Book Title: Shripal Raja no Ras
Author(s): Sarabhai Manilal Nawab
Publisher: Jain Kala Sahitya Prakashan Gruh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005172/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zo jenI kalA-sAhitye prakAzana zuddha puSpa khUlI. zrI navayuda ahA gAtA zrIpAla rAjAno rAsa (sAcitra) - kIMmata rUA. 7=67 zrI jaina kalA-sAhitya-prakArAna guhu Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana kalA-sAhitya-prakAzana graha puSpa-paheluM. // 4 zrI siddhacakrAya namaH | zrI navapada mahamya garbhita zrIpAla rAjAno rAsa (sacitra) saMpAdaka tathA saMzodhaka sArAbhAI maNilAla navAba saM. 2016 ] ----- prakAzaka :---- zrI jaina kalA-sAhitya-prakAzana gRha [ I. sa. 1960 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha svAmitvanA sarva hakka prakAzakane svAdhIna kImata sAta rUpiyA pacAsa nayA pisA : prAptisthAna : 1. sArAbhAI maNilAla navAba mAMDavInI paLamAM, chIpA mAvajInI paLa, amadAvAda2. jaina prakAzana maMdira 309/4, DozIvADAnI piLa, amadAvAda-1. 3. paMDita chabIladAsa kezarIcaMda The. dAdA sAhebanI poLa, khaMbhAta, prakAzaka: zrI jaina-kalA-sAhitya prakAzana gRhanA taraphathI sArAbhAI maNi mAMDavInI paLamAM, chIpA mAvajInI paLa amadAvAda.-1 tathA jasavaMtalAla giradharalAla zAha. C/o jina prakAzana maMdira 309/4 DozIvADAnI piLa, amadA mudra ka : kAntilAla DAhyAbhAI paTela. maMgala mudraNAlaya, ratana yaMtro, citro tathA pUchuM chApanAra jayaMtilAla rAvata, dIpaka prinTarI. rAya Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana zrI jaina-kalA sAhitya prakAzana gRha nAmanI prakAzana saMsthAnuM paheluM ja prakAzana jaina samAjamAM bahu ja prasiddhi pAmela navapada mAhAsya garbhita zrIpAla rAsa janatA samakSa raju karatAM amane anahada AnaMda thaI rahyuM che. amArAM A prakAzana gRhamAM atyAre to huM pite, zrIyut jazavaMtalAla giradharalAla zAha tathA amArA ekAda be mitro ja jeDAyA chIe, paraMtu bhaviSyamAM jaina kalAsAhityanA prakAzanamAM rasa dharAvanAra prakAzako tathA vyaktione jema jema vadhu sahaka malaze tema tema, A prakAzana gRhane vistRta karavAnI amArI bhAvanA che. prastuta rAsanI eka nAma nahi IcchanAra vyakti taraphathI lagabhaga savAso va pahelAMnI eka hastaprata ke jemAM e uparAMta citra bhAvavAhI rIte cItarAelAM che, pratanA bleka banAvavA mATe amane ApavA mATe te anAmI vyaktino ame Abha mAnIe chIe ane te badhAMye citro amArA taraphathI citrayukta zrIpAla rAsanA nAmathI TUMka samayamAM prasiddha karavAmAM AvanAra che, jenI kIMmata mAtra vIsa rUpiyA ja rAkhavAmAM AvelI che, te tarapha A pustakanA vAMcakonuM dhyAna kheMcavAnI rajA laIe chIe. amArI mAnyatA pramANe evA suMdara citravALI ane ATalI moTI saMkhyAmAM citra citarAelI zrIpAla rAsanI hasta prata, bIje kavacita ja haze; ane teTalA puratuM amane AvI suMdara pratane prathamavAra prasiddha karavAnI maMjurI ApavA mATe e anAmI vyaktine pharIthI AbhAra mAnIe chIe. A suMdara hastapratanA citro jyAre joIe chIe tyAre ApaNI samakSa zrIpAlanuM jIvanacaritra hUbahU eka pachI eka citro dvArA rajU thatuM hoya tevuM ApaNane lAgyA vinA rahetuM nathI, ane A pratanAM citro dvArA savAso varSa pahelAnuM lekajIvana paNa jANavAnI ApaNane amUlya taka maLe che. A rAsa jaina samAjamAM ghaNA ja samayathI pracalita hovAthI tenA viSe vadhu lakhavuM Avazyaka nathI. prastuta rAsa cAra khaMDa ane ekatAlIsa DhALamAM saMpUrNa karavAmAM Avela che. tenI racanA karanAra kaviratna zrI vinayavijayajI upAdhyAyajIe saMvata 1738nI sAlamAM surata zaheranI najIka AvelA radera gAmamAM A rAsanI racanA karavA mAMDelI, paraMtu sADAsAtaso gAthAo racyA pachI teo svargavAsI thayA, jethI teozrInI IcchA mujaba ane teozrIne khAsa vizvAsapAtra zrI yazovijayajI upAdhyAyajIe bAkIne apUrNa rahelo rAsa pUrNa karela che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rAsamAM ApavAmAM Avela zrIpAla mahArAjanuM jIvanacaritra dareka manuSya manana pUrvaka vAMce ane zrIpAla mahArAje je rIte zrI siddhacakrajInuM zraddhA ane bhakti pUrvaka ArAdhana karyuM tevI rIte ArAdhanA karI, uttarottara Atmika vikAsa karatAM karatAM prAMte, mikSapada prApta kare evI hArdike icchA sAthe A nivedana pUruM karavAnI taka laIe chIe. mAMDavInI paLamAM, chIpA mAvajInI poLa, amadAvAda-1. vikrama saMvata 2016, vijayAdazamI, 30-9-1960 sArAbhAI maNilAla navAba jazavaMtalAla giradharalAla zAha viSayAnukrama. pAnuM zrIpAla rAjAne rAsa . . . 1 thI ra74 khaMDa pahele . . . . 1 thI 53 khaMDa bIje . . . . . pa thI 100 baMDa trIje . . . . . 101 thI 173 khaMDa ca . . . . 17 thI 274 zrI siddhacaka ArAdhana vidhi . 1 thI 90 zrI navapadajInAM nAma . . . 1thI 3 zrI navapadajInAM vaNe . . . 3 thI 4 zrI navapadajInI oLIno kAryakrama 4 thI 13 zrI navapadajI maMDaLanI racanA . 13 AyaMbilanuM pazcakakhANa . . 17 tivihAranuM paccakkhANa . . 17 ekAsaNA besaNAnuM . . . 18 zrI siddhacakajInAM caityavaMdane. 18 thI 23 pAnuM zrI navapadajInAM stavano . . 23 thI 24 zrI navapadajInI stutio . . 25 thI 27 zrI devacaMdajIkRta snAtra pUjA . 28 thI 36 zrI navapada pUjA vidhi . . . 37 thI 38 zrI navapadajI pUjA . . . yazavijayajI kRta . . 39 thI 11 zrI vIravijayajI kRta snAtra pUjA para zrI padmavijayajI kRta navapada pUjA 58 thI zrI sakalacaMdrajI kRta sattarabhedI pUja . . . . . 67 thI 82 zrI AtmArAmajI kRta sattarabhedI pUjA . . . . 83 thI 93 zrI navapadajInA ujamaNAne vidhi 94 thI 5 (kharataragacchIya) parI zakastave devavaMdana vidhi . . . 96 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / OM haiM zrI siddhavarAya namaH / / || purimAdANI zrIzaMkhezvara pArzvanAthAya namaH // zrI navapadamAhAtmya gabhita-- 5 zrIpAla rAjAno rAsa. ( sacitra. ) ...........***** (maMgalArANa, ) (doharA-chaMda. ) kalpaveli kaviyaNa taNI, sarasati kara supasAya; siddhacakra guNa gAvatAM, pUra maneratha mAya. aliya vidhana sarvi upazame, japatAM jina cAvIza; namatAM nijagurU payakamala, jagamAM vAdhe jagIza. ra a:-graMtha kartA zrIvinayavijayajI mahArAja maMgalAcaraNa karavA mATe zrIjinezvaradevAnI vANI--je sarasvatI devI tenI prArthanA karatAM kahe che ke, kaviyeAnA maneArathe! pUrNa karavA mATe kalpavelI samAna hai! sarasvatI mAtA ! zrI siddhacakrajI mahArAjanA guNagAna karavA mATe mArA upara Apa kRpA karI mArA te manerathe pUrNa kare.--1 cAvIza tIrthaMkaranA jApa japatAM duSTa vijJoneA nAza thAya che ane peAtAnA gurUnA caraNakamaLamAM namaskAra karavAthI jagatamAM kIrti prApta thAya che.-2 gurU gaiAtama rAjagRhI, AvyA prabhu Adeza; zrImukha zreNika pramukhane, iNi pare de upadeza. upagArI arihaMta prabhu, siddha bhaLe bhagavata; AcArija uvajajhAya tima, sAdhu sakala guNavaMta. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrIpALa rAjAne rAsa. darasaNa durlabha jJAnaguNu, cAritra tapa suvicAra; siddhacakra e sevatAM, pAmI je bhavapAra. habhava parabhava ehathI, sukha saMpada suvizAla; rAga sAga haiArava TaLe, jima narapati zrIpAla. pUche zreNikarAya prabhu, te kuNu punya pavitra; IMdrabhUti tava upadize, zrI zrIpAlacaritra. a:--te kALamAM te samaye zrImAna mahAvIra paramAtmAne Adeza thatAM mukhya gaNadhara zrIgotamasvAmI rAjagRhInagarIe padhAryA. U rAjagRhI nagarI te vakhate magadhadezanI mukhya rAjadhAnI gaNAtI hatI. gurU zrIgautamasvAmInA padhAravAnI zreNikarAjAne jANa thatAM piravAra ane bhAvikajanA sAthe gautamagurU pAse AvI yathAyeAgya vadana karI yogya sthaLe beThA. pachI gautamasvAmI nIce pramANe upadeza ApavA lAgyA. Ara guNNAe birAjamAna, kevaLajJAna ane kevaLadanadhArI evA je arihataprabhu ke jeozrI aneka sthAnAe vicarI bhavya jIveAnA upara anaMta upakAra karI rahyA che te arihaMta mahArAja (1) tathA AThe karmane kSaya karI ATha guNe karI sahita je me kSamadiramAM padhArela che evA siddhabhagavata, (ra) tema ja chatrIza guNe karI sahita evA AcArya mahArAja (3) pacIza guNAyukta je bhaNe ane bhaNAve evA upAdhyAyajImahArAja (4) ane satyAvIza guNe karI obhita sarva munimahArAja (5) e pAMca parameSTi ke jemAM prathamanA e deva-prabhu ane pachInA traNa gurUmahArAja ke je sakaLa guNaeN karI sahita che te pAMce padonuM niraMtara bhajana-smaraNa-dhyAna kare, je pharasavuM-pAmavuM ati durlabha che evuM samakita darzIna ke jenA vinA jJAna, cAritra ane tapanI gaNanA thatI nathI ane bhavyAtmAe paNa samyaktvavALA ja gaNAya che, chaThThuM danapada, sAtamuM jJAnapada AThamuM cAritrapada ane navamuM tapapada A cAra guNe ane prathamanA pAMca pado guNI kahevAya che. e nave padonuM suMdara vicArovaDe kaSAyeA rahita thaI, cittanI nirmaLatAe gurUe batAvela vidhipUrvaka he bhavya jIve ! tame ArAdhana karA-sevA. A navapada te zrIsiddhacakrajI che temanuM ArAdhana karanAra prANI A saMsArasamudranA pAra pAme che. A navapajInI sevAthI A bhava tathA parabhavane viSe atyaMta meATA vizALa sukha, velava, supA pAmIe tathA koI paNa prakAranA roga, zAka ane mahA bhayaMkara duSkALa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. vagerenA bhaya tathA chevaTe narakanA mahA duHkhe teno paNa nAza thAya che. jema zrIpALa rAjA A navapadanA ArAdhana-sevana karavAthI Arogya, Rddhi, siddhi, saMpadA ane uttama gatine pAmyA tema bhavyajane tame paNa pAme. A pramANe gautama gurUnA mukhethI sAMbhaLI zreNika rAjAe pUchyuM ke -"he prabhu! e puNyAtmA, pavitra purUSa zrIpALa mahArAja koNa hatA? temaNe kevI rIte zrInavapadajI mahArAjanA ArAdhanathI sukha, saMpadA, uttama gati prApta karI te vistArathI saMbhaLAvavA kRpA karo." te vakhate iMdrabhUti-gautamasvAmI mahArAja zreNika rAjA pramukhane kalyANarUpa evuM zrIpALa rAjAnuM caritra kahevA lAgyA. (3 thI 7) DhALa pahelI-dezI lalanA deza manahara mAlavo, ati unnata adhikAra lalanA; deza avaramAnu cihuM dize, paravariyA parivAra lalanA. deza manohara mAla. 1 tasaziramugaTa manohara, nirUpama nayarI ujeNilalanA; lakhamI lIlA jehanI, pAra, kalIje keNi! lalanA. deza0 2 saragapurI sarage gaI, ANI jasa AzaMka lalanA; alakApurI alagI rahI, jaladhi jhaMpAvI laMka lalanA. deza0 3 artha -te samayamAM pitAnA gaurava ane saMpattithI unata thayela bIjA sarva dezathI vadhAre samRddhivAna e mAlava deza che ke je sarva dezanA madhyamAM Avela che eTale ke tenI cAre bAjue Avela bIjA deze jANe ke A mAlava dezano parivAra hoya tema zebhatA hatA. e cAre bAjunA deze ane tenA nagare karatAM vaibhava, samRddhi, saMpadA, gaurava rasakasa, pavitra tIrtho ane aneka camatkArothI vizeSa alaMkRta hato ke jethI jenArane AnaMda upajAvanAra te deza hate. (1) jema mastakane viSe mukuTa ze tema te mAlava dezanA mastakane viSe mukuTa samAna ane jene kaI vastunI upamA ApI zakAya nahi, jenI sarakhAmaNa-barobarI-mukAbalo thaI zake nahi ane tenI lakSmInI lIlAno koIpaNa pAra pAmI zake nahi-kaLI zake nahi tevI te dezanI ujajaya nAme nagarI che. A ujajayaNa nagarInI zobhA-racanA joIne svargapUrIe vicAra karyo ke je huM ahiM rahIza to mArI kaI gaNatrI karaze nahi, evI manamAM zaMkA lAvI te svargamAM jatI rahI. alakApurI nagarI paNa A ujajyaNa nagarInI rUddhi, siddhi, manaharatA joI A nagarIthI aLagI dUra jaI beThI ane laMkA nagarI paNa A ujajayaNa nagarIne vaibhava Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. joI IrSothI tapI jaIne teno pratApa na joI zakavAthI zAMti pAmavA samudramAM jaIne paDI, matalabake te vakhate ujajaya nagarI saMpUrNa vaibhavanA zikhara upara hatI ke jenI sarakhAmaNImAM te vakhate bIjI kaI nagarI nahotI. (2 thI 3) prajApAla pratApe tihAM, bhUpati savi siradAra lalanA; rANI saubhAgyasuMdarI, rUpasuMdarI bharatAra lalanA. deza0 4 sahaje sohAgasuMdarI, mana mAne mithyAta lalanA; rUpasuMdarI cittamAM rameM, sUdhi samakita vAta lalanA. dezasurapare sukha saMsAranAM, bhagavatAM bhUpAla lalanA; putrI ekekI pAmIe, rANI doya rasAla lalanA. dezaeka anUpama suralatA, vAdhe vadhate rUpa lalanA; bIjI bIja taNI pare, IMdukaLA abhirUpa lalanA. deza0 7 sehagadevI sutAtaNuM, nAma have naranAha lalanA; surasuMdarI sohAmaNI, ANI adhika ucchAha lalanA. deza0 8 rUpasuMdarI rANI taNI, putrI pAvana aMga lalanA; nAma tAsa narapati Tha, mayaNAsuMdarI manaraMga lalanA. deza0 9 artha -te ujANI nagarInA siMhAsana upara sarva rAjAone ziromaNI-saradAra e prajapAla nAmane rAjA rAjaya karato hato ke je dharma tathA prajAnuM pAlana yogya rIte karato hata; e rAjAne be rANIo hatI. ekanuM nAma bhAgyasuMdarI bIjInuM nAma rUpasuMdarI. saubhAgyasuMdarI svabhAvathI ja mithyAtvadharmane mAnanArI hatI, jyAre rUpasuMdarInA cittamAM amRtarUpI samakita ramI rahyuM hatuM eTale samyaktva dharmanuM pAlana karatI hatI. svarganA devatAnI peThe e rAjA baMne rANIonI sAthe saMsAra sukha bhogavatAM baMne rANI e akeka suMdara putrIno janma Ape. baMne kuMvarIomAMthI eka kuMvarIkenI paNa upamA na ApI zakAya e rIte uMmara sAthe rUpamAM vadhatI jatI hatI. tyAre bIjI kuMvarI zukalapakSanA bIjanA caMdramAnI kaLAnI jema vadhatI hatI. saubhAgyasuMdarInI kuMvarInuM adhika utsAha lAvI rAjAe surasuMdarI evuM bhAyamAna nAma ApyuM ane rANI rUpasuMdarInI putrI ke jenA aMgopAMga sarva pavitra che tenuM rAjae manane AnaMda pamADe tevuM mayaNAsuMdarI nAma ApyuM. (4 thI 9) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelA. veda vicakSaNa viprane, sAMpe sAhagadevI lalanA; sakala kalA guNu zIkhavA, surasuMdarIne hevI lalanA. dezamayaNAne mAtA Thave, jinamata paMDita pAsa 999nA; sAra vicAra siddhAMtanA, AdaravA abhyAsa lalanA. deza. catura kalA ceAsaTha bhaNI, te beu buddhi nidhAna lalanA; zabdazAstra savi AvaDayAM, nAma nidhaTu nidAna lalana. deza kavita kalA guNa keLave, vAjiMtra gIta saMgIta lalanA; jayotiSa vedhaka vidhi jANe, rAga raMga rasarIta lalanA. deza seAla kalA pUraNa ziza, karavA kalA abhyAsa lalanA; jagata bhame jasamukha dekhI, cAsaTha kalA vilAsa lalanA. deza 14 artha :-te rAjakanyA vidyAbhyAsa karavAne mATe lAyaka uMmaranI thaI tyAre saubhAgyasuMdarIe potAnI surasuMdarI putrIne strIonI sakaLakaLA ane guNAmAM pravINa thavA mATe vedazAstrAnA pAraMgata evA vidvAna brAhmaNane sAMpI, jyAre rUpasuMdarIe peAtAnI mayaNAsuMdarIne jaina siddhAMtA vagere zikhavA mATe jaina dharmanA tattvajJAna vagerene je sArA abhyAsI hatA tene abhyAsa karavA soMpI. 10 11 12 ghaNe! samaya gayA bAda jyAre te baMne rAjakuMvarIe pUrva saMcita vaDe TuMka vakhatamAM potapAtAnA paDitA pAse strIenI cAsaDa kaLAo vagere zikhI buddhinA bhaMDArarUpa thai, vaLI aneka prakAranA zabdazAstrA, vyAkaraNa, kAvyA, nidAna, nighaMTu ( sa auSidhaenI oLakhANa ) nAmamALA tene paNa abhyAsa sArI rIte karyA. tema ja kavitA karavAnAM sAhitya sabaMdhI kaLAe jANavAthI sArI kavitA banAvanArIe thaI, tathA vAjiMtra eTale cAmaDAthI maDhavAmAM AvatAM nagArAM--taradhA-Dholaka vagere, tArathI taiyAra thayelAM satAra-sAraMgI --tAusa-suMdarI vagere, phUkathI vAganArAM vAMsaLI,-zaraNAI--meAralI vagere ane atAlavALAM -kAMsIjoDA-jhAMjha-maMjIrA--jaLataraMga vagere atalamamAM jagatanI sapATImAM vAganArAM tamAma sADA traNa jAtinAM vAjiMtro vagADavA tathA meLavavAnI kaLA, tAla svara sAthenI gAyana kaLA, tathA jyAtiSazAstra, vaidakazAstra e baMnenI rIti-kriyA sabaMdhI kaLA, cha rAga, chatrIsa rAgaNInAM rUpa-chAyA-Aroha-avare, sahita tAna palaTA tenA samaya vagere ane nave rasanI rIti vagere kuzaLa thaI-eTaluM ja nahi paNa te ane pravINa rAjakumArIkAonuM mukha jovA ane cesaTha kaLAone! vilAsa zikhavAne mATe soLa kaLAvALe punamanA caMdramA paNa jaMbudvipanI jagatimAM huMmezAM bhamavA lAgyo, kemake pAtte phakta sALa kaLAvALA ja hatA ane ane rAjakanyAe tA cAsaTha kaLAvALI hatI. ethI 13 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. cosaTha kaLA zIkhavA pratijJA karIne sadarahu kuMvarIonAM manAM darzana karavA tathA kaLAone abhyAsa karavA phere mAravA lAgyA. matalaba e ke evI e banne rAjabALAo zreSTha kaLA saMpanna hatI. (10 thI 14) mayaNAsuMdarI mati ati bhalI, jANe jina siddhAMtalalanA; syAdavAda tasa mana vasyo, avara asatya ekAMta lalanA. deza0 15 naya jANe navatattvanA, pula guNa paryAya lalanA; karmagraMtha kaMThe karyA, samakita zuddha suhAya lalanA. deza0 16 sUtra artha saMdhayaNanAM, pravacanasAreddAra lalanA; kSetravicAra kharA dhare, ema aneka vicAra lalanA. deza0 17 rAsa bhalo zrIpAlane, tehanI pahelI DhAla lalanA; vinaya kahe zrotA ghare, hoje maMgala mAla lalanA. deza0 18 artha -je ke upara kahyA pramANe baMne rAjabALAe vyavahArika keLavaNamAM samAna hatI, te paNa dhArmika keLavaNamAM te baMne vacce jabaro taphAvata hato, eTale ke mayaNAsuMdarInI buddhi dharma tatvanI bArIkI jANavA-mAnavAmAM ghaNuM ja sArI hatI, kemake te jinezvara devanAM prarUpelAM siddhAMto jANatI hatI ane tethI teNInA manamAM nizcaya, vyavahAra, utsarga ane apavAda-e rUpa svAvAda zilI vAsa karI rahI hatI ane bIjA ekAMtavAdIonA mArga tathA kathanane asatya juDAM mAnatI hatI. tema ja navatattva ke je jIva, ajIva, puSya, pApa, Ava, saMvara, nijerA, baMdha ane mokSa e kahelA che. teone nizcaya ane vyavahAre naya sahita saMghayaNanA artha, pravacanasArodvAra ane kSetra saMbaMdhI vicArathI paripUrNa kSetrasamAsa prakaraNa vagere aneka vicAranA graMtha sArI peThe vAMcI vicArI manana karI mukhapATha karI lIdhA hatA, tethI tenuM zuddha samakita vaDe zobhAvaMta thaI hatI. arthAt teNIne zuddha samakita darzananI ja vAta pasaMda hatI, ane surasuMdarI, teNanA tattvajJAnathI taddana virUddha vicAra dharAvatI hovAne lIdhe te baMnenI aMtaraMga vRttimAM bahu ja aMtara hatA. A zrIpAla rAjAnA rAsanI pahelI DhAla che, kavi vinayavijayajI upAdhyAya kahe che ke-huM aMtaHkaraNapUrvaka cAhuM chuM ke A rAsa sAMbhaLanArAone ghera maMgaLakamALA thaje. (15 thI 18) doharA chaMda eka dina avanipati I, ANI mana ullAsa putrInuM jouM pArakhuM, vidyA vinayavilAsa.. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelA. sabhAmAMhe zaNagAra karI, kheAlAvI kheDu khAla AvI adhyApaka sahita, meAhana guNamaNimAla. artha agAcara zAstranA, pUche bhUpati je; buddhibaLe beDu bAlikA, Ape uttara teha. adhyApaka AdiyA, sajana sarve sukha thAya; catura leAka citta camakiyAM, phalyA maneAratha mAya vinaya valrabha nija mAlanI, zAstra sukeAmala bhAkha. sarasa iisa sahakAranI, sAkara sarakhI sAkha. 5 a:--eka divasa prajApALa rAjAne ullAsa utkhanna thatAM surasuMdarI ane mayaNAsuMdarI ke je vidyA ane genayavilAsathI nipuNa thayela che, teonI parIkSA levA vicAra thayeA. e vicArane amalamAM mUkavA eka divase kumArIkAone lAyaka zRMgAra sajAvI rAjasabhAmAM lAvavA hukama karyo. eTale guNu rUpa maNinI manameAhaka mALA sarakhI vinayazIla kuMvarIe paNa potapAta:nA vidyAgurU sahita tyAM hAjara thai. rAjAe parIkSA levI zarU karI ne je zAstranA arthAnI sAdhAraNa bhaNelAne khabara na paDI zake tevA a bharyA je je prazno pUchyA, tenA tuta ja te baMne kuMvarIAe potAnA buddhibaLa vaDe uttarA Apya. e uttarA sAMbhaLIne vidyA bhaNAvanArA adhyApakane tathA rAjAne AnaMda thaye, kemake tee.nI mahenata sala thaI jaNAI. teee baccuM ke " vAha ! zuM nAnI vayamAM vidyA saMpAdana karI che ! dhanya che emanA buddhibaLane ! " ane kuMvarIonI mAtAonA paNa manAratha phaLyA, ethI tee paNa prasanna cittavaMta thaI. sahune vizeSa AnaMda thavAnAM svAbhAvika kAraNe e ja hatAM ke eka te! nAnI uMmara, khIju` rAjamahelamAM mahAn sukhamAM ucharelI bAlIkAe, trIjI mahArUpavaMta, caitru vastrAla kAranI joI e tevI gADavaNu, ane pAMcamuM vinaya sahita vidvattAbharyA uttarI maLavA. AvAM kAraNeAne lIdhe teo pratye badhAAne vhAla upaje emAM navAI zI ? ane prajApALane paNa e vinaya sahita vhAlI lAganArI pAtAnI kumArIkAe ne zAstra-vidyA vaDe sukema lAganArI vANI heAvAthI, jema suMdara rasa sahita pAkelI AMbAnI zAkha ane temAM vaLI sAkara meLavatAM bahu mIThI lAge, tema vizeSa mIThI lAgatI hatI. --1 thI 5 DhALa mIjI rAga dheAraNI-puNyaprazasIye -e dezI. praznottara pUche pitA re, ANI adhika prameAda; mana lAge ati mIThaDAM re, bAlaka vacana vinAda re. vatsa vicArajo. deI uttara eha re, saMzaya vAro. 3 no Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne zasa. kuNu lakSaNa jIvita taNuM re? kuNu manamaNe ghara nArI? kusuma kuNa uttama kahyuM re? paraNI zuM kare kumArIre. vatsa0 2 eke vaya eha re, uttara iNI pare thAya; surasuMdarI kahe tAtajI re, suNajo "sAsare jAya re, nRpa avadhArajo. aratha suNI ama eha re, mahatva vadhArajo. 3 artha-manamAM adhika harSa lAvIne prajA pALa rAjA pharI prazna pUchavA lAge, kemake vinaya ane vidyAthI bAlikAnA vacanane vinoda bahu ja mITho lAgato hato. jethI kahevA lAge ke-"he vatsa! tame tamArA dilamAM vicArI ame je prazno pUchIe tenA uttare ApIne amArA mananA saMzaya dUra karaje." A pramANe kahI prathama surasuMdarIne pUchyuM ke-"jIvavAnI nizAnI zI ? kAmadevanI strI kaI ? kelemAM uttama kula kayuM? ane kuMvArI paraNyA pachI zuM kare ?" A cAre prazno sAMbhaLIne surasuMdarIe hRdaya sAthe vicArIne tarata kahyuM ke -"he tAtajI ! Ape pUchelAM judA judA cAre praznano uttara A pramANe phakta eka ja vacanamAM thAya che te sAMbhaLo. "sAsare jAya" eTale ke jIva che ke nahIM tenI nizAnI sAsa-zvAsa ja che kAmadevanI strI rati ja che ! phUla jaya-jAInuM ja uttama che ! ane kuMvArI hoya te paraNIne sAsare jAya che ! he pitAjI ! A artha sAMbhaLIne amAruM mAna vadhAravAnI vinati svIkAre. " -1 thI 3 mayaNAne mahIpati kahe re, artha kaho ama eka; jo tame zAstra saMbhALatAM re, vAdhyo hRdaya viveka re. vatsatra 4 Adya akSara viNa jehache re, jagajIvADaNahAra; teha ja madhyAkSara vinA re, jagasaMhAraNahAra re. vatsa0 5 'aMtyAkSara viNa ApaNuM re, lAge sahune mITha; mayaNA kahe suNaje pitA re, te meM nayaNe dITha re. nRpa0 6 artha -A pramANe surasuMdarIthI uttara maLatAM harSa prApta thayA pachI mayaNAsuMdarI pratye prajA pALa rAjAe pUchayuM ke-"jo tame tamArA zA tapAsatAM mananI aMdara viveka vadhya hoya to amane eka zabdamAM ja A praznano khulAse kahI batAve ke-eka traNa akSarano zabda che, te pakIne je pahelo akSara kADhI nAkhIe to bAkI rahela be akSarathI banatA zabdano jagane jIvADanAro artha thAya che, ane je te traNamAMthI chelle akSara bAda karIe to tethI banato zabda ApaNa sarvane vahAluM lAge che tyAre te traNa akSaranA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelo. praznavALI cIja to meM najare najara najaranI aMdara ja dekhelI che te e ke-"kAjala" e kAjaLa zabdamAMthI je pahele akSara "ka" kahADI nAkhIe te pAchaLa rahelA be akSarothI "jaLa evuM vaMcAya che, te jaLa tamAma jagatanA jIvone jIvADanAruM che, tathA temAMthI vacale akSara je "ja" kahADI nAkhIe to bAkI rahelA zabdathI "kALa" vaMcAya che, te jagatane saMhAra karanAra che ane je chello akSara "La" kahADI nAkhIe to bAkI rahelA akSarothI "kAja-kArya" vaMcAya che, te kArya ApaNu badhAMone bahAluM lAge che. e kAjaLa te meM AMkhyAmAM AvuM ja che. suguNa samazyA purajo re, bhUpati kahe dharI neha, artha upAI abhinavo re, purve pAmI je ehare. vatsa0 7 suMdarI kahe citta cAturI re, dhana yAvana vara deha, manavallabha meLAvaDo re, puSya pAmIje eha re. nRpa0 8 mAyaNa kahe mati nyAyanI re, zIlazuM nirmaLa deha, saMgati gurU guNavaMtanI re, purve pAmIjuM eha re. nR50 9 artha-rAjAne AnaMda thatAM teNe pharIne neha sahita eka navo ja artha gaDhavI kahADI banne kuMvarIone pUchayuM ke--"he saguNa vatsa ! tame ane mArI eka samasyA pUrNa karajo ke-amuka amuka vastu puya vaDe ja prApta karI zakIe chIe !" te sAMbhaLI pahelI surasuMdarIe kahyuM ke--"caturAI, dhana, vana, suMdara zarIra ane manavallabhajanane melApa-eTalI vastuo puNya vaDe ja prApta thAya che!" pachI mayaNAsuMdarIe kahyuM ke"nyAyathI pUrNabuddhi, zIlasahita pavitra zarIra, ane guNavaMta gurUnI saMgati, eTalA padArtha puNya vaDe ja prApta thAya che!" -7 thI 9 INa avasara bhUpati bhaNe re, ANI mana abhimAna; huM tro tuma Upare re, dela vaMchita dAna re. vatsara 10 huM nirdhanane dhana deUM re, karUM raMkane rAya; lokasAyela sukha bhogave re, pAmI muja pasAya re. vatsara 11 sakala padAratha pAmiye re, meM tathya jagamAMhi; meM rUThe jaga roliye re, Ubhe na rahe koI chAMhi re. vatsara 1ra artha -A pramANe putrIone vacanavilAsa sAMbhaLI prajA pALa rAja te vakhate abhimAnamAM garva thaI kahevA lAge ke -"huM tame banne upara saMtuSTamAna thaye chuM mATe Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrIpALa rAjAneA rAsa. tame je cAho te tamArI icchA pUrNa karI ApuM. huM daradrIne dhana-dolata ApI paisAdAra banAvI dauM, rAMkane rAjA karI dau, ane A je tamAma raiyata sukha bhogavI rahI che te saghaLe pratApa mArI kRpAneA ja che. jagatanI aMdara jenI upara huM prasanna thAuM tene tamAma padmA prApta thaI zake che ane jenI upara huM kepuM tene rALa vALI nAkhu chuM ke jethI tenA chAMyaDe paNa kAI UbhuM rahevA na pAme. matalabamAM eja ke-evA huM pratApavaMta chuM, te tamArI upara prasanna thayA chuM, mATe have je joI e te mAMgI leA ke jethI bhavanI bhAvaTa bhAgI jAya. --10 thI 12 suMdarI kahe sAcuM pitA re, ahamAM kizyA sadeha; jaga jIvADaNa dAya che re, eka mahIpati jo meha re. nRpa0 13 sAcuM sAcuM sahu ke kahe re, sakala sabhA teNI vAra; e surasuMdarI jehavIre, catura na ke saMsAra re. nRpa0 14 aH--upara pramANe abhimAna bhareluM rAjAnu khAlavuM sAMbhaLI surasuMdarIe kahyuM ke--" pitAjI ! je ApanuM kahevuM thAya che te badhuM satya ja che emAM kaze| zaka nathI. jagatanI aMdara jIvamAtrane jIvADanArA be ja che, eka rAjA ane bIjo varasAda ! ! " AvuM teNInuM belavuM sAMbhaLI hAjI hA karI khuzAmada karanArA sabhAneA rAjAnI kRpA meLavavA melI uDacA ke~ satya che! satya che! e vAta taddana satya che ! ! ! ahA! A zrImatI surasuMdarI samAna A saMsAranI aMdara kaI bIjI catura suMdarI nathI, dhanya che ene. " -13-14 vatsa0 15 rAjA paNa mana rajiyA re, kahe suMdarI vara mAMga; manachita tuja meLavI re, deuM sakala saiAbhAga re. tihAM kurUjIMgala dezathI re, AvyA avanapAla; sabhAmAMhe zAbe dhaNA re, caiAvana rUpa rasALa re. zaMkhapurI nagarI dhaNI re, aridamana tasa nAma; te dekhI surasuMdarI re, aMge upanyA kAma re. vatsa0 17 pRthivIpati tasa upare re, parakhI tAsa saneha; vatsa0 16 tilaka karI aridamanane re, ApI agA teha re. vatsa0 18 rAsa racyA zrIpAlanA re, tehanI bIjI DhAla; vinaya kahe zrotA ghare re, heAtre maMgala mAla re, vatsa0 19 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. artha:-rAjA paNa garvamAM phUlAI jaI khuzI thaI gayo ane kahevA lAgyuM ke- "he surasuMdarI! vara mAMga, vAMchita-Ijhele vara meLavI daI saghaLAM saubhAgya bakSe." A vAta thatI hatI tevAmAM eka kurUjaMgala dezathI zaMkhapuranA rAjA damitArine kuMvara aridamana, prajApALa rAjAne khaMDiye rAjA hovAthI temanI sevA bajAvavAne mATe ahiM AvI pahoMce, ane rAjasabhAmAM prajApAla rAjAne namana karI teNe pitAnI nImelI beThaka lIdhI. e aridamana rAjA yuvAna ane suMdara rUpavALe hovAthI sabhAnI aMdara bahu ja zobhata hatuM. tene jotAM ja surasuMdarInA zarIramAM kAmadeva jAgRta thaye; ethI tenI tarapha javAraMvAra teNI jotI hovAthI prajA pALa rAjAe ceAthI jANI lIdhuM ke surasuMdarInI vRtti neha sahita daMpati dharmamAM joDAvA aridamana sAthe talapI rahI che, mATe tema ja karavuM ucita che. kemake marajI virUddha saMbaMdha joDavAthI naThArAM pariNAma Ave che; e ja ati uttama che." evo nizcaya karI turata ja kaMkunuM tilaka karI te aridamana sAthe te ja vakhate surasuMdarIne varAvI dIdhI. kavi kahe che ke meM A zrIpALa mahArAjAnA rAsanI racanA karI temAMnI A bIjI DhALa pUrNa thaI. A rAsa sAMbhaLanArAone ghera maMgaLamALA thaje. ema vinayavijayajI kahe che." -1pa thI 19 deharA chaMda mayanuM mastaka dhUNatI, jaba nirakhI nararAya; pUche putrI vAta e, tuma mana kima na suhAya? sakala sabhAthI so guNI, caturAI citamAMhi; dIse che te dAkhavo, ANI aMga utsAha. ucita IhAM nahi bolavuM, mayaNA kahe mahArAya; mehe mana mANasa taNa, virUA viSaya kaSAya. niraviveka narapati jihAM, aMza nahIM upayoga; sabhA lokasahu hAjihA, sarikha malyo saMga. artha -A pramANe prajA pALa rAjAe jyAre mayaNAsuMdarInI tarapha najara karI, tyAre teNIne te mAthuM dhUNAvatI joI ethI teNI pratye pUchayuM ke-"he putrI tArA mAthA dhUNavAthI pratIta thAya che ke tene A mAruM kareluM kAma pasaMda paDyuM nathI, " te huM pUchuM chuM ke-"A vAta tArA manane zA kAraNane lIdhe na gamI? zuM A AkhI sabhA karatAM tArAmAM se guNI caturAI che? je evI caturAI dekhAya che, te utsAha sahita kahI batAve." A pramANe pitAnuM bolavuM sAMbhaLI mayaNAsuMdarI bolI ke--"mahArAja! Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrIpALa rAvanano rAsa. nathI. >> saMsAranI aMdara ghaNAMkharAM mANasenAM mana naDArA viSaya ane kaSAyathI lubdha thaI gaelAM hoya che, te te viSayamAM atre kaMI kahI batAvavuM e vyAjabI nathI, chatAM paNa Apa jyAre so gaNI caturAI tArAmAM che, ema ahaMkAra bharapUra vacana pharamAve che tyAre kaMI kahevAnI pharaja paDe che, mATe te saMbaMdhamAM thatI beadabI mApha karazo." nItizAstravettAo kahe che ke -"je jagAe rAjA viveka vagarane, savicAra ane zAstra saMbaMdhInA upa gathI taddana rahita hoya, tathA sabhAjano hAjI hA karanArA hoya che, tevA rAjA ane sabhAjanene sarakho saMga maLyo hoya te jagAe nyAyanI vAta bolavI vAjabI -1 thI 4 DhALa trIjI-rAga kedAro-kapUra e ati UjaLuM ree dezI. manamaMdira dIpaka jio re, dIpe jAsa viveka, tAsa na kahiye parAbhave re, aMga ajJAna aneka; pitAjI ma karo jUTha gumAna, e Rddhi athira nidAna, pitAjI jehavo jaladhi udhAna, pitAjI ma kara. 1 sukha duHkha sahue anubhave re, kevala karma pasAya; adhikuM na ochuM teDamAM re, kIdhuM koNe na jAya. pitAjI0 2 artha -teNIe vizeSamAM e kahayuM ke---"pitAjI ! je manuSyanA manarUpI maMdiranI aMdara jaLahaLatA dIvAnI peThe vivekarUpI sA dave dIpatI hoya te manuSyanA aMgamAM bhalene aneka ajJAna heya to paNa te kaI vAre paNa parAbhava pAmI zake nahi." tethI "jene tene huM ja sukhI duHkhI karI zakuM chuM. evuM ajJAnayukta vacana bole che, paNa te agya che, mATe Apa khoTuM abhimAna na karo, kemake A badhI Rddhi khacita dariyAmAM thatI bharatI oTanA jevI ja jarAvAramAM keLamachaLa ane jarAvAramAM dhULa UDe evI asthira- che, to tevI asthira addhino garva karI je kaMI sukhI duHkhI karavAne garva dharAve che te sicyA che. sukha ane duHkha sarva prANI pitapitAnA karmanA ja pratApathI anubhave bhogave che ane tenI aMdarathI koI paNa vadhAre ke ochuM karI zake tema che ja nahIM. ane jyAre koInuM karyuM ochuM vadhatuM thatuM nathI te Apa zI rIte vadhAre ochuM karI zake tema che! mATe e vAtano kheTe garva na karo." -1-2 rAja ke kaLakaLe re, sAMbhalatAM te vAta; vahAlI paNa veraNa thaI re, kIdhe vacana vidhAtara, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. beTI! bhalI re bhaNI tuM Aja, te lopI muja lAja re beTI! visAdhyuM nija kAja re beTI! tuM mUrakha ziratAja re beTI! bhalI re. 3 piSIne paDhI karI re, bhejana dUra kapUra; rayaNa hiMDoLe hiMcatI re, bhega bhalA bharapUra re beTI ! bhalI re. 4 pATa paraMbara paheraNe re, parijana seve pAya; jagamAM sahu jI jI kare re, e savi muja pasAyare beTI ! bhalI re. 5 artha -A pramANe mayaNAsuMdarInI agnimAM ghI homAyA sarakhI vAta sAMbhaLatAM ja prajApALa rAjAne kIdha pedA thatAM krodhAgnithI kaLakaLato rAte pILe thaI kahevA lAgyA ke-- re dIkarI! tuM mane ghaNuM vahAlI hatI, paraMtu te mArA vacanano bhaMga karyo ethI vairiNI jevI thaI gaI, mATe kahuM chuM ke beTI! tuM Aje te bahu sAruM bhaNa! te tAro svArtha hAthe karIne ja bagADayo che ethI svasvArtha bagADanAra hovAthI kharekhara tuM mUrkha ziratAja che, tane je pALI piSIne maTI karI che, bhAtabhAtanAM cokhA vagerenAM barAsa mizrita jana jamADI moTI karI che, ratnathI jaDelA hiMcoLe hIMce che, ane sArA temaja pUrepUrI rIte bhego bhegave che, tathA UMcI jAtanAM hIracIra paheravA maLe che, nokara cAkare tArI pagacaMpI Adi sevA cAkarI kare che ane jagatamAM jyAM tyAM lokoe jI jI kahIne atyAra sudhI bolAvI che e badhA mArA pasAya ne lIdhe thaela che ema jANaje." -3 thI 5 tattva vicAro tAtajI re, mata ANe mana roSa; kameM tuma kula avatarI re, meM kihAM joyA joSa. pitAjI malahAvo meMdhe mane re, nava navA karo niveda; te savi karma pasAule re, e avadhAro bheda. pitAjI. 7 artha -ke payukta vacana sAMbhaLI mayaNAsuMdarI bolI ke--"pitAjI! je meM kahyuM tenuM tattva-sArA vicAro ane manamAM gusse na lAvo. meM kaMI ApanA kuLamAM padA. thavAne mATe jeSa jovaDAvyA hatA paraMtu mArA pUrvanAM karelA sArA karmonA udayathI ja Apane tyAM avatarI chuM, ane je Apa mane moTA manathI malhA-ramADe ne AnaMda karAve che, tathA navA navA khAnapAna karAve che te saghaLe paNa mArA karmo ja pratApa che e tattvane khAsa dhyAnamAM le ane oTo garva na karo." Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrIpALa rAjAnA rAsa. je haThavAda tumane ghaNA re, karma upara ekAMta; te tujhane paraNAvazuM re, kame` ANyA katare beTI ! bhalI 20 8 mAna haNyuM jue eNIye re, mAharU sabhA samakSa; phala dekhADu ehane' re, sakala prajA pratyakSa re beTI ! bhalIre 9 "" artha: ThIka che! jo tane ekAMta pakSathI karma Upara ja haDavAda che, te have tane mArI zeAdhathI meLavelA nahIM, paNa kanI zeAdhathI meLavelA patinI sAthe paraNAvIza. rAjA prajApALane duHkha thatAM teNe mana sAthe nizcaya karyo ke eNIe mArUM sabhAnI aMdara mAnabhaMga karela che, paNa huM enuM phaLa eNIne sakaLa prajA dekhatA pratyakSapaNe dekhADuM.'~~~~9 sakhiye' e zuM zIkhavyu re, adhyApaka ajJAna; sajjana leAka lAje sahu re, dekhI e apamAna re bheTI ! bhalIre0 10 nagaralAka nirde sahu re, bhaNyu ehanu dhULa; jIA vAtanI vAtamAM re, pitA karyA pratiphUla re beTI ! bhalIne0 11 mithyAtvI kahe jainanI re, vAta sakala viparIta; jagata nIti jANe nahIM re, avaLAne vinIta re beTI! bhalIre0 12 avasara pAmI rAyanA re, roSa samAvaNu kAja; kahe pradhAna padhArIe re, rayavADI mahArAja re beTI ! bhalIne0 13 rAsa bhale| zrIpAlanA re, tehanI trIjI DhAla; vinaya kahe mada pariharo re, jehathI bahu jaMjALa re. beTI ! bhalIne0 14 artha :A pramANe rAjAnu apamAna thavAthI rAjAnAM sagAMsaMbaMdhI-sajjana vagere badhAM zaramAine kahevA lAgyAM ke--" are ! eNInI sAhelI-sakhiyAe paNa AvuM zuM zikSaNa ApyuM haze ? tema eNIne bhaNAvanArA adhyApaka paNa jJAna vagaranoja jaNAya che, kema ke eNIne nIti rIti saMbaMdhI kazI keLavaNI ApI nathI. " tema ja zaheranAM leAke paNa niMdavA lAgyA ke eNInuM bhaNuM badhu dhULa che, juo ! e bahu bhaNelI che, paNa khelatAM na AvaDavAthI vAtanI vAtamAM pitAne duzmana karyuM ! " ane mithyAtvIe te emaja kahevA lAgyA ke jainonI vAtA ja viparIta--avaLI che. jaina leke jagatanI nIti ke rIti jANatA ja nathI. ee avaLacaMDA ane akaDAIbharyA ja hAya che. '" rAjAno gussA zAMta karI devA samayanA jANu pradhAne AvI araja karI ke-" rAjavATikA pharavAno Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahela. 15 - ha jI 2 vakhata thaye che, mATe mahArAja ! padhAravA kRpA kare." A zrIpALanA suMdara rAsanI trIjI DhALa pUrNa thatAM vinayavijayajI mahArAja kahe che ke-"he zrotAjana ! A dAkhala dhyAnamAM laI jenA vaDe saMsAramAM bahu jaMjALa naDe che te ahaMkAra-madane tame tyAga kare."--10-14 deharA chaMda rAjA ravADI caDho, sabaLa sinya parivAra; madamAtA mayagala ghaNA, sahasa gameM asavAra. subhaTa sipAI sAmaTA, jimyA paMcAyaNa siMha, Ayudha ADaMbara adhika, aTala abhaMga abIha. vAghA kesariyA kiyA, raDhiyAlA rajapUta; muchAlA macharAyelA, jodha jimyA jamadUta. pAkhariyA paMkhI pare, UDe aMbara jAma; paMcavaraNa nejAM navala, gayaNa ceka citrAma. saraNAI vAje sarasa, ghere ghera nisANa; pura bAhira nRpa AvIyA, bhAlA jalahala bhANa. arthaghaNA baLavAna lazkara sahita prajApALa rAjA rAjavATikA pharavAne mATe caDyo. te vakhate madathI tophAnI banelA ghaNA hAthIonI zreNI hajAre gheDesavAre ane kabaMdha laDavaiyA tathA sipAIo sAthe hatA, eTaluM ja nahi paNa te hAthIsavAre, gheDesavAro, subhaTa ane sipAI paMcAnana-siMhanA jevA jussAdAra hatA, temaja zastra-anA ThATha sahita, ane pAchI pAnI na karanArA, keIna bhagAvyA na bhAgI janArA, tathA koInA DarAvyA na DaranArA hatA, A sivAya haThIlA rajapUto ke jeo meTI vAMkaDI muchavALA, IrSAvaMta, ane jIva lenArA yamadUta jevA yuddha karI zatrupakSane reLa vALanArA hatA. teoe kesarI vAghA arthAt raNakSetra-laDAInA medAnamAM ghUmI vijaya meLavavA kesarIyAM karyA che evA vIrarane hatA, temaja saraMjAmathI sajelA-pAkharelA ghoDAo ke jeo chalaMga mArI AkAzamAM jyAre paMkhInI peThe uchaLatA hatA, tyAre teo tenA upara pacaraMgI vAvaTAe hAthamAM laI beThelA savAro sahita evA jaNAtA hatA ke jANe AkAzarUpI cekamAM citrAmaNa kahADaDyAM hoya nahi ? te bhAsa thato hato. te lazkarane mekhare suMdara rasa sahita surAvaTathI zaraNAI o vAgI rahI hatI, ane gaMbhIra zabda sAthe nagArAM vAjI 8 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. AkAzane zabdasaya karI rahyAM hatAM. AvA ThATha sahita lazkara sAthe jyAre rAjA zahera bahAra nikaLI cUkyA, tyAre savAranA hAthamAMnI barachIonA caLakatA bhAlAonI upara sUryanAM kiraNo paDavAthI jANe bIjA sUrya ja na hoya ? te khyAla te utpanna karAvA lAvyA. DhALa cothI- rAga gADI-rAmacaMdra ke bAgameM caM merI rahyorI-e dezI. mAraga sanamukha tAma, UDe kheha ghaNI rI; pUche bhUpati daSTi-deI maMtrI bhaNIrI. kuNa Ave che eha, evaDAM loka ghaNArI; kahe maMtrI raho dUra, darisaNa eha taNArI. e kuSTi saMya sAta, thAI eka maNArI; thApI rAjA eka, jAe rAya rANArI. mAraga mUkI jAma, narapati dUra TelerI; galitAMgulI tasa dUta, AvI tAma malerI. uttama mAraga kAMI, jAye dUra tarI; ujeNInA rAya, hAre kIrti sajIrI. nirmukha AzA bhaMga, jAcaka jAsa rahyArI; bhArabhUta jaga mAMhi, nirguNa te kArI. artha -rAjA lazkara sahita jyAre agADI cAlI nikaLyo tyAre rastAmAM sanmukha bahuja dhULa uDatI najare paDI, eTale pradhAna tarapha joI pUchavA lAge ke-"ATalI badhI dhULa kema uDatI jaNAya che ? ane ATalAM badhAM keNa leke Ave che ?" pradhAne kahyuM-"je e loko Ave che teonA darzanathI paNa Apa dUra raho; kemake te sAtaso kaDhIyAo che, ane eka saMpa karI eka rAjAne sthApana karI rAjA rANAone joItI cIja yAcatA phare che." AvuM pradhAnanuM kahevuM sAMbhaLI tyAre rAjA rasto cheDI bIje raste cAlyuM. tyAre gaLI gaelI AMgaLIovALe eka keDhIe dUta AvI pahoMcI rAjAne kahevA lAgya-"he ujeNInA mahArAja ! A uttama rasto choDIne Apa avaLe raste kema padhAre che ane lAMbA vakhatathI jALavI rAkhelI kIrtine Aje A mArga AdarI kema hArI jAya che ? jenI agADI AvI yAcaka nirmukha AzAbhaMga thaI rahe che, te manuSya jagatamAM bhArarUpa sarakhA nirguNa ja kahevAya che." (16) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa pahelA. zI jAceA che| vastu, vigate teha bhaNArI; rAya kahe ama Aja, kIrita kAMi haNeArI. dUta kahe ame rAya, saghaLI Rddhi milirI; rAjavaTTa paragaTTa, dIdhI ame bhalArI. paNa sukuliNI eka, kanyA teA tasa rANI hAye, ama aH--rAjAe kahyuM " paNa tame! zI vastunI IcchA rAkhA che ? te vigatavAra kahI batAveA, ane Aje amArI kIrtine bhaMga na karo. ' samaya hAtha lAgyo jANI krUta belTe--" amArA rAjAne, ame badhAMee ekaThA maLIne saghaLI rAjyaRddhi tathA rAjyanI kArakIrdi vagere meLavI ApavAthI prApta thaI che; paNa eka sArA kuLanI kanyA maLI nathI, jo te kaI Ape te te amArA rAjAnI rANI thAya. basa e ja amArA haiyAmAM have hu` maLavAnI khAmI che, te mATe Apa pAse AvavuM thayuM che. '' 3 kAI diyerI; eha harSa hiyerI. mana cite tava rAya, mayaNAne deu parIrI; jagamAMhI rAkhu kIrtti, avicala eha kharIrI. phala pAme pratyakSa, mayaNA karma tAMrI; sAthe haiDAmAMhI, vayaNAM teha ghaNAMrI. vaLe rUkha dhana vRSi, dAdhAM jeha daverI; kuvayaNa dAdhAM jeha, na vaLe teha bhaverI. roSa taNe vaza rAya, zuddhi buddhi sarva gaIrI; kahe druta tujha rAya, ama ghara ANA jaIrI. de rAjakumArI, rUpe raraMbha jisIrI; datta taNe mana vAta, vismaya ehu vasIrI. kizyu vimAse mUDha, meM je vAta kahIrI; na phare jagamAM teha, avicala sAca thaIrI. zrI zrIpAlane rAsa, ceAthI DhAla kahIrI; vinaya kahe niravANi, krodhe siddhi nahIrI, 7 re 10 11 12 13 14 15 17 16 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. AvA artha :--dbhUtavacana sAMbhaLIne prApALa mana sAthe vicAra karavA lAgyA kevjha e keADhIyA varane mayaNAne daI dauM ? ane ema karavAthI jagatamAM 'huM karUM teja thAya che ' e mArI avicaLa kItti rAkhuM, temaja mayaNAne paNa ka kare. te ja thAya che' e mamatanuM pratyakSa phaLa ApI dauM. mane mArA mAnabhaga rUpa te mayaNAnAM AkarAM vacana bahuja mArA hRdayanI aMdara khaTakathA kare che. je jhADa dava lAgavAthI dAjhI gaela heAya che te varasAdanI vRSTi thavAnA kAraNane lIdhe pAchuM pAMgarI navapalva thAya che, paNa naThArAM vacanarUpe agnivaDe je mana dAjhI gaela hAya che, te mana te bhavamAM phrI navapadmava-premALa vRttivaMta thatuM ja nathI ! " kAraNane lIdhe rAjAne krodha caDavAthI tenI zuddhi buddhi jatI rahevAthI AvuM geravAjabI kAma karavA tene sUjhayuM. jethI te dUtane kahevA lAgyA hai dUta! tuM jaI ne tArA rAjAne mAre tyAM teDI lAva, huM tene rUpamAM rabhA jevI rAjakanyA varAvI dauM. " A asabhava vAta sAMbhaLI dUtane Azcaya sAthe saMdeha pedA thayA ke-" zuM A sAcuM kahe che! kivA mazkarI kare che! potAnI rabhA jevI kanyA jANI khujhI kADhIAne keNu Ape ? " vagere vagere vicAramAM ga thayA. e joI rAjA khelyA-2 mUkha! zuM vicAramAM paDayo che!! me je vAta kahI che te jagatamAM di pharanAra nathI, mATe pUrepUrI sAcI mAnI tArA rAjAne teDI lAva ke tenA maneratha pUrNa karI dau...! " zrIpALanA rAsanI aMdara A cAthI DhALa kahI-vinayavijayajI kahe che ke huM zrotA gaNu ! krodha karavAthI siddhi prApta thatI ja nathI. ~10-16 18 doharA chaMda kApa kaThina bhUpati have, AvyA nija AvAsa; siMhAsaNa beThA adhika, mana abhimAna vilAsa, mayaNAne teDI kahe, karma to pakha cheADa; muja pasAya mana ANu jima, purU vAMchita kADa. mayaNA kahe re to, e savi mithyAvAda; sukha du:kha je jaga pAmIye, te savi karma prasAda. khAlakane khatalAvatA, haThe caDhAve rAya; vAda karatAM khAlazu, laghutA pAme nyAya. kAI kahe e bAlikA, juo haThIlI thAya; avasara cita na oLakhe, rIsa caDhAve rAya, 3 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. artha -kopathI kaThaNa thaelA hRdayavALe rAjA rAjavATikA pharavAnuM mAMDI vALI turata pitAnA mahela bhaNuM pAcho vaLe, tathA bahu ja abhimAna sahita mana banAvI siMhAsana upara besI turata mayaNAsuMdarIne belAvI kahevA lAge-"haju paNa tuM "karma kare te ja thAya che" e pakSa choDI de ane mArI kRpA vaDe je karuM te ja thAya che" e vAtane kabula kara, te tArA manavAMchita pUrNa karUM, nahIM te tArA hAla behAla thaI jaze !" e sAMbhaLI acaLa siddhAMtavALI mayaNAsuMdarI belI ke-"pitAzrI! e badhe jUTha--nakAme vAda bAju para pheMkI de. jagatamAM je sukha duHkha prApta karIe chIe te badhe karmane ja pratApa che!" A mAmale joI sabhAjana paikI keTalAeka kahevA lAgyA ke-"bALakane vAre vAre cheDavAthI haThe caDe che. temaja bALakanI sAthe takarAra karavAthI nyAya paNa halakAI pAme che, ema nIti-nyAyazAstranA jANakAre kaheluM che; mATe rAjAnI paNa gAMDAI che." ane kaI kahevA lAge ke-"bicAro rAjA paNa zuM kare ? jema jema eNIne samajUtI Ape che, tema tema juo to kharA! e haThIlI bALA rAjAne vadhAre roSa caDe tevuM avasara oLakhyA vagara geravAjabI bole che!! -1-5 DhALa pAMcamI-hara AMbA AMbalI re--e dezI. rANo uMbara INe same re, Avyo navarI mAMhi; saTita karaNa sUpaDa jiyo re, chatra kare zira chAMhi. caturanara, karmataNI gati jeya. kameM sukha dukha hoya, ca0, karma na chUTe keya. caturanara0 1 vetAMgulI cAmara dhare re, avigata nAsa khavAsa; gharanAda ghoghara svare re, araja kare aradAsa. ca0 ka. 2 vesara asavArI karI re, rogI save parivAra; bale bAuleM parivaryA re, jizyo dagdha sahakAra. ca0 ka. 3 keI TaMTA keI pAMgaLA re, keI kheDA keI khINa keI khasiyA keI khAsiyA re, keI dadura kaI dIzuM. ca0 ka. 4 eka mukheM mAkhI baNabaNe re, eka mukha paDatI lALa; eka taNe cAMdAM cagacage re, eka zira nAThA vALa. ca0 ka. 5 artha-teDavA gaela dUta pitAnA uMbara rANane teDI lAvyuM. e zaheramAM dAkhala Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrIpALa rAkanane rAsa. thaelI savArInA dekhAva pikI rAjAnuM zarIra uMbaranA thaDa uparanAM cIrAelAM cheDiyAM jevuM phATI gaeluM hatuM, tathA tenA upara chatra dharanAra satIne sUpaDA sarakhA thaI gaelA kAnavALo hato mATe he catura purU! tame karmanI gati to juo A saMsAramAM karmo karIne ja jIvane sukha duHkha thAya che paNa karmathI kaI TI zakato nathI. temaja tenA upara cAmara vIMjhanAra dhoLA kADhathI dhaLI thaelI AMgaLIovALo hato, ane khavAI gaelA nAkane lIdhe bIhAmaNu zabdavALA gheghara svarano chaDIdAra tenI nekI pikArI rahyo hato, evA ThATha sahita uMbara rANe hatA. vaLI te kharacara upara savArI karelA sAta keDhiyAonA parivAra sahita, jema mULa te kALA ane vaLI dAjhI gaelA hoya evA bAvaLIyAonA jhuMDamAM dAjhI gaele AMbo jaNAya, tema te rogagrasta maMDaLamAM rogI uMbara rANe jaNAto hato. tema ja te rAjAnA parivAra paikI keTalAka TUTAM, hUMThAM, khoDA, kSINa, khasiyala, khAMsIvALA, dAdaravALA ane kaMgAla jevA aMga upAMga hIna thavAthI banelA hatA. ekanA mukha upara mAkhIo baNabaNI rahelI che, to ekanA mukhamAMthI lALa ja TapakI rahelI che, te ekanA zarIra upara cAMdA cagacagI rahelAM che, te ekanA mAthA uparathI vALa ja jatA rahelA che. Avo parivAra hato. -1 thI 5 cahuTA mAMhe cAlatAM re, zera kare saya sAta; loka lAkha jevA milyAM re, eha ki utapAta. ca0 ka0 6 Dhera ghase kUtara bhase re, dhika dhika kahe mukha vAya; jana pUche tame koNa cho re, bhUta ke preta pizAca ? ca0 ka0 7 kahe rogI tuma rAyanI re, putrI rUpanidhAna; te ama rANo paraNaze re, eha jAye tasa jAna. ca0 ka. 8 nagara loka sAthe thayAM re, ketuka jevA kAja; uMbara rANo Avi re, jihAM beThA mahArAja. ca0 ka. 9 artha -pitAnA rAjAne rAjakanyA maLavAnA umaMgamAM malakAelA te sAtase jaNa cahaTAmAM cAlatAM sera bakora karI rahelA hatA. e sAMbhaLI lA leka temanA jovAlAyaka tamAsAne jevA ekaThAM thaI gayAM ane vismaya thaI vicAravA lAgyA ke-"are A te zo utpAta che!! " je ene joI Dhore bhaDakIne bhAge che, ane tarAM bhase che, ane jonArAM leke dhikakAra upara dhikkAra daI teone pUche che ke-"are! tame koNa che? bhUta che? preta che? ke pizAca che ?" AnA uttaramAM eka rogIe javAba Ape ke-"ame bhUta, preta ke pizAca nathI, paraMtu tamArA rAjAnI je rUpanA khajAnA sarakhI kuMvarI che, tene Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. amAre rANe paraNavAne che, mATe A tenI jAna jAya che." ethI e kautuka jevAne vAste zaheranAM leke paNa temanI sAthe sAthe cAlyAM. ane AvI rIte cAlatAM te uMbara rANe jyAM prajApALa mahArAja rAjasabhA bharI beThela che ke jyAM pitA putrI vacce bApakama tathA Apakane jusabaMdha vivAda cAlI rahyo che tyAM te avasara prApta thatAM AvI pahoMce. -6 thI 9 mayaNane bhUpati kahe re, e Avyo tuma nAha; sukha saMpUraNa anubhavo re, karme karyo vivAha, ca0 ka. 10 mayanuM mukha navi pAlaTe re, aMza na ANe kheda, jJAnInuM dIThuM hove re, tihAM nahIM ki vibheda. ca0 kadeg 11 jeha pitAye pAMcanI re, sAkhe dIdhe kaMta: deva pare ArAdho re, uttama mana ekata. ca0 ka0 12 karI praNAma nija tAtane re, vayaNa vimala mukharaMga; AvIne UbhI rahI re, uMbarane vAmAMga. ca0 ka. artha -Are uMbara rANe AvI pahoMcyo tyAre prajA pALarAjA mayaNAsuMdarIne kahevA lAge ke-"A tamAro nAtha Avyo ! have enI saMgAthe saMpUrNa sukhane anubhava le, kemake tamArA karmo ja A vivAha karyo che. rogamaya zarIravALo vara Ape, chatAM paNa mayaNAsuMdarInA moM upara raMga jarA sarakhe paNa badalAyo nahIM; tema manamAM jarA paNa kheda AvavA pAmyo nahIM. kemake e nizcayathI jANatI ja hatI ke-"je jJAnImahArAjanuM dITheluM haze te ja thavAnuM che, temAM mIna mekha thanAra ja nathI." temaja nizcaya karyo ke-"pitAe paMcanI sAkSIe je patino hAtha sakhe te cAhe tevI sthitivALe hAya, te paNa te patinI ja devanI peThe ArAdhanA karavI e ja uttama kuLanI strIono sAce dharma che." ema vicArI pitAnA pitAne praNAma karI temanuM vacana mAnya karI turata pUrNacaMdrasarakhA nirmaLa mukhayukta ISTadeva smaraNarUpa maMgaLa lagnane sAdhI uMbara rANAnI DAbI bAjue AvI UbhI rahI ane pitAnI meLe ja te rANAnI sAthe pANagrahaNa karyuM. -10 thI 13 tava uMbara eNi paraM bhaNe re anucita e bhUpAla; na ghaTe kaThe kAgane re, muktAphalanI mAla. ca0 kadeg 13 14 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. rAya kahe kanyA taNe re, karme e bala kIdha; ghaNuM kahyuM meM ene re, doSa na ko meM lIdha. ca0 ka. 15 rogI ralIAyata thayA re, dekhI kanyA pAsa; paramesara puraNa karI re, Aja amArI Aza. ca0 ka. 16 suguNa rAsa zrIpAlanere, tehanI pAMcamI DhAla, vinaya kahe zrotA ghare re, hajo maMgalamAla. ca0 ka. 17 artha -jyAre mayaNAsuMdarIe upara pramANe karyuM tyAre uMbara rANAe rAjAne kahyuM ke-"he rAjan ! A pramANe saMbaMdha joDe e geravAjabI che. kemake kAgaDAne kaMThe metImALA dhAraNa karavA sarakhuM A ayukta kAma thAya che." rAjAe kahyuM: "tame kaho cho te huM samajuM chuM, A kanyAnA karmo ja A baLa karyuM che. meM to ene mArA upara apavAda Ave e mATe ghaNuMe kahyuM. kemake eNIe sarva sukha duHkhane AdhAra karmarAjAnA ja hAthamAM soMpele che." A pramANe vAta banatAM je ke paraNanArane rAjI thavuM joIe tene badale te udAsa thaye, paraMtu tenA parivArarUpa sAtaso rogI to kanyAne pitAnA rANA pAse UbhelI joI anahada khuzI thaI gayA ane bolyA ke-"Aje amArI AzA paramezvare sarva rIte pUrNa karI !" A zrIpALanA saguNavaMta rAsanI pAMcamI DhALa pUrI thaI vinayavijayajI kahe che ke-A rAsa sAMbhaLanArAone ghera maMgaLamALA thaje. -14-17 doharA chaMda koI kahe dhika rAyane, evaDa roSa asAdha: keI kahe kanyA taNe, e sAlo aparAdha. UtAre AvyA saha, suNatAM Ima jana vAta; anucita dekhI Athamyo, ravi pragaTI tava rAta yathAzakti utsava karI, paraNAvI te nAra; mayaNu ne uMbara maLI, beThAM bhuvana majhAra. artha -upara pramANe geravAjabI banAva banelo joI jonArAomAMthI keTalAeka kahetAM hatAM ke-"rAjAne dhikkAra che ! ke pitAnA baccA upara ATale badhe hadapAra gusso ajamAve che ! !" ane keTalAeka kahetAM hatAM ke-"A badho vAMka-gunha e kanyAne ja che! bApane nathI!" A pramANe lokonA manI vAta sAMbhaLatAM e daMpatIe pitAne je Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 khaMDa pahelo. UtAre A te UtArAnI aMdara jaI pahoMcI tyAM parivAra sahita nivAsa karyo. A geravAjabI banAva thaele joI (kavi kahe che ke) sUrya paNa asta thaI gaye ane rAta paDI. eTale pitAnI zuM jAsa pramANe sAmagrI meLavI utsava karI keDhiAoe te varakanyAnuM vidhi saha lagna karyuM. te pachI mayaNA ane uMbararANa e banne jaNa te makAnanI aMdara ekAMta nivAsamAM besI nIce pramANe vArtAlApa karavA lAgyAM - -1-3 DhALa chaThThI rAga kAphI koyale parvata dhaMdhale re le-e dezI uMbara manamAM ciMtave re lo, dhika dhika muja avatAra re chabIlI ! muja saMgatathI viNasaze re lo, ehavI abhuta nAra re. raMgIlI ! 1 suMdarI hayi vimAsa re lola, UDe karI aloca re chabIlI ! kAja vicArI kIjiye re lola, jima na paDe pharI zoca re. raMgIlI ! suMdarI hayi vimAsaje re lola. muja saMge tuja viNasaze re lo, sovana sarIkhI dehare; chatra tuM rU raMbhA jisI re lo, kaDhIzuM neha re. 20 suM lAja IhAM mana nANiye re lo, lAje viNase kAja re; chatra nija mAtA caraNe jaI re lo,suMdara vara kari rAja re. 20 se. 4 artha-prathama te uMbarANe mana sAthe vicAra karavA lAge ke-"mArA avatArane paNa dhikkAra che ! hA ! A chabIlI suMdarI adbhuta rUpavaMta che, teNInuM rUpa mArI saMgatathI bagaDI jaze, mATe eNIne be bodhavacana kahuM te khare!" ema vicArI mayaNa pratye kahevA lAge-"he suMdara chabIlI ! hajI kaMI bagaDyuM nathI, mATe UMDA vicAra karIne sukhane raste tapAsI je. kAma vicArIne karavAmAM Ave che temAM pharI pastAve karavAno vakhata Avato nathI, mATe vicAra karavAnI jarUra che. mArI sebatathI tArI kaMcana jevI kAyA paNa bagaDI jaze ! mATe tuM rUpamAM apsarA sarakhI che, tene A keDhiAthI sneha kare e vAjabI nathI. e vAste huM khuda tArA hitanI khAtara kahuM chuM ke tuM tArI mAnI pAse jA, ane suMdara varanI mAgaNI karI paraNIne sukhe rAjyalakSmIne anubhava le. AvI vakhate lAja rAkhavAthI kAma bagaDI jAya che mATe manamAM lAja na lAvatAM meM kahyuM tema kara." -1-4 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrIpALa rAjAno rAsa. mayaNAM tasa vayaNAM suNI re lo, hiyaDe duHkha na mAya re vAlesara; DhaLaka DhaLaka AMsu paDe re lo, vinave praNamI pAya re vAlesara. vacana vicArI uccaro re lo, tume cho caturasujANa re vAlesara. 10 5 eha vacana kema beliye re lo, eNe vacane jIva jAya re vAlesara; jIvajIvana tume vAlA re lo, avara nA nAma khamAya re vAlesara. va. 6 pazcima ravi navi Ugame re lo, jaladhi na lope sIma re vAlesara; satI avara che nahIM re lo, jAM jIve to sIma re vAlesara. 107 artha -upara pramANe ubara rANAnA vacana sAMbhaLatAM ja mayaNAsuMdarInA hRdayamAM duHkha na samAyuM, ethI hRdaya pIgaLI ubharAI AMsu Tapaka Tapaka vahevA lAgyuM ane A avasthA thatAM teNIe vinaya sahita potAnA patinA caraNamAM page lAgI vinavyuM ke"he vhAlezvara ! have ghaNI ghaNIAno ApaNe saMbaMdha che; mATe Apa vacana vicArIne bolo. have te Apa mArA jIvanA paNa jIvana che-eTale ke have je Apane viyoga thAya te huM jIvI ja zake nahIM, te pachI have bIje vara varavAnuM kahe che, te huM zI rIte sahana karI zakuM? he bahAlezvara ! jarA khyAla karo ke-kaI vakhate paNa sUrya pUrva dizAne cheDI pazcimamAM UganAra nathI ! tema samudra pitAnI mAjhA-maryAdA kaI vakhate paNa mUkatA nathI ane mUkanAra paNa nathI. tema satI strI paNa paMcanI sAkSi hAtha jhAlelA patinA sivAya bIjA nara hoya, to paNa jIva jatAM lagI manamAM tevAnI kadi paNa IchA na kare." udayAcala upara caDhayo re lo, mAnu ravi parabhAta re; vAva mayaNa mukha jevA bhaNI re lo, zIla acala avadAta re vAlesara. 10 8 cakravAka du:kha carato re lo, kara kamala vikAsa re; vAva jagalocana jaba ugiyo re lo, pasa pahavI prakAza re vAlesara. 10 9 artha -kavi kahe che ke-"AvI acaLa ane ujavaLa zIlavALI mayaNAsuMdarI che evI sUryane pratIti maLatAM te jANe tenuM moM jovA mATe ja udayAcaLa (parvata) upara prabhAta vakhate caDho na hoya ! evuM mane te bhAse che." prabhAta thayuM, cakavA cakavInA viyega duHkha dUra karo ane sUryavikArI kamaLa vanane vikalpara kare jagatajInI AMkho sarakho sUrya Ugyo, ethI pRthivI upara ajavALuM phelAyuM. -5-7 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelA. yuni AvA deva juhArIe re lA, RSabhadeva prAsAda re; vA 4 cama AdIzvara mukha dekhatAM re leA, nAse du:kha vikhavAda re vAlesara. 10 10 mayaNA vayaNe AvIyA re lA, ubara jinaprAsAda re; jinesara. AdIzvara avalAkatAM re leA, upanyA mana AlhAda re; jinesara. tihuaNunAyaka tu vaDA2e leA, tuma sama avara na kAya re jinesara. mayaNAe jina pUjiyA re le, kesara caMdana kapUra re jinesara. lAkhANA kaMThe ThavyA re lA, ToDara piremala pure. jinesara. ti caityavaMdana karI bhAvanA 2e lA, bhAve' karI kAusagga re; jinesara. jayajaya jagaciMtAmaNI re lA, dAyaka zivapura magna re jinesara. ti. 13 11 Ihabhava parabhava tuja vinA re leA, avara na kA AdhAra re; jidu:kha dohAga dUra gayAM re lA, ama sevaka sAdhAra re. jinesara. ti. 14 kusumamAla nija kaMThathI re le, hAtha taNuM phala dIdha re; jij prabhu pasAya sahu dekhatAM re lA, uMbare e beu lIdha re jinesara. ti. 15 mayaNAM kAusagga pAriyA re lA, hiyaDe ha na mAya re; ji e sahI zAsana devatA re lA, kIdhA amla supasAya re jinesara. ti. 16 suguNa rAsa zrIpAlanA 2e lA, tihAM e chaThThI DhAla re; jivinaya kahe zrotA dharere lA, heAje magala mAla rejinesara. ti. 17 12 aH--sUryaM udaya thayA pachI mayaNAsuMdarIe pati uMbararANAne kahyuM --" nAtha ! cAleA, zrI RSabhadevajI prabhunA ma MdiramAM jaI devAdhidevanAM darzana karI AvIe, AdIzvara prabhunuM mukha jotAM ja duHkha ane kaMkAza nAza thAya che" strInA kathanathI khararANeA teNInI sAthe sAthe devAdhideva zrI AdIzvara prabhunA maMdire gayA ane zrI AdIzvaraprabhunuM mukha jotAM ja manamAM huM pedA thayA. mayaNAe maMdiramAM vidhi sahita praveza karIha vacana uccAryA ke huM traNe bhuvananA dhaNI ! A jagatanI aMdara tuM ja moTA deva che; kemake tArA rUpa guNa atizaya Adi devane chAjatI zobhAmAM tArI barAbarI karI zake eve! bIjo kAI che ja nahi. " ityAdri kahI pachI nhAI pavitra vastra paherI kesara, sukhaDa ne kharAsa "" Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. vagere uttama sugaMdhI padArtho vaDe AdiprabhunuM baMne jaNe pUjana karyuM. pUjana karyA pachI lAkheNe sugaMdhI phUlene hAra prabhunA gaLAmAM paherAvyuM, ane te pachI cityavaMdana karI bhAvanA bhAvI bhAva sahita kAuksa karI evuM citavyuM ke -"jaya thAo ! jaya thAo ! he jagatajInAM manoratha pUrNa karavA ciMtAmaNiratna samAna ane mokSanagarane mArga devAvALA prabhu! A bhava ane parabhavanI aMdara tArA vagara Azaro-AdhAra denAra bIje keI nathI mATe ama sevakanAM duHkha ane durbhAgya dUra karo." AvuM ciMtavI kAyotsarga karyo. eTalAmAM to aciMtya mahimAvaMta AdIzvara prabhunA adhiSThAyaka deve pitAnA prabhunA sevakenI egya arajane dhyAnamAM laI turata prabhuzrInA kaMThamAM puSpahAra ane hAthamAnuM bIjoruM e be vastu paramezvaranA pratApathI bIjA badhAM bhAvika leke nA dekhatAM ja uMbara rANAnA hAtha pAse AvatAM turata teNe te bane cIne vadhAvI hAthamAM laI lIdhI. A pramANe AnaMdamaMgaLasUcaka banAva banyA pachI mayaNAsuMdarIe kAussaga pAryo. paNa teNInA haiyAmAM harSa samAto na hata-harSa UbharAI jatuM hatuM, ane te manamAM nizcayapUrvaka ciMtavavA lAgI ke "jarUra zAsanadeve ja amane A kupArUpa uttama vastu bakSI che." A pramANe A sArA guNothI bharelA zrIpALanA rAsamAM A chaThThI DhALa pUrNa thaI vinayavijayajI kahe che ke-A rAsa sAMbhaLanArAone ghera maMgalika mALA thaje ! -11 thI 17 doharA-chaMda. . pAseM pisahazAlamAM, beThA gurU guNavaMta; kahe mayaNuM diye dezanA, Avo suNiye kata. naranArI beu jaNAM, AvyA gurUne pAya; vidhipUrvaka vaMdana karI, beThAM besaNu ThAya. dharmalAbha deI dhure, ANI dharmasaneha, yogyajIva jANI have, dharma kahe gurU teha. artha -te pachI mayaNAsuMdarIe svAmInAthane kahyuM ke -"he svAmI! ahIM paDAzamAM ja pauSadhazALA che temAM guNavaMta gurU beThelA che te dharmadezanA de che. mATe cAle tyAM jaI dezanA sAMbhaLIe." te banne jaNa upAzrayanI aMdara gayA, tathA gurUnA carache mAM vidhi sahita vaMdanA karI besavA lAyaka jagAe beThAM. vaMdanA karatAM ja gurUe Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. dhaneha lAvI dharmalAbharUpa AzirvAda dIdho ane te pachI te jIvane dharmopadezane lAyaka jANe A pramANe te dharmopadeza devA lAgyAH- --1 thI 3 dALa sAtamI--vAta ma kA ho vrata taNI-e dezI. bhamatAM eha saMsAramAM, dulaho narabhava lAdho re; chAMDI niMda pramAdanI, Apa savAratha sAdho re. cetana cetere cetanA, ANI citta majhAra re. cetana- 1 sAmagrI savi dharmanI, ALe je nara khAI re; mAkhInI pare hAtha te, ghasatAM Apa vigaI re. 20 2 jAna laI bahu yukti zuM, jima koI paraNavA jAya re; laganaveLA gaI uMghamAM, pachI ghaNuM paratAya re. 2 3 artha -he bhavika ja ! A corAzI lAkha chavAyonIvALA mAyAmaya pArAvAra saMsAramAM bhaTakatAM bhaTakatAM muzkelIthI A manuSyajanma hAtha lAge che, temAM pramAdanI janetA uMghane dUra karI dharma ArAdhI pitAne artha sAdhe; kemake A mAnavabhava vagara-tiryaMca vagere bIjA bhavonI aMdara dharmasAdhananI sAmagrI maLavI tamane bahu ja muzkela paDaze; mATe uttama prArabdha yoge hAtha lAgelA manuSyajanmane nakAme na khoI nAkho. ane A je kahuM chuM e vAta cittanI aMdara lAvIne he cetana ! tame tamArI cetanAne jAgrata karI cita. je manuSya joItI dharma sAmagrI maLI che, chatAM te ALasu banI nakAmI Ide che, te manuSyane jema madhamAkhane maLeluM madha hAthathI jatuM rahetAM hAtha ghasatI ja rahe che, tema pastA kare paDe che. jema ke mANasa bhAre ThAThamAThanA damAma sAthe jAna laI paraNavA mATe jAya; paNa lagna-paraNavAnI veLA-muhUrtA to UMghamAM ja jatI rahe, ane jAgyA pachI muhUrta jatuM rahyA badalane pastAvo kare te zuM kAma Ave ? tema je manuSyabhava pAmIne ALasamAM maLelI dharma sAdhananI sAmagrI khoI de che, te pachI maravAnI vakhate bhAna AvatAM pastAya che, paNa vakhata hAthathI gayA pachI pastAvo bilakula nakAmeja gaNAya che." eNi pare deI dezanA, kare bhavika upakAra re; gurU mayaNane oLakhI, belAve teNi vAra re. ceTa re kuMvarI ! tuM rAyanI, sAthe sabala parivAra re; ama apAsare AvatI, pUchazuM artha vicAra re. 20 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. Aja kiyuM Ima ekalI, e kuNu puruSa ratanna re;? dhurithI vAta savi kahI, mayaNa sthira karI manna re. 20 6 manamAMhe nathI AvatuM, avara kizuM du:kha pUjya re, paNa jinazAsana helanA, sAle loka abujha re. 20 7 gurU kahe du:kha na ANaje, ochuM aMza na bhAve re; ciMtAmaNI tuja kara co, gharma taNe parabhAve re. 20 8 vaDavakhatI vara eha che, haze rAyA rAya re; zAsana saha vadhAraze, jaga namaze jasa pAya re. 20 9 artha -A pramANe gurUe dezanA daI bhAvikajanono upakAra karyo. te pachI gurUe mayaNAsuMdarI tarapha dhyAna daIne jotAM tene oLakhI eTale turata bolAvI ke-"he rAjakumArI tuM ghaNuM parivAra ne ThATha sahita amane artha saMbaMdhI vicAra pUchavAne mATe upAzrayamAM AvatI hatI; chatAM Aje Ama ekalI kema che ? ane A sAthe nararatna keNu che?" gurUnuM A pramANe bolavuM thatAM mayaNAsuMdarIe manane kAbumAM rAkhI athathI iti sudhInI vAta kahI batAvI. tathA vizeSamAM teNIe kahyuM-"he pUjyajI ! A badhuM thayuM te saMbaMdhI te mane mArA manamAM kazuM ochuM AvatuM nathI, paraMtu e ochuM Ave che ke-abujha loko jainazAsananI niMdA zAzkarI kare che, te mane hRdayamAM bahu ja khaTake che." gurUe kahyuM "hAla thoDA vakhata evA leke bhale niMdA kare, te paNa lagAre manamAM duHkha ke eAchuM lAvIza nahIM; kemake dharmanA prabhAvathI tArA hAthamAM A nararatna khAsa ciMtAmaNI Avela che ema mAnI le ! A nararatna bulaMdabata-ghaNoja bhAgyavaMta che-eTaluM ja nahIM paNa rAjAone paNa rAjA thaze, tathA jainazAsananI zobhA vadhAraze, ane AkhuM jagata enA page paDaze, mATe jarAe dukha tathA ochuM lAvIza nahIM." - - mayaNuM gurUne vinave, deI Agama upayoga re; karI upAya nivAriye, tuma zrAvaka tanu roga re. 20 10 sUri kahe e sAdhune, uttama nahi AcAra re; yaMtra jaDI maNi maMtra je, aiSadha ne upacAra re. 20 11 paNa e supuruSa ehathI, thAze dharma udyota re; teNe eka yaMtra prakAzazuM, jasa jaga jAgati jyota re. ceTa 12 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha, pahelo. zrI municaMdra guru tihAM, AgamagraMtha viloI re; mAkhaNanI pare uddharyo, siddhacakrayaMtra joI re. 2013 arihaMtAdika nava pade, e hI pada saMyukta re; avara maMtrAkSara abhinavA, lahiyeM gurUgameM tattare. 20 14 siddhAdika pada cihuM dize, madhye arihaMta deva re, darisaNu nANu caritta te, tapa cihuM vidize seva re. ceTa 15 aSTakamaladala INi pare, yaMtra sakala ziratAjo re; nirmala tana mana sevatAM, sAre vAMchita kAja re. 20 Aso sudimAhe mAMDiye, sAtamathI tapa eha re; nava AMbila karI nirmalAM, ArAdho guNageha re. ceka 17 vidhi pUrvaka karI dhotiyAM, jina pUbe traNa kAla re; pUjA aSTa prakAranI, kIjuM thaI ujamAla re. 20 18 nirmala bhUmi saMthArI, dharIyuM zIla jagIza re; japIye pada ekekanI, nekAravALI vaza re. ceTa 19 AThe thaImeM vAMdiyeM, deva sadA traNa vAra re; paDikAmaNuM deya kIjiyeM, gurU vaiyAvaccasAra re. ceTa 20 kAyA vaza karI rAkhIyuM, vacana vicArI bela re; dhyAna dharmanuM dhArIyeM, manasA kIje aDola re. ce paMcAmRta karI ekaThAM, parigala kIje pakhAla re; navame dina siddhacakranI, kIje bhakti vizAla re. 20 22 sudi sAtamathI INi pare, caitrI punama sIma re; olI eha ArAdhImeM, nava AMbilanI nIma re. 20 23 ema ejyAzI AMbile, olI nava niramAya re; sADhAcAra saMvatsare, e tapa pUraNa thAya re. 20 24 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. ujamaNuM paNa kIjiyeM, zaktitaNe anusAra re; hibhava parabhava sukha ghaNuM, pAmIje bhavapAra re. 20 ra5 ArAdhana phala ehanAM, Iha bharve ANu akhaMDa re; rogadohaga du:khaupazameM, jima ghanapavana pracaMDa re. 20 26 namaNujale siddhacakrane, kuSTa aDhAre jAya re; vAya corAzI upazameM, rUjhe guMbaDa ghAya re. bhIma bhagaMdara bhaya Tale, jAya jalodara dUra re; vyAdhi vividha viSa vedanA, vara thAye cakacUra re. 20 khAsa nayana khasa cakSunA, roga miTe sannipAta re; era caraDa Dara DAkiNI, kaI na kare upaghAta re. ci0 ra9 haka harasa ne heDakI, nArAM ne nAsUra re; pAThAM pIDA re peTanI, TaleM duHkha daMtanA phUla re. 20 30 nirdhaniyAM dhana saMpaje, aputra putrIyA hAya re. 'viNa kevalI siddhayaMtranA, guNa na zake kahi keya re. ci0 31 rAsa bhalo zrIpAlano, tihAM e sAtamI DhAla re; vinaya kahe zrotA ghare, ho maMgalamAla re. ceTa 32 artha -e sAMbhaLI mayaNAsuMdarIe gurUne vinavyuM ke--"gurUmahArAja ! Agama viSe upaga daI kaI siddha upAya karI Apa kRpA sahita A ApanA zrAvakanA zarIrane rega dUra kare." municaMdrasUrie kahyuM ke "bAI! ema yaMtra, maMtra, maNi, jaDIbuTI auSadha ke bIjA upAya karavA e jaina sAdhune uttama AcAra na kahevAya; te paNa A puruSane sukha thavAthI jaina dharmane ghaNe udyata thaze, e mahA lAbha jANIne eka yaMtra jene jagatamAM jAgatI jyotibharyo yaza che, te yaMtra dekhADIza." evuM kahI te pachI jaina siddhAMtarUpa dahIMne mathI-valavI mAkhaNanI peThe tAravI lIdhela siddhacakajIne yaMtra joI kahADyo, ane te yaMtranI aMdara arihaMta vagere e hIM e bIjAkSarothI sahita nave pada hatAM. tathA bIjA paNa bIjamaMtro enI aMdara guptapaNe che ke jene tattva gurUgamathI jANavAmAM Ave che. ahIM to phakta jarUra jeTaluM ja kahiye chiye. A ATha pAMkhaDIo Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelo. 31 * vALA kamaLarUpa yaMtramAM pUrva dizAthI mAMDI cAra dizAmAM siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e cAra pade che. tathA vacamAM arihaMta ane cAre vidiziomAM darzana, jJAna, cAritra ne tapa e pade che. AvI rItinA A tamAma yaMtronA mukuTa sarakhA siddhacakayaMtranuM je nirmaLa zarIra ane manathI sevana kare tenAM tamAma dhAraNAmAM dhArelAM kAma phateha kare che. A yaMtra ArAdhavA mATeno vidhi A pramANe che ke-"A zudI sAtamathI A navapadanI oLIne tapa AraMbhI pUnama sudhI nava divasa lage nirmaLa nava AyaMbila karI guNanA ghara rUpa navapadanuM ArAdhana karavuM. zAstramAM jema kahela che tema pavitra dhetiyAM vagere dhAraNa karI savAra, bapora ane sAMja ema traNe kALa vakhate jinezvaranuM vidhi sahita kAryane marma samajI pUjana karavuM. vidhi sahita dIve, dhUpa, pANI, caMdana, phUla, phaLa, akSata-cokhA, nivedya e ATha jAtanI cIjothI utsAha sahita pUjA karavI. e nava divasa lagI jamIna upara (nirjIva jamInapara) pathArI karIne sUvuM tathA pavitrAI sahita yazavaMta brahmacarya pALavuM. eka eka padanI vIza nakAravALI pheravavI. dareka kALe AThe thaIthI devavaMdana karavuM; banne TaMkanAM pratikramaNa karavAM, uttama prakAre gurUne vaiyAvacce sAcave. kAyAne vaza-kabaje karIne rAkhavI, vicArIne vacana belavuM, DAmADoLa rahita mana rAkhavuM, ArtA, raudradhyAna cheDI phakta dharma dhyAna ja dharavuM, dahIM, dUdha, ghI, sAkara ane pANI e pAMce amRta ekaThAM karI te paMcAmRtavaDe bahu uttama vidhithI prabhujInI pratimAne athavA siddhacakajInA-paMcadhAtunA yaMtrapaTane pakhALa kare, ane navame divasa siddhacakanI vizALatApUrvaka bhakita karavI. e rIte ja caitra sudI sAtamathI caitrI pUnama sudhI paNa vidhi karo. A oLInA tapanuM nava AMbila sahita ArAdhana karavuM. ema nave nave ekAzI AMbilano kapaTa rahita tapa kara. eTale sADAcAra varSe nava eLIo pUrNa thatAM, A tapa pUrNa thayA pachI potAnA gajA pramANe ujamaNuM paNa karavuM. ethI A bhava ane parabhava puSkaLa sukha anubhavI aMte kSasiddhi prApta karI zakAya che. A tapArAdhana vaDe A bhavanI aMdara koI ANa khaMDana na karI zake evI akhaMDa AjJA prApta thAya che. tema ja rega, durbhAgya, duHkha eone, jema jabarA pavananI jhapaTathI varSavikharAI jAya che, tema nAza thAya che. A siddhacakrajInA nhavaNa jaLano zarIre sparza karavAthI aDhAre jAtanA koDha, corAzI vAta, gaDa, muMbaDAM tathA ghA e badhAM maTI jAya che. bihAmaNu bhagaMdara jaLodara, tareha tarehanA mahA vyAdhionI vedanA ane tAvanI pIDA e badhAM dUra thAya che. temaja udharasa, kSaya, khasa, AMkhanA roga, sannipAta, haka, gudAmAMnA masA, heDakI, nArAM, nAsura, pAThAM, peTapIDA, ane dAMtanAM darda, e badhAM rege nAza thaI jAya che. ane cera, bhUta, DAkiNIone bhaya paNa kazuM nukazAna karI zake nahIM. tathA nirdhanIone dhana ane vAMjhiyAMone putra prApta thAya che. A sivAya guNa ghaNuM che, paNa te apAra hovAthI kevaLajJAnI vinA A siddhacaka yaMtranA guNa bIjA koI kahI zake Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara zrIpALa rAjAno rAsa. tema ja nathI eTalAmAM badhuM samajI le." A zrIpALanA rAsanI racanAmAM sAtamI DhALa pUrI thaI vinayavijayajI Icche che ke-A rAsa sAMLaLanArAone tyAM maMgalamALA thaje. -10-32 deharA chaMda zrI municaMdra munIzvare, siyaMtra karI dIdha; Iha bhava parabhava ehathI, phalaze vAMchita siddha. zrIgurU zrAvakane kahe, e beu suguNanidhAna; kaIka avasara pAmirye, seva thaI sAvadhAna. 2 sAtamInA sagapaNa samuM, avara na sagapaNa keya; bhakti kare sAtamI taNI, samakita nirmala hoya. 3 padharAve Adara karI, sAtamI nija AvAsa; bhakti kare nava nava pare, ANI mana ullAsa. 4 tihAM saghalo vidhi sAcave, pAmI gurU upadeza siddhacakra pUjA kare, AMbila tapa savizeSa. 5 artha A pramANe yaMtrarAjano vidhi ane mahAsya kahI siddhacakajIne yaMtra taiyAra karI mayaNAsuMdarInA pati uMbarANAnA hAthamAM ApI municaMdrasUrIe AzirvacanamAM kahyuM ke-"tame banenI A yaMtrarAjanA ArAdhanathI A bhavamAM ane parabhavamAM ciMtavelI tamAma kAryasiddhi saphaLa thaze." pachI te gurUe eka dhanADhya ane gurUbhakta dharmajJa zrAvakane kahyuM ke -"A strI purUSa ane sArA guNonA bhaMDAra sarakhAM che, ema teonAM uttama lakSaNethI jANuM chuM, jethI teo thoDA ja vakhatamAM jinazAsanamAM prabhAvika thaze; mATe AvAM manuSya puNyage ja kaIka avasare hAtha lAge che, ema jANa enI sAvadhAnapaNe sevA kare. kemake sAdhamanA sagapaNa karatAM bIjuM eka sagapaNa vadhAre vakhANavA lAyaka nathI ane sAdharmikanI bhakti karavAthI potAnuM samakita nirmaLa thAya che." A pramANe gurUnuM kahevuM thatAM gurUvacanavizvAsI zrAvaka teo bannene Adara sahita pitAne ghera laI gayo ane manamAM ullAsa lAvI tamAma rIte bhakti karavA lAgyuM. teo daMpatI zrI siddhacakrajInuM pUjana tathA sArI rIte AMbilano tapa karatAM hatAM ane te saMbaMdhIne tamAma vidhi gurUnI AjJAne anusarI te puNyavaMta zrAvaka sAcavato hate. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T : chIe ? karI prajA pALa rAjAnA praznonA uttara ApatI mayaNAsuMdarI tathA surasuMdarI (pAnuM 7) zrIpALakuMvara mAtA kamalAdevInA caraNamAM namaskAra kare che (pAnuM 35) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelo. (DhALa AThamIdezI cepAI chaMdanI) A sudi sAtama suvicAra, elI mAMDI strI bharatAra; aSTaprakArI pUjA karI, AMbila kIdhAM mana saMvarI. pahele AMbila mana anukUla, roga taNuM tihAM dAdhuM mULa; aMtaradAha sayala upazamyo, yaMtranavaNa mahimA mana ramyo. bIje bila bAhira tvacA, nirmaLa thaI japatAM jina cA; ema dina dina prati vAdhyo vAna, deha thaye sevana samAna. 3 navame AMbila thayo niroga, pAmI yaMtranavaNa saMga, siddhacakrano mahimA juo, sakala loka mana acarija huo. 4 mayaNu kahe avadhAre rAya, e savi suha gurU taNe pasAya; mAta pitA baMdhava suta hoya, paNa gurUsama hituo nahi koya. 5 kaSTa nivAre gurU Ihaloka, durgatithI vAre paraloka; sumati hoya sazurU sevatAM, gurU dIvo ne gurU devatA. 6 dhana guru jJAnI ghana e dharma, pratyakSa dITho jeno marma jainadharma parazaMse saha, belibIja pAmyA tihAM bahu. sAtameM rogInA roga, nAThA yaMtra navaNa saMga; te sAtameM sukhIyA thayA, harakhyA nija nija thAnaka gayA. 8 atha-A pramANe karatAM jyAre Aso suda sAtama AvI pahoMcI tyAre sArA vicAra sahita te strI bharatAre AMbilanI oLI AdarI ane aSTaprakArI pUjA karI, manane saMvarabhAvamAM kAyama karI AMbila karavAM zarU karyA. pahele AMbile mananI anukULatA mujaba uMbarANAnA koDhareganuM 1 lI baLI bhasma thaI gayuM, ethI zarIra aMdaranI baLatarA maTI gaI. Ama thavAthI zrIsi cakajInA yaMtranhavaNane mahImA manamAM ramavA lAgyA; kemake pratIti thaI AvI, bIja AMbile rUci sahita vadhatA bhAvavaDe zrIsiddhacaka bhagavAnane jApa japatAM uparanI cAmaDI paNa suMdara thaI AvI, ane eka pachI eka divasa jatAM cvaNa pratApathI zarIra sonAsarakhuM nirmaLa varNavALuM tejasvI banyuM ane navame divase te yaMtranDavaNanA sogathI rUMvADAmAM paNa rogano aMza rahyo nahIM, ethI nirogI thaye, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. e joIne tamAma jenAra lokone bahu ja Azcarya lAgyuM ane kahevA lAgyA ke "vAha ! zrI siddhacakrajIne mahimA te juo ! phakta nava divasamAM ja bhayaMkara roga nAza thaI ga!" patine suMdaratA prApta thaI te joI patibhaktiparAyaNa mayaNAsuMdarI belI ke"he rAjAjI ! A badhe sadgurUne ja pratApa che. jagatanI aMdara mA, bApa, bhAI, beTA vagere hitanAM karanArAM che; paNa gurUnA sarakhAM vagarasvArtha hitanA karanAra kaI paNa che ja nahIM. gurU A janmamAM kaSTa ane parajanmamAM durgatimAM paDavuM ene baMdha pADI de che. bhalI buddhi vaDe gurUnI sevA karavAthI uttama prakAranI buddhi prApta thAya che, gurU dareka cIjanI jANa pADavAmAM dIvA sarakhA ane ISTasiddhi saphaLa karavAmAM devasarakhA che. evA jJAnI gurUne ane tAraka dharmane dhanya che ke jeno pratyakSapaNe mahimA jovAmAM AvyuM, te tapAso." ItyAdi paraspara vAta thaI. A pramANe banAva banela joI mithyASTivALA leke paNa jainadharmanI ghaNI ja prazaMsA karavA lAgyAM ane bahu jaNAM samakita pAmyAM. tema ja sAtaso keDhiyAone koDha paNa havaNa jaLanA sparzathI jato rahyo ane teo sukhiyA thatAM sarve uMbarANAnI rajA mAgI harSa sahita potapitAne ThekANe gayA. -1 thI 8 eka dina jiNavara praNamI pAya, pAchA vaLatAM dIThI mAya; harakha dharIne caraNe name, mayaNA paNa AvI tiNe same. 9 sAsu jANI pAe paDe, vinaya karaMtAM girUAI caDhe; sAsu vahune de AzISa, acarija dekhI dhUNe zISa. 10 kahe kuMvara mAtAjI suNe, e pasAya sahu tuma vahu taNe; gayo roga - vAdhyo raMga, vaLI lo jinadharma prasaMga. 11 suguNa vahu nirmala nija naMda, dekhI mAya adhika ANaMda, nima pare vahu te jaza lIdha, sakala kalA pUraNa pIu kIdha. 12 suNo putra kosaMbI suSya, vaidya eka vaidaka bahu bhaNe; teha bhaNI tihAM jAuM jAma, jJAnI gurU muja maliyA tA. 13 meM pUchayuM gurUcaraNe namI, karma kadathana bahu khamI; putra eka che muja vAlahe, te paNa kame roge graho. teha taNo kima jAze roga, ke nahi jAse pApa saMga ? dayA karI muja dAkho teha, huM chuM tuma caraNanI kheha. 15 14 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. 35 tava bolyA jJAnI guNavaMta, ma kara kheda sAMbhaLa virataMta; te tuja putra kuSTiye grahyo, uMbarANo karI jaza laze. mAlavapati putrIye varyo, tasa vivAha kuSTiye karyo gharaNI vayaNe tapa Adaryo, siddhacakra ArAdhana karyo. 17 tethI tuja suta thaye niroga, pragaTayo puNya taNe saMyoga; vaLI ehathI vadhaze lAja, jItI ghaNuM bhegavaze rAja. 18 guruvacane huM AvI Aja, tuma dIThe muja sariyAM kAja; traNe jaNa rahe sukhavAsa, lIla kare sAtamI AvAsa. 19 siddhacakrano uttama rAsa, bhaNatAM suNatAM pUre Aza; DhAla AThamI INi pare suNI, vinaya kahe citta dharajo guNa. 20artha AvI rIte AnaMdasaha divase gujAratAM hatAM ane dharmakaraNImAM tallIna rahetAM hatAM. daramyAna eka divasa daMpatI zrIjinezvaradevanAM darzana-caraNavaMdana karIne pAchAM vaLyAM. tevAmAM uMbarANAe pitAnI mAtuzrIne diDI, ethI harSa lAvIne teNe mAtAjInA caraNamAM praNAma karyA. eTalAmAM mayaNAsuMdarI paNa tyAM AvI pahoMcI ane patine page lAgelA joI pitAnAM sAsUjI jANIne page paDI; kemake vaDIlano vinaya karavAthI meTAI prApta thAya che. jyAre mayaNAsuMdarI page paDI tyAre sAsue vahUne AziSa ApI ane ekadama nirogatA maLelI jotAM navAI pAmI mAthuM dhUNAvavA lAgI. e joI kuMvare kahyuM "he mAtuzrIjI! sAMbhaLe, mahAre roga gaye, zarIrane raMga vaLe, ane vaLI jainadharmano prasaMga prApta thaye e saghaLo pratApa A ApanI vahUne ja che." A pramANe kuMvaranuM bolavuM sAMbhaLI tathA sadguNI vahU ane nirmaLa zarIravALA potAnA putrane joI mAtAne ghaNo ja AnaMda thaye, ane vahU pratye sAsu kahevA lAgI--"he sukulini vadhU ! bIjAne caMdramA jema dina dina caDatI kaLAne thatAM pUnamane divase soLa kaLAvALe saMpUrNa thAya, tema te paNa pUnamanI peThe tArA patine pUrNa kaLAvAna karIne yaza prApta karyo che." te pachI mAtAe vitaka vAta kahevA mAMDI-"he putra! meM kosaMbInagaranI aMdara, vizeSa vaidyakazAstrane bhaNele eka kuzaLa vaidya che evuM sAMbhaLyuM, tethI tene maLavA huM tyAM jatI hatI, te daramyAna mArgamAM mane eka jJAnI gurU maLyA, eTale meM te gurUnA caraNamAM namana karI pUchyuM-"he gurUrAja ! meM karmanI pIDA bahu sahana karI che! prabhu! mAre ekane eka vhAla putra che, chatAM te paNa naThArA karmanA saMgavaDe kaDhanA rogathI pakaDAI gaye Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALe rAjAne rAsa. che-te tene te roga nAza thaze ke kaI pApanA saMgane lIdhe nahIM (nAza) thaze? te dayA karIne prakAza karo. huM ApanA caraNakamaLanI raja chuM." jyAre meM AvI dayAjanaka sthiti darzAvI tyAre dayAsamudra guNavaMta jJAnagurUe dayA karI kahyuM- bAI! tuM dilagIra na thatAM tArA putra saMbaMdhInI hakIkata sAMbhaLa. te tArA regI putrane keDhiAoe aMgIkAra karyo ane tenuM uMbarANe nAma sthApana karI temaNe yaza meLavyo che, tene mALavAnA rAjAnI putrIe varyo che ane te banneno vivAha mahotsava keDhiyAoe karyo che. tema ja strInA vacanathI oLane tapa AdarI zrI siddhacakajInuM ArAdhana karyuM che, tethI tAre putra rega rahita thaye che; kemake eNe pUrvajanmanI aMdara je puNya upArjana karyuM hatuM tene saMga pragaTa thayuM che. vaLI e zrI siddhacakArAdhana vaDe enI bahu ja lAja-zobhA vadhaze ane ghaNA rAjAone jItI rAjya bhagavaze. mATe have dilagIra thavA jevuM kazuM nathI." A pramANe jJAnI mahArAje kahyuM tethI te vacanone vadhAvI laI huM ahIM Aje AvI ane tamane jovAthI mArAM badhAM kAma saphaLa thayAM che. " AvI rIte vAto karI pachI te traNe jaNa sAdharmibhAInI havelIe gayAM ane te nivAsasthaLamAM lIlA karatAM sukha sahita divase gujAravA lAgyAM. vinayavijayajI kahe che ke-A siddhacakajInA uttama rAsanI aMdara dhyAna rAkhI je zrotAo sAMbhaLe teonI bhaNatAM ane sAMbhaLatAM mananI AzAo paripUrNa thAya che, mATe he guNijano ! A pramANe kahelI zrIpAla rAsanI AThamI DhALa ke je zrI siddhacakajInA pratyakSa mAhAsyamaya che te cittanI aMdara dhArI rAkhaje. -9 thI 20 deharA chaMda eka dina jina pUjA karI, madhura svare eka citta; caityavaMdana kuMvara kare, sAsu vahu suNuta. mayaNAnI mAtA ghaNuM, duhavANI nRpa sAtha; java mayaNu matsara dharI, dIdhI uMbara hAtha. puNyapALa nAmeM nRpati, nija bAMdhava AvAsa; rIsAI AvI rahI, mUke mukha nisAsa. jina vANI hiyaDe gharI, visArI du:kha daMda; AvI deva juhAravA, tirNa dina tihAM ANaMda. mAye mayaNA oLakhI, anusAre nija bAla; AgaLa nara dIThe avara, yavana rUpa rasAla. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelo. kulapaMpaNa e kuMvarI, kAM dIdhI kiratAra; jirNa kuTIvara pariharI, avara kiyo bharatAra. vA paDe muja kUkhane, dhika dhika muja avatAra; rUpasuMdarI INi pare ghaNuM, rUdana kare teNI vAra. retI dIThI du:kha bhare, mayaNA nija mAya; tava AvI utAvaLI, lAgI jananI pAya. harakha taNe sthAnaka tumeM, kAM du:kha ANe mAya ? duHkha dohaga dUra gayAM, zrIjinadharma pasAya. nisihI kahIne AvIyA, jiNahara mAMhe jeNu; karatAM kathA saMsAranI, AzAtanA hoye teNa. havaNa rahIyeM che jihAM, A tiNe AvAsa; vAta sayala suNaje tihAM, hoze hiye u9lAsa. tihAM AvI beThAM malI, cAre catura sujANa; je dina sajana melAvaDa, dhana te dina suvi DANa. mayaNAnA mukhathI suNI, saghaLe te avadAta; rUpasuMdarI suprasanna thaI, hiMyaDe harakha na mAta. 13 artha -eka divasa e traNe jaNe jinezvara devanI pUjA karI madhUra-mIThA avAja sahita ane eka cittathI agADI kuMvara ane pAchaLa mAtA tathA vahU ema maryAdAnA kamasaha besI tyavaMdana karavuM zarU karyuM, temAM banne jaNa sAMbhaLatAM hatAM ane kuMvara caityavaMdanane pATha kahetuM hatuM. te vakhate evo banAva banyuM ke-jyAre prajA pALa rAjAe abhimAnamAM garka thaI mayaNAsuMdarIne uMbarANAne hAtha soMpI dIdhI hatI tyAre mayaNasuMdarInI mAtA rUpasuMdarInuM mana bahu ja dubhAyuM, ethI rIsAI cAlI e ja zaheranI aMdara puNyapALa nAmano rAjA ke je tenA bhAI thatA hatA tene tyAM AvIne rahI hatI ane putrIne koDhiyA sAthe vaLAvI avatAra bagADyo, e bAbatanuM duHkha haiye caDhI AvatAM vAraMvAra nisAsA nAkhatI hatI. paraMtu teNIe jyAre jinezvaradevanI vANI tarapha zraddhA ane nizcayapUrvaka dhyAna ApyuM, to teNIne "A asAra saMsAranI sagAI saMbaMdhe duHkhamAM lIna thaI dharmadhyAna mUkI devuM e taddana ghelachA che" evuM bhAsyuM. ane Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. e vAta haiyAmAM kAyama karI duHkha bhAvane visArI daI te divase jinamaMdiramAM AnaMda sahita prabhunAM darzana karavA AvI. maMdiranI aMdara beThelI mayaNAsuMdarIne teNue aNusArethI oLakhI; paNa keDhiA dhaNI vagara bIjA yuvAna ane suMdara rUpavaMta narene AgaLa bele diThe. e jotAM ja udAsInatAmAM lIna thaI rUpasuMdarI zAcavA lAgI ke-"e mArI kUkhamAM ALoTela chatAM kuLane kalaMka lagADe evI dIkarI kema nIvaDI? he kIratAra ! teM paNa evI kULakhAMpaNa kuMvarIne mArA peTe kema ApI? ke jeNIe paMcanI sAme vAvelA koDhiA varane choDI daI bIje dhaNuM karyo mATe mArA avatArane dhikakAra che! dhikakAra che !! ane AvI olAda pidA thatAM mArI kUkha upara vaja paDI mAro ja nAza kema na thayo ? ItyAdi duHkhabharyA vicAramAM DUbelI rUpasuMdarI je vakhate bahu ja rahetI hatI, te vakhate mayaNAsuMdarIe pitAnI mAne dIThI. ethI cityavaMdanAdi sukRtya pUrNa thatAM utAvaLI utAvaLI mAtuzrInI pAse AvI maryAdAyukta page lAgIne kahyuM--he mAtuzrIjI ! A harSanA sthAnamAM Apa duHkha zA sArU lAvo che ? duHkha ane durbhAgya to zrIjina dharma pratApavaDe dUra jatAM rahyAM che A prabhumaMdiranI aMdara nirisahI kahIne Ape ane amoe karAra karyo che. ke havethI maMdira bahAra nIkaLatAM lagI saMsAranA saghaLA pApa vyApAra nisihI eTale niSedhyA-dUra karyA che, mATe badhI banelI vAta ahIyAM kahevAthI eTale koI paNa sAMsArika kathAnA kahevAthI corAzI AzAtanA paikI eka moTI AzAtanA lAge, e mATe jyAM hAlamAM ame rahiye chiye tyAM darzana karI AvyA bAda amArI sAthe padhAro ane badhI vAta sAMbhaLo ke jethI ApanA hRdayamAM AnaMdanA ja ubharA Avaze." A pramANe putrInuM balavuM thatAM zoka dUra karI rUpasuMdarI jinadarzana stavanamAM nimagna banI, ane te pachI teonI sAthe sAthe sAdhama bhAInA makAnamAM jaI pahoMcI. tyAM vara vahU ane banne vahevANo ema cAre caturasujANa jana AnaMdayukta beThAM. ahA ! je divase potAnA vahAlA mANasane melApa thAya te divasa ane vhANAne dhanya che; kemake dukha sukhanI vAto karavAno vakhata maLavAthI hRdayane bahuja zAMti maLe che ne saMtApa TaLe che. (A kavi kathana che.) pachI rUpasuMdarIe putrI mayaNAsuMdarInA mahoethI badhI vAta sAMbhaLI ane AzcaryakArI banAva banele jANatAM ja teNInA AtmAne bahu ja prasannatA prApta thaI te eTalA sudhI ke haiyAmAM harSanA AMsu AvyA. AvA banAvathI kayA samaju janane harSa pidA na thAya ? -1 thI 13 DhALa navamI -adhamaMDita gorI nAgilA re -e dezI. vara vahu be sAsu malI re, kare vAhaNa vAta re; kamaLA rUpAne kahe re, dhana tuma kula vikhyAta re. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. juo agamagati puNyanI re, purve vaMchita thAya re; savi duHkha dUra palAya re, juo agamagati puNyanI re. vahueM ama kula uddharyuM re, kIdho ama upagAra re; amane jina dharma bUjhavyo re, utAryA duHkha pAra re. juga 2 sUI jima dorA prate re, ANe kasIdo ThAma re; tima vahueM muja putranI re, ghaNI vadhArI mAre. ju. rUpA kahe bhAgye lo re, ame jamAI eha re; rayaNaciMtAmaNi sArikho re, suMdara tanuM sasneha re. ju. 4 suNavA ama IcchA ghaNI re, ehanAM kula ghara vaMza re; premeM teha prakAzIye re, jima hIsuM ama haMsa re. ju. 5 artha-vara, vahu ane e beu jaNanI banne sAsU e cAra jaNa ekAMtamAM beThAM hatAM, e vakhate vAta cAlatAM banane vahevANo paikI uMbararANAnI mAtA kamaLA mayaNAnI mAtA rUpAne kahevA lAgI ke "tamArA prasiddhi pAmelA kulane dhanya che ! A vahUe amArA kulane Dubata bacAvI lIdho che, amArA upara upakAra karyo che, amane ciMtAmaNiratna sarakhA jaina dharmanAM saMskArI karyA che ane amane duHkhadariyAmAMthI pele pAra utArI AbhArI karyA che. tathA jema soyarAne kAbUmAM laI phUla bUTA vagere bharavAnA kAmamAM zobhAvaMta banAvI de che, tema vahUe mArA putrane maryAdAmAM lAvI ghaNI ja lAja AbarU vadhArI amene ThekANe ApyAM che. mATe khacita tame dhanyavAdanAM ja pAtra che !!" ItyAdi mane jJa vacana sAMbhaLI rUpAe kahyuM ke--" ame paNa amArA pUrva puNyabaLanA vegathI ja ciMtAmaNIratna sarakhA suMdara zarIravaMta ane nehALa hRdayavaMta A jamAIrAja pAmela che; mATe emanA kula, vaMza, ghara, vagere bAbatanI kathA sAMbhaLavA amane bahu ja cAhanA che, e vAte tame ullAsa sahita kahI saMbhaLAve ke jethI amAro AtmA ati prasanna -1 thI 5 kahe kamaLA rUpA suNo re, aMga anopama deza re; tihAM caMpAnagarI bhalI re, jihAM nahi pApa praveza re. juva 6 teha nagarano rAjiyo re, rAjaguNe abhirAma re; siMha thakI ratha joDatAM re, pragaTa hoze tasa nAma re. jutra 7 thAya." Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. rANI tasa kamalaprabhA re, aMga dhare guNa zreNa re; kaMkaNadeza nariMdanI re, je suNiye ladhu bahena re. juva 8 rAjA mana ciMtA ghaNI re, putra nahI ama keya re; rANI paNa Arati kare re, nizadina gure doya re. juva 9 deva deharaDAM mAnatA re, IcchatAM pUchatAM eka re; rANI suta janamyo yathA re, vidyA jANe viveka re. juva 10 nagaraloka savi harakhIyAM re, ghara ghara toraNa trATa re; Ave ghaNAM vadhAmaNAM re, zaNagAryA ghara hATa re. juva rAjA mana ulaTa ghaNo re, dAna diye lakha keDI re; vairI paNa saMtoSIyA re, baMdikhAnA choDI re. ju dhavala maMgala diye suMdarI re, vAje DhAla nIsANa re; nATaka hove navanavAM re, mahotsava adhika maMDANa re. ju. 13 nyAti sajana sahu notaryA re, bhejana SaTarasa pAka re; pAra nahIM pakavAnano re, zAli surahAM dhRta zAka re. juva 14 bhUSaNa aMbara paherAmaNI re, zrIphala kusuma taMboLa re; kesara tilaka valI chAMTaNAM re, caMdana cuA raMgarola re. junA 15 rAjaramaNI ama pAlaze re, puNe lahyo e bAla re; sajana bhUA malI tehanuM re, nAma ThavyuM zrIpAla re. judeg 16 rAsa rUDo zrIpAlane re, tehanI navamI DhAla re; vinaya kahe zrotA ghare re, hAje maMgala mAla re. juva 17 artha -kahevANanI A pramANe AturatA jANI kamaLA rUpAne kahevA lAgI ke- "sAMbhaLe. jenI barAbarI mATe, upamA na ApI zakAya evA aMga dezanI aMdara suMdara caMpAnagarI che ke jemAM pApa paNa pisavA pAmatuM nathI, evI puNyadhAma nagarImAM rAjAnA tamAma guNae karIne manohara siMharatha rAjA rAjya karato hato. tene kamaLaprabhA nAmanI rANI ke je pitAnA zarIramAM strIne zobhA ApanArA guNonI zreNI-samUhane Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. 41 dhAraNa karanArI hatI, ane te koMkaNa deza-ThANAnA rAjAnI nhAnI bahena thatI hatI; paNa putra vagaranI lAMbI jIdagI gujarI gayA chatAM paNa rAjyagAdI saMbhALanAra kuMvara thaye nahI, tethI rAjAnA manamAM ghaNuM phikara thaI AvI, ane rANI paNa e ja bAbatanI phikara karatI hatI. Ama hovAthI teo rAjArANuM rAta ne dahADo jharyA karatAM hatAM. putraprApti mATe lekarUDhI ane AzAnA kAyadA pramANe devadaherAnI mAnatAo karatAM-IcchatAM pUchatAM kAkatAlIya nyAyanI peThe rANI sagarbhA thaI ane garbhamaryAdA pUrNa thayejema vidyA vivekane janma Ape, tema te rANue eka putrane janma Ape. AthI raiyata rAjI thaI ane te saMbaMdhInI khuzAlI jAhera karavA prajAjanoe ghara ghara hATehATe toraNa bAMdhyAM, vadhAmaNAM laIne rAjadvAramAM gayAM. rAjAe paNa ghaDapaNamAM dIkare thavAnA lIdhe manamAM ghaNeja ulaTa AvatAM koDe game dAna ApI arthi-vAcaka janone saMtoSa Ape. duzmanane paNa vairanI mAphI ApI, ane kedIone kedathI cheDI mUkI saMtoSa Ape. suMdara savAsaNa suMdarIo dhavaLa maMgaLa gIto gAvA lAgI, Dhola nobata vAgavA lAgyAM. navA navA nATaka thavA lAgyA ane adhika maMDANa sahita meTA mahotsavano samAraMbha thaye. jJAti, sajajana vagere badhAMone notaryA; khaTarasa bhejanapAka taiyAra karyA, pAra vagaranAM pakavAnna, lApasI, sArAM dALabhAta tathA vrata-zAka e badhAM banAvyAM ane teone jamADyAM. te pachI amUlya vatro, dAgInAonI paherAmaNI karI. pachI nALiera, hAra-phUlagoTA, pAnabIDAM vahecyAM. kesara kaMkunAM tilaka karyA ane caMdana-cUA-gulAbajaLa vagere chAMTI raMgoLa karI sarvane khuzI khuzI karyA. te pachI kuMvaranA pitAe kahyuM ke"A kuMvara ame puNyavaDe pAmyA chiye tathA A amArI rAjyalakSmInuM pratipAlana karaze mATe tene lagatuM nAma rAkha." ethI sajajana ane phaIye maLIne "zrIpALakuMvara' evuM nAma rAkhyuM. A suMdara zrIpALanA rAsamAM navamI DhALa kahI, kavi vinayavijayajI kahe che ke, A rAsanA sAMbhaLanArAone tyAM lIlA lahera thaje. -6 thI 17 my deharA chaMda pAMca varasane java o, te kuMvara zrIpAla; nAma zula roge karI, pitA pahoto kAla. zIra phUTe pITe hiyo, rUve sakala parivAra; svAmI teM mAyA tajI, kuNa karaze ama sAra. gayA videze bAhUDe, hAlAM koIka vAra; ghaNu vATe voLAviyA, te na male bIjI vAra. bh h Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. heje hasIne bolAvatA, je kSaNamAM kaI vAra; najara na maMDe te sajana, phUTe na hiyA gamAra. 4 neha na ANyo mAhare, putra na thApyo pATa; evaDI utAvaLa karI, zuM cAlyA INa vATa ! rotI hiyaDe phATate, kamalA kare vilApa; matisAgara maMtrI tiseM, Ima samajAve Apa. have hiyaDuM kAThuM karI, sakala saMbAhA kAja; putra tumAro nAnaDe, ratAM na rahe rAja. kamalA kahe maMtrI prateM, have tame AdhAra; rAjya deI zrIpAlane, saphala karo adhikAra. artha -putra zrIpALa lAlana pAlana sAthe jyAre pAMca varSane thaye tyAre tene pitA asAdhya-sannipAta zULa roganA lIdhe maraNa pAme. ethI tamAma sagAM vhAlAM ane saMbaMdhI vagere leke sevA pITavA-mAthuM kUTavA lAgyA, ane kahevA lAgyAM ke-"he svAmI! tame mAyA tajI dIdhI te have amArI sAra saMbhALa keNa karaze ? je paradeza gayA hoya te te pharIne pAchA Ave che; paNa je A lAMbI vATe veLAvyA te pharI bIjI vAra pAchA AvIne maLatA ja nathI." A pramANe badhAM belI vilApa karatAM hatAM, ane kamaLA te atyaMta vilApa karatI pitAnA hRdayane Thapake detI hatI ke-"he gamAra haiDA! je pitAnA nAtha kSaNe kSaNe sneha sahita hasIne keIka vakhata bolAvatA hatAM ane atyAre te ja nAtha ATale vilApa sAMbhaLatAM chatAM paNa svAmI najara paNa mAMDatA nathI; to paNa tuM bezaramA! phATIne kakaDA thaI jatuM nathI, ethI tane paNa dhikkAra che ! he nAtha ! mArI sAthe neha paNa haiDe na dharyo, paraMtu pitAnA apAra pyArA putrane rAjyagAdI saMpyA vagara ja adhavaca rajhaLato mahelI cAlyA javA mATe ATalI badhI utAvaLa karI e lAMbI vATe zA mATe sidhAvI gayA ! ! " vagere vagere chAtI phATa rUdana karatI kamaLA vilApa karyA karatI hatI. e vakhate matisAgara pradhAna tyAM AvIne evI rIte rANIne samajAvavA lAgyo ke-"rAjamAtA ! have haiyuM kaThaNa karIne tamAma rAjakAjanI lagAma hAthamAM le; kemake kuMvarajI hajI sagIra vayanA-nhAnA che, mATe Ama reyAM karyothI rAjyanI salAmatI nahIM jaLavAI zakAya." maMtrInAM yogya vacana sAMbhaLI kamaLaprabhAe kahyuM "vicakSaNa pradhAnajI ! have tame pote ja amane AdhAra ApanAra che, mATe zrIpALane rAjatilaka karI enI ANa vAIne amalamAM lAvavAno adhikAra saphaLa kare." -1 thI 8 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = khaMDa pahele. 43 DhALa dazamI-rAga rAmagrI vA mArU. jagatagurU hIrajI re--e dezI. mRtakAraja karI rAyanAM re, sakala nivArI zaka; matisAgara maMtrIsare re, thira kIdhAM savi loka. dekho gati devanI re. deva kare te hoya, kuNe cAle nahIM re. rAja ThavI zrIpAlane re, varatAvI ta: ANa; rAjakAja savi cAla re, maMtrI bahu buddhi khANuM. de. 2 Izu avasara zrIpAlane re, pItarIo mati mUDha, parikara saghaLo pAlaTI re, gUjha kare Ima gRDha. dekho0 3 matisAgarane mAravA re, vaLI haNavA zrIpAla; rAja levA caMpA taNuM re, duSTa thayo ujamAla dekhAva 4 kimahika maMtrIsara lahI re, te vairInI vAta; rANIne AvI kahe re, nAsa leI madharAta. dekha0 5 je jAzo to jIvazo re, suta jIvADaNa kAja; kuMvara je kuzala haze re, to vaLI karazo rAja dekho 6 artha-pachI rAjAno chello saMskAra mRtakAraja vagere karI saghaLo zoka dUra karIne matisAgara maMtrIzvare raiyatane haiyAdhAraNa ApI sthira karI. kavi zrotAjanene, ane rahevANa vahevANane kahe che ke-"karmanI kevI viSama gati che te juo ! je karma kare che te ja thAya che, paNa temAM keInuM DahApaNa cAlatuM ja nathI--agara tenA upara keInuM jora paNa cAlatuM nathI. " pachI rAjagAdI upara zrIpALarAjAne besADI potAnA rAjyamAM badhe tenI ANane DhaDhere pheravyuM, ane te pachI te bahu buddhinidhAna pradhAna kula rAjyakArobAra calAvavA yatnavAna thayuM. e arasA daramyAna zrIpALarAjAne mUDha mativALo pitrAI kAke ajItasena hatA, teNe zrIpALarAjAnA lazkara-sAmaMta vagere tamAmane lAMca ApI, khaTapaTa vaDe zaMkAe, bhaya, vagere pedA karI phUTa karAvI koI na jANuM zake tevI chupI masalata calAvIne pheravI nAkhyA; tathA e paNa nizcaya karI dIdhuM ke matisAgara pradhAnane ane zrIpALarAjAne ThAra karI caMpAnagarInuM rAjya laI levuM. paraMtu teonAM AyuSa baLavAn hovAthI chupA jAsusa mAraphata te zatrunA dAva saMbaMdhI vAtanI khabara mahisAgarane maLI; eTale tAbaDatoba pradhAne rAjamAtAne AvI jAhera karyuM ke-"rAjamAtA ! achata Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. senanA kAvatarAthI ApaNuM lazkara tamAma badalI beThuM che, ane Apane ane bALarAjAne tathA mane ThAra mArI rAjya paDAvI levAnuM nakkI thaI gayuM che mATe Apa bALarAjAne laI madharAte dila cAhe tyAM jIva laI nAso. bALarAjAne jItADavA mATe ema nAsavAnI jarUra ja che, je bALarAjA kuzala raheze te vaLI caMpAnagarInuM rAjya-takhta hAtha karavAno vakhata Avaze; mATe Apa koI na jANe tevI rIte bALarAjA sahita palAyana karI jAo eTale pachI mArA jIvane bacAvavAnI ja paMcAta rahI te huM karI laIza. -1 thI 6 rANI nAThI ekalI re, putra caDAvI keDa; uvaTe ujAtI paDe re, visamI jihAM che veDa. dekhe 7 jAsa jhaDejhaDa jhAMkharAM re, khAkhara bhAkhara kheha, phaNidhara maNidhara jyAM phare re, ajagara udara goha. dekha0 8 ujaDe abalA raDavaDe re, ramaNI ghora aMdhAra; caraNe khUce kAMkarA re, jhare lohInI dhAra. dekha0 9 varU vAgha ne varaghaDAM re, sara kare zIyAla; cAra caraDane cItarA re, diye uchaLatI phAla. dekho10 dhU ghU ghU ghUaDa kare re, vAnara pADe haka; khalahala paravatathI paDe re, nadI nijharaNAM nIka. dekhAva 11 baLiyuM beunuM AukhuM re, satya ziyala saMghAta; vakhata balI kuMvara vaDe re, tiNe na kare keI ghAta. dekha0 12 caNahiMDoLe hiMcatI re, sUtI sevana khATa; tasa zIra Ima veLA paDI re, paDo deva zira dATa. dekho. 