Book Title: Jain Yug 1959
Author(s): Sohanlal M Kothari, Jayantilal R Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Catalog link: https://jainqq.org/explore/536283/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaija yuga jAnyuArI 1959 taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI.kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra zAha bI.e., bI.kaoNma. (laMDana) mUlya : 25 naye paise zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra jaina yuga vyavasthApaka maMDala zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI-taMtrI bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha-taMtrI bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) . prakAzana pratimAsanI lI tArIkhe thaze chUTaka nakala 25 nayA paisA vArSika lavAjama deza : rUpai 2) be videza : rUpai 3) traNa jainayuga + jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lataga viSayornu uttama jaina mAsika. ma abhyAsapUrNa gadyapadya lekho temAM Avaze. 5 zrI jaina zve. kaoNnpharansa (pariSad ) saMbaMdhI vartamAnakAryavAhIno ahevAla sAthesAthe apAze. dareka sujJa A patranA grAhaka banI potAnA mitrone paNa grAhaka banAvaze ane saMghasevAnA kAryamAM puSTi Apaze. A mAsika bahoLA pramANamAM phelAvo pAmavAnI khAtrI rAkhe che to jAherakhabara ApanArAone mATe te upayogI patra che; to teone nIcenA saranAme lakhavA ke maLavA bhalAmaNa che. lekhako vagerene sUcanAo 1. abhyAsa, manana ane saMzodhananA pariNAma lakhAyelA lekho, vArtAo ne nibaMdhone prathama sthAna maLaze. 2. A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. 3. koI paNa lekha pUrve jAte ke bIjAe anya sthaLe prasiddha karyo hoya to te kRpA karI na mokalavo. 4. dareka lekha temaja mokalela graMthanI samAlocanA ke samAcAra samaya sthaLa vicArIne jema bane tema tvagae prakaTa karavAnI kALajI levAze. vAMcakone sUcanA -jeoe potAnAM nAma grAhaka tarIke nodhAvyAM na hoya temaNe pUrA TekANA sAye vArSika lavAjamanA be spIA mokalI ApavA vinaMtI che. zrI jaina zve0 kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyavizArada nyAyAcArya upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanA jIvanakALanI vicAraNAmAM abhUtapUrva prakAza pADato vi. saM. 1663 mA cItarAyalo aitihAsika kAgajapaTa 4 04. . . tamithuntuk 223. 3,2221 Modew aniletbatIPEDIA sAyamIkalyANavijayA "RU EYadav NUPURI pa MARATHrineDNCS Beneath TAI zrIzrI. vijayamanamarAbhara XN .83 " nanava paThAra SABEER aMDana OMrat kara RELU OCEAR - nareganarakA500 EMAMINOPM padamAra sarakAramaNa . NRNrikArakar SS " hAyiNa indiGLESH Walam APPAnadinAra jAgA SAH AAAAANaviha madaO ANSnAma 21.4Ou ........ avaniMdanabadArapuALE mArikAra . 4- Ho R ama.amavijamAnAra RANIEjAkAralIyAjanAra hAbiyamaziyAnAkA aaurtercussion ma napramArana yaayaagyshrii||3 bhAra mAranA AMtararamA zrImagara gAramAraangIvanAma A paTanA cAre khuNe kamome, prAcIna Dhabe, mizrabhASA ane lapimAM je rUpiyA lakhI che, te nIce mujaba che - zrImattapagacha [ccha] zrRMgArahAra jagadguru zrI 5 zrIhIravijayasUripaTTaprabhAkara zrI 5 zrIvijayasenasUrIzvaravijayarAjya [jye ] // mahopAdhyAya zrI 5 zrIkalyANavijayagaNiziSyeNa paM0 nayavijayagaNinA lipIkRtaH / gaNijasavijayayogyaM // zrIH // chaH // // saMvata 1663 varSe kaNasAgaragrAme lipIkRtaH // meruvartulAkAralakSayojanocaM / bhAvArtha : suzobhita tapagacchane mATe suzobhitahAsamAM jagadaguru zrIhIravijayasUrinA sthAna upara sUrya sarakhAM zrIvijayasenasUrIzvaranA rAjyamAM, mahopAdhyAya zrIkalyANavijayagaNinA ziSya, 5. nayavijayagaNie gaNijasavijaya mATe A 5Ta Alekhyo che. * vi. saMvata 1663 nI sAlamAM "kaNasAgara' gAmamAM rahIne A citra dorela che. * meru (parvata) vartulAkAra eka lAkha yojanAno uMco che. * bIje savistara vicAra kSetra vicArathI jaNavo. yU. munizrI yazovijayajI mahArAjanA saujanyathI] [juo pA. 29 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAP ANWAR 4NEPAL CONS LA ROMLES Aled : na AMA RECat AafaayataHERUCREENA tha a FSaaman-TATCHeramABiARMEHRISHAILavasanasimahAvIsvakSA ma.refeapinayasagHI R IRamanarairetarNTAIN UPROctaruratisamudraptualEARNEsmaanAga rikaashafantarPERIES LATA TRT. INmarasayamA kalAkAra PAPro g ation .60377PS APER KOLAST SA 15mI sImAM kApaDapara citarAyela vardhamAna-vidyApaTa tasavIra : DaoN. umAkAnta zAha [zrI amRtalAla paMDitanA saMgrahamAMdhI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa jUnuM 20, navuM 2 % vIrAta saM. ra485, vikramArka 2015 % tA. 1 jAnyuArI 1959 6 aMka 3 zrI go DI pA rtha nA the sta va na / 1 / / 2 / || 4 | hitakArI te hitakArI, goDIpAsa parama upagArI re, taMrI arati mohanagArI re, te to lAgaI mujhanaI yArI re vAhaI chama caMda cakorA re, jIma viMcha ghananaI morI re, chama vahI gajanaI revA re, tama hAhI mujha tujha sevA re je sAhiba catura sanehI re, teheryuM vAta agocara kehI re, saguNArzva tiNi parimiliI re, jIma sAkara dRddhi bhaliI re je tujha guNa maI citi dhAriyA re, te to jAI navi vIsAriyA re, suhaNaI paNi sAMbharivAI re, paranA guNa citi na suhAvaI re, madamAtu-mano bhava daliyA re, para sura to sadhalA galiyA re, tahanA guNa je mukhi bhAI re, te to daSTirAga nija dAkha I re bihaMmAMhi Ika adhikAI re, parakhatAM mujha mani bhAI re, tujha vacanaI saghaluM sAcuM re, para vacanaI saghaluM kAcuM re jANuM tima jagata jANa re, mujha mani to tUjha suhANa re, saragI nayanI vANI re, tUjha viNa avaI navi jANI re Aja abhiya ghanAghana vRkA re, samakitadachI sura tUThA re, nija kari ciMtAmaNi Ayo re, je mAI tujha darazana pAyo re sAhiba tujha araja karI jaI re, sevaka Upari hita kI jaI re, vAcaka ja za kaheI avidhAro re, bhavasAyara pAra utAro re / 5 . -mahopAdhyAya zrI yazovijayajI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa 2 - 1 jAnyuArI 1959 aMka 3 guNabhavaNa gahaNa suyarayaNa, bhariyaM daMsaNa visuddharatthAggA / saMdhanayara bhadaM te, akhaMDa crittpaagaaraa|| ardha-guNarUpa bhavanothI gahana, zAstrarUpa ratnothI bharapUra, darzanarUpa zuddha zerIvALA ane akhaMDa cAritrarUpa killAvALA he saMdharUpa nagara ! tamAruM kalyANa ho. vidvAno ane kAryakaronI jarUra konpharansanI sthApanA samayathI, eTale ke chellAM nathI. eTale e mATeno ATalA sucana pUrato nirdeza = "chappana varSa daramyAna, Itara samAjonI jema, basa lekhAya. jaina samAjamAM paNa nAnImoTI zikSaNa-saMsthAo ke upara sUcavyuM tema, ApaNe tyAM jema dhArmika jAhera saMsthAonI sthApanA ane vRddhi thatI rahI che. abhyAsa karAvatI zALAo ane pAThazALAono vadhAro temAMya, hiMdustAna svataMtra thayA pachI to, chellAM daseka thayo che tema, nizcita abhyAsakramanI yojanA karIne varSamAM A baMne prakAranI saMsthAomAM noMdhapAtra vadhAro sAmAnya zALAo ke kolejonI Dhabe, moTA pAyA upara thayo che. samAjanA abhyadayanI dRSTie A eka dhArmika parIkSAo letI jatI saMsthAo paNa udaya pAmI AnaMdadAyaka ane AvakAravAyogya hakIkata lekhAya. che. muMbaInuM zrI jaina . ejyukezana borDa, mahesANAnuM zikSaNa saMsthAono vicAra karIe to dhArmika ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa ane rAjanagara (amadAvAda)nI sAmAnya keLavaNI, e banne prakAranI saMsthAomAM ApaNe zrI rAjanagara InAmI dhArmika parIkSA saMsthA-e traNa tyAM ThIka ThIka vadhAro thayo che. dhArmika zikSaNa mATe judAM janI saMsthAo to A kAma dhoraNasara vyavasthita rIte judAM gAmo ke zaheromAM cAlatI nAnI-moTI pAThazALA karatI hatI, emAM thoDA samaya pUrve pUnAnI jaina tattvajJAna onI saMkhyA sArA pramANamAM vadhI che; ane chatAM hajI vidyApITha ane muMbaIne jaina dhArmika zikSaNa saMghano emAM ghaNuM vadhAro thavAne avakAza che. ghaNAM sthAnomAM umero thayo. dhArmika pAThazALAo ja cAlatI hovA chatAM hajI ghaNuM sAmAnya zikSaNanI saMsthAono vicAra karIe to, badhAM sthaLo evAM che ke tyAM AvI pAThazALAonI sIdhe sIdhuM AvuM keLavaNInuM kAma karatI prAthamika sagavaDa thavI bAkI che. kharI vAta to e che ke AvI zALAo, mAdhyamika zALAo ke ucca zikSaNa ApatI pAThazALAo jayAM jayAM jainonI vasatI hoya tyAM badheya mahAzALAo (kaoNleja) keTalIka jaina samAje sthApI. sthapAvI joIe. alabatta, havenI dhArmika pAThazALA- che; Ama chatAM emAM vizeSa noMdhapAtra vadhAro nathI ono abhyAsakrama ApaNI UcharatI peDhImAM dharmabhAvanA thayo. ane have, ApaNA dezanA navA rAjayabaMdhAraNa ane emanI rasavRttine poSe ane enI jijJAsAne pramANe to, kevaLa komI dhoraNe ke kevaLa jaina samAjanA utteje tema ja saMtoSe evo navesarathI ghaDAyelo hovo- vidyArthIoneja zikSaNa ApavAnI dRSTie AvI joIe, paNa e bAbatanI vicAraNA ahIM prastuta saMsthAo calAvavAnuM lagabhaga azakya jevuM banI gayuM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1950 che. kAraNa ke koIpaNa komI saMsthAne sarakAra taraphathI saMsthAo paNa ApaNe tyAM ghaNI che; ane AvI grAnTa maLI zake ja nahIM. ane sarakArI madada (grAnTa) saMsthAomAM chellAM varSo daramyAna noMdhapAtra vadhAro thayo vagara AvI saMsthAone kAyamane mATe nabhAvavAmAM ane che. alabatta, AvI saMsthAo niyamita rIte vyavasthitacalAvavAmAM je jaMgI kharca bhogavavo paDe che tene paNe nakkara kAma keTaluM kare che ane emanAM prakAzano pUrNa rIte pahoMcI vaLavuM bahu muzkela che. eTale AvI atyAranA samayanI mAgaNIne keTalA pramANamAM saMtoSe che koI zikSaNa saMsthAnI sthApanA kevaLa jaina samAjanA e bIjI bAbata che; A kasoTIe prakAzana-saMrathAonuM ja paisAthI thaI hoya to paNa ene vidyArthIonI mUlyAMkana karavA jatAM, bahu ochI saMsthAo saphaLa daSTie to sArvajanika ja banAvavI paDe che.. -.. thayelI mAluma paDe. paNa ahIM to eTaluM kahevuM ja prastuta Ama chatAM mAdhyamika ke ucca zikSaNa letA vidyA- che ke graMtha prakAzana saMsthAo paNa ApaNe tyAM vadhI che. thIo rahevA-jamavAnI jarUrI sagavaDa meLavIne nirAkula - A to thaI dhArmika ke sAmAnya zikSaNanuM ke sAhityanuM paNe potAnA vidyAbhyAsamAM AgaLa vadhI zake e mATe kAma karatI saMsthAonI vAta. ApaNe chAtrAlayo, gurukuLo, vidyArthIgRho, vidyAlayo - A ja rIte bIjI jAhera saMsthAo jAhera sevAnI jevI saMsthAo bahu moTI saMkhyAmAM calAvIe chIe, saMsthAo paNa jaina samAjamAM aneka che, ane hajI paNa ane enI pAchaLa jaina samAja samayane pArakhIne navI navI UbhI thatI jAya che. eka yA bIjI rIte dara varSe sAruM evuM kharca paNa kare che. atyAranA yugamAM samAjanI sevA mATe sthapAyelI AvI saMsthAomAM jyAre keLavaNImAM AgaLa vadhyA vagara koI paNa vyakti AkhA dezanA dhoraNe kAma karatI ApaNI kaoNnpharansa ke samAjane cAlavAnuM nathI tyAre AvI saMsthAo e jevI saMsthA paNa gaNI zakAya ane ekAda gAma ke sAce ja vidyArthIone mATe AzIrvAda samAna thaI zaheranA dhoraNe kAma karatuM svayaMsevaka maMDaLa ke yuvaka maMDaLa paDe che. paNa gaNI zakAya. AvAM sevA maMDaLo to gAme gAma ke ane have to samAjanI dareke dareka vyaktine atyAranA zahere zaheronAM maLIne ghaNAM che. samayamAM keLavaNInuM mahatva ane enI anivAryatA | tIrthasthAno, devasthAno ane dharmasthAnonI sArasaMbhALa evI samajAI gaI che ke AvI chAtrAyalo vagere jevI rAkhatI ane eno vahIvaTa saMbhALatI saMsthAo paNa saMsthAo ApaNI pAse sArI evI saMkhyAmAM hovA ApaNe tyAM bahumoTI saMkhyAmAM astitva dharAve che. chatAM e ochI paDavA lAgI che, ane zikSaNa levA AmAM AkhA dezano darajajo dharAvatI zeTha ANaMdajI icchatA badhA vidyArthIone e samAvI zakatI nathI. kalyANajInI peDhI jevI saMsthA paNuM AvI jAya ane eTale hajI paNa ApaNe AvI aneka saMsthAo sthaLe eka gAma, zahera ke prAMta jevA amuka vartula pUrato sthaLe navI navI sthApavI paDaze; ane e mATe nANAMnI | vahIvaTa karatI saMsthA paNa AvI jAya. pUratI jogavAI karavI paDaze. vaLI bhojanazALAo, dharmazALAo, vAcanAlayo, uparAMta, have to bahenonuM zikSaNa paNa eTaluM ja pustakAlayo ke raNAlayo jevI saMsthAo paNa jaina jarUranuM thaI gayuM che; ane lagabhaga badhI ja baheno, samAjamAM atyAre vizeSa pramANamAM navI navI sthapAtI banI zake ane sagavaDa maLI zake tyAM sudhI, ochAmAM jAya che. ochuM mAdhyamika zikSaNa to le ja che; ane keTalIka A rIte vicAra karatAM jaina dharma, jaina saMdha ane baheno, jemanI saMkhyA paNa kaMI nAnIsUnI na hoya, to jaina samAjanI aneka rIte, aneka kSetromAM, sevA ucca zikSaNamAM paNa AgaLa vadhavA lAgI che athavA karavAne jANe khaDe page taiyAra hoya evI agaNita AgaLa vadhavAnI jhaMkhanA sevI rahI che. to samAje saMsthAo ApaNe tyAM hovAnuM ApaNane lAge che; ane vahelA ke moDA emane mATe paNa Arthika ane bIjI A saMsthAonI ATalI moTI saMkhyA joIne-jANIne jogavAI karavAnI raheze ja. jANe ApaNuM mana bharAI jAya che ane harSita banI vaLI, keLavaNI, zikSaNa ke vidyAvikAsanuM ja aMga jAya che. paraMtu ApaNo A harSa mAtra tyAM sudhI ja lekhI zakAya evI sAhitya prakAzana karaMtI nAnI-moTI TakI zake che ke jyAM sudhI ApaNe saMsthAonA AMta Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga jAnyuArI 1959 rika vahIvaTamAM vekiyuM nathI karatA. AvI saMsthAonA vahIvaTano je abhyAsa karavAmAM Ave to kevaLa asaMte 1 ja anubhavavAno rahe ! dhArmika pAThazALAo mATe yogya zikSako to nathI maLatA paNa sAmAnya koTinA zikSako paNa pUratI saMkhyAmAM nathI maLatA; ane bahenone AvuM zikSaNa ApI zake evI strIzikSikAonI mAgaNI to bahu ochA pramANamAM saMtoSI zakAya che. chAtrAlayo, vidyAlayo ke gurukuLone suyogya gRhapati nahIM maLato hovAnI phariyAda to have jANe rojanI banI gaI che. ATaluM ja zA mATe, koI koI saMsthAne to sAdhAraNa kakSAnA gRhapatine meLavavA mATe paNa phAMphAM mAravAM paDe che. sAhityaprakAzananI saMsthAonuM sucArurUpe saMcAlana karI zake ane khAsa karIne sAhitya saMzodhananA Adhunika vaijJAnika graMthonuM sAMgopAMga suMdara ane sughaDa prakAzana karI zake evA niSThAvAna ane talasparzI jJAna dharAvatA vidvAno to atyAre zodhyA jaDatA nathI. pariNAme, ApaNI aneka sAhitya saMsthAo pAse puSkaLa paiso hovA chatAM enuM graMthaprakAzana kArya bahu dhImuM, nabaLuM ane UtaratI koTInuM thAya che, je AjanA yugamAM bhAgye ja AdarapAtra banI zake che. jainonI moTI vasatI dharAvatA dareka zaheramAM, vadhAre nahIM to ochAmAM ocho ekAda vidvAna to evo hovo joIe ke je jainadharma, darzana ane saMskRtinAM vividha aMgono ane sAthe sAthe Itara dharma ke darzana paraMparAono UMDo abhyAsI hoya ane koI paNa jijJAsunI jijJAsAne sArI rIte saMtoSI zake. vaLI tIrthasthAna, devasthAno ke dharmasthAnono vahIvaTa saMbhALatI saMsthAomAM paNa janatAne saMtoSa ApI zake evI saMsthAo to mAMDa AMgaLIne veDhe gaNI zakAya evI ja maLavAnI. A ja hAlata bIjI paNa moTA bhAganI saMsthAonI che. AvI badhI saMsthAonA saMcAlanano bhAra jema savetana kAryakarone mAthe hoya che tema avetana (onararI) jAhera kAryakarone mAthe paNa hoya che. paNa jAhera kAryakaro badhe ja pahoMcI vaLe eTalA ApaNI pAse che ja nahIM e hakIkata che. pariNAme eka ja jAhera kAryakarane aneka saMsthAo sAthe saMkaLAvuM paDe che ane chevaTe darekane samaya, zakti ane saMjogonI maryAdA hovAthI saMsthAnA kAryane pUrato nyAya nahIM maLavAne kAraNe saMsthAno vahIvaTa kathaLe che. A badhA vivecanano sAra e ja nIkaLe che ke sevAnI ke zikSaNa ane sAhitya prakAzananI saMsthAonA vahIvaTane pahoMcI zake evA kAbela ane zaktizALI kAryakaro ane vidvAnonI ApaNe tyAM khoTa che; ane A khoTa jyAM sudhI dUra na thAya tyAM sudhI ApaNI saMsthAonuM saMcAlana saMtoSakAraka rIte cAle, e na banavA joga che. to A mATe zuM karavuM joIe? vidvAno ane sArA zikSako mATe pahelI jarUra to emanA pagAranA dhoraNamAM ane sAmAjika pratikAmAM vadhAro thavo joIe; emano mAnamartabo paNa pUrepUro jaLavAvo joIe, ane bIjA kAryakaro mATe paNa pagAra ane pratiSThAnuM dhoraNa vadhAravAnI sAthe emane te kAryamAM keLavavAnI jogavAI karavI joIe. anubhavI karmacArIo maLatA rahe to vahIvaTamAM cokkasa phera paDe. vaLI, sArA zikSako ane sArA kAryakaro taiyAra karavA mATe TreniMga koleja ke evI ekAda saMsthAnI upayogitA paNa amane vicAravA ane dhyAna ApavA jevI lAge che. ane avetana kAryakaro paNa vadhavA ja joIe. A mATe dareka saMsthAe navA navA kAryakarone AvakAravA joIe, ane emane saMsthAnA saMcAlanano anubhava ApavAnI sAthe emanA anubhava ane emanI zaktino paNa saMsthAnA saMcAlanamAM bane teTalo upayoga karavo joIe. atyAre kaMIka evuM banyuM hoya ema lAge che ke A dizAmAM navA kAryakaro ochA AkarSAya che. ane tethI jUnA kAryakarone sAthe vadhAre paDato bhAra AvI paDe che. paNa AvA kAryakaronI to paraMparAja cAlavI joIe. AvI badhI saMsthAo samAjane mATe upayogI hovAnuM je ApaNane lAgatuM hoya to enA prANurUpa vidvAno ane kAryakaronI achata dUra karavA samAje prayatna karavo ja joIe. je zakitazALI ane sAcA kAryakaro ane vidvAna pUratA pramANamAM nahIM hoya to, pUratA pese ane sAdhane ApaNI saMsthAo saMtoSakAraka kAma nahIM karI zake eTaluM ApaNe samajI rAkhIe. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI je na thai tA o ra kaoN rasa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) AyaMbilanI oLI aMge bIjA sabhAsado banAvI prAMtika athavA sthAnika samiAyaMbilanI oLInI sAmudAyika ArAdhanA aMge tinI racanA mATe nIce mujaba nirdeza karavAmAM konpharansa taraphathI muMbaI sarakArane dara varSe DepyuTezanamAM Avela che. maLI athavA patravyavahArAdi karI ora meLavavAmAM "prAMtika tathA sthAnika samitio : AvatA rahyA che. atyAre muMbaI sarakAranA rAIsa (1) kaoNnpharansanA adhivezana vakhate dareka prAMtanA rIsTrikazana oNrDara-1957 anvaye pacAsa athavA akhila bhArata jaina zvetAmbara konpharansa tethI vadhu vyaktione cokhA athavA tenI koI vastu sthAyI samitinA je sabhAsado cuMTAya teoe ApavA upara pratibaMdha mUkAyela che. A aMge oLInI te prAMtanA prAMtika maMtrIonI cuMTaNI karavI. ArAdhanA karAvatA derAsara ane bIjA khAtAone AvA prAMtika maMtrIe te te prAMtanI samiti konpharansanA tA. 25-3-58 nA patra sAthe sarakAranA te te prAMtamAMthI akhila bhArata jaina zvetAmbara patra naMbara I-sI-e-1058-65615-5 anvaye te kaoNnpharansa sthAyI samitinA je sabhAsado prakAranI ArAdhanA karAvatA pUrve AyaMbila karanAranAM cuMTAyA hoya te uparAMta te vibhAgamAMthI nAma ane saranAmAM vigere yukta be yAdI-eka sarakArane saMsthAnA noMdhAyelA sabhAsado umerIne prAMtika ane eka polIsa kamizanarane-agAuthI mokalI te samiti racavI ane te samiti dvArA kaoNnpharansane mATenI paravAnagI meLavavAnI AvazyakatA hoya che te lagatAM kAryo karavA tathA TharAva amalamAM mukavA tarapha punaH lAgatAvaLagatAonuM dhyAna kheMcavA konpharansa prayatno karavA. AvI prAMtika samitio bIjI dvArA tA. 11-12-58nA roja paripatra mokalAyA che. sthAnika samitio tathA tenA maMtrIo racI ane AzA rAkhavAmAM Ave che ke jyAre jyAre tevI sAmudAyika ArAdhanAno prasaMge upasthita thAya zakaze. AvI sthAnika samitinA sabhAsado je tyAre DAyarekaTara opha sivila saplAIjha, muMbaI pAsethI te sthAnamAM rahetA hoya to teo tene sabhAsada gaNAze. tenI paravAnagI meLavavAnI vyavasthA ghaTanA sthaLethI karavAmAM Avaze. (2) AvI rIte prAMtika samitio yA sthAnika samitio koI paNa kAraNena racI zakAya to prAMtika athavA sthAnika samiti: mukhya maMtrIo tevI banne prakAranI samitio kaoNnpharasanI zrI zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa aMtargata tathA maMtrIonI racanA tathA nimaNuka karaze. vyAvahArika ane audyogika zikSaNanI yojanA, nAnA (3) AvI prAMtika ane sthAnika samitio noMdhaNI nAnA gRhaudyogo dvArA AjIvikA prApta karavAnI sagavaDa, jesalamera jJAnabhaMDAra mucipatra prakAzana temaja mATenI phI bharyA sivAya dara vIsa sabhAsadoe janatA ane vidyArthIone mArgadarzana25 mAhitI, ekanA ghoraNe adhivezana mATe pratinidhi jainayuga' prakAzana temaja vakhatovakhata upasthita thatI mokalI zakaze. sAmAjika ane rAjakIya prazno aMge mArgadarzana AdinI AvI prAMtika tathA sthAnika samitio potAnA vividha pravRttinA saMcAlana tema ja vikAsano AdhAra prAMta zahera yA gAmamAMthI nibhAva phaMDa ugharAvaze janasamudAya ane sabhAsadonA sahakAra upara nirbhara hoya che. tathA temAMthI ugharAvavAnuM kharca bAda jatAM A dRSTie konpharansanA baMdhAraNanI kalama 26mAM sthAyI bAkInI rakamamAMthI poNo hisso potAnA samitinA prAMtika athavA vibhAgavAra sabhAsado uparAMta prAMta ke sthAnika samitinA kharca, pracAra kArya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 33 vigere mATe rAkhI bAkInI 25 paccIsa TakA) rakama mukhya kAryAlayamAM mokalaze. ' upara jaNAvyAnusAra samitio nIbhAya to kaoNnsa ransanA kAryane vega maLI zake ane judA judA pradezomAM upasthita thatA prazno aMge mArgadarzana karAvI zakAya che. daSTine akhila bhArata jaina zvetAmbara kaoNnpharansanI sthAyI samitinA sabhyone tA. 8-12-58 nA paripatra dvArA prAMtika athavA sthAnika samitionI racanA karavA vinaMtI karavAmAM AvI che. te tarapha sabhyonuM dhyAna beMgIe chIe. sabhyo ane vArSika lavAjamaH konpharansanA baMdhAraNanusAra akhila bhArata jaina ainAmbara konpharansa. sthAyI samitinA pratyeka sabhAsade dara varSe rU|. 5) pAMca ane sAmAnya sabhya tarIkenI phI rUA. 1) eka maLI kula rUpIA cha ApavAnA hoya che. (peTrana ane AjIvana sabhyo mATe rUA. pAMca). tadanusAra saMvat 2015nA lavAjamanI rakama sabhyone vasUla ApavA mATe tA. 8-12-58nA paripatrathI vinaMtI karavAmAM AvI che. sabhyone potAnA vAmanI rakama ceka, manIorDara athavA anya rIte mokalI ApavA punaH yAda ApIe chIe. jaina yuga" ane cAhakaH konpharansa tarAthI navembara 1pathI niyamita jainayuga " sthApI mitinA sabhyone mokalAya che ane tenA grAhaka thavA mATe tA. 8-2-1958 ane tA. 8-12-1958nA paripatrathI jUdI vinaMtI karavAmAM AvI che chatAM aAraparyaMta moTA bhAganA sabhyonAM nAna grAhaka tarIke noMdhAyAM nathI. * "putra mATe aneka sthaLoethI ucca abhiprAya prerita karavAmAM Ave che. eTaluM ja nahIM paNa tene vizeSa samRddha banAvavA sUcanAo thAya che. kAryavAhako paNa tene vividha prakAre vikasAvavAnI dhAraNA rAkhI rahyA che paNa te kyAre banI zake ! ochAmAM ochA kharca te jeTalI rakama to saMsthAne avazya prApta thavI joI e. atyAre cAkonI saMkhyA maryAdita hoI protsAhita karanArI jaNAtI nathI. tethI zaMkhamAM khoM pura grAhako noMdhavAnI bhAvanAne vadhAvI te mATe kaoNnpharansanI sthAyI samitinA pratyeka sabhAsade prayAsa karavAnI AvazyakatA che. sabhAsado ane sevAbhAvI saMsthAo, maMDaLo jAnyuArI 1959 10 A bAbatamAM prayatna karI samAjasevAnI bhAvanAthI prakaTa thatA A mAsika patranA grAhaka thaI athavA jAhera khabara ApI apanAvaze. madhyamavarganA utthAnanA mArgo : zrI jaina zvetAmbara kaoNnphraransanA * jainayuga' vyavasthApaka maMDaLa taraphathI ke madhyamavarganA utthAnanA mArgo e viSaya upara hiMdI, gujarAtI athavA aMgre bhASAmAM 4000 zabda pramANavALA nibaMdho tA. 28-2-1959 sudhImAM maMgAvavAmAM AvyA che, je aMgenI jAherAta ziSNusaMdhAno, prAtrAlayo, paripatra ane vartamAnapatrAdi dvArA dharma che te tarapha saunuM dhyAna kheMcIe chIe. ejyukezana borDanI dhArmika parIkSAo : zrI jaina penAMbara eMntukezana borDa dvArA ravivAra, tA. 14-12-58nA roja para sthaLoe dhArmika ri phArmanI anAmI parItAo hovAmAM AvI hatI. A mATe lagabhaga 210 vidyArthIonA pravezapatro maLyA hatA. stra. zeTha zrI puruSottama suracaMda : * dhIra, vIra, gaMbhIra ane nikhAlasapaNAnI pItasvarUpa zrI puottama suramAM jevI bhagavAna vyaktionI deza ane samAjane jarUra che. virUd pakSane ja potAnuM pAya tolavAnuM soMpe evI AzikavRtti ne jIvanamAM ekamAtra sAMdhavAnuM racanAtmaka kArya karanAra emanA jevI vibhUti bhAgyeja najare ro e pramANenI aMjali zrI kraoNnikAla piyAle zra nemInAthajI derAsaranA haoNlamAM zrI jaina zve. kaoNnpha ransa, zrI jhAlAvADa jaina mUrti pUjaka saMgha, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, mAdi 17 saMsthAonA upakrame maLela jAhera sabhAmAM dhrAMgadhAnivAsI sva. ro puottama sarane ApI hatI. konpharansanA maMtrI zrI jatIlAla ratanacaMda zAhe AjanA prasaMganI gaMbhIratA rajU karyAM bAda prAraMbhamAM konpharansanA upa-pramukha zrI phulacaMda gAmae kahyuM hatuM ke nAma pramANe uttama puruSanA guNo A puruSottamabhAImAM tA. koMnpharansanA jUnAgaDha adhivezana prasaMge svAmanA dhdhA tarIkenI temaNe upADelI javAbadArI eka koTI samAna hatI, jemAM tenoe vijya meLavI samAjasevAnI potAnI dhagaza A rIte dAkhavI. ja-ma-maraNa nirmANu tAM paNa je deza ane samAjane upayogI thAya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga tenuM ja jIvana dhanya manAya che. zrI kezavalAla zAhe svargasthane Atmika saMpattinA khajAnArUpa puruSa varNavyA. zrI goviMdajI zAmajIe puNyanuM bhAthuM rijharva rAkhI koInI paNa muzkelImAM sahAyyabhUta thanAra " divyapuruSa 'nA birUdathI ajali ApI. zrI ratanazI prAgajI, zrI jayavaMtalAlabhAI, zrI 5. motIlAlabhAI Adie svargasthane-vividha samAja, dharma ane zikSaNanA kAryane preraNA ane poSaNa ApavA mATenI hakikata varNavI ucca zabdothI aMjali ApI hatI. dhrAMgadhrA, kAMdivalI ane muMbaI tema ja paMjAbanA aneka sthaLoe teozrI dvArA Arthika ane sevAvRttithI poSAyelI saMsthAo Aje khUba vikasita thaI rahI che tenI sabhAmAM vaktAoe vigato rajU karatAM eka dAnavIranA dehavilayathI mahAna khoTa paDI hovAnuM dRzya sarjAyuM hatuM. bAda zeTha zrI kAMtilAla IzvaralAle pramukhasthAnethI zokadarzaka TharAva rajU karatAM sabhAe ubhA thaI zAMtipUrvaka te sarvAnumate pasAra karyo hato. A prasaMge dhrAMgadhrAnA zrI ANaMdajI kalyANajI ane ghebarIA saMtra temaja dhrAMgadhrA jaina orDiMganA tAra saMdezAo maLyA hatA. vidyArthIone upayogI mArgadarzana : zikSaNanI bhUkha je samaye vadhumAM vadhu jAgRta thayelI che te vakhate tenAM sAdhanonI anabhijJAdine laI ghaNA vidyArthIone muzkelI anubhavavI paDe che e vAtane vArSika parIkSA pachI ghera ghera jaI mArgadarzana zodhatA vidyArthIo dvArA puSTi maLe che. zahero karatA gAmaDAomAMnA keTalAya vidyArthIo ane teonA vAlIo cokkasa mArgadarzana ke sAdhananA abhave zikSaNa letA aTakI paDe che. ane e rIte samAja temaja dezane ugatI prajAnA utthAnamAM avarodha upasthita thatAM ghaNuM sahana karavuM paDayuM che. Aje prAyaH sarvatra zikSaNa mATenA sAdhano hovA chatAM A sthiti pravarte e vicAraNIya hoI kaoNnpharansanI kAryavAhI samitie niyukta karela sAhitya pracAra samiti dvArA e viSe vidyArthI-jagatane upayogI evI mAhitI ekatra karI prakaTa karavAnuM sUcana thayuM. ane kaoNnpharansanI kAryavAhI samitie eno svIkAra karatAM " chAtrAlaya ane chAtravRttio " nAmaka pustaka TUMka samayamAM prakaTa karavAnuM kArya hAtha dharavAmAM AvyuM che. bhAratavarSamAM aneka dharma ane jAtio che jeoe potapotAnA samAjanA bAlaka-bAlikAone zikSaNa jAnyuArI 1959 ane vaidakIya rAhata mATe judI judI sagavaDo chAtrAlayo athavA chAtravRttio AdinA svarUpamAM goLa che. paMcavarSIya yojanAmAM paNa rASTre zikSaNa kAryane mahattvapUrNa sthAna ApI te mATe samucita prabandha karavA yojanAo ghaDI che. jaina samAjamAM paNa Aje vidyArthIo mATe e prakAranA keTalAMka sAdhana vidyamAna hovA chatAM janatAne tenI khabara nahIM hovAthI te sAdhane vidyArthIone agavaDo veThavI paDe che. evA keTalAe banAvo uparathI jaNAyuM che. A sthiti aTake eTaluM ja nahi paNa yathAzakya prayAse samAjanA vidyArthIne sahAyarUpa thaI paDe e daSTie kaoNnpharansa taraphathA uparokta pustaka prakAzananuM je kArya AraMbha karavAmAM Avela che te yogya ane samayasaranuM lekhAze. A mATe jyAM jyAM zve. mUrtipUjaka vibhAganA vidyArthIone lAbha ApatAM chAtrAlaya, gurukuLa, bAlAzrama, hosTela ke te prakAranI koI saMsthA hoya athavA chAtravRtti mATe phaMDa AdinI vyavasthA hoya tenI vistRta noMdha mokalI ApavA 'sAhitya prakAzana samiti' e phaoNrma vagere mokalAvyA che ane te tA. 15-1-1959 sudhImAM bharIne avazya mokalI ApavA punaH vinaMtI karavAmAM Ave che. AgevAna kAryakaro, saMrathAonA vyavasthApako Adie potAnA vibhAgamAM jyAM jyAM te prakAranI saMsthAo ane phaMDo hoya tenI mAhitI ekatra karI kaoNnpharansa kAryAlayane mokalI ApavAthI vidyArthI jagatanI eka mahAna sevA bajAvI gaNAze. A aMge kArya vagere vigato nIcenA sthaLethI meLavI levA vinaMtI che H-- goDIjI bilDiMga kAlabAdevI muMbaI-2 dhIrjalAla TokarazI zAha maMtrI, sAhitya pracAra samiti zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa * jaina yuga 'nA grAhakabaMdhuone : navembara, 1958thI 'jainayuga'nA dvitiya varSanI zarUAta thaela che. je grAhakabaMdhuoe bIjA varSanA lavAjamanA be rUpIA na mokalyA hoya temane mokalI ApavA vinaMtI che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saMkala na vidhinI ArAdhanA aMge nivedana jaina samAjanA suprasiddha agresara ane udyogapati zrI kasturabhAI lAlabhAI e eka nivedana dvArA jaNAvyuM che ke "gurUvAra tA. 7-8-58 nA roja saMvatsarInI ArAdhanA ekaja divase karavAnI sai AcArya munimahArAjanI saMmati AvatAM jaina janatAmAM anero umaMga Avyo hato. tyArabAda tithi ArAdhanA paNa ekaja divase karavA sAru meM aneka prayatno karyA chatAM temAM saphaLatA maLI nathI. mAre duHkha sAthe kahevuM paDe che ke amuka AcArya munirAjone bAda karatAM moTAbhAganA banne pakSonuM valaNa evA prakAranuM che ke jemAM teo samajayA e sAcuM manAvavAnI tamannA sevAI rahI che. jyAre tethI jaina saMskRti ane samAjane keTaluM pArAvAra nukazAna thaI rahyuM che ane thavAnuM che te temanA dhyAna bahAra rahe che." zeThazrI kasturabhAInuM preraka pravacana jaina samAje jIvavuM hoya to aMdaranA jhagaDAone tilAMjali ApavI joize; ane ApaNuM jhagaDAo korTa nahi laI jatAM sAthe besI samajavA joIze. ' tithicarcA mATe mArA prayAso kema kAma nahi AvyA te aMge sAdhuono doSa nahIM kADhatAM, ApaNe ja aMdara aMdara sAdhuono pakSa laI besI jaIe chIe ane samajatA nathI, temaja tene mahattva ApIe chIe te IcchavA yogya nathI. tAMbaro aMdara aMdaranA jhagaDAo nahi mITAve to badhAne eka karavAnI vAta ja kyAM ? kalakattAmAM badhA phIrakAnA bhAIo bhAIcArAthI rahe che te mATe mane AnaMda thAya che. badhI saMskRtiomAM jaina saMskRti utkRSTa che ema jANI ene ApaNe barAbara sAcavIe, samajIe ane te paMthe cAlIe to ja "ahiMsA paramo dharma' jayakAra thayA vagara raheze nahi. sAthosAtha sanmAna ane A sabhA aMge AbhAra vyakta karuM chuM" A rIte tA. 20 Disembara, 1958nA roja kalakattA jaina bhavana holamAM zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAI e zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA pramukha zrI mohanalAla lallacaMda zAhanA pramukhasthAne maLelI sabhAmAM bhASaNa karatAM jaNAvyuM hatuM. A sabhAmAM cAre phIrakAnA AgevAnoe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. ratalAma zivaliMga prakaraNa aMge cukAdoH IdoranA vadhArAnA jIllA nyAyAdhIza zrI kIrtanee ratalAma zivaliMga prakaraNamAMthI phUTelA eka phaNagA aMge cukAdo ApatAM zrI nemIcaMda kAne phojhadArI dhArAnI 295mI kalama heThaLa Aropa aMge nirdoSa karAvela che. nA. nyAyAdhIze ekavIsa pAnAnA cukAdAmAM jaNAvyuM che ke sAkSIo ane dastAvejo dvArA nIcenA muddA puravAra thAya che : (1) zrI zAMtinAtha jaina maMdira sarakArI mAlikInuM nathI. (2) e maMdira jainonuM che. (3) temAM koI paNa vakhata zivaliMga hatuM nahI, munizrI mANekavijayajI paNa nirdoSa Tharela che bIjA kesamAM zrI cAMdamalajI ane zrI lAlacaMdajIne paNa nirdoSa karAvyA che. saMghanI sthApanA : zrI bhAyakhalA jaina mUrtipUjaka saMghanI sthApanA karavAmAM AvI che. kAryAlaya 172, motIzA jaina pArka, lavalena, muMbaI 27 mAM rAkhavAmAM Avela che. zrI puSpAbahena bhapatarAya pArekha sidbhAI khAtuM: zrI jaina zvetAmbara konpharansa zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa muMbaI samiti dvArA cAlatA udyogagRhamAM zrI { A vibhAganI A aMkathI zarUAta thAya che. zvetAmbara mUrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcAra tA. 20 mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela che saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe. samAcAra mokalanAre pitAnuM puruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM. taMtrIo, "jaina yuga" co zrI jaina zvetAmbara konpharansa goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, muMbaI 2. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 puSpAbahena bhUpatarAya pArekha silAIkhAtuM kholavAmAM Avela che. pracAra ane pravAsa : konpharansanA pUrva pramukha zrI popaTalAla rAmacaMdra zAhe zrI vizAzrImALI jJAtinA saMmelana prasaMge paDagharI, vAMkAnera, morabI, rAjakoTa vagere gAmomAM pravAsa karI jaina samAjanA utthAnArthe vyAkhyAno ApyAM hatAM. samAna : zrI sI. DI. dezamukhanA pramukhapade pUnA myunisipAliTInA zatAbdi mahotsava prasaMge zrI popaTalAla rAmacaMdra zAhano jAhera satkAra karavAmAM Avyo hato. zrI zAMticaMdra sevA samAja: zrI zAMticaMdra sevA samAja amadAvAdanA ekatrIzamAM vArSikotsavanI ujavaNI tA. 24-11-18 nA roja samArohapUrvaka karavAmAM AvI hatI. A samAja "taraphathI saMsthAnA kAryAlayamAM (hAjA paTelanI poLa) rAhatabhAvathI kApaDa ApavAnuM zarU karavAmAM Avela che. upadhAna tapaH muMbaI (bhAyakhalA)mAM pUjya jainAcArya zrI vijaya- dharmasUrizvarajI mahArAja AdinI preraNA ane sadupadezathI zanivAra, tA. 13-12-1958 thI upadhAna tapanI zarUAta thaI che. junAgaDha jaina bhojanazALA : zrI junAgaDha-revatagiri jaina bhojanazALAnA jANItA saMcAlaka zrI vIracaMda govidajI zAha nAdurasta tabiyatanA kAraNe nivRtta thatAM temanI kiMmatI sevAonI noMdha laI temanA sthAne goMDaLanivAsI zrI kevaLacaMda kAnajIbhAInI niyukti karavAmAM AvI che. zrI zakuMtalA kAMtilAla garlsa hAIrala: zrI zakuMtalA kAMtilAla jaina ga9rsa skulanI vidyArthinI kumArI nIlA IzvaralAla zAha 490 700 mArka meLavI esa. esa. sI. borDanI oNkaTobara 1958 nI parIkSAmAM chaThTha naMbare uttIrNa thayAM che. junIara reDakrosa sosAyaTI-muMbaI sTeTa dvArA A varSe yojAyela sAMskRtika kAryakramamAM zrI zakuMtalA jaina garlsa hAIskUla dvArA rAsanI AITema raju thatAM harIphAImAM zrI jamazedajI Dagana kapa (dvitIya InAma) meLavela je muMbaInA rAjyapAla zrI prakAzanA zubhahaste te saMsthAne arpaNa thayela che. InDIana nezanala thIeTara prayojIta garabA-rAsa harIphAImAM zrI zakuMtalA kAntilAla jaina garlsa skUla garabA harIphAImAM prathama naMbare ane rAsa harIphAImAM bIje naMbare Avela che. garabA-rAsa harIphAI AI. ena. TI. yojita sAtamI garabA-rAsa harIphAImAM nIce jaNAvelI jaina saMsthAo vijetA jAhera thaela che - zALA-kaoNleja-garabA zreSaH zrI zakuMtalA kAntilAla IzvaralAla jaina garlsa skula. zALA-koleja-rAsa (prathama) zeTha khe. ca. pI. ajANI zrI kacchI dazA ozavALa jaina vidya laya. (bIjI); zrI zakutala kAntilAla IzvaralAla jaina garlsa skUla. rAsa puruSoH zreSTha : zrI kacchI dazA osavALa jaina AjhAda kaccha maMDaLa. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya : zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA vidyArthI zrI sumaMtalAla vADIlAla zAhane citrakaLAnA viziSTa abhyAsa mATe mAsika rU. 250nI ziSyavRtti be varSa mATe ApavAnI jAherAta bhArata sarakAra taraphathI tAjetaramAM thaela che. A varSe bhArata sarakAranA vaijJAnika saMzodhana ane sAMskRtika bAbatone lagatA khAtA taraphathI bhinna bhinna sAMskRtika kSetromAMnI (bhArata nATyama, kathakalI, lokanRtya, vAdyasaMgIta, citrakaLA, zilpakaLA, ravIndra saMgIta, nATya, vagere) 46 vyaktione ziSyavRtti apAyela che, jemAM zrI sumaMtalAla zAhano samAveza thAya che. zrI sumaMtalAla zAha bI.e. (phAIna ArTsa)nI parIkSAmAM prathama naMbare uttIrNa thatAM tAjetaramAM sayAjIrAva yunivarsiTImAM 'phelo" nImAyela che. hAla teo "myurala athavA phresko "no citrakAmano khAsa viSaya laI ema. e. (phAIna Arsa)no abhyAsa kare che. . gaye varSe zrI zAhanI citrakRtio baoNmbe ArTa sosAyaTInA oNla InDIA pradarzanamAM pradarzita thavA uparAMta devI kA rathanuM citra khAsa noMdhapAtra Tharela hatuM. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI amadAvAda zAkhAnA vidyArthI zrI hasamukhalAla cimanalAla mahetA oNkTobara, 1958mAM levAyela ema. bI. bI. esa.nI DigrI parIkSAmAM beThela sarve vidyArthIomAM prathama naMbare uttIrNa thaela che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta po dharmano mahimA pU. AcArya zrI vijyadharmasUrIzvarajI harakoI darzana kiMvA saMpradAyamAM tapodharmane yadyapi prApta thaI gayA pachI paNa tIrthaMkaradevonA jIvanamAM mahattvanuM sthAna ApavAmAM Avela che, ema chatAM jaina tapodharmanuM keTaluM prAdhAnya hatuM! e bAbatanuM A prabaLa darzananA anuyAyI vargamAM tapodharmanuM mahattva Aje paNa pramANa che. je jaLavAI rahela che, prAyaH anyadarzana athavA bhagavAna mahAvIranuM tApamaya jIvana saMpradAyamAM e mahattva jaLavAyAnuM alpapramANamAM jovAya che. vartamAna jaina zAsananA adhipati zramaNa bhagavAna mahAvIradeve dIkSA grahaNa karyA bAda kevalajJAna prApta thayuM tapodharmathI thatA suMdara lAbho te daramyAna lagabhaga sADA bAra varSa paryanta karela bAhya tema ja abhyatara ubhaya prakAranI saMpatti tapanA tapazcaryA tarapha daSTi karavAmAM Ave to koI paNa mumukSu prabhAvathI prApta thAya che, tapa e bhavasAgarano pAraprApta AtmA Azcaryamugdha banI jAya. eka sAthe cha mahinAnA karavA mATe anupama setubaMdha che, dravya-bhAva urya prakAranA upavAsa, pAMcamAsa ane pacIsa divasanA upavAsa rogonuM nivAraNa karavAmAM tapa adbhuta zakti dharAvanAra navavAra to cAra cAra mAsanA saMlagna upavAsa ane te che. tapa e sakAma nirjarAnuM asAdhAraNa kAraNa che. badhAya upavAsa nirjala-jaLapAnavinAnA, ekaMdara sADA prabala vidgone dUra karavAmAM tapa e amogha sAdhana che, bAra varSa daramyAna 349 divasa phakta bhojananA, sivAya ati capala indriyonA vazIkaraNa mATe tapa e acinya- | sarva divaso tapazcaryAnA, uparA uparI be divasa bhojanano maMtra samAna che. sarva maMgalamAM tapa ziromaNi maMgala che, tyAga, cha mahinA ke cAra mahinAnA upavAsanuM pAraNuM ISTakAryanI siddhi mATe tapa e lokottara kAmakuMbha che. thayA bAda bIjA divasathI punaH tapazcaryAno prAraMbha. tapanA prabhAve devo paNa hAjarAhajura rahe che ane ApaNA zAsanapati zramaNa bhagavAna mahAvIranuM jIvana kAmadevanI senAno parAjya karavAmAM tapa e ajeya kevuM ugra tapomaye hatuM? te mATe AthI vadhu zuM lakhavAnuM zatra che. hoya! bhagavAna mahAvIra sAkSAt tapomUrti hatA ane tIrthakara devonA jIvanamAM tapanuM sthAna e kAraNe ja "jAgRti tapasyati zramaH" A vyutpatti anusAre kamaLa evuM bista teozrIne prApta traNa jagatanA nAtha tIrthakara devoe paNa e tapodharmanuM thayuM hatuM. ghaNuM ghaNuM bahumAna karyuM che. cyavana-janma dIkSA kevaLa ane mokSa e pAMca kalyANaka prasaMgo paikI chellA traNa jainasaMghe karelA tapa dharmanAM bahumAna kalyANako prasaMge pratyeka tIrthaMkarabhagavaMtone ocho vadhu bhagavAna mahAvIra prabhunA nirvANane lagabhaga aDhI tapa avazya hoya che. bharatakSetranA vartamAnacovIza tIrthaMkaro hajAra varSo thavA AvyAM te daramyAna bhagavAna mahAvIranA kevalajJAna prApta thayA bAda, jyAre jyAre nirvANa padane caturvidha saMghamAM e maMgaLamaya tapodharmanI ArAdhanA pAmyA tyAre tyAre khAtA-pItA nirvANapadane nathI pAmyA, akhaMDitapaNe jaLavAI rahI che. Aje paNa ApaNA paraMtu tapodharmanI ArAdhanA sAthe ja nirvANapadane pAmyA paryuSaNa vagere mahAparvanI ArAdhanAnA prasaMgomAM bAla, che. prathama tIrthakara bhagavAna RSabhadeva mokSe gayA tyAre yuvAna ke vRddha, zrImaMta temaja garIba, sarvakoI e tapatemane cha upavAsa hatA, caramatIrthakara bhagavAna mahAvIra dharmanI ArAdhanA suMdara rIte karI rahyAnuM ApaNane prabhu nirvANapadane pAmyA tyAre cha-be upavAsano tapa pratyakSa daSTigocara thAya che. " tapazcaryA to jainomAM ja" hato. ane ajitanAtha prabhuthI pArzvanAtha bhagavaMta AvAM vAkayo jainetara varga paNa aneka vAra svamukhe sudhInA sarva tIrthaMkaro-mokSe gayA tyAre mAsakSamaNa-eka uccAre che. e jainasaMghe TakAvI rAkhela tapodharmanI eka mahinAnA upavAsanI tapazcaryA hatI. kevalajJAna ArAdhanAno viziSTa purAvo che. 10 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 karmamalathI zuddha thavA mATe tapa e ananya sAdhana karmamalathI AtmAne zuddha karavAnA yadyapi aneka AlaMbano jJAnI maharSioe pharamAvyA che. ema chatAM e badhAya AlaMbanomAM tapanuM sthAna ativiziSTa che. "rmANa tApathati tattavaH" kamane je tapAve arthAt AtmapradezomAMthI chUTA pADe tenuM nAma tapa che. lugaDuM vadhu malina banyA bAda tene sApha karavA mATe garama pANInA bhaThThAmAM jema nAkhavuM paDe che, sonuM cAMdI vagere dhAtuone zuddha banAvavA mATe tene jema agnino joradAra tApa Apavo paDe che, peTamAM jAmelA maLane dUra karavA mATe dIvela athavA tevA anya koI julAbanI garamI ApavI jarUrI che; eja pramANe anantakAlathI karmavaDe malina AtmAne zuddha karavA mATe tapa e ati Avazyaka sAdhana che. bAra prakArano tapa eja sakAma nirjarA jIva ajIva, puNya-pApa, Azrava-saMvara, nirjarA baMdha ane mokSa A navatatvanA vivecana prasaMge nirjarAtatvanI vyAkhyAmAM cha prakAranA bAhya temaja cha prakAranA atyaMtara tapane nirjarAnA bhedo gaNAvyA che. vAstavika rIte e bAreya bhedo-prakAro to tapanA che. nirjarAnA to sIdhesIdhA sakAmanirjarA ane akAmanirjarA evA be bhedo che. chatAM tapanA bAreya bhedone nirjarAnA bhedo tarIke varNavavAnuM kAraNa eka ja che ke bAhya temaja atyaMtara banne prakArano (paTAbhedonI apekSAe bAreya prakArano) tapa-sakAma nirjarAnuM asAdhAraNa kAraNa che. ane kAraNamAM kAryano upacAra karIne ja tapanA bhedone nirjarAnA bhedo tarIke gaNAvyA che. "gharta vai mayuH ', nagoDhavaM pAroH ", [ ghI e AyuSya che. vRkSanA mULIyA sAthe vadhu saMbaMdhavALuM pANI pagamAM thato vALAno roga che.] AvA vAkyo ApaNe tyAM prasiddha che. ghI e kharI rIte AyuSya nathI paNa AyuSya TakAvavAmAM ghI e bAhya dRSTie puSTa sAdhana che. vRkSanA mULIyA sAthe vadhu saMbaMdhavALuM pANI e vALAnuM darda nathI. paraMtu pagamAM vALAnuM darda thavAmAM e pANI mukhya kAraNa che. ema tapa e nirjarA nathI. paraMtu mumukSu AtmAne sakAmanirjarA dvArA karmabandhanamAMthI mukta thavA tapa e ananya sAdhana che. AhAra saMjJA e ja saMsAranI jaDa mohane paravaza banelA AtmAne AhAranI lolupatA, viSaya bhoganI lolupatA; tenA sAdhana rUpe dhana-dolata bAga-baMgalA-bagIcAnI lolupatA, ane e lolupatAnA kAraNe mana, vANI, kAyAnI ekadhArI capaLatA rahelI che. AhAranI lolupatAnuM nAma AhAra saMjJA, viSayabhoganI lolupatAnuM nAma methuna saMjJA, dhana dolata vagerenI lolupatA eja parigraha saMjJA, ane e lolupatAnA kAraNe mana, vANI, kAyAnI asthiratA tenuM nAma bhaya saMjJA che. AhAra sattA maithuna saMjJA ane parigraha saMjJAmAM svataMtra paNa karmavagaNanA pulone grahaNa karI AtmAne karmanA baMdhanamAM jakaDI rAkhavAnI zakti nathI, paNa e sAmarthya mana, vANI, kAyAnI capaLatA-arthAta bhaya sattAmAM che. AhArAdi traNeya saMjJAonuM jeTaluM prAbalya jeTalA pramANamAM ya saMjJAnuM-mana, vANI, kAyAnI capaLatAnuM pramANa vadhAre ane enuM jeTaluM pramANa vadhAre teTalAM pramANamAM karmabandhana paNa vadhAre thAya che. tAtvika dRSTie vicArAya to A cAreya saMjJAo ja saMsAranI ane sarva prakAranA duHkhonI jaDa che. tadharma e AtmAnI abhayadazA mATe suMdara sAdhana e cAreya saMjJAo-ane tenI pAchaLa saMsAra temaja saMsAramAM vartatA sarva prakAranAM du:khono aMta ANavA mATe ja, dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAreya prakAranA pavitra dharmanuM RSimunioe pratipAdana karela che. AhAranI lolupatA dUra karavA mATe tapodharma, viSaya lAlasAnA nivAraNa mATe zIla dharma, dhananI mUrchAne ghaTADavA mATe dAna dharma ane mana, vANI, kAyAnI asthiratA (bhayasaMjJA) dUra karI abhayadazA prApta karavA mATe ja bhAvadharma bhagavaMtoe pharamAvela che. cAreya prakAranI saMjJA e saMsAranuM kAraNa che. jyAre cAreya prakArano dharma e cAreya saMjJAone dUra karavA sAthe mokSanuM kAraNa che. tapAdharma e mokSaprAptinuM kAraNa tapodharmanI AcaraNa dvArA je eka AhAranI lolupatA ghaTe to tenI pAchaLa, viSayavAsanA avazya ghaTe, viSayavAsanA ghaTe eTale prAyaH dhananI mUra paNa ghaTe ane e traNeya lolupatA ghaTe eTale bAhyabhAvamAM doDadhAma karI rahelA mana-vANI-kAyAnA vyApAro jarUra ghaTe-arthAta mana vANI kAyAnI caMcaLatA ghaTe eTale karmabaMdhana ochuM thAya, temaja AtmA amuka pramANamAM svarUpastha thatAM purANA kamaskaMdho paNa AtmapradezomAMthI chUTA paDatA jAya. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1950 paraMparAe AtmA sakalakarmAMkathI rahita thatAM saMpUrNa zuddha bane, ane AtmAno saMpUrNa zuddha paryAya tenuM nAma ja mokSa kahevAya. AhAra levAnuM prayojana azana-pAna-khAdima ane svAdima A cAre ya prakAra paikI koI paNa prakArano AhAra levo e AtmAno mUladharma nathI. AtmAno mUladharma to aNahArIpaNuM che. ane e aNuhArIpadanI paristhitie pahoMcavA mATe ja tapodharmanI ArAdhanA che, sAcA zabdomAM kahevuM hoya to tapodharma e aNAhArIpada ane tenA sAdhanabhUta chAno nirodha prApta karavA mATe anupama abhyAsanI zALA che. anaMta aizvaryano prabhu Aje pAmara thaI gayo che, paramAtmasvarUpa ApaNo AtmA anaMtakALathI bahirAtmA banI gayo che-punaH paramAtmadazA prApta karavA mATe zarIra e bAhya sAdhanomAM mukhya sAdhana che, e sAdhanano e rIte upayoga karavA mATe maryAdita AhAranuM poSaNa zarIrane ApavuM e paNuM Avazyaka che. AhAra kiMvA khAnapAnAdinI pravRtti zarIrane duSTapuSTa karavA mATe tema ja Indriyo ane manane unmatta banAvavA mATe nathI, paraMtu AtmAnA utkarSa kiMvA dharmanI sAdhanAmAM zarIra e anaMtara sAdhana che, ane AhAra e paraMpara sAdhana che. A muddo khyAlamAM rAkhIne ja saMyamapUrvaka AhAranI pravRtti aMge surata mahAnubhAvoe khAsa dhyAna ApavAnuM che. " rAparamAdya vahu dharmasAdhanam" vagere Ama vAkyonuM rahasya paNa A ja che. Indriya ane manonigraha e sarvaziromaNi tapa abhakSya vastuono tyAga, rAtribhojanano tyAga, vikArI (mAka) khANIpINAono tyAga vagere AhArasaMbaMdhI dhArmika maryAdAnuM paripAlana e paNa eka prakArano tapa che. upavAsa, AyaMbila, ekAsaNuM vagere jema tapa che tema upavAsa vagere tapanA pAraNe athavA haMmezA bhojana prasaMge uNodarI (AhAranA pramANamAM amuka aMze nyUnatA) rAkhavI e paNa tapa che. udarI rAkhavA sAthe vadhu rasakasa vALA mAdaka padArthono upayoga karavAmAM saMyama rAkhavo e paNa tapa che. eTaluM ja nahIM paraMtu amuka jagyAe amuka samaye alpasaMkhyAmAM anAsaktapaNe bhojana levuM e paNa tapa che, koIpaNa AtmAonI sukhazAMti kiMvA potAnA kalyANa arthe kAyika kaSTa sahana karavuM, kAyAnuM sukumALapaNuM choDI para zAMti mATe kAyika bhoga Apavo e paNa tapa che. ane e badhAyanI pAchaLa Idriyo ane manano saMyama keLavavo e sarva ziromaNi tapa che. upavAsa, AyaMbila vagere karavA chatAM uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAya-kaleza ane ikiya saMsInatA jIvanamAM yathocita paNe na prApta thAya to e upavAsa, AyaMbila vagere tapazcaryA vAstavika tapa nathI, tapa saMbaMdhI cha prakAranA bAhya bhedo tema ja cha prakAranA atyaMtara bhedonuM rahasya ghaNuM ja vicAraNIya che, ane rahasyanA ciMtana-manana sAthe je tapodharmanI ArAdhanA thAya to e ArAdhanA sakAma nirjarA dvArA mokSanuM sAdhana avazya banI rahe e niHzaMka bInA che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina pravacana ane ? DaoN. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA, ema. bI., bI. esa. anya vacananI tulanA maharSi zrI haribhadraSTrie caityavandanasUtra para jeno tAga lAvI zakatI nathI, ane jyAM guNagaNarUpa lalita vistarA' nAmaka apUrva vRtti racI che; tenA ratno dekhIne citta prasakta thaI jAya che, evA A para A lekhake suvistRta vivecanarUpa TIkA (Elabo- parama gaMbhIra zrutasamudrane varNavavA koNa samartha che? rate commentary, exhaustive treatise ityAdi prakAre A pravacananuM gAMbhIrya vicAravA yogya che. thoDA varSa pUrve lakhela che, te have pachI pragaTa thanAra sUtro jemAM amala jala che arthagaMbhIra mIThAM, graMthamAMthI-] siddhAMtonA prabaLa uchaLe jyAM taraMgo garIThA; jinapravacana ane anya vacananI tulanAtmaka sthiti dekhIne jayAM guNagaNamaNi citta thAye prasakta, cArU vicArI zreyamArga upasaMhare che- evo mRta jalanidhi varNavA koNa zakta ? nirUpaNIyaM pravacanagAmbhIrya, vilokanIyA tantrAntara -svaracita sthitiH, darzanIyaM tato'syAdhikatvaM, apekSitavyo vyAptI (DaoN. bhagavAnadAsa ma. mahetAkRta taravibhAgaH, yatitavyamuttamanidarzaneviti shreyomaargH| prajJAvabodha mokSamALA) artha - nirUpaNIya che pravacanagAMbhIrya, vilokanIya che tathA-(2) "tantrAntara sthiti vilokanIya che.' tantrAntarasthiti, darzanIya che tenAthI AnuM anya taMtranuM vacananuM tevuM gaMbhIrapaNuM nathI ema anya adhikatva, apekSitavya (apekSavA yogya) che taMtranI sthiti vilokavA yogya che. kAraNa ke uparachalA vyApti-avyApti vibhAga, yatitavya (yatna kSullaka bhAvavALA vacano jyAM hiMsAdi doSathI dUSita karavA yogya) che uttama nidarzanomAM hoI khArA jala samA che, ekAntavAdathI dUSita ema zreyamArga che. apasiddhAMtorUpa ulasatA kalpanAtaraMgo jyAM kSudra taraMgo jevA che, yukti-saravANIno paNa jyAM praveza paNa vivecana saMbhavato nathI, a85mativaMto paNa AmAM te zuM che?" 'udhAviva sarvasindhavaH, samudIrNAstvayi srvdRssttyH| ema jeno tAga lAvI zake che, ane jayAM hiMsA-kaSAyAdi na ca tAsu bhavAnudIkSyate, pravibhaktAsu sritsvivoddhiH|' poSaka durvidhAnorUpa kAMkarA dekhI citta aprasanna thAya che, -zrI siddhasena divAkarachakRta dvA. dvA. 4. evA A kSudra sAmAnya jalAzayo jevA tantrAntaronI Ama apuSTa apavAdano niSedha karyo. tenI praSTirUpe laukika mArgaprarUpaNAdi sthiti avalokavA yogya che. ane zAstrakAra maharSie suMdara lalita subhASita sUtro tathA-(3) tenAthI AnuM adhikatva darzanIya che. - upanyasta karyA cheH 'nigyaM pravananAmIcai" I. tantrAntarathI-anya darzanothI A jinapravacananuM (1) jinapravacana uparachaluM ke kSullaka nathI, paNa adhikapaNuM (superiority) kaNa- cheda-tApathI zuddha sAgaravaragaMbhIra AzayavALuM che, ema A pravacananuM tatvanA prakAzakapaNA vaDe karIne kevI rIte che te svayaM gaMbhIrapaNuM nirUpavA yogya che. kAraNa ke A pravacana dekhavA yogya che ne bIjAone dekhADavA yogya che. kharekhara ! "pravacana"--bIjA badhA karatAM caDhiyAtuM jemake- kyAM kevala zuddha AtmArthapradhAna lokottara evuM prakRSTa vacana che. jyAM sUtrorUpI arthagaMbhIra madhura mArgaprarUpaka A sAgaravaragaMbhIra jinapravacana ? ne kayAM narmala jala bharyo che, siddhAMtorUpI moTA moTA prabaLa janamanaraMjanapradhAna laukikamArgaprarUpaka A zudra taraMgo jayAM uchaLI rahyA che, yuktiorUpI sarasa saritA- jalAzayo samA anya vacana ? jalAzayonuM jala onuM je saMgamasthAna che, mahAmativaMtonI mati paNa uparanI sapATI (surface) jotAM bhale samAna 13 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 lAge, paNa tenA UMDANanI (Depth) khabara to jema jema temAM UMDA utarIe tema tema ja paDe che. tema upara uparathI jotAM tantrAntaravacana bhale jinapravacana samAna lAge, paNa tenA gAMbhIryano anubhava to jema jema madhyasthabhAve kaSa-cheda-tApa parIkSAthI te te darzananA tatvanuM avagAhana karIe tema tema ja thAya che. bAkInA saghaLA dharmamatonA vicAra jinapraNIta vacanAmRta siMdhu AgaLa eka biMdurUpa paNa nathI. xxx eka dehamAM be AtmA nathI; tema AkhI sRSTimAM be jaina eTale jainanI tulya bIjuM darzana nathI. Ama kahevAnuM kAraNa zuM? to mAtra tenI paripUrNatA, nirAgitA, satyatA ane jagajitaSitA."-- zrImad rAjacaMdra praNIta mokSamALA (bAlAvabodha). pATha 95 tathA-(4) vyApti-avyApti vibhAga apekSitavya che."--apekSavA yogya che, ane Ama sarva nayamAM vyApakapaNAthI tApazuddhine lIdhe jinapravacananuM sarva tantrAntaromAM vyApakapaNuM che, paNa ekathAnusAri tantrAntaronuM jinapravacanamAM vyApakapaNuM nathI,-ema jinadarzananI vyApti (Pervasion) ane Itara darzanonI avyAptino (non-pervasion) vibhAga-vizeSa vaheMcaNa (Distinguishing division) apekSavA yogya che. kAraNake jinadarzananuM sarvadarzanavyApakaNuM tenA syAdvAdaziMpaNAne laIne che; eTale yathAyogya na vibhAga pramANe te te darzana potapotAnA nayanI apekSAe kathaMcita-koI apekSAe sAcA che ema "sthAta ' padano nyAsa karIne * "parIkSate chevatAH sva vathA vanAH | zAstre'pi varNikAzuddhiM parIkSaMtAM tathA budhaaH||" zrI yazovijayajIkRta adhyAtmapaniSada che. paNa anya darzano ekAntavAdanA AgraharU5 dUSaNathI dUSita hovAthI ekadezIya hoI sarvadezIya jinadarzanamAM vyApaka thaI zakatA nathI. sAgaramAM sarva saritAo samAya che, paNa saritAmAM sAgara samAto nathI; tema jinadarzana- sAgaramAM sarvadarzana-saritAo samAya che, paNa sarvadarzana -saritAmAM jinadarzana-sAgara samAto nathI. Ama sarvadarzanone potAnA vizAla paTamAM samAvavAne jinadarzana samartha che, kAraNake sarvathA sarvatra nirAgrahI evI sarvasamanvayakArI parama udAra anekAnta daSTine upadezatA jinabhagavAnanA upadezanI racanA traNe kALamAM evI paramottama che ke temAM sarva mata-dazana haLImaLIne potapotAnI saMbhALa karatA rahe che. "jinavaramAM saghaLA darzana che, darzana jinavara bhajanA re; sAgaramAM saghaLI taTinI sahI, taTinI sAgara bhajanA re, paddarizana jina aMga bhaNIje." -zrI AnaMdaghanajI racanA jina upadezakI, paramottama tina kAla; InameM saba mata rahata he, karate nija saMbhALa,', -zrImad rAjacaMdrajI tathA-(5) "uttama nidarzanomAM yatitavya che - yatna karavA yogya che. Ama A badho vicAra karI, uMcA joNa rAkhI, caDhatA pariNAmanI dhArAe caDhavA uMcA dAkhalA levA yogya che, ema samajI lokottara prakAre yathAsUtra Adarza kriyA karanArA saMta janonA uttama nidarzanomAM udAharaNomAM yatna karavA yogya che -ke jethI karIne muktipaMthane viSe potAnA AtmAnI yAtrA UrdhvagAmI thAya. ema zreyamArga che,"--ema ukta prakAre kalyANamArga che, mokSarUpa zreya-kalyANa pAmavAno rasto che. savidyAnA budhapriya ja e zubhra saMskAra jhIlI, pUNenduvata sakala sukalA pUrNa bhAve ya khIlI; AtmArthI ha! vijaya varaje dharma ne mokSakAmI ! yAtrA hArI mugatipathamAM ho sadA UrdhvagAmI! te samAdhAna-samanvaya (Reconciliation) kare che;Ama jinadarzana sarva darzanomAM vyApaka (All-pervading) thAya che ne sarva darzana jinadarzananA aMgabhUta bane / A kaSa-cheda-tApa parIkSAnI vizeSa samajutI mATe juo ma kRta yogadaSTisamuccaya vivecana pR. 21. -svaracita (prajJAvabodha mokSamALA) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarmanI mAM jaina vidyA no abhyAsa | DaoN. klAusa brAna ka anuvAdaka: DaoN. aruNodaya na, jAnI (ma. sa. yunivarsiTI, vaDodarA) prathama tabakko vebaranI pravRttione eka rIte te samaye na jANItA (I. sa. 1858-1935) evA jaina sAhityanA vizALakSetranA sarayArUpa eca. thI. kobrakanA "Observations on the varNavIe to harbAna yAkobInI jaina Agamo tema ja Sect of Jains" (jainonA saMpradAyasaMbaMdhe avalokano) anu-Agama granthonI samIkSita AvRttio ane e granthathI jaina vidyAno Arambha thayo. adha bhASAtaro dvArA jaina vidyA eka navI dizAmAM pagaraNa zatAbdI bAda I. sa. 1858mAM A khya vebarano mAMDe che, yAkobI vebaranA taruNa samakAlIna ane baoNna "Uber das Satrunjaya Mahatmyam " yunivarsiTInA prophesara hatA. jaina vidyAnI adhikatara (zatruMjaya mAhAtmya viSe) nAmano nibandha jarmanImAM samajaNa mATe emanuM pradAna, vaidika sAhityanA nidhine prasiddha thayo. granthakartA te samaye barlina yunivarsiTImAM pazcimamAM khulo mUkavAnA ane enI kharI agatyane saMskRtanA prophesara hatA. emaNe A nibandhadvArA svIkRta karAvavAnA mAkSa mularanA prayatnone samAntara che. jarmanImAM mAtra jaina vidyAnA abhyAsano ja nahi kAraNa ke "jaina vidyA e baddhavidyAthI taddana nirapekSa che paraMtu jaina vidyAnA vivecanAtmaka abhyAsano paNa ane potAnA purogAmIo-jemAM vebara paNa kharA-nA prArambha karyo ema kahevuM kharekhara ucita che. vebaranA kahyA mujaba ene bauddha sampradAya tarIke naja manAya"-- jaina vidyAnA vyAsaMganuM phaLa mukhyatve enA pachInA ema yAkobIe ja sarva prathama darzAvyuM. be granthomAM samAyuM che. Uber die heiligen Schri- - jyAre yAkobI baoNnamAM prophesara hatA tyAre eksTa ften der Jainal (on the Sacred Texts laoNyamAna sTrAsaburgamAM saMskRtanA sthAna para hatA. loyaof the Jains-jainonA Agama grantho-) nAmanA mAna emanA jaina vidyAnA abhyAsamAM yAkobI karatAM eka emanA granthamAM AgamonuM saravaiyuM che. A grantha zvetA kadama Age vadhyA. granthonA atargata sambandho ane ara granyo viSe pazcimamAM sarva prathama AdhArabhUta staronI zodha dvArA bhinna bhinna granthonA abhyAsanI mAhitI pUrI pADI. balinanI raoNyala lAyabrerInA emaNe zarUAta karI. zakaya tyAM sAhityika sAmyonuM saMskRta ane prAkRta hastapratonI emanI granthasUcI nA mULa darzAvyuM che ane bhAratIya paramparAnA sandarbhamAM chevaTanA be khaMDomAM 259 jaina hastapratonI yAdI, jaina paramparAne sAmAnya rIte joI che. "Avazyaka'pRthakkaraNa ane namUnArUpe prakAzana ApavAmAM AvyAM sAhitya aMge Agamo uparanA TIkATippaNa granthonA che. A bIjuM prakAzana hastapratonI mAtra yAdI ja na judA judA staro pADyA che. TIkAonA asaMkhya rahetAM jaina sAhityanA abhyAsa mATe puSkaLa sAmagrI pUrI staromAM lagabhaga daTAI gaelA mULa Avazyaka pADe che. ane prathama grantha sAthe khUba nikaTatA dharAve che. sUtrane prakAzamAM ApyuM. durbhAgye laoNyamAnanA bIjA 5 hA(pazcima jarmanI) yunivarsiTImAM saMzodhanavRttibhu, aneka granthonI mAphaka enuM "ubersicht uber die ho zubraga ane Do. AsaDaoNnA ziSya. Avasyaka-Literatur" (Survey of the 1. Indische Studien XVI (Leipzig, 1883), pp. 211-479; Avasyaka-Literature_2419245 Rued 242. and XVII (Leipzig 1885), pp. 1-90. haiyuM), je zubiMganA zabdomAM "potAnA samaya karatAM 2. AkhuM jarmana zIrSaka:- Die Handschriftenverzel chnisse der Koniglichen Bibliothek zu Berlin, Ver- dAyakAo AgaLa' hatuM, te durbhAgye asamApta ja rahyuM. zeichnis der Sanskrit- und Prakrit-Handschriften. Berlin, 1886-1892. 1933 mAM hAmbargathI e daLadAra aMzAtmaka rUpe vebara ane zubrame (juo ) varNavelI namatono moTo prakAzita thayuM hatuM. bhAga AjasudhI sacavAyo chemahAyuddha pachI A hastaprato pazcima jarmanInA mALuMga (Westdeutsche Biblio laoNyamAnanA ziSya voTara zudhiMga. sAthe ApaNe thek) mAM khaseDAyAM che. vartamAnakALamAM praveza karIe chIe. emanI be-eka varSa 15 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1950 pahelAMnI nivRtti sudhI zubiMga hAmbarga yunivarsiTInA saMskRta vibhAganuM saMcAlana karatA hatA. Aje paNa teo tyAM vyAkhyAno Ape che. Agama granthonI AvRttio uparAMta ApaNane emaNe "Die Lehre der Jainas" (The Doctrines of the Jains -jainonA siddhAnto) nAmano hAkhurgathI 1935mAM prasiddha thaelo grantha paNa Apyo che. (enI aMgrejI AvRtti taiyAra thaI rahI che). A pustaka azeSataH (zvetAmbaronA) Agama grantho para AdhArita thaeluM che; ane sAmagrInuM varNana eTaluM badhuM vyApaka che ke bhaviSyamAM thanArA saMzodhana dvArA mAtra najIvA pheraphAro ke umerAonI ja AzA rAkhI zakAya. zubiMganA tatpazcAta granyo A lekhanA bIjA bhAgamAM carcAze. upara nirdiSTa karavAmAM Avelo grantha tema ja eksTa Gesel "Geschichte der Sanskrit Philologie" (History of Sanskrit PhilologysaMskRta zabdazAstrano itihAsa) nAmano sTrAsaburgathI 1917mAM prakAzita thaelo grantha jarmanImAM te samaya daramyAna thaelA jaina vidyAnA abhyAsanI rUparekhA Ape che. eTalA mATe 1935 pahelAM saMzodhanakAryanI satata pragatine spaSTatama rIte darzAvatA prakAzano tarapha dhyAna doravAnuM amane yogya lAgyuM. yohAnesa kalATa (Studies in the History of the Churchjaina saMghanA ItihAsano abhyAsa) morga khUllara (Studies in History and EpigraphyItihAsa ane utkIrNa vidyAno abhyAsa), rikhA piksela (prAkRta vyAkaraNa, I. sa. 1900), yohAnesa hela (Studies in the non-dogmatical Narrative Literature- siddhAtetara kathanAtmaka sAhityano abhyAsa), helanTa phaoNna glAsenApa (Description of the Jain Religion- jaina dharmanuM varNana, I. sa. 1925) vilibADa kiTTela (Studies in Cosmography- vizvaracanAzAstrano abhyAsa) ItyAdi vidvAnonAgrantho sampradAyanA itihAsamAM AgaLa varNavelA granthonA jeTaluM ja agatyanuM sthAna bhogave che e kahevuM binajarUrI che. bIjo tabakako (I. sa. 1935-1958) vizi ane zudhiMge jemano sArAMza ApI ja dIdhAM che evA pUrva prakAzanonA karatAM I. sa. 1935 pachI thaelA saMzodhanakAryanuM vadhAre vigatavAra varNana ApavuM te asthAne nathI chatAM prakAzita thaelA grantho ane lekhonuM atyAranA samaye taTastha saravaiyuM ApavuM te, te te vidvAnonA guNavivecana karatAM vadhAre yogya che. tethI prathama tabakakAnA svarUpa karatAM enuM svarUpa badalavuM paDaze. granthakartAo akArAdi anukramanI ane grantho AnupUrvanI daSTie goThavyAM che. apavAdAtmaka sthaLoe I. sa. 1935 pahelAM prasiddha thaelAM prakAzanono samAveza karyo che. granthasamIkSaNo ane lokabhogya lekhonI gaNatarI karI nathI. jaina vidyA sAthe nikaTano samparka na dharAvatA lekhone TUMkAmAM patAvyA che. jeno khulAso A rIte na thaI zake evI asaMgatione mATe lekhaka kSamA prArthe che. pustakonAM zIrSako jarmanamAM ane aMgrejImAM ApyAM che. upazIrSako ane lekhonA zIrSako mAtra aMgrejImAM ApyAM che. jo bIjI rIte kahevAyuM na hoya to bhASA jarmana che ema samajavuM. granthonA nAmonI vAraMvAra AvRttine kAraNe saMkSepono upayoga anivArya che - ANIST : Alt-und Neu-Indische Studien (Hamburg, 1928 ff) ZDMG : Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft (Leipzig 1847 ff., Wiesbaden 1950 fF). a5 : apabhraMza; di: digambara; prA : prAkRta; sa : saMskRta, zveH zvetAmbara; vasu : vasudevahiki. (1) luDaviga AsaDo (hAburga yunivarsiTInA saMskRta vibhAganA adhyakSa, zubiMganA ziSya). Der Kumarapalapratibodha (3 41 pratibodha) (ANIST 2,1928):- yAkobIe bhavisattAkahA (di.) ane sarNakumAracariya (.)nI samIkSita AvRttidvArA apabhraMza-bhASA ane-sAhityanA abhyAsano pAyo nAMkhyo hato. somaprabhAcAryanA kumArapAlapratibodha (che, racanA I. sa. 1195)nA apabhraMza bhAgonA abhyAsa dvArA AsaDorpha yAkobInA kAryane AgaLa dhapAve che. samIkSita AvRtti ane bhASAntara uparAnta teo bhASA ane chandanuM pRthakakaraNa paNa Ape che. (enI bhASA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga jAnyuArI 1959 sarNakumAracariyane maLatI che.) vArtAomAM jIvanaHkaraNa- salApasthA ane sthUlabhadrakathA sahuthI vadhu agatyanI che. sthUlabhadrakathAnA judA judA rUpAntaronuM AvazyakacUNinA prAcInatama ulekhomAMthI gujarAtI rAsonA emanA chevaTanA rUpa sudhI pageruM kADhayuM che. prathama bhAgamAM kumAranA prA. ane a5. aMzonI laghu carcAno samAveza che. granthamAMnI badhI kathAo (anya sAhityika samAntaro sahita)nI granthanA 7 mAM pAnAthI zaru karIne yAdI ApI che. Remarks on Pischel's Materialien zur Kentnis des Apabhramsa' (424411 "Materialien zur Kentnis des Apabhramsa"--apa. nA jJAna mATenI sAmagrI-upara felyeil) (Festschrift Moritz Winternitz, Leipzig 1933, pp. 29 ff.) 240 ApabhramsaStudien (apabhraMzano abhyAsa) (Leipzig, 1937): A be prakAzano [ jemAM pizele bhegA karela ane bhASAntarita karelA a5. zlokonuM punarvyAkhyAna che ane jemAM apa. ane arvAcIna bhAratIya Arya (New Indo-Aryan) vyAkaraNanA nirNAyaka muddAonI carcA che] no jaina sAhitya sAthe sIdho sambandha jUja mAtra che. paraMtu a5. granthonI vadhu sArI samajaNanI dRSTie eka sarvasAdhAraNa pradAna pUruM pADe che. Two New Testimonies for the "Indian origin" of the Arabian Nights (ZDMG, 1935, pp. 275 ff.) ("arebIana nAITsanA "bhAratIya udgama" mATe be navA purAvA") : (1) basarAnA hasananI kathAno Arambha ane sinDabAdavRttAntomAMnA ekano Arambha saMghadAsanA vasunI cArudattakathA jeTalo jUno che. (vasu no cArudatta= bRhatkathAno sAnudatta). bhAratIya rUpAntaranI adhikatara maulikatA spaSTa che. (2) rAjakumAra phirojhazAhanA jAduI ghoDAnI kathA aMzataH (saMghadAsanA vasumAM kahevAelI) kokAsakathA para ane ( patannanI) "kaulikanA rUpamAM viSNu"nI kathA para AdhArita thaI che. pataMtranI vArtA paNa kokakasa kathA dvArA ja prerAelI lAge che. harivaMzapurANa (apa.mAM lakhAela "mahApurANa tisadvimahApurisaguNAlaMkAra' nAmanA vizvaItihAsano eka bhAga) (ANIST 5, 1936): hastapratonA abhAvane lIdhe apa. granthonI pahelAMnI AvRttione sahana karavuM paDeluM. tisahimahAdegnI traNa sArI hastapratoe AsaDaoNkne puSpadantanA A granthanA harivaMzavibhAgano AdhArabhUta grantha nakkI karavA ane apa. vyAkaraNa(khAsa karIne dhvanividyA)ne ApaNA jJAnane majabUta pAyA para mUkavA samartha banAvyA. granthanuM bhASAntara ane bhASA (je bhavisattahAne maLatI che) tathA chattvanuM pRthakkaraNa karyuM che. Alsa sarva prathama jenI carcA karI che evA tisakrimahAdeg ane mahApurANa (sa) (jinasena ane guNabhadraracita)nA nAmonI viziSTa carcA khAsa dhyAna kheMcanAra muddo che. dA. ta. sumaDhasAya e puSpanta (nAmonI samAnArthatA) mATe ane tevI ninAvila e niva-nidrittI (nAmonuM bIjagaNita) mATe vaparAyAM che. tisaDhimahAdeg, jinasenanuM harivaMzapurANa (hi), hemacandranuM triSaSTizalAkapuruSacarita parva 8 (ve.) ane saMghadAsanuM vasudevahiNika -A badhAnA saMkSipta pRthakkaraNathI AraMbhI granthanA pratipAdyaviSayanI carcA harivaMzapurANanA sarva upalabhya di. ane . udgamonI sarakhAmaNI sudhI pahoMce che. vizva ItihAsa (63 mahApuruSono ItihAsa)nA vibhAganI A vyavasthita carcA sarvaprathama karavAmAM AvI che. jaina harivaMzapurANa jaina lekhakoe sAMkaLI dIdhelA pAMca aMzonuM baneluM che : kRSNa-kathA, mahAbhArata, nemicarita, vasudevahiDi ane pradyumnacarita. A pikI vasu khAsa dhyAna mAge che kAraNa ke te bRhatkathAnuM jena rUpAntara che. alsaDaoN A zodha "A New Version of the Lost Brhatkatha of Gunadhya" (Atti del XIX Congresso Internazionale degli Orientalisti, Rome 1938, pp. 344 fF.) e lekhamAM calI ja che. eno Azaya TUMkamAM A pramANe che : guNADhyanI khovAI gaelI bRhatkathAnA punaruddhAra mATe pahelAM eka bIjAne lagabhaga maLatAM bRhatkathAnA 3. janasAhityamAM arebiyana nAITsanA be vadhu samAnato mATe juo-kalAusa brunaH zIlAMkanI caupaNamahApurasacariya (6 2) pR. 113, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karana ga be kAIrI rUpAntaro (somadevano kapAsaritsAgara ane semendranI bhUkadhArI) ane nepALI rUpAntaranA avazeSo (budhasvAmIno bRhatkathAlokasaMgraha) ja mAtra upalabdha ta. vizva prati sanA dareka jaina pAnamAM astitva dharAvatA dariveza purANano bhAga tarIke maLatI jIvadirinI zodha sAthe ane saMvadAsanA va" nA rUpamAM svatantra prA ( je TIka TIka prAcIna ) dArA vadhu ranA kArya mATe dvAra khullAM thayAM che. mukhyama ane sandhadAsanA granthonA nikaTanA sambandha uparathI * nepAlI sampradAya ja, kAzmIrI nahi, mULane atyanta vaphAdAra rIte rajU kare che' evo lAkoteno mata dRDha thAya che. AsonA 'harivaMzapurANa para pAchAM karatAM, atre lekhakanA jainavApurANa (ane sAmAnyataH vizva prarniyA) viSenA niSkaMcono sAra ApIe chIe -- * (1) vizva itihAsanA ve. ane di. rUpAntaronuM ugama eka ja che. (2) A AdhAraanya "napradAyanA rivaMza purANu ane mahAbhArata jevA granthothI svatantra che. jo ke ghaNA samaya bAda jaina paramparA upara brAhmaNa-paramparAnA granthonI asara paDI che. (3) hApurANu ane mahApurANa nihA vizva dAsanA bA be mukhya . rUpAntaro navI rIte ja judAM paDe che. jyAre pukhtana purogAmI lekhaka muAthI ochAmAM ocho aMzataH svatantra che. (4) vizva nidAsa enAthI pUrvamAM yAti dharAvanAra harivaMza purANa (I. sa. pUrve 2-3 sadI)nI racanA bAda vikasyo che. (5) bRhatkathA vizvatihAsamAM e pahelAMnA tabakake samAviSTa thaelI hovAthI (naravAhanadattanA sAhaso vizvaitihAsanA navamA vAsudeva, kRSNanA pitA vasudevanA nAme AvyAM che eno racanAkALa ochAmAM ocho I. sa. pUrve 1 lI sadI sudhI kheMcavo ja rahyo. The Vasudevahindi, a Specimen of Archaic Jaina-Maharastri (vasudevaddhi, jaina 18 jAnyuArI 1959 ArSa mAhArASTrInI namano) (aMgrejImAM), Bulletin of the School of Oriental Studies, Vol. VIII, London, 1985-1937, pp. 319 ff : parole tyAre enuM vyAkaraNa lakhyuM tyAre jainamandhonA anu-AgamagranthonI prAkRtabhASA urphe jaina mAhArASTrInA abhyAsa mATe prAcIna grantho upalabdha na hatA. AlsaoN saMghadAsanA vasu0 nuM pRthakakaraNa karIne ghaNAM evAM rUpo zodhI kADhe che. " je pirolanA vyAkaraNamAM sampUrNatayA anupalabdha che athavA to pizele mAtra ardhamAgadhInAM ja nAme caDhAvyAM che. ' Contributions to the History of JainCosmography and-Mythology (wr fru. racanA ane purANakathAnA itihAsa viSe pradAna) (ZDMG 1938, pp. 464 f) :-- bhutakathA ane jaina purANomAM sAmAnya viniA e che ke jemAM vidhAdharone agatva ApavAmAM AvI OM (A vidyAdharI pahelAnA cagharSo ane apsarAo sAthe sarakhAvI zakAya tema che> 4. saoN batAve che jaina sAhityanA viracanApura bukAnA je bhAgI vidyAdharo sAthe saMkaLAyelA che te bhAgo moTe bhAge zukrayAmAM AvatI naravADanadattanI vidyAdharI paranI caDhAInA varNanamAMthI levAyA che. jaina sAhityanI sArI rIte vikaselI zAkhAmAM pravezatAM ja bRhatkathAnA te aMzo keTalAka mahattvanA pheraphAro pAmyA, emAM saDathI vadhu noMdha pAtra himAlayanuM evaDAvuM te che. guNAkyano vidyAdharahimAlaya A zAkhAmAM kharA himAlayane samAntara ane tenAthI dakSiNe bIjI parvatamALA (vepada) rUpe dAkhala thayo. A pheraphArano hetu spaSTa che : naravAhanadattanI mAphaka jaina cakravartIe vidyAdharonuM rAjya jItavuM hoya to vidyAdharoe ( jaina vizvaracanAmAM) bhAratabahAra AvelA ane A khaMDanA nivAsIthI anAkramaNIya evA himAlayamAM na rahetAM bhAratamAM ja rahevuM joI e. A New Version of the Agadadatta Story ( agaDadatta-kathAnuM navuM rUpAntara ) ( aMgrejImAM ) (New Indian Antiquary. 1938-39, pp. 281 fk): 4. bIjA granthomAM vidyAdharonA ullekho bhAgye ja che. juo, H. Luders: The Vidyadharas in Buddhist Literature and Art, ZDMG 1989, pp 89 ft. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 18 jAnyuArI 1959 , devendra (sattarA-TA), zAntisUri (uttarakakSA-TA) ane saMghadAsa (vasu ) ne rUpAntaronI tulanA dvArA AksaDaoNke agaDadatta-kathAnuM mULa svarUpa pAchuM ANe che. devendrano grantha bIjA be granthonI sarakhAmaNImAM amaulika jaNAyo che. paraMtu A be vAstavamAM eka ja rUpAntara Ape che, kAraNa ke "zAMtisUrino lagabhaga Akho grantha saMghadAsamAM maLe che." jo ke saMghadAsanA vasu nA sapUrNa kathAnakanI sarakhAmaNImAM zAMtisUrinuM rUpAntara mAtra saMkSepa ja che. Further Contributions to the History of Jair-Cosmography and-Mythology (ort vizvaracanA ane purANakathAnA itihAsamAM vadhu pradAno) (aMgrejImAM) (New Indian Antiguary. IX, 1947, pp. 105ff) : zvetAmbaro (dIvAnnatti) ane digambaro (mahApurANa, mahApurANa tisakrimahA) kahe che ke devo tIrthaMkarano janmAbhiSeka meru parvata para kare che. have nI bAbatamAM A kathAnI pahelAM dilphamArIoe A bALakanA karelA keTalAka saMskArono ullekha hoya che; dinI bAbatamAM enI pahelAM (zrI vagere) keTalIka devIo dvArA bALakanI mAtAnA abhiSekanuM varNana Ave che. abhiSekanA di. ane che. rUpAntaronuM udgama eka ja che, paraMtu jyAre di e vArtAne "moTe bhAge badalAyA vagaranI" rahevA dIdhI tyAre .e pAchaLathI samagratayA vikaselI purANakathAnI paddhatine sahamata thAya e hetuthI abhiSeka (ane te pahelAMnI kriyA)nA varNanane vistAryuM. A vadhArAo rAvapautramAM sUryAbhadevanA varNanamAMthI levAyA hatA. . mAM maLatI dikumArIonI 56nI saMkhyA mULa 32nI saMkhyAmAMthI vikasAvI. A 32 dikumArIo bauddho (mahAvastu, lalitavistara)ne paNa jANItI hatI ema nAmonI sarakhAmaNI batAve che. mAtAnA abhiSekano di. vRttAnta aMzataH mahAvastumAM ane aMzataH nidAnakathAmAM upalabdha thAya che ane A banne bauddha rUpAntarono te samAveza karato hoya ema lAge che. paraMtu (nidAnakathAmAM svama tarIke varNavAya che tema) abhiSeka mATe mAtAne himAlaya para laI javAne badale, di. ane kave. rUpAntaramAM mAtra bALakane ja abhiSekArthe (mera) parvata para laI javAya che. Glimpses of Old Jain Libraries (Halla jaina pustakAlayonI jhAMkhI) (ANIST 7, 1951, pp. 59 ff): jesalamIra, pATaNa ane khaMbhAtanA jaina hastapratonA agatyanA saMgrahonI muni zrI puNyavijyanI preraNAthI punaHracanA ane sUcIo taiyAra thaI che. AlsaDaphe 1951 mAM A sthaLonI mulAkAta lIdhI ane A lekhamAM teo emanI 1931 nI chellI mulAkAta pachI thayelA sudhArAo jaNAve che. The Vedha in the Vasudevahindi (vasudevahiNihamAM veDha) (Asiatica, Festschrift Friedrich Weller, Leipzig 1954, pp. 1 f) : AgamonA varNakomAMthI upalabdha thayelA ane TIkAkAro temaja arvAcIna sampAdako dvArA na pramANuelA "gadya ane padyanA samAdhAna" rUpa veDha pratye sahu prathama yAkobIe ja dhyAna doryuM.5 alsa siMghadAsanA vasu0mAM veravikhera paDelA 260 veDhanI zodha ane pRthakakaraNa kare che. A chanda bIjA Agametara granthomAM jANIto na hovAthI ane saMghadAsanA vasu no veDha AgamonA veDha karatAM ocho pramANabhUta na hovAthI A chandanA upayogamAMthI ApaNe te granthanI prAcInatA mATe vadhArAno purAvo meLavI zakIe chIe. vAnta mApatum (aMgrejImAM) (Chatterji Jubilee Volume, Madras, 1955, pp. 21 ff) : 3ttarakakSAya 22 ane saraveyAtri 2 (AnamartavRttAnta)mAM AvatA vAntaHigntuma ane (2)jadhana e be zabdaprayogonA artha TIkAoe anAvRta ja rAkhelA. A lekhamAM A banne zabdonuM prA. ane pAlI samAntaromAMthI maLatA prakAzavaDe punarvyAkhyAna karavAmAM AvyuM che. The Story of Citta and Sambhuta (rati ane sa tanI kathA) (aMgrejImAM) (Dr. S. K. Belvalkar Felicitation Volume, Poona, 1957 pp. 202 ff) - 4. H. Jaeobi: Indische Studien XVII (Leipzig 1885). pp. 389 ft. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 20 jAnyuArI 1959 citta ane sadbhUtanI kathA jAtaka naM. 498 tema ja kathA jAtaka naM 498 tema ja 3yakakSA nA 17mA adhyAyamAM kahelI che. ane banne rUpAntarono sambandha aneka vidvAnoe cao ja che. sAmagrInI punaH cakAsaNI AlsaoNphane e nirNaya para lAve che ke A banne rUpAntaronuM sAmAnya udgama, upajAti chandamAM racAela eka jUnuM kAvya che. banne rUpAntaromAM maLatA bIjA chandanA zloko gauNa ane nirapekSa vadhArAo che. paraMtu "jAtaka ane uttara sAya, nA sAmAnya upajAti-zloko paNa mAtra jUja apatAmAM che. ane mAtra khUba ochA prasaMgomAM banne lokomAM saMpUrNa saMvAda maLe che." tethI banne granthonI madadathI e prAcIna kathAnuM nizcita punaruddhAraNa bhAgye ja zakya che. paraMtu tema chatAM banne rUpAntaronA sAcA vyAkhyAna mATe kALajIbharI tulanA Avazyaka che. Itthiparinna, a chapter of Jain monastic poetry (thIjA , jaina sAdhuonA AcAra sabadhI kAvyanuM eka prakaraNa (bhAratIya chaMda zAstranA pradAnarUpe saMpAdita; aMgrejImAM; InDo irAnIana jarnalamAM prasiddha thaze.): pazcAtkAlIna athavA "sAmAnya AryA karatAM judI, jaina Agamo (dA. ta. mAyAdeg 19 sUvAedeg 194; ane aMzataH uttara sAva 8)nA prAcIna taromAM ane suttanivAta 8 ane 14 mAM AvatI "prAcIna' AryA tarapha yAkobIe ja sarvaprathama dhyAna doryuM. mAradeg 19 nI samIkSita AvRtti zuddhige prakAzita karI hatI. sUyagaDadeg 14 (= dRthIvarannA) nuM yAkobIe ane zuddhige bhASAntara kareluM. parantu granthanI samIkSita AvRtti haju bahAra paDI nathI. Alsa A lekhamAM te kare che. A lekhamAM taduparAH chandanuM pRthakkaraNa, navuM bhASAntara ane sandigdha phakarAo upara vistRta noMdho paNa ApelI che. sthAnniA viziSTa dhyAna mAge che kAraNa ke e brahmacaryanA praznane carce che ane Adarza paristhitine mAtra rajU na karatAM "vAstavika anubhavanA AzcaryakAraka nikhAlasatAthI svIkArAelA dUSaNothI prerAelI agatyanI vinavaNI" kare che. (2) kalAusa bUna (hAburga yuni mAM saMzodhanavRttibhupha, zuddhiga ane AhasaDorkanA ziSya) silankas Cauppannamahapurisacariya (zIlAMkanuM caupaNumahApurisacariya, jaina vizva itihAsanA abhyAsa viSe pradAna) ANIST 8, 1954: _ aprakAzita granthanuM A pRthakakaraNa muni zrIpuNyavijayachanI madadathI maLelI be hastaprato upara AdhArita thayuM che. zIlAMkanA grantha ane tatpazcAtkAlIna, adhikAra jANItA ane adhikatara vyApaka hemacandranA triSaSTi" vaccenA tamAma visaMvAdo bUna ekaThA kare che. A tulanA vizva ItihAsanA bIjA . (ane di.) rUpAntaro sudhI paNa aMzataH laMbAvI che. ane nirNaya karyo che ke zIlAMka kave. sampradAyane anusare che, chatAM bIjA koI paNa prAcIna ke pazcAtkAlIna ve. rUpAntaro sAthe nikaTano samparka dharAvato nathI. granthakartA sambandha, te TIkAkAra zIlAMkathI abhinna nathI ane eNe potAno grantha saM. 925 mAM racyo, te sIvAya bIjuM kaMI jANamAM nathI. lekhano atima bhAga jaina kathAo ane brAhmaNa tathA bauddha kathAo vaccenA sambandho sAthe mukhyatayA sambandha dharAvatA keTalAka sAmAnya praznonI carcA kare che. lekhanA ane zIlAMkanA granthanA keTalAka namUnAo ApavAmAM AvyA che. The Figures of the Two Lower Reliefs on the Parsoanatha Temple at Khajuraho (khajUrAhonA pArzvanAtha mandiranA nIcalA be upaselA bhAgo paranI AkRtio) (aMgrejImAM : AcArya zrI vijayavallabhasUri smAraka grantha, muMbaI 1956, pR. 7thI) - uparyukta (di.) zilponA mUrtizAstrIya AkAronuM dhUna pRthakkaraNa kare che ane nIcenA nirNayo para Ave che: (1) upaselA bhAgo ekaMdare avyavasthita che. (2) paurANika tAdAmyavALI (dA. ta. dikapAlo) ane paurANika artha rahita (dA. ta. prasAdhana karatI strI) nI AkRtio uparAnta banne prakAra vacce samAdhAna sAdhatI bIjI aneka mUrtio tyAM che. (3) brAhmaNa mUrtizAstramAMthI karelI uThAMtarI spaSTa che, chatAM (jaina devavAdIoe pramANelI sarasvatI jevI aMgIkRta karelI kRtio bAda karatAM) so TakA brAhmaNa mUrtizAstrane anusaratI eka paNa mUrti tyAM nathI. 6. (hemacandranA grantha "vaSaSTinA "nA zIrSaka karatAM judI rIte) enuM zIrSaka 23qour e pramANe che tenuM kAraNa e che ke 9 prativAsudevone "mahApuruSa' mAM gaNyA nathI. bheda mAtra zIrSaka pUrato ja che, pratipAdya viSaya aMge nahi. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1950 (3) hekyUTa phaoNna glAsenApa (yubiMgana yuni. nA saMskRta vibhAganA adhyakSa, yAkobInA ziSya; prathama tabakkAmAM paNa juo). The Polemics of the Buddhists and Brahmans against the Jains :-jainonI sAme bauddho ane bAhmaNonA vAdagrantho) (ANIST 7, 1951, pp. 74 ff) : (jemano samaya kaMIka pAchaLa che evA) brAhmaNa sampradAyanA vAdagranthomAM mahAvIranA deha sambandhaullekho bhAgye ja jaDe che. jyAre bauddha sAhityamAM chellA tIrthaMkara viSenA ane emanA jIvana tathA upadezanA vikRta vRttAnto ApatA asaMkhya phakarAo maLe che. saiddhAtika takarAronA glAsenApe darzAvelA muddAo paikI keTalAka darzAvI zakAya. (jaino dvArA karAtI) kaSTamaya tapazcaryAonI buddha karelI jhATakaNI jANItI che. jaina nItizAstramAM deha upara vAraMvAra eka ja bhAra mUkavAmAM Ave che. mAtra zArIrika kriyA ja javAbadAra che, nahi ke irAdo. mAtra IrAdone ja prAdhAnya ApatA bauddhoe A sAme vAMdho uThAvyo. brAhmaNoe mukhya vAMdho e uThAvyo ke vedone ane vedanA vyAkhyAnanA brAhmaNonA adhikArane jeno pramANa mAnatA nathI. jenonA kahevAtA nAstikapaNuM viSe teo thoDIka ja TIkA kare che. (4) phrAnkarikhA hAma (hAburga yuni.nA saMrakRta vibhAgamAM sahAyaka adhyApaka, zubriganA ziSya) hAmanI mahAnirIkTa nA chaThThA adhyAyanI AvRtti mATe juo $ 9. Jain Versions of the Sodasa Story (sodAsa kathAnA jaina rUpAntaro) (ANIST 7, 1951, pp. 66 ff) : baddha ane brAhmaNa rUpAntaro uparAnta A kathAnuM mAtra eka ja jena rUpAntara pahelAM jANItuM hatuM. jaina (che. ane di.) sAhityamAMthI hAma bIje pAMca navAM rUpAntaro pUrAM pADe che. ane batAve che ke jaina grantho brAhmaNa sampradAyanuM nahi kintu bauddha sampradAyanuM anusaraNa kare che. (5) yosepha kIDarIkha kola (9tsarga yuni. mAM sahAyaka adhyApaka; kiElanA ziSya) Die Skaryaprajmapti (sUryaprajJapti-nthanA itihAsano abhyAsa) Bonner Orientalistische Studien, Heft 20, 193) : prastAvanAnA AdhAre vizvaracanAne lagatA upAMgonA granthonA sambandhono nIce pramANe sAra ApI zakAya. (juo pR. XL thI); vizvaracanA sambandhInA anumita karelA mULabhUta grantha uparathI vAri, sUryaprajJapti, khUDhIvaprajJapti ane dvArA prati vikasyAM. granthavikAsane lagatA keTalAka pheraphAra bAda te grantho pAMcamAM ane chaThThA upAMgamAM tathA trIjA upAMga (nA keTalAka bhAgomAM "sUryaprajJatti", "navUDhIpaprarutti", ane "jIvAmijIma" e nAme pratinidhitva pAmyA. A gaNa granthomAMthI "sUryaprAptimAM (2) sUryagati (2) dravratti ane (3) nakSatronI carcAno samAveza thAya che. pahelo ane bIje bhAga aMzataH "gUDhIvaprajJatine ane trIjo bhAga "ane "jIvAmina" ne AvarI le che. granthane lagatA praznonI carcA uparAnta granthakartA sUryaprApti ane sAbUDhIvaprAptinI khagoLanuM pRthakkaraNa paNuM Ape che. potAne maLatA AvatA kabUDhIvavajJatinA aMzo sAthe ApelA sUryaprAptinA grantha vaDe pustakanuM daLa bane che. The Meaning of potaja in the Zoology of the Jains (jainone prANizAstramAM potAno artha) (ZDMG 1953, pp. 151 f) : sastana prANIo (jarmana-exhautgeboren-oNra sAthe janmelA) ane potA evA vibhAgomAM vaheMcAyA che. vatana no artha "hoDImAM janmela" ema thAya che ane A prANIonI janmakriyAnI vizeSatAne darzAve che. Plants possessing a common body (Sadharana-sarira) according to Jain dogmatics (jaina siddhAnta mujaba sAdhAraNa zarIra dharAvanArA choDo) (Zeitschrift fur Ethnologie, Vol. 78, 1; Braunschweig 1953). Some Remarks on the Lists of Animals in the Jain Canon (jaina AgamonI prANIonI yAdIo upara keTalAka zerAo (Asiatica, Festschrift Friedrich Weller, Leipzig 1954, pp. 365 ff.) : uttarAya, jIvAminAma ane pannavA upara AdhArita thayela A lekha ghaNuM prANInAmone oLakhAve che (dA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ta. makara, jeno mULa artha dagong" eTale ke moTuM vanaspatyAhArI sastana rIbAI mANI ema karavAmAM Avyo che, ane te jamAnAmAM anusarAelA vargIkaraNanA siddhAntonI carcA kare che. Das physialische und biologische Weltbild der indischen Jaina-Sekte (The Physical and Biological Conception of the world in Jainism-bhAratIya jaina sampradAyamAM bhautika ane prANijIvanazAstranI dRSTie jagatanuM citra) (The Jaina Academy Publications, 3, Aliganj 1956) :~ lekhaka jainavAdanI vizvavidyA ane prANijyanazAstranuM pRthakkaraNa kare che ane batAve che ke dharmAstikAya, dharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya ane kALa vi.) dareka padArthamAM rahelI bhakti jainavAdanA manta mahattvapUrNa kSaNomAMnuM eka bAbu che. (6) zAloTa kAra (sI) mihA pura (jaina)nA banapUrva ke TeMzanA ziSyA), List of the Jaina Manuscripts of the Scindhia Oriental Institute Ujjain, 1944 (ujainanA si-dhImA ..vyavidyA mandiranI. jaina hastapranonI yAdI, 1944 (aMgrechamAM) H-- haju prakAzita thaI nathI Jain Literatur and the Mahakala Temple (jaina sAhitya ane mahAkALanuM sandira) (hiMdImAM) (vikrama smRti grantha, ujjaina, saM. 2001, pR. 401 thI). purAtana utsarjana bhavantimu bhAla kathA ane (saMvatsara pravanaka) vikramAditya sAthe siMhasena divAkaranI mulAkAtanI kathAnuM dhAma che. banne noMdhI karyuM. ane di.mAM sAmAnya che. Some Remarks on the Symbolism of Numbers and on the Animism in the Botamical System of the Jain Canon (saMkhyAnA pratIkavAda upara ane jaina AgamonA vanaspatizAstrapaddhatinA prANIvAda upara keTalAka zerA) (Studia Indlogica, Festschrift Willibald Kirtel, Bonn 1955, pp. 125 ff.) 7. malaya nAma duyong uparathI.-anuvAdaka. 22 jAnyuArI 19pa9 pahelI to AgamonI varLAomAM ja maLI Ave che. koI eka gezvara mandira kalAka jainoe bAMdheluM pAchaLathI loko (=hinduo)e ene kevI rIte haranamana karyuM te badhuM antasukumAlakathAmAM Ave che. citone te ja maMdiramAM eka camakAra karyo nA pratApe aAelA (saMvatsarapravartaka) vikramAditye te maMdira jainone prI vIte pAchuM sopyuM tenuM varNana che. siMkronane maLelA vikramAditya (saMbhavataH sutra bIjo. juo A pachIno lekha) te saMvatsarapravartaka vikramAditya sAthe jovAmAM ane keTalAMka rUpAntaro kare che te pramANe) A che kayAnA mi * mAtreyayukta' pratyAdi zabdaDhArA suprasiddha mahA kALanA madira sAthe joDavAmAM jaina sampradAya bhUla kare che. A vastu bAda karatAM banne ullekho emanI mukhya bAbatomAM aitihAsika lekhI zakAya. pAchaLanA sanamAM raMgezvara maMdira khIjIvAra hinduonA dAyamAM AvyuM ja haze. kAraNa ke atyAre kuTumbezvara nAme oLakhAtA hindu mandiramAM keTalAka jaina varato che ane te ja prAcIna raMgezvara maMdiranuM pachInuM rUpa haze Siddhasena Divakara and Vikramaditya (siddhasena divAkara ane vikramAditya) (aMgrejImAM) Vikrama Volume, Ujjain 1948, pp. 213 ff). kavi ane nAka simena divAkarane suprasida saMvatsarapravartaka vikramAdityanA guru tarIke enI sAthe mAtra jaina sAhitya ja jotuM nathI. jyonirvibharamAM ApelA vikramAdityanA darabAranA prakhyAta puruSonI yAdImAM siddhasena ('zrutasena', 'kSapaNuka' tarIke) Ave che ema mAnavAne cokkasa kAraNa che. siddhasenano samaya nakkI karavAnA pahelAMnA prayatno santoSakAraka parmiSThAna na lAvI zakyA. Ane yaMtra siddhasenanI sujananAzinuM pRthakkaraNa pahelI ja vAra DaoN. kALo kare che. rIvI ane bIjA kAraNo vaDe te granthano samaya guptonA sAmrAjyanA samayamAM mUke che. granthamAM nirdiSTa AzrayadAtA rAjA sambhavataH samudragupta vikramAditya che. paraMtu seinane samDaguptanA anugAmI candragupta (bIjo) vikramAditye paNa Azaro Apyo hovo joIe. pAchaLanA samayamAM banne vikramAdityo eka manAyA ane saMvatsarapravartaka vikramAditya tarIke oLakhAvA mATe sadIona Io pAchA kAyA. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga jAnyuArI 1959 Ancient Jaina Hymns (prAcIna jainastavano) (aMgrejImAM) (ujajaina 1952). (vikramanI) 13 thI 18 mI sadI sudhImAM lakhAelAM (7 saMta ane 1 a5. ema) 8 aprasiddha ve. stotronI eka samIkSita AvRtti DaoN. krAujhe Ape che. rastotro ane tenA racayitAonI vigatavAra carcAmAM munisuvrata (ane azvAvabodha athavA zakunikAvihAra nAmanuM bharUcamAM emanuM tIrtha) ane vairoTI devI (ane vidyAdevIo)nA abhyAsono paNa samAveza thAya che. traNa prAcIna gujarAtI kRtio (gujarAtImAM), (gujarAta vidyAsabhA, amadAvAda 1951): (2) nayasundararacita zrIzaMkhezvara pArzvanAtha chanda - kAvya (chabdano artha A che)mAM UmipradhAna ane upadezAtmaka aMzo che. upadezAtmakamAM halyoganuM jainamatAnusAra punarvyAkhyAna Ave che. hayogacarcAmAM pArvinAthacarita samAvI dIdhuM che. racayitA judA judA 10 chando prayoje che. (jUo prastAvanA pR. 19) ane saMskRta, gUjarAtI, hiMgaLa (rAjasthAnanA bhATonI bhASA) ane cAraNI (saurASTrane cAraNonI bhASA)nuM mizraNa | karIne anekazaH mAvAvano prayoga kare che. nayasundara sa. 1637 ane 1681 vacce thaI gayA ane temaNe rAso ane bIjA grantho racyA che. (3) traNaso pAMsaTha pArzvanAmamALA -(dhaNa sthaLoe teonA te te tIrtho pramANe nAma apAelA) bhinna bhinna 365 pArvonI A granthamAM gaNatrI che. A grantha saM. 1655 mAM akabarapura (khaMbhAta)mAM premavijaye racyo hato. (1) vRddha vandana -saM. 1896 pachI koI samaye khImAe racelI judA judA tIrthonI A stuti che. granthanA anate Do. krAue oLakhANa sahitanI nirdiSTa tIrthonI yAdI ane sAhityika uddharaNa ApyAM che. kaIka zaMkhezvara sAhitya (gujarAtImAM), (jaina satya prakAza 1945): munirAja jayantavijayajInA zaMkhezvara mahAtIrtha (vijayadharmasUri jaina granthamALA puSpa 57, ujajaina, saM. 1998; be bhAgamAM) nAmanA graMthamAM Avela zaMkhezvara pArzvanAtha sabadhI sAhityanI A pUravaNI che. 15 nAnakaDA granthonuM prakAzana agara ulekho ApavAmAM AvyA che. zrI zrIsAravAcaka viracita zrI phalavaddhipArzvanAthastuti (gujarAtImAM), (jaina satya prakAza 1945): phalavahiM te AjanuM phalodI (rAjasthAna). racayitA saM. 1700nI AsapAsa thaI gayA ane TIkATippaNa ane aitihAsika kAvya grantho temaja stotro emaNe racyA che. zrI hemavimalasUricita tere kahIyAnI sajajhAya (gujarAtImAM), jaina satyaprakAza 1946): sajajhAya eTale upadezAtmaka kAvya. A sajhAya sadAcAranA paripatthI rU5 Alasya, moha vi. kAThIo eTale ke luMTArAo viSe che. racayitA hemavimalasUri saM. 1523thI 1583 sudhI jIvyA ane sudhAraka tathA tapAgacchanA papamAM sUri tarIke jANItA hatA. che. krAujhenA "prAcIna jaina stotro" (pR 105 thI)mAM emanuM varANapArzvanAthastavana prakAzita thayuM che. zrI bhAnumerukRta "cadanabAlA sajajhAya' (gujarAtImAM) (jaina satya prakAza 1946) - A sajajhAya suprasiddha ajacandaNAM (juo hemacaMdranuM triSaSTideg 10deg4474-600) viSe che. racayitA kAM to kharataragacchanA bhAnumeru ke kAM to vRddhatapAgacchanA bhAnumeru che. banne saM. 1650 nI AsapAsa thaI gayA. mAMDavagaDhanA zrI pramadapAzcadeva (gujarAtImAM) (jaina satya prakAza 1954) - jaina stotrasaMgraha (zrI yazovijya jaina granthamALA pu5 7) nA prathama bhAgamAM pramadapArzvanAtha stavana prakAzita thayuM che. DaoN. krAujhe enA racayitAnuM siddhAntaraci sAthe tAdAmya batAve che ane darzAve che ke amadapArzvanAthanI mUrti ane (kharataragacchanA 55 mA sUri ane siddhAMtarucinA guru) jinabhadrasUrie (jesalamIra prazasti mujaba) pratiSThA karelI mUrti e saMbhavataH eka ja che. mahunA muslima nAma zadIyAbAda (AnandanuM dhAma) uparathI amadapArzvanAtha nAma pADavAmAM AvyuM che. (7) guSTApha cotha (paTaNAmAM saMzodhanavRttibhuka, hophamAnanA ziSya) Mohanagrha in Prakrit Texts, in Kautilya's Arthasastra and in the Annals of Tabiri (prAkRta grantho, kauTilyanuM arthazAstra ane Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga (Asiatica, TakhArInA vArSizranthomAM mohanagRha) Festschrift Friedrich Weller, Leipzig 1954, pp. 535 ff). [maDI-gAya (bar3hAmo dhaTa)mAM mApane kahevAmAM AvyuM che ke rAkumArI mahI potAnA umedavArone jyAMthI teo saMsAranA mithyAtva aMgenA tenA kamakamATIbharyAM pradarzanane joI zake evA momanA huM jUdA jUdA garbhagRhomAM mokale che, ahIM ane koDilpanA arthazAstramAM atiprasiddha zabda monano artha anekavAra saMtA : e pramANe khoTI rIte karAyo che. eno kharo artha, lekhakanA batAvyA pramANe, vAsagRha vagere tarI'ke vaparAtA eka athavA vadhAre gagRho makhaMDo bAraNu karanAra (ane e rIte rAjI karanAra) bhUlaSkAmIvALI bAMdhaNI, e che. * , (8) oTTo sTAIn (pahelAM prega yuni.mAM; avasAna 1945 mAM) The Jimist Studies (jaina vidyAaMgenA adhyayano) (aMgrejImAM), (jaina sAhitya saMzodhaka adhyayano, saMkhyA 3, amadavAda 1998):-- A lekha mukhyatve AgamomAM AvatA nAmo upara AdhArita thayo che ane nIcenA viSayonuM pratipAdana kare che H-- I (1) paDAvo (2) killAbaMdhIo (3) zahera ane gAmanA sattAdhIzo (4) makAno (5) mAlikIo. II (1) bhUgoLa. III maeNjisTreTo (1) rAjyAdhikArIo (2) nyAyakacerInA adhikArIo, bIna prakaraNonA nAmothI UlaTuM II (1) ane III (2) nA nAmo viya nAmo (naM. 1 nI bAbatamAM zaheranAM nAmo ane naM. 2 nI bAbatamAM dAsIonA nRvaMzazAstranI STie nAmo) che. (9) vAlTara spriMga (hAmburge yuni.nA saMskRta vibhAganA nivRtta adhyakSa, laoNyamAnanA ziSya, prathama tabbako paNa juo). 24 mAnavAnuM (bhAga pahelo; prAcIna jaina graMtha, (Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Goeettingen, PhilogioschHistorische Klasse, 1942, pp. 489 ff). ane 8 'The Jinist Studies' nI prastAvanAnuM pR. IV juo. jAnyuArI 1959 simAsiyA (bhAga bIjo, ejana, 1951, pR. 21thI) : (1) simAsiyArM e mAyAra, sUcAi, uttarAya ane savaiyAjyi koTinA prAcInatama jaina granthomAMno eka lAge che. granthamAM ' RSi 'o eTale ke pratyeka yuddhonI uktio ApavAmAM AvI che. A granthanI koI pazu TIkA ANavAmAM nathI. rakSigano anya bhAratIya AvRtti ane Adhunika hastaprata para AdhArAelo che. (2) bhAga khIjo--suthiMge pote lakhelI saMskRta chAyA che. Die Jaina-Handschriften der Preussichen Staatsbibliothek (The Jain Manuscripts of the Prussian State Library, New Acquisitions Since 1891--prIAnA rAjakIya pustakAlayanI jaina hastaprato, 1891 pachInI navI hastaprato) Leipzig 1944: vairanI yAdI (juththo prathama tabakko)nA prakAzana bAda rAjakIya pustakAlaye 2300 navI bhAratIya hastaprato (badhI kAgaLa pura) kharIdI hatI. hastapratomAM 1127 jaina dhArmika anyo (1003 sva. ane 124 di.)no samAveza thAya che. bhASA bhAratIyArya che. ane arvAcIna bhAratIyAya granthonI moTI saMkhyA (322 hastaprato mAtra gujarAtImAM) e A saMgrahanuM viziSTa lakSaNa che. thiMge A 1127 hastapratonI viSayavAra yAdI karI che; ane anukramaNikAmAMthI spaSTa thAya che ke dhArmika sAhityanI badhI zAkhAo sarakhA pramANamAM sArI rIte pratinidhitva pAmI che. nAmo ane tavArIkhanA pirizo ane naivAmAM AvyAM che. Studien zum Mahanisiha (Studies in Mahanistha, mAnisIdda no abhyAsa, prakaraNa }--) by F. R. Hamm and W. Schubring (ANIST 6, 1951). suthiMga pAre 1919mAM manilIna nuM prakAzana karyuM tyAre sArI hastapratonA abhAve teo samIkSita AvRtti sthApita karI zakyA na hatA. pAchaLathI meLavelI navI hastapratonI madadathI emaNe ane emanA vidyArthI nAme chevaTanA traNa prakaraNonI sAhita 9 ne ke hAlamAM 'RSiASitohAra' nAmanI hastaprata prakAzamAM AvI che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 AvRtti taiyAra karI (chaThThaH hAma; 7-8: zudhiMga). mahAnikIda ApaNI pAse TIkArahita utarI AvyuM che. 150 Stanzas (of the) Niryukti, A Glimpse of Jain Scholasticism (Cyril 150 loko : jena TIkAvAdanI jhAMkhI) (Studia Indologica, Festschrift fur Willibald Kirfel, Bonn. 1955, pp. 297 ff). laoNyamAne (ZDMG 1890 pR. 581 thI) DhasavevADhiA sUtra ane nikuMtti prakAzita karyo che. niryukti siddhAtika carcAo ane kathAnako Ape che. viSayanuM vyAkhyAna ApanAra ke pratipAdana karanAra (udAharaNa. hetu vi. jevA) taiyAyika zabdo dvArA dareka viSayano prAraMbha thAya che. laoNyamAna (potAnI AvRtti uparAnta). mukhyataH gadya aMzonI carcA karI hatI jayAre zaliMganuM pRthakkaraNa niryuktinA 439 loko paikI pahelA 150 zlokonA tattvajJAnIya aMzo sAthe mukhyataH sambandha dharAve che. Is Kundakunda the Author of the Atthapdhada? (zuM kundakundAcArya rAmadAdu no kartA che?) (lekhanuM jarmana zIrSaka: "Kundakunda echt und unecht"- kundakundAcArya asala ane nakala) (ZDMG, Vol. CVII, pp. 557 ff) samayasAra, ghavALasAra, niyamasAra, ane dhikkArane kartA kundakundane nAme paramparA madavAdu? paNa caDhAve che. prAkRta grantha 500 zloko (bhATe bhAge gAthAo )mAM judA judA saiddhAtika viSayone carcA che. laoNyamAne ane e. ena. upAdhyee yavA aMgenuM kudakundanuM grantha kartRtva svIkAryuM che, paraMtu zubiMga batAve che ke A granthanI bhASA upara azataH apabhraMzanI asara che ane aMzataH te khoTI che; jyAre samayasAra vi. nuM prAkRta niyamita che. tethI maTTA sAhityika bhASAnA vikAsamAM pAchaLano tabakko darzAve che. ane cAra granthonA racanAra te ja lekhaka sudhI sambhavataH te pAcho jaI zakato nathI. mAnyatAne samarthana ApavA maDhavAdu? ane samayasAra mAMthI cUMTelA aMzo A lekhamAM prasiddha karyA che ane samajAvyA che. (10) gheDora tyAkhArIe (hAle yuni.nA saMskRta vibhAganA bhUtapUrva adhyakSa, avasAna I. sa. 1934) Informations about the Jains from Authors of the 16th and 17th century (16 mI ane 17 mI sadInA lekhakomAMthI maLatI jaino viSenI mAhitI) (Festschrift Moritz Winternitz, Leipzig 1933, pp. 174 ff.): 16 mI ane 17mI sadInA parziyana, porTugIjha, Daca ane bIjA lekhakoe karelA jainaviSenA ullekhomAMthI te samayanI jainavidyAnA ApaNA jJAnamAM khAsa vadhAro thAya evI AzA na rAkhI zakAya. chatAM bhAratIya saMskRtinA adhyayanAthane mATe sAkhArIenA keTalAMka uddharaNo rasaprada che. uparAMta te uddharaNa batAve che ke Vertia, Ceurawach, 2427 Tschainer (poll mATe vaparAelAM keTalAMka yuropIyana nAmo) prAcIna yAtrALuo vaDe kevI rIte jovAyA hatA.10 jevI rIte bauddhavidyAnA prAraMbhamAM phrAnse te kSetramAM AgevAnI lIdhI hatI tevI rIte amuka samaya mATe jenavidyAnA kSetramAM jarmanIe agresarapaNuM lIdhuM hatuM, ema kahevAmAM jarAya atizayokti nathI. tema chatAM AmAMthI Aje paNa jarmanImAM AvI paristhiti che athavA to jarmanIe pazcimamAM jaina vidyAno eka jAtano ijAro rAkhyo che e prakArano artha kADhavo te geravAjabI che. keTalAka zAkhA-sampradAyo sIvAya jainavidyA pratyenA jarmana abhisAramAM kaMIka rASTrIya chAMTa jevuM che ema paNa nathI. tethI ame karelI jarmana ane mAtra jarmana granthonI pasandagI viSayanI dRSTie aprAkRtika che. jo ke A paddhati mAdhyamanI daSTie sapUrNa vAjabI lAge che, kAraNa ke AmAMnA lagabhaga badhAM prakAzano jarmanamAM lakhAelAM che ane tethI yuropanI bhASAo paikI agrejI adhikatama jANItI che evA bhAratamAM emanA pratye dhyAna na dorAya e svAbhAvika che. jaina vidyA" agara "jaina vidvAna ' evA prayogoThArA utpanna thatI bIjI gerasamaja saMzodhana kArya sAthe saMkaLAelI che. viSayanA saMpUrNa abhyAdvArA jarmana 10. A ja lekhakanA "Der Anekarthasam graha des Hemachandra" (421-571 ane kAryasaMgraha) (With extracts from the commentary of Mahendra, Bombay, 1893) e nAmanA lekhaka dvArA anirdiSTa prakhya pratye anuvAdaka dhyAna dore che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 aitihAsika abhivyaktiomAMnI koI ne koI abhivyaktinA jJAna pratyenuM pradAna che. * vidvAno haMmezA jena siddhAntonI chellAmAM chellI vigato sudhI ane enI dhArmika lAgaNInA smatama bhedo sudhI jainavidyAnI khUbIo batAvavAno prayatna karI rahyA che. chatAM Ano artha ema nathI ke jenavidyA e eka judI pADelI bAbata che. ulaTuM bIjA pazcAtkAlIna suvikasita dhamaeNnI mAphaka jaina dharma paNa bhAratIya jIvana ane vicAronI sAmAnya pArzvabhUmimAMthI kramazaH kevI rIte vikasyo ane mULane sambandha pAchaLathI bIjA sampradAyonA vicAra nA vinimayathI kevI rIte sudaDha thayo tanA abhyAsa karavA jarUra jaNAvyA hatA. A athamA jaina dharmanA jJAna mATenuM dareka pradAna bhAratIya pratibhAnI * The Voice of Ahinsa (Aliganj (Etah) Uttar Pradesh] Vol. VI, No. 10, October 1956 mAM prasiddha thayelA lekhanuM sudhArA vadhArA sahita bhASAntara, - sadara bhASAntaranI anumati mATe tathA tenA aMgenI anekavidha sAhAsya ane sUcano mATe maLalekhaka DaoN. brunano ane bhASAntarane " jenayuga 'mAM pragaTa karavAnI tamannA dazAvI vAraMvAra protsAhana ApavA mATe zrI kAntilAla korAno anuvAdaka AbhAra mAne che siddhasena divAkara mRtyulokanI mahAnagarI, sarasvatInA nivAsasthAna-ujajaina nagarImAM mahAkAlezvara mahAdevanA maMdiramAM eka avadhUte dhAmA nAkhyA. paga upara paga caDhAvI, sAdhAraNa pAgalanI jema e sAdhu beThA. are bAvAjI, paga para paga caDhAvyA che te utAro ane mahAdevane namana karo" pujArIoe kahyuM. paNa sAdhu bole zAnA? sipAIoe cAbakhA mAravAnuM zarU karyuM paNa te to rAjamahelanI rANIonA zarIra para lAgavA mAMDyA. "mahArAja, koI bAvo mahAdevanA maMdiramAM Avyo che, bolato nathI ke cAlato nathI. paga upara paga caDhAvI devane pUMTha karI devanuM apamAna kare che" pujArIe rAjAne phariyAda karI. "bAvAjI, mahAdevanuM apamAna karatAM jarA vicAra karo ! ivanuM jokhama che. tenI stuti karo." vikrama rAjAe tyAM AvI sAdhune kahyuM. "he rAjA! A deva mArI stuti sahana karI zake teTalo zaktimAna nathI." jarA krodhathI sAdhue kahyuM. rAjAe kahyuM. "tamAre parayo to batAvo." puNya-pApa rahita evA devane mArA namaskAra ho ema prabhu mahAvIranI batrIsa kaloka vaDe stuti karI sAdhue prabhu pArzvanAthanI stuti eka pachI eka gAthAo dvArA karavA mAMDI. ekeka gAthAe zivaliMgamAM avAja sAthe phATa paDatI ane agiyAra gAthA pUrI thaI tyAM to eka bhayajanaka avAja sAthe zivaliMga phATayuM ane avaMti pArzvanAthanI pratimA pragaTa thaI. sau Azcarya pAmyA, rAjAe vismayathI kAraNa pUchatAM sAdhue jaNAvyuM, "rAjA ! A sthAna jainonuM che. avaMtipArzvanAthanI mUrtinI ahIM pratiSThA thaI che. paNa brAhmaNadharmavAdIoe te mUrti para zivaliMga sthApeluM hatuM. pariNAme e zivaliMga vaDe mArI stuti sahana na thaI ane avaMtipArzvanAthanI pratimA pragaTa thaI." sau vismaya pAmyA ane jaina zAsananI unnati thavA lAgI !' - baMsI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagadguru zrIhIravijayasUrijI ane je jIyA" kara-mukti paM, lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI [pAlI (mAravADa) thI munizrI janakavijayajagaNi eka zilAlekha che. khaMbhAtanA osavALa zraddhALu tA. 18-10-58 jaNAvelo patra muni zrIIndravijayajIgaNidvArA zrImAna sagrahastha sauvaNika (sonI) tejapAla zAhe e mAsanA aMtamAM mane maLyo hato. jemAM zrIvallabhasUri uddhAra karAvelA e jinamaMdiranI yAtrA ane pratiSThA smAraka graMthamAMthI be lekhonA phakarA TAMkI " A bAbatamAM zuM vi. saM. 165mAM zrIhIravijayasUrijIe karI samajavuM ?' teno khulAso lakhavA mane jaNAvyuM che.] (1) "jajiyAverI akabare mApha karyo temAM hIra hatI, tenuM varNana aneka granthakAra vidvAna kavi vijayasUrIno hAtha hato, paNa aitihAsika ghaTanAe zrI hemavijayajIe saM. 67 zlokovALI prazaritamAM e vAstavika nathI, kAraNa ke jajiyAverAnI mAphI karyuM che. te zilAlekhanI nakala epigrAphiA IDikA akabare hIravijayasUrIno paricaya thayo-te pahelAM 2,50-59mAM, tathA te parathI zrIjinavijyajI dvArA varSo thayAM ApI dIdhI hatI." saMgRhItasaMpAdita "prAcIna jaina lekhasaMgraha" bhA. 1, pR. -AcArya zrI vijayavallabhasUri smAraka graMtha, 11 thI 21 mAM lekhAMka 12 tarIke zrI jaina AtmAgu.vibhAga 5. 17, 18 naMda sabhA, bhAvanagarathI prakAzita che. uparyukta zilAlekhamAM -prA.ke. hiM. kAmadAranA lekhamAM. jaNAvyuM che ke akabarapAtazAhe gUjarAtamAMthI mevAtadezamAM (2) e ja graMthanA gU. vi. pR. 117mAM prA. meM. 2. AcArya zrIhIravijayasUrijIne AdarapUrvaka bolAvyA. majamudAranA lekhamAM nIce pramANe che - saM. 1639mAM teo phatepuramAM padhAryA tenuM varNana 16 eka zAMticaMdra nAmanA munie paNa "kapAsakoza' padomAM karyA pachI, 17mA padamAM jaNAvyuM che ke jemanI nAme saMrakRta kAvya racI ane saMbhaLAvI akabarazAha (hIravijayasUrijInI) vacana-kaLAthI raMjita thayelA, harSitaupara bhAre asara karI hatI, jene pariNAme jIvadayAnA hRdayavALA rAjAdhirAja zAha akambare samasta dezomAM cha pAlanamAM, tathA "jajiyA' jevo kara kADhI nAkhavAnI mahinA paryata amadAvAdanI pahoddoSaNa karAvI hatI- bAdazAhe kRpA karI hatI." "dAmevAkhila bhUpamUrdhasu nijAmAjJAM sadA dhArayam , --A saMbaMdhamAM mahArA abhyAsamAM AvelA ane zrImAn zAhiakabaro narabaro [dezeSva zeSepvapi / mArI sAme rahelA tatkAlIna prAcIna graMthonuM-etihA- SaNmAsAbhayadAnapuSTapaTahodaghoSAnaghadhvaMsitaH sika sAdhanonuM avalokana karatAM-vicAratAM mane jaNAya kAmaM kArayati sma hRSTahRdayo yadavAkkalAraMjitaH // 17 // " che ke "jajiyA' kara nIkaLI javAmAM nimittabhUta - tyAra pachI 18mA padyamAM chajiAkarane emanA thayelA jainAcArya zrIhIravijayasUrine je yaza apAya (hIravijayasUrijInA) upadezathI akambara pAtazAhe che e vAstavika che. ema mAnavAmAM samakAlIna aneka tayAno spaSTa ullekha che- vidvAna kavi-lekhakonAM saMskRta padya, gadya ane prAcIna vahupAlana mudde dhan, gUjarAtI pramANe darzAvI zakAya tema che, jemAMnA keTalAka nikhilamaNDalabAsijane nije / vidvAno e ghaTanAnA sAkSIbhUta samarthako che; emanI ___ mRtadhanaM ca karaM ca sujiijiaaprAmANiktA mATe zaMkA lAvavI e ucita nathI. midhamAcakavaramUtiratha 18." temAMnA mukhya prAmANika ullekho ahIM darzAvuM chuM. bhAvArtha --jemanA (zrI hIravijayasUrinA) upadezane -zrI zatruMjayatIrtha upara mUlanAyaka zrIAdIzvara AdhIna thaI ha dhAraNa karatA akambara bhUpatie bhagavAnanA jinAlayanA dvAra pAse saMskRta vistRta padyamaya potAnA saghaLA maMDaLa (deza)mAM vasatA jana paranA, 27 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 28 jAnyuArI 1959 mRtyu pAmanAranA dhanane ane jiA nAmanA karane to hato. 18 - prazasti-zilAlekhanA 62mA padyamAM zAha tejapAle saM. 1658mAM karelI yAtrA ane gurujI zrI hIravijasUrijIe te caityanI karelI pratiSThA sUcavI zaTaMga kAna-vAI - 660 mateDaje, yAtrAM cakAra sukRtAya sa tejapAlaH / caityasya tasya sudine gurubhiH pratiSThA, vane ja hIravikathAdhisUrisidaiH drA" bhAvArtha -te tejapAle zatruMjaya para saM. 1650mAM sukRtamATe yAtrA karI hatI ane te cityanI pratika sudine gurujI zrI hIravijayasUri-sihe karI hatI. 62 zatruMjaya parvata paranA naMdivardhana cityanA pUrvokta prazastikAra kavi hemavijaya, 5. kamalavijayanA suziSya hatA-ema tenA aMtima padhamAM jaNAvyuM che. te kavie racelA bIjA aneka graMtho zrI pArzvanAthacarita mahAkAvya (racanA saMvata 1632), sadbhAvazataka-RSabhazataka (saM. 1656), kathAratnAkara (saM. 1657), kIrtAikallolinI, stutitridazataraMgiNI, kastUrIprakara, anyoktimuktAmahodadhi, tathA vijayaprazasti mahAkAvya (16 sarga paryaMta) vagere jANavAmAM AvyA che. vizeSa mATe jUo vijayaprazasti mahAkAvya (ya. vi. graMthamALAthI prakAzita). "AUM|| svastizrI saMvat 1652 varSe mArge vadi 2 somavAsare puSyanakSatre niSpratimasaMvega-vairAgya niHspRhatAdiguNaraMjitena sAhizrIakabaranareMdreNa prativarSa pANmAsikasakalajaMtujAtAbhayadAnapravartana-sarvakAlInagavAdivanivartanajIjiAdikaramocana-muMDakAbhidhAnakaramocanapUrvaka zrIzatrujayatIrthasamarpaNAdipurassaraM pradattabahubahumAnAnAM nAnAdezIyasaMghasamudAyena saha zrIzatrujaye kRtayAtrANAM jagadvikhyAtamahimapAtrANAM saM. 1652 varSe bhAdrasitaikAdazyAM unnatadurge anazanapUrvaka mahotsavena sAdhitottamArthAnAM tapAgacchAdhirAja-bhaTTAraka zrIhIravijayasUrINAM pAdukAH kAriM staMbhatIrthIya saM. udayakaraNena pra. bha. shriivijysensuuribhiH|| mahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNayaH paM. dhanavijayagaNibhyAM saha prayaMti ! tArtha mAvA......]dhyamanAzcara ni]tu I zrI -epirAphi iMDikA-2/59 -prAcIna jainalekhasaMgraha bhA. 2, le. 13. bhAvArtha -saMvata 165ra varSa (caitrathI zarU thatA)nA mArgazIrSa vadi 2 somavAre puSyanakSatramAM jemanA asAdhAraNa saMvega, vairAgya, niHspRhatA Adi guNothI raMjita thayelA sAhi zrI akabara narendra prativarSa cha mahinA paryata sakaLa jaMtu-samUhane abhayadAna pravartAvavuM, sarva kALanA gAya, baLada vagerenA vadha aTakAvavA, tathA jIjIA vagere kara mukata karavA ane muMDakA nAmanA karane mukata karavA pUrvaka zaruMjayatIrtha samarpaNa karavuM vagere prakAranAM kAryo karI jemane bahu bahumAna ApyuM hatuM, tathA jemaNe vividha dezonA saMgha-samudAya sAthe zrI zatruMjayanI yAtrA karI hatI, jeo jagatamAM vikhyAta mahimApAtra hatA; saM. 165ra varSamAM, bhAdrapada zukala ekAdazIe unnatadurga(UnA-saurASTra)mAM anazana-pUrvaka mahotsavathI uttama arthane sAdhanArA te tapAgacchanA adhirAja pUjya zrI hIravijayasUrijInI pAdukAo staMbhatIrtha(khaMbhAta)nA saMghavI udayakaraNe karAvI ane pUjya zrI vijayasenasUrijIe pratiSThita karI che, tene mahopAdhyAya zrI kalyANavijayagaNijI dhanavijayagaNi sAthe praNAma kare che. A pAdukAo bhavyajanothI ArAdhana karatI cira kALa niMdo." (kramazaH) zrI zatruMjaya tIrtha para AdIzvara bhagavAnanA maMdiranI pazcime AcArya zrIhIravijayasUrijInI pAdukA saM. 165ramAM pratiSThita karavAmAM AvelI che, jenI pratiSThA temane paTTadhara zrIvijayasenasUrie karI hatI. te saMbadhanA tyAMnA nAnImoTI 11 paMktinA saM. zilAlekhamAM sadgata surijInA saguNa sAthe satkAryonuM smaraNa karavAmAM AvyuM che, temAM prastuta jIjIA-kara-mocanano paNa ullekha che. enI nakala epigrAphiA DikA 2,59mAM, tathA tenA AdhAre zrI jinavi. prAcIna jaina lekhasaMgraha, bhA. ramAM lekhAMka 13 tarIke prakAzita che, te ahIM darzAvuM chuM - Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aitihAsika citrapaTano paricaya ane mahopAdhyAya zrI yazovijayajInI sAlamImAMsA pU. munizrI yazovijyajI citrapaTa zuM kahe che? ATalo paricaya ApIne A paTa aitihAsika ane mahatvano zAthI che? te aMge thoDoka uhApoha raju karuM avataraNa A aMkamAM aitihAsika ane mUlyavAna kahI zakAya tevo citrapaTa chApavAmAM Avyo che. yadyapi A paNa pahelavahelo "zrIvijayavallabhasUrismArakagraMtha mAM, ane tyAra pachI "mahopAdhyAya zrIyazovijaya smRti graMtha mAM chApavAmAM Avyo che. to paNa pustaka karatAM patra vadhu hAthomAM pharatuM hovAthI, tema ja A paTa pU. upAdhyAyajI mahArAjanI AyuSyanirNayamImAMsA mATe abhUtapUrva prakAza ane mahattvano vicAra pUro pADato hoI, ahIM punaH sthAna apAyuM che. paTanI jIvana kathA --paTanuM nAma-meruparvata. A paTano janma-vi. saM. 1663mAM thayo hovAthI tenI AvaradA Aje 351 varSanI thaI kahevAya. -uMcAI (athavA laMbAI) 1 phuTanI ane paho LAI paNa lagabhaga teTalI ja. -jAta dezI--amadAvAdI kAgaLa. -raMge zvata. -alaMkAranI jagyAe aMdara kALo, pILo ne lAla kalarano upayoga. ane nIce astara zveta kApaDAnuM. A paTamAM jaMbudvIpanA madhyavarti rahelA ane ApaNA bhAratanA madhyabhAgathI lagabhaga 17948800, -arthAta eka karoDa, ogaNaeMzI lAkha, aDatAlIsa hajAra AThaso gAu-dUra rahelA meruparvatanI AkRti jaina daSTie ane amuka rItie dorI batAvI che. A parvata goLAkAre uco gaelo che. chatAM na vijayajIne to cAre dizAvatI rahelI vastuonuM darzana karAvavuM hovAthI, bhUmitinI rIte vartuLAkAre sapATa karIne batAvyo che. jethI jonArane, prAthamika dRSTie te A pahADa che, tevo khyAla Ave tema nathI. vartamAna apekSAe ApaNuM upAdhyAyajInuM aMtima mahAmaharSi ke jayotirdhara tarIkenuM sthAna adAvadhi ajoDa rIte jaLavAI rahyuM che. kAraNa ke emanuM khAlI sthAna laI zake evI "divya ane abhuta" zabdathI navAjI zakAya tevI koI ja vyakti temanA pachI pAkI nathI. e eka nirvivAda satya che. ApaNA e mahAsarjaka sattaramI sadInA vacagALe jamyA ane aDhAramI sadInA vacagALe kALadharma (devaloka ) pAmyA. AthI ApaNA A paramopAsya purU sAthe baMne sadIonu ardhAardha sagapaNa joDAyuM che. A sadInI bAbatamAM paNa koIne kazo ja aMdezo nathI, zaMkA che temanA cokkasa varSa mATe. A mATe citrapaTanI pupikAnA muddAone samajI levA prathama jarUrI che. 1 meruparvatanuM Alekhana, vi. sa. 1663mAM thayuM che. 2 Alekhana karanAra, upAdhyAyajInA guru zrI nayavijayajI pote ja che, ane te vakhate teo gaNi ane paMnyAsa pada dharAve che. 3 Alekhana, kaNasAgara nAmanA gAmaDAmAM rahIne karyuM che. 4 ane te A. zrIvijayasenasUrijInA rAjamAM 1 u. gujarAtanA mahesANA pAsenA dhINoja gAmanI najIka gAMbhu karIne aitihAsika gAma che. A ja gAmamAM zIlAMkAcAyajIe AcArAMganI TIkA pUrNa karI hatI. A gAmathI thoDAka gAu dUra " kaNasAgara " gAma Aje paNa vidyamAna che, ne tyAM AjubAjue prAcIna avazeSo sArA pramANamAM paDelA jovA maLe che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 5 nayavijayajIe potAne kalyANavijyajInA ziSya dIkSA bAda vaDI dIkSA pradAna thayA pachI ochAmAM ocho tarIke oLakhAvyA che. daza varSano dIkSA paryAya na thAya, tyAM sudhI gaNi padanI 6 potAnA ja ziSya jasavijyajI mATe A prayAsa anujJA-prApti thatI nathI. je A niyamano samAdara karavA karyo che. ane te ullekhamAM teo jasaviyajIne pUrvaka, gaNipada pradAna thayuM hoya to, saM. 1663 (A gaNi tarIke saMbodhe che. sAlamAM ja gaNi thayAnuM mAnI laIe to) mAMthI daza uparanA muddAo paikI naM. 1-2-3 vALA muddAo varasa bAda jatAM skUla gaNatrIe paNa saM. 1653mAM aMge mahattvanuM kaMI thayitavya nathI. dIkSA saMbhavI zake. naM. cAramAM, vijyasena sUrirA, lakhyuM che, te hakIkata to pachI dIkSA vakhate ummara zuM aMdAjavI? to jo barAbara che; kAraNa ke jagadguru 165ramAM svargavAsI teo bAla dIkSita hatA evuM nizcita mAnIe, ane banI cUkyA hatA, eTale temanuM zAsana svAbhAvika rIte chevaTe ATheka varSanI ummara kapIe to, saM. 1653 ja baMdha paDyuM hatuM, temanI pATe vijayasenasUrijI mAMthI 8 bAda karatAM, saM. 1645nA arasAmAM janmasthApita thayA, eTale tyAra pachIthI temanuM zAsana zarU samayanI saMbhAvanA karI zakAya. thayuM. eTale te vakhatanA zramaNasaMghano moTo samudAya - have temanA kALadharmanI nizcita sAla maLe che kharI? eka ja baMdhAraNa ne niyama mujaba vartato hato ane eka ja AcAryanI AjJA sahu koI ziromAnya karatA enA javAbamAM purI hA, ke ne, kahI zakAya tema nathI. paraMtu svaracita jaMbUravAnIrAsa, saM. 1939mAM racyAnuM khuda hatA. granthAdikanI prazastimAM jenuM zAsana cAlatuM hoya teno aMtamAM ullekha karavAno eka zirasto hato, ne teozrIja jaNAve che. eTale AgaLa na vadhIe ane prAyaH te paLAto paNa hato. evo dhanya sabhya Aje saM. 1739 ane saM 1645 vaccenI gaNatrI karIe Ave to !..... to, 94 varasanuM dIrdhAyuSa svAbhAvika rIte saMbhavita banI jAya che. naM. pAMcamAM navijyajI, e kalyANavijyajInA ziSya lAbhavijyajInA ziSya hatA, A sarvathA satya uparokta carcA ane vayano aMdAja nirNaya paTanA bInA che. eTale emane ziSyanI Agama "gha" vadhArIne AdhAre karyo. praSyi lakhyuM hota, to A bhrama Ubho na thAta. paNa e sujalIbhAsa zuM kahe che? mATe kazI ciMtA karavA jarUra nathI, e to utAvaLamAM - have sadbhAgya maLI AvelI "sujasevelIbhAsa" athavA anupayoga paNe AvuM ghaNIvAra banyuM che ne nAmanI eka nAnakaDI kRti jenI be AvRti thaI gaI bane che. che, jenA kartA munizrI kAtivijayajI che, jeo upAhave aMtima naM. 6 vALo muddo khAsa vicAraNA dhyAyajInA samakAlika hatA, teoe prastuta "bhAsa" mAgIle che. gujarAtI padyamAM banAvelo che. jemAM cAra DhALa ane zaMkA- 1663mAM upAdhyAyajI hatA to e bAvana kaDIo che. A AkhIe kRtimAM upAdhyAyajInA gaNipada kyAre ApyuM? 63, mAM gaNi hatA to temanI jIvana para TUMko chatAM vistRta prakAza pADyo che. A dIkSA kyAre thaI ? ane pachI teozrIno janma kRtimAM dIkSA vagere aMge, je sAlanirdeza karyo che, te kyAre thayo? pUrvokta paTanA ullekhane khoTo TharAve che. samAdhAna-La kayAre thayA? te mATe, laghudIkSA mATe, ++++ + ke janma samaya mATe koIja javAbI sAdhana prApta thayuM * jyAre dAdA uparanI vadhu paDatI bhakti vyakta karavA, guru karatAM nathI, temaja A prasaMge temanI ummara zI hatI ? tenI dAdAgurunA ziSya tarIke oLakhAvAno umaLako jAgI jAya kaMIpaNa noMdha maLI nathI. che, tyAre Avo ullekha karavAnuM bane che. niyavijayajIe anya sthaLe paNa evA ullekho kayA che. paNa e aMgeno to zuM anya koI vicAra-sAdhana che kharuM? to uhApoha "jIvana-kavana " lakhavAnA prasaMge karavA dhAre chuM. aMdAja anumAna nIkaLI zake kharUM? kaI rIte? to 1 A kRti " zrIyazovijayasmRtigranya'mAM paNa prakAzita jana AcAra paraMparA mujaba evo niyama che ke ladhu . thaI che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 31 jAnyuArI 1959 paNa sujalI kAra zuM kahe che te paNa spaSTa samajI laIe--teo janmanI sAla jaNAvatA nathI, paNa vijayadevaguru hAthanIjI, vaDI dIkSA huI khAsa; saMvata sola aThayAtijI, karatAM yoga abhyAsa.' A padyathI 1688mAM temanI vaDI dIkSA thayAnuM jaNAve che, paNa 1688mAM laghu dIkSAnI sAla noMdhatA nathI, ema chatAM saMvata sola aThayAsajI, rahI kuNagiri comAsa, zrInayavijaya paMhitAvarU jI, AvA kahoDe ulAsi." A paghathI 1688mAM navijyajI "kanho padhArela che. ane eja sAlamAM pATaNamAM vaDI dIkSA thAya che, eTale dIkSA nI sAla 1688nI hatI, e ApoApa siddha thaI jAya che. bhAsanA kathana mujaba dIkSA-vaDIdIkSAnI sAla 1688 che. to dIkSA vakhatanI ummara keTalI ? to A nirNaya mATe bIjuM koI sAdhana nathI. paraMtu bhAsakAra-- "laghutA paNa buddha AgaLojI, nAme kumAra jasavaMta," AmAM laghutAne kumara e be zabda jotAM teo nAnI ummaranA hatA, ne kumAra zabdathI teo "kumAra" hatA te vAta nizcita kare che. kumAraavasthA hovAthI ATha varSathI adhika vaya gaNAvI joIe, eTale naveka varSanI vaya aMdAjI zakAya. dIkSAnI 1688nI sAlamAMthI nava varSa bAda karIe to, 1679nI sAla janma samaya mATe aMdAjI rokAya. have sujalIbhAsakAra tyAra pachI temanI upAdhyAya padanI 1718 nI sAlano ane-- "sattarayAli comAsuM rahyA, pAThaka nagara DabhoI re, tihAM surapadavI aNusarI, aNasaNikari pAtakoI re" A kaDIthI 1743mAM comAsuM karyAno spaSTa ulekha 1744 hoya, ane te na kare e saMbhavita nathI, ne buddhigamya paNa nathI. comAsAno ullekha karI turata ja teo svarganI vAta jyAre kare che tyAre ema saheje lAge ke svargavAsa cAturmAsamAM ja karyo hovo joIe. ane e ja kAraNasara temane bIjI sAla jaNAvavAnI jarUra paNa kyAMthI hoya? tyAre sujasevelIno AdhAra laIne AgaLa 1676,no AnumAnika janmasamaya jaNAvyo che. ne svargavAsa 1743 no nakkI karIe chIe. baMne vacceno samaya gaNatAM lagabhaga 64, varSanuM AyuSya saMbhavita bane che. have A saMjogamAM paTanA ullekhane vadhu vajana ApavuM ke sujasevelInA ullekhane? ema saheje tarka thAya; paNa Ano cokkasa ke vadhumAM vadhu prAmANikapaNe javAba ApavA mATe thoDo samaya rAha jovI e ja zreyaskara che. kAraNa ke bhaviSyamAM kaMIne kaMIka AzAspada sAdhano maLavA saMbhava che. Ama chatAM paTanA ullekhane vadhu vajanadAra TharAvatA bIjA ullekho paNa malyA che. mahopAdhyAya zrI. yazovijyajInI potAnI mAlikInI kezavamizrakRti sarjamA"nI kRtinAM antamAM 1665nI sAlano, tema ja "rAmadrAnA svAdhyAya" je upAdhyAyajIe pote ja lakhI che, temAM 1669 no ullekha che. A ane AvA anya ullekho citrapaTanI sAlane ja prAmANika TheravI rahyA che. AthI "sujasevelI "nI racanA zuM khoTI che? to teno javAba "nAmAM che, kAraNa ke temAMnI anya hakIkato taddana sAcI che ema bIjI rIte cakAsatAM spaSTa mAluma paDI Ave che. sujalInI saccAInuM samarthana karato purAvo upAdhyAyajI bhagavAne pote ja eka gIta mAM karyo che. - "paDha paDha kaI rijhAvata paravuM, kaSTa aSTa avadhAnama" ahIMA pote aSTaavadhAnakAra hatA, ema jaNAve che. ne eja vAta sujalIkAra kAtivijayajI "sAdhi sAkhi saMghanejI, aSTa mahAavadhAna" A paghathI jaNAve che. paNu aNusaNuM karI surapadavI svargavAsa kayAre karyo ? te aMge kazI ja spaSTatA karatA nathI. zuM 1743nA comAsAmAM ja karyo ke comAsuM pUrNa thayA bAda 1744mAM karyo ? "tihAM" zabdathI to DabhoImAM karyo e vAta sUcita thAya che, paNa jayAre aMtima comAsAnI sAlano je lekhaka ullekha kare te lekhaka svargavAsanI sAla, je 1 A kathanathI to nayavijayajInI kahoDa comAsuM rahyAnI vAta zaMkAspada bane che. ne je comAsuM rahyA na hoya, to pachI upAdhyAyajInA saMsArI mAtuzrI cAturmAsamAM bhaktAmara stotra nayavijayajI pAse ja sAMbhaLavA jatA hatA, e pravAda cAlyo Ave che tenuM zuM? * paTane pharatI pulpikA khuda nayavijayajInI potAnI ja che ke kema ? anya prApta purAvAo saMpUrNa vizvasanIya che ke kema ? ItyAdi bAbato tapAsa heThaLa che, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 32 jAnyuArI 1959 to pachI zuM sujasevelIne aprAmANika TharAvIne upAdhyAyajInI divyakathA ane jIvanaprabhAne khoTI TharAvavA ke jhAMkhI pADavAno koI tevI vyaktie sAcI sAlone chekI, khoTI lakhI nAMkhavAno hINapata bharyo prayatna karyo haze kharo ? A zaMkA mane thaI ane e mATe tenI asala prati meLavavA prayatna karyo paraMtu e prati je bhaMDAramAM hatI tyAMthI guma thaI gayAnuM jANyuM. e prati bhaviSyamAM prApta thAya ane enI pADulipinI cakAsaNI thAya, pachI vadhu nirNaya upara AvI zakAya. niSkarSa e Avyo ke upAdhyAyajI bhagavAnanuM AyuSya paTanA AdhAre 90 thI 100 varSanuM ane sujalIbhAsa ' nA AdhAre lagabhaga 64 varasanuM Ave che. gaNipada aMgenA vize : 1. bhUtakALamAM padavI aMgenI dazavarSanI sAmAcArInI utsargamaryAdAone, koI koI asAdhAraNaprabhAvazALI ane prabhAvaka vyaktio mATe, gauNa karI, apavAdamArge dIkSA dIdhA bAda pAMca sAta varSanI aMdara paNa gaNita zuM-cAvata AcArya pada pradAna karyAnA dAkhalAo paNa ApaNe tyAM noMdhAyA che. ne te pAchA suvihita puruSonA hAthe ane suyogya vyaktio mATe. jo AvA ApavAdika mArge upAdhyAyajI mATe kadAca padapradAna thayuM hoya to asaMbhavita nathI. A mAnyatAno je Adara karIe to uparanI paTa gaNatrImAMthI bahu bahu to pAMceka varSa ochAM karI zakAya. 2. vaLI keTalAka evI paNa zaMkA uThAve che ke-bhakti, lAgaNI ke mohathI sAmAcArInI maryAdA ke padapradAna vidhi sAcavyA sivAya padavIonI navAjeza karavAnuM, ne Aje jevI du:khada ne zaramajanaka ghaTanAo bane che tevuM kAM na banyuM hoya ? paNa Ano javAba e che ke, ApaNA upAdhyAya mATe to Avo kazo ja saMbhava nahato-nathIja; ane AvA maharSi A rItanI navAjeza svIkAre e koI kALe saMbhavita paNa nathI. alabatta emanI jANa bahAra bIjAo emanA nAma AgaLa game te birudo lagADe te saMbhavita che. 3. e paNa tarka thaI zake che, upAdhyAyajIne jhAMkhapa lagADavA, virodhIoe temanA nAme jema keTalIka khoTI kRtio caDhAvI dIdhI, evoja siMghacAlakIno akhataro AvI pupikAomAM paNa karyo to nahIM hoya ?! A tamAma zaMkA-kuzaMkAono aMta kyAre Ave? to teozrIe aMtamAM sUcita karela saMvatavALI aTAramAM zaikA pahelAMnI svaracita kRtio maLI Ave tyAre ja. paNa ApaNuM mATe durbhAgyanI ghaTanA e che ke, prAcIna mahApuruSo AjanI jema "AtmakathA' lakhavAmAM rasa dharAvatA na hatA, tethI temanA jIvananI ghaTanAonI khAsa noMdho ApaNane maLatI nathI. jainazramaNonI AdhyAtmika paraMparAne ApaNA upAdhyAyajI paNa anusaryA che; eTale temanA jIvanane lagatI kazI hakIkato jema maLatI nathI, teja rIte teozrInA kavana (grantho)nI janmasaMvata paNa ApaNane bahu ja ochI upalabdha thAya che. zrutakevalI" jevA maharSionuM paNa smaraNa karAve tevA A mahApuruSanI jIvana-gAthA, zuM teozrInA ziSyo ke samakAlIna guNajJazramaNoe nahIM ja karI hoya? je eno javAba nA mAM hoya to kharekhara ApaNA mATe e vastu koyaDo banI jAya che. ane je karI hoya, to kAM kALano koLIo banI gaI hoya, athavA khUNekhAMcare prakAzano rAha joI rahI hoya ! astu ! vidvAno uparanI hakIkato vicAre ane sahAyaka ke nirNayAtmaka ullekho ke anya purAvAo maLe to mane jaNAvavA athavA to jAhera karavA mArI sAdara vijJapti che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisa kI zakti pasaMda hai ? hAthI kI yA zera kI ! ? namaH zrI vardhamAnAtha sarva jIva hi sApekSavAda pRSThA ahiMsA mUrtayate // // samaya parivartana ho rahA hai| vizAna bhI karavaTa le rahA hai| Aja saba koI ekatA saMgaThana va zAnti kI khoja meM hai| tIna zatAbdI pahale vaha samaya thA ki zAkAhAra kI rakSA ke liye mAMsAhAra ke pratikAra meM udyata the / Aja yaha samaya hai ki vanaspati AhAra kI pratiSThA ke lie mAMsAhAra kA virodha ho rahA hai / Apa apane mana ko zAnta banAkara, netra baMda kara dhyAna se vicAra kareM to Ara ko jJAta hogA ki mAnava zarIra kA pAMca bhUtoM (tattvoM) se sIdhA sambandha haiM / mAnavI jIvana kA zAkAhAra se samIpa sambandha hai / maiM gatavarSa meM meraTha kI jaina dharmazAlA meM baiThA thaa| sAmane chata para do se pAMca varSa AyuvAle 5 bAlaka khela rahe the| satra nIce kI cauka para bane hue kaThahare kI choTI divAla para cakkara kATate the / tejI se kintu 1 baccA jisakI Ayu 2 varSa hogI dhIre dhIre calatA thaa| tejI se daur3ane vAle cAlaka use ThIka samhAla kara bacAkara cale jAte the| maine yaha anubhava kiyA ki choTe bacce ke liye una bar3e baccoM meM paryAsa sahAnubhUti hai| mAnanA par3egA komalatA va abhi bhAvukatA asalI mAnavI jIvana hai aura yahI devI jIvana hai kintu yahI bar3A hone para ekadama badala jAtA hai| duSTa, nirdaya, saMhAralIlA kA nAyaka, prANI mAtra kA vinAzaka va manuSya jAti kA zatru bana jAtA hai| daivI jIvana ko haTAkara rAkSasI jIvana ko apanA letA hai, uttama manuSya bhI duSTa bana jAya usake kAraNa hai dUSita AhAra va dUSita vAtAvaraNa Adi / prANI mAtra meM sattva, rajasa va tamas ye tIna prakRtiyAM hotI hai jo AhAra se banatI hai| yaha kahAvata hai ki "jaisA anna vaisA mana, jaisA pAnI vaisI vANI, jaisA vAtAvaraNa paisA anusaraNa " / kucha prANI bhI aiseM hai ki jinakA nAma pAkara manuSya bhI prasanna hotA hai jaise ki diyAja va bhArata kesarI Adi Adi yaha mAnanA par3egA ki prANI saMsAra meM hAthI va zera ye balavAna prANI haiN| 33 munizrI darzanavijaya jI (tripuTI) rASTrapati DaoN. rAjendraprasAda ne apane yAtrA varNana meM batalAyA thA ki kahIM kahIM hAthIo se bhI kAstakArI kI jAtI hai| saba manuSya jAnate haiM ki baila, bhaiMsa, khaccara, kuttA, hirana, UMTa va hAthI ne gAr3I meM jote jAte hai| kintu zera kahIM jotA jAtA nhiiN| sarakasa meM bhI zAyada hI aisA tamAzA hotA hogaa| hAthI se hala khiMcavAo yA gADI sicAo vaha sAtyika vRti se apane kAma ko saphala nAvegA, kintu zera aisA kArya kara sakegA nahIM kyoMki usameM sAvika jIvana kA abhAva hai| hAthI meM sAtyika vRtti hai aura zera meM sAtvika vRtti nahIM hai usakA kAraNa eka hai zAkAhArI aura dUsarA hai mAMsAhArI aba Apa vicAra kara leM ki Apa ko hAthI sA kAryazIla bananA hai yA zera sA saMhAraka, nirdaya cananA hai / Apako sAtyika va kAryazIla bananA hai to mAMsAhAra kA tyAga karanA hogaa| samrATa akabara ne dIne ilAhI dharma calAyA thA vaha use puSTa karane ke lie saba dharmoM kA saMtulana kara rahA thaa| jagadguru AcArya bhI vijayahIrasUrIjIne use upadeza diyA ki saMtulana sAtvika vRtti se AdhArita hai aura mAMsa va zarAba chor3ane se hI sAtvika jIvana bana pAtA hai| isaliye zarAba aura mAMsa ko chor3a do| samrATa akabara ne Apake upadeza se varSabhara meM 6 mAha ke liye mAMsAhAra chor3a diyaa| bhAratavarSa ke itihAsa meM musalamAna rAjadazAmeM inheM sarvottama bAdazAha mAnA hai| yaha hai mAMsAhAra chor3ane kA phala | yaha zarIra se sambandhita ahiMsA kI bAta huii| kintu dharma pradhAna bhArata meM AdhyAtmika, ahiMsA va satya kI pradhAnatA hai| ataH maiM ahiMsA ke viSaya meM kucha bAteM batAtA hUM / pAnI se bhare hue tAlAba meM patthara pheMkane se pAnI meM eka ke bAda eka cakkara banate hai ye baila kara kinAre taka pahuMcate hai, vibhinna dharmoM meM ahiMsA ke aise cakkara pAye jAte hai| apanI svArtha rakSA yaha choTA cakkara hai| kuTumba va jAti kI va gAMva yA zahara kI rakSA madhyama cakkara hai / sAre saMsAra ke jIvoM kI rakSA yaha bar3A cakkara hai / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga bhagavAn mahAvIra ne DhAI hajAra varSa pUrva sarva jIvoM kI hita kAmanA ko sampUrNa zuddha ahiMsA hai jahA~ yaha 1 bhAva ho vahAM mAMsAhAra to hoI hI nahIM sktaa| jahAM bhrAtR bhAva ho, prema ho vahAM kisI kI hiMsA karanA asa mbhava hai / aura bhI kahA hai ki: -- tuha piyAI maMsAhaM, khaMDAi so lagArimayaM vAiyAM jisame sAI aviNe go || 67 // artha: tujhe yadi mAMsa yA mAMsa kI pakAI huI vastu priya hai to tU bhI usI prakAra khAyA va pakAyA jAyegA / ( uttara rajDayaNa sutra pra0 19 gA0 67 ) bhAratavarSa ke kaI prAMtoM meM mAMsAhAra tyAjya mAnA jAtA hai, yaha bhagavAn mahAvIra ke ahiMsA kI dena hai| hama dehalI yethe hameM vo do AzramoM kA anubhava huaa| ................................................................................................... --------- 34 66 jAnyuArI 1959 1. ahiMsA premI bhagavAna mahAvIra ko apanI pustaka meM eka mAMsAhArI ne mAMsAhArI likha diyA / 2. yadi isa pustaka ko mAMsAhArI saMsthA prakAzita karAtI to Acarya nahIM hotA, kintu paMcazIla ke praNetA bhArata sarakAra kI akAdamI ne use prakAzita kiyA hai yaha zata hokara mujhe Ata Azcarya huaa| zAkAhArI saMgha va jIvadayA maNDalIyAM apane kArya ko saphala banAnA cAhatI haiM to unheM prathama yaha kArya karanA hogA ki "vidyArthI bhAvi rASTra netA hai, unake pAThyakrama meM ahiMsA mUrti ke sAttvika jIvana ko rakhanA hogA | zAkAhAra kI AvazyakatA kA zikSaNa diyA jAya / " aisA hone para yaha saMsAra deva bhuvana bana jAyagA / madhyamavarganA utthAnanA mArgo " jaina yuga InAmI nibaMdha " zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA " jaina yuga vyavasthApaka maMDaLa taraphathI "madhyamavarganA utthAnanA mArgoM " se viSaya upara hiMdI, gujarAtI athavA angrejI bhASAmA nibaMdha AvakaravAmAM Ave che. te aMgrenI zarato A pramANe che : -------------------- ---------------------------------------- (1) nibaMdha phulaskepa sAinA kALa upara eka bAjU cAra hAra zabdomA pokhkhA akSare sAlA honA joIye (2) nibaMdho tA. 28 phebruarI, 1959 sudhImAM rajIsTarDa posTathI nIcenA saranAme mokalI ApayA. 33 (3) nibaMdho "jaina yuga vyavasthApaka maMDaLa dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano lekhakane baMdhanakartA gaNAze. " (4) prAta yela nibaMdhonI mAlikI bagerenA sarva haka zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA "jaina yuga vyavasthApaka maMDaLanA raheze. (5) zreSTha nibaMdha lekhanAne anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya rU. 150), rU. 100 ) ane ru. 50 ) inAmI ApavAmAM Avaze (6) nibaMdha nAre potArnu pUrva nAma, ThekANu, gAma vagere niSeva sAce judA kAmaLa upara niSedho nIcenA saranAme mo saMghIo, jaina yuga Clo zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDiMga 20 pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI 2 .............................. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LOYALTY TO FAITH (Adopted from YASASTILAKA) Once on a dark night Varisena, the to send for her daughters-in-law. They son of Srenika, the king of Magadha was were soon ushered to their presence absorbed in deep meditation in a deso- resplendent in their dress and adornlate cremation ground. Meanwhile, at ment, and lovely with the fresh beauty midnight, Mrgavega stole a costly neck- of youth. Varisena then requested his lace belonging to a merchant's wife at mother to send for the wife of his friend the instance of his mistress, a courtesan Puspadanta ; but during the long period named Magadhasundari. Pursued by of her separation from her husband, she the police, he flung the necklace, in front had lost her beauty and youth, and when of Varisena and disappeared under she appeared before them, her ugly, cover of darkness. The police finding emaciated and worn out figure made a the necklace lying near by, suspected sad contrast to the charming ladies who Varisena of the theft and reported the were standing beside her. The sight matter to the king, who was inexorable was too much for Puspadanta to bear, in the dispensation of justice and imme- and he asked for leave to depart. In this diately ordered his son to be punished way Varisena confirmed his friend in and tortured as a thief. Varisena calm- the resolution to maintain his vow and ly suffered the indignities inflicted upon both thereafter continued their austerihim eliciting by his fortitude the praise ties together. Like Varisena, every man and admiration of the gods, and soon should strengthen the loyalty of his after renounced the world and became fellowman to his faith. an ascetic. Puspadanta, the minister's PHILANTHROPY son, was his intimate friend from childhood, and Varisena prevailed upon him King Auddayana was famous for his to become as ascetic like himself. Puspa- - philanthropic actions. In order to test danta, however, found it difficult to his piety, a certain god assumed the forget his beautiful newly married wife form of a religious mendicant, a lothSudati in spite of his vow. Twelve some leper with stinking and decaying years rolled by, and still her memory limbs, and came to the king's house and haunted him day and night. Varisena asked for food. The king received him fearing that he would one day renounce with open arms and personally waited his vow and return to his wife, hit upon upon and treated him to sumptuous a stratagem and paid a visit to his meal. Unfortunately, the leper felt sick, mother, Celini, accompanied by his and as he lay in a mass of vomitted food, friend. The queen received both of the king raised and washed him with them cordially and Varisena asked her his own hands wiped his body with a 35 ife Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1959 silken scarf, and solaced him with soft and kind words. The god then threw off his disguise and took his departure after praising and honouring the king with divine presents. A person should not hesitate in practising his religion. HOW MAN BECOMES LIABLE TO REBIRTH were possible, the assiduity in religious austerities of those who are conversant with the truth would merely amount to exhaustion of the body. A child is not fit for austerities ownig to his ignorance, and a youth is liable to penalty if he should undertake them ; while a middleaged man is responsible for the support of his family, and an old man just manages just to subsist. Under the influence of others, a sentient being although he knows the truth, has his mind in the grip of the demon of false belief and is dragged along by the messengers of Fate for undergoing the cycle of births. Early youth, charming young women, beautiful mansions, and salutory wealth; these are the fruits of the tree of life. That there is heaven other than these is definitely untrue. But they have one defect. No means is there in the world to ensure their permanance. If that mmmmmmmmmmm ESSAY COMPETITION WAYS AND MEANS OF UPLIFT OF THE MIDDLE STRATA OF SOCIETY The Managing Committee of JAINYUG, the official monthly organ of Shri Jain Swetamber Conference invites essays in English, Gujarati and Hindi on Ways and Means of the Uplift of the Middle Strata of Society. The essays should be either legibly written or typewritten on fulscap size paper on one side and should not exceed four thousand words. There will be three prizes of Rs. 150, Rs. 100 and Rs. 50. The last date of receiving the essays is 28th February, 1959. Details and other rules of the essay competition are available from the Editors, JAINYUG, Shri Jain Swetamber Conference, Godiji Building, 2nd floor, 20, Pydhonie, Bombay 2. J. R. Shah S. L. Kothari Editors, JAINYUG Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mo hinI mIsa ke 5Da vA paro menejIMga ejanTasa cakravatI sansa eNnDa ku. rajIsTarDa ophIsa 22, kenIMga sTrITa, kalakattA sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 muThThIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sada bana kara peTrana 'a' varga - - ru. 1001 pradAna kara peTana 'ba' varga - - ru. 501 " AjIvana sabhya 'a' varga ru. 251 , , , 'ba' varga ru. 101 , kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAga meM (khAtA me) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga vArSika upahAra ru. 2 grAhaka banakara / pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai / mammnwwwwwwwwwww AmAom own FOR YOUR REQUIREMENTS IN NUTS & BOLTS Contact: BHARAT NUTS & BOLTS INDUSTRIES (In the approved list of Suppliers to the Railways, Government Port Trust, Municipality etc.) MANUFACTURERS OF QUALITY NUTS, BOLTS, RIVETS, WIRE NAILS, SPIKES, WASHERS, ETC. We manufacture BOLTS: Of all types such as Hex, Head, Round neck, Square head, Round or square neck, snap or cup head with square or round neck, CSK head-square or round neck, cheese head square neck, mushroom head, eye bolts, hook bolts, from " to 1" in dia, and from 1" to 72" in length. RIVETS: Pan head, snap head, flat head, CSK head, etc. " to 1" in dia and 1" and over in length. NUTS: Hex and square 3" to 1". WASHERS: From " to 1", round and square. S. R. ginning sundry parts : Nos. 4, 12, 14, 20, 22,31, 32, 32A, 37, 57, 58, 61, 71, 82. AUTOMOBILE : Bolts with S.A.E. or B.S.F. threads. Our products are manufactured in accordance with B.S.S., and D.G.S.D. specifications and have been approved by Railways and other Government Departments. ADDRESS: Udyognagar, Opp. King Circle Station, Gram: "GODIPARAS" Bombay-22 Phone: 61440 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARE YOU SUFFERING ,FROM COUGH & COLD ? TRY OUR BITA PASTILLES YOU WILL BE CONVINCED WM THAT "NOTHING IS BETTER" MANUFACTURERS : BOMBAY TABLET MANUFACTURING CO. 175, OLD POST OFFICE LANE MANGALDAS MARKET BOMBAY 2 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHONE: 20898 Modified DESIGN "Diamond" PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 5. 1, 1/2 & 1/4 TOLA WE BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES rijharva beMka oNpha inDiyA, muMbaI, Diamo FINE MANILAL CHIMANLAL & CO. I 8 8, 5 H R O FF 'BA 2 AR, B O B AT: laeNboreTarI ane riphAinarI 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 phona naM. 49pa 9950 sonuM-cAMdI-plaeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka IONAL REFIN NR UR O M BAY naeNzanala riphAinarI chApanI cAMdI GRAM: "XAKAUN baoNmbe buliyana eNsosiezana li. muMbaI - 2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. K. chApa sivara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra maracanTsa buliyana meTiMga eNnDa eNseiMga DipArTamenTa dhanajI sTrITa, muMbaI- ?, nAra : ARGOR Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited ) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Paid up Capital ... ... Reserve & other Funds ... ... ... Rs. 1,00,00,000 Rs. 50,00,000 Rs. 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. List of Branches Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhopur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B 7704 Q A-its design WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL! Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER Shumley JAINYUG SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, suMdaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaImA zrI mANekalAla DI. modI chApa bhane zrI jaina zvetAmbara kaoNmpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20 pAyadhunI, muMbadhI prakaTa kareM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga . bhUnya / 25 nayepameM 1959 maMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e.bI . naMdana),e.sI.pa. iMglaMDa, phelA jayaMtIlAla ra. zAha ga.e., bI.kaoNma. (laMDana , 44 zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharanma kA mukhapatra 5 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra vyavasthApaka maMDala zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI-taMtrI bI. e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha-taMtrI bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) prakAzana pratimAsanI lI tArIkhe thaze chUTaka nakala 25 nayA paisA vArSika lavAjama deza : rUpai 2) ve videza : rUpai 3) vraNa jainayuga OM jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika. + abhyAsapUrNa gadyapadya lekho temAM Avaze. OM zrI jaina zve. kaoNnpharansa (pariSad ) saMbaMdhI vartamAnakAryavAhIno ahevAla sAthesAthe apAze. dareka sujJa A mukhapatranA grAhaka banI potAnA mitrone paNa grAhaka banAvaze ane saMghasevAnA kAryamAM puSTi Apaze. ___A mAsikano phelAvo bahoLA pramANamAM hovAthI jAherakhabara ApanArAone mATe upayogI mAdhyama che; to teone nIcenA saranAme lakhavA ke maLavA khAsa vinaMtI che. lekhako vagerene sUcanAo 1. abhyAsa, manana ane saMzodhananA pariNAma lakhAyelA lekho, vArtAo ne nibaMdhone prathama sthAna maLaze.. 2. A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. 3. koI paNa lekha pUrve jAte ke bIjAe anya sthaLe prasiddha karyo hoya to te kRpA karI na mokalavo. 4. dareka lekha temaja mokalela graMthanI samAlocanA ke samAcAra samaya sthaLa vicArIne jema bane tema tvarAe prakaTa karavAnI kALajI levAze. vAMcakone sUcanA -jeoe potAnAM nAma grAhaka tarIke nodhAvyAM na hoya temaNe pUrA ThekANA sAthe vArSika lavAjamanA be rUpIA mokalI ApavA vinaMtI che. zrI jaina zve0 kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlakezvara (muMbaI)nA jaina maMdiranA mULanAyaka bhagavAnanI mUrtinI DAbI bAjunI brA saMpratinA kALanI mUrtinuM sanmukha dazya + uparanI mataiinA citrane hoTuM karIne bAjuno bhAga batAvela che. sUcita cihna juo. A cihna saMpratikALathI oLakhAtA mArtiomAM hoya che. pR. munizrI yazovijayajI mahArAjanA saujanyathI ] [cihnonA paricayanI carcA aMge jUo pR. 21-22 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * A pukha uparanI mUrtio sADAtraNaso varasa agAunI lAge che. * sUcita cihna juo. zilpakAre emAM buddhikalAkauzalya dAkhavyuM che. tai - & T ' ' * sUcita cihna juo. veviya banAvavA khAtara judI rIte TekaNa upasAvyuM che pR. munizrI yazovijayI mahAgajanA maujanyathI ] [cihno paricayanI carcA aMga o pR. 21-22 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : jUnuM ra0, navuM 2 vIrAt saM. 2485, vikramArka 2015 6 tA. 1 phebruArI 1959 6 aMka 4 guNabhavaNa gahaNa suyarayaNa, bhariyaM daMsaNa visuddharatthAggA / saMdhanayara bhadaM te, akhaMDa carittapAgArA // E - naMdI sUtra artha--guNarUpa bhavanothI gahana, zAstrarUpa ratnothI bharapUra, darzanarUpa zuddha zerIvALA ane akhaMDa cAritrarUpa killAvALA he saMdharUpa nagara ! tamAruM kalyANa ho. A pa NI ka lA saMpatti mahAkavi nAnAlAle ' sajAvyA jene rasazaNagAra, latAmaMDapa sama dharmAMgAra ' ema kahIne jainonI kalAprIti, kalAbhakti ane kalAsaMpattine birudAvI che. koI paNa dharmaparaMparA jyAre lokasamUhamAM vistaravA mAMDe che, tyAre e kevaLa AtmasAdhanAno viSama, durgama ane kaThora mArga banI rahevAne badale emAM bIjAM bIjAM tattvono paNa praveza thavA pAme che; ane e rIte jIvanane lagatI aneka pravRttionI asara e dharmaparaMparAnA kalevara upara thAya che, ane e dharmaparaMparAnI asara jIvananI lagabhaga badhI pravRttio upara thavA lAge che. A rIte dharma ane jIvananI phUlagUMthaNI thatAM thatAM je nUtana mArganuM nirmANa thAya che, e saMskRtinA nAme oLakhAya che. ane saMskRtimAM to amuka janasamUhanI jIvana jIvavAnI ane vyavahAra sAcavavAnI paddhatino jema samAveza thAya che, tema emAM tattvajJAna, vijJAna, sAhitya, ' itihAsa ane anekavidha kaLAo jevA viSayone paNa sthAna maLe che. ane mAnavInA jIvanane dharmabhAvanA ane bhaktirasano jyAre saMparka thAya che, tyAre potAnuM sArasarvasva dharmane caraNe, potAnA ArAdhya STi devane caraNe samarpaNa karavAnI udAtta vRtti enAmAM janme che. kaLA paNa A rIte potAnuM samarpaNa karIne potAnI jAtane kRtakRtya karavA jhaMkhI rahe che. ane e rIte kaLAnuM mukha mAnavInA vaibhavavilAsanA badale dharmabhAvanA tarapha vaLe che; ane dharma ke ISTa devane nAme kaLAnAM vividha ane avanavAM sarjanonI vizvane bheTa maLavA lAge che. AvAM kalA-sarjano AkhI duniyAmAM maLI Ave che; ane dharmabhUmi lekhAtA bhAratavarSamAM to e, jyAM jAo tyAM, TheraThera verAyelAM maLe che. dharmaparaMparAne anulakSIne pracalita thayelI bhAratanI mukhya traNa saMskRtioH brAhmaNu, jaina ane bauddha H e traNe saMskRtinAM kaMI keTalAM asaMkhya lekhI zakAya eTalAM, kalAsarjano Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1959 ApaNane maLe che; ane AvAM sarjano kevaLa prAcIna kALanAM ja maLe che evuM paNa nathI; jema dareka sake AvAM sarjano thatAM rahyAM che, tema Adhunika yugamAM paNa evAM sarjano eTalA ja pramANamAM thaI rahyAM che. alabatta, e sarjano upara samayanA vArApherAnI asara thayA vagara rahetI nathI. bhAratavarSanAM AvAM kalAsarjanomAM adbhuta guphAmaMdiro, bhavya girimaMdiro, samataLa bhUmi upara racAyelAM divya devamaMdiro ke dharmAcArothI laIne te suMdara pratibhAo, manohara zilpa, sajIva koraNI, surekha bhitticitro ke hastalikhita graMthomAMnAM vyakticitro, prasaMgacitro ke raMgarekhAthI opatAM manorama nAjuka suzobhano vagereno samAveza thAya che. AvAM badhAM kalAsarjano joIne e kalAnA sarjaka kalAkAro, enA puraskartAo ane e badhAnuM jatana karanArAo pratye aMtaramAM Adara, bahumAna ane prazaMsAnI lAgaNI janamyA vagara rahetI nathI. jaina kalA e bhAratIya kalAno ja eka agatyano vibhAga che, ane emAM upara darzAvela guphAmaMdirothI laIne te hastapothIomAMnAM suzobhana sudhInAM badhAMya aMgo sArI rIte kheDAyelAM che, ane amuka aMze atyAre paNa enuM kheDANa thaI rahyuM che. jaina kalA e koI sAva svataMtra ke takta nirALI kalA nahIM, paNa jainasaMgho ke jaina gRhasthonA protsAhanathI vikaselI emanA Azraye poSAyelI ane amuka aMze jainadharmanA Adarzane rajU karatI kalA, evo eno artha samajavo joIe. alabatta, dhArmika AdarzanI abhivyaktinI daSTie emAM bIjI bhAratIya kaLAonI daSTie amuka vizeSatA ke amuka judA paNuM to che ja, ane e rahevAnuM paNa kharuM; paNa eTalA taphAvata mAtrathI ane tana ravataMtra ke nirALI mAnI levAnI jarUra nathI. triveNI saMgamanI jema brAhmaNa, jaina ane bauddha e traNa saMskRtimAM vahIne chevaTe eka viziSTa rUpamAM vahetI bhAratIya saMskRtino ja e eka pravAha che; ane e rIte ja enuM vizeSa gaurava ane mahattva che. atyAre jainAzrita kaLAnA je nAnAmoTA aneka namUnA upalabdha che e uparathI eTaluM to niHzaMka rIte kahI zakAya ema che ke jaina saMghoe cheka junA samayathI kaLAnI abhivRddhimAM potAno pUrepUro hisso Apo che; ane enuM jatana karavAmAM paNa eTalI ja jAgRti dAkhavI che. kaLAnA khajAnA samAM devamaMdiro ane jJAnabhaMDAronI sAcavaNI jainoe je kartavyabuddhi ane dharmabuddhithI karI che, e Adarza lekhI zakAya evI che. kudaratI kAraNone laIne ke mAnavasarjita musIbatone kAraNe aneka devamaMdiro ke aneka jJAnabhaMDAra kALano koLiyo banI gayAM che ke jIrNa-zIrNa paNa thaI gayAM che; ane emAM amuka aMze ApaNI upekSAvRtti paNa kAraNabhUta che, e vAtano InkAra thaI zake ema nathI. Ama chatAM, e kALapravAhamAMthI je kalAsaMpatti UgarI gaI che te paNa kaMI ochI ke ochA mUlyavALI nathI. keTalIka kalAkRtio to adbhuta ane benamUna kahI zakAya evI ucca koTinI che. eTale atyAre jainonI pAse je kalAsaMpatti che, te koI paNa samAjane gaurava apAve evI mahatvanI che; ane tethI enA tarapha ApaNuM zuM kartavya che eno thoDoka vicAra karavAnI jarUra che. amArI samaja pramANe A mATe traNa rIte vicAra ane kAma karavAnI AvazyakatA che : e kalAsapattinI sAcavaNI karavI, emAM abhivRddhi karavI, ane ene vizeSa lokapriya banAvavI.. amuka aMze to ApaNe ApaNI dhArmika kalAsaMpattinI sAcavaNI karIe ja chIe; Ama chatAM A mATe vizeSa vicAra karavA jevo amane be kAraNone lIdhe lAge che. eka to dezanA keTalAka pradezomAM ApaNAM aneka vizALa ane bhavya maMdiro bhagna ane jIrNazIrNa hAlatamAM paDyAM che. are, keTalAMka sthApatyo to evAM sthaLoe ane evI bismAra hAlatamAM paDyAM che ke enI ApaNane kazI athavA to joIe teTalI mAhitI ja nathI. vaLI keTalIka ImAratonA bhagna avazeSo evA to suMdara hoya che ke je jonAranuM tarata ja mana harI le. paNa na to ApaNe e upekSita maMdironI saMbhALa rAkhI zakIe chIe, ke na to e suMdara avazeSone sAcavI zakIe chIe. AvAM sthAno ke avazeSonuM jatana be rIte ja thaI zake. eka to e ke te te pradezanA jaina saMdho A mATe dattacitta ane prayatnazIla rahe, ane eka ke be-cAra madhyastha saMsthAo e badhA upara najara rAkhe. bIjI vAta che judA judA pradezomAM thaIne pAMca-sAta saMgrahasthAno UbhAM karavAnI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1950 A mATeno kharca prathama dRSTie ApaNane kadAca ApaNA gajA uparAMtano lAge; paNa je A mATe ApaNe kRtanizcaya banIe to A kharca evuM to nathI ja ke e ApaNe na ja upADI zakIe. je A mATe ApaNI prabaLa IcchA hoya to mArga jarUra maLI rahe. vaLI A purAtana avazeSo e kevaLa bhagna pASANukhaMDo nathI, paNa enuM aitihAsika ane kaLAnA vikAsakramanI dRSTie ghaNuM mUlya che, e vAta jo ApaNe samajI zakIe to saMgrahasthAnanuM mahatva samajAtAM vAra na lAge. A mATe vicAra karavAnuM bIjuM kAraNa e che ke atyAre purAtana avazeSo ane khAsa karIne prAcIna graMthonuM saMrakSaNa karavAnI vaijJAnika paddhatio zodhAI che, ane haju paNa e dizAmAM navI navI zodho thaI rahI che. eTale khAsa karIne ApaNA jJAnabhaMDAronuM evI rIte saMrakSaNa karavAnI jogavAI karIne e graMthone dIrghajIvI ane surakSita banAvavA joIe. kalAnI abhivRddhinI daSTie vicArIe to atyAre paNa ApaNe tyAM navAM navAM devamaMdiro ke jJAnamaMdiro UbhAM thatAM ja rahe che; pustako paNa chapAtAM rahe che. AmAM eka vAta lAge che ke e badhAmAM ciraMjIvI ane cittAkarSaka kalAnuM tattva joIe teTalA pramANamAM bhAgye ja jovA maLe che; Ama chatAM koI koI sthApatyo kaLAno samAdara karatAM paNa lAge che. paNa atyAre je khAsa karavA jevuM che te to ApaNI kalAsaMpattine lokapriya banAvavAnI daSTie ja. eTale have eno ja vicAra karIe. amane potAne ema lAge che ke ApaNI kaLAsaMpatti kalAkovidomAM ane vidvAnomAM to amuka aMze-kadAca ThIkaThIka pramANamAM-jANItI ane priya banI che; paraMtu ene joIe teTalA pramANamAM lokapriyatA sAMpaDavI bAkI che. ane Ama thavA mATe sAmAnya janasamUha nahIM, paNa ApaNe pote ja javAbadAra chIe. AvI uttama kaLAsaMpattine jovAnI, samajavAnI ane enuM mUlyAMkana karavAnI sAmagrI jeTalA vipula pramANamAM janatA pAse pahoMcavI joIe teTalA pramANamAM ApaNe lokabhogya rUpamAM pahoMcADI zakyA nathI. je A badhI sAmagrI ene yathArtha rUpamAM jAhera thatI rahI hota to Aje jainakaLAnI kIrti khUba vistarI hota eTaluM ja nahIM, enA jijJAsuo ane abhyAsI- onI saMkhyAmAM paNa vadhAro thayo hota. ApaNA jJAnabhaMDAromAM seMkaDo hastaprato sacitra ane suzobhanothI yukta che. emAMthI keTalIka to sonerI ke rUperI hastAkSaromAM lakhAyelI che. AmAMnI keTalIka pratonAM citra ApaNe tyAM koI koI sthaLethI pragaTa thayAM che, ane eTalA mAtrathI paNa jainakaLAnuM UMcuM mUlya aMkAyuM che, to paNa hajI AvAM asaMkhya citro ke suzobhano prakAzananI rAha joI rahyAM che. AvAM prakAzano jema suMdara hoya tema e sastAM hovAM paNa jarUrI che. ane AvuM kAma koI eka vyakti nahIM paNa eka saMsthA ja karI zake. je A kAma mATe amuka lAkha rUpiyA paNa kharca karavAmAM Ave to paNa te ugI nIkaLavAnA ja. A bhavya ane manamohaka sthApatyothI zobhatAM ApaNAM devasthAno ke tIrthasthAno pratye ApaNI pUrNa bhakti hovA chatAM enAM tAdaza darzana janatA ghera beThAM karI zake ane enI dharmabhAvanAniSita kalAsaMpatino AnaMda anubhavI zake, evI sAmagrI ApaNe hajI nahIM jevI ja pIrasI zakyA chIe. rANakapura, Abu, tAraMgA, zatruMjaya, jesalamera evAM aneka devasthAno ke tIrthasthAno kalAnI saMpattithI UbharAtAM hovA chatAM e badhAMnA citrasaMgraho ApaNe kyAM taiyAra karI zakyA chIe? Aje to A mATe puSkaLa sAmagrI sulabha che. ajantA ke evAM bIjA kalAdhAmomAM moTA moTA citrasaMpuTo joIne ApaNe maMtramugdha banI jaIe chIe. ApaNe dareka tIrthasthAnonAM AvA ja citrasaMpuTo taiyAra karavAnI jarUra che. ane A kAmano boja koI paNa eka saMsthA upara nAkhavAne badale je te te sthAnano vahIvaTa karatI saMsthA e kAma upADI le to bahu ja sahaja rIte e kAma thaI zake. A mATe paisAnI agavaDa paDe ema amane muddala lAgatuM nathI. Do. barjesa jevA videzI kalApArakhue zatruMjayanuM je vizALa Alabama pragaTa karyuM hatuM te ApaNane AvA kAryamAM mArgadarzaka thaI zake ema che. A kAma karavAmAM jaina kaLAnI sAthosAtha jaina saMgha ane dharmanI pratiSThAmAM paNa vadhAro thAya. ane jainonI kaLAsaMpatti vize lokapriya bane. jainakaLAnI sAcavaNInI daSTie jema saMgrahasthAno upayogI che tema ene lokapriya banAvavAnI dRSTie paNa khAsa upayogI thaI zake ema che. dharmaprabhAvana jevA A kArya tarapha jainasaMgha satvara vizeSa dhyAna Ape e ja abhyarthanA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI je na hai tA o ra kaoN nyu 2 nsa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (konpharansa kAryAlaya dvArA) zrI zAMtinAtha jinAlaya ratalAma prakaraNa ratalAmanA zrI zAMtinAtha jinAlayanA kesa vagere aMge agatyanI bAbatothI samAjanA agragaNya gRhatho ane kAryakaro vagerene paricita rAkhI vicAravinimaya karavA mATe zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa taraphathI ravivAra, tA. 4-1-1959nA roja kaoNnpharansa kAryAlayamAM | avidhisaranI sabhA yojavAmAM AvI hatI. A prasaMge muMbaInA keTalAka jinAlayanA TrasTIo ane AgevAno temaja kAryakaroe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. mukhyatve ratalAmanA kesamAM ghaNuM ja utsAhathI kArya karI rahela zrI ramaNalAla dalasukhabhAI zraoNphe lagabhaga eka kalAka sudhI ratalAmanA A jinAlayanA itihAsa, vahIvaTa ane atyAre upasthita thayela kesa vagerenI vistRta mAhitI sabhA samakSa peza karI hatI. jinAlaya aMgenA dastAvejo, vahIvaTa aMgenI paristhiti ane Aje jaina samAja samakSanA praznonI teozrIe talasparzI chaNAvaTa karI hatI. zrIyuta tejarAjajI gAMdhIe (zrI saMyukta jaina saMgha, ratalAmanA pramukha) zrI ramaNalAlabhAIne dhanyavAda ApI A kesa mATe teoe je jahemata uThAvI che te badala AbhAra mAnyo hato ane teozrIe Arthika bAjunI je vigato rajU karI hatI te mATe satvara prabandha karavA apIla karI hatI. zrI ratilAla cI. koThArI, je. pI. e paNa A bAbatamAM dilhImAM vividha rIte je prayatno karelA tenI hakIkata rajU karI jena samAja mATe jIvana- bharaNu samA A praznane mATe muMbaI ja nahIM paNa samagra bhAratanA jainone jAgRta thaI sahAya karavAnI vinaMtI karI hatI. zrI zAMtilAla ema. zAhe A bAbata mATe turata jinAlayo ane vyaktiono saMparka sAdhavA temaja koI paNa bhoge A praznano saMtoSakAraka nyAyI nIveDo lAvavA sUcavyuM. zrI jIvalAla pratApazIe paNa jaNAvyuM ke Aje zrI ramaNabhAI jevI eka vyaktie je anupama kArya karyuM che te jaina AgevAnone daSTAMta svarUpe lekhAvavuM joIe. Aje jaina samAje emane A prazna mATe dareka prakAranI khAtrI ApavI ja joIe. zrI ramaNalAlabhAIe A prazna pAchaLa bhekha lIdhela che ane jaina samAja potAnI acUka pharaja adA karavA prayatnazIla raheze emAM zaMkA ke bemata jevuM kazuM ja nathI. zrI lallubhAI karamacaMda dalAle prasaMgocita sUcanA karI. konpharansanA upapramukha zrI phulacaMda zAmajIe jaNAvyuM hatuM ke ratalAma aMgenI vigato to jaina samAjane potAnI haratInA celeMjavarUpa gaNAya. ApaNA hakko surakSita rAkhavA mATe game te bhogo ApavA dareke dareka jaina vyaktie taiyAra thavAnI jarUra che. kaoNnpharansanA mukhya maMtrI zrI sohanalAla ma. koThArI ane zrI jayaMtilAla 2. zAhe A prasaMge samAjane tana-mana-dhanathI madada karavA jaNAvyuM hatuM. bAda keTalIka prasaMgocita vicAraNA karI atyAre suprIma kaoNrTa samakSa je apIla madhyaprAMta sarakAra taraphathI ane riTa arajI sanAtana-dharmAvalaMbIo taraphathI rajU karavAmAM AvelI che te vagere mATe phaMDa ekatra karavAnI ghaTatI tajavIja karavA nIcenI samiti (sabhyo umeravAnI sattA sAthe) sarvAnumate nImavAmAM AvI hatI. (1) muni zrI zubhavijayajI mahArAja (2) zrI bhogIlAla laheracaMda jhaverI (3) zrI amRtalAla kAlIdAsa dozI, bI. e. (4) zrI kAMtIlAla IzvaralAla (5) zrI ramaNalAla dalasukhabhAI zropha (6) zrI jIvatalAla pratApazI (7) zrI goviMdajI jevata khonA (8) zrI ramaNalAla nagInadAsa parikha (9) zrI amathAlAla jesaMgalAla (10) zrI ratilAla cImanalAla koThArI, je. pI. (11) zrI maNIlAla mohanalAla jhaverI (12) zrI udayabhANajI premacaMda gomAjI ane (13) zrI jayaMtIlAla ratanacaMda zAha-samitinA kanvInara. A samiti taraphathI turata kArya AraMbha karavAmAM AvyuM che. tA. 8-1-1959 guruvAranA roja A samitinI eka sabhA zrI amRtalAla kAlIdAsa dozInI oNphisamAM maLI hatI ane muMbaInA derAsaranA TrasTIo e sabhA bhI apanAvaranA roja karavAmAM AvyuM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 159 vagerene te aMge nANAkIya madada maMjUra karavAnA patro kaoNnpharanse mokalyA che. keTalAka gRhasthoe yogya vacano paNa ApyAM che. taduparAMta zrI tejarAjajI gAMdhI ane zrI bApAlAlabhAI kalakattA gayA che tyAM kaoNnpharansanA pramukha zrI mohanalAla lalubhAI zAhe paNa derAsaranA TrasTIono saMparka sAdhI te mATe ghaTatI tajavIja karI hovAnuM jaNAyuM che. jaina samAja mATe ratalAma jinAlaya prakaraNa jIvanamaraNano prazna che. e aneka dRSTibiMduothI vicArI te mATe madada mokalavAnI khAsa jarUra che. samagra bhAratanA jinAlayone A mATe devadravyamAMthI ane vyaktione sAdhAraNa khAte madada ApavA A take khAsa apIla karIe chIe. dhArmika zikSaNa aMge sarakAranI nIti kaoNnpharansanA 20mA adhivezanamAM dhArmika zikSaNa ane sarakAranI nIti aMge je TharAva pasAra karavAmAM Avela te mATe kaoNnpharansa taraphathI muMbaI sarakAranA zikSaNa pradhAna zrIyuta hitendrabhAI desAIne DepyuTezanamAM tA. 13-10-1958nA roja maLI sarva paristhitinI chaNAvaTa karavAmAM AvI hatI ane tene anulakSI tA. ra7-10-1958 nA roja konpharansa dvArA lakhAyela patranA javAbamAM muMbaI sarakAranA zikSaNa khAtAnA aMDara sekreTarI taraphathI nIce mujaba javAba maLela che. A aMgenI vizeSa kAryavAhI cAlu rAkhavAnI dhAraNA rakhAI che. No. SSN-1657-E-209561 : Education Department, Old Secretariat, Bombay 12th January, 1959. (22 Pausa, 1880) From : The Under Secretary to the Government of Bombay, Education Department. zrIyuta taraphathI karAra karavAmAM Sir, With reference to your letter dated the 27th October, 1958, addressed to the Minister (Education) on the Subject mentioned above, I am directed to state that your suggestions as contained therein cannot, it is regretted, be accepted. Yours faithfully, (Sd) R. S. Gaitonde Under Secretary to the Government of Bombay, Education Department. vidyArthIone phI aMge madada konpharansanA zrI zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa phaMDamAMthI sane 1958-19nA varSa mATe meTrika parvatanA 405 vidyArthIone kula rU. 6645)nI madada maMjUra karavAmAM AvI hatI. tenA bIjA ane chellA haptAnI rakama muMbaInA vidyArthIone ApI devAmAM AvI che. temaja bahAragAma paNa manIorDarathI mokalI ApavAmAM AvI che. kendrone sahAya kaoNnpharansanA zrI zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa phaMDamAMthI saMvata 2014nA varSa mATe je je kendrone sahAya maMjUra karavAmAM AvelI te paikInA keTalAka kendronA hisAbo (patro ane rimAInDaro lakhyA chatAM haju sudhI AvyA nathI; jethI teone te pikInI bAkInI rakama mokalavAmAM AvI nathI. A aMge patro lakhAyA che ane punaH A dvArA te kendrone AkhA varSanI kAryavAhI aMge riporTa ane hisAba mokalI ApavA yAda ApIe chIe. sabhyo ane vArSika lavAjama akhila bhArata jena che. kaoNnpharansa mahAsamitinA je sabhyonA vArSika lavAjamanI rakama bAkI che teone paripatro ane jainayuganA chellA eka dvArA te mokalI ApavA vinaMtI karavAmAM AvI che. paraMtu ghaNuM moTA bhAganA sabhyonI lavAjamanI rakama bAkI che. te tarapha sabhyonuM lakSya kheMcI te mokalI ApavA punaH vinaMtI karIe chIe. zrI umedacaMda baroDiyAnuM sanmAna jaina samAjanA jUnA kAryakartA zrI. umedacaMda dolatacaMda - baroDiyAne 70 varSa pUrAM thavA badala zrI jaina zvetAMbara To, The Chief Secretary. Shri Jain Swetamber Conference, Godiji Building, 20, Pydhoni, Kalbadevi, Bombay 2. Subject :-Religious instructions in Secondary Schools. