________________
साम्प्रतं सूत्रालापकनिष्पन्नस्यावसरः, स च प्राप्तलक्षणोऽपि न निक्षिप्यते, न कस्मात् कारणात् ?, यस्मादस्ति इह तृतीयमनुयोगद्वारमनुगमाख्यं तत्र निक्षिप्त इह न मो निक्षिप्तो भवति, इह निक्षिप्तो वा तत्र निक्षिप्तो भवति, तस्माल्लाघवार्थं तत्रैव निक्षेप्स्यामः । अत्र चाक्षेपपरिहारावावश्यकविशेषविवरणादवसेयौ,
मो
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૧
અધ્ય. ૧ નિયુક્તિ - ૩૦ આમ આ ૧૪ અર્થની અપેક્ષાએ સમાનાર્થી શબ્દો બતાવ્યા. આ ૧૪ એ બીજા અર્થાધિકારો જ છે. (ધર્મપ્રશંસા રૂપ એક અર્થાધિકાર તો આગળ બતાવી ગયા. હવે આ ૧૪ એ અધ્યયનનાં બીજા અર્થાધિકારો જ સમજવા.)
નામનિષ્પન્ન નિક્ષેપ કહેવાઈ ગયો.
4 મ
ना
य
હવે સૂત્રાલાપકનિષ્પન્નનો અવસર છે.
તે જોકે પ્રાપ્ત થયેલા લક્ષણવાળો છે, અર્થાત્ તે કહેવાનો બરાબર અવસર આવી ચૂક્યો છે. છતાં અત્યારે એ નિક્ષેપ કરાતો નથી.
ส પ્રશ્ન ઃ શા માટે ?
त
ઉત્તર ઃ અહીં અનુગમ નામનું ત્રીજું અનુયોગદ્વાર છે. ત્યાં આ સૂત્રાલાપકનિષ્પન્ન ≠ નિક્ષેપ કરાય, એટલે અહીં પણ નિક્ષિપ્ત બની જાય. અથવા અહીં નિક્ષિપ્ત કરાય. તો ત્યાં નિક્ષિપ્ત બની જાય. તેથી લાઘવ માટે ત્યાંજ અમે નિક્ષેપ કરશું. (આશય એ કે નામનિષ્પન્ન પછી પણ સૂત્રાલાપકનિષ્પક્ષ નિક્ષેપ થાય અને અનુગમ દ્વારમાં પણ સૂત્રાનુગમમાં થાય. આમ બે જગ્યાએ થઈ શકે. બેમાંથી કોઈપણ એકજગ્યાએ કરીએ એટલે એ સિવાયની જગ્યાએ એ નિક્ષેપ થઈ ગયેલો જ ગણાય. એટલે અમે લાઘવ માટે કહેશું...)
મ
न
शा
शा
મ
આ વિષયમાં પ્રશ્ન અને ઉત્તર આવશ્યકનાં વિશેષવિવરણથી જાણી લેવા.
ना
य
साम्प्रतमनुगमः, स च द्विधा - सूत्रानुगमो निर्युक्त्यनुगमश्च तत्र निर्युक्त्यनुगमस्त्रिविधः, तद्यथा निक्षेपनिर्युक्त्यनुगमः उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमः सूत्रस्पर्शिकनिर्युक्त्यनुगमश्चेति, तत्र निक्षेपनिर्युक्त्यनुगमो गतः, य एषोऽध्ययनादिनिक्षेप इति, उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमस्तु द्वारगाथाद्वयादवसेयः, तच्चेदम् - उद्देसे निद्देसे य निगमे खित्तकालपुरिसे य । कारण पच्चय लक्खण नए समोयारणाऽणुम ॥ १ ॥ किं कइविहं कस्स कहिं केसु कहं केच्चिरं हवइ कालं । कइसंतरमविरहियं भवारिस फासण निरुत्ती ॥२॥ अस्य च द्वारगाथाद्वयस्य समुदायार्थोऽवयवार्थश्चावश्यकविशेष
७५
છ
"