13 artha -A pramANe bhayaMkara mAmale macele jANa pradhAnanI nimakahalAlI mATe dhanyavAda ApI samayane mAna ApavA rAjamAtA madharAtanI vakhate bALarAjAne keDamAM besADI ekalI ja nAsI chUTI. ane keIne jaladIthI patto na lAge eTalA mATe bhayaMkara jaMgalane rata hAtha . te ujaDa jaMgalamAM sarakhaTa, DAbha, kAsa vagerenAM bhothAM ane kAMTALA jhADAnAM jhAMkharAM bahu ja hatAM, tathA khAkharAonuM jaMgala athavA paDelAM pAMdaDAMone khAkhayaDo, pahADanI TekarIo, DuMgaranI bhaNo, vagerenI paNa jyAM bahu chata hatI, phaNi vALA temaja maNivALA sa pharyA karatA hatA. ajagara, jaMgalI uMdara, pATalAcaMdana ghe, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. -7 thI 13 vagere jherI onI paNa jyAM puSkaLa haraphara hatI evA ujaDa mAge bhayaMkara aMdhArI rAtamAM ughADe page bicArI rAjamahelamAM rahenArI chatAM paNa vipattine tAbe paDelI abaLA raDavaDyA karatI hatI; ethI kamaLa pagamAM kAMTA kAMkarAonA bheMkAvAthI lehInI dhArAo cAlyA karatI hatI, paNa te vakhate teNInI kone dayA Ave tema hatuM? e mArgamAM te varU, vAgha, vAyaDAM, cItarA, vagere bhayaMkara zabda karatAM taLApa mArI rahelAM hatAM, zIyALavAM zorabakora karI rahyAM hatAM, cora, dhADapADu, bhUta, vagere paNa bhaTakyA karatA hatA, ghuvaDa ghU ghU ghU zabdathI bhaya ApI rahyA hatA, vAMdara hakAka karatAM hatAM, ane parvata uparathI paDatAM pANInAM jharaNAM, nIkeno khaLabhaLATa zabda thaI rahyo hato. jo ke AvI bhayAnaka jagyA hatI; chatAM banne jaNanuM AyuSya baLiyuM hatuM, tathA temanI saMgAthe satya ane zILa e be jAgatI tirUpe mahAna baLavAna vaLAvA hatA, ane mATe bhAgyazALI kuMvara hato, ethI te prANaghAtaka prANI vagere kaI dukhiyArI rAjamAtA ane bALarAjAne aDacaNa karI zakatAM na hatAM. hA ! je rANI ratnajaDita hIMcoLAkhATamAM hIMcatI hatI, ane sonAnA palaMga upara sUI rahetI hatI te rANIne mAthe ja AvI eka raMka mANasanA sarakhI veLA AvI paDI; mATe kavi kahe che ke e karmane mAthe dhULano dATa vaLe ! raDavaDatAM raNI gaI re, caDhI paMtha zira zuddha; tava bAlaka bhUkhyo thayA re, mAMge sAkara dUdha. dekho. 14 tava rotI rANI kahe re, dUdha rahyAM vatsa dUra; je lahiye have kUkazA re, to lahyAM dUra kapUra. dekho. 15 have jAtAM mAraga malI re, eka kuTInI pheja, regI malIyA sAtameM re, hIMDe karatA moja. dekho. 16 kuSTimeM pUchayA pachI re, sahela suNAvI vAta; vaLatuM kuTI Ima kahe re, Arati ma kare mAta. dekha0 17 AvI ama zaraNe have re, mana rAkhe ArAma; e kaI ama jIvatAM re, keIna le tuma nAma. dekha0 18 vesara ApI besavA re, DhAMkI saghaLuM aMga; bAlaka rAkhI rasoDamAM re, beThI thaI khaDaMga. dekhara 19 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALarAjAnA rAsa. aH--A pramANe AthaDatAM bhaTakatAM rAta pUrI thaI, ane prabhAta thatAM dhArI raste hAtha lAgyA. eTalAmAM zrIpALakuvara bhUkhyA thavAthI dUdha sAkaranI mAgaNI karI. A zabdo sAMbhaLatAveMta ja rAjamAtAnuM haiyuM bharAI Avyu, ane AMkhyAmAMthI ceAdhArAM cAlatAM UnhAM AMsuDAM sAthe kahevA lAgI ke-" vhAlA dIkarA ! dUdha sAkarane, ane ApaNe te hajArA gAunAM cheTAM paDI gayAM chIe; mATe tenI AzA cheDI do. have te ApaNane phUMkazA khAvAne maLI Ave te tene kharAsa sahita uttama bhAtanAM bhojana maLyAM che ema mAnI levAnuM che; kemake atyAre ApaNe nirAdhAra chiye ! " emane ema AgaLa cAlavA mAMDyu' ane cAlatAM cAlatAM thADe cheTe kADhIAenI eka pheAja maLI, tathA tee sAtasAe jaNa eka sarakhA hAvAthI meAja mhAlatA cAlyA jatA hatA; e leAkeAnA dekhAva uparathI kAI mahAn khAnadAna gharanI khAI hAvA chatAM bhaya ane duHkhathI dabAyalI che evuM mAnI teNIne e saMbaMdhI pUchyu.. eTale teNIe je satya hatuM te badhu' kahu teone AzA mAgyA. e sAMbhaLI te kADhIAoe dayA lAvI kahyuM mAjI ! jo tamArI evI ja IcchA cheteA belAzaka amArI sAthe raheA ane te ciMtA cheDI do. amArA jIvatAM lagI teA tamArU kAI have nAma daI zakaze nahi. badhA rAjavazI-kSatrIputra chiye vagere vagere kahI teNIne eka khaccara besavA mATe ApyuM ane putrane kheALAmAM rakhAvI, cAdarathI saghaLuM aMga DhAMkI devarAvI purUSanI peThe khaDaga-akkaDa huzIArI sAthe besADI. * ke badhI ame --14 thI 19 jeka dekhA ahave AvyA zeAdhatAM re, vairInA asavAra; kai strI dIThI ihAM re, pUche vArevAra. kAI hAM AvyuM nathI re, jUTha ma jhaMkhA ALa; vacana na mAneA ama taNuM re, nayaNe jue nihALa. dekhA. 21 jo jozeA teA lAgaze re, aMge rega asAdha; nAThA khIhitA bApaDA re, valage rakhe virAdha. dekhA kuSTi saMgatithI thayA re, sutane uMbara roga; mADI mana ciMtA dhaNI re, kaThina karamanA bhAga. dekhA putra bhaLAvI tehane re, mAtA calI videza; vedya ASaDa jevA bhaNI re, sahetI dhaNA kaleza. dekhA. jJAnIne vacane karI re, sayala phalI muja Aza; teha ja huM kamalaprabhA re, A beThI tuma pAsa. dekhA. 20 22 23 24 25 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. rAsa rUDe zrIpAlane re, tehanI dazamI dvAla; vinaya kahe purve karI re, duHkha thAye visarAla. dekha0 26, artha -eTalAmAM te zatru ajItasenanA savAre teNInI jazedha karatA karatA tyAM ja AvI caDyA. ane te koDhIAone vAre vAre pUchavA lAgyA ke "ahIyAM koI eka bairIne jatAM joI che? bele te kharA, joI che?" Ama Atura vRttithI teone pUchatAM joI keDhIAoe javAba vALe ke-"ahIyAM te kaI AvyuM gayuM dIThuM nathI. nAhaka jU huM kalaMka caDAvA jevuM pUchI pUchI magajamArI zA sArU karI rahyA che ? jo tamane amArA balavA upara bharoso na AvatA hoya te amArA TeLAmAM pharI pharIne tapAsI le; paNa tapAsatAM pahelAM eTaluM khAsa yAda rAkhajo ke ame sAtasoe uDatA cepI kaDhagathI pakaDAyelA chiye, mATe amArA ToLAmAM amArA jevuM ja keDhiyuM thavuM hoya te ja dAkhala tho." A pramANe teonI vAta sAMbhaLI ke turata DarI jIva leI te bApaDA peTuDiyA savAre nAsavA ja lAgyA ane vAre vAre camakavA lAgyA ke " rakhene ApaNane e regane cepI pavana lAgI jatAM raMga vaLagI na paDe!" keDhIyAonI sebatathI bALarAjAne turata uMbara nAmane koDha lAgu thaI paDyo, e joI anAtha mAtAnA manamAM duHkhane pAra rahyo nahi, vAre vAre niHzvAsa nAkhI manamAM babaDyA karatI hatI ke-"mArA paNa kaThaNa karamanA bhaMga che." vagere vagere mahA ciMtAne svAdhina thavAthI duHkhathI vadhAre dabAI gaI chatAM paNa teNIe keTalAMka varSa te ja sthitimAM divaso gujAryA. paraMtu Akhara teNI e vicAra upara AvI ke-"upAya meLavI roga maTADavA yatna te kare ja joIe! kaI ciMtA karavAthI ke rovAthI rega ne dukha maTatAM ja nathI." evA nizcaya upara AvI bALarAjAne devA lAyaka bhalAmaNa daI, te vizvAsu kuSTimaMDaLane seMpI pite paradezamAM rakhaDI rajhaLI kaI vaidya pAsethI auSadha, TucakA vagere hAtha karI levA nIkaLI paDI. AgaLa cAlatAM vacamAM eka jJAnI gurUne pUchatAM AnaMdanA samAcAra maLyA, jethI turata ahIM AvI ane je duHkhiyArI bALarAjAnI rAjamAtA kamaLaprabhA hatI te ja huM pote, tamArI pAse beThelI chuM." A suMdara zrIpAlanA rAsanI aMdaranA prathama vibhAga-khaMDamAM A dazamI DhAla pUrNa thaI. vinayavijayajI kahe che ke-puNyanA baLavaDe karIne tamAma duHkha nAza thaI jAya che, mATe zrotAjana ! jema bane tema nava prakArathI puNya upArjana karo, ke jethI tamArAM paNa kaMI duHkha haze te nAza thaze. -20 thI 26 deharA chaMda rUpasuMdarI zravaNe suNI, vimala jamAI vaMza, harakhuM hiyaDe gahagahI, INiI pare kare prazaMsa. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. vakhatavaMta mayaNA samI, nArI na ko saMsAra; jeNe beu kula uddharyA, sati ziromaNI sAra. vara paNa purve pAmI, narapati nirmala vaMza; putra siMharatha rAyane, kSatriyakula avataMsa. rUpasuMdarI raMge jaI, vAta suNAvI soya; nija baMdhava puNyapAlane, te paNa harakhIta hoya. caturaMgI senA sajI, sAthe sabala parivAra; tejI turiya nacAvatA, avalaveSa asavAra. ratana jaDita jhalake ghaNAM, dharyA sUriyAM pAna; Dhola nagArAM gaDagaDe, nejA phare nizAna. bhANejI vara jihAM vase, tihAM AvyA tatkAla; nija maMdira padharAvavA, puNyavaMta puNyapAla. artha -A pramANe kamaLaprabhA rAjamAtAnA mukhathI kahelI hakIkata sAMbhaLIne, tathA jamAIne pavitra-uttama vaMza jANIne rUpasuMdarInA hRdayamAM harSa ubharAI Avyo. ethI uttama prazaMsAnAM vacane kahevA lAgI ke-"A jamAnAmAM A mayaNAsuMdarI sarakhI bIjI kaI mahA bhAgyavaMta strI nathI, ema kahuM to paNa geravAjabI gaNAze nahIM, kemake eNIe pIyara ane sAsarAnA kuLane punaroddhAra karyo che, tema ja puNyanI prabaLatA vaDe ja pati paNa nirmaLa vaMzamAM kSatriya kuLanA mukuTa sarakhA siMharatha rAjAnA kuMvarajIne pAmI che. dhanya che eNanA puNyane ! ane dhanya che eNInI dharma daDhatAne !" ItyAdi prazaMsAvAkaya kahI tyAMthI uThI UbhI thaI gya zabdomAM pitAne pIyara javAnuM sUcavI rUpasuMdarI raMga sahita ravAnA thaI. ane pIyaramAM jaI pitAnA bhAI puNya pALane teNIe badhI vAta kahI saMbhaLAvI ethI te paNa bahu rAjI thaye. tathA te puNyavaMta bhANejejamAIne pitAnA mahelamAM padharAvavA mATe hAthI ghoDA ratha ne dilanuM lazkara taiyAra karI ghaNA parivAra sahita tejI katala ghoDAone nacAvatA suMdara poSAkavALI savAre, ane ratna jaDela jhaLakatI ghaNI sUryamukhIo, gaDagaDatAM Dhola nagArAonA nAda tathA pharakatAM paMcaraMgI tejI nizAna sahita bhAre damAmathI cAlato cAlato jyAM bhANeja jamAI raheto hato tyAM turata puNyapALa AvI pahoMcyA. -1 thI 7 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthInI aMbADImAM besI mAmAjI puNyapALa rAjAne tyAM jatA zrIpALakuMvara (pAnuM 49) dhavalazeThanA sainya sAthe yuddha karatA zrIpAlakumAra (pAnuM 68). Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahele. DhALa agiyAramI-rAya kahe rANI pratye suNa kAminI re-e dezI. Avo jamAI prAhuNa, jayavaMtAjI, ama ghara karo pavitra, guNavaMtAjI; sahune arija upaje, jaLa suNatAM tuma caritra. gu. 1 gaja besArI utsave, ja0 padharAvavA nija geha, gura mAula sasare pura, jaLa bhega bhalA dharI neha. gu0 2 eka dina beThA mALiye, ja. mayaNa ne zrIpAla; gu. vAje Ide navanave, jya0 mAdala bhugala tAla. gu0 3 rAya rANI raMge juve, jaya0 theI thaI nAce pAtra; gura bharata bheda bhAvuM bhalA, jya0 vALe paripari gAtra. gu4 artha-rAjarIta pramANe zrIpALa kuMvarane maLI puNyapALa mAmojI kahevA lAge ke-"he jayavaMta ane guNavaMta paNa jamAIrAja ! mArI sAthe padhArI mArA makAnane pAvana kare. he jayavaMtA jamAIjI! ApanuM caritra sAMbhaLatAM ja bIjAM saghaLAone Azcarya utpanna thAya tema che, to mane sarva karatAM AnaMdAzcarya utpanna thAya e saMbhavita ja che, mATe have Apa mAre tyAM ja turata padhAre." A pramANe prema pUrNa vacana sAMbhaLIne te hakIkata potAnA sAdharmi baMdhune jaNAvI tyAM javA mATeno vicAra pUchaye ane tenI jyAre khuzAlI sahita IcchA jaNAI eTale zrIpALakuMvare puNyapALa rAjAnI mAnapUrvaka mAgaNI svIkArI. mAmAjIe bhANejIvarane hAthIne hoddAmAM besArI meTA utsava sahita pitAnI havelImAM padharAvyA. eka divasa zrIpALa kuMvara ane mayaNAsuMdarI havelIne jharUkhAmAM beThAM beThAM pitAnI AgaLa judA judA rUpanA teDA, maherA ne surAvaTa sahita vAgatAM mRdaMga, bhuMgaLa, tAla vagere vAjI, tathA batrIse prakAranA nATakanA sarasa bhedabhAvane jANanArI pravINa nAyakAo ke je judI judI khubIthI pitAnA tAlIma lIdhelAM aMgopAMga vALI jai jai nAca karatI hatI te rAjA rANI raMga sAthe jotAM hatAM. -1 thI 4 INi avasara ravADIthI, jya0 pAcho vaLiyo rAya; guNa nRtya suNI Ubho rahyo, jya, prajApAla tiNa thAya. gu. 5 sukha bhogavatAM svarganAM, jya, dIThAM strI bharatAra; guNa nayaNe lAgyo nirakhavA, jaya cita camake tiNI vAra. guru Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zrIpALa rAjAneA rAsa. tatakSaNu mayaNA ALakhI, jaya0 mana upanyA satApa; gu avara koI vara pekhiyA, jaya hai hai pragaTayuM pApa. kidhika krodha taNe vaze, jaya. meM avicAyu kIdha; gu mayaNA sarakhI suMdarI, jaya0 kADhIne kara dIdha. guNa 8 e paNa huI kuLakha paNI, jaya. muja kula bhariyA chAra; guru paraNyA prItama pariharI, jaya" avara kiyA bharatAra. 3 9 aH--A samaya daramyAna, rayavADI gaelA prajApALa rAjA pAcheM vaLatAM tyAM AvI caDayo te vakhate rAga ra'ganI dhamAla macI rahI hatI te sAMbhaLavA-jovA mana lalacAtAM savArI thaMbhAvI UbhA rahyo, ane peAtAnI jharUkhA tarapha najara jatAM teNe svarganA devAnI peThe sukha anubhavatAM strI bharatArane beThelAM joyAM. jyAre tenI tarapha najara ceATADIne dhyAna dIdhuM tyAre te peAtAnA cittamAM cAMkI uDaco; kemake te dhaNI dhaNIANInA joDalAmAMnI strI mayaNAsuMdarI ja che ema turata tene eLakhANa paDI. ethI tenA manamAM saMtApa pedA thayeA; kAraNa teNInI joDamAM patinuM mAna meLavanArA pote varAvelA sivAyanA anya purUSa dIThA. e jotAM ja te zokasamudramAM ga thaI zeAcavA lAgye ke" hAya ! hAya ! Akhare pApa khullu paDayu !! ane meM paNa gussAne tAbe thaI vagara vicAryuM pagaluM bharyuM ke, je mayaNA sarakhI suMdarIne kADhIyAne hAtha soMpI hatI !! are ! meM te vagara vicAryuM karyuM; paNa eNIe paNa lAMchana lagADe evuM nIce pagaluM bharI mArA kuLane rAkhamAM ragadoLavA paraNyA patine paDatA melI khInne dhaNI karyAM. --5 thI 9 RNI para UbhA jhUratA, jaya. java dIThA te rAya; guNa0 puNyapAla avasara lahI, jaya0 AvI praName pAya. 30 7 rAja padhAro muja dhare, jaya0 nu jamAI rUpa; gu0 siddhacakra sevA phUlI, jaya. te kahyuM sakala svarUpa. rAye AvI ALakhyA, jaya0 mukha iMgita AkAra; guNu. mana cite mahimAnilA, ja0 jainadharma jagasAra. 30 10 30 11 30 12 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 khaMDa pahele. mayaNA te sAcI kahI, jya. sabhA mAMhe savi vAta; guru meM ajJAnapaNe kahyuM, jyate saghaLuM mithyAta. guru 13 meM tuja duHkha devA bhaNI, jaya0 kIdho eha upAya; guru duHkha TaLIne sukha thayuM, jya. te tuja puNya pasAya. gu. 14 artha-prajApALa bahenIne jharato jovAmAM AvatAM ja puNyapALe samaya sAnukULa jeI prajApALanA caraNamAM namana karI vinavyuM-"mahArAja ! mArI havelImAM padhArI jamAInuM rUpa to juo, tema ja gurUkRpAnA phaLarUpa zrI siddhacakrajI mahArAjanA ArAdhananI sevA phaLI che, te vRttAMtathI vAkepha thAo; kemake te jANavA jevo che." ema kahI teNe TuMkANamAM te saMbaMdhI kula hakIkata kahI saMbhaLAvI. ethI prajApAla cakita thaI gayo ane turata havelImAM jaIne joyuM te nizAnIo ane caherA uparathI teNe e ja uMbararANa che evI pratIti meLavI. eTale atyaMta camatkAra pAmI manamAM ciMtavavA lAgya"ahA ! A duniyAnI aMdara mahimAvaMta jaina dharma ja sAra vastu che ! !" ema nizcaya karI pachI putrI pratye mAna sahita namrapaNe kahevA lAge-"satyavaktA mayaNAsuMdarI ! sabhAnI aMdara parIkSA vakhate je te vAta kahI hatI te badhI vAta sAcI thaI, ane meM ajJAnane vaza thaI je kaMI kahyuM hatuM te badhuM ja huM ja nivaDayuM che. jo ke meM to tane dukha devAne mATe ja e upAya karyo hato, te chatAM paNa duHkha TaLI sukha prApta thayuM che te badhuM tArA puNyane ja pratApa che emAM kaze zaka nathI ! " A pramANe teNe dilagIrI -10 thI 14 mayaNA kahe suNo tAtajI, jaya IhA nahIM tuma vAMka; guNa jIva sayala vaza karmane, ja) kuNu rAjA kuNu rAMka. guva 15 mAna tajI mayaNAtaNI, jadeg rAyaeN manAvI mAya; gura sajana savi thayAM ekamanAM, ja0 ulaTa aMga na mAya. gu0 16 artha -pitAnA yogya vacana sAMbhaLI mayaNAsuMdarIe kahyuM--"pitAjI ! e viSe Apane dilagIrI darzAvavAnI kazI jarUra nathI, kemake A duniyAnI aMdara bhale rAjA ho ke rAMka che, paNa te badhA jIvo karmanA ja tAbedAra che, te te je pikI kaI jIvathI karmavaza thaIne kaMI bhUla thAya to temAM navAI jevuM kazuM nathI, mATe karmavazathI je thayuM temAM Apane za deSa che?" ItyAdi nirAbhimAnI vacano kahyAM. te pachI prajA pALa rAjAe pitAnuM mAna mUkIne mayaNAsuMdarInI mAtA rUpasuMdarIne turata manAvI lIdhI eTaluM ja nahIM paNa Ama thatAM tamAma sagAM saMbaMdhI ane nehIjane ekamanavALAM thayAM ane darzAvI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. ethI e samayano harSa hadayamAM paNa samAto na hato; kemake abhimAnI rAjAe mAna mUkI satya vAtane mAna ApI pitAthI thaela bhUla mATe dilagIrI darzAvI e ghaNuM ja vakhANavA lAyaka kRtya hatuM, tema ApakamI ane bApakamInI takarArano nIveDe jaNAtAM tema ja zrInavapadajInA mahAsyanI sAbitI maLatAM sarvane AnaMda thayo hato -15 thI 16 nayara sayala zaNagAriyuM, jaya, cahaTAM eka vizAla guva gharaghara guDI uchaLe, jaya0 toraNa jhAkajhamAla. gu. 17 ghare jamAI mahotsava, jaya, teDI Avyo rAya; gura saMpUraNa sukha bhegave, jaya siddhacakra supasAya. gu. 18 nayaramAMhe paragaTa thaI, ye mukha mukha ehi ja vAta, guru jinazAsana unnati thaI, java mayaNAye rAkhI khyAta. gu0 19 rAsa raDe zrIpAlane, yA tehanI agyAramI DhAla, gu. vinaya kahe siddhacakanI, jya sevA phalI tatakAla. gu. 20 artha -e AnaMda prasaMgane jAheramAM lAvavA rAjAe AkhA zaherane zaNagAravAne hukama karyo (ane prajAjanone AnaMdAzcarya thaye.) ghara dITha jhagamagatAM toraNe baMdhAyAM ane cAra rastAo tathA ceka vagere jagemAM aneka manahara dekhAvanI racanA karavAmAM AvI, ane dareka makAna AgaLa guDiyA uchaLavA lAgI. A pramANe racanA thayA pachI bahu ja bhAre ThATha-damAma sahita rAjA prajApALa pitAnA jamAIne rAjamahelamAM teDI lAvyA ane te pachI te daMpati zrI siddhacakajInA pratApavaDe saMpUrNa prakAre sukho anubhavavA lAgyAM. pachI nagarajananA mukhathI e ja vAta pragaTa thaI ke jainadharmaja jagatamAM zreyaskara che. ema zrI jainazAsananI ghaNIja unnati thaI tathA sukha duHkha karma vaDe ja prApta thAya che e vAta mayaNAsuMdarIe je kahI hatI te tatvaSTie barAbara hatI ema pragaTa thayuM. A zrIpALanA suMdara rAsanI racanAmAM agiyAramI DhALa pUrNa thaI. vinayavijayajI kahe che ke-he zrotAjana ! A pramANe siddhacakrajInI sevA turata ja phaLe che, mATe tamo sarva temanI sevA karavA tarapha lakSa rAkho. -17 thI 20 copAI-paMda khaMDa khaMDa mIThe jima khaMDa, zrIzrIpAla caritra akhaMDa; kIrtiviya vAcakathI lahyo, prathama khaMDa Ima vinameM kahyo. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa pahelA. pa3 aH--jema zelaDInA sAMThAmAM kaTake kaTake vizeSa vizeSa mIThAza hAya che; tema A rAsamAM paNa mIThAza ghaNI che. A zrIpALarAjAnuM caritra te akhaMDa saMpUrNa che. A rAsanA pahelA khaMDa zrIkI vijayajI upAdhyAyajInA mukhathI je pramANe sAMbhaLyo e pramANe ja vinayavijayajI upAdhyAyajIe kahyo. (1) upAdhyAya zrIvinayavijayajI gaNi racita prAkRta praznadharUpa zrIzrIpALanA rAsanI aMdara, zrIsiddhacakrajInA mahimAnA adhikAra viSe zrIpALakuvara ne mayaNAsudarInA paraNavAnI hakIkata tathA zrIsiddhacakrajanA ArAdhanavaDe maLelI nirAgatA, kamaLaprabhAneA milApa ane teNIe peAtAnI hakIkata jAhera karavA vagere vagere varNana hita prathama khaMDa purNa thayA. ** prathama khaMDa samApta SDM na Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 khaMDa bIje vastunirdezAtmaka-maMgalAcaraNuM. deharA-chaMda. siddhacakra ArAdhatAM, pUre vAMchita keDa; siddhacakra muja mana varacuM, vinaya kahe kara joDa. zArada sAra dayA karI, dIje vacana vilAsa; uttara kathA zrIpAlanI, kahevA mana ullAsa. artha kavi vinayavijayajI hAtha joDIne bhakti pura:sara kahe che ke-je zrI siddhacakayaMtranI ArAdhana karanArAM pavitra manuSyonA manamAM dhArelI dhAraNAo saphaLa thatAM temanA manavAMchita pUrNa kare che; te siddhacakayaMtra mArA manamaMdiranI aMdara kAyamapaNe nivAsa karI rahela che.-he zAradAdevI ! Apa zrImatI mArA upara dayA karIne mane mArAM vacananI aMdara rasikajananAM mana raMjana kare tevI suMdara rasika vilAsavALI kAvyaracanAzakti Ape ke jethI bIjA khaMDanI aMdara zrIzrIpALa mahArAjanI je vArtA kahevA mArUM mana ullAsavaMta thayuM che te vArtAne rasamaya banAvuM. -1 thI 2 eka dina ramavA nIkalya, cahaTe kuMvara zrIpAla; sabala sainyazuM paravaryo, vana rUpa rasAla. mukha saha puraNa zazI, ardhacaMdra sama bhAla; locana abhiya kalaDAM, adhara arUNuM paravAla. daMta jimyA dADima kalI, kaMTha manahara kaMbu; pura kamADa pari hRdayataTa, bhUja bhegala jima laMbu. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIje. keDa laMka kesarI same, sevanavanta zarIra; phUla khare mukha bolatAM, dhvani jaladhara gaMbhIra. cika coka cahuTe milyAM, rUpuM mahyAM loka; mahela gokha meDI caDe, naranArInA thaka. artha -eka divasa meTA sinya sahita yauvana avasthAvALo ane rasile rUpavaMta zrIpALa kuMvara ujajayanInA bajAra-cauTAmAMthI pasAra thato vanazrInI lIlAmAM ramavA javAnI IcchAe nIkaLyo. jenuM pUnamanA-pUrNa caMdramAnA sarakhuM (amRtamaya-tejasvI zAMti pUrNa) mukha hatuM, tathA AThamanA caMdramA jevA dekhAvanuM kapALa, amRtanA bharelAM kALAM jevA leca, lAla paravALA jevA (rAtA) heTha, dADamanI kaLI jevA (sarakhA) dAMta, zaMkhanA sarakhuM manahara rekhAdAra gaLuM (gardana), zaheranA daravAjAnA kamADanI peThe (vizALa) hadayapradeza, kamADane ADa devAnI bhugaLa jevA lAMbA hAtha, siMhanI kamaranA lAMka jevI (pAtaLI) keDa, ane sonAnA sarakhuM (pavitra-nirmaLa-deSa rahita) zarIra che, ane moMmAMthI vacana bolatAM jANe phUla kharatAM na hoya ! tevA managamatAM vacane, tema ja meghanI garjanA sarakhe gaMbhIra ivani-svara hato. tevA zrIpALakuMvaranI savArI jatI joI kuMvaranA surUpathI maha pAmIne zaheranA ceka ceka ane cahuTAnI aMdara puSkaLa jaththAbaMdha strI purUnAM ToLAM maLyAM, tathA koI mahelanI agAzI upara, koI gekha-jharUkhAmAM ane koI meDI mALiye caDI kuMvaranuM rUpa nihALavA lAgyAM. mugdhA pUche mAyane, mAya e kuNu abhirAma; IMda caMda ke cakavI, zyAma rAma ke kAma. mAya kahe mATe svare, avara ma jhaMkhe Ala; jAya jamAI rAyano, ramavA kuMvara zrIpAla. vacana suNI zrIpAlane, cittamAM lAgI coMka; dhika sasarA nAme karI, muja oLakhAve loka. uttama ApaNuNe suNyA, makjhima bApa guNeNu; adhama suNyA mAula guNe, adhamAdhama sasureNu. artha -e vakhate eka bheLI bAlikAe zrIpALa mahArAjane joI pitAnI mAne puchayuM ke-"mA ! A manahara che te Idra che? caMdra che? cakravarti che? rAma che? -3 thI 7 11 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. ke kAmadeva che? te mane samajAva." dIkarInuM AvuM bolavuM sAMbhaLI mAe moTA ghAMTA sAthe kahyuM ke-"hAlI beTI ! bIjA ALapaMpALarUpa vicAra na bela, e te ApaNuM rAjAno je jamAI zrIpALakuMvara che te nagara bahAra ramavA jAya che." te strInAM vacana sAMbhaLI zrIpALakuMvaranA cittamAM bANunA bheMkAyA sarakhuM te bolavuM khaTakavA lAgyuM ane vicAravA lAge ke-dhikAra che mane ke je sasarA nAme karIne mane jagatanA leke oLakhAve che. nItizAstramAM kaheluM che ke-je manuSe potAnA ja nAmathI jagatamAM oLakhAya te manuSya sarvathI uttama paMktinA gaNAya che, je bApanA nAmathI oLakhAya (phalANAne chokaro !) te manuSya madhyama paMktinAM gaNAya che, je mAmAnA-mosALIAne lIdhe oLa khAya (phalANAne bhANeja) te manuSya adhama paMktinAM gaNAya che, ane je sasarAnA nAmathI oLakhAya te manuSyo adhamamAM adhama paMktinAM gaNAya che. te huM adhamamAM adhama paMktinAM gaNAya che. to huM adhamamAM adhama paMktimAM gaNAtA manuSyonI peThe sasarAnA nAmathI oLakhAuM chuM, tethI dhikakArane ja pAtra chuM. -8 thI 11 (DhALa pahelI-rAga jayazrI catura sanehI mohana-e dezI ) krIDA karI ghare AviyA, capaLa citta zrIpAlo re; ulUka mana dekhI karI, bolAve prajApAlo re. krIDA. 1 rAja koNe Aja rIsavyA, koNe lopI tuma ANa re; dIse cho kAMI dumaNA, tuma caraNe ama prANa re. krIDA0 2 citta cAhe to ApaNuM, lIje caMpA rAja re; caDe prayANuM cAliye, sabala sainya leI sAja re. krIDA 3 artha -upara pramANe mana udvigna thavAthI zrIpALakuMvara capaLa citta sahita vanazrInI lIlA nihALI karI turata pAcho potAnI havelIe AvI pahoMcyo. kuMvaranuM citta udAsa jaI prajApALa kahevA lAgyo-"he rAjana ! Aje Apane koIe rIsa lAvavA jevuM kaMI kAraNa ApyuM che? athavA te keIe ApanI AjJA (hukama)ne bhaMga karela che! ke jethI Apa duHkhabharI lAgaNIvALA dekhAo che; paraMtu Apa ema dilagIra na thAo; kemake ApanA caraNamAM amArA prANa che. je hoya te kharekharUM pharamAvo. kadAcita Apa cittamAM cAhatA ho ke ApanuM caMpAnagarInuM rAjya pAchuM svAdhIna karIye, te sabaLa sainya (lazkara) ane pUratA sAja ( sAdhano) sahita nagAre DaMkA daI prayANa -1 thI 3 karIye. " Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIjo. pas kuMvara kahe sasarA taNe, baneM na lIje rAja re; Apa parAkrama jihAM nahIM, te Ave kuNu kAja re. krIDA. 4 teha bhaNI ame cAlazuM, jezuM deza videza re; bhUjAbaleM lakhamI lahI, karazuM saphala vizeSa re. krIDA pa artha-sasarAjInuM kahevuM sAMbhaLI kuMvare kahyuM "sasarAnA baLavaDe rAjya levuM huM pasaMda karatA nathIkemake jyAM pitAnAmAM parAkrama nahIM tyAM pArakuM parAkrama zuM kAma Ave ? mATe potAnuM parAkrama jAheramAM lAvavA ahIthI ravAnA thaIzuM ane dezavideza jaI bhujAonA baLathI lakSmI prApta karI rAjyalakSmI hAtha karavA Adi sarva dhArelI dhAraNuM saphaLa karIzuM." -4 thI 5 mAya suNI AvI kahe, huM AvIza tuma sAtha re; ghaDI na dhIrUM ekalo, tehi ja eka muja Atha re. krIDA 6 kuMvara kahe paradezamAM, pagabaMdhana na khaTAya re; tiNuM kAraNuM tame IhAM rahe, gho AziSa pasAya re. krIDA7 mAya kahe kuzalA raho, uttama kAma karejo re; bhUjabaLe vairI vaza karI, darisaNuM vaheluM deje re. krIDA 8 saMkaTa kaSTa AvI paDe, dharajo navapada dhyAna re; yaNI raheje jAgatAM, sarva samaye sAvadhAna re. krIDA, 9 adhiSThAyaka siddhacakranAM, jeha kahyAM che graMthe re; te savi devI devatA, yatana karo tuma paMthe re. krIDA 10 ema zikhAmaNa daI ghaNI, mAtA tilaka vadhAve re; zabda zakuna hoye bhalA, vijaya muhUrata paNa Ave re. krIDA 11 rAsa racyo zrIpAlano, tehane bIje khaMDe re; prathama DhAla vinaye kahI, dharma udaya sthiti maMDe re. krIDA 12 artha-kuMvarano A vicAra mAtA kamaLaprabhAnA jANavAmAM AvatAM turata te kuMvara pAse AvI kahevA lAgI-"he putra ! huM paNa tArI sAthe ja AvIza. huM have ghaDIbhara Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrIpALa rAjAno rAsa. paNa tane ekale javA devAnI nathI; kemake mAre tuM ja eka muMDI-puMjI che." e sAMbhaLI kuMvare kahyuM-"mAjI! paradezanI aMdara strI varganuM pagabaMdhana hoya to kAMI banI zake nahi. e hetune lIdhe Apa ahIyAM ja raho ane kRpA karI zubhAziSa Api eTale AnaMda." mAtA putranAM sahetubharyA kathana sAMbhaLI belI-"putra! kuzaLatApUrvaka raheje, uttama kAma karajo ane bhujAnA baLavaDe zatruone vaza karI vahelAM darzana dejo. tathA saMkaTa kaTa paDe navapadajInuM dhyAna dhara, rAtrinI aMdara hamezAM jAgRta rahe ane dareka vakhate dareka kAmamAM paNa sAvadhAna-huzIyAra raheje. tema ja siddhacakajInAM adhiSThAyaka (vimaLezvara yakSa-cakezvarI devI vagere) deve te tamAma devI-devatA tamane tamArA paMthane viSe (musApharImAM) tamAruM rakSaNa kare, e ja sodita kharA aMtaHkaraNanI mArI AziSa che." AvI rItanI zIkhAmaNa ane AziSa daIne mAtAe kuMvaranA kapALamAM kuMkumanuM tilaka karI akSata vagerethI vadhAvA ApyA. te veLAe prayANane mATe zabda ane zakuna manamAnatAMsArAM thayAM ane vijyakArI vijaya muhUrta paNa AvyuM. kavi vinayavijayajI kahe che ke A zrIpALa kuMvarane suMdara rAsa racyo tenA bIjA khaMDanI pahelI DhALa pUrNa thaI, temAM meM e ja batAvyuM ke jyAre je vAtano udaya the lakhela hoya tyAre ja te thAya che. eTale sthitine paripAka thAya ke sthitinA paripAka udayathI jIva dharmamAM joDAya che. have mayaNA Ima vinave, tumazuM avihaDa neha, alagI kSaNa eka navi rahe, tihAM chAyA jihAM deha. 1 agni sahetAM sehila, viraha dohilo hoya; kaMta vichAhi kAminI, jalaNa jayaMtI joya. kahe kuMvara suMdarI suNo, tuM sAm paya seva; kAja karI utAvaLo, huM AvuM chuM heva. mana pAkhe mayaNA kahe, piyu tuma vacana pramANa; che paMjara sUnuM paDayuM, tuma sAthe muja prANa. 4 artha -have mayaNAsuMdarI patideva pAse AvI A pramANe vinaMti kare che-"he nAthajI! ApathI avicaLa neha che, mATe kSaNabhara paNa huM jIdI nahi rahuM. A ApanA zarIranI chAyArUpa strI te tyAM Apa tyAM ja sAthe hovI joIe ! prANajIvana ! strIone aAinI javALA sahana karavI sahelI che; paraMtu patidevane viraha-viyoga sahana karavo paDe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIjo. paTa e atyaMta duHkharUpa che, kemake kaMthI judI paDelI kAminI saLagatI hoLI jevI baLatI ja rahe che. kuMvare te sAMbhaLI kahyuM"he suMdarI ! sAMbhaLa, hAlamAM tuM tArI sAsujInAM caraNakamaLanI sevA kara, huM mAruM manacitita kArya siddha karI turata ja ahIM AvI pahoMcIza. ekalAM rahevAnuM mana na chatAM paNa patinI AjJA pALyA vinA chUTake ja na hovAthI mayaNAsuMdarI bolI ke-"piyujI! ApanuM vacana mAre kabula che. mAro jIva ApanA caraNakamalamAM ja lubdha rahenAra hovAne lIdhe A zarIra te paMkhI vinAnA sUnA pAMjarAnI peThe khAlI khokhA jevuM ja paDyuM rahenAra che. have jema egya jaNAya tema karavA Apa mukhatiyAra che. eTaluM bolI punaH vinavavA lAgI ke - -1 thI 4 DhALa bIjI-rAga malhAra-kesyA UbhI AMgaNe--e dezI. vAlama vahelAre Avajo, karajo mAharI sAra re; rakhe re visArI mUkatA, lahI navI navI nAra re. vA. 1 AjathI karIza ekAsaNuM, karyo sacitta parihAra re; kevala bhUmi saMthArazuM, tajyAM ra-nAna zaNagAra re. vA0 2 te dina vaLI kadI Avaze! jihAM dekhIza piyu pAya re; virahanI vedanA vArazuM, siddhacakra supasAya re. vAlama- 3 artha -vAlamajI ! Apa manoratha siddhi meLavI pAchA ahIM vahelA padhArajo ane mArI saMbhALa leje, temaja mane visArI na detAM yAda rAkhaje; kemake Apa bhAgyavaMta rAjana navIna navIna rAjakanyAone varase jethI teonI samRddhi guNa Adi vizeSa jaNAtAM kadAca mane visArI na deze. mATe ja punaH punaH araja che ke-vAlama helerI AvajeprANajIvanajI ! helA padhAravAnI jarUra e che ke-Apane padhAravAne lIdhe AjathI huM ApazrI pharI ahIM padhAraze tyAM sudhI ekAsaNA karIza. tathA je je sacitta vastuo che te sarvane paNa AjathI tyAga karIza. temaja bheMya upara ja bichAnuM karI sUvAno niyama jALavIza, ane pIThI coLIne-tela mardana karIne vikArI bhAvane peidA karanAra snAna tathA gAra--ghareNAM-kAjaLa pAnabIDuM vagere saghaLAM tyajI daIza. he mastakamukuTamaNi! te divasa pharIne kayAre Avaze ke je divase huM Apa svAmInAthanA caraNakamaLanAM darzana karIza ! ane kayAre ISTadeva zrI siddhacakajInA pratApathI viyeganI asahya vedanA dUra karIza ! mATe ja pharI pharIne vinavuM chuM ke-vAlama vahelA re Avaje. -1 thI 3 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. sajajana lAvI INi pare, leI DhAla kRpANI re; caMdranADI svara pesatAM, kuMvare kIdha prayANa re. vAlama 4 artha A pramANe pitAnA svajanone volAvI, teone prasannatA meLavI hAla taravAra dhAraNa karI, caMdranADImAM svarano praveza thaethI zrIpAlakuMvare tAkIde kAryasiddhine hAtha karavA prayANa karyuM. - 4 deza pura nagaranA navanavAM, jeto kautuka raMge re; ekalo siMha pare hAlato, caDhayo eka girizrugere. vAva pa sarasa zItala vagahanamAM, tihAM caMpaka tarU chaha re; jApa japato nara pekhiye, karI Uradha bAMha re. vAlama 6 jApa pUro karI purUSa te, bolyo karIya praNAma re; supuruSa tuM bhale AvIyo, saryuM mAharUM kAma re. vAlama 7 artha -ujajeNathI ravAnA thaI kuMvara zrIpALa navA navA deza, navA navA pura nagaranAM navIna navIna kautuka khela tamAsA ramata gamata jete jeta raMga-AnaMda sahita siMhanI peThe niDara banI ekale ja paMtha pasAra karatA karatA eka DuMgaranA zikhara upara jaI pahoMce. ane tyAM jotAM jotAM suMdara zItala gahana vananI ghaTAmAM caMpAnA jhADa nIce eka uMcA hAtha rAkhI jApa japato sAdhaka purUSa tenI najare paDaze. ethI te tyAM Ubhe rahyo. eTale sAdhaka purUSa pitAno jApa pUrNa thavAthI kuMvarane namana karI kahevA lAgyo. ke-"he sahurUSa! Apa bhale padhAryA, ApanA pagalAMnA pratApa vaDe mArUM kAma have siddha thayuM ja samaju chuM." -5 thI 7 kuMvara kahe muja sArIkhuM, kaho je tumha kAja re; ghaNe Age upakArane, dIdhAM deha dhana rAja re. vAlama 8 te kahe gurUkRpA karI ghaNI, vidyA eka muja dIdha re; ghaNe udyama karyo sAdhavA, paNa kAja na siddha re. vAlama 9 uttara sAdhaka nara vinA, mana rahe nahiM ThAma re; tiNe tuma eka karUM vinati, avadhAriye svAmi re. vAlama 10 artha --te vAre kuMvare kahyuM--"mArA lAyaka je kaMI tamAre kAma hoya te khuzIthI mane kahe; kemake agAunA vakhatamAM pArakAne upakAra karavA mATe ghaNAM purUe Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIjo. dhana, rAjya ane aMtamAM pitAnuM zarIra sUdhAM arpaNa karela che. " te sAMbhaLI sAdhanAra puruSe kahyuM ke--"mArA gurUe mArA para ghaNI ja maherabAnI karI mane eka vidyA ApI che, tene siddha karavA mATe batAvyA pramANe bahu bahu upAya karyA, chatAM paNa kAryasiddhi hAtha lAgI nahIM. kAraNa ke uttarasAdhaka-vidyA sAdhanAranI pAse dekharekha rAkhanAra-vinA mana nirbhaya ke nizcaLa rahetuM nathI. te mATe Apane e vinati karUM chuM ke he svAmI ! Apa te svIkAravA kRpA kare. -8 thI 10 kuMvara kahe sAdha vidyA sukhe, mana karI thira bhare; uttara sAdhaka muja thaka, kare koNa tuja bhare. vAlama 11 kuMvaranI sahAyathI tatakhiNe, vidyA thaI tasa siddha re; uttama puruSa je Adara, tihAM hoye navaniddha re. vAlama 12 kuMvarane teNe vidyAdhare, dIdhI aSadhi daya re; eka jalataraNI avarathI, lAge zastra nahiM koya 2. vAlamara 13 artha-kuMvare te sAdhakane kahyuM ke-"tame tamAruM mana pUrNa paNe sthira rAkhI sukhapUrvaka vidyA sAdho. huM uttarasAdhaka chatAM tamane harakata karanAra ja koNa che ?" Ama kahevAthI tarata ja te sAdhake kuMvaranI madadathI vidyA sAdhavA mAMDI ke nivilaMbe tene siddha thaI. te pachI te vidyAre prasanna thaI kuMvarane be mahA mahimAvaMta divya auSadhio ApI. te paikI eka jalataraNI eTale ke cAhe teTalA UMDA pANImAM paDe to paNa na DubatAM tarI pAra utare ane bIjI zastrasaMtApapuraNI eTale ke jenA pratApathI koI paNa jAtanuM astra zastra vAge ja nahIM. -11 thI 13 kuMvara vidyAdhara doya jaNA, cAlyA parvata mAMhi re; dhAturavAdI rasa sAdhatA, dIThA tihAM tarU chAMhi re. vAlama 14 teha vidyAdharane kahe, tumeM vidhi kahyo jeha re; tiNe vidhe khapa ame bahu karyo, na pAmesiddhi eha re. vA. 15 kuMvara kahe muja dekhatAM, vaLI eha karo vidhi re; kuMvaranI najara mahimA thakI, thaI tatakSaNa siddhi re. 16 dhAturavAdI kahe nIpanuM, kanaka tuma anubhAva re; ehamAMthI prabhu lIjiye, tuma taNe je manabhAva re. 17 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. kuMvara kahe muja khapa nahIM, kuNu ucale bhAra re; alpa tiNe aMcale bAMdhIyuM, karI ghaNI mahAra re. 18 artha -te pachI kuMvara ane vidyAdhara e beu jaNe tyAMthI ravAnA thaI AgaLa parvatanI aMdara cAlyA ane jyAM kImIAgarA beThA beThA sonAsiddhi siddha karatA hatA tyAM jaI pahoMcatAM teone jhADanA chAMyaDe beThelA joI UbhA rahyA. vidyAdharane joI kImIAgarA bolyA ke -" Ape je vidhi karyo hato te vidhi pramANe senuM banAvavA ghaNe udyama karyo, paNa amane phateha maLI nahIM." kuMvare kahyuM--"je vidhi karyo, te ja vidhi pharIne eka vAra mArA dekhatAM kare." Ama kahevAthI te kImIAgarAe te vidhi amalamAM Aryo ke turata ja kuMvaranI najaranA mahImA vaDe senuM thaI AvatAM arthasiddhi prApta karI. e joIne kImIAgare kahevA lAgyA-"ApanA pratApathI sonAsiddhi siddha thatAM A sonuM taiyAra thayuM; mATe he prabho ! AmAMthI Apane jeTalAnI jarUra jaNAya teTaluM sonuM le." kuMvare kahyuM--"mane enI jarUra nathI, koNa e bhAra ucake." AvuM kahyuM chatAM paNa te kImIAgaree ghaNI AjIjI karIne DuM sonuM rUmAlane cheDe bAMdhyuM." -14 thI 18 anukrame kuMvara AvI, bharUci na ra majhAra re; hema kharacI sajAI karI, bhalAM vastra hathiyAra re. vA0 19 savane maDhiya te oSadhi, bAMdhI doya nija bAMhi re; bahuvidha kautuka dekhato, phare bharUci mAMhi re. vA. 20 khaMDa bIjo eha rAsano, bIjI e tasa DhAla re; vinaya kahe dharmathI sukha hUve, jema rAya zrIpAla re. vA0 ra1 artha -te pachI kuMvara tyAMthI cAlatAM cAlatAM anukrame bharUca baMdare jaI pahoMcyuM, ane rUmAlane cheDe bAMdheluM sonuM vecI kuMvare pitAne zubhatAM kapaDAM-zastra-astra vagere joItAM sAdhana kharIdyAM, tathA sonAnuM mAdaliyuM karAvI banne mahimAvaMta auSadhione tenI aMdara maDhI levarAvI te pitAne hAthe bAMdhI lIdhuM. te pachI te ghaNI jAtanI ramatagamata jotAM bharUca zaheramAM pharavA lAge. vinayavijayajI kahe che ke A zrIpALa rAsanA bIjA khaMDanI A bIjI DhALa pUrI thaI temAM eja matalaba che ke jema zrIpALa kuMvarane dharma vaDe sukha maLyuM tema dareka manuSyane dharmavaDe sukha ja prApta thAya che. -19 thI 21 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa banne. doharA chaMda kausabI nayarI vase, dhavalazeTha dhanavata; lAka anala dhana bhaNI, nAma kubera kahata. zaTa UMTa gADAM bharI, kariyANAM bahu Di; te bharUacce AviyA, lAbha lahe lakha keADi. vastu sakala vecI tiNe, avara vastu bahU lIdha; jalavaTa pravaNa pUravA, sabala sAI kIdha. eka ga vahANa kayuM, AthaMbha jihAM sa; kuvAthabha sAle sahita, avara IMga aDasa++. vaDa sapharI vahANa ghaNAM, beDAM vegaDa draNa; zila khUrkha AvatlR Ima, bheda gaNe tasa kANu. RNIpare pravahaNa pAMcase, puryAM vastu vizeSa; baMdaramAMhe ANIyAM, pAmI nRpa Adeza. mAlima paTa pustaka jUe, sUkhANI sUkhANa; wang adhikArI wang taNI, dArI bhare nisAna. kara karANI sAcavaNa, nAkhudA le tyAu; vAyu parakhe pajarI, nizvamA nija dAu. kharI masAti khArU, sajja kare saDha dAra; halaka halesAM hAlave, bahu beThA bihu kAra. paMcavarNa dhvaja vAvaTA, zIra kare cAmara chatra; vahANu savi zaNagAriyAM, mAMhe vividha vAjiMtra, sAtabhUI vahANa taNI, niviDa nAlanI pAMti; vayarInA vahANu taNI, kare khAkharI khAMti, 1 3 5 6 8 8 10 11 63 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zrIpALa rAjAno rAsa. subhaTa sabUrA sahaza daza, vaDA vaDA jhaMjhAra; beThA cihu dizi morace, hAtha vividha hathiAra. IdhaNu jala saMbala grahI, bahu vyApArI loka; sohe beThA gekhaDe, nUra diye dhana reka. have nAMgara upADavA, vaDA jAMganI jAma; nAla ghakI nAla savi, huI dhaDadhaDa tA. savi vahANanA nAMgarI, kare kharAkhara jera; paNa nAMgara hAle nahIM, sabaLa ma tava sera. 15 dhavalazeTha jhAMkho thayo, ciMtA citta na mAya; zakatari pUchaNa gayo, have kima karavuM mAya ! zakatari kahe zeTha suNu, vahANa thaMbhyAM devI; choDe batrIsalakSaNu-puruSataNe bali levI. 17 artha -saMbI nAmanI nagarIne eka vaLazeTha nAmane dhanavaMta zAhakAra che, ke jenI pAse anargaLa-na gaNI zakAya eTaluM dhana hovAthI loko tene kuberabhaMDArI kahe che. te zeTha bahu bahu jAtanAM kariyANAnAM gADAM, tathA UMTa upara majabuta guNe goThavIne bharUca baMdare AvI pahoMcyuM. ane te badhI cIjo vecI tathA bIjI bahue navI kharIdIne lAkho kare ne naphe meLavavA lAge. ta te pachI dariAI mArgo parIpe musApharI karI besumAra na levAnI umedane lIdhe teNe te saMbaMdhI sarva taiyArI karI. eTale ke potAnA gharanAM vahANe taiyAra karAvyAM-temAM paNa eka jaMga jAtanuM moTuM vahANa evuM taiyAra karAvyuM ke tenI aMdara (60) to kuvAbha hatA. tema ja bIjA paNa soLa bheLa kuvAthaMbhavALAM jUga jAtInAM aDasaTha (68) vahANa taiyAra karAvyAM. vaLI eka se (100) moTI saphara karanArAM sapharI vahANa karAvyAM tathA vegaDa jAtanAM paNa eka se ATha (108) banAvyAM, temaja droNamukha jAtanAM corAzI (84) sila jAtinAM cepana (54), khUpe jAtanAM pAMtrIza (35) ane kharAba ke vamaLamAM paNa bedhaDaka saphara kare tevAM Avarta jAtanAM pacAsa (50) vahANaevAM aneka jAtanAM jahAja karAvyAM, ke tenA bheda keNa gaNI zake ! matalaba ke tenuM kharekharUM varNana paNa na thaI zake tevA pAMcase vahANa karAvyAM. ane te pAMcasoe vahANa aneka kariyANAnI vastuothI bharyA ane rAjAne hukama maLatAM bharUca baMdaranI gAdImAM te vahANone dAkhala karavAmAM AvyAM. te vahANonI aMdara mAlima jAtanA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIjo. adhikArIo pAMjarImAM beThA beThA paTa ane pustaka joyA kare che. sukAna saMbhALanArAo sukAna saMbhALyA kare che. dhruno tAre jonArAo dhru tArA vaDe dizAnI cokasI karyA kare che. nizAnI pura derI pharIne dharatI-mATI-pahADanAM khaDako-kharAbA vagerenI tapAsa karI pANInuM uMDApaNuM, chicharApaNuM tapAsyA kare che. karaNiye mAlanI sAcavaNa karyA kare che, tathA nAkhudA loka saDha vagere aneka kAmanA nyAya hAtha kare che. pAMjariyo anukULa pratikULa pavanane joyA kare che. paherAyate potAne lAyaka kAma kare che. kharekharI mahenatanA karanArA khAravAo saDha deraDA taiyAra karyA kare che. ane bahue halakArAo halesAM mAravA banne bAjue caDI beThA che. te vahANenA kuvA ne sonI Toce pacaraMgI dhajAo vAvaTA pharakI rahyA che, te vahANa jANe zira, cAmara chatrathI bhAvaMta thayAM hoyanI ! tevo dekhAva ApI rahyA che. AvI rIte badhAM vahANo zaNagArelA che, tathA te vahANanI aMdara tareha tarehanA manahara vAjiMtro vAgI rahyAM che, tema ja te sAta sAta mALanA vahANamAM dareka mALanI aMdara barobara toponI lAIna goThavelI che ke je cAMcIe ke ciyiAM vahANavALAonA mananI haMza khokharI karI nAkhe tevI che. te vahANanI aMdara tejasvI pANadAra daza hajAra mahAna laDavaiyAo paNa comera maracAo bAMdhI tareha tarehanAM hathiyAro hAthamAM jhAlIne beThelA zobhI rahelA che. te vahANonI aMdara musApharI karanArA vyApArIo, balataNu, pANI ane khorAka vagere hAtha karIne gokhalAmAM beThA zebhe che. ane te badhAMe nUra (bhADA )nA pisa: rokaDA dhavalazeThane cUkavI Ape che. te pachI vahANa haMkAravAne vakhata thatAM jyAre seTa: ga vahANumAMnI topa chUTI tyAre badhAMe vahANamAMnI to chUTI, eTale badhAe vahANanA nAgarIo nAMgara upADavAne mATe kharekharUM jera karIne mayyA paraMtu nAMgara jarAe hAlavA cAlavA na lAgyAM, ethI tyAM bhAre zorabakora ma; kemake nAMgara upADyA vinA vahANanuM haMkAravuM ja mepha thaI paDyuM, tenA lIdhe phikara thaI AvatAM hAhA macI gaI. e joIne dhavaLazeDa phikaramaMda thaI rahyo, cittamAM ciMtA paNa samAtI nathI ane atizaya muMjhavaNa thatAM turata zItaramAne vahANa thaMbhavAnuM kAraNa pUchavA gaye ke-"he mA ! have zuM upAya le?" zaketara mAe javAba Ape ke-" he zeTha ! vahANa te devatAe thaMbhAvyAM che, mATe je batrIsalakSaNA puruSanuM tene balidAna ApavAmAM Ave to tArAM vahANa baMdhanathI mukta thaze." AvuM sAMbhaLIne zeTha te saMbaMdhI vicAra karIne batrIsalakSaNa narane hAtha karavA rAjAnI pAse javAnA nizcaya para Avyo. -1 thI 17 DhALa trIjI- zreNika mana acarija thayo-e dezI. dhavala zeTha leI bheMTaNuM, A narapati pAya re; kahe eka nara mujane diye, jima bali bakula thAya re. gha0 1 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. rAya kahe nara te diyo, sago nahi jasa keya re; bali karabhe grahI tehane, je paradezI hAya re. dhavala0 2 sevaka cihuM dizi zeThanA, phare nayaramAM jotA re; kuMvara dekhI zeThane, vAta kahe sama hatA . dhavala0 3 dIThe batrIsa lakSaNe, puruSa eka paradezI re; kaho to jhAlI ANIe, zuddhi na ke tasa lezI re. dhavala0 4 dhavala kahe ANo IhAM, ma karo ghaDiya vilaMba re; bali deIne cAliye, vahAra nahi tasa baMba re. dhavala0 5 arthabheTa dharavA cagya amUlya vastuo thALamAM bharI dabadabA sahita dhavalazeTha bharUca baMdaranA mahArAjAnI pAse gaye ane bheTazuM caraNamAM mUkI savinaya praNAma vagerenI maryAdA sAcavI pachI vinati karavA lAgyuM ke " nAmavara ! mArAM duSTadevanA naDatarathI vahANa thaMbhI rahyAM che, te mATe eka batrIsalakSaNA puruSane khapa che je Apa ke je maLatAM devane bali bAkaLA apAya." rAjAe kahyuM-"dhanapati ! je puruSanuM ahIM koI (mArA rAjyamAM) saguM na hoya, ane je paradezI hoya, te puruSa tamane ApavAmAM Ave che; mATe je te hAtha lAge te tene pakaDI tamAruM kAma phateha karavuM." A pramANe hukama maLatAM dhavalazeThanA hajAro laDavaiyAe zaheranI aMdara cAre kera tevA puruSanI zodhamAM pharavA maMDayA. eTalAmAM vaDabhAgI vIra zrIpALa kuMvarane joI, tathA tapAsa karatAM paradezI ane kaI tenuM majakura rAjyamAM saguM na hovuM jANI harSa pAmI zeThanI pAse pahoMcI vAta kahevA lAgyA-"zeThajI! eka paradezI puruSa batrIsalakSaNavaMta che, mATe Apa pharamAve te tene pakaDI lAvIe. kaI tenI para ke khabara le tema nathI." garaju dhavalaDa be"ghaDIe vilaMba karyA vagara tene ahIMyAM lAvo, ke balidAna ApI jhaTa cAlatA thaIe. tenI ahIM vhAra ke bUma koI sAMbhaLe tema nathI." (A hukama maLatAM ja -) -1 thI 5 subhaTa sahasa daza sAmaTA, Ave kuMvaranI pAse re; abhimAnI uddhatapaNe, kaDu kathana prakAze re. dhavala0 6 UTha AvyuM tuja AukhuM, dhavala dhiMga tuja rUTho re; bali karaze tujane haNI, ma kara mAna mana jhUThe re. dhavala0 7 bali navi thAe siMhano, mUrakha haiye vimAso re; dhavala pazune bali thaze,vacane kaMI varase re. dhavala0 8 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bI. 67 vacana suNI tasa vAMkaDAM, zeThane subhaTa suNAve re; zeTha vinavI rAyane, bahoLuM kaTaka aNuve re. dhavala0 9 artha:sAmaTA daza hajAra laDavaiyAe zrIpALa kuMvaranI pAse jaI pahoMcyA, ane abhimAnI tathA uddhatapaNe kaDavAM vacana kahevA lAgyA ke--" uTha, tAruM AkhuM AvI rahyuM che, kemake amAro dhaNI dhavalapiMga tArA para khaphA thaela che, ethI tane mArI devane balidAna Apa; mATe have nakAmuM mAna gumAna na kara." gumAnI vacane sAMbhaLI kuMvara belya--"mUrkhAo ! jarA haiyAmAM vicAra karI juo ke kyAMya siMhanuM te balidAna thayuM jANuM, sAMbhaLyuM che? balidAna to dhavaLa pazunuM ja thaze; chatAM nAhaka vacana bolI pastAvo zA mATe harI le che. AvAM vAMkAM vacana sAMbhaLI Akhara vANiyAnA nokara hovAthI zeThanI tarapha teo cAlI nIkaLyA, ane tenAM vacano zeThane jaI saMbhaLAvyAM. matalaba e ke-"e puruSa kaMI amane paNa gAMThe te nathI, mahAna vIra ziromaNI jaMNAya che; mATe vadhAre laDavaiyAonI jarUra che." vagere hetu jANI laI dhavalazeThe rAjAne vinatI karI bahoLuM madadagAra lazkara meLavI pitAnA laDavaiyAo sAthe sAmela karI ApyuM. (eTale te badhA kuMvaranI sAme jaI caDyA.) -6 thI 9 ekalaDo daya satya zuM, java atulI bala jUne re; cahUTA vacce dhUkhala ma, kAyara hiyaDAM dhruje re. dhavala 10 kuMta tIra taravAranA, je je ghAle ghAya re; kuMvara aMge lAge nahi, oSadhine mahimAya re. dhavala0 11 kuMvara tAkI jehane, mAre lAkaDI loDhe re; lahabahatA lAMbA thaI, te puchavIe poDhe re. dhavala0 12 bheMsA para raNakhetamAM, cihuM disi viMgaDa dhAya re; jUDathI je velA jisyA, zige vilagA jAya re. dhavala0 13 marataka kuTyAM keInAM, paDayA kenAM dAMta re; keI mukhe lohI meM, paDI subhaTanI pAMta re. dhavala0 14. kaI peThA hATamAM, kaI pilamAM peThA re; keI dAte taraNAM deI, gaLiyA thaIne beThA re. dhavala 15 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. keI kahe kAyara ame, kaI kahe ame rAMka re; keI kahe mAro rakhe, nathI amAro vAMka re. dhavala0 16 keI kahe peTArathI, azaraNu ame anAtha re; mukhe diye daza AMgulI, de vaLI ADA hAtha re. dhavala0 17 artha-jyAre te baMne bAjunA laDavaioe kuMvarane gherI lIdhe tyAre te atulita baLazALI zrIpALa kuMvara hAmo morace mAMDI ekale chatAM dhavala ane rAjA taraphathI AvelAM beu lazkaranI sAthe laDavA lAge. ethI cauTAnI vacce dhIMgANuM macI rahyuM. e joI zUravIrone te AnaMda thaye; paNa bicArA je kAyara hatA teonAM te haiDAM tharathara kaMpavA lAgyAM; kemake zastra anI jhaDI lAgI rahI hatI. beu lazkaranA laDavaiyAo bhAlA-arachI-tIra-talavAra vagerenAM je je ghA kuMvaranA zarIra upara calAvatA hatA te te ghA jarA paNa lAgatA na hata; kAraNa ke zastra na lAge tevI mahimAvaMta auSadhino mahimA hatA ethI badhA ghA khAlI ja jatA hatA. e joI laDaAe A camatkAra sAthe nirAzAne bheTatA hatA. kemake jene ghA ja na lAge tene zI rIte jita? tema vaLI vadhAre apharoSakArI banAva e banato hato ke-rahamevaDIAonA ghA tamAma khAlI jatA hatA ane kuMvara jene tAkIne lAkaDI ke leDhAnI mAMgane ghA karo ke turata lathaDatA lAMbA thaI dharaNI para DhaLI paDatA hatA. ane jema jorAvara pADedhADA kSetramAM laDe te vAre cAre dizAe doDA doDa kare te ja Ama tema haDIo kahADatAM bicArA velAo teonAM zigaDAomAM bharAI bUrA havAlavALA thAya che, tema jorAvara yoddhAo raNakSetramAM bATakatAM bicArA sAmAnya laDaAenA velAonI peThe kacaraghANa nIkaLI bUrA hAla thatA hatA. ane ethI keInAM mAthAM phUTayAM, keInA dAMta paDI gayA ane keI mahIMthI lehI vamavA mAMDyA, jethI jamIna upara laAenI lAInabaMdha piDa paDI. Ama thatAM kaI laDavaiAo nAsIne jIva bacAvavA dukAnamAM pesI gayA, keI paLamAM peDA, keI dAMtamAM taraNAM pakaDI (ame garIbaDI gAya jevA hovAthI bacAvA lAyaka chie ema batAvI) gaLiyA thaIne besI gayA. keI ame kAyara chie, ame rAMka chie, amAro vAMka nathI, ame to peTanI veDa mATe AvelA chie, ame azaraNa-anAtha chie-vagere vagere kahevA lAgyA ane meDhA pAse daze AMgaLIye tathA ADA hAtha daI kaMgAlatA batAvavA lAgyA. -10 thI 17 dhavalazeTha te dekhatAM, AvI lAge pAya re; deva sarUpI dIse tume, karo amane supasAya re. dhavala0 18 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIje. mahimAnidhi mahoTA tume, tuma balazakti agAdha re; avinaya kIdho ajANute, te khamajo aparAdha re. dhavala0 19 avadhAro ama vinati, karo eka upagAra re; thaMbhyAM pravAhaNa tAravo, utAro du:kha pAra re. dhavala. 20 artha A pramANe banAva joI dhavalazeDa turata uDI Ubhe thaI zrIpALa kuMvarane page paDyo ane kahevA lAge ke -"Apa ke I devasvarUpa che mATe amArA upara kRpA kare. he svAmI ! ajANapaNAthI je avinaya karyo che te aparAdhanI kSamA karo tema ja mArI vinatI kRpAnI rAhe svIkArI, paropakAra karavA rUpa thaMbhelAM vahANe tAre, ane duHkhathI pAra utAro." -18 thI 20 kuMvara kahe e kAmanuM, zuM dezo muja bhADuM re; zeTha kahe lakha soniyA, khaDuM kADho gADuM re. dhavala0 21 siddhacakra cittamAM dharI, navapada jApa na cake re; vaDavahANa upara caDhI, siMhanAda te mUke re. dhavala0 rara je devI dumana hatI, duSTa gaI te dUra re, vahANuM taryA kAraja saryA, vAje maMgala sUra re, dhavala0 23 bIje khaMDe DhAla e, trIjI cittamAM dharajo re; vinaya kahe pravahaNa pare, bhaviyaNa bhavajala taraje re. dhavala0 24 artha e sAMbhaLI kuMvare kahyuM -"mane e kAma karyA badalanuM zuM lavAjamamahenatANuM Apaze ?" zeThe kahyuM--" huM lAkha nA mahera bheTa karIza, mATe mAruM gADuM khUlyuM jema bahAra kADhI de tema thaMbhelA vahANene calAvI Apa raste pADI Apa." A pramANene karAra thayA pachI kuMvara zrIpALe cittamAM zrI siddhacakajInuM dhyAna dharI-navapadajIne jApa zarU rAkhI meTA AgevAna vahANanI upara caDI siMhanAda karyo ke turata sabaLa manobaLa ane ISNabaLa vaDe bhaya pAmI je duSTa devIe vahANane thaMbhAvyAM hatAM te dUra jatI rahI, ethI vahANa taryA ane kAma siddha thatAM phatehanAM maMgaLa tRra vAgavA lAgyA. kavi vinayavijayajI kahe che ke A zrIpAla rAsanA bIjA khaMDanI trIjI DALa cittamAM dharI e ja sAra grahaNa kare ke-jema navapada prabhAvathI vahANa taryA, tema che bhavijane, tame paNa A bhavasamudramAMthI navapadanA prabhAva vaDe pAra utare. -21 thI 24 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. dohA chaMda te dekhI ciMte ghavala, caDo ciMtAmaNi hAtha; vaDe vakhata muja have, to e Ave sAtha. eka lAkha dInAra tasa, deI lAgyo pAya; kara joDIne vinave, vAta suNo eka bhAya. varaSa pratye ekekane, sahasa deuM dInAra; sevA sAre sahasa daza, nedha bhalA jhujhAra. tumane muMha mAMgyuM diuM, A amArI sAtha; e avadhAro vinati, amane karo sanAtha. 4 artha -kuMvara zrIpAlanuM purUSArtha joIne AnaMdAzcaryayukta, dhavalazeTha ciMtavavA lAge ke -"khacita A puruSa ciMtAmaNiratna samAna ciMtavelI arthasiddhi siddha kare te ja che, ane je mArA moTA bhAgyabaLane pratApa hoya te te sAthe Ave." ema ciMtavI tathA eka lAkha senA hero kuMvarane ApI page lAgI hAtha joDI vinavavA lAge ke-"he bhAI! eka mArI vAta sAMbhaLe. huM eka eka subhaTane dara varSe ekeka hajAra sonAmahoro ApuM chuM ane evA daza hajAra subhaTa sevakarUpe mArI sevA bajAvyA kare che, ane te badhA bhalA ane baLavaMta yoddhA che. chatAM Apa je mArI sAthe padhAratA ho te heDethI mAge te ApuM, mATe A vinatIne kabUla rAkhI muja anAthane sanAtha karo. ?? --1 thI 4 kuMvara kahe huM ekalo, leuM sarvanuM mela; e sarvenuM ekalo, kAja karUM aDola. te dhananuM lekhuM karI, zeTha kahe kara joDa; ame vaNika-jana ekane,-kima devAe kroDa? kuMvara kahe sevaka thaI, dAma na jhAle hAtha; paNa dezAMtara dekhavA, huM AvuM tuma sAtha. bhADuM laI vahANumAM, gha muja besaNu kAma; mAsa prate dInAra zata, bhADuM paraThayuM tA. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bo. a:----evAM zeThanA vacano sAMbhaLI kuMvare kahyuM--" huM ekaleA ja daze hajArane je ApeA che te lavAjama laIza ane e badhA je kAma kare te kAma aDagapaNe huM ekalA ja karIza. kaheA zuM vicAra che ? " e sAMbhaLI te daza hajArane apAtA pagAranI gaNatrI gaNI zeDa hAtha joDI khelyuM. ke-~-~" ame vANiAethI eka ja jaNane eka kroDa senA mhAre kema ApI zakAya ? ! " te sAMbhaLI kuvare kahyuM " zeThajI ! huMsevaka banI dAma hAtha jhAlavA cAhatA nathI; paraMtu huM dezAMtara jovAne mATe tamArI sAthe AvIza. te mATe mArI pAsethI bhADuM laI vahANamAM besavAnI mane jagA ApeA. ' Avu belavu" thatAM zeThe mahInAnI sA seAnAmhAre bhADAnI DarAvI ane kuMvarane besavAnI jagA kAyama karAvI. --5 thI 8 DhALa cAthI--rAga malhAra-chaThThA jANyu avadhi pramujane--e dezI. jhA kuMvara beThA gokhaDe, chaThThA mahoTA vahANumAMhi; chaThThA ci urdiza jaladhi taraMganAM, zA jove kaiAtuka tyAMhi, suguNa nara, pekhA puNya prabhAva; chaThThA puNye manavAMchita maLe, jhA dUra Tale du:kha dAva. suguNanara, pekhA puNya prabhAva. chaThThA saDha haMkAryA sAmaTA, aDDA pUryA ghaNu paNe; 70 vaDavege vahANa vaheM, jIru joyaNa jAye khaNeNu. su jI. jalahasti parvata jimyA, jI. jalamAM kare kalleAla; jI. mAMhe mAMhe jhujhatA, jI uchALe kallAla. suguNa pe. jI. magaramatsya moTA phire, jI. susumAra keI keDi; jI. nakra cakra dIse dhaNA, jI. karatA doDAdeADi. suguNa pe. 5 jI. Ima jAtAM kahe paMjarI, 70 Aja pavana anukUla; jI. jala IdhaNu jo joIe, jI. Avyu khakhkharakala. su a:-have kuMvara moTA vahANanA geAkhamAM esI cAre dizAe uchaLatA samudrajaLanA kallola (bharatI-oTa ane mAjA) vagerenAM kautuka jovA lAgyA. te pachI ekI vakhate badhA vahANAnA saDha caDhAvI huM kAravAmAM AvyAM jethI te vizeSa vAyarethI bharAtAM puSkaLa vega sahita evAM tA cAlavA 4 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrIpALa rAjAne rAsa. lAgyAM ke kSaNavAramAM eka janane paMthe pasAra karatAM hatAM. tevA vAhaNa cAlatAM cAlatAM, te jaLamArgamAM jalahati (pANImAM rahenArA hAthiye) che te pANImAM doDAdoDa karI ekabIjA sAthe tophAna karatA pANInA taraMga uMce uchALe che, tathA meTA magaramalso pharI rahyA che, temaja koDogame susumAra jAtanA matsa kutarAthI kAMIka meTA hoya che te paNa najare paDI rahyA che tema ja naka cakAdi jaLacara jIve deDAdoDa karI AnaMda karI rahyA che teonI tareha tarehanI ramata gamata jotAM paMthe pasAra karatA hatA. daramiyAna vAyarAne parakhanAra paMjarI kahevA lAge ke -"Aje pavana anukuLa vAya che; mATe pIvAnuM mIThuM pANI, baLataNa vagere je joItAM hoya te levAne taiyAra raho, kemake bambarakeTa baMdara najIka AvI pahoMcyuM che." -1 thI 5 jIva sa baMdaramAMhi utarI, jIva IdhaNa lIye loka; jIva dhavalazeTha kAMThe rahyA, jI. sAthe subhaTanA thoka. su0 6 jIva kolAhala te sAMbhaLI, jIva AvyA ati saparANa; jI. dANI bambararAyanA, jI. mAMge baMdara dANa. su) 7 jI. zeTha subhaTane gAra, jIdANa na diye abUjha, 0 tava tihAM lAgyuM tehane, jIva mAMho mAMhe jhUjha. sudeg 8 0 DoTha taNe subhaTe haNyA, cha dANI nAThA re jAya; jIsainya sabala tava saja karI, jIva Avyo bAbararAya 9 jI rAteja na zakayA sahI, jIva dIdhI subhaTe re ; jIva mAra paDI tava nAsatAM, jIva bANa bharI bharI muM. su0 10 jIva bAMdhye jhAlI jIvato, jI phukha sarIkhe zeTha; jIva bAMha behu uMcI karI, jImastaka kIdhuM heTha. sura 11 jIva rakhavALA mUkI tihAM, jIva vaLiyo bambararAya; jIva tava belAve zeThane, jIva kuMvara karI pasAya. su0 12 artha:-aMdara AvatAM tyAM nIce utarI mIThuM, pANI, lAkaDAM vagere je je cIjono khapa hato te te levA lAgyA. dhavalazeTha paNa AnaMdanI khAtara kAMThe bichAyata karI ghaNuM subhaTo sahita tyAM baMdaramAMhe ghaNA loka sAthe utaryo. A pramANe lokonA balavA cAlavAnA zerabakora sAMbhaLatAM bahuja utAvaLa sAthe bakhArarAyanA dANI baMdaranuM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIje. 3 dANa levA AvI pahoMcyA, ane zeTha pAse baMdara upara vahANa nAMgaravA bAbatanuM sadAnA rivAja mujaba dANa mAMgavA lAgyA. paraMtu mUrkha zeThe pitAnA subhaTanA garvane lIdhe mijAja batAvI teone dANa ApavAnI cokhkhI nA kahI, eTale te dANI ane zeThanA nekanI vacce rakajhaka cAlI ne chevaTe laDAI jAmI. dANInAM mANasa DAM ane zeThanAM ghaNuM hovAne lIdhe aMte mAra khAI dANI nAzI gayAM ane potAnA mahAkAla nAme rAjAnI hajUra jaI pokAravA lAgyA. ethI mahArAjA mahA ke pavaMta thaI sabaLa sainya sahita taiyArI karI baMdara para pite dha Avyo, ane e khabara maLatAM ja rAjatejana khamI zakavAthI vANiAnuM anna khAnArA subhaTo pUTha batAvI bhAgI gayA. chatAM paNa nAsatAM nAsatAM rAjAnAM lazkarIyoe bANane mAre calAvI teone khokharA karyA. te pachI ahaMkArI zeThane jIvate ja jhAlI jhADa sAthe jhADanI peThe thaDa nIcuM ne DALa uMcA, ema mAthuM nIcuM ne hAtha paga uMcA rakhAvI, muzkeToTa bAMdhI rakhevALAe mUkIne, bambararAya pitAnA nagara bhaNI pAcho vaLyo. -6 thI 12 jI subhaTa save tuma kihAM gayA, jI. bAMdhyA bAMha mareDa; jIva evaDuM du:kha na dekhatA, jIva je detA muja jheDa. suba 13 jIva zeTha kahe tume kAM diyA, jI. dAdhA upara luNa; jIva paDyA pachI pATu kisI, jI haNe bhUvAne kUNa. su0 14 jI kahe kuMvara vairI grahuM, jIva je vALuM e vitta, jI to mujane dezo kichyuM, jIva bhAkhe thira karI citta. su. 15 jI. zeTha kahe suNa sAhibA, jI. e muja kAraja sAdha; jI vaheMcI vahANu pAMcaseM, jI lezuM AdhAAdha. sudeg 16 jI bela baMdha sAkhI taNe, jI kuMvara pADI taMta; jI0 dhanuSa tIra tarakasa grahI, jIva cAlyo teja anaMta. su0 17 artha -e vAtanI kuMvarane khabara maLatAM ja kyAM dhavaLazeTha uMdhe mAthe muzkeTATa thaelA che tyAM AvyuM ane zeThane pUchavA lAge--"zeThajI! daza hajAra subhaTo kayAM jatA rahyA ke Ama baMdhAvuM paDyuM ? je mane eka koDa nAhe re dIdhI hatI te AvuM duHkha na dekhata" te sAMbhaLI zeTha be -" dAjhayA upara mIThuM kema cApe che ? paDyA pachIthI pATu zI mAravI? ane marI gaelAne zuM mAravuM?" kuMvare kahyuM-"je tamArA duzmana rAjAe je grahaNa karyuM te tamArUM dravya pAchuM vALI ApuM to tame mane zuM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. = Apaze? te tamo tamArUM citta sthira rAkhIne be." zeThe kahyuM "sAhebajI! kahuM chuM te sAMbhaLe, je Apa e kAma phateha karI Ape to A mAlamatAthI bharelAM pAMca vahANe che temAMthI aradhe aradha tamo leje. eTale ke aDhIse ApanAM ane aDhIso mArAM." badhuM dhana jatuM joI aradhuM dhana vahecI lenArA DAhyA vANiyAnuM bolavuM sAMbhaLI kuMvare e karAra lekhita karAvyuM. sAkSIonI rUbarU zeThane karAra vaMcAvI nakakI karI, pachI hAthamAM dhanuSa ane tIra bhAthe dhAraNa karI atyaMta tejavaMta thake tyAMthI kuMvare kadamane AgaLa laMbAvyA. -12 thI 17 jIva jaI bambara belAvIye, jI. vaLI pAcho vaDavIra; jI zastrasena bhUjabala taNe, jI nAda utArUM nIra. su" 18 jIva tuja sarikhe je prahaNa, jI. pahoto ama ghara Aya; jIsUkhaDalI muja hAthanI, jIva cAkhyA viNa kima jAya. su. 19 artha -AgaLa pahoMcI puramAM praveza karatAM bambararAya mahAkALane kuMvare bolAvya"he vaDavIra! pAchA vaLa, ke jethI tArAM zastro, lazkara ane bhUjAonA baLanA ahaMkAranuM pANI utArI nAkhyuM. vaLI tArA jevA mAre tyAM mahemAna AvyA chatAM mArA hAthanI sukhaDI cAkhyA vinA jAya che, e ja mane bahu khaTake che, mATe ja che (vaLI mArI hAme) Ava, ne mArA hAthanI sukhaDIno svAda cAkhIne jA. -18 thI 19 jIva mahAkAla jAe pharI, jIva dITho eka juvAna; chadeg jhAjhAnI pare jhUjhato, lakSaNa rUpanidhAna. su20 tuM suMdara sohAmaNo, jIva dIse vana veza; che viNa khUTe maravA bhaNI, jI kAMI kare uddeza. su. 21 ja kahe kuMvara saMgrAmamAM, jItu vacana ki vyApAra; jIva jodhedha malyA jihAM, jIva tihAM zaa vyavahAra. sudeg 22 mahAkAla kepyo tise, jIva halakAre nija sena; jIva mUke zastra jhaDajhaDe, jI. rAte roSa rasena. su. 23 jIva lUThA tIkhA tIranAM, jI, golI tAke lAkha , jI paNa aMge kuMvara taNe, jI lAge nahIM sAkha. su0 24 . Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIje. 7pa jIva AkathI je je dize, jI kuMvara mUke bANa; jIva samakALe daza vIzanAM, jI tihAM cheDA prANu. sutra rapa jIva sainya sakala mahAkAlanuM, jIva bhAgI gayuM daha vaTTa; jIva nRpa ekAkI kuMvare, jIva bAMdhyo baMdha nighaTTa. suva ra6 jIbAMdhIne nija sAthamAM, jIva pAse Apyo jAma; jItra baMdhana choDayAM zeThanA, jIva rakSaka nAThA tAma. su. 27 a -AvA mArmika vacana sAMbhaLI mahAkALa rAjAe pAchuM pharIne joyuM te lakSaNa tathA rUpanA nidhAna-bhaMDArarUpa eka ja yuvAna puruSa chatAM tene jhAjhA puruSanI peThe jhUjhato dIThe eTale rAjAe tene kahyuM ke-"tuM suMdara sehAmaNa ne yuvAniye jaNAya che; AyuSa paDyA vagara maravAne zA sArU nAhaka hilacAla kare che ? matalaba ke hamaNAM huM pAcho pharI zastro mAro calAvIza ke tuM maraNane zaraNa thaIza; mATe hAthe karI maraNane belAvAnI hilacAla na kara." te sAMbhaLIne kuMvare kahyuM--" saMgrAma ( laDAI)mAM te vaLI vacanone vyApAra ke ? jyAM jodhe jodhA maLyA hoya tyAM to zastra calAvavAne ja vyApAra hAya." AvuM bolavuM sAMbhaLatAM to mahAkAlane kepa caDyo ethI teNe potAnA lazkarane ekadama zastrano mAro calAvavAne hukama karyo ne hukama thatAM ja kuMvaranI upara laDavaiyAo gusAthI ratALa thaIne jhaDejhaDa zastra calAvavA mAMDyAM. tema AkarA tIrano ane lAkho te pagoLA varasAda kuMvaranI upara varSovA lAgyA; chatAM paNa ISTadeva ane auSadhinA pratApa vaDe kuMvaranA aMgapara tethI kaMI paNa nizAna na thayuM ane kuMvara zrIpALa jene jenA bhaNa tAkI kheMcIne bANa calAvato te te dizAe ekadama daza viza subhaTanA prANa tyajavI deto hato. Ama thavAthI seMkaDenA prANa paralokamAM pahoMcatAM lazkaramAM bhAre bhaMgANa paDyuM ane mahAkALanuM lazkara jIva laI daze dizA bhaNI nAsI gayuM. ethI mahAkALa phakta eka ja rahetAM tene paNa kuMvare hAtha paga bAMdhI majabuta baMdha sAthe tyAM vaLazeThane bAMdhela hato tyAM laI AvI zeDanA baMdha cheDayA; eTale rakhavALAe te jIva laIne nAsI gayA. -20 thI 27 khaDaga laI mahAkAlane, A0 mAraNa dhAyo zeTha, jI kahe kuMvara besI raho, jIva bala dIThuM tuma TheTha. su. 28 jIva baMdhana bambararAyanAM, jIva choDAve teNI vAra; che. bhUSaNa vastra paherAmaNI, jIva kare ghaNe satkAra. sutra ra9 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. jI. subhaTa jike nAThA hatA, jI. te AvyA sahu koI jIva bhAMje tasa AjIvikA, zeTha kepa karI I. sa. 30 jIva kuMvare te savi rAkhiyA, jIva dIdhI tehane vRtti jItu vahANa aDhIseM mArAM, jIva sAcavaje ekacitta. su 31 jIva je paNa bambararAyane, jI. nATho hato parivAre; jI tehane paNa teDI karI, jI. Adara diye apAra. su. 32 jIva cothI DhAla aNI pare, jIbIje khaMDe hoya; jI. vInaya kahe phala puNyanAM, jIru puNya kare sahu keya. su0 33 artha-e joI zeTha ghaNI utAvaLathI khullI taravAra hAthamAM laI rAjAnI sAme mAravA deze, eTale kuMvare vArIne kahyuM-"hAM hAM zeThajI ! bahu thayuM chAnAmAnA besI jAo, tamAruM baLa keTaluM che e to meM TheThathI jeeluM ja che." ema kahI bambararAyanAM baMdhana choDAvI vastrAbhUSaNa paherAmaNa vagerethI ghaNe satkAra karI mahAkALa rAjAne ciMtAthI mukta karyo. A pramANe vigrahane aMta AvyAnI bAtamI maLatAM dhavaLazeThanA subhaTo je nAsI gayA hatA, te badhA pAchA AvyA; paNa zeThe gusse thaI temane nokarI parathI dUra karyA. e joI nirAza thaela subhaTane kuMvare pagAradAra karI rAkhI laIne kahyuM ke "mArAM aDhIse vahANa che te tame eka cittathI sAcavaje." AvuM kahI bambararAjanA je laDavaiyA vagere nAsI gayA hatA teone paNa potAnA subhaTanI mAraphata bolAvI laI temane ati AdarasatkAra karyo. kavi vinayavijayajI kahe che ke-A zrIpALa rAsanI bIjA khaMDanI aMdara AvI rItanI cothI DhALa pUrI thaI te e zikhAmaNa ApI rahela che ke-he bhavya che ! zrIpALakuMvara uttarottara saMpattivAna banI sukho bhegave che. te badhAM puNyanAM pratApe che, mATe tame sarve paNa puNya upArjana kare che jethI sadaiva sukhI thAo. -28 thI 33 dehA-chaMda. mahAkAla zrIpAlanuM, dekhI bhUjabala teja, cita camaka Ima vinave, hiyaDe ANI heja. muja maMdira pAvana karo, mahera karI mahArAja; pragaTayAM purava bhave karyA, puNya amArAM Aja. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bInde. tuma sarIkhA supuruSa taNA, ama darzana durlabha; jima marUdharanA leAkane, suratara kusuma surabha. 3 aH----mahAkALa rAjA zrIpAla kuMvaranuM teja ane tenI bhUjAenuM baLa blei cittanI aMdara camatkAra pAmI haiyAmAM heta lAvI A pramANe vinavavA lAgyA " mahArAja ! maherabAnI karIne mArA mahela pAvana karo. ane amane ApanAM darzana thaelAM che te amArAM pUrvanAM karelAM puNyanA ja Aje udaya Avela che. jema mAravADanA leAkeAne suratarU je kalpavRkSa tenA phUlenA sugaMdha maLavA muzkela hAya che, tema ama jevAne Apa sarakhA kalpavRkSa rUpa satapuruSonA dana rUpa sugaMdha maLave mahA muzkela hoya che. --1 thI 3 veALAvA viNa ekalA, cAlI na zake dIna; dhavalazeTha tava vinave, IMNI pare thai AdhIna. prabhu tumane vache sahu, dekhI puNya pa; paNa vilaMba thAye ghaNA, ratanadvIpa che krUra. aH--A pramANe mahAkALa rAjAnI vinatI sAMbhaLI kuMvare mAnya rAkhI; e joI svAthI dhavaLazeTha kuMvarane AdhIna khanI vinavavA lAgyA--" prabhu ! jema veALAvA vagara garIba--kAyara manuSya sAmAM ekalA na cAlI zake, tema ApanA sAtha vinA huM TvIna paNa patha pasAra karI zakato nathI; mATe Apa zaheramAM javAnu mAkUpha rAkheA. Apane mahAn puNyavAna dekhIne sarva jane ApanA dedAranI vAMcchanA kare che; paNa Apane ghaNI DhIla thAya che ane ratnadvIpa to hajI bahu dra che; mATe turata ravAnA thavAnI ja jarUra --4 thI 5 che." kuMvara kahe nararAyanuM, dAkhaNa kima IMDAya ? tiNe nayarI jevA bhaNI, kuMvara kIyA pasAya. hATa sajyAM hIrAgale, ghara ghara tAraNa mAla; cahuTe cahuTe cAkamAM, nATaka gIta rasAla. phUla bichAyAM phruTarA, patha karI chaMTakAva; gaja turaMga zaNagArIyA, seAvana rUpe sAva. CH 7 8 artha: zeDanA mAlavAne matalaba dhyAnamAM laI kuMvare kahyuM-- tamArU kahevu ceAgya che; paNa rAjeMdranI dAkSiNyatA kema cheDAya ? tene jarA vicAra karI kaheA ke javAnI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zrIpALa rAjAno rAsa. jarUra che ke nahiM ?" ema bolI nagarI jovA javAne nizcaya jAhera karI kuMvare nareMdra tarapha kRpAyukta hanajara jaNAvI, ethI mahAkALa rAjAe tAkIde hakama pheravI zahera zaNagArAvyuM, eTale ke hIragaLa-rezamI ne kasabI vastronI bichAyata karI tAraNothI dukAne zaNagArI, ghara ghara toraNamALa baMdhAvI, caDhe cahaTe ne cakonI aMdara rasto sApha karAvI sugaMdhI jaLa chaMTAvI te upara suMdara sugaMdhI pupe patharAvI rasIlAM nATako ne gIta zarU karAvyAM. hAthI ghoDAone tatra senA ne rUpAnA sAjathI zaNagArI sAmaiyA mATe taiyAra rakhAvyA ane te pachI bambararAye kuMvarane hAthInA hoddAmAM besAryA. -6 thI 8 DhALa pAMcamI-rAga siMdhuDo-cItroDA rAjA re-e rAha vinatI avadhAre re, puramAMhe padhAre re, mahAta vadhAre bambara rAyanuM re; kuMvara vaDabhAgI re, dekhI bhAgI re, jevA raDha lAgI, page page lokane re. 1 ghare teDI AvyA re, sAjana mana bhAvyA re, sevana maMDAvyAM AsaNabesaNAM re; mIThAI mevA re, pakavAna kalevA re, bhagati kare sevA, bambara bahu pare re. 2 bhojana vRta ghola re, upa taMbala re, kesarI raMgarola kare, bahu chAMTaNuM re; savi sAjana sAMkhe re, mukheM madhuruM bhAkhe re, aMtara navirAkhe, koI premamAM re. 3 dIye kanyAdAna re, deI bahu mAna re, paNa ama vAna, vadhAre vaMzano re; artha -kuMvare paNa rAjAnI vinatI svIkArI puramAM padhArI bambararAyanuM mahatva vadhAyuM. kuMvarane moTA bhAgyanA dhaNI ne saubhAgya-pratApavaMta joI pagale pagale temane) nihALavA mATe lekone paNa, ghaNI ja utkaMThA vadhI te pachI senAnA siMhAsane maMDAvyAM hatAM, te upara kuMvarane besADI AnaMda prApta karyo. te pachI mIThAI-mevA-pakavAnna vagerene keLavI bhajana sAmagrI taiyAra karAvI ane bahu bahu rIte bambararAye kuMvaranI sevA bhakti karI. vaLI ghI goLanA uttama bhejane jamADyAM, taMboLa-pAnabIDAM ArogAvyAM ane kesaranAM raMgoLa chAMTaNAM paNa karAvyAM. te pachI badhA sajananI sAkSIe-rUbarU mIThAM vacano sAthe ane aMtara rahita ati premayukta bambararAya bolyA ke-"mArA hAthathI kanyAdAna laI mane mahA mAna daI paraNIne mArA vaMzanuM teja vadhAre eTale mane AnaMda thAya." -1 thI 3 tava kuMvara bhAkhe re, kuLa jANyA pAkhuM re, kima cittanI sAkhe, dIje dIkarI re. 4 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIjo. kahe nRpa avatasa re, chAneA nahIM hasa re, jANyA tuma uttama, vaza guNaeN karI re; jANe sahu kAI re, je najare joI re, hIro vi hAI viNa verAgare re. pa maheAtsava maDAve re, sAjana sahu Ave re, dhavala gavarAve, maMgala naravarU re; rUpe jisI menA re, guNa pAra na jenA re, madanasenA paraNAve chaNI pare re. 6 maNi mANika koDI re, muktAphala beDI re, narapati karajoDI diye karameAcane re; pare pare pahirAve re, maNi bhUSaNabhAve re, pAra na Ave jasa guNadheAlatAM re. 7 nATaka nava dIdhAM re, jihAM pAtra prasiddhAM re, jANe e lIdhAM, mAle saragathI re; bahudAsI dAsa re, sevaka suvilAsa re, dIdhAM ullAse sevA kAraNe re. 8 zIla jANyA akuMvare kahyuM--" he rAjana ! huM paradezI chu, mArUM kula, vinA phakta cittanI sAme dIkarI kema devAya ? " te sAMbhaLI rAjAe kahyuM -" saghaLA paMkhIomAM mukuTasamAna haMsa te kayAMye chAneA rahe kharA ? kadi nahI ! tema Apane uttama vaMza vagere sarva ApanA uttama guNAe karIne jANI ja lIdhela che; kemake najare jIve te te jANI ja le che ke hIrAnI khANa vagara hIrA pedA thatA ja nathI, ethI araja svIkAravI ja yogya che." ema kahI rAjAe maheAtsava maMDAvyA. eTale sa sajjanA AvyA, tathA dhavaLamaMgaLa gIta gavarAvyAM ane menakA apsarA jevI svarUpavaMta apAra guNavaMta madanasenAne kuMvara zrIpALa sAthe paraNAvI. temaja koDegame maLu mANeka tathA metI vagere karameAcana vakhate kara joDI mahAkALa rAjAe zrIpALa kuvarane dAyAmAM ApyAM. sivAya jenuM varNana karatAM pAra na Ave evA maNiratnamaya dAgInAe pUrNa pyArathI cAhIne vAravAra dAyAmAM Ape che. ane nava nATakanI TALIe ke jenAM prasiddha pAtro jANe svargamAMthI AvelAM na heAya tevI ApI, tathA ghaNA dAsa dAsIe vagere sevA karanArA janeA sArA vilAsavALA ucchvAsayukta ApyAM. --4 thI 8 79 rasabhara dina ketA re, tihAM rahe sukha vetA re, dAna yAcakane detA bahu pare re; amane vALAvA re, have vAra na lAvA re, kahe kuvara jAvA, ama dezAMtare re. 9 nRpa mana du:kha ANe re,kema rAkhu parANe re, ghara Ima jANe na vase prAtuNe re; putrI je jAi re, te neTa parAI re, kare sajAI, have veALAvavA re, eka bhUMga alabha re, je dekhI acabha re, cAsaTha kuvAne, suMdara sAhatu re; kArIgare ghaDiyA re, marmANa mANika jaDiyA re, thaMbhate aDiyA jaI, gayaNAMgaNe re.11 10 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrIpALa rAjAno rAsa. sevana citrAma re, citrita abhirAma re, dekhiyeM ThAma ThAma tihAM gokhaDA re; dhaja moTA jhalake re, maNi toraNa calake re, caMcala Dhalake, cAmara cihu dize re. 12 bhaMI sAtamIe re, tihAM caDhI visamIe re, besIne ramIe, sAvana sogaThe re; bahu cha de chIje re, vAjAM ghaNAM vAje re, vahANa gAje, rahyuM samudramAM re. 13 pUre te ratna re, rAjA bahu jatane re, sAsara vAse, mana mATe kare re; vaLAvI beTI re, hiyaDA bhare bheTI re, zIkhaguNa peTI, dIdhI bahu pare re. 14 sAjana sohAvyAM re, milaNa bahu lAvyAM re, koThe savi AvyAM, AMsU pADatAM re; varavahu voLAvyAM re, mAhitara du:kha pAvyAM re, turavajaDAvyAM, have prayANanAM re. 15 artha:--A pramANe AnaMdamahotsava vItyA pachI paNa keTalAka divasa rasaraMgabhara sukhacenathI sukha bhogavatA thakA yAcakane vividha prakAre dAna detAM tyAM rahyA. pachI zrIpALa kuMvare bambararAyane kahyuM ke-"have amane dezAMtare javAnI utAvaLa che mATe tAkIde vidAya Apo." kuMvaranuM AvuM bolavuM thavAthI rAjAne manamAM ghaNuM duHkha thayuM. ane teNe vicAra karyo ke-"huM emane parANe zI rIte rAkhI zakuM ! kaMI mahemAnathI ghara vase? tema vaLI je putrI janmI che, te Akhara-avazya pArakA gharanuM bhUSaNa che, eTale teNIne paNa kayAM lagI rokI zakAya ? mATe mokalyA vinA siddhi ja nathI." ema vicArI teone vaLAvavAnI suratamAM taiyArI karavA tatpara thaye. jene jotAM ja acaMbo thAya tevuM eka jaMga jAtanuM cosaTha kuvAthaMbhavALuM sAta mALanuM advItiya suMdara bhAvaMta vahANa ke jenA thaMbhene kArIgaroe suMdara ghaDelA tathA maNi mANakothI jaDelA ane te AkAzane jANe ke jaIne aDyA hoya teTalA uMcAImAM che, temaja te vAhaNanI aMdara sonerI zAhIthI citrelA manahara citrAmaNovALA gekha ThekANe ThekANe jovAmAM Ave che, ane vAhaNane mAthe suMdara dhvajAo-moTA nejA jhaLakI rahela che. maNionAM toraNe paNa caLakATa mArI rahyAM che, tathA caMcaLa cAmaro paNa comera uchaLI rahyAM che, te vahANanI sAtamI bhUmimAM vizrAma karI senAnAM sogaThAMthI copATa rame te ghaNo ja AnaMda Ave evuM ramaNIya che. matalaba e ke te vahANa AvI ghaNI ramaNIyatA vaDe zebhAvaMta che, temaja temAM tareha tarehanAM manahara vAjiMtre vAgI rahyAM che ke jenA zabdavaDe te vahANa samudranI aMdara rahyuM thayuM paNa gAjI rahyuM che, ane tenI aMdara rAjAe ghaNAja yatnathI suMdara kiMmatI ratna vagere bharI meTA udAra manavaDe arpaNa karyA. AvA ThATha sahita putrIne haiyA sAthe bheTIne tathA bahu bahu jAtanI zikhAmaNarUpa guNanI peTI ApIne vaLAvI. te veLAe tyAM sajajana maMDaLa paNa zobhA sahita potapotAnI lAyakAta mujaba zrIphaLa, mIThAI, suvarNamudrA vagere vividha Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIje. cIjo laI hAjara rahyuM hatuM-te paNa samudranA kAMDA sudhI harSanAM AMsu pADatuM AvyuM ane vara vahune vaLAvyAM e vakhate mAtapitAne bahu duHkhanI lAgaNI thaI AvI, paraMtu nirUpAyapaNe zrIpAla kuMvare kUca thavAnI saMjJAnAM vAjAM vagaDAvyAM. -9 thI 15 nAgara upaDAvyAM re, saDha dora caDhAvyAM re, vahANa calAvyAM, vege khalAsI re; nita nATaka thAve re, guNijana guNa gAve re, vara vahu sehAve, behU gokhaDe re. 16 artha -prayANanAM vAjAono avAja sAMbhaLatAM ja khalAsIoe nAMgara upADI lIdhAM, saDhanAM deraDAM paNa caDhAvI lIdhA ane tAkIde vahANe calAvyAM. te pachI zrIpAla rAjA ane madanasenA rANI e banne gokhaDAmAM bhAyukata je je vakhate birAjatAM te te vakhate nATaka thatA ane guNijane guNagAna karyA karatA hatA. -16 mana ciMte zeTha re. meM kIdhI veTha re, sAyara TheTha pho, jAo ehane re; je khAlI hAthe re, Avyo muja sAthe re, Aja te Artho, saMpuraNa thayo che. 17 jala IdhaNa mATe re, AvyA INa vATe re, paraNyo raNa sATe, juo suMdarI re; lakhamI muja AdhI re, eNe mahimAye lAdhI re, dolata vAdhI, dekhe palakamAM re. 18 kima mAguM bhADuM re, khata patra dekhADuM , deze ke ADuM avaLuM belaze re; kuMvara te jANI re, mukhe mIThI vANI re, bhADuM vasa ANI, Ape daza gaNuM re.19 pAmyA anukarameM re, narabhava jima gharameM re, vahANa raNadIva kheme sahu re; nAgara jala melyAM re, saDhadora saMkelyAM re hala halave loka sahu tyAM utaryA re. 20 bIje Ima khaMDe re, juo puNya aDe re, ekaNa piMDe, upArjana karI re; kuMvara zrIpAle re, ladyA bhega rasAla re, pAMcamI DhAla IsI vinayaeN kahI re. 21 artha--have zrIpALa kuMvarano A vibhava nihALI dhavalazeDane IrSyA utpanna thatAM te ciMtavavA lAge ke meM te phakta vaitaruM ja karyuM che, A dariyAI musApharI to keDathI ene ja phaLI che. e to jarA juo ! hAya je khAlI hAthe mArI sAthe Ave hato te paNa atyAre badhI lakramIe karIne paripUrNa thayo che !!! phakta mIThuM pANI ane baLataNa laI levA mATe A vATe AvyA hatA tyAM laDAIne badale A suMdara rAjakanyA para. vaLI mArI aDadhI lakSmI paNa saheja vAtamAM maLI gaI ane eka paLavAramAM jotajotAmAM delata vadhI paDI ! have huM mAruM TharAveluM bhADuM paNa enI pAse zI rIte mAMgu? ene ThATha ja mArA paga tharatharAvI nAMkhe tevo che. tema TharAvelA bhADA saMbaMdhI 11 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrIpALa rAjAneA rAsa. zuM khatapatra lakhelu che ke te khatAvI rakama vasula laI zakuM ? ethI e bhADu Apaze ke nahIM Ape ? kivA ADu' avaLu kaI belaze ? ane ema kare teA paNa enI pAsethI bhADuM vasUla karavA mArU zuM gajuM che ?" e vakhate kuvare paNa tenA mananI vAta jANI turata mIThI vANI sahita caDelA bhADAthI dazagaNA paisA ApyA; ethI zeDa rAjI thatA peAtAnA vahANAnI tarapha rastA mApI gaye. A pramANe patha pasAra karatAM krame karIne, jema jinadhanA pratApathI anukrame narabhava prApta karAya tema vahANA paNa kSemakuzaLapUrvaka ratnadvIpe pahoMcyAM. eTale turata nAMgarIoe pANImAM nAMgara nAMgaryA ane saDhanAM doraDAM saMkelI lIdhAM ke turata dhIre dhIrethI sarva utArUo ratnadvIpanA kinAre utaryA. kavi vinayavijayajI kahe che ke-A zrIpALa rAsanA bIjA khaMDanI pAMcamI DhALa evA bAdha Ape che ke-vA, akhaMDa punyanA pratApathI zrIpAla kuvare ekalA peAte puSkaLa samRddhi meLavI suMdara vilAsa prApta karyA; mATe tame zrotAgaNA paNa tevuM ja akhaMDa punya upArjana kareA ke jethI teve! ja vaibhava vilAsa prApta thAya. --17 thI 21 dAhA-chaMda seAvanapaTa maMDapa tale, dANu vaLAvI vatunAM, .bharI aneka vakhAra; vyApArI vyApAranAM, udyama kare apAra. lAla kinAyata jarakasI, caMdaravA ceAsAla; uMcA takhu tANiyA, pacaraMga paTasAla. rayaNa hiDALA khATa; tihAM beThA kuMvara jUe, rasabhara navarasa nATa. dhavalazeTha AvI kahe, vastumulya bahu Aja; te vecAvA kAM nahIM, bharyA aDhIse jahAja. kuMvara pabhaNe zeThane, ghaDA vastunA dAma; avara vastu viSNue vaLI, karA amArU kAma. kAma bhaLAvyuM ama bhale, harakhyo duSTa karADa; Arata dhyAne jima paDayo, pAmI dUdha bilADa. OM--maMdara upara vahANu aMdaranI badhI vastuo utArI, jakAtI mAlanI 6 aH 1 ra 3 4 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bI. jakAta cUkavI, te mAlanI aneka vakhAro bharI vyApArIo vyApAra kheDavA saMbaMdhI aneka yukti prayukti sAthe vyApAra khilavavAnA udyama karavA lAgyA. ane zrIpAla kuMvare te samudranA kinArA upara turata paMcaraMgI rezamI kapaDAnA banAvela uMcA taMbU tANI baMdhAvyA tathA temAM jarakasI bUTAdAra lAla kinakhAbanA cokhaMDA caMduvA baMdhAvI dIdhA. ane te jarIAnI maMDapanI aMdara ratnajaDita hIMcoLAkhATa paNa baMdhAvI, temAM birAjI zrIpAla kuMvara rasabharita navarasamaya bhajavAtAM nATaka jevA lAgyA. evAmAM dhavaLazeTha AvIne kahevA lAgya-atyAre vastunuM mUlya vadhI gayuM che, mATe nANAM sArAM hAtha lAgavAno lAga che, chatAM saMgrahele mAla zA mATe vecAvatA nathI? aDhIso vahANa ta kari yANAthI bharelo che; to paNa dhyAna nathI detA?" kuMvare kahyuM-zeThajI ! je vastu bharelI che te vecI dAma ghaDI , ane navI kharIdavA lAyaka hoya te sukhethI marajI mujaba kharIde, ke jethI sAro phAyada-no hAtha lAge, mATe eTaluM amAruM kAma Apaja karo." A pramANe zeThane kuMvare kAma bhaLAveluM jANI, dhavalazeTha be-"Ape mane bhale kAma batAvyuM, hu te ghaNI khuzIthI bajAvIza." vagere bolI jema dudha jeIne bilADo ArtadhyAnamAM paDe, tema te ArtadhyAnamAM paDI gayuM. te paNa manamAM ghaNAja rAjI thaye; ane pitAnI dhAraNAne pAra pADavA lAge. -1 thI 6 INe avasara Avyo tihAM, avala eka asavAra; suguNa surUpa suSa jasa, Apa same parivAra. kuMvare teDI Adare, besAryo nija pAsa; adbhuta nATaka dekhatAM, te pAmyo ullAsa. have nATaka pUro thaye, pUche kuMvara tAsa; kuNu kAraNa kuNu ThAmathI, padhAryA ama pAsa. 9 artha -e avasara daramiyAna eka suMdara veSa-sArA guNa-sArA rUpavALo uttama ghoDesavAra potAnA sarakhA suMdara parivAra sahita kuMvaranA taMbUnI AgaLa AvI pahoMce che ane tene dabadabo vagere joI tene buddhivaMta kArabhArI jANa kuMvare sevaka mAraphata aMdara bolAvI Adara satkAra sAthe pitAnI pAse besAryo, ethI te paNa abhuta nATaka racanA nihALIne AnaMda pAmyuM. te pachI jyAre nATaka pUrNa thayuM tyAre kuMvare te savAra pratye pUchyuM ke-"Apa kayAMthI? kyA kAraNane avalaMbI amArI pAse padhAryA che? te kahevAmAM aDacaNa na hoya te kaho." -7 thI 9 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. DhALa chI-jhAMjhariyAM munivara dhana dhana nama avatAra e dezI, teha purUSa have vinavejI, ratanadvIpa suraMga; ratanasAnu parvata IhAMjI, valayAkAra ullaMga. prabhu citta dharIne avadhAro muja vAta. ratanasaMcayA tihAM vase, nArI paravata mAMha, kanakaketu rAjA tihAMjI, vidyAdhara naranAha. prabhu citta 2 ratana jisI raLiyAmaNijI, ratanamAlA tasa nAra; surasuMdara sehAmaNAjI, naMdana che tasa cAra. prabhutra 3 te upara eka IcchatAMjI, putrI huI guNadhAma; rUpa kaLA rati AgalIjI, madanamaMjUSA nAma. prabhutra 4 parvata zira sehAmaNojI, tihAM eka che prAsAda, rAyapitAryo karAvIyajI, merUsuM maMDe vAda. prabhu citta 5 sevanamaya sohAmaNAjI, tihAM sihasara deva; kanakaketu rAjA tihAMjI, anizi sAre seva. prabhu citta 6 bhaka bhali pUjA karejI, rAjakuMvarI traNa kALa; agara ukheve guNa rastavejI, gAye gIta rasAla. prabhutra cha artha -kuvaranA prazna saMbaMdhI uttaramAM te savAre kahevuM zarU karyuM ke-"he prabhu ! huM je vAta kahuM te Apa citta daIne sAMbhaLe. prabhu ! A manohara ratna nAmano dvIpa che, emAM ratnasAnu nAma parvata ke je goLAkAra ane uMcAM zikhavALe che. te upara ratnasaMcayA nAmanI nagarI che, tyAM kanakaketu nAmanA vidyAdhara rAjA rAjya kare che, tene ratna sarakhI raLiyAmaNI ratnamALA nAmanI rANI che, teNIne devaputronA sarakhA cAra putra eka kanakaprabha, bIje kanakazekhara, trIje kanavaja ane cothA kanakaci nAme che. ane te putranI upara IchatAM eka rUpa, kaLA ane bhAgyamAM AgevAnI gharAvanArI-jevA gya-guNanA ghararUpa nApA nAmanI putrI thaelI che. te parvata upara kanakaketu rAjAnA pitAnuM karAvela jinamaMdira che ke je uMcAImAM merUnA zikhara sAthe harIphAI kare tevuM che. temAM ratnajaDita senAnA sahAmaNA zrIpabhadevajI mULanAyaka Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bane. birAje che, temanI kanakaketu jA rata ane divasa sevA kare che, temaja rAjakumArI paNa savAra, bapora ne sAMja ema traNa vakhata bhalI bhakti sahita agara ukhevI guNastavI rasIlAM gIta gAI aSTa prakAre pUjA kare che. -1 thI 7 eka dina jina AMgI cIjI, kuMvarIe ati caMga; kanakapatra kari keraNIjI, bica bica ratana suraMga. prabhutra 8 Avyo rAya juhAravAjI, dekhI sutA vijJAna; mana cite dhana muja dhubai, cosaTha kalAnidhAna. prabhutra 9 e sarIkhe vara je mile, to muja mana sukha thAya; sAcI sevana mudraDIjI, kAca tihAM na jaDAya. prabhutra 10 ema Ubhe ne maneMjI, ciMtAtura nRpa hoya; INa avasare acaraja thayuM che, te suNaje sahu koya. prabhula 11 osaratI pAche pagejI, jinamukha jetI sAra; AvI gabhArA bAhirejI, java te rAjakumAra. prabhu 12 tAma gabhArA tehanAM, devANa doya bAra; halAvyAM hAle nahIMcha, salake nahi lagAra. prabhutra 13 rAjakuMvarI Ima citavejI, mana ANI vikhavAda; meM kIdhI AzAtanAjI, keIka dharI pramAda. prabhu ci0 14 dhik muja jina jevA tajI, upano e aMtarAya; doSa sayala muja sAMsahajI, svAmI karI supasAya. prabhunA 15 dAdA darisaNa dIjIyeMja, e du:kha meM na khamAya; chorU hoya kuraAMjI, cheha na dAkhe mAya. prabhu citta. 16 rAya kahe vatsa sAMbhaLajI, doSa nahIM tuja eDa; deSa IhAM mAhojI, ANI tuja para neha. prabhu citta. 17 varanI ciMtA ciMtavIjI, jiNahara mAMhi jeNu; te lAgI AzAtanAjI, bAra devANa teNu. prabhu citta. 18 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. jinavara to raseM nahIMcha, vItarAga suprasiddha paNa kaIka adhiSThAyake che, e muja zikSA dIdha. prabhutra 19 e kamADa viNu ughaDeja, jAvuM nahI AvAsa; saparivAra nRpane tihAMjI, traNa havA upavAsa. prabhutra 20 artha -eka divasa te kuMvarIe ghaNI ja sArI prabhujInI AMgI racI hatI ane temAM kanakanAM pAMdaDAMnI keraNI karI vacamAM vacamAM suraMgadAra ratna gaThavyAM hatAM. e daramiyAna teNIno pitA kanakaketu rAjA prabhuvaMdana mATe tyAM AvI pahoMcyA ane putrIe racelI AMgInI khubI joI tathA teNInA manamAM rahelA jJAnanI sabaLatA vicArI manamAM ciMtavavA lA -"dhanya che mArI putrIne ! khacita e putrI cosaTha kaLAno bhaMDAra che; paNa jevI e catura ne vidvAna che te ja je teNIne vara maLe te mArA manane sukha prApta thAya; kema ke so TacanA sonAnI vIMTImAM te hIre ja jaDAya, paNa kAca jaDAya ja nahIM; mATe ja cagya jeDInI jarUra che." ItyAdi putrInA pati mATenI ciMtA karate zUnya mana vaDe Ubhe hato. te avasaramAM je Azcarya thayuM te sarvajane zravaNa kare. eTale ke te rAjakanyA pA page prabhune praNAma karatI pUjAvidhAna pUrNa karI jinarAjajInuM mukhAraviMda nihALatI nihALatI jevI mULa gabhArA bAhara AvI ke te mULa gabhArAnAM bane bAraNAM baMdha thaI gayAM, ane halAvatAM jarA paNa hAle ke cAle paNa nahIM tevAM sajajaDa thaI gayAM. A joI manamAM ghaNI ja dilagIra thaI rAjakanyAe A pramANe ciMtavyuM ke_*meM kaMIka pramAdavaza thaI AzAtanA karI haze, ethI ja mane prabhudarzanane aMtarAya thaye. dhikkAra che mArA deSita manane !" ItyAdi kahI prabhu pratye vinavavA lAgI-- "he svAmI ! mArA para kRpA karI mArA samasta de mApha kare. ane te dAdA ! vahelAM darzana gha. mArAthI A duHkha sahana thaI zakatuM nathI. chorU te karU thAya che, paNa mAvitra koI divasa kumAvitra thaI tiraskAra karatAM ja nathI." ItyAdika dilagIrI darzAvatI putrIne nihALI rAjAe kahyuM-"he vatsa ! sAMbhaLa, emAM tAre jarA paNa deSa nathI; paraMtu sarva doSa mAre ja che, kema ke tArA para snehabhAva lAvI tane bhaviSyamAM maLanArA yogya pati mATenI meM ciMtavanA saMbaMdhI jinamaMdiramAM ciMtA karI jethI te AzAtanA thavAne lIdhe A mULa gabhArAnAM beu dvAra baMdha thaI gayAM che. jo ke jinavara te kaI para gusso lAvatA ja nathI, kemake te rAgadveSane vItAvI-dUra karI vItarAga nAmathI prasiddha thaela che; paraMtu koIka emanA adhiSThAyaka deve mArAthI thaelI AzAtanA saMbaMdhe mane A zikSA ApelI jaNAya che." te huM paNa dRDha saMkalpa karuM chuM ke -"jyAM sudhI e kamADa ughaDe nahIM tyAM lagI parivAra sahita ahIyAMthI mahela tarapha paga daIza ja nahIM. A pramANe nizcaya karI teNe parivArayukata anapANI vinA traNa upavAsa karyo. -8 thI 20 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIjo. trIje dina nizi pAchalajI, vANI huI AkAza; deSa nathI IhAM keIna, kAMI karo re viSAda. prabhu21 jehanI najare dekhatAMjI, ughaDaze e bAra; madanamaMjUSA taNe thazejI, teha ja nara bharatAra. prabhu22 RSabhadevanI kIMkarIjI, huM cakakesarI devI; eka mAsa mAMhe havejI, AvuM varane levi. prabhu 23 suNI teha harakhyAM sahujI, rAyane ati ANaMda, preme kIdhAM pAraNujI, dUra gayAM duHkha daMda. prabhu citta. 24 dina gaNatAM te mAsamAMjI, ocho che dina eka; tiNe juve sahu vATaDIjI, kare vikalpa aneka. prabhu. 25 putra zeTha jinadevane che, huM zrAvaka jinadAsa; prahaNa AvyAM sAMbhaLIjI, Avyo IhAM ullAsa. prabhu ra6 suNI nAda nATaka taNejI, dekhaNa Avyo jAma; manamohana prabhu tuma taNujI, darisaNa dIThuM nAma. prabhu 27 jANuM devi cakakesarIjI, tame ApyA ama pAsa; jiguhara bAra ughADatAMjI, phalaze sahunI Aza. prabhu 28 pUjya padhAro dehare, jUhAro zrI jagadIza; ughaDaze te bAraNujI, jANuM vIsavA vIza. prabhutra ra9 bIje khaMDe INI pareMja, suNatAM chaThThI DhAla, vijya kahe zrotA gharejI, hojo maMgala mAla. prabhu 30 arthahave trIjA divasanI pAchalI rAte A pramANe AkAzathI devavANI thaI keAmAM keIno doSa nathI. mATe zA sArU dilagIra thAo che. jenI najara paDavAthI baMdha thaelAM gabhArAnAM A bAraNAM ughaDaze, te nara rAjakanyA madanamaMjUSAno bharatAra thaze. huM iSabhadevanI dAsI cakakezvarI devI eka mahinAnI aMdara te varane laIne ahIM AvIza." AvI AkAzavANI sAMbhaLI te badhAe rAjI thayAM, rAjAne paNa dhArelI dhAraNa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. saphaLa thavAnI maMgaLa vANI sAMbhaLI ghaNe ja AnaMda thaze ane prema sahita pAraNAM karyA, tethI sarvenAM duHkhahaMda dUra gayAM. te batAvelI avadhi pramANe mahInAmAM eka divasa ja ocho che, tene lIdhe badhAe vATa joI rahyAM che ane vividha saMkalpavikalpa karyA kare che. huM jinadeva zrAvakano putra jinadAsa vahANa AvyAM sAMbhaLI ullAsapUrvaka ahIM AvyuM ane nATakano nAda sAMbhaLI jyAre jovA AvyA tyAre Apa manamehana prabhunuM darzana thayuM, huM mArI buddhi vaDe anumAna karUM chuM ke zrI rAjezvarI devIe ja amArI pAse ApazrIne mokalyA che, ane jinamaMdiranAM dvAra ughADatAM sarvanI AzA saphaLa thaze. mATe he pUjya ! Apa zrI Adideva prabhunA maMdire padhAre ane yugAdIza prabhune praNAma kare. huM vIzavasA pUrNa rIte mAnI zakuM chuM-jANuM chuM ke bAraNA tarapha ApanI najara paDatAM ja turata ughaDaze, ane te sAthe puNyadvAra paNa khullAM ja thaze. " vinayavijayajI kavi kahe che ke-A maMgaLamALanI AzA baMdhAvanArI zrIpALa rAsanI bIjA khaMDanI chaThThI DhALa A pramANe kahI te sAMbhaLatAM zrotAjanone ghera maMgaLamALa thaje. -21 thI 30 deDA chaMda tava harakhuM kuMvara bhaNe, dhavalazeThane teDI; jaIye deva juhAravA, Avo durmati pheDI. zeTha kahe jinavara name, navarA tame niciMta; viNa uparAje jehanI, pahoMce mananI khAMta. amane jamavAnuM nahIM, ghaDI eka palavAra; sIrAmaNa vALu jimaNu, kariye eka ja vAra. tava kuMvara jAvA tihAM, java thAye asavAra; harakhyo haSArava kare, teji tAma tukhAra. sAthe laI jinadAsane, avala avara parivAra; anukrame AvyA kuMvara, RSabhadeva darabAra. ekeka Avo jaI sahu gabhArA pAsa; kuMvara pachI padhAraze, Ima bele jinadAsa. jima nirNaya karI jANiryo, bAra ughADaNahAra; gabhAre AvyAM jaI, sahuke kare juhAra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bIje. have kuMvara karI detIyAM, mukha bAMdhI mukhakeza: jiguhara mAMhe saMcare, mana ANI saMtoSa. artha -jinadAsanI e vicAraNuM jANI tyAre kuMvare harSa sahita dhavala zeThane teDAvI kahyuM ke--" durmati dUra karIne Avo to devadarzana karavA jaIe.te sAMbhaLI zeTha bolya-"tame navarA ane ciMtA vagaranA nirAMtavaMta hovAne lIdhe jinavarane namana karyA ja kare; kemake pidA karyA vagara enI meLe ApoApa lakSmI cAlI AvatAM ApanAM mananI khaMta pAra pahoMce che. amane to jamavAnI paNa ghaDI ekanI phurasada maLatI nathI, jethI savArano nAsto, baporanuM jamavuM, sAMjanuM vALuM e badhuM eka ja vakhatamAM patavavA pAmIe chie." AvuM zeThanuM belavuM sAMbhaLI kuMvara tyAM javAne mATe te ja pANIdAra jAtavaMta gheDA para jyAre savAra thaye tyAre zubha zukana ApavA harSa sAthe gheDo haNahaNATa zabda karavA lAge. eTale jinadAsane sAthe laI suMdara parivArayukta kuMvara jinamaMdira bhaNI ravAnA thaye; ane paMtha pasAra karatA krame karI SabhadevajInA darabAre jaI pahoMcyuM. te pachI tyAM jinadAsa zeThe A pramANe kahyuM ke -"sarva saMgha paikI eka eka jaNa prabhunA gabhArA pAse jaIne ahIM Ave, ane chevaTamAM zrIpAla kuMvara padhAraze. ema karavAthI konAthI bAra ughaDyAM eno nirNaya thaI zakaze. evuM sAMbhaLI sarve jaNa eka pachI eka gabhArA pAse jaIne prabhune namana karI pAchAM AvyAM; paNa koInA jevAthI dvAra ughaDyA nahIM, ethI chevaTa zrIpAvI kuMvara zuddha jaLathI snAna karI, pavitra dhotiyuM (uttarAsaMga) dhAraNa karI mukha para (ATha paDavALe) mukhakeza bAMdhI harSayukta saMtoSavRtti lAvI zrI jinAlayamAM dAkhala thaye. hALa sAtamI-rAga malhAra. be be munivara viharaNa pAMgaryAM -e dezI. kuMvara gabhAro najare dekhatAM, behu ughaDIyAM bAra re; deva kusuma varase tihAMjI, hu jayajayakAra re. kuM. 1 rAyane gaI turata vadhAmaNIjI, Aja saphala suvihANa re; devi diyo vara IhAM AvIyajI, teje jalAmala bhANa re. kuM. 2 sAvanabhUSaNa lAkha vadhAmaNIjI, deI paMcAMga pasAya re; sakala sajana jana paravajI, dehare Ave nararAya re. kuM. 3 12 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. dITho kuMvara jina pUjato, kesara kusuma ghanasAra re, caityavaMdana citta ullasejI, stavana kahe Ima sAra re. kuM4 dIThe naMdana nAbhi nariMdanajI, devano deva dayAla re; Aja mahodaya meM lahyoche, pApa gayAM pAyAla re.. kuMpa artha-jyAre kuMvare gabhAro joye tyAre banne bAraNAM ughaDI gayAM eTale kAzathI devoe sugaMdhI phUle varasAda varSA ane jayajayakAra thayo ke turata kanakaketu rAjAne vadhAmaNI gaI ke -"Ajano divasa saphaLa thaye; kemake devIe dIdhela vararAjA ahIMyAM AvI pahoMcela che ane tejamAM jhAkajhamALa sUryanA sarakhe dedipyamAna che." A mujaba vadhAmaNI maLatAM vadhAmaNI denArane sonAnA AbhUSaNa tathA lAkha pasAya karI vadhAmaNInA paMcAMga pasAya daIne turata rAjA svajana sajajanothI paravaryo, jinamaMdire AvI pahoMce. jinamaMdiramAM AvI jue che te kuMvarane jinarAjajInI kesara-caMdana- puSya ne barAsa vagere uttama dravya sahita pUjA karatA dIThe. te pachI atyavaMdana karatAM ullAsa cittayukta suMdara stavana kahyuM, ane te pachI kuMvare prabhujInI stuti karavA mAMDI ke"Aje meM mahadaya puNya pratApathI nAbhirAjAnA he naMdana! ane devanAdeva dayALa rASabhadevajI ApanA darzana karyA jethI pApa mAtra pAtALamAM saMtAI peDAM." --1 thI 5 deva pujIne kuMvara AvIyAjI, raMgamaMDapa mAMhi jAma re; rAya sajana jana pararbhAjI, beTI kariya praNAma re. ku. 6 jinahara bAra ughADatAMja, arija kIdhI tume vAta re, deva ra-rUpI dIso ApaNujI, vaMza prakAzo kula jAta re. kuM0 7 na kahe uttama nAma te ApaNuM jI, navi kare Apa vakhANa re, uttara na dIdhe teNe rAyajI, kuMvara sayala guNa jANa re. kuM- 8 dekho acaMbhe IrNa avasarejI; hue gayaNe udyota re; uM vadane jove tava sahujI, e kuNu pragaTI jyota re. kuM- 9 vidyAcAraNa muni AvIyAjI, deva ghaNu tasa sAtha re; jaI gabhAre jina vadiyAjI, guNyA zrI jaganAtha re. kuM. 10 devaracita vara AsanejI, beThA tihAM munirAya re; diye madhura dhvani dezanAja, bhavika zravaNa sukhadAya re. kuM. 11 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bI. navapada mahimA tihAM varaNu, sevo bhavika siddhacakra re; Ihabhava parabhava lahiye ehathIjI,lIlA lahera athaDjhare. kuM12 duHkha dehaga savi upazamejI, paga paga pAme Rddhi rasAla re; e navapada ArAdhatAMjI, jima jage kuMvara zrIpAla re. kuM. 13 preme sayala pUche paraSadAjI, te kuNa kuMvara zrIpAla re; munivara tava dhurathI kaheche, tenuM caritra rasAla re. kuM14 te tuma puSya IhAM AvIyajI, ughADyAM citya dvAra re, teha suNIne nRpa harakhiyoja, harakhyo savi parivAra re. kuM. 15 ema kahIne munivara utapatyAjI, gayaNa mAraga te jAya re; UbhA thaI uca mukhejI, vade sahu tasa pAya re. ku. 16 DhAla suNI Ima sAtamIjI, khaMDa bIjanI eha re; - vinaya kahe siddhacakranI, bhakita karo guNageha re. kuM0 17 artha-jyAre kuvara prabhupUjana vidhi pUrNa karIne raMgamaMDapamAM Avyo tyAre sajajanenA parivArathI paravArelA rAjAe kuMvarane bheTI paraspara praNAma karI yogya sthaLa Asana laI beThA. te pachI rAjAe kahyuM "Ape jinamaMdiranAM dvAra ughADatAM Azcarya jevI vAta jAheramAM lAvI che, ethI Apa ke I devasvarUpI dekhAo che; (mATe kRpA karIne) ApanA vaMza kuLa jAti prakAza kare. A pramANe rAjAe che ke pUchyuM te paNa nIti che ke-uttama puru pitAnuM nAma pitAnA ja mukhathI na kahe ane pitAnI prazaMsA (vakhANa) paNa pitAnA mukhathI na kare. Ama hovAne lIdhe sakaLa guNanA jANanAra kuMvare rAjAnA praznano uttara ja na Aye, e avasaramAM eka e AzcaryakAraka banAva bane ke AkAzamAM khUba udyota thayo, e joI badhAe manu uMcAM mahIM karI jevA lAgyAM ke-"kaI jAtanI A jyoti pragaTa thaI??? ema jevA ne jANavA mAgatAM to jemanI sAthe ghaNA deva che evA vidyAcaraNa munivare (AkAza parathI te jage padhAratA jaNAvyA, ane temaNe tyAM) paramAtmAnAM darzana-vaMdana karI zrI jagannAthanI stavanA karI. te pachI devatAe banAvelA zreSTha Asana upara birAjamAna thaI te munivarajI madhura dhvanivaDe dezanA devA lAgyA ane te sukha denArI dharmadezanA bhavika zrotAjane zravaNa karavA lAgyA. tathA te dezanA mAM navapadajInA mahimAnuM varNana karatAM kahevA lAgyA ke-"he bhavijana ! tame sarva jana zrI siddhacakrajInI sevA karo ke jethI A bhavamAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. ane parabhavamAM pAra vagaranI lIlAlahera prApta thAya; tamAma duHkha durbhAgya nAza pAme ane Dagalene pagale AnaMdakArI Rddhi-sAhebI jema e navapadajInA satya ArAdhana vaDe A jagatanI aMdara zrIpAla kuMvarane prApta thaI, tema sarva ArAdhakane prApta thAya." AvuM sAMbhaLI tamAma zrotAgaNae prema sahita pUchyuM ke-"he prabhu! te zrIpALa kuMvarajI koNa?" AvI IcchA thavAthI upakArI munivarajIe zrIpALa kuMvaranuM TheThathI mAMDIne rasIluM caritra kahI saMbhaLAvI vizeSamAM kahyuM ke-"te ja zrIpaLakuMvara tamArA prabaLa puryodayathI ahiM Avela che ane A jinamaMdiranAM bAraNAM ughADelAM che." AvuM sAMbhaLatAM ja rAjA tathA anya sarva ane harSavaMta thaI ahobhAgya mAnavA lAgyAM. munivarajI te eTaluM prakAzI punaH AkAza mArge padhAryA. eTale sarvajane UbhA thaI uMcuM moM karI temanA caraNakamaLa vAMdavA lAgyAM, vinayavijayajI kahe che ke A zrIpAla rAsanI bIjA khaMDanI sAtamI DhALa ApaNane e badha Ape che ke-he bhavijana tame sarva uttama guNonA ghararUpa zrI siddhacakajInI bhakita kare. --6 thI 17 dohA chaMda beThA jinahara bAraNe, mukhamaMDapa sahu koya; kuMvara nirakhI rAyanuM, haiDuM haraSita hoya. ghana risahasara kalpatarU, dhana cakakesarI devI; jAsa pasAye muja phalyAM, manavAMchita tatakhevI. tilaka vadhAvI kuMvarane, deI zrIphala pAna; sajajana sAkheM premeM karI, dIdhuM kanyAdAna. zrIphala phephala kuMvarane, deI ghaNAM tabela; tilaka karIne chAMTaNAM, kIdhAM kesara ghola. nija Dere kaMvara gayA, maMdira pahetA rAya; be ThAme vivAhanA, ghaNA mahotsava thAya. vaDI vaDAraNa de vaDI, pApaDa ghaNuM vaNAya; keLaviye pakavAnsa baha, maMgala dhavala gavAya. vAdhA sIve navanavA, darajI beThA bAra; jaDiyA maNi mANika jaDe, ghATa ghaDe sonAra. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa Inhe. rAye maMDAvyA mAMDavA, sAvanamaNimaya thaMbha; thaMbha thaMbha maNi pUtaLI, karatI nATAraMbha. tAraNa cih dizi bAraNe, nIla rayaNamaya pAna; jhUme mAtI jhumakhAM, jANe svarga vimAna. paMca varaNane cadbhave, dIpe metI dAma; mAnU tArAmaMDale, AvI kiyA visarAma. cArI cihu pa`` cItarI, seAvana mANika kuMbha; phUlamAlA ati phruTarI, mahake sabala surabha. 8 to 10 11 aH--te pachI jinAlayanA mukhamaMDapanI aMdara badhAe beThA kuMvaranuM mhAM joI rAjAnu haiyu havata thayu. ethI rAjAe kahyuM-~~" kalpavRkSanI peThe manavAMchita pUranAra zrIRSabhadevajIne dhanya che ane cakezvarI devIne paNa dhanya che ke jeonI kRpA vaDe mArAM turata manavAMcchita phaLyAM. " vagere vagere hu vacana pradarzita TharI kuMvarane tilaka karI cAkhAethI vadhAvI zrIphaLa pAna ApI sArA janAnI sAkSIe premasahita kuMvarInA kanyAdAnanA saMkalpa dRDha karyo. te pachI sujane-sajjanAne nALiyara-sApArI-pAnabIDAM ApI tilaka karI tathA kesara ghoLI tenAM chAMTaNAM karI AnaMda prApta karyAM. tyArabAda kuMvara potAnA taMbU tarapha padhAryA ane rAjA peAtAnA mahela bhaNI gayA, tathA te ane sthAne vividha prakAranA vivAha saMbaMdhI maheAtsaveA zarU thayA. eTale ke mAnavaMtI vaDAraNe vaDIe mele che, puSkaLa pApaDa vaNAya che, aneka jAtanAM pakavAnna keLavIne kare che, dhavA maMgaLa gavAya che, darajIe darakhAramAM kheDA navIna navIna vAdhAe zIve che. jaDiyAe maNi mANekanA jaDataranu kAma kare che ane senIe seAnAnA vividha ghATa ghaDe che. A adhI dhAmadhumanI mukhya zAbhArUpa rAjAe je maDapa racAvyeA che te ati AnaMda Ape che; kemake te maMDapanA dareka thAMbhalA senAmaya chatAM ratnAthI jaDI taiyAra karelA che, temaja te dareka thAMbhalAnI upara nATAraMbha karatI maNiratnanI pUtaLIe lagADavelI che te jANe sAkSAtarUpe nATakaja karatI hAyanI ? tevA bhAsa ApI rahela che. tathA cAre dizAenA bAraNAMenI udbha sAkhe nIlaratnamaya pAna sahita ane sAcAM meAtInAM jhumakhAvALA jhulatAM tAraNA bAMdhyAM che te jANe hArohAra svavimAna goThavyAM hAyanI ? tevAM jaNAya che; vaLI bAMdhelA pacara`gI caMdravAne meAtInI mALAe TAMgelI che, je huM mAnu chu ke AkAzamAMnA tArAmaMDaLe ja tyAM AvI vizrAma karyA hAyanI ? tevA dekhAva jaNAya che. caurI paNa cAre kArethI cItarelI che ane temAM senAmANekanA kuMbha ane te para suMdara 93 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 zrIpALa rAjAnA rAsa. phUlanI mALA AropaNa karela che je sugadhane pasarAvI sarvane mheka ApI rahela che. --1 thI 11 DhALa AThamI-rAga khabhAti zrI Adisara deva--e dezI have zrIpAla kumAra, vidhipUrvaka majjana karecha; pahere savi zaNagAra, tilaka nilADe zeAbhA dharejI. zIra khUNAlA khUpa, miNu mANeka meAtI jaDayojI, hase hIrAne teja, jANe huM nRpazIra caDayojI. kAne kuMDala dAya, hAra haiye sAhe navalakhAjI; jaDayAM kaMdAre ratana, bAMhe bAnubaMdha baherakhAjI. seAvana vIMTI veDha, daze AMguLIe sAhIyejI; mukha tabeAla suraMga, nara nArI mana mAhIyejI. kara dharI zrIphala pAna, varagheADe java saMcayajI; sAdhelA zrIkAra. sahuJagame tava paravaryAjI. vAje Dhola nizAna, zaraNAI bhRgala ghaNIjI. ratha beThI saya baddha, gAye magala jAnaNIjI. sAva sAnerI sAja, huyavara hIme nAcatAjI; zIra siMdUra sehata, dIse mayagala mAcatAjI. co cahuMTe loka, ve mahAtsava navanavejI; ima mATe maMDANa, meAhana AvyA mAMDavejI. 1 ra 3 4 8 a:-have zrIpALa kuvare vidhi mujaba snAna karI te pachI sarva zaNagAra paheryA, ane kapALamAM zaiAbhAvata tilaka karyuM. mAthA upara siNu mANeka meAtIethI jaDelA khUNAvALA mukuTa thayAM; te jaDelA hIrAonA tejathI jANe hAsya karatA hAyanI ? tevA jhagajhagATavaMta jaNAtA hatA; eTale ke te ratnajaDita rUpa rAjAnA mAthA upara caDI besavAthI ema mAnatA hatA ke huM sarva alaMkArathI zreSTha chu, ane rAjAethI paNu mATe chuM ke temanA mAthe birAjI chuM. kAnamAM be kuMDaLa ne kaDamAM navalakhA hAra zaiAbhatA 7 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'Da Ijo. 95 hatA. keDamAM ratna jaDelA kadorA paheryAM hatA khAMDe mAjImadha, berakhA paNa dhAraNa karyo hatA. hAthanI daze AMgaLIomAM sAnAnI vITI ane veDha ze|bhatA hatA. ane mhAMmAM sArAM raMgadAra pAna khIDAM upayogamAM lIdhAM hatAM. ke jene joI strI purUSonAM mana mAha pAmatA hatA te pachI hAthamAM zrIphaLa ane nAgaravelanAM pAna dhAraNa karI jyAre varagheADAmAM sacaryA tyAre hAregame suMdara sAdhelA vararAjAnI AgaLa hatA; Dhola, nagArAM, zaraNAI ane bhuMgaLA vagere vAjAM vAgI rahyA hatA. rathamAM beThelI se...kaDA strIe!-jAnaDIe maMgaLagIta gAI rahI hatI. tathA tamAma sAnerI sara jArAthI 'cI jAtanA zaNagArelA kAtala gheADAo haNahaNATa zabda karatA nAcI rahyA hatA ane siMdUrathI carcelA hAthIe madonmatta thaI mhAlatA dRSTigeAcara thatA hatA. Ave varaghoDAnA jhADa hAvAthI cahuTAnI aMdara maLelI manuSya medanI navA navA mahAtsavapUrvaka vararAjAne beI AnaMda pAmatI hatI. A pramANe moTA ma'DAyukata meAhanavara lagnamAMpane viSe jaI paheAMcyA. --1 thI 8 pAMkhI ANyA mAMhi, sAsue ulaTa ghaNejI; ANI cArI mAMhi, harSa dhA kanyA taNejI. kara melAvo kIdha, veda pATha bAMmaNu bhaNejI; sohava gAya gIta, bihu pappe Apa ApaNejI. karI agninI sAkha, magaLa cAre varatIyAMjI; pherA pharatAM tAma, dAna naridre bahu diyAMjI. keLavIyA kaMsAra, sarasa sugaMdhA mahamahe; kavala ve mukhamAMhi, mAMhe| mAMhe mana gahagahejI. madanamASA nArI, preme paraNI iNi parejI; bihu nArIzuM. bhAga, sukha vilase sasarA dharejI. re 10 11 12 a:----te pachI sAsUe jamAIne ghaNA ulaTa sAthe pAMkhIne corInI aMdara padharAvyA. temaja paraNavAmAM ghaNuM! ha dharAvanArI kanyAne paNa corImAM padharAvI. te pachI hastamelApa karyo, te vakhate brAhmaNA vedapATha bhaNatA hatA, ane beu pakSavALI suvAsaNa strIe peAtapeAtAnA taraphanI vaDAInAM gIte gAtI hatI. te pachI agninI sAkSIe cAra maMgaLa varjyo. ane jyAre pherA pharyA tyAre rAjAe karameAcana vakhate bahu dAna ApyAM. te pachI suMdara sarasa sugaMdhI vaDe maghamaghatA banAvelA kAMsAranA kALIyA, manamAM mahAna AnaMdathI malakAtAM varavahue eka bIjAnA mhAMmAM ApyA. A pramANe prema sahita, 13 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. sadanamaMjUSAne kuMvara zrIpALa paraNyA. ane banne strIothI sasarAnA makAnamAM ja sa bhAgya padArtho pUrNAMka sukha vilasavA lAgyA. ~~~ thI 13 9 RSabhadeva prAsAda, ucchava pUjA nita karejI; gIta gAna bahu dAna, vitta dhaNuM tihAM vAvarejI. caitra mAse sukhavAsa, AMbila AlI AdarejI; sicakranI sAra, lAkhINI pUjA karecha. varatAvI amArI, aThThAI maheAtsava dhaNAjI; saphaLa kare avatAra, lAhA liye lakhamI tAjI. 16 aH--taddana tara kuMvare zrI RSabhadevajInA maMdiranI aMdara moTA AnaMda sahita utsava ane pUjA-gIta gAna karI, dAna ApavAmAM puSkaLa dhana vAparavuM zarU rAkhyuM. daramiyAna caitra mAsa AvI pahoMcatAM sukhanA AvAsarUpa AMbilanI eLI AdarI kuMvare zrI siddhacakrajInI uttama prakAre lAkheNI pUja karavA mAMDI. amArI paDahA-eTale ke AMbilanI aThThAI pUrI thatAM lagI kaI paNa prANIne mAravuM nahI, evA DhaDharesa-pITAvI ghaNA meTa aThThAI maheAtsava karyo. ane A pramANe maLelI lakSmInA vhAvA laI avatArane saphaLa karavA sAthe lakSmInA lhAveA lIdhe. ~~~14 thI 16 eka dina jinahara mAMhi, kuvararAya beThA milIjI; nRtya karAve sAra, jinavara AgaLa mana rahI. I Ne avasara keTavAla, AvI araja kare isIjI; dANu cArIye cAra, pakaDayo tasa AjJA kIsIjI. vaLI bhAMgI tuma ANu, khala bahula iNe AryuM cha; ame dekhADayA hAtha, tava maheAduM jhAMkhu karyuM che. rAjA mele tAma, daMDa cAranA dIjIyejI; jiharamAM e vAta, kahe kuvara kima kIjIyejI. najare karI hajUra, pahelAM kIje pArakhuMjI; pache... dIjIye daMDa, sahuye na hAya sArikhujI, 14 15 17 18 19 20 21 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa Inte. ANyA jise hAra, dhavalazeTha tava jANIyeAjI; kahe kuMvara mahArAja, cAra bhalA tume ANIyAjI. e muja pitA samAna, huM e sAthe AvIyeAjI; keTidhvaja siradAra, vahANu kahAM ghaNAM lAvIyeAjI. cheDAvI tasa baMdha, teDI pAse besADIyeAjI; gunhA karAvI mApha, rAyane pAya lagADIyeAjI. rAya kahe aparAdha, ehanA paramesare sojI; ajarAmara thayA eha, jeha tume bAMhe graaAcha 13 eka dina AvI zeTha, kuMvarane ema vinavejI; vecI vahANanI vastu, pUryAM kariyANuM navejI. 22 25 karAvatA hatA. a:eka divasa kanaketu rAjA ane zrIpALa kuvara jinama MdiranA raMgama DapamAM sAthe beThA hatA ane manamAM magna thaI prabhu agADI uttama nRtya nAca e avasara daramiyAna keTavALe AvIne araja karI ke " mahArAja ! eka dANacerI karanArA cArane pakaDI lAvelA jI. vaLI teNe ApanI ANu paNa bhAMgI ane ghaNu ja vhera batAvyuM, ethI me tene hAtha batAvyA eTale e jhAMkhuM karyuM, tene mATe zeA hukama che? " te sAMbhaLI rAjAe kahyu cerane daMDa Apo. " e hukama sAMbhaLatAM ja kuMvare kahyuM huM AvI vAtu jinamaMdiramAM kema karAya ? tema ja je cAra hAya tene najara rUbarU magAvI te gunhegAra che ke kema ? e vAtanI parIkSA karIne pachI gunhAnA pramANamAM je daMDa devA lAyaka hAya te daMDa devA joIe. kemake badhAM manuSyo sarakhAM hAtAM nathI. A pramANe kuMvaranuM belavuM sAMbhaLI keTavALa mAraphata gunhegAra cArane rUbarU aNAvyo. tene jotAM ja dhavalazeDa najare paDavo, eTale te kuMvara melyA mahArAja! cAra te Apa bhale lAvyA ! A te! mArA pitA tulya che, huM enI sAthe ja ahIM Avyo chuM, e keDiTadhvajone! paNa saradAra che ane ApanA daramAM ghaNAM vaDANA laIne Avela che. ItyAdi kahI dhavaLazeThanA adha cheDAvI potAnI pAse besADayo ane tene gunhA mApha karAvI rAjAne page paDAvyo. rAjA khelyA ene aparAdha te paramezvare sahana karyo che--e te ajarAmara thayA; kemake enA hAtha Ape pakaDaco jethI e nirbhaya ne nirdoSa ja che. ' ,, ----17 thI 25 23 24 97 26 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrIpALa rAjAne rAsa. 27 28 rA 31. tame amane INa ThAma, kuzala kheme jima ANIyAjI; tima pahoMcADe deza, to sukha pAme prANAyAjI. kuMvare jaNAvyo bhAva, nija deze jAvA taNajI; tava nRpane cittamAMhi, asaMtoSa upajo ghaNojI. mAgyAM bhUSaNa jeha, te upara mamatA kisIjI; paradezIzuM prIta, dukhadAyI hoye IsIjI. sAsu sasarA doya, karajeDI Adara ghaNejI; AMsu paDate dhAra, kuMvarane INi paraM bhaNejI. madanamaMjUSA eha, ama usaMge ucharIjI; janma thakI sukhamAMhi, Aja lagI lIlA karIjI. vahAlI jIvIta prAya, tuma hAthe thApaNa havI; ehane ma dezo che, je paNa paraNo navanavIche. putrIne kahe vatsa, kSamA ghaNI mana ANajejI; sadA lagI bharatAra, deva karIne jANajo. sAsu sasarA jeTha, lajajA vinaya ma cakajoi; pariharajo paramAda, kuLa marajAdA ma mUkajo. kaMta pahelI jAga, jAgatAM navI uMdhIyejI; zokya bahena karI jANu, vacana na tAsa ullaMdhIjI. maMta sayala parivAra, jamyA pachI bhojana kare che; dAsa dAsI jaNa Dhera, khabara sahunI citta dharejI. jinapUjA gurUbhakti, pativratA vrata pAlajo; zI kahIye tuma zIkha, Ima ama kuLa ajuvALajI. rAyaNa Rddhi parivAra, deI nRpe vahANa bharyA che; mayaNamaMjUSA dhUa, voLAvA sahu nIsaryAjI. 33 35. 36 37 38 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa bI. kAThe sayala kuTuMba, haiDAM bhara bheTI malyAM; tasa mukha vArovAra, jotAM ne rotAM pAchAM valyAMjI. 39 kuMvara vahANa mAMhi, beThAM sAthe doya vahujI; kAma ane rati prIti, malayAM ema jANe sahUcha. 40 bIje khaMDe eha, DhAla suNIne Ima AThamIjI; vinaya kahe siddhacakra, bhakti karo suratarU samI jI. 41 artha -eka divasa dhavalazeThe AvIne kuMvarane A pramANe vinavyuM ke-"ApanAM ane mArA vahANanI aMdaranI tamAma vastu vecI daI temAM navI kariyANAnI vastuo bharI lIdhI che, mATe have jema Apa amane A jagAe kuzaLakSemeM lAvyA che, tema ja pAchA amArA dezamAM pahoMcADe eTale sarva prANI sukha pAme." zeThanI AvI vicAraNA jANuM laI kuMvare pitAnA sasarAnI pAse potAnA dhArelA deza tarapha prayANa karavAno bhAva jaNAvya; eTale rAjAnA manamAM ghaNuM ja asaMtoSa pedA thaye; chatAM paNa teNe vicAryuM ke"mAMgI ANelAM ghareNAM upara mamatA rAkhavI te zA kAmanI ? kemake pArakAM te Akhara pArakAM ja hoya che. e ja pramANe paradezInI prIti paNa duHkhadAyI ja hoya che. " ema niradhArI sAsu sasarAe be hAtha joDI ghaNA Adara sahita codhAra AMsu varasAvate kuMvara pratye A pramANe kahyuM--"mahArAjajI! A madanamaMjUSA amAza LAmAM ja mahAna lADa sAthe ucharI che ane janmathI ja sukhamAM rahI atyAra lagI AnaMda karela che, tathA amane amArA prANa samAna hAlI che; te paNa thApaNanI peThe Apane hAtha svAdhIna karI che mATe kadAca navI navI aneka rAjakanyAo paraNe, chatAM paNa ene cheha deze nahIM." A pramANe kuMvarane vInavI pachI potAnI putrIne zikhAmaNa ApavA mAMDyAM ke"he vatsa ! Akare svabhAva na rAkhatAM puSkaLa kSamAvaMta svabhAva rAkhaje. hamezAM jIvanaparyata bharatArane deva karIne ja mAnI emanuM pUjana-sevana karaje. sAsu-sasarA jeThanI lAja ke vinaya karavAmAM jarA paNa cUka AvavA deze nahIM. pramAdane dUra karI deje. kuLamaryAdA cUkaze nahI. kaMtanA pahelAM jAgajo. pati jyAM lagI jAgatA hoya tyAM lagI uMghI jaze nahIM. zakyane sagI bahena sarakhI bahAlI gaI teNInuM vacana na ullaMghazo. pati tema tamArA pitAnA gharamAMnAM saMbaMdhI vagere parivAra DhoraDhAMkhara pazu sarvane jamADI pachI bhajana karaje. jinezvarajInI pUjA, gurUjInI bhakti karyA kare. ane sadA pativratA vrata pALaje. vizeSa zuM kahiye, paNa amAruM kuLa anuvAla e ja zIkhAmaNa che." ItyAdi zikSAvacana kahI rAjAe putrIne ratna, ddhi ane parivAra vagere je je cIjanI jarUra jaI te te cIja ApI vahANane bharapUra karyA. te pachI madanamaMjUSA putrIne Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. veLAvA mATe svajana-sajajanAdi sarva baMdara lagI AvyAM. ane samasta kuTuMba sAthe putrI, tathA putrI sAthe sarva kuTuMbIjana haiDAMbhara bheTI (paraspara ekabIjAnAM) mAM jatAM ne retAM pitAnA paMthe paLyAM. te pachI kuvara bane vahUo sAthe vahANanI aMdara beThe te jANe kAmadeva sAthe rati ne prIti (e beu strIo) besI AnaMda letI hoyanI ! te khyAla raju thayo hato. vinayavijayajI kahe che ke-A zrIpAla rAsanA bIjA khaMDanI aMdara AThamI DhALa kahI te e badha Ape che ke zrI siddhacakajInI bhakti kalpavRkSa samAna icchita siddhi ApanAra che; mATe hamezAM temanI bhakti karyA ja kare. - 26 thI 41 copAI-chaMda khaMDa khaMDa madhuro jima khAMDa, zrI zrIpAla caritra akhaMDa; kIrtivijaya vAcakathI lo, bIjo khaMDa Ima vinaye kahyuM. Iti zrI sanmahApAdhyAya zrI kIti vijaya gaNi ziSyopAdhyAya zrI vinayavijaya gaNi viracite zrI siddhacaka mahimAdhikAre zrI zrIpALa caritra prAkRta prabaMdhe videzagamane kanyA draya pANigrahaNetyAdi varNana nAma dvitIyaH khaMDaH artha -zelaDInA sAMThAmAM khaDa khaDa (kAtaLI kAtaLI)mAM jema mIThe rasa hoya che te A rAsanA khaMDa khaMDamAM ma rasa che te rasanI lahejata zeDo vakhata ja AnaMda Ape che, paraMtu A zrIpAlacaritranA khaMDamAM te khaDa khaDa eka sarakhe ja svAda ApanAro rasa akhaMDa rahelo che. jethI vinayavijayajI kahe che ke meM kativijayajI upAdhyAyajInA mukhathI sAMbhaLe e ja pramANe A rAsane bIjo khaMDa-vibhAga kathana karyo. - tiya aMza samApta che che dvitIya: khaMDa: samApta na Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaMDa trIjo maMgalAcaraNa. doharA-chaMda. siddhacakranA guNa ghaNAM, kahetAM nAve pAra; vAMchita pUre duHkha hare, vaMdu vArovAra. artha:-zrI siddhacakra mahArAjanA ghaNA guNo hovAthI tenuM varNana karatAM pAra Ave tema nathI, to paNa TuMkAmAM eTaluM ja kahIza ke zrIsiddhacakajI ArAdhaka janonA sakala vAMchita pUrNa kare che ane duHkha mAtrane hare che, mATe sakaLa siddhidAyaka navapadamaya siddhacakrajIne vAraMvAra praNAma karuM chuM. -1 sabhA kahe zrIpAlane, samudra utAro pAra; amane utkaMThA ghaNI -suvA ma karo vAra. 2 kahe kaviyaNa Agala kathA, mIThI abhiya samAna; nidrA vikathA pariharI, suNaje deI kAna. artha --kavine sabhAjane kahe che ke--"zrIpALa kuMvarane darIyAnI musApharI pUrNa karAvI kAMThe pAra utAre, kemake amane AgaLa sAMbhaLavA utkaDA ghaNI che jethI vAra na karo. kavi kahe che ke AgaLa kathA mIThI amRta samAna Ave che mATe he zrotAjano ! nidrA, vikathA tajI tamo kAna daIne barobara sAMbaLaje. -2 thI 3 dhavalazeTha jhare ghaNuM, dekhI kuMvaranI Rddha ekalaDe Avyo hato, hai deva zuM kIdha! vahANa aDhI mAharAM, lIdhAM zIramAM deI jouM ghara kima jAze, Rddhi evaDI laI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. eka jIva che ehane, nAkhuM jaladhi majhAra; pachI sayale e mAharUM, ramaNi Rddhi parivAra. dekhI na zake pArakI, Rddhi hiye jasa khAra; sAyara thAye dUbaLA, gAjate jaladhAra. varaSAle vanarAI je, savi navapallava thAya; jAya javAsAnuM kiryuM, je Ubho sUkAya. je kiratAre vaDA kiyA, te zuM kevI rIsa, dAMta paDayA giri pADatAM, kuMjara pADe cIsa. atha zrIpALa kuvaranI trAddhi joI joIne dhavazeTha bahu ja jharavA lAge ke -"hAya hAya ! A ekalo Avyo hato, chatAM A badhuM he deva ! te zuM karI dIdhuM?! matalaba e ke--kAMkarAne merU banAvI nAkhyo ! mArAM aDhIse vahANa paNa sahejamAM eNe mArA hAthamAMthI laI lIdhAM che, paraMtu huM jouM chuM ke have A badhI addhi laIne ke kuzaLakhe ghera jAya che ! e eka jIva che, tene huM dariyAmAM nAkhI dauM eTale pachI e strIo, e Rddhi ane e parivAra vagere je che te badhuM mArUM ja che." (kavi kahe che ke je dveSI hRdayanA du hoya che te parAI trAddhi joI joIne, jema varSAda gAjavAthI dariye durbaLa thAya che tema adekhAIne lIdhe sUkAte-durbaLa thato jAya che. vaLI varSAkALamAM badhI vanaspati navapallava thAya che, tyAre zreSI javA Ubho sUkAI jAya che. jene kiratAre-prArabdha ja moTA karyA, tenI sAthe rIsa karavI te zuM kAmanI ? tevAnI sAthe rIsa karavAthI je DuMgarane jeI hAthIne adekhAI AvatAM, teNe pitAnA daMtazULo vaDe chedIne pheMkI devAno udyama Adaryo che tethI DuMgara khodAI nhAno thayo nahIM ane pitAnAM daMtazULa ulaTA TrA enI pIDAne lIdhe cIsa pADavA lAgyo. e dRSTAMte ahiM dhavalazeTha paNa zrIpAlakuMvarane duHkhI karavA mATe udyama kare che, paraMtu tene duHkhI karavA jatAM potAne ja duHkhI thavuM paDe che te vAta have AgaLa kahe che. -4 thI 9 ( DhALa pahelI-rAga malhAra-zatala taravara chAMya ke- e dezI) dekhI kAminI doya, ke kAmeM vyApiyo re, ke kAme vyAdhi re ke, vaLI ghaNe dhana lobha, ke vAdhyo pApI re, ke vAdhyo pApIyo re; Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 103 lAgyA deya pizAca, ke pIDe ati ghaNuM re, ke pIDe. dhavalazeThanuM citta, ke vaza nahi ApaNuM re. ke vaza udaka na bhAve anna, ke nA nidraDI re, ke nAve nidraDI re. ullasa vAlasa thAya, ke jaka nahIM eka ghaDI re; ke jaka, mukha muke nisAsa, ke dina dina dUbaLe re, ke dina dina, rAtadivasa navi jAya, ke mana bahu AmaLo re. ke mana artha -dhavaLazeThe upara pramANe duSTa vicAra enA lIdhe karyo hato ke kuMvaranI bane suMdarIo tenA jevAmAM AvI hatI, jethI te durAcArInA manamAM duSTa kAmadeva vAsa karI tenA aMgamAM vyApI rahyo hato, tema vaLI kuMvaranI pAse bahu ja dhana dIThuM, jethI te laI levA mATe tene pApI lebha vadhI paDyo hato. Ama be pizAcanA vaLagADathI tene te pizAca ghaNI ja pIDA ApatA hatA, ane tenA lIdhe dhavaLazeThanuM mana pitAne vaza hatuM ja nahi. dhavaLazeThane A pArakAnA pravezathI anna pANI para taddana arUci vadhI paDI hatI; nidrA paNa AvatI na hatI, AkuLa vyAkuLa ALasavaMta rahyAM ja karato hato, ne japa eka ghaDIbhara maLato na hato. basa e te ajaMpA sAthe mukhethI vizvAsa nAkhato ne dina paradina dUbaLe thaye jato hato. tema ja manamAM kaMIka uthala pAthalanA goTALAo AvavAthI tene rAta divasa paNa mahA muzkelIthI jatAM hatAM. --1 thI 2 cAra malyA tasa mitrake pUche, premazuM re, ke putra koNa thayo tuma roga, ke jhUre ema zuM re; ke jharoTa ke ciMtA utpanna, ke kaIka AkarI re, ke kaMIka bhAI thAo dhIra, ke mana kAThuM karI. ke mana kAThuM duHkha kaho ama tAsa, upAya vicArIye re, ke upAya ciMtAsAyara eha, ke pAra utArI re; ke pAra lajjA mUkI zeTha, kahe mana ciMtavyuM re, kahe mana tava cAre kahe mitra, dhi e zuM lakhyuM re. ke dhika paranArIne pApa, bhavobhava bUDiye re, ke bhabhava kima suratarUnI DALa, kuhADe jhUDIe re; kuhADe0 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrIpALa rAjAno rAsa. para upagArI eha, jio jaga kevaDe re, ji jaga dIThe pratyakSa jAsa, ke mahimA evaDo re ke mahimA choDAvyA hoya vAra, IzuM tame jIvatA re, INe tumeM ugariyAM dhana mAla, je pAsuM e hatA re; je pAse tAryA thaMbhyAM vahANa, doM AgaLa rahI re ke, iNe AgaLa ehavo puruSa tanna, ke jaga bIje nahIM re. ke jaga karI eha zuM droha, ke virUo tAkazo re, ke virUo to aNakhUTe kihAM Ika, aMte thAkazo re; ke aMte bhAgye lAdhI Rddhi, INe je evaDI re, ke INe je eva0 paDI kAMI durbuddhi, gaLe tuma jevaDI re. ke gaLe tuma jevaTa artha-pavaLazeThanI AvI dazA joI tene tenA cAra mitroe maLI prema sahita pUchyuM "tamane zuM roga tha che ke tame Ama jharyA kare che? athavA to kaMI AkarIkaThIna ciMtA pidA thaI che? ane je duHkha hoya te amane kahe ke tene upAya vicAriye, ane ciMtArUpI samudramAMthI tamane pAra utArI. " A pramANe mitronA pUchavAthI dhavaLazeThe lAja mUkIne manamAM ciMtaveluM kAma hatuM te kahyuM. e sAMbhaLIne cAre mitroe kahyuM"dhikAra che zeDa ! tame e zuM lavAro karyo! parastrInA saMsarga -pApathI eka ja bhava nahIM, paNa bhavabhava bhavamudramAM DUbIce chie. ane zrIpAlajIne mAravAno IrAdo rAkhe che te paNa atyaMta duHkhadAyI che; kemake te jagatajanonA manoratha pUrNa karavA kalpavRkSanI DALa samAna che, te evA keNu hoya ke kalpavRkSanI DALane kuhADAthI kApI nAMkhe ? e kuvara paropakArI kevaDAnI sugadhI sarakho che ane jene pratyakSapaNe mahimA paNa jeele che, ke be vakhata to eNe tamane jIvatA cheDAvyA. ane e pAse hatA te dhana mAla paNa ugAryA, temaja thaMbhelAM vahANo paNa AgaLa rahIne tAryA hatAM. enA je bIje puruSaratna jagatamAM keI nathI. e mATe ame kahIye chie ke je enAthI droha karI enuM aniSTa-buruM karaze, te khAtrIthI mAnaje ke vagara A ! ye kayAMka hAMtane bheTaze. eNe je eTalI badhI addhi meLavI che te te enA bhAgyabaLathI ja meLavI che, ema chatAM tamane ATalI badhI dubuddhi kema gaLAmAM bharAI paDI che ? -3 thI 7 traNa mitra hita zIkha, te ema deI gayA re, te ema cotho kahe suNa zeTha, ke e verI thayA re; ke e vairI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'Da trIo. gaNIye pApa na puNya, ke lakSamI joDIe re, ke lakSa lakSamI hAye gAMTha, teA pApa vicheADIe re. ke pApa0 upArajI iNe Rddhi, te kAje tAhare re, ke te kAje dhaNI thAye bhAgyavata, kamAi kAI mare re; ke kamAI karazu isyA upAya, ke e dolata ghaNI re, ke e dola ehanI suMdarI dAya, ke thAze tuma taNI re, ke thAze jima pAme vizvAsa, maleA tima ehazuM re, male mukhe mIThI kare| vAta, ke jANe nehazu re; ke jANe mIThThI lAgI vAta, te zeThane mana vazI re, ke te zeThane AvyA phrITaNakAla, mati tehanI khasI re. ke mati. dUdha ja dekhe DAMga, na dekhe mAMkaDA re, ke na dekhe. mastaka lAge cATa, thAe tava rAMkaDA re; thAe tavarogI kare kupathya, te lAge mIThaDu re, ke te lAge vedana vyApe jAma, te thAe anIThaDu re. te thAe ke 10 11 a:~~A pramANe cAra mitra paikI traNa mitra hitanI zikhAmaNa daIne potapeAtAne ThekANe gayA, paNa ceAtheA mitra tyAM ja besI rahI zeThane kahevA lAgyA sAMbhaLa zeDa, je traNe gayA te tamArA vairI thayA. pApa ke punya kazuM na gaNakAratAM lakSmI meLavavI kemake jo lakSmI gAMDamAM ( pAse ) haze teA puNyadAna karIne pApane dUra karI nAMkhIzuM. huM tA mAnu' chuM ke--zrIpALe je kaI Rddhi pedA karI che te badhI tamAre ja vAste peDhA karI che. duniyAmAM joIye chie te pedA karI karI koI mare che ne koI bhAgyavaMta te dAlatanA dhaNI thAya che, mATe e ja nyAya dhyAnamAM lai eveA upAya karIzu ke jethI e puSkaLa dolata ane anne suMdarIe tamArI ja thaze. paraMtu je kAma karavAthI zrIpAlane tamArA pUrNa vizvAsa paDe tevI rIte zrIpAlanI sAthe haLeA maLeA, mhADethI mIThI vAtA kare jethI e jANe ke mane sAcA sneha lAvIne ja zeTha vAta kare che. " A pramANe ceAthA pApI mitre yukti sAthe potAnA bhAva jAhera karyo. e sAMbhaLI te vicArabharI vAta zeDanA manamAM vasI gaI ane mIThI lAgI; kemake zeThanA ane te pApI mitranA aMtakALa najIka AvI pahoMcyA hatA, jenA lIdhe tenI (te benI) mati paNa khasI gaI. dRSTAMta che ke najara AgaLa paDelA dUdhane vAMdarA joI zake che, paNa ugAmI rAkhelI lAkaDI joI 14 105 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. zakatA nathI, paraMtu jyAre dUdha pIvA jatAM mAthAmAM lAkaDInI coTa lAge tyAre rAMka je thaI jAya che. tema ja je rogI hoya che te pitAno roga vadhe tevI cIjo khAya, te kupacca kare te mIThuM lAge; paraMtu jyAre te kupacyathI darda vadhI paDatAM vedanA vyApe tyAre te kupacya aniSTakArI (maraNa denAra) thaI paDe che. vAMdarA ane rogInI peThe zeDa ane tene duSTa mitra paNa maraNanI mAMgaNI karavA taiyAra thaI rahyA che. -8 thI 11 bese kuMvara pAsa, ke vinaya ghaNo kare re, ke vinaya tuM prabhu jIva AdhAra, ke mukhe Ima uccare re; ke mukhe pUrava puNya pasAya, ke tuma sevA maLI re, ke tuma paga paga tumha pasAya, ke akhta AzA phalI re. ke aha0 12 jotAM tuma mukhacaMda, ke savi sukha lekhIye re, ke savitra rakhe amArI vAta, ke virUI dekhIye re; ke virUI0 kuMvara saghaLI vAta, te sAcI sahere, ke te sAcI durjananI gati bhAti, te sajajana navi lahere. ke te sara 13 je vahANanI kere, ke mAMcA bAMdhIyA re, ke mAMcAra dora taNuM avalabeM, te upara sAMdhIyA re; te upara tihAM besIne zeTha, te kuMarane kahe che, ke te kuMarane dekhI acarija eha, ke muja mana gahagahe che. muja magara eka mukha ATha, ke dIse jA re, ke dIse ehavAM rUpa sarUpa, na hoze na hUAM re; ke na hoze. jevA IrachA sAheba, ke to Avo vahI re, ke te Avo pachI kADhaze vAMka, je kAMI kahyuM nahIM re. je kAMI kuMvara mAMce tAma, caDa utAvalo re, ke caDaze utarI tava zeTha, dharI mana Amale re; ke dharI mana, bihu mitre bihu pAse, dara te kApIyA re, ke dara0 karatAM ehavAM karma, na bIhe pApIyA re, na bIhe. 14 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. 107 paDatAM sAyara mAMhi, ke navapada mana ghare re, ke navapada siddhacakra pratyakSa, ke savi saMkaTa hare re; ke savi. magaramayanI pUMTha, ke beTho thira thaI re, ke beThe vahANa taNI para teha, ke pahoto taTa jaI re. ke paha0 17 auSadhine mahimA, ke jalabhaya nistare re, ke jala siddhacaka parabhA, ke sura sAnidha kare re; ke sura0 trIje khaMDe DhAla, e pahelI mana dhare re, ke e pahelI vinaya kahe bhaviloka, ke bhavasAyara tare re. ke bhava 18 artha-duSTa mitranI duSTa salAha maLavAthI dhavaLa nAma chatAM kALAM kRtya karanAra zeTha kuMvaranI pAse jaIne besavA ane puSkaLa vinaya karavA tathA hRdayamAM kapaTa chatAM mahAethI mIThuM bolavA lAgyuM ke-"he prabhu ! tame to mArA prANane AdhAra che, mane mArAM pUrva puNyanA udayathI tamArI sevA hAtha lAgI che ane Dagale Dagale tamArA pratApa ne kRpAthI amArI AzAo phaLI che. jyAre tamArA mukharUpI caMdramAM jovAmAM Ave che tyAre ame sarvasukha maLyA mAnIe chie; mATe ame IcchIe chIe ke tamArI keInabaLI vAta ane dekhavI na paDaze." vagere vagere kapaTabharI vAto karavA lAgya; chatAM paNa nirdabhI kuMvara to te badhuM bolavuM sAcuM karIne ja mAnatA hatA; kemake durjananI gati rIti sajajananA kaLavAmAM AvI zakatI ja nathI. upara pramANe belI zeThe kuMvarane kapaTa yukta premathI lubdha karI lIdho ane te pachI vahANanI kinArI upara eka mAMcaDA deraDAnA AdhAra vaDe bAMdhyo ane tyAM besIne eka vakhata kuMvarane zeTha kahevA lAgyA-"sAheba ! eka ajaba Azcarya dekhI mAruM mana utsAha dhare che, te Azcarya e che ke magaramabhya to eka che paNa tene ATha mukha che je judI judI jAtanA dekhAya che. evAM rUpa svarUpavaMta te thayAM paNa nathI ne thaze paNa nahIM; chatAM AvuM apUrva kautuka kadi na jeeluM mArA jovAmAM AvyuM che, mATe je jovAnI IcchA hoya to jaladIthI ahIM Ave; pachI vaLI amAro ja vAMka kahADaze ke evuM hatuM tyAre mane kema kahyuM nahIM ? e vAte utsAhapUrvaka kahuM chuM." A pramANe zeThanuM kahevuM sAMbhaLI bheLA dilane kuMvara te tarata uThI UbhA thaI te mAMcaDA upara caDI jovA lAgyA ke tarata zeTha jhaTapaTa manamAM kapaTa dhAraNa karIne mAMcaDA parathI utarI gaye ane ghaNuM ja cAlAkIthI beu pApI mitroe mAMcaDAnI bAjunAM deraDAM kApI nAMkhyAM (kavi kahe che ke je pApIjano che te AvAM naThArAM-cha kAma karatAM jarA paNa DaratAM nathI."). deraDA kApyAthI kuMvara dariyAmAM paDyo ne paDatAM ja navapadajInuM dhyAna dharavA lAgya; kemake Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrIpALa rAjAnA rAsa. e navapadamaya siddhacakrajI pratyakSapaNe saghaLAM saMkaTo dUra kare che, ethI emanA nAmasmaraNu pratApe turata ja kuMvara eka magaramatsyanI pITha upara sthiratApaNe savAra thaI beTho ne vahANanI peThe ja jaLapatha pasAra karI dariyAne kAMThe jaI paheAMcyA. temaja jaLabhayanistaraNI auSadhinA mahimADe temaja siddhacakrajInA prabhAva vaDe deve sahAyakArI thatAM pANImAM DubavAnA ne saMkaTanA Dara dUra thaI gayA. vinayavijayajI kahe che ke-De zrotAgaNA ! huM vijranA ! zrIpAla rAsanA trIjA khaMDanI A pahelI DhAlamAM jema zrIpAla samudrane tarI pAra pAmyA, tema tame paNa saMsArarUpI samudra tarIne pAra pAme ' --12 thI 18 DhAhA-chaMda kAMkaNu kAMThe utaryo, paheAtA eka vana mAMhi; thAkayA nidrA anusare, caMpaka tavara chAMhi. sadA lage je jAgatA, dharma mitra samaratha; kuaranI rakSA kare, dUra kare anaratha, dAvAnala jaladhara have, sarpa hUve phUlamAla; puNyavata prANI lahe, pagapaga ddhi rasAla. kare kaSTamAM pADavA, durjana keADi upAya; puNyavatane te sarve, sukhanAM kAraNa thAya. thala pragaTe jalanidhi vicce, nagara rAnamAM thAya; viSa amRta thaI paragame, pUrava puNya pasAya. 1 ra 5 aH--kuMvara kAMkaNa dezanA kAMThe utarI eka najIkanA vananI adara jaI pahoMcyA ane capAnA jhADa nIce jai thAkane lIdhe nidrA levA lAgyA. jene hamezAM jAgatA ane mahAn sama dhama mitra che te kuMvaranuM saMrakSaNa karI anarthone dUra kare che. kavi kahe che ke--" je puNyavaMta prANI che tene lAgela dAvAnala paNa varSAda sarakhA zItaLakArI thAya che, sarpa phUlanI mALA banI rahe che, ane Dagale Dagale rasALa Rddhi meLavI te mahAsukha meLave che. tevA puNyavatane kAI duSTajana kaSTamAM nAkhavA koDA upAya kare; tathApi te saghaLAM kaSTakArI kAraNeA te narane teA ulaTAM sukhanAM ja kAraNa thai paDe che. pUrva puNyanI kRpAthI samudranI vacce paNa sthaLa prakaTa thaI Ave che, raNavagaDA paNa zahera racanArUpa dRSTigocara thAya che, ane jhera te paNa amRtarUpa thAya che. --1 thI 5 3 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'Da trIjo. 109 DhALa bIjI-rAga madhumAdana-jina tAharI vANI amiyarasAla, suNatAM muja AzA lIre charejIe dezI. jI re mahAre jAgyA kuMvara jAma, tava dekhe dolata malI; jI re jI; jI re mahAre subhaTa bhalA sebaddha, kare vinatI mana ralI. jI re jI. cha re mAhare svAmI araja ama eka, avadhAro Adara karI; jIre jI. nayarI ThANA nAma, vase jisi alakApurI. 1 ,, 99 '' eka dina sabhAmajhAra, nimittiyA eka AvIyA; prazna pUchyA heta, rAya taNe mana bhAvIyeA. ', 77 kaheA jezI ama a, madanamajarI guNavatI; teha taNeA bharatAra, kANu thAze bhale bhUpati. kima malaro ama teha,ze ahinANe jANazuM; '' kANu divasa kANu mAsa, ghara teDIne ANuzu. 97 "" 27 tihAM rAjA vasupAla, rAjya kare nara rAjiyAjI; koMkaNu deza narIda, jasa mahimA jaga gAyeAjI. ?? "" sakala kaheA e vAta, je tuma vidyA che kharI; zAstra taNe paramANu, ama citA TALA parI. ,, 77 17 77 jI re jI 4 17 27 "" ,, "" 19 aH--jyAre kuMvara jAgyA tyAre joyu te teNe aneka manuSyone peAtAnI pAse ekaThA thaelA dekhyA. eTale ke sekaDegame sArA subhaTo potAnI cAmera sAvadhAnapaNethI viMTAI UbhA che ane te hu pUrvaka namratA sAthe vinati kare che ke" he svAmI ! amArI eka vinati Apa Adara sahita svIkAre ke-kubera bhaMDArInI alakApurI sarakhI thANA nAmanI nagarI vase che, tyAM vasupALa nAmanA naredra rAjya kare che, ane e kAMkaNu dezanA naredrane mahimA jagatamAM gAjI rahelA che. eka divasa te rAjAnI rAjasabhA aMdara eka nimitta prakAzanAra bezI AvyA, ne te ozI bhaviSya bhAkhavAmAM rAjAnA mana aMdara ghaNuM ja pasaMda paDayo. tethI rAjAe prazna pUchyo ke- huM jozIjI ! tame kahA ke amArI guNavatI putrI madanama`jarI nAmanI che teNIne kayA bhaleA rAjA bharatAra thaze ? tathA te kevI rIte kaI nizAnI sAthe amane hAtha lAgaze, ane kayA mahInAnA kayA divase tene ghera teDIne lAvIzuM? jo tamArI vidyA satya che te e badhI vAtane khulAse karo. ane zAstranA pramANa sahita amArI ciMtA dUra karI nAkhA, ' --1 thI 7 7 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrIpALa rAjAne rAsa. jIre mahAre jozI kahe nimitta, zAsrataNe pUraNabale; jI re jI. " pUvagata mAmanAya, ghruvataNI pare` niva cale. zudI dazamI vaizAkha, aDhI paheAra dina atikrame; ,, caNAyara upakaTha, jaI joyA teNe same. navanadana vanamAMhi, zayana kIdhuM caMpA tale; joyA tasa ahinANu, tavara chAyA niva cale. 79 "" 17 "" rAye na mAnI vAta, ema kahe e zuM kevalI; amane mAkalIyA AMhi, Aja vAta te savi malI. 27 prabhu thAe asavAra, azvaratna Agala dharyA; ,, kuara cAlyA tAma, bahu asavAre paravaryA. dz ', ,, ,7 77 27 ,, 97 8 9 10 13 artha :evuM sAMbhaLI jozI bolye huM nimittazAstranA pUN baLa vaDe ane para parAthI maLelI AsnAya-sAcI vidyA vaDe dhruvanA tArAnI peThe na caLI zake evI bhaviSya vANI kahu chuM te sAMbhaLo. " - he rAjan ! vaizAkha zudI dazamInA divase aDhI paheAra divasa vyatita thayA pachI dariyAnA kAMThA upara jaIne jojo, tathA navanaMdana vananI aMdara caMpAnA ADa taLe te puruSaratna sUtela haze, ane te ca'pAnA jhADanI chAyA divasa DhaLatA jAya chatAM paNa te sunAra uparathI khasI na jatAM acaLa rahelI haze. e nizAnI maLe te mahAzayane ghera teDI lAvo ke te ApanI kuMvarInA vara thaze. " jozInuM AvuM bhaviSya kathana sAMbhaLI rAjAe te na mAnyuM. rAjAe vicAryuM keH- je kevaLajJAnI hoya te AvuM spaSTa bhaviSya bhAkhI zakavA samartha hAya che. ThIka e vakhata Ave sAca jhUDanuM pArakhuM thaI raheze." ema dhArI tenA nirNaya karavAnI vicAraNA dhyAnamAM rAkhI ane jyAre vaizAkha zuddhi dazamIne divasa AvyA tyAre te vicAraNAne amalamAM lIdhI eTale ke amane amArA mahArAjAe te badhI nizAnInI tapAsa karavA mAkalyA ane tapAsa karatAM jozInA kahevA pramANe ja Aje badhI vAta maLI. ethI prabhu ! Apa azvaratna upara savAra thaI amArI sAthe kRpA karI padhAro. " pachI kuMvara turata gheADA upara AnaMdapUrvaka savAra thaI hu savAreAnA parivAra sahita zahera tarapha cAlyeA. -~8 thI 12 11 jI re mahAre AgaLa jaI asavAra, nRpane dIye vadhAmaNI; jI re jI. 6 sanmukha AvyA rAya sAthe leI dAlata ghaNI. ,, 13 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. che, zaNagAryA gajarAja, aMbADI aMbara aDI; gheTA dUdhamAla, pAkhara maNI yaNe jaDI. sovanajaDita palANa te jAlA tejI ghaNA; , jetarIyA kekANa, ratha jANe dinakara taNu. vara baheDAM dharI zIza, sAmI Ave bAlikA; " matI sovana-phUla vadhAre guNa mAlikA. rAjavAhana cakaDela, rAyaNa sukhAsana pAlakhI; , sAbelA seMbadhdha, ketupatAkA navalakhI. , vAje bahu vAjiMtra, nAce mAtra te pagapage; zaNagAryA ghara hATa, pATa sAvat jhagamage. , ema mahaTe maMDANa pesAro mahotsava kare; >> rAya sakala guNa jANu, kuMara padharAvyA ghare. , 19 artha-savAre paikI eka savAre deDate AgaLa jaI mahArAjAne vadhAmaNI ApI, ethI vasupALa rAjA ghaNI trAddhi sahita svAme Avyo, te sAmaiyAnI racanA nIce mujaba hatI. hAthIo upara maNiratnanI jaDelI pAkhare, tathA temanA gaLAmAM ghaMTA ghUgharamALAo nAkhI ane sarva prakAre zaNagArI amUlya aMbADIo kasI ke je AkAza sAthe vAda karatI hatI. tema ja senAnAM jaDelAM palANathI tejadAra ghoDAo zaNagAryA hatA, ane ghoDA raze tayAra karAvyA hatA te jotAM jANe sUryano ja ratha na hoya ! tevA ramaNIya dekhAva thaI rahyA hatA. vaLI pitAnA mAthA upara varabaheDAM-zreSTha getrIDAnA kaLaza dhAraNa karI suMdara rUpavatI guNavatI bAlikAo sAme AvI ane motIDe tathA sonAnA phUlethI kuMvarane vadhAvA lAgI hatI. tathA rAjavAhana je trAmajAma cakaDoLa DALIe, sukhAsana ane pAlakhIo paNa puSkaLa hatI. tema ja seMkaDonI saMkhyAmAM suMdara sAbelAo zaNagArelA hatA. navalakhI eTale ke I vakhata nahIM jovAmAM Avela evI navalakhI, ketu nAmanAM nizAna ane dhvajAo paNa puSkaLa pharakI rahyAM hatAM. tareha tarehanAM vAjAM manahara zabdamaya vAjI rahyAM hatAM, Dagale Dagale nAcanArI strIo (guNikAnA tAyaphAo) nAcatI hatI. ghare makAno ne paNa rezamI kasabI vavaDe zaNagArelI dukAno jhagamaga karI rahela hatI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11ra zrIpALa rAjAne rAsa. A pramANe puramAM praveza karAvyA saMbadhI meTA ma`DANu-DADa sahita maheAtsava karI sakaLa guNanA jANu vasupALa rAjAe kuMvarane puramAM padharAvyA. --13 thI 19 jI re mahAre jozI teDAvyA jANu, lagana tehi ja dine AvIyuM; jI re jI deI bahulAM dAna, rAye lagana vadhAvIyu. 20 35 23 35 "" "" 33 "3 11 ,, nRpa dIdhA AvAsa, tihAM sukhabhara lIlA kare; mayaNurehAzuM neha, dina dina adhikerA dhare. tehi ja rayaNI mAMhi, dhUA madanarekhA taNeA; rAye karyo vivAha, sAjana mana ulaTa ghaNA. 17 , nRpa dIye bahu adhikAra, kuara na vache te hIye; thayA thagIdhara Apa, pAna taNAM bIDAM dIye. 23 garatha ghaNA bhaMDAra, dIdhAM kara mhelAmaNe; jaiye' mahimA dekhI, sidhdhacakrane bhAmaNe 35 paDiyA sAyara mAMhi, eka ja du:khanI yAminI; bIjI rAtre joya, iNI pa2e paraNyA kAmanI. je keAI ati guNavata, mAna dIye nRpa jehane; 13 tehane khIDAM pAna, devarAve kuara kane. ,, trIje khaDe eha. bIjI DhAla seAhAmaNI; sidhdhacakra guNazreNi, bhavi suNajo vinaye bhaNI. 95 33 53 39 "" "3 31 39 44 17 "" 33 - 31 "" 21 ,, 22 23 27 a:--te pachI turata ja jyAtiSazAstranA jANanAra oSIjIne melAvyA, te zuddha lagna paNa te ja divase Avyu, ethI joSIjIne ane anya yAcakA vagerene puSkaLa dAna daI te lagnane rAjAe vadhAvI lIdhu. ane rAjAe te ja rAtrinI aMdara lagna veLAe madanarekhA kuvarInA vivAhamahAtsava karyo. enA lIdhe sajjanAnA manamAM ghaNA ja ha thaye. tema ja hastamelApa vakhate paNa hAthI, gheADA, ratha, dhanabhaMDAra vagere rAjAe bahu ja dAyajo ApyA. kavi kahe che ke- huM bhavijana! jIve je siddhacakrajInA smaraNa pratApathI, kuMvara dariyAnI aMdara paDyo te ja eka rAtrI duHkhanI thaI paDI ne bIjI rAtrIe te 24 25 26 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpAlakuvaranI najara paDatAM ja ratanasAnu parvata paranA jinamaMdiranA daravAjo udhaDe che (pAnuM 90). pAlakuMvarane madana rekhAnuM lagna. (pAnuM 112 ) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIo. 113 AvI rIte rAjakumArikAne varyAM, te agAdha mahimAvaMta navapadamaya siddhacakrajInA Ave mahimA joI ne temane ApaNe bhAmaNe-alihArI jaI ce, ke jethI ApaNuM kalyANu thAya." te pachI rAjAe vara vadhUne rahevA mATe havelI ApI, temAM rahIne te sukhabhara krIDA karavA lAgyA, ane zrIpALa kuvara madanarekhanA uttama guNA joIne teNInA upara dinapratidina adhika sneha dharavA lAgyA. zrIpALakuvaranI vizeSa lAyakAta dhyAnamAM laI rAjA vastupALe temane ahu mAnabharyAM hukama calAvavAnA hAddA ApavA mAMDavA, teA paNa kuMvare te hAddA yogya na jANI svIkAravAnI IcchA batAvI ja nahIM; paraMtu eka adhikAra kuvare pasaMda karyAM ne te svIkAryAM. eTale ke je kAMi vizeSa guNavaMta (dhanavaMta) manuSya peAtAnA darabAramAM Ave tene pete ( mahArAjA ) mAna Ape teA turata kuvaranA hAthathI pAnabIDuM devarAve. A padavI suMdara hAvAthI kuMvare pasaMdagI sAthe svIkArI laI thagIdhara-mAnavaMta pada prApta karyuM. A zrIpAla rAsanA trIjA kha'DamAM sehAmaNI evI bIjI DhALa kahI temAM e sAra levAnA che ke-sakaLa manavAMchita pUraka zrI siddhacakrajInA guNenI zreNi tame zravaNu karo. 20 thI 27 15 dohA chaMda vahANa mAMhi je huI, have suNA te vAta; dhavala nAma kAleAhiye, harakhyo rAte dhAta. mana cite muja bhAgyathI, meATI thaI samAdhi; palaka mAMhi viSNu ASaDe', virUI gaI virAdhi. e dhana e dAya suMdarI, eha sahelI sAtha; paramesara muja pAdharo, dIdhu hAtho hAtha. krUDI mAyA kelavI, dAya rIjhavu nAra; hAtha lai mana ehanAM, saphala karUM saMsAra. dukhIyA thaiye tasa du:khe, vayaNa sukomala rIti; anukrame vaza kIjIye', na hAya parANe prIti. dharata Ima citamAM dharI, kare aneka vilApa; sukhe te haI De hase, pApa vigeAve Apa, 3 ma 6 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zrIpALa rAjAne rAsa. artha -kuvarane dariyAmAM nAkhyA pachI vahANanI aMdara zuM banyuM te vAta have zravaNa kare. kuMvara dariyAmAM paDavAthI nAma dhavaLa (ujaLe) chatAM kALA haiyAvALo dhavaLa sAte dhAtu vaDe rAjI thaye-ane manamAM ciMtavavA lAgyuM ke "mArA caDiyAtA bhAgyathI mATe ArAma thaze ane eka paLamAM vagara auSadhe na maTI zake evo viSama vyAdhi nAza pAmI gaye. have e dhana ne e bane suMdarIo tathA e sAhelIne sAtha te sarve, mAre paramezvara pAMsaro hovAthI mane teNe hAthe hAtha ApyAM; mATe juThI mAyAkapaTaracanA keLavIne e banne strIone rIjhavI eNuonAM mana hAtha karI laI saMsAra saphaLa karUM; kemake duHkhIyA manuSyanuM duHkha joI duHkhI thaIe ane namra vacana belI anukrame vaza kariye, to dhArelI dhAraNA pAra paDe. kAraNa ke parANe (prIti) thatI ja nathI. AvI rItane dhUrta dhavaLazeTha manamAM nizcaya karI mAMthI vilApa karate, haIzcAmAM hasato aneka tarehanA vilApa karavA lAgyuM, ane karelAM pApane lIdhe pitAnA pApI AtmAne vagevavA lAgyo." -1 thI 6 DhALa trIjI- raho raho ratha phera re-e dezI. jIva jIvana prabhu kihAM gayA re, diye darisaNa ekavAra re; suguNa sAheba tuma vinA re, amane koNa AdhAra re. jIva0 1 zira kUTe pITe hyuiM re, mUke moTI pika re; hAlakallola sAyara thayo re, bheLA huA ghaNAM loka re. jIva. 2 ketuka jevAne caDhayA re, mAMce vahANanI kora re; he hai deva e zuM thayuM re, tUTayAM junAM dora re. jIva0 3 java behu mayaNA taNe re, kAne paDI te vAta re; ghasaka pa tava dhrAsako re, jANe vajAno ghAta re. have 4 thaI acetana dharaNI DhalI re, karatI koDa vizvAsa re; sahi sahelI savi malI re, nAke juve nisAsa re. jIva0 5 chAMTaTyAM caMdana kamakamAM re, karyA viMjhaNe vAya re; ceta vaLyuM tava AraDe re, haiye du:kha na mAya re. jIvaTa 6 kAM e prANa pAchA valyA re, je rUThe kiratAra re; pIyarIA alaga rahyA re, mUkI gayo bharatAra re. jIva0 7 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. 115 mAya bApane paraharI re, kIdho jene sAtha re; phiTa hiyaDA phUTe nahIM re, vicho te prANanAtha re. artha -"he jagajIvana prabhu! tame kyAM jatA rahyA! amane eka vAra amArI dayA lAvI darzana gho! he sadgaNI sAhebA ! Apa vagara amane have kono Azaro che? A pramANe bolI moTI pika mahela, mAthuM ne haiyuM kUTa vilApa karavA lAge." e sAMbhaLIne AsapAsa dilagIrI upajAvanAro zerabara thatAM ghaNuM leke bheLAM thaI gayA ane zeThane pUchavA lAgyA ke -"zA sArU A vilApa kare che ? " kapaTI zeThe enA javAbamAM jaNAvyuM ke -"bhAIo ! murabbI kuMvara zrIpALa kautuka jevAne vahANunI kinArIe bAMdhelAM mAMcaDA upara caDyA hatA. ghaNA divasanAM he, ke saDelAM che, paNa te jIrNa thaI rahelAM mAMcaDAnAM deraDAM ociMtA-ekadama truTI jatAM pote darIyAmAM paDI gayA, hAya ! hAya ! e deva ! Ate te che gajAba gujAryo! ! ! " A pramANe te vAta cheka karNopakarNa pahoMcatI kuMvaranI beu satI suMdarIone kAne jaI pahoMcI. tyAre ekadama prAsako paDatAM teNIonA hRdayamAM jANe eciMte vajana ghA thaye na hoya ? te kArI ghA thaye, tethI turata mUchavaMta thaI beu strIe kalpAMta karatI bhoMya para DhaLI paDI. e joI teNIonI sakhIo, sAhelIo ne dAsIo bahuja gAbharI banI gaI ane kArNavat thaelA ceSTArahita zarIrane joI maraNa pAmyAnI zaMkA lAvI teoe nAke hAtha mUkI dhAsa tapA. eTale te zvAsa cAlate jaNAtAM mahA sugaMdhamaya zItaLa bAvanAcaMdana chAMTaDyA, ane paMkhAethI zItaLa pavana nAkhyo jethI teNIone cetana vaLyuM. paNa mUcha vaLatAM barADA pADatI rovA lAgI...haiyAmAM duHkha paNa samAtuM na hovAthI AMsuM cadhAre vahI jatA jaNAvA lAgyAM te kakaLa karatI pokAratI hatI ke-"he prANo! je kiratAra amArA para rahyo hato te tame zA mATe pAchA vaLyA ? piyarIA paNa dUra rahyAM ane bharathAra paNa madhya dariye mUkI cAlatA thayA. he hRdaya ! te jenA sAthane lIdhe mAtA pitAno sAtha paNa cheDI dIdhuM hato te prANanAthane sAthe chuTayA pachI paNa te phATI na jatAM kAyama rahyuM che jethI tene paNa phiTakAra che? -1 thI 8 dhavalazeTha tihAM AvIye re, kUDA kare vilApa re; zuM kIje e daivane re, dIje kizyA zArApa re. jIva0 9 du:kha sahyAM mANasa kahyAM re, bhUkha sahyAM jima Dhera re; dhIraja Apa na mUkiye re, karIyeM hRdaya kaThora re. jIva0 10 maNi mANeka motI kharAM re, jehanA guNa abhirAma re; jihAM jAze tihAM tehane re, mukuTa hAra zIra ThAma re. jIva. 11 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. vyaMga vacana ehavuM suNI re, mana ciMte te doya re; eha karama eNe karyuM re, avara na vairI koya re. jIva. 12 dhana ramaNInI lAlace re, kIdho svAmI droha re; mITho thaI AvI male re, khAMDa galephi loha re. jIva0 13 zIla have kima rAkhazuM re, e karaze upaghAta re, karIe~ kata taNI pare re, sAyara jhapApAta re. jIva. 14 artha:-" A pramANe vilApa karI rahI che, te daramiyAna dhavaLa zeTha jUThA vilApa karatA karatA tyAM AvI pahocyo ane te strIo pratye kahevA lAgyo--"are ! e adekhA duSTa daivane paNa zuM kahIye? tathA zApa paNa kevA daIye? jema bhUkha sahana karavAmAM hera sahanazIla che, tema duHkha sahana karavAmAM manube ja sahanazIla che; mATe duHkha AvI paDatAM tene sahana karavAnI jarUra che. duHkha vakhate te pitAnuM dhairya na mUkI detAM hRdayane kaThera karavAnI jarUra che. tema ja je manuSyanA manohara guNa metI, maNi ne mANekanI peThe amUlya che, te manuSyane to jyAM jaze tyAM mugaTa ane hAra temanA mastakanA sthAnane pAmaze. jethI have zAMta thAo ane huM tamArU duHkha dUra karIza. tame te uttama guNavALAM che. A pramANe kALA hRdayavALA te zeThanA mukhamAMthI kapaTa-caMga vacana sAMbhaLIne ane strIo vacanano matalaba samajI ciMtavavA lAgI ke-"prANanAthane ghAta karavAnuM kAma eNe ja karyuM che ! bIje kaI ApaNo vairI che ja nahIM. A durNa vizvAsaghAtIe dhana ane strIonI lAlacane lIdhe ja svAmIdroha karyo che, chatAM paNa hAMe mIThAza rAkhI AvIne maLe che; kemake jema taravAranI dhAra para cAsaNI caDAvI hoya athavA te loDhAnA galephA upara cAsaNI caDAvI galephu banAvyuM hoya, paNa tenI mIThAzano svAda levA jatAM jIbha ne dAMtanA bUrA hAla thAya che, tema AnA mIThA bolo tarapha vizvAsanI najara rAkhatAM bUrA hAla thAya tema che, jethI have ApaNane ApaNuM amUlya zIlaratna sAcavavuM zI rIte banI zakaze? kemake je lAlacane vaLagI eNe upagArIne paNa aMta ANyo che te pApI ApaNA zIlane paNa upaghAta-bhaMga karaze, mATe ApaNe paNa darIyAmAM jhaMpApAta karIye, jethI prANa jatAM paNa zIyaLa kAyama raheze." -9 thI 14 samakAle be jaNI re, mana dhArI e vAta re, Izu avasara tihAM upane re, ati visa utapAta re. jIva0 15 hAlakallola sAyara thaye re, vAye ubhaDa vAya re; ghora ghanAghana gAjI re, vijaLI cihu dizi thAya re. jIva. 16 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo jIva0 18 kUvA thaMbha kaDakaDe re, uDI jAya saDha dora re; hAthe hAtha sUjhe nahIM re, thayuM aMdhAruM ghora re. jIva. 17 DamaDama Damaru Damakate re, mukha mUke huMkAra re; khetrapALa tihAM AvIyA re, hAthe leI taravAra re. vIra bAvane paravaryA re, hAthe vividha hathIyAra re; chaDIdAra doDe chaDA re, cAra catura paDihAra re. jIvaTa 19 beThI mRgapati vAhane re, cakra bhADe hAtha re; cakakesarI pAudhArIyA re, deva devI bahu sAtha re. jIvaTa 20 ho kubuddhi mitrane re, jiNe vAMkI mati dIdha re; khetrapALe tava te grahI re, khaMDa khaMDa tanu kIdha re. jIva0 21 te dekhI bIhane ghaNuM re, mayaNA zaraNe paITha re; zeTha pazu pare dhrujato re, devI cakakesarI dITha re. jIva. 22 jAra mUkyo jIvato re, satI zaraNa supasAya re; aMte jAIza jIvathI re, je mana dharIza anyAya re. jIva0 23 mayaNAne cakakesarI re, belAve gharI prema re; vatsa ! kAMI ciMtA karI re!, tuma piyune che ema re. jIvaTa 24 mAsa eka mAMhi sahire, tamane milaze teha re; rAja ramaNI Rddhi bhagave re, narapati rasarA gehare. jIva0 25 behane kaMThe ThavI re, phUla amUlaka mAla re; kahe devI mahimA suNo re, ehane atihi rasAla re. jIva. ra6 zIla jatana ehathI thaze re, dina prA~ sarasa sugadha re; jeha kamITe yaze re, te nara thAze aMdha re. jIva. 27 ema kahI cakakesarI re, utapatiyAM AkAza re; sayala devazuM parivaryA re, pahotAM nija AvAsa re. jIva. 28 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrIpALa rAjAne rAsa. tava utapAta save TalyA re, vahANa cAlyAM jAya re; ciMtA bhAMgI sarvanI re, vAyA vAya suvAya re. jIva. 29 artha -A pramANe vicAra nizcaya karI eka vakhate te beu strIoe dariAmAM paDatuM mUkavAnI taiyArI karI. te vakhate dharmane jaya ane pApano kSaya thavA tyAM e ati viSama utpAta thaye. eTale ke-tephAnI pavana vAva zarU thatAM dariyAnuM pANI uchaLavA lAgyuM. tophAnI mojA uparAuparI AvavAthI vahANanuM cAlavuM jokhama bhareluM thaI paDyuM. bhayaMkara varSAdanI garjanA thaI AvI. vijaLI mera camakavA lAgI ane hAthe hAtha paNa na sUjhe tevuM ghora aMdhAruM thaI AvyuM. Ama thavAthI vahANanA kuvAthabhe kaDakaDATa zabda karavA lAgyA tathA saDha, dera uDI javA lAgyAM. A bhayaMkara saMyoga thatAM vaLI vizeSa bhayakArI banAva e anya kenDamaDama DamarU Damakate, huMkAra zabda belato ane hAthamAM nAgI taravAra camakAvatA kSetrapALa AvI pahoMcyA, tathA bAvana vIrAnA parivAra sahita maNibhadra, pUrNabhadra kapila ne piMgaLa e cAre catura pratihAra deva mugara vagere tareha tarehanA hathiyAra tathA kumuda, aMjana, vAmana ne puSpadaMta jenA hAthamAM che evA nAme cAra daMDe hAthamAM dhAraNa karI chaDIdAranI peThe AgaLa doDatA hatA. teonI pAchaLa siMha upara savArI sahita, hAthamAM jAjavalyamAna cakra bhamAvatAM bahu deva devIonA parivAra sAthe cakakezvarI devI padhAryA. te sAthe ja kSetrapALe kubuddhi mitra ke jeNe dhavaLazeThane kumati ApavAmAM pUrI madada ApI hatI tene pakaDI pADI tenA zarIranA TukaDe TukaDA karI yamapure pahoMcADI dIdhe. mitranA bUrA hAla jeI dhavaLazeTha hIne jethI pitAne bacAva karavA satIne zaraNe jaIne saMtAI peThe. tene pazunI peThe tharathare devI zrI cakakezvarIe dIThe, eTale kahevA lAgyAM ke-duSTa pApINa! jA, atyAre te tane satIzaraNa pratApane lIdhe jIvato mUkuM chuM, paraMtu kahuM chuM te yAda rAkhaje ke je tuM have A satI strIone herAna karIza te Akhara jIvathI jaIza." eTaluM bolI devIe satI prate kahyuM--"vatsa ! zA mATe ciMtA kare che ? nizcita raho. tamArA priyatamane phrema-kuzaLa che. tamAre nAtha koMkaNa dezanA pAyatakhta ThANApuranI aMdara mahArAja vasupALa rAjAnA mahelamAM rAjakanyA sAthe rAjaRddhi bhagave che te tamane AjathI pUre eka mahine maLaze." eTaluM kahI devIe te beu strIonA kaMThamAM amUlya ane anupama suMgadhavaMta manahara phUlanI mALA nAkhIne tene mahimA kahyo ke-"putrIo ! sAMbhaLe A mALAone rasALa mahimA che. eTale ke-A mALAothI zILaratnanuM rakSaNa thaze. divase divase tamane sarasa suMgadhI Apaze ane koI tamArI hAme kharAba najarathI jeze te turata aMdha ja thaI jaze" vagere kahIne devI zrI cakakezvarIjI AkAzapaMthe devonA parivAra sahita potAnA sthAnake padhAryA. eTale te sarve utpAta dUra thaI gaye. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 119 vahANA vagara aDacaNe cAlavA mAMDacAM, ane anukULa pavana vAvA lAgyA jethI sanI ciMtA bhAMgI gaI. --15thI 29 * mitra traNa kahe zeThane re, dIThI paratakSa vAta re; cotho mitra adhathI re, pAmyA vege dhAta re. te mATe e cittathI re, kADhI mUkeA sAla re; para lakhamI para nArane re, have ma paDazeA khyAla re. paNa durbuddhi zeThanuM re, citta na AvyuM ThAya re; java kapUre vAsIye re, lasaNu durgaMdha na jAya re. heDA karane vadhAmaNAM re, aza na du:kha dhareza re; je bacyA chuM jIvatA re, tA siva kAja kareza re. je muja bhAgye evaDuM re, vizrva thayu' visarAla re; tA milaze e suMdarI re, samaze virahanI jhAla re. ema citI dUti mukhe re, kahAve huM tuma dAsa re; neka najara karI nirakhIye re, mAnA muja aradAsa re. dUtine kADhI parI re, deI galAtho kaTha re; teAhI nieja lAntyA nahIM re, valI thayA urjA re. veza karI nArI taNA re, AvyA mayaNAM pAsa re; dRSTi gaI thayA AMdhalA re, kADhayo karI upahAsa re. utarIye uttara taTe re, vahANa calAve vega re; paNa sanmukha hAya vAyaro re, zeTha kare udvega re. avara deza jAvA taNA re, kIdhA keDi upAya re; paNa vahANu koMkaNa to re, ANI mUkayAM vAya re. trIje kha'De haMma kahI re. vinaye trIjI DhAla re; siddhacakra guNa mAlatAM re, lahIye sukha vizAla re. jIva 30 jIva0 31 jIva0 32 jIva0 33 10 34 jIva0 35 10 36 10 37 10 38 10 39 jIva 40 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. arthate pachI dhavaLazeThanA traNa subuddhi mitra ke jemaNe zeThanI vicAraNAthI viparIta vicAraNA darzAvI hatI temaNe zeTha pAse AvI kahyuM-"kema zeTha! amArA kahevA pramANe pratyakSa vAta dIThI ke nahIM ? cUtho mitra ane saMgI thaye hatuM te turata ja marI yamane mahemAna thaye. te mATe pharIthI paNa kahiye chie ke-parAI lakSmI ane parAI strInA khyAla chaMdamAM have pharI paDaze ja nahIM, vagere vagere hitazikSA daI te traNe mitre cAlatA thayA. zuM lasaNune bhImasenI kapUranA puTa daIye tethI durgadhatA mATe che ke ? kadi nahIM jenI je prakRti paDI te mUve ja jAya che, zeThe te e banAva banavA pachIthI malakAI haiyAne dhairyatA ApavA mAMDI ke-"he hRdaya ! have tuM khuzI thA, jarA paNa duHkha dhAraNa karIza ja nahIM. je jIva bace chuM te to badhAMe kAma pAra pADIza. tuM jarA khyAla kara ke je mArA bhAgya baLa vaDe caDI Avela bhayaMkara vidma rUpa vAdaLa paNa vikherAI gayuM che, te nakakI mAnuM chuM ke e beu suMdarIo mane jarUra maLaze ja ane viraharUpa agninI javALA zamaze." AvI rIte haiyAne dhIraja ApI duSTa ciMtavana sahita dati ekalI bane satIo pratye saMdezo kahAvyo ke-"huM tamArA dAsa chuM, mATe Apa mArA para snehanI najara karI eka mArI araja che te kabUla kare." vagere matalaba saMdeze kahAvyo. te sAMbhaLI satIoe dutine gaLI jhAlI bUrA hAla sahita bahAra kADhI, te paNa nirlajaja zeDa lAye nahIM, paraMtu ulaTo te te zetAna je thayo. ane strIne veza dhAraNa karI pite jAte ja yAhasa karI satI strIonI pAse gayo. paNa devIe Apela puSpamALAnA prabhAvathI satIo sAme dRSTi karavAne lIdhe te AMdhaLo ja banI gayo. ethI phAMphAM mAratA zeThane-dAsIoe mazkarI vagere upahAsa karI bahAra kahADI mUkyo. Ama thavAthI zeThe satIone saMtApI pitAne tAbe karavA, tema ja devI vacana cheTuM karavA khalAsI lekone kahyuM ke-"ApaNe uttara taraphanA kinArA tarapha utarI zakIye athavA to ThANa zaheranA baMdara tarapha na jatAM bIjI ja bAjue jaI zakIye, e dizAe vega sahita vahANa calAvo." ema dhArI khalAsIone A pramANe tAkIda ApI; paNa devanI viparIta gatithI sanmukha pavana thayo, jethI vahANa dhArele ThekANe javA zaktimAna thayA ja nahIM, eTale zeTha dilagIrImAM garva thayo; bIjA deza tarapha javAne mATe cAle teTalA kare upAyo amalamAM levarAvyA; chatAM paNa vahANo mahinAnI mudata pUrI thavA AvatAM te pavane vahANone koMkaNa dezanA kinAre ja lAvI mUkyAM, devI vacana satya karavAnI AgAhI jaNAI. kavizrI vinayavijayajI kahe che ke-"A pramANe zrIpAla rAsanA trIjA khaMDamAM trIjI DhALa kahI tethI siddhacakajInA guNAnuvAda bolavAthI vizAla sukho prApta karAya che, mATe sadA temanuM ja guNagAna karo" -30 thI 40 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'Da trIje. doharA-chaMda. kAMkaNu kAMThe nAMgaryAM, savi vahANa tiNi vAra; nRpane milavA utaryo, zeTha leI piravAra. AvyA narapati pAule, milaNAM kare rasAla; beThA pAse rAyane, tava dIThA zrIpAla. dekhI kuMvara dIpatA, haiye upanI huka; lAcana mIcAI gayAM, ravi dekhI jima ka. nRpa hAthe zrIpAlane, devarAve taoAla; zeTha bhalI pere ALakhI, citta thayuM DamaDAla hai hai deva aTAraDA, eha kinzyA utapAta; nAkhI hatI khAre jale, pragaTa thaI te vAta. sabhA vIsarajI rAya jajba, paheAtA mahela majhAra; tava zeThe paDihArane, pUchyo eha vicAra. eha thagIdhara kANu che, navalA dIse kaiAya ! teha vigatI kahe ehatI, suNatAM acaraja hAya. vanamAM sUtA jAgavI, ghara ANyA bhile bhAta; paraNAvI nija kuvarI, puchI na nAta ke jAta. zeTha suNI rIjhayo dhaNuM, cittamAM kare vicAra; ane kaSTamAM pADavA, bhaluM dekhADayuM khAra. deI kalaMka kujAtInuM, pADuM ehanI lAja; rAjA haze ene, saheje saraze kAja. jo paNa je je meM karyAM, ehane du:khanAM heta; te te savi niSphaLa thayAM, muja abhilASa sameta, 1 3 4 pa 7 8 10 11 121 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrIpALa rAjAno rAsa. to paNa vAji na AvI; mana karIe anukula, udyamathI sukha saMpaje, udyama sukhanuM mUla 12 vairIne vAdhyo ghaNe, e muja khaNaze kaMda; prathama ja haNavA ene, karo keIka da. Ima ciMtavato te gaye, utAre AvAsa; palaka eka tasa jaka nahIM, mukha mUke nisAsa. 14 artha-jyAre vahANe kaMkaNu kAMThe jaI pahoMcyA tyAre tyAM lAMgara nAkhavA paDyAM, ane rAjAnI bheTa levA parivAra sahita dhavaLazeTha vahANamAMthI utarI narapatinA caraNa sparzavA rAjasabhA tarapha cAlyuM. tyAM teNe mahArAjAnI pAse amUlya vastuonuM bheMTaNuM mUkI bheTa paNa lIdhI, paraMtu te mahArAjAnI paDakhe jyAre zrIpAlakuMvarane beThelA dIThA tyAre bheTa saMbaMdhI saghaLe harSa cAlyA gaye ane kuMvarane jotAM ja cora zeDanI chAtImAM tridoSazULa pedA thaI AvyuM tema ja jema tejasvI sUryane dekhavAthI sUryazatru ghuDanI AMkho mIMcAI jAya che tema dhavaLanI AMkho mIMcAI gaI. vasupALa rAjAe bheTanI vastu ane AvelA zeDane garbhazrImaMta jANe tenuM mAna vadhAravA zrIpALajInA hAthathI pAnabIDuM devarAvavA Isarata karI, eTale kuMvare dhavaLazeThanA hAthamAM pAnabIDuM ApyuM ke teNe kuMvarane pUrepUrI rIte oLakhI lIdhe, jethI rAjA taraphanuM mAna maLyA chatAM paNa 22Na najIka bhamavAne saMyoga jANI tenuM citta DAmADoLavALuM thaI rahyuM, ane vicAravA lAge ke -"hAya ! hAya ! deva! aTAraDA deva! A zo utpAta jouM chuM ke je meM khArA dariyAnI aMdara vAta pheMkI dIdhI hatI, te mahAsAgaramAM DUbelI vAta pAchI ahiM zI rIte jAhera thaI! te daramiyAna sabhA visarjana thaI ane jyAre rAjA rAjamahelamAM game tyAre dhavaLazeThe daravAnane pUchayuM-"bhAI! A sabhAmAM pAnabIDAM ApanAra mAnavaMta rAjavI koNa che ? e te kaI na mANasa dekhAya che?" AnA uttaramAM daravAne kahyuM-zeDa e mAnavatAnI vigata sAMbhaLatAM manuSyane Azcarya pedA thAya tema che, kemake dariyA kAMThe vanamAM sUtelA emane jagADI mahotsavanI sAthe ghera lAvyA ane mahArAjAe jAta ke nA pUchyA vinA prema sahita pitAnI putrI paraNAvI dIdhI e zuM thaDA AzcaryanI vAta che?" AvuM bolavuM sAMbhaLatAM zeTha te bahu ja rAjI thayA ane cittamAM vicAra karavA lAgyo ke--"kuMvarane kacchamAM jhukAvI devA A daravAne paNa bhaluM bAraNuM batAvyuM. jethI kuMvarane naThArI jJAtinuM kalaMka coMTADI daI enI lAja pADI dauM ke jethI nIca sAthe paraNAvelI putrIne lIdhe phajetI thatI jANa rAjA ke pavaMta thaI kuMvarane ThAra mAraze, eTale mAruM rahejamAM kAma phateha thaze. jo ke je je kAme kuMvarane duHkha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trInTe. 127 devAnA hetu ( IrAdA ) thI ja karyAM, te te badhAe kAme mArA abhilASa sahita niSphaLa thayA; tA paNa himmata hArI besavuM e ayeAgya che. kahyuM che ke--himmata na hAratAM manane anukULa karI udyama cAlu rAkhIe te tethI aMte phateha ja pAmIye; kemake udyamathI ja sukha hAtha lAge che, ane udyama e ja sukhanuM mULa che! tema vaLI kuMvara mAreA kaTTo duzmana che ane jo vizeSa vadhavA devAmAM Avaze te te mArAM mULa khAtI kahADo ja; roga ne zatru ugatAM ja chUMdI nAkhavA e ja vyAjakhI che. vadhyA pachI temane cheDhavAmAM mahA takalIpha veThavAnA vakhata Ave che, e mATe pahelAM enuM ja kATaluM karI nAkhu tevA koika kdaracavAnA uttama mArga AdaravAnI jarUra che. " ityAdi Artta raudradhyAna dhyAtA dhyAtA zeTha peAtAnA utArAvALA gharamAM jaI pahoMcyA. paNa kevI rIte ghATa ghaDI ghaDAlADavA karavA tenA rastA na jaDavAthI eka paLavAra paNa tene jaMpa vaLyo ja nahIM. jethI mhAMDethI moTA nisAsA nAkhatA zecane svAdhIna thaI lamaNe hAtha dai beTho beTho dhAraNAne pAra pADavAnI yukti zeSatA hatA. --1 thI 14 DhALa ceAthI--ayA smRti aNugArane re, kahe gurU amRta vANa nhegIsara celA; bhikSAne bhamatAM thakAM hA lAla--e dezI. iSNa avasara tihAM ThUMbanu re, Avyu TALu eka re, catura nara; UbhA ALagaDI kare hA lAla; teDI mahattara bane re, zeTha kahe aviveka re. catura nara, kAja amArU eka karo heA lAla. eha jamAI rAyanA re, tene kaheA tume jhUMba re. catura nara; lAkha seAnaiyA tumane Apazu hA lAla; dhAIne valagegale re, saghaLuM malI kuTuMba re, catura nara; pADa ghaNA ame mAnazuM heA lAla. DUba kahe svAmI surNA re, karaNyAM e tuma kAma re. catura nara; mujaro hamAro mAnaje hA lAla; kelavazuM kUDI kalA re, lezuM parathA sAbAsI dene pache heA lAla. dAma re, catura nara; 3 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrIpALa rAjAno rAsa. artha -A rIte dhavalazeTha vicAre che tyAM eka jhUMbanuM ToLuM AvyuM ane dhanavAna zeThane joI te TeLuM UbhuM UbhuM zeThanI AgaLa dInatA karavA lAgyuM, eTale avivekI zeThe DUba TeLAnA nAyakane pitAnI pAse bolAvIne avivekabharI vAta kahevI zarU karI ke-"he nAyakajI ! eka amAruM kAma che te tame kare, eTale ke ahIMnA rAjAne jamAI che tene tame DUba che evuM kaho te huM tamane lAkha sonAmahero ApIza. saMghaLuM tamAruM kuTuMba eka mate thaIne rAjAne jamAIne jotAM deTa kahADIne vaLagI paDe ane tamAro pitAno ja e najIkano sago che ema sAbita karI batAva, ke e kAmane lIdhe tamAro ghaNo upakAra mAnIza." e vAta sAMbhaLIne DUbanAyaka bo - "he svAmI ! sAMbhaLe, e ApanuM kAma che te huM karIza; paNa amAro muja mAnya kare. je ke tamAma jUThI kaLA keLavIzuM ne nakakI karelAM dAma laIzuM, tathApi kAma karyA bAbatanI zAbAsI saMbaMdhI sirapAva pAchaLa khuzI thavA yogya deje (kemake kAma sirasATA jevuM che. je kSatrI bacyo che tene taddana jUThathI gaLe paDI amArA kuTuMbI banAva che te kaMI jevI tevI vAta nathI). -1 thI 3 haMba maLI savi te gayA re, rAya taNe darabAra re, catura gAye UbhA dhUmatA ho lAla, rAga AlApe TekazuM re, rIjhayo rAya apAra re, catura mAMge kAMI? mukha Ima kahe he lAla. haMba kahe ama dIjIyeM re, mehata vadhArI dAna re, catura mehata ame vAMchuM ghaNuM he lAla; tava narapati kuMara kane re, devarAve tasa pAna re, catura tehanuM mahata vadhAravA he lAla. pAna devA ja AvIyo re, kuMara tehanI pAsa re, catura hasita vadana jete hasI ho lAla; vaDe DUba vilago gale re, ANuM mana ullAsa re, catura putra Aja bheTayo bhalo ho lAla. ehave AvI haMbaDI re, roI lAgI kaMTha re, catura aMge aMge bheTatI he lAla; 5 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. 125 bahena thaIne eka malI re, ANI mana utkaMTha re, catura vIrA jAuM tuja bhAmaNe ho lAla. eka kahe muja mAulo re, eka kahe bhANeja re, catura evaDA dina tume kihAM rahyA ho lAla eka kAkI eka phaI thaI re, dekhADe ghaNuM heja re, catura vATa jotAM hatAM tAharI he lAla. haMba kahe nara rAyane re, e ama kula AdhAra re, catura rIsAI cAlyo hato he lAla; tuma pasAya bhelo thayo re, savi mAro parIvAra re, catura bhAgyAM du:kha vi chehanAM he lAla. artha -ekaThuM maLeluM DUbanuM ToLuM cAlyuM darabAramAM jaI pahoMcyuM ane ghUmatuM dhUmatuM gAyana karavA lAgyuM. te ToLAnAM strI purUSa ne nhAnA samajadAra bALake ke jemane gAyana vidyAnI tAlIma maLelI che te badhAM maLI Teka sAthe rAganA AlApa karI manahara svarathI gAnavinoda karatAM joI sajA ghaNe ja rAjI thaze. rAjA bolyA-"zuM mAge che te mahoDhethI bolI do ke jethI mAgaNI pUrNa karavAmAM Ave." rAjedrano prazna sAMbhaLI DUba nAyaka zeThanI sUcanA yAdImAM lAvI beH " amane mahattA vadhe evuM dAna Ape. ame mahattAnI ja vadhAre vAMchA-icchA rAkhIye chie." e sAMbhaLI rAjAe mAna-mahattA vadhAravA zrIpALakuMvaranA hAthethI tene pAna-bIDuM devarAvavAnI sUcanA ApI. ethI te DUba nAyakane pAna-bI deI mAna vadhAravA kuMvara tenI pAse AvyuM ke hasatA mukhavALA kuMvarane joI DUba nAyaka hasate hasate harSavaMta banI gaLe vaLagI paDI kahevA vA -"vhAlA putra ! tuM amane Aje bhale bheTyo!" eTalAmAM te te DUbanAyakanI vahu AvIne rotI rotI gaLe bAjhI paDI, ane aMgo aMge bheTavA lAgI. eTalAmAM eka bahena utkaMThA sahita banIne kuMvarane bheTI paDI ane kahevA lAgI--"he vIrA ! he baMdhava ! huM tahAre bhAmaNe jAuM." tema ja eka kahevA lAgI ke A mahAre bhatrIje che, eka kahevA lAgI-A mahAro dIyara che, eka kahe che ke e mahAre dhaNI che. mane hAnI paraNIne mUkI gayA hatA te Aja mahArA puNyadayathI mane malyA. jyAM ekanuM bolavuM pUruM thatuM nathI tyAM te bIjuM pAtra AvI pitAne pATha bhajavavA taiyAra thAya che. tenI peThe eka turata mA banI ane eka bhANeja banIne Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrIpALa rAjAne rAsa. AvyA ane snehasaha kahevA lAge -"ATalA dahADA tame kayAM chupAI rahyA hatA ? eTalAmAM to eka kAkI thaIne, eka phaI thaIne bheTI paDI ane ghaNuM heta dekhADatI kahevA lAgI--"tArI ame to vATa ja letAM hatAM ke kayAre maLe !" vagere vagere vAte melAvIne pUrepUruM nATaka bhajavyuM, ne te pachI DUbanAyaka rAjAne kahevA lAge- "mahArAjA sAheba ! A amArA kuLane AdhAra-putra che. e amArAthI rIsAIne cAlI nIkaLyo hato te Aje ApanI kRpAthI bhage thaye che, ane A sarve parivAra mAro che. te badhAnuM AnA melApathI vigajanya duHkha bhAkhyuM. -4 thI 9 rAjA mana ciMte IryuM re, suNI tehanI vAca re, ca0 vAta ghaNI virUI thaI ho lAla; eha kuTuMba savi enuM re, dIse parata kha sAca re, ca0 dhika muja vaMza vaTAlIyo ho lAla. 10 nimitti teDAvIyo re, meM tuja vacana vizAsa re, ca0 putrI dIdhI ehane ho lAla; kima mAtaMga kahyuM nahIM re, teM dIdhe gale pAza re, ca0 nimitti vaLatuM kahe ho lAla. muja nimitta jUThuM nahIM re, suNajo sAcI vAta re; ca0 e bahu mAtaMgano ghaNI ho lAla; rAya aratha samaje nahIM re, kopyo ciMte ghAta re, ca kuMara nimittiA upare ho lAla. te beu jaNane mAravA re, rAmeM kIdha vicAra re, ca0 subhaTa ghaNu tihAM saja kiyA ho lAla; madanamaMjarI te suNI re, AvI tihAM te vAra re, ca0 rAyane INI pare vinave ho lAla. 13 kAja vicArI kIrSei re, jima navi hoya upahAsa re, ca0 jagamAM jaza lahiye ghaNo ho lAla; Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 127 AcAre kula jANI re, joIye himeM vimAsa re, ca0 durbala kanA na hoI ho lAla. 14 kuMane narapati kahe re, pragaTa kahe tumha vaMza re, ca0 jiNa sasa dare Tale ho lAla; kahe kuMara kima re re, uttama nija parazaMsa re, ca0 kAmeM kuLa lakhAvazuM he lAla. 15 sainya tamAruM saja karo re, muja kara gho taravAra re, ca0 tava muja kuLa paragaTa thaze ho lAla; mAthuM muMDAvyA pachI re, pUche nakSatra ne vAra re, ca0e ukhANe sAcA ho lAla. athavA pravAhaNamAM ache re, daya paraNI muja nAra re, ca0 ) teDI pUcho tehane ho lAla; te kaheze savi mAho re, bhUla thakI adhikAra re, ca0 INi pare kIje pArakhuM ho lAla. artha-banuM upara pramANe bolavuM sAMbhaLI rAjA manamAM ciMtavavA lAgyo-- vAta te ghaNI ja mAThI thaI ! A DUbanuM je kuTuMba che te khacita enuM ja (zrIpAlanuMja) kuTuMba che emAM kaze zaka nathI, kemake pratyakSapaNe sAcI vAta sAbItI ja ApI rahI che. dhikkora che ene ke mAre nirmaLa vaMza vaTalAvI dIdhuM !" ema vicAra karI je nimittazAstranA jANa jezInA kahevAthI kuMvara zrIpALane pitAnI kuMvarI paraNAvI hatI te jezIne teDAvyo ane rAjA tene kahevA lAgyo--"meM tamArA vacananA vizvAsa vaDe Ane mArI putrI ApI. to pahelAthI mane tamee ema kema na kahyuM ke e mAtaMga eTale DUbacaMDALanI jAtine che! mATe tuM pote ja gunhAne pAtra che." nimitti uttaramAM jaNAvyuM ke-" sAMbhaLe mahArAjA mAruM bhaviSya ja huM nathI, e sAcI vAta che, ane A ghaNAM mAtaMga eTale hAthiyono dhaNI che, nahIM ke mAtaMga caMDALano ghaNuM che." je ke bhaviSyavettAe Ama spaSTa artha karyo te paNa rAjA teno artha na samajatA hovAthI kopavaMta thayo ane kuMvara tathA jezI upara kepa sAthe ghAta karavAnI ciMtavanA karavA lAgyo. eTaluM ja nahIM paNa te bannene ThAra mAravA ghaNA subhaTane taiyAra karAvyA, e vAta jyAre Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrIpALa rAjAno rAsa. madanamaMjarIe sAMbhaLI tyAre te vakhate tyAM AvI rAjAne A pramANe vinavavA lAgI-- "pitAjI ! je kAma karIye te vicArIne karIye to tethI hasIne pAtra na thavAya, ane jagatamAM ghaNe yaza prApta thAya. vicArI juo ke-kuLa te AcArathI ja oLakhAya che, te chatAM paNa AvI vAta sAMbhaLI kAcA kAnanuM thavuM e yogya nathI. mATe uMDI tapAsa karI kAma karo ke jethI pAchaLa pastAvuM na paDe. " ItyAdi kahI dAkhalA dalIla vaDe rAjAnA manamAM potAnA kathananI hIlacAla karI. ethI rAjAe kuMvara pratye pUchyuM ke"tamAre vaMza jAhera kare che jethI saMzaya dUra thAya." kuMvare AnaMdita cahere kahyuM"je uttama jana hoya te potAnI prazaMsA pitAnA mukhethI kema kahI zake ? mATe kAma mAraphata hu kuLa eALakhAvIza. Apa ApanuM saghaLuM lazkara taiyAra karAvI, mArA hAthamAM phakta eka taravAra Apa eTale kSatrI chuM ke A kuTuMbano sago chuM e tarata jaNAtA mAruM kuLa prakaTa thaI jaze. kemake kSatriInI kharI parIkSA laDAInA medAnamAM taravArathI thAya che. mAthuM muMDAvyA pachI nakSatra ne vAra pUche tevI kahevata Ape sAcI karI batAvI. ema chatAM paNa turata khAtrI karavA mAMgatA ho to Aje baMdaramAM nAMgarAelAM vahANonI aMdara mArI paraNelI be suMdarIo che tene teDAvIne pUche ke badhe te vistArapUrvaka mAre adhikAra (hakIkata) AdithI aMta sudhI kahI batAvaze. jethI parIkSA thaze. -10 thI 17 tehane teDAvA mokalyA re, rAye nija paradhAna re, ca0 te jaIne tihAM vinave ho lAla; tava mayaNuM mana harakhIyAM re, pAmI AdaramAna re, ca0 sahi kane teDAvIyAM ho lAla. 18 besI rayaNa sukhAsane re, AvyA rAya hajUra re, ca0 bhUpati mana harakhyo ghaNuM ho lAla; nayaNe nAha nihAlatAM re, pragaTaye prema aMkUra re, ca0 sAce jUTha nasADIyuM ho lAla. - 19 vidyAdhara putrI kahe re, saghalo tasavirataMta re, catura nara0 vidyAdhara munivara kahyA he lAla; pApI zeThe nAkhIyo re, sAyaramAM ama kaMta re, catura nara0 vakhateM Aja ame lA he lAla. 20. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. te suNatAM java ola re, tava harakhyo mana rAya re, ca0 putra sagI bhaginI taNo ho lAla; avicAryuM kIdhuM hatuM re, paNa AvyuM savi hAya re, ca0 bhajana mAMhe ghI DhahyuM he lAla. - 21 narapati puche bane re, kaho e kisyo vicAra re, ca0 tava te bele kaMpatA ho lAla; zeThe apta vigeIyA re, lobhe thayA khuvAra re, ca0 kuDuM kapaTa ame keLavyuM he lAla. 22 tava rAjA rIse caDhayo re, bAMdhI aNuvyo zeTha re, ca0 haMba sahita haNavA dharyo ho lAla; tava kuMvara ADe valI re, choDAvyo te zeTha re, ca0 uttama nara ema jANIye ho lAla. 23 nimitti tava balIyo re, sAcuM muja nimitta re, ca0 e bahu mAtaMgane dhaNI he lAla; mAtaMga kahIye hAthIyA re, tene prabhu vaDa citta re, ca0 e rAjesara rAjIyo ho lAla. 24 artha - A pramANe kuMvaranuM hovuM sAMbhaLIne rAjAe te baMne suMdarIone bolAvavA turata potAnA pradhAnane baMdara para mekalyo, eTale te baMdara paranAM vahANumAM pahoMcI suMdarIo pratye vInavavA lAge ke -"ApanA svAmInAtha ahIM che ane A pramANe vAta banI che mATe Apane bolAvavA Avyo chuM. " vagere vagere kahyuM, eTale strIo AdaramAna pAmI ethI teNIonAM mana harSavaMta thayAM ane vicAravA lAgI ke-devI vacana pramANe mahinAnI mudata pUrI thavAne lIdhe nakakI svAmInA teDAvyA che, mATe javuM ja joIe." ema vicArI ratnasukhAsanamAM besI ravAnA thaI rAjA hajura AvI pahoMcI. e joI rAjAnuM mana harSavaMta banyuM tema ja suMdarIoe pitAnA nAthane najare nihALatAM premaaMkara prakaTa thaye. A banAvathI sAce juDane nasADI dIdhuM. te pachI rAjAnA pUchavAthI vidyAdhara putrI madanamaMjUSAe vidyAcAraNa muninA mukhethI sAMbhaLyA hatA te badhe vRttAMta kahI batAvI vizeSamAM kahyuM ke-pApI dhavalazeThe 17 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrIpALa rAjAno rAsa. amArA nAthane dariyAmAM dago daI nAkhI dIdhA hatA; paNa sArA bhAgyadayanA lIdhe A eka mahine Aje prApta thayA che." jyAre A pramANe badhI hakIkatathI rAjA vAkepha thayo tyAre te e kuMvara sagI bahenane dIkare (bhANeja) ja nIkaLe, eTale rAjA manamAM bahuja zaru thaye. A pramANe oLakhANa paDavAthI rAjA vicAramAM paDyo che"avicAryuM-vagara vicAryuM kAma karavA mAMDyuM hatuM, paNa devanI anukULatAthI te badhuM ThekANe AvyuM. ghI DhaLyuM paNa bhojanamAM ja DhaLyuM. " vagere vicArI hUMba pratye rAjAe pUchyuM-"tame tamAro sago batAve che e saMbaMdhamAM satya vAta zuM che? te jaldI kaho zI matalabane lIdhe A prapaMca racanA karavI paDI ?" A pramANe rAjAe pUchyuM eTale DUba tharatharatA bolyA ke "annadAtAjI ! dhavaLazeThe amane zikhavyuM che ane lAkha sonAmahora maLavAnA lebhane lIdhe khavAra thayA chie. prajo amoe zuM huM ja kapaTa keLavyuM che, mATe dIna jANI dayA karo." evuM DUbanuM belavuM sAMbhaLI rAjA kodhavaMta banI dhavaLazeThane bAMdhI pitAnI hajura maMgAvyo ane te pachI te zeTha ane DUbanA ToLAne ThAra mAravAno nizcaya karI rAjA bolyA ke "zeTha ane DUba beu dehAMta daMDane yogya ja che mATe temane garadana mAre." ema hukama pharamAvI te beune mArAone svAdhIna ryo. eTale meTA mananA kuMvare ADe pharI te beune mahAtanI sajAthI bacAvyA. kavi kahe che ke -"uttama nara A pramANe oLakhIye ke je avaguNa upara guNa kare te ja uttama jana gaNAya che." jyAre A pramANe cokhavaTa thaI tyAre bhaviSya bhAkhanAra jezI bo --" mahArAja kema mArUM nimittazAstra kiMvA bhaviSyavANI have satya che ke nahIM ? meM kahyuM hatuM ke A bahu mAtaMgane dhaNI che. mAtaMga eTale hAthI, teone je prabhu te bahu mAtaMga paNa kahevAya che, mATe ja A bahu mAtaMgane prabhu, udAra cittavaMta ane rAjAono paNa rAjA che." -21 thI 24 nimittiyAne nRpa dIe re, dAna ane bahu mAna re, ca0 vidhAnidhi jagamAM vaDo ho lAla; kuMara nija ghara AvIyA re, karatA navapada dhyAna re, ca0 mayaNAM traNe ekaThI malI ho lAla. 25 kuMara pUravanI pare re, pAle mananI prIta re, ca0 pAse rAkhe zeThane ho lAla; te manathI chaDe nahIM re, durjananI kula rIta re, ca0 je jevo te tevo he lAla. ra6 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trInhe. behU hAtha bhUI paDayA 2e, kAja na eA sidgha re, 20 zeTha Isu mana ciMtave hA lAla; pI na zakayo DhALI zakuM re, ehavA nizcaya kIdha re, ca. ehane nija hAthe haNu heA lAla. 27 kuara pAyo che jihAM re, sAtamI bhUI e... Apa hai, 20 laI kaTArI tihAM caDayo hai| lAla; paga lapayo heThe paDayo re, AvI paheAtu pApa re, ca marI nake gayA. sAtamI heA lAla. 28 leAka prabhAte tihAM malyA re, beAle dhika dhika vANu re, ca svAmIdrohI e thayeA heA lAla; jeDa kuarane ciMtavyu re, Apa laghu niravANa re, ugra pApa turata ja phale he! lAla. mRtakAraja tehanAM kare re, kuara mana dhare zAka re, guNa tehanA sa MbhAratA hA lAla; sevana NuM tapAvIye re, agni taNe sayeAga re, teAhI raMga na pAlaTe ho lAla. mAla pAMcase vahANanA re, vi saMbhAlI lIdha re, lakhamInuM lekhuM nahI haiA lAla; mitra traNa je zeThanA re, te adhikArI kIdha re, gurNAnaMdha uttama pada lahe hai| lAla. IMdra taNAM sukha bhagave re, tihAM kuara zrIpALa re, mayaNAM traNe paravaryA hA lAla; trIje khaDe Ima kahI re, vinaye cAthI DhAla re, siddhacakra mahimA phalyA hA lAla. 0 20 20 131 20 20 29 30 31 32 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALe rALanA rAsa. a:~~A pramANe bhaviSya sAcuM paDavAthI rAjA ahu rAjI thaye ethI teNe besIne bahu dAna mAna ApI vidyAya karyo. ( kavi kahe che ke- " humezAM jagatamAM tamAma khAnAe! karatAM vidyArUpI khannanA meTe alabhya che; ane ethI sarve te vidyAnI prazaMsA karatAM karatAM pAtAtAne mukAme gayAM.") kuMvara paNa navapadanuM dhyAna dharatA dharatA peAtAnA AvAse gayA ane traNe suMdarIe! ekaThI maLI te sAthe AnaMda vAda karavA lAgyA. te ke dhavalazeThe be vakhata krUra karma karyuM, chatAM paNa kuMvara te vAta dhyAnamAM na rAkhatAM tene pahelAMnI peThe ja prItipUrvaka potAnI pAse rAkhI sneha jALavatA hatA, paraMtu A rIte taiyA chatAM dhavaLazeDanu mana tA dhavaLa thayu' ja nahIM; kemake kuvare uttamatA na cheDI tA dhavaLa pAtAnI nIcatA kema cheDe ? mATe dunanA kuLanI rIti dhavaLe' manathI dUra karI ja nahIM. je jevA hoya te tevA ja rahevA para parAnI rIti hAvAthI te niyama pALI dhavaLazeDa vicAravA lAgyeA--" meM dariyAmAM nAkhI tathA anu` kalaka ApI zrIpAlanuM nikajaina karavA upAya hAtha dharyA; paNa te banne bAbatamAM mArA beu hAtha heThA paDavA, ane eke kArya siddha thayu nahI; mATe have te e ja nizcaya che ke--pI na zaku te DhALI tA nAkhuM! eTale ke mAre hAtha lakSmI ane ane strIe na AvI tenI ciMtA nahI, paNa ene bhogavavA tA nahIM dauM. asa mArA hAthe ja ene ThAra mArI nAkhu eTale badhI paMcAta maTI jAya. " evA ce!sa vicAra para AvI, hAthamAM pANIdAra kaTArI laI jyAM sAtame mALe kuMvara sukhazayyAmAM peDhI rahela che tyAM rAtrInI vakhate zeDa caDavA gayA; paraMtu pApanA ghaDA bharAI AvatAM phUTavAnI taiyArI para paheAMcatA zeThanA paga lapasyA, jethI te bhoMya para paDavo ane potAnI pANIdAra kaTArI potAnI ja sevA karanArI nIvaDI-peTamAM dAkhala thaI pApI zeThane pApanA prakhaLapaNAne lIdhe maraNane zaraNa karI sAtamI narake paheAMcatA karI dIdhe. jyAre leAkAe prabhAta uDI dhavaLazeThanI jhUrI gati joI tyAre ekaThA thaI ema ja bolavA lAgyA ke vikAra che enA jIvatarane ke e svAmIdrohI thaye, tA jevuM kuMvaranu eNe ciMtavyuM tevu ja potAne mATe thayuM. ugra pApa turata ja phaLe che. '" vagere vagere vANI vaDe phiTakAra ApyuM. paraMtu kuMvare te pApI dhabaLanA maraNathI zeka dhAraNa karI tenAM mRtakAra karyA ane tenA guNe! sa`bhAryo karyo. kavi kahe che ke--sAnAne cAhe teTalu agnimAM tapAviye te paNa te peAtAne asalI raMga jALavI ja rAkhe che. nahIM ke tevA sacogathI raMga badalI de. (rIti ja che ke agarane ke caMdanane agnimAM nAkhI baLIye tA paNa te cugalI ja ApyA kare che ane sajjanane bahu rAtApa ApIye te paNa doSitanA doSa tarapha najara na kare. ) te pachI pAMcase vahANenA sAla mAtra rasabhALI lIdhA ke jenAM gaNatAM paNa pAra na Ave eTalI lakSmI hatI, jethI tenI vyavasthA karavA saMbaMdhI pareDanA muddhivaMta je traNa mitra hatA temane adhikArI karyo. kavi kahe che ke--guNanA khAnA rUpa manuSyo hAya che te 132 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI ja charI vAgatAM dhavaLazeThanu akasamAta maraNa (pAnuM 132 ) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa troo. 133 manuSyA guNanA pratApathI avazya uttama padma----adhikAra prApta kare ja che. A pramANe vyavasthA karI zrIpAlakuMvara traNa suMdarIethI paravarelA tyAM iMdranA pArakhA sukha bhogavavA lAgyo. (vinayavijayajI kahe che ke-A zrIpALa rAsanA trIjA khaMDanI A cAthI DhALa te e ja atAvI rahela che ke siddhacakajInA mahimA kevA phaLadAyI che ke je zrIpAla mahArAjane jema phaLyo tema tame paNa te ja pramANe phaLa meLavA. ) 25 thI 32 dAhA-chaMda eka dina rayavADI caDhayo, ramavAne sAtha bahu tyAM utaryA, dIThA Rddhi sArvavAha leI bheTaNuM, AvyA kuara pAya; tava tehane pUche Izyu, kuara karI supasAya. kavaNu dezathI AvIyA, kihAM jAvA tumha bhAva; sArvavAha tava vInave, karajoDI sadbhAva. AvyA kAMtInayarathI, kaMbudIva uddeza; kuMvara kahe kAIka kahe!, acaraja dITha vizeSa. teha kahe acaraja suNeA, nayara eka abhirAma; keza ihAMthI cArasA, kuDalapura tasa nAma. makaraketu rAjA tihAM, kapUratilakA kata; dAya putra upara huI, sutA tAsa guNavata. nAme te guNasuMdarI, rUpe 2bha samAna; jagamAM jasa upama nahIM, cAsaTha kalA nidhAna. zrIpAla; vizAla. 7 a:eka divasa zrIpAlakuMvara rAjavATikA pharavA ( havA khAvA-ramavA ) mATe upavananI aMdara piravAra sahita svArI lai gayo hate. tyAM puSkaLa RddhivaMta sathavArA utarelA kuvaranI najare paDayo. temaja sathavArAnA AgevAna sAvAhanI najara paNa bhAgyavAna kuMvara tarapha paDI eTale temane yuvarAja jANI te sAvAha yogya cIjonu bheTachuM laI kuMvaranI hajUra Avyo. eTale kRpA sAthe kuMvare A pramANe pUchyuM --" sArthapati! tamA kayA dezathI AvelA che ? ane kaI dizA bhaNI have javAnA vicAra che ?'' 3 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrIpALa rAjAne rAsa. e sAMbhaLI sArthavAhe kahyuM ke-"ame badhA kAMtinagarathI AvelA chie, ane amAre kaMbudvIpa javAno vicAra che." pharI kuMvare pUchyuM ke "jyAre tamee lAMbe paMtha pasAra karyo che tyAre kahe ke e paMthanI aMdara koI AzcaryakArI banAva joyo che?" sArthavAha kahyuM"mahArAja ! je AzcaryakArI banAva najaronajara joyo che te sAMbhaLo. kuMDalapura nAmanuM eka zahera che ke je ahIMthI barobara cAraso gAu dUra che. te zaherano makaraketu rAjA che, tenI kapUratilakA nAmanI rANI che. te rANInA peTathI be putra tema ja te upara eka guNavAna putrI pedA thaela che, ke jeNInuM nAma guNasuMdarI nAma pramANe suMdara guNa dharAvanArI che ane rUpamAM svargamAM vasanArI raMbhA sarakhI che, eTaluM ja nahIM paNa jagata bharamAM teNInA rUpaguNanI barobarI batAvavA upamA ApIye tevo koI padArtha paNa sarajAyela nathI. eTale ke te guNasuMdarI strInI cosaTha kaLAono khajAno ja che. 1 nRtya, 2 aucitya, 3 citraka, 4 vAda, pa maMtra, 6 taMtra, 7 jJAna, 8 vijJAna, 9 daMbha, 10 jalastaMbha, 11 gItanAda, 12 tAlamAna, 13 meghavRSTi, 14 phaLavRSTi, 15 ArAmAropaNa, 16 AkAragopana, 17 dharma vicAra, 18 zukana, 19 kiyAkalpa, 20 saMskRta ja5, 21 prAsAdanIti, 22 dharmanIti, 23 varNikA vRddhi, 24 suvarNasiddhi, 25 surabhitilakaraNa, ra6 lIlAsaMcaraNa, 27 gajaturaMga parikSaNa, 28 puruSa lakSaNa, strI lakSaNa, sAmudrika, 19 suvarNa ratnabheda, 30 aSTAdazalipi pariccheda, 31 tatkAlabuddhi, 3ra vAsasiddhi, 33 vaidyaka, 34 kAmavikiyA. 3pa ghaTabhrama, 36 sAriparizrama, 37 aMjana, 38 cUrNayoga, 39 hastalAghava, 40 vacana pATava, 41 vidhi, 4ra vANijyavidhi, 43 mukhamaMDana, 44 zAlina khaMDana, 44 kathAkathana, 46 puSpaguMthana, 47 vakrokti, 48 kAvya zakti, 49 phAveSa, 50 sakala bhASA vizeSa, 51 abhidhAna jJAna, 4ra AbharaNa paridhAna, pa3 bhUlyopacAra 54 gRhAcAra, papa kAvyakaraNa, pa6 paTanirAkaraNa, pa7 raMdhana, pa8 kezabaMdhana, 59 vINa nAda, 60 vitaMDAvAda, 61 aMkavicAra, 62 lokavyavahAra, 63 aMtyAkSarikA, 64 praznaprahelikA. e cosaTha kalAnAM nAma anya sthaLe prakAratare paNa lakhelAM che. e cosaThe kalAnI jANa te guNasuMdarI che. -1 thI 7 rAga rAgiNI rUpa svara, tAla taMta vItAna; vINA tasa brahmA suNe, thira karI AThe kAna. zAstra subhASita kAvya rasa, vINu nAda vida; catura male je caturane, to upaje parada. Dahero gAya taNe gale, khaTake jema kuka; mUrakha sarakhI goThaDI, paga paga hiyaDe ha. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. 135 je rUTha guNavaMtane, to deje du:kha poThi; daiva na deje eka tuM, sAtha gamArAM gaThi. rasiyA zuM vAsa nahIM, te rasiyA eka tAla; jhUrIne jhAMkhara have, jima vichaDI taDAla. ukti yukti jANe nahIM, sUjha nahIM jasa seja; Ita uta joI jaMgalI, jANe AvyuM rojha. rojha taNuM mana rIjhavI, na zake kaI sujANa; nadI mAMhi nizadina vase, palaLe nahIM pASANu. marama na jANe mahila, citta nahIM Ika Thera; bihAM tihAM mAthuM ghAlata, phira harAyuM Dhara. valI caturazuM bolatAM, bolI Ika de vAra; te sahelI saMsAramAM, avara akaja avatAra. rasiyAne rasiyA mile, kelavatAM guNa goTha, hiye na mAye rIjha rasa, kaheNI nA hoTha. parakhyA pAkhe paraNatAM, bhuccha mile bharatAra; jAya janmAro pUratAM, kiyuM kare kiratAra. tiyuM kAraNa te kuMarI, kare pratijJA sAra; vINa vAde jItaze, je muja te bharatAra. artha--have te guNasuMdarIe bALapaNathI ja vINA vagADavAno abhyAsa karyo che, te kevI rIte karyo che? te ke 1 rAga, 2 rAgiNI, 3 rU5, 4 svara, 5 tAla, 6 saMtAvatAna. eTalA guNayukta vINAnA je kAMI bhede che te sarvane te kuMvarI jANe che. timAM prathama rAga cha prakAranA che. te jaNAve che. 1 zrIrAga. 2 vasaMta. 3 paMcama. 4 bharava. 5 megha. 6 naTanArAyaNa. e che rAganAM nAma kahyAM have ekekA rAganI cha cha rAgiNIe eTale strIo che, temanAM nAma kahe che : (1) hAravA athavA mAlavI, triveNI; kidAra; gaurI, madhumAdhavI; bahArI, Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrIpALa rAjAne rAsa. (2) dezI; devigira; kharADI; adrikA; lalitA; hiMDAlI. ( 3 ) khibhAsa; bhUpAlI; karanATI; aDahaMsa, mAlazrI athavA vAghezvarI; paTama'jarI. ( 4 ) bhairavI; gurjarI; revA; gunakalI; baMgALI; bhalI athavA helI. (5) malhAra; sArI; AzAvarI athavA sAmerI; mAlakAza; gaMdhAra; rasazRMgAra athavA hara zRMgAra. ( 6 ) kAmeAdI; kalyANI; AhirI; nAyakI; sAraMga; hamIranATa; e cha rAganI chatrIza rAgaNIonAM nAma kahyAM. have ekekA rAganA vaLI ADa ATha putra che, te vAre chaenA maLI aDatAlIza putra thAya, temAM cha mULa rAga ane chatrIza rAgiNIo meLavatAM saravALe nevu' bheda thayA. vaLI ekekA rAganI ane rAgiNInI cAla temAM koInI e, koInI traNa, keAInI cAra, koInI pAMca, koinI cha, koinI sAta thAya. e sarva enA bheda ja gaNAya. ema bIjA paNa enA aneka prakAre bheda thAya che, kemake cakravartI peAte mUla cha rAgane prarUpe ane tenI strI 64000 che, te pratyeka ekekI strI, vaLI navanavI dezIe karI bhartAranI stavanA kare, te vAre cesaTha hajAra dezIe sarva judI judI rIte gavAtAM sa maLI ceAsa' hajAra bhedo thAya. temaja vAsudevanI khatrIza hajAra strIe chaeN, tihA atrIza hajAra dezIe gavAya te hAla paNa atrIza hajAra dezIo cAlu che, keke chellA navamA kRSNa vAsudeva thaI gayA te vakhate khatrIza hajAra dezIo gavAtI hatI. te pachI kAI cakravatI thayeA nathI, mATe khatrIza hajAra ja cAlu rahelI che. e rIte rAganA aneka bheDha che. vaLI te rAga rAgaNInAM rUpa, te je je rAganA jevA jevA AkAra che, tevI rIte rAgamAlAnAM citrAmaNa karAya che, te zAstrAkta sarvanA rUpane judAM judAM te guNasuMdarI jANe che, tenA AkAra karI dekhADe che, tathA tenA pUrve karelAM AkArane eLakhe che. vaLI svara sAta prakAranA che, tenAM nAma SaDja, rUSabha, gAMdhAra, madhyama, paMcama, dhaivata, niSadha e sAta svaranAM nAma kahyAM athavA 1 sA, 2 rI, 3 ga, 4 ma, 5 5, 6 dha, 7 nI, e sAta bheda jANavA. vaLI tAlanA sAta bheda che te kahe che. yUe, mADI, paTTunA, rUpake, jatti, paDatAle, ekatAleA eTale ekatAla, dvitAla, tritAla, ityAdri tAlanA sAta bheda jANavA. vaLI taMtuvitAna eTale taMtunuM vistAravuM, tihAM kAI vINA cAra taMtunI hAya, kAI cha taMtunI, kAi sAta taMtunI hAya, tenu' sakeAcavu', vistAravuM tene Akucana prasAraNa kahIe. tathA vINA taMtunuM caDAvavuM", utAravuM, te sa taMtunA vitAna kahIe ItyAdrika aneka vAte vINA sabadhI che, te sa` rAganA graMthaiAthI jANavI. evI rIte rAga, giNI, rUpa, svara; tAla ane taMtuvitAna, e cha teNe karI saMyukta je vAre guNasuMdarI vINA bajAve che te vAre te vINAne je zabda tenA guNathI rAjita thayA thakA cAra mukhane dhAraNa karanArA evA je brahmA, te paNa peAtAnA AThe kAnane sthira karIne te vINA sAMbhaLavAne ujamAla thAya che, te khIjA sAmAnya janA sAMbhaLavAne tatpara thAya temAM tA zu ja kahevuM ? vaLI ( zAstra ke. ) dharma zAstra, vijJAna zAstra, zabdazAstra, AgamazAstra, jayotiSa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. 137 zAstra, nimitta zAstra, vaidyaka zAstra, purANu zAstra. have zAstranA cAra vega kahyA che tenAM nAma kahe che. eka dharma kathAnuyoga, bIje caraNa karaNAnuga, trIje gaNitAnuga, ane dravyAnuyoga, ItyAdi sarva zAstra kahevAya che te tathA (subhASita ke.) jemAM prastAvecitta bhalAM vacana haya, evA prastAvika zleka je cANakya pramukha tenA bheda sahita tathA gAthAonA bheda, chaMdanI jAti, savaiyA, kavitta, kuMDalIyA, dehA, gAhA, helI pahelI ItyAdika sarva subhASita jANavA, tathA (kAvya ke.) harinuM pramukhathI mAMDIne mahA daMDaka paryata navanavA chaMdanI jAtio. tihAM je agyAra akSaranuM pada te kAvyanI pahelI jAti jANavI ItyAdi. (rasa ke.) navarasa, temanAM nAma kahe che. zRMgArarasa, hAsyarasa, karUNarasa, raudrarasa, vIrarasa, bhayAnakarasa, bIbhatsarasa, adbhutarasa, ane zAMtarasa e nava rasa. tathA vaLI traNa prakAranA rasa temAM eka sthAyIrasa, bIje sAtvika rasa trIjo saMcArarasa. enI upara rAga, anurAga, anurati teNe karI yukta tathA vaLI vINAnAda te vINanA zada tathA judI judI jAtinAM vAjiMtronA zabda te leka bhASAe traNa prakAranA che. eka ghA, bIje vA, trIje pasara tathA vaLI bIjA cAra bheda kahe che. eka ghana te tAla pramukha, bIje suSira te vaMzAdika, trIje Anadha murajadika ane taMta te vINa pramukha. have prathamanA traNa bhedane artha kahe che. prathama ghA te Dhela, paDadhe, mRdaMga, pakhAvaja, tAla, kaMsAla, karatAla, pramukha jANavA. bIje vA te zaMkha, zaraNAI, bherI, napherI, bhuMgala, karaNA pramukha jANavA. trIje ghasarako te sAraMgI pramukha jANavA. ItyAdika sarva vAjiMtra jANavA. have vINAnA sAta nAma che. te kahe che. vINA, ghoSavatI, vipaMcI, kaMThaNikA, vallaka, taMtrI, parivAdinI. te vINAnA svAmI judA judA hoya. zIvanI vINAnuM nAma nAlaMghI. sarasvatInI viNAnuM nAma kachapI. nAradane mahatI nAme vINA heya. sarvane sammata te prabhAvatI nAme vINuM jANavI. brahmAnI bRhatI nAme vINA che, tuburUnI kalAvatI nAme vANuM, cAMDAlanI keTalI nAme viNA, e vINAnA bheda jANavA. ItyAdika sarvane (vinoda ke.) ramaNa te guNasuMdarI che, eTale e sarva cAturya guNasuMdarImAM che. ema sArthavAha je AvyuM che te zrIpAlane kahe che. vaLI kahe che ke he svAmin ! te kuMvarI atyaMta DAhI che. vaLI catura che, mATe je te caturane maLe te ja pramoda upaje athavA guNavaMtane guNavaMta maLe te ja zobhe. paraMtu caturane mUno saMga thAya te, jema tophAnI gAyanA gaLAmAM bAMdhela aNaghaDa lAkaDuM cAlatAM pagamAM athaDAI duHkha de che, tema mUkha sAthe thaelo samAgama, sahavAsa ke dastI paNa tevuM de che; kemake Dagale Dagale haThavAda karavAne lIdhe te haiyAmAM sAlyA kare che. ema te rAjakanyAe mAnI lIdhuM che, tathA te kahe che ke-"he deva ! je tuM kadI guNavaMta para gusse thaI jAya te tenA para duHkhanI piDyo bharIbharIne daI deje, paraMtu tene gamAranI sAthe vAta karavI ke dastI karavI e asahya duHkha daIza nahIM. matalaba ke anya duHkha karatAM mUkha sAthe 18 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrIpALa rAjAne rAsa. sahavAsa ghaNe ja duHkhadAyI hoya che. kAraNa ke je rasikajanane arasikajanane samAgama thAya te te sikajana eka hAthe tALI pADavA jevo nakAme thaI rahe che. beu ekasarakhA hoya te ja tAla jAme che; paNa eka samajadAra ane bIje be samajadAra hoya te, jema jhADathI TUTI judI paDelI jhADanI DALI sUkAI jhAMkharUM thaI jAya, tema te mUrkhanA samAgamathI catura rasika, rasajJanA viyogane lIdhe jhurIjharIne jhAMkharAM je thaI Akhara nirjIva bane che. matalaba e ja ke te mUrkha yukti ke ukita kazuM jANato na hovAthI, tathA jene kazI kAma karavAnI cAturatA saMbaMdhI zodhanAM sauja-lakSaNa paNa sUjhatAM na hoya ane je Amatema jagalInI peThe joyA karato hoya, te jANe jaMgalamAMthI pakaDI ANeluM rojha heyanI ? te gama vagarano gamAra hoya che. te tevA gamAra ne rejhanuM mana jagata bharamAM koI paNa caturajana rIjhavI zakanAra che ja nahIM, kemake caturajanAnI kArIgarI, je pitAnI vAta sAMbhaLe-marma samaje-dhyAna Ape tenA para cAlI zake che ane tenA upara teo vacananI asara karI zake, paNa je uhuM kare ke ADuM joI bolyA bhaNI dhyAna ja na Ape te pachI vacananI asara zI rIte karI zake ? juo ke-magazelI pathare rAta ne dahADe nadInA jaLapravAhamAM paDyo rahe che, te paNa te jarA palaLato nathI, te ja rIte rAtadina caturanA sahavAsamAM rahyA chatAM mUrkha paNa mUkhane mUrkha ja rahe che. kAraNa ke te sahavAsamAM rahevA chatAM kahelI koI paNa vAtane marma samajI zakatA nathI, kemake tenuM citta eka ThekANe hetuM nathI, paNa seMkaDe bAbatamAM bhaTakatuM hoya che. eTale pachI te harAyA DheranI peThe mAthuM mArI pharanAra mUkhanuM mana kyAMthI ThekANe heAya ke te vAtanI aMdaranuM rahasya samajI zake ? ane jyAre na samajI zake tyAre tenI asara ke tene AnaMda zI rIte prApta thaI zake tyAre je ne te ja rahe emAM navAI paNa zI ? Ama havAthI he mahArAja ! te rAjakumArI pitAnI sAhelIo pratye kahyA kare che ke -"he sakhIe ! je caturanI sAthe vAta karavA vakhate eka bevAra bolyA chatAM paNa vaLI bolavAnuM mana thAya tevA caturane sahavAsa thAya to te saMsAra lekhe che, nahIM to e vinAnA mUrkhane samAgama thAya te bezaka avatAra lekhe--nakAme ja thaI paDe; kemake rasikajanane rasikajanane melApa thAya ane te sAthe guNageSTirUpa vArtAlApa karatAM je AnaMda prApta thAya che, te AnaMdarasa haiyAmAM paNa samAI zakato nathI, tema te rasanI kaheNI paNa heTha para AvI zakatI nathI, eTale ke ubharAI jAya eTale AnaMdarasa chatAM kahIne samajAvI zakAto nathI; kemake anahada AnaMda hoya che. to te hada vagaranA AnaMdanuM zI rIte kharekharUM varNana karI zakAya ? mATe ja je parIkSA karyA vinA paraNavAmAM Ave ne kadI kharAba bharatAra maLe, te Akhe janmAre jharatAM jAya, temAM pachI kIratAra paNa zuM kare ?" AvuM guNasuMdarInuM mAnavuM hovAthI A kAraNane lIdhe he rAjana ! teNIe pratijJA karI che ke_je nara mane vINAnA vAdamAM jItaze, te nara ja mAro bharatAra thaze." Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. (ama hovAthI te zaheranI zI hAlata thaI che te have huM kahuM chuM te kRpA karI sAMbhaLo.) -1 thI 19 DhALa pAMcamIthAharA mehelAM upara meha jharUkhe vaLI e dezI. teha pratijJA vAta nayaramAM ghara ghare ho lAla, nayara pasarI loka aneka, banAve pare pare ho ,, banAve rAjakumAra asaMkhya te, zIkhaNa sajaja thayA ho , zIva leI vINA sAja te, gurU pAse gayA ho , gurU pA0 1 traNa grAma svara sAta ke ekavIza mUcchanA ho , ke. tAna ogaNapaccAza ghaNI vidha ghAlanA ho vidyAcAraja eka sadhAve zIkhave ho , sadhAve. kare abhyAsa juvAna te udyama navanave ho , te 2 zAstra saMgIta vicakSaNa deza videzanA ho , ke, de. kare sabhA mAMhe vAda te nAda vinodanA ho , mAsa mAsa prati hoya tihAM guNa pArakhAM ho suNatAM kumarI vINa save pazu sArIkhAM ho sa0 3 cahaTAmAMhe vINu vAve vANIyA ho vAve na kare ke vyApAra te hasI prANIyA ho INa pare varaNa aDhAra gharoghara AMgaNe ho ,, saghaLe meDI mAneM vINA raNajhaNe ho ke, vI. 4 gAyo cAre govALIyA viNa vajADatA ho rAjakuMarI vivAha manoratha bhAvatA ho sUnAM mUkI kSetra mile bahu karasaNI ho mileTa zIkhe vINu bajAvaNa hoMsa hiye ghaNI ho , ke, ha0 5 teha nayaramAMhi evuM kahetuka thaI rahyuM ho , ko, dIThe vINa te vAta na jAye paNa kahI ho , na jAye da (E # $ de che mile Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 suNI kuara te vAta hiye sArathavAhane sAra dIe zrIpALa rAjAne rAsa. rIjhayo ghaNuM hA lAla hiye. vadhAmaNu hA dIe 6 "" aH- --A pramANe kuMvarInI karelI pratijJA saMbaMdhI vAta kuMDalapuranI aMdara gharoghara pasarI-phelAI gaI ( ke game te nAtajAtanA hAya paNa je te vINAvAdamAM kuvarIne jIte te te te narane ja paraNaze. ) jethI lAkA tarehatarehavAra rIte vINAkhyAlanAM caNatara anAvavA lAgyA ne pAra vagaranA rAjakumAre paNa tyAM AvI vINAvAdyane abhyAsa karavA tatpara thaI vINA saMbaMdhI sAdhanA laI gurUnI pAse gayA che. tyAM eka vINA sabaMdhI vidyAnI tAlIma ApanAra vidyAcAya che te teone vINAvidyA sadhAve che ne zIkhave che ke vINAmAM Adi, madhya ne aMta ema traNa grAma che. sArI-ga-ma-pa-dha--nI e sAta svara che. ekavIza (pItaLanI tarabArUpa) mUnAo che ane tAna egaNapacAza che, tathA mIDa-murakI-dhrUjarI vagerenI pRthvI vagere te pAra vagaranI che. Ama keLavaNI ApavAthI yuvAna puruSo navIna navIna umaraMgasaha abhyAsa karyA kare che. AvI rIte saMgIta ( gAvA bajAvavA saMbaMdhI ) zAstranA jANanAra dezI paradezI DAhyA puruSo tyAM AvIne vINAnA nAda saMbaMdhI sabhAmAM vAda karyA kare che. eTale ke dara mahine vINA zIkhelAAnI parIkSA levAmAM Ave che, paNa jyAre kuMvarInA hAthanI vINA sAMbhaLavAmAM Ave che tyAre te badhA vINA bajAvanAra tadana DhAra jevA ja jaNAI Ave che. rAjakuvA ja vINA zIkhavA macyA che ema nathI; paraMtu vANI paNa bajAramAM vINA ja khAve che; kemake rAjakuvarI paraNavAnI hAMzane lIdhe tamAma vyApAra baMdha karI vINAnA vyApAramAM lIna thayA che. Ama hAvAthI aDhAre varNanA gharagharane AMgaNe ne meDI-mALamAM vINA jaraNajhaNyA kare che. vaLI vagaDAnI aMdara gAyone carAvatA gAvALiyAe paNa rAjakuMvarInA vivAha karavAnA maneAthanI bhAvanA bhAvatA vINA bajAvI rahela che. ane kheDute paNa pAkelA UbhAM kSetro cheDI apAra heAMzane lIdhe ekaThA thaI te paNa vINA vagADatAM zIkhI rahela che. ethI e zaheramAM je kautuka thaI rahyuM che, te kautukane kharA khyAla najarenajara jevAthI ja thAya tema che, paNa kaMI kahevAthI pAra ane AnaMdanI sImA Ave tema nathI. A pramANe sAvAhe kahI batAvelI vAta sAMbhaLI kuMvara ghaNe! ja manamAM rAjI thayA ane sAvAne uttama vadhAmaNI ApIne vidAya karyAM. --1 thI 6 77 AvyA nija AvAsa kuMvara mana ciMtave hai| lAla, va. tA ki. tA mA nayara rahyuM te dUra tA kima jAyuM have hA daita vidhAtA pAMkha te mANasa rUmaDAM hA phira phira kautuka zveta ve jima sumaDAM ho ,, ',, w' dz . 7 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. maneArya pUraze ho lAla manoratha savicaraze hA vidha0 dhyAna zuM ho gyAna zuM ho siddhacakra muja e ehija muja AdhAra vidhana thira karI mana vaca kAya rahyA Ika tanmaya tatpara citta thayu tasa takhaNu sAhamavAsI sUravara AvIyA ho vimalesara maNihAra maneAhara lAvIyeA ho thaI ghaNA suprasanna kuMvara kaMThe have teha taNA kara beDI mahimA varave ho ho jevu vadhye rUpa te thAye tatakhINe ho tatakhINa vAMchita ThAma jAye gayaNAMgaNe ho Ave viSNu abhyAsa kalA je citta dhare viSanA viSama vikAra saMghalA sahare devatA ho ho sevatA ho hA 17 77 }} ,, zd 77 ,, "" ,, 99 dr rahyo. thayuM , deva0 manA meM ene siddhacakrane sevaka huM chu keI uttarIyA dhIra siddhacakranI bhakti ghaNI mujane kAIka kAma paDe. sabhAro ho mana dhAro ho 17 CC aH--pachI zrIpAlakuMvara sadhyA samaye peAtAnA AvAsamAM AvI vicAravA lAgyA ke kuMDalapura tA ghaNuM cheTe rahela che te tyAM zI rIte pahoMcAya ? ahA ! jo ve manuSyAne pAMkhA ApI hate teA mANusa sArA sukhasAdhanavALA gaNAta; kemake te popaTa vagere pakhIonI peThe dezivadezamAM pharI pharIne kAtuka dekhatA hota, paNa mArA A manAratha tA siddhacakrajI mahArAja pUrNa karaze ane e ja mane AdhArarUpa hAvAthI mArAM savo cUrI nAkhaze ja. '" ItyAdi vicArI tana mana vacanane sthira karI eka siddhacakrajInA ja dhyAnamAM lIna rahyo. eTaluM ja nahi paNa te dhyAnamAM tadAkAra thaI javA potAnA uttama jJAnadvArA peAtAnu citta tatpara karyuM. dhyAnanI ekAgratA thavAthI te ja vakhate saudhama devalokanA rahenAra vaLezvara yakSa maneAhara miyAnA hAra laI tyAM AvyA ane bahu ja prasanna thaI ne te hAra kuMvaranA kaMDamAM paherAvI hAtha joDI (te hAranA) kuMvara0 mahimA0 9 te thAye ye kaLA 8 te 10 ke huM chuM. ke ehane ', ghaNI. 141 paDe 11 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrIpALa rAjAno rAsa. mahimA varNavavA lAgyA-"A hAranA prabhAva vaDe jevuM rUpa karavAnI cAhanA karaze tevuM thaze, tathA jyAM javAnI IcchA haze tyAM turata ja AkAza mArge jaI zakaze. vagara abhyAsa karyo je kaLA zIkhavAne cittamAM IrAde karavAthI turata ja te kaLA pUrepUrI rIte AvaDI jAya che ane sthAvara jaMgama viSanA vasamA vikAro paNa AnA nhavaNajaLathI te ja kSaNe nAza thAya che. he kuMvara! huM siddhacakajIne sevaka deva chuM ane meM kaIka siddhacakajIne sevana karanArAone ciMtA, du:khathI pAra karela che, mATe kahuM chuM ke tame paNa e ja siddhacakajInI bhakti vizeSa prakArathI mananI aMdara dhAraNa karajo ane kAMI paNa kAma paDe te turata mane yAda karo ke jethI hAjara thaI sakaLa mana kAmanA siddha karIza." -7 thI 11 ema kahIne deva te nija thAnaka gaye ho lAla, te nija kuMara piDhayo seja niciMto mana thayo ho , niciMto jAgyo jise parabhAta tise mana ciMtave ho , tise. kaMDalanayara majhAra jaI besuM have ho , jaI 12 nayaNa ughADI jAma viloke AgaLe ho , vikeTa dekhe Ubhe Apa nayaranI bhAgoLe ho , nayara dIThA tihAM daravAna te vINu vajAvatA ho , te vINa rAjakuMarInAM rUpa kalA guNa gAvatA ho , kalA, 13 citta mAMhi ciMtI rUpa kare tihAM kaba ho , kare. ubhaDa zIza niloDa vadana jiyuM tuMbaDuM ho , vadana cae caMcI AMkha dAMta savi mekalA hA ,, dAMta vAMkA lAMbA hoTha rahe te moklA ho , rahe te14 cihuM dizi beThuM nAka kAna jima ThIkarA he , kAna, VTha ucI baMdha hiye bihuM TekarA hai , hiye. keTa keDa ure peTa mili gayAM DhaMkaDA ho , milika TUMkI sAthaLa jaMgha hAtha paga TUkaDA he , hAtha0 15 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 khaMDa trIjo. Thaka Thaka Thato pAya nayara mAMhi nIkalyA he lAla yara.. te nihALI loka khalaka jevA milyo ho , khalaka jihAM zIkhe che vINa-kalA tihAM AvIyo he , kaLAva AvyA rAjakumAra malI belAvIyA ho , maLI 16 artha A pramANe kahIne deva potAnA sthAnake gaye. kuMvara sukhazayyAmAM nizcita manavALe thaI sUI gaye. jyAre prabhAta thayuM ane jAge tyAre kuMvare AMkha mIMcI manamAM ciMtavyuM ke "huM kuMDalapura zaheramAM jaIne besuM.' A pramANe ciMtavyuM ke hAranA prabhAvathI palakavAramAM ciMtavelA zaheranI bhAgoLe jaIne Ubho ane AMkha ughADI jevuM te te zaheranI bahAra Ubhele ja jaNAya. tyAM to daravAjAnA paheregIra-daravAno paNa vINA vagADatA ane rAjakuMvarInAM rUpa, kaLA, guNanAM gAyana gAtA najare paDyA. eTale kuMvare manamAM ciMtavyuM ke-"kRbaDAnuM rUpa thAo !" evuM vicAryuM ke daivI camatkArathI evuM rUpa thayuM ke mAthuM ane kapALa beu uMcA dekhAvavALAM, tuMbaDA jevuM hatuM, pAchuM jharatI gUMcI AMkhe, siMkhaLaviMkhaLa thaelA dAMta, vAMkA temaja lAMbA ane ekabIjAne na maLe evA pahoLA hoTha, cemerathI capaTuM-besI gaeluM nAka, ThIkarA jevA kAna, uMcI ane ghaNI baMdhI pITha, bahu TekarAvALI chAtI, Doka, keDa, hRdaya ane peTa e badhAM eka bIjAthI maLI jaI TUMkaDAM AvyAM hoya tevAM, TukA kadanI sAthaLe ane pIMDIo, TUkaDA hAtha, paga, ane ThamakatI cAla-evA vAmaNArUpa sahita haLave haLave cAlate kubaDe zaheramAM dAkhala thaye, ke tene joIne lekonAM ToLeToLAM jevA ekaThA thavA lAgyAM. paNa vAmana to te lekone pUchato ane AnaMda bakSato jyAM vINAnI kaLA zIkhavanAra AcArya rahetA hatA tyAM jaI pahoMcyuM. -12 thI 16 Avo Avo juhAra padhAro vAmaNA he lAla, padhA dIso suMdara rUpa ghaNuM sahAmaNuM ho , ghaNuM kihAMthI padhAryA rAja kahe kuNu kAraNe hai', kaho? kehane dezo mohata jaI ghara bAraNe ho , jaI 17 kunja kahe ameM dUra thakI AvyA ahIM hai ,, A0 hAMsuM karatAM vAta tuhe sAcI kahI che , tuhe0 vaNu gurUnI pAsa ame paNa sAdhazuM hoya , ame karaze je jagadIza to tumathI vAdhazuM che , to tuma 18 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrIpALa rAjAno rAsa. vidyAcArIja pAsa jaI Ima vInave ho lAla jaI vINane abhyAsa karAvo muja have ho , karAi khaDaga amUlika eka karyuM tasa bheTayuM ho , kyuM. tava harakhyA gurU mahota diye tasa ati ghaNuM che ke, diye. 19 vINA eka anUpama dIdhI tasa kare che , ke dIdhI. dekhADe vara nAda ThekANAM Adare che , ThekANAMva traTa traTa taTe tAMta gamA jAe khasI ho , gamA te dekhI viparIta sabhA saghalI hasI he , sabhA 20 artha:-tyAM vINanI kaLA zIkhatA rAjakumAro paNa navAIbharyuM rUpa joI lhAme AvI hAsyavacana bolavA lAgyA-"Avo Avo padhAro vAmaNujI! juhAra che-tamane namaskAra che ! Apa te suMdara ane ghaNA ja sohAmaNuM rUpavALA dekhAo che (!) rAja ! kyAMthI padhAryA che ? ce kAme padhAravuM thayuM che ? ane konA gharane bAraNe jaI mahatvatA Apazo?" A pramANe sAMbhaLI gaMbhIra ane guNavaMta vAmanarUpa kuMvare javAba Ape ke "ame dUra dezathI ahIM AvyA chie, ane tame je mazkarI karatAM vAta kahI, paNa te badhI sAcI ja kahI che. gurU mahArAjanI pAse ame paNa vINAnI kaLAnuM sAdhana karIzuM ane jagadIza kRpA karaze te tame badhAothI vINAnI kaLAmAM AgaLa vadhI vijaya ja meLavIzuM." eTaluM kahIne vAmana vidyAcAryanI pAse jaI A pramANe vInavavA lAge-"kRpALu ! mane have vINAno abhyAsa karAve." ema kahI turata mahA mUlyavALuM eka kha ganuM bheTANuM karyuM e joI gurU paNa rAjI thayA ane vAmanane ghaNuM mAna ApI temaNe eka anupama vINA tenA hAthamAM ApI. svarathI thatI rAganI utpattinAM ThekANuM (sArIgama vagere) batAvavAne AraMbha karyo. eTale bIjA kuMvarone hAsya karavAnI majA ane mUrkhatAne bhAsa prakaTa thavAnI jagA maLe te mATe vAmane tAMti eTalI badhI te caDAvI dIdhI ke traTa traTa karI te badhI tUTI gaI ane mA-paDadA khasI gaya. e jaIne kuMvaronI maLelI sabhA viparIta banAvane lIdhe hasavA lAgI. jo ke A pramANe thayuM te paNa gurUe meLavelI bheTa kiMmatI hovAthI te nukasAna tarapha bedarakArI batAvI bIjI suMdara vINA ApI vAmanane vINA bajAvavAnI kaLA zIkhavADavA mAMDI. -17 thI 20 have parIkSA heta sabhA mahATI malI ho lAla, sabhA catura saMgIta vicakSaNa beThA mana raLI ho , ke beThA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. AvI rAjakumArI kalA guNa varasatI ho lAla kalAva vINa pustaka hAtha je paratakSa sarasatI ho , je para0 21 daravAne darabAra kubaja java rokIya ho , kubaja dIdhuM bhUSaNa ratna pache navI TokIya ho , pache. Avyo kuMvarI pAsa IcchArUpI vaDe ho , IcchA kuMvarI dekhe sarUpa bIjA savi kUbaDo ho , bIjA 22 sA ciMte muja eha pratijJA pUraze ho ,, pratijJA saphaLa janama to mAnazuM durjana jharaze ho , ke durja, jo ehathI navi bhAMjaze mananuM AMtarUM ho , ke, mana, karI pratijJA vayara vasAvyuM to kharUM ho , vasA23 dAkhe gurU Adeze nija vINA kalA ho , ke, nija jAma kumAra kumAra samA mada AkuLA he , samA tAma kumArI dekhAve nija guNa cAturI ho , ke, nija leke bhAkhyuM aMtara gAma ne surapurI ho , ke, grAma0 24 artha: --mukarara karelA TharAva mujaba jyAre mahino pUrNa thaye parIkSAno divasa Avyo tyAre parIkSA levAne mATe mATI sabhA ekaThI thaI ane temAM saMgItazAstra vicakSaNa caturajanoe AvI mananI meja sAthe beThaka lIdhI. eTale rAjakumArI guNasuMdarI teonI vaNA kaLA saMbaMdhI parIkSA levA kaLA tathA guNonI vRSTi karatI, tema ja vINA ane pustaka hAthamAM dhAraNa karIne jANe sarasvatI devI ja AvI na hoya ? tevI dekhAtI tyAM AvI pahoMcI. kuMvarIne AvI jANI vAmanajI paNa te darabAramAM dAkhala thavA daravAjA AgaLa AvI pahoMcyA ke tenuM vAmana svarUpa joI aMdara jatAM daravAne turata rokyo. eTale vAmanajIe paNa turata rekavAnuM kAraNa dhyAnamAM laI daravAnane eka ratnajaDita dAgIno bakyo ke teNe paNa turata aTakAvyA vagara vAmanane aMdara javA dIdho. vAmana aMdara praveza karI jyAM kuMvarI UbhI che, tyAM IcchA pramANe rUpa karanAra kujakuMvara jaI pahoMcyA. tenuM kharuM svarUpa to mAtra kuMvarI ja jotI hatI, paraMtu bIjA badhA tene kUbaDA rUpe ja dekhatA hatA. kujane joI kuMvarI ciMtavavA lAgI-mArI pratijJA A puruSa ja pUrNa karaze ane ema thavAthI mAro janma saphaLa thaze, tathA je je mArA dumane haze 19 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrIpALa rAjAne rAsa. te te jhUratA ja raheze. tema ja je A puruSathI mArA mananuM AMtarU nahiM bhAMgaze te pachI AvI pratijJA karIne meM kharekharUM nakAmuM badhAothI vaira ja vasAvyuM che ema ja mAnavuM paDaze." ItyAdi vicAra kare che, eTalAmAM te gurUe tamAma vINAnA abhyAsI ziSyarUpa manuSyane AjJA ApI ke turata badhA rAjakumAra vagere utAvaLA thatAM, ahaMkArayukta banatAM, AkaLA thaI pitatAnI vINA bajAvI cAturI batAvI rahyA, tyAre guNasuMdarIe paNa pitAnI vINA saMbaMdhI cAturyatA batAvI. eTale sAMbhaLanArA lokoe kahyuM ke-"kuMvarInI vaNacAturI ane bIjAonI vINacAturI vacamAM gAmaDAM ane devapurI jeTalo moTo taphAvata che." -21 thI 24 kuMvarI kalA Age huI kuMvara taNI kalA he lAlake, kuvo caMdrakalA ravi Age te chAza ne bAkulA ho , te chAza loka prazaMsA sAMbhaLI vAmana AvI ho , ke, vAma. kahe kuMDalapuravAsI bhale jana bhAvI che , bhalo0 25 kuMvarI zakI teNu vINA diye tasu kare che , vINA kahe kumAra azuddha che e vINuM dhure ho ,, e vINa vINa sagarbhane dAdho daMDa gaLe grahyuM che ke, ke, daMDa tuMbaDa teNe azuddha--paNuM meM tasa kahyuM ke, paNuM. 26 dAkhI doSa samArI vINa te Alave ho , huI grAmanI mUcchanA kiMpi na ke ca he , ke, kiMpitra sUtA lokanAM leI mukuTa mudrA maNi ho ,, mukuLa vastrAbharaNu leI karI rAzi te ati ghaNI he , ke. rA. ra7 jAgyA loka aruM dekhI ehavuM ho , ke, dekhI pUrNa pratijJA kumArI citta hakhita thayuM hatuM ke, citta [tribhuvanasAra kumAra gaLe varamAlikA ha gaLe have have nija mAne dhanya te bAlikA ho , dhanya ] vINA nAda vinoda te rIjhI kharI ho , ke, to0 28 kaThe have varamAla tehane kuMvarI he , ke kuMvarI . vINava Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIne. 147 vAmana varIye jANI gRpAdika du:kha dhare he lAla nRpA tAma kumAra svabhAvanuM rUpa te Adare ho , rUpa, artha -kuMvaranI kaLA pAse bIjA rAjakuMvaronI kaLA sUryanI kaLA AgaLa caMdranI kaLAnI jema nisteja-jhAMkhI thaI paDe tevI thaI paDI che; eTaluM ja nahi paNa chAza ne bAkaLA jevo meLa thaI paDayo." A pramANe kuMvarInI vINacAturI saMbaMdhI sabhAjanoe prazaMsA karI, te sAMbhaLIne vAmanajI tyAM Avyo tene joIne saghaLA ane hAsyamAM bolavA lAgyA ke-"A kUbaDe kuMDalapuranA rahenArA lokone bhale pasaMda paDayo che ! kuMvarIe to jANe pahelAthI ja vAmana sAthe saMketa karI mUkyo hAya nahi tevI rIte vAmanajI najIka AvatAM turata ja pitAnA hAthamAMnI vINA tenA hAthamAM ApI. te laI vAmana be ke-"pahelAM to A vINA ja azuddha che; kemake A vINAnA tuMbaDAne garbha barAbara nathI ane te garbha rahita thayuM ja nathI. A vINano daMDa (vaccenuM lAkaDuM) gaLe rahela che eTale je lAkaDuM che te dAjhI gaela lAkaDAne banAvela che jenA lIdhe barAbara zuddha avAja kahADI zake tema nathI. mATe azuddha vINA meM kahela che" ItyAdi deSa batAvI pachI vINAne barAbara samArI vAmanajI AlApa karavA lAge ane samayane anusarata rAga gAI teNe evI te grAmamUInA dvArA chAyA ApI, ke jethI sAMbhaLanArAo mUchavaMta banI gayA, ane lAkaDA jevA thaI rahyA. eTale vAmanajIe te zUnyacetanAvALAM lekanA mukuTa-zirapeca-pAghaDI ane vIMTI vagere, ratnajaDita dAgInA tathA vA ekaThA karI laI eka moTo Dhagalo banAvI mUkyo. jyAre loke mUchamAMthI jAgyA tyAre pote dAgInA va gumAvI beThela tathA bebhAna thaI gaela joI teo bahu ja Azcarya pAmyA. Ama thavAthI kuMvarI potAnI pratijJA pUrNa thavAne lIdhe prasanna manavALI thaI ane svarga-mRtyu-pAtALa e traNe bhuvananI aMdara sArarUpa kuMvara zrIpAnA gaLAmAM varamALA paherAvI potAnA janmane dhanya mAnavA lAgI. jo ke kuMvarIe te manamAnyAne varyo, to paNa vAmana varane varavAthI kuMvarInA pitA tathA anya rAjAo vagere manamAM duHkha dharavA lAgyA. e joI zrIpALakuMvare pitAnuM je mULanuM rUpa hatuM te prakaTa karyuM. -25 thI 29 zazIrajanI hararI harI kamalA jiye ho lAla, harI yogya melAvo jANI savi citta ullarAyo ho , savi. 29 nija beTI paraNAvI rAjA bhalI pare che ke, rAjA diye hayagaya paNa kaMcaNa pUre tasa ghare ho ,, pUre Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrIpALa rAjAno rAsa. - puSya vizALa bhUjAla tihAM lIlA kare ho lAla tihAM. guNasuMdarInI sAthe zrIpAla te sukha vare ho , zrIpA30 trIje khaDe DhAla rasAla te pAMcamI ho , rasA. pUrIe anukUla sujana mana aMkamI ho , suja siddhacakra guNa gAtAM citta na kuNa taNe hA , citta hara varase abhiya te vinaya sujaza ghaNe ho , te 31 artha eTale te joIe tevI joDI maLelI joI, jANe zaradapunamanI rAtrI tathA zivajI ane pArvatIjI tathA zrIkRSNa ane lakSamIjInI jeDI jevI jeDI maLI hoyanI ? tevI jaNAvA lAgI, ethI sarvanA mana ullAsavaMta thayAM. rAjAe paNa prasannatApUrvaka pitAnI putrI zrIpAkuMvarane bhAre mahotsava pUrvaka paraNavI, tathA hAthI, ghoDA, dhana ane tenuM vagere arpaNa karI kuMvara zrIpAlajIne rahevA Apela mahela pUrNa bharI dIdhe. vizALa bhujA ane vizALa puNyavaMta zrIpALakuMvara tyAM rahIne guNasuMdarInI saMgAthe uttama sukhasahita AnaMdakIDA vilasavA lAge. (yazovijayajI) kahe che ke-A zrIpALa rAsanA trIjA khaMDanI aMdara A rasIlI pAMcamI DhALa je pUrvanA kartA vinayavijayajI A DhALanI racanA karatAM karatAM devaloka pahoMcyA ane A DhALa adhurI mUkI gayA hatA te joIe tevI rIte meM pUrNa karI te sajajana puruSonA manamAM gamI ane sahu koInA manamAM harSane varSAda varaze. tema ja te prANuM ghaNe vinaya ane suyaza pAme ema kahetAM baMne kavivaranA nAma sUcana karyA. -30 thI 31 puNyavaMta jihAM paga dhare, tihAM Ave savi Rddhi, tihAM ayodhyA rAma jihAM, jihAM sAhasa tihAM siddhi. 1 puNyavaMtane lacchio , IcchA taNo vilaMba kokila cAhe kaMTharava, diye leba bhara aMba. purve pariNati hoye bhalI, puNye suguNa gari; purve aliya vighana TaLe, purve mile te Icchu. * 31 mila ta . 3 artha -puNyavaMta manuSya jyAM jyAM paga dhare tyAM tyAM, jema yAM jyAM rAmacaMdrajI nivAsa karatA tyAM tyAM adhyA kahevAtI, tevI ja rIte, jyAM jyAM sAhasa tyAM tyAM siddhi Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa trIje. prApta thAya che. puNyavaMta manuSyane lakSamI maLavAno vilaMba phakta IchA na kare tyAM sudhIno ja hoya che. jema keyelaDI mIThe avAja uccaravAnI IcchA kare che ke turata AMbe herathI tenI IcchA pUrNa kare che tema. tema ja puNyanA prabhAva vaDe mananI pariNatIvicAraNA paNa sArI hoya che, puNyanA prabhAva vaDe sArA guNo sahita meTAI prApta thAya che, puNyanA prabhAva vaDe vino dara jAya che, ane puNyanA prabhAva vaDe i vastunI prApti thAya che. --1 thI 3 DhALa chaThThI-suNa guguNa saneDI re sAhibA-e dezI eka dina eka paradeza, kahe kuMvarane adabhuta ThAma re; suNo joyaNa traNa upare, che nayara kaMcanapura nAma re. jUo jAo acarija ati bhaluM. 1 tihAM vAsena che rAjiyA, arikAla sabala karavAla re; tasa kaMcanamAlA che kAminI, mAlatI mAlA sukumAla re. jU0 2 tene suta cAranI upare, mailokyasuMdarI nAma re, putrI che vedanI upare, upaniSada yathA abhirAma re. jULa 3 raMbhAdika je ramaNI karI, te to eha ghaDavA kara lekha re; vidhine racanA bIjI taNI, ehano jya jasa ullekha che. jU0 4 romAjhe nirakhe tehane brahmAdriya anubhava hoya re, maraNa aThya puraNa darzanetehane tulya nahI kare. jUTa pa nRpe tasa vara sarIkhe dekhavA, maMDapa svayaMvara kIdhuM re; mUla maMDapa thaMbhe pUtalI, maNi kaMcanamaya suprasiddha re. jUTha 6 cihuM pAsa vimANAvaLI samI, saMcAtimaMcanI zreNi re; garava kAraNa kaNarAzi je jhapIje girivara teNI re. jA. 7 tihAM prathama pakSa ASADhanI, bIje che varaNa muharta re; zubha bIja te bIja kAla che, puNyavaMtane hetu AyA re. jA. 8 artha -eka divasa eka paradezI musAphara kuMvara zrIpALane AzcaryakArI vAta Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrIpALa rAjAnA rAsa. kahevA lAge -"mahArAja! ahIMthI traNa jajana upara kaMcanapura nagara che, tyAM vAsena nAmano rAjA ke je duzamanono aMta ANanArI baLavALI taravAra vAparavAmAM vakhaNAyelo che te rAjya kare che. tene kaMcanamALA nAmanI rANI ke jenuM zarIra mAlatInI mALA samAna sukamaLa che tene cAra kuMvara upara triloyaNuMdarI nAmanI eka kuMvarI che. te jema cAra vedanI upara vedonA rahasyarUpa upaniSada zebhe che, tema cAra putronI upara kuMvarI zebhe che. puNyAtmana ! A jagatamAM jyAre brahmAe raSTi pedA karI tyAre suMdara strIonI pedAza karavA pahelAM, jema ke citAra ke lekhaka potAne hAtha jamAvavA pATI ghuMTe che. tyAre jevAM tevAM rUpa-varNa Alekhe che, ane te ja citArA ke lekhakane jyAre pUrepUro hAtha citra ne lekhamAM jAmI jAya che, tyAre te sarvottama citra kahADI jenArane AnaMda Ape che, tema suMdara strIo banAvavAmAM pATI ghuMTavA sarakhI raMbhA-urvazI tilottamAmenakA vagere apasarAo banAvI ane jyAre brahmAne e kAmamAM hAtha vakhANavA lAyaka jAge tyAre sarvottama svarUpavaMtI strI eka lekarasuMdarIne ja nipajAvI che- maikyasuMdarI banAvI jethI brahmAne saMtoSa te tho; te paNa chAne eka vicAra pedA thaye ke- jyAre huM e kyasuMdarIne ja sahuthI sarasa rUpALI racIne besI rahIza tyAre te sarva karatAM vizeSa rUpavaMta che te kema jaNAze ? tethI pachI bIjI strIo banAvI ! matalaba ke vailokyasuMdarIne sarva karatAM vizeSa svarUpavAna banAvI che jenI tulanAmAM bIjI koI strI hoI zake nahi."mahArAja! te trilezvasuMdarInA svarUpa mATe eTaluM ja kahevuM basa che ke tenA zarIranA rUMvADAne agrabhAga levAmAM AvatAM AnaMdanI akayatAne anubhava thAya, eTale ke teNInA premane agra bhAga jevAthI traNe lekamAM phelAvanAro AnaMda eka ja jagAe ekaThA thatAM, jenAra puruSa taddana AnaMdamagna thaI jAya che. eTale ke teNIne jenAra kAmadevamaya-kAma vyApta thaI jAya; kemake jenArane evI ja vicAraNA thAya ke-kAmadeva ghaNo ja rUpALe che ane A kuMvarI paNa atyaMta rUpALI che." evI anupama rUpavatI hovAne lIdhe tenA pitAe teNInA ja sarakho rUpaguNa zIlasaMpanna vara prApta thavAne mATe svayaMvara maMDapanI racanA karI che, ane te maMDapamAM mULa-mukhya thAMbhale eka ratnajaDita sonAnI suzobhita pUtaLI gaThavela che. tathA te maMDapamAM je je rAjA vagere padhAraze teone beThaka levA mATe te putaLInI comera vimAnonI paMktinI peThe moTA tema ja nhAnA (pita pitAnI lAyakAta mujaba) mAMcaDA (beThako) goThavela che, tema ja tyAM je je rAjAo padhAraze teone goravanuM bhejana devAne mATe je dhAnya vagere lAvavAmAM Avela che tenA DhagalA DuMgarane paNa zaramAvI nAkhe teTalA badhA moTA che. ane te svayaMvaramAM svayaM (pitAnI meLe kuMvarIne) vara varavAnuM muhUrta aSADha mAsanA prathama pakSanA bIje divase che. mATe te uttama kulottama kumAre ! te bIja AvatI kAle ja che. te puNyavaMtane saphaLatAnuM kAraNa vAdhIna hovAthI kArya siddha karo. --1 thI 8 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 15 ema nisuNI sevana sAMkaLuM, kuMvare tasa dIdhuM tAva re; ghare jaI te kubajakRti dharI, tihAM pahoto hAra prabhAva re. - 9 maMDape paIsaMta vArI, piLIyAne bhUSaNa deI re; tihAM pahoto maNimaya patalI, pAse beITha sukha seIre. jU0 10 kharadato ne nAka te nAnaDuM, haTha lAMbA uMcI pITha re; AMkha pILI keza te kAbarA, rahyo Ubhe mAMDavA heTha re. jA. 11 nRpa pUche keI bhAgIyA, vaLI vAgIyA jAgIyA teji re; kahe kuNu kAraNa tume AvIyA, kahe jiNa kAraNa tame heja re. 12 tava te narapati khaDakhaDa hase, juo juo e rUpa nidhAna re; ehane je varaze suMdarI, tehanAM kAja saryo vaLyo vAna re. jA13 arthaH--A pramANe vadhAmaNIrUpa te puruSanuM kahevuM sAMbhaLIne tenI khuzAlImAM tene senAnuM sAMkaLuM bakSIsa karI te vakhate ja zrIpAlakuMvara ghera jaI hAra prabhAvathI kubaDAnuM rUpa banAvI kaMcanapura jaI pahoMcyo. eTaluM ja nahIM paNa bIjane divase TAImasara maMDapamAM dAkhala thavA umaMgabhara cAlya; paraMtu tenuM vicitrahAsyarUpa svarUpa joI daravAne turata aMdara jatAM aTakAvyuM. eTale kubaDAe sonAno eka amUlya dAgIno daravAnanA hAthamAM mUkyo ke turata ja aMdara dAkhala thaI jyAM mukhya thAMbhale ratnajaDita senAnI pUtaLI gaThavelI che tyAM jaI tenI pAse jaI svastha rIte beThe. eTale tyAM beThelA rAjAoe te kujanA hameM joyuM te tenA gadheDA jevA lAMbA dAMta, nhAnuM nAka, lAMbA hoTha, uMcI khUMdha nIkaLelI pIDa, pILI-mAMjarI AMkho ane kAbarA vALa hatA; chatAM maMDapanI heThaLa Ubhela je te kujane bIjA rAjAoe pUchayuM ke--"ame keTalAka saubhAgyavaMta-rAjakanyA varavAne mATe atre ekaThA thaelA chie; paNa tame zuM kAme atre padhArelA che?" kubaDe uttara Ape je kAme Ape atre pagalAM karyA che, te kAma mATe ja huM ahiM Avyo chuM." AvuM bolavuM sAMbhaLatAM ja rAjAo khaDakhaDa hasI paDyA ane upahAsya rUpe eka bIjA pratye kahevA lAgyA "juo ! juo !! A rUpane bhaMDAra te juo !!! Ane je kanyA paraNaze teNInAM badhAMe kAma pUrNa thayAM ane teNInA zarIranuM vAna paNa vaLyuM ema ja samajI le." -9 thI 13 Izu avasare narapati kuMarI, vara aMbara zibikA rUDha re; jANiye camakatI vIjaLI, giri upara jaladhara gUDha re. jA. 14 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 para zrIpALa rAjAne rAsa. mUttAhala hAre zobhatI, varamAlA karamAMhe leI re; mUla maMDapa AvI kuMarane, sahasAzuci rUpa paloIre. jU0 15 je sahaja varUpa vibhAvamAM, dekhe te anubhava yoga re; INe vyatIkare te haraSita huI, kahe hu muja ISTa rayoga re. jU016 tasa daSTi sarAga vilota, vice vi nija vAmana rUpa re; dAkhe te kumArI suvadyahI, pari pari parakhe karI cupa re. jU0 17 sA ciMte naTanAgara taNI, bAjI vAjI Dute jema re; mana rAjI kAjI zuM kare? A jIvita e zuM prema che. juva 18 have varaNa je je nRpa prA~, pratihArI karI guNa piSa re; te te hele kuMarI dAkhavI, vaya rUpa ne dezanA doSa re. 19 varaNavatAM ja mukha ujaLuM, helatA tehanuM zyAma re; pratihArI thAkI kuMane, sA nirakhe rati abhirAma re. . 20 che madhura yazasti zelaDI, dadhi madhu sAkara ne dAkha re; paNa jehanuM mana jihAM vedhIyuM, te madhura na bIjA lAkha re. . ra1 artha -AvI kAryakArI vAte cAle che, te daramyAna rAjakuMvarI paNa suMdara zRMgAra sahita amUlya jayiAnI kapaDAMthI alaMkRta devatAI pAlakhImAM besI (tathA mAthe nIluM meghADaMbara chatra dharAvanI) svayaMvara maMDapamAM zobhAyukta AvI pahoMcI. kavi kahe che ke te jANe parvatanI aMdara rADI AvelA meghADaMbaramAM gupta vIjaLI camakI hoyanI ? tevI zobhatI hatI. motInI mALAthI zobhatA kaMDavALI kuMvarI hAthamAM varamALA laI mukhya maMDapanI aMdara AvI mukhya rastA tarapha najara karI levA lAgI te akasamAta pavitra zrIpAla kuMvaranuM suMdara mULa svarUpa nihALIne magna thaIzrIpAlakuMvare kabaDAnuM rUpa dhAraNa karela che tene maMDapamAM AvelA rAjAo vagere kaDA rUpathI dekhe che te vibhAvarUpa che; ane zrIpALanuM mULa svarUpa che te sahaja svAbhAvika che, temAM vibhAvanuM rUpa karela te choDIne svabhAvanA mULa svarUpane rAjakumArI dekhe che te jANe anubhava thaye che. evuM mULa svarUpa nihALI kuMvarI pitAnA cittamAM vicAravA lAgI--"A saghaLA rAjA ane kumAra beThA che te paikI A pAse UbhelA rasika kuMvaranA rUpa sarakhuM bIjA koInuM suMdara svarUpa nathI ! tema ja emane jevAthI mAruM mana atyAnaMdita thayuM jethI vizrAMtivaMta banyuM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 153 che." A saMbaMdhane lIdhethI kuMvarIe manamAM harSavaMta banI nizcaya karyo ke--" khacita mane vAMchita saMgane milApa thayo che!" zrIpALakuMvare jyAre pitAnI tarapha kuMvarInI pyArabharI lAgaNInI najara joI tyAre te teNIne jato prema parIkSA mATe vacamAM vacamAM evuM to kharAba rUpa dekhADavA lAge ke jotAM ja citta phATI jAya to paNa kuMvarane hAlI thaI rahelI kuMvarI to vAraMvAra kuMvaranI peThe ja premaparIkSA jevA lAgI ane vAra vAra rUpa palaTavAnI rIti dhyAnamAM laI Azcaryasaha vicAravA lAgI ke -"ahA ! bAjIgaranI bAjI (geDiyAvidyA-madArInA khela) nI jema koIne khabara paDatI nathI tema, tathA ghoDAnA peTamAM deDatI vakhate thato luta zabda kyAM (kaye ThekANe) thAya che tenI jema koIne khabara paDatI nathI, tema A kuMvarajInA caritranI paNa keIne khabara-gasa paDatI nathI. athavA te bAjIgaranI ramata ane gheDAnA peTamAM thatA Duta zabda jetajetAmAM baMdha paDI janAra hoya che, tevI ja rIte A kuMvarajIe vAmanarUpa dharyuM che, te paNa DI ja veLAmAM baMdha paDI janAra che; kemake kAma joga A rUpa che; paNa kAyama joga nathI ! ema chatAM paNa kadi kAyama mATe hoya, te paNa je mAruM mana emanI sAthe varavA rAjI che te-"mana rAjI hoya te kAjI zuM kare ?" e kahevata mujaba bIjAo zuM karanAra che?! basa mAre te A jIMdagI pUrNa thatAM lagI A kuMvaranI sAthe ja satya prema raheze !" ema nizcaya karI vyavahArane mAna devA rAjakuMvarI beThelA rAjAonI hAra bhaNI cAlI. eTale badhA rAjAonA itihAsanI mAhitI dharAvanAra dAsI kuMvarInI sAthe ne sAthe ja badhAonI oLakha ApatI cAlavA lAgI. eTale ke te dAsI eka pachI eka rAjAnI riyAsata-rUpa-guNavaya-deza vagerenuM varNana karI kuMvarInuM mana lalacAvavA varNana karatI hatI, paraMtu kuMvarI te eka pachI eka rAjAnA rUpa-guNavaya vageremAM doSa dekhADatI dekhADatI AgaLa vadhatI cAlI, matalaba ke eNanI kaI tarapha premanajara hatI ja nahI. jethI koI rAjAnuM rUpa, tathA avasthA ke deza vagere kazuM paNa sAruM lAgatuM ja na hatuM. te to ulaTI teonI bAbatone ja vakhoDI kahADatI hatI. AthI jyAre dAsI je je rAjAonAM vakhANa karatI tyAre te te te rAjAonAM mahe tejavaMta jaNAtAM hatAM, paNa jyAre dAsInA vakhANa karI rahyA pachI kuMvarI te dAsInA kathana mAtrane vakhoDI doSavaMta dAkhavatI hatI tyAre te te rAjAonAM mahIM nisteja-jhAMkhAM thaI jatAM hatAM. (kemake AzA navuM jIvana ApanArI ane nirAzA jIvanane dUra karanArI hoya che eTale ema thAya e svabhAvika ja niyama che.) Ama hovAthI te dAsI yazaguNonuM varNana karatAM thAkI gaI kAraNa ke hajAro rAjakumAra pikI eke paNa jyAre pasaMda na paDaze tyAre pachI dAsI paNa nirAza thaIne cUpakI pakaDe temAM navAI zI? manahAriNI rAjakuMvarI te zrIpALa kuMvara ke je kUbaDAnA rUpamAM hato, chatAM temanA ja tarapha dhyAna lagAvIne vAraMvAra nirakhyA karatI hatI. kavi kahe che ke-je ke zelaDI, dahIM, madha, sAkara ane drAkha e badhAM jevAM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 zrIpALa rAjAne rAsa. joI e tevAM mIThAzavALAM che, te paNa jenu mana je cIjanI sAthe joDAi gayuM hAya tene te ja cIja sIDI lAge che; paraMtu mIjI lAkhe! cIjo pIDhI hoya teA te madhI phIkI ja lAgaze. matalakha ke bIjA rAjAe ghaNA rUpa guNa vagerethI alaMkRta hAvA chatAM paNa kuvarInuM mana zrIpALakuMvaranI sAthe lAgelu hAvAthI bIjA rAjAomAMthI eka paNa pasa paDatA ja nathI. --14 thI 21 I Ne avasare' thaMbanI putalI, mu`` avatarI hAranA deva re; kahe guNa grAhaka ne catura che, teA vAmana vara tatakheva re. jU. 22 te suNI varIyA te kuvarIe, dAkhe nija anihI kurUpa re; te dekhI nibhRtse kubjene, tava rUThA rANA bhUpa re. jU. 23 guNa avaguNa mugdhA navi lahe, vare kubja tajI vara bhUpa re; paNa kanyAratna na kubjenuM. ukaraDe / vara pa re. . 24 taja mAla marAla ame kahyuM, tu kAga che ati vikarAla re; be na taje te e tAharUM, gala nAla luNaeN karavAla re. tava hasIya bhaNe vAmana IsyuM, tume je natri varIyA meNa re; te durlIMga sA mujha kisyu, rUsA na vidhi zu keNu 2e? parastrI abhilASAnA pAtakI, have mujha asidhArA tithya re; pAmI tume zuddha thAA sarve, dekhA mujha kehavA haththa re. jU. ema kahI kubje vikrama tiracuM, dAkhyuM jeNe narapati narlR re; citta camakayA gagane devatA, teNe satata kusumanI vuDDa re. jU0 28 hUvA vajasena rAjA khuzI, kahe bala para dAkhavA rUpa re; teNe dAkhyuM rUpa svabhAvanu, paraNAve putrI bhUSa 2. jU0 29 re. diyA AvAsa uttaMga te, tihAM vilase sukha zrIpAla re; nija tilakasudarI nArIzu, jima kamalAza gepAla . 0 30 trIje khaDe pUraNa thaI, e chaThThI DhAla rasAla re; jasa gAtAM zrIsiddhacakranA, hAya dhara dhara maMgala mAla re. jA0 31 jU 27 25 26 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 1papa artha-A pramANe rAjAonA manarUpI dariyAmAM AzA nirAzAnI bharatI-eTanAM mojAM cAlI rahyAM hatAM, te daramiyAna svayaMvara maMDapanA mukhya thAMbhalAmAM goThavelI suMdara ratnajaDita senAnI pUtaLInI aMdara zrIpAlIkuMvarane maLelA hArane deva-vimaLezvara yakSa dAkhala thaI kahevA lAgyo-" he kuMvarI ! je tuM guNagrAhaka ane catura ho te A vAmanane turata varI le" AvuM camatkArika vacana sAMbhaLIne rAjakumArikAe vAmananA kaMThamAM te ja kSaNe varamALA paherAvI tene varI lIdhe. jyAre vALA paherAvI tyAre kuMvarInI aMtaraMga premaparIkSA jevA zrIpAlIkuMvare pitAnuM evuM te kubaDuM rUpa batAvavA mAMDyuM, ke je joIne badhAe kubaDAne tiraskAra karavA maMDI paDyA. ane te rANA, rAjA gusse thaIne bolavA lAgyA ke-"A bheLI rAjakumArI guNa ke avaguNane paNa jANI zakatI nathI, tethI ja zreSTha rAjAone cheDI daI kubaDAne vare che; paraMtu A kanyAratna kUbaDAne lAyaka nathI. sugadhavaMta dhUpa te devanI samIpe ja 9 lAyaka che ukaraDe zobhe nahi." ema belI khaDA pratye teo kahevA lAgyA-"e kabaDA ! ame haMsa jevA chie, ane tuM atyaMta vikarALa kAgaDA jevo che; mATe kahie chie ke zreSTha mALA haMsanI DokamAM ja zebhe, nahIM ke kAgaDAnI korTamAM zobhe? ethI jhaTa tuM tArA kaMDamAM paDelI varamALA tajI de, je nahIM tajI daIza te tArI garadana amArI A taravAranI dhArathI kApI nAkhIzuM." AvuM tenuM besavuM sAMbhaLI vAmana hasIne kahevA lAge-"he bhAIo ! tame tamArA kamanasIbane lIdhe A rAjakumArIne vavA bhAgyazALI na thayA, to mArA upara zA mATe gusso lAve che? kharI rIte te tamArA prArabdha para gusse lAvI rUSazuM kare ke jeNe tamane nirAza karyo che. have to tame badhAe parastrInI abhilASA karavAnA pApathI pApI thayA che, mATe e pApanuM prAyazcita levA mATe A mArI taravAranI dhArArUpI tIrthane bheTI tame pAvana thAo, ane jUe te kharA ke mArA hAtha paNa kevA che? have A rAjakumArI mArI strI thaI che jethI ene tarapha kharAba najara karI te mArI taravAranA ja bhegA thaI paDaze, chatAM vizvAsa na AvatuM hoya te thAo taiyAra ne jUe sAruM parAkrama eTale badhI paMcAta maTI jaze." ema belI kUbaDAe evuM te parAkrama batAvyuM ke je parAkrama jotAM ja badhA rAjAo jIva laI nAsI gayA. e joIne kautuka jevAne AkAzamAM rahelA devo paNa camatkAra pAmyA. ane prasanna thaI te vAmananI upara devoe sugaMdhI phUlone varasAda varasAvyo. A pramANe banela banAva joI kuMvarIno pitA vajasena paNa khuzI thakI vAmana pratye kahevA lAge-"jevuM camatkArika parAkrama batAvyuM tevuM ja camatkArika ApanuM mULa svarUpa batAve eTale AnaMda thAya." AvuM bolavuM sAMbhaLI zrIpAlakuMvare potAnuM asala svarUpa batAvyuM eTale vAsene ati prasannatApUrvaka pitAnI putrI zrIpaLakuMvarane paraNAvI. ane te pachI dAyajo vagere je devAnuM hatuM te daIne moTA majalAevALa suMdara mahelamAM daMpatine nivAsa karAvyo. te mahAlayamAM nivAsa karIne Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrIpALa rAjAne rAsa. zrIpaLakuMvara pitAnI vivAhita tilakasuMdarI sAthe, jema lakSmIjInI sAthe zrI kRSNajI sukha bhogave, tema sukha bhogavavA lAge. (zrI jasavijayajI kahe che ke-A zrIpAla rAsanA trIjA khaMDanI aMdara A chaThThI DhALa pUrI thaI te ema jaNAve che ke siddhacakajI mahArAjanA guNa gAtAM ghera ghera paNa maMgaLamALA thAya che.) -22 thI 31 dehA-chaMda vilase dhavala apAra sukha, sebhAgI siradAra; puNyabaleM savi saMpaje, vaMchita sukha niradhAra. sAmagrI kAraja taNI, prApaka kAraNu paMcaka ISTa hetu puNya ja vaDuM, mele avara prapaMca. tilakasuMdarI zrIpAlano, puNe o saMbaMdha; have zRMgArasuMdarI taNe. kahizuM lAbha prabaMdha. artha -saubhAgyavaMta janono je saradAra te ja apAra ujavaLa-sukha bhegave che; kemake temane IlAM sarva sukha pUrva puNyanA pratApabaLa vaDe ja prApta thAya che. dareka kAryanI sAmagrInI prAptinAM kAraNa kALa, svabhAva, niyati, karma ane ane udyama e pAMca che. eTale ke je samaya upara je thavAnuM hoya te samaye ja te thAya che, jemake unDALAnI mosamamAM A phaLa, methI zIALAmAM ja uge, strI tumati thayA pachI ja garbha dhAraNa kare. e samaya-kALanI dareka kAmamAM jarUra paDe ja che. je e kALa-samaya hAtha lAgela hoya; chatAM paNa svabhAvano saMga maLato na Ave te maLela samaya saMga niSphaLa jAya che. kAraNa ke je bIja uge te tevA svabhAvavALuM hoya to uge. paraMtu je bIja kharAba hoya ke bIjuM hoya to ugavAne samaya hAtha Avela chatAM dhArela na uge. dUdhamAMthI ja dahIM thAya che. mATe samayanI kaI paNa kAraNamAM jevI jarUra che tevI ja svabhAvanI paNa che; tema ja samaya ane svabhAva beune ga ma hoya, paraMtu temAM je niyata kAraNa na hoya to te kAma phatehane na pAme. jemake trIjA cothA ArAmAM bhavya jIva vizeSa hatA, chatAM jeoe samakita prApta nahi kareluM teoe bhavyapaNuM prApta thayA chatAM paNa mokSa prApti na karI. eTale ke samaya, svabhAva beu kAraNa chatAM niyata kAraNa na maLyuM jethI mokSamArga hAtha na lAge. mATe kALa, havabhAva ne niyata e traNe kAraNanI dareka kAmamAM jarUra che. jo ke e traNe kAraNa hAjara hoya, chatAM udyama na kare to te kAraNe hAjara chatAM nakAmuM thaI paDe che, jemake kaI vRkSa te ja rUtumAM vAvyuM ukhyuM che, DuMDIo paNa Ave che, paraMtu tene pUratuM pANI na pavAya, vADa vagere baMdebasta na karyo Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha'Da trInhe. 157 hoya te te phaLI zakatuM nathI; kemake traNe kAraNa raju chatAM udyamanI khAmI rahI, jethI e kAraNeAmAM udyamanI meLavaNInI paNa khAsa jarUra che. ane e cAre kAraNeA hAjara hoya chatAM kheDUtanA karma sArAM na hoya; te! karelI badhI mahenata dhULamAM maLI jAya. matalakha eja ke dareka kAmamAM A pAMce kAraNa maLe te ja kAi paNa kArya siddha thAya che. e pAMcamAMthI ekanI khAmI hoya teA tethI kAryasiddhi thatI nathI. e pAMce kAranA melApa karAvI denAra STi heturUpa mADhu puNya ja che, te puNya ja badhAe sArA sayeAgonA prapaca meLavI de che, ethI sahu karatAM puNya e ja moTuM che. e ja puNyanA yoga vaDe zrIpALa kuMvara ane trailokayasuMdarInA sabadha joDAye. evI rIte zRMgArasuMdarInI prAptinA prabaMdha have kavIzvara kahe che. --1 thI 3 DhALa sAtamI--sAhiba motIDA hamAreAe dezI. eka dina rAja sabhAye AvyA, cara kahe acaraja mujha mana bhAgyo; sAhibA raMgIlA hamArA, mehanA raMgIlA hamArA. dalapattananA che mahArAnta, dharApAla jasa pakha bihu tA. sA. mA. 1 rANI cArAzI tasa guNakhANI guNamAlA che prathama vakhANI; sA pAMca beTA upara guNapeTI, zRMgArasuMdarI che tasa beTI. padhruva adhara hirAta satakula, aMga caga kucala bahu mUla; sA jaMgama te che mehanavelI, cAlatI cAla jisI gujagelI. sA. mA. 2 sA. mA. 3 66 a:--eka divasa rAjasabhAnI aMdara eka jAsUsa AvyA ane te zrIpAla kuvara pratye kahevA lAgyA he ra'gIlA sAheba ! je Azcaya mArA manane pasaMda paDyuM che te huM kahuM chuM mATe kRpA karI zravaNu karo. mehanajI ! dalapattana nAmanuM zahera che. tyAM dharApAla nAmanA rAjA ke je mesALa ane Apa e beu pakSapaDe majabuta che te rAjya kare che. te rAjAne guNanI khANa jevI cArAzI rANIe che, temAM guNamALA nAmanI paTarANI che. e guNamALAne pAMca kuvare upara guNanI peTIrUpa eka zRgArasuMdarI nAmanI kuMvarI che. jagatamAM je mAhanavelI che te sthAvara, sthira thaI rahelI heAya che, paNa zRMgArasuMdarI te jaMgamahAlatI cAlatI mehanavelI rUpa che; teNIne navapatRva samAna lAla ane sukeAmala hADarUpa patra che, ujaLI dAMtanI paMktirUpa zvetapuSpa che, ane stana yugalarUpa rasabharata suMdara phaLa che, ethI teNInuM aMga saudaryaMtAvALuM dekhAya che, ane jema Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrIpALa rAjAne rAsa. mehanavelI pavanaprasaMgathI maMdamaMda hAle che, tema zRMgArasuMdarI paNa dhImI paraMtu manahara jhulatI hAthaNInI cAla samAna cAle che. --1 thI 3 paMDitA vicakSaNa praguNA nAmeM, nipuNa dakSA sama pariNAmeM; sAva tehanI pAMca sakhI che pyArI, sahunI mati jinadharma sArI. sAma4 te AgaLa kahe kuMvarI sAcuM, ApaNanuM ma ho mana kAcuM; sA. sukha kAraNu jinamato jANu, vara varavo bIjo apramANu. sA. 0 5 jANa ajANa taNo je joga, keLa kaMtharano te saga; sA. vyAdhi mRtyu dAridra vanavAsa, adhika kumitra taNo sahavAsa. sAmo6 hemamudrAye akIka na chAje, yo jaladhara je phokaTa gAje; sAva vara varavo parakhIne Apa, jima na hoya ka kuDAlApa. sA. mo. 7 kahe paMDitA paranuM citta, bhAva lakhIje suNiya kavitta, sAra sAthe pAka subhaTa AkAre, jima jANIne zuddha prakAre. sAthe mo. 8 karIya samasyA pada tume dAkha, je pUre te citta mAMhi rAkhe; sA. Ima nisuNI kahe kuMarI teha, varuM samarayA pUre jeha, sArA mitra 9 teha prasiddhi suNIne malIyA, bahu paMDita nara buddhi balIyA: sAva paNa mativega tihAM nahi cAle, vAyu vege navi DuMgara hAle. sA. mo. 10 paMca sakhIyuta te nRpabeTI, citta para karI samasyA mahedI; sAva suNiya kahe jana kema purIje, para mana draha kima thAha lahIje. sA. mo2 11 artha -tene pAMca sAhelIo che, te tene ghaNI ja hAlI che. paMDitA, vicakSaNA, praguNA, nipuNA ane dakSA e pAMca nAma pramANe guNa dharAvanArI, samAna pariNAmavALI ane jainadharmamAM sArI rIte rUcivaMta mativALI sakhI che. (hamezAM, sarakhI umaraavasthA vicAraNa-dharmaci hoya te ja dostI eka sarakhI nabhe che.) te pAMca sakhIjenI pAse satyapaNe zRMgArasuMdarI kahyA kare che ke -" sakhIye ! ApaNa chae jaNIonuM mana zrIrainadharma uparathI kaI vakhate paNa anizcayavALuM na thaze, e ja ApaNI paramAtmA pratye vinati che, ane e mATe ja sAMsArika sukhane rasIluM rAkhavA jainadharmanA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. 159 rahasyane jANakAra je puruSa hoya tene ja vare. paraMtu te sivAyane ajANa vara na vare; kemake eka jANakAra hoya ane bIjuM ajANa hoya tevAne melApa thaye te keLa ne ketheranA jhADane saMyoga thavA sarakhe duHkhadAyI melApa thaI paDe che, mATe ja asAdhya ke bhayaMkara vyAdhi tathA maraNa, dAridya ane vanavAsa eenA duHkha karatAM paNa naThArA mitrono sahavAsa bahu ja duHkha denAre zAstramAM kahela che; kemake vyAdhi dAridraya ane vanavAsa eka ja bhava duHkha de che, paraMtu naDArA mitrane sahavAsa naThArI buddhi karanAra hovAthI janma janma duHkha ApanAra nIvaDe che, mATe senAnI vIMTImAM hIrA-mANeka jaDAya te ja gya che, paNa akIka jaDavo megya nathI temaja je puruSa uparathI zaradanA meghanI peThe phekaTa ghaTATopa dekhADI gAjanAro ja hoya eTale uparathI rUpALo hoya chatAM aMdara rahasya vinAne hoya te puruSa paNa ApaNe na vo. paraMtu parIkSA karIne ja vara vara ke jethI pAchaLathI kajoDAne karma karIne melApa na thaI jAya. AvuM zRMgArasuMdarInuM bolavuM sAMbhaLI pAMca sakhIye pikI pahelI paMDitA nAmanI sakhI belI ke "je puruSa kavitta sAMbhaLIne hAmAnA cittane bhAva samajI jAya te catura puruSa gaNAya che. tema phakta eka ja pada racI temAM potapotAnA manane bhAva samAvI samazyA pada banAvI saMbhaLAvatAM bAkInAM traNa pada te ja bhAva pUrNa taiyAra karI Apaze, te samajAI ja jaze ke te samasyA pUraka svadharmI che ke vidharmI, mATe potapotAnI marajI mujaba jainadharmanA rahasyamaya deharAnuM cothuM caraNa rahasyamaya banAvI AvanAra puruSane kahI batAve, ne uttaramAM je traNa pada banAvI te pUrNa kare te dhyAnamAM rAkhe. eTale je ApaNA mananI dhArelI vAtanuM rahasya kahI batAve che te ja ApaNe vara thaze." AvI rItanuM sakhInuM vacana sAMbhaLIne gArasuMdarI bolI ke je mArA mananA vicAra vALuM samasyAnuM pada sAMbhaLI bAkInAM traNa caraNa arthasaMgativALAM banAvI saMbhaLAvaze tene huM avazya varIza ( A pramANe bIjI sakhIoe paNa pratijJA karI. ) jyAre A pratijJA saMbaMdhInI vAta jagatanI aMdara jAheramAM AvI tyAre ghaNAka buddhivAna paMDita purU ke je pAdapUrtine marma bhAva bheda samajAvI pUrNa karI zake tevA hatA; teo ekaThA thavA lAgyA ane te te pada sAMbhaLIne ghaNI ghaNu buddhine keLavavA lAgyA te paNa jema pavanane prabaLa vega chatAM paNa DuMgara na DAlI zake tema buddhinI ghaNI prabaLa sattA chatAM kazI paNa tyAM mati cAlI zakI ja nahIM. matalaba ke kumArikAonI vicAraNAne maLatA bhAvavALAM eka paNa pada pUrNa karI zakyA ja nahIM. A pramANe pAMca sakhIo sahita rAjakumArI mahattA bharI samasyA karIne vara thavA AvanAranA cittanI parIkSA kare che; paraMtu sAMbhaLanArA paMDita puruSe kahe che ke-e samasyA ame kevI rIte pUrI karI zakIe ! ! e parAyA manarUpI gahana-uMDA kahane tAga-mApa te zI rIte laI zakIye ! " -1 thI 11 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. suNiya kumAra camakayo Ave, ghara kahe ho mujha hAra prabhAve; sAva dalapattananagara jihAM nRpakanyA tihAM pahoto sakhiyuta jihAM dhanyA. sAmo 12 dekhI kumara amarasama teha, citta camakI kahe je mujha eha sAthe pUre samasyA to huM dhanya, pUrI pratijJA hoya kya puNya. sAme 13 pUche kuMvara samasyA koNa? kuMvarI saMketa rAkhI kahe gaNasA zIkhe kumara dIye kara pare, puttara teha rahe na adhure. sAva moTe 14 artha-AvuM sAMbhaLIne zrIpALakuMvara cittamAM camatkAra pAmI sabhAmAMthI uThI ghera AvyuM ane "dalapattana nagaramAM jyAM rAjakanyAe samasyA pUravA mATe maMDapa taiyAra karela che tyAM paLamAM jaI pahoMcuM." e manamAM vicAra karI bolyo "mArA hAranA mahimA vaDe ciMtavelA sthaLe hAlane hAla jaI pahoMcuM evuM thAo ! ". eTaluM bolatAM hAra prabhAvathI jyAM dalapattAna zaheranI aMdara pAMca sakhIo sahita dhanyavAdane yogya rAjakanyA che tyAM jaI pahoMcyuM. jyAre dedIpyamAna deva sarakhA zrIpAlakuMvarane pitAnI samIpamAM sAkSAtapaNe je tyAre rAjakanyA tathA sakhIye cittamAM camatkAra pAmI mana sAthe kahevA lAgI-"je A divyanara amArI samasyA pUrNa kare to amArA jIvita dhanya che. A nararatnathI je amArI pratijJA pUrI thAya te ame kRtapuNya thaIzuM. pachI zrIpAlakuvare ja pUchyuM ke " tamArI samazyAo kevA prakAranI che te kahI batAve ! " AvuM bolavuM sAMbhaLI kuMvarIe karI rAkhelA saMketa mUjaba prathama gauNa je mukhya sakhI pIDitA samazyA kahe che, tyAre hAranA mahimA vaDe maMDapanI aMdara pitAnA najIkanA eka jaDa pUtaLAnA mAthA upara hAtha mUkI zrIpAlakuMvare tene kahyuM ke-" pUchAtI samazyAbharI pAdapUtiono tuM pote ja pUrNa prakAre javAba de ke jethI koI vAta adhUrI na rahI jAya." eTale te pUtaLuM paMDitAnI samazyA saMbaMdhe pAdapUrti kahe che. have pahelI sakhI paMDitA balI- paMDitavAca nanachita ja ho.' mavaMcihu " puttalevAca dohA. arihaMtAI navapaya, niyamana dhare ju kaI; nicchaya tasasura nara stave, manavAMchita phala hAI. arihaMtAi navapaya / niya maNu dharaijju koi // nicchai tasu naraseharaha / maNavaMchiyaphala hoi // 962 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 161 artha:-"arihaMta-siddha-AcArya-upAdhyAya-sAdhu-darzana-jJAna-cAritra ne tapa e nave padane je koI paNa manuSya pitAnA mananI aMdara avazya dhAraNa kare che te narazekhara (manuSyamAM ziromaNi) puruSanAM manamAM dhArelAM kAma phateha thAya-manavAMchita saphaLa thAya." A pramANe janadharma rahasya pUratI samazyA pUrNa thavAthI paMDitA mauna rahI. eTale bIjI sakhI vicakSaNuM bolI ke- vicakSaNovAca- "vAra ." [ avara ma vadu zAhu"] puoNlevAca arihaMta deva susAdhu gurU, dhamma ja dayA vizAla; japata maMtra navakAra tame, avara ma jhaMkhe Ala. 2 [arihaMta devu musAhu guru / dhammau dayAvisAlu / majuttama navA ghara | kavara ja pharavadu zA che krU ] artha:-"deva zrI arihaMta, zuddha sAdhu, gurU ane vizALa dayAvALe kevalI bhASita dharma e traNe tattvavaMta je navakAra maMtra che temAM samAveza thAya che tene ja japa, ane bIjAM badhAM ALa paMpALanI jhaMkhanA na karo." A pramANe vicakSaNAnI samazyAno javAba maLatAM teNIe paNa mauna dharyuM. eTale trIjI sakhI praguNA bolI ke - guNavAca- "ra to pA " [ 'ra sahu vAvALu' ] puttalavAca ArAhijaI deva gurU, dehu supattahiM dANa; tapa saMyama viyAra kari, kara saphalo akhANu. [zArira puri vahA rehi apatti rAja | tavasaMjama uvayAra kari / kari saphala appANu // 164 // ] artha -"deva tema ja gurUnuM ArAdhana karIne, supAtre dAna daIne, ane tapa saMyama tathA paropakAra karIne he jIva ! tuM tArA AtmAne saphaLa kara." AvI rIte sAMbhaLIne teNIe paNa cUpakI pakaDI. eTale cothI sakhI nipuNa balI ke - nipUNavAca pitto jillo nihAra." | [ "vitta sihita niri' ] 21 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrIpALa rAjAno rAsa. puttavAca re mana akhA baMci karI, ciMtAjala ma pADa; phala tittohi ja pAmiye, jitto lilyo nilADa. [ri mana zaq3 vari ura ciMtAnA ima para phala tittau pari pAnIyai / jittau lihiu nilADi // 965 // ] artha - "are mana ! tuM AtmAne kheMcIne parANe ciMtAnI jALamAM phasAIza nahIM, kemake phaLa to jeTaluM nasIbamAM lakhyuM haze teTaluM ja prApta thaze." A saccoTa javAba maLavAthI cothI sakhI paNa cUpa thaI gaI. eTale pAMcamI dakSA sakhI bolI ke - dakSavAca- tame tadubaLavaNIta." puttavAca- asthi bhavaMtara saMcio, puNu samaggala jAsa; tasubala tasumaI tasusirI, tasu tihuaNujaNa dAsa. [ atthi bhvNtrsNciuu| puNNu samaggala jAsu / tasubala tasumai tasusiri / tasu tihuaNajaNa dAsa // 966 // ] artha:-"je manue pAchalA bhavenI aMdara samasta puNyano saMcaya karela che te manuSyane baLa, buddhi ane lakSmI prApta thAya che ane svarga, mRtyu, pAtALa e traNe lokanA vAsio tenA dAsa thaIne rahe che. Avo javAba maLatAM dakSA sakhIye paNa mauna dhAraNa karyuM. eTale mukhya zaMgArasuMdarI bolI ke - gaMgAsaMdaryavAca- "ravi paTAM utta. * puttalavAca jIvaMtA jaga jasa nahIM, jasa viNa koI jIvaMta; je jasa leI AthamyA, ravi pahelAM ugaMta. artha -jIvatAM chatAM paNa jeno jagatanI aMdara yaza nathI; te tevA ja yaza vinA zA mATe jIve che ? (kemake yaza vagara jIvavuM vRthA che.) paraMtu je yaza meLavIne A jagatamAMthI asta pAmyAM che te che sUryanA uccAM pahelAM udaya pAme che, matalaba ke sUryodaya pahelAM teonA nAmanuM maraNa thAya che, " Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. dAla pUtranI--pahelAMnI dezI pramANe. sA mA0 15 pUre kumara samasyA sArI, AnaMdita huI nRpati kumArI; sA. vare kumAra te tribhuvana sAra, guNanidhAna jIvana AdhAra. vRttala mukha samazyA purAvI, rAjA pramukha jana sarvi hUe bhAvi; sA e acaraja teA kahiye na dIThuM, jima joI ye tima lAge mIThuM, sA. me 16 rAjA nija putrI paraNAve, paMca sakhI sadyuta mana bhAve; pANigrahaNa samale kIdhA, dAna atula manavAMchita dIdhA; sAtamI DhAla e trIje kha De, puraNa huI guNu rAga akhaDe; sA siha~cakranA guNa gAi je, vinaya sujasa sukha teA pAI je. sA. me 18 dohA chaMda agabhaTTa INe avasare, dekhI kumara citra; kahe suNA eka mAharU, vacana vicAra pavitra. kAlrAgapuranA rAjiyA, a che puradara nAma; vijayA rANI tehanI, lavaNama lIlA dhAma. aH:--A pramANe zrIpAlakuvare tamAma sakhIonI sArI rIte samasyA pUrNa karI jethI rAjakumArI parama AnaMdita thaI ane svarga, mRtyu, pAtALa e traNe bhuvanamAM sAra guNanA bhaMDAra tathA jIvananA AdhArarUpa zrIpAlakuMvarane paraNI. upara mujaba pUtaLAmAM jIva nahIM chatAM tenA meDhethI samasyA pUrNa karAvI te joI ne rAjA vagere tamAma manuSyo Azcaya pAmI kahevA lAgyA ke, " ahA ! AvuM Azcarya tA kacAMya koI vakhate paNa dIThuM na hatuM, tema A prasage teA evA che ke jema jema vadhAre joIye tema tema vadhAre vadhAre risaka lAge che. ' ItyAdika camatkAra pAmIne pachI rAjAe mananI ulaTa sAthe potAnI putrI zRMgArasuMdarIne pAMca sAhelIe sahita zrIpALakuvarane dhAmadhUma sAthe paraNAvI, tathA pANIgrahaNanA ghaNA sAre! maheAtsava karI je jenI IcchA pramANe mAgaNI karI te pramANe te te ajinAne puSkaLa dAna ApyuM. kartA mahArAja kahe che ke A trIjA khaMDanI sAtamI DhAla akhaMDita guNa ane rAga vaDe karIne pUrNa thaI te e ja bodha Ape che ke jo siddhacakrajInA guNa gAyA karIye tA, vinaya, suyaza ane uttama sukha prApta kariye. -~-15 thI 18 13 sA sA. mA0 17 1 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. sAta putra upara sutA, jayasudarI che tAsa; raMbhA laghu uMcI gaI, beDI na Ave jAsa. lavaMma rUpa alakarI, te dekhI kahe bhukha; e sarIkhA vara kuNu haze ? pAThaka kaheA svarUpa. 4 aHe avasarane viSe agabhaTTa nAmane videzI brAhmaNa zrIpALakuMvaranu caritra nihALIne Azcaryacakita thai zrIpAlakuvara pratye kahevA lAgyA--" mahArAja ! mArUM paNa eka sArA vicAravALuM vacana zravaNa kare. eka kelrAgapura nAmanA zaherane puradara nAmanA rAjA che. tene vijayA nAmanI paTarANI ke je vizeSa cAtu tAnI lIlAnA dara rUpa che. teNIne sAta putronI upara eka jayasuMdarI nAmanI putrI thaI che ke jeNInuM rUpa dekhI svaCnI apsarA raMbhA-uzI--tileAttamA vagere teNInA rUpa pAse pote tuccha rUpavALI jaNAtAM te bicArIe mRtyuloka tyajI uMce svargamAM jaI vasI; te paNa teNInI kharAkhara rUpavaMta thaI niha, mATe kahuM chuM ke A samayamAM e jayasuMdarInA guNa ane lAvaNyatAnI aMdara kharAbarI harIphAI kare tevI saMsAramAM koI bIjI strI che ja nahi. evI lAvaNyatAvaMta rUpa vaDe alaMkRta hAvAthI teNInA pitAe pAThaka jozIne pUchyuM keH 8 pAThakajI ! jayasuMdarIne lAyaka keANa vara prApta thaze ? tenuM svarUpa kaheA.' ~1 thI 4 sA kahe eNe bhaNatAM kalA, rAdhAvedha svarUpa; pUchyuM te meM varavyuM, sAdhanane anurUpa. ATha cakrathabha upare, phare dakSiNa ne vAma; avara vivare| pari putalI, kAThanI rAdhA nAma. tela kaDhA pratibiMba joi, mUke adheAmukha bANu; vedhe rAdhA vAma aSThi, rAdhAvedha sujANu. dhanurvedanI e kalA, cAra vedathI udbha; uttama nara sAdhI zake, nive jANe keAI mu. te suNI tuja putrI nRpati, kare pratijJA ema; varazu rAdhAvedha karI, bIje varavA nema. maheATA maMDapa mAMDIye, rAdhAvedhaneA saMca; karIye jima vara pAmIye, pAThaka kahe prapaMca 164 3 5 6 7 8 10 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 13 maMDapa gRpa maMDAvI, rAdhAvedha vicAra; paNa navi ke sAdhI zake, paNa sAdhaza kumAra Ima nisuNI te bhaTTane, kuMDala deI kumAra; yaNI nija vAse vasI, cAlyo prAta: udAra. pahoto te chellAgapura, kumara daSTi saba sAkhI; sA rAdhAvedha tihAM, hAra mahima guNa dAkhI. jayasuMdarIye te varyo, kare bhUpa vivAha; tAsa datta AvAsamAM, rahe sujaza uchAha. 14 artha - rAjAnA prazna saMbaMdhI uttaramAM pAThake kahyuM ke "he rAjana ! jayasuMdarI je veLA mArI pAse vidyAbhyAsa karatI hatI te vakhate rAdhAvedha sAdhavAnI kaLA saMbaMdhI svarUpa mane (kuMvarIe) pUchyuM hatuM, jethI meM te kaLa sAdhavA mATe yogya rIte varNana karI batAvyuM hatuM eTale ke-eka thAMbhalAnI upara ATha caka goThavavA te paikInAM cAra caka jamaNI bAjue savaLAM phare ane cAra DAbI bAjue avaLAM phare te AThe cakanA ArAnA chidranI upara rAdhA nAmanI lAkaDAnI banAvelI pUtaLI besADavI ane te staMbhanI nIce eka telanI kaDhAI bharI rAkhavI. te kaDhAImAM uparanI rAdhA nAmanI pUtaLInuM pratibiMba lakSamAM laI joIne amukha eTale potAnuM mukha nIcuM rAkhI ne uMce bANa nAkhe te evI yuktiAthI nAkhe ke upara rahelI pUtaLInI DAbI bAjunI AMkhane vidhI nAkhe, te sujANa puruSa rAdhAvedha sAdhanAra kahevAya ane e kaLA dhanurveda ke je cAra vedanA aMtagata che chatAM uMcA prakAranI kaLA che tene uttama puruSa hoya te ja sAdhI zake che; nahIM ke mUDha puruSa sAdhI zake ! A pramANe mArA mukhethI rAdhAvedha saMbaMdhI bIna jANI he rAjana ! ApanI putrI jayamuMdarIe pratijJA karI che ke je rAdhAvedha sAdhaze te ja narane huM varIza paNa bIjAne kadI varIza nahi; mATe moTo maMDapa taiyAra karI rAdhAvedhanI racanA saMbaMdhI goThavaNa kare ke jethI jayasuMdarInA lAyaka vara prApta thAya. A pramANe pAThake rAdhAvedha prabaMdha karyo. jethI rAjAe te ja mujaba rAdhAvedhanI racanA karI che. paraMtu haju sudhI koI puruSa te rAdhAvedhanI kaLAmAM phateha meLavI A kuMvarInI pratijJA pUrNa karI zakaya nathI, paNa huM A anubhava uparathI mAnuM chuM ke te kaLA Apa avazya sAdhI kuMvarInI pratijJA pUrNa karI zakaze !" A pramANe kuMvare aMgabhaTTanuM maMgaLa varadAyI vacana sAMbhaLI tenI vadhAmaNImAM tene Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 zrIpALa rAjAnA rAsa. kAnanA kuMDaLa ApI khuzI karyo ane te rAtrIe potAnA nivAsa sthaLamAM ja nivAsa karI prAtaHkALe hAranA prabhAvathI udAra kumAra kAlAgapure jaI pahoMcyA tathA teNe sanI najara rUbarU hAranA mahimA vaDe peAtAnA guNe! prakaTa karI sanI sAkhe rAdhAvedha sAdhI batAvyo. ethI pratijJA pUrNa thavAne lIdhe jayasuMdarIe mana sAthe icchita varane varI lIdhA. eTale rAAe zrIpALakuvara sAthe maheAtsava pUrvaka jayasuMdarIne! vivAha karyAM ane patine rahevA AvAsa ( mahela ) ApyA. temAM vasI suyaza tathA utsAhapUrvaka divasa vyatIta karavA lAgyA. -pa thI 14 DhALa AThamI--banyA re kuMvaro seharAe dezI. have mAula nRpa pekhIyA, AvyA nara ANA kAja re; vinIta. lIlAvata kuara bhalA. kuvare paNa nija suMdarI, teDAvI adhike heja re vinIta. sainya malyu tihAM sAmaTuM, haya gaya ratha bhaMDa caturaMga re; vi tiNe saMyuta kuara te AvIyA, ThANAbhidhapura ati caga re. vilI 2 ANaMdayA mAula narapati, tasa siri valI suMdarI dekhI re; vi thApe rAjya zrIpAlane, kare vidhi abhiSeka vizeSa re. sihAsana beThe sAhiye, vara hAra kirITa vizAla re; vara cAmara chatra zIre dharyA, mukhaja anusarata marAla re. sAle sAma te praNamiye, haya gaya maNi mAtIya bheTa re; catura MgI senAe paravo, cAle jananI namavA neTa re. gAma ThAme AvataDA, praNamatA bhUpa suvitta re; bheTIjatA bahu bheTaNe, seApAraya nagare mahatta re. vilI 3 vi vilI 4 vi vilI 5 vi vilI 6 artha:--have DANApurathI sAmAjI rAjAe zrIpALakuMvarane najIkanA zaheramAM AvI vaselA jANI ThANApuramAM elAvI lAvavA mATe vinayavata puruSone me!kalyA. jethI te vinayava'ta rAjapuruSa maMDaLa supALa rAjAnA hukamathI kAllAgapura zahere AvI pahoMcyuM. ane lIlAvata kuvaranI te ma`DaLe bheTa lIdhI tathA kuzaLa samAcAra kahI AvavAnu kAraNa jaNAvyuM. jethI kuMvara paNa snehapUrNAMka potAnI vivAhita strIone jUdA jUdA zaherathI mANase mekalIne lI. 1 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. 167 tAkIde teDAvI lIdhI. te strIe paNa patinA caraNakamaLeAmAM namana karavA hAjara rahI. te pachI tamAma sthaLethI Avelu lazkara ekaThuM thatAM gheADA, hAthI, ratha ane pALA e caturagI senA sahita zrIpALakuvara tyAMthI ravAnA thaI ThANApura zahere AvI pahAMcyA. ane tenI saMpatti tathA uttama suMdarIe vagerene joI ne sAmAjI sasaro bahu ja AnaMda pAmyA. tema ja bhANeja jamAIne vizeSa puNyavata parAkramazALI jANIne teNe vidhipUrvaka rAjyAbhiSeka karIne peAtAnI rAjyagAdIe besAryAM. have zrIpALa rAjA thayA jethI mAthA para rAjamukuTa, hAra vagere rAjaAbhuSaNo vaDe ghaNA ja zobhAvata thaI rAjyasiMhAsana para beThA. jethI mahAze!bhAyamAna dekhAvA lAgyA. uttama cAmare mAthA para vIMjhatA hatA; temaja chatro zira para dharyA hatAM; te paikI anne bAjue beu zveta cAmaro vIMjhatA hatA te jANe zrIpALa mahArAjAnA mukhakamaLanA Azraya karI e zveta haMsa rahyA na heAya ? tevA khyAla karAvatAM hatAM. temaja zrIpALa mahArAjAthI utaratA darajjAnA sALa sAmaMta rAjAe ke je zrIpALa mahArAjAnI hannuramAM rahyA hatA, teonA hAthathI, hAthI, ghoDA, maNi, metiyAnI bheTa svIkArI zrIpALa mahArAjA mAmAjI sasarAnI sa'mati laI caturagI senA sahita ThANApurathI prayANa karI peAtAnI pUjya mAtuzrInA caraNakamaLamAM namana karavAne mATe mALavA bhaNI cAlyA. rastAmAM AvatAM hAnA moTA rajavADAonI puSkaLa bheTanI vastuo aMgIkAra karatA ane pavitra rajavADAonI sevA svIkAratA sepAraka nagare jai paheAMcyA. --1 thI 6 vi. lI. 8 vi- lI- 9 te parisara sainye parivaryA, AvAse te zrIpAla re; viz kahe bhagata zita nava dAkhave, zuM sepAraka narapAla re. kahe paradhAna niva ehanA, aparAdha ache guNavaMta re; viru nAme mahusena che e bhalA, tArA rANI mana kata re. putrI tasa kukhe upanI, che tilakasudarI nAma re; viTa te tA tribhuvana tilaka samI banI, hare tileAttamAnu dhAma re. te teA sRSTi che catura madanataNI, aMge jItyAM savi upamAna re; vi zrutijaDa je brahmA tehanI, racanA che sakala samAna re. diha pIThe dasA sA sutA, kIdhA bahuvidha upacAra re; vizva maNi maMtra eSadha bahu ANIyAM, paNa na thayA guNa te lagAra re.vi. lI11 te mATe du:khe pIDIyA, mahasena nRpati tarasa tAta re, vi. niva Avyo ihAM e kAraNe, mata gaNo khIo dhAta re. vi. lI. 10 vilI 12 vi. lI. 7 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. ' artha-lazkaranA parivAra sahita sopAraka nagaranA samIpamAM taMbu khaDA karAvIne tyAM vizrAma lIdho. tyArapachI zrIpAla mahArAjA pradhAna pratye kahevA lAgyAH "kema A sopArakapurano rAjA kazI bhakti batAvIne bheTa laI namana karavA Avato nathI ? tenuM zuM kAraNa?" pradhAne araja karI--" guNavaMta mahArAjA e rAjAno kaze paNa aparAdha nathI. paraMtu je kAraNane lIdhe ApanI sevA bajAvI zake nathI te kAraNa e che ke e mahasena bhale rAjA che, tene tArA nAmanI rANI che, teNInI kukhathI tilakasuMdarI nAmanI eka putrI pidA thaelI che ke je traNe bhuvananI aMdara tilaka jevI bhAvaMta banela ane te svargamAM vasanArI tilottamA asarA vagerenuM paNa teja hare tevI mahA svarUpavaMta che. rAjendra ! vizeSa zuM kahuM, paNa pramANathI siddha thAya che ke e tilakasuMdarI to atyaMta catura evA kAmadevanI sRSTi che, eTale kAmadevanI ghaDelI che. veda yutio bhaNI bhaNIne vediyA Dhera jevA thaI gayela hRdayavALA brahmAnI racAyelI sRSTinI pidAzavALI strIo upamA upamAne karIne sahita che eTale ke eka jevI bIjI jeDa maLI Ave tevI che, ane kalaMkita upamAvALIo che; eTale ke caMdra jevA hovALI kamalapatra sarakhI AMkhovALI gaja kuMbhasthaLa sarakhAM stanamaMDaLavALI vagere devaMta vastuonI upamAvALIo che. matalaba ke caMdra kSINa rogavALa kalaMkita che, kamaLapatra hImathI baLanAra che ane hAthInAM kuMbhasthaLa aMkuzanA prahAravaMta che jethI niSkalaMka nathI. paraMtu tilakasuMdarI niSkalaMka ane tenI barobarI kare tevI koI upamA ApI zakAya tevI Da nathI. jethI nipuNa kAmadevanI racelI raSTi pikInI che. je jaDa brahmA badhira hRdayano che te kAmadeva nathI. kAmadeva to sarvathI sUkama paramANuvaMta hovAthI hAnakaDAM-nAjuka manamAM pisI jaIne dareka denAM cittane paNa haraNa karI le te aciMtya zaktimAna remamamAM prasaranAra che; jethI te catura madananI sRSTi pikI tilakasuMdarI hovAthI teNIe brahmAnI racelI sRSTinA aMgeaMganI daSavaMta upamAone jItI lIdhela che enA lIdhe te upamA rahita-nirUpama rUpavaMta che. te tilakasuMdarIne dIrghapRNa jAtane jherI sApa karyo che ane te jhera utAravA ghaNA ghaNA upAya karyA tathA maNi, maMtra, auSadha vagere paNa bahu bahu upacAra karavAmAM AvyA, to paNa te ekethI jarA paNa guNa mAlama paDaze nahIM. ethI duHkhane lIdhe pIDA teNInA pitA mahasena ApanI sevA karavA hAjara thaI zakyo nathI, paNa bIjuM kazuM ghAtarUpa kAraNa apa gaNaze ja nahIM. -7 thI 12 rAjA kahe kihAM che dAkhavo, to kIje tasa upagAra re; vi. ema kahI turagArUDha tiNe, dIThA jatA bahu naranAra re. vi0 lI. 13 samazAne leI jAtI jANI, tihAM pahoto te naranAha re; vi kahe dAkha mukha huM sajha karUM, mUrzitane ma dIye dAha re. vi0 lI. 14 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIjo. vi mahiyata mUkI te thAnake, karI hAra navaNu abhiSeka re; vi saja karI sarva lAkanA citazuM, thaI beThI dharIya viveka re. mahasena mudita kahe rAjiyA vatsa tujane e zu hAta re; je nAvata e vaDabhAgIyA, na karata upagAra udyota re. tujha prANa dIyA che ehane, tuM prANa adhika che mujha re; ehane tu devI sujha ghaTe, e jANu hRdayanuM gujha re. snigdha mugdha daga dekhatAM, Ima kahetAM te zrIpAla re; mana cite mahArA premanI, gati ehu zu che asarAla re. vi. vi 169 vi. lI. 15 vi. lI. 16 vi. lI. 18 aH--evuM pradhAnanuM eAlavuM zrIpAla mahArAjAe sAMbhaLI kahyuM ke- te mUrchita kuMvarI kAM che ? mane turata batAve, huM teNI upara upakAra karU. ' eTaluM belI turata mahArAjA gheADA para savAra thayA eTalAmAM te ghaNAM strI puruSAne zokamaya jatA dIThAM. mUrchita kuMvarIne agnisaMskAra karavA smazAne laI jatI jANI tAkIdrathI gheADA te tarapha doDAvI mahArAjA smazAna sthaLa najIka jaI paheAMcyA ane tyAM jai kahevA lAgyA " mane kuMvarI batAvA huM eNIne sAjI karU chuM. tame mUrchA pAmelIne dAha deze nahi. " A pramANe zrIpALakuvaranu bhASaNa sAMbhaLI teAe mayatane te ja ThekANe bhoMya para mUkI eTale zrIpALa mahArAjAe pavitra pANI maMgAvI hAranA nhavaNune abhiSeka karI te kuMvarIne sajja-sAjI karI ane ALasa maraDIne viveka sahita teNI eDI thai. e joI nagaravAsI janAnA citta AnaMdamaya thayA. e joI teNInA pitA mahasena ghaNA ja prasanna cittavaMta thayA ane putrI pratye kahevA lAgyA- huM vatsa ! je A meTA bhAgyanA dhaNI ahIM na padhArata ne upakAra na karata te tArA zarIranI zI dazA thAta ? tArI jIMdagI hatI na hatI thaI jAta ! mATe tane prANadAna emaNe ApeluM che, jethI tuM mane prANathI paNa vizeSa vhAlI che; te paNa tane A upakArI prANadAtAnA hAthamAM ja soMpavI ghaTe che; e mArA hRdayane gupta vicAra che te tu dhyAnamAM le, mATe tAre A vIra narane ja varavA paDaze; kemake bhayathI bacAve te ja bha` gaNAya che. " A pramANe kahevAthI bhadrika bhAvavALI, snehavALI, rAgavata dRSTie karI zrIpALakuvarane joi citavavA lAgI ke " mArI premanI gati A puruSanI sAthe akaLa na kaLI zakAya evI, na kahI matAvAya evI ane ajaba raMgavALI che. ahiM mugdhapade karI varka kaTAkSathI sahitapaNAne anudaya sUcavyo, eTale kAmakrIDA pramukhamAM vizva che, eTale viSaya rasamAM hajI Asakta thai nathI. hamaNAM navayauvananA udbhagama che ane khAlyA 07 23 vilI 17 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zrIpALa rAjAne rAsa. vasthA viramI dauvanavasthA prAptine avasara che. e zuM haze ? khacita pUrva rAganI ja prabaLatA hovI joIe, nahiM te mArA mananI gati AvI thAya ja nahIM." -13 thI 18 je prANa kahuM to tehathI, adhika kima lakhIye prema re; vi. kahuM bhinna to anubhava kima mile, avirUddha ubhaya gati kema re. vi0 lI. 19 Ima nehala sA nija aMgajA, zrIpAla kare diye bhUpa re; viTa paraNI sA AThe tasa malI, dayitA ati adbhuta rUpa re. vi0 lI. 20 aDa di isahita paNa viratIne, jima vache samakitavaMta re; vika aDa pravacana mAta sahita muni, samatAne jima guNavaMta re. vi0 lI. 21 aDa buddhi sahita paNa siddhine, aDa siddhi sahita paNa mukti re; vi. priyA ATha sahita paNa prathamane, nita dhyAve te INe yukita re. vi0 lI. 22 utkaMThina citta teha zuM, vaLI jananIne namavA heja re; vi0 zrIpAla prayANa pUriyo, devarAve DhakakA teja re. vi0 lI. 23 artha -je huM A puruSane mArA prANu kahu, te te paNa bolavuM lAyaka jaNAtuM nathI; kemake prANathI paNa vizeSa che. AmanA upara utpanna thAya che. jethI prANa kahetAM nyUnatAbhAva jaNAya. prANa hoya to ja prema thAya che, prANa vagara prema thato ja nathI e jotAM prANathI ma adhika na gaNAya tyAre prema ane prANu ane barAbara gaNAya ane dunithAmAM te prANathI prema vizeSa bahAle gaNela che; kemake ghaNA loko ane jALavavA mATe prANanI AhutI ApI de che; paraMtu sajajana to prANane mATe premanI AhutI ApatA nathI. Ama jotAM prANane premarUpa kahetAM paNa banatuM nathI. ane jyAre prANa ane prema adhikatAmAM jUnAdhika hoya to te banne judA ja gaNAya che. ethI je prema ne prANa bene jUdA kahu te anusava zI rIte maLe ? kemake prANa vagara premane jANanAra koNa hoya ? premanI oLakhANa prANane ja che. je vastu jenAthI judI na hoya te ja te vastuno anubhava thAya che. ahI vastuno anubhava thAya ja nahIM; je bhinna vastune anubhava thaye mAnI levAya te ati prasaMga thAya, ane premane anubhava to mane thAya che. Ama eka bIjA sAthe virodhI svabhAva varUpa che to e premapadArthanI aMdara AkarA samAvezapaNe avirodha bhAvathI zI rIte rahela che. e ja mATe samajuM chuM ke mArA premanI alaukika gati che." A prakAre nehavatI kuMvarI ciMtavana ane hasiMdhumAM nimajajana karatI hatI. e I mahasena sajAe pitAnI putrIno zrIpAla mahArAjA sAthe hastameLApa Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIne. 171 karAvyuM. A pramANe ATha vivAhitA strIo eTale ke madanasenA, madanamaMjUSA, madanamaMjarI, guNasuMdarI, suMdarI, zRMgArasuMdarI ane tilakasuMdarI e AThe rAjakanyAonA nAma jANavA, tathA gArasuMdarInI paMDitA pramukha pAMca sakhIonuM paNa pANigrahaNa karela che, chatAM tene pArasuMdarInI aMtaragata gaNela hovAthI ahIM ATha jaNAvela che. atyaMta adbhuta svarUpavaMtI ekaThI maLI; chatAM paNa jema mitrA tArA, balA, dIsA, ritharA, kAMtA, prabhA ane parA e ATha daSTi sahita chatAM samakitI jIva navamI sarva saMvararUpa viratIne vAMche che, tema tathA pAMca samiti, traNa gumi e ATha pravacana mAtA yukta guNavaMta munivara hovA chatAM jema navamI samatAne cAhe tema, tathA suSA, vaNa, prahaNa, dhAraNA, uha, apaha, arthavijJAna ane tatvajJAna e ATha buddhi sahita gIzvara je navI siddhine cAhe che tema, tathA aNimA mahimA, garimA, ladhimA, vazitA, izitA, prAkAmya ane kAmAvasayitvA e ADa riddhi yukta gI jema navamI muti-mokSane cAhe che, tema zrIpAla mahArAjA ATha rANIo hAjara chatAM navamI mayaNAsuMdI ke jenA saMga prabhAvathI sarva sukha sAnidhya thayAM teNIne maLavA nitya dhyAna kare che temaja vaLI potAnI mAtAne namavA maLavAne paNa Atura thaela che. te kAraNane lIdhe zrIpALa mahArAjAe tyAMthI kuca karavA saMbaMdhI tejadAra nagAre kaMkA devarAvyA. -13 thI 23 haya gaya raha bhaDa maNi kecaNe, vaLI satya vastha bahu mUla re, vika paga paga bheTI je nRpa vare, tenuM cakravatti sama sUla re. vi0 lI. 24 tasa sainya bhare bhArita mahI, ahipatiphaNa maNigANa prAta re; vi0 teNe giri paNa jANuM navi giriyA, teNe zazi sUra nayaNavidhi jere. vilI 25 marahaTha soraTha mevADanA, vaLI lATa bheTanA bhUpa re; vivA te A saghaLA sAdhato, mAlava deze ravi rUpare. vi. lI. 26 Agamana suNI paracakranuM, cara mukhathI mAdhavarAya re; vivA bhayabhIta te gaDhane ja kare, tehanuM navi teja khamAya re. vi0 lI. 27 kapaDa khaDa tRNu kaNa ghaNuM, saMgrahe te IMdhaNa nIra re; vi0 sannabdha hoya te subhaTa vaDA, kAyara kaMpe nahIM dhIra re. vi0 lI. 28 Ima ujaNI huI nagarane, lAke saMkIrNa samIpa re; vika vIMTI zrIpAla suTe tadA, jima jaladhi aMtaradvIpa re. vi. lI. 29 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrIpALa rAjAne rAsa. DerA dIdhA savi sainyanA, pahelo huo rajanI jAma re; vi. jananI ghara pahoto premazuM. nRpa hAra prabhAve tAma re. vi0 lI. 30 DhAla pUrI thaI AThamI, pUraNa hRo trIjo khaMDa re; viTa hoya navapada vidhi ArAdhatAM, jina vinaya suyaza akhaMDa re. vi. lI. 31 artha -hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLa, tema ja maNiratna, enuM, bahumUlAM vastra ane zastra vagere vagerenAM bheMTaNAM Dagale Dagale leta, dareka mAnavaMtA rAjAone page lagADa (khaMDiyA rAjA banAvata) zrIpAla mahArAjA majala dara majalathI paMthe pasAra karato cakravartinA sarakho parAkramI prasiddha che. kavi kahe che ke-hamezAM niyama che ke aNIdAra vastunA upara vajanadAra vastunuM dabANa thatAM te temAM dAkhala thaI jAya che, jema ke aNIdAra nahAnakaDo kAMTo chatAM bhAre pagano bhAra AvatAM pagamAM parovAI jAya che, tema zeSa nAganAM aNIdAra phaNamAM zrIpAla mahArAjAne jabarA bhAravALA lazkarane bhAra AvatAM zeSanAganI pheNanA maNione samudAya parovAI gaye haze ja ke jene lIdhe jANI zakAya che ke parvata DhaLI na paDyA haze ! kemake pRthvI zeSanAganI phaNaparanI maNicomAM parovAI rahI na hota te, sinyanA bhArathI pRthvI eka bAjue namI jatAM samAna pRthvI para rahelA parvato vagere DhaLI ja paData; paNa tema na thayuM tenuM kAraNa A ja hovuM joIe ! A mahAna navAInI vAta jANIne te vakhatathI sUrya ane caMdra rAta divasa zrIpAla mahArAjAnA lazkarane joyA kare che, te jANe brahmA sUrya caMdrarUpa AMkha kholIne chIpAla mahArAjAnuM sainya nihALI ciMtavana kare che ke-ThIka thayuM je bhUmi zeSanA phaNanI maNiomAM parovAI gaI jethI mArI racelI sRSTI AbAda rahI nahIM te A zrIpAlanA lazkaranA bhArathI A pRthvI namI jAta, ema cakita thaya thake zrIpAlanA sinyane adyApi sudhI caMdra sUryarUpa cakSuo mAraphata joyA kare che? A uprekSA alaMkArano sAra eTale ja che ke-zrIpAla mahArAjAnuM lazkara ghaNuM ja jabarA vistAra vALuM hatuM. evA lazkara sahita mahArASTranA, saurASTranA, mevADanA, lATa ane bheTa dezanA rAjAone pitAnA khaMDiyA rAja banAvato zrIpAla mahArAjA sUrya sarakho pradipta teja sahita mALave dezamAM jaI pahoMce eTale ke jema sUrya niSadha parvatamAMthI udaya pAmI haviSa-himavaMta bharata vagere kSetro ane pahADone prakAza ApatA saMdhyA samaye pharIne niSadha parvatanI mulAkAta le che, tema zrIpAla mahArAjA paNa mALavAnA pATanagara ujeNIthI udaya pAmI videza gamana karato karate rAjatrAddhi, ramaNiyo, dhana, cAre prakAranA lazkara sahita sarva dezone sAdhatA pAcho mALave dezamAM AvI pahoMcyo; eTaluM ja nahIM paNa cheka udaya sthaLa pATanagaranI samIpa jaI pahoMcyo. jAsusenA mhoMethI bIjA rAjAnuM jabaruM lazkara ujeNI tarapha dharyuM Ave che, evA samAcAra maLatAM mALavAnA rAjA prajApALe bhayabhIta thaI pitAnA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa trIje. gaDhane samarAvI lIdhe; kemake pararAjAnA pratApanuM teja sahana thaI zakyuM nahIM. te tejamAM aMjAI pitAne bacAva kheLavA lAge. jenA lIdhe kApaDa-copaDA-ghAsa-dANA-lAkaDAM-pANI vagere nirvAha mATe joItI tamAma cIjono saMgraha karI levarAvyo. tema ja moTA samartha laDavaiyAone paNa zastraastrAdi sajAvI taiyAra karI rakhAvyA. A mAmale jeI bicArAM vhIkaNa manuSyo to dhIrajane tajI deI dhrujavA lAgyAM. AvI bIkane lIdhe ujeNInI AsapAsa vasanArI vastI ujajeNamAM pitAnA bacAva mATe bharAI peThI. jethI te ujeNI lekanI bhIDathI sAMkaDI banI gaI kemake zrIpAla mahArAjAnuM lazkara dariyAnA tophAnI majAnI peThe pUra jozathI vacce AvatuM cheka ujeNInI lagabhaga AvI pahoMcyuM hatuM; ethI DarIne teoe keTano Azaro lIdho hato. lazkare te jotajotAmAM ujeNInA killAnI comera jema dvIpanI comera samudra vIMTAI vaLelo hoya che, tema nagarInA keTane vIMTI laI paDAva karyo. ane lazkare chacvaNI racI potapotAnI TukaDInA alaga alaga taMbu rAvaDI DerA khaDA karI dIdhA. jyAre rAta paDI ane rAtane pahelA pahAra vItI cUkyo ke zrIpAla mahArAjA hAranA prabhAvathI potAnI mAtAjInA mahele prema sahita namana karavA jaI pahoMce. (yazovijayajI upAdhyAya kahe che ke A. zrIpAlarAsanA trIjA khaMDanI AThamI DhALa paNa pUrI thaI ane te sAthe trIjo khaMDa paNa pUro thayo. tathA A DhALa e ja sucanA ApI rahela che ke, vidhi sahita navapadajInuM ArAdhana karavAmAM Ave te jinezvaranI bhakti vaDe vinayavaMta ane akhaMDa sAre yaza prApta thAya. -24 thI 31 pAI-paMda khaMDa khaMDa mIThAI ghaNI, zrI zrIpAlacaritre bhaNI; e vANI suratarU velaDI, kisI drAkhane kisI zelaDI. iti zrImAna mahopAdhyAya zrI vinayavijayagaNithI adhUre rahela ane zrI jasa vijayajI gaNie pUrNa karela zrI siddhacaka mahimAdhikAre zrI zrIpAla caritrane viSe zrI vimalezvara deve arpaNa karela hAra prAptithI, ISTadAyaka che kanyA pANigrahaNa, ane sarva sainya sahita ujajyanI nagarI prApta thaela kathA kahevAmAM AvatAM trIjo khaMDa pUrNa thaze. artha -zrI zrIpAla caritranA khaMDa khaMDanI aMdara ghaNI ja mIThAzane zrIpALa rAjAnA caritrane viSe varNavI che, te zrIjinezvaranI vANI te kalpavRkSanI vela samAna manavAMchita pUrNa karanArI che, te vANInI mIThAza AgaLa drAkSanI mIThAza tathA zeraDInI mIThAza te zI gaNatrImAM che? 1 che ! tRtIya: khaMDa: samApta che - Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cotho dAhA-chaMda. trIje khaMDa akhaMDa rasa, puraNu hue pramANa; cAthA khaMDa have vavuM, zrAtA suA sujANa. zIza dhuNAve camakayA, romAMcita kare kaMha vikasata nayana vadana muddA, rasa diye zrotA teha. jANu ja zrotA Agale, vakatA kalA pramANa; te Agale dhana zuM kare, je magayela pASANu. darpaNa adhA Agale, hirA Agala gIta; mUrakha Agala rasa kathA, traNe eka ja rIta. te mATe saja thai suNA, zrotA dIje kAna; rIjhe tene rIjhavu, lakSa na bhUle gyAna. Age Age rasa dhaNA, kathA suNatA thAya; have zrIpAlacaritranA, Age guNa kahevAya. ( kavi kahe che ke) akhaMDa sa sahita trIjo khAMDa pramANapUrvaka pUrNa thayA. have huM cotho khaMDa va yu, te huM sujANu zrotAjane ! tape zravaNa karI. zrotAjana kuvA havA joIe ? je arthapUrNa vacana sAMbhaLI camatkAra sAthe sAdhu DelAvavA lAge, tathA zarIranAM vaDe rezamarAya ubhAM thatAM vikasvara netra sahita vana rAkhe, te zrotA, vaktA ( kahenAra ) ne rasa AnaMda Ape. ( nahI ke ma tema zunya cittathI jete ke nidrA letA zrotA, vaktAnA ha vadhAre ! ) jyAre rasajJa zrotA hoya tyAre vaktAnI kaLA khyAlamAM Ave che; paraMtu jo zrotA magaseliyA patharA jevA ke je varSADhanA jaLanA dhodhamAM paDacA chatAM paNa jevAne tavA rahe, arthAta kaThora hRdayavALe zrotA hoya tA suMdara vAkatha pravAhathI paNa palaLatA nathI. AMdhaLA AgaLa suMdara paNa dharavuM, maheza pAse suMdara gIta gAvAM ane mUrakha AgaLa risaka kathA kahevI e taddana nakAmI che; kemake bhUkhane pratibaMdha g 3 pe Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cothe. 175 devA jatAM vaktAnI mati paNa mUMjhAI jAya che. e mATe te zrotAjane ! sAvadhAna thaI mArA kathanane dhyAna daI sAMbhaLe. kAraNa zrotAo mArA kathanane marma samajI zake tene ja huM rIjhavI zakuM chuM. zAthI ke je rasika hoya te zrotA navA navA zRMgAra vagere rasapUrNa vyAkhyAna sAMbhaLIne raMjana thAya, kavikathanano Azaya samaje, pitAnI suratA vaDe lakSa bhUle nahI ane zRMgArAdi rasa sAMbhaLI heyopAdeya yathAyogya AlaMbana yojI de. paraMtu je ajJAna zrotA hoya te te vaktAnA de kahADI hAsya sAthe zrama viphaLa kare che. A kathAmAM jema jema AgaLa dhyAna devAmAM Avaze tema tema bahu ja rasa AnaMda prApta thAya tema che; mATe have te chIpAla caritranA je uttama guNe che te kahevAmAM Ave che. -1 thI ( DhALa pahelI--dhana dina velA dhana ghaDI teha -e dezI) rahiyA re AvAsa duvAra, vayaNa suNe zrIpAla sohAmaNojI; kamalaprabhAre kahe ema, mayaNAM prati muja citta e du:kha ghaNe jI. vITI che e paracakra, nagarI loka hillolIyojI; zI gati hoze INe ThAma, sutane sukha hone bIjI gholIjI. ghaNa re divasa thayA tAsa, vAliMbha tuja je gayo dezAMtarejI; hajIya na AvI kAMI zuddhi, jIve re mAtA duHkhaNI kima navi mare. 3 artha-suMdara dekhAvavALe zrIpAlakuMvara mAtAnA ghara AgaLa pahoMcI mayaNAMsuMdarI prati mAtuzrI je vacane kahetAM hatAM, te sAMbhaLavA mATe bAraNa AgaLa Ubho rahI sAMbhaLavA lAge. mAjI mayaNAsuMdarI pratye kahetAM hatAM ke-"mArA manamAM e duHkha ghaNuM che ke duzmana rAjAnA lazkare zaherane ghero ghAle che, jethI zaheranA rahevAsI mAtra gabharAI uThatAM haLaphaLa karI rahela che, tene lIdhe ahIMyA ApaNe zI vale thaze ? are ! ApaNI te game te vale thAya paNa phakta mArA putrane kuzaLatA prApta thajo. vhAlI vadhU ! tAro vallabha je dezAMtare gayela che tene paNa ghaNA divasa thaI gayA-mudata paNa pUrI thavA AvI chatAM haju sudhI kazA samAcAra AvyA nathI, tathApi A putra viyeginI duHkhiyArI mAtA jIve che, paNa maratI nathI, kemake putra viyoga chatAM mAtAnuM jIvavuM nakAmuM che. -1 thI 3 mAyaNa re bele ma karo kheda, ma dharo re bhaya manamAM paracakranejI; navapada dhyAne re pApa palAya, durita na cAro che graha cakanojI, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zrIpALa rAjAnA rAsa. arI karI sAgara harIne vyAla, jvalana jaleAdara khaMdhana bhaya savejI; jAya re japatAM navapada Apa, lahere saMpatti he bhava parabhavejI. khIna re khAje kANu pramANa, anubhava jAgyA mujha e vAtaneAjI; hu re pUjAne anupama bhAva, Aja re saMdhyAye jagatAtaneAjI. tadagati citta samaya vidhAna, bhAvanI vRddhi bhavabhaya ati ghaNeAjI; vismaya pulaka prameAda pradhAna, lakSaNa e che amRtakriyA taNAjI. amRtane leza lagho Ika vAra, bIjuM re auSadha karavu niva DejI; amRtakriyA tima lahi ekavAra, bIjA ae sAdhana viSNu navi DejI. ahavA re pukhtamAM muja bhAva, AvyA re bhAvyA dhyAna seAhAmaNeAjI; hajIya na mAye mana ANaMda, khiNa khiNu hArye pulaka nikAraNeAjI. kurake re vAma nayana roja, Aja mile che vAliMbha mAharAjI; bI re amRtakriyA siddhi rUpa, turata phale che tihAM nahi AMtarojI, 10 aH--e sAMbhaLIne mayaNAsuMdarI eTalI-' huM sAsujI ! Apa dilagIra na thA ane parAyA lazkaranA bhaya paNa jarAe na rAkhA; kAraNa ke zrInavapadajInA dhyAna vaDe karIne tamAma prakAranAM pApa dUra thaI jAya che, ane vAMka! graheAnI mATI gatinu jora paNa kazuM cAlI zakatuM nathI. temaja zatru, hAthI, samudra, siMha, sApa, dAvAgni, jaLeAdarAdi bhayaMkara roga ane adhikhAnu e ATha jAtanA moTA bhaye paNa navapadajInA jApa japatAM dUra jatA rahe che. ane A bhava tathA parabhavamAM sukha saMpadA pamAya che. te he pUjya mAtAjI ! A zatrusenAnA bhaya navapadajInA jApa AgaLa zI vizAdamAM che? tema vaLI keTalAka bheALA vhemI jane! AvA pararAjAnA lazkaranI ciMtA dUra thavAnA saMbaMdhamAM jozI vagere pAse jaIne te duHkha thavAnAM kAraNA mATe jaiza kavA ramaLa vagerethI jovarAve che. paratu evAM laukika pramANeA jovA jovarAvavAthI zuM thAya tema che? athavA te bIjA pramANAne kANu zodhavA jAya ? mane te khuda e vAtanA pratyakSa anubhava jAgRta thaelA che; ke mArA cittanI aMdara je kaMI zatrusainyanA bhaya hatA, te Aja sadhyA vakhate zrIjagatapitA arihaMta devanI dIpaka tathA dhUpa pUjA karatI vakhate keAI paNa prakAranI upamA na ApI zakAya evA anUpama anubhava thayA te evA ke je anAdikALanA A jIve cAre gatimAM bhaTakathA karatAM, aneka vakhata zrAvakanu kuLa pAmyA, dhama paNa oLakhyA ane devanI pUjA paNa karI; tathApi A jIvane vibhAva dazAnI vizeSa dyothI pariNa 7 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 177 timAM bahu ja ramaNa thatuM hatuM, mATe tadrupa dharma na oLakhe, tenA lIdhe mana AdinI ekAgratAe anupama bhAva sahita pUjA udaya na AvI, te anUpama bhAva mane Aje sAMjare prabhu pUjana samaye Avyo hato. ane A paracakanI ciMtAmAM ja mane e vAtane anubhava jAge, tenuM lakSaNa e ja ke ekate je kriyA karato hoya te ja kiyAno upayogI hoya, paraMtu kSepa je mananI vyagratA tadru5 kSepaka deSAdi cuta na hAya. bIju samaya vidhAna eTale ke AgamanI aMdara je vakhate je vidhi karavAne kahela che, te vakhate te ja vidhi karavA lAyaka zubha kiyAvidhAna karato hoya. trIjuM tatsamayocita-te samayanA yogya kriyA karato hoya tenI aMdara citta ullAsavaMta bane, pariNAmanI dhArAnI puSTi thAya. cothuM saMsArano bahu ja bhaya pedA thAya. arthAt janma jarAnA duHkhanI vhIka lAge. pAMcamuM camatkAra upaje eTale ke te samayane lagatI kriyAmAM ati puchatara sAdhyanI kAraNutA joI cittanI aMdara apUrva camatkAra pAme. chaThuM romegama hoya eTale puSTa kAraNa prApta thavAne lIdhe harSa thatAM rAmarAya vikasvara thAya ane athira saMsAra bhamavAnA DarathI rUMvADAM UbhA thaI jAya. sAtamuM mahAharSa thAya, Atmika sukhAnubhava thAya--eTale ke, jema AMdhaLAne AMkhonuM teja prApta thatAM, ane laDavaiyAne zatru para jIta meLavatAM harSa thAya che, tema adhika pramoda te samayocita kiyA karavAmAM thAya. A badhAM amRtakiyAnAM mukhya lakSaNa che. evAM cihevALI kriyA A bhava ane parabhavamAM avazya phaLa ApanAra nIvaDe che. jema koI regIne amRtanA svAdano jarA paNa anubhava thayuM hoya tene anya eSaDa karavuM paDe. ja nahIM, tema saMsAra rogathI pIDita che paNa je eka vakhata amRtakiyAno AsvAda anubhavela hoya te pachI tene bIjA sAdhananI jarUra na rahetAM mokSa javAmAM kaze aTakAva rahevA pAmato nathI; mATe he sAsUjI ! te tatkALa phaLadAtA bhAva mane Aje pUjana vakhate thaye hato tenA vaDe meM suMdara dhyAna dharyuM, tethI te dhyAna dvArA mArA cittane je apUrva AnaMda maLe che, te AnaMda haju lagI paNa mArA hRdayamAMthI ubharAI rahyo che te samAto nathI jenA lIdhe pratikSaNe kAraNa vagara paNa mArA rUMvADAM UbhA thaI apUrva harSa pradarzita karI rahela che. matalaba ke atyAre mane bhaya ke harSa e beumAMnuM rema UbhAM thavAnuM eka kAraNa nathI; chatAM paNa rAmarAjI vikavara thAya che jethI pratIti sAthe mAnuM chuM ke, mane Aje aNudhAryo vallabhajanane melApa thAya; kemake nimittazAstramAM evuM pratIti vacana kahela che, te niSphaLa nahIM ja thaze. tema vaLI mArUM DAbuM netra pharake che ane DAbuM ura-hadaya paNa pharake che, mATe ethI paNa mAnavuM paDe che ke Aje mane mArA vahAlA maLaze ja. tema ja Aja amRtakiyA prApta thaI te paNa tatkALa siddhi denAra che mATe avazya sAruM phaLa hamaNAM ja maLavuM joIe." -4 thI 10 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. kamalaprabhA kahe vatsa sAca, tAharI re jIbhe amRta vase sadAjI; tAharU re vacana heze supramANa, trividha pratyaya che te' sAdhyA muddAjI. 178 11 aH--A pramANe vahUnu maMgaLa kathana sAMbhaLI sAsu belI huM vatsa ! te' je kahyuM te sAcuM ja che, tArI jIbhe sadAya amRta vasI rahela che, mATe tArU vacana sArI rIte siddhaja thaze; kemake te zuddha mana, zuddha vacana ane zuddha kAyA ema trikaraNu zuddhi vadhu ha` pUrNAMka satya dharma ArAdhana karela che. ' ---11 karavA re vacana priyAnu sAca, kahe 2e zrIpAla te khAra ughADIyejI; kamalaprabhA kahe e sutanI vANi, mayaNAM kahe jana mata na sudhA huvejI. 12 udhADiyAM khAra name zrIpAla, jananInAM caraNasarAja sukajI; praNamI re doyatA vinaya vizeSa khelAve tehane prema maneharUjI. jananI re AropI nija khadha, dayitA re nija hAthe leI rAgazuMjI; paheAtA re hAra prabhAve rAya, zibira AvAse ulasita vegazujI. besADI re bhadrAsane naranAtha, jananIne preme iNi pare vInavejI; mAtAjI dekhA e phula tAsa, japIyAM meM navapada je suguru dIyAjI. vahero re AThe lAgI pAya, sAsu ne prathama priyA mayaNA taNejI; teDunI re zIza caDhAvI AzISa; mayaNA 2e Age vAta sakala bhaNejI. 13 14 16 aH----upara pramANe kathana sAMbhaLI potAnI vallabhAnu vacana satya karavAne mATe DhArAMtare rahela zrIpALa rAjAe kahyuM- huM mAtAjI ? kamADa ughADA' A zabda sAMbhaLatAM ja mAtA kamaLaprabhA belI ke " A vANI tA mArA vhAlA kuvaranI ja che. " e sAMbhaLI mayaNAsuMdarIe kahyu- zrIjinezvaradevanuM darzana kadApi kALe khATuM thAya ja nahIM.'' ATaluM kahI kamADa ughADacAM ke turata zrIpAla aMdara AvI pUjya mAtAnA sukha karanArAM caraNakamaLamAM namyA. mAtAe suphaLadAyI AziSa ApI. te pachI mayaNAMsuMdarI vizeSa vinaya maryAdA vaDe karIne prANanAthane page lAgI, eTale zrIpALajIe teNIne manehara prema vacanAe karIne khelAvI satASa pamADayo. 15 te pachI zrIpALa mahArAjA pUjya mAtAne peAtAnA khabhA upara ane premI suMdarIne hAtha upara besADI atyaMta sneha sahita hAranA prabhAve AkAza mArge peAtAnI lazkarI chAvaNImAM ucchvAsa sahita ati utAvaLe jaI pahoMcyA, janetAne suMdara-bhadrAsane besADI nara Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. q@ nAtha zrIpAla prema vaDe vInavavA lAgyA-"he pUjya mAtuzrI ! zrIsaddagurUjIe je zrInavapada arpaNa karyA hatA tenuM ArAdhana karyuM hatuM tenuM ja A badhuM phaLa maLyuM che. te navapadajIno ja mahimA pratyakSapaNe juo ke ke che? arthAt A badhI caturaMgI senA ane sakaLa vaibhava temanA pratApe ja prApta thaela che." jyAre pitAnA pUjya patine namatA joyA, tyAre bIjI AThe vahUo maryAdApUrvaka prathama pUjya sAsUjIne page paDI, ane te pachI moTI bahena mayaNAsuMdarIne page paDI. eTale sAsUjIe ane moTI bahene teNIone zubhAziSa ApI, eTale teoe te zubhAziSane mAthe caDAvI ahobhAgya mAnyuM. te pachI zrIpAlane videzanI aMdara varSa divasa daramyAna je je sukha duHkha prApta thayA tenI hakIkata DAM ja vacanamAM kahI saMbhaLAvI. -12 thI 16 pUche re mayaNAne zrIpAla, tAharI re tAta aNuvuM kiNa parejI; sA kahe kaMThe dhariya kuhADa, Ave to koI AzAtanA navi kareche. kahevarAvyuM dUta mukhe tiNa vAra, zrIpAla te rAjAne vayaDuM che; koe re mAlavAjA tAma, maMtrI re kahe navi kIje evaDuM jI. 18 cothe re khaDe pahelI DhALa, khaMDa sAkarathI mIThI e bhaNajI; gAye je navapada sujasa vilAsa, karati vAghe jagamAM teha taNIjI. 19 artha:-te pachI zrIpALa rAjAe mayaNAsuMdarIne pUchayuM ke- tamArA pitAne ahiyAM kevA raMga DhaMgathI teDAvuM? patidevanA kathananuM rahasya samajI mayaNAsuMdarIe kahyuM-khabhA upara kuhADo mUkI bolAvavAmAM Ave to pharIne kaI vakhata zrIjina dharmanI azAtanAavajJA karavA na pAme." (kemake prANI mAtrane potapotAnAM pUrvakRta karma kevAM sukha dukha Ape che te jaina rahasyanI paNa vizeSa pratIti thatAM jana dharmanA mahA abhyadaya phaLa vizeSanI paNa vizeSa prakAre zraddhA tene prApta thaze. mATe tevI rIte Ave tema karo. ) mayaNAsuMdarInuM vacana yogya jANI zrIpALe tevI ja rIte AvavA dUta dvArA prajA pALa rAjAne kaheNa kahevarAvyuM, paraMtu te kaheNa sAMbhaLatAnI sAthe ja garvi rAjA krodhayukta banI gaye. e je pradhAne kahyuM: "nAmavara ! ATale badhe gusse na lAve, gussAnA phaLa kadi sArAM hotAM ja nathI. kavi yazovijayajI kahe che ke khAMDa ane sAkara karatAM paNa vadhAre miSTa svAdAnubhava karAvanArI A zrIpAla rAsanA cothA khaMDanI A pahelI DhALa pUrNa thaI je manuSya zrI navapadajInA suMdara yazane vilAsa sAthe gAya che, te manuSyanI jagatamAM kIrti vadhe. -17 thI 19 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrIpALa rAjAne rAsa. dohA-chaMda maMtrI kahe navi kopIye, prabala pratApI jeha, nAkhIne zuM kijiye, sUraja sAmI kheha. uddhata upare AthaDyuM, paraMtuM paNa dhAma; ulhAe jima dIpanuM, lAge pavana uddAma. je kiratAre vaDA kiyA, tehazuM na cale rIza; Apa aMdAje cAlIye, nAmI je tasa zIza. dUta kahe te kIjiye, anucita kare balAya; jehanI velA tehanI, rakSA eha ja nyAya. ehavA maMtrI vayaNa suNI, dharI kuhADa kaMTha; mAlava narapati AvIyo, zibira taNe upakaMTha. a -vizeSamAM pradhAne kahyuM keH "je prabaLa pratApavaMta che tenA tarapha kopa karavAthI zuM na meLavI zakAze? sUryanA hAme dhULa pheMkIye to te pheMkanAra upara ja paDe che. to tevA sUrya samAna prabaLa pratApI sAme gusso batAvIe te pariNAme pitAne ja geralAbha ApanAra nIvaDe che. mahArAja ! dIvAne prakAza phelAtAM aMdhArAne nAza thAya che khare; paNa je AkarA pavananI jhapaTa AvI lAge to te dI paNa elavAI jAya che. matalaba e ja ke Apa dIvArUpa prakAzI ghaNAka rAjAonA garvarUpa aMdhakArane dUra karelA paraMtu A caDI Avela rAjedra upara Apane dIvA rUpa prakAza paDI zakanAra ja nathI, kemake e prabaLa pavananI je akhalita jeravALe che; mATe prabhu ! dhyAna Ape che, AkarA pavananA jhapATAthI dIvAne bacAvI kAyama prakAzavaMta rAkhavA jyAM pavananI jhapaTa na lAge tyAM mUkavAmAM Ave che tethI zuM dIpakanI mahattA kamI thAya tema che? nahI; tema karavAthI te ulaTo phAyado thAya che. zuM prabaLa pavananA jere sAme dI dharI rAkhavAthI te dI pitAne prakAza kAyamI rAkhI zake khare ke ? nA, kadI nahIM! jethI baLavAna sAthe virodha kare nakAmo ja che; kemake jene deve ja moTA banAvyA che tenI sAthe rIza karavI yogya nathI; mATe potAnI zakitane vicAra karI maryAdAmAM rahIye te vadhAre phAyade thAya che. e niyama dhyAnamAM rAkhI deve ja mahimAvaMta karelA rAjAnI upara gusso na lAvatAM gajA pramANe maryAdAmAM rahI tene mastaka namAvIe to tethI phAyado thAya che, jethI A dUta kahe che te ja karavuM 27 che. geravyAjabI kAma ApaNe zA mATe karavuM joIe. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajA pALa rAjA zrIpAlarAjAnI lazkarI chAvaNImAM (pAnuM 181) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cothe. 181 jene samaya baLavAna hoya tenA ja saMrakSaNa taLe javuM e hamezano-nyAya niyama che; nahIM ke samayanI sAme thaI kArya siddhi meLavI haiyAtI bhogavI zakAya!" pradhAnanAM nyAya ane dIrgha vicAravaMta hitakara vacana sAMbhaLI sujJa rAjA dUtanA kathana mujaba kuhADAne kAMdhe mUkI paga padala jyAM kSIprA nadIne kAMThe zrIpALakuMvaranI lazkarI chAvaNI hatI tyAM jaI pahoMce. -1 thI 5 te zrIpAle choDAvIyA, pahirAvyo alaMkAra; sabhA madhye teDo nRpati, ApyuM Asana sAra. tava mayaNA nija tAtane,-kahe bela je mujaja; karmavaze vara tume dIyo, tehanuM juo e gujaja. tava vismita mAlavanRpati, jAmAula praNamaMta; kahe na svAmI tuM olakhyo, girUo bahu guNavaMta. kahe zrIpAla na mAro, evo eha banAva; gurU darzita navapada taNe, e che prabala prabhAva. te acarija nisuNI milyo, tihAM viveka udAra; saubhAgyasuMdarI rUpasuMdarI-pramukha sayala parIvAra 10 svajana varga saghale milyo, varatyo ANaMda pUra; nATaka kAraNa Adise, zrI zrIpAla satUra. 