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga kaoNnpharansa. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, saMba jaina yuvaka saMgha, oMta bhauyana yuniyana (zrI mahAvIra jaina vidyA. tAthI eka milana samAraMbha vidyAlayanA dasamAM kojavAmAM AAvyo hato. zrI royA hAlamAM zrImad rAjacaMdra AzramamAM nivRtti bhogavI rahela che. * pramukhasthAnethI kholatAM zerabajAranA pramukha zrI. ke. Ara. pI. zraoNphe zrI. baroDiyAnI sAmAjika saMsthAkhonI ja nahatI paNa temanI rAtaranI sevAone paNa eMjila bhApI hatI, ne jaNAvyuM hatuM ke zrI. kiyA jaiyA nikhAlasa ane nirabhimAnI kAryakartAo mATe temane haMmezAM khUba mAna che. zrI baroDiyAe temanA pratyuttaramAM kahyuM hatuM ke, "yuvAna mitrone A tarka eTaluMja kahIza ke zakti mujba dareka jaNa samAjasevAnA koI paNa managamatA kSetramAM jarUra jhaMpalAve. amArI to poNI jiMdagI gulAma dezanA rahIzo tarIke ga Aje to dareka jaNa AjhAda dezanA nAgarika che ane pragati mATe pUrato yakArA che; ane kAmano to Dhagalo pavo che. have koI pahelAnI jema badhI ttio mATe ApaNe paradezanI sarakArane bhAMDI zakIe ema nathI. je kSetramAM kAma karIe tyAM, jyAM siddhAMtano savAla E phebruArI 1959 koya tyAM, badho karavAnuM to huM na ja karyuM, pa nAnI ane najIvA matabhedone 'kAgano vAdha karatAM jarUra acakAI e ane ' kAtara banavA karatAM soyadoro banavAnuM ke vadhu pada karIne, " goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI kAlabAdevI; muMbaI 2 22-1-19 zrI. ke. Ara. pI. zraupha uparAMta zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA mAnad maMtrI zrI. caMdulAla vardhamAna zAha, yuvaka saMghanA maMtrI zrI. paramAnada kApaDiyA, zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansanA maMtrI zrI. sohanalAlajI koThArIe paNa zrI umedacaMda baroDiyAnI sevAonI prAmA karI hatI. zrI. ratibhAI koThArIe samAraMbhanA pramukha zrI. zraoNkano paricaya khAdho hato ane opha baudhA yuniyananA pramukha zrI. mohanasika mahetAe AbhAravidhi karyo hato. jaina yuganA grAhakabaMdhuone : 6 navembara, 1958 thI jaina yuga'nA dvitIya varSanI zarUAta thaela che. je grAhakabaMdhuoe khIjA varSanA lavAjamanA e rUpI haju na mokalyA hoya temane turata mokalI ApavA khAsa vinaMtI che, zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa jaina saMsthA o ne ** AthI jaina vaitAmbara mUrtipUjaka samAjanAM chAtrAlayo ane chAtravRtti ApatI saMsthAone binaMtI karavAmAM Ave che ke jaina zvetAmbara kaoNnpharansa taraphathI " chAtrAlaya ane dhvanio " nAmanuM eka pustaka taiyAra karI janahitArthe prakTa karavAnuM che. temAM dareka saMsthAno TUMka paricaya AApavAno che. to je saMsthAoe haju sudhI potAno paricaya mokalyo na hoya temaNe nIcenA saranAme patra lakhI te mATenAM khAsa phaoNrma maMgAvI levAM. na dhIrajalAla TokarazI zAha maMtrI, sAhitya prakAzana samiti zrI jana zvetAmbara kaoNnpharansa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saM ka la na paM. sukhalAlajI prajJAcakSu paMDita sukhalAlajIne temanA ciMtanaviSayaka graMtha "darzana ane ciMtana" (bhAga 1 ane 2)ne sAhitya akAdamInA kAryavAhaka maMDaLa taraphathI 1958nA varSanuM rUA. 5000nuM pAritoSika ApavAnuM jAhera thayuM che. sAhitya akAdamI taraphathI prativarSa bhAratanI mukhya mukhya bhASAomAM pragaTa thatA zreSTha granthone rUA. pAMca pAMca hajAranAM pAritoSika ApavAmAM Ave che. vaDodarAmAM koopareTiva beMka ane udyogagRha jaina dhe. kaoNnpharansa vaDodarA samitinA upakrame tA. 19-1-59nA roja zrI vADIlAla jeThAlAla zAhane pramukhapade maLela jainonI sabhAmAM zrI nAgakumAra makAtIe udyogagRha sthApavA yojanA mUkI, jene zrI zAMtilAla bhagubhAI jhaverInA anumodana bAda zrI vallabha udyogagRha ane koopareTiva kreDiTa benkanI sthApanA karavAnuM nakakI karI te mate dasa bhAI o ane pAMca bahenonI samiti nImavAmAM AvI che. udyogagRhanA maMtrI tarIke zrI. tArAbena amRtalAla zAha ane zrI. zAMtibhAI bhagubhAI jhaverInI varaNI thaela che. jIrNoddhArArthe sahAya zrI goDIjI pArzvanAtha jaina derAsara, muMbaI dvArA kadaMbagirinI TekarI uparanA jinAlaya mATe rUA. paccIsa hajAra ane unAmAM zrI. vijayahIrasUrijI ane zrI. vijayadevasUrijInI pAdukAonA jIrNoddhArA rUpIA paMdara hajAra maMjUra thayA che. zrI goDIjI jJAna samiti zrI goDIjI pArzvanAthajI derAsara jJAna samiti, muMbaI taraphathI "zrI trizaSTizalAkApuruSacaritra parva 1-2 hiMdImAM prakaTa thayela che, je pracArArthe rUpIA pAMcamAM ApavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. AcArya zrI vijayasamudrasUrijI pU. AcArya zrI vijayasamudrasurijI mahArAjanA AMkhanA motIyAnuM oparezana udayapura (rAjasthAna)mAM DaoN. satyadeva zarmAe tA. 3 ane 10 jAnyuArI, 19 nA divasoe saphaLatApUrvaka karela che. vidyArthIdinanI ujavaNI zrI jaina dhArmika zikSaNa saMdha dvArA tA. 18-1-1959 roja bhAyakhalA (muMbaI)mAM pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanI nizrAmAM vidyArthIdina yojAtAM zrI hIrAlAla chaganalAla zAhanA zubha haste rUA. 6300) nAM inAmo 24 saMsthAone vaheMcavAmAM AvyAM hatAM. A prasaMge dhArmika zikSaNanA pracArArthe pravacano thayAM hatAM. zrI mahAvIra janmakalyANaka maisUra rAye zrI mahAvIra janmakalyANakanI rajAne svIkRti ApI che. sva. AcArya zrI vijayabhaktisUrijI AcArya zrI vijayabhaktisUrijI mahArAja zrI zaMkhezvarajI tIrthamAM poSa suda 3 somavAra 12-1-1959 nA roja svargavAsa thayA che. jinijhama Ina tAmIla jainijhama Ina tAmIla pustakanA lekhaka mAyelIsanI veMkaTasvAmIne madrAsa sarakAre rUA. eka hajAra pAritoSika Apela che. pratimAjI nikaLyA kaLasAra (mahuvA-saurASTra)mAM eka makAnamAMthI khodakAma samaye dhAtunA traNa pratimAjI, dhUpIyuM ane ghoDI nikaLela che. andora (zirohI rAjasthAna)mAM suthAranA gharanA pAyAmAM khodakAma thatAM saMprati mahArAjAnA samayanA sAta pratimAjI maLela che. * zrI goDIjIparA jinAlaya chi ane A vibhAganI chellA aMkathI zarUAta thayela che. zvetAmbara mUrtipUjaka vibhAgane sparatA samAcAra tA. 20mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe. samAcAra mokalanAre potAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che taMtrIo, "jenayuga" C/o zrI jaina vetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e yo mArganA adhikArI Do. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA, ema. bI., bI. esa. [maharSi zrI haribhadraSTrie yavandanasatra para lalita vistarA' nAmaka apUrva vRtti racI che; tenA para A lekhake suvistRta vivecanarUpa TIkA thoDAM varSa pUrve lakhela che te have pachI pragaTa thanAra graMthamAMthI...] A zreyamArga apunarbandhakAdino vyavasthita che, anyano ahIM anadhikAra ja che, ema spaSTa prakAze che-- vyavasthitazvAyaM mahApuruSANAM kSINaprAyakarmaNAM vizuddhAzayAnAM bhavAbahumAninAM apunrbndhkaadiinaamiti| anyeSAM punarihAnadhikAra eva, zuddhadezanA'narhatvAt / artha -ane A (zreyamArga) mahApuruSa, kSINa prAyakarmavALA, vizuddha AzayI, bhavaabahumAnI evA apunarbandhakAdino vyavasthita che -anyono punaH ahIM anadhikAraja che, zuddha dezanAnuM anaIpaNuM (ayogyapaNuM) che mATe. hInAma." A apunarbandhakAdi kevA che?-- (1) mahAdharmapuruSArthapaNAne lIdhe te mahAsattvavaMta mahApuruSa' hoya che. (2) eTalA mATe ja AtmapuruSArtha vaDe karIne aMtaHkoTAkoTi sAgaropama jeTalI karmasthiti zepa hoI, karma lagabhaga kSINa karI nAMkhyA hovAthI teo "kSINaprAya kamavALA' hoya che. (3) Ama karmamala ghaNo kSINa thayo hoI teonA citta-AzayanI atyaMta zuddhi thaI hovAthI teo "vizuddha AzayI' hoya che. (4) ane Ama Azaya vizuddhine lIdhe teonuM saMsAra pratyenuM bahumAna utarI gayuM hovAthI, bhavAbhinaMdIpaNuM maTI gayuM hovAthI teo " bhavaabahumAnI' hoya che. AvA lakSaNasaMpanna kharekharA mumukSa--bhavabaMdhanathI chaTavAnI nidaMbha aMtaraMga icchAvALA je che, te apunarbandhakAdino ja A zreyarU5 mokSamArga vyavasthita (wellestablished) che. atre Adi zabdathI enA karatAM ucI dazAvALA sabhyadRSTi, cAritrI Adi samajavA; eTale apunarbandhakAdika jemAM Adi che te apunarbandhakAdi. arthAt apunarbandhaka dazAvALo ja mokSamArgano prAthamikamAM prAthamika adhikArI hoI apunarbandhakathI mAMDIne ja A mokSamArganA adhikAranI zarUAta thAya che; ane pachI to samyadRSTi Adi dazAmAM to te adhikAra uttarottara vadhato jAya che. tAtparya ke-jene kaSAyanI upazAMtatA thaI che, mAtra mokSa sivAya bIjI vivecana kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda prANI dayA, tyAM AtmArtha nivAsa. dazA na evI jyAMlagI, jIva lahe nahi jega; mokSamArga pAme nahi, maTe na aMtara roga." -zrImadrAsa caMdrapraNIta zrIAtmasiddhi atre koI ema zaMkA kare ke-vAru, AcAryajI! Apa to AdarzavAdI (Idealistic) hoI, ApazrIe AvI pravacanagAMbhIryanirUpaNa Adi ucca kakSAnI AdarzavAdI vAta kahI zreyamArgano nirdeza karyo, paraMtu vAstavavAdI (Realistic) dRSTie jotAM ApanI A zreyamArganI vAta to takSaka phaNidharanA cUDAmaNine grahavA jevI" azakya anudAnarUpa lAge che. A zaMkAne nirmala karatAM bhAvitAtmA maharSi zAstrakAra vade che--mahAnubhAva! tamArI zaMkA asthAne che. A zreyamArga to mahApuruSa-apunarbandhakAdino vyavasthita ja che,-"vyathitaye mahApuruSA-apunarvaI- * apunarbandhaka lakSaNa "mavAminalonAM pratipakSaTLaktaH vardhamAnaguNaprAyo apunarbandhako mataH // zrIharibhadrasUrita yogabaMdu, 178 " pAvaM na tivvabhAvA kuNai Na bahu maNNaI bhavaM ghoraM / uciyaThiyaM ca sevai savvattha vi apuNabandhotti // " zrIharibhakasUripraNIta paMcAzaka arthAta-je pApa tIvrabhAvathI na kare, ghora saMsArane na bahumAne ane sarvatra ucita sthitine seve, te apunarbandhaka che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga abhilASA jene vartatI nathI, bhava pratye jete aMtaraMga vairAgya upajyo che . ane sarva prANI pratye jene anukaMpA varte che, evA sAcA AtmArthI-apunarbandhakAdi dazAvALA sAcA mumukSu jogI jano ja A zreyarUpa mokSamArganA yogya adhikArI che. apunarjandhakathI mAMDIne, jAva carama guNuThANu; bhAva apekSAye jina ANA, mAraga bhASe jANu. --zrI yazovijayajIkRta sADA traNaso gA. ta. paNa anyono--samRdbandhakAdino to ahIM mokSamArgamAM anadhikAra ja che, anyatrAM punaHrihAnavivAra vaiM.' arthAt ukta lakSaNathI viparIta lakSaNavALA evA hInasattva, bhArekarmI, malinaAzayI ane bhavabahumAnI (bhavAbhinaMdI) jIvo A mokSamArganA prAthamikamAM prAthamika adhikArI paNa nathI. kAraNa ke saMsAra bhalo che, rUDo che, ema saMsArathI rAcanArA, bhavane abhinaMdanArA evA bhavAbhinaMdI jIvo A mokSamArga pAmavA dhAre topaNa pAmI zake nahiM. bhavabaMdhanathI chUTavA mAgato hoya te ja chUTe, paNa rAjIkhuzIthI baMdhAvA mAgato hoya te kema TI zake ? eTale kharekhara chUTavA ja na mAgatA hoya ane zleSmamAM mAMkhInI jema AsaktithI bhavamAM baMdhAvA mAgatA hoya te samRddhaMdhAdi dazAvALA jIvo mokSamArganA anadhikArI ja che. kAraNa ke teonuM zuddha dezanAnuM anahaeNpaNuM-ayogyapaNuM che mATe, ' jIverAnAnarhAt '. arthAt zuddha dezanA jhIlI zakavAnuM ke jIravI zakavAnuM temanAmAM khIlakula sAmarthya nathI, eTale A anadhikArI jIvo zuddha dezanA zravaNa karavAne sarvathA nAlAyaka che. t 27 zuddha dezanA kSudrasattva mRgayuthane saMtrAsanasiMhanAda che, ema haribhadrajI harigarjanA kare che-- zuddhadezanA hi kSudrasattvamRgayUthasaMtrAsana siMhanAdaH / dhruvastAvadato buddhibhedastadanu sattvalezacalanaM kalpitaphalAbhAvApattyA dInatA, svabhyastamahAmohavRddhiH, tato'dhikRtakriyAtyAgakArI saMtrAsaH / artha :-- zuddha dezanA kharekhara ! kSudrasattvavALA mRgasthane saMtrAsana (saMtrAsa upajAvanAra) siMhanAda che. A thakI prathama to dhruva buddhibheda, te pachI sattvalezanuM calana, kalpita phalanI abhAvaApattithI dInatA, to phebruArI 19pa9 svabhyarata (sArI peThe abhyAsela) mahAmohanI vRddhi, pachI adhikRta kriyAno tyAgakArI saMtrAsa hoya che. vivecana harino mAraga che zUrAno, nahi kAyaranuM kAma jone; parathama paheluM mastaka mUkI, vaLatI levuM nAma jone," zrI prItamabhakta A ukta anadhikArI bhavAbhinaMdI jIvo zud dezanA zravaNa karavA zA mATe ayogya che? tenuM spaSTakaraNa karatAM haribhadrajI harigarjanA kare che ke-zuddha vezanA hiM kSudrasavaCjUthataMtrAsanasiMdnAr : |'--A je zuddha dezanA che te kSudrasattvavALA mRgabUthane saMtrAsa upajAvanAra siMhanAda che. eTale A thakI (1) prathama to 'dhruva buddhibheda '-cokkasa buddhibheda upaje che. arthAt adhikRta kriyAmAM AsthA nathI ane kSudrasatvapaNAthI zuddha karavAnuM sAmarthya nathI, eTale kriyA karavAnA tenA pariNAma ja sacoDA chUTI jAya che. (2) eTale pachI ' sattvalezacalana' thAya che; satakriyA karavAno alpa paNa utsAha hoya che te DagI jAya che. (3) eTale pachI AmAM kAMI nathI ema dezanAkartAnA vacanathI ' kalpita phalanI abhAvaApattithI dInatA upaje che; pote kapelA phUlanA abhAva prasaMgathI kriyA karavAnI zaktino ja sacoDo kSaya thavArUpa lAcArI upaje che. (4) eTale cirakALathI sArI peThe abhyAsela- svabhyasta mahAmohanI vRddhi thAya che. (5) eTale pachI prastuta kriyA sarvathA choDI devArUpa ' satrAsa ' upaje che. Ama anukrame anarthaparaMparA nIpaje che. mATe kSudrasattvavALA adhikArI jIvo zud dezanAne apAtra ja che. zAstramAM traNa prakAranI sabhA----zrotApariSad kahI che. te pramANe zrotAnA guNa-avaguNa tapAsIne upadeza devAnI zAstrakAronI zailI che. apAtra zrotAne tene ayogya evI upadezavArtA karavAmAM Ave to ulaTI anarthakAraka thaI paDe che, kAraNake te tene jhIlI zakavAne samartha nathI, ane uMdhA anarthakAraka arthamAM laI jAya che. A zrotAnA prakAranuM svarUpa zrI naMdIsUtrathI jANavA yogya che. " sabhA traNa zrotA guNa avaguNa, naMdIsUtre dIsejI : e jANI A graMtha yogyane, dejo suguNa jagIzejI, guhya bhAva e tehane kahie, jehazuM aMtara bhAMjejI; Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga jevAM citta paraMtara dorya, temAM guja na Ana yogya yogya vibhAga alaDato, kararI moTI vAto; khamaro te pita papadamAM, muSTiprAya ne bAho, " --zrI yazovijayajIkRta yogadaSTisajajhAya temAM je gariyada jevA hInasattva zrotAjano che. te, hinAda bhI magalAMnA rovAnI jema ninAda vI. cokhkhIcara nagna varUpe vIravANI sAMbhaLI se che! ne bahAne bhAge che eTale cattAnu ganika gADarIyA TIyA jevA ne mukhya mUlAM jevA TInAttva to A 5 taravAnAM ba jhIlI zake? A maharSi hIbAi jevA sAcA vIraputranI dinada jethI vIravANI pravaNu karavAne krama yogya hoya ? kAraNa 10 sAta gAta BE E A tma prA pti (rAga : dhanyAzrI) cetana ! ApA kaise lahAI, sattA eka akhaMDa abAdhita, "huM siddhAMta pakha joI, anvaya aru vyatireka hetu ko, Aropita sakha dharma aura hai, samaja rUpa bhrama khoI; AnaMdaghana tata soI. cetana ApA kaise lahoI, rAja sAja phebruArI 19pa9 " ke ahIM to tathAbhAvarUpa apunarjandhakAdi dazAvALI nagada nArAyaNa 'nI vAta che, tathArUpa adhyAtmapariNatimaya bhAvakriyA tattvasamajaNapUrvaka karavAnI vAta che, niSkAma zuddha bhaktirUpa sAJA mAJapuruSArthathI kanaiya karI ArApaddhi karavAnI vAta che. bhAbhinaMdIpaNuM tyajI sAcuM mumukSupaNuM bhajavAnI vAta che, mAnArtha vipAna choDI mArca tapAna karavAnI vAta che. prathama ahaMkArarUpa mAthuM mUkIne niSkapaTa AtmArpaNapaNe praznanuM nAma levAnI vAta che. Avo A " dira no karmane haranArA para prabhuno mArga no mArga che, jemAM kAyaranuM kAma nathI. ema A vizvanI riMganA pokAra che--sADa pADe che. AnaMdamaya mahimA-AnaMda sarvasva (rAga : jayajayavaMtI) mere prAna AnaMdaghana, tAna AnaMdaghana (2+) AnaMdaghana, tAta AnaMdadhana; AnaMdaghana, jAta AnaMdaghana AnaMdaghana, kAja AnaMdaghana AnaMdaghana, lAja AnaMdaghana. Abha AnaMdaghana, gAma AnaMdadhana; nAbha AnaMdaghana, lAbha AnaMdaghana caitana cetana, 1 mere. cetana 2 mere.. mere. 3 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryakAlakAcAryajI ane praziSya sAgarAcAryajIno romAMcaka prasaMga pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja jemanuM pavitra nAmAbhidhAna jaina zAsanamAM amara che ane zAsananA sthabha tarIke jemanI prasiddhi che e paramatAraka kAlakAcArya bhagavaMta eka avasare ekAMta sthaLe besIne potAnI pAse beThelA zrAvakone kahe che ke mahAnubhAvo, "tamo banne pariNata zrAvaka cho. tamAruM dila sAgara samuM gaMbhIra che. sUtramAM zrAvakone sAdhuonA mAtA-pitA tarIke je apekSAe varNavyA che, to banne tevI yogyatAne dharAvanArA cho, mATe Aje tamone mArA dilanI vAta jaNAvavA bolAvyA che. mArI sAthenA ziSya samudAyane Aja sudhImAM jJAna-dhyAna-saMyamaguNamAM ujamAvaLa rahevA mATe avasara cita vAraMvAra hitazikSA ApI, madhuratAthI ghaNIvAra samajAvavA chatAM mArA kathanano amala na thayo eTale haiyAmAM hitabuddhi rAkhIne coyaNA-paDicocaNAno paNa amala karyo, paraMtu mane lAge che ke "vastunI kiMvA vyaktinI tenI hAja- rImAM jeTalI hiMmata nathI te karatAM gerahAjarImAM tenI vadhu kiMmata thAya che. A nyAyane anusarIne A sarva ziSyAdi samudAyane choDI suvarNabhUmimAM mArA praziSya je ghaNA gItArtha hovAnuM saMbhaLAya che temanA pAse koIne khabara na paDe te pramANe cAlyA javAno mane vicAra thayo che. mArA cAlyA gayA bAda A ziSyo mArI tapAsa kare ane jANItA zrAvaka tarIke tamone pUche tyAre tamAre turataja mArA suvarNabhUmi tarapha sAgarAcArya pAse vihAra karIne gayAnA samAcAra na ApavA, paraMtu aMtaHkaraNamAM sAdhupada tarapha pUjyabhAva rAkhIne prAraMbhamAM tamAre paNa upAlaMbharUpe kahevA yogya kahevuM ane pachI mArA vihArAdinA samAcAra ApavA." AcAryadeva kAlakasUri bhagavaMtanI hakIkata zravaNa karIne dharmapariNata banne zrAvakoe gurudevanI AjJAno svIkAra karyo. AcArya bhagavaMta paNa sAdhuone khyAla na Ave te rIte ekAkIpaNe ujajayinIthI suvarNabhUmi tarapha vihAra karI gayA. jainazAsanamAM sUryasamA AcAryabhagavaMta kAlasUri jevA samartha tAraka gurudevanI nizrA chatAM kALadoSanA kAraNe zramaNa samudAyanI e upakArI maharSi mATe kevI upekSAvRtti haze! tema ja ziSyAdi samudAyane choDIne ekAkI cAlyA javA sudhInI vicAraNAno AcArya bhagavaMtane amala karavAno prasaMga prApta thayo e . ziSyAdi samudAyamAM jJAna-dhyAna saMyamayogamAM kevA pramAda pravezyo haze! teno parAmarza karavA mATe prabala sAdhana che. Aje to ethI paNa vadhu durdazA che. te kAle to zramaNopAsaka varga AvA saMjogomAM sAdhu-samUha mATe mAtA-pitA banI potAnI pharaja adA karavA sadA taiyAra raheto. vartamAnamAM evA uttama zramaNopAsako bhAgye ja koI dRSTigocara thAya che. zramaNasaMghanuM sthAna jainazAsanamAM sarvocca koTinuM hovA chatAM kalAdidoSanA kAraNe e zramaNasaMghamAM amuka aMze pragaTelI zithilatAnA nivAraNa mATe dhIra-vIra-gaMbhIra ane pariNata zrAvakonI paNa ghaNI jarUra che. prabhAta thayuM. AcArya bhagavaMtanI gerahAjarI jANavAmAM AvatAM sAdhuo paraspara ghusapusa karavA maMDI gayA. koI kahe ke sthaDilabhUmie gayA haze, koI kahe ke devAdhidevanA darzane gayA haze, kalAka be kalAka balake tethI vadhu prahara jeTalo samaya thavA chatAM saMghADAnA sukAnI AcAryabhagavatano patto na lAgyo eTale sAdhuo vadhu muMjhAyA. potAnI bedarakArIno have emane khyAla Avyo ane dareka sAdhuonA haiyAM gurudevanI nizrA vinA gamagIna banI gayAM. haMmezanA rivAja pramANe zrAvako vaMdana karavA AvavA lAgyA. pelA banne pariNata zrAvako paNa AvI pahoMcyA. jANavA chatAM IrAdApUrvaka sAdhuone pUchayuM ke AcAryabhagavaMta kyAM virAje che? sAdhuo nittara rahyA, eTaluM ja nahIM paraMtu dareka sAdhuonA mukha upara glAni chavAI gaI. chevaTe e sAdhu samudAyamAMthI AgaLa paDatA sAdhue zrAvakane jaNAvyuM ke "Aje vahelI savArathI 11 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1950 ja AcAryabhagavaMtanuM sthAna khAlI paDela ame joIe chIe. hamaNAM padhAraze, hamaNAM padhAraze, kAM to aMlibhUmie athavA koI jinAlayamAM darzane padhAryA haze ! temAM keTalI vAra lAge ! hamaNAM teozrI AvI pahoMcaze. Ama AzAmAM ne AzAmAM ame rahyA eTaluM ja nahIM paraMtu amoe AjubAjumAM tapAsa paNa karAvI chatAM e paramopakArI tAraka gurudevanA kazA samAcAra maLyA nathI. tamo pariNata ane kapALa gurudevanA parama upAsaka cho. eTale amo tamone bolAvavAnA hatA tyAM to tamo AvI pahoMcyA. mahAnubhAvo! e kRpALu gurudevanI pAvanakArI zItala chAyA vinA amo sahu sAdhuo khUba udAsIna banI gayA chIe. . Ama banavAnuM kAraNa bIjuM kAMI nathI; paraMtu amArI sahu koInI e karuNAsAgara pratye upekSAvRtti hovAnuM Aje amone barAbara samajAya che. e parama upakArI gurudeve amArA upara upakAra karavAmAM kazI ja kamInA nathI rAkhI. aMdhakAramAM anaMtakAlathI AthatA ama sarakhA pAmara AtmAone prakAzabharyA pavitra paMthe laI janArA e paramakRpALu AcArya bhagavaMta ja che. e upakArI maharSino upakAra bhavobhava paNa vALI zakAya ema nathI. amArA svAdhyAya temaja saMyamayogamAM pravezelA pramAdane dUra karavA e gurudeve AjasudhI ghaNIvAra potAnI pharaja bajAvI; paraMtu amoe e sAdhuziromaNinA vacano tarapha dhyAna na ApyuM enuM ja A pariNAma che. e vAtano amone Aje barAbara khyAla Ave che." ema kahetAM kahetAM sAdhunuM haiyuM bharAI AvyuM ane cakSuo paNa azrubhInAM banI gayAM, eTaluM ja nahIM paraMtu samudAyanA sarvasAdhuoe paNa e bhAvanuM anukaraNa karyuM ane samagra vAtAvaraNa romAMcaka thai gayuM. banne zrAvaka mahAnubhAvo ghaNA vivekI hatA. bhUla thavI e to chamastha AtmA mATe sahaja vastu che. paNa bhUla thayA bAda bhUlane bhUla rUpe samajavI, bhUlano svIkAra karavo ane sAcA dilathI bhUlano pazcAttApa thavo e atyanta duSkara che. bhUla thayA bAda bhUlano vAstavika rIte thato pazcAttApa e AtmAnI yogyatA mATe prabala pratIti che. ane evA AtmAo bhUlane sudhArI potAnA saMyamamArgamAM zIdhratayA sthira thaI jAya che. are ! koI koI vAra to thayelI bhUlano aMtaHkaraNathI pazcAttApa karavAnA prasaMgamAM adhamattA muni jevAne kevalajJAna pragaTa thayAnA kathAnako paNa aneka sthaLoe upalabdha thAya che. banne zrAvako A vAtane jANatA hatA. eTale e guNavaMta zramaNa samudAyane vivekapUrvaka kahevA yogya kahyA bAda AcAryadeva suvarNabhUmi tarapha sAgarAcArya pAse javA vihAra karI gayAnuM jaNAvyuM eTale sAdhuoe paNa turata taiyArI karI ane gurudevanI pAchaLa vihAra zarU karyo. paraMtu AcArya bhagavaMta kAlakasUri vayovRddha hovA chatAM zArIrika balanI anukULatAnA kAraNe ugra vihArI hatA, vaLI temane to potAne ekalA ja vihAra karavAno hato. jyAre zramaNasamudAyane bAla, vRddha, glAni tapasvI vagere sarvanI saMbhALa rAkhIne vihAra karavAno hato; eTale AcArya bhagavaMta to suvarNabhUmimAM sAgarAcArya pAse zIdhra pahoMcI gayA; jyAre pAchaLanA sAdhuone e sthaLe pahoMcavAmAM thoDA divasanuM aMtara paDayuM. bhavitavyatA koI evA prakAranI hatI ke sAgarAcArya potAnA e dAdAguru AcArya bhagavaMta kAlakasUrinA nAmathI paricita hatA. paraMtu pratyakSa paricaya thavAno prasaMga prApta thayo na hato. A saMjogomAM kAlakAcArya bhagavaMta jyAre sAgarAcArya pAse pahoMcyA tyAre temane potAnA dAdAguru temaja gacchanA nAyaka tarIke na oLakhI zake e svAbhAvika hatuM ane AcArya bhagavAna kAlakasUri jevA zAsananA ziratAja ekalA hoya ja kema? e mahApuruSa to jyAM jyAM padhAre tyAM ziSya-praziSyonA vizAla parivAra sAtheja padhAre" A kAraNe paNa A kAlakAcArya bhagavaMta che e kalpanAne avakAza na maLe te svAbhAvika hatuM. vihAra karatA karatA AcArya bhagavAna sAgarAcAryanI vasatimAM jyAre pahoMcyA tyAre temanA mukhamaMDaLanI pratibhA uparathI koI viziSTa muni mahAtmA tarIke samajIne temanuM yogya vAta bahumAna karavA sAthe teone ucita sthAna arpaNa karavAmAM AvyuM. kAlakAcArya pote "huM tamArA badhAyano guru chuM" evuM to bole ja nahIM. mahAna AtmAo prAyaH potAnA guNanI kiMvA gauravanI svayaMkathA karatA nathI, ane temAM paNa A to zAsananA dhorI, samayanA jANaeTale potAnI pIchAna ema ne ema na thavA de. potAnA praziSya sAgarAcArya temaja temanA parivAranA aMtaraMga sAdhujIvanano paricaya potAnA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 13 phebruArI 1959 nathI? huM nA saMta vyaktitvane pragaTa karavA karatAM apragaTa rAkhavAmAM vadhu prApta thAya e AzayathI e pU. mahAtmAe potAnA vyaktitva mATe akSara sarakho paNa na uccArela hoya te banavA yogya hatuM. gocarI vagere sAdhu yogya pravRtti bAda bapora pachI jyAre vAcanAno samaya thayo ane anya ziSyAdi samudAye sAgarAcArya pAse vAcanAno prAraMbha karyo tyAre potAnA sAdhu mAraphata sAgarAcArye kAlakAcArya bhagavaMtane jaNAvyuM ke tamAre paNa A sAdhuonI sAthe vAcanAmAM besavuM hoya to sukhethI Avo ane beso. ema jaNAvavAmAM bAhya daSTie e vRddha sAdhune koI jAtano saMkoca na rahe e Azaya hoya. paNa aMtaraMga daSTie "potAnI vidvattA sAthe AgamAdi zAstronA arthonuM mane kevuM viziSTa jJAna che" e bAbatathI Agantuka vRddha sAdhune paricita karavAnI ahaMvRtti hatI. koIpaNa AtmAne viziSTa guNa prApta thavo jeTalo duSkara che tethI paNa tene pacAvavo e vadhu duSkara che. game teTalo viziSTa bodha hoya chatAM tenI pAchaLa je aMtaHkaraNamAM ahaMpaNanuM sthAna hoya to e samyajJAnI nathI, paNa jJAnajaDa che. game teTalI suMdara kriyA karanAra sAdhu hoya, paNa kriyAnA rahasyano jarA ya khyAla na hovA sAthe kriyA to amArI ja UMcAmAM UMcI, bIjA badhA ya to ThIka A vRtti je vartatI hoya to e sAdhu kriyAjaDa che. game teTalI ugra tapazcaryA thatI hoya paNa enI pAchaLa kSamAdharmano prakAza amuka aMze paNa na pragaTa thAya ane AhAranI lolupatA TALavAnuM kiMvA IcchAnirodhanuM lakSya na rahe to e tapojaDa che. jJAna, kriyA ke tapa e to AtmAnA zuddha caitanyane pragaTAvavAnA prabala sAdhano che. ane e apekSAe ja e jJAna, kriyA ke tapane dharma tarIke gaNavAmAM Avela che. AcAryabhagavaMta kAlasUrine to potAnA praziSyanI je khyAti sAMbhaLela tenI khAtrI karavAnI IcchA hatI ja, temAM A taka maLI eTale potAnA darajjAno kAMI paNa vicAra karyA sivAya vAcanA lenAra sAdhuonI paMktimAM pote paNa yogya sthaLe besI gayA, vAcanA to yadyapi roje cAlatI hatI. paraMtu AjanI vAcanAmAM sAgarAcAryajI khUba khIlyA hatA. paMktie paMktinuM rahasya vadhu UMDANathI samajAvatA hatA ane vacce vacce Agantuka vRddha sAdhu sAme jovA uparAMta temane uddezIne sAgarAcArya svayaM kahetA ke "kema? huM kahuM chuM te barAbara che ne? na samajAya to sukhethI jaNAvazo, punaH samajAvIza. prazna karavAnI IcchA thAya to te mATe paNa saMkoca na karazo." ApaNA AcArya bhagavaMta haiyAmAM badhuM samajavA chatAM mukhAkRtinuM gAMbhIrya barAbara TakAvI rAkhatA hatA. Amane Ama thoDA divaso pasAra thayA tyAM to potAnA gurudeva kAlakAcArya bhagavaMtanI pAse pahoMcavA nIkaLelo zramaNa samudAya prAmAnugrAma vihAra karato karato e sthaLe AvI pahoMcyo. AvanAra zramaNa saMdhe sAgarAcAryane tathA temanA ziSyone vaMdanAdi ucita vidhi sAcavyo, sAgarAcArya ane temanA samudAya taraphathI paNa temanuM yogya bahumAna karavAmAM AvyuM. temaja "tamo kayA saMghADAnA cho? tamArA dharmAcArya-dharmagurunuM zuM nAmAbhidhAna che? tamane badhAya sukhazAMtithI yamayAtrAmAM vicaro cho ne?" vagere paripRcchA paNa karavAmAM AvI. zramaNa dharmano e AcAra che ke pote je upAzrayAdi sthaLe rahelA hoya tyAM svasamudAyanA ke parasamudAyanA svagacchIya ke anya chIya saMvigna sAdhu bhagavaMto padhAre tyAre upara jaNAvyA pramANe temano yogya satkAra kare, samAna maMDalIvALA sAdhuo hoya to gocarI, pANI vagere mATe paNa AvanAra sAdhuone vinaMtI kare ane bhinna maMDelIvALA sAdhuo hoya to paNa gocarI vagere prasaMge temanI sAthe jAya ane zrAvakonAM ghara batalAve. sAgarAcArya ane temanA sAdhuo taraphathI sAdhuono yogya satkAra thatAM temaNe pUchelA praznono turata javAba Apyo ke ApanA je dAdAgurujI kAlakAcArya bhagavaMta che te ja amArA tAraka paramopakArI gurudeva che. duHkhanI gatimAMthI amAro uddhAra karI anupama sukhazAMtinA mArge laI janAra e paramopakArI amArA guru bhagavaMta che, eTaluM ja nahIM paNa teozrI to amArA pahelAM ahIM ApanI pAse pahuMcI gayAnuM jANyuM che. - sAgarAcArya turata ubhA thaI gayA ane bolyA ke-zuM e mArA paramaguru ahIM padhArelA che? ahIM thoDA divaso agAu eka tejasvI pratibhAsaMpanna vRddha munirAja jarUra padhAryA che, teo sAgarasamAM gaMbhIra che, kSamAnA nidhAna jevA dekhAya che, potAnA AtmadhyAnamAM ja ghaNo kharo samaya pasAra kare che; paNa e poteja kAlakAcArya bhagavaMta che e huM nathI jANato. e kRpAnidhAnanA pavitra Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 14 phebruArI 1959 darzanano Aja sudhImAM mane koIvAra paNa yoga nathI paNa kyAMthI hoya? mATe vatsa! svastha thA ! tAro jarA maLyo eTale huM kyAMthI jANuM? ane e zAsanaziro- paNu doSa temaja avajJA-AzAtanA nathI, paraMtu tArI maNi mahApuruSa ekalA ahIM padhAre ! e to kalpanAmAM vidvattA-ane sva-52 kalyANamArganI maMgalamaya pravRttithI paNa kema Ave? cAlo mArI sAthe, huM e vRddha mahApuruSa huM dhaNI pramudita thayo chuM. phakta vidvattA sAthe jarA tamone batAvuM. ema kahI AvanAra sAdhuo sAthe ahaMpaNuM mArI daSTie je anubhavAyuM che te tArA jevA sAgarAcArya e Agantuka vRddha puru pAse pahoMcyA, e zAsananA saMrakSaka tarIke thanAra sAdhu mATe yogya nathI. vRddha mahApuruSane dekhatAMja navA AvelA sAdhuo turata ja je huM tane dRSTAnta dvArA A vAta samajAvuM. ema kahIne bolI uThyA ke "eja amArA tAraka gurudeva kAlakAcArya kAlakAcArya bhagavaMte eka sAdhu pAse retI maMgAvIne eka bhagavaMta che" ema kahetAMnI sAthe sarva sAdhuo e parama ThekANe tenI DhagalI karI, turata tyAMthI te DhagalI upADI kRpALu AcArya bhagavaMtanA caraNamAM mastaka namAvI bIjI jagyAe muka, punaH tyAMthI te DhagalI upADIne potAnAthI thayela avinaya aparAdhanI vAraMvAra kSamA trIjI jagyAe mUkI. ane tyArabAda sAgarAcAryane uddebhAgavA lAgyA. zIne kahyuM;-" A DhagalIonuM rahasya e che ke ApaNA A dazya joIne sAgarAcArya to kSaNavAra zunya banI jevA chadbhastha AtmAone game teTalo buddhivaibhava gayA. svastha thatAM vicAravA lAgyA ke vartamAnamAM jeo hoya chatAM temAM ahepaNuM lezapaNu lAvavAnI jarUra nathI. zratasAgaranA pAraMgata che, hajAro AtmAonA uddhAraka A retInI DhagalI prathama jeTalI hatI teTalI bIjI che ane jenA pratApe jainazAsana Aje jayavaMtu che, jagyAe mUkI tyAre nathI. trIjI jagyAe mUkI tyAre punaH mArA dIkSAgunA paNa je guru che, teozrIne vaMdana, vadhu nAnI DhagalI thaI che. kAraNa ke eka ThekANe karelI namaskAra karavAnuM to bAjumAM rahyuM; paNa vAcanA prasaMge DhagalIne bIjI jagyAe mUkatAM pahelAnI jagyAmAM thoDI anya sAdhuonI sAthe temane paNa meM vAcanAmAM ' retI rahI ja jAya che. bIjI jagyAe saMpUrNa retI nathI besADyA. mArA jevI e tAraka paramagurdevanI avajJA hotI. e pramANe tIrthakara bhagavaMtoe artharUpe je karanAra bIjo koNa haze! A avajJA-AzAtanAmAMthI dezanA ApI, gaNadhara bhagavaMtoe teno anaMtamo mArI kevI rIte mukti thaze! Ama haiyAmAM pazcAttApano bhAga ja sUtrarUpe gUMthyo, gaNadharo pAse je jJAna hatuM pravAha zarU thayo tema ja kAlakAcArya bhagavaMtanA caraNamAM tyAra pachInA AcAryo pAse tethI paNa e jJAna kramazaH DhaLI paDyA, haiyAno pazcAttApa azrunA pravAha rUpe bahAra ghaTatuM gayuM. ane mArI ke tArI pAse je jJAna che te to Avyo, AcAryabhagavaMtanA caraNakamalo e azrunI sAgara pAse biMdu samAna che. A sthitimAM janmAntarIya avirata dhArAthI bhIMjAI gayA. kSamAnA sAgara! ApanA kSayopazama temaja gunA zubhAzIrvAdathI game teTalo bALakanA thayelA aparAdhanI mAphI Apo. ema sAgarA buddhibhava hoya paraMtu temAM ahaMpaNuM na lAvatAM laghutA cArya vinItabhAve vAraMvAra prArthanA karavA lAgyA. ja rAkhavI e ApaNo parama dharma che." AcArya bhagavaMta kAlukasUri to sAgara samA gaMbhIra sAgarAcArya e paramagurudevanA amRtathI adhika ane sAkSAta kSamAmUrti hatA, sAgarAcAryanA mastaka madhura vacano ekacitte zravaNu karI rahyA hatA. e tema ja pITha upara vAraMvAra potAno pavitra hAtha pheravatA kRpALunA vacanAmRtoe AjasudhInA jIvanamAM je AnaMda bolyA, vatsa! tuM muMjhA nahi. tAro jarA paNa doSa koIpaNa avasare anubhavAyo na hato tevuM avarNanIya nathI. Aja sudhInA dIkSA paryAyamAM ApaNA bannenA AnaMdanuM pUra pragaTAvyuM hatuM. ane e anupama AnaMdanA pratyakSa paricayano prasaMga A vakhate prathama che eTale pUramAM taraboLa thayelA sAgarAcArya punaH kSamAnA sAgara kAlakasUri tarIke tane mAruM jANapaNuM na thAya e AcAryadeva kAlakAcAryanA caraNomAM DhaLI paDyA. svAbhAvika che, ane huM ekalo Avyo eTale tArA AjanA zramaNa saMghamAM AvI laghutA pragaTa thAya dAdAguru tarIkenI mArA mATe ka5nA thavAno avakAza to jaina zAsanano surya saMpUrNa prakAzathI jhagamagI UThe. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahopAdhyAya pUjya zrIyazovijayajInI svargavAsa sAla ane tithi kaI? pU. munizrI yazovijyajI mahArAja gatAMkamAM mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAja- triguNAdhika saMkhyAmAM sadAya hovA chatAM mAhitI zrInI AvaradA keTalI hatI te aMge keTalIka carcA-mImAMsA aMgeno pokAra pADavAnI vAta ja zI rajU karI hatI. A vakhate upAdhyAyajI bhagavAnano zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnA samagra saMghane kALadharma (avasAna athavA svargavAsa) kaI sAlamAM (1) sAdhu (2) sAdhvI (3) zrAvaka ane (4) zrAvikAane kaI tithie thayo e aMge kiMcita parAmarza karIza. ema cAra vibhAgamAM vaheMcI nAkhyo tyAre sAdhvIjIne chellA pacAseka varSamAM je je AcAryo, munivaro, bIjuM ja sthAna ApavAmAM AvyuM hatuM. sAkSaro ke lekhakoe upAdhyAyajInuM svataMtra jIvana ke sAdhvI banelA strIvargane ATaluM mahattvapUrNa sthAna phaTakala prasaMgo AlekhyA athavA to tene aMgenI ApavA chatAMya ane vaLI jainasaMghanA UgatA bALako prastAvanA vagere lakhyuM tyAre teoe upAdhyAyanI ane khAsa karIne bAlikAo (bhaviSyanI jaina zrAvisvargavAsatithi mATe, saMvata tarIke 1745 ane tithi kAo)mAM dharmazraddhAnuM bIjAdhAna karavAmAM ananya phALo mAgazara sudi dazama lakhI. ane pachI to ApaNAM ApanAra chatAMya, A pavitra saMghanI paTTAvalIo vArSika pragaTa thatAM bhIMtiyAM paMcAMgomAM paNa racavAmAM kema narI upekSA ja sevAI haze? astu! parva ane tahevAronA vibhAgamAM mAgazara mAsanA jyAre upAdhyAyajI mahArAjanI noMdha kyAMya na maLI tahevAronI noMdhamAM "mAgazara suda 11, mahopAdhyAya tyAre khojakonuM lakSya teozrInI darbhAvatI apanAma zrIyazovijayajInI jayaMtI ke svargavAsa "--A rItano DabhoI (vaDodarA zaherathI 19 mAIla dUra) zaheramAM ullekha zarU thayo, je (pU. AcArya zrI pratApasUrijI teozrInA samAdhisthaLe sthApita karelI caraNapAdukA saMpAdita paMcAMgone choDIne ) AjasudhInA prAyaH badhAya tarapha gayuM; kAraNake pASANa ane dhAtuzilpo e jaina paMcAMgomAM cAlu rahyo che. saMghanA bhUtakAlIna ItihAsanI mahatvanI kaDIo to uparokta ullekha sAco che ke khoTo ? sIdho meLavavA mATenAM kharekhara prAmANika sAdhano che; eTale javAba "nAmAM che. kAraNa zuM? A bAbatamAM lAgaNI ane rasa dharAvanArAoe ApaNI AdhyAtmika daSTipradhAna saMtaparaMparAnA bamaNo DabhoIne gurumaMdiranI pAdukA upara utkIrNa thayelo ane zramaNIo potAnAM jIvanacaritro ke vistRta nIce mujabano lekha vAMcyo - mAhitIo lakhavAmAM rasa dharAvatA ja na hatA. pariNAme 2 saMvata 2746 varSe | ra | 267, pravartamAne vistRta vAta to bAjue rahI paNa khAsa khAsa mahatvanI mazIrSamA pakSe rAtithI pachI zrI zrIhIratavArIkho ke noMdho aMge paNa parAgamukha rahyA. AnA vinayasUrIzvara| ziSya | zrIsthAniya || rANA pariNAme zramaNa paraMparAnA aneka jJAnIo, tapasvIo, ' zrIavinaya rAkhyA paM zrI nItIvAya | sorA vAdIo, zAsanaprabhAvako ane mahAna granthasarjakonA satIrtha iaa zrI navinaya nA ziSya | paM zrI navinayajIvanapaTa upara aMdhakAra ja patharAyelo rahyo. prastuta lekha vALA kuMcInA niyanA AkramaNathI ghasArAno zramaNo mATe jyAre A paristhiti hoya tyAre sArA jevo bhoga banyo che. jo enAthI haju paNa DabhoI ApaNI AryA-sAdhvIjIonI (zramaNa karatAM prAyaH jainasaMdha rakSaNa nahIM kare to eka mulyavAna lekha thoDAM varSomAM naSTa thaze; je ke meM te lekhane derInA garbhagRhamAM 1 A paMcAMgomAM "smRtidina" lakhAya che. ArasanA majabUta pATaDAmAM utkIrNa karAvela che. 15 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1959 gaNInAM pAdukA kArApitA / pratiSThitAtreyaM / taccaraNasevaka... vijayagaNinA zrIrAjanagare / arthaH saMvata 1745nA varSamAM zaka saMvata 1611 cAlatI hatI. tyAre mAgazara mAsanA zukla pakSanI agiyArasa tithie zrI zrIhIravijayasUrIzvara ziSya, paM. zrI kalyANavijya gaNi, temanA ziSya paM. zrI lAbha vijya gaNi, temanA ziSya paM. zrI jitavijaya gaNi, temanA gurubhAI samAnatIrthI 5. zrI nityavijaya gaNi, temanA ziSya 3 paM. zrI ja savijayagaNinI A pAdukA upAdhyAyajI mahArAjanA 4 caraNasevaka.rAjanagaramAM karAvI ane pratiSThA karAvI. A lekhanA AdhAre A pAdukA uparanI 1745nI sAla ne mAgazara suda 11nI tithi e kAladharmanI ja che, eTale pachI derInI bhIti paNa A ja sAla ArasanI takatI upara kotarAvIne caTADI dIdhI. A jAherAtathI sahu prasannamaya thavAthI te nirNaya vaheto paNa karI dIdho. ane mArI sAmAnya jANa mujaba A sAla ane tithi lakhavAno zirasto lagabhaga cAlIseka varSathI cAlyo Avelo jovA maLe che. have ApaNe e vicAravAnuM che ke e pAdukAnI zilotkIrNa pupikA uparathI kALadharmanI je tithi prasiddhimAM mUkAI te sAcI hatI kharI? teno javAba che : "nA"--ema zA mATe ? to prastuta zilAlekhamAM uktakathanasUcaka kazo ja nirdeza nathI temaja tevo koI dhvani paNa temAMthI nIkaLato nathI. zilAlekhanI paMktio to nIcenI hakIkato spaSTa rIte rajU kare che. je sAla lakhI che te to rAjanagara-amadAvAdamAM pratiSThA karAvI tenI che, nahi ke kAladharmanI. paNa prathama prathama jeNe vAMcyuM haze tenA karavI joItI cakAsaNI karI na zakyA, eTale mArI dRSTie A sAla barAbara nathI. zilAlekhanI sAla svargagamananI na hovA chatAM, suna lekhakoe kema sAhasa karyuM? to tene kAraNamAM upAdhyAyajI mahArAje gUrjara bhASAmAM, padyamAM racelA be svAdhyAyo-sajajhAyo che. 1. pratikramaNa garbha hetu. 2 agiyAra aMga. A bannenA aMtima paghamAM teozrIe kRtino racanAkALa darzAvyo che. surati comAsu rahI re, vAcaka ja sakari jeDI, yuga-yuga-muni vidhuvasaI re diyo maMgala koDI. . [ prati hetu. savA ] yuga-yuga-muni vidhu vatsaraIre zrIjasa vijaya uvajajhAya; surata comAsuM rahI re kIdho e suparasAya. Dho. [agiyAra aMga svAdhyAya ) uparanI baMne kRtio suratanA eka ja comAsAmAM racI che. eka bAju pAdukotkIrNa 1745 nI sAlano khyAla purogAmIonA magajamAM sthApita thaI gayo hato eTale padyano vAstavika ghaTamAna artha je vicAravo joIe ene badale jAmI gayelA khyAlane ja puSTa karavA saMkhyA darzaka "yuga-yuga" zabdanA be ane cAra A be vikalpomAMthI ema ne cArano ja vikalpa svIkArI lIdho, eTale suratanA baMne svAdhyAyo saM. 1744mAM racyAnuM daDhapaNe mAnI lIdhuM. pachI anya vicAra karavAnuM rahe ja kyAMthI ? ane 44 pachI ja 45, Ave che eTale yugano artha cAra karavAnuM svAbhAvika rIte ja anukUla AvI gayuM. je pAdukAzilpano lekha pUrepUro mananapUrvaka dhyAnamAM levAyo hota, to A eka Azcaryapreraka asatya cAlyuM AvyuM te na cAlata. tyAre sAcI sAla kaI che? to A mATe "sujasavelI bhAsa'nuM nIcenuM padya madade Ave che. sattara vAli comAsuM sthA, pAka nagara Dabhoi re; tihAM surapadavI aNusara, aNu saNi kari pAtaka dhoI re DhiAla 5. kaDI 4] A padyamAM "sattaratrayAli 'no je ullekha che te sIdhesIdho comAsuM rahyAnI vAtane sparza kare che. paraMtu i 3 A lekhamAM "jasavijayajInA nAmanI AgaLa pAchaLa "upAdhyAya ' padano ulekha kema nahIM karyA hoya ? lekhamAM "' nahi paNa suprasiddha "nasa' nAmano Adara karyo che. caraNasevaka koNa hatA te akSara ghasAvAthI oLakhAyA 4 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 17 phebruArI 1959 bIjI daSTie joIe to gatAMkamAM jaNAvyA mujaba ApaNane 1743 e ja svargagamananI sAla che ema svIkAravA preraNA kare che. AthI niSkarSa e Avyo ke suratIya svAdhyAya padanA "yuga-yuga"no artha jeo cAra cAra karavAno Agraha seve che te asaMgata che. ema svataH puravAra thAya che. tyAre "yuga no artha zo karavo ? yuga" zabda be saMkhyAno vAcaka che ane gujarAtImAM paNa yugala-jeluM A arthamAM vaparAyo che ja, eTale saM. 1722mAM baMne svAdhyAyo racyA hatA, ema mAnavuM munAsiba che. je banne "yuga" zabdano artha cAra cAra karIe to 1744nI sAlamAM suratanA cAturmAsamAM baMne svAdhyAyonI racanA karI ema nizcita thAya. eTale jaina sAdhunA niyama mujaba kArtika sudi caudasa sudhI (cAturmAsa samAptidina) tyAMja rahyA hatA te sunizcita thayuM. have pAdukA uparanA lekhamAM 1745nI sAla ane mAgasara sudi 11 nI aMjanazalAkA ane vaLI te rAjanagara-amadAvAdamAM karyAnuM jaNAvyuM che. temano deha DabhoImAM ja paDyo te vAta sunizcita che. suratanuM 1744nuM cAturmAsa kArtika sudi caudase pUrNa thAya, eTale vahelAmAM vahelo vihAra kArtika sudi pUname karI zake. pUname vihAra karI DabhoI tarapha prayANa karyuM hoya ema mAnIe to pUnama ane pAdukAnI aMjana pratiSThA (taya amadAvAdamAM) vacceno gALo mAtra 27 divasano che. ahIMyAM vicAravAnuM e che ke, ATalA divasomAM, teo ekAeka vihAra kare, suratathI 80 mAIla dUra DabhoI AvI pahoce, turatA turata anazana karavAnA saMyogo UbhA thAya, kAladharma pAme, pAchA relagADI ke moTaranA sAdhana vinAnA jamAnAmAM amadAvAda samAcAra pahoMcI jAya, saMgemaramara pASANunI kamalAsanastha pAdukA paNa banI jAya, ane aMjana paNa thaI jAya, A badhuM saMbhavita lAge che kharuM? mAro aMgata javAba to nakAra"mAM che. chatAMya ghaDIbhara mAno ke saMbhavita che, to pachI DabhoImAM cAturmAsa kyanI sAla kaI nakakI karavI ? A badhI viSamApatti TALavA yugayugano artha cAra na karatAM je be karIe to badhI samApatti thaI jAya. prastuta pAdukA 1743 mAM svargavAsa thayA pachI bharAvIne 1745 mAM pratiSThA, amadAvAdamAM karavAmAM AvI che. cokkasa sAla jANavA mATe "sujasavelI sivAya bIjo koI AdhAra prApta thayo nathI. bhaviSyamAM teozrInI svahastalikhita ke alikhita kRti ke jenA aMtamAM grantharacanAsAla ke lekhanasAla lakhI hoya tevI maLI jAya, to badhAye vikalpono aMta AvI jAya. jema sAla jANavAnuM sAdhana nathI tema tithi jANavAnuM paNa sAdhana nathI evuM kharuM? 'nA' tithi jANavAnuM sAdhana sarvatra nathI ema kema kahI zakAya? eka sAdhana sujalIkAre spaSTa batAvyuM che. vAMco- 5 zIta-talAI pAkhatA; tihAM thubha a sasabUro re; te mAMhithI vani nyAyanI, pragaTe nija divasa pahUro re. [DhALa 4-6] artha -zIta taLAva pAse tejasvI stUpa che ane temAMthI potAnA svargavAsanA divase nyAyano dhvani prakaTa rIte pragaTe che. nyAyano dhvani eTale zuM? te kevo haze? varNAtmaka ke nAdAtmaka ? e rahasya agamya che. bAreya mAsa-360 divasa-pAdukA pAse koI dakSa, sujJa ane apramatta upayogI AtmA sajAga besI rahe tyAre e dhvaninuM zravaNa spaSTa karI zake ne samajI zake; to svargatithi pakaDI zakAya. paMcAMga kADhanArAone vinaMtI aMtamAM, bhIMtiyAM paMcAMgo kADhanAra-kaDhAvanAra munirAjo tathA saMsthAone sAdara vinaMtI ke paMcAMganI parva tahevAronI tapasIlamAM havethI mAgazara mAsanI noMdhamAM nIce mujaba ullekha karavAnuM noMdhI rAkhe. mAgazara suda 11, mahopAdhyAya 5. zrImad yazovijayajI samRtidina' 5 zIta-talAI' A taLAva Aje paNa vidyamAna che. lAMbA kALa talAIno 'ta' bolAto baMdha thayo ne Aje DabhoInA prAjano " zItalAI' thI oLakhAve che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagadguru zrIhIravijayasUrijI ane je jIyA' kara-mukti paM. lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI [2] (3) upAdhyAya zrI zAMticaMdrajI (vAcaka sakalacaMdrajInA sthalacara, khacara jIvonI rakSAnAM-amAri-abhayadAnanAM je ziSya) ucca pratibhAzALI suyogya samartha vidvAna thaI pharamAna jAhera karyo, bandI kedIonA baMdha choDAvyA ane gayA, jemaNe jaMbuddIvapaNuttI (jabUdIpaprajJapti) nAmanA chajiAkara nivAryo-evAM tenAM satkAryonI prazaMsAupAMganI vidvattAbharI vyAkhyA (prameyaratnamaMjUSA) saM. anumodanA karatuM ane tene zubha AzIrvAda ApatuM 128 1651 mAM racI hatI; teo prabhAvaka AcArya zrIhIra- saMskRta padyamaya saMkSipta sarasa kAvya raceluM che, je vijayasUrijInA AjJAMkita ziSya-praziSya-samudAyamAM 'kupArasakoza" evA nAmathI prasiddha che. zrI. jinaviziSTa kAryakara hatA. AcArya zrI hIrasUrijI samrA vijayajI jevA vidvAna saMpAdakanA prayatnathI hiMdI akabaranA sanmAnabharyA AmaMtraNathI gUjarAtIdezathI bhASAmaya prAstAvika kathana, kAvyanA saMkSiptasAra, tathA lAdezanA tilakasamAna gaMdhAranagara (baMdara)thI pAtazAhanI upayogI saMbaMdha dharAvatAM be zAhI pharamAno ane tenA rAjadhAnI phatepurasIkarI (mevAtamaMDala) tarapha page anuvAda sAthe, e graMtha, sana 1917mAM zrI jaina cAlIne jaI rahyA hatA, tyAre siddhapura (gUjarAta)thI AtmAnaMda sabhA, bhAvanagaradvArA prakAzita thaI gayela che. teo sAthe gayA hatA. saM. 1639 mAM pAtazAha e kAvyanAM aMtima 7 paghomAM sUcavyuM che ke-atyaMta akabaranI mulAkAta vakhate zrI hIrasUrijI sAthe je 13 paricaya thavAthI jeno svabhAva jANI lIdho che, evA meM vidvAna sAdhu-ziSyo hatA, temAM teo paNa hatA. akabara zrIvAcakendra sakalacaMdra gurunA prasAdathI utpanna thayela bAdazAhanA prItipAtra, tyAMnA zraddhALu zrImAna thAnasiMhe buddhi-vibhAvathI dhAkSa dhAraNa karIne A nRpati arijI-hastaka jinamaMdira-pratiSThA karAvI mahotsava (pAtazAha akabara) pAse kRpA mATe yAcanA karI karAvyo hato, tyAre A vidvAna zrI zAMticaMdrajIne sUrijIe hatI. 121 upAdhyAya-padavI ApI temanuM gaurava karyuM hatuM. jyAre zrI hIrasUrijI AgarA, phatepura vagere sthaLamAM-mevAta vartamAnakALamAM, bhAratavarSanA sAdhuomAM atyaMta maMDalamAM cAra comAsAM karI gujarAta tarapha AvavA zreSTha evA jemane sAMbhaLyA hatA, temanAM darzana karIne nIkaLyA, tyAre potAnA pratinidhimaMtrI viziSTa kArya sAdhaka satasaMgatimAM atyaMta rasika svabhAvavALA A mahI dharmopadezaka tarIke te zrI zAMticaMdrajI upAdhyAyane (pAtazAha akabare) pote jAte zravaNa ane locapAtazAhanI preraNAthI pAtazAha pAse mUkIne gayA hatA. nono vivAda parisamApta karyo; vizeSa sukRtamATe sahAyaka zrI zAMticaMdrajIe potAnI suyogyatAthI samrA akabara thayelA te zrIyukta hIravijaya nAmanA girAjane, dayAthI para sArI asara karI hatI, tenI atyaMta prasannatA prApta ArTa thayelA A pAtazAhe jaMtuo-prANIonI amAri karI hatI, akabaranA darabAramAM sAruM sanmAna meLavyuM (ahiMsA)nuM je kathana karyuM-(pharamAna arpaNa karyuM), hatuM. saMskRta bhASAnA zreSTha kavie upAdhyAyajIe pAtazAha tenA puNyanA pramANane sarvavedI (sarvajJa) ja jANe che. akabarano paricaya ApatuM, tenA jIvananA pAchaLanA bhAgamAM teNe kRpALu banI, ahiMsAnA sanmArge cAlI, jALamAMthI chUTI gayela mAchalAM vagere jalacarono potAnA adhIna samasta dezomAM jIvadayAnAM-jalacara, gaNa, je mAchalAMone maLyo, tathA pakSIonA samUha 122-123 18 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 19 phebruArI 1959 paTTAvalI-samuccaya (saM. munidarzanavijyajI) pU.76 bhAvArtha -pahelAM zrIsUrirAje (zrIhIravijayasUri. jIe) zrIsAhi(pAtazAha akabara)nA hRdayarUpI kyArAmAM ropelI kRpArUpI latA, upAdhyAya zrI zAMticaMdragaNijIe pAza-baMdhanathI mukta thaIne potAnAM baccAMone je cuMbana karyuM, tathA dUdha-bharI surabhI (gAyo)nA kule, je vegathI gamana karyuM, te A kRpALu-mUrti (pAtazAha)no prabhAva che. 124 udArabhAva jIvone jIvita-saMbaMdhI sukha ApanArA A pAtazAhe je udAra puNya upArjana karyuM, tenA vaDe, rAjanya loka sAthe ane zAhajAdAo sAthe A pAtazAha cirakALa paryanta abhyadayavALA thAo. 125 A pAtazAhe je chajiA-karanuM nivAraNa karyuM, ane durdama (niraMkuza-uddhata) mogalothI cetyo (jina-maMdiro) paNa mukta thayAM, tathA kRpALu thaIne A pAtazAhe baMdIonAM (kedIonAM) baMdhanane dUra karyo, tathA adhama (duSTa) rAja-gaNa paNa yatIndrono je satkAra kare che, tathA jaMtu-gaNa je prativarSa pratyeka cha mahinA-paryanta abhaye (nirbhaya) thayo, ane gAyono samUha, je vigata-bhaya thayo-e vagere zAsana (ahiMsAmaya jainapravacana)nI samunnatinAM kAraNomAM A graMtha ja parama nimitta thayo che. 126-127 * -zrIhIrasUrijInA sahAdhyAyI upAdhyAya zrIdharmasAgarajIe saM. 1648 lagabhagamAM racelI prA. tapAgaccha gurnAvalI (paTTAvalI)nI saM. vRttimAM bhagavAna mahAvIranI paTTa-paraMparAmAM 58mA paTTadhara tarIke AcArya zrIhIravijayasUrijIno paricaya karAvatAM pUrvokta amAri- pharamAna sAthe jIjIA-karane mukta karavAnAM pharamAno pAtazAha pAsethI lAvI zrI zAMticaMdragaNie gurujIne bheTa karyA hatAM-tevA AzayanuM sUcavyuM che. " atha purA zrImUrirAjaiH zrIsAhihRdayAlavAlaropitA kRpAlatopAdhyAyazrIzAnticandragaNimiH svopajJakRpArasakozAkhyazAstrazrAvaNajalena siktA satI vRddhimatI babhUva / tadabhijJAnaM ca zrImatsAhijanmasambandhI mAsaH, zrIparyuSaNAparvasatkAni dvAdaza dinAni, sarve'pi ravivAsarAH, sarvasaMkrAntitithayaH, navarojasatko mAsaH, sarve IdIvAsarAH, sarve mihiravAsarAH, sophIAnavAsarAzceti pANmAsikAmArisatkaM phuramAnaM, jIjIAbhidhAnakaramocanasatkAni phuramAnAni ca zrImatsAhipAAt samAnIya dharitrIdeze zrIgurUNAM prAbhRtIkRtAnIti / etacca sarvajanapratItameva / / " / -kRpArasakoza-prAstAvika kathana, pR. 23mAM udbhUta * "mUcastara parinirvitivamAM, svAmI nRNAmayamayAci mayA kRpArtham / zrIvAcakendrasakalendu guruprasAdAd, utpannabuddhivibhavAd dhRtadhASTaryakena // 121 // yAn sAMprataM bharatasAdhuSu labdhasImAn, dRSTvA zrutAn zravaNa-locanayorvivAdam / ninye svayaM parisamAptimasau mahIzaH, satsaGgatAvatitarAM rasikasvabhAvaH // 122 // zrIyuktahIravijayAbhidhasUrirAjAM, teSAM vizeSasukRtAya sahAyabhAjAm / kantuSyamAM mihirAdu carca racAss, tatpuNyamAnamadhigacchati sarvavedI // 123 // jAlacyutastimigaNastimibhirmimela, potAMzcucumba khagavRndamapAstapAzam / stanyopanItasurabhIkulamAra vegAd, yat tad vijRmbhitamamuSya kRpAlumUrteH / / 124 / / jIveSu jIvitasukhaM dadatA hyanena, yat puNyamarjitamudAramudArabhAvAt / rAjanyalokasahitaH saha sAhijAtai stenAyamabhyudayavAn bhavatAccirAya // 125 // yajjIjiAkaranivAraNameSa cakre, yA caityamuktirapi durdamamudgalebhyaH / yad bandibandhanamapAkurute kRpAGgo, yat satkarotyavamarAjagaNo yatIndrAn / / 126 / / yajjantujAtamabhayaM pratimAsaSaTakaM, yaccAjaniSTa vibhayaH surabhIsamUhaH / ityAdizAsanasamunnatikAraNeSu, procameva mavati rama pUruM nimittAm II 12 mahopAdhyAya zrI zAMticaMdragaNaracita kRpArasako zloka 121 thI 127 jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagarathI prakAzita, pR. 20-21 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 20 phebruArI 1958 pote racela kapAsakoza nAmanA zAstrane saMbhaLAvavArUpI pANIvaDe sicI chatI vRddhi pAmI hatI. tenuM abhijJAna yApramANe___-zrI sAli (pAtazA a452no) ma-saMbaMdhI mahino, paryuSaNAparva saMbaMdhInA 12 divaso, sarva ravivArI, sarpa saMti-tithimI, navazeSa-saMbaMdhI mahino, sarva IdanA divaso, sarva mihiranA divaso, ane sophIAnanA divaso--e pramANe chamahinAnuM amAri (ahiMsA) saMbaMdhI pharamAna, tathA jIjIA nAmanA karane mukta karavAnAM pharamAno zrIsAhi (pAtazAha akabara) pAsethI lAvIne dharitradeza (gUjarAtadeza)mAM zrIgurujIne (zrIhIravijayasUrijIne) bheTa karyA hatAM- bhane te sarvacana-pratIta . (mazaH) [supArIna pAyo- pR. 27nA jololamamA 5. 18mAM amadAvAdane badale abhayadAnanI sudhArIne vAMcavuM-taMtrI] MARATHIBIHARIHARIHAURAIL " madhyamavarganA utthAnanA mArgoM" jaina yuga InAmI nibaMdha zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA " jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa taraphathI " madhyamavarganA utthAnanA mArgo" se viSaya upara hiMdI, gujarAtI athavA angrejI bhASAmA nibaMdho AvakAravAmAM Ave che. te aMgenI zarato A pramANe che : (1) nibaMdha phulaskepa sAijhanA kAgaLa upara eka bAjU cAra hajAra zabdomAM corakhA akSare lakhAyelA hovA joIye. (2) nibaMdho tA. 28 phebruArI, 1959 sudhImAM rajIsTarDa posTathI nIcenA saranAme mokalI ApavA. (3) nibaMdho " jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano ane lekhakane baMdhanakartA gaNAze. (4) prApta thayela nibaMdhonI mAlikI vagerenA sarva hakka zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA "jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLanA raheze. (5) zreSTha nibaMdha lakhanArane anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya rU. 150), rU. 100) ane rU. 50) inAmo ApavAmAM Avaze. (6) nibaMdha lakhanAre potArnu pUruM nAma, ThekANu, gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa upara lakhavA. nibaMdho nIcenA saranAme mokalavA :- taMtrIo, jaina yuga C/o zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI 2 HIDHAURAHIMLAIMIMILARIALI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtinAM cihnono paricaya zuM TekAvALI mUrti, saMpatinI hoya ja kharI? pU. munizrI yazovijayajI mahArAja paramahaMta rAjarSi kumArapAle bharAvelI mUrtimAM paNa AvuM ja cihna che, evuM mUrtikalA viSayajJonuM mAnavuM che. prazna - je e vAta yathArtha hoya to pachI, saMpratinI mUrti nizcita karavA mATe anya sAdhano kharAM ? A aMkamAM zilpacitro dvArA eka navI vigata je jaina akhabAronAM pAne prAyaH caDhI nathI tene rajU karyuM chuM. jethI jainamUrtizi95mAM koNInI nIcenA bhAgamAM kevAM kevAM cihno upasAvavAmAM AvyAM hatAM? zA mATe karavAmAM AvyA hatAM? ane e cihno zenAM sUcaka hatAM? teno kaMIka khyAla zrIsaMghane maLI zake. ApaNu zrIsaMghamAM varaso jUno eka atyanta joradAra praghoSa cAlyo Ave che ke, "zrItIrthaMkaranI mUtinI baMne koNI nIce paththarano je [ naM. 1 mAM goLa kinArI dorIne batAvyo che te] Teko ke Dheko hoya, to te mUrtione mahArAjA saMpratinI ja bharAvelI samajavI, Ano artha e ja thAya ke saMpratie svanirmApita mUrtione zIdhra oLakhavA mATe prastuta cihna [ symbol- sIla ] nizcita rAkhyuM hatuM, ane Aje ya koI paNa jANakAra munivaro ke zrAvakone pUchazo to AvuM cihna joIne turata ja kahI deze ke A mUrti saMpratinI che. uttara-"hA" A mATe mUrtinuM zIrSa, mukhAkRti, aMgaracanA, ne gAdInuM kotarakAma ane chevaTe mUrtinuM samagrazilpa, A badhuMya najaramAM laIne je praghoSa cAlyo Ave che, tenA AdhAre nizcita nirNaya ApI zakAya. ane mUrti saMpratinI che" evuM kahI zakAya. prazna-zuM prastuta cihna, mUrti saMpratinI ja che' ema samajI zakAya, evA uddezathI ja saMpratie karAvyuM haze evuM kharuM? uttara- Ano cokkasa javAba ApavAnuM sAdhana koI nathI. paraMtu eka anumAna karI zakAya ke-saMpratinI mUtio upara zilAlekho hotA nathI, eTale saMbhava che ke tenA badalAmAM AvuM koI cihna ja nirmANa karyuM hoya. prazna - AvuM cihna saMpratisthApita che, temAM pramANa zuM? uttara- varSothI cAlyo Avato praghoSa e ja pramANa. bAkI koI prAcIna likhita pramANa mArA jANavAmAM AvyuM nathI. ema chatAM prastuta cihna saMpratinuM na svIkAravA mATe ApaNI pAse koI virodhI pramANa upalabdha nathI eTale tene sAdara svIkArI laIe to zuM khoTuM ? 1 kumArapAla nimita mUrtinuM cihna pratikRtinA abhAve ApI zakAyuM nathI. mArA dharma nehI mitra DaoN. umAkAnta che. zAhe paNa A vAtane Teko Apyo che. prazna- "TekAvALI mUrti saMpratinI ja che," evuM nizcita vidhAna karAya kharuM? uttara : "nA" mAtra TekA uparathI ja nirNaya ApI devAmAM Ave -ane Ave che ja-to bhUla thavAno saMbhava che. kemake koIne jovAmAM AvyA hoya to te khulAsAvAra jarUra jaNAve, eka vAta e paNa dhyAnamAM rAkhavI ke prAcIna mUrti je jAtanI hoya tevI ja, tenA anukaraNa rUpe bharAvAnI cAla adyAvadhi jovA maLe che. mATe samayanirNaya karatI vakhate bhUlAvo na thAya tenuM khAsa dhyAna rAkhavuM ghaTe. 21 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ga prazna - koNIno bhAga zarIrathI bahAra nIkaLato hovAthI, koI vakhaze e bhAgane zAstra mni na pahoMca ane enuM saMrANu thAya e khAtara A kI mUkyo hoya e rA saMbhavita nathI ke uttara- jarUra saMbhavita che, ane vadhu kahuM to ApI buddhino jhoka paNa vadhu paDato e tarapha jAya che. ne tene mATe prApta anya sAdhano pauSTika purAvo Ape che ane te sAdhano che chApelA blokanA naM. 2 ane naM. 7 thI niSTi citro. A cihno, eka sAe bharAyelI mUrtimAM paNa bhinna che. bA oi spaSTa rIte e ja vAta sama 21 kabruArI 1959 jAvI naya che ke, khAvAM ciThThI bhUta ke bhUtanI zreNInA rAlu mATe ja nirmANu thatAM hatAM. jo bharAvanAre svakRtinI chApa tarIke pasaMda karyuM. hota, to eka ja samayanI mUrtimAM anaMda na ja hoI ke, chatAM AmAM che. aa ne spaSTa cita kare che ke A cihnone koNI bhAganAM rakSaNa khAtara zilpIe banAvyAM che. ane yatio mATe paNa A ja hetu lAgu pADavo samucita ane buddhisaMgata che. mArUM mainanya ane vikalpo eTalA mATe meM rajU karyo ke A viSayanA niSNAto ApaNane rAhya rI che te jaNAvI zake. pu zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa zrI DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smAraka nibaMdha zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa taraphathI sva. rAjAbhAI bhAlAbhAI korAnA mAraka phaMDanI yojanAnusAra ' prabhAvika puruSo' (tIrthaMkara ane kevaLI sivAya) upara nibaMdho AvakAravAmAM Ave che. nibaMdha mokalanAre nIcenI bAbato khAsa dhyAnamAM rAkhavI jarUrI che: (1) nibaMdha gujarAtI, hiMdI athavA aMgrejI bhASAmAM phulaskepa sAIjhanA kAgaLa para 250 thI 300 lITI sudhImAM spaSTa akSare lakhAyelA hovA joi e. (2) te mATe ' prabhAvaka caritra' (AtmAnaMda sabhA), zrI hemacaMdrasUriSkRta ' pariziSTa parva', zrI bharahesara bAhubalI' (bhASAMtara), zrI mohanalAla cokasIkRta 'prabhAvika puruSo' bhAga-4 mukhyatve AdhArabhUta lekhArI. (3) nibaMdha tA. 31 mArca, 1959 sudhImAM 27rDa posTathI mokalI ApavA. (4) nibaMdho bhorDanI vyavasthApaka samitie nImela samiti dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya jaivAno ane baMdhanakartA gaNAze. (5) prApta thayelA sarva nibaMdhanA mAlikI vagerenA hakka zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDanA rahero Ane yogya jaththaro to ja pArI, (6) zreSTha nibaMdha lakhanArane samitinA nirNayAnusAra anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya ema kula rUA. 150) doDhaso rUpiyA sudhInAM inAmo (nibaMdha inAmane yogya haze to ja) vaheMcavAmAM Avaze. (7) nibaMdha lakhanAre potAnuM pUrUM nAma, ThekANuM, gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa para lakhavA. nibaM--mAnad maMtrI, zrI jaina zvetAmbara gejyukezana borDa, goDIjI bilDIMga, 2, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI-ra nA saranAme rahDarsa posTathI mokalI ApavA vijJapti che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana zrI kRSNalAla varmA manuSyakA janma usake pUrvasaMcita karmoM ke anusAra ucca kula meM yA nIca kula meM hotA hai| usake pUrva jIvana ke saMskAroM ke anusAra janma lene ke bAda vaha bhalI yA burI ceSTAe~ karatA hai| jo AtmA pUrva janma meM bhakta thA vaha isa janmameM mI bhaktoM kI sI ceSTAe~ karatA hai| jo pUrva bhava meM dharmadrohI thA vaha isa janmameM bhI isa tarahakI ceSTAe~ karatA hai jo dharmadrohiyoM kI sI hotI haiN| Aja manuSyakA jo jIvana hai vaha usake bacapanase abataka kiye hue vicAroM, kAmoM aura usapara par3e hue saMskAroMkA pakA huA phala hai| usa phala meM pUrva janma ke saMskAroMkA bhI prabhAva hai; para vaha prabhAva nagaNyasAhI hai| __ karma ke kAnUna ke anusAra pratyeka vastu niyaMtrita hotI hai / mAnasika vicAroM ke sAtha sAtha bAharI AsapAsakI paristhitiyoMkA asara bhI jIvana para hotA hai| aura kaI bAra to bAharI paristhitiyA~ usake AMtarika vicAroM se UMce uTha jAtI haiN| ve manuSya ke jIvana ko usake vicAroM ko dabAkara, apanA sevaka banA letI haiN| eka laDakA thaa| usake vicAra uttama the| usake gharake saMskAra acche the; paraMtu vaha kucha aise lar3akoM kI saMgatimeM jAne-Ane lagA jo bure vicAroM ke the aura jabAna to unakI bahuta hI gaMdI thii| gAlI to unameM se hareka ke jabAna para hI rahatI thii| isakA pariNAma yaha huA ki yaha laDakA bhI anAyAsahI gAliyAM denA sIkha gayA aura usake gharake logoMkI dRSTihImeM nahIM pAsa-paDausake logoMkI nigAhase bhI gira gyaa| eka AdamI thA jisakI javAna bahuta gaMdI thii| bAta bAtameM usakI jabAnase gAlI nikalatI thii| bhale logoMmeM AnejAne lagA jinakI jabAnapara kabhI gAlI nahIM AtI thii| vaha aisI pustakeM paDhane lagA jinameM gAlI galoja aura kaTu bhASAse dUra rahanekA upadeza thaa| dhIre dhIre usakI gAlI denekI Adata chUTa gaI aura vaha bhalA AdabhI samajhA jAne lgaa| inase yaha spaSTa hotA hai ki manuSya kA jIvana vicAroM aura paristhitiyoM se burA yA bhalA banatA hai| jisa AdamI kI samajhameM yaha siddhAMta A jAtA hai aura jo apane jIvanako uttama banAne kA saMkalpa karatA hai vaha sabake sAtha madhura vyavahAra karatA hai| yadi koI usakA tiraskAra karatA hai to vaha use apanA diyA huA karja AyA samajhatA hai; koI use mAratA hai yA satAtA hai to vaha samajhatA hai yaha maiMne pahale diyA thA vaha Rga byAja sahita vasUla ho rahA hai| vaha yahI socakara na tiraskAra karane vAleko burAmalA kahatA hai na mArane pITane aura satAnevAloMse laDane jhagaDane baiThatA hai / vaha pratyeka sthitimeM zAMta rahatA hai, aura yaha samajhatA hai ki mujhe jo kucha mila rahA hai vaha mere hI boye hue bIjoMkA phala haiN| vaha sabhI manuSyoM se prema karatA hai, vaha sabhI prANiyoM para dayA rakhatA hai / vaha sadA isa bAtakA dhyAna rakhatA hai ki kIr3Ise kuMjarataka sabhI jIva mujhase nirbhaya rheN| mujhe dekhakara sabhI yahAM samajheM ki hama yaha surakSita haiN| vaha niraMtara apane Atma bhAvoMmeM lIna hone kA prayatna karatA hai| vaha jagatake jIvoM ke sabhI vyavahAroMko karmakA khela samajhatA hai| usa khelameM yaha sporTsamaeNnakI taraha bhAga letA hai| usakI hAra jItameM samAna bhAva rakhatA hai| ___ jItane para yA hArane para donoM dazAoMmeM vaha pratidvaMdiyoM se sneha ke sAtha gale milatA hai| hArajItako khelake maidAna meM hI jhAr3a poMcha kara DAla detA hai| agara kabhI gusse kI Aga bhabhaka uTatI hai to use aMtaHkaraNameM bhare hue zAMtike jalase bujhAtA hai| aura tatkAlahI bhagavAnakA smaraNa karane lagatA hai| agara kabhI lAlacarUpI sarpa usa para AkramaNa karatA hai to vaha tyAgarUpI sarpake matrase usakA viSa utAra detA hai| vaha sadA isa bAta ko yAda rakhatA hai ki Aja merA jo jIvana hai vaha mere bhUtakAlameM kiye hue vicAroM aura kAryoMkA pakA huA phala hai| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOME GEMS AHIMSA Ahimsa is the most important principle that permeates the Jaina outlook on life. In simple language, it means the greatest possible kindness towards the animate world. Jainism has prepared a graded series of living beings; and a religious person has to strive his best to minimise harm to them. Every living being has a sanctity and a dignity of his own; and one has to respect it as one expects one's own dignity to be respected. A man of kindly temperament sheds around him an atmosphere of kindness. Jainism has firmly held that life is sacred irrespective of species, caste, colour, creed or nationality. A resident of Hiroshima or Nagasaki is as sacred as one in New York or London; what his colour is, what he eats, and how he dresses-these are external adjuncts. Thus the practice of Ahimsa is both an individual and a collective virtue; and this kindly attitude, which requires that hearts be free from baser impulse like anger, pride, hypocrisy, greed, envy and contempt, has a positive force and a universal appeal. Dr. A. N. Upadhye, (Mahavira and His Philosophy of Life) SYAT The Jaina is a scrupulous stickler for precision of thought and speech and so always qualifies his statements by a restrictive expression syat. The expression syat has been a source of confusion. We shall say that this insertion is a safeguard against the consequences which the absolutist reading of the import of proposition involves. It emphasises the fact that a real is only a part of a system knitted together by a 24 OF JAINISM network of relations, from which it cannot be divorced. Abstract ways of thinking, indulged in by professional adherents of a priori logic, have been responsible for the hopelessly discordant conclusions of philosophers and their lack of unanimity. The Jaina has succeeded in evolving a philosophy in which the results are synthesised and the differences have been adjusted by alloting each a distinctive place in a synthetic view. It has made agnosticism impossible and reconciled the claims of idealism and realism. Dr. Satkari Mukerjee (Jaina Philosophy of Non-absolutism) SELF RESTRAINT If a man practices self-restraint without swerving from his status in life, he will appear much higher than a high mountain. He should inhibit the unnecessary and useless activities of control of body, mind and speech in order to achieve success in life. Then he will be respected and honoured in the society at large. A person is expected to maintain his conduct upright according to his status in society. The status he occupies in society may be according to the various classes based upon profession. He may be an agriculturist or a trader or a soldier or a priest. These professional classes may vary. But each individual has to function in society according to his legitimate duties. Whoever he may be, whether a landholder or a trader, a priest or a soldier, every one is expected to practice self-restraint because without it he cannot successfully discharge his duties and obtain the recognition and approval of the society at large. Tirukkural. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sada bana kara peTrana 'a' varga - - ru. 1001 pradAna kara peTana 'ba' varga - - ru. 501 , AjIvana sabhya 'a' varga ru. 251 , , , 'ba' varga ru. 101 , kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAga meM (khAtA meM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga vArSika upahAra ru. 2 grAhaka banakara / pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai| w FOR YOUR REQUIREMENTS IN NUTS & BOLTS Contact: BHARAT NUTS & BOLTS INDUSTRIES (In the approved list of Suppliers to the Railways, Government, Port Trust, Municipality etc.) MANUFACTURERS OF QUALITY NUTS, BOLTS, RIVETS, WIRE NAILS, SPIKES, WASHERS, ETC. We manufacture BOLTS: Of all types such as Hex, Head, Round neck, Square head, Round or square neck, snap or cup head with square or round neck, CSK head-square or round neck, cheese head square neck, mushroom head, eye bolts, hook bolts, from t" to 1" in dia, and from 1" to 72" in length. RIVETS: Pan head, snap head, flat head, CSK head, etc. " to 1" in dia and 1" and over in length. NUTS: Hex and square a" to 1". WASHERS: Froma" to 1", round and square. S. R. ginning sundry parts : Nos. 4, 12, 14, 20, 22,31, 32, 32A, 37, 57,58,61, 71, 82. AUTOMOBILE: Bolts with S.A.E. or B.S.F. threads. Our products are manufactured in accordance with B.S.S., and D.G.S.D. specifications and have been approved by Railways and other Government Departments. ADDRESS: Udyognagar, Opp. King Circle Station, Gram : "GODIPARAS" Bombay-22 Phone: 61440 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : taer near Modified Weaves DESIGN kat AC ACCESS Hist est) ra hao psin Diamond PURE GOLD BARS MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S. 1.1114 TOLA WI QUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER AATIAIS WA MANILAL CHIMANLAL 600.1 188, SHROETBAZAR, BOMBAY 2KGRAM: PHONE: 10898 ' - - sonuM-cAMdI-laeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha zuM kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka nezanala riphAInarI chApanI cAMdI rijharva beMka oNpha inDiyA, muMbaI, bombe buliyana eNsasiezana li. muMbaI-2 te ma ja InDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sivara nAITreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAinarI che. maracanTsa buliyana meharA 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 enDa eseiMga DipArTamenTa phona naM. 42795 6 dhanajI TrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGOR Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mI sunuM kA 5 Da yA paro menejIMga ejanTasa cakravartI sansa enDa kuM. rajIsTarDa ophIsa 22, kenIMga sTrITa, kalakattA se koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kacchIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARE YOU SUFFERING FROM COUGII & COLD ? nurut TRY. OUR e BITA PASTILLES YOU WILL BE CONVINCED THAT "NOTHING IS BETTER', wwwwwwwwwwwwwwwwwwa. M MANUFACTURERS : BOMBY TABLET MANUFACTURING CO. 175, OLD POST OFFICE LANE MANGALDAS MARKET BOMBAY 2 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilice: THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Issued & Subscribed Capital ...: Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. List of Branches Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhopur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur AAAAAAA H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B 7701 Q WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL? * A-Its design Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER Shrimtex JAINYUG SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 ApaNa zrI nambara kaoNnpharansa, muMbaI mADe zrI nIva priMTiMga byUro, khaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaIma SE ESTE TE, KETU, sed agit oft hur man alvezzer mefem, zircha faften, 20, gayeft, qui eft sewe vy. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra jaina yuga SMEE IN TA pAWALPRADESH IMATI SANI KHA taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e.(iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana) MM ka mArca 1959 mUlya : 25 naye paise Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra vyavasthApaka maMDala jainathuga zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI-taMtrI bI.e., bI kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha-taMtrI bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) prakAzana pratimAsanI lI tArIkhe thaze chUTaka nakala 25 nayA paisA Wan vArSika lavAjama deza : rUpai 2) be videza : rUpai 3) traNa jainayuga ke jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika. 9 abhyAsapUrNa gadyapadya lekho temA Avaze. OM zrI jaina zve. kaoNnpharansa (pariSad ) saMbaMdhI vartamAnakAryavAhIno ahevAla sAthesAthe apAze. dareka sujJa A mukhapatranA grAhaka banI potAnA mitrone paNa grAhaka banAvaze ane saMghasevAnA kAryamAM puSTi Apaze. A mAsikano phelAvo bahoLA pramANamAM hovAthI jAherakhabara ApanArAone mATe upayogI mAdhyama che; to teone nIcenA saranAme lakhavA ke maLavA khAsa vinaMtI che. lekhako vagerene sUcanAo 1. abhyAsa, manana ane saMzodhananA pariNAme lakhAyelA lekho, vArtAo ne nibaMdhone prathama sthAna maLaze. 2. A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte javAbadAra raheze. 3. koI paNa lekha pUrve jAte ke bIjAe anya sthaLe prasiddha kayoM hoya to te kRpA karI na mokalavo. 4. dareka lekha temaja mokalela graMthanI samAlocanA ke samAcAra samaya sthaLa vicArIne jema bane tema tvarAe prakaTa karavAnI kALajI levAze. vAMcakone sUcanA -jeoe potAnAM nAma grAhaka tarIke nodhAvyAM na hoya temaNe pUrA ThekANA sAthe vArSika lavAjamanA be spIA mokalI ApavA vinaMtI che. zrI jaina zve0 kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdamA zeTha haTImIMge baMdhAvela kalAmaya derAsaranI dAvAlaparanI kalAmaya zilpasamRddhi zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA saujanyadhI ] Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R IN. STM TVNE: RAM SHANT PRENT 23ER kalAmaya staMbhonI racanA ane zilpavaibhava mATe khAsa gaNanApAtra Tharela rANakapuranA caturmukha derAsaranI dIvAlaparanI zilpasamRddhi zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA saujanyarthI ] Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaija yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa: jUnuM 20, navuM 2 % vIrAta saM. 2485, vikramArka 2015 | tA. 1 mArca 1959 6 aMka 5 kummasusaMThiyacalaNA amliykorNttbeNttsNkaasaa| viyasiaaraviMdakarA nAsiyatimirA suyAhiyA devii| suyadevayA bhagavaI mama matitimiraM paNAseu // 1 // mamaM pi deu mehaM buhavibuhanamaMsiyA NiJcam // 2 // | - mAyatasUtra artha-karma jevA susaMsthita caraNavALI ane koraMTapuSpanA nirmaLa vRtta jevI kAntivALI, bhagavatI mRtadevatA mArI buddhinA timirano nAza karo! 1. vikasita kamaLa jevA hAthavALI, ajJAnatimirano nAza karanArI tathA budha ane vibudha-paMDito ane devo-vaDe nitya namaskRta evI zrutadevI ane medhA Apo ! 2. kalAnuM sarjana ane rakSaNa cAre subhASitakAre mAnavajIvanamAM kalAnuM sthAna ane mahattva samajAvatAM sAhityasaMtavihInaH sAkSAta pazu: puchavAgahInaH ema kahIne sUcavyuM ke je mAnavImAM sAhitya, saMgIta ane kaLA pratyenI abhiracinI Urmio na hoya tene pazu jevo samajavo; tyAre "kaLA" zabdathI ene zuM uddiSTa che e jarA samajI levuM jarUrI che. je kRti mAnavInA UrmitaMtrane jagADIne enA cittane rasataraboLa banAve enuM nAma kaLA. ane tethI nATaka, kAvya ane kathA jevI sAhityakRtio, saMgIta, nRtya ane abhinaya jevI zrAvya ane dazya kriyAo ane citra ane zi95 jevI cakSa dvArA cittane alAda ApatI ane saMtRpta banAvatI kRtio-e badhAno kaLAmAM samAveza thAya che. Ama chatAM jayAre subhASitakAre sAhitya ane saMgItathI judI tAravIne kaLAno nirdeza karyo che tyAre eno khyAla citra ane zilpakaLAno nirdeza karavAno ja hovo joIe ema saheje samajI zakAya che. alabatta, bharata, gUMthaNa jevI sAmAnya janasamUhamAM pravartatI hastakalA vagereno samAveza emAM thaI ja jAya che. ahIM "kaLA" zabdathI ApaNane je abhipreta che te citrakalA ane zilpakalA ja che, ane emAM enA badhAya avAMtara prakAono samAveza thaI jAya che. - jyAre paNa kalAno, sAhitya, tatvajJAna ane dharma jevA viSayono vicAra karIe chIe tyAre saheje mana bhUtakALanA sImADA bhedIne prAcIna samayamAM DokiyuM karavA doDI jAya che ane kaMIka ApaNane evo bhrAmaka khyAla thaI Ave che ke ucca koTInAM AvAM badhAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 sarjano ke vicAro to bhUtakALamAM ja thayAM hatAM ane atyAre to kevaLa enA lIsoTA ja rahyA che ! paNa jUnuM eTaluM sonuM ane navuM eTaluM kathIra ema mAnI levA preratI A mAnyatA barAbara nathI. bhUtakALanA khajAnAmAM paNa sAruM ane narasuM bane hoI zake; ane vartamAnamAM paNuM uccamAM ucca ane nabaLAmAM nabaLI kRtio hoI zake. eTale zuM sAruM ane zuM sAra vagaranuM e nakakI karavAnuM kAma samayanuM nahIM paNa kevaLa mAnavInI dRSTi ane khAsa karIne vivekazaktinuM ja che. jene atyAre bhavya bhUtakALa lekhavAmAM Ave che e paNa eka kALe vartamAna ja hato; ane atyArano vartamAna e paNa kALakrame bhUtakALa ja thavAno che. eTale bhUtakALa ke vartamAnakALa sAthe sArA khoTApaNAno saMbaMdha joDI na detAM e banethI para banIne kaLAne kaLA tarIke jANavAnI, mANavAnI ane mUlavavAnI je dRSTi ane vivekazakti keLavavAmAM Ave to ja kaLAnuM sAcuM mUlyAMkana thaI zake ane to ja kalAnuM sarjana ane rakSaNa kevI rIte karavuM joIe enI sAcI dizA maLI zake. pahelAM kalAnA sarjanano vicAra karIe. jaina saMghe jema bhUtakALamAM citrakalA ane zilpakalAne Azraya ane uttejana ApyuM hatuM tema atyAre paNa e dizAmAM e kaMIka kAma kare ja che. navAM navAM jinamaMdironuM nirmANa atyAre paNa ApaNe tyAM thaI rahyuM che ane e jinamaMdironI divAlone ke ApaNI sAhityakRtione suzobhita banAvavA nimitte tema ja bIjI rIte paNa citrakalAne ThIka ThIka protsAhana maLI rahyuM che. e banne kSetromAM jaina saMghanI udAratA dekhAI Ave che; ane te enA bhavya bhUtakALane zobhAve ane AnaMda upajAve evI che. paNa zilpa ane citranAM kalAsarjanomAM ApaNe udAratApUrvaka dhanano upayoga karIe eTaluM ja basa nathI; emAM viziSTa dRSTi ane samajaNa dAkhavavAnI khAsa jarUra che. evI daSTi ane samajaNapUrvaka dhanano upayoga karavAmAM Ave to ja e kalAkRti mAnavInA aMtaramAM udAtta bhAvone jagADI zake ane kALanA pravAhamAM jhaTa vilIna thaI javAne badale enA upara savAra thaIne ciraMjIvI banI zake ane sakAo sudhI mAnavIne dharma ane samarpaNanI preraNAnuM amRtapAna karAvI zake, ApaNu dezanAM ajaMtA, Ilora, sitanna- vAsala, tAraMgA, Abu, rANakapura, jesalameranAM kalAsarjano ApaNane A ja rahasya ubodhI rahyAM che. koIpaNa zilpakRtine kaLAmaya banAvavA mATe e vizALakAya ja hovI joIe ke nAnI hovI joIe evo koI niyama nathI. AvI kRti moTI hoya ke nAnI hoya, paNa ene jotAveMta sajIvatAnI chApa mAnavInA aMtara para upara jeTalA pramANamAM paDe teTalA pramANamAM e kalApUrNa lekhI zakAya. mAMDaNInI sapramANatA ane bhavyatA temaja kAraNanI kumAza ane naisargikatA e koIpaNa sthApatyane manohara, AkarSaka ane kalAmaya banAvI zake che. chellAM so savAso varSamAM AvI keTalIka kalAmaya sthApatyakRtionuM ApaNe sarjana karyuM che ane atyAre paNa e dizAmAM ApaNe kaMIka ne kaIka kArya karI ja rahyA chIe. emAM jeTalA pramANamAM ApaNe kalAtattvano samAdara karyo che eTalA pramANamAM e sAmAnya janasamUhanuM paNa AkarSaNa karI zakela che. amadAvAdanuM zeTha hakibhAInI vADInA derAsara tarIke prasiddha pAmeluM jinamaMdira AvI ja eka kalApUrNa kRti tarIke janasamUhane AkarSI rahyuM che. ane zilpa ane kAraNI karatAM potAnA bhapakA ane vaibhavane kAraNe vizeSa khyAta baneluM kalakattAnuM rAya badrIdAsabAbunuM maMdira paNa ApaNI chelA saMkAnI kalAsaMpatti tarIkenuM sthAna pAmyuM che. | svargastha AgamoddhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrI zvarajInI avirata jJAnasAdhanAnA kIrtistaMbha samuM girirAja zatruMjayanI taLeTImAM AveluM AgamamaMdira potAnI anokhI mAMDaNI ane viziSTa racanAne kAraNe tema ja jinapratimA ane jinavANInA eka sAthe darzana karAvanAra viziSTa sthApatya tarIke ApaNAM seMkaDo varSomAM racAyela sthApatyomAM anokhuM sthAna dharAve che; potAnI A viziSTatAne kAraNe ene benamUna paNa kahI zakAya. A ja rIte A AgamamaMdira pachI sUrata zaheramAM UbhuM thayela tAmrapatra AgamamaMdira paNa ApaNA samayanI AvI ja eka anokhI kalAkRti gaNI zakAya. pAMca sAta varSa pahelAM prabhAsapATaNamAM traNa ke cAra nAnAM nAnAM jinamaMdironuM ekIkaraNa karIne taiyAra karavAmAM Avela bhavya ane suvizALa caMdraprabha jinAlaya, tAjetaramAM pAvApurImAM taiyAra thayela navIna jinamaMdira Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 vagere sthApatyone atyAranA samayanI kalAkRtio tarIke lekhI zakAya. A badhI kalApUrNa zilpakRtionI sAthe eka nAnI sarakhI, paNa kotaraNI (mInAnI kArIgarI)nI daSTie bhAre mUlyavAna ane manohara evI eka kRti tarapha dhyAna doravuM jarUrI lAge che. AgrA zaheramAM rozana mahollAmAM eka januM jinamaMdira che. enA pAchaLanA bhAgamAM zrI zItalanAtha bhagavAnanuM nAnuM sarakhuM jinamaMdira che. emAM chellAM trIsa cAlIsa varSa daramyAna mInAkArIthI bharelI je jhINAmAM jhINI kotaraNI karavAmAM AvI che te koIpaNa darzakanA dilane DolAvI mUke evI che. tAjamahela jema enI vizALatA ane bhavyatAne kAraNe nAmAMkita banela che, tema enI mInAkArIne kAraNe paNa e nAmAMkita banela che. zItalanAtha bhagavAnanuM A maMdira nAnuM sarakhuM (20-22 phUTa lAMbuM ane lagabhaga eTaluM ja pahoLuM) che, ane emAMnI mInAkArInI koraNa pramANamAM ochI che; chatAM jeTalI che teTalI evI to sabhara, sajIva ane jhINavaTa bharelI che ke e tAjamahelanA evA namUnAo karatAM caDI jAya che. AvI eka suMdara, nAjuka ane kalApUrNa zilpakRti tarapha ApaNuM dhyAna javuM joIe teTaluM gayuM nathI. vartamAnakALanI ApaNI kalAzaktino paricaya ApatI A kRtinuM sau koI jarUra darzana kare. sva. AcArya zrI vijayanemisUrIzvarajIe ane bIjAoe paNa A saikAmAM moTI saMkhyAmAM je jinabiMbo bharAvyAM che temAM paNa keTalAMka kalAya che. citrakalAnI daSTie vicAra karatAM kalAnA sAcA pArakhuM, kalAne caraNe potAnA lAkho rUpiyA arpaNa karanAra, svanAmadhanya kalakattAnivAsI sva. bAbU bahAdurasiMhajI siMdhInuM nAma saheje yAda AvI jAya che. emaNe lAkho rUpiyA kharcIne jema jaina ane jainetara citrono saMgraha bhego karyo hato tema potAnI kalApArakhu daSTinI sAme navI navI kalAkRtionuM nirmANa paNa karAvyuM hatuM. prAcIna jaina kalAnA saMrakSaka tarIke to jANItA itihAsapremI svargastha bAbuM pUraNacaMdrajI nAharanuM nAma paNa sonerI akSare lakhAya evuM che. A banne kalApremI zrImaMtonuM sthAna atyAre to ApaNe tyAM khAlI paDyuM che! atyAre paNa ApaNAM jinamaMdiromAM citro cita- rAvavAnI pravRtti cAlu ja che. kyAMka kyAMka prAcIna graMtho mATe ke bIjI dRSTie kAgaLa upara paNa navAM navAM citro ApaNe dorAvIe ja chIe. paNa AmAM ciraMjIvI ane sAcuM kalAtattva keTaluM che e vicAravAnI jarUra che. AvAM citromAMnA moTA bhAgamAM citro raMgarekhA ane sapramANatA tema ja sajIvatAnI dRSTie bahu UtaratI koTinAM hoya che. bhabhakabharyA raMgo e ja jANe citrakalAnuM sArasarvasva hoya ema ApaNe mAnI beThA chIe Ama chatAM keTalIka uttama citrakRtio paNa ApaNe sarjavI che. bhAIzrI gokuLadAsa kApaDiyAnAM bhagavAna mahAvIranA jIvananuM darzana karAvatAM citro e A sadInI ApaNI yAdagAra kalAsaMpatti che. e ja rIte zeTha zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhIe zatruMjayanA puMDarIkasvAmInA maMdira mATe zrImatI bahena TAgora ane bIjA eka citrakArabhAInA saMyukta prayAsathI taiyAra karAvela bhagavAna RSabhadevanA jIvananI vividha ghaTanAonuM darzana karAvatAM raMga, rekhA ane sapramANatAthI zobhatAM cha moTAM citro paNa yAda rahI jAya evAM che. Ama hovA chatAM haju A dizAmAM ghaNuM karavuM bAkI che, ane ghaNuM karI zakAya ema paNa che. suvizALa ane bhavya jinamaMdiranI dIvAlo upara bhagavAna mahAvIranA jIvananA vividha prasaMgonuM hRdayasparzI ane surekha darzana karAve evAM bhitticitro dorAvavAnuM to hajI bAkI ja che. AvI anokhI citrasamRddhithI zobhatAM jinamaMdironuM sarjana ApaNe jeTalA pramANamAM karI zakIzuM eTalA pramANamAM ApaNe sAmAnya janasamUhane jaina saMskRti pratye AkarSI zakIzuM, ane jainadharmano vizvavAtsalyano paigAma vistArI zakIzuM. koIpaNa kalAkRtinA sarjana samaye ApaNe eka vAta yAda rAkhavI joIe ke kalAnuM ane kalAkAranuM mUlya na hoya; eno to puraskAra ja thavo ghaTe. AbunI jagavikhyAta koraNI joIne sau koI mugdha banI jAya che. e koNInI kathA sau koI kalApremIoe yAda rAkhavA jevI che. ema kahevAya che ke maMtrI vastupAla tejapAlanA AbunA luNavasahi jinamaMdiramAM kotaraNInuM kAma amuka pramANamAM thayA bAda emAM vadhAre sajIvatA ane sUkSmatA lAvavA mATe evI jAherAta karavAmAM AvI hatI ke have pachI je zilpI koNI mATe pASANAmAMthI jeTalo bhUko pADaze tene Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 teTaluM sonuM ApavAmAM Avaze. kalAkAra pratye kalAvAMchunI udAratA kevI hovI joIe e A kathA uparathI jANI zakAya che. AvI udAratAe ja e maMdiranI korIne amara pada aryuM che. navIna kalAkRtio, bhale pachI e zi95 hoya ke citra hoya, emAM bhAvanA, samajaNa ane zakita e traNeno subhaga saMyoga thAya to ja e sarjana sAcuM kalAsarjana bane ane cirajIvI banI zake. eTale kalAnuM je kaMI sarjana karavuM hoya emAM uparacoTiyA vicAramAtrathI pravRttana thatAM te te bAbatanA niSNAtonuM mArgadarzana meLavIne ja e kAryamAM pravRtta thavuM joIe. kalAnA rakSaNa mATe paNa kalAnA sarjana aMge je kahevAmAM AvyuM che te ja mukhyapaNe kahevA jevuM che. Ama chatAM emAM citrakRtio karatAM zilpa ane sthApatyanA rakSaNano ja savAla mukhya che eTaluM svIkAravuM joIe. prAcIna zilpa sthApatyanA rakSaNamAM enA chaNeddhArano paNa samAveza thaI jAya che, e kahevAnI jarUra na hoya. ane jIrNoddhAranI mahattA ApaNA zAstrakAroe khUba khUba varNavI che. paNa prAcIna sthApatyonuM rakSaNa karavAmAM temaja eno jIrNoddhAra karavAmAM enI prAcIna vizeSatA barAbara jaLavAI rahe e bAbata tarapha ApaNe bahu ochuM dhyAna ApIe chIe e barAbara nathI. jIrNoddhAra karatI veLAe ApaNe eTalo khyAla rAkhavo ja joIe ke ApaNe eka prAcIna kalAkRtino uddhAra karIe chIe, ane tethI enI prAcInatA ke enI kalAne jarAya nukazAna na thavuM joIe. giranAra tIrthanAM prAcIna jinamaMdirono ApaNe jIrNoddhAra to karAvyo, paNa emAM ApaNe evI arvAcInatA pesADI dIdhI ke je joIne purAtattvajJo ApaNane Thapako Ape che. AnI sAme jIddhAra kevI rIte karavo joIe, enA eka Adarza namUnA tarIke zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIe karAvelA rANakapura tIrthano jIrNoddhAra ane enI ja dekharekha nIce cAlI rahela Abu tIrthano jIrNoddhAra lekhI zakAya. ApaNe navI kalAkRtinuM sarjana karIe ke prAcInanuM rakSaNa karIe, paNa e badhAmAM enuM kalAtattva uccakoTinuM ane cirajIva rahe eno niraMtara khyAla rAkhIe to ja ApaNe sAcI dizAmAM prasthAna karyuM lekhAya. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jai na hai tA o 2 kaoNnpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (konpharansa kAryAlaya dvArA) sAhitya pracAra samiti A sUcipatra TUMka samayamAM prasiddha karavAnI dhAraNA sAhitya pracAra samiti dvArA konpharansa taraphathI rAkhavAmAM Ave che. chAtrAlaya ane chAtravRttio" nAmaka pustaka prasiddha jaina rilIjIana enDa liTarecara karavA aMgenI jarUrI sAmagrI ekatra karavA mATe judA "jaina rilIjIana enDa liTarecara " nAmaka pustaka judA sthaLe patro ane patrako mokalavAmAM AvyA bAda aMgrejI bhASAmAM pragaTa karavAnuM kArya madrAsanA zrI bIjA traNa yAdapatro (rimAInDara) mokalAyA che. riSabhadAsajI jena dvArA zrI. cImanalAlajI rIkhavacaMda pariNAme 70 saMsthAo taraphathI mAhitIpatrako maLyAM koThArI bI. e; elaela.bI.ne soMpavAmAM AvyuM che. che, je sAhitya pracAra samitinI zrI phatehacaMda jhaverabhAI zAhanA pramukhapade maLelI tA. 7-2-1959nI sabhAmAM ratalAma-zrI zAMtinAtha jinAlaya prakaraNa rajU karavAmAM AvyAM AvyAM hatAM. sarva sAmagrInA ratalAmanA zrI. zAMtinAtha jinAlaya prakaraNa aMge avalokana pachI samiti mAne che ke haju ghaNI saMsthA- kalakattAmAM zrI mohanalAla lallacaMda zAha ane anya oe ane TrasToe mAhitI mokalI nathI. eka bhAIo temaja madrAsamAM zrI. lAlacaMdajI ThaThThA, zrI. athavA bIjA kAraNasara teone A upayogI pustakanI riSabhadAsajI jaina ane bIjA bhAIonA prayAsathI mahattA kadAca nahi samajAI hoya ema TrasTa rajIsTrezananA phaMDamAM sArI evI rakama ekatra karavAmAM AvI che. A daphataramAM noMdhAyela A prakAranA TrasTonI noMdha uparathI aMge konpharansa taraphathI uparokta banne sthaLe temaja saheje lAge che. tethI AvI saMrathAo ane TrasTanA anyatra prayAso karavAmAM AvyA hatA. mArgadarzanarUpa khUba ja upayogI prakAzana tarapha punaH AjIvana sabhAsada lakSa kheMcI te te saMsthAone satvare jarUrI mAhitI mokalI ApavA vijJapti karIe chIe. zrIyuta mohanalAla gulAbacaMda jhaverI (hAla kalakattA) kaoNnpharansanA AjIvana sabhAsada thayA che, je badala prApta thayela mAhitInuM saMkalanakArya kaoNnpharansa teozrIno AbhAra mAnIe chIe. kAryAlayamAM hAtha dharavAmAM AvyuM che. TUMka samayamAM zrI dhIrajalAla TokarazI zAha tenuM lekhanakArya pUrNa zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa : nibaMdha hariphAI karaze. prastuta pustaka navuM satra zarU thAya te pahelAM zrI ejyukezana borDa taraphathI sva. zrI DAhyAbhAI vidyArthIone maLI jAya evI vyavasthA karavAmAM bAlAbhAI korAnA smAraka phaMDanI yojanAnusAra AvI che. "prabhAvika pu " (tIrthaMkara ane kevaLI sivAya) jesalamera jJAnabhaMDAra sUcipatra uparanA nibaMdho svIkAravAnI chellI tArIkha laMbAvI zrI jesalamera jJAnabhaMDAranA sUcipatra prakAzananuM kArya Sii tA. 15-5-1959 rAkhI che. lagabhaga pUrNa thavA AvyuM che. tene chevaTanuM svarUpa " jaina yuga" InAmI nibaMdho ApavA mATenI vyavasthA karavA samitinA maMtrI zrI "jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa taraphathI "madhyamamohanalAla dIpacaMda cokasI pUjayapAda AgamaprabhAkara varganA uthAnanA mArgo " e viSaya upara hiMdI, gujarAtI munizrI puNyavijayajI mahArAjane maLI AvyA che. ane aMgrejI bhASAmAM nibaMdho tA. 28-2-1959 taduparAMta jesalamera jaI e aMge thayela kArya teo sudhImAM maMgAvavAmAM AvyA hatA. vidyArthIvargane A joI AvyA che. samaya parIkSAno hoI nibaMdho svIkAravAnI chellI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca 1950 T tArIkha laMbAvavAnI vinaMtIo thatAM tA. 15-5-1959 rAkhela che. muMbaI jaina che. kaoN. zrA zrA. u. samiti zrI jaina vetAmbara konpharansa zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa samiti, muMbaInA maMtrI zrI zAMtilAla ema. zAha jaNAve che ke navembara-Disembara, 1958 ane jAnyuArI 1959 mAM udyogagRhamAM lAbha lenAranI saMkhyA vagere nIce pramANe hatI :-- vadhumAM ochAmAM vadhu ochuM baheno bhAIo meLavanAra meLavanAra utpAdana vibhAga 370 - 121* 65 1* 80 phensI kAma 40 - 173 * 65 paracuraNa kAma 35 - 16 - 13 aMbara carakhA va0 12 hAthazALa vibhAga 10 puSpAbahena silAI ' vibhAga 47 - vidyArthIgRha - 35 strI sivaNa-zikSaNa (DiplaoNmA) 114 100 zrI sivaNu-zikSaNa (janarala) 212 - dezInAmuM TAIparAITiMgazorTahenDa 7 99 jaina zve. konpharansa zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa muMbaI samiti ane dhI pragati maMDaLa ko. ka. sosAyaTInA Azraye uparokta udyogagRhamAM tA. 14-2-1959 zanivAranA roja baheno mATe prAthamika sAravAranA zikSaNavargonuM uddaghATana muMbaI rAjyanA nAyaba-Arogya pradhAna zrI ena. ena. kailAsanA zubha haste karavAmAM Avela che. A vargo dara zanivAre sAMjanA 4 thI 5 sudhI calAvavAmAM Ave che. " jaina yuga'nA grAhakabaMdhuone navembara, 1958 thI "jaina yuga'nA dvitIya varSanI zarUAta thaela che. je grAhaka baMdhuoe bIjA varSanA lavAjamanA be rUpIA haju sudhI na mokalyA hoya temane turata mokalI ApavA khAsa vinaMtI che. zrI jaina zvetAmbara kaoNpharansa jaina saMsthA o ne AthI jena vetAmbara mUrtipUjaka samAjanAM chAtrAlayo ane chAtravRtti ApatI saMsthAone vinaMtI karavAmAM Ave che ke jaina kavetAmbara kaoNnpharansa taraphathI "chAtrAlaya ane chAtravRttio" nAmanuM eka pustaka taiyAra karI janahitArthe prakaTa karavAnuM che. temAM dareka saMsthAno TUMka paricaya ApavAno che. to je saMsthAoe haju sudhI potAno paricaya mokalyo na hoya temaNe nIcenA saranAme patra lakhI te mATenAM khAsa phaoNrma magAvI levAM. goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI kAlabAdevI, muMbaI 2 22-1-59 dhIrajalAla TokarazI zAha maMtrI, sAhitya prakAzana samiti zrI jaina zvetAmbara konpharansa Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 AcArya zrI haribhakasUri aMge vyAkhyAna gayA phebruArI mAsamAM tA. 10-2-1959 thI tA. 14-2-1950 e pAMca divasa dararoja prakhara dArzanika ane ciMtaka prajJAcakSu paDita sukhalAlajIe muMbaI yunivarsiTInA AlayamAM yunivarsiTIne Azraye 1957-58nI Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnAM vidvattAbharyA ane UMDA parizIlanAtmaka vyAkhyAno ApyAM hatAM. bhAratIya dArzanika ane yogika paraMparAmAM gujarAtanA agraNI AcArya haribhadrasUrino phALo" e vyAkhyAnono viSaya hato. prathama vyAkhyAnamAM paMDita sukhalAlajIe AcArya zrI haribhadranA jIvananI rUparekhA ApI hatI. bIjAmAM temaNe darzano ane yoganAM udbhavasthAno, tenA pracAra, gujarAta sAthe teno sabaMdha ane tenA vikAsamAM AcArya zrI haribhadranuM sthAna-vagere vize carcA karI hatI. trIjA vyAkhyAnamAM temaNe dArzanika paraMparAmAM AcArya zrI haribhadrasUrijIe navuM zuM umeryuM te aMge vicAra karyo hato, jyAre cothA ane pAMcamA vyAkhyAnamAM AcArya zrI haribhadrasUrie yogaparaMparAmAM zI ane kevI vizeSatA arpe tenuM yathAsaMbhava vistRta vivecana karyuM hatuM. paMDitavarya sukhalAlajI sAhitya akAdamIno pAritoSika samAraMbha tA. 21-2-1959nA roja navI dilhImAM vijJAnabhavanamAM yojAtAM vaDA pradhAna zrI naherue 1955-57nA varSa daramyAna hiMdanI prAdezika bhASAmAM pragaTa thaela khAsa viziSTa pustakonA dasa labdhapratika lekhakone pAritoSiko ApyAM, je vakhate paMDitavarya sukhalAlajIne paNa A prasaMganA smArakarUpa sAhitya akAdamInuM pratIka darzAvatI tAMbAnI kaLAmaya takhtI ane pAMca hajAra rUpiAno ceka ApavAmAM Avyo hato. paMDitavarya sukhalAlajIne saM ka la na temanA ciMtanaviSayaka graMtha "darzana ane ciMtana" (bhAga 1-2) mATe A pAritoSika ApavAmAM Avela che. prAcyavidyA mandira : vaDodarA , mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA prAcyavidyA mandirane bheTa Apela 6000 prAcIna hastapratonA saMgrahano (zrIpUjaya jainAcArya lokAgacchAdhipati zrI nyAyacandrasUrijI tathA pUjya mahArAja zrIvarUpacandrajI mAraka jJAnabhaMDArano) ughATanavidhi yunivarsiTInA vAIsa-cAnselara Do. jayotIndra mahetAe tA. 20 phebruArI, 1959ne roja karela che. A prasaMge saMgrahanI viziSTa ane sacitra kRtionuM pradarzana bharavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMgano vistRta ahevAla anyatra Apela che. epha. Ara. sI. esa. zrI vimaLAbahena bhogIlAla jhaverIe epha. Ara.sI. esa. (laMDana)nI parIkSA janarala sarjarIno viSaya laI tAjetaramAM pasAra karI che. AmAnaMda jana sabhA vArSika janarala sabhAmAM pramukha tarIke zrI nAnacaMda rAyacaMda jhaverI ane upapramukha tarIke zrI hajArImala caMdulAla khuzAlacaMdanI varaNI thaI che. khajAnacI tarIke zrI jesaMgalAla lallubhAI jhaverI cUMTAyA che. bIjA traNa kAryavAhako ane 14 sabhyonA vyavasthApaka maMDaLanI cUMTaNI thaI. jaina svayaMsevaka maMDaLa | muMbaI jaina svayasevaka maMDaLanI vArSika sabhAmAM zrI hIrAbhAI rAmacaMda malabArInI pramukha tarIke varaNI thaI che. cUMTAyelA temaja ekasa ophisIo maLI kula 28 sabhyonI kAryavAhaka samiti racAI che. sva. AcArya zrI megharaja amadAvAdanA luNAvADanA upAzraye AcArya zrI medhasUrijI mahArAja poSa vada amAsa, tA. 7-2-1959 nA roja kALadharma pAmyA che. A vibhAganI tAjetaramAM dArU Ata thayela che. zvetAMbara mAMrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcA: tA. 20mI 6 sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe. samAcAra mokalanAre pAnAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che. taMtrIo, "jainayuga" c/o zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI biDIMga, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDodarAnA prAcyavidyA mandirane cha hajA2 prAcIna hastapratonI amUlya bheTa mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA prAcyavidyA mandirane yati zrI hemacandrajIe cha hajAra prAcIna hastapratonI bheTa ApI te prasaMge eka samAraMbha yojavAmAM Avyo hato. prastuta hastapratonA saMgrahamAMthI (bIpRSa jainAcArya loMkagacchAdhipati zrInyAyacandra sUrijI tathA pUjya mahArAja zrIsvarUpacandrajI smAraka jJAnabhaMDAra) keTalIka mahattvanI kRtionA pradarzanano udghATana vidhi tA. 20-2-1959ne zukravAranA roja yunivarsiTInA vAIsa cAnselara che. jayotIndra mahetAnA akSapade karavAmAM Avyo hato, je prasaMge aneka vidvAno ane sAhityapremIoe dArI ApI hatI. prAcIna kALamAM ApaNA dezamAM je je vidyAono vikAsa thayelo te badhA ja viSayanA saMskRta, prAkRta, mAgadhI, jUnI gujarAtI bhAvAnA o . kemamAM 3. Ayurveda, jyotiSa, taMtra vyAkaraNa, alaMkAra, kAvya, nATaka, stotra, prAkRta sUtro, vidhi vidhAnanA graMtho, caritro, gadyapadya grantho ane bhASAMtaronI vividha racanAo A saMgrahamAM che. prAcyavidyA maMdira pAse hAla paMdara hajAra prAcIna prato che, temAM cha hajAra pratano bahu ja amUlya umero thayela che. rUAtamAM prAvidyA maMdiranA upaniyAmaka unAkAntabhAI zAhe bhAratanA judA judA sthaLethI Avela preraNAdAyI saMdezAonuM vAcana karyuM hatuM. tyArabAda prAcyavidyA maMdiranA niyAmakan. bhogIlAlabhAI sAMDesarAe prAsaMgika pravacana karatAM chellI aDadhI sadIthI vaDodarAmAM sthapAyela prAcyavidyA maMdiranA vikAsakramanI jhAMkhI karAvI hatI. saMsthAnA Adya niyAmaka sva. cImanalAla dalAlane temanI karvyavyaniSThA, abhyAsaparAyaNatA, saMzodhana kArya aMgenI sUjha Adi guNone yAda karI bhAvabhInI smRti ApI hatI. jainonI jJAnasAdhanAno nirdeza karatAM DaoN. sAMDesarAe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtamAM jJAnasAdhanAnI paraMparA jainAcArya zataguNusUrithI zarU thaI, solaMkI yugamAM siddharAja ane kumArapALanA samayamAM AcArya ' hemacaMdra dvArA e parAkASTAe pahoMcI; ane e ja paraMparAno taMtu AjasudhI cAlu rahyo che. jaino mAtra AgamasAhityano ja nahi paraMtu anya zAstrono abhyAsa paNa karatA tyAre gujarAtamAMthI bauddhadharma luptaprAya thayo hato tyAre paNa bauddha tarkazAstra jevA nirvizeSa (Abstract) viSeno caudamI paMdaramI sadImAM abhyAsa karavAmAM Avato hato. A badhAM zAstrono abhyAsa jaina yationA vidyApIThomAM thato. jaina sAdhuonI jJAnArjana mATenI upAsanA ane jJAnabhaMDAronA saMrakSaNa saMvardhana mATenI satata jAgRtine pariAme gujarAtamAM hastapratonI samRddhi-Manuscript Wealth of Gujarat--asAdhAraNa che evo vizvavikhyAta bhASAzAstrI DaoN. Ara. ela. Tarnarano mata sAMkI temaNe siMhalIpamAM audrasAhityanI hastapratonA saMgrahanI vipulatAno khyAla Apyo hato. jainonI sAhityasAdhanAnAM udAharaNo ApI, gujarAtamAM navamI dardInA prAraMbhathI zarU thayelI mAnasAdhanAnI prAcIna praNAlI AjasudhI cAlu che te samajAvyuM hatuM. cha hajAra pratonI bheTa ApanAra pUjya yuti zrI muLanI triI bhAvanAnI prazaMsA karatAM sAMDesarAe jakhmAvyuM hatuM ke sAdhuo ane ami eka bIjA sAthe avinAbhAve joDAyelA che, paraMtu e aparicata to bhItika sAdhanono vidvAno mATe nAnopArjananA sAdhanarUpa pustakono tyAga karavo, e viSayamAM pazu aparigana dhAraNa karavuM e durlaba sthiti paNa yunizrIe siddha karI banAvI che. chellAM traNaso varSathI je jJAnabhaMDAra Ape. bhAvanA emanA guruno ane teo pote saMkaLAyelA che tene mATe paNa parigraha choDI yunivarsiTIne temaNe je apUrva dAna ApyuM che temAM vijaya che temanI vyAvahArika buddhino yugabaLane oLakhI, mAnavadharmathI prerAI navI ja prabhuAthI UbhI karanAra atizrInI vivaiyakti ane nIDaratAnI dezoe khUba ja prazaMsA karI hatI. bheMTa maLela saMpatanuM mahattva samAtAM temaNe kahyuM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 hatuM ke A bhaMDAranuM AjanA arthanI paribhASAmAM mUlya na thAya; e amUlya che. parigraha choDIne dAna karavuM e virala che. yatizrImAM parigraha choDavAnI jo AdhyAtmika daSTi na hota to Ajano A prasaMga Ubho ja na thAta. arvAcIna paristhitine lakSamAM rAkhatAM A jJAnadhana sArvajanika thAya e hakIkata ati mahatvanI che; A bhaMDAra amane maLyo ke bIjAne maLata te mahattvanuM nathI. akhaMDa jJAnArjanapravRtti vinA dezanI unnati thaI zake nahi. Ajano A jJAna bhaMDAra pradAnavidhino prasaMga e eka mahattvanI rASTrIya ghaTanA che. vyaktigata saMgraho jAhera janatAnA upayogamAM na Ave; enuM saMrakSaNa ke saMvardhana paNa na thAya e sUcavI DaoN. sAMDesarAe premAnaMdanI bAbatamAM pracalita banela daMtakathAno ullekha karatAM kahyuM hatuM ke premAnaMdanAM pustakonI pratonA vArasA mATe temanA vaMzajoe TukaDA karI vaheMcI lIdhA hatA. jyAre vidyAmaTho ane upAzrayomAM A prakAranuM sAhityadhana sacavAI rahyuM teno yaza e jaina paraMparAne che. e paraMparAmAM navI paraMparA UbhI karanArAomAM agraNIo yatizrI hemacandrajI ane munizrI puNyavijayajI che. emanA agragAmitva mATe temane mAtra dhanyavAda zI rIte apAya? temane to viMdanA ja ghaTe. aMtamAM yatizrI sAthenI mulAkAtanA prasaMgano ullekha karatAM DaoN. sAMDesarAe kahyuM hatuM ke A hastaprato levA mATe mArA bIjA sahayogIo sAthe huM yatizrInA upAzraye gayo tyAre mane mAnasika vyathA thaI. "je upAzrayamAM aneka vidvAno abhyAsa karatA haze, jyAM jJAnopArjananI avirata pravRtti thatI haze, vidvattAnI paraMparA cAlu rahI haze e sthaLethI A samRddhi bIje jaI rahI che e prasaMga mArA hRdayane utkaTa rIte sparzI gayo. huM gadgad thaI gayo, paNa yatithInA mukha upara svasthatA ane zAMti hatAM, je emanA yatipaNAne mUrtimaMta karatAM hatAM." paraMtu A kArya eka vizeSa umadA kArya hatuM ane tenI khAtrI ApatAM temaNe jaNAvyuM ke "A saMgrahanuM ame saMgopana ane sAcavaNI karIzuM. dezavideza abhyAsIone eno upayoga karavAnI saraLatA ane sagavaDa karI ApIzuM tathA amArAM Arthika sAdhanonI maryAdAmAM rahIne emAMnI mahattvanI kRtionuM saMpAdana ane prakAzana karIzuM. ane e rIte AjanA A bhaMDAra pradAna-grahaNa vidhine ujajavaLa banAvIzuM." tyAra pachI prA. goviMdalAla bhaTTa vageree prAsaMgika pravacano karI e prasaMganI mahattAnuM khyAna ApyuM hatuM. A badhAM pravacanono javAba ApatAM yatizrIe kahyuM keH "A saMgraha enA mULasthAna vaDodarAmAM rahe emAM ja aucitya hatuM. prAcyavidyA maMdira ene mATe adhikArI saMsthA che enI mArA aMtare sAkSI pUrI; pariNAme Ajano A prasaMge upasthita thayo. A utsava mAro nathI, A jJAnabhaMDArano che. jJAnano che. mArA mAnasika samAdhAna mATe. nimittarUpa banI, meM A jJAna bhaMDAra adhikArI saMsthAne Apyo che; eno yathArtha upayoya thato rahe eTale A prasaMganI kRtArthatA siddha thaIkahevAya." vizeSamAM yatithIe bhAratIya jJAnaparaMparA ane temAM jaina sAdhuo ane yatioe ApelA phALAno ullekha karI jaNAvyuM ke, " arvAcIna bhAratIya Arya bhASAonI jema, dakSiNa bhAratanI prAcIna draviDakALanI bhASAomAMthI vikaselI tAmIla, telugu, malayAlama, karNATakI jevI arvAcIna bhASAone enA uddagamakALamAM vikasAvavAmAM ane temAM sAhityasarjananI pravRtti karI temane samRddha karavAmAM paNa jainAcAryono noMdhapAtra phALo che. pUrvAcAryanA parizramathI sulabha banelAM jJAnanAM sAdhano Aje paNa vipula pramANamAM che; evAM sAdhano to ghaNAMya che, paNa sAdhanA kyAM che?" evo prazna mUkI pUjya yatizrIe potAnuM vaktavya pUrNa karyuM hatuM. chevaTe samAraMbhanA pramukha DaoN. jyotIndra mahetAe Avo amUlya saMgraha bheTa ApI eka navIna prANAlikA pADavA badala dhanyavAda ApatAM evI AzA ane zraddhA vyakta karI hatI ke yunivarsiTIne apAyelA A jJAnabhaMDArano saMzodhako sAro upayoga karI emAM rahelA amUlya jJAnarAzine prakAzamAM lAvaze." pachI DaoN. mahetAe jJAnabhaMDAra ane pradarzanane khullAM mukAyelAM jAhera karyA hatAM. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina samAja mATe eka upayogI zikSaNa dizA prA. kerAvalAla hiM. kAmadAra, ema, e. samasta bhAratane amAre eka moTo prazna mUMjhavI rahI che, ke ucca zikSaNanuM kAma zuM hoI zake ? bIjo prazna evI ja mUMjhavaNuM UpanavI rahyo che--eka bhAvAnuM jJAna vidyArthIe meLavavuM joIe ke nahi ? ane jo e jJAna tene ApavuM joI e to teno abhyAsa vidyArthIe kayAre zarU karavo? AmA dhoraNathI huM coyA dhorIthI ! A prazna vidyApInA Aiyune anulakSIne vidvAnoe chANavI ne e ke eka svataMtra prazna tarIke? khA trIjo prazna atyAre badhe cAI rUpo che. A prazno samasta bhArata mATe upayogI che, temAMye jaina samAja mATe tenI khAsa upayogitA che. mArI dRDha mAnyatA che ke jaina samAja mATe aMgrejI bhASAnuM jJAna, ane te paNa ucca korTanuM, mAtra tAra-TapAla-patra vyavahAra pUratuM nahi, evuM jJAna ati Avazyaka che. vizeSa, jaina samAja mATe ja nahi paNa samasta bhAratIya samAja mATe A jJAna Avazyaka che. ane tene siddha karavA mATe koI avarodha thayo joI e nahi, eTaluM ja nahi, paNa te mATe jarUrI saMsthAo, saDo, kharca, makAna, kirga, vagereno baMdobasta thavo joI e. jaina samAja mukhyatve vyApAra sevato samAja che. jaino nokarIAta karaze to te paNa vyApAranA viSayane sparzIne haraze. je koI yokA paNA jaino ucca nokarI sarakArI ke bina-sarakArI, karatA haze temanI saMkhyA thoDI ro. temane tI aMgenuM ucca jJAna, kholavA mATe, lakhavA mATe ane samajavA mATe, Avazyaka raheze. atyAre eka rAjyabhAvA che. nagaravyavahAranI, baeNMkonI, vImAdhavAnI, vepArarojagAranI. zvavyavahAranI, AMtaradezIya, AMtara-rASTrIya bhASA che. vidvattA mATe tenI siddhi bhAva che. khuda jaina Agamatino pathArtha vicAra samajavA mATe tenuM jJAna Avazyaka che; jaina vidyAnI yogya samaja mATe paNa tenuM jJAna Avazyaka che. jemane te jJAna nathI sAMpaDayuM temano anubhava A vidhAnanA pakSamAM cokkasa sAkSIbhUta tharo. koI sthaLa, dAMtamAM, pAma kassAomAM ke sarakArI kAryAlayomAM prAdezika bhASAono Azraya levAmAM AvatI karI te khAya gaMgejI bhAvAnA rUpAMtararUpe ja levAmAM Ave che te 25 ApanA kAyadAo prathama aMgrejImAM svarUpa parDa che, pachI temanAM bhASAMtaro prAdezika bhAvAomAM taiyAra karavAmAM Ave che. ApaNI saMsa -pArlamenTano vyavahAra mukhyatve aMgrejhamAM ja cAle che. ApaNAM ucca nyAyA lono avatAra e ja bhASAmAM che. ApaNo AMtararASTrIya vyavahAra, ApaNI tamAma sarakArI binasarakArI vidhio aMgrejImAM thAya che. bhAvI paristhitimAM ema kahevuM ke aMgrejIne karyo. gausthAna maLavuM joIe te samajaSNuno na abhAva che. mAtra nirakSara prazna ja AvI sIla karI za!! zALAomAM bhale prAdezika bhASAono upayoga thAya; paNa tethI tyAM bhaSNunAM vidyArthIone ane vidyArthinI one aMgrejI bhASAnA jJAnathI vaMcita rAkhavAM joI e nahi, athavA to temane e jJAna mATe ardhadagdha dazAmAM rAkhavAM joI e nahi. vidyApIThonuM zikSaNa bhale prAdezika bhASAmAM ApavAmAM Ave; te mATe jarAya vAMdho nathI; paNa tethI aMgrejI bhASA A abhyAsavidhimAM gauNasthAne rahe che. zALAomAM ane vidyApIThomAM to khAsa, aMgrejI bhASAnI tA.kIma evI vIjoIe ke cALA choDatAM, ane vidyApITha jotAM abhyAsIne, aMgrejI bhAvAmAM khAvI nA vicArone samavAmAM, samavavAmAM, ke lakhavAmAM karazo vAMdho na paDe, kAraNa e che ke atyAre Aditya, arthazAsra, samAjazAstra, rAjyazAstra, philasUphI, vijJAna e badhA viSayonI chaNAvaTa yuropiya bhASAmAM ja thAya che, koI hindanI prAdezika bhASAmAM nahi. koI paNa vyApAra karatI prajA mATe atyAre bhASAjJAna bhAvasyaka che. vyApArI prajananuM sArava-Liberat haMmezAM UMcuM hoya che. bhAratanI jaina prajAnuM sAkSaratva-prabhAta hoya temAM navAI nathI. e pramANa UMcuM rahevAnuM ane vanuM rahevAnuM 10 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga bhAratano vepAra have mAtra AMtarapradezano rahyo nathI, e AMtararASTrIya, dunyavI vepAranI korTimAM Avato jAya che. kyA sAthe. ApaNAM gAmaDAMno vepAra jainonA hAthamAMthI sarato jAya che. jaino gAmamAM zrotA jAya che ane zaheromAM vasavA mAMDyA che. eka samaya evo hato, jyAre nI mArthika kSitimAM jaina kuTuMbo gAmaDAmAM vasavA jatAM ane dasa vIsa varSe tArjA thaI pAchAM zaheromAM bAbI thAtAM. have paristhiti ulaTI thaI gaI che. atyAre gAmaDAM bhAMge che e vAta paNa barAbara nathI. mAtra gAmaDAMno nagara mAnasavALo samAja tuTato jAya che, ane muMbaI, kalakattA evI moTI nagarIomAM vasavA mAMo che. atyAre jaina vepArI varga mATe eka khIjI viSama paristhiti AvatI jAya che. hamaNAM sudhI to A varga AphrikA, barmA, laMkA, malAyA vagere pradezomAM jato ane tyAM kAmakAja jagAvato. have e paristhiti jaino mATe tema bhAratavAsIo mATe baMdha thatI thAya che. paradeza sAtheno ApaNo vyApArI vyavahAra vadhato jAya che, te ja sAthe ApaNo vepAra tyAMnA sthAnika lokonA 6 tyAMnI sthAnika sarakAranA hAthamAM to jAya che. A baMne prakAranA vyApArI vyavahAra mATe aMgrejI bhASAnuM jJa!na Avazyaka che. gAmaDAMmAM sahakArI pravRtti pakaDa letI jaze tyAre paNa e jJAna Avazyaka raheze. pravAsa mATe aMgre jJAna jaranuM che te harakoI samajI zakaro, AMtarapravAsa mATe paNa te vidhAnano svIkAra karavo paDaze. dakSiNa hindamAM jyAM sudhI hindIno pracAra sarvatra thayo nathI, tyAMsudhI khuda bhAratanA ardha pradezanA pravAsa mATe paNa A jJAna jarUranuM raherI. keTalIka vAra evI dalIla karavAmAM Ave che ke jeno vepArIo che, eTale temaNe nokarI upara najara karavI ja nahi. A dIla vAstavika nathI. bIjI dIya e che ke jenoe sarakArI nokarI karavI eIe ni. A dalIla eTalIja zavyAnI che. A dalIla vizA carcA, viroSa ThADha mAMge che. durbhAgya e che ke bhAratano eka pakSa A dalIlane potAnI nItinA mULa sUtra tarIke ane te paNa gAMdhIjIne nAme vaLagI rahyo che, ane te dalIlane mahAtmAo, santo, keTalAka vicArako ravAre rajU kare hai! AzcaryanI vAta to e che ke e lokonAM 3 mArca 1959 sagAMsaMbaMdhIo, putroputrIo, pautro, pautrIo, dohitro, dauhitrIo ucca nokarI kare che eTaluM ja nahi, teo temane mATe paredezanA abhyAsanI sagavaDa karavA karAvavAmAM prathama hoya che !! A manovRtti kevaLa daMbha che, "pArakAM chokarAMne jati karavAM" evI vAta che. vastuta: nokarI sAme koI ne sutra hovI joI e nize. badhA vepArIo thaI zake niha. khuda vepAramAM paNa nokarI jarUranI hoya che. nokarIthI sArI tAlIma maLe che. manuSyasvabhAva jANI zakAya che; dezaparadezano vyavahAra samajI rAkAya che. nokarImAtra nIce hotI nathI. adhikArapada ucca bAbata lekhAya che, tethI prajAnI sevA karavAno anupama lAbha maLI zake che. dareka rASTra nokarImAtavarganI AvazyakatA svIkArI che. sozyAlisTa rAjataMtramAM to nokarIAtavarga-Burea* ucracy-viziSTa sthAne hoya che. ApaNuM rASTra have kalyANarASTra thatuM jAya che. kalyANurASTranuM prAthamika lakSaNu nokarIAta varganI sArI sajAvaTa che, je naukarIkhAtavarganI sajAvaTa viya, tema temanI sattA paNa viroSa. tyAre badhAM zastro eka yA bI prakAre Socialistic sozyAlIsTika, ane kalyANarAjyo thatAM jAya che. IgleMDa, phrAMsa, amerikA jevAM vyaktimalaka rASTro paNa A koTimAM AvatAM jAya che. temano nokarIAtavarga moTo hoya che. bhArata temAM apavAda soI zake nahi. AvA kayANarAjyano lAbha badhAne maLavo joI e; tenI nokarIono ya lAbha badhAne maLavo joI e, e sArI rAjyavyavasthAnuM mukhya lakSaNa che. rASTranI koI paNa sArI pravRttithI teno harakoI vibhAga vAMcata rahevo joI e nahi. nokarI karavAmAM kazI hINupa nathI. nokarIAtanI vyavasthA-Public Administration samAjazAsrano ayano vibhAga che, je vyavahArU kaLA che, vijJAna-sAyansa che, mAnava vadArane te dareka rIte sparze che. nokarI karavA mATe ucca koTinAM jJAna ane zakti joIe che. A dezamAM haju aneka vADAo che. tenuM astitva tha sudhI rahevAnuM, jo ke kramazaH te DhIlA thavAnA, eka samaye te nAbUda paNa thavAnA. A vahIvaTavidyA, arthazAstra, samAjazAstra, rAparA vagerene spara che, te maLe aMgrejI bhASAnA sArA jJAnanI jarUra che. atyAre to Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 e mATe ApaNe dezAvaranAM vidyApIThono Azraya sevIe chIe, ane temAM ApaNuM dhana kharacAI jAya che; jaina samAje A jJAnathI vaMcita rahevuM joIe nahi. jema vyApAranA kSetramAM jaina samAja agrasthAna dharAve che tema vahIvaTanA kSetramAM paNa e samAje agrasthAna meLavavuM joIe. grAma prajA mATe paNa AnuM ucca koTinuM jJAna jarUranuM che. ApaNuM rASTranI AgevAnI have grAmaprajA tarapha DhaLatI raheze. tethI * ApaNI zikSaNasaMpattinA badhA prakAronI siddhi A dabAI rahelA grAma vibhAgane paNa sulabha thavI joIe. keTalIka vAra evI dalIla karavAmAM Ave che ke aMgrejI bhASAnA jJAnathI vidyArthIno bojo vadhe che. A vajUda vagaranI dalIla che, ane te zikSaNazAstramAM mAnya nathI. vastusthiti judI ja che. ucca vicArone vidyArthIo grAhI zakatA nathI. parIkSAonuM dhoraNa kramazaH nIcuM jatuM jAya che. uttIrNa thavA mATe parIkSAnI TakAvArI vadhAravAno kazo artha nathI. ApaNAM vidyApIThonA adhyayanonuM mUlya dezAvaranAM prasiddha vidyApIThomAM UtaratuM jAya che. e mUlya ApaNe atyAre to IrAdApUrvaka ghaTADatA jaIe chIe !! amerikA jevA dezamAM vidyApIThone thapAyAM ekaso varSo thayAM che. tyAM to temanI siddhio AMtararASTrIya khyAti varI cUkI che. ApaNe tyAM tethI ulaTI paristhiti che. pachI bhale ApaNe bhASaNodvArA nAlaMdA, vikramazIlA, valabhI, ujajayinI, takSazilAnI vAto karIe !! atyAre zikSaNa letA jaina samAja upara sarakArI nItine pariNAme khacano bojo vadhato jAya che. bALakoe aMgrejI bhaNavuM to joIe, eTale temane zALA koleja bahAra khAnagI zikSaNadvArA te jJAna ApavAmAM Ave che. pariNAme kharca vadhyuM che, ane bALakomAM magaja uparano bojo paNa vadhyo che. durbhAgya to e che ke AvuM khAnagI zikSaNa guNavattAe roja-ba-roja UtaratuM jAya che, eTale pariNAme bhayaMkara nukasAna thaI rahyuM che ! paradeza jatA vidyArthIne te kAraNe, vadhAre samaya gALavo paDe che, ane tenuM kharaca vadhAre lAge che ! samasta jaina samAjane mAro Agraha che ke teNe aMgrejI bhASAnA jJAnane abhyAsakramamAM ati Avazyaka aMga tarIke gaNavuM, te mATe sarakAra upara dabANa lAvavuM; koI pakSane nAme, gAMdhIjIne nAme, temaNe chetarAI javuM nahi. jyAM jyAM vidyAdAna ApaNe tyAM dareka sthaLe A Agraha rAkho. dAnanA amuka bhAgane e kartavyanI siddhi mATe alaga rAkho, bahulakSI zALA hoya to tyAM te viSayane Avazyaka abhyAsakramamAM mUkAvo. ucca zikSaNa saMsthA hoya, saMzodhana saMsthA hoya, to tyAM paNa, A jJAnane Avazyaka aMga tarIke mUko mUkAvo, tenA jANakArone vahivaTI vargamAM mUko mUkAvo. jaina sAdhusAdhvIoe A dizAnI dakSatA meLavavI joI e. pUrve jinaprabhasUrI vageree phArasI vidyAnuM jJAna meLaveluM; A samayamAM temanA anugAmIoe aMgrejI, jarmana, raziyana, phreMca vidyAonuM jJAna yathAzakti meLavavuM joIe. A bAbata siddha thaze tyAre Utarato jato jaina samAja tarato thaze, jo ke A dalIlo samasta bhAratIya samAjane lAgu pADI zakAya, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara zrIsamayasuMdarajInuM eka mArmikakAvya pU. munizrI yazovijayajI sattaramI sadInI pahelI pacIsImAM janmelA ane 1702mAM svargavAsI thayelA kharataragacchIya zrI jinacaMdrasUriziSya zrIsakalacaMdragaNinA ziSya kavivara zrI samayasuMdare gadya-padyamaya sAhityamAM nAnI moTI zatazaH kRtio banAvI che. emanI kRtioe sAhityanA aneka prakAronI rakSA karI che. vividhalakSI kRtio paikI koI koI kRtio to--tAtkAlika aitihAsika ghaTanA, sAmAjika paristhiti, kudaratI Aphata, vasaMvedana ane AtmakathAnA prasaMgAne AkheDUba rajU kare che. racanAnI viziSTatAnA kAraNe, keTalIka kRtio suvAcya, rasika ane romAMcaka banI gaI che. A kAvyanI bhASA sarala, rocaka ane pravAhI che. ahIM teozrIviracita potAnI yathAtathya AtmasaMvedanAne vAcA ApatuM adbhuta ane karuNarasathI mizritakAvya rajU karUM chuM. A kAvya vartamAnamAM ziSyadu:khathI duHkhita guruo haze to teone vAcArUpa ane AzvAsanaprada banaze. ane ziSyo mATe " bhaviSyamAM rakhe ApaNe paNa, ApaNA gurunA manasA ke vAcA, kavizrIe kADhelA udgAronA adhikArI na khanI jaI e " evI preraNA Apaze. ahIM apAtuM kAvya 'gujjuHvitavaSanam'nA mathALA heThaLa zrInAhaTA khelaDI saMpAdita zrIsamayasuMdara kRti kusumAMjalimAM chapAyuM che. zrIjainazAsanane samarpita thayelA jaina zramaNonAM jIvano prAyaH vinayapradhAna hoya che--hovAM joI e. " dharmassa viLayo mUrchA--" dharmanuM mULa vinaya. AvI udghoSaNA karanArA vItarAga zAsanamAM sthaLe sthaLe vinayaguNano mahimA gAvAmAM Avyo che. Aje bhAratIya prajAmAM ' saba sarakhA 'no cepa aneka kSetramAM phelAI gayo che. viSama kALanA prabhAve e cepanI asara jaina zramaNa-zramaNI saMdhanA deha upara thavA chatAMya haju paNa zramaNa-zramaNI saMghanA vizALa saMghamAM nhAnA mhoTAnI maryAdAo ane parasparanA vinayabhAvo, anyane ane yAvata bhAratIya prajAjanone AryasaMskRtinA pAyArUpa vinayadharmano mahAmUlo Adarza pUro pADI zake tema che. 13 ema chatAMya sAdhaka avasthAmAM rahelA jainazramaNo Akhare mAnava to che ja, ane mAnava svabhAvamAM guNasthaya TakI ja rahe evuM hotuM nathI. " savva nIvA jamma vA'no mahAniyama anya prANIonI jema jaina zramaNone paNa lAgu paDe che. enA prabhAve koI koI vakhate satahRdayamAM paNa ahaM ane mamatAdi dUSita tattvo potAno dAva khelavA hAjara thaI jAya che. kALadoSa emAM madade Ave che. koI durbhAgI paLe nhAnA-moTA, kSudra ane kSullaka nimittonI duHkhada sAraDI pharavA mAMDe che, ane guru-ziSyanA lokhaMDI saMbaMdhomAM nhAnuMzuM chidra pADI jAya che. pachI e chidra vATe bharelAM snehanIra vhevA mAMDe che. enI khAlI paDatI jagyAmAM vaira-virodha, dveSa-leza, kalaha-gharSaNanI jamAta potAnuM thANuM jamAve che. ApaNA paramapUjya gaNAtA kSamA-zramaNo paNa akSamA-zramaNonI sthitimAM mUkAI jAya che. chadmastha paryAMya eka evI vastu che ke, e samayanI jIvanasAdhanAnA mArgamAM jIvanavikAsanA mArgamAM jAgRtinI cetanAe jarAka suSupti anubhavI ke avarodhI khaDako UbhA thayA ja samajo. itihAsanAM pRSTho A vAtanA sAkSIbhUta che. mahAna guruo ane mahAna ziSyonA amRta saMbaMdho viSarUpa banI gayAnA dAkhalAo noMdhAyA che. ane Aje navA duHkhada dAkhalAo itihAsanAM pAnAMo upara aMkita thaI rahyA che. sattaramA saikAnI kavizrInI ahIM mudrita thatI kRti paNa e ja vAta kahI jAya che. A kRtine kavie saMskRta bhASAmAM ane punaH padyamAM racIne viziSTa banAvI dIdhI che. emAM zabda ane racanAnuM je kauzalya vAparyuM che, tema ja vigatone jhINavaTabharI rIte je rajU karI che te jotAM apekSAe ziSyonI jaDatI levAnA kSetramAM "kavie kamAla karI che" evA udgAro sarI paDe che. kavie svavyathA vyakta karavA, yadyapi saMskRta ane bhASA eyano Azraya lIdho che; paraMtu saMskRta kAvyamAM je ubharo TAlavyo che tevo nAnakaDA bhASAkAvyamAM nathI. * prAcIna hastalikhita saMgrahamAMthI prApta thayelAM pAnAMo A vAtanI zahAdata Ape che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 avizrAme saDano satanA yobhA bhUzyAnI tarka-vyAkRti-kAvyAdi, vidyAyAM pAragAminaH / ane ziSyone sApha sApha zabdomAM nagnasatyo saMbhaLA- yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tainirarthakai // 9 // vavAnI hiMmata karI che te kharekhara eka Azcarya upa sUtra-siddhAnta-carcAyAM, yAthAtathyaprarUpakAH / jAve evI che. pratyeka zlokanA uttarArdhamAM ekane eka yadi te na gurorbhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaH // 10 // ja padyano karelo upayoga ApaNane vagara kahe garbhita vAdino bhuvi vikhyAtA, yatra tatra yazasvinaH / / sucana karI jAya che, ke temanA ziSyoe temane vadhu paDatI kadarthanA ane vyathA UbhI karI hatI. pAkI vaye yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 11 // pahoMcelA vayovRddha ne jJAnavRddha kavizrIne AvuM kAvya jyotirvidyA-camatkAra, dArzato bhUbhRtAM puraH / racavAmAM kaMI AnaMda nahIM Avyo hoya! paNa avasthAgrasta yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 12 // zarIra jarjarita banyuM hoya, viSama paristhiti UbhI thaI hindU-musalamAnAnAM, mAnAzca mahimA mahAn / hoya evA prasaMge jIvananuM hIra nIcovIne potAnA yadi te na gurorbhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 13 // ziSyone jeoe bhaNAvI-gaNAvI, aneka rIte vidvAnane paropakAriNaH sarvagacchasya svanTahaccitaH / yazasvI banAvyA hoya, evA ziSyo, sevA-suzruSA karavAne yadi te na gurobhaktAH, zipyaiH kiM tairnirarthakaiH // 14 // badale. potAne ja choDIne jyAre cAlyA jAya, tyAre gacchasya kAryakartAro, hartAro'rnezca'bhUspRzAm / gurano AtmA ne haiyuM kakaLI uThe te sahaja che. bhArelo yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM nirarthakaH // 15|| duHkhAgni haiyAmAM samAI na zake tyAre haiyAmAMthI hoTha bahAra pragaTa thAya te svAbhAvika che. astu! gururjAnAti vRddhatve, ziSyAH sevAvidhAyinaH / yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tainirarthakaiH // 16 // have guru ane ziSya baMneyane mArmika preraNA ApatuM prathama saMskRta kAvya ane pachI bhAvArtha vAMco-- guruNA pAlitA nA''jJA-'Ito'to'tiduHkhabhAgabhUt / eSAmaho! gururduHkhI, lokalamjApi cennahi // 17 // guruduHkhitavacanam na zipya-doSo dAtavyo, mama karmaiva tAdRzam / klezopArjitavittena, gRhItA apavAdataH / paraM bhadrakabhAvena, lolA lolAyate mama // 18 // yadi te na gurorbhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 1 // saMvatyaSTanavatyane, rAjadhAnyAM svabhAvataH / vaJcayitvA nijAtmAnaM, poSitA mRSTabhuktitaH / svarUpaM prakaTIcakre, gaNi: samayasundaraH // 19 // yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 2 // -samayasundarakRti kusumAJjali-pRSTha 417thI 420 lAlinAH pAlinAH, pazcAnmAtRpitrAdivada bhRzaM / bhA vArtha : yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 3 // prAraMbhanA sAta zlokamAM kavizrI, potAnA ziSyo pAThitA duHkhapApena, karmabandha vidhAya ca / mATe ApelA aneka bhogo, ge UThAvela kaSTo ane yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tainirarthakaiH // 4 // mmmmmm gRhasthAnAmupAlambhAH, soDhA bADhaM svmohtH| * A kAvyanA uttarArdhanA tamAma zlokomAM zabda AgaLa 'mama-bhArA' mevo za06prayoga 2vAtuM bhunAsima na pAranA yadi te na gurorbhaktA, ziSyaiH kiM ternirarthakaiH // 5 // samaSTino khyAla rAkhIne zadayojanA karI che. A mATe tapo'pi vAhinaM kaSTAt , kAliko kAlikAdikam / paheluM anumAna e thaI zake ke udAttacarita vyaktio haMmezAM samaSTino thA mAyastha bhArano ja Azraya le che. bIjuM yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tenirarthakaiH // 6 // anumAna e paNa thaI zake ke ziSyo vadhu paDatA mAthAbhArI vAcakAdi padaM premNA, dAyitaM gacchanAyakAt / ne pra tala banI gayA hoya, ne suspaSTa zabdomAM kahevAnI hiMmata na karI zakyA hoya ! game te hoya, paNa kavizrIe yadi te na gurobhaktAH, ziSyaH kiM tairnirarthakaiH // 7 // svatine sarvopayogI ane sArvakAlika banAvI dIdhA che. gItArtha nAma dhRtvA ca, bRhatkSetre yazo'rjitam / eTale kavi jevI sthiti bhogavatA gurudevo mATe kharekhara A kAvya eka AzvAsaka ne sahAya kamitranI garaja sAre tevuM yadi te na gurobhaktAH, ziSyaiH kiM tairnirarthakaiH // 8 // banI gayuM che ema kahuM te zuM khoTuM che? Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 15 mArca 1958 zakti upara garviSTha banIne mustAka rahetA ziSyone hRdaya netromilananuM aMjana jatA hoya te rIte kahe che ke takalIphonI vAta kare che. ATaluM karavA chatAMya jyAre A = Arya karavA chatAMya yAre ziSya e gurunI AMtaraDI kakaLAvI, upakArano badalo apakArathI vALyo, eTalAthI ja na aTakatAM guruzrIne tajIne calatI pakaDI, tyAre jarAvasthAmAM asahAya banI gayela kavinuM hRdaya kevuM AkraMda kare che te vAMco (1) saMsArI gRhastho mahAkaSTathI dhanopArjana kare che. zAstrIya apavAda mArgano Azraya laIne dIkSAnI ADe AvatI muzkelIo ne avarodho dUra karavA, kaSTasAdhya dhana apAvIne paNa tamane meM dIkSA ApI, chatAMya tamo je gurubhakta na rahyA to evA nirarthaka ziSyo vaDe karIne zuM ? arthAta kaMI ja nahIM. (2) mArI jAtanI vaMdanA karIne paNa zuddha ne suMdara AhAra-pAna karAvyAM. (3) eTaluM ja nahIM paNa je rIte mAtA-pitA vaputranuM lAlana-pAlana ane poSaNa kare, e ja rIte meM paNa mAtAnI lAlanA, sneha ne mamatA tathA pitAnuM prema-vAtsalya arpaNa karIne tamAruM pAlana-poSaNa karyuM. arthAta je je icchAo karI te pUrNa karI (4) tyAra pachI tamone bhaNAvI-gaNAvI vidvAna banAvavA khAtara me aneka duHkha pApa sahana karyo, ne tethI meM karmabaMdho paNa bAMdhyA (5) bAkI hatuM, te vaLI tamArA uparanA mArA vadhu paDatA mohanA kAraNe tamArI bhUlo ane kSatione calAvI leto, tyAre suzrAvaka gRhastho mane atyanta upAlaMbha ApatA, chatAMya meM akAraNa tamArI khAtara te ya sahana karyA. (6) tamone kAlika-ulkAlika vagere yoga-tapAdika sAdhanAnukAno paNa aneka kaSTa taphalIpho veThIne paNa karAvyAM- (7) ethI AgaLa vadhIne-gacchanAyakane vinaMtI karIne, teozrInA hAthe ja premapUrvaka upAdhyAya-paMnyAsAdi padavIo apAvI- ema chatAMya jo teo gurabhakta na rahyA to evA kuziSyo vaDe karIne saryuM. -ame gItArtha-sakalazAstravettA chIe," evuM nAma dhAraNa karIne hoTA mahoTA zaheromAM rahIne yaza meLavyo (9) nyAya, vyAkaraNa, sAhityAdi vidyAmAM pAra gata banyA-- (10) zAstra, siddhAMtacarcAnA prasaMgamAM yathArtha satyanI prarUpaNa karavAmAM kuzaLa banyA- (11) jyAM jyAM gayA tyAM tyAM vAdi tarIke vikhyAtine pAmyA,ne yazasvI tarIke paMkAyA (12) rAjAonI AgaLa jyotiSavidyAnA camatkAro batAvyA (13) hindu ane musalamAno, banneya prajAonA tamo mAnanIya banyA, tamAro mahimA ghaNo phelAyo (14) sarvagacchonA paropakArakaravAvALA ane svaccha hRdaya ane jJAna-buddhivALA bhale thayA- (15) vaLI gacchanAM kAryone karavAvALA, ane bhUtAdika devonA upadravane dUra karavAvALA hoya; chatAM paNa jo gurabhakta na nIvaDyA to evA nirarthaka ziSyo vaDe karIne zuM? (16) - gurue AzA sevelI ke "mArA celAo, vRddhAvasthAmAM mArI sevA-cAkarI karaze, paraMtu e ja avasthA AvI tyAre ja gurune choDI gayA. evA aguru bhakata ziSyo hoya tethI zuM? (17) loko jyAre ema kahetA ke "are tame guru jevA gurune du:khI karyA ?' tyAre lokalAjane neve mUkIne UlaTuM zuM kahe che ke emAM amo zuM karIe, amArA gurue tIrthakaronI AjJAnuM pAlana na karyuM, tethI mahAduHkhanA bhAgI banyA." kavinuM duHkha, ciMtA, ne saMtApaparaka haiyuM, pokAra pADyA bAda, Akhara saMtakavi che, eTale pAchA vaLe che; ane jaina dharmanI tAtvika philasUphIne smRtipathamAM lAvIne kahe che ke, nimitta kAraNo upara gusso na karatAM upAdAna-jAtano ja doSa kADhavo arthAta potAnA ja have kavi eka bIjI vAta kare che. guru tayAno duHkha ke pastAvo thavAne badale, potAnI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 150 gura duHkhita vacana bhAgyano doSa kADhI, sujJa AtmAoe samabhAvamAM sthira rahevuM ja ISTa che. AthI kavinA puNyaprakopano pAro zIdhra UtaravA mAMDe che, ne pachI vade che ke (18) are ! are ! mArA ziSyone zA mATe doSa devo joIe? doSa kharekhara je koIno hoya to mArA tathA prakAranA pUrvata karmano ja che. je evuM samajatA ja hatA to pachI zA mATe svagharanI vAta jAhera mUkI ziSya guru baMnenI pratiSThAne kSati pahoMcADe tevI vAto karI, zA mATe kaSAyAdhIna banyA? teno javAba ApatAM kahe che ke - mArAmAM beThelA bhadraka bhAve ja mArI jIdvAne bolavA mATe preraNA karI che. (19) aMtima padyamAM kavi, svanAmollekha karIne kahe che ke, meM mArI svecchAthIja rAdhanapuramAM (uttara gujarAta) rahIne mArI AMtarika paristhitine A kAvya dvArA pragaTa karI che. noMdha : saMrakata kAvyanA ja bhAvane saMkSepamAM rajU karatuM kavinuM ladhu bhASAkAvya. celA nahIM tau ma karale ciMtA, dosaI ghaNe cele paNa dakakha; saMtAna kami huyA ziSya bahulA paNi samayasuMdara na pAyau sukha kaI muyA gayA paNi ke, keI jayA rahaI paradeza; pAsi rahaI te pAMDana jANuI, kahithaI ghaNuu ta thAyaI kilesa. jeTha ghaNI vistarI jagata maI, prasiddhi thaI pAtasAha paryata; paNi ekaNi vAta rahI akRti, na kiya kiNa calaI nizcita. samayasuMdara kahaI sAMbhalijyo, detau nahI huM celAM dosa; jina ANa na palI jamaMtari, tau zivAM disi siu karU sosa, samayasuMdara kahaI kara jehi, kIparalA suNije aradAsa; manoratha eka dharuM chuM dhuma u; e tU pUri ahArI Asa. allsaka jainayuganI mAlikI ane tene aMgenI anya mAhitI rajIsTrezana opha nyujhapepara (senTrala) rUlsa 1956 anvaye 1 prakAzana sthaLa : zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bIliMga; 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI roDa, muMbaI 2. 2 prakAzana samaya : mAsika 3 mudrakanuM nAma : zrI mANekalAla DI. modI rASTriyatA : bhAratIya saranAmuM : zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 4 prakAzakanuM nAma : zrI mANekalAla DI. modI rASTriyatA : bhAratIya saranAmuM : zrI jaina zvetAmbara konpharansa, 20, pAyadhunI, muMbaI 2. 5 taMtrInuM nAma : (1) zrI sohanalAla madanasiMha koThArI, bI.e., bI.kaoNma. sI.e. (iMglaMDa) (2) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha, bI. e., bI. koma (laMDana). rASTrIyatA : bhAratIya saranAmuM : zrI jaina zvetAmbara konpharansa, 20, pAyadhunI, muMbaI 2. 6 mAlikanuM nAma : zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa saranAmuM : goDIjI biDiga; 20, pAyadhunI, kAlabAdevI roDa, muMbaI 2. huM mANekalAla DI. modI AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA taddana sAcI che. tA. 1-3-1959 mANekalAla DI. modI pra kA za ka Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA tA ke mA nu nI ? zrI ratilAla dIpacaMda desAI amaratAnAM pAna karIne kALapravAhamAM avicala UbhelI eka purAtana chatAM nityanUtana kathA sAMbhaLIe. vasaMtaRtunA vAyarA vAyA, ane verAna dharatI hasI UDI. pAnakharamAM hADapiMjara banelo palAza kesariyA vAghA sajIne koDIlA vararAjAnI jema zobhI rahyo. vele vele phUlo AvyAM. vRkSe vRkSe phaLa AvyAM. vanarAjI mAnavInAM manane masta banAvI rahI. AMbo AmramaMjarIonAM toraNa dhAraNa karIne vasaMtanAM vadhAmaNAM karI rahyo. maMjarInA svAde kokilanA gaLAne mokaLuM banAvI dIdhuM. enA paMcama svaranI jANe AbhamAM saritA relAvA lAgI. vasaMta Ave ne dharatInA zaNagAra joI netro dhanya banI jAya. vasaMta Ave ne komalanA madhura TahukArathI kAna katakRtya banI jAya. vasaMta Ave ne mAnavInA aMtaramAM vauvananA azvo thanaganavA lAge. tagarA nagarInA vyavahAriyA datta zreNI ane bhadrA zeThANInAM aMtaramAM eka divasa AvA ja bhAvanAnA azvo doDI rahyA. paNa e azvo raMga-rAga, vaibhava-vilAsa ke bhoga- zRMgAranA na hatA; emAM to tapa, tyAga ane saMyamano vilakSaNa thanaganATa jAgI gayo hato. duniyAne to e thanaganATa sAva ajANyo hato, anokho hato-are ene mana to Avo thanaganATa e sAco thanaganATa ja na hato ! sukha ane vaibhavabharyuM jIvana mANatAM datta ane bhadrA hajI yauvanano mArga vaTAvI na gayAM tyAM to dhamapadezanI amara vasaMtanA anokhA vAyarA emanAM aMtarane sparzI gayA. e vAyarAe emanAM aMtaramAM kaMI kaMI phUlo khIlavI dIdhAM. e phUlo hatAM tyAganAM, tapanAM, saMyamanAM, titikSAnAM, vairAgyanAM. ane e phUlaDAMnI phorame emanA aMtaramAM dharmamArganA prayANanA azvone thanaganAvI mUkyA. pati-patnI vicAratAM hatAM. ATaATalAM sukha vaibhava mApyAM, chatAM manane saMtoSa na thayo; have pachI paNa, game teTalA vaibhava-vilAsa mANIzuM, chatAM ene saMtoSa thaze, ane e dizAmAMthI e potAnuM mukha AnaMdapUrvaka pheravI leze, enI khAtarI paNa kyAM che? to pachI pAtALa kUvA jevA manane bharabhara karavAthI zo lAbha? saryuM A bhavavilAsathI, ane saryuM A dhana-saMpattithI! e saMpatti kadI koInI thaI nathI ke koInI sAthe gaI nathI! to pachI enI pAchaLa ja AkhI jiMdagI zA mATe kharacI devI ? kaMIka evuM kArya na karavuM ke je A jiMdagInA saMkelAyA pachI paNa sAthe Ave ? ane pati-patnIe eka divasa saMsArane tajIne vairAgyanA caraNa sevavAno saMkalpa karyo. paNa e saMkalpane pAra pADavAmAM eka moTo aMtarAya hato. emano ekano eka putra ahaMjaka hajI sA bALa hato. kALajAnI kora jevA, AvA lADakavAyA putrane bAla vaye tajavI koNa mAbApa taiyAra thAya? vAtsalyanAM baMdhanone dUra karavAM e saheluM nathI. Ama mAtApitA bhAre vimAsaNamAM paDI gayAM, eka bAju vairAgyano sAda gAjI rahyo hato; bIjI bAju vAtsalyano nAda ghorI rahyo hato. ane vairAgya ane vAtsalya pati-patnInA aMtaramAM bhAre manomaMthana jagavI rahyAM hatAM. emAMya bhadrA mAtAnI sthiti to kathI kathAya evI na hatI. ene thatuM: AvA phUla jevA bALakane kone bharose tajI devo ? ATaATalI saMpatti kone soMpavI? ane saMpattinI lAlace enuM jatana karavAnuM vacana ApanAra paNa chevaTe chetarI nahIM bese enI zI khAtarI? 17 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca 1959 e kema sUto haze ane kema raheto haze? kema bhaNato haze ane kema sAdhu jIvana jIvato haze ? ene koI vAtanI takalIpha to nahIM hoya? " ema niraMtara araNikane ja saMbhAryA karatuM. mAtRtvanI amara gaMgA evI to avirata vahetI rahI ke ene koI ja varata vahetI rahI ke ene koI tyAga, koI tapa, koI saMyama ke koI vairAgyano ugra tApa paNa sUkavI na zakyo ! koIka avasara maLe e araNikane mana bharIne nIrakhI jatAM ane ene prasanna joIne aMtaramAM anerI TADhaka anubhavatAM. A rIte lohInA sagapaNe baMdhAyelA traNa sAdhakono samaya pasAra thato hato. eka vAra traNe eka gAmamAM hatAM. unALAno samaya hato. dattamuni AtmavairAgya ane putravAtsalyamAM kAyAne ghasIne eka divase svarga saMcarI gayA. yauvanamAM Daga mAMDatA muni araNikane mATe duHkhanA dahADA AvI pahoMcyA. chatAM koI koI vAra mAtAnuM darzana ene AzvAsana ApI jatuM ane saMyamamAM sthira thavAnI preraNA paNa patipatnInuM manomaMthana bhAre vegIluM hatuM. emane gharamAM rahevuM have asahya banI gayuM. eTale e manomaMthanamAMthI emaNe eka navanIta zodhI kADhayuMH je mArge mAtApitA e mArge ja putra! pote muktine mArge javuM, ane putrane baMdhanane mArge vALavo e na bane. emaNe vairAgya ane vAtsalya beyano sumeLa sAdhI lIdho ane eka divasa pati, patnI ane putra-zreNI datta, zeThANI bhadrA ane bALaka ahaMka-traNe dhara tajIne gurune caraNe jaI beThA ! emane mana have dharmanA zaraNa sivAya bIjAM badhAM zaraNa nakAmAM banI gayAM hatAM. (2) bALa muni annakanA aMtaramAM hajI saMsAra ane vairAgyanA bheda nahotA pragaTyA. e to potAnuM bALajIvana sahaja AnaMdamAM vitAvato hato. ane muni datte paNa muni veza dhAraNa karyo hato, paNa emanA aMtaramAMthI putravAtsalyanI maMgala saravANI sukAI gaI nahotI. mastakanuM muMDana bhale thayuM; mananuM muMDana thavuM sahelI vAta na hatI ! eTale emanuM mana to sadA sarvadA ahaMsakamAM ja lAgeluM rahetuM. munijIvananA AcAro ane AcaraNa to pALavAnAM hatAM ja, paNa ethI emano putra pratyeno anurAga ocho na thato. ahaMnnaka prasanna rahe, ene koI vAte khAmI na Ave, enI badhI sagavaDa sacavAya ane enuM mana muMjhAya nahIM, e mATe datta muni sadA sAvadhAna rahetA-jANe bALa muninI sArasaMbhALa e ja emanuM jIvana eya banI gayuM! game tema toya pitAnuM mana ne ! bAla muni uMmaralAyaka thavA AvyA toya pitAne mana to e bALa ja rahyA ! gocarIbhikSA levA javAnuM koI kahe to datta muni pote ja enI vatI bhikSA levA jAya ! emane ema ke rakhe ne mAro araNika bhikSA levA jatAM zaramAIne karamAI joya! enA manane kyAMka ochuM AvI jAya ! ane gocarI javAnA enA divaso hajI kyAM vahI gayA che ? sAdhvI bhadrA paNa araNikane vIsarI na zakyAM. enuM aMtara to jANe "mAro aNika ! mAro araNika! ApatuM. - have to pitA-dattamuni-nahotA eTale vaDIla ane vRddha zramaNonI zuzruSA karavAnuM ane gocarI lAvavAnuM kAma muni araNikane mAthe AvI paDyuM, kadI kAma nahIM kareluM e kAma karavAnuM mAthe AvyuM, ane emAMya aMtaramAM namrAtinamra bhAva dharIne-are, nAmazeSa jevA banIne-bhikSA levA javAnuM mAthe AvyuM! muni araNikane mATe to e koI rAjakumArane nokarI karavA javuM paDe evuM vasamuM thaI paDyuM. paNa A to zramaNa jIvana emAM zarama karI na cAle! pramAda sevyo na pAlave! kartavyanuM aNIzuddha pAlana e ja eno ekamAtra mArga. yuvAna munie e mArge potAnA manane paloTavA prayatna Adaryo. nagaranA eka mArga upara eka suMdara havelI: bhAre moTI to nahIM paNa be ghaDI joI rahevAnuM mana thAya evI namaNI-jANe yauvanamAM Daga mAMDatI koI yuvatI ja joI lyo. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca 1959 chINI jhINI karaNI, mApasaranI mAMDaNI, nAjuka ke na hoya, yauvana to potAnI pAMkho pasAravAmAM koInI nAjuka enAM cha jharUkhA, Thera Thera dorelI surekha citrAvalI vATa jotuM nathI. ane raMgonI milAvaTathI zobhatI e havelI jANe enA e svastha rahevA prayatna karatI ane enuM mana mAlikanA sukhI ane samRddhizALI jIvananI zAkhA bekAbU banI jatuM. pUratI hatI. e sAdAM vastro paheratI, ane enI kAyA vadhAre koI koI vAra e havelImAMthI saMgItanI madhura rU5 kADhI besatI. sUrAvalIo relAtI ane tyAMthI pasAra thatA vaTemArganA enuM dila priya jananA kaMkAzleSa mATe talasI rahyuM manane rokI letI. vaTemArga paLavAra thaMbhI jato ane hatuM. bhara sarovara vacce jANe cAtakI tRSAmAM taraphaDatI nayanamanohara havelIne joIne ane karNamadhura hatI. sUrAvalIne sAMbhaLIne prasanna prasanna thaI jato. e chatAM yauvanane to kazI ja zarama na hatI! kyAreka vicAratoH kevAM sukhI haze A havelInAM ghIno ghaDo jANe enA ogALanAra agninI rAha vasanArAM ! joto hato! paNa UjaLuM eTaluM badhuM dUdha nahIM ane pILuM eTaluM bicArI proSitabhartRkA ! badhuM sonuM nahIM ! havelIye bhavya hatI ane saMpattiye aDhaLaka hatI; paNa bharyA sarovara vacceya cAtakanuM bhAgya tarase maravAnuM araNika munie hajI gocarI mATe nIkaLavAno hoya, evuM A havelIne thayuM hatuM. prAraMbha ja karyo hato. mane koI rIte mAnatuM nahIM, paNa zramaNa jIvanano dharma to pALavo ja paDato ! e havelImAM vasatI hatI mAtra eka ja nArI. eka divasanI vAta che. be prahara divasa vItI gayA dAsa dAsI to ghaNAM hatAM, paNa gharanuM vAmIpaNuM to che. grISma Rtuno samaya che. sUrya barAbara madhyAhe mAtra e nArInuM ja hatuM. Avyo che ane araNika muni ane bIjA zramaNo e nArI paNa kevI ! jANe jAjaramAna rU5 ja joI gocarI mATe nIkaLyA. lyo. evI ja pAtaLI dehayaSTi, evuM ja lAvaNyabharyuM bIjA zramaNa to TevAyelA ane kAbela eTale jhaTa mukha, evo ja ojasabharyo varNa! jANe koI zilpIe potAnA mArge AgaLa nIkaLI gayA, ane muni araNika saMgemaramaramAM kotarelI koI devAMganA ja samajo! ene te ekalA paDI gayA. nArI kahIe? mAnunI kahIe? bhAminI kahIe ? ke upara AkAzamAMthI jANe Aga varasatI hatI; dharatI kAminI kahIe? e badhuMya jANe emAM sAkAra thatuM hatuM. jANe tavAnI jema tapI gaI hatI; ughADA paga ane enA bola paNa evA mIThA ! enI cAla paNa ughADuM mAthuM, ane zarIre jIrNazIrNa AchAM vastro ! evI mohaka! araNika muninI sukomaLa kAyA jANe A paMcAgni khAvApIvAnI ene tyAM koI kamInA na hatI. pAse trAhya trAhya pokArI rahI hatI. sonArUpAnAM sogaThe e ramatI ane hIrAmANeka ane AkhI kAyA tapI gaI che, badhAM aMgo parasevAthI maNi-muktAphaLanAM AbhUSaNono ene tyAM koI pAra rebajheba thaI gayAM che, cahero tAMbA jevo raktavaNe na hato! hIracIra to ene tyAM jANe abhare bharAtAM. banI gayo che. enuM citra A asahya yAtanI AgaLa A badhuMya hatuM, chatAM enI dazA "vana vagaDAmAM jANe rAMka banI jAya che. are, have to bhikSAnI jhoLI rUpabAI e...ka...lI' jevI hatI. paNa bhArarUpa lAge che! A jIvana paNa bhArabhUta thaI e proSitabhartRkA hatI--eno aMtarano svAmI paDayuM che. paradeza sidhAvyo hato. piyunA viyogamAM e suratI e pAMcapacIsa Daga mAMDa cAle che ane vaLI pAchA hatI, ane enuM yauvAna to hiloLe caDyuM hatuM. piyu hoya chAMyo joIne khaDA rahI jAya che, paNa jANe rastAno Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 20 mArca 1959 pachI to mAnunI ane munivara vacce kaMI kaMI vAtacIta thaI ane vAte vAte munivaranuM mana, suMvALI bhUmi upara paga lapasavA lAge ema, ArAma ane AnaMda tarapha lapasatuM jatuM hatuM. pachI to mAnunI ane munivaranAM manoe kaMI kaMI abola bola bolI lIdhA. munivaranuM apakava mana ramya havelI ane manahara mAnunInI chAyAmAM ArAma zodhI rahyuM. | muni araNikanI bhikSAjhoLI te divase upAzraya pAchI na AvI ! aMta Avato nathI. emanuM citta to vadhu viSAdagheruM banI jAya che. cAlatA cAlatA e pelI havelI nIce AvI pahoMce che. havelIno lAMbo paDachAyo jANe emane ughAnasamAM zItaLa lAge che. e tyAM rokAI jAya che. paga jANe have AgaLa vadhavA taiyAra nathI. ane citta to jANe have sAva pAMgaLuM banI gayuM che! karamAyelA kamaLanI jema zramaNa araNika tyAM khinna vadane UbhA che. eTalAmAM ekAeka emanA kAne zabdo Ave che : "munivara ! Apa aMdara padhAroA havelInI svAminI Apane bolAve che." "tyAM bhikSAlAbha thaze?" tyAM badhuM taiyAra che." muninuM mana jANe zAtA anubhavI rahyuM. muni havelImAM dAkhala thayA. havelInI svAminIe sAme AvIne munivarane bhAre AdaramAna dIdhAM, abhivAdana karyuM. munino viSAda dhIme dhIme osaravA lAgyo. bhAnunIe munivarane bhAvapUrvaka modaka vahorAvyA. munivarano saMtapta AtmA zAMta thayo. emaNe dharmalAbha ApIne potAnI jhoLI saMkelI lIdhI, ane javAnI taiyArI karI. mAnunI sAme AvIne UbhI rahI ane kaTAkSabharyuM hAsya karatI bolI : "munivara ! AvA dhomadhakhatA bapore kyAM upAzraye pAchA jazo ? jarA ApanI kAyA sAme to juo ! kevo rUpALo thovanabharyo deha! ane kevo karamAI gayo che! ahIM jagyAnI kyAM kamI che? Apa sukhethI eka oraDAmAM beso, ga carI karo, ArAma karo! upAzraye javAnI veLA kyAM vItI javAnI che?" munivarane to rotIne priyarIA maLyA jevuM ke doDatAne DhALa maLyA jevuM thayuM. pitAno svargavAsa ane roja bhikSA mAgavAno parisaha, ane bIjI paNa kaMI keTalI mAthAkUTo ! e badhAthI e kaMTALI gayA hatA. emAM AvuM sukhabhavabharyuM ArAma mANavAnuM bhAvabharyuM AmaMtraNa maLyuM. manane UMDe UMDe je joItuM hatuM te kahenAra jANe vaidya maLI gayo. (5) gocarIno samaya vItI gayo, chatAM zramaNa araNika pAchI na AvyA. bIjA zramaNoe vicAryuM H tApane kAraNe kyAMka rokAI gayA haze; hamaNuM AvI pahoMcaze. bIjo eka prahara vItyo, chatAM muni to na ja AvyA. bIjA zramaNoe nagaramAM tapAsa karI, paNa eno patto na ja lAgyo. zramaNa vimAsaNamAM paDI gayA. paNa e kare zuM? pachI to vAta nagaramAM carcAno viSaya banI gaI A rIte muni adazya thaI jAya emAM koIne acaMbo lAgyo, koIne kutUhala thayuM, koIne dharmanI hAni thatI lAgI ane koInA manamAM glAni ane karuNAnA bhAva UbharAI AvyA. paNa badhA manamAM ja lAgaNIo anubhavatA; koIne have zuM karavuM e jANe sUjhatuM ja na hatuM. vAta cAlatI cAlatI sAdhvI bhadrAne kAne pahoMcI gaI. e to mAtA ! sAMbhaLIne ene thayuM: zuM, mAro araNika khovAI gayo ? alopa thaI gayo ? adazya thaI gayo ? paNa evuM bane kharuM? mAnavI jevo mAnavI Ama kyAM khovAI jAya ? dhIme dhIme enuM mAtRhRdaya jAgrata thavA lAgyuM. sAdhvIno veSa, sAdhvI jIvananI sAdhanA ane ATalA lAMbA samayanuM vairAgya ane tapa tyAga saMyamanuM ArAdhana enA mAtRhRdayane na dabAvI zakyAM ! ahaMnnaka ! araNika! potAno ekano eka putra ! ane potAnA pati muni dattanA svargagamana pachI potAne Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga soMpAyelI amUlakha thApaNa ! muni anelo araNika ! zuM e vagara mote marI gayo ? enuM mAtRvAtsalya Aje koI pratibaMdhane gaNukAravA taiyAra na hatuM. e to pAmI upAzraye ane zramaNone vividha prazno pUchIne jANe emane mUMjhavI mAryA ! chatAM enA haiyAne saMtoSa na thayo. e potAnA sAdhvIjIvanane jANe vIsarI gaI. e zramaNopAsakone ghera ghera karavA lAgI ane pUchyA lAgI ke " mAro araNika tamAre tyAM bhikSA levA Avyo hato ? " paNa ene kayAMya saMtoSa na thayo. "" enuM mAtRhRdaya vadhAre uttejita thaI gayuM. e bahAvarI khanI gaI, ane raste cAlatA je te mAnavIne pUchavA lAgI : " bhAI ! tame kyAMya mArA aNikane joyo ? " javAbamAM nA sAMbhaLatI ane enAM netro azruthI UbharAI jatAM. eka to potAno putra ane emAMya dharmamArgane varelo ! bhalA, enI adhogati thavA devAya kharI? ene thayuM: meM kAcI uMmare ane tyAgane mArge vaLyo, enuM to A duSpariNAma nahIM hoya ? e vicArathI to bhadrA pAgala banI gaI ! eNe mAnavIone pUchavAnuM paNa mAMDI vALyuM ane * aNika ', * mAro aNika nA pokAro pADatI e rorIo ane bajAromAM, core ane coTe dhUmavA lAgI. bhadrAnA duHkhano koI pAra nathI. enuM puyeluM hRdaya Aje lokalAjane vIsarI gayuM che, ane enA romaromamAMthI jANe 'akika, 'ki no sAda ja thI o che. ane lokone to jANe bhAre kutUhala thayuM che. pAgala banIne aNuikanA nAmano pokAra pADatI bAnI pAchaLa loka ToLe vaLyuM che ane goro macAvI rahyuM che. "aNuika, aNuika karatI mA ki, galIe galIe bajAro! kaho, be dITho re mAro arIso, pUMThe loka hArocha !'' bhadrA paikI bhadrA ! tArA mAdhyanAM mUla pAmara mAnavIo zuM pAmI zake ? 