Shripal Raja no Ras

SR No.: 005172
Original Sutra Author: N/A
Author: Sarabhai Manilal Nawab
Publisher: Jain Kala Sahitya Prakashan Gruh
Publication Year: 1960
Total Pages: 388
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 24 MB

Page 111

શ્રીપાળ રાજાને રાસ.
એક જીવ છે એહને, નાખું જલધિ મઝાર; પછી સયલે એ માહરૂં, રમણિ ઋદ્ધિ પરિવાર. દેખી ન શકે પારકી, ઋદ્ધિ હિયે જસ ખાર; સાયર થાયે દૂબળા, ગાજતે જલધાર. વરષાલે વનરાઈ જે, સવિ નવપલ્લવ થાય; જાય જવાસાનું કિર્યું, જે ઊભો સૂકાય. જે કિરતારે વડા કિયા, તે શું કેવી રીસ,
દાંત પડયા ગિરિ પાડતાં, કુંજર પાડે ચીસ. અથ શ્રીપાળ કુવરની ત્રાદ્ધિ જોઈ જોઈને ધવશેઠ બહુ જ ઝરવા લાગે કે –“હાય હાય ! આ એકલો આવ્યો હતો, છતાં આ બધું હે દેવ ! તે શું કરી દીધું?! મતલબ એ કે—કાંકરાને મેરૂ બનાવી નાખ્યો ! મારાં અઢીસે વહાણ પણ સહેજમાં એણે મારા હાથમાંથી લઈ લીધાં છે, પરંતુ હું જોઉં છું કે હવે આ બધી અદ્ધિ લઈને કે કુશળખે ઘેર જાય છે ! એ એક જીવ છે, તેને હું દરિયામાં નાખી દઉં એટલે પછી એ સ્ત્રીઓ, એ ઋદ્ધિ અને એ પરિવાર વગેરે જે છે તે બધું મારૂં જ છે.” (કવિ કહે છે કે જે દ્વેષી હૃદયના દુ હોય છે તે પરાઈ ત્રાદ્ધિ જોઈ જોઈને, જેમ વર્ષાદ ગાજવાથી દરિયે દુર્બળ થાય છે તેમ અદેખાઈને લીધે સૂકાતે-દુર્બળ થતો જાય છે. વળી વર્ષાકાળમાં બધી વનસ્પતિ નવપલ્લવ થાય છે, ત્યારે શ્રેષી જવા ઊભો સૂકાઈ જાય છે. જેને કિરતારે-પ્રારબ્ધ જ મોટા કર્યા, તેની સાથે રીસ કરવી તે શું કામની ? તેવાની સાથે રીસ કરવાથી જે ડુંગરને જેઈ હાથીને અદેખાઈ આવતાં, તેણે પિતાના દંતશૂળો વડે છેદીને ફેંકી દેવાનો ઉદ્યમ આદર્યો છે તેથી ડુંગર ખોદાઈ ન્હાનો થયો નહીં અને પિતાનાં દંતશૂળ ઉલટા ટ્રા એની પીડાને લીધે ચીસ પાડવા લાગ્યો. એ દૃષ્ટાંતે અહિં ધવલશેઠ પણ શ્રીપાલકુંવરને દુઃખી કરવા માટે ઉદ્યમ કરે છે, પરંતુ તેને દુઃખી કરવા જતાં પોતાને જ દુઃખી થવું પડે છે તે વાત હવે આગળ કહે છે.
–૪ થી ૯
( ઢાળ પહેલી–રાગ મલ્હાર-શતલ તરવર છાંય કે- એ દેશી) દેખી કામિની દોય, કે કામેં વ્યાપિયો રે, કે કામે વ્યાધિ રે કે, વળી ઘણે ધન લોભ, કે વાધ્યો પાપી રે, કે વાધ્યો પાપીયો રે;