale strInI A badhI vAtone samajI zake ema na hato. e to jema strI kahe tema karato.) - te vaNike ujjayinI jaI te lIMDIo mArgamAM utArI. (jayAM bajAra hoya e sthAnamAM utArI.) paNa koIpaNa ene puchatuM nathI. mUladeve ene joyo ane pRcchA karI. (mUladeva eka rAjakumAra che, paNa pitAe ene kAraNasara kADhI mUkelo. e atyaMta zA " buddhimAna hato...) vaNike vAta karI ke "eka dInAramAM eka eka lIMDI veMcavAnI che." FI nA mUladeve vicAryuM ke A bApaDo patnI vaDe kSobha pamADAyelo che. (patnIthI ThagAyelo che, | | | patnImAM aMdhavizvAsu che...) tyAre mUladeve kahyuM ke "huM tArI A lIMDIo veMcI Apu, | ji tuM mane paNa aDadhuM mUlya = aDadha bhAga Apa.." taMNa kahyuM ke "ApIza". A rIta | vaNike vAta svIkArI, eTale pachI mUladeve te haMsanI yAcanA karI AkAzamAM uDDayana karyuM. (A haMsa kayo ? konI pAsethI mAMgyo ? vagere bAbato atre jaNAvI nathI. mUladevanI # A vistRta kathAmAM e badhA khulAsA hoya e zakya che.) nagaranI vacce rahIne bole che ke . ( je bALakanAM gaLAmAM uMTanI lIMDI bAMdhelI nahiM hoya, tene mArI nAMkhIza. huM deva chuM." SchepachI gabharAyelA badhA lokoe eka eka dInAranAM badalAmAM eka eka lIMDI lIdhI. A re vaE r s Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asa dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu aa adhya. 1 niyukti - 80 63 rIte badhI lIMDI veMcAI gaI. pachI vaNike mUladevane aDadhI rakama ApI. mUladeve vaNikane kahyuM ke "maMdabhAgI ! tArI strI koIka dhutArA sAthe lAgelI che. te I: teNeja tArI A hAlata karI che." paNa vaNika A vAtano vizvAsa karato nathI. mUladeva " kahe che ke "jo tuM vizvAsa nathI karato, to cAla mArI sAthe. tane dekhADuM." pachI baMne * jaNa bIjo veSa paherIne gayA. sAMjanA samaye e strI pAse jagyA mAMgI. ("ame * musAphara chIe, sAMje rokAI savAre jatAM rahezuM... vagere rAta rahevAnI rajA mAMgI lIdhI) | - te strIe paNa jagyA ApI. tyAM eka sthAnamAM baMne rahyA. rAtre pelo dhutAro = purapuruSa na no Avyo. strI paNa e dhutArAnI sAthe pIvA lAgI. (madyapAna karyuM.) pachI e strI gAya no De che ke "lakSmImaMdiranAM pathyane dhAraNa karanAra mAro pati vepAramAM lIna banelo gayo ! che. te so varSa jIvo. paNa jIvato e kadApi ghare na Avo." (lakSmI maMdira eTale uMTa, ta tenuM paNya eTale lIMDI. vecavAnI vastuo kariyANuM vagere paNya zabdathI oLakhAya che. A badhu strI kaTAkSamAM bole che.) A sAMbhaLIne mUladeva bole che ke "he kadalIvananAM patrathI vIMTaLAyela strI ! ), te pratyuttara ApuM chuM ke je A bhAgya joradAra garjanA kare che, te muhUrtamAtra ja che." pachI mUladeva vaNikane kahe che ke "kema? e dhutArI ja nIkaLIne ?" pachI savAre nIkaLIne pharI pAcho Avyo. (arthAt e gharamAMthI bahAra nIkaLI jaI | nakalIveSa kADhI nAMkhI mULaveSe pAcho Avyo.) te strInI AgaLa ubho rahyo. strI, " acAnakapatinAM AvavAthI saMbhramavALI banI ubhI thaI. pachI khAvA-pIvAnI kriyAo * ''cAlatI tyAre te vANiyAe te strIne rAtrinAM gIta sudhInI badhI vAto yAda karAvI. |" ' A laukika yApakahetu che. | lokottaramAM paNa caraNAnuyogamAM yApaka hetu A pramANe ke ziSya paNa jo koI | nA padArthonI zraddhA na karato hoya to amuka kALe vidyA vagerethI devatAne kaMpAvIne = nA AkarSIne, enA dvArA ziSyane te padArthonI zraddhA karAvavI. te rIte dravyAnuyogamAM ja | vicArIe to prativAdIne jANIne tevA prakAre vizeSaNothI bharelo hetu karavo ke jethI * kAlathApanA thAya. tethI te prativAdI prakRtivAtane jANI na zake. * (prativAdI joradAra hoya ane dalIlo dvArA jItI jAya ema lAge. ApaNe ke & yuktio zodhavAnI hoya. e vakhate samaya joIto hoya, paNa cAlu vAdamAM samaya zI ja rIte maLe ? tyAre koIka anumAna mUkI emAM eTalo badho moTo hetu batAvavo ke huM : taP pa va ka ka Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 80 prativAdI eno uttara ApavA e hetuno vicAra kare emAM ja ghaNo samaya nIkaLI jAya... have A rIte enuM mana bIjA mArge caDI jAya eTale moTo phAyado e thAya ke e mULavAta zuM cAlatI hatI... eja bhUlI jAya. e jo enA hAthamAM pAchI Ave to pAchI joradAra dalIlo karavA mAMDe. paNa enuM mana bIjA viSayamAM caDhI javAthI e mULavastu bhUlAI jAya.) athavA to kutrikApaNanI carcarI karavI. jemake zrIgupte Dulukane vize-rohaguptane TM vize karI. (ku-pRthvI. trika-traNa. ApaNa-dukAna. traNe lokanI badhI vastuo jayAM 7 mAM vecAtI maLatI hoya evI dukAna kutrikApaNa kahevAya che. A dukAna yakSAdhiSThita hoya mo 5 che. tyAM jaIne je vastu mAMgavAmAM Ave. e jo traNalokamAM kyAMka paNa hoya ane lAvI Da stu zakAya ema hoya to e yakSa vastu lAvI Ape, hA ! enuM mulya cukavavuM paDe. A dukAnane su koI vANiyo calAve ke pachI emane ema yakSa dvArA e dukAna cAle. prAcInakALamAM ujjayinI, caMpA, ayodhyA vagere moTI nagarIomAM AvI dukAno hovAnI vAta zrIbRhatkalpAdi granthomAM jaNAvI che.) ta ta (carcarI eTale gAnArAonI ToLI ema artha lakhelo che. paNa ahIM mAtra ToLI eTalo artha saMgata thAya che. Azaya e che ke te te padArthanI carcAmAM jo koI niveDo na Avato hoya to prativAdInI sAthe AkhuM ToLuM laI kutrikApaNamAM javuM ane tyAM ja e yakSa pAse te vivAdAspada vastunI mAMgaNI karavI...) ji * * * ma (rohagupte jIva-ajIva-nojIva ema traNa padArtho kahyA. AcArya zrIgupte cha mAsa maiM enI sAthe vAda karyo, paNa niveDo na Avyo. pachI AcArya vizALa janasamudAya sAthe, aa rohagupta, rAjA badhAnI sAthe kutrikApaNamAM gayo. emAM 'nojIva' namanA padArthanI gA F mAMgaNI karI, paNa jIva-ajIvathI judo koIpaNa nojIva padArtha yakSe na Apyo... A 6 nA rIte rohaguptanI vAta khoTI paDI. rohagupta mATe SaDuluka e bIjuM nAma vaparAya che...) na ya yApakahetu kahevAI gayo. ya sAmprataM sthApakahetumadhikRtyAha logassa majjhajANaNa thAvagaheU udAharaNaM // 87 // *** - have sthApakahetune kahe che. niryukti-87 uttarArdha : gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. 238 *** Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * r 145 2 HEREzayaliyA mAga-1 madhya. 1 niyujita - 875 hai asya vyAkhyA-'lokasya' caturdazarajjvAtmakasya madhyajJAnam, kim ?, sthApakahetAvudAharaNamityakSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-ego. parivvAyago hiMDai, so ya parUvei-khette dANAI saphalaMtikaTTa samakhette kAyavvaM, ahaM loassa majjhaM jANAmi Na puNa anno, to logo tamADhAti, pucchio ya saMto causuvi disAsu khIlae NihaNiUNa rajjUe pamANaM kAUNa mAiTThANio bhaNai-eyaM loyamajhaMti, tao loo vimhayaM gacchai-aho bhaTTAraeNa jANiyaMti, ego ya sAvao, | teNa nAyaM, kahaM dhutto loyaM payAreitti ?, to ahaMpi vaMcAmitti kaliUNa bhaNiyaM-Na " esa loyamajjho, bhullo tumaMti, tao sAvaeNa puNo maveUNa aNNo deso kahio, jahesa loyamajjhotti, logo tuTTho, aNNe bhaNaMti-aNegaTThANesu annaM annaM majjhaM parUvaMtayaM dRTThaNa virodho coioti / evaM so teNa parivAyago NippiTThapasiNavAgaraNo kao / eso | loio thAvagaheU, louttare'vi caraNakaraNANuyoge kussutIsu asaMbhAvaNijjAsaggAharao sIso evaM paNNaveyavvo / davvANujoge vi sAhuNA tArisaM bhANiyavvaM tAriso ya| ta pakkho geNhiyavvo jassa paro uttaraM ceca dAuM na tIrai, puvvAvaraviruddho doso ya Na sma havai // 87 // TIkArthaH caudarAjaloka svarUpa lokanAM madhyabhAganuM jJAna e sthApakahetumAM udAharaNa | che. A pramANe akSarArtha che. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te mA cha. . eka parivrAjaka badhe phare che te prarUpaNA kare che ke "yogyakSetramAM karAyelA dAna vagere nA "aaN saphala thAya eTale samAnakSetramAM ApavuM. huM lokanAM madhyabhAgane jANuM chuM, bIjuM koI zA | sa tuM nathI." (ane tyAM 4 mApetuM jAna sa38 janaze. bha3 me 4 samakSetra cha.) sa nA pachI. do.. teno 62 43 che. yAre 59. doDo puche : sonI madhyamA yo ? nA | ya tyAre cAre dizAomAM khIlA ThokIne doraDA vaDe pramANa karIne - mApavAnI kriyA karIne | 1 kapaTI evo te bole ke "A lokamadhyabhAga che." (lokone Avarjita karavA mAtra DhoMga *4 43. 13 lomadhya 21vAno prayatna na 42to hoya !! bhe. mATenI sadhI yA 42...* che eTale lokone vizvAsa bese.) eTale loko Azcarya pAme ke "aho ! pUjayapuruSe khUba ja sAraM eyu." , tyo zrApa to. tene 552 531 2 " dhutA vI zata soDIne cha." ! 2. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 1 niyukti 87-88 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 zrAvake vicAryuM ke "huM paNa ene ThaguM" ema vicArIne zrAvaka bolyo ke "parivrAjaka ! tuM je lokamadhyabhAga darzAve che. e lokamadhya nathI. tuM bhUla kare che." ema kahI zrAvake paNa doraDI dvArA mApavAnI kriyA karI ane parivrAjake batAvela sthAnane badale bIjuM sthAna darzAvyuM ke "A lokamadhya che." A joI loko AnaMda pAmyA. na S A kathAnakane keTalAko bIjI rIte paNa darzAve che ke zrAvake tene Thapako Apyo ke tuM to aneka sthAnomAM judA judA bhAgane lokamadhya tarIke dekhADe che. lokamadhya to ekaja hoya, ATalA badhA lokamadhya kyAMthI hoya, mATe tArI vAtamAM virodha Ave che." A pramANe te zrAvaka vaDe te parivrAjaka niruttara karAyo. ( pRSTa puchAyela. * uttara. nIkaLI gayo che puchAyelA praznano uttara jemAMthI evo mANasa niSkRSTa stu praznavyArA: kahevAya. TuMkamAM puchAyelA praznano uttara je na ApI zake te..) A laukika sthApakahetu che. (zrAvake enI sAme lokamadhyabhAga batAvavAnI kriyA ta karI, e sthApanA rUpa ja che ne ?) vyAkaraNa - E jeo nA na na dravyAnuyogamAM sthApakahetu A pramANe ke sAdhue tevA prakAranAM ja vacano bolavA, ni tevA prakArano ja pakSa grahaNa karavo ke jeno uttara ApavA mATe pUrvapakSa samartha na bane. ane sAdhunAM vacanomAM paNa pUrvAparano virodha na Ave. arthAt sAdhunAM pUrve bolAyelA vAkyo ane pachI bolAyelA vAkyo paraspara virodhavALA na bane... e rIte sAdhue bolavuM. na zA zA jeo ya *** uktaH sthApakaH, sAmprataM vyaMsakamAha sA sagaDatittirI vaMsagaMmi heummi hoi nAyavvA / ta lokottaramAM paNa caraNakaraNAnuyogamAM sthApakahetu, A pramANe ke kuzrutio=khoTA meM vedavAkyomAM je azakya bAbato darzAvelI che, enA kadAgrahamAM coMTelA sAdhune paNa A ja pramANe samajAvavo (ke A vastu Ama nathI, paNa A pramANe hoI zake.) -- - sthApaka hetu kahevAI gayo. have vyasakahetune kahe che. niryukti-88 pUrvArdha-gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. * * * 240 FF nA ya * * * Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 144, It NEEzayalisUi mArA-1 madhya. 1 niyujita - 88 ___vyAkhyA-sA zakaTatittirI vyaMsakahetau bhavati jJAtavyetyakSarArthaH // bhAvArthaH / | kathAnakAdavaseyaH, taccedam-jahA ego gAmellago sagaDaM kaTThANa bhareUNa NagaraM gacchai, | teNa gacchaMteNa aMtarA egA tittirI maiyA diTThA, so taM giNheUNa sagaDassa uvariM, pakkhiviUNa NagaraM paiTTo, so egeNa nagaradhutteNa pucchio-kahaM sagaDatittirI labbhai ?, teNa gAmellaeNa bhaNNai-tappaNAduyAliyAe labbhati, tao teNa sakkhiNa u AhaNittA sagaDaM tittirIe saha gahiyaM, ettilago ceva kila esa vaMsago tti, guravo bhaNaMti-tao so gAmellago dINamaNaso acchai, tattha ya ego mUladevasariso maNusso Agacchai, teNa / | so diTTho, teNa pucchio-kiM jhiyAyasi are devANuppiyA ?, teNa bhaNiyaM-ahamegeNa | goheNa imeNa pagAreNa chalio, teNa bhaNiyaM-mA bIhiha, tappaNAdayAliyaM tumaM sovayAraM magga, mAiTThANaM sikkhAvio, evaM bhavautti bhaNiUNa tassa sagAsaM gao, bhaNiyaM stu caNeNa-mama jai sagaDaM hiyaM to me iyANiM tappaNAduyAliyaM sovayAraM davAvehi, evaM houtti, gharaM NIo, mahilA saMdiTThA, alaMkiyavibhUsiyA parameNa viNaeNa eassa tappaNAduyAliyaM dehi, sA vayaNasamaM uvaTThiyA, tao so sAgaDio bhaNati-mama aMgulI | chinnA, imA cIreNAveDhiyA, Na sakke mi uDDayAleuM, tumaM aduyAliuM dehi, aduAliyA teNa | hattheNa gahiyA, gAmaM teNa saMpaTThio, logassa ya kahei-jahA mae satittirIgeNa sagaDeNa gahiyA tappaNAduyAliyA, tAhe teNa dhutteNa sagaDaM visajjiyaM, taM ca pasAeUNa bhajjA ji NiyattiyA / esa puNa lUsao ceva kahANayavaseNa bhaNio / esa loio, loguttare'vi ji na caraNakaraNANuyoge kussalibhAviyassa tassa tahA vaMsago paujjati jahA saMmaM pddivjji.| na zA davvANuoge puNa kuppAvayaNio coijjA-jahA jai jiNapaNIe magge asthi jIvo zA sa atthi ghaDo, atthittaM jIve'vi, ghaDevi, dosu avise seNa vaTTaitti, teNa sa | nA atthittasaddatullattaNeNa jIvaghaDANaM egattaM bhavati, aha asthibhAvAo vatiritto jIvo, nA ya teNa jIvassa abhAvo bhavaitti / esa kila eddahametto ceva vaMsago, lUsageNa puNa ettha ya imaM uttaraM bhANitavvaM-jai jIvaghaDA atthitte vaTuMti, tamhA tesimegattaM saMbhAvehi, evaM te * savvabhAvANaM egattaM bhavati, kahaM ?, atthi ghaDo atthi paDo atthi paramANU atthi * * dupaesie khaMdhe, evaM savvabhAvesu asthibhAvo vaTTaittikAuM kiM savvabhAvA egIbhavaMtu ?, * * ettha sIso bhaNati-kahaM puNa eyaM jANiyavvaM ? savvabhAvesu asthibhAvo vaTTai, na ya te* egIbhavaMti, Ayario Aha-aNegaMtAo eyaM sijjhai, ettha diTuMto-khairo vaNassaI , Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 6 5 dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu aya. 1 niyukti - 88 33 hai vaNassaI puNa khadiro palAso vA, evaM jIvo'vi NiyamA atthi, atthibhAvo puNa jIvo va hojja anno vA dhammAdhammAgAsAdINaM ti / ukto vyaMsakaH, TIkArtha : gADAnI te tittirI yaMsakahetumAM jANavI... A akSarArtha che. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A che. eka gAmaDIyo lAkaDAnuM gADuM bharIne nagaramAM jAya che. jatAM evA te gAmaDIyAe ne vacce eka tetarapakSiNI marelI joI. teNe tene pakaDIne gADAnI upara nAMkhI nagaramAM ne . praveza karyo. nagaramAM eka dhutArAe gAmaDIyAne pRcchA karI ke "A zakatittIrI keTalA , rUpiyAmAM maLaze ?" (gADA upara rahelI tetara mATe eNe Avo prazna karyo. "marelI tetara ! kaMI kharIdavAnI vastu thoDI che ?" eTale gAmaDiyo samajyo ke A mANasa majAka kare che eTale) te gAmaDIyo kahe che ke "jo tu mane madhyamAna= be hAtha vaDe ghasAto evo sAthavo Ape to tane A zakatittIrI maLe." (sekelA java vagereno loTa e sAthavo.) 1 pachI dhutArAe sAkSIo nakkI karIne AkhuM gADuM tetarapakSInI sAthe laI lIdhuM. | | (AmAM dhutArAe kapaTa karyuM. zakatittIrI zabdano artha gAmaDiyAe evo karyo ke "zakaTa me upara rahela tittIrI..." jayAre dhutArAe kahyuM ke "meM to zakaTa sAthenI tittIrI mATe ja prazna karyo che. ane e mathyamAna sAthavAnA badalAmAM ApavAnI ANe kabulAta karI tti che, eTale eNe mane gADuM, tetara baMne ApavA ja paDe."). | | ahIM ATalo ja yaMsaka hetu che. (gAmaDIyAne ThaganAro hetu dhutArAe karyo, eTale te zAM A vyasakahetu kahevAya.) (e pachI zuM banyuM ? e aMge) gurujano kahe che ke "tyArabAda te gAmaDIo potAnuM 1 | gADuM jatuM rahevAthI dInamanavALo banIne rahyo che. tyAM mUladeva jevo catura mANasa Ave na che. teNe tene joyo. mANase puchyuM ke "he devAnupriya ! tuM kema zokamagna che ?" teNe - kahyuM ke "eka vepArI (Thaga) mane A prakAre ThagI gayo che." te mANase kahyuM ke "gabharAIza | nahi. tAre enI pAse mathyamAna sAthavo levAno che ne ? tuM enI pAse mAMga ke mane I: upacArapUrvaka = AdarapUrvaka e mathyamAna sAthavo Apa." ATaluM kahIne e mANase cAmaDIAne "zuM kapaTa karavuM" e zIkhavADI dIdhuM. "o , * pramANe thAo" ema bolIne gAmaDIo dhutArAnI pAse gayo. gAmaDIAe kahyuM ke "jo * che te mAruM zakaTa laI lIdhuM che, to mane atyAre enA badalAmAM madhyamAna sAthavo che 22 9 9 9 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 1 niyukita - 88 upacArapUrvaka apAvaDAva." dhutArAe kahyuM ke "sAruM" dhutAro gAmaDIAne ghare laI gayo. potAnI patnIne kahyuM ke "tuM alaMkAravALI ane vibhUSAvALI thaIne parama vinayathI A gAmaDIAne maghyamAna sAthavo Apa." (tAro ema samaje che ke, mAre to muThThIbhara sAthavo ja Apavo che ne ?...) strI to dhutArAnAM vacano sAMbhaLatAnI sAthe ja alaMkRta thaIne upasthita thaI. tyAra pachI te gADAvALo kahe che ke "mArI AMgaLI chedAI gaI che. A AMgaLI vastra maiM vIMTALelI che. eTale sAthavAne mathavAnuM kAma huM karI zakIza nahi. tuM ja mane sAthavo 1 || mathIne Apa." mA dazavaikAlikasUtra bhAga-1 S pelI strI potAnA hAthamAM rahelo sAthavo mathavA mAMDI ke tarata ja gAmaDAoe 6 stu potAnA hAthathI e strIne pakaDI ane gAma tarapha cAlavA lAgyo. lokone kahe che ke "meM sta tetara sahitanAM gADAnAM badalAmAM A mathyamAna karato sAthavo lIdho che." (jema zakatittI2ImAM dhutArAe zakaTasahitanI tittIrI lIdhI. ema maghyamAnasAthavAmAM gAmaDIAe maMthana karanArI strI sahita sAthavo lIdho. yukti to baMne jagyAe eka sarakhI ja lAgavAnI.) ta ta Qu chevaTe te dhutArAe gAmaDIAne gADuM pAchuM ApI dIdhuM, e gAmaDIAne khuza karIne potAnI patnIne pAchI lAvI. na na kathAnakanAM vazathI A to vaLI lUSakahetu ja kahevAI gayo. (A vArtA vyaMsakahetu darzAvavA mATe zaru karelI. bIjAne ThagavA mATeno hetu e vaMsaka che. paNa A rIte ThaganArAne paNa ThagI levo e lUSakahetu kahevAya che. A kathAmAM chelle to gAmaDIAe zA ThagArAne Thagyo, eTale e lUSakahetu banI jAya che. atyAre joke lUSakane kahevAno avasara ma na hato, paNa kathAnA hisAbe lUSakahetu kahavAyo.) zA nA ya A laukika che. lokottaramAM paNa caraNakaraNAnuyoga vize vyaMsakahetu A pramANe ke "kuzrutiothI bhAvita thayelAnI sAme tevI rIte vyaMsakahetuno prayoga karavo ke jethI e samyak rIte * svIkAre.'' dravyAnuyogane vize vyaMsaka A pramANe ke jo jinezvarapraNIta mArgamAM asti nIva, * asti ghaTa: ema jIvamAM paNa ane ghaTamAM paNa ekasarakhI rIte astitva hoya to astitvazabdanI A tulyatAnA lIdhe. jIva ane ghaTa eka thaI javAnI Apatti Ave. 243 ma e dae nA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti have jo ema mAno ke jIva astitvabhAvathI bhinna che, arthAt astitvavALo nathI. to pachI jIvano abhAva thaI javAnI Apatti Ave. A ATalA purato ja vyasakahetu che. lUSakahetu vaDe ahIM A uttara Apavo ke jo jIva ane ghaTa astitvamAM varte che, ane eTale te benI ekatAnI tuM saMbhAvanA karato hoya to to tArA matamAM badhA ja padArthonI ekatA thaI jaze. (jo tuM jIva ane ghaTa astitvavALA hovA mAtrathI baMnene na abhinna eka ja mAnato hoya to e rIte to badhA ja padArtho eka banavAnI Apatti TM mA~ Avaze ja.) S sta = prazna : e zI rIte ? uttara : ghaTaH asti, paTa: asti, paramANu asti, vipraveziH svastha asti... tu Ama tamAma padArthomAM astitvabhAva che ja to zuM e e badhA padArtho eka banI jAya che ? jo nA. to e ja rIte jIva ane ghaTamAM paNa jANavuM. ta ahIM ziSya kahe che ke 'A vastu kevI rIte jANavI ? ke badhA padArthomAM astibhAva 7 che, paraMtu te eka banI jatA nathI." AcArya kahe che ke "anekAntathI A vastu siddha thAya che.'' *** - 88 A vastumAM dRSTAnta A pramANe che. je je khadira hoya (khadira nAmanI eka vanaspati che) te te avazya vanaspati hoya ni ja. paNa je je vanaspati hoya te te khadira ja hoya evo niyama nathI. e vanaspati to na na zA p nA ke adharmAstikAya vagereno hoya. eTale ke astipArtha dharmAstikAya vage2erUpa paNa hoya. ya (TuMkamAM asti badhA ja jIva nathI.) A yaMsakahetu kahevAI gayo. khadira paNa hoya ke palAsarUpa paNa hoya. zA e rIte je jIva hoya te to niyamathI asti che ja. paNa je aptimAva che, te ma badhA ja kaMI jIva na hoya. e kadAca jIva hoya athavA to e astibhAva dharmAstikAya nA sAmprataM lUSakamadhikRtyAha tausagavaMsaga lUsagaheummi ya moyao ya puNo // 88 // have lUSakahetune AzrayIne kahe che. - B. 244 ya *** Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 niryukti-88 uttarArdha gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. vyAkhyA-trapuSavyaMsakaprayoge punarlUSake hetau ca modako nidarzanamiti gAthAkSarArthaH * * / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam - jahA ego maNusso tausANaM bharieNa sagaDeNa * nayaraM pavisai, so pavisaMto dhutteNa bhaNNai - jo eyaM tausANa sagaDaM khAijjA tassa tumaM * kiM desi ?, tAhe sagaDatteNa so dhutto bhaNio - tassAhaM taM moyagaM demi jo nagaraddAreNa Na NipphaDai, dhutteNa bhaNNati-to'haM eyaM tausasagaDaM khayAmi, tumaM paNa taM moyagaM na na ta smai mo dejjAsi jo nagaraddAreNa Na nIsarati, pacchA sAgaDieNa abbhuvagae dhutteNa sakkhiNo mo kayA, sagaDaM ahiTThittA tesiM tausANaM ekkekkayaM khaMDaM avaNittA pacchA taM sAgaDiyaM modakaM S maggati, tAhe sAgaDio bhaNati ime tausA Na khAiyA tume, dhutteNa bhaNNatti - jar3a na khAiyA tasA agghaveha tumaM, tao agghaviesu kaiyA AgayA, pAsaMti khaMDiyA tausA, . tAhe kaiyA bhAMti ko ee khaie tause kiNai ?, tao karaNe vavahAro jAo khaiyatti, , jio sAgaDio / esa vaMsago ceva lUsaganimittamuvaNNattho, tAhe dhutteNa modagaM maggijjati, accAio sAgaDio, jUtikarA olaggiyA, te tuTThA pucchaMti, tesiM jahAvattaM savvaM kaheti, evaM kahite tehiM uttaraM sikkhAvio-jahA tumaM khuDDuyaM modagaM NagaradAre ThavittA bhaNa esa sa modago Na NIsarai NagaradAreNa, giNhAhi, jio dhutto / esa loio, | loguttarevi caraNakaraNANuyoge kussutibhAvitassa tahA lUsago pauMja - jahA sammaM paDivajjai / davvANujoge puNa pujjA bhAMti - puvvaM darisio ceva / aNNe puNa bhaNati -puvvaM sayameva savvabhicAraM heuM uccAreUNa paravisaMbhaNAnimittaM sahasA vA bhaNito hojjA, pacchA tameva heuM aNNeNaM niruttavayaNeNaM ThAvei / ukto lUSakastadabhidhAnAcca heturapi / TIkArtha : bhaMsakaprayogamAM kAkaDI ane lUSakahetumAM modaka dRSTAnta che. A pramANe ji ji na na zA zA ma sa nA gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. ya te khA che. H, 20 Peng nA ya adhya. 1 niryukita 245 - 88 eka manuSya kAkaDI bhareluM gADuM laIne nagaramAM praveze che. pravezatA tene eka dhutArAe kahyuM ke "je kAkaDInAM A gADAne khAI jAya, arthAt A gADAnI badhI kAkaDI khAI jAya, tene tuM zuM ApIza ?" (A azakya vAta mAtra majAkarUpa samajI sAme) gADAvALAe uttara Apyo ke "je ATalI kAkaDI khAya, tene huM evo lADavo ApIza ke je nagaranAM bAraNAmAMthI na nIkaLI zake." tAro kahe che ke "to pachI huM A AkhuM Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 hIrA - adhya. 1 niryukti - 88 dika kAkaDInuM gADuM khAI jaIza. tuM mane badalAmAM tevo lADavo Apaje ke je nagaranAM ( / bAraNAmAMthI na nIkaLe.." pachI gADAvALAe e vAta svIkArI eTale dhutArAe A aMge * sAkSIo nakkI karyA ane pote gADA upara caDhI te kAkaDIonA eka eka TukaDAne dAMta * vaDe dUra karI (khAI) pachI te gADAvALA pAse modaka mAMge che. tyAre gADAvALo kahe che " na ke "teM A badhI kAkaDI khAdhI ja nathI (te to mAtra eka eka TukaDo ja khAdho che.) dhutAro * ||kahe che ke "jo meM A khAdhI na hoya, to tuM ene vecI batAva." pachI te vecavAnI zaru karI tyAre kharIdanArAo AvyA paNa khaMDita kAkaDIne jue che, tyAre kharIdanArAo bole ? ja che ke ""koNa A khavAyelI kAkaDIne khAya ?" pachI karaNamAM = nyAyAlayamAM benAM jo : jhaghaDAno nirNaya Avyo ke "kAkaDIo khavAI gayelI ja gaNAya." A rIte gADAvALo | hArI gayo. (dhutArA vaDe jItAyo.) A vyaMsakahetu che, enuM varNana jo ke AgaLa thaI ja gayuM che. paraMtu lUSaka batAvavo che, eTale lUSaka hetu batAvavA mATe ja A vyasaka hetu mUkelo che. - pachI dhutAro modakane mAMge che. gADAvALo duHkhI thayo. (nagaranAM daravAjAmAMthI te na nIkaLe evo moTo lADavo zI rIte e Ape ?) eNe jugArIonI sevA karI. khuza | thayelA teo pRcchA kare che, tyAre gADAvALo emane je rIte hakIkata banelI, e badhI ja vAta kahI de che. A rIte eNe kahyuM, eTale jugArIoe ene uttara zIkhavADyo ke tuM nAnA lADavAne nagaranAM bAraNe mUkIne bola ke - A te lADavo che ke je nagaranAM || na bAraNAmAMthI nIkaLato nathI. tuM A laI le. (lADavo game eTalo nAno hoya to paNa na na potAnI meLe to na ja nIkaLe ne ?) A rIte dhutAro hArI gayo. A laukika lUSaka batAvyo. lokottaramAM paNa caraNakaraNAnuyogamAM lUSakahetu A pramANe ke kuzrutiothI bhAvita nA thayelAne evI rIte lUSakahetu Apavo ke jethI e sAcI vAta svIkAre. dravyAnuyogamAM lUSakahetu aMge pUjayapuruSo ema kahe che ke "A lUSakahetu pUrve ja dekhADI ja dIdho che. (jIva ene ghaTa masti hovAthI abhinna mAnIe to badhA ja padArtho gati hovAthI abhinna thaI jAya... e lUSakahetu AvI gayo.) ke anya loko A rIte lUSakahetu jaNAve che ke "sAmevALAne vizvAsa thAya e mATe che ke pahelA jAte ja vyabhicAravALo hetu uccArIne pachI eja hetune bIjA uttaravacanathI ke che (athavA to bIjI vyutpatti dvArA) te hetune sthApita karavo. athavA to evuM bane ke huM E F = Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (bhAvArtha : niruktavacana eTale uttaravacana ke vyutpattiarthavALuM vacana. paravisaMmaLAnimitte zabda baMne bAju joDI zakAya che. savyabhicArahetuuccAraNa ke sahasA(savyabhicAra)hetuuccAraNa baMnemAM A zabda samajI zakAya che. vyabhicAravALo hetu A pramANe ke AtmA mokSagAmI dravyatvAt A anumAnamAM dravyatva hetu vyabhicAravALo che. kemake abhavyomAM paNa dravyatvahetu che, paNa e mokSagAmI nathI banatA. A hetu bIjAne vizvAsa utpanna karAvavA mATe bolAyela hoya, eTale OM bIjAne ema lAge ke "ANe vyabhicAravALo hetu kahyo che eTale enI vAta khoTI paDaze - stu ane mArI vAta sAcI paDaze..." e mATe jANI joIne Avo hetu uccArAya. jema stu | zatrusainyane evo vizvAsa pragaTe ke "ame jItI rahyA chIe, sAmevALA hArI rahyA che." ta e mATe jANI joIne bhAgavAno-hAravAno dekhAva karAya eTale zatrusainya vadhu paDatA s vizvAsamAM AvI viveka gumAve eTale moTuM AkramaNa karI ene harAvavAmAM Ave. ema ahIM jANI joIne vyabhicAravALo hetu kahI prativAdIne vizvAsa ubho karAya che. paNa i pachI tarata e hetuno bIjo artha kADhIne enA dvArA ApaNI vAta sAcI sAbita karAya che. ma dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 88 acAnaka ja vyabhicAravALo hetu bolAI gayo hoya to pAchaLathI te ja hetune bIjA niruktavacanathI sthApita karavo. prastutamAM dravyatva hetu Ama to vyabhicArI che. paNa eno bIjo artha rAgadveSarahitatva paNa karavAmAM Avelo che. e artha laIe, to A anumAna sAcuM paDe kemake abhavyomAM rAgadveSarahitatva nathI. na na zA zA ma sahasA vA maLato honnA mAM A pramANe artha thAya ke prativAdI ema mAnato nathI ke jIvano mokSa thAya, eTale ene e vAtamAM zraddhA utpanna karAvavA utAvaLamAM nA Avo vyabhicAravALo hetu bolAI jAya... pachI khyAla Ave ke A hetu vyabhicArI " che, eTale e hetuno bIjo artha grahaNa karIne ene sAco sAbita karavAmAM Ave che. ghaNIvAra evuM banatuM hoya che ke zrotAne potAnA padArthamAM vizvAsa janmAvavA acAnaka * koI zabdo bolAI jatAM hoya che, ane pAchaLathI hoMziyAra vaktA eno bIjo artha pakaDI * emAM AvatA doSone aTakAvI deto hoya che. ema AmAM paNa samajavuM. A ja lUSaka che. pahelAM khoTo hetu bolAyo e vyaMsaka gaNI zakAya, pachI ene bIjA niruktavacanathI sAco sAbita karavo e lUSaka bane.,..) D na 247 ji Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sUkA mAga- 1ERAN madhya. 1 niyujita - 885 che lUSakahetu kahevAI gayo. tenuM kathana thaI javAthI hetuvAra paNa kahevAI gayuM. A * sAmprataM yaduktaM 'kvacitpaJcAvayava'miti, tadadhikRtameva sUtraM 'dhammo - * maMgala'mityAdilakSaNamadhikRtya nidarzAte-ahiMsAsaMyamataporUpo dharmaH maGgalamutkRSTamiti * * pratijJA, iha ca dharma iti dharminirdezaH, ahiMsAsaMyamataporUpa iti dharmivizeSaNam, utkRSTaM / | maGgalamiti sAdhyo dharmaH, dharmidharmasamudAyaH pratijJA, iyaM zlokArbenoktA iti, | devAdipUjitatvAditi hetuH, AdizabdAt siddhavidyAdharanaraparigrahaH, ayaM ca na mo zlokatRtIyapAdena khalUkto'vaseyaH, ahaMdAdivaditi dRSTAntaH, atrApi cAdizabdAd mo / gaNadharAdiparigrahaH, ayaM ca zlokacaramapAdenokto veditavya iti / na ca / sta bhAvamano'dhikRtyArhadRSTAnte'sti kazcidvirodha iti, iha yo yo devAdipUjitaH sa sa utkRSTaM sta maGgalaM yathA'rhadAdayastathA ca devAdipUjito dharma ityughanayaH, tasmAddevAdipUjitatvAdutkRSTaM | maGgalamiti nigamanam / idaM cAvayavadvayaM sUtroktAvayavatrayAvinAbhUtamitikRtvA tena -sUcitamavagantavyamityalaM vistareNa // 88 // mai ve pUrva Dej 3 "yais paMyAvayavI anumAna rAya che..." te yAvayavI sma | manumAna dhammo maMgala... me prastuta sUtrAne sAzrayAne 4 hepAya che. te A pramANe - ji (1) pratikSA : ahiMsAsaMyamataporupo dharmaH (53:) utkRSTaM maGgalaM (sAdhya) ne AmAM thI e dharmIno nirdeza che eTale ke jemAM sAdhyanI siddhi karavAnI che e ? zA pakSane 4914nA2 dharmaH 106 . ma ahiMsAsaMyamataporupaH // bhAna vizeSa9. cha. nA utkRSTaM maMgalaM me sAdhya che. bheTale. pakSamA 4nI siddhi 42vAnI cha mevo te ya dharma = vishesse| che. dharmI=vizeSaNavAnuM ane dharma = vizeSaNa = sAdhya e beno samudAya e pratijJA ka che. A pratijJA pahelI gAthAnAM aDadhA zloka vaDe kahevAyelI che. A (2) tu : devAdipUjitatvAt mA hetu . devAdi bh238|| Adi za06thI. siddhapuruSo, vidyAdharapuruSonuM grahaNa karavuM. (ahIM siddha tarIke siddha bhagavaMto na levA. e paNa A ja saMsAramAM je maMtrasiddha vagere che, te levA. athavA to siddha evI vidyAne huM 5) paa29|| 42 / 24 bhAsa. mema samAsa. 