13 mArca 1959 enA pokAra to cAlu ja rahyA. zaikSI mAnunI ane kumAra aNika havelInA jhIkhAmAM che. jemAM sogaThe ramI rahyAM che. dAAnIo paDyo bola jhIlavA taiyAra khaDAM che. hAsya ane vinoda cAlI rahyAM che. jANe sAkSAta svarganuM sukha tyAM vilasI rahyuM che. na koI du:kha, na koI azatA, na koI ciMtA ke na koI paravA ! tyAM potAnA nAmano pokAra araNikanA kAne thaDAya che. paLabhara e sAdhu bane che. paNa pharI pAcho mAnunInA mohapAzamAM e vaLI ya che. ene thAya che A to mAtra mA! bahIM mAruM nAma uccaranAra koNa hoya bhalA ? rIvAra e ja avAja saMbhaLAya che, ane araSTika camakI jAya che. paNa vaLI pAcho pAsA ane sogaThAMnI ramajhaTamAM ene vIsarI jAya che. paNa pachI to ' araSTi !! * azuika nA pokAro niraMtara AvavA lAgyA. naLuM AkAzanA gujamAM e nAma dhoravA mAMDaryu hatuM. have to enI upekSA karavI azakya hatI. kumAra araNika jharUkhAmAM Ubho thaI gayo, ane avAjanI dizAmAM potAnI najarane doDAvI rahyo. eNe tyAM zuM joyuM? eNe joyuM ke eka vRddhA cAlI Ave che. enI pAchaLa ghaNAM loka ToLe vaLyAM che. ujjaDa eno cahero che; bahAvarI enI AMkho che; astavyasta enAM vastro che; ane enA mukhamAMthI jANe maMtranI jema aNuika ! mAro araNika !'nA zabdo nIkaLI rahyA che. * arihaMka to vadhAre tINI najare tAkI rahyo koNa bhalA? pelI vRddhA vadhu najIka AvI. enA DelA avAje ariSTakanA prayanAM paLane bhedI nAMkhyo.. mAtRtvano sAda enA yasoMsaro UtarI gayo. eNe joyuM : are ! A to bhadrAmAtA! mArI mAtA ! mArI jananI e to pelI mAnunIne eka zabda paNa kahevA thobhyA vagara mAtAnA caraNomAM AvIne kho thayo | Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 22 mArca 1959 mAtAne putra oLakhatAM vAra na lAgI : "maLyo, chevaTe mAro putra mane maLyo ! vatsa araNika !" ane enI AMkho mAtRvAtsalyanAM amI varSAvIne praNamatA putrano abhiSeka karI rahI. enuM gAMDapaNa kyAMka cAlyuM gayuM. enuM bahAvarApaNuM paNa adazya thaI gayuM! e saMpUrNa svastha banIne putrane nIrakhI rahI, enAM aMgone paMpALI rahI : mAra araNika ! devaneya durlabha evuM mAtA-putranuM e milana jemaNe nihALyuM e dhanya banI gayA. mAtA ane putra jANe mauna vANImAM vAto karI rahyAM. eka tarapha sAdhvI mAtA hatI, bIjI tarapha bhAbhara mAnunI hatI! eka tarapha dhagadhagatI dharatI hatI, bIjI tarapha zItalA arpatI havelI hatI! eka tarapha verAgI zramaNa jIvananAM AkarAM tapa, tyAga ane saMyama hatAM, bIjI tarapha sasAranAM sarva sukha, vaibhava ane vilAso hatA ! araNika vimAsI rahyo. kaye mAraga javuM? mAtAne ke mAnunIne? paNa kahora mArga ene cato na hato. ajANatAM ja enAthI bAlI javAyuMH huM kAyara chuM re, mArI mAvaDI! cAritra khAMDAnI dhAro" mADI! mADI! mane kSamA kara ! cAritranI khAMDAnI dhAra upara cAlavAnuM mAruM gajuM nathI! bhadrA to sAMbhaLI ja rahI? mAro araNika A zuM kahI rahyo che ? Avo kAyara banI gayo ? paNa have vANInuM kAma na hatuM. sAdhvI bhadrAe chellI najara araNika upara sthira karI. e najaramAM jANe vidyutanI vedhaka zakti bharI hatI. emAM zuM zuM bharyuM hatuM! emAM apAra vedanA bharI hatI, amApa karaNa bharI hatI ane asIma zikSA bharI hatI! e daSTi araNikanA aMtarane sparzI gaI ane e mAtAnI caraNaraja mAthe caDAvIne enI sAthe cAlI nIkaLyo! e divase mAtRtvano apUrva vijaya thayo! zarama ane pazcAttApanAM AMsu sAratA araNikane AzvAsana ApatAM sAvI bhadrA bolyAM : "vatsa ! AtmAne ajavALavAno mAraga tArAthI tajAya kharo ? tArA pitAne to saMbhAra! kyAM tAro dharma ane jyAM tuM?" "va! tuja na ghaTe re cAritrathI cukavuM, jehathI zivasukha sAjI !" araNika zaramAI gayo. enI vANI jANe sivAI gaI. suMvALapane mArge cAlavA TevAI gayeluM mana saMyama- jIvananI kaThoratAnA vicArathI vihvaLa banI gayuM. paNa mAtAne zuM javAba Apavo? S : cheka -: che.' (ka : * Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagadguru zrIhIravijayasUrijI ane je jIyA" kara-mukti paM. lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI [3] (5) gujarAtanA mahAna suputra puNyazloka AcArya zrIhIravijayasUrijInuM savistara caritra jANavA mATe saMskRta bhASAmAM 17 sagevALuM aitihAsika "hIra saubhAgya' nAmanuM mahAkAvya racI yazasvI kArya temanA samakAlIna mahAkavi paM. devavimalagaNie banAvyuM che. prAcIna prasiddha mahAkAvyo sAthe spardhA karatA e svopA kAvyanA bhAvane vizeSa spaSTa karatI "sukhAvabodhA' nAmanI vistRta dasahajAra zloka-pramANavRtti sAthe racIne kavie ene viziSTa upayogI banAvyuM che. kavie e kAvyanA pratyeka sarganA aMtima zlokamAM potAno paricaya karAvatAM pitA ziva sAdhu(zAha) ane mAtA saubhAgyadevInA putra tarIke, tathA guru 5. sIhavimalagaNinA ziSya tarIke potAne oLakhAvela che. kavinA guru siMhavimala upAdhyAya vimalahaI sAthe pAtazAha akabaranI pahelAM mulAkAta karI AvyA hatA, akabarano svabhAva, abhiprAya ane bIjI jarUrI hakIkata prathamathI jANI AvyA hatA, tathA gurujI hIravijyasUrijInA AgamananA samAcAra ApI AvyA hatA. uparyukta hIrasaubhAgya mahAkAvyane AjathI 58 varSo pahelAM IsvIsana 1900mAM potAnI kAvyamAlAmAM naM. 67 tarIke prakAzita karavAnuM zreya muMbaI-nirNayasAgara presanA saMcAlakone prApta thayuM. tenA saMpAdaka vidvAnone eka ja pratine AdhAre saMzodhana karavuM paDayuM hovAthI tathA jainasAhitya, prAkRtabhASA, prAcIna gujarAtI bhASAno vizeSa paricaya na hovAne kAraNe vRttimAM AvelAM tevAM avataraNomAM ghaNI khalanAoazuddhio rahI gayelI ke thaI gayelI jaNAya che. ethI pada-cheda ane padayojanA karavAmAM ghaNe sthaLe khAmIo jovAmAM Ave che. enuM vizuddha navIna saMskaraNa prakAzita thAya--e chavAyogya che. mAtra jainoe ja nahi, sarva koI jijJAsu-saMskRta abhyAsIoe paThana-pAThana karavA yogya A zreSTha mahAkAvya che. koI utsAhI abhyAsI dhAre to eno viziSTa abhyAsa karI enA para mahAnibaMdha lakhI pIeca.DI. jevI DIgrI meLavI zake-evI vividha vizAla sAmagrI emAM bharelI paDI che. enI vRttimAM vyAkaraNa, kozakAvya, sAhitya Adi vividha pramANe, avataraNa sthaLe sthaLe TAMkelAM che ema prAsaMgika sUcavI zakAya. prastutamAM saMbaMdha dharAvatuM kathana, e hIrasaubhAgyakAvyanA caudamA sargamAM maLe che. tyAM "hIravijayasUri e gujarAtamAMaNahilapura pattana (pATaNa)ne alaMkRta karyuM"--e varNana karyA pachI kavie zloka 270mAM che ke "vAcakavara (upAdhyAya) zrI zAMticaMdragaNie zAha akabara pAsethI vidAya mAgatAM kahyuM ke gujInI AjJAthI, samasta ucitakarmamAM kuzaLa buddhizALI ane vacana vaDe bahaspati jevA bhAnucaMdra nAmanA zreSTha vidvAnane ahIM phatepuramAM (ApanI pAse) mUkI gurujI zrIhIravijayasurijIne namana karavA utsuka huM ApanI AjJA hoya to te tarapha prayANa karuM-jAuM." zlo271mAM hIravijayasUri-caMdranA AdezathI kapAsakozane niraMtara saMbhaLAvavAmAM catura e vAcakazreSTha zAMticaMdrane, pAtazAha akabare e pachI ghaNA hathI potAnI pAsethI guru zrIhIravijayasUri pAse mokalyA hatA. pAtazAhe gurujIne ApavAnI potAnA taraphanI bheTa tarIke jeyaka nAmanA gUjarAtanA karavizeSane mukta karavAnA ane amAri (ahiMsA jIvadayA) nA pharamAna (potAnI nAmamudrAthI aMkita lekha) sAthe tathA potAnA saMdeza sAthe temane mokalyA hatA. tyAM zlo. ra72mAM sUcavyuM che ke upAdhyAya zAMticaMdra pATaNa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 (gUjarAta)mAM AvI pAtazAhe Apela e pharamAna. vRttAnta sUrIndra AgaLa nivedita karyo hato. zrIhIravijayasUrino saM. 16paramAM svargavAsa thayA pachI temanA ziSya paM. vijayacaMdranA ziSya 5. naya zloka 273 thI ra75mAM gurujInA vacanathI pAtazAha akabare hiMdu ane chabhUmimAM potAnA adhIna Arya ane anArya sarva dezomAM pratyeka varSamAM cha mahinA ane cha divasa sudhI amAri (ahiMsA) pravartAvI hatItenI vigata ApelI che (le. ramAM jaNAvyA pramANe). zlo0 276mAM je jayAkara-vimukti saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke A je jIyA nAmano kara (daMDa) gUjarAta vagere dezomAM prasiddha hato, A kara vaDe janapada (gUrjara-maMDala) uga-kaleza pAmyo hato. jema kSayaroga dhIme dhIme zarIrane kSINa (durbala) karatAM dehano tyAga karAve che, ethI deza ane loka udvega pAme che. tema A jeyyAkara paNa lokone potAnI ane dezanI kSINatAdaridratA karAvanAra hoI tathA dravyanA abhAvathI, devAnI azaktithI jaladIthI potAnA purane-nivAsanagarane paNa tujAvanAra thaI bhayakara nIvaDyo hato. jema tIrthakaranI dezanA vaDe zreyanA abhilASI vaDe saMsAra tajAya che, tema AvA A je thAkarane sUri (hIraguru)nA vacanathI mahIzakra-patazAha akabare vimukta karyo hato sarva dezomAM nivAryo hato, * "ni:tirmamarmadhiya vAraiva vAvarti, muktvA tatra ca bhAnucandravibudhAdhIzaM gurUNAM giraa| zrImadRvAcaka zAnticaMdragaNine yAkhyAyi sAheH puraH, ziSTiH syAd yadi vaH prayAmi tadahaM nantuM guruunutsukH|| prahalAdena tato gurUn prati nijAt pArthAt sa jejIyakA mArINAM phuramAnaDhokanakaraH sandezavAco vahan / zrImatsUrisitAMzuzAsanakRpAkozAnizazrAvaNa cchekaH praipi nRpeNa vAcakavaraH zAntyAdicandrAbhidhaH // yenovegamavApito janapadaH svakSINatAkAriNA, tUrNa tyAjayatA nija puramapi prANivrajAn yakSmavat / zambhArdezanayA bhavastanumatevAzaMsunA zreyase, jejIyAkhyakaro vyamoci ca mahIzakreNa sUregirA // bhUbhRkUkuda eSa jejiyakara-vyAmuktyalaMkAritAM, yo'mAriM svakumArikAmiva mudA pUrva pradAya prabhoH / niHzulkAM pRthivIM punarjinamataM nirmAya nityotsavaM, zrImasiddhadharAdharaM pradadivAstad yautake yuktakRt / / " "jejIyakAkhyo gaurjarakaravizeSastanmocanayuktAmArINAM phuramAnaM svanAmamudrA'GkitalekhaH sa eva DhIne prakhyataM." " sUrahIragurogirA vAGmAtreNa sa gUrjarAdijanapadaprasiddho jejIyA ityAkhyA yasya tAdRGnAmA karo daNDa eva mhiishna mUkIna sAnniA -jova nivAritaH 1... yena jejIyAbhidhakareNa janapado gUrjaramaNDalamuvegaM klezamavApito nItaH / kiMbhUtena ? svasya dezasyAtmanaH kSINatAyA dAridyasya kAriNA karaNazIlena / punaH kiM kurvatA ? prANivajAn jananikarAn nijamapi puraM svakIyamapi nivAsanagaraM tUrNa draviNAbhAvAd dAtumazaktatayA zIghraM tyAjayatA movatA !" "jejIyAkhyo yaH karo jana-daNDastasya yA vyaamuktinana" tyAM glo 277thI 279mAM jaNAvyuM che ke paM. bhAnucaMdrajI atyanta himanI zIta-pIDA sahIne paNa kAzmIranA mArgamAM bhUSaNarUpa dayojana (40 koza pramANa) jayanaliMkA nAmanA sarovaramAM, vahANamAM naukA vihAramAM viharatA pAtazAha akabarane hIrasUrijI gurujInA saMdeza vacanathI prerAIne maLyA hatA ane zatruMjayagirinI yAtrA karavA icchatA lokone te samaye je kara Apavo paDato hato, tene mULathI ja mukta karAvavA temaNe vijJapti karI hatI. kavie zloka 280mAM jaNAvyuM che ke yukta karanAra A zreSTha pAtazAhe, jeNe pahelAM kumArikA jevI amArI (ahiMsA-jIvadayA)nuM potAnI jejiyA nAmanA kara-mocanathI alaMkRta karelI prabhu (hIravijayasUri)ne harSathI pradAna karyuM hatuM teNe pRthvIne zulka (dANa-jakAta)thI rahita karIne, jina-matane nitya utsavavALo karIne tenA dAyajAmAM-paherAmaNImAM zrIsiddhagiri (zatruMjaya parvata)ne kararahita karI arpaNa karyo hato. * hIrasaubhAgya mahAkAvya sarga 14, zlo. ra70, 201, 27, 280. hIrasaubhAgya-vRtti sarga 14, slo 271, 276, 280 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 vijayanA ziSya kuMvaravijaya kavie te samayanI gUjarAtI bhASAmAM zrIhIravijayasUrisaloko nAmanI 81 kaDInI sakSipta kRti racelI che, temAM sUrijInA sadupadezathI pAtazAha akabare je satkAryo karyA, tenI yAdImAM paNa jIjIA-karamukta karyAnI noMdha che. jAnuM rahima merA mahilA AyA, jaba mi tere dIdAra pAyA; pesakasI taba pustaka kerI, akabara kIdhI tAMma ghaNerI. bhI kachu mAMgo bhaNe narida, cIMtIne jaMpe hIrasUriMda, sarovara DAbara nAme udAra, roja ghAle jihAM jAla hajAra. tihAM na ghAle jalana koI hajarati hamakuM bhAMgyA dyo soI akabari dIdhI tihAM karI chApa, tihAM kiNa TAyo pApano vyApa rAkhe comAsoM guru guNakhANI, dina prati nisuNi hIrajInI vANI; gurU pratibodhe akabara bhUpa, jIva-dayAno kahI sarUpa. bAna melAvA karI upagAra, jIva choDAvyA lAkha hajAra; gAya na mAriM koI desa-majhAri, varatAvI mahinA chanI amAri, sabala ghaNu kara jIjI A-nAma, te piNa muMkAvyo tihAM tiNa kAma; zetruMje tIratha giranAre jeha, avicala mugatA karAyAM teha. jIva jalAvI caDIA ghaNerI, jIbha kaDhAvI cikalA kerI; sera savA je tola batrIsa, akabara khAto je nisa-dIsa. te piNa TAlyo de upadisa, akabara zrAvaka kIdhAM vizesiM; jagamAMhe hIrajI ! te jasa lIdho, akabara "jaga-gurU' birUda ja dIdho. " -jaina aitihAsika gUrjara kAvya-saMcaya pR. 201, kaDI 67 thI 74. pra. jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara. e ja samayamAM e ja pramANe sUrijInA ziSya vAcaka kalyANavijayanA ziSya * kavi jayavijayavijayajIe vijayasenasUrinA AdhipatyamAM "zrIhIravijayasUri- puNyakhANi" e nAmanI 23 kaDInI sajajhAya racela che, temAM paNa Avo ullekha maLe che "vacana suNI gurU hIranAM, tUu nara-nAha; birUda jagataguru thApIuM, maniM dharI uchAha. jIva amAri khamAsanI e, hambara sara gurU dIdha, gAya-balada-vadha TAlIyA, mahilI mahiSa prasiddha. mUkAvyA kara jIyA, bahu baMdha choDAvyA; zatruMjaya mugata karI, kuramAna aNAvyAM. hIra-samAna sUrIsa e, duo ni hosaI koI " hIravijyasUri puNyakhANi sajajhAya kaDI 12, 13 jena e. gU. kAvya-saMcaya, pR. 208 jai. A. sabhAthI pra. e ja pramANe temanA samakAlIna kavirAja havANaMdanA ziSya paM. * vivekaha "zrIhIravijayasUri-nirvANa svAdhyAya nAmanA 22 kaDInA kAvyamAM saM. 1656mAM li. pratimAM paNa Avo ullekha maLe che- "jiNi jinadharma jagAviu, go-vadha nityai vAri, varasa prati khaTamAsanI, varanAvI jIva-amAri re. -jagagurU gAII. mAnyau akabarazAhire. jiNi choDAvyo o jIjiuM, mukAyuM jaga dAMNa, baMdI lAkha mehalAvIA, Ima kIdhAM jagatra AzAna re. jaga" -- zrIhIravijayasUri nirvANa, kaDI 5, 6 jena e. gU. kAvya-saMcaya pR. 203 jai. A. sabhA, bhAvanagara pra suprasiddha zrAvaka kavi RSabhadAse khaMbhAtamAM saM. 1685 mAM racelA zrIhIravijayasUrirAsamAM temanAM satkAryomAM jajIA kara mUkAvyAno paNa ullekha che- "hIravijayasUrino kahuM rAsa, bhaNatAM gaNatAM pace Aza; suNatAM hoe jayajayakAra, haramuni moTo gaNadhAra. jiNe pratibodhyo akabara mIra, gaLI piye te mogalanIra; amArI-pahaha vajaDAvyo jiNe daMDa dANa mukAvAM ti. jajIo dhUmo puMchI jeha, uMbara varADa mukAvyo teha; zatruMjagira so mugato kare, zatruja giranAre saMcare." -DhALa 1lI, kaDI 1-3 "hIra kahe tuha bhalA sujANa, choDa puchI jajIA-dANa; akara anyAya tIratha myuke, te kima hoI pAtazA thayuM kahe pAtazA choDyA saba, kaccha bhI mAMgo jagagurU! abda; hIra kahebohota tuma dIA, koInakare te tamahiM kIA." -saM. 1972mAM de. lA. pu. phaM. pra. AnaMdakAvya mahodadhi mau. muM, pR. 3, 138. * "hIrajIno celo valInA vakhANo, nAme vijayacaMdra paMDita jANo; nayavijaya paMDita jagIsa, tasa sIsa kuMaravijaya kavIsa. 80" -hIravijayasUri-saloko ke "sirikalyANavijaya vAcaka-pati, dIThaI mana mohaI. tAsa sIsa jayavijaya bhaNaI e, pura manaha jagIsa; sirivijayasena sUrIsara, pratApa koDi varIsa 23" t "Ie zrIvIra-zAsana jaganna bhAsana zrIhIravijaya surIsara, jasa zAhi akabara-datta chAjaI birUda sudara " jagapuro '; jasa paTTa pragaTa pratApI ugya zrI vijayasena divAkaro, kavirAja haraSANaMda paMDita vivekaharSa suhakaro. 22" Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca 1959 (10) saddagata ItihAsa-premI munirAja zrIvidyAvijayajIe gujarAtI, saMskRta, hiMdI, urdu, aMgrejI jena, jenatara 96 graMthonA AdhAre racela "sUrIzvara ane samrATa' nAmanA gujarAtI graMthamAM, tathA tenA hiMdI anuvAdimAM paNa A jayAverA saMbaMdhamAM sUcano karyo che. yu. vi. graMthamALA, bhAvanagara taraphathI saM. 1979mAM prakAzita thayelI tenI bIjI AvRttimAM pR. 14mAM jaNAvyuM ame je jIyAparA nuM nAma upara laI gayA chIe, te jIyAro sAdhAraNuM kara nhoto. keTalAka vidvAnono mata che ke A kara bhAratIya prajA upara I. sa. nA AThamA saikAmAM musalamAna kAsime dAkhala karyo hato. teNe prathama to Arya prajAne IsalAma dharma svIkAravA mATe pharja pADI hatI. AryaprajAe te vakhate akhUTa dhanasaMpatti ApIne paNa potAnA dharmanI rakSA karI hatI. A dharmanA bacAva mATe arpaNa karAtI rakamane "jIjayAvero' kahevAmAM Avato, te pachI dhIre dhIre tyAM sudhI TharAvavAmAM AvyuM hatuM ke - Arya loko khAtAMpItAM je kaMI milakata bacAve, te badhI milakata "jIjayAverA" rUpe khajAnAmAM ApI devI." phirastAnA zabdomAM kahIe to "mR.yu-tulya daMDa ApavI-e ja jIjIAverAno mukhya uddeza hato " Avo daMDa ApIne paNa AryaprajAe potAnA dharmanI rakSA karI hatI. Avo taddana asahya jIjIyA verI thoDo vakhata cAlIne baMdha thaI javA pAmyo hato; ema paNa nahotuM. khalIpha umare A jIyArAne traNa vibhAgomAM mukarara karyo hato. manuSyadITha vArSika 48, 24 ane 12 darahAma ("darahAma" e te vakhatanA nANuM vizeSanuM nAma che.) ane I. sa. nA caudamA ane paMdaramA saikAmAM paNa phirojazAha tugalake dhanavAna gaNatA gRhasthonA gharamAM jeTalAM umara lAyaka manuSyo hoya, te dareka manuSya dITha vArSika 40, sAmAnya saMpattivALA gRhastha pAsethI manuSya dITha 20, ane daridrI pAsethI manuSya dITha 10 TAMka " jIjIyA verA' rUpe levAnuM TharAvyuM hatuM. tyAMthI AgaLa vadhIne tapAsIe to ApaNAM prastuta kALamAM eTale soLamA saikAmAM paNa A jIyA vera hayAta hato." uparyukta pustakamAM pR. 56mAM jaNAvyuM che ke "A chayA verAnI utpatti bhAratavarSamAM kyArathI thaI hatI; teno cokkasa samaya je ke nirdhArita nathI karI zakatA, to paNa tenI TUMkI mAhitI ApaNe prathama prakaraNamAM joI gayA chIe. prasiddha itihAsakAra visenTa smithane pramANe phIrojazAhe nAkhelo kara akabaranA vakhata sudhI cAlu rahyo hato." te pustakanA pR. 145mAM- zAMticaMdrajIe uparyukta jIvadayAnAM pharamAno meLavavA uparAnta " jIjayAvero ' baMdha karyAnuM paNa pharamAna meLavyuM hatuM.' pR. 163mAM hIra vi. nA kAryomAM tathA " gujarAtamAMthI "jIjayAvero' dUra karAvyo" e ja pustakamAM carcAspada phakaro pR. 56mAM che ke - tenI (akabaranI) A dayALavRttine pariNAme ja teNe rAjayanI lagAma hAthamAM lIdhA pachI AThame varSe yAtrA verAnA nAme levAto kara potAnA rAjyamAMthI dUra karyo hato. ane navame varSe A vero paNa kADhI nAkhyo hato. (I. sa. 1562) A banne karothI prajAne ghaNuM ja kaSTa uThAvavuM paDatuM hatuM." mArA dhAravA pramANe A chellA phakarAthI prerAIne pro. ke. hiM. kAmadAre A lekha-prAraMbhamAM darzAvela kathana karyuM jaNAya che; paraMtu maLI AvatAM ane upara jaNAvelAM te ja samayanAM pramANa vAMcatAM vicAratAM spaSTa jaNAya che ke AcArya zrIhIravijayasUri ane ane temanA vidvAna ziSyonA samAgama thayA pachI, temanI sadupadezabharI preraNAthI akabare yAtrA-verA ane jIjIAra baMdha karyA hatA. ethI chellA phakarAmAM jaNAvela varSa, sana vAstavika lAgatuM nathI. vikramasaMvata 1639 arthAta IsavIsana 1583 athavA te pachInuM vi. saMvata 1645=IsvIsana 1588 lagabhaganuM e varSa hovuM joIe. phArasI parathI aMgrejI ane tenA bhASAMtarakAroe kaMIka samaja pherathI jainone badale bauddho ane hiMduone jaNAvyA che, tema AmAM paNa hIjharIsAla tathA sana saMvata lakhavA samajavAmAM gerasamaja thaI lAge che. pAtazAha akabaranI dayALavRtti saMvata 1639mAM AcArya zrIhIravijayasUri jevA parama dayALu santonA samAgama pachI khIlI jaNAya che, tenA pariNAme upara jaNAvelAM janahitanAM, prANi-hitanAM satkAryo thayAM hatAM ema mAnavuM ucita lAge che. sUrIzvara ane samrATa' pustakanA pR. 388-389 mAM pariziSTa ghamAM sane IlAhI 55nA pharamAna naM. 4no Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga je anuvAda pharamAnanI nakala sAthe Apyo che, te parathI jAya che ke zAha sakkIma gAcha (pAnazAha jahAMgIra ) atti bhAnucaMdrajI ane ke ane ' khuzahama ' khitAbavALA siddhicaMdra yatinI araja parathI pAtazAha akabaranA karamAnane tAjuM karI ApyuM hatuM temAM paNa ullekha che. ke-- jIjIo, jakAta, gAya, bheMza, pADA ane baLada-- e jAnavaronI bilakula hiMsA, bIjAM dareka mahinAnA mukarara divasomAM hiMsA, marelAnA mAlano kAne karavo, lokone kuda karavA te. zatruMjya parvata upara mAthAdITha sora-sarakAra je kara letA te, A badhI bAbato AkSA hajarate (akabara bAdazAhe ) mApha ane tenI manAI karI che, '' tethI ame paNa dareka loko upara amArI saMpUrNa maherabAnI che, tethI eka bIjo mahino, ke jenI aMtamAM mAro janma thayo che, te kamAna nIce lakhelI tapasIla mujaba mAphI ApI '..........vi. vi. ' sUrIzvara ane sannATa " pu, nA. pR. 139mAM [sarijIe pAtazAhane pAse prasaMge mAgaNI karI hatI] " Apane tyAM je jIyA verA ? levAmAM Ave che te, ane tIrthomAM je mUDakuM levAmAM Ave che te-A banne bAbato Ape baMdha karI devI joie. kAraNa ke A banne bAbatothI lokone dhaNo trAsa bhogavavo paDe che," sUrijInA vacanane mAna ApI bAdazAhe turtaja te banne bAbato baMdha karAvI dIdhI ane te saMbaMdhI sarakArI hukamo bahAra pADyA. lekhake tyAM vipaNImAM potAnI mAnyatA thAvI che ke jo ke, kharI rIte to bAdazAhe potAnA rAjyamAMthI A vero gAdIe beThA pachI navame varSeja (I. sa. 1562mAM) kADhI nAkhyo hato, ane te vAta ApaNe trIjA prakaraNamAM joI paNa gayA chIe, parantu gujarAtamAMthI A kara dUra thayo nahoto. kAraNa ke te vakhate gujarAta deza AkharanA Adhipatya nIce nahoto Avyo. ataH e siddha thAya che ke-hIravijayasUrinA upadezathI chayAvero baMdha karyA saMbaMdhI bAdazAhe je karamAna ApyuM hatuM. te gujarAtane lagatuM hatuM." (e vAtanA samarthanamAM hIrasaubhAgya kAvya sane 14, zrI 2AnI TIkAmAM jaNAvela 'go'raviroSaH 'jeyaka-zabdArtha TAMkela che.) (11) e ja pramANe sadgata sAkSara zrI mohanalAlabhAI 27 mArca 1959 t dalIcaMda dezAI e paNuAM varSoMnA parizramathI taiyAra karela ane saMvata 1989mAM zrI jaina jai kaoNnpharansa si muMbaI taraphathI prakAzita jaina sAdityanA zaikSipta sacitra itihAsa ''mAM hIravijayasUrivALA prakaraNamAM pR. patramAM paNa sUcavyuM che ke zAMticaMdra upAdhyAya... rajA mAgI, tyAre bAdazAhe potAnA taraphathI rine beTa karavA arthe jajIyA nAmano haju paNa gUjarAtamAM kara levAto te kADhI nAkhanArUM pharamAna svamudrAMkti ApyuM vizeSamAM........ '' tyAM rR. 55 nI 41nI TippaNImAM jaNAvyuM hai ka " nuM varSa bhASAMtarakAra kahata hIjharI mUke che mATe kauMsamAM teNe mUkela che te barAbara nathI te varSe 96 vIsamI joIe. " mArA vidvAna mitra pro. kAmadArane pUrvokta pramANe darzAvI maiM temanuM dhyAna kheMcyuM che ethI AzA che ke AIna-I-akabarI ke badAunI jevAnA ullekho sAthe te samayanA sAkSI samIpavartI prAmANika jaina vidyAnonA che. ullekhone paNa lakSyamAM laI jillA gherAne mukta karavAmAM nIrivArane apAto pa aitihAsika dRSTie siddha che te svIkAraze ane satyano pracAra karaze. munirAja zrIjanakavipaNanA patra pachI meM pro. kAmadArane A saMbaMdhamAM patra dvArA pUchAveluM, tenA tA. 27-10-1958nA patramAM mane jaNAvyuM che-- * jaina vidvAnoe Apa lakho cho te pramANe hIriva. sUrIe jhajhIyAnI mAphI apAvyAnA matano svIkAra karyo che. paNa bIjA vidvAnoe nahIM. akabaranAmAmAM I. sa. 1564 kSagabhaga Akhare muMDakAvero, jhajhIyAvero, vagere hinduo uparanA verAo mApha karyAMnI vAta che. amule e vAta lakhI che. vinsenTa smithe akabara upara aMgrejImAM 1916-17mAM grantha lakhyo che, temAM e ja vAta lakhI che. e ja lekhaka 'oNksa, DisTari oNnDiyA ke pustaka lakhyuM che--temAM e ja hakIkata che. akabare 1572- 73mAM gujarAta sara karyuM, tyAre teNe A pharamAno gujarAtane mATe kADhyAM hatAM e pharamAno mizata ahamadImAM phArasImAM ApyAM che. ane taeNmanAM bhASAM taro.........ApyAM che. meM mArA History of Mogul Rule in India, 1526-1761 AmAM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1959 vigata ApI che. hIravi. sUrI 1582 pachI akabarane maLyA tyAre pharamAna kaDhAvelAM. emAM jhajhIyAno ullekha che e sAcuM che, paNa A banAva to bahu moDo banyo. ane akabaranI umara 22 varSanI hatI (janma I. sa. 1542) mAphI ApelI te teNe A5 sujhathI ApelI. abuphajhala vagereno meLApa tene I. sa. 1586 pachI thayo hato. hIrasUrie kaDhAvelA pharamAnamAM jhajhIyAnI mAphI tAjI karAvI-e sAcuM, vizeSa nahi.......... samakAlIna lekhako badAyunI, nijAmuddIna bakSI vageree e ja lakhANa karyuM che. vizeSa ApaNe lAyabrerImAM maLIe, tyAre saMdarbha-sAhitya Apane batAvIza" (A mATe tatkAlIna mULa sAhitya te bhASA lipi viSaya jANanAra prAmANika sujJadvArA pharI tapAsI javAnI AvazyakatA che--lA. bha.). zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa zrI DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smAraka nibaMdha zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa taraphathI sva. DAhyAbhAI bAlAbhAI korAnA smAraka phaMDanI yojanAnusAra "prabhAvika puruSo' (tIrthakara ane kevaLI sivAya) upara nibaMdho AvakAravAmAM Ave che. nibaMdha mokalanAre nIcenI bAbato khAsa dhyAnamAM rAkhavI jarUrI cheH (1) nibaMdha gujarAtI, hiMdI athavA aMgrejI bhASAmAM kulaskepa sAIjhanA kAgaLa para 250 thI 300 lITI sudhImAM spaSTa akSare lakhAyelA hovA joIe. (2) te mATe "prabhAvaka caritra" (AtmAnaMda sabhA), zrI hemacaMdrasurita "pariziSTa parva, "zrI bharaphesara bAhubalI' (bhASAMtara), zrI mohanalAla cokasIkRta "prabhAvika puruSo" bhAga-4 mukhyatve AdhArabhUta lekhAze. (3) nibaMdha tA. 15, me, 1959 sudhImAM rajIsTa posTathI mokalI ApavA. (4) nibaMdho borDanI vyavasthApaka samitie nImela samiti dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano ane baMdhanakartA gaNAze. (5) prApta thayelA sarva nibaMdhanA mAlikI vagerenA hakaka zrI jaina zvetAmbara ejyukezana nA raheze ane yogya jaNAze to ja chapAze. (6) zreSTha nibaMdha lakhanArane samitinA nirNayAnusAra anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya ema kula rUA. 150) doDhaso rUpiyA sudhInAM inAmo (nibaMdha InAmane yogya haze to ja) vaheMcavAmAM Avaze. (7) nibaMdha lakhanAre potAnuM pUruM nAma, ThekANuM, gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa para lakhavA. nibaMdho-mAnad maMtrI, zrI jaina vetAmbara ejyukezana borDa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI-2 nA saranAme rajIsTarDa posTathI mokalI ApavA vijJapti che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavAbhinaMdI anadhikArI DaoN. bhagavAnadAsa mana:sukhabhAI mahetA, ema. khI., khI. esa. ( maharSi zrI haribhadrasUrie caitanyavandanasUtra para 'lalitavistarA ' nAmaka apUrva vRtti racI che; tenA para A lekhake suvistRta vivecanarUpa TIkA thoDAM varSa pUrve lakhela che te have pachI pragaTa thanAra graMthamAMthI--) bhavAbhinaMdI anadhikArIone anAdata karI, adhikArIone adhikRta karI, prastuta viSaya kahIe chIe, ema upasaMhAra kare che-- bhavAbhinandinAM svAnubhavasiddhamapyasidhdhametad, acintya - mohasAmarthyAditi, na khalvetAnadhikRtya viduSA zAstrasadbhAvaH prativAnIyo, DrovamAvAiita / putta ca-- "aprazAntamatau zAstrasadbhAvapratipAdanam / dopAyAbhinavodIrNe zamanIyamiva jvare ||" * iti kRtaM vistareNa / adhikAriNa evAdhikRtya puroditAn apakSapAtata eva nirasyetarAn prastutamabhidhIyata iti // artha : bhavAbhinaMdIone A svAnubhavasiddha chatAM asiddha che,--acinya mohasAmarthyane lIdhe. eTalA mATe kharekhara ! eone adhikRta karI (AzrI) vidvAne zAstrasadbhAva pratipAdana karavA yogya nathI,--doSabhAvane lIdhe. kahyu che ke-- aprazAMta matiyaMta pratye zAstranA sadbhAvanuM pratipAdana doSAyai hoya che,--abhinava udIrNa javaramAM zamana karanArA auSadhanI jema, eTale vistarathI saryuM ! pUrvokta adhikArIone ja adhikRta karI, apakSapAtathI ja itarone (bIjAone) nirasta karI, prastuta kahevAmAM Ave che. vivecana * mULa mAraga sAMbhaLo jinano re, karI vRtti akhaMDa sanmukha...mULa mAraga. noya pUjAdinI je kAmanA re, noya nhAluM aMtara bhavaduHkha...mULa mAraga' --padmatattvadA zrImad rAjacaMdrajI * zrI haribhadrasUriSkRta lokatatttanirNaya, zlo. 7 29 A je siMhanAdathI mRgayUthasaMtrAsa Adi vastu kahI, te 'bhAbhinaMdIone svAnubhavasiddha ' che, chatAM mahad Azcarya che ke acittva mohasAmarthyane lIdhe asiddha che !'----siddhamaMtav mavinyamosAmarthAt, arthAt bhavane abhinaMdanArA A bhavAbhinaMdI jIvo mohamAM eTalA badhA DUbelA che, ke teo te te anarthaparaMparA svAnubhavathI jANatAM chatAM jANe na jANatA hoya ema bhAbhinaMdIpaNuM tyajatA nathI ane mokSamArga paratve mRga jevuM hInasattva kAyarapaNuM bhaje che! e kharekhara! mahAmohanuM ja vilasita che ! saMsAra jene mIDo lAge che evA saMsArathI rAcanArA A bhavAbhinaMdInuM lakSaNa zrI yogadaSTisamuccayamAM A kahyuM che- kSudra lAbhati, dIna, matsaravaMta, bhayavALo, za, ajJAnI evo bhavAbhinadI niSphaLa AraMbhathI saMyukta evo hoya che.' arthAt te kSudra eTale kRpaNuM, pAmara, tuccha hoya che, kAraNa ke tuccha-pAmara sAMsArika viSayone te bahumAnanAro hoI tenA Adarzo te vicAraNAo paNa tuccha, pAmara, kaMjusa jevA anudAra ne chIMcharA hoya che. te lAbharati----lobhIlAlacu hoya che, ane Avo lobhI-lAlacu hovAthI te yAMcAzIla, yAcanA karavAnA svabhAvavALo, mAgaNu vRttivALo viSayano bhikhArI hoya che. te dIna--sadAya akalyANudarzI haMmezA bhUMDuM ja dekhanAro (Pessimistic) nirAzAvAdI ja hoya che. te masaravaMta--adekho hoya che, eTale te paranI guNasaMpatti pratye dveSavALo, puNyadveSI, guNudveSI hoya che; pArakAnuM bhaluM dekhI ke pArakAno guNa dekhI, tene manamAM baLatarA thAya che, Aga UThe che. te bhayavAna hoya che, sadA bhayAkula-bhayathI phaphaDato rahyA kare che. te zaha--mAyAvI, kapaTI, dAMbhika hoya che. te ajJa--ajJAnI, mUrkha, sArAsAranA bhAna vinAno hoya che. t kSudro lAbharatidino matsarI bhayavAn zaThaH / ajJo bhavAbhinandI syAnniSphalArambhasaMgataH // " zrI yogadaSTisamuccaya, 76 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga " lobhI paNa zyAmocha, bhAthI macchara TANuM; bhAminI aya bhAjI, akala raMga . --zrI yazovijayajIkRta yogasijjhAya 6 ane AvA lakSaNavALo hoI te niSphalAraMbhI hoya che. arthAta atavAbhinivezane sIdhe teno maLa mArAja khoTo hovAthI tenA sarva AraMbha-badhA maMDANa niSphaLa- aphaLa jAya che. kAraNa ke teno bodha asat parimAthI anuSita -- sALAyelo joDAyelI hoya che. eTale te viSamizrita anna nI jema niyamathI ' asat ' hoya che. A uparathI spaSTa phalita thAya che ke bhAbhinaMdI jIva bhaLe. game neTalo pAna hoya, game teTalI dravyanAnI hoya, game tevo AmavettA-- Agamadhara-zA.vizArada kahevAto hoya. topaNa tenA pariNAma sata mizrA vAsanAthI vAcita hovAthI teno te sarva oMdha vAsti bodha AdhAra hoI vAstavika rIte abodha ja che, ajJAna ja che; ane tenI anaMta dravya kriyA paNa yiA thA vikriyA ja che. Ama ' AMdhaLo vaNe te pADo cAve' tenI jema aSAbhinaMdInuM sarva jJAna niSphaLa che ne sarva kriyA niSphaLa che, beija nadI paNa tenI sarva yogakriyA paNa paramArthathI tevI ja niSphaLa hoya che. kAraNake tenI matinA yoga viSayavikArayukta durvAsanAmaya che, aMtaraMga pariNati vRtti vibhAvamAM rAcI rahI che, pariNAmanI viSamatA parve che. eTale vinizrita annanI jema tene yoga paNa " ayoga " thaI paDe che, eTale ja bAbhi naMdInA badhA meDANa niSphaLa hoyAthI ne nilAbI kahyo che te yathArtha che. ** viSayavikAra sahita je rahyA matinA yoga; paridhyAnI viSamatA, tene yoga yoga, padmatattvadazA zrImad rAjacaMdrajI " drakriyA zAna vidhi mAMcI, je jinamAgama vAMcI: pariNati vRtti jibhAve rAcI, niSNe navi thAye sAcI. tavaraMgI mahAmuni zrIdevacaMdrajI * ityasaqriLAmAnuviddo koSo na suMdaraH | satsaMgAdeva niyamAd vipasaMpRktakAnnayat // " zrIyogadarzisamuccaya, pA 30 mArca 1959 "Ageko TuMkata dhAya pIche bacharA carAya, meM dahIna nara jevarI bA ke; " tame muDha cetana mukta ni karI, sevata hasata phala khovata khaTatu huM ' --kavivara zrI anArasIdAsajI - vaLI thobindumAM kahyuM che tema bhavAbhinaMdI va mAnArthano-lokeSaNAno bhUkhyo hoI ' lokapaMkti'mAMtha lokanI paMgatamAM besanAro hoya arthAta lokArAdhanataMtue lokane rIjhavavA khAtara maMtrina aMtarAtmAthI savakiyA kare che. ane tethI te tene mahAanarthakara-- duraMtaphaladAyI thaI paDe che; kAraNa ke jagane rUDuM dekhADI dharmImAM khapavA khAtara bhavAbhinaMdI jIva, kevaLa AtmArtha ja karavA yogya evI dharmakriyAno paNa mAnArthe upayoga kare che, ane tu evA saukika mAna-pUjAsahArA khAtara mata othI te dharmakriyAnuM lIlAma karavA jevI hIna upayoga kare che, ane Ama tenuM khulluM apamAna karI dhora AzAtanA kare che. AvI lokeSaNArUpa lokapaMkti ane lokottara evuM AtmakalyANa e ene kadI maLatI pANa Ave nahIM. ane paramArtha vicArIe to lokottara kalyANarUpa AtmArtha pAse lokeSaNArUpa mAnArthanuM mUlya e badAmanuM paNa nathI. chatAM mahahu Azcarya che ke eka bhavanA tu kalpita lAbhanI khAtara anaMta bhavanuM du:kha vhAluM gaNI AvA binI potAnA nAmane sArthaka kare che! huM ja prakAre aMtamAM jete bhogAdinI te pUjAdinI kAmanA baLyA kare che, chatAM mukhathI je jJAnanI ne anAsakta yoganI ' vAto kare che, te saugaradrita vidyAnonI pattAnonI paNa e ja dazA che! cobijhumAM zrIharibhadrasUrijIe kahyuM che tema mUDha janono jema putradArAdi saMsAra che, tema saugaThita vidyAnonI x "lokArAdhana detoya maneinAntarAtmanA / kriyA kadiAtA || bhAbhinandinI sorapatyA dharmakriyAmapi / mahato hInayorantAM tadvado viduH // " gotranuM * zukriyA - cAM saMmatamAma viduSAM zAstrasaMsAra sacogarahitAtmanAm ||" --yogindu Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 31 * mArca 1959 zAstrasaMsAra' che! Ama mUDha hoya ke vidvAna hoya,-jene aMtamAM bhavaduHkha vhAluM hoya ane pUjAdinI kAmanA aMtamAM varyA karatI hoya, evo bhavAbhinaMdI jIva mokSanA A mULamArganA zravaNano paNa adhikArI kema hoya? jagatane rUDuM dekhADavA anaMtavAra prayatna karyuM; tethI rUDuM thayuM nathI. kemake paribhramaNa ane paribhramaNanA hetuo haju pratyakSa rahyA che. eka bhava je AtmAnuM rUDuM thAya tema vyatIta karavAmAM jaze, to anaMta bhavanuM sATuM vaLI raheze; ema huM ladhutvabhAve samajayo chauM, ane tema karavAmAM ja mArI pravRtti che." - zrImad rAjacaMdra, patrAMka 48. ane eTalA mATe ja AcAryajI atra sakheda vade che ke-kharekhara ! A bhavAbhinaMdI anadhikArIone AzrIne tattvajJa vidvAne zAstrano bhAva pratipAdana karavA yogya nathI, valvetAnadhitva viSa asamAvaH prativAdanIyo, TomavAta' kAraNa ke tethI tene doSa upaje che mATe. A aMge teozrIe atre varacita lokatavanirNayanuM subhASita TAMkayuM che ke--jenI mati prazAMta thaI nathI evA pratye zAstranA sadbhAvanuM pratipAdana karavuM te doSanuM kAraNa thAya che -jema tAjA ubarI AvelA tAvamAM zamana karanAruM auSadha doSa kare che tema." eTale vistarathI sa! sujJa vicakSaNa jano ATaluM kahyuM che te parathI thoDuM kahyuM jhAjhuM karI jANaze! amane adhikArI jIvo pratye rAga nathI ne anadhikArI jIvo pratye dveSa nathI, paNa sarva jIvo pratye amane samabhAvayukta sadbhAva che, eTale niSpakSapAtapaNe ja pUrvokta adhikArIone ja adhikata karI ane Itarane-anadhikArIone anAdata karI, prastuta graMthano viSaya have kahIe chIe. madhyamavarganA sthAnanA mA" jaina yuga InAmI nibaMdha zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA "jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa taraphathI "madhyamavarganA utthAnanA mArgoM" se viSaya upara hiMdI, gujarAtI athavA angrejI bhASAmAM nibaMdho AvakAravAmAM Ave che. te aMgenI zarato A pramANe che : (1) nibaMdha phulaskepa sAijhanA kAgaLa upara eka bAjU cAra hajAra zabdomAM cokhkhA akSare lakhAyelA hovA joIye. (2) nibaMdho tA. 15 me, 1959 sudhImAM rajIsTarDa posTathI nIcenA saranAme mokalI mApavA. (3) nibaMdho "jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano ane lekhakane baMdhanakartA gaNAze. (4) prApta thayela nibaMdhonI mAlikI vagerenA sarva hakka zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA "jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLanA raheze. () niyaMdha srAvanArane anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya ja. 260), . 100) ane rU. 50) inAmo ApatrAmAM Avaze. (6) nibaMdha lakhanAre potArnu pUruM nAma, ThekA', gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa upara lakhavAM. nibaMdho nIcenA saranAme mokalavA :- taMtrIo, jaina yuga C/zrI jaina tAsvara va nya goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI 2 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maharSi metArya zrI RSabhadAsajI vI. jaina paJcatAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm apaneko nirdoSa batalAte haiM to suvarNakAra ke sAmane usa ahiMsA satyamasteyaM tyAgo maithunavarjanam // kathanakI koI kiMmata nahIM haiM | nidAna maharSi metArya mauna vAstavameM ahiMsA, satya, asteya, tyAga aura brahmacarya hI raha gye| isa para suvarNakArako aura bhI krodha AyA, hI saMsArake sAre dharmokI nIMva haiM / jaina dharmane bhI ina aura use pakkA vizvAsa ho gayA ki, " isI dhUrtakI pA~coM siddhAMtoMko carama sImA taka svIkAra kiyA hai aura kAravAI hai"| nidAna usa suvarNakArane maharSi metAryako tadanuyAyI aneka saMtoMne inakA pAlana karanemeM apane pakar3a kara pRthvI para paTaka diyA aura majabUta rassIse prANoMtakakI paravA nahIM kI hai| aise hI mahAtmA maharSi unake hAtha-paira bAMdha diye| pazcAt aparAdha svIkAra karametAryakA janma eka zUdrakulameM huA thA, tathApi bAlyakAlase neke liye usI cilacilAtI huI dhUpameM usane eka bhIgI hi saMskArI hone ke kAraNa gharase virakta hokara vanakhaNDoM meM ___ khAla ko maharSike mastaka para kasa kara bAMdha diyaa| ghora tapazcaryA dvArA unhoMne siddhilAbha kiyA thaa| unake pAThaka jarA vicAra kareM, madhyAnhakAlakI prakhara dhUpameM Adarza aura pavitra jIvanakI kevala eka ghaTanA yahA~ dI maharSi metAryakI kaisI durdazA ho rahI thii| jyoM jyoM khyAla jAtI hai| sUkhatI thI tyoM tyoM unake mastakakI naseM dabatI jAtI grISma RtukA madhyAhnakAla thaa| maharSi metArya eka thiiN| garmI ke mAre A~khoMse agnike sphuliMga nikalate mAsa ke upavAsakA vrata pUrA karake bhikSAke liye magadha- the| zarIrakA camar3A jalA jA rahA thA, paraMtu phira bhI dezakI rAjadhAnI rAjagRhameM eka suvarNakAra (sonAra) ke unhoMne 'upha' taka nahIM kiyA aura na ve apane dRr3ha dvAra para khar3e the| suvarNakAra kisI sundara AbhUSaNako vicArase hi vicalita hue| unake hRdayameM parama zAMti taiyAra karane ke liye sone ke choTe-choTe gola-gola dAne virAja rahI thii| mahinebhara ke upavAsase jIrNa-zIrNa hue banAnemeM tanmaya ho rahA thaa| itanemeM usane atithiko unake zarIrameM kisI prakArake kaSTakI anubhUti nahIM hotI dvArapara khar3A dekhA / dekhate hI vaha saba kucha vahIM chor3a- thI, balki ulaTe unhoMne usa suvarNakArako apane usa chAr3akara atithikI sevAke liye zuddha bhikSAkI sAmagrI lAne ahiMsAvrata ke pAlanameM sahAyaka samajhA aura bhItara hI apane bhojanagRhameM calA gyaa| kintu jaba vaha gharase bAhara usakA AbhAra mAnane lge| thor3I dera bAda maharSi metArya nikalA taba usake bezakImatI soneke sabhI dAne gAyaba ho apane mano-maMdirameM brahmakA dhyAna karate hue tallIna ho gaye the / bAta yaha huI thI ki sAmanekI eka divAla para gye| unheM kisI prakArakA bAhya jJAna na rhaa| itane meM baiThe hue pakSIne suvarNakI goliyoMko annakaNa samajhA suvarNakArane dekhA ki usake sAmanekI divAla para jo aura suvarNakArake haTate hI ur3a kara unheM udarastha kara pakSI baiThA thA vaha viSTAke dvArA ina suvarNa-goliyoM ko gayA / kintu suvarNakAra isa bAta ko kaise samaje ? usake nIce girA rahA hai| yaha dekha kara usake AzcaryakA ThikAnA manameM sAdhu para hI saMdeha huaa| usane socA ki abhI na rahA / aba usakI AMkheM khulii| usane dauDakara maharSi abhI maiM bhItara gayA hU itane meM hI kauna A gayA? ho bhetAryako baMdhanamukta kiyA aura unake caraNomeM girakara na ho usI DhogI sAdhuvezAdharIkI yaha karatUta hai| ise apane sAre akSamya aparAdhoMkI kSamA mA~gI / kSamAsiMdhu avazya hi aparAdhakA daMDa denA caahiye| usane DA~Ta kara maharSi metAryake liye yaha koI bar3I bAta nahIM thI, kahA, 'are cora, tUne merI jina suvarNagoliyoMko cugayA hai| unhone prasannatApUrvaka usa suvarNakArako kSamA kara diyaa| unheM vApasa kara de, varanA abhI maiM tujhako isakA daMDa kintu usake thor3I hI dera bAda maharSi metArya usa bhautika dUMgA, muni dharmasaMkaTa meM par3a gaye yadi pakSI ko aparAdhI zarIrakA parityAga kara AnaMda svarUpa ho gye| dhanya hai batalAte haiM to usakI hatyA hotI hai aura isase aise karuNAsiMdhu sNt| dhanya hai aise ahiMsAvratapAlaka unako ahiMsAvata para AghAta pahu~catA hai| yadi mhaatmaa| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE GEMS OF JAINISM The ocean keeps grass on its surface and puts the gems at the bottom; the master despises the good servant but honours the wicked. Swarms of bees leave the lotuses and desire to go to the temples of elephants; those that aim at getting what is difficult, do not mind the distance. By virtues one can get only fame but not wealth; people get fruit which is written on their forehead by destiny; a lion is not worth a cowrie but elephants cost lacs. To whom is life not dear? Who does not wish for wealth? But a noble man counts them as straw in hours of difficulty. People take fruit from a tree but neglect the bitter leaves; and yet the great tree, like a noble man, places them on its lap. There is no doubt that the eyes of the people recollect their previous birth and incidents of previous birth; for when they see things they do not like, their eyes are closed, and when they see things or persons they like, the eyes dilate. A wicked man, by taking a long jump, kills himself as well as others; a stone fallen from the mountaintop powders others along with itself. The whole world is striving for greatness; but greatness is obtained by hand that is freely distributing charities. I offer my homage to the noble man, rare in this world, who conceals his own virtues and menifests those of others. Even that God Visnu became a dwarf while begging alms of Bali; if therefore you desire greatness, give to others but do not beg of any one. God has created ripe fruits on trees in the forest for birds; it is better to have that pleasure but not to have words of the wicked falling on our ears. The days pass away quickly; the cherished desires lag behind; whatever is in possession is to be respected and accepted; do not sit idle saying: "It will come to me." Anybody can get without any distinction a slab of stone from mountain to lie and fruit from tree to eat; and still men do not like the forest when they leave home, Sesamum can be so called so long as the oil is not pressed out; but when it is pressed out, the same sesamum loses its quality of being a sesamum and becomes oilcake-wicked. Even ascetics get barks from trees to wear and fruits to eat; the servants get these from their masters only after showing courtesy and respect. Adopted from KUMARAPALACARITRA of Hemachandracharya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NUTS & FOR YOUR REQUIREMENTS IN BOLTS BHARAT NUTS & BOLTS INDUSTRIES (In the approved list of Suppliers to the Railways, Government, Port Trust, Municipality etc.) Contact: MANUFACTURERS OF QUALITY NUTS, BOLTS, RIVETS, WIRE NAILS, SPIKES, WASHERS, ETC. We manufacture BOLTS : Of all types such as Hex, Head, Round neck, Square head, Round or square neck, snap or cup head with square or round neck, CSK head-square or round neck, cheese head square neck, mushroom head, eye bolts, hook bolts, from 4" to 1" in dia, and from 1" to 72 " in length. RIVETS: Pan head, snap head, flat head, CSK head, etc. 1" to 1" in dia and 1" and over in length. NUTS: Hex and square " to 1". WASHERS : From " to 1", round and square. S. R. ginning sundry parts : Nos. 4, 12, 14, 20, 22, 31, 32, 32A, 37, 57, 58, 61, 71, 82. AUTOMOBILE: Bolts with S.A.E. or B.S.F. threads. Gram: "GODIPARAS" ----------------------------------------- Our products are manufactured in accordance with B.S.S., and D.G.S.D. specifications and have been approved by Railways and other Government Departments. ADDRESS : Udyognagar, Opp. King Circle Station, Bumbay-22 kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhAsada va na kara ru. 1001 ru. 501 ru. 251 ru. 101 peTUna 'a' varga peTUna 'ba' varga 6 AjIvana sabhya ' a ' varga ca' varga kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra 33 pradAna kara 23 " Phone: 61440 23 jesalamera zAnadAra sUci aura bhI jaina rilIjIana aeNnDa liTarecara ke lie jJAna vibhAga meM ( khAtA meM ) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga vArSika upahAra ru. 2 grAhaka banakara / pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHONE: 20898 Modified DESIGN "Diamond" PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 3, i, th a Il To WE BUT OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLE hammed * Gold MANILAL CHIMANLAL & CO. TB B, S R OFF BA 2 A R, B O . B . 4 2 GRAM: rijharva beMka oNpha inDiyA, muMbaI, sonuM-cAMdI-plaeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka 9950 IONAL laeNboreTarI ane riphAinarI 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 phona naM. 4795 REFIN NE BOMBAY naeNzanala riphAinarI chApanI cAMdI oNmbe buliyana eNsiezana li. muMbaI - 2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaI e mAnya rAkhela che N. R. chApa silvara nAiTreTa manAvanAra ane vecanAra maracanTsa buliyana mesTiMga eNnDa esega DipArTamenTa dhanajI sTrITa, muMbaI - 3, tAra : ARGOR Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mI sa3 kApaDa vAparo menejIMga ejanTasa cakravartI sansa eNnDa kuM. rajIsTarDa ophIsa 22, kenIMga skITa, kalakattA sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kuTIA " (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WE THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited ) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds Rs 25,00,000 wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwvANAM : Chairman : Shri G. D. Somani, M.P. List of Branches Calcutta Coimbatore Dausa RAM Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Delbi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhopur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B 7704 JAINYUG WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL? - its design CUETORIES 4TTP RATE TIMORE AMERICRACLESO Swaro door MANDI PARRORE REACROO Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaImA zrImANekalAla DI. modIe chApyu ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga.20. pAyadhunI. muMbaIthIprakaTa kayu. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila 1959 zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra jaina yuga zrI mahAvIra janma kalyANaka vizepAM ka taMtrI sohanalAla ma. kodArI bI.e., bI.kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra zAha bI.e., bI.kaoNma. (laMDana) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika : vyavasthApaka maMDala: zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpai 2) be A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. a nu ka ma : e pri la 1 95 9 vizvavatsala bhagavAna 1 zrI jaina zvetAmbare kaoNnpharansa 4 kAryAlaya pravRtti noMdha samAcAra saMkalana 7 prathama nayasArano bhAva 11 pU. AcArya zrI vijayadharmasUrijI mahArAja mahAvIra (kAvya) 16 zrI maganalAla dalIcaMda desAI bhAratIya tatvajJAnanI rUparekhA 17 paM. sukhalAlajI jJAnabhaMDArano paricaya 25 zrI mahendrasUridvArA naiSadhIyacaritano sarvaprathama ulekha 30 DaoN. aruNodaya na. jAnI citraparicaya 33 pU. muni zrIyazovijayajI mahArAja puSpa ane parAga 35 zrI ratilAla dIpacaMda desAI zramaNa bhagavAn zrImahAvIra 43 zrI RSabhadAsa jaina zramaNa-brAhmaNa 49 zrI dalasukha mAlavaNIyA mahAna dArzanika AcArya zrIharibhadrasUri 51 munizrI jinavijayajI bihAra ke mAnabhUma jile meM jaina purAtatvAvazeSa 52 mUla lekhaka : zrI pI. sI. rAya caudharI anuvAdaka : zrI kasturamala bAMThiyA Lord Mahavira : An Evaluation 65 Dr. S. B. Deo Jain Tirthas in Madhyadesha:Chandpur 67 Dr. Klaus Bruhn Opposition to Immorality 71 Dr. H. Bhattacharyya Ahimsa the Law of Nature 76 Shri G. C. Dhariwal zrI jaina zve. kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAAR jaina maMdironI sAmUhika asmitA-khajurAho phoTo : zrI jagana mahetA] Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . khajUrAhonA bhagavAna pArzvanAtha maMdiranI eka kalAmaya divAla paranI agatyanI aitihAsika zilpakalA phoTo : zrI jagana mahetA] Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa jUnuM 20, navuM 2 ka vIrAta saM. ra486, vikamArka 2015 tA. 21 eprila 1959 5 aMka 6 suadevayA bhagavaI, nANAvaraNIa-kamma-saMdhAya / tesiM khaveu sayayaM, jesiM sua-sAyare bhattI // (pratikramaNasUtra) kuMdiMdugokkhIratusAravaNNA __ sarojahatthA kamale nisaNNA / vAesirI putthayavaggahatthA ___ suhAya sA amha sayA pasatthA / (12 - 'stuti) zrata sAgaramAM jemanI bhakti che temanAM jJAnAvaraNIya karmanA samUhano bhagavatI mRtadevatA satata kSaya karo! kundapuSpa, caMdra, dUdha ane tuSAra jevA varNavALI, sarojayukta hAthavALI, kamalAsanA, jeno (bIjo) hAtha pustakathI rokAyelo che evI prazasta vAgIzvarI amane sadA sukhadA thAo ! UR vizva va sa la bha ga vA na bhagavAna mahAvIre AtmasAdhanAnuM atiAkaruM maMthana karyuM ane emAMthI potAne mATe ane samasta vizvane mATe nitti je savamUT6 nA-vizvavAtsalyanAsaMdezAnuM navanIta nipajAvyuM ane e navanItanI prApti mATe ahiMsA, saMyama ane tapano dhorI dharmamArga ubodhyo. paNa vizvanA mAnavIone ane bIjA jIvone paNa A dharmamArganuM ubodhana karatAM pahelAM bhagavAne e mArgano pUro pravAsa karI lIdho hato; ane e durgama mArgamAM AvatAM aneka asahya kaSTone harSa ane viSAdathI para banIne pUrNa samabhAvapUrvaka sahana karyAM hatAM. eTale e mArga emanA jAtaanubhavathI paripUta banelo hato. AtmasAdhanA karavA mATe bhagavAne bAra-sADAbAra varSa lagI kevuM ugra tapa karyuM, sAMbhaLatAM paNa romAMca thaI Ave evAM kevAM kevAM kaSTo sahana karyo, bhalabhalAne paNa vicalita banAvI de evA anukULa ane pratikULa upasargonA mahAjhaMjhAvAtanI vacce paNa bhagavAna merunI jema kevA niprakaMpa rahyA, vAsanAo ane kaSAyo upara vijaya prApta karIne AtmAnA kuMdanane sarvathA maLamukta karavA mATe emaNe kevI kevI AkarI prakriyAo AdarI ane mananA cAMcalyane jItavA mATe kevAM utkaTa dhyAna karyuM enI kathA bahu lAMbI che, bhAre romAMcakArI che ane preraNA Ape evI paNa che. bhagavAna mahAvIranI A ugra sAdhanAnI viziSTatA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga e hatI ke emAM paLepaLanI samaspesamayanI AtmajAgRti rahetI hatI ane e kazuM dehadamana ke tapakaraNu kevaLa deharUpa banI na rahetAM emAMthI rezamukti, kabAyamukti ane karmamukti niSpanna thAya, enuM satata dhyAna rAkhavAmAM AvatuM. ane tethI bhagavAnanI e ugra sAdhanAnuM pariNAma, jANe koI gaNitano dAkhalo hoya ema, nakkara, spaSTa ane nizcitarUpe duniyAnI samakSa rajU thayuM. samasta du:khono nAza karavo hoya to tenA kArarUpa samasta karmono tArA karavo ghare. je je mArge karmono nArA thAya e dharmamArga, ane te ahiMsA, saMyama ane tapanI ratnatrayImAM samAI jAya. klezamaLane dUra karavAthI kAyamaLa dUra thAya ane kapApamaLa dUra thayAthI karmamaLa dUra thAya; ane karmabaLathI sarvathA mukti enuM nAma ja mo. . A dharmamArga ke mokSamArga sAdhanAnI dRSTie Akaro hovA chatAM samajavA mATe to be ne be cAra jevI sAva saraLa che. ane Avo saraLa mArga zodhavA mATe bhagavAna kaheda-tApanI DI thI AkarI kasoTImAMthI pasAra thayA hatA, enuM thoDuMka chatAM tAdaza varNana ApaNA prAcInamAM prAcIna bhAgamagraMtha prathamAMga zrI AcArAMgatramAM sacavAyuM che. AtmamaMthana ka manomaMthanane mATe jemAMthI thoDuM varNana paMcaze. ApaNA AtmAnA tArane jAmata banAvatuM. e varNana kahe che ke H-- " arthamAM viharatA bhagavAnane nAnAM-moTAM roka jaMtuombe cAra mahinAo sudhI ghaNo trAsa ApI ane emanAM lohI-mAMsa cUsyAM " k vastra na hovA chatAM tathA sakhata TADhamAM te hAtha lAMbA rAkhIne dhyAna dharatA. TADhane kAraNe koI divasa temaNe hAtha bagalamAM dhAlyA nathI. koI koI vAra ziyALAmAM te chAyAmAM ja besIne dhyAna dharatA ane unALAmAM tApamAM ja khulle le ubhaDaka besI dhyAna dharatA. ' " vavinAnA hovAthI tenA po, TADhanA sparzI, tApanA sparzo ane DAMsa tathA maccharanA sparzI--ema aneka prakAranA sparzI bhagavAna mahAvIre samapaNe sahyA hatA. ' prila 1959 " ujjaDa dhara, sabhAsthAna, paraba ane hADakAM-evAM sthAnomAM bhagavAna koI vAra rahetA, to koIvAra luhAranI koThamAM ke parALanA DhagalAo pAse, to koIvAra dharmazALAomAM, bagIcAmAM, gharomAM 3 nagaramAM rahetA hatA. koIivAra smazAnamAM, anya gharamAM jhADanI nIce rahetA hatA. ,, " te te raheThANomAM bhagavAnane aneka prakAranAM bhayaMkara saMkaTo paDyAM. te te sthaLamAM rahenArAM vaDAM ke pakSIo temane upadrava karatAM halakA mAso paNa bhagavAnane ghaNo. trAsa ApatA. koIvAra gAmanA rakhavALo hAthamAM hathiyAra laI ne bhagavAnane kanaDatA. "" " koI pU topaNuM teno javAba nahotA ApatA. koI temane praNAma karatuM to tenA take pazu najara nahotA karatA. eve vakhate temane nipuNya manuSyo dvArA mAra temaja trAsa paDato. te badhuM te samabhAve sahetA......ahI na zakAya evAM duHkho vaTAvIne parAkrama karatA te muni sarvatra samabhAve rahetA; tathA e moTA saMkaTa pAra karatAM koInuM zaraNu na zodhatA. " vAta pradezanA loko paNa temane tu mAratA: khAvAnuM huM lakhuM maLyuM......keTalIka vAra kUtarAo bhagavAnane karaDattA ane temanI mAMsanI pezIo kheMcI kADhatA. chatAM evA durgama lADha dezamAM hiMsAno tyAga karIne ane zarIranI mamatA choDIne te anagAra bhagavAne AvI paDatAM saMkaTone samabhAve sahyAM; ane saMgrAmamAM mokhare rahetA vijayavaMta hAthInI jema bhagavAne e duHkho upara ya meLavyo. " " koI jagyAe gAmanI bhAgoLa pAse AvatAM ja gAmanA loko khahAra nIkaLIne temane mAratA ane nI kADhatA; koIvAra teo bhagavAnanA zarIra upara besI temanuM mAMsa kApI letA; koIvAra temanA upara dhULa varasAvavAmAM AvatI; koIvAra temane ethI nIce pAkavAmAM AvatA; to komavAra AAsana uparathI temane gabaDAvI nAkhavAmAM AvatA. , (" mahAvIrasvAmIno AcAradharma ") AvA ugra kaSTasahananI pAchaLa paNa bhagavAnanI mukhya daSTito hiMsAnA ardhayA tyAga ahiMsAnA saMpUrNa pAlana tarapha tema ja samabhAvanI sAdhanA tara ja rahetI. ane ahiMsA ane samabhAvanA sAkSAtkArarUpa e cakro dvArA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 AtmasAdhanAno ratha acUka rIte muktinagare pahoMcavAno che, evI bhagavAnanI pratIti hovAthI, dehanA bhayaMkaramAM bhayaMkara kaSTa paNa emane vicalita nahotA banAvyA. bhagavAna to samudranA atala taLiye DUbakI mAranAra pelA motInAM mUla jANanArA marajIvA jevA hatA-jemane mana AtmabhAvanAM amUlya motIno ja mahimA hato, ane pulabhAva e to kevaLa pAdhika ane tyAya ja hato. jemaNe AtmAnA amarapadano vizvAsa meLavI lIdho hoya emane bhalA, zarIranI ALapaMpALa zI hoya ? ane ene game teTalAM kaSTa paDe topaNa e potAnA mULa dhyeyane kema karI tyAge? ane bhagavAnanI AvI apUrva AtmasAdhanA ahiMsA ane karuNAnI patitapAvanI nirmaLa saritArUpe vizvamAM vahevA lAgI. e saritAne kAMThe kAMThe prema ane sevAnA ghATa baMdhAyA ane e ghATe ghATe mArgabhUlo mAnava AtmabhAna ane vizvamaitrInA maMtro zIkhavA lAgyo. vizvavatsala bhagavAne samajAvyuMkarmano mArga to vibhedano, mArA-tArAno, sAcajUhano, rAga-dveSano. moha-mamatAno. e mArge jaze e AtmAne khoI besaze, vizvapremathI vaMcita banaze ane saMsArasAgaramAM gothAM khAmAM karaze. mATe e karmano mArga choDI dharmane mArge vaLo. dharmano mArga e to abhedano, Atmaupajyano, vizvanA jIvamAtranI sAthe maitrI sAdhavAno amRtamArga. tyAM na koI potAnuM, na koI parAyuM; na koInA pratye rAga, na koInA pratye dveSa; na koI moTo, na koI nAno; na koI UMca, na koI nIca; tyAM to sadAkALa samatArasamAM magna rahIne ahiMsA, karuNA ane vizvamaitrInA triveNInA Are AtmAne vadhune vadhu UjaLo banAvavAno; ane aMte vizvanA samasta jIvo sAthe maitrIno pavitra saMbaMdha bAMdhIne AtmAne kRtArtha karavAno. bhagavAne AvA saraLa, sulabha dharmamArganI prarUpaNa karI ane mAnavajIvanamAM ane prANajIvanamAM jANe navacetanAno saMcAra thayo. ne bhagavAnanA e dhIra gaMbhIra karuNAbharyA dharmanAde kaMIka patito, dalito ane adhamonA AtmAno uddhAra karyo; zuM rAjA ke zuM raMka, zuM zreNI ke zuM cAkara-saune e nAda mugdha banAvI rahyo. ane nArIjagatane mATe to e nAda navajIvananI preraNA ja banI gayo. kaMIka nArIoe e nAdane aMtaramAM utArIne potAnA AtmAne mukta banAvyo. ema kahI zakAya ke vizvavatsala bhagavAne vizvane ahiMsA ane karuNAnA AkyanA mArge doravAne samAjanAM sthApita hito, ajJAna, ahaMkAra, aMdhazraddhA ane jaDatAne veravikhera banAvIne, jemAM guNa hoya te ja guNavAna ane je dharmanuM pAlana kare te ja dharma-pachI bhale e lokavyavahAramAM nAno lekhAto hoya ke moTo, rAjA tarIke paMkAto hoya ke raMka tarIke avahelanA pAmato hoya evAM sAcAM ane navAM mUlyonI pratiSThA karI. mAtAnuM haiyuM saMtAna mATe keTakeTalI yAtanA veThe che ! ane chatAM e haiyAnA hetanAM amI kadI sukAya che kharAM ? bhagavAna to AkhA vizvanA samasta jIvo pratye hatanA amara phUpAo potAnA AtmAmAM pragaTAve che; ane sau koIne mATe e vahAvyA kare che. e hetanAM amI pAmI jeo ahiMsA, karuNA ane vimatrInA mArge vaLe che teo katArtha banI jAya che. vizvavatsala bhagavAnanI ahiMsA ane karuNAnAM e amRta ApaNe jhIlIe ane ApaNA jIvanane kRtArtha banAvIe ! Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI je na hai tA o 2 kaoN nyu 2 kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) kAryavAhI samitinI sabhA kaoNnpharansanI kAryavAhI samitinI sabhA muMbaImAM zanivAra, tA. 21-3-1959 ane tA. 22-3-1959 nA roja zrI phulacaMda zAmajInA nivAsasthAne (kalpanA, netAjI subhAva roDa) maLI hatI, je samaye ATha sabhyo upasthita hatA. pramukhasthAne zrI mohanalAla lallacaMda zAha hatA. A sabhAmAM thayela kAmakAjanI TUMka noMdha nIce pramANe che - (1) kAryavAhI samitinI tA. 30-10-1958nI sabhAnI kAryanoMdha bahAla rAkhavAmAM AvI hatI. (2) saMvata 2014 nA varSanA kAcA belensazITanI rajuAta thatAM tenI noMdha levAI ane keTalAka havAlAo nAkhavA vigerenI svIkRti apAI. (3) ane (4) zrI kaoNnpharansa nibhAva phaMDa ekatra karavA ane jUnI ugharANI vasula levA aMge kAryavAhakoe ghaTatuM karavuM (5) zrI zrAvaka-zrAvikAkSetra utkarSa nI yojanAnusAra saMvata 2015 nA varSa mATe samitione madada maMjura karavAnI sattA upa-pramukha zrI phulacaMda zAmajI ane maMtrIone apAI. A aMge rUA. 40000 cAlIsa hajAra sudhInI rakama kharcavAnI maMjurI ApavAmAM AvI hatI. (6) "jainayuganA grAhako vadhAravA mATe kAryavAhakoe yogya kAryavAhI karavI. (7) konpharansanuM AgAmI adhivezana meLavavA aMge nIce pramANe TharAva sarvAnumate pasAra karavAmAM Avyo hato - zrI jaina zvetAmbara konpharansanuM AgAmI ekavIsamu adhivezana kalakattAmAM moTAmAM moDuM oNkaTobara 1959 sudhImAM meLavavAnuM sarvAnumate TharAvavAmAM Ave che ane A aMgenI ghaTatI sarva kAryavAhI karavA pramukha zrI mohanalAla lalucaMda zAha, upapramukha zrI kulacaMda zAmajI ane kAryavAhI samitinA sabhya zrI savAIlAla kezavalAla zAha (kalakattA) zrI tAjamalajI bAtharA (kalakattA) ane mukhya maMtrIone sattAsaha vinaMtI karavAmAM Ave che." taduparAMta A aMge pracAra ane pravAsAdi me 1959 lagabhaga ane adhivezana pUrve goThavavAnI sarva sattA kaoNnpharansanA adhikArIone ApavAmAM Ave che." (8) sAhitya pracAra samitinA nivedananI vadhu vicAraNA ane vyavasthA hAla turata mulatavI rAkhavAmAM AvI hatI. (9) zrI jaina zve. konpharansa zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa muMbaI samiti saMcAlita udyoga gRhanI grAMTa aMge samitinA maMtrI ane makAnanA "lIjha aMge zrI kAMtilAla zvaralAlanA anukrame tA. 4-2-1959 ane 3-12-1958 nA patro viSe vicAraNA thatAM TharAvyuM ke (a) konpharansanI zrI zrI. zrA. u. phaMDanI yojanA ane udyogagRhanA baMdhAraNanI paristhiti aMge kAyadAnI salAha laI kAryavAhI samitie tA. 30-10-1958nI sabhAmAM je TharAva karela che tene akhila hiMda samitinI bahAlI maLe tyAM sudhI e vAta sthagita rahe tevI pari. sthiti che. (ba) zrI kAMtilAla IzvaralAlanA patranI nakala udyogagRhane mokalI yogya karavA jaNAvavuM vagere. (10) zrI mahAvIra janmakalyANaka utsavanI ujavaNI saMyukta rIte (badhA phirakA sAthe) karavA maMtrIone sattA ApavAmAM AvI hatI. bAda pramukhazrIno AbhAra mAnI sabhA visarjana thaI hatI. jabalapuramAM tIvra kAmI lAgaNI jabalapuramAM phebruArInA chellA saptAhamAM eka digambara AsnAyanA patranA lakhANa aMge keTalIka gerasamajUtI phelAvavAmAM AvI, jenA pariNAme hiMdusamAjanA tophAnI tattvoe jainonI dukAno lUMTI, maMdiranI milakta lUMTI mUrtio khaMDita karI ane komI lAgaNI tIvra banAvI. polIsane pharazya ane sattAdhIzone 144mI kalama jAhera karavA pharaja paDI. A sarva samAcAro kaoNnpharansane prApta thatAM tenI patrAdidvArA tapAsa karAvavAmAM AvI hatI ane dilhImAM saMyuktarIte e mATe gRhamaMtrIne maLavA goThavaNa thaI hatI. te lakSamAM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 rAkhI te mATe yogya vyavasthA karavAmAM AvI hatI. caitrI AyaMbilanI oLI muMbaI Adi sthaLe caitra mAsanI AyaMbilanI oLI sAmudAyika rIte ujavavAnA saMbaMdhamAM muMbaI sarakAranA esi. DAIreTara oNpha sivila saplAIjhane zrI hIrAlAlabhAI gAMdhI ane zrI mANekalAla DI. modI (esi. sekreTarI)e keTalIka vigato samajAvI hatI. A bAbatamAM sthAnika derAsaro ane saMsthAonA TrasTIone konpharansa dvArA mArgadarzana ApavAmAM Avela che. zrI zrAvaka zrAvikA utkarSanA kendrone grAMTa konpharansanA zrI zrAvaka zrAvikAkSetra utkarSa phaMDamAMthI saMvata 2015nA varSa mATe kendrone grAMTa ApavA kAryavAhI samitie saMmati ApI che te niyamAdhIna nIcenI vigato mokalI ApavA dhyAna kheMcavAmAM Ave che - (1) saMvata 2015nA varSa aMge Avaka-kharcanI vigatoyukta bajeTa. (2) uparokta bajeTa paikI sthAnika samiti keTalI rakama ekatra karaze ane konpharansa taraphathI keTalI grAMTanI apekSA rAkhavAmAM Ave che. (3) chellA (saMvat 2014nA) varSanA kAmakAjano riporTa, baMdhAraNa ane oNDi hisAbanI nakala. uparokta vigato me 1959nI Akhara sudhImAM avazya mokalI ApavA vinaMtI che. esa. esa. sI. sudhInA . mUrti. vidyArthIone phI aMge sahAya zrI jaina zvetAmbara konpharansanA zrI zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa phaMDanA zikSaNa vibhAgamAMthI esa. esa. sI. paryantanA je jaina zvetAmbara mUrti. vidyArthIone phI aMgenI sahAyanI jarUra hoya temaNe nIcenA sthaLe 20 nanyA pesAnI TikiTa mokalI chApela arajIpatraka maMgAvI levA. arajIpatraka moDAmAM moDA tA. 15 jUna, 1959 sudhImAM saMpUrNa vigato sAthe bharI mokalavA. sthAnika vidyArthIone konpharansa kAryAlayamAMthI rUbarU bAra navA paisAmAM arajIpatrako maLI zakaze. zrI jaina vetAmbara konpharansa, goDIjI bilDIMga, kAlabAdevI, muMbaI 2. jaina che. ejyukezana borDa vyavasthApaka samitinI sabhA tA. 3-4-1959 nA roja zrI phatehacaMda jhaverabhAI zAhanA pramukhasthAne maLI hatI, je vakhate nIce pramANe kAmakAja thayuM hatuM - (1) zrI bAI pAnakora ne zrI kAnajI nAnajInI vidhavAnA TrasTIo taraphathI borDane rUA. 4001nI rakama kAyamI TrasTa tarIke pradAna karavA tA. 28-3-1959nA patrathI Avela oNphara nIcenI zarato anusAra sarvAnumate AbhArasahita svIkAravAmAM AvI :(a) borDa rUA. 4001nI rakama "bAI pAnakora te kAnajI nAnajInI vidhavA mAMgaroLavAsI kAyamI TrasTa phaMDa" khAte jamA rAkhavI. (ba) A rakama sarakAramAnya jAmInagIrImAM rokANa karI tenA vArSika vyAjanI utpanna nIce pramANe vAparavI :borDanI prativarSa levAmAM AvatI dhArmika parIkSAonA bALadhoraNa 1 ane 2 ane kanyA dhoraNa 1 ane 2 athavA tenI jagyAe zarUAtanA purUSa ane strI vibhAganA dhArmika zikSaNa aMgenAM je dhoraNa bhaviSyamAM nakkI thAya temAM prathama AvanAra je vidyArthI bhAI ke bahena je AgaLanA borDanA dhoraNa mATe abhyAsa cAlu rAkhe to tenI yogya khAtrI meLavI tene te abhyAsArthe vArSika rU. 25 25nI evI 4 chAtravRtti uparokta nAme ApavI. A phaMDanA vyAjanI rakamamAMthI prathama varSe eka ziDa uparokta nAme levI jemAM 10 caMdrako rAkhavA. A caMdrako uparokta bALa ane kanyA dhoraNo (4 dhoraNo) mAMthI je dhoraNamAM jaina pAThazALA ke kanyAzALAnA bALaka-bALikAo besI vadhumAM vadhu pAsa thAya te saMsthAne ApI tenI noMdha zilDa upara rAkhavI. A rIte 10 varSanA aMte je pAThazALA ke kanyAzALAne vadhu caMdrako maLyA hoya tene borDa taraphathI zilDa ApavI. dasa varSa pachI paNa uparokta krame zilDanI yojanA cAlu rAkhavI. (ka) A yojanA aMgenI jAherAta borDa prativarSa yogya rIte karavI. (Da) borDanA peTrana tarIMka "bAI pAnakora ne zrI kAnajI nAnajInI vidhavA mAMgaroLavAsI ' ne svIkAravA. (I) A yojanAno amala karavA mATe vadhu sagavaDatA utpanna karavAnI dRSTie TrasTIo bIjI koi Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMta yuga sUcanA kare to bouM te upara lakSa Apaze. (2) zra DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smAraka nibaMdhanA phaMDanI zarata mujaba dAtA taraphanA eka sabhya tarIke nibandha tapAsavAnI samiti upara zrI kAntilAla DAhyAbhAI korAne niyukta karavAmAM AvyA (3) zrI dIpacaMda zavarAja gAI, solisiTarane peTrana ane zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAhane AjIvana sabhya tarIke AbhAra saha svIkAravA rAvyuM. (4) vyavasthApaka samitinA eka sabhAsada tarIke zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAhane nImavAmAM AvyA. (5) cAlu abhyAsakramamAM pustako vagerenA pheraphAra aMge riporTa karavA zrI kRtecaMda jhaverabhAI zAha, zrI prAguvanadAsa che. gAMdhI ane zrI moMdanalAla dIpacaMda cokasInI peTAsamiti nImavAmAM AvI hatI. jana che. kaoN. zrA, u. cANasmA samiti cANunAmAM cAlatI samitinA kAmakAjano riporTa nIce pramANe che H-- i saMsthAmAM pAMca pasaMsthA che jenA upara no kArya zIkhe che. samaya baporanAM 12 thI 4 che, je vakhate kariMga-oTajI ane silAI vagerenI tAlIma apAya che. saMvata 2014mAM 42 kanoe A saMsthAno lAbha lIdho che. 11 kapa sIdhI taiyAra karelA che. silAInuM jaeN kAma A saMsthAmAM Ave che te khArabhAvathI ane bhAve karI bhApavAmAM Ave che, aprila 1959 zIvaNu zikhavavA mATe rUA. 80)nA pagArathI eka bhAIne rAkhavAmAM AvyA che. bIna eka bhAI pArTa TAIma rUA. 20)nA pagArathI che temaja nokarane za. 3) pagAra apAya che. st A saMsthA (kaoNnpharansa) taraphathI madada na maLe to ahIMnI saMsthA cAlI zake tema nathI. A saMsthAnI sthApanA paNa kaoNnpharansanI preraNAthI ja thayela che ane dara sAla sArI rakama (kaoNnpharansa) taraphathI maLe che. tethI 10-12 aeno saMcA aMgenuM kAma saMpUrNa rIte zIkhI taiyAra thaI che, je hAla kuTumbane madadarUpa thaI rahI che ane A sasthAnA gumAna kare che. A sAthe (2014) paNa za. 840)nI madada maLI che. vadhu madada maLe to kAma vadhArI zakAya. '' akhila bhArata samitinA sabhyone : akhila bhArata jaina zve. kaoNnpharansa sthAyI samitinA sabhyoe prativarSe lavAjamanA rUA. 5)+1 (sAmAnya sabhya) maLI rUA. 6) baMdhAraNAnusAra varSanI zarUAtathI cAra mAsamAM ApavA Avazyaka che. te mATe phaibruArI mahinAnA "jaina yuga'' temaja tA. 8-12-1958nA judA pariMpatrathI sUcanA mokalAyela che te tarapha puna: lakSa kheMcI je sabhyoe potAnuM lavAjama mokalyuM na hoya teone te turata mokalavA vinaMtI che. (peTrana ane AjIvana sabhyoe rUA. pAMca ja mokalavAnA hoya che). 'madhyamavarganA utthAnanA mArgo jaina yuga InAmI nibaMdha zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA "jaina yuga vyavasthApaka maMDaLa taraphathI "madhyamavarganA utthAnanA mArgoM " a viSaya upara hiMdI, gujarAtI athavA angrejI bhASAmAM nibaMdho AvakAravAmAM Ave che. ,, "" (1) nibaMdha phulaskepa sAijhanA kAgaLa upara eka bAjU cAra hajAra zabdomAM cokhkhA akSare lakhAyelA hovo joIye. (2) nibaMdho tA. 15 me, 1959 sudhImAM rajIsTarDa posTathI mokalI ApavA. (3) nibaMdho " jaina yuga " vyavasthApaka maMDaLa dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano ane lekhakAne baMdhanakartA gaNAze (4) prApta payela niraMdhonI mAlikI bagerenA sarva haka bhI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA " jaina yuga " vyavasthApaka maMDaLanA raheze. (5) zreSTha nibaMdha lakhanArane anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya rU. 150), rU. 100 ) ane rU. 50) inAmo ApavAmAM Avaze. (6) nibaMdha lakhanAre potAnuM pUruM nAma, ThekANu, gAma vagere nibaMdha sAthai judA kAgaLa upara lakhavAM. * nibaMdho nIcenA saranAne movA:--- saMtrIo jaina yugAC/o zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa '' goDIjI bilDiMga 10 pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI . .............................................................................. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cAra zreSTha pustako mATe pAstoSika 1957-58mAM muMbaI rAjyamAM gujarAtI bhASAmAM nATaka, navalakathA, vivecana, bhASAzAstra vagere viSayane lagatAM zreSTha pustakone muMbaI rAjya taraphathI pAritoSiko apAyAM. tenA lekhakomAM paM. sukhalAlajI, DaoN. bhogIlAla sAMDesarA zrI cunIlAla maDI, zrI vasaMta jodhANI vagereno samAveza thAya che. sAhitya akAdamI sAhitya akAdamIe sane 1958mAM rAjyA. lekhasaMgraha ' prakAzita karela che, jenA pu pa upara zrI mahAvIrasvAmIne na naitinA darzAvyA hovAthI e bAba ttamAM zrI khetAmbara sthAnakavAsI jaina kaoNnpharansa taraphathI akAdamI sAthe patravyavahAra thatAM tA. 19-3-1959 nA patradrArA jaNAvavAmAM Avela che ke " A vAya hiMdI tathA anya bhASAonA anuvAdomAMthI kADhI nAkhavAmAM Avaze. temaja A pramanI havenI marAThI ttimAM paNa A vAkya prakaTa karavAmAM nahiM Ave. zrI zikSA-smRti samAroha k zrI jaina sAhiMya prakArAna mandira dvArA nA, 7-3-1959 nArIja muMbaImAM saMkarabhAI haoNlamAM zrI zikSAsmRti samAroha madhyaprAMta ane muMbaI prAMtanA pUrva rAjyapAla zrI maMgaLadAsa pAsAnA pramukhasthAne ujvaryo hato. atithivizeSa mA ApavidhAna pariSadanA adhyakSa zrI bhogIlAla lAlA hatA. A prasaMge mukhya munizrI yazovijayajI mahArAja, punya munizrI jayAnaMdavijayajI Adi munivaro temaja bhinnabhinna kSetranI aneka apragaNya vyaktioe hAjarI ApI hatI. samArohanA prAraMbhamAM zrI dhanazyAma joSI, zrI caMdulAla vardhamAna zAha, zrI gaNapatizaMkara desAI nadhA rava. phAdhara je. esa. viliyamsanAM mananIdha pravacano thayA bAda sAhityavAridhi zatAvadhAnI paM. zrI dhIrajalAla TokarazI zAhe vinaMtI karatAM jaina zikSAvalI'nI prathama zreNInAM bAra pustakonI prakAzanavidhi zrI maMgaLadAsa pAsAe karI hatI. tyArabAda zrI dhIrajalAlabhAI e chellA be varSamAM sioN karela anupa vadhAnanA prayogo karyAM hatA. zrI mULarcakara vyAse atIndriya jJAnanA prayogo karyA hatA. * saM ka la na vasanta vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka sarve mArca mAsamAM vasanta vyAkhyAnamALAno kAryakrama yojayo hato. vyAkhyAtAomAM DaoN. umAkAntabhAI zAha, zrI gaganavihArI mahetA, zrI kanaiyAlAla munazI, zrI navalabhAI zAha, zrI kAkAsAheba kAlelakara, zrI gaurIprasAda jhAlA ane zrI uSAbahena mahetA hatA. te uparAMta nRtyaprayogo dvArA maNuipurI nartananI samajutI ApatuM eka saMskAra saMmelana paNa yojavAmAM AvyuM hatuM. nRtyaprayogo jhaverIbhaginIoe rajU karyAM hatA. zrI vinobAjIno mahatvano abhiprAya " paMDito game te mAne ke lakhe, . temanI sAthe carcAmAM UtaravA nathI mAMgato; paNa ni:saMzayapaNe kahuM chuM ke bhagavAna mahAvIra kadApi mAMsAhAra kare nahIM. jo bhagavAna mahAvIramAM saheja paNa kSati hota to jaina samAja jevo pArko nirAmiSAhArI saMdha Ubho karavAnuM mahAna kArya teo karI na zakata. 33 pATaNanI zrI hemacandrAcArya sabhA taraphathI tAjetaramAM pragaTa thayela zrI ratilAla madAbhAInA " bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra " nAmaka pustakanI prastAvanAmAM uparokta abhiprAya darzAvavAmAM Avela che. pratimAjI nIkaLyA ujjaina (madhyapradeza)mAM chohAra nimitte khodakAma karatAM cha mUrtioM tathA 1 ardhuM parrikara nIkaLela che. temAM 33 IMcanI eka zrI padmaprabhunI pratimA vi. saM. 324mAM pratiSThita thaI hoya tevo ullekha hovAnuM rAya che. suzobhita kASTa derAsara rAdhanapuranA sAgaragaDhanA bhoMyarAmAMthI eka suMdara kArIgarIvALuM tAMbA tathA sonAthI maDheluM nAjuka suzobhita kASTa derAsara maLI AvyuM che. bhoMyarAne keTalAka samaya agAu samArakAma karAvatAM ati pratimAonA DhagalAmAMthI eka peTI hAtha lAgI, jemAMthI A derAsara maLI AvyuM che. prathama mAhitI pramANe khA derAsaranI zilpakRti AcArya zrI. hemacandrAcAryanA samayanI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga lAge che. A derAsaramAM traNa gabhArA, raMgamaMDapa, naMdIbaradIpa, trizalAdevInAM cauda svapno vageranI aMdara kotaraNI che, te uparAMta tuSiMdha saMmanI bhagavaMta samA bhakti karatAM takavALI kAranI mUrtio ane varjitro sAthe nRtya karatI putrIo harIkarI zake evuM A jinAlaya che. agatyanA cukAdAnI nakala tajJAnanA zrI satinAtha jaina maMdiranA dvArA ane DisTrIkaTa mejIsTreTa korTanA cukAdAno hiMdImAM anuvAda karI pustikArape pragaTa karavAmAM Avela che. A magasanA cukAdAnI nakalanI jarUrata hoya temaNe zrI saMyukta jaina saMgha, mAnakacoka, ratalAma (ma. pra. ) ne saranAme "khavAthI vinA mUlye mAro. jabalapura prakaraNa samasta jaina samAja taraphathI tA. 16-3-1959 nA ' aprila 19pa9 roja harImAM gRhamaMtrI zrI paMtane DyurezanamAM maLA memorenDama rajU karatAM zrI paMtameM sahAnubhUti prAra karavA uparAMta A bAbatanI tapAsa karavA kahyuM hatuM. zrI mahAvIra janmakalyANaka rA zrI mahAvIra janma kakSAzuka ragna sa~ttarapradeza, baMgALa, kamaLa, mAsa ane ndrIya sarakAramAM svIkAravAmAM Ave tevI tajavIja karavA zrI saMghane zrI mahAvIra jaina sabhA mAMDavAe sUcana karyuM che. 1. munirAja zrI jIvanavicacha pUjya vayovRddha munirAja zrI bhuvanavijayajI mahArAja rAkhezvara tIrthamAM mahA sudI 8 nA roja kALadharma pAmyA che. jaina sAhitya saMzodhana kArya aMge potAna ziSya pU. munizrI jaMbaviyalDane taiyAra karavAmAM ane 'nayasa' jevA darzanAbanA mahAna graMthanA sAkAryamAM teozrIe mahattvano phALo Apyo hato. zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa zrI DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smAraka nibaMdha zrI jaina zvetAmbara ekazana borDa taraphathI ra5. pravAbhAI bAlAbhAI korAnA smAraka kaMDanI yojanAnusAra ' prabhAvika pro ' (tIrthaMkara ane vaLI sivAya) upara nibaMdho vakAravAmAM Ave che. (1) nibaMdha gujarAtI, hiMdI athavA aMgeSTha bhASAmAM phulISa sAIjhanA kAgaLa para 250 thI 30 lITI sudhImAM spaSTa akSare lakhAyelA hovA joie. (2) te mATe * prabhAvaka caritra' (AtmAnaMda salA) zrI hemacaMdrasUriSkRta 'pariziSTa parva', 'zrI bharahesara bAhubalI' (bhASAMtara), zrI mohanalAla cokasIkRta prabhAvika puruSo' bhAga ja mukhyatve AdhArabhUta lekhAze. (3) nibaMdha tA. 15, me, 1957 sudhImAM kkasTarDa posTathI mokalI AApavA. (4) nibaMdho borDanI vyavasthApaka samitie nImela simita dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano ane baMdhanakartA gaNAze. (5) prApta thayelA sarva nibaMdhanA mAlika vagerenA haka zrI jaina zvetAmbara benkyukezana borDanA sTaze ane yogya jArI no ja pAze. (1) zreSTha nibaMdha lakhanArane samitinA nirNayAnusAra anukrame prathama, hiMsa ane tRtIya ema kula 20, 15) doDhaso rUpiyA sudhInAM nAmo (nibaMdha nAmane yogya haze to ja) vaheMcavAmAM Avaze. (STha nibaMdha lakhanAre potAnuM pUruM nAma, pheMkAvyuM, gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa para lakhavA. nibaMdho--mAnad maMtrI zrI jaina zvetAmbaraezana borDa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI-ra nA saranAme ra7rarka posTathI mokalI ApavA vijJapti che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mIlsa kA 5DavA paro menejIMga ejanTasa riniwarriage cakravartI sansa eNnDa ku. rajIsTarDa ophIsa 22, kenana skITa, kalakattA ; ::::::::kAmakAjAmAjA se koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. : : : mAtAjA mIla naM. 1 kuTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) twitterriwar: Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' Modified ve DESIGNUM ' S natra * Diam FINE 3950 ONE.CO Gold be Diamond PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S. I, IR 1 TOLA W BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES MANILAL CHIMANLALE COIN PHONE: 1988. SROESBAZARDOmez 24 GRAM S "KALAR sonuM-cAMdI-laeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka 11:8 OMBAYI nezanala riphAInarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha InDiyA, muMbaI, bombe buliyana eNsasiezana li. muMbaI- 2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sivara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAinarI macaTsa buliyana mekiMga 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 eNnDa eseiga DipArTamenTa phona naM. 42795 dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGOR Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nnmotthunnN samaNassa bhagavao mahAvIrassa // prathama nayasArano bhava yAne bhagavAna mahAvIra banavAnA punyasamayano prAraMbha -~ ~pU. AcArya zrIvijayadharmasUrijI mahArAja chavAmAM e ja paramAtmA sarvanayazuddha sanAtana jaina zAsananA maMtavya pramANe paramAtmadazAe pahoMcelA koIpaNu AtmA anAdithI paramAtmA nathI hotA. paraMtu saMsArI jIvAtmA samyagadarzana jJAnacAritranI kSAyikabhAve ArAdhanA karavA dvArA paramAtmadazA prApta kare che. sarvathI pahelo koNa AtmA paramAtmA thayo ? e praznanA pratyuttaramAM pravAhanI apekSAe paramAtmA anAdi che e vAta jema yathArtha che tema vyaktinI apekSAe jIvAtmA (saMsArI AtmA) e ja paramAtmA thAya che e vAta paNa eTalI ja barAbara che. "paramAtmA e anAdithI paramAtmA je che ane jIvAtmA e sadAya jIvAtmA ja rahe che" evuM koI darzanakAranuM kathana keTale aMze satya che ? te ghaNuM vicAraNIya che. abhavyAtibhavya ane bhavya zramaNa bhagavAna mahAvIra, mahAvIranA bhAvamAM paramAtmA-tIrthaMkara-devAdhidevAyAvata siddha buddha mukta niraMjana nirAkAra thayA. paraMtu e bhagavAna mahAvIrano AtmA anAdi kALanI apekSAe to ApaNA jevo karmanA AvaraNavALo azuddha, saMsAravati corAzI lAkha chavayoni kiMvA cAragatimAM paribhramaNa karanAra jIvAtmA hato. akhila vizvamAM vartatA anaMta chavAbhAo paikI amuka AtmAo evA hoya che ke jemano jIvAtmA paramAtmadazA ane tenAM aMtaraMga sAdhano sabhya darzana vagere saguNa prApta karavA mATe ayogya che. AvA jIvAtmAone abhavyanA nAmathI jaina zAsanamAM saMbodhavAmAM AvyA che. amuka chavAbhAomAM paramAtmadazA ane tenA aMtaraMga sAdhano samyagdarzana vagere sadguNa prApta karavAnI yogyatA hovA chatAM paMcendriyapaNuM, manuSyatva, vicArazakti ane tene lAyaka bahiraMga sAdhano prApta thatAM nathI. jethI paramAtmApadanI yogyatA chatAM anAdi-anaMtakALa paryata paramAtmadazAthI e jIvAtmAo vaMcita rahe che. evA prakAranA AtmAone "jAtibhavya kahevAmAM AvyA che. ane je jIvAtmAomAM paramAtmadazA temaja tenAM aMtaraMga sAdhano samyagadarzana vagere prApta karavAnI yogyatA hovA sAthe, bAdarapaNuM trAsapaNuM paMcendriyapaNuM vicArazakti manuSyatva vagere bahiraMga vikAsakramanI paNa yogyatA che tevA AtmAone bhavyAtmA'nA nAmathI saMbodhana karavAmAM Avela che. bhavyAtmA hoya te ja paramAtmA thAya bIjamAM udgama zaktino je abhAva hoya to kALI mATI temaja pANI vagere vipula sAdhano maLavA chatAM phaLa prApti nathI thatI. bIjamAM udgama zakti hovA chatAM udramazaktinA vikAsa mATe bAhya sAdhana mATI temaja pANInAM yathAyogya sAdhano na maLe to paNa e udgamazakti phaLasvarUpe pragaTa thatI nathI. bIjamAM utama zakti hoya ane sAthe e zaktinA vikAsamAM sahAyaka anukULa bAhya sAdhano hAjara hoya to to bIjamAM vartatI zakti phaLasvarUpe pragaTa thatI pratyakSa anubhavAya che. jIvAtmA mATe paNa A ja vyavasthA che. abhavya jIvAtmAmAM udramazaktino ja abhAva che. tethI te abhavya AtmAo manuSyatva, vicArazakti, deva gurUnI sAmagrI vagere anukUla bAhya sAdhano maLavA chatAM umazakitano abhAva hovAthI paramAtmadazAne pragaTAvI zakatA nathI. jAtibhavyamAM udmazakita che. paNa bhavitavyatAnA kAraNe manuSyatva vagere zaktivikAsanAM bAhya sAdhano tene maLatAM nathI. jyAre bhavyAtmAne udramazaktinuM astitva hovA sAthe rahelA moDA paNa manuSyatva vagere vikAsanAM sAdhano prApta thAya che. ane tethI te bhavyAtmA paramAtmadazAe paNa vahelo moDo avazya pahoMce che. 11 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila 1959 jaina yuga 12 Ama zatA mAlika che. rAdi saMyoga bhagavAna mahAvIrano AtmA bhUtakALamAM saMsArIja hato bIjI eka vizeSatA e che ke jema jIva e traNa kALamAM ajIva thato nathI ane ajIva jema jIva thato nathI. tema chavamAM paNa je abhavyajIva che te sadAne mATe abhavya che. koIpaNa kAle abhavya bhavya thato nathI. tema bhavya abhavya thato nathI. jAtibhavya mATe paNa Aja vyavasthA che. abhavyapaNuM jAtibhavyapaNuM ke bhavyapaNuM e anAdi pAriNAmika bhAvo che. e anAdi pariNAmika bhAvamAM parivartananI zakyatA nathI. ATalI vAta to prAsaMgika jaNAvela che. A prAsaMgika jaNAvala bAbata uparathI eka nirNaya thAya che ke koI paNa paramAtmA bhale pachI bhagavAna mahAvIra hoya ke bIjA koI hoya paraMtu temano AtmA paramAtmadazA prApta thavA agAu anAdisaMsAramAM jIvAtmA rUpe vidyamAna hato ane e paramAtmAnA AtmAne paNa A saMsArI avasthAmAM anaMta janmamaraNanI paraMparAno anubhava thayo hato. paramAtmadazA athavA siddhAvasthAmAM vartamAnakALe vidyamAna ananta AtmAo paikI eka paNa evo AtmA nathI ke jene bhUtakALamAM saMsAra paribhramaNa ane janma maraNanI paraMparA temaja kAmakrodhAdinI vAsanAo na vartatI hoya. AdhyAtmika vikAsanA prAraMbhanI apekSAe che. je janmamAM potAne potAnA AtmavarUpanuM bhAna thAya che; "huM ananta aizvaryano mAlika chatAM karmanI parAdhInatAnA kAraNe pAmarano pAmara banI gayo chuM. huM judo chuM. zarIra juduM che. mAruM svarUpa bhinna che. zarIrAdi saMyogI padArthonuM svarUpa bhinna che. huM caitanyasvarUpa chuM. zarIrAdi padArtho acetana svarUpa che." Avo abhUtapUrva prakAza AtmAmAM je punya ghaDIe pragaTa thAya che. ane Aja sudhI bhautika sukha tathA tenAM sAdhano tarapha je ruci hatI tene badale aMtaraMga sukha ane tenAM sAdhano tarapha tyAre abhici pragaTa thAya che. e AdhyAtmika vikAsano prAraMbha gaNAya che. e prAraMbhika vikAsanuM nAma samyagadarzana che. e samyagadarzananI je bhavamAM je AtmAne prApti thAya tyArathI tenA jIvananI kiMvA bhavonI gaNatarI gaNAya che. te pahelAMnuM jIvana bAhyavikAsathI game teTaluM bharapUra hoya ke rahita hoya paNa tenI kazI gaNatarI nathI. samyagdarzananI prAptithIja bhavanI gaNatarI zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu mATe paNa A ja vyavasthA samajavAnI che. A paristhitimAM bhagavAna mahAvIranA AtmAne AmikavikAsano prAraMbha kyAre kyA bhavamAM kevA saMjogomAM thayo? vikAsano prAraMbha thayA bAda ekadhAro AdhyAtmika vikAsaja cAlu rahyo ke temAM utsAnita-apakrAntinA prasaMgo paNa prApta thayA? vagere jANavA mATe e prabhunA bhUtakAlIna chellIza bhavo ane temAM paNa prathama bhava tarapha siMhAvalokana karavAnI khAsa jarUra che. jaina zAsanamAM vartamAna avasarpiNI kAle A bharata kSetramAM thayelA covIzatIrthakara bhagavaMto paikI prathama tIrthakara bhagavAna RSabhadevaprabhunA tera bhava, trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAtha prabhunA daza bhava, bAvIsamA tIrthaMkara neminAtha prabhunA nava bhava vagere bhavonI saMkhyA jema prasiddha che, te pramANe bhagavAna mahAvIra prabhunA sattAvIza bhavanI paNa prasiddhi che. koIpaNa AtmAnA ananta bhavo chatAM tera, daza, nava athavA sattAvIza vagere bhavAnI je prasiddhi che te samyagdarzana e paramAtmadazAnuM bIjaka che. jyAM sudhI-AtmAne samyagadarzananI prApti na thAya ane e anupamaguNanI prApti dvArA AtmAne svasvarUpanA bhAva sAthe nisvarUpanI abhilASA na pragaTe tyAM sudhI e sva-svarUpanA AvirbhAva mATe anukULa puruSArtha paNa na thAya. e samajI zakAya tevI vAta che. AjanA bhautikavAdanA bhIpaNa kALamAM bhautika sukhanA poSaNa mATe keTalo puruSArtha cAlI rahyo che? ane AdhyAtmika sukhanI prApti mATe moTAbhAganuM jagata kevuM zUnya banI gayuM che? te ApaNAthI ajANyuM nathI. ApaNI potAnI paNa prAyaH e ja dazA che. A anaMtakALanA avaLI dizAnA vaheNa samyagadarzana guNa pragaTa thayA sivAya koIpaNa AtmAne palaTAtAM nathI. ane e kAraNeja samyagadarzanane paramAtmadazAnA bIjaka tarIke mahApuruSoe varNavela che. ApaNA zAsanapati zramaNabhagavAna mahAvIra-prabhunA AtmAne kayA bhavamAM ane kevA saMjogomAM e samyagadarzana pragaTa thayuM? te bAbate saMkSepamAM ApaNe vicArIe ane sAthe sAthe tenuM ciMtana-manana karavA pUrvaka ApaNe paNa e mArge cAlavAno prayAsa karIe, to ApaNA AtmamaMdiramAM e samyagdarzanano sUrya udaya pAme. anaMtakALano bhAvAMdhakAra vinaSTa thaI jAya ane nirmaLajJAna prakAzanA yoge ApaNA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga i3 eprila 1959 kalyANamArganuM darzana ApoApa thaI javAnI subhaga ghaDI ApaNA mATe hAjara thAya. nayasAranA samayano yuga bhagavAna mahAvIra prabhu, mahAvIranA bhavathI pazcAnupUrvIe sattAvIzamA bhavamAM nayasAra nAme e gAmanA mukhI hatA. e kALe e pradezamAM saMskRtinI suvAsa sarvatra prasarela hatI. ahiMsA-karuNA satya-sadAcAra saMyama temaja sevAnI bhAvanAo prAyaH harakoI mAnavanA manomaMdiramAM vidyamAna hatI. svArthavRtti ane saMgrahakhorInI pizAcika bhUtAvaLathI pratyeka mAnava dUra rahevA sadAya jAgRta raheto. dAnadharma, zIladharma tapodharma ane bhAvadharmanA pravAho akhalitapaNe te avasare cAreya bAju patharAyelA hatA. AvA saMskRtimaya satayugamAM mAnavano avatAra maLavo e prabaLa bhAgyodaya gaNAto. koIpaNa kALa evo nathI ke jayAre A pRthvI mAnava saMkhyAthI sarvathA rahita hoya. paraMtu satayuganA mAnavamAM ane kaliyuganAM (cothA ArAnA mAnavamAM ane paMcama ArAnA mAnavamAM) mAnavamAM Abha dharatI jeTaluM aMtara hoya che. satayuganA samaye mAnava samudAyanA manomaMdiramAM mAnavatAnI jyota jIvaMta hoya che. ane e kAraNe e kALanA mAnava-kiMvA pazu-pakSI vagere sarva nAnA moTA prANIo bahulatAe nirbhaya temaja nirAkula hoya che, jyAre kaliyugamAM tethI viparIta rUpe mAnava gaNAtA mananI mahelAtamAM pAzavatAno ghora aMdhakAra jAmelo hoya che. AvA saMjogomAM bhautika vikAsanA oThA nIce mAnavo-pazu-pakSIo temaja anya nAnA moTA prANIone nirbhayatA ane nirAkulatAnA sthAne sadAya rAtridivasa sabhayapaNuM ane ekadhArI AkuLavyAkulatA vaLagelI hoya che. koI vyakti vizeSa apavAda tarIke nirbhaya daSTigocara thAya to te judI vAta che. gRhasthajIvanane upayogI vastuo mATe nANAkIya vyavahAra karavAno bahu ocho pracAra hato. te samayanA gRhastho sAmAnyarIte jamIna jAgIravALA, pazudhananuM pAlana karanArA ane zramajIvI vargane suMdara Azraya ApanArA hatA. anAja, dUdha ghI, baLataNa temaja ImAratane upayogI sAdhano mATe 'parAvalaMbIpaNuM lagabhaga na hatuM. ApaNA nayasAra paNa e uccakakSAnA gRhastha hatA. aTavI pradezamAM pahoMcyA bAda zuSka thayelA vRkSamAthI jarUrI lAkaDAM kApavAnuM kArya potAnA mANaso mAraphata zarU thayuM. madhyAhnano samaya thatAM mANasone bhojana temaja tyAra bAda thoDo samaya ArAma mATe AjJA thaI. potAnA mANasone potAnI sAthe eka paMktimAM bhojana mATe besADyA "huM mAlika chuM. A mArA nokaro che" evo bheda nayasAranA udAra jIvanamAM na hato, nayasAra ema mAnatA ke huM A mArA mANasonI madadathI sukhI chuM. sevakInA dilamAM sadAya e bhAvanA hatI ke amo amArA mAlikanA pratApe sukhI chIe. zeTha ane nokara vacce Avo mITho saMbaMdha ApaNA dezamAM prAcIna kALe ghaNI suMdara hato ane ubhaya varga potapotAnI pharajamAM parAyaNa raheto hovAthI sahu koInA jIvanamAM zAMti hatI. grAmamukhI nayasAranA AtmamaMdiramAM to tIrthaMkara padanI yogyatA vidyamAna hatI. eTale emanA jIvanamAM sevako pratye AvI udAratA bharI kauTuMbika bhAvanA aMge zuM Azcarya hoya! grAmamukhI nayasAranuM saMskArI jIvana nayasAranI hayAtIno yuga saMskRtinA vikAsano hato. nayasAranuM jIvana paNa saMskAranI saurabhathI maghamaghatuM hatuM. gRhasthajIvana ane gharabAra mATe upayogI lAkaDAMnI jarUriyAta hovAthI potAnA mANaso sAthe grAmamukhI nayasAra bhojana vagere sAmagrI sahita eka avasare najIkanA koI jaMgala pradezamAM pahoMcyA. ApaNA dezanI prAcIna praNAlikA tarapha dRSTi karIe to te kALe nokara-cAkara prati prAcIna kALanI kauTuMbika bhAvanA ApaNuM suprasiddha kalpasUtranA mULamAM sevaka kiMvA nokaravarga mATe kauTuMbikapuruSa zabdano prayoga karavAmAM Avela che. siddhArtharAjA jyAre sevakane bolAvavAnI jarUra paDe che ane bolAve che te prasaMgamAM "taeNaM siddhattyeNa rAyA koTuMbiya purise saddAveI" AvA vAkyanA ullekho che. ApaNA dezamAM jyAM sudhI nokara-cAkaro prati zrImaMtavarganA dilamAM kauTuMbika bhAvanA hatI tyAMsudhI nokariyAta dhAro, sAmyavAda ke samAjavAdane sthAna nahatuM. paraMtu nokara-cAkara prati zrImaMtavarganI kauTuMbika bhAvanAmAM jayArathI parivartana thayuM. ane nokariyAta varga paNa potAne kartavyathI potAnI vaphAdArImAMthI kramazaH zithila thato gayo tyArathI judA-judA dhArAo ane vAdono prAraMbha thayo. ane ubhaya vargamAM zAMti tema ja vizvAsanA sthAne Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 14 eprila 1959 azAMti ane avizvAsanuM sthAna pragaTayuM. mahApuruSonA jIvana caritro phakta vAMcIne ke zravaNa karIne ja saMtoSa mAnavAmAM kAMI vizeSatA nathI. paraMtu e mahApuruSonA pratyeka jIvanaprasaMgonuM ciMtana-manana karIne ApaNo jIvanapatha ujajavaLa ane kalyANakArI bane e enuM mukhya phaLa che. nayasAranA dilamAM dAnadharmanI udArabhAvanA nayasAra ane enA mANaso eka paMktimAM bhojana mATe besI gayA. bhojananI sAmagrI paNa sahune yatheccha pIrasavAmAM AvI. paraMtu bhojanano prAraMbha thAya e pahelAM ApaNuM nayasAre potAnA mANasone saMbodhIne uccAryuM ke "AvA nirjana pradezamAM ApaNe bhojana karavA beThA chIe, eTale koI saMta sAdhu-atithi ke brAhuNAnI AzA kyAMthI rakhAya! gharanA AMgaNe to nayasArano lagabhaga e niyama hato ke koI saMta sAdhunA pAtramAM athavA dIna-du:khInA mukhamAM bhojana ApyA sivAya mukhamAM anna na nAMkhavuM" paNa A to jaMgala hatuM, vikaTa aTavIno pradeza hato. AvA nirjana vanavagaDAnA sthAnamAM saMta sAdhu ke supAtranI AzA kyAMthI rakhAya ? chatAM haiyAmAM rahelI e suMdara bhAvanA to jarUra pragaTa thAya!haiyuM jarUra aMtaramAMthI avAja Ape ke Aje kamabhAgI chuM je saMta sAdhu athavA koI mAnava baMdhunI sevA vinA vAMjhiyuM anna khAvAno prasaMga Avyo che. ApaNA nayasAra e bhAvanA bhAvI rahyA eTaluM ja nahi paNa kakaDIne kSudhA lAgelI hovA chatAM pAMca-daza miniTa ubhA thaI cAreya dizAmAM koI saMta sAdhunI padharAmaNI mATe pratIkSA karavA lAgyA. uttama AtmAonI bhAvanAo jema uttama hoya che. te pramANe teonuM punyabala ghaNuM uccakakSAnuM hoya che. ane e punyabalanA prabhAve temanA uttama manoratho paNa sahaja rIte pUrNa thAya che. cAre ya dizAmAM pratIkSA karI rahelA grAmamukhI nayasAra paNa uttama AtmA hatA. bhojana karatAM sAdhu saMtanI bhakti temane vadhu vahAlI hatI. temanA prabala punyodaye ativikaTa aTavInA pradezamAM rasto bhUlI javAnA kAraNe jANe cAre ya bAju mArga zodhI rahelA hoya tevA tapasvI munivarane dUrathI dekhA. munidarzana thatAM nayasAra e dizAmAM sAme cAlI munivaranI pAse pahoMcI te pavitra AtmAnA caraNomAM jhUkI paDyA. munivare paNa "dharmalAbha 'nA maMgala uccAraNa dvArA zubhAziSa samarpaNa karyA. nayasAranI vinaMtIthI munivara sthAne anya sevako bhojananI taiyArImAM beThA hatA tyAM AvI pahocyA. nayasAra temaja tenA sevakonA haiyAmAM niravadhi AnaMda pragaTa thayo. gharanA AMgaNe sAdhu-saMtanI bhaktino lAbha maLatAM je AnaMda pragaTe te karatAM AvA nirjana-vikaTa aTavInA pradezamAM sAdhu-munivaranI bhaktino lAbha prApta thatAM uttama AtmAne je AnaMda pragaTe te avarNanIya hoya. sarva sevakoe munirAjane vaMdana karyuM eTale munirAje paNa sarvane dharmalAbha ApyA. | nayasAre karela munivaranuM bhakti-bahumAna | munivara yogya Asane birAjamAna thayA bAda nayasAre teone pUchayuM "kRpALa! AvA vikaTa pradezamAM Apa kyAMthI AvI caDhyA?" munivara bolyA "mahAnubhAva ! vizAla sAdhu samudAya sAthe eka gAmathI bIje gAma vihAra karIne jatAM jarA pAchaLa rahI javAnA kAraNe mArga bhUlI javAyo. mArga zodhavA mATe prayAsa karavA chatAM je gAma javuM hatuM te gAmanA mArgano patto na lAgyo ane A aTavI pradezamAM AvI pahoMcyo. huM mArga bhUlI gayo ane ahIM AvI caDyo. sudhAtRSA vagere parIsaho sahana karavAno prasaMga mane prApta thayo tenuM mArA dilamAM jarA ya duHkha nathI, paraMtu mArA samudAyanA sAdhuo mArI ciMtA karI rahyA haze e bAbatanuM mArA dilamAM duHkha che." nayasAre e munivarane kahyuM "gurudeva! Apa yogya bhikSAgrahaNa karI amone supAtra dAnano lAbha Apo Apa mArga bhUlyAM ane A aTavImAM aneka kAMTA kAMkarAnAM kaSTo sahana karavAM paDyA e yadyapi ThIka nathI thayuM ema chatAM amAruM to Aje ahobhAgya jAgyuM ke AvA jaMgala pradezamAM Apa jevA tAraka pUjya munivaranA pavitradarzanano ane supAtradAnano amone lAbha maLyo. kRpALa ! Apa yogya bhikSA grahaNa karo. ApanI sAdhu dharmanI maryAdA pramANe Apa AhAra vAparavAno upayoga karI lo. amo paNa bhojana karI laIe. pachI Apane je gAma javuM che ane ApanA sAdhuo je tarapha gayA che tyAM Apane amo bhegA karI daIe." | nayasArane munivare batAvela bhAva mArga gRhastha jIvanamAM sAdhu saMta pratye kevuM bahumAna ane aMtarano Adara hovo joIe tenuM A anupama dRSTAnta Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga eprila 1959 kukaDI ane kukaDImAMthI IDAnI mAphaka rAga-dveSa rUpI bhAvakamathI dravya karma ane dravyakarmathI bhAvakarma A pramANe karmapravAhanI avicchinna paraMparA cAlyA kare che. karmapravAhanA kAraNe janma, jarA, maraNa, Adhi-vyAdhi, upAdhi, roga, zoka, saMtApa, vagere duHkhothI bharapUra saMsAramAM paribhramaNa paNa kAyama avasthita rahe che. che. Aje to vihAra karIne sAdhuo koI zahera athavA gAmamAM padhAre, jinAlaya ke upAzrayanA ajANa sAdhu kapALamAM pILo cAMllo dekhI rastAmAM maLatA athavA dukAne beThelA zrAvakane pUche ke "bhAI! upAzraya derAsara kaI bAju AvyAM?' javAbamAM pelA bhAI kahI de ke sIdhA cAlyA jAo, thoDuM AgaLa cAlIne DAbI bAju je rasto Ave te raste vaLI jazo" AjanI lagabhaga A manodazA jyAre nayasAranA jIvananI kevI prazaMsanIya udAravRtti! nayasAranI vinaMtIthI sAdhu munirAje yogya nirdoSa bhikSA grahaNa karI lIdhI. bAjumAM besIne sAdhu dharmanI maryAdAne bAdha na pahoMce te pramANe gocarI vAparI. nayasAra temaja sevakoe paNa aTavI jevA pradezamAM tapasvI munivaranI bhaktino lAbha maLavA badala vAraMvAra paraspara anumodanA karatAM karatAM jamI lIdhuM. bhojana thaI gayA pachI nayasAra potAnA koI sevakane munirAja sAthe mArga batAvavA na mokalatAM "mane Avo uttamalAbha kyAMthI maLe? A bhAvanAnA yoge poteja munirAjanI sAthe cAlyA raste cAlatAM cAlatAM munivare nayasAranA AtmAnI yogyatA pArakhI lIdhI ane dharmopadeza zarU karyo. mAnava jIvanane saphaLa banAvavA mATe zuM karavuM joIe? mahAnubhAva ! indriyanA viSayonI anukULatA pratikUlatAmAM sukha-duHkhanI kalpanA karavI e bhayaMkara ajJAna bhAva che. kharuM sukha AtmAnA guNonI anukUlatAmAM ja che. AtmAmAM potAnA jJAna-darzana cAritra guNonA kAraNe je anaMta sukha bharyuM che. te akhilavizvanA samagra bhautika sukhane ekaThuM karavAmAM Ave to paNa Atmika sukhanA eka aMzanI tulanAmAM te sukha AvI zake tema nathI. bhautika sukha jIvanamAM game teTaluM prApta thAya chatAM te sukha kSaNa vinAzI che. jyAre Atmika sukha avinAzI che. bhautika sukhanI parAdhInatA AtmAnuM adhaHpatana karanAra che jyAre Atmika sukhanI svAdhInatA AtmAno utkarSa sAdhanAra che. Ama chatAM ajJAna vaDe aMdha banelA AtmAe AjasudhInA anaMtakALa daramyAna e bhautika sukha mATe ja puruSArtha karela che. ane potAnA jIvanane niSphaLa banAvyuM che. mAnava jIvana-AryakSetra-paMcendriyanI pUrNatA vagere anukULa sAdhanonI saphaLatA bhautika sukhanI prAptimAM nathI. manuSyatva vagere mATenAM sAdhanonI saphajatA mArgonusAritA pUrvakadAna zIla ta5-ane bhAva vagere cAre ya prakAranA dharmanuM suMdara ArAdhana karI samyagdarzana vagere saguNone prApta karavAmAM che. anaMtano mAlika AtmA karmasattAnA kAraNe mAyakAMgalo banI gayo che. tene anaMtano prabhu banAvavAnA puruSArtha. mAM ja mAnava jIvana vagere sAmagrI dhanya bane che, kRtakRtya bane che. karmapravAhanI paraMparAnuM kAraNa AtmA anAdi che, eno saMsAra anAdi che ane saMsAranA kAraNarUpa karmasaMyoga paNa pravAhanI apekSAe anAdi che. corAzI lAkha chavAyoni athavA cAragatimAM paribhramaNa karavuM e AtmAno mUla svabhAva nathI. ema chatAM anAdikAlIna karmasattAnA kAraNe saMsAramAM paribhramaNa karatAM anaMta pukala parAvartana jeTalo kALa AtmAe pasAra karyo che. haju paNa jyAM sudhI AtmAne AtmasvarUpanuM bhAna nahi thAya tyAM sudhI e paribhramaNa satata cAlu rahevAnuM che. karmanA kAraNe koI paNa gatimAM janma levo paDe che. janma lIdhA bAda zarIra avazya taiyAra thAya che, zarIranI pAchaLa te te jAtine yogya indriyo prApta thAya che. ane Indriyo prApta thayA bAda tene anukUla viSayonI prAptimAM sukhanI kalpanA ane pratikUla viSayonI prAptimAM duHkhanI kalpanA khaDI thAya che. sukhanI kalpanA AtmAmAM rAga bhAva pragaTa karAve che. duHkhanI kalpanA AtmAmAM TheSa bhAva pragaTa karAve che. ane e rAga dveSa dvArA punaH navAM karma baMdhAtAM jAya che. bIjamAMthI phaLa ane phaLamAMthI bIjanI mAphaka, athavA IzamAMthI | munirAja ane bhAvikALanA bhagavAna mahAvIra paNa vartamAnanA nayasAra banne uttama AtmAo mArge cAlyA jAya che. nayasAra munirAjane dravya mArga batAve che. jayAre munirAja nayasArane bhAvamArga, mokSamArga samajAve che. cAlatAM cAlatAM munirAjanA mukhamAMthI dhamadezanI amRtadhArA akhkhalita cAlI rahela che. nayasAra paNa Aja sudhInA jIvanamAM koI vAra nahi pIdhelA e Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sadaguNI dharmAmRtanA ghUMTaDA premapUrvaka aMtaHkaraNamAM gaTagaTAvI ravA che. navasAranA AtmAmAM sarrAnA mAvartI tIrthaMkara pada ane asaMkhya AtmAonA tAraNarAra thavAnI pogyatA to bharelI paDI hatI. phakta vacce Acho pAtaLo mohanA AvaraNano paDado hovAnA kAraNe e yogyatA tirobhAve hatI. paraMtu tapasvI ane zAnta prazAnta munivaranA bhaMgA vacanAmRto grAmamukhI nayasAranA karNavivara dvArA jyAM AtmasparzI * eprila 1959 banyAM eTale turata sUryanAM kiraNo dvArA aMdhakArano nAza thAya ane bIDAyela kamaLa puSpa jema vikasvara banI naya tema nayasAranA AtmA upara vartatuM mohanuM AvaraNa vilIna thatAM kevalajJAnanA aMza samA samyagdarzananuM divya teja pragaTa thayuM. grAmanukhI nayasAranuM AtmakamaLa vikavara banI gayuM ane mahAnubhAva nayasAra mATe bhAvi kALe bhagavAna mahAvIra banavAno punya samaya prAraMbhAyo. ma hA vI ra pRthvI chaMda( soneTa ) dharA nIlAMbare ! janmaze ! ' phaLa phUle lace kSita deha kathe kathana loka ke parama Atmako jhule kanaka pAraNe madhura gAya mA trIzalA DhaLe caNu Indra jyAM punita bhAgye zA omanA! vahe jIvana lagnanuM janaka mAta AjJA zire, chatAM samaya dhyAnamAM anupa dhyeya nA vismare; tajI sakaLa dAnamAM vasana eka dikSA same, aho! paNa na te rahyuM vana gayA divyAMbhare; tapobaLa amApa che sabaLa saMyamI zUranI satata sAdhanA agama prAsa kaivalyanI dukhI. agama ciMtane madha jale lahe bhautiko dhare jagata sanmukhe gaNadharo mahA tattva kaoN na ko adhama ucca che, niyama karmano chatrane maLe parama siddhi, te manuja oLakhe Atmane, " --zrI maganalAla lIye zAI phaLA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * PETERANSL Dine SIDDmmms SNORITI ERSatyana MODDU RUIT amananARRIL VODAMODDES HARYNORAMANARTERSNEPARACETAVALSANG RETURNS M S KIST EVERES ACCHEsAmaLARSHA kA R A KEENMA MPUR 10 RUNNI inhimla HILLUUU maa IPUR kA HERE T rANakapuranA 1444 kalAmaya ajoDa thAMbhalAvALA gaganacuMbI caturmukha mandiranI suMdara chata kaoNpIrAITa : Arkiolojikala DipArTamenTa oNpha iMDiyA] Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramA sekAnI anokhI vizeSatA darzAyA pU. muni zrI yazovijayajI mahArAjanA saMgrahamAMthI ] muMbaInA eka jana derAsaranA cokamAM prAcIna pASANa zilpastUpa [citraparicaya mATe juo pA. 33-34 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratI ya ta 7 jJAna nI rUpare khA* paM. sukhalAlajI mitro, rIte mAnavIya tattvaciMtana che. ane ene deza, jAti paMtha ke bhASAnAM baMdhano ADe nathI AvatAM. bhAratIya tatvajJAnanI pariSadamAM eka judA vibhAga tarIke gujarAtI vibhAganuM saMmelana A varSe pahelavaheluM chellAM lagabhaga soeka varSamAM pAzcAtya vidyAonA goThavAyuM che. A vibhAgIya adhivezanano nirNaya bahu saMparkane pariNAme gujarAtamAM tatvajJAnane lagatuM vividha moDo levAyo che, tethI tenI jANa joIe teTalA kArya gujarAtI bhASAmAM thayuM che. ane e pramANamAM pramANamAM gujarAtamAM vasatAM ke gujarAta bahAra rahetAM ochuM nathI; guNavattAmAM to kadAca e, te viSayanA bhAIbahenone thaI nathI zakI. chatAM upakrama to thAya ja baMgALI sAhitya karatAM bIje ja naMbare AvI zake, tema che, ane saMbhava che ke AgaLanI pariSadomAM gujarAtanA mane lAgyuM che. A sAhityamAM vaidika, bauddha, jaina, jaraA dAkhalAne anusarI itara pradezomAM paNa bhAratIya thosTrI, yAhUdI, krizciyana ane islAma e badhAno tatvajJAna pariSadanA bhAga tarIke tyAMnI prAdezika bhASAmAM samAveza thAya che. mAtra gujarAtI bhASA dvArA koI AvA vibhAgIya adhivezananI goThavaNa cAlu rahe. tattvajJAna viSe paricaya karavA Icche toya ene puSkaLa gujarAtamAM tatvajJAna ke gujarAtImAM tatvajJAna, sAmagrI maLI zake tevI bhUmikA taiyAra che. A sAmagrImAM eno artha evo nathI ke koI khAsa viziSTatA dharAve thoDuM paNa evuM lakhANa maLI Avaze, ke jene mahadaMze evuM tatvajJAna gujarAtamAM udbhavyuM che, ke vikasyuM che. maulika paNa kahI zakAya. AvA tattvajJAnIya sAhityanA eno evo paNa artha nathI ke gujarAtIbhASI koI vividha prakAronuM vistRta varNana ApavA jevuM che ja; te ciMtake gujarAtI bhASAmAM bhAratIya tattvajJAnathI kAMIka varNana zrIyuta mukulabhAI kalAtha, ema e., emaNe juduM paDe ke kAMIka judI viziSTatA dharAve evuM tattvajJAna taiyAra karyuM che, je ahIM yathAsamaye vaMcAze, ane je kheDayuM hoya. vaLI eno evo paNa artha nathI ke koI ghaNuM ja mAhitI pUrNa che. tatvajJAnano AMtarika saMbaMdha ke vikAsa e mAtra gujarAta A bIjI bAbato carcavAnI pAchaLa mArI nema e ke gujarAtInI khAsiyata sAthe vadhAre meLa khAto hoya. che ke jeo tatvajJAnamAM rasa letA hoya ane jeo eno sIdho ane sAdo artha eTalo ja che ke je je bhAratIya tatvajJAnanI paraMparAone ThIka ThIka samajavA tattvajJAna gujarAtI bhASAmAM avataryuM che ke aneka rIte - icchatA hoya, teone enA mULa pravAhono tema ja tenA prasaryuM che, te gujarAtI ke gujarAta sAthe saMbaMdha vikAsano TUMkamAM paNa prAmANika khyAla Ave. pahelAM dharAvanAruM tattvajJAna. huM tattvajJAnano vikAsa kaye krame thayelo mane jaNAya che upara kahI te vAta gujarAta sivAyanA Itara pradezo te jaNAvavA prayatna karuM chuM. ane itara prAdezika bhASAone paNa lAgu paDe che. tattvajJAna e vastunA yathArtha svarUpano vicAra kare che. tAtvika muddAo ane teno vikAsakrama vicAra karanAra koI paNa deza, jAti, paMthano hoya ke sAmAnya rIte tattvajJAnanA mukhya traNa viSayo manAya game te bhAvAbhAvI hoya paNa enuM tatvaciMtana e kharI che athavA cheH bhautika yA acetana tatva-adhibhUta; jIva, AtmA yA cittatatva-adhideva; paramacetana paramAtmA * bhAratIya tatvajJAna pariSadanA 33 mA adhivezananA yA bRhata -adhibrahma. AmAMthI je bhautika jagata che, gujarAtI vibhAganA adhyakSa tarIke Apela bhASaNa te netra Adi bAhya indriyo dvArA eka yA bIjI rIte 17 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 12 eprila 1950 gamya thavAnI zakyatA dharAve che ane te jagata sarva cetana mATe yA saI draSTAo mATe sAdhAraNa che. arthAta bhautika vizva yA tenI ghaTanAo e kevaLa eka ja vyakti dvArA gamya thaI zake tevI nathI hotI. tethI bhautika vizva para aneka ciMtako potapotAnI zakti ane ruci anusAra avalokana tema ja ciMtana karatA rahyA che. paNa AthI UlaTuM adhideva yA cittatva vize che. citta e AMtarika tattva che. enuM sIdhuM avalokana ke ciMtana e mAtra te ja karI zake che. # citta yA # jIvanuM sAkSAta nirIkSaNa yA ciMtana e 4 ke vyakti karI na zake. tethI jIva, AtmA ke citta paratvenAM avalokano yA anubhavo e dareka vyaktinAM AgavAM hoya che; bhale emAM parasparanA vicAravinimayathI sAmya dekhAya. bhautika vizvanA nirIkSaNa vakhateya anubhava karanArane potAnA cittanuM kAMIka ne kAMIka bhAna to thatuM ja rahe che; paNa jyAre anubhavitA mukhyapaNe aMtarmukha thaI potAnA AMtarika svarUpanuM avalokana kare che, tyAre enuM bhAna ane ciMtana vadhAre vizALa tema ja spaSTa bane che. aMtarindriyanI yA mananI gUDha zaktino vikAsa thayA pachI enI evI paNa bhUmikA Ave che ke jyAre te sarva jIvAtmA ke sarva cittatatvanA adhiSThAna yA antaryAmI tattvano vicAra karavA prerAya che. ane te jANavA prayatna kare che ke kITapataMgathI manuSya sudhInI caDatI UtaratI kakSAonA cetanavargamAM kAMI evuM che ke je vastusthitie eka ja hoya yA samAna hoya ? A prayatna chevaTe paramAtmA, Izvara ke bRhatattvanI zodhamAM pariName che. tattvajJAnane lagato A vikAsakrama bhAratIya paraMparAomAM kevI kevI rIte vyakta thayo che, te have ApaNe joIe. bhautaka aNuvAda bhautika jagata paratve ApaNe tyAM mukhya be paraMparAo cheH eka aNuvAdI ane bIjI prakRtivAdI. aNuvAdImAM pahelAM cAvako Ave. teo AkhuM jagata bhautika tattvamaya mAnatA, ane emAM grIka ciMtakonI peThe, cAra ke pAMca maulika tattvano samAsa karatA. e tattvonI sUkSmatA paNa te kALamAM bahu dUra sudhI gayelI nahIM; Indriyagamya thaI zake evAM bhautika tattvo e ja ghaNuM karI emane mate mULa ane prAthamika tatva hatAM. paNa kAMIka nirIkSaNe ane vizeSe to ka95nAe ciMtakone UMDANuM bhaNI preryA. temaNe kapyuM ane sthApyuM ke vadhAremAM vadhAre zakti dharAvanAra Indriyo je dekhI zake tethI paNa atisUkSma te te bhautika aNuo hovA ja joIe. A vAda vaizeSika paraMparArUpe vikasyo ane vaizeSiko atIndriya paramANuvAda sudhI gayA. temaNe e paNa kahyuM ke pRthvI, pANI Adi bhautika tatvonA aMtima paramANuo atIndriya che, paNa te paraspara taddana vijAtIya che. eTale pArthiva paramANu kadI pANI ke teja AdirUpa badalAI na zake. A vaizeSika vicAradhArAthI AgaLa vadhanAra aNuvAdIo paNa astitvamAM AvyA. teonI vicAradhArA vaizeSika kahevAtI vicAradhArA pachI ja astitvamAM AvI ke pahelAM yA samAnAntara-e kahevuM saraLa nathI. paNa e vicAradhArA vaizeSika vicAradhArAthI vadhAre sUkSma ane vadhAre satyanI najIka che, eTaluM to cokkasa. A vicAradhArA jaina paraMparAmAM bahu vistAra pAmI che. teNe kahayuM ane sthApyuM ke pArthiva Adi bhautika paramANuo te te vyavahArya guNadharmane kAraNe bhale judA kahevAtA ane mAtA hoya, paNa mULamAM e paramANuomAM koI pArthivatva Adi svataHsiddha vibhAjaka tatva nathI. paristhiti ane parivartanavaza je paramANu pArthiva hoya te saMyoga badalAtAM jalIya paNa banI zake ane vAyavIya paNa. jema A paraMparAe paramANuomAMnA svataHsiddha vibhAjaka tatvane lopI nAkhyuM, tema eNe sUkSmatAnI dizAmAM paNa bahu ja vizeSa pragati karI. vaizeSika paraMparAmAM manAto aMtima paramANu jenI kalpanA pramANe eka moTo skaMdha yA anaMta avibhAjya paramANuono samudAya banI gayo. A aNuvAdanI prakriyA ethIye AgaLa vadhI. bauddha paraMparAe paramANu mAnavA chatAM kahyuM ke paramANuno evo artha nathI ke koI eka dravya sadA dhruva rahe ane temAM guNadhama rUpAMtara pAmatA jAya paNa eno artha e che ke evuM koI dhruva paramANu-dravya na hovA chatAM tenA guNadharmonI pratisamaya navanavI badalAtI dhArA cAlyA ja kare che, e avicchinna dhArA te ja drava eTale pravAharUpe vahetI hovAthI dravya kahevAya che. Ama bauddha paraMparAe pahelethI manAtA eka dhruva paramANuno cheda uDADI tenA sthAnamAM pratisamaya yA pratikSaNa udaya pAmatA navanavA rUpa, rasa Adi guNadharmone ja paramANu mAnyA. TUMkamAM upara sUcita paramANuvAdane lagatI cAra kalpanAo bhAratIya tatva cAra to sadabhAgamAM thaI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jJAnamAM che, jenI AsapAsa aneka kalpanAonI sadhi UbhI thayelI che, paNa mULamAM A cAra ja che. bhautika prakRtivAda bhautika jagata paratvenI bIcha paraMparA te prakRtivAdI, che sAMkhya paraMparA tarIke vidita che. AgaLa jatAM A ja prakRtivAda neka vedAntI vicArasaraNIonI bhUmikA banI gayo che. A paraMparA prathama paraMparAnI peke maulika anaMta paramANuo uparathI bhautika jagatanuM sarjana nathI mAnatI. te kahe che ke vizvanA mULamAM akhaMDa tattva to eka ja che, ane te prakRtitattva khA tattvamAM judA judA guNadharmo dharAvanAra ane tene vyakta karanAra evA parapara avibhAnya aMzo ke ghaTako che. paNa te mULa prakRtithI aa nathI. prakRtitattva eka te ja ane koI ne mate aneka chatAM te samagra vizvamAM vyApaka che. te tattva havAdI paraMparAnI ke paramANa kahevAya to e arthamAM ke te indriyAtIta ane atiga che; paNa e arthamAM nahIM ke enuM kada pA pariNAma ati alpa che. prakRtivAdIe mULa eka prakRti mAnIne paNa tenAmAM eTalI badhI sarjakazakti mAnI che ke jethI te vizvaviSya mA azva khano pUro khulAso ApI zake che. ane yAdanI sarjanaprakriyAnI tulanA ahIM upara masthita be bhautika yAdonI sarjanaprakriyAne lai TUMkamAM sarakhAmaNI karIe to bannenA dRSTikoNa samajavAmAM saraLatA thAya. dareka aNuvAdI ema mAne che. ke paramANuonA nAnAmoTA samudAya dvArA chevaTe Indrayagamya banI zake evI bhautika saSTi nirmANa thAya che; jyAre prakRtivAdI ema mAne che ke aNuvAdIonAM paramANu dravyo ke enA skaMdho, e to prakRtinA sarjana vyApArano eka bhAga che, ane teM pazu bahu AgaLa jatAM Ave che. pahelAM to prakRtimAMthI je sarjana cApa che, te zAka koTinuM yA AnapakSIya doSa che. prAthamika sanmAM jIvAtmA dvArA je sukha, ba, jJAna icchA Adi spardhava bhAvI anubhavAya che, te astitvamAM Ave che, ane kramekrame temAMthI jJAna meLavanArI ane jJAnane vyavArya banAvanArI zaktio yA indriyo racAya che. A jJAtR, A jJAnasAdhana ane jJAnanuM vAhana e trivarga racAya tyAre ja sUkSma-sthULa 19 aprila 19para bhautika sRSTinA ArvibhAvano kALa Ave che: pahelAM jJAtR yA nAyakapakSIya sRSTi; ane pachI jJeya yA upabhogya sRSTi. aNavAdI sarjanaprakriyAmAM AvuM kAMI nathI. temAM no prathamathI ja ya yA upabhogya sRSTi racatI. manAya che, ane koI paNa avasthAmAM paramANuonI banelI sRSTi nAyakapakSamAM paDatI ja nathI. gAma vAdI sarjanaprakriyA prAraMbhathI aMta sudhI bhoMga mahinA utpAdanavinAzano ja vicAra kare che tyAre prakRtivAdI sarjanaprakriyA prathama jJAtA yA bhoktAnA sarjanane lagato vyApAra vaTAvI tyAra bAda bhaugya suSTino vicAra ghAye che. A maulika bheda uparathI ema lAge che ke kadAca tattvajJAnanI koI prAcIna avasthAmAM eka paraMparAe mukhyapaNe bahirmukha thaI suSTino vicAra prAraMbho, ane aMte paramANu sudhI te gayo; jyAre bIna paraMparAe atarmukha thaI e vicAra prAraMbhyo. ane chevaTe te sthaLa vizvanA sarjanane ghaTAvavAmAM vio, A bheda jotAM ane AgaLa upara je jIvatattva vize vicAra kheDAto gayo te jotAM, ema lAge che ke prathama aNavAdI cAAM jIvanatattva to pote mAnelAM bonika tattvomAMthI ja dharAvyuM: caitanya yA phthana, e bhautika tattvothI khAsa svataMtra nathI. paNa bhautika tattvonAM vividha mizraNomAM je mizraNo zarIra AkAra dhAraNa kare ane sendriya ane te mizraNonAM sukhaduHkha AdinI lAgaNI jevuM ja na pragaTe, paNa bIjA NavAdI pakSombe tethI judA paDI ema kahyuM ke asi e to bhogyasRSTi che, ane je bhogya hoya teno koI bhoktA cetana hoyo ja joIe. A dalIlane AdhAre temaNe badhAe bhoLAnuM yA chAnuM astitva svataMtra mAnyuM. kAraNa ke emanI sarjanaprakriyAmAM mULa pAyArUpe to paramANuo ja hatA; ane temAM temaNe caitanya svIkAryuM na hatuM, tema ja caitanya pragaTa thAya evI cArvAkasamata zakti paNa svIkArI na hatI. AthI karuM prakRtivAdanI sarjanapraprakriyAmAM dekhAya che e prakriyA pramANe mAna sukhaduHkha, icchA Adi svasaMvedya manogata bhAvo e to prakRtinA sarjanakramamAM bhAvivi pAmatAM, pahelA ja tabakke. astitvamAM Ave. tethI zarUAtanA vakhatamAM prakRtivAdIne paNa kadAca prakRtithI bhinna evA cetana tattvanI kalpanA karavI nahIM paDI hoya. ane jyAre e panA karavI paDI tyAre prakRtivAdIne cetana sAthe prakRttino meLa besADavAmAM ane prakRtinA buddhi, jJAnendriya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 2 eprila 1959 ane karmendriya e trivargane sArthaka TharAvavAmAM paNuM bhAre muzkelI anubhavavI paDI hoya tema dekhAya che. bhautika tatvonAM svarUpa para je je kalpanAo thatI gaI ane vikasatI gaI te kalpanAo prayoganI kasoTIe caDelI nahIM. be ke aneka kalpanAonA puraskartA paraspara carcA kare; eka bIjAnI kalpanAmAM truTi ke asaMgati batAve. bIjo potAnA bacAva uparAMta pahelAnI mAnyatAmAM asaMgati darzAve. Ama tarka-pratitarkanA pariNAme dareka vAdI potAnAM maMtavyomAM kAMIka ne kAMIka sudhAro ke umero karato gayo che, paNa koI bhautikavAdI paraMparAe potAnI kalpanAne prayoganI kasoTIe caDAvI tenI sArAsAratA siddha nathI karI. jema chellAM cAraso-pAMcaso varSamAM vaijJAnikoe bhautika tatvanI potapotAnI kalpanAone aneka prayogo dvArA kasavAno prayatna karyo che, ane tene pariNAme aneka jUnI mAnyatAo bhUMsAI paNa gaI che; navI mAnyatA astitvamAM AvatI gaI che, ane te paNa prayogamAM sAbita thAya to ja TakI rahe che, nahIM to mAtra aitihAsika noMdhamAM ja enuM sthAna rahe che, tema bhAratIya tatvajJAnanI bhautika vizva paratvenI seMkaDo varSomAM kheDAyelI vividha kalpanA vize kayAreya banyuM nathI tethI A kalpanAo Aje e ja rUpamAM siddhAnta koTImAM AvI zake nahIM, ane chatAM e tatvajJAnano eka bhAga to gaNAya ja che. Ano artha mArI daSTie eTalo ja thaI zake ke te te ciMtako maLe to vastunA yathArtha darzananI zodhamAM ja pravRtta thayelA. temanAM sAdhano te kALe parimita, ane vaijJAnika prayoganI dizA temaNe ughADI ja na hatI. tethI AjanA vaijJAnika prayogonA samayamAM e kalpanAonuM mUlya avazya siddhAntakoTinuM nathI ja, chatAM utkaTa jijJAsuonA prAthamika ane dIrdhakAlIna prayatna rUpe to enuM aitihAsika mUlya che ja. ahIM e paNa noMdhavuM yogya gaNAze ke bhautika tattvonI vividha kalpanAo sAthe bauddhika mUkSmatA, tArkika sacoTatAno saMbaMdha joDI zakAya; paNa saikAlika sarvajJatva ke abAdhita svAnubhavano saMbaMdha joDI na zakAya. A vicArane vadhAre spaSTapaNe samajavAmAM upayogI thaI zake evo, eka lekha hamaNAM ja "prasthAna" mAsikanA gata kArataka mAsanA aMkamAM "paramANunI bhItaramAM' zIrSathI prasiddha thayo che. enA lekhaka che DaoN. azvina ma. trivedI ane zrI mahendra desAI cetanaviSayaka mAnyatAnI bhUmikAo have tatvajJAnanA bIjA viSaya cetanya bhaNI vaLIe. vicArakone pahelAM ema to lAgyuM ja ke jJAna yA citanyazakti eka viziSTa vastu che. paNa tenuM bhautika tatvathI nirALuM astitva temaNe mAnyuM nahIM. teoe mAnyuM ke, jema bhautika tattvomAM bAhya indriyathI grahaNa thaI zake evA guNadharmonuM astitva che, tema mAtra manathI ja grahI zakAya ane samajI zakAya evA jJAna ke caitanyaguNanuM paNuM astitva che-bhale e astitva amuka paristhitimAM ja dekhA de. A dRSTie te bhUtavAdI vicArakoe caitanyanuM kendra bhUtatattvomAM mAnyuM ane kahyuM ke jIvanta dehavilaya pAme tyAre bhautika tattvo vIMkhAI jAya, ane caitanya paNa tyAM ja asta pAme. koI prANI janma le tyAre tenA zarIramAM koI pahelAMnuM svataMtra cetanya dAkhala nathI thatuM, paNa navA deha sAthe navIna caiitanyazakti nirmANa thAya che. Aje A bhUtacetanyavAda bhAratanA sAmAnya mAnasapradezamAMthI jANe sAva sarI gayo hoya tema lAge che. paNa e vicAranA tharo to sAhityamAM aneka rIte noMdhAyA che. A vetanyavAdanI prAthamika bhUmikAthI AgaLa vadhI bIjA vicArakoe cetana yA cetanyanuM bhUtatattvothI svataMtra ane nirALuM astitva sthApyuM. AvA svataMtra cetanavAdI aneka paMtho astitvamAM AvyA. darekanI dRSTi enA svarUpa paratve, guNadharma para temaja vikAsanI parAkASThA para judI judI ghaDAtI hatI. aMte A caitanyavAdI vargamAMthI eka evI dRSTi paNa pragaTa thaI ke je amUrta jJAna yA caitanya sivAya bIjI koI bhautika vastunuM svataMtra astitva ja na mAnatI. Ama cetanatattvanI bAbatamAM mukhya mukhya je vicArapravAho cAlyA teneya traNa bhAgamAM mUkI zakAya. pahelo bhAga bhUtacetanavAdI, jemAM bhautika zaktio, guNadharmo ane citanya yA jJAnazakti e mAtra bhUtatatvanA kendramAM ja manAyAM. A bhUtatAtavAda thayo. bIjo bhAga e ke jemAM bhautika tattvothI bhinna svataMtra cetanatattvonuM zAzvata astitva manAyuM. trIjo bhAga e ke jemAM jJAna, caitanya yA saMvedya amUrta tattva sivAya bIjI koI bhUta-bhautika jevI vastuonuM svataMtra astitva ja nahIM. A rIte pahelo bhAga ane cetanAnA traNa mAM te eka Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 bIjo bhAga, bane potapotAnI rIte atI. pahelAne caitanyanuM bhAna bhUtomAMthI dhaTAvavAnuM to bIjAne bhautikatA yA bAhyatAnuM bhAna caitanya yA jJAnazaktimAMthI ghaTAvavAnuM; pahelA advaitamAM avidyAnI kalpanA karavI na paDatI; jyAre bIjA atamAM avidyAno Azraya anivArya hato. vijJAnavAdI bauddha hoya ke kevalAdatavAdI vedAntI hoya, bannene Indriyagamya bAhya sRSTinA anubhavanI upapatti ekamAtra avidyA, ajJAna yA mAyAzaktino Azraya laIne ja karavI paDatI. ane e avidyA nAmanuM tatva paNa koI svataMtra na manAtAM eka cirakAlIna vAsanArUpe tema ja cetananA eka pAsA lekhe kalpAyuM. AtmadaSTinI prayogasiddhatA cetanatattvane lagatI bhAratIya paraMparAonI mAnyatAono A to atisaMkSepa thayo. paNa atre je mukhya vaktavya che te e che ke cetanavAdI dareka paraMparAnA puraskartAomAM thoDA paNa prAmANika sAdhako pahelethI Aja lagI evA thatA AvyA che, ke jemaNe potapotAnI paraMparAnI AtmadaSTi svIkArIne tenI satyatAno anubhava karavA prayogo karyA che. teo mAtra kalpanAmAM viharyA nathI, paNa te te AtmadaSTinI yathArthatAno anubhava karavA bahu mathyA paNa che. eTale bhAratIya AtmadaSTinI paraMparAone mAtra kalpanAmUlaka kahI avagaNI zakAya tema nathI, kema ke e kalpanAo prayoganI kasoTIe koI ne koI rUpe caDI che. e prayoganI kasoTI te ja yogavidyAne nAme prasiddha che. yogavidyAnuM mukhya dhyeya ja pahelethI e rahyuM che ke sAdhaka potAnA caitanyano anubhava kare. Avo anubhava karavAnI prayogazALA e kAMI bhautika prayogazALA jevI nathI hotI, ke jemAM dUradarzaka ane sUkSmadarzaka yaMtronI pUrI sagavaDa tema ja gaNita Adi vidyAone baLe ja mAtra AtmasvarUpano sAkSAtkAra thaI zake. enI prayogazALA e sAva nirALI racanA che. AvA prayogamAM jeNe jeNe jhaMpalAvyuM teoe prathama to potAnA manane sthira karavA, zarIrane samatola banAvavA ane ciMtanazIla manane vidanarUpathatA lezone nivAravAnI yojanA karI, ane te dvArA AtmAnubhavanuM eka zAstra dhIre dhIre khIlavyuM. je je prAmANika sAdhako thayA te badhAnI AtmadaSTi bhale nokhI nokhI hoya, chatAM enA anubhavaprayogonAM mukhya ane sthira pariNAmo sarakhAM ja AvelAM noMdhAyAM che. sAdhanAnI paddhati ane tenAM bhinnabhinna aMgo upara bhAra ApavAnI bAbatamAM teo bhale judA paDatA hoya, paNa e sAdhanA prayoganAM aMtima pariNAmo tema ja vacagALAnI vikAsamukhI yA zuddhilakSI avasthAomAM badhAno ja anubhava ekasarakho noMdhAyelo che. te uparathI ema kahI zakAya ke bhAratIya ciMtako ane sAdhakoe bhale bhautika vizvanI bAbatamAM kalpanAvihAra karyo hoya, paNa jIva, AtmA yA cetanatatvanI bAbatamAM emaNe mAtra kalpanAmAM ramaNa nathI karyuM, paNa potapotAnI kalpanA yA Hypothesisne anusarI e adhyAtmatatvane anubhavavAno prayatna karyo che. tethI ja Ajeya bhArata eka AdhyAtmika deza tarIke jANIto che. enI A khyAtimAM je kAMI paNa satya hoya to te AtmadaSTi upara prayoga ke yoga karavo e che. yoganI sAdhanA karatAM karatAM tene upayogI thaI zake ane sAmAjika jIvanamAM paNa sahAyaka thaI zake evAM keTalAMya zAstro khIlyAM che. mAnasazAstra e mananI zaktio ane mananAM kAryone lagatuM zAstra che. zarIranI ane prANavahananI gati-vidhine niyamamAM rAkhe evuM eka haThayogazAstra paNa astitvamAM AvyuM che. mananI ane cetanyanI gUDha zaktio kaI rIte khIle, enAM AvaraNa kaI rIte dUra thAya, ene darzAvatuM zAstra paNu racAyuM che. AvAM zAstro paNa paraMparAbhede judAM judAM che. paNa badhAMyano sUra eka ja che tethI te yogavidyAne nAme, dhyAna ke samAdhine nAme prasiddha hoya chatAM e chevaTe to cetananA svAnubhavanI prayogavidyA ja che. paramAtmatatva tattvajJAnano trIjo viSaya che paramAtmatatva. A tattva vize paNa tattvajJAnamAM aneka paraMparAo pravarte che. koI Izvaratatvane jIvAtmAothI ane bhautika tattvathI sAva nirALuM ane svataMtra kalpa che; to bIjA aneka evA che, je paramAtmatatvane bAhya vizva ane cetanatatva e bethI sAva nirALuM na mAnatAM temAM ekarasa yA otaprota hoya tevuM mAne che. athavA ema kaho ke bhUta ane AtmA e bane paramAtmatatvanA ja aMzo yA Avibhavo che. koI paramAtmatatvane svataMtra na mAnatAM tamAma jIvAtmAomAM zaktirUpe vidyamAna mAne che ane e ja zakti visatAM jIvAtmAo ja paramAtmA banI rahe che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga manu game teTalo vikAsazIla doSa hoya ene vikAsa karatAM karatAM tyAre kAMIka potAmAM Upa bhAse che, tyAre te koI AvA paripUrNa ane bApI zuddha tattvane mAnI tene avalaMbI tenI upAsanAmAM lIna thAya che. pachI je tattva tenAthI juduM hoya ke zaktimpe tenAmAM ja paDyuM hoya. paNa enI upAsanAnI jhaMkhanA ene uttamamikAmAM prere ja che. AvI upAsanAo paNa mAtra kalpanAmAM nathI rahI. te paNa prayoga nA AdhanAnI kasoTIe caDI che ane tenAM paNa pariNAmo bUdhI ja paraMparAomAM lagabhaga ekasarakhAM noMdhAyAM che. eTale ema kahI zakAya ke paramAtmatattvanI mAnyatA e mAtra kalpanArUpa nathI rahI; e mAnavajIvananA UMDA stara sudhI sAkAra thaI che. tattvajJAna ane dharmano saMbaMdha tema ja vicAronkrAMtinAM keTalAMka pAsAM tattvajJAnanI paraMparAono sAdhanA tema ja bharo pAsanA sAthe saMbaMdha thayo, ane te tattvajJAna dharma sAthe saMkalita thaI gayuM. dharma e mukhyapaNe zrA ane sAdhanAnuM kSetra hoya che. tethI temAM je je tattvajJAnanA muddAo saMkaLAya te paNa moTe bhAge zraddhAnA viSayo banI jAya che. eTale jeTaluM baLa providyAmAM Avazyaka hoya che te dharmakSetre rahevA nathI pAmatuM. Ane lIdhe aneka kalpanAo prayoga vinA paNa siddhAMtanuM rUpa laI le che. ane dareka paraMparAnA vicAro ghaNI vAra yukti thA tarkane banne ja vicAra kare che. A vicAranAM pariNAmo paNa ekaMdara utkrAMtigAnI ja khAvelAM dekhAya che. judAM judAM bhAratIya zAstromAM aneka zabdayugalo evAM che ke je upara sUcavelI vicArotkrAMtinAM sUcaka che; jema ke laukika ane lokottara, vyavahAra ane nizcaya, saMskRti ane paramArtha, hArdika ane paramArthika, neyArtha ane nItArtha, mAyA ane satya ItyAdi. jyAre mAtra bhUtavAda hato tyAre enuM koI viziSTa nAma bhAgye ja paDayuM haze. paNa AtmavAda astitvamAM AvatAM ja bhUtavAdane zokAyata mA vArSika viSNu tarIke UtaratuM sthAna maLyuM. ane AtmavAda lokottara yA aaukika gaNAyo. AtmavAda sthira thayA pachI paNa enA svarUpa paratve UMDANu keLavAvuM zarU thayuM. je lezo, vAsanAo ke 1 eprila 1959 Lo caitanya sAthe saMkalita hoya te sAmAnya rIte cetAnA bhAga ja gaNAya. paNa jaina jevI paraMparAoe tAravyuM ke cetananuM kharuM svarUpa ethI juduM che. e vastu spaSTa karavA temaNe kahyuM ke rojiMdA kbananAM anubhavAtuM vAsanAmizrita caitanya e avatAra che. niyatie to baeNnuM svarUpa kaleza-vAsanAothI sarvathA mukta che. e ja rIte jyAre emanI sAme prazna Avyo ke jo eka paramANu avibhAjya evA AkAzakhaMDamAM raheto hoya to anaMtAnaMta aDo ane tenA rUpo AkAzamAM samAI na zake. A praznanA uttaramAM temaNe karyo ke avibhAjya AAkArakSetramAM eka paramANu samAya che. e vAta sAcI, paNa e paramANu bIjA aneka athavA anaMta paramANuone paNa potAnA kSetramAM avakAza Ape che. A uparathI prazna thayo ke avibhAjya kAzakSetramAM eka paramANu paNa samAya ane paramANuono skaMdha paNa samAya, to e mULa paramANu ane skaMdha e vacce parimANano bheda zo rahyo? AnA uttaramAM e jaina vicArakone vyavahAra ane nizcayadaSTi madade AvI. temaNe khulAso karyo ke je eka paramANu te nizcaya paramANu ane te ja paramANanA adhiSThAnakSetramAtramAM samAno anaMtANamaya rahedha e vyavahAraparamANu. A rIte jaDa ane cetanatattvamAM jema jema vicAranuM oNMDANu vadhatuM gayuM ane prathamanI kalpanAomAM asaMgati dekhAvA lAgI tema tema vyavahAra ane nizcayanI daSTino Azraya laI tattvavicAra khIlato gayo. buddhe sthAyI kalpano cheda to uDo ja hato ane bAhya tema ja Antara vizvamAM DhANika dharmonuM astitva ja sthApyuM hatuM. paNa e ja ba paraMparAmAM tyAre evo tabakko khALo ke temAM zrAddha bhautika tattvanuM astitva ja nakArAyuM tyAre e vijJAnavAdane bAhya vizvanA thatA kanDiyagamya anubhavanI mAtAne khulAso karavAno vAro Avyo. eNe tarata ja kahI dIdhuM ke khAdya viSa e satya che, paNa te sa pAramArSika nathI; mAtra saMskRtisatya. saMskRti eTale avidyAnuM DhAMkaNu. A avidyAne lIdhe je bhAna thAya te avidyAkAlIna satya kahevAya. Ama vijJAnavAde potAnA unta mA vikasita darzanane sthApavA paramArthasAyano bhAzraya cho, baMne potAnA ja samAnadhamAM itara bauddhonI mAnyatAne saMskRtisaya kahI tene paNa eka khUNAmAM goThavI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 23. eprila 1959 -------- - bAhya ane AMtara jagatanA daita tema ja ata satyanI pratIti vikasatI tema ja spaSTa thatI jAya tema vizenI dIrdhakAlIna carcAo pachI jyAre zaMkara jevA tema pUrva pUrvanI satyapratItione tatvaciMtako laukika, AcAryoe kevalAdaMta sthApyuM tyAre temane pahelAMthI vyAvahArika, sAMskRttika, neyArthaka ane mAyika kahI UtaratA pracalita, zAstromAM rUDha ane lokamAnasamAM ghara karela kramamAM govatA AvyA che. A krama jema tatvajJAnamAM daita tema ja jIvonA astitva ane pArasparika bhedano tema dhArmika AcAramAM paNa dekhAya che. jema jema khulAso to karavo ja rahyo. vaLI, svataMtra Izvara vizenA dharmanI sUkSmatA vicAratI gaI ane AcaraNamAM vyakta maMtavyanuM sthAna paNa goThavavuM ja rahyuM. eTale temaNe paNa thatI gaI tema tema sthaLa koTinA lokagamya bAhya akhaMDa saccidAnaMda brahmane pAramArthika satya rUpe potAnA dharmAcArone laukika, vyAvahArika ke apAramArthika rUpe darzanamAM nirUpyuM ane bIjAM virIdhI dekhAtAM maMtavyo oLakhAvavAnuM valaNa vadhatuM rahyuM che. ke lokapravAdone vyAvahArika satyanI koTimAM koI ne upara je carcA karI che tenA viSayone vizeSa phuTapaNe koI rUpe goThavyAM. mAyAno Azraya laI IzvaratatvanuM samajavAmAM upayogI thaI zake evI be mArI pustikAnirUpaNa karyuM ane avidyAno Azraya laI jIvonuM onI bhalAmaNa karuM to te asthAne nahIM lekhAya. astitva, temano pArasparika bheda ane bAhya jagatano gujarAta vidyAsabhA taraphathI prasiddha thayela "adhyAtma AbhAsa--e badhuM goThavyuM. eka rIte A prakriyA vicAraNA' ane vaDodarA oriyenTala insTITyUTa saMvRtisatya ane paramArthasatyanA jevI ja che. nAgArjune taraphathI prasiddha thayela "bhAratIya tattvavidyA . A baMne je kahyuM hatuM ane vasubaMdhue trisvabhAva nirdezamAM je pustikAomAM mate te viSayane kAMIka vadhAre vigatathI nirUpyuM hatuM, te kevalAdvaitavAdamAM kAMIka rUpAMtarathI yathAsaMbhava aitihAsika dRSTithI ane upapattipUrvaka nirUpAyuM. carcA che. saMbhava che ke enuM vAcana tasvAbhyAsIne vijJAnavAde bAhya jagatanuM astitva nakArI bauddha upayogI nIvaDe. paraMparAmAM vicAranI eka navI dizA ughADI hatI. paNa kSaNavAdI ane dhyAnI bauddho tyAM ja thobhe tevA na hatA. u pa saM hA 2 temAM zunyavAda astitvamAM Avyo. e vade vijJAna saMtati jevAM AMtarika satyone paNa niHsvabhAva kahI eka rIte huM tattvajJAnanA abhyAsa paratve je dRSTi dharAvuM chuM saMvRtisatyanI koTimAM mUkI dIdhAM, ane kahyuM ke te nirUpaNa teno nirdeza karavo yogya che. neyArthaka che, eTale ke kalpanA-sthApanIya che. nItArtha eTale 1. tatvajJAnano abhyAsI mAtra satya tarapha ja daSTi buddhanuM aMtima tAtparya to mAtra zUnyatAmAM che. jyAM mananI rAkhe to ja e abhyAsamAMthI sAratatvameLavI zake. te mATe gati nathI ane zAbdika kalpanAmAM je baddha thaI zake prathama to eNe koI paNa jAtanA pUrvagrahane vaza na ja nahIM te tatva aMtima ane e badhA abhinivezo, thavuM ghaTe. daSTio ane kalpanAothI zUnya che. emAM zUnyatAnI daSTi-abhinivezane paNa sthAna nathI. A rIte eka ja 2. pote je vicAra sevato hoya ke je niSkarSa upara bauddha paraMparAmAM uttarottara vicArakrAti thatAM pUrva pahoMcyo hoya, tenAthI viraha mato, vicAro ke maMtavyone gauNa sthAne goThavavAM paDyAM. sthApanAo sAme upasthita thAya tyAre eNe enA pratye eTalo ja Adara keLavavo joIe, jeTalo potAnA chelle eka zabdayugala vize paNa thoDuM kahI devuM vicAra pratye hoya. AvA samatva vinA pUrvagrahathI chUTI prAsaMgika che. mAyA ane satya e be zabdo bahu jANItA ja na zakAya. che, ane ati prAcIna paNa che. tenA arthonI chAyAo aneka che. jyAM kAlpanikatA ane avAstavikatAno 3. tattvajJAnanA abhyAsanuM kSetra je rIte vistarI rahyuM bhAva sUcavavo hoya tyAM sAmAnya rIte mAyA pada vaparAya che, te jotAM abhyAsIe koI eka ja paraMparAnA che, ane jyAM vAstavikatA yA abAdhitatAno bhAva taviSayaka sAhityamAM purAI na rahetAM bane teTalI sucavavo hoya tyAM satya pada vaparAya che. paNa jema jema daSTimaryAdA vistAratA ja javuM joIe. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 4. tattvajJAna zabdathI sIdho artha to phalita eTalo ja thAya che ke te eka prakAranuM satyalakSI jJAna che. paNa jIvana e mAtra jJAnamAM parisamApta nathI thatuM. jJAna e to jIvanane doranAra eka bhomiyA jevuM che, athavA AgaLa pragati karavAnA mArga upara prakAza pAtharanAra che. je tene pariNAme jIvanano bIjo ane mahattvano bhAga je naitikatA che te na khIle to e tattvajJAna vadhya banI rahe. tethI niSThAvAna tatvajJo naitikatA yA cAritranI sAthe ja tattvajJAnanuM mUlyAMkana kare che. che. mane mArA ati alpa abhyAsane pariNAme paNa evuM jaNAyuM che ke judI judI aneka paraMparAonI vicArasaraNIo, ene pragaTa karanArI paribhASAo ane enAM vargIkaraNa ghaNI vAra upara uparathI paraspara viruddha lAge toya enA mULamAM UMDA UtaratAM emAM eka jAtano susaMvAda ja rahelo hoya che. je tattvajJa e maulika saMvAdI sUrane pakaDI le to enI AsapAsa badhI vicArasaraNIo yogya rIte goThavAI jAya che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA prAcyavidyA mandirane bheTa maLela jJAna bhaMDArano paricaya prAcIna bhAratIya saMskRtinA vikAsamAM bhAratanA pratyeka saMpradAyano phALo che. prAcIna zramaNasaMskRtinA be mukhya jANItA vibhAgo-jaina ane bauddha-emano hisso emAM viziSTa mahattvano che. vaidika athavA hiMdu, jaina tema ja bauddha saMpradAyoe ekameka upara khUba asara pADI che; ane A tema ja bIjA aneka nAnA moTA saMpradAyanA AcAryo ke paMDito phakta potAnA ja dharmanA sAhityanuM nahi paNa bhAratanA pratyeka mukhya saMpradAyanA sAhityanuM jhINavaTathI adhyayana karatA. A rIte jaina ke bauddha granthabhaMDAromAMthI puSkaLa jainetara ke baudhetara granthonI amUlya hastaprato maLI AvI che. vaLI prAcIna gurjaradeza hAlanA gujarAta, saurASTra, kaccha ane rAjasthAnano moTo bhAga-jene ApaNe mAgurjaradezanA nAmathI oLakhAvIe-tenI sAMskRtika ekatA hatI ane saMskRtinA abhyAsa mATe, khAsa karIne I. sa. 1000thI Aja sudhInA ItihAsa mATe bhAratIya saMskRtinA pratyeka abhyAsIe jaina bhaMDAromAMthI maLatI pracura granthasAmagrIno abhyAsa karavo anivArya che. e rIte cha hajArathI paNa vadhu hastapratono A saMgraha khUba mUlyavAna che. emAM saMskRta, prAkRta, gujarAtI, vraja-hiMdI, tema ja marAThI grantha paNa che. AmAM jaina temaja brAhmaNa grantho paNa che. jaina Agama sAhitya, AcArAdi grantho ane prakaraNa grantho uparAMta jaina tema ja jainetara caritro, kAvyo, thAonATako, subhASito, jayotiSa, Ayurveda, vyAkaraNa, nyAyazeSika AdinAgrantho, stotro, stavano, maMtrazAstranA grantho, purANomAMnA saMgrahagrantho, gItA, piMgala-grantho, kAmazAstranA grantho, tema ja gujarAtI jaina ane jainetara rAsa, copAI savaiyA, sajajhAya, phAga, stavano, prabhAtiyAM, bAramAsA, batrIsIo, padyAtmaka tema ja gaghAtmaka kathAo, caritro, kAvyo, nATako, aitihAsika kAvyo, hariAlI, hamacaDI, ghUgharI jevA kAvyaprakAro, varNagrantho, vijJaptipatra, jUnA paMcAMgonA namUnA, saMgItanI rAgamAlAo, sAmudrika zAstranA grantho, svarodaya zAstranA grantho, bolapatro, daMDako, AlApo vagere che. gujarAtI bhASAnI utkrAMtino, tenA padya ane gadya prakArano chellAM lagabhaga pAMcaso varSono kramabaddha itihAsa A saMgraha rajU kare che. stabako-TabAo e mUla saMskRta athavA prAkRta grantha sAthe enA zabdazaH gujarAtI artha rajU kare che. saMskRta-prAkRta granthonI saMskRtamAM TIkAo racAtI tevI ja rIte gujarAtI bAlAvabodho maLe che. eka ja granthanA aneka samayanA rabAo ane bAlAvabodho maLe che, jethI bhaviSyanA abhyAsIone vaijJAnika draSTithI gujarAtI bhASA ane tenI judI judI bolIono abhyAsa karavo sugama thaI paDe che. A ja rIte eka ja grantha jema ke zAlibhadrasUrino prAcIna gujarAtImAM saM. 1241 AsapAsamAM racAelo buddhirAsa-enI aneka samayanI judI judI prato maLe che. A prakAranI bIjI aneka kRtio che. AvI rIte judA judA agatyanA granthonI vividha samathanI ane judAM judAM sthaLoe racAelI prato A saMgrahamAM bhaLavAthI pratomAM pApherano tulanAtmaka abhyAsa karI bhASAno vikAsa ane parivartana samajI zakAya che tema ja mULa granthanI bhASA ane pATha nakkI karavAM sugama thaI paDe che. A saMgrahamAMnI moTA bhAganI prato gujarAta ane saurASTranAM gAmo ane nagaromAM lakhAI che. tema ja keTalIka prato ka7, mevADa ane madhya bhAratamAM paNa lakhAI che. keTalAMka evAM prAcIna nAmo je hAlanA kyAM gAma ke nagaranuM nAma haze te bhaviSyanA saMzodhanano viSaya raheze. A saMgrahamAM ghaNI prato dIvabaMdara, goMDala, vIramagAma, pATaNa, amadAvAda, staMbhatIrtha (khaMbhAta), ratnapura, vaDodarA, surata, porabaMdara, mAMgaroLamAM lakhAI che. A uparAMta maLatAM keTalAMka sthaLanAmo nIce pramANe che--gaMdhArabaMdara, jaMbUsara, siddhapura, pAlaNapura, rAdhanapura, bANIgAma, nUtanapura (navAnagara), kuntalapura mahA * zrI pUjya jenAcArya loMkAgacchAdhipati zrInyAyacaMdchasUrijI tathA pUjaya zrI svarUpacandrajI mAraka bhaMDAra mahArAjanA sayAjIrAva yunivarsiTInA prAcyavidyA mandirane yatizrI hemacandrajIe tA. 20-2-1959nA roja bheTa Apyo teno paricaya. 25 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1995 nagara, koraTAnagara, vAlhI athavA vAlI (prAcIna valabhI- - kAlikAcArya kathAnI prAcIna prati che. saM. 1471mAM pura), verAvaLabaMdara, devakapattana (somanAtha pATaNa), (I. sa. 1415) lakhAelI sundara hastAkSaranI kacchamAMnuM bhUja, bhAvanagara, bilADAgAma, rAjapura, rAja- ajJAtanAma kartAnI medhadUtacUrNikA, I. sa.nA paMdaramAM nagara (amadAvAda), sarahabAda, jIrNadurga (jUnAgaDha), saikAmAM lakhAelI ane e ja saikAmAM racAelI, lakhatara, dholakA, levagrAma, paMDa5 (khaMDapa-kheDApA) nagara, aMcalagarachanA merUMgasUrie kAlidAsanA meghadUtanA sAvaragrAma, dhrAMgadhrA, dhorAjI, dhrAphA, samANa gAma, anukaraNamAM paNa anya viSaya laI racelA meghadUta sAdaDI (mAravADamAM), sirohI, jesalamera, vairATa (jayapura kAvyanI prAcIna prata, somaprabhAcAryanA siMdUraprakararAjaya), alavara, udayapura, nAgapura, citrakUTa (citoDa), kAvyanI I. sa. paMdaramA saikAmAM lakhAelI prata, saM. mohamammI athavA muMbaI sUryapura (sUrata), taraNipura 1476 (I. sa. 1420)mAM lakhAeluM uttarAdhyayanasUtra, (sUrata), hAlAra dezamAM ka95vazrAma (kAlAvaDa ?), saM. 1538mAM lakhAeluM hemacaMdrAcAryanuM zabdAnuzAsana, amarAvatI, mAravADanuM sAcoranagara, haridurga (), kRSNa. zivadAsanI racelI saMkSipta vetAlapaMcaviMzati kathAnI caTagrAma (6), sohAgrAma (), kaccha deze arjunapura saM. 1544mAM jastalapuramAM lakhAelI prata, gujarAtI aMjAra ?), doraDAgrAma (), cApola, rANapara (saurASTra), cUrNikA sAthenI bhAnudattanI rasamaMjarInI saM. 1565mAM Amoda (bharUca ke surata jillAnuM), bhopAvara, lakhAelI prata, rAmacaMdrasUrie racelI siMhAsanakAtrikoTaDAgrAma, dhanArIzrAma, kSIrapuragrAma, sudAmApura zikAnI saM. 160mAM khaMbhAtamAM lakhAelI prata, (porabaMdara), medanIpura (?), chotarIgrAma, mAMdhAtA (jUnuM anubhUtisvarUpAcAryanA sArasvata vyAkaraNanI saM. 1626 mAhezvara, narmadAkAMThe), dhaMdhANIgrAma (?), mohanapura (?), mAM lakhAelI prata, bhAdevasUrinA racelA pArzvanAtharohitAsanagara (rohIDA ke rohataka?), kAcolIgrAma, caritranI I. sa. 15mA saikAmAM lakhAelI prati, sItAmanagara, karmavAdI (!), zrIprItapura (2), sojhata- saMgrahaNIprakaraNa upara prAcIna gujarAtI bAlAvabodha nagara (mAravADanuM sojata), gudavanagara (saurASTramAM ) sAthe vi. saM. 1528 (I. sa. 1472)mAM citrakUTa gamakamANI (), kAmerapura (2), pArakaradesa (pArakara (citoDa)mAM lakhAelI prati, padmaprabhasUrinA bhuvanajillA) nuM pAraDIyAgrAma, sAMDerAnanagara (mAravADanuM dIpakanA prAcIna gujarAtI anuvAda sAthenI saM. 1601 sAMDerAva ?), maMDapadurga (mAMDavI ke mAM), silavADAgrAma, (I. sa. 1545)mAM lakhAelI prata, digambara AcArya (2), zakaMdarapura (sikaMdarAbAda) sthANAnagara (sIyANA), bhaTTAraka sakalakIrtinA racelA vRSabhanAtha caritranI saM. pethApura, vagaDI (2) mahevA, (mahuvA ?), madhumatI 1648 (I. sa. 1592)mAM mahesANAmAM lakhAelI (mahuvA), posInA (uttara gujarAta, jUnA IDara rAjayamAM), prata Adi prato noMdhapAtra che. jaina AgamagranthonI kelavAgrAma, sunAmanagara (u), khamaNaranagara (?), DAka- saMskRta TIkA ane rabA, bAlAvabodho sAthenI judA grAma (DAkora), tAjapura, jalApura, vaDhavANa, rAjakoTa, judA samayamAM lakhAelI prato che. mahesANA, lImbaDI, kherAlu, bagasarA, vIramapura, meDatA- saMskRta prAkRta caritromAM vijayakuzalanA vikramAdityanagara, vikramapura, sidhu dezanuM sAmUTInagara, rAdhikApura, paMcadaMDachatra caritranI saM. 1777mAM kelavAmAM lakhAelI (rAdhanapura), yodhapura (jodhapura), vichaDudagrAma, zivapurI, prati, prAkRta vasudevacaritra, jinamANiye racela, saM. manacara, Ihora, kherAlu-A sthaLomAM lakhAelI prato 1840mAM vaTapadra (vaDodarA)mAM lakhAela kUSmApuraprastuta saMgrahamAM che. cariya, saM. 1792mAM lakhAela bharacaritra, bhAvadeva. A saMgraha mukhyata: kAgaLa uparanI pratono che. kAgaLa sUrinA pArzvanAtha caritranI prato, jisUrinuM racela uparanI prato I. sa. 12-13mA saikAnI kavacita ja maLe priyaDakaranRpa caritra, zrIpAla kathAnaka, jakhkhasvAmI che. ethI pUrvanI maLI nathI. caudamA saikAnI paNa caritra, vatsarAja caritra, citrasenapadmAvatI caritra, pramANamAM thoDIka ja prati maLe che. A saMgrahamAM triSaSTizalAkApuruSa caritra, ajitaprabhasUrinuM zAMtinAthamaLatI sauthI jUnI prata, jenI nIce lekhanasaMvata caritra, jenI vIrakSetre vaDodarAmAM lakhAelI prata che, hovAthI khAtrIpUrvaka jeno samaya ApI zakAya che karakaMcaritra, saM.1225 AsapAsa muniratnasUrie racela tevI, saM. 1443mAM lakhAelI kalpasUtra tema ja aMbaDakathAnakanI saM. 170pamAM lakhAelI prate Adi che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga gujarAtI ciratromAM mallinAthacaritra(gadya)nI soLamA saikAmAM lakhAelI prata che. saMskRta prAkRta kathAgranthomAM rAmacaMdrasUrinI racelI siMhAsana dvAtriMzikA, zubhazIlagaNanA bharatezvarabAhubalivRtti, zivadAsanI vaitAlapaMcaviMzatikA, maNisuMdarano vimalabodha, kAmAcaritra, bharaTakakathA, upadezaratnamAlA TakhA sAthe, anantahaMsagaNinI dRSTAntaratnamAlA, samayasuMdaranA bAlAvabodha sAthenI kAlikAcArya kathA jenI nakala saM. 1666mAM vIramapuranagaramAM 'rAhula nRpa tejasI rAjye thaelAnI noMdha che; harSanandanagaNinI madhyAhnavyAkhyAnapaddhati, ravisAgaranI mauna ekAdazI kathA, kanakakuzalanI saubhAgyapaMcamI kathA, parvakathA, harizcaMdrakathA, rohiNI kathA, zekharakumAra kathA Adi grantho che. kAvya granthono moTo saMgraha che. kRSNadAsanuM kA~nandakAvya, je jainetara kRtinI saM. 1651mAM pralhAdanapura ( pAlaNapura )mAM lakhAelI prati che; te uparAMta, raghuvaMza, kumArasaMbhava, meghadUta, zizupAlavadha AdinI prato, jayadevanA gItagoviMdanI zrIdhaMdhANI grAme, zrImAladevanA rAjye, ukezagacchanA kakudAcAryanA saMtAne devaguptasUrinI pArTa, zIlasUrinA ziSya cAritralAbe saM. 1595 ( I.sa. 1539)mAM lakhelI prati, ghaTakharparakAvya, TakhA sAthenI bhartRharinA zatakatrayanI prAcIna tema ja ArvAcIna judI judI prato, lokAgacchanA munirAja tejasiMdhanA racelA dRSTAntazataka kAvyanI TA sAthenI pratio; AmAM saM. 1763 mAM rAmacaMde racelA TakhAnI TakhAkAranA haratAkSaranI prati, jhAMjhaNanA nemidUta mahAkAvyanI udayapuramAM lakhAelI prati, bhavavairAgyazataka, merutulgaranuM, medhadUtakAvya, kAlidAsanA medhadUtanI prAcIna cUrNikAnI saM. 1471 mAM lakhAelI prati, I. sa. nA paMdaramA saikAmAM lakhAelI tema ja phakta 82 zlokovALA, bhartRharinA vairAgyazatakanI agatyanI prati, vairAgyazatakanA TIkAkAra mukundanA hastAkSaranI potAnI TIkAnI prati (A TIkA AcAryazrI kAnajInA AdezathI zrIdIpajI ziSya mukunde racI che), guNavinayanuM vairAgyazatakavivaraNa, jinavallabhasUrinuM saMdhapaikakAvya, govardhanAcAryanuM racela saptazatIkAvya, luMkAgacchanA munizrI tejasiMdhe raceluM siddhAntazatakakAvya, siMdUraprakara, kapUraprakara Adi saMskRta prAkRta kAvyo che. 27 eprila 1959 nyAyanA granthomAM cintAmaNinI saM. 1647 mAM lakhelI prata, zivAditya mizranI saptapadArthI, tarkasaMgraha dIpikA sAthe, tarkabhASAvivaraNa, syAdrAdamaMjarI jevA grantho che. nayacakravivaraNa devacaMdranuM ) nI AcArya medharAjaracita gujarAtI padyAnuvAdavALI prati khAsa noMdhapAtra che. nyAyanA nayacakra jevA agharA graMthanA vivaraNanI gujarAtI padyAnuvAda racanA luMkAgacchanA munizrIe karelI che ane enI A prati vaTapadrapattanamAM (vaDodarAmAM) e ja zrImedharAjamuninA praziSya mahAnaMda munie zrIdAmasiMha bhUpa (zrIdAmAjIrAva gAyakavADa)nA rAjyakALamAM lakhelI che. vyAkaraNagranthomAM, sArasvatavyAkaraNa paMcasandhi, AcAryazrI hemacaMdranuM zabdAnuzAsana, liMgAnuzAsana, pANininI aSTAdhyAyI, siddhAntacaMdrikA, varadarAjanI sArasiddhAnta-kaumudI, kAtantravibhramasUtra avasUri sAthe, dharmasiMhano vAkyaprakAza--Adi graMtho che. vaidyakanA granthomAM nayanazekhare gujarAtImAM karelA chandobad anuvAdanI yogaratnAkara (mULa saMskRta )nI prati khAsa noMdhapAtra che. A uparAMta aSTAMgahRdaya, suzruta, vaidyavallabha, vaidyamanotsava Adi grantho che. saM. 1760mAM lakhAelI gujarAtI khAlAvabodha sAthe azvacikitsAnI kRti noMdhapAtra che. saptazatI bhagavadgItA, mahAbhAratano pitAputrasaMvAdano bhAga, purANusAra Adi granthonI loMkAgacchanA munionI lakhelI prato che. stotromAM jaina saMskRta prAkRta stotra, stavano uparAMta, zaMkarAcAryanuM kanakadhArA stotra, narmadASTaka, bhavAnIsahasranAma, viSNusahasranAma, bhairavabhujaMgastotra, mahinnastotra, sauMdaryalaharI, rAmarakSAstotra, ryasahasranAmanI saM. 17470 mAM pUjya RSizrI gAMgAjInA ziSya sevaka nArAI Ne lakhelI prati Adi pratio noMdhapAtra che. loMkAgacchanA pU. RSizrI gAMgAjInI preraNAthI nArAI Ne lakhelI dhaNI pratio A saMgrahamAM che. A saMgrahanI prationI puSpikAo uparathI lokAgacchano chellA baso aDhIso varSano dhaNo itihAsa maLI Ave che. A puSpikAomAM maLatA ane zrIpUjya AcAryonA, RSionAM nAmo vagere gacchanA itihAsanI dRSTie khAsa noMdhapAtra che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jyoti graMthomAM naracaMdrasUrinuM nAracaMdra jainajyotiSa, tAjIkasAra, vRdyavanajAtakano eka adhyAya, jAtakAbhaththu. jAnakAkAra, bhukhanadIpaka, guhala, murtIpa, vasaMtarA zAnA, niri sAmantata tAkAsAra-rIkA, bhiTTanI tArjisAra, zIrodha, cahalAvava, bhuvanadIpaka, vivAhapaTala, janma patritani bhAdi grantho che. sAmakizAstra, svaroya AdinA grantho paNa che. gujarAtI kapAsandhImAM, vyAsa bhUziSya staMbhatIrthanA zivadAsanI lakhelI ekAdazInI kathAnI saM. 1771nI prati, devazIlanI vaitAlapaMcavIzI kathAnI saM. 1643nI prati, muni nArAyaNe se. 1994mAM elI zreNika nRpakathA, saMghavijaye saM. 1678mAM racelI siMdhAsaNa bIsI kahAnI aneka prato, travADI anaMtapta rAMdeyAe lagabhaga soLamA saikAmAM racela sudAmA caritranI saM. 1655mAM lakhelI mahattvanI prata, gujarAtI gadyAtmaka mallinAtha caritranI I.sa.nA soLamA saikAmAM lakhAelI prati, tera kArDiyAnI kathA, sAgaradattanI kA, zakkarI kathAnI saM. 1738mAM lakhAelI prati vagere che. sajjhAyo (svAdhyAyo) nAmathI oLakhAtAM stavanonA prakAranI ghaNI judI judI pratio che. e ja pramANe ThaMDI stavano che, jemAM jainastavano uparAMta sarasvatInA, bhavAnInA, bhAMtinA, jagadaMbAnA tI, navarastotra, jaina bhANuivIranAM vano, pratisAranuM nAgadamana rAkhaDI stavana, jUnA tapasInA zloko, diyAthI chUTA, jagata rodanuM stavana, zyAdi stavano che. prakIrNa granthomAM keTalAka mahattvanA gujarAtI grantho che. kRSNanA bAramAmA, pAonA anyo, bhASA, sabhAbhUSaNa rAgamALA, jasurAma cAraNanI rAjanIti, phalabatrIsI, TAkarapacIsI, kathalo uparAMta varNakanA agatyanA grantho jevA ke jamaNanuM varNana, sabhAzrRMgAra Adi AlaMkArika gujarAtI gadyanA namUnA che. nA samayamAM AMka lakhAtA tenA namUnA che. paMcAMgonA namUnA che, jUnA jyotiSanI sAraNIonA koSTakonA namUnA che, tara jaina koSTakonA namUnA che. keTalAka agatyanAM musAtisaMco che. keTalAka saMskRta-prAkRtamizra, keTalAka mAtra gujarAtInA sArA evA subhASitasaMgraho che. 28 aprila 195 stako-bAo I. sa. nA sohAmAM sattaramA saikAthI mAMDIne Aja sudhInA agatyanA khAo che. prAcIna khAvALodho che, jemAMnA keTalAka upara noMdhyA che. saM. 1916mAM lakhAyelo gautamapRcchAno to, saM. -1pano bharatezvaranA AlApono jo, saM. 1643no kSetrasamasa prakaraNano to anavarapatika banI Tama sAthenI I. sa. nA soLamA saikAnI prati tema ja saM. 1706nI TaLo sAthenI prati, gujarAtI khAlAvabodha sAthenI AvazyakatranI sa. 1643nI prati, uttarAdhyayana sUtranI prAcIna khAlAvabodha sAthenI I. sa. nA soLamA saikAnI prati, saM. 1634nI bA sAthenI kapatranI prati, Adi noMdhapAtra che. keTalAka graMthonI aMtima puSpikAomAM agatyanI aitihAsika hakIkato maLe che. AmAM sauthI viva mahattvanI eka noMdha ahIM zabdazaH ApI che-- sa.1766mAM cAkhelI gujarAtI bA sAthenI kalpasUtranI eka prata gAmayANA madhye motIvijaye saM. 1914 (I. sa. 1858)mAM lakhelI maLI che, jenI atenI noMdha Ama che--" sa. 1914 rA je mahinA dezame rAjavigraha jAgyo. dalI Agare ni bajari sANi kAlo loka pharaMgIrI nokara hatA. te sarva kANe sAcANI hatI tako lUTI sAhiba ro goro loka dhaNo mArAMNo pache zrImujI tathA vaDagAMvarI sAcaNI sUnI thaI. dezame vigraha thayo. maMmoI surata mAravADa sarva desarA vyApArI calacitta thayA. kraraMgIro gorAM loka ekavIsa hajAra mArAM satya vAta che. ' copAIo tathA rAsamAM matisAranI kapUramaMjarI copAI, harizanI tojAnArU copAI sAraMganI biSNupayAzikA copAI, kurAlalAbanI mAvAnala kAmakaMdalA copAI, harSakulanI vasudevakumAra copAI, ravimuninI munipatiRSirAja copAI, ANaMdaudayanI vidyAvilAsa copAI, narapatinI vikramASi paMcadaMDapA, sumatihaMsanI bedI copAI Adi prAcIna kRtio, vAsano anakumArarAsa, zrIpattino AAnaMdazrAvakano rAsa, parvatasarano vidattAno rAsa, vijayabhadrano kalAvatIno rAsa, kAvArAdano sa. 1616mAM sego aitihAsika kAvyarUpa karama gANuno vAsa, paMdaramA saikAmAM somadeve racelo krAmadevazrAvaka rAsa, zAlibhadrasUrie vi. saM. 1241 AsapAsa racelA prAcIna buddhi, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga rAsanI vividha samayanI aneka pratio, matizekharano madanarekhA rAsa, Adi kha usaMkhya kRtio tathA pratio che. savaiyAomAM sa. 1532 mAM racAelA suMdara zenA kavita, jagajjananA saM. 1901mAM racAyela vastuArasIvilAsa savaiyA, tema ja goviMdadAsanuM nAgadamana nI saM. 1966mAM aMjAramAM lakhAela prati che. kaura kavinA saM. 1968 mAM cALelA gapiMgalaprakAzanI pratti, kavi zaMkaradAsanA sauMdaryadIkabitta savaiyAnI suratamAM lakhAyelI prati, suMdaradAsano suMdaravilAsa, bihArInA satasaiyAnI prato, risAgaranI vRMdapaMcAsakA, mahArAjA ratanacha rI vanikA, rAThoDa kalyANumAsuta pRthvIrAjanI kRSNumathI rI velI (sa. 1638 mAM racAothI)nI saM. 1708, saM. 1723 vageremAM saMskRta TIkA sahita lakhAelI prAcIna prato, mahArAjakumAra IndrajitanA rasikapriyA kAvyanI prato, praznodhapacIsI, 29 aprila 1954 manarmajavI nAmamAlA, kIparanI yogapAvaDI, rUpadIpa, jasarAja rAjanIti, jasarAjbAvanI, kezavadAsabAvanI, kiratArabAvanI, nadAsanI anekAryamaMjarI, kokAsa vagere prAcIna baja, rAjasthAnI hindI kRtio A saMgrahamAM che. paMcAmyAna (hitopadeza)nA hindI rUpAntaranI eka kRti paNa che. A graMthabhaMDAromAM prAcIna anvIne sAcavavAna kalAmaya pADAo, dAbo, vaiSTano Adi rahetAM. AvA prAcIna dAbaDAo, vaidano, pADAonA namUnA paNa bhA saMhamAM che. AmAMnAM keTalAMka vaijano ane pADAonu kApaDa prAcIna hovAthI prAcIna bhAratIya kApaDanA abhyAsIone paNa aa sAmagrI mahattvanI che. jaina citro, maMtrapaTI kapA upara tema ja kApaDa upara citarelA paNa maLI Ave che. AmAMnA thoDAka citrapaTo tathA beMka jUnuM sacitra vijJatipatra paNa A saMgrahamAM jovAlAyaka tema ja noMdhapAtra che. 2 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahendrasUridvArA naiSadhIya caritano sarvaprathama ulekha DaoN. aruNodaya na jAnI ema. e., pIeca.DI.; kAvyatIrtha. naLa ane damayantIno vivAha ane teonI ratikrIDA paryantanA jIvananuM Alekhana karatA mahAkavi zrIharSanA naiSadhIyacaritanAmanA saMskRtanA chellA chatAM advitIya kAvyano abhyAsa ane pracAra gujarAtamAM te kAvyanI racanA pachI thoDA ja samayamAM thavA lAgyAnA aneka purAvA upalabdha che te paikI Aja sudhI anudiSTa purAvo e che ke kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacandrajInA ziSya mahendrasUrie AcAryazrInA avasAna bAda thoDA ja samayamAM AcAryazrInA anevArthaighaTTa nAmanA grantha upara lakhelI aneDhArthavAkaumuvI nAmanI potAnI TIkAmAM anekavAra naiSadhIyacaritamAMthI udAharaNo TAMkyA che. te nIce pramANe che (2) rAjo dvIpe - kume (2:28) [zAka zabda dvIpa, rAjA ane vRkSa eTalA arthomAM vaparAya che.] udAharaNa (ma) dIpa e arthamAM - zAkaH zukacchadasamacchavipatramAlabhArI hariSyati tarustava tatra cittam / na. 11.38 tyiAM (zAkIpamAM) popaTanI pAMkha jevA pAMdaDAonA samUhane dhAraNa karanAra zAkavRkSa tArA cittanuM haraNa karaze.] (2) zrIMnno drI ne rau (2016). kraoNca zabda dvIpa, pakSI ane parvatanA arthamAM vaparAya che.] udAharaNa (a) dvIpanA arthamAM - dvIpasya pazya dayitaM dyutimantametaM krauJcasya caJcalahagaJcalavibhrameNa / na. 11.49 [caMcala kaTAkSonA vilAsavaDe phreMcadvIpanA A adhipati dyutimAnane jo] () parvatanA arthamAM - tatrAdirasti bhavadanividArayAcI krauJcaH sphuriSyati guNAniva yastvadIyAn / na. 11.50 [ tyAM (krauMcadvIpamAM) tArA caraNonA vihAranI yAcanA karato kaeNca nAmano parvata che.] (2) mRtanA mRtA suvarya (2274) [ mRtanA zabda mUsA = uttama mATI ane tuvera A be arthomAM vaparAya che] : udAharaNa -uttama mATInA arthamAM - jAmbUnadaM jagati vizrutimeti mRtsnA kRtsnA'pi sA tava rucA vijitazri yasyAH / na. 11.86 [jabUnadInI uttama (phaLa6 5) mATI jagatamAM sona tarIke jANItI che. te samasta mATInI kAnta tArI kAtithI jItAI che.] nanvatra havya iti vizrutanAmni zAkadvIpaprazAsini sudhISu sudhiibhvntyaaH| nai. 11.37 vidvAnomAM vidvAna banatI evI tArA manamAM zAka dvIpamAM rAjya karatA, 'havya" evuM jenuM nAma prasiddha che. evA A rAjA pratye prema utpanna nathI thato zuM?) (2) vRkSa e arthamAM - 1 juo : DaoN. sAMDesarA bho. je. gujarAtamAM naiSadhIya caritano pracAra tathA te upara lakhAelI TIkAo naba5. saMgraha (siMdhI smRtigrantha), muMbaI (1945) pR. 21-30. 