Shripal Raja no Ras

SR No.: 005172
Original Sutra Author: N/A
Author: Sarabhai Manilal Nawab
Publisher: Jain Kala Sahitya Prakashan Gruh
Publication Year: 1960
Total Pages: 388
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 24 MB

Page 188

ખંડ ચોથે.
૧૭૫
દેવા જતાં વક્તાની મતિ પણ મૂંઝાઈ જાય છે. એ માટે તે શ્રોતાજને ! સાવધાન થઈ મારા કથનને ધ્યાન દઈ સાંભળે. કારણ શ્રોતાઓ મારા કથનને મર્મ સમજી શકે તેને જ હું રીઝવી શકું છું. શાથી કે જે રસિક હોય તે શ્રોતા નવા નવા શૃંગાર વગેરે રસપૂર્ણ વ્યાખ્યાન સાંભળીને રંજન થાય, કવિકથનનો આશય સમજે, પિતાની સુરતા વડે લક્ષ ભૂલે નહી અને શૃંગારાદિ રસ સાંભળી હેયોપાદેય યથાયોગ્ય આલંબન યોજી દે. પરંતુ જે અજ્ઞાન શ્રોતા હોય તે તે વક્તાના દે કહાડી હાસ્ય સાથે શ્રમ વિફળ કરે છે. આ કથામાં જેમ જેમ આગળ ધ્યાન દેવામાં આવશે તેમ તેમ બહુ જ રસ આનંદ પ્રાપ્ત થાય તેમ છે; માટે હવે તે છીપાલ ચરિત્રના જે ઉત્તમ ગુણે છે તે કહેવામાં આવે છે.
-૧ થી
( ઢાળ પહેલી—ધન દિન વેલા ધન ઘડી તેહ –એ દેશી) રહિયા રે આવાસ દુવાર, વયણ સુણે શ્રીપાલ સોહામણોજી; કમલપ્રભારે કહે એમ, મયણાં પ્રતિ મુજ ચિત્ત એ દુ:ખ ઘણે જી. વીટી છે એ પરચક્ર, નગરી લોક હિલ્લોલીયોજી; શી ગતિ હોશે ઈણે ઠામ, સુતને સુખ હોને બીજી ઘોલીજી. ઘણ રે દિવસ થયા તાસ, વાલિંભ તુજ જે ગયો દેશાંતરેજી; હજીય ન આવી કાંઈ શુદ્ધિ, જીવે રે માતા દુઃખણી કિમ નવિ મરે. ૩
અર્થ–સુંદર દેખાવવાળે શ્રીપાલકુંવર માતાના ઘર આગળ પહોંચી મયણાંસુંદરી પ્રતિ માતુશ્રી જે વચને કહેતાં હતાં, તે સાંભળવા માટે બારણ આગળ ઊભો રહી સાંભળવા લાગે. માજી મયણાસુંદરી પ્રત્યે કહેતાં હતાં કે-“મારા મનમાં એ દુઃખ ઘણું છે કે દુશ્મન રાજાના લશ્કરે શહેરને ઘેરો ઘાલે છે, જેથી શહેરના રહેવાસી માત્ર ગભરાઈ ઉઠતાં હળફળ કરી રહેલ છે, તેને લીધે અહીંયા આપણે શી વલે થશે ? અરે ! આપણી તે ગમે તે વલે થાય પણ ફક્ત મારા પુત્રને કુશળતા પ્રાપ્ત થજો. વ્હાલી વધૂ ! તારો વલ્લભ જે દેશાંતરે ગયેલ છે તેને પણ ઘણા દિવસ થઈ ગયા–મુદત પણ પૂરી થવા આવી છતાં હજુ સુધી કશા સમાચાર આવ્યા નથી, તથાપિ આ પુત્ર વિયેગિની દુઃખિયારી માતા જીવે છે, પણ મરતી નથી, કેમકે પુત્ર વિયોગ છતાં માતાનું જીવવું નકામું છે.
–૧ થી ૩ માયણ રે બેલે મ કરો ખેદ, મ ધરો રે ભય મનમાં પરચક્રનેજી; નવપદ ધ્યાને રે પાપ પલાય, દુરિત ન ચારો છે ગ્રહ ચકનોજી,