72vo...) *4491 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * *2 * * * * * 5 hama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hukama aya. 1 niyukti - 88 A hetu zlokanAM trIjA pAdathI kahevAyelo jANavo. (revA va namaMtyaMti e zabda | enuM ja sucana kare che.) (3) daSTAntaH gardalAvavat e dRSTAnta che. ahIM paNa mA, zabdathI gaNadhara vagerenuM | | grahaNa karavuM. A daSTAnta zlokanAM caramapAda vaDe kahevAyeluM jANavuM. (januM sadA dharmamAM mana hoya, e to tIrthaMkarAdi ja che ne ? eTale narsa thakhe. enA dvArA tIrthaMkarAdi ' ja jaNAvAya che.) A prazna : tame kaho cho ke arihaMtAdi e daSTAnta che. paraMtu jenuM sadA dharmamAM mana : "" hoya e ahIM daSTAnta tarIke levAnA che. have arihaMtone to kevalajJAna ja thaI gayuM || hovAthI emane bhAvamana che ja nahi. to "emanuM sadA dharmamAM mana che" evuM kahI ja|| na na zakAya ane eTale arihaMta dRSTAnta tarIke mAnavAmAM virodha Ave. uttara : "arihaMtomAM bhAvamanane AzrayIne virodha Ave che' e tamArI vAta barAbara nathI. kemake bhale emanAmAM bhAvamana na hoya, paraMtu anuttaravAsI devo vagerene R to e uttara ApavA e dravyamanano svIkAra kare ja che, eTale emanAmAM dravyamAna hovAthI te ja teonuM e mane sadA dharmamAM che, ema kahI zakAya che eTale teo paNa daSTAnta banI || zake. athavA to bhale arihaMtonuM mana atyAre nathI, paNa arihaMta banatAM pUrve to emanuM | mana sadA dharmamAM hatuM ja, eTale teo daSTAnta tarIke gaNI zakAya. | (A je artha lakhyo che, te chApelI pratamAM nIce je TIppaNa karI che ke "dravyamaH | sarvI, pUrvAvasthAmAzritya vA ene AdhAre karelo che. paNa A TIppaNa vartamAna vidvAnonI che, emane A pramANe artha saMgata lAgavAthI A TIppaNa batAvI che. paraMtu A TIppaNa anusAra pU.pAda haribhadrasUrijInI vRtti kSativALI banI jAya.. [ kemake enI paMktino artha A pramANe thAya ke "bhAvamanane laIne to koI virodha nathI" ja Avato." paNa e virodha kema nathI Avato? enI to koIpaNa yukti teozrIe darzAvelI ja na hovAthI vRttimAM eTalI uNapa gaNAya ne? AvI uNapa lAgI che, mATe ja to tyAM AvI TIppaNa mukavI jarUrI banI ne ? | e mahApuruSanI vRttimAM AvA prakAranI uNapa hoya e zakya nathI lAgatuM. | eTale Ano artha bIjI rIte karavo joIe. - te A pramANe. (5 5 - r 5 6 E E: F = = * * * * * * 25 * Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 88 arihaMtane dRSTAnta tarIke darzAvyA che, eTale praznakAra puchaze ke "arihaMtomAM to mana che ja nahi, to 'teonuM sadA dharmamAM mana che' ema kema kahevAya ? ane to pachI teo dRSTAntabhUta kema banI zake ?" enI sAme uttararUpe A paMkti jANavI ke na ca bhAvamanodhitva dRSTAntasta zil virodhaH'' arthAt dRSTAntamAM je virodha Ave che, te jo bhAvamanane laI laIe to koI virodha na Ave. Azaya e che ke arihaMtomAM satata dravyamana hotuM nathI, uttara ApavAnA samaye ja dravyamana hoya che, eTale "e sadA maiM dharmamAM che." ema kahevuM zakya nathI. kemake sadA mATe e dravyamana hAjara nathI. ema TM mo jJAnAvaraNIyAdinAM kSayopazamathI janya upayogarUpa je mana che e paNa emanI pAse nathI. mo 5 kemake emane kSayopazamajanya koIpaNa bhAvo nathI. chatAM jJAnAvaraNIyanAM kSayathI janya - je kevalopayoga che, e ja bhAvamana che. ane e to emanI pAse satata vidyamAna che, stra eTale e kevalopayogarUpa bhAvamanane laIne arihaMto paNa sadA dharmamAM manavALA kahevAya. eTale teo paNa dRSTAnta tarIke levAya. ji na zA ji nA ya X eTale bhAvamanane laIne dRSTAntamAM koI virodha Avato nathI. sAra e ke TIppaNAnusAre je artha karelo che, temAM bhAvamanane laIne arihaMtomAM virodha Avato hato, tenuM samAdhAna TIppaNano pATha bahArathI lAvIne karavAnuM che. jyAre A je artha karyo che, emAM arihaMtomAM sadA dravyamana na hovAthI ane kSayopazamajanya upayogarUpa mana paNa na hovAthI daSTAnta tarIke levAmAM je virodha Avato hato, e kevalopayogarUpa bhAvamanane laIne dUra thAya che. ji tattvaM tu kevaligamyam / ) (4) upanaya : ya: ya: vevAvipUnita: sasaSTa maLatuM yathA mahevAva: / ta 250 r zA ma je je devAdipUjita hoya, te te utkRSTamaMgala hoya. jemake arihaMtAdi. ane vaLI devAdipUjita dharma che. ya (5) nigamana : tethI devAdipUjita hovAthI ahiMsAdirUpa dharma utkRSTamaMgala che. A nigamana che. prazna : mUlasUtramAM to A upanaya-nigamana nathI batAvyA ne ? uttara : sUtramAM pratijJA-hetu-udAharaNa A traNa avayavo to batAvelA ja che. prastuta be avayavo A traNa avayavone avinAbhAvI che. eTale ke A traNa avayavo vinA e be avayavo kadi hotA ja nathI. (e traNa avayavonI ja amuka prakAranI = Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu dazavaikAlikasUra bhAga-1 nI adasa. 1 niryukti - 89 * e goThavaNathI A be avayavo bane che. upanayamAM pakSa ane hetu ja Ave che, ane A - nigamanamAM hetu sahita AkhI pratijJA Ave che...) Ama hovAthI traNa avayavone * darzAvanAra sUtra dvArA e chellA be avayavo sUcita thaI gayelA jANavA. ahIM vistArathI saryuM. sAmpratametAnevAvayavAn sUtrasparzikaniyuktyA pratipAdayannAha - dhammo guNA ahiMsAiyA u te paramamaMgala painnA / devAvi logapujjA paNamaMti sudhammamii no hejha II81 ke have A ja pAMca avayavone sUrasparzikaniyuktithI pratipAdana karatAM kahe che ke - Is! tuM niryukti 89 gAthArtha : "dharma ahiMsAdi guNo rUpa che. ane te paramamaMgala che." |A pratijJA che. "lokapUjya devo paNa sArAdharmavALAne praNAma kare che." e hetu che. vyAkhyA-'dharmaH' prAgnirUpitazabdArthaH, sa ca ka ityAha-guNA ahiMsAdayaH, ta AdizabdAt saMyamatapaHparigrahaH, turevakArArthaH, ahiMsAdaya eva, te paramamaGgalamiti / pratijJA, tathA devA api, apizabdAt siddhavidyAdharanarapatiparigrahaH, 'lokapUjyA' sma |lokapUjanIyAH 'praNamaMti' namaskurvanti, kam ?-'sudharmANaM' zobhanadharmavyavasthitamiti, | ayaM hetvarthasUcakatvAddheturiti gAthArthaH // 89 // ja TIkArtha : pUrve jeno zabdArtha kahevAI gayo che, e dharma zuM che ? e kahe che ke e dharma ahiMsAdi guNo rUpa che. ahIM mAtra zabdathI saMyama ane tapanuM grahaNa karavuM. tu | " zabda va arthavALo che. eTale ke dharma ahiMsAdi rUpa ja che. * ane "te ahiMsAdi paramamaMgala che." e pratijJA che. | loka vaDe pUjanIya evA devo paNa sArAdharmamAM vyavasthita AtmAne praNAma kare che. " ahIM tevA vi mAM je pa zabda che, tenAthI siddhavidyAdhara, rAjAnuM grahaNa karavuM. A hetu che. ' prazna : hetu to revApUnitatvItuM ema paMcamyantavALuM AgaLa batAveluM. to revA * suthaf ypatti A vAkya hetu zI rIte kahevAya? uttara : A vAkya bhale sIdho hetu nathI. paNa hetunA arthane sUcavanAra to che ja sa ne ? tethI A hetu kahevAya. IN r = = = * * * * Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mA 57 ta / za dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - Go diTTaMto arahaMtA aNagArA ya bahavo u jiNasIsA / vattaNuvatte najjai jaM naravaiNo'vi paNamaMti // 90 || A niryukti 90 gAthArtha : arihaMto ane ghaNAM jinaziSyo rUpI aNagAro daSTAnta che. anuvRttathI vRtta jaNAya che. kemake rAjAo paNa namaskAra kare che. vyAkhyA-'dRSTAntaH' prAgnirUpitazabdArthaH, sa cAzokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjAmarhantItyarhantaH, tathA anagArAzca bahava eva jinaziSyA iti, na gacchantItyagAvRkSAstaiH kRtamagAraM gRhaM tadyeSAM vidyata iti arzaAderAkRtigaNatvAdacpratyayaH agArAgRhasthAH na agArA - anagArAH, cazabdaH samuccayArthaH, turevakArArthaH, tatazca bahava evaM nAlpA:, rAgAdijetRtvAjjinAstacchiSyAH tadvineyA gautamAdayaH, Aha- arhadAdInAM parokSatvAt dRSTAntatvamevAyuktam, kathaM caitadvinizcIyate ? yathA te devAdipUjitA iti ucyate, yattAvaduktaM 'parokSatvA 'diti, tadduSTam, sUtrasya trikAlagocaratvAt kadAcitpratyakSatvAt, devAdipUjitA iti ca etadvinizcayAyAha - vRttam - atikrAntam anuvarttamAnena sAmpratakAlabhAvinA jJAyate kathamityata Aha- 'yad' yasmAd 'narapatayo'pi' - rAjAno'pi praNamanti, idAnImapi bhAvasAdhuM, jJAnAdiguNayuktamiti gamyate / anena guNAnAM pUjyatvamAveditaM bhavatIti gAthArthaH // 90 // , TIkArtha : jeno zabdArtha pUrve nirUpaNa karAI gayo che. te dRSTAnta tarIke ahIM arihaMto ane ghaNAM badhA jinaziSya aNagAro che. na zA ma emAM azokavRkSa vagere aSTamahAprAtihArya vagere rUpa pUjAne mATe je yogya hoya te arihaMta ke svayaM na thAle, te agaH kheTale } vRkSa. tenAthI urAyetuM hoya te agAra bheTale } ghara te bhekhonI pAse che tekho agAraH vAya. *** = zabda samuccaya arthavALo che. (arihaMto ane aNagAro.) tu zabda va arthavALo che. tethI A pramANe artha thaze ke ghaNAM badhA ja sAdhuo na mA 252 ta nA ya ahIM man vagere AkRtigaNa hovAthI vyAkaraNAnusAre matur arthamAM ad pratyaya lAgyo che; kheTale agAra = dharavANA khebha artha thAya. (ac pratyaya vinA agAra zabda hoya to ghara artha thAya. ane bhe matup arthavANo ac lAge to zabda to agAra 4 bane. paNa eno artha gharavALo thAya.) ma Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ; A dazavaikAlikasUga bhAga-1 ki adaya. 1 niyukti - 90-91 che. daSTAnta che ochA nahi. * emAM je rAgAdine jItanArA hoya, te jina kahevAya. temanA ziSyo gautama vagere prazna : daSTAnta to e kahevAya ke je pratyakSa hoya. arihaMta vagere to ApaNane parokSa hovAthI emane dRSTAnta mAnavA e ja ayogya che. bIjI vAta e ke e dekhAtA ja na hovAthI evo nizcaya zI rIte karavo ke teo devAdithI pUjita che. " uttara : tame pahelAM je vAta karI ke "parokSa hovAthI teo daSTAnta na kahevAya." te vAta ja doSavALI che. kemake sUTa to trikAlaviSayaka che, eTale kyAreka to arihaMto na pratyakSa che ja. ane eTale e parokSa na kahevAya. (A sUra mAtra zayyabhavasUrinA kALanuM na ja na kahevAya, paNa enI pUrvenAM kALamAM paNa ane pachInA kALamAM paNa A sUtranI | hAjarI mAnavAnI che. mAtra emaNe to pUrvomAMthI uddhAra ja karelo che. eTale arihaMtonAM a samayamAM paNa A sUronI hAjarI gaNAya, eTale e vakhate to arihaMto hAjara hovAthI, te na devAdipUjita hovAthI teo pratyakSa ja che. eTale ja emane daSTAnta mAnavAmAM koI ne | virodha nathI.) have e devAdipUjita hatAM. e vAtano nizcaya karavA mATe kahe che ke ja vartamAnakAlabhAvI padArtha vaDe bhUtakAlIna padArtha jaNAya che. prazna : e zI rIte ? uttara H atyAranA paNa jJAnAdiguNavALA bhAvasAdhune rAjAo paNa namaskAra kare che eTale enAthI bhUtakALanuM anumAna thaI zake che ke e anaMtajJAnAdi guNayukta arihaMtAdine to devo paNa namaskAra karatAM haze ja. rUAnIfpa AvavuM " jJAnAviyuvataM e gAthAmAM lakhela nathI, paNa e samajI levAnuM che. rAjAo jJAnAdiguNavALAne vaMde che A kathana dvArA guNonI pUjayatA jaNAvAyelI che. arthAt vyakti nahi, paNa guNo pUjanIya che. | uvasaMhAro devA jaha taha rAyAvi paNamai sudhammaM / tamhA dhammo maMgalamukkiTThamii a niyAmAM ISI niryukita-61 gAthArtha : upasaMhAra A che ke jema devo tema rAjAo paNa sudharmIne 45 [E r = 5 E E F F F = * * * Si Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 ba 1i 1 It . 7. dazavaikAlikasUra bhAga-1 kAmika adhya. 1 niyukti - 91 OM praNAma kare che. tethI dharma utkRSTamaMgala che A pramANe nigamana che. * vyAkhyA-'upasaMhAraH' upanayaH, sa cAyam-devA yathA tIrthakarAdIn tathA 2] rAjA'pyanyo'pi janaH praNamatIdAnImapi sudharmANamiti / yasmAdevaM . | tasmAddevAdipUjitatvAd dharmo maGgalamutkRSTamiti ca nigamanam / 'pratijJAhetvoH punarvacanaM nigamana miti gAthArthaH // 91 // uktaM paJcAvayavam, etadabhidhAnAccArthAdhikAro'pi tharmaprazaMsA | mAM TIkArtha : upasaMhAra eTale upanaya. te A che ke jema devo tIrthakarAdine vaMde che, temano : rAjA ane bIjA paNa loko Aje paNa sArAdharmavALAne praNAma kare che. "je kAraNathI Ama che, te kAraNathI nakkI thAya che ke dharma devAdipUjita hovAthI te || utkRSTamaMgala che." A nigamana che. pratijJA ane hetunuM pharIthI kathana e nigamana. paMcAvayavI anumAna kahI dIdhuM. AnA kathana dvArA dharmaprazaMsArUpa arvAdhikAra paNa kahevAI gayo. sAmprataM dazAvayavaM tathA sa cehaiva jinazAsana ityadhikAraM copadarzayati-iha ca | | dazAvayavAH-pratijJAdaya eva pratijJAdizuddhisahitA bhavanti / avayavatvaM ca ji tucchuddhInAmadhikRtavAkyArthopakArakatvena pratijJAdInAmiva bhAvanIyamiti, atra bahu na vaktavyaM, tattu nocyate, gamanikAmAtratvAt prArambhasyeti // . have dazAvayavI anumAnane tathA "te dharma A ja jainazAsanamAM che" e arthAdhikArane | dekhADe che. prazna : daza avayava zI rIte ? uttara : pratijJA vagere je pAMca avayava batAvyA, e ja pratijJAzuddhi vagere sahita 1 gaNo eTale daza thaI jAya. * prazna : pratijJA, hetu e badhA to anumAnanAM avayava kahevAya, paNa pratijJAzuddhi * ja vagere anumAnanAM avayava zI rIte kahevAya ? * uttara : "dharma devAdipUjita hovAthI utkRSTamaMgala che e prastutavAkyarthane siddha karavA mATe jema pratijJA, hetu vagere upakAraka hovAthI e avayava kahevAya che, to eja che. OT, la 6 5 = 3 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Taka dazavaikAlikasUra bhAga-1 ki = adhya. 1 niyaMti - 92 re rIte pratijJAMvizuddhi, hetuvizuddhi vagere paNa adhikRta vAkyarthane siddha karavA mATe che A upayogI hovAthI avayava kahI zakAya che. Ama adhikRtavAkyarthane upakAraka hovAne lIdhe pratijJAzuddhi vagere pratijJAnI jemaja avayava che ema vicArI levuM. (adhikRtavAkyartha tarIke "sa rUdaiva ninazAsa" e paNa laI zakAya.) A viSayamAM ghaNuM kahevAnuM che, paNa atre kahetA nathI kemake A vRttino AraMbha | mA gamanikArUpa ja che (arthAt saMkSepataH bodha karAvavA mATe ja che.) sAmpratamadhikRtadazAvayavapratipAdanAyAha - biiyapainnA jiNasAsaNaMmi sAheti sAhavo dhammaM / heU jamhA sabbhAviesu'hiMsAisu sta nayaMti rA have je adhikRta daza-avayava che, tenuM pratipAdana karavAne mATe kahe che ke - te niryukti-92 gAthArtha bIjI pratijJA A che ke "jinazAsanamAM sAdhuo dharmane sAdhe te ja che." hetu e che ke "je kAraNathI teo sAcA ahiMsAdimAM yatna kare che." __vyAkhyA-dvitIyA paJcAvayavopanyastaprathamapratijJApekSayA, pratijJA pUrvavat, dvitIyA cAsau pratijJA ca dvitIyapratijJA, sA ceyam-'jinazAsane' jinapravacane, kim ?ji 'sAdhayanti' niSpAdayanti 'sAdhavaH' pravrajitAH 'dharma' prAgnirUpitazabdArtham / iha ca na sAdhava iti dhamminirdezaH, zeSastu sAdhyadharma iti, ayaM pratijJAnirdezaH / hetunirdezamAhazA heturyasmAt 'sAdbhAvikeSa' pAramArthikeSu nirupacariteSvartheSvityarthaH ahiMsAdiSu, zA sa AdizabdAnmRSAvAdAdiviratiparigrahaH, anye tu vyAcakSate-'sabbhAviehi ti sadbhAvena sa nA nirupacaritasakaladuHkhakSayAyaivetyarthaH 'yatante' prayatnaM kurvanti iti gAthArthaH // 12 // nA TIkArtha : "bIjI pratijJA" ema je lakhyuM che, e paMcAvayavI anumAnamAM darzAvAyela pahelI pratijJAnI apekSAe samajavuM. tharSa3chuM... e prathama pratijJA hatI. A enI apekSAe bIjI pratijJA che. pratijJA pUrvanI jema samajI levI. (tharSathafsamulAya: * * tijJA) bIjI evI pratijJA A che ke jinazAsanamAM sAdhuo dharmanuM niSpAdana kare che. dharma | ( zabdano artha pUrve darzAvI dIdho che. = Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 92 ahIM mAdhava: e dharmIno pakSano nirdeza che. bAkI badhuM sAdhyadharma che. (jinazAsanamAM dharmaniSpAdana) A Akho pratijJAnirdeza che. = have hetunAM nirdezane kahe che ke hetu A che ke "je kAraNathI pAramArthika-upacArarahita evA ahiMsAdi padArthomAM teo yatna kare che.'' ahiMsAvi mAMnA Avi zabdathI mRSAvAdAdinI viratinuM grahaNa karavuM. ahIM anyaloko kahe che ke "sAdhuo sadbhAvathI ahiMsAdimAM yatna kare che. eTale ke sakala duHkhonAM vAstavika kSayane mATe ja yatna kare che." na ma (sAdrAviSeSu e saptamIvALo zabda ahiMsAviSNu nuM vizeSaNa bane. eno bhAvArtha e che ke sAMkhya vagere darzanomAM AtmA ekAnte nitya hovAthI enI hiMsA kharekhara to ghaTatI ja nathI, ane eTale ja ahiMsA paNa nathI ghaTatI. paNa teo vAstavika hiMsA na ghaTatI hovAthI aupacArika hiMsA ghaTAvIne e rIte ahiMsAne ghaTAve che. * jyAre jainadarzanamAM AtmA kathaMcit nityAnitya mAnelo hovAthI Atmadravyano te vinAza na thato hovA chatAM enA manuSyAdi paryAyano vinAza to thAya ja che, eTale 1 meM e rIte jainadarzanamAM vAstavika hiMsA ghaTe che, ane mATe ja vAstavika ahiMsA paNa ghaTe che. = vAstavika ahiMsAdimAM yatnavALA che. Ama jainasAdhuo nirupacarita kAlpanika ahiMsAdimAM yatnavALA bane che. na sAMkhyaloko uparita have jo sattvavetta ema tRtIyAnta zabda laIe, to eno bhAvArtha e che ke 7 zA nirupacaritasakaladuHkhakSayAya / T jeo A zabdanAM paNa be rIte artha thAya. emAM nirupati zabda jo duHkhanuM vizeSaNa F nA lo to eno bhAvArtha e ke vAstavika evA je sakala duHkho, tenA kSayane mATe sAdhuo maiM yatna kare che. sAMkhyamatamAM du:kha vagere to buddhinAM guNo hovAthI e AtmAmAM ghaTatAM va nathI. teo AtmAmAM duHkhano mAtra upacAra ja kare che. eTale emanA mate sakala duHkho aupacArika che. ane evA duHkhono kSaya karavA teo yatna kare che. have je kharekhara duHkha che ja nahi, enA kSaya mATeno prayatna to mUrkhatA ja gaNAya ne ? jainadarzanamAM to AtmAmAM e duHkho vAstavika rIte ghaTe che. eTale tenA kSaya mATeno prayatna paNa jaino karI zake. have jo nirupavRti zabda kSaya nuM vizeSaNa lo to eno bhAvArtha A pramANe ke 256 * Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hata dazavaikAlikasUra bhAga-1 ki hama aya. 1 niyukti - 93 bhUkhanuM duHkha AvyuM eTale loko bhojana dvArA eno kSaya kare. tarasanAM duHkhano pANI ( mA dvArA kSaya kare.. paNa A rIte je saghaLA duHkhono kSaya thAya che, e to bhramAtmaka che. : vAstavika nathI. kemake pAchA e duHkho utpanna thAya che. jayAre jaina sAdhuo to e duHkha lAvanAra kAraNono ja kSaya karI nAMkhI sadAne mATe e duHkhono nAza karavA mATe yatna kare che. eTale teo saghaLA duHkhonAM vAstavika kSayane mATe yatnavALA kahevAya.) sAmprataM pratijJAzuddhimabhidhAtukAma Aha - jaha jiNasAsaNanirayA dhamma pAleMti sAhavo suddhaM / na kutitthiesu evaM dIsai. I parivAno vAro rUA. na have pratijJAzuddhine kahevAnI IcchAvALA granthakArazrI kahe che ke - | niyukti- 93 gAthArtha : je rIte jinazAsanamAM lIna sAdhuo zuddha dharmane pALe che. e rIte kutIrthikomAM paripAlanano upAya dekhAto nathI. ___ vyAkhyA-'yathA' yena prakAreNa jinazAsananiratA-nizcayena ratA 'dharma' ta prAgnirUpitazabdArthaM 'pAlayanti' rakSanti 'sAdhavaH' pravrajitAH SaDjIvanikAyaparijJAnena smai kRtakAritAdiparivarjanena ca 'zuddham' akalaGka, naivaM tantrAntarIyAH, yasmAnna kutIthikeSu, 'evaM' yathA sAdhuSu dRzyate paripAlanopAyaH, SaDjIvanikAyaparijJAnAdyabhAvAt / ji upAyagrahaNaM ca sAbhiprAyakam, zAstroktaH khalUpAyo'tra cintyate, na puruSAnuSThAnaM, ji | kApuruSA hi vitathakAriNo'pi bhavantyeveti gAthArthaH // 13 // za. . TIkArtha : ('sAdhuo jinazAsanamAM ja ahiMsAdi dharmanA sAdhaka che' A pratijJAnI | zuddhi kare che ke, jinazAsanamAM kharekhara lIna banelA sAdhuo je rIte dharmane rakSe che, e 5 | nA rIte anyadharmanAM sAdhuo rakSatA nathI. nA jaina sAdhuo pajIvanikAyanAM bodha dvArA ane karavuM-karAvavuM vagereno tyAga karavA ya dvArA kalaMkarahita dharmanuM pAlana kare che. athavA to akalaMka zabda kriyAvizeSaNa gaNavo. ke sAdhuo dharmanuM akalaMka rIte pAlana kare che.) * prazna H kutIrthiko zA mATe zuddhadharmanuM pAlana nathI karatAM ? kemake je rIte jainasAdhuomAM zuddhadharmanAM pAlanano upAya dekhAya che, e rIte | e kutIrthikomAM zuddhadharmanAM pAlanano upAya dekhAto nathI. enuM kAraNa e ke teomAM muMpajIvanikAyanAM bodhano ja abhAva che. enA bodha vinA zakAyarakSArUpa dharmano upAya che : = 5 F. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 na zA jeo nA ya adhya. 1 niyukita zI rIte saMbhave ? prazna H ahIM evuM zA mATe lakhyuM ke "kutIrthikomAM dharmapAlanano upAya nathI dekhAto." enA badale ema lakhyuM hota ke "kutIrthikomAM dharmapAlana nathI" to paNa cAlata ne ? upAya zabda lakhavAnI zI jarUra ? "" uttara H ahIM upAya zabdanuM grahaNa nakAmuM nathI karyuM. enI pAchaLa granthakArazrIno koIka abhiprAya che. te e che ke ahIM zAstramAM kahelA upAyanI vicAraNA cAle che. puruSanAM anuSThAnanI vicAraNA nathI cAlatI. khoTApuruSo to zAstraviruddha upAyo mo pramANe pravRtti karanArA paNa hoya ja che. na - 94 S (Azaya e jaNAya che ke, koI evo AkSepa kare ke "kutIrthiko ahiMsAdinuM pAlana S stu nathI karatAM" to teno bacAva thaI zake ke te to alpasattvavALA hovAthI nathI karatAM. stu (jema ke keTalAMka jainasAdhuo.) zAstramAM to ahiMsAdinuM pAlana karavuM ityAdi che ja. evuM na thaI zake te mATe jaNAvyuM che ke teno upAya ja nathI. ta A vAta darzAvavA mATe ja jANI joIne upAya zabdanuM grahaNa karela che.) atrAha suvi ya dhammasadda dhammaM niyayaM ca te pasaMsaMti / naNu bhaNio sAvajjo kutitthidhammo niAvarehi / / .45 uttara : tIrthaMkaroe kutIrthikono dharma sAvagha kahyo che. na 258 ' ta H.. ahIM koIka prazna kare che ke niryukti-94 gAthArtha : prazna H teomAM paNa dharmazabda che. ane teo potAnA dharmanI zA prazaMsA kare che. E F nA ya vyAvyA-'tepi ca' tantrAntarIyadharmavu, vim ?--dharmazabdo jore 4:, tathA dharma 'ninaM tra' AtmIyameva yathAtatha te 'prazaMsanti' stuvanti, tatajI thamevitti, matro--te, 'nanvi'tyakSamAAM 'maLita' 3H pUrva 'sAvadya:' sApaH 'tIthidharma:' vavidharma: / vai: ?-'binavo:' tIrtho: 'na bigehiM 3 pasatyo' kRti vavanAt, patnIvaniAyaprijnyaanaadybhaavaadeveti, atrApi bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi gAthArtha: 5R45 *** Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * A dazavaikAlikasUra bhAga-1 nA adhya. 1 niyukita - 95 TIkArtha : praznaH jainadarzana sivAyanAM dharmomAM paNa dharma zabda lokamAM rUDha thayelo che. loko zivadharma vagere zabdo vApare ja che. tathA teo potAnA ja jevA tevA = je : te prakAranAM dharmane prazaMse ja che. to pachI ema zI rIte kahevAya? ke "mAtra jinazAsanamAM ja sAdhuo dharmane ArAdhe che?" te kutIrthiko paNa dharmaArAdhanA kare ja che ne ? " uttara : pUrve ja kahI gayA chIe ke tIrthakaroe carakAdidharmane pApavALo dharma kahyo che. " nirdaka pasaMstha" e vacana pUrve AvI ja gayeluM hovAthI e vAta pUrve ! kahevAI ja gaI che. prazna : paNa jine kema emano dharma nathI prazasyo ? m uttara : SaDUjIvanikAyanAM bodha vagereno abhAva hovAnA kAraNe ja jinoe temanA tuM dharmanI prazaMsA karI nathI. prazna : emanAmAM pakAyajJAnAdi nathI, evuM kyA AdhAre kahI zako cho ? uttara : A viSayamAM paNa ghaNuM badhuM kahevAnuM che. paNa e granthano vistAra thaI javAnA bhayathI kahetAM nathI. - 5 2 c "H tathA - - ' jo te su dhammasaddo so uvayAreNa nicchaeNa ihaM / jaha sIhasaddu sIhe pAhaNNuvayArao'NNattha // 95 / / ? 5 vaLI - 5 F 6 5 1 E 1 1 niryukti- 95 gAthArtha : teomAM je dharmazabda saMbhaLAya che, te upacArathI che. nizcayathI ahIM che. jema siMha zabda siMhamAM pradhAnatAthI che, anyatra upacArathI che. vyAkhyA-yaH 'teSa' tantrAntarIyadharmeSu dharmazabdaH sa 'upacAreNa' aparamArthena, nA nizcayena 'atra' jinazAsane, katham ?-yathA siMhazabdaH siMhe vyavasthitaH prAdhAnyena, ya | 'upacArataH' upacAreNa 'anyatra' mANavakAdau, yathA siMho mANavakaH, upacAranimittaM ca zauryakrauryAdayaH dharme tvahiMsAdyabhidhAnAdaya iti gAthArthaH // 15 // TIkArtha: tantrAntarIya = jainetara dharmomAM je dharma zabda vaparAya che, te upacArathI ja # = aparamArthathI vaparAya che. nizcayathI te dharmazabda ahIM jinazAsanamAM vaparAya che. che. arthAt tyAM vaparAto dharmazabda nAmamAtra che, jyAre ahIM vaparAto dharmazabda sArthaka che. '9 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = >> A dazavaikAlikasUra bhAga-1 adaya. 1 bhAga-1 | . jema siMhamAM vyavasthita = vaparAto siMha zabda pradhAnatAthI che. jyAre mANavakAdimAM te vaparAto siMhazabda upacArathI che ke "hiMda mANavA" (mANavaka eTale nAnI uMmarano mANasa, bALaka.) T prazna : upacAra paNa emane ema to na thAya evuM paNa koI nimitta to hoya ja che. jema rUpavatI strInAM mukhamAM candrano upacAra karAya che, emAM rUpa, lAvaNya, saumyatA vagere nimitta bane che. A nimitto kadarUpI strImAM na hovAthI tyAM candrano upacAra karAto nathI. mAM uttara H mANavakamAM rahela zUravIratA, krUratA e temAM siMhazabdano upacAra karavAmAM nimitta che. jyAre jainetaradharmomAM je ahiMsA, satyavAda vagere nAmAdi che, e temAM dharmazabdano upacAra karavAmAM nimitta che. (nAno bALaka jo zUravIra, krUra hoya to emAM hiMda zabdano upacAra karavAmAM Ave che.) | (Azaya e che ke jainetaromAM kharekhara dharma nathI. paNa teo ahiMsAdi pAMca yamo a| mAne che. "dharmanI ArAdhanA karo" ema bole che, dharmano khUba mahimA gAya che... eTale | na loko emanAmAM dharma zabda vApare che. hakIkatamAM teomAM sAMco dharma nathI. | esa painnAsuddhI heU ahiMsAiesu paMcasuvi / sabbhAveNa jayaMtI heuvisuddhI imA tattha II (mAdhyama) || dazavaikAlika bhASya-1 gAthArtha : A pratijJAvizuddhi che. hetu A che ke "jaina sAdhuo * | ahiMsAdi pAMceyamAM sabhAvathI prayatna kare che. temAM A hetuvizuddhi che. vyApaka-SA' svarUpa pratijJAya: zuddhi pratirakSAzuddhi, hetuhiMsAvipu paJcasvapi sadbhAvena yatanta iti, ayaM ca prAg vyAkhyAta eva, zuddhimabhidhAtukAmena ca bhASyakRtA punarupanyasta iti, ata evAha-hetorvizuddhirhetuvizuddhiH, vissyvibhaassaavyvisthApana vizuddhika, rUma' dya tatra' prayoga rUti thArtha: | | TIkArtha : upara jenuM svarUpa darzAvyuM te pratijJAzuddhi che. have hetu A pramANe che ke ke 4 ahiMsAdi pAMceyamAM sAdhuo saddabhAvathI yatna kare che. A hetunuM vyAkhyAna pUrve karI ja gayA che. bhASyakAre pharIthI e hetu batAvyo e che to emane hetunI vizuddhi kahevI che, mATe pharI e hetu darzAvyo. S) AthI ja bhASyakAra kahe che ke A anumAnaprayogamAM hetunI vizuddhi A che. ( 'S lI? 5 = = = = = * * Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, - A hara dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu ja adhya. 1 bhASya-2 che. (AgaLa kahevAze te) - viSayavibhAzAvyavasthApana e vizuddhi kahevAya. Azaya e ke A hetumAM je viSaya | darzAvyo che ke "jainasAdhuo ahiMsAdi paMcakamAM sadUbhAvathI yatna kare che" enI vibhASA [1] eTale ke judA judA vikalpo = jaina sAdhuo ahiMsAdimAM yatnavALA kevI rIte? e vagere | padArtho.. enI vyavasthA karavI, spaSTa karavA e hetunI vizuddhi kahevAya. jaM bhattapANauvagaraNavasahisayaNAsaNAisu jayaMti / phAsuyaakayaakAriya-- na 3NapumayANuddhimorpha ya rA (madhyama) I/ bhASya-2 gAthArtha : je kAraNathI sAdhuo bhojana, pAna, upakaraNa, vasati, zayana, = AsanAdimAM yatna kare che. prAsuka, akRta, akArita, ananumata, anudiSTa vAparanArA ta che. vyAkhyA-'yad' yasmAt, bhaktaM ca pAnaM copakaraNaM ca vasatizca zayanAsanAdayazceti ta samAsasteSu, kim ?-'yatante' prayatnaM kurvanti, kathametadevamityatrAha-yasmAt prAsukaM ta | | cAkRtaM cAkAritaM cAnanumataM cAnuddiSTaM ca tadbhoktuM zIlaM yeSAM te tathAvidhAH, tatrAsavaHprANAH pragatA asavaH-prANA yasmAditi prAsukaM-nirjIvam, tacca svakRtamapi bhavatyata Aha-akRtam, tadapi kAritamapi bhavatyata Aha-akAritam, tadapyanumatamapi bhavatyata ji Aha-ananumatam, tadapyuddiSTamapi bhavati yAvadarthikAdi na ca tadiSyata ityata Aha- ji na anuddiSTamiti / etatparijJAnopAyacopanyastasakalapradAnAdilakSaNasUtrAdavagantavya iti na | jJA mAthArtha: | - TIkArtha : je kAraNathI sAdhuo bhojana, pAna, upakaraNa, vasati, zayanAsanAdimAM ja nA prayatna kare che. (te kAraNathI ema kahevAya ke teo ja ahiMsAdimAM sadbhAvathI yatnavALA | "H 5 F = = prazna : paNa sAdhuo AvA yatnavALA che, ema zI rIte kahI zakAya ? uttara : kemake sAdhuo prAsuka, akRta, akArita, ananumata, anudiSTa bhojana | ke vAparavAnA svabhAvavALA che. temAM prAtA: prasava: yasmAt tat prAsu eTale acitta. s| & | zabdano artha prANa = jIva thAya che. have acittavastu jAte banAvelI paNa hoI zake che che. jainasAdhu jAte na banAve.. mATe akRta zabda vAparyo che. have acita akRta vastu huM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM acita, akRta, akArita, ananumata vastu yAvadarthikAdi uddiSTa doSavALuM paNa hoI zake. evuM to ISTa nathI ja. eTale anuddiSTa zabda vAparyo che. (moTA jamaNavArAdibAda khUba ja lADavA vadhyA hoya to gRhastha vicAre ke "je koIpaNa garIbo, bAvAo, sAdhuo Ave, e badhAne ApavA mATe A rAkhuM..." have A vastu acitta stu che, akRta-akArita che. sAdhu mATe banAvAyelI nathI. eTale sAdhu mATe gRhasthe bhaktithI stu banAvelI vastu sAdhu vahore emAM je anumatidoSa lAge che. e doSa paNa ahIM lAgato nathI. paraMtu gRhasthe sAdhu vagere badhAne ApavAnA uddezathI e vastuo rAkhI, eTale uddiSTadoSavALI vastu bane che..) ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 bhASya-2-3 bIjA pAse karAvAyelI paNa hoI zake che. jaina sAdhu evI vastu na vApare eTale aArita zabda vAparyo che. AvuM acitta, akRta, akArita vastu anumodanA karAyeluM paNa hoI zake. (sAdhue karyuM, karAvyuM na hoya paNa gRhasthe bhaktithI sAdhu mATe banAvI dIdhuM ane sAdhu vahore ke sAruM karyuM tevuM mAne to enI anumodanAvALo gaNAya.) AthI zabda vAparyo che. ananumata | X uttara : uddiSTadoSavALI vastune jANavAno upAya to upanyAsa karAyelA sakalapradAnAdilakSaNavALA sUtrathI jANI levo. (prAyaH piMDaniryuktimAM e sUtra darzAvAyuM che ke jemAM gRhastha yAcakAdi tamAme tamAmane ApavAno saMkalpa kare che. A sUtra saghaLA yAcakAdine pradAna karavAnI vAtanuM nirUpaNa karanAra hovAthI sakalapradAnAdilakSaNavALuM sUtra kahevAya che. e sUtramAM e upAya darzAvyA che ke "vastu udiSTa'che. enI khabara zI meM rIte paDe" eTale e sUtramAMthI A uddiSTanAM parijJAnano upAya jANI levo.) na zA zA ma nA nA ya ya ** ta prazna : paNa e vastu yAvadarthikAdi rUpa uddiSTadoSaduSTa banI che, enI khabara zI che rIte paDe ? gRhasthanA mananAM bhAva to ApaNe jANI zakatA nathI. tadanye punaH kimityata Aha aphAsuyakayakAriyaaNumayauddiTTabhoiNo haMdi / tasathAvarahiMsAe jaNA akusalA ulippati ||zA (mAdhyama) I jainasAdhu sivAyanAo zuM kare che ? bhASya-3 gAthArtha : aprAsuka, kRta, kArita, anumata, uddiSTa vAparanArA akuzala loko trasa ane sthAvaranI hiMsAthI lepAya che. - 26ra ** Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 vyAkhyA-aprAsukakRtakAritAnumoditoddiSTabhojinazcarakAdayaH, handItyupapradarzane, kimupapradarzayati ? - santIti trasAH - dvIndriyAdayaH tiSThantIti sthAvarAH - pRthivyAdayaH teSAM hiMsA-prALavyaparopajanakSaLA tathA 'nanA:' prApzana: 'azanA': anipunA: sthUlamatayazcarakAdayo 'lipyante' sambadhyanta ityarthaH, iha ca hiMsAkriyAjanitena karmaNA lipyanta iti bhAvanIyam, kAraNe kAryopacArAt, tatazca te zuddhadharmasAdhakA na bhavanti, sAdhava eva bhavantIti gAthArthaH // TIkArtha : aprAsuka, kRta, kArita, anumodita, uddiSTa bhojanAdi vAparanArA, sthUlabuddhivALA carakAdio trasa ane sthAvarajIvonI hiMsA dvArA lepAya che. emAM je trAsa pAme te trasajIvo. beIndriya vagere. je sthira rahe te sthAvarajIvo. pRthvI vagere. hiMsA eTale jIvonAM prANone khatama karavA e. adhya. 