Dashvaikalik Sutram Part 01

SR No.: 005763
Original Sutra Author: N/A
Author: Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_dashvaikalik
File Size: 8 MB

Page 203

| ૯r 'E
2. દશવૈકાલિકસૂર ભાગ-૧ હરિજી માં અધ્ય. ૧ નિર્યુક્તિ - ૦૨ છે. તે વિવક્ષા પણ અજીવને ન હોય. તેથી પ્રતિષેધનાં ધ્વનિથી જ જીવ સિદ્ધ થઈ જાય છે. હવે * व्याख्या-चशब्दस्यैवकारार्थत्वेनावधारणार्थत्वात् 'न च' नैव 'विवक्षापूर्वो' વિવક્ષાર: રૂછાતરિત્યર્થ, ‘શબ્દો' ધ્વનિઃ ‘મનીવાવ:' ગીવપ્રમત્ર ચર્થ: $ विवक्षापूर्वकश्च जीवनिषेधकः शब्द इति, मा भूद्विवक्षाया एव जीवधर्मत्वासिद्धिरित्यत * માદ- ' નૈવ “સા' વિવક્ષ થવું થાત્ વરદ્ ‘મની વચ્ચે તુ' મની વચ્ચેવ, |
घटादिष्वदर्शनात्, किन्तु मनस्त्वपरिणता( त्य )न्विततत्तद्र्व्यसाचिव्यतो जीवस्यैव, मो यतश्चैवमतः 'सिद्धः' प्रतिष्ठितः 'प्रतिषेधध्वनेः' नास्ति जीव इति प्रतिषेधशब्दादेवेत्यर्थः, मो । 'ततः' तस्मात् 'जीव' आत्मेति, अत्र बहु वक्तव्यं तत्तु नोच्यते ग्रन्थविस्तरभयादिति । सतगाथार्थः ॥ व्याख्यातं प्रत्युत्पन्नविनाशद्वारं, तदन्वाख्यानाच्चोदाहरणमिति मूलद्वारम्, न
ટીકાર્થઃ ગાથામાં રહેલો (જો ય) ૪ શબ્દ પર્વ અર્થમાં હોવાથી અવધારણ અર્થમાં | ગણવાનો છે. અને એટલે આ પ્રમાણે અર્થ થશે કે વિવક્ષા=કહેવાની ઈચ્છા એ છે કારણ a જેનું એવો શબ્દ ક્યારેય અજીવથી ઉત્પન્ન થનારો ન જ હોય. (જૂનો અર્થ અહીં આવી હ! ન ગયો.).
(બે પત્થર ટકરાય અને જે શબ્દ ઉત્પન્ન થાય એ શબ્દની પાછળ કોઈની વિવફા નથી હોતી નથી. પત્થરો એમ નથી વિચારતાં કે “અમે કંઈક કહેવા માટે આ શબ્દને A ઉત્પન્ન કરીએ” એ તો એની મેળે જ એ શબ્દ ઉત્પન્ન થાય છે. આવા શબ્દો વિવક્ષા વિના I ઉત્પન્ન થયેલા છે. અને એ અજીવથી ઉત્પન્ન થયેલા પણ સંભવી શકે છે. પરંતુ “મારે || Iઅમુક વાત કરવી છે” આવી ઇચ્છા-વિવક્ષાપૂર્વક જે શબ્દ બોલાય છે, એ તો અજીવથી ન
ઉત્પન્ન ન જ થાય, કેમકે અજીવને આવી ઈચ્છા, વિવેક્ષા હોતી જ નથી.) | પ્રસ્તુતમાં “જીવ નથી” એ પ્રમાણેનો જીવનિષેધક શબ્દ વિવક્ષાપૂર્વક જ ઉત્પન્ન * ના થયેલો છે. (નાસ્તિકની વિવક્ષા છે કે “મારે જીવનો નિષેધ કરવો.” અને એ ઈચ્છાપૂર્વક ના
આ શબ્દ ઉત્પન્ન થયેલો છે.) T (પ્રશ્ન : વિવક્ષાપૂર્વકનો શબ્દ અજીવજન્ય ન હોય એમ તમે કહ્યું. એનાથી પ્રસ્તુત * જીનિષેધક શબ્દ વિવક્ષાપૂર્વકનો હોવાથી તે અજીવજન્ય નથી એ સિદ્ધ થઈ જાય છે. | છે પણ એટલા માત્રથી એવું તો સિદ્ધ ન જ થાય કે એ “જીવજન્ય છે.” “જેમ વિવક્ષા છે * અજીવમાં નથી, તેમ વિવક્ષા જીવમાં પણ નથી” એમ પણ માની શકાય છે.) B એ ઉત્તર : આ રીતે વિવક્ષાની જ જીવધર્મ તરીકે અસિદ્ધિ ન થઈ જાઓ એ માટે કહે -
45
વE
=
=
=
=
=