________________
6
स्त
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૧
નિર્યુક્તયુક્તિ = નિર્યુક્તિને રચે છે.)
ना
य
અધ્ય. ૧ નિયુકિત
शास्त्राणि चादिमध्यावसानमङ्गलभाञ्जि भवन्तीत्यत आह -
શાસ્ત્રો પ્રારંભમાં, મધ્યમાં અને અંતે એમ ત્રણ જગ્યાએ મંગલવાળા હોય છે એટલે હવે કહે છે કે
आइमज्झवसाणे काउं मंगलपरिग्गहं विहिणा ।
નિર્યુક્તિ-૨ ગાથાર્થ : આદિમાં, મધ્યમાં અને અંતમાં વિધિથી મંગલનો પરિગ્રહ उरीने..... (खा गाथानी पूर्वार्ध छे. उत्तरार्ध भागण उहेशे.)
आह-किमर्थं
,
त
जि
न
व्याख्या-शास्त्रस्यादौ-प्रारम्भे 'मध्ये' - मध्यविभागे 'अवसाने' - पर्यन्ते, किं ?- स्तु कृत्वा मङ्गलपरिग्रहम्, कथम् ? - ' विधिना' प्रवचनोक्तेन प्रकारेण, मङ्गलत्रयपरिकल्पनम् ? इति उच्यते, इहादिमङ्गलपरिग्रहः सकलविघ्नापोहेनातभिलषितशास्त्रार्थपारगमनार्थं, तत्स्थिरीकरणार्थं च मध्यमङ्गलपरिग्रहः, तस्यैव स्मै शिष्यप्रशिष्यसन्तानाव्यवच्छेदायावसानमङ्गलपरिग्रह इति । अत्र चाक्षेपपरिहारा - स्मै वावश्यकविशेषविवरणादवसेयौ इति । सामान्यतस्तु सकलमपीदं शास्त्रं मङ्गलं, निर्जरार्थत्वात्तपोवत्, न चासिद्धो हेतु:, यतो वचनविज्ञानरूपं शास्त्रं, ज्ञानस्य च निर्जरार्थता प्रतिपादितैव, यत उक्तम्- 'जं णेरइओ कम्मं खवेइ बहुयाहिं वासकोडीहिं । तं नाणी तिहि गुत्तो खवेइ ऊसासमेत्तेणं ॥ १ ॥ " इत्यादि । इह चादिमङ्गलं न द्रुमपुष्पिकाध्ययनादि, धर्मप्रशंसाप्रतिपादकत्वात्तत्स्वरूपत्वादिति, मध्यमङ्गलं तु धर्मार्थकामध्ययनादि, प्रपञ्चाचारकथाद्यभिधायकत्वात्, चरममङ्गलं तु भिक्ष्वध्ययनादि, भिक्षुगुणाद्यवलम्बनत्वादित्येवमध्ययनविभागतो मङ्गलत्रयविभागो निदर्शितः, अधुना सूत्रविभागेन निदर्श्यते तत्र चादिमङ्गलम् 'धम्मो मंगल' इत्यादिसूत्रं, धर्मोपलक्षितत्वात्, तस्य च मङ्गलत्वादिति, मध्यममङ्गलं पुनः 'णाणदंसणे 'त्यादि सूत्र, ज्ञानोपलक्षितत्वात् तस्य च मङ्गलत्वादिति, अवसानमङ्गलं तु 'णिक्खम्ममाणा इय' इत्यादि, भिक्षुगुणस्थिरीकरणार्थं विविक्तचर्याभिधायकत्वात्, भिक्षुगुणानां च मङ्गलत्वादिति । आह-मङ्गलमिति कः शब्दार्थ : ?, उच्यते, 'अग़िरगिलगिवगिमगीति' दण्डकधातुः, अस्य "इदितो नुम् धातो " ( पा० ७-१-५८) रिति नुमि विहिते औणादिकालच्प्रत्ययान्तस्य अनुबन्धलोपे कृते प्रथमैकवचनान्तस्य मङ्गलमितिरूपं
शा
शा
स
ना
य
१३
FE
S