1 bhASya-3-4 hRvi zabda upapradarzanamAM che. e zuM upapradarzana karAve che ? e tasathAvahiMsANa zabdathI ja jaNAvI dIdhuM che. ahIM "carakAdio,hiMsA vaDe lepAya che" ema kahyuM che. paNa e vAta samajI levI ke hiMsAthI janya evA karma vaDe lepAya che. prazna : "hiMsA vaDe lepAya" ema cokhkhuM lakhyuM ja che, to pachI u52no artha zI rIte levAya ? nA Ama karmathI lepAtA hovAthI carakAdi e zuddhadharmanAM sAdhaka na bane. " jainasAdhuo ja bane. paraMtu esA heuvisuddhI diTTaMto tassa ceva ya visuddhI / sutte bhaNiyA u phuDA suttaphAse u yamannA ||4|| (mASyam) | 263 bhASya-4 gAthArtha : A hetuvizuddhi che. dRSTAnta ane enI ja vizuddhi sUtramAM spaSTa kahI che. sUtrasparzika niryuktimAM A anya vizuddhi kahI che. 5 ma na uttara H hiMsA kAraNa che, karmabaMdha kArya che. eTale kAraNamAM kAryano upacAra karIne A hiMsA pote ja karma samajI zakAya. (jema ghI kAraNa che, AyuSya kArya che. to ghI pote zA sa ja AyuSya kahI zakAya.) 1 - ma _ C H, 4 5 IF ne ya Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha : A hamaNAM ja je kahI gayA, e hetuvizuddhi che. hetuvizuddhino zabdArtha pUrve nirUpaNa karI dIdho che. have dRSTAnta ane tenI ja vizuddhi to mULasUtramAM spaSTa kahI 4 che. (jeTale same uhetAM nathI. ) ( suttaphAse u iyamannA no artha nahIM vRttiyAM sajyo nathI. paNa eno sAra e che ke sUtramAM to eka dRSTAntavizuddhi darzAvI ja che, e uparAMta niryuktimAM bIjI paNa dRSTAntavizuddhi darzAvAze.) na na sta ta smai dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 sUtra-2 vyAkhyA--'eSA' anantaroktA 'hetuvizuddhiH ' prAgnirUpitazabdArthA, adhunA | 'duSTAntaH' prAgnirUpitazabdArtha:, tathA 'tasyaiva ca' dRSTAntasya vizuddhiH, kim ? - sUtre bhaNitA, uktaiva 'sphuTA' spaSTA // 5 na zA sa taccedaM sUtram - jahA dussa pupphesu, bhamaro Aviyai rasaM / Na ya puSkaM kilAmei, so a pINei appayaM // 2 // te sUtra A che dazavaikAlika-2 gAthArtha : jema vRkSanAM puSpone vize bhamaro rasane pIe che ane puSpane kilAmaNA karato nathI. ane te AtmAne prasanna kare che. ji na nA nA asya vyAkhyA-atrAha- atha kasmAddazAvayavanirUpaNAyAM pratijJAdIn vihAya sUtrakRtA dRSTAnta evokta iti ?, ucyate, dRSTAntAdeva hetupratijJe abhyUhye iti nyAyapradarzanArtham, kRtaM prasaGgena prakRtaM prastumaH / tatra 'yathA' yena prakAreNa 'drumasya' zA prAgnirUpitazabdArthasya 'puSpeSu' prAgnirUpitazabdArtheSveva, asamastapadAbhidhAnamanumeye ( upameye ) gRhidrumANAmAhArAdipuSpANyadhikRtya viziSTasaMbandhapratipAdanArthamiti, tathA anyAyopArjitavittadAne'pi grahaNaM pratiSiddhameva, 'bhramaraH ' caturindriyavizeSaH, kim ? - 'Apibati' maryAdayA pibatyApibati, kam ? - rasyata iti rasastaM-niryAsaM makarandamityarthaH, eSa dRSTAntaH, ayaM ca taddezodAharaNamadhikRtya veditavya iti, etacca sUtrasparzika niyuktau darzayiSyati, uktaM ca 'sUtrasparze tviyamanye 'ti / dRSTAntavizuddhimAha - 'na ca' naiva 'puSpaM' prAgnirUpitasvarUpaM 'klAmayati ' pIDayati, 'sa ca' bhramaraH 'prINAti' tarpayatyAtmAnamiti sUtrasamudAyArthaH // avayavArthaM tu niryuktikAro mahatA prapaJcena vyAkhyAsyati / ya ya - ta 264 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hukama dazavaikAlikasUtra bhAga-1 hu ka ma aya. 1 sUga-2 che. TIkArtha ahIM prazna kare che ke daza avayavonI nirUpaNA karavAnI che, emAM sUtrakAre che A pratijJA vagerene choDIne sIdhuM dRSTAnta ja kahyuM e zA mATe ? pratijJAdi kema na kahyA? | (niyuktikAre pratijJA, pratijJAvizuddhi, hetu ane hetuvizuddhi batAvyA che. sUtrakAre to , , A bIjA sUtramAM sIdhuM daSTAnta batAvI dIdhuM. to sUtrakAre pratijJAdi kema na darzAvyA ?) . eno uttara e che ke "duSTAnta dvArA ja hetu ane pratijJA vicArI zakAya che, samajI [ zakAya che" e nyAya dekhADavA mATe sUtrakAre pratijJAdi darzAvyA nathI. prasaMgathI saryuM. prakRtapadArthane kahIe chIe. temAM je pramANe drumanAM puSpone vize bhramara nAmano eka prakArano caurindriyajIva maryAdA viDe rasane pIe che... A dRSTAnta che. AmAM dramazabdano artha pUrve kahI gayA che. puSpazabdano artha paNa pUrve kahI ja gayA prazna : gAthAmAM sumaputyu ema samAsa kema na karyo ? Dumasa pusu ema be pado * asamasta = judA judA kema kahyA? uttara: gAthAmAM Dumasa ane pusu ema be asamastapadonuM kathana karyuM che, samAsa 'na nathI karyo e upameyamAM gRhastharUpI vRkSono AhArAdipuSpone AzrayIne viziSTasaMbaMdha na Fche" evuM pratipAdana karavA mATe che, ema samajavuM. hRma ane puSpa e upamA che. dhumathI gRhastha ane puSpathI AhAra sAthe sarakhAmaNI nA " karavAnI che. eTale gRhastha ane AhAra A be vastu upameya che. chaThThI vibhaktino artha = nA saMbaMdha che. be vastu vacce saMbaMdha batAvavo hoya tyAre SaSThI vibhakti vaparAya. prastutamAM nA suma pukhe, emAM chaThThI vibhakti karI che. Ama to A be padono samAsa paNa kahI ! | zakAta. paNa sUtrAkAre gRhastha ane AhAra vacce viziSTa saMbaMdha darzAvavo che, eTale tumasa 8 zabda judo rAkhI chaThThI vibhakti darzAvI che.) prazna : e viziSTa saMbaMdha kyo che ? uttara : anyAya vaDe upArjana karAyela vittanuM dhananuM=vastra, pAtra, bhojanAdinuM ! gRhastha dAna kare to paNa tyAM e grahaNa karavuM niSiddha ja che. Azaya e che ke gRhastha Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 sUtra-2 anyAyathI dhana kamAIne emAMthI banelA AhArAdi vahorAve to e vahoravAno spaSTa niSedha che. ahIM vyavahAramAM to e vastu e gRhasthanI gaNAya. eTale e be vacce saMbaMdha thayo. paraMtu e vastu nyAyopArjita nathI, eTale gRhasthano e vastu sAthe viziSTa saMbaMdha na gaNAya. mATe ja e vastu na levAya. (jema cora koInI vastu corI laI vahorAve to e vastu vahorI na zakAya. kemake hakIkatamAM e vastu bIjAnI ja gaNAya ane eTale e kharA mAlikanI rajA vinA vastu na levAya. ema anyAyopArjita vastuno kharo mAlika bIjo ja gaNAya, enI rajA vinA 1 mA~ vastu vahorI na zakAya. na S vittanepi mAM je api zabda che, eno artha e ke mAlike vastu na ApI hoya 6 to to e vastu na ja levAya, paraMtu mAlika vastu Apato hoya to paNa jo e stu anyAyopArjita hoya to e vastu na levAya. "maryAdAthI pIe che." eno artha e ke badhA puSpomAMthI thoDuMka thoDuMka pIe che... je pIvAya, jeno AsvAda levAya te rasa-niryAsa.) ta A bhamarAnuM je dRSTAnta che, te taddezaudAharaNane AzrayIne jANavuM. (sAdhune maeN bhamarAnI upamA ApavAnI che, e amuka ja apekSAe ApavAnI che. eTale A taddezodAharaNa che.) A vAta sUtrasparzakaniryuktimAM dekhADaze. bhASyakAre kahyuM ja che ne ? ke sUtrasparze viyamanyA" (bhASyAgAthA-4nA chellA tra pAdanuM ahIM grahaNa karI lIdhuM che.) na na zA zA sa nA ya ta have dRSTAntanI zuddhine kahe che. e bhamaro pUrve darzAvelA svarUpavALA puSpane pIDA karato nathI. ane te bhamaro potAnI jAtane khuza kare che. IIssddA A rIte sUtrano samudAyArtha bhAvArtha thayo. enA eka eka zabdanAM arthanuM to niryuktikAra moTA vistArathI vyAkhyAna karaze. tathA cAha hamaroti ya etthaM diTTaMto hoi AharaNadese / caMdamuhi dArigeyaM somattavahAraNa Na se saM te ja kahe che ke - 266 ma - sa naa| ya *** Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 ki = aya. 1 niyukti - 96-90 . niyukita-96 gAthArtha : yathA zramara: "ahIM daSTAnta AharaNa dezamAM che." A : dArikA = kumArikA candramukhI che. ahIM saumyatAnuM avadhAraNa che. bIjuM nahi. vyAkhyA-yathA bhramara iti ca 'atra' pramANe dRSTAnto bhavatyudAharaNadezamadhikRtya, * * yathA candramukhI dArikeyamityatra saumyatvAvadhAraNaM gRhyate, na zeSaM-kalaGkAGkitatvAna-2 vasthitatvIvIti thArtha: raddA TIkArtha: A je dazAvayavI anumAna pramANamAM yathA zramara: e pramANe daSTAnta che. mA te udAharaNadezane AzrayIne samajavuM. : jema A chokarI caMdramukhI che." emAM saumyatAnuM ja avadhAraNa thAya che. paraMtu : | kalaMkAzcitatva, anavasthitatva vagere grahaNa karAtA nathI. - (chokarIne caMdramukhI kahI. have caMdra to kalaMkita che, to zuM chokarInuM mukha paNa kalaMkita levuM ? "caMdra asthira che.' to zuM chokarInuM mukha paNa asthira levuM ? nA. ahIM caMdranI a upamA mAtra saumyatAguNane laIne ja che.) evaM bhamarAharaNe aNiyayavittittaNaM na sesANaM / gahaNaM diTuMtavisuddhi sutta bhaNiyA imA sma vaDannI AzA niryukita- 97 gAthArtha : ema bhamarAnAM dRSTAntamAM aniyatavRttitva ja levAya che. nA paNa bIjAnuM grahaNa thatuM nathI. A sUtramAM darzAvelI daSTAntavizuddhi che. A (vaphTamANa) 1 bIjI che. 5 [E = = = = - vyApadya-purva pramavArone niyatavRttittva, gRhIta rUti zeSa:, = 'SaTUTIFUL aviratyAdInAM bhramaradharmANAM grahaNaM, dRSTAnta iti / eSA dRSTAntavizuddhiH sUtre bhaNitA, iyaM cAnyA sUtrasparzaniryuktAviti gAthArthaH // 17 // TIkArtha : ema bhamarAnA daSTAntamAM aniyatavRttitA ja grahaNa karAya che. (dAte | zabda gAthAmAM nathI, paNa e laI levo.) paraMtu bhamarAmAM rahelA avirati, tiryaMcatA | vagere dharmonuM dRSTAntamAM grahaNa karavAnuM nathI. sUtramAM A dRSTAntavizuddhi batAvI. have sUrasparzikaniryuktimAM A bIjI ' daSTAntavizuddhi darzAve che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 98-99 ettha ya bhaNijja koI samaNANaM kIrae suvihiyANaM / pAgovajIviNo tti ya lippaMtAraM bhadoseNaM // 98 // AYR niryukti- 98 gAthArtha : ahIM koI bole ke suvihitazramaNone mATe (bhojana) banAvAya che. Ama teo pAkopajIvI che, mATe AraMbhadoSathI lepAya che. vyAkhyA - atra caivaM vyavasthite sati brUyAtkazcidyathA - zramaNAnAM kriyate na suvihitAnAmiti, etaduktaM bhavati - yadidaM pAkanirvartanaM gRhibhiH kriyate, idaM na mo puNyopAdAnasaMkalpena zramaNAnAM kriyate 'suvihitAnA ' miti tapasvinAM gRhNanti ca te tato mo | bhikSAmityataH pAkopajIvina itikRtvA lipyante ArambhadoSeNa - s stu AhArakaraNakriyAphalenetyarthaH tathA ca laukikA apyAhuH - "krayeNa krAyako hanti, stu upabhogena khAdakaH / ghAtako vadhacittena ityeSa trividho vadhaH || 1 ||" iti gAthArtha : mAchUTA " ta TIkArtha : u52no padArtha vyavasthita thayo eTale koIka kahe che ke "suvihita sAdhuone teM maiM mATe bhojana banAvAya che." kahevAno bhAva e che ke gRhastho vaDe je A pAkanirvartana ai karAya che. (bhojana banAvAya che) A bhojana 'amane'puNyanI prApti thAo' evA saMkalpathI zramaNone mATe ja karAya che. (suvihito = tapasvIo) ane te sAdhuo potAnA mATe banAvAyelAmAMthI bhikSA le che. eTale sAdhuo pAkopajIvI che. ane eTale AraMbhanAM doSathI eTale ke AhAra karavArUpa kriyAnAM phalathI karmathI lepAya che. prazna H pAka to gRhastho kare che, to sAdhune AraMbhaphala zI rIte lAge ? ji na zA zA sa sa nA nA ya ya uttara : laukiko paNa kahe che ke kharIdanArAo kharIdIthI hiMsA kare che. khAnArAo bhogathI hiMsA kare che. mAranArAo vadha karavAnA bhAvathI hiMsA kare che. Ama A traNa prakArano vadha che. (mAMsa kharIdanAra, khAnAra koI na hota to prANIonI hiMsA thAMta ja zA mATe ? eTale kharIdanArA ke khAnArAo e hiMsAmAM mukhyanimitta hovAthI teone hiMsAdoSa lAge ja. ema sAdhuo potAnA mATe karAyelA AraMbhamAMthI bhojana le che, eTale AraMbhadoSa lAge ja. jo sAdhuo gRhastho pAsethI bhojana na le to emane AraMbha ja na thAta... ema pUrvapakSano Azaya che.) sAmpratametatpariharaNAya gururAha vAsai na taNassa kae na taNaM vaDDhai kae mayakulANaM / na ya rukkhA sayasAlA phullanti 268 -- Er Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 kae mahuyarANaM // 99 // T vyAkhyA-varSati na tRNasya kRte, na tRNArthamityarthaH, tathA na tRNaM vardhate kRte na mRgakulAnAm-arthAya tathA naca vRkSAH zatazAkhAH puSyanti 'kRte' arthAya na 'madhukarANAm, mo evaM gRhiNo'pi na sAdhvarthaM pAkaM nirvartayantItyabhiprAya iti gAthArthaH // 99 // S nA ya have guru A pUrvapakSanuM khaMDana karavA mATe kahe che niryukti-99 gAthArtha : ghAsane mATe varasAda paDato nathI. ghAsa mRgalAo mATe vadhatuM nathI. seMkaDo zAkhAvALA vRkSo bhamarAo mATe puSpita thatAM nathI. adhya. 1 niyukita - 99-100 TIkArtha : bhAI ! varasAda varSe che, e kaMI ghAsane utpanna karavA mATe nathI varasato. ghAsa vadhe che. e'kaMI haraNAonAM ToLAo mATe nathI vadhatuM. seMkaDo zAkhAvALA vRkSo kaMI bhamarAo mATe puSpovALA nathI thatAM. ema gRhastho paNa sAdhune mATe pAka banAvatAM nathI. A pramANe abhiprAya che. ta (gAthAmAM traNa bAbato darzAvI che, paNa enI pAchaLano abhiprAya zuM che ? ta # granthakAra e traNa bAbato dvArA zuM kahevA mAMge che ? e vAta jaNAvI nathI. eTale meM vRttikAre vaM nRttiopa e vAkya dvArA granthakArazrIno abhiprAya darzAvyo che.) ji || podaMti / / 600|| zA atra punarapyAha aggimmi havI hUyai Aicco teNa pINio saMto / varisai payAhiyAe teNosahio ahIM pharI koI kahe che ke niryukti-100 gAthArtha : agnimAM viSu homAya che. tenA vaDe khuza thayelo sUrya prajAnAM hitane mATe varSe che. tenAthI auSidhao uge che. vyAghyA----ha yavutta 'varSati na tRLArtha 'mityAvi, tavasAdhu, yasmAnI vidUtte, Avitya: 'tena' haviSA dhRtena prIgitaH san vayaMti, mirtham ?-'prajJAhitArtha' lohitAya, 'tena' vaSitena, vim ?, auSadhya: 'praznoddanti' draghdhatti, tathA voham - " agnAvAjyAhutiH samyagAdityamupatiSThate / AdityAjjAyate vRSTirvRSTerannaM tataH prajAH / / '' kRti gAthArtha: 600 29 * cha E IR zA E F nA ya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM ja che ke agnimAM ghInI Ahita sArI rIte sUryane pahoMce che e sUrya dvArA varasAda thAya che. varasAdathI anna thAya che. tenAthI prajA jIve che. (Ama varasAda varasAvavA pAchaLa jema sUryanI lokahitanI bhAvanA che. ema rasoI banAvavA pAchaLa 7 gRhasthonI sAdhune vahorAvavAdinI bhAvanA che. mATe e rasoI lenArAo doSI bane che.) 1 S adhunaitatparihArAyedamAha sta kiM dubbhikkhaM jAyai ? jai evaM aha bhave duriTThe tu / kiM jAyai savvatthA dubbhikkhaM aha bhave iMdo ? // 101 // vAsai to kiM vigghaM nigghAyAIhiM jAyae tassa / aha vAsai uusamae na vAsaI to taNaTThAe // 102 // have A vAtanuM khaMDana karavAne mATe A (vakSyamANa) vAtane kahe ke niryukti-101-102 gAthArtha : jo Ama hoya, to dukALa kema thAya che ? jo khoTI Ahuti thaI hoya, to badhe ja dukALa zA mATe ? vaLI ema kaho ke IMdra varasAda varasAve che', to tene nirbhrAtAdithI vighna kema thAya che ? have jo RtunA samayamAM varasAda thAya che, to pachI e ghAsa mATe thato na kahevAya. ji dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya 1 niyukti - 101-102 TIDArtha : tame 'hyuM } "ghAsa mATe varasAha nathI paDato." vagere. te joDhuM che. umaDe agnimAM hiva-ghInuM havana karAya che. te ghIthI khuza thayelo sUrya prajAnAM hitane mATe varasAda varasAve che. te varasAdathI auSadhio uge che. ta *** - S 270 A na zA nA ya ya vyAkhyA- kiM durbhikSaM jAyate yadyevam ?, ko'bhiprAyaH ? - taddhaviH sadA hUyata eva, zA satatazca kAraNAvicchede na kAryavicchedo yukta iti, atha bhaved 'duriSTaM tu' durnakSatraM duryajanaM sa vA, atrApyuttaram - kiM jAyate sarvatra durbhikSaM ?, nakSatrasya duriSTasya vA nA niyatadezaviSayatvAt, sadaiva sadyajvanAM bhAvAt, uktaM ca- " sadaiva devAH sadgAvo, brAhmaNAzca kriyAparAH / yatayaH sAdhavazcaiva, vidyante sthitihetavaH // 1 // " ityAdi, atha bhavedindra iti kim ?, varSati, tataH kiM 'vighnaH' antarAyo nirghAtAdibhirjAyate ?, AdizabdAddigdAhAdiparigrahaH, 'tasya' indrasya, paramaizvaryayuktatvena vighnAnupapatteriti bhAvanA, atha varSati Rtusamaye garbhasaGghAta iti vAkyazeSaH, na varSati tatastRNArthaM, tasyetthambhUtasyAbhisandherabhAvAditi gAthAdvayArthaH // 101-102 // ta Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na na have jo ema mAno ke "koI duSTanakSatra ke duSTayajJane kAraNe A dukALa paDyo che" meM to emAM paNa uttara e che ke badhe ja dukALa kema thAya ? kemake duSTanakSatra ke duSTayajJa to amuka cokkasa sthAnamAM ja hoya che. e kaMI badheja nathI hotA. eTale jyAM duSTanakSatra stu ke duSTayajJa nathI, tyAM to dukALa na paDavo joIe ne ? S sta (prazna : duSTanakSatra bhale badhe na hoya, paNa evuM na bane ke badhe ja duSTayajJa thAya ane eTale badheja dukALa paDe. duSTayajJathI IMdra khuza na thAya eTale badhe dukALa paDe.) ta uttara : sadAne mATe sAcA yajJa karanArAo hAjara ja hovAthI sarvatra khoTAyajJa ane ta meM enA dvArA sarvatra dukALa zakya ja nathI. kahyuM che ke "devo, sArI gAyo, kriyA5ra maM brAhmaNo, yatnavALA sAdhuo A badhA jagatanI sthitinAM kAraNabhUta padArtho sadA mATe hoya che...' ji dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 101-102 TIkArtha : jo ghInI AtithI khuza thayelo sUrya prajAnAM hitane mATe vRSTi karato hoya to pachI duSkALa zA mATe thAya che ? pUrvapakSa H tamAro abhiprAya ji (AmAM kriyApara brAhmaNo sadA vidyamAna hovAnuM kahyuM che, enAthI A siddha thAya che ke te sadA sAcA yajJa karanArAo emanA mate che. to badhe dukALa na paDavo joIe.) na zA zA vaLI tame kaho cho ke Indra varasAda varasAve che to prazna e thAya ke to pachI nirghAta vagere dvArA te. Indrane varasAda varasAvavAmAM antarAya kema thAya che ? Indra to parama aizvaryavALo hovAthI tene nirmAtAdi dvArA vighna thAya e ghaTatuM ja nathI. sa nA niyaMtAdri mAM rahelA Avi zabdathI digdAhAdi levA. (niyaMta eTale tophAnI ya pavanano susavATa. enA lIdhe vAdaLAo vera-vikhera thAya, varasAda na paDe. A rIte nirghAtathI vRSTimAM aMtarAya thAya che. vivAha eTale dukALAdi aniSTone sUcavanAra eka prakArano upadrava. jemAM badhI dizAomAM lAlAza dekhAya.) have jo ema mAno ke "garbhasaMghAta = pANInAM garbharUpa vAdaLono samUha Rtusamaye varase che." (AmAM IMdrAdi koI che ja nahi eTale nirvAtAdithI varasAdano vyAghAta thAya... ahIM garbhasaMyAta zabda niryuktivAkyamAM nathI, te bahArathI laI levo.) to nA che ? tame zuM kahevA mAMgo cho ? uttara : juo te ghI to sadA mATe havana karAya ja che. ane tamArA hisAbe varasAdanuM kAraNa ghIno havana che. have jo satata havana cAlu ja che, to pachI kAraNano aviccheda hote chateM kAryano viccheda mAnavo yogya nathI ja. ya 201 Er Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 103-104 pachI eno artha e thayo ke e garbhasaMghAta ghAsa mATe varase che, ema na kahevAya. kemake garbhasaMghAtane AvA prakArano vicAra ja hoto nathI ke "huM pRthvI para ghAsa ugADavA mATe vRSTi karuM." HA 1, kiM ca kiM ca dumA pupphaMti bhamarANaM kAraNA ahAsamayaM / mA bhamaramahuyariMgaNA kilAmaejjA aLAhArA ||10|| vaLI - niryukti- 103 gAthArtha : zuM vRkSo bhamarAone mATe yathAsamaya puSpita thAya che ke Da stu "bhamarA-bhamarInAM samUho AhAra vinA du:khI na thAo." sta vyAkhyA- kiM ca drumAH puSyanti bhramarANAM 'kAraNAt' kAraNena 'yathAsamayaM ' yathAkAlaM mA bhramaramadhukarIgaNAH 'klAman' ( klAmiSuH ) glAniM pratipadyeran, ta 'anAdArA' avidyamAnAhArA: santa:, vavA naivaitasthimiti pathArtha: 5603 // 7 k TIkArtha : vRkSo samaya pramANe puSpovALA thAya che, tezuM bhamarAo mATe thAya che ? vRkSo zuM ema vicAre che ke "A bhamarA-bhamarInAM samUho puSpa2sarUpI AhAra vinA glAnine na pAmo..." ane ema vicArIne zuM teo puSpita bane che. ma sAmprataM parAbhiprAyamAha kasa buddhI esA vittI uvakappiyA payAvaiNA / sattANaM teNa dumA pupphaMti mahuyarigaNaTThA // o04 // - kAkubhASAthI samajavuM ke "AvuM nathI ja." na zA (ri sarvanAmano prayoga anekarIte thaI zake. emAM praznarUpe hoya tyAre emAM 1 jJA jijJAsAno bhAva hoya che. dA.ta. vi samavyo mokSe pati ? he guru ! zuM abhavya |F mokSe jAya ?... paNa A ja vAkya guru paNa bole tyAre emAM emano bhAva evo hoya | F nA ke "zuM abhavya mokSe jato haze ? na ja jAya..." Ama eno niSedha ja emAM dhvanita na ya thato hoya che. paNa e niSedha spaSTa darzAvelo nathI hoto. e niSedha bhASAnI paddhati parathI samajavAno hoya che. AvI bhASAne vALu kahevAya che..) ya 202 m E ** ** Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * hula dazavaikAlikasUra bhAga-1 ha ju paNa adhya. 1 niyukti - 104-105 have pUrvapakSanA abhiprAyane jaNAve che - niryukti-104 gAthArthaH koIkane buddhi thAya ke prajApatie jIvonI A vRtti kalpelI che. tethI vRkSo madhukarInA samUhane mATe puSpita thAya che. vyAkhyA-atha 'kasyacidaddhiH kasyacidabhiprAyaH syAdyaduta-eSA vRttirupakalpitA, * kena ?-prajApatinA, keSAm ?-'sattvAnAM' prANinAM tena kAraNena drumAH puSyanti na madhukarIgaNArthameveti gAthArthaH // 104 // jo TIkArtha : koIkano Avo abhiprAya hoya ke prajApatie = brahmAe bhamarI vagere mAM | jIvone jIvavA mATe A vRtti kalpelI che. eTale ke "bhamarIoe puSpono rasa pIne : ra jIvavuM" e rIte ja brahmAe nakkI kareluM che. eTale nakkI thAya che ke vRkSo je puSpita na thAya che. te (prajApatinI vyavasthA anusAre) madhukarIgaNane mATe ja puSpita thAya che. B. - 45 = = = = = atrottaramAha - taM na bhavai jeNa dumA nAmAgoyassa puvvavihiyassa / udaeNaM pupphaphalaM nivattayaMtI imaM ta e vaDanna 201 AmAM uttara Ape che - niryukti-105 gAthArtha : te vAta nathI. kemake vRkSo pUrve karelA nAma-gotrakarmanAM udayathI puSpa ane phalane banAve che. vaLI bIjuM A (vakSyamANa) che. ___ vyAkhyA-yaduktaM pareNa tanna bhavati, kuta ityAha - yena drumA nAmagotrasya karmaNaH / 'pUrvavihitasya' janmAntaropAttasya 'udayena' vipAkAnubhavalakSaNena puSpaphalaM 'nirvarttayanti' kurvanti, anyathA sadaiva tadbhAvaprasaGga iti bhAvanIyam / idaM cAnyatkAraNaM, vasyA mini thAI 201 TIkArthaH pUrvapakSe je kahyuM, te barAbara nathI. kema? kemake vRkSo bIjA janmomAM ekaThA karelA karmonAM vipAkanubhavarUpa udayathI puSpa ane phalane kare che. (puSpa ane phala baMne vRkSonA avayavarUpa hovAthI te be zabdono samAhAradvanda samAsa thayelo che. mATe . 1 ekavacana che.) jo AvuM na hota ane prajApati vyavasthAne kAraNe teo puSpaphalane karatAM * hota to to sadA mATe puSpa ane phala thavAnI Apatti Avata. kemake madhukarIgaNa to , sadA hoya ja che. paNa evuM to nathI ja ke sadA puSpa-phaLa hoya. mATe uparanI vAta mAnavI * * * ke7i Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** E - Zai D na E Fr dazavaikAlikasUtra bhAga-1 vaLI A vakSyamANa bIjuM kAraNa che... yogya che. atthi bahU vaNasaMDA bhamarA jattha na uveMti na vasaMti / tattha'vi puSpaMti dumA pagaI esA kumaLALuM s06|| niryukti- 106 gAthArtha : ghaNAM vanakhaMDo che, jyAM bhamarAo jatAM nathI, rahetAM nathI. tyAM paNa vRkSo puSpita thAya che. eTale vRkSagaNonI A prakRti = svabhAva ja che. adhya. 1 niyukti - 106 thI 108 S vyAkhyA - santi bahUni vanakhaNDAni teSu teSu sthAneSu, bhramarA yatra nopayAnti anyataH, na vasanti teSveva, tathApi puSyanti drumAH, ataH 'prakRtireSA svabhAva eSa drumagaNAnAmiti gAthArthaH // 106 // TIkArtha : te te sthAnomAM ghaNAM badhA vanakhaMDo che, ke jyAM bhamarAo anyasthAnethI AvatA nathI ke te ja sthAnomAM rahetAM nathI. chatAM paNa tyAM vRkSo puSpita to thAya ja che. have jo vRkSo bhamarAo mATe ja puSpita thatAM hoya to AvA bhramararahita sthAnomAM vRkSo puSpita na ja thavA joIe ne ? AthI mAnavuM ja joIe ke vRkSasamuhono A ta svabhAva ja che. atrAha jai pagaI kIsa puMNo savvaM kAlaM na deMti pupphaphalaM / jaM kAle pupphaphalaM dayaMti gururAha ata va ||o07]] pagaI esa dumANaM jaM uusamayammi Agae saMte / pupphaMti pAyavaMgaNA phalaM ca kAleNa vaMyaMti 5608 - - uttara : guru kahe che ke te te kALamAM ja puSpa-phalane Ape che. mATe ja to vRkSono A svabhAva che ke teo Rtusamaya Ave chate puSpita thAya che. ane amukakALe phalane bAMdhe che. 204 5 nA ya ahIM koI prazna kare che ke ya niryukti-107-108 gAthArtha : prazna H jo vRkSono A svabhAva ja che. to zA mATe sarvakALa puSpa ane phalane na Ape. zA F *** Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pta A A ba dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 100 thI 109 ju che. vyA- ipratiH simitti punaH sarvAnaM ra vatti' pratti , vina?- .. " puSpaphalam ?, evamAzaGkayAha-yad-yasmAtkAle niyata eva puSpaphalaM dadati, gururAha-ata / eva-asmAdeva hetoH // prakRtireSA drumANAM yad 'Rtusamaye' vasantAdAvAgate sati . puSyanti 'pAdapagaNA' vRkSasaGghAtAH tathA phalaM ca kAlena badhnanti, tadarthAnabhyupagame tu .. nityaprasaGga iti gAthAdvayArthaH // 107-108 // 1 TIkArtha : prazna : jo vRkSono A svabhAva ja che to zA mATe teo sadA mATe puSpa : Vaa ane phala nathI ApatA? | A AzaMkA karIne guru javAba Ape che ke je kAraNathI te vRkSo te te kALe ja| puSpaphalane Ape che, te ja kAraNathI A nakkI thAya che ke vRkSono svabhAva ja e che ke | vasanta vagere Rtu Ave, tyAre vRkSanAM samUho puSpita thAya. ane amukakALe phalane bAMdhe. - jo A rItano svabhAva na mAnIe to kAyama mATe puSpa-phala utpanna thavAnI Apatti Ave. sAmprataM prakRte'pyuktArthayojanAM kurvannAha - kiM nu gihI raMdhaMtI samaNANaM kAraNA ahAsamayaM / mA samaNA bhagavaMto kilAmaejjA | maUThArI II606. ni (Ama vRkSa saMbaMdhamAM vistArathI A bAbata darzAvyA bAda) have prastuta padArthamAM ni te paNa A kahelA padArthanuM joDANa karatAM kahe che ke - niryukti-109 gAthArtha : zuM gRhastho sAdhune mATe yathAsamaye rAMdhe che ke "zramaNa bhagavaMto AhAra vinA kilAmaNA na pAmo." | vyAkhyA-kiM nu gRhiNo 'rAdhyanti' pArka nirvartayanti zramaNAnAM kAraNena nA | ya yathAkAlaM ?, 'mA zramaNA bhagavantaH klAmannanAhArA' iti pUrvavaditi gAthArthaH // 109 // | jaisthigityafmaprAya: / * TIkArya : zuM gRhastho evuM vicAre che ke "sAdhu bhagavaMto AhAra vinA glAni na * pAmo" ane e mATe zuM teo bhojana banAve che. FA pUrvavat no artha e che ke jema pUrve # bhASAmAM artha lIdhelo, tema ahIM paNa cha bhASAmAM artha levo. arthAt abhiprAya e che ke "AvuM nathI ja ke gRhastho sAdhu B. s t = Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * REzavAlikA (bhAga-1 madhya. 1 niyujita - 110 thI 112 bhATe 04 5banAve che..." atrAha - samaNa'NukaMpanimittaM puNNanimittaM ca gihanivAsI u / koi bhaNijjA pAgaM kareMti so * bhaNNai na jamhA // 110 // ___kaMtAre dubbhikkhe AyaMke vA mahai samuppanne / rattiM samaNasuvihiyA savvAhAraM na bhuMjaMti na // 111 // mo aha kIsa puNa gihatthA ratti AyaratareNa raMdhaMti / samaNehiM suvihiehiM mo 5 cauvvihAhAraviraehiM ? // 112 // stu mahA prazna 43 cha : - niyukti- 110-111-112 gAthArtha : koI kahe che ke "gRhanivAsI sAdhuo thakI | anukaMpA nimitte ane puNyanimitte pAkane kare che." tene kahevuM ke AvuM nathI. kemake | te jaMgalamAM, dukALamAM, moTo AMtaka utpanna thAya tyAre ane rAtre suvihitazramaNo te | sarvaAhArane vAparatA nathI. have rAtri vageremAM suvihitazramaNo cAre prakAranAM ja AhArano tyAgI ja che, to zA mATe gRhastho rAtre vadhu AdarathI bhojana rAMdhe che ? vyAkhyA-zramaNebhyo'nukampA zramaNAnukampA tannimittam, na hyete hiraNyagrahaNAji dinA asmAkamanukampAM kurvantIti matvA bhikSAdAnArthaM pAkaM nivartayantyataH ji | na zramaNAnukampAnimittaM, tathA sAmAnyena puNyanimittaM ca gRhanivAsina eva kazcid brUyAt na | zA pAkaM kurvanti, sa bhaNyate - naitadevam, kutaH ?-yasmAt 'kAntAre' araNyAdau 'durbhikSe' shaa| | sa annAkAle 'AtaGke vA' jvarAdau mahati samutpanne sati rAtrau zramaNAH 'suvihitAH' sa | nA zobhanAnuSThAnAH, kim ?-'sarvAhAram' odanAdi na bhuJjate // atha kimiti punargRhasthA nA |ya tatrApi rAtrau 'AdaratareNa' atyAdareNa rAdhyanti, zramaNaiH suvihitaizcaturvidhAhAravirataiH ya | sadbhiriti gAthAtrayArthaH // 110-111-112 // TIkArtha : koIka ema bole che ke "A sAdhuo ApaNI pAsethI suvarNa levAdi dvArA * * to ApaNA upara anukaMpA karatAM nathI." ema vicArIne koIka gRhastho sAdhuo thakI * | potAnA upara anukaMpA thAya e mATe pAkane banAve che. AthI e pAka che hama zramaNAnukampAnimittaM 42do vAya. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 : 5 ha dazavaikAlikasUTA bhAga-1 hu chu . adaya. 