________________
HEREशयालिश भाग-१
अध्य. १ नियुजित - ७५ ૐ જ મુખ્ય રીતે દર્શાવ્યું એ દેશથી જ ઉપસંહાર કરેલો ગણાય અને માટે જ ભરતાદિ દષ્ટાન્ત (
પણ તદ્દેશ ગણી શકાય. (ભરતનાં મનમાં વૈયાવચ્ચ દ્વારા યશ મેળવવાની લાલસા હોત * વૈયાવચ્ચ કર્યાનો અહંકાર હોત, વૈયાવચ્ચમાં આજ્ઞાપાલન પ્રત્યે ઉપેક્ષા હોત, ભરત બીજા | * ઘણાં અતિચારો સેવતાં હોય બીજા યોગોમાં ખૂબ પ્રમાદી હોત તો એમને વૈયાવચ્ચનું * * આવું વિશિષ્ટફલ ન જ મળત. એટલે જ ત્યાં માત્ર વૈયાવચ્ચથી જ ફલપ્રાપ્તિ નથી. * વૈિયાવચ્ચ એક અંશભૂત કારણ છે. છતાં પ્રસ્તુતમાં એને જ મુખ્ય કરીને પ્રશંસા કરાઈ | ને એટલે એકદેશ વડે જ ઉપસંહાર કરેલો ગણાય..) मोसम सा तो सौ भने य२९५७२५। नु योगने, माश्रयीने तद्देशद्वा२i मो | | અનુશાસ્તિદ્વાર કહી દીધું.
अधुना द्रव्यानुयोगमधिकृत्य दर्शयति -
जेसिपि अत्थि आया वत्तव्वा तेऽवि अम्हवि स अस्थि । किंतु अकत्ता न भवइ वेययइ जेण सुहदुक्खं ॥५॥
હવે દ્રવ્યાનુયોગને આશ્રયીને એ દ્વારને દેખાડે છે | નિયુક્તિ ૭૫ ગાથાર્થ : જેઓના મતમાં આત્મા છે, તેઓને કહેવું કે અમારે પણ આત્મા તો છે. પરંતુ તે અકર્તા નથી. કેમકે તે સુખ-દુઃખને વેદે છે. जि व्याख्या-'येषामपि' द्रव्यास्तिकादिनयमतावलम्बिनां तन्त्रान्तरीयाणां किम् ?- जि
'अस्ति' विद्यते 'आत्मा' जीवः वक्तव्याः 'तेऽपि' तन्त्रान्तरीयाः, साध्वेतत् न शा अस्माकमप्यस्ति सः, तदभावे सर्वक्रियावैफल्यात्, किन्तु 'अकर्ता न भवति' | स सुकृतदुष्कृतानां कर्मणामकर्ता न भवति-अनिष्पादको न भवति, किन्तु ? कतैव, H
अत्रैवोपपत्तिमाह-वेदयते' अनुभवति 'येन' कारणेन, किम् ?-'सुखदुःखं' ना सुकृतदुष्कृतकर्मफलमिति भावः ॥ न चाकर्तुरात्मनस्तदनुभावो युज्यते, अतिप्रसङ्गात्, य मुक्तानामपि सांसारिक सुखदुःखवेदनाऽऽपत्तेः, अकर्तृत्वाविशेषात्, प्रकृत्यादिवियोगस्याप्यनाधेयातिशयमेकान्तेनाकर्तारमात्मानं प्रत्यकिञ्चित्करत्वाद्, अलं, विस्तरेणेति गाथार्थः । उदाहरणदेशता त्वत्राप्युदाहृतस्यैकदेशेनैवोपसंहारात् तत्रैव
चासंप्रतिपत्तौ समर्थनाय निदर्शनाभिधानादिति । गतमनुशास्तितद्देशद्वारम्, થી ટીકાર્થ : જે દ્રવ્યાસ્તિક વગેરે નય = મતનું અવલંબન કરનારા સાંખ્ય – બૌદ્ધાદિ
HI
FFEFP * * *