________________
HEREशयालि सूका भाग-
१ERENT मध्य. १ निथुडित - 3४ 1. . * उक्त ओघनिष्पन्नो निक्षेपः, साम्प्रतं नामनिष्पन्न उच्यते-तत्रौघनिष्पन्नेऽध्ययनं. * नामनिष्पन्ने द्रुमपुष्पिकेति, आह-द्रुम इति कः शब्दार्थः ?, उच्यते, 'दु द्रु गतौ' इत्यस्य : * द्रुरस्मिन् देशे विद्यत इति तदस्यास्त्यस्मिन्निति (पा० ५-२-९४) मतुपि प्राप्ते 'दुद्रुभ्यां मः' (पा० ५-२-१०८) इति मप्रत्ययान्तस्य द्रुम इति भवति ।
આમ ઓઘનિષ્પન્ન નિક્ષેપ કહેવાયો. હવે નામનિષ્પન્ન નિક્ષેપ કહેવાય છે. એમાં ઓઘનિષ્પન્નમાં અધ્યયન, નામનિષ્પન્નમાં દ્રુમપુષ્પિકા શબ્દ આવે. प्रश्न : द्रुमः । श०६नो अर्थ शुंछ ?
ઉત્તર : ટુ ધાતુ ગતિઅર્થમાં વપરાય છે. એને વ્યાકરણના નિયમ પ્રમાણે મ લાગે, એટલે તુમ શબ્દ બને.
साम्प्रतं द्रुमपुष्पनिक्षेपप्ररूपणायाह -
णामदुमो ठवणदुमो दव्वदुमो चेव होइ भावदुमो । एमेव य पुप्फस्स वि चउव्विहो होइ | निक्खेवो ॥३४॥
હવે દ્રુમ અને પુષ્પ શબ્દના નિક્ષેપની પ્રરૂપણા કરવા માટે કહે છે કે
नियुस्ति-३४-थार्थ : नामद्रुम, स्थापनाद्रुम, द्रव्यद्रुम, मावद्रुम. मा ४ शतन | પુષ્પનો પણ ચાર પ્રકારે નિક્ષેપ થાય.
व्याख्या-'नामद्रमो' यस्य द्रुम इति नाम द्रुमाभिधानं वा, 'स्थापनाद्रमो' द्रुम इति स | स्थापना, 'द्रव्यद्रुमश्चैव भवति भावद्मः' तत्र द्रव्यद्रुमो द्विधा-आगमतो नोआगमतश्च, ना
आगमतो ज्ञाताऽनुपयुक्तः, नोआगमतस्तु ज्ञशरीरभव्यशरीरोभयव्यतिरिक्तस्त्रिविधः, य| तद्यथा-एकभविको बद्धायुष्कोऽभिमुखनामगोत्रश्च, तत्रैकभविको नाम य एकेन | भवेनानन्तरं द्रुमेषूत्पत्स्यते, बद्धायुष्कस्तु येन द्रुमनामगोत्रे कर्मणी बद्धे इति, * | अभिमुखनामगोत्रस्तु येन ते नामगोत्रे कर्मणी उदीरणावलिकायां प्रक्षिप्ते इति, अयं च *
त्रिविधोऽपि भाविभावद्रुमकारणत्वाद्रव्यद्रुम इति, भावनुमोऽपि द्विविधः-आगमतो है या नोआगमतश्च, तत्रागमतो ज्ञातोपयुक्तः, नोआगमतस्तु द्रुम एव द्रुमनामगोत्रे कर्मणी
PRE
FB F र