________________
*
*
HEREशयालि सूत्रा भाग-१
मध्य. १ नियुजित - 438 चरिअं च कप्पिअं वा दुविहं तत्तो चउविहेक्केक्कं । आहरणे तद्देसे तद्दोसे चेवुवन्नासे ॥५३॥ (
वे ५१भी थाम हेतुं 3 3६८४२९ विविध ...पणे३. वे ते विविधताहिन કે પ્રદર્શન કરવાને માટે કહે છે કે | નિયુક્તિ-પ૩ ગાથાર્થ : ચરિત અને કલ્પિત એમ બે પ્રકારે ઉદાહરણ છે. તેમાંથી એક છે
मेट पार्छ यार घरे छे. माउ२५, तद्देश, तद्वोष, उपन्यास.. न व्याख्या-चरितं च कल्पितं चे( वे )ति द्विविधमुदाहरणम्, तत्र चरितमभिधीयते न मो यद्वृत्तं, तेन कस्यचिद् दार्टान्तिकार्थप्रतिपत्तिर्जन्यते, तद्यथा-दुःखाय निदानं, यथा मो
बह्मदत्तस्य । तथा कल्पितं स्वबुद्धिकल्पनाशिल्पनिर्मितमुच्यते , तेन च । स्तु कस्यचिद्दार्टान्तिकार्थप्रत्तिपत्तिर्जन्यते, यथा-पिष्पलपत्रैरनित्यतायामिति, उक्तं च - स्त "जह तुब्भे तह अम्हे तुब्भेवि अहोहिहा जहा अम्हे । अप्पाहेइ पडतं पंडुअपत्तं किसलयाण
॥१॥ णवि अस्थि णवि अ होही उल्लावो किसलपंडुपत्ताणं । उवमा खलु एस कया त भविअजणविबोहणट्ठाए ॥२॥" इत्यादि । आह-इदमुदाहरणं दृष्टान्त उच्यते, तस्य च त म साध्यानुगमादि लक्षणमिति, उक्तं च-“साध्येनानुगमो हेतोः, साध्याभावे च नास्तिता । स्मै | ख्याप्यते यत्र दृष्टान्तः, स साधर्म्यतरो द्विधा ॥१॥" अस्य पुनस्तल्लक्षणाभावात्
कथमुदाहरणत्वमिति ?, अत्रोच्यते, तदपि कथञ्चित्साध्यानुगमादिना दार्टान्तिन कार्थप्रतिपत्तिजनकत्वात्फलत उदाहरणम्, इहापि च साऽस्त्येवेतिकृत्वा किंज - नोदाहरणतेति ?। साध्यानुगमादि लक्षणमपि सामान्यविशेषोभयरूपानन्तधर्मात्मके शा वस्तुनि सति कथञ्चिद्भेदवादिन एव युज्यते, नान्यस्य, एकान्तभेदाभेदयोस्तदभावादिति, तथाहि-सर्वथा प्रतिज्ञादृष्टान्तार्थ भो दवादिनोऽनुगमतः खलु घटादौ - कृतकत्वादेरनित्यत्वादिप्रतिबन्धदर्शनमपि प्रकृतानुपयोग्येव, भिन्नवस्तुधर्मत्वात्, -
सामान्यस्य च परिकल्पितत्वादसत्त्वाद्, इत्थमपि च तद्बलेन साध्यार्थप्रतिबन्धकल्पनायां | सत्यामतिप्रसङ्गादित्यत्र बहु वक्तव्यं तत्तु नोच्यते ग्रन्थविस्तरभयादिति, एवं सर्वथा
अभेदवादिनोऽप्येकत्वादेव तदभावो भावनीय इति, अनेकान्तवादिनस्त्वनन्तधर्मात्मके
वस्तुनि तत्तद्धर्मसामर्थ्यात्तत्तद्वस्तुनः प्रतिबन्धबलेनैव तस्य तस्य वस्तुनो गमकं भवति, I. अन्यथा ततस्तस्मिंस्तत्प्रतिपत्त्यसम्भव इति कृतं प्रसङ्गेन, प्रकृतं प्रस्तुमः-चरितं च | " कल्पितं चे( वे )त्यनेन विधिना द्विविधम्, पुनश्चतुर्विधं-चतुष्प्रकारमेकैकम्, कथमत " आह-'उदाहरणं तद्देशः तद्दोषश्चैव उपन्यास' इति । तत्रोदाहरणशब्दार्थ उक्त एव, तस्य ।