30 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga (4) navUEtaraz2iyAM dvIpaTTakSavizeSayoH / (2.216) [jammU zabdano artha meru parvatamAMthI nIkaLatI nadI, dvIpa ane vRkSa e pramANe thAya che. ] udAharaNa (ma) :--nadInA arthamAM :-- tajAmbavadravabhavA'sya sudhAvidhAmbujambuH sarivahati sImani kambukaNThi // nai. 11.86 3ttarArdha. [ te jAMyuonA rasathI utpanna thayelI, amRta tulya jaLavALI jaMbu nadI te dvIpanI sImAmAM vahe che. ] (5) garbhaH kukSau zizau sandhau bhrUNe panasakaNTake / madhye nAva varake // nai. 2.303 [garbha zabda, kUkha, nAnuM bALaka, (nATakamAM vaparAtI garbhanAmanI) sandhi, garbha, ksano kAMTo, vacalo bhAga ane makAnano andarano bhAga eTalA arthomAM vaparAya che. ] udAharaNaH--zizu ane madhya e arthomAM H-- ambhojagarbharucirA'tha vidarbhasubhra staM garbharUpamapi rUpajitatrilokam / maiM. 280 [kamaLanA madhyabhAga jevI sundara damayantIe nAnI umaranA chatAM rUpathI traNe lokone jItanAra (te medhAtithi rAjAne vairAgyathI kaThora rIte joyo]. A zlokamAM pahelA garbha zabdano artha madhyabhAga thAya che ane khIjA garbharUpa zabda mATe anna i rasto gA~ gamavam--ahIM prazasta (suMdara) garbha (yuvAvasthAnA prArambhavALo khAlaka) e arthamAM mahattva zabda vaparAyo che--e pramANe TIkAkAre khulAso karyo che. (6) zivimUna rRvAntare (2127) [zivi zabda bhUrjavRkSa ane e nAmanA rAjAnA arthamAM vaparAya che.] tattadvirAgamuditaM zivikAdharasthAH sAkSAdviduH sma na manAgapi yAnadhuryAH / nai. 11-12 [pAlakhInI nIce rahelA pAlakhI U~cakanArAo te te rAjA pratyenA damayantInA vairAgyane (aNagamAne) pratyakSa rIte jarApaNa jANI na zakayA. (mAtra te te rAjAnA paDI gayelA mukhathI ja te vastunuM teo anumAna karatA hatA]. A zlokamAM zivi zabdanA upara AvelA e 1 eprila 1959 arthAthI bhinna evo trIjo artha Avyo che. zivi zabdanA bhUrja artha uparathI ema anumAna nIkaLI zake ke pAlakhI banAvavAmAM bhUrja vRkSanuM lAkaDuM--te vajanamAM halakuM hovAnA kAraNe--kadAca vaparAtuM haze. A anumAna sAcuM hoya to mUn zabda dvArA zivighna e arthe AvI zake. *Daminana: yuddhe yujavvale sanamUyAm...... || 4666 [ abhijana zabda ucca kuLa, kuladhvaja ane janmabhUmi e arthamAM vaparAya che. ] udAharaNa :~>janmabhUminA arthamAM :~ tasyArcanAM racaya tatra mRgAGkamaule stanmAtra daivatajanAbhijanaH sa dezaH / nai. 11.51 [hai damayanti ! tyAM ( krauMcadvIpamAM ) candramauli ( ziva )nI tuM pUjA kara. te deza, je lokono ziva ja eka mAtra ArAdhya deva che tevA lokonI janmabhUmi che.] *tanUstu | *||4221 || putre garuti lomni ca [ tanUruha zabdanA artha putra, pAMkha ane rUvAMTI e pramANe thAya che. ] udAharaNa :--pAMkhanA arthamAM :~~ adhunIta khagaH sa naikadhA tanumutphullatanUruhIkRtAm / nai. 2.2 te pakSIe (haMse) jemAM pAMkho UMcI karI che evA potAnA zarIrane aneka vAra halAvyuM. A prakAranA ullekho khUba ja agatyanA che. rAjazekharasUri viracita prabandhakozAntargata hariharakavi prabandhamAM zrIharSanA vaMzamAM utpanna thayelA harihara nAmanA kavie amAtya vastupAlane naiSadhIyacaritanA zloko saMbhaLAvI prabhAvita karelA ane mugdha banelA amAtya vastupAle harihara kavi pAsethI eka rAta mATe naiSadhIyacaritanI hastaprata laI rAtorAta tenI nakala karAvI lIdhI e pramANe ullekho che. A ullekho uparathI DaoN. sAMDesarAe anumAna kareluM ke naiSadhIyacaritane gujarAtamAM sarvaprathama lAvavAnuM mAna harihara kavine phALe jAya che. parantu upara noMdhelA mahendrasUrie TAMkelA naiSadhIyacaritanA udAharaNo spaSTa batAvI Ape che ke Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 3ra eprila 1959 vItyA haze tyAM to te jamAnAmAM teno gUjarAtamAM eTalo UMDo abhyAsa-khAsa karIne zrI hemacandrAcAryajInA maMDaLamAM-thayo hato ke te te zabdonA judA judA arthonAM udAharaNamAM teno anekadhA ullekha thayo che. A hatI ApaNI gujarAtanI vidyAsamRddhi ane A hatuM gujarAtamAM saMskRtanuM mAna ane sthAna naiSadhIyacaritano pracAra gUjarAtamAM harihara kavinA Agamana pUrve ja thayo hato. A ullekho niSadhIyacaritakAvya gUjarAtamAM keTaluM prasiddha thayuM hatuM teno uttama purAvo che. eTaluM ja nahi paraMtu gUjarAtanA vidyAvyAsaMga ane gUjarAtamAM te samaye saMskRtanuM keTaluM UMcuM sthAna ane keTaluM UMDuM adhyayana hatuM te paNa sUcita kare che. naiSadhIyacaritanI racanA prabandhakoza pramANe kanojanA rAjA jayacandranA Azrita kavi zrI karelI. Ama kanojamAM racAela naiSadhIyacaritamAMthI tenA racanA kALa pachI (12 mI sadInA pUrvArdhano antabhAga) tarataja harSazrInA vRddha samakAlIna zrI hemacandrAcAryanA avasAna bAda thoDA ja samayamAM emanA ziSya mahendrasUridvArA racAelA TIkAgranthamAM maLatA ullekho batAve che ke naiSadhIyacaritanA racanA kALane bhAgyeja be eka dAyakA 2 A lekhamAM ane kAryasaMghanA ApelA udAharaNo mATe juoHTheodor Zachariae nAmanA jarmana vidvAne saMpAdita karela grantha "Der Anekarthasamgraha des Hemacandra (with extracts from the commentary of Mahendra)' (Bombay, 1893) nAM pRSTho 8, 13, 43, 47, 77, 173, ane 184, E . . a-- ; * - eka ma ka " . I . : : ( jI . mathurA zilpa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra pa ri ca ya pU. muni zrIyazovijyajI mahArAja dhAtumati ciparicayatra jainataMtra ddhi mata pradhAna ema sUcavI zakAya. "Ta" varNa A citra sattaramA saikAnA arthAta cAraso varasa mahAprANasaMjJaka che, ane ApaNe tyAM TUMkArapradhAna mantrajUnA eka dhAtuzilpanuM che. A zilpa eka jaina mUrtinuM bIjeno upayoga sahuthI vadhu pramANamAM thayo che. ApaNA che. mUrti trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha bhagavAnanI che aMjanazalAkA-pratiSThAvidhAna, tathA zAtika ane ane te paMcadhAtunI banelI che. pauSTika Adi dharmAnuSThAnomAM vyApaka rIte tenuM sthAna che. A citra tenI eka anokhI vizeSatAnA kAraNe ja A mUrtimAM paNa zilpIe hIbIjane caturAIne sumeLaprasiddhimAM mUkayuM che. te vizeSatA e che ke bhagavAna pUrvaka upasAvI evuM meLavI dIdhuM che ke prathamadaSTie to pArzvanAthanI mUrtine hIkAra bIjamAM sthApita karelI khyAla paNa na jAya. batAvI che. chaso varasathI hakAranuM Alekhana bhinnabhinna* alabatta pASANu, kAi, dhAtu, vastra, ke kAgaLa upara prakAre thatuM AvyuM che. A zi95mAM sahuthI vadhu je sAdA ke raMgIna prakAranAM, AlekhanamAM tarehatarehanuM vaividhya prakAra pracalita che te Apyo che. A mUrti cAraso dharAvatA hakAranI aMdara, (vizeSatayA) zrI pArzvanAthajInI varSa jUnI hovAthI A prakArano dhAtuzilpamAM paNa mUtimAM sthApita karelAM prAcIna kALanAM citro ghaNAM Adara thayo che. jovA maLe che. arvAcIna kALamAM paNa AvAM Alekhano A dvIkAramAM lagabhaga traNaso varSathI bhUlAI gayelA cAlu ja che. nA bIjanuM cihna darzAvyuM nathI; eTale RSimaMtrastotramAM paraMtu dhAtuzipamAM hakAra sahita mUrtizilpanuM sarjana AvatA "vadhA nAmAMcitaH " pAThanI caritArthatA ahIM mArI najare prathama ja cayuM che.* vaLI, bIjI vizeSatA spaSTa jovA maLe che. e che ke hoMkArane khodIne na banAvatAM upasAvIne mUrtiparicaya (eoNsa) batAvavAmAM Avyo che. mUti upara sAta phaNu che ane cheka nIce gAdInA hIkAra bIja e mantrazAstranA aneka bImAM sArva aMtima bhAga upara sarpalaMchanAkRti batAvI che. mUtine bhaumacakravartInI jema savaoNccane ziromaNi sthAna bhogavatuM ghaNo ghasAro pahoMcyo che. moTuM ne paganA bhAgo to sAva bIja che. jaina-ajaina mannagraMthomAM AnI mAyAcIna ja ghasAI gayA che. mUti upara chatra che. mUrtinI bane tarIkenI prasiddhi khyAtanAmAM che. ema chatAM kArya ne bAjue be trichatradhAraka vyaktio vinayabhAvapUrvaka hAtha saMpradAyabhede Ane anya vizeSaNothI+paNa oLakhAvyuM joDIne vaMdana karI rahI che. zilAlekha gUDha ane gaMbhIra rahasyothI pUrNa variyAraNya mUrtinI pAchaLano zilAlekha nIce mujaba che - nAmanA mantrazAstra graMthamAM maMtrazAstranI be zAkhAonuM "saMvata 1616 varSe jyeSTha sudi 12 budhe staMbhatItheM sUcana karyuM che. temAM eka zAkhA vAdri matanI ane upakezavaMze so, sahijU so. lakhamasIH, zrI pArzvanAtha bIjI zAkhA hAdri matanI jaNAvI che. je e sUcana biMba[4] kAgapitaM / zrI vRddhatapApakSe bha.zrI kalyANaratnasUribhiH kadAcita mannabInA upayogane anulakSIne hoya, to pratiSThita || eyo || jI: mUrtinI salAmatI khAtara tenuM mApa ane mUrtisthaLanuM jainamurtizilpomAM, kAraNa game te hoya paNa vaivijayanuM pramANa sUcana mulatavI rAkhuM chuM. ochuM jovA maLe che. + AnI jaina maMtrazAstromAM rAjya ane kinAna vagere saMjJAo * hrakAranAM Alekhana bhinnabhinna rItie thayAM che ane paNa che. hAlamAM paNa thAya che. 33 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 eka maNako khAya na batAvyuM pASANu i ricaya A sUpa prakAranA zilpo * muMbaInA eka jaina derAsaranA cokamAM che. te kALamIMDha jAtanA, bhUkharA jevA raMganA eka prakAranA majabUta paththaranA che. paththaranI jADAI Azare traNa IMcanI che. zi95 naM. 1 mAM UMcAI 3 phuTa 10 iMca ane pahoLAI 1 phuTa 4 IMcanI che. zi95 naM. 2 mAM UMcAI 4 phuTa ane pahoLAI 1 phuTa 3 iMcanI che. darekamAM babbe citrataktIo kotarelI che; ane emAM devavaMdana-pUjana ane dharmakathAzravaNane lagatA prasaMgo upasAvI kADhelA che. banne zilpo upara suvistRta lekho kotarelA che. paraMtu du:kha ane khedanI vAta e che ke ApaNuM sujJa kAryakartAone mana paNa AvA prAcIna avazeSo ke sAmagrInuM mUlya joIe tevuM temanA haiye vasyuM na hovAthI athavA anya gerasamaje ane vahemAdikanA kAraNe upayogI ane mUlyavAna sAmagrIne paNa anukULa sthaLe sAcavI rAkhavA jeTalo khyAla paNa temane Avato nathI. pariNAme avazeSono vidhvaMsa ane lekhono vinAza thAya che. A zilponI paNa e ja dazA thaI che. zilpa ane lekha khaMDita thayAM che, emAM khAsa karIne eka lekha to ghasArAno ThIka ThIka bhoga banyo che. zilpa naM. 1 no paricaya : A stUpanA TocanA kendrabhAgamAM puSpamALathI yukta, grAsamukha batAvIne banne bAjue bhAratIya saMskRti ane kalAnA pratIka samA kamaLadaMDothI kamAnAkAra batAvyo che. kamAna vacce zikharAnukaraNa karato ghATa batAvyo che, ane tyArapachI be citrAkRtionI takatIo che. pahelI takatImAM jina-tIrthaMkaranuM darzana, vaMdana, pUjananA prasaMgo kaMDArelA che. vaccovaca ardhapadmAsanasthita jaina pratimA che. tene pASANunA uccAsana upara besADelI che. chatrayayukta che. banne bAjue cAmaradhArI indro che. jamaNI ane DAbI bAjue upAsako che. temAM DAbI bAjue eka upAsikA besIne, hAtha joDIne vaMdana karatI batAvI che; jamaNI bAjue eka upAsaka puSponA gajarA laIne ubhelo batAvyo che. bIjI takatImAM vaccovacce, AMtararASTrIya Adara pAmeluM ane khAsa karIne bhAratIya saMskRtinuM purANakALaprasiddha zratAsana (cApaDo) ke zAstra-pustakAsana batAvyuM che. enI upara zAstro padharAvelAM dekhAya che. ApaNI jamaNI bAjue eka zramaNa-jenI DAbI kAkhamAM jaina zramaNanA pratIkarUpa gaNAtuM ahiMsaka rajoharaNa (odho) che. teo paga upara paga rAkhIne beThA che, temano eka hAtha Tekelo che ane jamaNo hAtha UMco karIne jamaNI bAjue be hAtha joDIne beThelI zramaNopAsikAne upadeza ApI rahyA dekhAya che. bane takatI vaccenI paTTI ane cAreya bAjunI pharatI jagyAmAM lekha kaMDArelo che. zi95 naM.2 no paricaya A sUpano uparano bhAga khaMDita che. vidyamAna bhAgane velapattIthI kaMDAryo che. prathama stUpanI jema AmAM paNa be takatIo che: eka moTI ane eka nAnI. uparanI moTI takatImAM ardhapadmAsanAlaMkata siMhAsanastha jinamUrti che, je khaMDitA che. banne bAjue cAmaradhArI deva-devI UbhA che. nIcenI takatImAM pasthita jaina zramaNa-sAdhu paga upara paga TekavIne, eka hAthane TakAvIne beThA che. jamaNa hAtha pravacanamudrAnuM AMzika anukaraNa karato batAvyo che. teozrInI sAme hAtha joDIne beThelI zramaNopAsikAzrAvikAne teo upadeza ApI rahyA che. banne vacce zrutAsana cApaDAnuM ja vyavadhAna che, jenA upara zruta padharAveluM che. * A zilponuM prathama sthAna muMbaI vikaTorIA myujhiyamanA kyureTara ane mArA dharmaranehI mitra DaoN. zrI zAMtilAla upAdhyAye kheMcyuM hatuM. * sAmAnya mANaso "cApaDo' bolavAne badale apabhraMza karI sApaDo' bole che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpa ane parAga bhagavAna mahAvIranA jIvananA keTalAka prasaMgo zrI ratilAla dIpacaMda desAI saurabha bicArI zuM kare? mAtA trizalA ane pitA siddhArtha svarge saMcaryo. vIra vardhamAnano mAtA-pitA jIvatAM hoya tyAM sudhI gRhatyAga nahIM karavAno niyama pUro thayo. saMsAratyAgane mATe vardhamAnanuM mana tAlAvelI anubhavI rahyuM. paNa moTA bhAI nadISaNanuM heta vacamAM AvyuM, ane mahAvIra be varSa gharamAM vadhu rokAvAne kabUla thayA. mAtApitAnAM heta jaLavyAM to bhAInAM heta kaMI ochAM hatAM ke ene uvekhI zakAya? vizvavatsala bananAra kuTuMbavatsala banavAnuM kema cUke? paNuM e be varSanI gharavAsa to kevaLa jaLakamaLanI kriIDA ja banI rahyoH gharamAM rahe chatAM sadA tyAgI ne tyAgI! khAnapAna paNa evAM ja rasa-kasa vagaranAM levA lAgyA--jANe gharane ugra ane dIrdha tapavI jIvananI zALA ja banAvI jANyuM. e be varSanI avadhi paNa pUrI thaI potAnuM gaNAya evuM dhana, dhAnya, rUpya, suvarNa, hIrA, mANeka, ratha, azva, hAthI vagere badhuM hasate moMe, hoMze hoMze eka varSa lagI dAnamAM apAI gayuM. vardhamAnanuM vArSikadAna amara banI gayuM. have to dIkSAno divasa AvI pahoMcyo. svajano sahu bhegAM maLyAM. aMga upara sugaMdhI dravyo-caMdana Adi-nAM gherAM gherAM vilepana thayAM. mahAmUlAM sugaMdhI dravyothI suvAsika jaLanA abhiSeka thayA. cArekora saurabha saurabha mahekI rahI. kAyA to jANe manohArI sugaMdhano puMja banI gaI AtmAnI saurabhanA jANe e maMgaLa eMdhANa hatAM ! viravardhamAne alipta bhAve, kAyAnI mAyA visArIne, svajanone saMtuSTa thavA dIdhA. dIkSAyAtrA nIkaLI ane udyAnamAM AvI pahoMcI. mahAvIre sarva vastra ane AbhUSaNono tyAga karyo. ane saMyamInuM jIvanavrata svIkArIne e cAlI nIkaLyA. svajano koI sAthe na AvI zakyA--sau AMsubhInI AMkhe e yogInI vasamI vidAyane vadhAvI rahyA. vastra, AbhUSaNo ane svajano badhAMya pAchaLa rahI gayAM, paNa zarIrane vaLagela vilepana ane aMtima abhiSekanI saurabha bicArI kevI rIte chUTI paDI zake? e sAthe AvI ane bhagavAnane mATe Ata notaratI AvI : cAracAra mahinAo lagI e bhabhaka bharI saurabhanA preryA bhamarAo ane bIjAM jaMtuo bhagavAnanI kAyAne DaMkhatA rahyAM ! ane AvI UMcI sugaMdhanA dhAraka svAmIne joIne yauvanamAM madamAtAM naranArI bhagavAnane kaMI kaMI parezAnIo ane pRcchAo karavA lAgyAM ! paNa emAM bicArI saurabha zuM kare? prabhu to e badhA pratye sAva udAsIna hatA. emane mana to kAyAnI saurabhe notarela A kaSTo AmAnI saurabhane pragaTAvavAnAM amogha sAdhana banI gayAM ! [; 2: vAdaLano amara raMga ! bhagavAnano tevIsamo pUrvabhava priya mitra cakravartIno. cakravartInA bhoga-vilAsanI sAmagrIno koI pAra na hato; ane bhoga-vilAsanI vAsanA to jANe hutAzananI jema bhaDake baLatI hatI-jeTaluM bhogavo eTaluM svAhA, ane chatAM saMtRpta ane saMtapta ja ! paNa vakhata Avye mAnavIne vaibhava-vilAsano ane vAsanAno thAka lAgavA mAMDe che; ane tyAre jANe mAnavInuM mana palaTo levA mAMDe che. cakravartI paNa kaMIka evA ja divaso anubhavatA hatA bhoga bhogave chatAM vAsanA to sadAya bhUkhIne bhUkhIja ! 35. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila 1959 jaina yuga cakravartI eka divasa potAnA mahelanI agAsImAM pharI rahyA hatA. sAme najara karI to AkAzamAM zI zobhA racAI rahI lAgI ! AkAzana deva jANe raMga-beraMgI vAdaLIne rUpakaDA vAdhA sajIne jonAranI AMkhone harI rahyo che. enA AkAro paNa jANe evA ke eka juo ane eka bhUlo ! cakravartI to joI ja rahyA ? vAha re vAdaLa deva ! paNu are, A zuM? paLavAramAM ja badhuM hatuM na hatuM banI gayuMH raMga raMgane ThekANe ane AkAra AkArane ThekANe--jANe AMkhanA palakArAmAM Akho khela alopa thaI gayo. cakravartI samajI gayAH are, A to vAdaLano nahIM, paNa vaibhavavilAsano raMga-karaMga-araMga meM joyo. cakravartInuM mana te divasathI vilAsathI pAchuM vaLI gayuM. e tyAganI parAkASThA bhagavAna mahAvIre karI batAvI. te divase vAdaLano paLavI raMga amara banI gayo ! .:3: kaSTa sahanano pratApa zUlapANi yakSanuM nAma to asthigrAmamAM bhayanuM pratIka banI gayuM hatuM enA nAmathI to bhalabhalAnAM hAjA gagaDI jatAM. mahAvIra asthika gAmamAM gayA, ane emaNe badhI vAta jANI. jUnA kALamAM koI eka vaNika e pradezamAMthI pasAra thato hato. emAM eno eka baLada gaLiyo banI gayo. eNe enI sAravAra mATe paisA ApIne e baLadane gAma lokone saMpyo. paNa lobhiyA gAmalokoe e paisA to laI lIdhA, paNa bicArA baLadanI kazI sAravAra na lIdhI. baLada bA paDo chevaTe bhUkhyo tarasyo ribAI ribAIne marI gayo; ane marIne zUlapANi nAme vyaMtara thayo. eNe to gAmaloko pAsethI jANe vyAja sAthe vera vasula karavA mAMDayuM. gAmalokono sotha bolAvI dIdho ! ane tyAM hADakAM-asthi-nA gaMjanA gaMja khaDakAI gayA. tyArathI e gAma vardhamAnanA badale asthika grAma nAme oLakhAvA lAgyuM. chevaTe gAmalokoe e vyaMtarane rIjhavyo ane enuM maMdira caNAvIne emAM enI sthApanA karI, enI pUjA rIja thavA lAgI. loko to ema paNa kahetA ke e maMdiramAM koI rAta rahI zakatuM nathI; rahevAnI jIda kare to e herAna herAna thaI jAya che. mahAvIrane thayuM: A vAta sAcI hoya to AvA AtmAno uddhAra karavo dhaTe-bhale ema karavA jatAM game teTalAM kaSTa veThavAM paDe! mahAvIra to rAta e maMdiramAM ja rahyA. paNa pilA yakSe emane rAtabhara kaMI duHkha ApyAM, kaMI duHkha ApyAM ke enuM varNana sAMbhaLIneya mana tharatharI jAya ! paNa mahAvIra to samabhAvapUrvaka badhuM sahana karavAno nizcaya karIne ja tyAM rAta rahyA hatA. emane mana to jANe kaSTonI varSa amRta varSa samI banI jatI ! yakSa bicAro kaSTa ApI ApIne thAkyo, have to jANe enI kaSTa ApavAnI badhI zakti khalAsa thaI gaI! yakSanA aMtaramAM anyane kaSTa ApavAnI vRttinuM badhuM jhera jANe bhagavAne hasate mukhe, samabhAvapUrvaka, e mahAkaSTo sahana karIne utArI lIdhuM-pelA aMkoziyA nAganI jema A yakSane paNa prabhue sAva niviSa banAvI dIdho, dAsa banAvI dIdho ! prAtaHkALe UgatA sUryanI sAkSIe asthikathAma prabhunA A prabhAvane abhinaMdI rahyuM. saune mATe karaNa bhagavAnane dIkSA lIdhAne bIjuM varSa cAlatuM hatuM. prabhu bIjuM caturmAsa nAlaMdamAM rahyA hatA; tApasa gozAlaka paNa tyAM ja caturmAsa rahela. prabhunA saMsargathI enuM mana prabhunI sAthe rahevA lalacAyuM, ane e prabhuno sAthI banI gayo. gozAlaka paNa saMyamI tarIkenuM jIvana jIvato; paNa kayAreka ene koIkanI mazkarI karavAnuM mana thaI Ave. bhagavAnanI sAthe rahetAM gozAlakane pAMceka varSa vItI gayAM. ekavAra gozAlaka ane bhagavAna kUrma grAme jaI pahoMcyA. tyAM vaizikAyana nAmanA tapAsane ugra tapasyA karavA chatAM jaTA vadhArIne tApane kAraNe bahAra paDI jatI jUone pharI pAchI jaTAmAM mUkato, ane e rIte emanI ahiMsA karavAmAM kALakSepa karato joIne Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga gozAlakane hasavuM AvyuM, te enne e tApasano upahAsa karyo. parizakAyana game tevo toya ce tApasa hato; ane eno gusso paNa kaMI nAza nahoto pAmyo. eNe to potAnA tapanA prabhAvathI gozAlakane bhammasAta karavA tejolezyA choDI-jANe kAmadevane bhasma karavA mahAdevanuM trIjuM locana UpaDayuM. mAmalo jIva saTosaTano banI gayo : gozAlaka bhasma thayo ke caro ! paNa karuNAsAgara bhagavAnathI AvI rahyA. krama joI jAya ? emaNe sAme zItalevAno prayoga karIne gozALakane bacAvI lIdho. caMDakozika nAmano ane lapANi Ano udvAra karanAra gozAlakane bacAvyA vagara kema rahI zake ? kacchvAsAgara | :5: nahIM rasa, nahIM kasa, mAtra dehane dApuM! bhagavAnane gugAra banyAne daza varSa thaI gayAM hatAM, ane zrAvastImAM comAsuM karIne prabhu sAnuyaSTika gAme AvyA hatA. tyAM emaNe bhadrA nAmanI pratimAnuM ugra tapa AdaryuM. uMca tapAraNu ane AkarI prakriyA sAthe e tapa dasa divasa cAlyuM, ane bhagavAnane dasa divasanA upavAsa thayA. tapanI pUrNaddhati thaI ane bhagavAna pAraNA mATe bhikSA levA nIkaLyA. bhikSA mATe prabhu AnaMda nAmanA gRhasthane tyAM pahoMcyA. prabhuoM joyuM ke tulAdAsIe vAsI anna kADhI nAkhyuM hatuM ane e vAsaNa sApha karatI hatI. prabhue e anna ArogIne potAnA AkarA tapanuM pAraNuM karyuM ane dehane dAmuM ApyuM, dhanya, rasakasanA vijayI prabhu, dhanya ! :: bhakti ane abhakti paiso jato rahyo ane jinadatta zeThane lokoe jIrNa rInA nAme oLakhavA mAM. ane bIna eka abhimAnI zeThane lokoe abhinava zenuM biruda ApyuM: duniyA doraMgI te AnuM nAma ! 37 eprila pa 10 ekavAra bhagavAna vaizAlImAM comAsuM rahyA bhagavAnanA darzana karIne karNazeTha emano bhakta banI gayo. ane thayuM H bhagavAnane ke bhikSA mApuM to kevuM sAruM ! paNa bhagavAne to cAra mAsanA upavAsa karelA, eTale jIrNazeThanI bhAvanA tarata na phaLI. e bhaktazreSThI roja roja bhAvanA karatA rahyA. mana to jAse bhaktinI puSkaraNImAM nimagna banI gayuM ! tyAM bhagavAnanA upavAsano chello divasa AvI pahoMcyo. jIrNazeThanA harSano pAra na rahyo. ene to ema ke kyAre vakhata pArka ane prabhu mAre AMgaNe padhAre ! e to bhagavAnane bhikSA mATe bhAvapUrvaka vInavI rahyA. pAraNAne divase prabhu bhikSAe nIkayA. emane to nirdoSa aai ja joI e. paheluM AvyuM pelA abhimAnI abhinava zretrInuM ghara. prabhune nAna huM apamAna sarakhAM ja hatAM. prabhu e dharamAM bhikSA levA gayA. pelA zeThe to tiraskArathI kahyuM : " Ane kaMIka bhApIne vidAya karo !" dAsIe lAkaDAnI pAlImAM aDadanA bAkaLA thALIne bhagavAnane vahorAvyA. e bhAkaLA ArogIne prabhue potAnI dIdhuM pa syAnuM pAraNuM karyuM; ane tyAMthI pAchA pharI gayA. ane bicArA bhAvika bhakta AronA mananA manoratho manamAM ja rahI gayA. paNa bhagavAnanA gayA pachI jJAnaguruoe lokone samanavyuM ke abhinavasekInIAi saphaLa na thaI; kema ke emAM bhakti nahatI; ane pelA karNAnI zikSA vagara Ape phaLa; umare tyAM bhakti bharI hatI. sAMbhaLanAra naranArI vyakti abhaktino bheda samayAM ane kRtArtha thayAM. : 7 : mArAM mAbApa ! bhagavAna to vItarAga ! paNa e to rAga ne daivanA jAgI. aMtaranA sAcAM heta to emaneya khape. e to vizvavAsalyanI mUrti ! eka vAra prabhu brAhmaNakuMDa grAmamAM AvyA jANIne buddha patta brAhmaNuM ane devAnaMdA brAhmaNI doSAM do. emanA darzane AvyAM. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rana yuga prabhune joIne devAnaMdAnI AMkho gAma bhInI thaI ane vRAvasthAmAM paNa enA stano dUdhathI bharAyA lAgyAM. rk gautame pUchyuM " bhagavAna ! A zuM ? ' bhagavAne kahyuM : " gautama, A to mArAM sAcAM mAtApitA ! * guru gautama prabhunI vANIne vaMdI rahyA. :-: mAruM karyuM e banyuM ! prabhune dIkSA lIdhAne khAramuM varSa cAlatuM hatuM. bhagavAna jaMgalamAM dhyAnastha UbhA hatA. eka govAjiyo prabhu pAse AvIne potAnA baLa sAcavavAnuM kahIne gAmamAM cAlato thayo. thoDIvAre pAchA AvIne aMge joyuM to baLada tyAM na maLe. baLadane tyAM nahIM joI ne eNe bhagavAnane pUchyuM. paNu bhagavAna to mauna bhAve dhyAnastha khaDA hatA. e zuM javAba Ape? " govAyAne to AthI evo krodha vyApyo ke "tAre te kAna che ke koDiyAM ?" ema kahIne ane e zaLo laIne prabhunA kAnamAM khosI dIdhI ! ane rakhene koI e thaLo kheMcI kArTa, ema bizvArIne e zonA bahAranA bhAga kApI nAkhyA! prabhu to acalaja rahyA H na UMha ke na Aha ! jemaNe prabhunA A kaSTane jANyuM emaNe evuM kaSTa ApanAranI niMdA karavA mAMDI. prabhue A bapAra kano be samajAvanAM kahyuM ke "saune potAnAM karyAM bhogavavAM paDe che; AmAM meM mAruM 38 aprila 195 karyuM ja bhogavyuM che! emAM e bicArA govALiyAno zo doSa ' vAtano bheda vadhAre samajAvatAM prabhu kholyA; tripRSTha vAsudevanA mArA aDhAramA pUrva bhavamAM meM bhAna bhUlIne zayyApAlakanA kAnamAM dhagadhagatuM sIsureDAvyuM hatuM, eno ja A vipAka ' prabhuno saune mATe samAna nyAya ane niyama jANIne loko prabhumahimAne vadhu piAnavA lAgyA. : 9 : jJAnI gRhasthanI paNa prazaMsA bhagavAnane jugAra banyAne covIsamuM comAsuM cAlatuM rahyuM. ekavAra prabhu kAMpilpa nagarImAM gayA. tyAM emanI pAse kuMDakolika nAmanA zrImaMte prabhu pAse gRhadharmanI dIkSA sI. A gRhasthane Avaka saMpradAyanA anuyAyI sAthe carcA thayelI ane eNe e carcAmAM potAnA jJAnathI emane niruttara karyA hatA. bhagavAne kuMDakolikanA jJAnanI prazaMsA karI ane potAnAM sAdhu-sAdhvIone e prasaMga kahI batAvIne prabhue kahyuM : "tyAre AvA gharamAM rahenArA gRhastho artha hetu ane praznodvArA anya tIrthikone niruttara karI zake che. to drAkzAMga gaNipikane gunArA tame to jarUra karI zako ja. ' ', prasunI vANIno marma kaNo samA ane dhyAnamAM vadhu dattacitta banyA. anya prabhunI jIdatA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WITH THE COMPLIMENTS of SHAPARIA DOCK & STEEL Co. Private Ltd. Sewree Fort Road, Sewree BOMBAY 15 Telephone No. 60071-72 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WORLD'S BEST TALC POWDER Imported by Maxfactors, Johnson & Johnson, Colegate Palmolive Warner Hundnuts, Etc. All over the world Locally consumed by all the Textile, Paper & Rubber Mills and sundry consumers Manufactured by The Jaipur Mineral Development Syndicate Private Ltd. The Udaipur Mineral Development Syndicate Private Ltd. The Associated Soapstone Distributing Co. Private Ltd. JAIPUR (Rajasthan) (Distributors all over the world) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Always Remember "ASHA FABRICS" *USHA PRINTS' FOR THE NEWEST AND THE BEST IN ... NYLONS, GEORGETTES, CREPES, SATINS & OTHER VARIETIES Contact For Your Requirements: ASHA SILK MILLS PRIVATE Ltd. AGRA ROAD, VIKHROLI, BOMBAY 40 ............................................................ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With The Compliments of JIVRAJ & VRAJLAL Pipes, Fittings and Hardware Merchants Phone 30138 122, Nagdevi Street BOMBAY 3 Grams SANIPIPES' Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa bhagavAn zrImahAvIra* zrI RpabhadAsa jaina janma kalyANaka mahotsava kevala bhAratavarSa ke liye hI nahIM; mAnava samAja ke liye hI nahIM; parantu akhila vizva ke prANI mAtra ke liye gauravAnvita, parama kalyANakArI, mAMgalika evaM pavitra hai| lagabhaga 2500 varSa pUrva eka aisI mahAna vibhUti kA janma huA thA ki jisane vicAra-vANI aura vartana se vizva ke prANI-mAtra ke kalyANa ke liye hI apanI amUlya jIvana-yAtrA saphala banAI thii| vaise to kathanI aura karanI meM AkAza-pAtAla kA antara hai aura pratyeka yuga meM kathanI ke upAsaka karor3oM kI saMkhyA meM upalabdha hote haiM, paraMtu karanI ke ghara taka pahu~canevAlA koI viralA hI vyakti yuga-yugAMtaroM meM pAyA jAtA hai| yahI kAraNa hai ki isa vasundharA para hareka zatAbdI meM saMkhyA-baddha mAnava kIToM kI utpatti aura laya hote rahate haiN| kintu itihAsa kI virATa bhUmi meM unake nAmonizAna taka nahIM pAye jaate| __isaliye hajAroM varSa pUrva astitva meM honevAlI eka Adarza vibhUti ko Aja hameM apane jIvana ke avalambana ke liye, abhyudaya ke liye aura abhyutthAna ke liye yAda karanA anivArya hai| hamAre Aja ke samAroha aura mahotsava ke caritra nAyaka, svanAmadhanya, sarva-satvakSemakara, siddhArtha mahIpati ke kumAra zrI vardhamAna mahAvIra haiM, jo vAstava meM hI prANI-mAtra ke liye pUjanIya aura paramopakArI mahApuruSa the| unake zAMtimaya sAmrAjya ko akSuNNa dhArApravAhI banAnevAle pAramArthika siddhAMta ko amala meM rakhanA koI sAdhAraNa bAta nahIM thI, isaliye svArtha-parAyaNa prajA unake siddhAntoM kA paripUrNa pAlana karane meM jaise-jaise zithila banatI gaI vaise vaise- una mahAn siddhAntopAsakoM kI saMkhyA karor3oM se kama hotI huI lAkhoM kI sImA taka pahu~ca gii| aura bahumati laghumati kI dRSTi se vaha eka saMpradAya ke nAma se saMbodhita hone lgii| dara-asala dekhA jAya to unake siddhAnta sAMpradAyika nahIM the parantu sarvazreya ke liye sArvabhaumika the| bhale hI loga Aja unheM eka dhArmika saMpradAya ke pravartaka mAne parantu itihAsa aura vijJAna to Aja bhI unako vizvakalyANa-kAraka-vizva guru ke sthAna para adhiSThita rakhate haiN| kyoMki cAhe Aja yA kala jaba kabhI bhI saMsAra sukha-zAMti ke samIpa pahu~canA cAhegA taba use unhIM ke pavitra siddhAntoM kA hArdika svAgata karanA pdd'egaa| tathA dUsare jitane bhI prayatna haiM ve sAre niSphala aura nirarthaka bneNge| bhale hI usameM hameM kiMpAka vRkSa ke viSa-phala samAna kSaNika zAMti kA anubhava hotA ho kiMtu vaha kevala mRgatRSNA hai| aura bicchU ko dvAra bAhara karane ke prayatna meM bhayaMkara sarpa kA praveza karAnA hai| Aja Adhunika jagata ke mahAn vicAraka loga mahAtmA gAndhI, DaoN. TAgora aura barnArDazo Adi ko isI nirNaya para AnA par3A hai aura kahanA par3A hai ki, sattA kA nAza sattA se ho jAtA hai arthAt sattA se zAMti nahIM parantu samatA se zAMti milatI hai| samatA kA artha hai-vAsanAoM se virakta honA, kaSAyoM se vimukta honA aura viSayoM se vimukha honaa| isI samatA ko prabhu mahAvIra ne apanI paribhASA meM sAmAyika kahA hai| tathA udghoSaNA pUrvaka unhoMne batalA diyA thA ki sAmAyika se hI sarvatra sukha aura zAMti zAzvata rUpa se nirmANa ho sakatI hai / apane Aja ke rASTra-sUtradhAroM ko bhI kahanA par3A hai ki jitane jitane pramANa meM tRSNA kama utane utane pramANa meM vizeSa sukha hai| parantu prabhu kA "saMjogamUlA jIveNa pattA dukkha-paraMparA" yaha saMdeza to vizva meM una dinoM meM bhI pahu~ca gayA thA Azaya yaha hai ki-"je je aMze nirupAdhipaNuM te te aMze dhrm|" isaliye mUrchA (parigraha) meM sukha nahIM hai parantu anAsakti meM Asakti mAnane meM Ananda hai| aura yogyatA kI adhikAra bhUmi para usI sAmAyika ke do vibhAga kiye the| eka hai sarvavirati arthAt sampUrNa; dUsarA hai dezavirati arthAt apUrNa (mryaadit)| sarvavirati kA artha hai ki mana, vacana, aura * madrAsa meM manAe gae zrI mahAvIra janma kalyANaka mahotsava prasaMga ke pravacana meM se| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga kAyA se kisI bhI prANI ke adhikAra para trApa na mAranA, kisI ko ahitakArI vacana na kahanA, binA AjJA ke kisI kI tuma jaisI cIja ko bhI na lenA ki parya ke bala se saba indriyoM kA damana karanA, kisI vastu para mUrcchA na rakhanA tathA saMgraha na karanA / dUsare dezavirati meM upa kA sarvathA pAlana karane kA sAmarthya na hone se udAsInatApUrvaka jisame pramANa meM ho sake utane pramANa meM nirantara pAlana karane kI ceSTA karanA / prathama sAmAyika ( sarvavirati ) ke pAlaka zramaNa, aNagAra, yati, nirvrantha athavA muni kahalAte haiN| aura maryAdita pAlanevAle zramaNopAsaka, Addha, Ayaka, aura gRhastha kahalAte haiN| donoM meM AcAra-bheda hote hue bhI vicAra-bheda kadApi na thaa| donoM ke sAdhya kI parAkASThA ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya aura niSparigraha meM hai / inhIM ko kramazaH mahAvrata aura aNuvrata bhI kahate haiM / isa vizvavibhUti ne jagata ke prANiyoM ko jisa mahAn pavitra siddhAMta kA upadeza diyA thA usakA AcaraNa unake roma roma meM thA tathA usameM unakI pUrNatayA AtmaramagatA thI / arthAt jo kucha vaha jagata ke prANiyoM ko AcaraNa karane ke liye upadeza dete the usakA ve svayaM bhI pAlana karate the| Aja se lagabhaga 2500 varSa pUrva AryAvarta kA yaha hAla thA ki dharma kI yathArtha bhAvanA naSTa ho cukI thI / varNAzrama dharma kI vyavasthA skhalanA pA cukI thI aura mAnava saMsAra meM satyatA kI pradhAnatA naSTa hokara usakA sthAna svArthatA ne liyA thA ki jisake vaza meM hokara sabhya aura zikSita jAti bhI amAnuSika kartavyoM ko karane ke liye kaTibaddha ho gaI thii| prajA ko dharmAndhatA ke taMtra meM phaMsAne ke liye unake methA aura praza para prava atyAcAra kiyA jAtA thA aura sRSTi ke ahiMsAtmaka akATya niyamoM kA ulaMpana karane meM bhI nirbhayatA ko sthAna diyA jAtA thA / aura mahArudrANI rUpa cAra aMgula pramANa rasanendriya kI lolupatA pUrti meM saMkhyAbaddha niraparAdhI aura jagata ke mahAna upayogI aura upakArI prANiyoM ke rakta ke khappara khUnI khaMjaroM dvArA bhare jAte the| dharma ke siddhAntoM ko tor3akara aise andhavizvAsa (Blind faith) ke "niyogaparvanuyogAna suneca" jaise sUtra nirdhAra kiye jAte the| aise kaTokaTI ke samaya meM eka vizvoddhAraka vibhUti kI pratIkSA bar3e jora-zora se ho rahI thii| yadi vidhi kI mahAsattA ne isa vibhUti kI bheMTa na kI 44 1858 hotI to na mAlUma hama avanati ke rasAtala para pahu~cakara mahApralaya ke grAsa bana jaate| kintu bhArata kA bhAgya bar3A hI prabala thA ki eka anupama mahAn vibhUti prApta ho gaI tathA ikSvAku vaMza jaise vaibhava, aizvarya aura samRddhi sampanna rAjakula ke rAjakumAra hote hue bhI usa Rddhi, siddhi aura sampatti ko tRga samAna ginate hue tilAMjali dekara sakala saMsAra ke zreya hetu prathama sAmAyika ke paMca mahAnato kI bhISaNa pratijJA rUpa tyAga-bhUmi para kSamA ga lekara khar3e ho gye| bhArata ke mahAn dhArA-zAstrI sara alADI kRSNasvAmI ayyara ne kahA thA ki maiM dhArA- zAstra kA abhyAsI hone se dhArmika tattvajJAna meM vizeSa adhyayana kA lAbha nahIM uThA skaa| paraMtu tArkika DhaMga se kar3anA par3atA hai ki mRga aura gAya Adi prANI jo tRNabhakSaNa se apanA jIvana vyatIta karate haiM ve yadi mAMsa bhakSaNa ke vimukha baneM to usameM vizeSatA hI kyA hai ? tattva to vahA~ hai ki siMha kA baccA mAMsa kA virodha kre| yAnI unake kahane kA abhiprAya yaha hai ki pana, kanaka, Rddhi siddhi aura aizvarya ke jhUle meM muDA huA aura sUnI saMskRti se bhare hue kSatriya kula ke vAtAvaraNa meM camakatI huI talavAra ke teja meM tallIna hotA huA bAlaka kula paramparA kI kuladevI samAna khUnI khaMjara ke viruddha mahAn Andolana karane ke liye sArI Rddhi siddhi aura sampatti ko miTTI ke samAna mAnakara aura bhoga ko roga-tulya samajhakara puNA karatA huA yoga kI bhUmikA meM khUnI vAtAvaraNa ko zAMtimaya banAne ke liye vana khaMDa aura parvatoM kI kandarAoM meM nispRhI banakara sArA jIvana vyatIta kre| mAtra dinoM taka hI nahIM, kintu mahInoM evaM varSoM taka bhUpati bhUlapati banakara bhaTakatA phire bAraha varSa kI ghora saMyama kSatrA meM aMguliyoM para gine jAnevAle nAma mAtra ke dinoM meM pArane se sUkhe TukaDoM se kare aura sArA kAla ahiMsA ke Adarza siddhAMtoM ko pAlana karane meM nimagna rahe saMyama kI sarvotkRSTa sAdhanA karane meM tIvrAtitIja tapa kI jvAlAoM se apanI AtmA ko kaMcana samAna nirdoSa banAne meM tallIna rhe| unakI ye ghora tapasyA, saMyama Adi amUlya jIvana yAtrA ke parade meM bar3A bhArI rahasya thA ki jisameM mAtra mAnava samAja kA hI nahIM, parantu prANI mAtra ke paramazreya kA lakSya thA / mujhe to yaha tAki anumAna bar3A hI sundara pratIta hotA hai / dayA ke paramparAgata saMskAra bAle kula meM janma lene vAlA vyakti dayA kA pAlana aura usakI puSTi ke liye bAteM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga eprila 1959 kare yaha to svAbhAvika hai tathA bhoga sAmagrI ke abhAva meM vairAgya ke vAtAvaraNa kA asara anekoM para saMbhava hai kintu rAjakula kI Rddhi aura aizvarya ke sAgara meM se bAhira kUdakara tyAga bhUmi para Ane vAle to koI alaukika vyakti hI najara Ate haiN| * jo unhoMne upasarga tathA pariSaha sadana kiye haiM unakI kathanI karate hue yaha kAyara hRdaya kAMpatA hai| dhanya hai usa mahAvIra ko ki jisa ke hRdaya meM mitroM ke zreya se bhI zatruoM ke zreya kA sthAna prathama hai| usa mahAbhAga kI kyA bAta kreN| gopAlaka ke, caNDakauzika ke, zUlapANi ke, maMkhalIputra ke aura saMgamAdi ke aneka ghogatighora upasargoM meM, meru kI taraha dhIra aura sAgara kI taraha gaMbhIra banakara bhayaMkara aTaviyoM meM parvata kI kandarAoM meM garjate hue siMha, cIte, bhAlU Adi bhayaMkara prANiyoM ke bIca meM, varSA Rtu kI ghana-ghora ghaTAcchAdita amAvasyA kI ghora rAtri meM, camakatI huI vidyuta ke udyota meM, phA~- karate hue phaNidhara-maNidhara, Adi ke bIca meM aura zmazAna bhUmi para jalate hue mRtakalevaroM ko bhakSaNa karanevAle bhUta-preta yoni ke yakSa aura rAkSasoM ke bIca meM jJAna, dhyAna kI askhalita-dhArA meM ArUDha hokara pavitra bhAvanAoM dvArA bhavATavI ke bhayaMkara tApa se pIr3ita prANiyoM ko apanI prazAnta mudrA kA prazamarasarUpI sudhArasa pilAkara zAMti pahu~cA rahA thaa| usa mahAn avadhUta yogI ke caraNAraviMda meM zirasA baMdana ke sivAya aura kyA kahU~ ? kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya mahArAja usa kAruNya hRdaya kA citra citraNa karate hue kahate haiM ki : kRtAparAdhe'pi jane kRpAmaMtharatArayoH / ISadbASpArdrayorbhadraM, zrIvIrajinanetrayoH // 1 // chaH mahInoM taka ghorAtighora prANAnta kaSTa denevAle saMgama nAmaka dAnava ke zreya kI ciMtA meM azrudhArA bahAnevAle he yogI ! tere dayArUpa mahAsAgara kA mApa kaise darzAU~ ? terI akala kalA ke sAmane merI kAvyakalA kyA kAma A sakatI hai ? kahane kA Azaya yaha hai ki jitanA bhI isa mahApuruSa ke jIvana sambandhI kahA jAya utanA hI thor3A hai| zAstra meM kahA hai ki ve eka kSamA meM hI vIra na the kintu dAnavIra, dayAvIra, zIlavIra, tyAgavIra, tapavIra, dharmavIra, karmavIra aura jJAnavIra Adi sarva guNoM meM vIra ziromaNi hone se unakA vardhamAna nAma gauNa hokara mahAvIra ke nAma se prakhyAta hue| yAnI janma nAma to unakA vardhamAna hI thA kintu vIratA ke kSetra meM atula advitIya tathA anupama hone se guNAzrita nAma mahAvIra pdd'aa| jaba ve apanI AtmA ko parizuddha karake IzvarIya mahAzaktiyoM kA AvirbhAva karake kaivalya pada para ArUr3ha hue taba pahale-pahala varNAzrama vyavasthA ke liye arthAt kSatriya, brAhmaNa, vaizya aura zUdroM ko apane kartavya kA bhAna karAne ke liye samavasaraNa meM virAjamAna hokara apanA satya dharma sandeza prakaTa kiyA thaa| samavasaraNa usa kAla ke aise dharma sandeza prakaTa kiyA thaa| virATa sabhA-maMDapa kA pAribhASika nAma hai jisameM yaha vizva-vibhUti virAjamAna hokara azAMta vizva ko zAMti kA upadeza detI thii| zAstroM meM samavasaraNa kA varNana isa prakAra hai :mAnastaMbhAH sarAMsi pravimalajalasatkhAtikA puSpavATI / prAkAro nATyazAlA dvitayamupavanaM vedikaantrdhvjaadyaaH|| zAlaH kalpadrumANAmupari vRtivanaM stUpahAvalI ca / prAkAraH sphATiko'nta nRsuramunisabhA pIThikAgre svayaMbhUH // ___ usa samaya mAnava samAja kI bAgaDora brAhmaNoM ke hAtha meM thI isaliye zrI mahAvIra prabhu ne sarva prathama apane tapa, teja aura jJAna ke prabhAva se brAhmaNa varga ke mahArathI indrabhUti-gautama tathA sudharma Adi 4400 brAhmaNoM kA hRdaya palaTA kiyaa| pazu-balidAna kI manovRtti se nivRtta kara sva-indriya-damana tathA vizva ke prANImAtra se maitrI, kAruNyAdi bhAvanA kA guru maMtra paDhAkara anAsakti rUpa dIkSA mArga meM adhiSThita kiye| unake isa amUlya upadeza kA maulika rahasya isa prakAra thA ki : savve pANA piyAuA dukkha paDikUlA, appiya vahA piya jiviNo jIviu kAmA savvesi jIviyaM piyaM (tamhA) ___"NAtivAejje kiMcaNaM" sArAMza yaha hai ki prANI mAtra ko prANa priya haiM, jIvana priya hai, maraNa aura duHkha apriya haiN| isaliye kisI ko duHkha mata do arthAt kisI ke jIvana ke adhikAroM para pratyAghAta na kro| saba sukhapUrvaka jio aura saba ko jIne do kyoMki vizvaracanA kA naisargika vidhAna hI aisA hai ki bIjAnusAra hI phalotpatti hotI hai| yAnI Ama kI guThalI se Ama tathA nIma ke bIja (nibor3I) se nIma kI utpatti hotI hai isI taraha duHkha se duHkha aura sukha se sukha prApta hotA hai| ataH jahA~ taka tuma dUsare prANiyoM ke liye jitane aMza meM duHkha ke Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 kAraNabhUta hoMge vahA~ taka utane-jitane aMza meM tumheM bhI duHkha bhoganA hI pdd'egaa| bhagavAn mahAvIra ke isa anupama saMdeza ko eka pAzcAtya tattvavettA ne ina sundara zabdoM meM prakaTa kiyA hai-So long thou shalt not refrain thyself from causing pains and troubles to thy fellow-creatures, thou needst not dream to be emancipated from the appalling dangers of the same. __ arthAt-tU jaba taka dUsaroM ko duHkha denA cAhatA hai taba taka duHkha mukta hone kI AzA meM sukha ke svapna dekhanA nirarthaka hai| unakA aTala AtmavizvAsa thA ki apane sukha aura duHkha kA kAraNa svayaM AtmA hI hai / vahI apanA mitra-zatru hai| vahI apanA svarga-naraka hai| janmamaraNa kA hetu bhI vahI hai / bandha-mokSa kA kAraNa bhI vahI hai / isaliye anya kisI ko doSa denA ajJAna ke sivAya aura kucha nhiiN| hiMsA, maithuna, parigrahAdi meM Asakta hone se AtmA kA mahApatana hai aura ahiMsA, saMyama, tapa Adi se usakA mahA utthAna hai| aura yahI utkRSTa dharma hai / kahA hai ki: dhammo maMgalamukkiTaM, ahiMsA saMjamo tvo| devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // 1 // upayukta ahiMsA saMyama aura tapa rUpa utkRSTa dharmArAdhana se mAnava devAdhideva bana sakatA hai| raMka se rAva tathA prANI-mAtra kA pUjanIya bana sakatA hai| isaliye jAti aura kulAdi ke abhimAna meM kisI bhI prANI ke prati glAni tathA ghRNA karanA anucita hai| pratyeka prANI guNavizeSatA se ziSTapadArUr3ha ho sakatA hai| pratyeka saccaritra AtmA ke liye dharma aura mukti ke dvAra khule haiM / aMdhazraddhA ke anusaMdhAna meM mukti nahIM hai| mukti hai tattva-ciMtana aura parizIlana meN| hitAhita, satyAsatya, bhakSyAbhakSya, peyApeya, kRtyAkRtya aura dharmAdharma ityAdi saba kA viveka-pUrvaka nirNaya kro| kahA hai ki: nikaSacchedatApebhyaH suvarNamiva paNDitaiH / parIkSya bhikSavo grAhyaM madvaco na tu gauravAt // 1 // arthAt kaMcana kI parIkSA karane ke liye kasauTI, cheda aura tapana karanA bahuta hI jarUrI hai isI taraha he bhikSuo! tuma bhI mere vacana ko mAtra mere bhaktivaza nahIM, parantu parIkSA karake maano| pramANa, naya, nikSepa aura lakSaNa ye tattva-parIkSA ke amUlya sAdhana hai| inakA upayoga yathArtha rIti se karane ke liye mAnava-mAtra ko prajJA aura medhA kA vikAsa karanA bahuta hI z2arUrI hai| kyoMki mAnava-medhAvI aura prajJA-praur3ha hai| pazuoM kI bhAMti prajJAmUDha nahIM hai| tathA saba prANiyoM se mAnava ko vizeSa prakAra kI naisargika suvidhAe~ prApta haiN| isa prajJA tathA medhA ke vikAsa-dvAra ko kholakara hita sAdho, nahIM to pazu janma se manuSya janma kI koI vizeSa mahattA nahIM hai| "bAbA vAkyaM pramANam" mAnane kI mUDhatA meM mAnavajanma kI koI sArthakatA nahIM / vastu ko samyak prakAra se samajhakara hama saMsAra ke ghorAtighora duHkha--jaise janma, maraNa, zoka, saMtApa, saMyoga, viyoga, Adhi, vyAdhi Adi kA anta lAkara mukti ke zAzvata sukhoM ko prApta kara skeNge| mukti hI hamAre janma-janmAMtaroM kI jIvana-yAtrA kA aMtima vizrAmadhAma hai| kisI deza, rASTra aura jagata ko jItakara vaza meM karanevAlA saccA vijetA nahIM, kintu jisane apanI AtmA ko jItA hai vahI saccA vijetA hai / prabhu mahAvIra ne mukti ke saMdeza ko z2ora-zora se prajA ko sunAyA jisake phala-svarUpa prajA ke jIvana meM bar3I hI jAgRti A gii| tathA dharma kI vAstavika mahattA kA digdarzana kraayaa| usI ke samarthana meM kavi samrATa ravIndranAtha TAgora ne sundara zabdoM meM kahA hai ki Mahavira proclaimed in India the message of salvation that religion is a reality and not a mere Social Convention, that salvation comes from taking refuge in that true religion.... arthAt bhagavAn mahAvIra ne DiMDim nAda se udghoSita kiyA thA ki dharma anAdinidhana tathA svataHsiddha hai| vaha mAnava kalpanA kA DhakosalA nahIM hai| indriya damana aura saMyama ke yathArtha pAlana meM vAstavika mukti upalabdha ho sakatI hai| mAtra bAhyADambaroM se kabhI bhI mukti siddha nahIM hotii| AtmA kA antarAvalokana aura antara zuddhi mukti ke sarala hetu haiN| isaliye daihika bhrAMti meM mAnava kA mAnava ke prati ghRNA-bhAva honA bhUla hai| isa amUlya upadezAmRta kA prabhAva AryAvarta kI prajA para itanA sundara par3A ki dhArmika vidhAna ke vyAsa-pITha para punaH kSatriya adhiSThita ho gaye tathA prajA unakI AjJApAlana karane lgii| isa taraha se bhagavAn mahAvIra kA utkrAMtivAda bar3A prazaMsanIya tathA AdaraNIya bnaa| isI prakAra unakA jAta // 1 // upadezAka vidhAna ke Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1995 darzAyA huA ahiMsAvAda, karmavAda, tattvavAda, syAdvAda, sRSTivAda, AtmavAda, paramANuvAda aura vijJAnavAda, ityAdi pratyeka viSaya itanA vizAla aura gaMbhIra hai jisakA yathArtha varNana karanA mere jaise alpajJa vyakti kI zakti se bAhara hai| vAstava meM ye saba viSaya vizva ke liye bahuta nidhAna rUpa tathA kalyANakArI siddha hue| isake samarthana meM aneka pramANa upalabdha haiM tathApi yahA~ para mAtra lokamAnya tilaka yahA~ para mAtra lokamAnya tilaka Adi jaise eka Adha dezanetA aura itihAsajJa ke pramANa denA ucita samajhatA huuN| unhoMne orieMTala kaoNnpharaMsa meM kahA thA ki Aja brAhmaNoM kI saMskRti meM jo ahiMsAtmaka vRtti dRSTigata ho rahI hai vaha saba jaina-dharma ke prabhAva se hI hai| kahane kA tAtparya yaha hai ki yadi bhagavAn mahAvIra ne isa ahiMsAtmaka mahAn uddhAra kA jhaMDA na uThAyA hotA to Arya saMskRti naSTa ho jaatii| Arya saMskRti ke antima zvAsa lete samaya saMjIvanIdAtA bhagavAn mahAvIra hI the| mAnava saMsAra ko mAnavatA kA pATha par3hAnevAle paramaguru mahAvIra hI the| balidAna kI jalatI jvAlAoM meM naSTa hote hue upakArI aura upayogI pazuoM ke prANa-dAtA mahAvIra hI the| aneka prakAra ke mata-bhedoM se utpanna honevAle vigrahoM kA syAvAda zailI se samAdhAna kara-sabako eka-sUtra meM saMgaThita karanevAle sUtradhAra mahAvIra hI the| pazudhana ke hAsa se kRSihrAsa aura usase honevAle annasaMkaTa aura rogabhaya se rakSaNa karanevAle mahAprabhu mahAvIra hI the| isa mAyAvI mRgajala kI tRSNA meM taDapate hue prANiyoM ko AtmajJAna kA amRtapAna karAnevAle mahAtattvajJa mahAvIra hI the| sRSTi ke nirmAtA kI kalpanA meM puruSArthahIna banakara baiThanevAlI prajA ko apane puruSArtha bhare kartavya kA bhAna karAnevAle mArgadarzaka mahAvIra hI the| aneka prakAra kI viDambanAoM se nirAdhAra bane hue AtmAoM ke liye sacce AdhAra-stambha mahAvIra hI the| una guNa sAgara kA jitanA bhI varNana kiyA jAya utanA hI thor3A hai, arthAt samudra meM bindu-tulya hai| unhone sarvasAdhAraNa janatA ko mAnava saMskRti vijJAna ke vikAza kI parAkASThA para pahu~cane ke liye mukti mahAtIrtha kA rAjamArga (Royal road) samyag darzana, samyag jJAna aura. samyak cAritra rUpa apUrva sAdhana dvArA paddhati sara darzAyA isaliye ve tIrthakara kahalAe / saMsAra meM tIrthakara pada sarvotkRSTa, sarvopari aura sarvapUjya / hone ke karANa usa kAla meM bhautikavAdI-ajitakeza kambali, niyativAdI-makkhali gozAlaka, akriyAvAdI-pUrNakAzyapa, nityapadArthavAdI-prakrudha kAtyAyana, kSaNika padArthavAdIgautamabuddha aura saMzayavAdI-saJjaya-velahiputta Adi bhinna-bhinna dhoM ke saMsthApaka aura saMcAlaka apane Apa ko tIrthakara kahalAne meM utsukatApUrvaka pratispardhA kI dauDadhAma macA rahe the| arthAt usa samaya mata pratispardhA ( Relicious rivalry) kI hoDA-hoDa maca rahI thI jaise ki Aja sattA aura zlAghA ke liye maca rahI hai| parantu kahAvata hai ki pIlA so sonA nhiiN| kahA bhI hai ki "sAdhavo na hi sarvatra caMdanaM na vane vane" tAtparya yaha hai ki zruti, yukti aura anubhUti dvArA sujJa aura vijJa jana ke liye saca-jhUTha kA nirNaya karanA koI kaThina viSaya nahIM thaa| aura vaise to prabhu mahAvIra ke parama pavitra pravacana kA AdhAra manaHkalpanA aura anumAna kI bhUmikA para to thA hI nahIM, parantu unake pravacana meM lokAloka ke mUla tatvabhUta dravya guNa-paryAya ke trikAlavartI bhAvoM kA digdarzana thaa| athavA Adhunika paribhASA meM kahA jAya to usameM virATa vizva yA akhila brahmANDa kI vidhivihita ghaTanAyeM, unake dvArA hotI huI vyavasthA, vidhi kA vidhAna aura niyama kA pratipAdana tathA prakAzana thaa| aura mahAn tattvabhUta padArthoM ke svabhAva, vibhAga kI citra-vicitra prakriyAmaya carAcara vizva kI akhaNDa niyamabaddha racanAtmaka vaijJAnika DhaMga se viveka kuzala vyavasthA ho rahI hai usa naisargika mahAsattA-ke mahAzAsana kA mUlAdhAra rUpa utpAda vyaya dhrauvya kA tAttvika vivecana thA Adhunika mahAn vijJAnavettA (Great Scientists) melara, vhAITa heDa aura kolDIMga Adi jitane pramANa meM vizva racanA sambaMdhI adhikAdhika adhyayana karate gaye utane pramANa meM unakI mAnyatA bhI isa viSaya meM dRr3ha hotI gii| __jaina zAstroM meM to sApha ullekha hai ki anAdi kAla se tIrthakara bhagavaMtoM ne akhila brahmANDa aura jJAna kA bIja "utpAda-vyaya-dhrauvya" isa tripadI rUpa hI prakAzita kiyA hai aura bhagavAn mahAvIra jaba sarvajJa padapara pahu~ce arthAt kevalajJAna prApta kara tIrthakara bane taba unake pradhAna ziSya-gaNadhara ne prazna kiyA ki 'bhaMte kiM tattaM kiM tattaM?' pratyuttara meM unhoMne bhI " upannei vA vigamei vA dhuvei vA" isa tripadI dvArA hI apanI divyadhvani kA maMgalAcaraNa kiyaa| unhone atyaMta sUkSma dRSTi se isa vizva ke Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 udAharaNa rakhA hai| bhagavAn haribhadrasUri jo ki isa madhya yuga ke mahAvidvAn aura tArkika (Dynamic force of logic and philosophy) mAne gaye haiM spaSTa pharamAte varUpa kA yathArtha avalokana kara uparyukta sArvabhaumika satya ko jagat ke sAmane prakAzita kiyaa| isameM kisI bhI prakAra se unakA matakadAgraha aura dambha nahIM thaa| yaha unake vItarAgatA kA lakSaNa hai aura tIrthakara hone kA sabala pramANa hai / tAtparya yaha hai ki jaisA padArtha-vijJAna kA svarUpa hai vaisA hI pratipAdana hai| mujha alpajJa ke liye uparokta mahAtattva kA bhAvArtha pUrNatayA samajhAnA to sAgara ko gAgara (choTe ghaDe) meM samAveza karane jaisA viSaya hai| phira bhI vicAraka aura vaijJAnika varga maryAdita matyanusAra saMkSepa artha yaha karate haiM ki "Permanence underlying change" yAnI padArtha apane svabhAva meM kAyama (nitya) rahate hue bhI aneka asvasthAoM (paryAyoM) meM parivartata hotA rahatA hai| vAstava meM to isa mahAvAkya kA yathArtha svarUpa mahAprabhu ke samAna sarvajJa pada para pahu~ce taba hI samajhA jA sakatA hai| una dhyAnadhIra aura jJAnagambhIra mahAn tattvajJa kA haraeka siddhAnta atigahana aura sAragarbhita thaa| dharma kI vyAkhyA karate hue "vatthusahAvo dhammo" isa eka choTe se sUtra meM itanA gambhIra rahasya bhara diyA hai ki varSoM taka bhI isapara vicAra kiyA jAve to anta nahIM A sktaa| maiM na to unake pravacana kI vyAkhyA kara sakatA hU~ aura na usakA adhikArI huuN| maiMne to sirpha yahA~ para unakI madhura satya vANI dambha kadAgraha rahita tathA AtmazlAghA se kitanI pare thI aura kaisI nirdoSa, niSpakSa aura yuktigamya thI usakA sAdhAraNa pakSapAto na me vIrena dveSaH kapilAdiSu / yuktimadvavacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH // 1 // ___ tAtparya yaha hai ki mujhe kisI se pakSapAta aura dveSa nahIM hai jisakA vacana yuktisaMgata hai vahI mujhe mAnya hai| yahI kAraNa thA ki bhagavAn mahAvIra ke upadeza ko janatA ne jayadhvani se badhA liyA thaa| sAmAnya prajA to kyA paraMtu rAjagRhI (magadha deza) ke rAjA zreNika-biMbisAra, kauzAMbI (vatsadeza) ke rAjA zatAnika, caMpA [aMgadeza] ke rAjA jitazatru, vItabhayapaTTana (sauvIra sindhu deza) ke rAjA udAyI, mRtikAvatI (dazArNa deza) ke rAjA dazArNabhadra, aura vizAlA (videha deza) ke rAjA ceTaka, kAzI kozala nava licchavI tathA nava mala rAjA Adi aneka narendra samrATa unake anuyAyI bane aura kitane hI dIkSAgrahaNa kara nigraMtha muni bne| unakA upadeza samudra pArake yunAna, mizra taka bhI pahu~cA aura vahA~ ke videzI yuvarAja ArdrakumAra bhI yahA~ Akara dIkSA grahaNa kara muni bne| pAyathAgorasa jaise grIka tattva-vettA ne bhI punarjanma aura pUrvajanma ke siddhAMta ko prabhu mahAvIra kI zailI rUpa hI svIkAra kiyaa| kahane kA Azaya yaha hai ki prabhu mahAvIra kI saMskRti digantavyApI bnii| kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da bana kara peTana 'a' varga - - ru. 1001 pradAna kara peTrana 'ba' varga - - ru. 501 AjIvana sabhya 'a' varga ru. 251 , , , 'ba' varga ru. 101 , kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru.2 (pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai) Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa-brAhmaNa zrI dalasukha mAlavaNiyA nizIthacUrNi usa kAla ke zramaNa aura brAhmaNoM ke pArasparika sAmayika aura asAmayika * / ye siddhaputra niyamataH saMbaMdha kI aura zramaNoM ke viSaya meM bhI mahattvapUrNa sAmagrI zuklAMbaradhara hote the| ustre se muMDana karAte the aura zikhA upasthita karatI hai| ataeva usa sAmagrI kA saMkalana maiMne rakhate yA nahIM rakhate the| ye zuklAmbaradhara siddhaputra yahA~ namUne ke taura para kara diyA hai, jisase ki jijJAsu varga saMbhavataH 'seyavaDa' varga se patita yA usase nimna zreNI isa dRSTi se usakA adhyayana karanA cAhe to use kaI naye ke loga the aura unakI bAhya vezabhUSA prAyaH sAdhu kI taraha tathya prApta hoNge| thI (ni. jA. 586)-aisA pratIta hotA hai| Aja jo zramaNa aura brAhmaNa kA paraspara vaira prAcIna kAla se calA zvetAmbaroM meM sAdhu aura yati varga hai, una donoM vargoM ke AtA thA vaha nizItha kI TIkopaTIkAoM ke kAla meM bhI purogAmI ye do varga hoM to Azcarya nhiiN| siddhaputroM ke thA (ni. jA. 1087 cuu.)| ahiMsA ke apavAda kI carcA varga se nimnazreNI meM 'sAvaga' kA varga thaa| ye 'sAvaga' ke samaya zramaNadvArA brAhmaNoM kI rAjasabhA meM kI gaI hiMsA kI -zrAvaka do prakAra ke the: aNuvratI aura jinhoMne carcA nizItha meM hai (gaa.487)| brAhmaNoM ke liye cUrNi meM aNuvratoM kA svIkAra nahIM kiyA hai (ni. gA. 346 cuu.)| prAyaH sarvatra dhijjAtIya (ni.gA. 19,322,487,4441) aNuvratI ko 'deza sAvaga' aura anaNuvratI ko 'dasaNasAvaga' zabda kA prayoga kiyA gayA hai| jahA~ brAhmaNoM kA prabhutva ___kahA jAtA thA (ni. gA. 142 cuu.)| ho vahA~ apavAda se zramaNa yaha jhUTha bole ki hama kamaMDala meM muMDita mastaka kA darzana amaMgala hai aisI bhAvanA (kamadaga) bhojana karate haiM-aisI anujJA hai (ni. gA. (ni. gA.2005 cUrNi) logoM meM ho gaI thI-yaha bhI shrmnnH322)| zramaNoM meM bhI pArasparika sadbhAva nahIM thA dveSakA hI phala samajhanA caahie| (ni. sU. 2.40) / bauddha bhikSuoM ko dAna dene se lAbha zramaNoM meM-nirgrantha, zAkya, tApasa, geru, aura nahIM hotA hai aisI mAnyatA thI, kintu aisA kahane se yadi AjIvakoM kA samAveza hotA thA (ni. gA. 4420,2020 vaha bhaya ho ki bauddha loga mAreMge to apavAda se yaha kaha de cuu.)| nizIthabhASya aura cUrNi meM aneka matoM kA ullekha ki diyA huA dAna vyartha nahIM jAtA (ni. gA. 323) / hai jo tatkAla meM pracalita the aura jinake sAtha jaina Aja ke zvetAmbara saMbhavataH una dinoM logoM meM bhikSuoM kI Takkara hotI thii| unameM bauddha, AjIvaka aura 'seyavaDa' yA seyabhikkhu (ni. gA. 2573 cU.) ke nAma brAhmaNa parivrAjaka mukhya the| bauddhoM ke nAma vividha rUpa se se prasiddha rahe hoMge (ni. gA. 214, 1473 cuu.)| milate haiM-mikkhuga, rattapaDa, taccaNiya, sakka, aadi| sAdhuvarga aura zramaNavarga ke bIca pAsatthA arthAt zithilA- brAhmaNa parivrAjakoM meM ulUka, kapila, caraka, bhAgavata cArI sAdhuvarga to thA hii| usake atirikta sArUvI aura tApasa, paMcaggittAvasa, paMcagavvAsaNiyA, suIvAdI, disAposiddhaputra-siddhaputriyoM ke varga bhI the| kyiya, govvayA, sasarakkha Adi mukhya haiN| inake atirikta sAdhukI taraha vastra aura daMDa ko dhAraNa karanevAle, kaccha kApAlika, vaitulika, taDiya kappaDiyA Adi kA bhI ullekha nahIM bA~dhanevAle sArUvI hote the| ve bhAryA nahIM rakhate the hai-dekho, ni. gA. 1, 24, 26, 323, 397, 498, (ni. gA. 4587; 5548, 6266) / unameM cAritra 1404, 1440, 1473, 1475, 2343, 3310, nahIM hotA thA, mAtra sAdhuveza thA (ni. gA. 4602 * abhAryaka ko muMDa bhI kahate the-5548 c.| cuu.)| siddhaputra gRhastha hote the aura ve do prakAra ke the 1 ni. gA. 346 ca gA. 538 cuu.| gA. 5548 cU. / (1) daMDakAraNya kI utpatti ke mUla meM zramaNa-brAhmaNa vaira gA. 6266, bu. gA. 2603 / gA. 4587 meM zikhA kA kAraNa hai-(nizIya gA. 5740-3) / vikalpa nahIM hai| 49 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 50 eprila 1959 bhI deva ko kisa esA nizAna the ki yaha to lpa kA anusaraNa 3354, 3358, 3700, 4023, 4112 cUrNi ke sAtha / parivrAjakoM ke upakaraNoM kA bhI ullekha hai-matta, dagavAraga, gaDuaa, AyamaNI, loTTiyA, ullaMkama, vAraa, caDuyaM, kavvaya-gA. 4113 / / yakSapUjA (gA. 3489), rudradhara (6382) tathA mallItIrtha (gA. 2343) kA bhI ullekha hai| bhRgukaccha ke eka sAdhune dakSiNApatha meM jAkara vAsudeva ko kisa prakAra bhAlA lagA aura mara gaye tathA usake smaraNa meM mallItIrtha kI racanA huI yaha kathA eka bhAgavata ke samakSa kahI to vaha ruSTa huA aura zramaNa ko mArane ko taiyAra huaa| taba hI zAMta huA jaba vaha svayaM mallItIrtha dekha aayaa| anta meM apane bure vicAra ke liye usane kSamA yAcanA kii| jainoMne ukta matAMtaroM ko laukika dharma kahA hai; ve apane matako lokottara mAnate rhe| laukika mahAbhArata rAmAyaNAdi zAstroM kI asaMgata bAtoM kI ha~sI bhI uDAI hai aura usake liye cUrNi meM pA~cadhUtoM kI eka rocaka kathA dI gaI hai (ni.gA.2946) / itanA hI nahIM virodhI mata ko anArya bhI kaha diyA hai (5732) / jainamatameM bhI jo paraspara matabheda ke kAraNa sampradAyabheda hue unheM 'nihnava' kahA gayA hai aura unakA kramazaH itihAsa diyA huA hai-(gA. 5596-5626) / 'pAsaMDa" zabda nizItha bhASyataka dhArmika sampradAya ke arthameM pracalita rahA hai| usameM jaina aura jainetara-sabhI kA samAveza hotA thaa| nizItha meM kaI jainAcAryoM ke viSaya meM bhI jJAtavya sAmagrI milatI hai| Arya maMgu aura samudra ke dRSTAnta AhAra meM gRddhi aura virakti ke liye diye gaye haiM (gA. 1116) / sthUlabhadra ke samaya taka sabhI jainazramaNoM kA AhAra-vihAra sAtha thA arthAt sabhI zramaNa sAMbhogika the| sthUlabhadra ke do ziSya the-Arya mahAgiri aura Arya suhtthii| Arya mahAgiri jyeSTha the kintu sthUlabhadra ne Arya suhatthI ko paTTadhara bnaayaa| phira bhI ye donoM prItivaza sAtha hI vicaraNa karate rhe| sampratirAjAne bhaktivaza apane pUrvabhava ke guru jAnakara suhatthI ke liye AhArAdi kA prabaMdha kiyaa| kucha dina taka isa prakAra suhatthI aura unake ziSya rAjapiMDa lete rahe / Arya mahAgiri ne unheM saceta kiyA kintu mAne nhiiN| ataeva unhoMne unake sAtha AhAra-vihAra karanA choDa diyA arthAt asAMbhogika banA diyaa| bAda meM suhatthI ne mithyA duSkRta diyA taba donoM kA pUrvavat vyavahAra zuru huaa| isa prakAra taba se zramaNoM meM sAMbhogika aura visaMbhogika aise do varga hone lage (ni. gA. 2153 -2154 kI cuurnni)| yahI bheda Age calakara zvetAmbara aura digambara rUpa se dRDha huA aisA vidvAnoM kA kahanA hai / AryarakSita ne upAdhi meM mAtraka (pAtra) kI anujJA dI usako lekara bhI saMgha meM kAphI vivAda khaDA huA hogA aisA nizItha bhASya ko dekhane para lagatA hai| kucha loga yahAM taka kahate the ki yaha to tIrthakara kI AjJA kA bhaMga hai| kintu nizItha bhASya jo sthavira kalpa kA anusaraNa karanevAlA hai tadanusAra to aisA kahanevAle ko hI prAyazcitta AtA hai| AryarakSita ne dezakAla dekhakara jo kiyA ucita hI kiyA aura tIrthakara kI AjJA kA bhaMga nahIM kiyA hai| jisa pAtra meM khAnA usI pAtra kA upayoga zauca meM bhI karanA yaha lokaviruddha thaa| ataeva gacchavAsiyoM ke liye lokAcAra kI dRSTi se do pRthaka pAtra rakhanA Avazyaka ho gayA thA-aisA pratIta hotA hai aura usI AvazyakatA kI pUrti AcArya AryarakSita ne kI (ni0 gA0 4528-se)| lATAcArya (1150), AryakhapuTa (2587), viSNu (2587), pAdalipta (4460), caMdrarudra (6613), goviMda vAcaka (2766, 3427, 3556) Adi kA bhI ullekha nizItha bhASya-cUrNi meM milatA hai| ___pAMca prakAra ke 'potthaya' pustakoM kA ullekha hai| ve ye haiM-gaMDI, karachabhI, muTThI, saMpuDa tathA chivaaddii'| inakA vizeSa paricaya munirAja zrI puNyavijayajI ne 'bhAratIya jaina zramaNa saMskRti aura lekhanakalA' isa nibaMdha meM (pR. 22-24) diyA hai| ina pAMcoM prakAra ke pustakoM kA rakhanA niSiddha thA, kyoMki unake bhItara jIvoM kI saMbhAvanA hone se una jIvoM ke ghAta kI saMbhAvanA thI (ni. gA. 4000) kintu jaba yaha dekhA gayA ki aisA karane meM zruta kA hI hAsa hone laga gayA taba yaha apavAda karanA paDA ki kAlika zrutaaMga graMtha tathA niyukti ke saMgraha kI dRSTi se pAMcoM prakAra ke pustaka rakhe jA sakate haiM-(ni. gA. 4020) / 1.ni. gA0 1416, 4000 cU. bR0 gA0 3822 TI0 4099 / 2. 'kAliyasurya' cArAdi ekkArasa aMgA-ni0 gA. 6189 cuu0| 1 ni. gA. 6262 / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna dArzanika 1444 graMthakartA AcArya zrIharibhadrasUri munizrI jinavijayajI eka bahuta hI mahattva kI aisI aura bAta hai jo bahuta kama loga jAnate haiN| vaha yaha hai ki isa bhUmi meM Aja se koI 1200 varSa pahale Apa hI ke jaise eka aise mahAn jJAnI aura mahAn dArzanika sAdhuziromaNi ne vicaraNa kiyA thA, jisakI dArzanikatA aura tattvajJatA kI tulanA meM A sake, vaisA zAyada hI koI anya zAstrakAra huA ho / ahiMsA, aparigraha aura anekAnta tattva kA rahasya aura niSkarSa batAnevAlA unake jaisA mahAjJAnI, bhAratIya sAhitya kSetra meM viralA hI dRSTigocara hogaa| samUce bhAratIya vAGmaya meM, sarva darzanoM kA samuccaya aura samanvaya kI dRSTi se adhyayana aura Alekhana karanevAlA unake jaisA koI anya dArzanika adyAvadhi jJAta nhiiN| yahI eka aise dArzanika hue jinane cArvAka mata arthAt nAstikavAda ko bhI eka tattvadarzana ke rUpa meM mAnakara SaD darzana kI paMkti meM biThAne kA samAdara kiyA / SaDdarzana athavA sarvadarzana samuccaya nAmaka viziSTa grantha kI racanA dvArA unane apanA sarvadarzana samadarzitattva kA advitIya paricaya diyA hai / isI taraha kA zAstravArtA samuccaya nAma kA eka aura mahAna graMtha banAkara usameM sarvazAstroM kI bahuta hI mAdhyasthyabharI zailI meM atyanta tAttvika AlocanA kI hai / ahiMsA aura anekAnta tattvakI mImAMsA karanevAle aneka choTe-bar3e grantha banAye jinameM bhinna-bhinna prakAra se aura bhinna-bhinna dRSTi binduoM se ina tattvoM kI mArmika AlocanA- pratyAlocanA kI gaI hai| prAkRta bhASA kA eka sarvazreSTha kathAgrantha unakI anyatama mahAn dena hai| * sarvodaya sAdhanA Azrama canderiyA meM zrI vinobAjI ke svAgata nivedana meM se / dharmatattva kA vyAvahArika AkAra kyA honA cAhiye aura usake AcaraNa meM kaise niyamopaniyama lAbhadAyaka ho sakate haiM isake liye 'dharmabiMdu ' nAmaka viziSTa zAstra kI racanA kI / AdhyAtmika zakti kA vikAsa yogamArga kI prakriyA dvArA hotA hai| yogasAdhanA meM kisa dRSTi kA anusaraNa karanA cAhiye, isake liye yogadRSTi samuccaya, yogazataka, yogabiMdu Adi bahuta hI vilakSaNa aura praudatattva darzaka granthoM kI racanA kI / anekAntavAda kA dRSTikoNa aura svarUpa samajhAne ke liye anekAntavAda praveza, anekAntajayapatAkA Adi ucca koTi ke tarkapaddhati pUrNa zAstroM kI racanA kI / hiMsA, madyapAna, mAMsa bhakSaNa, maithunakarma, kurUDhipravRtti, dharmamUDhatA Adi aneka prakAra ke samAjavirodhI tattvoM ke nirasanarUpa meM saMskRta - prAkRta bhASA meM choTe-bar3e aneka prakaraNa grantha evaM nibandha Adi banAye / isa prakAra apane jIvana meM unane 1444 granthoM kI racanA kI jo bhAratIya vAGmaya ke zAstrakAroM ke itihAsa meM, sarvathA advitIya mAne jAne yogya eka mahat tathya hai / 51 una mahAn dArzanika kA nAma thA AcArya haribhadrasUri / pUrvAvasthA meM cittaur3a ke rAjagharAne ke ve rAjapurohita the / caturdaza vidyA ke pAragAmI aura sarva zAstroM ke rahasyavedI mahAbrAhmaNa the| bAda meM eka sAkSAt zIlamUrti jaina AryA, yAkinI mahattarA nAmaka sAdhvI kI prazamarasaparipUrNa jIvanacaryA ke prabhAva se prabhAvita hokara ve usa mahAsAdhvI ke dharmaputra bana gaye / unake viSaya kA sAhitya aura itihAsa vividha rUpa meM milatA hai / yUropa ke aura isa deza ke kaI prakhara paMDitoM ne unake anekAneka graMthoM kA saMpAdana- prakAzana Adi kArya kiyA hai aura Aja bhI kara rahe haiN| maiMne bhI inake viSaya meM kucha mahattva ke nibandha likhe haiM; aura kucha granthoM ko prakaTa bhI kiyA hai| ERSINHAKTARA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bihAra ke mAnabhUma jile meM jaina purAtattvAvazeSa [ mUla lekhaka zrI. pI. sI. rAya caudharI ] anuvAda zrI kasturamala yAMThiyA Aja hama yaha bhUla hI gae haiM ki bihAra rAjya ke choTAnAgapura prAnta kA mAnabhUma jilA kabhI jaina dharma kA eka mahAn kendra rahA thaa| bhAratavarSa ke anya kisI bhI jile meM kAcit hI itane adhika purAvazeSa ho jitane ki Aja taka isa mAnabhUma jile meM upekSita aura yatra-tatra sarvatra bikhare hue paDe haiN| mAnabhUma jile meM ho kara hI eka samaya baMgAla aura bihAra donoM hI rAjyoM se utkala yAne uDIsA rAjya meM pahu~cA jAtA thA / yaha to sarva vidita hI hai ki eka samaya jaina dharma kA ur3IsA para bahuta bhArI adhikAra rahA thA / khaNDagiri guhAoM ke purAtattva jaina purAtattvAvazeSoM ke advitIya namUne haiM / utkala yAne ur3IsA kA suvikhyAta jaina rAjA mahAmeghavAhana khAravela gayA pradeza kI varavara padAdiyoM taka pahu~ca gayA thA jahA~ usake cihna spaSTa hI dekhe jAte haiN| mAnabhUma dvArA hI bihAra aura ur3IsA kA pArasparika samparka thaa| isa jile meM cAroM ora bikhare hue pracura jana purAtasyAzeSa jo Aja taka prApta ho rahe haiM, isakA yahI kAraNa honA cAhie / ki jo banArasa, jagannAthapurI aura baMgAla ke prasiddha baMdara tAmralipsI ko Apasa meM milAte the| Aja bhI isa jile meM sarvatra jaina base hue haiN| maiMne suvidhA ke lie dhanabAda kA upajilA bhI isI jile ke antargata vidhArAle liyA hai ki jo anati kAla meM eka paripUrNa aura svataMtra jilA hI vana AnevAlA hai| prAcIna paramparAnusAra bhagavAn mahAvIra dharma pracArArtha eka samaya 'sapha prAnta meM bhI Ae the| aisA kahA jAtA hai ki isa 'sapha' prAnta ke AdivAsiyoM ne jo ki bahusaMkhyaka the mahAvIra kA dharmopadeza sunane yA unakA anusaraNa karane kI adhika utsukatA nahIM dikhAI, itanA hI nahIM apitu unane unheM aneka prakAra se hairAna-parezAna taka bhI kiyA thaa| parantu mahAvIra bhayAkrAnta hue binA apanA dharma pracAra vahA~ karate hI rahe the| anta meM unakI ghora tapasyA evam sthairya se ye AdivAsI prabhAvita hue binA raha hI nahIM sake evam adhikAMza jaina do hI ge| ke eka balarAmapura, jise sAmAnyatayA pAlamA balarAmapura kahate haiM, ora jo puruliyA se cAra mIla dUra Aja eka gAMvamAtra hai, kasAI nadI ke taTa para hai| isa balarAmapura maMdira meM aneka jaina mUrtiyAM haiM jinameM kitanI hI to niHsaMdeha jaina tIrthakaro kI haiN| kucha mUrtiyoM para jaina cihna bhI haiM jinase unake tIrthaMkaroM kI mUrti hone meM koI bhI saMdeha nahIM rahatA hai ye mUrtiyA~ svataH paryAta prAcIna lagatI haiN| isI gAMva meM eka zilA para khudA lekha bhI milA thA jo ki eka stambha meM jar3A huA thaa| aisA kahA jAtA hai ki yaha zilAlekha kaI varSa pUrva lagAnI ke kisI adhikArI ne vahA~ se haTA liyA aura aba vaha kacaharI ke Ahate meM sar3akapArzva jar3A huA hai| hyUena tsAMga, sAtavIM sadI IsavI kA bhArata kA suprasiddha cInI paryaTaka, kahatA hai ki usane eka pradeza jisako vaha 'sapha' kahatA hai, dekhA thaa| janarala kaniMghama ne likhA hai ki mAnabhUma jile ke bArabhUma paragane kA bar3AbAjAra nagara isa 'sapha' pradeza kA sadara mukAma thaa| zrI hibarTa ne paTakUma ke nikaTavartI DAlamI ko 'sapha' pradeza kA mukhya nagara anumAna kiyA hai| DAlamI pahAr3I para kucha purAtana avazeSa haiM jo spaSTatayA jaina udgama ke haiN| jile ke isa bhAga meM eka samaya zrAvakoM yAne jaina gRhasthoM kA bar3A hI dabadabA thaa| mAnabhUma jile ke mahattva ke kSetroM meM ye Avaka base hue the aura ve hI isa jile kI bhUmija AdijAti ke pUrva puruSa the aisA kahA jAtA hai| adhikAMzataH ye loga kisI na kisI prakAra kA vANijya-vyApAra hI karate the / yaha mAnabhUma jilA antara- jilA aura antara- prAntIya una vyApAra mArgoM ke lie mahattva kA thA rela ke bhaipura nAmaka sTezana se dakSiNa ora cAra mIla dUra sthita borama gAMva meM tIna maMdiroM ke khaNDahara hai ki jo zrAvakoM yAne jaina gRhasthoM ke banAe hue kahe jAte haiN| ye tInoM hI mandira AkalpanA meM samAna haiN| inameM jaina para Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mUrtiyA~ hai aura ye mUlataH jaina maMdira hI ye isa corama se eka mIla dUra dakSiNa dizA meM eka ora maMdira hai jisameM yaha namratA hI isakA spaSTa maMdira ko to a hindU nagna mUrtiyA~ haiM / mUrtiyoM kI pramANa hai ki ve jaina hai maMdira mAna liyA gayA hai| candanakiyArI, mAnabhUma jile ke sadara mukAma puruliyA se kucha hI mIla dUra sthita gA~va meM akasmAt kitane hI jaina purAtattva prApta ho gae the| isa gA~va meM prApta jaina tIrthakaroM kI mUrtiyoM kA jo saMgraha paTanA saMgrahAlaya meM hai, bhAratavarSa meM pAe gae jaina purAtayoM kA eka sarvotkRSTa saMgraha mAnA jAtA hai| ina mUrtiyoM meM se adhikAMza unake cihnoM ke kAraNa pahacAna kI gaI haiM, yAne ve tIrthaMkaroM kI hI mUrtiyA~ haiN| kucha mUrtiyoM kI AkRtiyoM lalita kalA kI dRSTi se ati ramya haiM / unakI kArIgIrI sUkSma aura utkRSTa hai| ye saba 11 vIM sadI IsavI kI haiN| candanakiyArI gAMva se pAMca mIla vAle, kumharI aura kumaradagA, nAmaka do gA~voM meM bhI kucha prAcIna jaina mUrtiyA~ haiN| ina donoM gA~voM meM zilAlekha bhI mile the jinameM se eka sthAnIya kisI sambhrAnta vyakti dvArA haDapa liyA gayA bhI kahA jAtA hai| mAnabhUma jile ke anya jaina purAtasyAvazeSoM meM se vizeSa ullekhanIya hai pakabIra nAmaka choTe se gA~va ke jaina maMdira aura mUrtizilpa | yaha gA~va bar3A bAjAra se uttara-pUrva meM 20 mIla dUra yA puruliyA-pUMca sar3aka se 32 mIla para hai| yahA~ ke purAtatvoM ne sarakAra ke purAtatva vibhAga kA dhyAna AkarSita kiyA thaa| isa vibhAga ke tAtkAlika adhyakSa je. DI. begalara ne Arthika sarve oNpha iNDiyA, bhAga 8 meM pakabIra ke purAtattvAvazeSoM ke viSaya meM isa prakAra ullekha kiyA thA : 43 yahA~ aneka maMdira aura mUrtiyA~ haiM jo mukhyatayA jaina haiM / bar3e maMdira ke sthAna para bane eka jhopaDe meM mukhya mukhya purAtatva saMgrahIta haiN| isa bar3e maMdira kI nIMva Aja bhI dIkha par3atI hai| yahA~ ke AkarSaNa kI mukhya vastu hai eka mahAn nagna mUrti jisake pAdapITha para cihnarUpa kamala AkIrNa hai / yaha mUrti || phuTa UMcI hai| isI ke pAsa aura dIvAla ke sahAre sahAre aura bhI aneka zilpAkRtiyA~ rakhI haiN| do choTI mUrtiyoM meM vRSabha kA, eka choTI anya mUrti meM kamala kA cihna khudA hai| cAroM dizA meM takSita kiyA huA eka utsargita (voTiva) caitya bhI hai| isakI cAroM dizA kI mUrtiyoM ke pratIka anukrama se siMha, mRga, nRSabha aprila 1959 aura meSa sA koI pazu hai / isa caitya kI pramukha mAnavAkRti mUrtiyoM ke Upara hI haMsa yA bataka hAra liye hue AkIrNita hai| eka dUsarA utsargita (voTiva) caitya bhI yahA~ hai| ina purAvasthoM ke atirikta aura bhI purAtatva vahA~ hoM parantu unheM maiM dekha nahIM paayaa| jisa maMdira meM yaha bhImakAya mUrti pratiSThApita bhI vaha pazcimAbhimukha hogA aura vaha bahuta bar3A bhI hogA aura usameM sabhI Avazyaka bhavana aura mUla garbhagRha ke sAmane sabhAmaNDapa bhI rahA hogaa| isake uttara meM pApANa ke cAra maMdiroM kI eka paMkti hai jinameM se tIna sAbuta aura eka kA khaNDahara Aja mI khar3A hai| ye saba maMdira eka ghumI ke hI hai| inakI upIr3hI do bhAgoM meM vibhakta nahIM hai| ye aura eka ITa kA banA sumaMdira jo abhI abhI hI maiMne dekhA hai, saba mUlataH eka ghumaTI ke hI hoMge, parantu pIche kisI bhI samaya inameM maNDapa bhI banA die gae hoMge jo saba TUTa-phUTa gae haiM / ina maMdiroM ke sanmukha bhAga hI Aja taka pUresUre bace hai aura inhIM se na kevala itanA hI patA laga jAtA hai ki inameM maNDapa pIche se jor3e gae the, apitu yaha bhI spaSTa ho jAtA hai ki ye maNDapa mUla maMdiroM kI bhIMtoM ke sAtha bAMdhe nahIM gae the| inake jor3a vahA~ bhI ve bace raha gae haiM, bilakula sAde hai ye saba maMdira uttarAbhimukha haiM / isa paMkti ke uttara meM eka aura parantu aniyamita paMkti maMdiroM kI hai jinakI saMkhyA pAMca hai| inameM se do to pASANa ke haiM aura tIna IMToM ke / IMToM ke maMdira satra dhvaMsa ho gae haiN| pASANa maMdiroM meM bhI eka hI samUcA khar3A hai| isake bhI uttara meM phira eka bAra hai, tIna pASANa ke aura eka IMTa kA hI dhvaMsa ho gae haiN| maMdiroM kI paMkti parantu ye cAroM ina maMdiroM ke atirikta vahA~ kucha dar3e yA TIbe bhI haiM jo kisI bar3e maMdiroM ke yA stUpoM ke bhI dhvaMsAvazeSa ho| kucha bar3e saroM ke avazeSoM meM aura unake par3osa ke kucha aura TIyoM meM bhI jaina paramparA dikhalAI par3atI hai| yaha kheda kI bAta hai ki ye maMdira evam vahA~ bikhare hue anya purAtattva saba naSTa hone die jA rahe haiN| inakI khudAI jaina saMskRti ke mahatvapUrNa kAla ko prakAza meM khanevAlI bhI ho sakatI hai| Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila 1950 jena yuga pakabIrA gAMva meM caitra ke mahIne meM prativarSa eka melA aisA anumAna hotA hai| mAtA eka zizu ke sAtha hai (1) / lagatA hai| pahale usa mele meM pazubali dI jAyA karatI pitA-pratIkAtmaka mUrti-yajJopavIta pahane haiM / ina donoM thii| pichale kucha varSoM se jainoM ke adhyavasAya aura preraNA ke pAsa hI 7 vyakti aura khar3e haiN| isa pratIka kA sahI se yaha pazubali baMda ho gaI hai| puruliyA aura rAMcI ke sahI nirUpaNa karanA kaThina hai| phira bhI aisA lagatA hai ki pramukha jainI pakabIrA meM jaina maMdira banAne aura vahA~ ke yaha kadAcit tIrthakara ke janma kA pratIka ho| jaina purAtattvAvazeSoM kI surakSA kA prayatna kara rahe haiN| varSoM par3osa ke gAMva, budhapura, meM bhI kitanI hI mUrtiyA~ haiM kI upekSA se huI kalAvidhvaMsakoM kI lIlA ke bAvajUda bhI jinakI prati varSa sAla meM eka dina pUjA hotI hai| inameM vahA~ kucha mUrtiyA~ surakSita dazA meM pAI jAtI haiN| Aja se kucha jaina namUnoM kI mUrtiyA~ haiN| kucha mUrtiyA~ loga uThA vahA~ tIna maMdiroM ke khaNDahara haiM aura lagabhaga 20 mUrtiyA~ __kara le bhI gae kahA jAtA hai| jo tIna sthAnoM meM saMgrahIta haiN| maMdira to bhUmi meM daba dArikA nAmaka eka dUsare gA~va meM jo ki cevagAMvagar3ha gae haiM, parantu unake zikhara bAhara nikale hue Aja bhI ke khaNDaharoM se 3 mIla pazcima-dakSiNa meM hai, kitane hI dIkhate haiN| kitanI hI mUrtiyA~ bhI bhUmi meM AdhI dabI prAcIna dhvaMsAvazeSa, tAlAva, TIbe aura kuTiyA~ haiM jo saba par3I haiN| eka to unameM se 5 hAtha kI U~cI hai| yaha spaSTatayA jaina lagatI haiN| begalara ne yahA~ kAle Agneya bAhubalijI kI mUrti hai| kheda kI bAta hai ki pASANa kI eka jaina mUrti dekhI thii| vaha likhatA hai ki bAhubalijI kI isa mUrti meM eka darAra paDa gaI hai| gA~va 'candanakiyArI se Age ke pahale hI gA~va meM kAle Agneya ke loga isakI pUjA Aja kala bhaironAtha ke rUpa meM karate pASANa kI jaina tIrthakara kI eka mUrti hai| yaha svAbhAvika haiM / bAhubali kI isa mUrti ke mastakAbhiSeka karane kA bhI padmAsana mudrA meM hai| isake pAdapITha para vRSabha kA cihna prabaMdha kiyA huA hai| isa samaya to isa mUrti para tela, hai| yaha mUrti eka bar3e parantu aba sUkhe tAlAva ke taTa para siMdUra aura mAlIpannA khUba hI bar3hA hai kyoMki hindU hai aura yaha tAlAva midanApura se banArasa jAnevAlI purAnI bhaironAtha ke nAma se isakI pUjA karate haiN| ina idhara- usa saDaka ke pAsa hI hai ki jo cAsa aura pArA ke bIca udhara bikharI par3I mUrtiyoM meM se kitanI hI khaDgAsanavAlI se jAtI hai|' haiM / inameM pArzvanAtha, mahAvIra, padmAvatI aura RSabhadeva kI mUrtiyA~ bhI haiN| ye mUrtiyA~ purAnI hI dIkha par3atI haiM / ____mAnabhUma jile ke sadara mukAma, puruliyA, se lagabhaga koI-koI to unheM 2000 varSa purAnI bhI kahate aura 4 mIla dUra ke gA~va chArI meM prAcIna maMdiroM ke dhvaMsAvazeSa mAnate haiN| unakA utkIrNa kAma atyuttama hai aura haiN| ina maMdiroM meM se kucha spaSTa hI jaina haiN| utsargita adhikAMza mUrtiyA~ Aja pUrNa aura sAbuta haiM / (voTiva) caitya bhI vahA~ aneka haiM jina para jaina tIrthaMkaroM kI bhraMzita mUrtiyA~ haiN| kahA jAtA hai ki choTe choTe aneka spaSTa hI yaha pakavIga gA~va kisI samaya jainoM kA eka avazeSa yahA~ se usa samaya haTA liye gae the jaba ki dvitIya mahattva kA sthAna rahA hogaa| isake par3osa ke choTe choTe kaI vizva mahAyuddha ke samaya yahA~ para phaujI chAvanI lagI thii| gA~va, yadyapi una saba ke nAma alaga alaga hI the parantu, isa lekhaka ne isa gA~va meM kuMthunAtha, candraprabhu, ve saba Aja pakabIga meM sammilita kara die haiM aura isa dharaNendra-padmAvatI, RSabhadeva aura mahAvIra kI mUrtiyA~ taraha unakA svataMtra nAma lupta ho gayA hai| ina choTe dekhI thiiN| dharmasthAna nAmaka pUjA ke sthAna meM bhI bhinna gA~voM meM se kucha utkRSTa takSaNa kAma ke pASANa dvAra-stambha bhinna tIrthakaroM ko aneka TUTI phUTI mUrtiyA~ aura mastakoM ke haiN| par3osa ke paMkhA nAmaka gA~va meM cAra kSata-vikSata sundara namUne upalabdha hue the| chArI meM 5 pASANa ke aura mUrtiyA~ haiM jinameM se eka zrI RSabhadevajI kI hai aura 1 IToM kA banA maMdira thaa| unameM se aba do pASANa ke usake pAvoM meM 24 tIrthaMkaroM kI mUrtiyA~ khudI haiN| isI maMdira hI astitva meM haiM, parantu unakI bhI mUrtiyA~ to guma gA~va meM eka aura bhI duSprApya cIja hai aura vaha hai eka ho hI gaI haiN| TUTe maMdiroM ke pattharoM ko jaisA ki deza ke pASANa-zilA para do hAtha kA U~cA utkIrNita eka vRkSa / isa bhAga kI sAmAnya lokaprathA hai, gA~va ke logoM ne usake zIrSa para eka bAlaka baiThA hai| vRkSatala meM jo do apane nijI ghara banAne meM upayoga kara liyA hai| par3osa mUrtiyA~ haiM ve sambhavatayA usa bAlaka ke mAtApitA hI hoM ke gA~va mAnagraha meM eka mUrti ke do TUTe Tukar3e pAe gae Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 55 eprila 1959 dUra eka vRkSa ke nIce eka nagna jaina mUrti mastaka para nAgaphaNI chatravAlI hai| isa kSetra kI zodha-khola avazya hI aneka purAtattvAvazeSa prakaTa karegI yahI kahA jA sakatA hai| jaba begalara devalI ke nikaTavartI gA~va suissA meM gayA thA taba usane vahA~ baTavRkSa ke nIce mUrtiyoM kA eka saMgraha dekhA thaa| una mUrtiyoM ke viSaya meM vaha kahatA hai ki "vRkSa ke nIce saMgRhIta mUrtiyA~ jaina aura brAhmaNIya haiN| unameM se mukhya mukhya nIce likhe nAmoM se" Aja prasiddha haiM aura eka tIsarA Tukar3A IToM ke eka Dhera meM se khoja nikAlA gayA thaa| tInoM Tukar3oM ko jor3a kara RSabhadeva kI eka sundara mUrti vahA~ nikala AI hai| jaina maMdiroM ke dhvaMsAvazeSoM kA dUsarA pramukha samUha bArA-bAjAra se pazcima 25 mIla dUra DAlamI meM pAyA jAtA hai| DAlamI suvarNarekhA nadI ke taTa para sthita eka choTA sA gA~va hai| yahA~ bahuta TIbe haiM-kucha pASANa ke to kucha IToM ke| begalara ke anusAra jaina maMdira to prAcIna nagara ke ekadama uttarI sire para hI ekAnta bhAve haiN| DAlamI eka prAcIna sthAna hai| begalara ko pUrNa vizvAsa ho gayA ki yaha kSetra eka samaya jainoM ke prAdhAnya kA kendra thaa| aura vahA~ ke jaina prabhAva kA sthAna kAlAntara meM hindUdharma-prabhAva ne le liyA thaa| vaha kahatA hai ki mUrtiyoM meM se kucha to spaSTatayA jaina haiM aura yaha bahuta hI sambhava pratIta hotA hai ki aura bhI mUrtiyA~ jinake viSaya meM kucha saMdeha hai, jaina haiN| isalie navIM dasavIM zatI IsavI meM yaha jainoM kA eka pramukha sthAna honA cAhie aura 11vIM sadI ke lagabhaga hindudharma usakA uttarAdhikArI bana gayA hogA (baMgAla prAnta kI yAtrA kI prativedanA, ArciyAlojikala sarve oNpha iNDiyA, bhAga 8 san 1878) / isa kSetra meM donoM dharmoM kA mizraNa huA thA isakI sAkSI yahA~ milanevAle sanAtana hindUdharmI purAtattvAvazeSoM se bhI milatI hai| yaha eka bar3e durbhAgya kI bAta hI hai ki isa sthAna kI jaina mUrtiyA~ saba kI saba prAyaH lupta ho gaI haiN| DAlanI se kucha mIla dUra devalI nAmaka eka choTA sA gA~va hai| yahA~ bhI prAcIna maMdiroM kA eka samUha hai aura ve saba jaina maMdira the aisA hI lagatA hai| saba se bar3e maMdira ke garbhagRha meM tIrthakara aranAtha kI mUrti svasthAne hI virAjamAna hai| parantu hindU sarvamataguNagrAhakatva ne ise aneka hindU devatAoM meM kI eka honA ghoSita kara diyA hai aura isalie hindU hI isakI pUjA aba karate haiN| yaha mUrti tIna phuTa U~cI hai aura eka pAdapITha para AsIna hai| pAdapITha para utkIrNita mRga aura zIrSa para tIna nagna mUrtiyoM kI donoM ora do paMktiyA~ spaSTataH usake mUlatayA jaina hone kA vizvAsa dilAtI hai| mukhya maMdira, jo ki Aja dhvasta dazA meM hai, meM eka garbhagRha, eka antarAla, aura eka mahAmaNDapa hai| isa mukhya maMdira ke bAjU meM kitane hI choTe choTe maMdira bhI haiN| yahA~ se AdhA mIla monasA: sarpacihnavAlI eka nana jaina mUrti / ziva : vRSabhacihnavAlI nagna jaina mUrti / ziva : cAroM dizAoM para cAra nagna AkAra mUrtivAlA eka utsargita (voTiva) caitya, spaSTataH jaina / zaMkhacakra : viSNu caturbhuja kI mUrti / pArvatI : siMha para baiThI eka strImUrti / inake atirikta do aura choTI jaina mUrtiyA~ hai... vRkSa ke nIce eka strI jo sAla vRkSa ke nIce marudevI mAtA kA pratIka ho aisA maiM mAnatA huuN| eka vRkSa ke nIce dusarI strI jisake mastaka ke cAroM ora pA~ca bauddha yA jaina mUrtiyA~ vRkSa kI zAkhAoM para baiThI haiM / pratyeka pakSa kI ora hAthI aura ghoTakamukha do manuSyoM kI cAra cAra paMktiyA~ haiM / strI mUrti ke mastaka ke cAroM ora phUloM ke gucche aura phala laTaka rahe haiM (bhAga 8, Arci. sarve oNpha iNddiyaa)| phira vahA~ eka AhatA hai jisake cAroM konoM para cAra aura kendra meM eka maMdira hai / kendrastha maMdira bahuta bar3A hai aura usameM sundara sundara mUrtiyA~ haiN| yaha maMdira niHsaMdeha hI prAcIna hai| yaha duHkhAnta ghaTanA hai ki hamArI upekSA ne kalAdasyuoM evam kalAvidhvaMsakoM ko utsAhita kiyA jisake phalasvarUpa jo mUrtiyA~ begalara ne vahA~ dekhI thIM unameM se kucha Aja usa sthAna para nahIM haiN| yaha bhI dRSTavya hai ki mAnabhUma jile ke bhinna bhinna sthAnoM meM aneka zilAlekha bhI bikhare par3e haiN| abhI abhI hI puruliyA ke aitihAsika pratiSThAna dvArA inheM saMgraha karane aura par3hane kA prayatna kiyA jAne lagA hai| karacA, bhavAnIpura, pAlamA, anAI, boruDIha, kumharI, kumAradaga, cAliyAnA, sImAguNDA aura jaidA gA~voM meM jo ki sabhI mAnabhUma sadara meM haiM, zilAlekha upalabdha haiN| Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 bane prAcIna maMdiroM ke khaNDahara haiN| inameM se kucha meM TUTI-phUTI mUrtiyA~ bhI haiM aura kucha meM koI bhI mUrti nahIM hai| ina jaina maMdiroM meM tIsa varSa pUrva dekhI gaI jaina mUrtiyoM meM se aneka Aja lopa ho gaI haiM / lAdhuraka ke pAsa kA boruDIha gA~va puruliyA-hUrA saDaka ke 11 veM mIla para hai| isa gAMva meM puruliyA aitihAsika pratiSThAna ko abhI abhI 5 jaina mUrtiyA~ prApta huI thIM jinameM se tIna RSabhadeva, candraprabhu aura pArzvanAtha kI thIM jaisA ki una para ke cihnoM se spaSTa hI pratIta hotA thaa| zeSa do 24 veM tIrthakara bhagavAna mahAvIra kI thiiN| yaha eka ajIba sI hI bAta hai ki isa gA~va ke eka kue kI koThI ke bAMdhakAma meM eka zilAlekha upayoga meM AyA huA hai| isase yaha spaSTa ho jAtA hai ki mUrtiyoM aura zilAlekhoMvAle zilAkhaNDoM kA dvidhAzUnyajanoM dvArA nirmukta durupayoga kiyA jAne lagA thA aura lalitakalA aura saMskRti ke ye avazeSa isa prakAra naSTa kie jA rahe haiN| kucha purAtattvAvazeSoM para pAla yuga kA prabhAva spaSTa hI dIkha paDatA hai| -....------ ina lekhoM meM se kucha, vizeSatayA karacA, bhavAnIpura, pAlamA, anAI aura bauruDIha ke lekhoM meM jainoM kA sambhavatayA ullekha hogA kyoMki jahA~ zilAlekha upalabdha hue haiM una sthAnoM meM aneka jaina purAtattvAvazeSa bhI pAe gae haiN| saba se bar3A zilAlekha nimiDIha rela sTezana ke pAsa ke sImAguNDA meM pAyA gayA hai aura usameM 6 paMktiyA~ haiN| jina gA~voM kA jikra begalara ne nahIM kiyA hai unameM bhI usa samaya spaSTatayA ekAntabhAve jaina mUrtiyA~ thIM jaba ki usane sAre jile kI yAtrA kI thii| ina jaina purAtattvoM meM se kucha Aja bhI dekhe jA sakate haiM hAlA~ki una para kalAdasyuoM dvArA paryApta AkramaNa kie jA cuke haiN| aise gA~voM meM se pramukha gA~va karacA hai jo ki puruliyA se lagabhaga 6 mIla dUra sthita hai| vahA~ aneka jaina mUrtiyA~ haiM aura 5 purAne TIve bhI jinakI khudAI phalaprada hone kI pUrI pUrI sambhAvanA hai| bhavAnIpura meM joki karacA se pUrva kI ora eka mIla ke lagabhaga dUra hai, jaina tIrthaMkara RSabhanAtha kI mUrti ke pAdapITha para eka lekha khudA pAyA gayA hai| puruliyA se pUrva meM lagabhaga 8 mIla dUra ke isa bhavAnIpura gA~va meM jainoM kA kendra prAcIna kAla meM thaa| vahA~ kI spaSTa hI RSabhanAthakI mUrti ke donoM pAzvoM para 24 tIrthakaroM kI mUrtiyA~ utkIrNita haiM aura usa meM camara kumAriyA~, dhUpakumAriyA~ aura yakSiyoM kI mUrtiyA~ bhI spaSTa hI haiN| isa pramukha mUrti ke pArzva meM hI eka vRkSa ke nIce lekhaka ne cakrezvarIdevI kI bhI eka choTI mUrti dekhI thii| pAsa ke hI dUsare vRkSa ke nIce usI bhavAnIpura gA~va meM eka makara jaise pazu para ArUDha vyakti kI jaina mUrti bhI milI hai| ArohI puruSa ke eka hAtha meM talavAra hai aura dUsare meM ghNttaa| isa mUrti kA yaha vAhana paravAna aisA bhI koI koI kahate haiN| parantu kukkuravAhana mUrti kA jainoM meM koI bhI varNana upalabdha nahIM hai / isa vRkSa ke nIce padmAvatI aura dharaNendra kI bhI eka mUrti hai / aisA lagatA hai ki yaha mUrti apane paripArzva se alaga kI huI hai| isa padmAvatI aura bhoTa kI marti ko aba hara-pArvatI kI mUrti kA rUpa logoM dvArA de diyA gayA hai| kasAI nadI para karacA gA~va se 3 mIla dUra para anaI nAma kA eka gA~va hai| isa gA~va ke AsapAsa IToM ke yaha bhI draSTavya yogya hai ki jo viziSTatA vyaktigata 'rUpa se mujhe ina gAMvoM meM dIkha par3I thI vaha yaha hai ki isa kSetra meM aneka dharma sAtha sAtha hI pracalita rahe the kyoMki jaina purAtattvAvazeSoM ke sAtha hI sAtha sanAtanI hinduoM ke, mahAyAnI bauddhoM ke hI nahIM apitu vaiSNavadharma ke cihana aura avazeSa bhI upalabdha hue haiN| aisA pratIta hotA hai ki yaha kSetra atyanta hI sarvamataguNagrAhI thA aura eka ke pazcAt dUsarA dharma apanAtA hI rahA thaa| puruliyA se 18 mIla dUra, borama ke nikaTavartI deuraghATa gA~va meM ati surakSita dazA meM mUrtiyoM kI zreNiyoM kI zreNiyAM abhI abhI upalabdha huI thiiN| ye mUrtiyA~ adhikAMzatayA bauddha haiN| paraMtu yaha sambhava lagatA hai ki isa kSetra kI adhika khoja, paryaTana aura parIkSaNa kI jAe to jaina mUrtiyA~ bhI mila jAe~ kyoMki kitane hI jaina purAtattvAvazeSa isa gA~va ke eka mIla ke ghere meM upalabdha ho cuke haiN| yaha atyanta hI mahattva kI bAta hai ki puruliyA-hUga saDaka (21mIla) para jAnevAlA Akasmika draSTA bhI isa saDaka para ke prAya sAreH hI gA~voM meM yatra-tatra-sarvatra jaina mUrtiyA~ paDI dekhe binA nahIM rhegaa| vRkSoM ke nIce, gharoM ke varANDoM meM jaina mUrtiyA~ bilakula hI upekSita rakhI hai| Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 57 eprila 1959 aura kitanI hI hinduoM dvArA kisI hindU devatA kI pratIka mAnI jA kara usa rUpa meM pUjI bhI jA rahI haiN| bihAra aura pazcimI baMgAla ke nagaroM ke evam puruliyA ke sthAnIya nivAsiyoM dvArA aneka mUrtiyA~ haDapa bhI lI gaI haiN| kitane hI paryaTaka, vizeSatayA moTara paryaTaka, udhara se gujarate hue aneka choTI choTI mUrtiyA~ uThA le gae aisA bhI kahA jAtA hai| kucha ko pujAriyoM ne athavA sthAnIya nivAsiyoM ne pA~ca pA~ca rupae yA aise hI nagaNya mUlya para apanI hI sampatti samajha kara beca diyA yaha bhI kahA jAtA hai| mAnavIya durAcaraNa kI yaha eka ati duHkhada abhivyakti hai ki saMskRti aura kalA kI pratIka aisI mUrtiyA~ vyApAra kI athavA lubdhaka kalAdasyuoM kI zikAra bana jaaeN| isa kSetra ke paryaTanoM meM isa lekhaka ko yaha sUcanA milI thI ki lAdhurakA (puruliyA-hUrA sar3aka para kA eka bar3A gA~va) ke AsapAsa aneka purAtattva sar3aka ke pAsa hI pUjA ke lie kI gaI khudAI meM sahaja hI jo pAe gae the unheM kucha vyaktiyoM ne turata hI har3apa liyA thaa| kalAsagar3ha jisakA ki mahattva koyale kI khAnoM ke kAraNa ina dinoM bahuta hI bar3ha gayA hai, eka samaya jaina kalA aura saMskRti kA kendra thaa| kalAsagar3ha rela sTezana ke dakSiNa kI ora karIba AdhA mIla dUra, dAmodara nadI ke donoM ora kaI upekSita prAcIna jaina mUrtiyA~ haiN| sthAnIya sUcanAoM ke anusAra inameM se kucha lopa bhI ho gaI haiN| nadI ke dakSiNa meM eka bRhad jaina nama mUrti aura kaI choTI choTI mUrtiyA~ haiN| vahA~ lagabhaga 16 maMdira haiM jinameM se kucha jaina maMdiroM ke se haiN| ina maMdiroM meM se eka meM eka lekha bhI hai aura usakI do paMktiyA~ par3hI bhI jA cukI haiN| eka paMkti meM zrAvakoM ke saMrakSaNa kA ullekha hai aura dUsarI meM yaha ki maMdira jainiyoM ne banavAe the| dAmodara nadI ke taTavartI dhanabAda jile ke cecagar3ha gA~va meM aneka dhvaMsAvazeSa aura maMdira haiM / saba se bar3e maMdira ke pAsa hI aura pUrva dizA meM upanadI ke pazcimI taTasthita eka zilA ke tAkarUpa udgata aMza para do paMktiyA~ lekha rUpa likhI haiM jinameM se pahalI meM cicitAgar3ha kA aura dUsarI meM zrAyakI rachabaMsidra kA ullekha hai| vegalara ne isa kSetra kA bhI daurA kiyA thA aura apanI prativedanA meM usane nizcayatApUrvaka likhA thA ki vahA~ jaina yA zrAvakI maMdira the / bhAmaNDala sahita baiThI mUrti-utkIrNita dvArapiNDI isalie sambhavatayA jaina maMdira kA hI avazeSa hai| parantu yaha Azcarya kI hI bAta hai ki isa kSetra kA saba se bar3a maMdira zaivamaMdira hai| yaha maMdira pIche banAyA gayA hogA aisA lagatA hai| isa bar3e maMdira ke kucha hI pUrva kI ora isa kSetra ke dUsare bar3e maMdira ke avazeSa haiN| donoM hI maMdira mUrtizilpa dvArA khUba hI saje hue haiN| ina mUrtizilpoM meM jaina prabhAva kA abhAva nahIM hai| yaha kSetra eka samaya jaina prabhAva meM thA hI yaha biloMjA ke AsapAsa ke gA~voM meM milI kucha jaina mUrtiyoM se bhale prakAra pramANita hotA hai / jaba begalara ne san 1872-73 meM bilojA kI yAtrA kI thI use vahA~ eka nagna jana mUrti milI thI jo ki cecagA~vagar3ha ke dhvaMsAvazeSoM meM se lAI gaI kahI jAtI thii| ___ Azcaryajanaka bAta to yaha hai ki mAnabhUma jile meM jaina purAtattva itanI pracuratA meM khule aura upekSita dekhe jAte haiN| jitanI hI adhika pUchatAcha ke I vahA~ karatA hai utane adhika avazeSoM kA use patA lagatA jAtA hai| bArabhUma paragane kA prAyaH aprasiddha gA~va pacanapura bhI prAcIna kAla meM spaSTatayA hI jainoM kA eka mahAn kendra thaa| vahA~ kitane hI dhvaMsa maMdira aura TUTephUTe purAtattva haiN| ina maMdiroM meM se kucha meM utkRSTa takSaNa kAma huA huA hai| pAlavaMza kA prabhAva ina para bhI spaSTa dIkha par3atA hai| maMdira kI sabhI dizAoM meM tIrthaMkaroM kI kSatavikSata mUrtiyA~ haiN| anArA rela sTezana se 4 mIla dUrastha choTe se gA~va pAra meM bhI kucha jaina purAtattva haiM, parantu abhI taka isa kSetra meM koI khoja nahIM huI hai| isa kSetra ke kucha purAtattva kalakattA saMgrahAlaya ko bheje gae the jo vahA~ surakSita haiN| inameM hI eka 2 phuTa U~cI zrI zAMtinAthajI kI khaDgAsana kI pratimA hai| yaha pratimA kucha kucha kSata hai| sambhavataH isalie ki jaina mUrtiyA~ jinameM se aneka abhI taka bhI sAbuta haiM, vRkSoM ke nIce athavA aise sthAnoM meM jahA~ ki kabhI maMdira hoMge, par3I haiM, unakI ora kisI ne koI dhyAna nahIM diyA hai / jo mUrtiyoM ke samUha isa lekhaka ne jile ke aneka sthAnoM meM upekSita par3e dekhe the, ve sahaja hI yaha smaraNa dilAte haiM ki yadi ye saba kisI khudAI meM pAI gaI hotI to unakI upalabdhi kA zoragula deza meM maca gayA hotaa| parantu inheM rAjya kA koI bhI saMrakSaNa prApta nahIM hone se ye chUTa ke sAtha nijI gRhoM yA maMdiroM kI bhIMtoM kI cunAI meM prayoga kI jA rahI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 58 eprila 150 haiN| jaina dharma ke isa kSetra meM vikAsa kA aura sanAtanI "pArasanAtha pahAr3I kI viziSTa pavitratA ki jisake hindU dharma, zaiva dharma aura vaiSNava dharma se usake saMbaMdhoM kI kAraNa bhArata ke dara dara ke sthAnoM se prati varSa dasa hajAra yAtrI khoja kA mAnabhUma kA yaha kSetra upayogI hai| yahA~ kucha yahA~ AyA karate haiM, isalie hai ki isa para covIsa meM se mUrtiyoM ke pAdapIThoM para kitane hI lekha upalabdha hue haiN| kama se kama dasa' tIrthaMkaroM ko ki jo jainoM kI pUjA-upAsanA ye abhI taka barAbara par3he aura manana nahIM kie jA sake ke viSaya haiM, nirvANa prApta huA thaa| inameM se antima haiM / lekhoM aura mUrtiyoM ke ucita adhyayana evam jaina pAva yA pArzvanAtha se isa pahAr3I ko isakA dUsarA aura saMskRti ke jAne-cInhe kSetroM ke utkhanana se deza ke isa suprakhyAta nAma pArasanAtha pahAr3I milA hai hAlA~ki isakA bhAga meM pichale do hajAra varSoM taka ke sAMskRtika itihAsa mUlataH nAma sameta zikhara hai|" para paryApta prakAza mila sakatA hai| "maMdira jisameM mUrti para pratiSThA kI prAcInatama tithi hai, choTA-nAgapUra jile ke jaina purAtattvAvazeSoM ke viSaya aura jo prAcInatA ke mahAnatama cihna koI bhI nahIM meM bhI kucha kaha denA yahA~ ucita hai kyoMki isa pustikA ___ dikhAtA hai, IMToM kA banA eka acchA bhavana hai| isa para kA lakSya bihAra rAjya ke aneka jaina vismRta purAtattvAvazeSoM cUne kA palastara tAjA hI huA hai| isakI saphedI prati kI ora itihAsajJoM, purAtattvajJoM, sAdhAraNa janoM aura varSa hotI hai| isameM pratiSThita mUrti ke pAdapITha para ke vizeSatayA jainoM kA dhyAna AkarSita karane kA bhI hai| saMskRta lekha meM isake maMdira meM pratiSThita kie jAne kA hajArIbAga jile kI pArasanAtha pahAr3I kA zikharajI kA sambat likhA huA hai, yAne IsavI 1768 / " maMdira, paTanA jile kI pAvApurI evam rAjagiri ke mAnabhUma aura siMhabhUma jiloM ke avazeSoM ko isa maMdira to saba suvikhyAta haiN| parantu inake atirikta sarakArI prakAzana meM nagaNya sthAna milA hai| DAlamI aneka purAtattvAvazeSa aura vizeSataH choTA-nAgapura jile ke avazeSa ekadama hI upekSita rahe haiN| isa vibhAga ke athavA pAlamA ke dhvaMsAvazeSoM ke viSaya meM yaha kahA hI nahIM gayA hai ki ye jaina mUla ke haiN| yaha bar3e hI durbhAgya prAcIna smArakoM kI sUcI meM bhI jo ki sarakAra dvArA kI bAta hai ki pAlamA ke maMdiroM ke khaNDaharoM ke viSaya meM 1896 meM prakAzita huI thI, yahA~ ke aneka pramukha jaina unake jaina hone kA ullekha hI nahIM kiyA jAe hAlA~ki purAtattvoM kA nAma taka bhI ullekha nahIM kiyA gayA hai| kuluhA pahAr3I kA ullekha nIce uddhRta thoDe se zabdoM meM yaha avazya hI kahA gayA hai ki bhinna bhinna sthAnoM meM pAda pIThoM para khar3I aura chatoM para bhI ekadama nama puruSoM kI hI samApta ho gayA hai| jina avazeSoM para TippaNa kiyA gayA hai, usa TippaNa meM jaina dharma ke prabhAva kA koI bhI mUrtiyA~ hai jinakI zirobhUSA misra deza kI sI hai, bhujAe~ aisI laMbI laTakI huI haiM ki hAtha ghuTanoM taka pahu~ca gae ullekha nahIM hai / kuluhA pahAr3I ke viSaya meM likhA gayA haiM aura hatheliyA~ bhItara kI ora haiN| yadyapi devalI, suissA aura pakabIrA ke avazeSoM ke viSaya meM saMkSepa meM "zilAlekha 8vIM se 12vIM zatI IsavI taka ke haiN| kahA gayA hai ki ve jaina mUla ke haiM, paraMtu borama ke ye prAyaH ekAnta bhAve bauddhalekha hI haiN| ye saba bahuta hI maMdira ke khaNDahara ke viSaya meM aisA nahIM kahA gayA hai / charrA burI dazA meM haiN| mUrtizilpa bhI isI yuga kA hai aura vaha ke maMdira ke viSaya meM aspaSTa rUpa se yaha kahA gayA hai ki bauddha evam brAhmaNIya donoM prakAra kA hai| yaha sthAna prAyaH kucha maMdira jaina yA bauddha the| aneka bhraMza mUrtiyoMvAle ajJAta sA hai / yahA~ taka pahu~ca bhI kaThina hai| isakA utsargita caitya jinakI mUrtiyA~ buddha kI ho yA jaina paryavekSaNa bhI acchI prakAra se nahIM kiyA gayA hai| ucita tIrthaMkaroM kI, gA~va meM par3e hue haiN| parantu idhara-udhara par3he paryavekSaNa Avazyaka hai / avazeSoM kI vartamAna sthiti aura hue mUrtizilpoM se aisA lagatA hai ki adhikAMza brAhmaNIya bhAvI saMrakSaNa ke viSaya meM basa itanA hI ullekha hai ki aura usameM bhI vizeSatayA vaiSNavIya haiN| unake sambandha "ve Rtu prahAra se naSTa ho rahe haiN|" inake saMrakSaNa para to meM mAtra yaha kimvadantI hai ki ye aura usa aMcala ke kucha eka zabda bhI nahIM kahA gayA hai| pArasanAtha pahAr3I ke jaina maMdiroM ne avazya hI isa pustaka meM kucha vistAra se 1. pArasanAtha pahAr3I para 20 tIrthaMkaro kA nirvANa huA sthAna pAyA hai| vahA~ isa ke viSaya meM ullekha hai ki: haiM 10 kA nahIM jaisA ki likhA gayA hai| (mUla lekhaka) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 58. eprila 1959 baDe tAlAva zrAvakoM dvArA banAe gae the ki jinheM yahA~ sarAka kahA gayA hai| yaha saMketa karate hue ki choTA-nAgapura vibhAga ke prAcIna smArakoM kI san 1896 meM prakAzita sarakArI sUcI meM jaina maMdiroM aura anya jaina avazeSoM kI sUcanA bilakula nagaNya evam kucha bhrAmaka hai, isake banAnevAloM ko isakA doSI nahIM kahA jA rahA hai| san 1857 se pahale kI kaI sadiyoM se hI jaina purAtattvoM kI upekSA hotI rahI thI jisase sahaja hI yaha samajha meM AtA hai ki bucAnana ke yAtrAvivaraNoM athavA begalara ke vRttAntoM meM kyoM inakI itanI saMkSipta sUcanA hai| choTA-nAgapura jile meM ho yA mAnabhUma, siMhabhUma athavA anya kisI kSetra meM sarvatra jaina dharma kI kahAnI kI eka rocaka pRSThabhUmi hai| isameM koI bhI saMdeha nahIM hai ki mAnabhUma aura siMhabhUma jilA kA bhaugolika sthAna bihAra se ur3IsA jAne ke rAjamArga para hone se hI unameM jaina dharma ke prasAra ko itanA protsAhana prApta huA thaa| parantu ina kSetroM meM isa dharma ke prasAra kA kAraNa rAjya sahAya bhI vizeSa rUpa se thaa| rAjA bimbisAra, rAjA khAravela hI nahIM, parantu rASTrakUTa evam caMdele rAjavaMzoM ke rAjA ki jinane isa kSetra para rAjya kiyA thA, sabhI jaina dharma ke sakriya sahAyaka yadi nahIM the to bhI ve saba usake prati pUrNa sahAnubhUti rakhanevAle the hii| aura isa sahAnubhUti kA lAbha ina prAntoM meM jaina dharma ke prasAra ko avazya hI milaa| parantu isa viSaya meM eka dUsarI bAta bhI kahI jAtI hai aura vaha yaha ki mAnabhUma meM rahanevAle brAhmaNoM meM eka aisA samUha hai jo apane ko pacchima brAhmaNa kahatA hai aura ye pacchima brAhmaNa vardhamAna mahAvIra ke kula ke kahe jAte haiN| isa bhAga meM basanevAle AryoM ke ye brAhmaNa apane ko prathama puruSa mAnate haiN| ina brAhmaNoM ne jaina dharma ke prati sahAnubhUti rakhanevAle rAjAoM aura unake rAjyapAloM ko udAratA kI jainadharma prasAra meM pUrA pUrA lAbha uThAyA hai yaha bhI saMbhava hai| tathya jo bhI ho, parantu choTA-nAgapura vibhAga meM mahAvIra ke apane dharmaprasAra ke vaiyaktika prayatnoM ke pazcAt usakA pracAra pAte rahane kI bAta samajha meM AtI hai / parantu isa vibhAga meM phira jaina dharma kA hrAsa kisa kAraNoM se huA aura vizeSa kara usake maMdiroM va mUrtiyoM kA nAza kaise huA? isakA vicAra kiyA jAnA Aja Avazyaka hai| kyoM vinatI Avazyaka hai| kyoM kitanI hI sadiyoM taka yahA~ jaina prAyaH rahe hI nahIM ? isalie itihAsajJoM ke lie yaha eka ati rocaka khoja kA viSaya hai jisakI ora unameM se kisI ko pragati karanA cAhie aura patA lagAnA cAhie ki choTA-nAgapura jile meM aura vizeSa kara mAnabhUma meM bhinna bhinna dharmoM kA vikAsa aura antataH paraspara mizraNa kaba aura kaise ho gayA ? aisA anumAna kiyA jAtA hai ki rAjendra colA deva ke abhiyAna meM AnevAle colA sainikoM ne idhara Ate aura baMgAla ke mahipAla ko parAjita kara lagabhaga 1023 I0 meM idhara se lauTate samaya mAnabhUma jile ke jaina maMdiroM aura mUrtiyoM ko vidhvaMsa kiyA thaa| yaha bhI aitihAsika satya hai ki pANDya dharmAMdha mUrtibhaMjaka the| phira liMgAyata zaivoM ke isa prAnta meM udbhava aura prAbalya ne bhI yahA~ se jaina dharma ke hrAsa aura vinAza meM yogadAna diyaa| isa dharma kA hrAsa usa samaya taka prAyaH samApta ho cukA thA jaba ki terahavIM sadI IsavI meM mAnabhUma jile meM aneka prAcIna rAjapUta kabIle Ae aura unane apane apane rAjya sthApita kara liye| kAzIpura, paTakuma Adi jaise pramukha jamIMdAra unhIM kabIloM meM se hai| ina kabIloM ke sAtha hI dharma ke aneka sampradAya Ae jinakA pracalita dharmoM se saMgharSa ho kara mizraNa huaa| kucha samaya pazcAt yahA~ tAntrika mahAyAna zavadharma ne apanA aDDA jamA liyaa| parantu phira jaldI hI mugala yuga ke antima samaya meM yahA~ aisA yuga AyA ki jaba yahA~ hI nahIM apitu adhikAMza dharmoM ne sAre bhAratavarSa meM hI apanA pRthaka vyaktitva yA hasti bhulA kara usa parama udAra hiMdUdharma ko janma diyA ki jisane sabhI sampradAyoM ko apanA liyA aura AstikoM aura nAstikoM ke aneka daloM ko apane meM prAyaH AtmasAta kara liyaa| pasa jaina dharma bhI prAyaH hindU dharma kI chAyA meM A gayA aura usake tIrthaMkaroM kI mUrtiyA~ bhaironAtha, hara-pArvatI Adi Adi nAmoM se khule pUjI jAne lgiiN| phira mAnabhUma aura siMhabhUma jiloM meM vaiSNava sampradAya ne aDDA jmaayaa| mahAprabhu zivarAma gosvAmI (ArA-AdrA ke) aura unake dakSiNI sahayogI trilocana go-svAmI ne isa mAnabhUma kI dharma-urvara bhUmi meM vaiSNavadharma kA khUba hI pracAra-prasAra kiyaa| inane paMcakoTarAja ko jo ki isa jile kA pramukha jamIMdAra yA sAmanta thA, san 1857 I. ke mahAn Andolana ke kucha varSa pUrva hI zAktadharma chur3A kara vaiSNavadharma aMgIkAra karA diyaa| ye hI kadAcit kucha Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 60 eprila 1959 kAraNa hai ki choTA-nAgapura ke prAcIna jaina avazeSa jinameM paTanA aura mujaphpharapura ke jaina purAtattvoM kA jisa vizada se kucha sahasroM varSa prAcIna bhI haiM, yatra-tatra-sarvatra upekSita rIti se varNana kiyA hai, aisA aba taka koI prakAzita nahIM bikhare hue par3e haiN| jo kAraNa isa dazA ke mAnabhUma huaa| jisa prAnta meM jainoM ke 22 tIrthaMkaroM kA nirvANa jile ke lie yahA~ kahe gae haiM hajArIbAga jile aura huA, jahA~ 23 ne jaina dharma kA pracAra kiyA vahA~ jaina choTA-nAgapura ke siMhabhUma ko bhI utane hI lAgU hote haiN| dharma niHzeSa ho jAe, yaha pratyeka jaina ke lie avazya hI parantu ye hI kAraNa hoMge aisA nizcaya se nahIM kahA jA vicAraNIya hai| vahA~ ke purAtattva Aja hama jainoM kI upekSA makatA hai| aise sambhava kAraNoM kA AnumAnika sUcana mAtra se kisa prakAra naSTa hote jA rahe haiM, isakA isa pustaka meM hI yahA~ kiyA gayA hai aura AzA kI jAtI hai ina para bhalI prakAra digdarzana karAyA gayA hai| aba bhI samaya hai ki itihAsa anveSaka vidvAna avazya hI vicAra kreNge| hama jaina saceta hoM aura ina purAtattvoM ke saMrakSaNa ke lie evam saMgraha ke lie kendrIya aura prAntIya sarakAroM ko zrI pI. sI. rAya caudharI, ema. e., bI. ela., vizeSa taiyAra kreN| isI lakSya se usa aMgrejI pustaka se adhikArI, bihAra rAjya gajeTIara saMzodhana vibhAga, ne ___'mAnabhUma ke purAtattvAvazeSa' adhyAya kA hindI anuvAda aMgrejI meM "jainIz2ama ina bihAra" nAma kI eka pustaka prakAzita kiyA jA rahA hai aura AzA kI jAtI hai ki san 1956 meM likha kara prakAzita kI hai| usameM kuluhA jaina saMskRti aura kalA ke rakSaka sAdhu aura zrAvaka donoM pahAr3I, mAnabhUma, siMhabhUma, gayA, zAhAbAda, bhAgalapura, hI ko isase preraNA prApta hogii| For Your Requirements in NUTS & BOLTS Contact: BHARAT NUTS & BOLTS INDUSTRIES (In the approved list of Suppliers to the Railways, Government, Port Trust, Municipality etc.) Manufacturers of QUALITY NUTS, BOLTS, RIVETS, WIRE NAILS, SPIKES, WASHERS, ETC. We manufacture BOLTS: Of all types such as Hex, Head, Round neck, Square head, Round or square neck, snap or cup head with square or round neck, CSK head-square or round neck, cheese head square neck, mushroom head, eye bolts, hook bolts, from " to 1" in dia, and from 1" to 72" in length. RIVETS: Pan head, snap head, flat head, CSK head, etc. t" to 1" in dia and 1" and over in length.. NUTS: Hex and squarel" to1". WASHERS: From " to 1", round and square. S. R. ginning sundry parts: Nos. 4, 12, 14, 20, 22,31, 32,32A, 37,57, 58,61,71,82. AUTOMOBILE: Bolts with S.A.E. or B.S.F. threads. Our products are manufactured in accordance with B.S.S., and D.G.S.D. specifications and have been approved by Railways and other Government Departments. ADDRESS: Udyognagar, Opp. King Circle Station, Gram: "GODIPARAS" Bombay-22 Phone: 61440 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARE www. YOU SUFFERING FROM COUGH COLD? TRY OUR BITA PASTILLES YOU WILL BE CONVINCED THAT "NOTHING IS BETTER" MANUFACTURERS : BOMBAY TABLET MANUFACTURING CO. 175, OLD POST OFFICE LANE MANGALDAS MARKET BOMBAY 2 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With The Compliments of The General Tubes Private Ltd. Specialist in Cast Iron Pipes, Specials & Water Meters. Pipe Fittings, Mill Gin Stores & Hardware Merchants. 2 142/44, Nagdevi Street, BOMBAY 3 Phone : 29214 Telegrams : GENTUBES Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments of Federal Book Mfg Depot 23, Mirza Street BOMBAY 3 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WITH BEST COMPLIMENTS Messrs. C. RAMON & Co. 181, PRINCESS STREET BOMBAY 2 Telegram INDENTMAN" BOMBAY TELEPHONE 29339 FOR GENUINE DISPOSAL TRUCK PARTS Specialists For DODGE, FORD & CHEVROLET TRUCKS CAN ALSO UNDERTAKE ALL KINDS OF FOREIGN ENQUIRIES Please Contact C. RAMON & CO. LIMITED 29, MUSEUM STREET, LONDON W. C. 1. CABLE RAMONCO LONDON PHONE LANGHAM 5169 OR 5160 LONDON Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Lord MAHAVIRA : 5 An Evaluation Dr. S. B. Deo M. A., Ph. D. It is well over two and a half thousand years that the personality of Lord Maha- vira illumined the religious horizon of India. And yet with the passage of several centuries, the influence of his teachings, instead of waning, as happened in the case of several others, is on the increase. His name still remains a revered memory and an envigorating spiritual force to thousands of people. What then, is the secret of this everlasting popularity ? The answer lies in the review of the work done by the Lord during his lifetime. With his towering personality, his struggles against various hardships and hence his wisdom arisen out of his own experiences coupled with the zeal of a reformer and the patience of a missionary, he could rise to the occasion. The two hundred and fifty years which are supposed to have elapsed between Parsvanatha and Mahavira possibly saw, as evidenced by the Sutrakritanga, the rise of numerous sects and subsects loosely grouped into several monastic communities. The ritualistic practices in Brahmanism were again coming up to the forefront. The ideas about the superiority by birth and the privileged position of the priestly class were gaining ground. The commanding personality of Parsvanatha was no more on the scene. Against such a chaotic background Mahavira had to work. He immediately grasped the situation and had the courage to declare na vi muMDieNa samaNo, na oMkAreNa baMbhaNo / na muNI raNNavAseNaM, kusacIreNa na taavso|| The external appearances are no test. What is really required is the mental purity and the behaviour which would lead to such mental purity and the consequent equanimity. Therefore, samayAe samaNo hoI, baMbhacereNa baMbhaNo / nANeNa ya muNI hoi, taveNaM hoi tAvaso // Otherwise fake ascetics would take the field. Hence the real brahmin should be tavassiyaM kisaM daMtaM, avaciyamaMsasoNiyaM / suvvayaM pattanivvANaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / It is the penance and celibacy that make a real brahmin. It is the ideal behaviour which implies non-attachment towards worldly matters that idealises a person. jahAM pomaM jale jAyaM novalippaDa vAriNA / evaM alitaM kAme hiM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / Once this emphasis on actual behaviour, rather than mere sermons on it, was laid bare before the then somewhat demoralised society, Mahavira led his attack on the caste system. He had the courage to declare that kammuNA baMbhaNo hoi, kammuNA hoi khttio| kammuNA vaiso hoi, suddo havA kammuNA // It is the Karman and not the birth that determines the social status of a person, These ideas were revolutionary ideas indeed! And the receptive intelligent ideological elements in Brahmanism welcomed these ideas. It is significant to note that the ganadharas of Lord Mahavira were brahmins ! And yet more significant reformist aspect of Mahavira life is that he did not simply point the faults of others, and Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainayuga eprila 1959 This spiritual democracy was applicable to all irrespective of caste or class. Therefore besides persons belonging to the kshatriyas, brahmanas or vaisyas, even high dignitaries like kings, queens and princes, became the disciples of Mahavira. Kings like Seniya, Pajjoya, Udayana, queens like Pabhavai, Migavai and others became his devotees. Thus it goes to the credit of Mahavira that he channelled the political personalities of his times into the more ennobling field of spiritualism. rest content. With the sweeping grasp of a real reformist, he expanded the caujjama dhamma of Parsvanatha into the pancajama dhamma. The addition of the vow of celibacy to the fourfold dharma of Parsvanatha has been explained in the Uttaradhyayana as follows: purimA ujujaDA u vaMkajaDA ya pacchimA / majjhimA ujjupannA u teNa dhamme duhA kae // 23.26 purimANaM dubbisojho u carimANaM durnnupaalo| kappo majjhimagANaM tu suvisojho supAlao // 23.27 Whatever this explanation might mean, Dr. JACOBI rightly points out that there might have been a decay in the morals of the monastic order during the period intervening Parsva and Mahavira. Therefore he thought it fit to put the Jaina church first in order and whatever was helpful for that he advocated boldly, for celibacy was essential to mental purity. Therefore he said dupariccayA ime kAmA, no sujahA adhIrapurisehiM / aha saMti suvvayA sAhU je taraMti ataraM vaNiyA vA / / For out of sex, attachment comes and attachment indeed is the worst possesssion which a nirgrantha shall never think of. Last fet gat... What is, however, still more important is that Mahavira showed the timely courage to emphasise this most important aspect of monastic life. So far we have seen how Lord Mahavira denounced the caste system and at the same time set right the Jaina monastic order. He kept the doors of his church open to all deserving persons and thus became pioneer in the field of spiritual democracy. In conveying the principles of his system to the people, Lord Mahavira had a unique system. He always preferred to preach to the masses in their own language. To his disciples he never prevented them from asking difficulties. The whole of the Bhagavati Sutra is a remarkable embodiment of the remarkable relation between an inquisitive disciple and a guru who was ever willing to satisfy intelligently his pupils. Clearcut in his thoughts, Lord Mahavira was also clear-cut in his expressions as well. Thus he was an ideal guru. With this essential quality of a spiritual leader, he could, as given in the Kalpasutra, organise around him an astounding number of followers. It is therefore due to these rare qualities of an ideal reformer, an able organiser, a patronising guru, a convincing debator, a zealous missionary and an upholder of the equality of all human beings, that the name of Lord Mahavira still remains and shall ever remain a cherished inspiration to humanity at large. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Tirthas in Madhyadesha 2. CHANDPUR 1 .............. Dr. Klaus Bruhn (HAMBURG) The deserted and dilapidated town of Chandpur in the Jhansi District has lent its name to a group of medieval temples, Hindu and Jain, whose remains are scattered over a wide area near the ruins of the former town. The temples are situated on both sides of the railway track, about three miles to the north of Dhaura Railway Station (Bhopal-Jhansi Line) and midway between Dudahi and Deogadh. As one comes from Bhopal, one will find the Hindu temples to the left and the Jain temples to the right of the rails. Nearby is the small modern village of Jajpur. The Hindu remains include a theriomorph Varaha with an inscription dated samvat 1207, an inscribed monolithic pillar, and a fine Nandi bull lying in front of a ruined Siva temple whose garbhagrha houses a wellpreserved sahasralinga. Noteworthy for their artistic merits are the Nandi-bull and most of the numerous slabs built by the Public Works Department into the enclosure wall round the Siva temple. The Varahamurti and the Siva temple are situated on the banks of an artificial lake. The Jain monuments include the colossal image of a Jina (housed in a closed structure with plain walls), the extant porch of a temple, and numerous slabs out of which we have selected two for a more detailed description. Tradition has it that the Jain temples were built by a Jain merchant "Parah Sah" (Mukherji (see below] p. 32). Almost all the Jain remains are situated within a small fenced compound bordering on the railway track. Before entering into a discussion of the two pieces reproduced as Figs. 1 and 2, we have to acknowledge that it was Stella Kramrisch who for the first time directed the attention of the art-historians to the sculptural remains of Chandpur. In vol. II of her book on the Hindu Temple, she reproduced two photos (by R. Burnier) from Chandpur, one a partial view of the Nandi-bull (Pl. LVIII), the other a full view of a seated Jina (Pl. LVII)2. The credit for the exploration of the site goes again to Cunningham and P. C. Mukherji3. We hope that the present contribution helps to elicit some (1) For the first article (on Dudahi) refer to Jain Yug, November 1958, pp. 29-33. - In footnote 2 (p. 29) of that article read "(puranas etc.)" after "literature.". On p. 32, left column, line 13 from bottom read "executed" instead of "expected". On p. 33, left column, line 9 from top read "received" instead of "receive". (2) Onp. 397 of the Hindu Temple it is stated that PI. LIV shows an image from Chandpur. Actually the reproduced slab is built into the right outer wall of Jaina temple No. 24 at Deogarh. (3) A. Cunningham: Archaeological Survey of India, Vol. X, p. 96 ff., Calcutta 1880. -P. C. Mukherji : Reports on the Antiquities in the District of Lalitpur, p. 31 ff., Roorkee 1899.-H. Hargreaves : Annual Progress Report of the Superintendent, Hindu and Buddhist Monuments, Northern Circle, for the year ending 31st March 1915, Appendix p. VIII; .... 1916, Appendix p. II. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 interest for this solitary place. The two images to be described here have been kept in the aforesaid Jain compound. The motif represented has so far puzzled all the scholars and no satisfactory explanation has yet been proposed. We have tried to shed some light on the motif in an article on Indian iconography to be published this year in the Deccan College Bulletin. The present investigation is confined to a number of details which have no direct bearing on the problem of identification and which appear only on a limited number of specimens. Since we have no name for the two figures we shall refer to them simply as the "sacred couple". (Fig. 1) The most interesting features of the first piece are the tree and the relief with the horsemen. The crown of the tree has the shape of two round arches. They consist of lanceolate leaves (forming as it were a garland) with clusters of berries or small fruits. Such "garlands" of lanceolate leaves recur on two representations of the sacred couple as Dalmi and Pakbira (both in Manbhum) respectively4; but there the fruits seem to be missing. The trunk of our tree resembles that of a date-palm. We have to explain the tree either as a highly stylized date-palm5 or as an imaginary tree which has no model in reality but whose constituent elements reflect existing botanical forms. A final solution will only be possible on the basis of a general study of tree-stylizations in Indian art. Friezes with horsemen appear in quite a few cases below the sacred couple, but serial representations of other figures (children etc.) are more common. On an image at Budhi Chanderi (kept in the temple in the south-west corner of the dharmshala compound) horse-riders alternate with elephant-riders. On the Pakbira image mentioned above the bottom frieze shows various scenes with children, including a child riding on a lion. A Gandhara sculpture in the Peshawar Museum has on the bottom frieze among other children one seated on an unidentified mount. It may be tempting to connect the riders which appear on medieval representations of the sacred couple with the riding children of Hellenistic art. But not only is the distance in time considerable, not only are the motifs different (the medieval images show riding men instead of riding childrens), we also find no support for this theory in Gandhara art; there the the children below the sacred couple (appearing here in its Buddhist version) are not shown as riders. The solitary riding child of the Peshawar image on (4) Jas. Burgess : The Ancient Monuments, Temples and Sculptures of India, Pt. II, Pl. 293 f. (5) I am indebted to Shri S. K. Chopra (B. Sc. Ag.) for the following information regarding the tree in Fig. 1: "The tree seems to be a date-palm. (1) The trunk clearly shows persistent leaf-bases which is the most characteristic feature of the date-palm. (2) At least some varieties of the date-palm have a crown which is similar to that represented by our sculptor. (3) The fruits also appear to be of a date-palm (perhaps in an early stage of maturity)." (6) Normally the tree above the sacred couple is of a very general character and has no relation whatsoever to existing vegetable objects (see Fig. 2). The three cases mentioned above and the tree on a specimen from Vaibhara Hill (Rajgir; see Arch. S. of India, Annual Rep. 1935-36, PI, XVII, g) are among the exceptions. (7) Arch. Survey of India, Annual Report 1906-07, Pl. XXXII, C. (8) In our photograph, some of the riders seem to have a female bosom, but this impression is only due to the peculiar distribution of light and shadow. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAIN TIRTHAS IN MADHYADESHA S 12 23 RIMS hrane man Fig. 1 Fig. 2 Jain Image at Chandpur ("SACRED COUPLE") Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - : PANE / RE RELEA RISESSIS T MLESH S7SER. S and GAMEET CUEDUCmics: STATEMEIN ANN E vsahay 1180 NALLER - - HAAR - Fun... HTHERE (OS SARAMERIKANESSUnitech TRasL4NEPALAALAAL: areARNE cItoDagaDhanuM kalAmaya satabIsI maMdira kaoNpIgaITa : Arkiolojikala DipArTamenTa oNpha iMDiyA ] Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 the one hand and of the Pakbira image on the other are too weak a link to establish a firm connection between the medieval horsemen and the Hellenistic riding children. The other elements of our image (adorants to the lower left and right, jar-bearers to the left and right of the heads, a seated Jina on the crown of the tree) are common features of medieval murtis and have no special connection with our motif. A child climbing the tree is found on a very large number of images of the sacred couple. That the male as well as the female figure carry a tall headdress is not very common but finds a parallel in an image at Khajuraho9. Since all the arms are broken it is impossible to say anything about the attributes in the hands. But the left upper arm of either figure is slightly damaged and it may be inferred that both figures carried in their left hand a child which was partly attached to the upper arm. Although the piece has no stylistic peculiarities, we think that the tree and the horsemen-frieze display a realism seldom found on such images. (Fig. 2) The second image is less carefully executed than the first but has also a few features which call for a brief comment. At the height of the heads of the principal figures a miniature-replica of the crown of the tree projects from its trunk. This is only one out of several possible elaborations of the tree of the sacred-couple-motif which may here be discussed in short: (1) Since the Jina is usually represented under a tree, the artist adds a second crown (smaller than the first) above the crown proper on which the Jina is seated. Iconographically speaking, this second crown is only an appendix to the miniature image of the Jina; but actually it forms a very conspicuous element within the composition. (Small image in Jaina temple No. 31 at Deogarh.) (2) The Jina being normally seated on a lotus, the artist represents a lotus flower-sometimes emerging from a thick stalk-in front of or rather on the crown of the tree. (Image in Jaina temple No. 16 at Deogarh.) (3) A campanulate or bell-shaped member appears immediately below the crown, representing as it were the big lower branches of the tree. (Image on the south-west corner of the great wall at Deogarh.) (4) A miniature-replica of the crown is added immediately below the crown proper, serving as a seat for the Jina. (U. P. Shah, 1. c. Fig. 46.) (5) A miniature crown appears far below the crown proper and serves as a seat for a child. (Our image.) The seats of the two principal figures are clearly characterized as "modha". In Fig. 1 we find similar round seats, but there they are of a simpler type which is very common in representations of the sacred couple. Moreover the seat of fig. 1 is influenced by the lotus-seat of the Jina : lotus-petals are incised on its upper and lower zone, only the middle zone being plain. The right foot of the male figure rests on a roughly carved lotus, the right foot of the female touches the ground. In other cases it is the other way round, or both figures place their right foot on the ground, or the lotus is completely absent. The presence of the lotus below the foot of only one of the two figures does not seem to express inequality of rank or any other difference. The artists simply availed themselves of all these four possibilities. (9) U. P. Shah : Studies Banaras 1955, Fig. 45. in Jaina Art, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga. Go eprila 1958 Caparisoned horses as they appear on the bottom frieze (first and third horse from the left) are unusual. The motif recurs on a memorial pillar from Terahi, now on the premises of the Gujari Mahal Museum, Fort Gwalior10. The unidentified figures on the extreme left and right of the bottom panel have nothing to do with the horsemen. On account of the remaining portions and on account of numerous parallels, we can restore the attributes in the hands of the principal figures as follows: fruit / child fruit / child 11. An exact dating of our two images will hardly be possible. Medieval pieces of the same style need not be contemporaneous, and medieval pieces of different style do not necessarily belong to different periods. It seems therefore hazardous to assign on stylistic grounds an accurate date to sculptures of the 10th-11th centuries. mm (10) Annual Administration Report of the Archaeological Department Gwalior State for 1934-35, Pl. Vb : left-most pillar, third panel from top. (11) St. Kramrisch, I. c. Pl. LIV. Mahavira was one of the great teachers of mankind. He was indeed one of those teachers through whom the problem of the perfection of man came to be recognized as the highest problem before progressive humanity. All the rules of religious life which he had enjoined, were intended to be a practical aid to the attainment of perfection of the self. He did not preach to others which he had not practised himself. The goal set before mankind was the blissfulness of the entire being which could not be brought by the wealth and pomp and power of the world. This happy state is to be attained through patience, forbearance, self-denial, forgiveness, humanity, compassion, and consideration, in short, sufferings and sacrifice, love and kindness. -Dr. B. C. Law Mahavira was never indifferent to the well-being of his Sangha. He worked strenuously for and took interest in the minutest details of the organization. One is amazed to find in him this rare combination af absolute negation of desires and immense interest in action. Mahavira was neither a 'delicate mystic' nor an energetic prophet'. He was a thorough-going rationalist who would base his action on his conviction, unmindful of the context of established custom or inherited tradition. This is the keynote of the personality of Lord Mahavira. -Dr. Bool Chand Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Opposition Immorality Sri Harisatya Bhattacharyya M.A., B.L., Ph.D. The influx of the unpsychical forms (Karma) in the soul causes its bondage and makes life an immoral one. This is the crux of Lord Vira's teaching. Therefore, he took care, not only to describe the manner of the immoral material elements influencing the free nature of the soul (the Asrava), but also to show the cause of thwarting these immoral forces (the 'Samvara' and the 'Nirjara') --in other words, the ways of slowly yet successfully, opposing those forces. In fact, this is the central theme of Lord Vira's teaching and for the matter of that of the Jaina philosophy and ethics. The soul's bondage to material elements is not a superficial contact with them; so that if the goal of life be the complete emancipation of the self from the thraldom of these foreign influences, -it should never be forgotten that it is not an easy task. The Bandha in one of its as tects is described by the Jainas as the 'Prakrtibandha', indicating that in the state of bondage, the nature of the self is permeated by the material elements, through and through, - Pradesa' by Pradesa', as they call it. The extrication of the self from the foreign forces is necessarily an enormous affair and in the Indian systems of philosophy, its enorngity is fully recognised. The Vedic schools assert on the one hand that not a moment passes, in which Karma's or acts are not done and on the other, that one is bound to experience the fruits of those acts. The Karma's and their Fruitions go on multiplying,--making the Moksa more and more inattainable. To show, however, that the final eradication of the Karma's, though difficult, is not impossible, the Vedic thinkers draw a distinction between Karma's, to the effect that (1) at a particular moment, some of the Karma's are actually yielding Fruits, (2) some of them are about to do so, (3) some lie in a potential state, and (4) some acts which are being presently done are to bear fruits in suitable future. It is said that the first two modes of the Karma cannot be avoided; their results must be experienced; and a person wanting to attain liberation in the shortest time possible, is only to hasten his experience of their fruitions by having recourse to such practices as the creation of the KayaVyuha' or a number of simultaneous bodies, in and through which he finishes his experience of these Karma-fruits within a very short time. The first and the second forms of the Karma's are thus to be done away with, only by enjoying their fruits. As regards the 'potential' Karma's as well as the Karma's that are being presently done, it is believed that their coming to actual fruition may be prevented, nay, destroyed, by moral practices. It is in this way that the final emancipation is said to be realisable, through the eradication of the accumulating and the accumulated Karma's. The Jaina doctrine of the Karma and the possibility of the eradication of its effects from the soul need not be thought to be very much different from the doctrine of the Vedic school. The Jaina's emphatically assert that Moksa is inattainable so long as the least taint of Karma is left in the soul. The first step Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 12 eprila 159 towards the realisation of emancipation is the 'Samvara' or the stoppage of the further in-flow of the Karma. Mere stoppage, however, of the further in-flow of the Karma does not yield the Moksa; for, there are the Karma-particles, already introduced into the soul. These accumulated Karma's are also to be shaken off, in order that complete emancipation may be attained. This elimination of the accumulated Karma's is necessarily a long and gradual process. At first the accumulatedKarma's are destroyed only partially; this is called the process of Nirjara', by the Jaina's. When all the Karma's are radically removed from the soul, it attains emancipation. The possibility of the annihilation of the Karma's and of the final emancipation, consequent thereon, is thus affirmed by the Jaina's. To come back to our point. The Samvara, the first step on the way to the moral progress consists in the stoppage of the further in-flow of the Karmic matter. The way of effecting this is of course the avoidance of the acts and attitudes (described before) which call in the Karma-particles. This is Samvara, viewed from a negative standpoint From the positive and the practical view-point, the Samvara or the stoppage of the further in-flow of the Karmic matter into the soul appears as the effect of the following practices, viz. 1. The 'Gupti'. This consists in the strict suppression of the "Yoga' or unstable inclinatory vibrations, set up in the soul by the activities of the mind, the body and speech. The Gupti is of three sorts in as much as the control may relate to either of the three sorts of the vibrations, set up in the soul, respectively by any of those forms of activities of the body, the mind and speech. 2. The 'Samiti'. This is of five modes and means carefulness in the acts of Irya' or walking, 'Bhasa' or speaking, Esana' or eating, Adana-niksepa' or taking and laying a thing and 'Utsarga' or excreting. 3. The Dharma'. The Dharma is a system of good acts or attitudes in their perfect forms, ten in number, which are, -(i) Ksanti' or forgiveness, (ii) Mardava' or humility, (iii) 'Arjava' or straightforwardness, (iv) Sauca' or contentment, (v) 'Satya' or truthfulness. (vi) 'Samyama' or self-control, (vii) 'Tapa' or penances, (viii) Tyaga' or renunciation, (ix) Akimcanya' or non-attachment to what is other than one's self and (x) 'Brahmacarya' or sexual purity. 4. The Anupreksa'. It consists in meditations of the following twelve facts. (i) The Anitya',--that all things are transitory. (ii) The 'Asarana', -that one's self is helpless except in so far as it can help itself. (iii) The Samsara', -that the self is moving through the series of mundane existences, one after the other. (iv) The 'Ekatya'--that none but one's own self reaps the fruits of what it does. (v) The Anyatva',--that the external world with its things and phenomena together with all one's body and mind, friends and relations are distinct from his true self. (vi) The 'Asuci',--that all non-psychical things, including one's own body and even one's own self when connected with Karma-dirt are impure. (vii) The Asrava', -that as a result of the passionate attitude etc., the Karmic matter flows into the self and this causes and continues the series of its unhappy mundane existences. (viii) The 'Samvara', -that the Karmic inflow can be and should be stopped. (ix) The 'Nirjara'--that the Karmic matter can be and should be shaken off from the self. (x) The 'Loka',--that the universe is of such and such a nature, extent and form. (xi) The Bodhi Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 13 eprila 159 durlabha',--that it is difficult to be possessed of the right faith, the right knowledge and the right conduct. (xii) The 'Dharma-svakhyatattva', -that the right faith, the right knowledge and the right conduct put one on the path to liberation. 5. The 'Parisaha-jaya'. This means that one on the moral path must develop a perfectly patient and unperturbed attitude in the midst of the following twenty-two trying circumstances, viz., the 'Ksut' or hunger; the 'Pipasa' or thirst; the 'Sita' or cold; the 'Usna' or heat; the 'Dasa-masaka' or the bites of mosquitoes etc.; the "Nagnya' or nakedness; the 'Arati' or languor; the 'Stri' or women; the 'Carya' or fatigue due to long walking in accordance with the rules laid down in the scriptures or the preceptor's command; the Nisadya' or a tendency to deviate from the prescribed posture of sitting when in the face of imminent dangers e.g. attacks of lions, snakes etc.; the 'Sayya' or a liking for comfortable beds; the 'Akrosa' or abuse; the 'Vadha' or assault; the 'Yacana' or a tendency to beg, when in need; the Alabha' or the attitude of displeasure, when the thing needed is not got; the "Roga' or diseases; the Trna-sparsa' or contact with thorns; the 'Mala' or dirt and dust; the 'Satkara-puraskara' or respect and disrespect; the 'Prajna' or pride for being possessed of vast knowledge; the 'Ajnana' or a spirit of despair arising from non-possession of knowledge, even after all efforts for attaining it; the "Adarsana' or the waning of faith due to non-attainment of some expected supernatural powers. 6. The 'Caritra'. This refers to a group of five practices, which are,-(1) the Samayika,' a positive and active refrainment from all evil things, such as injuring life in any form; (2) the Chedopastha pana,' re-establishment of one's self in the moral life of non-injury after deviation from it; (3) the Parihara-visuddhi', the development of a stable disposition consisting in a pure spirit of nonviolence; (4) the 'Suksma-Samparaya', the development of a psychical state in which Kasaya's or the passions are deprived of all active force or power of action; (5) the "Yathakhyata' the establishment of one's self in a perfectly passionless state. These five forms of the Caritra or moral conduct may be arranged in an ascending order, the preceding one leading to the succeeding. Thus, the Samayika is the first stage consisting in turning away from all acts of injuring life. The next . stage strengthens it by re-instating the conduct in the practice of non-violence, if for some reason it deviated from it. The Parihara-visuddhi is the third stage in which the spirit of non-violence is stable and undislodgeable. In the next stage, the very roots of a violent spirit, the Kasaya's are thoroughly enfeebled. The Yatha-khyata is the last stage in the course of right conduct, in which the passions are completely up-rooted. The practice of the above six, viz., the Gupti, the Samiti, the Dharma, the Anupreksa, the Parisaha-jaya and the Caritra stops the further in-fiow of Karma-matter into the self. The practice of Tapa' or austerities also is helpful to the prevention of the Asrava. As we have said already, the mere stoppage of the in-flow of Karma-activities into the self is not, however, sufficient for the realisation of the Moksa; for, there are Karma's already accumulated there and without a destruction of these accumulated Karma's, the attainment of the final liberation remains distant still. Nirjara' is the process connected with Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga this elimination of the accumulated Karma-mass. The Jaina's point out that the Karma's themselves in due course, fall off from the self after their respective fruits, good or bad, have been fully experienced. In such cases, the operation of the Nirjara is called the 'Savipaka'. The Savipaka Nirjara, however, takes a long, long time, making the Moksa a far-off attainment, if not an unrealisable one altogether. The other mode of the Nirjara annihilates the accumulated Karma's without allowing their fruition. This is called the 'Avipaka' Nirjara, which hastens the attainment of the Moksa. The Avipaka Nirjara involves "Tapa' or the practice of ascetic austerities. The Tapa thus effects Samvara on the one hand and on the other, culminates in the Nirjara or the destruction of the accumulated Karma's. The Tapa's or ascetic practices are either 'Vahya' or external or 'Abhyantara' or subjective. There are six such forms of the external practices which are, the Anasana' or fasting; the 'Avamaudarya' or eating less and less than what one has the appetite for; the 'Vrtti-parisamkhyana' or acceptance of food from a house-holder, only on certain conditions (which the Tapa-practiser divulges to nobody) being fulfilled; the 'Rasa-parityaga' or giving up daily the use of one or more of the following six delicious fluids, viz., butter, milk, curd, sugar, salt and oil; the 'Vivikta-sayyasana' or sitting and sleeping in a lonely place which is devoid of all animals; and the 'Kaya-klesa' or subjecting the body to privations and penances until the mind is disturbed. The subjective Tapa's also are six in number, which are as follows: 1. The Prayascitta' or expiation. Nine forms of expiation which are recog 74 aprila 1959 nised by the Jaina's are respectively, the 'Alocana' or confession before the head of the order; the 'Pratikramana' or repentance for the bad acts done; the "Tadubhaya', i.e., confession combined with repentance; the 'Viveka' or discontinuance of the enjoyment of a muchliked object, e.g. a particular food or drink; the 'Vyutsarga' or unattachment to body; the 'Tapa' or practice of a penance, specially prescribed; the 'Cheda' or degrading a transgressing person before the Order; the 'Parihara' or expulsion of a trangressor from the Order; and the 'Upasthapana' or re-admission of the transgressor into the Order after his expulsion therefrom. 2. The 'Vinaya' or reverence. It is of four modes, relating respectively, to the reverence for the 'Jnana' or right knowledge, for 'Darsana' or right faith, for 'Caritra' or right conduct or relating to 'Upacara' or such reverential acts as bowing, folding of hands, etc, etc. 3. The 'Vaiyavrtya' or service. It is of ten forms, in accordance with its being rendered to the Acarya' or the head of the Order of saints, the 'Upadhyaya' or the preceptor, the "Tapasvi' or a saint practising penances, the 'Saiksya' or a student saint, the 'Glana' or a sick saint, the 'Gawa' or the believers belonging to the same Order, the 'Kula' or the fellowdisciples, the 'Samgha' or the whole Order consisting of the four classes of noble believers* the 'Sadhu's or saints wwwmm *These four classes refer either to the 'Rsi's or saints, with superhuman powers, the 'Yati's' or saints, possessed of the power of self-control, the 'Muni's' or saints possessed of clairvoyant and telepathic knowledge and the 'Anagara's' or homeless ascetics, or to the 'Yatis' or monks' the 'Aryika's' or nuns, the 'Sravaka's' or believing lay men and the 'Sravika's' or believing lay women. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 4 eprila 1959 teachings of the Omniscient Lord; secondly, of the ways removing the wrong belief, the wrong knowledge or the wrong conduct of the people; thirdly, of the fruition of the Karma; and lastly, of the nature and the constitution of the universe. well confirmed and the 'Manojna' or the saints who are very popular. 4. The 'Svadhyaya' or study. It has five aspects, viz., the 'Vacana' or reading, the 'Prechana' or questioning, the * Anupreksa' or reflection on what is read, the 'Amnaya' or retention and recitation and the 'Dharmopadesa' or teaching. 5. The Vyutsarga' or avoidance. It is of two kinds, viz., the avoidance of objects which are unidentified with the self and the avoidance of the subjective feelings of grief etc. and passions. 6. The Dhyana' or contemplation. It consists in confining one's attention exclusively to one object and is said to be of four kinds. viz., the 'Arta,' the 'Raudra', the 'Dharmya' and the 'Sukla',-of which the last two only lead to Moksa. (i) The Arta is painful contemplation. It is due either to a contact with some unpleasant object or phenomenon or to a separation from what is pleasant or to an affliction from which one thinks of freeing himself or to an intense expectation for getting in future some wished for objects which are not presently obtained. (ii) The Raudra consists in a vicious delight in acts of violence, in speaking falsely, in stealing and in preserving things of sensuous enjoyments. (iii) The Dharmya is four-fold, arising from the Vicaya' or contemplation, firstly, of the nature of the scriptural commands as infallible, being the (iv) The Sukla or the pure contemplation also is of four kinds, rather of four stages of development and perfection, The Sukla concerns itself with the contemplation of the self. To begin with, the self is thought of as a bundle of attributes, each separate from the other. In the next stage, one aspect alone of the self is attended to, in a steadfast manner. The third mode of the Sukla consists in an apprehension of very subtle vibrations within the self, though the self is deeply absorbed in itself. In the last stage, the absorption of the self in itself is complete and the self is apprehended as perfectly steady and unmoved. This finishes the consideration of the nature of the Samvara which stops the further in-flow of the causes of the soul's bondage,-the Karma-asrava,--and of the Nirjara which destroys the Karmadirt which has already accumulated in the soul. When the Karma's are completely eradicated from the self, so that not a trace of them is left there, the Jiva attains the Moksa, the state of liberation which is the 'summum bonum' of a moral life and the ultimate goal of all moral activities. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahimsa the Law of Nature Shri G. C. Dhariwal Every living being wants to live and live in peace, free from fear of any kind, in a state of Abhaya. We can better appreciate such a state of existence, if we compare it with our present state of living surrounded as we are with all sorts of turmoils, fears and worries. A state of existence free from fear, may appear impossible of attainment in the world, but that fact cannot in any way detract from the beauty and the bliss of such an existence if it were possible. If we regard the two sorts of existence as two extremes, there must certainly be intermediate stages. We see around us, that all beings are not miserable or happy to the same degree. We can, therefore, accept the state of complete freedom from fear as an ideal, keeping which in view, we can, step by step, reduce our miseries and increase our happiness. This is a common-sense view of our state of existence and no scriptures need be quoted in support of it. If you want to live in peace and free from fear, it is natural that you should be surrounded by such an atmosphere of perfect ideal peace and naturally the prerequisite for it is that you should be an object which creates no fear in the mind of others. And, if everybody leads such a life, there would be no misery or unhappiness or fear in this world. But leading such a life presupposes that man is free from those vices which create fear, for example, anger, avarice, greed, hatred, jealousies, etc., which we may call callousness, and possesses the opposite qualities which we may include in the term compassion. If we accept freedom from fear as an ideal, we must individually and collectively restrain ourselves, if not completely abstain from acts which create or encourage callousness or Himsa and do acts which create compassion or Ahimsa. Thus Ahimsa is a rule of life and a giver of peace and freedom from fear which is a natural desire of every living being, and Himsa i. e. callousness in all its forms is just the opposite, the cause of misery, worry, unhappiness, ill-will, enmity between individuals as well as groups of individuals, nations and blocks of nations. Now, it is easier to get angry than to control anger, easier to hate than to love, easier to be cruel or callous than to be merciful and compassionate. Compassion or Ahimsa, the rule of life, requires the control of Self against evil propensities. This should, therefore, be the basis of all education and training. Then only we can expect the world to travel along the path of peace and freedom from fear and not by increasing callousness in the world. Now let us consider the realities of the world, the actions and reactions of human conduct, and see how the world is moving more and more towards callousness. You try to kill a man. As soon as the other man comes to know of your intention, the fear of death and the instinct of self-preservation creates an urge for self-defence and hatred against you. He comes to the conclusion 'Kill or be killed'. The same feeling arises in you also. Each one of you thinks of nothing else but to kill the other. Callousness increases in both of you. Then both of . Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959. you seek allies and the fight between the individuals takes the form of fight between two groups and factions, and the field of callousness becomes wider and wider. What has been said about killing applies equally to other spheres of human life, e. g., the economic spheres where competition and not co-operation has become the watchword. The basis of the Eastern culture was live and let live', a corollary of Ahimsa, while that of the West is 'survival of the fittest or the strongest', i.e. extermination of the weak by the strong. In the one there is cooperation and mutual service; in the other, there is competition and exploitation. One gave rise to village panchayats, joint family system, charkha and village industries and mutual exchange of service; and the other gave rise to big industries, big organisations, trading on human weaknesses, concentration of power and money in a few hands and misuse of power in exploiting the weak individuals and nations. One gave birth to a succession of preachers who preached renunciation, service, selflessness, selfcontrol, compassion, self-sacrifice and humanism. The other gave birth to everincreasing selfishness, greed, avarice, slavery, colonialism and callousness. The first contained the seeds of peace and the other of wars and the theory of kill or to be killed pervaded all spheres of human life. One forms the basis of Sarvodaya which we may call voluntary socialism, and the other of capitalism, communism and all sorts of socialism which in fact are based on sanction of force in one form or other and create opposition, resistance and ultimately the spirit of 'kill or be killed'. Thus callousness has entered all the spheres of life, so much so, that even progress has become synonymous with callousness. Look at the progress man has made in the art of fighting. From fighting with blows he progressed to arrows, then to swords and then to gunpowder. Then further progress meant tanks, bombs, bombers and poison gas. From fight between individuals, it became a fight between armies where only the combatants were involved, next step was total war with atom and hydrogen bombs which do not spare even innocent women and children. We are now approaching a stage where nuclear weapons will destroy even innocent neutrals. Human progress' may move towards a stage when even planets and their possible inhabitants will not remain safe and even God, who for fear of man has gone into hiding, may find himself not immune from destruction. Is it not an irony that what we boast of as stages of human progress, have their origin in wars? Whether it be the progress of industrialisation and of machinery or of scientific researches and inventions the incentives have almost always been wars and desires for destruction of others with whatever high-sounding names we may cover our callousness to soothe our conscience. Even wars, it is pretended, are engineered and fought for the preservation of peace, Nations are said to be kept in slavery for their benefit, while in fact they are so for exploitation in the interest of the organised 'civilised' nations. Diplomacy and statesmanship are nothing but synonyms for hypocrisy. Our very ways of living and thinking have so much been imbued with callousness that our very sensitiveness to callousness has become dead and paralysed. Even a meat-eater shudders to kill a goat but a butcher does not, and a vegetarian will shudder even at the sight of meat. In the butcher the sense of callousness has completely gone, he does not think his action to be callous, while in Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga eprila 1959 the meat-eater it still exists but not in the degree in which it exists in the vegetarian. Repeated acts dull the sense. The same is the case with other acts of the human society. The leaders of the world forget that their policies which guide the world, are only encouraging callousness, with whatever high-sounding name like service of mankind, peace among nations, or progress of sciences, etc., etc., they may call it. It looks as if to hide the hideousness of their crimes, they have invented high-sounding slogans. Colonial nations proclaim that they keep undeveloped nations, under their sway for their good, just as a priest says that he slays a goat before a goddess for the latter's nirvana. Powerful nations keep thousands of planes hovering in the sky loaded with nuclear bombs for the proclaimed object of protection of mankind, but in fact to spread fear and callousness. Big industrialists all the world over pretend to work for the service of the consumers and to feed the labour while in fact their real motive is to exploit both as much as they can in their own interests to amass wealth and power. In every-day life it is a normal thing to notice that the strong bully the weak, the intelligent exploit the simpler people, just as the 'advanced' nations exploit the backward ones. Everywhere the same principle kill or be killed' prevails. And yet the statesmen the leaders of mankind talk of peace on earth, while all the time they are propagating this principle of callousness. It must be clearly understood that it is merely an idle dream to expect peace in this World unless the basic principle that every living being is desirous to live a life free from fear of any kind' is fully respected and all acts, policies, the ways of thought and the ways of living of individuals or nations are framed bearing this principle in mind. This means that callousness must be replaced by compassion, Himsa by Ahimsa, and unless this is done even in every-day acts of life, it is idle to expect the world to change its complexion, howsoever one may swear by co-existence or Panchasila or other high principles like the principles of UNO. Wars start in human mind and not elsewhere and if the human mind is tuned to Ahimsa all the world over, there would be no callousness and no wars. But the mind cannot be so tuned merely by chanting the word 'Ahimsa'. Ahimsa has to be practised in word, thought and in daily action by each individual with a conviction that it is a law of nature, breach of which will be avenged by nature and that the imbalance and explosiveness we see in the world is nothing but the vengeance of nature. There is no need to bring in a God or a Supreme Being or any religious commandments or a fear of hell in the next world, for those who commit Himsa. Himsa has created hell in this very world. What was Hiroshima if not hell? Is this world anything but hell for the poor, the exploited, the residents of the slums, all of which are the results of man's Himsa and exploitation and callousness. If man had appreciated this law of nature, viz. Ahimsa, there would have been no hell either in this world or the next. This is not a commandment of any God, that may or may not exist, or that may be bribed by prayers and offerings, but it is an immutable law of nature just as the law of gravity is a law of nature, the only difference is that while the latter concerns matter, the former concerns non-matter or soul. This law has been recognised by the various seers and sages, prophets and preachers of the world. So far as India Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga eprila 1959 is concerned Ahimsa has been universally accepted as the highest law or principleAhimsa paramo dharmah--and it has influenced the culture of India throughout the ages. But the pity is that perhaps, except Mahavira amongst the ancients and Gandhiji amongst the moderns, none of the sages have preached its practice in life to the fullest extent. Even Buddha who, next to Mahavira, is regarded the biggest apostle of Ahimsa and his followers have not abstained from eating meat. Others, while preaching Ahimsa, have sanctioned animal sacrifice in the name of religion. When even sages have thus compromised with principles and thus connived at a breach of law of nature, what can be expected from the common ignorant people? They just succumb to temptations and find out all sorts of excuses for their acts. They even go to the extent of bribing Gods or making them co-sharers in the act of killing of animals and on the plea that thereby all their sins will be excused and they will enter heaven. That is how callousness has spread to all spheres of life as we have seen above and the world has reached a stage when it may explode at any moment. heads of the world blocs, approach the world masses and convince them of the truth that Ahimsa is a law of nature which can be transgressed only at a peril to the world, and show to the world that they do not mean to pay only lip homage to this law, but mean to live their life according to this law in the minutest detail. Then only they can hope to convert the human mind to the principle of Ahimsa and make it impossible for the political leaders to play with the lives of millions of human beings. Ahimsa or compassion must be made a living basis of human thought, word and deed, in individual lives, to have any effect on the collective, national or international spheres. Wars can be outmoded only if callousness i. e. Himsa is uprooted from the world and this can be possible only if the whole outlook of the world is changed. This cannot be brought about either by slogan-mongering or by resolutions of world bodies or by summit conferences. Practice is always more effective than precept. The thinking peoples, the national and international leaders of various religious groups, must put the principle in practice in the minutest details of their individual lives, then only they can in some generations control and uproot callousness and free the world from the ever-growing threat of destruction. They must know and understand the principle, having living and burning faith in it, and must act upto it. Some of the leaders, notably the Indian leaders, are trying their best to avoid the world catastrophe, but if they want to succeed in their attempts, they should instead of negotiating with the political "I say with conviction that the doctrine for with the name of Lord Mahavira is glorified nowadays is the doctrine of Ahimsa. If anyone has practised to the fullest extent and propagated most the doctrine of Ahimsa, it was Lord Mahavira." -Mahatma Gandhi Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A PROUD ACHIEVEMENT Our share in building a better and prosperous nation We proudly rejoice over the fourfold increase in our production which is now increased to 4,15,000 tons per annum, an achievement made by us within a short period of just nine years of our production career Shree Digvijay Cement Co. Ltd., SIKKA-BOMBAY STATE Bombay Office: Shree Niwas House, Waudby Road, Bombay 1 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With the Best Compliments of Divecha Glass Works DECORATIVE MIRRORS & DOOR PANELS Stockists HARGOVIND DHARAMSI & Co. New Nagpada Road BOMBAY 8 Telephone : 75717 35, Mirza Street BOMBAY 3 Telephone : 39428 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .................................................................. . . SERVICE IS OUR TRADITION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K AMANI . . . . . . . 