1 niryukti - 113 ka che. tathA "sAmAnyathI puNyaprAptine mATe paNa koIka gRhastha pAkane kare." ( AvuM bolanArAne kahevuM ke A vAta A pramANe nathI. kemake jaMgalAdi sthAne, | annanAM akALamAM, moTo tAva vagere Ave tyAre ane rAtre suvihitazramaNo odanAdi * sarvaAhArane vAparatA nathI. have jo sAdhuo rAtre cAre prakAranAM AhArathI virata ja hoya, to pachI gRhastho * zA mATe rAtre khUba sArI rIte pAka kare che ? | (Azaya e che ke gRhastho jaMgalAdimAMthI pasAra thatAM hoya tyAre to tyAM koI sAdhu na - vahoranArA hotA ja nathI. tyAre gRhastho je bhojana banAve che, e konA mATe ? jayAre | dukALamAM annano lAbha na thato hoya tyAre sAdhuo zakya eTalA upavAsa kare che. to zuM | tu e vakhate gRhastho je kaMI banAve che, e konA mATe ? sAdhuo mATe tAva vagere rogavALA , hoya to vAparatA ja nathI, e vakhate gRhastho bhojana banAve che. e konA mATe ? ane | mukhya vAta rAtre to sAdhuo vahoratA-vAparatA nathI. to tyAre gRhastho khUba bhojana banAve che, e konA mATe ? AnAthI ema nakkI thAya che ke gRhastho A badhA sthAnomAM to na potAnA mATe ja bhojana banAve che. eTale sAdhuo mATe ja teo bhojana banAve che, ke e vAta mAnI na zakAya.) brisTa - . atthi bahugAmanagarA samaNA jattha na uveti na vasaMti / tatthavi raMdhaMti gihI pagaI esA 1 flhasthApat i27rUA. .. ' vaLI - niryukti-113 gAthArtha : ghaNAM gAma-nagaro che. jyAM zramaNo jatAM nathI, rahetAM nathI. tyAM paNa gRhastho rAMdhe to che ja. eTale gRhasthonI A prakRti ja che. vyAkhyA-santi bahUni grAmanagarANi teSu teSu dezeSu 'zramaNAH' sAdhavo yatra nopayAnti anyato, na vasanti tatraiva, atha ca tatrApi rAdhyanti gRhiNaH, ataH prakRtireSA | gRhasthAnAmiti gAthArthaH // 113 // TIkArtha: te te dezomAM ghaNAM gAma-nagaro che ke jyAM sAdhuo anyasthAnethI AvatAM che ' nathI ke tyAM ja vasatA paNa nathI. have tyAM paNa gRhastho bhojana to rAMdhe che. AnAthI Sche mAnavuM ja joIe ke gRhasthono to A svabhAva che ke bhojana banAvavuM. (Ta . [N [E r 5 5 E E F F = = * * * * * Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S sta ta A ja arthane spaSTa karatAM kahe che ke niryukti- 114 gAthArtha : gRhasthonI A prakRti che ke gAma,nagara, nigamone vize * gRhastho te te kALe potAnA ane parivAranAM mATe rAMdhe che. na H dazavaikAlikasUtra bhAga-1 amumevArthaM spaSTayannAha pagaI esa gihINaM jaM gihiNo gAmanagaranigamesuM / raMdhaMti appaNo pariyaNassa kAleja aTThAe // 114 // - ma nA ya madhya 1 niyukti - 114 - 115 vyAkhyA S - prakRtireSA gRhiNAM varttate yagRhiNo grAmanagaranigameSu, nigamaHsthAnavizeSaH, rAdhyanti AtmanaH parijanasya (ca )' arthAya ' nimittaM kAleneti yogaM iti gAthArthaH // 114 // TIkArtha : (gAthArthanI jema ja che. mAtra) nigama eTale eka vizeSaprakAranuM sthAna (jyAM vepArIo khUba ja hoya tevuM sthAna nigama kahevAya che.) ta tattha samaNA tavassI parakaDaparaniTThiyaM vigayadhUmaM / . AhAraM esaMti jogANaM sAhaNaTThAe smai // 115 // niryukti-115 gAthArtha : tyAM tapasvIzramaNo parakRta, paraniti, dhUmarahita evA ni AhAranI yogone sAdhavA mATe gaveSaNA kare che. na zA ji na zA vyAkhyA-tatra zramaNAH 'tapasvina' iti udyatavihAriNo netare, parakRtaparaniSThitamiti, ko'rthaH ? - parArthaM kRtam - ArabdhaM parArthaM ca niSThitam - antaM gataM, vigatadhUmam - dhUmarahitam, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa 'miti nyAyAdvigatAGgAraM ca rAgadveSamantareNetyarthaH, uktaM ca - " rAgeNa saiMgAlaM doseNa saghUmagaM viyANAhi" 'AhAram' odanAdilakSaNam 'eSante' gaveSante, kimartham ? atrAha - ' yogAnAM' manoyogAdInAM saMyamayogAnAM vA sAdhanArthaM, na tu varNAdyarthamiti gAthArthaH // 115 // nA ya TIkArtha : A sthAnomAM je saMyamamAM udyamapUrvaka vicAranArA che, tevA sAdhuo bIjAne mATe rAMdhavAnuM prAraMbhAyela ane bIjA mATe aMta pAmela evA dhUmarahita AhAranI gaveSaNA kare che. je ughata vihArI nathI. teo AvuM karatAM nathI. dhUmadoSa eTale dveSa karavo. ekanAM grahaNamAM tajAtIyanuM paNa grA thaI jAya e 208 j *** Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 1 (pra.) nyAyathI ahIM vitAvurM vizeSaNa paNa samajI levuM. aMgAradoSa eTale rAga karavo. | rAga-dveSa vinA e sAdhu AhAranI gaveSaNA kare ema bhAvArtha che. (vinayadhUma e kriyAvizeSaNa che. dhUma ane aMgAra e doSatvajAtinI apekSAe samAnajAtIya che...) kahyuM che ke "rAga hoya to IMgAla ane dveSa hoya to sadhUma jANavuM." prazna : AvA AhAranI gaveSaNA zA mATe kare ? uttara : manoyogAdinI sAdhanA mATe ke saMyamayogonI sAdhanA mATe te AhAragaveSaNA kare. paraMtu zarIranAM varSAda mATe AhAragaveSaNA na kare. na sta che.) navakoDIparisuddhaM uggamauppAyaNesaNAsuddhaM / chaTThANarakkhaNaTThA ahiMsaaNupAlaNaTThA // 1 // niryukti-1 (ahIM A gAthA anyakartAe banAvelI hovAthI eno 1 naMbara Avela stu gAthArtha : navakoTithI parizuddha, udgama-utpAdana ane eSaNAdoSathI zuddha evA AhArane SaDthAnanI rakSA mATe, ahiMsAnAM anupAlanane mATe vApare. * ta vyAkhyA - iyaM ca kila bhinnakartRkI, asyA vyAkhyA - navakoTiparizuddham, tatraitA ma nava koTyaH, yaduta - Na hAi 1 Na haNAvei 2 haNaMtaM nANujANai 3, evaM na kiNai 3, evaM na payaI 3, etAbhiH parizuddhaM, tathA udmotpAdanaiSaNAzuddhamiti, etadvastutaH jisakalopAdhivizuddhakoTikhyApanameva, evambhUtamapi kimarthaM bhuJjate ? - SaTsthAnana rakSaNArtham, tAni cAmUni - 'veyaNaveyAvacce iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe na zA chaTuM puNa dhammaciMtAe // 1 // " amUnyapi ca bhavAntare prazasta bhAvanAbhyA- zA sa sAdahiMsAnupAlanArtham, tathA cAha - " nAhAratyAgato'bhAvitamaterdehatyAgo bhavAntare'pya - sa nA hiMsAye mavatI''ti pathArtha:|| nA ya TIkArtha : A gAthA anya kartAe banAvelI che. AnI vyAkhyA A pramANe che ke ya navakoTithI parizuddha AhArane vApare. emAM nava koTio A pramANe che ke (1) haNe nahi, (2) haNAve nahi (3) haNatAMne anumode nahi. ema (1) kharIde nahi... nAM * traNa bheda ane (1) pakAve nahi...nAM traNa bheda thAya. A nava koTithI parizuddha AhAra vApare. tathA udgama-utpAdana ane eSaNAthI zuddha AhArane vApare. 209 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-1 hA hA adhya. 1 niyukti - 116 buka che. A je lakhyuM che, e kharekhara to tamAma doSothI vizuddha evI koTinuM ja kathana kareluM ( che. (eTale ke 42 doSathI rahita AhAranuM ja pradarzana karyu che. 3patha = doSa samajavuM.) prazna : AvA prakArano AhAra paNa zA mATe vApare ? uttara : jasthAnanI rakSA mATe vApare. te SaTrasthAna A che. (1) vedanA (2) vaiyAvacca (3) IryAsamiti mATe (4) saMyama | mATe (5) prANa=jIvanane mATe (6) dharmaciMtAne mATe. A che kAraNasara vApare. (prazna : paNa A sthAnanI rakSA karavAnI jarUra zI che? aNAhArI ja rahevuM e | ja sAruM ne ?) | uttara H A cha sthAna paNa prazasta bhAvanAnAM abhyAsa dvArA bIjA bhAvomAM ahiMsAnuM | | anupAlana thAya e mATe che. (jo A cha sthAna mATe paNa sAdhu na vApare to jaldI mRtyu | pAme, ane to pachI devArdibhavamAM jAya. paNa ahIM vizeSaArAdhanA dvArA AtmAne bhAvita to karyo ja na hovAthI ene jhAjho lAbha na thAya. paNa A SasthAnanI rakSA ta au mATe vApare, to jIvato rahI ahIM prazastabhAvanAno abhyAsa karI bhavAntaramAM paNa ' ahiMsAnuM pAlana karanAro bane.) kahyuM ja che ke abhAvitamativALAno AhAratyAga dvArA dehatyAga bhavAntaramAM paNa kA ahiMsAne mATe thato nathI. (A bhavamAM khoTI rIte jAtahiMsA karI eTale ahiMsA nathI. ni ane bhavAntaramAM ahiMsA pALavAno nathI, mATe tyAM paNa ahiMsA nathI.) zA diTuMtasuddhi esA uvasaMhAro ya suttaniTThio / saMti vijjaMtitti ya saMti siddhiM ca sAheti IIuddA niryukti-116 gAthArtha : A dRSTAntavizuddhi che. upasaMhAra sUtramAM dekhADelo che. vyAkhyA dRSTAntazuddhireSA pratipAditA, 'upasaMhArastu' upanayastu 'sUtranirdiSTaH' sUtro, | TIkArya : A daSTAMtazuddhi pratipAdita thaI. upanaya to sUtramAM dekhADelo ja che. | (niryuktigAthAnA uttarArdha saMti... no artha karyo che. paNa e zabda mULasUtra gAthA-3mAM che ' che... eTale e gAthAno artha darzAvyA bAda e uttarArdhano artha dekhADAze.) F S E F = Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NENEzAtisU lAga-1 madhya. 1 sUtra-3 taccedaM sUtram emae samaNA muttA, je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va pupphesu, dANabhattesaNA(Ne )rayA // 3 // te sUtra mA che. dazavaikAlika-3 gAthArtha : lokamAM je A zramaNa, mukta sAdhuo che. ke jeo puSpone | na vize mm|monii sebha hAnabhaSamA 2ta cha, tamo mA prare cha. (arthAt jahA na mo dumassa lI thAmA zavyA prmaaevrtn|2| che. ___asya vyAkhyA-'evam' anena prakAreNa 'ete' ye'dhikRtAH pratyakSeNa vA pribhrmnto| dRzyante, zrAmyantIti zramaNAH, tapasyantItyarthaH, ete ca tantrAntarIyA api bhavanti, / yathoktam - "niggaMthasakkatAvasageruyaAjIva paMcahA samaNA" ata Aha - 'muktA' bAhyAbhyantareNa granthena, ye 'loke' ardhatRtIyadvIpasamudraparimANe 'santi' vidyante, anena / samayakSetre sadaiva vidyanta ityetadAha, sAdhayantIti sAdhavaH, kiM sAdhayanti ?-jJAnAdIti | ma gamyate / atrAha-ye muktAste sAdhava evetyata idamayuktam, atrocyate, iha vyavahAreNa nilavA api muktA bhavantyeva na ca te sAdhava iti tadvyavacchedArthatvAnna doSaH / Aha na ca te 'sadaivasantI'tyanenaiva vyavacchinnA iti, ucyate, vartamAnatIrthApekSayaivedaM sUtramiti | ji na doSaH, athavA-anyathA vyAkhyAyate-ye loke santi sAdhava ityatra ya ityuddezaH, loka ji na ityanena samayakSetra eva nAnyatra, kim ?-zAntiH-siddhirucyate tAM sAdhayantIti na zA zAntisAdhavaH, tathA coktaM niyuktikAreNa-"saMti vijjaMtitti ya saMtiM siddhi va sAheti" zA sa idaM vyAkhyAtameva / 'vihaMgamA iva' bhramarA iva puSpeSu, kim ?-'dAnabhaktaiSaNAsa ratAH' sa nA dAnagrahaNAddattaM gRhNanti nAdattam, bhaktagrahaNena tadapi bhaktaM prAsukaM na punarAdhAkarmAdi, nA ya eSaNAgrahaNena gaveSaNAditrayaparigrahaH, teSu sthAneSu 'ratAH' saktA iti sUtrasamAsArthaH / ya avayavArthaM sUtrasparzikaniryuktyA pratipAdayati-tatrApi ca vihaGgamaM vyAcaSTe-sa dvividhaH* dravyavihaGgamo bhAvavihaGgamazca / * TArtha : 4 mA aSita shrm| che. ( bhanI vAta yA cha) athavA to mA* ja pratyakSathI ja cAre bAju pharatAM zramaNo dekhAya che. te A prakAre che. (teo paNa che e gRhasthIrUpI puSpone pIDA karatAM nathI ane emanA AhAra rUpI rasane laIne jAtane Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-1 hajI aza. 1 sUtra-3 ) prasanna kare che.) je zrama kare eTale ke tapa kare te zramaNa. A tapa karanArA zramaNa to jainetaro paNa hoI zake che. kemake kahyuM che ke "nirjhanya, zAkya, tApasa, gesaka, AjIvaka ema pAMca prakAre zramaNo che." eTale ja bIjuM vizeSaNa kahe che ke je sAdhuo bAhya, abhyantara granthathI mukta che. (paisA vagere bAhyaparigraha ane * mamatvAdi Abhyantaraparigraha) ne sno santi = je sAdhuo A aDhI dvipasamudra pramANa kSetramAM vidyamAna che. A "nora 1 ttio dvArA e vAtane kahI dIdhI ke samayakSetramAM sadA mATe sAdhuo vidyamAna hoya che. je sAdhe te sAdhu. teo zuM sAdhe ? e samajI levuM ke jJAnAdine sAdhe. . ahIM koIka prazna kare che ke "je mukta hoya te sAdhu ja hoya. eTale sAdhu zabda " lakhavAnI jarUra ja nathI." | e bAbatamAM uttara apAya che ke ""ahIM vyavahArathI to nitavo paNa mukta che ja, | , paraMtu te sAdhu nathI. eTale sAdhu zabda te nidvavono vyavaccheda karavA mATe hovAthI koI to " doSa nathI." (jo mAtra mup zabda lakhe, to nitavo paNa AvI jAya... emane na levA na mATe sAdhu pada che) T prazna : sava santi e zabda lakhelo che, enA dvArA ja nihnavono vyavaccheda thaI tti ja javAno che kemake teo to sadA mATe hotA ja nathI. eTale sagio zabda lakhavAnI ni na jarUra nathI. (Ama to sava zabda lakhelo nathI, paraMtu evo artha vRttikAre ja hamaNAM na A ja upara darzAvyo che. eTale praznakAra A pramANe kahe che.) zA uttara : vartamAnatIrthanI apekSAe A sUtra che. eTale doSa nathI. (vartamAnatIrthamAM 5 |aa to sadA mATe nidvavo che ja. eTale saMva tti zabda dvArA emano vyavaccheda thaI na nA ya zake. eTale sAhavo zabda lakhelo che.) athavA to bIjI rIte A gAthAnuM vyAkhyAna karAya che. "je noI sattasagio' ke lakhela che. emAM ye e uddeza che. to e zabdathI ema jaNAvyuM ke samayakSetramAM ja, ke ja anya sthAne nahi. paNa e samayakSetramAM zuM? e vAta to have batAve che ke santilAlu- ke : zAnti = siddhi, tene je sAthe teo zAntisAdhava kahevAya. niryuktikAre 116mI . . niryuktigAthAnAM aMtamAM lakheluM ja che ke "saMti eTale vidyamAna che, athavA to saMti ( = Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhamarA jema puSpomAM lIna che, tema sAdhuo dAnabhaktanI eSaNAomAM lIna che. ahIM vAna zabdanAM grahaNa dvArA ema darzAvyuM ke sAdhuo apAyelI vastune ja le che, nahi apAyelI vastune nahi. ane maTM zabdanAM grahaNa dvArA ema darzAvyuM ke sAdhu e dattavastu paNa prAsuka nirdoSa ja le che, AdhAkarmAdi letAM nathI. SaLA zabdanAM grahaNa dvArA gaveSaNA, grahaNaiSaNA, grAseSaNAno parigraha karavo. A badhA sthAnomAM rata=coMTelA A pramANe sUtrano samAsathI artha che. na na mAM mA S S sta (Akho bhAvArtha e che ke je rIte bhamaro puSparasane pIe che, paNa puSpane pIDA karatAM nathI. ema manuSyalokamAM A je zramaNo, mukto, sAdhuo che, je puSpomAM bhamarAnI mAphaka dAnabhaOSaNAmAM rata che. teo paNa bIjI gAthAmAM darzAvelA prakArathI yatna kare che..). dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 110 eTale zAMti-siddhine sAdhe che. te zAntisAdhava:''... AnuM vyAkhyAna karI ja gayA chIe. ta avayavArthane to niryuktikAra sUtraspaAikaniryuktithI dekhADe che. temAM paNa ta meM vihaMgamanI vyAkhyA kare che, te be prakAre che. dravyavihaMgama ane bhAvavihaMgama. sa tatra tAvaddravyavihaGgamaM pratipAdayannAha ji - dhArei taM tu davvaM taM davvavihaGgamaM viyANAhi / bhAve vihaMgamo puNa guNasannAsiddhio duvi // 117 // na zA = nA ya - temAM prathama to dravyavihaMgamanuM pratipAdana karatAM kahe che ke niryukti-117 gAthArtha H je te dravyane dhArI rAkhe che te dravyavihaMgama jANo. bhAvamAM vihaMgama vaLI guNasiddhi ane saMjJAsiddhithI be prakAre che. - nA vyAkhyA----dhArayati' Atmani lInaM dhatte tattu 'dravya 'mityanena pUrvopAttaM karma ya nirdizati, yena hetUbhUtena vihaGgameSUtpatsyata iti, tuzabda evakArArthaH, asthAnaprayuktazca, * evaM tu draSTavyaH - dhArayatyeva, anena ca dhArayatyeva yadA tadA dravyavihaGgamo bhavati nopabhuGkta ityetadAveditaM bhavati, dravyamiti cAtra karmapudgaladravyaM gRhyate, na punarAkAzAdi, tasyAmUrttatvena dhAraNAyogAt, saMsArijIvasya ca kathaJcinmUrttatve'pi prakRtAnupayogitvAt, tathAhi - yadasau bhavAntaraM netumalaM yacca vihaGgamahetutAM pratipadyate 283 Er zA IF Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * *E 6, 5 - # dazavaikAlikasUra bhAga-1 nA adhya. 1 niyukti - 110 - tadA prakRtaM, na caivamanyaH saMsArijIva iti, 'taM dravyavihaGgama'mityatra / * yattadonityAbhisaMbandhAdanyataropAdAnenAnyataraparigrahAdayaM vAkyArtha upajAyate-dhArayatyeva / / tadvyaM yastaM dravyavihaGgamamiti, dravyaM ca tadvihaGgamazca sa iti dravyavihaGgamaH, dravyaM jIvadravyameva, vihaGgamaparyAyeNA''vartanAd, vihaGgamastu kAraNe kAryopacArAditi, taM, |'vijAnIhi' anekaiH prakArairAgamato jJAtA'nupayukta ityevamAdibhirjAnIhi TIkArtha je (jIva) potAnA AtmAmAM te pUrvopAtta karmane dhArI rAkhe che ke hetubhUta je karma dvArA e (jIva) bhaviSyamAM vihaMgamomAM utpanna thavAno hoya. te jIva dravyavihaMgama ne che ema jANo. | ahIM dravya zabda lakhelo che. tenA dvArA pUrve ekaThA karelA karmano nirdeza karelo che. te tu zabda va kAra arthavALo che, paNa e asthAne prayoga karAyelo che. e tu prayoga A pramANe jANavo ke thAyatveva arthAt thAre pachI tu no anvaya karavo. AnA dvArA e | vAta jaNAvI dIdhI ke jIva jyAre te karmane dhAraNa karato ja hoya, tyAre ja te dravyavihaMgama che. paNa jyAre e karmone bhogavato hoya tyAre e dravyajIva nathI. prazna : taM tu vyaM.. emAM dravya e zabdathI tame pUrve baMdhAyela karma levAnI vAta kahI. paNa e dravyazabdathI AkAzAdi dravya kema na samajI zakAya ? uttara : dravya e pramANe je zabda che, enAthI ahIM karmapudgalarUpa dravya ja levAnuM .. ja che. paNa AkAza vagere dravya nahi. kemake te dravya amUrta hovAthI jIva e AkAzAdi na 1 dravyane dhArI ja na zake. eTale ke AkAzAdi dravyonuM dhAraNa ja na thaI zake. jyAre ahIM na zA to "jIva te dravyane dhAraNa kare che." ema artha saMgata karavAno che. have jo dravya tarIke zA | AkAza lo to jIva te AkAzane dhAraNa kare che ema artha thAya. paNa e zakya ja nathI | rA AkAza amUrta = rUpAdarahita hovAthI enuM dhAraNa karavuM zakya ja nathI. nA 2 prazna : dravya zabdathI AkAza bhale na levAya, paraMtu dravya zabdathI jIvadravya kema na ja levAya ? e to koIka apekSAe mUrta che ja. kemake jIva zarIrathI kathaMcit abhinna hovAthI | jIva zarIranI jema mUrta mAneluM ja che. to enuM dhAraNa to zakya ja che ne ? koI mANasa , kukaDAne pakaDI rAkhe, to kahI zakAya che ke "mANase kukaDAne dhArI rAkhyo che" to prastutamAM dravya zabdathI jIvadravya lo ne ? ( uttara H saMsArIjIva koIka apekSAe mUrti - rUpAdimAna che, chatAM paNa prastutamAM S) e jIvadravyano koI ja upayoga nathI. te A pramANe - jIva je dravyane bhavAntaramAM laI te 45 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 hari jI abhaya. 1 niryukti - 110 ; che) javAne samartha hoya ane je dravya vihaMgama = pakSIbhavanI kAraNatAne pAme eTale ke huM | pakSIbhavanuM kAraNa bane te dravya ja ahIM dravyazabdathI levuM ISTa che. have bIjo koI saMsArI che I jIva to A pramANe che nahi ke jIva te saMsArIjIvane parabhavamAM sAthe laI jAya ane 4 | e saMsArIjIva prastuta jIvanAM pakSI bhavanuM kAraNa bane. mATe dravyazabdathI saMsArIjIva paNa * na levo. paraMtu karmapudgalAtmaka dravya ja levuM. gAthAmAM "taM dravyaviha" ema lakheluM che, paNa yaduM sarvanAmanuM to koI rUpa | ApyuM ja nathI. have yadu ane tad sarvanAma vacce nityasaMbaMdha che. eTale ke jayAM yadu na ja nuM rUpa hoya, tyAM tad nuM hoya ja ane jyAM tad nuM rUpa hoya tyAM yaddanuM rUpa hoya ja no sii eTale Avo saMbaMdha hovAne lIdhe ja jayAM bemAMthI ekanuM paNa grahaNa kareluM hoya, tyAM ; R bIjAnuM grahaNa thaI ja jAya. ane eTale ja ahIM yad sarvanAmanuM rUpa na hovA chatAM e laI ja levAya. eTale have A pramANe vAkyartha thAya. ke thAra thayed. ya: tadravya thAyatyeva, taM dravyavadi vinA nahi je jIva te dravyane (ja | te karmapudgala pakSIbhavanuM kAraNa bane te dravyane) dhAraNa ja kare che (paNa bhogavato nathI) tene te na dravyavihaMgama jANo. AmAM je dravyavahaka zabda che, teno samAsa A pramANe thaze ke dravya ca tat vidaddaza rUti dravyavida: ahIM je dravyazabda che, tenAthI jIvadravya ja levuM. kemake e tti jIvadravya ja vihaMgamarUpa paryAya rUpe pariNAma pAmavAnuM che. atyAre e jIvadravya li manuSyAdirUpa hoI zake che.) prazna : jo e jIvadravya bhaviSyamAM vihaMgama banavAnuM che, to atyAre ene vihaMgama zI rIte kahevAya ? uttara : A jIvadravya e vihaMgamarUpa kAryanuM kAraNa to kharuM ne? eTale jIvadravyarUpa kAraNamAM vihaMgama rUpa kAryano upacAra karavAthI jIvadravya e ja vihaMgama kahI zakAya che. vinAnAdi mAM vi upasarga che, teno artha kare che ke te dravyavihaMgamane AgamathI LjJAtA ane anupayukta, no AgamathI zarIra.... vagere aneka prakArothI jANo. Ama dravyavihaMgamanI vyAkhyA pUrNa thaI. 'bhAve vihaGgama' ityatrAyaM bhAvazabdo bahvarthaH, kvacigavyavAcakastadyathA 'nAsao meM bhuvi bhAvassa, saddo havai kevalo' bhAvasya-dravyasya vastuna iti gamyate, tara B. F = H = = Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 117 kvacicchuklAdiSvapi varttate - 'jaM jaM je je bhAve pariNamai' ityAdi yAn 2 zuklAdIn bhAvAniti gamyate kvacidaudayikAdiSvapi vartate yathA - ' odaie ovasamie' ityAdyuktvA 'chavviho bhAvalogo u' audayikAdaya eva bhAvA lokyamAnatvAd bhAvaloka iti, tadevamanekArthavRttiH sannaudayikAdiSveva vartamAna iha gRhIta iti, bhavanaM bhAvaH bhavantyasminniti vA bhAvaH tasmin bhAve karmavipAkalakSaNe, kim ? -'vihaGgamo ' vakSyamANazabdArthaH, punaH zabdo vizeSaNe, na pUrvasmAdatyantamayamanya eva jIvaH, kiMtu sa na eva jIvasta eva pudgalAstathAbhUtA iti vizeSayati, guNazca saMjJA ca guNasaMjJe guNa:anvartha: saMjJA pAribhASikI tAbhyAM siddhiH guNasaMjJAsiddhiH, siddhizabdaH sambandhavAcakaH, tathA ca loke'pi 'siddhirbhavatu' ityukte iSTArthasambandha eva pratIyata iti, tayA guNasaMjJAsiddhyA hetubhUtayA, kim ? - 'dvividho' dviprakAraH, guNasiddhyAanvarthasambandhena tathA saMjJAsiddhyA ca yadRcchAbhidhAnayogena ca / Aha-yadyevaM dvividha iti na vaktavyam, guNasaMjJAsiddhyetyanenaiva dvaividhyasya gatatvAt, na, anenaiva prakAreNeha dvaividhyaM, AgamanoAgamAdibhedena neti jJApanArthamiti gAthArthaH // 117 // S XX S ta H 66 kyAMka bhAvazabda zuklAdi guNomAM paNa varte che. jemake " je je vastu je je bhAvorUpe pariName che.." ahIM bhAva tarIke zukala, kRSNAdi bhAvo levA. koIka jagyAe bhAvazabda audayikAdi bhAvone vize paNa vaparAya che. jemake audayaka, aupamika vagere cha padArtho ta gAthAmAM mAve vijJadgama ema lakheluM che. emAM A bhAvazabda ghaNAM badhA arthavALo che. kyAMka bhAva zabda dravyapadArthano vAcaka che. jemake "jagatamAM avidyamAnabhAvano kevalazabda - zuddha asAmAsika zabda hoto nathI..." A pAThamAM bhAva eTale dravya, vastu ema artha thAya che. = ji ji na na zA zA (ghaTa padArtha jagatamAM vidyamAna che, to eno vAcaka zuddhazabda ghaTa maLe che. ema pustaka, pATAdi padArtho jagatamAM vidyamAna che, to eno vAcaka pustaka, pATAdi zuddhazabda F maLe che. paNa je padArtho jagatamAM che ja nahi, teno vAcaka zuddhazabda maLato nathI. jemake F nA vandhyAputra 4gatamA vidyamAna nathI, to teno vAya zuddhazabda yA vidyamAna nathI. sene nA ya bhATe vandhyAputra zabda che, pe| je to vandhyAyAH putraH khebha sAmAsi yaha che, zuddha ya nathI... alabatta A padArthano ahIM upayoga nathI. ahIM to eja darzAvavAnuM che ke bhAva zabda dravya-vastuno vAyaDa janI zaDe che.) 286 H Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUTA bhAga-1 ji . adaya. 1 niyaMti - 110 chekahIne pachI kahyuM che ke "A cha prakArano bhAvaloka che." eTale ke audayika vagere bhAvo (6 A ja bhAvalokarUpa che, kemake e lokyamAna = dazyamAna che. Ama A pramANe aneka arthomAM vartanAra bhAvazabda ahIM audayikAdi bhAvomAM * vartanAro ja grahaNa karAyelo che. arthAt bhAva eTale audayikAdi bhAva. bhavanaM- thavuM eTale bhAva. athavA to jene vize (gati vagere padArtho) thAya te bhAva. karmavipAkarUpa bhAva hote cha vihaMgama be prakArano che. vihaMgamazabdano artha IAgaLa kahIzuM, punaH zabda vizeSapadArtha darzAvavAmAM che. te vizeSapadArtha e che ke pUrvanAM jIva " karatAM A atyanta anya ja jIva nathI. eTale ke A vihaMgamarUpa anyajIva manuSyAdirUpa na pUrvajIva karatAM ekAnta judo nathI. paraMtu te manuSyajIva ja vihaMgamajIvarUpa banyo che ane tuM te ja pudgalo tathAbhUta = vihaMgamazarIrarUpa banyA che... A vizeSapadArthane punaH zabda | darzAve che. have e be bhedo darzAve che. guNa eTale anvartha - vyutpattiartha. saMjJA pAribhASikI hoya che. arthAt rUDha thayelI hoya che. ahIM siddhi zabda saMbaMdhano vAcaka che. tti lokamAM paNa jyAre "ddhiMvata" ema bolAya che, tyAre tyAM evI ja pratIti jhi, te thAya che ke "ISTa arthano saMbaMdha thAo. ISTavastunI prApti thAo." nA A guNa saMjJAsiddhi rUpa hetuthI vihaMgama be prakAre che. Azaya e che ke jANe - antarthasaMbaMdhathI tathA yadacchAbhidhAnanAM yogathI (IcchA pramANe karAyelA nAma kathanathI) : na vihaMgama be prakAre che. 3 prazna : jo A rIte hoya, to pachI vitha e zabda lakhavAnI jarUra nathI. kemake rA ITUsaMjJAsicyA A zabda dvArA ja dvividhatA jaNAI jAya che. che. uttara : nA. tivitha zabda lakhavAnuM prayojana e che ke enAthI ema jaNAvavuM che ke >> ke A ja prakAre ahIM vihaMgamanI dvividhatA che. "AgamathI bhAvavihaMgama ane ke noAgamathI bhAvavihaMgama." e rIte dvividhatA nathI. tatra 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamAzritya guNasiddhyA yo Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAtisU lAga-1 madhya. 1 niyuDita - 118 " bhAvavihaGgamastamabhidhitsurAha - vihamAgAsaM bhaNNai guNasiddhI tappaiTThio logo / teNa u vihaGgamo so bhAvattho vA gaI duvihA // 118 // temAM "uddeza pramANe nirdeza karavo joIe." e nyAya pramANe guNasiddhathI je bhAvavihaMgama che tene kahevAnI IcchAvALA kahe che. niyuti-118 ||thaarth : vihaM maTase 2411 vAya. tethI 4 esiddhanI na | ne apekSAe AkAza pratiSThita loka vihaMgama kahevAya. te bhAvavihaMgama che. athavA gati nI | re cha. stu vyAkhyA-vijahAti-vimuJcati jIvapudgalAniti vihaM, te hi sthitikSayAtsvayameva stu tebhya AkAzapradezebhyazcyavante, tAzcyavamAnAnvimuJcatIti, zarIramapi ca | malagaNDolakAdi vimuJcatyeva (iti)mA bhUt saMdeha ityata Aha-AkAzaM bhaNyate, na / ta zarIrAdi, saMjJAzabdatvAt, AkAzante-dIpyante svadharmopetA AtmAdayo yatra tadAkAzam, ta / kim ?-saMtiSThata ityAdikriyAvyapohArthamAha-'bhaNyate' AkhyAyate, guNasiddhirityetatpadaM smai gAthAbhaGgabhayAdasthAne prayuktam, saMbandhazcAsya 'tena tu vihaMgamaH sa' ityatra tena tvityanena saha veditavya iti, tatazcAyaM vAkyArtha:-tena tuzabdasyaivakArArthatvenAvadhAraNArthatvAdyena vihamAkAzaM bhaNyate tenaiva kAraNena guNasiddhyA-anvarthasambandhena vihaGgamaH, ji na ko'bhidhIyata ? ityAha-'tatpratiSThito lokaH' tadityanenAkAzaparAmarzaH, tasminnAkAze na | pratiSThitaH tatpratiSThitaH, pratiSThati sma pratiSThitaH-prakarSeNa sthitavAnityarthaH, anena sthitaH zA - sthAsyati ceti gamyate, ko'sAvitthamityata Aha - 'lokaH' lokyata iti lokaH, - kevalajJAnabhAsvatA dRzyata ityarthaH, iha dharmAdipaJcAstikAyAtmakatve'pi ... lokasyAkAzAstikAyasyAdhAratvena nirdiSTatvAccatvAra evAstikAyA gRhyante, yato . niyuktikAreNAbhyadhAyi-'tatpratiSThito lokaH', 'vihaGgamaH sa' ityatra vihe-nabhasi gato | gacchati gamiSyati ceti vihaGgamaH, gamirayamanekArthatvAddhAtUnAmavasthAne varttate, tatazca / vihe sthitavAMstiSThati sthAsyati ceti bhAvArthaH, sa iti-caturastikAyAtmakaH, 'bhAvArtha', iti bhAvazcAsAvarthazca bhAvArthaH, ayaM bhAvavihaGgama ityarthaH / ukta ekena prakAreNa . bhAvavihaGgamaH, punarapi guNasiddhimanyena prakAreNAbhidhAtukAma Aha-'vA ) gatiiivadhe'ti, vAzabdasya vyavahita upanyAsaH, evaM tu draSTavyaH-gatirvA dvividheti, tatra ( 45 R PF 1 * Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Home dazavaikAlikasUtra bhAga-1 TakA ja adaya. 1 niryukita - 118 " gamanaM gacchati vA'nayeti gatiH, dve vidhe yasyAH seyaM dvividhA, dvaividhyaM vakSyamANalakSaNamiti gAthArthaH // 118 // & TIkArtha : vida zabda vi upasargapUrvaka hI dhAtuno banelo che. huM dhAtu tyAgavAnAM ke chearthamAM che. TuMkamAM je vastu jIvo ane pudgalone choDI de che, te vastu vida kahevAya. | jIvo ane pudgalo potAnI sthiti-sthiratAno kSaya thAya tyAre jAte ja te | AkAzapradezomAMthI eNvI jAya che, haTI jAya che ane cyavI jatAM e padArthone A vida); na nAmanI vastu choDI de che, pakaDI rAkhatI nathI. [, joke Ama to zarIra paNa maLa, gaMDolakAdine choDe ja che, tyAge ja che. eTale koIne - evo saMdeha thAya ke vida eTale zarIra levuM?" Avo saMdeha na thAya e mATe niryuktimAM vida zabdano artha darzAvI dIdho che ke vida eTale AkAza kahevAya. zarIrAdi nahi. prazna : vida nA vyutpatti artha pramANe to AkAza ane zarIra baMne laI zakAya che, , to pachI mArA ja zI rIte levAya? uttara : ahIM, vida zabda saMjJAzabda-rUDhizabda che. arthAt A zabda AkAza nAmanA che | padArthamAM ja rUDha hovAthI vida zabdathI AkAza levuM. prazna : mArA zabdano artha zuM ? uttaraH mA upasargapUrvaka [ dhAtuno artha dIpavuM - pragaTavuM che. jJAnAdi svadharmathI li - yukta evA AtmAvagere padArtho jemAM dIpe che, dekhAya che te AkAza. have jo mAtra vAAiM ATaluM ja lakhe, to kriyApada na hovAthI zaMkA thAya ke Ii ahIM kayuM kriyApada levuM mAla saMtikane ema levuM ke mAvAze bhavati ema levuM ke trIjuM - cothuM koI kriyApada levuM." A badhI kriyAonA nirAkaraNa mATe kahe che ke mAthakti viha AkAza kahevAya che. te gAthAmAM je musiddhi pada che, te asthAne che. gAthAno bhaMga thaI javAnA bhayathI e pada asthAne mukAyeluM che. bAkI kharekhara eno saMbaMdha A ja gAthAmAM te 3 je zabda che, tenI sAthe jANavo. eTale A vAkyartha thaze. ke je kAraNathI vida AkAza kahevAya che, te ja kAraNathI , 1 guNasiddhithI eTale ke vyutpattiarthathI vihaMgama tarIke AkAzamAM pratiSThita loka samajavo. Sche te 3 mAM je tu che, te muva kAra arthavALo hovAthI e avadhAraNaarthavALo = ja kAra ( "E. F S E E F F = = Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUTA bhAga-1 hu hu ja adhya. 1 niyaMti - 118 ja che. arthavALo samajavo. eTale ja tenaiva ema va zabda joDyo che. tabhratiSThito mAM tat zabdathI AkAzano bodha thAya che. samAsa A pramANe ke tamina - mAvAze pratiSThita: ti tapratiSThita pratiSThita eTale prakarSathI rahelo. A zabda dvArA sthitaH sthAti e samajI levA. arthAt A loka pratiSThita che, pratiSThita hato ane pratiSThita raheze. | koNa A pramANe che ? (ta--tiSThita che ?) e darzAvavA mATe no zabda che. je paNa dekhAya te loka. arthAt kevalajJAnarUpI sUryathI je dekhAya te loka. ahIM Ama to loka dharma, adharma, AkAza, pudgala ane jIva ema pAMca na astikAyarUpa che, chatAM A pAMcamAM AkAzAstikAya AdhArabhUta dekhADela che, eTale e sivAyanA cAra astikAya ahIM navA zabdathI levA. kemake niyuktikAre kahyuM che ke "tatpatiSThito no:" (loka AkAzamAM pratiSThita che. eTale AkAza to AdhAra ja che. " jo loka zabdathI AkAza paNa laIe, to "AkAza AkAzamAM pratiSThita che." evo artha : thAya, je saMgata nathI thatuM.) vidaphama: - zabdano artha A pramANe che ke vihamAM = AkAzamAM je gayo che, jAya Lche. ane jaze te vihaMgama. | dhAtuo aneka arthavALA hovAthI ahIM rajU dhAtu avasthAnamAM, rahevAnA arthamAM che. eTale artha A pramANe ke je AkAzamAM rahyo hato, rahe che ane raheze. sa zabdathI cAra astikAya levA. gAthAmAM mAvArtha zabda che. eno karmadhAraya samAsa karavo. bhAvAtmaka artha eTale " " bhAvArtha. TuMkamAM A bhAvavihaMgama che, evo artha thayo. (bhAvArtha eTale ja | bhAvavihaMgama.) Ama eka prakAre = vyutpatti arthathI bhAvavihaMgama kahI dIdho. pharI pAchI eja * guNasiddhine bIjA prakAre kahevAnI IcchAvALA kahe che ke "vA pati vithA" ahIM vA zabda vyavahita = svasthAnathI dUra mukela che. ane A pramANe samajavo ke "jati | * iivathA' athavA to ti be prakAre che. temAM gamana eTale gati. athavA to jenAvaDe 2 vastu jAya te gati. te be prakAranI che. be prakAra AgaLa kahevAze. che. = = = = Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * IF * F HEREzAlisA bhAga-1 saya. 1 niyuDita - 118 na tathA cedameva dvaividhyamupadarzayannAha - - bhAvagaI kammagaI bhAvagaiM pappa atthikAyA u| savve vihaMgamA khalu kammagaIe ime bheyA * // 119 // | have A ja be prakArane dekhADatAM kahe che. niryukti-119 gAthArtha : bhAvagati ane karmagati (ema be gati che) emAM | bhAvagatine AzrayIne badhA astikAyo vihaMgama che. karmagatimAM A bhedo che. vyAkhyA-bhavanti bhaviSyanti bhUtavantazceti bhAvAH, athavA bhavantyeteSu svagatA mo| / utpAdavigamadhrauvyAkhyAH pariNAmavizeSA iti bhAvA-astikAyAsteSAM gatiH-15 | stu tathApariNAmavRttirbhAvagatiH, tathA karmagatirityatra kriyata iti karma-jJAnAvaraNAdi stu pAribhASikam, kriyA vA, karma ca tadgatizcAsau karmagatiH, gamanaM gacchatyanayA veti gatiH, tatra 'bhAvagatiM prApya astikAyAstu' iti atra bhAvagatiH pUrvavattAM prApya| ta abhyupagamyAzritya, kim ? 