________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४२
सूत्रकृतास्त्रे
टीका-'अहिमे' अथ इमे, अत्राऽथशब्द आनन्तर्येऽर्थे विद्यते । तथा च पतिकूलोपसर्गानन्तरमनुकूलोफ्सा निरूप्यन्ते । तेऽनुकूलोपसर्गाः के ? कयंभूताः तत्राह-'सुहमा' सूक्ष्माः प्रायशः इमे प्रतिपायमानाः अनुकूलोपसश्चेितोविकारकारितया सक्षमा आन्तराः । न तुः प्रतिकूलोपसर्गा इव प्राचुर्येण देहादिविकारकारित्वेनाऽतिपकटतया बादरा एते भवन्ति । ...ते के तबाह--- संगा' संगा:-मातापित कलत्रपुत्रादिसंबन्धाः । एते संगाः 'भिक्खूण' भिक्षूणामपि । दुरुत्तरा' दुरुत्तरा: दुरस्क्रिमणीया इति । मायशः मरणान्तिकैरपि दुःवै कननक' प्रस्कूिलोपसमें:' कदाचिन्माध्यस्थगवृत्तिमासाध महापुरुषास्तानधिसहित क्षमन्ते । परन्तु एते तु अनुकूलोपसर्गाः महा. टीका-'अर्थ' यहां अनन्तर अर्थ में हैं। इसका अभिप्राय
। इसका अभिप्राय यह है कि प्रतिकूल उपनगों का प्रतिपादन करने के अनन्तर अनुकूल उपसगों का निरूपण किया जाता है। अनुकूल उपसर्ग क्या है और कैसे होते हैं? यह स्पष्ट करने के लिए कहा गया है वे 'सूक्ष्म होते हैं, अर्थात् चित्त में विकार उत्पन्न करने वाले होने से आन्तरिक होते हैं। प्रतिकूल, उपसगों की भांति प्रचुरता से देह आदि में विकार जनक होने के कारण प्रकट रूप से स्थूल नहीं होते हैं। । वे संग अर्थात् अनुकूल उपसर्ग माता, पिता, पत्नी, पुत्र आदि के सम्बन्ध रूप हैं । इनको जीतना कठिन होता है । मारणान्तिक अथवा अत्यन्त दुःख जनक प्रतिकूल उपतों के आने पर महापुरुष कदाचित् मध्यस्थभाव धारण करके उनको मान कर लेते हैं, परन्तु ये अनुकूल
...
टी -डी 'अथ' मा ५६ जन्तर' (त्या२माह)नी मनु वाय છે. તેને આશય એ છે કે પ્રતિકૂળ ઉપસનું પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂત્રકાર અનુકૂળ ઉપસર્ગોનું નિરૂપણ કરે છે. અનુકૂળ ઉપસર્ગો કેવાં હોય છે, તેનું હવે સૂત્રકાર સ્પષ્ટીકરણ કરે છે–તેઓ સૂફમ હેય છે, એટલે કે ચિત્તમાં વિકાર ઉત્પન્ન કરનારા હોવાથી તેઓ આતરિક હોય છે. પ્રતિકુળ ઉપસની જેમ તેઓએ શરીર આદિમાં વિશેષ પ્રમાણમાં વિકારજનક નહી હેવાને કારણે સ્થૂલ હોતા નથી.
- मनु॥ ५सगे माता, पिता, पुत्र, पत्नी महिना स॥ (समय) રૂપ હોય છે. તેમને જીતવાનું કાર્ય ઘણું જ મુશ્કેલ છે. કદાચ મારણાનિક અથવા અત્યંત દુઃખજનક પ્રતિકૂળ ઉપસર્ગો આવી પડે ત્યારે મહાપુરુષો મધ્યરથ ભાવ ધારણ કરીને તેમને સહન કરી લે છે, પરંતુ આ અનુકૂળ
For Private And Personal Use Only