00000 0 IN THE SERVICE OF THE INDUSTRIAL INDIA Design, Fabrication and Erection of Transmission Line Towers Non-ferrous Sheets and Strips for Industrial and commercial requirements Copper and Cadmium copper conductors Electric House Service Meters Tractmount Road Rollers ZINC OXIDE etc., etc., 000 0000000OOOOOOOOOOOOOO000000 KAMANI ENGINEERING CORPORATION LTD. KAMANI METALS & ALLOYS LTD.. Kamani Chambers Nicol Road BOMBAY-1 C . . . ................................................................. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With the Best Compliments SHREE SHAKTI MILLS LTD. Podar Chambers Parsi Bazar Street BOMBAY-1 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHONE: 42884 GRAMS: FLUSHPIPE CROWN SANITARY SUPPLIERS. NO. 9 1ST. COOPER STREET, POST BOX. No 3052 BOMBAY 3. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agra Ahmedabad Alwar Bombay Issued & Subscribed Capital Paid up Capital Reserve & other Funds 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara OF THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Bisalpur Beawar Bikaner BANK H. K. Kothari Agent BOMBAY Head Office JAIPUR JAIPUR : Chairman: Shri G. D. Somani, M. P. LIST OF BRANCHES Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur Rs. 1,00,00,000 Rs. 50,00,000 Rs 25,00,000 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A. C. A. (England) General Manager Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL! A-its design SETIMER Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER f SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 INDI A patra zrI jana zvatAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaImA zrImANekalAla DI. modIe chApyu ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiga, 20, pAyadhunI, muMbaIthIprakaTa karyu. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmcara kotamAsako mukha ra janayaga taMtrI mUlya:25 naye - sohanalAla ma. koThArI bI.e..bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e.(iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha -bI.e., bI.kaoNma. (laDana) Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika Wan : vyavasthApaka maMDala : zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpaye 2)be A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. anu kama? me 1959 dhana. ekavIsamA adhivezanano nirNaya 1. zrI jaina zvetAmbara konpharansa 4 kAryAlaya pravRtti noMdha samAcAra saMkalana 5 bhAratIya dArzanika ane yaugika paraMparAmAM gujarAtanA agraNI AcArya zrIharibhadrasUrino phALo 7 paMDita sukhalAlajI akSatapUjAnuM phaLa 13 zrI navInacaMdra a. dozI mahAvIra zAsanakI vizeSatAoM 13 zrI agaracaMda nAhaTA madhya dezake jaina tIrtha-devagar3ha 21 mUla lekhaka : DaoN. klAusa brUna anuvAdaka : zrI tilaka rAja copar3A Causes of Misery 24 Nivagsutta zrI jaina zve. kaoNnpharansa oNphisa goDIjI vilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa: junuM 20, navuM 2 % vIrAta saM. 2486, vikamArka 2015 ka tA. 1 me 1959 , aMka 7 bAlaH pazyati liGgaM madhyamabuddhirvicArayati vRttam / Amatad tu yudhaH parIkSati sarveyanena che -SoDazaka prakaraNa-haribhadrasUri vivekarahita ajJAnI bAghaveSane pradhAnapaNe jue che, kAraNa ke veSamAM ja tenI ruci hoya che. te dvArA te dharmano nirNaya kare che. madhyamabuddhivALo AcaraNano vicAra kare che. eTale te AcaraNane ja mukhyapaNe mAne che. paraMtu viziSTa vikasaMpanna sarva prakAranA yatnathI Agamatattvano-siddhAMtanA paramArthano vicAra kare che. mATe AtmatatvamAM tanmayatA karavI e cAritra che. na bhavati dharmaH zrotuH sarvasyaikAntato hitazravaNAt / bruvato'nugrahabuddhayA vaktustvekAntato bhavati // --tAvArthabhANakArikA hitakArI zAstranuM zravaNa karavAthI badhA zrotAne ekAMtathI dharma thato nathI, paraMtu bIjAne upakArabuddhithI kahenAra vakatAne ekAMtathI dharma thAya che. ekavIsamA adhivezanano nirNaya konpharansanI kAryavAhaka samitie kaoNnpharansanuM 1 ekavIsamuM adhivezana, AvatA oNkTobara mahine nAmAM kalakattA mukAme bharavAno nirNaya tA. 21-3-1959 nA roja karyo che. e vAtanI jAherAta "jaina yuga"nA gayA aMkamAM karavAmAM AvI che. ame A nirNayathI harSanI lAgaNI anubhavIe chIe ane amane AzA che ke kaoNnpharansanA cAhako ane badhA samAjahitaciMtako A samAcArane AnaMdapUrvaka vadhAvI leze. A nirNaya be-traNa rIte mahatvano che. pahelI vAta to e che ke konpharansanuM vIsamuM adhivezana sane 1857nA jana mahinAmAM muMbaImAM maLyuM tyAra pachI lagabhaga savAbe varSanA gALe ekavIsamuM adhivezana bharavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. bIjI ane vizeSa noMdhapAtra vAta to e che ke kaoNnpharasanuM aDhAramuM adhivezana muMbaI bahAra jUnAgaDhamAM maLyA bAda enuM ogaNIsamuM suvarNajayaMtI adhivezana vi. saM. 2008 nI sAlamAM ane vIsamuM adhivezana vi. saM. 2013 nI sAlamAM, ema chellAM bane adhivezano muMbaI mukAme maLyA hatAM; ane A ekavIsamuM adhivezana muMbaI bahAra bharavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. kAryavAhaka samitinA A nirNayano kalakattA zaheranI daSTie vicAra karIe to kaoNnpharansanuM agiyAramuM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me 1950 jaina yuga ema baMne rIte evuM kAma karI rahyAM che ke jethI ApaNo Akho samAja AvI kAramI bhIMsa hovA chatAM, ekatA ane saMpane pratyakSa karavAnI dizAmAM bahu AgaLa vadhI zakato nathI. adhivezana vi. saM. 1974nI sAlamAM, zeTha zrI. khetasI khIyasI, je. pI. nA pramukhapade kalakattAmAM maLyuM, te bAda nava adhivezano bIje bIje sthaLe bharAyA bAda, ane be vIzI karatAM paNa vadhu varSapUrAM ekatAlIsa varSa vItyA bAda, A ekavIsamuM adhivezana moDAmAM moDuM A varSanA chelA mAsa sudhImAM kalakattA zaheramAM bolAvavAno nirNaya levAmAM Avyo che, e vAta tarapha ame sau koInuM ane khAsa karI muMbaI bahAranA ane temAMya kalakattAmAMnA kaoNnpharansanA sabhyonuM ane cAhakonuM tema ja samAjahitaciMtakonuM dhyAna doravAnI rajA laIe chIe. konpharansanA adhivezana mATe chellA 8-9 varSo daramyAna, bahAra gAmanAM nimaMtraNo umaLakAbhera nathI AvatAM, e kaDavI chatAM satya hakIkatano InakAra karavAnI jarUra nathI. Ama thavAnAM jema keTalAMka AMtarika kAraNo che tema keTalAMka bAhya kAraNo paNa che. AMtarika kAraNamAM vaLI jema keTalAMka vyaktigata kAraNo che, tema keTalAMka sAmUhika kAraNo paNa che. Ano thoDoka vicAra karavA jevo che. vyaktigata AMtarika kAraNono vicAra karIe to chellAM keTalAMka varSo daramyAna zuM zrImaMtavarga, zuM madhyamavarga ke zuM madhyamathI paNa Utarato varga, e badhAyane, koIne potAnA vepAra-udyoganA to koIne potAnA dhaMdhAnokarInA to koIne potAnI AjIvikAnA savAlone kema pahoMcI vaLavuM enI ciMtAnI evI to jAtajAtanI upAdhio vaLagI che ke emAMthI teo bhAgye ja UMce AvI zake che, ane ciMtAmukta ane samAjane mUMjhavatA praznono abhyAsa pUrNa vicAra karavAno avakAza meLavI zake che. ema kahI zakAya ke potapotAnI UMDI jaLothAmAM koIne IcchA hoya to paNa A mATe nirAMta ke samaya maLatAM ja nathI. A sthitimAM je samAjahitaciMtako potAno je kaMI samaya ane zakti A dizAmAM vAparatAM hoya e sAce ja dhanyavAdane bAhya kAraNonI mImAMsA karavI hoya to kahI zakAya ke dezanI palaTAtI sUratane kAraNe eTalA badhA prazno comera UbhA thayA che; ane eTalA badhA kAyadAo ghaDAI rahyA che, ane e badhAnI eTalI badhI carcAo chApAMo bhArata ane bIjI rIte jAgI paDI che ke ethI ApaNuM jIvana ane citta sAva saMkula banI gayuM che, ane jANe bIjA koI praznonI carcA-vicAraNAne mATe vakhata ja bacato nathI. vaLI dezanuM ane duniyAnuM rAjakAraNa je jhaDapathI palaTo laI rahyuM che ane duniyAnA dUra dUranA pradezamAM banelI ghaTanAo paNa ApaNA jIvananA prazno upara je rIte asara pADavA lAgI che, tethI paNa ApaNAM citta eka jAtanuM rokANa anubhavavA lAgyAM che; ane pariNAme bIjI khUba jarUrI bAbato taraphathI paNa ApaNuM dhyAna corAI jAya che. dezamAM svarAjayano udaya thayA pahelAM jema rASTrIya pravRttimAM janatAno eka prakArano jusso dekhAto hato tema sAmAjika-khAsa karIne samAjasudhArAnA -praznomAM paNa judA judA samAjamAM khUba jaraso ane utsAha pravartato hato. game te kAraNa hoya, paNa e rASTrIya ane sAmAjika ane jussAomAM have jANe oTa AvI che ane badhe zithilatA patharAvA lAgI che. Ama chatAM, e vAta paNa eTalI ja sAcI che ke, dareka samAja mATe-khAsa karIne UjaLiyAta lekhAtA madhyamavarganA samAja mATe--have evo kaparo kALa AvI pahoMcyo che, ane vadhu kaparo kALa AvavAnA eMdhANa cokhAM kaLAI rahyAM che ke jyAre ApaNI samAjakalyANanI pravRttine vegavatI karavA mATe ane aNIne vakhate samAjanuM sAcuM yogakSema-saMgopana-saMvardhanakaravA mATe kaoNnpharansa jevI saMsthAne vizeSa sAtha ane sahakAra ApIne ene vadhAre zaktizALI ane vadhAre gatizIla banAvavI ja paDaze. samAjane mATe A prazna bahu ja agatyano che ane e tarapha vadhAre vakhata udAsIna rahevAnuM ApaNane pAlave ema nathI. AMtarika sAmUhika kAraNono vicAra karIe to bahAranAM paribaLo jema ApaNane ekatA sAdhavAnI hAkala kare che ane preraNA Ape che, tema ApaNA samAjanI aMdara atyAranA samayamAM paNa keTalAMya evAM vibhedaka paribaLo chUpI ane jAhera Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Ano artha ema thayo ke, dezanI ane duniyAnI palarAnI paristhiti ane gati sAthe samAjane gatizIla rAkhavA mATe sAmAjika pravRttinI atyAre pahelAM karatAM paNa vadhAre jarUra che. tethI kaoNnpharansanuM ekavIsamuM adhivezana kalakattAmAM maLe, e bInA e dizAmAM thoka pagalAM mAMDavArUpa lekhArI ane AvakAradAyaka thaI paDaze. AgAmI adhivezana kalakattAnAM bolAvavAno kAryavAdaka samitie karela nirNaya A rIte bhAvakAradAyaka hovA chatAM, e mATe atyArathI vadhAre paDatA harakhAI javAnI paNa jarUra nathI. kAmaiyu ke chevaTe to tenuM sAruM mUlyAMkana kalakattAmAM bhegA maLIne ApaNe kevuM kAma karI batAvI chIe, ane e adhivezanane sAcA arthamAM kAmiyAba banAvavAmAM kaoNnpharansanA judA judA pradezanA sabhyo davA utsAha, dhagaza ane dUraMdezIpUrvaka Amabhoga ApI zake che, enA uparathI ja thavAnuM che. mA nirNaya atyArathI levAmAM Avyo che eno eka vizeSa lAbha ne ? A mATe pUratI taiyArI karavA mATe ApaNane cAra pAMca mahinA jeTalo lAMbo samaya maLyo che. A samayano ne barAbara upayoga karI levAmAM Ave ane kaoNnpharansanA kAryakaro, sabhyo ane cAhako atyArathI ja A tarapha dattacitta banIne vartamAnapatro dvArA, bhASaNo dvArA temaja aMdara aMdaranI vAtacIto dvArA pracAra karIne anukULa vAtAvaraNa UbhuM kare, to AAgAmI adhiverAnane saphaLa banAvavA mATe ApaNe paNI pUrvataiyArI karI zakIe. kalakattA rAherane paNuM adhiverAnane dharAvI banAvavA mATe pUrato samaya maLI rahe che, e kahevAnI jarUra nathI. be eka varSa pahelAM kaoNnpharansanuM vIsamuM adhiverAna muMbaImAM maLyuM. emAM sauthI vadhAre mahattvano TharAva (TharAva 13 mo) e thayo hato ke kaoNnpharansano vahIvaTa sthAyI samiti (sTenDIMga kamiTI) ne hastaka hato, tenA badale e ekavIsa sabhyonI kAryavAhaka samitine soMpavAmAM Avyo. A pheraphAra karavAnI pAchaLano uddeza e hato ke 3 Wan sapana vahIvaTItaMtra bahu vizALa hovAne badale bane teTaluM maryAdita hoya to kAmano nikAla vadhAre jhaDapathI thaI zake. e ane dhaNA baMdhAraNaniSNAtonA abhiprAyano ane ghaNA vahIvaTI anubhava dharAvanArAonA anubhavono lAbha laI ne kaoNnpharansanA vahIvaTI taMtrane vadhu kAryakSama ane jhaDapI banAvavuM. eka anubhavapUrNa siddhAMta tarIke A bhAkhata AtyAre paNa amane eTalI ja kAmanI lAge che. Ama chatAM, bApare jyAre thoDAka mahinAomAM maLavAnA ja chIe tyAre, judI judI agatyanI khAkhato sAthe A pheraphAranA guNadoSanI ke lAbhAlAbhanI muktapaNe carcA-vicAraNA karavAmAM Ave e dareka rIte iSTa ane AvakAradAyaka che. A vicAraNAthI A pheraphAranuM kevuM dhAryuM pariNAma AvyuM eno tema ja ApaNI dhAraNA mujaba pariNAma na AAvyuM lAge to enAM kAraNono paNa ApaNe kayAsa kADhI zakIzuM, ane e kayAsanA prakArAmAM AgaLa vI rIte kAma karavuM teno paNa nirNaya karI zakIzuM. samAjane mUMjhavatA praznonI hAramALAmAM atyAre to divase divase umero ja thato jAya che. e sthitimAM samAjane yogya doravaNI ApavAnI AApaNI javAbadArImAM paNa vadhAro thAya, e svAbhAvika che. eTale AgAmI adhivezanamAM Apare. aneka praznonI vicA raNA karIne e mATenA yogya ane vAra upAyo zodhI kADhavAnA rahe che. atyAranA ApaNane mUjhavatA prazno evA to jANItA che ke ahIM enI yAdI ApavAnI ke atyAre enI carcA karavAnI jarUra nathI. jayAre to je kAMI jarUra che te samaya ane zaktino bhoga ApIne, e mATe gaMbhIratApUrvaka vicAra karavAnI ane niSThApUrvaka kAma karavAnI. AgAmI adhivezana ApaNane A mATe pUratI taka ApI rahe ema che. ApaNe e takano pUro lAbha laI e ane kaoNnpharansanA AgAmI Adhavezanane saphaLa banAvavA atyArathI ja kAme lAgIe, eMja anyAyanA. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI je na hai tA o ra kaoN nyu 2 nsa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) prabhu zrI mahAvIra janmaka9yANaka utsava prabhu zrI mahAvIra svAmInA janmakalyANakanI ujavaNI aMge A varSe maMgaLavAra tA. 21-4-1956nA roja rathayAtrA ane muMbaInA mAnanIya rAjayapAla zrI prakAzachanA pramukhasthAne muMbAdevI taLAvanA medAnamAM jAherasabhA yojavA vicArela, paNa "jaina yuga"nA gatAMkamAM jaNAvyAnusAra jabalapuramAM tA. 19-2-1959nA roja samAjavirodhI tatvoe jainone lUMTI bhagavAnanI pratimAo vagere khaMDita karI je dharmavirodhI kRtya karela teno virodha darzAvavA mAtra dilhImAM ke muMbaImAM ja nahi paNa sarvatra tenI ujavaNI baMdha rAkhavA mATe somavAra tA. 20 mI eprila 1959nA roja konpharansane zrI zreyAMzaprasAdajI jaina (muMbaI) dvArA ane tyArabAda zrI saMyukta jaina samAja, dilhInA tAra mAraphate Agraha thatAM turata cAre phirakA ane jIvadayA maMDaLInA kAryavAhakonI sabhA bolAvI, muMbaInI jAherasabhA ane kavetAmbara ane digambara samAjanI rathayAtrA baMdha rAkhavA nirNaya karavAmAM Avela. A aMge tAtkAlika heMDabila chapAvI ane judA judA sthAnika vartamAnapatromAM utsavo rada karyAnA samAcAro prakaTa karAvavAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. A aMge janatAne je agavaDa thaI te badala utsava yojanAra kSamA cAhe che. "chAtrAlayo ane chAtravRtti"nuM prakAzana "chAtrAlayo ane chAtravRtti" pustaka prakAzana aMge konpharansanA kAryane dareka saMsthAno sahakAra maLyo che ane tene lagatI badhI mAhitI ekatra thaI cukI che. mudraNakArya paNa amadAvAdamAM zarU karavAmAM Avela che. A pustaka tA. 15 me, 1959 sudhImAM kaoNnpharansa taraphathI pragaTa thaI jaze. pustakanI kiMmata 50 navA paisA (posTeja alaga) rAkhavAmAM Avela che. konpharansa kAryAlayamAMthI te prApta thaI zakaze. zrAvaka-zrA. u. muMbaI samiti zrI jaina zvetAara konpharansa zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa muMbaI samitinA kAryavAhako (pramukha ane maMtrI tathA sabhyo) sAthe udyogagRhanI pravRttinA vikAsa ane grAMTa aMge tA. 17-4-1959nA roja kaoNnpharansanA mukhya maMtrIoe kaoNnpharansa kAryAlayamAM avidhisara rIte keTalIka saMtoSakAraka vicAraNA karI hatI. svargastha AgevAno kaoNnpharansanI pravRttine apanAvanAra junAgaDhanivAsI che. prabhudAsabhAI tri. zAhanA vaDhavANamAM tA. 22-3-19nA roja thayela svargavAsanI duHkha sAthe noMdha laIe chIe. kaoNnpharansanA bhUtapUrva TrasTI ane tenA kAryamAM otaprota thaI bhAga lenAra liMbaDInivAsI zrI bhIkhAbhAI bhudaradAsa koThArInA muMbaImAM tA. 1-4-1959nA roja thayela svargavAsathI samAjane eka sahRdayI kAryakaranI khoTa paDI che. zrI jaina zvetAmbara konpharansa, zrI jhAlAvADa jaina zve. mUti saMgha vagerenA upakrame zrI namInAthajI derAsaranA upAzrayamAM zanivAra tA. 25-4-1959nA roja zrI chaganalAla DuMgarazI salotanA pramukhapade jAherasabhA maLI hatI, je samaye zrI zAMtilAla ema. zAha ane zrI jesaMgalAla suMdarajIe svargasthanI dhArmika, sAmAjika ane vyApArI kSetranI sevAo badala aMjali arpI hatI. pramukhasthAnethI zokapradarzaka TharAva rajU thatAM UbhA thaIne pasAra karavAmAM Avyo hato. boDelI samitine grAMTa konpharansanA zrI zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa phaMDamAMthI saMvata 2015nA cAlu varSa mATe hAla turata gata varSanI grAMTanA dhoraNe eDavAnsa grAMTarU5 rUA. 1500) paMdaraso konpharansa taraphathI ApavAmAM AvyA che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA ra sa ka la na AjJAnusAra hAtha dharavAmAM AvyuM che. A jinAlaya nirmANa mATe rUpanagara saMgha dilhI taraphathI nANAkIya sahAyatA pradAna karavA apIla thaI che. The. zrI AtmAnaMda jaina sabhA, 2/78, rUpanagara, dillI naM. 6. nyu didAhImAM 'vizrAmagRha" a. bhA. jaina zve. thAnakavAsI kaoNnpharansa bhavananI sAthe nyu dilhImAM 'vizrAmagRha"nI vyavasthA rAkhavAmAM AvI che. ahIM UtaravAnI sAthe bhojananI sagavaDatA rakhAI che. ATha divasa rahI zakAya che ane jaino mATe pratidivasanA rUA. 3 mujaba cArja rAkhavAmAM Avela che. TheH a. bhA. . sthAnakavAsI jaina kaoNnpharansa, 12, leDIhAja roDa, nyu dilhI. jaina saMghane pratimAjI soMpAyA pATaNavAva najIkanA DuMgaranI taLeTImAMthI gayA varSe nIkaLelA prabhu zrI pArzvanAthasvAmInI pratimAjI rAjakoTa jaina saMghane soMpavAmAM AvyA che. A pratimAjI rAjakoTa jaina derAsaramAM birAjamAna karavAmAM Avela che. A aMge zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa taraphathI paNa keTalIka kAryavAhI karavAmAM AvelI hatI. vayaMsevaka pariSadanI AgAmI beThaka a. bhA. jaina svayaMsevaka pariSadanI AgAmI beThaka boDelImAM tA. 14, 15 me 1959nA divasonA roja maLanAra che. cokhA ane tenI vAnIo vagere muMbaI sarakAre zrI mahAvIra janmakalyANakanA zubha divase (21-4-1959) cokhA ane tenI vAnIonA kaMTrola oramAMthI mukti ApavAnA nirNayane muMbaInI jaina janatAe AvakAryo hato. madhya pradeza sarakAranA oNra naM. 5-12-ela-e 79854 tA. 24-3-1959 anusAra IndoramAM zrI mahAvIra jayaMtInA divase katalakhAnA baMdha rakhAyAM hatAM. dihI-rUpanagaramAM navIna jinAlaya hiMdanA bhAgalA thatAM pAkistAna vibhAganA keTalAka sthaLonA jaina che. mUrti. kuTuMbo rUpanagara dilhImAM AvI vasyAM hatAM. teonA tathA AjubAjunA jaino mATe jinAlayanI atyaMta AvazyakatA jaNAtAM nUtana jinAlaya nirmANa karavAnuM kArya zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAInI avadhAna prayoga vaDodarAmAM zrI mahAvIra janmakalyANaka mahotsava prasaMge DaoN. pannAlAla maNilAla vaidya, ema. DI.nA pramukhasthAne tA. 21-4-1959nA roja zrIyuta dhIrajalAla TokarazI zAhe zrutaprajJA ane pustakanI manogatavAcanA vagerenA aneka vismayakAraka avadhAnaprayogo rajU karyA hatA. DaoN. bhogIlAla ja. sAMDesarA orisAmAM bhuvanezvara khAte maLanAra AgAmI IDIane oriyenTala konpharansanA prAkRta bhASA ane jaina dharma vibhAganA adhyakSa tarIke DaoN. bhogIlAla ja. sAMDesarA, ema. e., pIeca. DI. nI varaNI thayela che. betAbara mUrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcAra tA. 20mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joI e. samAcAra mokalanAre potAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che. taMtrIo, jenayuga" C/o zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Modified SINESS S SUMSAGNSVIMA 'kaja ba @ Diamond PURE GOLD BARS. OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 5, I, the 1/4 TOLA W BUT OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLE HUMANILANCHIMANLAL E CO. 118 8, SHRESBAZAR PO PHONE: GRAM: sonu-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka BOMBAY nezanala riphAInarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI bomba buliyana esasiezana li. muMbaI- 2 te ma ja InDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sivara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAinarI maracanTasa buliyana mekiMga 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 enDa eseiga DipArTamenTa phona naM. 42795 6 dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGOR Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya dArzanika ane yaugika paraMparAmAM gujarAtanA agraNI AcArya zrIharibhadrasUrino phALe paMDita sukhalAlajI bahaRta, itihAsakovida, evA brAhmaNavRttinA zrI IzaMkarabhAIe "bhAratIya saMskAronuM gujarAtamAM ava- taraNa" e viSaya upara ApelAM udAtta pAMca bhASaNo sAMbhaLato hato tyAre ja manamAM vicAra Avyo ke zuM gujarAte bhAratIya saMskAronuM mAtra avataraNa ja jhIlyuM che ke avataraNa jhIlI, AtmasAta karI, pacAvI potAnI viziSTa pratibhA ane paraMparAne baLe e avataraNane koI apUrva kahI zakAya evo AkAra paNa Apyo che, ke je AkAra bhAratIya saMskAromAM eka manorama ane navI bhAta pADe. A vicArathI jyAre huM mArA parizIlananuM pratyakSaNa athavA punarAvalokana karavA prerAyo tyAre mArA mAnasapaTa upara gujarAtamAM thayelI evI keTalIye vibhUtio aMkita thaI gaI, paNa Aje to meM e vibhUtiomAMthI ekane ja pasaMda karela che. te eka vibhUti eTale yAkinIsUnu AcArya haribhadra. prAcIna gujarAte janmAvela, pola ane vidyAnAM vividha kSetro kheDavAnI taka Apela evI A vibhUti chellAM lagabhaga doDhaso varSa pahelAM to mAtra jaina paraMparAmAM ja jANatI hatI. huM jANuM chuM tyAM sudhI AcArya haribhadra viSe e kALamAM jenaparaMparA sivAya bIjuM koNa jANatuM hoya to te "lalitA sahastra nAma" graMthanA bhASyakAra bhAskarAcArya eka ja. bhAskarAcArya mULe karNATakanivAsI, te kAzImAM AvIne rahelA. emaNe gujarAtanA surata zahera nivAsI prakAzAnanda nAmanA upAsanA mArganA AcArya pAse pUrvAbhiSeka dIkSA lIdhelI. bhAskarAcArya vikramanA aDhAramA saikAmAM thayelA che. temaNe potAnA e "saubhAgya bhAskara" nAmanA bhASyamAM prabhAvatI prabhArupA prasiddhA paramezvarI / mUlaprakRtiravyaktA vyaktAvyakta svarupiNI / / e padyanI vyAkhyA karatAM AcArya haribhadranA dharmasaMgrahaNI nAmaka prAkRta graMthanI eka gAthA pramANarUpe TAMkI che. navAI jevuM to e che ke zvetAMbara sivAyanA bIjA jaina phirakAo suddhAM jyAre haribhadra jevA pratibhAsaMpanna vidvAnanI kRtio viSe sAva mauna dekhAya che, tyAre eka karNATaka nivAsI ane kAzIvAsI prakAMDa paMDita bhAskarAcArya dhyAna haribhadranA graMtha tarapha jAya che ane te mULa graMtha paNa saMskRta nahIM paNa prAkRta. AvA prAkRta graMtha tarapha eka dUravartI vaidika vidvAnanuM dhyAna jAya ane te paNa eka dArzanika muddAne lakSIne, tyAre ema mAnavuM rahyuM ke AcArya haribhadra e bIjI rIte bhale ajJAna jevA rahyA hoya chatAM emanI kRti ane temanA vicAromAM bahuzrata vidvAnone AkarSavA jeTaluM sAmarthya to che ja. sAhityanA ananya vidvAna yAkobI leMya mena, vinTaraniTsa suvAlI ane zuddhiga Adi aneka vidvAnoe jude jude prasaMge AcArya haribhadranA graMtho ane jIvana viSe carcA karI. yAkobI leMyamena, zubiMga suvAlI Adi vidvAnoe to haribhadranA judA judA graMthonuM saMpAdana karyuM eTaluM ja nahi paNa temAMthI koI koIe emanA khAsa graMthonuM bhASAMtara paNa karyuM. A rIte haribhadra jarmana, aMgrejI Adi pAzcAtya bhASAo jANanAra vidvAnonA dhyAna upara eka viziSTa vidvAna tarIke upasthita thayA. bIjI bAju pAzcAtya saMzodhana daSTinAM je Andolano bhAratamAM * chellA phebruArI mAsamAM paMDita sukhalAlajIe muMbaI yuni. varsiTIne Azraye 1957-58nI Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnAM pAMca vyAkhyAno ApyAM hatA. teno zrI kRSNavIra dIkSita taiyAra karelo sAra ahIM ja karavAmAM Avyo che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga me 1959 jayAM tene lIdhe paNa haribhadra vadhAre prakAzamAM AvyA. ogaNIsamI sadInA cothA pAdamAM sAkSaraziromaNi maNilAla nabhubhAInuM dhyAna AcArya haribhadranA graMtho bhaNI gayuM. e pusvArthI vidvAne haribhadranA je graMtho hAtha lAgyA ane je emanI maryAdA hatI tadanusAra temAMthI khAsa khAsa graMthonAM gujarAtI bhASAMtaro paNa karyA. A rIte joIe chIe to navA yugane prabhAve AcArya haribhadra e mAtra koI eka dharmaparaMparAnA vidvAna na rahetAM sAhityanA ananya vidvAna ane upAsaka lekhe vidvAnomAM sthAna pAmyA. haribhadranA jIvanane lagatI mAhitI ApanAra graMthomAM vadhAre prAcIna lekhAtI bhadrezvaranI adyApi amudrita kahAvalI" nAmanI prApta kRti che. teno racanA samaya nizcita nathI, paNa aitihAsika vicArako e kRtine vikramanA dazamA saikAnI AsapAsa mUke che. emAM AcArya haribhadranA janmasthAna tarIke "pivaMguI babhapuNI" evo ullekha vaMcAya che, jyAre itara graMthomAM emanA janmasthAna tarIke citoDacitrakUTa sUcita che. A be nirdezo judA hovA chatAM vastutaH emAM khAsa virodha jevuM nathI lAgatuM. "pivagaI evuM mULa nAma zuddha rUpamAM sacavAI rahyuM hoya ke kAMIka vita rUpe prApta thayuM hoya e kahevuM kaThaNa che, paNa enI sAthe 'babhapuNI evo je ullekha che te brahmapurI'nuM ja vikRta lakhANa che. A rIte e brahmapurI koI nAnuM gAma hoya, kasabI hoya ke koI nagara-nagarIno eka bhAga hoya toya te citoDanI AsapAsa haze. jJAtie brAhmaNa haribhadranA mAtApitAnuM nAma mAtra "kahAvalImAM maLe che. mAtAnuM nAma gaMgA ane pitAnuM nAma zaMkara bhaTTa che. bhaTTa zabda ja sUcave che ke te jJAtie brAhmaNa che. gaNadhara sArdha zakatanI sumatigaNikRta vRtti (racanA saM. 1295) mAM to haribhadrano brAhmaNa tarIke spaSTa nirdeza che ja. jyAre prabhAvaka caritramAM emane rAjAnA purohita kahyA che. sAra e che ke te janme brAhmaNa hatA. je brahmapurI nAma viSenI kalpanA sAcI hoya to haribhadra brAhmaNa hovAnI mAnyatAne enAthI vadhAre puSTi maLe che. temano samaya haribhadranA samayano prazna vivAdArapada hato. prAcIna ullekho pramANe manAtuM AvatuM ke haribhadra vikrama saMvata 585 mAM svargavAsI thayA, paNa A muddA para chevaTano nirNaya zrI jinavijyajInA te vizenA I.sa. 1919nI oriyenTala kaoNnpharansamAM vaMcAyelA rimAvAryata samaya nirNaya nAmaka nibaMdhe karI nAkhyo che. e nirNayAnusAra haribhadrano jIvanakALa lagabhaga vi. saM. 757thI 827 sudhIno aMkAya che. haribhadra nAnI uMmarathI vidyAbhyAsa kayAM ane konI pAse karyo evo koI nirdeza che ja nahi, paNa ema lAge che ke teo janme brAhmaNa hatA ane brAhmaNaparaMparAmAM yajJopavIta samayathI ja vidyAbhyAsano prAraMbha mukhya kartavya lekhAtuM. temaNe potAno vidyAbhyAsa prAcIna brAhmaNaparaMparA pramANe saMskRta bhASAthI zarU karelo. temaNe koIne koI brAhmaNa vidyAguruo pAsethI vyAkaraNa, sAhityadarzana ane dharmazAstra adi saMskRtapradhAna vidyAonuM pAke pAye parizIlana kareluM. sAmAnya rIte banatuM AvyuM che tema haribhadranA jIvanamAM banyuM. te e ke temane vividha vidyAo ane yauvananA baLe abhimAnI dekhAya evo saMkalpa karavA preryA. temano saMkalpa e hato ke "jenuM chelyuM huM na samajuM teno ziSya thAuM." A abhimAnasUcaka saMkalpa temane koI judI ja dizAmAM dhakelyA. sAvInA dharmaputra banyuM ema ke ekavAra teo citomAM rastethI pasAra thatA hatA. ane vacce upAzrayamAMthI eka sAthvI dvArA bolAtI gAthA emanA kAne paDI. gAthA prAkRta bhASAmAM ane pote prAkRta bilakula jANatA nahi. gAthA TUMkamAM paNa saMketapUrNa hatI. paNa haribhadra mULe jijJAsAnI mUrti. eTale te sAdhvI pAse pahoMcyA ane teno artha jANavA IcchA darzAvI. sAdhvIjIe temano potAnA guru jinavRttasUri sAthe paricaya karAvyo. sUrijIe haribhadrane saMtoSa thAya e rIte vAta karI. chevaTe kahyuM ke je prAkRta zAstra ane jaina paraMparAno pUrepUro ane prAmANika abhyAsa karavo hoya to te mATe jainadIkSA gRhaNa karavI Avazyaka che. haribhadra utkaTa jijJAsu ane svabhAve sarala ane svapratijJAmAM dRDha. eTale temaNe sUrijI pAse jenadIkSA svIkArI ane sAthe ja potAnI pratijJAnuM pAlana karavA potAne e sAdhvIjInA dharmaputra tarIke jAhera karyA. sAdhvIjInuM nAma yAkinI hatuM. koIpaNa puruSa pustha pAse ja dIkSA le; eTale jainadIkSA jinadatta Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga sUri pAse lIdhI, paNa pelI mahattarA yAkinI sAdhvInuM dharmaRNa cUkavavA temaNe potAne to cAkinI mahattA jUnuH tarIke oLakhAvavAmAM gaurava anubhavyuM. vidyAviSayaka bIjo yuga ahIMthI haribhadrano vidyAviyA bIne putra rA thAya che. teo prApya eTalI saMskRtapradhAna vidyAomAM to niSNAta hatA ja. paNa pAkRta Adiphtara bhASApradhAna jillAothI DhaMka paricita hatA. jainadIkSA svIkArI ane temaNe prAkRta bhASA tema ja temAM lakhAyela ane sulabha evA jaina paraMparAnA anekavidha zAstronuM pAthI avagAhana karI lIdhuM. emaNe potAnA vanamAM brAhmaNa ane zramaNa paraMparAnI vidyAone ekarasa karI, haribhadre potAnA mAtA, pitA ke vaMza Adino koI ThekANe ullekha karyo nathI, jyAre teoe pote potAnI jAtane yAdinI mahattarAnA putrarUpe ane te mahArmaputra rUpe oLakhAvI tyAre e temanA TUMka vizenumAMthI koI viziSTa ardha phalita thato mane bhAse che. mArI kRSio te jAya e che ke vana samayathI jAta ane dharmagata mithyA abhinivezane lIdhe ghaNu ane zramaN paraMparA vacce je eka prakAranI khAI cAlI AvatI te pArkinI mahattarAnA paricaya dvArA riMbhanA vanamAM purAI 'bhaviraha ' haribhadranA upanAma tarIke khIjuM eka vizeSaNa prasiddha che te mavaviSNu, emaNe poteja potAnI keTalIka racanAomAM bhAviMdanA nAra tarIke potAne nirdeA che. vavida zabda pAchaLa mukhyatve traNa ghaTanAono saMketa cheH (1) dharma svIkAranI prasaMga (2) ziSyonA viyogano prasaMga (3) yAcakone apAtA AzIvAdano ane temanI dvArA bolAtA jayakArano prasaMga, bhinna mokSa ja pasaMda karatA hatA ane tethI temaNe pratayA levAnuM svIkAryuM ane jinadattasari pAse jaitI pravrajyA lIdhI tethI temano mudrAlekha 'bhaviraha ' banI gayo. mAyArthe haribAnuM sthAna AcArya haribhadranA samaya sudhImAM dezano evo koI bhAga najara nathI paDato ke jyAM dArzanika ane yoganA vicAronA nAnA moTA akhADAo na cAlatA hoya. me 19pa9 ribhadranA pUrvavartI ane samAna evA jaina-jainetara vidvAno thayelA che ke jemanI vicArasUkSmatA, vaktavyanI spaSTatA ane druzruta tArkikatA che. riMbhadra karatAM paNa caDI naya. evA ja viSTi vidvAnonI samartha kRtionA adhyayana ane parizIlanane AdhAre ja ribanuM mAnasika khAdhyAtmika vyaktitra ghaDAyeluM che. tema hatAM tyAre darzana ane yoga paraMparAnA vikAsamAM riMke zo kALo Apyo ke temAM bIjA koIe nahIM dAkhavela evI zI navInanA ApI e kahevuM hoya tyAre to haDiMbaranA pUrvakAlIna AcAnI dRSTi ane dariMdranI dardinI tulanA karIe to ja kAMI padhArya vidhAna karI zakAya. A dRSTithI jyAre tulanA karuM chuM tyAre asaMdigdhapaNe lAge che ke haribhadre je dAna daSTi. asAmpradAyika vRtti ane nirbhaya namratA potAnI carcAomAM dAkhavI che tethI temanA pUrNayanI koI jaina -nara vidyAne batAvelI bhAgye ja dekhAya che. pAMca guNo riMke darzana ane yogaparaMparAmAM je kAryo khAkho che ke emAM je navInatA bhuvA prayatna karyo che tenI bhUmikA enanI dAtta daSTi ane asAmpradAyika vRttimAM rahelI che. A dRSTi ane A vRtti saMkSepamAM pAMca guNo dvArA pragaTa thAya che. e pAMca guNo A pramANe che: eka samatva. AdhyAtmikatAnuM parama lakSya samabhAva yA niSpakSatA che. bIjo guNa te tulanA. hirabhadre parApUrvathI cAlI AvatI khaMDanamaMDananI paripATImAM tulanAdaSTino umero karyo te emanA pUrvavartI samakAlIna huM uttaravartI graMthamAM reibharanI kakSA sudhI koI e karela dekhAtI nathI. za yA nInI vadhAremAM vadhAre najIka pahoMcI zakAya e hetuthI emaNe paravAdInAM maMtonA hRdayamAM vadhAre ne vadhAre UMDA UtaravA prayatna karyo che ane potAnAM ma-ba, paribhASA ke nirUpaNameM hovA chatAM koI rIte sAmya dharAve che te emaNe svaparamananI tulanA dvArA aneka sthaLe darzAvyuM che. paramatanI samAlocanA karatAM tene anyAya na thaI jAya evI parabhIrU vRtti emaNe e tulanAmAM dAkhavI che, jevI bIna koI vidvAne bhAgye ja dAkhavelI dekhAya chaeN, mana vRtti trIjo guNa te bahumAnatti che. atIndriya ane Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 10 me 1959 zAstrIya paraMparAgata tattvonI samAlocanA karavAmAM cakSue nihALI; tethI emaNe virala gaNAya evA potAnA aneka bhayasthAno rahelAM che. e bhayasthAnone oLaMgI | darzana ane yoga paraMparAnA graMthomAM evI zailI svIkArI koI samalocanA kare tyAre dareka bAbatamAM paraMparAnAM che ke jaina paraMparAnA maulika gaNAya evA siddhAMto maMtavyo sAthe sarvathA ekamata thaI javAnuM kAma bahu jainetara samajI zake ane bauddha ke vaidika paraMparAnAM agharuM che. evI sthiti dekhAya tyAreya haribhadra paravAdI aneka maMtavyo ke siddhAMto jaina paraMparA paNa samajI mantavyothI judA paDavA chatAM temanA pratye je zake. virodhI gaNAtA ane virodha bolatA AvelA virala bahumAna ane Adara darzAve che tene temaNe bhinna bhinna saMpradAyo vacce banI zake eTaluM aMtara AdhyAtmika kSetramAM ANelI eka virala bheTa ochuM karavAno yogIgamya bhArga haribhake vikasAvyo gaNavI joIe. satyasamarthana ane AdhyAtmikatAno che ane sau ekabIjAmAMthI vicAra AcAra mokale dAvo karanAra koI paNa jaina jainetara vidvAne potAnAthI ane grahaNa karI zake evuM dvAra khulluM karyuM che, je viruddha sampradAyanA pravartaka ke vidvAna pratye haribhadra sAce ja virala che. darzAvela che tevuM bahumAna darzAvyuM hoya to te mArI A rIte AcArya haribhadra dArzanika ane yoga jANamAM nathI. paraMparAmAM je vicAra ane vartananI navI dizA ughADI svaparaMparAne navI daSTi che te khAsa karIne AjanA yuganA asAmpradAyika ane cotho guNa te svaparaMparAne paNa te navI daSTi ane tulanAtmaka aitihAsika adhyayanamAM bhAre upakAraka thaI Apela navI bheTa che. sAmAnya rIte dArzanika vidvAno paDe tevI che. potAnuM badhuM vicAra ke pAMDityabaLa paraMparAnI samAlocanAmAM vApare che ane potAnI paraMparAne kahevA jevAM be dArzanika graMtho satyo krUre toya te paraMparAnI khaphagI vahoravAnuM jokhama bIjA vyAkhyAnamAM je pAMca guNaviziSTatAonuM nathI kheDatA ane te bAbatamAM cAlatuM cAlavA devAnI sUcana karyuM che temAMthI prathamanA traNa guNo haribhadranA vRtti sevI potAnI paraMparAne UMce ANavAno ke enI be dArzanika graMthomAM bahu ja spaSTapaNe vyakta thayelA che. kharI khAmI batAvavAno koI bhAgye ja prayatna kare che. e be graMtho paikI prathama che parvana samuravA ane jayAre haribhadra A bAbatamAMya sAva anokhA che. emaNe bIje che rAtravArtA samuravA. paramatavAdIo ke paraMparAo sAthenA vyavahAramAM je darzanano kharo bhAva vastumAtranA yathArtha svarUpanuM taTastha vRtti ane nirbhayatA darzAvI che tevI ja svaparaMparA avagAhana yA te mATe prayatna karavo te che. satyanuM svarUpa pratye keTalAka muddA rajU karavAmAM paNa darzAvI che. niHsIma ane anekavidha che. eka ja vyaktine paNa te aMtara sAMdhavAno kimiyo ghaNIvAra kALakrame vividharUpe bhAse che. aneka vyakti omAM paNa satya, deza ane kALabhede judIjudI rIte pAMcamo guNa te aMtara sAMdhavAno kimiyo. sAmAnya AvirbhAva pAme che. tethI koI eka vyaktinuM satyadarzana rIte moTA moTA ane asAdhAraNa vidvAno jayAre paripUrNa tema ja chevaTanuM ane anya vyaktine dekhAyela carcAmAM Utare che ke kAMI lakhe che tyAre emAM vijigISA satyAMzathI sAva nirapekSa hoI zake nahi. AthI karIne ane paraMparAne zreSTha sthApavAnI bhAvanA mukhyapaNe satyanI pUrNa kaLAnI najIka pahoMcavAno rAjamArga to e rahelI hovAthI saMpradAya-saMpradAya vacce ane eka che ke dareka satyajijJAsu Itara vyaktinA darzanane Adara ja saMpradAyanA vividha phAMTAo vacce bahu moTuM mAnasika ane sahAnubhUtithI samajavA prayatna kare. aMtara UbhuM thAya che. evA antarane lIdhe sAmA pakSamAM rahelI grahaNa karavA jevI, udAtta vastuo paNa koI akSapAda ane bAdarAyaNa jevAnA sUtragraMthomAM bhAgye ja grahaNa kare che. ene lIdhe paribhASAonI zuSka paramatanI samIkSA che, paNa te mULamAM koI kaTuka zabda vyAkhyA ane zAbdika sAThamArInA AvaraNamAM satya paNa nathI. paNa A ja graMthonA vyAkhyAtAo AgaLa gUMgaLAI jAya che. A sthiti haribhadranA sUkSma aMtara- jatAM khaMDanamaMDananA rasamAM evA taNAyA ke teo prati Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga me 1959 vAdIne "puraSAparuha" "prAkRta" ane "sveccha" ke "bAhya" jevAM vizeSaNothI navAjavAmAM gaurava mAnavA lAgyA. prativAdIone tiraskAravAnI vRttinI asarathI bAho ke jeno paNa alipta rahI na zakyA. AvuM brAhmaNa-zramaNa paraMparAnuM dhArmika vAtAvaraNa cogama vyApeluM hatuM, emAM ja haribhadrano janma ane uchera. temaNe jyAre zramaNadIkSA svIkArI tyAre e paraMparAmAM paNa temane evuM ja vAtAvaraNa jovA maLyuM. paNa haribhadranuM asalI kAThuM koI judI ja bhAtanuM hatu. jANe emanA mULagata saMskAromAM samatvamAdhyastha mudrAlekharUpe ja na hoya tema e saMskAra parApUrvathI cAlyA AvatA haThAgraha ane mithyAbhinivezanA cakrane bhedI bahAra Avyo ane emanI kadAca pachIthI lakhAyelI, hamaNAM kahI gayo te be darzana kRtiomAM sAkAra thayo. padarzana samuccaya "Sadarzana samuccaya"mAM haribhadra potAnI kRtimAM cha darzanonuM sAva sAdI rIte nirUpaNa karyuM che. dareka darzananA nirUpaNamAM te te darzanane mAnya evA devatAnI paNa sUcanA Ape che. haribhadra darzanonuM nirUpaNa te te darzanane mAnya evA deva tathA pramANu-prameyarUpa tatvone laI karyuM che. pradarzana samuccaya nAmanI dArzanika kRti jainAcArya rAjazekhare paNa racI che, paNa haribhadrano nAno graMtha rAjazekharanA vistRta graMtha karatAM vizeSa arthapUrNa lAge che. te artha eTale kartAnI udAtta dRSTi. bhAratIya dArza- nikomAM haribhadra ja eka evA che jeNe cArvAkane paNa itara darzanonI peThe eka darzana tarIke svIkAryuM che. jyAre emanA ja anugAmI rAjazekhara eTaluM udAttApaNuM dAkhavI zakyA nathI. haribhadra prAraMbhamAM ja cha darzana nirUpavAnI pratijJA kare che. e cha darzanonAM nAma Ape che temAM cArvAkano nirdeza nathI, paNa te enuM nirUpaNa karyA pachI kahe che ke nyAya ane vaizeSika e be darzano judAM nathI evuM mAnanAranI dRSTie to Astika darzano pAMca ja thayAM, tethI karela pratijJA pramANe chaThuM darzana nirUpavAnuM prApta thAya che; to e nirUpaNa cArvAkane paNa darzana tarIke lekhI pUruM karavuM joIe. Ama kahI teo cAvaka pratye samabhAva dAkhave che. haribhadra pahelAMthI ja saikAo thayA cArvAka mata pratye bhAratIya AtmavAdI darzanonI avagaNanApUrNa dRSTi rahetI. ema lAge che ke haribhadramAM A avagaNanA na rahI. temaNe temanI mULa prakRti pramANe vicAryuM hovuM joIe. jIvana ane jagata pratye jovA ane vicAravAnI vividha caDatI UtaratI kakSAo che. emAM cArvAka matane paNa sthAna che. jeo mAtra vartamAna jIvanane sanmukha rAkhI vicAra kare ane jeo dRzyamAna lokanI ja mukhyapaNe vicAraNA kare teo mAtra e kAraNe ja avagaNanApAtra che ema na kahI zakAya. tethI ja temaNe enA matane paNa darzana koTimAM sthAna ApI potAnI dRSTinI udAttatA sUcavI che. graMthomAM bauddha, niyAyika Adi darzanonuM sayuktika ane bhArapUrvaka khaMDana karyA chatAM jyAre padarzana samuccaya racavA e prerAyA tyAre temaNe potAnI pUrvakAlIna abhiniveza vRttine bAjue mUkI krama vicAryo hoya ema lAge che. jANe ke temane evuM sUcana na karavuM hoya ke je paradarzanI ane paravAdI che te paNa potAnI bhUmikA ane saMskAra pramANe vastutatvanuM prAmANika nirUpaNa kare che to emAM para ane svadarzananA caDatA-UtaratApaNAno savAla kyAM che? A daSTimAM ja samatva ane taTasthatAnuM bIja che. haribhadranA samaya sudhImAM Astika nAstikapadanuM sAMpradAyika vRttijanya arcagata rUpAMtara daDhamUla thayeluM, tema chatAM haribhadra sAMpradAyikavRttine vaza na thayA ane veda mAne ke na mAne, jaina zAstra mAne ke bIjA zAstra mAne, brAhmaNatvanI pratiSThA kare ke mAnavamAtranI, paNa jo e AtmA punarjanma Adi tatvone mAne to te Astika ja kahevAya. haribhadra potAne saMmata na hoya evA matonI potAnI rIte samAlocanA kare che paNa e samAlocanAmAM te te matanA mukhya puraskartAo ke AcAryone teo jarAya lAghavake avagaNanAdaSTithI nathI jetA, UlaTuM teo svadarzananA puraskartAo ke AcAryone je bahumAnathI jue che te ja bahumAnathI temane paNa jue che. haribhadra pratipakSI pratye je UMDI bahumAnavRtti dAkhavI che tevI dArzanika vartulamAM bIjA koI vidvAne ochAmAM ochuM temanA samaya sudhImAM to dAkhavI dekhAtI ja nathI; tethI huM samajuM chuM ke e emanI virala siddhi kahevAya. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga bhiMDe bhUtavAdI cArthInI samIkSA karI tenA bhUtasvabhAvavAdanuM nirAkaraNa karyuM che ane paraloka tema ja sukhadu:khanA daivano zvAso karavA karmavAda sthApyo che. e ja rIte temaNe cittazakti ke citravAsanAne karma tarIke svIkAranAra nImAMsaka ane bauddhamatanuM paNa nirAkaraNa karI jaina daSTie karmanuM svarUpa sUcavyuM che. harinDa bauddha hotA hatAMya te bauddhavAdone adhikAra 12 me 195 naMda tenuM cItra sthAna ApI bheMTale sudhI kahuM che ke mukhya e koI asAdhAraNa vyakti nathI, te eka mahAna muni che. Ama hovAthI teo jyAre astyano AbhAsa karAve evuM paNa vacana uccAre tyAre te eka sUryaghanI paDe khAsa projana vinA na ja uccAre riMbhadranI AA mahAnubhAvatA bhArI dRSTie darzana dharmaparAmAM eka virala phALo che. zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa zrI DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smAraka nibaMdha zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa taraphathI sva. DAhyAbhAI bAlAbhAI korAnA smAraka phaMDanI ojanAnusAra 'prabhAvika puo' (tIrthaMkara ane daivI sivAya) upara nibaMdho AvakAravAmAM Ave che (1) nibaMdha gujarAtI, hiMdI athavA aMgre bhASAmAM kulIpa sAIjhanA kAgaLa para 250 thI 300 lITI sudhImAM spaSTa akSare lakhAyelA hovA joie. (2) te mATe "prajAvaka caritra' (mAtmAnaMda sattA) zrI hemacaMdrasUriSkRta " piziSTa parva', 'zrI bharaddhesara bAhubalI' (bhASAMtara), zrI mohanalAla cokasIkRta 'prabhAvika po' bhAga-4 mukhyatve AdhArabhUta lekhAze. (3) nidha tA. 15, me, 1959 sudhImAM rarsa posTathI mokalI ApavA. (4) nibaMdhI borDanI vyavasthApaka samitie nagela simita dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya vaTano ane baMdhanakartA mAro. (pa) prApta thayelA sarva nibaMdhanAmAjika vagerenA hakaka zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDanA raherI ane yogya guArI to ja pArA. (1) eka nibaMdha lakhanArane samitinA nirNayAnusAra anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya ema kula za. 150) doDhaso rUpiyA sudhInAM inAmo (nibaMdha inAmane yogya haze to jate vaheMcavAmAM Avaze. (7) nibaMdha lakhanAre potAnuM pUruM nAma, ThekANuM, gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa para lakhavA. nibaMdho mAnad maMtrI, zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa, goDIjha bilDIMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI-ra nA saranAme rajIsTarDa posTathI mokalI ApavA vijJapti che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e je te pu ! nuM ke *** ******...................................................***** lahI akSata svaccha akhaMDa bhalA, jina AgaLa pUMja racI traNa A traNa ratna trisaMtha smare jana je, nakI devapaNuM vaLI mokSa ja le. zrapura nagaranA sImA para Avela bagIcAmAM eka atyaMta manohara jinAlaya hatuM. bhagavAna RSabhadevanI bhavya mUrti che. maMdiramAM padharAvelI hatI. te maMdiranI pAro ja eka mAMbAnuM vizALa vRkSa hatuM, te vRkSa para aneka pakSIo mALo bAMdhIne potAnuM jIvana vItAvatAM hatAM. temAM eka popaTa ane menAnuM yugala AnaMdathI rahetuM hatuM. menAe ekavAra popaTane kahyuM : " vAnI, uttama. DAMgaranuM lAvo to mAre bahu AnaMdathI bhojana jamIe. mArA dohada pUrNa karavA e tamAruM kartavya che. " popaTe kahyuM : " ahIMthI thoDe dUra zrIdatta rAjAnuM kodanuM khetara che, paNa tyAMthI DAMgaranuM hUMDuM lAvavuM e kaparuM kAma che. jo rAjA gUnegArane pakaDe to tenuM mAthuM ja laI le che; tethI huM priye, huM jAranA dANA bAvuM chuM tenA para zrAvikA calAvavAmAM ja ApaNuM zreya che, jIbhanA svAda mATe prANanuM balidAna karavuM paDe evo samaya notaravAthI zo lAbha ? " 77 paraMtu menAne popaTanI vAta gaLe UtarI nahi. teNe kahyuM: " svAmI, tame kevI nirbaLa vAta karo cho ? jokhama sAme jhajhUmavuM emAM kharo puruSArtha che. tame AvI vAta karI nAhimmata thAo cho. mArA dohada pUrNa karavAnuM tamArA sivAya koNa svIkAre tema che ? " Akhare menAnA manobaLane kta maLI. rAjAnA khetaramAMthI eka kodanuM TUMkuM porTa ANI ApyuM. A pramANe dararoja popaTa ekeka ThaMDuM khAzI Ape che ane nAnI uttama AdAranI abhilASA tRpta thAya che. rAjAnA khetaramAM pazu kSetrapAla khUba sajAga hatA; chatAM haMmezano krama thaI jatAM popaTane paNa chaTakavAnI kaLA AvI za 13 ..............................***** zrI navInacaMdra a. dozI eka divasa rAjA zrIdatta potAnA khetaramAM AvIne jue che to khetarano eka khUNo kevaLa ThaMDAM vagaranAM rADAMthI chavAyelo tenA jovAmAM Avyo. teNe kSetrapAlane pUchyuM tyAre jaNAyuM ke eka popaTa ahIM coravAne haLI gayo che. jALa nAkhIne popaTane jaladI pakaDI levA rAjAe hukama karyo. kSetrapAla popaTane pakaDIne rAjA samakSa laI jAya che te vakhate menA paNa tenI pAchaLa pAchaLa UDatI gaI. sabhAmAM beThela rAjAe tarata ja talavAra laIne popaTane mArI nAkhavAnI taiyArI karI ke menAe vacce AvIne rAjAne kahyuM : " AmAM aparAdha mAro che, mATe mArA svAmInA pratye kheMcAvo ane mane mArI nAkho. temaNe mAre khAtara DAMgaranuM hUMDuM ANIne potAnA prANa jokhamamAM mUkyA che. " menAnI vAta sAMbhaLI rAjA khUba vismaya pAmyo. teNe hasIne kahyuM : " popaTa, tu catura kahevAya che, tema chatAM te strIne khAtara prANanuM balidAna krama svIkAryuM e mane samajAtuM nathI. " popaTa kaMI bole te pahelAM ja menAe turata javAba Apyo H " mahArAja, emAM aca raja pAmavA jevuM kazuM ja nathI. tame paNa rANI zrIdevI mATe prANa ApavA zuM taiyAra nahotA thayA ? " A sAMbhaLI rAjA vadhAre Azcarya pAmyo ane teNe pUchyuM : "menA, tane mArI khAnagI vAtanI khabara thI rIte paDI ? ' 23 kr h h rAjAnA mananuM samAdhAna karavA menAe pUrvavattAnta kahI saMbhaLAvyo. teNe kahyuM : " pRthvInAma, sAMbhaLo : tamArA nagaramAM eka tapasvinI thatI. te maMtrataMtra, kAmaNu ane vazIkaraNa jAgRtI hatI. te tAmasa devatAonI bhakta hatI. tamArA aMtaHpuramAM Avela rArI zrIdevI te vakhate tamArA tAthI leza paNa sanmAna pAmatI nahotI. A tApasI zrIdevI rANInA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mahelamAM gaI. devIe tenI kharA dilathI pUjanabhakti karIne tenI pAsethI evo koI upAya mAgyo ke jethI tenA para tamArI prIti Utare. AthI tApasIe rANIne maMtrasiddha auSadha ApavA mAMDayuM. tyAre rANIe kahyuM : " rAjA mahelamAM paNa AvatA nathI to pachI rAjAne A vidhi bApavI thI rAkhane ? AthI te tApasIe rANIne vidhipUrvaka sArA mAtra eka maMtra Apyo. rANIe maMtrajApa karyAM ane te divasathI rAjA paNa tenA para prItiSata banyA. rANIne mAtra eTalAthI saMtoSa na thayo. teNe premaparIkSAno upAya yojavAnuM nakkI karyuM. tApasIe teno Avo nirNaya sAMbhaLI kahyuM : " beTI, gabharAIza nahi. eka dha kaMpAthI huM vatI hovA chatAM marelI jevI jAze. bIjI aidhithI huM tane sajIvana karI daIza. rAjA jo tAre mATe prANa ApavA taiyAra thAya to samare ke teno tArA parano eka sAco che. ke rAjAnI sAthe palaMga para poDhelI rANI zrIdevIe tApasIe bApela auSadha saMpyuM ane rAtrie rANI medAna banI gaI; tethI rAjabhavanamAM dAdAkAra vartI rahyo. uttamottama vaidyone ane maMtrone tarataja bolAvavAmAM AvyA ane pAre sahunA prayatna niSphaLa gayA tyAre rAkhae nahera karyuM ke pote paNu rANI zrIdevI sAthe agnipraveza karavA mAge che. praznae cAravA chatAM rAjA potAnA anubharajInA nizcayamAM aDaga rahyA. smazAnayAtrA zarU thaI. sADInI sAthe tyAre mahArAjA ane janasamudAya smazAna para pahoMcyA tyAre tApasIe aniMdA bhaTakAvyo. ghI choDAvIne zrIdevIne saMvanI auSadhi maMghADI. rANI tarata ja ALasa maraDIne beThI thaI. rAjA atyaMta prasanna thayo. te tApasI marIne menArUpe huM janmI. tethI huM mahArAjA zrIdatta, mane tamArA jIvananI AvI mAhitI che." rAtameM prasanna thaIne menA popaTane choDI mUkyAM ane dararoja cokhAnI eka DhagalI temane beTa tarIke ApavA mATe teNe kSetrapAlane AjJA karI. eka divasa jinabhavanamAM eka cAraNamuni padhAryAM. temaNe lokone upadeza khAkho ke niyamita rIte vItarAga 14 *pa paramAtmA pAse bhita vaDe cokhAnA traNa puja dharavAthI jIvane devono vaibhava ane anukrame paramazAMtirUpa mokSa prApta thAya che. menA ane popaTe paNa A guruno upadeza sAMbhaLI haMgerA bhagavAna AdinAtha samakSa traNa napU mUkavA no niyama lIdho. A menAe e iMDAM mUkayAM ane te ja vRkSa paranI tenI zokayane paNa eka IMDuM thayuM. adekhAithI teNe te iMDuM potAnA mALAmAM mUkI dIdhuM. te zokaya menA taravA lAgI ane jamIna para ALoTavA lAgI. AthI popaTanI mAnItI menAne pazcAttApa thayo ane teNe iDuM pAchuM tenA ja mALAmAM mUkI dIdhuM. zoma menAe UDatAM UDatAM IMDuM nihALyuM ane te zAMta thaI. popaTane je IMDAM hatAM temAMthI eka menA ane eka popaTa ema e saMtAna thayAM, te paNa mAbApanI sAthe RSabhadeva prabhunI amRtadhUna karavA lAgyAM. iMDAnI corIthI menAne pApakarma bAMdhyuM te teNe pazcAttApa sakSaNa karyuM paNa eka janmanI pIDA ta tene mATe lakhAi gaI. anukrame popaTanuM daMpatI ane tenAM be saMtAna kALa karIne saudharma devalokamAM deva thate utpanna tha. tyAM teo devanAM rAkha bhogavavA lAgyAM. temaNe avadhijJAnathI jANI lIdhuM ke pUrvajanmamAM akSata vaDe jinapUjA karavAnuM puNya temane phaladAryo nIvaDayuM che, have A popaTano jIva devajanmamAMthI cavIne hemapura nagaramAM Temaprabha nAme rAjA thayo. te tApasIno jIva cIne tenI jagyasuMdarI nAme rANIno chava thayo. te zo-menAno va paN ti nAmanI te rAnI mukhya rANI tarIke jIvana jIvavA lAgI. rAjA hemaprabhane pAMcaso rANIo hatI temAM jayasuMdarI ane rati e asahiSIonI pachI bhogavatI hatI. eka vakhata A sukhazAMti bhogavatA rAjakuTuMbamAM gaurI Ata AvI paDI. rAjAne bhayaMkara rIte dANano roga thayo. tenA zarIramAM haMmeza baLatA rahevA lAgI. eka rAtre rAjA jyAre pAchalI rAte pANI pIvA UThayA tyAre teNe potAnI sAme eka rAsane Ubho rahelo teyo. rAkSase kahyuM, " jo tArI koIpaNa rANI tArAM ovAraNAM laIne agnikuMDamAM vidhipUrvaka lAve to Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 15 me 1959 tAro roga jaze. nahitara tAruM maraNa thaze paraMtu roga dUra thaze nahi." Ama jaNAvIne rAkSasa to adazya thaI gayo. rAjA savAramAM UThIne vicAre che ke A te svapna anubhavyuM ke satya ? teNe maMtrIne A vAta karI. maMtrIe kahyuM ke strIthI ane dhanathI potAnuM rakSaNa karavuM joIe evI rAjanIti che. eTale pAMcaso rANIomAMthI Sii eka rANI je mahArAjane khAtara prANanuM balidAna kare to emAM kazuM ja anucita nathI. rAjAe kahyuM ke potAnA prANanI rakSA khAtara anyanA prANu jokhamamAM mUkavA e uttama puruSono mArga nathI. Ama rAjAe to rANIo prANatyAga kare e vicArane bilakula anumodanA ApI nahi. have maMtrIe rAjAnA hitanI ciMtA karatAM karatAM navo mArga lIdho. teNe badhIja rANIonI eka sabhA bharI. rAkSase kahela vRttAMta jevo temane jaNAvyo tevI badhIja rANIo maraNano svIkAra karavA azakta hovAthI nIcuM mukha karI gaI. paraMtu mahArANI ratidevIe kahyuM, "jo mArA prANathI mahArAjAno jIva bacAvI zakAto hoya ane temane Arogya prApta thatuM hoya to pachI anya koInI pAse kaMI paNa yAcanA karavAnI tamAre zI jarUra che?" mahArANI ratidevInA mahelanA gokha pAse kuMDa khodAvA lAgyo. zubha mUrti rANIne zaNagArIne pUjavAmAM AvI. rANIe rAjAnA ovAraNAM lIdhAM ane gokhamAM besIne kahyuM, "je koI mArA svAmIne pIDA karatuM hoya te mArA A prANanA balidAnathI zAMta tho ane temane sema ane kalyANa ho rANIe gokhamAMthI jevo kUdako mAryo ke tarata ja te rAkSase tene vaccethI ja potAnI bhujAomAM jhIlI lIdhI. rANIne eka sonAnA kamala para besADI te rAkSasadeve kahyuM, beTA, tArI himmatathI huM saMtuSTa thayo chuM. tuM tAruM manavAMchita mAgI le jethI mArA manane saMtoSa thAya'. rANIe kahyuM, "je tame prasanna thayA ho to mArA svAmIne Arogya bakSo. rAkSasadeva "tathAstu' kahIne adazya thaI gayo. rAjA hemaprabhane khUba AnaMda thayo. teNe paNa mahArANIne varadAna mAgavA kahyuM. rANIe kahyuM ke "jarUra paDaze tyAre varadAna mAgIza, mAruM varadAna hAla anAmata raho." rAjA hemaprabhanA divaso bane agramahiSIo ane bIjI rANIo sAthe AnaMdapUrvaka pasAra thavA lAgyA. devayoge rAjA hemaprabhane ghera eka sAthe be putrono janma thayo. rANI jayasuMdarI ane rANI ratidevI bannene "eka eka devakumAra jevo putra thayo. rANI ratidevIne saMtAna thatAM nahotAM tethI teNe eka vicitra mAnatA karI nAkhelI. teNe kAlIdevInI mAnatA karI hatI, "je mane putra thAya to he bhagavati, huM tamane mArI zokya jayasuMdarIno putra balidAnamAM ApIza." bhAnatA to pUrNa thaI paNa teno amala karavo sahelo nahoto. rAjaputranA ghAtano vicAra paNa karavo anarthakara hato to teno amala kaI rIte thaI zake? rANIe paNa yukti ghaDI. teNe rAjA pAse anAmata rahela varadAna peTe pAMca divasa jAte rAja karavAnuM mAgI lIdhuM. rANI ratidevI rAjaya karavA lAgyAM. trIje divase temaNe jayasuMdarIno putra maMgAvyo. raDatI jayasuMdarI pAsethI putra khUMcavI levAmAM Avyo. e bALakanI pUjA karI tene chAbamAM mUkavAmAM Avyo. chAba eka dAsInA mastaka para mUkavAmAM AvI ane aneka dAsIonI maMDaLI sahita rANI ratidevI kAlInA maMdira tarapha nIkaLyAM. have te samaye eka AkAzagAmI vidyAdhare A chAbamAM mUkela bALakane joyo. niHsaMtAna hovAthI teNe bALakane uThAvI lIdho ane tene sthAne vidyAbaLathI eka pratIka bALaka mUkI dIdhuM. teNe te bALaka potAnI priyatamAne soMpyo ane tenuM nAma vidyAratha pADayuM ratidevIe to maMdira pAse AvI kAlIdevInI pUjA karI ane jema vastra pachADe tema te pratIkane jayasuMdarInuM bALaka mAnI zilAtala para pachADayuM. devIne rUdhiranuM balidAna naivedya tarIke dharAvyuM ane rANuM potAnuM rAjakAja karavAmAM pahelAMnI mAphaka lAgI gayAM. AkhI nagarImAM zokathI hAhAkAra chavAI gayo. rAjA paNa zoka magna banyA, paNa karmanA niyamane AdhAre cAlatA jIvanapravAhane koNa anyathA karI zakayuM che? rAjA hemaprabhano kumAra vidyAdharane ghera vidyAo bhaNIne vidyAratha nAme prasiddha thayelo che. te popaTanA baccAno jIva hato. tenI bahena zukI hajI devanuM ja AyuSya bhogavatI hatI. te kumAra aneka vidyAo bhaNI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga me 1959 paDIzuM ke tarata ja ApaNuM rUpo AmanA jevAM thaI ekavAra AkAza mArge jato hato tyAM teNe rANI jaya- suMdarIne rAjamahelanI agAzImAM joI pUrvajanmanA ane A janmanA RNAnubaMdhane kAraNe teNe to rANIne upADIne UDavA mAMDayuM. rANI paNa tenA tarapha nehabharI daSTie jovA lAgI. lokomAM khUba kolAhala thaI gayo. paNa AkAzagAmI vidyAdhara pAse pAdacArI rAjA hemaprabha zUTviIra hovA chatAM lAcAra banyA. tene to ghAva para kSAra paDyA jevuM thayuM. putranuM maraNa thayuM hatuM tenA upara A patnInA apaharaNano banAva banyo. vidyAratha rANI jayasuMdarIne laIne eka parvatanI taLeTImAM araNyanI nikuMjamAM jalAzaya pAse Utaryo. devanA janmamAM rahela tenI bahenane avadhijJAnathI mAluma paDayuM ke potAno bhAI tenI mAtAne ja priyatama, banAvavA mAge che ! teNe te jagAe vRkSa para devamAyAthI eka vAnara ane vAnarI mUkyAM. vAnara kahe che, "he priye, A sarva-kAmika nAmanuM paDavAnuM sthAna che. ahIM jevo saMkalpa karIne daMpatI paDe che tevuM svarUpa teo pAme che. to ApaNe vAnara maTIne A vidyAdharano manamAM saMkalpa karavo che jethI huM tenA jevo thAuM, ane tuM suMdarI jevI thavAno saMkalpa karaje. ApaNe bane dhyAna dharIne eka sAthe UMDI khINamAM - vAnarIe kahyuM "are ! A adhama vidyAdhara vidyArathanuM nAma levuM paNuM akalyANakara che, to pachI tenuM rUpa pAmavuM to kema ja sahevAya? e potAnI mAtAne ja priyatama karavAne mATe upADI lAvyo che !" A sAMbhaLI vidyArathane bhAre kautuka thayuM. jyasuMdarI paNa Azcarya pAmI. banne najIka tapa karI rahela eka muni pAse AvyAM. munie temano pUrvajanmano ane A janmano vRttAMta kahI saMbhaLAvyo, ane pUrve popaTanA janmamAM karela akSatapUjAnA puNyanuM phaLa pratyakSa thayeluM varNavI batAvyuM. vidyAratha kumAra tarata ja rAjA hemaprabhane maLyo. rANIe rAjAne badhI hakIkata jaNAvI. rAjA ati AnaMda pAmyo ane putranI punaH prApti thavAthI teNe vadhAmaNano utsava karAvyo. jJAnI munie kahela vRttAMta jANIne rAjAnA kuTuMbamAM sahu jinapUjana karavA lAgyAM. chevaTe rAjA, rANI, kumAra sahu cavIne devagati pAmyAM. (vijayacaMda kevalInA rAsamAMthI) kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sada bana kara pena "ma" a - - ru. 2002 pravAna vara vedana "a" varga - - ka. 02 mAnavana sabhya "a" varga 4. 21 , , , 'va' va . 10 kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru.2 ( pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai) Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra zAsana kI vizeSatAe~ bhagavAna mahAvIra kA pavitra zAsana, anya sabhI darzanoM se mahatI vizeSatA rakhatA hai| mahAvIra prabhune apanI akhaMDa evaM anupama sAdhanA dvArA kevalajJAna prApta kara vizva ke sAmane jo navIna Adarza rakheM, unakI upayogitA vizvazAnti ke lie trikAlAbAdhita hai| unhoMne vizva kalyANa ke lie jo mArga nirdhArita kiye ve itane nita evaM aTala satya haiM ki unake binA sampUrNa AtmavikAsa asaMbhava hai| vIra prabhune tatkAlIna paristhiti kA, jisa nirbhIkatA se sAmanA kara kAyApalaTa kara diyA vaha unake jIvana kI eka asAdhAraNa vizeSatA hai| sarvajanamAnya evaM sarvatra pracalita bhrAmaka siddhAntoM evaM kriyAkANDoM kA virodha karanA sAdhAraNa manuSya kA kArya nahIM isake lie bahuta bar3e sAhasa evaM Atmabala kI AvazyakatA hotI hai / aura vaha Atmabala bhI mahAkaThina sAdhanA dvArA hIM prApta hotA hai| bhagavAna mahAvIra kA sAdhaka jIvana usakA viziSTa pratIka hai| jisa prakAra unakA jIvana, eka viziSTa sAdhaka jIvana thA usI prakAra unakA zAsana bhI mahatI vizeSatA rakhatA hai| isa viSaya para isa laghulekha meM saMkSepa se vicAra kiyA jAtA hai| vIra zAsanadvArA vizvakalyANa kA kitanA ghaniSTha saMbaMdha hai / tatkAlIna paristhiti meM isa zAsana ne kyA kAma kara dikhAyA ? yaha bhalI bhA~ti tabhI vidita hogA jaba hama usa samaya ke vAtAvaraNa se, samyak prakAra se paricita ho jAya~ / ataH sarva prathama tatkAlIna paristhiti kA kucha digdarzana karanA Avazyaka ho jAtA hai| jaina evaM mauddha prAcIna graMthoM ke anuzIlana se zata hotA hai ki usa samaya dharma ke ekamAtra ThekedAra prANa loga theM, gurUpada para ve hI " sarve sarvA" theN| unakI AjJA rAjAjJA se bhI adhika mUlyavAna samajhI jAtI thI, rAjagurU bhI ve hI the ataH unakA prabhAva bahuta vyApaka thaa| sabhI sAmAjika rItirasmeM evaM dhArmika kriyAkAMDa zrI agaracaMda nAhaTA unhIM ke tatvAdhAna meM hote the, aura isalie unaka jAtIya ahaMkAra bahuta bar3ha gayA thaa| ye apane ko sabase ucca mAnate the| zUdrAdi jAtiyoM ke dhArmika evaM sAmAjika adhikAra prAyaH sabhI chIna liye gaye the, itanA hI nahIM, ve unapara manamAnA atyAcAra bhI karane lage the / yahIM dazA mUka pazuoMkI thii| unheM yajJayAgAdi meM ese mArA jAtA thA mAnoM unameM prANahI nahIM ho| aura ise mahAna dharma samajhA jAtA thaa| " vedaviditahiMsA" hiMsA nahIM mAnI jAtI thii| idhara strIjAti ke adhikAra bhI chIna liye meM puruSa loga unapara jo manamAnA atyAcAra karate theM ve unheM nirjIva kI bhAMti sahana kara lene par3ate the| unakI koI sunAI nahIM thii| dhArmika kAryoM meM bhI unako ucita sthAna nahI thA arthAt strI jAti bahuta kucha padadalita sI thI / yaha to huI ucca nIca jAtIyavAda kI bAta isI prakAra varNAzramavAda bhI pradhAna mAnA jAtA thaa| sAdhanAkA mArga varNAzrama ke anusAra hI honA Avazyaka samajhA jAtA thaa| isake kAraNa sacce vairAgyavAna vyaktiyoM kA bhI tRtIyAzrama ke pUrva sanyAsagrahaNa ucita nahIM samajhA jAtA thA / isI prakAra zuSka kriyAkANDoM kA usa samaya bahuta prAya thA / yajJayAgAdi svarga ke mukhyasAdhana mAne jAte ye evaM zuddhi kI ora adhika dhyAna diyA jAtA thA / antara zuddhi kI ora se logoM kA lakSya dinoM dina haTatA jA rahA thA / sthAna sthAna para tApasa loga tApasika bAhya kaSTamaya kriyAkANDa kiyA karate the aura janasAdhAraNa ko una para kAphI vizvAsa thA 17 veda Izvara kathita zAstra haiM, isa vizvAsa ke kAraNa vedAzA sabase pradhAna mAnI jAtI thii| anya mahardiyoM ke mata gauga the| aura vaidika kriyAkANDoM para logoM kA bahuta adhika vizvAsa thaa| zAstra, saMskRta bhASA meM hone se sAdhAraNa janatA unase vizeSa lAbha nahIM uThA sakatI thii| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga me 1950 vedAdi par3hane ke ekamAtra adhikArI brAhmaNa hI mAne jAte the| Izvara eka viziSTa zakti hai| saMsAra ke sAre kArya usI ke dvArA paricAlita hai| sukhaduHkha va karmadAtA Izvara hI hai| vizva kI racanA bhI Izvara ne hI kI hai| ityAdi bAteM vizeSarUpa se sarvajanamAnya thii| isake kAraNa loga svAvalambI na hokara kevala Izvara ke bharose baiTha raha kara Atmonnati ke sacce mArgameM prayatnazIla nahIM the| muktilAma Izvara kI kRpA para hI mAnA jAtA thaa| kalyANa pathameM 'vizeSa' manoyoga na dekara loga Izvara kI lambI lambI prArthanAe~ karane meM hI nimagna the| aura prAyaH isI meM apane kartavya kI itizrI samajhate theN| isa vikaTa paristhiti ke kAraNa loga bahuta azAnti bhoga kara rahe the| zUdrAdi to atyAcAroM se Uba gaye the| unakI AtmA zAnti prApti ke lie vyAkula ho uThI thii| ve zAntikI zodha meM Atura ho gaye the| bhagavAna mahAvIrane azAnti ke kAraNoM para bahuta manana kara, zAnti ke vAstavika pathakA gaMbhIra anuzIlana kiyaa| unhoMne pUrva paristhiti kA kAyApalaTa kiye binA zAnti lAbhako asaMbhava samajha, apane anubhava siddhAntoM dvArA krAnti macA dii| unhoMne jagata ke vAtAvaraNa kI koI parvAha 'na' kara sAhasa ke sAtha apane siddhAntoM kA pracAra kiyaa| unake dvArA vizvako eka nayA prakAza milaa| mahAvIra ke prati janatA kA AkarSaNa kramazaH bar3hatA calA gyaa| phalataH lAkhoM vyakti vIra zAsana kI pavitra chatra chAyA meM zAnti lAbha karane lge| uccatA aura nIcatA ke saMbaMdha meM jAti ke badale gaNoMko pradhAna sthAna diyA gyaa| saccA brAhmaNa kona hai, isa kI vizada vyAkhyA kI gaI, jisakI kucha rUparekhA jainoM ke " utarAdhyayanasUtra" evaM bauddhoM ke "dhammapada" meM pAI jAtI hai| logoM ko yaha siddhAnta bahuta saMgata aura satyapratIta huA / phalataH loka samUha-jhuNDa ke jhuMDa mahAvIra ke upadezoM ko zravaNakarane ke lie umar3a pdd'e| unhoMne apanA vAstavika vyaktitva lAbha kiyA vIra zAsana ke divya Aloka se cirakAlIna ajJAnamaya bhrAnta dhAraNA vilIna ho gaI / vizvane eka naI zikSA prApta kI, jisake kAraNa hajAroM zUdroM evaM lAkhoM striyoMne AtmoddhAra kiyaa| eka sadAcArI zUdra nirguNa brAhANa se lAkha guNA ucca hai arthAt ucca nIcakA mApa jAtise na hokara, guNa sApekSa haiN| kahA bhI hai "guNAH pUjAsthAnaM guNiSu na ca liMgaM na ca vayaH!" dhArmika adhikAroM meM jisa prakAra sabaprANI samAna hakadAra haiM usI prakAra prANImAtra sukhAkAMkSI haiN| saba jIne ke icchuka haiM; maraNa se sabako bhaya evaM kaSTa hai, ataeva prANImAtra para dayA rakhanA vIrazAsanakA mukhya siddhAnta hai| isake dvArA yajJayAgAdi meM asaMkhya mUka pazuokA jo Ayedina saMhAra huA karatA thA, vaha sarvathA rUka gyaa| logoMne isa siddhAnta kI sacAI kA anubhava kiyA ki jisa prakAra hameM koI mArane ko kahatA hai to hameM usa kathana mAtra se kaSTa hotA hai usI prakAra hama kisI ko satAyeMge to use avazya kaSTa hogaa| parapIr3ana meM kabhI dharma ho hI nahIM sktaa| mUka pazu cAhe mukhase apanA duHkha vyakta na kara sakeM para unakI ceSTAoM dvArA yaha bhalIbhAMti jJAta hotA hai ki mArane para unheM bhI hamArI bhrAnti kaSTa avazya hotA hai| isa nirmala dayA upadeza kA janasAdhAraNa para bahuta gaharA prabhAva par3A aura brAhmaNoM ke lAkha virodha karanepara bhI yajJayAgAdi kI hiMsA banda ho hI gii| isa siddhAnta se ananta jIvoMkA rakSaNa huA aura asaMkhya vyaktiyoM kA pApa se bacAva huaa| ahiMsA kI vyAkhyA vIra zAsanameM jisa vizada rUpa se pAI jAtI hai, kisI mI darzana meM vaisI upalabdha nahI hai| vizvazAntike lie isakI kitanI AvazyakatA hai. yaha bhagavAna mahAvIrane bhalI bhA~ti siddha kara dikhaayaa| kaThora se kaThora hRdaya bhI komala ho gaye aura vizvaprema kI akhaNDa dhArA cAroM ora pravAhita ho clii| vIrazAsana kI vizeSatAe~ vIrazAsana kI sabase bar3I vizeSatA " vizvaprema" hai| isa bhAvanA dvArA ahiMsAko dharma meM pradhAna sthAna milA, saba prANIyoMko dhArmika adhikAra ekasamAna diye gye| pApI se pApI aura zUdra evaM strI jAtiko muktitaka kA adhikAra ghoSita kiyA gayA aura kahA gayA ki mokSa kA daravAjA sabake lie khulA hai| dharma pavitra vastu hai| usakA jo pAlana karegA, vaha jAti athavA karma se cAhe kitanAhI nIcA kyoM na ho, avazya pavitra ho jaaygaa| sAtha hI jAtivAda kA joroM se khaMDana kiyA gyaa| ucca aura nIcatA kA saccA rahasya prakaTa kiyA gayA aura Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga vIra zAsana meM varNAzramavAda ko anupayukta ghoSita kiyA gyaa| manuSya ke jIvanakA koI bharosA nahIM hajAroM prANI bAlyakAla evaM yauvanAvasthA meM maraNa ko prApta ho jAte haiN| ataH AzramAnusAra dharmapAlana ucita nahIM kahA jA sakatA / evaM vyaktiyoM kA vikAsa bhI eka samAna nahIM hotaa| kisI AtmAko apane pUrva saMskAroM evaM sAdhanA ke dvArA cAlyakAlameM hI sadana vairAgya ho jAtA hai| dharma kI ora usakA vizeSa jhukAva hotA hai| tatra kisI ko vRddha honepara bhI vairAgya nahIM hotaa| isa paristhiti meM vairAgyavAna cAlaka ko gRhasthAzrama pAlana ke lie majabUra karanA ahitakara hai aura vairAgyahIna vRddhakA saMnyAsa grahaNa bhI bekAra hai| ataH AzramanyavasthA ke badale dharmapAlana, yogyatA para nirbhara karanA caahie| dA~, yogyatA kI parIkSA meM asAvadhAnI karanA ucita nahIM hai| isI prakAra IzvaravAda ke badale vIrazAsana meM karmavAda para jora diyA hai| jIva svayaM karmakA kartA hai| aura vaha svabhAvAnusAra svayaM hI usakA phala bhogatA hai / Izvara zuddha buddha hai, use sAMsArika jhaMjhaTose koI matalaba nhiiN| vaha kisIko tArane meM bhI samartha nhiiN| yadi lambI prArthanA hI mukti mila jAtI to saMsArameM Aja ananta jIva zAyada hI milate / jIva apane bhale bure karma karane 1 meM svayaM svataMtra hai| paurUSa ke binA muktilAbha saMbhava nahIM / ataH pratyeka prANIko apanA nivasvarUpa pahicAna kara apane pairoM para khar3e hone kA arthAt svAvalaMbI banakara AtmoddhAra karanekA satata prayatna karanA caahie| Izvara na to sRSTiracayitA hai aura na karma phaladAtA / zuSka kriyAkAMDoM aura bAhya zuddhike sthAnapara vIrazAsana meM antara zuddhipara vizeSa lakSya diyA gayA hai / antara zuddhi sAdhya hai, bAhya zuddhi usakA sAdhana mAtra hai| ataH sAdhyake lakSya vinA kriyA phalavatI nahIM hotI / kevala Tang me 1959 'jaTA bar3hAnese rAkha lagAnese nityasnAnakara lenese va paMcAgri tapa Adi siddhi nahIM mila sktii| ataH kriyA ke sAtha cittazuddhi bhAvakA honA nitAnta Avazyaka hai / vIra prabhune apanA upadeza janasAdhAraNakI bhASAmeM hI diyA; kyoMki dharma kevala paMDitoMkI saMpatti nahIM, usapara prANImAtra kA adhikAra hai| yaha bhI vIrazAsanakI eka mahAna vizeSatA hai / usakA lakSya eka mAtra vizvakalyANa kA thA / sUtrakRtAMga sUtrase spaSTa hai ki bhagavAna mahAvIra ke samaya meM bhI vartamAna kI bhA~ti anekoM matamatAntara pracalita the / isa kAraNa janatA baDe bhramameM paDI thI ki kisakA kahanA satya evaM mAnane yogya hai aura kisakA asatya hai ? mata pravartakoMmeM sarvadA muThabher3a huA karatI thI eka dUsare ke pratidvandvI zAstrArthaM calA karate the| apane apane siddhAntoM para prAyaH saba ar3e hue the| satyakI jijJAsA manda paDa gaI thI taba bhagavAna mahAvIra ne una sabakA samanvaya kara vAstavika satyaprApti ke lie " anekAnta" ko apane zAsana meM viziSTa sthAna diyA, jisake dvArA satra matoM ke vicAroM ko samabhAva se tolA jA sake, pacAyA jA sake, satya ko prApta kiyA jA ske| isa siddhAnta dvArA logoMkA baDA kalyANa huA / vicAra udAra evaM vizAla ho gaye, satya kI jijJAsA punaH pratiSThita huI saca vitaMDavAda evaM kala upazAnta do gaye aura isa taraha vIrazAsana kA sarvatra jayajayakAra hone lagA / 1 Aja mahAvIra ke upadezoM kA pracAra honA Avazyaka hai / vizvakalyANa ke lie ahiMsA, aparigraha evaM dharmaM samanyayAdi kI bahuta hI AvazyakatA hai| jaina samAjane bhI aba sarvatra evaM samasta jagatameM mahAvIra ke upadezoM kA pracAra karanA cAhiye / phra Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mo hinI mI se kApaDa vA para menejIMga ejanTasa cakravatI sansa enDa kuM. rajIsTarDa ophIsa rara, kenIMga sTrITa, kalakattA sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kA5DanA dareka vepArI pAsethI A melsanuM kA5Da maLe che. mIla naM. 1 kulTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyadeza ke jaina tIrtha-devagaDha (1) mandira 12 meM bhavya jinapratimA (2) mandira 15 meM garbhagRhameM Asanastha jinapratimA [ juo lekha pA. 21 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyadeza ke jaina tIrtha-devagaDha 10 (3) mandira 21 ke dAye kamare meM Asanastha jinapratimA phoTo : DaoN. klAusa brUna] (4) mandira 12 ke maMDapa meM Asanastha jinapratimA [juo lekha pA. 21 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhya deza ke jaina tIrtha 3 devagaDha' DA0 klAusa brUna anu0 zrI tilaka rAja copar3A bahudhA devagar3ha kA smaraNa usake chaThI zatAbdI IsvI meM meM sthita hai| yaha kilA gA~va ke pUrva meM avasthita pahAr3I bane viSNu mandira ke kAraNa hI kiyA jAtA hai| yaha para hai| isa samaya yahA~ lagabhaga tIsa-cAlIsa mandira haiN| mandira guptayugIna kalA kA pratinidhitva karatA hai| vAstava jahA~ eka ora yahA~ kA mandira naM. 12 uttarI bhArata ke meM guptakalA sadA se hI bhAratIya kalA kI caramaparAkASThA AdimadhyakAlIna vizAla mandiroM meM se eka hai, vahIM mAnI jAtI rahI hai, yahA~ taka ki isake sammukha anya dUsarI ora yahA~ aise choTe-choTe mandira bhI haiM, jinake yugoM kI kalA ko upekSAbhAva se dekhA jAtA rahA hai| bhItara eka puruSa sIdhA khaDA nahIM ho sktaa| isa prakAra bhAratIya kalA vikAsa ke anya yugoM kI mahattA ko abhI AkAra kI dRSTi se yahA~ ke mandiroM meM paryApta vibheda pAyA hAla hI meM ThIka prakAra se samajhA gayA hai aura unake jAtA hai| viziSTa guNoM kA mUlyAGkana kiyA jA sakA hai| kAla kI dRSTi se bhI ye mandira vibhinna staroM kA yadyapi yaha kahA jA sakatA hai ki paravartI kalA kI pratinidhitva karate haiM / yaha spaSTa hai ki inakA nirmANa eka pratinidhitva karate haiN| yaha pare kiTa vizeSatAe~, kucha aMzoM taka bIja rUpa meM guptayugIna hI vyakti ke jIvana-kAla meM saMbhava nhiiN| ataH hameM isa kalA meM vartamAna haiM, yathA-kriyAzIlatA, vizeSaNoM sthAnIya dantakathA ko asvIkAra karanA par3egA ki ina sabhI kI samRddhi, maulika mukhasaMghaTanA, zArIrika gati. mandiroM kI racanA devapata aura khevapata nAma ke do bhAiyo lAvaNya, tathA sajjA-tattvoM kA apUrva saundarya / tathApi ne kI thii| mandira naM. 12 navama-zatAbdI IsvI kI racanA guptakalA meM jahA~ ye vizeSatAe~ eka sampUrNa samanvaya kA hai. jabaki anya mandiroM meM se adhikAMza bAda kI aGga bana cukI thIM, vahA~ bAda meM ve eka dUsare se svatantra zatAbdiyoM meM nirmita hue| hama anumAna kara sakate haiM ki hokara mukta ho gii| guptakalA ke ekAkI nidarzana meM isa sthAna ke nirmANa kArya meM kama-se-kama AdhI sahasrAbdI prAyaH hama usa yuga kI kalA kI sabhI vizeSatAe~ saMghaTita avazya lagI hogii| rUpa meM dekha sakate haiM paraMtu paravatI kalA ke kisI eka yadyapi pratimAoM, stambhoM aura bhavanoM ke vibhinna bhAgoM nidarzana meM hama usa yuga kI kalA kI mukhya vizeSatAe~ para lagabhaga tIna-cAra sau abhilekha (jinameM se adhikAMza eka sthAna para saMghaTita nahIM dekha sakate / udAharaNataH bahuta saMkSipta hai) utkIrNa milate haiM, tathApi hama inakI paravartI jaina kalA meM hama aisI pratimAe~ pAte haiM jo eka sahAyatA se isa tIrtha ke itihAsa kI santoSajanaka vyAkhyA ora to sajjA-parimArjana kI cAmatkArika parAkASThA ko nahIM kara sakate / adhikAMza lekhoM meM kevala dAtA aura sUcita karatI haiM, parantu dUsarI ora pratimAoM kI mukha usake pUrvajoM athavA paramparAgata guruoM kI nAmAvalI hI saMghaTanA kucha ekarasa hai| anya pratimAe~ bahuta-kucha milatI hai| inameM se eka mahattvapUrNa abhilekha mandira apane maulika rUpa meM jina kI gaMbhIra samAhitacittatA ko naM. 12 ke dvAramaNDapa ke AdhArastambhoM meM se eka para to sUcita karatI haiM, parantu unameM koI vizeSa sajjAgata utkIrNa milatA hai| isameM isa stambha kI sthApanA-tithi bAhya camatkAra nahIM dikhAI pdd'taa| devagar3ha ke jaina mandiroM 919 saM0 dI gaI hai| yaha spaSTa hai ki eka stambha ke meM mukhya rUpa se bhAratIya kalA ke vikAsa kA yahI uttara racanAkAla ko jAna lene mAtra se hI koI vizeSa samasyA kAlIna stara abhivyaMjita huA hai| ina mandiroM kI mUrtikalA kA vivecana karane ke pUrva hameM isa sthAna kA 1) yaha lekha isa lekhamAlA ke anya lekhoM se apanI bhASA saMkSipta paricaya jAna lenA caahie| aura zailI kI dRSTi se kucha bhinna hai kyoMki yaha eka sabhI jaina mandira devagar3ha ke kile ke uttarapUrvI bhAga vizeSa avasara ke liye likhA gayA thaa| Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me 1959 jaina yuga nahIM sulajhatI, parantu isa lekha meM jo kannauja ke pratihArarAjA bhoja (lagabhaga 840-890 I0) kA nAmollekha hai vaha ise vizeSa mahattva pradAna karatA hai| vAstava meM devagar3ha kA yaha abhilekha rAjA bhoja ke zAsana-kAla kA nirNaya karane meM vizeSa sahAyaka huA hai| mandiroM kA itihAsa jAnane ke liye eka anya abhilekha isase bhI adhika mahattva rakhatA hai| yaha abhilekha mandira naM. 12 ke bhItarI dvAra kI caukhaTa ke bAye bhItarI bhAga para utkIrNa hai| isameM kahA gayA hai ki prastuta caukhaTa saM0 1051 meM sthApita kI gaI thii| isa caukhaTa kI racanA-zailI se yaha spaSTa hai ki yaha mandira kI mUla-yojanA kA eka aMga nahIM thI, parantu eka purAnI caukhaTa ke sthAna para bAda meM isakA sthApanA kI gii| vartamAna caukhaTa kI racanA-zailI mandira kI racanA-zailI se kucha navIna hai| ataH yaha anumAna kiyA jA sakatA hai ki mandira vartamAna caukhaTa se sau-Der3ha sau varSa purAnA hogaa| arthAt mandira naM0 12 kA nirmANakArya kadAcit navama-zatAbdI ke madhya meM sampanna huA aura isa prakAra se yaha uparyukta stambha kA samakAlIna kahA jA sakatA hai| __vartamAna mandiroM ke sAtha hI sAtha kucha purAne mandiroM ke bhagnAvazeSa bhI milate haiM, jinameM se kucha to isa pradeza meM idhara-udhara bikhare hue haiM aura kucha kA upayoga tamAna mandiroM kI racanA meM kara liyA gayA hai| ina mandiroM kI saMkhyA aura sthiti ke viSaya meM kucha adhika jAna sakanA saMbhava nhiiN| hama yaha bhI nizcayapUrvaka nahIM kaha sakate ki vartamAna mandiroM meM milane vAlI sabhI muttiyA~ AraMbha se hI inhIM sthAnoM para rakhI huI thIM yA nahIM / kadAcit inameM se kucha mUrtiyA~ purAne mandiroM ke bhagna ho jAne para unameM se apane vartamAna sthAna para uThAkara lAI gaI haiN| ina bikhare hue bhagnAvazeSoM kI racanA zailI se yaha spaSTa hai ki inameM se zAyada hI koI navama-zatAbdI ke pUrva kI racanA mAnI jA ske| mandira naM. 12 meM rakhI huI khar3e zAMtinAtha kI mahAn pratimA (naM. 1) UMcAI, samaya aura apane kalAtmaka guNoM ke kAraNa ina smArakoM meM sabase adhika gauravazAlinI hai / isa jina-mUrti ke bhAmaNDala para bane hue sajjA-tattva tathA dakSiNa aura vAma pArzva meM sthita do cauMrIdAroM kI lAvaNyapUrNa bhaGgimA Aja bhI guptakalA kA smaraNa dilAtI haiN| mandira naM. 15 ke garbhagRha meM avasthita Asanastha jina pratimA (naM. 2) isase sarvathA bhinna hai| nissandeha yaha pratimA bhI guptakAla kI kalAgata paramparAoM para Azrita hai, isakA spaSTa pramANa sAranAtha meM avasthita guptakAla kI buddha-pratimA se isakI samAnatA hai| samaya kI dRSTi se bhI mandira naM. 12 kI khar3I pratimA (navama zatAbdI) se yaha adhika bhinna nahIM ho sktii| parantu donoM pratimAoM kI tulanA karane para yaha bilkula spaSTa ho jAtA hai ki kaise guptayuga ke bAda kalA kI ekatA kA sthAna apane Apako svatantra rUpa meM abhivyakti pradAna karane vAlI pravRttiyoM kI vividhatA ne le liyaa| nissandeha donoM pratimAe~ AdhyAmikatA aura bAhya saMsAra ke prati udAsInatA kA spaSTa bhAva abhivyakta karatI haiN| parantu jahA~ khar3I jinapratimA adhika kaThora aura niSkriya hai, vahA~ Asanastha jina-pratimA adhika sajIva hai| pahalI bhaya kA saMcAra kara detI hai, dUsarI karuNA kA mUrttimAn pravAha hai; pahalI saMsAra ke prati spaSTa avahelanA kA bhAva prakaTa karatI hai, dUsarI harSotphulla aura anuprANita pratimAoM se ghirI huI hai jinakI upasthiti ke prati vaha raMcamAtra bhI asahiSNu nhiiN| paravartI mUrtikalA meM yaha bheda aura bhI adhika spaSTa hai| mandira naM. 21 ke dA~ye kamare meM Asanastha jina-pratimA (naM. 3) apanI sajjAgata samRddhi aura kendrasthita tathA cAroM ora sthita pratimAoM ke cittAkarSaka ekIkaraNa kI dRSTi se guptakalA kI saphalatAoM ko bhI pIche chor3a gaI hai| parantu yaha kendrasthita jina sampUrNa citraracanA kA eka aisA avibhAjya aMga bana cukA hai ki pradhAna pratimA aura gauNa pratimAoM athavA kendra aura parigha kA spaSTa bheda kucha dhUmila-sA par3a gayA hai, yaha dhUmilatA uttarakAlIna mUrtiyoM meM aura bhI adhika prakhara ho gaI hai| para isaprakAra kI mUrtiyoM ke mukhamaNDala kI racanA meM sAmAnyataH koI vizeSa maulikatA dikhAI nahIM pdd'tii| uparyukta pratimA uccakoTi kI AlaMkArika zailI kA pratinidhi nidarzana hai| aba hama dUsare varga kI pratimAoM para bhI kucha vicAra kara leM, jinameM sajjAgata tattva yA to alakSaNIya haiM yA unakA ekAnta abhAva hai| yahA~ vAstava meM kalAkAra kA mukhya uddezya mukhamaNDala ko viziSTa rUpa pradAna karanA rahA hai, isa dizA meM usane kucha abhinava prayoga bhI kiye haiN| udAharaNa ke liye hama mandira naM. 12 ke maNDapa meM sthita Asanastha jina-pratimA (naM. 4) ko Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga me 1959 le sakate haiM / yahA~ sira khUba caur3A hai, sthUla adhara kAphI saTe hue haiM, tathA arddha nimIlita netra kucha adhika bAhara kI ora jhuke hue haiM | uThI huI bhrakuTiyAM dRr3hatA aura Antarika ekAgratA ke bhAva ko puSTi pradAna karatI haiM / yahA~ gauNa pratimAoM tathA sajjAgata tattvoM kA prAyaH abhAva hai| jabaki mandira naM. 21 kI pratimA mandira naM. 15 kI Asanastha jina-pratimA kI paramparA ko akSuNNa banAye hue hai, hama isa jina-pratimA ko naM. 12 ke garbhagRha meM sthita khar3I jina-pratimA se sambandhita mAna sakate haiN| AlaMkArika aura anAlaMkArika mUrtikalA ke isa spaSTa antara ko hama devagar3ha ke jaina mandiroM meM sthita prAyaH sabhI mUrtiyoM meM lakSita kara sakate haiN| hama isa saMbhAvanA se inkAra nahIM kara sakate ki devagar3ha meM do vibhinna zailiyoM' kA samasAmayika prayoga kiyA jAtA rahA ho| kalA ke itihAsa meM vibhinna zailiyoM kA saha-astitva eka paricita ghaTanA hai| paraMtu kisI aparipakka niSkarSa se bacane ke liye mUrtiyoM meM prApta honevAle bhedoM kI vyAkhyA hama isa lekha meM zailiyoM ke AdhAra para nahIM varana sajjAgata tattvoM athavA mukha saMghaTanA ke svataMtra mahattva se karanA cAhate haiN| isa choTe se lekha meM devagar3ha ke samasta smArakoM kA eka sAdhAraNa sarvekSaNa bhI saMbhava nhiiN| vAstava meM ina paMktiyoM ko likhane kA merA kevala yahI prayojana hai ki jisa dRSTikoNa se maiMne ina smArakoM ko dekhA hai usakA maiM yahA~ spaSTa nirdeza kara duuN| HARMAHARHARIHARAam "madhyamavarganA utthAnanA mArgo" jaina yuga InAmI nibaMdha zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA "jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa taraphathI "madhyamavarganA utthAnanA mArgo" me viSaya upara hiMdI, gujarAtI athavA angrejI bhASAmAM nibaMdho AvakAravAmAM Ave che. te aMgenI zarato A pramANe che: (1) nibaMdha phulaskepa sAijhanA kAgaLa upara eka bAjU cAra hajAra zabdomAM cokhkhA akSare lakhAyelA hovo joIye. (2) nibaMdho tA. 15 me, 1959 sudhImAM rajIsTarDa posTathI mokalI ApavA. (3) nibaMdho " jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLa dvArA tapAsavAmAM Avaze ane teno nirNaya chevaTano ane lekhakane baMdhanakartA gaNAze. (4) prApta thayela nibaMdhonI mAlikI vagerenA sarva hakka zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA " jaina yuga" vyavasthApaka maMDaLanA raheze. (5) zreSTha nibaMdha lakhanArane anukrame prathama, dvitIya ane tRtIya rU. 150), rU. 100) ane rU. 50) inAmo ApavAmAM Avaze. (6) nibaMdha lakhanAre potAnu pUruM nAma, ThekANu, gAma vagere nibaMdha sAthe judA kAgaLa upara lakhavAM. nibaMdho nIcenA saranAme mokalavA : taMtrIo, jaina yuga c/o zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI 2 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Causes of Misery One day when Mahavira was on a visit to Miyaggama, a blind beggar led by his friend with a staff went to listen to his discourse. Indrabhuti Gautama, the seniormost pupil of Mahavira, noticed his presence there and asked his Master if there lived a person more miserable than the blind man. Mahavira replied in the affirmative and directed Indrabhuti to the son of Miyadevi in Miyaggama. When Indrabhuti reached the house of Miyadevi and expressed his desire to see her son, she presented her four sons to him. Indrabhuti, however, wanted to see her son Miyaputta whom she had been nursing in privacy, as the child was nothing but a lump of flesh with cavities at the places of sense-organs. She was surprised to know from Indrabhuti that Mahavira by his divine power was able to know her secret. She then led Indrabhuti to the place where Miyaputta was kept. She served food to the child, which it immediately devoured and digested, Indrabhuti then saw the child as if it had been in the hell. He then returned to his master and asked him who the boy was in his previous birth and as a result of what deeds he suffered the miseries of present life. Mahavira then gave the account of Miyaputta's previous life. There lived in a small district town Vijayavadhamana, a district officer, Ikkai by name of King Dhanavati of Sayaduvara. This Ikkai had five hundred villages under his charge. He was impious and oppressed people under his charge in various ways, such as heavy taxes, threats of setting their houses on fire, robbing their houses and by such other dubious means. He could never be trusted by the people as he was always unreliable. Once he suffered from all the sixteen kinds of diseases, and sent on all available doctors for treatment. The doctors treated him with all kinds of medicines, but without any effect. After suffering miseries for a long time, he died and was born in hell. In the subsequent life, he was born as the son of Miyadevi, became deformed deaf and dumb, almost like a lump of flesh. This was the result of his misdeeds in his past life. Nivagsutta. www ESSAY COMPETITION WAYS AND MEANS OF UPLIFT OF THE MIDDLE STRATA OF SOCIETY The Managing Committee of JAINYUG, the official monthly organ of Shri Jain Swetamber Conference invites essays in English, Gujarati and Hindi on Ways and Means of the Uplift of the Middle Strata of Society. The essays should be either legibly written or typewritten on fulscap size paper on one side and should not exceed four thousand words. There will be three prizes of Rs. 150, Rs. 100 and Rs. 50. The last date of receiving the essays is 15th May, 1959 Shri Jain Swetamber Conference, J. R. Shah Godiji Building, 2nd floor, S. L. Kothari 20, Pydhonie, Bombay 2. Editors, JAINYUG Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds ... ... Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar LIST OF BRANCHES Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur Bikaner H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL? A- its design SHADEKEN LABEL SASTI GARL+EETA TER HESARMA FREE RSERIES XIELTER V Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER ANS SMA EEK SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 SHREE RAM MILLS MLMLIL A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, gvaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaImAM zrImANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaIthIprakaTa karyu, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana) jUna 1959 mUlya : 25 naye paise 26545455549595955555555555555555555495455699945454599359555555544 zvI jaina zvetAmbara kAnpharansa kA muravapatra Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wan jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika : vyavasthApaka maMDala : zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e.sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) vI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che... bhArata mAM vArSika la vA ja ma rUpaye 2) be A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. anu kAma : jUna 19 59 vyavasthita yojanA nahIM karIe to- 1 zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa 4 kAryAlaya pravRtti noMdha samAcAra saMkalana 5 citraparicaya 8 pU. munizrI yazovijayajI mahArAja mahAnubhAva marici yAne bhagavAna mahAvIra prabhuno rIje bhava 11 pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja eka prAcIna upadeza-kAvya 16 pU. munizrI mRgendra vijyajI mahArAja paramAtmA prAMtino upAya 19 "ku. caMdrarekhA" naivedyapUjAnuM phaLa 31 zrI navInacaMdra a. dozI vararANI mRgAvatI 23 zrI ratilAla maphAbhAI sadguNopAsanA 29 zrI amRtalAla kALIdAsa dozI Devadatta 30 Vivagsuyam zrI jaina zve0 kaoNnpharansa oNphisa goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 1 citra naM. 2 st - MEHILI Chan - TE kama - - - % 3D - --- - - TREATRE S jagatI uparathI : zikharanA prAraMbhasudhI- dRzya porabaMdarathI lagabhaga 32 mAIla dUra, dhUmalI gAmamA Avelo AThaso varasathI vadhu purANo atibhavya ane vizALakAya jinaprAsAda porabaMdara purAtattvamaMDaLanA saujanyathI, / [paricaya mATe juo pA. hA. pU. munizrI yazovijayajI mahArAja / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 3 citra naM. 1 WHAT M PA AL raMgamaMDapanA kalAtmaka aSTakoNa staMbho grAsapaTTI, gajathara ane naratharanuM zilpa porabaMdara purAtattvamaMDaLanA saujanyathI, / hA. pU. munizrI yazovijayajI mahArAja [paricaya mATe juo pA. 8 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : januM 20, navuM 2 vIrAta saM. 2486, vikamArka 2015 6 tA. 1 jUna 1959 6 aMka 8 dhammo maMgalamukTuiM ahiMsA saMjamo tvo| tevA vi taM namati nA pane tathA mo , - dazavaikAnnika sUtra ahiMsA, tapa ane saMyamarUpa dharma e uttamamAM uttama maMgala che. jenuM mane haMmezAM (A) dharmamAM rahe che tene devo paNa name che. vyavasthita yo ja nA na hIM karI e to - deza ane duniyAnI palaTAtI paristhiti ane badalAtI samAjavyavasthAnI pAchaLa rAjakIya, Arthika tema ja bIjAM jabarAM paribaLo kAma karI rahyAM che; kadAca vadhu sArI rIte kahevuM hoya to ema ja kahI zakAya ke e paribaLo ja paristhiti ane samAjavyavasthAnA pheraphAranAM janaka che. zIta kALe saune TADhano anubhava thAya ane unALe jema garamIno anubhava thAya, e ja rIte A pheraphAronI asara dezanA ke duniyAnA badhAya mAnavasamUho ane samAjane thayA vagara na rahe. keTalAkane e pheraphAra potAnA pragatinA mArgamAM preraNArUpa ane sahAyatArUpa banI jAya to bIjA keTalAkane, potAnA jUnA vicAronA bhAraNane kAraNe, e akaLAvanArA ane AphatarUpa lAgI jAya che, eTaluM ja. paNa emAM e pheraphArano zo vAMka? paNa koIne game ke na game, koIne AzIrvAdarUpa lAge ke ApattirUpa lAge, chatAM je navA pheraphAro have thayA vagara rahevAnA ja nathI, enI sAme lAcAra thaIne besI rahevuM che enI sAme nirarthaka baDabaDATa karyA karavo emAM zANapaNa nathI, salAmatI paNa nathI. kharuM zANapaNuM to palaTAtI paristhitine anurUpa palaTo laIne e paristhitino vadhAremAM vadhAre lAbha uThAvI levAmAM che, ane kadAca AvuM cakorapaNuM ke AvI hoMziyArI dAkhavavAnI zakti na hoya to paNa chevaTe AvatI muzkelIno cokakasa tAga meLavIne pANI pahelAM pALa bAMdhavA jeTalI samayasUcakatA ane dUraMdezI tema ja AvaData to dekhADavI ja joIe. eTaluM ja na thaI zake to samajavuM ke ApaNe gheTAMnA ToLAMnI jema avyavasthita rIte ja rahevA ane jIvavA mAgIe chIe ane suvyavasthita samAjaracanAnI ApaNI vAto kevaLa popaTanA rAmanAma jevI artha vagaranI ja che. duniyAmAM rAjakAraNa upara paNa jAmatuM jatuM arthakAraNanuM varcasva ane dezanA arthataMtranuM jhaDapathI badalAI raheluM mALakhuM Aje mAnavInI jIvananirvAhanI rojiMdI vyavasthA upara bhAre asara karavA lAgyuM che. gaI kAle je Avaka jIvananirvAha mATe pUratI ja nahIM paNa kaMIka bacata karanArI lekhAtI hatI, e Avaka Aje eTalA ne eTalA ja jIvananirvAha mATe sAva ochI lAge che. ane jIvananirvAha mATe prAthamika jarUriyAtarUpa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na su lekhAya evI cIjavastuonA bhAvo ha paNa vadhAre UMcA vAnA che, ane cAlu kamANI e kharcane pahoMcI vaLavAmAM vadhu azakta nIvaDavAnI che, evAM eMdhANu 5 kaLAI rahyAM che. sAva navI AkAra laI rahela A paristhitinI asara jaina samAja upara na thAya, e na banavA jevI vAta che. amane to UlaTuM ema lAge che ke, jainasamAja ane enA jevA bIjA majaLiyAta amAne pAM parizramane lanarUpa ane ezaArAmane zobhArUpa mAnavAmAM Ave che, ane tyAM enI kamANI upara anekanA nivAhano boja padmA kare che emanA upara cchA navI paristhitinI vadhu mArI asara thavA lAgI che, ane jo hajI paNa cetavAmAM nahIM Ave to e mAThI asaramAM vadhAro ja thavAno che. A rIte jyAre jaina samAjanuM ciMtAjanaka bhAvI spaSTapaNe joI ke samajI zakAtuM hoya tyAre dareka samAjahitaciMtaka ane dareka dUradarzI AgevAnanI e pharaja thaI paDe che e samAjane sAco mArga batAve ane atyAranI sthitimAM samAjanuM saMgopana ane saMvardhana karavA mATe je kartavya bajAvavAnI jarUra lAge teno khate amala karI tAvIne samAjane e mArge AgaLa vadhavAnI hiMmata ane preraNA Ape. amArI samaja pramAse, atyAranA Arthika jhaMjhAvAtanI sAme TakI rahevA mATe be bhAganono amala karavAnI khAsa jarUra che. eka to ni athavA dareka kuTuMze potAnI AvakamAM niyamita rIne kaMkane kaM vadhAro thato rahe evA kopAyo yojavA. ane bIjI bAbata e ke potAnA uparano AArSika bhIte dhIme dhIme zocho thato jAya, eTale ke potAnuM jIvana ane potAno vyavahAra aa kharce naLI zake, evI navo mArga grahaNa karo te. A banne bAbatono jarA vigate vicAra karIe. vyaktinI ke kuTuMbanI AvakamAM vadhAro karavAno mukhya ane sarvajanAba ekamAtra upAya e ja che ke kuTuMbanI dareka vyakti kaika ne kaMki paNa upArjana ka ane eka mukhya vyaktine mAthe bhArarUpa banIne vavAnI jUnI Tevane bhUlI jAya, tema ja kuTuMbanA aMga tarIke potAnI paNa koIka tAtkAlika pharaja che ja e navo pADa vanamAM utAre. alabatta, AmAMthI sAva nAnAM ? jUna 1959 bALako, ativRdhouM bharAtone to bAkAtaja savAM, paNa vyaktio ke kuTuMbo A rIte avaiMpArjanamAM kriyAzIla thAya e mATe e vyakti ke kule jema jAgata thavAnI jarUra che, tema AkhA samAjamAM e bhAvanAne anurUpa vAtAvaraNa pedA karavAnI paNa jarUra che; ane amArI samaja mujaba, AvuM vAtAvaraNu pedA karavAnI mukhya javAbadArI samAjanA agresaronI che. ApaNe moDhethI bolIe chIe, chatAM ApaNA jIvanamAM zramanI pratiSThA thavI hajI bAkI che; ane zrama taraphanI ApaNI jUnI sUga ApaNAM aMtaramAM UMDe U~De paNa hajI jIvatI hoya ema lAge che. vadhAre zarIrazrama kare te nAno ane ocho zarIrazrama kare te moTo. nAnAmoTApaNAnuM A jUnuM mUlyAMkana hajI paNa ApaNA manamAMthI dUra thayuM nathI; ane e dUra nahIM thAya tyAM sudhI eka raLe ane aneka khAya, ane kuTuMbanA staMbharUpa eka mAnavI cAlyo jatAM AkhuM kuTuMba ekariyA mahelanI jema nArAja thaI jAya, evI sAthe ekAMgI. kuTuMba vyavasthA ane samAjavyavasthA dUra thaI zakavAnI nathI; ane varTa atyAranI sthitimAM TakI rahevuM ja muzkela banI javAnuM che. eTale zramanI zaktinuM navesarathI mUlyAMkana karIne eno mahimA AkhA samAjane samajAya e rIte vicArako ane agresaroe kAma karI batAvavuM joI e. eTaluM kharuM ke atyAre ApaNe tyAM udyogagRho jevI pravRttio mAraphata A dizAmAM kaMIkane kaMIka praznano thaI rahyA che; ane samAjane eno keTaloka lAbha paNa maLe che. ame AvI pravRttine jarUra AvakArIe chIe ane enI prazaMsA paNa karIe chIe. chatAM eTaluM jaNAvavAnI rajA laIe chIe ke atyAranI jarUriyAtanI sarakhAmaNImAM A to pAradarAmAM pahelI pUNI jeTaluM pazu nathI. eTale A mATe dezanA judA judA pradezomAM jenI asara pahoMce evI vA paidA karavAnI temaja e davAno samucita upayoga karI zakAya evI vyApaka ane vyavasthita yojanA karavAnI jarUra che. jo AvI vyApaka ane Avasthita yojanA ApaNe nahIM karIe to A dizAnA ApaNA prayatno prazaMsApAtra hovA chatAM, eNvare enuM pariNAma tapelA tavA upara pANInAM thoDAMka TIpAM nAkhavA karatAM vadhAre lAbhadAyaka nathI AvI zakavAnuM, e AApaNe samajI laIe. bane to pachI samAjane Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jUna 1959 va veravikhera thaI jato paNa ApaNe nahIM rokI zakIe. tAkAta vagaranuM kalevara bhalA keTalo vakhata TakI zake ? A thaI pahelI vAta. have bIjI bAbatano vicAra karIe. atyAranA Arthika jhaMjhAvAtanI sAme TakI rahevAno bIjo upAya te ame upara sUcavyuM che tema, Arthika bojo ocho karavo te che. A bAbata paNa kuTuMbanI AvakamAM vadhAro karavA jeTalI ja, athavA kadAca amuka aMze enA karatAM paNa vadhAre mahattvanI che. tyAre vicAravAnuM e rahe che ke A Arthika bojo ocho kevI rIte thaI zake? potAnA ke potAnA kuTuMbanA nirvAha mATe temaja potAnAM bALakonA poSaNa ane zikSaNa mATe je ochAmAM ochuM kharca karavuM paDe e to karyA vagara cAle ja nahIM; emAM ghaTADo karavAnuM karI zakAya paNa nahIM. ane atyAre jaina samAjanA poNAbhAganI Arthika sthiti evI thaI gaI che ke e AvA anivArya kharcane paNa mAMDamAMDa pahoMcI vaLI zake che, eTale evAone mATe mojazokhamAM paDIne ke jIvananI jarUriyAtomAM vadhAro karIne kharcane vadhArI mUkavAno to koI savAla ja nathI. eTale e rIte emane kharca kamI karavAnI zikhAmaNa ApavAnI bhAgye ja jarUra che. alabatta, jeo potAnI kaMIka sArI Avakane joIne ezaArAmamAM paDI jAya che ke navI navI sAmagrI bhegI karavA tarapha AkarSAI jAya che, teo potAnA bhAvIno vicAra karIne evA binajarUrI kharcAo karatAM aTake e to ISTa ja che; ane tethI saravALe emane potAne, emanA kuTuMbane ane samAjane lAbha ja che. paNa A Arthika bojAne dUra karavAno ke ocho karavAno mukhya upAya te ApaNA sagapaNu-lagnanA sAmAjika rivAjone bane eTalA binakharcALa banAvavA e che. ADaMbara ane moTAInA khoTA khyAlathI dhIme dhIme A rivAje evA to kharcALa banI gayA che ke chevaTe e rivAjone mULabhUta hetu ja bhulAI gayo, ane AnaMbara ane dhAmadhUme ja mukhya sthAna laI lIdhuM ! jANe AtmA bhulAI gayo ane kAyAnIja ALapaMpALa vadhI gaI! lagnajIvanano mukhya hetu to vyaktinuM jIvana vyavasthita ane amuka aMze saMyamita bane, kuTuMbanuM saMvardhana thatuM rahe ane saunuM pAlana-popaNa saraLa rIte thaI zake e che. paNa lagnanI pAchaLa gajA uparAMtano kharca thavA lAgyo, ane ene potAnI saMpattinuM pradarzana karavAnuM eka sAdhana banAvI devAmAM ke mAnI levAmAM AvyuM, tyArathI enI asara avaLI thavA mAMDI; ane have to e samAjane mATe asti-nAsti jevo vikaTa prazna banI gayo. lagnano utsava devAdAra banAvavAnuM nimitta banyo, kariyAvara kalezano janaka banyo ane AbaranI pAchaLa bALakonA poSaNa ane zikSaNanI barabAdI thaI. gaNAvavA hoya to kharcALa banI gayela lagnanA AvA to aneka geralAbha gaNAvI zakAya. paNa have e eTalA to spaSTapaNe dekhAvA lAgyA che ke e mATe vadhAre vivecata karavAnI jarUra nathI. tyAre Ano upAya zo? Ano upAya spaSTa che : lagnotsava jema bane tema sAdAIpUrvaka ane binakharcALa rIte UjavavA joIe. paNa A upAyanA amalano AdhAra paNa zrImaMtonA valaNa upara ja che. samAja varga je A dizAmAM pahela kare to ja bIjAne enuM anukaraNa karavAnuM mana thAya nahIM to eno amala thavo zakya nathI. lagnanA kharcane ochuM karavA mATe atyAre aneka vicAro cAlI rahyA che. keTalIka yojanAo paNa ghaDAI rahI che. ane samUha lagno yojavA jevI yojanAo paNa lokonuM dhyAna dorI rahI che. ekaMdara rIte Ane eka zubha cihna lekhavuM joIe. paraMtu AmAM paNa je ekasUtratA sAdhIne suvyavasthita yojanA nahIM karavAmAM Ave to ethI ApaNI muzkelIo dhAryA mujaba ochI nahIM thaI zake; ane UlaTuM avyavasthita yojanA kyAreka kaleza ke matabhedanI janaka banaze e vadhArAmAM. AvuM na bane e mATe dareka bAbatamAM suvyavasthita yojanA taiyAra karIne eno amala karavo e ja sAco mArga che, e kahevAnI jarUra nathI. Avo mArga grahaNa karIne ApaNe pANI pahelAM pALa bAMdhavAnI zarUAta kyAre karIzuM? teo A samayane bina Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (konpharansa kAryAlaya dvArA) zrI jabalapUra kAMDa virodha sabhA zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, a. bhA. digambara jaina tIrthakSetra kamiTI, a, bhA. . sthAnakavAsI jaina konpharansa, zrI jana che. terApaMthI sabhA ane zrI jabalapura kAMDa anveSaka samitinA saMyukta upakrame muMbaInA samagra jaina samAjanI jAhera virodha sabhA zukravAra, tA. 1 me, 1959 nA roja sAhu zrI zreyAMzaprasAdajI jainanA pramukhapade maLI hatI. (ahevAla samAcAra saMkalana vibhAgamAM Avela che.). AjIvana sabhAsada zrI caMdulAla vIracaMda hA. zrI revacaMda tulajArAma zAha, (nipANa) konpharansanA AjIvana sabhAsada thayA che te badala teozrIno AbhAra mAnIe chIe. zeTha phakIracaMda premacaMda skolarazipa (prAIjha) zrI jaina . konpharansa hastakanA zeTha phakIracaMda premacaMda skolarazipa prAIjha phaMDanI yojanAnusAra chellI meTrika (esa. esa. sI.)nI parIkSAmAM saMskRta viSayamAM sauthI uMcA naMbare pAsa thanAra . mUrtipUjaka jaina vidyArthIne, tema ja bIjI skolarazipa (prAIjha) suratanA vatanI ane kulle sauthI vadhu mArkasa meLavanAra zve. mUrtipUjaka jainane apAze. pAsa thanAra vidyArthIe mArkasa vagerenA jarUrI pramANapatro sAthe zrI jaina vetAmbara kaoNnpharansa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, muMbaI 2 nA saranAme tA. 30 jUna 1959 sudhImAM arajI mokalI ApavI. zrI mANekabA jaina vidyArthI pAritoSaka zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansane zrI muMbaI cImana chAtra maMDaLa taraphathI soMpAyela zrI mANekabA jaina vidyArthI pAritoSika phaMDanI yojanAnusAra tenA vyAjanI rakama muMbaI rAjayamAM esa. esa. sI. nI parIkSAmAM prathama naMbare pAsa thanArane AgaLa abhyAsa cAlu rAkhavA mATe InAma ApavAmAM Avaze. A mATe mArkasa vigerenI sarva jarUrI vigato pramANapatra sAthe tA. 30 jUna 1959 sudhImAM zrI, jaina che. kaoNnpharansa, goDIjI bilDIMga, 20 pAyadhunI, mubaI nA saranAme arajI karavI. zeTha hemacaMda catrabhuja skaoNlarazipa zeTha hemacaMda catrabhuja skolarazipa bI. esa. sI.(Teka) mAM abhyAsa karavA IcchatA . mUrtipUjaka jaina vidyArthI yA vidyArthinIne ApavAmAM Ave che. arajIpatraka sAthe nIcenI mAhitI mokalavI jarUrI che. (1) meTrIka (esa. esa. sI.) pharsTa Iyara sAyansa, InTaramiDiyeTa sAyansa, bI. esasI. (sabasIDIyarI) ane bI. esasI. (DigrI) parIkSAomAM meLavela mArkasanI sarTiphAI karela nakalo. (2) arajI karanArane anya koI sthaLethI madada yA lona maLatI hoya athavA maLavAnI hoya to tenI pUrI vigato. uparanI vigato arajI sAthe tA. 30 jAna 1959 sudhImAM zrI jaina zvetAmbara konpharansa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhunI, muMbaI 2nA saranAme mokalI ApavI. esa. esa. sI. sudhInA jana zretAmbara mUrtipUjaka vidyArthIone phInI sahAya zrI jaina . konpharansanA zrI zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa phaMDanA zikSaNa vibhAgamAMthI esa. esa. sI. paryantanA je jaina zve. mU. 5. vidyArthIone phInI sahAyatAnI jarUra hoya temaNe nIcenA sthaLethI vIsa nayA paisAnI TapAla TikiTo mokalI chApela phorma maMgAvI moDAmAM moDA tA. 15 jUna 1959 sudhImAM saMpUrNa vigato sAthe zrI jaina zvetAmbara konpharansa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI 2nA saranAme arajI karavI. muMbaInA vidyArthIo kAryAlayamAMthI bAra yA paisA ApI baporanA 1 thI 4 vacce arajIpatraka meLavI zakaze. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga upara darzAvyAnusAranI TapAla TikiTa nahi mokalanArane arajIpatraka mokalavAmAM AvatAM nathI. junAgaDha jaina strI hunnara udyogazALA * zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa zrAvaka-zrAvikA kSetra urva junAgaDha samiti dvArA junAgaDhamAM jaina strI bara upogazALA calAvavAmAM AAve che. ka * A sevA mATe sva. saMdhapati Do. prabhudAsabhAI trionadAsa taraphathI za. pA nuM drazya karavAmAM Avela che. saMvata 2014mAM A saMsthAne zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa muMbaI taraphathI rUA. 680 nI madada maLI che. zrI saMdha ane kaoNnpharansanI madadathI A saMsthAne sAro. pAyA upara mUkavAnI vicAraNA cAle che. konpharansanI madada zarU thaI te pahelAM pa ka khaMno lAbha letI hatI. tyAre kula 29 mheno A nara ughogacALAmAM zivaSNunuM kAma zIkhe che, viroya saMcAo temaja anya sAdhano meLavI tene vikasAvavAnI kAryavAhako bhAvanA seve che. zrI jaina zvetAmbara phrAnku ransanI madada thI cAlatI AvI saMsthAo samAjane ghaNI upayogI che te niHzaMka che"- e pramANeno riporTa junAgaDhathI saMsthAnA upa-pramukha zrI vIracaMda goviMdajI zAha pAThave che. banArasa hiMdu yunivarsiTI jaina dhara jaina ceranA praoN. zrI dalasukhabhAI DI. mAlavaNIA jaNAve che ke hamaNAM levAyelI banArasa yunivarsiTInI parIkSAmAM jaina darzananA AcAryanA aMtima khaMDanI parIkSA bauddhabhikSu zIlAcAre ApI che. jaina darzana zAstrInA tRtIya varSamAM e, dvitIya varSamAM eka ane prathama varSamAM be vidyArthIno be che." zrI. jaina che. mizana borDa zrI jaina ve. ejyukezana borDanI zrI praphullacaMdra khakhalacaMda modI puruSavarga ane zrI kAMtAbDena khabalacaMda modI strIvarga dhArmika tarIkAmanI tA. 14-12-1958 nA roja levAmAM Avela 51mI InAmI parIkSAonuM pariNAma tA. 20 me 19pa9 nA roja jAhera karavAmAM Avela che tenI saMkSipta vigata nIce mujaba che! puruSa vibhAga dhoraNa (1) saMskRta vizArada (2) adhyAtma vicArata e 1 1 pAsa 1 1 InAma . 5000 za. 1000 5 10 ( 3 ) karma vizArada vi.2. 1 (4) puruSa dhoraNa ke (5) puruSa dhoraNa 5 ( 6 ) puruSa dhoraNa 4 (7) puruSa dhoraNa 3 ( 8 ) puruSa dhoraNa 2 (9) puruSa poraNa 1 (10) khAla dhoraNa 2 (11) khAla dhoraNa 1 strI vibhAga (1) karma vizArada 6 (2) strI dhoraNa 8 (3) strI dhoraNa 7 (4) . dhoraNa (5) strI dhora pa (6) strI dhoraNa 4 (7) strI dhoraNa 3 (8) zrI dhoraNu 2 (9) strI dhoraNa 1 (10) kanyAdhoraNa 2 (11) kanyA dhoraNa 1 ra 1 3 3 11 8 56 150 195 176 639 431 920 682 ra 1 10 2 5 1 14 12 * 12 10 47 116 98 210 194 357 302 789 85 jUna 1959 3 11 10 36 rUA. 500 / . 5000 za. 31. *** *** ... rUA. 4500 rU. 6000 rUA. 7500 22.50 - 00 5 rUA. 95.00 14 za. 75* 00 10 rU|. 75* 00 21. 5000 rU|. 60 00 rUA. 60 - 00 rU|. 75 00 za.18200 za.29800 8}}00 rUA.125-0 5.211 - 00 rU|.249 * 29 110599 A rIte puruSa ane strI vibhAgamAM maLI kula 1709 umedavAro beThA hatA te paikI 1373 pAsa thayA che ane judA judA 48 kendImAM kula za. 1971 ha nA InAmo jAhera karavAmAM Avela che. svargA AgevAno amadAvAdanivAsI zeTha zrI amRtalAla kAlidAsa jeoe kaoNnpharansanA bhUtapUrva resIDenTa janarala sekreTarI ane 14mA adhivezananA svAgatA bakSa tarIke kiMmatI sevAo arpelI hatI. teozrInA tA. 16-5-1919nA roja thayela svanavAsanI sakheda noMdha laIe chIe. kaoNnpharansanI sthAyI samitinA dasAhI sabhya zrI cImanalAla durlabhajI zAha mULIvALAnA ane sitAmahunivAsI zrI mohanasiMda naMdalAla mahetAnA svargavAsa badala duHkha prakaTa karIe chIe. svargasthanA AtmAne zAzvata zAMti caDIe chIe. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saM ka la na amerikAmAM bhAratIya jaina DaoNkaTaranuM bahumAna mesegyuseTasa hArTa esosiezana" bosTana taraphathI DaoN. jayazekhara maganalAla jhaverIne "hRdayaroga upara selisileITanI asara "nA abhyAsa tathA saMzodhana kArya mATe sane 1959nI DaoNlara 5175 (lagabhaga rUA. pacIsa hajAra)nI grAnTa ApavAnuM tAjetaramAM jAhera karavAmAM AvyuM che. bAra DaoNkaTaromAM DaoN. jhaverI ekalA ja hindI che jemane A varSe AvI ucca ziSyavRtti maLI che. teMtrIsa varSanI vayanA DaoN. jhaverI sva. zrI. maganalAla jasarAja jhaverInA putra che. muMbaInI grAnTa meDikala kolejamAM abhyAsa karI sane 1952 mAM muMbaI vizvavidyAlayanI ema. bI., bI. esa nI upAdhI meLavyA bAda sane 1955mAM vadhu abhyAsArthe teo amerikA gayA. tyAM "ohIA"nI vikhyAta leIkavUDa hospITalamAM traNa varSa sudhI temaNe InTarna' tathA cIpha meDikala oNphIsara ' tarIke bahuja saphaLatApUrvaka kAmagIrI karI sArI cAhanA meLavI. gaye varSe "hAusa oNpha guDa semeriTana" (bosTana) saMsthAe hRdayaroga upara saMzodhana kArya karavA temane AmaMtryA ane Aja hospITalamAM saMzodhanakArya karatAM DaoN. jhaverIe upara mujaba bahumAna ane Ucca ziSyavRtti prApta karI che. zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA paMjAbanuM ogaNIsamuM adhivezana tA. 2-3 me, 1959nA roja ludhiyANAmAM zrI megharAja jainanI adhyakSatAmAM thatAM samAja sudhAra, bhUdAna AMdolana, jabalapuramAM kAMDa, kAMgaDAnI jaina mUrtio ane jaina saMgaThana aMge nirNayo thayA. taduparAMta dilhImAM zrI vallabha smAraka sthApavA ane bekArI nivAraNa te ja maMdironI suvyavasthArtha TharAvo thayA hatA. svAgatAdhyakSa tarIke vidyAsAgara jaina hatA. pUjya munirAja zrI prakAza vijayajI, sAdhvIjI zrI caritrazrIjI, puNyazrIjI, puSpazrIjI AdinI upasthiti preraNAdAyI nivaDI hatI. zrI pUrvabhArata jaina samelana kalakattAmAM tA. 10-11-12 eprila 59 nA divasoe zrI punamacaMdajI rAMkAnI adhyakSatAmAM samela- nanI beThaka maLI hatI. ughATana vidhi a. bhA. kogresa kamiTInA mahAmaMtrI zrI takhatamalajI jaina karI. svAgata dhyakSa tarIke zrI mohanalAla lallacaMda zAhe sevA apa. samelane kula 7 TharAvo pasAra karyA. (1) jaina samAjamAM saMgaThana ane paraspara sahayogavRtti (2) jabalapUra kAMDa aMge (3) Arthika sthitizramanI mahattA upara bhAra (4) sarva saMpradAyonI prArthanAnA saMkalanArthe (5) paraspara roTI-beTI vyavahAra, sAmuhika vivAha, sAdAI Adi zarU karavA temaja paDadA (lAja) tyAga mATenI bhalAmaNa (1) zrI mahAvIra jayaMti, dIpAvalI ane saMvatsarI saMyuktapaNe ujavavA temaja (tha zrI bhArata jena samelananA TharAvo aMgenI kAryavAhI karavA. zrI bhAratIya jaina svayaMsevaka pariSada A pariSadanuM navamuM adhivezana boDelImAM tA. 14-15 me, 1959nA roja zrI motIlAla vIracaMda zAhanA pramukhasthAne thayuM hatuM. svAgatAdhyakSa zrI kezarImala hIrAcaMda hatA. adhivezane kula sAta TharAvo pasAra karyA. (1) madhyamavarga utkarSa (2) boDelI kendra (3) dharmapracAra (4) zrI mahAvIra jayaMti (5) sAhityapracAra (6) saMgaThana ane (7) paisA phaMDa aMge ali rAjapUravALA zrI pannAlAla lalubhAIe uddaghATana karI saMgaThana, pracAra ane madhyamavarga rAhatanA kAryane apanAvavA apIla karI. pramukhasthAnethI zrI motIlAla vIracaMda zAhe keTalAka dravya prakAro tarapha lAlabattI dAkhavI saMgaThana karavA temaja saMkucita dRSTi tyajI daI vizALa bhAvanA keLavavA vagere bAbato tarapha samAjanuM dhyAna doryuM hatuM. A prasaMge zrI popaTalAla rAmacaMdra zAhe paNa samAjanI vartamAna sthiti rajU karI. "jenama jayati zAsanam " nI dIpazikhA pradipta karavAnA upAyo varNavyA hatA. zrI jabalapura kAMDa virodha sabhA zrI jaina zvetAmbara konpharansa, zrI a. bhA. digambara jaina tIrthakSetra kamiTI, zrI a. bhA. . sthAnakavAsI jaina konpharansa, zrI jabalapUra kAMDa anveSaka kamiTI, zrI jaina che. terApaMthI sabhAnA AzrayataLe muMbaInA Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga jUna 1959 samagra jainonI jAhera sabhA jabalapUra, buDIcaderI, devagaDha tathA madhyapradezanA anya sthaLoe jenonA sAMskRtika ane purAtattvanA bahumUlya khajAnA jevI prAcIna jaina mUtio bhAMgavAnA, ziraccheda karavAnA, AgamanA aprApya graMtho bALavAnA tathA jainonA ghara tathA dukAno luMTavAnA kAMDano virodha karavA tathA nyAya meLavavA madhyastha ane lAgatI vaLagatI sarakArane AgrahapUrvakanI vinati karavA vagere mATe zukravAra, tA. 1 lI me 1959 nA roja hIrAbAgamAM sAhu zrI zreyAMzaprasAdajI jainanA pramukhasthAne maLI hatI. jaina che. kaoNnpharansanA mukhyamaMtrI zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha patrikA raju karI sabhAnA udezo samajAvyA. zrI cimanalAla gopAladAsa vakhArIAe jabalapUramAM tA. 18-19, phebruArI 1959nA divasoe jabalapUramAM samAjavirodhI tatvoe, je tophAno karyo tenI vigata ApI. jaina samAja jevI ahiMsApriya prajAne je nukasAna thayuM tenI nyAyI tapAsa karavAnI mAMgaNI karI hatI. vizvazAMti pracAranA yugamAM AvA banAvo thAya che te mATe duHkha vyakta karI jaina samAjane saMgaThita thavA apIla karI hatI. zrI khImacaMda ema. vorAe AphatanA samaye niSkriyatA choDI AtmanirIkSaNa karavA temaja baLa keLavavAnI bhalAmaNa karI. zrI maganalAla pI. dozIe dharmanA nAme bhAratamAM je keTalAka AMdolano thayAM tenI vigata rajU karI kahyuM ke jainoe koIpaNa sthaLe ke samaye AvI jAtanA AkramaNa karyo nathI ane teo sadA zAMtipriyatAne ja varyA che. zrI ramaNalAla dalasukhabhAI zraoNphe jaNAvyuM ke ApaNane ratalAma Adi sthaLe anyAya dUra karavA mATe nyAyAlaya sudhI jaIe chIe to paNa rakSaNa meLavI zakAtuM nathI. prajA ke zaherI tarIkenA sAmAnya hakakothI paNa ApaNane vaMcita rAkhavAmAM Ave che e zocanIya che. zrI ratanacaMda cunIlAla jhaverI, zrI. caMdulAla karaturacaMda ane zrI nemacaMda vakIlavAlAe TharAvonAM samarthanamAM pravacana karyA hatAM. pramukhasthAnethI sAhu zrI zreyAMzaprasAdajI jene jaNAvyuM hatuM ke jaina samAja upara thayelA bIjA atyAcAro bhUlAyA nathI tyAM A jabalapUra va. sthaloe je atyAcAra thayelA che tethI samAje jAgRta thavAnI jarUra che. ratalAmanI bAbata, sAhitya akAdamI dvArA prakaTa thayela pustakanI bAbata ane A prakaraNa ApaNI kamajorI batAve che. bhAratanI rAjanIti badhA dhamane samabhAve jovAnI che tyAM AvAM kRtyo aMge kaMI thatuM nathI e kharekhara zocanIya lekhAya. jaina samAje AvA samaye saMgaThana keLavI potAnA hakko meLavavA joIe. A virodha sabhAmAM traNa karAvo pasAra thayA hatA. vighAthanI jana skIlarazipa mArca, 1959 mAM levAela sekaMDarI skUla sarTiphIkeTanI parIkSAmAM sauthI vizeSa guNa prApta karanAra ane kaoNlejamAM AgaLa abhyAsa karavAnI kabulAta ApanAra eka zvetAmbara mUrtipUjaka jaina vidyArthinIne "zrImatI lIlAvatI bhoLAbhAI mohanalAla jhaverI jaina skolarazipa" ApavAmAM Avaze. niyata arajIpatraka zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI govALIA Teka roDa, muMbaI-26 nI ophIsethI maLaze. arajIpatraka svIkAravAnI chellI tArIkha 10 mI julAI 1959 che. zretAmbara mUrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcAra tA. 20mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe. samAcAra mokalanAre potAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che. taMtrIo, "jenayuga" C/o zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa goDIjI bidaDAMga; 20, pAyadhunI, muMbaI 2 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhumalI (porabaMdara)nA ramaNIya jinaprAsAdano ci - pa ri ca ya mamamama mamamamamama pU. muni zrIyazovijyajI mahArAja dakSiNa saurASTramAM samudranA kinAre porabaMdara zahera ajoDa khyAla ApI rahyAM che. vaseluM che. tyAMthI 32 mAIla dUra dhumalI nAmanuM gAma bhUtakALanA udAra carita kalAbhakta naravIroe tevI che. kahe che ke A gAma eka vakhata porabaMdaranI rAja- rIte bhagavad bhakti nimitte kalAmaya deva vimAno jevAM dhAnI rUpe hatuM. e gAmanI najIkamAM AvelA khaMDera vizALakAya, gaganacuMbI aneka maMdiro sthaLe sthaLe avasthAne pAmelA devavimAna jevA uttuMga zikhara, baMdhAvyAM hatAM. kALAMtare AtmAnI sulatAnInA manorama kalA, ane bhavya bAMdhaNI dharAvatA jainamaMdiranAM ' vAvAjhoDAmAM dharAzAyI banyAM, dhvasta thayAM ne khaMDero che. maMdiranI vizALatA ane enuM ThassedAra zilpa banyA. emAMnA keTalAMka Aje paNa potAnI AtmaenA bhUtakALanI bhavyatAnI jhAMkhI karAve che. kathAne kahevA khaMDero rUpe UbhAM rahyAM che. A maMdira ane tenA bhAgono TuMka paricaya ApavA ahIMA evA eka khaMDera jinamaMdirano paricaya agAu prAsaMgika eka noMdha ApavAnI lAlacane rokI ApuM chuM. zakato nathI. maMdirano paricaya noMdha vItarAga tIrthaMkara devapraNIta zrI jinazAsana e eka yadyapi samagra prAsAdano saMpUrNa ane pAradarzaka khyAla viziSTa koTinuM zAsana che. ane tethI ja te lokottara to najare joyA bAda ja ApI zakAya, chatAM citradarzanathI zakya eTalo khyAla ApuM chuM. zAsana tarIke oLakhAya che. lokottara hovAthI enuM baMdhAraNa paNa suvyavasthita, nakkara ane advitIya che. A prAsAda eka viziSTa prakAranI samRddhi dharAvato kAraNa ke te saikAlika daSTinA zreyaskara yogathI paripUta che. A prAsAdanI citra chabIo jotAM te bAvana devabanyuM che. kulikAothI yukta hato ema spaSTa samajAya che. jo ke A baMdhAraNa sAta vibhAgamAM vaheMcAeluM che. kamanasIbe Aje ekeya devakulikAnuM astitva (1) jinamUrti, (2) jinamaMdira, (3) jJAna, (4) sAdhu, nathI rahyuM. (5) sAdhvI, (6) zrAvaka, (7) zrAvikA. je vAta upara maMdira UbhuM che. tenI laMbAI 150 A kramamAM jinamUrtine ApeluM sahuthI agrasthAna phITa ane pahoLAI 10rA phITa che. ane UMcAI eja enI mahattAne sUcita karI jAya che. A mUrti khAsI lA phITanI che. maMdira pUrvAbhimukha che. jagatI AlaMbanane zAstrakAroe gharamAnnana zabdathI oLa madhyamakakSAnI che. alabatta e bhAgamAM nakasI nathI, khAvyuM che. sAdhako AvI paramAlambana vastunuM zAMti paraMtu vacce vacce bhinna bhinna devadevIonI mUrtio ane AnaMdathI sevana karI zake, e mATe enAM maMdiro yukta gokhalo banAvI jagatIne kaMIka suzobhita bAMdhavAnI jarUriyAta UbhI thaI eTale pUrva banAvavAno prayatna jarUra karyo che. kAlIna dIrdhadaSTA maharSio, rAjarSio, mastrIo jagatI upara pharatI bAvana derIo haze. A jagatI ane suzrAvakoe, bhAratanA mukhya mukhya aneka nA vacalA bhAga upara ramya bhavyatAno khyAla Apato pahADo upara lAkho-karoDonA kharce vizALakAya mukhya prAsAda che. (jUo citrAMka 1) jinamaMdiro UbhAM karyo. ane bahudhA te tIrtho tarIke prAsAdano bAhya paricaya prasiddhimAM AvyAM. jaina mUrtipUjaka saMpradAyanA A mahAna A prAsAda nA kAti nA prakArano lAge che. AnI pratIko Aje vizvane jenonI anupama bhagavad bhaktino AdhArabhUta pITha mahAvIra jAtinI che. AmAM nIcethI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 1 mITa, nATako, RLiyA, ijJiA batAvIne pachI trAsavaTTI batAvI che. pachI khuzilA ane enA upara tharo batAvyA che. ahIM e thara ja upasAvyA che. Tnayara eTale sanmukha gatimAna hAthIonI kaMdorAnI jema maMdiranI karine pharI hAramALA mAtra mUla garbhagRhane ja nahi paraMtu raMgamaMDapa ane kAv anugAra cokI sudhI phelAela che. A eka viziSTatA che. AAja viziSTattA bApane kuMbhArIyAjInA prAsAdamAM jovA maLe che. guththara upara ja nAtha banAyelo che eTale gatimAna manuSyanI AkRtio, nRtya ane bhinna bhinna ceSTA karI rahelA manuSyonI hAramALa batAvI che ane enA upara movara batAvyo che. maMDovaramAM bahudhA vividha devIonA svarUpavALo sAdo jhummo pachI sAdI rAvaTI pachI aMtarA, deva, maMAi, batAvI che, taMtrA (dhA), jaMghAmAM traNeya dizAomAM bhadrayukta thavAkSo (jharUkhAo) batAvyA che. bAkInA bhAgomAM vibhinna mudrAo dvrArA ane , dvitrimo dvArA urvAsanastha daivIpradhAna svarUpa AkarSaka rIte kaMDAryo che. gavAkSamAM kyAMka kyAMka daMpatI-mithuna yugalo paNa kaMDAryAM che. traNe chAMnI pIDo tathA kaTheDAomAM rUpakAmo ane je karavAnuM koI cokakasa pramANa adyAvadhi zilpazAstromAM nathI bhalI zakayuM (?) evAM bhogAsanI (3) paNa camakAvyAM che. gavAkSo nIce moTA pramAnAM atiyugalo sthApita karyAM che, meM khAsa dhyAna kheMce tevAM che. A rUpakAmo upara zilpIoe rAma (bhASAmAM taMtra athavA TonI) tenApara maLInuM zilpa pachI zirAvaTa ne phktI karIne moTI (kavala pachI jhI pachI anAja (athavA puSpadaMta mAvAmAM attaravI) nuM zilpa ane tenA upara ApanuM batAvyuM che. te upara vizALa gherAvAvALuM-sarakhAM upAMgavALuM samar 1 eka jAtanuM siMha mukhAkRti jevuM jaLacara prANI 2. koI koI prAsAdamAM azva haMsAdika prANIonA tharo paNa hoya che, paNa A prAsAdamAM to gaja ane nara beja tharo che. A pITha ane maMDovaranA jevuM ja zilpa sarakhAvavuM hoya to kuMbhArIyAcha tIrthanA zrI neminAdhajInA prAsAda sAthe sarakhAvI zakAya. Tai na pa ziva batAvyuM che. enA relA ane mitra upara satromA go caDhAvyA che. zikharanA moTA bhAganI vidhvaMsa thayo che eTale eno vadhu piracaya ApavAno to nathI. raMgamaMDapa parica jinaprAsAdanA agrabhAge samAmaMDapa (raMgamaMDapa ) kakSAsanayukta, traNeya bAjue cALo (cokIo ) karela che. sipAsamAM vartamAna-svastika A prakAranA maMDapo paikI Ane karyo. maMDapa kahevo ? te maMDapa naSTa thayo hovAthI nakkI karI zakAya tema nathI. (jUo citra naM. 2) maMDapa upara eka majazo karyo che. maMDapanI sa~khAI zvetAM A maMdira jyAre arpita daro tyAre koI adbhuta prabhAva pAtharatuM haze. AvuM jaina maMdira gujarAta mATe virala gaNI zakAya ! taMbapaya taMmo, citramAM be prakAranA dekhAya che. 1. korIvALA 2. koraNI vinAnA. kolI maMDapa pAsenA sabhAmaMDapanA ghUmarane TekavelA ATha staMbho korIvALA che ne bAkInA sAdA che. ( jUo citra naM. 3 ) A maMdiranA staMbho ja jAtinA che mAMca aSTakoNu (mAMsa ) nA che. A staMbhanI kukSiAomAM vIonAM vividha svarUpo AlekhelAM che. tenA upara taMtranA pradhAna bhAgamAM dinaro, gaMdhA, ghaNo AdinAM rUpakAmo, bhadrAsanastha devIo, kamalapatro, grAsapaTTI Adi kaMDAryo che. A staMbho khAsa, moDherA Adi prAcIna maMdironA staMbhone maLatA che. AnI upara sIdhuM ja maLI sahita maiAma banAvyuM che kAraNa ke toraNa (kamAna) na hovAthI asara batAvyuM nathI. thadarzaka citra naMbaranA citramAM nIce prAsadI pachI nathara no dekhAva, ne pachI gIta, gAna, nUtya bAda cUMTaNIka nacara spaSTa dekhAya che. bhagnAvazeSa prastuta maMdiranA moTA bhAganA avarIvo to maMdiranI namAM galAbaMdha pA uM. daTalAka avarodhone upADI lokoe paMtapotAnA gharo ane maMdiranA dvAramAM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga upayogamAM lIdhA che. eka kuMbhAranI maDhulI upara rahelI citrapaTTI jhAMkhI hovAnA kAraNe pragaTa karI nathI. paraMtu e zilpa khAsa dhyAna kheMce tevuM che. e paTTImAM kalikAla kalpatara bhagavAna pArzvamartio che. samagra prAsAdanuM bIjuM mahattva e che ke A prAsAda prama mukta che eTale aMdara pradakSiNA che. AvA yu prAsAda apa pramANamAM che. A maMdira lagabhaga 800 varasathI vadhu purAvyuM lAge che. sAMbhaLyuM che ke maMdiranI jagatInA paththaromAM maMdiranA vAyAonAM nAmo lakhelAM che. A eka noMdhapAtra gharanA vA vIra jida samosaryAMjI, rAjagrahI udyAna, samosaraNa saravara ocha, kheDA tribhuvanabhANa, jiga jIvana vIrajI kaviNu tamAro zISa, Apa tare ora tArave uma tapa dhare nirdisa-ga 1 prabhu Agama suNI karIche, haro zreNika rAya, prabhu pAyavaMdana AvISojI, daya gaya 25 pariyA-jagi2 zreNika prabhu dezanA suNIjI, prazna kare suvicAra, cauMsa aNugAramAMcha, kavaNu adhika aNugAra joga. 3 kArkadI nagarI paseLa, bhadrA mAta mahAra saMyama ramaNI AdarIche, jANI yira saMsAra-jaMga jI 10 tu napAle pAraNuMjI, ucita bIe AhAra mAyA mamatA, paraharI, he dIe khAdhAra gi 5 55 samaya se 62 kR ta dha nA nI sajhA ya jUna 1959 A maMtrino ullekha soLamA saikAnI eka rAsamALAmAM jovA maLe che. eTale e vakhate prastuta maMdira sArI sthitimAM harIja. paNa bhAre to te mUkapaNe bhUtakALanI gauravagAthA gAnuM ekaluM UbhuM che. chuM aMtamAM zilpa sthApatyanA zreSTha namUnA tarIke A maMdirane surakSita banAvavA mATe lAgatAvaLagatAone prayatna karavAno anurodha karuM chuM. * dhumalInA maMdiranI ane phoTA mAhitI porabaMdaranavAsI purAtattvapremI zrI tribhovanadAsa odhavajIbhAI hastaka maLela che te mATe AbhArI chuM.munizrI yazovijayajI, zIkha durvAhUM pAle bhalIjI, zamadama saMyamasAra, tapa japa pramukha guNe karIjI, adhika dhano aNugAra. ciM dhano nAma suNI karIjI; haraSyo zreNika rAya, traNa prANA I karI, vAMde munivara pAya navame aMge aMha, dhanAno adhikAra, sohama svAmI upadezIpaM, bUne hitakAra jagi. 7 jagika Ta eDavA niyara vAMdIe, caraNakamala citta lAya, samayasuMdara bhagate bhaNejI, nirUpama zivasukha thAya. gira Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnubhAva marici yA ne . bhagavAna mahAvIra prabhuno trIjo bhava pu. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja [ zrI mahAvIra janmaka9yANuka aMkamAM zramaNa bhagavAna bhagavAna zrI RSabhadevajI pAse maphicikumAranI dIkSA mahAvIranA mukhya 27 bhavo pikI nayasAra tarIkenA prathama bhavanuM varNana rajU thayuM hatuM. ahIM te pachInA maricikumAra bharatamahArAjAne tyAM putra rUpe avataryA. bhavanuM varNana pUjyapAda AcArya zrIvijayadharmasUrIzvarajI bAlyavayamAM mAtapitA taraphathI suMdara saMskAro maLavA mahArAja rajU kare che. A rIte pUjaya AcAryazrI zramaNa uparAMta yogya vaye sarva kaLAonuM zikSaNa prApta karyuM. bhagavAna mahAvIranA jIvanano pUrvArdha potAnI lAkSaNika AtmAmAM samyagU darzananuM bIja ane tajajanyasaMskAronuM zailImAM rajU karatA raheze. taMtrIo, jaina yuga"] sthAna to nayasAranA bhavathIja prApta thayela hatuM. jenA aMtarAtmAmAM e guNano prakAza ane tene lAyaka grAmamukhI nayasAranA bhave aTavInA vikaTapradezamAM saMskAronuM sthAna hoya te AtmAne dhanadolata temaja uttamamunivarano suyoga bhagavAna zrI mahAvIra prabhunA bAhya sukhaviSayaka vipula bhogopabhoganI sAmagrImAM AtmAne samyagadarzananI prAptinuM nimitta banavA uparAMta dilano prema nathI prApta thato. e uttama mahAnubhAvone e uttama AtmAne mahAvIra banavAmAM maMgalAcaraNarUpa mokSa ane mokSanA sAdhana-deva-gurU dharma upara viziSTa thayo. nayasAranuM zeSajIvana AdarzagRhastharUpe saMpUrNa abhiruci hoya che. jene bhogapabhoganI sAmagrImAM vadhu thayuM. AyuSya pUrNa thatAM AtmA punyaprakarSanA yoge AnaMda Avato hoya te AtmA mithAdaSTi che. ane svargalokamAM utpanna thayo. svargIya AyuSya pUrNa thayA je AtmAne deva-gurU dharma arthAta AtmakalyANanI bAda vartamAna avasarpiNInA prathama tIrthaMkara bhagavAna sAdhana sAmagrI pramoda pragaTAvanArI bane to te zrI RSabhadeva prabhunA putra cakravartI bharata mahArAjAne AtmA samadaSTi che." A vAta zAstra prasiddha tyAM maricikumAra nAme e AtmAe avatAra dhAraNa che. marici kumAre yuvAnInA AMgaNe praveza kayo karyo. bhagavAna zrI mahAvIradevanA, samyaktva prAptinI tyAre bhagavAna zrI RSabhadevajIne vizvanA saikAlika apekSAe gaNAtA, sthala sattAvIza bhavo paikI marici- bhAvo jaNAvanAra kevalajJAna kevaladarzana pragaTa thaI kumArano" bhava e trIjo bhava hato. zramaNa bhagavAna cukyuM hatuM. saMkhyAtIta mumukSu AtmAo e prabhunI mahAvIra prabhunA bhavo paikI amuka bhavo khAsa viziSTa amRtamaya dharmadezanA zravaNa karI saMyamanAM pavitra paMthe jIvana prasaMgothI bharapUra che. jyAre keTalAka bhavo khAsa prayANa karavA taiyAra thaI jatA hatA. maricikumAra paNa viziSTa prasaMgo rahita che. nayasArano bhava, maricino bhara yauvananA prAraMbhamAM e paramAtmAnI dharmadezanA zravaNa bhava, vizvabhUtimunino bhava, tripRSTha vAsudevano bhava, karavA mATe pahoMcI gayA. AtmAmAM saMskAranuM bIja to priya mitra cakravartIno bhava, ane nandanamunino bhava, vidyamAna hatuM. emAM prabhunI dharmadezanA rUpI nirmaLa vagere bhavo vividha jIvana prasaMgothI saMkaLAyelA che. e vAripravAhanuM poSaNa maLyuM. vairAgyanA aMkuro pragaTa thayA. pratyeka bhavonA jIvana prasaMgo aneka rIte bodhaprada ane bharata mahArAjAnI saMmati levA sAthe maricikumAre hovAthI ahIM maricikumAranA bhavanuM jIvana AlekhavAno bhagavAna zrI RSabhadevajI pAse bhAgavatI dIkSA grahaNa prayAsa karavAmAM Ave che. karI. zrI maricikumAra have maricimuni banyA. 11 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 12 juna 1959 bhagavAna zrI kRSabhadeva prabhunA maricimunine uSNu pariSahano samayamAM AtmAonI saralatA prasaMga ane navIna veSanI ka95nA bhagavAna zrI RSabhadeva prabhunA samayano kALa zraddhA AvA AtmakalyANanA anukUla samayamAM maricibaLa nI suvAsathI maghamaghato kALa hato. tarka kivA kumAre prabhu pAse dIkSA grahaNa karI. jJAna-dhyAna saMyama dalIlono te samaye sarvathA abhAva hato ema nahiM, ane tapanI ArAdhanAmAM e marici munivara ekatAna paNa tarka ke dalIlanI pAchaLa Ama puruSonA vacanone vadhu banI gayA. prabhunI pavitranizrAmAM agiyAra aMganA paripakava karavAnuM zraddhA baLa jIvaMta hatuM jyAre Aje tarka pAraMgata thayA. eka avasare grISmaRtunA pracaMDa tApamAM temaja dalIlonI pAchaLa bahulatAe tethI viparIta eka bAjuthI khullA mastake sUryanA kiraNono ugra tApa bIjI bAju saMtapta banela bhUmi upara khullA page manodazA hoya che. bhagavAna zrI RSabhadevajInA samaya cAlavAnA prasaMganI vadhu paDatI garamI vagere kAraNe varti jIvone jaDa ane sarala tarIke kahevAmAM AvyA marici munivaranuM citta Akula vyAkula banyuM. saMyama che. e kathanano pradhAna Azaya jaDa padamAM nathI paNa grahaNa karatI veLAe kAyAnI mAyAne phagAvI denAra sarala padamAM che. zAstrIya abhyAsa ocho hoya ke vadhu marici munivara anaMta kALathI AtmAnI pUMThe paDelI e hoya, dalIlo karavAnI phuraNA alpa pramANamAM hoya ke kAyAnI mAyAmAM phasAyA. karmanirjarA mATeno uSNavadhu pramANamAM hoya. samyajJAnano e bAbatanI sAthe pariSahano prasaMga e munivarane karmabaMdhananuM kAraNa mukhya saMbaMdha nathI. samyajJAnano ane te dvArA AtmAnA banyo. "AvA uSNu pariSadanA AkarA saMtApa utthAnano saMbaMdha saralatA-jutAnI sAthe che. jIvanamAM dIrdhakALa paryata mArAthI kema sahana thAya! kyAM mArI jeTalI saralatA teTalI jJAnanI nirmaLatA ane sukomaLa kAyA ane kyAM A ugra pariSahone sahana karavA jJAnanI jeTalI nirmaLatA teTaluM AtmakalyANa paNuM! AvuM kaSTamaya cAritra pALavuM e mArAthI azakya nuM pramANa vadhu. judA judA aneka zAstronuM ghaNA che. ekavAra ghara choDIne nIkaLyA bAda pAchA ghera javuM zramapUrvaka avagAhana karyuM hoya, chatAM aMtaHkaraNamAM Rju ane punaH gRhasthAzramamAM praveza karavo e mArA jevA tAnuM sthAna na hoya to e zAstronuM avagAhana karavA kulIna AtmA mATe yogya nathI, ane kadAca kulInatAne dvArA prApta thayelA jJAnamAM nirmaLatA nathI hotI. balake bAjumAM mUkI ghera jAuM to mArA saMsArapakSanA pitA malinatA hoya che. jJAnanuM kArya AtmakalyANanA bharata mahArAjA mane sthAna Ape ke kema te paNa pavitra mArga upara prakAza pAtharavAnuM che, je e zakAspada che. AvI viSama paristhitimAM mAre zuM karavuM! marici muni A pramANe muMjhavaNamAM mukAyA. ghaNu pramANe na hoya to te jJAna samyajJAna na gaNAya. vicAra karatAM temaNe eka navo mArga nizcita karyo. bhagavAna RSabhadevajInA samayavarti jIvone je jaDa ane "zramaNanircanho traNadaMDathI rahita che, huM tevo nathI. haju varNavyA che. teno artha vAstavika rIte e sama mATe mane tridaMDanuM cihna ho. sAdhuo lagabhaga mohanA jAya che ke AjanI jema jJAna vijJAnano vyavahAramAM AvaraNathI rahita hoya che, huM tevo nathI. mATe mane bhale vikAsa na hato. paNa jeTalA pramANamAM jJAna-vijJAna mastaka upara chatra ho. sAdhuo sadAya khullA page hatuM teTalA pramANamAM te bahulatAe nirmaLa hatuM, zraddhAnI cAlanArA che, mArAmAM e sahanazIlatA nathI mATe mane saurabhathI vAsita hatuM ane sva-para kalyANanA pavitra page pAvaDI paheravAnuM hatuM. sAdhuo snAnathI sarvathA rAjamArga upara prakAza pAtharanAra hatuM. e kAraNe ja - rahita che, mane parimita jala vaDe snAna ho. sAdhuo bhagavAna bhadevanA zAsanamAM sakala karmano kSaya karavA vastra pAtranI mUrchAthI rahita che, maMdakaSAyavALA che, huM sAthe mokSe janArA AtmAonI saMkhyA zrI ajita- tevo nathI mATe mane bhagavuM vastra ho." A pramANe nAthathI laI bhagavAna mahAvIra sudhInA sarva tIrthakaronA bharicie navIna veSa ane navIna mArgano nirNaya zAsanavarti mokSagAmI jIvonI apekSAe vadhu yAvata temaja te mArgane amalI paNa banAvyo. paraMtu zraddhAmAM asaMkhyaguNI saMkhyA hatI. to pahelAMno je uttama munimA hato te mArgane ja Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga TakAvI rAkhyo. agiyAra aMgano abhyAza ane anupama dezanAzaktithI je koI rAjaputra vagere pratibodha pAmatA te sarvane saMbaMma pratagu karavA mATe prabhu pAseja mokalavAnuM cAlu rAkhyuM, ci AcArapatita thayA, paNa zraddhAthI patita thayA nathI marricinA dIkSA grahaNa kyAM bAda amuka varSo pachI banelA A prasaMge paNa ghaNuM vicAravA yogya che, ApaNe vadhAre vistArathI nahIM paNa TUMkamAM A prasaMga bAbata thoDo vicAra karIe to te avasarocina che. nayasAranA bhAvamAM prApta thayela samyagdarzana maricinA bhamAM hatuM. huM kema ? ane tuM to saMyama grahaNa karyAM bhAda marici jevA munivaranA AtmAmAM AvA kAyara avAryo ma pragaTa thayA ? A prathama prazna che. enA samAdhAnamAM nayasAranA bhavamAM pragaTa thayela sAta sAra pachInA devonA bhavamAM ane cApata iicanA bhavamAM dIkSAgrahaNa thayA bAda navIna veSanI kalpanA paryaMta avicchinnapaNe TayuM hoya to te saMbhavita che. kAraNake kSayopazamasamyakatvano vadhumAM vadhu chAsaTheM sAgaropama sudhIno zAstramAM jaNAvela kALa, bharata mahArAjane tyAM janma prApta thayA chatAM bhogopabhoganI vipula sAmagrIno parityAga karIne cAritraRNu karavAno anupama prasaMga, cAritragaNu ryA bAda jJAnaplAna-saMyama ane tapanI ArAdhanAmAM ujamALapaNuM A badhAya prasaMgo e mahAnubhAva maricinA dhyAmaMdiramAM sarzanano divya prakAza hovA mATenA prabala purAvAo che. uSNa pariSaDhanA prasaMgamAM saMtramanI AcaraNA paratve maricinA dilamAM rarSiya AvyuM che. pazu saMyamanI zraddhAmAM to te prasaMga parvata jarAya nabaLAI nathI AvI. cacatiMtronA hRdayathI AcaraNAmAM zithilatA Ave e saMbhavita che. paraMtu zyAmAmAM darzana vidyamAna hoya to pariNAmanAM arthAta zraddhAmAM zitrinA AvavAno saMbhava nathI. cAritramohoyanA kAraNe rizciyuni saMyamocita AcAramAMthI bhraSTa thayA che, paraMtu aMtaramAM eka vAta haju sudhI to nirNaya rUpe beThI che ke mArI " nabaLAI kivA kAyaratAnA kAraNe ke e saMyamamArgane yathArtha nathI pADI zakto e mAro potAno hoya che. paNa mokSaprApti mATe pavitra saMyamamArganI ArAdhanA e ja ananya upAya che " A maMtavyamAM kiMvA zraddhAmAM 13 jUna 195 ApaNA vaiici haju barAbara sthira che, ane e kAraNe ja dezanA dvArA huM rAjyamAra vagere pratibodha pAme che tene po na banAvatAM prabhu pAme athavA prabhunA sAdhu| pA mokale che. A mananIya bAbata, maricimAM haju sudhI sarzananuM astitva hovAnuM zAkhIta kare che, vidhinA AMtarapradezamAM samyagdarzananI prakAza paNa na thaI hota to saMyamamArga uparathI zraddhAno abhAya thaI jAta, ane zraddAnA abhAve pratiaudha melA rAjakumAra vagere mumukSu AtmAone prabhu pAse levA mATe mokalavAnuM na anata vaLI ' mArA jevA kulIna AtmAne eka vAra gharabArano parityAga karyAM bAda punaH gRhasthAzramano svIkAra karavo e koI rIte ucita nathI.' dU mane na samaMthA aApita * bhASA sadavicAro. kasoTInA yo je pragaTa thayA che te paNa zraddhAbata vidyamAna hovAna purAvo che. . zraddhAthI-pariNAmathI paNa patita thanAranI durdazA je vyakti AcArathI patita thavA sAthe zraddhAthI paNa patita thAya che te AtmAnI paristhiti ghaNI vizvama banI jAya che. AjanA pracalita zabdomAM kahIe to "valI thANI tarakaDImAMthI jAya" enA jevI ananta pAmara moMDhA hoya che. zraddhAthI pattita thayelAne potAnI nabaLAI tarapha diSTa nathI jatI, ene to paramapavitra dIkSA athavA dIkSita avasthAmAM vartatA zramanu saMpanI nabaLAIo davA khAmIo najara Ave che. potAnI nabaLAI ne DhAMkavAnA bahAne e zraddhApatni vyakti dharma ane dhIvarganI ekadhArI avahelanA nindA karIne rAjI thAya che, ane e rIte dharma ane dharmIonI nindA karavADAvA tIvra darzanamohanIya karma upArjana karI nanakALa paryaMta e AtmA saMsAramAM paribhramaNu karavA sAthe duranaduHkhIne anubhave che. jo ke mumukSu AtmA mATe AcArapatitapaNuM ke zraddhApariNAmathI patitapaNuM bemAMthI ekraya tikara nathI ema chatAM AAcAra patita AtmA jo pariNAmathIzraddAthI patita na thAya to te AtmAne punaH mULa AcAranI pavitra mArge prApta thavAmAM vilaMba nathI lAgato. parantu je AcArapatitapaNAnI sAthe pariNAma zraddhAthI pazu patita thaI ya to e bAbAne mUtra mArga prApta thayo santa duSkara bane che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga have pachInA mAiicanA vanaprasaMgomAM kathinA sabhA gamano prasaMga ane te avasare miicatra uccArelA " visTA sthaMpi ZSi '" (tyAM prabhumArgamAM dharma che ane mArA mArgamAM ahIM paNa dharma che) vagere zabdo ane tenI pAchaLa AtmamaMdiramAM pragayelA viparIta avayono prasaMga maricinA jIvanamAM zudra mArganI bAthI paNa pattina thavAno purAvo che je bAbata AgaLa AvavAnI che. paraMtu kapilano samAgama thavA pahelA to marici velamAM rahIne paNa je jAtanuM jIvana jIvI rahyA che te aMge vicAraNA karatAM ema avazya . mAnavuM paDe che ke cyAcAramAM parivartana thavA chatAM zraddhAmAM parivartana nathI thayuM. prabhune bharata mahArAjAno prazna nidhi bhagavA cepamAM paNa prabhunI sAthe ja vira che ane triyoga e paramAtmAnI bhakti upAsanA kare che eka avasare bhagavAna zrI RSabhadevajIne bharata mahArAjAe prazna karyo ke he prabho ! ApanI paryAdAmAM bhAvi tIvAra tarIke dhanAra koI AtmA che ? bhagavAna zrI RSabhadevajI sarvajJa hatA. jIvaajIva sarva dravyonA traikAlika bhAvo jANatA hatA. bharata nA praznasaMbaMdhI uttaramAM bhagavAna bolyA ke bharata tAro putra marIci hAlamAM che. niki vaiSamAM amArI sAthe vicaro te bhA bharatakSetramAM vartamAna covIzInA covIrAmA pIra nAme tIrthaMkara thaze, eTaluMja niha paNa A bharatakSetramAM thanArA sarve vAsudevo paikI tripuSTha nAmanA prathama vAsudeva dharo, uparAMta-mahAvide kSetramAM mUkA nagarImAM priyamitra nAme cakravatI tarIke paNa tAro rici putra avatAra dhAraNa karaze. bhagavAna zrI RSabhadevanA mukhethI potAnA putra micane aviSyamAM prApta thanAra yAsa vacavI ane tAryakaranI pachInA lAbhonI hakIkata zravaNu karavAnI bharata cIne atyanta AnaMda thAya te svAbhAvika che. emAM paNa vAsaya ane cakravartInI pALI karatAM paraMparAe ananta AtmAonA kalyANanAM kAraNabhUta tIrthaMkarapadanI prAptisaMbaMdhI hakIkata sAMbhaLatAM bharata mahArAjAnA asaMkhya AgozamAM nidhi AnaMda thI che. bharata mahArAjA sabhyaSTi ane navamAM muktigAmI AtmA hatA. samyagdaSTi koI paNa AtmAnA haiyAmAM potAnA mATe temaja potAnA parivAra vagere anya koI 14 na 1959 paNa vamA mATe pauSagalika sukhanI prAptimAM AnaMda na hoya, paraMtu svapara kalyANa sAdhaka dharma saMbaMdhI sAdhana sAmagrInI prApti aMge atyanta AnaMda thAya e sahaja che, to pachI je pachI samA vizvanA vANumAM asAdhAraNu kAraNa che enuM tIrthaMkarapada potAnA putrane prApta thavAnuM zravaNa karavA bAda bharata mahArAjAnA AnaMdamAM zuM khAmI hoya ! bharata cakrInuM mici pAse gamana ane vaMdana e AnaMdamAM ane AnaMdamAM bharata mahArAjA prabhune praNAma karIne UbhA thayA temaja jyAM marici hatA tyAM pahoMcyA, maricine traNa pradakSiNA ApI vaMdana karyuM ane sAtheja spaSTatA karI ke huM tamArA A navA triDika vaidhanI apekSAe tamone vaMdana karato nathI. paNa bhAvikAle A bharatakSetramAM thanArA covIza tIrthaMkaro paikI vIranAmA covIzamA tIcekara thavAnI yogyatA tamArA AAnAmAM che e vAta sarvA bhagavAna zrI RSabhadevacha pAsethI jANIne tamone bhAvi tIrthaMkara tarIke vaMdana karUM chuM ane tamArA AtmAnI vAraMvAra anumodanA karuM chuM. prabhunA kathana pramANe tamone tripRSTha vAsudevanA bhavamAM traNa khaMDanuM aizvarya ane priyamitra cakravatInA vamAM caudana-navanidhAna sAthe cha beMkanA aizvaryanI prApti thavAnI che. paraMtu te aMge mAruM anumodana / abhivaMdana nathI. je bhAvatIrthanA valaMbanathI hajAro lAkho yAvata, gaNanAtIta AtmAo bhavasAgarano pAra prApta karI zake che te tIrthanA pravartaka tIrthaMkara to bhaviSyamAM dhanAro. mATe tamane mAruM vAraMvAra vaMdana che. samyak darzana saMpanna AtmAnI manobhAvanA bharatamahArAjA samyagdaSTi AtmA hatA--" samyarzana pUtAnA mate na mAya e Ama vAkya pramANe samyag darzana saMpanna AbhAI saMsAramAM rahe kharA paNa rame nahi. rahevuM ane ramavuM emAM Abha-dharatI jeTaluM aMtara che. A kAraNe saMsAra tema ja sAMsArika sukhanA game teTalAM vipula sAdhano prApta thAya chatAM emAM meM uttama AtmAne ramaNatA na hoya, e dhanya bhAbhAone to mukti ane tenAM sAdhanonI prAptimAM ja AAnana hoya. eTaluM ja nahiM paNa je liMga, veSa athavA AcAro muktinuM sAdhana na hoya tene paNa e samyagdaSTi AtmAo Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jUna 1959 vaMdana praNAmAdi na kare. vadana praNAmAdi na karavAmAM vyakti tarapha virodha nathI. paNa teno viparIta veSa temaja viparIta AcAro tarapha virodha che. "je jema che temAM te pramANe mAnyatA kiMvA sadUbhAva tenuM nAma samyagadarzana, tethI viparIta mantavya tenuM nAma mithyAdarzana, samyagdarzana-mithyAdarzananI A saMkSipta paNa yathArtha vyAkhyA che. A vyAkhyAnA bhAva pramANe maricino tridaMDika veSa vagere ke je vyavahAra daSTie mokSanuM sAdhana nathI tenA tarapha bharata mahArAjAno kema sadbhAva hoI zake ! bajAramAM koI paNa cIja vastu kharIdavA mATe janAra parIkSaka manuSya banAvaTI vastune svIkAravA jema taiyAra nathI hoto. e pramANe AtmakalyANano abhilASI AtmakalyANathI viparIta sAdhana none svIkAravA kema taiyAra thAya ! jaina darzananI vizAlatA sAthe vyavahAramaryAdA jaina darzana e saMkucita darzana nathI. e darzananI udAratA avarNanIya che. jaina darzanamAM svaliMgamAM anya liMgamAM tema ja gRhiliMgamAM paNa mukti svIkAravAmAM Avela che, zarIrano AkAra strIno hoya (kRtrima) napuMsakano hoya kiMvA puruSano hoya paNa zarIranA AkAramAM muktino pratibaMdha jaina darzanamAM amAnya che. ema chatAM vyavahAramArganI vyavasthA temaja bAlavargane mATe AtmakalyANanA magala prasaMgonuM lakSya rAkhI bAhya ke aMtaradaSTie jyAM jyAM mokSanA vizuddha mArgathI viparyAsa jANamAM Ave tyAM tyAM mana vANI kAyAthI dUra rahevAnI zAstrakAra bhagavaMtonI eTalIja joradAra bhalAmaNa che. A bAbata dhyAnamAM rAkhIne ja "huM tamArA tridaMDika viSane vaMdana nathI karato paNa tamo bhAvikAle covIzamAM tIrthaMkara thanAra cho e kAraNe vaMdana karuM chuM ema bharata mahArAjAe marici pAse spaSTatA karela che. (cAlu) samaya da ra kRta bhUdeva pa ra sa jhA ya rAga ke dAro hA hA murakha meM zuM karore, kAMI paDile kaSTa jaMjAla re, bAra varasa INipariugiyAre, haiye gharatAnAgalAno dhyAna re. ardha5 bhadeva bhAI ghari AviyAre, pratibodhavA munirAya re, hAthe deI ghIno pAtarore, vIrA muhane Aghero volAvare. 1 ardha maMDita nAgalAre, khaTake morA hayaDalA mAMhire, morA hayaDalA mAMhire, navala paraNita gori nAgalAre navayauvana gori nAgalAre ardha- 2 bhUdeva bhAMge citte Aviure, aNuoLakhyA puche vATare, koho kiNi dIThI gorInAgalAre, ama vrata choDavAne mATare ardha- 6 nAri bhaNe suNo sAdhujIre, vaLyo koInavalIye AhArare, hasti caDI nara ko nava caDere, ceto ceto catura sujANa. a. 7 kAMI bhAvare, lAje nAkAro nava kIyore, dikSA lIdhI bhAine pAsare- ardha3 caMdravadanI mRgaloyaNIre valavalatI te mukI gharanI nArare, bhUdeva bhAIe mujhane bholavore have TarasuM kisyA vicArare ardha- 4 nAgalAe nAha samajhAvIore, valI lIdho saMjama bhArare, bhUdeva devaloka pAmIore, samayasuMdara sukhakArare, ardha 8 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka prAcI na u pa de za - kA vyA pU. munizrI mRgendravijyajI mahArAja sajajhAya pada jeNe ApaNe upadezAtmaka kAvya kahI javI banAve che. sAthe sAthe lokapriyatAmAM prabala zakIe evI eka A prakaTa kRti ahIM nIce ApI kAraNabhUta paNa che. che. tenI racanA kALa prAMte prazastimAM jaNAvyA prastuta kRti arvAcIna bhASA-kAvyomAM eka navI ja mujaba vi. sa. 1735 no che. zrImadda vinayavijayajI bhAta pADe che. sajajhAyanI samagra bhASA sarala chatAM mahArAjamAM kavitva zakti kevI ucca koTinI hatI. hRdayasparzI che teno khyAla "zAMtasudhArasa' (saMskRta padyakAvya). vinaya-vilAsa" vagere jotAM AvI jAya che. prastuta vAcaka varga svayameva teno artha samajI zake tema hoi , ahIM huM mULa kRti ja ApuM chuM. kRti paNa teozrInI eka prasAdI rUpe prApta thaI che. * * evI bIjI . paNa kRtio jJAnabhaMDAromAM aprakaTa (zrI-ziyala-viSaya-saMvAda sajhAya ] hovAno saMbhava che. (duhA) sajhAyanI zailI saMvAdAtmaka ane gujarAtImAM che. pahelI praNamuM zAradA, vaMdI saguru pAya samagra kAvya 40 padhomAM che. ane tenuM vibhAgIkaraNa viSaya-zIla saMvAda rasa, kahIzuM sarasa sajajhAya. 1 cAra prakAre karI zakAya. zIyale jaga jasa vistare, zIyale ziva sukha hoya (4) zarUAtanA traNa padyamAM maMgalAcaraNa viSayano Rddhi-siddhi navanidhi dIpe, zIyala samo nahi hoya. 2 TUMkamAM nirdeza che. zIyala taNuM guNa sAMbhaLI, ArAdho nara-nAra viSaya doSa dUre tajo, jima pAmo bhavapAra. 3 () te pachInA mukhya be vibhAgo (DhAla) che. prathamamAM vaiSayikI vRtti potAnI puSTimAM aneka udA dvAla-1 haraNa AvI potAno vijaya siddha kare che. | ( sihArathanAre. naMdana-e dezI) (4) vibhAga bIjAmAM zIyala taraphathI kahevAmAM viSaya-pakaMpere eka dina zIyalane, zIla! tuM ma kara gumAna AvyuM che. AmAM paNa uparanI jema daSTAMtono eTalo tuM ati kAyara rahe nava vADazuM. nitya jAgRta sAvadhAna. 1 ja vaparAza thayo che. tethI baMne pAtronuM kathitavya dAkhalA dalIlothI sabhara banyuM che. AmAM AMtare AMtare tuM bhaya pAme re nArI nirakhatAM, jema mUSaka aMjAra troTaka chaMda che ane ekathI vadhu sthaLa gAthAnI zarUAta gIta gAna rasa bhayathI te tayA, na kare sarasa AhAra 2 aMtakaDIthI karAI che. A rIte zabdonA aMkoDA meLava- rahe udAsI re vAta-vinodathI, na kare te zaNagAra. vAthI kAvyamAM eka jAtanI camatkRti pedA thaI che. kathA-kavita rasa sarasana sAMbhaLe che teno avatAra. 3 te DhAMkI rahI zake tema nathI. ANu amArIre ko lope nahi, naravara sAre re seva (3) aMtamAM prazasti ane kalaza che. temAM vihArakrama, atulA baLIpAre te ame AtiyA, kuNu dAnava kuNa deva.4 guruparaMparA, racanA samaya, sthAna nirdeza. ane zubha- pAMce pAva chaThThA kRSNAjI, jima jItyA traNa khaMDa kAmanA vagereno ullekha che. pAMce Indriya chachuM mana malI, ame jItuM re brahmAMDa. 5 * anuprAsonuM dhyAna pUratuM rakhAyuM che ane teno rAMkataNI pare ame bahu roLavyA, vAsudeva nara deva prayoga sarvatra karAyo che. A vizeSataH kAvyanI bhASAne dina dina uThIre jaga sahu hala phaLe, ama kAraNanitameva. 6 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga kuMjara e zuM bAMdhyo sAMkaLe, kariNI bhoga yu. kAMTe vIMdhyo re juo maccha tarapharDa, jIhvA svAda vasena. cha nAga phaNidhara pUryo karaDiye, lukhkho auSadhi gaMdha dIpaka dekhIne dAtre pataMgiyo, rUpataNe rasa baMdha 10 nAda svAde 3 harino pISiyo, krame jaga jANu aNu ame viDaMkhyA re narake nAkhatAM, amane nAve re kANa. 9 manaDuM moTuM re sAhiba ma taNuM, jenI zakti anaMta pura aMteura dhara dhara te bhame, thAke nahi dUradaMta, koI na dekhe re jAto Avato kSaNa na kahe re vizrAma joMga jagAve re jogI jugatI, paNa e nAve re kAma. 11 ane anAvyo 2 ratirasa vAMto, rAjula rA rahane ma chaDI na zakyo huM ArdrakumAra jI, bAbo tAMtaNe prema. 12 ilAputra ame nAca nacAvIo araNika paDyo ? pAza naMdiSaNa paNa bhArI cUkavyo, vasIyo vezyA AvAsa. 13 dekho naTAvI re rUpe mohiyo, bhUlyo ASADhA bhUti nala-damayaMtI re saMyama je graho, te lIdho ame tI. 14 drAkSa jI 15 have zIyala parvarSe, viSaya ! suo tume rAMka zyo phogaTa phUlo e nahi tuma loka. e moha viSe, tehano sahu parAdha. ame mota ukheDI tALuM anna virAdha skUla virAdha rANIne ANuM caMcaLa nija mana kAma pAMce ndriya paMthe calAvuM taba hoya vizva virAma. 16 dhanya roDa sudarzana. mana daSi vaza kIdha, upasarga sahIne vijaya patAkA lIdha. lavA kapilAye badhA koDI vilAsara patu dhIra puraMdhara dhvaMza na paDIyoM pAsa. pArA na paDIyI dhIra dhuraMdhara pragaTayuM punya vizeSa zrI kIrI thayuM siMhAsana, stre muja makrimA rRkha 18 jaga jyoti jagAvI, jaMbU bhAre joya, taMba thaya pAMDavA, nA-kAminI ho. taskara thaMbhANA prati khoMcyA paNa tema savi bhavajala tarIyA, muja mahimAye eha. muja mahimAye kAce tAMtaNe, cAlaNIye jala kADhI satI subhadrA jaga dekhatA, caMpA poLa udhADI. 17 19 17 20 na para sItA sukuliNI, rAmacaMdranI rANI tasa dhIraja karaMtA, agani kIyo meM pANI zrIpatIne pAya, meM kApI lamAla vaLI kalAvatInAM, utAryAM meM ALa. 1 2 ALa taLe mujathI juo paNa jaga, vija lodhI vaiyA maMdira rakSA comAsuM meM kauSA pratibodhI tIrthaMkara gaNadhara mune sahu ArAdhe jJAnadarzana caraNa, muthI bahu guNa vadhe. huM bhavya bane, muktimAM pahoMcADe suranara vidyAdhara, hune pAya namAku, pApa namAvuM A liyugamAM kara to dhI patIje saca dekhADuM kaSTa nivAruM dekhI duzmana je ma zIyala vacana suNI viSaya thayA anukULa. sAge te vacce neha dharmanuM mULa. jina vANI suvA kAna thayA sAvadhAna deva-gurune nirakhI loMcana hUvA pradhAna. 23 24 25 parakhI pahiMgala niramala nAka kema racI jina AMgI chavA jAgI dumine bhAgI jina guNa gAvA lAgI. 21 jina-dhUna karatAM hAya kRtAtha dha jina-yAtrA karatAM caraNe nija phaLa vi. tapa-45 kiriyA karI kAyA ghAMya dIvAje ema pAMce kandriya bhAvyA uttama kA ( prazati : ) tapagaccha pati dIpe. zrI vijaya deva sUra tasa pATe pragaTayA. vijaya prabha guNa sUra Adeza kadI tama kIdho vihAra u. anukrame AvyA. dITho mAlava deza. 27 pAMce indriya punya yoge pAmyA rAba pariNAma caMcaLatA choDI kahI piratA mane paNa AvuM Ama. 28 ima zIla taNAM guNa praha UThI nara-nAra je bhAve bhaNaze. te taro saMsAra zIyale sukha saMpada zokhale tanu nIroga zIyale bhAMje zIyale sukha saMjoga, duHkha sukha saMyoga lahIye sarvi zIle. Rddhi rahe dhara mAMDhu jaga jotAM khIjo nahi bAMdhava. zIla samovaDa kAMhi. 30 29 31 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga mAlava dero vicAra karatAM, tIratha ghaNAM jAryo. zIla taNA guNa bhaNatAM, (guNutAM) duSkRta dUre vAryo. 32 zrI hI vijya mUrti, yuvA yuga paradhAna. akabara pratibodhI, jiNe vALyo jagavAna nasa ziSya ratna hoya, soma vijaya rUpa valI laghu tasa bAMdhava, kiratI vijaya uvajjhAya. vAcaka prativijyano sevaka, vinaya vijya uvajJAya zIla taNA guNu saMbhALI, aniza kare sajjhAya sattara pAMtrIrohara gomAma RSi bhANu vaNa lahI, kIdho sneha abhyAsa 34 18 E jUna 1959 kavA zIyala taNAM guSTha, meM nija mati anusAra rAyara karo, pAra laDe kula tAsa 3 35 pAra laDhe kutsu zIla nA guNa, paNa nija zakti pramA zIla taNA guNa bhAve bhaNatAM, lahIye koDI kalyANu. 