'astikAyAstu' dharmAdayaH, tuzabda evakArArthaH, sa ta smai cAvadhAraNe, tasya ca vyavahitaH prayogaH, bhAvagatimeva prApya na punaH karmagati, 'sarve smai vihaGgamAH khalu' sarve-catvAraH nAkAzamAdhAratvAt, 'vihaGgamA iti' vihaM gacchantyavatiSThante svasattAM bibhratIti vihaGgamAH, khaluzabdo'vadhAraNe, vihaGgamA eva, na | ji kadAcinna vihaGgamA iti / 'karmagateH' prAgnirUpitazabdArthAyAH, kim ?-'imau bhedau' ji na vakSyamANalakSaNAviti gAthArthaH // 119 // zArtha : 4 cha, 2Deze sane hatA te bhAva. athavA to mAM svagata = potAnAma zA| - ja rahelA utpAda, nAza, sthiratA nAmanA vizeSa pariNAmo rahe che te bhAva. A bhAva "| nA tarIke astikAya che. teonI gati eTale ke utpAdAdi pariNAmarUpe vRtti = vartavuM te nA bhAvagati. tathA karmagatimAM karma eTale je karAya che. Ama to ghaTa, paTa vagere badhuM ja karAya che. eTale karma kahevAya. paraMtu ahIM jJAnAvaraNAdi pAribhASika = rUDha karelA karma ja levA. che athavA to karma eTale kriyA. karmarUpa je gati te karmagati. | gamana eTale gati athavA to jenAvaDe vastu jAya te gati. 5) tama bhAvagatiM prApya... meM zo sajesA cha, tama bhAvati pUrvanI 4 (6 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 5. | dazavaikAlikasUTA bhAga-1 ) adaya. 1 niyaMti - 120 juka che. samajavI. (A ja gAthAmAM pUrve batAvI gayA te.) tene AzrayIne tamAme tamAma (aa astikAyo vihaMgama che. | gAthAmAMno 7 zabda vakAra arthamAM che, te prakAra nakAra arthamAM che. teno | I vyavahita prayoga che. eTale ke bhAvagatine ja AzrayIne badhA astikAyo vihaMgama che. | karmagatinI apekSAe nahi. (kemake badhA astikAyo bhAva che, ane badhA ja * | utpAdAdiparyAyaprAptirUpa gativALA che.) | ahIM badhA eTale cAra ja astikAya levA. AkAza nahi, kemake e to AdhAra che. - | je AkAzamAM jAya che, eTale ke AkAzamAM rahe che eTale ke AkAzamAM potAnI mAM - sattAne dhAraNa kare che te vihaMgAma. ghaNuM zabda avadhAraNamAM che arthAt A astikAyo vihaMgama ja che. kyAreya paNa | vihaMgama nathI evuM nathI. pUrve jeno zabdArtha darzAvI dIdho che, evI karmagatinAM to vakSyamANa lakSaNavALA be | bhedo che. tAvevopadarzayannAha - vihagagaI calaNagaI kammagaI u samAsao duvihA / tudadayaveyayajIvA vihaMgamA pappa | vihArUM pharI te ja be bhedone dekhADatA kahe che ke - niyukti-120 gAthArthaH karmagati saMkSepathI be prakAre che. vihagagati ane calanagati I, emAM vihagagatine AzrayIne to tenA udayanAM vedaka jIvo vihaMgama bane. | vyAkhyA-iha gamyate'nayA nAmakarmAntargatayA prakRtyA prANibhiriti gatiH, nA ya vihAyasi-AkAze gativihAyogatiH, karmaprakRtirityarthaH, tathA calanagatiriti, ya calirayaM parispandane varttate, calanaM spandanamityeko'rthaH, calanaM ca tadgatizca sA calanagatiH-gamanakriyeti bhAvaH / karmagatistu samAsato dvividhetyatra tuzabda evakArArthaH, * * sa cAvadhAraNe, karmagatireva dvividhA na bhAvagatiH, tasyA ekarUpatvena vyAkhyAtatvAt, tatra 'tadudayavedakajIvA' iti, atra tadityanenAnantaranirdiSTAM vihAyogatiM nirdizati, * mAtasyA-vihAyogateH udayastadudayo vipAka ityarthaH, tathA vedayanti-nirjarayanti / T "B H. 1. A 45 B - = 5 5 E F Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 120 upabhuJjantIti vedakAH tadudayasya vedakAzca te jIvAzceti samAsaH, Aha - tadudayavedakA jIvA eva bhavantIti vizeSaNAnarthakyam, na, jIvAnAM vedakatvAvedakatvayogena / saphalatvAt, avedakAzca siddhA iti / 'vihaGgamAH prApya vihAyogati miti, atra vihe vihAyogaterudayAdudgacchantIti vihaGgamAH, 'prApya' Azritya kiM prApya ? - ' vihAyogatim' vihAyogatiruktA tAM viparyastAnyakSarANyevaM tu draSTavyAni - vihAyogatiM prApya tadudayavedakajIvA vihaGgamA iti gAthArthaH // 120 // , TIkArtha : ahIM gatinI vyAkhyA A pramANe karavI ke nAmakarmanI aMdara rahelI je vihAyogati nAmanI prakRtithI jIvo gamana kare che te karmaprakRti e ja gati. AkAzamAM gati e vihAyogati. eTale ke e nAmanI karmaprakRti. van dhAtu parispandana arthamAM che. calana, spaMdana e eka ja artha che. calana rUpa je gati te calanagati eTale ke gamanakriyA. karmagati saMkSepathI be prakAre che. emAM tu zabda vakArArthavALo che, ane vakAra ta avadhAraNamAM che. eTale artha A pramANe ke karmagati ja be prakAre che. bhAvagati nahi. kemake bhAvagati to ekarUpavALI vyAkhyAna karI ja dIdhI che. tanucave'IvA: mAM tat zabdathI hamaNAM ja darzAvAyela vihAyogatino nirdeza karelo che. te vihAyogatino je vipAkodaya, tenuM vedana karanArA jIvo e pramANe samAsa ji thAya. na zA Fr vijhmAH prApya vihAyo'tim - ahIM vihamAM-AkAzamAM vihAyogatinAM udayathI je jIvo uDe, cAle, jAya te vihaMgama. A artha upara kahI gayela vihAyogati rUpa * 293 Xin ji ma je vede, nirjarA kare, upabhoga kare te vedaka. zA prazna H tenA udayane vedanArAo to jIvo ja hoya che, eTale jaiva vizeSaNa nakAmuM 15 maiM che. nA uttara H jIva vedaka ane avedaka ema be prakAre hoya che, eTale ahIM jIva vizeSaNa nA maiM sArthaka che. avedaka jIvo tarIke siddhajIvo che. (tadudayavedaka jIvo ja hoya, enI nA ya nathI. paraMtu jIvo vedaka ane avedaka baMne prakAranAM hoya che... e padArtha darzAvavA nIva * vizeSaNano ullekha karyo che. je taduyavedaka nathI, e siddhone karmagatine AzrayIne * vihaMgama na gaNavA.) jeo Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NER zAtisU bhAga-1 madhya. 1 niyuDita - 121 che. karmagatine AzrayIne samajavuM. gAthAmAM akSaro ADA-avaLA che, te A pramANe jANavA ke vihAyogatine [ AzrayIne vicArIe to tenA udayanA vedaka jIvo vihaMgama che. adhunA dvitIyakarmagatibhedamadhikRtyAha - calanakammagaiM khalu paDucca saMsAriNo bhave jIvA / poggaladavvAiM vA vihaMgamA esa | guNasiddhI // 121 // mo ve bhagatina jI mehane mAzrayIne 58 cha : - niryukti-121 gAthArtha : calanakarmagatine AzrayIne to saMsArIjIvo athavA to stu puladravyo vihaMgama che. mA gusiddhi che. __ vyAkhyA-calanaM-spandanaM, tena karmagativizeSyate, katham ?-calanAkhyA yA karmagatiH sA calanakarmagatiH, etaduktaM bhavati-karmazabdena kriyA'bhidhIyate, saiva ta gatizabdena saiva calanazabdena ca / tatra gatervizeSaNaM kriyA kriyAvizeSaNaM calanam / ta kutaH?-vyabhicArAd, iha gatistAvannarakAdikA bhavati ataH kriyayA vizeSyate, sma kriyA'pyaneka rUpA bhojanAdikA tatazcalanena vizeSyate, atazcalanAkhyA karmagatizcalanakarmagatistAm, anusvAro'lAkSaNikaH, khaluzabda evakArArthaH, sa ji cAvadhAraNe, calanakarmagatimeva, na vihAyogati, 'pratItya' Azritya, kim ?-saMsaraNaM ji na saMsAraH, saMsaraNaM jJAnAvaraNAdikarmayuktAnAM gamanaM, sa eSAmastIti saMsAriNaH, anena / zA siddhAnAM vyudAsaH, 'bhave' iti, ayaM zabdo bhaveyurityasyArthe prayuktaH, 'jIvA' shaa| sa upayogAdilakSaNAH / tatazcAyaM vAkyArthaH-calanakarmagatimeva pratItya saMsAriNo sa| nA bhaveyurjIvA vihaGgamA iti, vihaM gacchanti-calanti sarvairAtmapradezairiti vihaGgamAH / tathA nA ya 'pudgaladravyANi ve'tyAdi, pUraNagalanadharmANaH pudgalAH, pudgalAzca te dravyANi ca tAni ya pudgaladravyANi, dravyagrahaNaM vipratipattinirAsArtham, tathA caite pudgalAH kaizcidadravyAH / / * santo'bhyupagamyante, 'sarve bhAvA nirAtmAnaH' ityAdivacanAd, ataH pudgalAnAM * paramArthasadrUpatAkhyApanArthaM dravyagrahaNam, vAzabdo vikalpavAcI, pudgaladravyANi vA* * saMsAriNo vA jIvA vihaGgamA iti / tatra jIvAnadhikRtyAnvartho nidarzitaH, pudgalAstu vihaM* mA gacchantIti vihaGgamA :, tacca gamanameSAM svataH paratazca saMbhavati, atra svataH parigRhyate, Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-1 huA ju mA adhya. 1 niyukti - 121 hai vihaGgamA iti ca prAkRtazailyA jIvApekSayA voktam, anyathA dravyapakSe vihaGgamAnIti ( vaktavyam, eSa bhAvavihaGgamaH, katham ?-guNasiddhyA' anvarthasambandhena, prAkRtazailyA vA'nyathopanyAsa iti gAthArthaH // 121 // TIkArtha : calana eTale spaMdana. te karmagatizabdanuM vizeSaNa che. prazna : zI rIte calana karmagatinuM vizeSaNa che ? uttara : calana nAmanI je karmagati te calanakarmagati kahevAya. kahevAno bhAva e che , ke ahIM karmazabdathI kriyA levAnI che. te kriyA ja gatizabdathI ane te kriyA ja na . calanazabdathI kahevAya che. (gati paNa eka kriyA che ane calana paNa eka kriyA ja che.] eTale e baMne zabdathI kriyA oLakhAvAya che.) emAM gatinuM vizeSaNa kriyA che, kriyAnuM ! 1 vizeSaNa calana che. prazna : paNa A be vizeSaNo batAvavAnI jarUra zI paDI ? mAtra gati zabda ke karmagati zabda na cAle ? uttara : vyabhiMcAra Ave che mATe be vizeSaNa jarUrI che. te A pramANe - jo mAtra gati ja lakhe, to e gati tarIke to narakAdi cAragati paNa levAya. AthI gati zabdanuM vizeSaNa kriyA = karma mUkyuM. enAthI e lAbha thayo ke narakAdirUpa gati nathI levAnI, | paraMtu karmarUpa = kriyArUpa gati levAnI che. na have e kriyA paNa pAchI bhojanAdi anekaprakAre che. eTale calanazabda e kriyAnuM ni IF vizeSaNa che. Ano artha e thaze ke calanarUpI je karmagati te calanakarmagati. nA praznaH jo calana e karmazabdanuM vizeSaNa che. to vananuM ema upara anusvAra kema nA | mukyo che ? calana zabda to samAsamAM ja laIne karmanuM vizeSaNa bane ne ? nA uttaraH ahIM anusvAra alAkSaNika che (artharahita che, nahivat che.) eTale vatana nA 4 zabda karmazabdanuM vizeSaNa banI zakaze. ghanu zabda vakArArthavALo che, gvakAra avadhAraNamAM che. Azaya e che ke calanakarmagatine AzrayIne ja saMsArIjIvo vihaMgama che. vihAyogatine AzrayIne nahi. . | saMsArika zabdano artha darzAve che ke saMsaraNa karavuM enuM nAma saMsAra, | :: jJAnAvaraNAdi karmothI yukta evA jIvonuM gamana e saMsAra kahevAya. te jeone che te e saMsArI. A zabdathI siddhono vyavaccheda karyo. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 4, 5 A (AI dazavaikAlikasUTA bhAga-1 adhya. 1 niyaMti - 121 , ma zabda baveDa e padanA arthamAM vaparAyelo che. nIva eTale upayogAdi lakSaNavALA. tethI A vAkyartha thAya ke calanakarmagatine ja AzrayIne saMsArIjIvo vihaMgama che. * | jeo tamAma AtmapradezovaDe AkAzamAM jAya che, te vihaMgama. (tamAma saMsArIjIvo . jyAre eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya, tyAre tamAma AtmapradezonI sAthe jAya che, eTale e badhA ja saMsArIjIvo e calanakriyArUpa gatine anusAra vihaMgama bane che.) purAvAnA ane gaLI javAnA svabhAvavALA padArtho pudgala kahevAya. (pudgaladravyamAM pradezonI vadha-ghaTa thayA ja karatI hoya che.) pugalarUpI je dravyo te pudgaladravyo. prazna : pugalo to dravya ja hoya. adravya nahi. eTale dravyazabda mukavAnI jarUra nathI. uttara H khoTI mAnyatAnAM khaMDana mATe dravyapadanuM grahaNa karyuM che. keTalAMka loko A mugalone adravya rU5 mAne che. kemake emanuM zAstravacana che ke "badhA ja padArtho | " nirAtmarUpa = svabhAvarahita = asat che. arthAt pudgalo paNa asat che." "ii | AthI pudgalonI vAstavika sattA darzAvavA mATe dravyapadanuM grahaNa kareluM che. vA pada | vikalpane darzAvanAra che. te A pramANe - pudgaladravyo ke saMsArIjIvo vihaMgama che. emAM | =aa jIvone AzrayIne to vihaMgama zabdano anvaya darzAvI dIdho. || pudgalomAM anvayArtha A pramANe ke te pudgalo paNa AkAzamAM gamana kare che, mATe te nA teo paNa vihaMgama che. pudgalonuM te gamana svataH thAya ane parataH thAya. ahIM jJA | mugalonuM svataH gamana levAnuM che. (chokaro daDo pheMke, to e daDAnuM svataH gamana nathI, 5. na parataH gamana che. paNa koInI paNa preraNA vinA je paramANvAdi dravyo gati kare che te na svata: gamana che.) prazna : vyApi zabda napuMsaka che, to vi . pulligazabda kema vAparyo ? | uttara : prAkRtazailIne anusAra ahIM putadravya pulliga karela che. athavA to ema samajo ke vihagama zabda gIva ane pudgadravya ema baMnenuM vizeSaNa che, emAM nava , | to pulligazabda che, eTale enI apekSAe vidaddama zabda pulliga karyo che. bAkI dravya | zabdanI apekSAe ja jo vihama zabda mukavAno hoya to e napuMsakaliMga ja kahevo paDe che Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 e sIdhI vAta che. A bhAvihaMgama anvarthasaMbaMdhathI darzAvyo che. adhya. 1 niyukti - 122 prazna H gAthAmAM to zuLasiddhi ema zabda lakhelo che, tame to trIjIvibhakti pramANe artha karyo che. to zI rIte saMgata thAya ? uttara : pahelI vAta to e ke A trIjIvibhakti ja samajavI. chatAM jo ema lAge ke A trIjI vibhakti na bane. to ema samajavuM ke prAkRtazailIne kAraNe trIjIvibhaktino na anyathA upanyAsa pahelI vibhakti tarIke upanyAsa karelo che. (va hovAthI be vikalpa levA paDe.) evaM guNasiddhyA bhAvavihaGgama uktaH, sAmprataM saMjJAsiddhyA abhidhAtukAma Aha sannAsiddhiM pappA vihaMgamA hoMti pakkhiNo savve / ihaI puNa ahigAro vihAsagamaNehi bhamarehi / / 22 / / Ama guNasiddhithI bhAvavihaMgama kahevAI gayo. have saMjJAsiddhithI bhAvavihaMgamane kahevAne mATe kahe che ke niryukti-122 gAthArtha : saMjJAsiddhine AzrayIne tamAma pakSIo vihaMgama che. ahIM to AkAzamAM gamana karanAra bhamarAovaDe adhikAra che. 290 TIkArtha : saMjJAna, saMjJA, nAma, rUDhi A badhA paryAyavAcI zabdo che tenAthI je siddhi te saMjJAsiddhi. eTale ke saMjJAsaMbaMdha. te saMjJAsiddhine AzrayIne vicArIe to haMsa vagere pAMkhovALA pakSIo vihaMgama che. kemake pudgalo vihaMgama hovA chatAM paNa pakSIo ja lokamAM vihaMgama tarIke prasiddha che. na mA ja ji zA vyAkhyA - saMjJAnaM saMjJA nAma rUDhiriti paryAyAH tayA siddhiH saMjJAsiddhiH, " saMjJAsambandha kRtiyAvat, tAM saMjJAsiddhi 'prApya' Azritva, vim ?-viSe macchantIti " zA.vijJaGgamAM mavanti, je ?--pakSA yemAM santi te pakSiLa:, 'sarve' samastA haMsAvya:, sa pudgalAdInAM vihaGgamatve satyapyamISAmeva loke pratItatvAt itthamanekaprakAraM sa nA vihaGgamamabhidhAya prakRtopayogamupadarzayati- 'iha' sUtre, punaH zabdo'vadhAraNe, ihaiva nAnyatra nA " 'adhiAra:' prastAvaH prayojJanam, tyiA vihAyomane:' AAgAmanai: 'pramo:' ya Sati gAthArtha: // 22 // ta Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 122 Ama anekaprakAranAM vihaMgamane darzAvIne have prakRtamAM kono upayoga che ? e darzAve che. ke A sUtramAM ja AkAzamAM gamana karanArA bhamarAo vaDe prayojana adhikAra, prastAva che. gAthAmAM puna: zabda che, te avadhAraNa arthamAM che. eno bhAva e ke A ja sUtramAM bhamarAono adhikAra che, badhA ja sUtromAM vihaMgamazabdathI bhamarA ja levAnA... evuM nathI. (117thI mAMDIne 122 gAthA sudhImAM vijJAma zabdanuM varNana karela che. eno sAra nIce pramANe che. * vihaMgama cAra prakAre che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva vihaMgama. * nAma, sthApanA sugama che. * AvatAM bhavamAM pakSI banavuM paDe, evA karmone bAMdhI cukelo jIva dravyavihaMgama. * bhAvavihaMgama be prakAre che. (1) anvarthapramANe (2) rUDhIpramANe. anvartha zabdArtha. ya ta * zabdArtha pramANe (1) bhAvavihaMgama : AkAzamAM rahelA dharmAstikAyAdi cAreya 7 maiM astikAya. ahIM gam dhAtuno artha rahenAra karavo. dharmAstikAyAdi cAra vihamAM AkAzamAM rahelA che, mATe vihaMgama. padArthonI * zabdArtha pramANe (2) bhAvavihaMgama : bhAvagati eTale bhAvonI ni utpAda-vyaya-dhruvatArUpa gati. badhA dharmAstikAyAdi AkAzamAM ja utpAda-vyaya- ni - dhruvatAdirUpa gativALA che, eTale badhA dharmAstikAyAdi bhAvagatipramANe bhAvavihaMgama 7 che. zA 1 = Qia 298 - ? sa ma 0 zabdArtha pramANe (3) bhAvavihaMgama : vihAyogatinAmakarmanI apekSAe vicArIe to to tenA udayavALA trasajIvo AkAzamAM e gatinAmakarmanAM udayathI gamana kare che, eTale A nAmakarmanAM udayavALA jIvo vihAyogatinI apekSAe bhAvavihaMgama che. nA nA ya 0 zabdArtha pramANe (4) bhAvavihaMgama : eka gatimAMthI bIjI gatimAM cAlavuM e rUpa je calanakriyAtmaka gati che, e pramANe vicArIe to badhAM saMsArIjIvo ane badhAM pugalo ekabhavamAMthI bIjA bhavamAM ke ekasthAnethI bIjA sthAne gati kare che, eTale ke A rIte AkAzamAM calanagativALA che. mATe badhAM ja bhAvavihaMgama kahevAya. paNa e * calanagatinI apekSAe ja samajavuM. * rUDhiartha pramANe to pakSIo ja vihaMgama kahevAya. bIjA koIpaNa padArtho nahi. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E / 49 5, 5 251 = dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 123-124 deg " - prastutae satra jarUra rahejhaTe ja zAM zabdathI levAnA che.) dANeti dattagiNhaNa bhatte bhaja seva phAsugeNhaNayA / esaNatigaMmi nirayA uvasaMhArassa* suddhi rUHI I12rUA. | niyukti-123 gAthArtha H dAna zabda dattanuM grahaNa darzAve che... TIkArthathI spaSTa thaze. vyAkhyA-'dAneti' sUtre dAnagrahaNaM dattagrahaNapratipAdanArtham, dattameva gRhNanti, nAdattam, 'bhakta' iti bhaktagrahaNaM 'bhaja sevAyAm' ityasya niSThAntasya bhavati, arthazcAsya / prAsukagrahaNaM, prAsukam-AdhAkarmAdirahitaM gRhNanti, netaraditi, esaNa tti eSaNAgrahaNam, | 'pUNAAtrita' veSAvitno nirata:' sati: 'upasaMhAratha'-35nI zuddhi tha' | vakSyamANalakSaNeti gAthArthaH // 123 // TIkArtha : (trIjI gAthAmAM rahelA sAmatte no have artha darzAve che...) dAnazabdanuM grahaNa je karela che, te evuM darzAvavA mATe che ke sAdhuo datta 1 % vastunuM ja grahaNa kare che. adattavastunuM grahaNa karatAM nathI. mad dhAtu ke je "sevavuM" arthavALo che, ane te pratyaya lAge eTale bhakta zabda bane. eno artha e che ke sAdhuo prAsukanuM grahaNa kare che. bIjI vastu letAM nathI. prAsuka , eTale AdhAkarmavagere doSothI rahita. pusA zabdathI eSaNAonuM grahaNa kareluM che. sAdhuo gaveSaNAdi traNa eSaNAmAM. coTelA che. " (A Akho upanaya = upasaMhAra darzAvI dIdho. pharI yAda karavuM ke sAthaa: jinazAsana vahiMsAM sAtti .. e anumAna hatuM. emAM upanayamAM "pakSa hetuvALo " che" enuM uccAraNa karavAnuM hoya che. "ahIM sAdhuo dAnabharaiSaNAmAM lIna che" ema je lakhyuM che, tenA dvArA e upanaya ja darzAvyo che. upanayanI vizuddhi have darzAve che) upanayanI vizuddhi vakSyamANasvarUpavALI che. - avi bhamaramahuyarigaNA avidinnaM AviyaMti kusumarasaM / samaNA puNa bhagavanto nAdinnaM . che mosumirjhati ra4ll niryukti-124 gAthArtha : bhamarA ane bhamarInA samUho to adatta kusumarasane pIe 45 = 5 = = = Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * = dazavaikAlikasUra bhAga-1 hari hu adhya. 1 sUtra-4 | me che. jyAre zramaNa bhagavanto to adatta vAparavA mATe IcchatA nathI. * vyAkhyA-api bhramaramadhukarIgaNA, madhukarIgrahaNamihApi strIsaMgrahArthaM , 0 gatisaMgrahAuti vAje, vitta santa, lim ?-pitti 'sumarasa' vasumAsavama, es zramaNAH punarbhagavanto nAdattaM bhoktumicchantIti vizeSa iti gAthArthaH // 124 // TIkArthaH vaLI bIjIvAta e ke bhamarA ane bhamarInAM gaNa nahi apAyela evA paNa || puSparasane pIe che. jayAre zramaNa bhagavaMto nahi apAyela vastu vAparavA IcchatA nathI. | Ama bhamarAo ane sAdhuomAM ATalo bheda che. sAdhuomAM A eka vizeSatA che. jo uM ahIM bhamarAnI sAthe bhamarIo paNa lIdhI che, te ahIM paNa = sAdhupakSamAM paNa che = strIno = sAdhvIjIono saMgraha karavA mATe che. eTale ke sAdhuonI jema sAdhvIjIo nA paNa nirdoSacaryAvALA ja che. e darzAvavA deSTAntamAM bhamarAnI sAthe bhamarIne paNa lIdhI che. bIjAo vaLI ema kahe che ke AkhI bhamarAnI jAtinuM ja grahaNa thaI jAya, e mATe ke bhamarA zabdanI sAthe madhuro zabda mukelo che. sAmprataM sUtreNaivopasaMhAravizuddhirucyate-kazcidAha-'dANabhattesaNe rayA' ityuktam, / yata evamata eva loko bhaktyAkRSTamAnasastebhyaH prayacchatyAdhAkarmAdi, asya grahaNe ji sattvoparodhaH, agrahaNe svavRttyalAbha iti, atrocyate - na vayaM ca vittiM labbhAmo, na ya koi uvahammai / ahAgaDesu rIyaMte, pupphesu zA bhamarA jahA // 4 // (Ama niryuktikAre upanayavizuddhi batAvI) have sUrathI ja upanayavizuddhi FT (=upasaMhAravizuddhi) darzAvAya che. te A pramANe : koIka kahe che ke tame kahyuM ke - sAdhuo "rAmasa yA" che. paNa sAdhuo AvA che, te ja kAraNasara bhaktithI kheMcAyelA manavALo loka sAdhuone AdhAkarmAdi * Ape ja ane sAdhuo enuM grahaNa kare to jIvonI hiMsA thAya. jo grahaNa na kare to ja * potAnI AjIvikAno alAbha thAya. Ama beya bAju nukasAna che. ahIM uttara Ape che ke dazavaikAlika-4 gAthArtha : "ame vRttine pAmazuM koI jIva haNAto nathI." je rIte A Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUma bhAga-1 kahu mA adhya. 1 sUrA-4-5 ke puSpomAM bhamarAo, te rIte sAdhuo yathAkRtamAM varte che. OM asya vyAkhyA-vayaM ca vRttiM 'lapsyAmaH' prApsyAmaH tathA yathA na kazcidupahanyate, vartamAnaiSyatkAlopanyAsastraikAlikanyAyapradarzanArthaH, tathA caite sAdhavaH sarvakAlameva . | 'athAjoSa' mAtmArthanirvartidhyAtiSa "rIyate' dakti, vartane tyartha, ke / 'puSpeSu bhramarA yathA' iti, etacca pUrvaM bhAvitameveti sUtrArthaH // 4 // 1 TIkArtha ame e rIte vRtti = AjIvikA = nirvAhane pAmazuM ke je rIte koIpaNa na no jIva na haNAya. m Da prazna : ekabAju prAcchIma: bhaviSyarUpa che, bIjI bAju 35hanyate vartamAnarUpa che : tu AvuM kema ? kAM to. baMne bAju bhaviSyarUpa lo, athavA to baMne bAju vartamAnarUpa lo. uttara : ahIM vartamAna ane bhaviSyakAlano upanyAsa saikAlikanyAyane darzAvavA mATe che. arthAt sUtra nikAlika hoya che. bhUtakALamAM paNa A ja sUtra che, vartamAnamAM paNa a A sUtra che, bhaviSyamAM paNa A ja sUra che. (arthAt sUtranAM padArtha traNe kALamAM ta ne sparzanArA che...) e darzAvavA mATe A be kALano upanyAsa karelo che. (athavA to saikAlika yAyano artha A pramANe thAya ke sAdhuo bhUtakALamAM, | bhaviSyamAM ke vartamAnamAM te rIte ja vRttine pAme che ke je rIte koI jIva maryo nathI, maraze nahi ke marato nathI... A artha vadhu saMgata thAya che. kemake AgaLanI yuktino " artha e rIte ja darzAvAya che.) | Ama A sAdhuo sadA mATe gRhasthoe svanimitte banAvelA AhArAdine vize ja ! " varte che. jema bhamarAo puSpamAM varte che. tema. " (ahIM sarvamAnava zabda lakhyo che, enAthI evo khyAla Ave che ke "aa traNanicA no artha Avo karavo ke sAdhuo traNeyakALamAM dAnabhaktaSaNAmAM e rIte ja lIna che, ke jethI jIva na mare...) puSpapu.. no artha pUrve darzAvI ja gayA chIe. yatazcaivamato - mahugArasamA buddhA, je bhavaMti aNissiyA / nANApiMDarayA daMtA, teNa e puSaMti sAuo kA rivemi paDhamaM tumapurNayathari sama aa ' = * * * * Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dazavaikAlikasUtra bhAga-1 A rIte che, mATe ja dazavaikAlika-5 gAthArtha H jeo anizcita che, judA judA piMDamAM rata che. dAnta che, teo madhukara jevA che, buddha che. tethI ja teo sAdhu kahevAya che. ema huM kahuM chuM. adhya. 1 niyukti - 125 asya vyAkhyA-'madhukarasamA' bhramaratulyAH budhyante sma buddhA-adhigatatattvA ityarthaH, ka evaMbhUtA ityata Aha-ye bhavanti bhramanti vA 'anizritA: ' nakulAdiSvapratibaddhA ityarthaH, nA ya mo TIkArtha : madhurasamA eTale bhramaratulya. jeo bodha pAmI cUkyA che te buddha. eTale ma 6 ke tattvavettAo. sta prazna : koNa AvAprakAranAM hoya ? uttara H je sAdhuo kulAdimAM apratibaddha hoya athavA to mati no bhamaMti artha karIe to je sAdhuo kulAdimAM apratibaddha banIne vicaratA hoya teo madhukarasama + teM buddha hoya. smai atrAha assaMjaehiM bhamarehiM jai samA saMjayA khalu bhavaMti / evaM (yaM) uvamaM kiccA nUNaM assaMjayA samaNA // 125 // ji ahIM koI prazna kare che ke na zA niryukti-125 gAthArtha : jo sAdhuo. asaMyamI evA bhamarAonI sAthe samAna hoya, to A upamA pramANe to kharekhara sAdhuo asaMyamI thayA. 302 * * :: TIkArtha : bhamarAo to koIpaNa pApanI nivRttivALA nathI. have jo sAdhuo AvA bhamarAonI sAthe samAna ja hoya, to to sAdhuo asaMjJI paNa sAbita thAya. (kemake bhamarAo paNa asaMyamI che.) eTale ja AvAprakAranI A upamA jo tame karo to enAthI to evI Apatti Ave ke nakkI sAdhuo paNa asaMyamI che. F F maiM tra Huo vyAvyA 'asaMyata:' tAzciyyanivRtta: 'bhramare:' SaTcare citra 'samA:' tulyA: 'saMyatA:' sAdhava:, pravRitti samA Dva bhavanti, tattabhrAsaMg2inopa te, ata evainAmitthaMprakArAmupamAM kRtvA idamApadyate nUnamasaMyatAH zramaNA iti gAthArthaH // 125 // ya zA ma Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : * . Ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu kahu aya. 1 niyaMti - 126 3 evamukte satyAhAcAryaH-etaccAyuktaM, sUtroktavizeSaNatiraskRtatvAt, tathA ca ( buddhagrahaNAdasaMjJino vyavacchedaH, anizritagrahaNAccAsaMyatatvasyeti / niyuktikArastvAha - uvamA khalu esa kayA puvvuttA desalakkhaNovaNayA / aNiyayavittinimittaM ahiMsaaNupAlaNaTThAe // 126 // ( A pramANe koIke kahyuM eTale AcArya svayaMbhavasUrijI kahe che ke A vAta khoTI te che. kemake A Apatti sUtramAM kahelA sAdhunAM vizeSaNo dvArA tiraskArAI jAya che. te ne A pramANe buddha zabda lakhelo che, enAthI asaMzIno vyavaccheda thAya che. ane nA anizritazabdanAM grahaNathI asaMyatatvano vyavaccheda thAya che. (sAdhuo buddha che, mATe || | asaMjJI na ja hoya. sAdhuo kulAdimAM apratibaddha che, mATe asaMyata paNa na ja hoya...) - | (pUrvapakSano uttara mUlasUtrakAranAM mate ane niryuktikAranAM mate judo judo che.) | niyuktikAra to A pramANe kahe che ke - niryukti 126 gAthArtha : A upamA pUrvokta dezalakSaNa upanayathI karAyelI che. te - aniyatavRtti mATe, ahiMsAnAM anupAlanane mATe karAyelI che. / vyAkhyA-upamA khalu 'eSA' madhukarasametyAdirUpA kRtA 'pUrvoktAt' pUrvoktena | 'dezalakSaNopanayAd' dezalakSaNopanayena, yathA candramukhI kanyeti, tRtIyArthA ceha paJcamI, iyaM cAniyatavRttinimittaM kRtA, ahiMsAnupAlanArtham, idaM ca bhAvaya( yiSya )tyeveti , thArtha raddA | TIkArtha: A madhurama vagere je upamA karelI che, te to pUrve jaNAvelA dezalakSaNa | | upanayathI karAyelI che. jemake muraghI vanyA ahIM kanyAnAM mukhamAM candranI upamA na nA saumyatArUpI deza-aMzanI ja apekSAe che. kalaMkitatva, asthiratyAdinI apekSAe nathI. nA A upamA je ApI che, te sAdhuonI aniyatavRttine mATe ApI che. enAthI paNa ahiMsAnuM anupAlana thAya, e mATe ApI che. . (A upamA pramANe sAdhuo ekaja sthAnethI badhu lenArA na bane ane judAjudA che sthAnethI badhuM lAvanArA bane... enAthI ahiMsAnuM anupAlana thAya... e mATe A upamA karI che..) A vAta AgaLa vicAravAnI ja che. vaE - r F = = = = * = * * * * Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 madhya 1 niyukti - 127-128 jaha dumagaNA u taha nagarajaNavayA payaNapAyaNasahAvA / jaha bhamarA taha muNimo navari adattaM na bhuMjaMti // 127 // na vyAkhyA- yathA 'drumagaNAH' vRkSasaGghAtAH svabhAvata eva puSpaphalanasvabhAvAH tathaiva na mo 'nagarajanapadA' nagarAdilokAH svayameva pacanapAcanasvabhAvA vartante, yathA bhramarA iti, mo ' bhAvArthaM vakSyati, tathA munayo navaram - etAvAnvizeSaH - adattaM svAmibhirna bhuJjanta iti sta gAthArthaH // 127 // sta niryukti-127 gAthArtha : je rIte vRkSagaNo, tema nagarajanapado pacana-pAcananAM svabhAvavALA che. je rIte bhamarAo te rIte munio che. mAtra eTaluM ke adattane bhogavatA nathI. TIkArtha : je rIte vRkSasamUho svabhAvathI ja puSpa ane phalane utpanna karavAnA svabhAvavALA che. te ja rIte nagara vagerenAM loko jAte ja rasoI pakAvavI, ta paDAvaDAvavI... svabhAvavANA che. tathA 4 rIte lamarAkho che. te rIte munikho che, mAtra ta # ATalo pharaka che ke mAlike na ApelI vastune teo bhogavatA nathI. bhAvArtha to AgaLa = uhe. zA nagaveti // 128 // jeo amumevArthaM spaSTayati kusume sahAvaphulle AhAraMti bhamarA jaha tahA u / bhattaM sahAvasiddhaM samaNasuvihiyA A ja arthane spaSTa kare che. ma nA niryukti-128 gAthArtha H svabhAvathI vikasitapuSpane vize jema bhamarAo AhAra kare che, tema suvihita zramaNo svabhAvasiddha bhojananI gaveSaNA kare che. nA ya ya na zA vyAkhyA-'kusume' puSpe 'svabhAvaphulle' prakRtivikasite 'AhArayanti' kusumarasaM pibanti ' bhramarA' madhukarA 'yathA' yena prakAreNa kusumapIDAmanutpAdayantaH ' tathA ' tenaiva prakAreNa 'bhaktam' odanAdi 'svabhAvasiddham' AtmArthaM kRtam udgamAdidoSarahitam ityarthaH, zramaNAzca te suvihitAzca zramaNasuvihitAH - zobhanAnuSThAnavanta ityarthaH 'gaveSayanti' anveSayantIti gAthArthaH // 128 // 304 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . mi dazavaikAlikasUtra bhAga-1 | Tahu adhya. 1 niryukita - 129 ka pha ) TIkArtha ? je puSpa svabhAvathI vikasita che. tene vize bhamarAo puSpane pIDA na thAya che e rIte puSparasa pIe che. to suMdara anuSThAnavALA sAdhuo te ja prakAre = gRhasthone * pIDA na thAya e rIte gRhasthoe potAne mATe banAvela eTale ke udgamAdi doSarahitI | evA AhAranI gaveSaNA kare che. sAmprataM pUrvokto yo doSaH madhukarasamA ityatra tatparijihIrSayaiva yAvatopasaMhAraH kriyate tadupadarzayannAha - ma uvasaMhAro bhamarA jaha jaha samaNAvi avahajIvitti / daMtatti puNa payaMmI nAyavvaM mo | vesemif I121 have pUrve je doSa kahelo "sAdhuo jo madhukaratulya hoya, to madhukaranI jema te asaMyamI mAnavA paDaze.." e doSano parihAra karavAnI IcchAthI upanaya jeTalA aMze karAya, te aMzane dekhADatA niyuktikAra kahe che ke - - niyukti-129 gAthArtha : upasaMhAra A che ke je rIte bhamarAo avadhajIvI che, e , na rIte sAdhuo paNa avadhajIvI che. taMtta zabdamAM A vAkyazeSa jANavuM. - vyAkhyA-'upasaMhAra' upanayaH, bhramarA yathA avadhajIvinaH tathA 'zramaNA api' sAdhavo'pyetAvatai-vAMzeneti gAthAdalArthaH // itazca bhramarasAdhUnAM nAnAtvamavaseyaM, yata ji Aha sUtrakAraH-'nAnApiNDarayA dantA' iti nAnA-aneka prakAro'bhigraha- ji na vizeSAtpratigRhamalpAlpagrahaNAcca piNDa-AhArapiNDaH, nAnA cAsau piNDazca na zA nAnApiNDaH, antaprAntAdirvA, tasmin ratA-anudvegavantaH, 'dAntA' indriyadamanena, zA sa anayozca svarUpamadhastapasi pratipAditameva, atra copanyastagAthAcaramadalasyAvasaraH sa = 'rAntA' kRti puna: pave sIne, mi ?