11 artha - dUta mAraphata mAlavapati AvyAnI khabara maLatAM ja khabhA parathI kuhADo dUra karAvI suMdara vastrAlaMkAra paherAvI, ati Adara sahita tene zrIpALajIe pitAnI sabhAmAM teDAvI, suMdara Asana upara besAryo. e samaye mayaNAsuMdarI UbhI thaI maryAdA pUrvaka sarala cittathI bolI-pUjya pitAjI ! je meM 'karma kare te ja thAya che e bolano pakSa karyo hato te bola upara mane je vara ApyuM hatuM te varanuM karma pratApa vaDe prakAzita thaeluM prArabdha nihALe che, jethI "karma kare te ja thAya che" e amUlya jaina siddhAMtanI vizeSa pratIti maLatAM Apane ati AnaMda prApta thAya ane mananA saMtApa dara TaLe." AvuM vacana sAMbhaLatAM ja prajApALa rAjAe dhArIne joyuM to tene pitAnI putrI mayaNAsuMdarI saMbaMdhI oLakhANa paDI. jethI vimita cittavaMta banI bhadrAsana para birAjelA mahArAjA tarapha dhyAna pUrvaka nihALyuM te pitAnA jamAI ja che evI pratIti Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrIpALa rAjAne rAse. thatAM, uThI UbhA thaI jamAInA prabaLa pratApI prArabdhane praNAma karI namrabhAvapUrvaka kahyuM"prabhe ! Apa gauravazALI ane guNavaMtane na oLakhI zako te mApha karaze." e sAMbhaLI zrIpALakuMvare kahyuM "zirUAI ke guNavaMtapaNuM je kaMI prApta thayuM hoya te kaMI mArA sAmarthyathI nahIM, paNa zrIsaddagurUe batAvelA zrInavapadajInA mahimAnA ja sAmarthya ane pratApathI ja che." A pramANe eka bIjAnAM mana AnaMdita ane abhinna thatAM paraspara AnaMda thaI rahyo. ane e ja AnaMdane vizeSa lhAvo levA prajA pALa rAjAe pitAnA rANIvAsamAM saMdezo kahevarAvI saubhAgyasuMdarI tathA rUpasuMdarI vagere tamAma vivekavaMta parivArane bolAvI lIdhe. tema ja te sarva svajana varga ekatra maLatAM anahada AnaMda pasarI rahyo. A AnaMda prasaMganI mahattA pradarzita karavA tejapUrNa zrIpAlakuMvare nATakanAM TeLAone nATaka bhajavavAne hukama karyo. -6 thI 11 dALa bIjI-he luMbe jhuMbe varase meha, Aja dihADe dharaNI trIja ro he lAla-e dezI. hajI paheluM peDuM tAma, nAcavA uThe ApaNI he lAla; hoi bhUla naTI paNa eka, navi uThe bahu pare bhaNI ho lAla. hajI uThADI bahu kaSTa, paNa utsAha na sA dhare he lAla; hejI hA hA karI saviSAda, dUhe eka mukhe ucare ho lAla. dUho. kihAM mAlave kihAM zaMkhapura, kihAM bambara kihAM naTTa, surasuMdarI nacAvIye, deve datye vimarada. sAhelyAMhe. hAla pUrvanI. hajI vacana suNa tava teha, jananI janakAdika save ho lAla; hojI ciMte vimita citta, surasuMdarI kima saMbhave che lAla. sA4 artha -nATakanI nava maMDaLIo ke je babarakuLanA mahArAjAne tyAMthI maLI hatI, te pikI pahelI maMDaLI pitAnA nATakanI zarUAta karavA pitAnI meLe UbhI thaI. paraMtu te maMDaLInI mukhya nadI nATaka bhajavavA UbhI thaI nahIM. jethI badhA nATaya pAtrae tene ghaNI rIte samajAvI, mahAmahenate uThADI paraMtu bhajavavA utsAhita thaI nahIM. jyAre chevaTa parANe parANe uThADavAmAM AvI tyAre, nirUtsAhathI hA ! hA ! zabdasaha uMDA nizvAsa nAkhI teNIe eka dUhA kahI potAnuM duHkha jAhera karavA yatna karyo ke-"kyAM mAre Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 183 mAlava dezamAM (mAlavapatinA mahelamAM) janma ! kyAM zaMkhapuranA dhaNI sAthe paraNavuM ! kayAM bAbarakuLamAM mane vecavI ! ane nATaka karatAM zIkhavuM ! hA ! deve mAre amaLATa ane vakratA vagerene daLI nAkhI, A surasuMdarIne nAcatI karI !!!" AvuM vismayakArI naTInuM kathana sAMbhaLI saubhAgyasuMdarI, prajApALa rAjA ane bIje svajana varga vismaya sahita ciMtavavA lAgyA ke zuM A surasuMdarI hoya ? paNa A sthitimAM teNInuM hovuM kema saMbhave?". -1 thI 4 hAjI jananI kaMTha vilagna, pUchI janake rovatI he lAla; hajI saghalo kahe vRttAMta, je Rddhi tume dIdhI hatI he lAla. sA. 5 hajI huM te Rddhi sameta, zaMkhapurIne parisare ho lAla; hAjI pahotI muhUrata heta, nAtha sahita rahI bAhire ho lAla. sA. 6 hajI subhaTa gayA keI geha, cho che sAthe nizA rahI he lAla; hejI jAmAtA tuja naDDa, dhADI paDI tihAM huM grahI he lAla. sA. 7 haiAjI vecI mUlya dhADi, subhaTe deza nepAlamAM he lAla; hajI sArathavAhe lIdha, phale lakhyuM che bhAlamAM ho lAla. sA. 8 hajI teNe paNa bambaraphUla, mahAkAla nagare dharI lAla hAjI hATe vecI veza, leI zIkhAvI naTI karI he lAla. sA. 9 hAjI nATaka priya mahAkAla, nRpa naTa peTakazuM grahI ho lAla; hajI vividha nacAvI dIdha, mayaNasenA patine sahI ho lAla. sA. 10 artha -e zaMkAyukta vicAra kare che eTalAmAM to surasuMdarI doDIne pitAnI mAnI keTe vaLagI revA lAgI. retI jeIne teNInA pitAe pUchyuM "priya putrI ! AvI duHkhada sthitine zA kAraNathI prApta thaI." surasuMdarIe saghaLI hakIkata kahevI zarU karI--" pUjya pitAzrIjI ! Ape je mane sakaLa prakAranI vyakti ApI vidAya karI hatI, te trAddhi sahita zaMkhapurI nagarInA najIka jaI pahoMcI, paNa pura pravezanuM muhUrta na AvavAthI zahera bahAranA bhAgamAM ja patideva sahita saparivAre nivAsa karavAnI jarUra paDI. pitAnuM vatana hevAthI rakSake raja meLavI potapotAne ghera gayA ane thoDA rakSako sAthe huM rAtri tyAM bahAra rahI. daramyAna rAtri thoDA mANanA kAphalAne ane nagadImAla vizeSa hovAne lIdhe lAga maLatAM madhyarAtrinI veLAe dhADapADuoe dhADa pADI. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. te vakhate ApanA jamAI te pitAno jIva bacAvavA mane tyAM ja paDatI mahelI nAzI gayA. ethI Ape bakSelI saghaLI delata dhADapADuoe luMTI hAtha karI ane te sAthe mane paNa kabaje karI rasto pakaDaDyo. te dhADapADunA mANasoe mane nepALamAM jaI eka sArthavAhane tyAM dhana sATe vecI dIdhI. hA! je bhAgyamAM lakhyuM hoya te ja phaLIbhUta thAya. paraMtu temAMthI kaI kaMI ochuM vadhatuM karI zakanAra nathI. te sArthavAhe paNa lAbha maLatAM mane mahAkALa rAjAnA bambarakuLa nagaranI aMdara vezyAnI dukAne vecI dIdhI. teNIe mane nATayakaLAmAM nipuNa karI naTI banAvI. te pachI nATakanA mahAzekhI mahAkALa rAjAe nava nATakanI maMDaLIo kharIdI, temAM mane paNa te vezyA pAsethI kharIdI lIdhI ane vividha prakAre nAca nacavyA. jyAre potAnI madanasenI kuMvarInAM zrIpALa mahArAjA sAthe lagna karyA tyAre dAyajAmAM mArA sahita nave nATaka maMDaLIo ApI dIdhI. -pa thI 10 hAjI nATaka karatAM tAsa, Age dina ketA gayA ho lAla; hoi dekhI Apa kuTuMba, ulaDhuM du:kha tuma huI dayA ho lAla. sA. 11 hAjI mayaNuM du:kha tava dekhI, nija gurU azNa mada kiyo ho lAla; hAjI te mayaNapati dAsa, bhAve aba mujha salakiya ho lAla. sA. 12 hajI eka ja vijayapatAka, mayaNAM sayaNumAM lahe he lAla; hajI jehanuM zIla salIla, mahimAye mRgamada mahamahe ho lAla. sA. 13 hojI mayaNane jinadharma, phaliyo baliyo suratarU ho lAla; hojI mujhane mithyAdharma, phaliye viSaphala viSatarU he lAla. sAthe 14 hajI eka ja jaladhi ukhanna, amiya viSe je AMtaro he lAla; hoja ama bihu bahenI mAMhi, teha che mata keI pAMtaro he lAla. sA. 15 hejI mayaNAM nija kulalAja; udyotaka maNidipIkA ho lAla; hAjI huM chuM kulamala hetu, saghana nizAnI jhIpikA ho , sA16 hAjI mayaNA dIThe hoya, samakita zuddhi sohAmaNI ho lAla hajI muja dIThe mithyAta; dhIThAI hoye ati ghaNI ho lAla. sA. 17 artha -zrIpALa mahArAjA AgaLa nATaka karatAM ghaNA divasa vahI gayA, paraMtu Aje te meM mAruM pitAnuM priya kuTuMba mAtra dekhyuM, tema ja mArA bhaNuM ApanI dayA draSTi thaI tethI duHkha ubharAI javA lAgyuM. Ape mane paraNAvI te vakhate mArI moTI bahena mayaNA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 185 suMdarInuM duHkha nihALI meM mArI moTAIne garva karyo hato, te madanA pratApa vaDe hAla te ja mayaNAsuMdarI bahenanA pati A zrIpAla mahArAjanA sevakabhAve meM dAsIpaNuM karyuM; mATe je mada kare te mada mane naDayo. ( have mayaNAsuMdarInI prazaMsA kare che ke, eka ja advitIya vijayapatAkAne mayaNAsuMdarI bahena potAnA sagA kuTuMbamAM prApta karavA bhAgyazALI nIvaDI che. punaH temanuM zIla, lIlA mahimA vaDe karIne kasturInI piThe maghamaghI rahyuM che. arthAt jeNInA zIla sugaMdhane jagatamAM vistAra thaI rahyo che. mayaNAsuMdarI bahene je jina dharmanI sevA karI che te baLavAna kalpavRkSa sarakho pratyakSa dazyamAna zubharUpa phale phaLe karIne phaLe che, ane meM mithyAtva dharma sevana karyo te mane jheranA vRkSa samAna duHkharUpa kula phaLethI phaLyo che. matalaba e ja ke jevAM jeNe bIja vAvyAM teNe tevAM phaLa meLavyAM. koI kahe ke tame eka ja kuLamAM utpanna thaela chatAM ATale badhe taphAvata kema paDyo ? te te mATe jaNAvuM chuM ke, jevI rIte eka ja samudranI aMdara amRtanuM ane viSa ( halAhala) nuM utpattisthAna che, chatAM temAM jamIna AsmAna jeTaluM aMtara che; kemake amRta rogamAtranuM nikaMdana karI jIvana bakSe che athavA te maraNa pAmelAne jIvADe che, ane haLAhaLa jhera che te prANImAtranA prANanI hAnI kare che. te eka ja jagAe pedA thaela chatAM mahAna taphAvatavALAM che, tevI ja rIte ame banne bahene vacce paNa moTo taphAvata che, mATe keIe bhUlAvo khAvo nahIM ke utpattisthaLa eka hovAthI eka sarakhAM mati-gati-sthitivaMta hoya; tema ja moTI bahena pitAnA kuLanI lAjane prakAza karavAmAM maNiratnanI peThe dIpakarUpa che ane huM te kuLane malIna karavAnA kAraNarUpa hovAthI ghanaghera ghaTAvALI aMdhArI rAtane paNa zaramAvavAnI chuM. moTI bahenane jevAthI sehAmaNuM samakitanI zuddhi thAya ane mane jevAthI mithyAtva lakSaNa atyaMta dhIThAI-vakatA prApta thAya." -11 thI 17 hajI ehavA bolI bola, surasuMdarIye upAIye ho lAla; hajI je AnaMda na teha, nATika zatake paNa kIyA he lAla. sA. 18 hejI zrIpAle vaDaga, have aridamaNa aNuvIyo ho lAla; hajI surasuMdarI tasu dIdha, bahu Rddha voLAvIye ho , sA. 19 hajI te daMpatI zrIpAla, mayaNAne supasAule he lAla; , hajI pAme samakita zuddhi, adhyavasAya ati bhale he lAla. sA. 20 artha -zrIpALa mahArAje saMbaMdhIone AnaMda utpanna karavA mATe surasuMdarIne nATaka batAvavAnI AjJA karI hatI, te eka nATaka te zuM; paNa seMkaDo nATaka bhajavI 24 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrIpALa rAjAno rAsa. batAvavAthI paNa je AnaMda na maLe te AnaMda pitAno doSa ane mayaNAsuMdarInA guNa gAna karI jainadharmanI prazaMsA karI surasuMdarIe A karmanATakathI pitAnA kathanane kahI batAvyuM. A pramANe vRttAMta sAMbhaLI pitAnA ja lazkaramAM hAjara rahelA zaMkhapurapati aridamana rAjAne bolAvI uttama pizAka ane sanmAna sahita surasuMdarIne seMpI vizeSa addhi ApI; nokarIthI sadAne mATe mukata karI tene pitAne vatana javA vidAya karyo. eTale te daMpati (varavahu) paNa zrIpALa mahArAja ane mayaNAsuMdarIne pratApa vaDe sukha pAmavA uparAMta bahu ja sArA adhyavasAya sahita zuddha samakita paNa pAmyAM. --18 thI 20 hajI kuSThi purUSa zata sAta, mayaNAvayaNe lahI dayA ho lAla; hAjI ArAdhI jinadhama, nirogI saghalA thayA ho , sA. 21 hajI te paNa nRpa zrIpALa, praName bahule prema zuM che ke, hAjI rANima dIye nRpa tAsa, vadana kamala nita udbharyuM hatuM ke, sA. 22 hAjI AvI name nRpa pAya, mahisAgara paNa maMtrI ho , hejI pUrava pare naranAha, teha amAtya kiye kavi ho , hajI sasarA sAlA bhUpa, mAula bIjA paNa ghaNA ho , hAjI tehane dIye bahu mAna, nRpa AdaranI nahi maNa ho ,, hejI bhAla milita kara padma, savi seve zrIpAlane ho , hAjI Ika dina vinave maMtrI, matisAgara bhUpAlane hA , sA. ra5 hajI ethe khaMDe DhAla, bIjI e huI sahAmaNI he ,, hejI guNa gAtAM siddhacakra, jasa karati vAdhe ghaNI ho , sA. ra6 athazrIpAno suyaza zravaNa karIne sAtaso kaDhIyA ke jeoe mayaNAsuMdarInA vacana vaDe dayA prApta karI zrIjina dharma ArAdhIne nirogatA meLavI hatI teo badhA paNa tyAM AvI pahoMcyAM ane ghaNA ja premapUrvaka zrIpAlanA caraNakamaLamAM namyA. eTale zrIpAlajIe te badhAne pitAnA hitaciMtaka jANIne rANAnI saMjJAvALuM umarAvapada ApIne pitAnA lazkaranA nAyaka banAvyA. ane A pramANe AnaMda vartAvAthI zrIpAlanuM mukharUpa kamaLa hamezAM AnaMdamaya rahevA lAgyuM. tadanaMtara pitAne vRddha pradhAna matisAgara paNa AvI pahoMce ane potAnA mahArAjAne praNAma karI AnaMda pAmyuM. eTale tene pUrvane paThe ja arthAtu potAnA pitAzrInA vakhatamAM te mATe pradhAna hatuM, te ja mukhya Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa che. 187 pradhAnanI padavI ApI prazaMsanIya kRpAyukata snehanuM bhAjana banAvI zrIpAla rAjA AnaMda yukata thaye. te pachI sasarA-sALAmazALa pakSanA tathA bIjA paNa ghaNA rAjA ane laDavaiyAo AvyA ane zrIpAlajIne namana karI bhAgyazALI thayA. eTale teo sarvane zrIpAle potapotAnI yogyatA pramANe vizeSa AdarasanmAna ApavAmAM kaMI maNa rAkhI nahIM. ethI te badhAe mamatALu hRdayathI hAtha joDI mastake aDADI namratA sAthe zrIpAlane namana karatAM temanI sevAmAM tatpara rahevA lAgyA. eka divasa sAnukULa samaya maLatAM matisAgara maMtrIzvare zrIpAla pratye vinavyuM. kavi jasavijayajI kahe che ke A zrIpAla rAsane cithA khaMDanI aMdara A bIjI sahAmaNa DhAla pUrNa thaI te ema sUcave che ke zrI siddhacakrajI mahArAjanA guNa gAvAthI yaza kIrti vizeSa prakAre vRddhi pAme che. -21 thI 26 dohA chaMda matisAgara kahe pitR pade, ThavI bAlapaNu jeNa; uThAviyA to tuja ari, te sahi dittamaeNa. ari kara gata je navi liye, zakita chate pitRrajaja; loka hase bala pheka tasa, jima zArada ghana gajaja. e bala e ddhi e sakala, sainya taNe vistAra; zuM phalaze je leze nahIM, te nija rAja udAra. nRpa kahe sAcuM te kahyuM, paNa che cAra upAya; sAme heya te daMDa , sAkare paNa pitta jAya. aho buddhi maMtrI bhaNe, dUta caturamukha nAma; bhUpa zIkhAvI mokalyo, pahAto caMpA ThAma. artha-matisAgara pradhAna have zrIpAla mahArAjane kahe che ke, ApazrIne bALapaNamAM ApazrInA pitAzrInI gAdI para takhtanazIna karyA hatA; chatAM ApazrInA pitarAI kAkArUpa duSTa zatrue ahaMkAra sAthe padabhraSTa karI Apa nAmavaranI rAjadhAnI kabaje karI lIdhI che. jo ke te vakhate te ApanuM vaya pAMca varSanuM hovAthI tathA tene parAjaya karavAnAM baLavattara sAdhana na hovAthI jatuM karavA jevuM hatuM, paraMtu atyAre te sarva prakAre Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrIpALa rAjAne rAsa. zatrunA dAMta pADI zake tevA stutya zaktimAna che, to AvA samayamAM je naravara zatrunA hAtha gayeluM rAjya pAchuM pitAne hAtha na meLave tenI jagatamAM avazya Aso mAsanA phekaTa gAjatA ne ghaTATepa batAvatA varSAdanI piThe hAMsI thAya ane baLa paNa nakAmuM ja gaNAya. matalaba eja ke ghaTATopa karI gAjatAM chatAM je varSAda vaSI lekene (pUratuM pANI chatAM) pANI na Ape to teno ADaMbara nakAme ja kahetAM leka tenI mazkarI ja kare e svabhAvika niyama che, mATe Apa paNa have te AvA avarNanIya ADaMbara chatAM udAra svarAjyane zatranA hAthamAMthI laI svAdhIna nahi karaze te A baLa, ddhi ane vizAla sinyanuM zuM phaLa prApta thaze? kazu nahIM ! AvA maMtrIzvaranAM vacana sAMbhaLI zrIpALe kahyuM. "tame kahyuM te satya che; paNa rAjya meLavavAnA cAra upAya che-zAma, dAma, bheda, daMDa e cAra paikI je zAma eTale mIThA vacanano upayoga karavAthI kAma phateha thatuM hoya to daMDa zikSAne upaga zA mATe karavo joIe? je sAkara khAvAthI ja pitta zAMta thaI jatuM hoya te pachI kaDavI davAo zA mATe karavI joIe ?" A pramANe rAjAnuM bolavuM sAMbhaLI maMtrIzvara bolyA-"ahA nAtha ! jyAre ApanI buddhi mahAna ane samudra jevI gaMbhIra che tyAre have caturmukha nAmanA dUtane zA mATe na mokala joIe ? tAkIde kale; kemake te sAmAdi cAre bhedane jANanAra ane vAcALapaNAmAM catura che. jethI kAma phateha thaze ja." AvuM maMtrIzvaranuM kathana sAMbhaLI zrIpAlajIe caturamukha datane je je zikhavADavuM cagya hatuM te te zikhavIne sumuhute caMpAnagarI bha ravAnA karyo ane te majala daramajala karatA keTaleka vakhate caMpApurIe jaI pahoMce. -1 thI 5 dALa trIjI - rAga baMgAlI-kisake cele kisake pUta-e dezI. ajitasena che tihAM bhUpAla, te Agala kahe dUta rasAla; sAhiba sevIyeM. kalA zIkhavA jANI bAla, je te kalIyo zrIpAla, sAdeg 1 sakala kalA teNe zIkhI sAra, senA leI caturaMga udAra; sAva Avyo che tujha baMdhano bhAra, utAre che e niradhAra. sA. 2 jIraNa thaMbha taNe je bhAra, nave ivIe te niradhAra; sA. leke paNa jugatuM che eha, rAja deI dAkha tume neha. sA. 3 bIjuM payapaMkaja tasa bhUpa, seve bahu bhatti anurUpa; sAva tame navi AvyA upAye virodha, navi asamarthe te zuM zodha. sA. 4 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaMDa tho. kihAM sarasava kihAM merU giriMda, kihAM tArA kihAM zAradacaMda sAva kihAM khadyota kihAM dinAnAtha, kihAM sAyara kihAM chillara pAtha. sA. 5 artha-caMpAnagarImAM ajitasena rAjA che tenI AgaLa jaI caturamukha dUta rasALa-eTale ke pahelAM mIThAM, pachI khATAM, ane chevaTe khArAM, ema bhejana padArtha jamavAnI rIta pramANe traNa rItathI rasIlAM vacane kahevA lAgyA ke -"he rAjana! Apa have vRddha thayA che mATe Apa sAheba have paramezvarane bhajI, bAkInI jIMdagI gujAre e ja uttamottama che, athavA to mArA sAhebanI sevA kare. Ape ApanA bhatrIjA zrIpAla kuMvarane tenA pitAnA rAja-takhta para birAjela chatAM tene rAjya vyavasthA saMbaMdhI bhAra vahana karavAne asamartha jANa potAnI khAMdha para te bojo uThAvI laI, kaLAomAM pravIthatA meLavavAne mATe videza mokalyo hato, te have suMdara prakAre sarva kaLAo zIkhI nipuNa banI hAthI, ghoDA, ratha ne dilavALA udAra lazkara rahita ApanA bAMdhaparano bojo utArI levA Avyo che, ane Apa vRddha thaelA hovAthI ApanA khAMdhane bhAra e sapUtane utAre lAyaka ja che, jethI te kabUlata Ape che ke, huM avazya vRddha kAkAzrIno bojo ocho karI nivRttivaMta karIza ja! lokomAM paNa paraMparAne rivAja ja che ke makAnano bojo jhIlI rAkhanAra thAMbhalo jUna thaI gayuM hoya te tene te bajAthI mukta karI daI tenI jagAe na thAMbhalo mUkAya che. to Apa jUnA thaMbhane bojAthI mukta karI navA zaMbharUpa zrIpAlakuMvarane sthAyI thavAnI ja jarUra che, mATe Apa rAjyanI lagAma tene svAdhIna karI neha bhatAvI AnaMda Ape che, jethI jagatamAM vAha vAha thAya. (ahIM lagI mIThAM vacana che. have tIkhAM vacano kahe che.) vaLI bIjI bInA dhyAnamAM levAnI e che ke ghaNA rAjA mahArAjAe zrIpAlajInA caraNakamaLane anukULa bhakti vaDe karIne seve che; chatAM paNa Apa potAnA hoI tema karavA nathI padhAryA e eka emanAthI virodha bAMdhavAnuM bIja vAvyuM che, to te virodhane zodha karavA mATe te zrIpAla rAjA zuM asamartha che? nA asamartha nathI ! temanAmAM ane ApanAmAM taphAvata paNa kaMI je te nathI; paNa ghaNo ja che-kayAM te sarasavane jhINe dANe ane kayAM mahAna merU parvata ! kayAM bicArA tArAnuM teja ane kyAM zaradu pUrNimAnA caMdranuM teja ! kayAM uDatA AgiyA jIvaDAne prakAza ane kyAM tejapuMja sUryane prakAza ! kayAM chicharA talAvaDAnuM gaherApaNuM ane kayAM mahAsAgaranI gaMbhIratA bharI he -1 thI 5 kihAM paMcAyaNa kihAM mRgabAla, kihAM ThIkara kihAM sevanathAla; sAhiba sevIyeM. kihAM kedrava kihAM kUra kapUra, kihAM kUkazane kihAM dhRtapUra. sAhiba sevIye. 6 kihAM zUnya vADI kihAM ArAma, kihAM anyAyI kihAM nRpa rAma; sA. kihAM vAgha ne kihAM vali chAga, kihAM dayA dharama kihAM vali yAga. sA. 7 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrIpALa rAjAne rAsa. kihAM jATha ne kihAM valI sAca, kihAM ratana kihAM khaMDita kAca; sAhiba sevIye. caDhate AThe che zrIpAla, paDate tuma sarIkhA bhUpAla. sA0 8 jo tu navi nija jIvita rU, praNamI kare teha ja tu; sAhiba sevIye. je garvita che. dekhI rajja, tA raNu karavA thAye sajja. sA. 9 tasa senA sAgaramAMhi jANu, tujha dala sAtheNuM pramANa; sAhiba sevIye. maheATA zu nive kIje jha, savi kahe ehavu bujha abUjha. sAhiba sevIye. 10 artha :-kayAM bicArA riNanA baccAnuM baLa ane kAM kezarI siMhanuM mahAn baLa ! kAM ThIkarAnI thALInI zaiAbhA ane kayAM niLa sAnAnA thALanI zezabhA ! kayAM kAdarAnA bhAjananI vhejata ane katyAM suMdara barAsayukta bhAtanA bhojanano svAda ! kayAM kuzaMkAnA DhokaLAMnu bhAjana ane kAM ghekharane svAda! kayAM zUnya vagaDAne bihAmaNeA dekhAva ane kAM phaLyA phUlyA ramaNIya bAganA manahara dekhAva ! kAM anyAyI rAjAne julmI kArobAra ane kayAM nyAyazekhara rAmacaMdrajInuM nyAyapUrNa rAjyataMtra ! kayAM bApaDA ekaDAnuM sAmarthya paNuM ane kAM vikarALa vAghanuM sAmarthya paNa! kayAM jIvahi MsAmayI yajJa hAma ane kayAM dayAmayI ahiMsA dharma ! kayAM zrRhA belA prapa'cIjana ane kayAM satya bhASaNa karanAra pAvana manuSya ! kayAM bhAgelA kAcanA kakaDAnI kI'mata ane kayAM amUlya ratnanuM mUlya ! huM rAjan A badhAM eDAmAM je caDatAM ADAM kahyAM te samAna zrIpAla mahArAja che, ane je halakAM eThAM kahyA te samAna Apa jevA rAjAe che. ( have khArAM-kaDavAM vacane kahe che) mATe jo ApanA jIvana upara kApelA na heA te! tAkIde zrIpAlakuMvarane praNamI saMtuSTa kare; ke jethI temanI taraphathI saMtASabharyA kRpAkaTAkSanA lAbha maLaze. kadAcit Apa hAthamAM AvelA rAjyanu khaLa joIne gavaMta hAtA huAmI laDAI levAne mATe huzIAra raheje. zrIpAlanuM lazkara tophAnI sAgaranA leADha jevu hAvAthI aTaLa che temAM ApanuM lazkara dhANInA leATanA sAdhuvA sarakhu phUMka detAM paNa uDI jAya tevI sthitivALuM che, jethI sAgara jaLanA sapATAmAM kAMye samAI jaze, tema ja mahAn naravaranI sAthe laDAI laI pAyamAlIne teDu' na karavuM-aLiyA sAthe bAtha na bhIDavI ema jANu ane ajANa lAkanuM paNa kahevuM che; mATe mArU kaheNu kAne dharI prabhunuM sevana karavA rAjya tyAgI thAo, agara teA mArA sAhebanI sevA karavI kabula karo. '' ~6 thI 10 beAlI ema rahyo java ta, ajitasena bAlyA thai bhUta. rAjA hi male. kaheje tuM tuja nRpane ema, krUtapaNAnA je che prema; rAjA nahi male. capAnagarInA rAya, rAjA nahi male. 11 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. " 191 Adi madhya aMte che jANa, madhura Amsa kaTu jeha pramANa rAjA nahi male. bhejana vacane sama pariNAma, tiNe caturamukha tahArUM nAma. rAjA nahi male. 12, nija nahiM te amAro kou, zatrubhAva vahiye che dou rAva jIvato mUko jANI re bAla, teNe amenirbala sabalazrIpAla. rAja nahi male.13 nija jIvitane huM nahiM rUTha, rU tasa jamarAya apUTha, rAjA nahi male.' jeNe jagAvyo sUto siMha, mujha kepe tasa na rahe lIha. rAjA nahi male. 14 tasa bala sAyara sAthe prAya, jehanA bala te bIjA rAya; rAjA nahi male. tehamAM huM vaDavAnala jANu, savi te zevuM na karUM kANu. rAjA nahi male. 15 kaheje dUta tuM vege jAI, AvuM chuM tujha pUThe dhAI rAva bala parakhIe raNa medAna, khaDaganI pRthavI ne vidyAnuM dAna. rAjA nahi. 16 cUMthe re khaMDe trIjI DhAla, pUraNa haIe rAga baMgAla; rAva siddhacakra guNa gAve jeha, vinaya sujaza sukha pAve teha. rAjA nahi male. 17, artha -A pramANe bolI dUta cUpa rahyo ke tarata ja ajitasena zarIramAM bharAyelA bhUtanI piMThe krodha sahita bolyo-"je kharI rIte dUtapaNane prema che, to kahuM chuM te ja mujaba tArA rAjAne jaI Ama kaheje ke bIjA rAjAo AvIne tane namyA che; paNa A caMpAnagarInA ajita senA sarakho ajita sinyavaMta ajitasena rAjA kadi maLavA ke namavA nahIM Avaze ! he dUta ! je te pahelAM mIThAM, vacamAM tIkhAM, khATAM ane aMtamAM khArAM-kaDavAM vacano bhejana jamavAnI rIta pramANe bolyo, te vacane ane bhejana baMne sarakhI lahejata bharyA che ane evAM vacana bolavA mATe tArAmAM nipuNatA che, tethI tAruM nAma caturmukha che e vAjabI che. te je vacane kahyAM tenA uttaramAM sAMbhaLI le- tuM kahe che ke zrIpAla tamAre che; paraMtu te amAro che ja nahIM, ane kadi zrIpAla amAro che, te paNa amArA baMne vacce zatrubhAva ja rahele hAvAthI paraspara zatrubhAve vattiye chie ene lIdhe zrIpALa amAre duzmana che, paNa sago nathI ane huM paNa tene kaTTo duzmana chuM, paNa kAko nathI ! tene bALaka jANIne jyAre jIvato javA dIdho tyAre ame nirbaLa thayA ane e zrIpALa baLavAna thaye ! temaja huM mArA jIvitavya upara rUTamAna thaye nathI; paNa tArA rAjAnA jIvana para yamarAjA rUTamAna thayo che; kAraNa ke teNe sUtelA siMhane jagADI chaMcheDyo che; mATe cetIne cAle te be dahADA jIvAze. mAre kepa thaze te enI kazI maryAdA raheze ja nahIM; vaLI tenuM baLazALI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. sainya sAgara samAna che temAM mArUM zinya sAthavA sarakhuM nirbaLa che ema je te kahyuM, paNa tevA sinyavALA bIjA rAjAo jANavA, mane to te samudra sarakhA lazkarane zoSI lenAra vaDavAnaLa je jANaje. huM te sAgarasama senAne eka ja jhapATe zeSI levAmAM jarA paNa ochAza rAkhIza nahIM, mATe tuM hele jaIne tArA rAjAne kaheje ke huM paNa tArAM pagalAM cAMpate ja vegasahita laDAI karavA AvuM chuM. baLanI parIkSA laDAIne medAne namAM karavI egya che. A vacanamAM vAda karavo te nakAme ja che; jenI taravAra teja ane vijayI tenI A pRthvI che, paNa bAyalAnI nathI ane jenI vidyA sateja che tenI ja dakSiNa meLavavAmAM sAmarthyatA che; paNa abhaNa abUjhatAvALAmAM nathI. athavA to taravAranI tALI pADI pRthvI meLavavI uttama che ane dAna vidyAnuM sarvottama che, nahIM ke Ama kAlAvAlA karI pRthvI pAchI meLavavI bhArUpa che! agara te khAMDA vaDe kapAtA zirane sATe maLanArI pRthvI che; paNa Ama vAkaya pragarUpa vidyAdAna vaDe maLanArI nathI; mATe utare medAnamAM ne je jitaze te pRthvIno pati thaze" A pramANe vacana kahI ajitasena cUpa rahyo ke turata dUta namana karI ujajayanI bhaNI ravAnA thaye. kavi jasavijayajI kahe che ke-A zrIpAla rAsanA cothA khaMDamAM trIjI DhALa baMgALa rAga sahita pUrNa thaI te e ja jaNAve che ke je mAnava zrI siddhacakajInA satya bhAvathI guNa gAya te mAnava avazya vinaya suyazarUpa sukha prApta kare che. 11 thI 17 dohA-chaMda. vacana kahe vayarI taNAM, dUta jaI ati vega; kaDu kAne te suNI, hue zrIpAla satega. ucca bhUmi taTanI taTe, tenA karI caturaMga; caMpA dizi jaI tiNe diyA, paTa AvAsa ullaMga. sAmo Avyo sabala tava, ajitasena naranAha; mAMhomAMhi dala bihu malyAM, sagarava adhika utsAha. 3 artha - dUta bahu ja utAvaLe paMthe pasAra karI mALavAnA pATanagaramAM jaI pahoMce ane zatru ajitasenanAM kahelAM vacane pitAnA rAjAne kahI saMbhaLAvI maryAdAyukata Ubhe rahyo. e kaDavAM vacana sAMbhaLatAM ja zrIpALa tejadAra taravArane hAthamAM grahaNa karI laDAInA medAnamAM utaravA sateja thaye, ane caturaMgI senAne laI majala daramajale caMpAnagarInI sImA bhaNI pahoMcI jyAM nadIne kAMThA para uMcI paNa majabUta bhekhaDavALI bhUmi hatI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. 193 tyAM potAnI lazkarI chAvaNInA ucA ne umadA DerA taMbu khaDA karAvI, zatrunA AvavAnI vATa jevA lAge. daramyAna ajitasena paNa baLasahita laDAI karavA sAme AvI pahoMce ane teNe paNa pitAnI chAvaNano paDAva karyo. Ama baMne si mAMhomAMhe AvI malyAM ke je garva sahita ane saMgrAma karavAno adhika utsAha dharanArA che. -1 thI 3 DhALa thI-dezI kaDakhAnI caMga raNa raMga maMgala huA ati ghaNAM, bhUrI raNara avidUra vAje; ketakI lAkha dekhaNu malyA devatA, nAda duMdubhi taNe gayaNa gAje. caM. 1 ugratA karaNa raNabhUmi tihAM zodhiye, rAdhi avadhi karI zastra pUjA; bedhiye subhaTakula vaMza zaMsA karI, yodhiye kavaNu viNa tujaja dUjA. caM0 2 caraciye cArU caMdana rase subhaTa tana, araciye caMpake mukuTa sIse; sohiye haltha vara vIra valaye tathA, kalpatarU pari banyA subhaTa dIse. caM. 3 kaI jananI kahe janaka mata lAve, koI kahe mAruM birUda rAkhe; janaka pati putra tihuM vIra jasa ujalA sehi dhana jagatamAM aNiya Akhe.caM0 4 artha -laDAInA AraMbhano utsAha vadhAravA baMdIjane siMdhuDA rAgamAM manahara raNaraMgane utkarSa karavA mATe manane ahAna AlhAda upaje, evAM puSkaLa maMgaLa gItakavita bolavA lAgyA; kemake kAryanI zarUAtamAM utsAha ane maMgaLanI vRddhi thavAthI kAryasiddhi thAya che. ethI maMgaLa gIto vagerene maMgaLa vadhvani thavA lAge, eka ja svarathI maLelAM raNadUra, zaraNAI nobata vagere virAjitre ghaNAM ja najIka pUrajozathI vAgavA lAgyAM, ane laDAIne kautuka jevAnA abhilASI devatAo paNa pitapatAnA vimAna sAthe AkAzamAM sthita rahI duMdubhI vagADavA lAgyA, ethI te badhAMnA nAda vaDe AkhuM AkAza maMDaLa gAjI uThyuM. tema ja te badhAMnA nAde ane lazkarI chAvaNImAM laDavaiyAemAM eka bIjA vacce laDAI karavAne utsAha vadhato cAle, have ame laDAInA medAnamAM utarI khaga laI ghUmIzuM A nizcaya thatAM meTAI meLavavAne mATe je jagAe jaMga jamAve che te jagamAMthI kacaro, kAMkarA kAMTA vagere kahADI nAkhI sApha karI uMcI nIcI jamInane sarakhI karI teoe suMdara banAvI. tathA potapotAnI hadanI aMdara potapitAnAM astrazAne cakacakita karI temanuM caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa sahita pUjana karavA lAgyA. te pachI te vIrene vIratvatAne Aveza lAvavA birUda bolanArA bhATa cAraNo vagere te vIronA kuLa ane vaMzanI prazaMsA karavA lAgyA. eTale tuM phalANunA kuLane 1 sapUta vIra che. tArA bApe amuka amuka mahA vIratAnAM kAme karyA hatAM ane vijaya Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrIpALa rAjAne rAsa. varyo hate tene ja tuM putra che, mATe Aje aNInI vakhate kuLanuM tejadAra pANI batAvI annadAtAranuM paNa jALave emAM kAMI navAI jevuM nathI. hIrAnI khANamAM hirA ja pAke che, ane phalANu misALane bhANeja che! ane te vaMzanI suzaLa mAtAnI kukhamAM leTela che jethI dhaNunA kAmamAM kadi pAchI pAnI nahIM ja kare. tema tame svAmIbhakta nimakahalAla be chIpanuM maMtI che jethI Aje tamArA vagara ahiyAM dhaNIne paDelA kAma mATe koNa zirasa yuddha kare tema che ? ItyAdi ItyAdi birUda vacana belI vIrene sateja karyA ke turata teo vIravezamAM AvI mane hara sugadhIvaMta caMdana rasa vaDe pitAnAM zarIra suzobhita karavA lAgyA, kesaranuM tilaka tripuMDa tANI vijaya meLavyA vagara pAchA na phare te saMbaMdhI kesarI karI avazya jIta meLavavI, agara samarAMgaNamAM dehane parityAga kare evA dRDha nizcayavaMta thaI sthira thayA. mAthAnA mukaTa-pheMTA vageremAM caMpAnA phulanAM chegAM mahelI, tathA hAthamAM zreSTha vIrakaMkaNa paherI yuddhamAM aDaga thayA. kesarI karavA mAthe caMpAnAM chegAM kholavAM ane hAthe vIra kaMkaNa paheravAM e traNe nizAnIo vIrenA vijayanI dRDha pratijJA sUcavanArI che. A pramANe varamaMDaLa vIra gArayukta laDAIne medAnamAM ghUmavAnI taiyArI karI jyAre pitapatAnA gharathI bahAra nikaLavA lAgyuM tyAre teo kalpavRkSanI peThe suzobhita ane teonI mAraphata kArya siddha karavAnI IcchA karanArane Icchita siddhi ApanArUM ja jaNAvA lAgyuM. te veLAe kaMIka laDavaiyAo potAnI pUjya mAtA pAse maMgaLa mulAkAtathI maMda prApta karavA gayA, te te samaye te vIra putrane vIra mAtAo kahevA lAgI ke -"are putra! tuM tArA vIra pitAne lajavIza nahIM; kema ke temaNe vIratA sAthe laDAInAM medAnamAM utarI kadi paNa pAchI pAnI karI ke pIDa batAvI nathI, te vIra janakane putra je nirvIratA batAve te temane zaramAvuM paDe, mATe tArA pitAnA je athavA emanAthI paNa adhika vIra nIvaDI mArI kukhane dhanyavAda apAvaje. jayavaMta thaI mahA dekhADavuM ke zatru sAme laDatAM svarga saMpatti meLavavI e ja vIra naranuM uttama kartavya che; paNa jIvane hAle karI pITha batAvI bhAgI AvavuM ke vIratA batAvyA vagara kUtarAne mahete maravuM e hicakArA bAyalAonuM ja kAma che " koI mAtA bolI ke- "beTA ! tuM mAruM birUda tripuTIpada dhAraka karaje, kemake huM vIra pitAnI putrI chuM, vIra patinI patnI chuM, have phakta vIra putranI mAtA kahevAuM eTale traNa vIra birUda dharanArI thAuM ke jethI ujavaLa yaza thatAM jagatamAM AkhI aNI rahevAne lIdhe dhanyavAdane pAtra gaNAuM. matalaba e ke jene pitA, pati ne putra vIra thaI AkhI aNIye jIvana vyatIta kare te ja ujvaLa yaza sahita dhanya manAya che." -1 thI 4 kaI ramaNI kahe hasiya tuM sahiza kima, samara karavAla zara kuMta dhArA; nayaNabANe ho, tuja vaza ki, tihAM na dhIraja rahyokara vicArA. caM0 5 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa cAthe. koI kahe mAharA mAha tu mata kare, maraNu jIvana tujha na pITha chAMDuM; adhararasa amRtarasa dAya tuja sulabha che, jagata jaya hetu hA acala khAMDuM. caM0 6 Ima adhika tuke vIrarasa jAgate, lAgate vacana huA subhaTa tAtA; sura paNa krUra huI timira dala khaDavA, pUrva dizi dAkhave kiraNa rAtA. 20 7 a kAI vIranI vIrapatni hasIne kahevA lAgI ke--he nAtha ! meM amaLAe ja phakta Apane netrakhANu vaDe vIdhI vaza karI lIdhela che; chatAM dhaiyatA ane vIratA batAvavA sabaLAonI sAthe medAnamAM ghUmavA icche che; paraMtu tyAM teA tIra, bhAlA, taravAra vagerenAM jIvaleNa chedanabhedana sahana karavAM che mATe netrakhANu dhIraja sAthe sahana karI zakayA nathI, te te zI rIte sahana karI dhaiyatA rAkhI zakaze ? teneA jarA paNa khyAla tA kare ! ( A vyaMga vacana vaDe marmImAM jaNAvyuM. jethI utsAha, AnaMda ane zUratvane vadhAre thatAM vIra yeddhAe vizeSa raNaragamAM jaya meLavI pAtAnI patnine tenI vyaMga neine hetu siddha thaelA khatAvavA Atura thayA. ) koi strIe kahyuM--" tame manamAM evuM na lAvaze ke kadAca huM laDAinAM medAnamAM kAma AvI jaIza to pachI mArI vhAlI priyA kAnA AdhAre jIvana gujAraze ?! evA meAha lAvI e bAju jIva rAkhavAthI banne kAya bagaDe che, mArAmAM jIva na rAkhazeA; kemake huM teA tamArI pITha cheDanAra ja nathI eTale ke jo laDAImAMthI jIta meLavIne ghera Avaze te mAMgalika vastuo vaDe tamane vadhAvI adharAmRtanA AnaMda ApIza. ane kadAcita daivayeAge raNamAM kAme AvI javAze, te paNa tamArA vIra zakhane kheALAmAM laI agnimAM praveza karI satI thai rava`mAM paNa sAthe ja AvIza; mATe pUrNa khAtrI rAkhavI ke huM jIvatAM ke maratAM kirdi tamArI pITha cheDanArI ja nathI. jethI tamane adhararasa ane amRtarasa ane sulabhatAe prApta thaze; jethI vijaya meLavIne ghera AvyethI mArA adhararasanA AnaMda helAIthI maLaze ane kadAca vIratA batAvI svaLa saMpatti meLavI te tyAM amRtarasa helAIthI maLaze; mATe vijaya meLavavA jAe che temAM sAvadhAnI sAthe annadAtAnu kArya siddha karI amara nAmanA meLavo, ke jethI jagatanI aMdara jayarUpa acaLa khAMDuM gaNAvavA bhAgyazALI thavAya ! je vIratA sAthe laDIne raNamAM dhanyavAda pUrvaka kAme Ave che te avazya svargasapatti meLave che ane vijaya meLavI haiyAta rahe che, te avazya A leAkamAM yazasapatti sAthe mahAn ahAdurInu pada meLave che; mATe A loka ane paraloka zelAvavA cagya yazavaMta khaDga batAvI sukIrti meLavo. " A pramANe koi vIra mAtAnAM, kAi vIra strInAM ne baDhIjananAM vedhaka vacanA sAMbhaLatA kautukane lIdhe vIra laDavaiyAone ghaNA ja rasa caDayo, jethI vIrata!mAM vizeSa umero thatAM teo atyaMta sateja thayA; kemake te badhA mULathI vIra laDavaiyA 195 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zrIpALa rAjAne rAse. te hatA ja ane temAM vaLI ukita-prayukitavALAM vacano kAne paDavAno saMga maLe te tejI ghoDAne cAbuka camakAvavA sarakho banAva banyuM eTale pachI vIratvatA jhaLakayAmAM kazI khAmI rahI nahIM. teonAM rUMvADAM avaLAM thaI javA lAgyA, zarIramAM lehI ukaLavAthI zarIrano varNa lAlAzavaMta jaNAvA lAge ane vizeSa zabdomAM kahiye te temane haMmeza suMdara cahere badalAI tApavaMta krUra vIra zahera banI rahyo. jethI rAta vItI kyAre sUrya uge ne raNamAM ghUmavAne lAga hAtha lAge e ja vicAramAM teo lIna banI rahyA. kavi saMbhAvanA kare che ke-sUrya pahelA vicAryuM hatuM ke banne rAjAnAM lazkaranI saMdhi thaI jaze, paraMtu tema te thayuM nahi. teo to pitatAnA zatrune saMhAra karavAmAM tatpara thayA. e jaI sUryo paNa pitAnA zatru aMdhakAra samUhano aMta ANavA niSadha parvatanA phUTAMtare rahI kUratA sAthe rakatavaNuM thaI pUrva dizA bhaNI rakata kiraNa batAvyAM. -pa thI 7 ropI raNathaMbha saMraMbha karI ati ghaNa, deI dala subhaTa tava sabala sUjhe; bhUmine bhegatA joI nija yogyatA, amala ArogatA raNa na mUjha. caM. 8 nIra jima tIra varase tadA dha ghana, saMcale baka pare dhavala nejA, gAja dalasAja Rtu AI pAvasa taNI, vIja jima kuMta camake satejA, caM0 bhaMDa brahmAMDa zatakhaMDa je karI zake, uchale tehavA nAla golA; varasatA aganI raNumana re bharyA, mAnuM e yamataNa nayaNu DoLA. caM0 10 kaI chede zire aritaNuM zIra subhaTa, AvatAM keI aribANa jhAle; keI asichinna karikuMbha muktAphale, brahmaratha viharamukha grAsa ghAle. caM0 11 magharasa sadya anavadya kavi padya bhara, baMdijana birUdathI adhika rasIyA; kheja ariphejanI mojadharI navi kare, camakabhara dhamaka de mAMhi dhasIyA.caM0 12 artha-jyAre sUryodaya thaze tyAre sUrya ane subhaTe banne lAlacoLa dekhAvanA banI rahyA. zuddha karI rAkhelI bhUmimAM hada mukarara mATe raNathaMbha khaDo karyo. ane pachI senAnA baMne taraphathI pitApitAne yogya lAgatA bRha goThavyA tathA vIravALe ane baMdijananA vIra vAkya vaDe raNamatta thaelA vIre pota potAnA svAmIne viya karavA pitapitAnA sateja zastra astra sahita, tipitAnA svAmInI jaya bolAvI ke pApapaNe sabaLatA pUrvaka pUra dhasArA yukata hallA karavA raNamedAnamAM kUdI, vidhinI sustI uDAvavA lAgyA. temAM paNa je amIra umarA vagere ghaNA divasothI gAma grAsa khAtA Avela che te umarAvo, tathA lazkarI amaladAre teoe potapotAnA grAsa-pagAra-adhikArane Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 1971 kulInatAnI yegyatAne khyAla karI, khAsa baLa batAvI annadAtAne atyAnaMda sAtha vijaya apAve ja yegya che ema mAnI, bhAre parAkrama sahita laDAIne bRha toDavAmAM bArIkIthI mana lagADayuM. tathA amalane amala kAyama rahevA amala kasuMbA pIne muMjhavaNa vagara raNamedAnamAM ghUmavuM zarU karyuM. kavi ahiM varNana kahI batAve che ke-jema varSAda varSavA vakhate kALI ghaTAmAMthI jaLabuMda dhArAnI jhaDI lAgI rahe che, tema kRSNa lephsAvaMta ane kRSNa raMganAM bakhtara TopAdi dhAraNa karela hovAthI te kALAM vAdaLAMvALA megha jevA banI aMtara rahita tIranI jhaDI varSAvI rahyA hatA. varSAda vakhate jema dhoLAM bagalAM uDe che, tema te laDAInA medAnamAM dheLAM nejAMvALA vIranare zuratA sAthe Ama tema deDI pitApitAnA daLavALA amaladArone laDAI saMbaMdhI saMjJA vaDe jANa karI rahela che te baga paMktirUpa che. jema varSAda vakhate gAjavija thAya che tema te laDAImAM tApa baMdukene thata bhAre gaDuDATa tathA caturaMgI senAnA pagarava ne zabdanA ghaMghATanA paDade gAjI rahela che, ane caka cakita karela taravAra, bhAlA, barachI vagerenI upara paDatA sUrya kira thI thatAM camakArA rUpI vIjaLI camakI rahela che AthI varSAda varSavAno samaya ane e laDAI cAlatAne samaya sarakhe mAlama paDe che, (varSAda vakhate pANInA paDavAthI gAro tathA pANInuM vahevuM thAya che tenI jagAe e laDAImAM roLa vaLavAthI keNa koNa rAjI thatA hatAM? te AgaLa kahevAmAM Avaze. have topamAMthI chUTatA geLAo kevA pralayakArI che te viSe kavi uukSA alaMkArathI varNana kare che ke, je topa geLA topamAMthI chUTI uchaLI rahyA hatA te A brahmAMDarUpI vAsaNanA paNa seMkaDo kakaDA karI nAkhe tevA pralayakArI hatA, tathA te agninA bhayaMkara taNakhA varSAvatA ane saMgrAmamAM tanmaya reSathI bharelA lAlacela banela hovAthI zatrune saMhAra karavAmAM yamarAjanA DoLArUpa ja hoyanI? tevA lAgatA hatA. kemake yamanI najara paNa je prANI para paDI te prANane te pitAnA dhAmamAM ja laI jAya che, ane e topagoLAe paNa jenA para paDe te prANa paNa yama dhAmane ja bheTatA hatA, jethI huM mAnuM chuM ke te goLAo nahIM paNa yamanA DoLA ja e khyAla karAvatA hatA. (have te raNamedAnanI aMdara vIra ddhAe kevI laghu lAghavI kaLAvALA kevA bhujALI ane kevA parAkramI hatA te batAve che.) te samarAMgaNamAM keIka vIra laDavaiyAo te pitAnAM addhacaMdrAkAra bAvaDe zatruonAM mAthAM chedatA hatA, te keIka jaNe zatruonAM phekelA tIvra bANe pitAnA bhaNI AvatAM ke pasAra thaIne jatAM hatAM te bANane AvatAM ja jhaDapI laI, athavA te adhavacathI ja jhaDapI laI pAcho te ja bANe dhanuSa para caDAvI zatruo bhaNI calAvI raLa vALatA hatA. keIka vaLI te ja taravAranA eka ja jhATakethI hAthInAM kuMbhasthaLo kApI temAMnAM motI (tyAM agADI svanirmita vIrenA vIratvanI noMdha levA AvelA) brahmAjInA rathamAM joDelA hasene cUgAvavA ja jANe veratA hoyanI ? evo bhAsa thato hato. (have te vIra raNurasathI kevA masta Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrIpALa rAjAno rAsa. banyA che te kahI batAve che.) jema taratane banAvelo dArU pIvAthI pInAra kephamAM tarata ja masta banatAM prANa hAnInI paNa paravA vinA banI jAya che, tema bhATa-cAraNakaviyonI taratanI racI lIdhelI birUdAvaLI vaMzAvaLIne vIratva darzAvyA saMbaMdhanI (gItapada-kAvya) ke je dagdhAkSarAdi deSa vagaranI te baMdIjana-kavijananA mukhathI vIradhvanimaya bolAtI hovAne lIdhe je je vIrAnA kuLa vaMza kAryanI prazaMsA jAhera karavAmAM AvatI hatI, te te vIra tAjA khIMcelA dArUnA pIvAnI peThe prANanI paravAha vinAnA banI vizeSa raNamatta thaI zatrunI phojanI kheja-khaLa karyA vagara meja sAthe temAM ekadama dhasArA sAthe ghusI jaI dhamAla macAvavA lAgyA hatA. eTale ke kavitArUpI tAjA dArUne kepha caDavAthI madamatta thaelA vIrA e paNa nathI jANatA ke duzmananA lazkaranAM mANaso ghaNAM che jethI huM te sAme nahIM phAvI zakuM ! athavA te mane gherIne mArI nAkhaze, evI jarApaNa ciMtA na rAkhatA meja sAthe sAmA lazkaramAM gussA ane abhimAna sAthe ekadama tAkIdathI parAkramasiha dhasIne-ghusI jaIne zatruo sAthe hAthe hAthanI kApAkApI calAvavA lAgyA hatA ane bAbAtha thaI gayA hatA. e mahAyuddhamAM hAthI savAre sAthe hAthIsavAro, ghoDesavAro sAthe ghoDesavAra, rathavALAo ane pedaLa sAthe padaLa tathA barobarIA baLa ane padavIvALAo pUra reSa, jeza ane utsAhathI laDatA hatA. temAM taravAravALA sAthe taravAravALA, barachIvALA sAthe barachIvALA, baMdukevALA sAthe baMdukevALA, kaTArI jamaiovALA sAthe kaTArI jema AvALA ane dhanuSatIravALA Ama sarakhesarakhI sthitivALA laDatA hatA. keI vIranA bIjA vIranarane cetAvI jhapaTa sAthe tenuM khaDagavate mAthuM dhaDathI juduM karI detA hatA. paraMtu te vIramastaka dhaDathI ja thayA chatAM paNa vIratAnA paramANuothI bharapUra hovAnA baLane lIdhe vega sahita AkAzamAM uchaLatuM hatuM, te mastaka vALano jathe vAyu vaDe vikhAI javAthI vikarALa chatAM zAma raMganuM jaNAtuM hovAnA sababe kavi uspekSAvaDe ukti kare che ke-vAhana ane laDavaiyAonA pagaravaTathI dhULa uDatAM sUrya dekhAtuM na hatuM. -8 thI 12 vAla vikarAla karavAla hata subhaTazara, vega ucchalita ravi rAhu mAne; dhUli gheraNa milita gagana gaMgAkamala koTi aMtarIta ratha rahata chane. caM) 13 artha -paraMtu huM to mAnuM chuM ke te sUrya te vegavALA vikarALa zAma mastakanA dekhavAthI te mastakane sUrya rAha mAnI mane grAsavA Ave che evI bhItine lIdhe pibArA gaNI yuddhanI pagaravaTathI uDelI dhULanA jaththA vaDe AkAzagaMgAmAM rahelAM je kare kamabone ja DhaMkAI gaye hato te kamaLakALanA DhaMkAyelA jaththAnI pilANamAM sUrya pitAnA ratha sahita saMtAI rahyo hato. -13 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. keI bhaTa bhArapare sisa parihAra karI, raNarasika adhika jUjhe kabadhe pUrNa saMketa hita heta jaya jya, nRtya manu karata saMgItabaddha. caM. 14 bhUri raNatara pUre gayaNa gana gaDagaDe, ratha sabala zUra cakacUra bhAMje; vIra hakakAya gaya haya pUle cihuM dize, je huve zUra tasa keNu gaje. caM. 15 teha khiNamAM huI raNa mahI ghoratara, rUdhira kama bharI aMtapurI; prIti huI pUrNa thaMtarataNuM devane, subhaTane hoMza navi rahI adhUrI. caM. 16 artha-sAra e ja ke dhULanA uDavAthI sUrya paNa dekhAto nahoto. AvA tumula yuddhamAM keTalAka vIra purUSe to vizeSa vIravezathI laDatA ane dhaDathI mAthuM huM thayAM chatAM paNa dhaDathI ja laDI hajArene ghANa kahADatA hatA. paNa te viSe kavi uspekSA kare che ke te vIrAnAM mAthAM keIe kApyAM nathI, paraMtu pote pitAnA hAthe ja potAnA mAthAne kApI nAkhyAM hatAM; kemake bhAra vadhAre hovAthI chuTA manathI laDavuM phAvatuM na hatuM mATe je bhAra ocho thaye te khare ema mAnI te vIrAe mAthAM dhaDathI judAM karI dIdhela hatAM ane te pachI vIratvanA-tAmasI prakRtinA paramANuM rajakaNathI pUrNa rahelAM raNarasiyAM paDe AmathI tema ghamI AMdhaLI karI mAruM parAyuM vicAryA vinA kApAkApI karI rahyAM hatAM ! ane temAM paNa eka rAketa pUrNa thaye hato te sababane lIdhe te dhaDe pUra jussA sAthe roLa vALI rahyAM hatAM te saMketa e ja hato ke, je vakhate laDAI macAvavA te laDavaiyAo ekaThA thayA hatA te vakhate e TharAva karyo hato ke-zatrune harAvI jIta meLavavI. athavA potAnA prANanI AhUtI ApIne paNa zUrAnuM nAma jALavavuM ke besumAra laDavaiyAone ghANa kahADI zabanI zayyA para anivArya nidrAne tAbe thavuM-e saMketa pUrNa thaye te sababane mATe jaya jaya zabda karI dhaDa laDe che. tema ja AmathI tema ghUme che je mATe paNa ema ja manAya che ke te dhaDa ghUmatuM nathI; paNa yuddha karI vIratAnI sAcI kasoTIe zuddha suvarNa nIvaDyuM-jaya pAmyuM enA lIdhe harSa vadhI jatAM jaya jaya zabda sahita saMgItabaddha nAca karI rahyuM che ! AvA vIra laDavaiyAo, ghaNAM ja raNadUra ( raNasIMga, zaraNAI, Dhela, nobata) vagere vIra vAjInA zabda samUha vaDe AkAza gAjI rahyuM che tethI raNamatta thaI sabaLatAthI sAmA pakSavALAnA ratheno phakta eka mUkI ke pAduthI ja bhAMgIne bhUke karI nAkhatA hatA ane virahAka (siMha sarakhe tADuke) karI adhika baLane garva rAkhI eka vIra bIjA vIrane lalakArI uzkeratA hatA ane kahetA hatA ke--je baraDAno bhAra ocho karavA cAhata ho te mArI sAme Ava! ghaNA vakhatathI huM tArI ja rAha jouM chuM ke kyAre Ave ! vagere marmabhedaka vacano kahetA hatA. te vIra hAka sAMbhaLIne laDAImAM sAmela rAkhelA hAthI, ghoDAo AmathI tema DarI cIsa Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 zrIpALa rAjAne rAsa. pADI comera nAsatA jaNAyA. evA vIra varane keNa gAMjI zake? kemake jIvamAtrane maraNane mATe bhaya che, te bhaya te temaNe dUra karela hato, te pachI teo kevI rIte gAMjyA jAya? (maraNano bhaya rAkhe tene ja tAbe karI zakAya che.) te virene te mAravuM ke maravuM e ja dRDha nizcaya hato. A pramANe yuddha cAlatAM jotajotAmAM laDAInuM medAna, maDadAMone DhagalAothI, ghAyala thaelAonI dayAjanaka sthitithI ane lehInI nadIo vahevAthI bahu ja bihAmaNuM thaI rahyuM hatuM, ane temAM vaLI jabaruM yuddha jAmavAne lIdhe bhUta, preta, vyaMtara, vIra vaitALa vagere pretayenIvALA de je lehI mAMsanA ja lolupI che teone lehI mAMsane ja maLatAM prasannatA prApta thaI ane A laDAI jAmI te sAruM thayuM evI te kAryathI prIti thaI. athavA to vyaMtaranikAyanA de ke je laDAI javAne mATe pitapotAnA vimAna sahita AkAza paMthe rahyA hatA, te deva apAra laDavaiyAone vIratA sAthe maraNa pAmyA jeIne prItivaMta-rAjI thayA. ane laDavaiyAoe paNa je vIratA batAvI mAlikanI prasannatA meLavavI hatI te paNa maLavAno vakhata AvI lAgatAM AnaMdita thayA hatA; kemake teone je hoMza hatI te pUrI thaI hatI. -14 thI 16 dekhI zrIpAlabhaTa bhAMchyuiM sainya nija uThave tava ajitasena rAjA; nAma mujha rAkhavo jora pharI dAkhavo, ho subhaTa vimalakula teja tAjA. caM0 17 teha Ima bUjhato sainya saji jAjhato, vIMTI jatti saya sAta rANe; tevadeypati abhimAna tyajI hajiyatuM, praNamI zrIpAla hita eha jANe. caM. 18 mAna dhana jAsa mAne na te hita vacana, teha zuM sUjhato naviya thAke; bAMdhIyA pADI karI teha satasaya bhaTe, hue zrIpAla jI pragaTa vAke. caM. 19 pAya zrIpAlane ANI teha nRpa, teNe choDAvIyo ucita jANI; bhUmi sukha bhogavo tAta mata kheda karo, vadata zrIpAla Ima madhura vANI. caM0 20 khaMDa cothe huI DhAla cothI bhalI, pUrNa kaDakhAtaNa eha dezI; jeha gAve sujasa ema navapada taNe, te lahe Rddhi savi zuddha lezI. caM0 21 artha -A pramANe zrIpALa mahArAjAnA vijayI lazkare ajitasenanA lazkara para jabare mAre calAvI tenI haroLa troDI bhAre bhaMgANa pADI dIdhuM. e joI ajitasene uThI Aveza sAthe potAnA nirUtsAha thaelA vIre pratye kahevA mAMDayuM--"mArA vhAlA vIre ! mAruM nAma ajitasena che tenuM ja sainya jyAre Ama jitAI jAya tyAre Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. mArA nAmanuM nUra kAyama na rahe mATe nA nahIM ! hIMmata rAkhe huM pote paNa laDavA sAmela thauM chuM, jethI hamaNAM ja zatru para jIta meLavI vijaya varIzuM, pAchA dhasI dhasAre calAve e zatrunA prANa levAne ja kAyado che. sApa-bIlADI-dhanuSa vagere pAchAM haThIne ja sAmAnA prANa le che; mATe ApaNe paNa pAchA haThI haao karIzuM to tethI avazya ApaNI jIta ja thaze; mATe nAumeda na thAo. ane pharI eka vAra jora batAvo eTale phattehanA DaMkA thAya. he nirmalakulamAM pedA thaela vIra ! tame eka vAra kSatrInuM teja vaDethI tAjA thaI sAme mAro karo." A pramANe kahI ajitasene nAumeda thaelA vIra puruSone pharI laDavAmAM sateja karyA ane vIrAne pANI caDAvata tathA pote zastra astra calAvatA zrIpAlanA lazkara upara mAro calAvavA lAge. tema ja pharI sateja thaelA vIre paNa maraNIA thaI kApAkApI karavA lAgyA. e joI sAtaso rANAo ke je sainyanA nAyaka hatA teo atyAra sudhI sinyanI bahAdurI ja joI rahyA hatA, temaNe ekadama hallo karI bhAre Aveza sAthe kApAkApI calAvIne ajitasenane gherI lIdho ane te ahaMkArI pratye kahyuM-"he rAjana ! hajI sudhI bAMdhI muThI che, mATe garva tajI amArA svAmI zrIpALImahArAjane ke je hitanA jANakAra che temanA caraNa kamaLane namaze to tamArA badhA gunhA mApha karI uttama bakSIza Apaze. abhimAna e ja hitanI hAni karanAra che. to teno parityAga karI prabhu lAjavAmAM tatpara thAo." jo ke A pramANe rANAoe ajitasenane hitavacana kAM tadapi je mAna-garvane ja pitAnuM sarvadeva dhana mAne che, te manuSya kadi paNa keniAM hitavacano mAne ja nahIM; te rIte abhimAnI ajitasena hitavacanano anAdara kare che te svAbhAvika ja che. ethI rANAenA bolavA tarapha bedarakArI batAvI teonI sAthe ja laDavA lAge. e joI sAtaso rANAone bahu ja gusso caDatAM tene tatkALa hAthInA hoddAmAMthI nIce paTakI pADI, muzkeTATa bAMdhI teoe zrIpaLakuMvarano yaza prakaTa zabdathI jAhera karI, abhimAnI ajitasenane kedI sthitimAM zrIpALarAjAnA caraNe lAvI hAjara karyo. eTale viveka ziromaNi zrIpAlarAjAe kAkAzrIne baMdhanathI mukata karAvI sanmAna ApyuM; kemake game tema to paNa te vayovRddha ane kAke hato, enA lIdhe mAna jALavI madhura vANIthI kahyuM- pUjya kAkAzrI Apa ApanI je bhUmi che te sukha pUrvaka lega ane jarA paNa manamAM kheda na karaze; kAraNa ke-putra ane ziSyanI AgaLa parAjaya pAma e adhika zobhArUpa che, mATe ApathI huM vizeSa vijayavaMta kadAca gaNAyo houM te tethI rAjI thavAnuM che, paNa zaramAvAnuM nathI. jyAre ApathI huM nyUnatAvaMta vijayatA ke kaddhi siddhivaMta houM tyAre kheda karavAnI jarUra gaNAya-ethI mArAthI parAjita thavAmAM bedavaMta na thatAM kuLamAM vizeSa vijayadhArI nIvaDaze ema mAnI harSavaMta thavAnI jarUra che." ItyAdi miSTa vacana vaDe kAkAzrIne saMtoSa Ape. A zIpAla rAsanA cothA baMDamAM cothI DhAla kaDakhAnI dezI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrIpALa rAjAne rAsa. vALI pUrNa thaI, te je manuSya zrI navapadajInA suyaza gAze te manuSya nirmaLa lezyAvaMta thaI sarva prakAranI Rddhi prApta karaze ema sUcave che. -17 thI 21 dohA-chaMda ajitasena ciMte karyuM--avimAsyuM meM kAja; vacana na mAnyuM dUtanuM, to na rahI nija lAja. Apa zakita jANe nahIM, kare sabala zuM sUjha; suhitavacana mAne nahIM, Ape paDe abUjha. kihAM vRddha paNa huM sadA, paradrohaka muja bhAva; kihAM bAlapaNu e sadA, para upakAra svabhAva. gotradroha kItI nahIM, rAjadroha navi nIti; bAladroha sadagati nahIM, e traNe mujha bhIti. kaI na kare te meM karyuM, pAtika nidura nijANa; nahiM bIjuM bahu pApane, naraka vinA mujha ThANu. evA paNa sahu pApane, uddharavA diye haththa; pravrajyA jinarAjanI che ika zuddha sama0. te du:khavallI vanadahana, te ziva tarU sukha kaMda; te kula ghara guNagaNa taNuM, te TAle savi daMda. te AkarSaNa siddhinuM, bhavanikarSaNa teha; te kaSAyagiri bheda pavi, ne kasAyadava meha. pravrajyA guNa Ima grahe, dekhe bhavajala daSa; moha mahamada miTI gayo, huo bhAvano piSa. bhedANI bahu pApathiti, karma vivarate dIdha; pUrava bhava tasa sAMbharyo, raMge cAritra lIdha. artha -dhArelI dhAraNA dhULamAM maLavAthI ajitasene ciMtavyuM ke-"meM vagara Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 203 vicAryuM kAma karyuM ! pahelAMthI ja dUtanuM kahevuM na karyuM te mArI pitAnI lAja rahI nahIM. je manuSya potAnAmAM keTalI zakti che tenuM tela jANyA vinA baLiyA sAthe bAtha bhIDI laDAI vhore ane hita ciMtavanAranAM kahelAM hitavacane na mAne te abUjha manuSya pote pitAnI meLe ja dareka kAmamAM pAcho paDe che. ajitasena rAjA vicAra kare che ke-kyAM huM vRddha thayA chatAM sadAthI parAye droha karanAro pApI ! ane kyAM A zrIpAla bALapaNathI hamezAM para upakAra karanArA svabhAvavALe ! ethI kabUla ja karavuM paDe che ke enA bALapaNa ne yuvAnIne dhanyavAda che ane mArA vRddhapaNane dhikAra che; kemake muja vaDIlane je enuM hita ciMtavavAnI buddhi rAkhavI joItI hatI te TheThathI ja na rAkhI zakyo, ane e vairIpaNAne dA dharAvI vijayavaMta thayA chatAM paNa haju kahe che ke huM tAta ! pUjya kAkAzrI ! Apa ApanI bhUmi sukhethI bhege ane jarA paNa kheda na karo-ethI khacita mArUM kartavya anucita ja hatuM. nItizAstra paNa kahe che ke"je manuSya je getramAM pidA thayA hoya te getrIne droha kare to te manuSyanI sArI kIrti kAyama rahe nahIM, temaja je rAjadroha kare te nIti ullaMghanAra gaNAtAM nIti bhraSTa thaI zAsanane pAtra thAya che, ane je bALakano droha kare che tenI sArI gati thatI ja nathI. to meM getradroha ane bALadroha e traNe karyA che, tethI mane have hIka lAge che ke mArI zI gati thaze ! kemake je koI nIca jana paNa na kare tevuM pApa mUkhapaNAne lIdhe me kaThora naThArA dhyAna sahita karyuM che, jethI bahu pApa karanArA A jIvane naraka vinA bIje kyAMya nivAsa maLavAno nathI, paraMtu mArA jevA bahu pApa karanArAne paNa nistAra thavA mATe phakata-eka zrIjinezvara mahArAjanI prarUpelI zuddha jainadIkSA sahAyatA ApavA samartha che ane te narake janArane aTakAvI zake che-arthAt narake javAnAM pApadaLiyAM bAMdhanAre paNa je zuddha cAritra aMgIkAra kare te bezaka narakanA daLiyAne toDI nAMkhI sadgati ane mekSamAM jAya che. vaLI te cAritra, duHkha rUpa velInA vanane bALI bhasma karavA agni samAna che, upadrava rahita mokSasthaLa rUpa vRkSanA mULa samAna che, guNanA jaththAne rahevAnA mukhya ghara rUpa che, traNe jagatanI ApadAne dUra karanAra che, siddhapadanuM AkarSaNa karanAra che, (eTale ke-cAritravaMta sAtame AThame guNasthAnake rahI vizuddha, vizuddhatara ane vizuddhatama AtmAnA adhyavasAya vega vaDe baMdha, udaya, udIraNA, ne sattAnI karmaprakRti chedIne navame guNa sthAnake kSapakazreNI mAMDIne ghanaghAtI cAre karma khapAvI terame guNasthAnake kevaLajJAna prApta karI siddhipada meLave che, temAM keIka cAritravaMta aMtarmuhUrtamAM paNa mekSa meLave ane keIka AyuSyakarma kSaya thaye mokSa meLave mATe ja cAritra siddhipadane AkarSanAra che). saMsArane aMta karanAra che. kodha-mAna-mAyA -lebha rUpa kaSAya parvatane toDavA vA samAna che, ane hAsyAdika nava nakaSAya rUpa davane olavavA megha samAna che." A pramANe ajitasena rAjA cAritrapadanA guNa grahaNa Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrIpALa rAntane rAsa. karatAMnI sAthe ja jJAna, darzanane cAritra rUpa ratnatrayI avaleAkatAM saMsAra samudranA doSa dekhavA lAgyA. cAritranI aMdara ajitasena rAjAe guNa che ema jANyuM jethI temAM guNu ja najare AvavA lAgyA, enA lIdhe tenA guNagrahaNa karI citavavA lAgyo ke " jyAM sudhI AtmA cAritravata thayo nathI tyAM sudhI saMsAranI viTa...banA che. e AtmAnA doSa che tene ja jovA lAgyA ane citavavA lAgyA ke-anAdi meha AtmAne saMsAranI aMdara paribhramaNa karAve che te jyAM lagI samiti mehanI, mithyAtva meAhanI, temaja ana' tAnu badhI krodha-mAna-mAyA-lAbhanI cekaDI-e sAta prakRtiyAne kSayopazama thayo nathI tyAM lagI AtmA mithyAtva guNasthAnake rahe che" AvA cAritranA guNa grahaNa karavAne lIdhe ajitasena rAjananI sAte prakRtinA upazama thatAM sAdhaka pariNAma kattavyanA bhAvathI meharUpa mahA mada maTI gayo, tenA lIdhe upazama samita vagere uttama bhAvanA peASa thayeA. matalakha ke-upazama samakitathI aupamika bhAva thAya, tathA kSAyopamika bhAva thAya, ane kSAyika samakitathI kSAyika bhAva thAya. arthAt e traNanI aMdarathI je samikata upaje te bhAvanA poSa thAya. ahIM' ajitasena rAjAne atata bhAvane pe!Sa thayo ethI vairAgyavaMta thatAM anitya bhAva vaDe saMsAranI ciMtavanAthI ghaNI ja pApanI sthitiyo hatI te bhedAI gaI ke turata AkarAM karma DhIlAM thaI gayAM. karme mArga Apyo ne anAdi mithyAtva dUra thayuM. Ama thavAthI AgaLa koi vakhate paNa AvA AtmAnA adhyavasAya thayA nahAtA. tevA thavAne lIdhe samitane rokanAra-harakata karanAra nArI ka prakRti khaMdhathI dUra thaI rahI, eTale avirati samyagdaSTi nAmanuM cAthuM guNasthAnaka meLavyuM, ane e samakitanI prApti thatAM ja jAticaraNa jJAna pedA thayuM, tenA vaDe peAtAnA pUrva bhava nihALatAM ja bhavabhayanI vizeSa dhAstI pedA thaI ke AtmAnA vamaLapaNAnA yAge apratyAkhyAnI krodha-mAna-mAyA-lAbhanI cAkaDI tema ja pratyAkhyAnI krodha-mAna-mAyA-lAbhanI cAkaDInA aMdha dUra thatAM chaThThuM guNasthAnaka prApta thayuM. jethI ajitasena rAjAe AnapUrvIka aMdara ane bahAranI mAha mamatAdi vikArI urmiyAno aMta karI, tathA gRhasthane lagatA veSa tyajI daI, munine yogya veSa aMgIkAra karI cAritra pada prApta karyu. ane chaThThA sAtamA guNasthAnakanA adhikAra prApta karyAM. -1 thI 10 Dhela pAMcamI-dhAre mAthe pacara`gI pAga e dezI. huA cAritra jutto rAmati ne gutto, vizvanA tAjI. zrIpAla te dekhI suguNa gadveSI mahiyA; vAjI. praName parivAre bhakita udAre, vizvanA tAjI. kahe tujha guNa bhuNIye pAtaka haNIye ApaNAM. vAjI. 1 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 205 upasama asidhAre krodhane mAre, vizvane tAjI. tuM mavavajaje madagiri bhajaje moTakA; vArajI. mAyA viSavelI bhUla ukheDI, vizvano tArUjI. te ajava kIle sahaja salIla sAmaTI. vArUjI. 2 mUchajala bharIyo gahana guharI, vizvano tArajI. teM tarIke darIyo mUtti tarIzuM lobhano; vAjI. e cAra kaSAyA bhavatarU pAyA, vizvano tArUjI. bahu bhede khede sahita nikaMdI tuM jyo. vArUcha. 3 kaMdarpe darpe savi sura jItyA, vizvano tArUjI. te teM Ike ghake vikrama pake meDI; vAjI. harI nAde bhAje gaja navi gAje vizvano tArUjI. aSTApada Agala te paNa chAgala sArIkha. vArajI. 4 artha -have pAMca samiti samitA ne traNa guNiye gupta evA ATha pravacana mAtA sahita zuddha cAritra aMgIkAra karI, jagajajIvone saMsAra samudrathI tAravA mATe pApa vyApArathI dUra thaelA kAkAzrIne cAritravaMta nihALyA ke turata sArA guNonuM avalokana karanAra zrIpAlarAjA te ajitasena rAjarSi upara pUrNa saneha lAvI, potAnA parivAra sahita pAMcaabhigama sAcavI te pUjya munivaranA caraNakamaLanI rajane pitAnA kapALamAM lagADI praNAma karI udAra bhaktisaha stavanA karavA lAgyo-" he pUjya ! ApanA cAritrapada ne sAdhupaNAnA guNonI tavanA-prazaMsA karIne ame amArA janmajanmanAM ekaThAM karelAM pApone dUra karIe chie. have Apa kevA guNe kevA prakAre dhAraNa karI jagapUjya thayA, te saMbaMdhI kaMIka stavanA karUM chuM " ke Ape rAga ane dveSa baMnene ekapaNe lAvavA vaDe prApta thaelI upazama guNarUpa teja taravAranI dhArathI krodharUpa zatrune mArI nAkhyo, jethI Apa krodha rahita thatAM samatAmaya thayA che. temaja mAna dUra thavAthI mAva guNa arthAt kamaLatA prApta thavAthI te namratArUpa vajathI garvarUpa parvatanA ATha zikharene toDI pADyA che, jethI ahaMkAra-garva vagaranA thatAM nirabhimAnI thayA che. jyAM lagI manuSyamAM ATha mada vasI rahyA hoya tyAM sudhI manuSyamAM vinaya, viveka AvavA pAmato nathI. paNa Apa te mAnarUpa pahADane mAva vajI vaDe nAza karI nirmAnI banyA cho. vaLI mAyArUpa viSanI velane te Ape jaDamULathI sahejamAM ukheDI nAkhI. che. eTale Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrIpALa rAjAnA rAsa. ke sAdhupaNAmAM tapa vagere karavA chatAM paNa mAyA srIvedane ApanArI che tene duHkhadAI jANIne tene tame mAyAnA tyAga rUpa Arjava ( saralatA-niSkapaTa bhAva) rUpa khIlAvaDe vagara mahenate saheje ramatamAM ekI vakhate mULa sahita ukheDI dIdhI, jethI Apa nirmAyI thayA che. vaLI parigraha-mUrchA (IcchA ) ke jene kaSAyavaMta sAdhAraNa jana pAra na pAmI zake evA tathA abhavyane anAdi anaMta ane bhivane anAdi sAMta che evA leAbha rUpI uDA samudra ke je mUrchArUpa pANIe bharela che, tene Apa mukti-nirlobhatA guNarUpa vahANathI tarIne pAra pAmyA ethI Apa nirlobhI thayA che. e krodha-mAna-mAyA ne lAbha maLI cAre kaSAyo ke je saMsArarUpI vRkSanA pAyA che, ( arthAt jyAM lagI e cAra kaSAyo vidyamAna hAya tyAM lagI ja saMsAranuM kAyamapaNu' che, ane e cAreneA nAza thayo ke saMsAranA paNa aMta AvI jAya che; kemake saMsArane vadhAranArA e kaSAyA ja che. kaSAye na hoya te saMsAranI vRddhi madha paDI jAya che, mATe ja bhavarUpa tarUne TakAvI rAkhanAra kaSAyone pAyA sarakhA kahevAmAM Avela che. ) e cAra kaSAyanA anaMtAnuMdhI vagere bahu bheda che, ane e bahu ja duHkhanA denArA che; te kheDha vagere dASA cAre kaSAyanA mULane Ape chedI nAkhyA che. mATe huM prabhu ! Apa jayava'tA vo ! vaLI he svAmin ! kAmadeve ahaMkAra sahita harihara brahmA-IMdra-caMdrAdi tamAma devAne jItI lIdhA che, matalaba ke tamAma deveA karatAM paNa kAmadeva baLavAna che, tevA sahuthI vizeSa baLavaMta kAmadevane paNa Ape paripUrNa paMDita vidyAsarUpa parAkrama-nijasvarUpa ramaNarUpa dhyAnanA eka dhakkA vaDe ja maDhI nAMkhyo che ethI Apa kAmajIpaka avAtmamAgIyeAgIza che; kemake ajita kAmane paNa brahmacarya vratanA navakATi pratyAkhyAna karavAnA baLathI adhika vakhata zrama na letAM pahelA ja sapATAmAM Ape pA pADI nIcI dazAe pahoMcADaco che, tethI Ape ajitane jItavAthI ajitasena nAmane dIpAvyuM che. te upara kiva eka dRSTAMta Ape che. janAvarAmAM sahu karatAM siMha baLavAna che ke jenA zabda sAMbhaLatAM ja hArA hAthIonu TALuM paNa jIva laI daze dizAe nAsI jAya che, teveA mahAbali siMha paNa aSTApada nAmanA jAnavarane jotAM ja nirbaLa ekaDA jevA garIba anI jAya che, tema he munIdra ! sa baLavaMta devAne jitanAra kAmadevane paNa jitanAra Apa thayA mATe niviSayI Apa che. --1 thI 4 rati ati nivArI bhaya paNa bhArI, vizvanA tAjI. te mana vi riyA tehaja DarIyA tujathI; bArUjI. 1 cAra gatine viSe soMsaravuM tene sa MsAra kahIe; te ja saMsAra tene Aya kahetAM je viSe te kaSAya kahIe. lAbha jene Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 207 teM tajIya durgachA zI tuja vaMchA, vizvane tArUjI. teM puggala appA bihuM pakhe thappA lakSaNe. vArajI. 5 parisahanI phoje tuM nija maje, vizvane tArUjI. navi bhAge lAge raNa jima nAge ekalo; vArajI. upasargane varge tuM apavargo, vizvane tArUjI. cAlatAM naDI tuM navi paDI pAzamAM. vArU. daya cera uThatA viSama vrajatA, vizvane tArUjI dhIraja pavidaDe teja pracaMDe tADIyA; vAjI. naI dhAraNa taratAM pAra utaratAM, vivane tArUjI. navi mAraga lekhA vigata vizeSA dekhIye. vArajI. 7 tihAM joganAlikA samatA nAme, vizvano tArUjI. te jovA mAMDI utapatha chAMDI udyame; vArUjI. tihAM dIThI dUra AnaMdapUra, vizvane tArUcha. udAsInatA zerI nahiM bhuva pherI cakra che. vArajI, 8 te tuM navi mUke ega na cUke, vizvane tArUjI. bAhira ne aMtara tuja niraMtara satya che; vArajI. naya che bahuraMgA tihAM na ekaMgA, vizvano tArUjI. tame naya pakSakArI che. adhikArI mukitanA. vArUjI. 9 artha -kaSAyanI vRddhi karanArA rati arati vagere nava nokaSAyone paNa Ape dura karI dIdhA-arthA-mAna-pUjA satkAra karavArUpa zAtA vedanI te rati, ane apamAna-tiraskAra upasarga vagere azAtA vedanI upaje te arati te bene paNa dUra karI che. vaLI A loka paralekabhaya vagere sAte moTA bhaya paNa, he munivara ! Apa manamAM lAvyA nahIM eTale te sAta mahAbhayane kazI vizAdamAM gaNyA ja nahi, paraMtu krodhAdi vagere bhAgI javAthI te bhayane ulaTA ApanI pAse rahevuM muzkela thaI paDyuM ethI A5 moTA RSIzvara che. he svAmI! jyAM lagI cittamAM zubha azubha rAgadveSanuM jora kSINa thayuM nathI tyAM lagI durgachA kAyama hoya che, paraMtu te dugaMchAne paNa Ape tajI dIdhI che, Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. tethI have kazI vAMchA rahI ja nathI. vaLI Ape pugaLa ane AtmAne pitapotAnA lakSavaDe oLakhI levAthI alaga alaga pakSathI sthApana karelA che eTale ke pUraNa, galana che svabhAva jene (saDana, paDaNu, vidhvaMsana svabhAvavALe) pugaLa vinAzavAna che, ane AtmA amaratva-avinAzI che, te bannenAM lakSaNa oLakhI laI baMnemAM bhinna paNuM che evuM jANI judA judA sthApI rAkhyA che. he prabhe ! bhUkha-tarasa-tApa-tADha vagere bAvIza parisaha (kaccha)nI phoja AvI naDatAM Ape tethI sahajapaNe saMyama mArge derAI bacAva karI lIdhe; paraMtu te parisihanI phejathI DarIne Apa pAchA bhAgyA nahIM; eTaluM ja nahIM paNa lagAre teno bhaya paNa na gaye, ulaTA Apa te saMyama mArgamAM magna thaI rahyA te evI rIte ke-jema laDAInA medAnamAM masta hAthI eka ja chatAM paNa aDaga thaIma-rahe che. arthAt laDAInA medAnamAMthI hajAro topagoLA vagerenA prahAra AvI paDe, tathApi mukarara karelI jagathI talapura paNa pAcho paDato nathI, tema Apa paNa parisahathI na DaratAM aDagatA pUrvaka saMyama paMthamAM lAgI rahyA che, ethI Apa dhIra che. upasarganA vargathI eTale ke je strInA hAva, jAva, hAra, kaTAkSa, vilAsAdi viSayanI mAgaNI vagerethI harakata thAya te, anulema upasarga ane je vividha jAtanA tADana tarjanA mAraphADa vagere vagerenA karavAthI harakata naDe te, pratima ema be prakAre upasarga kahevAya che, te evA upasarganA samUhe Apane mokSa mArgamAM naDatara karI, chatAM paNa te upasarganA phaMdAmAM Apa sapaDAyA nahI jethI Apane khacita dhanyavAda che! ane mikSa sukhanA abhilASI hovAthI saMsArane paNa duHkhamaya jANe che. he punitAtmA ! Apane mekSa mArge javA mATe AtmAnA zubha adhyavasAya pravartatA e mArgagamana aMdara rAga TheSa rUpa beu caroe uThI mahA kaThaNa bhavabhramaNArUpa raste derI javAnI vicAraNA karI, kemake e baMne cAra kaSAyanA mULa che, krodha ane mAnane janma ApanAra dveSa che, ane mAyA tathA lobhane janma ApanAra rAga che, te rAga dveSe jANyuM ke A jIva saMsAranI aMdaranA ApaNAmAMthI alaga thaI jAya che, e kAraNane lIdhe teo tene pAchA kheMcI lAvavA uThayA, tathApi Ape Atma pariNAma vaDe vimaLa dhArAvat dheryarUpa vajanA daMDavaDe karI apUrva teja vaDe tene sakhta phaTake mAryo tethI teo jIva laI nAzI gayA. vaLI apAra saMsAra samudrane koInI paNa madada lIdhA vinA pitAnA bhujabaLa vaDe tarIne pele pAra jatAM ghaNAM (gaNatrI vinAne saMsAra samudranA) mArgo che te ApanI daSTie paDyA have kayo rasto hAtha karavAthI mokSe jaI zakAya ? te Ape adhyavasAyanI sthiratA vaDethI vicArI joyuM. mananI caMcaLatA hoya tyAM lagI bhavAbhinaMdIpaNuM gaNAya; paNa Ape to mananI caMcaLatAne sthira karI mana, vacana, kAyA, e traNenI ekAgratA karI samapaNe adhyavasAya karyA jethI e traNa yoga rUpa samatA nAmanI yuga nAlikAne tyAM javA mAMDI, je ke bIjA rastA ghaNAe jaNAtA hatA, paraMtu te badhA rastAone unmArga jANI teonI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 khaDa ceAthe. tarapha Ape bedarakArI batAvI, kemake Apane te siddhasthaLe pahoMcavAnA mArganA ja khaya hatA, ethI samatA nAme yoganAlikAne dhArI dhArIne zeAdhavAnA acaLa udyama AdaratAM dUrathI Ape te samatArUpa yoganAlikAne AnaMdanA pUra sahita joI lIdhI. te mA jotAM ja AnaMdanu pUra caDayu. paNa e yoganAlikA lagI zI rIte pahoMcavu ? tene Apa sarala mArga jovA lAgyA, ethI Apane udAsInatA (dhana, dhAma vagere navavadha parigraha upara tenI kSaNabhaMguratAne lIdhe kaMTALA bharyA tenA tyAgarUpa pariNAma thAya te udAsInatA ) rUpa zerI hAtha lAgI, tenA yoge Apa mekSa gatine ja prApta karavA samartha thayA che; kemake jene e udAsInatA zerI hAtha lAge che tene pachI pharIthI saMsAranI adara vajrapaNuM' thatuM nathI-janamavA maravAnI pherI pheravI baMdha paDe che; kAraNa e zerI sidhdhigatie ja paheAMcADanArI che; ema jANIne te zerI hAthathI javA dIdhI nahIM. Ape vicAyu" ke jo hu. A verIne hAtha karyAM chatAM eTale ke anAdi samayathI bhavavanamAM bhaTakatAM bhaTakatAM mahA muzkelI sAtha apUrva abhyAsa yoga vaDe AtmAnI pariNati nirmaLa thAya evI vastu hAtha lAgI; chatAM je pramAda vagere doSAnA lIdhe bedarakAra rahIza teA hAtha AvelI durlabha vasturUpa udAsInatA zerI kheAI besIza, e dhArIne te zerIne Ape hAthathI javA na dIdhI ane te sAthe mana, vacana, tananI ekAgratAnA yAga paNa calita na thavA dIdhA, ethI Apa khAdya (khahArathI ) ( aMdarathI) bhinnatA rahita sAcA che. arthAt jevA bahArathI satya cAgagaveSI che. tevA ja aMdarathI paNa che. aMdara bahArane eka ja ra'ga che tethI Apa mekSa gati prApaka che. vaLI, he svAmina! naya ghaNI jAtanA che, eTale ke nAgama-saMgraha-vyavahAra-AnusUtra-zabda-samabhirUDha ane eva'bhUta e sAta naya mukhya che. vaLI, e ekaekanA se seA bheda hAvAthI sAtA bheda thAya che ane te paNa vaLI jUdA jUdA svabhAvanA che. tema sAte naya che te paNa eka aMgavALA nathI, vaLI maigama-saMgraha-vyavahAra ne RjusUtra e cAra naya vyavahAranA gharanA che ane zabda -samabhiDha ane evabhUta e traNa naya nizcayanA gharanA che. vaLI, khIjI apekSAye prathamanA traNa naya vyavahAra gharanA ane pachInA cAra naya nizcaya gharanA che te mATe jUdA jUdA matA che; paraMtu jinezvara bhagavAnane mata saghaLA naya sammatta che. e aneka prakAranA ragavALA naya ekAMgI nathI temAMthI Ape uparanA nizcayanA gharanA traNa nayAne ja pakSa karyAM che, ethI Apa phakta eka advitIya kama lepa rahita meAkSanA ja adhikArI che. vaLI, he munIzvara ! Apa Atma svabhAva ramaNanA (eTale ke AtmAnA mULa guNunAM kharekharA vicAra karavA rUpa anubhavanA ) yogI che. --5 thI 9 27 tume anubhava begI nijaguNI bhAgI, vizvanA tAjI. tume dharma sanyAsI zuddha prakAzI tattvanA; vAjI. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrIpALa rAjAne rAsa. tume AtamadarasI upazama varasI, vizvanA tAjI. sIcA guNa vADI thAye te jADI, puNya zu. apramatta pramatta na dvividha kahIje, vizvanA tAjI. jANuga guNuThANuga eka ja bhAva te te graho; vAjI. tume agama ageAcara nizcaya saMvara, vizvanA tAjI. pharasyuM navi tarasyuM citta tuma kerU svapnamAM. tuja mudrA suMdara suguNa puraMdara, vizvanA tArUjI. sUce ati anupama upazama lIlA cittanI; vAjI. je dahana gahana hoya ataracArI, vizvanA tAjI. tA kima navapAva re tarUara dIse sehatA. vAjI. 10 vAjI. 11 vairAgI tyAgI tu seAbhAgI, vizvanA tAjI. tujha zubha ti jAgI bhAvaTha bhAgI mUlathI; vAjI. jaga pUchyuM tuM mArA pUjya che pyAre, vizvanA tArUjI. pahelAM paNa namIyA have upazamIyA AryA. vAjI. 12 ema ceAthe khaDe rAga akhaDe sadhuNyA, vizvanA tAjI. je muni zrIpAle paMcamI DhAle te kahyo; vAjI. je navapada mahimA mahimAye muni gAvaze, vizvane tArUjI. te vinaya sujasa guNa kamalA vimalA pAvaze. vAjI. 13 vAjI. 14 aH--tema ja vaLI Apa anaMta jJAna-anaMta dana-anata cAritra-akaSAyI- avedI yAgI--alezI-atIndriya vagere vagere potAnA guNe!nA bhAgatA (bhAgI ) che, punaH Apa dharma sanyAsI che; kemake ceAdhA avirata sakhita guNu ANAthI Atmadhane vyavahAra dharmane zarU karI tera guNuDANAe lagI jALavI chevaTanA caudamA guNuThANAne nizcaya dharma jALavI pUrNa prakAre je dharmane sthApe che te dharma sanyAsI kahevAya che. jethI Apa dharma sanyAsI thaI ja cUkayA che. vaLI, Apa muktipada prAptinA tatva mAne zuddha paNe prakAzI prakaTa karanArA che. .tema ja Apa AtmaDhazI che; kemake AtmAne Ape vibhAva Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. ra11 dazAthI dUra karI svabhAva dazAnI aMdara sthita kare che, te paNa kevaLa jJAna-darzana cAritra rUpa AtmAnA mULa dharmane ja ekAMtapaNe kAyama karI AtmagaSaNa kare che jethI AtmadarzI che. punaH Apa zAMta rasane samIpa karI kheTAdika deSane dUra karI kevaLa upazamarasarUpa varasAdane varSothI Atmika guNarUpa bagIcAne sIMcI rahyA cho, jethI te bagIco puNyayukta sArA dekhAvavALA phula phaLa rasayukta banyA che. temaja chaThThA apramatta guNaThANe ane sAtamA pramatta guNaThANe ja cAritravaMta sAdhu sthiti karI zake che, paraMtu Ape to. upayogayukta advitIya ekalA sAtamA guNaThANAne ja bhAva grahaNa karyo che. eTale keghaNA sAdhujane aMtarmuhUrta pramANu pramatta-pramAdI nAmanA chaThThA guNaThANe rahI vaLI aMtamuhUrta-apramAdi guNaThANe rahe che. temAM paNa je sAdhu laghu jaghanya aMtamuhUrta kALa pramANa chaTTa guNaThANe rahIne utkRSTa aMtarmuhUrta kALa pramANa sAtame guNaThANe rahe che, te sAtame guNaThANe ja vizeSa vakhate rahyA kahevAya; mATe Apa paNa sAtame guNaThANe ja vizeSa samaya apramAdipaNathI ja rahe che, jethI sAtamA guNaThANAne ja aMgikAra karanArA, che. jaghanya aMtamuhUrta te nava samayanuM ja che. tathA unheM be ghaDImAM eka samaya ochA pramANanuM che. ane madhyama to aMtarmuhUrtane asaMkhyAtA vikalpanuM hoya che. vaLI, he zraSirAjajI! ApanA svarUpanI koIne gama nathI, ethI Apa agama cho. vaLI, ApanA AtmAnA adhyavasAya carmacakSuvaMtane gocara na thaI zake tevA che ethI Apa agocara che. punaH ApanuM cAritra nizcayathI che, ethI Apa nizcaya rUpa che. tema ja pAMce Idriyone saMvarI (kansAmAM rAkhI) che, have navA karma Apane bAMdhavA nathI, paraMtu je mULamAM che tene laya karaze ethI Apa saMvararUpa che. he mahadAtmana ! tRSNArUpa tarazano ApanA citta ravinAmAM paNa kadI sparza karyo nathI, eTale ke karmane vadhAranArI tRSNAne to Ape pahelethI ja vaza karI rAkhI che jethI te ApanI icchita vRttine AdhIna thaI rahelI che. vaLI, he munI ! ApanI bahAranA dekhAvathI mukha zarIra vagerenI mudrA (dekhAva, suMdara che ethI ApanI mudrA sArA guNonI iMdra che, kemake saMsArI jIva je pahelethI cethA guNaThANu lagInA hoya che te jIvomAM paNa ghaNA guNa hoya che, paraMtu Ape te chaThThA sAtamA guNaThANAe sthiti karI che, mATe te guNaThANuM pramANe ja ApanAmAM sArA guNo hoya e svAbhAvika ja che. ethI A ApanI suMdara dekhAvavALI uparanI mudrA ja amane Apane aMtaranI paNa atyaMta anupama upazama (zAMta rasamaya) lIlAnI pratIti karAvI rahela che, ke Apane dekhAva je uparathI suMdara zAMtarasamaya che te ja aMdarathI paNa mahAna anupama upazama rasamaya che. kadAca koI pUche ke-uparane sAro dekhAva jotAM aMdara paNa zubha pariNAmavaMta haze evuM kema kahI zakAya ? kemake ghaNA jaNanA bAhya ADaMbara AnaMda Ape tevA hoya ane aMdara ADaMbara dUSita hoya che. te e prazna karanArane uttara Ape che ke-je jhADanA thaDanI pilANanA vacamAM je agni Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zrIpALa rAjAne rAsa. bhareluM hoya to te jhADa uparathI kadi paNa navapallava sahita bhAvaMta rahe ja nahIM ! e ja mujaba je ApanA zarIra madhyenA aMtaHkaraNamAM upazamalIlA na hota to kadApi uparathI samatAmaya dekhAva kAyama raheta ja nahIM, mATe ja kahI zakuM chuM ke jevI uparathI mudrA manahara che tevI ja aMtaramAM paNa upazamaguNa sahita che ethI Apa suguNa puraMdara che. he prabhu ! Apa virAgI (rAga rahita) che. tema ja bahAra ane aMdaranA saMganA tyAgI che. bahAranA saMyoge strI-putra-dhana-dhAnya vagere parigraha enAthI, tathA aMtaranA saMyogo krodha-mAna-mAyA-labha-rAga dveSa vagere kaSAyAdi yoga tema ja avirati mithyAtvathI rahita che. vaLI, Apa saubhAgyavaMta cho. he muni pati ! punaH ApanI sArI mati jAgrata thaI ane kumatine nAza thaye ethI saMsAranI anAdi bhavabhramaNa paraMparAdikanI je bhAvaTha (bhavanI haTha) ane bhavanI anAdi sthiti daridrapaNuM mULathI bhAgI javAne lIdhe Apa nihAla thayA che. vaLI te punitAtmA ! Apa svarga, mRtyu ane pAtALanA rahenAra sura nara asuranA samUhane pUjavA yogya thayA che, ane mane te atyaMta pyArA pUjanIya cho; kemake pahelAM paNa Apa jyAre gRhasthAzramI hatA tyAre mArA kAkA hevAthI pitAne ThekANe hatA ethI Apane huM lAyaka ja hata; kAraNa Apa vayovRddhane mAre vinaya sAcava ja yogya hato ! vinaya che te sahaja zrIjinazAsananuM mULa che. vinaya vaDe ja manuSya dharma pAme, sulabhabadhI thAya. deva dAnava mAnava vaza thAya, AcAranuM bhAna thAya ane saghaLA guNanI prApti thAya; kemake guNa mAtra vinayane ja AdhIna che, e vinaya sAcavavA mATe Apane huM namavA yogya hato. ane have vaLI A5 traNe lekane namavA yogya thayA che, tema ja mAre te vaLI vizeSa paNe namana-pUjana-satkArAdi karavA lAyaka che. kAraNa ke-Ape kaSAya vagerene upazamAvavAvALA dharmane Adaryo eTale ke Apa cAritradhArI thayA ethI Apa pUjyane huM vAraMvAra vaMdanA karuM chuM. ( A rIte zrIpAla mahArAje vinaya vacane karI bhakti sahita aneka prakAranI stavanA karI) kavi yazovijayajI kahe che ke-ajitasena muni mahArAjane zrIpAlajIe-A pramANe-akhaMDa saneha sahita stuti karI A zrIpAla rAsanA cothA khaMDa aMdaranI pAMcamI DhALa pUrNa rAga sAthenI meM kahI batAvI ke je koI muni ke gRhastha zrI siddhacakarUpa na padane mahimA moTA mahimA sahita gAze, te sAre yaza vinayarUpa guNa vaDe lakSmI ane mokSa prApta karaze. -10 thI 14 dehA chaMda ajitasena muni Ima yuNI, tehane pATa vizAla; taza aMgaja gajagati sumati, thApe nRpa zrIpAla. 1 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpAlarAjAne caMpAnagarImAM praveza (pAnuM 213) zrI ajitasena muninI dezanA sAMbhaLatA zrIpAla rAjA (pAnuM 220). Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ceAtha. kAraja kIdhAM ApaNAM, Arajane sukha dIdha; zrIpAle bala puNyane, je belyuM te kIdha. artha:--A mujaba ajitasena muni mahArAjanI stavanA karI zrIpAla rAjAe temanI gRhasthAvasthA samayane putra ke je sArI buddhivALo gajagati nAmane have tene, tenA rAjyanI gAdIe besADI daI pitAnI kArya siddhi karI sajajana janane sukha saMtoSa Ape. ane je mahoethI vacana belyuM hatuM te punyanI prabaLatAnA yoge saghaLuM saphaLa karyuM. -1 thI 2 DhALa chaThThI-baLada bhalA che seraDI re lAla-e dezI vijya karI zrIpAlajI re lola, caMpAnagarIye kare praveza re, sobhAgI. TAlyA lokanA sakala kaleza re, sebhAgI. caMpAnagarI te banI suvizeSa re; seTa zaNagAryA hATa azeSa re, sebhAgI. paTakUle chAyA pradeza re. sobhAgI. jaya jaya bhaNe nara nArIye re lAla. 1 pharake dhvajA tihAM cihuM dize re lAla, paga paga nATAraMbha re, bhAgI. mAMDayAM te sevanathaMbha re, sebhAgI. gAve gorI adaMbhare; sebhAgI. jeNe rUpe jatI che raMbha re, sebhAgI. baMbhane paNa hoya acaMbhare. so. jya0 2 surapurI kaMpA je karI re lAla, caMpA huI teNu vAra re, sebhAgI. madada samudramAM sAra re, sebhAgI. phalIye sAhasa mAnuM udAra re; sebhAgI. tihAM Avyo harI avatAra re, saubhAgI. zrIpAla te kulauddhArare. sobhAgI.jaya0 3 artha -zrIpALarAjAe pitAnI chata karIne lazkarI chAvaNInA DerA taMbu upaDAvI laI pATanagare pahoMcI zubha muhUrta caMpAnagarImAM praveza karyo ane sadA saubhAgyavaMta evA zrIpAlakuMvare pitAnI prajAne kaleza dUra karyo. e AnaMda prasaMge caMpAnagarI vizeSa zobhAvaMta thaI hatI eTale ke makAna, dukAna vagerene sArI peThe zaNagAravAmAM AvyAM hatAM. dukAnanI divAlane paNa rezamI-jariyAnI vastrothI bhAvavAmAM AvI hatI, ane nagaranA nara nArIo zrIpALanA jaya jaya zabda bolyA karatA hatA. mera suMdara dhajAo pharakI rahI hatI, Dagale Dagale nAca thaI rahyA hatA, jagejagee sonAnA thAMbhalAo upara beThake goThavI hatI. tenI upara beThelI suvAsaNa strIo ke jeNIone joI brahmAne paNa acaMbo (Azcarya) thata hatA; kemake A raMbhAnA rUpane paNa jIte evI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. suMdarIone meM kyAre pedA karI haze! evI suMdara suMdarIo pavitra manathI maMgaLa gIta gAtI hatI. AvAM ThADavALI caMpAnagarInA varNana parathI ahiM draSTAMta kahevAmAM Ave che ke-iMdrapurIe, jema ke I manuSya tapa, japa vagere AdarI koI paNa sAhasa baLa vaDe sArI jagA meLavavA ke manakAmanAne saphala karavA dhAre che, tema sAhasa vaDe uMcI jagA meLavavA ahaMkArarUpa harSa dharIne AnaMda samudramAM paDatuM mahezuM. kemake te svarga karatAM paNa vadhAre kartivALI jagAnuM mAna meLavavA mAMgatI hatI. jethI tevuM sAhasa karyuM hatuM te saphaLa thayuM ane te paDatuM mahelI devA pAchI caMpAnagarIrUpe prakaTa thaI ane tyAM pitAnA kuLano uddhAra karanAra zrIpAla rAjArUpa Idri pedA thayo. matalaba ke e vakhate caMpAnagarI iMdripurIthI vizeSa bhAvaMta banI hatI. -1 thI 3 motIya thala bharI karI re lAla, vadhAre nara ne nAra re, sebhAgI. kara kaMkaNanA raNakAra re, sobhAgI. paga jhAMjharano jhamakAra re; bhAgI. kaTi mekhalanA palakAra re, sebhAgI. vAje mAdalane kAra re. so. jaya0 4 sakala naresara tihAM malI re lola, abhiSeka kare pharI tAsa re, sobhAgI. pitRpa thApe ullAsa re, mayaNA abhipaka vizeSa re; sobhAgI. laghupaTTe ATha je zeSa re, sobhAgI. kIdho je sIdho uddeza re. sobhAgI. jaya0 5 artha: -temaja zreSTha suMdarIo hAthanA kaMkaNane raNakAra, paganA jhAMjharano jhaNakAra ane keDamAMnA kaMdarAnI ghugharIono ghamakAra, pakhAjanA dhamapa dhamaya dhakAra zabada karatI motaona thALa bharI bharI zrIpAla mahArAjAne te motIothI vadhAvatI hatI. A pramANe pravezotsava sahita zrIpAlarAjA rAjagaDhamAM pahoMcyA eTale potAnI sAthenA badhA rAjAee maLI temane pharIthI rAjyAbhiSeka karI temanA pitAnI jagAdI para rAjatilaka rAjyAbhiSeka karI namana karyuM. mayaNAsuMdarIne paTarANIno abhiSeka karI tilaka karyuM ane bAkInI AThe rANIone paNa rANIpadano abhiSeka karyo. A mujaba zrIpAlarAjAe prathama vicAra darzAvyo hato ke "Apa parAkrama jihAM nahIM, te Ave kuNu kAja, teha bhaNa ame cAlIzuM, jezuM deza videza; bhujabaLe lakhamI lahI, karazuM saphaLa vizeSa- e udeza pAra pADI pitAnA bhujabaLathI rAja laIne te sarva kArya siddha karI batAvyuM. -4 thI 5 eka maMtrI matisAgarU re lAla, tIna ghavalataNA je mitta re, sobhAgI. e cAre maMtrI pavitta re, sobhAgI. zrIpAla kare zubha citta re; sobhAgI. e to teje hu Aditta re, sobhAgI. kharace bahuluM nija vitta re. so ja0 6 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 25 kosaMbInayarI thakI re lAla, teDAvyo dhavalane putta re, sobhAgI. tenuM nAma vimala che yutta re, sabhAgI. teha zeTha karyo sumuhutta re; sobhAgI. sovana paTabaMdha saMyukta re, sobhAgI. kIdhA keSa te akhaya suguta re. . java 7 artha -have matisAgarane mukhya maMtrIzvaranuM pada bakyuM, tathA dhavaLazeThanA traNa mitra ke je tene sArI salAhanA ApanArA hatA teone sArI salAhanA badalAmAM madadagAra maMtrIpada bakyuM. ema e cAra pavitra mananA pradhAnone zrIpAlarAjAe udAra sucittavaDe vaDA adhikArI karyA. tema ja zrIpALarAjana teja pratApamAM pratApI sUrya sarakhA thaye ane puSkaLa dravya kharI uttama nAmanA meLavavA lAgyuM. te pachI zrIpaLakuMvare kosaMbInagarIthI dhavaLazeThane putra ke je nirmaLa mativaMta hato te vimaLazAhane teDAvI tene sumuhUrta uttama senerI vastrAdinI bheTa ApI nagarazeThanuM pada bakyuM. tema ja te puNyAtmAe khajAnAne koI paNa kALe ye thAya nahi ema bhalA prakAre saMrakSita karyo. -- thI 7 utsava citya aThAIyAM re lAla, viracAve vidhi sAra re, sebhAgI. siddhacakranI pUjA udAra re, sebhAgI. kare jANI tasa upagAra re; bhAgI. tene dharmI sahu parivAra re, sabhAgI. dharme udyase tasa dArare. sobhAgI. jya0 8 caitya karAve tehavAM re lAla, jeha svarga zuM mAMDe vAda re, sobhAgI. vidhumaMDala amRta AsvAda re, sebhAgI. dhvaja jahe lIye avivAda re; bhAgI. teNe gAje te guhire nAda re, sebhAgI. meDe kumutinA unmAdare. sobhAgI. ja9 paDaha amArI vajAvIyA re lAla, dIdhAM dAna aneka re, bhAgI. sAcavIyA sakala viveka re, sebhAgI. samakitanI rAkhI Teka re; sobhAgI, nyAye rAma kahA te cheka re, sobhAgI. te rAjahaMsa bIjA bhekare. sobhAgI. ja010 acarija eka teNe karyuM re lAla, managupti gRhe hatA jehare, sobhAgI. karNAdika nRpa sasanehare, sobhAgI. choDAviyA saghalA teha re; sobhAgI. nija adbhuta carita achaha re,sobhAgI. dekhAvI nija guNagehare.sobhAgI.ja011 zrIpAla pratApathI tApIyo re lAla, vidhi zayana kare araviMda re, sobhAgI. kare jaladhi vAsa mukuMda re, sobhAgI. hara gaMga dhare nisapaMdare sobhAgI. phare nAThA sUraja caMda re, sobhAgI. ari sakala kare AkaMdare. sobhAgI java 12 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zrIpALa rAjAne rAsa. tasa yaza che gaMgA sArIkhe re lAla, tihAM ari apajasa sevAla re, sobhAgI. kapUra mAMhe aMgAra re, sobhAgI. araviMda mAMhe ali bAla re; sobhAgI. anyonya saMyoga nihAlare, sobhAgI. diye kavi upamA tatakAlare. sobhAgI ja013 artha - tyArapachI uttama vidhi mujaba paramAtmAnAM maMdiramAM aDrAIutsavanI racanAo karAvI ane mahAna sAmagrI pUrvaka ISTadeva zrI siddhacakajIne upakAra jANe pUjA kare che, kemake rAjyasaMpatti vagerenuM pAmavApaNuM te navapadajIne pratApa hato. A pramANe zrIpALamahArAjanI vRtti hovAthI temane tamAma parivAra paNa dharmiSTa banyo hato tema ja saghaLI rANIo vagere strImaMDaLa paNa dharmamAM ja ullAsa pAme che. tyArabAda svargathI paNa vivAda-harIphAI kare tevAM uMcAM ane mahAna zobhAyamAna navIna jinamaMdiro baMdhAve che, ane te upara uttama dhvajA caDAve che tethI te maMdire jANe dhajArUpa pitAnI jIbha vaDe karIne caMdramaMDaLanI aMdaranA amRtane avivAdapaNe sukhapUrvaka svAda anubhavatI hovAthI te dhajAo amRta AsvAdanA prabhAvathI masta-saMjIvana banatA gaMbhIra zabdavaDe gAjI rahI hatI. e ubekSA alaMkAra jANa. ane kumatio ke jeo jinamaMdirane jinapratimAjIne mAnatA nathI teonA unmAda maDe che dUra kare che. vaLI, zrIpALa mahArAjAe potAnA rAjyanI aMdara amArI paDatuM vajaDAvI jAhera karyuM ke kaI paNa manuSya keI paNa jIvane duHkha deze ke maraNa nipajAvaze te bezaka te manuSya sakhta zikSAne pAtra thaze." e DhaDhare pITAvI jIvone abhayadAna ApyuM. tema ja athI janone aneka prakAranAM dAna ApyAM. sArA pavitra janane vastra-pAtra-anna-purataka vagere je je vastunI jarUra jaNAI te te vastuo ApI karUNa bhAvanA amalamAM lAvI sarva dharma saMbaMdhI viveka sAcavyA, ane zuddha devaratna, zuddha gurUnna ane zuddha dharmaratna e traNa ratnarUpa samakitanI Teka rAkhI. tathA prajAne pALavAmAM nyAyI rAjA rAmacaMdrajInI peThe sarva rIte nyAyI kahevAI uttama nyAyI birada meLavyuM. ethI e jamAnAnI aMdara zrIpAla mahArAjA nyAyarUpa ujavaLa rAjahaMsa sarakhA gaNAyA ane bIjA rAjAo anyAyI hovAthI kIcaDabhakSI peTa bharanArA deDakA rUpa gaNAyA. kavi kahe che ke zrIpALamahArAjAe eka Azcarya utpanna karyuM ke-agAunA vakhatanI aMdara karaNAdika keTalAka mahAna zuravIra-dAnavIra--dharmavIra-tyAgavIra vaibhavavIra ane guNavIra vaDe pUrNa prakhyAti meLavI sura lekane priya thaI paDatAM teo te lekanA manarUpI chupA kedakhAnAmAM jANe kedI banI rahyA hoya nahi? tevA te rAjAenA guNane, zrIpAla mahArAje pitAnA abhuta ane apAra caritra-guNe vaDe jagatamAM guNanA vIrarUpa nIvaDI bhUlAvI dIdhA. ethI leke te rAjAone yAdImAM na rAkhatAM zrIpAla rAjAne ja tene yazasvIpaNAthI hRdayamAM rAkhavA lAgyA. matalaba e ja ke agAunA rAjAo karatAM dAnamAM, yazamAM, vIratA-dhIratAmAM ane dharma niyamamAM vizeSa unnata Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 217 zrIpALamahArAjane joI jagatanA ja agAunA rAjAone manamaMdiramAM kAyama karI rAkhyA hatA temane rajA daI zrIpALajIne sthApana karyA. vaLI zrIpAla mahArAjAne pratApa paNa e hatuM ke jenA tApathI-teja pratAparUpa agnithI tame thake vidhi je brA teNe zItaLatA prApta karavA kamaLakeSamAM jaI zayana karyuM. viSNujIe samudramAM nivAsa karyo. mahAdevajI zItaLatA prApta karavA mATe mastaka upara gaMgAdhArAne dhAraNa karI rahela che. caMdra sUrya nAsatA ja pharavA lAgyA ane zatruo mAtra rADa pADI trAsa pAmavA lAgyA; punaH zrIpALamahArAjano yaza ane temanA zatraono apacaze ke paraspara pratIti Apate hatA te viSe kavi upasAvaDe kathana kare che ke -IpALajIne yaza gaMgAdhArA samAna nirmaLa ne ujvaLa hatuM, te sAthe zatraono apayaza zevALarUpa sAlama paDatA hato. tema ja zrIpALarAjAno yaza kapUrasama ujaLo ane suvAsanAyukta hatA, te sAthe zatruone apayaza keyalArUpa jaNAto hato. ane zrIpALajIne suyaza kamala samAna AnaMda ne zItaLadAyI hatA, te sAthe eno apayaza bhamarAnAM jevo kALa hato. ema ane anya saMyoge jovuM tene sahagAmI upacA kavi jaNAve che. -8 thI 13 suratarU svargathI utarI re lAla, gayA agama agocara ThAma re, sobhAgI. jihAM kaI na jANe nAma re, sobhAgI. tihAM tapasyA kare abhirAma; sobhAgI. jaba pAmyuM adbhuta ThAma re,sobhAgI. tasa kara aMgulI huA tAmare. soja. 14 nsa pratApa guNa Agalo re lAla, gio ne guNavaMta re, sobhAgI. pAle rAja maheta re, sobhAgI. vacarIne kare aMta re; sobhAgI. mukha paddha sadA vikasaMta re, sobhAgI. lIlA lahera dharaMta re. sobhAgI. jya. 15 merU mane je aMgule re lAla, kuzaagre jalanidhi nIra re, sobhAgI. pharase AkAza samIra re, sobhAgI. tArAgaNa gaNita gaMbhIra re; sobhAgI. zrIpAla suguNano tIra re, sobhAgI. te paNa navi pAme dhIra re. . jaya0 16 cothe khaDe pUrI thaI re lola, e chaThThI DhAla abhaMga re, zobhAgI. IhAM Ukitane yukita sucaMga re, sobhAgI... navapada mahimAno raMga re; saubhAgI. ehathI lahIye jJAnataraMga re, sobhAgI. vaLi vinaya suyaza sukha saMgare. . ja017 artha-vaLI dAna devAmAM sAkSAta kalpavRkSa kara manavAMchita pUraka hatA. ethI kavi saMbhAvanA batAve che, ke svargamAM vasanArAM kalpavRkSe svargamAM koI grAhaka na 28 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrIpALa rAjAne rAsa. hate; kemake tyAM je joIe te vastu hAjara hovAthI tenI pAse pitAnuM duHkha dUra karI sukha meLavavAnI yAcanA karanAra keI na hatAM, ema mAnI kalpavRkSo pitAne Adara thavA mATe jyAM keI temane na dekhI zake, na temanuM keI nAma jANI zake ne na koIne gama paDI zake tyAM saMtAI uttama tapasyA karavA lAgyAM. ethI temane jyAre tapasyAnI siddhi maLatAM adbhuta sthAna prApta thayuM jaNAyuM, tyAre teo zrIpAlarAjAnA hAthanI AMgaLIo rUpe prakaTa thayAM ane athajanonA manoratha pUrNa karavA lAgyAM ke jethI temane bahu bhAva pUchAye. matalaba e ja ke zrIpAlarAjAnA hAthanI AMgaLIo dAna daI athanI vAMchanA pUrNa karavAmAM kalpavRkSa samAna ja hatI, ema kavi ghaTanA kare che. vaLI, zrIpALa mahArAjA yaza kIrtimAM, teja pratApamAM, ane guNemAM anya sarva rAje. dramAM agresara che. vaLI girUvA, guNavaMta, mahAna rAjyanA bhaktA, zaguno kSaya karanArA pratApI che, kamaLapuSpa sarakhuM mahAM jAgratAvasthAmAM sadA vikasvara ja rahetA rAjyalIlAnI herane dhAraNa karanArA hatA. zrIpAla rAjAnA guNa agaNita che, mATe zrI kavi kahe che ke, keI lAkha yeAjanavALI uMcAInA merU parvatane pitAnI AMgaLIo vaDe daivayoge ke deva sahAyathI mApI zake, DAbhanI aNu vaDe dariyAnuM pANI ulecI tene khAlI karI de, vAyare AkAzane pharasI zake tema ja tArAnA samUhanI kaI gaNatrI karI zake, eTalA vAne duSkara che chatAM paNa zrIpAlakuMvarane apAra guNanI gaNanA koI paNa karI zake nahIM, teTalA asaMkhya guNa pUrNa hatA. (zrIyazovijayajI kahe che ke-A abhaMgaNe zrIpAla rAsanA cothA khaMDanI chaThThI DhAla yukti uktinI (nyAya ane kavinI caturAI vaDe) uttama chaTAyukta pUrNa thaI. te ema jaNAve che ke zrInavapadajInA mahimAnA AnaMdavaDe jJAnanA taraMga prApta karI vinaya suyaza sukhano samAgama pAme.) -14 thI 17 dehA-chaMda. ehave rAyaRSi bhalo, ajitasena jasa nAma; ehinANu tasa upanyuM, zuddha caraNa pariNAma. tiNa nagarI te AvIye, suNI Agamana udaMta; romAMcita zrIpAla nRpa, harSita huo atyaMta. vaMdana nimite AvI, jananI bhajaja sameta; muni nami karI pradakSiNA, beTho dharma saMketa. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cothe. 218 suNuvA vache dharma te, gurU sanmukha suvinita; gurU paNa tehane dezanA, de naya samaya adhita. artha upara pramANe satkAryo karI zrIpAla mahArAjA samayane saphaLa kare che, evA samaya daramyAna ajitasena rAjarSi bhUmitaLane viSe vihAra karatA, temane zuddha cAritranI aMdara zudhdha pariNAma rahevAnA sabaLa kAraNane lIdhe avadhijJAna utpanna thayuM. teo caMpAnagarInA udyAnamAM vicaratA vicaratA padhAryA, ane vanapAlaka mAraphata temanAM pavitra pagalAM thayAnI khuza khabara maLatAM zrIpAla mahArAjAnAM atyaMta harSanA ullAsa vaDe romAMca khaDAM thaI AvyAM ane ati harSita thayA ke tarata mAtuzrI tathA rAo sahita rAjarSine vAMdavA mATe zrIpAlamahArAjA te udyAnamAM jaI pahoMcyA, ane munirAjanA caraNakamaLane vidhivat pradakSiNapUrvaka vaMdanA karI dharmazAstra sAMbhaLavA mATe beThA. zrIpAla mahArAjA vinItapaNu sahita gurUzrInA sanmukha dharmadezanA sAMbhaLavAne IcchA rAkhatA hovAthI gurUzrIe paNa nizcaya, vyavahAra, ane naye karI yukata, tema ja naya upanaya yukata sidhdhAMtane Adhina thaI dharmadezanA devI zarU karI. -1 thI 4 hALa sAtamI-haritanAgapura vara bhaluM--e dezI. prANI vANI jina taNI, tuhe ghAre citta majhAra re, mohe mUMjhayA mata phiro, moha mUke sukha niradhAra re; meha mUke sukha niradhAra, saMvega guNa pAlIye puNyavaMta re, puNyavaMta anaMta vijJAna, vade Ima kevalI bhagavaMta re. daza daSTAMte dohila, mAnavabhava te paNa laddha re; Arya kSetre janma je te durlabha sukRta saMbaMdha re. te saMvega ra - Arya kSetre janama hue, paNa uttama kula te durlabha re; - vyAdhrAdika kule upano, zuM Arya ja kSetra acaMbha re, zuM saMvega3 . kula pAme paNa dullAha, rUpa Arega Au samAja re; rogI rUparahita ghaNA hINa Au dIse che Aja re. hITa saMvega. 4 te savi pAme paNa sahi, dulahe che sugurU saMga re; - saghale kSetre nahiM sadA, muni pAmIje zubha yoga re. muka saMvega5 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrIpALa rAjAne rAsa. artha -have ajitasena muni dezanA Ape che. he bhavI prANio! zrIjinezvara devanI kahelI vANI ke jemAM dayAdharma mukhya che te mokSa mArge caDhAvanArI, pApa saMtApane haranArI, ane saMsAra samudrane pAra karanArI che. te durgatinivAraka jinavANIne tame tamArA cittanI aMdara dhAraNa kare. nahIM ke A kAne sAMbhaLI A kAnathI kahADI nAkhe ! tathA mehamAM muMjhAyelA na phare, kemake meha che te ja bhavabhramaNAnI vRddhinuM kAraNa che, ane jyAM sudhI jIvane kSAyika guNa pragaTo nathI tyAM sudhI che, jethI teno tyAga karavAthI nizcaya sukha pAmazo. te nizcaya sukha siddhanA jIvane ja hoya che te prApta karavAnI AvazyakatArUpa saMvega guNa pALe, arthAt saMvega ene kahevAya che ke je kiyAnI aMdara mokSamArgAnuyAyI kriyA karavAmAM Ave te saMvegapaNanuM pAlana karavuM avazyanuM che. he puNyavaMta che ! e hitazikSA mahA puNyavaMta, tathA anaMta jJAna-vijJAna-anaMta zakita-anaMta baLavaMta birAjamAna kevaLI bhagavaMtazrIe ja kahelI che ke, moha tyAgavAthI ja avazya sukha maLaze, mATe e saMbaMdhI vivecana sAMbhaLe. he bhavikajane ! A mAnavabhava daza daSTAMta karI pAmavo durlabha che. te daza daSTAMto surlaMga 1, pAsaga 2, dhane 3, jUe 4, yaNea 5, gumiNa ke cakkaa 7, kama 8, juge 9, paramANu 10 daza diThatA mayualabhe. te daSTAMtonI peThe manuSyajanma maLa mahA kaThIna che. ane mahA puNya prakRtino saMcaya thaI jAya to pAmIe. manuSyajanma kadApi paNa pAmyo temAM Arya dezamAM janma pAmavo ghaNo ja durlabha che. jyAre pUrvakRta zubha karaNIne yoga maLe tyAre ja te muzkelIthI Arya deza prApta thAya che. A bharatakSetranI aMdara batrIza hajAra deza che te mAMhe sADI pacIza deza ja Arya deza che, bAkInA badhA anArya gaNAya che. Arya deza tene ja kahevAya che ke jyAM sudhadeva, gurU ane zrIvItarAga bhAkhele dharma, tenI sAmagrInA sAdhaka AcArya, upAdhyAya, sthavira, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA e sAtano yoga hoya te uttama deza-Arya gaNAya che. tevA Arya dezamAM janma paNa kadAcita pUrvakRta dharmakaraNanA yoga vaDe prApta thayo, te paNa tethI zuM siddhi thaI? kema ke uttama dezamAM janma maLyA chatAM paNa zeTha-sAhukAra-dhanADhaca-punyavaMta pitA mAtAnA uttama pakSavALA kuLamAM janma maLavo muzkela che, matalaba ke Arya dezamAM janma thayA chatAM paNa vAgharI bhIla-koLI-bheI-kasAI-zikArI-hiMsA karanAranA kuLamAM janme to tethI te paNa nakAmuM che. naThArA kuLamAM pedA thayo te Arya deza maLyAnI zuM navAI gaNAya? nAhaka bhUmine bhAre mAravA avataryo. kadAcit pUrva pRdayabaLathI mAnavabhava, Arya deza ane uttama kula pAmyo, chatAM paNa suMdara rUpa, nirogI zarIra ane lAMbuM AukhuM e maLavAM mahA muzkela che. kadarUpa, rogISTha ane ochA AyuSyavALA hoya te uttama kuLamAM janma thavAthI paNa zuM thayuM ? kemake kadarUpAne keI Adara na Ape, regIne kaI premabhAva na dekhADe, tema ja dharmakarano udaya na thAya ane TUMkI AvaradAvALAne paNa Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 khaMDa cethA. koI sukRta karaNInA saMcAga thAya nahI tathA dharmIkA sAdhI zake nahi, ane tyAM paNa eTalI puNyanI khAmI rahI te te ucca kuLa pAmyA te na pAmyA jevuM gaNAya. di mahApuNyanA zubheodaya vaDe manuSya janma, A deza, pavitra kuLa, rUpa, nirogIpaNuM ane dI jIvanavaMta thayA chatAM paNa sArA sAnI-sukiyAvata-pavitrAzayI dayALu upakArI pote tare anyane tAre tevA gurUrAjanA sayega pAmaveA paNa mahA muzkela che. zAstramAM gurU traNa prakAranA kahyA che. 1 pAte DUbe ne parane DUbAvanArA paththaranI nAva samAna-parigrahadhArI-mAyA prapacayukta hAya, tA te kalyANa zu karI zake ? 