36 --H kalaza H-- Ima dharma maMdira, suguNa suMdara zIla guNameM varNavyA zrI dazama aMge guNu-prasaMge gaNudhare te saMtavyA eha punyathI muja sadA hojo, khodhilAbha bhavobhave huM zAla sohama sadA vAM, vinaya valI valI vinave. kAka (eka aprakaTa hastaprata upao) samayasuMda2 : ta ji na sta va na rAtre lalita Fu jIva jape (3) jinavara aMtarajAmI, zrama ajita saMbhava abhinaMdana, sumati padma prabhu vigati gAnI. 1 jina. supAsa caMdra prabhu suvidha zItala zreyAMsa vAsupujya vimala anaMta hitakAmI. dharma zAMti kyu ari mali munisabata nathI. naimi pArzvanAtha mahAvIra svAmI. 2 jina. covIsa tIrthaMkara tribhuvana dinakara, nAma paNa joke nanidhi pArTI, ana/hita pUNe surata sama pramata samayasuMdara ziranAmI. 3 jinA Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 2 mA tma prIti no upAya "ku caMdrarekhA RSabha niNaMda zuM prItaDI re kema kIje ho kaho catura vicAra, prabhujI jaI aLagA vasyA re tihAM kiNe navi ho ho vacana uccAra. RSabha jiNaMda zuM prItaDI re. (1) bhaktajana potAnA catura mitrane pUche che ke bhagavAna RSabhadeva pratye prItinI jamAvaTa kaI rIte thaI zake? muzkelI ghaNI che. bhagavAna aLagA vasyA che, mukta thaI gayA che, zAtA ane azAtAnA vaMToLathI para che. mokSa pAmeluM koI vANIno vyavasAya karatuM nathI. to vItarAga paramAtmA pratye prIti kema karavI teno vicAra kharekhara koI alaukika caturAI mAge che. tethI Ama UMDI vicAraNA A alaukika prItinA viSayamAM karavI paDe che. vaLI bhagavAna AnaMdamaya che eTale prItinI vyAkuLatAno sparza temane to koI rIte thaI zake ja nahi. ane rAgadveSamAM gherAyela AvA mAnavIne prItino vicAra Avyo che te paNa baDo camatkAra che. kAgaLa paNa pahoMce nahIM re navi pahoMce ho tihAM ko paradhAna, je pahoMce te tuma samo re navi bhAkhe re koIno vyavadhAna. | RSabha niNaMda zuM prItaDI re. (2) prItinA karanAra manuSyonAM vartana tapAsIe to haMmezAM teo prItine poSanArA upAyo yoje che. teo jame che ane jamADe che, sukhaduHkhanI vAto kahe che ane sAMbhaLe che, saMdezA mokale che ane meLave che. paramAtmA RSabhadevanuM svarUpa evuM nirmaLa che ke temAM trilokanA sUkSmAtisUkSama bhAvo pratyakSa dekhAya che. paNa saMdeza dvArA emanuM svarUpa jANavuM azakya che. tethI tyAM patra pahoMcato nathI. tyAM koI saMdezavAhaka jato nathI. ane je A siddhonI rAzimAM pahoMce che tenI dazA vacanAtIta hovAthI te paramAtmasvarUpa banI jAya che. AthI tene bIjAnA saMdeza kahevAnI rithati ja rahetI 19 nathI. Ama dUra vasela mArA priyatama paramAtmA RSabhadevane mAre saMdezo kaI rIte mokalavo e ja prazna mane khUba mUMjhave che. prIti kare te rAgiyA re jinavaracha ho tame to vItarAga, prItaDI jeha arAgIthI re meLavavI te ho lokottara bhAga. aSabha jirNoda zuM prItaDI re. (3) vaLI moTI muzkelI to e che ke ArtadhyAna sevanArA rAgI puruSo duniyAmAM prIti karatA jaNAya che. bhagavAna to paramazukaladhyAnane paNa vaTAvI janArA kevaLajJAnI ane rAma vinAnA vItarAga temaja svAtmAnaMdamAM magna pavitra paramasamAdhi sukhanA niraMtara dhAraka che. emane mAre mAruM A prItinuM duHkha kema samajAvavuM? he catura, mane lAge che AmAM koIka alaukika rasto avazya hovo joIe. kAraNa ke paramAtmAnI prItithI aneka saMto ane sApavIo tarI gayAM che. tethI A prItinuM astitva to che ja. mATe tame mAruM ATaluM mitrakArya karo. mane paramAtmAnI prItino upAya tenA rahasya sahita batAvI do. prIti anAdinI vikhabharI re e rIte ho karavA muja bhAva. karavI nirakhi prItaDI re, kiNa bhAte ho kaho bane banAva. | RSabha niNaMdazuM prItaDI re. (4) meM anAdi kALathI je prIti karI che te badhI vyAkuLatAnA viSathI bharelI che. A viSanI velanA mULamAM rAgadveSanI gAMTha dekhAya che. have mAre mArA manobhAvonuM e pramANe vahana karAvavuM che ke jethI mArI prItinI vRttimAMthI rAgadveSanuM jhera nIkaLI jAya ane mArI cittanI vyAkuLatA viramI jAya. to have bhojana, saMdezakathana ane patrapreSaNa jyAM niSphaLa nIvaDyAM evI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jUna 1959 A aciMtya prItinA viSayamAM koI evI rIti batAvo ke jethI mAro ane RSabhadeva svAmIno prItiyoga sadhAya; mArI janama janamanI khAmI TaLI jAya; mArI anAdinI rAgadveSabharI viSayukta prItino parihAra karI huM RSabhadeva prabhune cittamAM dharI zakuM. prIti anaMtI parathakI re je toDe re te jeDe eha, paramaputhI rAgitA re ekattA re dAkhI guNageha, RSabhajiNuM zuM prItaDI re. (5) have catura mitra paramAtmaprItino upAya kahe che. cetanathI bhinna ikiyono viSaya bananArA evA para- padArthomAM he mitra, teM anAdi kALathI anaMta prIti karI che. e anaMtaprItinA pravAhane toDyA vinA A vItarAgaprabhunI prItino yoga zI rIte thAya? hadayamAMthI AvI tuccha prIti kADhI nAkho eTale prabhuno prItiyoga saraLa thaze. vizvamAM paNa dekhAya che ke kuzIlanI sobata choDyA pachI ja suzIla mANasonI sobata sAdhI zakAya che. mATe A paramapuruSa pratye prItivaMta bano. temanI sAthe dhyAnathI ekAkAra bano. vaLI A ekAgratA kevI che? anaMtakalyANaguNonuM ghara che. mATe RSabhadevaprabhunI prItino atIndriya AnaMda meLavavA tame IdriyasukhonI gADha prItine pahelAM to tajI do. prabhujIne avalaMbatA re nija prabhutA ho pragaTe guNarAza devacaMdranI sevanA ho Ape mujane avicaLa sukhavAsa. - RSabha niNaMdazuM prItaDI re (6) e vAta prakhyAta che ke taratAM paNa na AvaDe evA mANaso paNa majabUta vahANa ane kuzaLa kaptAnane nimitte agAdha samudra tarI jAya che. paramAtmAnuM avalaMbana karavAthI bhavasamudrane tarI javAya che ane pote prabhurupa banI javAya che. anaMta guNono rAzi nirmaLa thaIne jhaLahaLI UThe che. bhagavAnanI pratimAne saMyoge A jIvAtmAne potAnI prabhutA yAda Ave che; potAnI kalyANamaya prabhuprItinA paripAkathI pariNamatI avasthAne te pragaTa nihALe che. teno A khoTo prANa prabhu pratye ullAsa pAme che; te anaMta duHkhano aMta karI prabhupada pAme che ane zAzvata sukhane anubhave che. Ama devacaMdrajIe batAvelI rIti anusaravAthI pUrNa padavIne pamAya che, ane RSabhadeva prabhunuM hRdaya prApta karI zakAya che. tyAre bhaktajana caturapuruSa evA potAnA Atmamitrane pUche che ke tame anaMtaprIti je anAdithI paravya pratye prIti rahyAM kare che tene toDavA kahyuM te to huM samajyo, paNa paramapuruSa pratyenI prItine tenI pratimA dvArA sAdhavAne Ape jaNAvyuM ane te sAlaMbana dhyAnanI rItine devacaMdra muninI upAsanA paddhati kaI rIte kahI te mane barAbara khyAlamAM AvyuM nahi. A mATe devacaMdrajInuM A saMbaMdhe anyatra kathana joIne ApaNe rIti samajavI ghaTe : prabhumudrAne yoga prabhu prabhutA lahe, - dravyataNe saMyoga vasaMpatti oLakhe. oLakhANa, bahumAna sahita ruci paNa vadhe, ruci anuyAyI vIrya caraNadhArA sadhe- Ama parama gItArtha devacaMdra munie devone mATe paNuM upAsanIya evA caMdratulya zItala ane sukhada bhagavaMtanI prItinI rIta TUMkamAM bhavyonA kalyANa mATe atra suMdara rIte darzAvI che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nai ve gha pUjA nuM phaLa zrI navInacaMdra a. dozI abhimAna tajI, suniveda dhare, munine jevAthI kheDUta atyaMta khuzI thayo. muni pAse bahu lAlaca tajavA yatna kare, jaI vaMdana karI teNe munine potAnI daridra hAlata naranArI tare janadhAnabaLe, varNavIne tenuM kAraNa pUchayuM. jinapUjAthI sura-siddha bane. munie kahyuM, "te pUrve mAnavapaNuM prApta karavA chatAM prAcInakALamAM dhanyA nAme nagarImAM, nagarInA praveza- paNa bhaktipUrvaka vitarAga paramAtmA pAse naivedya dharyuM bhAganI upara eka muni mahArAja niyama dhAraNa karIne nathI tema AnaMdapUrvaka koI muni mahArAjane te kazuM dhyAnastha thaIne ubhA rahyA. te nagaranA keTalAka paNa dAna karyuM nathI. tethI tuM mAnavajanma pAmavA chatAM anAryaloko A dacittavALA muninA mastaka upara paNa atyaMta daridra thayelo che." apazukananI buddhie nirdaya rIte prahAra karavA lAgyA. 'kaNabI yuvAne te ja vakhate niyama grahaNa karyo. muni to meranI jema dhyAnamAM acaLa rahyA, ane "Avela bhojanamAMthI eka piMDa bhagavaMtanI pAse dharyA aMta kevaLI banI mokSe gayA. paNa saMta pratyenA pachI ane munirAjano yoga maLe to temane pavitra AvA bhayaMkara upasargathI nagaradeva kopAyamAna thayo. teNe anna ApyA pachI ja bhAre jamavuM.." nagara para devazakti vaDe AphatonI paraMparA utArI, te munie kahyuM, "lIdhelo niyama tAre dRDha rIte eTale sudhI ke anukrame dhanyA nagarI janasaMcAra vinAnI nabhAvavAno che. A rIte tuM sukhethI zAzvata sukhanuM ujajaDa banI gaI. pAtra thaIza." A pachI nagaranA rAjA siMhadhvaje te devanI have A garIba kaNabI dararoja patnIe Apela ArAdhanA karI. AthI deve prasanna thaIne AjJA karI ke bhojanamAMthI bhagavaMta pAse naivedyano eka piMDa dharIne ahIMthI dUra bIje sthaLe nagarI vasAvo, kSemakuzaLa thaze. bhojana karavAno niyama pALavA lAgyo. eka e nagarInuM nAma lemapurI paDyuM ane anukrame te vaMzano divasa te naivedya mUkavA jato hato tyAM maMdiranA rAjA sUrasena tyAM rAja karavA lAgyo. have ujajaDa dvAra pAse teNe siMha joyo. teNe paNa vicAra dhanyAnagarIne sImAprAMta zunya araNyamAM zrI RSabhadeva karyo ke Aja naivedya dharatAM mAre prANabali karavo prabhunuM maMdira hatuM. teno nagaradevatA A jinamaMdiramAM paDe ema che paNa mAre niyama to tajavo nathI ja koI duSTane praveza thavA deto nahi ane kyAreka to siMhanuM ema vicArI te to madira tarapha javA lAgyo. tenA para rUpa laIne dvAra pAse Ubho raheto. saMtuSTa thayelo siMha paNa pAche page osaravA lA - te jinabhavananI pAse garIbAIthI bahu ja pIDAyelo ane adazya thaI gayo. te bhaktipUrvaka nivedano piMDa prabhu evo eka kaNabI juvAna khetI karato ane te jamIna * AgaLa mUkI jevo bhojana karavA beTho ke tyAMnA nagaraujaDa hovA chatAM teNe dAridrayane kAraNe tajI nahotI.' rAmadeve manirape tene darzana dIdhAM, teNe bhojanano tenI patnI kSemapurIthI tene mATe bhojana lAvatI. te aDadho bhAga munine vahorAvyo. te pachI jamavAnI taiyArI bicAro bahu ja daridra hovAthI ghI ane tela vagaranuM kare che tyAM teNe eka sthavira munine joyA. teNe premathI bhojana karato. bAkI rahela bhojanane adha bha ga sthavira munine Apo. eka vAra koI cAraNa muni RSabhadeva svAmInA avaziSTa bhojana karavA jato hato tyAM teNe eka darzanArthe AkAzamArge te maMdiramAM AvyA ane prabhunI kSullaka (nAnA) munine joyA. teNe bAkI rahela sarva stuti karIne maMdiranI bahAra eka jagAe beThA. bhojana te munine ApavAne mATe taiyArI karI ane Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga temane bahAra pradALu karavA mATe vinati karI. AthI nagaradeve prasanna thaI tene darzana ApI varadAna bhagavA kahyuM. teNe mAgyuM 'mane arthanI prApti thAo ane mAruM hArdi naSTa thAkho.' deva 'tathAstu' kahI bhaNya thayo. 5 55 rAnta senane atyaMta svarUpavAna evI vizra nAme kanyA hatI. dhadhAnagarImAM khUba dhAmadhUmapUrvaka svayaMvara racavAmAM Avyo. have Apano nibhA yuvAna paNa A svayaMvaramAM kaututhI jevAne Avyo. svayaMvara maMDapamAM nRtyagIta, yajJo ane maMgala maMtrAponI vacce eka camakAra banyo. rAjakanyA viSNuzrIoM samasta kSatriyakumArone tajIne e daradra kaNabI kheDUtanA gaLAmAM varamALa AropI. badhA rAjAo vismaya pAmyA ane krodhe paNa bharAyA. temaNe rAjA mUkasenane kahyuM ke kanyAe karelI pasaMdagI rada gaNIne rIte mAtra kSatriyonoja svayaMvara karI. rAjA saine A vAta nAmaMjUra karI eTale khetI pADI hovAne rAjA cAsane mANasone mokamAM. paNa kheDUtamAM adhiSThita devatAe siMhagarjanA karI eTale mAso kaMpIne potAnA svAmIne zaraNe AvyA. badhA rAnoe ekatra thaI kheDUtane pakaDavA dhAryo paNa kheDUte to potAnuM haLa pheravavA mAMDayuM. e haLamAMthI saune dajhADe ane AMjI nAkhe tevI agnijvALAo nIkaLavA lAgI. Akhare mahApratApI rAkhtao paNa A bAba tulya kheDUtane namyA ane temaNe tenuM zaraNa svIkAryuM. kanyAnA phaLanAM mANaso A banAvathI khuzakhuza thaI gayAM. sahu rAtnonI samA viSNuzrInAM kheDUtanI sAthe lagna karavAmAM AvyAM. kanyAne dhanasaMpatti ane mala 22 jUna 1959 kanyAdAnamAM ApavAmAM bAvyA. kheDUtanI pahelAMnI strI paNa tyAM sukhethI rahevA lAgI. dhanyAnagarInA deve darzana dIdhAM ane kahyuM, " have tuM dhanakSa thayo. bIjuM kAMIpaNu tAre mAgavuM hoya to mAgI le. ' haLavALA kheDUte kahyuM, x mArI kanyAnagarI vasativALI karI to mane khAnaMda thAya. deve te dhayAnagarI tarata ja atyaMta manokara makAnovALA pUrvathI paNa adhika vaibhavavALI banAvI dIdhI. > 3 kheDUta rAjA banyo ane viSNuzrI temaja potAnI pUrvenI Na panI sAthe sukhethI dhandhAnagarImAM rAjya karavA lAgyo. dhanyAnagarI dhana, dhAnya, mAnava ane pazuothI khUba samRdgha banI. anukrame te nagaradevatAnuM AyuSya pUrNa thayuM ane karmanA RNAnubaMdhane kAraNe te paNa kheDUta rAjAne tyAM rANI viSNuzrInI miAMputrapaNe janma lIdho. tenuM kumudakumAra nAma pADavAmAM AvyuM, te kumAra yuvAna thayo eTale kheDUtarAe kumuno rAjyAbhiSeka karyo. pote parama zrAvakapaNuM pALIne te saudharma devalokamAM deva thayo. avadhijJAnathI teNe pUrvabhava jANyo. tethI te potAnA putrane bodha ApavA madharAte dararoja AvIne eka gASAthI bodha ApavA lAgyo. eka divasa kumurAjAe pUchyuM tyAre kheDUtadeve pragaTa thaIne kahyuM, 'huM tAro pitA huM. dharmanA baLe, bhagavAna vItarAganI nevaLapUjA karavAthI huM prathama devalokamAM vapaNe utpanna thayo chuM. nathI tAre paNa jinapUjAmAM ane dharmAMrAdhanamAM pramAda karavo nahi.' Ama putrane dharmamAM sthira karI deva svarathAne gayo. te kheDUtano jIva sAtame bhave mokSe jaro. (vijaya kAnA rAsamAMthI) Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra rA mRga va tI zrI ratilAla maphAbhAI vasaMtano samaya hato. maMdamaMda zItala pavananI laherIo vAtAvaraNane sumadhura banAvI rahI hatI. paNa rAjamahelamAM palaMga para ALoTatA mahArAjA zatAnika paraMtapanA dilane to e vaDavAnalanA agninI jema bALI rahI hatI. koyalano madhura TahukAra paNa kAnamAM ghaNanA ghA paDatA hoya evI vedanA pragaTAvato hato. atisAranA rogathI mahArAjA pIDAtA hatA. vaidonA bhAre prayatno chatAM paNa roga kAbUmAM nahoto Avato. maraNa AMkha samIpe nAcI rahyuM hatuM. jIvananI AzA sahue choDI dIdhI hatI. hatA to e vIramada, caMpAnA rAjA dadhivAhana para caDAI karI enI caMpAno nAza karyo hato ane eno saMpatti vaibhava kheMcI lAvI potAnI rAjadhAnI kauzAMbIne emaNe samRddha banAvI hatI. AthI AjathI 2500 varSa pahelAMnA bhAratanI samRddha nagarIomAM enI paNa gaNanA thavA lAgI hatI. talavArathI vijaya meLavavo, nirbaLane kacaDI nAkhI eno saMpatti vaibhava lUMTI lAvavo ane e rIte pradeza vadhAravo e vijetA vIrono dharma manAto. Aje paNa jagatamAM haju e ja niyama pravarte che. paNa vizvanA jAgelA sabaLa prajAmata AgaLa have baLavAna kAraNa rajU karavuM paDe che. paNa e kALanA rAjavIo niraMkuza sattAdhIzo hatA. ethI sabaLa hamezAM nirbaLane dabAvyA karato ane talavAranA jore rAjya vadhAravAmAM gaurava anubhavato. je rAjya vistaratuM enI pratiSThA jAmatI, enAM yaza gaurava gavAtAM ane dharma ke dharma guru o paNa ene AzIrvAda ApatA. kauzAMbIne vijayano garva hato, baLano mada hato. ane samRddhinuM abhimAna hatuM. sAthe rUpANI mRgAvatInA saudaryanuM gaurava paNa hatuM. AthI kauzAMbInI samRddhi ane mRgAvatInA sauMdaryathI AkarSAI avaMtInA rAjA caMpradyote kauzAMbInI rAjalakSmIne ane sauMdaryavatI mRgAvatIne potAnI karavA kauzAMbI para AkramaNa karyuM. pariNAme khUnakhAra jaMga zarU thayo. e yuddhamAM mahAparAkramI evA rAjA zatAnike apratima vIratA batAvI. eNe senAne rastAmAM ja rokavA prayatna karyo. paNa tophAne caDelA sAgaranI jema UbharAI rahelI cAnI vizALa senAno e parAbhava karI zakyo nahIM; eTaluM ja nahIM, yuddha cAlatuM hatuM tevAmAMja e bImAra paDI gayo ethI senAnA eka bhAgane yuddhanA medAna para goThavI bIjA bhAga sAthe e kauzAMbI pAcho pharyo. vaidoe enI puSkaLa sAravAra karI paNa ene thayelo atisArano vyAdhi koI maTADI zakyuM nahIM. ethI zatrane nagaramAM pravezatA aTakAvavA eNe kauzAMbInAM pravezadvAro baMdha karAvyAM. nagarane pharatI khAIomAM pANI vahevaDAvyuM tathA khAI uparano pula paNa toDI naMkhAvyo. Ama chatAM kIDIonI jema UbharAI rahelA pracaMDa sanya sAme kauzAMbInI rakSA thavI azakya lAgatI hatI. potAnIja najara samakSa kauzAMbInI AvI lAcAra paristhiti joI e vIranI chAtI besI gaI. bhaya, ciMtA, gamagInI ane vedanAthI e AkuLa vyAkuLa thavA lAgyA. rANI mRgAvatI para caMDanI kudaSTi hatI ane jenI pAchaLathI caMpradyotanI putrI vAsavadattA sAthenI premakathA svapnavAsavadattA' nATaka rUpe bhAratIya itihAsamAM mazahUra banI che, temaja je moTI umare vatsarAja udayana tarIke prasiddha thayo che e eno putra udayana hajI bALaka hato. e vicArathI enI hRdayavyathA ora vadhI rahI hatI. sAthe eno vyAdhi paNa vadhI rahyo hato. vaidonA prayatno to cAluja hatA paNa jyAre rAjA zatAnikanA bacavAnI koI AzA na rahI tyAre potAno saubhAgyasUrya asta pAmato joI rANI mRgAvatI rahI paDI. A vakhate ke samagra kAlAMbI bhayavyAkuLa hatuM, saradAro udAsa hatA, rAjakuTuMba asahAyatAnI lAgaNIthI ciMtita hatuM, paNa e badhAMya karatAM rAjAnI hRdaya vyathAno to koI pAra ja nahoto. AthI vasaMtana 23 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUna 1959 jaiina yuga madhura vAyarA ene bALI rahyA hatA. koyalano mITho mITho TahukAra enA mastakane bhramita karI nAkhato hato. marda jevo e mardavIra AthI palaMgamAM paDyo paDyo taraphaDiyAM mArato hato. kAraNa ke kauzAMbInI AvI lAcAra dazAnA mUka sAkSI banavA sivAya enI pAse koI upAya nahoto; tema ja mRgAvatInAM AMsu lUchavAnuM baLa paNa nahotuM. AzvAsanano eka paNa zabda ene sujhato nahoto. ethI e khUba mUMjhAto taraphaDato hato. deha eno vilaya pAmI rahyo hato. nADIo tUTI rahI hatI. mRtyu sAme ja nAcatuM hatuM chatAM eno jIva jato nahoto. patinI AvI karuNa lAcAra dazA joI samayajJa rANI mRgAvatIe AMsu lUchI nAkhyAM. rAjAnI vyAkuLatAe enAmAM vIratvano saMcAra karyo. ethI hiMmata rAkhI, dhairya rAkhI, manane majabUta banAvI vIra rANIe rAjAne AzvAsana ApyuM ne pratijJA vyakta karI ke svAmI ? huM eka vIra patinI vIra patnI chuM. mArA ziyaLanI ane samagra kauzAMbInI pratiSThAnI rakSA kema karavI e vIra kSatriyANIne zIkhavAnuM hotuM nathI. jayAM sudhI mRgAvatI haiyAta che tyAM sudhI koInI paNa tAkAta nathI ke e kauzAMbIne parAjita karI zake ke bALakumAra udayananuM akalyANa karI zake. mATe mahArAja! Apa bhAvinI ciMtA na karazo ne tamAruM mRtyu paNa na bagADazo." rANI mRgAvatInI AvI vIratvabharI pratijJA sAMbhaLI maraNa zayyA para paDelA mahArAjAne kaMIka AzvAsana maLyuM, chatAM ajaMpAmAMja rAta emaNe pasAra karI. bIje divasa prAtaHkALe jayAre pUrvadizAmAM aruNodaya thaI rahyo hato tyAre mRgAvatIne saubhAgyasurya asta pAmI cUkyo hato. rANI mRgAvatI mAthe vIjaLI paDI, chatAM ajaba vairya dAkhavI eNe manane kAbUmAM rAkhyuM ne AMkhamAMthI eka paNa AMsu pADyA vinA, mahArAjAnI aMtima saMskArakriyA pUrI thayA pachI, e yuddhanI vyavasthAnA kAryamAM lAgI gaI. bIjI bAju jyAre caMpradyote mahArAjA zatAnikanA mRtyu samAcAra sAMbhaLyA tyAre kAmAgnithI pIDAtA eNe mArgamAMthI potAno kAMTo gayAno AnaMda anubhavI caturaMgiNI senA sAthe kauzAMbIne ghero ghAlyo ane sAthe mRgAvatIne kahevarAvyuM ke "je ApaNA mArgamAMthI kAMTo nIkaLI gayo che, to have kauzAMbIno vinAza aTakAvavo hoya to ujajayinInA rAjamahelone zobhAvavA mane AvI maLo. avaMtI tamAruM bhAvabharyuM svAgata karaze." samaya joI rANI mRgAvatIe paNa bhaLatoja dAva khelyo ne kahevaDAvyuM ke "huM have tamArIja chuM, paNa tamArI IcchA pUrI thavI e tamArA hAthanI vAta che, ane te e ke, jo tame kauzAMbIne jItavA nahIM paNa mane meLavavAja AvyA cho to jayAM sudhI bALaka udayanane rAjagAdIe besADI ghaTatI vyavasthA karI, huM pharaja mukta na thAuM tyAM sudhI tamAre rAha jovI joIe ane e vyavasthA jaladI pUrI thAya e mATe tamAre mane pUratI madada paNa karavI joIe. Ama chatAM yuddhanA vAtAvaraNamAM Ama thavuM mane azakya lAge che; e mATe to saMpUrNa zAMti ane suleha joIe" kAmAMdha caMDa rANInI yukti samajI zakyo nahIM; rANInA hRdayane oLakhI zakyo nahIM. 'baLAtkArathI strIono prema saMpAdana thaI zakto nathI -ema vicArI eNe sainya dazadaza koza pAchuM kheMcI lIdhuM ane pote potAnI rAjadhAnImAM pAcho pharyo. rANI jaladI vyavasthA pUrI karI zake e mATe eNe joItI madada pahoMcatI karavAnI vyavasthA paNa karI ApI ane e rIte kauzAMbIne mukta zvAsa levAno mArga eNe mokaLo karI Apyo. rANI mRgAvatIe paNa A takano pUro lAbha uThAvyo. udayanane gAdIe besADavA namitte eNe nagarIno koTa killo majabUta karAvyo; khAI UMDI banAvI. varSo sudhI cAle eTalo annasaMgraha ekaTho karyo, sAthe lazkaramAM paNa bharatI karI, tema ja badhA prakAranA yuddhanI taiyArIo paNa karI lIdhI. taiyArIo pUrNa thaye mahArAjAne kauzAMbI AvavAnuM kaheNa mokalyuM. adhIro banelo rAjA jaladI kauzAMbI pahoMcyo. paNa daravAjA baMdha hoI bahAra paDAva nAkhI nagaramAM maMgaLa praveza karavAnI ghaDInI rAha joto e rokAyo ne eNe rANune potAnA AgamananI khabara mokalI. pratyuttaramAM AvatI kAle savAre huM tamane prApta thaIza" evo javAba mokalavAmAM Avyo. A javAba sAMbhaLI caMDanI chAvaNImAM AnaMda maMgala vartAI rahyo. AkhI rAta berI zaraNAIo vAgatI rahI. bIjI savAre suMdara vastrAlaMkAra dhAraNa karI caMDa hAthIe Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga caDyo. enI hoMsano Aje koI pAra nahoto; phakta nagaranA daravAjA khulavAnI ja e rAha joI rahyo hato. tyAM to killA uparathI sananana karatuMkane eka tIra TayuM; ne hAthI para beThelA rAjAno mugaTa havAmAM UDI gayo. AzcaryathI rAjAe joyuM to tIra sAthe eka patra bAMdhelo najare paDyo. pyuM hatuM ke "eka vIra satInI kAyA para bhraSTa najara karanAra o kAmAMdha rAjA! pratiSThAno khapa hoya to haju samajI jaI jaladI pAcho phara. bAkI killAnI dIvAlo sAthe tuM game teTalAM mAthA phoDyA karIza toya have tuM kauzAMbIno parAbhava karI zake tema nathI te yAda rAkhaje." khasiyANa paDI gayelo rAjA te veLA to cAlyo gayo. svarUpavatI mRgAvatI bhayaMkara caMDI jevI ene lAgavA mAMDI; paNa aMtaranA vikArano prerAyelo e ja taiyArI sAthe pharI bIje varSe vaizAMbI para caDI Avyo. senAnA cAra bhAga pADI cAre bAjuthI kauzAMbI para AkramaNa karavAnI eNe vyuharacanA govI. paNa rANI mRgAvatIe judA judA samaye AvelI caMDanI vibhakta senAno eka pachI eka joradAra pratyAkramaNa dvArA parAbhava karyo ne caMDanI vyuharacanAne niSphaLa banAvI dIdhI. A niSphaLatAthI krodhe bharAI caDe vyuha badalyo ane badhI ja TukaDIone ekatra karI pazcima bhAga taraphathI ekIsAthe joradAra AkramaNa karavAnI taiyArI karavA mAMDI. rANI mRgAvatI paNa ghaTato javAba vALavA taiyArIo karavA lAgI hatI, paNa caMDanI vizALa senA sAme kauzAMbIne TakavuM have azakya hatuM, jethI e ciMtita hatI. chatAM eka vIra nArIne zobhe evI rIte e kauzAMbInuM jatana karavA potAnuM bhavya balidAna ApavA taiyAra banI hatI. barAbara e ja samaye bhagavAna mahAvIra kauzAMbI najIkanA eka gAmamAM padhAryA. bhagavAnanA AgamananI vAta sAMbhaLI prabhunA darzananI abhilASI rANI mRgAvatI prabhune vAMdavA ane AvelI ApattimAMthI bacavAno koI mArga hoya to te pUchavA temaja yuddhanuM bhAvi jANavA, nagaramAMthI gupacupa thoDA vizvAsu aMgata mANaso laI nIkaLI paDI. prabhune vAMdI e potAnA Asane beThI. prANI jAtane sukha ane zAMti ApanArI prabhunI amRtadhArA tyAre vahI rahI hatI. ethI vinAzanA ulkApAta para UbhelI rANI mRgAvatIne kaMIka zAMti maLI. prabhunA sAnidhyamAM eNe Aje jIvananI kaMIka nirAMta anubhavI paNa bIjI bAju, AvI paDelI javAbadArInuM ene pUruM bhAna hatuM. vaLI e javAbadArI have phagAvI zakAya tema paNa nahotI. e phagAvavAmAM to have hINapata ane zarama bharelI pIchehaTha paNa hatI. ethI AvI paDelI javAbadArI pUrNa karavAmAM ja ene jIvananI mokaLAza samajAtI hatI. ethI yuddhamAM vijaya maLe evA AzIrvAdanI mAgaNI sAthe yuddhanuM bhAvi jANavAno eNe prabhune prazna pUchyo. bhagavAne kahyuM : "jema meghanuM pariNAma vanaspati sarjana che. agninuM pariNAma bhasmIbhUtatA che, tema yuddhanuM pariNAma sarvanAza vinA bIjuM hoI ja zuM zake ? ene e vinAza kevaLa bhautika vastuono ja nahIM paNa e mAnavatAno paNa vinAza kare che. "yuddhanuM raNaziMgu phUMkAtAMja mANasano saMskArI ane DahApaNavALA hovAno DhoMga khullo thaI jAya che ane e pazunI jema havAna bane che. kApAkApI ane kaleAma eno AnaMda banI jAya che, saMhAra e ja eno jIvanamaMtra banI rahe che. pariNAme dayA ane premanuM, AtmIyatA ane samabhAvanuM enuM hRdaya jharaNuM ja sukAI jAya che. " vaLI yuddhanA pariNAme gAmaDAMo roLAI jAya che. nagaro verAna ujajaDa bane che. hajAronAM mRtyu thAya che. hajAro apaMga banI jIvanabhara Aha nAkhyA kare che. AzAbharI nArI vidhavA bane che. Ama AkhA samAjane enA chAMTA UDe che. bALako paNa vaDIlo ke vAlIonAM mRtyuthI oziyALAM banI jAya che. te pariNAme dveSa ane vaira pothI yuddhakhora mAnasa laI moTAM thAya che. Ama jyAM juo tyAM dveSa, IrSA, Aga ane AMsuo uparAMta kAvAdAvA ane yukti prapaMcoLI vAtAvaraNa evuM bane che ke mAnavajIvana dhora naraka jevuM banI jAya che, kharekhara yuddhadevatA e narakanoja pitA che. naraka eTale mAnavatA paranA atyAcAra. jyAM sudhI mAnavahRdayamAM mAnavatA rahe che, tyAM sudhI enA hRdayamAM svarga vase che, paNa jyAre e mAnavatA para atyAcAra karavo zarU kare che tyAre enuM pariNAma du:kha, azAMti ane ajaMpA sivAya bIjuM koI paNa zuM zake ? " Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 26 juna 1959 yuddha arthAta mAnavatA paranA e atyAcArane nAme varamALA laI UbhelI apsarAnI svarganA divya bhoga prApta thavAnI temaja akSayakIrti ke kuLapratiSThA prApta thavAnI lAlacane AzA ApI jemane aMgata kazo ja svArtha ke rasa nathI evA lokone ApaNe uzkerI mUkIe chIe." * "paNa e yuddhanA kAraNomAM koI UtaratuM nathI. yuddhanA kAraNomAM joIzuM to anyAya, atyAcAra, Arthika asamAnatA, parigraha buddhi, sattAnI sAThamArI ane vilAsa sukhanI lAlasA ja mukhyatve jaNAze. dehanA sauMdaryanI rakSA ane prIti paNa emAM bhAga bhajave che." jyAM AvA doSo mULamAM paDelA che tyAM verajhera, iSa, kAvAdAvA ane khaTapaTane poSaNa maLe ane enI tIvratA vadhe, enuM tIvrarUpa mAnavatAnI hiMsArUpe pragaTI Ave e koI AzcaryakArI vAta nathI." sukha zAMtino mArga yuddhamAM nathI paNa premamAM che. ane e premasamAnatA, tyAga ane bhogecchA rahita sAdAI vinA kyAMthI prApta thAya? vizvanA duHkhe du:khI thayelA mahAka@ALa saMto parApUrvathI Aja mArga prabodhatA AvyA che ane e sivAya sukhano bIjo mArga paNa nathI." bhagavAnano upadeza sAMbhaLI mRgAvatInAM jJAnacakSu UghaDI gayAM. mAnava kevA UMdhA mArge doDI rahyo che enuM ene bhAna thayuM ne ene jAta para vairAgya Avyo. ane ethI enI tyAga bhAvanA pradIpta thaI. paNa AdareluM pUruM karyA vinA chUTako na hoto; eTale have emAMthI vAno koI mArga che ke kema ane che to te kayo, te jaNAvavA bhagavAnane mRgAvatIe vinaMtI karI. bhagavAne kahyuM: "hiMsAne bhayaMkara hiMsA nirmaLa karI zake che; yuddhane joradAra pratyAkramaNa kacaDI nAkhe che." paNa ethI mANasa je rIte nIce UtarI jAya che ethI e azAMti, ajaMpo ane mAnasika vyathA ja bhogavyA kare che. ethI hiMsAne nirmaLa karavAno kharo upAya pratihiMsAmAM nathI paNa ahiMsAmAM che. hiMsAne ahiMsAthI, vairane premathI, bhogane tyAgathI, sattAne sevAthI, Asaktine vairAgyathI ane bhayane nirbhayatAthI jItI zakAya che. sAcI chatano eka mAtra Aja mArga che. Ama chatAM kadAca tuM sattA vaibhavane choDI zakatI na ho, sauMdaryanuM balidAna ApI zakatI na ho, topaNa tAre enAmAM rahelA viSane to dUra karavuM ja rahyuM, to ja tuM e badhI Apattione tarI javAnuM baLa meLavI zakIza." e viSa dUra karavAno mArga e che ke bAhyasattA vaibhava hovA chatAM enI pAchaLa je abhimAna, sattAzokha ane Asakti rahelAM hoya che, ene sthaLe nirabhimAnatA, saralatA, namratA, sevA ane tyAga-vairAgyamaya buddhi jevA guNo pedA thavA joIe. e guNa padA thatAMja virodhanuM kAraNa dUra thavAthI virodhInuM moTuM baLa tUTI jAya che ane pachI to nirbhayatA, je ahiMsA ane premanuM ja eka rUpa che, ethI bhayane jItI zakAya che." je nirbhaya che, vIra che, jenAmAM atUTa AtmavizvAsa che, ene virATa bhetika zaktivALo mANasa, je mULe to bhayabhIta mANasa che, e jItI zakato nathI. enA para AkramaNa karavAnI e hiMmata ja karI zakato nathI. joke saMsArano tyAga karI cAlI nIkaLavuM e prathama mArga kaThaNa hovA chatAM saraLa che; jyAre AtmavizvAsanA baLe zastrono tyAga karI nirbhaya banI rahevuM e A bIjo mArga sarala lAgavA chatAM kaThinatara che. paNa je vIra AtmavizvAsanA baLe nirbhaya banI dumananI sAme Ubho rahe che, eja chevaTe sAco vijayI bane che-je vijayamAM koIneya jayake parAjayanI lAgaNI anubhavavI paDatI nathI. ethI AjanI paristhitimAM tArA mATe to zastratyAgapUrvaka nirbhaya banI aDaga rahevAno ja eka mAtra mArga che ane e khUba AtmavizvAsa paNa mAgI le che. jo ke eno prayoga abhinava che. paNa e sivAya tAre mATe bIjo upAya ja nathI. kAraNa ke Aja ne Aja rAjyanI badhI javAbadArI phagAvI daI, cAlI nIkaLavuM e tArAthI banI zake tema nathI temaja enuM pariNAma kadAca viparIta paNa Ave." bhagavAnano eka eka zabda mRgAvatI dhyAnathI pI rahI hatI, e zabdoe enA hRdayamAM vicAranuM maMthana pedA karyuM ethI pharI prabhunI upadezadhArA jhIlavAnI utkaMThAthI vidAya thatAM pahelAM eNe prabhune kauzAMbI padhAravAnI vinaMtI karI. prabhunI vANIe rANInA dilamAM navI AzA-navo utsAha pragaTAvyo hato. paNa prabhue darzAvelo mArga bhavya ane vIratva bharyo hovA chatAM kaNa ane jokhamI hato; vaLI e ekapakSI balidAnano paNa hato, ethI eNe Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mULa e saMbaMdhe AkhI rAtri maMthanamAM ja gaLI. bIje divase maitrIo saradAro tathA nAgariko sAthe A bAbata masalata paNa calAvI. chevaTe tyAM yuddhanuM pariNAma sarvanArAmAM ja dekhAya che to pachI A navIna prayoga zA mATe na karavo. ane emAM ja parAjaya thayo hoya gaurava vadharI ane jaya mArI to to gaurava ane pratniA baLe maLelAM ja che, * evA vicArathI chevaTa yuno-pratikArano vicAra mAMDI vALa nipatAno zastrasa-pAsano mArga svIkAravAno nirNaya levAmAM Avyo. janatAe paNa e vicArane vadhAvI laI bhAre hiMmata e batAvI. adhUrAmAM pUruM eja divase sAMjanA samaye dakSiNa taraphanA bahAranA eka parAmAM bhagavAna mahAvIra padhAryAMnA samAcAra jANI e vicArane protsAhana maLyuM. navA divasanuM prabhAta gyuM. dakSiNa bAjuethI meLa sAthe joradAra AkramaNa karavAnI gaDe jAje bhAre taiyArI karI hatI. sAthe sAmethI joradAra prasAmagranI paNa eNe kalpanA bAMdhI hatI. ethI savArathI ja su bherIo phUMkAvA lAgI. raNaziMgaDAM vAgavAM zarU jyAM koI zroDAnA taMtra kheMcatA hatA to koI talavAranI dhAra tapAsI zastrasajja banI rahyA hatA. kukta mahArAjA caMDanA dezanIja rAvAnI hatI. paNa tyAM to sahunA Azcarya vacce kauzAMkhIno pUrva taraphano virATa daravAjo ughaDyo ane niHzastra sAdA gaNavevamAM sajja thayelI tugiNI senA bahAra ghasI AvI. sAthebhinnabhinna varganA loko--strI-puruSa bALakavRddho sarve-naronI saMkhyAmAM bhagavAna mahAvIrano 5 nA gaganabhedI avAjo sAthe pracaMDa dhvanI mAphaka nirbhayapaNe bhagavAnanA utArA bhaNI relAvA lAgyAM. eka UMcA zveta azvapara mAnavatAnI mUrti samI zobhatI vIra rANI maMgAvatI e badhAne doratI mokhare cAlatI hatI. bhayane eNe khaMkherI nAkhyo hato. yuddhanI bhISagutA ane tenAM duSpariNAmonI kalpanAthI e cha UDI hatI. ethI batAvelI niHzastra--nirbhayatAe Aje enA vana kamaLa para koI devI tenI AbhA cAkI rahI hatI. enA daMDanA ekae aNumAMthI Aje sAcuM vIratva pakI rahyuM hatuM, jANe huM sAkSAta vIratvanI smRti. enI AMkhomAM koI khora camaka hatI. mukha para prabhAva hato ane samagra vAtAvaraNamAM nirbhayatA-- nIDaratAno joza pedA karanAro aMtarano Uko AnavizvAsa hato. e AtmavizvAse koyAbInI samagra 27 jUna 1959 janatA paNa nirbhaya banI bahAra dhasI AvI hatI. jANe 3 kaucAMkhI bahAra koI yuddhanuM vAtAvaraNa ja na hoya | jo ke bahAra dakSiNa tarapha raNabherIo vAgatI hatI. yuddhanI nobato gaDagaDatI hatI. paNa ene to bhagavAna mahAvIranA Agamanano dhodha mAnI levAmAM Ao hato. kauzAMbIno mAnavamaherAmaNa pUrva taraphathI vaLAMka laI nirbhayapaNe dakSiNa tarapha vahevA lAgyo. na to hatI koI ne senA tarapha jovAnI darakAra ke navono ano bhaya. samagra janatA caMDanI paDakhethI bhagavAnanA utArA tarapha jaI rahI hatI; to emanI kauzAMbI ke janatA para AkramaNu karavAnI hiMmata ja na cAlI. ulaTuM korAMkhInI senA ane janatAne doratI tejoti magAvatIne koI caMDa ane caMDanI senAnA vIra agraNIo AbhA ja banI gayA; kAraNa ke emanI kalpanA bhaThThArano A vRta hoI zuM karavuM e e jhaTa samajI ja na zakyA. pariNAme pote pracaMDa parAjaya anubhavI rahyA hoya evI soMpa ane tejobhaMganI lAgaNIthI caMDa lajjita banI gayo. vaLI strI bALako sahita niHzastra janatAparAkramaNa karavAnuM e vIrane zobhe tema paNa nahotuM-mAthI hatAza thaI rahI sahI potAnI pratiSTha TakAvI rAkhavA khAtara, jhaDapathI bhagavAna mahAvIranA darzana karavAne yuddha ta khIno dhvaja pharakato karI devAnI eNe senApatine AjJA karI. ha bhagavAna mahAvIranA mukhethI vahetI jJAnagaMgAma kauzAMbInI samagra janatA Aje nAhI rahI hatI. vananI dhanya paLomAM koNa AvyuM ne koNa gayuM enuM pazu koI ne bhAna nahonuM, mahAvIra bhakta rAna cepona paNa potAnA aMgata rasAlA sAthe tyAM AvyA vinA rahI zakyo nahoto. bhagavAne samaya joI yudgha, yuddhanAM kAraNo ane emAMthI sarjAtAM vinAzanAM pariNAmono khyAla ApI sattA vaibhava ane sauMdaryapipAsu vRttinA tyAgano mahimA sano te sAruM sukha enA bhogamAM nahIM patu enA tyAgamAM ja che ema patAnA anubhavanA AdhAre kahI batAvI tyAganI majA mANavAno janatAne anurodha karyo. bhagavAnanI vairAgya yukta vANI sAMbhaLI ghaNA yuvakayuvatIoe ja mAtApitAnI anumati laI pramanyA svIkArI lIdhI. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga jUna 1959 rANI mRgAvatIe paNa UbhA thaI parvadAne saMbodhatAM jaNAvyuM ke "mAtA-pitAnI anumati laI pravrayA levAnI paripATI che paNa mArAM mAtApitA hayAta na hoI bhArA sAdharma baMdhu mahArAjA caMpradyota e mAruM pitRtva svIkArI ane anumati Ape to huM paNa pravrayA levA taiyAra chuM. ane pachI rAjA caMDa pAse jaI emane vaMdana karI pote jaNAvyuM ke "pitAjI! tamArI A putrIne bhagavAna pAse pravajyA levAnI anumati Apo.' magAvatIne eka bAju modaSTi ane bIjI bAju vairavRttithI jonArA mahArAjA caMDa para apatyabhAvanA A zabdoe kAmaNa karyuM. enAmAM rahelo putrI prema upara Avyo. sAthe prabhunA sAMnidhyane kAraNe e eka prabhAva taLe paNa hato, jethI teNe rANI mRgAvatIne "beTI" kahI saMbodhI ane bhagavAna pAse prajyA levAnI anumati paNa ApI dIdhI. mahAparAkramI ane garviSTa hovA chatAM premamAM niSphaLa ane vijayamAM nirAza thayelA mahArAjAe paNa mRgAvatI para A rIte vijaya meLavyAno saMtoSa garva anubhavyo. kAraNake mAnasa zAstrIya niyamAnusAra moha parAjita vRttio chevaTe prema saMpAdana karyAno jya meLavyo hato tema ja vairavRttio paNa enuM vaMdana jhIlyAno vijaya anubhavyo hato. e anumatino svIkAra karI rANIe prabhune zaraNe jatAM caMDane vinaMtI karI ke "he pitAjI! jeTalA snehathI tame mane anumati ApI che teTalA ja snehathI tamArI putrInA putranI have tamArA pautra banela udayananI ane kauzAMbInI rakSA karavAnI paNa javAbadArI tamane saupatI jAu chuM. mane AzA che ke eno svIkAra karI tame mane mArA saMyamadharmamAM nizcita banAvazo." Ama rANI mRgAvatIne meLavavA AvelA rAjA caDe potAne hAthe ja mRgAvatIne bhagavAnane zaraNe soMpI dIdhI. badalAmAM udayana ane kauzAMbInA rakSaNanI javAbadArI paNa sAthe levI paDI. paNa premanA sarjAyelA vAtAvaraNamAM e mahAna javAbadArI paNa saurabha bharyo puSpa samI banI gaI, jethI e vIrapuruSe e javAbadArI pUrNapaNe adA karI batAvI hatI. A nirbhayatAnA-premanA abhinava prayoge e kALamAM je adbhuta camatkAra saryo hato anAja pariNAme nirAdhAra udayana pAchaLathI vatsarAja udayana tarIke bhAratIya itihAsamAM mazahUra banI zakyo che, nahi to caMDanA hAthe kauzAMbI sAthe e paNa kALano koLiyo banI jAta. dhanya che rANI mRgAvatIne ke je ahiMsA-premanA vIratvaryA abhinava prayoga dvArA udayana ane kauzAMbInuM to rakSaNa karatI gaI sAtho sAtha bhikSuNI banI potAnuM paNa AtmakalyANa sAdhatI gaI mahArANI mRgAvatI eTale vIratvanI mUrti. saMyama ho ke sAdhanA, vyavahAra ho ke dharma, raNakSetra ho ke rANIvAsaenA samagra jIvanamAM--enA ekeeka kAryamAM vIratva ja nItaratuM jaNAya che. e vIratvane kAraNeja patinA mRtyu samaye nathI e ke AMsu pADatI ke nathI kauzAMbI para AkramaNa thavA chatAMe gabharAtI. jeTalA zauryathI e zastra dhAraNa karI zatrane parAjita kare che, eTalAja zauryathI zastra saMnyAsa karavA chatAM paNa zatrune gabharAvI mUke che. potAnI ja bhANeja ane jene eNe sAcavelI e caMdanabAlA pAse dIkSA levAmAM ke enI AjJAmAM rahevAmAM paNa acakAtI nathI. eja vIratvane kAraNe caMdanabAlAe ApelA ThapakAthI ghavAyelI svamAnavRtti para paNa e vijaya meLavI le che. eTaluM ja nahIM sakala bhikSuNI saMdhamAM prathama kevalyapada prApta karavAno paNa eja vijaya- vikrama noMdhAve che. sakala bhikSuNI saMghanI adhiSThAtrI evI potAnI guruNI caMdanabAlA enA nimitteja enI pachI e kevalyapadane varI hatI. AvuM hatuM e vIra rANInuM dharmavIratva, jenuM nAma Aje paNa hareka jaina kuLamAM savAra sAMja AdarapUrvaka gavAya che. koTizaH vaMdana ho e dharma-zaurya mUrti mRgAvatIne. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadaguNopAsanA sadguNoM ke upAsaka ko sadguNoM meM hI tRpti milatI hai, isaliye dUsaroM se mAna-pratiSThA prApta karane kI vaha kabhI icchA nahIM rkhtaa| sadguNa hamArA svabhAva bana gayA ki nahIM use parakhane kI yaha mahatva pUrNa nizAnI hai| apane sadguNoM ke viSaya meM kucha vizeSatA pratIta honA aura usake dvArA ahaMkAra honA, tathA isI kAraNa se dUsaroM ko tuccha mAnanA ye satra kSudra manovRttiyAM hai, aura kabhI bhI patanakA kAraNa banatI hai| sAmAjika jIvana kSudra vikAramaya aura svArthaparAyaNa na ho aura pAramArthika jIvana puruSArtha-hIna evaM zana-hIna na ho to hama pravRtti aura nidhi donoM meM viveka tathA puruSArthayukta jIvana vyatIta karane kA lAbha le sakate haiN| jIvana ke kisI bhI udAsa dhyeya ke binA hamArA AyuSya yUM hI bIta rahA hai, yaha Ayanta duHkhada hai| dhArmika jIvana kA kramazaH vikAsa ho isake liye jina zAsana meM mArgAnusAritA, vyavahArazuddhi, samyaktvadharma yA satyAsatya viveka dezAvirati athavA Ayakadharma aura sarvavirati kiMvA sAdhu dharma ye cAra bhUmikAyeM batAI hai| ye bhUmikAyeM uttarottara zuddha hai, ataH prAkRta jIvana kI apekSA mArgAnusAritA ucca hai, mArgAnusAritA se baDhakara samyaktva dharma hai, samyaktyadharma se dezavirati ucca koTi kI hai aura dezavirati se sarvavirati adhika ucca hai| dUsare zabdoM meM kahA jAya to sAdhu jIvana ke yogya hone ke liye dezavirati kA pUrNa pAlana Avazyaka hai aura dezavirati ke yogya hone ke liye nyAya se ispopArjana Adi 35 guNoMkA pAlana Avazyaka hai| isa vikAsakrama ko lakSya meM rakhakara hama dhArmika jIvanakI kisa bhUmikA para khaDe haiM yaha parakhanA kaThina nahIM / bhArata jaise dharma pradhAna deza meM yuddha ke bAda jo naitika patana huA hai use zIghra sudhArane kI AvazyakatA hai aura usake liye 'sarvodaya samAja' 'vyavahAra-zuddhimaMDaLa' athavA 'aNuvratI saMgha' jaisI jo yojanAyeM prayoga meM AI hai ve apane saMpa ke sakSya meM leneyogya hai| zrI amRtalAla kAlIdAsa dozI, bI. e. yaha deva, guru aura dharma ke svarUpa kA cintana karane lagatA hai| unameM jo dena, jo guru aura jo dharma dopasahita lagatA hai use svIkRta karatA hai| apane tattvazAniyoM ke abhiprAyAnusAra 'a' ve zuddha deva hai 'nica muni' ye zuddha guru haiM, aura sarvajJoM dvArA samajhAyA tattva, ye zuddha dharma hai| ina deva, guru aura dharma kI ananya mana se upAsanA karane se samyaktva meM sthiratA AtI hai aura dezavirati athavA Avakarma ke pAlana kI yogyatA prakaTa hotI hai| mArga meM anusaraNa karate hue mAnava ke hRdaya meM jaba satyakI jijJAsA, satyakA prema aura satya kA Agraha prakaTa hotA hai taba usako samyaktva kI sparzanA hotI hai aura 29 dezavirati dharma meM gRhastha ko Adarza nAgarika banAne kI yojanA nihita hai vaha saba vizAlarUpa se prakAza meM lAneM kI AvazyakatA hai tathA usake pracAra ke liye ucita parizrama karane kI jarUrata hai| kheta acchI taraha se jotA gayA ho to usameM boye hue bIja bhalI prakAra se ugate haiM vaise hI gRhastha jIvana uttama prakAra kA ho to unhI meM se honevAle sAdhu bhI uttama koTi ke hoM yaha anubhavasiddha hai / sarvavirati dharma eka prakAra kI utkRSTa yogasAdhanA hai jisakA Azraya lekara asaMkhya anaMta AtmAo mukti prApta karane kA apanA dhyeya siddha kiyA hai| vaibhava aura vilAsa ke isa yuga meM aisI utkRSTa yogasAdhanA kI svIkRti koI sI khela nahIM, ataH jina AtmAone isa yogasAdhanA ko svIkAra kiyA hai, unheM maiM vinaya, bhakti aura bahumAnapUrvaka bandanA karatA huuN| yogasAdhakoM kA yaha varga yadi savizeSa unnati prApta kare to prabhu zrImahAvIra ke zAsana kA samagra vizva meM udyota phaile jise dekhane ke liye lAkho AtmAeM, tarasa rahI hai| sarvavirati dharma kA pAlana karanevAloM kA mukhya kartavya saMyama, jJAna aura dharma - dhyAna kI upAsanA hai, ataeva usakA adhikAdhika samaya ina tInoM tattvoM kI sAdhanA meM hI jAnA caahiye| saMyama kI sAdhanA kA sAdA aura sIdhA artha yaha hai ki mana, vacana tathA kAyA para vijaya prApta karanA, yaha dhyeya siddha ho isI hetu saMsAra kA tyAga hotA hai, mahAna grahaNa kiye jAte haiM aura gurukulyAsa kiyA jAtA hai| ye bAta lakSya se bAhara nahIM honA cAhiye / (pravacana meM se ) Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga na 1959 DEVADATTA ordered to put all these ladies and their daughters in one palace and set it on fire one night. As a result of this wicked act, King Sihasena was born in the sixth hell and after that, was born as Devadatta. As a result of this wicked act, she had to suffer this severe punishment. --Vivagusuyam SORIYADATTA Once upon a time there lived in the town of Rohidda a householder Datta and his wife Kanhasiri. They had a beautiful daughter named Devadatta. When this girl Devadatta was playing with a golden ball nearby her place, she was seen by the King Vesamandatta who asked his men to enquire whose daughter she was. On getting this information, the King proposed to Datta that he should give her in marriage to his son, Pusadatta, which Datta accepted gladly. The marriage was celebrated with great pomp. In the course of time, Pusanandi succeeded to the throne of his father. He was devoted to his mother so much that he would not take food or drink before his mother had taken it. Devadatta did not like this and one night she killed her mother-inlaw, by means of a red hot iron bar. When the King came to know it, he ordered that Queen Devadatta should be impaled publicly after cutting off her ears and nose. Indrabhuti saw her in that plight, and asked his master Mahavira who she was and what she did in her past life to deserve such punishment. Thereupon Mahavira said: There lived in the town of Supaittha a King Sihasena. He was married to five hundred princesses by his father, but used to love only one Queen named Sama. The mothers of the remaining four hundred and ninety nine Queens conspired and decided to kill Sama by some means. The plot was however soon discovered by the King, who then There lived in Soriyapura, a fisherman Samuddadatta by name, and his wife Samuddadatta. They had no son, but by the favour of Yaksa Soriyadatta, they got one whom they named Soriyadatta. This boy succeeded his father as the chief fisherman of the place and used to catch fish from the river Yamuna. His business was to sell the fish to the public. He himself enjoyed the various dishes of fish. Once a fish bone got into his throat which nobody was able to take out. Soriyadatta suffered terribly on account of this, when Indrabhuti happened to see him in that plight. He asked Mahavira the reason for his sufferings, whereupon Mahavira said : There lived in Nandipura a King named Mitta. He had under his Siriya employed several hunters and fishermen to catch various kinds of fish, animals and birds from various places, and he used to sell them and their meat to the public. As a result of these wicked acts, he was born as fisherman Soriyadatta and suffered miseries. -Vivagusuyam Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mo hinI mIsanuM ka 5Da vAparo menejIMga ejanTasa cakravatI sansa eNnDa kuM. rajIsTarDa ophIsa 22, kenaga sToTa, kalakattA se koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kuTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Modified) DESIGN kAka za010 VOOR de Sorts che. * * * Diamond PURE GOLD BARS 4 OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S, I, n. 114 TOLA WE BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER MATAR, MANILAL CHIMANLAL E CO. 18 ) $ A. Ro FEB AaA R, B0 M 3 1 2... naus nous sonuM-cAMdI-laeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka END) BOMBAY nezanala riphAinarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI bomba buliyana esasiezana li. muMbaI-2 tema ja InDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che | N. R. chApa silvara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAInarI maracanTasa buliyana mega 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 eNnDa eseIga DipArTamenTa phona naM. 4ra795 ke dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGOR Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agra Ahmedabad Alwar Bombay Issued & Subscribed Capital Paid up Capital Reserve & other Funds BANK OF THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Head Office H. K. Kothari Agent BOMBAY JAIPUR JAIFUR : Chairman: Shri G. D. Somani, M. P. LIST OF BRANCHES Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Rs. 1,00,00,000 Rs. 50,00,000 Rs 25,00,000 Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur S. L. Kothari B. A., B.Com. (Lond.) A. C. A. (England) General Manager Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFULI - its design SARE ALLERS ROMANONSTARAMNNNN PHATA HA Aai Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 IAM-IN A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImAM zrImANekalAla DI. modIe chApyu ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaIthIprakaTa karyu. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga taMtrI sohanalAla ma. koTArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana) julAI 1959 mUlya:25 naye paise zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA musvapatra Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika ma : vyavasthApaka maMDala : jaina yuga zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana), e.sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka palI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI A 2) be A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. a nuM ka ma : ju lA I 1959 konpharansanuM pracArakArya 1 zrI jaina zvetAmbara konpharansa 5 kAryAlaya pravRtti noMdha samAcAra saMkalana 6 dakSiNamAM kenpharansa pracArakArya 7 mahAnubhAva marici yAne bhagavAna mahAvIra prabhuno trIjo bhava 15 pU. AcArya zrIvijayadharmasUrIzvarajI mahArAja __ // 295 bhane sil 20 ". yA " khayartha : Dana tathA bhaMDana 22 mipinayaMdAhI. 154aa , mema.se., pAmeya.DI. 18 saMzodhano- prAcIna anyobhA 25 . bhogIlAla na. saaNs|, sebha.se., pIyeya.. gaMdha pUjAnuM phaLa 28 zrI navInacaMdra a. dozI Glory of Jainism 30 Shri Chimanlal J. Shah, M. A. zrI jaina zve0 kaoNnpharansa oNphisa goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RTNA PANI re 13. -ALINE JHAL TH ESS - . ETTA PARN ka CREATMELCSentimate vizvavikhyAta kIrtistaMbha ane kalAmaya kotaraNIbharI dIvAlovALu jaina maMdira(citoDa) kaoNpIrAITa : ArkiolaoNjikala DipArTamenTa oNpha iMDiyA ] Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a PUR WEI Lad RECERTISEMEng ANA IKARAN khajUrAhonA aka jinaprAsAdanI bahAranI dIvAla uparanI kalAmaya zilpakRti kaoNpIrAITa : ArkiolaoNjikala DipArTameMTa oNpha iMDiyA ] Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : januM 20, navuM 2 vIrAta saM. 2486, vikamArka 2015 6 tA. 1 julAI 1959 6 aMka 9 kheyanname se kusale mahesI aNaMtanANI ca aNaMtadaMsI jasaMsiNo cakkhupahe Thiyassa jANAmi dhammaM ca ghiiM ca pehi // nipuNa, kuzaLa ane maharSi evA mahAvIra anaMtajJAnI ane anaMtadarzanI che. ApaNI sAme rahelA e yazaravI mahAvIranA dharma ane dheryane jANo ane vicAro. -sUyagaDAMgasUtra ka nyu ransa nuM pra cA 2 kArca pharansa taraphathI joIe teTalA pramANamAM pracArakArya karavAmAM AvatuM nathI, evI vAta koI koI vAra sAMbhaLavAmAM Ave che; eTale ahIM e sabaMdhI thoDoka vicAra karavo ucita lAge che. eka samaya evo hato ke jayAre kaeNnpharansanA pagAra- dAra upadezako ke pracArako dezamAM jude jude ThekANe pharIne kaoNnpharansanA uddezo samajAvatAM hatA, konpharansanA kAryano pracAra karatA hatA ane samAjasudhArAnI vAto pratye samAjanuM dhyAna doratA hatA; uparAMta, kanpharansanA cAha nArAo ane samAjasudhArAne mAnanArAo temaja samAjane pragatizIla banAvavAnI manokAmanA sevanArAo no paNa eka sAro evo varga hato ke je eka yA bIje rUpe kaeNnpharansanA kArya ane saMdezAno pracAra karavA prayatna karato hato, ane emAM potAnA samaya ane zaktino bhoga ApavAmAM AnaMda mAnato hato, eTaluM ja nahIM, ema karavuM e potAnI pharaja paNa lekhato hato. ' ApaNe kabUla karavuM joIe ke atyAre sthiti bahu badalAI gaI che; ane A daSTie, ane A rIte, kaoNnpharansanA kAryano pracAra nathI thaI zakato athavA bahu ocho thAya che. Ama thavAnuM kAraNa zuM? pahelI vAta to e che ke pagAradAra pracArako ke upadezakono yuga ja jANe AthamI gayo che. have eka bAju jema janasamUhane evA upadezo sAMbhaLavA gamatA nathI, tema bIjI bAju buddhizALI ane svamAnazIla mANasone paNa pagAra laIne upadezaka tarIke TheraThera pharavuM ane lokone upadeza ApyA karavo, e dhaMdho rucato nathIH keTalAkane to ema karavAmAM parovaro givetye pote kaMI karavuM nahI ane lokone zikhAmaNa ApyA karavI-evuM paNa lAge che, ane emAM zarama paNa upaje che. pacIsa trIsa varSa pahelAM eka samaya evo hato ke jyAre dezamAM Thera Thera dezanA dUradUranA khUNA sudhI khristI dharmanA pagAradAra pracArako pahoMcI jatA, ane bhAre jehAda, niSThA ane prAmANikatApUrvaka potAnA dharmano pracAra karatA, ane abhaNa, garIba ane duHkhI sAmAnya janasamUha pAse pahoMcI jaIne emane khristI dharmanI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga dIkSA levA ane dharmAMtara karI mahAtmA Isune zaraNe javA samajAvatA, ( A dharmanA AvA pracArako to Aje paNa kaMI sAva baMdha thaI gayA nathI; emanuM e dharmAMtaranuM kArya thoDe jhAjhe aMze atyAre paNa pracchanna rUpe cAlI ja rahyuM che.) zmI bAju bAryasamAjanA pracArako paNa eTalI ja utkaTatA, nizA ane khaahapUrvaka hiMdudharmano uddhAra karavA dezanA khUNekhUNAmAM seMkaDonI saMkhyAmAM pharatA hatA; ane mahiSa yAnaMdano dharmasudhAraNAno saMdezo vegapUrvaka phelAvatA hatA. jotajotAmAM AryasamAjano AkhA dezamAM vistAra thayo ane enA anuyAyIo lAkhonI saMkhyAmAM banI gayA, emAM enA saMsthApaka maharSinA to samagra prANa ja reDAyA hatA; paNa e uparAMta enA kAryakaro ane paMDitono paNa khUba noMdhapAtra phALo hato. ane enA pagAradAra huM binapagAradAra pracArako ane upadezakono paNa emAM kaMI nAnono phALo na hato. pagAradAra (6 binapagAradAra) pracArako ane upadezako rAkhIne potAnA dharma, paMtha ke matano phelAvo karavAnA A prayoganI asara dezanA nira dharmo ane varga upara paNa khUnna thaI ema kahevuM joIe. prArthanAsamAja, brAhmosamAja, pioMThI vagere AcIna dharmasamAjoe paNa thoDe ghaNe aMze mata pracAranA A mArganuM anusaraNa karyuM hatuM. pachI to pracArakAryanA A prakArane lokoe eTalI rTa apanAvI lIdho ke saMsAra dhArAna, samAjasudhAraNAnuM ke samAjasevAnuM kAma karatI ApaNI jAhera saMsthAonuM AvA pracArako ane upadezako eka aMga ja banI gayA. ane AvI koI paNa saMsthAnA pracAraka ke upadezaka hovuM e lAghavaye nahIM paNa gauraSabharyuM lekhAtuM; ane evA mANasone janatA paNa Adara ane bahumAnanI najare khetI; emanuM sanmAna paNa karatI. pracArako upadezako rAkhavAnI AvI vyApaka "sarathI ApaNI kaoNnpharansa paNa kema karI alipta rahI zake? enI sthApanA pachInA traNa-cAra dAyakA sudhI to eNe paNa A mArganuM kaMIka ne kaMIka anusaraNa karyuM; ane e rIte potAnA kArya ane saMdezano jaina samAjamAM pracAra karavAno prayatna karyo. julAI 1959 paNa ema lAge che ke, dezamAM gAMdhIjInI asara jema jema vyApaka banatI gaI, ane gAMdhIyuganI viriSTa DhavA dezanAM mera phelAtI gaI tema tema A kAryamAM oTa AvatI gaI ane vare je vAtanuM ApaNe pote AcaraNa na karatA hoI e eno upaya khIjAne krama ApI zakAya ? ' evI ApanirIkSaNanI manovRtti janatAmAM phelAtI gaI. khIjI bAju jANe AvI manovRttino ja paDagho hoya ema sAmAnya janasamUha paNa ema vicArato ane mAnato thaI gayo ku ' je vyakti varSe AcaraNuM na kare ane kevaLa bIjAne upadeza karavA Ave evA upadezaka ke pracArakanI ' pothImAMnAM rIMgaNAM 'jevI zikhAmaNu sAMbhaLavAthI paNa aaN lAbha? Ama paisA kharacIne pracArako rAkhavAnI prathA ochI thatI gaI ane vAra to lagabhaga e nAmazeSa ja banI gaI che. cyA ja vAtano jarA bIcha ( Arthika ) rIte vicAra karIe topaNa ema lAge che ke je thayuM che te sAruM thayuM che. atyAre pagAra, bhADAM, bhaththAM vagerenuM kharca eTaluM vadhI gayuM che, ane e kharcanA pramANamAM samAjasevAnI kAryane varelI jAherasevAnI moTA bhAganI saMsthAonI Avaka evI ochI thaI gaI che ke, have AvA pagAradAra pracArako rAkhavAnuM. AvI saMsthAne bhAgye ja pAve. ane koI saMsthA AvuM moTuM kharca uThAve topaNa janatA huM samAja eno lAbha keTalo uDAve athavA ene ethI lAbha keTalo thAya, e to vaLI khIjI vAta thaI. eTale, atyAranA samayamAM kaoNnpharansa AvA pracArakone rokIne emanI mAraphata potAnA kAryano pracAra na karatI hoya to emAM eno leza paNa doSa kADhI na zakAya. have AvA pracAranI dizA ja sAva baMdha thaI gaI samajavI. to pachI kaoNnpharansanA pracArakAryano bhAra enA AgevAno, kAryakaro ane cAhako upara AvI paDe che. paNa A rIte kaoNnpharansanA kAryano pracAra thAya, evI jhAjhI zakyatA tyAranI paristhitimAM nathI dekhAtI. samAjaka yANavAMchu moTA ke nAnA dareka AgevAnane kAryakarane manamAM to ema rahe ja ka kaoNnpharansanA kAryano cAra kema thAya, bheMmAM vega krama Ave. ane e virodha zaktizALI kevI rIte bane ? Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga julAI 1959 paNa manamAM bhAvanA hovI eka vAta che. ane e bhAvanAne anurUpa amalI kArya karI batAvavuM e bIjI vAta che. alabatta, kazuM ja na hoya enA karatAM bhAvanA ke lAgaNI hoya e bahu sAruM che; eTaluM paNa bIja haze to anukULatA AvatAM emAMthI aMkura Ugaze ane e rIte kAma AgaLa vadhaze eTale bhAvanAnuM paNa amuka aMze mahattva to che ja. jayAre eka bAju jAherasevAnI saMsthAnA pracArakAryamAM AvI zithilatA AvatI jAya che, ane bhAvanAzIla kAryakaro paNa e mATe joI to pUrato bhoga nathI ApI zakatA tyAre bIjI bAju paristhiti evI vicitra ane vilakSaNa sajAtI Ave che ke konpharansa jevI samAjasevAnA kAryane varelI saMsthAnI sevAnI vadhAremAM vadhAre jarUra che; evI saMsthAne khUba khUba prANavAna ane zaktizALI banAvavAnI jarUra che; evI saMsthAonA kAryanA pracArane vegavAna banAvavAnI jarUra che. to pachI savAla thAya che ke je AvI bhAvanA jIvatI hoya to eno amala kema thato nathI? Ano javAba bahu spaSTa che, ane te atyAranA vAtAvaraNamAMthI ja maLI rahe che. atyAre moTI-nAnI badhI vyaktione potAnI aMgata ane bIjI upAdhio eTalI badhI vaLagelI che ke emAMthI enAthI UMcA ja avAtuM nathI; ane enAM lagabhaga samagra zakita ane samaya e upAdhionI vicAraNAmAM ke enA nivAraNamAM ja khAI jAya che. pariNAme e potAnI khUba khUba IcchA ane bhAvanA hovA chatAM samAjasevAnA jAhera kAryamAM bhAga laI zakatA nathI. dezanuM ane duniyAnuM rAjadvArI vAtAvaraNa paNa evuM atigatizIla banI gayuM che ke rojanA roja kaMIka ne kaMIka paNa evuM banyA vagara nathI rahetuM ke jenI upekSA karI zakAya. navA navA kAyadAo paNa kaMI keTalA banavA lAgyA che, ane te paNa koI gunegArone mATe nahIM paNa vepAra, udyoga, nokarI ane keLavaNIne laIne, ke enAthI paNa mANasanuM mana mokaLuM banI zakatuM nathI. AvAM aneka kAraNosara mANasanuM jAherajIvana jANe jokhamAI gayuM che. Ama jANe uttaradhruva ane dakSiNadhruva jevI sthiti UbhI thaI gaI che. A sthitino ukela kevI rIte lAvavo? ane konpharansa jevI saMsthAnA pracArakAryane sArI rIte AgaLa kema vadhAravuM ? Ano javAba zodhavA jarA ApaNe bIjI rIte vicAraNA karavI paDaze. A koyaDAno ukela lokazAhI rAjyataMtra saphaLa kevI rIte thaI zake, enA abhyAsamAMthI maLI zake ema che. lokazAhI rAjyataMtra eTale lokonI IcchA mujaba ane lokonI zaktithI cAlatuM rAjyataMtra. AkhA rAjayanuM badhA loko bhegA thaIne saMcAlana kare e vAta vyavahAru nathI, eTale emAM prajAnA pratinidhione cUMTavAnI prathA dAkhala thaI ane prajAnA e pratinidhio, prajAne nAme, prajAne mATe, kevaLa nivArthavRtti ane sevAparAyaNatAthI rAjyanuM saMcAlana kare. ane e pratinidhio tyAre ja sAcA lekhAya jyAre e potAne maLelA adhikArane sattArUpe nahIM paNa javAbadArI rUpe ja pichAne ane prajA potAnA pratinidhione cUMTyA pachI je rAjyataMtra pratye udAsIna, upekSAvRttivALI ke ALasu banI jAya to saravALe rAjAzAhI ane lokazAhI vacce aMtara na rahe, ane pote nakkI karelA pratinivio chevaTe dhAryuM kAma na karI zake. eTale jene mATe rAjyataMtra calAvavAnuM hoya che e prajAe satata jAgrata ane kartavyaparAyaNa rahevuM e ja lokazAhIne saphaLa banAvavAno ekamAtra mArga che. je vAta lokazAhInI saphaLatA mATe sAcI che e ja tyAre vaLI bIjI bAju kaMIka evo paNa AbhAsa thAya che ke jANe dezanuM jAherajIvana AgaLa vadhI rahyuM che. A vAta amuka aMze sAcI che, chatAM je jAtanI samAjasevA ane lokasevAnI atyAre jarUra che, e dizAnuM jAherajIvana to lagabhaga baMdha jevuM thatuM lAge che. ane jAhera jIvanamAM atyAre je juvALa dekhAya che te to kevaLa rAjadvArI takhtA uparanuM nATaka mAtra ja che; ane e evuM to vega pakaDatuM jAya che ke e ja bIjA prakAranA jAherajIvanane veravikhera banAvI de che, athavA suMdhI nAkhe che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga julAI 1959 vAta have Aje kaoNnpharansa jevI jAherasevAnI saMsthA mATe sAcI che. eno artha e ke konpharansanA pracArakAryane vegavAna banAvavAnI ke kaoNnpharansane zaktizALI banAvavAnI badhI javAbadArI amuka AgevAno ke kAryakaro upara lAdI levAmAM Ave e barAbara nathI. have to samAjanA badhAM, athavA kaho moTAbhAganAM, bhAIbahenoe kaoNnpharansanA pracAra mATe ane ene prANavAna banAvavA mATe potapotAnI zaktino ane samayano bhoga Apavo paDaze. janatAnI sevAnuM kArya janazaktithI ja thaI zakavAnuM che; AgevAno ke kAryakaro to enA agarUpa ke nimittarUpa ja banI zakavAnA che. samayanI ja e mAMga che ke AgevAnone badhI javAbadArI bhaLAvI daIne nahIM paNa AgevAnone sakriya sAtha ApIne ja janatA ke samAja potAnAM yoga-kSetra jALavI zakaze. eTale have pachI konpharansanA pracArakArya javAbadArI koI pagAradAra pracArako ke amuka AgevAno ke kAryakarone ja mAthe na nAkhI zakAya; Akho samAja upADe to ja pAra paDI zake evI A javAbadArI che. samAja e rIte vicAre ane kaoNnpharansane prANavAna banAvavA e prakAranuM pracArakArya upADI le. jhAjhA hAtha kAme lAgaze to ja kAma raLiyAmaNuM thaI zakavAnuM che- e ja A kathanano sAra che. kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da bana kara vedana "ma" a - - ru. 2002 prAna ura dina "a" va - - ka. 10 ) mAjIvana sabhya "ma" va ru. ra1 , , , "a" varga ru. 202 , kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru. (pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai ) Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetA o konpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (konpharansa kAryAlaya dvArA) dakSiNamAM pracArArthe pravAsa konpharansanA pracArArthe pramukha zrI mohanalAla lalucaMda zAhanA netRtva heThaLa zrI phulacaMda zAmajI (upapramukha); agragaNya kAryakara zrI mohanalAla dIpacaMda cokasI ane zrI mANekalAla DI. modI (esi. sekreTarI) nA eka pratinidhi maMDaLe madrAsa, koImbara, kumnara, UTI, kocIna ane beMglora tera divasa sudhI pravAsa karI je pracAra karela che tenI TuMka vigata anyatra ApavAmAM AvI che. A pravAsathI dakSiNamAM lokajAgRti ane kaoNnpharansa pratye sArI mamatA utpanna thaI che. kaoNnpharansanA kAryavAhako paNa e pradezanA janasamudAyanA nikaTa saMparkamAM AvatAM aneka praznonI nikhAlasa dIle vicAraNA karavAnuM zakya banyuM. jaina janatA khUba jAgRta che ane samAjanA eka eka prazno aMge nUtana vicArazreNIne teo apanAvI rahyA che te paNa jANI zakAyuM. kaoNnpharansane puSTa banAvavA mATe teoe A saMsthA pratye je anahada prema dAkhala te judA judA sthaLe noMdhAyela sabhyo dvArA spaSTa tarI Ave tema che. A pravAsamAM madrAsa, kocIna ane beMgloramAM zrI lAlacaMdajI drAe utsAhapUrvaka je sahakAra Apela che te avarNanIya che. kaoNnpharansa pratye teo apUrva prema dharAve che ane mAtRsaMsthAnI pravRtti sarvadizAe kema prasare te jovAnI temanI bhAvanA che. madrAsamAM prathamathI ja pUrvabhUmikArUpe sarva goThavaNa karI pAMca divasa sudhI pratinidhimaMDaLanA kAryane saphaLa banAvavAmAM temano mahAna ane yazasvI phALo che. temanI sAthe zrI melApacaMdajI ThThA, zrI mohanacaMdajI ThThA, zrI cImanalAla rikhavacaMdajI koThArI, zrI mohanalAlajI DI. TolIA, zrI nemIcaMdajI jhAbaka, zrI mohanalAlajI bI. paMDyA, zrI jIvaNacaMda samadaDIA, zrI kezarImalajI saMghavI, zrI mANekacaMdajI betAlA, zrI hiMmatalAla zeTha ane bIjA aneka sevAbhAvI baMdhuoe madrAsamAM je sahakAra Apela che te abhinaMdana pAtra che. kunnuramAM rAyabahAdura zrI bAlacaMdajI bachAvata ane zrI anopacaMdajI jhAbaDa, kocInamAM zrI ANaMdajI mAlazIbhAI zrI meghajIbhAI mAlazIbhAI, zrI amRtalAlabhAI lAlana; beMgaloramAM zrI mohanacaMdajI ThaThThA, zrI kAMtilAla haricaMda zAha, zrI surajamalajI megharAjajI, zrI ravilAlabhAI zAha, zrI devIcaMdajI mizarImalajI, zrI thAnapalajI, zrI magharAjajI, vageree paNa kaoNnpharansanA kAryane puSTa banAvavA kiMmatI sevAo ApI che te khAsa ullekhanIya che. madrAsamAM 132; kumburamAM 4; kocInamAM 13 ane beMgloramAM 25 maLI kula 174 navA sabhyo (pena ane AjIvana sabhya) noMdhAyA che jenI rakama lagabhaga rUA. chavvIsa hajAra thAya che. zrI mohanalAla dIpacaMda cokasIe A pravAsamAM joDAI saMsthAnA kAryane je protsAhana ane sahakAra Apela che te stutya che. chAtrAlayo ane chAtravRti" badhAM chAtrAlayo ane chAtravRti ApatI saMsthAo aMge mAhitI rajU karatuM A pustaka cAlu mAsamAM pragaTa thaI jaze. amadAvAdamAM thatA A pustakanA mudraNakAryamAM aNadhAryo vilaMba thatAM A pustaka samayasara jAheramAM mUkavAnuM azakya banela che. pustakanI kiMmata 50 navA paisA (posTeja alaga) rAkhavAmAM Avela che. jaina yuga"nA grAhaka baMdhuone navembara, 1958 thI "jaina yuga"nA dvitIya varSanI zarUAta thaela che. je grAhaka baMdhuoe bIjA varSane lavAjamanA be rUpIA haju sudhI na mokalyA hoya temane turata mokalI ApavA khAsa vinaMtI che. mamamama mamamamamamamamama Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saM ka la na madrAsa madrAsanA jaina samAja taraphathI zikSaNa, Arogya ane ahiMsA pracArAdinI pravRttio mATe prativarSe lagabhaga nava lAkha rUpiyA kharcAya che. komI jhanUna vize zrI naherU madhyapradezamAM tAjetaramAM thayelA komI tophAno aMge zrI naherUe duHkha ane kheda vyakta karyA hatA. temaNe kahyuM hatuM ke jabalapuramAM keTalAka hiMduo temanA komI jhanUnanI lAgaNIthI prerAI jaina mUrtio toDI nAMkhe e to bhAre Azcaryajanaka kahevAya. A to jaMgalIpaNAnI hada kahevAya. makkama hAthe A jaMgalIpaNAne dAbI devAnI jarUra che. asAmayika nidhana 5. mahendrakumAra jaina, ema. e., pIeca.DI. na banArasamAM 47 varSanI vaye tA. 20-5-1959nA roja thayela svargavAsathI jaina samAjane eka prakhara vidvAnanI khoTa paDI che. jaina prArthanA saMkalana jaina samAjanA sarva saMpradAyonI pracalita saMskRta, prAkRta, hiMdI athavA anya bhAratIya bhASAonI prArthanAo saMkalana karI prasiddha karavAnuM bhAratIya jJAnapITha (alIpUrapArka pelesa, kalakattA) e nirNaya karela che. sarva saMpradAyone te prakAranI sAdhana sAmagrI pAThavavA teo sUcave che. bhoMyaNI tIrtha yAtrALu vero bhoMyaNImAM zrI mallinAtha prabhu jinAlaya che. tIrthasthaLa hovAnA kAraNe hajAro jaino prativarSa yAtrArthe tyAM jAya che. tAjetaramAM tyAMnI grAmapaMcAyate kArtaka, mahA ane citranA meLAnA divasoe yAtrAo upara 3 thI 12 varSa sudhInI umaranA bALako mATe 12 navA paisA tathA bAra varSanI uparanA mATe 25 nayA paisA kara nAMkhavAnI tA. 9-6-1959nA roja je jAherAta karI che tethI samagra jaina samAjamAM virodhanI lAgaNI prakaTa thaI che. beMgloramAM yuvaka saMmelana beMgaloramAM mAravADI yuvaka saMmelananI beThaka zrI mohanacaMdajI ThaThThAnA pramukhapade tAjetaramAM maLI hatI, jemAM samAjotthAnanI vizALa dRSTithI vicAraNA thaI hatI. abhinaMdana | muMbaI yunivarsiTInI baeNcalara opha eNjIniyariMganI parIkSAmAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA be vidyArthIo prathama vargamAM prathama naMbare uttIrNa thaela che. zrI. ramezacaMdra premacaMda zAha ilekaTrIkala vibhAgamAM ane zrI dIneza sUrajamala zAha mIkenikala vibhAgamAM prathama Avela che. banne vidyArthIone yunivarsiTI taraphathI A praviNya mATe pAritoSika maLela che. koIbamAM jaina pAThazALA AcArya zrI vijayapUrNAnaMdasUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI koImAM jaina pAThazALA zaru karavAmAM AvI che ane te mATe prativarSe rUA. pAMca hajAranA kharcanI yojanA thaI che. ja zvetAmbara mUrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcAra tA. 20mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe. samAcAra mokalanAre potAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che. taMtrIo, "jenayuga" C/o zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa goDIjI biDAMga; 20, pAyadhunI, muMbaI 2 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNamAM kaoNnpharansa pracAra kArca kaoNnpharansanA pracArArthe zrI mohanalAla lalucaMda zAha gRhastha svanAmadhanya zrI gulAbacaMdajI ThA hatA. teoe (pramukha), zrI phulacaMda zAmajI (upa-pramukha), zrI mohana- samAjanI ekaso varSa agAunI sthiti dIrdhadarzipaNe lAla dIpacaMda cokasI (pUrva maMtrI), ane zrI mANekalAla vicArI A mahAsabhAnI sthApanA karI hatI. AjanA DI. modI (esi. sekreTarI) nuM pratinidhi maMDaLa madrAsa, rAjataMtramAM AvI pratinidhitva dharAvanArI saMsthAnI koImara kumbura, uTAkAmaMDa, kocIna ane beMgalora tA. ghaNI ja jarUra che. samAjavAda tarapha prayANa karatA 30-5-1959thI tA. 12-6-1959 nA divaso daramyAna vepArI jagatane TakAvavA, Abu-rANakapUra-kuMbhArIpravAsa karI Avela te prasaMge samAja ane dharmane sparzatI yAjI ke jesalameranI sthApatyakaLAne TakAvavA, vividha kAryavAhInA pratibiMba nimnavRttAMtathI jaNAze. jagaDuzA, bhAmAzA, vastupALa-tejapALa AdinI gauravagAthA sAcavavA ane pUrvajonA ramaNIya ane madrAsamAM bhavya svAgata raLiyAmaNuM ItihAsane ujajavaLa rAkhavA jaina samAje madrAsanA havAImathaka upara zanivAra tA. 30-5-1959 saMgaThita thavAnI paLa AvI lAgI che. samAja samakSa nA roja savAranA zeTha lAlacaMdajI ThaThThAnA netRtvamAM aneka vikaTa prazno paDyA che jenA ukela mATe mArgadarzana madrAsanA aneka pratiSThita jaina AgevAnoe upasthita karAvavA konpharansa jevI saMsthA ja A yugamAM zaktimAna thaI pratinidhimaMDaLanuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. ane tyAMthI lekhAze. be cAra divasanI ujANI bhapakAbhera karavA zrI lAlacaMdajI dvAnA nivAsasthAne pahoMcyA, jayAM lagabhaga karatAM samAjanA cirasthAyI udyApana mATe sAte kSetrane eka kalAkamAM aneka gRhasthoe padhArI pramukhazrInI ane khAsa karIne zrAvaka-zrAvikAkSetrane poSaNa ApavAnI sAthe konpharansa aMge vicAravinimaya karavAnI taka ane deza kALane oLakhI saMgaThita rIte pravRti lIdhI. bAda pUjyapAda zrI yazobhadravijayajI mahArAja karavAnI konpharansanI hAkalane vinA vilaMbe jhIlI levI sAhebanA darzanArthe sau gayA hatA, jyAM pUjaya munizrI joI e. dAnanI rakama karatAM bhAvanAnI ane | sAthe dharma ane samAjotthAnanI keTalIka bAbato buddhinI kiMmata vadhAre che ane tethI ApaNI sAhitya premapUrvaka vicAravAmAM AvI. pUjaya munizrIe zAMtipUrvaka samRddhine vikasAvI jJAnapipAsune te pahoMcADavAnI ekAgracitte te sAMbhaLI mArgadarzana karAvyuM. e AkhA yojanA thavI ghaTe. divasa aneka nAnA moTA kAryakaroe pratinidhimaMDaLanI zrI phulacaMda zAmajIe jaNAvyuM ke madrAsa saMghanI mulAkAta laI kaoNnpharansa pratye mamatA dAkhavI hatI. utsAha, prema, sahakAra ane saMgaThananI bhAvanA virala jeno jAhera sanIbhA najare caDhaze. konpharansano saMdezo sahakAra ane saMgaThana sAthe samAja rakSaNArthe che. prajAsattAka rAjayamAM saMgaThana zrI sAdhAraNabhuvana (minTa sTrITa)mAM rAtre (30-5 hoya toja avAja saMbhaLAya. kaoNnpharansa aneka racanA1959) jainonI jAherasabhA zrI zivacaMdajI jhAlakanA tmaka kAryo karyo che. Aje samAja, dharma, devamaMdira, pramukhapade maLI. prAraMbhamAM pAThazALAnA bALakoe sAhitya, sthApatya, kaLA, zikSaNa ane Arthika bAbatone suramya sarode stuti ane svAgata gIta rajU karyA bAda lagatA aneka prazno upasthita thayA che jenA ukela mATe zrI cImanalAla rikhavacaMda koThArIe saMdha taraphathI svAgata konpharansane majabUta banAvavAnI jarUra che. jo tema karI sahakAranI bhAvanA vikasAvavA jaNAvyuM hatuM. nahiM karavAmAM Ave to ApaNuM vepArI koma tarIkenI zrI mohanalAla dIpacaMda cokasIe jaNAvyuM hatuM ke hastI bhayamAMja che ema kahuM to khoTuM nathI. madhyamavarga dharma ke tIrthaMkara prabhunI vAta Ave tyAre jaina samAja to muMgA moDhe ghaNuM sahana karI rahela che. tenA utthAna ekIsAthe saMgaThitapaNe kArya karI rahela che chatAM temAM mATe jaina samAje zaktizALI banI pravRtti hAtha sAMpradAyikatA nathI. konpharansanA sthApaka rAjasthAnanA ja dharavI paDaze. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 pramukhazrI mohanalAla lalucaMda zAhe jaNAvyuM ke dekhAya che. tevI ja rIte sarvatra sevAnA sadabhAva khIlavavAzrI saMdhanA darzana ane namananI taka jIvanamAM kavacita ja thI samAja majabUta banaze. kaoNnpharansa jainonI mahAprApta thAya che. madrAsamAM badhA vibhAgo vacce je saMpa saMsthA che tene tana, mana, dhanathI sahAyatA ApavI ane saMgaThana jevAya che te kharekhara abhinaMdanIya ja joIe. jaino to dayA ane dAnanA guNo janmathI ja nahiM paNa samAja mATe gaurava levA jevI bInA che. sAthe lAvyA che. tethI jeno ucca sthAne birAjelA che jeno vyaktinI pUjA nathI karatA-guNanI pUjAmAM teo paNa saMgaThananA abhAve ApaNI kharI saMkhyA paNa jANI mAne che. jJAnapUrvakanI kriyAne AcaraNa karanAra yAvata zakAtI nathI. tyAga ane samarpaNanI bhAvanA keLavavAmAM mokSa sukha prApta karI zake. te aMgenI vicAraNA jaina Avaze to akhila bhAratanI A saMsthA koI judA dharmamAM sUkSma rIte darzAvelI che ane tethI manuSyajIvana svarUpe haze. madrAsamAM prAMtika zAkhA rAkhI kArya karavuM prApta karanAra tene anusare to A bhava ane parabhava joIe. zrI DhaDhDhAsAhebe saune konpharansanA sabhya thavA banne sArthaka karI zake. zakti vinA kSamA guNa nakAmuM | mATe vijJapti karI hatI. lekhAya che. saunA jIvanamAM dharma che paNa te prakaTa karavAnI chevaTe pramukhasthAnethI zrI zivacaMdajI jhAbake nIce AvazyaktA rahelI che. sahiSNutAnA abhAve bhAI-bhAI, pramANenuM vaktavya karyuM hatuM - samAja samAja vacce IrSA ane TheSa vadhe che. jIvana ___ " zrI madrAsa jaina saMgha ke liye atyaMta harSa kA viSaya saMskAra ane cAritra baLathI dIpe che. yuga palaTAyela che. sthitisthApakatA Aje na cAle. vinaya dharmanA mUlamAM hai ki zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa ke padAdhikArI Aja hamAre bIca upasthita haiM aura sthAnIya saMgha ko unake che. dezanA rAjakAraNa ane vahIvaTamAM saue bhAga levAnI anivArya AvazyaktA che. te vepAra rojagAra svAgata karane kA saubhAgya huA hai| madrAsa jaina zrI saMgha ane jIvananA dareke dareka kAmamAM zuddha caritranA kI ora se tathA apanI ora se maiM hamAre AdaraNIya darzana karAvo. nAnA gRhaudyogo mATe sarakAra eMzI atithiyoM kA hArdika svAgata karatA huuN| TakA sudhInI madada Ape che te dizAmAM jaina samAja zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa ke pratinidhiyoM ke dvArA jevI vepArI kome pravRtti hAtha dharavI ghaTe. teozrIe dakSiNa bhArata kA daurA kAphI samaya pahale hone kI sNbhaaumeryuM hatuM ke koIpaNa saMrathA ke vyakti tenI vanA thI paraMtu kAraNavaza nahIM ho skaa| madrAsa zahara pAchaLanA pIThabaLathI ja zobhe. e mATe vyavasthita dakSINa bhArata kA eka pramukha nagara hai| isI zahara meM kArya karatI saMsthAnI jarUra rahe-te konpharansa ApaNI karIba 10 hajAra jainI bhAI-bahina basate haiN| isI prakAra pAse che. samAjanA Arthika-sAmAjika ane rAjanaitika haidrAbAda, maisUra, beMgalora, kocIna Adi zaharoM meM bhI kAryo mATe lokazAhI paddhatie kAma karanAra baMdhAraNapUrvakanI kAphI saMkhyA meM jaina janatA apanA vyApAra-pezA karatI A saMsthAne ApanA sahakAranI jarUra che. A saMsthAmAM hai aura yaha atyaMta hI ucita hai ki apanI samAja kI sarve che. mUrti. jenone ekaja vyAsapITha upara sthAna eka pramukha saMsthA ke pratinidhi ina prAMtoM meM basI huI che. temAM saue bhAga laI pragati sAdhavI joIe. janatA se samparka sthApita kareM aura unakI samasyAoM koInI kSati thatI hoya to te batAvI sudhAravA prayatno ko soceN| karavA joIe. zrI zrAvaka zrAvikA utkarSa ane membara- mujhe yaha kahate hue atyaMta harSa hai ki madrAsa jaina zipanI yojanAno ullekha karI teozrIe saMgaThita thaI saMgha sAmAjika evaM dhArmika pravRttiyoM meM samayAnusAra evaM konpharansane sabaLa banAvavA apIla karI hatI. zaktianusAra apanA karja nibhA rahA hai| yahA~ samAja kI bAda zrI lAlacaMdajI ThaMdrAe jaNuvyuM hatuM ke ApaNI ora se vidyArthIyoM ke adhyayana hetu, bimAroM ke upacArArtha samakSa samAjanI varNavavAmAM Avela paristhiti e khullA skUlo, chAtrAlaya, kaoNleja, auSadhAlayo, prasutigRha ityAdi dilanI vAtasvarUpa che. ApaNAM kuTumba, samAja, deza ke cala rahe haiN| dhArmika pravRtti hetu upAzraya, maMdira, sthAnaka, dharmane AgaLa lAvavA mATe eka bIjA pratye zraddhA ane Adi kA bhI acchA prabaMdha haiN| mujhe vizvAsa hai ki mAnanI daSTi rAkhavI joIe te madrAsamAM che. ahIM hamAre atithi mahodaya, ina saMsthAoM kA nirIkSaNa kara janahitanI daSTie kAryo thAya che tethI prema ane zAMti saMtuSTa hoNge| Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 lagabhaga 800 AmaMtrita gRhasthonI TI pArTI madrAsamAM yojavAmAM AvI hatI. zrI mohanalAlajI coraDIA pramukhasthAne hatA. prAraMbhamAM zrI lAlacaMdajI dvAe jaNAvyuM ke meDatAphalodhImAM 57 varSa pUrve sthApita thayela kaoNnpharansa samAjanI kiMmatI sevAo sva. AcArya zrI vijyavallabhasUrIzvarajInI upasthitie konpharansane navapallavita karI. teozrInI preraNAthI muMbaI gujarAta, saurASTra, mAravADa ane ane paMjAba Adi pradezomAM aneka ucca zikSaNa saMsthAo sthApita thaI che ane teozrInI bhAvanA sajjanoM! bhArata meM jaina dharma kA acchA prabhutva rahA hai aura jainiyoM ne hara kSetra meM apanA uttaradAyitva nibhAyA hai / Aja bhI jainI kisI bhI taraha kisI bhI kSetra meM pIche nahIM hai| paraMtu AjakI rAjanaitika, Arthika evaM sAmAjika paristhitiyoM ke kAraNa jaina samAja ke sAmane bhI kaI aise prazna haiM jina para hamAre netAoM ko vicAra karane kI AvazyakatA hai| Aja jIvana ke pratyeka kSetra meM rAjanIti kA vizeSa saMghaMdha hai aura pratyeka pahalU para rAjanaitika dRSTi se mI dekhanA Avazyaka hogaa| apanI samAja ke kaI netA rAjanaitika kSetra meM kAphI bhAga lete mAye hai maura samavanA sthAna rate hai paraMtu balola hai vi samAja kI AvAja isa kSetra meM saMtoSajanaka nahIM rahI hai| Aja kI paristhitiyoM meM vyApAra kI prathA aura sthiti para gaMbhIra vicAra karanA Avazyaka hai| samAja ke madhyama varga kI sthiti para, samAja ke chAtroM kI zikSA dvArA audyogika zikSA para Tosa vicAra karanA jarUrI hai| jaina samAja ke tIrthoM evaM puNyabhUmiyoM ke ucita saMrakSaNa para vicAra honA caahiye| hamAre atithi mahodaya, kaoNnpharansa che ghavAdhikAriyo re mArA rate hai vize sabhAna je sAvara* kaphano para samAna 1 lati mAna thAnIya saina samAna ne sthAnIya saina jJanatA vI ghara- sthitiyoM ko dhyAna meM rakhate huye zaktinusAra iname se kucha samasyAoM ko hala karane kA prayAsa kiyA hai aura kara rahI hai, AzA hai Apa sahamata hoMge agara maiM kahUM ki madrAsa pradeza kI pragati se acchI nahIM to pIche to nahIM rahI hai| AdaraNIya atithigaNa ! Apa apanA samaya samAja kI sevAoM ke liye, hara prakAra kI asuvidhAoM kA sAmanA karate huye, de rahe hai| samAja ke saubhAgya kI bAta hai| madrAsa kI isa garama mosama meM Apako kAphI asuvidhA hogI paraMtu hameM vizvAsa hai ki madrAsa kI jaina samAja kI pragati dekha Apako prasannatA bhI hogii| maiM eka bAra phira se madrAsa jaina saMgha kI ora se ApakA hArdika svAgata karatA huuN|" chevaTe AbhAra vidhi karI apUrva utsAha vacce sabhA visarjana thaI hatI. hatI je mATe yojAelI sabhAmAM pramukha tarIke meM paNa yathAzakti ane bhakti mArgadarzana karAvela. je ekatAnI cAhanA hatI te kadAca na thaI hoya paNa pahelAM karatAM ApaNA vibhAgo vacce prema ane saMpanI lAgaNI to jarUra vadhI che te zubha cinha che. phirakAbAjI anAdi kALathI cAlI Ave che. jaina saMghane eka ane avibhAjya saMgha rUpe ja vartatA rahevAnuM che ane madrAsa tenA namUnArUpa che. anukaraNIya paNa che. saMgaThanathI zakti vadhe che. Aje to ApaNI gaNanA paNa ApaNe karI zakyA nathI e zocanIya gaNAya. madrAsamAM saurASTra, gujarAta, baDI mAravADa, kaccha, goDavADa ke bIjA pradezanA bhAIo sAthe haLI maLI je AnaMda prApta thAya che te avarNanIya che. ahinI jena janatAe A pradezanA vikAsamAM aneka rIte phALo Apela che. jaina samAja dvArA zrI jaina meDikala rilIpha sosAITI hastaka ATha davAkhAnA ane prasUtigRha cAle che. ejyukezana sosAITI, dayA sadana, Adi bIjI pAramArthika saMsthAonI kAryavAhI paNa ullekhanIya che gujarAtI samAja dvArA pazu davAkhAnuM vagere nAnI moTI pravRti calAvavAmAM Ave che. e rIte jaina samAje ahiMnA vikAsamAM suMdara phALo noMdhAvela che chatAM vyApArI koma hovAthI amArI dhAraNA pramANe kAma thaI zakatuM nathI. ahiMnI jema janatAmAM dharma pratye aDaga zraddhA che ane samAjane saMgaThita banAvavAnI tamannA che. konpharansanI AgAmI beThaka kalakattAmAM thavAnI che te AvakAradAyaka che. nANAnI sAthe bauddhika sevA saMsthAne vadhu majabUta banAvaze. A saMsthA ApaNI che ane ApaNe tenAM chIe e bhAvanA pradipta karI svAgatArthe bhavya samAroha konpharansanA pratinidhimaMDaLanA satyArA ravivAra, tA. 31 me 1959 nA roja sAMjanA vuDalenDa hoTalamAM Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 10 julAI 1959 racanAtmaka mAga AgaLa vaLo. kaoNnpharansa racanAtmaka kAryo taraphaja lakSa Ape che jenAM dRSTAMtasvarUpa zrAvaka- zrAvikA utkarSa yojanA, jesalamera jJAnabhaMDAra saMrakSaNa AdinA kAryo che. anekAntavAda AjanI vijJAnanI zodhathI kaMI judI vastu nathI. mULamAM ekaja che. A badhI vastuonA uddhAra ane pracAra mATe kaoNnpharansanI sthiti sudaDha karavI jarUrI che. "jainayuga'- jevA suMdara mukhapatrane apanAvo. madrAsamAM saMpa che ane kAryakaro che ane jo konpharansanI zAkhA dvArA samAjotthAnanuM puNya kArya thAya evI bhUmikA racAya to AnaMdajanaka lekhAze kaoNnpharansanA pramukha zrI mohanalAla lallacaMda zAhe jaNAvyuM ke AjanA sanmAna samAraMbha mATe zrI saMghanA amo AbhArI chIe. zrI DhaDhDhA sAhebe konpharansanI kAryavAhI viSe suMdara prakAza pADela che. eTaluM ja nahiM paNa madrAsanI paristhiti saMpa-saMgaThana ane paropakAramaya saMsthAonA saMcAlanAdi viSe je kahyuM che te kharekhara gaurava levA jevI bane che. bIjA prAMtovALA te uparathI anukaraNa kare to ApaNA aneka prazno sahelAIthI ukelAI jAya. A prAMtamAM kamANI karavA AvelA ApaNA baMdhuoe e prAMtanA uddhAra ane vikAsa mATe je rIte zakti ane saMpattino vyaya karela che tethI ghaNA lAbho thayA che. jeno saMkucitavRtti dharAvatA nathI, teo ekabIjAnA sukhaduHkhamAM bhAga laI rahyA che ane bhAIbaMdha komo vacce premanI suvAsa prasarAvI rahyA che ane te atre najare caDhe che. alpa saMkhyAvALA samAje bIjA samAja sAthe mitratA rAkhavI ISTa che. dezamAM prajAsattAka rAjya che. badhA svataMtra gaNAya che. badhAne rASTrapati ke mahAamAtya thavA adhikAra che, te mATe zuM karavuM joIe? vepArI komane hamezAM rAjyanI sAthe sahakAranI jarUra paDe tyAre saMgaThana hovuM joIe. sarakAra upara prabhAva pADavA saMgaThana to joIe ja ke jethI ApaNuM vyAjabI vAta paNa na saMbhaLAya tevuM na bane. Aje cha karoDa mANaso vyApArIo che. sIdhI athavA ADakatarI rIte saMgaThananA abhAve je prabhAva joIe te pADI zakavAne azakya banela che. saradAra vallabhabhAI vyApArI vibhAganA prazno samajatA hatA ane tethI teo netA hatA. Aje sAcI vAta paNa saMbhaLAtI nathI tethI vyavasthita kArya paddhati akhatyAra karavI joIe. mAtra sarakAranI TIkA karavAthI kaMI sarase nahiM. ApaNe paNa vepArI paddhati sudhAravI paDaze. napho karavAno hakka che paNa gerarIti karavAno nahiM. vepArIoe janatAno prema chatavo paDaze. naphAkhorIthI dUra rahevuM joIze. dezane, tenI prajAne vepArIo darekedareka rIte upayogI thaI paDe te vicArI pavitra mArge javAnuM rAkhIzuM toja pArlAmenTa ke anyatra prabhAva paDaze. sAmano karavA karatAM prabhAva pADavA mATenA upAyo zodhI levA joIe. vyApAra kema thAya ane madhyamavarga mATe zuM karavuM e prazno khUba vicAro. rAjyanI saddharatA mATe madhyamavarga karoDarajaju samAna che. pazcimanA bIjA dezomAM nAnA nAnA udyogonI saMyukta rIte zarUAta karI janatA AgaLa vadhI che tevI ja rIte ApaNuM bhAratavarSamAM karavuM joIe. bhAratavarSamAM aneka zaktio ane sAdhano chupAyelA paDyAM che te zodhI kADhavAM joIze. kaoNnpharansa ApaNI mahAsaMsthA che temAM matabheda hoI zake paNa manabheda na hovo joIe. sukhI bhAIoe badhAne sAthe rAkhI cAlavuM ane madhyamavarga mATe mAna keLavavAnI bhAvanA rAkhavI paDaze. jaina dharmanA aparigraha ane anekAntavAdanA siddhAnto jagatane Adarza ane grAhya banyA che. Aje "janama jayati zAsanama'nI suMdara taka sAMpaDI che te samaye ekaja vraja nIce ekatra thaI konpharansa dvArA abhyadayanA mArge saMcaravA teozrIe apIla karI hatI. pramukha zrI mohanalAlajI coraDIAe bhASaNa karatAM kahyuM ke jaina samAjanI ImArata saMghanA upara ja TakI zake. ekatA haze to unnati samIpa che. bhAratavarSe ekatA nahi hovAnA kAraNe 150 varSa sudhI kyA prakAranI sthiti sahana karI? vepArI varge nAnA pAyA upara udyogo zarU karavA joIe. ahiM madrAsanA jaina samAje zarU karelA kAryothI je lAbha atyAre maLI rahela che tenAM karatAM trIjI peDhIe kharA lAbho dekhAze. ahinA samAja pAse paisAnI sAthe IjajatarUpI mUDI che. rAjya ane dezanI nIti samapaNe pichANI saMgaThita thaI zikSaNa pracAra tarapha vaLo. Aje madrAsamAM Tekanikala kolejanI jarUra che. jaina samAja tenI pahela Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga karI zake. kaoNnpharansanA AvA prayAsathI A mATe udeza pAro to jarUra suMdara pariNAma Avaze. bAda zrI kulacaMda zAmajIne jainonA saMmana aMgenA sarvasAmAnya prazno ukelavAnI apIla karI hatI ane madrAsa zrI saMdha temaja zrI ThThAjI, zrI cimanalAlajI kaoNArI, ane bIjI kAryakatAono hArdika AbhAra mAnyo hato. zrI khuzAlacaMdana dhArIvAle mahAsa viSe keTalIka khAbano nirdeza karI jaina udyogapatione jainIne naukarIe ke vyavasAyamAM evA vinaMti karI hatI. ane kaoNnpharansanA kAryakaro samaya bhAratamAM pravAsa karI jAmatI lAvaze evI AzA vyakta karI hatI. preraNAjanaka vAtAvaraNa vacce sahArasabhAraMbha pUro thayo hato. koIvamAM sa pratinidhi maMDaLa gurUvAra, tA. 4 jUna 1959nA roja koImbatUra pahoMcatAM sTezana upara mesarsa DI. vI. dharsa vALA zeSa zrI abhecaMda caMdrAvanabhAI Adi AgevAnoe upasthita thaI bhAvabhInuM svAgata karyuM. tyArabAda pUjyapAda AcArya zrI 1008 zrI vijyapUrNAnaMdasarIparacha mahArAjanA darzana karI teozrI sAthe konpharansa aMge keTalIka vicAraNA karI hatI. teozrIe saMsthAnA abhyudaya mATe ghaNA ucca vicAro darzAvI svargastha AcArya zrI vivallabhamarIjI mahArAjanA upadezAmRtathI siMcana thayela A mahAsaMsthAne vega ApavA kiMmatI sUcano karyAM hatAM. rAtrInA upAzrayamAM sabhA yojavAmAM AvI hatI, je vakhate zrI mohanalAla lallubhAI zAha, zrI kulacaMda zAmajI ane zrI mohanalAla cokasIe konpharansanI zrI zrAvaka zrAvikA kSetranI yojanA raju karI udyoga kendra kholI samAjanA bhAInhenone svAzraya ane svAvalaMbananA mArge laI javA iAvyuM hatuM. kaoNnpharansanA TuMka paricayanI pustako ane " jainayuga" vitIrNa thatAM te aMge upasthita samudAye paricaya meLavatAM AnaMda thaze. kaoNnpharansanA sabhyo banAvavA vagere mATe gharatI sUcanA karavAmAM AvI hatI. kunnuramAM sabhA koImbathI gusvAra, tA. pa-6-1959 nA roja kunnura pahoMcatAM tyAMnA bhagavAna kAryakara rAvabahAdUra 11 julAI 1959 zrI. bAlacalana vata, zrI anopacaM jhALaka ne bIna kAryakaroe sAro sakAra Apyo. rA. kha. zrI. bAlacaMdajI khAvata kunnura ane uTImAM zrI, zAMtivijayajI garlsa hAIskUlanuM saMcAlana kare che. teozrInA dharmapatnI sau. bhANIbAInA arSika TekAthI A skUlanI zarUAta sane 17943mAM karavAmAM AvI jemAM atyAre Azare 2500 bALikAo jAtanyAtanA bhedabhAva vagara zikSaNa meLavI rahI che. zrI zAMtivijaya ejyukezanala TrasTa hiMdu skUla esozIezana (ra7rDa sosAyaTI) dvArA saMcAlita A kSonI vyavasthA, zikSaNa prAdha ane zista prazaMsanIya che. zrI. bAlacaMdana, zrI. ena. vI. pati ayAra (sekreTarI) ane misa lalitA cArI (prinsipAla) nI vinaMtithI pratinidhi maMDaLanA satkArArthe kunnuranI uparokta zALAmAM bapore vyAyAma, bhajana AdinA vividha kAryakramanI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. A prasaMge pramukha zrI mohanalAla la. zAhe jaNAvyuM OM banI bALA bhaviSyanI mAtA che. jemAM sarojinI nA, vijayAlamI ke indirA gAMdhI thavAnI zaktino rahelI che. mAtA satAnomAM dharma ane saMskRti AropaNa karI dezane AgaLa lAve che. tethI teonA zikSaNArthe apAyela prazaMsanIya dAna Aya. gurUbinanI bhAvanA temAM samAyela hovAthI te vadhu prApta lekhAya. skUlanA prinsipAle pratinidhimaMDaLano zAbhAra mAnI puSpahAra arpaNa karyAM hatA. rAtre kunnuranA jainonI sabhAmAM pramukha zrI mohanalAla na. zAte saMsthAnA utthAna mATe janasaMparka vadhAravA upara bhAra mUkI kaoNnpharansanA judA judA uddezonI sAsu ApI hatI. akhaMDa dhabaLanI sAthe ba kSetra, kALa, bhAva ne pichANI samAje pravRtti AdaravAnI sUcanA karI. teozrIe kaoNnpharansanI mini gAmegAma sthapAya evI vinaMti karI. pariNAme judA judA gRhaspoe kaoNnpharansa ane samAja sAthe saMkaLAyelA vividha praznonI mAhitI meLavI haryA prati karyAM. A prasaMge cAra AjIvana sabhyo noMdhAyA hatA. UTImAM sabhA uTInA jaina saMgha taraphathI zukravAra tA. 5-6-1959nA roja sAMjanA - vAge pratinidhimaMDaLanA AyakArAye sabhA yojavAmAM AvI hatI, Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 * A prasaMge pramukha zrI mohanalAla la. zAhe konpharansanA uddezonI vividha prakAre chaNAvaTa karI A yugamAM tenI AvazyakatA darzAvI hatI. ratalAma, jabalapUra ke anyatra banatA banAvo rajU karI AvA AkramaNonA pratikAra mATe saMgaThita thavA jaNAvyuM. madhyamavarganA utkarSa mATenI kaoNpharansanI yojanA vistRtapaNe samajAvI tene apanAvavA vinaMti karI. vepArI koma tarIke ApaNI pharaja samajI nItinA mArge gamana karavA temaja paraspara sahakAra ane sAva keLavI "jIvo ane jIvavA dyo' nA siddhAMtane apanAvavA apIla karI hatI. zrI. mohanalAla dIpacaMda cokasIe zrAvaka-zrAvikA kSetrane sabaLa banAvavAnI konpharansanI yojanAnA mUlyanI samajaNa ApI hatI. vepArIoe samaya-kAmanA eMdhANa pArakhI navA vepAra ane lAInomAM joDAvavA namra sUcana karyuM. zrI phulacaMda zAmajIe deva-gurU dharmane saMpUrNa vaphAdAra rahI saMghabaLa vadhAravA temaja sadaiva potAnA paga upara ubhA rahevA mATenI zakti keLavavA jaNAvyuM hatuM. upasthita samudAye konpharansanI yojanA AvakArI hatI. kocInamAM svAgata pratinidhimaMDaLa zanivAra, tA. 6 jUna 1959 nA roja kocIna pahoMcatA sTezana upara zrI jhaveralAla ANaMdajI mAlazI ane zrI drA sAhebanA pratinidhio svAgata karyuM. ravivAra, tA. 7 jUna 1959nA roja upAzrayamAM jainonI sabhA yojavAmAM AvI hatI, je prasaMge janasamudAya sArI saMkhyAmAM hAjara rahyo hato. pramukha sthAna zrI lAlacaMdajI dvAne ApavAmAM AvyuM hatuM. agresara zrI ANaMdajIbhAI mAlazIe pratinidhimaMDaLanA satkAra svarUpa zrI saMdha taraphathI hAra arpaNa karyA hatA. sabhAnA prAraMbhamAM zrI amRtalAlabhAI lAlane jaNuvyuM ke konpharansanA pratinidhimaMDaLe kocIna jevA dUra pradezamAM padhAravA je kRpA karI te harSano viSaya gaNAya. 59 varSathI akhaMDapaNe samAjasevA karatI A saMsthAne paNa rAjadvArI saMsthAnI jema bharatIoTamAM pasAra thavuM paDyuM che chatAM tene TakAvI rAkhavAmAM samAje je utsAha ane DahApaNa dAkhavela che te samAjanA abhyadayanI nizAnI rUpa gaNAya. A pradezamAM vipula pramANamAM jeno vasatA hatA. ahiMnI judI judI bhASAomAM lakhAyelA jaina granyo ane sthApatyakaLAnA namUnAo e vAtanI sAkSI pUre che. muMbIkI, kalIkaTa, AlepI, tIrapUra, maisUra ane madrAsa AsapAsa prApta thatA sthApatya uparathI jaino A pradezamAM agrasthAna bhogavatA hatA hatA e siddha thaI zake. A gauravabharI hakIkata hovA chatAM vyApAramAM nimagna rahelA samAja taraphathI tenA vikAsa ke prakAza mATe joIe te pramANamAM phALo apAyela nathI tethI AvA aneka kAryo mATe kaoNnpharansa jevI saMsthAnI utsAhabharyo sAtha hovo joIe. konpharansa zikSaNa pracAra, saMgaThana vadhAravA temaja madhyamavarganA utthAna mATe je racanAtmaka kArya karI rahI che te anumodanIya che. bhAratanI saMskRtine ujajavaLa banAvavA jainoe mahAna phALo Apela che ane ahiMsA ke paMcazIlanA sUtranA mULamAM jaina siddhAMtoja rahelA che tene kenpharansa dvArA vadhumAM vadhu pracAramAM mUkavAnI ApaNI pharaja che. vyaktigata yuga Athamyo che. saMgaThana yuga jhaLahaLI rahela che. jaina samAjane sarva prakAre samRddha banAvavA saue rUTibaddha thavuM paDaze ane svazakti anusAra tana mana dhananI kurabAnI ApavI joIze. temAM vidano Ave to DaravA jevuM nathI. kaoNnpharansa jevI saMsthA ApaNI pAse che. eka bAju uddAmavAdI yuvako jovAya che. jyAre bIjI bAju kAtilobhI sthitisthApaka varga najare caDhe che. yuvako krAMti mAMge che. paNa vAstavikamAM junuM eTale badhuM kharAba to nathI ja. tevI ja rIte navuM paNa badhuM apanAvavA jevuM nathI. A dRSTikoNa barobara samajI bahu moDuM thAya te pahelAM rASTranA ane samAjanA navanirmANa kAryamAM ApaNe saue sakriya phALo ApavA taiyAra thavuM joIe. pramukhasthAnethI zrI lAlacaMdajI ThaThThAe jaNAvyuM ke konpharansa samagra jaina samAjanI saMsthA hoI tenA vikAsanI javAbadArI paNa samAjanI che. samAjahitane anulakSI A saMsthA ekatAnI hAkala kare che. ApaNe saMgaThita haIzuM to ja dharma-samAja ane AtmAnA zreyanA kAryamAM saphaLa thaIzuM. dravya vinA koI kAma na thaI zake. kaoNnpharansa sabhAsado mATenI yojanA karI che tene apanAvI tenI pAchaLa sarva sthaLonA saMgho ane AgevAnonuM pIThabaLa che e batAvI ApavuM joIe. teo e kaoNnpharansanI "jaina yuga" prakAzananI pravRtti aMge prazaMsAnA puSpo verI tenAM grAhako kAyamI svarUpe banAvavA sUcanA karI hatI. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 13 julAI 1959 zrI mohanalAla dIpacaMda cokasIe jaNAvyuM ke " jeno nA "zAha' bhAratanA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI eka samaye prabhutva bhogavatA hatA. dezakALanA nakazA badalAtA hovAthI samayAnukUla pheraphAro karavA vinA cAle tema nathI. teoe vastupAla tejapAlacAmuMDarAya-zramaNabelagoLA-orIsA AdinI gauravagAthA varNavI samAjavAdane barobara oLakhavA tema ja ugati prajAne jJAnano vAraso ApavA vinaMti karI hatI. vadhumAM zrI cokasIe umeryuM ke vepArI samAja rAjakIya temaja sAmAjika dRSTie yugane oLakhI bhAI-baheno rAjakIya kSetramAM dAkhala thAya ane saMgati thaI udyogo sthApavAnI dizAmAM vaLe e daSTa che. konpharansanA navasarjana mATe sabhyo banavA, svAmIbhAIone sahAyarUpa nivaDavA, dezanA prajAjano sAthe bhrAtRbhAva keLavavA, zikSaNa pracAra karavA Adi racanAtmaka kAryo sthAnika samiti dvArA karavAnI sUcanA karI hatI. zakAya. gAMdhIjInI ahiMsAe je camatkAro karyA te "ahiMsA " jena dharmanIja ne? janatAnA sahakAra ane sadbhAvanI saune pratyeka kSaNe Aje jarUra che. chevaTe pramukhazrI lAlacaMdajI DhaDhDhAnA upasaMhAra bAda sArI saMkhyAmAM sabhyo noMdhAyA hatA. baMglomAM sabhA - beMgloramAM maMgaLavAra, tA. 9-6-1959nI rAtre upAzrayamAM jainonI jAherasabhA maLI hatI. zrI ImalajI koThArIe kaoNnpharansanA pratinidhimaMDaLane bhAvabhIno AvakAra ApI A saMsthAdvArA samAjazreyanA aneka kAryo pAra pADI zakAya che tema jaNAvyuM hatuM. zrI mohanacaMdajI dvAe kaoNnpharansanI pravRtti dareka dareka zahera ke gAmamAM zaru karavA anurodha karyo. bAda pramukhazrI mohanalAla lallacaMda zAhe samAjanI vartamAna paristhiti aMgenA vicAro rajU karatAM saMgaThana, rAjakIya vAtAvaraNa sAthe vepAra saMbadha, sAhitya pracAra, tIrtharakSA Adi dizAmAM kaoNnpharansa dvArA zuM karI zakAya teno citAra ApI ahiMsA dharmanA pracArArthe kamara kasavAnI apIla karI hatI. zrI phulacaMda zAmajIe phAlanA adhivezanathI atyAra sudhInI kaoNnpharansanI kAryavAhI rajU karI sahakAra mATe vinaMti karI hatI. zrI mohanalAla cokasIe jaina dharma ane graMthonA pracAra mATenI yojanA rajU karI teno phelAvo karavA jaNAvyuM. sAthe sAthe dAnanI dizA badalavA sUcavyuM. moDI rAtre zrI idramalajInA upasaMhAra sAthe sabhA visarjana thaIsabhAmAM konpharansanA sabhyo noMdhavAnI pravRtti zarU karavAmAM AvI hatI. pramukhazrI mohanalAla lallacaMda zAhe pratinidhimaMDaLanA satkAra badala hAdika AbhAra mAnI jaNAvyuM ke AjanI "sozIAlisTIka peTarna opha sosAITI mAM jaina samAja kema " phiTa thaI zake te vicAravAnI jarUra che. have mAtra vyApAramAM ja lakSa ApavAthI kAma nahi sare. rASTra ane jagatanA vidhavidha kSetronI pragati nihALI ApaNA samAje dizA pheravavA jarUra che. jainadharma mAnavadharma manAya che. Aje keTalAka sthaLe rUDhIcustatAne jIvanadharma mAnI levAmAM Ave che. vivekapUrvaka badhI bAbato vicAravAthI ja AgaLa vadhI jeno! jAgo, ApaNA bIjA baMdhuonI je dazA thaI che, tevI kAle ApaNI nahIM thAya tenI zI khAtrI che? mATe moDuM thAya te pahelAM ceto! ApaNAmAMthI kusaMpa, asahakAra nAbuda karo ! ane mArAthI mArI komanI, samAjanI keTalI ane kevI rIte sevA banI zake teno vicAra karavA maMDI jAva ane pachI, daza varSa prabhu jIvatA rAkhe to pariNAma jUo. je jaina samAjanA uddhAranI sAthe, dharmanI unnati cAhatA ho to, upara kahyA pramANe verajhera choDI daI eka ekanI sAthe khabhekhabho lagADIne kAme lAgI jAo! eTaluM cokkasa yAda rAkhajo ke, je dharmanI unnati cAhatA ho, samAjanAM gauravamAM mAnatA ho to jarUra samAjane jIvato rAkhavA prayatna karo. zrI jaina che. kaoNnpharansanA caudamA adhivezananA svAgata pramukhasthAnanA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mIlsa ke 5 Da vAparo menejIMga ejanTasa cakravatI sansa enDa ku. : rajIsTarDa oNphIsa: 22, kenIMga sTrITa, kalakattA sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kulTIA (pUrva pAritAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha ga vA na ma hA tu bhA va yA ne ma hA vI r pra bhu no AcArya zrIvijyadharmasUrI-dharajI mahArAja [ zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA sattAvIza bhavo paikI nayasAranA bhavamAM ahI pradezamAM thayelA muni samAgamanA kAraNe prabhunA AbhAne samyagdarzananI prApti thaI, nayasAranuM AyuSya pUrNa thatAM vanamAM karelA saMskRtanA prabhAve bhagavAna maDhAvIrano AbhA bIjA bhAvamAM svargalokamAM utpanna thayuM. svargalokanuM Ayuba pUrNa thayA bAda trIzta bhave zrI RSabhadevanA putra bharatacakravartIne tyAM micikumAra tarIke prabhunA bhAbhAe avatAra dhAraNa karyo. prabhunI dharmadezanAzravaNa karyAM bAda vairAgyavAsita banI bhauvanamAM saMyamaaNa karyuM ane varSoM sudhI zAna-dhyAna saMmanI ArAdhanA sAthe agiyAra aMganA jANukAra banyA. eka avasare grISmaRRtunA pracaMDatApamAM uSNuparISahano prasaMga prApta thatAM zarIra upara moha jAgyo ane kSa sAmamArgano parityAga karI viki-parivAka vene svIkAryo chatAM aDhAmAM mUla saMyama mArganuM sthAna hovAthI potAnI pAse bhAvanAra aneka rAjakumArone pratibodha ApI zuddha saMyama mArganA ArAdhaka banAvavAnuM cAlu rAkhyuM. eka vAra bharatIe bhagavAna zrI yamadevano pUchyuM ke ApanI AA paryAdAmAM koI bhAvi tIyakara thanAra AtmA che bhagavAne bharatane javAba Apyo ke tAro putra rici je vartamAnamAM triparimAka banyo che te bharatakSetramAM vIra nAme cauvIzamo tIrthaMkara pI uparAMta priyamitra, cavI ane trizA nAme prathama vAsudeva paNa thaze.' prabhu pAsethI A hakIkata zravaNu karI mici pAse bharatamahArAjA pahoMcyA ane maricine traNa pradakSiNA ApI caMdana namaskAra karI huM tamArA tridaMDikapaNAne vaMdana nathI karato paNa bhAvikALe tamo gyA bharatakSetramAM. covIzamAM tIrthaMkara thayAnA cho e rC/ . ma ri ci 15 trIjo bhava kAraNe tamone vaMdana karUM chuM. karyuM.~~~ have AgaLa vAMco ] tANIe trikanA vaizvamAM vartatA co vaMdana karyuM, sAthe sAthe e spaSTatA paNa karI ke huM tamArA viki vaidhane vaMdana karato nathI. paraMtu tamo vartamAna vasarpiNImAM A bharatakSetramAM vIra nAme covIzabhA tIrthaMkara thavAnA cho e kAraNe tamone vaMdana karuM chuM. A pramANe vaMdana karavA pachI vaMdananA hetunI spaSTatA karIne maricine prApta thanAra tIrthaMkara padanI vAraMvAra anumodana karatA bharata mahArAjA potAnA sthAne gayA. mie karelo kulamada A pramANe spaSTIkaraNu bharatamahArAjA pAsethI maricie potAne bhAvikALe prApta thanArA uttama lAbhonI hakIkata aNu karyAM bAda tridaMDika maricinA manomaMdiramAM ahaMbhAvanuM tophAna zarU thayuM, "huM vAsudeva cavAno, huM cakravatI thavAno ane huM tIbaMkara paNa thavAno. kharekhara ! mArA jevo baLe mahAna bhAmAM A jagatamAM koNa che! tIrthaMkaramAM pahelo naMbara mArA dAdAno, vomAM prathama sthAna mArA pitAnuM ane vAsudevomAM prathama naMbara mAro. aho ! mAruM kula keTaluM uttama che ? " Ayo'haM vAmudevAnAM pitA me cakravartInAm / pitAmaho jinendrANAM mamAho ! uttamaM kulam || AvA ahaMbhAvanA vAyo vAraMvAra kholavA lAgyA. eTaluM ja nahIM paraMtu e ahaMbhAvabharyAM vAkyo punaH punaH uMccAravA sAthe uMcA thaI vAraMvAra nAmavA kUdavAnuM zarU karI dIdhuM. yAmAM potAnI mahattA mATe ekasarakhI ahaMbhAvabharI vicAradhArA, tene lAyaka vacanonuM vAraMvAra uMccAraNa ane kAyAnI nAcavA kUdavAnI pravRtti. Ama mana vANI kAyAnA bApAro eka sAthe kulanA abhimAnanI Toce pahoMcyuM. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 be ghaDI , manoja ALiyA no aMtaranI mAphaka vinA vartamAnakALe ahaMbhAvanuM prAbalya manuSya mRta be ghaDI jeTalo samaya paNa potAnA jIvanamAM koIpaNa prazastabhAvanI prApti thavAno manomaMdiramAM sthAna Ape?" maricinA cittamAM potAne yoga bane tyAre uttama AtmAo AmraphaLothI bharelA thayelA ane thanArA uttama lAbho para kulamada vadhu AmravRkSanI mAphaka vinamra bane paNa abhimAnane pramANamAM zarU thayo. zAstronuM e kathana che ke-" je aMtaramAM sthAna na Ape. paraMtu evA uttama AtmAo vyakti potAne prApta thayelA koIpaNa prakAranA ati alpasaMkhyAmAM hoya che. AjanI paristhiti : uttamabhAvo aMge madamAM Ave to te AtmAne tarapha daSTi karavAmAM Ave to nahiM jevA viziSTa bhAvonI bhAvikALe te zakti saMbadhI halakuM sthAna prApta thAya prApti pAchaLa ahaMbhAva parAkASTAe pahoMcI gayelo che." maricie vadhu pramANamAM kulano mada karavAthI jovAya che. punyayoge saMpattino suyoga thayA pachI umrabhAve nIcagotra karmano baMdha karyo. jenA pariNAme jIvanamAM nirabhimAnapaNuM sAdAI ane vinamrabhAvane maricinA bhava pachI bhagavAna mahAvIranA AtmAne dhAraNa karanArA keTalA? ane mAthuM UMcuM rAkhI akakaDa jyAre jyAre manuSyapaNuM maLyuM tyAre tyAre amuka bhavo banIne rahenArA keTalA? te te viSayano abhyAsa karavA paryaMta yAcakavRttinA kAraNe jenI gaNatarI ucca kuLamAM pachI koI viSaya para vadhu buddhimattA prApta thayA bAda nathI tevuM brAhmaNanuM kula prApta thayuM. yAvat yukiMcita anya vidvAno tarapha ane temanI vicAradhArAo tarapha avaziSTa rahelA e karmanA kAraNe sattAvIzamAM mahAvIranA sadbhAva ane samanvayadRSTi rAkhanAranI saMkhyA keTalI ? bhavamAM prathama devAnandA brAhmaNanI kukSimAM avataravA tema ja ekAda viSayamAM DIgrI maLavA bAda prabhutAmAM sAthe khyAzI divasa sudhI tyAM rahevAno prasaMga prApta thayo. moTAImAM masta banIne. "huM kahuM te ja barAbara che " e ucca ane nIcagotra aMge zAstrIya vicAra pramANe potAnI buddhinA ahaMbhAvanuM pradarzana karAvanArA keTalA? koI saMgha-saMsthA ke sosAyaTInA pramukha, sekreTarI ucagotra ane nIcagotranA vibhAgo AjanA nathI athavA maMtrIno mAnada adhikAra maLyA bAda niSkAma paNa anAdi che. zubhAzubha karmanA vibhAgamAM e bane karmonuM sthAna che. e bane karmanA bandhahetu paNa bhAve tana-mana-dhananI sevAno bhoga ApanArAnI saMkhyA keTalI ? jayAre prApta thayelA e adhikAranI pAchaLa tattvArtha vagere sUtragranthomAM spaSTa rIte varNavavAmAM AvyA abhimAnane dhAraNa karI adhikArano durupayoga karanArA che. jenuM jIvana udAra vRttivALuM ane koIpaNa vyaktinA keTalA? A bAbata Aje vicAraka ane vivekI vAstavika guNanI anumodanAmAM parAyaNa che te AtmA uccagotrano baMdha kare che. jyAre jenA jIvanamAM kSudratA vargathI ajJAta nathI. che, ApabaDAI karavA sAthe bIjAnAM dUSaNo jovAnI ahaMbhAvathI thatuM nukasAna halakI vRtti che te AtmAo nIcagotrano baMdha kare che. "koI paNa adhikAra athavA uttamalAbha prApta thavA jayAM janma thAya tyAM suMdara saMskAronA vAtAvaraNanI prApti jeTalo durlabha nathI tenAthI te adhikAra vagerene pacAvavo thAya e uccagotranuM phaLa che ane jyAM janma thAya tyAM atyanta durlabha che." AjanA ApaNA jIvanamAM vAta suMdara saMskAronA sthAne hiMsA asatya-corI anIti tema vAtamAM ahaMbhAva keTalo vyApaka banyo che; ane e ja yAcanavRtti vagere viparIta saMskAronuM vAtAvaraNa prApta kAraNe rASTramAM, samAjamAM, dharmasaMghamAM ke ghara-gharamAM thAya te nIcagotranuM phaLa che. nIcagotranA phaLa svarUpe keTaluM saMgharSaNa pragaTa thayuM che? e ApaNI najara sAme zakakuLomAM jeno janma thayo hoya tevA mAnava samudAya che. vAcaka ziromaNi bhagavAna umAsvAti mahArAje tarapha anAdara upekSA vRtti ke tiraskAra karavo e jema prazamaratigranthamAM kahyuM che ke yogya nathI te ja pramANe potAnI bhUtakALanI viparIta zruta-zIla-vinayasandUSaNasya, dharmArtha-kAmavighnasya / pravRttijanya karmadoSane kAraNe te vargane je zikSA maLI che arthAta dharmakSetra tathA samAja kSetranI amuka vyavahAra mAnasya ko'vakAzaM, muhUrtamapi paMDito dadyAt / / maryAdAmAM anadhikAra prApta thayo che temAM chuTachATa karavI "zratajJAna-zIla ane vinayAdi saddaguNone je te paNa yogya nathI. vyApArI bajAromAM devALuM kADhanAra atyanta dUSita karanAra che, dharma-artha ane kAma puruSArtha have pachI potAnA nAme vyApAra karavAno adhikAra mATe je mahAvidma rUpa che evA abhimAnane kayo sujJa jema gumAve che te ja pramANe dharma tema ja samAjanI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 nIti-rIti saMbaMdhI maryAdAono bhaMga karanAra mAnava dhArmika temaja sAmAjika adhikArone potAnI viparIta pravRttinA kAraNe gumAve che. AvA saMjogomAM aspRzyatA nivAraNa, harijana-praveza vagere pravRtti keTalI vyAjabI tema ja lAbha-hAnivALI che. e bAbata ghaNI vicAraNIya che. jIvanamAM prakAza ane aMdhakAranuM hakka bhagavAna zrI RSabhadevajInI hayAtI daramyAna marici prabhunI sAthe ja rAmAnugrAma vicAratA hatA. prabhunA nirvANa pachI paNa prabhunA sAdhuo sAthe ja vihAra karavAnI pravRtti maricie cAlu rAkhI hatI. eTaluM ja nahi paraMtu potAnI dharmadezanA zaktithI je koI rAjakumAro vagere pratibodha pAmatA te sarvane ja prathamanI mAphaka prabhunA sAdhuo pAse mokalI temanA ziSyo banAvavA sAthe zuddha saMyama mArganI ArAdhanA mATe preraNA karatA hatA. AtmAnI amuka avasthA evI che ke je avasthAmAM AtmAmAM kevaLa aMdhakAra bharyo hoya che, prakAzanuM ekAda kiraNa paNa pragaTa thayela nathI hotuM. amuka avasthA AtmAnI evI hoya che ke je avasthA mAM AtmA saMpUrNa prakAzathI bharapUra hoya che, aMdhakAranuM nAmanizAna nathI hotuM. jyAre amuka avasthA evI hoya che ke je avasthAmAM AtmAmAM aMdhakAra ane prakAza ubhayanuM sthAna hoya che. maricinA jIvananI paNa prakAza ane aMdhakAranA dvanda bharI evI ja paristhiti che. bharata cakravartIne tyAM janma thavA chatAM prabhunI dharmadezanA zravaNa karavA pachI AtmA vairAgya raMgathI raMgAI javo ane bhogapabhoganI vipula sAmagrIno parityAga karI saMyamano svIkAra karavo e avasthA AtmAnA prakAzanI che. enA e ja maricine grISmaRtumAM uNu pariSahano prasaMga prApta thatAM grahaNa karelA saMyamamAM zithilya prApta thavuM ane tridaMDika veSanI kalpanA karavI e avasthA AtmAnA aMdhakAranI che. saMyamamArgamAM potAnI zithilatA chatAM zuddha saMyamamArganI zraddhA ane pratibodha pAma- nAra kSatriya kumArone prabhu temaja prabhunA sAdhuo pAse nirmaLa cAritranI ArAdhanA mATe mokalavAnI pravRtti e maricinA AtmamaMdiramAM vartatA prakAzanuM pratIka che. jyAre bharata mahArAjA pAsethI potAne bhAvikAle prApta thanAra tIrthaMkara cakravartI tema ja vAsudevanI uttama padavI evI hakIkata zravaNa karatAM kulano mada karavo e marici nA AtmA mATe aMdhakAranuM cihna che. marici mATe ja Ama banyuM che ema nathI. paraMtu koIpaNu AtmA anAdikAlanA aMdhakAramAMthI jyAre prAthamika prakAzamAM Ave che arthAta anAdimithyAdaSTi AtmA pahelIvAra samyagadarzana prApta kare che. tyAra bAda jyAM sudhI kSapakazreNi upara ArohaNa na kare tyAM sudhI te vyaktinA AtmamaMdiramAM aMdhakAra ane prakAza ubhayanuM sthAna hoya che. koIvAra prakAzanuM jora hoya to koIvAra aMdhakAranuM jora hoya che. ema aMdhakAra ane prakAzanuM dvandra cAlyA kare che. AtmAmAM apramatadazA jyAM sudhI prApta na thaI hoya tyAM sudhI te nimittavAsI che anukUlavAtAvaraNa deva-gurU-dharmanI ArAdhanA-satsaMga vidyamAna hoya to AtmAmAM prakAzanA paMjanuM sthAna hoya che. pratikULa vAtAvaraNa hoya to aMdhakAranuM sthAna pragaTa thAya che. vItarAga stotramAM kalikAla sarvajJa zrI hemacandrasUri bhagavaMte ema bhAva bharyA akSaro uccAryA che ke - kSaNaM saktaH kSaNamukta : kSaNaM kruddhaH kSaNaM kSamI // mohAdyaiH krIDayevAhaM kAritaH kapicApalam / / (bhAvArtha-he bhagavad kSaNavAramAM saMsAramAM mana kheMceluM hoya che. kSaNavAramAM saMsAranA pralobhanothI mana mukta dazA anubhave che. kSaNavAramAM mana krodhI banI jAya che. vaLI kSaNavAramAM mana kSamAdharmasaMpanna bane che. he bhagavan! moha vagere aMtaraMga zatruoe mArA AtmAnI kiMvA mananI markaTa jevI capalatA karI dIdhI che). AtmAnI AvI capala paristhiti chatAM eka vAta nizcita che ke je mahAnubhAvanA AtmamaMdiramAM AtmAnA jJAnaprakAzanuM sAcuM kiraNa ekavAra paNa pragaTa thayuM hoya, vacce vacce bhale aMdhakAranAM AvaraNa Ave, paraMtu Akhara te AtmA ardhapugala parAvartimAM saMpUrNa prakAzamaya banI muktimaMdirano adhikArI avazya bane che. maricinA zarIramAM bImArI eka avasare maricinA zarIramAM azAtA vedanIyanA kAraNe bImArI zarU thaI. marici bhagavAna RSabhadevajInA sAdhuo sAthe ja vicare che. maricine bImArIno prasaMga prApta thatAM saMyamI jIvananA kAraNe maricinI je rIte sevAcAkarI karavI joIe te pramANe saMyamI sAdhuo sevAcAkarI nathI karatA. sAdhuo sAmAnya sAdhuo na hatA. bhagavAna RSabhadeva prabhunA sAdhuo hatA. alpasaMsArI-nikaTamuktigAmi sAdhuo hatA. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga tevA guNavaMta sAdhuonA dilamAM anukaMpA-yAnuM sthAna anupama hatuM. miraraca mATe e sAdhuonA dilamAM bhAvadayAnuM jharaNuM askhalitapaNe cAlu hatuM. ema chatAM viniyaMta saMyamI sAdhuLo asAmI aviratiyaMta gRhasthonI mAMdagInA prasaMge sIdhI rIte sevAcAkarInI pravRttimAM ne ekA. potAnA saMkramadharmanI maryAdA sacavAya te pramANe upadezadvArA gRhastho mAraphata sevA-cAkarInI vyavasthA mATe khyAla Ape. sIdhI te asaMyamInI sevA-cAkarI karavAmAM ayamanuM poSaNa ane pariNAme potAnA saMyamamAM rIcipa Ave. e hetu e ja AtamaharSioe no caiyA haryana yuvA ( sAdhuo gRhasthanI vaiyAvacca na kare) vagere niyamo ane maryAdAonuM pratipAdana kareluM che. AvA prasaMge sAdhuonA dilanAM dayA ke anukaMpAno abhAva che evI anucita kalpanA karavAnI kazI jarUra nathI. sAdhudharmanA AcAravicAro biMba che. zrAvakadharma (gRhastradharma )nA AcAravicAro ghaNA bhinna che. zrAvakadharmamAM dravyayAbhAvadayA--ubhayanI pradhAnatA che. jyAre sAdhudharmamAM bhAvaLAnI pradhAnatApUrvaka bacyA che. ve kAmanA arthAt vizvanA sarvajIvAtmAone devAnI pratinA prahaNa karanAra mumukSu munivaranA manomaMdiramAM dayA anukaMpA na hoya e ane jo krama ! * gRhasthAzramamAM jIvananI jarUriyAtanI anukUlanA mATe sAdhuo kema dhyAna ApatA nathI ?' AvA prakAranA prazno Aje pUvAmAM Ave che paraMtu zraddhAsaMpanna punyaaMta Avako potAnA sAnikabaMdhuoM ke mAnavabaMdhuonA jIvanavyavahAranI anukUlatA mATe sadAya jAgRta rahI potAnI pharaja khAvatA hoya to A praznano prasaMga upasthita ja na thAya. sAdhuo zAstrokta maryAdAne sAcavIne uttama zrAvakone potAnA kartavyanuM bhAna karAve ane e sAdhuoe ApelA mArgadarzana pramANe zrAvako sAya kartavya parAnu rahe. A paristhiti anya to badhuM ja vyavasthita ane. abhayadAna maricine mAMdagI prasaMge thayelI ziSya karvAnI icchA rici bImAra hatA. sAdhuo tenI vaiyAvacca sevAcAkarI tenA asaMyamIpaNAnA kAraNe nathI karatA. eTale miicanA kSimAM vicAra jAge che ke " pArakA e pArakA, potAnA e potAnA khA sudhI mAM sAdhuonI sAthe huM rahuM chuM. temaja mArA upadezathI je koI mahAnubhAvo pratibodha pAmI saMyabhadraNa karavA mALa 18 julAI 1959 ane che te badhAyane temanI pAse dIkSA aNu karavA mokaluM chuM. paNa mArI vartamAna bImArImAM mATalA vizALa samudAyamAMthI mane koI upayogamAM nathI AvatA. emAM e sAdhupurUSono doSa nathI. te sAdhuo to mArA mATe sadAya bhAvayAnI bhAvanA rAkhI rahyA che. huM prathama aNu karelA rAha saMyama mArgamAM TakI rahyo hota to e guNavaMta sAdhuo mArI. vaiyAvacca karavAmAM jarAya khAmI na rAkhata. thaLI. basanI e sAdhumunivaro saMyamI, e saMyamI guvaMta aAtmAo pAse mArAthI vaiyAvacce karAvAya paNa prema! have bhaviSyamAM mArI pAse AvanArA kSatriya vagere kumAro paikI mArA upadeza zravaNu karIne mAro ziSya thavAnI koI Tha karaze to huM ene mAro ziSya banAvIza. " maricinA divamAM bImArI prasaMge uparanA vicAro pragaTa thayelA hatA. paraMtu bImArI dUra thaI ane zarIra nAme nIrogI thayA bAda je koI mumukSu AtmAo potAnI pAse Ave che. temaja asarakAraka upadezanI dhArAthI pratibodha pAme che. te sarvane pUrvavat prabhunA sAdhuo pAse saMyamagrahaNa karavA mokale che. ane prabhunA sAdhuo sAthe sAthe vicare che. mici pAse kipalanuM Agamana eka avasare kapila nAme rAjakumAra marici pAse AvI pahoMcyo. maricie haMmezanA niyama pramANe zuddha saMyamamArgano upadeza Apyo. temaja upadezathI pratibodha pAmatAM saMyama graLu karavA mATe prabhunA guNavaMta sAdhuo pAse javAnI preraNA karI. rici pAse Aja sudhImAM saMkhyAbaMdha mumukSu AtmAo AvI gayA. te darekane zudghamArganI dharmadezanA ApI. pratibodha pAmyA bAda prabhu temaja prabhunA sAdhuo pAse jaI pavitra saMgrahaNuM karI AtmakalyANanA punitapaMthe prANa karI e sarvamumukSu AAmAe cinI preraNAno amala karyo. paraMtu chello Avelo kapila rAjakumAra miiganI preraNAno amala karavA taiyAra na thayo. e rAjakumAra kapile to sAmethI prazna karyo. * mane prabhunA sAdhuo pAse ya mATe mokalo cho micio turata uttara ApyA ke sAdhuo traNa dAthI rahita che, tevI nathI, sAdhuo ma ba nathI page pAvaDI dhAraNa karatA nathI, huM chatra tathA pAvaDIne dhAraNu karanAra chuM. Ama pote kapelA navIna dharmanuM kapila pAse svarUpa rajU karyuM * k Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 150 zakAmAM eka ja bhAvanAmAM sudhI maricitA mArgane mArI nabaLA hovAnuM anumAna A pramANe svarU5 rajU karyuM tyAM sudhI maricinA aMtaHkaraNamAM eka ja bhAvanA hovAnuM anumAna karI zakAya che ke mArI nabaLAInA kAraNe huM pote mULa mArganI ArAdhanA na karI zakuM. paNa bIjA koI AtmAne zuddha mArganI ArAdhanAthI vaMcita rahevAmAM huM pote zA mATe nimitta banuM! bImArInA prasaMge ziSya karavAnI bhAvanA thayA bAda je aMtaramAM A nirmaLa prakAzano abhAva hoya to nirogI thayA bAda je je koI mumukSuo potAnI pAse AvyA ane pratibodha karIne prabhunA sAdhuo pAse mokalyA temaja kapilane paNa eja zuddha sanAtana saMyama mArge javAnI bhalAmaNa karI te bhalAmaNa karavAno prasaMga prApta na thAya. zuddha saMyama mArganA AcAra-vicAronuM temaja potAnA vartamAna tridaMDika mArganA AcAra-vicAronuM kapila pAse spaSTIkaraNa karavAno maricino Azaya paNa ghaNo uttama hato. kapilane pAchaLathI ema bolavAno sahaja paNa prasaMga na Ave ke pahelethI mArI pAse zuddha-azuddha mArganuM spaSTIkaraNa kema na karyuM ! maricinA aMtaramAM zuddha saMyama mArga mATe keTalo viziSTa zraddhAno sadbhAva haze? tenuM anumAna karavA mATe A prasaMge khAsa dhyAnamAM rAkhavA yogya che. maricinuM sUtra virUddha pratipAdana ahIM sudhI to maricinA manomaMdiramAM zraddhAno dIpaka sateja hato. paNa kapilanI pAse potAnA mArganuM temaja zuddha saMyama mArganuM spaSTIkaraNa thayA bAda kapile punaH maricine prazna karyo ke-tamo kaho cho te badhuM barAbara-paNa zuM prabhunA sAdhuonA saMyama bhArgamAM dharma che ane tamArA tridaMDika mArgamAM dharma nathI ? kapile jyAM A prazna karyo tyAM marici mUMjhavaNamAM dAkhala thayA. zuddhadharmanuM sthAna prabhunA sAdhuo pAse che. potAnA tridaMDika dharmamAM mokSanA kAraNabhUta dharmanuM sthAna nathI. e vAta zraddhAmAM hovA chatAM je huM mArA tridaMDika mArgamAM dharmano sarvathA abhAva che ema jaNAvIza to mArI kiMmata zuM? Ama aMtaHkaraNamAM mAnadazAe zraddhAnA sateja dIpakane bujhAvI nAMkhyo. e zraddhAno dIpa bujhAI jatAM AtmamaMdiramAM aMdhakAra pravezyo ane maricinA mukhamAMthI zabdo nIkalyA ke vatrA rUri yaM" "kapila ! sAdhunA mArgamAM paNa dharma che. ane mArA mArgamAM paNa dharma che." mAnasika kasoTI prasaMge maricinuM zaithilya koIpaNa zraddhAsaMpanna temaja dharmaparAyaNa AtmAne kasoTIno prasaMga prApta na thAya tyAM sudhI to potAnI zraddhA temaja dharmapravRttimAM vikSepa thavAno prasaMga prApta nathI thato. paNa jyAre kasoTIno prasaMga Ave ane temAM paNa kAyAnI kasoTI karatAM mAnasika kasoTIno avasara Ave tyAre ja zraddhAbalano TakAva vyavasthita rahevo ghaNuM muzkela bane che. kAyAnI kasoTI mAMthI pasAra thavuM saheluM che paNa mAnasika kasoTImAMthI pasAra thavuM ghaNuM kaThaNa che. "prabhunA sAdhuo pAse dharma che ane tamArI pAse zuM dharma nathI" kapilano A prazna bharici mATe AkarI kasoTI rU5 banyo. maricinA dilamAM mAnahAnino prazna khaDo thayo. zraddhAnA bala karatAM mAnahAninA prasaMganuM bala vadhI gayuM. prakAza nA sthAne aMdhakAre sthAna jamAvyuM ane bhAvi aniSTa pariNAmano vicAra na karatAM, "he kapila! sAdhuo pAse jaina dharma che tema mArA mArgamAM paNa che; e mUtravirUddha vAkyanuM uccAraNa karyuM jenA kAraNe maricie te avasare dIrdhasaMsAra upArjana karyo. rAjaputra kapila bahulakarmA ane dharma-parAmukha AtmA hato. marici pAse kapile dIkSA kAraNa karI. bhagavAna zrI RSabhadeva prabhue sthApelA zAsanamAM A kapilathI prathama miyAdharmano prAraMbha thayo. sAMkhyadarzananI utpatti thaI. maricinuM svargagamana zAstromAM sUtravirUddha prarUpaNAnuM pApa ghaNuM bhayaMkara gayuM che. AnaMdaghanajI jevA samartha yogI purUSe paNa uccAryuM che ke-"pApa nahi koI utsava bhASaNa jimyo, dharma nahi koI jagasUtra soi " sUtra virUddha pravRtti karanAra prAyaH potAnA AtmAnuM ja ahita kare che paNa sUtra virUddha pratipAdana karanAra potAnuM temaja aneka AmAonuM ahita kare che. sUtravirUddha pravRtti cAritramohanA udayathI thAya che. jyAre sUtravirUddha pratipAdana darzanamohanA udayathI thAya che. AjanA viSamakALamAM sUtravirUddha pratipAdana karavAnI pravRtti jANatAM ajANatAM paNa na thaI jAya te mATe mumukSu AtmAoe ghaNuM sAvaceta rahevAnI jarUra che. zuddha prarUpakapaNuM e mahAna dharma che. utsatra prarUpaNA e mahAna adharma che. potAnA jIvana daramyAna lAgelAM dUSaNonI AlocanA karyA sivAya marici potAnuM zeSa AyuSya pUrNa karI vargalokanA adhikArI banyA. (ahIM maricino prasaMga pUrNa thAya che. AgAmI aMkamAM navo prasaMga rajU thaze.) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA ra Na a ne ka rtA ku. caMdrarekhA jJAnAdika guNasaMpadA re tuja anaMta apAra, te sAMbhaLatAM UpanI re ruci teNe pAra utAra, ajita jina, tArajo re tArajo dInadayALa (1) bhaktajana A covIzImAM thayelA bIjA tIrthaMkara ajitanAtha svAmInI stavanA kare che. temane dInabhAve potAno uddhAra karavAne te vInave che. bhagavAnane anaMtajJAna, anaMtadarzana, paramacAritra, avyAbAdhatA pramukha aneka guNonI saMpatti che te anaMta che, nisIma che ane nirmaLa che. he prabhu! tAruM svarUpa che e mAruM paNa dhyeya che tethI e guNomAM mane ruci thaI che te darzAve che ke huM paNa tArA svarUpane pahoMcavAne lAyaka to chuM. je je kAraNa jehanuM re sAmagrI saMyoga maLatAM kAraNa nIpaje re kartAtaNe prayoga ajita. (2) kAryanuM kAraNa tathA sAmagrIno saMyoga maLatAM kArya nIpaje. jema ghararUpa kArya tene daMDa, cakra, cIvara nimittakAraNa tathA kRtikA upAdAna kAraNa che, ane kuMbhakAra kAryano kartA che. kArya para dravyamAM thAya che eno kartA paNa kAryathI bhinna hoya che. paNa je kArya svadravyamAM thAya che teno katAM paNa abhinna arthAta AtmA jAte ja hoya che. have AtmA kartA ane saladharmavyakti rU5 je siddhatA te kArya. arihaMtadeva, nirgathaguru ane dayAdi dharma te nimitta kAraNa maLyAM ane karmabhUmimAM sukulamAM janma, akhaMDa zarIra ane atuccha buddhi tene sAmagrI kahIe. mATe mAruM mokSarUpa kArya tenA nimitta kAraNu prabhu tame cho. paraMtu kAraNa maLyA chatAM kartA prayoga, sAdhanAno vyApAra na kare to kArya nIpaje nahi. kAraNa je arihaMtanuM avalaMbana pAmavA chatAM AtmAne sAdhana- pariNati thayA vinA, aneka jIva hajI saMsAramAM bhamatA dIse che. tethI kartA arthAta AtmA pote je mokSa -sAdhanarUpa prayoga eTale vyApAra kare to kArya nIpaje. kAryasiddhi kartA vasu re lahi kAraNa saMyoga, nija pada kAraka prabhumaLyA ho e nimitteha bhoga ajita(3) kAryasiddhi kartAne hAtha che. kartA daMDathI cakrasahAye ghaTa upajAvI zake che, ane te ja daMDathI je prahAra kare to ghaTane bhAMgI paNa zake che. kAryasiddhimAM nimitta kAraNano saMyoga maLe kArya nIpaje e paddhati che. ahIM mokSapadanA kAraka paramAtmA puSTa avalaMbanarU5 nimitta maLyA che tethI nimitta maLavAno khUba AnaMda thAya che. eTale sAdhaka ullAsanuM vedana kare che. ajakulagata kesarI lahe re, nijaMpada siMha nihAla tima prabhubhakate bhavi lahe re Atamazakti saMbhALa ajita(4) koIsiMha bakarAnA ToLAmAM UcharI potAne bakaruM mAnavA lAge che. have koI bIjo siMha trADa nAkhe che tyAre bakarAM nAsI jAya che paNa potAne bakaruM mAnanAra siMha navo anubhava kare che. siMhanA AkArane potAnA AkAra tarIke jue che ane vicAre che ke enuM ane mAruM tulyapaNuM dIse che. A pachI te nirbhaya thAya che. tema bhavyajana bhagavAnanuM ane potAnuM tulyapaNuM vicArIne aMtaramAM rahelI akhUTa saMpattine oLakhIne tenI zodha ane rakSAnA vyApAramAM mazagUla bane che. kAraNupada kartA paNe re karI Aropa abheda, nija padaarthI prabhu thakI re kare aneka umeda, ajita. (5) ahIM koI pUche ke bhagavAna ajitanAtha to mokSa ApavAnA thoDA che ke tame tenI pAse mokSa mAgo cho? nimittakAraNano ahIM kartApaNe Aropa karelo che. tethI bhavya evo mokSArthI arihaMta pAse nimitta jAya che bhakta hI, arthAta Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 1959 kAraNamAM upAdAnanI zreSThatA AropIne samatvAdi guNonI yAcanA kare che. athavA paramAtama prabhu re paramAnaMda svarUpa, syAdavAda sattArasI re amala akhaMDa anUpa, ajita. (6) have je nimitta pAmIne upAdAna samare, palaTaNa pAme, te rIta kahe che. paramAtmA to nibaMdha nirmala ane sarvazreSTha che. have AvA paramAnaMdavALA prabhune yAda karI bhaktane potAnuM zuddha svarUpa yAda Ave che. Ama je tattvanI yAda potAnI pAmaratAne dekhADavA chatAM prabhutAne saMbhArI Ape te devatattavanuM AlaMbana sadaiva kartavya che. Aropita sukhazrama TaLyore, bhAsyo avyAbAdha samaye abhilASIpaNuM re kartA sAdhana sAdhya ajita. (7) prabhunI sahajAnaMdatA vicAratAM, anAdi kALathI Idriyasukhane viSe mArI brAMta sukhabuddhi hatI te Aja prabhudarzana karatAM TaLI gaI avyAbAdha Atmika AnaMda e mane have sukharUpa bhAsyo. Ama have nijAnaMdanuM abhilASIpaNuM jIva vIsarI gayelo te tenA khyAlamAM AvI gayuM. tene zAMtinA niSkalaMka, nirmaLa ane sahaja sukhanI abhilASA jAgI UThI. jyAre AtmA vidhyAbhilASI hato tyAre tadanukULa kAraNono kartA hato. have svAtmAnaMdano abhilASI thayo tethI ajitanAtha prabhue pUrve karelAM tevAM nirmaLa sAdhanono A jIva kartA thayo. grAhakatA svAmitvatAre vyApaka bhokatA bhAva kAraNatA kAraja dazAre sakala grahyuM nijabhAva ajita. (8) ATalA kALa sudhI jIvane viSayasukhanI grAhakatA hatI, tene bhUla ane bhramane kAraNe deha, strI, makAna, dhana, dhAnya, snehI ane rasAlAmAM svAmitvabuddhi hatI. have ajitanAtha prabhunA anaMta nirmala guNa che evuM bhAna thayuM tethI grAhaka paNuM ane dhaNIpaNuM banne AtmAnA svaguNa pratye vaLI gayelAM che. ATha karmomAM vyApI, bhUlathI tapatA keLavI A jIva te karmonuM upAdAna kAraNa banI temane bhogavato, have te jIva AtmAnaMda maLe ke tenA sAdhanamaNe vyApaka thayo ane temanuM upAdAna kAraNa banyo, have te AzravabaMdhano kartA maTavA mAMDyo ane saMvaranirjarAno kartA thavA mAMDyo. Ama kAraNabhAva ane kAryabhAva e badhuM nijabhAvamAM samAI gayuM che. zraddhA bhAsana ramaNatA re dAnAdika pariNAma, sakala thayAM sattA rasI re jinavara darisaNa pAma ajita (9) chava AjanA divasa sudhI to zraddhA arthAta pratItivALuM gaurava jJAna, ane tallInapaNuM prAye karI viSaya sukhamAM hatuM. puNyanA udayane te mIThA ane sukhadAyI samajato hato. paNa have prabhunuM darzana pAmIne, zraddhA bhAsavuM ane lIna thavuM e badhI pravRtti svatava saMmukha thaI. dAna, lAbha, vIrya, bhoga ane upabhoga je paulika raMge raMgelAM ja jaNAtAM te have mAtra svAtmAnA sahajAnaMdamAM jaNAvA lAgyAM ane svasattAnA rasiyAM thayAM arthAta potAnA tattvanI sanmukha thayAM. teNe nirdhAmaka mAhaNe re vaidya gopa AdhAra devacaMdra sukhasAgara re bhAva dharma dAtAra ajita. (10) Ama prabhu saMsArasamudramAMthI tAranAra nirdhAmaka eTale kaptAna che, bhAvaroga TALanAra vaidya che, rakSA karanAra hovAthI gopa che, ahiMsAnA dhAraka hovAthI mAhaNa che, ane bhAvadharmanA denAra hovAthI devacaMdra munie jaNAvyA pramANe vItarAgaprabhu sukhanA sAgara che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahma carya khaMDa na tathA maMDa na DaoN. bipinacaMdra hI. kApaDIA, ema. e., pIeca. DI. jaina dharma, bauddha dharma ane hiMdu dharmarUpI triveNIthI bhagavAna mahAvIre kAmAcAranA tyAgarUpa yAmano umero karI bhAratabhUmi pallavita che tathA pAMgarI rahI che. A traNe cAra yAmonA pAMca kAmo karyA. traNa ke cAra yAmo je saMskRtithI bhArate duniyAmAM AgavuM sthAna prApta karyuM che. samaye pracalita haze tyAre paNa pAMce yAmonuM pAlana to A traNe dharmo parasparathI prabhAvita thayA che. jaina dharma thatuM kAraNa ke parigrahanI aMdara caurya ane brahmacaryano tyAgapradhAna che, nivRtti parAyaNa che; bauddha dharma tathA samAveza karI levAmAM Avato hovo joIe. bhagavAna jaina dharma zramaNa saMskRtine pALI tathA polI che; pArzvanAthanI paraMparA paryata to kAmAcArano tyAga pari tyAre hiMdudharma bhAga parAyaNa, kriyApradhAna rahyo. traNe grahanA tyAgamAM AvI jato paraMtu jyAre judA vidhAnanA dhamAM brahmacaryane vividha dRSTibinduothI nirUpavAmAM abhAve zramaNasaMpradAyamAM brahmacaryane anulakSIne zithiAvyuM che. latA pravezI tyAre bhagavAna mahAvIre parigrahamAM jaina dharmamAM thayelA covIsa tIrthakaromAM bhagavAna Adi samAviSTa thayelA brahmacaryavratane juduM pADyuM ane nAtha ke RSabhadeva prathama tIrthakara che, tevIsamA pArzvanAtha cAranA pAMca yAma ke mahAvrata banAvyA, paMcayAmika ane covIsamA mahAvIrasvAmI. bhagavAna mahAvIrasvAmI dharmano upadeza karyo. A aMge je virodha pArzvanAthanI paraMparAnA ziSyomAM thayo, khUba UhApoha thayo, jeno nA samayamAM pAMca mahAvrato ke pAMca yAmone sthAna maLyuM. ulekha uttarAdhyayanasUtranA kezIgotamIya nAmanA bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM caturyAma ke cAra yAmo hatA. jaina paraMparAmAM cAra ane pAMca yamonA ghaNA tevIsamAM adhyayanamAM savistara thayo che. ullekho maLe che. sthAnAMgamAM ullekha che ke bAvIsa hindu dharmamAM paNa akhaMDa ke naiSThika brahmacaryane mahatvanuM tIrthakaronA samayamAM cAra dhAmo prarUpavAmAM AvyA sthAna apAyeluM che. IndranuM siMhAsana DagavA mAMDe tyAre che. A cAra yAmomAM brahmacaryane sthAna nathI apAyuM. raMbhAdi asarAono kAphalo mokalI Indra potAnuM zramaNa bhagavAna mahAvIre eka yAma vadhArI paMcayAmika sthAna daDha kare che. dRSTAMta tarIke vizvAmitranA tapobhaMga dharmano upadeza karyo. pArzvanAthanA ziSya kezIkumArane mATe menakA mokalavAmAM AvI hatI. AthI navAI lAgI. pharatA pharatA kezakumAra zramaNa brahmacarya vrata mATe AtmabaLa strI tathA puruSa baMne bhagavAna mahAvIranA paTTaziSya, dvAdazAMganA jANakAra, samAna rIte abhivyakta karI zake che evuM mantavya aneka ziSyonA AcArya zramaNa gautamane sAvathI bauddha tathA jaina zAsanamAM upalabdha thAya che. vizuddha nagarInA udyAnamAM maLyA ane zaMkAnuM nivAraNa brahmacaryanA nakhazikha pAlanathI jaina paraMparAmAM soLa karyuM. bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAmAM cAra dhAmono mahAsatInA nAma pratyeka jaina gharamAM AbAlavRddha jANe che. (mahAvrato) pracAra hato. vizeSamAM jANavA maLe che ke prabhAte teono ullekha kare che, tenuM smaraNa kare che AcArAMga sUtramAM traNa yAmo kahelA che (nAma tigni ane teonA smaraNane parama pavitra tathA parama maMgaLa DAyiA ). TIkAmAM lakhyuM che. keH prANAtipAtaH kRSa- mAnI potAne dhanya mAne che. jaina paraMparAmAM utkRSTa vAdaHparigrahazca / adattAdAna maithunayoH parigraha evAntarbhAvAt satI thayelI mahAsatIonA abhidhAna A pramANe che - trayALam ! A uparathI ema phalita thAya che ke traNa sulasA, caMdanabALA, manoramA, madanarekhA, damayaMtI, yAmonI paraMparA jaina mata saMmata hoI zake. jaina paraMpa- narmadA, suMdarI, sItA, naMdA, bhadrA, subhadrA, rAmatI, rAmAM hiMsAno tyAga, asatyano tyAga ane parigrahano RSidattA, padmAvatI, aMjanA, zrIdevI, jayeSThA, sujeSThA, tyAga ema traNa ja yAmo hatA. kAlAnukrame cauryano tyAga mRgAvatI, prabhAvatI, celaNA, brAhmI, suMdarI, rukimaNuM, umerAyo, traNa yAmanA cAra dhAmo thayA, ane zramaNa revatI, kuntI, zivA, jayaMtI, devakI, draupadI, dhAriNI, 22 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 23 julAI 1959 kalAvatI, puSpacUlA, gaurI, gAMdhArI, lakSmaNA, sasImA, jaMbumatI, satyabhAmA, yakSA, yadattA, bhUtA, bhUtadattA, senA, venA ane renA. vaidika hindu paraMparAnI jema jaina paraMparAmAM brahmacArI ane brahmacAriNIe brahmacaryamAM zaithilya batAvyuM hoya tevAM udAharaNa paNa upalabdha thAya che. paraMtu, brahmacaryavratamAM adbhuta svairya batAvI tene maMDita ke alaMkRta karyuM hoya tevAM vadhu AkarSaka dRSTAno paNa che. AvI vyaktio mAtra tyAgI ja nahIM paNa gRhasthAzramamAM rahelI vyaktio paNa che -bhikSa nandiSeNu kAmarAgane paravaza thaI brahmacaryane tilAMjali ApI bAra varSa paryata bhogajIvana ravIkAre che. Avo ja bIjo dAkhalo ASADhabhUti nAmanA munino che. ArkakumAra brahmacaryamAMthI yuta thaI 24 varSa sudhI gRhasthAzramamAM rahe che ane pahelA benI jema dviguNita baLathI brahmacaryamAM rata thaI tene maMDita kare che. jaina paraMparAmAM zrI bhagavAna RSabhadevano yuga yugaliyAno mAnavAmAM Ave che. te samaye yugaliyA- putra tathA putrI baMne sAthe janmatAM. mAtA AvA yugaliyAne janma ApatI. A sahodara moTAM thatAM varavadhu banatAM. te samayanI pracalita rUDhi pramANe bhagavAna RSabhadeve sagI bahena sumaMgaLA sAthe pANigrahaNa karyuM hatuM. bhagavAne sunaMdA, je patinA mRtyuthI ekalavAyI ane anAtha hatI tenI joDe paNa lagna karyuM hatuM. zuM bhAIbena paraNe tevo rivAja hoI zake? yugaliyAno yuga A praznanuM nirAkaraNa kare che. sarvedamAM yama ane yamIno saMvAda dasamA maMDaLanA dasamA sUkatamAM Ave che. ahIM yamI potAnA bhAI yamane dehasaMbaMdha bAMdhavA samajAve che. yama aDaga rahe che. bahenanI mAgaNIne nakAre che. zuM A uparathI bhAI-benanA lagnano niSedha mAnI levo ? ke A rivAjano mRtyughaMTa sUcavAya che? yugaliyAnA yugamAM A rivAja tathA avedamAM tenI gahaNa jovA maLe che. yugaliyAnA yuga mATe samaya nirNaya karavo ghaNuM kaparuM che. kAraNa ke bhagavAna mahAvIra tathA pArzvanAtha aitihAsika puruSo hatA te nirvivAda che. bhagavAna neminAtha paNa aitihAsika puruSa hatA evuM vidvAno mAnatA thayA che. prathama tIrthakara RSabhadevano je samaya jaina paraMparA pramANe batAvAya che te vaijJAnika jamAnAmAM lokone pratItikara tathA rucikara nathI. musalamAnomAM paNa nikaTanA sagAM jevAM ke mAmA-phoInAM saMtAnonA lagnano rivAja jovA maLe che. RSabhadeve dharmanuM cakra pravartana karyuM. sAmAjika, dhArmika, Arthika nItiniyamo ghaDyA. lagnane saMsthA banAvI maryAdita karI. aMtima tIrthakara bhagavAna mahAvIre brahmacaryanuM mahattva vadhAryuM. upara ApaNe jema brahmacaryanA khaMDananI vAto. jemAM tema have maMDananAM dRSTAnto tarapha vaLIe. zramaNa bhagavAna mahAvIranA paTTa ziSya zrI sudhama pAsethI jainAgamone prApta karanAra tarIke suprasiddha thayela zrI jaMbUvAmIe paraNavAnA dine ja ATha strIone tyajIne tAru dhyamAM brahmacarya svIkAryuM ema noMdha karAyelI che. nandamaMtrI sakALanA putra sthUlabhadra kozA nAmanI vezyAnA pralobhaka hAvabhAvAdi ane saMpUrNa bhojana tarapha AMkha ADA kAna karI, tenA ghare ja ekAntavAsa chatAM brahmacaryamAM sthira rahI, ulaTuM kozA vezyAne pAkI brahmacAriNI banAvI. jainonI betAmbara paraMparA pramANe parama pUjya tIrthakaromAM sthAnA panna thayelA mallinAtha strI hatAM. zrI mallinAthe kaumArAvasthAmAM ja potAnI upara Asakta thaI paraNavA AvelA cha rAjakumArone dhArmika sadupadeza ApI virakta banAvyA, brahmacarya aMgIkAra karAvaDAvyuM, potAnA anuyAyI banAvI gupada mATe potAnI yogyatA prasthApita karI e vAta jainomAM atyaMta pracalita che. bAvIsamA tIrthaMkara bhagavAna neminAthe potAne mATe vadhya pazuono ArtanAda sAMbhaLI lagnanI corImAM pherA pharyA pahelAM ja brahmacarya dhAraNa karyuM te hakIkata suvidita che. A pramANe pherA pharyA pahelAM tyajAyelI ane pachIthI sAdhvI thayelI rAjimatIe giranAranI guphAmAM ekAntane lIdhe tenA saundaryamAM Asakta thaI brahmacaryamAMthI khalana pAmatA pUrvAzramanA diyara rathanemine brahyacaryamAM sthiratA dhAraNa karavA je marmabhedI sadupadeza Apyo te jANIto che. rAjimatIe A pramANe strI jAti upara cAMcalya ane abalAno je Aropa mukAya che temAMthI potAnI jAtane suMdara rIte ugArI lIdhI che eTaluM ja nahIM paNa brahmacaryanA viziSTa sAdhakomAM agragaNya sthAna meLavyuM che. je sAMbhaLatAM tathA vAMcatAM adbhuta utsAha pragaTe che. AvI ja rIte brahmacAriNI zrAvikA thayA bAda kozA vezyAe potAne tyAM AvelA ane mananA caMcaLa banelA zrI pUlabhadraravAmInA eka gurubhAIne sthira karyAnI vAta pariziSTa parvamAM noMdhAyelI che. brahmacarya vratane maMti karanArAomAM ati ujajavaLa udAharaNa vijaya zeTha Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 ane vijaya zeThANInuM che. paraNyA pahelAM dareke zukala tathA kRSNa pakSamAM brahmacarya pALavAnI judI judI pratijJA lIdhI hatI. A baMne daMpatI paraNyA tyArathI ja ekazayanazAyI hovA chatAM paNa lIdhelI pratijJAne AkhI jiMdagI sudhI prasannatApUrvaka tathA aDaga rIte dhAraNa kare che jene lIdhe smaraNIya banI gayAM. vijaya zeTha tathA vijayA zeThANInI dRDhatA bauddha paraMparAmAM thaI gayela bhikSu mahAkAzyapa ane bhikSuNI bhadrakapilAnI samAna kakSAe che. uparyukta je hakIkata noMdhI che tenA jevAM aneka AkhyAno jaina sAhityamAM noMdhAyelAM che. AvA dAkhalAomAM, brahmacaryamAMthI calAyamAna puruSane strI dvArA dRDha karAyAnA ullekho che paNa calita thatI strIne puruSa dvArA daDha karAyAnA ujajavaLa udAharaNo taddana nahivata che. hiMdu paraMparAmAM paNa zrI zaMkarAcArya, mIrAMbAI, tulasIdAsa, rAmakRSNa paramahaMsa, araviMda ghoSa, svAmI vivekAnanda jevI vibhUtio gaNanApAtra che. uparyukta be paraMparAnI jema bauddha sAhitya paNa AvAM dRSTAntothI samalaMkRta thayeluM che. bhagavAna gautama buddhanuM mahAbhiniSkramaNa A dizAmAM bharAyeluM utkRSTa udAharaNa che. jainonAM 45 AgamonI jema bauddhonuM zradheya sAhitya te tripiTako che. suttapiTaka, vinayapiTaka ane abhidhammapiTaka traNa tripiTako che. suttapiTakamAM therIgAthA aMtargata thayelI che. therI eTale jJAnathI vRddha thayelI. gAthA eTale gIta. teonuM gIta te therIgAthA. A therIgAthAmAM avaLe mArge jaI rahelA bhikSaone sanmArge lAvavAnuM kAma keTalIka cerIoe karyuM che. agaNita strI ke jeNe saMghamAM praveza meLavyo che temAMnI 73 therIonuM lakhANa ApaNane upalabdha che. A badhuM eka sarakhuM nathI. keTalAkamAM eka zloka che, keTalAkamAM be, keTalAkamAM traNa zloko hoya che, keTalAka vaLI lAMbA paNa hoya che. A therIo samAjanA vibhinna staromAMthI AvelI che. keTalIka rAjAnA prAsAdomAMthI keTalIka gaNikAomAMthI tathA keTalIka aMtyomAMthI paNa AvelI che. A therInI vaya paNa ekasarakhI nathI. keTalIka kuMvArI che, keTalIka vidhavA che ane keTalIka vRddha paNa che. A gAthAomAMthI 75 zlokavALI gAthA sumedhAe racelI che. te konyanA rAjAnI paTarANInI dIkarI hatI. te mantavatImAM janmI hatI. varaNavatIno rAjA anikarta tenuM pANigrahaNa karavA mAMgato hato. jAte susajaja thaI varavA Avyo paNa sumedhAe tenI mAgaNIno asvIkAra karyo ane asidhArAvrata jevuM sAdhvInuM jIvana svecchAe svIkAryuM. 46 gAthAmAM ISadasi athavA ISIdasie potAno vRttAnta varNavyo che. bodhi nAmanI bhikSuNIe ISIdasine te zA mATe bhikSuNI banI evo prazna pUchyo. ISIdasie jaNAvyuM ke huM mArA mAtApitAnI ekanI eka dIkarI hatI. mAruM lagna thayuM. mArA patinI niSThAthI sevA karatI hatI chatAM paNa mAro tyAga karyo. bIjI vAra mAruM lagna karAyuM. bIjA patie paNa mane tyajI. eka vAra eka bhikSu mAre tyAM bhikSA mAMgavA Avyo. mArA pitAnA jaNAvyA pramANe teNe gRhastha banI mAro svIkAra karyo. pharIthI bhikSu thavuM che tevuM jaNAvI paMdara divasa pachI teNe paNa mAro tyAga karyo. tethI meM A saMghamAM praveza karyA che. zubhA nAmanI bIjI bhikSuNIe potA pratye AkarSA. pelA bhikSune potAnI AMkha ApI brahmacaryavratane khaMDita thavA dIdhuM na hatuM. vezyAo ke jeoe A vrata aMgIkAra karyuM che temAMnI mahattvanI strIonA nAmo A pramANe che - aMbApAlI, adhakezI, padmAvatI, vimalA. uparyukta vivecana parathI spaSTa rIte joI zakAya che ke bhAratavarSane gaurava ApanArI traNe dhArmika paraMparAmAM brahmacaryane dIpAvI suzobhita karanArA Adarza mahAnubhAvo amara banI gayA che. A koTimAM strIone paNa sthAna che. teonI yazogAthAne akSaradeha ApI teonA kSara deho akSara-amara banyA che. "; "aa . Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mAM saMko dhano - dhA dhI na dhAnyo mAM DaoN. bhogIlAla ja. sAMDesarA, ema. e., pIeca. DI. sAditya e jIvanano AviSkAra che. koI paNa yuganA vananuM darzana e yuganA satitvamAMthI thAya che... athavA kaho ke thavuM joI che. jA rIte bhUtakALanuM darzana ApaNane prAcIna sArdityamAMthI thAya che. bhUtakALa e atIta arthAta vItI gayelo hovA chatAM, vartamAna sAthe sthyane sIdho saMbaMdha che; vartamAna e madado bhUtakALano pAro che. AAthI ja pratidAsanA abhyAsane agatya ApavAmAM Ave che. tathA prAcIna prazronA saMzodhana ane adhyayananuM sAhityika, sAMskRtika ane bhASAkIya mahattva gaNavAmAM Ave che. kevaLa zuddha sAhitya, bhASA ane saMskRtino itihAsa, bhUtakALa sAthe vartamAnanuM anusaMdhAna Adi aneka rIte A abhyAsa rasaprada hoya che. emAM che. gujarAtanI prAcIna hastapratonI saMpatti atyaMta vipula hoya tyAM to A prakAranA anekavidha kAryane savizeSa avakAza che. tAjetaramAM thayelAM ane thaI rahelAM, prAcIna grantho viSenAM keTalAMka saMzodhano paravuM A daSTie ahIM thoDIka vAta karIza, ane temAM vividha viSayonA ane judA judA samayanA, pasaMda karelA grantho viSe kalaMka kahIza, 6 somezvara vinA saMskRta 'lAdharAdhava' nATakanuM prakAzana vaDodarAnA prAcyavidyA maMdira tathA TUMka samayamAM thaze. somezvara kavi IsavI sananA teramA saikAmAM thaI gayo. gujarAtanA caulukya rAjAono e vaMzaparaMparAgata purohita hato tathA sAhityapriya ane kalApremI maMtrI vastupAtrano priya mitra hato. tatkAlIna rAjavahIvaTanI doravaNImAM paNa eno sAro hisso hato. zyA nATaka uparAMta, somezvare " kArtikImudI' ane ' surathotsava ' jevAM mahAkAvyo, ' rAmazataka ' jevAM stotro, ' karNAmRtaprA ' jevo subhASitasaMgraha tathA AjI ane giranAra uparanAM mandiromAM zilAlekhorUpe kotarAyelAM saMskRta prazastikAvyo lakhyAM che. * ullAya rAdhava ke meM A aMkanuM saMskRta nATaka che ane memAM rAmAyaNanI kathAnuM nATakarUpe nirUpaNa che. somezvare potAnA putra tAmAMnI prArthanAthI A nATaka racyuM tuM ema te pote ja kAMThe ! daHkhAGgajamala zarmaprayuktayA prArthanA pramukhaH / cakAra somezvaradevanAmA rAmAyaNe nATakarUpametat // 5 . vaLI noMdhapAtra vastu e che ke dvArakAnA jagatamandiramAM prabodhinI ekAdazInA pajiMtra divase mpA saMskRta nATaka bhajavAyuM hatuM ema somezvaradeva pote ja nATakanI prastAvanAmAM ullekha kare che. caulukayayugIna gujarAtamAM saMkhyAbaMdha saMskRta nATako racAyAM hatAM, eTaluM ja nahi paNa abivADa pATaNa ane bIne mukhya nagaromAM parvadivasomAM ke utsavaprasaMgoe e bhajavAtAM hatAM ane loko utsAhapUrvaka e jovA mATe jatAM hatAM. A rIte janasamudAya samakSa nArako bhavavAnI paraMparA gujarAtamAM zomAM khoi, padamA saikA sudhI to cAlu rahI ja hatI. gaMgAdhara kaSinuM aitihAsika saMskRta nATaka gaMgadAsa pratApavilAsa ' I. sa. 1449 nA arasAmAM cAMpAneramAM mahAkAlInA mandiranA paTAMgaNamAM bhajavAyuM hatuM. * ullAdharAva no zabdArtha thAya che ke kaglAsayukata rAma.'A ' ullAdharAdhava'nI racanA somezvare IsavI sananI navamI sadI pUrve thayelA murAri vinA saptAMkI nATaka " anartharAdhava no namUno upara karI hoya. ema jaNAya che. murArinuM ' anartharAdhava ' nATaka eka kALe saMskRta sAhityamAM ghaNuM lokapriya hatuM ane enA upara saMkhyAbaMdha TIkAo racAyelI maLe che. e nATaka paNa rAmacarita viSenuM che. jemanAM nAmane aMte 'rAva rAbda Avato hoya evI, rAmacaritaSika nATakonI eka zreNI saMskRta sAhityamAM che. mApurAnuM 'udAtta rAghava nAza pAmI gayuM che, paNa jaoNvanuM prasanna rAva ane bhArakara kavinuM unmattarAva ' Aje ' ' vidyamAna che. e ja zreNimAM gujarAtanA kavi somezvaranuM " kabAbarAya ' paNa Ave. 3 * ' sAMskRtika ane sAdiyika pratihAsa tathA zabdakoza zAstranI dRSTie atyaMta mahattvanA bIjA eka jUnA gujarAtI granthanI have vAta karuM. e graMtha che * varSAMkasamuccaya . mULa kRtiono mAtra pATha Apato teno pahelo bhAga keTalAka samaya pahelAM prAcIna gurjara granthamAlAmAM prakaTa thayo hato, jyAre A racanAonuM sAMskRtika adhyayana tathA vividha viSayonI zabdasacio Apano bIjo bhAga suratamAM prasiddha thaze. ' varNaka-samuccaya 'nI vAta karIe tyAre sau pahelA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga julAI 1959 sAMta have aMga prazna e thaze ke "varNaka' eTale zuM? junA gujarAtI sAhityamAM gadyanA je vividha prakAro maLe che temAM varNaka? eka viziSTa prakAra che. "varNaka" eTale koI paNa viSayanA varNananI, paraMparAthI lagabhaga nizcita thayelI eka dhArI. akSaranA, rUpanA, mAtrAnA ane layanA baMdhanathI mukta, chatAM padyamAM levAtI badhI ? bhogavatA padyAnukArI prAsayukta gadyamAM, je gadya "bolI " nAme oLakhAya che temAM, ghaNuMkharuM varNakonI racanA thayelI hoya che. paraMtu emAM vacce vacce saMskRta varNako athavA jene ekaMdare saMskRta gaNavo joIe evo mizrabhASAmaya bhAga paNa Ave che. A saMskRta aMza vyAkaraNamAnya praziSTa saMskRtamAM nahi, paNa prAkRta ane lokabhASAnA prayogothI taraboLa thayelI saMrakRta, jene sAdhAraNa rIte "jaina saMskRta" nAmathI oLakhavAmAM Ave che, paNa jarmana vidvAna DaoN. harTale jene Vernacular Sanskrit-"lokabhASAmaya saMskRta' evuM arthavAhaka nAma ApyuM hatuM evI saMskRtamAM racAyelo che. kathAkAro ane pravacanakAro zrotAonA manoraMjana ane udabodhana arthe AvA varzakono upayoga karatA haze. judA judA varNakomAM je samAna athavA samAna jevo aMza maLe che te uparathI cokkasa jaNAya che ke e varNako paraMparAthI UtarI AvyA che. prAcIna bhAratIya sAhityapraNAlImAM- saMskRta, pAkRta tema ja pAlimAM-varNakanI paripATInAM mULa zodhI zakAya ema che. prAkRtamAM te vaLo kahevAya che, ane badhA jaina AgamagranthomAM nagara, caitya AdinAM varNano A samAna paraMparAgata dhATimAM che-te eTale sudhI ke badhAM ja varNano vistRtarUpe mAtra "papAtika sUtra' nAme AgamamAM Ave che, ane bIjAM AgamomAMnAM te te viSayonAM varNano zabdazaH "aupapAtika sUtra" pramANe samajI levAnAM hoya che, ane e mATe te te sthaLe vaso eTalo nirdeza mAtra ja hoya che. kaMIka A prakAranI varNanapaddhatine pAli sAhityamAM pepyAla' kahevAmAM Ave che. prAcyavidyA mandiranA saimAsikamAM hamaNAM chapAtI varNa paddhatinI be racanAo- gIrvANapadamaMjarI' ane "gIrvANuvAmaMjarI" saMskRtamAM hovA chatAM samayadaSTie prAdezika bhASAonI samakAlIna che. varNakonI sAhityasAmagrI ane nirUpaNarIti sAthe sarakhAvI zakAya evI, jUnI gujarAtI sAhityanI mukhya gadyakRti, saM. 1478 mAM mANijyasundarasUrie racelI gadyakathA "pRthvIcaMdracaritra' che. anya bhAratIya bhASAonI prakAzita racanAomAM, jUnI mithilI bhASAmAM anumAne caudamA saikAmAM jyotirIzvara kavizekhare racelo grantha "varNa-ratnAkara" adaloadala varNakapaddhatie che. jUnI gujarAtI ane junI mithilInA eka viziSTa sAhityaprakAramAM ATalA aMtargata sAmyanAM kAraNo hajI zodhano viSaya che. - varNakono A sAhityaprakAra enI AgavI nirUpaNa rIti ane kathanapaddhati uparAMta emAM nirUpita viSyone kAraNe, madhyakAlIna gujarAtanAM vastro, alaMkAro, bhojanasAmagrI, zastrAstro, vyavasAyo ane bhautika saMskRtinAM bIjAM aneka pAsAMonA abhyAsa mATe virala agatyanI sAmagrI pUrI pADe che. AvA aneka viSayo sAthe saMbaddha zabdonI emAMthI prApta thatI sUcio bhASAnA ItihAsa ane zabdakozanA saMkalana mATe paNa ghaNI mahattvanI che. prAcIna bhAratanA sAMskRtika ItihAsa mATe khUba upayogI eka prAkRta granthanI vAta have huM karIza. e grantha che aMgavijajA', jenuM saMskRtarUpa "aMgavidyA" evuM ApI zakAya. rASTrapati bAbu rAjendraprasAdanA adhyakSapade sthapAyelI "prAkRta TesTa sosAyaTI "nuM e prathama prakAzana che ane prAkRta bhASAsAhityanA AjIvana abhyAsI munizrI puNyavijayajIe enuM saMpAdana kareluM che. "aMgavijA" e nimittazAstrano grantha che ane jaina Agama sAhityanAM "prakIrNako mAMno eka gaNAya che. saMpAdakanA mata pramANe, ardhamAgadhI bhASAnI asaravALI mahArASTranI prAkRtamAM grantha racAyelo che. enI sarvaprathama saMkalanA kuzAna yugamAM thaI hoya ane tyAra pachI gupta yugamAM enuM pharI vAra saMpAdana thayuM hoya ema mAnavAmAM Ave che. nAnAmoTA 60 adhyAyomAM "aMgavijajAvaheMcAyela che. keTalAka adhyAyo padyamAM ane keTalAka gadyamAM che. emAM varNavAyelAM nimittonA ATha bhAga pADelA che--aMga, svara, lakSaNa, vyaMjana, svapna, cihna, bhauma ane aMtarIkSa. AjanA samayamAM nimittAnI vAta bAjue mUkIe to paNa, je yugomAM "aMgavijajA'nI racanA ane saMkalanA thaI e yuganI anekavidha sAmAjika ane sAMskRtika sAmagrIthI te bharapUra che. sthApatya, rAcaracIluM, khAnapAna, pAtro, pozAka, sikkAo Adi uparAMta tatkAlIna lokasamAjamAM pUjita devadevIonAM thaI zomAM jajonA bhauma che, Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 27 julAI 1959 - ---- nAma, judA judA rAjyAdhikArIonI padavIo, ( vepArIo, kalAdharo, ane kArIgaronI vividha zreNio upara ane te dvArA IsavI sananI pahelI cAra-pAMca zatAbdIo daramiyAna uttara bhAratanI rAjakIya, Arthika ane dhArmika paristhiti upara paNa te moTo prakAza pADe che. vaccenA samayamAM aMgavijA'nuM paThana pAThana virala hatuM; te kAraNe enI khAsa karIne prAcIna hastaprato bhASAvaijJAnika abhyAsa mATe bahu upayogI che. bhAratIya sAhityanI, pramANamAM kaMIka avagaNAyelI zAkhAnuM "aMgavijajAe mUlyavAna prakAzana che. prAkRta TesTa sosAyaTInAM be agatyanAM prakAzano, je TUMka samayamAM bahAra paDanAra che te-vimalasUrikata * paumacariya" ane zIlAcAryakRta "mahApurisacariya." A beya bRhad prAkRta granyo che ane e beyanAM saMpAdana muni zrIpuNyavijayajIe karelAM che. "paumacariya'nuM saMskRta rUpAntara thAya "padmacarita." "padha" eTale rAma arthAta emAM jaina paraMparA anusAra rAmacarita athavA rAmAyaNanI kathA ApelI che. enI racanazailI ane bhASA varUpa uparathI, enA prathama saMpAdaka, jarmana vidvAna Do. harmana yAkobI e granthane cothA-pAMcamA sikA karatAM jUno gaNatA nathI. zIlAcAryakRta "mahApurisacariya" daza hajAra zlokapramANuno prAkRta grantha che. saM. 925mAM enI racanA thaI emAM copana mahApuruSonAM caritra ApelAM hovAthI te "caupanna mahApurisacariya" tarIke paNa oLakhAya che, ane lagabhaga aDhIso varSa bAda hemacaMdra saMskRta zlokomAM purANapaddhatie racelA "triSaSTizalAkApuSacaritra'nuM vastu ghaNe aMze emAMthI levAyeluM jaNAya che. A zIlAcArya ane vanarAjanA guru tarIke prasiddha zIlaguNasUri ke zIlAMkari eka ja che evI eka paraMparA che. chelle eka mahatvanA saMskRta graMtha viSe huM vAta karIza. e grantha che "viSNudharmottara purANa"no trIjo khaMDa. enuM zAstrIya saMpAdana Do. priyabAlA zAhe karyuM che ane enuM prakAzana thoDAka mAsa pahelAM ja gAyakavADa prAcya granthamAlAnA 130 mA puSpa tarIke thayuM che. saMpAdaka viduSIe A khaMDano racanAkALa I. sa. 450 ane 650 nI vacce nizcita karyo che. arthAta bhAratanA itihAsamAM suvarNayuga tarIke oLakhAtA guptayuganI A kRti che. aneka purANo ane upa purANomAM nagararacanA, sthApatya, zilpa citra, saMgIta, nRtya Adi kalAo viSenuM nirUpaNuM jovAmAM Ave che, paNa lalitakalAonuM jevuM vistRta ane vyavasthita nirUpaNa "viSNudharmottaramAM che tevuM bIjA eka paNa purANamAM nathI. A nirUpaNa "vighaNudharmottara 'nA trIjA khaMDamAM che, ane eTalA khAtara mAtra e khaMDanuM saMpAdana karavAmAM AvyuM che. prAcIna bhAratanI kalAomAM prayojAyela aneka muddAo ane pratIko upara te prakAza pADe che; ane prAcIna kalAonI praNAlikAo ane paraMparAone samajavA mATe pramANabhUta sAdhanarUpa banI rahe che. citrakalAne lagato emAMno vibhAga, je "citrasUtra" tarIke oLakhAya che, enAM aMgrejI tema ja gujarAtI bhASAntaro paNa A pahelAM thayelAM che. "viSNudharmottara 'nA A trIjA khaMDamAM kyA viSayo carcAyA che e TUMkamAM joIe. emAM saMskRta ane prAkRta vyAkaraNa, zabdakoza, chaMda zAstra, alaMkArazAstra, kaMkasaMgIta ane vAdyasaMgItanI carcA che. "nattasutramAM nRtya viSe ane citrasUtramAM citra viSe zAstrIya nirUpaNa che. e pachI "pratimAlakSaNama ' nAme vibhAgamAM judA judA devonAM rUpa" arthAta AkRtinuM nirmANa kevI rIte karavuM e viSe zilpIo ane citrakArone sUcanAo che. emAM "ka" athavA stUpa kevI rIte nirmANa karavo enuM paNa vidhAna che. chelle "prAsAdalakSaNama " e vibhAgamAM devamandironA nirmANa mATe sthapatione aneka rIte upayogI evI bAbato carcavAmAM AvI che, tathA prAsAdo bAMdhavA mATe jarUrI lAkaDuM, paththara, ITa vagere sAmagrInI parIkSA kevI rIte karavI e jaNAvyuM che tathA "vajalepa kevI rIte taiyAra karavo e sUcavyuM che. "vajalepa" eTale iMTa, paththara vagerene vajanI jema coTI janAro, simenTa jevo padArtha che. mUtionI pratiSThAvidhi paNa e vibhAgamAM varNavelI che. prAcIna bhAratanI vividha kalAonA abhyAsa mATe advitIya mahattvanA, viSNudharmottara 'nA tRtIya khaMDamAM nirapita viSayonuM che. priyabAlAnuM aitihAsika ane vivecanAtmaka adhyayana ane saMskRta zabdasUcio have pachI gAyakavADa prAgyamALAnA eka alaga graMtharUpe prasiddha thaze. prAcIna grantho para keTalAMka navAM saMzodhanono A TUMka paricaya, e prakAranI vidyApravRttinI anekavidha agatyano achaDato khyAla Apaze. (AkAzavANInA saujanyathI) Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMdha pUjAnuM phaLa zrI navInacaMdra a. dozI jinano guNagaMdha bharI hRdaye, jana dravya sugaMdhathI pUjA kare, tene lAbha suzAMti sadAya vare. tenAM pAtaka sadhaLAMye dUra khare. bhAratavarSamAM vaitADhya parvatanA dakSiNa bhAgamAM gajapura nAme vidyAdharonuM nagara hatuM. tyAM jayasUra nAme vidyAdhara rAjA hato. te rAjAne zubhamati nAme rANI hatI. bIje vakhate rANInA garbhamAM trIjA devalokamAMthI cavIne eka samyagadaSTa devatA saMkramyo, rANIne manamAM dohada thayo. "sugaMdhI dravyo vaDe huM jiniMdronuM arcana karuM " rAjA ane rANI vimAnamAM besIne aSTApada parvata para pUjana karavAne nIkaLyAM. rastAmAM rANIne pANInI tarasa lAgI tethI vimAna eka jaMgalamAM jharaNA pAse utaryuM. rANIe rAjAne pUchyuM, "he svAmI, A sugaMdhI vanaspationA pradezamAM paNa A aNagamatI durgadha kyAMthI Ave che?" rAjA jyasUre kahyuM, "priye, mahAtapasvI muni lAMbA kALathI dhyAnamAM sthira che, temaNe zarIranI saMbhALa lIdhI nathI, tethI te zarIramAMthI rakhAvatI gaMdha tane asahya lAge che. cAlo ApaNe e munivarane vaMdana karIne mAnavajanmane dhanya banAvIe!" rANIe vaMdana karyA pachI potAnA patine muninA dehane jALavaDe pakhALavAno Agraha karyo tethI temaNe muninA dehano mela dUra karI tenA upara sugaMdhI padArthono lepa karyo. rAjA jayasUra ane rANI zubhamati pachI aSTApada tIrtha para jaIne sugaMdhI cUrNa vaDe bhagavAnanI arcanA karavA lAgyAM. ahIM sugaMdhI dravyanA AkarSaNa vaDe vananA bhamarAo vanaspati mUkIne muninA dehamAM chidro karavA lAgyA. munino deha cALaNInI mAphaka chiddhayukta thayo. vidyAdhara ane vidyAdharI banne pAchAM vaLyAM tyAre temane muninI AvI avasthA joI rANIne potAnA avicArI sevAkRtya mATe pazcAtApa thayo. tyAM to munine lokAlokane prakAzanAruM evuM kevaLajJAna utpanna thayuM. devoe mahAtsava karyo. rAjArANIe muni pAse potAnA aparAdhanI kSamA mAgI. munie kahyuM "muninI durgachA karavAnuM tAruM pApa te pazcAttApathI zoSavI nAkhyuM che chatAM eka bhavamAM kaMIka bhogavavAnuM bAkI rahI gayela che." rAjA ane rANIe potAnA putra vidyAdhara kalyANane gAdI ApIne dIkSA grahaNa karI banne uttama munino AcAra pALIne devadevIpaNe saudharmakalpamAM utpanna thayAM. have rANI zubhamatinuM devI tarIkenuM AyuSya TUMkuM hovAthI te bhAratavarSamAM hastinApuranA rAjA jitazatrune tyAM atizaya svarUpavAna evI putrI tarIke janmI. yauvanAvasthAmAM te kanyAno svayaMvara racavAmAM Avyo. moTA moTA vidyAdharo ane kinnarone choDIne rAjakumArI madanAvalIe zivapuranA rAjA siMhadhvajane svAmI tarIke pasaMda karyA. siMhadhvaja ane madanAvalIno vakhata paraspara prItinA sukhamAM jhaDapathI pasAra thavA lAgyo. muninI pUrvabhavamAM karelI duchAne kAraNe rANI madanAvalIne karmodayane lIdhe dehamAMthI evI dusaha durgadha TavA lAgI ke lokone tenI pAse ubhA raheluM asahya banI gayuM. vaidyo paNa A karmaroga sAme lAcAra thayA. rAjAe dUra araNyamAM eka mahela baMdhAvIne keTalAka rasAlA sAthe rANIne tyAM rAkhI. I rANI potAnuM AvuM asahya tiraskAramaya jIvana bahu ja zAMta rIte pUrvano pApakarmano udaya mAnIne sahana karavA lAgI. eka vAra rANI potAnA manane karmavicAranI bhAvanAthI sAMtvanA ApatI hatI tyAM araNyanA mahelamAM eka camatkAra banyo. rANInA mahelamAM eka popaTa ane menA dAkhala thayAM ane staMbhanA vaLAMkano Azraya laIne tyAM ja beThAM. rANI jyAre UMdhavAnI taiyArI karavA mATe paMcaparameSThinuM smaraNa kare che tyAre pakSiNI kahe che, "he svAmI, koI kathA kaho to rAtanI ThaMDI vIsarI zakAya, 28 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga julAI 1959 popaTa kahe, "huM tane eka manohara paraMtu kapita kathA kahuM chuM." pakSiNa bolI, "mane satya kathA ja kaho jethI satya jANavAno saMtoSa thAya ane manoraMjana paNa thAya." popaTe to rANI zubhamati ane vidyAdhara rAjA jayasUranI kathA vistArIne kahI. rANI madanAvalIne A sAMbhaLIne potAno pUrvajanma yAda Avyo. pakSiNIe pUchyuM ke te zubhamati hAla kyAM janmI che. popaTe kahyuM, tArI sAme ja A palaMga para beThelI durgadhayukta zarIravALI, munighaNAnuM phaLa bhogavatI A rAjarANI madanAvalI che." pakSiNIe kahyuM, "svAmI, A rANInuM duHkha dUra karavAno koI upAya kaho." popaTe kahyuM, upAya saraLa che. je sAta divasa sudhI sugaMdhI dravyo laIne A rANI vItarAga pratimAnuM pUjana kare to teno roga jarUra zAMta thAya." rANIe to AvI vadhAmaNI sAMbhaLI tethI tenuM aDadhuM duHkha tyAMne tyAM ochuM thaI gayuM. tene asahya durgadhanI avasthAmAM paNa ArogyanI AzA utpanna thavAthI khUba harSa utpanna thayo. paNa pakSiyugala rANI jotI hatI tyAM ja adazya thaI gayuM. rANIe uttama sugaMdhadravyonA cUrNa vaDe vItarAga paramAtmAnI pratimAonI pUjA zarU karI. jema maMtranA baLathI pizAca zAMta thAya tema rANIno roga pUjananA krama pramANe anukrame sAta divase taddana zAMta thaI gayo. rasAlAmAMnA purUSoe tarataja jaIne rAjAne A zubha samAcAra ApyA. rAjAe tarataja rANIne dhAmadhUmathI nagaramAM dAkhala karI ane pharIne rAjArANI prItipUrvaka rahevA lAgyAM. zivapura nagaranA udyAnamAM Aje amitateja nAmanA dharmAcArya padhAryA che. temane kevaLajJAna vahyuM che tethI dUradUrathI A muninuM darzana karavA mATe loko Ave che. rAjA siMhadhvaja ane rANI badanAvalI paNa sarvata muni amitatejanA darzane AvyAM. rANIe munine pUchyuM, "prabho, mane popaTa rUpe rogano upAya darzAvanAra koNa hatuM ? " muni amitateja bolyA, "bhale, e tAro pUrvajanmano svAmI vighAghara jyasUrano jIva je hAlamAM saidharmakalpamAM deva che te tArA paranI prItine kAraNe zukyugalarUpe tane upadravamukta karavA Avelo." rANIe sarvajJanAM vacana sAMbhaLyAM tethI tene saMsArabramaNanA bhaya vize gabharAmaNa thaI. tethI teNe mahArAjA siMhadhvajanI icchA barAbara nahotI chatAMye bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. sAdhvI badanAvalI haMmezAM dhyAnamAM sthira rahIne AtmAnaMdamAM magna rahe che. have pUrvajanmano madanAvalI no pati vidyAdharane tyAM janamyo che. yuvAna thayo che. vimAnamAM besI paraNavA jato hato tyAM teNe rastAmAM sAdhvIne joI. pUrvasaMskArane kAraNe teNe sAdhvI pAse bhogaprArthanA karI, tapa choDIne potAnI ardhAginI banavA teNe madanAvalIne bahu samajAvI. madanAvalI sAdhvI acaLa rahyAM. tethI anukULa upasargo sahana karatAM temane kevaLajJAna utpanna thayuM. devoe mahotsava karyo. vidyAdhara mRgAMka paNa pUrvajanmano vRttAMta jANI kevaLIne vaMdana karI potAne sthAne gayo. Ama rANI zubhamati prabhupUjAnA punyanA prabhAve anukrame anaMta du:khano aMta karIne zAzvata sukhane pAmyAM. (vijayacaMda kevalInA rAsamAMthI) Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Glory of Jainism Of all Indological studies, Jainism has been particularly unfortunate in that the little that is done for it stands in vivid contrast with the vast undone. We shall not attempt to relate here, neither shall we venture to sketch in outline, the mighty developments of the dogmas, the institutions and the doctrines of this great religion. Ours will be an attempt to follow the fortunes of a people, stout and sturdy, great and glorious, both in making a history for themselves and for their religion, and to estimate, in however tentative and fragmentary a fashion, the intrinsic worth of their contribution, particularly to the rich and fruitful cultural stream of India. "The history of ancient India," says a modern historian, "is a history of thirty centuries of human culture and progress. It divides itself into several distinct periods, each of which, for a length of several centuries, will compare with the entire history of many a great people." In these "thirty centuries of human culture and progress", the Jaina contribution is a solid synthesis of manysided developments in art, architecture, religion, morals and sciences; but the most important achievement of the Jaina thought is its ideal of Ahimsanon-violence-towards which, as the Jainas believe, the present world is slowly, though imperceptibly, moving. It was regarded as the goal of all the highest practical and theoretical activities, and it indicated the point of unity amidst all the diversities which the complex growth had inhabited by different peoples produced. It is really difficult, nay, impossible to fix a particular date for the origin of Jainism. To the Jainas, Jainism has been 1. Dutt, Ancient India. p. 1. 