--jJAtavyo vAkyoSomiti pathArtha: 221 nA raviziSTa vAcazeSa: 2, vAnA visamitAza ! TIkA : upanaya A pramANe che ke je rIte bhamarAo koIne paNa mAryA vinA * jIvanArA che e ja rIte sAdhuo paNa koIne mAryA vinA ja jIvanArA che. * basa, ATalA ja aMzathI upanaya karavo. bIjA badhA aMza na levA. bIjI bAju bhramara ane sAdhu vacce je bheda che, te jANavo. kemake sUtrakAre kahyuM che ke che ke nAnApiirayA drattA emAM nAnA - anekaprakArano je AhArapiMDa temAM ugarahita che F = Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 * 3 * * dazavaikAlikasUra bhAga-1 jI adhya. 1 niryukti - 130 rUka che. A sAdhuo che. prazna : sAdhuono piMDa aneka prakArano zA mATe hoya che ? uttara : sAdhuo vizeSa prakAranAM abhigraho letAM hovAthI abhigraha pramANe temano AhArapiMDa aneka prakArano thAya. vaLI sAdhuo dareke dareka ghare thoDuM thoDuM letAM hovAthI * ghaNAM gharo pharavAne lIdhe paNa aneka prakAranAM AhArapiMDavALA bane. fpATa eTale AhArapiMDa athavA to nAnApi no artha anta-prAnta bhojana karo, sAdhuo AvA piMDamAM ugarahita che. tathA IndriyonAM damana dvArA sAdhuo dAnta che. A nAnA ane rAtta nuM svarUpa nIce (pUrve) tapanAM varNanamAM pratipAdita kareluM A ja che. (vRttisaMkSepanAM varNanamAM nAnApiMDanuM varNana AvI jAya. temAM abhigrahavizeSo darzAvelA che... ema yathAyoga samajI levuM.) have ahIM gAthAmAM upanyAsa karAyela caramadalano = uttarArdhano avasara che. emAM | * je vAtA e sUtra saMbaMdhI pada che. temAM A vAkyazeSa che. | prazna : e vAkyazeSa kevo che? uttara : vAnA rRrimitA ema vAkyazeSa levo. 4. \ ' - 4 45 F S E F = tathA cIra - jaha ittha ceva iriyAiesu savvaMmi dikkhiyapayAre / tasathAvarabhUyahiyaM jayaMti sabbhAviyaM sAdU rU|. e ja kahe che ke - niryukti-130 gAthArtha : je rIte AmAM tema sAdhuo IryA vagere tamAma dIkSA pracAramAM traNa sthAvarajIvonuM hita thAya e rIte yatna kare che. vyAkhyA-yathA 'atraiva' adhikRtAdhyayane bhramaropamayaiSaNAsamitau yatante, tathA * IryAdiSvapi tathA sarvasmin 'dIkSitapracAre' sAdhvAcaritavya ityarthaH, kim ?* trasasthAvarabhUtahitaM yatante 'sAdbhAvikaM' pAramArthikaM sAdhava iti gAthArthaH // 130 // * TIkArtha : je rIte sAdhuo A prastutaadhyayanamAM darzAvyA pramANe bhamarAnI upamAthI , eSaNA samitimAM yatna kare che, tema sAdhuo IryAsamiti vagere tamAme tamAma - Tya kia * * * Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hu dazavaikAlikasUra bhAga-1 za adhya. 1 niyukti - 131-132 49 muM) sAdhvAcAromAM yatna kare che. e paNa je rIte trasa, sthAvara jIvonuM pAramArthika hita thAya - ne e rIte yatna kare che. | anye punaridaM gAthAdalaM nigamane vyAkhyAnayanti, na ca tadaticAru, yata Aha -* uvasaMhAravisuddhI esa samattA u nigamaNaM teNaM / vuccaMti sAhuNotti (ya) jeNaM te * magyarasamA IIQzA | keTalAMko vaLI A nAnApiMDa. gAthAdalane nigamanamAM gaNIne e rIte vyAkhyAna mAM kare che. paraMtu e bahu sAruM nathI. kemake niyuktikAra kahe che ke - - niryukti-131 gAthArtha H A upasaMhArazuddhi samApta thaI. nigamana A che ke te nuM kAraNathI teo sAdhu kahevAya che, je kAraNathI teo madhukara samAna che. vyAkhyA-upasaMhAravizuddhireSA samAptA tu, adhunA nigamanAvasaraH, tacca | sautramupadarzayati-'nigamanamiti' dvAraparAmarzaH, tenocyante sAdhava iti, yena prakAreNa te / madhukarasamAnA-uktanyAyena bhramaratulyA iti gAthArthaH // 131 // TIkArtha H A upasaMhAMravizuddhi pUrNa thaI. have nigamanano avasara che. (Ama | niyuktikAra ja jayAre hajI upasaMhAravizuddhinI samApti jaNAve che, tyAre upara je | keTalAMkoe nAnApiMDa- gAthAdala nigamanamAM kahyuM che, e na ja ghaTe e sIdhI vAta R,, che..). have sUtra saMbaMdhI nigamanane ja dekhADe che ke ni/manama... A zabda nigamanadvArane dekhADanAra che. e nigamana A prakAre che ke je kAraNathI sAdhuo upara darzAvelA nyAyathI bhramaratulya che, te kAraNathI teo madhukarasamAna che. nigamanArthameva spaSTayati - tamhA dayAiguNasuTThiehiM bhamarovva avahavittIhiM / sAhUhiM sAhiu tti ukkiTuM maMgalaM dhammo li3rA. : have A nigamananAM arthane ja spaSTa kare che. ke niyukti-132 gAthArtha : te kAraNasara dayAdiguNomAM susthita, bhramaranI jema U avadhavRttivALA evA sAdhuoe pradhAnamaMgalarUpa dharmanuM niSpAdana karyuM che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 133 vyAkhyA- tasmAddayAdiguNasusthitaiH, AdizabdAt satyAdiparigrahaH, bhramara phavAvadhavRttimi:, : ?-mAdhubhiH 'sAdhito' niSpavitaH, 'utkRSTa makRtam' pradhAna mar3ai 'dharma:' prAnnirUpitazabdArtha vRti gAthArthaH // 32 // idAnIM nigamanavizuddhimabhidhAtukAma Aha nigamaNasuddhI titthaMtarAvi dhammatthamujjayA vihare / bhaNNai kAyANaM te jayaNaM na muNaMti na ti // 3 // S TIkArtha : (gAthArthavat spaSTa ja che.) vi mAMnA Avi zabdathI satya vagere levA. dharmano artha pahelAM kahI gayA chIe. 00 have nigamananI vizuddhine kahevAnI IcchAvALA kahe che ke niryukti-133 gAthArtha : nigamanazuddhi A che ke "tIrthAntarIyo paNa dharmane mATe udyamavALA banelA vicare che." uttara kahevAya che ke teo SaTkAyanI yatanAne jANatAM maiM nathI ane karatAM nathI. na zA sa nA AmAM uttara Ape che ke te caraka vagere pRthvI vagere SaTkAyanI yatanAne jANatA nathI, kemake teoe tevAprakAranAM AgamonuM = SaTkAyanirUpaka AgamonuM zravaNa kareluM nathI. eTale ja teo SaTkAyanI yatanAne karatA paNa nathI. kemake teo pAse tenuM jJAna * 308 1 vyAkhyA - nigamanazuddhiH pratipAdyate, atrAha - 'tIrthAntarIyA api ' caraparivrAjJAya:, vim ?--'dharmArtha' dharmAMya 'dyatA' laghuttA vinti, atasnepa sAdhavaH evetyabhiprAya: / bhaNyate'tra prativacanam, 'kAyAnAM' pRthivyAdInAM 'te' cAya:, vim ?--yatanAM-prayatAbhakSaLAM 'na manvanta( mukti)' 7 jJAnanti na manvate vA tathAvidhAgamAzravaNAt, na kurvanti, parijJAnAbhAvAt, bhAvitamevedamadhastAditi gAthArthaH // 133 // * na zA sa TIkArtha : nigamanazuddhi kahevAya che. nA ya ya emAM koIka kahe che ke caraka, parivrAjaka vagere paNa dharmane mATe udyama karatAM vicare che. AthI teo paNa sAdhu ja kahevAya. A abhiprAya che. (atasnepa sAdhava: A zabdo gAthAmAM nathI lakhelA. paNa pUrvapakSano abhiprAya A pramANe kahevAno che, ema atre vRttikAre jaNAvyuM.) - ba 1, ta Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi-- na ya u'ggamAisuddhaM bhuMjaMtI mahuyarA va'NuvarohI / neva ya tiguttiguttA jaha sAhU * nivvAlaMpi // 4 // vaLI - na niryukti-134 gAthArtha : bhamarAonI jema anupa2odhI teo udgamAdizuddha mAM vAparatA nathI. teo sAdhunI jema nityakAla mATe triguptithI gupta paNa nathI. S Zai dazavaikAlikasUtra bhAga-1 nathI. A vAta nIce pUrve vicArelI ja che. mA S sta vyAvyA-na comAvizuddha munnate, gAvizAputpAvanAvipariprazna:, 'madhunA va' bhramarA iva sattvAnAmanuparodhinaH santo, naiva ca triguptiguptAH, yathA sAdhavo nityakAlamapi etaduktaM bhavati yathA sAdhavo nityakAlaM triguptiguptA evaM te na kadAcidapi, tatparijJAnazUnyatvAt, tasmAnnaite sAdhava iti gAthArthaH // 134 // sAdhava eva tu sAthava:, ta ta Xin TIkArtha : bhamarAo koIpaNa jIvane pIDA karyA vinA puSparasane pIe che, e rIte A carakAdio anupa2odhI pIDA na karanArA nathI. teo udgama, utpAdanAdi doSothI zuddha vastu vAparatA nathI. paraMtu udgamAdidoSavALI vastu vApare che. tathA je rIte sAdhuo sadA mATe triguptithI gupta che, te rIte te carakAdi to kyAreya na paNa triguptigupta nathI. kemake teo triguptinA parijJAnathI zUnya che. tethI teo sAdhu zA nathI. jeo nA ya adhya. 1 niryukti - 134-135 = prazna : kema ? uttara : kemake niryukti-135 gAthArtha : sAdhuo kAyA, vAcA, mana ane pAMca IndriyonuM damana kare 309 Err zA sAdhuo ja sAdhu che. tham ?, yataH- ya kAyaM vAyaM ca maNaM ca iMdiyAiM ca paMca damayaMti / dhAreMti baMbhaceraM saMjamayaMti kasAe ya // 13 // E F nA * Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 che. brahmacaryane dhAraNa kare che. kaSAyonuM saMyamana kare che. . vyAkhyA-kAyaM vAcaM manazcendriyANi ca paJca damayanti tatra kAyena susamAhitapANipAdAstiSThanti gacchanti vA, vAcA niSprayojanaM na bruvate prayojane - * 'pyAlocya sattvAnuparodhena manasA akuzalamanonirodhaM kuzalamanaudIraNaM ca kurvanti, indriyANi paJca damayanti iSTAniSTaviSayeSu rAgadveSAkaraNena, paJceti sAGa khyaparikalpitaina kAdazendriyavyavacchedArtham, tathA ca vAkpANipAdapAyUpasthamanAMsIndriyANi teSAmiti, na mo dhArayanti brahmacaryaM sakalaguptiparipAlanAt, tathA saMyamayanti kaSAyA~zca mo anudayenodayaviphalIkaraNena ceti gAthArthaH // 135 // || S sta TIkArtha : sAdhuo kAyA, vANI, mana ane pAMca IndriyonuM damana kare che. temAM stu kAyadamana A rIte ke sAdhuo hAtha-pagane susamAhita rAkhIne rahe che ke cAle che. vAcAdamana A rIte ke sAdhuo prayojana vinA bolatA nathI, prayojana AvI paDe to paNa vicArIne jIvone pIDA na thAya e rItanuM vicAra karIne bole. manodamana A rIte ke akuzalamanano nirodha kare ane kuzalamananI udIraNA kare. pAMca IndriyonuM damana A rIte kare ke ISTaviSayomAM rAga ke aniSTaviSayomAM dveSa na kare. ta ta ' adhya. 1 niyukti - 135-136 " Indriyo pAMca ja che, eTale pAMca zabda lakhavAnI jarUra na hovAchatAM paMca zabdanuM grahaNa kareluM che te sAMkhyoe kalpela agyAra IndriyonuM khaMDana karavA mATe che. teo mAne ji che ke pANI, hAtha, paga, gudA, liMga, mana, 5 Indriyo ema kula 11 Indriyo che. (pAMca Indriyo ane mana e cha jJAnopayogI hovAthI jJAnendriyo che. bAkInI pAMca zA Indriyo karmamAM- kAryamAM upayogI hovAthI e karmendriyo che. evuM temanuM mAnavuM che.) A sAdhuo nava vADonuM paripAlana karavA dvArA brahmacaryanuM pAlana kare che. na na zA sa nA nA A sAdhuo kaSAyono udaya ja na thavA devA dvArA ane udayamAM AvI cUkelA maiM kaSAyone niSphaLa karavA dvArA kaSAyone saMyamita kare che. jaM ca tave ujjuttA teNesiM sAhulakkhaNaM puNNaM / to sAhuNo ti bhaNNati sAhavo nigamaNaM neyaM // 26 // niryukti-136 gAthArtha : vaLI je kAraNathI te sAdhuo tapamAM udyamI che, te kAraNathI teonuM sAdhulakSaNa pUrNa che. tethI sAdhuo ja sAdhu kahevAya che. A nigamana che. 310 ya Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bsa dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu ja adhya. 1 niyukti - 136 13 vyArA-Sya 'tapasi' pravRtisvarUpe, vim ?-3' 3dyata: te kAraNenaiSAM sAdhulakSaNaM 'pUrNam' avikalam, katham ?-anena prakAreNa sAdhayantyapavargamiti sAdhavaH, yatazcaivaM tataH sAdhava eva bhaNyante sAdhavo, na carakAdaya. iti, nigamanaM caitaditi gAthArthaH // 136 // itthamuktaM dazAvayavam, prayogaM tvevaM vRddhA darzayanti-ahiMsAdilakSaNadharma sAdhakAH sAdhava eva, sthAvarajaGgamabhUto parodhaparihAritvAt, tadanyaivaMvidhapuruSavat, vipakSo digambarabhikSubhautAdivat, iha ye. / sthAvarajaGgamabhUto parodhaparihAriNaste ubhayaprasiddha vaMvidhapuruSavadahiMsAdi lakSaNadharmasAdhakA dRSTAH, tathA ca sAdhavaH sthAvarajaGgamabhUtoparodha-parihAriNa " ityupanayaH, tasmAtsthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAritvAtte-hiMsAdilakSaNadharmasAdhakAH / / sAdhava eveti nigamanam, pakSAdizuddhayastu nidarzitA eveti na pratanyante // 136 // | evamarthAdhikAradvayavazAt paJcAvayavadazAvayavAbhyAM vAkyAbhyAM vyAkhyAtamadhyayanamidam / TIkArthaH vaLI pUrve varNavelA svarUpavALA tapamAM sAdhuo udyamI che. tethI teonuM - sAdhulakSaNa saMpUrNa che. prazna : sAdhulakSaNa pUrNa kevI rIte ? uttara : A prakAre teo apavargane-mokSane sAdhe che, mATe te sAdhuo che. arthAt temanI pAse saMpUrNa sAdhulakSaNa che. (jo teo pAse sAdhulakSaNa saMpUrNa na na hota to teo apavargane sAdhI na zakata. paNa sAdhI zake che mATe teomAM saMpUrNa - sAdhulakSaNa manAya.) zA AvuM che mATe je sAdhuo ja sAdhu kahevAya. carakAdi nahi. * A nigamana che. nA (131mI gAthAmAM nigamane batAvI dIdhuM, 133mI gAthAmAM nigamanazuddhinI nA zaruAta karI. | have A 136mI gAthAmAM kahe che ke "A nigamana che" paNa eno artha A pramANe | ke samajavo ke A nigamanazuddhi che. ke athavA to "sAdhuo ja sAdhu kahevAya che" eTalo aMza to nigamana ja che. eTale ke ke e apekSAe nigamane kahyuM hoya ema saMbhavita che.) A pramANe daza avayavavAnuM anumAna kahyuM. vaE F S E = = Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' je, A ja dazavaikAlikasUra bhAga-1 | Tahukama aya. 1 niryukti - 136 vRddhapuruSo A pramANe anumAnaprayoga dekhADe che ke sAdhava va (pakSa) hiMsAvitnakSapatharmalatha: (sAdhya) thAvara namUto roparihAritrAt (hanu) tavaMvighapuruSavat (daSTAnna) (tat = sAdhuo, enAthI anya tarIke tIrthaMkarAdi levA parvavigha = sthAvarADijIvonAM uparodhano parihAra karanArA ane mATe ja ahiMsAdinAM sAdhaka... ema artha levo. sAdhuo pakSabhUta hovAthI teo to prAyaH daSTAnta tarIke na levAya. eTale | | sAdhuo sivAyanAM ja evA puruSane daSTAnta tarIke levA ke jemAM A hetu + sAdhya siddha IT hoya..). ahIM vipakSa tarIke digaMbara sAdhu, bauddhabhikSu vagere levA. eTale ke anvayavyAptinAM * daSTAntamAM taraivaMfthapuruSavata ane vyatire kavyAptinAM dRSTAntamAM | kALajhALavivatta ema kahevuM. (jemAM sAdhya ane hetu baMne hoya te anvayadaSTAnta. jemAM baMneno abhAva hoya, te vipakSavyatirekadRSTAnta samajavA.) || ahIM je sthAvara ane jaMgama jIvonI hiMsAno parihAra karanArA che. teo ubhayane te zrI prasiddha evA tIrthakara, gaNadharAdi puruSanI jema ahiMsAdi lakSaNavALA dharmane sAdhanArA 4 | daikhAyA che. (ubhaya eTale vAdI ane prativAdI...) have "jaina sAdhuo paNa sthAvarajaMgama jIvonI hiMsAno parihAra karanArA che." A fa upanaya thayo. ne tethI sthAvara-jaMgama (rAsa) jIvonI hiMsAno parihAra karanArA hovAthI teo GI mAM ahiMsAdi lakSaNavALA dharmane sAdhanArA sAdhuo ja che. (paNa dharmane na sAdhanArA asAdhu nA nathI..) A nigamana che. pakSa vagere pAMceyanI vizuddhio to dekhADI ja dIdhI che eTale eno vistAra karatAM to | nathI. Ama be arthAdhikArane anusAre paMcAvayavI ane dazAvayavI vAkyo dvArA AkhuM adhyayana vyAkhyAna karAyuM. (tharSa: 3STha manna devAvipUnitatvI... A prathamagAthAnAM prathama arthAdhikAra , : pramANe paMcAvayavI anumAna karyuM. sAthaa: hiMsAthasAthaTA bIjA arvAdhikAra pramANe dazAvayavI So anumAna karyuM. - E F = 29 29 * Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 137 AmAM dharmaprazaMsA e prathama arthAdhikAra che. prathamaanumAnamAM eja arthAdhikAra che. sA ihaiva jinazAsane se jIbhe arthAdhidvAra che. jIbha anumAnamAM se anusAre 4 varzana che.) che.) (pahelIgAthA pahelAM anumAnamAM che. bIjA anumAnamAM bAkInI cAra gAthAo na idAnIM bhUyo'pi bhaGgyantarabhAjA dazAvayavenaiva vAkyena sarvamadhyayanaM vyAcaSTe na mo niyuktikAra: mo te u painna vibhattI heu vibhattI vivakkhapaDiseho / diTTaMto AsaMkA tappaDiseho nigamaNaM S S sta ca // 137 // have bIjI paddhativALA dazAvayavI vAkya vaDe ja pharIthI niryuktikAra A AkhA adhyayananuM vyAkhyAna kare che. XX b ta niyukti - 137 gAthArtha : pratijJA, vilati, hetu, vibhakti, vipakSa, pratiSedha, ta meM daSTAnta, AzaMkA, tatkRtiSedha ane nigamana ema dasa avayavo che. vyAkhyA- 'te' iti avayavAH, tuH punaH zabdArthaH, te punaramI pratijJAdayaH -tatra pratijJAnaM pratijJA- vakSyamANasvarUpetyeko'vayavaH, tathA vibhajanaM vibhaktiH tasyA eva ji viSayavibhAgakathanamiti dvitIyaH, tathA hinoti - gamayati jijJAsitadharmaviziSTAnarthAniti ji na hetustRtIyaH, tathA vibhajanaM vibhaktiriti pUrvavaccaturtha:, tathA visadRzaH pakSo vipakSaH na zA sAdhyAdiviparyaya iti paJcamaH, tathA pratiSedhanaM pratiSedhaH vipakSasyeti gamyate ityayaM SaSThaH, zA sa tathA dRSTamarthamantaM nayatIti dRSTAnta iti saptamaH, tathA AzaGkanamAzaGkA prakramAd sa nA dRSTAntasyaivetyaSTamaH, tathA tatpratiSedhaH adhikRtAzaGkApratiSedha iti navamaH, tathA nizcitaM nA ya gamanaM nigamanaM nizcito'vasAya iti dazamaH, cazabda uktasamuccayArtha iti gAthAsamAsArthaH ya // 137 // 393 TIartha : tu zab6 puna: arthamAM che. te vajI avayavo yA pratijJA vagere che. (1) temAM pratijJA vakSyamANa svarUpavALI che e eka avayava. (2) te pratijJAnAM ja viSayonAM vibhAgonuM kathana e bIjo avayava che. (3) je vastu jijJAsitadharmathI * viziSTa arthane jaNAve te hetu. e trIjo avayava che. (parvatamAM vahni jijJAsita Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 138 che, A jijJAsitadharma = vahnithI viziSTa evA parvatane jaNAvavAnuM kAma dhUma kare che eTale dhUma e hetu che.) (4) te hetunAM ja viSayonAM vibhAgonuM kathana e cotho avayava che. (5) visadaza pakSa e vipakSa kahevAya. sAdhyAdino viparyaya e pAMcamo avayava che. (6) vipakSano pratiSedha e chaThTho avayava che. (vipakSasya zabda bahArathI lAvavo.) (7) dRSTa arthane joyelA arthane aMte laI jAya te dRSTAnta che.. e sAtamo avayava che. (8) dRSTAntanI ja AzaMkA e AThamo avayava che. (draSTAntasya " lakheluM nathI, paNa vAta enI ja cAle che, eTale enI ja AzaMkA gaNI zakAya.) 1 mo (9) tatkRtiSedha eTale adhikRta je dRSTAntanI AzaMkA che, teno pratiSedha e navamo mo 6 avayava che. (10) nizcita gamana eTale nigamana. nizcita bodha e dazamo avayava s sta che. ta Zai Er zA F nA ya = = zabda A kahevAyelA 10 avayavono samuccaya karavA mATe che. A gAthAno saMkSepathI artha kahyo. vyAsArthaM tu pratyavayavaM vakSyati granthakAra eva, tathA cAha - dhammo maMgalamukkiTThati pannA attavayaNaniddeso / so ya iheva jiNamae nannattha pannavimattI rU8|| vistRtaartha to granthakAra pote ja dareke dareka avayavane AzrayIne kaheze ja. te ja kahe che w na niryukti-138 gAthArtha : dharmo mahtamutkRSTa e pratijJA che, Amravacanano nirdeza pratijJA kahevAya. "te ahIM ja jinamatamAM che. anyatra nathI." e pratijJAvibhakti che. zA ta nA vyAkhyA----dharmo maGgalamutkRSTa' miti pUrvavat iyaM pratijJA, Aha-yaM pratijJatti ?, 3nyate, 'Aptavavananirdeza' kRti tatrApta:-sravratA:, apratArakazcAzeSarAgAdikSayAdbhavati, uktaM ca-" Agamo hyAptavacanamAptaM doSakSayAdviduH / vItarAgo'nRtaM vAkyaM, na brUyAddhetvasaMbhavAt // 1 // " tasya vacanam AptavacanaM tasya nirdeza AptavacananirdezaH, Aha-ayamAgama iti, ucyate, vipratipannasaMpratipatti - nibandhanatvenaiSa eva pratijJeti na doSaH, pAThAntaraM vA sAdhyavacananirdeza iti, sAdhyata iti sAdhyam ucyata iti vacanam arthaH yasmAtsa evocyate, sAdhyaM ca tadvacanaM ca sAdhyavacanaM sAdhyArtha ityarthaH, tasya 314 F ya Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ba dazavaikAlikasUra bhAga-1 za adhya. 1 niryuti - 138 Do nirdezaH pratiti, 3: prathamavayava, TIkArthaH (1) pratijJA thaI: maphatamurNa A pUrvanI jema samajavuM. A pratijJA ke | prazna : A pratijJA zuM che? uttara H Aptavacanano nirdeza e pratijJA ! temAM Ata eTale je ThaganAra na hoya | te te. apratAraka tamAma rAgAdinAM kSayathI bane. kahyuM che ke Agama eTale Aptavacana. | | vidvAno doSanAM kSaya dvArA Atane mAne che. (arthAta jenA doSo kSaya pAmyA hoya tene je LAta mAne che.) vItarAga khoTuM vAkya na bole. kemake khoTA vAkyanA hetuono = rAga, | dviSa, ajJAnano teomAM asaMbhava che. - A AptanuM je vacana, teno nirdeza e pratijJA kahevAya. prazna : tame hamaNAM to kahyuM ke AtanuM vacana Agama kahevAya. to pachI A | Atavacananirdeza Agama ja kahevAya. e pratijJA zI rIte kahevAya ? uttara : khoTI samajaNavALAne sAcuM jJAna karAvavAmAM A Agama kAraNabhUta banatuM ? hovAthI A Agama ja pratijJA banI jAya che. eTale koI doSa nathI. (jeo dharmane " utkRSTa maMgala mAnavAne badale dravyAdine utkRSTa maMgala mAne che, teone sAco bodha karAvavA mATe jayAre A vAkya bolavAmAM Ave tyAre e pratijJA banI jAya che. bAkI na e sivAya sAmAnyathI e vacana Agama tarIke oLakhAya che.) 3 athavA to ahIM pAThAntara paNa che ke sAdhyadvananirveza: emAM jenI siddhi karAtI na hoya te sAdhya. je bolAtuM hoya, uccArAtuM hoya te vacana. A anusAre vacana eTale zA || artha = padArtha levAze. kemake e padArtha ja uccArAya che. eno samAsa A pramANe ke 1 na sAdhya evuM vacana = artha e sAdhyavacana. arthAt sAdhyArtha. teno nirdeza e pratijJA. nA Maa (prastutamAM utkRSTa maphakta e sAdhyArtha che, e dharmamAM siddha karavAnuM che, eTale A j sAdhyArthanirdeza pratijJA kahevAze.) | pahelo avayava kahevAI gayo. ke adhunA ditI 3--thato : vim -'va ninamate' smitteva che maunIndre pravacane 'nAnyatra' kapilAdimateSu, tathAhi-pratyakSata evopalabhyante* ra vastrAdyapUtaprabhUtodakAdyupabhogeSu parivrATprabhRtayaH prANyupamardaM kurvANAH, tatazca kutasteSu 45 x 5 F Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * ama dazavaikAlikasUma bhAga-1 hu ka hu kI aya. 1 niyukti - 139 : dharmaH ?, ityAdyatra bahu vaktavyaM tattu nocyate, granthavistarabhayAd bhAvitatvAcceti / pratijJApravibhaktiriyaM-pratijJAviSayavibhAgakathanamiti gAthArthaH // 138 // 3 dvitIyoThavavA, (2) pratijJA vibhakti : have bIjo avayava kahevAya che. te prastutadharma A ja jinazAsanamAM che. kapilAdinAM matomAM nathI. (munIndra eTale tIrthakara, temanuM | pravacana te maunIndra kahevAya.) te A pramANe -parivrAjaka vagere jIvo vastrAdithI , te nahi gALelA, puSkaLa pANI vagerenAM upabhogomAM jIvanI hiMsAne karatAM pratyakSathI tene ja dekhAya che. tethI teomAM dharma zI rIte hoya? A vagere ghaNI vAto kahevAnI || che. paraMtu granthano vistAra thavAnA bhayathI ane A padArtha vicArAI gayelo | nuM hovAthI ane kahetAM nathI. [ A pratijJAna viSayavibhAganAM kathanarUpa pratijJAvibhakti nAmano bIjo avayava pUrNa thayo. (pratijJAno viSaya dharma che, te ItaromAM nathI, ApaNAmAM che... A badhuM | | e viSayabhUta dharmanuM vibhAgIkaraNa che...) bIjo avayava kahevAI gayo. adhunA tRtIya ucyate - tatra surapUiotti heU dhammaTThANe ThiyA u jaM parame / heuvibhatti niruvahi jiyANa avaheNa | ca niyaMti zarU II (3) hetuH have trIjo avayava kahevAya che. temAM | niryukti-139 gAthArtha : "surapUjita" e hetu che. je kAraNathI paramadharmasthAnamAM | rahelAo (pUjAya che) hetuvibhakti A che ke niSkaSAyI ane jIvonAM vadharahita teo | [, jIve che. | vyAkhyA-surA-devAstaiH pUjitaH surapUjitaH suragrahaNamindrAdyupalakSaNam, itizabda * * upapradarzane, ko'yam ?- hetuH' pUrvavat, hetvarthasUcakaM cedaM vAkyam, hetustu * ra surendrAdipUjitatvAditi draSTavyaH, asyaiva siddhatAM darzayati-dharmaH' pUrvavat / / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 - 139 adhya. 1 niyukti tiSThatyasminniti sthAnam, dharmazcAsau sthAnaM ca dharmasthAnam, sthAnam - Alaya:, tasmin sthitAH, turayamevakArArthaH, sa cAvadhAraNe, ayaM copariSTAt kriyayA saha yokSyate, 'yad' yasmAt, kiMbhUte dharmasthAne ? - 'parame' pradhAne, kim ? - surendrAdibhiH pUjyanta eveti vAkyazeSa:, iti tRtIyo'vayavaH, TIkArtha : devovaDe A dharma pUjita che... A hetu che. ahIM devanuM grahaNa Indra vagerenuM upalakSaNa che. arthAt sura zabdathI devanI jema Indra vagere paNa gaNI levA. na mo rUti zabda upapradarzanamAM che. (eTale ke sUrapUrttitaH e pramANeno AkAra dekhADanAra A kRti zabda che...) S S sta prazna : hetu to prathamA vibhaktimAM na hoya, A to prathamA vibhaktimAM zabda stra che. ene hetu kema kahevAya ? uttara : A vAkya hetu nathI. paNa hetu arthane sucavanAra A vAkya che. hetu to surendrAvipUnitatvAt e pramANe jANavo. 3 A hetu pakSamAM siddha che eTale ke 'dharma kharekhara devAdipUjita che' e vAtane dekhADatAM Peng kahe che ke utkRSTa dharmasthAnamAM rahelAo devendrAdithI pUjAya che. eTale dharma devAdipUjita hovAnI vAta to siddha ja che. na (bhAvArtha e che ke cAritrarUpa utkRSTadharmasthAnamAM rahelAo devendrone paNa pUjanIya banyA che. bane che mATe mAnavuM joIe ke dharma e devendrAMdipUjita che.) have gAthAnAM zabdono artha joIe. dhammaTThAne niyA 3 naM parame ATalA zabdo che. maiM zA zA na emAM dharmazabda pUrvavat samajavo. jemAM jIvAdi rahe te sthAna. dharmarUpa sthAna te dharmasthAna. sthAna eTale Alaya = AdhAra. tu zabda vakArArthavALo che, ane vakAra T avadhAraNamAM che. e upara kriyApadanI sAthe joDaze. thavuM - yasmAt artha levo. mA parame zabda dharmasthAnanuM vizeSaNa che. yA surendrAvimi: pUjyante va AvuM gAthAmAM lakheluM nathI, paNa vAkyanAM zeSa rUpa samajavuM. eTale ke e bahArathI laI levuM. A trIjo avayava pUrNa thayo. 396 ta FFF * * * Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 3, 5 - A Ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 ane adhya. 1 niyukti - 139,140 hai adhunA caturtha ucyate-hetuvibhaktiriyam-hetuviSayavibhAgakathanam, atha ka ete / dharmasthAne sthitA ityatrAha - 'nirupadhayaH' upadhiH chadma mAyetyanarthAntaram, ayaM ca .. MkrodhAdyupalakSaNam, tatazca nirgatA upadhyAdayaH sarva eva kaSAyA yebhyaste nirupadhayoniSkaSAyAH, 'jIvAnAM' pRthvIkAyAdInAm 'avadhena' apIDayA, cazabdAttapazcaraNAdinA ca hetubhUtena 'jIvanti' prANAn dhArayanti ye ta eva dharmasthAne sthitAH, nAnya iti gAthArthaH In232 3 zcaturthoDavavava , have cotho avayava hatuvibhakti kahevAya che. (4) hetuvibhakti : hetuvibhakti eTale hetunAM viSayonAM vibhAganuM kathana.'' prazna : A koNa che ? ke jeo dharmasthAnamAM rahelA che ? uttara : upadhi, chadma, mAyA A badhA samAnArthI zabdo che. ahIM jo ke mAyA darzAvI l, che, paNa e krodhAdinuM upalakSaNa che. eTale ke upadhizabdathI krodhAdi paNa laI levA.) | Azaya e ke upadhi vagere tamAme tamAma kaSAyo jeomAMthI nIkaLI gayA che te nirupadhita = niSkaSAya kahevAya. AvA niSkaSAyI tathA pRthvIkAyAdine pIDA na thAya e rIte jIvanArA tathA ra zabdathI e paNa levuM ke tapa, cAritrAdirUpa kAraNo dvArA prANone dhAraNa karanArA je che, - teo ja dharmasthAnamAM sthita-sthira gaNAya. bIjA nahi. (TuMkamAM AvA susAdhuo dharmasthita che, ane teomAM devendrAdipUjitatva hetu che. | bIjAmAM nahi. A badhuM hetunAM viSaya vibhAganuM kathana kahevAya. hetu kyAM rahe che, kyAM | Fii nathI raheto. vagere vibhAgIkaraNa ja AmAM darzAvAyuM che.) cotho avayava kahevAI gayo. adhunA paJcamamabhidhitsurAha - jiNavayaNapaduddhevi hu sasurAIe adhammaruiNo'vi / maMgalabuddhIi jaNo paNamai AIduyavivakkho // 140 // (5) vipakSa : have pAMcamo vipakSa avayava kahevAnI IcchAvALA kahe che ke kema che niyukti-140 gAthArthaH jinapravacanaSI, adharmarucivALA evA sasarA vagerene 45 pa = 1 5 E 5 F * = jIju * * Ba * * * Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha dazavaikAlikasUTA bhAga-1 hu kahu ja adhya. 1 niyukti - 140 che paNa lokamaMgalanI buddhithI name che." A prathama be avayavano vipakSa che. & vyAkhyA-iha vipakSaH paJcama ityuktam, sa cAyam-pratijJAvibhaktyoriti, jinA: tIrthakarAH teSAM vacanam-AgamalakSaNaM tasmin pradviSTA-aprItA iti samAsastAn, hai * apizabdAdapradviSTAnapi, hu ityayaM nipAto'vadhAraNArthaH asthAnaprayuktazca, sthAnaM tu / darzayiSyAmaH, 'zzarAdIna' zvazuro-lokaprasiddhaH, AdizabdAtpitrAdiparigrahaH, na vidyate na dharme ruciryeSAM te'dharmarucayastAn, apizabdAddharmarucInapi, kim ?-'maGgalabuddhyA' na mo maGgalapradhAnayA dhiyA, maGgalabuddhyaiva nAmaGgalabuddhyetyevamavadhAraNasthAnam, kim ?-mo 'jano' lokaH, prakarSeNa namati praNamati, 'AdyadvayavipakSa' iti atrAdyadvayaM pratijJA / sta tacchuddhizca tasya vipakSaH sAdhyAdiviparyaya iti AdyadvayavipakSaH, tatrAdharmarucInapi maGgalabuddhyA janaH praNamatItyanena pratijJAvipakSamAha, teSAmadharmAvyatirekAt, jinavacanapradviSTAnapItyanena tu tacchuddheH, tatrApi hetuprayogapravRttyA dharmasiddheriti gAthArthaH | 24 | ne TIkArtha : ahIM "vipakSa, pAMcamo avayava che" ema kaheluM. paNa te kono vipakSa ? HT | enuM spaSTIkaraNa A che ke A vipakSa pratijJAno ane pratijJAvibhaktino che. eTale ke prathama be avayavano A vipakSa che. jeo tIrthaMkaranAM AgamarUpa vacana upara prItirahita che, vaiSavALA che, dharmamAM ruci tri Ljemane nathI tevA jeo che, loko emane maMgalabuddhithI name che. A pahelA be avayavano , vipakSa che. vipakSa eTale sAdhyAdiviparyaya (sAdhyAdi-abhAva) (sasarA vageremAM lokapUjitatva hetu che. paNa utkRSTa maMgalatva sAdhya nathI. arthAt sAdhyAbhAva che. AnuM nAma ja vipakSa che.) AmAM nivayaUTdhu vi mAM je pa zabda che, tenAthI jinavacana-aSIo ITI paNa laI levA. prathama, dvi mAM je pi zabda che, tenAthI dharmarucivALAo paNa laI levA. hu zabda nipAta che. te avadhAraNamAM che. te asthAne prayoga karAyelo che. " enuM sthAna ame dekhADIzuM. sasurA mAM zapura to lokamAM prasiddha ja che. Adi zabdathI * pitA vagerenuM grahaNa karavuM. * "A sasarA vagere maMgala che" e pramANe maMgalanI pradhAnatAvALI buddhithI loko * 2 emane vaMdana kare che. phu no anvaya ahIM karavAno che. eTale artha Ama thaze ke A hari hari hita 319 juhika hitra 45 6 = = ma = Sa * * Aa * Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na prazna : loko adharmavALAone maMgala mAnIne name che, to adharmavALA jIvo ja utkRSTamaMgala sAbita thAya ne ? adharma zI rIte utkRSTamaMgala sAbita thAya ? na S uttara H adharmavALAono adharmanI sAthe abheda che. eTale adharmavALAo jo maMgala S sAbita thAya, to eno matalaba e ke adharma utkRSTamaMgala sAbita thAya. (jema AgaLa nuM dharmasthita jIvo maMgalabuddhithI devAdipUjita banatAM hatAM, chatAM dharma maMgala tarIke kahyo, ema ahIM paNa samajavuM.) sta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 maMgalabuddhithI ja vaMde che, amaMgalabuddhithI nahi. prazna : AmAM Adyaavayavadvikano vipakSa zI rIte ? uttara : "adharmarucivALAone paNa loko maMgalabuddhithI name che" Ano artha e ke adharma paNa utkRSTa maMgala che. kemake loko eneya maMgala mAne che. eTale dharma: utkRSTamaMgalaM - pratijJAno vipakSa A thayo ke gadharma: utkRSTamasi... adhya. 