Shripal Raja no Ras

SR No.: 005172
Original Sutra Author: N/A
Author: Sarabhai Manilal Nawab
Publisher: Jain Kala Sahitya Prakashan Gruh
Publication Year: 1960
Total Pages: 388
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 24 MB

Page 203

૧૮૮
શ્રીપાળ રાજાને રાસ. શત્રુના દાંત પાડી શકે તેવા સ્તુત્ય શક્તિમાન છે, તો આવા સમયમાં જે નરવર શત્રુના હાથ ગયેલું રાજ્ય પાછું પિતાને હાથ ન મેળવે તેની જગતમાં અવશ્ય આસો માસના ફેકટ ગાજતા ને ઘટાટેપ બતાવતા વર્ષાદની પિઠે હાંસી થાય અને બળ પણ નકામું જ ગણાય. મતલબ એજ કે ઘટાટોપ કરી ગાજતાં છતાં જે વર્ષાદ વષી લેકેને (પૂરતું પાણી છતાં) પાણી ન આપે તો તેનો આડંબર નકામે જ કહેતાં લેક તેની મશ્કરી જ કરે એ સ્વભાવિક નિયમ છે, માટે આપ પણ હવે તે આવા અવર્ણનીય આડંબર છતાં ઉદાર સ્વરાજ્યને શત્રના હાથમાંથી લઈ સ્વાધીન નહિ કરશે તે આ બળ, દ્ધિ અને વિશાલ સિન્યનું શું ફળ પ્રાપ્ત થશે? કશુ નહીં ! આવા મંત્રીશ્વરનાં વચન સાંભળી શ્રીપાળે કહ્યું. “તમે કહ્યું તે સત્ય છે; પણ રાજ્ય મેળવવાના ચાર ઉપાય છે–શામ, દામ, ભેદ, દંડ એ ચાર પૈકી જે શામ એટલે મીઠા વચનનો ઉપયોગ કરવાથી કામ ફતેહ થતું હોય તો દંડ શિક્ષાને ઉપગ શા માટે કરવો જોઈએ? જે સાકર ખાવાથી જ પિત્ત શાંત થઈ જતું હોય તે પછી કડવી દવાઓ શા માટે કરવી જોઈએ ?” આ પ્રમાણે રાજાનું બોલવું સાંભળી મંત્રીશ્વર બોલ્યા–“અહા નાથ ! જ્યારે આપની બુદ્ધિ મહાન અને સમુદ્ર જેવી ગંભીર છે ત્યારે હવે ચતુર્મુખ નામના દૂતને શા માટે ન મોકલ જોઈએ ? તાકીદે કલે; કેમકે તે સામાદિ ચારે ભેદને જાણનાર અને વાચાળપણામાં ચતુર છે. જેથી કામ ફતેહ થશે જ.” આવું મંત્રીશ્વરનું કથન સાંભળી શ્રીપાલજીએ ચતુરમુખ દતને જે જે શિખવાડવું ચગ્ય હતું તે તે શિખવીને સુમુહુતે ચંપાનગરી ભ રવાના કર્યો અને તે મજલ દરમજલ કરતા કેટલેક વખતે ચંપાપુરીએ જઈ પહોંચે. –૧ થી ૫
દાળ ત્રીજી - રાગ બંગાલી-કિસકે ચેલે કિસકે પૂત–એ દેશી. અજિતસેન છે તિહાં ભૂપાલ, તે આગલ કહે દૂત રસાલ; સાહિબ સેવીયેં. કલા શીખવા જાણી બાલ, જે તે કલીયો શ્રીપાલ, સા° ૧ સકલ કલા તેણે શીખી સાર, સેના લેઈ ચતુરંગ ઉદાર; સાવ આવ્યો છે તુઝ બંધનો ભાર, ઉતારે છે એ નિરધાર. સા. ૨ જીરણ થંભ તણે જે ભાર, નવે ઇવીએ તે નિરધાર; સા. લેકે પણ જુગતું છે એહ, રાજ દેઈ દાખ તુમે નેહ. સા. ૩ બીજું પયપંકજ તસ ભૂપ, સેવે બહુ ભત્તિ અનુરૂપ; સાવ તમે નવિ આવ્યા ઉપાયે વિરોધ, નવિ અસમર્થે તે શું શોધ. સા. ૪