2 pIMpaLAnA pAMdaDA samAna ane 3 lAkaDAnI nAva samAna ema traNa jAtanA gurU haiAya che. temAM pAte tarI Azraya lenArane khUDADanAra pI'paLAnA pAMdaDA samAna, ane pAte tarI khIjAne paNa tAre te lAkaDAnI nAva samAna tevA trIjA prakAranA gurUnA yoga maLe te dhanya gaNAya, je nirlobhI niramAnI--niSkrodhI-niramAyI ane paropakAramAM ja niraMtara lIna rahenAra hAya te ja sadgruru gaNAya che. te saghaLA kSetramAM sadA kALamAM tevA gurUnA bhalA yoga na pAmIe kAraNa ke guNahIna ghaNA ane guNavaMta thADA hAya. --1 thI 5 maheATe puNya pAmIye, je sadgurU saga suraMga re; tera kAThiyA teA kare, gurU darzana utsava bhaMga re. guru saMvega 6 darzana pAme guru taNuM, dhutte buddhAhita citta re; sevA karI jana niva zake, hAya khATA bhAva amitta re. hA. savega. 7 gurusevA puNye lahI, pAse paNa beThA nitta re; dharma zravaNa tAhe dAhilu, nidrAdika je diye bhinna re. ni.savega0 8 pAmI zruta paNa dudhRhI, tattvabuddhi te narane na hAya re; zaMgArAdi kathArase, zrotA paNa nija guNu khAya re. throsavega 9 tattva kahe paNa dullahI, saddaNA jANA sata re; koI nija mati Agala kare, kAI DAmADola phirata re ke sarvaMga- 10 a:--kadApi mahat puNyanA maheAyaDe sura'gI sadguruzrInA melApa thayA; gAmamAM ke paDozamAM sadguru sadanI dezanA detA haiAya, ane ApaNe te gurunu darzana karI dha vacana sAMbhaLIe evuM je vakhate mana karIe te vakhate tera kADiyA guru darzana ane upadeza zravaNa karavAnA bhaMga kare che. have tera kADhiyAnA nAma kahe che. pahelA ALasa nAmanA kArDiyA ke jenA pratApathI gurUdevanAM darzanAdinA yoga prApta thavAmAM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAnA rAsa. 22 ALasa thAya. bIje meha nAmanA kAyio ke jenA pratApathI strI, putra, dhanAdinA mehapAzamAM lubdha banI guru pAse javAnI IcchA pUrI thavA ja na de. trIjo avajJA nAmanA kADiyo ke jenA pratApathI, zuM guru khAvAnuM kai deze ? rAjagAra karIzuM to sukhe peTa bharI saMsAravyavahAranA nibhAva karIzuM, ityAdi ciMtavI guru samIpa na jAya ane gurune avinaya kare tevI mati thAya. ceAtheA abhimAna nAmanA kADiyo ke jenA pratApathI moTAI bhAMgI paDavAne lIdhe gurune namavAmAM stabdha rahe. pAMcame krodha nAmane kAThiyo ke jenA pratApathI guru naThArA kRtyathI bacAvavA upadeza kare te na rUcavAthI krodha karI gurunI AgatA svAgatA na kare, na bolAve, vadanA na kare. chaThTho pramAda nAmanA kAThiyo ke jenA pratApathI, guru danane ne dharmakathana zravaNane samaya ja na sAcavI zake. sAtame kRpaNutA nAgane kAphiyo ke jenA pratApathI, jo huM guru pAse jaiza te guru sukRtyamAM paisA kharca karAvaze evI kaMjUsAIne lIdhe guru pAse na jAya. Ame bhaya nAmanA kArDiyo ke jenA pratApa vaDe guru vacanane bhaya rAkhe ke rakhene mane sutreya ApI sAvadya vyApAra vaDe maLatA lAbhathI madha paDAvI deze ! tevA bhaya rAkhe. navame zAka nAmanA kADiyo ke jenA pratApathI sagA saMbadhI snehInA maraNane laIne, dhana hAni Adine lIdhe zekamAM ja lIna rahetAM guru pAse na jAya. dazamA ajJAna nAmanA kADiyA ke je ajJAnanA pratApathI gurunI pAse na jAya. agiyArame vikathA nAmanA kAThiyo ke jenA pratApathI, gappAM hAMkavAmAM--niMdA vacana kathavAmAM--nakAmI kuthalI karavAmAM-vikathAmAM tatpara rahetAM guru pAse javAnuM na banI zake. khArA kutUhala nAmanA kArDiyo ke jenA lIdhe kautuka-22 -rammata-gammata-nAca-nATika-ceTaka jovAmAM magna rahevAthI guru pAse javAneA vakhata na maLe, ane terame viSaya nAmane kADiyA ke jenA pratApathI viSayaramaNamAM ja lIna rahevAne lIdhe guru samIpa na jAya. tera kADiyAnA cogane sahavAse gurunA yoga vidyamAna chatAM tenA yoganA lAbha na laI zakAya. kardi pUrvIkRta sukRta yoganI prakhala sattAthI guru dana karavA tarapha vRtti dvArAI jethI guru dana karyA, dhadezanA paNa sAMbhaLI; tathApi temAM rahelA hitakAraka vacanA peAtAnA hRdayamAM dhAre nahi, kemake pUrva kALamAM kugurunI sAkhata karelI hAvAthI te kugurunAM mAyika vacana-mithyA upadeze sakhta rIte cittamAM arUci pedA karelI che eTale ke je huM kahuM chuM te ja vacana satya che, AkI badhAenAM kathana mithyA che. satyadharma ja A che mATe anya dhI enA pAsamAM sapaDAI vidharma aMgIkAra karIza nahI.. bIjAe pAkhaDI dharmopadezakeA che, mATe A vacanane vadhAvI manamadiramAM padharAvI rAkha ke jethI tArA AtmAnuM kalyANa thaI jAya ' ItyAdi chaLapU vacanacAturI vaDe kuguruoe manane bhramita karI dIdhela hAvAthI mukhya jIva te vacanane ja vaLagI rahI satya Adha tarapha tiraskAra batAve. Ama hAvAthI sadguru maLavA chatAM paNa sadbeSa zravaNa mananAdithI vimukta rahe ane gurue aMdhazraddhAmAM lIna karI dIdhela hAvAnA pratApa vaDe satya dharmo tarapha Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. 223 rUci na lAve tathA gurusevA paNa na kare. eTaluM ja nahIM paNa guru tarapha duzmanatA dekhADe jethI tevAM manuSyo gurune yogya yoga hAjara chatAM dharmabodha na pAmI zake. e upara dRSTAMta kahe che ke-keI eka yogI guru ane tene cela e be jaNAM bhamatAM bhamatAM eka nagaramAM AvyA. tyAM guru nagara bahAra beThe, cele bhikSA mATe zaheramAM game tyAM cele sAhakAranI havelImAM gaye. tyAM sarvanA hAthamAM senAnA kaDA paherelAM dIThAM, tethI tene paNa senAnA kaDAM paheravAnI hoMza thaI. pachI bhikSA laI gurunI pAse AvatAM gurune kahevA lAgyo ke tame mahane sonAnA kaDAM paherAve te tamArI sevA karIza. gurue kahyuM ke-tyAga mArgamAM eka pAI paNa pAse na rakhAya te sonAnA kaDAM kayAMthI paherAya, jethI mAre tAre nahi bane. pachI guru ziSyane tyAM paDato mUkI cAlyA gayA. pAchaLathI ziSya pisA pedA karavA lAgyo. thoDA vakhatamAM paisA ekaThA karyA. pachI te nagaramAM eka sonI rahetuM hatuM tenI mitrAI karI. sonI dhUrta che tenI te celAne khabara nathI, teTaluM ja nahIM paraMtu tethI paNa vizeSa te sanI khaLa dhUrtane vizvAsaghAtI hatI. keTaleka vakhata vItyA bAda celAe potAnA dhaMdhAmAM be pisA sAdhAraNa rIte ThIka pedA karyA, e jANa sanIne celAe kahyuM ke-"bhAI mArI pAse rUpIyA ekaThA thayA che, tenAM sonAnA kaDAM banAvI de. ethI sonIe kahyuM--"bhAI ! huM tArA dAgInA nahIM ghaDI ApuM. mAre cekasI-nANAvaTI sarApha-sonI leke sAthe aNabanAva che, jethI mArI sAkha bagADI dIdhI che, mATe tuM bIjA sonInI pAse ghaDAvI le. kAle mArA dveSI loko tane bhaMbherI bhUta banAvI hemamAM nAkhI de ke A dAgInA to pitaLanA che bahu khAIjI khAdhI che, tane ThagI lIdhe che, vagere kaMI vAtanI bhramanAjALamAM tane nAkhI de to ApaNuM snehane dhakko pahoMcavAno vakhata lAvI mUke, mATe bIjA pAsethI banAvI levAmAM ApaNe baMnene lAbha che." AvAM vizvAsa besADanArAM vacana sAMbhaLI celAne vadhAre vizvAsa pedA thayo. jethI teNe kahyuM ke- huM tArA vagara bIjA senIno vizvAsa ja rAkhatA nathI, tuM je karI daIza te mAre sahI che. leka game te lavArA karaze, paNa mAnavuM ke na mAnavuM te mArI marajI upara che, mATe te pote ja dAgInA taiyAra kara." celAe Ama kahyuM chatAM paNa vadhAre vizvAsa besADavA senIye dAgInA banAvI devAnI nA pADI. jema jema te nA pADato gayo tema tema celAne tenuM pramANikapaNuM vadhAre ThasatuM gayuM. e bicArA bheLA celAne khabara na hatI ke AvA ThagArA mitra vadhAre prapaMcI hoya che, tema ja ghaNo pramANikatAno DoLa dekhADanArA ghaNu apramANika hoya che. Ama havAthI sonIe celAne pakko vizvAsa besADyo, jethI teNe te ja enI mitrane dAgIne karavAnuM sepyuM. sanIe paNa sArA cokhA dAgInA banAvI tola AMkI kIMmatanI cIThI lakhI ApI celAne daI vadhAre vizvAsa besADI ThagAImAM phateha pAmavA dAgInA ApI kahyuM ke A dAgInA laI sarApha -nANAvaTI-senI cekasI pAse jA ane mAruM nAma ApyA vagara kIMmata karAva, je A Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAne rAsa. cIThImAM lakhyA pramANe tela ane kIMmata pramANe kamata aMkAya te mane sAro mitra jANaje." ema kahI celAne sanIe cauTAmAM mokalyo. jyAre cauTAnAM cekasIbajAramAM dAgInAonA tela kimata mATe cokasI karAvI te cokkasa rIte sonAnI cIThThI pramANe ja kIMmata aMkaNuM tyAre celAne pUro vizvAsa pedA thaye, ane harakhAto harakhAte ghera AvI mitranI tArIpha karavA lAgyo. te pachI te dAgInAone ApavA mATe celAe ApyA, eTale teNe opIne bIje dahADe ApavAno TharAva karyo. sanIe te dAgInA ghaDavA lIdhA tyArathI ja te te dAgInAnI barAbara tela ghATanA pitaLanA dAgInA taiyAra karavA mAMDyAM hatA, jethI te sonAnA dAgInA gharamAM mUkyA ane pitaLanA dAgInAne ApI bIje divase te yogI ziSyane saMkhyA ane bhalAmaNa karI ke- A dAgInA Aje pAchA aMkAvA laI jA ane mAruM nAma ApI aMkAvI Ava. mAruM nAma ApatAM veMta ja te badhA leke A pitaLanA ja dAgInA che ema eka avAje kaheze; mATe te gammata jaI Ava." celAe te ja pramANe karyuM to tamAma cokasI leke te sonInuM nAma detAM ja ane dAgInA dekhatAM ja bolI uThavyA ke "A to dAgInA pitaLanA che? cele -"tame badhA khoTA che, kAle te Aja dAgInAone senAnA kahetA hatA ane Aje pitaLanA thaI gayA che!" kisI belyA-bhAI! te dAgInA bIjA ne A dAgInA bIjA, tuM vizvAsathI chetarAya che mATe jarA vicAra kara, nahIM te pastAvAno vakhata Avaze. e sanI luccAone ne dhUtArAono pIra che." A pramANe satya kathana sAMbhaLyuM, te paNa pUrNa mitre pitAnA ja vacana upara pUrNa vizvAsa besADele hevAthI te satya vacanane asatya gaNa koInuM kahevuM na mAnatAM sanI mitranA ja vacanane vaLagI rahI celAe pitaLane dAgInAone sonAnA ja mAnI lIdhA. A dRSTAMta mujaba kugurunA ThasAvelA kudharma dha vaDe lIna banelA manavALo thavAthI sadguruno bodha prApta thAya chatAM, paNa tene na svIkAratAM kubodhane ja vaLagI rahe. kadAcita pUrva puNyAnuyogathI gurunI sevA prApta thaI ane guru samIpa jaIne besavAno yoga paNa prApta thayo, tadapi je vakhate dharmano upadeza sAMbhaLavAno samaya prApta thAya te vakhate aMtarAyanA yoge te dharmopadeza sAMbhaLavo muzkela thaI paDe. te vakhate uMghanAM jhokAM Ave, vikathA pramAda vageremAM samaya jAya jethI nizcitatAne ekAgratA vaDe dharma vacana sAMbhaLI vicArI manana karavAno lAbha maLI na zake. kadI puNya saMyogathI gurunI pAse te badhAthI dUra rahI dharma bela sAMbhaLa udaya Avyo, te paNa dharma saMbaMdhI tattvanI buddhi prApta thavI ghaNI ja muzkela che. vastune vastupaNe jANavI te kaThina che. dharmabodha maLyA chatAM tattva buddhi na Ave kAraNa ke divasa rAtri zRMgArAdi rasapradhAna evI kathA, bhASAgraMtha, anaMgaraMga, kezAstra vagere aMgAra rasa pradhAna the vAMcavAmAM, sAMbhaLavAmAM lIna rahevuM sAruM lAge, ethI dharmopadezavALI kathAo sAMbhaLI temAMthI zaMgAra, hAsya, raudra, vIrarasa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. 225 grahaNa kare, paNa zAMtarasa grahaNa na kare, te tethI paNa AtmaguNa prApta thavA pAmato nathI. kadApi kALe mahatuM puNyanA yogathI dezanA zravaNa karI dharmatatva grahaNa karyuM; paraMtu he sujano ! tattvanI vAta para sahaNa-pUrNa pratIti AvavI ghaNI ja durlabha che; kemake keTalAka zrotAe potAnuM DahApaNa vAparI kaheze ke-guru Ama kahe che, paraMtu meM je vAta grahaNa karI che te A pramANe ja hovI joIe. athavA huM samajuM chuM--ema kahI gItArtha gurunA vacana tarapha darakAra na rAkhe, ane keTalAka zrotAo to DAmADoLamAM paDI garvamAM gherAI guru vacana para vizvAsa na rAkhatAM Ama haze ke tema haze?evI bramaNAmAM ja rata rahevAthI zraddhA vimukha rahe che. -6 thI 10 Apa vicAre pAmIye, kahe tattva taNe kima aMta re; AlasuA guru ziSyane, IhAM bhAva je mana vRttAMta re. I. saMvega11 baThara chAtra gaja AvatAM, jima prApta aprApta vicAra re; kare na tehathI ugare, tema Apa mati niradhAra re. te saMvega- 12 Agamane anumAnathI, valI dhyAna rasa guNa geha re; kare je tattva gaveSaNa, te pAme nahi saMdeha re. te saMvega. 13 tatva bodha te sparza che, saMvedanA anya svarUpa re; saMvedana vaMdhye huI, je paze te prApati rUpa re. je saMvega. 14 tatva te dazavidha dharma che, khatyAdika zramaNano zuddha re; dharmanuM mUla dayA kahI, te khaMti guNe avirUddha re. te saMvega) 15 artha-mATe he zrotAgaNa! tame ja kaho ke AvA ApamatiyA vicArathI tattvanI vAta kema prApta thaI zake ?! jyAre guruvacanane zraddhApUrvaka grahaNa kare tyAre ja tattva prApta thaI zake, paNa jo A zubha che AdaravA gya che, ane A azubha che ne tyAga karavA yogya che, evI vAta jyAre gurnAdikanA mukhethI sAMbhaLIne dhAre tyAre ja tattva pAmI zake te sivAya tattva pAmI zake nahi. jyAre ALasane choDI, dharma zravaNanI rUci lAvI, gurUmukhe zrIjinavacana zravaNa karI, niHsaMdeha thaI, zaMkA samAdhAna dvArA dRDha kare tyAre tattva meLavavA bhAgyazALI thAya. guru ane ziSya baMne jayAre ALasa rahita hoya tyAre ja tatvanI prApti thAya che. ahiM draSTAMta anyadarzanI gurU ziSya ke je ALasu hatA tenuM Ape che-eka gurUne eka ziSyano saMyoga maLyo che ke je baMne ALasu hatA, ane te banne gAmanI bahAra jhuMpaDI bAMdhIne rahetA hatA. teo vastra Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrIpALa rAjAne rAsa. rahita che ane bhikSA mAgI udarapUratI kare che. pASa mahinAnA vakhata AvI lAgatAM hIma paDavAne lIdhe ane TADhe TharavA mAMDavA, paNa te mane ALasu hAvAthI ThaMDIne lIdhe bhikSA levA paNa purU` pharAyuM nahI. jethI aradhA bhUkhyA tarasyA AvI ALasane lIdhe jhuMpaDImAM na jatAM junuM lugaDuM. ADhI mhoM DhAMkI bahAra ja sUi gayA. DhAMkaye mhAMe ALasu guru ziSyane pUchavA lAgyo-- ziSya ! Aje TADha ghaNI vAya che, mATe ApaNe te jhupaDImAM zie ke mhAra ? !' ALasu ziSye vagara joye kahyuM-' ApaNe jhuMpaDInI aMdara ja chie. daramyAna koI kutarU' TADhane lIdhe AvI pAse sUI gayuM, tenA upara gurune hAtha paDatAM ziSyane pUchavA lAgyA. 'bho ziSya ! mama pucchaM varttate ! tadA ziSyeNa ciMtitaM kacchATikAMvarakhaMDa gRhitvA bhavAn pRcchatIti ziSyaH prAha bho ! guravaH tatpucchaM vastrAMtaM tadjalpanapareNa zayane tvayA yatitavyaM ' A pramANe beu jaNa udyasahita hAvAne lIdhe tyAM ja AkhI rAta TADhamAM paDI rahyA ane peAtAnI jhuMpaDImAM gayA nahi tethI savAre hIma paDavAthI beu jaNa DarI jatAM maraNane zaraNa thayA. tema je ALasujanA A pramANe udyamane vadhAvI letA nathI ane te matikalpanAe kAI ne pUche paNa nahI., udyama paNa na Adare ane tattvagaveSaNA paNa na kare te te tattva kayAMthI meLavI zake ? ? bIjo paNa ene ja lagatA matikalpanA upara dAkhalA che. koI eka bhUkha ziSya veDhIyA dvAra jeve vedazAstra bhaNele rastAmAM cAlyA jatA hatA, daramyAna rAjAnA gAMDA hAthI hAthIzALAmAMthI bhAgI AvatA heAvAne lIdhe mAvate kahyu- bhAI ! adhA vacamAMthI dUra haTI jAe, nahI. te! A madonmatta hAthI vakhate nukasAna karI besaze. AvuM sAMbhaLI adhA leAkeA te mArgamAMthI haThI gayA; paNa pelA vedIyo ke je zAstrA te! bhaNyo hata tathApi atha vivecanAdithI aANa hatA, te tyAMthI dUra na khasatAM mane kalpanAnA sAgaramAM jhUlavA lAgyo, A hAthI mANasane mAre che te prApta thaelAne mAre che ! ke aNupAmyAne mAre che ? jyAre prApta thaelAne mAratA hAya tA hAthI upara beThelA mAvatane kema mArate nathI? ane jo peAtAne hAtha lAgelA mAvatane mAratA nathI ane aNupAmyAne mArA hAya te sarva jagatanAM lAka ane aNupAmyA jevAM che tene kema mAratA nathI ? Ave! vicAra karI tyAM ja UbhA rahyo jethI hAthIe sUMDhathI jhAlI cIrIne mArI nAkhyo.' matalaba e ja ke keAInuM kahevuM na mAnatAM peAtAnI ja matie vicAra karatA te tyAM ja UbhA rahyo tethI maraNa pAmyA. AvI ja rItathI je Apamita hoya te hamezAM du:kha ja pAmI naraka nigedAdinA bhaktA thAya che; paraMtu je manuSya gurumukhathI vAta jANI kahelA mArga vicare te bezaka tattva pAme. samasta prakAranA jJAnavarDa karIne sahita, jinezvaradeva kathita ane gaNadharaguphita sUtro-Agama tathA anumAnapramANathI eTale AgamamAM jevI rIte jinezvare kahela che te tathA anumAnapramANa vaDe tathA AdaraNIya je dhadhyAna, zukala dhyAnanA cAra cAra pAyA che te dvArA ciMtavana karavAthI utpanna thaelA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cothe. 22 dharma rasa dvArA guNasthAnaka prAptarUpa je tattvanI gaveSaNa kare te tattvane pAmI zake che, emAM kaze saMdeha nathI. tattvanuM jANapaNuM tene ja tattvabodha kahevAmAM Ave che. tenA be prakAra che, te e ke paze tattvabodha ane saMvedana tattvAdha te pikI sparza tattvanuM svarUpa e che ke je manuSyane tattvazA arthAt jinAgama sAMbhaLIne zrIjinendra prarUpita tattvasamyakravAdi prAptipUrvaka-zraddhApUrvaka nava tattva eTale jIva-ajIva-puNya-pApaAzrava-saMvara-nirjarA-aMdha ane mikSa, e nave tave vagerene avabodha thAya, nirmaLa adhyavasAya vaDe, AtmapariNati paripAka paNe-mana, vacana, zarIranI ekAgratAnI sthiratA vaDe-bhAvanI zuddhi vaDe-gurunA upadeza rUpa amRtanA yoga vaDe, sahaNa zraddhAsaMyukta vastu dharmane grahaNarUpapaNe cittanI je vRtti thAya evo je tattvabodha te sparzatattvabodha kahevAya che. ane je zraddhA rahita samyak prakAre vastunA svarUpane jANapaNAmAM dhAre te saMvedana tattvabodha kahevAya che. kAraNa ke saMvedana tatvabodha vAMjhaNI strI sarakhA hovAthI kazuM phaLa ApI zakatA nathI, paNa sparzatattva bodha te prAptirUpa phaLadAyI che, mATe saMvedanano tyAga karI sparzane aMgikAra kare. have paramatatvarUpa daza prakArano atidharma che te kahe cheH -khaMti-kSama guNa te kAMdha upara vijaya meLave 1, mArdava nirAbhimAnatA guNa te mAnano parityAga karavo 2, Arjava niSkapaTatA guNa te sayA kapaTano tyAga kare 3, nirlobhatA guNa te lebhane tilAMjali devI 4, tapaguNa te cha bahAne atyaMtara ema bAre bhedane tapa karavo pa, saMyamaguNa te sattara prakAra vaDe saMyama pALavuM 6, satyavaktA guNa te cAre nikSepa vaDe sAcuM bolavuM 7, zaucaguNa te bhAvazaucAdi 8, akiMcanatva te parigraha tyAgarUpa 9, ane brahmacarya guNa te aDhAra bhedayukta brahmacarya 10, A daza bhedathI alaMkRta dharmanuM sevana karavAmAM AvethI deva-manuSya-tiryaMca-naraka e cAre gatirUpa bhavabhramaNane aMta karI pAMcamI mekSa gati pamADe che. have te dharmanuM mULa dayA che ethI dharmanuM mULa dayA kahevAmAM Ave che. ane jyAM dayA nathI tyAM dharma nathI. daza prakAranA dharmamAM pahelA kSamAnI gaNanA che te eTalA ja mATe ke jyAre kono parAjaya karavAmAM Ave tyAre ja kSamAguNa prakaTa thAya che. ane jyAre kSamA prakaTa thAya che tyAre sAthe dayA hoya che ja; te mATe dayAmaya dharma che e prathama yatidharma che. -11 thI 15 vinayane vaza che guNa save, te to mArdavane Ayatta re; jehane mArdava mana vaye, teNe savi guNa saMpanna re. te saM. 16 Arjava viNu navi zuddha che, navi dharma ArAdhe azuddha re; dharma vinA navi mokSa che, teNe Rju bhAvI hoya buddha re. te saM. 17 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zrIpALa rAjAno rAsa. dravyApakaraNa dehanAM, valI bhakata pAna zuci bhAva re; bhAva zica jima navi cale, tima kIje tAsa banAvaze. tiTa saM. 18 paMcAvathI viramIye, iMdriya nigrahI je paMca re; cAra kaSAya traNa daMDa che, tame te saMjama saMcare. ta. saM. 19 bAMdhava ghana Idriyasukha taNo, vali bhaya vigrahano tyAga re; ahaMkAra mamakArano, je karaze te mahAbhAga re. je saM. 20 artha-pati dharmano bIjo bheda nirAbhimAnatA guNa che. te guNa jyAre ahaMkAra-droha-matsara-IryA vagere doSono tyAga kare tyAre ja prApta thAya che. paNa te guNa vinayane Adhina rahela che; kemake abhimAnano tyAga thAya to ja namratApaNuM -vinaya prApta thAya che, ane jyAre vinaya prApta thAya tyAre ja deva-guru-dharma e ratnatrayI phaLadAyaka nIvaDe che. je je guNe che te te badhA vinayanI prAptithI ja prApta thaI sarvaguNasaMpanna thavAya che. matalaba e ja ke vinaya vinA koI paNa guNa koIne paNa prApta thaI zakato nathI, tema sarvottama karaNI karavAmAM Ave chatAM paNa jo temAM vinayane saMbhALavAmAM na Ave che te tamAma karaNIo zUnya jevI gaNAya che, mATe ja sAva guNa mAnano tyAga karavAthI avazya prakaTa thAya che. ati dharmane trIjo bheda saralatApaNuM che, te saralatA guNa jyAre kuTilatA-vAMkAI-kapaTapaNuM ItyAdi mAyAnA gharanuM nikaMdana karavAmAM Ave tyAre ja prakaTa thAya che, kemake jyAM lagI kuTilatA-kapaTa vagere hoya che tyAM lagI saralatA-niSkapaTatA guNa prakaTa thavA ja pAmato nathI. tema ja saralatA vagara dharmanI paNa zuddhi thatI nathI,-kapaTathI karavAmAM AvanArI dharmakaraNI azuddha ja gaNAya che. jyAM lagI AvatA nathI tyAM lagI zuddha dharmanuM ArAdhana thaI ja zakatuM nathI. ane zuddha dharmanA ArAdhana vagara mokSanI prApti thatI nathI, mATe ja AtmAnA baLavattarapaNu vaDe zuddha cAritranA abhyadayathI nirmaLa AtmAnA ge kuTilatAdi daSatyAga karI ArjavaguNa, dharmanI puSTi karI zake che. yatidharmano cotho bheda zauca guNa che. tenA be bheda che-eka dravyazauca ane bI bhAvazo. te pachI dravyazauca e kahevAya che ke zarIranAM dravyApakaraNa je hAtha paga AMgaLIo vagere che te badhAM dehanAM dravyApakaraNe, tathA pustaka vastra pAtrAdi, kivA AhArapALa vagerene (rAga rahita-betALIza deva vagaranA AhAra vagerene) grahaNa karavo te, ane bhAvazauca e kahevAya che ke je rItathI AtmAnA pavitra adhyavasAya dhAraNa karavAvaDe mananI kaSAya vagerethI rahita zuddha vRddhi pAmatI dhArAe bhAvazauca prakaTa thAya che. te bhAvazauca acaLa rahI zake tevI rIte tene aMgikAra kare, eTale jema jema Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ceAthe. bhAvazauca vadhe tema tema yatidharma vadhe ane tidharma vadhavAthI mokSanI prApti paNa rahelI thaI raheze; mATe zaucadharma Adaravo. yatidharmano pAMcame bheda saMyama guNa che. te saMyama prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, mithuna ane parigraha e pAMca Azrava tenAthI dUra rahevAmAM Ave to ja dharma prAptinI saphaLatA hAtha lAge che. e pAMca Azrava anAdikALathI AtmAnI sAthe ja rahenArA hovAthI pApopacittapaNe duSTa gati denArA che. te paMcAzrava, tathA, spaze driya, raseMdriya, ghaNe driya cakSurindriya ane zroteMdriya e pAMce IndriyenuM damana karavuM, tema ja kodha, mAna, mAyA ane lobha e cAre kaSAyane tyajI devA. ane mane daMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa, e traNe daMDane tilAMjali devI; jyAre A sattara prakAra dUra karavAmAM Ave tyAre AtmAnI aMdara rAMcama thira thaI zake che. je sattaramAMthI eka paNa hoya to saMyama paNa mahInatAvaMta ja rahe che; mATe sattare guNone pragaTe tene saMcaya mokSArthi e karavo have yatidharmano chaThTho bheda mukti Na che. te bhAI, mA, bApa, bahena, saMtati vagere tathA senA, rUpa, ghara, hATa, pramukha. vaLI, Idriyasukha te khAvApIvA tathA sonA, rUpa, ghara, hATa, pramukha vaLI IMdriyasukha te khAvApIvA tathA vastradAgInA vagereno vilAsa, zabda, rUpa, rasa, gaMdha vagere sarva che drayasukhano tathA Aloka paleka AjIvikA vagere sAte bhayane kaleza-viSAda-IrSAno ane jagatamAM huM ja DAhya-dhanavAna-sukhiye-jJAnI chuM te ahaMkAra, tema ja A badhuM mAruM ja che te samakArano tyAga kare tene ja mahA bhAgyavaMta samajava, tyAM sudhI e badhAMeDano tyAga na thAya tyAM lagI saMsAracakanI aMta Avato nathI, jethI teno tyAga karI nirlobhatA guNa aMgikAra kare. -16 thI 20 avisaMvAdana jega je, vali tana mana vacana amAya re; satya caturvidha jina kahe, bIje dazane na kahAya re. bI. saM. 21 Savidha bAhira tapa karyuM, atyaMtara Savidha hAya re; karma tapAve te sahI, paDisea vRtti paNa joya re. pa0 saM. 22 divya AdArika kAma je, kRta anumita kArita bheda re; yoga trika tasa varjavuM, te brahma hare savi kheda re. - saM. 23 adhyAtamavedI kahe, mUccha te parigraha bhAva re; dharma akiMcanane bhaNyo, te kAraNu bhavajala nAva re. te saM0 24 artha --yatidharmano sAtamo satya guNa che. jenI aMdara koI jAtano virodha visaMvAda na hoya arthAt vastune vAstavika rIte vadhupaNe mAne te avisaMvAda yogane dhAraNa karavAmAM Ave, te pahelA prakAranuM satya. zarIrane akuTilatApaNe pravartAvavuM te Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrIpALa rAjAno rAsa. bIjA prakAranuM satya. manane akuTilatA pramANe pravartAvavuM te trIjA prakAranuM satya ane vacanane akuTilatApaNe pravartAvavuM te cothA prakAranuM satya. A cAre prakAranA satyane aMgikAra karavAmAM Ave. tathA covIza tIrthakara Adi nAma satya. teonI lAkaDA, patthara dhAtu vagerenA biMbanI sthApanA karavI, athavA to citra akSara AlekhavA te sthApanAsatya. zreNika vagere bhAvi kALamAM thanArA jina te dravyasatya, ane zrI sImaMdhara prabhu vagere vicaratA tIrthakara te bhAvasatya. A pramANe cAra nipA sahita satya zrIjine ja bhavya jInA upakArArthe ThANAMgasUtramAM kathela che, te satya dharmane grahaNa kare. jainadarzana sivAya bIjAM pAMce darzanamAM A vArtA kathana karela che ja nahIM. yati dharmAne AThama guNa tapa che. temAM paNa jaghanyapaNe nokArazI tapa ane utkRSTapaNe jAvajajIva sudhI anazana vrata-ema be tapano samAveza thAya che. bAkI rahela te madhyama. te tapanA bAra bheda che. te paikI cha bAhya tapabheda che te e ke-jenI aMdara khAvApIvAnuM bilakula baMdha te anazanatA. je AhAranA pramANamAMthI eka be cAra koLiyA ochuM khAvuM te udarI tapa. dravyano saMkSepa kare te vRtisaMkSepa tapa. rasono tyAga kare te rasatyAga tapa. loca vagere parisaha sahavA te kAyakaleza tapa. ane pAMce Idriyone kabaje karavI te saMlInatA tapa kahevAya che. cha atyaMtara tapa e kahevAya che ke-gurue ApeluM prAyazcita levuM te prAyazcita tapa. vinaya sAcavavo te vinaya tapa. gurune vaiyAvacca kare te vaiyAvacce tapa. svAdhyAya dhyAna karavuM te sajhAyatapa. dhyAna dharavuM te dhyAnatapa ane upasarga sahana karavA zarIra chAMDavuM te upasarga tapa kahevAya che. A che atyaMtara ane cha bAhya tapa maLI bAra bheda thayA. te tapa dravya ane bhAvathI karavo. e tapa karmane bALI bhasma karanAra hovAthI nicethI pratizaucavRttithI eTale ke indriyone na game tevI pratikULa vRtti vaDe ja karavo yogya che. yati dharmano navame bheda brahmacarya che. te vaikiya zarIra tathA dArika zarIra saMbaMdhI kAmabhiga e baMnenuM karavuM, karAvavuM ne anumodavuM ema gaNatAM cha bheda thAya. te eka eka bhedane mana, vacana ne kAyA e traNa yuga vaDe tyAga karavAthI aDhAra bheda thAya che. te aDhAra bhedavALuM sarva duHkhahAraka brahmacaryanA 18000 bhAMgI paNa thAya che. te evI rIte ke-pRthivIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, beIdriya, teIdriya, cauradriya, paMcaMdriya, ane ajIva e daza bhedane daza yatidharma vaDe guNatAM 100 thAya, te eka zroteMdriye thayA. te pAMca IdriyonI sAthe guNatAM 500 bheda thayA te e AhArasaMzA thayA. tevI bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA e cAre bhedathI guNatAM 2000 bheTa thayA. tene mana vacana kAyA e traNethI guNatAM 6000 bheda thayA, tene karavuM, karAvavuM, anudavuM e traNethI guNatAM 18000 bheda thayA. te aDhAra hajAra zIlAMgaratha kahevAya che. te rathanA gherI thaI yatidharmano navamo bheda ajuvALa. yatidhano dazamo guNa akiMcana-parigrahatyAga che. AtmAne-adhikarIne Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa ceAthe. 231 kare te cethA guNasthAnakathI mAMDI caudamA guNasthAnaka sudhI hAya che, tene adhyAtma kahe che. tenA je jANakAra hAya tene adhyAtmavedI kahevAmAM Ave che. te adhyAtmavedIe kahe che ke je mUrchA che te ja parigrahanA bhAva che. matalakha ke peAtAnI pAse khAvA pIvAnuM kazuM na maLe chatAM, paNa dareka vastunI upara IcchA-mamatA rAkhe te parigrahadhArI ja kahevAya che. tema ja dhana-kuTu a-ghara-vADI-bagIcA vagere pAtAnI pAse vidyamAna hAvA chatAM paNa tenI tarapha bilakula mamatA nathI; te te parigraha rahita gaNAya che. jo satyapaNe parigraha chatAM tenI te bhaNI tyAgavRtti che te te aki'cana ja che; ane sAdhu dhama tene ja kahela che mATe sa'sArasAgarathI taravA nAva sarakhA A dazabhedavata yatidharmane ja AdaravA ke jethI zuddhapaNe karmonuM zodhana thAya che. --21 thI 24 pAMca bheda che khaMtinA, yAravayAra vivAga re; vacana dharma tihAM tIna che, laiAkika dAya adhika seAbhAga 2. lA. sa0 25 aH--A dezamAM pahelA kSamA guNanA pAMca bheda che te e ke-phAI paNa manuSya ApaNA upakAra karyo hAya to te manuSyanAM kaDavAM-kaThIna vacana sahana karavAM te upakAra kSamA kahevAya che. je manuSya ApaNA karatAM vadhAre baLavAna-sattAvAna heAya tethI ApaNe tene kaMI karI zikaye tema nathI; vAste tenA bela sAMkhI rahevAmAM ja bhUSaNa che; nahIM' te apamAnane prApta thavAze, ema samajIne sAme javAba na detAM kSamAzIla ane te apakArakSamA kahevAya che. krodhanAM phaLa naDArAM che ane tenA vaDe aneka duzmana UbhA thatAM vividha saMtApa prApta thAya mATe durvAkaya khamI rahevAmAM ja phAyaDhA che, evA kavipAkanA bhaya rAkhavAmAM Ave te viSAkakSamA kahevAya che. kaThIna vacana kahI kAinuM dila dubhave nahI' tema pAte paNa bhIjAnAM kaThIna vacane! vaDe peAtAnA dilane dubhAve nahIM, eTale ke vacana pirasanA upasarga sahana kare, sAvadya vacana na bole te vacanakSamA kahevAya che. keAI chedanabhedana kare te paNa caMdanane kApatAM vheratAM khALatAM paNa potAnI sugaMdha cheDe nahI tenI peThe AtmAne dharma kSamA ja che mATe kSamA ja rAkhavI ema gajasukumAranI peThe kSamA dhAraNa kare, mULa dharmImAM sthira rahe, teramA caudamA guNasthAnanI icchA kare te dha kSamA kahevAya che. A pAMca prakAranI kSamA paikI pahelI traNa prakAranI kSamA sukha denArI che, ane pachInI e kSamAe meAkSasukhane ApanArI che. laukika -25 anuSThAna te cAra che, prIti bhakti ne vacana asaMga re; traNa kSamA che dAyamAM, agrima dAyamAM dAya caga re. a. sarve 26 vallabha strI jananI tathA, tehanA kRtyamAM A rAga re; paDikkamaNAdika kRtyamAM, ema prIti bhakitanA lAga re. e sarve 27 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zrIpALa rAjAneA rAsa. u. sarve 28 vacana te Agama AsarI, saheje thAye asaga re; cakra bhramaNu jima daMDathI, uttara tadabhAve yaMga re. viSa garala anuSThAna che, tahetu amRta vala hAya re; trika tajavA doya sevavA, e pAMca bheda paNa teya re. e sarve0 29 vikiriyA te jANIye, je azanAdika uddeza re; viSa tatakhaNa mAre yathA, tema ThaMha bhava phala leza re. te. sarve 30 aH-- kSamAnAM cAra anukhana eTale kriyA che ne tenA cha Avazyaka che. eTale zrAvakanu pratikramaNa ane yatiSagAma sajjhAya, aticAra, AlecanA vagere te paDikkamaNAvacaka kahevAya. tathA jJAna, darzana, cAritra saMbaMdhI kAussagga karavA te kAussagga Avazyaka kahevAya. zakti mujaba paccakhANa karavuM te pratyAkhyAnAvazyaka kahevAya. A traNe AvazyakanI aMdara prIti-anuSThAna jANavuM. ane sAmAyika, cavasatthA e beu jinavadanAvazyaka tathA vAMDhaNAM devAM e jIvadanAvazyaka e traNe AvasyakanI aMdara bhakti anuSThAna che. AgamAnusAre pravattavu te vacana anuSThAna, ane saheje khanI zake te asaMgAnuSThAna kahevAya che. A cAre anuSThAnane AgaLa kahevAmAM AvelI pAMce prakAranI kSamAe, paikI pahelI traNa kSamAmAM prIti ane bhakti e banne anuSThAnanA samAveza che. ane pAchaLanI ddAmAemAM vacana temaja asaMga anuSThAnanA samAveza thAya che. mATe pAchaLanAM be anuSTAna suMdara sAnIne aMgikAra karavAM. anuSThAnanAM lakSaNa zu' hAya te have kahevAmAM Ave che. peAtAnI strI ane peAtAnI mAtA e ane strI jAti che ane anne upara vhAla pazu hAya che; tathApi te beunAM kAryonI aMdara jUdA jUdA prakArane rAga hoya che. matalaSa ke strI upara prItirAga ane mAtA upara bhaktirAga hoya che. te ja mujaba DikkamaNa-kAussagga, ane prakhkhANa e traNa AvazyakamAM prItianuSThAna che; kemake teonA saMgathI AgaLa vizeSa guNu vadhe ethI prItirAga hoya che, ane sAmAyika rUpa cAritra, cauvisatthArUpa prabhuvaMdana ane vAMNAMrUpa guruvaMdana e traNa AvazyakamAM bhakitapUrNa kriyA che. ema prIti A leAkanA Azaya ane bhakti paraleAkanI Azaya hovAthI anuSTAnanA lAga hoya. vacana ane asaMga e be anuSThAnanA khulAsA have kahe che ke jema kuMbhAranA cAkaDA pratha! dAMDAnA lAgathI vegamAM cAlI zake che, paNa pachIthI peAtAnI meLe sheje pharI zake che, tema zrIvItarAga prarUpita AgamanI aMdara jevI rIte jJAna kriyAnAM Alakhana kathela tenA anusAre AjJA mujaba dharmamAM pravarttana kare te vacanAnuSThAna samajavuM. ane pAchaLathI uttarakALe tenA abhAva vaDe phAInA AdhAra vagara Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ceAtha. 232 paNa saheje Adata paDI rahetAM je pAMca kiyA thAya te asaMgAnuSThAna samajavuM. yatidharmanI aMdara je pAMca kriyA che te kahe che.--viSa-garaLa, anuSThAna, hetu ane amRta e pAMca (kiyA) che. te pikI pahelI traNa kiyA AdaravA lAyaka nathI, paNa jANavA gya ja che; kemake te cAritravaMtanuM cAritra dagdha karI denAra, bhavabhramaNA vadhAranAra ane duHkha arpanAra che. tathA pAchaLanI be kiyAo AdaravA-sevavA lAyaka che; kemake teo mukitadAtA che. e saMbaMdhamAM vistAra pUrvaka kahe che-pahelI viSakriyA che je cAritravaMta khAnapAna maLavAnA u zane lIdhe kare eTale ke je huM bhaNavAno abhyAsa tathA kriyA karUM te te mane vAMdavA AvanAranA jovAmAM Ave to tenI prIti bhakita vizeSa vadhatAM khAnapAna vagere sahelAIthI prApta thAya-mAna vadhe-vagerenI IcchAne avalaMbI je kaMI kiyA kare te kharUM kahIe to kapaTa kiyA ja che, tethI lAbha na maLe, paNa nukazAna apAra che mATe e viSakriyAne viSasaMjJA e mATe ja Apela che ke jema viSa-jhera khAvAthI tarata maraNane vadhAvI levuM paDe che, tema AvI kapaTakiyAthI paNa durgatine vadhAvI levI paDe che; kAraNa mahAvrata dhArIne te kapaTa mahA durgatidAtA che. -29 thI 30 parabhave IMdrAdika rUddhinI, IcchA karatAM garala thAya re; te kAlAMtara phala dIe, mAre jIma haDakiyo vAya re. mAtra saMve. 31 loka kare hima je kare, uThe bese samUcchima prAya re; vidhi viveka jANe nahIM, te ananuSThAna kahAya re. te saMve. 32 tahetu te zuddha rAgathI, vidhi zuddha amRta te joya re, sakala vidhAna je Acare, te dIse viralA kaya re. te saMve. 33 karaNa prIti Adara ghaNe, jIjJAsA jANano saMga re; zubha Agama nirvighanatA, e zuddha kriyAnAM liMga re. eka saMve. 34 dravyaliMga anaMtAM dharyA, karI kiriyA phala navi laddha re; zuddha kriyA to saMpaje, pudgala Avartane addha che. putra saMve. 35 [mAraga anugati bhAva je, apunabaMdhakatA laddha re; kiriyA navi upa saMpaje, pudgaLa Avarta ne addha che. putra saMve. 35] artha -tema ja garala kriyA che te paNa durgatidAtA che, tathApi turata phaLa na Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrIpALa rAjAno rAsa. ApatAM kaMIka vakhata gayA pachI Ave che. eTale ke--kaI cAritravaMtanA cAritra pALatAM cittavRttimAM evA adhyavasAya thAya ke sArI kiyA karuM to parabhavamAM iMdranI kiMvA cakavatI vagerenI rAjyalakSmI prApta thAya athavA dhanadhAnya vagere hAtha lAge te kiyAne garaLakiyA kahevAya che. te jema haDakAyuM janAvara manuSyane karaDe te tarata maraNa na Ape, paNa traNa varSanI mudata daramyAna haDakavA thatAM maraNa ApyA vagara rahe nahIM, tema cAritravaMta kriyA karatAM ati niyANuM kare te turata nahIM, paNa be traNa bhavanI aMdara te vastu prApta thAya, kiMtu cAritranuM phaLa maLe nahIM. mATe e paNa tajavA gya che. tema ja trIjI anuSThAnakriyA che te paNa kaI ajJAnI cAritravaMta pAraNAne vAte ke grahaNa karavA mATe kare. jema bIjAo uThabesa kare tema te paNa samRminI jema kare, eTale ke koI bhUkhathI pIDAte cAritra aMgikAra karI bhUkha bhAge, tene phakata khAvAnI lAlaca pUrI pADavAnI vRtti rahe tene lIdhe ja te kriyA kare tethI kriyA vigaledrInI kiyA jevI piSaka kiyA jANavI. kemake pitAnA cittamAM vidhi viveka kAMI jANe nahi. je A rIte besavuM, uThavuM, vaMdana pUjana karavuM, vagere vidhi bilakula jANe nahi, tema ja gurunI sAme kevI rIte javuM, AvavuM, besavuM, dharmAcArya jJAna vagerene vinaya kevI rIte sAcavavo? tenI paNa gama nahIM, jethI te vidhi vivekathI ajANa hovAne lIdhe mana vagara lekanI dekhAdekhI kriyA kare te niSphaLa nIvaDe che, mATe e paNa tyAgavA lAyaka che. tahetu kiyA tene kahevAmAM Ave che ke je cAritra aMgikAra karanAra zuddha vairAgyavaMta bhadrika pariNAmavata hovAne lIdhe gurudezanAne sAMbhaLI saMsAranA sakaLa bhAvane phaNabhaMgura-nAzavaMta samajI sAMsArika samudAyathI virakata thaI cAritra grahaNa kare te zuddha rAga vaDe vRddhi pAmatA manoratha sahita kiyA kare, je ke teno vidhi zuddha na hoya, tathApi aMte vizuddhi thAya, mATe te phaLadAyaka che, ane pAMcamI amRta kriyA ke je nAma vaDe ja saMjIvanarUpa amRtanI pratIti Ape che te kriyAmAM te AgamanI aMdara kahelA zuddha vidhisaha zuddha citta adhyavasAya vaDe samasta kiyAnA anuSThAnane vidhi AcarI AddhAra karanAra koI viralA puNya zAlI ja hoya che. te amRtakriyA to pAMce kriyAomAM kevaLa abhuta ciMtAmaNi sarakhI che; kemake e kriyAnI prAptithI saMsArano aMta AvI jAya che. jethI mokSa prAptiyukata zuddha bhAvathI rahe che, ane e kriyAnI prApti vinA mokSanI prApti thatI ja nathI. have kriyAnAM lakSaNo kahe che-je dharmakriyA karavAmAM bahu ja prIti pAme, bahu ja Adara kare, kiyAnA prayatnane jANavA saMbaMdhI hamezAM abhyAsa karI tatva jANavAnI vAMchanA kare-rAkhe, zuddha kriyAnA jANakAranI saMgati kare ( vikathAne ke vikathA karanAra anyadarzanI vagerene bilakula saMga na kare.) ane jinakathita syAdvAda racanArUpa uttama siddhAMtane nirviktatAthI Adare eTale ke tamAma kAma tyajI phakata AgamathutapaMthe khapa kare. A cha lakSaNa kriyAnA che, zuddha kriyA kayAre prApta thaI zake te viSe kahe che. yatiSanI aMdara e Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 khaMDa cotho. muhapatti grahaNa karavArUpa dravyaliMgane anaMtavAra aMgikAra karyA, eTale ke jIve evA muhapatti apAra vAra dhAraNa karI ne merU jevaDA moTA DhagalA karyA ane vividha prakAranI vizeSatApUrvaka kriyAo paNa karI, tathApi te yatiSanuM ke kriyAnuM phaLa prApta karyuM nahIM; kemake bebiIja samakita meLavyA vagara je je kriyA ane veza aMgikAra karavAmAM AvyA che te tamAma niSphaLa gayAM. zuddha kiyA to jyAre jIvane addha pudgala parAvartA bAkI rahe che, tyAre aMtamuhUrta pramANa phakata samakitane sparza thAya che. matalaba e ja ke addhapudgaLa parAvarta bAkI rahe te vakhate zuddha kriyAnuM phaLa hAtha lAge che. te vAre aMtamuhUrta pramANa mAtra samakitane pharasI ardha pudgala parAvarta saMsAra kare tathA jene samakti AvIne pAchuM jAya nahi tene chAsaTha sAgaropamathI vizeSa kALa saMsAramAM rahyA pachI te jIva mokSe jAya. -31 thI 35 arihaMta siddha tathA bhalA, AcArija ne vijhAya re; sAdhu nANu daMsaNa cari, tava navapada mugati upAya re. ta. saM. 36 e navapada dhyAtAM thakAM, pragaTe nija Atama rUpa re; Atama darisaNa jeNe karyuM, teNe meMgho bhavabhaya phUpa re. te saMve. 37 kSaNa a je agha Tale, te na lebhavanI koDI re; tapasyA karatAM ati ghaNI, nahiM jJAna taNI che jeDI re. nava saMveva 38 AtamajJAne AtamA, te savi pugalano khela re; iMdrajAla karI lekha, na mile tihAM deI mana mela re. nava saMve39 jANe dhyAyo AtamA, AvaraNa rahita hoya siddha re; Atama jJAna te duHkha hare, ehi ja ziva hetu prasidhdha re. e saMve. 40 cothe khaDe sAtamI, DhAla pUraNa thaI te khAsa re; navapada mahimA je suNe, te pAme sujasa vilAsa re. te saMve. 41 artha --have eno upAya kahe che. rAga dveSa vagere aMtarazatrune parAjaya karI tathA ghanaghAtI karmano nAza karI kevaLajJAna meLavI je arihaMta thayA temanuM, ATha karma kSaya karI siddha varyA te sidhdha bhagavAnanuM, paMcAcArane pALave karI ga7 nirvAha kare te bhalA AcArya mahArAjanuM, aMge pAMga bhaNe bhaNave ne uttama kArya kare te muni mahArAjanuM, jenA pratApa vaDe vatu satranuM jevuM joIe tevuM pUrNa jJAna thAya te jJAnanuM, samakita Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAno rAsa. darzana prApta thavAnAM hetu dhAraNa kare te darzananuM, ATha karmanA jaththAne khAlI kare te cAritranuM, ane nikAcita karma melane zeAdhI dUra kare te tapanuM, e nave padanuM ekAgra mana, vacana, tanavaDe dhyAna dharavAmAM Ave te mokSanI prApti thAya che, mATe e mokSa maLavAno upAya che. e navapadanuM dhyAna dharavAthI potAnA AtmAnuM svabhAvika sphaTika ratnavat ujavaLa rUpa prakAzamAM Ave eTale ke jema sphaTika ratna ujavaLa hoya che chatAM tenA nIce koI paNa raMgano dAga mUkavAthI ke raMga lagADavAthI lAla, pILuM, zyAma dekhAya; paNa teno raMga vA dAga dhovAnA prayogathI dUra karI devAmAM AvatAM pAchuM asala ujavaLa svarUpa tenuM dekhAya tema AtmA nirmaLa chatAM karmathI lisa thavAne lIdhe malina saMsArI vibhAvI thaI paDe, tene navapadadhyAnathI kama malarahita nirmaLa thatAM ja raheje pitAne jJAna, darzana, cAritra rUpa uttaLa guNa pragaTa thAya che, tene Atmadarzana kahIe. je jIve e Atmadarzana karyuM hoya te jIve saMsArarUpa kuvAne DhAMkI saMsArane maryAdAmAM lAvI mUkyo gaNAya che, mATe ja navapadajInuM hamezAM dhyAna karavuM. have jJAnanuM bahumAna kare che. ajJAna kaSTa karanArA puruSo koDe janma lagI mahAna kaThina tapazcaryA karyA kare; te paNa jeTaluM pApa kSaya na karI zake teTaluM pApa jJAnI purUSa zvAsozvAsamAM kSaya karI zake che, mATe ja jagatanI aMdara koI paNa vastu jJAnanI barobarI karI zake tema che ja nahIM; mATe je prANuM AtmajJAnanI aMdara magna thaI saMsArI dazAne vibhAvarUpa gaNe hamezAM svabhAvadazAmAM lIna rahI AtmaramaNa kare che, zarIra, dhana ke Idri saMbaMdhI sukharUpa pugaLa khelane iMdrajALa sarakho gaNe che, tene karmaLa lAgato nathI, kemake te cittamAM vicAre che ke puduMgaLadvArA pudgaLanuM poSaNa karavuM te vyAjabI nathI; pugaLano dharma saDavA, paDavA, vidhvaMsa pAsavAne che temAM huM Asakta thaye ethI ja anaMtakALa lagI bhavamAM bhaTake, paraMtu have zrIniMdraprarUpita amRtavANu vaDe me jANI lIdhuM ke - saMsAra duHkhadAI ane bAjIgaranI bAjI jevo che, te tenI upara rakata thavuM e ajJAnInuM kAma che. pugaLa upara mamatAvaMta thavuM e paNa ajJAnInuM ja kartavya che; jJAnIjana to AtmajJAnamAM ja lIna rahe che. je manuSya AtmajJAna sAthe pUrI pichANu karI dUdhamAM maLelA pANI ane leDhAnA gaLAmAM pravezelA agninI peThe tarUpa thAya, te manuSya ATha karmanA AvaraNa vagarane thaI AtmAnA mULa guNo pragaTa karI siddhipada meLave che, mATe AtmajJAnanI ramaNatA vaDe ja sarva duHkhahartA thavAya che, ane pragaTapaNe AtmajJAna ja mokSanuM hetu thAya che e niHsaMdeha che. ema jANIne mokSArthi janoe AtmAnI pariNatI sudhAravI e ja sarva zreyanuM kAraNa che. zrIyazovijayajI mahArAja kahe che ke A zrIpAla rAsanA cothA khaMDanI aMdara sAtamI DhALa pUrNa thaI je mAnava, navapadajIne mahimA sAMbhaLe te prANa rUDA jasanA vilAsane pAme. -36 thI 41 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cAthe. dohA chaMda ghaNI pare de dezanA, rahyo jAma municaMda; tava zrIpAla te vinave, dharatA vinaya amada. bhagavan ! kahe| kuNa karmathI, bAlapaNe muja deha; mahAroga e upanA, kuNu sute A chetu. kavaNu karmAMthI meM lahI, ThAma ThAma bahu riddhi; kavaNa kukarme ha' paDayo, guNanidhi jaladhi madhya, kavaNu nIca karme hU, DUbapaNA munirAya; mujhane e sarvi krima hU, hiMye kara supasAya. rANI tehanI jANA suguNA zrImatI re, sakita zIlanI rekha re; jina dharma ati rUDI krUDI nahi mane re, dAkhe dAkhe zIkha vizeSa re. 1 4 aH--upara pramANe munirUddha tArAgaNamAM caMdramA sarakhA rAjarSi ajitasena dharmAM dezanA Dhai mauna rahyA tyAre ati vinayapUrvaka zrIpAla mahArAjA munimahArAjazrIne vinavavA lAgyA ke-- huM jJAnavAna bhagavaMta ! mane maLapaNamAM ja kayA kukarma prasa`gathI keADhanA mahAroga pedA thayeA hatA ? ane te kayA janmAMtaranA sukRtane lIdhe pALe maTI gayA ? huM guNidhi ! vaLI kayA karmAMnA prabhAvathI me sthaLe sthaLe Rddhi prApta karI ? tathA kayA kukanA cogathI huM dariyAmAM paDayo. tema ja huM munirAja ! meM kayA nIcakama saMyoga vaDe DUMbanuM kalaMka vhAyu ? e badhu savistapaNe mane kRpA karIne pharamAveA ke tevu zA kAraNathI thayuM ? --1 thI 4 3 na jAya re; DhALa AThamIsAMbharIA guNa gAvA muja mana harInA e dezI. sAMbhalo have kavipAka kahe muni re, kAMI kIdhuM kIdhuM karma kavaze hAya savalAM sukhadu:kha jIvane re, karmathI khilayA ke bharatakSetramAM nayara hiraNyapa hUe re, mahIpati mAhATA te zrIkata re; vyasana tene lAgyu AheDA taNuM re, kAMI vAre vAre rANI ekata re. sAM0 2 nava thAya re. sAM0 1 237 sAM0 3 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrIpALa rAjAne rAsa. piyu tujhane AheDe jAvuM navi ghaTe re, jene keDe che narakanI bhIti re; dharaNI ne paraNI be lAje tujhathakI re, mAMDI jeNe jIvahiMsAnI anIti re. sAMva 4 mukha tRNa dIdhe ari paNa mUke jIvato re, ehavo che rUDo kSatrine AcAra re; tRNu AhAra sadI je mRgapazu Acare che, tene mAre je AheDe tegamAra re. sAM pa artha -(have rAjarSi ajitasena mahArAja karmanA vipAka phaLa-kahe che te tame sAMbhaLe.") "he zrIpAla rAjana ! je jIva je kaMI sArAM ke narasAM kAma kare che te teNe bhagavyA vagara kadI paNa jatAM nathI. karmathI kaI vizeSa baLavAna nathI. A bharatakSetranI aMdara hiraNyapura nagarano zrImaMta nAmano mATe rAjI thayo hato, tene zikAra karavAnuM duSTa vyasana vaLagyuM hatuM, te joIne tenI zrImatI rANe ekAMtamAM vAraMvAra zikAra nahi karavA vinavatI hatI; kemake rAjA mithyAtvadhAma hati. rANI jinadharma rakata mativALI suzIla ne samakitanI rekhArUpa guNavaMtI hovAne lIdhe vizeSa karIne prANapatine pApamArgathI pAcho haThAvavA zikhAmaNa detI hatI. he priyatamajI ! Apane zikAra karavA javuM vyAjabI ja nathI, kemake e duSTa karmanI pAchaLa narake javAnI vhIka kAyama che; tema ja e duvyasanane lIdhe huM vivAhitA ane ApanA kabajAnI pRthvI baMne Apane jotAM ja lAjie chie. kemake jIvahiMsA rUpa anIti tame hAtha dharI che. kSatrine mukhya dharma e che ke je zatru hoya tene mAre. chatAM te zatru paNa je moMmAM ghAsanuM taraNuM laI sAme UbhA rahe te mukhamAM tRNa lIdhelAne na mAratAM jIvate javA de. te vicAra kare ke je mRgapazuo hamezAM ghAsano ja AhAra kare che tene je kSatriputra mArI nAMkhe che te kSatriputra nahIM paNa gamAraputra ja gaNavA yogya che. tema ja je prANu sAme na thatAM pUTha batAvI nahAzI jAya te jIvane paNa na mAravo e paNa yuddhavIra rANuMjAyAne khAsa dharma che. vaLI, jenA hAthamAM hathiAra-zastra na hoya tenA upara paNa kSatriputra ghA karatA nathI evI uttama rAjanIti che. -1 thI 5 sasalAM nAse pAse nahi Ayudha ghare re, rANAyA bANa tehane keDa re; je lAge te Age du:kha laheze ghaNuM re, nAThI zuM bala na kare kSatri veDha re. sAMva 6 abalakulAzI jhakhane nija druma paDatAM re, khagane mRgane tRNabhakSIne doSa re; haNatAM nRpane nahoya Ima je upadizere, teNe kIdhe tasa hiMsaka kula piSare. sAM. 7 hiMsAnI te khIMsA saghale sAMbhaLI re, hiMsA navi rUDI kihI heta re; Apa saMtApe para saMtApe pApIyo re, AheDI te jANo kuLamAM keta re. sAM. 8 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa che. jAo rasAtala vikrama je durbala haNe re, eto lezyA kRSNano ghana pariNAma re; bhuMDI karaNIthI ja apajasa pAmIyere, lIhAlo khAtAM mukha have te zyAmare. sAMva ehavAM rANIye vayaNa kahyAM paNa rAyane re, citta mAMhe navi jAgyo kaI pratibaMdha re; ghana varase paNa navi bhIMje magaselIyo re, mUrakhane hita upadeza hoya krodha re. sAM 10 artha paraMtu Apa to sasalAM hariNa vagere prANIo ke je zastra vagaranAM, sAme na thatAM pUTha batAvI bhAgI chUTanArAM che tenI pAchaLa paDI temanA prANa levA dhanuSa para bANa caDAvI bejAna kare che. pApazAstranA dharanArA je kaI rAjAne evo pApopadeza Ape che ke-rAjAnI pRthvImAM je pANI che tene rAkhanAra rAjA che, te pANInI aMdara rahI jIvana gujAranAra meTA maccha nirbaLa nhAnAM mAchalAne khAI jAya che tevA machAne; tathA rAjanI jamInamAM ugelAM jhADavAMne duHkha denAra pakSIvargane, ane rAjAnI jamInamAM ugelAM navAM ghAsa vagerene khAI janAra hariNa vagere pazuone jAnathI mArI nAkhavAmAM rAjAne kazuM paNa pApa lAgatuM nathI. kemake je rAjAnAM te jaLAzaya, vananAM vRkSa, ghAsa vagereno, dhaNIno hukama meLavyA vinA marajI mujaba upaga karanAra jaLacArI, paMkhIne pazuo rAjAnA gunhegAra ja gaNAya, mATe temane prANadaMDa devAmAM pApa nathI paNa dharma ja che! tevo hiMsaka upadeza denAra pitAnA hiMsaka kuLanuM ja pioSaNa kare che. vaLI, chae darzanavALA hiMsAnI niMdA kare che evuM sAMbhaLIe chie. tethI siddha thAya che ke kaI rIte paNa jIvahiMsA sArI nathI. ane jaNAya paNa che ke pApI zikArI pitAnA AtmAne saMtAyA kare che, tema ja je jIvane bejAna karavA dhAre che te jIvane paNa saMtApa Ape che jethI tevA hiMsaka manuSya potAnA kuLamAM naThArA cinha sUcavanAra ketugraha sarIkhA kuLakSayakAraka ja samajavA. tema ja je manuSya nirbaLa pazuone mArI nAMkhe che te manuSyanuM parAkrama paNa rasAtaLamAM pezI jAo ! kemake hiMsakapaNuM kRSNalezyAnA AkarAM pariNAma rUpa ja che. jema kelasa khAdhAthI hIMDuM kALuM ja thAya che, tema naThArI karaNa karavAthI paNa jagatamAM apayaza ja prApta karAya che. A pramANe rANIe hitavacane kahyAM; te paNa rAjAnA cittanI aMdara jarA paNa pratibodha jA nahIM', jevI rIte puSkaLa varasAda varSA chatAM paNa magazeLiye patharo jarA paNa bhIMjAtuM nathI, tevI rIte mUkhane cAhe teTale hitakArI upadeza devAmAM Ave te paNa bodha na thatAM ulaTo krodha pedA thAya che. te ja rIte rANInA hitabodhathI rAjAne bodha na thatAM gusso pidA thaI Avyo. - thI 10 anya divase zata sAta ulaThe paravaryA re, mRgayA saMgI A gahanavanarAya re; muni tihAM dekhI kahe e vyAdhi che keDhiyo re, ulUMTha te mAre deI ghanaghAyare. sAM. 11 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240. zrIpALa rAjAno rAsa. jima tADe te munine tima nRpane hUve re, hAsya to rasa muni mana te rasa zAMta re; karI upasargane mRgayAthI valyA sAtaze re,nRpa sAthe te pahotA ghara mana khAMtare. sAM anya divasa mRga peThe dhAyo ekalo re, rAjA mRgale peThe naItaTa rAna re; bhUlo nRpa te dekhe naItaTa sAdhune re, bole naIjalamAM muni jhAlI kAna re. sAM. 13 koIke karUNA AvI kaDhAvyo nIrathI re, ghera AvIne rANIne kahI vAta re, sA kahe bIjAnI paNa hiMsA du:kha dIye re, janama anaMtA duHkha dIye rUSighAta re. sAMva rAjA bhAMkhe navi karasya pharI ehavuM re, vItA ketAeka vAsara jAma re; gekha thakI muni dIThe phirato gocarI re, vIsArI rANInI zikSA tAma re. sAM15 nagarI viTALI bhIkhe kahe nRpa vaMdane re, kADhe bAhira ehane jhAlI kaMTha re; rANIye dIThA gokha thakI te kADhatA re, rAjAne Adeze lAgA kaMThare. sAMva 16 artha -eka vakhata te rAjA sAtaso utkaMTha-hiMsaka puruSonI sAthe zikAra ramavA gahana vananI aMdara Avyo. te rathane rogathI pIDAtA eka jainamuni kAussaga dhyAna dharI UbhA hatA. tene joI rAjA be --"A to rogathI pIDAto kaDhiye che. eTaluM bolatAmAM te sAtaso uddhatae te munine ghaNo ja mAra mAryo. jema jema teo munine mAre che tema tema rAjAnA manamAM hAsya upaje che ane muninA manamAM zAMtarasa pedA thAya che. AvI rIte munine mahA trAsa ApI te badhAe zikAra karIne pAchA pitAne mukAme rAjI thatAM thatAM AvyA. vaLI, koI divase te rAja ekale ja zikAra ramavA gaye ne mRgane jotAM ja teNe ghoDAne te pAchaLa doDAvya; paNa haripha nAsIne nadI tIranA vanamAM kyAMya bharAI peThe. tene jota joto rAjA te vanamAM bhUlo paDyo. tyAM eka munine jayA, eTale te munine kAna jhAlI nadInA pANInI aMdara jhaboLavA lAge; chatAM thoDI vAra pachI rAjAnA manamAM kaMIka dayA AvI tethI munine pANImAMthI bahAra kADhI pachI te pitAne ghera gaye ane teNe munine upasarga karyAnI vAta rANIne kahI saMbhaLAvI. eTale rANI bolI ke--"he svAmI ! bIjAnI hatyA karIe te paNa duHkha denArI nIvaDe che, te trASinI ghAta te anaMtAbhava lagI duHkha denArI nIvaDe emAM te kahevA jevuM ja zuM che?" te sAMbhaLI rAjA pApathI DarIne bolya-devI ! have pharIthI evuM pApa kaI vakhata paNa nahIM karuM." vaLI kaMIka vakhata gayA bAda eka divasa rAjAe rAjamahelanA jharUkhAmAM beThA beThA eka munine gocarI pharatAM joyA ke rANInI ApelI zikhAmaNa-te pApa na karavAnI karelI pratijJAne visarI daI pitAnA tophAnI puruSone hukama karyo che--"je sAme Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 khaMDa ceAthe. dekhAya che te bhikSuka ApaNA nagarane vaTalAvatA phare che mATe ene gaLethI pakaDI zaheranI mhAra kahADI mUkeA. ' A pramANe rAjAnA hukama maLatAM ja te teAkAnI puruSA muninI gaLathI pakaDI munine bhAra kahADavA lAgyA te bIjA gokhamAM beThelI rANInA jovAmAM Avyu.. ~11 thI 16 rANI rUThI rAjAne kahe zu karo re, peAtAnuM eAlyu' pALA na vacana re; muni upasarge sage jAvuM dAhila re, narake jAvA lAgyu' che tuma manna re. sAM0 17 nRpa upazamIyA nimayA muni teDI dhare re, rANI bhAkhe rAjA annANu re; muni upasarge pApa karyuM. Ne moTaku re, e chUTe te kahiye kAMI vinnANu re. sAM sajjana je bhUMDuM karatAM rUDuM kare re, tehanA jagamAM raheze nAma prakAza re; AMdhyA patthara mAre tehane phala dIye re, caMdana Ape kApe tehane vAsa re. sAM0 19 muni kahe maheATA pAtakanuM zu pAlaNuM re, te paNa je hAya ehanA bhAva udyAsa re; navapada japatAM tapatAM teDunuM tapa bhaluM re, ArAdhe sidghacakra hAya azvanAza re. sAM pujA tapa vidhi zIkhI ArAdhyuM nRpe re, rANI sAthe te siddhacakra vikhyAta re; ujamaNA mAMhe A rANInI sahI re, anumode valI nRpanuM tapa zata sAta re. sAM a:--te joi tarata rAjA pAse doDI AvI rANI gusse thai kahevA lAgI he rAjana ! A zuM karavA mAMDayu che ? peAtAnuM kholelu vacana pote pALatA nathI e zuM rAjakhIjanu` kRtya che!! munine upasarga karanArane svargamAM javu. mahA muzkela hoya che, ane tamArU mana narake javA lAgyuM che. ApanuM A kanyaja spaSTapaNe te sAbitI ApI rahela che.' rANInA AvA vacana sAMbhaLatAM ja rAjA zAMta thaI tarata munine peAtAnI pAse lAvIne temanAM caraNamAM paDyo. eTale rANI muni pratye vinaya vacana vaDe kahevA lAgI. prabhA ! A rAjA ajJAnane vaza che jethI muni upasarganu meTuM pApa AMdhyuM che te e pApathI mukta thavAya evo kAI upAya Apa pharamAvo. haMmezAM sajjanAnI e ja rIti hoya che ke je teonuM bhU'Du' kare teenuM paNa te bhaluM ja karyo kare che ane evA sukama pratApathI ja tevA sajjanAnAM A pRthvI upara nAme kAyama rahyAM che. jema AMmAne kAI patthara mAre te te tene mIThI kerIe ApI Ana' Ape che, caMdanane je kApe che, chatAM paNa te kApanArane potAnI suvAsanA ja arpaNa kare che. rANInuM AvuM khelavuM sAMbhaLI samapiraNAmI munie kahyuM... mAi! mahA pApa rAjAe ka" che te pApa maTavA mATe zuM kahue ? te paNa jo A rAjAneA ucchvAsabhAva hoya teA 31 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrIpALa rAjAne rAsa. kahuM chuM ke -"navapadajIno jApa japavAthI tathA temane tapa AdaravAthI-uttamottama zrI siddhacakrajInuM ArAdhana karavAthI tamAma pApa nAza thaI jAya tema che mATe IcchA hoya te tenuM ArAdhana kare." A pramANe muninuM bolavuM thatAM ja rANae te tapa ArAdhanane tamAma pUjana tathA vidhi vagere munizrI pAsethI jANIne baMnee pragaTapaNe te tapane ArAdhanasahita pUrNa karIne te tapa saMbaMdhI ujamaNuM paNa karyuM. te vakhate te rANInI ATha sakhIoe ane te sAta ulaMDa puruSoe paNa rAjAnA tapanI anumodanA karI. -17 thI 21 anya divasa te gayA siMhanRpa gAmaDe re, bhAjI te valIyA leI gevage re; keDe karIne siMhe mAryA te marI re, kaDhI hUA khatrI muni uvasagna re. sAM. 22 puNya prabhAve rAjA o zrImaMta tuM re, zrImatI rANI mayaNAsuMdarI tujaja re; kuSTipaNuM jalamajana DuMbamaNuM tuhe re, pAmyuM e muni AzAtanA phala gujaja re. sAMva 23 siddhacakra zrImatI vayaNe ArANiyuM re, tehathI pApe saghalI Rddhi vizeSa re, ATha sakhI rANInuM tapa anumodiyuM re, teNe te ladhudevI huI tujha zubhaveSa re. sAMva sApa khAo tujha AThamImeM kahyuM zakyane re, teNe sApe daMsI na Tale pApa re; gharma prazaMsA karI rANu huAte sAtaze re, ghAtavidhurate siMha lIye vrata Apa re. sAMva mAsa aNasaNe ajitasena te huM hao re, bAlapaNe tuja rAjya haryuM te rANu re; bAMdhI pUrava vere tujha Agala dhare re, pUrava abhyAse mujha AvyuM nANuM re. sAM ra6 jAti saMbhArI saMyama grahI lahI ohine re, IhAM Avyo jeNe jevAM kIdhAM karma re; tehane tehavAM AvyAM phala sukha duHkha taNA re, sadbharUpAne jANe kuNue marmare. sAMva the khaMDe DhAla huIe AThamI re, ehamAM gAyo navapada mahimA sAra re; zrIjinavinaye sujasa lahIje ethI re, jagamAM have ni jayajayakAra re. sAM. 28 artha -have kaIka divase te rAjA sAtaso ulaMDanA parivArathI paravAryo siMharAjAnA gAma upara caDAI laI gaye ane te gAmamAM luMTa vagerethI bhejavADa karI gAyanA ToLAne hAMkI pAcho pharyo tethI siMharAjAe tenI pUTha pakaDI jethI te sAtaso taphAnIne Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 243 ThAra mAryo ane te marIne tapaanumodanAnA pratApathI kSatriyavaMzamAM pedA thayA; paNa munine upasarga karavAthI te badhA koDhiyA thayA. navapadajInA tapa vaDe puNyasaMcaya thavAthI zrIkAMta rAjA Ayu pUrNa thaye tuM zrIpALa rAjA thaye. ane zrImatI rANI te tArI patnI mayaNAsuMdarI thaI. temaja koDhiyApaNuM munine keDhiye kahevAnI AzAtanAthI, tathA munine pANImAM jhaboLavAthI dariyAmAM DUbavuM, tathA munine hAra kahADavAthI pAchuM darie tarI pAra thavuM thayuM, ane muni zaherane vaTalAve che, e TUMba jevo che vagere vacano kahyAM te AzAtanAne lIdhe hUMbanuM kalaMka tamane prApta thayuM ane muninI te aparAdha saMbaMdhI kSamA mAgI tethI te kalaMka nAza pAmyuM. tema ja zrImatInA kahevAthI pUrvajanmamAM zrInavapadajInuM ArAdhana karyuM tathA te ja abhyAsanA lIdhe A bhave paNa teNInA kathanathI ja punaH te tapa ArAdhe, tethI tene sarvatra sthaLe sarva prakAranI vizeSatA pUrvaka trAddhi prApta thaI. ATha sakhIoe tathA sAtase udgha e rANI rAjAnA tapanI anumodanA karI tethI te prabhAva vaDe tArI yuvarANIonuM pada pAmI. AThamI sakhIe pitAnI zakyane sApa khAe evuM zApavacana kahyuM te pApathI teNI AThamI sakhInA jIva tilakasuMdarIne sApane desa thaye. tArA dharmanI prazaMsA karavAthI sAta puruSe keDhiyApaNuM dUra karI rANApada pAmyA; tArA tophAnIone mAranAra siMha sAtasene taravArane tAbe karyAnA pApathI ahIne pitAnI meLe muninAM vrata laI tyAgI thaye ane aNasaNa karI mArI huM ajitasena rAjA thayo. pAchale bhave te mAruM gAma bhAgyuM hatuM, te vairane lIdhe meM tAruM rAjya bALapaNamAMthI ja paDAvI lIdhuM ane meM sAta jaNane mAryA hatA teoe mane te vairane lIdhe bAMdhI tArI AgaLa hAjara karyo hate; mATe je je pApa karAya che temAMthI bhegavyA vinA chUTake thato nathI. mane pUrvanA cAritrAbhyAsane lIdhe jJAna udaya AvyuM, jethI jAtimaraNa vaDe pUrva bhava joI vicArI meM saMyama aMgikAra karyuM, ane te cAritra pALatAM pALatAM avadhijJAna prApta karI huM ahIM tArI pAse Avyo, jethI jeNe jevAM karma karyA teNe tevAM sukha duHkhanAM phaLa udaya AvatAM anubhavyAM. kaho, sadUgurU sivAya evA marmane koNa jANI zake?(yazovijayajI mahArAja kahe che ke A zrI pALa rAsanA cothA khaMDa aMdaranI AThamI DhALa pUrNa thaI, temAM navapadajIno mahimA gAvAmAM Avyo che, ke je navapadajIno mahimA gAya tema ja zrIjinarAjane vinaya kare te sAro yaza prApta kare ane jagatamAM teno nizcaya jayajayakAra thAya. ---22 thI 28 dehA-chaMda Ima sAMbhaLI zrIpAla nRpa, ciMte citta majhAra; aho aho bhava nATake, lahiye IsyA prakAra. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrIpALa rAjAne rAsa. kahe gurU prate havaNuM nathI, muja cAritranI satti; karI pasAya tiNe upadI, ucita karaNa paDivatti. valatuM muni bhAkhe nRpati, nizcaya gati tuM joya, karama bhega phala tujha ghaNuM, Iha bhava caraNa na hoya. paNa navapada ArAdhatAM, pAmIza navamuM sagga. narasura sukha krame anubhavI, navame bhava apavarga. te suNI romAMcita huo, nija ghara pahoto bhUpa; muni paNa viharato gaye, ThANutara anurUpa. artha e pramANe ajitasena rAjarSinA mukhathI dharmadezanA zravaNa karI zrIpALarAjA potAnA cittamAM ciMtavavA lAgyA-ahA ! atyaMta AzcaryanI vAta che ke bhavanATakanI aMdara paNa AvA AvA prapaMca thAya che ! ! ! " te pachI zrIpALarAjA guru pratye pUchavA lAgyA-"he prabhe ! atyAre te mArAmAM cAritra aMgikAra karavAnI zakti nathI, mATe kRpA karIne je mArAthI banI zake te dharma mane kahI batAve." munirAje jijJAsu zrIpALa rAjedrane kahyuM-naravara ! tArI sthiti avazya rIte tapAsavAnI che, hajI tAre karma saMbaMdhI vipAka bhogavavAnA bAkI rahela che jethI A bhavanI aMdara tane cAritrane udaya Avaze nahIM, te paNa zrInavapadajInI ArAdhana-pratApa vaDe tuM navamuM devaleka prApta karIza ane te pachI anukame manuSya ane devatAne ema vArApharatI bhava pAmI te bhava saMbaMdhI sukha anubhavIne navamA bhAvanI aMdara mekSasukha prApta karIza." A pramANe sAMbhaLI zrIpALarAjA atyaMta AnaMda pAmyA; ane gurune namana karI pitAne parivAra sahita potAnA nagaramAM gayA. ane muni mahArAja paNa pitAnI IcchAnukuLa vihAra karI anya sthAne gayA. --1 thI 5 DhALa navamI-kaMta tamAku parihari-e dezI. have narapati zrIpAla te, nija parivAra saMyukta mere lAla; ArAdhe siddhacakrane, vidhi sahita grahI sumuhutta mere lAla. manano moTo mejamAM. 1 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ceAthe. mayaNAsuMdarI tyAre bhaNe, pUrve pUchyu siddhacakra; dhana te| tyAre thADu hatu, havaNAM tu ae zakra. dhana maheTe cheTuM kare, dharma ujamaNuM teha; mere lAla. ( pAThAMtara ) je kare dharmanuM teha; phala pUruM pAme nahIM, mama karo tihAM sa` deha. vistAre navapada taNI, tiNe pUjA karo suviveka; dhananA lAhA lIjIye, rAkhI maheATI Teka. navijana ghara nava piDamA bhalI, natra jirNoddhAra karAva; nAnAvidha pujA karI, jina ArAdhana zubha bhAva. ema sihataNI pratimAtaNuM, pUjana trihuM kAla praNAma; tanmaya dhyAne sidhdhanuM, kare ArAdhana abhirAma. Adara bhagata ne vaMdanA, vaiyAvaccAdika lagna; suzruSA vidhi sAcavI, ArAdhe sUrI samag. me A me. ma. 2 a:--te pachI mahAn udAra cittava'ta zrIpALa mahArAjA potAnA parivAra sahita vidhipUrvaka muhUtta laIne AnaMda vaDe zrIsiddhacakanI ArAdhanA kare che. e jANI paTarANI mayaNAsuMdarIe zrIpAla mahArAjAne kahyu ke pUrve ApaNe zrIsiddhacakrajInu pUjana vigere karyuM hatuM, paNa te vakhate ApaNI pAse vizeSa dhanasapatti na hatI, tenA lIdhe joie tevI bhakti thaI zakI na hatI; paraMtu hamaNAM te Apa IMdranA jevI RddhivALA thayA che, mATe ja je manuSya pAse jyAre dhananI vizeSa chata heAya tyAre dharma saMbaMdhI karaNImAM TraMku dila rAkhI echuM dhana vAvare te te manuSya pUrNa phaLa pAmI zakatA nathI e niHsaMdeha vAta che, mATe te ghyAnamAM laI hAlanI sa`patti pramANe puSkaLa dhana vAvarI vistArapUrvaka pUjanAdinI sAmagrI meLavI viveka sAthe navapadajInuM pUjana-ArAdhana karavuM ghaTita che; mATe maLelA dhananA lhAvo lyo ane pUrNa zraddhA rAkhI pUjana karo.' --1 thI 4 mayaNA vANA mana dharI, gurUbhakti zakti anusAra; me arihaMtAdika pada bhalAM, ArAdhe te sAra. me. me ma0 3 me me ma0 4 245 me. ma. 5 12333 me ma0 6 me ma. 7 me. 3 me ma0 8 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrIpALa rAjAne rAsa. adhyApaka bhaNatAM prati, vasanAzana ThANu banAya; meTa dvividha bhakita karato thako, ArAdhe nRpa uvajajhAya. me ma. 9 artha-mayaNAsuMdarInA A pramANe vacanone manamAM grahaNa karI mahAna bhaktivaMta zrIpALamahArAjA pitAnI zaktinA pramANe vistAra pUrvaka tattvarUpa arihaMtAdika navapadajInuM ArAdhana karavA lAgyA. temAM prathama padarUpa zrIarihaMta prabhunI ArAdhanAmAM nava bAvana jinAlayayukta jainamaMdira baMdhAvyAM, nava navina pratimAjI bharAvyAM ane nava jirNa maMdirone uddhAra karAvyuM. tathA tenI traNa-pAMca-ATha-sattara-ekavIza ane ekaseATha bhede, ema vividha bhedavALI pUjAo bhaNAvI zubhabhAvayukta prathama padanI ArAdhanAmAM lIna thayA. have bIjA zrIsiddha mahArAjAnI ArAdhanAmAM upara kahevAmAM AvelA prakAra sahita traNa TaMka (savAra, bapora ne sAMja ) vakhate zrIsiddha bhagavaMtanI pratimAjIne praNAma karI pUjana kare che ane tanmaya banI cittamAM apAra AnaMda sahita karmaaMjananA AvaraNurahita zrI siddhabhagavAnanI mana vacana kAyAnI aikayatA sAthe uttama ArAdhanA kare che. have trIjA zrIAcArya mahArAjanI ArAdhanAmAM Adara tathA bhaktirAga pUrvaka bAra Avarta yuta vaMdanano krama sAcavI, vaiyAvaccamAM sAvadhAna rahI, suzraSA, parya pAsanA, sevanA, AhAra pANI vagere ane upAzrayAdine tamAma vidhi sAcavI samagra sUrirAjanI ArAdhanAmAM sAvadhAna rahe che. cothA padarUpa zrIupAdhyAya mahArAjAnI bhakita kare che tathA AgamanA pATha bhaNanArA tathA bhaNAvanArA pratye anna vastra ne rahevAnI jagyA saMbaMdhI sagavaDa Ape che. dharmazALAo pAThazALAo vagere baMdhAvI upara kahelA upacArarUpa dravyathI ane mananI ekAgratArUpa bhAvathI pAThaka padanI bhakitapUrvaka ArAdhanA kare che. -pa thI 9 namana vaMdana abhigamanathI, vasahI azanAdika dAna; mera karato vaiyAvacca ghaNuM, ArAdhe muni pada ThANa. me ma. 10 tIrtha yAtrA karI ati ghaNI, saMgha pUjA ne rahajad; meva ArAdhe darzana pada bhaluM, zAsana unnati daDha citta. me ma0 11 sidhdhAMta likhAvI tehane, pAlana arcAdika heta; meva nANu padArAdhana kare, sajajhAya ucita mana deta. me ma. 12 vrata niyamAdika pAlato, viratinI bhakita karaMta; me ArAdhe cAritra dharmane, rAgI yati dharma ekaMta. meTa mA 13 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa cothe. 24s tajI IcchA Iha paralokanI, hUI saghaLe apratibadhdha; mera Sa bAhya abhyatara SaT karI, ArAdhe tapapada zudhdha. me ma. 14 uttama navapada dravyabhAvathI, zubha bhakita karI zrIpAla me, ArAdhe siddhacakrane, nita pAme maMgalamAla. ma. ma. 15 Ima sidhdhacakranI sevanA, kare sADAcAra te varSa; meva have ujamaNuM vidhi taNe, pure tapa upane harSa. me ma. 16 cothe khaDe purI thaI, DhAla navamI caDhate raMga; meva vinaya sujasa sukha te lahe, sidhdhacakra thaNe je caMga. me ma. 17 artha -have pAMcamA muni mahArAjazrInI ArAdhanAmAM muni padhAre te vakhate pAMca sAta DagalAM guru sanmukha jaI gupadamAM namana karavuM tathA hAtha joDI vaMdanA karavI vagere vaiiyAvacca sAcavavAmAM lIna rahI, upAzrayanI ane anna, vastra pAtrAdi jarUraga vastuenI jarUrIAta pUrI pADe che. anna-pANI-khAdima-svAdimarUpa cAre prakAranA AhAra- vastra-pustaka-auSadha vagerenI je vakhate jarUra hoya te vakhate tenI sagavaDa karI ApavAmAM AvatAM vratadhArI mahAtmAo pitAnA saMyamamArgamAM kAyama rahI zake che. e lAbha meLavavA zrIpAla mahArAjA muni padanI atyaMta vaiyAvacchAdi sAcavI te padanuM ArAdhana kare che. te pachI chaThThA uttama darzanapadanI ArAdhanAmAM jagejagee bhakitabhAva sahita tIrthayAtrAo karI, te te sthaLamAM snAtrAdi pUjAe, sAtamIvatsale ne rathayAtrAo vagere darzana saMbaMdhI aneka mahatsava karI dRDha citta vaDe zrIpAla mahArAjA zAsananI unnati-bhAnI vRddhi sAthe chaThThA padanI bhakita kare che. have sAtamA padarUpe jJAnapadArAdhanamAM jJAnanA pAlana arcA vageremAM pUrNa pyAra rAkhI sidhdhAMte lakhAve che, ane tenI phaLa vagere uttama vastuo vaDe pUjA bhakita kare che ane jJAna saMbaMdhI upakaraNa je pATI-pithI-ThavaNI-sApaDA-sApaDI-vahI-dastarI-eLiyAM-pUMThA-rUmAla-hiMgaleka-zAhI vagere vagere vastuo ekaThI karI svAdhyAya dhyAna karI sAtamA padanuM zraupAla mahArAjA ArAdhana kare che. have AThamA cAritrapadanI ArAdhanAmAM pote aMgikAra karelAM vratone pALa tathA gurumukhathI lIdhelA niyamone pALatA tathA zrIpAla mahArAjA gRhasthavratadhArI tathA yati-sAdhuone anna vastra pAtrAdinAM dAna deve karI dravyathI bhakti karate tathA bhAvathI stutivaMdanAdi kare ema nizcayathI ekAMta yatidharmanA premI banI cAritrapadanI ArAdhanA kare che. have chellA navamA tApadanI ArAdhanA bhaktimAM zrIpALamahArAjAe Aleka saMbaMdhI tathA paraleka saMbaMdhI vAMchanA tyAgI daI tamAma jagAe apratibaddhapaNuM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrIpALa rAjAne rAsa. grahaNa karI karma tapAvavAne pitAnI Atmazakti mujaba che bAhya tathA cha atyaMtara bheda maLI bAre bhede tapanuM zuddhapaNe ArAdhana karyuM. A pramANe nave padanuM dravya ane bhAva e baMne prakAranI bhakitathI zrIpALamahArAjA. zrI siddhacakrajInuM ArAdhana karatAM vizeSa maMgalamALAne pAme che. ema sADAcAra varSa sudhI siddhacakanI sevanA kare che. jyAre te navapadajInA tapanI pUrNAhuti thaI tyAre te saMbaMdhI udyApana-ujamaNuM karavA zrIpALamahArAjAne harSa pedA thaye; kemake ujamaNuM vinA tapanuM phaLa pUrNa paNe prApta thaI zakatuM ja nathI. (yazovijayajI kahe che ke-A zrIpAla rAsanA cethA khaMDanI aMdara caDatA raMgapUrvaka navamI DhALa pUrNa thaI. je manuSya uttama bhAvathI zrI siddhacakrajInA guNonI stavanA kare te manuSya sAre yaza ane vinaya pAme che.) -10 thI 17 dohA-chaMda. have rAjA nija rAjanI, lacchi taNe anusAra, ujamaNuM teha tapa taNuM, mAMDe atihi udAra. artha -have zrIpAlamahArAjA pitAnI rAjasamRdhinA anusAra eTale ke atyaMta mahAna zakitapUrvaka oLInA tapanuM ujamaNuM ghaNI ja udAratAthI karavAnI sAmagrI nIce mujaba ekaThI kare che. ujamaNAno vidhi kahevAmAM Ave che. hAla dazamI-belIDA hasAre viSaya na rAcIe dezI. viratIraNa jinabhuvana viracIye, puNya trivedika pITha caMdra caMdrikA re dhavala bhuvana tale, navaraMga citra visaTha. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye, jima virace re zrIpAla; tapa phala vAdhe re ujamaNe karI, jema jala paMkaja nAla. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. paMca varaNanA re zAli pramukha bhalA, maMtra pavitra karI dhAnya; siddhacakranI re racanA tihAM kare, saMpUraNa zubha dhyAna. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. 249 arihaMtAdika navapadane viSe, zrIphala gela Tharvata; sAmAnya vRta khaMDa sahita save, nRpa mana adhikI re khaMta. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. jina pada dhavaluM re golaka te have, zuci kaketana aDDa; cotrIza hIre re sahita birAjatuM, girUo suguNa gari6. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. siddhapade aDa mANika rAtaDAM, valI IgatI pravAla; dhumRNa vikSepita golaka tasa ive, mUrati rAga vizAla. ta. 6 paNa maNi pIta chatrIza gomedake, sUripade have gola; nIlayaNa pacavIsa pAThaka pade, have vipula raMgarela. ta8 7 riSTaratana sagavIsa te muni pade, paMca rAjapaTa aMka; sagaThThi Igavanna sittarI paMcAsa te, mugatA zeSa niHzaMka. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. te te varaNe re cIrAdika dave, navapada taNe re uddeza bIjI paNa sAmagrI maTakI, mAMDe teha nareza. ta. 9 bIjorAM khAreka dADima bhalAM, kohalo sarasa nAraMga; pUgIphala valI kalaza kaMcana taNA, ratanapuMja ati caMga. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. 10 je je ThAme re je ThavavuM ghaTe, te te have re narida graha dipAla pade phala phUlaDAM, ghare savaraNa AnaMda. ta. 11 artha -vizALa jinamaMdiranI aMdara puNyanA ja pITha rUpa traNa gaDha samAna traNa vedikAonI uparA upara racanA karAvI samavasaraNane caMdramAnI jati sarakho tejasvI saumyarUpa dekhAva karAvyuM ane te pachI te maMdiranuM bhaMyataLIyuM ghevarAvI sApha karAvI vividha suMdara citrAmaNa sahita banAvarAvyuM. (kavi kahe che ke he tapa karavAnI IcchAvALA bhavijane! tapanuM ujamaNuM te jevuM zrIpALamahArAjAe karyuM tevuM tame paNa kare; 32 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrIpALa rAjAneA rAsa. kemake pANInA vadhavAthI kamaLanI dAMDI vadhe tenI peThe ujamaNu karavAthI tapanA phaLanI vRdhdhi thAya che. ) te pachI pAMce raMganA cAkhA vagere dhAnya (anAja ) meLavI te anAjanA jaththAne pavitra maMtra vaDe maMtrI zrIsidhdhacakrajInI kamaLarUpa maMDaLa racanAmAM je je pada je je raMganuM hAya te te raMganI racanA karAvI. ahiM prasaMgAnusAra navapadanA varNa jaNAvIe chie. 1 arihaMta pada dhoLe vaLuM, zrIsidhdha pada rAte varSe, zrIAcArya padma pILe vaLe, zrIupAdhyAya pada nIla varNe, tathA zrIsA pada zyAma varNa tathA dana, jJAna, cAritra ane tapapada e cAra ujaLe vaNe che. matalaba ke madhyagucchayukata AThe pAMkhaDIvALu* kamaLa kahADI temAM vacce sapheda dhAna, pUrva taraphanI pAMkhaDImAM lAla dhAna, tenI paDakhenI pAMkhaDImAM dheALuM dhAna, tenI paDakhenI dakSiNa pAMkhaDImAM pILuM dhAna, tenI joDenI pAMkhaDImAM dhoLuM dhAna, tenI paDakhe pazcima taraphanI pAMkhaDImAM lIluM dhAna, tenI pADAsanI pAMkhaDImAM dheALu, tenI joDenI pAMkhaDImAM zAma raganu ane tenI paDakhenI pAMkhaDImAM dhALuM dhAna pAtharI tenI pAMkhaDI kharekhara pAMkhaDI karI nave padmanA raMganI prabhA zrIpAlamahArAjAe zubha dhyAnapUrvaka racI zrIarihaMta Adi nave padyanI aMdara zrIphaLa (nALiyara )nA gALAe sAmAnyapaNe ghI khAMDathI bharIne adhika AnaMda sahita zrIpALa mahArAjAe mUkayA. tema ja arihaMtapadanA raMga sapheda che jethI te pada uparanA zrIphaLa gALA para rUpAnA varakhanA pAnA caDAvI athavA sapheda caMdane raMgIne mara geALA mUkayA. vaLI, mULa guNu ATha prAtihA vaMta prabhu hAvAthI ATha kaketana ratna, tema ja cAvIza atizayavaMta hAvAthI cAtrIza hIrA mUkI sadguNavata zrIpAla mahArAjA mahAna arihaMta padmanI bhita karavAmAM lIna thayeA. khIjA pada upara zrIsidhdha bhagavaMta ke je ADa guNA sahita rAtAvavALA che, tethI ADa mANeka, tema ja bIjI rIte sidhdha bhagavaMtanA ekatrIza guNa paNa gaNAtA haiAvAne lIdhe ekatrIza paravALAM, ane rAtA khAvanAcaMdana ( ratAMjaLI )nA gheALathI vilepana karelA ATha nALiyeranA gALA vizALa prema sahita mUkI zrIpALa mahArAjAe siddhapadanI bhakita karI. trIjA AcAya padanI upara AcAya bhagavAna pAMca AcAra sahita tathA chatrIza guNavaMta pItavarNanA hAvAne lIdhe pAMca pukharAja ane chatrIza guNa hAvAthI pILAM gAmedya ratna ane 36 zrIphaLanA geALA para seAnAnA varakha caDAvI mUkavA. cothA upAdhyAya padanI upara upAdhyAyajI pacIza guNavaMta nIlA vanA hAvAthI pacIsa nIlAM pAnAM (nIlama) mUkI 25 zrIphaLanA gALA nIlavaNe raMgI nAgaravelanA pAnathI zeAbhAvI atyaMta Anasahita te padmanI bhikata karI. pAMcamA padma upara sAdhunA sattAvIza guNavaMta ane zAmaraMgavALA heAvAthI sattAvIza zAma ( kALAM) ratna, tema ja pa'camahAvratadhArI hAvAne lIdhe pAMca mahA zAma raMganAM rAjapaTa nAmanAM ratnA zyAmavarNa hoya te mUkAM ane 27 nALiyeranA gALA ThavI zrIpAla mahArAjA AnaMdita thayA, chaThThA danapadanA saDasaDa bheda che jethI saDasaDa meAtI ane sAta gALA sthApyA,' Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ceAtha. tathA jJAnapadanA ekAvana bheda che tethI ekAvana metI pAMca goLAThavyA, tathA cAritrapadanA sittara metI pAMca gaLA sthApyA tathA tApadanA pacAza bheda che tethI pacAza motI ne bAra geLA zaMkA rahitapaNe apUrva bhakitathI sthApyA. A cAra pade sapheda vaNe che tethI matI sahita geLA mUkyA (dareka pada upara mUkelA zrIphaLa geLAe ghI khAMDathI bharelA hatA.) tema ja nave padanAM je je varNa che te te varNanAM vacce sthApyA upara caMdravA bAMdhyA tathA anya phaLa Adi vastuo te te padanI upara mUkI, eTale ke bIjerA-dADama-khAreka keLAM, sarasa nAraMgIo-pArIo temaja senAnA kaLaza ane ghaNuM ja suMdara ratnanA DhagalA vagere vagere nava nava saMkhyAnI aneka moTI sAmagrI sahita je je dezamAM-je je tumAM je je phaLa, mevA-mIThAI vagere maLI AvI che te sarva vastuo mahAna udAra cittavaMta zrIpAla mahArAjAe maMgAvI zrInavapada para padharAvI bIjA lokone jenazAsananI unnati batAvI. je je jagyAe je mUkavuM egya hatuM te te teonA varNa sahita sarva mUkI navagraha tathA daza digdhALane pade ke je graha je raMgane, tema ja je digapALa je dizAnA pati hoya tenA sthaLe te te raMganA phula, phaLa vagere mUkI temane prasanna karyA. -1 thI 11 gurU viratAre re ujamaNuM karI, havaNa utsava kare rAya; ATha prakArI re jina pUjA kare, maMgala avasara thAya. ta. 12 saMgha tivAre re tilaka mAlA taNuM, maMgala nRpane kaI zrIjina mAne re saMghe je karyuM, maMgala te ziva I. ta0 13 tapa ujamaNe re vIrya ullAsa je, teha ja mukitanidAna; sarva abhavya re tapa pUrAM karyA, paNa nAvyuM praNidhAna. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. laghukarmAne re kiriyA phala dIye, saphala suguru uvaesa; sera hoye tihAM kUpa khanana ghaTe, nahi to hAI kileza. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. saphala ho savi nRpa zrIpAlane, dravya bhAva jasa zuddha mata keAI rAce re kAco mata leI, sAce bihuM naya baddha. tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrIpALa rAjAnA rAsa. e, puraNa hUi supramANa; karI, paga paga hAI kalyANu. ceAthe khaDe re dazamI DhAla zrIjina vinaya sujasa bhagati tapa ujamaNuM re INi pare kIjIye. 17 aHH--A pramANe meTA vistAra sahita zrIpALamahArAjAe ujamaNAnA vidhi karyo ane zrIsidhdhacakajI mahArAjanuM bhakitae karI ujamaNuM karyuM . tenI pUrNAhutInI vakhate jinabiMbanI jaLa-caMdana-akSata-dIpa-dhUpa phUla-phaLa-naivedya vaDe aSTaprakArI pUjA karI AratI utArI maMgaLa dIpaka pragaTa kare te vakhate magaLanA avasara thAya; te vakhate sarva saMgha maLI zrIpAla mahArAjane IMdramALA paherAvavA mATe kumanuM tilaka karI upara akSata ceADI rAjAne magaLa kare che. jeNe iMdramALA paherAve teNe ja maMgaLa tilaka paNa zrIsaMgha kare. ane zrIsa'dha kare te tIrthakara mahArAja paNa kabUla kare, eTale zrIsa...dhanuM kareluM moMgala te mekSapada devAvALuM che mATe e mAMgalika kArya kare. tapanuM je ujamaNuM karavuM te AtmavIryAhvAsa bhAvarUpa che. vIryAhvAsa vagara je karaNI karavAmAM Ave te tamAma karaNI nakAmI ja gaNAya che. kemake vIryAhvAsa che te ja avasya mukita che, jo ema na hAta te tamAma abhavye paNa anatI vakhata tapa pUrA kare che; paraMtu samakitazudhdhi vinA praNidhAna zuddhinI prApti (cittanI samAdhAnI ) na thAya, jethI zuddha upayAga vaDe vIjJAsa na thaI zake, mATe ja vIyehvAsa e ja meAkSanuM mukhya kAraNa che. tema ja je jIva laghu-haLavA kamI che te jIva je je kriyA kare tenu phaLa tene male che, ane sadgurune upadeza paNa haLavAkI jIvane ja lAbhadAyaka nIvaDe che. jemake jyAM pANInI sera cAlatI jaNAtI hAya tyAM kUvA kheAdavAmAM Ave te kUvA khAdavAnI mahenata saphaLa thaI dhodhamadha pANInI prApti thAya paNa jyAM pANInI sera ja na haiAya tyAM kUvA khAdavAnI mahenata nakAmI thaI paDe che ane kaleza thAya che; Ama hAvAthI ja sugurunA upadeza vaDe zrIpALamahArAjAnI samasta dharmakaraNI-tapAnuSThAna rUpa ujamaNu karavAthI saphaLa thaI, kemake zrIpAlamahArAjAnA mananI aMdara dravya ane bhAva e manenI parama zuddhatA hatI tenA lIdhe manAratha sidhdha thayeA. mATe huM bhiva jIvA ! bhAva vinA ekalA dravyathI ja zudhdha karIzuM' evA kadAgraha pakaDI laI kAI paNa khuzI thaI rahezeA nahIM, sAcA paData haze te te dravya ane bhAva e mane naya vaDe sAdhya karaze-eTale ke nizcaya ane vyavahAra e anne dvArA kArya karI phateha meLavaze. zrIyazovijayajI kahe che ke A zrIpAla rAsanA cAthA khaDanI aMdara dazamI DhALa e batAve che ke zrIjinezvaradevanA vinaya karavAthI manuSyo uttama yaza prApta karaze ane tadrupa bhita karavAthI pagale pagale kalyANa pAmaze. --12 thI 17 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa ceAthe. dAhA chaMda namarakAra kahe ehavA, have gaMbhIra udAra; yAgIsara paNa je suNI, camake hRdayamajhAra. 1 a:A pramANe udAra ujamaNu karI zrIpAlamahArAjA te pachI pUrNa bhakita pUrNAMka zrIsidhdhacakrajInI AgaLa gabhIra thaI ane udAra vacanavaDe namaskAra rUpa stuti kare che ke je stuti ane dhyAnatALIne dhyAnamAM letAM yogavidyAnA jANanArA mahAtmAe paNa cittanI aMdara camatkAra pAme che. --1 haya cha artha prasiddhacakra namaskAra : kavitta jo ri siri arihaMta mUla daDha pITha paIDDi, siddha surI uvajhAya sAhu cihuM pAsa gariA; saNu nANu ciratta tava paDisAhA suda, tattakhkhara saravargI labdhi guru payadala dukharU. disivAla jakhma khkhiNI pamuha, sura kusumeai' alakI; sA siddhacakaka guru kappatarU amna manavachiya phalidae. 253 2 aH--siddhacakra prabhu rUpa kalpavRkSa jene mULa pIDamAM zrIarihaMtanI sthApanA che te, siddhacaka rUpa kalpavRkSanI dRDha mULa pIDhIkAnuM pratiSThAna eTale sthAnaka che ane siddha-AcAya --upAdhyAya ne sAdhu e cAra padarUpa maheATI zAkhAe zeAle che. tema ja jJAna, darzIna, cAritra ne tapa e cAra pada rUpa suMdara pratizAkhAe ( zAkhAethI cUMTelI nhAnI zAkhAe ) che, ane tattvAkSara teDI Adi bIjAkSarA tathA svara ( a A i I u U e e e au aM aH R RR lU lU) e seALa svara saMjJAvALAM vaNu che ke je svarAnA milApa vagara keAI paNa akSaranA uccAra zuddha thai zake ja nahIM te svara ane ATha varga kakArAdika tathA beTI aThThAvIza labdhi, rUpa te sarva patradaLanA samUha che te rUpa pAMdaDAM che, ane daza dipALa, cAvIza yakSa, yakSiNI, vaLI, pramukha zabje lekapALa, viLezvara devatA tathA cakesarI devI ane navagraha ItyAdi sura eTale devatA rUpa phUle karI alaMkRta zAbhAyamAna che, te siddhacakra rUpa mahAn kalpavRkSa amArA manavAMchita saphaLa kare. matalaba e ja ke meAkSecchu janAne mokSadAyaka siddhacakra rUpa kalpavRkSa che ema zraddhA 1 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrIpALa rAjAne rAsa. rAkhI tenI ja sevA kare. jethI AnaMda maMgaLa kAyama rahe ane te siddhacaka rUpa moTuM kalpavRkSa amArA manavAMchitane pUrNa kare. -1 thI 2 dohA-chaMda namaskAra kahI uccarI, zakastava zrIpAla; navapada stavana kahe mudA, svara pada varNa vizAla. maMgala tara bajAvate, nAcate vara pAtra; gAyaMte bahu vidhi dhavala, birUda paThate chAtra. saMgha pUjA sAhamicchala, karI teha naranAtha; zAsana jana prabhAva, meLe zivapura sAtha. paTadevI parivAra anya, sAthe avihaDa rAga; ArAdhe siddhacakrane, pAme bhavajala tAga. tribhuvanapAlAdika tanaya, mayaNadika saMga; nava nirUpama guNanidhi huA, bhogavatAM sukha bhega. gaya raha sahasa te nava huA, nava lakha ja turaMga; patti huA nava koDi tasa, rAjanIti navaraMga. rAja nikaTaka pAlatAM, nava zata varasa vilIna; thApI tihuaNupAlana, nRpa huo navapada lIna. artha-A pramANe zrIpAla mahArAjA nasarakAra karI-catyavaMdana karI namutthaNa kahI pachI navapada mahA... garbhita stavana AnaMda sahita svara, pada ane zuddha uccAranA upaga sAthe vistAra pUrvaka kare che. ane tenI zarUAtamAM AnaMda maMgaLarUpa maMgaLa manahara vAjiMtro-dhavaLa maMgaLa gIta-bhATa cAraNe uttama birUdAvalI bolate thake zrIpAla mahArAja saMghanI pUjA, svAmivAtsalya ityAdi dharmakRtya karI, zrIjinazAsananI prabhAvanA karato thako mokSano sAtha meLavatA hatA. tema ja paTarANuM mayaNAsuMdarI bIjI rANIo ane gArasuMdarI sAthe paraNela pAMca sakhIo ane bIjA parivAra sAthe avicaLa rAga dhare ane anya zrAvaka, zrAvikA varga vagere bhAvika maMDaLa sahita zrIpALa mahA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. 255 rAjA zrI siddhacakane ArAdhe che ane saMsAra samudrane pAra pAmavA suMdara ArAdhana kare che. tema ja te rAjedrane mayaNAsuMdarI vagere rANIonA sukhabhaga saMga vaDe guNonA samudra sarakhA ane anupama rUpazIla saMpanna tribhuvanapALa Adi nava kuMvara thayA. tathA nava hajAra hAthI, nava hajAra ratha, nava lAkha jAtivaMta ghoDA ane nava Da pAyadaLa lazkara-navaraMgI-caturaMgI senA prApta thaI te sahita nirkeTakapaNe rAjyapada bhagavatAM jyAre nava varSa thayAM tyAre mahArAjA zrIpALe potAnA pATavI kuMvara (mayaNAsuMdarI paTarANInA putra) tribhuvanapALane pitAnI rAjyagAdIe sthApana karI pitAnuM mana, tana, vacana zrIsiddhacakajI mahArAjanA dhyAnamAM ja lIna karyuM. -3 thI 9 hAla agyAramI-zrI sImaMdhara sAheba Age e dezI. trIje bhave vara thAnaka tapa karI, jeNe bAMdhyuM jina nAma; ciThThi ke pujita je jina, kije tAsa praNAma re. bhavikA ! siddhacaka pada vaMdo, jima cirakAle naMda re. bha0 sira 1 jehane hoya kalyANaka divase narake paNa ajuvALuM; sakala adhika guNa atizaya dhArI, te jina namI agha TAluM re. bha0 sitra 2 je tihanANu samagga uppannA, bhega karama khINa jANI; leI dIkSA zikSA diye janane, te namiye jinanANI re. bha0 si. 3 mahAgopa mahAmAhaNa kahIye, nirdhAmaka satyavAha; upamA ehavI jehane chAje, te jina namIye ucchIhare. bha0 si. 4 ATha prAtihAraja jasa chAje, pAMtrIza guNuyuta vANI; je pratibaMdha kare jagajanane, te jina namIye prANI re. bha0 siva 5 artha -trIjA janmamAM jemaNe uttama vIza sthAnakano tapa karI tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM che, je jina cosaTha IMdrothI pUjIta che, temane he bhavya jI praNAma kare; siddhacakranA prathama padane vaMdana kare jethI dIrgha kALa paryata AnaMda prApta karaze. jemanA kalyANakonA divasomAM narakamAM paNa ajavALuM thAya che. evA sarva karatAM adhika guNavALA ane atizayavALA jinane namI pApane dUra kare. jemAM traNa jJAna sahita jamyA che, ane bhogAvali karmane kSINa thaelAM jANI dIkSA laI kevaLajJAna pAmI prANIone Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrIpALa rAjAne rAsa upadeza Ape che te jinone namaskAra kare. mahApa ane mahAmAhaNa jeo kahevAya che. nirdhAmaka ane sArthavAhanI upamAo jemane ghaTe che, tevA jinane utsAhapUrvaka namana karo. jemane ATha pratihAryo zobhe che, pAMtrIza guNovALI jemanI vANI che, jaganA jIvone jeo pratibadha kare che temane he prANIo ! vaMdana kare. -1 thI 5 samaya paraMtara aNa pharasI, carama tibhAga vizeSa; avagAhana lahi je ziva pahetA, siddha namo te azeSa re. bha0 si. 6 pUrva prayogane gati pariNAme, baMdhana cheda asaMga; samaya eka urdhva gati jehanI, te sidhdha praNa raMga re. bha0 siva 7 nirmala siddhazilAne upare, eyaNa eka lokata; sAdi anaMta tihAM sthiti jehanI, te sidhdha praNa saMta re. bha0 sideg 8 jANe paNa na zake kahI puragaNa, prApta tima guNa jAsa; upamA viNa nANI bhava mAMhe, te sidhdha di ullAsa re. bha0 siva 9 tizuM jyoti milI jasa anupama, viramI sakala upAdhi; AtamarAma ramApati samaro, te sidhdha sahaja samAdhi re. bha0 siva 10 artha -eka samayamAM (samaNi sivAyanA) pradezane sparza karyA vagara traNa (trIjo) bhAga ochI chellI zarIranI avagAhanA (AtmapradezanI) prApta karI jeo mokSe gayA che, te samasta siddhanA jIvone namaskAra ho! pUrvanA prayogathI, gatinA svabhAvathI, baMdhanane cheda thavAthI, ane saMga rahita hovAthI jemanI uMce gati thaelI che te siddhone AnaMdapUrvaka praNAma kare. nirmaLa siddhazilAnI upara jyAMthI eka jana lekane aMta che, tyAM jemanI sAdi anaMtakALa sthiti che te siddhanA jIvone he purUSa namana kare. ! jema grAmya puruSa nagaranA guNa jANe paNa kahI zakatuM nathI, tema saMsAramAM jJAnI puruSane jemane mATe upamA maLI zakatI nathI te siddhanA je AnaMda Apo ! upamA vagaranI jemanI ti anya tiomAM maLI gaI che, samasta upAdhi virAma pAmI gaI che, AtmAmAM ramaNa karanArA AdhyAtmika lakSmInA svAmI ane svAbhAvika samAdhivALA siddhonuM samaraNa kare. -6 thI 10 paMca AcAra je sudhA pAle, mAraga bhAkhe sAco; te AcAraja namIye tehazuM, prema karIne jAco re. bha0 sitra 11 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. vara chatrIsa guNe kari sehe, yugapradhAna jana mehe; jaga behe na rahe khiNa kehe, sUri namuM te behe re. bha0 si12 nitya apramatta dharma uvase, nahi vikathA na kaSAya; jehane te AcArija namiye, akaluSa amala amAya re. bha0 si. 13 je diye sAraNu vAraNa coyaNu, paDiyaNa valI janane; paTadhArI gacchathaMbha AcAraja, te mAnyA muni manane re. bha0 sitra 14 aWmiye jina sUraja kevala, vaMdIe jagadIvo, bhuvana padAratha pragaTana paTuM te, AcAraja ciraMjIvo re. bha0 siva 15 artha je sArI rIte paMcAcAranuM pAlana kare che, satya mArgano upadeza kare che, te AcArya bhagavAnane namaskAra kare ane temanI sAthe prema prakaTAvIne yAcanA kare. jeo uttama chatrIza guNo vaDe zebhe che, yugapradhAna hovAthI manuSyane Azcarya pamADe che, jagatane bodha kare che, kSaNamAtra krodhamAM rahetA nathI, te AcArya bhagavaMtane parIkSA karIne aMjalipUrvaka namuM chuM. hamezAM apramAdImaNe dharmano upadeza kare che, vikathA ane kaSAya jemane nathI, pAparahita, nirmaLa ane mAyA vagaranA che, te AcArya bhagavAnane namaskAra kare. vaLI, je sAraNA, vAraNA, ceyaNA ane pratiyaNa manuSyane Ape che, paTTadhara che, gacchanA thaMbharUpa che, te AcArya bhagavAna munijananAM manane AnaMda prakaTAvanAra che. kevaLajJAnI jinezvara rU5 sUrya asta pAme chate jaganA dIpaka rUpe je prakAza Ape che, traNa bhuvananA padArthone prakaTa karavAmAM je kuzaLa che te sUrijI bhagavAna ciraMjIva raho. -11 thI 15 dvAdaza aMga sakjhAya kare che, pAraga dhAraka tAsa; sUtra aratha vistAra rasika te, namo uvajajhAya ullAsa re. bha0 si. 16 sUtra artha ne dAna vibhAge, AcAraya uvajajhAya; bhava traNe lahe je zivasaMpada, namIye te supasAya re. bha. si. 17 mUrakha ziSya nipAI je prabhu, pahANane pallava ANe; te uvajhAya sakala jana pUjita, sUtra aratha savi jANe re. bha. si. 18 33 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAjAnA rAsa. rAjakuara sarIkhA gaNaciMtaka, AcArija pada joga; je uvajhAya sadA te namatAM, nAve bhavabhaya zega re. khAvanAcaMdana rasa sama vayaNe, ahita tApa vi TAle; te uvajhAya namI je valI, jinazAsana anuAle re. 58 30 19 bha. si 20 aH--je khAra aMgAnA svAdhyAya kare che, tenA pAragAmI hAvAthI ( rahasyA ne) dhAraNa karanArA che, sUtranA artha vistAravAmAM (vAMcanA ApavAmAM) catura che, te upAdhyAya bhagavAnane ullAsathI namaskAra kare. sUtra ane a ApavAnA vibhAgamAM (anukrame) AcAya ane upAdhyAya che, je trIje bhave mokSa lakSmI pAmanArA che, te suMdara kRpAvALA (upAdhyAyajIne ) namaskAra karIe chie. pattharamAM aMkurA ugADavAne samartha je upAdhyAya bhagavAna mUkha ziSyane paNa vidvAna manAve che te sa janAthI pUjita che, ane sUtra- artha sarva jANe che. yuvarAja samAna gaNunI ciMtA rAkhanArA che. AcAya padmane ja ceAgya che, te upAdhyAyajIne hamezAM namaskAra karatAM sasAra bhayanA zAka AvatA nathI. khAvanAcaMdananA rasa sarakhA vacane vaDe ahita rUpI satApa dUra kare che tema ja je vaLI jinazAsanane ( vizeSapaNe ) prakAzita kare che te upAdhyAya bhagavAne namaskAra karo, --16 thI 20 bha. siTa bha. si 21 bha si. 22 ' jima takUle bhamarA bese, pIDA tasa na upAve; lei rasa Atama satANe, tima muni geAcarI jAve re. paMca IMdrI ne kaSAyane rUMdhe, SaTkAyaka pratipAla; sayama sattara prakA2e ArAdhe, vaMdA teha dayAla re. aDhAra sahasa zIlAMganA dhArI, acala AcAra ciratra; muni mahaMta jayaNAyuMta vAMdI, kIje janma pavitra re. navavadha brA gupati je pAle, khArasiha tapa zUrA; ahavA muni namIye jo pragaTe, pUrava puNya adhUrA re. sAnA taNI pare parIkSA dIse, dina dina caDhate vAne; saMyama khapa karatA muni namIye, deza phAla anumAne re, bha. si0 25 bha. si 23 bha si 24 ; Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ce. | artha -jema jhADanA phUla upara (rasa cUsavAne) bhamare bese che, tene pIDA upajAvato nathI, rasa laIne pitAnA AtmAne tRti pamADe che tema, muni gocarI le che. hamezAM je pAMca Idriyone vaza rAkhe che, chakAyanuM suMdara rIte pAlana kare che, sattara prakAre saMyamanuM ArAdhana kare che te kRpALune (munijanane) vaMdanA karuM chuM. aDhAra hajAra zIlAMga rathane (kheMcavAmAM) vRSabha tulya che, AcAra ane cAritra (jemanuM) nizcaLa che, evA muni mahAtmAne yatanA pUrvaka vaMdana karIne (manuSya) janmane pavitra kare. je brahmacaryanI nava vADAnuM pAlana kare che, bAra prakAranA tApamAM zUravIra che, evA munine pUrva puNyarUpI (vRkSanA) aMkuro pragaTe te namaskAra karavAno prasaMga prApta thAya. jemanA saMyamanI parIkSA suvarNanI jema dekhAI Ave che, dararoja caDhatA raMgavALA thaIne deza ane kALa pramANe saMyamanuM pAlana kare che te munijanene namaskAra karo. -21 thI 25 zuddha deva gurU dharma parIkSA, sahaNuM pariNAma; jeha pAmIje teha namaje, samyaga darzana nAma re. bha0 siva 26 mala upazama kSaya upazama kSayathI, je hoya trividha abhaMga; samyaga darzana teha namaje, jina dharme daDha raMga re. bha0 si. 27 paca vAra upasamiya lIje, khaye upasamiya asaMkha; eka vAra kSAyika te samakti, darzana namiye asaMkha re. bha0 siva 28 je viSNu nANu pramANu na hoya, cAritra tarU navi phalIye; sukha nirvANa na je viNa lahIye, samakita darzana balIyo re. bha0 siva ra9 aDasaThu bole je aMlakarIo, jJAna cAritranuM mUla; samati darzana te nitya praNam, zivapaMthanuM anukUla re. bha0 si. 30 ' artha -zuddha deva guru ane dharmanI parIkSA karI te satya che tevA vizvAsa zraddhAnA pariNAma jethI pamAya te samyagU darzana padane namaskAra kare. (sAta prakRtirUpa) melanA upazama-kSaya- pazama rUpa je akhaMDapaNe traNa prakAre samyagra darzana thAya che tema ja jethI jinadharmamAM caLa majaDane raMga lAge che te samyagra darzanane namana kare. (sarva bhava paryatamAM) upazama samakita pAMca vAra pamAya che, kSapazama asaMkhyAtavAra ane kSAyika samakita eka vAra ja pamAya che. te samyagra darzananA asaMkhya sthAnakene namaskAra kare. je vagara jJAna pramANabhUta thatuM nathI, cAritrarUpa vRkSa phala ApatuM nathI, mekSanuM Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zrIpALa rAjAne rAsa. sukha je vagara prApta thatuM nathI, te samyagra darzana baLavAna che. je saDasaThuM bhedethI suzebhita che, jJAna ane cAritranuM mULa che ane mokSa mArgane (prApta karavAnI) anukULatAvALuM che, te samya darzanane hamezAM praNAma karuM chuM. bhakSa abhakSa na je viNa lahiye, peya apeya vicAra; kRtya akRtya na je viNa lahiye, jJAna te sakala AdhAra re. bha0 siTa 31 prathama jJAna ne pachI ahiMsA, zrIsidhdhAMte bhAkhyuM; jJAnane vaMdo jJAna ma niMdo, jJAnIye zivasukha cAkhyuM re. bha0 si. 32 sakala kriyAnuM mUla te zraddhA, tehanuM mUla je kahIye; teha jJAna nita nita vaMdIe, te viNa kaho kima rahIye re. bha0 siva 33 paMca jJAna mATe jeha sadAgama, sva para prakAzaka jeha; dIpaka para tribhuvana upagArI, valI jema ravi zazi meha re. bha0 si. 34 loka ura adhe tiryaga jyotiSa, vaimAnika ne siddha; lokAloka pragaTa savi jehathI, te jJAne muja siddhi re. bha0 siva 35 artha -je vagara khAvA lAyaka ane nahi khAvA lAyaka, pIvA lAyaka ane nahi pIvA lAyaka tema ja karavA lAyaka ane nahi karavA lAyaka padArthone viveka thaI zakti nathI te jJAna samasta janane AdhArabhUta che. zrI (jinezvara prabhunA) siddhAMtamAM prathama jJAna pachI ahiMsAne kema nivedana karela che. jJAnane namaskAra karo, jJAnanI avagaNanA na karo; jJAnIjane mekSasukhane anubhavI zakyA che. sarva kriyAnuM mULa "zraddhA" che tenuM mULa je kahevAya che te jJAnane hamezAM vaMdana kare; kaho ! te vagara kema rahI zakAya ? pAMca jJAnamAM je sadAgama che; te pitAne ane parane prakAza karanAra che; dIvAnI mAphaka traNe bhuvanone upakAraka che, vaLI sUrya-caMdra ane varasAdanI mAphaka (upakArI) che. urdhva leka-apeka, tiryagaleka, tiSa leka, vaimAnika (devaka) ane siddha-leka vagere leka ane aleka jethI jANI zakAya che te jJAna mane zuddha svarUpamAM maLo.