1 niryukti - 140,141 ya binavacanapraSTiAnapi A zabda dvArA pratijJAvizuddhino vipakSa kahyo. prazna : AnA dvArA pratijJAvibhaktino vipakSa zI rIte siddha thayo ? uttara : pratijJAvibhakti A hatI ke "dharma jinazAsanamAM ja che " have jinavacanadveSIone paNa loko maMgala mAnI namana kare che. granthakArazrI dharmane devAdipUjita mAne che. have A jinavacanadveSIo paNa lokapUjita to cheja. to have ni teomAM paNa hetuprayoganI pravRtti dvArA dharmanI siddhi thaI zake. te A pramANe ni - binamatadruSiLa: dharmavatta: topUttitatvAt ninasAdhuvat Ama, jainetaramAM paNa dharmanI tra siddhi thaI. gA sa niryukti-141 gAthArtha : bIjA dvikano vipakSa A che ke yajJayAgI paNa devothI pUjAya che. dRSTAntano vipakSa A che ke buddhAdi paNa devanata-devavaMdita kahevAya che. eTale jainazAsanamAM ja dharma che." e pratijJAvizuddhino viparyaya siddha thayo ke "jainetaramAM paNa dharma che" Ama pratijJAvizuddhino vipakSa siddha thayo. nA biiyaduyassa vivakkho surehiM pUjjati jaNNajAivi / buddhAIvi suraNayA vuccante ya bAyapaDivastro // 4 // vyAkhyA-dvayoH pUraNaM dvitIyaM dvitIyaM ca taddvayaM ca dvitIyadvayaM - hetustacchuddhizca, idaM caprAguktadvayApekSayA dvitIyamucyate, tasyAyaM vipakSaH - iha suraiH pUjyante yajJayAjino'pIti, 320 ta zA - F *** Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * *lika 5. ma = dazavaikAlikasUra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 141 , iyamatra bhAvanA-yajJayAjino hi maGgalarUpA na bhavantyatha ca suraiH pUjyante tatazca / surapUjitatvamakAraNamiti, eSa hetuvipakSaH, tathA ajitendriyAH sopadhayazca yataste vartante / ato'nenaiva granthena 'dharmasthAne sthitAH parama' ityAdikAyA hetuvibhakterapi vipakSa ukto | veditavya iti / udAharaNavipakSamadhikRtyAha-buddhAdayo'pyAdizabdAtkapilAdiparigrahaH, te | kim ?- suranatA' devapUjitA 'ucyante' bhaNyante tacchAsanapratipannairiti jJAtapratipakSa iti | pathArtha: 24 iii TIkArtha : be saMkhyAnAM pUraNarUpe pharI pratyaya lAge, eTale dvitIya zabda bane. bIjI ne || vika eTale hetu ane hetunI vibhakti (hetunI zuddhi). A dikane bIjI dvika kema kahI? eno uttara e ke pratijJA ane pratijJAzuddhi e ja 1 rUpa je prathama ddhika che, tenI apekSAe A dvitIya kika kahevAya che. teno A vipakSa che ke "ahIM yajJayAga karanArAo paNa devothI pUjAya che." ahIM A bhAvanA che - yajJayAga karanArAo maMgalarUpa nathI, chatAM teo devothI, ' pUjAya che. eTale devapUjitatva e maMgalatvasAdhyanuM kAraNa nathI. arthAt A hetu A ' maMgalatvane sAdhI zakanAra nathI. A hetuvipakSa che. (tha malle devapUjitvAn anumAnanI vyApti evI bane ke yatra revapUnitatva tatra | mannityaM have yajJayAgIomAM devapUjitatva che, paraMtu maMgalatva nathI. eTale A hetu | je vyabhicArI che. mATe e sAdhyasAdhaka na bane.) tathA te yajJayAgIo jitendriya nathI, 1 kaSAyI che. eTale A murdi pUnnati naJUInA vi A ja granthathI tharmasthAne sthitA: para.. vagere hetuvibhaktino paNa vipakSa kahevAyelo jANavo. (jeo jitendriya che, zA - niSkaSAyI che, teo paramadharmamAM sthita che. teo devAdipUjita che... ema hatuvibhakti na nA kahelI. paNa ahIM to e sAbita karI devAyuM ke ajitendriyo, kaSAyIo paNa nA divAdipUjita che. eTale e hetuvibhaktino pratipakSa thaI gayo.) have udAharaNanAM vipakSane AzrayIne kahe che ke "buddha vagere paNa devAdipUjita che" | che ema buddhAdi-zAsanane svIkAranArAo mAne che. eTale "tIrthakarAdi ja devAdipUjita | I nathI.Ama daSTAntano pratipakSa thayo. * Aha-nanu dRSTAntamupariSTAdvakSyati, evaM tatazca tatsvarUpa ukte tatraiva * ra vipakSastatpratiSedhazca vaktuM yuktaH tatkimarthamiha vipakSaH tatpratiSedhazcAbhidhIyate ?, ucyate, 45 - = Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2i * * * E F | Ahula dazavaikAlikasUra bhAga-1 nA adaya. 1 niryukti - 141 vipakSasAmyAdadhikRta eva vipakSadvAre lAghavArthamabhidhIyate, anyathedamapi pRthagdvAraM syAt, tathaiva tatpratiSedho'pi dvArAntaraM prApnoti, tathA ca sati granthagauravaM jAyate, tasmAllAghavArthamatraivocyata ityadoSaH / Aha-"diluto AsaMkA tappaDiseho"tti vacanAt / uttaratra dRSTAntamabhidhAya punarAzaGkAM tatpratiSedhaM ca vakSyatyeva, tadAzaGkA ca tadvipakSa eva, tat kimarthamiha punarvipakSapratiSedhAvabhidhIyate ?, ucyate, anantaraparamparAbhedena dRSTAntadvaividhyakhyApanArtham, yaH khalvanantaramukto'pi parokSatvAdAgamagamyatvAddArTAntikArthasAdhanAyAlaM na bhavati tatprasiddhaye cAdhyakSasiddho yo'nya ucyate sa / paramparAdRSTAntaH, tathA ca tIrthakarAMstathA sAdhUzca dvAvapi bhinnAvevottaratra | dRSTAntAvabhidhAsyete, tatra tIrthakRllakSaNaM dRSTAntamaGgIkRtyeha vipakSapratiSedhAvuktau, | sAdhUMstvadhikRtya tatraivAzaGkAtatpratiSedhau darzayiSyete ityadoSaH / prazna : dRSTAnta to cheka sAtamo avayava che. e to AgaLa kaheze. A to vipakSa . nAmano pAMcamo avayava cAle che. emAM pahelA cAra avayavanAM vipakSa batAvyA, e to | T barAbara. paraMtu dRSTAntano vipakSa batAvavo yogya nathI. jyAre sAtamA avayava tarIke || " daSTAntanuM svarUpa kahevAya, tyAre tyAM ja teno vipakSa ane pachI e vipakSano pratiSedha * kahevo yogya che. to ahIM zA mATe dRSTAntano vipakSa ane e vipakSano pratiSedha kahevAya | che ? ni uttara : pratijJAdi cArano vipakSa ane dRSTAntano vipakSa vipakSa tarIke samAna ni na hovAthI A adhikRta pAMcamAM vipakSadvAramAM ja cAranA vipakSanI jema deSTAntano vipakSa ne zA paNa lAghavane mATe kahyo che. bAkI jo kramazaH ja padArtha varNavIe, sAtamA dRSTAntadvAra zA # bAda teno vipakSa ane e vipakSano pratiSedha... Ama be judA dvArA mAnavA paDe. ane 4 nA jo ema karIe to granthanuM gaurava thAya. tethI lAghavane mATe pAMcamA dvAramAM ja rA | dRSTAntavipakSa kahI dIdho che. (eTale e dvArA juduM na kahevuM paDe, eTale ja dRSTAntavipakSanAM ne pratiSedharUpa dhAra paNa juduM na kahevuM paDe... Ama lAghava thAya.) Ama ahIM koI doSa nathI. | prazna : tame lAghavanI vAta karo cho, paraMtu AgaLa sAtamuM dvAra dRSTAnta, pachI AThamuM * dvAra daSTAntaAzaMkA ane navamuM dvAra AzaMkApratiSedha kahevAnA ja cho. have daSTAntAzaMkA " eTale daSTAntavipakSa ja che. (eTale ja ta--tiSedha paNa daSTAntavipakSapratiSedha ja gaNAya.) * che. to pachI jayAre daSTAntanAM vipakSa ane tatvatiSedha 8-9 dvAra tarIke kahevAnA ja che, tyAre ) la = Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 141 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti pAMcamAM dvAramAM dRSTAntanAM vipakSane batAvavAnI ane pachI pratiSedhane batAvavAnI jarUra ja zI che ? uttara : dRSTAnta be prakAre hoya che. (1) anantara ane (2) paraMpara. A hakIkata darzAvavA mATe ja pAMcamA dvAramAM duSTAnnavipakSa batAvyo che, chaThThAmAM tatpratiSedha kahyo che . prazna : anantara-paraMparadeSTAnta eTale zuM ? na uttara : koI padArthanI siddhi mATe sau prathama je dRSTAnta ApIe te anantaradRSTAnta. mA have A anantara kahevAyela daSTAnta paNa pote parokSa hovAthI mAtra Agamagamya = | AzAgamya hoya, (yuktio na hoya) ane mAtra AzAgamya..hovAthI ja stu dArNAntikaarthanI siddhi mATe samartha na hoya... to e anantaradaSTAntane prasiddha karavA stu mATe bIjuM je pratyakSasiddha dRSTAnta apAya. te paramparaLSTAnta kahevAya. S na juo, AgaLa tIrthaMkaro ane sAdhuo ema be judA ja dRSTAnto kaheze. (temAM 7 tIrthaMkaranuM daSTAnta parokSa che ke te devAdipUjita hatA. mATe ja e dRSTAnta Agamagamya 7 che. eTale ja tenA dvArA prastuta dharmamAM devAdipUjitatva dvArA sAdhyasiddhi thatI nathI. eTale "tIrthakaro devAdipUjita hatA" e vAta siddha karavA mATe vartamAnasAdhuorUpa pratyakSadeSTAnta apAya ke "A vartamAnasAdhuo ahiMsAdi dharmapAlaka che, ane rAjAdipUjita che, to emanA karatAM ghaNAM mahAna tIrthaMkaro to devAdipUjita hoya ja." Ama paraMparATheSTAntathI anaMtaradRSTAnta siddha thAya ane pachI e dRSTAntane AdhAre dharma: utkRSTa masi e vAta siddha thAya.) zA 5 R zA ma prastutamAM tIrthaMkara nAmanA anantaradraSTAntane AzrayIne ahIM pAMcamA-chaThThAdvAramAM dRSTAntavipakSa ane tadvipakSapratiSedha kahyA. jyAre sAdhurUpa paraMparadeSTAntane AzrayIne to tyAM ja = AThamA, navamA dvAramAM ja AzaMkA-pratiSedha dekhADAze. eTale koI doSa nathI. nA ya ya " syAnmataM -prAguktena vidhinA lAghavArthamanukte eva dRSTAnte ucyatAM kAmam, ihaiva dRSTAntavipakSastatpratiSedhazca sa eva dRSTAntaH kimityuttaratropadizyate ? yena hetuvibhakteranantaramihaiva na bhaNyate, tathAhi - atra dRSTAnte bhaNyamAne pratijJAdInAmiva dvirUpasyApi dRSTAntasyArhatsAdhulakSaNasya etAveva vipakSatatpratiSedhAvupapadyete, tatazca | sAdhulakSaNasya dRSTAntasyAzaGkAtatpratiSedhAvuttaratra na pRthag vaktavyau bhavataH, tathA ca sata granthalAghavaM jAyate, tathA pratijJAhetUdAharaNarUpAH savizuddhikAstrayo'pyavayavAH 323 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 141 dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti krameNoktA bhavantIti, atrocyate, ihAbhidhIyamAne dRSTAntasyeva pratijJAdInAmapi | pratyekamAzaGkAtatpratiSedho vaktavyau staH, tathA ca satyavayavabahutvaM dRSTAntasya vA pratijJAdInAmiva vipakSatatpratiSedhAbhyAM pRthagAzaGkAtatpratiSedhau na vaktavyau syAtAm, evaM sati dazAvayavA na prApnuvanti, dazAvayavaM cedaM vAkyaM bhaGgyantareNa pratipipAdayiSitam, asyApi nyAyasya pradarzanArtham, ata eva yaduktaM 'sAdhulakSaNadRSTAntasyAzaGkAtatpratiSedhAvuttaratra na pRthag vaktavyau syAtA 'mityAdi tadapAkRtaM veditavyam, ityalaM prasaGgena / evaM pratijJAdInAM pratyekaM vipakSo'bhihitaH / na S pUrvapakSa : koIne evo vicAra Ave ke pUrve kahelI vidhi pramANe lAghavane mATe bhale tame dRSTAntanA kathana vinA ja ahIM ja tame dRSTAntavipakSa ane tadghatiSedha bhale kaho, e to samajI zakAya. paNa amane to e ja nathI samajAtuM ke dRSTAnta cheka AgaLa sAtamAdvArarUpe zA mATe dekhADo cho ? tame hetuvibhakti nAmanA cothAdvAra pachI ja daSTAnta dvAra kema nathI kahI detA ? ta te A pramANe - ahIM pAMcamAdvArarUpe dRSTAnta kahI do to jema pratijJAdi cAradvAranAM vipakSa ane pratiSedha kahyA, ema arihaMta ane sAdhurUpa baMne prakAranAM dRSTAntanAM vipakSa ane vipakSapratiSedha ghaTI jAya. enAthI moTo phAyado e thAya ke sAdhurUpa paraMparadeSTAntanAM AzaMkA ane AzaMkApratiSedha rUpa je AThamA navamA dvAra AgaLa judA kahevAnA che, te ni kahevA na paDe ane ema thAya to granthanuM lAghava thAya. ni na vaLI A rIte pratijJA, hetu, udAharaNa rUpa traNeya avayavo vizuddhisahita kramazaH 1 jJa kahevAyelA thAya. zA nA nA | ma sAra e ke atyAre je rIte tame nirUpaNa karo cho e mujaba (1) pratijJA (2) F pratijJAvibhakti (3) hetu (4) hetuvibhakti (5) pratijJAdi cAra dvArano vipakSa ane AgaLa AvanArA sAtamA dRSTAntadvAramAMnA anantaradRSTAntano vipakSa (6) pratijJAdi cAra ane anantadRSTAntanAM vipakSano pratiSedha (7) be prakAranAM dRSTAnta (8) paraMparadaSTAntano vipakSa (9) paraMparadaSTAntanAM vipakSano pratiSedha. ya ya AmAM adhavacce vipakSa-pratiSedhAdi mUkIne daSTAntane pachI mukavAmAM vicitratA dekhAya che. ene badale Ama karo ke ta (1) pratijJA (2) pratijJAvibhakti (3) hetu (4) hetuvibhakti (5) dRSTAnta. (baMne prakAranA) (6) 1 thI 4 dvArano ane pAMcamAM dvAranAM baMne dRSTAntano vipakSa (7) e 324 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 badhAyanAM vipakSano pratiSedha (8) nigamana. Ama be dvAra ochA thaI jAya ane hetu bAda dRSTAntanuM kathana paNa saMgata thAya. uttarapakSa : jo tamArA kahevA pramANe pAMcamA avayava tarIke dRSTAnta kahIe to pAcho prazna thAya ke jema pAMcamA avayavanI pachI AzaMkA (vipakSa) ane pratiSedha ema be dvAra kahyA. to e ja rIte pratijJA pachI paNa, pratijJAvibhakti pachI paNa, hetu pachI paNa... e be be avayava kahevA joIe. daSTAnta pachI ja kahevA ane A badhA pachI na kahevA e kema cAla? na mA have jo e pramANe karIe to to pAMceya dvAramAM be be dvAra vadhe eTale kula 10 dvAra vadhe. Ama A pAMca + 10 + nigamana ema 16 dvAra thAya. have Ama to ghaNAM badhA stu avayavo thaI jAya. mATe e rIte kahevuM yogya nathI. adhya. 1 niyukti - 141 ` vipakSa-pratiSedha kahe to paNa nava ja avayava thAya, dasa to na ja thAya.) prazna : bhale ne, dasa avayava na thAya, zuM vAMdho ? nA uttara : are bhAI ! ahIM bIjI paddhatithI dazAvayavI vAkya ja pratipAdana karavAne " mATe ISTa che. ji (prazna : A Apatti na Ave. dRSTAnta pachI AzaMkA dvAramAM mAtra dRSTAntano ja vipakSa batAvatA hota to to vAMdho Ave ke pratijJAdinA vipakSa kema nahi. paraMtu e 7 AzaMkAhAramAM pratijJAdi pAMceyano vipakSa batAvIe ja chIe, pratiSaddhAramAM e pAMceya vipakSano pratiSedha batAvIe ja chIe. to pachI dareka dvAra pachI AzaMkAdi batAvavAnI che Apatti, ane eTale dvAro vadhI javAnI Apatti AvatI ja nathI.) ji uttara H Ama na cAle. jo pratijJAdinA paNa judA be dvAro vipakSa-pratiSedha na kahevAnA hoya, to pachI pratijJAdinI jema dRSTAntanA paNa vipakSa-pratiSedhAdi na ja kahevA joIe. ane e rIte jo vipakSa-pratiSedhAdi avayava na kahIe to daza avayava ma na thAya. mAtra pAMca + nigamana ema cha ja avayava thAya. (kadAca dRSTAnta bAda bhegA prazna : paNa evo Agraha zA mATe dazAvayavI anumAna ja karavuM ? uttara H dazAvayavI anumAna ja pratipAdana karavA mATe IcchAyela che, te A nyAyanA * paNa pradarzanane mATe che ke cokkasa saMkhyAnI pradhAnatA rAkhIne avayavo vadhArI paNa zakAya % che, ghaTADI paNa zakAya che... (ahIM 10 saMkhyA TakI rahe, e mATe avayavo ghaTatA hovA chatAM vadhAryA che..) 325 na LE l zA ma nA ya * Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | A dazavaikAlikasUga bhAga-1 hurisTa aya. 1 niryukti - 142 - muM) AthI ja pUrvapakSe je kahyuM ke "sAdhurUpa daSTAntanA AzaMkA ane tatvatiSedha AgaLa laI ( judA nahi kahevA paDe" te khaMDita thayeluM jANavuM. kemake ahIM lAghavanI mukhyatA nathI, paNa * 10 saMkhyAnI mukhyatA che. kAyama mATe lAghavanyAya ja na lAge, saMkhyAmukhyatAdi nyAya * paNa lAge. | (sayApi cAyaNa pravanArtha vAvayavaM pratipipAyaNitam ema anvaya joDavo.) A pramANe pratijJAdi cArano ane anantara dRSTAnnano darekano vipakSa kahyo. | adhunA'yameva pratijJAdivipakSaH paJcamo'vayavo vartata ityetaddarzayannidamAha - / evaM tu avayavANaM cauNha paDivakkhu paMcamo'vayavo / etto chaTTho'vayavo vivakkhapaDiseha | taM vocchaM // 142 // have "A ja pratijJAdi vipakSarUpa pAMcamo avayava cAlu che" e vAta dekhADatA A kathana kare che ke - no niryukti-142 gAthArtha ? A pramANe cAra avayavonA pratipakSarUpa pAMcamo avayava ne kahyo. have vipakSapratiSadharUpa chaThTho avayava che, tene kahIza. vyAkhyA-'evam' ityayam, eva(vaM)kAra upapradarzane, turavadhAraNe, ayameva ji 'avayavAnAM' pramANAGgalakSaNAnAM 'caturNAM' pratijJAdInAM 'pratipakSo' vipakSaH, ji | na paJcamo'vayava iti, Aha-dRSTAntasyApyatra vipakSa ukta eva, tatkimarthaM caturNAmityuktam ?, na zA ucyate, hetoH sapakSavipakSAbhyAmanuvRttivyAvRttirUpatvena dRSTAntadharmatvAt, tadvipakSa eva zA | sa cAsyAntarbhAvAdadoSa iti / uktaH paJcamo'vayavaH, SaSTha ucyate, tathA cAha - 'ita' uttaratra sa ja pakoDavayavo' vipativethad 'va' mafmathA rUti gAthArtha: 24rA | | TIkArthaH iva-3yam artha karavo. vaMkAra upapradarzanamAM che. (eTale ke "A..." [ ema aMgulinirdeza sAthe vastune dekhADavA mATe vaparAyelo che.) tu - avadhAraNamAM che. eTale artha A pramANe thaze ke anumAna pramANanAM aMgabhUta * pratijJAdi cAra avayavonAM vipakSabhUta A pAMcamo avayava che. * prazna : A pAMcamA avayavamAM to daSTAntano paNa vipakSa kahelo ja che, to pachI ke e zA mATe niyuktikAre vadhu ema kahyuM. kharekhara to pAMcano vipakSa kahevAyelo che. A G - Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jemAM sAdhya nizcita hoya te sapakSa. jyAre anvayadaSTAnta apAya, tyAre e sapakSamAM- sAdhyavAmAM hetu hAjara ja hoya che. eTale tyAM hetu dRSTAntano dharma bane che. ema jayAM sAdhyano abhAva nizcita hoya, te vipakSa kahevAya. (vyatireka dRSTAntamAM vipakSa ma ja batAvavAmAM Ave. paNa jo emAM hetunI hAjarI hoya to e dRSTAnta ja na kahevAya. 1 mA~ eTale hetu vipakSamAM na rahevA dvArA dRSTAntane siddha kare che. Ama hetu vyatireka dRSTAntano ma - paNa dharma che. dA.ta. parvato vahvimAn dhUmAv sthaLe anvayadaSTAnta mahAnasa che. temAM dhUma - stu che. vyatirekadaSTAnta hrada che, temAM dhUma nathI. eTale dhUma hetu baMnemAM dRSTAntano dharma banne stu che. ekamAM hAjarI dvArA, bIjAmAM gerahAjarI dvArA...) pAMcamo avayava kahevAI gayo. have chaThTho avayava kahevAya che. eja kahe che AgaLa vipakSapratiSedharUpa chaThTho avayava kahIza. ta dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 143 uttara : hetu sapakSamAM hAjara hoya che, ane vipakSamAM gerahAjara hoya che, ane A rIte hetu dRSTAntano dharma che. eTale hetu vipakSamAM ja dRSTAntavipakSano antarbhAva thaI jato hovAthI dRSTAntavipakSane judo gaNelo nathI. eTale caturmAM lakheluM che. na zA jeo ya itthaM sAmAnyenAbhidhAyedAnImAdyadvayavipakSapratiSedhamabhidhAtukAma Aha - sAyaM saMmatta pumaM hAsaM rai AunAmagoyasuhaM / dhammaphalaM Aiduge vivakkhapaDiseha mo eso ji // 14 // A pramANe sAmAnyathI kahIne have pahelA be vipakSanAM pratiSedhane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke niryukti-143 gAthArtha : "zAtA, samyaktva, puruSaveda, hAsya, rati, zubhaAyuSya nA nAma, gotra dharmanuM phala che." A prathamakrikamAM vipakSapratiSedha che. ta vyAkhyA- ' sAyaM 'ti sAtavedanIyaM karma saMmattaM 'ti samyaktvaM samyagbhAvaH samyaktvaM - samyaktvamohanIyaM karmaiva, 'pumaM 'ti puMvedamohanIyaM 'hAsaM 'ti hasyate'neneti hAsaH tadbhAvo hAsyaM - hAsyamohanIyam, ramyate'nayeti ratiH - krIDAhetuH ratimohanIyaM karmaiva, ' AunAmagoyasuhaM'ti atra zubhazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate ante vacanAt, tatazca AyuH zubhaM nAma zubhaM gotraM zubham, tatrAyuH zubhaM tIrthakarAdisambandhi nAmagotre api karmaNI 2) zubhe teSAmeva bhavataH, tathAhi - yazonAmAdi zubhaM tIrthakarAdInAmeva bhavati, tathoccairgotraM 327 H na 5 zA F E F Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 H. Ama dazavaikAlikasUTA bhAga-1 - adhya. 1 niyaMti - 143 9 hai tadapi zubhaM teSAmeveti, 'dharmaphala miti dharmasya phalam dharmaphalaM, dharmeNa vA phalaM ( "dharmaphalam, etad ahiMsAderjinoktasyaiva dharmasya phalam, ahiMsAdinA jinoktenaiva vA. dharmeNa phalamavApyate, sarvameva caitatsukhahetutvAddhitam, ataH sa eva dharmo maGgalaM na. zvazurAdayaH, tathAhi-majhyate hitamaneneti maGgalam, tacca yathoktadharmeNaiva maGgyate nAnyena, tasmAdasAveva maGgalaM na jinavacanabAhyAH zvazurAdaya iti sthitam / Aha - 'maGgalabuddhyaiva janaH praNamatI'tyuktaM tatkatham ? iti, ucyate, maGgalabuddhyApi N gopAlAGganAdirmohatimiropaplutabuddhilocano janaH praNamannapi na maGgalatvanizcayAyAlam, ' tathAhi-na taimirikadvicandropadarzanaM sacetasAM cakSuSmatAM dvicandrAkArAyAH pratIteH pratyayatAM | - pratipadyate, atadrUpa eva tadrUpAdhyAropadvAreNa tatpravRtteriti / 'Aiduge'ti AdyadvayaM prAguktaM / sta tasmin AdyadvayaviSaye, vipakSapratiSedhaH, 'mo' iti nipAto vAkyAlaGkArArthaH 'eSa' iti stu | yathA varNita iti gAthArthaH // 143 // TIkArtha : (yAda rAkho ke : satkRSTa maMtni e pratijJA che. "adharmIo-sasarA | ' vagere paNa lokAdi pUjita hovAthI adharma paNa maMgala che" e pratijJAvipakSa che.) 1 zAtAvedanIya karma, samyaktva = sabhya kubhAva = samyaktvamohanIyakarma ja, TyuMvedamohanIya, jenAthI hAsya utpanna thAya te hAsa, tabhAva = hAsya = hAsyamohanIya, | jenAthI jIva AnaMda pAme te rati = krIDAnAM kAraNabhUta ratimohanIya karma ja, mArUnAmanoyasuduM ahIM zu zubha sauthI chelle hovAthI e Ayu, nAma ane gotra e ja 1 traNe sAthe joDavo. eTale zubha-Ayu, zubhanAma, zubhagotra ema artha thAya. temAM zubha za AyuSya tIrthaMkarAdisaMbaMdhI, zubhanAma-gotrakarma paNa tIrthakaronAM ja hoya che. te A pramANe zA - yazanAma vagere zubha karma tIrthaMkarAdine ja hoya che. tathA uccagotrarUpa zubhakarma paNa 4 nA tIrthaMkarAdine ja hoya che. ya A zAtAthI mAMDIne gotra sudhInA badhA padArtho dharmanuM ja phala che athavA to dharmathI 8 ja A phaLa maLe che. ke A badhuM phala ahiMsAdirUpa jinokta dharmanuM ja che. athavA to A badhuM phala ka, ahiMsAdi rU5 jinokta dharmathI ja meLavAya che. ke A badhuM ja sukhanuM kAraNa hovAthI hitakArI che. AthI te ja dharma maMgala che. sasarAdi , Saa nahi. te A pramANe jenA vaDe hita meLavAya te maMgala. have te hita to upara dRrzAvela che S) dharmathI ja meLavAya che. tethI A ja maMgala che. paNa jinavacana bAhya sasarA vagere maMgala (Ta 45 = 5 * * F Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA If ' IF Ama dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 144 kaDaka che. nathI. e vAta siddha thaI. : * prazna : AgaLa kahI ja gayA ke "loko sasarAdine maMgalabuddhithI ja name che." have ( jo e kharekhara maMgala nathI, to loko zA mATe temane vaMde che ? uttara : govALa strI vagere rUpa je loka che, te moharUpI aMdhakArathI upadravita thayela * che buddhirUpI netro jemanA tevo che. eTale e maMgalabuddhithI namaskAra karato hoya, to * paNa sasarAdimAM maMgalatvano nizcaya karavA-karAvavA mATe samartha nathI. - te A pramANe-timirarogavALo AkAzamAM be candranuM darzana kare kharo, paraMtu A 1 | darzana e buddhimAnuM cakSumAnuM sAme be candrakAravALI pratItinI vizvasanIyatAne pAmatuM mane || nathI. (arthAt e bhale be candra jue, paNa koIpaNa DAhyA, dekhatA mANaso ema na mAne ; ke AnI A buddhi - A darzana sAcuM che.) kemake je taddarUpa nathI = dvicandrarUpa nathI, temAM ja dvicandranAM adhyAropa dvArA = mithyAbhrama dvArA e mithyAdarzana pravarteluM che. eTale e sAcuM na manAya. ema A mugdhaloko sasarAdine maMgala mAne, paNa e mAnyatA sAcI ti na gaNAya. pratijJA ane pratijJAvibhakti A pUrve darzAvelA prathama be avayavamAM A na vipakSapratiSedha darzAvyo. gAthAmAM jo zabda nipAta che. e vAkyane zobhAvavA mATe che. ne - je rIte upara varNavI gayA, te rItano A vipakSapratiSedha che. - Ama prathama be vipakSano pratiSedha kahyo. ji itthamAdyadvayavipakSapratiSedhaH pratipAditaH, samprati hetutcchuddhyorvipkss| na pratiSedhapratipipAdayiSayedamAhazA .. ajiiMdiya sovahiyA vahagA jai te'vi nAma pujjaMti / aggIvi hojja sIo zA sa heuvibhattINa paDiseho // 144 // ' have hetu ane hetunI zuddhinAM vipakSano pratiSedha kahevAnI IcchAthI A gAthAsUtrane kahe che ke - T niryukti-144 gAthArtha : ajitendriyo, sakraSAyIo, vadhako... jo teo paNa | * pUjAtA hoya to agni paNa zIta thaI jAya. A hetu vibhaktinI pratiSedha che. vyAkhyA-na jitAni zrotrAdInIndriyANi yaiste tathocyante, upadhizchadma , mAyetyanarthAntaram, upadhinAsaha vartanta iti sopadhayo-mAyAvinaH paravyaMsakA itiyAvat / 5 athavA upadadhAtItyupadhiH-vastrAdyanekarUpaH parigrahaH, tena saha vartante ye te tathAvidhA TE 5 F E F = Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukti - 144 mahAparigrahA ityarthaH, vadhantIti vadhakAH:- prANyupamardakartAraH, 'jai te'vi nAma pujjati 'tti yadIti parAbhyupagamasaMsUcakaH, ta iti yAjJikAH, apiH saMbhAvane, nAma iti nipAto vAkyAlaGkArArthaH, ye'jitendriyAdidoSaduSTA yajJayAjino varttante, yadi te nAma pUjyante tarhyagnirapi bhavecchItaH, na ca kadAcidapyasau zIto bhavati, tathA viyadindIvarassrajo'pi vAndhyeyoraHsthalazobhAmAdadhIran, na caitad bhavati, yathaivamAdiratyantAbhAvastathedamapIti manyate, athApi kAladaurguNyena kathaJcidavivekinA janena pUjyante tathApi teSAM na maGgalatvasaMprasiddhiH aprekSAvatAmatadrUpe'pi vastuni tadrUpAdhyAropeNa pravRtteH, tathAhi - akalaGkadhiyAmeva pravRttirvastunastadvattAM gamayati, atathAbhUte vastuni tadbuddhyA teSAmapravRtteH, suvizuddhabuddhayazca daityAmarendrAdayaH), cAhiMsAdilakSaNaM dharmameva pUjayanti na yajJayAjinaH, tasmAddaityAmarendrAdipUjitatvAddharma evotkRSTaM magalaM na yAjJikA iti sthitam, 'heuvibhattINa 'tti eSa hetutadvibhaktyoH 'paDiseho 'tti vipakSapratiSedhaH, vipakSazabda ihAnukto'pi prakaraNAjjJAtavya iti gAthArtha: // 144 // evaM hetutacchuddhayorvipakSapratiSedho darzitaH / na te stu ta smai 6 -X TIkArtha : jeoe zrotra vagere Indriyo jItI nathI, te ajitendriyo kahevAya. upadhi, chadma, mAyA e samAnArthI zabdo che. jeo upadhivALA hoya te sodhi = mAyAvI bIjAne ThaganArA. = ji ji athavA to je upakAra kare te upadhi. te vastrAdi anekaprakAranAM parigraharUpa che. maiM jeo AvA parigrahavALA hoya te sodhi. eTale ke mahAparigrahavALA. na zA zA jeo prANIonI hiMsA kare, te vadhaka. sa sa yadi zab6 jIbhanI mAnyatAo sUrya che. (jAvA soDoM pUbhatA hoya... jevuM jame nA to mAnatA 4 nathI, paraMtu bhe para-pUrvapakSa bhAvI vAta mAnato hoya to... Abha yadi nA zabda ahIM "bIjAnI A mAnyatA che" ema sUcavanAra che.) ya ya te vibhAM te bheTale yajJa nArAkho. api zabda saMbhAvanAmAM che. (yAjJiko pUjAya to nahi, paNa kadAca AvuM paNa jo saMlavita hoya...) nAma zabda niyAta che, te vAsyanI zolA bhATe che. je ajitendriyAdi doSaduSTa yAjJiko che, te jo pUjAtA hoya to agni paNa zIta ta smai 330 -X Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * Sju * * * gira 5 ama dazavaikAlikasUra bhAga-1 haja adaya. 1 niyukti - 144 44 thAya. paNa kadipaNa e to zIta thato nathI. tathA jo yAjJiko pUjAtA hoya to AkAzapuSpanI mALA vadhyAputranAM chAtInAM bhAganI zobhAne dhAraNa karanArI bane. T (AkAzapuSpa hoya ja nahi, to mALA zI rIte bane ? vadhyAno putra hoya ja nahi, | | to enA vakSa:sthalanI zobhAne mALA zI rIte dhAraNa kare ?) paNa AvuM banatuM nathI. to jema A badhuM atyanta abhAvarUpa che. tema "yAjJiko pUjAya" e paNa atyanta 1 asaMbhavarUpa che ema mAnavuM mane Ama hovA chatAM kAlanI durgaNatAne lIdhe avivekIjano thakI te yAjJiko koIpaNa | u rIte pujAya, to paNa teonI maMgala tarIke siddhi na thAya. kemake buddhirahita jIvonI to | tu atarUpa vastumAM paNa tadrupanAM adhyAropathI pravRtti thatI hoya che. arthAt e jaDaloko ne | amaMgalane paNa maMgala mAnI pravRtti kare, paNa eTalA mAtrathI pelI vastu maMgala tarIke siddha na ja thAya.. ja te A pramANe : ne kalaMkarahitabuddhivALAonI pravRtti ja vastunI tavattAne jaNAvanArI bane. (eTale ne ke "te te vastu tattadharmavAnuM che" evo sAcobodha karAve.) kemake akalaMkabuddhivALAo kadi atathAbhUtavastumAM = amaMgalAdirUpa vastumAM maMgalatvanI buddhi dvArA pravRtti karatAM | nathI. (paNa maMgalabhUta vastumAM ja maMgalabuddhithI pravRtti kare. eTale temanI pravRttithI ja nakkI karI zakAya ke amuka vastu maMgalarUpa che.) I have daityanAM ane devanAM Indra vagere to suvizuddha buddhivALA che. ane teo to 'T " ahiMsAdi lakSaNavALA dharmane ja pUje che, yajJayAgIone pUjatA nathI. tethI | " dayAmarendrAdithI A ahiMsAdi dharma pUjAyelo hovAthI te ja utkRSTamaMgala che. yAjJiko - nA nahi, e vAta siddha thaI. - A hetu + hetuvibhaktino pratiSedha kahyo. arthAta A benAM vipakSano pratiSedha | kahyo. *. prazna H gAthAmAM to devamI Disedo ema ja lakheluM che. eno artha to eka - thAya hetu ane hetuvibhaktinI pratiSedha kahyo. "A benAM vipakSano pratiSedha kahyo." * evo artha zI rIte karAya ? vipakSa zabda to che ja nahi.' che. uttara : vipakSa zabda ahIM kahyo nathI, to paNa prakaraNa- viSaya pramANe e zabda che [E 5 ba Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-1 nA aya. 1 niyukti - 145 te jANI levo. (hetuno pratiSedha na ja hoya, hetunuM to maMDana hoya. eTale hetunAM vipakSano che ja pratiSedha karavAno hoya...) . | sAmprataM dRSTAntavipakSapratiSedhaM darzayannAha buddhAI uvayAre pUyAThANaM jiNA u sabbhAvaM / diTuMte paDiseho chaTTho eso avayavo u I64,II have daSTAntanAM vipakSano pratiSedha dekhADatAM kahe che ke - | niyukti-145 gAthArtha : buddha vagere upacArathI pUjAsthAna che. jino sadUbhAvathI : pUjAsthAna che. A daSTAntamAM pratiSedha che. A chaThTho avayava che. vyAkhyA-'baddhAdayaH' AdizabdAtkapilAdiparigrahaH, upacAra iti 'supAM supo| bhavantIti nyAyAdupacAreNa kiJcidatIndriyaM kathayantItikRtvA na vastusthityA pUjAyAH | sthAnaM pUjAsthAnam, jinAstu 'sadbhAvaM' paramArthamadhikRtyeti vaakyshessH| sarvajJatvAdyasAdhAraNaguNayuktatvAditi bhAvanA, 'dRSTAntapratiSedha' iti vipakSazabdalopAd dRSTAntavipakSapratiSedhaH, kim ?-SaSTha eSo'vayavaH, turvizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?