-31 thI 35 dezavirati ne sarvavirati je, gRhi yati ne abhirAma; te cAri jagata jyavaMtuM, kIje tAsa praNAma re. bha0 si36 tRNu pare je SaTa khaMDa sukha chaDI, cakravartI paNa varIyA; te cAritra akSaya sukha kAraNa, te meM manamAMhe dharIyo re. bhUTa siva 37 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. huA rAMkapaNe jeha AdarI, pUjita Ida naride, azaraNa zaraNa caraNa te vaMdu, pUryuM jJAna AnaMde re. bha0 siva 38 bAra mAsa paryAye jehane, anuttara sukha atikramiya; zukala zukala abhijAtya te upara, te cAritrane namIye re. bha. si. 39 caya te ATha karmano saMcaya, rita kare che teha, cAritra nAma nirUtta bhAkhyuM, te vaMdu guNageha re. bha0 siva 40 artha: dezavirati ane sarvaviratirUpa anukrame gRhastha ane yatine yogya che te cAritra jagatamAM jayavaMta varte che tene praNAma kare. je cha khaMDanA subene taNakhalAM piThe tajIne cakravartIe paNa aMgikAra kareluM che, te cAritra akSaya sukhanuM kAraNa che. tene meM mana sAthe svIkAra karela che. raMka manuSya paNa jene aMgikAra karavA pachI idra ane cakravartIothI pUjAya che, te nirAdhAranA AdhArarUpa ane jJAnAnaMdathI paripUrNa cAritrane vaMdana karuM chuM. jenA bAra mahinAnA pAlanathI anuttara vimAnanAM sukho paNa ulaMghI javAya che, tathA ujajavaLa ujajavaLa thatAM taratamapaNuM hoya, te cAritrane namaskAra karIe chie. caya eTale ATha karmano saMcaya ane tene khAlI kare te cAritranAma nirUktithI siddha thaeluM che te guNonA gRharUpa (cAritra)ne vaMdana karuM chuM. -36 thI 40 jANutA trituM jJAne saMyuta, te bhava mukti jiNuMda jeha Adare karma khapevA, te tapa zivatarU kaMda re. bha0 siva 41 karama nikAcita paNa kSaya jAI, kSamA sahita je karatAM; te tapa namIye jiha dIpAve, jinazAsana ujamatAM re. bhaTa siTa 42 AmosahI pamuhA bahu laddhi, have jAsa prabhAve; aSTa mahAsiddhi navanidhi pragaTe, namiye te tapa bhAve re. bha0 siva 43 phala zivasukha moTuM suranaravara, saMpatti jehanuM phUla te tapa suratarU sarikhe vaMda, zama makaraMda amUla re. bha0 si. 44 sarva maMgala mAMhi paheluM maMgala, varaNIye je graMtha; te tapapada tihu kAla namIje, vara sahAya ziva paMthe re. bha0 sitra 45 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zrIpALa rAjAne rAsa. Ima navapada dhuNato tihAM lIne, hue tanamaya zrIpAla sujasa vilAse ceAthe khaMDe, eha agyAramI DhAla re. bha0 si. 46 artha -traNa jJAnavALA jinezvara bhagavAna te bhavamAM (pitAnI) mukti jANatAM chatAM karmano nAza karavAne je tapa Adara kare che te tapa mokSarUpa vRkSanuM mULa che. kSamApUrvaka karatAM nikAcita karma paNa kSaya thaI jAya che, jenuM ujamaNuM karatAM jinazAsananI prabhAvanA thAya che, te tapane namaskAra karo ! jenA prabhAvathI AmauSadhi pramukha ghaNI labdhio prakaTe che, ATha mahAsidhio ane navanidhAna prakaTe che, te tapane bhAvapUrvaka namaskAra karo. jenuM mokSanA sukharUpa phaLa che, Idra ane cakavatinI saMpattirUpa phUla che, samatArUpa amUlya jeno puSpa rasa che, te kalpavRkSa sarakhA tapane vaMdana karuM chuM. sarva maMgaLAmAM prathama maMgaLarUpe jenuM varNana graMthomAM thaeluM che, te mokSa mArgamAM sahAya rUpa tapa padane traNe kALamAM namaskAra karo. e prakAre navapadanI stavanA karatAM zrIpALa rAjA tanmaya thaI lIna thayA, suMdara yazanA vilAsavALA cothA khaMDanI A agiyAramI hAla pUrNa thaI -41 thI 46 dohA-chaMda. Ima navapada thato thake, te dhyAne zrIpAla; pAmyo puraNa Aukhe, navame ka95 vizAla. rANI mayaNA pramukha savi, mAtA paNa zubha dhyAna; Aukhe pUre tihAM upanA, sukha bhogave vimAna. narabhava aMtara svarga te, cAra vAra lahi sarva; navame bhava ziva pAmaze, maitama kahe nigarva, te nisuNI zreNika kahe, navapada ulasita bhAva; aho navapada mahimA vaDe, e che bhavajala nAva. valatuM gotama guru kahe, eka eka pada bhatti devapAla pramukha sukha lahyAM, navapada mahimA tatti. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. 263 kibahunA magadheza tuM, Ika pada bhakita prabhAva; haIza tIrthaMkara prathama, nizcaya e mana bhAva. artha -A pramANe tadAkAra cittathI navapadajInuM stavana karatAM ane dhyAna dhyAtAM zrIpALamahArAjA saMpUrNa AyuSya pUrNa karI navamA devalokamAM utkRSTa AyuSya utpanna thayA. tema ja mayaNAsuMdarI vagere rANIo ane mAtA paNa zubha dhyAnanA pratApathI te ja devakanI aMdara pUrNa Aukhe utpanna thayAM ane uttama svarga sukhane anubhava levA lAgyAM. te pachI devakamAMthI narabhava, narabhavamAMthI devabhava ema cAra vakhata devapaNuM ane cAra vakhata manuSya bhava pAmI ane chellA navamA bhave zrIpALamahArAjA, mAtA kamaLaprabhA ane nave rANIe e agyAre kSamaMdiramAM akhaMDAnaMdanA bhaktA thaze. e pramANe zreNika rAjAne garva rahita evA gautama gaNadhara mahArAja zrIpALanuM caritra kahetA hatA e sAMbhaLIne zreNika rAjA navapadajInA mahimAmAM ullAsavaMta bhAvavALA thaI kahevA lAgyA "ahA ! A navapadajIno mahAna mahimA che ! khacita navapada je che te samudra taravAne nAva samAna ja che" AvA udagAra sAMbhaLI te zreNika rAjA pratye pharIne zrI gautama svAmIe kahyuM-"navapada paikI eka eka padanI ja bhakti karavAthI devapALa vagere puNyazALIoe svarga sukha, tIrthakara gotra vagere prApta karela che, ethI e navapadano mahimA satya pratitIvaMta che. he magadhadeza pati ! navapadajInA mahAtamya saMbaMdhI vizeSa zuM kahu, tame paNa e navapada pikI eka samati darzana padanI phakta bhakti karavAnA pratApathI ja AvatI vIzImAM padmanAbha nAmanA pahelA tIrthakara thaze, te nizcayathI manane viSe bhAvanA bhAvaje." -1 thI 6 gautama vacana suNI IyAM, uThe magadha nariMda; vadhAmaNI AvI tadA, AvyA vIra jirNada. deve samavaraNa racyuM, kusuma vRSTi tihAM kIdha; aMbara gAje duMdubhi, vara azoka suprasiddha. siMhAsana mAMDyuM tihAM, cAmara chatra dvalaMta; divya dhvani diye dezanA, prabhu bhAmaMDalavaMta. vadhAmaNI deI vAMdavA, Avyo zreNikarAya; vAMdI beThe parSadA, ucita thAnake Aya. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 zrIpALa rAjAne rAsa. koNika uddezI kahe, navapada mahimA vIra; navapada sevI bahu bhavika, pAmyA bhavajala tIra. ArAdhananuM mUla jasa, Atama bhAva che; tiNe navapada che AtamA, navapada mAMhe teha. dhyeya samApatti dhye, dhyAtA dhyeya pramANa; tiNe navapada che AtamA, jANe kAi sujANu. lahI asaMga kriyA bale, jasa dhyAne jaNe siddhi; teNe tehavuM pada anubhavyuM, ghaTamAMhi sakala samRddhi. 11 12 14 aH- --A pramANe gautamasvAmInA vacane sAMbhaLI AnaMda pUrNa cittathI zreNika rAjA gautama guruzrIne vAMdI potAnA pATanagara tarapha vidAya thavA lAgyA, tevAmAM vanapAlake AvI vadhAmaNI ApI ke ' jagajIvAhAraka zrIvIra prabhujI udyAnamAM AvI sameAsaryA che. tyAM devatAAe samevarasaNa racyuM, pAMca varaNa sugaMdhI phulenI vRSTi karI, AkAzamAM devaduMdubhi vAgavA lAgI, zreSTha azokavRkSa zeAlI rahyuM che, tyAM siMhAsana sthApela che cAmara DhaLI rahyA che, traNa chatra mastake birAje che, tathA bhAma`DaLa sahita evA zrIvIra prabhu siMhAsana upara birAjI vyikRti sAthe dezanA daI rahyA che. ' A pramANe vadhAmaNI AvI ke te ja samaye zreNika rAjA zrIvIra prabhune vAMDhavA cAlyA ane paMcAbhigama sAcavI vidhisaha prabhune vadana karI bAra padAnI aMdara jyAM peAtAne besavu ceAgya hatuM tyAM besI dezanA sAMbhaLavA lAgyA. vIra bhagavAna paNa zreNikane uddezIne navapadajInA mahimA varNave che ke e navapada setyAthI ghaNA bhanya jIvA bhavasamudranA pAra pAmyA che. jo ke navapadajInuM mULa ArAdhana tA nizcayathI AtmabhAva ja che, te paNa tenuM kharU tattva viralA ja meLavI zake che; kemake navapada te ja AtmA che ane navapadamAM paNa e ja AtmA che. je vastu dhyAvavA lAyaka che te dhyeya kahevAya che, te dhyeyanI sa prakAre sa`pUrNatA pAmave karIne dhyAtA je dhyAnAza AtmA tenuM dhyeya, vastunu. je dhyAna tenuM pramANapaNuM thAya. kemake dhyeyanI vRtti vagara dhyAnanI vRtti thatI nathI ane dhyAtAnA dhyAnanuM pramANa dhyeya samApti vaDe ja thAya che. e mATe navapada te ja AtmA che e kAI jJAnI ja jANe che. zukala dhyAnanA cAthA pAyAnA dhyAna vaDe asaMga kriyA prApta karI te kriyAnA maLathI navapadamAMnA je padanI ArAdhanAne lIdhe je jIvAe siddhi prApta karI te prANIe tevuM ja pada anubhavyuM--bhogavyuM, mATe nizcayanayathI ghaTamAM ja sakaLa samRddhi che 13 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. 265 DhALa bAramI-svAmI sImaMdhara upadize--e dezI. arihaMta pada dhyAto thake, davya guNa pAya re; bheda cheda karI AtamA, arihaMta rUpI thAya re. vIra jinezvara upadize, sAMbhaLajo citta lAI re; AtamadhyAne AtamAM, Rddhi male savi AI re. vI. 2 rUpAtIta svabhAva je, kevala daMsaNa nANI re; te dhyAtAM nija AtamAM, haiye siddhaguNa khANI re. vI. 3 dhyAtAM AcAraja bhalA, mahAmaMtra zubha dhyAnI re; paMca prasthAne AtamA, AcAraja hoye prANI re. vI. 4 tapa sakjhAye rata sadA, dvAdaza aMgane dhyAtA re; upAdhyAya te AtamA, jagabaMdhava jagabhrAtA re. apramatta je nitya rahe, navi harakhe navi zoce re; sAdhu sudhA te AtamAM, zuM muMDe zuM loce re. vI. 6 sama saMvegAdika guNa, kSaya upazama je Ave re, darzana tehi ja AtamA, zuM hoya nAma dharAve re. vI. 7 artha dravya, guNa ane paryAya vaDe arihaMta padanuM dhyAna karatAM AtmA bhedano cheda karI arihaMtarUpa thAya che. have vIra paramAtmA upadeza kare che te tame sAvadhAnatAthI sAMbhaLaje. AtmAnA dhyAnathI AtmAnI (bhUlAyelI) sarva saMpatti (tene pitAne) AvI maLe che. jeo rUpAtIta svabhAvavALA ane kevaLadarzana jJAnavALA siddhonuM dhyAna kare che, teono AtmA guNanI khANurUpa siddha banI jAya che. mahAmaMtra ane zubha dhyAna vaDe suMdara AcArya padanuM dhyAna karanAra manuSyano AtmA pAMca prasthAna prApta karI AcArya banI jAya che. tapa ane svAdhyAyamAM sadA rakta che, bAra aMganuM dhyAna kare che, vizvanA baMdhu che. ane jagat sAthe baMdhu bhAvathI varte che te AtmA upAdhyAya bhagavAna kahevAya che. je hamezAM apramAdI rahe che, harSa athavA zekamAM lIna thato nathI te AtmA sAco sAdhu che. muMDAvavAthI athavA loca karavAthI zuM ? (vAstavika sAdhupaNuM prApta thAya che ?) (prakRtionA) kSaya athavA upazamathI samatA saMvegAdi guNe je prakaTe che te ja 34 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrIpALa rAjAne rAsa. samyagradarzana ane e ja AtmA che, "samakitI" nAma khAlI dhAraNa karavAthI zuM saphaLatA che? -1 thI 7 jJAnAvaraNI je karma che, kSaya upazama tasa thAya re; to e ehi ja AtamAM, jJAna abodhatA jAya re. vI. 8 jANa cAritra te AtamA, nija svabhAvamAM ramato re; lezyA zuddha alaMkaryo, mahavane navi bhamato re. vI. 9 IcchArodhe saMvarI, pariNati samatA yoge re, tapa te ehi ja AtamA, varate nija guNa bhege re. vI. 10 Agama noAgama taNa, bhAva te jANo sAco re; Atama bhAve thira heje, para bhAve mata rAce re. vI. 11 aSTa sakala samRddhinI, ghaTamAMhe Rddhi dAkhI re; tima navapada Rddhi jANaje, AtamarAma che sAkhI re. vI. 12 yoga asaMkhya che jina kahyA, navapada mukhya te jANe re; eha taNe avalaMbane, Atama dhyAna pramANe re. vI. 13 DhAla bAramI ehavI, cothe khaMDe pUrI re; vANI vAcaka jasa taNI, keI naye na adhUrI re. vI. 14 artha-jJAnAvaraNIyarUpa je karma che tene pazama athavA kSaya thAya tyAre AtmA jJAnarUpa thAya che ane jJAnathI ajJAnapaNuM dUra thAya che. potAnA svabhAvamAM ramaNa karatA, zuddha lephsAthI suzobhita, meharUpa jaMgalamAM nahi bhaTakatA, AtmAne ja cAritra jANe. IcchAonA nirodharUpa saMvara karI mana, vacana, kAyAnA rogonI ekAgratAthI samatAmAM pariNamana karI, svaguNonA anubhavamAM A AtmA ramaNa kare te ja tapa che. Agama ane noAgamonA rahasyane satya rIte samaje; AtmAnA svarUpamAM sthira rahe ane paugalika bhAvamAM gulatAna na thAo. AtmAmAM samasta ATha siddhionI saMpatti rahelI che, te pramANe navapadanI saMpatti paNa che, tene sAkSI AtmA (svayameva) che. (muktinA) asaMkhya ge jinezvare kahelA che, temAM navapada mukhya che tema samaje, tenA AlaMbanathI AtmAnuM dhyAna pUrNa thAya che te jANe, A zrIpALa rAsanA cothA khaMDanI A Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa ceAtha. bAramI DhAla pUrNa thaI zrIyazovijayajI upAdhyAyanI vANI kaI nathI apUrNa nathI. -8 thI 14 dehA-chaMda vacanAmRta jina vIranAM, nisuNI zreNika bhUpa; AnaMdita pahoto dhare, dhyAta zuddha svarUpa. kumati timira savi TAlato, vaddhamAna jinabhANa; bhavika kamala paDihati, vihare mahiyala jANu. e zrIpAla nRpati kyA, navapada mahimA vizAla; bhaNe guNe je sAMbhaLe, tasa ghara maMgala mAla. artha -A pramANe zrIvIra prabhujInAM amRtamaya vacano sAMbhaLIne sametisAdhaka zreNika rAjA zrIvIraprabhune namana karI AnaMdapUrvaka pitAne mahekA pahoMce ane cittamAM zuddha svarUpa cidAnaMdaghana ne dhyA-dhyAna dharato samaya vyatIta karavA lAgyA. kevaLajJAnarUpa sUrya prakAza vaDe ajJAnarUpa timirane dUra karatA, tathA padravyarUpa kevaLa sUryanA kiraNo vaDe bhavika janonA hRdayakamaLane pratibaMdha karatA, sAmAnya kevaLIne viSe sUrya sarakhA zrIvIraprabhu pRthvItaLane pAvana karatA vicAravA lAgyA. graMthakAra mahArAja kahe che ke zrIpAla mahArAjAnI zrInavapadajInA vizALa mahimAyukta kathA je kaI dharmapremI manuSya sAMbhaLaze-vAMcaze-manana karaze tenA gharanI aMdara navapadajInA adhiSThAyaka deva maMgaLamALA vistAraze. -1 thI 3 hAla teramI--rAga dhanAzrI-buNiyo re prabhu tuM surapati jina yuNiyo-e dezI tU tUTho re mujha sAhiba jagane Tho; e zrIpAlane rAsa karatA, jJAna amRtarasa lUTho re. mujha sAhiba jagane taMThA. pAsamAM jima vRddhinuM kAraNu, geyamane aMgUTho; jJAnamAMhi anubhava tima jANe, te viNa jJAna te jaTho re. muLa ra Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 zrIpALa rAjAne rAsa. mu 3 udakapayAmRta kalpajJAna tihAM, trIje anubhava mIThA; te viSNu sakala tRSA kima bhAMje, anubhava prema garIThA re. premataNI pa2e zIkhA sAtheA, joI selaDI sAMThA; jihAM gAMTha tihAM rasa natri dIse, jihAM rasa tihAM navi gAMThe re. mu. 4 jinahI pAyA tinahI chipAyA, e paNa eka che cIThA; anubhava merU chipe kima maheATA, te teA rAdhale dIThA re. pUrava likhita likhe siva lei, masI kAgalane kAMThA; bhAva apUva kahe te pa MDita, bahu beAle te khAMThA re. avayava sarvisuMdara hAya dehe, nAke dIse cAThA; graMtha jJAna anubhava viSNu tehavuM, zuSka jiyA zuka pATho re. saMzaya niva bhAMje zrutajJAne, anubhava nizcaya jeTho; vAdavivAda anizcita karatA, anubhava viSNu jAya heTho re. mu pa mu mu 8 aH--mane sakaLa jagatanA pati zrIjinezvaradeva khacita tuSTamAna thayA che ema mAnuM chuM; kemake zubha kAryanI pUrNAhuti thavI e prabhunI prasannatAnuM ja kAraNa che. ethI ja A zrIpAlarAjAnA rAsanI racanAmAM jJAnarUpI amRtaneA varSAda vasyA che. jema khIranI aMdara gautamasvAmIne aMgUThe khIranI vRddhinuM ja kAraNe thaI rahela hatA-te khIrane vadhAranAra kAraNa rUpa gautamasvAmIjInA agUTho ja labdhirUpa hatA, tema jJAnanI aMdara jJAnavRddhinuM kAraNa anubhava Ana ja che; te anubhavajJAna vagara sarva jJAna mithyA ja samajavuM mATe anubhavajJAna hamezAM meDhu che. jJAna traNa prakAranAM che eTale ke paheluM udakakalpajJAna che tenA anubhava vaDe jema pANI pIvAthI tarasa chIpe; paNa gheADI vAra pachI pAchI tarasa lAge che, tema vyAkaraNa-zabda-kAvya zAstra vagere laukika-prAkRta-caritrAnuvAda-kathAnaka-cApAI-rAsa-bhASA Adi zAstro te udakakalpa kahevAya che. te graMtho bhaNe vAMce tyAM lagI ja rasa paDe; paraMtu te pachI karyo! rasa prApta thatA nathI. khIjuM payakalpajJAna che. tenA anubhava vaDe, jema dUdha pIvAthI gheADA vakhata bhUkha ne tarasa ane zAMta thAya, tathApi thoDo samaya vItyA bAda pharI bhUkhatarasa lAge, tema Agama-sUtra-siddhAMtanA upayoga rahitanuM jJAna paNa gheADA vakhata zAMti Ape che. trIjI amRtakalpajJAna che, te zraddhApUrvaka Agama jJAna bhedabhAva dharIne upayAgasahitapaNe varte tenA anubhava vaDe jema mu 7 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa co. amRta pIvAthI bhUkha taraza-roga-zoka-upadrava vyAdhi vagere tamAma nAza pAme, eTaluM ja nahIM paNa te pharIne udaya thavA ja na pAme, tenI barAbara trIjuM anubhavajJAna mIThuM che. mATe ja anubhavajJAna vagara anAdi samayanI bhavabhramaNa rUpa tarasa zI rIte chIpI zake ? e mATe anubhavano prema che te mahAna che; jema sAMsArika premanI ayatA karavA levuM, devuM, khAvuM, khavarAvavuM Adi niyamo upagamAM levA paDe che tema anubhavatallIna thavA mATe tenA niyamo zIkha, sAdhe. zelaDInA sAMThAnA draSTAMta karIne-jema zelaDInA sAMThAnI aMdara jyAM gAMTha che tyAM rasa nathI ane jyAM rasa che tyAM gAMTha nathI, tema anubhava prema jANe. eTale jyAM karmarUpa gAMTha che tyAM anubhava rasa nathI ane jyAM anubhavarasa che tyAM kamarUpa gAMTha nathI. keTalAka kahe che ke jeNe anubhavarasa prApta karyo teNe chupAvI rAkhyo jethI prakaTa thavA pAmyuM nathI, e kahevata paNa cIThThIpatrI jevI che; kemake merU parvata jevo mahAna anubhava rUpa mera che, te chupAvyo zI rIte chupI zake ! te te sarvanA jovAmAM Avela che ema jinavacanathI siddha thAya che. vastutaH dIThAmAM Ave che; paraMtu jeNe pAme che tene ja AtmA jANe bIje kaI na jANe. zAhI, kAgaLa ne lekhaNa e traNe cIjonA sAdhana vaDe AgaLa lakhAI kapAI gaelI vAtone punaH lakhe e te badhA lekhako karI zake tema che, paNa pUrve je keIe na lakhyAM evAM apUrva bhAva kahe te paMDita jANavA, bAkI je bahu lakhe ke bahu bhASaNa kare te labADI jANavA je ke zarIranI aMdara jema saghaLAM aMgaupAMga suMdara hoya chatAM nAka upara cAThuM hoya to te badhI suMdaratAne bagADI de che, tema bahae graMthe bhaNyA jANyA hoya chatAM teno anubhava na meLavyo hoya to te kaMThazoSa-ghAMTA tANavA ke ghAMTA besADavArUpa mAthAkUTa gaNAya che. piopaTa ajJAnI chatAM manuSyanI sobatathI rAma vagere bolatAM zIkhe, tathApi tene oLakhatA nathI, jethI tenuM nAmaramaraNa kaMThazeSa sarakhuM ja thaI paDe che, tenI peThe jene anubhavajJAna na hoya te te zrutajJAne karI mananA saMzayo dUra karI zake nahi, te mATe ja anubhavajJAna e ja mahAna jJAna che. -1 thI 8 jima bahuzrutane bahujana saMmata, bahula ziSyano zeTho; tima tima jina zAsanane vayarI, je navi anubhava neTho re. muLa 9 mAhare to gurucaraNa pasAye, anubhava dilamAM peTho; Rddhi vRddhi pragaTI ghaTamAMhi, Atama rati huI beTho re, mu. 10 ugyo samakita ravi jhalahalato, bharamatimira savi nATho; tagatagatA durnaya je tArA, tehane bala paNa ghATho re. muLa 11 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zrIpALa rAjAno rAsa. merU dhIratA savi hara lInI, rahyo te kevala bhAMTho; hari suraghaTa suratarUkI zobhA, te to mATI kAThe re. mu0 12 haravyo anubhava jora hato je, hamalla jaga lUTho; pari pari tehanA marma dekhAvI, bhAre kIdho bhUTho re, mu. 13 anubhava guNa Avyo nija aMge, miTa rUpa nija mATho; sAhiba sanmukha sunajare jotAM, koNa thAye uparAMTho re. muLa 14 thaDe paNa daMbhe du:kha pAmyA, pITha ane mahApITho; anubhavavata te daMbha na rAkhe, daMbha dhare te dhITho re. mu15 anubhavavaMta adaMbhanI racanA, gAyo sarasa sukaTho, bhAva sudhArasa ghaTa ghaTa pIye, huo pUraNa AkaMTho re. muLa 16 artha -kemake anubhava vagara pitAnA dharmanI carcA ane paramatanI khaMDanA rUpa vivAdanI aMdara paNa vitaMDAvAda-vyartha lavAro-pramANa vagaranuM kathana karavAthI parAjaya pAme chesabhAmAM nIcuM jovApaNuM thAya che. eTaluM ja nahIM paNa je bahu bhaNela hoya; ghaNA lokone mAnya hoya ane ghaNA zreSTha zino svAmI thaI beThe hoya; tathApi anubhavarasa vagarana hoya to te jainanazAsanane zatru ja gaNavA lAyaka che; kAraNa anubhava vagara je kare te lAbhakArI nahIM paNa hAnikArI ja nIvaDe che. te anubhave zrIgurucaraNa pratApa vaDe ApoApa mArA dilamAM nivAsa karyo, jethI sarva prakAranI gupta jJAnanI addhisiddhi prakaTa thaI ane Atmarati zAtAmaya thaIne huM beThe, tenA lIdhe mArA manamaMdiramAM samakita sUryane jaLahaLato prakAza udaya pAme. jethI bhrama-zaMkArUpa aMdhakArane nAza thayo. duSTa nayarUpa tArAonuM teja paNa naSTa thaI gayuM kemake anubhavajJAnIe merUnI dhIratA harI lIdhI. matalaba ke anubhavajJAnInuM citta merU karatAM paNa vizeSa acaLa hoya che, jethI meranI dhIratA tuccha thaI paDatAM te merU kevaLa paththara samAna thaI paDyo. tema ja kAmakuMbha ane ane kalpavRkSanI aciMtya zaktine paNa harI lIdhI, jethI te kAmakuMbha taddana mATInA kuMbha je ane kalpavRkSa kevaLa lAkaDA samAna thaI rahyo. e anubhava jJAnabaLathI meharUpI mahAna parAkanI mallanuM paNa jora bhAMgI paDayuM ane tenAM vAraMvAra chidra ughADI tene bhUMThe pADI dIdho. jethI pharI najIkamAM paNa na AvI zake evo banAvyA. e saghaLA pratApa guruprasAdathI prApta thaelA anubhavane ja che. e anubhava AtmA sAthe lIna thaela hovAthI koIne haThAvyo haDI zakatA nathI. jyAre Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa cothe. 27 anubhavanA guNa pitAnA aMgamAM dAkhala thayA tyAre pitAnuM anAdi kALanuM bhavaparaMparA karavArUpa naThArUM karma hatuM te dUra TaLI gayuM, tethI mArA sAhebe sunajara karI sAmuM joyuM tyAM pachI anya keNa sAme thaI zake ke virodhI banI zake ? kadAca koI kalpanA karaze ke A kathana kavie Apa vakhANarUpa garvabharyA kahyAM che, te tenA samAdhAna mATe kahI zakAya che ke pitAnI koI vAta jagatajanothI chupAvI rAkhavI emAM paNa huM daMbhIpaNuM mAnuM chuM. thoDu paNa kapaTa karavAthI pITha ane mahApITha mahA duHkha pAmyA. dhama manuSya anubhavavaMta prANI hoya te dharmamAM paNa kapaTa na rAkhe ane je daMbha rAkhe te mUrkha jANo. e mATe thoDo paNa daMbha-kapaTa rAkhyA vagara je meM jANyuM anubhavyuM che, te paropakAra nimitte jAhera karI dauM chuM. anubhavavaMtanI to racanA kapaTa vagaranI ja hevI joIe, ethI ja meM kapaTarahita rasayukta sukaMThasaha A racanA gAela che-karela che. te amRtadhArArUpa caritrAmRtarasane he zrotAjano ! pI pIne pUrNa tRpta thAo ! -9 thI 16 kalaza-rAga dhanAthI tapagacchanaMdana surata pragaTayA, hIravijaya gururAyA; akabarazAhe jasa upadeze, paDaha amArI vajAyA. hemasUrI jinazAsana mudrA, hemasamAna kahAyAjI; jA hIro je prabhu hotAM, zAsana soha caDhAyAche. tAsa paTe pUrvAcala udayA, dinakara tulya pratApIjI; gaMgAjala nirmaLa jasa kIrati, saghale jagamAMhi vyApIjI. zAha sabhAmahe vAda karIne, jinamata thiratA thApIjI; bahu Adara jasa zAhe dIdho, birUda savAI ApIjI. zrIvijyasenasUrI tasa paTadhara, udayA bahu guNavaMtA; jAsa nAma daza dizi che cAvuM, je mahimAye mahaMtAjI. zrIvijayaprabha tasa paTadhArI, sUri pratApe chAje; . eha rAsanI racanA kIdhI, suMdara tehane rAjejI. sUrI hIragurunI bahu kIratI, kIrtivijaya uvajhAyA; ziSya tAsa zrIvinayavijaya vara, vAcaka suguNa sahAyAjI. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 12 zrIpALa rAjAno rAsa. vidyA vinaya viveka vicakSaNa, lakSaNa lakSita dehAjI; sebhAgI gItAratha sAtha, saMgata sakhara sanehAjI. saMvata satara aDatrIsa varSe, rahI rAMdera comAsuMjI; saMgha taNA AgrahathI mAMDayo, rAsa adhika ullAsejI. sArdu sapta zata gAthA viracI, pahetA te suralokejI; tenA guNa gAve che gorI, mili mili ke thokejI. tAsa vizvAsa bhAjana tasa pUraNa, prema pavitra karAyA; zrInavijaya vibudha paya sevaka, sujasavijaya uvajhAyA. bhAga thAkato pUraNa kIdho, tAsa vacana saMketejI; teNe vali samakita daSTi je nara, teha taNe hita hetejI. je bhAve e bhaNaze guNaze, tasa ghara maMgalamAlA; baMdhura siMdhura suMdara maMdira, maNimaya jhAkajhamAlAjI. deha sabala sasaneha paricchada, raMga abhaMga rasAlAjI; anukrame teha mahodaya padavI, laheze jJAna vizAlAjI. 14 artha -(have kavi pitAnI prazasti kahe che.) tapagaccharUpa naMdanavananI aMdara kalpavRkSa jevA zrIhIravijaya gururAja pragaTa thayA, jemaNe mugalavaMzabhUSaNa akabarazAhane jainadharmane prazaMsanIya tatvajJAnano upadeza ApI, ahiMsA dharma (jIvadayA mULadharma)ne amalamAM aNAvyo. te hIravijayasUri to zrIjinazAsanarUpa mudrAmAM jAtivaMta hIrA samAna hatA, ke jeNe jainadharmanI ghaNI ja prabhAvanA karI. te vakhate zrIhemasUri te zrIjinazAsanarUpa vITImAM hema sarakhA hatA. zrIhIravijayasUrinA pATarUpa udayAcala-parvatane viSe sUryatulya pratApavaMta evA ke jemanI kIrti gaMgAjaLanI peThe nirmaLa sarva jagatamAM vyApI rahI hatI. vaLI jemaNe akabarazAhanI sabhA madhye vAda karIne sarva anya darzananuM tattvajJAna apUrNa ane asatya siddha karI, jaina darzananI sthiratA sthApana karI batAvI. jethI akabarazAhe bahu ja sanmAna sahita jagata gurunI padavI karatAM savAI padavI ApI evA zrIvijayasenasUri thayA. vaLI temanI pATe bahu guNavaMta evA zrIvijayadevasUri thayA. jemanuM nAma daza dizAone viSe prakhyAta che tathA je mahimAe karI moTA thayA. temanA paTTadhArI zrI vijayaprabhasUri thayA je paMDita ane pratApI hatA. te sUrIzvaranA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMDa e. 273 rAjyamAM A suMdara rAsanI racanA karI. te zrIhIrasUrijI mahArAjanA mukhya ziSya upAdhyAyajI zrIkarnivijyajI thayA, jemanI bahu ja sukIrti vistarelI hatI; te upAdhyAya jInI AjJAnuyAyI pradhAna ziSya upAdhyAyajI zrIvinayavijayajI thayA ke je saguNa tathA vidyA, vinaya ne viveka vicakSaNa, uttama lakSaNavaMta zarIravALA, saubhAgyavaMta, gItArthapaNAne sArthaka karanArA, vaLI je nI saMgata sArI hatI ane rUDA nehavALA hatA. te vinayavijayajI upAdhyAyajIe saMvata 1238 nI sAlamAM rAMdera zaheramAM comAsuM rahI saMghanA AgrahathI adhika ullAsa sahita A zrIpALarAjAnA rAsanI zarUAta karI; paraMtu sADA sAtase gAthAo racAyA bAda teo svargamAM gayA; jemanA guNe strIo ke ke maLIne gAya che. teozrInA vizvAsabhAjana, vaLI. saMpUrNa premavaMtanuM pavitra birUda dharAvanArA evA zrInavijayajI paMDitanA padakamaLanA sevaka sArA yazavALA zrIyazovijayajI upAdhyAyajI thayA, temaNe zrIvinayavijayajI upAdhyAyanA (saMketa pramANe) bAkIne A rAsa pUrNa karavAnuM kahela hatuM tethI tema ja vaLI samakitadaSTi naranA hitane kAraNe A rAsano bAkIne bhAga pUrNa karyo. A rAsane je bhAva sahita bhaNaze.. gaNaze tenA gharamAM zrIsiddhacakra bhagavAnanA adhiSThAyaka devanI kRpAthI mAMgaLikanI mALA thaze. tema ja moTA hAthIo teonA AMgaNAmAM jhulaze, suMdara madira-mahele tathA maNiratna jaDAvanAM mukuTa kuMDaLa vagere AbhUSaNa, nirogI zarIra, premALa parivAra, tathA akhaMDa AnaMda prApta karI aMte mahadaya ( vizALa jJAnalakSamI) pUNa mokSa padavIne pAmaze. -1 thI 14 iti zrIvinayavijayagaNi viracite zrIzrIpALacaritre prAkRta prabaMdhe tanma upAdhyAyazrI yazovijayagaNi pUrita caturtha: khaMDa : saMpUrNa A khaMDa cAramAM sarva maLI ektAlIza DhALa che. Iti zrIzrIpALacaritranA rAsanI aMdara zrIpAlakumAra ane ajitasena vacce thaeluM yuddha, tyArabAda ajitasena rAjAe aMgikAra karelI jenadikSA, zrIpAlarAjAe temanA sadguNenI karelI stuti, ajitasena rAjarSino sadupadeza tathA karmavipAkanuM svarUpa, paramAtmA pratye zrIpAlarAjAnI ananya zraddhA ujamaNuM mahotsava, siddhacakacchanI guNastavanA ane aMtamAM vargagamana vagere vagere varNana sahita cA khaMDa pUrNa thaye.. zrIratu !! kalyANama ! ! ! kaGE zrI zrIpALa rAjAnA rAsa samApta 3 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6000 tocana mulu 100000000 nNdN Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. HISTOPHI jene apUrva mahimA zAstrakAra mahArAje kahyo che evA zrIsiddhacakrajI navapadajI, bhavabhramaNanA aMta karavAmAM advitIya sAdhanabhUta che. Atma hitecchune zrI siddhacakrajInA ArAdhana mATe khAsa Aya'khila ( AcAmla ) tapa karI vidhipUrvaka tenuM ArAdhana kare che. jaina devAlayeAmAM bhagavaMtanI vividha prakAre bhakti kare che. eTaluM ja nahi paNa zrI siddhacakrajInI alaukikapaNe ArAdhanA karavAthI AtmakalyANa karavA sAthe laukikasa padmA prApta karanAra satI mayaNAsuMdarI ane zrIpALa rAjAnA caritranuM bhAvapUrvaka zravaNa tema ja manana kare che. e zrI navapadajInAM nAma ane tenAM ArAdhananI TUMkI samajaNa nIce pramANe cheH---- 1. zrIarihaMtapada--zrIjinAgamanA sArabhuta zrI paMca parameSThI mahAmaMtramAM A pada mukhya che. zrI jinapratimAnI zuddha AzayathI dravya tema ja bhAvapUrNAMka bhakti karavI, zrIjinAjJAnuM pAlana karavuM ane zrIneidranAM kalyANakanA divaseAe vizeSa prakAre bhakti karavI vagerethI A padmanuM ArAdhana thAya che. 6. zrIsiddhapada-sakala kakSaya karI caudamA guNasthAnakane a Mte sApti ana tame bhAge je leAkAte sthita rahelA che, evA siddha paramAtmAnuM temanA guNe! sahita dhyAna karavuM, dravya tema ja bhAvapUrvaka temanI bhakti karavI vagerethI ApanuM ArAdhana thAya che. 3. zrIAcArya pada--AcAryanA chatrIsa guNNAe yukata, paMcAcAranuM svayaM pAlana karanAra ane anya munie pAse pAlana karAvanAra jineAkata dayAmaya-satya dharmane zuddha upadeza karanAra, niraMtara apramatta dazAmAM vavAnA khapI, dharma dhyAnAdi zubha dhyAnanA dhyAtA, gacchanA munione cAra prakAranI zikSA ApanAra ItyAdi guNeAe yukata evA AcArya mahArAjanI dravya ane bhAvathI bhita karavAthI A padanuM ArAdhana thaI zake che. 4. zrIupAdhyAyapada--nirmaLa jinAgamanA bedha sahita cAritra pAlanamAM sadAya sAvadhAna rahI, kevaLa upakAra dRSTithI sAdhu samudAyane sUtrAnuM dAna ApanAra, pRththara jevA jaDa buddhivALA ziSyane paNa suvinIta anAvavAnI zita dharAvanAra tathA niraMtara sajjhAya dhyAnamAM vartanAra zrI upAdhyAya mahArAjanI bhakrUita vagere karavAthI A padanu ArAdhana thaI zake che, 35 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pa. zrIsAdhupada-samyajJAna, samyagdarzana ane samyakUcAritrarUpa mekSa mArganuM sAdhana kare te sAdhu kahevAya che. muni, RSi, tapasvI, aNagAra, sarvavirati e badhA sAdhu zabdanA paryAyavAcaka nAma che. paMca mahAvratonuM pAlana tathA chaThThA vibhAjanane tyAga, e muninA mahAvrata che. sAdhunA sattAvIza guNo tathA caraNasittari ane karaNasittarinA guNa prApta karavAne teo sadA udyamavanta hoya che. phakata cAritrArAdhana mATe beMtAlIza deSa rahita AhAra grahaNa karanAra che, evA jinAjJApAlaka sAdhu mahArAjanI bhakti karavAthI e padanuM ArAdhana thaI zake che. da. zradarzanapada-zrIsarvajJakathita jIvAjIvAdi nava tanuM tathA zuddhadeva, guru ane dharma traNa tattvanuM zraddhAna te samyaktva 1. aDhAra dUSaNathI rahita vItarAga paramAtmAne deva tarIke-2. paMca mahAvate dhAraNa karanAra, kaMcana kAminInA tyAgI ane zrIjinAjJAnusAra saMyama mArgamAM yathAzakita vIrya pheravanArane guru tarIke tathA, 3. zrIvItarAga kathita dayAmaya dharmane dharma tarIke-mAnI, samatinA saDasaDa bhedanuM svarUpa samajI, mithyAtvano tyAga karI samyaktva aMgikAra karavuM tathA tenuM zuddha rIte pAlana karavuM, ityAdithI A padanuM ArAdhana thaI zake che. samyakatva sahita trata ane anuSThAna AtmAne hitakartA thAya che. A pada mikSapada prAptimAM bIjarUpa che, eTaluM ja nahi paraMtu samyakatva prApta karanArane saMsArabhramaNa--kALa maryAdita thaI jAya che, eTale ke vadhAremAM vadhAre ardha pugala parAvartana kALamAM te cokkasa mokSa prApta kare che. 7. zrI jJAnapada-sarvajJapraNIta AgamamAM varNavelAM tattvono je zuddha avadha, te samyajJAna kahevAya che. e jJAnanI prApti mATe bhavyajane e jJAnAcAranA niraticArapaNe pAlanapUrvaka jJAna bhaNavuM, bhaNAvavuM, jJAna lakhAvavuM, jJAnanI pUjA karavI. ekaMdara jethI jJAnAvaraNIyakarma nAza pAme, evI koI paNa gya pravRtti karavI. sAna ane jJAnInI bhakti karavI. ItyAdithI e padanuM ArAdhana thaI zake che. 8. zrIcArivapada-cAritra samyagRjJAnanuM phaLa che. saMsArarUpI bhayaMkara samudrane nirvidane tarI javAne cAritra e pravahaNa-vahANa samAna che, jenA prabhAvathI raMka che paNa dvAdazAMgIrUpa zrata bhaNIne samRddhivAna bane che. pApI jIvone paNa niSpApa thavAnuM prabaLa sAdhana che. cha khaMDanI baddhinA bhakatA cakavartio paNa jene aMgikAra kare che; tevA ATha karmane nirmULa karavAne atyanta samartha cAritrapadanI ArAdhanA tenA zuddha pAlana-AsevanathI thaI zake che. gRhastha dezavirati cAritranI ArAdhanA karI zake che, bAra mAsanA cAritraparyAyavALA sAdhu anuttara vimAnavAsI denAM sukhathI paNa adhika sukha vedI zake che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. 9 zrIpAda-AtmapradezanI sAthe duSTa karmo anAdi kALathI lAgelAM che, te karma pudgalene tapAvI AtmapradezathI chUTA pADavAnuM kArya tapa kare che, tene nirjarA tatva paNa kahe che. te pratyekanA cha cha peTAda che. anazana, udarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza ane rAMdhInatA, e ja prakAre bAhya tapa che. prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane kAryotsarga e cha prakAranuM atyaMtara tapa che. je tapa karavAthI durgAna na thAya, mana vacana ane kAyayeganI hAni na thAya; tathA iMdrionI zakita kSINa na thAya; evI rIte tapa karavAno che. tema ja A lekanAM sukha saMpatti ane kIrtAinI IcchA vinA, nava, prakAranA niyANa vinA ane samabhAvapUrvaka tapa karavAthI ja tenI ArAdhanA thAya che, ane te rIte AtmAne lAbha thAya che. navame bhave siddhipada-A padenuM mahAbhya evA prakAranuM che ke-tenuM yathArtha vidhipUrvaka ArAdhana karanAra utkRSTa name bhave avazya siddhipadane pAme che, vacce deva ane manuSyanA uttama sAmagrIe yukata bha pAme che, ane jagatamAM uttama prakAranA yaza ane kIrti pAme che. e navapadamAM deva, guru ane dharma e traNe tane samAveza thaelo che. arihaMta ane siddha e devatattva che. AcArya, upAdhyAya ane sAdhu, guru tarIke che. ane darzana, jJAna, cAritra ane tapathI dharmatattvanuM grahaNa thAya che. e traNa tanI parIkSA pUrvaka je sahaNa jAge che, te ja jainadharma rUpI vizALa vRkSanuM mULa gaNAya che. zrI navapadajI ane tenA varSo 1. zanidaMta pada kaheta varNa che. ta. 2. siddha padane lAla varNa che. lAla. 3. zAstrArtha padano pIta varNa che. pIta. 4. 3vaNa padane lIle varNa che. nIla. 5. vadhu padane kALo varNa che tathA 6. na padane 7. jJAna padane 8. rAtri padane ane 9. tA padano varNa zeta che. paricaya-navapadanA varNanI kalpanA dhyAtA-sAdhakanI apekSAe karavAmAM AvelI che; vAstavika rIte te pade varNa, gaMdha ane sparzarahita che. pUrvAcAryonI A prAcIna kapanA Adhunika amerikana mAnasazAstrIo sAthe saMpUrNa maLatI Ave che. teoe mananA vicAro AkAra ane vaNe amuka prakAranAM hoya che, tema Mental eye--rays mAnasa vidyuta kiraNa yaMtra vaDe tapAsyuM che. have dhyAnanI zarUAta karanAra manuSyane AMkha mIMcI aMtarmukha thatAM hRdayamAM adaLa kamaLanuM ciMtavana karatAM prathama zyAma varNa bhAse che; pachIthI dhIme dhIme nIla, pati ane zveta bhAse che. chevaTe tejanA goLA jevo lAlavarNa Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. dhyAnagocara thAya che. dhyAnanA dIrgha abhyAsa vaDe ekadama lAla varNa ane grAhya thaI zake che. sAdhuthI arihaMta sudhInuM dhyAna anukrame zyAmathI veta varNanI kalpanAdvArA thAya che. A rIte sAdhaka manuSya "sAdhupada thI AraMbhIne "siddhanA dhyAna sudhI pahoMcI zake che. arihaMtAdi paMca parameSThio jJAnAdi guNone anubhavanAra vyakitao hovAthI dhyAnane mATe judA judA vargo pitApitAnA kema anusAra kapelA che ane darzana, jJAna, cAritra, tapa pite AtmAnA guNa ja (Theories ) levAthI veta vaNe kapelA che. A rIte sAthe dhyAnanI manovRttino samanvaya che. oLI karanAra bhAIbahenone Avazyaka sUcanAo. (1) A divase mAM jema bane tema kaSAyano tyAga kare ane visthA karavI nahi (2) A divasomAM AraMbhano tyAga karavo ane karAva tathA banI zake teTalI "amAri paLAvavI. (3) devapUjananAM kArya sivAya sacitta pANIno tyAga rAkhe. (4) pahelA ane pAchalA divasa sAthe badhA divasamAM mana, vacana ane kAyAthI nirmaLa brahmacaryanuM pAlana karavuM. kudRSTi paNa rAkhavI nahi. (5) jatAM AvatAM Isamitino khAsa upaga rAkhavo. (6) koI paNa cIja letAM mUkatAM, kaTAsaNuM, saMthArIyuM pAtharatAM, yatanApUrvaka pUjavA pramArjavAno upaga rAkha. (7) thuMka, baLa, lIMTa jema tema nAMkhavA nahi, paNa rUmAla rAkhIne temAM kADhavA khAsa upayoga rAkhe, tethI paNa jIva rakSA ghaNI thaI zake che. (8) pratikramaNa, paDilehaNa, devavaMdana, prabhupUjana vigere kiyA karatAM gaNANuM gaNatAM, AhAra vAparatAM, mArge jatAM AvatAM, caMDila mAguM karavA jatAM bolavuM nahi. (9) AyaMbila karatI vakhate AhAra sAro yA kharAba hoya tenA upara rAgadveSa kare nahi. vAparatAM "sura sura" "caba caba" zabda nahi karatAM, eThavADa paDe nahi tevI rIte upa ga pUrvaka jamavuM. (10) cauda niyama hameza dhAravA upaga rAkho. (11) pANI pIdhA pachI cAle turata ja lehI nAMkho, tema nahi karavAthI be ghaDI pachI saMmUrNima jIvonI utpatti thAya che. (12) thALI vATaka vagere tamAma vAsaNa nAma vinAnA tathA vastro dhAyelAM vAparavA, sAMdhelAM phATelAM na vAparavAM. (13) bhANuM mAMDavAnA pATalAo DagatA na rahe tene khAsa upaga rAkhe. (14) navakAravAlI tathA pustaka vagere zuddha uce sthAnake mUkavAno upayoga rAkho. caravaLe bharAvI devAthI tathA kaTAsaNuM upara jema tema mUkI devAthI azAtanA thAya che. (15) dareka kiyA UbhA UbhA pramAda rahitapaNe karavI. zrI navapadajInI eLInI vidhinA divasano kAryakrama. zarUAta karanAre prathama Aso mAsanI oLIthI zarUAta karavI. tithinI vadhaghaTa Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. na hoya to Aso suda 7 agara citra suda 7, ane vadhaghaTa hoya te suda 6 agara suda 8 thI zarU karavI, te suda 15 sudhI nava AyaMbila karavAM, ane sADAcAra varSa ekI sAthe nava eLI avazya karavI. e nave divase karavAnI sAmAnya Avazyaka kriyAo(1) eka prahara athavA cAra ghaDI rAtri bAkI hoya tyAre uThI, maMda svare upayogathI rAtri pratikamaNa karavuM. (2) padanA guNanI saMkhyA pramANe legasano kAussaga kare. (3) lagabhaga sUryodayane vakhate paDilehaNa karavuM. (4) ATha tha vaDe devavaMdana karavuM. (5) siddhacakrajInA yaMtranI vAsakSepa vaDe pUjA karavI. (6) nava judA judA derAsare, agara nava pratimAjI sanmukha nava cityavaMdana karavAM. (7) guruvaMdana karI vyAkhyAna zravaNa karI paccakkhANa karavuM. (8) nAhI, zuddha thaI jinezvaranI snAtra tathA aSTaprakArI pUjA karavI. (9) je padanA jeTalA guNa hoya, teTalA svastika karavA. ane tenA upara phala ane nivedya yathAzakti caDAvavAM. (10) baporanuM ATha thaIe devavaMdana karavuM. (11) dareka padanA guNo hoya teTalI pradakSiNA laI khamAsamaNa devAM. (12) svasthAnake AvI paccakakhANa pArI AyaMbila karavuM. (13) AyaMbila karyA pachI tyAM ja tivihAranuM paccakhANa karavuM. pachI cityavaMdana karI pANI vAparavuM, ThAmacavihAranuM paccakhANa karanArane cityavaMdana karavAnI jarUra nathI. (14) sAMje-sUryAsta pahelAM, paDilehaNa karI ATha thaIe devavaMdana karavuM. (15) derAsare darzana karI Arati maMgaLa dIvo kare. (16) daivasika pratikamaNa karavuM. (17) je divase je padanI ArAdhanA hoya tenI visa navakAravAlI gaNavI. (18) rAtre zrIpALa rAjAno rAsa sAMbhaLa. (19) eka prahara rAtri vItyA bAda saMthArA pirisI sUtranI gAthAo bhaNI saMthAre sUI rahevuM. (20) dararojano vidhi hamezAM sUtA pahelAM pUrNa karI de. upara mujaba naveya divasa kiyA karavAnI che. dareka divasanI kriyAnI khAsa samaja. pahele divasa pada-zrIarihaMta. jApa- hI namo arihaMtANuM. navakAravAlI-vIza. varNa-ta. eka dhAnyanuM AyaMbila, te cokhAnuM karavuM. kAusTAgya-bara legasa. svastika--bAra. khamAsamaNu-bAra. pradakSiNu-bAra. khamAsamaNAne duhA arihaMta pada dhyAti dhake, dabRha guNa pajAya re, bheda cheda karI AtamA, arihaMta rUpI thAya re. vIra. 1 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtapadanA khAra guNaH-- 1 azokavRkSa prAtihA saMyutAya zrIarihaMtAya namaH 2 puSpavRSTi prAtihA saMyutAya zrIari. 3 divyadhvani prAtihAya saMyutAya zrI ari 4 cAparayugma prAtihA. saMyutAya zrI ari 5 svarNa siMhAsanaprAtihAya. saMyutAya zrI ari 6 bhAmaNDala prAtihA saMyutAya zrI ari. cha dundubhi prAtihA saMyutAya zrI ari. 8 chatratraya prAtihA saMyutAya zrI ari0 9 jJAnAtizaya saMyutAya zrI ari0 10 pUjAtiya saMyutAya zrI ari0 11 vacanAtizaya saMyutAya zrI ari. 12 apAyApagamAtizaya saMyutAya zrI ai zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. bIje divasa pada-zrIsiddhapada. jApa hI nameA siddhANuM'. navakAravAlI--vIsa. varNa -- lAla. eka dhAnyanuM AyaMbila, te ghauMnuM karavu. kAussaga--ADa logassa. svastika ADa. khamAsamaNA--ADa. pradakSiNA--ADa. khamAsamaNAnA duheA-- rUpAtIta svabhAva je, kevala da'sa-nANI re; te dhyAtA nija AtmA, hAya siddha guNa khANI re-vIra0 2 sidrupadanA ATha guNaH-- 1 anantajJAna saMyutAya zrI siddhAya namaH 2 anantadarzana saMyutAya zrI si0 3 avyAbAdha guNa saMyutAya zrI si0 4 anantacAritra guNa saMyutAya zrI si0 5 akSayasthiti guNa saMyutAya zrI si. 6 arUpInira MjanaguNa saMyutAya zrI si. cha anulaghu guNa saMyutAya zrI si0 8 anantavIra guNa saMyutAya zrI siddhAya namaH. trIje divasa pada-zrIAcArya pada. jApa-- DI name AyariyANaM navakAravAlI--vIsa. vaNa-pILA. eka dhAnyanuM AyaMbila te caNAnuM. kAusagga--logassa chatrIza. svaritaka-- chatrIza. khamAsamaNA--chatrIza. pradakSiNA chatrIza. khamAsamaNAnA duheH---- dhyAtA AcAraja bhalA, mahAmaMtra zubha dhyAnI poMca prasthAne AtamA, AcAraja hAya prANI re. vIra0 3 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. AcAryapadanA 36 guNa- : 1 pratirUpa guNa saMyutAya zrI AcAryAya namaH 2 sUryavattajasvI guNa saMyutAya zrI AcA0 3 yugapradhAnAgama saMyutAya zrI AcAi 4 madhuravAkya guNa saMyutAya zrI AcA) 5 gAmbhIrya guNa saMyutAya zrI AcAi 6 dheryaguNa saMyutAya zrI AcA0 7 upadezaguNasaMyutAya zrI AcA0 8 aparizrAvi guNa saMyutAya zrI AcA9 saumyaprakRti guNa saMyutAya zrI AcA0 10 zIlaguNa saMyutAya zrI AcA11 avigrahaguNa saMyutAya zrI AcAi 12 avikathaka guNasaMyutAya zrI AcAi 13 acapala guNasaMyutAya zrI AcA, 14 prasannavadana guNasaMyutAya zrI AcAi 15 kSamAguNasaMyutAya zrI AcA. 16 ju guNasaMyutAya zrI AcAi 17 mRdu guNasaMyutAya zrI AcAi 17 sarvogamukitaguNasaMyutAya zrI AcAi 19 dvAdazavidha tapaguNa saMyutAya zrI AcA) 20 saptadazavidha saMyama guNa saMyutAya zrI AcA. 21 satyavrata guNasaMyutAya zrI AcA0 22 zaucaguNa saMyutAya zrI AcAi 23 akiMcana guNasaMyutAya zrI AcA24 brahmacarya guNasaMyutAya zrI AcA25 anitya bhAvanA bhAvakAya zrI AcA0 2 azaraNa bhAvanA bhAvakAya zrI AcA. 27 saMsAra svarUpa bhAvanA bhAvakAya zrI AcA. 28 okatva bhAvanA bhAvakArya zrI AcAi 29 anyatva bhAvanA bhAvakAsa zrI AcAi 30 azuci bhAvanA bhAvakAya zrI AcA31 Azrava bhAvanA bhAvakAya zrI AcAi 32 saMvarabhAvanA bhAvakAya zrI AcA0 33 nirjarAbhAvanA bhAvakAya zrI AcA0 34 lokasvarUpa bhAvanA bhAvakAya zrI AcAtra 35 bodhidurlabha bhAvanA bhAvakAya zrI AcAi 36 dharma durlabha bhAvanA bhAvakAya zrI AcA cothA divasa pada-zrI upAdhyAya. jApa-jha hI name uvajajhAyANuM. navakAravAlI-pacIsa. varNa--lIle eka dhAnyanuM AyaMbila. te maganuM. kAussaga--pacIsa logasa. svastika-pacIsa. khamAsamaNu-pacIsa. pradakSiNa--pacIsa. khamAsamaNAne duho tapa sajhAye rata sadA, dvAdaza aMgane dhyAtA re; upAdhyAya te AtamA, jagabaMdhava jagabhrAtA re. vIra0 4 upAdhyAya padanA 25 guNa 1 zrI AcArasUtrapaThana guNayuktAya zrI upAdhyAya namaH 2 zrI sUtrakRtAsUtrapaThana guNayuktAya zrI u0 3 zrI sthAnA sUtrapaThana guNayuktAya zrI u0 4 zrI samavAya sUtrapaThana Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. guNayuktAya zrI u0 5 zrI bhagavatIsUtra paThanaguNayuktAya zrI u0 6 zrI jJAtAsUtrapaThana guNayuktAya zrI upA0 7 zrI upAsadazAsUtrapaThana guNayuktAya zrI u0 8 zrI antakRzA sUtra paThana guNayukatAya zrI upA. 9 zrI anuttarapapAtika sUtrapaThanaguNa cukatAya zrI upATa 10 zrI prazna vyAkaraNa sUtrapaThana guNayukatAya zrI upA0 11 zrI vipAkasUtrapaThana guNayukatAya zrI upA. 12 utpAdapUrvapaThana guNayukatAya zrI upA0 13 AgrAyaNIya pUrvapaThana guNa yukatAya zrI u0 14 vIrya pravAda pUrvapaThana guNayukatAya zrI u0 15 astipravAda pUrva paThana guNayukatAya zrI u0 16 jJAnapravAda pUrvapaThana guNayukatAya zrI u0 17 satyapravAda pUrva paThana guNayukatAya zrI u0 18 AtmapravAda pUrvapaThana guNayukatAya zrI u0 19 kammapravAda pUrva paThana guNayukatAya zrI u0 20 pratyAkhyAna pravAda pUrvapana guNayutAya zrI u0 21 vidyA pravAda pUrvapaThana guNayukatAya zrI u0 22 kalyANapravAda pUrvapaThana guNayukatAya zrI u0 23 prANAvAya pUrva paThana guNayukatAya zrI u0 24 kriyAvizAla pUrva paThana guNayukatAya zrI u0 25 lekabindusAra pUrva paThana guNayukatAya zrI upAdhyAya namaH pAMcame divasa pada-zrI sAdhu. jApa-3jha hI namo loe savvasAhUNaM. navakAravAlI-20. varNa--kALo. eka dhAnanuM AyaMbila te aDadanuM. kAussagna logassa-ra7. svastika27. khamAsamaNu-27. pradakSiNu-27. khamAsamaNuno duho apramatta je nita rahe, navi harakhe navi ze re; sAdhu sudhA te AtamA, zuM mUDe zuM leze re. vIra. 5 sAdhupadanA 27 guNa 1 prANAtipAta viramaNa vratayukatAya zrI mAdhave namaH 2 mRSAvAdaviramaNavrata yukatAya zrI sAdhave. 3 adattAdAna viramaNavrata yutAya zrI mAdhave. 4 maithunaviramaNavratayukatAya zrI sAdhave5 parigrahaviramaNavratayukatAya zrI sAdhave6 rAtribhojana viramaNa vratayuktAya zrI sAdhave 7 pRthvIkAya rakSakAya zrI sAdhave8 aSkAya rakSakAya zrI sAdha0 9 telakAyarakSakAya zrI rAghave10 vAyukAyarakSakAya zrI sAdhave 11 vanaspatikAyarakSakAya zrI sAdhave12 trasakAyarakSakAya zrI sAdhave13 ekendriyajIvarakSakAya zrI sAdhave 14 kriIndriyajIvarakSakAya zrI sAdhave 15 trIndriyajIvarakSakAya zrI sAdhave16 caturandriyajIva rakSakAya zrI mAdhave. 17 paccendriyajIvarakSakAya zrI sAdhave 18 lebhanigrahakArakAya zrI sAdhave. 19 kSamAguNayukatAya zrI sAdhave. 20 zubha bhAvanA bhAvakAya zrI mAdhave. 21 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pratilekhanAdikiyA zuddhakAkAya zrI sAdha0 22 saMyamayegayukatAya zrI mAdhave 23 maneguNiyukatAya zrI sAdhave 24 vacanaguNiyukatAya zrI mAdhave. 25 kAyamusiyukatAya zrI sAdhave. 26 zItAdidrAvizati parisahasahanatatparAya zrI sAdhave ra7 maraNAntaupasarga sahanatatparAya zrI sAdhave - chaThTho divasa pada-zrI darzana. jApa-4 hai name daMsaNasa. navakAravAlI-vasa. varNa- sapheda. AyaMbila eka dhAnanuM, te cokhAnuM. kAusagga logassa-67. svastika-da7 khamAsamaNu-67. pradakSiNa-67. khamAsamaNAne duho zama-saMvegAdika guNA, kSaya upazama je Ave re; darzana tehI ja AtamA, zuM hoya nAma dharAve che. vIra. 6 darzanapadanA 67 guNa 1 paramArthasaMtavarUpa zrI sadarzanAya namaH 2 paramArtha jJAtRsevanarUpa zrI sarzanAya namaH 3 vyApannadarzanavanarUpa zrI sadarzanAya namaH 4 kudarzanavarjanarUpa zrI nAya namaH 5 suzruSArUpa zrI sarzanAya namaH 6 dharmarAgarUpa zrI saddanAya namaH 7 vaiyAvRtya rUpa zrI sarzanAya namaH 8 ahaniyarUpa zrI sadarzanAya namaH 9 siddhavinayarUpa zrI saddarzanAya namaH 10 cityavinayarUpa zrI sarzanAya namaH 11 zrutavinayarUpa zrI sarzanAya namaH 12 dharmavinayarUpa zrI saddarzanAya namaH 13 sAdhuvargavinayarUpa zrI sarzanAya nama: 14 AcArya vinayarUpa zrI saddanAya namaH 15 upAdhyAya vinayarUpa zrI sadarzanAya namaH 16 pravacanavinayarUpa zrI saddarzanAya namaH 17 darzanavinayarUpa zrI sarzanAya namaH 18 "saMsAre zrI jinaHsAraH" iti cintanarUpa zrI sanAya namaH 19 "saMsAre zrI jina mata sArama " Iti cintanarUpa zrI saddarza0 20 "saMsAre jinamatasthita zrI sAdhvAdi sArama" Iti cintanarUpa saddarzanAya namaH 21 zaMkAdUSaNarahitAya zrI saddarzanAya namaH 22 kAMkSAdUSaNarahitAya zrI sadarzanAya namaH 23 vicikitsAdUSaNarahitAya zrI satra 24 kudRSTiprazaMsAdUSaNarahitAya zrI sa0 25 tatparicayaduSaNarahitAya zrI sa0 26 pravacanaprabhAvakarUpa zrI satra ra7 dhamakathAprabhAvakarUpa zrI sa0 28 vAdiprabhAvakarUpa zrI satra 29 naimittikaprabhAvakarUpa zrI sa0 30 tapasvaprabhAvakarUpa zrI satra 31 prajJatyAdividyAbhat prabhAvakarUpa zrI sa0 32 cUrNA...janAdi siddhaprabhAvakarUpa zrI sa0 33 kavi prabhAvakarUpa zrI sa34 jinazAsane kauzalyabhUSaNarUpa zrI sa0 35 prabhAvanA bhUSaNarUpa zrI sa0 36 tIrthasevAbhUSaNarUpa zrI sa0 37 vairyabhUSaNarUpa zrI sa. 38 jinazAsane bhaktibhUSaNarUpa zrI sa0 39 upazama Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. guNarUpa zrI sa0 40 savegaguNarUpa zrI sa0 41 nivedaguNarUpa zrI sa0 42 anukapALuNurUpa zrI sa0 43 astiya gurUpa zrI sa0 44 paratIthiMkADhi vadana vajranarUpa zrI sa0 45 paratI ikADhi namaskAra vajranarUpa zrI sa0 46 patIthikAdi AlApa vanarUpa zrI sa0 47 paratIthiMkAdisalApalanarUpa zrI sa0 48 paratIthikAdi azanAdi dAnavanarUpa zrI sa0 49 paratIthikADhi gandhapuSpAdipreSaNa vanarUpa zrI sa0 50 rAjAbhiyogAkArayukta zrI sa 51 gaNAbhiyAgAkArayukta zrI sa. para khalAbhiyAgAkArayukta zrI sa0 53 surAbhiyAgAkArayukata zrI sa0 54 kAntAnRtyAkArayukata zrI sa0 55 gurunigrahAkArayukata zrI sa0 56 " samyakatva cAritra dharmAMsyamUlam " iti cintanarUpa zrI sa057 " samyakatva dhama purasya dvAram " Iti cintanarUpa zrI sa0 58 samyakRtvAM dharmasya pratiSThAnam " Iti cintanarUpa zrI sa0 59 " samyaktva dharma svAdhAra. " iti cintanarUpa zrI sa0 60 " samyakatva dharma svabhAjanam " IticintanarUpa zrI sa0 61 " samyakatva dhasya nidhisannibham " IticintanarUpa zrI sa0 62 "asti jIva " ItizraddhAna sthAnayukta zrI sa0 63 27 (C "" 66 sa ca jIve nityaH " Iti zraddhAsthAnayukata zrI sa0 64 " sa ca jIvaH karmANi karoti' itizraddhAsthAnayukata zrI sa0 65 " sa ca jIvaH svakRtakarmANi veyati " Iti zraddhAna sthAnayukata zrI sa0 66 " jIvasyAsti nirvANum " Iti zraddhAsthAnayukata zrI saM0 67 " asti mekkSApAyaH " Iti zraddhAnasthAnayukata zrI sadzanAya namaH. sAtamA divasa. pada----zrI jJAna. jApa-4 dvrI name nANassa. navakAravAlI--vIsa. vaNu -sapheda, Aya'bila eka dhAnanuM te cAkhAnu. kAusagga, legasa-51, svastika--51. khamAsamaNA--51. pradakSiNA--51. khamAsamaNAnA duhA jJAnavaraNIya je kama che, kSaya upazama tasa thAya re; te hUe ehI ja AtamA, jJAna abhedhatA jAya re. vI20 7 jJAnapadanA 51 guNa 1 spenendriya vyaMjanAvagrahamatijJAnAya namaH 2 rasanendriya vya-janAvagrahamatijJAnAya nazaH 3 ghrANendriya vya-janAvagraha matijJAnAya namaH 4 zrotrendriya vyaMjanAvagraha atijJAnAya namaH 5 sparzInendriya-arthAvagraha matijJAnAya namaH 6 rasanendriya-arthAvagraha matijJAnAya namaH 7 dhrANendriya arthAvagraha matijJAnAya namaH 8 cakSurindriya arthAvagraha matijJAnAya namaH 9 zrotrendriya-arthAvagraha matijJAnAya namaH 10 mAnasArthAvagraha matijJAnAya namaH 11 sparza nendriya-IhA matijJAnAya namaH 12 rasanendriya-IhA matijJAnAya namaH Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. 13 dhrANendriya-Ihi matijJAnAya namaH 14 cakSurindriya-IhA matijJAnAya namaH 15 zretrandriya-IhA matijJAnAya namaH 16 mana IhA matijJAnAya namaH 17 sparzendriya apAya matijJAnAya namaH 18 rasanendriya-apAya matijJAnAya namaH 19 ghrANendriya-apAya matijJAnAya namaH 20 caturindriya apAya matijJAnAya namaH 21 zrotrendriya apAya matijJAnAya namaH 22 mana apAya matijJAnAya namaH 23 sparzanendriya-dhAraNa matijJAnAya namaH 24 rasanendriyadhAraNA matijJAnAya namaH 25 ghANendriya-dhAraNA matijJAnAya namaH 26 cakSurindriyadhAraNa mati jJAnAya namaH 27 zrotrendriya-dhAraNA matijJAnAya namaH 28 manadhAraNA matijJAnAya namaH 29 akSara zrutajJAnAya namaH 30 anakSara zrutajJAnAya namaH 31 saMjJi zrutajJAnAya namaH 32 asaMjJi zrutajJAnAya namaH 33 sabhya zrutajJAnAya namaH 34 mithyA zrutajJAnAya namaH 3pa sAdi zrutajJAnAya namaH 36 anAdi zrutajJAnAya namaH 37 saparyAvasita zrutajJAnAya namaH 38 aparyavasita zrutajJAnAya namaH 39 gamika zrutajJAnAya namaH 40 agamika zrutajJAnAya namaH 41 aMgapraviSTa zrutajJAnAya namaH 42 anaMgapraviSTa zrutajJAnAya namaH 43 anumi-avadhijJAnAya namaH 44 ananugAmi-avadhijJAnAya namaH 45 vardhamAna-avadhijJAnAya namaH 46 hIyamAna-avadhijJAnAya namaH 47 pratipAti-avadhijJAnAya namaH 48 apratipAti-avadhijJAnAya namaH 49 jumati manaHpavajJAnAya namaH 50 vipulamati mana:paryAvajJAnAya namaH 51 kAlekaprakAzaka kevalajJAnAya namaH ATha divasa pada-zrI cAritra. jApa-34 hI namo cArittasa. navakAravAlI-vIza. varNa- sapheda. AyaMbila eka dhAnyanuM. te cokhAnuM. kAussagna legarasa-70. svastika-70. khamAsamaNA-70. pradakSiNuM--70 khamAsamaNune duhA jANuM cAritra te AtamA, nija vibhAvamAM ramato re; lezyA zuddha alaMkaryo, meha vane navI bhamato re. vIra cAritrapadanA 70 guNa 1 prANAtipAta viramaNarUpa cAritrAya namaH 2 mRSAvAdaviramaNarUpa cAritrAya namaH 3 adattAdAnaviramagurUpa cAritrAya namaH 4 mithuna viramagurU5 cAri. 5 parigrahaviramaNarUpa cAritra 6 kSamAdharmarUpa cAritrAya namaH 7 ArjavadharmarUpa cAri0 8 mRdutAdharmarUpa cAritra 9 mukitadharmarUpa cAritra 10 tapadharmarUpa cAri0 11 saMyamadharmarUpa cAri0 12 satyadharmarUpa cAri. 13 zaucadharmarUpa cAritra 14 aki...canadharmarUpa cAri0 15 brahmacaryadharmarUpa Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. cAri0 16 pRthivIrakSAsaMyama cAritra 17 udakarakSAsaMyama cAri. 18 teje rakSAsaMyama cAri0 19 vAyurakSA saMyama cAri. 20 vanaspatirakSAsaMyama cAri0 21 zrIndriyarakSAsaMyama cAri0 22 trIndriyarakSAsaMyama cAri. 23 caturindriyarakSAsaMyama cAri. 24 paMcendriyarakSAsaMyama cAri0 25 ajIvarakSAsaMyama cAri. 26 prekSAsaMyama cArika ra7 upekSA saMyama cAri0 28 atiriktavastrabhakatAdi paristhApana tyAgapasaMyama cAri. 29 pramArjanarUpasaMyama cAritra 30 manaHsaMyama cAri. 31 vAsaMyama cAri. 32 kAyasaMyama cAri. 33 AcArya vaiyAvRtyarUpasaMyama cAri. 34 upAdhyAya vaiyAvRtyarUpasaMyama cAri. 35 tapasvI vaiyAvRtyarUpa saMyama cAri0 36 laghuziSyAdi vaiyAvRtyarUpa cAri. 37 zvAna sAdhuvaiyAvRtyarUpa cAri. 38 sAdhu viyAvRtyarUpa cAri0 39 zramaNopAsaka vaiyAvRtyarUpa cAri. 40 saMgha viyAvRtyarUpa cAri41 kuvaiyAvRtyarUpa cAri, 4ra gaNavaiyAvRtyarUpa cAri. 43 pazupaDugAdi rahitavasativasanabrahmagupti cAri. 44 strI hAsyAdivikathAvajanabrahmaguti cAri. 45 strI Asanavanabrahmaguti cAri. 46 strI aMgopAMganirIkSaNavarjanabrahAguti cAri. 47 47 kuntarasthita strI hAvabhAva zavaNavarjana brahAguti cAri, 48 pUrva strIsaMbhoga cintanavana brahmagupta cAri. 49 atisarasa AhAravarjina brahmagupti cAri50 ati AhArakaraNa varjana brahmagupti cAri51 aMgavibhUSAvana brahmagumi cAritra para anazana tarUpa cAri. 53 unedaryatAparUpa cAri0 54 vRttisaMkSepatarUpa cAri0 55 rasatyAgata rUpa cAri pada kAyakalezatarUpa cArika pa7 saMleSaNAtaparUpa cAri. 58 prAyazcittarUpa cAri. 59 vinayapirUpa cAritra 60 viyAvRtyatAparUpa cAri0 61 svAdhyAya rUpa cAritra dara dhyAnarUpa cAri0 63 kAryotsargatapirUpa cAri0 64 anantajJAnasaMyukata cAritra 65 anantadarzana saMyukata cAri0 66 anacAritra saMyukata cAri0 67 konigrahakaraNa cAritra 68 mAnanigrahakaraNa cAri. 69 mAyanigrahakaraNa cAri0 70 lebhanigrahakaraNa cAritrAya namaH navame divasa pada-zrIta. jApa- hI nama tavassa. navakAravAlI-vIza. varNa-sapheda. AyaMbila eka dhAnanuM, te cokhAnuM. kAussagna logassa-50. svastika-50. khamAsamaNu-pa. pradakSiNa-pa. khamAsamaNAno duho . IcchArAdhe saMvarI, pariNati sarAtA ge re, tapa te ehI ja Ataza, varta nija guNa bhege re, vIra jiNesara uparaze, sAMbhaLaje citta lAI re, Atama dhyAne AtamA, riddhi maLe savi AI re-vara0 9 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. tapadanA 50 guNa 1 yAvayaskathika tapase nama: 2 Itvarakathika tapase namaH 3 bAhya-nAdarya tapase namaH 4 abhyantara-one darya tapase namaH 5 dravyataH-vRttisaMkSepa tapase namaH 6 kSetratA - vRttikSepa tapase namaH 7 kAlataH-vRttikSepa tapase namaH 8 bhAvataH-vRtti saMkSepa tapase namaH 9 kAyakaleza tapase namaH 10 rasatyAga tapase namaH 11 Indriya-kaSAya-yogaviSayaka saMlInatA tapase namaH 12 strI-pazu-paDakAdivarjita thAnAvasthita para namaH 13 AlecanaprAyazcitta tapase namaH 14 pratikramaNaprAyazcitta tapase namaH 15 mizra prAyazcitta tapase namaH 16 vivekaprAyazcitta tapase namaH 17 kAtsarga prAyazcita tapase namaH 18 tapaHprAyazcitta tapase namaH 19 chedaprAyazcitta tapase namaH 20 mUlaprAyazcitta tapase namaH 21 anavasthita prAyazcitta tapase namaH 22 pAracita prAyazcitta tapase namaH 23 jJAnavinaya rUpa tapase namaH 25 cAritravinayarUpa tapase namaH 26 manovinayarUpa tapase namaH 27 vacanavinayarUpa tapa namaH 28 kAyavinayarUpa tapase namaH 29 upacAravinayarUpa tapase namaH 30 AcAryavaiyAvRtya tapase namaH 31 upAdhyAyataiyAvRtya tapaNe nasa: 32 sAdhuyAvRtya tapase namaH 33 tapasvIvaiyAvRtya tapaNe namaH 34 laghuziSyAdiyAvRtya tapase namaH 35 nasAdhuvaiyAvRtya tapase namaH 36 zramaNopAsakayAvRtya tapaNe namaH 37 saMghavaiyAvRtya tapase namaH 38 kulavaiyAvRtya tapase nama: 39 gaNayAvRtya tapase namaH 40 vAcanA tapase namaH 41 pRcchanA tapase namaH 42 parAvartAnA tapase namaH 43 anuprekSA tapase namaH 44 dharmakathA tapase namaH 4pa ArtadhyAnanivRtti tapase nama: 49 radradhyAnanivRtti tapase namaH 47 dharmadhyAnacintana tapase namaH 48 zukaladhyAnacintana tapase namaH 49 bAhyAtsarga tapase namaH 50 abhyantara konsarga tapase namaH chelle divase vizeSamAM navapadajI mahArAjanI vistArathI pUjA bhaNAvavI, tathA phaLaphUla naivedya vagere vizeSa caDhAvavAM. navapada maMDaLanI racanA karavI. rAtri jAgaraNa karavuM. zrIpAlarAjAne rAsa pUrNa kare. navapada maMDaLanI racanAno vidhi. zAli [ cokhA ] pramukha pAMca varNanA dhAnya ekaThA karI siddhacakranA maMDaLanI racanA karavI. arihaMtAdika naveya padone viSe zrIphaLanA geLAe mUkavA. bIjorA, khAreka, dADama, nAraMgI, sopArI ItyAdi phaLa goThavIne mUkavA. navagraha ane daza dipALanAM racanA karavI. maMDaLa jema bane tema suzobhita thAya tevI rIte senA rUpAnA varakhathI tathA dhvajAo vagerethI zaNagArI AkarSaka banAvavuM. racanAnI vizeSa goThavaNa tenA jANakAra pAsethI zIkhI levI. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pAraNAnA divasanA vidhi. dhAraNAne divase AchAmAM AchuM biyAsaNAnuM paccakkhANu karavuM. haMmeza mujaba pratikramaNa, paDilehaNa, devavaMdana ItyAdika karI nAhI, zuddha thaI, snAtra tathA sattarabhedI pUjA bhaNAvavI. te divase kAusagga, svastika, pradakSiNA nava nava karavA, tathA khamAsamaNA nava nava devA kuMDI zrI vimalezvaracakrezvarI jitAya zrI siddhacakrAya namaH e padmanI vIsa navakAravALI gaNavI. 14 kAussagga karavAnA vidhi. * khamAsamaNa daI " IcchAkAreNa sakhrisahu bhagavana ( je divasa je padma hAya te pada) ArAdhanA kAussagga karUM ? Iccha* ?' kahI 46 vandeNavattiAe. annattha. " kahI, ( jeTalA logassanA hAya teTalAne ) kAusagga karavA. kAussagga pArIne pragaTa rIte eka lAgasa kahevA. paDilehaNunA vidhi. khamAsamaNu dei, IriyAvahiya paDI+-sI " IcchAkAreNa sadisaha bhagavan paDilehaNa karU ? Iccha '" kahI, kriyAmAM vaparAtA sarvAM upakaraNAnI pratilekhanA karavI. pachI IriyAvahiya' piDemI kAje levA. kAjo joi sAmAyikamAM hAie te iriyAvahiya paDimI aNujAha jassaggA '' kahI traNa vakhata vAsire " kahI, 66 ceAgya sthAnake parAvavA. devavadanane vidhi. prathama--I riyAvahiyaM paDikkamI, uttarAsIMga nAkhI caityavaMdana karavuM. namrutyuN sudhI kahI, jayavIyarAya aDadhA kahevA. pachI khamAsamaNu deI caityavadananeA Adeza mAgI caityavaMdana belavuM. namrutyuNa sudhI kahI, UbhA thaI arihaMta ceiyANuM- vadavatti- annattha. ' kahI eka navakArane kAussagga karavA, pArI, nameA sidhdhA. kahI, pahelI thoya kahevI. pachI " lAgasavaMdaNu annatha ' kahI, eka navakAranA kAussagga pArI, bIjI thoya kahevI. te pramANe pukhavara ane sidhdhANu buddhANu kahI anukrame trIjI ne ceAthI thAya elavI. chellI thAya vakhate pharI tamACt '' khelavu. ane " vaMdaNuvatta" ne badale " veyAvagarANuM0 * kahevuM, pachI namrutyuNa' kahI prathamanI vidhi pramANe bIjI cAra zreyA kahI namrutyuNuM, jAvaMti caiyA, jAvaMta kevisAhU. kahI, stavana belavuM. pachI jayavIyarAya aDadhA kahevA. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. 15 pharI khamAsamaNa daI trIjuM cityavaMdana nAmulyu| sudhI karavuM. pachI jayavIyarAya AkhA kahevA. savAranA devavaMdana pachI khamAsamaNa daI, IcchAkAreNa saMdisaha bhagavad ! sakjhAya karuM? I, kahI eka navakAra belI manDa jiNANunI sajajhAya kahevI. madhyAhna tathA sAMjanA devavaMdanamAM sajajhAya kahevAnI jarUra nathI. paccakhANa pAravAno vidhi. IriyAvahiyaM paDikakamI, jagaciMtAmaNinuM cityavaMdana namutyunuM jAvaMti ceIthai jAvaMta kevisAhU. namoDahaMtu uvasaggaharaM yAvat jayavIyarAya pUrA paryata karavuM. pachI sajhAyane Adeza mAgI, navakAra gaNI, "mahajiNa nI sajhAya kahevI. pachI khamAsamaNa daI, "acchA" kahI muhapati paDilehavI. pachI khamAsamaNa daI IcchAkAreNa saMdisaha bhagavana paccakakhANa pAyuM." "tahatti" kahI, muThIvALI jamaNe hAthe caravaLA upara thApI, eka navakAra gaNI. ugaesUre namukakArasahiya pirisI, sADha pirisI, sUre uggae purimuThTha muddIsahiyaM paccakhANa karyuM, vihAra, AyaMbila, ekAsaNuM, paccakakhANa karyuM. tivihAra paccakkhANuM phAsiyaM, pAliya, sehiya, tIriyaM, kIdiya, Asahiya, ja ca na ArAhiya tasa micchAmi dukkaDaM. A pramANe balI eka navakAra gaNuM paccakhANa pAravuM. jamyA pachI caityavaMdana karavAno vidhi. khamAsamaNa daI IriyAvahiya paDikakamI, IcchAkAreNa saMdisaha bhagavana ! cityavaMdana karUM? Icche kahI ja ciMtAmaNinuM cityavaMdana jayavIyarAya paryata karavuM. derAsare kare te arihaMta ceIyANuM vaMdaNa) annattha kahI, eka navakArane kAusagga karI mArI cheya kahevI. malhajiNANunI sajajhAya. manDa jiNAvyuM ANuM, miSTha pariharaha, dharaha sammatta, chabliha AvasayaMmi, ujajutte hAI paI divasa 1 panvesu pisahavayaM, dANuM, sIla ta aa bhAvo a, sajajhAya-namukkAre, paviyAre a, jayaNA a / 2 // jiNapUA, jiNathuNuNuM, gucchA, sAhamiANa varachaluM, vivahAransa ya suddhI, sahajattA tithajattA ya | 3 | Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacaka ArAdhana vidhi. uvasa-vivega-saMvara,-bhAsAsamaI-chajIvakaruNu ya, ghamisAjaNasaMsargo, karaNada, caraNa pariNAme . 4 | saMghavari bahumANo, puWyaliheNuM, pabhAvaNa ti, sANa kimeaM; nirca suguruvaeNuM pa | saMthArA parisI sUtra. nizIhi nihi nihi, na khamAsamaNuNuM gAyamAIzuM mahAmuNIzuM. ANujANa ji6iDuM) jA ajANaha paramagurU ! guruguNarayaNehi maDiyasarIrA ! bahupaDipunnA pirisi, rAIyasaMthArae kAmi. 1 ajANaha saMthAra, bAhuvahANa vAmapAseNuM, kukaDipAya pasAraNa, atarata pamajajae bhUmiM. 2 koI saMDAsA, uvvahRte a kApaDilehA, daLAI uvAM , UsAsanIruMbhaNue. 3 jaI me hajaja pamAo, Imarsa dehasimAI caNIe, AhAramuhideha, savva tiviheNa siri. 4 cattari maMgalaM-arihaMtA maMgalaM, siddha maMgalaM, zAha maMgala kevalipanmatte dhame maMgalaM. 5 cattAri laguttama-arihaMtA laguttamA, siddhA laguttamAM, sAhU laguttama, kelipannA dhame lagutta. 6 cattAri saraNe pavanajAmi,-arihaMte saraNe pavanajAmi, siddha saraNe pavanajAmi, sAhU saraNuM pahajajAmi, kevalipanmatta dharma saraNuM pavannAma. 7 pANaivAyamali, carika, mehuNa, daviNamu, keha, mANuM, mAyaM, lebha pijaja, tahA, desaM. 8 kalaha, abbakakhANuM, pisunna, raIaraIsamAutta, paparivAya, mAyA-mosaM, mittala ca. vosirijhu ImAI mukhamammasaMsammavizvabhUAI, durgeI nibaMdhaNAI, arasa pAvaThANAI. 10 "egohe, nalthi me keI, nAhamaksa kassaI ?" e adImusaNa, aprANamANasAI 11 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. "ega me sAsae apA, nANadaMsaNasaMjuo, sesA me bAhirA bhAvA, salve saMgalakhaNa. 12 saMjogamUlA jIveNa, pattA dukhaparaMparA, tanhA saMjogasaMbaMdha, savva tiviheNa siri. 13 arihaMte mahA de, jAvajavaM susAhaNe gurUNe, jiNapaNukhaM tatta, sammatta e gahi. 14 khami, khamAvie, maI khamia savaha, jIvanikAya, siddhaha sAkha AyaNaha, mukjhaha vaIra na bhAva. 15 sarve jIvA kamyavasa, caudaharAja bhamaMta, te me sava khamAviA, mukjhavi teha khamata. 16 je je maheNa baddha, je je vANa bhAsitaM pApaM, ja kANu karya, micchAmi dukakarDa tassa. 17 AyaMbilanuM paccakhANa. uggae sUre namukkArasahiyaM piorisI sADhaparisI, sUre uggae purima, ava, muThThisahiyaM paccakakhAI, uggaesUre cauvvilaMpi AhAra asaNuM pANu khAIma sAIma annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, pacchannakaleNuM, disAheNuM, sAhavayaNeNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, AyaMbila paccakakhAI, annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, levAleveNuM, gihatyasaMsapheNuM upittavivegeNaM, pArivaNiyAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, egAsaNuM biyAsaNuM, paccakkhAI tivihaMpi AhAra-asaNuM khAIma sAIma annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, sAgAriyAgAreNaM, AuMTa pasAreNu, gurUabyuhUNeNaM, pArivaNiyAgAreNaM, mahattArAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, pANaksa leveNa vA aleveNa vA accheNu vA bahuleveNa vA sasinheNu vA asitthaNa vA siraI AyaMbila karI mukhazuddhi karyA pachI uThatAM tivihAranuM paccakhANa. divasacarima paccakkhAI tivipi AhAre asaNuM khAIma sAIjhaM, annatthaNA bhegeNaM, sahasAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNuM siraI * ThAma cauvihAra karavo hoya te -. egAsaNuM cautrioMpi AhAra asaNuM pANuM khAIma sAImaM " e pramANe bolavuM. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pAraNAne divase ekAsaNA biyAsaNAnuM paccakhANa. uccaesUre namukkArasahiyaM pirisI sADhapirisI, musihiyaM paccakhAI ugae sUre cauglipi AhAra asaNuM pAchuM khAimaM, sAimaM, annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, pacchannakAleNuM disAmeNuM, sahuvayaNeNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, vigaIe paccakkhAI, annatthaNAbhogeNu sahasAgAreNuM levaleNuM, gihatyasaMsaDreNaM, ukrikhattavivegeNaM, paDuzcamakipaNuM, pArivaNiyAgAreNaM, mahattArAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, kAegAsaNa, biyAsaNuM, paccakhAI, tivipi AhAraM, asaNuM khAImaM sAimaM, annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, AuMTaNapasAreNaM, guruadbhuNuM parivaNiyAgAreNaM, pANassa leveNa vA aleveNa vA accheNu vA bahuleveNa vA sasinheNa vA asitthaNa vA siraI . zrI siddhacakrajI mahArAjanAM caityavaMdano (1) je dhari siriarihaMtamUladaDhapaDapaI dvio, siddha-sUri--vijhAya-sAhacihesAha gariddhio, daMsaNa-nANa-carittatavahi paDisAhA sundara, tattakUkharasaravaccaladdhi gurupayadaladaMbare, disipAlajakhajakrikhapamuhasurakusumehiM alaMkio, so siddhacakkagurukapataru ama manavaMzyile di. 1 (2) sakala maMgala parama kamalA, keli maMjula maMdira, bhavakeTi saMcita pApa nAzana, name navapada jayakaraM. arihaMta siddha sUriza vAcaka, sAdhu darzana sukhakaraM; vara jJAna pada cAritra tapa e, name navapada jayakare. zrIpAla rAjA zarIra sAjA, sevatA navapada varaM; jagamAMhi gAjA kIti bhAjA, name navapada jayakara. 3 * je biyAsAruM ja karavuM hoya te "egAsaNa" belavuM nahi, ane ekAsaNuM karavuM hoya te biyAsaNuM' bolavuM nahi, Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrI siddhacakrajInAM caityavaMdana. zrI siddhacaka pasAya saMkaTa, ApadA nAse save; vaLI vistare sukha manovAMchita, name navapada jayakaraM. AMbila navadina devavaMdana, traNa TaMka niraMtaraM; be vAra paDikamaNa palevaNa, name navapada jayakaruM. traNa kALa bhAve pUjIe, bhavatAraka tIrthakaraM;. tima guNaNuM deya hajAra gaNIe, na navapada jayakaravidhi sahita mana vacana kAyA, vaza karI ArAdhIe; tapa varSa sADAcAra navapada, zuddha sAdhana sAdhIe. gada kaSTa cUre zarma pUra, yakSa vimalezvaravaraM; zrasiddhacaka pratApa jANI, vijaya vilase sukhabha. (3) zrI siddhacaka ArAdhatAM, sukha saMpatti lahIe; suratane suramaNithakI, adhika ja mahimA kahIe. aSTakama hANi karI, zivamaMdira rahIe; vidhi zuM navapada dhyAnathI, pAtika savi damIe. siddhacaka je sevaze, eka manA nara nAra; manavAMchita phaLa pAmaze, te savi tribhuvana jAra. aMga deza caMpApurI, tasa kere bhUpALa, mayaNA vacane tapa tape, te kuMvara zrIpALa. siddhacakrajInA huvaNa thakI, jasa nAThA rega; tatkSaNa tyAMthI te lahe, zivasukha saMjoga. sAtase koDhI hatA, havA nigI jeha, sevana vAne jhaLahaLe, jehanI nirupama deha. teNe kAraNa tame bhavijane, praha uDI bhakate Aso mAsa citra thakI, ArAdhe jugate. siddhacaka traNa kAlanA, vaMde vaLI deva; paDikamaNuM karI ubhaya kAla, jinavara muni seva. navapada dhyAna hude dhare, pratipALa bhavi ! zIla; navapade AMbila tapa tape, jema hAya lIlama lIla. pahele pada arihaMto, nitya kIje dhyAna, bIje pada valI siddhane, karIe guNagrAma. 10 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. AcAraja trIje pade, japatAM jayajayakAra; cethe pada uvajhAyanA, guNa gAuM udAra. 11 sarava sAdhu vaMdu sahI, aDhIdvipamAM jeha; paMcama padamAM te sahI, dharaja dharI saneha. 12 chachuM pada darasaNa namuM, darazana ajavALuM jJAna pada namuM sAtame, tema pApa pakhAluM. AThame pada rUDe javuM, cAritra susaMga; navame pada bahu tapa tapa, jima phala lo abhaMga. 14 ehi navapada dhyAnathI, japatAM nAse keDha; paMDita dhIravimala taNe, naya vaMde karoDa. 15 1 zrI siddhacaka ArAdhIe, Aso caItara mAsa nava dina nava AMbila karI, kIje onI khAsa. kesara caMdana ghasI ghaNAM, kasturI barAsa; jugate jinavara pUchayA, mayaNuM ne zrIpAla. pUjA aSTa prakAranI, devavaMdana traNa kALa; maMtra japa traNa kALa ne, guNaNuM deya hajAra. kaSTa TaLyuM uMbara taNuM, japatAM navapada dhyAna; zrI zrIpAla narada thayA, vA bamaNe vAna. sAtaso keDhI sukha lahyA, pAmyA nija AvAsa; puNya mukti vadhu varyA, pAmyA lIla vilAsa. zrI arihaMtapadanuM cityavaMdana jaya jaya zrI arihaMtabhAnu, bhavi kamala vikAzI; lekAlaka arUpI rUpI, samasta vastu prakAzI. rAmuddaghAta zubha kele, kSaya kRta mala zazi; zukala camAra zuci pAdase, bha vara avinAzI. aMtaraMga ripugaNa haNIe, huya apa arihaMta; tasu pada paMkajameM rahI, hIradharama nita saMta. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakrajInAM caityavaMdane. zrI siddhakyakraSadanuM cityavaMdana. zrI zailezI pUrva prAMta, tanu hIna vibhAgI; puvvaga pasaMgase, uradha gata jAgI. samaya ekameM lekajhAMta, gaye niguNa nirAgI; cetana bhUpe AtmarUpa, sudizA lahI sAgI. kevala daMsaNa nANathI e, rUpAtIta svabhAva; siddhabhaye jasu hIradharma, vaMde dharI zubha bhAva. zrI AcAryapadanuM cityavaMdana. (7) jinarAja kula mukharasa anila, matarasa guNa dhArI; prabala sabala ghana mohakI, jiNa te camU hArI. kaDavAdika jinarAja gIta, nayatana vistArI; bhavakRpe pApe paData, jagajana vistArI. paMcAcArI jIvake, AcAraja pada sAra; tInakuM vaMde hIradharma, aThThotaro vAra. zrI upAdhyAya cityavaMdana. (8) dhanadhana zrI vijhAya rAya, zaThatA ghana bhaMjana jinavara dezita duvAlasaMga, karakRta janaraMjana. guNavana bhaMjaNa mayagacaMda, suya zaNi kiyagaMjaNa; kuNAlaMdha leya leNe, jaththaya suyamaMjaNa. mahAprANameM jina lahyo e, Agamase pada turya, tIna pe ahaniza hIradharma, vaMde pAThaka varya. zrI sAdhupadanuM caityavaMdana. 3 daMsaNa nANa caritta karI, vara zivapada gAmI; dharma zukala zuci zakaze, Adima khaya kAmI. guNa pramatta apramattase, bhaye aMtarajAmi; mAnasa idiya damana bhUta, zama dama abhirAmI. 1 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 1 1 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. cArU tighana guNa bhae, paMcama pada munirAja; tatpada paMkaja namata hai, hIradharmakAja. zrI darzanaSadanuM cityavaMdana. (10) ya pugala pariaTTa, addha parimita saMsAra; gaMThibheda taba karI lahe, saba guNane AdhAra. kSAyaka vedaka rAzi asaMkha, upasama paNa vAra; vinA jeNu cAritra nANa, nahi have zivadAtAra. zrIsudeva gurU dharmanI e, rUci laMchana abhirAma; darzana kuM gaNi hIradharma, ahaniza karata praNAma. zrI jJAnapadanuM cityavaMdana. (11) kSiprAdika rAmavaddhi, mita Adima nANa; bhAva milApase jinajanita, suya vaza pramANa. bhavaguNa pajava ehi deya, maNa lecana nANa; kAleka sarUpa jANa, Ika kevala bhANa. nANAvaraNa nAzathI e, cetana nANu prakAza saptama padameM hIradharma, nita cAhata avakAza. zrI cAritrapadanuM caityavaMdana. (12) jasa pasAthe sAhu pAya, juga juga samiteda, namana kare zubha bhAva lAya, kuNa narapati vRda. jape dharI arihaMtarAya, karI karma nikaMda; sumati paMca tIna gupti yuta, de sukha amaMda. Idhu kRti mAna kaSAyathI e, rahita leza zucivaMta jIva carittarka hIradharma, namana karata nita saMta. zrI tapapadanuM cityavaMdana. (13) zrI trApabhAdika tIrthanAtha, bhava zivapada jANa; bihi atairapi bAhya madhya, dvAdaza parimANa. 3 1 3 1 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakrajInAM ratavo. vasukara sita Asahi, Adika labdhi nidAna; bhede samatA yuta khiNa, dRgughana karma vitAna. navame zrI tapapada bhale e, Iccharodha sarUpa; vaMdanase nita hIradharma, dUra bhavatu bhavapa. 3 navapadajInAM stavane. (1) navapada dharaje dhyAna, bhavi tume navapada dhara dhyAna e navapadanuM dhyAna karaMtA, pAme jIva vizrAma. bhavi tume1 arihaMta, siddha, AcAraja, pAThaka, sAdhu sakaLa guNakhANa. bhavi0 2 darzana, jJAna, cAritra e uttama, tapa tapa karI bahumAna. bhavi. 3 A citranI zudi sAtamathI, pUnama lagI pramANa. bhavi0 4 ema ekyAsI AMbila kIje, varasa sADAcAranuM mAna. bhavi0 5 paDikamaNuM doya TaMkanAM kIje, paDilehaNa be vAra. bhavi0 6 devavaMdana traNa TaMkanAM kIje, deva pUje trikALa. bhavi. 7 bAra, ATha, chatrIza, pacavIzane, sattAvIza, saDasaTha sAra. bhavi0 8 ekAvana, sittera, pacAsano, kAusagga kare sAvadhAna. bhao 9 eka eka padanuM guNaNuM, gaNIe deya hajAra. bhavi0 10 eNe vidhi je e tapa ArAdhe, te pAme bhava pAra. bhavi0 11 karajeDI sevaka guNa gAve, mehana guNa maNi mALa. bhavi0 12 tAsa ziSya muni hema kahe che, janma maraNa duHkha TALa. bhavi0 13 (2) (jagajIvana jagavAlo e dezI) zrI siddhacaka ArAdhIye, zivasukha phala sahakAra lAla re; jJAnAdika traNa ratnanuM, teja caDhAvaNahAra lAla re. zrI si. 1 autama pUchatAM kahya, vIra jirNada vicAra lAla re; navapada maMtra ArAdhatAM, phala lahe bhavika apAra lAla re. zrI sitra 2 dharmarathanA cAra caka che, upazama ne suviveka lAla re; saMvara trIje jANIye, cothe siddhacaka lAla re. zrI si3 cakI cakane ratha bele, sAdhe sayala cha khaMDa lAla re; tima siddhacakra prabhAvathI, teja pratApa akhaMDa lAla re, zrI sita 4 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. mayaNA ne zrIpAlajI japatAM ahula lIdha lAla re; guNa jasavaMta jinedranA, jJAnavinAda prasiddha lAla re. zrI si0 5 ( 3 ) siddhacakravara sevA kIje, narabhava lAheA lIjejI; vidhipUrvaka ArAdhana karatAM, bhavabhava pAtaka chIje. bhivaMjana bhajIejI. avara anAdinI cAla nitanita tajIejI. 1 ( e AMkaNI ) devanA deva yAkara ThAkara, cAkara suranara trigaDe tribhuvana nAyaka beThA, praNamA zrI jinacaMdyA. vijana0 2 aja avinAzI akala ajarAmara, kevaLa i.saNu nANIjI; iMdrAjI; avyAbAdha anaMtu vIraja, siddha praNA guNakhANI. vijana03 vidyA saubhAgya lakSmIpIDa, ma`trarAja yAga pIThajI; sumerU pI e paMca prasthAne, name AcAraja IThThuM. vijana0 4 aMga upAMga na i anuyAgA, chedane mULa cArajI; vijana. pu vijana0 7 bhavijana0 8 daza payannA ema paNacAlIsa, pAka tehanA dhAra. veda 1traNane hAsyAdi SaT, mithyAtva cAra kaSAyajI; cauda abhyaMtara nava vidha khAdyanI, graMthI taje munirAya. vijana0 6 upazama kSaya upazamane kSAyika, darzana traNa prakArajI; zraddhA pariNati Atama kerI, namIe vAraMvAra. aThThAvIza cauda ne SaT duga eka, matyAdikanA jANuMjI; ema ekAvana bhede pramA, sAtame padya vara nANu nivRtti ne pravRtti kSetre, cAritra dA vyavahArejI; nijaguNa sthiratA caraNa te praName, nizcaya zuddha prakAre, bhavijana0 9 bAhya abhyaMtara tapa te saMvara, samatA nirjarA hetujI; te tapa namIe bhAva dharIne, bhavasAgaramAM setu. vijana0 10 e navapadamAM paNa che dhI, dhama te varate cArajI; devagurUne dharma te ehamAM, tIna cAra prakAra. mAraga dezaka avinAzIpaNuM', AcAra vinaya sa' ketajI; sahAya paNuM dharatA sAdhujI, praName ehI ja hete. vimalezvara sAnidhya kare tehanI, uttama je ArAdhejI; padmavijaya kahe te vi prANI, nija Atama hita sAdhe, bhavijana0 13 bhavijana0 11 vijana012 1 puruSa, strI ane napuMsaka Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrI siddhacakrajInI stutie. zrI navapadrajInI stuti. siddhacakra sevA suvicAra, ANI haiDe harSI apAra, jema laheA sukha zrIkAra, manazudhdhe nava ALI kIje, aheniza navapada dhyAna dharIje, jinavara pUjA kIje; paDikkamaNAM doya TaMkanA kIje, AThe thAye deva vAMDhIne, bhUmi sathA kIje, mRSA tA kIje pirahAra, aMge zIla dharIne sAra, DhIje dAna apAra. arihaMta siddha AcAya namIne, vAcaka sa sAdhu vaDhIje, darzana jJAna thuNIje, cAritratapanuM dhyAna dharIje, aheAniza navapada guNuM gaNIje, nava AyaMkhila paNa kIje; nizcaya rAkhIne mana iza, japA padma ekaekane iza, navakAravALI vIza, chelle AyaMbila paNa kIje, sattara bheDhI jina pUjA racIje, mAnava bhavaphaLa lIje. sAtase... kuSThinA rAga nADA, nhavaNu laI saMyoga, dUra huvA karmAMnA bhega, kuSTa aDhAre dUra jAya, duHkhadAridra siva dUra paLAya, manava Mchita phaLa thAya; nidhanIone de mahudhana, aputrIAne putraratana, je seve zuddha mana, navakAra same niha keAI matra, siddhacakra same nahi kei yaMtra, sevA bhivayaNa eka'ta. jo sevye mayaNA zrIpAla, umara rega gayA tatkALa, pAmyA maMgaLamALa, zrIpAla pare je ArAdhe, tasa ghara nidina dolata vAdhe, ate zivasukha sAdhe; vimalezvara jakSa sevA (sAnidhya)sAre, ApadA kaSTa savI dUra nivAre, dolata lakSmI vadhAre, maidyavijaya viroyanA zISa, uMDe bhAva dharI jagadIza, vinayavijaya nizaDhIza. (2) vIra jinezvara ati alavesara, gAtama guNanA dariyAjI, eka dina ANA vIranI laIne, rAjagRhI saMcarIyAjI; zreNika rAjA vaMdana AvyA, ulaTa manamAM ANIjI, padA Agala khAra birAje, have suNeA bhavi prANIjI. mAnava bhava tume puNye pAmyA, zrI siddhacakra ArAdhAjI, arihaMta-siddha-sUri-uvajajhAyA, sAdhu dekhI guNa vAdhAjI; darisaNa-nANa-cAritra-tapa kIje, navapada dhyAna dharIjejI, dhura AsAthI karavA AMkhila, sukha saMpadA pAmIjejI. zreNikarAya gAtamane pUche, svAmI ! e tapa keLuM kIdhAjI ? nava AMbila tapa vidhizuM karatAM, vAMchita sukha keNe lIdheAjI ? madhura dhvanei olyA zrI gAtama, sAMbhaLeA zreNikarAya vayaNAjI, " rAga gayA ne saMpadA pAmyA, zrI zrIpALa ne mayaNAjI" 3 1 ra 3 4 5 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. rUmajhuma karatI pAye neura, dase devI rUpAlI, nAma cakakesarI ne siddhArtha Adi jina-vIra rakhavAlI; vinakoDa hare sahu saMghanAM, je seve enA pAyajI, bhANavijaya kavi sevaka naya kahe, sAnidha karaje mAyajI. arihaMta namo, valI siddha name, AcAraja, vAcaka, sAhu name; darzana jJAna cAritra name, tapa e siddhacakra sadA praName. arihaMta anaMta thayA thAze, vaLI bhAva nikSepe guNa gAze; paDikkamaNAM, devavaMdana vidhizuM, AMbila, tapa, gaNuNuM gaNavuM vidhizuM. chahurI pALI je tapa karaze, zrIpALa taNI pare bhava taraze; siddhacakane kuNa Ave tole, ehavA jina Agama guNa bole. sADAcAra varase tapa pUro, e karma vidAraNa tapa zUra siddhacakane manamaMdira thApa, naya vimalesara vara Apa. nave divasa kahevAnI stuti. sakala dravyaparyAya prarUpaka, lekAleka sa jI , kevalajJAnakI ti prakAzaka, anaMta guNe karI pUrejI; tIje bhava thAnaka ArAdhI, gotra tIrthakara nUrajI, bAra guNAkara ehavA arihaMta, ArAdhe guNa bhUrajI. aSTa karamakuM damana karIne, gamana kI zivavAzIjI, avyAbAdha Adi anAdi, cidAnaMda cirAzIjI; paramAtama pada pUraNa vilAsI, agha ghana duHkha vinAzIjI, anaMta catuSTaya zivapada dhyA, kevalajJAnI bhASIjI. paMcAcAra pAle ujavAle, doSa rahita guNadhArIjI, guNa chattIse Agama dhArI, dvAdaza aMge vicArIjI; prabala sabala ghanameha haraNaku, anila same guNa vANIjI; kSamA sahita je saMyama pAle, AcAraja guNa dhyAnajI. aMga IgyAre caude pUrava, guNa pacavIsanA dhArIjI, sUtra aratha dhara pAThaka kahIe, je samAdhi vicArIjI; Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 zrI siddhacakrajInI stutio. tapa guNa sUrA Agama pUrA, naya nikSepe tArIjI, muni guNadhArI budha vistArI, pAThaka pUje avikArI. sumati gupati kara saMjama pAle, doSa bayAlIsa TAleja, SaTTAyA gekula rakhavAle, navavidha brahyAvrata pAlejI, paMca mahAvrata sudhA pAse, dharma zukala ujavAlejI, kSapakazreNi karI karma khapAve, munipada guNa upajAvejI. jinapannata tatta sudhA saradhe, samati guNa ajavAleja, bheda cheda karI Atama nirakhI, pazu TAlI sura pAvejI; pratyAkhyAne sama tulya bhAkhe, gaNadhara arihaMta zUrAjI, e darazana pada nita nita vaMdo, bhavasAgarako tIrAjI. mati zrata IdrI janita kahIe, lahIe guNa gabharejI, AtamadhArI gaNadhara vicArI, dvAdaza aMge vistArejI; avadhi manaparyava kevala valI, pratyakSa rUpa avadhArejI, e paMca jJAnakuM vaMdo pUje, bhavijanane sukhakAra jI. karma apacaya dUra khapAve, Atama dhyAna lagAvojI, bAre bhAvanA sUdhI bhAve, sAgara pAra utArejI; pakhaMDa rAjakuM krUra tajIne, cakI saMjama dhArejI, eha cAritrapada nita vaMdo, Atama guNa hitakArejI. IcchAdhana tapa te bhAge, Agama tehane sAkhI, dravyabhAvasaeN dvAdaza dAkhI, jega samAdhi rAkhIjI; cetana nijaguNa paraNita pekhI, tehI ja tapa guNa dAkhIjI, ladhi sakalane kAraNe dekhI, Izvara samukha bhASIjI. upara pramANe vidhi pUrNa karIne AzAtanAne micchAmi dukakaDa devo. A pUjA vagere vidhi madhyAnha agAu karIne pachI AMbila karavuM. guNaNuM, kAusagga, khamAsamaNAdimAMthI savAre bAkI rahyuM hoya te bapore karavuM. upara jaNAvyA pramANe dararoja navapadanI pUjAmAMthI ekeka pUjA bhaNAvavI ane navame divase navapadajInI pUjA bhaNAvavI. pAraNAne divase te athavA sattarabhedI pUjA bhaNAvavI. phaLa naivedya vize dharavuM; paramAtmAnI AMgI pUja savizeSe karavI ane eka bAjoTha upara navapadanuM maMDaLa, pAMca varNana cekhA raMgane pUravuM. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita devacaMdrajI kRta snAtra pUjA prAraMbha. zrI snAtra pUjAnA vidhi. prathama traNa gaDhane badale traNa mArjoDa mUkI upalA bAjoThane madhya bhAge kesara (kukama ) ne sAthIe karavA. ane tenA AgaLa kaisara (kuMkuma ) nA cAra sAthI karIne upara akSata nAMkhavA tathA phaLa mUkavAM, vacalA sAthIo upara rUpAnANuM mUkavuM; ane cAre sAthI upara kalaza sthApavA. temAM paMcAmRta karI jala bharavuM tathA vacalA sAthIA upara thALa mUkI kesarane sAthIo karI akSata nAkhI phaLa mUkI traNa navakAra gaNI prabhujIne padharAvavA. pachI e snAtrIyAone UbhA rAkhIne traNa navakAra gaNAvavA. pachI prabhunA jamaNA paganA aMge kaLazamAMthI jala reDavuM ane a'galUDaNAM traNa karavAM. pachI kesarathI pUjA karI hAtha dhUpIne snAtrIyAnA jamaNA hAthamAM kesaranA cAMllA karave. pachI kusumAMjali ( phUla ) hoya te hAthamAM ApavI. pachI nIce pramANe kahevu. dIpaka eka prabhunI jamaNI bAjue karave. DhALa pahelI. gAthA. cattise atizaya jue, vacanAtizaya jItta; seA paramezvara dekhI bhiva, siMhAsana sa'patta. DhALa. siMhAsana beThA jagabhANa, dekhI bhavikajana guNa maNi khANa, je dIThe tuja ni La nANuM, lahiye parama maheAya TANu; kusumAMjali mele Adi jiSNu dA tArA caraNakamaLa seve cAsaDa IMdA, cAvIza vairAgI cAvIza sAbhAgI cAvIza jiSNu dA. 30 1 ( ema kahI prabhunA caraNe kusumAMjajila caDAvavI ) gAthA--jo niya guNa pa%0va ramyA, tasu anubhava egata; suha puggala ArAyatAM, jo tasu raMga niratta. DhALa--jo nija Atama guNu ANudrI, puggala saMge je ak'DhI; je paramezvara nija paDha lIna, pUjo praName bhavya adIna. kusumAMjila mele zAMti jiSNu dA tA 30 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita devacaMdrajI kRta snAtra pUjA (ema kahI prabhunA jAnue kusumAMjali caDAvavI) gAthA-nimmala nANa payAsa kara, nimmala guNa saMpanna nimmala dhavaesakara, se paramapA dhanna. DhALa--lekAloka prakAzaka nANuM, bhavijana tAraNa jehanI vANI; paramAnaMda taNe nizANa, tasu bhagate muja matiya ThaharANI, kusumAMjali mele nemi jirNodA. ta. ku (ema kahI prabhunA be hAthe kusumAMjali caDAvavI.) gAthA-je sijhA sijhaMti, je sijarga saMti aNuta; jasu AlaMbana DaviyamaNu, so se arihaMta. DhALa--zivasukhakAraNa jeha trikALe, samapariNAme jagata nihALe; uttama sAdhana mArga dekhADe, iMdrAdika jasu caraNa pakhALe. - kusumAMjali mele pAsa jijdA. te kucha (ema kahI prabhunA khabhAe kusumAMjali caDAvavI.) gAthA--samariddhi deva jaya, sAhu sAhuNa sAra; AcArija uvajajhAya muNi, je nimmala AdhAra. DhALa--vihasaze je mana dhAryuM, mokSataNuM kAraNa niradhAryuM; vividha kusuma varajAti gahevI, tasu caraNe praNamata ThavavI. kusumAMjali mele vIra jirNadA. te kucha (ema kahI prabhunA mastake kusumAMjali caDAvavI) vastu chaMda sayala jinavara sayala jinavara, namiya manaraMga, ka@ANaka vihi saMghaviya, karisa dhamma supavitta, suMdara sayaIgasattari tirthaMkara, eka samaya vitaraMti mahIyala; cavaNa samaya IgavIsa jiNa, janma samaya IgavIsa, bhattiya bhAve pUchayA, kare saMgha sujagIsa. DhALa bIcha. eka dina acira halarAvatI-e dezI. bhava trIje samakita guNa ramyA, jinabhakti pramukha guNa pariNamyA; tajI Idriya sukha AzaMsanA, karI sthAnaka vizanI sevanA. 1 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. ati rAga prazasta prabhAvatA, mana bhAvanA ehavI bhAvatA; savi jIva karUM zAsana rasI, IsI bhAva dayA mana udghasI. lahI pariNAma ehavuM bhaluM, nipajAvI jina pada nirmaluM; Aya baMdha vice eka bhava karI, zraddhA saMga te thira dharI. 3 tyAMthI caviya lahe nara bhava udAra, bharate tema airAvate ja sAra; mahAvidehe vijaye vara pradhAna, madhyakhaMDe avatare jina nidhAna. 4 supanAnI DhALa trIjI. vastu da. puNe supana dekhe, manamAMhe harSa vize; gajavara ujajavaLa suMdara, nirmaLa vRSabha manahara. nirbhaya kezarI siMha, lamI atithI abIha; anupama phulanI mALa, nirmaLa zazI sukumAra. teje taraNuM ati dIpe, Idra dhvajA jaga jhIpe; pUraNa kaLaza paMDUra, padma saravara pUra. agyArame rayaNAyara, dekhe mAtAjI guNa sAyara; bArame bhuvana vimAna, terame anupama ratna nidhAna. agni zikhA nidhUma, dekhe mAtAjI anupama harakhI rAyane bhAse, rAjA aratha prakAze. jagapati jinavara sukhakara, hoze putra manahara; IMdrAdika jasu namaze, sakaLa manoratha phaLaze. vastu chaMda. puNya udaya puNya udaya upanA jinanAha, mAtA tava raNa same, dekhI supana harakhaMtI jAgIya, supana kahI nija maMtane, supana aratha sAMbhaLo sobhAgIya, tribhuvana tilaka mahA guNa, haze putra nidhAna, IMdrAdi jasu pAya namI, karaze siddhi vidhAna. DhALa cothI. caMdrAvaLAnI dezImAM. sohamapati Asana kaMpI e, deI avadhi mana ANaMdIye e; nija Atama nirmaLa karaNukAja, bhavajaLa tAraNa pragaTa jahAja, 1 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita devacaMdrajI kRta snAtrapUjA bhava aDavI pAraga saththavAha, kevaLa nANuIya guNa agAha; ziva sAdhana guNa aMkuro jeha, kAraNa ula Asaddhi meha. 2 harakhe vikasIta rAmarAya, valayAdikamAM nija tanu na mAya; siMhAsanathI uThaze suriMda, praNamate jina AnaMda kaMda. 3 sagADa paya sAhamAM AvI taththa, karI aMjaliya praNamIya maththa; mukhe bhAkhe e kSaNa Aja sAra, tiya laya pahu dIThA udAra. re re nisuNe suraleya deva, viSayAnaLa tApitA tuma saveva; tasu zAMtikaraNa jaLadhara samAna, mithyA viSa cUraNa garUDavAna. te deva sakaLa tAraNa samathya, pragaTo tasu praNamI have sanAtha; ema jaMpI zakastava kavi, tava deva devI harakhe suNavi. 6 gAve tava raMbhA gIta gAna, suraleka ha maMgaLa nidhAna; nara kSetre Arija vaMza ThAma, jinarAja vadhe sura harSa dhAma. 7 pitAmAtA ghare utsava azeSa, jinazAsana maMgaLa ati vizeSa; surapati devAdika harSa saMga, saMyamathI janane umaMga. 8 zubha veLA lagna tIrthanAtha, janamyA iMdrAdika harSa sAtha; sukha pAmyA tribhuvana sarva jIva, vadhAI vadhAI atIva. 9 DhALa pAMcamI (zrI zAMti jinane kaLaza kahIzuM, premasAgara) e dezI. zrI tIrthapatinuM kaLaza majana, gAIe sukhakAra, narakhitta maMDaNa duha vihaMDaNa, bhavika mana AdhAra; tihAM rAya rANI harSa ucchava, thaye jayajayakAra, dizi amarI avadhi vizeSa jANI, upane harSa apAra. niya amara amArI saMga kumarI, gAvatI guNa chaMda, jina jananI pAse AvI pahotI, gahagahatI ANaMda; he mAya ! te jinarAja jAye, zuci vadhA ramma, ama janma nimmala karaNa kAraNa, karIza sUI kamma. tihAM bhUmi dhana dIpa darpaNa, vAya vIMjhaNa dhAra, tihAM karIya kadalI geha, jinavara jananI majajanakAra; vara rAkhaDI jina pANi bAMdhI, daye ema AziSa, juga koDA keDI ciraMjIve, dharmadAyaka iza. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara e dezI zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. DhALa chaThThI jaganAyakajI tribhuvana jana hitakAra e; paramAtamajI cidAnaMda ghana sAra e. jina yaNIjI, dasa dizi ujajavaLatA dhare, zubha lagnajI, jotiSa caka te saMcare; jina jabhyAjI, jeNe avasara mAtA ghare, teNe avasarajI, iMdrAsana paNa tharahare. voTaka thara Asana iMdra citta koNa avasara e bane, jina janma utsava kALa jANI ati hI AnaMda upanya; nija siddhi saMpatti hetu jinavara, jANa bhagate ummadya, vikasita vadana pramoda vadhate, devanAyaka gahagahyo. DhALa. tava surapatijI, ghaMTanAda karAvI e, sura lekejI, ghoSaNA eha devarAva e nara kSetrejI, jinavara janma heo ache, tasu bhagatejI, surapati maMdira girigache. aoTaka gati maMdira zikhara upara, bhavana jIvana jina taNo, jina janma utsava karaNakAraNa, Avaje savi sura gaNe; tuma zuddha samati thAze nirmaLa, devAdhideva nihALatAM, ApaNuM pAtaka sarva jAze, nAtha caraNa pakhALatAM dvArI ema sAMbhaLIjI, suravara koDI bahu malI, jina vaMdanajI, maMdara giri sAmA calI; sohamapatijI, jina jananI ghara AvIyA jinamAtAjI, vaMdI svAmI vadhAvIyA. aoTaka. vadhAvIyA jina harSa bahule, dhanya huM kRtapuNya e, triletha nAyaka deva dIThe, muja same kaNa anya eka he jagatajananI putra tumAra, merU majajana vara karI, utkaMga sumAre vaLIya thApIza, AtmA puNya bharI. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 pati devacaMdrajI kRta snAtrapUjA DhALa sura nAyakajI, jina nija kara kamaLe tyA, paMca rUpejI, atize mahimAe stA; nATaka vidhijI, tava khatrIza AgaLa vahe, sura kADIjI, jina darzanane umma. troTaka sura kADA phADI nAcatI vaLI, nAtha zuci guNa gAvatI, apsarA kADI hAtha joDI, hAva bhAva dekhAvatI; jayeA jayA tuM jinarAja jaga gurU, ema ke AziSa e, amma trANu zaraNa AdhAra jIvana, eka tuM jagadIza e. vALa. sura girivarajI, pAMDuka vaname cihuM dize, giri zilA parajI, siMhAsana zAsaya vase; tihAM ANIjI, zakre jina khAle grahyA, cAsaojI tihAM, surapati AvI rahyA. troTaka. AvIyA surapati sarva bhagate, kaLaza zreNi banAva e, siddhA pamuhI tI auSadhi, sarva vastu aNAva e; accuapati tihAM hukama kInA, deva kADA kADIne, jinamajjanAtha nIra lAve, sava sura kara joDIne. DhALa sAtamI zAMtine kAraNe iMdra kaLazA bhare. e dezI. Atma sAdhana rasI, deva keADI hasI, ullusIne dhasI khIra sAgara dizI; paumadahaAdi daha, gaga pamuhA naI, tItha jala amala levA, bhaNI te gaI. jAti aDaLaza karI sahasa aDDotarA, chatra cAmara siMhAsana zubhatarA; upagaraNa puk caMgerI paguhA sarve, Agame bhAsiyA tema ANI have. tIjaLa bharIya kara kaLaza karI devatA, gAvatA bhAvatA dharma unnati ratA; tiyinara amarane harSa upajAvatA, dhanya ahu zakti zuci bhakti ema bhAvatA. samakita bIja nija Atma AreApatA, kaLaza pANI viSe bhakti jala sIMcatA, mesiharAvarI sa` AvyA vahI, zaka utsaMga jina dekhi mana gahugaDDI, 33 1 ra 3 4 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. vastu chaMda. haMha devA ho devA aNAI kALo, adi pU, tileya tAraNe tileya baMdhu, mitta meha vidhvaMsaNa. aNuI tihA viNAsaNa, devAhide diTha bahiya kAmehi. 6 ema pabhaNata vaNa bhavaNa IsarA, deva mANiyA bharidhammAyarA; kevikampayiA kevi mittANugA, kevi vara ramaNi vayaNeNa aIuchugA. vastu chaMda, tatha acua tatha acua iMda Adeza, karajeDI savi devagaNa leya kaLaza Adeza pAmiya, adbhUta rUpa sarUpa jue, kavaNa Iha usaMge sAmiya; iMda kahe jagatAraNe. pAraga ema parameza; nAyaka dAyaka ghammanihi, kariye tasu abhisesa. DhALa AThamI ( tIrtha kamaLadaLa udaka bharIne puSkara sAgara Ave-e dezI) pUraNa kaLaza zuci udakanI dhArA, jinavara aMge nAme, Atama nirmaLa bhAva karatA, vadhate zubha pariNAme ayutAdika surapatimajajana, lekapALa lekAMta, sAmAnika IMdrANu pamuhA, ema AbhaSeka karaMta. gAhA, tava IzANa suriMde, kaMpabhaI, karaI supasAe tuma aMke mahannAho, paNamitte ame khapeha. tAsikido paNaI sAmavachalami bahu lAha, ANu evaM teNuM, gihiha ukya lAbhe. (ema kahI sarva jJAtriyA kaLaza DhALe, nIce pramANe pATha kahe.) DhALa. hama surapati vRSabha rUpa karI, havaNa kare prabhu aMga, kariya vile paNa puSkamALa ThavI, vara AbharaNa abhaMga; tava suravara bahu jayajayarava karI, nAce dharI ANaMda, mekSa mArga sArathapati pAme, bhAjazuM have bhavaphaMda. 4 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita devacaMdrajI kRta snAtra pUjA keDi batrIse sevana uvArI, vAjate varanAde, surapati saMgha amara zrI prabhune, jananIne suprasAde ANI thApI ema payaMpa, ame nistariyA Aja, putra tamAre dhaNI che hamAra, tAraNa taraNe jahAja. mAta jatana karI rAkhaje ehane, tuma suta ama AdhAra, surapati bhagati sahita naMdIsara, kare jina bhakti udAra; niya niya ka5 gayA savi nirjara, kahetA prabhu guNa sAra, dIkSA kevaLa jJAna kalyANaka, IcchA citta majhAra. 6 kharataragaccha jina ANa raMgI, rAjasAgara vijhAya; jJAnadharma dIpacaMda supAThaka, sugurU taNe supasAya; devacaMdra jina bhakata gAye, janma mahotsava chaMda, bAdhabIja aMkure ulazke, saMgha sakaLa AnaMda. 7 kaLaza (rAga veLAvala) ema pUjA bhagate kare, Atama hita kAja; tajiya vibhAva nija bhAvame, ramatA ziva rAja. ema. 1 kALa anaMte je huA, haze jeha jisuMda; saMpaya sImaMdhara prabhu, kevaLa nANu niNaMda. janma mahocchava eNe pare, zrAvaka rUciraMta; virace jina pratimA taNe, anumodana khaMta. ema. 3 devacaMdra jina pUjanA, karatA bhava pAra; jina paDimA jina sArakhI, kahI sUtra mojhAra. ema. 4 Iti paMDita zrI devacaMdrajI kRta snAtra pUjA samApta. ahIM kaLazAbhiSeka karIe. pachI dUdha, dahIM, vrata, jaLa ane zarkarA e paMcAmRta pakhAla karIne pachI pUjA karIe phUla caDhAvIe. pachI lUNa utArI AratI utAravI. pachI pratimAjIne ADe paDado rAkhI snAtrIAoe pitAnA nava aMge (kaMku-kesaranA) cAMdalA karavA. pachI paDade kADhI nAkhI maMgaLa dI utAre. atha laNu utAraNuM. lUNa utAre jinavara aMge, nirmaLa jaLa dhAra mana raMge. lUNuM. 1 jima mi taDa taDa lUNa ja kuTe, tima tisa azubha karma baMdha traTe. lUNa0 2 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. nayaNa salUNAM zrI jinajInAM, anupama rUpa dayA rasa bhInAM. lUNa0 3 rUpa salU zuM jinajInuM dIse, lAryuM lUNa te jaLamAM pize. lUNa0 4 traNa pradakSiNuM deI jaladhArA, jalaNa khepIye lUNa udArA. lUNa0 5 je jina upara humaNe prANI, te ema thAje lUNa kyuM pANI. lUNa0 6 agara kRSNagarU kuMdarU sugadhe, dhUpa karIne vividha prabaMdhe. lUNa0 7 atha Arati. vividha ratnamaNi jaDita racA, cAla vizALa ane pama lAvo; Arati utAre prabhujInI Age, bhAvanA bhAvI zivasukha mAge. A0 1 sAta caudane ekavIza levA, traNa traNavAra pradakSiNA devA. A0 2 jima jima jaladhArA japa, tima tima dohaga tharahara kapi. A0 3 bahu bhava saMcita pApa paNa, dravya pUjAthI bhAva ullAse. A0 4 cauda bhuvanamAM jinajIne tele, koI nahIM Arati Ima bole. A0 5 atha maMgaLa dIvo. dIvo re de maMgaLika dave, bhuvana prakAzaka jina ciraMjI. dI. 1 caMdra sUraja prabhu tuma mukha kerA, lUMchaNa karatA de nitya pherA. jina tuja AgaLa suranI amarI, maMgaLa dIpa karI dIye bhamarI. jima jima dhUpa ghaTI pragaTAve, tima tima bhavanAM durita dajhAve. dI4 nIra akSata kusumAMjali caMdana, dhUpa, dIpa, phala, naivedya, vaMdana. eNI pare aSTa prakArI kIje, pUjA snAtra mahotsava pabhaNije. dIka da Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zrI siddhacakAya namaH zrI navapadajI pUjA. zrI navapada pUjA vidhi. A pUjAmAM je je cIjo avazya joIe temAMnI keTalIka cIjonAM nAma lakhIe chie. - dUdha, dahIM, vrata, zarkarA, zuddha jaLa, e paMcAmRta tathA kesara, sugaMdhI caMdana, kapUra, kasturI, amara, rolI, maulI, chuTAM phUla, phUla, phUlanI mALA, phUlenAM caMduvA, dhUpa, tAMdula pramukha, nava prakAranI pakava vastu, mIzrI, patAsAM olA pramukha, tathA aMgalUhaNAne vAste sapheda vastra, ane paherAvavAne vAte uttama rezamI vastra, vAsakSepa, gulAbajaLa, attara ItyAdika bIjA paNa nava, nava nALInA kaLaza, nava kebI, parAta (trAsa) tasalA, AratI, maMgaLadIpaka, bhagavAnanI AMgI, samavasaraNa, ItyAdika sarva vastu prathamathI ThIka karIne rAkhavI. e thakI pUjAmAM vina na hoya. e saMkSepa vidhi kahyo. vizeSa vidhi gurU thakI jANo. kaLaza vidhi caitra tathA Azvina mAsamAM e pUjAe bhaNAve te vAre nava snAtriyA karIye, moTA kaLaza pramukhamAM paMcAmRta bharIye, sthApanAmAM zrIphaLa tathA rokaDa nANuM dharIye, kesarathI tilaka kare, kaMkaNadare hAthe bAMdhe, DAbA hAthamAM svastika karIne vidhi sahita snAtra bhaNAve. - 1 prathama zrI DhiMtA vetavaNe che mATe tAMdula, (kha) dhUpa, dIpa, naivedya pramukha aSTa dravya, vAsakSepa, nAgaravela pramukhanAM pAna, kebImAM dharIne te kebI hAthamAM rAkhe. navakaLazane mIlIsUtra bAMdhI kukamanA svastika karI, paMcAmRtathI bharIne te kaLaze hAthamAM laI prathama zrI arihaMtapadanI pUjana bhaNe te saMpUrNa bhaNI rahyA pachI moTA parAtamAM (thAlamAM) pratimAjIne padharAve. pachI " >> dI namo arihRtA" e pramANe kahete thake zrI arihaMtapadanI pUjA kare. adravya anukrame caDhAve. Iti prathamapada pUjA vidhi. - 2 bIjuM siddhAH rakta vaNe che. mATe ghauM kebImAM gharI zrIphaLa tathA aSTa dravya laIne nava kaLaza paMcAmRtathI bharIne bIjI pUjA bhaNe te saMpUrNa thavAthI "hrIM namo tiraNa" ema kahI kaLaza DhaLe, aSTa dravya caDhAve. Iti dvitIya pada pUjA vidhi Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. 