- meM sarvo'pyayamanantaroditaH pratijJAdivipakSapratiSedhaH paJcaprakAroM'pyeka eveti gAthArthaH I8I TIkArtha (6) dRSTAntavipakSa pratiSedhaH buddha vagere to upacArathI ja pUjAnuM sthAna che. 1 teo kaMIka atIndriya padArthone kahe che eTale lokone mATe te pUjAnuM sthAna banI jAya che. paraMtu paramArthathI = vastu sthitithI to teo pUjAsthAna nathI. ahIM vRddhAdri mAM gAri padathI kapilAdi levA. gAthAmAM savAre sAtamI vibhakti che, paraMtu prAkRtamAM dareka vibhakti dareka | vibhakti rUpe saMbhavI zake che e nyAya pramANe A saptamIvibhakti trIjIvibhaktinAM arthamAM levI. jino to paramArthane AzrayIne pUjAsthAna che. kemake teo sarvajJatva vagere Fii asAdhAraNa guNothI yukta che e bhAvArtha che. saddhArgha zabda gAthAmAM che, paNa dhanya zabda nathI. e vAkyazeSa gaNavo. A daSTAntapratiSedha che. vihipa viDui 332 miniTa E [E IT S E T E F F = _ Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mA S dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 146 ahIM vacce vipakSa zabdano lopa thaI gayelo che, eTale dRSTAntavipakSapratiSedhaH ema sevu. jA chaTTho avayava che. tu zabdha vizeSa arthamA cha. prazna : zuM vizeSArtha darzAve che ? uttara : hamaNAM ja batAvelA pratijJAdi paMcakanAM vipakSapaMcakano pratiSedha pAMca prakArano hovA chatAM paNa ekaja avayava gaNavo. A vizeSaartha tu batAve che. SaSThamavayavamabhidhAyedAnIM saptamaM dRSTAntanAmAnamabhidhAtukAma Aha arihaMta maggagAmI diTTaMto sAhuNo'vi samacittA / pAgaraesu gihIsu esate avahamANA sta u || 146 || chaThThA avayavane kahIne have sAtamA dRSTAnta nAmanA avayavane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke na ta niryukti - 146 gAthArtha : ( 9 ) dRSTAnta : arihaMto jane mArga para 4nArA, ta - samacittavALA, pAkarata gRhasthomAM eSaNA karanArA, vadha nahikaranArA sAdhuo paNa = dRSTAnta che. TIkArtha : je pUjAne mATe yogya hoya te arihaMta athavA to je saMsAramAM pharI na Uge te aruhanta e dRSTAnta che. ema arihaMta zabdano dRSTAnta zabda sAthe saMbaMdha joDavo. tathA arihaMtoe upadezelA mArgathI javAno svabhAva jeono che, te rAgadveSarahita rata zA vyAkhyA-pUjAmarhantItyarhantaH, na ruhantIti vA aruhantaH, kim ? - dRSTAnta iti ji sambandha:, tathA 'mArgagAmina' iti prakramAttadupadiSTena mArgeNa gantuM zIlaM yeSAM ta eva nagRhyante, ke ca ta ityata Aha- 'sAdhavaH' sAdhayanti samyagdarzanAdiyogairapavargamiti na zA sAdhavaH, te'pi dRSTAnta iti yoga:, kiMbhUtAH ? - 'samacittA' rAgadveSarahitacittA ityarthaH, ma kimiti te'pi dRSTAnta iti ?, ahiMsAdiguNayuktatvAt, Aha ca- 'pAkarateSu' AtmArthameva sa nA pAkasatteSu 'gRhiSu' agAriSu 'eSante' gaveSayanti piNDapAtamityadhyAhAraH, kiM kurvANA nA ya ityata Aha- 'avahamANA u' na ghnanto'nantaH, turavadhAraNArtha:, tatazcAghnanta eva, ya ArambhAkaraNena pIDAmakurvANA ityarthaH / evaM dvividho'pi dRSTAnta uktaH, dRSTAntavAkyaM 4 cedaM sa tu saMskRtya kartavyo'rhadAdivaditi gAthArthaH // 146 // uktaH saptamo'vayavaH, " 333 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 ji . adhya. 1 niyukti - 14-14ta cittavALA sAdhuo paNa dRSTAnta che. emAM samyagdarzanAdi yogovaDe jeo mokSane sAdhe te sAdhu. jeo rAgadveSarahita hoya te samacitta. prazna : A sAdhuo paNa kema daSTAnta kahevAya ? uttara : kemake teo ahiMsAdiguNovALA che. eja vAta kare che ke svanimite ja rasoI banAvavAmAM lIna evA gRhasthone vize A sAdhuo piMDapAtanI = gocarInI gaveSaNA kare che. piMpatim zabda lakhyo nathI, " eno adhyAhAra karavo. prazna : teo zuM karatAM karatAM piMDapAtanI eSaNA kare che ? uttara : AraMbhanAM akaraNathI pIDAne nahi karatAM teo gaveSaNA kare che. tu zabda " | avadhAraNa arthavALo che. arthAt hiMsA na ja karavAnI pravRtti sAthe teo gaveSaNA kare It It 45 = 5 E Ama anaMtara ane paraMpara baMne prakAranAM daSTAnta kahyA. praznaH daSTAnta A rIte thoDuM darzAvAya? daSTAntamAM to pharva, vat pratyayano upayoga thato hoya che. uttara H A daSTAntane sacavanAra vAkya che. daSTAnta to ApaNe ja sudhArIne taiyAra karavuM.] ni te A pramANe alavivat | A sAtamo avayava kahevAI gayo. sAmpratamaSTamamabhidhitsurAha tattha bhave AsaMkA uddissa jaivi kIrae pAgo / teNa ra visamaM nAyaM vAsataNA tassa paDisehe // 147 // have AThamA avayavane kahevAnI IcchAvALA niryuktikAra kahe che ke - niyukti-147 gAthArtha : temAM AzaMkA thAya ke sAdhuone paNa uddezIne pAka karAya | | che. tethI A dRSTAnta viSama che. tenA pratiSedhamAM varasAda, ghAsa che. vyAraNyA-tatra' taman dRSTIne "bhavelAzA' gavAkSepa, yathA "di' | hai aGgIkRtya 'yatInapi' saMyatAnapi, apizabdAdapatyAdInyapi, 'kriyate' nirvaya'te pAkaH, F = * * * ;i Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ' "E A dazavaikAlikasUTA bhAga-1 hari 8 adhya. 1 niyukti - 140-148 3 che . ?-iiti vyakti, tataH mityata bAda tena rana, rUtti nipatiH - kilazabdArthaH, 'viSamam' atulyaM 'jJAtam' udAharaNaM, vastutaH pAkopajIvitvena .. | sAdhUnAmanavadyavRttyabhAvAditi, bhAvitamevaitat pUrvam, ityaSTamo'vayavaH, idAnIM / navamamadhikRtyAha-'varSAtaNAni tasya pratiSedhe' iti, etacca bhASyakRtA prAka | prapaJcitameveti na pratanyata iti gAthArthaH // 147 // ukto navamo'vayavaH, TIkArtha : (8) daSTAntavipakSa sAdhurUpa dRSTAntamAM AkSepa thAya ke sAdhuone paNa te ne uddezIne gRhasthovaDe pAka karAya ja che. dimi: zabda lakhyo nathI, e samajI levAno. ne yatIna mAM upa zabdathI samajavuM ke putrAdine uddezIne paNa pAka karAya che. 4 "tema hoya, toya zuM che ?" enI sAme pUrvapakSa kahe che ke AvuM che, te kAraNasara kI ja A udAharaNa sarakhuM nathI - khoTuM che. kemake sAdhuo kharekhara to potAnA mATe bananArA pAka upara jIvanArA hovAthI teone pAparahitavRtti to nathI ja. arthAt teomAM hetu | ja nathI. eTale A daSTAnta khoTuM banI jAya. (1 akSara nipAta che, ane vizvana - kharekhara arthavALo che.) - A vAta pUrve vicArelI ja che. A AThamo avayava thayo. (9) dRSTAntavipakSa pratiSedhaH have navamA avayavane AzrayIne kahe che ke varasAda, taNakhalA A dRSTAntavipakSanAM " pratiSedhamAM darzAvavA. (varSA, ghAsa prajA mATe ja nathI thatAM. tathAsvabhAvathI thAya che tema "| " gRhasthone tyAM rasoI sAdhu mATe nathI banatI. paNa potAnA mATe bane che... eTale e ja vAparanArA sAdhuo niSpApavRttivALA banavAthI A daSTAnta saMgata thAya che.) nA A padArtha bhASyakAre pUrve vistArathI darzAvyo ja che eTale ahIM eno vistAra karatAM nathI. navamo avayava kahevAI gayo. .. sAmprataM caramamabhidhitsurAha tamhA u suranarANaM pujjattA maMgalaM sayA dhammo / dasamo esa avayavo painnaheU puNovayaNaM II148aaaa. 45 vaE E E F * = * * * Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla dazavaikAlikasUra bhAga-1 ya adaya. 1 niyaMti - 148 : have chello avayava kahevAnI IcchAvALA granthakAra kahe che ke - niryukti-148 gAthArtha: "tethI deva ane manuSyone pUjya hovAthI dharma sadA maMgala [ che" A dazamo avayava che. pratijJA ane hetunuM punaHvacana e nigamana. vyAkhyA-yasmAdevaM tasmAt 'suranarANAM' devamanuSyANAM pUjyata iti * pUjyastadbhAvastasmAt pUjyatvAt 'maGgalaM' prAgnirUpitazabdArthaM 'sadA' sarvakAlaM 'dharmaH' na prAguktaH, 'dazama eSo'vayava' iti saGkhyAkathanam, kiMviziSTo'yamityata Aha-na mo 'pratijJAhetvoH punarvacanaM' punarhetupratijJAvacanamiti gAthArthaH // 148 // uktaM dvitIyaM mo / dazAvayavaM, sAdhanAGgatA cAvayavAnAM vineyApekSayA viziSTapratipattijanakatvena / - bhAvanIti 3oDanuDAma:, . 1 TIkArtha (10) nigamanaH je kAraNathI AvuM che, te kAraNathI nakkI thAya che ke devo ane manuSyone paNa A dharma pUjya hovAthI dharma sadAmATe maMgala che. maMgalano artha pUrve te kahI dIdho che. A dazamo avayava che" e saMkhyAnuM kathana karyuM. A avayava kevo viziSTa che ? (kevA prakArano che ?) e darzAve che ke pharIthI hatuM ane pratijJAnuM vacana e A dazamo avayava che. H (pahelo avayava pratijJA che, trIjo avayava hetu che. dazamA avayavamAM pahelAM ' hetuno uccAra karI pachI pratijJAno uccAra karavAno hoya che. ahIM gAthAmAM Lytatva: punarvacanam ema krama darzAvelo che. vRttikAre e krama badalI | hetutisAvanam ema yogya krama darzAvyo che.) A bIjuM dazAvayavI anumAna kahyuM. || A dazeya avayavo anumAnanAM - sAdhananAM aMgo avayavo che. zrotA ziSyane "| anusAra A avayavo viziSTabodhane utpanna karAvanArA hovAthI teo sAdhananAM aMga 1 | che... e vAta vicAravI. (Azaya e che ke je samyagujJAnane utpanna kare te pramANa. anumAna pramANa sAcI anumitine utpanna kare. have A sAcI anumitine utpanna * * karavAmAM je je vastu sahAyaka bane, te te vastu anumAnanuM aMga kahevAya. A daseya ! * avayavo badhe ja upayogamAM Ave tevuM nathI. paraMtu te te ziSyone tevI tevI pratIti | yama karAvanAra hovAthI te rIte teo anumAnanAM aMga bane che.) FE "E 'vaE F = E = F = Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Zen dazavaikAlikasUtra bhAga-1 anugama kahevAI gayo. sAmprataM nayA ucyante - te ca naigamasaMgrahavyavahAraRju sUtrazabdasama* bhirUDhaivaMbhUtabhedabhinnAH khalvoghataH sapta bhavanti, svarUpaM caiteSAmadha Avazyaka* samAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitamevAto neha pratanyate, iha punaH sthAnAzUnyArthamete jJAnakriyAnayadvayAntarbhAvadvAreNa samAsataH procyante- jJa -jJAnanayaH kriyAnayazca tatra na jJAnanayadarzanamidam - jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt, na have nayo kahevAya che. , ta madhya 1 niyukti - 148 - 147 S te naigama, saMgraha... evaMbhUta bhedanI apekSAe sAmAnyathI sAta che. A badhAnuM stu svarUpa nIce=pUrve AvazyakamAM sAmAyikaadhyayanamAM vistArathI darzAveluM ja che. eTale ahIM pharI vistAra karatAM nathI. ahIM to nayanuM sthAna zUnya na rahe, te mATe A sAtanayo jJAna ane kriyA A be nayamAM antarbhAva pamADIne saMkSepathI kahevAya che. be naya che. jJAnanaya ane kriyAnaya. temAM jJAnanayanI mAnyatA A che ke jJAna ja Alaukika ane pAralaukika phalanI prAptinuM pradhAnakAraNa che: kemake jJAna yuktiyukta che. ji na nAmaM // 149 // zA 4 vAta he che che... sa niryukti-149 gAthArtha : grAhya artha ane agrAhya artha jaNAye chateM ja yatna karavo A pramANe je upadeza, te naya che. nA ya tathA cAha NAyaMmi giNhiyavve agihiyavvaMmi ceva atyaMmi / jaiyavvameva ii jo uvaeso so nao ji na zA heya ityarthaH, cazabdaH vyAkhyA- 'NAyaMmitti jJAte samyakparicchinne 'gihiyavve 'tti grahItavya upAdeye 'agihiyavvaM mi'tti agrahItavye 'nupAdeye khalUbhayorgrahItavyAgrahItavyayorjJAtatvAnukarSaNArtha: upekSaNIyasamuccayArtho vA, evakArastvavadhAraNArthaH, tasya caivaM vyavahitaH prayogo draSTavyaH - jJAta eva grahItavye | tathA'grahItavye tathopekSaNIye cArthe tu jJAta eva nAjJAte, 'atthaMmi' tti arthe aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH srak candanAGganAdiH agrahItavyo 336 Zen ta nA ya * * * Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 1, 1 1 HEREzayAli sUkA mAga-1 saya. 1 niyuDita - 140 " viSazastrakaNTakAdiH upekSaNIyaH tRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH samyagdarzanAdiH ( agrahItavyo mithyAtvAdiH upekSaNIyo vivakSayA'bhyudayAdiriti, tasminnarthe / 'yatitavyameve 'ti anusvAralopAdyatitavyam, evam-anena prakrameNaihikA-. muSmikaphalaprAptyarthinA satvena pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kArya ityarthaH / itthaM caitadaGgIkartavyam, samyagajJAte pravartamAnasya phalavisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam"vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAtpravRttasya, phalaprApterasaMbhavAt // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAptyarthinApi jJAta eva yatitavyam, tathA cAgamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktam-"paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / annANI kiM kAhI ?, kiMvA NAhiti cheyapAvagaM ? // 1 // " itazcaitadevAGgIkartavyaM / / yasmAttIrthakaragaNadharairagItArthAnAM kevalAnAM vihArakriyA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH"gIyattho ya vihAro bIo gIyatthamIsio ceva / itto taiyavihAro NANunAo jiNavarehiM // 1 // " yasmAdandhenAndhaH samAkRSyamANaH samyakpanthAnaM na pratipadyata | ityabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikama( pya )GgIkRtya ta | viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyam, yasmAdahato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSAM | pratipannasyotkRSTatapazcaraNavato'pi na tAvadapavargaprAptiH saMjAyate yAvajjIvA jIvAdyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpannamiti, tasmAjjJAnameva pradhAnamaihikAji muSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitam 'iti jo uvaeso so Nao NAma' ti 'iti' ji na evamuktena nyAyena ya upadezo-jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma-jJAnanaya ityarthaH, na zA ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane jJAnarupamevedamicchati, jJAnAtmakatvAdasya, zA sa vacanakriye tu tatkAryatvAttadAyattatvAnnecchati, guNabhUte cecchati iti gAthArthaH // 149 // sa nA ukto jJAnanayaH, TIkArtha : upAdeya arthano samyakubodha thAya ane heya arthano samyabodha thAya pachI ja AlokasaMbaMdhI ke paralokasaMbaMdhI padArthomAM yatna karavo joIe. * ceva bhaid ca cha, meM grAma sane manAya ne vastumai zAtatyarnu anupe| 42vA " mATe che. arthAt A baMne artho jJAta banavA joIe. ema beyamAM jJAtatAno saMbaMdha 144L mATe che. che athavA to e upekSaNIya padArthono samuccaya karavA mATe che. - Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE " A dazavaikAlikasUra bhAga-1 mAjI nI adaya. 1 niyukita - 149 - che. vevamAM je jIva che, te avadhAraNa arthavALo che. teno A pramANe vyavahitaprayoga - ( jANavo ke te purva pradItaLe. (arthAt va ne jayaMti zabdanI sAthe joDavAno che. ' enA mULasthAnathI haTAvIne bIjA sthAne joDavAno che.) paraMtu grAhya, agrAhyAdi padArtho che ! ajJAta hoya, tyAre prayatna nathI ja karavAno. atyaMti zabda che, temAM artha be prakArano che. aihikaartha ane Amuplikaartha. emAM aihika grAhya-artho mALA, caMdana, strI vagere. aihika agrAhyaartho jhera, zastra, kAMTA vagere. aihika upekSyaartho taNakhalA vagere. Amumbika grAhya artho samyagdarzana vagere. Amukhika agrAhyaartho mithyAtva vagere. Amumbika upekSyaartho vivakSA pramANe svargaloka vagere. (Ama to svargAdi upekSya | ni bane. paraMtu jene mokSanI ja tIvra lagana che, enI apekSAe to svargAdi paNa upekSya | 1 ja banI rahe che. bAkI sAmAnya daSTithI vicArIe to jema taNakhalAdi tuccha che, e Lii rIte kaMI svargAdi tuccha nathI. AdhyAtmika dRSTithI tene tuccha gaNIne upekSya kahyA che..) NI yatitavyameva mAM anusvArano lopa thayo che, eTale titavyamevam ema vama samajavuM. pravam A prakramathI aihika-AmukhikaphalanI prAptinI IcchAvALA jIve jJAta ja ni| | | arthamAM yatna karavo joIe.. zA A padArtha A pramANe ja svIkAravo joIe. kemake samyagu nahi jaNAyelA padArthamAM nA 5 jeo pravRtti kare che, teone phalano visaMvAda dekhAya che. arthAt teone phaLanI prApti | nA na thatI, UMdhA phaLanI prApti thatI dekhAya che. eTale sAcuMphala meLavavuM hoya to yatna pUrve nA jJAna jarUrI che. bIjAoe paNa kahyuM che ke puruSone vijJAna phaladAyI che. kriyA phaladAyI manAI nathI. kemake mithyAjJAnathI ! ka pravRtti karanArAne phaLanI prAptino saMbhava thato nathI." (A to aihikaphalanI apekSAe vAta karI) e pramANe pAralaukikaphalanI prAptinI IcchAvALAe paNa jJAtapadArthamAM ja yatna / So karavo joIe. AgamapATha paNa A ja pramANe vyavasthita che. kemake kahyuM che ke "prathama (ra T HE Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ja ya dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu chu ja adeya. 1 niyukti - 149 e jJAna che. pachI dayA che. A pramANe sarvaviratidhara rahe che. ajJAnI zuM karaze ? te zuM che ( puNya-pApane jANaze ?" CT vaLI A bIjA kAraNasara paNa A vAta svIkAravI ja joIe te bIjuM kAraNa e * | che ke tIrthakaragaNadharoe paNa ekalA agItArthone vihAra karavAnI kriyAno niSedha karelo " che. AgamapATha che ke "eka gItArthavihAra, bIjo gItArthamizritavihAra, A sivAyanAM * | trIjA vihAranI jinezvaroe rajA ApI nathI." enuM kAraNa paNa e che ke aMdhavaDe laI | na javAto aMdha sAcA mArgane pAmI zakato ja nathI e abhiprAya che. (agItArtha aMdha che, na mAM e zaraNe AvelA agItArthorUpI aMdhane kheMcI jAya che...) Ama A to kSAyopathamikajJAnane AzrayIne kahyuM. nuM bhAyikajJAnane AzrayIne vicArIe to emAM paNa viziSTaphalasAdhakatA jJAnanI ja jANavI. kemake bhavasamudramAM sAme kinAre pahoMcI cUkelA, dIkSA laI cUkelA, utkRSTa tapa| cAritravALA evA paNa arihaMtone paNa tyAM sudhI mokSanI prApti thatI nathI, jyAM sudhI ta jIva-ajIva vagere tamAme tamAma padArthonAM bodharUpa kevalajJAna na thAya. ne tethI jJAna ja Alaukika, pAralaukika phalonI prAptinuM pradhAnakAraNa che e vAta sthira che thaI. A upara pramANeno je upadeza te jJAnanaya che. arthAt jJAnanI pradhAnatAne na darzAvavAmAM tatpara evo A naya jJAnanaya che. A naya jJAna, vacana ane kriyArUpa A adhyayanane vize jJAnarUpa ja A adhyayanane | mAne che. (A prathama adhyayana zrutajJAnarUpa che, vacanarUpa che ane cAritrakriyAnuM IpratipAdaka hovAthI kriyArUpa che... emAM jJAnanaya to ema ja mAne che ke A adhyayana " jJAnanayarUpa che.) kemake A adhyayana (A nayanI apekSAe) jJAnAtmaka che. prazna : zuM vacana ane kriyArUpa A adhyayana nathI ? uttara : vacana ane kriyA to A adhyayananAM kAryabhUta che. eTale vacana ane kriyA | e jJAnane AdhIna che. eTale A naya vacana-kriyAne svIkArato nathI. hA ! vacana* kriyAne gauNabhUta mAne che. (pahelAM A adhyayananuM jJAna thAya, pachI ja guru eno ja che upadeza Ape = vacana bole, ane pachI ja ziSyo e upadeza pramANe kriyA kare, Ama che ka vacana ane kriyA e jJAnanAM kAryabhUta banyA.) jJAnanaya kahevAI gayo. vaE S F G C Rhuzka Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 11, -- HEREzayAli sU lAga-1 saya. 1 niyuDita - 148 adhunA kriyAnayAvasaraH, taddarzanaM cedam-kriyaiva pradhAnaM, ehikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt, tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva svapakSasiddhaye / gAthAmAha___NAyaMmi gihiyavve agihiyavvaMmi ceva atthaMmi / jaiyavvameva ii jo uvaeso so nao nAmaM // 149 // ve hiyAnayano avasara che. panI tenI mAnyatA A che ke kriyA ja Alaukika, pAralaukika phalanuM pradhAnakAraNa che. kemake | | kriyA yuktiyukta che. A naya.paNa potAnI puSTi mATe) upara darzAvelI gAthAne ja potAnA pakSanI siddhi bhATe 4 cha ? - . niryukti-149 gAthArtha : "grAhya ane agrAhya artha jaNAI gayA bAda yatna karavo bhe" mA prabhAe. 4 75heza, te naya che. / asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caiva arthe smai aihikAmuSmikaphalaprAptyarthinA yatitavyameva, na yasmAtpravRttyAdilakSaNaprayatnavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthAvAptirdRzyate, tathA cAnyairapyuktam-"kriyaiva phaladA puMsAM, na | jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // " ji | tathA''muSmikaphalaprAptyarthinA'pi kriyaiva kartavyA, tathA ca maunIndrapravacanamapyevameva - vyavasthitam, yata uktam-"ceiyakulagaNasaMghe AyariyANaM ca pavayaNasue ya / savvesuvidhA teNa kayaM tavasaMjamamujjamaMteNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyam, yasmAttIrthakaragaNadharaiH / kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamevoktaM, tathA cAgamaH- "subahuMpi suyamahIyaM kiM kAhI caraNavippamukkassa ? / aMdhassa jaha palittA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " dRzikriyAvikalatvAttasyetyabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM caaritrmnggiikRtyoktm,|| cAritraM kriyetyanarthAntaram, kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyam, . yasmAdarhato'pi bhagavataH samutpannakevalajJAnasyApi na tAvanmuktyavAptiH saMjAyate, yasmA( yAva)dakhilakarmendhanAnalabhUtA husvapaJcAkSaroccAraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMvararUpA cAritrakriyA nAvApteti, tasmAtkriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphala) prAptikAraNamiti sthitam / 'iti jo uvaeso so Nao NAmaM'ti 'iti' evamuktena nyAyena hai / / * * ** * Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 - 149 adhya. 1 niyukti ya upadezaH kim ? - kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma - kriyAnaya ityarthaH ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane kriyArUpamevedamicchati, tadAtmakatvAdasya, jJAnavacane tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti gAthArthaH // 149 // uktaH kriyAnayaH, na TIkArtha : A gAthAnI kriyAnayanI mAnyatAne anusAre vyAkhyA A pramANe che ke grAhya ane agrAhya artha jaNAI gayA bAda aihika-AmuSmika phala prAptinI IcchAthI yatna karavo ja joIe. kemake pravRtti vagere rUpa prayatna vinA jJAnavALAne paNa ISTa arthanI prApti dekhAtI nathI. ta na bIjAoe paNa kahyuM che ke "puruSone kriyA ja phaladAyI che. jJAna phaladAyI manAyuM nathI. kemake strI ane bhakSyanAM bhogane jANanAro jJAnamAtrathI sukhI thato nathI." (Ama A to aihikaphalanI apekSAe vAta karI.) ema pAralaukikaphalanI prAptinI IcchAvALAe paNa kriyA ja karavI joIe. juo, tIrthaMkaranuM pravacana paNa A pramANe ja vyavasthita che. kemake kahyuM che ke "caitya, kula, gaNa, saMgha, AcArya, pravacana, zruta.... A tamAma vastumAM teNe potAnuM kartavya bajAvI dIdhuM che, jeNe tapa ane saMyamamAM udyama kare che." (ahIM tapAdiudyama e kriyA che, e kriyAthI ja jIva kRtakRtya mAnyo che.) ji vaLI A bIjA kAraNasara paNa A vAta A pramANe svIkAravI joIe. kemake tIrthaMkara ni - ane gaNadharoe kriyAhIna jIvonuM jJAna paNa niSphala ja kahyuM che. ma zA AgamapATha che ke "game eTaluM zruta bhaNeluM hoya to paNa cAritrathI hIna jIvane e gA - zuM lAbha karaze ? jema aMdhane lAkho karoDo pragaTelA dIpako kazo ja lAbha na kare." A F pAThano abhiprAya e che ke aMdha jovAnI kriyA vinAno che, eTale ene dIpako niSphaLa che. ema cAritrakriyA vinAnAMne zruta niSphala che. nA ya Ama A to kSAyopazamikacAritrane AzrayIne kahyuM. (prazna : ahIM to kriyAnI vAta cAle che, emAM vaLI cAritranI vAta kema karo cho ?) uttara H cAritra, kriyA A badhA samAnArthIzabdo che. have kSAyikacAritranI apekSAe vicArIe to paNa utkRSTaphalanI sAdhakatA cAritranI ja jANavI. kemake arihaMta bhagavaMtone kevalajJAna thaI gayA bAda paNa tyAMsudhI muktinI 342 F F ya * Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niyukita - 150 prApti thatI nathI jayAMsudhI tamAma karmarUpI Indhanane mATe agni samAna, pAMca hU~svaakSaronAM uccAra karavAmAM jeTalo kALa lAge, mAtra eTalA ja kALa rahenAra, evI sarvasaMvararUpa cAritrakriyA prApta na thAya. Ama kriyA ja aihika-AmuSmikaphalanI prAptinuM pradhAnakAraNa che. e vAta nakkI thaI. Ama upara batAvelA nyAya pramANe je upadeza Apavo, kriyAnI pradhAnatA |TM dekhADavAmAM tatpara te upadeza kriyAnaya che. have A adhyayana jJAna, vacana ane kriyA rUpa che. emAM A naya to A adhyayanane 6 kriyArUpa ja mAne che. kemake (A nayanI apekSAe) A adhyayana kriyArUpa che. jJAna ane 5 stu vacana to A kriyAnI prApti mATe ja grahaNa karAya che, ane mATe ja te apradhAna che, sta ane mATe ja A naya jJAna ane vacanane Icchato nathI. hA ! jJAnavacanane gauNabhUta Icche che. A kriyAya kahevAI gayo. ta ji na zA na itthaM jJAnanayakriyAnayasvarUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayApannaH sannAha-kamatra tattvaM ?, pakSadvaye'pi yuktisaMbhavAd, AcAryaH punarAha athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayan punarAha - ji savvesiMpi nayANaM bahuvihavattavvayaM nisAmettA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNaTThio sAhU maiM // 6 // zA sa sa A pramANe jJAnanaya ane kriyAnayanA svarUpane sAMbhaLIne tenA abhiprAyane nahi jANanAra ziSya saMzaya pAmyo chato kahe che ke "AmAM tattva zuM che ? kemake baMne pakSamAM nA yuktino saMbhava che. beya sAcA lAge che.' nA ya ya AcArya eno javAba Ape che ke niryukti-150 gAthArtha : tamAma nayonI ghaNI badhI vAto sAMbhaLIne (ema paramArtha jANavo ke) je cAritraguNasthita sAdhu che, te sarvanayavizuddha che. vyAkhyA-'sarveSA'miti mUlanayAnAmapizabdAttadbhedAnAM ca dravyAstikAdInAM | 'bahuvidhavaktavyatAM' sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva vA'napekSamityAdirUpAm, athavA nAmAdInAM nayAnAM kaH kaM sAdhumicchatItyAdirUpAM 'nizamya' zrutvA tat 'sarvanayavizuddhaM' 343 ta Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-1 adhya. 1 niryukti - 150-151 sarvanayasaMmataM vacanaM 'yaccaraNaguNasthitaH sAdhuH' yasmAtsarvanayA eva ( sarve'pi nayA ) bhAvaviSayaM nikSepamicchantIti gAthArthaH // 150 // TIkArtha : sarveSAM nayAnAM eTale naigamAdi sAta mUlanayo... api zabdathI A sAtanAM ja bhedarUpa dravyAstikAyAdi nayo paNa laI levA. A badhAnI anekaprakAranI vAto A pramANe ke koI naya ema mAne che ke "sAmAnya nAmano ja padArtha che'" koI naya ema mAne che ke "vizeSa nAmano ja padArtha che' koI vaLI baMne mAne che. paNa baMnene ekabIjAnI apekSA vinAnA svataMtra mAne che. = na A badhA nayonI bahuvidhavaktavyatA darzAvI. athavA to nAma, sthApanA, dravya, bhAva e paNa cAra nayo che. AmAMthI kayo naya kone sAdhu mAne che ?... e paNa badhA nayonI bahuvidhavaktavyatA kahevAya. A badhuM sAMbhaLyA bAda saMdeha na karavo. paraMtu ema tattva jANavuM ke "cAritraguNasthita AtmA sAdhu che" AvuM vacana sarvanayane saMmata che. ta (cAritra eTale kriyA, guNa eTale jJAna... Ama AcArAMgavRttikAre darzAvyuM che.) prazna H A vacana badhA nayone saMmata kema bane che ? * uttara : kemake tamAma nayo bhAvaviSayaka nikSepane Icche che. arthAt bhAvanikSepamAM je vastu Ave, te badhA ja nayo mAnya rAkhe, kemake badhA ja nayo bhAvane to mAne ja ma che. have je cAritraguNasthita sAdhu che, e to bhAvavALo che ja. e sAdhupadano 1 bhAvanikSepo che... eTale badhA ja nayo A sAdhune to sAdhu tarIke mAnavA taiyAra thAya TM zA zA ja che. jeo sa nA dumapupphayanijjattI samAsao vaNNiyA vibhAsAe / jiNacauddasapuvvI vitthareNa kahayaMti se navuM , // tumapu-iniSNuttI samattA / ya sumA / ityAcArya zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikaTIkAyAM drumapuSpikAdhyayanaM samAptam / 344 ya niryukti-151 gAthArtha : vibhASAthI = viziSTabhASA dvArA athavA to judA judA vikalpo dvArA drumapuSpikAniryuktinuM saMkSepathI varNana karyuM. jinezvaro ane caudapUrvIo vistArathI tenA arthane kahe che. nA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-1 hu ka ma adhya. 1 niyukti - 152 , ___ vyAkhyAyAdhyayanamidaM prAptaM yatkuzalamiha mayA kiJcit / saddharmalAbhamakhilaM labhatAM (aa maLyo nanartana III TIkArtha : gAthA sugama che. AcArya zrI haribhadrasUriviracita evI dazavaikAlikaTIkAmAM A drumapuSpikA adhyayana samApta thayuM. - A adhyayananuM vyAkhyAna karIne meM je kaMI kuzala= puNyAnubaMdhI puNya prApta karyuM hoya, tenAthI bhavyaloka saddharmanAM saMpUrNa lAbhane pAmo. iti sUripurandarazrImaddharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvattau / ' ' prathama madhyayane sumapuSyidma samAtam : sabhASAMtara dazavaikAlikasUtra bhAga-1 saMpUrNa Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * = 5 = 1 5 la? . 1, * * * *ju (khAsa noMdha) Aa :H - 9 Sa che te zuM che ? Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (khAsa noMdha ) Tr E M DF - Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustako kAma dazavaikAlikaNa bhAga rahI pa.pU. paMnyAsazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba likhita-prerita-anuvAdita adhyayatopayogI sAhitya.. (1) nyAyasiddhAMta muktAvali bhAga-1,2 (2) vyAptipaMcaka (mAthurI TIkA) (3) siddhAntalakSaNa bhAga-1,2 (4) sAmAnya nirukti (5) oghaniryukti bhAga-1,2 (6) oghaniryukti sAroddhAra bhAga-1,2 (7) sAmAcArI prakaraNa bhAga-1,2 (8) jaina zAstronA cUMTelA zloko bhAga-1,2 (9) dazavaikAlika sUtra - (hAribhadrI TIkA) sabhASAMtara bhAga-1 thI 4 ja ma H.. saMyamajIvanopayogI - upadezAtmaka sAhitya (1) gurumAtA (2) have to mAtra ne mAtra sarvavirati ! (3) saMvigna saMyamIonI niyamAvali (4) munijIvananI bAlapothI bhAga-1,2,3 (5) aSTapravacanamAtA (6) vizvanI AdhyAtmika ajAyabI : ApaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto bhAga-1,2 (7) zUnya banIne pUrNa banuM (8) kyAre banIza huM sAco re saMta ! che. (9) dazavaikAlika cUlikA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | namoDastu tama jinazAsanAya || zramaNa bhagavAna mahAvIradevanA zAsanamAM sauthI chelle sudhI TakanAruM eka mAtra sUtra eTale dasakAlika sUtra ! mAtra cha mahinAmAM Atmahita sAdhI zakAya e mATe bAra aMgomAMthI uddhAra karAyelA 700 zloko eTale desavekAlika sUtra ! dIkSA lIdhA bAda pratyeka saMyamIe jene avazya gokhavuM joIe evuM aNamola sUtra eTale dasavekAlika sUtra ! AvA mahAnA AgamasUtrA upara zrI bhadrabAhusvAmIe niryuktio racI, to 1444 granthanA racayitA zrI haribhadrasUrijIe rahasyathI bharapUra vRttinI racanA karI, ramaNIya chatAM ati - agharI e vRtti - TIkA vAMcavI, eno bhAvArtha samajavo kharekhara adharI che. mATe ja hajAro saMyamIo A aNamola granthanA rahasyothI vaMcita rahe che e hajArI saMyamIo upara upakAra karavAnI eka mAtra pavitra bhAvanAthI A bhASAMta2 grantha prakAzita karyo che, adhA padArtho vadhu saraLa karavAno puruSArtha karyo che, paNa zakya che ke chadmasthatAdi doSonA kAraNe mArI paNa kSati thaI hoya, e mATe punaH punaH kSamA mAMgu chuM ane saMyamIone vinaMti karuM chuM ke A granthano talasparzI abhyAsa karIne mArI bhAvanAne saphaLa banAvavAmAM mane sahAya kare, guNahaMsavima,