3 trIjI AcAyavara pILe vaNe che mATe caNAnI dALa, adravya, zrIphaLa pramukha laI nava kaLaza paMcAmRtathI bharIne trIjI pUjAnA pADa bhaNe, te sapUrNa thavAthI " OM ta namo bAriyALa" ema kahI kaLaza DhALe, aSTa dravya caDhAve. Itti tRtIyapada pUjA vidhi. 4 ceAthu kapAdhyAyaparU nIlavarNa che, mATe maga pramukha tathA aSTa dravya laI ne pUrvokta vidhiye pUjA bhaNI saMpUrNa thavAthI " " ono vakttayALa " ema kahI kaLaza DhALe, aSTa dravya caDhAve. "" iti caturthAM pada pUjA vidhi. 5 pAMcamuM' zrI sAdhuvar zyAmavarNe che. mATe aDada pramukha laI bIje sa` pUrvokta vidhi karI pUjA bhaNe te saMpUrNa thavAthI 'OM dUta namo hopa savattApUrNa " kahe. Iti pAMcamapada pUjA vidhi. huM chaThuM. vAnapara zveta varNa che. mATe cAvala pramukha laI kahevuM bIjo sa pUrvokta vidhi karavA. kRti SaSapada pUjA vidhi. 7 sAtamu jJAnapar zveta vage che, mATe cAvala laI 4 rIte namo nAla " kahezuM bIjo sa pUrvokta vidhi karavA, iti samapada pUjA vidhi. 66 OM hrIM namo daMsaNassa " 8 AThamuM caritram paNa zvetavaNe che, mATe cAkhA pramukha laI "OM namo cArittaraNa" kahevuM. bIjo sa` pUrvokta vidhi karavA. kRti aSTamapada pUjA vidhi. ct 9 navamuM savar zvetavaNlR che, mATe cAkhA pramukha laI pUrvokta vidhi karIne OM rIto tathala " kahI kaLaza DhoLe, aSTa dravya caDhAve. pachI aSTaprakArI pUjA kare, AratI kare. iti zrI navamapada pUjA vidhi. iti navapada pUghna vidhi samAsa. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrIsiyAya namaH zrI navapadajI pUjA zrI yazeAvijayajI mahArAja kRta prathama zrI arihaMta pada pUjA prAraMbha kAvyam , upajAtivRttam upapannasannANamahomayANaM, sappADiherA saNasaMThiyANaM saddesaNANaMdiyasajjaNANaM, namo namo hou sayA jiNANam // 1 // bhujaMgaprayAtavRttam namA'na tasaMta pramAda pradAna ! pradhAnAya bhavyAtmane bhAvatAya; thayA jehanA dhyAnathI sauSyabhAA, sadA siddhacakrAya zrIpAlarAjA. // 1 // cakacura jeNe, bhalAM bhavya navapada dhyAnena teNe; karyo kadu` karI pUjanA bhavya bhAve trikAle, sadA vAsiyA AtamA teNe kAle. // 2 // jike tIthaMkara kama udaye karIne, dIye dezanA bhavyane hita dharIne; sadA ATha mahA pADihAre sametA, karyAM ghAtiyAM karyAM cAre alagnAM, bhaveApagrahI cAra je che vilaggA; jagat paMtha kalyANake saukhya pAme, namA teha tIrthaMkarA mekSa kAme, // 4 // sureze nareze stabyA brahmaputA. // 3 // DhALa, ulALAnI dezI. tIrthaM pati arihAnanuM, dharma dhurdhara dhIrAjI; dezanA amRta varasatA, nija vIraja vaDa vIreAjI. // 1 // vara akSaya nila jJAna bhAsana, sarva bhAva prakAzatA, nija zuddha zraddhA Atma bhAve, caraNa sthiratA vAsatA; jina nAmaka prabhAva atizaya, prAtihAraja zeAlatA, jagaja tu karUNAvaMta bhagavata, bhavika janane kSeAbhatA. // 2 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pUjA DhALa, zrIpAlanA rAsanI dezI trIje bhava varasthAnaka tapa karI, jeNe bAMdhyuM jina nAma, cesaDa IMdra pUjita je jina, kIje tAsa praNAma re; bhavikA! siddhacaka pada vaMde, jima cirakAle naMda re. bha0 si0 mlA e AMkaNI jehane ye kalyANaka divase, narake paNa ajavALuM; sakala adhika guNa atizaya dhArI, te jina namI agha TAluM re. bha. sirA je tihuM nANuM samagga upannA, bhegakarama kSINa jANa; leI dIkSA zikSA daye janane, te namIye jina nANuM re. bha0 siva Ira mahAgopa mahAmAhaNa kahIye, nirdhAmaka sathavAha; upamA ehavI jehane chAje, te jina namI utsAha re. bha0 sijhA ATha prAtihAraja jasa chAje, pAMtrIza guNa yuta vANI, je pratibaMdha kare jaga janane, te jina namI prANI re. bha0 sipA hAthI, arihaMta pada dhyAta thaka, dabRha guNa pajajAya re; ' bheda cheda karI AtamA, arihaMta rUpI thAya che. * 1 vIra jinezvara upadize, sAMbhaLaje citta lAI re; Atama dhyAne AtamAM, addhi male savi AI re. vara0 me 2 / IdravajIvRttama (A kAvya pratyeka pUjA dITha kahevuM) snAtra karatAM jagadgurU zarIra, sakala deve vimaLa kaLaza nIra; ApaNAM karmamala dUra kIdhAM, teNe te vibudha graMthe prasiddhA. 1 harSa dharI asarAvuMda Ave, snAtra karI ema AziSa pAve; jihAM lage suragiri buddI, ama taNA nAtha devAdhide. rA jiyaMtaraMgArigaNe sunANe, sappADiherAisayappANe // saMdehasaMdoharayaM haraMte, jhAeha niccapi jiNerahaMte // 1 // che 35tha tha- vivitavRttam vimalakevalabhAsanabhAskara, jagati jaMtumahodayakAraNaM // jinavaraM bahumAnajalaughataH, zucimanAH snapayAmi vizuddhaye // (A kAvya pratyeka pUjA dITha kahevuM.), Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijyajI kRta navapadapUjA atha dvitIya zrIsiddhapadapUjA prAraMbha || idravajIvRttama che. siddhANamANaMdaramAlayANam / namo'NaMta caukayANaM // | | bhugaprayAtavRttama ! karI ATha karma kSaye pAra pAmyA, jarA janma maraNAdi bhaya jeNe vAmyA; nirAvaraNa je AtmarUpe prasiddhA, thayA pAra pAmI sadA siddha buddhA. tribhAge na dehAvagAhAtmadezA, rahyA jJAnamaya jAta varNAdi lezyA; sadAnaMda saukhyazritA tirUpA, anAbAdha apunarbhavAdi svarUpA. 2 | DhALa-ulAlAnI dezI. sakala karamamala kSaya karI, pUraNa zuddha svarUpajI; avyAbAdha prabhutAmayI Atama, Atama saMpatti bhUpajI. 1 I jeha bhUpa Atama sahaja saMpatti, zakti vyaktipaNe karI, svadravyakSetra svakAla bhAve, guNa anaMtA AdarI; susvabhAva guNaparyAya pariNati, siddhasAdhana parabhaNI; munirAja mAnasIMsa samavaDa, name siddha mahAguNa. 1 2 I pUjA-tALa-zrIpALanA rAsanI-dezI samaya pasaMtara aNapharasI, carama tibhAga vizeSa; avagAhana lahI je ziva pahotA, siddha name te azeSa che. bhavikA si0 pUrva prayogane gati pariNAme, baMdhana cheda asaMga; samaya eka urdhvagati jeDanI, te siddha praName raMga re. bhavikA si/ ra aa nirmaLa siddhazilAnI upare, paNa eka legaMta sAdi anaMta tihAM sthiti jehanI, te siddha praNo saMta re. bhavikA si/ 3 / jANe paNa na zake kahI puraguNa, prAkRta tema guNa jAsa; upamA viNa nA bhavamAMhe, te siddha di ullAsa re. bhavikA si0 | | jayati zuM ti maLI jasa anupama, viramI sakala upAdhi; AtamarAma ramApati samo, te siddha sahaja samAdhi re. bhavikA si0 5 | dALa rUpAtIta svabhAva je, kevaLa daMsaNa nANuM re, te dhyAtA nija AtamA, hAya siddha guNakhANI re. vIra 3 | Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. aMta kAvyama dudRTTakammAvaraNappamukke, anaMtanANAisIrIcaukke samaggalogaggapayappasiddhe, jhAecha nicapi samaggasiddhe // 1 // atha tRtIya zrI AcAryapada pUjA prAraMbha Adya kAvya idravajAvRttAm suriNa durIkayakuggahANaM, namo namo sUrasamappahANaM // bhujaMgaprayAtavRttama namuM sUrirAjA sadA tattvatAjA, jiteMdragame prauDha sAmrAjya bhAjo; varga varNita guNe zebhamAnA, paMcAcArane pAlave sAvadhAnA. bhavi prANune dezanA dezakALe, sadA apramattA thayA sUtra Ale; jike zAzanAdhAra digdatikalpA, jage te ciMrajIvaje zuddha jalpA. mArA DhALa-ulAlAnI dezI AcAraja muni pati gaNi, guNa chatrIzI dhAmejI; cidAnaMda rasa svAdatA, parabhAve niHkAmejI. nikAma nirmaLa zuddha cidUghana, sAdhyanija niradhArathI; nijajJAna darzana caraNa vIraja, sAdhanA vyApArathI; bhavijhava bedhaka tattvazedhaka, sayala guNa saMpatti dharA; saMvara samAdhi gata upAdhi, duvidha tapaguNa AgarA. 2 / pUjA DhALa-zrIpAlanA rAsanI--dezI paMca AcAra je sudhA pALe, mAraga bhAkhe sAce; te AcAraja namie tehazuM, prema karIne nAco re. bhavikA si. 1 vara chatrIza guNe karI sehe, yugapradhAna jana mahe; jaga behe na rahe khiNa kohe, sUri namuM te jehi re. bhavikA si1 nitya apramatta dharma uvaese, nahI vikathA na kaSAya; jehane te Acaraja namiye, akaluSa amala amAya re. bhavikA si0 3 je diye sAraNa vAraNa ceyaNa, paDiyaNa vaLI janane paTadhArI ga7thaMbha AcAraja, te mAnyA muni manane re. bhavikA siva kA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI kRta navapadapUjA aWmiye jina sUraja kevaLa, vaMdIe jagadI; bhuvana padAratha prakaTana paTu te, AcAraja ciraMjI re. bhavikA siva pApA DhALa dhyAtA AcAraja bhalA, mahAmaMtra zubhadhyAnI re; paMca prasthAne AtamA, AcAraja heya prANI che. vIra. 4 aMta kAvyama nataM suhaM nahi piyA mAyA, je diti jIvANiha suuripaayaa| tammAhu te ceva sayA bhajeha, jaM mukhkha sukhkhAi lahu laheha // 1 // ---(0):---- atha caturtha zrI upAdhyAya padapUjA prAraMbha Adya kAvya iMdravajIvaram // suttatthavitthAraNatapparANaM // namo namo vAyagakuMjarANaM / / bhujagaprayAtavRttama nahIM sUri paNa sUrigaNane sahAyA, namuM vAcakA tyakata mada moha mAyA; vaLI dvAdazAMgAdi sUtrArtha dAne, jike sAvadhAnA nirUdvAbhimAne. 15 ghare paMcane varga vargita guNIghA, pravAdi dvipadane tulyasiMghA, guNI gacha saMdhAraNe thaMbhabhUtA, upAdhyAya te vaMdiye cit prabhutA. dALa ulAlAnI dezI khaMtijuA mutti jIA, ajava madrava juttAjI, sarca seyaM akiMcaNA, tava saMjama guNa rattAjI. che 1 ! je ramyA brahma suguttiguttA, samiti samitA mRtadharA, syAdvAdavAde tavavAda, Atmapara vibhAjana karA; bhavabharU sAdhana dhIra zAsana, vahana dherI munivarA, siddhAMta vAyaNa dAna samaratha, na pAThaka padadharA. - 2 pUjA-DhALa-zrIpAlanA rAsanI dezI. dvAdaza aMga sajhAya kare che, pAraga dhAraga tAsa; sUtra artha vistAra rasika te, namo uvajajhAya ullAsa re. bhavikA siva 1 artha sUtrane dAna vibhAge, AcAraja uvajajhAya; bhava trIje je lahe zivasaMpada, namiye te supasAya re. bhavikA sii che 2 ! Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saddhacakra ArAdhana vidhi. mUrakha ziSya nipAI je prabhu, pahANane pallava ANe; te uvajajhAya sakala jana pUjita, sUtra artha savi jANe re. bhavikA si. 3 rAjakumAra sarIkhA gaNaciMtaka, AcAraja pada ga; je uvajajhAya sadA te namatAM, nAve bhavabhaya zaga re. bhavikA si 4 bAvanA caMdana rasa sama vayaNe, ahita tApa savi TALe; te uvajajhAya namIje je vaLI, jinazAsana ajuvALe re. bhavikA si0 5 hAthI tapa sajhAye rata sadA, dvAdaza aMgano dhyAtA re; upAdhyAya te AtamA, jaga baMdhava jaga bhrAtA re. vIra. 5 5 che aMta kAvyam suttattha saMvegamayaM sueNaM, saMnIrakhIrAmaya vissueNaM // pINaMti je te uvajjhAyarAe, jhAeha niccapikayappasAe / athe paMcama zrI munipara pUjA prAraMbha Adya kAvya I dravajAgRttama sAhUNa saMsAhia saMjamANaM, namo namo suddhadayAdamANaM // bhujagaprayAvaram kare sevanA sUrivAyaga gaNinI, karU varNanA tehanI zI muninI; sametA sadA paMca samiti triguptA, trigupta nahIM kAma bhegeDyulitA. pAlA vaLI bAhya arthAtara graMthi TALI, heye muktine vege cAritra pALI, zubhASTiAMga yoge rame citta vALI, namuM sAdhune teha nija pApa TALI. mArA DhAla-ulAlAnI dezI sakala viSaya viSa vArIne, nikAmI niHsaMgIjI; bhava dava tApa zamAvatA, Atama sAdhana raMgIjI. je ramyA zuddha svarUpa raNe, deha nirmama nirmadA, kAusagga mudrA dhIra Asana, dhyAna abhyAsI sadA; tapa teja dIpe karma jhape, nava chIpe para bhaNI, munirAja karUNAsiMdhu tribhuvana, baMdhu praNamuM hita bhaNI. rA! Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI kRta navapadapRthva dhRjA-DhAla-zrIpAlanA rAsanI dezI jema tarUkule bhamarA bese, pIDA tasa na upAve; leI rasa Atama saMtoSe, tema muni gocarI jAve re, pAMca IMdriyane je nitya jhIpe, SaTkAyaka pratipAla; sacama sattara prakAre ArAdhe, vaMdu tehu dayALa re. aDhAra sahassa zilAMganA dhArI, acaLa AcAra cAritra; muni mahaMta jayaNAyuta vaDhI, kIje janma pivatra re. navavidha brA gupti je pALe, Arasa viha tapa zUrA; ahavA muni nimaye jo pragaTe, pUrava puNya aMkurA re. seAnA taNI pare parIkSA drIse, nidina caDhate vAne; saMjama khapa karatA muni namIye, dezakALa anumAne re. hAla aprattama je nitya rahe, navi harakhe niva zece re; sAdhu sutA te AtamA, zuM muMDe zuM lAce . aMta kAvyama teya daMteya sugutti gute, mutteya saMte guNa joga jute // pamA gaya moha mAye, jhAeha niJca muNirAyapAe || 1 || atha SaSTha samyag darzanapada pUjA prAraMbha Adya kAvya IMdravajrAvRttama jittattatto ruilavakhaNassa / namo namo nimmala daMsaNassa || bhujagaprayAnavRttam viparyAsa haDavAsanArUpa mithyA, TaLe je anAdi acche jema padhyA; jinAkate hAye sahajathI zraddhAna, kahiye darzana' teha parama' nidhAna vinA jehathI jJAna ajJAna rUpa, caritra vicitra bhavAraNyakRSa; prakRti sAtane upazame kSaya te have, tihAM AparUpe sadA Apa jove. bhavikA si. // 1 // bhavikA si.ArA bhavikA si.AgA bhavikA si. !!jA bhavikA si.5pA 41 vIra0 prA !! 1 !! || 2 ! Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 1 | zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. hAla-ulAlAnI dezI samyagradarzana guNa name, tava pratIta svarUpe jI; jasu niradhAra svabhAva che, cetana guNa je arUpijI. je anupa zraddhA dharma pragaTe, sayala para IhA Tale, nija zuddha sattA pragaTa anubhava, karaNa rUcitA uchaLe; bahumAna pariNati vastuta, ahava tasu kAraNa paNe, nija sAdhya TaTe sarva karaNI, tattvatA saMpatti gaNe. 2 pUjADhALa-zrIpALanA rAsanI dezI zuddha deva gurU dharma parIkSA, sahaNa pariNAma; jeha pAmIje teha namaje, samyagdarzana nAma re. bhavikA sita che 1 che mala upazama kSaya upazama kSayathI, je hoya trividha abhaMga; samyagU darzana teha namaje, jina dharma daDha raMga re. bhavikA siva 2 paMcavAra upazamiya lIje, kSaya upazamiya asaMkha; ekavAra kSAyika te samakita, darzana namiye asaMkha re. bhavikA sira 3. je viNa nANa pramANa na hove, cAritra tarU navi phaLIo, sukha nirvANa na viNa lahIe, samakita darzana baLI re. bhavikA siva che ja saDasaTha bole je alaMkarIo, jJAna cAritranuM mULa samakita darzana te nitya praNamuM, zivapaMthanuM anukULa che. bhavikA siva che pa sama saMvegAdika guNA, kSaya upazama je Ave re, darzana tehi ja AtamAM, zuM hoya nAma dharAve re. vIra che 7 - aMta kAvya jaM asthikAyesukhu sadahANaM, taM daMsaNaM savvaguNappahANaM // kuggahi vAhi uvayaMti jeNaM, jahA visuddheNa rasAyaNeNaM // 9 // atha saptama samyaga jJAna pada pUjA pAraMbha. AdhakAvya IdravajAtruttam vanALa saMbo tamo dura, namo namo nA rivAyarasa | Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yajJavijayajI kRta navapadapUjA. bhujagaprayAtavRttam hAye jehathI jJAna zuddha pradhe, yathANu nAce vicitrAvadhe; teNe jANiye vastu SadbhavyabhAva, na huve vittatthA (vAda) ninTecchA svabhAvA. hAya paMca matyAdi sujJAna bhedde, gurUSAstithI yAgyatA teha vede; vaLI jJeya heya upAdeya rUpe, lahe cittamAM jema dhvAMta praddI pe. hAla-ulAlAnI dezI jJAnane, svapara prakAzaka bhAvejI; anaMtatA, bhedAbheda svabhAvejI. bhavya name guNa parajAya dharma je mukhya pariNati sakala nAyaka, edha bhAva vilacchanA, mati Adi paMca prakAra nirmaLa, siddhasAdhana lacchanA; syAdvAda saMgI tattvaMgI, prathama bhedAbhedatA, sarvikalpane avikalpa vastu, sakala saMzaya chedyatA. pUjA-DhAla-zrIpAlanA rAsanI dezI bhaThyAbhaDhya na je vaNa lahIe, peya apeya vicAra; kRtya akRtya na viSNu lahIe, jJAna te sakala AdhAra re. prathama jJAna ne pachI ahiMsA, zrI siddhAMte bhAkhyuM; jJAnane vaza jJAna mani MdA, jJAnIe zivasukha cAkhyuM re. sakala kriyAnuM mULa je zraddhA, tehanu mULa je kahIye; teha jJAna nita nita vIje, te viSNu kaheA kema rahiye re. paMca jJAnamAMhi jehu sadAgama, svapara prakAzaka jeThu; dIpaka pare tribhuvana upakArI, vaLI jema vi ziza mehu re. leAka u adhe! tig yetiSa, vaimAnikane siddha; lokAloka pragaTa siva jetuthI, teha jJAne muja zuddhi re. hAla. jJAnavaraNI je karmo che, kSaya, upazama tasa thAya re; tA hUe ahi ja AtamA, jJAna abhedhatA jAya re. atyakAm // 1 // // 2 // nA pahANaM nayacasiddhaM tatvavohikamayaM pasiddha // dhareha cittAvasa phuraMtaM, mANikadIbhavatamo haraMtaM // 1 // 43 // 1 // // 2 // bhavikA si. // 1 // bhavikA si.!! 2 // bhavikAsi. // 3 // bhavikA si. // 4 // bhavikA si. ! pA vIra0 5 8 !! Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. atha aSTama zrI cAritrapada pUjA prAraMbha Adha kAvyam indravajAgRttama ArAhi akhaMDIa sakkiassa, namo namo saMjama vIriassa // bhujaMgaprayAtavRttam vaLI jJAnaphaLa caraNa dharIe suraMge, nirAzaMsatA dvAra rAdha prasaMge; bhavadhi saMtAraNe yAna tulya, dharUM teha cAritra aprApya mUlya. che 1 | hiye jAsa mahimA thakI raMka rAjA, vaLI dvAdazAMgI bhaNI hoya tAjA; vaLI pAparUpipi niHpApa thAya, thaI siddha te karmane pAra jAya. || 2 ! DhALa ulAlAnI dezI cAritra guNa vaLI vaLI name, tatvaramaNa jasu mUlejI; para ramaNIyapaNuM TaLe, sakala siddha anukUlejI. 1 | pratikULa Azrava tyAga saMyama, tattvathiratA damayI, zuci parama khAMti mutti dazapada, paMca saMvara upacaI sAmAyikAdika bheTa dharma, yathAkhyAte pUrNatA, akaSAya akaluSa amala ujajavala, kAma kamala cUrNatA. | 2 | pUjA-tAla-zrIpAlanA rAsanI dezI dezavirati ne sarva virati je, gRha yatine abhirAma; te cAritra jagata jayavaMtu, kIje tAsa praNAma che. bhavikA sita che 1 . tRNapare je pakhaMDa sukha ThaMDI, cakavatI paNa varIye; te cAritra akSaya sukha kAraNa, te meM mana mAMhe dharI re. bhavikA siva ! 2 | hUA rAMka paNa je AdarI, pUjita iMda nari de, azaraNa zaraNa caraNa te vaMdU, pUryuM jJAna AnaMde re. bhavikA siva che 3 che bAra mAsa paryAya jehane, anuttara sukha atikramiye; zukala zukala abhijAtya te upare, te cAritrane namiye re. bhavikA siva che che caya te ATha karamano saMcaya, rita kare che teha, cAritra nA nirUtte bhAkhyuM, te vaMduM guNa geha re. bhavikA siva che 5 che hAla jANuM cAritra te AtamA, nija svabhAvamAM ramato re; lezyA zuddha alaMkaryo, mahavane navi bhamato re. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI kRta navapadapU. 4 aMtyakAvyama IdravajIvRttama su saMvaraM moha nirodhasAraM, paMcappayAraM vigamAiyAraM / / mUlottarANega guNaM pavita, pAleha nicca pihu sacaritaM // 1 // atha navama zrI tapapada pUjA prAraMbha Adya kAvyam I dravajIvRtta kammadumommUlaNa kuMjarassa, namo namo tivvanavo bharassa // mAlinIkuttama iya navapayasiddhaM, laddhi vijjA samiddhaM / parika saravA, jI vize samai | disavai surasAraM, khoNi pIDhAvayAraM / tijaya vijayacakaM siddhacakaM namAmi // 1 // bhujagaprayAtavRttama trikAlikapaNe karma kaSAya TaLe, nikAcita paNe bAMdhI teha baLe; kahyuM teha tapa bAhya aMtara dubhide, kSamAyukta nihetu durgAna chede. hoye jAsa mahimA thakI labdhi siddhi, avAMchikapaNe karma AvaraNa zuddhi tape teha tapa je mahAnaMda hete, have siddhi sImaMtinI jima saMketa. | 2 IsyA navapada dhyAnane jeha dhyAve, sadAnaMda cidrapatA teDa pAve; vaLI jJAnavimalAdi guNa ratnadhAmA, namuM te sadA siddhacakra pradhAnA. mAlinIvRttama ima navapada dhyAve, parama AnaMda pAve / navame bhava ziva jAve, deva narabhava pAve // jJAnavimala guNa gAve, siddhacakra prabhAve / savi durita samAve, vizva jayakAra pAve // 1 // DhALa, ulAlAnI dezI. IcchAdhana tapa name, bAhya abhyatara bhedejI; AtamasattA ekatA, para pariNati uchedejI. nA. e 3 . 41 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. 98 karma anAdi saMtati, jeha siddhapaNuM re, ye saMge AhAra TALI, bhAva ayitA kare; aMtara muhUrata tattva sAdhe, sarva saMvaratA karI, nija AtamasattA pragaTa bhAve, kare ta5 guNa AdarI. + 2 | hAthI, ema navapada guNa meDala, caunipa pramANe jI; sAta naye je Adara, samyaga jJAnane jANejI. nirdhAra setI guNa guNane, kare je bahumAna e, tasukaraNa IhA tattva damaNe, thAya nirmaLa dhyAna e; ema zuddha sattA bhaLyo cetana, sakaLa siddhi anusare, akSaya anaMta mahaMta cidhana, parama AnaMdatA vare. atha kahIza Iya sayala sukhakara guNa puraMdara, siddhacaka padAvalI, saviladdhi vidyA siddhimaMdira, bhavika pUje manarUlI; uvajhAyavara zrIrAjasAgara, jJAnadharma surAjatA; gurU dIpacaMda sucaraNa sevaka devacaMdra suzobhatA. pUjA-DhALa-zrIpAlanA rAsanI dezI jANutA vihaM jJAne saMyuta, te bhava mukti jirNoda; jehu Adare kama khapavA, te tapa zivatarU kaMda re. bhavikA siva | 1 / karma nikAcita paNa kSaya jAye, kSamA sahita je karatAM te tapa namiye jeha dIpAve, jinazAsana ujamaMta re. bhavikA si0 | 2 | Amesahi pamuha baha labdhi, have jAsa prabhAve, aSTa mahAsiddhi navanidhi pragaTe, namiye te ta5 bhAve re. bhavikA si. . 3 phaLa zivasukha mahoTuM sura naravara, saMpatti jehanuM kula te tapa suratarU sarikha vaMdU, sama makaraMda amUla re. bhavikA siva che 4 sarva maMgaLamAM paheluM maMgaLa, varaNavIe je che; te tapapada vihu kALa namIje, vara sahAya ziva paMthe re. bhavikA si0 | 5 / ema navapada guNata tihAM lIne, huM tanmaya zrIpAla; sajasa vilAse cothe khaMDe, eha agyAramI DhALa re. bhavikA siva | 6 in Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijyajI kRta navapadapUjA. hALa. IcchAdhe saMvarI, pariNatI samatA ge re; tapa te ehi ja AtamA, varte nija guNa bhoge re. vIra. 5 10 che Agama noAgama taNe, bhAva te jANe sAco re; Atama bhAve thira heje, parabhA mata rAce re. vara0 ke 11 che aSTa sakala samRddhinI, ghaTamAMhe Rddhi dAkhI re; tema navapada trAddhi jANaje, AtamarAma che sAkhI che. vara0 12 che. ga asaMkhya che jina kahyA, navapada mukhya te jANe re; eha taNe avalaMbane, Atama dhyAna pramANe che. vIra 13 che DhALa bAramI ehavI, ceAthe khaDe pUrI re; vANI vAcaka jasa taNI, keI naye na adhUrI re. vIra . 14 aMkAvyama bajhaM tahAbhitara bheyameyaM, kapAya dujjheya kukummabheya // dukhkharakhavayutye kayapAvanAsaM, tavega dAhAgamayaM nirAsa // 1 // artha sarvAga kAvyam vimaLa kevaLa bhAsana bhAskaraM, jagati jaMtu mahodaya kAraNaM // jinavaraM bahumAna jalaughata:, zucimanA snapayAmi vizuddhaye // kAyam snAtra karatAM jagadguru zarIre, sakala deve vimala kalaza niire|| ApaNAM karma maLa dUra kIdhAM, teNe te vibudha graMtha prasiddhA // 2 // harSa dharI apsarAda Ave, snAtra karI ema AziSa pAve // jihAM lagI suragiri jaMbUdIbo, amataNA nAtha devAdhidevo // 3 // OM hrIM zrIM paramapurUSAya, janmajarAmRtyunivAraNAya, zrImate navapadAya, jalAdikaM yajAmahe svAhA. (A maMtra dareka pUe kahe. ) Iti zrI yazovijayajI upAdhyAyajI kRta chelI navayuda pUjA samAkhaNa, 5 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 2 | paMDita zrI vIravijyajI kRta snAtra pUjA. prathama kaLaza laI UbhA rahevuM. kAvya hutavilaMbita vRtam sarasa zAnti sudhArasa sAgara, zucitaraM guNaratna mahAgara, bhavikapaMkaja bedha divAkara, pratidina praNamAmi jinezvara. 1 (ahIM pakhALa kare.) dehA. kusumAbharaNa utArIne, paDimA dhariya viveka majajanapIThe thApIne, karIe jaLa abhiSeka. (kusumAMjalinI thALI laIne UbhA rahevuM ) gAthA. AryA gIti jiNajanmasamaye merU, sihare yaNa kaNaya kalasehiM; devAsurahihavile, te dhannA jehiM kriosi (prabhunA jamaNA aMguThe DhALa bolIne kusumAMjali mUkavI.) che namehutti dvAcAryopAdhyAya sarvasAdhubhyaH che kusumAMjali-kALa. nirmalajaLa kalaze cvaDAve, vastra amUlakha aMga dharAve che kusumAMjali mele AdijirNodA che siddha svarUpI aMga pakhAlI, Atama nirmaLa huI sukumALI. | kuru che ke je gAthA--A gIti-DhALa, macakuMda caDAI karavA paMca vaNAI jaganAha khuvaNa samaye, devA kusumAMjali diti. naDa i copAdhyAya sarvasAdhubhyaH | mujali-kALa. rayaNa siMhAsana sina ApI, kusumAMjali prabhu caraNe rije kusumAMjali mele zAnti jijdA. || 3 | | 5 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vIravijayajI kRta snAtrapUjA. dAhA. jiSNu tihu kAlaya siddhanI, piDamA guNa bhaMDAra, tasu caraNe kusumAMjali, bhavika kRti haranAra. 5 nameAhu siddhacA/pAdhyAyasa sAdhubhyaH // kusumAMjila-DhALa kRznAgarU vara dhUpa dharIjuM, sugaMdhakara kusumAMjali dIje, kusumAMjila mele nimi jiSNu dvAra gAthAAryAM gIti. jasurimala aladadisa, mahukarajhaMkAra sattasaMgIyA; jiSNu caraNeAvarimukkA, suranara kusumAMjali siddhA // namo siddhAcArye pAdhyAyasa sAdhulyaH // kusumAMjali-DhALa pAsa jijJesara jaga jayakArI, jala thala phula udyaka kara dhArI, kusumAMjila melA pArzva jiSNu dA. dAhA mUke kusumAMjila surA, vIracaraNuM sukumAla; te kusumAMjali vikanAM, pApa hare traNa kALa. kusumAMjali-DhALa vividha kusuma vara jAti gahevI, jinacaraNe paNamata DavevI; kusumAMjali mele vIra jiSNu dA. ! cha ! || 8 | 5 9 ! | 10 || // name0 | 11 | 5 12 5 vastu cheda. nhavaNakALe nhavaNakALe, devadAva samucciya, kusumAMjali tahi sa'Thaviya, pasarata si parimala sugadhiya, jiSNupakamale niveDeI, vighahara jasa nAma mA, anaMta cavIsa jina, vAsava maliya asesa, sA kusumAMjali suharA, cauviha saMgha vizeSa, kusumAMjala mele cavIsa jiNa dA. 5 13 // 5 namajju !! kusumAMjali DhALa anaMta cauvIsI jinarjI juhArU, vamAna cavIsI saMbhArU, kusumAMjali mele cavIsa jiSNudrA. / / 14 / / 53 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 | zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. dohA. mahAvidehe sa'prati, viharamAna jina vIza; bhakti bhare te pUjiyA, karA saMgha sujagIza. nA name 5 kusumAMjali-DhALa apacharama li. gIta uccArA, zrI zubhavIravijaya jayakArA kusumAMjila melA sarva jiSNudA. 5 16 // iti zrI kusumAMjaliya hAla. pachI snAtrIyA traNa khamAsamaNa dei jaciMtAmaNinuM caityavaMdana karI "namukSuNa" kahI jayavIyarAya paryaMta kahe. pachI hAtha dhUpI mukhakeze AMdhI kaLaza leI UbhA rahIne nIce mujaba kaLaza kahe. // 15 1 atha kleza dohA. sayala jijJesara pAya nami, kalyANaka vidhi tAsa; vaNa vatAM suNatAM thakAM, saMghanI pUge Aza. hAla // 1 // samita guNaThANe piraNamyA, vaLI vratadhara sayama sukha ramyA; vIza sthAnaka vidhiye tapa karI, esI bhAvadayA dIlamAM dharI. // 1 // je hAve mukhya zakti IsI, siva jIva karUM zAsana rasI; zucirasa Dhalate tihAM bAMdhatAM, tIrthakara nAma nikAcatA, sarAgathI sacama AcarI, vacamAM eka devanA bhava karI; cyavI pannarakSetre avatare, madhyakhaDe paNa rAjavI kule. paTarANI kukhe guNanelA, jema mAnasarovara haMsalA; mukha zayyAye rajanI zeSa, utaratAM cattu supana dekhe. hAla svapnanI 5 2 || // 3 // pahele gajavara dIThe!, bIje vRSabha paIDro, trIje kezarI siMha, ceAthe lakSmI akhiDu // 1 // pAMcame phUlanI mALA, chaDe cadra vizALa, ravi rAte dhvaja maheTo, pUraNa kaLaza nahI che:Te. // 2 // dazame padma sarevara, agiyArame ratnAkara bhuvanavimAna ratnaga jI, agnizikhA mava. nA 3 ! svapna laI jaI rAyane bhAse, rAjA artha prakAze, putra tIrthaMkara tribhuvana naze, sakaLa sanetha phaze. 5 5 !! 5 4 !! Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vIravijayajI kRta snAtrapUjA. vastu chaMda aviSe nANe aviSe nANe, upanA jinarAja, jagata jasa paramANuA, vistaryA vizvajaMtu sukhakAra. mithyAtva tArA nibaLA, dhaudaya parabhAtasuMdara, mAtA paNa AnaMdiyA, jAgatI dharma vidhAna, jANatI jagatilaka sameA, heze putra pradhAna. // 1 // kAhA zubha lagne jina janamiyA, nArakImAM sukha jyAta, sukha pAmyA tribhuvana janA, huA jagata udyota. hAla-kaDakhAnI dezI mu sAMbhaLeA kaLaza jina, maheAtsavanA IMDAM, chappana kumarI dizi, vidizi Ave tihAM; mAya suta namIya, Anada adhikA dhare, aSTa sava, vAyuthI kacarA hare. vRSTi gaMdhAdake, aSTa kumarI kare, aSTa kalA bharI, aSTa daNuM dhare; aSTa cAmara dhare, aSTa paMkhA lahI, cAra rakSA karI, cAra dipaka grahI. ghara karI keLanA, mAya muta lAvatI, karaNa zucIkama jaLa, kaLaze nhevarAvatI; kusuma pUjI, alaMkAra paherAvatI, rAkhaDI bAMdhI jaI, zayana padharAvatI. namIya kahe mAya tuja, bALa lIlAvatI, merU ravi caMdra lage, jIvo jagapati; svAmI guNa gAvatI, nija ghara jAvatI, teNe same iMdra, siMhAsana kaMpatI hAla-ekvIzAnI dezI jina janmyAjI, jina veLA jananI ghare, tiNa veLAjI, IMdrasihAsana tharahare; dAhiNeAttarajI, jetA jina janame yadA, dizinAyakajI, sehama IzAna kheDutadA. ghA troTaka chaMda taddA cite IMdra manamAM, kANa avasara e anyA; jina janma avadhinANe jANI, harSa AnaMda upanyA. sughASa Ade ghaMTanAde, ghANAsurame kare; vi devI devA janma maheAtsave, Avo sura giravare. ( ahIM ghaMTa vagADaveA. ) / / 1 / 55 ArA nAgA "jhA // 1 // // 2 // ema sAMbhaLIjI suravara keDi AvI maLe, janma maheAtsavajI, karavA merU upara cale; sehamapatijI, bahu parivAre AvIyA, mAya jinanejI, vAMDhI prabhune vadhAvIyA, ( prabhune cokhAthI vadhAvavA. ) "jJA Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. che 4 / voTaka vadhAvI le che ratnakukSI, dhAriNI tuja suta taNe, huM zaka hama nAme karazuM, janma mahotsava ati ghaNo; ema kahi jina pratibiMba sthApI, paMca rupe prabhu grahI, deva devI nA harSa sAce, suragiri AvyA vahI. hAla merU uparajI, pAMDuka vana cihuM dize, zilA uparajI, siMhAsana na uDyuseka tihAM besIjI, zake jinabaLe dharyA, hari trezaThajI, bIjA tihAM AvI maLyA. | 5 || troTaka 6 che | 1 | || 2 che. maLyA sai surapati tihAM, kare kaLaza aDa jAtinA, mAgadhAdi jaLa tIrtha auSadhi, dhUpa vaLI bahu bhAtinA azrutapatie hakama kIne, sAMbhaLo devA save, khIra jaladhi gaMgAnIra lAve, jhaTiti jina mahotsave. DhAla-vivAhalAnI dezI sura sAMbhaLIne saMcarIyA, magadha varadAme calIyA; padmadraha gaMgA Ave, nirmaLa jaza kaLazA bharAve. tIratha jaLa auSadhi letA, vaLI khIrasamudra jAtA; jaLakaLazA bahula bharAve, phUla aMgerI thALa lAve. siMhAsana cAmara dhArI, dhUpadhANAM kebI sArI; siddhAMte bhAkhyAM jeha, upakaraNa milAve teha. te devA suragiri Ave, prabhu dekhI AnaMda pAve; kaLazAdika sahu tihAM hAve, bhakate prabhunA guNa gAve. hAla rAga dhanAzrI Atamabhakti maLyA keI devA, ketA sittanuM jaI nArI preryA vaLI nija kulavaTa, dharmo dharma sakhAI; jeIsa, vyaMtara, bhuvanapatinA, vaimAnika sUra Ave, azrutapati, hukame dharI kaLazA, arihAne navarAve. 3 | che 4 che. A0 ke 1 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vIravijyajI kRta snAtrapUjA. 57 aDa jAti kaLazA pratyeke, ATha ATha sahasa pramANe, causaTha sahasa huA abhiSeke, aDhIseM guNA karI jANo; sATha lAkha upara eka keDi, kaLazAno adhikAra, bAsaTha IMdra taNA tihAM bAsaTha, lekapAlanA cAra. che A0 2 che caMdranI paMkti chAsaTha chAsaTha, ravizreNi naraleke, gurUsthAnaka sura kero eka ja, sAmAnikane eka; sehamapati IzAna patinI, iMdrANunA sela, asuranI daza iMdrANI nAganI, bAra kare kalela. che A0 | 3 | joIsa vyaMtara idranI caucala, parSadA traNane eke, kaTakapati aMgarakSaka kere, eka eka suviveke; paracuraNa surano eka chelle, e aDhIsuM abhiSeke, IzAnaIdra kahe muja Ape, prabhune kSaNa atireko. che A0 4 i tava tasa baLe TharI arihAne, sohamapati manaraMge, vRSabharUpa karI zRMga jaLa bharI, havaNa kare prabhuaMge; puSpAdika pUjIne chAMTe, karI kesara raMga rele, maMgaLa dI Arati karatAM, suravara jayajaya bole. | | A0 + 5 che bherI bhUgala tAla bajAvata, vaLiyA jina karadhArI, jananI ghara mAtAne soMpI, eNI pare vacana uccArI; putra tamArA svAmI hamAre, ama sevaka AdhAra, paMcadhAvI raMbhAdika sthApI, prabhu khelAvaNahAra. !! a0i + 6 ! batrIza keDi kanaka maNi mANika, vastranI vRSTi karAve, pUraNa harSa karevA kAraNu, dvIpa naMdIsara jAve; karIya aThThAI utsava devA, nija nija ka5 sadhAve, dIkSA kevalane abhilA, nitanita jina guNagAve. che A0 che 7 che tapagaccha isara siMha sUrisara, kerA ziSya vaDerA, satyavijaya panyAsataNe pada, kapUravijaya gaMbhIra; khimAvijaya tasa sujasavijayanA, zrI zubhavijayasavAyA, paMDita vIravijaya ziSya jina, janma mahotsava gAyA. che A0 che 8 che utkRSTA ekasone sittara, saMprati vicare vIza, atIta anAgata kALe anaMtA, tIrthakara jagadIza Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. sAdhAraNa e kaLaza je gAve, zrIgubhavIra savAI, maMgaLalIlA sukhabhara pAve, gharaghara harSa vadhAI. A0 che 9 che ahI kaLazAbhiSeka karIe pachI dudha, dahIM, vrata, jaLa ane zarkarA e paMcAmRta pakhAla karIne pachI pUjA karIne phUla caDhAvIe. pachI luNa utArI AratI utAravI pachI pratimAjIne ADo paDado rAkhI snAtrIyAe potAnA nava aMge kaMkunA cAMllA karavA, pachI paDade kADhI nAkhI maMgala dIva utAravo. atha zrI padmavijayajI kRta zrI navapadajInI pUjA prAraMbha. prathama zrI arihaMta pada pUjA dehA zrutadAyaka mRta devatA, vaMda jina covIza; guNa siddhacakranA gAvatAM, jagamAM hoya jagIza. arihaMta siddha sUri namuM, pAThaka muni guNadhAma; daMsaNanANu caraNa valI, tapa guNa mAMhe uddAma. Ima navapada bhakti karI, ArAdhe nityameva; jethI bhava duHkha upazame, pAme ziva svayameva. te navapada kAMI varaNavuM, dharatA bhAva ullAsa guNigaNa guNa gAtAM thakA, lahIye jJAna prakAza. pratiSThA ka9pe kahI, navapada pUjA sAra; teNe navapada pUjA bhaNuM, kare bhakti udAra. DhALa rAga bharava. prathama pada jinapati, gAI e guNatati, pAIe vipula phala sahaja Apa; nAma gAtraja suNyAM, karma mahA nirjaryA, jAya bhava saMtati baMdha pApa. eka vara rUpamAM varaNa pace hoye, eka tuja varNa te jaga na mA; eka tima lekamAM varaNa batrIza heye, eka tuja varNa kiNahI na gavAye. vAca guNa atizayA, pADI herA sayA, bAhya paNa e guNa kuNe na gavAyA; kevala nANu taha kevaLa daMsaNa, pamuha abhayaMtarA jina khapAyA, teha muha paghathI kema kahAyA. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padmavijayajI kRta navapadmapUrjA. dohA jina guNa ana ta anata che, vAca krama mita dIThu; buddhi rahita zakti vikaLa, kema kahuM eka jIha. DhALa, rAga dezAma bhAva dharI vi pUjaye, tiga aDapaNa bheTa; tima sattara bhedde karI, pUjo gata kheya. IMgavIza aDasaya bhedathI, jina bhAva saMbhArI; pUjo parigala bhAvazuM, prabhu ANAkArI. pUjA karatAM dhRjyanI, pUjya pAte thAve, tujha pada padma sevaka tiNe, akSaya padya pAve. iti prathama pada pUjA dvitIya zrI siddhapada pUjA dohA siddha svarUpI je thayA, ka mela vidhAya; jeThu thaze ne thAya che, siddha name! sahu kAya. 1 bhA0 1 bhA0 2 bhA0 3 DhALa--pArI re jAtinuM phula sagathI. e dezI. namo siddhANu have padma bIje, je nijasa'pa varIyA, jJAna darzana anaMta khAne, avyAbAdha sukha dariyA ke; siddha yuddha ke svAmI nija rAmI ke, hAMre vAlA praName nija guNa kAmI re, guNu kAmI guNu kAmI guNava'tA, je vacanAtIta huA re. e AMkaNI kSAyika sakita ne akSaya sthiti, jeha arUpI nAma; avagAhana agurulaghu jehanI, vIya anaMtanuM dhAma ke. Ima aDaka abhAve aDa guNa, valI Igatisa kahevAya; vaLI vizeSe anaMta anaMtaguNa, nANunayaNa nirakhAya, nitya nitya vadanA thAya ke. si0 3 si0 2 dohA. jihAM nija eka avagAhanA, tihAM namuM siddha anaMta; kriseta deza pradezane, asaMkhya guNA bhagavata. dALa. rAga phAga siddha bhaLe bhagavata, prANI pUrNAna dI. lekAleka lahe eka samaye, siddha vadhu vakata. 1 paTe siddha. prANI 1 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. aja avinAzI akSaya ajarAmara, svadravyAdika vaMta. varNa na gaMdha rasa nahI pharasa na, dIrgha hasva na hUta. nahIM sUma bAdara gata vedI, trasa thAvara na kaheta. ahI amAnI, amAyI, abhI, guNa anaMta bhadaMta. padmavijaya nitya siddha svAmIne, laLi laLi lALa praNamaMta. Iti dvitIya pada pUjA. prANIprANI prANI prANI prANI A0 2 tRtIya zrI AcArya pada pUjA dohA paDimA vahe vali tapa kare, bhAvanA bhAve bAra; namIye te AcAryane, pAle paMcAcAra. DhALa-saMbhava jinavara vinati. e dezI. AcAraja trIje pade, namIye je ga7 gherI re; iMdriya turaMgama vaza kare, je lahI jJAnanI derI re. A0 1 zuddha prarUpaNa guNa thakI, je jinavara sama bhAkhyA re; chatrIza chatrIzI guNe, zebhita samayamAM dAkhyA re. utkRSTA trIje bhave, pAme avicaLa ThANa re; bhAvAcAraya vaMdanA, kariye thaI sAvadhAna re. a0i 3 dohA. nava vidha brahma gupti dhare, vaje pApa niyANa; vihAra kare nava kapa nava, sUri tattvanA jANa. DhALa-rAga bihAgaDe; muja ghara Avaje re nAtha. e dezI. sattAvIza guNa sAdhunA, zobhita jAsa zarIra; nava koTI zuddha AhAra le, Ima guNa chatrIro dhAra. bhavIjana bhAvazuM nAma Aja, jima pAme akSayarAja. bhavi. e AMkaNI. 1 je pragaTa karavA ati nipuNa, vara labdhi aThThAvIza; aDavidha prabhAvaka paNuM dhare, e sUri guNa chatrIza. bhavi. 2 taje cauda aMtara graMthIne, parisaha jIte bAvIza; kahe padma AcAraya name, bahu sUri guNa chatrIza. bhavi. 3 Iti tRtIya pada pUjA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - be ke pApa kA che ke na zrI padmavijayajI kRta navapadapUjA. caturtha zrI upAdhyAyapada pUjA dohA. cothe pada pAThaka namuM, sakaLa saMgha AdhAra; bhaNe bhaNAve sAdhune, samatA rasa bhaMDAra. DhAla-rAga vasaMta. tuM te jina bhaja vilaMba na kara he herIke khelA . e dezI tuM te pAThaka pada mana dhara he, raMgIle chaurA; rAya rAMka jasu nikaTa Ave, paNa jasa nahi nija para he. raMgI. 1 sAraNAdika gaccha mAMhe karatAM, paNa ramatA nija ghara ho. raMgI2 dvAdazAMga sajhAya karaNakuM, je nizadina tatpara ho. raMgI 3 e uvajajhAya nirdhAmaka pAmI, tuM te bhavasAyara sukhe tara che. raMgI4 je paravAdi mataMgaja kere, na dhare hari pare Dara ho. raMgI5 uttama gurU pada padma sevanarsa, pakaDe ziva vadhu kara ha. raMgI. 6 dohA AcAraja mukha Agele, je yuvarAja samAna; nidrA vikathA navi kare, sarva samaya sAvadhAna. DhALa-jina vacane vairAgI ho dhannA. e dezI namo uvanjhAyANaM ja ho mittA, jehanA guNa pacavIza re ekAgara cittA; e pada dhyA che. e pada dhyAne dhyAnamAM re mittA, mUkI rAgane rIza re. ekA. 1 aMga IgyAra pUrvadharA ho mittA, parisaha sahe bAvIza; traNya gusi guptA rahe ho mittA, bhAve bhAvana pacavIza re. ekAga 2 aMga upAMga sahAmaNA ho mittA, dharatAM jeha guNIza; gaNatAM sukha pada padmathI ho mittA, naMdI aNuga jagIza re. ekA0 3 Iti caturtha para pUjA. paMcama zrI sAdhupada pUjA dohA, have paMcama pade munivarI, je nirmama niHsaMga; dina dina kaMcananI pare, re cite raMga. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. DhALa-rAga vasaMtame mana bhavana vilAsa sAiyAM. mAtra mana e dezI munivara parama dayALa bhaviyAM, muni, tame praNone bhAva vizAla, bha, mu. e AMTa kukSI saMbala munivara bhAkhyA; AhAra deSa kAle biyAla; bha0 mu bAhya abhyatara parigraha chaDI, jiNe chAMDI savi jaMjAla. bha0 mu1 jiNe e trASinuM zaraNa karyuM tiNe, pANI pahelI bAMdhI pAla; bha0 muo jJAna dhyAna kiriyA sAdhaMtA, kADhe pUrvanA kAla. bha0 mu. 2 saMyama sattara prakAre ArAdhe, cha jIvanA pratipAla; bha0 mu. Ima muni guNa gAve te pahere, siddha vadhU varamAla. bha0 mui 3 dohA. pAMce IMdriya vaza kare, pAle paMcAcAra, paMca samiti samatA rahe, vaMda te aNugAra. DhALa-girirAjakuM sadA mArI vaMdanA re. e dezI. munirAjakuM sadA merI vaMdanA re. bhega vamyA te manazuM na Iccha, nAga ryuM hoya agaMdhanA re; parisaha upasargo sthira raheve, merU pare nikaMpanA re. IcchA micchA AvasiyA nisihiyA, tahakArane vali chaMdanA re; pRchA pratipRcchA upasaMpadA, samAcArI nimaMtanA re. muni 2 e dazavidha sAmAcArI pAle, kahe padma leuM tasa bhAmaNI re; e rUSirAja vaMdanathI ho, bhavabhava pApa nikaMdana re. iti paMcama pada pUjA. CCCCCC SaSTha zrI darzanapada pUjA. dohA. samakita viNa nava pUravI, ajJAnI kahevAya; samakita viNa saMsAramAM, araho paraho athaDAya. DhALa-rAga sAraMga prabhu nirmala darzana kIjIe; e AMkaNI. AtamajJAnake anubhava darzana, sarasa sudhArasa pIjIe. jasa anubhava anaMta pariyaTTA, bhava saMsAra sahu kIjIye; bhinna muhUrta darzana pharasanate, ardha paricake sIjhIye. pra. 1 pra. pra. 2 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 pra0 3. zrI padmavijyajI kRta navapadapUjA. jethI have deva gurU kuni, dharma raMga amijIye; Isya uttama darzana pAmI, padma kahe ziva lIjIye. dohA samakitI aDa pavayaNa dhaNI, paNa jJAnI kahevAya; addha pugala parAvarsamAM, sakala karma mala jAya. DhALa-dhanya dhanya saMprati sAce rAjA. e dazI samyak darzana pada tame praName, je nija dhura guNa hoya re; cAritra viNa lahe zAzvata padavI, samakita viNa nahi keya re. duhaNa cau lakSaNa duSaNa, bhUSaNa paMca vicAre re; jayaNA bhAvaNa ThANa AgarA, Sa SaTa tAsa prakAre re. zuddhi liMga traNa ATha prabhAvaka, daza vidha vinaya udAre re; Ima saDasaThuM bhede alaMkariye, samakita zuddha AcAre re kevaLI nirakhIta sUkSma arUpI, te jehane citta vasI re; jina uttama pada padmanI sevA, karavAmAM ghaNuM rasiye re. Iti SaSTha5da pUjA sabhya0 1 samya0 2 sakhya0 3 sabhya 4 saptama zrI jJAnapada pUjA dohA nANu svabhAva je jIvane, svapara prakAzaka teha; teha nA dIpaka samuM, praName dharma saneha. hAla-nArAyaNanI dezI. jima madhukara mana mAlatI re. e dezI. nANa padArAdhana kare che, jema laho nirmaLa nANuM re; bhavika jana; zraddhA paNa thira te rahe che, je navatattva vinANa re. bhavi0 nA 1 ajJAnI karaze kisyuM re, zuM laheze puNya pApa re; bhavi0 puNya pApa nANa lahe re, kare nija nirmaLa Apa re. bhavi0 nA 2 prathama jJAna pachI dayA re; dazavaikAlika vANa re; bhavi. bheda ekAvana tehanA re, samaje catura sujANa re. bhavi0 nA 3 dohA bahu ke varase khape, karma ajJAne jeha, jJAnI zvAsozvAsamAM, karma apAve teha. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. DhALa-ho matavALe sAjanAM. e dezI nANa na pada sAtame, jehathI jANe dravya bhAva; mere lAla. jANe jJAna kriyA vaLI, tima cetanane jaDa bhAva. naraka saraga jANe vaLI, jANe vali ekSa saMsAra; heya ya upAdeya lahe, nizcaya ne vyavahAra. nAma ThavaNa dravyabhAva je, vali saganayane saptabhaMga; jina mukha pa ha thakI, lahe jJAna pravAha sugaMga. Iti samapada pUjA mere nANa. 1 mere mere nANa0 2 mere mere nANa0 3 aSTama zrI cAritrapada pUjA | dohA. cAritra dharma namo have, je kare karma nidha; cAritra dharma jasa mana vacce, saphaLo tasa avabodha. 1 hAI-TuMka ane toDA vacce re, meMdI kero choDa. meMdI raMga lAge. e dezI cAritrapada namo AThame re, jethI bhava bhaya jAya. saMyama raMga lAgyo. sattara bheda che jehanA re, sItera bheTa paNa thAya. saMyama1 sumati guNi mahAvrata valI re, daza khatyAdika dharma, saMyama nANa kArya viratiya che re, anupama samatA zarma. saMyama 2 bAra kaSAya kSaya upazame re, sarva virati guNaThANa; saMyama saMyama ThANa asaMkhya che re, praName bhavika sujANa. saMyama0 3 dohA harikezI muni rAjI, upaje kuLa caMDALa; paNa nitya sura sevA kare, cAritra guNa asaraLa. DhALa-sAhiba kaba mile, sanehI pyArA ho, sAva e dezI. saMyama kaba hI mile, sasanehI pyAra ho. saMya e AMkaNI yuM samakti guNa ThANa gamhArA, Atamarse karata bicArA he. saMya0 1 deSa baheMtALIza zuddha AhAra, navakalpI ugra vihArA he. saMya0 2 sahasa tevIza deSa rahita nihArA, Avazyaka deya vArA he. saMya0 3 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMya. 4 saMya pa zrI padmavijyajI kRta navapada pUjA. parisaha sahanAdika paramArA, e saba he vyavahArA ho. nizcaya nija guNa varaNa udAra, lahata uttama bhava pArA ha. mahAdika parabhAvase nyArA, duga naya saMyuta sArA ho. padma kahe Ima suNI ujamALA, lahe zivavadhU vara hArA hai. . Iti aSTamapada pUjA. saMya. 6 saMya0 7 tapa0 ta50 1 tapa0 2 tapa0 3 tapa0 4 navama zrI tapapada pU. dohA draDhaprahArI hatyA karI, kIdhA karma aghora; to paNa tapanA prabhAvathI, kADhavA karma kaThora. DhALa--purUSottama samatA che tAharA ghaTamAM. e--dezI tapa kariye samatA rAkhI ghaTamAM, tapa karavAla karAla le karamAM, laDIe karma aribhaTamAM. khAvata pIvata mokSa je mAne, te siradAra bahujamAM. eka acarija pratizrote taratAM, Ave bhavasAyara taTamAM. kAla anAdike karma saMgatithe, jau paDI kyuM khaTapaTamAM. tAsa vize karaNa e karazuM, jeNe navi bhamI bhavataTamAM. hoye purANa te karma nirjare, e sama nahi sAdhana ghaTamAM. dhyAna tape savi karma jalAI zivavadhU variye jhaTapaTamAM. dohA. viM TaLe tapa guNa thakI, tapathI jAya vikAra; prazaMsya tapa guNa thakI, vIra dhane aNagAra. dALa-saccA sAMI huM DaMkA bhera bajAyA che. e dezI. tapasyA karatAM ho DaMkA jera bajAyA che, e AMkaNI. ujamaNAM tapa kerAM karatAM, zAsana ha caDhAyA he; vIrya ullAsa vadhe teNe kAraNa, karma nirjarA pAyA. 43 tapa0 5 tapa0 6 tapa. 7 ta50 1 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa0 2 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. aDasiddhi aNimA ladhimAdika, tima laddhi aDavAsA ho; vikumArAdika pare jagamAM, pAmata jayata jagIzA. gautama aSTApada giri cayiA, tApasa AhAra karAyA ho; je tapa karma nikAcita tave, kSamA sahita munirAyA. sADA bAra varSa jina uttama, vIrajI bhUmi na chAyA he; ghera tape kevaLa lahyA tehanA, padmavijaya name pAyA. iti navama pada pUjA ta50 3 ta50 4 kalaza, rAga dhanAzrI. Aja mAhAre tribhuvana sAheba tUTe, anubhava amRta vRke; guNi anuyAyI cetanA karatAM, kizuMa kare meha rUThe. bhavi prANI che. A0 1 e navapadanuM dhyAna dharaMtA, nava nidhi rUddhi ghare Ave; nava niyANAne tyAga karIne, nava kSAyika pada pAve. bha0 0 2 vijayasiMhasUri ziSya anupama, gItAratha guNa rAgI satyavijaya tasa ziSya vibudhavara, kapUravijaya vaDabhAgI. bha0 0 3 tAsa ziSya zrI khimAviyavara, jinavijaya panyAsa zrI gurU uttamavijaya suziSya, zAstrAbhyAsa vilAsa. bha0 A0 4 gaja vanti mada caMdra(1938)saMvatsara, mahAvadi bIja gurUvAre rahI comAsuM lIMbaDI nagara, udyama oha udAra. bha0 A0 5 tapagaccha vijayadharmasUri rAje, zAMti niNaMda pasA; zrI gurU uttama kama kaja ali sama, padmavijaya guNa gAye. bha0 A0 6 Iti paMDita zrI padyavijayajI kRta zrI navapadajI pUjA samApta. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pUjA prathama snAtra kare, pachI aSTaprakArI pUjA kare, ujajavala rUpA pramukhanI kebImAM kuMkuma tathA kesara vagerene svastika kare. pachI suMdara kaLaza, kesara pramukha mizrita zuddha jaLa bharI sthApanAno rUpiye kaLazamAM nAkhe, pachI kAza kebImAM rAkhI snAtrIyA mukhakeza uttarAsaMgathI karI traNa navakAra gaNI namaskAra kare, hAthe dhUpa deI kebI hAthamAM dhAraNa kare, mana sthira rAkhe, chIMka varjana kare, snAtrIyA prabhujI sanmukha UbhA rahe, paMcAmRta kaLaza aDaga rAkhe, ane mukha thakI pahelI pUjAne pATha bhaNe, te bhaNIne pachI prabhune paMcAmRtanuM nhavaNa kare tathA prabhunI DAbI bAjune aMguThe jaLadhArA Ape. 2 pachI suMdara sUkSma aMgabhUhaNe jinabiMba pramAI kesara, caMdana, mRgamada, agara, karAdikathI kacelI bharI hAthamAM laI UbhA rahIne mukha thakI bIjI pUjAne pATha bhaNe, te bhaNIne vilepana karI nava aMge pUjana kare. 3 pachI atyaMta sukamala sugaMdhita amuka vastrayugma upara kesarane svastika karI, prabhujI AgaLa UbhuM rahI mukha thakI trIjI pUjA pATha bhaNe, te bhaNune prabhujI AgaLa vastrayugma caDAve. 4 pachI agara, caMdana, kapUra, kuMkuma, kasturInuM cUrNa karI koLI bharI, prabhu AgaLa UbhA rahI, mukha thakI cothI pUjAne pATha bhaNe, te bhaNIne vAsa cUrNa biMba upara chAMTe. jinamaMdiramAM cUrNa uchALe. 5 pachI gulAba, ketakI, caMpo, kuMda, macakuMda, sevanajAti, jUI, vikalasarI, ItyAdi sugaMdhayukta paMcavarNa kula laI UbhuM rahI, mukhathakI pAMcamI pUjAne pATha bhaNe. te bhaNIne paMcavarNa phUla caDhAve. 6 pachI nAga, punnAga, marUo, damaNa, gulAba, pADala, magara, sevaMtrI, caMbelI, mAlatI pramukha paMcavarNanAM kusumanI suMdara mALA guMthIne hAthamAM leI Ubho rahI chaThThI pUjAne pATha bhaNe, bhaNIne prabhujIne kaThe kulanI mALA paherAve. 7 pachI paMcavaNuM kulanI kesarathI AMgI cI, hAthamAM leI mukhathakI sAtamI pUjAno pATha bhaNe, te bhaNIne sugaMdhita pupe karI, atyaMta bhaktie sahita bhagavaMtanA zarIre AMgI ce. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. 8 pachI ghanasAra, agara, selArasa pramukha suga'dhavaTI ItyAdika suga'dhaNarakekhImAM nAkhI, hAthamAM laI paramezvara AgaLa UbhA rahI, mukhathakI AjhamI pUjAne pATha bhaNe. te bhaNIne prabhujIne sugadhi cUrNa caDhAve. Ta 9 pachI sadhavA strIo ekaDI thaIne, pacavI dhvajA, dhUpa sahita suvarNa saya da MDe karI saMyukta, ujjavaLa thALamAM kuMkumanA svastika karI, akSata, zrIphaLa, rUpAnANuM dharIne te thALamAM dhvajA dhAraNa kare, pachI te sadhavA strInA mastake rAkhI gItagAna gAtAM sa jAtinAM vAjiMtra vAjatAM, traNa pradakSiNA Ape. pachI dhvajA upara gurU pAse vAsakSepa karAve prabhu sanmukha gaDulI kare upara akSatathI svastika kare sApArI caDhAvI mukhathakI navamI pUjAne pATha bhaNe, te pADa bhaNI dhvajA caDhAve. 10 pachI pIreAjA, nIlama, lasaNIyA, metI mANekathI jaDelA evA mukuTa, kuMDala, hAra, tilaka, herakhA, kaMdorA, kaDAM ItyAdika AbharaNa leI mukhathakI dazamI pUjAne pATha bhaNe, te bhaNIne AbharaNu tathA rokaDa nANuM Dabala caDhAve. 11 pachI kAla, akAla, kuMda, macakuMda evA sugaMdhita puSponuM gRha banAvI chAjalI, gAkha, kAraNI, pramukhanI racanA karI, hAthamAM leI mukhathakI agiyAramI pUjAne pATha bhaNe, te bhaNIne phUladhara caDhAve. phUlanI caMdanamALA, phUlanA cadrA, pUMThIyAM pramukha madhe, 12 pachI paMcavI sugaMdhita puSpa lei, phUlanA megha varasAvatA bAramI pUjAne pADa bhaNe, te bhaNIne puSpa uchALe. 13 pachI akhaMDa phUlane raMgI, pacavaNI karI, eka thALamAM dRNu, bhadrAsana, naMdAvartta, zarAvasaMpuTa, kuMbha, matsyayugma, zrIvatsa, vamAna ane svastika, e aSTa mAMgalika racI, te thALa hAthamAM laI prabhujInI AgaLa UbheA rahI teramI pUjAne pADa bhaNe, te bhaNIne rUpAnANe saMyukta te thALa prabhujI AgaLa dhare. 14 pachI kRSNAgarU, kuda', selArasa, sugadhavI, ghanasAra, caMdana, kasturI, aMbara ItyAdika vastunu dhUpadhANuM rakebImAM dharI mukhathakI caudamI pUjAnA pADa bhaNe. te bhaNIne dhUpANuM ukhave. 15 pachI suMdara svarUpavAna evAM kumAra kumArIkAe madhura svare prabhujInI AgaLa UbhAM thakAM gIta gAna kare, ane mukha thakI paMdaramI pUjAne pATha bhaNe, te bhaNIne paMdaramI pUjA kare. 16 pachI paMcendriye paripUrNa evAM suMdara kumAra ane kumArIkA athavA samAna avasthAvALI sadhavA strIe AthavA ekalI kumArIkAe suMdara vastra AbhUSaNa paherI, prabhunI sanmukha UbhI rahI zakA kAMkSArahita nATaka kare, kadApi strIonA yega na bane Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pU. te samAna avasthAvALA puruSa maLI nATaka karatA thakA mukhathakI soLamI pUjAno pATha bhaNe, te bhaNIne soLamI pUjA kare. 17 pachI mala, kaMsAla, tabala, tAla, jhAMjha, vINA, satAra, tUrI, bherI, pherI, duMdubhi, zaraNAI, caMga, napharI pramukha sarva jAtinAM vAjiMtra bajAvatA thakA mukhathakI sattaramI pUjA pATha bhaNe, te bhaNIne sattaramI pUjA kare. pachI Arati kare, tene vidhi kahe cheH-pUjA bhaNI rahyA pachI vastra pramukha paherI, uttarAsaMga kare, pachI aMtarapaTa karI potAne lalATe kuMkumanuM tilaka kare, pachI aMtarapaTa dUra karI, kebImAM svastika karI mAMhe rUpAnANuM, taMdula sopArI dhare. pachI Arati dIpaka sAthe saMjIne prabhujInI sanmukha dakSiNAvartI sarva vAjiMtra vAjatAM Arati kare. zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pUjA pahelI zrI jalapUjA dehA arihaMta mukhakaja vAsinI, bhagavati bhAstI devI samarI pUjAvidhi bhaNuM, tuM mukhya mukhakaja sevI gAhA nDavaNa vileNa aMgameM, khujualaM ca vAsapUjAe; puSkAhaNa, mAlAhanuM, tahaya cunnAhaNe cunnArohaNuM jiNapuMgavANuM, AbharaNAhaNe ceva, pugiha puphapaga, AratIya maMgalAIva | 2 do dhU ukhe, neveja' suhaphalANa yaNaya gIya nareM vajaja, pRyA bheyA Ime satara | | 3 | . vastuchaMda rayaNukaMcana yaNukaMcana kalasabhiMgAra, khIrAdadhi vara jalabhariya aDasahasa cauThThi anupama; gaMgA sidhu mahAnadI, tIrtha, kuMDa draha abhiya rasasama; bhadrasAla naMdana sumanasa paDuka vApIvArika janma sanAtha amarakare, cauvi sura parivAra Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pUjA, DhAla ratnamAlAnI prathama pUrava disi, kRta suci snAnaka deta mukhazuddhi ke dhota rAjI; kanaka maNi maMDite vizuddha gaMdake, bhariya maNi kanakanI kaLasa rAjI 1 jinapa bhavanaMgato bhagavadAlakane, namati te prathama mArja tIsaM; divi yadrAdikartIrthagaMdakera, pati zrAvakaDantima jinesa rA gIta rAga aDANa malhAra bhavi tuma dekho, aba tuma dekhe, sattarabheda jinabhagati, aMga upAMga kahI jina gaNadhare, kugati hari die mugati bhavi0 lA suci tanu dhatI dharI gaMdake, bhariya maNikanakanI kalasAlI; jina dIThe namI pUjI pakhALI, die nija pAtaka gALI bhavi. pArA samakita zuddha karI duHkhaharaNI, viratAviratI karaNI; jegIsara paNa dhyAne samarI, bhavasamudrakI taraNa bhavi. 3 dekhAvatI nahIM kahI vaitaraNI, kumatika ravibharaNI, sakala munasarakuM zubha laharI, zivamaMdira nIsaraNI bhavi. jhA maMtra puraMdaraH pUritahemakuMbhai-radaMbhamaMbhirala sugaMdhe, sArka surIdhe snAna samyak , pUjAM jine deH prathamAM cakAra nA bIjI zrI vilepananI pUjA vastuchaMda vimalacaMdana vimalacaMdana ghasiya ghanasAra, kesarasAraNuM melavie bhariya ratnakaMcana kaliya; aMgavilepana vidhi kariya, divvagaMdharasa mAMhi melIya, pUjA dvitIya pramodabhara nirakhe nayaNa alela, jinamUrati AlekatAM, muja mana haraSa kalela che 1 . pUjA hAla. rAga rAmagiri jayamalanI bAvanAcaMdana sarasa gesisamA, ghasiya ghanazuM kuMkumAe; kanakamaNi bhAjana surabhirasa pUrIyaM, tilaka nava kare prabhu aMgamAM e che caraNa jAnu kare aMta zirabhAla sthaLe, kaMTha hRdaya udara jina dIjIye e; devanAdevanuM gAtra vilepatAM, haro prabhu darita kahiye e I Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pUjA. gIta. rAga teDI tilaka karo prabhu nava aMge, kuMkuma caMdana ghasI zuci ghanasAra; prabhupaga jAnu kara aMsa zira bhAla gaLe kaMTha hadi udare cAra svayaM pUjA kAra ti1. kari yakSakaImaagaracevo mardana, lepa mere jagagurU gAtra; hari jima merUpare rUSabhakI pUjA kare, dekhAvata kAtika aura aura bhAMta ti, mArA hama tumha tanu liye, to bhi bhAva nAMhi chiye dekho prabhu vilapana kI bAta; hara hama tApa e dujI pUjA vilepanakI, aura hare duritaku zuci kine gAta tio tra maMtra aMge prasRjayAMga sugaMdha gaMdha, kASAyikenala paTena biMdu vilepana kesara pracaMdanA, pUjA niMdarakara dvitIyAma rA. trIjI zrI cakSu yugala pUjA vastuchaMda devanirmita devanirmita vimala doI vastra, ati ujajavala udyotamaya, suguNagaMdhavAsAya parikara, akhila akhaMDa amUlyatara; caMdrakiraNa sama vimala sitala, hirAmaNi pavitra caDhe pUjA tRtIya niNaMda khiIya paramAnaMdazaM, anumode savi Ida che 1. pUjA DhALa. rAga rAmagiri timira saMkecanA rayAnA locanA, Ima kahI jina mukhe bhavika thApa; kevalajJAna ne kevaladarzana, vecana doya ama deva Ape ahavA pAThAMtare trIjI pUjAmAM bhuvanavirecana jinA Age, devacIvarama vastrayuga pUjatAM, sakala sukha svAminI lIla mAge pUjA gIta. rAga adharasa rayaNanayana kari doya mANika lIjiye e, cakSuvara doya mere prabhumukha dIjiye e. kevalajJAna ne kevaladarisaNuM, hamapari kRpA kari prabhu dIje; yA hamapara prasAda kIje 1 devadruSa vastra sama vastrajeDI le che, evI trIjI pUjA kIje; upazama rasabharI nayana kalaDe, dekhI dekhI prabhumukha rasa pIje marA maMtra yuta zazAMkaya marIcibhiH kiM, divyAMzukaddhamatIva cArU yuphatyA nivebhayapArthameMdra, pUjA jiteMdorakAs tRtIyAM che 3 che che2A Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. cethI zrI sugaMdhavAsanI pUjA vastuchaMda. gaMdhasurabhita gaMdhasurabhita agarakapUra, Adita AkAzatala, kiraNabahula nijeNiya sasIkara; ati ujajavalatanuM jinataNuM, karIe sAra saMbhAta samakara; caraNakamala arihaMta taNe, pUjAsakala sugaMdha, cothI ciMtAmaNisamI, pheDe bahubhavabaMdha 1 pUjA tAla. rAga rAmagirI naMdanavanataNuM bAvanAcaMdana, vAsavidhicUraNa caracio e jAti maMdArazuM zuddha ghanasArazuM, surabhivara kusumazuM viracIyA e; cithiya pUjAmAM gaMdhavAse karI, jima jina surapati araciyA e; prabhutaNe aMga mana raMgabhari pUjatAM, Aja uccATa savi araciA e 15 pUjA gIta, rAga rAmagirI suNa jinarAja hai jinarAja tava mahai in e AMkaNI ! iMdrAdika pare kima hama hevata to bhI tuma sabasahana sutra ! 1 sattarabheda e drupadarAyakI, kumarI prajAti aMge jima sUriyAbha surAdika prabhune, pajata bhavi manaraMge su0 | 2 | vividha sugaMdhita sUraNavAse, muMcatI aMgauvaMge; cethI pUjA karata mana jAnata, milAvati sukhasaMge che su 3 Iti che maMtra kapUra-saurabhya-vilAsi-vasaH zrIkhaMDavaH kila vAsaDatha ! vibhAsura zrI jinabhAskaraMda , pUjA jiteM deraka caturthI che 4 pAMcamI zrI paMcavaraNa chUTAM phUlanI pUjA vastuchaMda kamala parimala kamala parimala kaMdamaMdAra, pArijAti jAti sumana sahasapatra satapatra suMdara karaMTa ketakI sudala valaveli, gulAba caMpaka jalathala, jati suvarNatara mogara mukulitafala paMcamI pUjA parikariya, pAmu suha suratulya; pAmuM suha suratulya che 1 che pUjA dvAla-rAga AzAvarI magara lAla gulAba mAlatI, caMpaka ketakIvelI; kuMdapriyaMgu nAgavarajAtI, lisirI suci bhelI meTa che 1 che Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pUjA. bhUmaMDala jala mokalaphUle, te paNa zuddha akhaDe; jinapadmapa`kaja ji hari pUje, tiNipari tuM bhivaMDe 25 megara lAlagu. gIta, nRtyakI rAga AsAvarI nasirI pAraga tere padapaka para, vividha kusuma sAhe; Ara devanakuM Aka dhaturai, tuA same niva kahe ! 15 pA vividha kusuma jAtiyuM jakha, paMcamI pUjA pUje; tama vijana ke rega sejha, siva upadrava dhRje // 2 // pAraga0 // satra madAra kalpadruma-pArijAta----jAtirali---jAta kRtAnupAtaH // puSpa: prabhAragrathitana vAMga-pUjA tene kila paMcamI... saH // 5 // chaThThI zrI paMcavaraNa phUlanI pUta vastuchaMda vividha] thita vividhagu'thita hAra suvicAra, cAru caturanavasAra sadhara; vimalajAti suvibhAMti sumanasa, mAlAparimala hUMmilita, bhramaravu dajha kAravarasa; ToDara sAra sudAmakira, chaThThIpUjA jAma; nayaNu amiyarasapUri, kSiNakSiNa kariya praNAma // 1 // pUjA. hAla rAga dezAkha ca'pagAseAgapunnAgavara megarA, ketakI mAlatI mahamahatI; nAgapriyaMgu zuci kamalanuM elisarI, vela vAsatie damana jAtI kuMda macakuMda navamAlikA malake, pADala keAmala suci kusumagu thI; surabhi varadAma jinaka ke eDI vaDhe, bhasiramukha hA tumhe sucI amuthI // 2 // pUjA gIta. rAga samAba zuthI vividha kusumakI jAti, chiThThuM* mAlA caDhe sivAsatI; tava suravapira naravadhU gAtI ! 2 !! kaM ! maMtra kaMDapIThe dAMma dIThe, prabhu mere pApa nIDe, jiu zazI dekhata jAe tanutApa; paMcavaraNa sama kusumika mAla ve, gagana sehati jisyA surapaticApa // 1 // ka lAla ca'paka gulAlavelI, jitamegara damana bhelI; LL tareva puSpavi racayyamAlAM, saurabhyalAbhazrRmi bhRgamAlAM AreApayannAkapatiji nAMge, pUjA pratiSThAM kurUte ma SaSThI 5 6 u 73 // 1 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. sAtamI zrI kusumanI agaracanA nAmanI pUjA vastu da kusumava ka kusumava ka pita sita nIla, meghavaraNa, tAmra rasamaya japI jAtidala phUla macaka, vividhalabhAMti zreNiya sabhara, vapUjA sAtamIya manahara; racanA raMgabharI karIya, pUjA prabhuvItarAga, kumata kuTa cUraNa ci, pragaTyo zivapura mAga // 1 // 74 pUjA DhAla, rAga gADIsa u sAtamI pUjAmAM varaka phUlakuM bhiva kare e, jinane vikare e, caMpaka damaNale marUe jasulasu citta dharA e; AMgIya ketakI vici vici seAbhatI, dekhiye e AMgIya mIsa zivanArIne kAgala likheMce e // 1 // pUjA gIta', rAga mAlavI gADI kusumati AMgI mana tei, pacavaraNanI jAti re; mAMhi vividha kathISA bhAti re, sUrayAbhAdi karata jIma pUjA, sakalasurAsuragAti re // 1 // 30 pazu dA mana-ramaNA, sajharAgasu` sAMmA re; paMcavaraNa AMgI jinaaMge, vizruti jima surarAmA re; tihAM riSabhakuTa cakinAMmAM re ! 2 5 ku. ! Iti nA 7 gA stra maMdAkinI'dIvara-pIvarazrI-raknolezca paNapAlAdhaH / kuna prabhAva Nu kavaNya. zebhAM, pUjA pratene kila saptamI saH // AThamI zrI --arAsa pUjA vastucha da cArU cUraNa cArU cUraNa subhi udAra, khAvanAcaMdana ghana ghasIyamAMhi, vimala kapUra melIya, kuMkuma navarasa raMga; bharI vipulavAsa ullAsakelIye, aSTamI pUrjA atula pi', viraciya devajiSNu da, azubhaka uDI gayAM, pAmeA paramANu 6, pAme paramANuMda // 1 // Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pUjA. pUjA DhAla. rAga kedAro tathA kAda kalyANa ghanasArAdika cUraNuM, manahara pAvanagaMdha jinapati aMga supUjatAM, jinapada kare bhavibaMdha che 1 che agaracUo atimaradiye, hiMmavAlukA sameta; dasa disiM gaMdha vAsato, pUje jinapada heta 2 pA gIta. rAga kAnaDe cuM re bhAI para re mAI, jinavara aMgI sAra kare; saba sukhapUraNa cUraNa caracita, tanu pari AnaMda pUre che cULa che 1 . pAvanagaMdhita cUraNabharaNuM, mucati aMga uvaMge aSTamI pUjA karata tima bhavijana, zilavatio sukhasaMge che cUTa 2 maMtra daMbhelipANika parimA saH, kaparaphAlisbahu bhaktizAlI cUrNa mukhe nyasya jinasya khUNAM, cakeDaiSTamaM pUjanamiSTahetu 8 che navamI zrI dhvaja pUjA vastuchaMda sahasa jojana sahasa jojana dhvajAdhari daMDa, baThThalapatAkA parilita, varNarUpa rasaraMga atighana, ghaMTAnADhaNuM ghUgharI; pavanapUri vAjati zubhasvari, nayana kannapekhI suNiya, dhanataNe maMDANa navamI. pUjA nirmalI, sehiM tribhuvana bhANa 1 | pRjA hAla. rAga goDI devanirmita devanirmita gagana atituMga, dharmadhajA janamanaharaNa, kanakadaMDagata sahayaNa, raNajhaNaMti kiMkiNI nikara laghu patAkayuta nayana bhUSaNa, jimajina Agali sura vahiM. tima nija dhana anusAra, navamI pUjA vraja karI, kahe prabhu tuM hama tAra 1 pUjA gIta. rAga gADI na tathA rAmagirI bhAI sahayaNa daMDa uMce, jinake dhvaja rAje; ladhu patAkA kiMkiNa, pavana prerita vAje che mAtra ! 1 che suranara mana mehanazakSita, jiuM sure vaja kane; tima lavi davaja pUjA karatAM, narabhava phala lIto che mA ! 2 5 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. maMtra pulemajA--mauli-nivezana, pradakSiNIkRtya jinAlaya te che mahAdhvaja kIrtAimiva pratatya, pUjamakASanavamI biDajAH che 9 che dazamI zrI AbharaNa pUjA vastuchaMda jaDita kaMcana jaDita kaMcana lalita lakhamUla, hIrA pAMca pradhAnatara, haMsagarbha gaMdhamocaka, padmarAga bhAgara; rayaNarAsi kalyANakAraka, mugatAphala maDita mukuTa, kuMDala hAravicitra, dazamI pUjA dIpatI, sohe sAca pavitra che 1 che pUjA DhAla, rAga geDI lAla vara hIraDA pAMca pIrojaDA, vidhiM jaDayA e (2) motiya nIlu lasaNiA bhUSaNa, jihAM jaDA e; kone ravimaMDala sama juga kuMDala dIjIye e, aMgada raNane mugaTa kaMTAvalI kIjiye e che 1 che pUjA gIta. rAga mAlavI mugaTa dI kanake ghaDyo, vividha rAyaNa jayo jinaziza caDhaze; ura vara hAra racita vAra bhUSaNa, dUSaNa hara jagadIsa che muva . 1 lAlahiM khare hare pAMca motI, raNe jaDa deI kuMDala sAra; aMgajaDita siMhAsana cAcara, die pada lio re baMDala che ra che muktAvali-kuMDala-bAhurakSa--keTara-mukhyAbharaNAvalInAM che prabhayathAsthAna nivezanena--pUjAmakApIzamI-biDajAH me 10 agiyAramI zrI phUladhara pUjA vastuchaMda. puSkara sarovara puSkara sarovara, sakala disi bhAga, mallu manohara sadalatara, baMdhabhAti saMghANasamatara; sakalavarNa kaMdalitA, guguma citrAma suMdara, nAtha niraMjana pAkhatIya, pukha taNA ghara ramya; pakhI pUjA agyAramI, saphala hUo muja janma che 1 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI pUjA. s pUjA DhALa. rAga kedAro vividha kusume khavyuM, vizvakarmA racyuM, kusumamehaM; rUcira sama bhAgazuM, suvimAna jiluM, caNarahe che ne ! taraNa jAlIsuM, kusumanI bhAMtisuM bhatuM e, guMthI caMdrodaya, jhumakhA vaMdane, thalatuM e che 2 ! pU gIta. rAga kedAre bihAga mere mana ramya jinavara kusumaghare, hAMre kusumAre; mero. vividha jugativara kusumakI jAti, jAti jese amara ghare. meka che 1 | kusumajhuMbaka caMdrodaya taraNa, jAlika maMDapa ora bhAge; ekAdazamI pajA karatAM, avicala pada bhavi mAge. meTa che 2 ! maMtra puSpAvalAbhiH parita vitatya, puraMdaraH puNya manojJa che puSpAyudhAjayaH jayeti jana , ekAdazImAtanute ma pUje che 11 che bAramI zrI kUlane varasAda varasAvavAnI pUjA vastu phala parikara phUlaparikare karI prabhu pAya, paMcavaraNa dala puphamaya, punyareDa prAsAdasaMDiA, mahialaDita ativimala; raNajhaNaMti disi vidisi Impaca, dvAdazamI pUjA karIya, phUla pagAra udAra; samarasa ujajavala avataryo, DhIze pastA sAra che 1 che pUjA hAla. rAga malhAra paMca vara varaNano, vibudha jima kusumano megha varase; bhamara bhamarI taNA, jugala rasiyA pari trijaga harakhuM che 1 ! pagara jima phUlana, paMcavaNuM karI sakRta rata bAramI pUjAmAM harabati, jisa mile kanakapUra . ra che pUjA naM. rAga megha mahAra meulA jiu mili vara, kari kari kRpagara harise che mehalA paMcavaraNa jAnuMmAna tatatAI, samavasaraNa jima suramili, tema kare zrAvaka leka, dvAdazamI prabhu pUjA karatAM, janamana muda pharaze ! 1 ! Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. bhamarape kahAvita jaDate jANuM adhotrata paDate, tAkuM adhogati nAhi, tatatAthe, jo hasuM prabhu Agali paDe, hasuM pari tasuM niha pIDe; kusumapUjA karI sukha lahai, dina dina jasa caDhate 5 2 !! sutra karAgramuO: kila paMcavaNa :-ragraMtha puSpaH prakara pureAsya, prapa Mcayan vaMcita kAma zakate, sa dvAdazImAtanute sma pUrjA // 125 terI zrI noMgalikanI pUjA vastu chaMda sAli ujjavala sAli ujjavala ANIe akhaMDa, dRlakhaDiya aliilia, mAMhijhurabhi suratarU suvAsaka, darpaNa bhadrAsana ci; vamAna zrIvatsa matsa, kalaza ane svastika vipula, naMdAvartI nivAsa, teramI pUjA ma'galakaraNa, pUre mananI Asa / 1 / pUjA hAla. rAga vasaMta rayaNu hIrA jisyA zAli vara tadulA vara lyA e, svastika darpaNu kuMbha drAsananuM malyA e naMdyAvaka cArU zrIvatsaka vamAna, matsya yugala lIkhI gai saMgala ho bhAna // 1 // pUjA gIta rAga mahAvasata jinapa Agali viracA bhivaleAkA, jasu dirasaNe zubha heAi; nyure dekhata saba koI nA ji ! atula tale karI, aSTama'galAvile tema rahe; 5 1 !! jima tuma ghara phirI hAI ji svastika zrIvatsa kuMbha bhadrAsana, naMdyAvattaka vardhamAna; matsayuga darpaNa tiraMga vara laguNa, teramI pUrvA savi kuzala nidhAna ji0 25 sutra Adarza bhadrAsana vamAna- mukhyAsamAMgalikeMjinArca // sa rAjatA preAvala-ta ulAbhaiyAdImAtanute ma pUjA / / 13 nA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta sattarabhedI prazna. caudamI zrI dhUpadIpa prazna vastuchaMda agara uttama agara uttama mAMhi mRgamada, kuMdA takomaya, maghamaghata vara dhUpavattaka, kaMcana ramaNa suda Dadhara; dhUpadhAMNuM vaiya citrakara, yatana karI ukhevasuM e, bhAga bhalIperi tAra, caudazI pUjA nipUNa, tAre bhavasaMsAra // 1 // pUjA haoNla, rAga mAlavagADI kRSNAgarataNuM cUrNa karI ghaNu, zuddha dhanasajI belI e; kuMdarUkko tarUkko AkaturikA, agara tuMmara tagaranuM meli e // 1 // raNa kaMcanataNuM dhUpadhANu ghaNuM, pragaTa pradIpaNuM gebhatuM e; daza dizi mahamahe "pa ukhevatAM, caudyamI pUjA raja khAlatu e // 2 // pUjA gIta'. rAga kalyANa AMgIe dhUpI dhRmAlI, jinamukhi dAhiNAvata karatAM; devagita sUcita cAlI, bhiva kuti zucita mAlI. AM. // 1 // kRSNAgara aMbhara bhRgamadazuM, belI tima dAnasArA; dhUpa pradIpa dazAMga karatAM, cadazI pUjA bha tArA. AM. // 2 // za kapUra-kAlAgarU--ga dhUpa--suvlibhya dhRmasthala--kRtinAH ghaTAneinAdena sama suredrezcatudazI--mAtanute ma pUna. // 14 5 paMdaramI zrI stavanagIta pUna vastucheda tAlamela tAlamela vasa vara vINa, paDatu bherI jhAlara tavara, sa'kha paNava ghughariya ghama ghama, sirimaMDala mahuara maNu Mja nipuNunAda rasa chaMdatama; duMdubhi devataNI gayaNa, vArjasUra gaMbhIra, pannaramI pUjA karI, pAmeA bhavajala tIra 5 1 5 pUjA hAla. rAga zrIrALa. gAthA dha gaganataNuM nahi jima mAna, tima ana Mtakula jinaguNa gAna, tAMna mAMna layasuM karI bhita, sukha die jima amRta pIta; vINA vaMsa tala tAla vage, surita zikha varatri mRdaMge, jayati mAna paDatAla katAlU, Ayata dharI prabhu pAtika gAlu // 2 // se Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. pUjA gIta. zrI rAga tuma zubha pAra nahIM sayaNeA, mAnAtIta yathA gayaNA; tAMna mAna layanuM jinagIta, durita hare jima raja paNeA. tuma // 1 // vaMsa upAMga tAla sirimaMDala, caga muTThIMga taMti vINA, vAjatI tara jaladhi jisa guhira, pItAMmRta pari kari lINA. tuma. // 2 // gAyati sura gAyana jima madhure, tima jinaguNagaNa maNirayaNA; sakala surAsura mehana tuM jina, gIta kahi hama nayaNeA. tuma // 3 // stra aSTottara' sTezata pAi, jAnusthitaHpRSThadharaH surezaH // zakrastava prAcya zirastha pANiH; nA jina saMsadamAlu lekeH // 15 ! seALamI zrI nATaka pUchya vastuchaMda gIta guNa mIta gIta guNaprIta pATha padamadha, A vyatra paTTAra jayatamAla, prattamaDhutAlaga triNi grAma sura, samaya eDivasa mUchAya sAdhaka; tAMna mAMna guNagAna laya, niramala nAsuraMga; sAlasamI pajA karI, pAme! samarasa graMga // 1 // pUjA hAla. rAga zrInaTa sirasa vaya veSa mukha rUpa kuca zaiAlatI, vividha bhraSAMganI surakusArI; eka zata ATha sura kumara kumarI kare', vividha vINAdi vAji MtradhArI. sari ! 1 rA abhinava hastaka hAvabhAve karI, vividha yugate bahu nAcakArI: devanAdevane devarAjI yathA, karata nRtya" tathA bhUmicArI, sari. // 2 // rAga. zuTa ekazata ATha nAce devakumara kumarI, dau Dhaudo. dubhi vAjati, nAcati die bhrArI. e. // 1 // ghana kuca yuhArarAjI, kasI kaMcUkI badhI; seAlasa siMgAra zebhita, veNI kusuma guMthI. e. // 2 // narRkuTi karlR karlR, cicapaTa tAla vAje; dekhAvata jinahastake, nRtyakI nive lAje gA tinA tinA tinu taMtI vAje, raNajhaNati vINA, tAMDava jima sura karata, teima kareA vilINA 5 4 5 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sakalacaMdrajI upAdhyAyakRta sattarabhedI pUjA. AlokanA kRtyavida tatasya, gaMdharva nAyAdhipatI amaryo che tyaMtrika sajajayati rama tatra, prarnipaNe purataH surendraH 5 16 . sattaramI zrI sarva vAjiMtra pUjA. vastuchaMda zAMtarasamaya zAMtarasamaya, aratha udAra, arjuttarasaya kavitavara, kariya deva arihaMta guNamaya, sAta ATha pada usarIya, dharie pANisira kamalajeDIya, triNivAra mastaka dhariya; bhUmitala niyajAMNu, cariMgula uMco bhaNe, namutthaNuM suDuM jANuM, namutthaNe suvuM jANu che 1 | pUjA DhAla, rAga kedAre tathA madhumAlavI samavasaraNa jima vAjA vAje, devaduMdubhi aMbara gAje. Dhola nisANa visAla, bhUgala jhalari pazuva napherI, kaMsAla daDavaDI varabherI, saraNAI raNakAra 1 che maja vaMza sUrati navi mUke, sattaramI pUjA bhavi navi cUke, vINAvaMsa kahe jina che, Arati sAthe maMgaLa paI che 2 pA gIta. rAga rAmagiri ghaNuM jIva tuM jinarAja che, ghaNuM jIva ema saMba saraNAI vAjiMtra bole, mahuari phiriphIrI devakI iMdula, he nahIM prabhutaNe kaI tAle. gha0 ke 1 5 hela nisANa kaMsAla sama tAlanuM, jhallarI paNava bherI napherI, vAjatAM deva vAjiMtra jANe kahe, sakala bhavi bhavabhava na pherI. gha0 me 2 che devapari bhavika vAjiMtra pUjA karI. kahe mukhe tuhI jina trijagadIpaka iMdra pariM kima hama jinapa pajA karuM, Arati sAthe maMgala paI. gha0 3 che maMtra mRdaMga bherI varaNu viNA, SaDUbhAmarI jhalari kiMkiNInAM bhaMbhAdikAnAM ca tadA ninAde, kSaNe jagannAdamayaM babhUva che 17 che Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi kalaza vastuchaMda eha vidhivara, eha vidhivara sattara guNabheda, pUjA paramezvarataNI karI deva nara nArI zrAvaka, samakita dhAri nipuNa nara; vItarAga zAsana prabhAvaka, svarga mRtyu pAtAla sura, zrI jinabhuvana majhAra, sala pUjA anudatAM, karatAM harakha apAra. che 1 che gIta. rAga dhanyAzrI thaNIo thaNIo re prabhu tuM, surapati jeuM thaNIe; tIna bhuvana manamehana bhecana, parama harakha tava jaNio re. pra. 1 che ekazata ATha kavita karI anupama, guNamaNi guMthI guNIo; bhavika jIva tuma thaya zUI karatAM, durita mithyAmatI haNIo re. praha che 2 che tapagaccha aMbara dinakara sarikha, vijayadAna guNamaNio; jinaguNa saMdha bhagatikara pharasi, kumati timira saba haNIo che. pra. 3 INipari sattarabheda pUjAvidhi, zrAvakakuM jine bhaNao, sakala munisara kAussagaththAne, ciMtavita phala cUMNIe re. praha che ja che zrI sakalacaMdrajI upAdhyAyakRta sattarabhedI pUjA samApta Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad AtmArAmajI mahArAjakRta sattarabhedI pUjA. dehA. sakala jisaMda muniMdakI, pUjA sattara prakAra; zrAvaka zuddha bhA kare, pAme bhava pAra. | 1 jJAtA aMge padI, pUje zrI jinarAja; rAyapaNuM upAMgameM, hita sukha zivaphala tAja. ! 2 | havaNa vilepana vastrayuga, vAsa phUla varamALa; varNa cUna dhvaja zobhatI, ratnAbharaNa rasAla. che 3 sumanagRha ati bhatuM, puSpapagara maMgalika; dhUpa gIta nRtya nAdamuM, karata miTe saba bIka. e 8 || pahelI zrI snAnapUjA dehA zuci tanu vadana vasana dharI, bhare sugaMdha vizALa kanaka kalaza gadake, A bhAva vizALa. che 1 che. namata prathama jinarAjake, mukha bAMdhI mukhakeSa; bhakti yuktise pajatAM, rahe na vaMcaka doSa. khamAca. tAla paMjAbI Theka mAna mada manase pariharatA, karI nhavaNa jagadIza. che mAtra aM che samakitanI karanI duHkha haranI, nija pakhAla manameM dharatA; aMga upAMga jinezvara bhAkhI, pApa paDala karatA. kaMcana kalaza bharI ati suMdara, prabhu snAna bhavijana karatA; naraka vaitaraNa kumati nAse, mahAnaMdA varatA. || mAva ! 2 ! kAma krodhathI tapata miTAve, muktipaMtha sukha paga dharatA; ghama kalpatarU kaMda sIMcatAM, amRta ghana jharatA. e mArA |3 janma maraNakA paMkha pakhArI, puNya dazA udaye karatA maMjarI saMpada tarU vAddhanakI, akSayanidhi bharatA. chemAtra che ! | 2 | che mAtra 1 | Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. manakI tapta miTi saba merI, padakaja dhyAna hiye dharatA; Atama anubhava rameM bhI, bhava samudra taratA. mA che 5 che. bIjI zrI vilepana pUjA gAtra luchI mana raMganuM, mahake atihi suvAsa; gaMdhakaSAyI vasanajuM, sakala phale mana Asa. che 1 | caMdana mRgamada kuMkume, bhelI mAMhi barAsa; ratana jaDita kalIye, karI kumatike nAsa. | 2 | paga jAnuM kara baMdhameM, mastaka jinavara aMga; bhAla kaMTha ura udarameM, kare tilaka ati caMga. | 3 | pUjaka jana nija aMgameM, tilaka zubha cAra; bhAla kaMTha ura udarameM, tapta miTAvanahAra. 8 | humarI-paMjAbI Theka-mAdhuvanameM mere sAvarIyA-e dezI. karI vilepana jinavara aMge, janma saphala bhavijana mAne. che ka che 1 che mRgamada caMdana kuMkuma ghAlI, nava aMga tilaka karI thAne. e kai che2 che cakI navanidhi saMpada pragaTe, karama bharama saba kSaya jAne. che ka 3 ! mana tanu zItala saba agha TArI, jinabhakti mana tanu ThAne. kahe che 4 che causaTha surapati sura giri raMge, karI vilepana dhana mAne che ke pa che jAgI bhAgya dazA aba merI, jinavara vacana hiye hAne. e kai che parama ziziratA prabhu tana karatAM, cita sukha adhike pragaTAne. che ka : 7 : AtamAnaMdI jinavara pUjI, zuddha svarUpa nija ghaTa Ane. u0 8 trIjI zrI vizvayugala pUjA dehA - 1 che vasanayugala ati ujajavala nirmala atihI abhaMga; netrayugala sUri kahe, yahI matAMtara saMga. komala caMdana caraciye, kanaka khacita vara caMga; hai pallava zuci prabhu zire, pahirA mana raMga. . 2 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad AtmArAmajI mahArAjakRta sattarabhedI pUna. draupadI zaka sUcibhane, pUje jima jinacaMda, zrAvaka tima pUjana kare, pragaTe paramAnaMda. che. 3 . pApa bhUhaNa . aMgaluhaNAM, dIjuM pUjana kAja; sakala karama mala kSaya karI, pAme avicala rAja. che 4 | soraTha-paMjAbI Theka-kubajAne jAduDArA-dezI jinadarzana mohanagArA, jine pApa kalaMka pakhArA. 5 ji. . aM. ! pUjA vastra yugala zuci saMge, bhAvanA manameM vicArA; nizcaya vyavahArI tuma dharma, varanuM AnaMdakArA. ji 1 jJAna kriyA zuddha anubhava raMge, karUM vivecana sArA; sva para sattA dharUM harUM saba, karma kalaMka mahArA. che ji. 2 ! kevala yugala vasana aciMtase, mAMgata huM nirAdhArA; kapataru tuM vaMchita pare, cUre karama kahArA. che ji. 1 3 ! bhadadhi tAraNa pita mIlA tuM, cidaghana maMgaLakArA; zrI jinacaMda jinezvara mere, caraNa zaraNa tuma dhArA. ji0 | 4 | ajara amara aja alakha niraMjana, bhaMjana karama pahArA; AtamAnaMdI pApa nikaMdI, jIvana prANa AdhArA. ji. . 5 che 1 ! || 2 che. cethI zrI gaMdhapUjA - dohA cothI pUja vAsakI, vAsita cetana rUpa; kumati kugadhI miTI gaI, pragaTe AtamarUpa. + sumati ati harSita bhaI lAgI anubhava vAsa; vAsa sugathe pUjatAM, mAha subhaTake nAsa. kuMkuma caMdana mRgamadA, kusuma cUrNa ghanasAra; jinavara aMge pUjatAM, lahiye lAbha apAra. rAga jaMgalo aba mehe DAMgarIyA. dezI aba mohe pAra utAra jinadajI, aba ! he pAra utAra; cidAnaMda ghana aMtarajAmI, aba mehe pAra utAra che aMgali vAsakhapa pUjana karatAM, janama maraNa duHkha TAra; che jiva che 3 | Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi. niraguNa gaMdha sudhI mahake, dahe kumati mada mAra. jina pUjata hI ati mana raMge, bhaMge bharama apAra; pudgala saMgI durgadha nAThe, varate jaya jayakAra.. kuMkuma caMdana mRgamada melI, kusuma gaMdha ghanasAra; jinavara pUjana raMge rAce, kumati saMga saba chAra. vijaya devatA jinavara pUje', jIvAbhigama majhAra; zrAvaka tima jina vAsuM pUje, gRhastha dharma ke sAra. samakitakI karazu zubha varaNI, jina gaNadhara hitakAra; Atama anubhava raMga raMgIlA, vAsa yajanakA sAra. che ji0 | 1 | ji. che ji0 | 2 | cheji. che ji0 | 3 | | ji. ! che. jija che | ji. ! jiva che che pAMcamI zrI puSpArohaNa pUjA. dohA mana vikase jina dekhatAM, vikasita phUla apAra; jina pUjA e pAMcamI, paMcamI gati dAtAra. || 1 | paMca varaNake phUla, pUje tribhuvana nAtha; paMca vighana bhavi kSaya karI, sAdhe zivapura sAtha. che 2 !! kaheravA--humarI-pAsa jinaMdA prabhu mere mana vasIyA-e dezI ahaMta jinaMda prabhu mere mana vasIyA a0 che mogara lAla gulAba mAlatI, caMpaka ketakI nirakha harasIyA. che a0 5 1 ! kuMda priyaMgu veli macakuMdA, balasirI jAI adhika darasIyA. che a0 ke 2 che jala thala kusuma sugaMdhI maheke, jinavara pUjana jima hari rasIyA. ave che 3 che paMca bANa paDe nahIM mujhake, jaba prabhu caraNe phUla pharasIyA. che a0 ke 4 che jaDatA dUra gaI saba merI, pAMca AvaraNa ukhAra dharasIyA. aA pa che avara devake Aka dhanurA, sumare paMca raMga phUla varasIyA. che a0 5 6 che jana caraNe sahu tapata miTata hai, Atama anubhava megha varasIyA. . a. . 7 che chaDI zrI puSpamAlApUjA chaThThI pUjA jinataNI, gUMthI kusumakI mAla; jina kaMThe thApI karI, TAliye duHkha ja jAla. paMca varaNa kume karI, gUMthI jinaguNa mAla; varamAlA e muktikI, vare bhakta suvizAla. || 1 || 2 | Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad AtmArAmajI mahArAjakRta sattarabhedI pUrjA. rAga-jagalA tAla dIpacaMdI // ku. // kusumamAlase jo jina pUje', karyAM kalaMka nase bhiva tare. nAga punnAga priya'zu ketakI, caMpaka damanaka kusuma ghane re; mallikA navamallikA zuddha jAti, tilaka vasaMtika sama raMga hai re. // ku. 5 1 5 kalpa azoka akula magadatI, pADada maka mAlatI le re; gUMthI paMca varaNukI mAlA, pASa paka sakha dUra kare re. bhAva vicArI nijaguNa mAlA, prabhuse mAMge araja kare re; sarva maMgalakI mAlA pe, vighana sakala saba sAtha jare re. AtamAnaMdI jagagurU pUjI, kuti kada sakha dUra bhage re; praNa puNye jinavara pUje, AnaMdarUpa anUpa jage re. sAtamI zrI agaracanA pUjA dohA pUjA sAtamI mAna; lahIye kevaLajJAna. varaNI zrIjinadeva; mUDha na jANe bheva. pAMca varaNake phUlakI, prabhu aMge AMgI racI, muktivadhUkI patrikA, sudhI tatva samaje sahI, tu dInake nAtha dayAla lAla. e dezI tuma cighana caMdra AnaMda lAla, tAre darzana kI balihArI. paMcavaraNa phUleAse. aMgIyAM, vikase nyUM kesara kayArI. kaMda gulAba maka arivaMde, paka jAti sadArI. sAvana jAtI damanaka sAhe, mana ta tajita vikArI, alakha nirjana jyoti prakAse, pudagala soMga nivArI, samyagra dana jJAnasvarUpI, pRrNAnaMda vihArI. sattA jAhI pragaTe, tamahI lahe bhava pArI. Atama ADamI zrI cUrNa pUjA dohA jinapati pUjA ADamI, agara bhalA ghanasAra; selArasa mRgamada karI, cUraNa karI apAra. // 30 nA 2 // tA 30 nA 3 // || ku. || 4 | // 1 // // 2 // 87 mA tu. || 1 // || tu. || 2 || || tu. || 3 | !! tu. || 4 | !! tu. // 5 // / tu // 6 // || tu. || 7 || / / 1 / / Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra ArAdhana vidhi cUnnAhaNa pUjanA, sumati mana AnaMda, kumati jana khIje ati, bhAgyahIna matimaMda. ! 2 !! jogI-nAtha menuM chaDake gaDha giranAra gaye rI- dezI karama kalaMka dahyo re, nAtha jina jajake che karama che aM che agara selArasa mRgamada cUrI, ati ghanasAra ma rI nAva che tIrthakara pada zAMti jinezvara, jina pUjIne grahyo rI. nA che 2 5 aSTa karama dala udabhaTa cUrI, tatva ramaNake lo rI. che nA3 che AThe hI pravacana pAlana zUrA, dRSTi ADa ra rI. nA che zraddhA bhAsana ramaNatA pragaTe, zrI jinarAja ko rI. che nA che 5 che. Atama sahajAnaMda hamArA, ADamI pUjA cahyo rI. | nATa che ja che navamI zrI dhvaja pU. dohA paMcavaraNa davaja zobhatI, ghugharike ghamakAraka hema daMDa mana mohanI, ladhU patAkA sAra. raNagaNu karatI nAcatI, zobhita jinaghara zrega; lahake pavana jhakaraze, bAjata nAda abhaMga. + 2 che iMdrANuM mastaka laI kare pradakSiNA sAra; sadhavA tima vidhi sAcave, pApa nivAraNahAra. | 3 || ThumarI-paMjAbI Theke AI idra nAra dezI AI suMdara nAra, kara kara siMgAra, DADI catya dvAra, mana moradhAra; prabhu guNa vicAra, agha saba kSaya kIne. Ave che 1 jana utaMga, ati sahasa caMga, gaI gagana laMgha, bhavi harakha saMga: saba jaga utaMga, pada nikameM lIne. e Ave che 2 | jina dhvaja utaMga, tima pada abhaMga, jina bhaktiraMga bhavi mukti maMga; cidaghana AnaMda, samatArasa bhIno. | A0 che 3 che aba tAra nAtha, muja kara sanAtha, to kuguru sAtha, muja pakaDa hAtha; dInAke nAtha, jinavaca rasa pIne. . A0 4 Atama AnaMda, tuma caraNa vaMda, saba kaTata phaMda, bhaya zizira caMda; jina paDita chaMda, dhvajapajana kI. . A 5 i Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AtmArAmajI mahArAjata sattarabhedIpUjA. dazamI zrI AbharaNa pUjA. dohA. bhita jinavara mastake, yaNa mukuTa jhalakaMta; bhAla tilaka aMgada bhujA, kuMDala ati camakata. 1 surapati jina aMge race, ratnAbharaNa vizAla; tima zrAvaka pUjA kare, kaTe karama aMjAla. 2 | jagala. tAla dAdara. aMgrejI bajekI cAla. AnaMda kaMda pUjatAM jinaMda caMda huM A che matI ti lAla hara haMsa aMka kuMDala sudhAra karaNa mukuTa dhAra tuM. che A0 | 1 | sUra caMda kuMDale zobhita kAna iM; aMgada kaMTha kaMThale muniMdA tAra tuM. che A0 ke 2 !! bhAla tilaka caMga raMga aMge caMga kyuM; camaka damaka naMdanI kaMdarpa jIta tuM. | A0 / 3 ! vyavahAra bhASya bhAkhIye jinaMda biba cuM; kare siMgAra phAra karma jAra jAra tuM. || A0 4 . vRddhi bhAva AtamAM umaMga kAra tuM; nimitta zuddha bhAvakA piyAra kAra tuM. che A0 | 5 | agiyAramI zrI puSpagraha pUjA dehA puSaghare mana raMjane, phUle adbhuta phUla; mahake parimala vAsanA, rahe maMgalamUla. | 1 | zobhita jinavara bIcame, jima tArAmeM caMda; bhavi cakara mana modase, nirakhI lahe AnaMda. | 2 | khamAca. paMjAbI Theke, zAMti vadanakaja dekha nayana-dezI. caMdravadana jina dekha nayana, mana amIrasa bane che. je aMcali rAya bela nava mAlikA kuMda, magara tilaka jAti macakaMda; ketakI damanaka sarasa raMga, caMpaka rasa bane che. te caM0 | 1 | ItyAdika zubha phUla rasAla, ghara virace mana raMjana lAla; jAlI jharekhA citarI zAla, sura maMDapa kIne re, | caM0 ke 2 che Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacaka ArAdhana vidhi. guccha jhumakhAM laMbAM sAra, caMduA teraNa mahAra; IMdrabhuvanako raMgadhAra, bhava pAtaka chIne re. che caM0 | 3 | kusumAyudhake mArana kAja, phUlaghare thApe jinarAja jima lahiye zivapuraka rAja, saba pAtaka bIne re. | caM0 ke 4 che Atama anubhava rasameM raMga, kAraNa kAraja samajha tuM caMga; dUra kare tuma kuguru saMga, narabhava phala lIne re. || caM0 | 5 che. bAramI zrI puSpavarSaNa pUjA dohA bAdala karI varSA kare, paMcavaraNa sura phUla; hare tApa saba jagatako, jAnudaghana amUla. | 1 | aDiyala chaMda. phUla pagAra ati caMga, raMga badara karI, parimala ati mahata, mile nara madhukarI; jAnudaghana ati sarasa, vikAca adhe bITa hai, varase bAdhA rahita, race jima hITa hai. 1 che vasaMta-dIpacaMdI-sAcA sAhiba merA ciMtAmaNI svAmIe dezI maMgala jina nAme AnaMda bhaviSe ghanerA. / aMcalI ! phUla pagara badarI jharI re, heDa bITa jina kerA. maM0 | 1 || pIDA rahita hiMga madhukara guMje, gAvata jina guNa terA | maM0 | 2 In tApa hare tihuM lekakA re, jina caraNe jasa DerA. A maM0 | 3 | azubha karama dala dUra gaye re, zrIjina nAma raTerA che maMtra | 4 Atama nirmaLa bhAva karIne, pUje miTata aMdherA che maMca pa che teramI zrI aSTamaMgala pUjA dehA svastika darpaNa kuMbha hai, bhadrAsana vardhamAna; zrIvacha naMdAvarta hai, mInayugala suvidhAna. atula vimala khaMDita nahI, paMca varaNa ke sAla; caMdra kiraNa sama ujajale, yuvatI race vizAla. ati salakSaNa taMdule, lekhI maMgala ATha; jinavara aMge pUjatAM, AnaMda maMgaLa ThATha. 3 | Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AtmArAmajI mahArAjakRta sattarabhedI pUna. - zrI rAga-jina guNa gAna zruti amRtaM-dezI maMgalapUjA suratarukaMda | aMcali | siddhi ATha AnaMda prapaMce, ATha karamakA kATe phaMda. | ma | 1 | ATha mada bhaye chinakameM dUre, pUre aDa guNa gaye saba baMda. maM0 | 2 je jana ATha maMgalasuM pUje, tasa ghara kamaLA keli karaMda. che maM0 || 3 | ATha pravacana sudhArasa pragaTe, suri saMpadA atihI lahaMda. | maMn in 4 | Atama aDaguNa cidaghana rAzi, sahaja vilAsI Atama caMda. | maM0 | 5 | caudamI zrI dhUpapUjA. dohA mRgamada agara selArasa, gaMdhavaThThI ghanasAra kRSNagara zuddha kuMdaruM, caMdana aMbara bhAra. ke 1 ! surabhi dravya milAyake, kare dazAMga dhUpa; dhUpadAnameM le karI, pUje tribhuvana bhUpa. 2 | rAga pIlu tAla dIpacaMdI mere jinaMdakI dhUpasuM pUjA, kumati yugathI dUra harI re. 1 mere che aM che rega hare kare nijaguNa gadhI, dahe jaMjIra kugurukI baMdhI; nirmala bhAva dhare jaga vaMdI, muje utAro pAra, mere kiratAra, ke agha saba dUra karI re. che mere| 1 | urdhva gati sUcaka bhavi kerI, parama brA tuma nAma japerI; mithyA vAsa dukhAsa jhare rI, karo niraMjana nAtha, muktinA sAtha, ke mamatA sUra jarI re. mere che 2 dhUpasuM pUjA jinavara kerI, muktiva bhaI nikame cerI; aba te ke prabhu kInI derI, tumahI niraMjana, rupa trikI bhUpa, ke vipadA dUra karI re. mere) | 3 | Atama maMgaLa AnaMda kArI, tumarI caraNa saraNa aba dhArI; pUje jema hari tema AgArI, maMgala kamalA kaMda, zaradakA caMda, ke tAmasa dara harI re. . mere che 4 che paMdaramI zrI gIta pUjA dehA grAma bhale AlApine, gAve jinaguNa gIta; bhAve sudhI bhAvanA, jAce parama punIta. | 1 | Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacaka ArAdhana vidhi. phala anaMta paMcazake, bhAkhe zrI jagadIza gIta nRtya zudha nAdaze, je pUje jina Iza. | 2 | tIna grAma svara sAtase, mUrachanA IkavIsa; jina guNa gAve bhaktisuM, tAra tIsa ugaNIza. | 3 | rAga zrI rAga-Theke paMjAbI jina guNa gAvata surasuMdarI ! AMcali che caMpaka varaNI sura manaharaNa, caMdramukhI zRMgAra dharI. ji. che ne ! tAla mRdaMga baMsarI maMDala, veNa upAMga dhuni madhurI, ji. ! deva kumAra kumArI AlApe, jina guNa gAve bhakti bharI. ji. 3 che nakula mukaMda vINa ati caMgI, tAla chaMda ayati simarI. ji che alakha niraMjana ti prakAzI, cidAnaMda sarupa dharI. ji. ! ajara amara prabhu Iza zivazaMkara, sarva bhayaMkara dUra harI. ji0 | Atama rupa AnaMda ghana saMgI, nija guNa gIta karI. ji. . 7 che salamI zrI nATaka pUjA. dohA nATaka pajA salamI, sajI sele zRMgAra; nAce prabhuke Agale, bhava nATaka saba TAra. che 1 ! deva kumara kumarI milI, nAce Ike zata ATha; race saMgIta suhAvanA, battisa vidhakA nATa. rAvaNa ne maMdodarI, prabhAvatI sUriyAbha; draupadI rAtA aMgame, liye janma lAbha. | 3 | TAro bhava nATaka savi, he jina dIna dayAla; mila kara sura nATaka kare, sughara bajAve tAla. che ja che rAga kalyANa-tAla dAdare. nAcatA sura chaMda chaMda, maMgala guna gArI. che aM0 che. - kumara kumarI kara saMketa, ATha zata mila bramarI deta; maMdra tAra raNu raNuTa, ghuMghu pagadhArI. che nA 1 che bAjata jihAM mRdaMga tAla, dhapamapa dhudhuma kiTa dhamAla; raMga aMga DhaMga kaMga, 2 trika tArI. che nA che ? tAtA thaI thaI tAna leta, suraja rAga raMga deta; tAna mAna gAna jana, kiTa naTa dhuni dhArI. che nA0 che 3 che | 2 | Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AtmArAmajI mahArAjakRta sattarabhedI pUko. 93 tuM jinaMda zizira caMda, munijana saba tAra vRMda; maMgala AnaMda kaMda, jaya jaya zivacArI. nA che ja che rAvaNa aSTApada girada, nAcce saba sAja saMga; bAMdhe jina pada utaMga, Atama hitakArI. nA pa che sattaramI zrI vAdya pUjA. dehA tata vitata ghana sare, vAdya bheda e cAre; vividha dhvani kara zebhatI, pUjA sataramI sAra. che 1 ! samavasaraNameM vAjiyA, nAda taNuM jhaMkAra; DhAla dadAMmA duduMbhI, bherI paNava udAra. che 2 ! veNu dhaNuM kiMkiNI, paDa bhramarI maradaMga, jhallarI bhaMbhA nAdasuM, zaraNAI murajaMga. | 3 | paMca zabda vAje karI, pUje zrIarihaMta; manavAMchita phala pAmirye, lahI lAbha anaMta. e ja jaMgala-mana mohyA jaMgalakI haraNIne--e dezI bhavi naMdo jinaMda jasa varaNIne aMbe che vaNa kahe jaga tuM ciranaMdI, dhana dhana jaga tuma karane. bha0 ke 1 che tuM jaga naMdI AnaMda kaMdI, tabalI kahe guNa varane. e bha0 me 2 che nirmalajJAna vacana mukha sAce, tRNa kahe duHkha haraNIne. che bha0 | 3 | kumati paMtha saba chiname nAse, jinazAsana ude dharaNIne. che bha0 ke 4 che maMgala dipaka Arati karatAM, Atama citta zubha bharaNIne. che bha0 | 5 | atha kalaza, rekhatA. jinada jasa Aja meM gAye, gaye agha dUra me manake; zata aTha kAvya chuM karake, thuNe saba deva devanake. ji. tapagaccha gagana ravi pA, hUA vijayasiMha guru bhUpa; satya karparavijaya rAjA, kSamA jina uttamAM tAjA. ji. padma guru 5 guNa bhAja, kIti kastura jaga chAjA; maNi buddhi jagatameM gAjA, mukti gaNi saMprati rAjA. / ji. | vijaya AnaMda laghu naMdA, nidhi zikhI aMka hai caMdA. (1999) aMbAle nagarameM gAye, nijAtama rupa hU pA. ji. Iti zrI sattarabhedI pUjA. 4 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navapadajInI oLInA ujamaNunI vidhi. sADAcAra varSe ekayAzI AyaMbile nava oLI pUrNa thAya, te vakhate ujamaNuM te hAlanA rivAja mujaba zrIjinezvaranA maMdirane viSe athavA pitAnA vistAravALA gharane viSe zuddha nirava te sthAnane suzobhita karI tyAM zrI siddhacakrajInA maMDapanI racanA karavI. te A pramANe prathama arihaMtapadane veta dhAnyamaya sthApe ane pUrva dizAe siddhapadane rakta dhAnyamaya sthApe, tathA dakSiNa dizAe AcArya padane pItavarNa dhAnyamaya sthApe, tathA pazcima dizAe upAdhyAyapadane nIlavaNa dhAnyamaya sthApe, ane uttara dizAe sAdhupadane zyAmavarNa dhAnyamaya sthApe. pachI cAre vidizAone viSe darzana, jJAna, cAritra, ane tapa, e cAra padane zveta dhAnyamaya sthApe. temAM uttara pUrva vacce IzAna khuNe darzana pada sthApavuM. pUrva dakSiNe vacce agni khUNe jJAnapada sthApavuM. dakSiNa pazcima vacce nairUtya paNe cAritrapada sthApavuM ane pazcima uttara vacce vAyavya khUNe tapapada sthApavuM. e rIte nava pAMkhaDInuM kamaLa karI navapadanI sthApanA karavI. pachI traNa vedikA yukta pIThikAnI racanA sAthe karavI. temAMthI pahelI vedikA raktavarNa dhAnyamaya, bIjI pitavarNa dhAnyamaya ane trIjI vetavarNa dhAnyamaya, prathama vedikAne pAMcavarNa dhAnyanAM kAMgarA, bIjI vedikAne raktavarNa dhAnyanAM kAMgarA ane trIjI vedikAne pItavarNa dhAnyanAM kAMgarA karavA. vaLI te upara nava gaDha karavA vaLI je rIte dhAnyanA raMga tathA padanA raMga kahyA te rIte karI vividha raMganA phaLa-dhvajAo nivedya vagere te AgaLa dharI, pade pade zrIphaLa vagere dharavAM, ane zrInavapadajInI pUjA bhaNAvavI, tathA yathAzakti nIce pramANenI nava, nava, vastuo jJAnanAM upakaraNo vagere mUkavAM. 1. darzananA upakaraNa derAsara, dhetiyAM, kaTorI, jumara, siddhacakanA gaThThA, rakAbI, vALAkucI, ghaMTaDI, navakAravALI, sthApanA, AcamanI, trAMbAkuDI, aSTamAMgalika, AratI, dhUpadhANAM, maMgala dIpaka, caMdaravA-paMDIyA, teraNa, hIrA cetrIza, lIlama pacIza, motI naMga 238, lAkhINo hAra eka. dharmazALA, jirNoddhAra, baMgaluchaNA, caMdananA kaTakA, tilaka, siddhacakanI pIThikA, kAmaLI, pacheDI, chatra, cAmara, morapiMchI, vATakI, kacoLA, thALI, paMjaNI, kesara ghasavAnA erazIyA, dIvI, mANika ekatrIza, enerI varakha 100, rUpAnA varakha 100, zrIphaLanA goTA paMcavaNuM. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navapadajI oLInA ujamaNAnI vidhi. kaLaza mukuTa, jinabiMba, mukeza, kesaranAM paDIkAM, siMhAsana, bAjoTha, vajA, ghaMTa, daMDAsaNa, hAMDA, trAMbaDI, sthApanAnAM upakaraNa, vATavA, agarabattI, barAsa, agara, pyAlA, prabhAvanA, navagrahanI sthApanA, parejI pIleNe chatrIsa cunI. kAle vaNe, sattAvIza athavA pAMca. 2. jJAnanA upakaraNa. zrIpALa rAsanI buke, bIjAM pustake, gaNuNAnI TIpa, rUmAla, pAThAM, ThavaNI, kavalI, sApaDA, sApaDI, lekhaNa, capu, kAtara, DAbalA, DAbalI, khaDiyA, hiMgalekanAM vAsaNa, pATalI, elIyAM, pATI, pustaka rAkhavAnA DAbalA, derA, cAbakhI, vAsakSepanA vATakA, vataraNAM, kAMbI. 3. cAritranA upakaraNa pAtrA, calapaTTA, kapaDAM, muhapatti, caravalA. paDalA, saMthArIyA, DAMDA. kalpasUtra, aravalAnI dAMDI, jhoLI, kAMbalI eDaghAnI, oghA, tarANI. e rIte zuddha bhAve dareka uttama vastuo mUke. iti ujamaNane vidhi saMpUrNa. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kharataragacchIya) pAMca zakasta devavaMdana vidhi. khamAsamaNa daI IcchA. saM. bha. cityavaMdana karuM? iccha" kahI caityavaMdana karI, namutthaNuM kahI athavA cityavaMdana vagara karyo sIdhA ja namutthaNuM kahI khamAsamaNuM daI IriyAvahi paDikakame. pachI khamAsamaNa daI, IcchAsaM. bha0 cityavaMdana karUM? Iccha'. kahI cityavaMdana tathA jakici0 namutthaNuM kahI UbhA thaI arihaMta ceIyANuM karemi kAusagga vaMdaNuvattioe annattha0 kahI eka navakArane kAusagga kare, mArI namehaMtu kahI pahelI thaI kahI, legassava savvalee arihaMta cethANuM karemi kAussagga vaMdaNa vattioe annattha0 kahI eka navakArano kAusagga kare, pArI, bIjI thaI kahI, pukharavaradI, suasa bhagavao karemi kAussagga vaMdaNu anaW0 kahI, eka navakArane kAusagga kare, pArI, trIjI thaI kahI siddhANaM budvANuM, vecAvacagarANa arthe kahI, eka navakArane kAusagga kare, pArI, namoDahaMtu kahI, cothI thuI kahevI, pachI besI namutthaNuM kahI UbhA thaI arihaMta ceIyANuM kahI uparanI jema cAra thaIe devavaMdana karI nIce besI namutthaNuM kahI, kiMciM0 jAvaMti, jAvaMtanamoDahaMtu stavana, jaya viyarAya kahI namutthaNuM kahI aMte sabdha tivihina vaMdAyi" kahe, Iti pAMca zakastave devavaMdana vidhi. samAsa, Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. sareraNAI A silAla phArma 2. jo kIrIna dika 3 /%, ke zIlAThI reDI, dAda 2 to 3. DituM che?noladAsa ThAkomAM ke. kAraMTa & ke: nI padhara, iku hAM.