30 Shri Chimanlal J. Shah, M.A. revealed again and again in every one of the endless succeeding periods of the world by innumerable Tirthankaras. Of the present age the first Tirthankara was Rsbha and the last two were Parsva and Mahavira. Nevertheless, modern research has brought us at least to that stage, wherein we can boldly proclaim all these worn-out theories about Jainism being a latter off-shoot of Buddhism or Brahmanism as gross ignorance or, to repeat, as erroneous misstatements. On the other hand, we have progressed a step further, and it would be considered a historical fallacy to say that Jainism originated with Mahavira. This is because it is now a recognised fact that Parsva, the twenty-third Tirthankara of the Jainas, is a historical person, and Mahavira like any other Jaina enjoyed no better position than of a reformer in a galaxy of the Tirthankaras of the Jainas. Coming to the reformed Jaina Church of Mahavira or Jainism as such, it spread slowly among the poor and the lowly, for it was then a strong protest against caste privileges. It was a religion of equality of man. Mahavira's righteous soul rebelled against the uprighteous distinction between man and man, and his benevolent heart hankered after a means to help the humble, the oppressed and the lowly. The Brahmana and Sudra, the high and the low, were the same in his eyes. All could equally effect their salvation by a holy life, and he invited all persons to embrace his catholic religion of love. It spread slowly as Christianity spread in Europe in the early days-until Srenika, Kunika, Chandragupta, Samprati, Kharavela, and others embraced Jainism during the first few glorious centuries of Hindu rule in India. If by atheism we understand the Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 31 julAI 1959 belief that there is no eternal supreme God, Creator and Lord of all things, Jainism is atheistic. The Jainas flatly deny such a Supreme God, but believe in the eternity of existence, universality of life, immutability of the Law of Karma, and supreme intelligence as the means of self-liberation. The other characteristic feature of Jainism is the doctrine of syadvada or anekantavada. This unique feature of Jaina philosophy has been considered as the outstanding contribution of the Jainas to Indian logic. "The doctrine of Nayas or standpoints is a peculiar feature of the Jaina logic". It is common with all religions to insist upon and pro- vide for perfect knowledge. Every religion tries to teach man to go beyond the phenomenon. Jainism does the same, and with this difference, that it does not recognise the real from a restricted point of view. No better example of the clarity, subtlety and profundity of the Jaina intellect could be given: Regarding the literary contribution of the Jainas, it would take a fairly big volume to give a history of all that they have contributed to the treasures of Indian literature. They have developed at all times a rich literary activity. They have contributed their full share to the religious, ethical, poetical and scientific literature of ancient India. All the species are respected in it, not only those which have an immediate bearing on the canonical writings--that is to say, the dogmatic, the moral, the polemic and the apologetic-but also history and legend, epic and romance and lastly sciences, such as astronomy, and above all sciences like astrology and divination. In the realm of art, the elaborately carved friezes in the cave temples and dwellings on the Udayagiri and Khandagiri Hills, the richly decorated Ayagapatas and Toranas of the Mathura find, the beautiful free-standing pillars on the mountain masses of Girnar and Satrunjaya, the admirable architecture of the Jaina temples of Mount Abu and elsewhere, and the pictorial remains evolved under the austere influence of Jainism are sufficient to evoke the interest of any student of Indian history. They combine in them the Triune Entity of Indian art-a sublime union of the purely decorative, the realistic and the purely spiritual. In the words of Dr. Guerinot, "The Hindu art owes to them a great number of its most remarkable monuments. In the domain of architecture, they have reached a degree of perfection which leaves them without a rival." In conclusion, if Ahimsa may be generalised as the fundamental ethical virtue of Jainism, Syadvada may be described as the central and unique feature of Jaina metaphysics, and the explicit denial of the possibility of a perfect being from all eternity with the message of "Man! thou art thine own friend", as the centre round which circles the Jaina ritual. All this combined with the ideal of Ahimsa teaches : He prayeth well, who loveth well Both man and bird and beast He prayeth best who loveth best All things both great and small. --Coleridge and that is why a Jaina always says: khAme bhi savvajIve, samve jIvA svamaMtu me / mittI me samvabhUesu, veraM majhaM na keNai / / "T forgive all souls ; let all souls forgive me. I am on friendly terms with all; I have no enmity with anybody." 2. Radhakrishnan Indian Philosophy. p. 298. 3. Guerinot, La Religion Djaina. p. 297. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHONE: 20898 Modified DESIGN "Diamond" PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S. 1, 1/2 & 1/4 TOLA WE BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES giam WITH-069950 MANILAL CHIMANLAL & CO. 188, S' ROTLF BA ? A R 'BOMBAY rijharva beMka oNpha inDiyA, muMbai, sonuM-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka laeNboreTarI ane riphAinarI 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 phona naM. 42795 LONAL REFI WR BOMBAYi}} GRAM: "KAKAJA naeNzanala riphAinarI chApanI cAMdI baoNmbe buliyana eNrsasaezana li. muMbaI - 2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sivara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra maracanTsa buliyana mesTiMga eNnDa esega DipArTamenTa dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGOR Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GANR * THEN SEX THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited ) CAPITAL Issued & Subscribed Capital ... Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds ... ... Rs 25,00,000 www : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. LIST OF BRANCHES Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur wwwVNAVANA H, K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B 7704 Q A- its design WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL? Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER JAINYUG SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 SAM-3-S A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImAM zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20. pAyadhunI, muMbaIthI prakaTa kayuM. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra jaina yuga oNgasTa 1952 mUlya : 25 naye paise taM zrI sohanalAla ma. koThArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wan jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika + jainayuga : vyavasthApaka maMDala : zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI bhA 2) ve A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. .mmmmm anu ka ma : ogaSTa 1 95 9 4na. samAja rakSAnA upAyo 1 zrI jaina zvetAmbara konpharansa 5 kAryAlaya pravRtti noMdha samAcAra saMkalana 8 - cakravartI bharata mahArAjAno eka anupama jIvana prasaMga 9 pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja mAnanI sAdhanA 13 ". yaMdaremA" saMtanA zabdo 15 prophe. Indra. anu: zrI gulAbacaMda jaina pUSpapUjAnuM phaLa 19 zrI navInacaMdra a. dozI 2ThI vizAhadara 21 zrI ratilAla dIpacaMda desAI mathurAnA AyogapadanA samayanI jaNAtI cANasmAnI bhavya mUrti ane jayapuranI kamanIyama i27 citraparicayakAra pU. zrI yazovijayajI mahArAja muDasthala mahAtIrtha 30 zrI sobhAgyacaMdra siMgI SAMSARA : A MAN IN THE WELL, 32 Shri Haribhadrasuri zrI jaina zve. kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI vilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTERFLUMB FORM bhagavAna pArzvanAtha jinaprAsAda - khajUrAho kaoNpIrAITa : Arkiolojikala DipArTameMTa oNpha iMDiyA ] Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAANA CARRAN / citra naM. 2 citra na. 1 cANasmAnA jinamaMdiranA pArzvanAtha bhagavAna pU. zrI yazovijayajI mahArAjanA saMgrahamAMthI] jayapuramAM dhIvALA rastA upara AvelA paMcAyata maMdiranI kamanIya mUrti [citraparicaya pA. 27-29 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : januM 20, navuM 2 - vIrAta saM. 2486, vikramAke 2015 - tA, 1 ogasTa 1959 - aMka 10 uttama : kSamAmArdavAjavazaucasatyasaMyamatapastyAgAkiMcanyabrahmacaryANi dharma : // kSamA, mAdava, Arjava, zauca, satya, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcanya ane brahmacarya e daza prakArano uttama dharma che. - tavArthasUtra sa mA ja 2kSA nA upAyo ahIM amAre je kahevI che, te che to samAjasevAnI ja vAta; paNa have e vAta mAtra sevAnI ja nathI rahI paNa samAjanI rakSA jeTalI mahatvanI ane tAkIdanI banI gaI che. sevAmAM to kaMIka thAya, kaMIka na thAya to paNa cAle; ane sevA karavAnI bhAvanAvALA, potAnI IcchA ane zaktinI maryAdAmAM rahIne je kaMI niHsvArtha bhAve karI chUTe, eTalAthI samAje saMtoSa mAnavo paDe. paNa jayAre sevAne badale rakSAno vicAra thato hoya tyAre to, rASTranI rakSAnI jema, samAjanI rakSA mATe paNa je je karavuM Avazyaka ane anivArya lAge, te te game tema karIne karavuM ja ghaTe; ane e karavAmAM jeTalI kacAza ke khAmI rahe eTale aMze samAjanuM rakSaNa jokhamAyA vagara na rahe; eTale aMze samAja vizRMkhala bane! sevA ane rakSAnI vacce A mahatvano taphAvata che; ane tethI jaina samAjanI atyAranI paririthatino vicAra karatAM sevAne badale rakSA zabdano prayoga karavAnuM ame munAsiba mAnyuM che. ame IcchIe chIe ke samAja A taphAvatane samaje. mAnavIne je ke sAmAjika prANI-eTale ke samAjamAMke samUhamAM jIvanAra prANI-tarIke oLakhAvavAmAM Avela che; Ama chatAM itihAsayuga pahelAMnA ghaNA prAcIna kALamAM mAnavImAM samUhajIvananI lAgaNI bhAgye ja pravartatI hatI; ane potAnA bhAgyanI sAme ke potAnI jAta upara AvI paDatI musIbatonI sAme moTe bhAge mAnavI pote ja ekalo jhajhamato; ane emAM bIjAoe bhAgIdAra banavuM joIe ke bIjAoe madade doDI AvavuM joIe, evI AzA ke apekSAthI paNa e para hato. pariNAme mAnavajIvana e eka rIte vyaktigata jIvana banI rahetuM, jenA mAthe paDI hoya e ja bhogave evo nyAya pravartI raheto, ane potAne maLelA jIvanathI kevI kevI siddhi o hAMsala karI zakAya che eno mAnavIne koI khyAla ja na Avato. janmavuM, ApameLe jivAya e rIte jIvavuM ane vakhata pAkaye pAMdaDuM kharI paDe ema duniyAmAMthI vidAya thaI javuM-lagabhaga AvI aNavikasita dazA ja tyAre mAnavI anubhavato hato. Avo paNa eka yuga hato, ane e yugamAM palaTo AvatAM yugonA yugo vItI gayA. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNgasTa 1950 jema jema mAnavInA mana upara potAnI vyaktigata, mAnavanirmita ane kudarate sarjelI musIbatonI bhIMsa vadhatI gaI, asahya banatI gaI ane ekale hAthe enI sAme jhajhamIne TakI rahevAnuM ke enuM nivAraNa karavAnuM ene potAnA gajA bahAranuM ke azakya lAgatuM gayuM tema tema enA manamAM sAthIonA, sahakArIonA, sahAyakonA ane chevaTe samUhajIvananA vicArono janma thato gayo hoya ema lAge che. e manomaMthananI prakriyA paNa peDhIo sudhI cAlu rahI ane chevaTe samUhajIvana e ja mAnavajIvanano mukhya mArga banI gayo. samUhajIvananI A bhAvanAnA vikAse ja, samaya jatAM, mAnavIne sAmAjika prANI tarIke oLakhAvyo hoya to nA nahIM. samUha jIvananI bhAvanAno jema jema vikAsa thato gayo, tema tema, eka yA bIje nimitte mAnavIonA nAnA moTA samUho, jyo, saMgho ke samAja racAtA gayA. AgaLa jatAM jJAtio ane nAnAM-moTAM rAjayonI racanAnI pAchaLa paNa mukhyatve samUha jIvananI bhAvanA ke jhaMkhanAe ja preraka baLa tarIke kAma karyuM hovuM joIe. Ama chatAM varNavyavasthAne AnA eka apavAda tarIke lekhI zakAya ema che. varNavyavasthA mULe to samAjajIvana sucAru rIte cAlI zake evI kAryavaheMcaNI ane kAryavyavasthA mATe ja nirmANa thaI hatI. paNa vakhata jatAM emAM evI to vikRti pravezI gaI ke e samAjajIvanane suvyavasthita ane saMgaThita banAvavAne badale mAnavasamUhomAM bhedabhAvanuM sarjana karanArI nIvaDI ! eNe UMca-nIcapaNanA vighAtaka baLone janma ApIne saMgaThita mAnavajIvanane jANe jIrNazIrNa banAvI dIdhuM; du:khI du:khI banAvI dIdhuM! vaLI, jUtharacanA ke saMdharacanAnI A prakriyA atyAre have baMdha paDI gaI che ke aTakI paDI che, ema paNa kahI zakAya ema nathI; atyAre paNa e, bhale judA rUpe paNa, cAlu ja che. A yugamAM paNa judA judA dezomAM judAM judAM samAna hito dharAvatA mAnavIo potAnA saMdho ke maMDaLo race ja che. vepArI maMDaLo, udyogapati maMDaLo, gumAstA maMDaLo, zikSaka-adhyApaka maMDaLo, majUra maMDaLo, kheDUta maMDaLo vagere AnAM ja udAharaNo che. kadAca ema ja kahI zakAya jUthabhAvanA ke samUhabhAvanAno vikAsa atyAre jeTalo thavA lAgyo che eTalo pahelAM bhAgye ja thayo hato. bhaviSyano ItihAsakAra kadAca A yugane samUhabhAvanAnA vikAsanI carama koTinA yuga tarIke paNa oLakhAvavA prerAya to nA nahIM. moTA moTA rASTronA dhoraNe paNa atyAre A ja bhAvanAne vega apAI rahyo che, ema lAgyA vagara nathI rahetuM. ane tethI samUhabhAvanA e A yuganuM eka viziSTa lakSaNa banI gayuM hoya ema lAge che. ahIM A badhuM ATalA vistArathI kahevAno artha e che ke AvI paDatI dareka jAtanI muzkelIono saphaLatApUrvaka sAmano karavAne mATe ane mAnavajIvanano vyaktigata ane sAmUhika vikAsa thAya e mATe judA judA mArgo zodhavA mATe ane judA judA upAyo ajabhAvavA mATe ja mAnavajUtho ke mAnavasamAjanI racanA karavAmAM AvI hatI-karavAmAM Ave che; ane ema karavAmAM ja e jUtho ke samAjonI upayogitA ane caritArthatA rahelI che, samUhajIvanane mATe judA judA niyamo ane rIta-rivAjonI racanAnI pAchaLa paNa eka mAtra e ja udeza hato ke mAnavInuM samUhajIvana kevI rIte vyavasthita, saMgaThita ane saraLa bane, ane vyaktigata rIte pratyeka mAnavI kevI rIte sukhI bane ane zAMti pUrvaka potAnuM jIvana vitAve. eTale koIpaNa niyama, rIta-rivAja ke rUTinI upayogitA tyAM lagI ja samajavI ghaTe ke jyAM lagI e tene mAnavasamAjane ane sAthosAtha te samAjanA pratyeka mAnavIne vikAsane mArge dore ke vikAsanI taka pUrI pADe. je kSaNe e AvuM kAma karavAnI zakti gumAvI bese ane vyakti ane samAja bannene mATe bhArarUpa banI jAya tyAre e bakarAnA gaLAnAM AMcaLanI jema taddana nirupayogI ja nahIM, boja ane upAdhirUpa paNa banI jAya che. kyA niyamo, kayA rItarivAjo ane kaI rUTio vyakti ane samAjane mATe nirapayogI ane kevaLa bhArarUpa banI gayela che, e jANavAnuM ane e jANIne ene dUra karavAnI hiMmata dAkhavavAnuM kAma samAjanA dUradarzI AgevAno ane dhuraMdharonuM che. ema karavAmAM ja emanI AgevAnInI zobhA ane saphaLatA che. paNa savAla e thAya che ke AvI hiMmata ane AvI dUradazitA dekhADI zake evA AgevAno ApaNe tyAM che keTalA ? saune cAluM cIle cAlavAmAM ja sAra lAge che; Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ane ghara karI gayelI vartao jalApa banI gaI hovA chatAM enI sAme thavAnuM kAma mINanA dAMte loDhAnA caNA cAvavA jevuM AkaruM thaI paDe che. pariNAme samAja rakSAno prazna je rIte makkamatApUrvaka hAya dharAvo joI e e rIte hAtha dharI zakAto nathI, ane samAjanI sthiti dinapratidina vadhune vadhu gayA gADA jevI gaLiyA baLada jevI thatI jAya che ! amane potAne to cokkasa lAge che ke jaina samAjanI rakSAno prazna tyAre evA nAjuka tabakake pahoMcyo che ke have samAjasevAnI vAto karyo, samAjasevAnI daSTie thoDI ghaNI doDadhAmake pravRtti karyuM, moTamoTA dAvo ke pravacana karyuM, athavA to lAMbIlAMbI ane ta carcAvicAraNA karyuM ApaNuM kAma saravAnuM nathI. TharAvo, carcAo ane pravacano ApaNe peTa bharIne karI cUkayA chIe; bhAvanAthI, zokhathI 6 sAcI sevAvRttithI sevApravRttine paNa ApaNe dIdIka ArI cUkyA chIe. sakhAvato ane bIjI pravRttio karavAmAM paNa ApaNe kazI khAmI rahevA dIdhI nathI; ane chatAM atyAre ApaNo samAja hatI-nAbUdInA ke jIvasaTosaTanA savAlamAM aTavAI gayo che, e eka hakIkata che. kono vyavahAra sacavAro ane kInI Abara TakI zahero e ja moTo koyaDo thaI gayo che ane Ama thavAnAM bIjAM game te aneka kAraNo hoya, paNa enuM mukhya kAraNa to asAra vadhI gayelI. aArthika saMkaDAmaNuM ja che, emAM jarAya zaka nathI. eTale samAjarakSAnA upAya tarIke sauthI pahelI vAta to A Arthika saMkaDAmaNumAMthI samAjane bI rIte bacAvI levo ane e saMkaDAmaNu chatAM ApaNA vyavahAro ane saMbaMdhone kevI rIte jALavI rAkhavA, eno mArga zodhI kADhavo e ja che. A mATe paheluM satya to e dhyAnamAM levAnI jarUra che ke niyamo, rIta-rivAjo ane dicyo e samAjane mATe che; nahIM ke samAja e badhAne mATe. eTale je je rUTio ke riyAne samAjane mATe khArIrUpa banavAne badale have zAparUpa banI gayA hoya ene zodhI zodhIne vinA vilaMbe dUra karavA joI e. samAja e paNa eka jAtanuM zarIra che; ane tethI zarIra upara ladAyelo binajarUrI bojo ocho thAya to ja zarIra nirAkuLapaNe gati karI zake, e kahevAnI jarUra na hoya. 3 geMgasTa 1959 A to thaI anAvazyaka bojo dUra karavAnI vAta. paNa kevaLa AvA nakArAtmaka pagalAthI samAjanI rakSA thaI jaze ema rakhe ApaNe mAnI laIe ! e mATe to nakArAtmakanI sAthosAtha vidhAyaka pagalAM bharavAnI paNa eTalI ja jarUra che. kadAca ema paNa kahI zakAya ke je vidhAyaka eTale ke racanAtmaka pagalAM mamatAparvaka bharavAmAM Ave to niSedhAtmaka pagalAM bharavA mATe arthAt je vastuone dUra karavAnI jarUra hoya te dUra karavA mATe vizeSa mathAmaNu bhAgye ja karavI paDe. A vidhAyaka pagalo saMbaMdhI thoDoka vicAra karIe. A vAtano vicAra karatAM sauthI paheluM dhyAna vyAvahArika zikSaNa tarapha jAya che. jemane janmathI sahaja rIte bAulananI zakti maLI hoya ke o ApameLe koI paNa AmAM pAvaradhA banI javAnI kudaratI zina dharAvatA hoya athavA to jemane vepAra, udyoga ke saMpattinI patrika vAraso maLyo hoya emane avazya lekhIne bAkInA lagabhaga khAkhA samAje AvavA ka zikSaNanI koIka ne koika zAkhAmAM evI nipunA meLavavI ja joIe ke jethI e potAnuM ane potAnA kuTuMbanuM bharaNa-poSaNlR karI zake ane potAnAM saMtAnone sArI rIte zikSaNa ApI zake. samAjanA chokarA-chokarIone AvA zikSaNa mATenI jarUrI Arthika jogavAI karI ApavA prayatna karatI TalIka saMsthAo ApaNe tyAM che, ane emAM samaye samaye vadhAro paNa thato rahe che, e mAnaMda ane saMtoSanI vAta che. Ama chatAM atyAranI khUba vadhI gayelI jarUriyAtonA pramANamAM A jogavAI bahu ja apUratI che ane ghaNAM vidyArthI-vidyArthinIone abhyAsa mATe bhAre muzkelIo veThavI paDe che, e paNa eTaluM ja sAcuM che. eTale ame icchIe chIe ke samAjanA AgevAno, zrImaMto ane ApaNI mukhya mukhya saMsthAonuM dhyAna A ati mahattvanI bAbata tarapha jAya, ane ApaNo dAnano pravAha A pradeza tarapha sAthosAtha vadhAre vegathI vaheto thAya. bIjI vAta che, samAjamAM lAMbA vakhatathI ghara karI gayelI kAma ke mahenata pratyenI sUganuM nivAraNa thAya evuM preraka vAtAvaraNa UbhuM karIne jAtamahenata ane zramanI pratiSThA vadhAravAnI. eka raLe ane pAMca khAya, ane e ekanA cAlyA javAthI AkhuM kuTuMba, ekaDiyA mahelanI Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ogasTa 1959 mana jema veravikhera thaI jAya-lAMbA vakhatathI AvI nakalI rIte jIvavA tarapha vaLI gayelI madhyamavarganI A tAsIrane have tarata ja pheravavI joIe. A mATeno uttama upAya udyogagRho, parizramAlaya jevI navarAo pAsethI kAma laIne emane dAma ApI zake evI saMsthAo sthApavI e che. sadabhAgye A dizA tarapha ApaNuM dhyAna to ThIkaThIka gayuM che, paNa e mATenA ApaNA prayatno "pAzerAmAM pahelI pUNI" jevA paNa bhAgye ja che. samAjamAM Ane anurUpa vAtAvaraNa sarajAtuM jAya che, e sAruM che; paNa enI gati kIDI jevI evI to dhImI che ke pharI kayAre e aTakI paDe ane pharI pAchI hatI evI ne evI sthiti kyAre sarjAI jAya evo bhaya satata rahyA kare che. A mATe jeTalI paisAnI ane anukULa vAtAvaraNa UbhuM karavAnI jarUra che, teTalI ja UMDI sUjha ane e kAryamAM zaktine kendrita karavAnI jarUra che. A mATe lAgaNIthI ke zokha tarIke phurasadanA vakhate amuka kAma karI che. evA kAryakarothI have kAma nahIM cAle, e mATe to have e kAmamAM pUrepUrA kheMcI jAya evA bhekhadhArI kAryakaro ja joIze. vaLI, jeo uMmarane kAraNe taddana azakta hoya, bimArIne kAraNe kaMI karI zake evA na hoya tema ja jeo kAma karI na zake eTalA apaMga hoya emanA jIvananirvAhano savAla paNa samAjarakSAno ja savAla lekhAvo joIe, ane e mATe paNa kaMIka nakkara ane kAyamI jogavAI thavI joIe. tema ja atyAre je sAcA arthamAM samAjanuM rakSaNa karavuM haze to rAjadvArI kSetre paNa ApaNe ApaNI tejasvitA ane upayogitA sAbita karavI paDaze; ane Ano mukhya upAya paNa evA bAhoza kAryakarone taiyAra karavA e ja che ane e kArya paNa ucca koTInA zikSaNa vagara sAdhya banI zake ema nathI. A rIte atyAre samAjanI rakSA mATe upara jaNAvyA te tema ja evA ja bIjA aneka upAyo ApaNe satvara hAtha dharavA paDaze; paNa AvAM kAryo vyaktio dvArA nahIM paNa zaktizALI saMsthAo dvArA ja yogya rIte thaI zake e kahevAnI jarUra na hoya. Ano artha e thayo ke je ApaNe samAjanI rakSA karavI hoya to ApaNI konpharansane ane bIjI saMsthAone vadhAre kAryakSama ane vadhAre zaktizALI banAvavI joIe. ApaNe e dizAmAM dattacitta banIe e ja abhyarthanA. - rakaraNa karI RAI W It ili ll HD. BETHilliant Elifili[ltilitiefpaHBji[ Avinas- liful Links mathurA za95 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetA bura kaoNnpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka oMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) maMchAlAlajI, (21) zrI saradAramalajI sezamalajI (22) zrI ratanacaMdajI kapuracaMdajI, (23) zrI bhagAjI sohanarAjajI, (24) zrI hajArImalajI pukharAjajI, (25) zrI gomarAjajI phatecaMdajI, (26) zrI amaracaMdajI sobhAgacaMdajI, (27) me. kAmadAra bradharsa, (28) e. pI. bI. zAha (prAIveTa) li. kula rUA. 7020/ murabbI ane AjIvana sabhAsado kaoNnpharansanA pratinidhi maMDaLanA juna-julAI 1958 daramyAna dakSiNa pradezanA pravAsa samaye noMdhAyela sabhyo paikI madrAsa, kocIna, kannura ane beMgloranA nIcenA je sabhyonI rakama prApta thaI che te AbhAra sahita svIkAravAmAM Ave che. madrAsa ane kocInanI rakama zrI esa. lAlacaMdajI DhAo, beMgloranI zrI mohanacaMdajI ThaMdrAe ane kannuranI zrI lAlacaMdajI anopacaMdajI enDa kaMpanIe vasUla laI saMsthAne mokalavA mATe je mahenata lIdhI che te stutya ane anukaraNIya che. madrAsanA sabhyo:peTrana sabhya "ba" varga rUA. 501. (1) zrI tArAjI mAMgIlAlajI, (2) zrI jehAjI manIrAmajI, (3) me. rUpacaMda chabIladAsa enDa sansa. (4) dhI maisUra prImIara meTala phekTarI-madrAsa, (5) dhI jaina meTala roliMga milsa. kula rUA. 2505 00. AjIvana sabhya "a" varga rUA. 251. (1) zrI moticaMdajI zIvarAjajI, (2) me. je. hajArImalajI enDa kuM. (3) zrI harakhacaMdajI mIsarIbhalajI, (4) zrI hIrAjI vanIcaMdajI, (5) zrI zIkhaba- dAsa chaganarAjajI, (6) zrI kuA mAMgIlAlajI, (7) zrI kasturacaMdajI tejarAjajI, (8) zrI zIvarAjajI maMchAlAlajI, (9) zrI kuMdanamalajI mIsarImalajI, (10) me. gomarAjajI enDa sansa, (11) me. jeThamalajI jJAnamalajI enDa ku. (12) zrI zIkhabadAsajI bhUrAmalajI (13) zrI mulacaMdajI devIcaMdajI (14) zrI bhurAmalajI bhabhUtamalajI, (15) zrI vanecaMdajI phojamalajI, (16) zrI jeThamalajI sukanarAjajI, (17) zrI jagarUpajI vanecaMdajI, (18) zrI zIvadAnamalajI khImacaMdajI, (19) zrI saradAramalajI kesarImalajI, (20) zrI dhanAlAlajI AjIvana sabhya "ba' varga . 101 (1) zrI mIsarImalajI kezAjI, (2) zrI phulacaMdajI sumeramajI, (3) zrI kapuracaMdajI dAnAjI, (4) zrI mulatAnamalajI mIzarImalajI, (5) zrI phulacaMdajI caMpAlAlajI, (6) zrI bhagarAja mIzrImala), (7) zrI kAnajI chaganarAjajI, (8) zrI mulacaMdajI AsurAmajI, (9) zrI haracaMdajI samarathamalajI (10) zrI hastamalajI mAMgIlAlajI, (11) zrI vajanajI bAbulAlajI, (12) zrI tArAcaMdajI bhutAjI, (13) zrI bhabhUtamalajI mAMgIlAlajI, (14) zrI tIlokacaMdajI bhutAjI, (15) zrI raNachoDamalajI khumacaMdajI, (16) zrI nAthumalajI mohanalAlajI, (17) zrI phaujhamalajI mulacaMdajI, (18) zrI ninamalajI nathamalajI, (19) zrI zIkhabadAsajI maMdAjI, (20) zrI badAjI jasarAjajI, (21) zrI munIlAlajI mulatAnamalajI, (22) zrI mAmalajI mIsarImalajI, (23) zrI hastImalajI chaganarAjajI, (24) zrI mIsarImalajI mulatAnamalajI, (25) zrI saMkaracha mulacaMdajI, (26) me. bhabhUtamalajI tejarAjI enDa kuAM. (27) zrI magAjI acaladAsajI, (24) zrI sAgaramalajI mohanalAlajI, (29) me. mAMgIlAlajI enDa ku. (30) zrI trIkamajI motIjI, (31) zrI bhANamalajI sohanamalajI, (32) e. esa. esa. mahetA enDa kuM. (33) zrI manarUpajI lakSmIcaMdajI, (34) zrI. phulacaMdajI gulAbacaMdajI, (35) zrI bhagavAnajI pukharAjajI, (36) zrI bhANAjI panAlAlajI, (37) zrI tArAcaMdajI bacharAjajI, (38) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga ogasTa 1959 zrI phaujhamala rIpabadAsajI, (39) zrI trIlokacaMdajI vAlAjI, (40) zrI mulacaMdajI mIThAlAlajI, (41) zrI saMkaralAlajI rAmacaMdajI, (42) zrI magAjI sIremalajI, (43) zrI nemAjI jJAnabhalajI, (44) zrI sImalajI jeThamalajI, (45) zrI bhUtAjI bhagavAnacaMdajI, (46) zrI sobAjI zeSamalajI, (47) zrI hukamAjI acalacaMdajI, (48) zrI rIkhabadAsajI amRtalAlajI, (49) zrI vIrA mANekacaMdajI, (50) e. esa. devIcaMdajI enDa kuM. (51) zrI caMdanamalajI gumAnamalajI, (52) zrI bhImarAjajI rikhavadAsajI. (53) zrI sokalAjI sAMtIlAlajI, (54) me. saurASTra sAyakala ImporTIga kuM. (55) dhI sarasvatI sAyakala ImporTIga kuM. (56) zrI kezavalAla maNIlAla enDa bradharsa, (57) dhI bombe hArDavera sinDIkeTa (58) me. bhavAnajI enDa kuM. (59) zrI mANekalAla trIkamalAla vorA, (60) zrI jayaMtilAla harakhacaMda zAha, (61) me. surANI bradharsa enDa kuM. (62) zrI zAha hIrAlAla vIkamasI, (63) zrI devIcaMda ema. zAha, (64) me. hIrAlAla enDa kuM. (65) zrI zAha TImbara TreDIMga kuM. (66) zrI cImanalAla mohanalAla heDa (67) me. yu. maNIlAla enDa kuM. (68) dhI baoNmbe malAyana TreDarsa, (69) zrI vADIlAla cunIlAla mahetA, (70) zrI haracaMdajI rUpacaMdajI, (71) zrI hajhArImalajI rUpacaMdajI, (72) e. e. Ara. bradharsa, (73) zrI zAMtilAla pI. mahetA, (74) me. manoharamala zAMtilAla nahAra. kula rU. 7474- beMgaloranA sabhyo AjIvana sabhya "ba" varga - 101] (1) zAha devIcaMda mizarImalajI. (2) zAha surajamala magarAjajI (3) zAha bhAnIrAmajI pukharAjajI (4) zAha vI. amIcaMdajI (5) zAha mAmalajI rAjAjI (6) zAha devIcaMdajI panAjI (7) zAha bhUramalajI phulacaMdajI (8) zAha gaNezamalajI dIpacaMdajI (9) zAha rAjamalajI hastImalajI (10) zAha misarImalajI bhabhUtamalajI (11) zAha devIcaMdajI jeThamalajI (12) zA. misarImalajI chaganarAjajI (13) zAha caMdanamalajI jagarAjajI (14) zAha mohanalAlajI mIThAlAlajI (15) zAha mizarImalajI vacharAjajI (16) me. TaTTA enDa kaMpanI (maisUra) (17) me. jagata pikacarsa (18) me. haMsA picarsa (19) zrI bAbulAla hIrAlAla (20) me. rAjalakSmI pikacarsa (21) zrI rajanIkAMta enDa bradharsa (22) zrI ema. Ara. pArekha (23) dhI sInIara sAIkala ImporTIga kuM. (24) me. svastika Dresa menyuphekacariMga kAM. (25)me. tahecaMda enDa kuAM. (26) e. esa. hastImala kaMpanI kula rUA. 2626/ kocInanA sabhyo:AjIvana sabhya "a" varga rU. 25. (1) zrI ANaMdajI mAlasIbhAI kunuranA sabhyo AjIvana sabhya "a" varga rUA. 251] (1) rAyabahAdura zeTha sI. bAlacaMdajI bachAvata (2) zeTha je. anopacaMdajI jhAbaka. kula rUA. 502/AjIvana sabhya "ba" varga rUA. 101] (1) zeTha esa. jegarAjajI pArekha (2) me. jeThamala enDa ku. kumburanA kula rUA. 202/bhoMyaNI yAtrAverA aMge virodha sabhA je rASTra dharma ane saMskRtinA pAyA upara ujajavaLa kItinI imArata caNI che temAM yAtrALuvero aghaTita ane prajA mATe apamA janaka lekhAya"-- A pramANenA udgAro bhoMyaNI tIrtha yAtrALuverAnA virodhArthe jena . konpharansa Adi saMsthAoe yojela jainonI jAherasabhAnA pramukhasthAnethI zrI phulacaMda zAmajIe vyakta karyA hatA. zrI bhoyaNInI grAma paMcAyate tA. 9-6-1959 nI jAherAta dvArA kArtaka suda 3 thI kArtaka vada 1; mahA suda 7 thI mahAsuda 12; ane caitra zuda 13 thI caitra vada 1 AjIvana sabhya "ba" varga rUA. 101. kula rU. 251 * 00, (1) me. goradhanabhAI hAthIbhAInI kuM. (2) dhI jayabhArata sAyakala eNnDa moTara kuM. (3) me. zAha eNnDa kuM. (4) me. DhaDhDhA eNnDa kuM. (keralA), (5) me. meghajI mAlazI li. (6) zrI bhANajIbhAI jevI khonA (7) zrI umarasI jevata khonA, (8) zrI neNasI devasI kathAvAlA, (9) zrI vasanajI lakhamazI, (10) dhI spAIsIjha TreDIMga Dipo, (11) zrI govIMdajI padamasI, (12) zrI meghajI velajI. kula rUA. 1212/ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNgasTa 1959 nA meLAnA divasoe yAtrALuo upara yAtrALu kara levA je TharAva karela che tethI muMbaInA jaina samAjamAM AghAta ane roSanI lAgaNI prasarI che. tenAM pratibiMba jenonI jAhera sabhA (2-7-59) mAM spaSTa thayA hatA. sabhAmAM zrI navInacaMdra bhogIlAla jhaverIe jainonA A mahAna ane camatkArika tIrthasthaLanI yAtrArthe janAra pAsethI Avo vero levAmAM Ave te Atmonnati bAdhaka hoI sarva zakti phoravI rada karAvavA jaNAvyuM. zrI jaga- jIvana zivalAla zAhe kAyadesara rIte pagalAM laI dharmakAryamAM thatA hastakSepane turata aTakAvavA sUcanA karI. zrI. lakSmIcaMda premacaMda zAhe AvA kara aMgenI pari sthitino jhiNavaTathI abhyAsa karI aneka jaina tIrthasthaLone tenAthI bacAvavAnA sthAyI pagalA levA kahyuM. zrI harizcaMdra sametazikharatIrtha uparanA eka prasaMganI yAda ApI jaino A kArya mATe pratijJA le enI preraNA karI. zrI mohanalAla dIpacaMda cokasIe jaNAvyuM ke dhArmika ane AdhyAtmika unnatinA sAdhanomAM avarodhaavagaDa 5 yAtrAvero koI sahana karI zake ja nahIM. suSupta samAjane jAgRta karavAnI javAbadArI konpharansanI che. yuvakavarga taiyAra che ane jarUra paDe satyAgraha sudhI jaI zakAya paNa vero na ja joIe. zrI sArAbhAI ena. zAhe AvA praznonA ukela mATe vyavahAru mArga zodhavAnI himAyata karI hatI. zrI phulacaMda zAmajIe pramukhasthAnethI grAmapaMcAyatanA A TharAvano sakhata virodha TheraThera karavAnI jarUra upara bhAra mUkI yAtrAverAthI thatI hADamArI ane apamAnajanaka paristhiti jotAM te rada thavo ja joIe ema kahyuM. prabhunA dhAmamAM bhakti arthe janArane sagavaDatAne badale agavaDatA to na ja maLavI joIe. A prazna aMge jarAe naramAza batAvI na zakAya ema jaNAvI virodhadarzaka TharAva rajU karyo hato, je sarvAnumate pasAra thayo hato. bhayaNI yAtrAverAno virodha bhAratanA anya sthaLoethI paNa thayela che. chAtrAlaya ane chAtravRttio jaina zvetAmbara mUrtipUjaka samAjanAM chAtrAlayo ane chAtravRtti ApatI saMsthAono samUccaya paricaya ApatI "chAtrAlayo ane chAtravRttio" nAmaka DemI sAIjhanA 96 pRSThanI pustikA kaoNnpharanse pragaTa karI che. A mAhitIpUrNa pustikAnuM saMpAdana sAhityavAridhi zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla TokarazI zAhe karela che. A pustikAnI kiMmata pracArArthe 50 nA paisA (TapAla dvArA 64 nayA paisA) rAkhavAmAM AvI che. vidyArthIo ane temanA vAlIone mArgadarzaka thaI paDe te hetuthI konpharansanI kAryavAhI samitie tA. 1959nA roja dasa sabhyonI sAhityapracAra samiti nImI, jenA maMtrI tarIke zrI dhIrajalAla TokarazI zAhanI nimaNuMka karavAmAM AvI. muMbaI, gujarAta, saurASTra, kaccha, rAjasthAna, mahArASTra vagere vibhAganA - 63 chAtrAlayo ane 16 chAtravRtti ApatI saMsthAonI mAhitI paddhatisara saMkalita karI A pustikAmAM karavAmAM AvI che. A prakAzana kArya aMge vakhato vakhata mArgadarzana ApavA mATe sAhitya pracAra samitinA sabhyono ane prakAzana aMgenA pracAra, saMpAdana, mudraNa vagerenI javAbadArI utsAhabhera upADavA mATe zrI dhIrajalAla TokarazI zAhanI konpharansa khAsa AbhAra mAne che. zrI mANekabA jaina vidyArthI pAritoSika esa. esa. sI. parIkSAmAM prathama naMbare uttIrNa thanAra zrI kIzoracaMdra zAmajI cheDA (mATuMgA prImIara skula)ne rU. 60 nuM A pAritoSika ApavA nakkI karela che. zrI. kIzoracaMdra 1959nI esa. esa. sI. parIkSAmAM 648800 mArkasa prApta karela che. zeTha phakIracaMda premacaMda skolarazipa 1959nI esa. esa. sI. parIkSAmAM saMskRta viSayamAM sauthI vadhu mArkasa meLavanAra che. mU. jaina vidyArthIne A InAma apAya che. te anusAra A varSe rU. 30nuM A InAma ku. mInAkSI vasaMtalAla mahetAne maLe che. ku. mInAkSIe chellI esa. esa. sI. parIkSAmAM saMskRta viSayamAM 92/100 mArkasa meLavela che. zrI zakuMtalA kAntilAla I. jaina garlsa hAiskulanA A bena vidyArthinI hatAM. vinaMti kaoNnpharansanI sthAyI samitinA cUMTAela dareka sabhyoe vArSika rU. 5) pAMca phInA bharavAnuM Avazyaka che. je sabhyoe gata temaja cAlu varSanI vArSika phI mokalI ApI na hoya temane mokalI ApavA punaH khAsa vinaMti che. jena yuganA grAhaka baMdhuone je grAhaka baMdhuoe lavAjama hajI na mokalyuM hoya temane turata mokalI ApavA khAsa vinaMti che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saM ka la na abhyAsa aMge sahAya zrI mahAvIra jaina vidyAlaya saMcAlita zrI sArAbhAI maganabhAI modI lona skaoNlarazipa phaMDamAMthI mAdhyamika zikSaNa mATe rUA.768, ucca abhyAsa mATe zrI sArAbhAI maganabhAI modI ucca abhyAsa ziSyavRtti phaMDamAMthI rU. 2150, zrI kheDA jaina vidyArthI ucca abhyAsa lona skaoNlarazipa phaMDamAMthI rU. 4300, ane zrI mahAvIra jaina vidyAlaya taraphathI ucca abhyAsa karatI vidyArthinI one rUA. 7550, ane bahAra rahI abhyAsa karatA vidyArthIone rUA. 7000 maMjura karavAmAM AvelA che. A rIte 1959-60nA eka varSa mATe rUA. 21,768 zrI mahAvIra jaina vidyAlaye abhyAsa mATe sahAya maMjUra karI che. zrI pATaNa jaina maMDaLa taraphathI paradezanA viziSTa abhyAsa mATe rUA. 5000 ane ucca abhyAsa mATe rUA. 10426 maMjura karavAmAM Avela che. vidyArthinI skolarazipa jaina zvetAmbara mUrtipUjaka vibhAganI vidyArthinIomAM esa. esa. sI. parIkSAmAM sauthI vadhu guNa prApta karanArane zrI mahAvIra jaina vidyAlaya taraphathI apAtI rUA. 225nI zrI lIlAvatI bhoLAbhAI mohanalAla jhaverI jaina vidyArthinI skaoNlarazipa ku. mInAkSI vasaMtalAla mahetAne ApavAmAM AvI che. ku. mInAkSI zrI zakuMtalA kAntilAla IzvaralAla jaina garlsa hAIskula (muMbaI)nI vidyArthinI hatAM ane chellI esa.esa.sI. parIkSAmAM pa17/700 guNa prApta karela che. abhinaMdana janmabhUmi paMcAganA gaNita vibhAganA vidvAna saMpAdaka zrI amRtalAla lakSmIcaMda zAhane gaNitalaMkAra nI padavI ApI kAzI vidvadasabhA taraphathI bahumAna karavAmAM Avela che. InAma zrI kanaiyAlAla DI. bhaNasALI (pAlaNapura)ne lAIpha Inzyoransa kaoNrporezana opha inDiyA taraphathI traNa lAkha ejanTomAM vImAnuM kAma vadhu karavA badala rUA. 100) InAma apAyela che. surata jaina dharmazALA zrI rUpacaMda lallubhAI jhaverI jaina che. dharmazALA (gopIpurA-surata) jaina che. yAtrALuo mATe khullI mUkavAmAM AvI che. navADIsA vighAthagraha zrI mANekalAla hIrAlAlanI sakhAvata ane anya gRhasthonI madadathI navADisAmAM jaina vidyArthIgRha khulluM mukAyela che. zokajanaka avasAna suratanA jANItA agresara zrI bAbubhAI phakIracaMda jhaverInuM tA. 14-7-1959 nA roja pAlItANAmAM ane sevAbhAvI DaoNkaTara TI. ke. vorAnuM tA. 13-71959 nA roja muMbaImAM thayelAM du:khajanaka avasAnanI sakheda noMdha laIe chIe. bannee samAjanI upayogI sevAo bajAvI madhura suvAsa prasarAvI che. konpharansanI pravRttine teo khAsa poSanAra hatA. suratanA vatanIne prAIjha sane 1959nI esa. esa. sI. parIkSA pasAra karanAra suratanA vatanI vidyArthIne kaoNnpharansa taraphathI premacaMda sko. prAIjha ApavA mATe arajIo AvakAravAmAM Ave che. skUla, mArkasa vagerenI vigato sAthe tA. 20 oNgasTa 1959 sudhI arajIo svIkArAze. arajI "zrI jaina zve. kaoNnpharansa, goDIjI bilDiMga, kAlabAdevI-muMbaI 2"nA saranAme karavI. { tAmbara mUrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcAra tA. 20mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra TUMkA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe. samAcAra mokalanAre potAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che. taMtrIo, jainayuga" C/o zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa goDIjI bi9hIga; 20, pAyadhUnI, muMbaI 2 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravatI bharata mahArAjAno eka anupama jIvanaprasaMga pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja prathama tIrthakara bhagavAna zrI RSabhadeva prabhu kevalajJAna prApta thayA bAda grAmanugrAma vihAra karatA eka avasare aSTApada parvata upara padhAryA. bharata ane bAhubalI sivAya bhagavAna zrI RSabhadevajInA aThANu putroe prabhu pAse dIkSA grahaNa karela hatI. te aDANu bhAIo paNa prabhu aSTApadajI upara padhAryA tyAre sAthe hatA. bhagavAna RSabhadevajIne je divase kevalajJAnanI prApti thayelI te ja divase bharata mahArAjAne AyuddhazALAmAM cakravatInA mukhya cihna tarIke devAdhiSThita cakraratnanI utpatti thayelI. cakraratna utpanna thayA bAda amuka samaya pachI potAnA aThANu nAnA baMdhuo ke jemane bharatakSetranA judA judA dezonA rAjA tarIke niyukta karavAmAM AvyA hatA te sarvane potAnI AjJA ziromAnya karavAnuM bharata mahArAjAe kaheNa mokalyuM. tema ja AjJA ziromAnya karavAnI kabUlAta na hoya to yuddha mATe AmaMtraNa ApyuM. "cakravatI tarIke bharata kSetranA chaye khaMDonuM saMpUrNa aizvarya have mArI pAse hovuM joIe." A AzayathI bharata mahArAjA judA judA dezonA rAjavI tarIke niyukta thayelA potAnA baMdhuone upara mujaba saMdezo mokale te svAbhAvika hatuM. yuddha karavAnI saMmati ApI. paraMtu saMsAranI asAratA, saMpattinI capalatA, jIvananI kSaNabhaMguratA ane kuTuMbIonI svArthaparAyaNatA vagere bAbatonA anupama vivecana sAthe mAnavajIvananI saphaLatA mATe evo vairAgya bharapUra amRtathI paNa adhika madhura upadeza Apyo ke prabhu pAse mArgadarzana meLavavA AvelA tadbhavamuktigAmI aThANu bAMdhavoe tyAMne tyAMja dIkSA grahaNa karI ane AtmakalyANamAM ekatAna banI gayA. tyAra bAda e aThANu baMdhuonA sarva rAjayonuM Adhipatya bharata cakravartIne prApta thayuM. baMdhuonI dIkSA bAda bharatajInA cittanI vicAraNA bharata mahArAjA paNa tadbhave muktigAmI AtmA hatA. "AjJA ziromAnya karo athavA yuddha mATe taiyAra thAo" AvA mArA kaheNathI e aThANu baMdhuoe bhayagrasta banavAnA kAraNe rAjya vagere sarvano parityAga karIne prabhu pAse cAlyA gayAnuM ane cAritra grahaNa karyAnuM bharatajIne anumAna thayuM. sAcA vairAgyaraMgathI raMgAIne cAritra grahaNa karyuM hoya to to mArA e aThANu baMdhuo bhAre paramavaMdanIya che. paraMtu mArA bhayathI trAsIne je cAritra grahaNa karyuM hoya to mArA mATe e bAbata ati du:khadAyI che. eTaluM ja nahi paraMtu bhagavAna zrI RSabhadeva bharatanA aThANa bhAIonI prabhu pAse dIkSA bharata mahArAjAnuM pUrvokta kaheNa prApta thayA bAda aThANu bAMdhavoe saMgaThita banIne nirNaya karyo ke vaDIlabaMdhunI AjJAno sIdhesIdho svIkAra karavo ke vaDIla baMdhunI sAthe raNasaMgrAma karavo? e bAbata mATe ApaNe badhAe bhagavAna zrI RSabhadeva prabhu pAse javuM ane e ApaNu bhagavAna je pramANe ApaNane mArgadarzana Ape te pramANe vartavuM." A nirNaya anusAra aThANu bAMdhavo prabhu pAse pahoMcyA ane bharatajInI AjJA svIkArI levI ke yuddha karavuM? e bAbata yogya mArgadarzana ApavA mATe prabhune vinaMti karI. bhagavAna zrI RSabhadejIe na AjJA svIkAravAnI salAha ApI ke na ["mahAnubhAva marici yAne bhagavAna mahAvIra prabhuno trIjo bhava" zIrSakavALo pU. AcAryazrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjano lekha chellA aMkamAM pragaTa thayo hato. pUjyapAda AcAryazrI pUnA tarapha bihAramAM hoI pachInA prasaMgo darzAvato lekha ame pragaTa karI zakayA nathI. pUjyapAda AcAryazrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanuM cAturmAsa pUnAmAM hoI zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA bhavo darzAvatI lekhamALAnA bIjA mAhitI pUrNa ane rasaprada lekho AgAmI aMkathI niyamita pragaTa thaze. -taMtrIo, jaina yuga ]. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga prabhu sAthe e mArA baMdhuo vihAra karatA karatA jyAre najIkamAM padhAraze, tyAre mArA dareka baMdhuone potAnuM rAjya pAchuM svIkArI levA vinaMti karIza ane mArA aMtaHkaraNane niHzalya banAvIza. A pramANe bharatacakrIe cittamAM nirNaya karyo. prabhu pAse bharatajInuM Agamana ane baMdhuone vijJapti prAraMbhamAM jaNAvyA mujaba aThThANu baMdhuo sAthe bhagavAna RSabhadeva prabhu aSTApadajI upara padhAryAMnA bharatane tyAM samAcAra maLyA eTale turata bhagatane vaMdana karavA tema ja sarva baMdhuone temanAM rAjyo pAchAM svIkArI levAnI vinaMti karavA bharatamahArAjA prabhu pAse pahoMcyA. prabhune traNa pradakSiNA ApavApUrvaka vaMdana namaskAra karIne sAdhu avasthAmAM potAnA aNu badha vone paNa vaMdana namaskAra karavA sAthe vinaMti karI ke " tamo dareka baMdhuonAM rAjyo punaH svIkArI levAnI mArI namra vinaMti che. meM to sarvane AnA ziromAnya karavAnuM athavA tema kacchA na hoya to yuddha karavA mATe taiyAra thavAnuM je kaheNa mokaleluM, te mArAM kaheNathI bhayagrasta banIne saMyama levAnuM kAMI prayojana nathI. bhagavAnano jevo huM putra chuM tevA tamo paNa putro cho ane prabhue poteja dIzA maNa karavA pahelAM tone judA judA dezonuM Adhipatya samarpaNa kareluM che. tamAruM meM Adhipatya chInavI levAno mAro koI adhikAra nathI. cAratnanI utpatti thayA bAda cakravartI tarIkenA adhikAra aMge te avasare kaheNa mokalatAM mokalAI gayuM paNa have e bAbata manamAM rAkhavAnI kazI jarUra nathI. mArA haiyAmAM beMkane bharyo che ane e baMdhusnehanA kAraNe ja kharA aMtaHkaraNathI rAjyane pAchuM maLu karavAnI tano sarva baMdhuone vinaMti karuM huM, saMyamanI ArAdhanA e ja AtmakalyAno sAco rAha che. aMte e saMyamanI ArAdhanA sivAya koI paNa AtmAno uddAra nathI e huM avazya mAnuM chuM. tamo mArA baMdhuoe sAcA vairAgyaraMgathI raMgAI ne saMyamano pavitra patha svIkArela hoya to to te mATe trirayoge mArI anumodanA che. paraMtu mArA thI trAsIne te saMyama mArga grahaNa karela hoya to mArA taraphano have pachI bavorA bhaya rAkhavAnI tamAre jarUra nathI. tamArAM rAjyo to punaH svIkAro ane nirbhayapaNe prajAnuM pAlana karo, e mArI vinapti che, " 10 oNgasTa 1959 aThThANu baMdhuoe bharatajInI vinaMtino Apela javAba bharatamahArAjAnI vinaMti zravaNu karIne aANu bAMdhavoe temane javAba Apyo ke " huM bharata! tamArA bhayathI trAsIne ame A pavitra mArga svIkArela nathI. paraMtu sAcA vairAgya sAthe aMtaranA utsAhathI ame A uttama mArge svIkArela che. tamoe dUta mArata AjJA svIkAravAnuM athavA kuddhanI UpArI karavAnuM kareluM amArA upara mokalAvyA bAda amo sarve baMdhuoe prabhu pAse jaIne e bAbatamAM mArgadarzana meLavavAno nirNaya karyo. e nirNaya mujaba amo bhagavAna pAse AvyA. bhagavAna to sarvajJa hovAthI ame zA mATe temanI pAse AvyA chIe e bAbata jANatA hatA. chatAM zyamoe prabhune pradakSiNA, vaMdana, prakhubha vagere karI tamArA kaheNano amala karavo ke zuM karavuM te aMge mArgadarzana ApavAnI vinaMti karI. te vasare sgAnidhAna vizvabaMdhu ApaNA e bhagavAne amone saMsAranI asAratA ane jIvananuM kSaNabhaMgurapaNuM vagere amRtathI paNa adhika mIkI vANI vaDe samAvyuM. sAthe sAthe jIvanane dhanya banAvavA-saMghamamArgano svIkAra karavAno upadeza Apyo. bharata! prabhunA e maMgalamaya upa dezanuM zravaNa thatAM amArA dilamAMthI rAjyano moha UtarI gayo. AtmayANano bhAvollAsa pragaTa thayo ane sAcA vairAgyaraMgathI raMgAI te ja avasare amo hANa bhAIoe A bApa" upara ja saMyamanA pavitra mArgano svIkAra karyo, " "huM bharata baMdhu! bhale tamo game te ArAmathI amone punaH rAjya svIkAravAnI vinaMti karavA AvyA ho paNa amone have rAjyano, strI-putrakUTuMbaparivArano yukicita paNa moDhe nathI. kheMvA athavA ethI paNuM adhika rAnDIMganAM sAdhano to AtmAne vacakramAM bharatAM anekavAra maLyAM hatAM A AtmAne tRpti na thaI. e rAjyavaibhava vagerenI mamatAe ja . Amane anaMtakAlaparyaMta saMsAramAM bhrimaNa karAvyuM. amAro parama bhAgyodaya jAgyo ke tamAruM kaheNa AvyA bAda moe svataMtra nirNaya na karatAM prabhu pAse AvI teozrInA mArgadarzana pramANe amala karavAno nirNaya karyo--jo amoe svataMtra nirNaya karyo hota to Aje amone saMsArasAgarano pAra karanAra A saMyamarUpI je uttama pravaNu maLyuM che te na maLata. huM baMdho ! to sukhethI Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNgasTa 1959 tamArA sthAne jAo. amAre ane rAjyane have kazoya saMbaMdha nathI." duHkhamAM bharatajI bolavA lAgyA ke huM kevo adhanya ke rAjayagrahaNa karavAnI vinaMtino svIkAra to na thayo e to jANe barAbara, paNa AvA pavitra tyAgI vairAgI munibhagavaMtonI gocarI vagere bhaktinA lAbhathI huM sarvathA vaMcita banyo. mArA jevo bIjo koNu durbhAgI haze ! AvA guNavaMta sAdhuonI bhakitamAM jo mArI koI paNa vastu upayogamAM na AvatI hoya to A cakravartIno vaibhava paNa mAre zuM kAmano che ! Ama zokArta banelA bharatajI bhaktilAbhathI vaMcita rahevAnA kAraNe duHkhanA atirekathI mUrNita thaI bhUmi upara DhaLI paDyA. AjubAjunA paricArakoe zarU karelA zItala upacArathI bharatajInI mUcha to vaLI-paraMtu temanA aMtaHkaraNamAM bharelo du:khano ubharo ocho na thayo. bharatanI baMdhumunivaronI bhakti karavAnI bhAvanA vairAgyaraMgabharyA sarva baMdhuonAM vacano zravaNa karI bharata mahArAjA e aThANu badhumunivaronA caraNomAM jhUkI paDyA-dhanya che tamArA AtmAne ane dhanya dhanya che tamo badhAyanI uttama bhAvanAne ! huM khare khara adhanya chuM ke ummaramAM tamArA badhAyathI moTo chatAM saMsAranA kAdavamAM kheMcelo paDyo chuM." A pramANe bharatajI eka bAjuthI saMyamI baMdhuonI anumodanA ane potAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyA-sAthe sAthe aMtaHkaraNamAM e pavitra munivaronI bhakti karavAno bhAvollAsa pragaTa thayo. AvA uttama munivaronI azana-pAna-khAdima ane svAdimathI bhakti thAya to mAruM kalyANa thaI jAyaA bhAvanAthI AhArAdinI sAmagrIthI bharelAM pAMcaso gADAM tyAM maMgAvyA ane sAdhuone lAbha ApavAnI vinaMti karI. sAdhu bhagavaMtoe javAba Apyo ke "he bharatajI! tamo vivekI cho ane jANo cho ke sAdhu munivarone temanA nimitte taiyAra thayelo AdhAkama AhAra temaja sAme lAvelo AhAra levo ka5to nathI. A AhAra nirdoSa nathI. mATe amane nakalpa." sAdhuonA A uttarane zravaNa karavA pachI bhaktibhAvanA kAraNe bharatajInuM mana jarA khinna to thayuM paraMtu saMyamadharmanA jANakAra hovAthI e khinnatAne dUra karI punaH e pUjaya munivarone vinaMti karI ke A AdhAkarmI tema ja sAme lAvelo AhAra Apane na kalpe to Apa mArI nagarImAM padhAro ane mane lAbha ApI kRtArtha karo. bharatajInI punaH vinaMti zravaNa karI sAdhu bhagavaMtoe pratyuttara Apyo ke he mahAnubhAva! tamArI bhAvanA ati uttama che. tamArI vinaMti pramANe tamArI nagarImAM AvavAnI bAdhA nathI. kSetrasparzanA haze to sukhethI avAze. paNa sAdhu-sAdhvIne rAjapiMDa (rAjAnA gharanI gocarI) grahaNa karavAno niSedha che. eTale nagarImAM AvavAnuM thAya to paNa tamArA AhArapANI amone kalpI zake tema nathI. saudharmendranA praznanA uttaramAM prabhue jaNAvelo pAMca prakArano avagraha je avasare A prasaMga banyo te avasare saudharmendranI tyAM hAjarI hatI. bharatajInA duHkhanA ubharAne zamAvavA mATe indra mahArAjAe prabhune prazna karyo ke he bhagavaMta! avagrahanA prakAra keTalA ane sAdhumunirAjone gocarI vahorAvavI te lAbha vadhAre ke avagrahanuM dAna ApavAmAM lAbha vadhAre ? inDe karelA praznanA uttaramAM bhagavAna bolyA ke he indra, avagraha pAMca prakArano che. saidharmendrano avagraha, cakravartano avagraha, mAMDalika rAjAno avagraha, sAgArika (gRhasthono avagraha ane sAdharmika (zramaNa bhagavaMta)no avagraha. he Indra! jaMbudvIpanA dakSiNArdhamAM vartamAnamAM je sAdhu munivaro vicare che, te tArA avagrahathI arthAta tArI saMmatithI vicare che, bharatakSetranA cha khaMDamAM je sAdhu bhagavaMto vartamAnamAM vicAre che temAM te kSetranA cakravartIno avagraha che arthAta cakravartInI anumatithI vicarI zake che. jemake vartamAnamAM bharata cakravatanI anumati hoya to ja sAdhuo bharatakSetramAM vicaravAnA adhikArI che. koI deza, gAma ke nagaramAM te deza vagerenA adhipati mAMDalikarAjAno avagraha che. je gRhasthanI mAlikInA sthAnamAM sAdhu munirAja Utare te prasaMge te gRhastha-sAgArikano avagraha che. eTale ke te gRhasthanI rajA maLe to ja sAdhu te rathAnano upayoga karI zake che. ane upAzraya vagere sthAna vizeSamAM agAuthI je sAdhu birAjamAna bharata mahArAja duHkhanAM atirekathI maSThita thayA sAdhu munivaronA mukhethI A javAba sAMbhaLI bharata mahArAjAnuM haiyuM duHkhathI bharAI gayuM! duHkhamAM ne Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNgasTa 1959 kSetramAM vicaratA sarva sAdhuone avagraha mATe anumati ApuM chuM." hoya temanI anumatithI navA AvanAra sAdhune te sthAnamAM utaravuM te sAdharmika avagraha che. bharatajIe karelI avagrahanI udaghoSaNA he indra, sAdhuonI AhAra pANIthI bhakti karavAmAM jo ke dhaNo moTo lAbha che. paraMtu sAdhuone avagrahanuM dAna karavAno lAbha AhAra pANInA lAbha karatAM anekagaNo vadhI jAya che sAdhuone te te kSetramAM vicaravAno ke te te sthAnamAM vizrAma karavAno je avagraha na maLe to sAdhu munirAjone saMyamadharmanI ArAdhanAmAM harakoI prakAre agavaDa AvyA kare. sthAna sivAya sAdhu bhagavaMto jJAna, dhyAna, svAdhyAya, pratikramaNa-paDilehaNa-tema ja AhAra pANI vagere kyAM kare? mATe he indra, AhAra pANInI bhakti karatAM paNa avagrahadAnano lAbha vizeSa che. bharatajIe prabhumukhethI A vacanAmRtonuM zravaNa karI aMtaHkaraNamAM vyApelo zoka dUra karyo ane turata udghoSaNA karI ke mayavaM! maoNra mArade vAle sAduLo virALe / "he bhagavaMta, huM paNa A bharata- bharata mahArAjanI sAdharmika bhakita A avasare indra mahArAja bharatajIne jaNAve che keA AhAra pANInAM pAMcaso gADAM che. AdhAkarmIpaNuM vagere doSonA kAraNe sAdhu munirAjane to e AhAra kahyuM tema nathI. paraMtu sAdhuonI bhaktimAM jema lAbha che tema sAdharmika badhuonI bhaktimAM paNa ghaNo ghaNo lAbha che. mATe A AhArapANI vagerethI sAdhamika baMdhuonI bhaktino lAbha lyo. bharatajIe paNa ati ullAsita bhAve sAdharmika baMdhuonI bhaktimAM te AhAra pANIno upayoga karyo. eTaluM ja nahi paraMtu tyArathI haMmezAM moTI saMkhyAmAM sAdhamika baMdhuonI bhakti jIvana paryaMta karavAnuM cAlu rAkhyuM. bharatajInA A jIvanaprasaMgamAMthI bhavyAtmAone aneka prakAre bodha prApta thaI zake tema che. JTHIS kArDa, mayurA zi65 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A naM 4 nI sA ya nA 3. caMdrarekhA zrI saMbhava jinarAjajI re tAharuM akaLa svarUpa, jinavara pUje. svaparaprakAzaka dinamaNi ke samannArasano bhUpa vira pUjaze. pUjo pUjore bhavika jina pUjo hAMre prabhu pUjyAM paramAnaMda--jina. (1) jina eTale rAgamane jitanAra, zrutarkavalI, avadhinI, mana:paryAyanAnI ane sAmAnyavI bhagavaMto. temAM tIrthaMkarapada prApta karela hovAthI saMbhavanAtha prabhu rAjA samAna che. tethI temane bhaktajana ' jinarAja evuM prItibhaktiyukta saMbodhana kare che. temanuM svarUpa akaLa che eTale rAgadveSamAM masta mAnavone na samajAya tevuM che. vizvanA svarUpa svadravya ane paradravya che. tene A kevaLajJAnI spaSTa rUpe jANe che tethI te paramAtmA svaparaprakAzaka sUrya che. yoganuM kaho ke yogasiddhirUpa dharmanuM kaho, ke sarva zAonuM rahasya kaho te samatAmAM samAI ya che. rAgadveSanI viSamatAne naSTa karanAra paramAtmA samatArasanA rAjA che. evA arihaMtanI hai Lo, tame vAraMvAra manathI, vacanathI, kAyAthI, dravyathI ke bhAvathI tamArI bhUmikA pramANe utsAhapUrvaka pUjA karo. saraLa bhAve karelI alpa zakti paNa kAlakrame anaMta phaLa jApanArI nIvaDaze. vaLI re dehamAM prApta thayela yione anukULa bhAsanuM evuM pudgala yogathI upaluM sukha tene upacAra-sukha kahIe. te paramAnaMda na kahevAya. paraMtu je AtmAnuM saja, avinAzI evuM aprayAsI svarUpanuM avyAbAdha sukha tene paramAnaMda kahIe. te paramapradaprApta evA rihata deva, temanA bhArAdhana dvArA prApta thAya che. jo ke arihaMta deva koI anya jIvanA avyAbAdha Adi guNonA karyAM nathI. paraMtu je bhava potAnuM zukra pArriSkRAtika svarUpe lakSamAM rAkhI bhagavAnanI pUjA 13 kare te avazya potAnuM svarUpa pragaTa kare. tethI paramAtmA niyata kAraNa hoSAthI emanA varNane svapa pragaTa thAya ema samajavuM. avisaMvAda nimitta cho ? .......................................... jagata jaMtu sukha kAja. jina0 hetu satya bahumAnathI re (2) jina sevyAM sirAja, jina tame visaMvAda arthAt viparItapaNuM ke calitapaNuM te jemAM mubai nathI tevA niyathI nimitte cho. jagtanAM prANIonuM sukhakArya sAdhanAra cho. kAryathI bhinna hovA chatAM kartAno vyApAra thAya tyAre kAryasiddhinuM sahAyaka tene nimitta kahIe. paramAtmA parama sukhanA aniSphaLa nimitta che tethI tenu . sAcA bahumAnathI eNe gauravathI emano bAzraya letAM mokSanuM kalyANa rAjya prApta thAya che. upAdAna Atama sahI re pulaMbana deva bi upAdAna kArUpaNe 2 pragaTa karI prabhuseSa jinava (3) have AtmaniSpatti vize upAdAnakAraNe mULa che, to paNa nimitta kAraNu virodha che, je kANu kAryapaNe ade pariName tene upAdAna kAraNa jANavuM. je kAraNakartAnA vyApAra kAryathI bhinna hovA chatAM kArya nipajAvavAnuM sahakArI thAya tene nimitta kAraNa kahevAya. paraMtu ahIM eTaluM jANavAnuM che ke upAdAna hovuM ane upAdAnakAraNa hovuM eka nathI. mArI e dhaDAnuM upAdAna kharI paNu kAryasidi veLAnA paryAyomAM ja kArAvasthAne te pANa kare che. (juo-viropAvazyaka-matijJAnAdhikAra ) ahIM paramagItArtha devacaMdrarmANa kahe che ke prabhusevA upAdAnane ( arthAt jIvAtmAne) mokSanA kAraNarUpe pragaTa kare che. karmano anAdi roga TALavAne Agama auSadhathI jIvarogIne je mokSaArogya prApta karavAne Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga utsAhavaMta kare ane samartha kare evA bhAvavaidya bhagavAna puSTAvalaMbana che, amodha nimittakAraNa che. kArajaguNu kAraNapaNe 26 kAraNa kArya anu. nita sAla sitA tAharI OM (x) mAha sAdhana rUpa jina ahIM pahelA caraNamAM upAdAna kAraNarUpa paddhati kahI che. ane pachInA caraNe nimitta kAraNane Azare kAryapaddhati kahI che. nava anAdi mithyAdaSTi jIvane zarIra, daddhi, viSaya ane kaSAyarUpa kArya karatAM anaMta kALa gayo. temAM gurUpadezanA avalaMbanarUpa ane zAMtarasanI rucirUpa je bhAvanA bhAvI ane upazamarI mohanI malinatA ghaTADI tripuMja karyAM te upAdAnanuM kAraNapaNuM kahIe. samyakatva pragaTa thayuM te kArya kahIe. te pachI sana kAraNu thayuM, arihaMtasevanA ane AgamazravaNAdi anya nimitta sevIne tattvaSThAna, tabaramanuM ane parabhAva tyAga rUpa ratnatrayIno Topazcama prago te kArya thayuM. pharIne te ja bhUmikA kSAyika ratnatrayInuM kAraNa thAya. Ama siddhatA paryaMta kAraNo kAryo banIne Akhare paramAtmadazAnuM anupama kArya Ape. harSa nimittavaSTie prabhu, je tArI siddhatA, nirmaLatA ane avyAbAdha samAdhi che, te mAre tamArA jevI sattA pragaTa karavI te kArya che temAM ApanI padavInuM samastarUpe ciMtana e mAre mokSanuM kAraNa che. eka vAra prazna-vaMdanA re Agama rIte thAya jinakAraNusatye kAryanI re 14 siddhi prIta karAya jina (5) eka ja vAra jo siddhAMtanI vidhi mujaba caityavaMdana thAya to paramAbha-avalaMbanane kAraNe upAdanakAratva pAmelA mArA sAcA kAraNurUpa thayela bhAmAM mokSanI siddhi vizvAsapUrvaka joI zakAya. mA kArya bhAre bane ke jo mAtra anuSThAna varjIne bhagavAnano viraha sAle, bhagavAna adbhuta bhAse, prabhuno mArga AnaMdapUrNa carconI paraMparA upajAvanAra bhAse. ane prabhu para apUrva bahumAna Ave. oNgasTa 1959 eTalI vidhie vaMdana karatAM upAdAna je AtmA te guNAnuyAyI thayo, to nimitta tathA upAdAna bheka kAraNa sAcAM maLyAM. ane tethI kArya paNa sAruM ja nIpaje. prabhupara prabhu moMkhI amala vimala guNageH jinasAdhyadRSTi sAdhakapaNe ?, kaM dhanya nara tera jina (6) amala eTale rAgA~yAdi maLathI thatya, vimala eTale bhAvanI ujjavalatAnA dhAraka, vajra roDa eTale jJAnAdi kalyANa guNonA nivAsa-rUpa evI rIte prabhunuM jevuM rUpa che tene barAbara oLakhI, e ja rUpa potAne mATe sApya che evI daSTi rAkhI. pote bAdhakaJAothI zUnya nahi hovAthI sAdhaka che e binA samajI, je mAnavo vItarAga paramAtmAne vaMdana kare te mAnavane kRtArya ane dhanya samajavA. Pin janma kRtAratha tehano re divasa saphala paNa tAsa nira jagata zaraNu jina caraNane re vaMde dharIya upavAsa jina te mAnavIno janma saphaLa che. je divase vidhivaMdanA karI te divasa patu sALa che. moDhe mUjhAtA, bhavATavImAM kasAyelA ane mithyAtve dhyAtAne parama zarUpa evA vItarAgaprabhune je utsAhapUrvaka vaMde te dhanya che. nija sattA nija bhAvathI re guNa anaMtanuM hANu jina devacaMdra jinarAjajI re zuddha siddha sukhakhANu jina (8) nija bhAvathI eTale potAnA ja svabhAvathI. nija sattA eTale hAlanI siddhAvasthArUpa sthiti tene prabhu prApta thayA che. teo smRnaMta puruSArtha ane samAdhimArga nA anaMta parAkramanA pratIka che. te devomAM caMdra samAna jinarAja vA che ! zabda eTale niSkalaMka, siddha eTale niSpanna evA guothI prApta je Atmika sukha eTale parama AnaMda, tenI khANa che, tenA akhUTa bhaMDAra che. pUrve thayelA RSionA paNa te AdhAra hatA ane bhavya tvanI teo adhyuM khAvA che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM ta nA zabdo prophe iMdra, ema. e. anuH zrI gulAbacaMda jaina " koIpaNa tano upadeza na sAMbhaLa...! temanA zabdo koI kAnamAM na pASA deje...mArI tane Aja chellI zikhAmaNa che...ene na bhUlaje dIkarA..!'' lohakSure mRtyuzaiyyA upara paDyAM paDyAM potAnA putra rohiNeyane kahyuM. 66 ' bhale...bApu ! Apano jIva zAMti pAmato hoya hoya to huM tema karIza...!" rauhiNeye kahyuM. " hAya...!" chello zvAsa lohapurano nIkaLyo ane tenuM prANapaMkheru kAyAnA piMjarAne toDIne UDI gayuM..! lohakSura eTale rAjagRhanI pAse vaibhAragiri upara rahenAra eka DAku...! vaNajArone lUMTavI, strIonAM apaharaNa karavAM ke lokone trAsa Apavo e ane mana ramata hatI...loko tenuM nAma sAMbhaLatAM tharathara kaMpatAM ! e lohannura maraNa pAmyo paNa teno putra rohitrya potAnA bApanA pagale cAlIne eka suprasiddha DAku banI gayo. teNe bApanI badhI vidyA jANI lIdhI hatI. khApa karatAM dareka vAtamAM te svaryo hato paNa okho nahIM... bApe maratAM maratAM tene je zikhAmaNa ApI hatI te eNe hRzyamAM utArI hatI ane kadI paNa koI saMtasamAgama ke bhajanamAM te na jato...! ekavAra te rAjagRha tarapha jato hato ke rastAmAM tene bhagavAna mahAvIranA samovaraNa pAsethI pasAra thavuM paDayuM. potAnA niyama pramANe teNe kAnomAM AMgaLIo nAkhI dIdhI ane jhaDapathI cAlavuM zarU karyuM. barobara samovasaraNanI bAjumAMthI nIkaLatAM ja tenA pagamAM kAMTo vAgyo. te kAMTo kADhavA jatAM tene gaLAo kAnamAMthI haThAvavI paDI ane nIcA namAM paDyuM. te 15 ******************* vakhate bhagavAna mahAvIranA mukhamAMthI nIkala A vAgyo tenA kAne gA-- " devonA paga pRthvIne baktA nathI. temanI pAMpaNo nIce paDatI nathI. temanI kUlamALAoM karamAtI nathI. temane parasevo vaLato nathI...! " kAnamAM jANe koI e kAMTA bhoMkayA hoya evuM rohiNemane lAgyuM. teNe bApane Apela vacana pramANe te koI paNa saMtano ekeya zabda sAMbhaLavA icchato na hato. paNa Aje te lAcAra hato...! teNe divasa tyAM pasAra karyo. rAtanA teNe corI karI ane mAla zaheramAM ja koIka gupta sthaLe chupAvI dIdho. e teno varSo jUno kAyado hto. te muddAmAla sAthe kadI te ja vakhate bahAra na nIkaLato. vAta jyAre vIsarAI jatI tyAre te mAlane potAnI guphAmAM laI jyo. eTale corInA divase khAlI hAthe koIne koI tene pUchatuM nahIM...! paNa Aje te nIkaLyo ke tene paheredArone pakaDI lIdho. rAjagRhamAM chellA dhaNA divasothI corIo thatI hatI. Aje koI zeThane tyAM to kAle bIjAne tyAM. lokoe jaI ne rAjAne kariyAda karI. rAna zreNika potAnA cokIdArone bolAvIne dhamakAvyA kharA. paNa teo zuM karI zake ! corI roja navA prakAre thatI hatI...! cora kyAMthI Avyo ane kyAM gayo enI khabara paDatI na hatI. aMte zreNika rAjAe pradhAnamaMtrI abhayakumArane corane pakaDavAnuM kAma soMpyuM, teNe nagaranA daravAje guptacaro goThavI dIdhA ane kaDaka kAyado karyo ke je koI pardicina arjita nagaranI bahAra naSa tene pakaDI levI. e pramANe aSakumAra pAse rahimane lAvavAmAM Avyo. tenI pAse kaMI na hatuM ane muddAmAla vagara Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNgasTa 1959 corIno aparAdha sAbita thayA vagara koIne sajA kevI rIte karI zakAya ! abhayakumAre tenI pUchaparacha zaru karI. teNe batAvyuM : "mAruM nAma durgacaMDa che. huM zAligrAmano rahevAsI chuM. khetI karIne gujarAna calAvuM chuM." abhayakumArane tenA upara pAko zaka hato paNa teNe jyAre tapAsa karAvI to tenI vAto sAcI nIkaLI. abhayakumArane te vyakita rastAmAM maLyo hato ane te jANato hato ke traNa divasa pahelAM te gAme pAcho pharavAno na hato. chatAM abhayakumAre eka yukita karI. teNe rohiNeyane najarakeda rAkhyo ane tene jamaNamAM evI koI vastu meLavI khavaDAvI jethI te bebhAna thaI gayo. tene e ja sthitimAM eka sajAvelA khaMDamAM pahoMcADavAmAM Avyo. tenI comera gIta, saMgIta ane nRtyanI vyavasthA hatI, soLa soLa zaNagAra sajIne SoDazIo manoraMjaka hAvabhAva dekhADavA UbhI hatI. temane sUcanA ApavAmAM AvI ke jyAre te bhAnamAM Ave tyAre nRtya, saMgIta ane gItano kAryakrama pUrabahAramAM cAlu karavAmAM Ave...! rohiNeya bhAnamAM AvavA lAgyo... nRtya, saMgIta ane gItano kAryakrama jozamAM cAlavA lAgyo...vAdyonA kata svaro...jhAMjharanA jhaNajhaNuTa ane suMdarIonA kokila kaMThe nIkaLatAM gIto...uparAMta yauvana ane hAvabhAva! rohiNeyane thayuM ke pote kyAMka svargamAM to AvI caDyo nathIne...! acAnaka nRtya baMdha thayuM ane suMdarIo khilakhilATa hasatI hasatI tenI pAse AvI...temaNe kahyuM : prANanAtha !amArAM ahobhAgya ke Apa mRtyulokane tajIne ahIM svargamAM AvyA cho. ame ghaNA divasothI ApanI ja rAha jotI hatI. A divya saMpatti ane A atula ezvaryanA Apa svAmI cho...ame ApanI dAsIo chIe...ApanI AjJA amArA mATe saubhAgya che...A bhoga vilAsa ApanA che..Apa IcchApUrvaka svargano AnaMda lyo...!' saMgIta ane nRtyano prAraMbha thayo...! rohiNeyane evuM lAgyuM ke pote kharekhara svargamAM AvI caDyo che. haju kephano nazo hato ja emAM A rUpa-vauvana ane nRtya saMgItanI mAdakatA...! rohiNeya potAnI jAtane vIsarI gayo...! thoDI vAra pachI hAthamAM ratnajaDita suvarNayaSTi laIne suMdara vastrAbhUSaNa dhAraNa karIne eka yuvaka Avyo...! tenA mukha upara teja camakatuM hatuM...tenI prabhA prasaratI hatI tenI gatimAM gaMbhIratA hatI...! teno saMketa maLatAM nRtyasaMgIta baMdha thaI gayAM...! yuvake zaihiNeyanuM abhivAdana karatAM kahyuM : "mahAnubhAva! tamAruM svAgata karuM chuM! A lokane niyama pramANe ahIM AvanAra dareka navAgaMtuke potAnA pUrvajanmanA sukRtyo ane duSkRtyono ekarAra karavAno hoya che. zuddha hRdayathI ekarAra karyA bAda te ahIMnA nivAsano adhikArI bane che. saudharma devalokanA svAmI saudharmendranI AjJA thatAM huM ahIM Avyo chuM. Apano pUrvavRttAMta saMbhaLAvo eTalI ja vinaMti che !" - rohiNeya to tyAMnAM aizvarya ane vaibhavane joIne ja DaghAI gayo hato ! tyAM rahevAnI lAlasA tenA manamAM prabaLa thaI. bhalA AvuM svargIya sukha mUkIne mRtyu lokamAM zA mATe javuM? teNe potAno vRttAMta saMbhaLAvavAno nizcaya karyo..! eTalAmAM tenI najara tyAM Ubhela deva-yuvakanA paga upara paDI. tene bhagavAna mahAvIranuM vAkya yAda AvyuM. "devonA paga pRthvIne aDatA nathI..! " paNa AnA paga to dharatIne aDelA che...! teNe enI pAMpaNo tarapha najara karI...te ughADa-baMdha thatI hatI...tene prabhunuM vAkya yAda AvyuM, "temanI pAMpaNa nIce paDatI nathI...!" paNa A suMdarIodevIo aMge e vAta nathI. teNe phUlamALAo tarapha joyuM.te karamAyelI jaNAtI hatI.prabhue kaheluM ke "temanI puSpamALAo karamAtI nathI...!" ane A zuM? A suMdarIo, vAdyakAro badhAM parasevo kema lUche che...? prabhue kaheluM: " temane parasevo vaLato nathI...!" te tarata cetI gayo... tene khyAla Avyo ke pote Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga rAjadamAM hatI tyAre khAvAmAM koI mAdaka vastunA kAraNe te bebhAna thayo haze ane tyAMthI ahIM...! --are, A abhayakumAranI koI jALa to nahIM hoya ne! teNe potAno vRttAMta evI rIte kahI saMbhaLAvyo ke pote bhalo puruSa na hoya! potAnuM nAma durgacaMDa ja kahI batAvyuM ane zAligrAmane gAma kahI batAvyuM ane dhaMdho khetIno kahI batAvyo ! abhayakumAranI cAla nakAmI nIvaDI. rohiNeya y Pou oNgasTa 195 upara koI Aropa sAbita na thatAM tene choDI mUkavAmAM Avyo...te sIdho tyAMthI doDyo...bhagavAna mahAvIra pAse...temanA samovasaraNamAM...tenA magajamAM ekaja vAta bhamatI hatI... " bhUlathI sAMbhaLela cAra vAoe tene A lokamAM svarganA sabatano sAkAra karAvyo hato...tene mRtyuthI bacAvI lIdhela hato. te huM bAppAna sAMbhaLe tA..! "" siddhama vyAkaraNa gujarAtano mahAna rAjA siddharAja jayasiMha gujarAtanA sarva rAjAomAM yazasvI gAya che, eTaluM ja nahIM paraMtu te eka vidyAyi rAjavI hato. tenI rAjyasabhAmAM dezabharanA vidvAno, patio ane kavio AvatA hatA. e ja samaye mALavAnI rAjadhAnI UjjayinI sAhitya-vidyA mATe khUba ja prasiddha hatI. muMja ane bhoja jevA vidyApriya rAjavIoe paNa potAnI rAjyasabhAne mApatio ane kaviothI bharI dIdhI hatI. siddharAja jyA rAvIne evI ja khyAti gujarAtamAM meLavavI hatI. ane tethI ja jyAre siddharAje vi. saM. 1192mAM mAlavapati movarmAne harAvyo tyAre tyAMthI vividha sAhitya paNa pATaNa laI Avyo. A sAhityabhaMDAramAM teNe aDasA bhaoNvyAkaraNu joyuM, tarata ja tene vicAra Avyo, " AvuM eka svataMtra vyAkaraNa gujarAtI vijJAna pati zAmATe na racI zake ?" sAmAnya mAnavIne nahIM paraMtu eka rAjAne A vicAra thayo. Jie zA vicAra tene bIje divase potAnI rAjasabhAmAM sUryo. samAnA tamAma paMDitonI najara te samayanA prasiddha jainAcArya zrI. hemacaMdra upara paDI. " po mana, tapa ati puSpa = muninAda " siddharAjanI ge vinaMtIthI AcArye vyAkaraNa racavAnuM kArya mAthA para lIdhuM. te mATenI jarUrI sAmagrI pUrI pADavAnuM paNa siddharAje kabUla karyuM. te anusAra te samayanA paMDitonA dhAma samA kAzmIra jevA pradezamAMthI tema ja anya pradezomAMthI jarUrI sAmagrI rAjA siddharAja jayasiMhe maMgAvI ane hemacaMdrAcAryane suprata karI. jaTila parizrama laI hemacaMdrAcArye thoDAM varSamAM sarvAMgapUrNa vyAkaraNanI racanA karI tene siddha nahi = siddharAja ane taima = hemacaMdra-nAma ApI potAnuM temaja gurjara nareza siddharAjanuM nAma amara karyuM. ane e rIte vipula samRddhivAna sAhityano pravAha tyArathI gujarAtamAM avicchinnapaNe vaheto zarU thayo. Aje paNa gujarAtamAM hemacaMdrAcAryanuM vyAkaraNu mahattvanuM gaNAya che. jaina dharma darzana Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Modified year ha jaY: RE CAR jaba Shree nikAha Diamond PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S. I,IN & 1/4 TOLA WI WY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHN Arnar 1 -1 # 1 nara ka : RAJSST , MANILAL CHIMANLAL E COSTA - I 8 8, 5:H, R or B HA Rze. Bot: RAY2.kI GRAN: - t - - - - - 6 thI PHONE: 1000 sonuM-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka 11.B O'M BAY nezanala riphAinarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI bomba buliyana esosiezana li. muMbaI-2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sikavara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAInarI maracansa buliyana hiMga 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 enDa eseiMga DipArTamenTa phona naM. 4ra795 dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra: ARGOR Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpa huM ja huM ke lahI puSpa suvAsita pUjA kare, ahinta caraNanuM je yAna dhare, tenu jIvanapuSpa sadA pamare, nakI te jana mokSanuM dhAma vare. zrI navInacaMdra a. dozI bhAratavarSanI uttaramathurA nagarImAM, suradeva nAme rAjAnA rAjyamAM eka dhanati nAme roDa hato, zrImAlA nAme tene rUpavatI patnI hatI. temane be saMtAna hatAM. lIlAvatI nAme putrI ane guNadhara nAme nAno putra. kAlakrame zeThanI dIkarI lIlAvatI paraNIne dUra dezamAM sAsare gaI. tyAM eka samaye zopaDhArA mAlatInA puSpavarDa pUjita evuM eka jinabiMba tenA javAmAM mAnyuM. zokya taraphanI dekhAIne kAraNe ane anAdi mithyAtvanA prabhAve teNe potAnI dAsIne kahyuM, " dAsI, A mALAne upADI tuM jADImAM vA de, ene jovAthI mArI AMkho bhULe che. " dAmI bhagavAnanA biba pAse gaI paNa dharmanA prabhAvathI teNe bALAnI jagAe tyAM eka kALo nAga phADA mArato teo. lIlAvatIe vAraMvAra puSpanI mALA upADI levA dAsIne kai paN dAsI prANabhayane kAraNe A kArya karI zakI nahi. lIlAvatI potAnI khAnano Avo anAdara thato joI ne Azcarya pAmI, eTaluM ja nahi paNa krodhathI teNe jAte ja doDI jaIne prabhunI mUrti paranI puSpamALA U~cI lIdhI. paNa teja kSaNe evo camatkAra banyo ke lIlAvatInI adekhAInI bhAvanA to ogaLI ja gaI. lIlAvatInA hAthamAMnI te mALAne sthAne eka sarpa dekhAvA lAgyo hAtha parathI Utareja nahi. lIlAvatI bhayathI vyAkuLa thaI ne AkraMda karIne raDavA lAgI. tenI zodha nimati zrIsa sAMbhaLIne pUjAnA khaMDamAM AvI. teNe mahAkalyANakArI navakAranaitranuM smaraNa karyuM ke tarata ja nAgadevatA lIlAvatIne choDIne adazya thaI gayA. 19 La ......................................................... thoDA divasa pachI e munimahArAjo lIlAvatIne ja ghera zaucarI mATe padhAryAM. munivaromAMthI vaDA munivare lIlAvatIne kahyuM, " bahena, eka tamArA hitanI vAta jo tame dhyAna daIne sAMbhaLo to kahuM. nagaramAM ema sAMbhaLyuM hatuM ke lIlAvatIe tenI zokya jina matie pUjAmAM muzkelI puSpamALAne dveSathI prabhunI mUrti parathI uThAvI lIdhI hatI. tamane khabara karo ke prabhuna mAM vidha karanAra aMtarAya karma bAMdhe che. namI veMdrasUrinA cha karmagraMtho bharelAM cho. tethI jANo cho ke riLathULavidhAro kaMperU vigdha (jinapUjAmAM vizrva karanAra aMtarAya karmanuM upArjana kare che). mATe kadI paNa pUjanakAryamAM viza karavuM nahi. " lIlAvatI A AMbaLAne kaMpI UThI. teNe vaDA muni varane pUchyuM, " meM karela aparAdhanuM koI nivAraNa batAvo . munivare kahyuM ke bahena, nitya eka puSpathI pazu prabhunI padma karavAno niyama tamAre ochAmAM ochA mahinA sudhI levo joIe. mAthI tamAro aparAdha niSphaLa banI jaze. * lIlAvatI AnaMda pAmI ane nitya jinapUjA karavAno teNe niyama svIkAryo. lIlAvatI jyAre uttaramathurAmAM pitAne ghera bAvI tyAre paNa potAno nibhagavAnanI pukhta puSpasahita karavAno niyama cAlu rAkhyo. teno bhAI para paNa bahenanI sAthe tALuM puSpa laIne prabhumaMdiramAM javA lAgyo ane pUjana paNa karavA lAgyo. Ama bhAI ane bahena banne vakhate. ulAse pItarAga paramAmAnI pUjA karatAM bhASI devanuM AyuSya bAMdhanAra banyAM. mRtyunA samaye paNa svAbhAvika rIte temanuM mana potAnA ArAdhyadeva munisuvrata svAmInAM caraNomAM rahyuM, tethI bhAI ane bahena e saudharma devalokamAM deva bhunIne tyAMno deva bhava bhogavavA lAgyAM. have devAyuSya pUruM thayA pachI bahena lIlAvatIno zva Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 10 oNgasTa 1959 magadhadezanA samrATa rAjA jitazatrunI rANI dhAriNInI kukSie putrI paNe utpanna thayo. kanyA moTI thaI tyAre rAjA jitazatrune kanyAne mATe vara zodhavAnI ciMtA thavA lAgI. kanyAnuM nAma vinayazrI hatuM. have bhAI guNadharakumArano jIva caMpAnagarImAM kozala dezamAM padmaratha rAjAnI rANI padmAnI kukSie putra tarIke avataryo hato. te paNa yauvanadazAe pahoMcela hato. rAjA jitazatru sabhAmaMDapamAM beThA che. sabhAmAM aneka dezanA rAjAonA pratinidhio magadha samrATane sanmAnavAne mATe roja hAjarI Ape che. rAjarANI dhAriNIne paNa Aje kaMIka navo vicAra manamAM rahuryo che tethI kumArI vinayazrIne soLa zaNagAra sajAvIne teNe to sabhAmAM darabAra zarU thavAne samaye pitAne abhinaMdana ApavA mokalI dIdhI. Aje navA varSano pahelo divasa hato. rAjAe paNa yauvanavatI putrIne joI ane tenI saMbaMdha yojavAnI ciMtA tAjI thaI. teNe najIka beThelI potAnI putrIne kahyuM, "beTA, A sabhAmAM beThelA rAjaputro ane kSatriyonA A samudAya para dRSTi kara ane tAruM mana mAne tenA gaLAmAM puSpamALA Aropa." kuMvarIe kSatriyonA samUha para dRSTi nAkhI satvara pAchI kheMcI lIdhI. je nayanane ja na ruce tene mATe manamAM praphullatA kyAMthI thAya? rAjAe kuMvarIne sabhAnA kSatriyo pratye virakta arthAta rAga vinAnI samajIne aneka rAjaputronAM citro maMgAvIne kumArInI pAse rajU karyo. te citromAM padmaratha rAjAno putra jayakumAra hato te joIne rAjakumArInuM mukha anurAgathI lAla thaI gayuM, tarata ja rAjA jitazatrue potAnA pradhAna subuddhine kahyuM ke rAjaputrI vinayazrIne jayakumAra tarapha svayaMvarA kanyA tarIke laI jAo. teoe sAruM mudRrta joI prayANa karyuM ane kozala dezamAM caMpAnagarImAM rAjA padyarathane tyAM jaIne subuddhi pradhAne jayakumAranI sAthe magadharAjaputrI vinayazrInuM lagnavidhAna siddha karyuM. pUrvajanmanA snehane kAraNe, ane jinabhaktinA puNyane kAraNe bane paraspara prItithI gRhasthanAM kartavyo bajAvatAM vakhata pasAra kare che. jinapUjA karavAno zubhasaMskAra to temane pUrve karela puNyane kAraNe A janmamAM damULa thaIne prApta thayo che. prabhupUjA karavAnA saMskArane kAraNe banne dararoja jinaprAsAdamAM jAya che ane mahAmUlya puSpothI ane bahu ja UMDI bhaktithI tIrthakaronuM puSpArjana kare che. ekavAra caMpAnagarImAM eka dharmaghoSAcArya nAmanA kevaLajJAnI munivara padhAryA. nagaroghAnamAM teo UtaryA ane janasamudAyane teo dharma rahasya samajAvavA lAgyA. jayakumAra ane vinayathI paNa munivaranA Agamana samAcAra sAMbhaLIne eka divasa munivarane vaMdana karavA pahoMcI gayAM. munivare dharmalAbha ApIne kahyuM, "jayakumAra, tamane kalyANasaMpatti prApta thAo ane bhadra vinayazrI, tArAM paNa janmamaraNano kSaya thAo ! te banne daMpatI hRdayamAM vicAravA lAgyAM, "A bhagavaMta amArAM nAma kyAMthI jANe ?" muni pAse dhamapadeza sAMbhaLIne jayakumAre pUrvajanma pUchyo. munie kahyuM tuM eka vaNikano putra guNadhara hato ane tArI bahena lIlAvatInA anurAgane kAraNe tane vItarAga paramAtmAnI pUjA karavAno saMskAra paDyo. e puNyanA prabhAvathI tuM devalokamAM janmIne pachIthI hAla rAjayasukha anubhave che." jyakumAre pUchayuM, "mArI pUrvajanmanI sahodarA bahena hAlamAM kyAM che ? " munivare kahyuM, "te paNa devalokamAMthI cavIne hAla tArI patnI viyetrI tarIke avatarI che. A kSatriya dampatI A vAta sAMbhaLIne bahu UMDA vicAramAM paDI gayAM. vinayazrIe to tarata ja sAdhvI thaIne dharma ArAdhanA karavAno nirNaya lIdho. jayakumAre paNa bAra prakArano zrAvakadharma kevaLajJAnI munivara pAsethI svIkAryo. vinayazrI te ja avatAramAM vrata pAlana karIne samasta duHkhano cheda karanAra kevaLajJAna pAmIne mokSe gaI ane jayakumAra paNa bIjA traNa janma karyA pachI mokSa pAmaze. (vijayacaMda kevalInA rAsamAMthI) Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThI vi zA ha du tta zrI ratilAla dIpacaMda sa~sAI alakApurI samI kosaMbI nagarI bhAre vaizavALI nagarI hatI. enI samRddhi ane dharmabhAvanA Adarza lekhAtI. vepAravaNaja ane mukharaudyogamAM paNa e nagarI khAtu paMkAyelI hatI. e nagarImAM eka ehI rahe. vizAhadatta eMmanuM nAma. jevA karma zA evA ja dharme purA. emanI saMpatti bahoLI, zAkha bharI, ane dezaparadezamAM emano vepAra cAlyA kare. jyAM juo tyAM emanA nAme phUla mukAya, devadarzana, guruvinaya, zANa ane dharma pAlanamAM paNa e eTalA ja pAkA. badhuM cUke paNa dharma to vIsare ja nahIM. dharmathI ja sau sArAM vAnAM thAya evI emanI pAkI dharmazraddA. ahiMsA, prANIdayA ane prabhuvacana e to jANe emane prANathI paNa pyArAM, e mATe e hamezAM jAgatA rahe. jevo rono vyApAra-vyavahAra sAro cAlato evo ja emano saMsAra-vyavahAra paNa sukhapUrvaka cAlpA karato. kuTuMbamAM, nAtamAM ane gAmamAM emanI JAmanyA pAtI. pAMcamAM emanuM pluM rahetuM paMcamAM emanuM sthAna hatuM. sau koI zANI salAha levA ro vizAdattanI pAse AvatuM. : kALa kALanuM kAma karato hato ene mana to koN sukhI ane koNa du;khI; koNa dhanapati ane koNa nadInA badhA sarakhA. enuM cakra kare ane koI bera bhaMDArI banI jAya to koI bhikhArImAM pheravAI jAya samayanA vArApherA to hamezAM AvA ja rahyA che. UgyA te Athame, AthamyA te pharI Uge ! ekI vicAhakano vakhata palaTAyo, ane sUraja Ape divasa AthamI nya ema emanuM bhAga AthamyuM ane emanI lakSmI moM pheravI gaI. dhanapati vizAna jenotAmAM dhanahIna banI gyA ! lakSmI gaI to gaI, paNa sAthe jANe pratiSThAne paNu kheMcatI gaI. zeThanI bharI bharI rahetI havelI have khAlI khAlI rahevA lAgI : koI kSobhamAM levuAra Ave 21 to Ave, nahIM to koI kAya karake nahIM evo sunakAra thaI rahyo ! zeTha enA e hatA, emanI akala; hoziyArI, kuneha, kAbeliyata ane dharmaparAtA paNa enI e ja hatI; paNa lakSmIdevI risAI gayAM hatAM. ne! dhananI pUttarI duni.e tyAM dhana na joyuM ane jANe potAnI pI pheravI lIdhI ! : vizAhadatta vicAre che jyAM svajano che, snehIjano che, jyAM pAMcamAM pratiSThA meLavI hatI ane jyAM sukhasAhebI mANI che, tyAM have dhanahIna banIne rahevuM citta nathI. parizramane mArge bhAganI mAyarA karavAnuM paNa ahIM na kAve; lokalAja ane jUnI bAbara ADe Ave ane ApaNo puruSArtha DhIlo paDI jAya. saryuM atyAre potAnA vatanamAM vasavAthI ! saMpatti ja te cAlI gaI, to pachI sukhasAhyabI ane kuTuMbakabIlo kevo ! bhalo paradeza ane bhalo ApaNo puruvArya ! roke thoDo ghaNo paisA bhego karyo. enAthI thoDIka kuTuMbanI goThavaNa karI ane thoDuMka kariyANuM kharIda karyuM. ane eka divasa e potAnA yiAva laIne UpaDI gayA paradeza tarapha. vadharAgara nagaranI nAmanA tyAre bhAre hatI. jemAM jaI mahenata dare enA upara badalI prasanna thayA vinA na rahe evI enI zAkha. ane jevuM enuM nAma bhevA ja enA guNa: vaIrogara nagara same ja vavAra (hIrAnI khANIvALuM) nagara hatuM. enA sImADAmAM hIrAnI dhaNI khANo hatI. aneka puruSArthI mAnavIo tyAM jaIne hIrA khodavAnA gukharamAM potAnA bhAgyanI ajamAyaza karatAM. vizAdatte vaIrAgara nagara tarapha prayANa AdaryuM. AzA emanA mArgamAM utsAhanAM phUla veratI hatI. : 2 : vakhata maLe ane utsAha lAge tyAre pravAsa; jarUra jaNAya tyAre bhojana ane ArAmAM rAta paDe tyAre Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 22 ogasTa 1950 cAla "manuM pAlana . vakhata te koI gAmane goMdare dharmanuM ciMtana karatAM nidrAH A rIte vizAhadattano pravAsa dhIme dhIme AgaLa vadhato hato. cAlatAM cAlatAM ene keTalAka sahapravAsIono meLo thaI gayo. eka divasanI vAta che. sUrya madhyAhna vaTAvI cUkyo hato. bhojananI veLA vItI gaI hatI. peTano agni IdhananI rAha joI rahyo hato. eka gAmane sImADe vizALa vRkSanI zILI chAyAmAM vizAhadatta khAvAnI taiyArI karavA lAgyo. enA sAthIoe to kyAranuM peTane bhADuM ApI dIdhuM hatuM. sAme bhojananI sAmagrI taiyAra paDI hatI ane vizAhadatta koI UMDA vicAramAM UtarI gayo. ene thayuM : kevo A pravAsa ane kevI A dhanalolupatA ! kevaLa cAla cAla ja karavAnuM! na ISTadevanuM pUjana, na gurunuM darzana, na dharmanuM pAlana! na koI saMtasAdhu ke atithi abhyAgatane bhikSA ApavAnI ! vakhata thAya ane pazu-paMkhInI peThe ekalA peTa bharI levAnuM! AvA ne AvA rajhaLapATamAM kyAMka A jiMdagI hArI na besAya! khAvAnuM khAvAnA ThekANe paDyuM rahyuM ane vizAhadatta jANe potAnA vicArone vAgoLavAmAM ja rokAI gayo. khAvuM ene jANe Aje harAma thaI paDayuM. e to pUtaLA jevo stabdha banIne besI ja rahyo. sahapravAsIo to joI ja rahyA : are, A vizAhadattane Aje zuM thayuM che? Aje e kAM kaMI na khAya ke na kaMI pIe ? enI pAse jaIne emaNe kAraNa pUchyuM. bicAro zuM javAba de? jiMdagI hArI javAnA vicAre enI AMkhone AMsubhInI banAvI dIdhI. sAthIoe AzvAsana ApyuM ane vAraMvAra pUchayuM tyAre vizAhadatte emane potAnA mananI vAta karI. sahapravAsIo bolyA : "bhAI, A pravAsa kaMI thoDo ja ApaNuM AnaMda-pravAsa che? ane ApaNe be TaMka khAIe chIe e kaMI thoDuM ja svAda mANavA ke moja uDAvavA khAIe chIe? A to bhAI dehane dAmuM ApavAnI ja vAta che. mATe zAMta thAo ane thoDuMka khAI lyo !" vizAhadate jamI lIdhuM ane rAta paDatAM ArAmathI tyAM ja UMdhI gayo. besato ziyALo madharAte TADha lAgavA lAgI eTale eNe oDhavAnuM levA mATe potAnA sAmAna tarapha hAtha laMbAvyo; paNa tyAM to kazuM ja hAtha na lAgyuM. jAgIne eNe AsapAsa joyuM to na maLe kariyANAnuM poTaluM ane na maLe potAno sAmAna! ane pelA AzvAsana ApanAra sahapravAsIo paNa thAye alopa thaI gayA hatA ! e AzvAsana mohyuM paDI gayuM. daridranI rahIsahI badhI pUcha harAI gaI; ane vizAkhadattane lalATe upara Abha ane nIce dharatI jevI daridratA AlekhAI gaI paNa have sahana karyo, hiMmata hAryuM ke nirAza thaye cAle ema na hatuM. eNe potAnA manane sAbaduM karyuM ane jema tema karIne e vaIrAgara nagara pahoMcI gayo. tyAM eNe hIrAnI khANa khodAvavAnuM kAma zarU karyuM. haju bhAgyadevane prasanna thavAne vAra hatI. eTale Akho divasa pUro zrama karavA chatAM ene mAMDa peTa pUratuM maLI rahetuM. paNa eno AzAtaMtuM DhIlo na paDyo. eNe potAno pusnArtha vaNathaMbhyo cAlu rAkhyo. : 3: vaIrAgara nagaranI hIrAnI khANonI najIkamAM eka bAvAjI rahetA. emanuM nAma divAkara. loko emane yogI tarIke oLakhatA. hIrAnI parakhamAM ane khANImAMthI hIrA zodhI kADhavAnI vidyAmAM e yogI nipuNa lekhAtA. e bAbatamAM ghaNA emanI salAha levA AvatA. vizAhadatane dhIme dhIme yogI divAkarano paricaya thavA lAgyo. kyAreka kyAreka e vizAhadattanA kAmamAM vagara mAgI salAha ApatA, tethI ene yogI tarapha bhAva thato gayo. ( vizAhadattanI namratA, vinayazIlatA ane dharmapriyatA joIne divAkare enA tarapha vizeSa lAgaNI darzAvavA mAMDI. dhIme dhIme banne vacce AtmIyatAnA tANAvANuM vaNAvA lAgyA. divasamAM eka vAra maLIne nirAMte vAto na kare to ekene cena ja na paDe ! eka divasa yogI divAkare lAgaNIbhInA svare zreNI vizAhadattane kahyuM: "mahAnubhAva, hIrAnI khANo khodAvatAM tamane je bhAre mahenata ane kaSTa uThAvavAM paDe che, te have mArAthI joI zakAtAM nathI. game tema karIne enuM nivAraNa karavuM joIe." vizAhadatte vinamra banIne kahyuM : "yogIrAja, paNa jyAM bhAgye ja evuM hoya tyAM mAnavI bicAro zuM kare ? Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga oNgasTa 1959 AvIne paDe che? to nAma jalaNa vipra. cora banAvyo. eka vAra bhAgya jAge tyAM lagI ApaNe to puruSArtha ja karavo rahyo-kyAreka to chevaTe nasIba UghaDaze ja evI dRDha AsthA rAkhIne ! ane mahenatathI kaMTALIe to kema kAma cAle ? siMha jevo siMha paNa je suI rahe to enuM bhakSya thoDuM ja enA moDhAmAM AvIne paDe che? to pachI ame to koNa mAtra ? chatAM ApanI pAse koI bIjo mArga hoya to kRpA karIne batAvo ! huM taiyAra chuM." divAkare vadhu lAgaNI batAvatAM kahyuM. "bhAI, evo kaMIka upAya mArI pAse che eTale to huM vAta karuM chuM. tamArI namratA ane bhaktiparAyaNatAe mane paravaza banAvI dIdho che. huM tamArA upara khUba prasanna chuM. mArI vidyAsiddhi tamArA jevA dharmAtmAnuM duHkha dUra karavAmAM kAma nahIM lAge to pachI eno upayoga paNa zuM che ? jarA sAMbhaLo, mArA gurunI kRpAthI mane dharaNIkalpa nAmanI vidyA prApta thaI che. ane e vidyAnA pratApe kaI dharatImAM zuM bharyuM che, e hastAmalakanI jema spaSTa joI zakuM chuM." jANe potAnA kathananI asara mApatA hoya ema divAkara vizAhadattanI sAme joI rahyA. vizAhadatta paNa mugdha banIne emanI vAta sAMbhaLI rahyo. yogIe potAnI camatkArI vAta AgaLa calAvI. mArI e vidyAnA baLe, ahIM rahyo rahyo huM dIvA jevuM spaSTa jANI zakuM chuM ke ahIMthI pUrva dizAmAM, traNa koza dUra, kAtyAyanI caMDikA devInuM maMdira AveluM che. e maMdiranA AgaLanA bhAgamAM moTo dhanabhaMDAra daTAyelo paDyo che-pUrA pAMca karoDa sIneyA jeTalo! pUjana-janathI e devIne prasanna karIne e bhaMDAra tamane apAvavA huM icchuM chuM ! bolo, taiyAra cho ne?" zreSThI bicAro to DaghAI ja gayo. kayAM atyAranI "Aja raLavuM ane kAla khAvuM" jevI daridratA, ane kyAM jiMdagImAM jenI kalpanA paNa na karI hoya evA pAMca karoDa sauneyA! enuM garIba mana vAtane sAcI mAnavAno inkAra karavA lAgyuM. chatAM enAthI puchAI gayuM. "bhalA yogIrAja, e dhanabhaMDAra atyArasudhI Ape kema tyAM ja rahevA dIdho ? ene Ape pote kema bahAra na kADhI lIdho?" yogIe smita karIne kahyuM. "mahAnubhAva, tamArI zaMkA sAcI che, paNa ema thavAnuM paNa kAraNa che. jarA mArI vAta sAMbhaLo." zreSThI Azcaryamugdha banIne sAMbhaLI rahyo. divAkare potAnI vAta kahevA mAMDI. gaMgA nadInI pAse Avela saravaNu nAmano nesa e mAruM mULa vatana. ame varSe brAhmaNa. mArA pitAnuM nAma jalaNa vipra. yuvAvasthAmAM ja mane aneka vyasano lAgelAM. e vyasanoe mane gharacora banAvyo. eka vAra pitAjIe gusse thaI mane gharamAMthI kADhI mUkyo. mane to bhAvatuM hatuM ne vaidhe kahyA jevuM thayuM. have mArA svachaMdano Aro na rahyo. rakhaDato rakhaDato huM siriya nAme sthAne jaI pahoMcyo. tyAM eka guphAmAM eka yogIne dhyAnamagna joIne huM emanAM caraNomAM besI gayo. yogI mArA upara prasanna thayA ane huM emano ziSya banI gayo. samaya jatAM mArA vinaya ane bhaktithI e yogI tuSTamAna thayA ane mane emanI keTalIka siddhio zikhavADavAnI kRpA karI. A dharaNIkalpa vidyA paNa e mahAgurunI kRpAnuM ja phaLa che. paNa e vidyA ApatI vakhate gurujIe cetavaNI ApI ke A vidyAno upayoga tArA svArthane mATe ke koI adharma jIva upara upakAra karavA mATe karavAno nathI. ema karIza to tArI e vidyAlupta thaI jaze. avasare yogya supAtrane arthe ja eno upayoga karavo !" gurunI zikhAmaNa meM mAthe caDAvI. ane tethI ja atyAra sudhI yogya pAtranI rAhamAM meM e dhanabhaMDAranI vAta koIne na karI. Aje tArA jevuM dhama supAtra maLavAthI e dhanabhaMDAra tane maLe evI mane bhAvanA thaI AvI che." vizAhadattane have kazuM pUchavvApaNuM na rahyuM. enuM mana to jANe karoDo sonaiyAonA DhagamAM ALoTavA lAgyuM. saMpattie janmAvela sukhasAhyabI ane vaibhavavilAsanI kaMI kaMI zAkhAo upara enuM manamarkaTa kUdAkUda karI rahyuM. dhana AvatuM hoya to bhalA kone lobha na vaLage? sonuM dekhI je munivara paNa caLatA hoya to A to dhanano atha gRhastha mAtra ja hato ne! ene thayuM: jyAre vakhata pAke ane kyAre dhana maLe ? AvuM AkaDe madha to eNe kadI svapnamAM joyuM na hatuM. have vAra keTalI ? e to nata mastake yogI divAkaranI vAtano ravIkAra karI rahyo. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ogasTa 1959 vAtano baMdha vALatAM divAkare kahyuM, "sArA kAmamAM so vidhAna eTale zubha kAmane jaladI pAra pADayuM ja sAruM ! kAtyAyanI caMDikA devIne prasanna karavAnI pUjA sAmagrI laIne Aje madhya rAtrie ja ApaNe enA maMdira tarapha ravAnA thaI zuM. tame badhI sAmagrI sAthe taiyAra thaI raheje, mAro sAda sAMbhaLatAM ja AvI pahoMcajo." pachI divAkare pUjApAmAM zuM zuM lAvavuM e samajAvyuM ane e potAne sthAne gayA. vizAhadatta to Aje harSaghelo thaI gayo hato-enI sAta nahIM paNa sittera peDhInuM dAridra Aje phITavAnuM hatuM je! eNe badho pUjApo UMcI jAtano bhego karI lIdho-emAM kharca karavAmAM jarAya lobha na karyo! have to kyAre vakhata thAya ane kyAre UpaDIe, enI ja ene tAlAvelI lAgI. eka eka ghaDI jANe eka eka divasa jevI lAMbI thaI paDI! vakhata zuM vIte? Aje to ene roma roma dhananA vicArathI ja gherAI gayuM hatuM. dhananA lobhe enA vivekane paNa jANe AvarI lIdho hato. pote kevo pUjApo bhego karyo hato, evA pUjApAno artha zo hato, ane enAthI thatI pUjA kevI thavAnI hatI, enuM paNa ene bhAna na hatuM. sUraja Athamyo, madhyarAtrIno vakhata thavA Avyo, ane yogI divAkara AvI pahoMcyA. vAto karatAM karatAM banne caMDikAnA maMdire pahoMcI gayA. divAkare vizAhadattane kahyuM. "have ApaNe samaya thaI gayo che. ApaNe ApaNuM kAma jaladI pUruM karavuM joIe. tame aMdara jaIne devIkAtyAyanInuM pUjana karo huM maMdiranA bAraNu pAse maMDapanuM pUjana karIne ApaNuM kAmanI taiyArI karuM chuM." yogI bahAra rahA ane vizAhadatta maMdiramAM pravezyo. paNa aMdaranuM dRzya joIne zreSThI to stabdha ja thaI gayo. enuM aMtara jANe jAgI UThayuM. ene thayuMkayAM yAM samagra vizvanuM kalyANa karanArI strIzakti devI ane kyAM pazu ane naranI bali lenArI pracaMDa, bhayaMkara, bIbhatsa A kAtyAyanI caMDikA? enuM mana pokArI rahyuM : AvI hiMsaka devInuM huM pUjana karuM ? kyAM mAro deva ? kyAM mArA guru? ane kyAM mAro dharma ? ahiMsA, dayA ane karuNAno vratadhArI huM Aje dhananA lobhe A zuM karavA taiyAra thayo chuM ? dhananA lobhe huM kArya-akArya, dharma-adharma, ahiMsA-hiMsA e badhuM ja vIsarI gayo ? nA, nA, AvuM pApanuM dhana mATe na khape ! saryuM AvA dhanathI ! bhalo huM, ane bhalI mArI daridratA ! ane e doDIne maMdiranI bahAra nIkaLI gayo, ane yogI pAse AvIne potAnA mananI vAta eNe kahI saMbhaLAvI : "divAkarajI, tame yogI thaIne mane Ave mArge laI AvyA ? Avo adharma tame mAre hAthe AcarAvavA Iccho cho ? paNa emAM tamAro zo doSa? lobhiyA hoya tyAM dhutArA dhUtI jAya to emAM eno zo vAMka kADhavo ? mArA lobhe ja mane kumati sujhADI ane kumArge doryo ! pAMca karoDa sonaiyA kaMI rastAmAM rajhaLatA paDyo na hoya eTaluMya huM na samajI zakyo. lobhe mArI buddhine ja baherI banAvI dIdhI hatI. paNa have mArA prabhue mane mArga batAvI dIdho che. tame tamAre mArge jAo ane mane mAre mArge javAdo. ApaNA mArga have DAyamane kAyamane mATe judA paDe che." paNa yogI AvI vAto mATe taiyAra na hato. potAnA zikArane Ama chaTakI jato joIne e rAto pILo thaI gayo. mULa vAta Ama hatI. e bAvAjI divAkarane kAtyAyanI caMDikA devIne eka narabali caDhAvavAnI pratijJA hatI ane emAM A bhalo bhoLo zeTha bheTI gayo. eTale e potAnuM kAma pUruM karyA vagara ene choDe ema na hato. Avo batrIsa lakSaNo nara bIje kyAM maLavAno hato ? eNe AMkhone lAlacoLa karIne ane caherAne vikarALa banAvIne bihAmaNe svare vizAhadattane kahyuM : "beTamajI, pAMca karoDa sonaiyA ema rastAmAM thoDA paMDyA hatA ke cAlI nIkaLyA tA upADI levA ? e to mAthe Ape e mAla jame. have to tamAruM mAthuM vadherIne kAtyAyanI caMDikAnA caraNomAM mUkaye ja chUTako che! A duniyAmAM tamArAM soe varSa pUrAM thaI gayAM samajo ! iSTa devanuM dhyAna dharIne taiyAra thaI jAo! devI tamArA bhoganI AturatApUrvaka rAha joI rahyAM che. have vilaMba na karo ! " vizAhadatta samajI gayo ke mAmalo chavasTosTano che, ane have AmAMthI bacavuM muzkela che. vizAhadatta potAnA kamotanI rAha joto thaMbhI gayo. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 25 oNgasTa 1959 vizAhadattanI motanI paLo gaNAtI hatI. yogI divAkara potAnI kAmanA pUrI thavAnA AnaMdamAM khaDakhaDATa aTTa hAsya karI rahyo hato: "mArI mAtA ! Aje tAruM RNa huM adA karI zakIza. kevo batrIza lakSaNo nara maLI gayo! mAtA ! e paNa tArI ja kRpA ! have vilaMba nahIM karuM mA !" divAkare pharI aTTahAsya karyuM enA paDaghA AkhA maMdiramAM gAjI rahyA. vIjaLInA jevI camakatI dhAradAra charI enA hAthamAM toLAI rahI hamaNAM vizAhadattanA deha upara paDI ane hamaNAM badho khela khalAsa. vizAhadattanI AMkhe aMdhArAM AvavA lAgyAM ! motane ane vizAhadattane jANe vetanuM ja cheTuM rahyuM. A charI paDI ke paDaze. maMdiramAM paNa jANe stabdhatA vyApI rahI. yogIe charIne chello vega ApavA hAthane sAbado karyo. paNa are! A zuM? e hAtha ema ja kema toLAI rahyo? jarAya casake kAM nahIM ? yogI ane zreSThI bane joI rahyA joyuM to eka saumya chatAM kadAvara puruSe yogI divAkaranI badhI bAjI dhULamAM meLavI hatI. yogI zaramiMdo banIne moM pheravI gayo. zreSThI vizAhadatta e navA puruSanA caraNo vaMdI rahyo : paropakArI puruSa, Apa ?" dhana nAmanA e puruSe eTaluM ja kahyuM : "mahAnubhAva! mArA hAthe thayela mahAdoSanA pArAMcitaka prAyazcittano eka aMza Aje pUro thayo, eTale aMze huM kRtakRtya thayo. mArga bhUlelo zramaNa Aje huM sAcA mArge valyo !" vizAhadattanA netro e punA caraNono abhiSeka karI rahyAM ! * * kathAnakoza'ne AdhAre saMka9panI daDhatA sAMketapura nAmanA eka nagaramAM caMdrAvataMsaka nAmano rAjA rAjaya karato hato. te ati dharmaparAyaNa, ane dasaMkalpavALo hato. eka vakhata te rAjA rAtre sAmAyika laIne beTho hato. teNe dUra rahelA dIpakane joyo. ethI teNe abhigraha karyo, " jyAM sudhI A dIpaka baLe tyAM sudhI huM sAmAyikamAM rahIza." dIpakamAM lagabhaga eka prahara baLe teTaluM tela hatuM. have e ja samaye tyAM rAjAnI dAsI AvI caDhI. teNe joyuM ke rAjA sAmAyikamAM beThA che ane dIpakamAMnuM tela pUruM thavA AvyuM che. AthI teNe vicAryuM ke je dIpaka olavAI jaze to rAjAnA dharmadhyAnamAM bAdha Avaze AthI rAjAne dharmadhyAnamAM bAdha na Ave te hetuthI teNe dIpakane baLato rAkhavAnuM vicArI temAM vizeSa tela pUryuM ane e ja pramANe thoDI thoDI vAre cheka savAra sudhI tela pUravAnuM cAlu ja rAkhyuM, kAraNa ke dAsIne rAjAnA abhigraha-daDha saMkalpanI khabara na hatI ane tela pUravAmAM teno Azaya paNa zubha hato. paraMtu, rAjAnuM zarIra Avo ati lAMbo parizrama sahevAne samartha na hovAthI tUTavA lAgyuM. chatAM paNa teNe dAsIne IzArA mAtrathI paNa tela puravAnI nA kahI nahIM, ane potAno daDha saMkalpa paNa choDyo nahIM. pariNAma e AvyuM ke savAra thatAM ja rAjAnuM avasAna thayuM. paraMtu pote je zubha karmabaMdhana karyuM hatuM ane potAnA daDha saMkalpane kAraNe potAnA vratamAM je sthiratA rAkhI hatI tene pariNAme teNe potAnA sarva azubha kamano kSaya karyo ane teo zubha gatimAM gayA. Aje paNa daDha saMkalpa karanArAomAM caMdrAvartasaka rAjAnuM nAma agrasthAne Ave che. - AcArya hemacaMdrasUri Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mI sa kA paDavA paro menejIMga ejanTasa cakravartI sansa enDa ku. : rajIsTarDa oNphIsa: 22, kenIMga sTrITa, kalakattA koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kA5DanA dareka vepArI pAsethI A mIsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kazmIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citraparicaya mathurAnA A yA gapaTTanA samayanI jaNa tI cANasmA nI bhavya mUrti 1 ane jayapuranI kamanIya mUrti pU. zrI yazovijayajI mahArAja citra naM. 1 no paricaya ahIM naMbara 1 vALuM citra uttara gujarAtamAM AvelA pATaNa pAsenA cANasmA gAmanA bhavya jinamaMdiramAM AvelA mULanAyaka zrI. puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM che. A pratimAjI keTalAM jUnAM che eno sIdho purAvo mane maLyo nathI. paraMtu A mUrtinuM ramya nAjuka ane je rItanuM zilpa che e jotAM ja mathurAnA suprasiddha jaina mAyAvara nA kendramAM rahelI mUrtinuM sahasA smaraNa thaI Ave che. prastuta mUrtimAM baMne hastone je rIte vaLAMka ApavAmAM Avyo che ane koNInA bhAgone jaMghAnA levalathI bahAra kADhavAmAM AvyA che e jotAM A mUrti aitihAsika dRSTie be hajAra varSa purANuM kahI zakAya. be hajAra varSa jUnI mUrti A mUrti "bhUkharA paththara " thI oLakhAtA paththaranI che ane kaMkAlITIlAnA mUrtionA pASANane maLatI che. e rIte jotAM ane vaLI mAladhArIonuM astitva ane tenI mudrA ane mUrtinuM anya samagra zilpa jotAM paNa prastuta mUrtine upara jaNAvyuM teTalI jUnI mAnavAmAM koI vAMdho nathI. pratiSThA kayAre thaI? cANasmA jevA dUra dUranA sthaLamAM mathurA TAI panI mUrti kyAMthI AvI ? teno vizvasanIya ke sattAvAra itihAsa jevo joIe tevo jANavA maLyo nathI. paNa bIjI rIte A mUrtinI prApti viSenI AkhyAyikA eka padyamaya racanAmAM jovA maLI che. enA kartA zrI bhAvaratnAcAryuM che ane racanA samaya 1770 no jaNAvyo che. emaNe A mUrti gujarAtanA IDara pAsenA bhArUAra gAmamAM eka zrAvakane potAnA gharamAMthI ja jamInamAMthI prApta thayAno ullekha karyo che. tyAra bAda te mUrti cANasmAmAM lAvavAmAM AvI ane tyAM ja maMdira baMdhAvI vi. saM. 1535mAM pratiSThA karavAmAM AvI. pratimA zipano paricaya - A pratimA padmAsanastha che, saptarUNAlaMkRta che. baMne bAjue pAripAzviko che. A paripAzciko cAradhArIo hoya tevuM lAge che. A mUrtinA uparanA bhAge baMne bAjue mAladhArIo che. A mUrtinI nIce khAnuM pADIne baMne bAjue siMho mUkIne siMhAsanano khyAla Apyo che. vacamAM dharmacakra ApyuM che. te samukha nathI paNa prAcIna kALamAM bahudhA je rIte karAtuM ne mukAtuM te rIte mUkayuM che. enI nIcenA bIjA khAnAmAM adhiSThAyikAdevI tenI pArivAdhikAo sAthe dekhAya che. anya devagaNa paNa che. | phoTogrAphare phoTo lIdho tyAre mUrtinI nIcenA bhAgamAM kesaranA chAMTaNAo hovAthI citrane nIceno bhAga aspaSTa Avyo che. cANasmAnA maLatA ulekho cANasmA gAmano ulekha jaina graMthomAM caudamA saikAmAM thayelo jovA maLe che. vIzA zrImALI jJAtinI eka prAcIna vaMzAvaLImAM vALakAma vAstaratha: Avo ulalekha thayelo che. 27 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 28 oNgasTa 1959 vi. saM. 1648 mAM zrI lalitaprabhasUrijIe racelI pATaNa cityaparipATImAM maMdira ane mUrtinI saMkhyAno ullekha karatAM noMdhyuM che keH cANasamaI te pUjaInuM bhaluM zrI pAsa re, catriIsa paDimA nirakhatAM tuM pugI mananI Aza re. aDhAramA saikAmAM upA. zrI meghavijayajIe tIrtha mALAmAM noMdhyuM che, "cANasamA dhana e bhaTevau bhagavAna" Ama judA judA ullekho maLe che. citra naM. 2 no paricaya citra naM. 2nuM zrI jinabiMba pahelI ja najare darzakanAM dilane DolAvI de tevuM che. A pratimA atyAkarSaka, namaNI, nAjuka aMgopAMga dharAvatI, sapramANa ne ethI ja suMdara saMsthAnavALI kamanIya ne bhavya che. enI beThakano Thasso ja koI anokho che. kuzaLa zilpIe nirAMtanA samaye ghaDI che. ne vadhu kahuM to kalAkAre kharekhara emAM prANa pUryA che. karanAra karAvanAra baMneyane viziSTa paricaya A mUrtimAM koDInI AMkho caDhAvelI najare paDe che. A prathA pUrva ne uttaramAM vizeSa che. dakSiNamAM paNa che. paraMtu pazcimamAM eTale ApaNA gujarAta, saurASTra, kaccha, mAravADa, mevADa vagere pradezamAM samRddha jainonA kAraNe ke anya kAraNe kuMdananA uMcA kAcanI banAvelI navI banAvaTIra upacakSuo mUrtio upara lagADelI hoya che. tyAra pachI turataja ApaNuM dhyAna mUrtinA baMne khabhA uparanA (lazkarI senApatione jema hoya che tevA) traNa traNa mogarAo upara jAya che. paraMtu vastutaH zrI RSabhadeva bhagavAnanA mastakanI laTanA e sUcaka che. yadyapi prAcIna kALathI laI Aja sudhInI prApya zrI RSabhadeva ke zrI AdinAtha prabhunI mUrtio upara kezanI laTa banAvavAnI prathA bhinna bhinna rItanI jevA jovA maLe che. prAcIna kALamAM TheTha mAthAthI sIdhI khabhA ke yAvat chAtI sudhI lAMbI laTo batAvavAnI prathA hatI. paraMtu chellA keTalAka saikAthI to khabhA uparaja laTasUcaka AkRti upasAvI batAvavAmAM Ave che. ane ApaNI eka prAcIna prathA-ke khabhe cihna hoya dhanya. zi95samaya A pratimA keTalI prAcIna che? teno koI purAvo mArI pAse nathI. paraMtu pratimAnI gAdImAM je jAtano rasTa (eka jAtanuM kotarakAma) batAvyo che ne kaTivastra (laMgoTa)nI antima pATalIne je jAtanI karacalIo pADI batAvI che, ane zIrSabhAga, kaTibhAga ane ekaMdare samagra zilpa jotAM A pratimA-vartamAnamAM jene saMprati kALanI pratimA kahIe chIe teja TAIpanI A hovAthI-ghaNI prAcIna kALanI hoI zake. jo ke prAcIna kALanI nakalo paNa kyAreka thaI che. ane ethI pratyakSa pratimA joyA sivAya cokkasa nirNaya to kaMI na ja ApI zakAya paraMtu pratikRti uparathI uparokta saMbhAvanA karI che. 2. bhagavAnanA casunA bhAga upara je upacakSuo Aje coMTADAya che tethI bahudhA pratimAjInI maulika prazAMtabhavyatAmAM uNapa AvI jAya che. pASANamAM cakSuno madhyabhAga upasAvelo to hoya che ane tenI upara kundananA je upacakuM caDhAvatAM te cakSuthI vadhu paDatA bahAra AvI jAya che. eTale cakSuo je kudaratI rItanA hovAM joIe te akudaratI banI jAya che. AMkhanuM sthAna hamezAM khADAmAM ja hovuM joIe. nahIM ke bahAra. tyAre vartamAnamAM lagAvatA cakSuonI banAvaTa ja evI che ke te lagAvo eTale prAyaH abhavyatA ja sarjAya. A mATe cakSuo evI rIte banAvavA joIe ke AMkhanA khADAmAM ja barAbara goThavAI jAya. eTale pAchaLathI khADo hoya je uparano kAca lagabhaga ardha goLAkAra jevo hoya. A mATe jayapuranA eka jaDiyAne vAta karatAM e pramANe banAvI ApavAnuM kahyuM, mane AnaMda paNa thayo. paNa te mAMdo paDatAM dezabhego thaI gayo. koI saMsthA ke vyakti je A dizAmAM prayatna kare to ghaNI moTI sevA karI gaNAze. bIjuM duHkha e che ke kayA mApanI pratimAne kayA mApanA cakSuo lagADavA eno vicAra ke viveka na hovAnA kAraNe dhaNIe saumya ane bhavya pratimAomAM asaumyatA ane abhivyatAnAM darzana thAya che, emAM sudhAro thavo ghaTe. 1. AjakAla aMjanazalAkAonA kAraNe aneka nUtana pratimAonuM sarjana thayuM ane thaI rahyuM che. paNa enA ghaDatara pAchaLa eka viziSTa daSTi jo rAkhavAmAM Ave to e sarjana eka viziSTa koTanuM banI jAya. Aje to bahudhA kArIgaronI buddhi upara ja badhuM beDI devAmAM Ave che te yogya nathI. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 29 oNgasTa 1950 eTale mUrtizilpavina lAMchana joyA vinA ja turataja kahI deze ke "A mUrti bhagavAna zrI RSabhadevanI che? tenuM barAbara pAlana thatuM AvyuM che. paNa sakheda kahevuM paDe che ke A 20 ne 21 mI sadImAM bharAvAtI mUrtiomAM kayAMka kayAMka A prathAno bhaMga thayelo paNa jovA maLyo che. A laTa karavAnuM prayojana zuM? bhagavAna zrI RSabhadeva A yuganA prAraMbhanA Adi jaina tIrthaMkara che. ane A prabhuno mahimA prAcIna kALamAM eTalo vistArane pAmyo hato ke ajainoe paNa emane potAnA avatAramAM dAkhala karI potAnA upAya Izvara tarIke jAhera karyA hatA. A bhagavAna, jyAre saMsAranI moha-mAyAno sarvathA tyAga karI cAritra-dIkSA laI rahyA hatA tyAre, jaina sAdhu thavAnA niyama mujaba loca (eTale dADhI mUcha ane mastakanA keza kADhavAnI kriyA) karI rahyA hatA. atula parAkramI bhagavAne mUDI vaDe loca zarU karyo, e vakhate svargalokanA Indra pAse hatA. bhagavAne mastakanA 3 bhAganA vALanuM lucana karyuM eTale zake che vinaMtI karI ke bhagavAna ! have A thoDA vALa rahevA do; kaMcana jevI ApanI kAyA upara te ati suMdara zobhe che. mArI vinaMtIno svIkAra karIne paNa ATaluM rahevA do. bhagavAne A vinaMtI svIkArI ane amuka kezanI laTo rAkhI mUkI. e prasaMgane anusarIne kaho ke enI smRtimAM kaho, zrI RSabhadevanI pratimAomAM kezalaTo ke tenuM smaraNa karAve tevuM cihna, khabhA upara dAkhala karavAnI prathA seMkaDo varSathI cAlI Ave che. 3. pratimAjInuM lAMchana dekhAtuM na hoya, te prastuta cihnanuM jJAna na hoya, enA kAraNe ghaNAe jinamaMdiromAM zrI RSabhadevajInI pratimAne bIjA nAmathI ja oLakhAvelI hoya che, ke ka . * " -- - mathurA za95 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMDa sthala ma hA tIrtha ~ ~ zrI. saubhAgyacandra siMgI AbU parvata ke cAroM ora Adhunika tIrthoM kI itanI bharamAra hai ki gAMva gAMva meM maMdira hai parantu mahatva, mahAnatA aura purAtatva evaM prAcInatA kI dRSTi se bhI yaha pradeza kAphI Age haiN| jIrAvala, bAmaNavADA, nAMdIyA, vasantagaDha, AbU (delavADA) kI pavitra-bhUmiyoM ke nAma to hara jaina-bandhu kI jabAna para avazya hI hoNgeN| lekina muMDasthala mahAtIrtha kI jAnakArI logoM ko bahuta hI kama hai jisakA vistRta itihAsa jitanA rocaka hai utanA hI aitihAsika zodha-khoda kA viSaya bana gayA hai| kyA 2500 varSa pUrva carama-tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra isa sthala para padhAre the ? yaha eka baDI praznasUcaka bAta hai| AbUroDa relave sTezana se karIbana 4 // mIla dUra muMDasthala mahAtIrtha basA huA hai| isakA Adhunika nAma muMgathalA hai| yaha eka choTAsA gAMva hai jahAM para khetIvADI karane vAle loga rahate haiN| AbU-maMDAra kI mena roDa para hone se AvAgamana ke sAdhana sampUrNa hai| AbUroDa sTezana para yahAM taka Ane ke liye TaiksI bhI mila sakatI hai| pichale 50 varSoM se yaha vizAla maMdira bilkula hI jirNa avasthA meM par3A huA thA aura bhagavAna kI koI bhI pratimAjI vigairA na thii| vikrama saMvat 1954 meM pUjya zrI kAMtivijayajI mahArAja ke ziSya zrI caturavijayajI mugathalA padhAreM taba yaha maMdira pUre pUrA banA huA zikharabandha thaa| svargIya muni mahArAja zrI jayantavijayajI mahArAja sA0 padhAre taba bhI kucha bhAga acchA thA parantu kucha bhAga gira cukA thaa| usake bAda to divAle girane lagI aura prakRti ne apanA kabjA karanA zurU kiyaa| bahutasI jhADiyA~ aura peDa paudhe uga gaye aura logoM ne vahAM zauca Adi jAnA zurU kiyA | kitanA pavitra sthala! aura kyA durdazA ? itihAsa ThIka ThIka to nahIM kahA jA sakatA ki muMDasthala ke isa tIrtha kI sthApanA kaba huI parantu zAstroM meM isako "mahAtIrtha" kahA gayA hai| svargIya muni mahArAjazrI jayanti vijayajI mahArAja sA0 jo itihAsa kI zodha meM baDI ruci rakhate the mugathalA padhAre aura mUla gaMbhAre ke dvAra para khaDe khaDe dekha rahe the ki unakA hAtha lagate hai hI eka cune kA DhephA girA aura usameM se eka advitIya aitihAsika sAmagrI ke rUpa meM eka nimna zilAlekha paDhane meM AyAH pUrvachadmasthakAle'rbuda bhuviH yamina kurvataH sadvi(sapta)hAraM triMze ca varSe vahati bhagavato janmataH kAritAstAH (sA) zrI devAryasya yasyollasadupalamayI pUrNarAjena rAjJA zrI kezIsu (zinA) pratiSThAH sa jayatihi jinastIrthaH muMDasthalastuH. (sthaH) // saM (0) 1425 saMvAt zrI vIra janma31...zrI devA jAru. 0 pU....... na kAritaM // ___ isa lekha ke AdhArapara eka bar3I hI jabaradasta carcA calI / zAstroM aura itihAsa ke pannoM para sabakI dRSTi gaI aura Akhira mehanatakA pariNAma yaha nikAlA ki AcArya zrI mahendrasUri mahArAja ne aSTotarI tIrthamAlA meM 12 vIM zatAbdI meM nimna zabda likhe the, (aMcala gaccha paMca pratikramaNA sUtra pRSTa 89) abbuyagirivara mUle, muMDathale naMdIrukkha ahabhAge chaDamatthakAli vIro, acala sarIro syio paDimaM / / to punnarAya nAmA, koI mahappA jiNassa bhattIe kArai paDimaM varise, sagatIse, (31) vIra janmAo / / kiMcuNA aThArasavAsa sayANa ya pavaratitthassa to mitthaghaNa samIraM, thaNemi muMDasthale vIraM / / kyA bhagavAn mahAvIra apane 37 veM varSa meM chamastha avasthA meM yahAM padhAreM ? kyA yaha zilAlekha aise hI likhA gayA hai ? kyA isa prakAra kA spaSTa zilAlekha aura kisI sthAna para prApta huA ? ye praza hareka ke dimAga meM Aye binA nahIM raha sakate ? lekina ina sabako alaga rakhe phira bhI eka bAta to sApha hai ki muMgathalA yA muMDasthala "mahAtIrtha" bhUtakAla meM thA aura usakI pratiSThA ucca prakAra kI thii| jyoM jyoM musalamAnoM ke AkramaNa isa bhUmi para hote gaye yaha sthAna bhI candrAvatI kI taraha ujaDa hotA rahA / ThIka to yaha kahanA hogA ki candrAvatI kA pradeza muMDasthala sthAna ko 30 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNgasTa 1959 ke samaya ke sikke aura bahuta purAne DhaMga ke saMcita kiye huye paraMtu kAle paDe huye cAvala mile / ye saba cIjeM isa bAta kI puSTi karate haiM ki yaha maMdira kAphI prAcIna hogA Pip.. BAR A 41 wity apane meM samAveza kara letA hogaa| jahAM para yaha maMdira banA huA hai vahAM kI nIMvoM kA nirIkSaNa karane baiThe to patA calegA ki isa maMdira kA AhatA bahuta vistRta thaa| isa maMdira meM sabase purAnA zilAlekha vikrama saMvat 1295 kA milA hai usa samaya isa maMdira kA jIrNoddhAra karAyA gayA thaa| saMvat 1425 ke zilAlekhameM likhA hai ki isa maMdira kA jirNoddhAra phirase karAyA gayA tathA caubIsa biMbo kI pratiSThA va dhvaja mahotsava huaa| saMvat 1501 meM tapagaccha ke AcArya lakSmI sAgarasUri ko vAcaka padavI yahAMpara dI gaI aura saM. 1922 meM yahAM 145 jina biMba hone kA varNana milatA hai| ataH yaha tIrtha prAcIna va pavitra hai| jaba isakI ati zocanIya hAlata para pUjya AcArya zrI vijaya nItisUri mahArAja kI dRSTi paDI to unhoMne isa tarapha dhyAna diyA parantu ve zIghra cala bse| bAda san 1952 meM itihAza evaM vidvAna muni jinavijayajIne preraNA kI ki isa pavitra evaM aitihAsika cIja kA isa prakAra dhvaMsa na honA cAhiye to isa bhAvabharI preraNA ko lekara kucha utsAhI vyaktiyoM ne isake punaroddhAra kA kArya utthaayaa| sirohI nivAsI zrI acalamala modI ne bhagIratha prayAsa kA AzvAsana diyaa| seTha kalyANajI paramAnaMdajI, AbU delavADA maMdiroM ke vyavasthApakoM ne gaharI dilacaspI lii| isa prakAra ke prayatnoM se Aja muMgathalAmeM phira se eka aitihAsika smRti kA punaHsmaraNa karAnevAlA maMdira taiyAra ho gayA hai| isa maMdirameM sarvaprathama to yaha bhAvanA rakhI gaI thI ki bhagavAna mahAvIra kI sarva dhAtu kI kAyAutsarga pratimA virAjamAna kI jAya paraMtu bAdameM AbU-delavADA se muMDasthala kI purAnI do pratimAyeM lAI gaI aura kAusaga-dhyAna kI mahAvIra svAmI kI pratimAjI madhya meM sirohIse lAkara virAjamAna kI gaI / vaizAkha sudi 10 ke dina ekadama sAdagI se isakA phirase pratiSThA mahotsava kiyA gayA hai| kauna kaha sakatA hai ki isa pavitra tIrtha ke punaroddhAra kI tarapha yadi dhyAna na diyA gayA hotA to vAstavameM itihAsa kI eka mahAn cIja prakRti ke krUra prahAroM se dhvaMsa hokara naSTa na ho jAtI hai isakI khudAI meM samrATa samudragupta (gupta vaMza) mULanAyaka bhagavAna mahAvIra aura bhagavAn mahAvIra ke 37 varasa meM yahAM padhArane kI mAnyatA ko sAdhAraNa taura se nikAlA nahIM jA sktaa| hamAre pUjya munivaroM va AcAryoM ne jaba usa cIjako zilAlekha kA rupa diyA to usameM kAphI tathya hoMgeM / ___abhI abhI vahAM para pakkI saDaka, dharmazAlA aura sarakArI skUla kI sthApanA ho cukI hai| isa sthala ke mahattva ko kAyama rakhane kA kArya to aba jaina samAja kA hai| Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Samsara : A Man In The Well Once an Acarya named Amaragupta who had the supernatural knowledge Avadhi, visited the city of Rajapura. The King and the Prince Simha visited him. The Prince Simha then asked him to explain the nature of the world and its happiness and miseries and the nature of true Dharma. Acarya preached as follows: "The Samsara consists in fourfold ambulations viz. hell-life, lower animal life, human life and celestial life. As to happiness and miseries, happiness is meagre." He then related, for the explanation of happiness and miseries, the following parable: "A poor man lost his way in a dreadful forest, and was soon chased by a furious elephant, while in front, he was opposed by a dreadful demoness. To save himself, he fled towards a banyan tree but he could not climb it. Nearby, there was a well. He jumped in it and caught hold of the clump of reeds that grew on the side of the well. He perceived on the four sides of the well four serpents and at the bottom of the well a huge python. At the root of the clump, two black and white mice were gnawing. The elephant not finding his prey, shook the banyan tree so heavily that the bee-hive on it was disturbed. The bees flew and stung the man. But at the same time, the drops of honey fell on the face of the man. He licked them and was so much pleased that he forgot all about the dangers. The man is likened to a soul; the forest to Samsara; the she-demon to the old age; the elephant to death; the banyan tree to Moksa; the well to human life; the four snakes to four principal passions; the clump of reeds to the length of human life; the white and black mice to the bright and dark halves of the month; the bees to diseases; the huge python to hell; the drops of honey to the happiness in the world." Narrating this parable, the Acarya advised the Prince to mind not this flicker of happiness but Dharma. The King and the Prince Simha were much pleased and returned to their palace. --SAMARAICCA-KAHA Haribhadrasuriji www kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da bana kara 27'' q - - 5.800? E r qa'a'an -- 5.60% szafan '27'an . 348 , , 'qaf E. Po? kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru.1 (pratimAsa tA. ko prakaTa kiyA jAtA hai) min Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Issued & Subscribed Capital ... Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. LIST OF BRANCHES Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFULI -its design TATER CORDS TERINA ETTE Rate DET Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 SWTIMOX A patra zrI jaina zvatAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga nyUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImA zrI mANekalAla DI. modIe chApyu ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphima, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, maMbaIthI prakaTa karyu. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kAnpharansa kA mukhapatra jaina yuga taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNm. (laMDana) 1959 25 naye paise sapTembara mUlya : Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wan jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika 5 : vyavasthApaka maMDala: zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika la vAjama rUpI A 2) be A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. a nu ka ma : sapTembara 2 1 95 9 dharma maMgala 1 zrI jaina zvetAmbara konpharansa 5 kAryAlaya pravRtti noMdha samAcAra saMkalana 8 mahAvIra-pravacana 10 mahAnubhAva marici ane tyAra pachInA bhavonI vicAraNA 11 che. AcArya zrI vidhamara 11 pU. AcArya zrI vijyadharmasUrIzvarajI mahArAja vipArvaH eka paryAlocanA 15 prophe. kezavalAla hi0 kAmadAra prabhune maLavAnI rIta 19 "ku. caMdrarekhA" mahAna dAnavIra naMdamaNiyAra 21 zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA Adarza Atipya 25 zrI ratilAla dIpacaMda desAI muktinA paMthe 29 zrI kezarIcaMda seThiyA anu: zrI gulAbacaMda jaina zrI hastIkuNDI tIrtha 33 zrI. hajArImala caMdrabhANa AbU ke paramAra dhArAvarSadeva kA eka zilAlekha 37 zrI. acalamala modI Jaina Stories in Stone in The Delvada Temples, Mt. Abu, 38 Dr. Umakant P. Shah, M.A., Ph. D. x zrI jaina zve. kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthasUcaka bArgaka suMdara kotaraNA darzAvatA luNavasahInA (delavADA) raMgamaMDapanA thAMbhalA ane toraNa kaoNpIrAITa : Arkiolojikala DipArTameMTa oNpha iMDiyA] AAAAAAAAHMAntnine uuuNUHUUUDHIRI nac 300CCOOOOOOOCCUWODUCACOCK AnnnnnnnAN URANE a LNET - - - E HTTER.05 -*- SEAST SAAPLAYER MEAN -m 144-44-41. ma adidaidge HALLIRECTamana asiktak [PAL HA TIMEIN Hinnn:MAN Purnituticulata A METECE Eati HE NEPPEE ELLLLER NER:00 -DATESTS? M AHITISATTA INAL H GENENT AMRA TKE MIST kA ASIANP K IRE DI- TV 154 PATTICKETE R TMENirg D RUEST TWITTER RE HAyDERS VIES 21 4 JSHATARNE anumaanita UmmmmmMIC -13 NERMAINAR RSAT/ m Mai -ALI Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NRNA / Galler Main. PANHAL 5G STAR TEERUTHELES m diment ELEZZILLA MILARAK STARAKHNATH INDWA INTERALEmamsa JANA S ANIL A SZEZtzatst - Ara RAMARCH AAS AVOPAHLiLL.Me NAHAmaa SATTA - HD.NOXX - 25S4 arelianRNRNA HAVAYASA N H more Itners RAN POSTATI REE S RRI DANCERTREAMPA HARELIEWARINA FACE MA STAK MARVARI PROS - SMENT - kaoNpIrAITa : Arkiolojikala DipArTameMTa oNpha iMDiyA ] vimaLavasahI (delavADA)nA raMgamaMDapanI vizvavikhyAta kArIgIrInuM anupama pratika Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : jUnuM 20, navuM 2 ka vIrAta saM. 2486, vikramArka 2015 4 tA1 sapTembara 1959 5 aMka 11 vaMde vIraM tapovIraM tapasA dustapena yH| zuddhaM svaM vidadhe svarNa svarNakAra ivagninA // jema sonI agni vaDe suvarNane zuddha banAve che, tema jemaNe bahu kaThina evAM tapa vaDe potAnA AtmAne zuddha banAvyo evA tapovIra bhagavAna mahAvIrane huM namuM chuM. -tilakAcAryaH chataka9pavRtti dharma maM ga la dhammo maMgalamukkiTaM, ahiMsA saMjamo tvo| A paNa pistAlIsa AgamomAMnA cAra mULasUtromAM A dazavaikAlika satrano samAveza karavAmAM Ave che. dazavaikAlikasUtranA racayitA AcArya zrI zayyabhavasUrijIe e dharmagraMthanI pahelI gAthAnA upara Apela pUrvArdhamAM dharmanI mahattA ane dharmano mArga, e bannenuM saraLa chatAM gaMbhIra ane mULagAmI darzana karAvyuM che: dharma e utkRSTa maMgalarUpa che, e thaI dharmanI mahattA; ane ahiMsA, saMyama ane tapa, e thayo dharmano mArga. matalaba ke dharmanA A mArge cAlIne mAnavI utkRSTa maMgalarUpa dharmanI jIvanamAM sthApanA-pratiSThA karI zake che. mAnavInI badhI pravRttino hetu koI paNa rIte potAnuM bhaluM, potAnuM kalyANa ke potAnuM maMgala karavAno ja hoya che. ane e mATe e aneka prayatno karyA kare che. kyAreka e prayatno sAcI dizAnA hoya che to enuM pariNAma dhAryA pramANe sAruM Ave che, ane kayAreka emAM kaMIka evI dizAcUka thayelI hoya che ke enuM pariNAma dhAryA karatAM juduM ane koIka vAra to UMdhuM suddhAM AvI jAya che. eTalA ja mATe koI paNa sArA kAryanI siddhino upAya, e kArya kevI rIte pAra paDe enI pUrI prakriyA jANI levI, ane e jANyA pachI eno aNIzuddha amala karavo, e ja che. ApaNuM pAradarzI zAstrakAroe A ja vAta natriyajyAM mokSa e sUtra dvArA pratipAdita karI che. A rIte jyAre dharmano ane mAnavajIvanano vicAra karIe chIe tyAre, dharma e mAnavajIvanano avibhAjaya aMza to lAge ja che; uparAMta, mAnavajIvanano sAra paNa e ja hoya ema svIkAravuM paDe che, athavA to dharma e ja sAcuM mAnavajIvana che ema mAnavuM paDe che. Ano artha e thayo ke dharma vagaranuM mAnavajIvana, e prANa vagaranA kalevaranI jema, artha vagaranuM banI jAya che. mAnavajIvanane itara jIvanathI judI pADatI ke viziSTa banAvatI je keTalIka bhedaka rekhAo che, emAM dharma mukhya che. je paLe mAnavInA jIvanamAMthI e bhedaka rekhA bhUsAI jAya tyAre mAnava prANI ane Itara prANI vacceno bheda paNa bhUMsAI jAya; ane mAnavInuM jIvana Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 1959 jaina yuga koI pazunA jIvana jevuM dhyeya vagaranuM, vikAsa vagaranuM ane jaDa jevuM banI jAya. badhA dharmonAM zAstromAM, Thera Thera, mAnavajIvananI zreSThatAnuM gAna karavAmAM AvyuM che, ane mAnavajIvanathI caDhiyAtuM bIjuM koI jIvana nathI ema kahevAmAM AvyuM che. AtmA ke caitanyazaktino paramocca koTIno vikAsa sAdhavAnI zakyatA je deha dvArA darzAvavAmAM AvI che te che mAnavadeha. A mAnavadehane meLavIne kaMIka AtmAo jIvanavikAsanI vividha ucca koTIe pahoMcI zakyA che. A vikAsamAM jema aneka bhautika siddhiono samAveza thAya che, tema aneka AdhyAtmika siddhiono paNa samAveza thAya che. bhautika siddhio hAMsala karavAmAM mAnavI keTalI badhI saphaLatA meLavI zake che, e vAta to Aje vijJAnanI ekathI eka caDI jAya evI, ane kSaNabhara to ApaNane bhAre acaMbAmAM nAkhI de evI asaMkhya zodho uparathI saheje samajI zakAya ema che. jANe e eka eka zodha mAnavInI bhautika siddhine hastagata karavAnI tAkAtanI sAkha pUre che. A bhautika siddhio saravALe mAnavajAtane sukha-zAnti ApavAmAM keTale aMze saphaLa thAya che, ane e bhautika siddhio meLavavAnA pramANAtIta utsAhamAM karavAmAM AvatI, vizvavyavasthAnI AdhArazilArUpa kudaratanAM mULa tattvonI vadhAre paDatI cheDatInuM pariNAma chevaTe kevuM khataranAka Avaze, e vaLI bIjI vAta che; ane ahIM enA guNadoSanI vicAraNA uddiSTa nathI. ahIM to mAtra eTaluM ja jANavuM basa thaI raheze ke mAnavI potAnI zaktinA baLe bhAre jabarI bhautika siddhine meLavI zake che, meLavI zakyo che. ane AdhyAtmika siddhino vicAra karIe to ati prAcInamAM prAcIna kALathI laIne te cheka ApaNA samaya sudhI jANe e mArganA pravAsIonI akhaMDa katAra ja lAgI gaI che. koIka yugamAM e kaDI upara bhAre bhIDa jAmI gayelI dekhAya che, ane janasamAjamAM e mArge koNa vadhu AgaLa vadhe che, enI jANe hoDa thatI hoya ema lAge che; to vaLI koIka yuga evo paNa Ave che, jyAre e keDInA pravAsIonA jUthamAM ghaTADo thaI jato lAge che. Ama bhale adhyAtmamArganA sAdhakonI kyAreka bhAre bhIDa jAmatI hoya ane kyAreka e bhIDamAM kaMIka oTanAM darzana thatAM hoya, chatAM e mArga akhalita rIte cAlato ja rahe che eTaluM e to kharuM ja. temAMya bhAratavarSane to dharmaprANa deza lekhavAmAM Ave che, eTale ahIM to ajJAnI, alpajJAnI ke aMdhazraddhALu lekhAtA sAmAnyamAM sAmAnya janasamUhathI mAMDIne te jJAnI, vidvAna ke mahAjJAnI lekhAtA janasamUha sudhInAM judAM judAM staronA mAnavIo sudhI paNa koI ne koI prakAre adhyAtmamArganuM anusaraNa karavAnI tAlAvelI jovA maLe che. bahu vigatomAM ke bahu jhINavaTamAM UtaryA vagara sAmAnya avalokanane AdhAre kahevuM hoya to ema paNa kahI zakAya ke duniyAnA badhA dezonI prajAomAM eka yA bIje rUpe A tAlAvelI rahelI che. bhale pachI enI kakSA ane enA AkAramAM phera hoya; enA mULabhUta hetumAM paNa kadAca phera hoya. alabatta, adhyAtmamArganA sAdhakonI kakSAmAM, darekanI zakti, vRtti ane sAdhanAnI utkaTatAnA taphAvatane kAraNe, ekasarakhApaNuM na ja rahe e svAbhAvika che: koInI sAdhanA sAmAnya koTInI hoya, koInI madhyama koTInI ane koInI ucca koTInI. itihAsakALa pUrvenA atiprAcIna kALa jeTale na jaIe ane itihAsayuganuM ja avalokana karIe to emAM paNa evI aneka vyaktio samaye samaye thayelI ApaNane maLI ja Ave che ke jemaNe potAnI sAdhanAnuM tela pUrIne AdhyAtmika sAdhanAnI A jyotane sadA kALa jhaLahaLatI rAkhI che; ane sAthe sAthe potAnA AtmAne paNa ajavALyo che. emAM aneka dharmasthApako, dharmazAstronA racayitAo, mahAyogIo, yogIo ane sAdhusaMto jevA aneka nAnA-moTA sAdhakonI eka akhaMDa vaNajhAra jANe vaNathaMbhI cAlI jatI hoya ane mAnavasamUhone jIvanavikAsanA e mArge AgaLa vadhavAnI hAkala karatI hoya ane preraNA ApatI hoya ema lAge che. e hAkalane ane preraNAne haiyAmAM jhIlIne e adhyAtmamArganA pravAsIonA kAphalAmAM joDAI javuM e ja mAnavajIvananuM uccamAM ucca dhyeya hoI zake; mAnavajIvanane caritArtha karavAno upAya paNa e ja che. A adhyAtmano mArga e ja dharmano mArga; e mArge ja mAnavI sAco mAnavI bane ane potAnA jIvananI Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sapTembara 1959 dalabhatAno lAbha meLavI zake. e mArgane vIsarI javo e potAnA dhyeyane ane potAnI jAtane vIsarI javA barAbara che. ane je potAnI jAtane ja vIsarI bese enAmAM pachI potApaNuM ja kyAM rahe ? pachI to mAnavadeha nAmamAtrano ja maLyo samajavo; pachI to, pilA nItizAstrakAre kahyuM che tema, mAnavadehadhArI pazu ja lekhAI javAnuM thAya! Ama na bane enI khabaradArI pratyeka mAnavIe satata rAkhavI ghaTe. dharmanuM pAlana kevI rIte thaI zake, eno bahu ja sahelo mArga dazavaikAlika sUtrakAre batAvyo che : ahiMsAnuM pAlana karo, saMyamanI sAdhanA karo ane tapanuM ArAdhana karo ! utkRSTa maMgalarUpa dharmane meLavavAno e ja mArga che. ahiMsAne parama dharma lekhavAmAM Ave che, e bahu ja jANItI vAta che. ahiMsAno mULa zabdArtha koInI hiMsA na karavI, koIne prANa ne levA, e che. paNa krame krame ahiMsAnA arthamAM evo vikAsa thayo ke koInA dilane jarA sarakhuM dUbhavavAmAM paNa hiMsAno doSa manAvA lAgyo; ane eno sarvocca vikAsa to tyAre thayo ke jyAre ApaNuM tIrthanAyake ApaNane koI paNa jIvanI sAthe verabhAva na rAkhatAM, nAnA-moTAno bheda karyA sivAya ja, sarva jIvo sAthe mitrI bAMdhavAno Adeza Apyo. ane matrIsabaMdha e to duniyAnA badhAya saMbaMdhomAM, svecchAe pasaMda karelo, UMcAmAM UMco ane pavitramAM pavitra saMbaMdha che; ane ene sAcavI rAkhavA mATe mAnavIe potAnuM mAthuM eTale ke potAnuM sarvasva ApavA taiyAra rahevuM paDe che. mitrane kAje (sarva jIvonA bhalA mATe) potAnuM sarvasva samarpaNa karavAnI bhAvanAmAM ja ahiMsAnA vidhAyaka ke racanAtmaka pAsAnuM darzana thAya che, je karuNA ane mahAkaruNA rUpe mAnavajIvanamAM vyakta thAya che. AnuM AdhyAtmika mUlya to che ja che, paNa e karuNAno vyavahAru upayoga paNa bahu moTo che. mANasa je potAnA jIvananuM avalokana kare to paNa ene A vAta sahelAIthI samajAya evI che. ApaNane koI na dUbhave ke na haNe eTalA mAtrathI ApaNuM kAma cAlatuM nathI; jIvanamAM koIka samaya evo paNa Ave che, jyAre ApaNuM duHkha dUra karavAmAM koIka ApaNane sahAyaka thAya, ema paNa ApaNe icchIe chIe. ahIM ja karuNAnI jarUra UbhI thAya che. pachI to emAM janasevAnAM aneka kAryono samAveza thaI jaIne karuNAnA kAryakSetrano vistAra vadhI jAya che. A rIte koInA duHkhanA jarA paNa nimitta na banavuM enuM nAma ahiMsA; ane sarvanA duHkhane dUra karavAmAM banI zake teTale vadhu aMze nimitta banavuM enuM nAma karuNuM. ahiMsAno Adarza jIvanamAM pUrI rIte A be mArge UtarIne jIvanane sAcuM dharmaparAyaNa banAve che. prema, sneha, vatsalatA e paNa ahiMsAnA ja aMza che, ane eno sAkSAtkAra mAnavIe potAnA ghara, kuTuMba, gAma ane e rIte AgaLa vadhatAM vadhatAM samagra mAnavajAta ane chevaTe samasta jIvasamUhane potAnI sAthe ekarUpa banAvIne karavAno che. jyAM ahiMsAnI pratiSThA thAya tyAMthI verabhAva samULago dUra thaI jAya; kevaLa premabhAva ja pragaTa thAya. paNa ahiMsAno sAkSAtkAra kevaLa eno vicAra karavAthI na thaI zake. e mATe to mANase aneka rIte aneka prayatno karavA paDe. A prayatnonAM mukhya sAdhano te saMyama ane tapa. A bemAM to aneka bAbato samAI jAya che. saMyama eTale mana, vacana ane kAyAne ane indriyone kAbUmAM lAvavAno mArga. mananI caMcaLatA ane IdriyonI viSayavAsanA evI to prabaLa hoya che ke ene nAthavA mATe bhAre mathAmaNa karavI paDe che; ane chatAM e kAbUmAM Ave to Ave, ane nahIM to varSonuM karyuMkAravyuM paLavAramAM dhULamAM meLavI de! saMyama vagaranuM svairavihArI ane svachaMdI jIvana to paLe paLe hiMsAnuM AcaraNa ja karatuM hoya, eTale pachI e ahiMsAnI sAdhanA kyAMthI karI zake? e ja rIte AtmAnA kuMdanane lezo ane kaSAyonA maLothI vizuddha banAvavAno mArga te tapa, titikSA ane pariSaha jyano mArga che. jema jema mAnavI, samajaNapUrvaka kaSTa sahana kare ane tapasyA kare tema tema manobaLa ane AtmabaLamAM abhivRddhi thatI jAya, ane tethI chevaTe potAne nimitte ke kaSAyonA Avezane kAraNe koI paNa jIvane duHkha ApavAnI vRttinuM nivAraNa thaIne saunuM kalyANa thAya--evI ja dharmanI maMgalamaya bhAvanA vilasI rahe. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga dharmano ahIM. ATalI vigate vicAra karavAnuM ame eTalA mATe ucita mAnyuM che ke atyAre paryuSaNu mahAparva cAlI rahyAM che; ane je AtmAo sadAkALa jAmata rahIne dharmamArganuM atata anusaraNa na karI zakatA hoya teo chevaTe amuka nimittane meLavIne paNa dharmano vicAra ane enuM AcaraNa kare, e mATe padivasonI enA karavAmAM AvI che. eTale A pavitra divasomAM ApaNe ApaNAthI bane teTalA vadhumAM vadhu pramANamAM ahiMsA, saMyama ane tapanuM ArAdhana karIne ApaNA kvanane maMgalamaya banAvIe. A mahAparvano viziSTa moMmA kSamApanAne kAraNe che. mahAbhAratakAra dharmanI sthApanA (sthiratA) kevI rIte thAya, enA javAbamAM kahyuM che ke kSamAthI dharmanI sthApanA rameza da sthiratA thAya che. kSamApanA e potAnI ane bIjAnI aneka bhUlonuM Pin zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa AgAmI dhArmika parIkSAo sapTembara 1956 nivAraNa karavAno, so dardInI eka davA jevo, kSamodha upAya che. je doSanivAraNa ke bhUlanivAraNa bIjA aneka upAyothI zakya na bane te kSamApanAno khAya levAthI paLavAramAM sadhAI zake che. kSamA mAgavI ane kSamA ApavI e to aMtarane namratA ane udAratAthI suvAsita banAvavA jevuM che. kSamAne kAyaranuM nahIM paNa vIronuM AbhUSaNa kahyuM che te kaMI amastuM nathI karyuM. borDanI zrI praphulacaMdra babalacaMda modI puruSavarga ane zrI kAMtambrena babalacaMda modI strIvarga dhAnika harIphAInI AgAmI nAmI parIkSAo ravivAra tA. 20 Disembara, 19pa9nA roja baporanA sTAM. tA. 1 thI 4 sudhImAM sarve kendromAM levAmAM Avaze. prAkRta pAAvahi ' ane " saMbodhasattarI " ,, A parvanuM sAcuM ArAdhana karavA mATe mApase kSanApanAno mArga apanAvIe, ane ApaNI potAnI ke khIjAnI bhUla mATe kSamAnuM AdAna-pradAna karIne bairivarodhane dUra karIe. saMdha ane samAjamAM saMpa, dezamAM ekatA ane vizvamAM zAMti sthApavAno A ja sAco mArga che. e mArganuM yathArthajJAna ApaNane thAya, ane e mArge cAlavAnI zakti ApaNane maLe evI AApaze paramanAne prArthanA karIe. parIkSAo ApavA mATenA phArma moDAmAM moDA tA. 15mI navembara 1959 sudhImAM borDanA kAryAlayamAM svIkArAze. dhArmika parIkSAnA abhyAsakrama ane pravezapatraka mATe zera nayA paisAnI TapAla TikiTa mokalavI. zrI jaina je. mijhyukezana borDa goDIjI bilDIMga, bIje mALe, pAcanI, posTa dvAlabAdevI, muMbaI 2. pustako aMge sUcanA borDanI uparokta dhArmika parIkSAonA abhyAsakramamAMthI nIce jaNAvela pustako kamI karavAmAM Avela che :-~~ khAla dhoraNa 1 ane kanyA dhoraNa 1 H "RSabhadeva" purUSa dhoraNa 3 : "bhagavAna mahAvIranA daza upAsako" puruSa ane strI dhoraNa 5 : "nyAyAvatAra" purUSa dhoraNa 6 ane strI dhoraNa 7 : "samI sAMjano upadeza" ane " zrI mahAvIra svAmIno AcAradharma " zrI dhoraNa 6 = " abhinavA pAThAvali '' strI dhoraNa 8 : ( prAkRta viSaya ) : " 66 } caMdulAla vardhamAna zAhu mAnad maMtrI Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetA bura konpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) kaoNnpharansanuM AgAmI adhivezana zrI jaina vetAmbara konpharansanuM AgAmI adhivezana kalakattAmAM meLavavA mATe kAryAlaya pramukhazrI ane kAryavAhI samitinI kalakattAnA sabhyonA saMparkamAM che. TUMka samaya pUrve saMsthAnA eka mukhya maMtrI kalakattA gayA hatA, je vakhate teoe A bAbatamAM pramukhazrI mohanalAla la. zAha ane bIjA bhAIo sAthe maMtraNA karI hatI. A aMge kalakattAthI konpharansanI a. bhA. samitinA sabhya zrI mohanalAla gulAbacaMda jhaverI nIce mujaba jaNAve che : "zrI jaina zvetAmbara konpharansanuM 21 muM adhivezana kalakattAmAM bolAvavA saMbaMdhamAM vicAra karI yogya karavA mATe zrI mohanalAlajI pArasana (ke jeo tulApaTTI jaina daherAsaranA menejIMga TrasTI che) emaNe kalakattAmAM vasatA bAlucara sAtha, jhaverI sAtha, mAravADI sAtha ane gujarAtIsAthanA AgevAnonI eka sabhA ravivAra, tA. 23 oNgasTa 1959 nA roja baporanA 3 vAge jaina bhuvananA haoNlamAM bolAvI hatI. A sabhAnuM pramukhasthAna bAbu rAjendrasiMhajI siMdhIne ApavAmAM AvyuM hatuM. sabhAe sarvAnumate adhivezana kalattAmAM bolAvavA aMge nirNaya lIdho hato ane kAryavAhI AgaLa dhapAvavA mATe eka eDahoka kamiTi lagabhaga 61 bhAIonI banAvI hatI. A eDahoka kamiTinA sekreTarI tarIke zrI mohanalAlajI pArasana ane zrI sohanalAlajI karNAvaTanI nimaNuka karavAmAM AvI hatI. A samitinI eka beThaka paryuSaNa pahelAM maLaze ane svAgata samitinI racanA karavA ghaTatuM karaze." murabI ane AjIvana sabhAsado dakSiNa pradezanA pravAsa daramyAna noMdhAyela nIcenA vadhu sabhyonI rakama AbhArasahita svIkAravAmAM Ave che - madrAsanA sabhyo peTrana sabhya "a" varga rUA. 1001 (1) zrI dhrA enDa kaMpanI AjIvana sabhya "a" varga che. 251 (1) zrI kezarIcaMdajI maganamalajI (2) zrI devarAjajI mANekacaMdajI (3) zrI cimanalAla koThArI enDa kaMpanI (4) mesarsa sI. je. zeTha (5) mesarsa je. ema. zeTha (6) mesarsa popyulara sAIkala ImpoTiMga kaMpanI (7) zrI sukhalAlajI jIvaNacaMdajI samadaDIA (2) mesarsa meTropoliTana sAIkala hAusa (9) mesarsa baoNmba sAIkala ImpoTiMga kaMpanI (10) zrI popaTalAla goradhanadAsa, kula rU. 251] AjIvana sabhya "ba" varga rUA101 (1) zrI pArasamalajI nahAra (2) mesarsa motI eNnDa kaMpanI (3) mesarsa madrAsa ga sTorsa (4) zrI gulAbacaMdajI milApacaMdajI kAnugA (5) zrI pAnamalajI zeThIA (6) zrI hIrAcaMdajI ratanacaMdajI nahAra (7) zrI nemIcaMdajI jhAba (8) mesarsa epha. saMpata enDa kaMpanI (9) zrI jeramala mANikalAla zAha (10) zrI hiMmatamalajI dalIcaMdajI zeTha, kula rUA. 1010] uparokta rakama vasula levAnA kArya mATe zrI lAlacaMdujI ThaThThAe je utsAha dAkhavela che te badala teono AbhAra mAnIe chIe. zrI jesalamera jJAnabhaMDAra sUcipatra phaMDa zrI jesalamera jJAnabhaMDAra sUcipatra prakAzana phaMDa khAte zrI motIzA jaina derAsara (bhAyakhalA) muMbaInA rUA.251) ane zrI AdinAtha jaina zvetAmbara maMdira-beMgalora taraphathI rU. 100) prApta thayA che, te badala TrasTI sAhebono AbhAra mAnIe chIe. * Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga kaoNnpharansa taraphathI kendrone sahAyatA kaoNnpharansa tarAthI zrI zrAvaka-zrAvikA kSetra uttama daMDanI yojanAnA niyamAdhIna saMvata 2015nA varSa mATe nIcenA kendrone sahAyanA maMjura karavAmAM AvI che. ane tenA pahelA dattAnI rakama te te kendrone ceka dvArA mokalI apAI che. (1) khoDelI rUA. 3000)-pUrA apAyA (2)bArazI TAuna rU|. 100) pUrA apAyA (3) muMbaI kaoNnpharansa keLavaNI pracAra samiti rU!. 2000) pUrA apAyA (4) rAMdhanapura rUA. 1200) (5) aMbAlA rU|. 4000) (6) mahuvA rUA. 600) (7) junAgaDha rUA. 700) (8) DabhoI / . 1002) (9) dahegAma 2. 800) kula rUpiyA 13470) bIjI keTalIka samitio pAsethI jarUrI vigato AvI nathI temane te mokalI ApavA sUcana karavAmAM Avela che. vidyAthIone zikSaNa aMge sahAyatA zrI zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa phaMDamAMthI sane 1959-60nA varSa mATe nIcenA gAmonA vidyArthIone (dhoraNa 5 thI 11 sudhI mATe ) zikSaNa aMge sahAyatA maMjUra karavAmAM AvI che. anukrama sthaLa muMbaI kaTArIA dahegAma pAlItANA visanagara 1 2 4 5 6 pAdarA mo navasArI ~~. ja >> 11 14 15 16 pAlaNapura bhAvanagara gajakoTa vallabhIpura rAjapIpaLA sarabhoNu mAlegAma kora vidyArthIsA maMjUra karatA ma 3322 00 410.00 211 00 175 0 158 * 0 0 125 20 105.00 166 00 90.00 10:00 43.00 31 * 0 0 30... 35.00 3500 226 34 13 11 9 9 7 9 5 3 6.3.2 17 18 19 20 21 22 23 24 ***** 30 31 32 33 34 35 36 37 x 4 4 4 4 4 4 " 47 re evA jagANA porabaMdara sIsodarA mAro lADola vyArA maDhI junnara navADIsA ku surata rAMdera maMdira viMyiA hiMmatanagara thANA cittala mANasA kizanagaDha sAvarakuMDyA samou mahApura mahesANA kayo dhorAjI vIrAra ujjaina mAMDaLa amadAvAda kalakattA sAra 95 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 ' 1 1 k 1 1 1 1 1 | 1 i 1 1 9 kula 38 6 31:00 2000 20.00 20:00 20 : 00 20. 20 20:00 20.0 20.00 20.00 33.00 15.00 18 * 0 0 18 * 07 74.00 15:00 15 * 0 0 15 x 0 0 74.02 1500 1500 15 00 15:00 10 - 00 12. so 1. sa 15:00 10.0 1. so 10.00 95 * 60 250.00 5840.00 atre jaNAvavAnI jarUra che ke konpharansanI yojanAmAM meTrika paryantanA vidyArthIono samAveza thAya che. kolejamAM abhyAsa karatA aneka vidyArthIone sahAyatAnI jarUra jaNAtAM teone konpharansa dvArA prasiddha karavAmAM Avela che chAtrAlo ane chAttio " nAma pustikAmAMthI mArgadarzana meLavavAnuM yogya thaI paDaze. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga * sapTembara 1950 jaina tahevAronI yAdI muMbaI sarakAranA ekajhAmInara epha bukasa enDa pablIkezansa taraphathI sane 196nnA jaina tahevAronI cokkasa tArIkho ane divasa jaNAvavA aMge konpharansane patra maLatAM te bAbatamAM pUjaya munivaryo sAthe saMparka sAdhI konpharansa ghaTatI mAhitI sarakArane lakhI mokalAvela che. citya paripATI mATe sagavaDatA paryuSaNa parvAdhirAja pachI prAyaH muMbaImAM birAjatA sarve pUjaya munivaryo zrI saMgha sAthe tema ja keTalAka saMgho-maMDaLo jJAti va. ekatrita thaI caityaparipATInI yojanA kare che te mATe sTeTa TrAMsaporTa Adine ghaTatI sagavaDatA agAuthI rAkhavA konpharanse jaNAvela che. ejyukezana borDa zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDanI zrI praphullacaMdra babalacaMda modI purUvarga ane zrI kAntAbena babalacaMda modI strI varga dhArmika InAmI dhArmika parIkSA judAM judAM kendromAM tA. 20 Disembara, 1958 ne ravivAre baporanA 1 thI 4 vacce levAmAM Avaze. A parIkSA mATenA arajIpatraka tA. 15-11-1959 sudhImAM zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 ne saranAme pahoMcADavAM jarUrI che. chAtrAlayo ane chAtravRttio zrI zvetAMbara mUrtipUka vibhAganA chAtrAlayo ane chAtravRttionI vigata pUrI pADatI pustikAnI kiMmata 50 nayA pisA che. vI. pI. thI A pustikA mokalavA AgrahabharyA patro Ave che, paNa te kharcanI daSTie vyavahAru nathI. je saMsthA ke vidyArthIne A upayogI mArgadarzaka puritakAnI jarUrata hoya temaNe 64 nayA paisAnI TapAla TikiTo mokalavI agara to zrI jaina zvetAMbara konpharansanA kAryAlayamAMthI rUbarUmAM meLavI levI. sahakAra Apaze zrI paryuSaNa parvAdhirAjanA pavitra divasomAM konpharansa nibhAva phaMDa ane zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa phaMDane samRddha banAvavA tema ja konpharansanA sabhya thavA khAsa | vinaMtI karavAmAM Ave che. taduparAMta, sAhitya prakAzana pravRttine protsAhana ApavAnI khAsa jarUra che. sthAyI sthAyI samitinA sabhyo tema ja saMgha-saMsthAoe potapotAnA gAma, prAMta ke pradezamAMthI vadhumAM vadhu sabhyo noMdhI mokalI ApavA. saunA A prakAranA sahakArathI akhila bhAratanI ApaNI A mahAsabhA savizeSa samAjasevA karavA zaktimAna thaze. gi kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da va na kara vedana "ma" ai - - ru. 2002 prAna kara vedana "a" va - - ka. 17 . mAjIvana sabhya "ka" va aa. ra16 , , , "a" va ka. 20 , ___ kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru.2 (pratimAsa tA.? ko prakaTa kiyA jAtA hai) ...... Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saM ka la na zrI mahAvIra jaina vidyAlaya keLavaNI kSetramAM uttama sevA arpatI A saMsthAnI sthApanA I. sa. 1915mAM sva. AcArya zrI vijaya vallabhasUrIzvarajI mahArAjanI preraNAthI thaI hatI. teno lAbha laI aneka navayuvAnoe potAnI kArakirdIne ujajavaLa banAvI che ane vividha kSetromAM AgaLa AvI potAnI tema ja saMsthAnI kIrtine vibhUSita karI che. keLavaNInA kSetramAM mAdhyamika zikSaNa mATenI madadathI mAMDI paradezamAM viziSTa abhyAsa mATenI sahAya karavA prayatna karyo che. eka dIpaka bIjA dIpakane pragaTAve tema ekamAMthI aneka zAkhAo-amadAvAda, vaDodarA, punA-astitvamAM AvI che. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA maMtrIoe pUrvavidyAthaone saMbodhI eka vijJapti bahAra pADela che, jemAM jaNAvavAmAM Avela che ke - "saMsthAe je kAMI siddha karyuM che te karatAM teNe haju je karavAnuM bAkI che te vizeSa mahattvanuM che. gata siddhionA AnaMda karatAM bhAvi yojanAonA amalanI hAla vizeSa ciMtA che. te aMgeno vicAra karatAM aneka citro daSTi samakSa taravarI rahe che. amadAvAdamAM kharIdela jamIna para navuM ane suMdara vidyArthIgRha bAMdhavAnuM che, vaDodarAmAM vidyArthIgRhane vizALa banAvavAnuM che tathA tyAM sabhAgRha ane atithigRhanuM navuM bAMdhakAma karavAnuM che. punAnI vizALa jagA para ochAmAM ocho eka navo bleka bAMdhI vadhu vidyArthIo rAkhI zakAya evI vyavasthA karavAnI che. paradeza abhyAsa aMgenI sahAya mATe saMgIna bhaMDoLa ekaThuM karavAnuM che temaja dareka zAkhAmAM abhyAsane lagatAM pustako vasAvI samRddha pustakAlayo banAvavAnI tathA sAhityaprakAzana agenI yojanAono amala karavAno che." uparyukta javAbadArIo adA karavA mATe saMsthAne ochAmAM ochA pAMca lAkha rUpiyAnI tAtkAlika jarUra che. A bhaMDoLa ekatrita karavAnuM kArya saMsthAnA pUrva vidyArthIo dhAre to sahelAIthI karI zake evI amArI zraddhA che. saMsthAmAM abhyAsa karI gayela lagabhaga 1800 uparAMtanA grejyueTa ane anDaragrejyueTa vidyArthI- omAMthI tamArA jevA ghaNA bhAIo jIvanamAM sArI rIte sthira thayA che, eTaluM ja nahi paNa samAjamAM UMcuM sthAna prApta karela che. vaLI saMsthAno lAbha pAmela vidyArthI tene maLela sahAyanI upayogitA khUba sArI rIte samajI zake e svAbhAvika che; ane saMsthA temanI pAsethI sahakAranI apekSA rAkhe te jarApaNa vadhAre paDatI nathI...dareka vidyArthIbaMdhu je saMsthAne ochAmAM ochA rU. 500) rUpiyA pAMcaso pote Ape agara meLavI Ape to amane khAtarI che ke pAMca lAkha rUpiyA to zuM paNa tethI vadhAre rakama saMsthA mATe ekatra karI zakAya. A rIte A kArya koIne upara khAsa bojArUpa thayA vagara sahelAIthI thaI zake ema che." 5. zrI puNyavijayajI mahArAja AvatA mAsamAM maLanAra gujarAta sAhitya pariSadanA ItihAsa vibhAganA pramukha tarIke AgamaprabhAkara pU. zrI puNyavijayajI mahArAjanI varaNI thaI che. 5. sukhalAlajI okTobara mAsamAM maLanAra gujarAtI sAhitya pariSadanA vibhAgIya pramukhomAM paM. sukhalAlajInI tattvajJAna vibhAganA pramukha tarIke varaNI thaela che. prAcIna jaina mUrtio amadAvAdamAM gItAmaMdira roDa uparanI kaoN-opareTiva hAusiMga sosAyaTInA bAMdhakAma aMgenA khodakAma daramiyAna tAjetaramAM keTalIka prAcIna jaina mUrtio maLI AvI che. A mUrtio para "saMvata 1652, kArtika suda trIja" darzAvavAmAM Avela che. dhArAhAra (alamoDA)mAM haLa calAvatAM eka kheDUtane potAnA khetaramAMthI zrI caMdraprabhu bhagavAnanI kalAmaya mUrti maLI che. 11mI sadImAM A sthaLe eka jinamaMdira hovAnuM manAya che. balADa (khyAvara-rAjasthAna) gAmamAMthI moTAsiMha savAI siMha rAvatanA makAnamAMthI zrI AdinAthaprabhu, zrI zreyAMzanAtha prabhu ane zrI zAMtinAtha prabhunI AcArya rAvatanA mAnamAMthI bAni paNa Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sapTembara 1959 zrI yazodevasUjIe pratiSThita karAvela saMvata 494 ekatA saMmelana lagabhaganI pratimAo nIkaLI che. akhila bhAratanA jainonI ekatA mATe tA. 5-8caturtha adhivezana 1959 nA roja dilhInA jainonI eka sabhA zrI vizA nImA jaina samasta jJAti maMDaLanuM caturtha zrI AnaMdarAja surANAnA pramukhapade maLI hatI. sabhAmAM adhivezana zrI vADIlAla manasukharAma pArekhanA pramukha Disembara 1959thI phebruArI 1960 paryantanA samayamAM dilhImAM jaina samAjanA agresaronI pariSad meLavavA sthAne vejalapuramAM maLyuM hatuM, jemAM lagnanA kharca ochA nirNaya karela che. karavA tema ja keLavaNI pracAra aMge kAryavAhI thaI hatI. kSamApanA (vizvamaivI) divasa karuNa avasAna saMvatsarI divasane vizvamaitrI divasa tarIke saMgaThita rIte zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI vaDodarA zAkhAmAM UjavavA zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanA maMtrIe apIla inTaramIDiyeTa kolejamAM prepareTarI sAyansano abhyAsa karI che. karatA banAsakAMThA jillAnA basu gAmanA vidyArthI svayaMsevaka maMDaLa saMcAlita yAtrA spezyala zrI dInezacaMdra kAntilAla zAha gayA mAsamAM koleja jatAM zrI muMbaI jaina svayaMsevaka maMDaLe zrI pAvApurI moTara lorInA karUNa akasmAtamAM avasAna pAmela che. sametazikharajI yAtrA spezyala laI javAnI yojanA InAmI harIphAI karI che. tA. 17-10-1959 thI 28-11-1959 dhArmika jJAnanA pracArArthe zrI bhAratIya jaina svayaMsevaka sudhInA 45 divasanA kAryakramamAM aneka tIrthasthaLo ane pariSada dvArA judI judI traNa nibaMdha harIphAI yojavAmAM suprasiddha zaherono samAveza ane yAtrALuonI Avela che. A harIphAI aMgenI vigata zrI bhAratIya sevAbhAvathI suMdara vyavasthA karavAmAM Avaze ema jaina svayaMsevaka pariSada, C/o zrI mohanalAla dIpacaMda pracAramaMtrI zrI varadhIlAla vamaLazI zAha ane zrI cokasI, amara nivAsa, nyu carnI roDa, muMbaI-4 ne sevaMtIlAla maNilAla jaNAve che. saranAmethI maLaze. yugapradhAna zrI jinadattasUrijI smRti samAroha harIphAI samAraMbha ajameramAM yugapradhAna zrI jinadattasUrIzvarajI mahAzrI jaina dhArmika zikSaNanA upakrame gayA mAsamAM pU. rAjanI smRti aMge samAroha yojAtAM pramukhasthAnethI AcArya zrI vijaya kasturasurijI mahArAjanI nizrAmAM zrI pratApamalajI zeThIAe jaina samAja ane dharmane "sUtra harIphAI" ane "jIvanamAM dharmanuM sthAna" e sparzatA aneka praznonI samAlocanA karI hatI. viSaya vakatRtva harIphAI yojAI hatI. bhArata jaina mahAmaMDaLa bhArata jaina mahAmaMDaLanA pramukha tarIke zrI zAha dhArmika zikSaNa ApavAno prazna zreyAMzaprasAdana jainanI varaNI karavAmAM AvI che. zikSaNa saMsthAomAM dhArmika ane naitika keLavaNI zrI mahAvIra janmakalyANakanI rajA ApavAnA praznono vigatavAra abhyAsa karI bhalAmaNa zrI mahAvIra jaina sabhA-mAMDavalAdvArA zrI mahAvIra karavA mATe bhArata sarakAre muMbaInA zrI rAjayapAla janmakalyANakanI jAhera rajA maMjUra karAvavA nyu dilhI, zrI prakAzanA pramukhapade cAra sabhyonI eka samiti racI che. haidrAbAda, beMglora, bhuvanezvara, ziloMga ane lakhanaunA hiMdu dhArmika TrasTo aMge samiti homa minisTarane tAra karavA saMgho ane saMsthAone lokasabhAmAM kAyadA pradhAna zrI e. ke sene jaNAvyuM vijJapti karavAmAM AvI che. che ke hiMdu dhArmika TrasTanA vahIvaTa ane nANAMnA abhinaMdana upayoga aMge tapAsa karI yogya vahIvaTa ane nANAMnA zrI anilakumAra caMdulAla zAha laMDana yunivarsiTInI sadupayoga aMgenI bhalAmaNa karavA sarakAra eka samiti arthazAstranI bI. esasI. nI DigrI prApta karI bhArata nImavA dhAre che. pAchA pharyA che. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahA vI ra-pra va ca na kapAya koho ya mANo ya aNiggahiyA / gAyA ya lobho ya pavaThmANA // caMttAri ee kasiNA kasAyA / siMcaMti mUlAI puNabhavassa // daza. a. 8 krodha, ane mAna anigrahita-niraMkuza hoya, mAyA ane lobha vizeSe karI vRddhigata thatA hoya to te cAra kaSAya punarjanmanA mULanuM siMcana kare che (arthAta janmamaraNanI vRddhi kare che.) jJAna-kriyA hayaM nANaM kiyA kiyAhINaM havA annANao kiyA / pAsaMto paMgulo daTTo dhAvamANo ya aMdhao || vizapAvazyaka sUtra jema dekhato pAMgaLo ane doDato AMdhaLo (eka bIjA rahI) vaLI gayA, tema kriyA vagaranuM jJAna ane ajJAna vALI kriyA hata che. tapa no ihalogaSTyAe no paralogaThyAe nA kIrtivatra sami DhADhayA natra nigaDhAyA. dazavaikAlika sUtra a. 4 A lokanA sukhanI icchAthI nahi, paralokanA sukhanI icchAthI nahi, kIrti mahattA ke prazaMsAnI icchAthI nahi kintu kevaLa karmane nirjaravA mATe tapa karavuM joIe. mAse mAse u jo bAlo kusaggeNaM tu bhuMjai / na to mutavasthA dhaHsa uruM agharUM sorsi || uttarAdhyayana a. 9 gA. 44 bALa-ajJAnI je mAsakhamaNanuM tapa karI kuzAgna-dAmaDAnI aNIthI bhojana-pAraNuM kare, topaNa te mANasa zAstrasaMmata samyajJAnayukta dharmanI soLamI kaLA-aMzanI barAbarI karI zake nahi. zarIra-Asakita je kei sarIre sattA vaNNe rUve ya svvso| - maNasA kAyavakkeNa save te dukhasaMbhavA // jeo koI zarIramAM, ke (tenA) varNa rUpamAM (rU5 lAvaNyamAM) sarvathA mana vacana ane kAyAe karI Asakta thAya che teo sarve duHkhamAM utare che. koho pIiM paNAsei mANo vinnynaasnno| mAyA mittANi nAsei lobho savvaviNAsaNo / daza. a. 8 krodha prItino vinAza kare che, mAna vinayanamratAno nAza karanAra che, mAyA-kapaTa mitratAnemitrone nasADe che, lobha sarva (guNono) vinAza karanAra che. kohaM ca mANaM ca taheva mAyaM / lobhaM ca ucche ajhaccha dosA // eyANivaMtA arahA mahesI / na kuvvai pAva na kAravei // | suya. a. 6 krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra AdhyAtmika doSo che, ene dUra karavAmAM Ave to arahiMta ane maharSi (pada maLe che) ane tyAre pApa karavuM karAvavuM banatuM nathI. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka-4 mahAnubhAva kiMci ane tyArapachInA bhonI vicAraNA p AcAryazrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja [ zramaNa bhagavAna mahAvIraprabhunA sthala sattAvIza bhavo paikI prathama nayasArano bhava, bIjo saudhamaikalpavAsIdevano bhava ane trIjo maMcano bhava A traNeya bhavonA jIvanaprasaMgo lekhAMka 1-2-3mAM yathocita varNavAI gayA . caturthI have niSNuno prAraMbha thAya che. ] micinI hayAtIno samaya eTale AtmakalyANanI vadhu anukULatAno samaya nidhinA bhavamAM Avyu pUrNa thayA bAda bhagavAna mahAvIra prabhuno AtmA caturthabhave vaimAnika nikAyanA paMcama brahmadevalokamAM utpanna thayo che. maricinI dAdIno samaya eTale bhagavAna deva prabhunA nirvAsunI mAkapAsano samaya. mAnA samayanI apekSAe e samaya AtmAnA kalyANa mATe ghaNo anukULa hato. kALa parve e samayanA mAnavomAM kapAyonI maMdatA hatI, nInisasa tema ja hiMsAnuM ghaNuM apapaNa hatuM. e samayanA mAnavomAM saraLatAbarmikatA vagere guNo svAbhAvika rIte vidyamAna hatA. AvA anukULa saMjogomAM maricino janma thavA pachI bhagavAna zrI RSabhadeva prabhu pAse cAritra ghaNuM, agiyAra aMgano sAbhyAsa ane prabhunI pazviniSThAmAM muka varSo paryaMta saMyamadharmanI ArAdhanAno subhaga yoga temane prApta thayo hato. bhagavAna zrI RSabhadevanA nirvANu bAda ajitanAtha bhagavaMte lagabhaga pacAsa lAkha koTI sAgaropama jeTalo kALa eTale asaMkhya varSo pasAra thayA pachI dharmazAsananI sthApanA karI, tyAM sudhI bhagavAna zrI RSabhadevajInuM dharmazAsana vidyamAna hatuM. e dharmAsananA avalaMbanathI asaMkhya AtmAo mukti padanA adhikArI banyA ane asaMkhya AtmAo ekAvatArI deva tarIke anuttara vimAnamAM utpanna thayA. mici paMcama devalokamAM kema utpanna thayA? mirica to khuda bhagavAna RSabhadevajInA hastadIkSita 11 hatA. ane amuka varSo sudhI prathama tIrthaMkaranI chatrachAyAmAM saMyamanI ArAdhanA cAlu hatI. e saMjogomAM emano AnA to avazya mukitano adhikArI banavo te e. ema nAM riMga AyuSya pUrNa thayA bAda pAMcamA brahmadevalokamAM deva tarIke utpanna thayA tenuM pradhAna kAraNa kramasAnuM prAzya hatuM. dravyakSetra ko vagere nimitta kAraNanI sAmagrI game teTalI anukULa hoya paNa kSAyikabhAvasvarUpa upAdAna kAraNanI jyAM sudhI anukULatA na thAya tyAM sudhI AtmA muktino adhikArI banI zakato nathI. uSNupariSadanA prasaMge zarIranI mamatAnA kAraNe zuddhasaMyamadharmano parityAga karI parivAja ginika vaidhane dhAraNa karavo, tIrthaMkarapatra-cakravartIpada tema ja vAsudevapadanI potAne bhAvikALe prApti thavAnI hakIkata bharatajI pAsethI naNavAmAM AvatAM trikarayoga kuLamaMda karavAno prasaMga prApta thayo ane kapila pAse mokSamArga virUddha nirUpaNa karavAnI sarvathI vadhu anarthakAraka paristhiti UbhI thavI, e badhI ghaTanAo rici mATe karmasattA ane mohanI prabaLatA aMge sAkSIbhUta hatI. jIvanavizuddhi mATe AlocanA-pratikramaNAdinI ayanta rUriyAta AtmakalyANano pavitra mArga prApta thayA bAda sattAmAM rahelA. moharAbanI prabaLatAnA kAraNe vizva kapAyanuM pratikULa vAtAvaraNa maLatAM e pavitra mArgathI ghaNIvAra skhalita thaI javAya che, emAM Azcarya nathI. AtmakalyANano pavitra mArga prApta thavo jema ati duSkara che, tenAthI adhika duSkaratA prApta thayelA e pavitramArgamAM askhalitapaNe DhakI rahevAmAM che. paraMtu e uttama paristhiti koI tadbhava mastigAmI avA ekAvatArI . vagere nikaTa muktigAmI AtmAone ja Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sapTembara 1959 jaina yuga prApta thAya che. sivAya ghaNAkharA AtmAone to cAritra jevA cAritrano svIkAra karyA bAda pramattadazAnA yoge Aroha avarohano krama ekabhava nahi paraMtu aneka bhavo paryata cAle che, ane e pramANe aneka bhavo paryaMta e Aroha-avarohano krama cAlyA bAda eka bhava evo prApta thAya che ke te bhavamAM e uttama AtmAne apramatta bhAvanA kAraNe kevaLa ArohanI anukULatA pragaTa thAya che ane aMte nirvANapadano te adhikArI bane che. samyagudarzanAdi koIpaNa guNa pragaTa thayA bAda prathamathI ja te guNa aticAra vinAnA arthAt yatkiMcita paNa dUSaNa vinAnA nathI hotA. kSayopazama bhAvanA guNamAM atikrama, vyatikrama, aticArAdino saMbhava avazya rahelo che. bilakula niraticArapaNuM to kSAyika bhAve samyagadarzanAdi guNo pragaTa thAya tyAre ja prApta thAya che. phakta vizeSatA eTalI che ke vratAdigrahaNa karyA bAda mumukSu AtmA grahaNa karelAM vratomAM aticArAdi na lAge te mATe sadAya sAvadhAna rahe, tevA vAtAvaraNathI dUra rahe ane akhaMDa gura kuLavAsano svIkAra kare. ema chatAM pramAdanA kAraNe aticArAdi lAge to tenI AlocanA karavAnuM na cUke. prabhunA pavitra zAsanamAM savAra sAMja tema ja pAkSika cAturmAsika ane vArSika (saMvatsarI) prati- kramaNanI je vyavasthA che te potAnA vizaddha jIvanamAM lAgelA aticAronI AlocanA kiMvA pApAcaraNanA pazcAttApa mATe ja che. AlocanA kiMvA pratikramaNa e anupama AtmanirIkSaNa che. jo jAgRtipUrvaka thAya to jIvanazodhananuM e ajaba sAdhana che. vizuddha jIvananA vyavahAramAM khalanA na thavA devI e sarvottama chatAM ghaNI muzkela bAbata che. AtmAnI nabaLAI ane pratikULa vAtAvaraNanA kAraNe khalanA kadAca thaI jAya to teTalA mAtrathI nAsIpAsa thavAnI jarUra nathI. khalanA thayA bAda khalanAnuM khelanArUpe bhAna thavuM, ane e pramANe bhAna thayA bAda thayelI khalanAo mATe AlocanA pratikramaNAdi prAyazcittano upayoga karI levo tema ja jIvana vizuddha banAvavuM e paNa mumukSu AtmA mATe AtmakalyANano ja mArga mahApuruSoe jaNAvyo che. jIvanamAM haMmezAM upara mujaba AtmanirIkSaNa na thaI zake to 5khavADiye, cAra mahine, bAra mahine chevaTe AyuSya pUrNa thavA pahelAM to AtmanirIkSaNa svarUpa AlocanA thaI ja javI joIe. grahaNa karelAM vratomAM aticArAdi lAgavA chatAM aMtaH- karaNanI vizuddhithI chevaTe aMtima samaye paNa je bhAgyavAna AtmA AlocanA karI le to te AtmA ArAdhaka gaNAya che. ane grahaNa karelAM vratomAM lAgelA aticArAdinI athavA vrato grahaNa karavA sivAya jIvanamAM levAyelA anAcAronI AlocanA-pazcAttApamithyAdukRta vagere prAyazcitanI pravRtti je koI karato nathI te AtmA virAdhaka gaNAya che. maricine aMtima samaye AlocanAno abhAva marici mATe paNa AvA virAdhaka bhAvano ja prasaMga prApta thayo che. parivrAjaka veSano svIkAra, kulada karavAno prasaMga ane utsutraprarUpaNA vagere viparIta mArganI AcaraNa thaI gayA bAda paNa AyuSya pUrNa thavA pahelAM je e viparIta pravRtti mATe aMtaHkaraNamAM sAcI rIte pazcAttApa thavApUrvaka AlocanAno prasaMga prApta thayo hota to to maricinuM jIvana paNa ArAdhaka bhAvanuM adhikArI banI jAta! paraMtu maricine mohanuM prAbalya hatuM. enA kAraNe cAritragrahaNa karyA bAda saMyama ane zraddhA banethI bhraSTa thavAya tevI trikaraNuyoge pravRtti thaI. zuddha mArgamAMthI khasI parivrAjakapaNAno svIkAra e saMyamabhraSTatA hatI. ane kapila pAse usUtraprarUpaNA karI te zraddhAthI bhraSTatA hatI. e ubhaya prakAranI zocanIya paristhiti prApta thayA bAda aMtima samaye arthAta AyuSya pUrNa thavA agAu AlocanA karyA sivAya ja marici paralokamAM pahoMcI gayA e anAlocanA ubhA bhraSTatAthI paNa adhika pramANamAM AtmAnA adhaHpatananuM kAraNa hatI. marici paMcama brahmadevalokamAM deva tarIke utpanna thayA eTale ApaNI vartamAna daSTie paMcama brahmadevalokanuM sthAna ghaNuM UMcuM lAge-paNa maricinI hayAtIno samaya-ane temAM paNa saMyamAdinI prAptinI apekSAe e sthAna ghaNuM nIcuM hatuM. aMtaraMga vikAsa upara sthAnanI ugratAno AdhAra che. eka vAra mAnI laIe ke brahmadevalokanuM sthAna UMcuM hatuM to paNa te bAhya sukhanI apekSAe UMcuM samajavAnuM, paraMtu AdhyAtmika-aMtaraMga jIvananI apekSAe UMcuM sthAna samajavAnuM nathI. eka mithyAdaSTi AtmA bAhya kaSTakriyAnA kAraNe pAMcamA devalokathI paNa ghaNA UMcA gaNatA navama zreyakanA sthAnamAM deva tarIke utpanna thAya. jyAre bIje AtmA tapa-japa-vrata-paccakakhANa vagerenI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sapTembara 1950 alpatA kiMvA abhAva chatAM samyagdarzanajanya zraddhAnA bhraSTatAnA pApanI paraMparA bhAvikALe thanArA jIvomAM kAraNe saudharma devaloka arthAta prathama devalokamAM utpanna dIrdhakALa paryata prAyaH cAlatI nathI. paNa utsatra thAya. bAhya sukhanAM sAdhanonI apekSAe bhale navama prarUpaNAnA pApanI to hajAro, lAkho yAvat asaMkhya zreyakamAM utpanna thanAra mithyASTi jIvanuM sthAna UMcuM varSe paryata avicchinna paraMparA cAle che. ane e gaNAya paraMtu aMtaraMga-AdhyAtmika dRSTie to prathama viruddha mArganI asaMkhya varSo paryaMta cAlatI aniSTa devalokamAM utpanna thanAra sabhyadRSTinuM sthAna ja ucca paraMparAnuM pApa amuka pramANamAM viruddha mArgapravartaka kakSAnuM gaNAya che. navamI zreyakamAM utpanna thayelo devA mULa vyaktine phALe jAya che. maricie kapila ekatrIsa sAgaropama paryata paugalika sukho bhogave che, pAse usUtraprarUpaNa karI ane AlocanAdi paNa AyuSyanI maryAdA pUrNa thaye e AtmAne saMsAramAM prAyazcita karyA sivAya AyuSya pUrNa thaye svargalokamAM cirakAla paryaMta duraMta du:kho bhogavavAnuM mithyAdarzananA marici utpanna thayA, paraMtu tyArabAda kapile upadeza dvArA prabhAve cAlu rahevAnuM che. jyAre saudharma devalokamAM aneka-ziSyasamudAyane taiyAra karyo. te sarvanI pAse paugalika sukhonuM pramANa navamI greveyakanI apekSAe * potAnA siddhAnto tema ja AcAro rajU karI potAnA alpa hoya che, paraMtu AyuSyanI maryAdA pUrNa thayA bAda matane puSTa banAvyo. eTaluM ja nahi paraMtu kapila manuSyAdibhavomAM utpanna thaI samyagadarzananA prabhAve e AyuSya pUrNa thayA bAda paMcama brahmadevalokamAM utpanna AtmA a5bhavomAM anaMta sukhano bhoktA banavAno che. thayo, tyAMthI paNa avadhivirbhAgajJAnanA baLa vaDe pUrvajanmanuM bALa sAdhano e kSaNika sukhanA hetuo che, jyAre jJAna thatAM potAnA puSTa karelA sAMkhyamatano vadhu ne vadhu aMtaraMga vikAsa e cirasthAyI sukhanuM sAdhana che. pracAra karavAmAM potAnI divyazaktino khUba upayoga karyo. prakAzamAMthI aMdhakAramAM gayA bAda punaH prakAza prApta thavo matAgrahanuM pApa eTaluM bhayaMkara che ke mahAgrahI AtmA potAnA AtmAnuM to ahita kare che paNa asaMkhya varSo muzkela bane che. pata gaNunAtIta AmAone e matAgrahanA pApathI marici mATe paNa e devalokanuM sthAna bAhya sukhanuM durgatinA adhikArI banAve che. sAdhana che. parivrAjakapaNAno svIkAra ryA bAda paNa zraddhAnI bhagavAna mahAvIranA pAMcamA bhavathI paMdaramA bhava sudhInI AchI AchI paNa jyota je vidyamAna hatI te kapila hakIkata. pAse usUtraprarUpaNAnA prasaMge sarvathA bujhAI gaI che. devalokamAM paNa e AtmAne te divya jyotinA abhAve brahmadevalokanuM AyuSya pUrNa thayA bAda paMcamabhavamAM aMtaraMga daSTie aMdhakAra ja rahyo che. eTaluM ja nahi koTalAka nAmanA sannivezamAM maricino kiMvA bhagavAna paNuM maricinA bhAvamAM pragaTa thayelo e aMdhakAra lagabhaga mahAvIrano AtmA kauzika brAhmaNarUpe manuSyajanma dasa agiyAra bhavo paryata satata cAlu rahyo che. prApta kare che. pUrvajanmanA virAdhaka bhAvane kAraNe aMdhakAramAMthI prakAzamAM AvavuM jema atyaMta muzkela che jIvanamAM viSayAsakita, dhananI lolupatA ane pApAtema pragaTa thayelo prakAza bujhAI gayA bAda punaH prakAza caraNamAM nirdhvasa pariNAmAdi durguNo pragaTa thAya che. prApta thavo te paNa sahaja banatuM nathI. ane emAM paNa e bhavamAM e kauzika vipranuM eMzI lAkha pUrvanuM AyuSya viparIta pravRtti vadhu paDatA Aveza kiMvA rasathI thayela che. AyuSyano ghaNo bhAga upara jaNAvyA pramANe hoya to te AtmAne punaH samyagadarzanano nirmaLa prakAza durAcAramAM pasAra thAya che. e kauzika vipra AyuSyanA ghaNA lAMbA gALe prApta thAya che. chellA bhAge tridaMDikapaNAno svIkAra kare che chatAM jIva nano moTo bhAga adhama AcAramAM pasAra thayelo hovAthI AcArabhraSTatAthI utsavaprarUpaNa e moTuM pApa che. bhagavAna mahAvIranA AtmAne A pAMcamA bhava pachI bIjI eka vAta AvA prasaMge khAsa dhyAnamAM levAnI pazu-pakSI vagere aneka zuddha bhavo karavA paDe che. sattAvIza che ke koI paNa vyaktinA jIvanamAM mohodayanA kAraNe bhavonI gaNatarImAM A kSudra bhavonI gaNanA karavAmAM AcArabhraSTatAnuM pApa thaI javuM e yadyapi tenA AtmA Avela nathI. A aneka suda bhavomAM paribhramaNa dvArA mATe hitAvaha nathI. ema chatAM te AcArabhraSTatAthI akAmanirjarAnA yoge azubha karma haLavuM banatAM punaH chaThThA te vyaktinuM ja ahita thAya che. paraMtu e AcAra- bhavamAM manuSya janma prApta thAya che. yUNAnagarImAM vimakuLa Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 14. sapTembara 1959 eka jamanI vadhu paDatI bhUlanI aneka bhavo sudhI kAramI zikSA mAM utpatti, puSpamitra nAma, bauteralAkhapUrvanuM AyuSya ane AyuSyanA chellA bhAgamAM tridaMDikapaNAno svIkAra karI aMte AyuSya pUrNa thatAM sAtamA bhavamAM saudharmadevaloka. mAM madhyama AyuSyavALA deva tarIke bhagavAna mahAvIra utpanna thAya che. tyAra bAda AThamo bhava daityasanniveza nAmanuM sthAna, anighota nAme vima, cosalAkhapUrvanuM AyuSya ane prAte tridaMDikapaNuM, navamA bhave IzAna devalokamAM madhyama AyuSyavALA deva, dazamo bhava mandara sanniveza nAmanA sthAnamAM agnibhUtivipra, chapana lAkha pUrvanuM AyuSya ane AyuSyanA chelA bhAge tridaMDika dharmano svIkAra, agiyAramA bhave sanakumAra devalokamAM madhyama Ayu sthiti vALA deva, bAramA bhave etAbikA nagarImAM bhAradvAjanAme vipra, cummAlIzalAkhapUrvanuM AyuSya, AyuSyanA prAntabhAge tridaMDikapaNAno svIkAra, teramA bhave caturthamAhendra devalokamAM madhyama AyuHsthitivALA deva, caudamA bhave rAjagRha nagaramAM sthAvara nAme vipra, cotrIsa lAkha pUrvanuM AyuSya temaja prAte tridaMDika veSane dhAraNa karI, paMdaramA bhave paMcama brahmadevalokamAM madhyama AyuSyasthitivALA deva tarIke bhagavAna mahAvIra prabhuno AtmA avatAra dhAraNa kare che. ane brahmadevalokamAM devabhavanuM AyuSya pUrNa thayA bAda soLamAM bhave rAjagRha nagaramAM vizAkhanandI rAjAnA anujabaMdhu vizAkhabhUti yuvarAjanI rANI dhAriNInI kathiI vizvabhUtirAjakumAra tarIke janma prApta kare che. maricinA bhavamAM karelA kulamadanA kAraNe baMdhAyela nIcagotranA prabhAve paMdaramA bhava paryata jyAre jyAre manuSyapaNuM pAmyA tyAre bhikSAvRttinA nimitte aprazasta gaNAtA brAhmaNakuLamAM janma thavAno prasaMga prApta thayo. tridaMDikaveSano svIkAra ane unmArgadezanA-janya darzana mohanIya karmanA kAraNe asaMkhya va paryata bhagavaMta mahAvIrano AtmA samyagadarzana ane tenA ananya sAdhana sudeva, suguru ane sudharmathI vaMcita rahevA uparAMta dareka manuSyanA bhavamAM mokSanI prAptimAM pratibaMdhaka AcAra-vicArothI yukta tridaMDikapaNuM pAmyA. jIvanamAM saMjogavazAta dharmanI ArAdhanA kadAca aha5 pramANamAM thAya athavA na paNa thAya to teTalA mAtrathI AtmAnuM vadhu pramANamAM ahita thatuM nathI. paraMtu zuddhadharma mArgathI viparIta-zraddhA ane unmArga dezanAnuM Avezabha sthAna AvI jAya to maricinA AtmAnI mAphaka asaMkhya kALa paryata AtmakalyANanA anukULa sAdhanothI te AtmAne vaMcita rahevuM paDe che. bhagavaMta mahAvIra prabhunA sattAvIza skUla bhavo paikI paMdara bhavo ane temAMnA jIvanaprasaMgone anusaratuM vivecana ahIM pUrNa thAya che. soLamA bhavano vRttAMta have pachInA pAMcamA lekhAMkamAM rajU karavAmAM Avaze. S Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka sUtra : e ka paryAlo canA ~ ~ prophe. kezavalAla hiM, kAmadAra, ema. e. vipAkasUtra jaina AgamanuM agiyAramuM aMga che. zubha azubha karmonA phaLabhUta vedanAnA vipAkanuM varNana temAM apAyeluM che. A sUtra "karmavipAkadazAne nAme paNa oLakhAya che. A sUtranA be vibhAgo che : prathama zrutaskaMdha, ane dvitIya zrutaskaMdha, je darekamAM dasa dasa adhyayano che. prathama zrataskaMdha du:khavipAkano che, jyAre dvitIya zrutaskaMdha sukhavipAkano che. duHkhavipAkanA prathama zrutaskaMdhanAM adhyayano viSayabhUta jIva-AtmAnA pUrva- pazcima bhavabhavAMtarone varNavatAM vistArathI ApavAmAM AvyAM che, jyAre bIjA sukhavipAka zrutaskaMdhanAM adhyayano TUMkAM ApavAmAM AvyAM che--jANe ke duHkhavipAka viSe pAThaka vizeSa jANe to sAruM evo sUtrakArano khAsa irAdo hoya nahi! jaMbUsvAmIe mahAvIra prabhunA pAMcamAM gaNadhara sudharmAsvAmIne mahAvIre upadezelI vastu viSe prazno karelA, tenA uttararUpe A sUtra taiyAra karAyeluM che. abhayadevasUrie A sUtra upara saMskRta TIkA TUMkAmAM ApelI che. vikrama saMvata 1582mAM jaMbU nivAsI zrImALI arisiMha rANAe agiyAra aMgonI prato lakhAvI hatI, temAM eka vipAkasUtranI prata che. Indian Antiquary | 21512241 2427 42171 graMthomAM A sUtra upara thoDIka vivecanA karavAmAM AvI che. mULa ardhamAgadhI pATha, chAyA, saMskRta TIkA, hindIgujarAtI anuvAdo sahita, sthAnakavAsI muni zrI ghAsIlAlajI mahArAjanI saMpAdita bIjI AvRtti TUMka samayamAM, rAjakoTathI prasiddhi pAmaze. vipAkasUtramAM aneka aitihAsika, bhASAzAstrIya, sAmAjika hakIkato gUMthI levAmAM AvI che. jaina vidyAnA, prAcIna bhAratI vidyAnA abhyAsa mATe tenI sukSma tapAsa Avazyaka che. mArI samaja pramANe AvI sUkSma tapAsa haju thaI nathI. AkhuM vipAkasUtra gadyAtmaka che. AcArAMga, uttarAdhyayana vagere sutronI bhASAnI apekSAe tenI bhASA moDA yuganI bhASA kahI zakAya. A sUtranA gadyamAM koI lAMbo samAsa Avato nathI. A dRSTie e vivAI sUtrathI juduM paDe che. vipAsUtra kevaLa varNanAtmaka sUtra che. temAM jainadarzananI koI philasUphI AvatI nathI. jainadarzananA koI khAsa AcAra-vicAra paNa temAM AvatA nathI. tenI racanA jainabhadra lokanA hita khAtara karavAmAM AvI hoya ema jaNAya che. mahAvIrasvAmI je je grAma-nagarIomAM vicaryA hatA, te grAma-nagarIo, tenA kSatriya rAjyakartAo, yuvarAja, yuvarANIo, grAmanagara adhiSThAtA yakSonAM Ayatano, udyAno, sArthavAho, gaNikAo, gAthApatio, cora loko, cerapallIo, phUTAgAro, gomaMDapo, vaidyo, rogo, auSadhio, zAMtihomanI kriyAo, yakSapUjA vagerenAM varNano ahIM Ave che. alabatta, grAmanagarIonAM, udyAnonAM, rAjArANIonAM ane yakSamaMdironAM varNano paraMparA pramANe mAnI levAM ema nirdezaka-varNaka zabdanA prayogathI dareka adhyayanamAM kahevAmAM AvyuM che, e kharuM che. ApaNe atyAre ema to na mAnI zakIe ke te vakhatanAM badhAM varNano ekasarakhAM ja haze. e paripATI to vyAkhyAtA ane zrotAjana, baMnenI sagavaDa sAcavavA mATe ane vyAkhyAnone rasabhara karavA mATe, irAdApUrvaka avadhAravAmAM AvelI hatI. A vivecanAnA prasaMge eka bIjo sAvacetIno sUra mUkavAnI jarUra rahe che : adhyayanonA viyabhUta jIva-AtmAo doDAdoDI sAgaropamanAM nArakI ke devalokI AyuSyo bhogavI, manuSya, tiryaMca vagere bhavo hastinApura, vArANasI vagere nagarIomAM ke vaitAdya parvata upara ke gaMgAtaTa upara kare ane e nagarIo, parvato, nadIo mahAvIranA samayamAM hoya tema ATalA kalpanAtIta kALe paNa astitvamAM rahI zakI hoya, te vAta ApaNe atyAre nadIo mahAvIranA samayamAM hoya te lAza, uttara- na vagere satronI bhASAnI 15 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga aMdhazraddhALupaNAnA Aropane vahorI laIe to ja mAnI zakIe. chatAM, je je aitihAsika, sAmAjika, bhASAkIya tattvo A satramAM maLI zake che, teno kaMIka savistara UhApoha karavAnI jarUra to rahe che ja mahAvIrasvAmI je grAma-nagarIomAM gautamasvAmI sAthe vicaryAM hatA tenAM nAmo A pramANe che :mRgAgrAma, vANijyagrAma, purimatAlanagara, zobhAMjanI, kauzAMbI, mathurA, pATalIkhaMDa, zauryapura, rohitaka, vardhamAnapura, rAjagRha, hastizIrSa, vRSabhapura, vIrapura, vijayapura, saugadhikInagarI, mAdhyamikAnagarI, kanakapura, mahApura, sughoSa, caMpA, sAketa. je grAma-nagarIo viSayabhUta jIva-AtmAonA pUrva ke pazcima bhavo sAthe saMkaLAyelI che tenAM nAmo A pramANe che :--zatadvAra, hastinApura, indrapura, chagalapura, supratipura, vArANasI, sarvatobhadra, siMhapura, vijayapura, naMdIpura, gaMgapura, puMDarIkiNI (mahAvideha kSetramAM), brukAra, mahAdhoSa, cikIsikA, maNipura, A nAmomAM vArANasI, hastinApura, mRgAgrAma, sAketa, kauzAMbI, rAjagRha, vANijyagrAma, mathurA, mAdhyamikA, caMpA, vaitADhyaparvata, gaMgAnadI, yamunAnadI, e RtihAsaprasiddha nAmo che; ane emAMnAM ghaNAMkharAM to gautamabuddhanA vihArajIvananI sAthe saMkaLAyelAM che. bIjAM sUtromAM je bIjAM nAmo Ave che te badhAMnuM saMkalana karavAmAM Ave to mahAvIrasvAmInAM vihArabhUminAM sthaLono ApaNane yogya khyAla AvI zake. ahIM koI koI nAmo vicAraNA mAMge che; vardhamAnapurI vaDhavANa to na ja hoI zake! pATalIkhaMDa mauryasamayanA pATalIputranuM purogAmI nagara to nahi hoya? mathurA, vANArasI to bauddha, jaina, brAhmaNa saMskRtionAM pavitra tIrthadhAmo hatAM. zauryapuranuM paNa tema ja samajavuM joI e. pravacanasAranI vidvattAbharI prastAvanAmAM pro. upAdhye kahe che tema, A samasta pradeza e samaye AtmavidyAnAM maMthanothI apUrva prakAre gUMjI rahyo hato. e badhAM maMthanonI pArzvabhUmikA bhAratI saMskRtinI vividhatAmAM ane sAthe ja tenA ananya samanvayamAM rahelI hatI. varNakonI paraMparAno svIkAra karIe to badhAM grAmanagaro samRddha, gaganacuMbI ImAratovALAM hatAM; paNa e to mAtra varNako che. temanI sArthakatA vyAkhyAno pUratI 16 sapTembara 1959 ja kahI zakAya; chatAM rAjagRha, kauzAMbI, sAketa vagere nagarIone A varNako amuka aMze lAgu pADI zakAya. nagarI zatadArano saMbaMdha koI baMdara sAthe joDI zakAya. mahAvIranAM samavasaraNo je grAma-nagaromAM thatAM hatAM temanAM udyAnonAM nAmo sUtramAM ApavAmAM AvyAM che. A nAmo kharekhara arthasUcaka che. meghadUtamAM kAlidAse alakApurInA udyAnanuM nAma ApeluM che. A nAmo A pramANe cheH caMdanapAdapaka, dUtIpalAza amodhadarzana, devaramaNu, caMdrottara, bhaMDIra, vanakhaMDa, vijayavardhamAna, pRthvI-avataMsaka, puSpakaDaMDaka, stUpakadaMDaka, manorama, raktazoka, pUrNabhadra, uttarakuru, nandanavana, nIlAzoka, zvetAzoka, sahasravana. dareka udyAna sAthe yakSanuM Ayatana saMkaLAyeluM hatuM. e yakSonAM nAmo A rahyAM : sudharmA, amodhadarzI, amodha, zvetabhadra, maNibhadra, sudarzana, urdumbara, zaurya, dharaNu, kRtavanabhAla, dhanya, vIrasena, azoka, sukAla, vIrabhadra, saraktapAla, pUrNabhadra, pArSamitra, udumbara. grAmanagaro, rAjArANIo, udyAno, yakSo, yakSonAM caityo, emane mATe standard vahuMko jaina AgamamAM maLI Ave che. vavAI-aupapAtika-stranAM vaNuMko tevAM vaNuMko gaNAya che. upara kahevAyuM che tema, A upayogitA-sArthakatA vyAkhyAno mATe hatI. vavAItramAM to mahAvIrasvAmInA khuda dehanuM bhavya ane savistara varNana vAMcI zakAya che. koI paNa saMskRta gadya-padya sAhityamAM AvuM varNana nahi AvatuM hoya. A varNakanI eka khUbI huM joI zakyo chuM : temAM mahAvIranAM vastronuM koI paNa varNana maLatuM nathI--jANe ke zvetAMbarI sUtrakAroe a-celaka mahAvIranA bhavya dehane ja kalpanAgata karyAM hoya nahi ! koI koI apabhraMza sAhityamAM AvAM savistara varNano vAMcavAmAM Ave che. yuddha-mahAvIranA samayamAM ane, zilpanuM pRthakkaraNa karatAM, tyAra pachI varSo sudhI yakSonI pUjA thatI hatI, zrI umAkAnta zAhanA maMtavyano svIkAra karIe to A yakSapUjAthI jainonI mUrtipUjA UtarI AvelI ! A yakSa-devatAonI mAnyatA(mAnatA)o manAtI. temanuM arcana thatuM. evI eka yakSapUjAnuM varNana vipAkasUtramAM maLe che. prathama zrutaskandha duHkhavipAkavibhAgamAM pATalIkhaMDa nagarInA vanakhaMDa udyAnanA udumbara yakSanI Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 17 sapTembara 1950 puSTi mATenI mAnatA te nagarInA sAgaradatta sArthavAhanI bhAryA gaMgadattAe mAnelI hatI. e gaMgadattA sArdhavAhinI udaMbaradatta yakSanA cityamAM tenI pratimAnI pUjA kare che, ane pratijJA le che ke je putra thaze to tenuM nAma udubaradA pADavAmAM Avaze. thayuM paNa tema ja. mahAvIra svAmInAM vihArathaLonA ane bIjuM grAma-nagaronAM rAjA-rANIo, yuvarAjo, yuvarANIo, purohito, cora loko, vaidyo, sArthavAho, gAthApatio vagerenAM nAmo A pramANe che: vijaya ane mRgAdevI, mitra ane zrIdevI, mahAbala, mahAcaMdra, temano amAtya suSeNa, zatAnIka ane mRgAdevI, yuvarAja udayana ane yuvarANI padmAvatI, temano purohita somadatta ane somadattanI bhAryA vasumatI, temano putra bRhaspatidatta, rAjA sudAmana ane rANI baMdhuzrI, tathA temano kumAra niMdISeNa, amAtya subadhu ane AlaMkArika, rAjahajAma citra, siddhArtha rAjA, sAgaradatta sArthavAha, tenI bhAryA gaMgadattA, temano putra uddebaradatta, zairyadatta rAjA, samudradatta macchImAra, bhAryA samudradattA, temano putra zauryadatta (je nAma zauryapurInA yakSa zauryanA nAma uparathI pADeluM jaNAya che), zramaNa rAjA, zrIdevI rANI, kumAra puSpanI, emano gAthApati datta tenI bhAryA kRSNazrI, temanI putrI devadattA, vijayamitra rAjA, dhanadeva sArthavAha, priyaMgu sArdhavAhinI, temanI putrI aMjUdevI, adInazatru rAjA, dhAriNI rANI, subAhu kumAra, yuvarAsI puSpacUlA, sumukha gAthApati, dhanapati rAjA, sarasvatIdevI rANI, bhadranandI yuvarAja, zrIdevI yuvarANI, vIrakRSNamitra rAjA, zrIdevI rANI, sujAta yuvarAja ane balazrI yuvarAsI, vRSabhadatta gAthApati, vAsavadatta rAjA, sukRSNA rANI, suvAsavakumAra, mahAcaMdra yuvarAja, ahaMdattA yuvarAsI, jinadAsakumAra, priyacaMdra rAjA, subhadrA rANI, vaizravaNa kumAra ane zrIdevI yuvarANI, balarAjA, subhadrA rANI, mahAbala kumAra, raktavatI yuvarArI, nAgadatta gAthApati, arjuna rAjA, dattavatI rANI, bhadranandI kumAra, zrIdevI yuvarAsI, dattarAjA, datavatI rANI, mahAcaMdra yuvarAja ane zrIkAntA yuvarAsI, mitranandI rAjA, zrIkAntA rANIvaradatta kumAra ane vIrasenA yuvarAsI, vimalavAhana rAjA vagere. rAjA-rANIo, yuvarAjo-yuvarANIo, sArthavAho, sArthavAhinIo vagere mahAvIranAM samakAlIna che. subAhu, jAtaka, bhadranandI mahAcandra vagere yuvarAjee mahAvIra pAse dIkSA lIdhelI. mahAvIra gautamapRcchAnA uttaramAM A dIkSita aMtevAsIonA pUrvabhavo eka bhava pUrvanA ja kahe che, eTale temanAM grAma-nagaro mahAvIranAM samakAlIna ja samajAvAM joIe. A adhyayanonA rAjAo viSe thoDuMka lakhavuM joIe. caMpAnagarInA kSatriya rAjAonA nirdezo Ave che. have caMpAmAM to e samaye koNika-ajAtazatrunuM rAjya hatuM. eka ja rAjadhAnImAM aizvarya bhogavatA be rAjAo to hoI zake nahi. ApaNe sahaja vicAra karIe to bIjI spaSTIkaraNa turata tarI Avaze. mahAvIranA samayamAM madhya pradeza, magadha vagere pradezomAM gaNarAjyo hatAM ane temanA pramukho kSatriya rAjAo hatA; joke sUtra-sAhityamAM A badhA kSatriya rAjAone samartha rAjA tarIke varNavAmAM AvyA che. vipAkasUtramAM nirNaya nAmano purimatAla nagarano IDAno vepArI, dhanvetarI nAmano vedya, chattika kasAI, citra hajAma, mAnasika rasoIyo vagerenA ullekho che. sAryavAho vahANa laI lavaNa samudramAM jAya che, jyAM temano nAza thAya che. ujijhata nAmanA bIjA adhyayanamAM gaNikAkuLano ullekha Ave che, jyAM priyasena napuMsakano janma thAya che, je priyasena napuMsaka darabArIo, pIrajano vagerene aneka vidyAprayogothI, maMtraprayogo, uyano, ninavana eTale adazyakaraNa, prastravaNa, viSaprayogo vagere dvArA khuza kare che. vipAkasUtramAM vANijaya-grAmanI kAmadhvajA gaNikAnuM rasika varNana maLe che. A gaNikA pAMcaso gaNikAonuM svAmitva dharAvatI hatI. tenA vAhananuM nAma karNaratha hatuM. evI ja pRthvI-zrI nAmanI ane sudarzanA nAmanI (zobhAjanI nagarInI) bIjI gaNikAonA ullekho maLe che. mahezvaradatta nAmano rAjapurohita sarvatobhadranagaranA jitazatru rAjAnA rAjayanI AbAdI mATe brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zuddha yuvakonAM grahazAMti homamAM balidAna Apato hato. duryodhana cArakapAlaka-jeilaranA bhayaMkara adharmonAM varNana ahIM Ave che. naMdISeNa jevA yuvarAje vRddha bApanI gAdI levA mATe rAjahajAma citrane sAdhyo hato, je mATe vRddha mathurAnareza zrIrAme bhayaMkara dehAMtadaMDa Apyo hato. moTA gunegArone bhayaMkara vyathAo ApyA bAda dehAMtadaMDa ApavAmAM AvatA hatA, ane zaLI upara laTakAvatAM agAu tenI AsapAsa caturaMgI senAne khaDI rAkhavAmAM AvatI hatI. e samaye rAja Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sapTembara 1959 puruSo dhoSaNA karatA ke je prajAjano AvA gunAo karaze temanI, sajA pAmatA adhama mAnavIonA jevI vale thaze. hastinApuramAM AvelA gomaMDapa-pAMjarApoLanuM varNana ApaNI pAMcaso varSa jUnI pAMjarApoLanI vyavasthAne anukaraNIya thavI joIe. purimatAla nagarInA vAyavya koNamAM AvelI caura-pallikA pAMcaso cora-sainikothI rakSita hatI, ane te eka surakSita killAnuM kAma karatI hatI. e cara- pAlikAno svAmI cora-adhipati vijaya hato, ane te zAlATavI kahevAtI hatI. adharmI adhikArIonA nAnAvidha julamonuM varNana anubhavasiddha jaNAze. A loko gAmone bhAMgatA, lokone daMDatA, nirdoSa janatAne keda karatA ane pAntha-musApharone lUMTI letA. zAlATavInA vijaya coranA sainyane khuda rAjyasenApati daMDa harAvI zakato nathI, eTale temane phasAvavAmAM Ave che ane kUTAgAramAM gherI laI bhArI nAMkhavAmAM Ave che. phUTAgAromAM e loko Ave te mATe karamokSa vagerenI lAlaco temane ApavAmAM Ave che. tyAM rAjapuruSo praveza nahi karI zake. temane maphata nATako batAvavAmAM Avaze. aitihAsika udayana yuvarAjanI bhAryA padmAvatI badacAlatI hatI. nandIpuranA mitra rAjAno mahAnasika rasoIyo rAjA mATe bhayaMkara hatyA karato hato. jJAtAsUtramAM malyanA prakAro batAvyA che tevA prakAro vipAkasUtramAM paNa batAvavAmAM AvyA che. mAchalAM pakaDavAnI jALanA aneka prakAro hatA. rohitaka nagarano yuvarAja-pachI rAjavI-puSpanaMdI mAvaDIo thaI jatAM devadattAe ane bIjI rANIoe rAjamAtA zyAmAne mArI nAMkhavAno prapaMca kayoM. te pakaDAI jatAM khuda rANIne bhayaMkara dehAMtadaMDa ApavAmAM Ave che. mRgAgrAmanI kSatriyANI mRgAdevIe bhasmarogathI pIDAtA rAjakumAra mRgAputrane bhUmigRha-bhoMyarAmAM rAkhyo hato, jyAM mahAvIrasvAmInA vacana anusAra gautamasvAmI nAke kapaDuM rAkhI praveza kare che, ane kATha-zakaTikA-lAkaDAnI gADImAM rAkhavAmAM AvelA khorAkane khAtA ane pachI lohI-paru rUpe tene vamI nAMkhatA ane te ja lohI-parUne vaLI khAI jatA kumAra mRgAputrane nihALe che. jenAM chokarAM UcharatAM nahi te strI jAti nindukA kahevAtI hatI. doDala Upajavo te sAmAnya hakIkata gaNAtI. mukhya rANI sAthe saMkaDo khavAsaNa-gulAmaDIo tarIke rAjamahelamAM praveza pAmatI. pAMca dhAtrIonAM nAmo Ave che. rAjamahelo nagaronI vaccovacca hatA. mahotsavamAM indra-mahotsavano nirdeza mRgAputrIya adhyayanamAM thaelo che. soLa rogo :-bhagaMdara, kharajavuM, harasa, aMdhApo, zirovedanA, aruci, karNavedanA, magajano roga, udararoga, koDha, jaLadara, bhasmaroga vagere jaNAvavAmAM AvyA che ane temanA upAyo darzAvavAmAM AvyA che. aSTAMgI Ayurvedano nirdeza jevAmAM Ave che--jema ke kaumArabhUtya, zAlAkya, zalya-uddhAra, kAyacikitsA, viSa-vidyA, bhUtavidyA, vAjIkaraNa, rasAyaNa, vamana, kavalagrAha, vizalhIkaraNa, chedana, avapIDana vagere upAyo zauryadatta marachImAranA gaLAmAM pisI gayelA matsyakaMTakane kADhavA mATe ajamAvavAmAM Ave che. bhASAzAstranI dRSTie vipAka-sUtranuM adhyayana khAsa | upayogI che. halva (ha), piThThao (pITha), bhaktapAnagRha, utkoTalAMca), laMcha (cora vizeSa), 5khara (haritakavaca), varatra (kAthAnuM doraDuM), tu5 (ghI), kharnara (cAbuka), culla-pitRka (sulatabhAu-pitarAI), dhyA (dIkarI), dattabhratibhakta (dADIo), paMthikApaTikA (TopalI), prAkRta (bhaTaNuM), chAgalika (kasAI), elaka (maMdra), meraga (tADI), sahu (goLano dArU), uSTrikA (nAMda-koThI), ciMca (AMbalI), chibADa (cAmaDAnuM doraDuM), kasuMgara (laMgara), ekArthikA (nAvaDI), ane chevaTe utkaTika (ukaraDo) e arthasUcaka prayogo che. anuttara papAtika sUtranI vivecanA vakhate meM kahyuM hatuM tema, AvA prayogo gUjarAta-rAjasthAnanA apabhraMzonI chAyA sUcave che. eka sthaLe rASTrakUTa prayoga thayo che. eka chellI noMdha khAsa karavI joIe: prathama vibhAga duHkhavipAkanA viSayabhUta jIva-AtmAo pUrva bhavanA bhayaMkara pApa-AtmAo hatA. chatAM teo mATe gautamapRcchAnA uttaromAM mahAvIrasvAmIe mokSasiddhi darzAvI che. A uttara arthasUcaka che. prathama vibhAgamAM varNavelI du:khayAtanAonA anubhava bAda temanAmAMthI koI jIvaAtmAnuM sthAna nigodamAM batAvavAmAM AvyuM nathI. e badhA jIvo bhavya chavo hatA, evo vipAkasUtrano bodha che. TUMkAmAM, prathama kahyuM hatuM tema, zvetAMbara jaina Agama sAhityanA adhyayananI dizA badalavAnI khAsa jarUra che. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhune maLavA nI rIta ke. 'caMdrarekhA' kayuM jANuM karyuM banI Avaze abhinaMdana rasarIti ho mita, pudgala anubhava tyAgathI karavI jasu paratIta ho mita-DhyuM...(1) koI bhavya jIvane vItarAgadevanI sAthe ekapaNe maLavAnuM mana thayuM. paNa prabhune maLavAnI zakti potAmAM pragaTapaNe nathI dekhAtI tethI te vicAre che ke vizuddha evA devatattvane zI rIte maLI zakAya? abhinaMdana prabhune maLavA mATe varNa, gaMdha, rasa, sparzanI anukULa pratikULa anubhavo taraphathI vRtti dUra karI eTale prabhu maLyAnI pratIti thAya. Ama bhavya pote ja svAtmAne pUche che ane uttara paNa jAte ja Ape che. paramAtama paramesara, vastugate te alipta ho mita, dravya dravya male nahIM, bhAve te anya-avyApta ho mita. -kayuM....(2) prabhue annamaya koSanuM, zarIranuM abhimAna chAMDayuM che, ane aMtarAtmapaNuM-sAdhakapaNuM pUruM pasAra karyuM che ane azarIrI thayA che tethI teo siddha paramAtmA che, UMcA aizvaryanA dhAma che. sAcuM vicArIe to eTale ke vastugate prabhu vizvathI aLagA athavA alipta che. dravyano eka sarvasAmAnya guNa che agurulaghutva. je zaktinA nimittathI eka dravya bIjA dravyarUpa na thAya ane dravyano eka guNa bIjArUpe na thAya te svamAM avasthita rahevAnI dravyanI tema ja guNanI zaktine aguladhutva guNa kahevAya. A pramANe vItarAga evA abhinaMdana prabhunuM vizuddha jIvedravya sAdhakanA azuddha chavadravya sAthe kyAreya ekarUpa thAya e saMbhava ja nathI. paramAtmAno bhAva paNa anya jaDacetanathI aLago che te to paramazAMtirUpa nirmaLa jJAnadarzanacAritra che. teno sAdhakanA chavadravya sAthe meLa kema karIne saMbhave?. zuddha svarUpa sanAtano, nirmala je niHsaMga ho mita, AtmavibhUteM pariNamyo, na kare te parasaMga ho mita. kayuM..(3) vaLI vItarAga prabhunA guNa vicAruM; teo zuddha eTale sarva doSothI mukta che; svarUpa emanuM sanAtana eTale nitya, kAyama TakI rahenAruM che; malinatA vagaranA ane Asakti vagaranA evA mArA prItama AtmAnI adbhuta zaktione saMpUrNa rIte pragaTa karI cUkelA uttama dIpa samAna che. chavadravya svabhAve paradravya para Asakti rAkhanAra nathI, paraMtu vikArabhAve e parasaMgI-anya dravya para Asakta banela che. tethI sabhya darzana ane samyaguM cAritryamAM pariNamI jeNe kevaLajJAna prApta karyuM che evA prabhu rAgamaya prIti dharAve nahi. "to pachI prabhu, tamane maLyA vinA mane sukha kema thaze?' ema sAdhakanA manamAM gaDamathala thAya che. paNa jANuM Agamabele, milavuM tuma prabhusAtha ho mita, prabhu to svasaMpattimayI zuddha svarUpano nAtha ho mita. kayuM...(4) paraMtu teno mitra kahe che ke gumukhathI pUrvakALanA sarvata RSionI vANI meM sAMbhaLI che, te Agama vacananA baLathI huM jANuM chuM ke he bhavyajIva, vItarAga prabhu sAthe ApaNane maLavAnuM to avazya che. jene garaja hoya te maLe. eTale potAnI jJAnAdi saMpadAne pragaTa karavAne rucivaMta chava prabhune maLe. prabhune to pragaTa thayelI potAnI paramotkRSTa AnaMdamaya saMpattinuM svAmIpaNuM che eTale te koIne maLavAne Ave nahi. para-pariNAmikatA che, je tuja pugalayoga ho mita, jaDa cala jaganI eMThano, na ghaTe tujane bhoga ho mita. karyuM...(5) have koI pUchaze ke sarva dravyamAM anya dravya sAthe bhaLI javAnI to zakti nathI ja, to have sAdhake 1e Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga prabhune kevI rIte maLavuM? to paramayogI devacaMdrajI kahe che ke anAdi atItakALathI bhAI, tAruM zAMta-- svabhAvamaya caitanyamUrtinuM Atmika sukha AvarAI gayuM che. bhogadharma je tAro kSayopazamIbhAva che te kaMIka to na chUTake bhogavavo joI e, paraMtu svarUpanI tRSA vinA je paradravyonA bhogamAM tuM rAce che e tArI parapariNati athavA svAtaMtrya-hAni che. AthI tuM bhoktA parano, kartA parano, daSTA parano ane tAruM ramaNu paNa paradravyane vize dekhAya che. have koI pUche ke zuddha dravyadharmI te pararUpa kema thAya ? bhAI, pudgala tarapha diSTa karIne potAnI vaibhAvikarAktinA nimitte jIvamAM azuddhinI vilakSaNatA anAdikALathI jaNAya che. tethI jaDa eTale acetana ane cala eTale nAzavaMta evI jagatanI eMTha A pudgalaracanA tene anubhavI tAre rAcavuM na ghaTe, ane zAMtine zodhavA mATe tarasyA thavuM joIe. haMsa jema moDhAmAM mAchalI pakaDato nathI tema he cetana, tAre mATe A pudgalAnaMdIpaNuM dhaTatuM nathI. zuddhanimittI prabhu graho, karI azuddha para heya ho mita, AtmAlaMbI guNalayI, sahu sAdhakano dhyeya ho mita. karyuM...(6) mATe azuddhinuM kAraNa je paradravyamAMthI tRpti meLavavAnI tRSNA tene he bhavya, tuM heya eTale choDavA yogya samaja. ane bhAI, tuM zuddhatAnuM nimitta evA je arihaMta tenuM avalaMbana karanAra bana. AtmAno Azraya karanAra ane kSamA, nirlobhatA, saraLatA, mRdutA, namratA, satya, tapa, saMyama, aparigraha ane brahmacarya jevA guNomAM rAcanAra sAdhakane to dhyAna mATe koI Adarza hoya to e vItarAga paramAtmA svayaM ke pachI temanuM pratIka che. jema jema jina avalaMbane vadhe sadhe ekatAna ho mita, tema tema AtmAlaMbanI lahe svarUpa nidAna ho mita. karyuM...(7) 20 sapTembara 1959 tema karatAM sAdhaka je ApaNo jIva te jinavara devanI tattvaprabhutA, sAcI samRddhi tene najaramAM rAkhI temAM ekatAnatA vadhArato jAya ane sva-svarUpane sAdhato jAya tema tema nakkI te potAno svAbhAvika zAMtarasano sukhAsvAda karato jAya che. A rIte potAnA hRdayamAM rahela paramAtmasvarUpane te maLe che. svasvarUpa ekatvatA, sAthe pUrNAnaMda ho mita, rame bhogave AtamA, ratnatrayI guNavRMda ho mita. karyuM...(8) jyAre AtmA svarUpamAM ekAgra thAya che tyAre svataMtra ane avyAbAdha AnaMdane anubhave che, pachI te AtmA potAnAM samyag eTale hitakara evAM darzana, jJAna ane cAritramAM rAce che ane potAnA ja kalyANaguNone anubhave che. abhinaMdana avalaMbane paramAnaMda vilAsa ho mita, devacaMdra prabhu sevanA, karI anubhava abhyAsa ho mita. karyuM...(9) abhinaMdana bhagavAnanuM avalaMbana karavAthI nirmaLa AnaMdanI sphuraNA thAya che, zarata eTalI ke prabhunI sevanA karelI tyAre gaNAya ke jyAre A anubhava meLavavA mATe vAraMvAra jUnI paudgalika sukhazailinA tyAgano abhyAsa karavAmAM Ave. Ama prabhune pAmavAnI rIti TUMkamAM iMdriyono ane manano viSayAnaMdamAMthI nirodha karI temane prabhuguNa ciMtanamAM joDavAM ane te prabhunA dhyAnamAM ekAgra thavuM. A upAya vize udyamavaMta bano, sAcesAca bhavyo, tamane priyatama paramAtmA abhinaMdanano meLApa tamArA aMtaramAM ja thaze. tame jAte ja abhinaMdana svAmIne tema ja sakala arihaMtasiddhone temanA dravyothI ane guNothI AvaraNarahitapaNe nihALazo. hAla to A pudgalaprItinA chaMdanuM AvaraNa tame jAgRta khanIne toDI nAkho. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma hA na da na vI 2 naMda maNiyAra zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA rAjagRhInA zaherIjanono utsAha ane AnaMda avarNanIya hato. dUradUranAM zahero ane gAmaDAMomAMthI hajAro loko AvelA hatA. naMdamaNiyAranI ArasapahANanI suMdara pratimAnI uddhATanakriyAno bhavya utsava Aje ujavAto hato. naMdamaNiyAra rAjagRhIno eka pratiSThita riddhisiddhivALo bahu dhanADhya vepArI hato. vaibhAragiri pahADanI najIkamAM lokonA kalyANa arthe lAkho rUpiyAno kharca karI teNe eka bhavya puSkariNI taiyAra karAvI hatI. tApamAM musApharI karatAM musApharo mATe te puSkariNI AzIrvAda samAna hatI. tenI cAre bAju aneka jAtanA puSpothI sugaMdhita evA bagIcAo karAvavAmAM AvyA hatA. puSkariNInA uttara bhAgamAM eka bhavya citrazALA taiyAra karavAmAM AvI hatI. tenI dIvAlo para AkarSaka ane mohaka evAM aneka citro cItaravAmAM AvyAM hatAM. dezavidezanAM jAtajAtanA mATI ane lAkaDAMnAM ramakaDAMo, pazuo, janAvaro temaja evI puSkaLa vastuone citrazALAmAM vyavasthita rIte goThavavAmAM AvI hatI. dakSiNa bhAgamAM nRtya sabhAno moTo hola taiyAra karavAmAM Avyo hato. tyAM kuzaLa naTo temaja anekajAtanAM vAjiMtro rAkhavAmAM AvyAM hatAM. zramathI kaMTALelA musApharo tyAM Ave ane ghaDI be ghaDI saMgIta sAMbhaLe ke teono thAka dUra thaI jato. pUrva bhAgamAM eka moTI bhojanazALAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. zramita musApharone tyAM temanI IcchA pramANe bhojana maLatuM, ane te mATe tyAM aneka kuzaLa rasoIyAo rokavAmAM AvyA hatA. musApharone je vastuo khAvAnI IcchA thatI, te vastuo tyAM tarata ja vinAmUlya pUrI pADavAmAM AvatI hatI. puSkariNInA pazcima bhAgamAM eka suMdara Arogyabhavana baMdhAvavAmAM AvyuM hatuM. rogI lokonA mATe tyAM tamAma jAtanI sagavaDo rAkhavAmAM AvI hatI. hoziyAra ane anubhavI cikitsako uttamottama davAo ApI daradIonA rogo dUra karatA. AvI suMdara puSkariNI taiyAra karavAmAM naMdamaNiyAre dhana kharcavAmAM jarAe UNapa rAkhI na hatI. A puSkariNInA kAraNe tenuM nAma rAjagRhI temaja AjubAjunA pradezamAM eka mahAna dAnavIra tarIke prakhyAta thaI gayuM hatuM. naMdamaNiyAre potAnI ArasanI eka bhavya pratimA citrasabhAnA holamAM mUkavA mATe taiyAra karAvI hatI. paradezanA pravINu kalAkAronI dekharekha nIce e pratimA taiyAra karAvavAmAM AvI hatI. pratimAnI baMne bAjue devalokanI asirAo hAthamAM phUlanI mALAo laI kema jANe naMdamaNiyArane AropavA ubhI rahI hoya tevI bhavya racanA karavAmAM AvI hatI. pratimAnI racanA ane bhAvo evA suMdara ane AkarSaka rIte karavAmAM AvyAM hatAM ke jenArane prathama daSTie ema ja lAge ke naMdamaNiyArano chava mRtyu pachI devalokamAM AvI apsarAo sAthe mojamajA bhogavaze. kamanasIbe A pratimAnI sthApanA thAya te pahelAM ja niMdamaNiyAra gaMbhIra mAMdagImAM sapaDAyA, ane tamAma upacAro karavA chatAM mRtyu pAmyA. maraNa vakhate potAnI pratimA citrasabhAmAM sthApana na thaI tenuM tene atyaMta duHkha hatuM. chellA zvAsocchavAsa letI vakhate tenA cittamAM to pelI puSkariNI ja ramI rahI hatI. puSkariNI joIne loko moTA avAje "dhanya naMdamaNiyAra! dhanya naMdamaNiyAra!' ema bolatA hatA, ane A avAjanA paDaghAo tenA kAnamAM mRtyu vakhate paNa vAgatA rahyA hatA. AvA eka mahAna dAnavIra ane pratiSThita vyaktinI pratimAnA uddaghATana vakhate lokono utsAha apAra hoya te svAbhAvika che. :2: e ja samayanI AsapAsa bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagarI bahAra guNazilaka cityamAM padhArelA hatA. 21 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga rAgRhInA rAjavI zremika potAnA moTA parivAra sAthe bhagavAna mahAvIrane vAMdavA jatA hatA. rastAmAM voDAnA paga nIce eka Teko kacaDAI gayo ane tenA AMtaraDAM batAra nIkaLI gayAM. zreNika bhagavAna mahAvIrane vaMdana karI maraNa pAmelA pelA deDakAnI vAta karI ane pUchyuM : ' bhagavaMta ! e deDako A tarapha zA mATe Avato daro ? ane maraNa bAda tenI zI gati thaI haro ? - bhagavAne javAba ApatAM kahyuM; ' he zreNika ! mamatvabuhiMthI RSanI kathI vicitra ti thAya che, tema ja pratipratiSThA-prasiddhimAna pUjA ke loDeMdhA arthe Asakti pUrvaka karAyelAM karmonAM kevAM mAThAM pariNAma Ave che, te hakIkata A deDakAnA jIvana parathI samajI zakAya che. naMdamaNiyAranA maraNa vakhate tenuM mana teNe baMdhAvela puSkariNImAM Asana hatuM, ane pariNAme mRtyu bAda teno jIva tyAM ja eka deDakA tarIke janmyo. " . thoDA divaso pahelAM puSkariNInI citrasabhAnA haoNlamAM naMdamaNiyAranI pratimAnA udghATana vakhate loko tenI khUbakhUba prazaMsA karatAM bolatA hatA ke 1 dhanya che. naMdamaNiyArane! dhanya che naMdamaNiyAranI udAratAne ! ' puSkariNI mAMhe pelA deDakAe A zabdo sAMbhavA, ane tene yAda AvyuM. huM pUrve paNa kyAMka AvA ja rAbdo teNe sAMbhaLyA che. vicAra karatAM karatAM tene potAnI pUrvajanmanI avasthAnuM smaraNa thayuM, ane tene lAgyuM ke mArI pAse svIkArelI zramaNopAsakanI maryAdAmAM zithila thaI mRtyu vakhate puSkariNImAM thayelI AsaktinA kAraNe te deDakAnI dazAne pAmyo che. A vAta tene samajAI, eTale te bhAre pazcAttApa karavA lAgyo, ane potAnI buddhipUrvaka zramaNopAsakanI maryAdA svIkArI vana sudhI e janmamAM paNa teNe saMyama pALavAno daDha saMkalpa karyo. be saMkalpa pachI, pANImAM rahelAM nAnAM jIvaDAMne mAravAnuM teNe baMdha karI dIdhuM, ane koIpaNa jIvajaMtune te pote trAsarUpa na thAya tenI kALajI rAkhavA lAgyo. pachI to e be divasanA ekAMtare te upavAsa karavA lAgyo, ne mAtra pANI vAparato jemAM paNa koI jaMtu na Ave tenI vizeSa kALajI rAkhavA lAgyo. ' he zreNika ! ' bhagavAne kahyuM : 'hamaNAM ja te deDakAe puSkariNImAM nAvA AvelA loko pAsethI sAMbhaLyuM ke guNuzikSaka caityamAM huM Avelo chuM, ane tethI mArA darzana arthe e aa tara Avato hato. e ja ko 22 sapTembara 19pa9 ghoDAnA paga nIce sakhata rIte dakhAtAM tenA AMtaraDAM bahAra nIkaLI gayAM ane teja sthaLe te samabhAvamAM rahI potAnI bhASAmAM bolyo keH sarva vItarAga puruSone tathA mArA dharmAcArya zramaNa bhagavAna mahAvIrane bArA namaskAra ho. zramaNopAsakanI maryAdA anusArano tyAga to teNe svIkAryoja hato, paNa mRtyu pahelAM teNe nizcaya karyo ke : huM kadAca vadhAre jIvuM to paNa tamAma prakAranA bhojanano tema ja A dehanI mUrchAno saMpUrNa tyAga karuM chuM. te deDako evA saMkalpapUrvaka te ThekANe avasAna pAmyo, ane samabhAva anAsakti ane saMyamanA kAraNe saudharmakapanA rAyanesa nAmanA vimAnamAM rahenArA rdura, tejasvI deva tarIke utpanna thayo che. ' :3: bAsaktipUrvakanA dAnathI jIvanI dhruvI adhogati thAya che, tema ja jIvanamAM tyAga-tapa-saMyama samabhAyanA pAlanathI jIvanI kevI durdhvagati thAya che, te jema bhagavAna mahAvIre naMdamaNiyAranI kathA parathI samajAvyuM che, tema dAna kaI rIte svIkAravuM tenI paNa eka sarasa kathA bAda sAhityamAM jovAmAM Ave che. bhagavAna buddha eka vakhata vaizAlimAM tenA bi khAnaMdanI sAthe aai arthe karatA hatA. vaizAninA prasiddha evIoe tanatanA ane bhAtabhAtanA saMdara svAdiSTa pakavAno, miSTa madhurAM phaLo, mulAyama rezamI vao, tema ja hIrA-motI-mANekanA cALo bhagavAna buddhane caraNe dharyA, paNa temAMthI koInI bhikSA svIkAryAM sivAya bhagavAna buddhe AgaLa ane AgaLa cAlyA. thoDe dUra gayA pachI, garIba lokonA nivAsa najIka AvatAM, eka jhUMpaDImAMthI huM ane melAM kapaDAM paherelo eka mAnava potAnA hAthamAM ardha khavAI gayelA dADama sAthe bahAra nIkaLyo ane bhagavAnane caraNe te dADama mUkI dAna tarIke svIkAravA vinaMtI karI. bhagavAne eka kSaNa paitrA mAnavInAM karuNa ane dayAmaya cakSuo tarapha joyuM ane tatkALa ardha dADamano svIkAra karyAM. bhagavAna vaizAlinA rAjamahAlayanI najIka AvyA, ane vaizAlinI mahArANIe suMdara motInI mALAo ane hIrAnA hAro sahita sonAno thALa temane caraNe dharyo, paNa bhagavAne teno avIkAra karyo. bhagavAna vaLI AgaLa vadhyA, tyAM eka moTA vRkSanI othethI potAnuM jIrNa thayela ardhavastra arpato eka yuvAna nArIno Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 23 sapTembara 1959 laMbAvelo hAtha dekhAyo ane saMbhaLAyuM: "bhagavAna! A raMkanI ATalI bhikSA zuM nahIM svIkArazo?' saunI ajAyabI vacce bhagavAne te vastrano svIkAra karyo. bhikSAnA svIkAra-asvIkAranuM A rahasya AnaMdane na samajAtAM teNe A bAbatamAM bhagavAnane pUchyuM. bhagavAna budde dAna ane bhikSAnuM rahasya samajAvatAM AnaMdane kahyuM : "AnaMda! bhikSA ane dAnanuM rahasya samajavA jevuM che. dAna svIkAranAre dAna letAM pahelAM e upara vivekabuddhi vAparI enI pAtratAno vicAra karavo joIe. jenI pAse vagara parizrame agara anyanA bhoge thoDuM ke vadhAre ekaThuM thayuM che, te naitika dhoraNe dAnane lAyaka nathI. dAna denAra doSita bhale na mAne, paNa svIkAra karanAre enuM pRthakkaraNa karavuM ja joIe." bhagavAne AnaMdane samajAvatAM AgaLa kahyuM: "aDhaLaka dolatano moTo bhAga potAnA AnaMdapramoda ane vaibhava vilAsa mATe sAcavI rAkhI bAkInAnuM dAna karavuM e dAnamAM zreSThatA nathI. parizrama ane nItithI raLelI eka koDInI kiMmata, anIti ane anyAyanA mArge meLavelA karoDo rUpiyAthI paNa vadhu AMkavI joIe." pelA garIba mANasa pAse tenI sudhA zamAvavA mAtra ardhadADama hatuM, jyAre jIrNa thayela vastrathI potAnuM aMga DhAMkavA sivAya bIjuM koIpaNa vastra pAse na hovA chatAM pelI strIe e vastunuM dAna karyuM. A dAnanI pAchaLa sarvasvanA samarpaNanI vAta hatI. je dAnamAM Apatti sahI laIne AtmatyAga karavAnI vizuddha bhAvanA che te ja dAna utkRSTa koTinAM che. dAnamAM apAtI vastunA mUlya para dAnanI zreSThatAno AdhAra nathI, dAnanI zreSThatAno AdhAra to dAna karanAranI tyAgazakti ane tenI vizuddha bhAvanA para avalaMbe che. pelA garIba mAnava ane vastrarahita thayelI pelI strInA dAnanI pAchaLa koI bhAva, icchA, tRSNA ke vAMcchanA na hatAM, paNa mAtra eka ja bhAvanA rahelI hatI. e bhAvanA- sarvasvanA samarpaNanI. je sarvasvano tyAga karI zake che, te ja dAnanA sAcA adhikArI che, sarvavanA tyAga sivAya zreSTha dAna karI zakAtAM nathI." bhagavAnanA upadezathI AnaMda dAnanuM sAcuM rahasya samajyo. jaina sAhityamAM paNa AvA apUrva tyAganI eka kathA bahu jANItI che. A apUrva tyAgInuM nAma saMgamaka hatuM. rAjagRhInI pAse AvelA zAlI gAmanA eka atyaMta garIba dhanyA nAmanI govALaNuno te ekano eka putra hato. A bALaka sivAya bAkIno badho vaMza uccheda pAmyo hato. saMgamaka nagarajanonA Dhoro cArato. eka ujANInA prasaMge gAmamAM ghera ghera khIranuM bhojana thayuM. saMgamake paNa mAtAnI pAse khIra khAvAnI haTha karI. mAtA garIba hatI ane gharamAM dUdha cokhA ane sAkaranA sAMsA hatA. putra raDavA lAgyo eTale mAtAnuM hRdaya bharAI AvyuM ane te paNa raDavA lAgI. AjubAjunA pADozIoe A jANyuM, eTale khIra banAvavA dUdha vagere padArtho ApI gayA, ane mAtAe hoMzathI putra mATe khIra taiyAra karI. eka thALImAM garama khIra saMgamakane pIrasI te pANI bharavA gaI saMgamaka AturatAthI khIra ThaMDI thavAnI rAha joto beTho hato, tevAmAM eka mahinAnA upavAsI eka munirAja pAraNA mATe bhikSA mAMgatA tyAM AvyA. munirAjane joI saMgamakanA hRdayamAM AnaMda AnaMda chavAI rahyo, ane atibhaktipUrvaka thALImAMnI badhI khIra munirAjanA pAtrAmAM vahorAvI dIdhI. A saMgamaka maraNa pAmI rAjagRhanagaramAM gobhadra zeThane tyAM putra tarIke janmyo. A putra eja zAlibhadra. "zAlibhadranI riddhi ho " ema divALI vakhate copaDA pUjanamAM lakhAya che kharuM, paNa pUrva janmanA tenA apUrva tyAga viSe lokone jANavAnI paDI nathI. dareka kriyAnuM phaLa to maLe che ja, paNa phaLanI AzA vagara cittazuddhinuM dhyeya najara samakSa rAkhI badhI kriyAo karavAmAM Ave to tethI AtmAnI unnati thAya che. mAnapatra meLavavAnI IcchAe ke ArasapahANanI takatImAM nAma mukAvavAnI lAlace, agara putaLAM mukAvavA ke devalokamAM jaIvaibhava prApta karavAnI lAlace, dAna karanArAo mATe naMdamaNiyAranI kathA jema samajavA jevI che, tema ApaNI aneka saMsthAonA vahIvaTa karanArAo mATe dAna svIkAravAnI bAbatamAM bhagavAna buddhano upadeza paNa khyAlamAM rAkhavA jevo che. zrI. zaMkarAcArye eka suMdara vAkya kahyuM che. vittasya zuddha dharma tuM vastupatraka. arthAta zubha karmo vastunI prApti mATe nathI, paNa zubha karmo cittanI zuddhi mATe che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mo hinI mIlsa ke 5Da vAparo menejIMga ejanTasa cakravatI sansa enDa ku. : rajIsTarDa ophIsa: 22, kenIMga sTrITa, kalakattA se koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kA5DanA dareka vepArI pAsethI A mIsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kuTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adarza A tithya zrI ratilAla dIpacaMda desAI bhagavAna mahAvIranA zramaNusaMdhanAM eka vRddha bhikSuNIH yAkinI emanuM nAma. arihaMtanA dharmanI parama upAsikA e sAdhvI bhAre dharmaparAyaNa: rAtadivasa apramattabhAve rahe ane jJAnadhyAna ane dharmapAlanamAM e potAnI saMyamayAtrAne AgaLa vadhAre. ALasa ke indriyonI lAlasAne e pAse paNa TUkavA na de. bhikSuNI saMghanI e nAyikA. jema e pote sadA jAgrata rahe ane sau sAdhvIone paNa apramatta rahevA prere. sau emanI AjJAmAM rahe; ane dharmadhyAnamAM nirata rahe. mahattarA emanuM biruda. A sAdhvInAM tapa, tyAga, saMyama, titikSA ane dharmabodhe eka divasa bhAre kAma karyuM : citrakUTanA sarvavidyAmAM pAraMgata mahApaMDita ane rAjapurohita brAhmaNa haribhadra kRtajJabhAve sAdhvI yAkinInA dharmaputra banavAmAM AnaMda ane gaurava anubhavyAM. ane emaNe jJAna ane cAritranI sAdhanA mATe tyAgano mArga svIkAravAno nizcaya karyo. tyAgano saMkalpa karIne haribhadra jANe potAnI vidyAno badho garva gALI nAkhyo. eka utsuka jijJAsu banI e, sAdhvI yAkinInA preryA, AcArya jinadattasurinI pAse AvIne, bALakanI jema ubhA rahyA. ane eka bALakane jevI ja saraLatAthI emaNe gurune prazna karyoH "sUrivara! dharma eTale zuM? ane enuM phaLa zuM? " gurue kahyuM: "mahAnubhAva, dharma be prakArano che: salAmadharma ane niSkAmadharma, ane enuM phaLa paNa be prakAranuM thAya che. sakAmadharmanuM phaLa bhogavilAsanI sAmagrI, svarganI prApti, saMpattino lAbha vagere. AnAthI saMsAranAM sukho to maLe, paNa saMsAra TUMko na thAyaH mokSa eTalo dUra jAya ! ane niSkAmadharma (anAsakti) nuM phaLa eka ja, ane te bhavaviraha ! bhavaviraha eTale saMsArano viraha, mokSanI prApti mahAnubhAva, yathAruci yathAzakti dharmamArganuM grahaNa karo !" haribhadra vinamrabhAve kahyuM: "guruvarya, mane to bhavaviraha ja khape ! mane evA dharmanuM dAna karo !" guru paNa AvA suyogya paMDita ziSyane meLavIne ati AdyAdita thayA. A ziSyamAM emane zAsanaprabhAvakanAM, zAsananI prabhAvanAnAM ane dharmanA gauravanAM darzana thayAM. ane AMgaNe AvelA hata-prItabharyA atithine mAnavI je AnaMda ane ullAsathI bhojana pIrase evA ja AphlAdapUrvaka gurujIe paMDita haribhadrane zramaNadharmanI dIkSA ApI. te divase dvija haribhadrano jANe bIjo apUrva dvijasaMskAra thayo; ane citrakUTanA nagarajanoe joyuM ke janme brAhmaNa haribhadra saMsArano tyAga karIne jIvananI sAdhanA mATe zramaNapaNuM aMgIkAra karI bhikSaka banIne gharathI sadAne mATe cAlI nIkaLyA. sau loko emanA A virala tyAgane abhinaMdI rahyA, abhinaMdI rahyA! itihAsa sAkha pUre che ke eka bhikSuNInA A dharmaputre aneka zAstronI racanA karIne potAnI A dharmamAtAne amara banAvI dIdhI. haribhadra thoDAM varSomAM AcArya banIne bhikSusaMghanA nAyaka banI gayA. samaya vahyo jAya che. haribhadrasUrijInI jJAnasAdhanA ane jIvanasAdhanA uttarottara vikAsa sAdhI rahI che. bhalabhalA jJAnInuM dila DolAve evA dharmagraMtho racAtA jAya che. e dharmagranthomAM zrama jIvananAM sAra samAM samatA ane guNagrAhakatAnAM amI UbharAya che. je sAruM te mAruM; je sAcuM te mAruM e sivAya mAre bIjuM kazuM ja na khape e emano dharmabodha, e emano Atmabodha 25 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 26 sapTembara 1959 e dharmabodhane Are e potAnA aMtarane nirmaLa ochapa na AvI. UlaTuM, jema jema bhAgya avaLuM thatuM kare che; potAnA AtmAne UjaLo banAve che. lAgatuM tema tema, emAM jANe bharatI AvatI. ane nirAza ane emanI jIvanasAdhanA paNuM bhalabhalAnuM mana ke bhagnAza thayA vagara ja e potAnA prayAso cAlu rAkhato. mohI le evI kAmaNagArI che : zuM e tyAga, zuM e vaLI, enI sthiti bhale daridra hatI, paNa enuM dila jAgRti, ane zuM e nirIhatA. anAsakti to emanA - daridra na hatuM, e to dariyA jevuM vizALa hatuM; ane pagale pagale kaLAya. mAnavIne hoMze hoMze namana karIne emAM to ene kaMI kaMI manoratho jAgatA; ane enA caraNasparza karavAnuM mana thAya evuM hRdayasparzI e cAritrya. manane to kyAMnA kyAM UDavAnA koDa UThatA. jANe hAlatuM cAlatuM patitapAvana koI mahAtIrtha ja Ama ne Ama kALa vaheto rahyo. joI lo. paNa eka vakhata enI zraddhA, bhakti ane puruSArtha sUrinA dharmopadeze kaMIka bhoLA mAnavIone parAyaNatA saphaLa thaI, ane enA bhAgyanuM pAMdaDuM dharmabhakta banAvI dIdhAM; kaMIka adhamono uddhAra karyo pharavA lAgyuM. ane kaMIka jijJAsuonI jijJAsAne saMtoSIne emane dhIre dhIre laligano vepAra jAmavA lAgyo. dharmane mArge preryA. dhIme dhIme lakSmIdevInI prasannatA vadhavA lAgI. emaNe saikAothI rUMdhAyelA lokasevAnA mArgane ane eka kALa evo Avyo ke laliganI moTA mokaLo karyo: lokasevAne AtmavikAsanA eka sopAnanuM zrImaMta tarIke ane moTA vepArI tarIke sarvatra khyAti aurava apyuM ane e rIte dharmamArgamAM lokasevAnI prasarI gaI. pratiSThA karI. chatAM laliganuM mana dharmabhAvanAthI ke pusvArthathI sUrijInA jIvana ane kavanamAMthI preraNA meLavIne vimukha na thayuM. e tarapha to enuM mana evo ne evo aneka bhAvika jano dharmanuM ane lokasevAnuM anusaraNa Adara dharAvatuM rahyuM. karavA lAgyA. dharmanI jANe e vakhate lahANa thavA lAgI. have to ene thatuM ke sevelA manorathone huM kevI rIte surijInA upAsakomAM eka lalliga nAme zrAvaka. jevo saphaLa karuM? ene dharma upara prema evI ja ene guru upara AsthA. dhana hatuM ane manoratho paNa hatA. guruvacanane e sadA zirodhArya kare ane gurunI sevA dhIme dhIme e dhanano pravAha satkAryo tarapha mATe sadA tatpara rahe. vALavA lAgyo. enI sthiti sAva sAmAnya : Aje raLe ane kAle khAya evI! ane kayAreka to daridratA evI ugrarUpe lalige sAMbhaLeluM ke dharmapustako lakhAvavAM e puNyanuM dekhAya ke anna ane dAMtane vera jevuM thaI jAya! kArya che. ene thayuM : e mArge mArI lakSmIne sArthaka kuTuMbanuM poSaNa kevI rIte karavuM ane saMsArano vyavahAra kAM na karuM? kevI rIte nabhAvavo enI to ene covIse kalAka ciMtA ane enA guru haribhadrasUrijI to bhAre vidvAna ane rahyA kare. bicAro divasa Akho mahenata karyA kare, ane prakhara zAstravettA tema ja samartha zAstrakAra hatA. emano potAno ane kuTuMbano nirvAha karavA mATe bhAre parizrama ghaNo samaya to zAstronuM sarjana karavAmAM ja jato. uThAvyA kare. - lalige haribhadrasUrinA zAstrasarjananA kAryamAM mokaLA koI kaheze amuka kAma karavAthI lAbha maLaze to mane dravya kharcavA mAMDyuM. emAM jema vadhu dravyano lalliga taiyAra. vaLI koI kaheze ke A vepAra karavAmAM sadupayoga thAya ema e potAnI jAtane ane potAnI ghaNo phAyado thavAno, to e pAcho potAnI badhI zakti lakSmIne kRtArtha mAnavA lAgyo. enI pAchaLa lagAvI de. paNa bhAgya jayAM cAra DagalAM AgaLa ene thatuM tIrthakaranA abhAvamAM emanI vANI ja ne AgaLa ja hoya tyAM enI eka paNa kArI na phAve. ApaNane dharmano sAco rAha batAve che. eTale enuM Ama bhAre bhIMsa vacce enuM jIvana cAlatuM; chatAM jatana karavuM ane enuM sarjana karAvavuM e pratyeka enI dharmazraddhA, gurubhakti ane puruSArthanI TevamAM jarAya zramaNopAsakano dharma lekhAya. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 27 sapTembara 1959 A rIte lalliganI bhAvanA UMcI ne UcI vadhatI jatI hatI. eka bAju dhananI vRddhi thatI to bIjI bAju navAM navAM satkAryo karavA tarapha enuM mana doDavA lAgatuM. eka veLA ene khabara paDIH zAstrasarjananA kAryamAM AcArya mahArAjane divasano samaya ocho paDe che. ane e mATe rAtrino upayoga karyA vagara dhAryuM kAma pAra pADavuM zakya nathI. paNa paMcamahAvratanA dhArI surijI rAtrinA vakhate prakAzano upayoga paNa kevI rIte karI zake? A vAta laliganA manamAM rAtadivasa ciMtAno viSaya banIne beThI. ene thayuM ke koIka evo upAya maLI Ave, ane sUrijIne mATe upAzrayamAM nirdoSa prakAzanI vyavasthA huM karI zakuM ! bhale ne emAM game teTaluM kharca thAya. ekavAra laliganA jANavAmAM AvyuM ke amuka prakAranuM ratna rAtre dIpakanI jema prakAza ApI zake che. pachI to vAra ja zI hatI ? ane vicAra paNa vadhAre kyAM karavAno hato? kAma thatuM hoya to paisA to mAMgyA taiyAra hatA. ane eka divasa lalige e mahAmUluM ratna lAvIne guru mahArAjanI sevAmAM dharI dIdhuM. ethI upAzrayano khUNo, dIpakanA prakAzanI jema, jhaLahaLI UThyo ane e prakAzamAM haribhadrasUrijInuM zAstraracanAnuM kAma vegapUrvaka cAlavA lAgyuM. laligane potAnuM jIvana kRtArtha thayuM lAgyuM. bahumUlA ratnanA prakAzanI jema laliganI bhAvanAno prakAza sarvatra prasarI rahyo. laliganI bhAvanAne loko prazaMsI rahyA. sAMbhaLyo, ane enuM mana e mArge doDavA lAgyuM. dhIre dhIre enuM rasoDuM pahoLuM thatuM gayuM. ene to jeTalA vadhu atithi Ave eTalo vadhu AnaMda thavA lAgyo. saMpatti to hatI ja, emAM bhAvanAno vega bhaLyo. pachI to zI khAmI rahe? paNa have to ATalA atithithI paNa laligane saMtoSa na thato. enuM mana to vadhu ne vadhu mATe jhaMkhyA karatuM. eka veLA ene thayuMH bhojanaveLAe ApaNe jamIe ane gAmanuM koI paNa mAnavI bhojana vagara rahe to eno doSa ApaNe zire Ave. gurumahArAje samajAvyA pramANe to chatI zaktie kAma na karavAthI, ApaNane varyAticAra ja lAge ne? ane eNe bhojana veLAe gAmanA ane paragAmathI AvatA sau koI atithio, abhyAgato ane sAdhusaMto mATe potAnA gharanA daravAjA ughADA mUkI dIdhA. paNa pachI to A paNa ene ochuM lAgyuM hoya ema bhojanaveLAe dAMDI pITavAmAM AvatI ane sau koIne bhojanane mATe AmaMtravAmAM AvatA. gAmane pAdarathI koI paNa mAnavI bhUkhyo na jAya, e jANe zramaNopAsaka laliganuM jIvanavrata banI gayuM. potAnA guru gocarI pAse ane bIjA koI bhUkhyA rahe to e barAbara na lekhAya. laliganA makAne bhojanaveLAe dararoja seMkaDo mAnavIo bhegAM thavA lAgyAM. laliganuM AMgaNuM jANe atithigRha ja banI gayuM. saune tyAM samAnabhAve, AdaramAna sAthe, bhojana maLatuM. bhojana karIne tRpta thayelA mANaso laligane duvA detA ke ene AzIrvAda detA to lalliga namratApUrvaka kaheto ke A badho pratApa gurunI kRpAno ane emanA dharmabodhano che. ane jamanArA guru haribhadranI pAse jaIne "ghaNuM jIvo bhavavirari " evo jayajayakAra uccaratA. javAbamAM sUrijI paNa "tamane bhavavirahano lAbha thAo !" evA AzIrvAda ApatA. bhAvika laliganAM netro A dazya joIne AMsubhInAM banatAM. sau koI laliganA A Adarza Atithyane prAMsI rahetAM, namana karatAM. AcArya haribhadrasUrinI dharmadezanA jANe sUtelA AtmAone DhaMDhoLIne jAgRta karatI hatI. emanI zAstravANI kaIka saMtapta AtmAne zAMtino mArga batAvatI; samabhAvane mArge preratI. laliganI bhAvanAmAM to uttarottara bharatI ja AvatI rahI. e to eTaluM ja vicArato : A saMjogo ane A saMpatti maLI che, to eno jeTalo lahAvo levAya eTalo laI levo. AvA dharma ane AvA sadagurano saMjoga vArevAre maLato nathI. eka veLA mUrijI pAsethI eNe Atithyano mahimA Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Modified DESIGN D para 53505 d, Diamond' PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 5, I, n. 1 TOLA WI WY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHEN AKTION MANILAL CHIMANLALE COIN 188, SHROFF BAZAR, BOMBAY 2 GRAM: PHONE: anas sonu-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka - ~ naeNzanala riphAInarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI, bombe buliyana esosiezana li. muMbaI-2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa silvara nAITreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAInarI maracanTasa buliyana meriga 87, tAradeva roDa, mubaI na, 7 enDa eseiga DipArTamenTa phona na. 42795 3 dhanajI TrITa, muMbaI - 3. tAra: ARGOR Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukti nA paMthe zrI kezarIcaMda seTiyA anu: zrI gulAbacaMda jaina tema tamane paNa rAjI karIzuM." nirAza sodAgaroe parANe hasatAM hasatAM kahyuM. sodAgaro dAsIonI pachavADe cAlI nIkaLyA. rAjagRhI nagarInA panaghaTa upara pANI bharanArI nArIoe keTalAka sodAgarone udAsa mane beThelA joyA. teo magadhanA rahevAsI hoya evuM jaNAtuM na hatuM. nagaranI zeThANI bhadrAdevInI dAsIo paNa tyAM pANI bharavA AvI hatI. temaNe paNa e sodAgarone joyA. dAsIoe parasparamAM vAta karI ane nakkI karyuM ke, "jANIe to kharAM ke e kyAMnA che ane Ama zA mATe udAsa beThA che ?" eke pUchyuM: "magadhanA jaNAtA nathI." "hA...!" eTalo ja TUMko javAba maLyo. "paradezathI Avo cho ? kyAMnA cho...?" haM..nepALa amAro deza!" sodAgaroe kahyuM. "ahIM AvIne kaMIka nirAza thaI lAge che. udAsa zA mATe jaNAo cho ?" nirAzApUrNa zabdomAM eka sodAgare kahyuM: "zuM thAya! moTI AzA laIne nepALathI ahIM AvyA hatA! paNa phero phogaTano paDyo !" "kema vaLI zuM mAla laIne AvyA hatA?" "ratnakaMbala! mahArAjA zreNike paNa ekeya na kharIduM, pachI konI AzA rAkhIe? A to dUrathI DuMgara raLiyAmaNA..enA jevI vAta thaI! " dAsIoe kahyuM; "basa eTalI ja vAta che? cAlo amArI sAthe. amArAM zeThANIne pasaMda paDyA to eka zuM paNa tamArAM badhAMya ratnakaMbalo kharIdI leze!" haM..! " AzcaryathI DoLA phATI jatAM hoya ema sodAgare kahyuM. "hA...paNa amArI bakSisa zuM ? " dAsIoe AMkho macakAvatAM kahyuM. sodo thaI javA do. ame jema rAjI thaIzuM kaMbalo to sArAM che, paNa tamArI pAse phakta soLa ja che !" bhadrA zeThANIe ratnakaMbalo jotAM jotAM kahyuM. kema...?" sodAgaroe pUchyuM. temane thayuM ke kadAca na levA mATenuM koI bahAnuM zeThANI kare che. mAre to batrIza vahuo che...soLane dauM ane soLane na dauM to teo risAI jAya ne! " bhadrA zeThANIe kahyuM. sodAgaronA caherA upara Azcarya ane pachI nirAzAnI lahero patharAI gaI. temane thayuM ke kAM to A zeThANIne kharIdavuM nathI, kAM temanI pAse kaMbalo ochAM thatAM hovAthI A sodo nahIM pate, eTale vIle moTe pAchA vaLavuM paDaze. temaNe taddana nirAza svare kahyuM : "zeThANI ! amArI pAse to vadhAre nathI tema ja pharI pharIne AvAM ratnakaMbalo maLaze paNa nahIM. amAruM kamabhAgya ke Apane pasaMda paDyAM che to amArI pAse pUrAM nathI !" tamAre nirAza thavAnI jarUra nathI. A rAkhyAM soLa ratnakaMbalo, ane bolo eno zuM bhAva thAya sodAgaroe bhAva nakakI karyo ane bhadrA zeThANIe khajAnAmAMthI sonaiyA maMgAvIne cUkavI dIdhA. sodAgaronAM vadana upara prasannatA chavAI gaI. dAsIoe kahyuM: "amAruM InAma?" "tame je mAMgo te! "je tamane maLyuM che te badhuM ApI dezo?" Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 30. sapTembara 1959 jarUra...tamAro vahevAra joIne te paNa ochuM hovAthI darekanA babbe cAra karIne eka eka vahu pAse che! tame na hota to A kaMbalo kyAM vecAta ?" mokalAvyAM. vahuoe tenAthI patinA paga luchyA ane "ThIka, ThIka...have vadhu bakavATa na karo! bIjI vAra snAnAgAranI kacarAgalImAM nAMkhI dIdhA... Avo to mAla pUro lAvajo...! amane amArAM rANIjI...I vAta che." zeThANI badhI rIte pUre che. tamArA puraskAranI amane rANI sAMbhaLIne avAka thaI gaI! tene thayuM ke mArA jarUra paNa nathI. " karatAM nasIbadAra to A mahetarANI che, ke mane eke dAsIo eTaluM kahIne bhavanamAM gaI, ane sodAgaro kaMbala na maLyuM ane Ane batrIza prApta thayAM che. tenA raste paDyA. bhadrA zeThANIe kaMbalanA babbe cAra karIne manamAM Aveza Avyo : "dhikkAra che mArA eka eka vahune ApI AvavA dAsIone kahyuM...! mahArANIpadane..." teNe gussAmAM gaLAmAMthI muktAhAra kADhIne [3] mahetarANIne Apyo : "A huM tane bakSisamAM ApuM savArano samaya che. magadhanI mahArANI jharUkhAmAM beThI beThI dAtaNa kare che ke tenI najara nIce jhADu kADhatI mahetarANI te potAnA bhAgya upara avAk thaI mahetarANI upara paDI. teNe joyuM ke te ratnakaMbala | gaI! savAre ratnakaMbalo-atyAre muktAhAra! te oDhIne jhADu kADhatI hatI. AvezamAM AvelI mahArANIne jatI joI rahI... "A ratnakaMbala !" rANIe vicAryuM ane tene yAda kharekhara nasIba ADe pAMdaDuM kyAre haTe che te koI paNa AvyuM ke mahArAjA zreNike A ratnakaMbala kharIdavAnI kahI zakatuM nathI. azakti darzAvI hatI. nepALano e ratnakaMbala, rANIne IrachA hatI oDhavAnI paNa rAjAe nA pADI hatI. Aje te eka mahetarANa oDhIne pharatI hatI-are "rANI..rANI...rANI...!" jhADu kADhatI hatI. mane rANI kahIne na bolAvo...mAruM apamAna teNe mahetarANIne teDAvI. mahetarAne thayuM ke jarUra na karo !" rANIe gussAmAM kAMpatAM kAMpatAM kahyuM. kAMI vAMka thayo haze! teNe pAse AvIne vaLI vaLIne mahArAjA zreNikane khabara paDI ke mahArANI to namana karatAM kahyuM : "jI, mahArANIjI ! mane vaLI Aje vALa vikherI, alaMkAro utArI kopabhavanamAM kema yAda karI?" gaI che tyAre teo doDatA doDatA rANIne manAvavA rANIe tene pilA ratnakaMbala aMge pUchyuM. AvyA. bahu ja Agraha karatAM rANIe upara pramANe mahetarANInA jIvamAM jIva Avyo. teNIe kahyuM : kahyuM. "A to bhadrA zeThANInI vahuoe mane ApyA che." ha...ane vaLI mArI priyatamAnuM apamAna karI ema kahI teNe badhI vAta karI... zakuM...! mane to kaMI paNa samajAtuM nathI ke mArAthI gaI kAle jyAre te bhadrA zeThANInuM snAnAgAra sApha evo zo aparAdha thayo che ke tame Ama Aje risAI karavA gaI hatI tyAM batrIza evAM kaMbalonA TukaDA paDyAM gayA cho ! kaho to kharAM ke vAta zI che?" hatA. tethI teNe sAda karIne pUchayuM ke, "ahIM ratnanAM vAta zuM che? magadhanA mahArAjA potAnI paTarANI cIra paDyAM che. zuM karavuM che?" mATe nepALanuM eka ratnakaMbala kharIdI na zake-emAM javAba maLyo keH laI jA ghare...! saMkoca anubhave ane tenA nagaranI bhadrA zeThANIo mahetarANIne eTalI hiMmata na hatI. teNe dhIme dhIme paga lUchavA mATe kaMbala kharIdI zake ! mahArAja ! have hiMmata keLavI badhAM kaMbalanAM cIra upADyAM. teNe badhI to huM potAne magadhanI rANI kahetAMye zaramAuM chuM." vAtano patto meLavyo ke eka divasa pahelAM bhadrA zeThANIe paga luchavA mATe ratnakaMbala ! he...!" magadharAje potAnI vahuo mATe e kaMbala lIdhelAM. paNa soLa vismita thatAM kahyuM. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga sapTembara 1959 "eTaluM ja nahIM, ekavAra lUchyA bAda te kaMbalo nakAmAM thayAM eTale ApanA mahelanI mahetarANIne bheTa svarUpa maLyAM che...eka nahIM batrIza TukaDAo !" mahArAjA zreNikanA Azcaryano avadhi na rahyo. temaNe gaMbhIratAthI kahyuM : "rANI...tame koI svana to joyuM nathI ne...!" nA...sagI AMkhe joyuM! ane bhadrA zeThANI ratnakaMbalo Ape to magadhanI rANIe mukatAhAra to Apavo joIe. eTale meM tene te bheTa ApI che! " magadharAjane vizvAsa na beTho. paNa mahArANInI vAta upara avizvAsa paNa kaI rIte karI zakAya! temaNe kahyuM: "mahArANI, mArA rAjayamAM AvA zrImaMto paNa paDyAM che te huM jANato na hato. A ghaTanA aMge huM jAte tapAsa karavA abaghaDI jAuM chuM." magadharAja zreNike bahAra jaIne potAnA praharIone AjJA ApatAM kahyuM : "jaladI bahAra javAnI savArI taiyAra karAvo !" jevI devanI AjJA !" praharI namana karIne gayo. thoDIvAra pachI zreNika rAjAnI savArI rAjamArga uparathI pasAra thatI thatI bhadrA zeThANInA ghara AgaLa AvIne ubhI rahI. rAjA zreNika potAnA..AMgaNe padhAryA che e jANIne bhadrA zeThANInA AnaMdano pAra na rahyo. te sAme pagale zreNika rAjAne maLavA gaI ane laLI laLIne praNAma karatAM kahyuM : "mahArAje Aje A garIbanI jhUMpaDIne pAvana karI che, te mArAM ahobhAgya che !" zreNika rAjAe kahyuM : "mAre kumAra zAlibhadrane maLavuM che...!" bhadrAe namI namIne praNAma karatAM kahyuM : " to emAM mahArAje zA mATe kaSTa vahoryuM! ApanI AjJA maLatAM huM jAte ja kumArane ApanA darabAramAM mokalI Apata ! Apa ahIM virAje...huM kumArane teDI AvuM chuM." bhadrA zeThANIe rAjAne siMhAsana upara besavAno Agraha karyo. kumArane kaSTa ApavAnI jarUra nathI. huM jAte ja AvuM chuM. kyAM che ? " zreNika rAjAne bhavana jevAnI IcchA hatI. upara che...!" bhadrA zeThANIe kahyuM : "Ama... A tarapha mahArAja padhAro...!" bhara zeThANI sAthe zreNikarAja pahelI bhoMye AvyA. bhavananI kArIgarI joIne rAjAne Azcarya thayuM. pahelI bhoMye AvyA bAda teNe pUchayuM : "kema, kumAra kaI tarapha che?" "mahArAja ! A bhoMya to nokara-cAkaro mATe che!" bhadrA zeThANIe kahyuM. magadharAjane Azcarya thayuM ke jenA nokara-cAkaro AvA kiMmatI ane AlizAna bhavanamAM rahetA hoya to te pote kevA bhavanamAM raheto haze? eTalAmAM bIjI bhaya AvI ane rAjAe pUchyuM: "ahIM kumAra rahe che ne?" nahIM mahArAja! A to dAsIonuM bhavana che!" bhadrAe kahyuM. rAjAne saheja bhoMThapa lAgI. trIjI bhoMya AvI ane rAjAe jANyuM ke e to munio mATenI che. cothI bhoMya AvatAM mahArAjA zreNikanuM magaja cakkara khAvA lAgyuM. sAme jamIna che ke pANI, e nakakI na karI zakyA ! rAjA dvidhAmAM paDI gayA. koIne pUche to nAnama lAge. AgaLa vadhavuM ke kema.rAjAthI AgaLa to koI jaI zake nahIM ! tarata temaNe potAnI tarjanImAMthI vIMTI sarakAvIne jamIna upara nAMkhI. te khaNakhaNI UThI...AgaLa vadhavAmAM vAMdho nathI, jamIna che...ema kahetI na hoya! mahArAjAe nIcA namIne vIMTI upADavAno upakrama karyo. paNa te na maLI zakI...! AsapAsa daSTi pheravI paNa vIMTI na dekhAI tarata bhadrA zeThANIe potAnA bhaMDArIne IzAro karyo. eka kSaNa bAda thALa bharIne vIMTIo AvI gaI bhaMDArIe namratApUrvaka kahyuM : "mahArAja ! A badhI vIMTIo ApanI ja che !" zreNike kahyuM: "are... huM to AMgaNunI parIkSA karato hato. kharekhara suMdara che." kharekhara to zreNika rAjA zaramAI gayA hatA. temaNe kahyuM: "huM have vadhAre upara nahIM caDhI zakuM ! vAMdho na hoya to kumArane ahIM bolAvI lo !" bhadrAe kahyuM : "jevI ApanI IcchA! teNe nIcethI bUma pADI : "dIkarA...nIce Ava . to ! tArA AMgaNe nAtha AvyA che !" Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 32 sapTembara 1959 uparathI javAba maLyo: "kharIdIne bhaMDAramAM nAkhI de ne mA ! huM kadI kharIdI karato nathI. tene game to bhaMDArIne kahIne laI le! mane pUchavAnI zI jarUra che?" rAjA zreNika to sAMbhaLIne diMga thaI gayA. bhadrAne thayuM ke kyAMka ADuMavaLuM na thaI jAya. te tarata ja jorathI bolIH "dIkarA, A koI sArthavAha nathI; ApaNuM potAnA nAtha che. Aje ApaNe AMgaNe AvyA che. dIkarA, tane jovA mATe !" "nAtha...! zuM mArA paNa koI nAtha che? A te kevI vicitra vAta che? ATalA divasa sudhI te kyAM hatA ?" Azcaryacakita zAlibhadre kahyuM ane te dhImAM DagalAM bharato nIce Avyo. mahArAjA zreNike sAme joIne tene AliMgana ApyuM. uparathI nIce AvavAnA zramanA kAraNe zAlibhadrane thAka jaNAto hato. temanuM komaLa zarIra kumaLAI gayuM hatuM. mahArAjA zreNike tene maLyAno AnaMda vyakta karyo. bhadrA zeThANI Aje zreNikane potAne tyAM AvelA joIne dhanya thaI teNe zAlibhadrane kahyuM : "putra, A ja ApaNI nagarInA rAjA zreNika che; ApaNu badhAnA nAtha che." zAlibhadra temane praNAma karyA. zreNike AzIrvAda ApyA ane tyAMthI vidAya thayA. baMnenA hRdayamAM AkuLatA hatI..zreNikane thatuM hatuM ke tenAthI paNa vadhu samRddha ane saMpanna koI devAMzI nagarajana tenA nagaramAM che...enI Rddhi-saMpatti AgaLa tene magadhanuM rAjya jhAMkhuM lAgavA mAMDayuM. zAlibhadrane thatuM hatuM ke Aja sudhI te potAno ja nAtha hato.. paNa Aje tene bhAna thayuM ke teno paNa koInAtha che ane tenI AjJAmAM tene rahevuM paDe che... e tenA mATe asahya hatuM... te ciMtanayukta mudrA sAthe potAnA bhavanamAM caDyo... bhadrA zeThANIe tene jato joyelo...te zreNikane vaLAvavA gayelI...kAraNa ke kyAMka rAjAne khoTuM lAge to......! zreNikane vaLAvIne te pAchI upara AvI tyAre teNe zAlibhadrane sAda dIdho : "dIkarA! A tane zuM thayuM...!" zAlibhadra javAba na Apyo. tenA manamAM ThaM cAlatuM hatuM ke zuM evI paNa koI vastu che, jenAthI tenA upara koInAthano aMkuza na hoya...! pote kyAMthI ahIM AvI caDyo hato...tenuM kaMTha cAlatuM rahyuM...tenA AMtaracakSuo khullAM thayAM...gayA janmanI tasvIro najara AgaLa taravaravA lAgI.eka kaThiyAro...eka muni...jamavAnuM TANuM...rAMdhelI khIra...bhAga pADelI khIra paNa munine vahorAvI dIdhI... ane tenA phaLasvarUpe A Rddhi siddhine te vayoM hato...e ja muktino paMtha hato. jyAM koInI gulAmI nahotI. koIno aMkuzana hato...mukta AtmAnI muktino ujajavaLa mArga hato.. UMDI nidrAmAMthI jAgRta thaIne bolato hoya tema zAlibhadre kahyuM : "mA.mane maLI gayo che e muktino paMtha saMyamano mArga...!" zuM bole che dIkarA..!" hA mA...e ja sAco mArga che...jayAM koI nAtha nathI, koIno aMkuza nathI. huM e ja tyAga mArge jaIza..e ja muktino paMtha che...!" bhadrA zeThANI avAk thaIne joI rahyAM...muktine paMthe javA mATe zAlibhadrane na samRddhi ke saMpatti rokI zakI ke na batrIza suMdarIo aTakAvI zakI...... Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hastI kuNDI tIrtha zrI hajArImala caMdrabhANa hastIkuNDI ( rASTrakuTa ) tIrtha zrI rAtA mahAvIra svAmI tIrtha ke nAma se prasiddha hai| yaha mahAtIrtha bijApura grAma se 2 mIla kI dUrI para sthita hai| bijApura erinapurA roDa sTezana se 8 mIla dUra hai| AnevAle yAtriyoM ke lie vahA~ para moTaragAr3I Adi ke sarvasAdhana upalabdha haiN| yaha mahAtIrtha goDavADa paMcatIrthI zrI rAnakapura ke dakSiNa aura pUrva ke madhya meM sthita hai| rANakapura se ithaMDI 16 mIla hai| ____ "zrI pArzvanAtha bhagavAna kI paramparA kA itihAsa" (pUrvArdha) meM itihAsapremI munizrI jJAnasundarajI mahArAja ne diyA hai| ve pRSTha 806 para likhate haiM ki vikrama saMvat 370 meM zrI pArzvanAtha bhagavAn ke 30 veM pATa para AcArya mahArAja zrI siddhisUrijI hue| inhoMne hathuDI nagara ke zreSThi gotra ke vIradeva ko upadeza dekara vahA~ zrI mahAvIra bhagavAna kA maMdira banAkara pratiSThA krvaaii| tadantara samaya samaya para bhinna bhinna AcArya mahArAjAoMne isa hathuDI nagara meM manuSya evaM pazu kalyANa Adi ke aneka kArya krvaaye| una mahAtmAoM ke nAma isa prakAra haiMvikrama nAma 806 370 zrI siddhisUrijI mahArAja 1021 558 ,, kakaka sUrijI , 1042 601 , devagupta sUrijI,, 1045 612 ,, siddha sUrijI , 1045 , , , , 1045 1080 , kakka sUrijI 1152 778 , " " " 1366 862 " " " " 1286 952 1501 . 988 sarvazrI deva sUrijI, eka bAra rAjA rAva jagamAla zikAra karake A rahe the| usa samaya AcArya mahArAja zrIsarva devagupta sUri ne rAjA rAva jagamAla ko dekhaa| dUsare dina rAjasabhA meM unhoMne upadeza diyA ki becAre nirAdhAra kevala tRNa bhakSaNa karane vAle pazu-prANiyoM kA rakSaNa karanA ApakA parama kartavya hai, jisake badale unakA bhakSaNa karane ko taiyAra hue ho| kSatriya jaisI vIra jAti kA yaha dharma nahIM hai| jaina tIrthaMkaroM ne kSatriya vIra kula meM avatAra lekara ahiMsA kA khUba joroM se upadeza diyA thaa| rAjA jagamAla aura prajA Adi ne isa upadeza ko sunakara jaina dharma svIkAra kara liyaa| 'prAcIna jaina smAraka' nAmaka graMtha meM pRSTha 16 para likhA hai ki hastIkuNDI gaccha ke jainAcArya kI nAmAvalI sthAna Adi eka zilAlekha para kotarA huA hai| use jodhapura ke munzI devIprasAdajI le gaye the| yaha hastIkuNDI (gaSTrakuTa) rAThoDoM kI rAjadhAnI thii| usameM bahuta se jaina the / jodhapura ke itihAsa meM likhA hai ki rAThoDoM kI utpatti kA sthAna hathuDI (hastIkuNDI) athavA kannoja meM milatA haiM / itihAsa prAcIna jaina lekha saMgraha dvitIya vibhAga ke pRSTha 175 se 185 taka dekhane se isakA patA laga jaayegaa| ___ muni zrI jinavijayajI mahArAja usameM apanI prastAvanA meM likhate haiM " isa saMgrahameM 556 jina maMdira ke zilAlekha haiN| usameM ahamadAbAda se rAjasthAna ke kula maMdiroM kA samAveza hotA hai| ina zilAlekhoM me prathama nambara kA zilAlekha nambara 318 kA hai| yaha hathuDI tIrtha rAtA mahAvIrajI se milA huA hai| isa hastIkuNDI virATa nagarI meM aneka mahAna jainAcAryoM ne mahAna kArya kiyA hai| jinake nAma nimnalikhita haiM :(1) balibhadrAcArya, (2) vAsudevAcArya, (3) sUryAcArya, (4) zAntibhadrAcArya, (5) yazobhadrAcArya, (6) kezarasUri saMtati ke pAMca AcArya haiN| uparokta AcAryoM ke pratibodha se aneka bhUpatiyoM ne jaina dharma svIkAra kara apanI udAra bhAvanA kA paricaya pRSTha " " " " 33 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana yuga 34 sapTembara 1959 mmmmmmmm / dete hue zAsana aura tIrtha ke rakSaNArtha rAjakIya zAsanapatra likhakara diye| una mAravADa ke nagarapatiyoM ke nAma isa prakAra haiM : (1) vidagdha rAjA, (2) dullama rAjA, (3) sAmatasiMha, (4) mahendra rAjA, (5) dharaNIvarAha rAjA, (6) harIbarma rAjA, (7) mamaTa rAjA, (8) dhavala rAjA, (9) muja rAjA, uparokta mahArAjAoM ne jo zAsanapatra likhakara diye ve prAcIna lekhasaMgraha meM isa prakAra haiMlekha naM. pRSTha vikrama saMvat gAthA 318 175 1053 319 181 996 21 320 183 13355 321 184 1345 322 185 1299 323 185 1346 uparokta uddhAra kA paricaya zAsana patra mahAn narezoM kI ora se apane Apa tRtIya bhAga meM se eka hissA AcAryoM ko dharma ke pracAra evaM dvitIya hissA AcAryoM ko dharma ke rakSaNArtha apaMga kiyA huA thaa| isa vizAla kArya anta caitya kA prathama jINoddhAra 996 meM huaa| isa vizAla kArya anti caitya kA prathama jIrNoddhAra vidagdha rAjA ne karavAyA thA evaM darthava ne zarIra bhAra suvarNa arpita kiyA thaa| aura zAsanapatroM meM likhA hai ki jahAMtaka parvata, pRthvI, sUrya, candra, gaMgA, sarasvatI kAyama hai, vahAM taka yaha zAsanapatra kAyama rhegaa| vikrama saMvat 1053 mAgha sudI 13 ko sUrijI ne prathama tIrthakara kI pratiSThA karavA kara sthApanA krvaaii| vikrama saMvat 1299 caitra sudI 11 zukravAra ko ziSya pUrNacaMdra upAdhyAya dvArA upadeza dekara zikharo kArakhAnoM kA gokhaloM para lekha hai| vikrama saMvat 1325 phAgaNa sudI 8 ko muni mahArAja zIlavijayajI, AcArya mahArAja balabhadra sUri, vAsudeva sUri hadhuMDI gaccha se pATa paramparAnusAra AcAryoM ke hAtha se zrI RSabhadeva prabhu kI mUrti kI pratiSThA udayapura ke samIpa meM bAbulA nAma ke gAMva meM huii| uparokta zilAlekha va zAsanapatra Aja bhI yahA~ zrI rAtA mahAvIra prabhu ke maMdira ke dIvAloM meM tathA stambhoM para kutare hue haiN| unameM se eka zilAlekha naM. 318 319 vi. se. 996, 1053 kA isa jinAlaya meM praveza yarate 'mUladvAra' meM bAe~ hAtha kI ora eka tAka para zilAkhaNDa kara kutarA huA thaa| vaha lekha vahA~ se vi. saM. 1952 meM ukhADa kara jodhapura le gaye vahA~ se use ajamera myujiyama meM le gaye haiM jo vahA~ aba bhI maujUda hai| uparokta zilAlekha kI epIgrophIkA iNDiyA ke 10 veM bhAga meM (pRSTha 17-20) paNDita rAmakaraNa dvArA pragaTa kiye haiN| isake pUrva gaveSaNA karanevAle (kolahone) tathA (kepTana barTa) the| taduparAMta isa devAlaya meM se tIna zilAkhaNDa aura upalabdha hue the jo nimnalikhita haiN| zilAkhaNDa naM. 7 saMvat 1011 jyeSTha vadI paMcamI zrI zAntibhadrAcArya bhANDapoDyaM mahira sutradhAra vAmaka zubhahastena karitoM saivadine zrI yazobhadrAcAryANAM suripada pratiSTheti / __ zilA naM. 8 saM. 1048 vaizAkha vadI 4 zrI zAntibhadrAcAya goSTyA mANDapoDya kAritaH zilAkhaNDa naM. 9 saM. 1122 mArgazIrSa zukla 13 pAsanAga ziSyeNa sumaNa hastinA balibhadra (vAsudevasUrI) nA ityaadi| rAsa meM bhI likhA hai hastikuNDI ehabu abhidhAna sthApiu gacchapati pragaTa pradhAna; mahAvIra keraIprasAdI, vAjaI bhRNgala naadi| zIlAvijayajI svakRta tIrthamAlA me likhate haiM:'rAtAvIre purI manasI aas'| jinatilaka sUri apanI tIrthamAlA meM jina jina grAmoM meM mahAvIra ke devAlaya ke upasthiti kA varNana karate haiM usameM hastIkuNDI kA nAmollekha kiyA hai| __ zrI acalagacchIya moTI paTTAvalI meM likhA hai ki vi. saM. 1208 ko AcArya mahArAja zrI jayasiMhasUrijI apane guru mahArAja kI AjJA se apane ziSya parivAra ke sAtha vicarate vicarate isa haDaMDI (hastikuNDI) nagara meM pdhaare| rAThoDa kSatriya baMzI anaMtasiMha nAma kA rAjA rAjya karatA thA vaha pUrva karma ke udaya se jalodara nAma ke bhayaMkara roga se dukhI ho rahA thaa| isa samAcAra ke mahA prabhAvaka AcArya mahArAja zrI ko mAlUma hone para aura bhaviSya meM lAbha honA samajhakara roga nivAraNa ke lie Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sapTembara 1950 AcArya zrI ne prAsuka jala ma~gavA kara usa jala ko maMtrita kara mahArAnI ko diyA aura AcArya mahArAja zrI ne rAnI ko kahA ki yaha prAsuka jala rAjA ke zarIra ko lagAne se rAjA kA kaSTa dUra ho jaaygaa| isI taraha se rAjA anaMtasiMha kA roga dUra ho gayA aura zarIra meM zAMti A gii| phira rAjA rAnI apane parivAra sahita AcArya zrI ko vaMdana karane aaye| rAjA rAnI ne vaMdana karake AcArya deva ko vinaMtI ke sAtha kahA ki Ajase hama apane parivAra ke sAtha jaina dharma svIkAra karate haiM / sAtha meM samikata mUla zrAvaka ke bAraha vrata guru mahArAja se aMgIkAra kie| phira guru mahArAja ke upadeza se hathuDI zrI saMgha ne anaMtasiMha ko osavAla jAti meM milA diyaa| isa rAjA ke vaMzaja hathuDI yA gaThoDa gotra nAma ke osavAla jainoM ke nAma se Aja kaI nagariyoM meM vicarate hue haiN| anaMtasiMha rAjA ne guru mahArAja ke upadeza se isa hastIkuNDI nagara meM zrI mahAvIra prabhu kA eka manohara jina prAsAda krvaayaa| anaMtasiMha rAjA ke ati Agraha se jayasiMha sUrijI mahArAja kA caturmAsa saM. 1208 meM isI hathunDI nagarI meM huaa| isa bhArata bhUmi ke prANImAtra ke kalyANa ke lie jainAcArya ne aneka kArya kie haiN| pUrva itihAsa gacchapaTTAvalI Adi par3hanese vaha saba jJAta hotA hai| isa prAcIna hathunDI tIrtha ke bhavya maMdirajI meM 58 iMca kI rakta varNa kI bar3I prabhAvazAlI pratimAjI virAjamAna haiN| ___ yahA~ para kaI prAMtoM se jainajainetara bhAI yAtrA karane ke lie Ate haiN| caitra sudI 13 ko bar3e utsAhapUrvaka melA hotA hai| usa samaya hajAroM kI saMkhyA meM loga prabhu bhakti kA lAbha uThAte hai| yaha tIrtha atyadhika jIrNa hone se zrI bIjApura saMgha ke TrasTiyoM (vahivaTakartA) kI bhAvanA jIrNoddhAra karavAnekI huii| aura usa para bIjApura nivAsiyoM ne bambaI meM eka jIrNoddhAra kameTI kI sthApanA kara phaMDa ikaTThA karavAne kI zuruAta kara vi. saM. 2001 meM maMdirajI kA jIrNoddhAra kA kArya zuru krvaayaa| bAda vi. saM. 2006 meM mUla maMdirajI kA jIrNoddhAra kA kArya pUrNa huaa| jaha sIho va miaMgahAya, macca naraM nei hu aNtkaale| na tassa mAyA va piyA bhAyA, kAlaMmi tammaMsaharA bhavaMti / / na tassa dukkhaM vibhayaMti nAIo, na mittavaggA na suyA na baMdhavA / ekko saya paccaNuhoi dukkhaM, kattArameva aNujAi kammaM / / jisa prakAra mugako siMha le jAtA hai usa samaya use koi bacA sakatA nahIM hai isI prakAra mAnava ko mRtyu jaba sacamuca dehake aMtakAla ke samIpa le jAtI hai, usa samaya usake mAtA-pitA, bhAI-bahana, svajana putra aura mitra koI use bacA nahIM sakate aura na usake duHkhako bAMTa sakate haiN| kiMtu eka maranevAlA jIva svayaM duHkha bhogatA haiM kyoMki karma (sadaiva ) kartAkA hI anusaraNa karatA hai| mukhI rahe saba jIva jagatake, koI kabhI nahIM ghabarAve / vaira-pApa-abhimAna chor3a jaga, nitya naye maMgala gAve / / Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zve tAmbara kaoNnpharansa paryuSaNaparva prasaMge jaina samAjane namra apIla samagra zvetAmbara mUrtipUjaka jaina samAjanI pratinidhi svarUpa kaoNnpharansanA 56 varSanA itihAsanA pRSThe dhArmika ane vyAvahArika zikSaNapracAra, tIrtharakSA, maMdiroddhAra, jJAnabhaMDAroddhAra, sAhityaprakAzana tema ja rAjakIya ane Arthika dRSTie jaina samAjane ucca kakSAra laI javAnAM aneka upayogI ane saMgIna kAryothI samRddha che. jaina samAjanA sarvadezIya kSetramA ternu sthAna ajoDa ane aneru che. enuM sarva kArya racanAtmaka zailIe prajAzAsanavAdanA dhoraNe cAle che. A rIte samagra jaino vatI saMyukta rIte sarva kSetromAM avAja rajU karanAra ApaNA samAjanI A kaoNnpharansa mukhya saMsthA che. racanAtmaka kArya muMbaImAM kalakattAnivAsI zrI mohanalAla lallucaMda zAhanA pramukhasthAne maLela vIsamA adhivezananA nirNayAnusAra kaoNnpharansanI sarva zaktio saMgaThanane majabUta banAvavA, samAjamA svAzraya ane svAvalaMbaNanI bhAvanA jAgRta karI zrAvaka-zrAvikA vargane unnata banAvavA, sAhitya prakAzana ane pracAra karavA tema ja rAjadvArI ane anya kSetrobhA samAjane AgaLa dhapAvavA vagere vagerenAM aneka nAnAM moTAM kAryo hAtha dharavAmAM AnyAM che. taduparAMta zikSaNa ane AjivikA tebha ja zrI saMghane sparzatAM bIjAM aneka kAryo hAtha dharavA yogya ane agatyanAM jaNAyAM che, je mATe samaya samaya para yogya kAryavAhI thAya che. kaoNnpharansa taraphathI zrI zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa phaMDanI yojanAnusAra bhAratavarSanAM judA judA sthaLoe sthapAyelAM audyogika ane zikSaNa viSayaka kendrone vArSika ru. 30 thI 40 hajAranI grAMTa apAya che. dara varSe meTika sudhInA vidyArthIone zikSaNa sahAyatA rUpa ru. 7000) lagabhaga kAryAlaya dvArA ApavAmAM Ave che. jaina sAhityanA pracArArthe pratimAsa "jainayuga" pragaTa thAya che. taduparAMta vidyArthIone mArgadarzaka "chAtrAlayo ane chAtravRtti" pustikA hAlamA pragaTa karavAmAM AvI che. jesalamera jJAnabhaMDAra sUcipatra tathA 'jaina rilIjiana aeNnDa liTarecara' nAmaka pustaka presamAM che. sahakAranI AvazyakatA A ane AvAM sarve kAryone saphaLatApUrvaka pAra pADavA mATe kaoNnpharansad nibhAva phaMDa samRddha hovU joIra e nirvivAda vastu che. e khAtAmAM paMdara hajAra uparAMtano toTo che. vizeSamA uparokta kAryo hAtha dharavA mATe paNa nANAM joIe. A sarva dRSTie kaoNnpharansanI kAryavAhI samitie "kaoNnpharansa nibhAva phaMDa" ekatra karavAnI zarUAta karI che. ane temA yathAzakti saune potAno phALo arpavA namra vinaMtI che. zrI paryuSaNa parvAdhirAjanA pavitra divasomAM nIcenA koIpaNa vargamA sabhya thavA vinaMtI che. ___ rU. 1001) athavA.rU. 501) ApI murabbI varga a ane ba rU. 251) athavA rU. 201) ApI AjIvana varga a ane ba koIpaNa 18 varSanI ummaranI vyakti vArSika eka rUpiyo ApI kaoNnpharansanA sAmAnya sabhAsada tarIke joDAI zake che. "TIpe TIpe sarovara bharAya"--e uktita anusAra samAje udAratApUrvaka kaoNnpharansanA nibhAva phaMDamAM pItAno phALo noMdhAvavo ghaTe. kaoNnpharansanI pravRttinI pragati tenA saMgIna Arthika baLa upara avalaMbe che ane tethI saune potapotAnA gAma-prAMta ke pradezamAthI vadhumAM vadhu sabhyo noMdhI kaoNnpharansa kAryAlayamAM phInI rakama sAthe mokalI ApavA vinaMtI ke. saunA A prakAranA sahakArathI akhila bhAratanI ApaNI A mahAsabhA prANavAna banI savizeSa samAjasevA karavA zaktimAna thaze jeno suyaza zrI saMghane caraNe haze / goDIjI bIlDiMga; 20, pAyadhunI ( mohanalAla madanasiMha koThArI ) mohanalAla lallucaMda zAha posTa kAlabAdevI, jayaMtIlAla ratanacaMda zAha pramukha phulacaMda zAmajI muMbaI naM. 2 cIpha sekreTarIja upapramukha Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbU ke paramAra ghArAvarSadeva kA eka zilAlekha zrI acalamala modI zcita hai athavA bArA vikAsa bhAratIya darzana meM vRkSa ko ati pavitra mAnA gayA hai| mahAtmA buddha 'ko bodhisattva' vRkSa ke tale hI prApta huA thaa| jaina tIrthaMkaroM ke dIkSAmahotsava vRkSa ke nIce hI hote the| hiMduoM meM bhI devI devatAoMkA vAsa mAnakara unakI khUba pUjA kI jAtI hai| pRthvI, vAyu, jala aura agni kI bhAMti vRkSa bhI vizva ke liye paramAvayazka hai| parantu isakA yaha artha kadApi bhI nahiM ki hama unakA upayoga svecchApUrvaka va nirdayatA se kreN| jaisI hamArI AtmA hai vaisI hI vanaspatiyoM kI bhI haiM yadi esA samajhakara hI hama kisI kArya ko sampanna kareM taba hI hamArA vikAsa saMbhava hai-hamArI saphalatA nizcita hai athavA vaha vinAza hogaa| vanaspati hI hamAre liye kalpavRkSa yA kAmadhenu hai yadi unake sAtha nyAya baratA jAya-hama unakA Adara kreN| kSobha hai ki dvitIya mahAyuddha meM hamArI vana sampadA burI taraha naSTa ho gii| rAjya ne dhana baTorane ke hetu koyalA banAne aura iMdhana niryAta ke Theke de diye aura phala yaha huA ki sUkhe vRkSoM ke sAtha nirdoSa nIle vanoMkA bhI saphAyA ho gyaa| iMghana, ghAsa aura varSA kA vartamAna abhAva isIkA pariNAma hai / vanaspati ke abhAva meM ujAr3a ho rahA hai-hamAre sUkhe najara Ate haiN| parvatoM kI vaha manoramA chaTA aba sahaja dRSTigocara nahIM hai| ___ bhAratIya arbudAcala parvata ko eka pavitra tIrtha mAnate haiN| isake prAMgaNameM aneka pavitra sthala aura devAlaya hai| prativarSa lAkhoM yAtrI aneka darzanArtha Ate haiN| maMtrI vimalazAha aura vastupAla tejapAla ne karoDo rupaye kI lAgata se bhavya jinAlaya banA isa saMsAra kA eka AkarSaka sthAna banA diyA, jo vizva ke hara bhAga ke paryaTanoM kA AkarSaka kendra banA huA hai| paraMtu, kisI samaya hare bhare aura ramaNIya lagane vAle arbudAcala kI sundaratA aura AkarSaka chaTA zanaiH zanaiH lopa ho rahI hai| rAjAoM ke samaya meM pavitra sthaloM ke prAMgaNa se vRkSoM kA kATana kA sakhta manAI thii| rAjA loga amArI udghoSaNA kara anya jIvoM kI bhAMti vRkSoM ko bhI abhayadAna dete the| arbudAcala ke vaziSTAzrama kI vAr3I ke vRkSoM ko abhayadAna dene kA pramANa Aja bhI eka zilAlekha de rahA hai| yaha lekha AbU ke rAjA paramAra dhArAvarSa deva kA hai jo aMtima hiMdu samrATa pRthvIrAja ke samakAlIna the| ve bar3e dhIra, vIra, dAnI aura pratApI the| AbU para maMdAkinI para sthita inakI mUrti aura tIna bhaiMse Aja bhI unake zaurya aura parAkrama kI puSTi kara rahe haiN| kahA jAtA hai ki ve eka bANa meM tIna bhaiMsoM ko vedya sakate the| ve ukta lekha meM Adeza dete haiM ki philiNI grAma meM vaziSTAzrama kI vADI ke vRkSo ko koI na Dase-esA karanevAlA daMDanIya aura gadhe kA putra hogaa| yaha zilAlekha 349" kA hai| zilA ke mastaka para tIna valayAkArameM gubhaja kA AkAra hai aura lekha ke nIce gardana kI AkRti hai| yaha lekha AbUroDa maMDAra jAne vAlI sar3aka para AbUror3a se chaH mIla pazcima kI aura madhuAjI ke bAhAra lagA huA hai| phiraliNI grAma kA Aja patA nahi hai lekina AbU ke zilAlekhoM meM isakA varNana milatA hai| isase patA calatA hai ki 13vIM zatAbdImeM yaha grAma vidyamAna thaa| lekha devanAgirI lipI meM usa samaya kI pracalita bhASA meM isa prakAra hai| a|| saMvata 1245 bhAdrapada zudi 1 budha / / adhyeha caMdrA (2) vatyAM mADalika sura zaMbhuH dharAva devarSAH nibhayaha (3) tyaakSarANi likhApayAti yathA zrI vasiSTAzrameM phali (4) NigrAmeM maThe bhayAko pitadvaya putroM bhavati tena zrI vazi (5) zrama philiNI grAma vATikAyA vasati khumAnarAyA (6) caMpakA, phaNasA, cArAkara, suga, phaDu nAga azokA bakula (7) nAraMgI dhAMdhala priya zatapatrikA prabhUti vRkSANAM vIjAva (8) niklaSTa gaMDakAni vRkSANAM jAtuvRdhizu prati varSa vAvApA (9) niyAnirdhIyA siMcAI Dazana kurvati tadA bhadvA (10) putrAH svAna, gardabha cADalavaMta gaNakeH nigrahaNIyathA (11) daMDanIyatvAtasya mAtA gardai bhADyaM draSTavyaH / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jaina Stories In Stone in The Delvada Temples, Mt. Abu. Dr. Umakant P. Shah, M. A., Ph. D. mbelaque iness of B, than toss and maps Scenes from the life of Buddha, especially the Great Renunciation, as well as from Jataka stories, are represented in numerous reliefs from Gandhara, Bharhut, Sanchi, Mathura, Amaravati, Nagarjunikonda and elsewhere in India. But little is known of similar representations from the lives of the Jaina Tirthankaras. Fortunately, a large number of reliefs in the ceilings of the Jaina temples at Delvada, Mt. Abu, especially in the temples built by Vimala Saha and Tejahpala, and in a group of temples at Kumbharia, near Abu, preserve for us beautifully carved representations depicting main events from the lives of different Tirthankaras like Chandraprabha, Munisuvrata, Santinatha, Neminatha, Parsvanatha, Mahavira, as also from those of great men like Krishna, Bharata and Bahubali, or from the stories of monks like Ardrakumara and others. The different scenes are called Bhavas by the late Muni Shri Jayantavijayaji at whose instance they have been given numbers, inscribed below each of them, for reference of visitors and scholars. One such important Bhava represented in the Vimala Vasahi as well as the Lunavasahi at Delvada, Mt. Abu, is the story of the Great Renunciation by Neminatha, the cousin brother of Krishna according to Jaina Puranas. This scene, in the Lunavasahi, built by minister Tejahpala in 1240 A.D., is, in the words of Dr. Sankalia, 'perhaps more poignant in the swiftness and contrasts of its scenes than the gradual world weariness of Buddha'. This ceiling plaque in front of cell no. 11, is numbered as Bhava 22; in temple built by Vimala Saha in C. 1031 A.D., the story of Neminatha is found in Bhava 16, ceiling plaque in front of cell 10. Prince Aristanemi of Sauripura was the son of king Samudravijaya, a scion of the Yadava family and son of King Andhaka-Vsshni, Krishna was the son of Vasudeva, the youngest brother of Samudravijaya. Krishna killed king Jarasandha of Magadha and made Dvarika his capital city. Nemikumara, or Aristanemi was both brave and strong but was, from his boyhood, averse to worldly pleasures and had no desire to marry. Once upon a time Neminatha entered the armoury of Krishna and out of fun lifted up with ease the famous heavy mace of Krishna, tried the Sarnga-bow, turned round for a number of times the mighty Sudarsana-Chakra, and blew hard the famous conch of Krishna, the Panchajanya Sankha. This alarmed Krishna since no other person had ever Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 32 sapTembara 1950 dared to perform these feats. Running into the ayudhasala, he was surprised to find Nemi playing with such mighty weapons. A trial of strength was suggested. Whoever was unable to bend the outstretched hand of the other was to be declared as defeated. Nemi could easily defeat his cousin brother. Once Samudravijaya asked Krishna to persuade Nemikumara to agree to a marriage proposal. Krishna took Nemi for water-sport, along with his own queens. The queens requested Nemi to marry. Nemi merely smiled. Silence was taken as half-consent and Krishna immediately arranged the marriage of Neminatha with Rajimati, the charming worthy princess of King Ugrasena. All arrangements were completed and the bride-groom's procession started for going to the bridal pavilion, with Neminatha decked in rich clothes and ornaments, and preceded by musicians and an army drawn up in rank and file. sitting in a palanquin, Aristanemi went to Mount Raivataka (modern Girnar) and plucking his pair in five handfuls, turned a Jaina monk. The story is represented in three concentric bands in the Vimala Vasahi, the innermost circle showing the watersports of Krishna's queens in a reservoir full of water. On a larger scale, the story, with the exception of the water-sports and the trial of strength between Nemi and Krishna, is represented in seven panels or sections in the ceiling plaque of Lunavasahi referred to before. Here the artist's "chisel has carved minute details with fullness, vividness and a rare clarity". Every scene stands out in bold relief and even the enclosure with meek animals is not without its appeal to the heart of the modern visitor. The marriage procession with miniature figures of crowds and animals have been chiselled out with rare skill and dexterity. On his way he saw a number of crying animals, kept in a big enclosure. Overcome with pity, Nemikumara inquired of his charioteer about the purpose for which they were so tied and enclosed. The charioteer replied that the animals were lucky since at the wedding of Nemikumara they were to be slaughtered and furnished as food to the groom's party. Alarmed at the thought of large-scale slaughter (himsa) imminent on his own account, Prince Nemikumara ordered his charioteer to turn back at once. The compassionate prince decided to renounce immediately all worldly pleasures. Everyone, including gods, coming to know of this resolution, gathered together to celebrate and witness this Great Renunciation. Thus surrounded, Of a similar nature, but on a grander scale, is carved the famous story of Bharata Chakravarti, the world conquerer and his brother Bahubali. The latter refused to acknowledge the overlordship of his brother whereupon different types of duels ensued in all of which Bharata was defeated. But at the end, Bahubali got disgusted with the ways of the world and its evanescent pleasures. He turned a monk. Like Valmiki, the author of the Ramayana, he practised such rigorous austerities that ant-hills grew around him, creepers wound around his legs and snakes sported over them, but the great sage remained unperturbed and steadfast in meditation for full one year. In spite of these austerities, Supreme Knowledge did not dawn upon Bahu Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga bali, whereupon his two sisters Brahmi and Sundari came and requested him to give up his subtle egoism which obstructed the way to final emancipation and beatitude. Bahubali decided to go and pay his respects to his brother Bharata. But as soon as he started walking, the Supreme Knowledge dawned and Bahubali became free from all bondages. Bharata himself later turned a Jaina monk and finally obtained moksa. The interesting story, full of life and action, is vividly represented in the dome of the big porch in front of the Rangamandapa of the temple built by Vimala Saha. Each scene in the story is labelled originally, the labels being inscribed in Devanagari characters of the age. One really marvels at the way in which the whole story is gradually narrated with selected scenes beautifully and minutely carved in soft white marble which has become so malleable under the artists' chisel. The same temple contains, in Bhava no. 10, the story of monk Ardrakumara, who imparted right knowledge to an elephant. In Bhava no. 15, in front of cell no. 9 in Vimala Vasahi, are represented in relief, the five Kalyanakas or the chief auspicious events in the life of a Tirthankara. Both in Buddhism and Jainism, there are a few chief events in the life of a Buddha or a Jina which are especially remembered and represented in reliefs. These events, called Kalyanakas by the Jainas, relate to Descent from heaven's (Chyavana), birth (Janma), renunciation (Diksa), attainment of Supreme Knowledge (Jnana) and leaving of the earthly body (Nirvana). Each of these events 40 Jie sapTembara 1959 is celebrated by gods and goddesses with proper festivities, music, dancing, prayers etc. They are the subjects of numerous miniature paintings on palmleaf and paper in works like the Kalpasutra. They are also represented in the different plaques depicting the lives of different Tirthankaras at Abu and Kumbharia. They can be better appreciated by a personal visit or from a study of good photo-reproductions. The artists abridged and narrated, even on a small stone relief, the famous stories of Asvavabodha and the Sakunikavihara of Broach in small plaques preserved at Lunavasahi, Delvada and at Kumbharia. The story of a Ceylonese Princess coming to pay her respects to the sacred Jaina shrine at Broach is depicted very vividly indeed, in the panel depicting the story of Sakunikavihara. Two small panels on beams, in Bhava no. 12, Lunavasahi, representing Krishna's life in Gokula have met with universal appreciation as beautiful specimens of the stone-cutter's art of the age. In these panels, the stepped pyra midal roofs of two storied building to the left of the gateway, with a figure looking out of the window in each storey and the massive towers (attalaka) of the gate, capped by barrelvaulted roofs, may be noted. One of the wings of the doorway is pushed open by a figure who, in the words of Dr. Kramrisch, "seems to stand for ever. Pointed angularity of limbs, or else concave curves thin the plastic context and bring about a linear composition as clear as possible".* Radio Talk, AIR, Bombay. By the kind permission of AIR, Bombay. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MENA THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. LIST OF BRANCHES Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B 7701 A- its design WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL? Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER Shrumlex JAINYUG SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 1011-1 A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImAM zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaI thI prakaTa karyu. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kAnpharansa kAmasvapatra jaina yuga ASHEELFIELITEHEHETHERHIESELFIENHANE taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e.(iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana) kAmamA oNkTobara 1959 mUlya 25 naye paise Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika * jaina yuga : vyavasthApaka maMDala: zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI A 2) be A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. mmmmmmmmmm me a nuM kAma ? au kaTo ba 2 1 95 9 14 naM. palaTAto samAja ane ApaNe 1 zrI jaina zvetAmbara konpharansa 5 kAryAlaya pravRtti noMdha zramaNabhagavAna mahAvIra prabhuno soLamo bhava vizvabhUti mahArAja 6 pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja prAkRta bhane nayayana prati 11 . bhogAsAsa. saaNs|| sabhAye., pAmeya. DI. advitIya Azcarya 18 ku. "caMdrarekhA" abola pratibaMdha 21 zrI ratilAla dIpacaMda desAI mahAvIra stuti 25 zrI agaracaMda nAhaTA Rational Religion 27 Shri G.C. Dhariwal zrI jaina zve. kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI vilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2719 5 NEW YA Me SASA . 22 4:21 Life of Neminatha-Lunavasahi, Delwada, Mt. Abu Copyright: Archaeological Survey of India) Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . TE OF V Five Chief Events In The Life Of A Jina-Vimala Vasahi, Bhava 15, in front of Cell 9 13 Krisna's life in Gokul - Lunavasahi Copyright: Archaeological Survey of India ) ENSIMTX wo Upper Part Lower Part Story of Asvabodha & Sakunikavihara (Lunava sahi-Mt. Abu) Photo : Dr. Umakant P. Shah Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa: januM 20, navuM 2 | vIrAta saM, 2486, vikamArka 2015 6 tA. 1 oNkTobara 1959 6 aMka 12 bhoge rogabhayaM, kule cyutibhayaM, vitte nRpAlAdbhayaM, maune dainyabhayaM, bale ripubhaya, rUpe jarAyA bhayam / zAstre vAdabhayaM, guNe khalabhayaM, kAye kRtAntAdbhayaM, sarva vastu bhayAnvitaM bhuvi nRNAM, vairAgyamevAbhayam / / bhogone viSe rogotpattino, kulane viSe bhraSTa thavAno, paisAne aMge rAjAno, maunamAM dInatAno, balamAM zatrugaNano, rUpane viSe vRddhAvasthAno, zAstranipuNatAne viSe vAdavivAdano, guNane viSe durjana puruSono, dehane aMge yamarAjAno; e pramANe pRthvIpIThane vize manuSyone sarva vastu bhayavALI che. abhaya-bhayarahita hoya to te ekamAtra vairAgya-adhyAtma rasa che. - vairAgyazataka pa la TA to yu ga a ne A pa Ne mahAna samrATa nepoliyana, potAnI sAmrAjyakSudhAne eka pachI eka yuddhamAM vijayI banatI AgaLa vadhatI hatI. e yuddhamAM kaMIka pradezo verAna banI gayA hatA. evA ja eka verAna pradezamAM eka darabAragaDha Avelo hato. dAvAnaLa samA yuddhathI potAno jIva bacAvavA eno rAjA ane enA badhA nokaracAkaro nAsI chuTyA hatA. moTo mahela jANe verAna banIne ekalo Ubho Ubho AMsu sArato hato. tyAMthI koI vaTemArga pasAra thato ane e tarapha najara nAkhato to ene e mahela ane e gaDha sAva nirjana lAgatA; are, cakalAne ya e tarapha pharakavAnuM mana na thatuM. paNa e gaDhanI pAchaLa eka dvAra hatuM; ane tyAM eka vRddha saMtrI hamezAM pahero bharyA karato; ane jANe aMdara rAjAsAheba rahetA hoya ema niraMtara AMTA mAryA karato, ane samaye samaye Alabela paNa pokArato. ATalo moTo upadrava, sarvanAza karIne cAlyo gayo hato, enuM to ene kazuM bhAnasAna ja nahotuM. e to pUrI vaphAdArIthI potAnI nokarI bajAvyuM jato ane koI mAnavI ke pazu mahelamAM na pesI jAya enI khabaradArI rAkhyA karato. bicAro vRddha saMtrI ! eka divasanI vAta che. kutUhalano preryo koI vaTemArga e darabAragaDhanI AsapAsa nirIkSaNa karavA pahoMcI gayo. pharato pharato e pelA pAchalA dvAre jaI pahoMcyo. eNe bhAre ajAyabI vacce tyAM joyuM ke eka vRddha saMtrI, khabhe baMdUka mUkIne, Ama tema pharAphara karato pahero bharI rahyo che ! Avo verAna banelo gaDha ane emAM Avo saMtrI ! pravAsInuM kutUhala aura vadhI gayuM. e pelA maMtrI tarapha AgaLa vadhyo ane gaDhanA dvAra pAse pahoMcI gayo. tyAM to pilA saMtrIe ene Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga khabaradAra ' kahIne paDakAryo ane e potAnI baMdUka sajja karIne enI sAme AvIne TaTAra khI thayo. eNe pravAsIne rokAI javAno hukama karyo ane enI sAme kaLA vikAsIne e joI rahyo. paLavAra to pelo pravAsI paNa zeha khAI gayo ane enA manamAMthI udgAra nIkaLI paDyo H ' mAryAM ! * eTalAmAM pelA saMtrIe ene cetavaNI ApatAM kahyuM H " cupa raho ! gAbhA mata karo! zo mata macAo! mahalameM rAjAsAheba ArAma kara rahe haiM! cahIM ka jAo!' ane paLavAramAM e. vaTemArgune samajAI gayuM. ke A DosAnuM khasI gayuM che H kyAM A verAna ane khaMDera anela rAjamahela ane kayAM rAjAsAheba ! pachI to eNe pelA vRddha saMtrIne khelAI gayela bhayaMkara yuddhanI, eNe velA sarvanAzanI, darabAragaDha ujjaDa banyAnI, rAjAsAdaeNba ane bIna bhAgI gayAnI ane e vAtane mahinAo vItI gayAnI vAta samajAvavA ghaNI ghaNI koziza karI; paNa vyartha ! e saMtrI to enI dhUnamAM ja masta hato--jANe bhUta vaLagyuM hoya ema! chevaTe eNe eTaluM ja kahyuM : " hamako tuma bhulA nahIM sakate. rAjabahAdura aMdarahI hai. hamako ullu mata khanAo ! " ane bicAro vaTemArgu! mAthuM khaMjavALato cAlato thayo. ATalA vinAza ane bhATalA parivartana pachI paNa potAne darabAragaDhano paheradAra mAnI rahelo e dharaDo saMtrI enAthI bhUlyo bhulAto na hato! kevo yAmaNo e mAnavI ! A kathAprasaMgamAM bhAvanA e mRta ane dhUnI saMtrInI jaDanA ke sthitisthApakatA mATe enI nindA karavAnI eno upAsa karavAnI jarUra nathI; varSo sudhI ekadhAruM ane eka ja kAma karavAthI vanamAM AvI jatI yAMtrikatA, pareDa ane rastAne kAraNe ghaNAnuM vana pUtaLAM-mAnavI jevuM banI jatuM jovAmAM Ave che. eTale AmAMthI bodha levo e ja eno kharo upayoga che. atyArane tabakke A banAva yAda AvyAnuM ane ane ahIM rajU karavAnuM khAsa kAraNa to e che, ke ghaNIvAra bhApaNA potAmAM, ApaNI khAsapAsanI vyaktionAM ane mukhyatve karIne keTalAka samAomAM atyAre paNa AvI jaDatA athavA palaTAtA yuganAM pagamAM pArakhavAnI tatparatA ke dIrdhadaSTino abhAva jovA maLe che; tyAM to tene paNa jANe dAyakAo ke ra oNkTobara 19:59 kyAreka to saikAo pahelAMno samaya pravartato hoya evuM jovAmAM Ave che. kALa jANe emane kazI ja sara karato nathI! paNa, ApaNe jANIe chIe ke kALabaLe bALaka kumAra thAya che, kumAra yuvAna thAya che, yuvAna AdheDa thAya che, AdheDa vRddha thAya che, ane vRddha punarja ma mATe prayANa karI jAya che. mAnavIne na to yauvana choDavuM game ke na dharA thavuM pasaMda paDe; chatAM be vRddha thAya ja ane maravuM to koine gamatuM ja nathI, chatAM koI te paNa maraNane zaraNu gayA vagara paNa cAlatuM ja nathI. barAbara A ja vAta vyakti, samAja, dharma, rASTra ane duniyAne lAgu paDe che; ane emAM parivartananI dhArA cAlyA ja kare che; kayAreka e parivartana AvakAradAyaka thAya che, to kyAreka aniSTakAraka; ane kayAreka e vegIla hoya che to kyAreka vaLI dhImuM. paNa e to judI vAta thaI. mukhya kahevAno muddo e che ke A dhAmAM satata parivartana cAlyA ja kare che, ane enI sAme mAnavI sadA sarvadA jAgato ane ene anurUpa navAnavA rUDhi ane niyamone dhaDato, jUnAnuM parimArjana karato ane eno amala karato hovo joIe. dardI anurUpa davA hoya to ja eM kAragata nIvaDI zake! " Aje ApaNA dezamAM ane duniyAmAM aneka prakAre kevuM joradAra parivartana, mahA jhaMjhAvAtanI jema, potAno prasAra karI rahyuM che te mATe vizeSa kahevuM ke samajAvavuM paDe ema nathI. Ama chatAM eno sAco tAga meLavIne jIvana jIvavAnI prakriyAomAM Avasyaka evo kAra karavAnI jarUra che, e vAta tarapha saunuM dhyAna jAya. e jarUrI che. Ama to jANe duniyAno khUNekhUNo ane ekaeka kSetra A parivartananI asarathI lepAI gayAM che, ane lepAI rahyAM che. e parivartananA eka pariNAma rUpe jUnAM mUlyo badalAtAM jAya che, ane navAM mUlyo saranatAM naya che; athavA e jUnAM dhaDapa AnI gayela mUlyonA sthAne navAM mUlyonI pratiSThA thavI joI e ema ghaNAMne utkaTa rIte lAgavA mAMdhyuM che. paisAdAra ja noTo. e jUnA mUlyAMkanamAM to jANe Aje dharamULathI pheraphAra thavA lAgyA che. moTAmAM moTo zrImaMta paNa jAheramAM pote e rIte oLakhAvAnuM bhAgye ja pasaMda kare che; kadAca evuM paNa hoya ke kSAranI Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNkaTobara 1959 palaTAyelI duniyAnI bhAvanAmAM "zrImaMta' kahevAvuM e gauravaprada na lekhAtuM hoya. paisAnuM mUlya sau pichANe che, chatAM zrImaMtAInA ThaThArAthI sau dUra rahevA mAge che. A ja rIte varNa, jJAti, janma ke vArasAgata moTAIno vicAra paNa lagabhaga jarIpurANuM banI gayo che. ane "gAya vALe te govALa" nI jema je "moTAM kAma kare te moTo * e vAta lokasamUhamAM damUla banatI jAya che. eTale gauravazALI vaDavAone nAme ApaNuM vahANa jhAjho vakhata haMkArI zakIe evI sthiti have rahI nathI. e mATe to have ApaNI ja zAkha UbhI karavI paDaze. -ane moTAM sAmrAjyo ane rAjyonAM rAjyo UthalI paDyAM, ane samrATo, mahArAjAo ane rAjAo kevaLa itihAsanI ke bhUtakALanI kathAo banI gayA, e to ApaNI najaranI sAmenI ja ghaTanA che. "rAjA vagaranI dharatI na hoya' e kahevata jANe khoTI TharI che; ane Aje to aneka dezomAM te te dezanI prajAo ja rAjyataMtranuM sukAna saMbhALe che. A parivartana to jANe AkhI duniyAnI kAyApalaTa jevuM ke enA vahIvaTanA punarjanma jevuM ja banI gayuM. duniyAe kadI bhAgye ja anubhavI hoya evI A ghaTanA. enuM pUrepUruM mUlya samajAtAM hajI ghaNI vAra lAge e saMbhavita che. paNa enI upekSA to kevaLa adUradarzitAM ja lekhAya ! A rIte AkhI duniyAnA rAjakAraNa ane artha kAraNamAM je parivartanano vega jAgyo che, te duniyAnI suratamUrata ane vyavasthAmAM dharamULathI pheraphAra karyA vinA nathI rahevAno, e nakakI samajavuM. vaLI rAjakAraNa ane arthakAraNanA A vegavAna parivartanane kyAMya vaTAvI jAya evI vijJAnanI navI navI zodho roja-ba-roja thavA lAgI che. jemanI pAse vaijJAnika daSTi che ane e mATenAM pUratAM sAdhano che, teo to potAnI samagra zakti ane saMpatti A mArge ja lagAvI rahyA che. vaLI rAjakIya ane Arthika sattA meLavavAnI harIphAIne lIdhe A zodhomAM je jhApa ane navInatA AvavA lAgI che, te jotAM vijJAnanI A bhautika zodhono che kevo Avaze, enI to kalpanA paNu AvavI muzkela che. je vAtano ApaNane vicAra paNa na Avyo hoya, ane jenI kalpanA sarakhI na karI hoya evI vAto Aje nakararUpe ApaNI sAme khaDI thaI jAya che. caMdra ane caMdraloka aMge ApaNe kevI kevI kalpanAo dharAvatA hatA! ane Aje to A dharatI uparanI vastu mAnavIe caMdra upara mokalIne potAnI viziSTa zakita batAvI ApI che, ane saune cakita banAvI dIdhA che ! AvAM aneka jAtanAM parivartano ghoDApUre AgaLa vadhI rahyAM che; ane potAnI asara duniyAnI vyavasthA ane enA mAnavIo upara amuka rIte pADI rahyAM che. e sthitimAM jeo pelA maMtrInI jema bekhabara, gAphela ane jaDa raheze teonI dazA kevI thaze te samajAvavAnI jarUra nathI. "jAge so pAve ane sove so kho ' e to jamAnAjUnI vAta che. Aje samAjamAM zrImaMto vadhAre zrImaMta thatA hoya ema lAge che. paNa e vAta jhAjho vakhata cAlI zakavAnI nathI. ane kharI vAta to e che ke atyAre ApaNuM samAjamAM je garIbAI vyApaka rIte prasarI rahI che teno barAbara tAga meLavIne enA anusaMdhAnamAM ApaNA rIta-rivAjo ane Avaka kharcanuM navanirmANa karavAnI jarUra che. je A badhAM parivartanone jhIlI zake evA navA AdhAro UbhA karIne ApaNe samAjanuM saMgopana ane saMvardhana karavAnuM cUkIzuM to kALanA moTA pravAhamAM kyAM garaka thaI jaIzuM, ApaNI saMskRti kyAM khovAI jaze ane ApaNuM gauravazALI bhUtakALa kayAM khovAI jaze enI to kevaLa kalpanA ja karavI rahI. kahe che, kuMbhakarNane jyAre ghAraNa catuM tyAre nagArAM, traMbALAM ane bherI-zaraNAInA nAdo paNa ene jagADavAmAM ochA paDatA. ApaNI paNa kaMIka AvI ja sthiti hoya ema lAge che. duniyAmAM jhaDapathI satI navI sthitimAM abAdhita rIte kevI rIte jIvavuM, e navI paddhati zodhI kADhavAno ApaNe vicArasarakho nathI karatA. ApaNuM mana navA vicArone jhIlavA jANe azakta banI beThuM che. paNa ApaNe IcchIe ke na IchIe ane jAgIe ke na jAgIe-kALa koInI vATa jovA thobhavAno nathI; e to potAnuM kAma karIne rahevAno che. emAM kevI rIte TakI rahevuM ane ApaNuM bahumUlA vArasAne kevI rIte jALavI rAkhavo, e zodhI kADhavAnuM kAma ApaNuM che. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga rakhe koI mAne, OM ame A navatara vAta karI che. kALanAM Akalana karanAra bhASaNA draSTA pta kSetra, kALa ane bhAvane pArakhIne cAlavAnI vAta karI che, e ja A vAta che. ane e zAstrayANInA ama koI navI ke sApa paribaLonuM pUrepUruM e dravya, lamAM ja AApaNuM ane samagra vizvanuM kalyANuM che. vizvakapANunA ne mArge cAlavAnI ApaNane zakti ane buddhi maLe e ja prArthanA ! se Wan Wan sau udAratA dAkhave ApaNA dezanA aneka vibhAgomAM bhAre tArAjInuM sarjana karIne chevaTe medharAjAe ane tApI nadIe surata AsapAsanA vistAramAM je avarNanIya tArAjI sarjI che. ane je seMkaDo mAnavIono bhoga lIdho che. e sarnelA khAtmAnI lAgaNIne paNa kakaLAvI mUke evo che. aa mATe vadhu kahevA ke lakhavAnI nahIM pa jenI pAse je sAdhana hoya tenuM udAratApUrvaka 4 Wan oNkTobara 19pa9 A mAnava sevAnA yajJamAM samarpaNa karavAnI ja jarUra che. AAmAM pAchaLa korI enI mANasAI lAnyA vagara nahIM rahe. aNIne vakhate mAnavI, mAnavInA kAmamAM nahIM Ave to enuM potApaNe zI rIte raheze ? Wan Wan zrI jaina che. ejyukezana borDa goDIjI bilDIMga, bIje mALe, pAyadhunI, posTa kAlabAdevI, muMbaI ra bIjA varSane aMta " jainayuga "nuM puna: prakAzana zarU karavAmAM AvyuM ane A eka be varSa pUrAM thAya che. e vakhate amAre kaMI vizeSa kahevAnuM nathI; mAtra be ja vAta kahevAnI che; pahelI vAta che A be varSa daramiyAna amane lekha sAmatrI mokalIne sAtha ApanAra lekhakono ane bIjI rIte kiMcita paNa sahAyatA ApanAra mitrono AbhAra mAnavAnI; ne bIjI thAta cheH "jaina yuga " / " lAMbA samaya sudhI jaina saMskRtinA eka namUnedAra mAsika tarIke pragaTa thaI zake eTalA pramANamAM grAhaka saMkhyA vadhe ane enI Arthika saddharatA paNa vadhe e mATe dhyAna ApavA zrI saMghane vijJapti karavAnI. zrI jaina zvetAmbara ejyukezana baoNrDa AgAmI dhArmika parIkSAo borDanI zrI praphulacaMdra khabalacaMda modI puvarga ane zrI kAMtAbDena khabalacaMda modI strIvarga dhArmika tarIkAInI AgAmI InAmI parIkSAnI ravivAra tA. 20 Disembara, 1956nA roja baporanA DhAM. tA. 1 thI 4 sudhImAM sarve kendromAM levAmAM Avaze. parIkSAo ApavA mATenA phorma moDAmAM moDA tA. 15mI navembara 1959 sudhImAM borDanA kA''layamAM svIkAro, dhArmika parIkSAnA abhyAsakrama ane pravezapatraka mATe tera nayA paisAnI TapAla TikiTa mokalavI. pustako aMge sUcanA borDanI uparokta dhArmika parIkSAonA abhyAsakramamAMthI nIce jaNAvela pustako kamI karavAmAM Avela che HkhAla dhoraNa 1 ane kanyA dhoraNa 1 : " RSabhadeva '' purUSa dhoraNa 3 : " bhagavAna mahAvIranA daza upAsako", " ,, puruSa ane strI dhoraNa 5 : " nyAyAvatAra " puruSa dhoraNa 6 ane strI dhoraNa 7 : "samI sAMjano upadeza" ane ** he zrI mahAvIra svAmIno AcAradharma" A dhoraNu huM H ''abhinavA pADAvali " zrI. dhoraNu 9 : (prAkRta viSaya ) = * prAkRta vAka ane "bodhasattarI * } caMdulAla vardhamAna zArka mAnad maMtrI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina thatA mbara kaoNnpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) kAryavAhI samitinI sabhA kAryavAhI samitinI mulatavI rahelI sabhA guruvAra, tA. 24 sapTembara 1959nA roja rAtanAM DhAM. TA. 8 vAge kaoNnpharansa kAryAlayamAM zrI. motIlAla vIracaMda zAhanA pramukhasthAne maLI hatI. sabhyo upasthita pAMca. A sabhAmAM chellI beThakanI miniTas bahAla rAkhavAmAM AvyA bAda (1) saMvata 2014nA varSano DiTa thayela hisAba ane saravaiyuM rajU thatAM zrI. caMdulAla vardhamAna zAhanI darakhAsta ane zrI hajArImala caMdrabhANanA TekAthI te sarvAnumate pasAra karavA TharAvavAmAM AvyuM. (2) konpharansanI pravRtti Adi aMge keTalIka hakIkata maMtrIe rajU karI AgAmI adhivezana aMge cAlatI kAryavAhIno sabhyone khyAla Apyo hato. (3) zrI jaina . kaoNnpharansa zrAvaka zrAvikAkSetra utkarSa muMbaI samiti saMcAlita udyogagRhanI grAnTa aMge vicAraNA thatAM, e bAbatamAM AjanI kAryavAhI samiti saMmata jaNAyA chatAM tenAM kAryakSetranI maryAdA kAryavAhI samitinI tA. 30-10-1958nI sabhAnA TharAvathI maryAdita banI rahe che e matalabano TharAva karyo hato. (4) boDelInI AsapAsanA gAmomAM paramAra jaina bhAIone ativarSAnA kAraNe je nukasAna thayela che tenAM rAhata kArya mATe rUA. 1000 eka hajAranI rakama boDelI samitine maMjUra karavA TharAvyuM. kaoNnpharansanA sabhya pUjyapAda AcArya zrI vijayapUrNAnaMdasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA sadupadeza ane preraNAthI koImbatUra- mAM nIcenA pina noMdhAyA. lavAjamanA rU. 1001] AbhArasahita svIkArIe chIe. peTrana "a" varga mesarsa tribhovanadAsa vaMdAvana enDa bradharsa, koImbatUra pratinidhiH zrI. kanakakumAra abhecaMdabhAI vaMkAvanadAsa zALAomAM dhArmika zikSaNa skUlomAM kAmakAjanA samaya daramyAna dhArmika zikSaNa ApavAmAM pIrIyaDa rAkhavAnI vyavasthA karavAnI bAbatamAM muMbaI sarakAranA zikSaNa pradhAna zrI. hitendrabhAI desAIne DepyuTezanamAM maLI kaoNnpharanse keTalIka pravRtti karelI che. taduparAMta tAjetaramAM kendra sarakAre muMbaInA rAjyapAla zrI zrI prakAzanA pramukhapade naitika ane AdhyAmika zikSaNa skUlomAM ApavA aMge riporTa karavA samiti nImelI hoIe viSe ghaTatI tajavIja karavA vagere mATe vicAra vinimaya karI nirNaya levA eka sabhA konpharansa dvArA zrI jIvatalAla pratApazInI oNphisamAM tA. 19-9-1959nA roja yojavAmAM AvI hatI. A viSayamAM rasa letA gRhasthoe A sabhAmAM uparokta baMne prazno aMge vidhavidha dRSTibiMduothI vicAraNA karI keTalAka AgevAna kAryavAhaka gRhasthonI eka samiti muMbaInI zALAomAMthI e praznane lagatI mAhitI ekatra karavA niyukta karI che ane te mAraphate mAhitI ekatra karavAnuM kArya zarU karavAmAM Avela che. sAmAnya sabhAsado zrI paryuSaNa prasaMge kaoNnpharansa taraphathI mokalAyela apIlanA javAbamAM nIcenA gRhasthoe sAmAnya sabhAsado banAvI tenI rakama saMsthAne mokalI ApI che te badala AbhAra mAnI anya sabhyo ane gRhasthone paNa anukaraNa karavA vinaMti karIe chIe. (1) zrI. kAlIdAsa harajIvana, muMbaI dvArA, 35 sabhyo (2) bAbulAla DAhyAcaMda, cANuramAM dvArA 22, zrI ratanacaMdajI jaina, lakhanau dvArA 16. zrI hemacaMda catrabhuja chAtravRtti A varSe bI. esasI. (Teka) mAM abhyAsa karatA zrI kiraNa nAnubhAI zAhane rU. 1007 nI chAtravRtti konpharansa dvArA maMjUra karavAmAM AvI che. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (lekhAMka 5] zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhuno soLamo bhava vizvabhUti munirAja pU. AcAryazrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja [ zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA sattAvIza bhavo paikI ekathI paMdara bhavonuM varNana agAunA cAra lekhomAM AvI gayuM che. A pAMcamA lekhAMkamAM soLamA bhavanuM varNana rajU thAya che. - saMpAdaka, "jaina yuga"] cAra gatinuM svarUpa bhagavAna mahAvIra prabhuno AtmA paMdaramA bhAvamAM paMcama brahmadevaloke madhyama sthitivALA deva tarIke utpanna thayelo che, je vAta agAu kahevAI gayela che. devalokamAM sAmAnya rIte punyaprakRtinI bahulatAvALA jIvo utpanna thaI zake che. saMsAra, nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva ema cAra gatimAM vaheMcAyela che. sarva saMsArI jIvAtmAono A cAra gatimAM antarbhAva thaI jAya che. pApakarma kiMvA azubha karmane tIvra du:kharUpe bhogavaTo karavAnuM je koI sthAna tenuM nAma narakagati che. punyakarma athavA zubha karmano viziSTa sukharUpe bhogavaTo karavAnuM je koI sthAna tenuM nAma devagati che. adhika aMze pApa ane a5 aMze punyano bhogavaTo karavAnuM je koI sthAna te tiryaMcagati che ane a5AdhikapaNe athavA samabhAge punya-pApa baMne bhogavavAnuM je koI sthAna te manuSyagati che. punya ane pApanA aneka peTAvibhAgo tema ja temAM paNa tIvratA-maMdatAnA kAraNe phaLamAM paNa aneka vibhAgo dRSTigocara thAya che. manuSyapaNuM dareka manuSyamAM samAna chatAM sukha-duHkhanI paristhitimAM samAnatA ekAMte nathI hotI tenuM mukhya kAraNa punya-punyamAM ane pApa-pApamAM vividha prakAranI taratamatA che. pratyeka jIvanI pravRtti ane pariNati eka sarakhI nathI paNa bhinna bhinna prakAranI che eTale zubha-azubha karmamAM ane tenA phaLasvarUpe sukha-du:khamAM paNa taratamatA UbhI thAya che. svargaloka athavA devalokamAM vartatA sarva devo sAmAnya rIte punyaprakRtinA udayavALA hoya che. ema chatAM punya-punyamAM aneka prakAranI vividhatA hovAnA kAraNe bhuvanapativyaMtara jayotiSI ane vaimAnika tema ja te darekamAM paNa punaH aneka prakAranA peTA vibhAgo che. cAreya vibhAgamAM vaimAnika devonuM sthAna ucca koTinuM che. vaimAnika nikAyamAM paNa bAra devaloka, nava daiveyaka ane pAMca anuttara ema uttarottara ucca uraca koTinAM sthAno che. zramaNa bhagavAna prabhuno AtmA vaimAnika nikAyanA bAra devaloka paikI paMcama brahmadevalokamAM utpanna thayela che. soLamA bhave ubhakti rAjakumAra paMcama devalokamAM utpanna thayA bAda nizcita thayela AyuSya tyAM saMpUrNapaNe bhogavI bhagavAnano AtmA soLamA bhavamAM A bharatakSetranA rAjagRha nagaramAM vizvanandI rAjAnA anujabaMdhu vizAkhabhati yuvarAjanA rANI dhAriNInI kukSithI putrarUpe avatare che. vizvabhati kumAra' evuM e putranuM nAma sthApana karavAmAM Ave che. maricinA bhava pachInA bAra bhAvomAM ekAMtare vargaloka ane manuSya lokamAM bhagavAna mahAvIranA AtmAe janmane dhAraNa karela che. paraMtu e dareka manuSyanA bhavomAM agAu jaNAvI gayA pramANe brAhmaNa kuLamAM janma ane prAte tridaMDikapaNAnI prAptinuM prAdhAnya rahyuM che. soLamAM bhavathI teno palaTo thAya che. bhikSAvRttipradhAna brAhmaNa kulanA sthAne soLamA bhave prabhunA AtmAne kSatriya ane temAM paNa rAjakuLa prApta thAya che. kadayamAM sAntarapaNuM maricinA bhavamAM upArjana kareluM ane tyArapachInA bhavomAM puSTa thayela nIca gotra karma, saMpUrNa tathA bhoga Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga oNkaTobara 1959 vAIne kSINa thaI javAnA kAraNe bhagavaMtano AtmA rAjakulamAM utpanna thayo che ema mAnavAnI jarUra nathI. paraMtu karmanA baMdhamAM jema sAntarabaMdha-niraMtara baMdhanA vibhAgo che te pramANe karmane udayamAM paNa sAntara udaya-nirantara udaya (dhruvodaya-adhuvodaya) evA vibhAgo che. ane temAM paNa parAvartamAna karmaprakRtio to avazya sAntara udayavALI (adhUvodayI) ja hoya che. zAtA vedanIya, azAtA vedanIya, ucca gotra, nIca gotra, vagere karmaprakRti parAvartamAna prakRtio che. zAtA- azAtA paraspara viruddha che. ucca-nIca gotra paNa paraspara vira ddha che. paraspara viruddha svabhAvavALI karma prakRtinA avazya parAvartamAna hoya che. e prakRtiono eka sAthe baMdha thato nathI tema ja eka sAthe udaya paNa pravartato nathI. zAtA vedanIya ane ucca gotrano baMdha athavA udaya cAle tyAre azAtA vedanIya tema ja nIca gotrano baMdha athavA udaya pravartatA nathI. AvA kAraNe nIca gotra e sAMtara udayavALuM arthAta adhuvodayI che. maricinA bhavathI paMdaramA bhava sudhI jyAre jyAre manuSya lokamAM bhikSAvRttipradhAna brAhmaNa kuLamAM prabhunA AtmAno janma thayo che tyAre tyAre nIca gotrano udaya pravarte che. paraMtu vacce vacce devalokamAM jyAre jyAre deva tarIke bhagavaMtano AtmA utpanna thayela che tyAre tyAre nIca gotranA sthAne ucca gotrano udaya mAnavo e susaMgata che. e ja pramANe soLamA vizvabhUtinA bhavamAM paNa ucca gotrano udaya samajavAno che. sAthe sAthe sattAmAM nIca gotra beThuM che te paNa dhyAnamAM rAkhavAnuM che. vizvatinI ughAnakaDA ane yuddha mATe prayANa vizvabhUtikumAre anukrame yauvanavayamAM praveza karyo. yogya rAjakanyA sAthe vizvabhUtinuM pANigrahaNa thayuM. eka avasare vizvabhUti yuvarAja potAnA aMtaHpura sAthe e rAjagRha nagaranA puSpakaraMDaka udyAnamAM krIDA karavA gayA. pAchaLathI temanA kAkAno kuMvara eTale vizvanandInA putra vizAkhAnaMdI paNa krIDA karavA mATe te udyAna pAse Avyo. paraMtu udyAnanI aMdara vizvabhUti kumAra potAnA aMtaHpura sAthe krIDA karatA hovAnA khabara maLatAM vizAkhAnaMdIne anicchAe bahAra rahevuM paDayuM. daramiyAna vizAkhAnandInI mAtA rANI priyaMgunI dAsIo puSpo levA mATe udyAna pAse AvI. te dAsI- one paNa vizvabhUti udyAnamAM hovAnA kAraNe puSpo lIdhA sivAya pAchuM javuM paDyuM. dAsIo pAsethI rANI priyaMgune hakIkata jANavAmAM AvatAM "are ! huM rAjAnI rANI, mAro putra vizAkhAnandI pATavIkuMvara, ema chatAM vizvabhUtinI udyAnakrIDAnA kAraNe mArA e pATavIkuMvarane udyAnanI bahAra rahevuM paDe, tema ja mArI dAsIone puSpo lIdhA sivAya pAchuM AvavuM paDe, emAM mArI jambara mAnahAni che" AvA vicAromAM ne vicAromAM roSe caDhelAM rANI roSabhavanamAM pahoMcI gayAM. rAjA vizvanandIne A hakIkata jANavAmAM AvatAM vizvabhUtine udyAnamAMthI khaseDavA ane vizAkhAnandI temaja tenI tenI mAtA priyaMgurANIne prasanna karavA raNasaMgrAmano sAcI rIte prasaMga na hovA chatAM kapaTakaLA vaDe raNayAtrAnI bherI vagaDAvI ane jAhera karyuM ke "ApaNA tAbAno puruSasiMha nAmano sAmaMta uddhata banI gayo che, prajAne aneka rIte trAsa Ape che mATe enI sAthe raNasaMgrAma karavA huM jAuM chuM" udyAnakrIDAmAM AnaMda karatA vizvabhUtine A samAcAra prApta thatAM sarala svabhAvavALA vizvabhUtie rAjAne vinaMti karI ke "evA sAmAnya sAmata sAme Apa jevA samartha rAjavIne yuddha mATe javAnuM kAMI prayojana nathI. huM pote tyAM javA taiyAra chuM. ane ApanA AzIrvAdathI zIdhrapaNe tene tAbAmAM laI ApanA caraNamAM AvI pahoMcIza." vizvabhUtinAM vinamra vacano zravaNa karI rAjAe temane anumati ApI. vizvabhUtie paNa sainyanA parivAra sAthe puruSasiMha sAmaMtane vaza karavA te tarapha prayANa rAjAnA prapaMcanI jANa thatAM vizvabhUtine vairAgya prApti ane cAritrano svIkAra vizvabhUti ravAnA thayA bAda vizAkhAnandIe puSpakaraMDaka udyAnamAM krIDA mATe parivAra sahita praveza karyo. ane Ananda-kalolamAM magna banyo. vizvabhUti puruSasiMha sAmaMta pAse pahoMcatAM temanA taraphathI AjJAnA ulaMghananI vAta asatya jANavAmAM AvI. paraspara ziSTAcAra pUrNa thaye vizvabhUti tyAMthI pAchA pharyA. mArgamAM puSpakaraMDaka udyAna pAse AvatAM udyAnanA nAke vizAkhAnandInA dvArapAla taraphathI jANavAmAM AvyuM ke "vizAkhAnandI potAnA parivAra sAthe udyAnamAM AnaMda krIDA karI rahela che. vizvabhUti balavAna hovA Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sAthe buddhimAna paNa hatA. potAne A udyAnamAMthI khaseDI vizAkhAnaMdIne AnaMda krIDA mATe udyAnamAM praveza karavAnI taka ApavAnA kAraNe ja puruSasiMha sAmaMtanI sAthe raNamAmanuM moDuM rAkhaze. UbhuM karyAMnuM catura vizvati barAbara sama gayA, ane vizAkhAnI upara temaja tenA pitA upara vizvabhUtine roSa paNa panna thayo. rolamAM terIyamAM pAsenA kIDAnA jhADa upara evo jorathI muSTiprahAra karyo * jhADa upara vartatAM ghaNAkharA koThAnAM phaLa trughna nIce paDI gayA. vRkSa upara muSTiprahAra karavA vaDe komanAM phaLI poTapa nIce paDatAM vizvabhUtiSe vizAkhAnandInA dvArapAlane spaSTa saMbhaLAvyuM ke " kulamaryAdAno guNa naSA vaDIlo taraphanI bhikta mArA aMtaHkaraNumAM na hota to muSTiprahAra varDa koTAnAM phaLa jema nIce pADI nAMkhyAM te pramANe tamo badhAya vizAkhAnandInA parivAranAM mastako temAM dhaDathI nIce pADI deta. e pramANe vizAkhAnandInA dvArapAlane spaSTa zabdomAM saMbhaLAvI dIdhuM. ane cittamAM vicAra karavA lAgyA ke *huM jyAre bATalI saralatA ane vaDIlo pratye bhaktibhAva rAkhuM chuM tyAre vaDIlo mArI sAthe kapaTabhAjI rame che. kharekhara ! saMsAra Avo phUMkapaTathI ja bharelo che. viSaya-bhoganuM sukha kSaNika ane pariNAme ati du:khadAyI che. AvA saMsAramAM rahevuM ane AtmAne adhogatino adhikArI banAvavo te apekSAe aneka prakAranI khaTapaTa ane kAvAdAvAthI bharelA A saMsAranI mohamAyAne tilAMjalI ApI AtmakalyANanA pavitra paMthe prayANa karavuM e mArA mATe atyanta hitAvaka che. A pramANe vairAgyavAsita banavA sAthe cAritragrahaNuna nirNaya karI potAnA ghera mAta-pitA pAse na jatAM sIdhe sIdhA te pradezamAM vicaratA viraharSi zrI saMskRti munivara pAse vidhdhabhUti pahoMcI gayA ane ati ulhAsa pUrvaka cAritra grahaNa karyuM. vizvabhUti rAjakumAra have vizvavaMdya vidmabhUti munivara thayA. vizAkhAnInA pitA vizvanandIne pAchaLathI A bAbatanI jANa thatAM, rAjA * vizvanaMdI potAnA anuja baMdhune sAthe laI vizvabhUti munivara pAse AvyA. potAnAthI thayela aparAdhanI vAraMvAra samA mAMgI ane dIkSA choDI punaH dhera AvI rAjya svIkAravA mATe po ghaNo Apata karyo, paraMtu vizvabhUti muni e prAAnamAM na muMjhAyA, potAnA saMyamamAM makkama rahyA. ane paramakRpALu gurunI zubha ' oNkaThobara 19pa nizrAmAM rahI jJAna-dhyAna sAthe chaThTha-aTTama, vagere tapazcaryAmAM jhUkI paDyA. ' chaThTha-aThThamathI AgaLa cAra-pAMca yAvat pakSa-kSapaNu ( paMdara upavAsa) ane mAsa kSapaNa (trIsa upavAsa)nI tapazyA sudhI uttarottara vadhatA gayA. tapasyAthI zarIra atikRza banI gayuM. gurudevanI AjJA prApta karI kAyAnI vadhu kasoTI karavA mATe ekAkI vihAranuM avalaMbana laI vidhdhabhUti muni saMyama guNamAM pratidina vadhune vadhu ujamALa banavA lAgyA. saMyamamArgano svIkAra thayA bAda temAM sthiratA prApta thavI te padma saubhAgya che. vartamAna bhavanI apekSAe atIta kALanA bhavomAM je bhAbhAe ekavAra paNa bhAvacAritranI sparzanA karI hoya, ane amuka samaya bAda mohoyanA kAraNe e AnA saMyamathI kadAca bhraSTa thayela hoya; ema chatAM jeTalo samaya bhAvacAritra ApyuM che ane AtmAne saMskArI banAvyo che. tene saTakAro bhAvikALe koIvAra suMdara lAbha Ape che. A kitanI pratIti mATe vizva bhUti munino prasaMga khAsa dhyAnamAM rAkhavA yogya che. saMyama grahaNa karyAM bAda saMyamamAMthI bhraSTa na thavAya. vastutaH e sarvottama mArga che, chatAM anaMta kALathI jamA thayelI mohanIya karmanI prabaLa sattAnA kAraNe tevA tevA sogomAM saMyamI AtmAmAM paNa kadAcita zithilatA nabaLAI AvI jAya che ane saMyamanA zikhare pahoMcavA prasthAna karanAra AtmA adhavaccethI ja nIce sarakI paDe che, * saMgagrahaNa karyA bAda saMyamamAMthI baSTa thavuM te apekSAe saMyamano svIkAra na karavo e vadhu uttama che' AvAM vAkyo ApaNA samAjamAM ghaNI vAra uccArAya che. paraMtu AvA vAkyo diccAravAmAM ghaNo upayoga rAkhavAnI jarUra che. AvI koIpaNa bAbatamAM ekAnta kathana karavuM e jaina dRSTie vyAjabI nathI. koI saMyamI AtmA saMyogavazAt saMyamamAM zithila bane te avasare sApekSadaSTi hRdaya samakSa rAkhI tene saMyamamAM riyara karavAnA ArAyathI uparanuM vAkaya bole to te barAbara che, paraMtu kholanAra vyaktinA aMtaHkaraNamAM saMyama tema ja saMyamI pratye joI e tevo sadbhAva na hoya e paristhitimAM koI sAdhu puruSane saMma mArgathI parivyuta thayelA joI * samagrahaNa karyA bAda saMyamathI bhraSTa thavuM enA karatAM saMyama na levo e zuM khoTuM?' AvAM vAkayo aprazastabhAve uccArAya to uccAranAra mATe e vAstro ati karanArAM che. saMyama jevo atipavitra mArga prApta thavo e * Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNkaTobara 1959 jeTalI saubhAgyanI vAta che tethI paNa adhika saubhAgyanI vAta, e ati pavitra saMyamamArgamAM akhalitapaNe TakI rahevAmAM che. e vAta niHsaMzaya che. ema chatAM anaMta bhUtakALamAM AtmAe anantIvAra avaLo puruSArtha karavA vaDe kaMcana-kAminI ane kAyAnI mAyAnA je viparIta saMskAro AtmA upara UbhA ryA che ane je viparIta saMskAronI UlaTI asara haju a5AdhikatayA UMDe UMDe AtmA upara vidyamAna che evA AtmAne anukUlapratikUla parISahonA prasaMgamAM viparIta saMskAronI UMDANamAM rahelI asara koIvAra pragaTa thAya to saMyamanA divyaprakAza upara amuka samaya parvata aMdhakAranI chAyA potAnuM sAmrAjaya calAve che. karanAra mahAnubhAvane koIka kSaNa to evI prApta thaI jAya che, ke je kSaNe pragaTa thayelo aMtaraMga prakAza Aja sudhInA anaMta bhUtakALanA jIvanamAM koI paNa vAra anubhavagocara na thayo hoya-ane eka vAra paNa e prakAzanuM kiraNa pragaTa thaI gayuM to ochA-vadhu kALe chevaTa apAdhe pula parAvarta kALamAM to punaH tenA AtmamaMdiramAM e anupama prakAza pragaTa thavA sAthe te mahAnubhAva avazya muktinA adhikArI banI jAya che. maricinA bhAvamAM pALelA saMyamanA saMskArono prabhAva bhagavAna mahAvIra prabhuno AtmA soLamA bhave vizvabhUti rAjakumAra thayo. bhogavilAsanI harakoI prakAre sAmagrI prApta thaI. ema chatAM vizvanaMdI rAjAnI kapaTa jALa jyAM jANavAmAM AvI tyAM AtmA jAgRta banI gayo. ane kUDakapaTathI bharelA saMsAra uparathI virakta bhAva pragaTa thayo. kAraNa ke maricinA bhavamAM bhagavAna zrI RSabhadevajI pAse cAritra grahaNa karyA bAda varSa sudhI zraddhApUrvaka cAritra pAlana karIne AtmAne uttama saMskArathI vAsita banAvyo hato. mohodayanA kAraNe marici potAnA pAchalA jIvanamAM saMyamathI parizruta thayA ane e uttama saMskAro upara bAra bAra bhava paryata paDado TakI rahyo. paraMtu vizvabhUtinA bhavamAM nimitta maLavAnI sAthe e paDado dUra thaI gayo ane UMDe UMDe rahelA saMskAronI jyota punaH sateja banI gaI e prabhAva maricinA bhavamAM varSo sudhI pALelA saMyamajanya saMskArono che. kSayopazama bhAvanA guNamAM cala-vicala avasthA mohanIya karmanA ekAnta jyAM sudhI audayika bhAva anAdi kALathI vartato hoya tyAM sudhImAM AtmA sadAya aMdhakAramAM che. e mohanIya karmamAM darzana (mithyAtva) mohana sarva prathama jyAre upazama athavA kSayopazama thAya tyAre dRSTi paryAyamAM je kevaLa aMdhakAra hato temAM anupama prakAza pragaTa thAya che. paraMtu e prakAza upazamabhAvano athavA kSayopazamabhAvano hovAthI kAyama mATe Takato nathI. upazama bhAvano prakAza vadhumAM vadhu eka antarmadurta paryata ane kSayopazama bhAvano prakAza vadhumAM vadhu asaMkhya kALa paryata Take che. ane te asaMkhya kALa paNa koIka viziSTa AtmA mATe hoya che. bahulatAe to thoDA thoDA samayanA aMtare prakAza ane aMdhakAranuM parAvartana cAlyA kare che. temAM paNa zarUAtamAM prakAzano kALa alpa ane aMdhakArano kALa vadhu hoya che. koI paNa guNa kSAyika bhAvane prApta na thAya tyAM sudhI te guNamAM cala-vicala paristhiti hovAno avazya saMbhava che. ema chatAM anAdithI satatapaNe mohanIya karmanA ekAte audayika bhAvamAMthI phakta eka vAra paNa upazama bhAva athavA kSayopazama bhAvano je samadarzana guNano prakAza pragaTa thaI gayo hoya, to punaHaMdhakAra prApta thaI gayA bAda paNa yogya avasare te AtmAne prakAza pragaTa thayA sivAya raheto nathI. deva- darzana-pUjana, vagere maMgalamaya dharmAcaraNa karanAra koI paNa mahAnubhAvane nirantara prakAzanuM sthAna prApta thAya evuM prAyaH nathI banatuM ema chatAM AtmA yogya hoya ane suvihita dharmAnuSThAna hoya to nirantara dharmAcaraNa vizvabhUti munie karela niyANuM, AyuSyanI samApti ane sattaramA bhave mahAzukra devaloka ugra tapasvI vizvabhUti munivara mAsa kSaNanI tapasyAnA pAraNe mathurA nagarImAM bhikSA mATe eka avasare padhAryA. barAbara teja avasare vizAkhAnandI paNa mathurAnagarInA rAjAnI kanyA sAthe pANigrahaNa karavA mATe tyAM Avelo hato. gocarI mATe nIkaLelA vizvabhUti munivara pharatA pharatA bhavitavyatAnA yoge vizAkhAnandInI chAvaNa pAse thaIne nIkaLatAM vizAkhAnandInA mANasoe tIvra tapavaDe atikRza thaI gayelA munivarane joyA. ane hAMsIpUrvaka "A vizvabhUti kumAra jAyakumAra jAya" ema bolavA lAgyA. evAmAM vizAkhAnandI paNa tyAM AvI pahoMcyo ane vizvabhUti munine Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 10 oNkaTobara 1950 joI bhUtakALano prasaMga yAda AvatAM temanA upara tene roSa utpanna thayo. daramiyAna rastAmAM cAlI jatI gAyanI haDapheTamAM AvatAM, vizvabhUti muni tapavaDe zarIra kRza thayela hovAnA kAraNe, bhUmi upara paDI gayA. vizva bhUtine jotAM vizAkhAnandInA dilamAM roSa to pragaTa thayelo ja hato. emAM gAyanI haDapheTathI munirAja bhUmi upara paDI jatAM vizAkhAnandInA dilamAM vadhu AnaMda thayo ane teNe majAkamAM kahyuM ke "munirAja ! gRhasthAzramamAM muSTinA prahAravaDe kAMThAnAM phaLo vRkSa uparathI nIce pADI nAkhavAnuM tamAruM baLa kyAM gayuM? gAyanI haDapheTamAM AvI javAnA sAmAnya prasaMga mAtrathI bhUmi upara paTakAI paDavA jevI nirmAlya dazA kema thaI gaI!' majAkamAM kahevAyelA vizAkhAnandInA vacanothI munivara vizvabhUti kSamA dharmane cUkI krodhanA AvezamAM AvI gayA. krodhanA AvezanI pAchaLa mAnadazA paNa pragaTa thaI ane mAnadazAjanya ahaMbhAvanA kAraNe haju paNa mArAmAM pahelAMnAM jevuM ja baLa che, tapasyAvaDe bhale mArI kAyA kRza thaI gaI, paraMtu huM nirbaLa nathI banyo, ema vicArI vizAkhAnadIne e paristhitithI mAhitagAra karavA je gAyanI haDapheTamAM AvatAM pote bhUmi upara paTakAI gayA hatA te gAyanAM ziMgaDAM be hAtha vaDe majabUta rIte pakaDI AkAzamAM jorathI gAyane uchALI. eTalethI ja na aTakyA, paraMtu sAthe sAthe potAnI majAka karanAra vizAkhAnandI upara utpanna thayelA vadhu paDatA roSanA kAraNe te ja avasare niyANuM karyuM ke "saMyama grahaNa karyA bAda Aja sudhI karelI mArI tIvra tapazcaryAnA phaLamAM mane have pachInA bhavamAM evuM kAyika baLa prApta thAo ke mArI hAMsI karanAra A vizAkhAnandIne ThekANe karI zakuM." pariNAmanI A malina dhArA pragaTa thayA pachI lagabhaga eka kroDa varSa paryata vizvabhUti sAdhuvezamAM rahyA. paraMtu teTalA lAMbA kALa daramiyAna ane chevaTa AyuSyanI pUrNAhuti prasaMge paNa potAnI hada uparAMtanI pUrvokta malina pariNatino pazcAttApa na thayo. ane AlocanA karyA sivAya AyuSya pUrNa karI sattaramAM bhave sAtamA zuka devalokamAM mahardika deva tarIke utpanna thayA. ) kAra A . Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta ane jai na adhyayana nI pragati oN. bhogIlAla ja. sAMDesarA, ema. e., pIeca. DI. [orisAnA pATanagara bhuvanezvara khAte tA. 2, 3, 4, oNkTobara 1959nA divasomAM maLela ' akhila bhArata prAcyavidyA pariSada' (oNla inDiyA orienTala kaoNnpharansa)nA vIsamA adhivezananA prAkRta ane jaina dharma vibhAganA pramukhasthAnethI praoN. bhogIlAla sAMDesarAe 'progresa oNk prAkRta enDa jaina sTaDIjha ' e zIrSaka nIce vistRta aMgrejI vyAkhyAna ApyuM hatuM. e vidvatAbharyA vyAkhyAnano gujarAtI anuvAda ahIM ame kramazaH chApIe chIe ane amane vizvAsa che ke ' jaina yuga'nA vAcakone emAM rasa paDaze.--saMpAdaka ' jaina yuga'] mArA kAryasAthIo ane mitro ! aitihAsika bhuvanezvara nagaramAM maLatA akhila bhArata prAcyavidyA pariSadanA A vIsamA adhive zananA prAkRta ane jaina dharma vibhAganA pramukha tarIke mArI cUMTaNI karavA mATe pariSadanA kAryavAhaka maMDaLano huM hArdike AbhAra mAnuM chuM. mArI maryAdAono mane khyAla hoI aa samAna huM saMkorvaka svIkAruM chuM, ane vibhAganuM saMcAlana karavAmAM Apa mane pUro sahakAra Apazo evI AzA rAkhuM chuM. ' adhyana ane saMzodhananI A zAkhAnAM ghaNAM aMgonI carcA bhArA purogAmIoe karI che. pa atyAre mArA manamAM mukhyatve dhoLAI rahelA keTalAka muddAo vizenI vicAraNA ja ahIM rajU karavAnuM ane te paratve A kSetramAM kAma karatA bIjA vidvAno sAthe vicAronI Apale karavAnuM meM yogya dhAryuM che. A uparAMta, Disembara 19pa7mAM zrI pariSada dilhImAM maLI tyAra pachInAM Azare cha varSamAM A kSetramAM thayelA kAmanI saMkSipta samAlocanA paNa huM karIza. vibhAganA mukhya kAma upara AvatAM pahelAM keTalAka vidvAnonA avasAnano huM ullekha karIza ane temane mArI zraddhAMjali ApIza. emanA avasAnane pariNAme jJAnanI pravruta zAkhAne bhAre khoTa paDI che. mAtra 47 varSanI vaye thayelA DaoN. madhukamAra zAstrInA ociMtA avasAnanI noMdha letAM mane ghaNuM kheda thAya che. emanuM prAraMbhika jIvana bhAre muzkelIgmo ane parvamAM pasAra thayuM hatuM, paNa sAce ja namUnedAra daDhatAthI temaNe bhAratIya darzana ane khAsa karIne, jaina darzananuM adhyayana ane saMzodhanakArya cAlu rAkhyuM hatuM, nyAyanA teo prakAMDa paMDita hatA, ane 'nyAyakumudacaMdra' prameyakamala mAtA', 'nyAyavinizcaya TIkA, 'siddhivini zraya TIkA' ane bIjA aneka kaThina granthonAM saMpAdana temaNe karyAM hatAM. nyAyaviniya ane sidi vinizcaya baMneya kanyonA pATha keTalIye sadIothI lupta thaI gayelA hatA, paNa e mahendrakumAre TIkAo AdimAMthI karo. ekatra karIne e baMneya granthonuM samartha rIte punaTana karyuM che. sane 1947 thI teo banArasa hindu yunivarsiTImAM bauddha darzana zIkhavatA hatA. thoDA samaya pahelAM ja teo vArANasI saMskRta yunivarsiTImAM, jaina philasUkI ane prAkRtanA prophesara tathA e viSayanA ao tarIke nimAyA hatA. paraMtu A jIvana parizramanAM suphaLa pote bhogavI zake tathA zAnta ane ciMtAmukta jIvana gALI zaoN tyAra pahelAM to ve emane kheMcI lIdhA. bhAratIya vidyA ane temAMye khAsa karIne jaina vidyA, emanA javAthI eka tejasvI vijJAna, premA adhyApaka ane vidhAna saMzodhaka gumAvyo che. suprasiddha kalAkoviMda ane bhAratIya kalAnA saMzodhaka zrI. nAnAlAla camanalAla mahetAne paNa khApaNe aMjali ApIe chIeM, pazcima bhAratanI jaina citra kalA je keTalIka vAra rajarAtanA citrakalA saMpradAya tarIke paNa ucita rIte ja oLakhAya che ene prathama vAra bahAra lAvanAra tathA eno vyavasthita abhyAsa karanAra agragAmI teo hatA. zrI. mahetA ucca oddo dharAvanAra AI. sI. esa. amaladAra hatA. paNa atyaMta kAryamAM 11 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga okTobara 1950 vahIvaTI kAmagIrImAMthI A viSayano gaMbhIra abhyAsa ane saMzodhana karavAno samaya teo meLavI letA hatA. paMdaramAM zatakanA gujarAtI phAgu-kAvya "vasaMta vilAsanAM hastalikhita oLiyAmAMnAM citro viSe vikhyAta kalAsAmayika "rU5mamAM temaNe sane 1925mAM lakhelo vistRta lekha bhAratIya kalAnA itihAsa paratvenAM temanAM mahatvanAM pradAnomAMno eka hato. e pachI emano gauravagrantha, "aDijha Ina InDiana peInTaga," prakaTa thayo. 'bhAratIya citrakalA" (hindI) ane konTribyuzana oNpha islAma Tu inDiyana kalcara' e pustako paNa temaNe lakhyAM hatAM. sane 1933mAM vaDodarAmAM maLelAM, akhila bhArata prAya vidyApariSadanA sAtamA adhivezananuM pramukhasthAna temaNe lIdhuM hatuM, ane e rathAnethI mAhitIpUrNa ane vicArapreraka vyAkhyAna ApyuM hatuM. thoDA samaya pahelAM ja, 1956mAM vaDodarA yunivarsiTInA AmaMtraNathI zrI. mahetAe bhAratIya kalA vize traNa vyAkhyAno ApyAM hatAM, ane temAM bhAratIya kalAnI mULabhUta bhAvanAo viSe tathA gujarAta ane rAjasthAnamAM citrakalAnA itihAsa viSe pramANabhUta carcA karI hatI. zrI. mahetAnA saMkhyAbaMdha lekho "jaina sAhitya saMzodhaka 'vasaMta, "prasthAna', "akhaMDa AnaMda' Adi ziSTa gujarAtI sAmayikomAM paNa prasiddha thayelA che. jUnAM citrono uttama saMgraha thI. mahetA pAse hato, ane emanAM lakhANana thayAM hota to pazcima bhAratanAM sAMsArika ane jaina citrono abhyAsa pramANamAM ghaNo moDo zarU thayo hota. zrI. nAnAlAla mahetAnA avasAnathI ApaNe bhAratIya kalAno eka dhuraMdhara gumAvyo che. emanI khoTa ghaNuM lAMbA samaya sudhI cAlaze. A sArasvatonA AtmAne zAzvata zAti prApta thAo ! prAkRta-dvArA thayuM hatuM. A traNeyanuM. ochAmAM ochuM, kAma pUratuM jJAna to bhAratanA sAMskArika vArasAne mULa sAdhano dvArA samajavAne mATe Avazyaka che. yuropamAM "saMskRtanI zodha" tulanAtmaka bhASAzAstranA udgama mATe mukhyatve kAraNabhUta hatI, ane bhAratIya vidyA sivAyanAM bIjuM keTalAMka kSetromAM paNa enI upayogitAno svIkAra thayo hato. hInayAna bauddhadharma eziyAnA ghaNA dezono dharma che, ane hInayAnanuM badhuM prAcIna sAhitya jemAM racAyeluM che te pAli bhASA tarapha yuropIya vidvAnonuM prathama dhyAna kheMcAyuM hatuM. pAli TesTa sosAyaTInI laMDanamAM sthApanA thaI, ane teNe lagabhaga badhA ja mahattvanA pAli granthonI romana lipimAM vAcanAo taiyAra karI, ke je grantho agAu mAtra siMhAlI, bama ke thAI lipimAM ja maLatA hatA. A prakAzanoe pAli ane bauddhadharmanA abhyAsane bhAre vega Apyo. prAkRta ane jaina dharma mATe AvuM banyuM nahotuM. eka evo paNa samaya hato ke jyAre jaina dharmane, bauddha dharmanI eka zAkhA gaNavAmAM Avato hato ane te e baMne vaccenI keTalIka samAnatAone kAraNe ! Do. vebara pahelA ja yuropIya vidvAna hatA, jemaNe eka sudIrgha jarmana lekhamAM jaina Agama sAhityano vistRta paricaya Apyo hato. e lekhano aMgrejI anuvAda pAchaLathI "InDiyana enTirI" (pR. 17, 18, 19, 20, 21)mAM prasiddha thayo hato. De. yAkobIe mULa " kalpasUtra'nI vAcanA (lIpajhIga, 1879)nI prastAvanAmAM tathA "sekreDa bukasa oNpha dha IsTae granthamALAnA be sabhyo (22 ane 45)mAM prakaTa thayela keTalAka AgamagranthonA aMgrejI anuvAdanI prastAvanAmAM nizcitapaNe batAvyuM che, ke jaina dharma ane darzananuM svataMtra sthAna kevI rIte che ahIM mAro Azaya prAkRta ane jaina adhyayanano itihAsa ApavAno nathI, paNa huM eTaluM ja batAvavA IcchuM chuM ke AvA keTalAka agragAmIonAM saMzodhano ane prakAzano pachI mUla sAdhanone AdhAre thatA bhAratIya vidyAnA adhyayanamAM prAkRtano paNa Avazyaka rUpe svIkAra thayo. beeka varSa pahelAM ja yuropa, yunAITeDa sTeTsa ane jApAnamAM bhAratIya vidyAnAM kendronI mulAkAta levAnI taka mane maLI hatI ane sarvatra e joIne AnaMda thayo hato ke vidyArthIne pAli ane bhAratIya vidyAnA viSayamAM prAkRtono abhyAsa e pramANamAM avagaNAyeluM kSetra che. saMskRta nATakomAM saMvAdo prAkRtamAM hoya che, paNa hajIye e saMvAdo ghaNuMkharuM saMskRta chAyA dvArA ja bhaNavAmAM Ave che. azokanA zilAlekho e prAkRtanA prAcInatama upalabdha likhita namUnAo che, ane bhAratanA ItihAsamAM temanuM mahattva sarva svIkRta che. prAcIna bhAratIya saMskRtinuM Avi. karaNa traNa sAhityika mAdhyamo-saMskRta, pAli ane Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 13 oNkaTobara 1950 prAtanuM kAma pUratuM jJAna na hoya tyAM sudhI ene saMskRtamAM che. A badhI vastuoe yunivarsiTIomAM prApta paNa yogya vyutpatti dharAvato gaNavAmAM Avato nathI. adhyayananA sthAna upara asara karI che, ke je yunivavastutaH ema ja hovuM joIe. paNa ApaNo deza ke je siTIo svataMtra bhAratamAM ApaNuM sAMskArika vArasAnA A traNe bhASAonuM tathA e traNeyane poSaNa ApanAra saMzodhana ane anusaMdhAnamAM mukhya kendro che. bhAratanI saMskRtinuM vatana che tyAM paristhiti sAva UlaTI che ! sarva yunivarsiTIomAM prAkRta ane jaina dharma viSe je vidhinI vicitratA che ke prAkRta athavA lokabhASAne kAma thayuM hoya ke thatuM hoya te viSenI mAhitI ekatra halakI gaNavAmAM AvatI ane e valaNa Aja sudhI karavAno prayatna meM karyo hato, ane huM kahI zakuM chuM cAlu rahyuM che! prAkRtamAM racAyelAM jaina Agamo uparanuM ke ghaNIkharI yunivarsiTIomAM A viSe kazuM kAma prAcInatama TIkAsAhitya-niyukti, bhASya ane cUrNi cAlatuM nathI. thoDAMka kendrone bAda karIe to A paNa prAkRtamAM che. paraMtu AThamA saikAthI mAMDIne saMskRta mahavanI vidyAzAkhAnA zikSaNa mATe paNa saMtoSakAraka taraphanuM valaNa spaSTa rIte dekhAya che ane Agamo uparanI vyavasthA nathI. A paristhitimAM jaladI sudhAro saMskRta TIkAo (haribhadrasUri jevAnI) maLavA mAMDe che. thavo joIe. tyAra sudhImAM jainoe vidvAnonI bhASA tarIke saMskRtano svIkAra karyo hato tethI Ama banyuM hatuM ane saMskRta prAkRtanA abhyAsano prazna, e kevaLa eka dhArmika tathA prAkRtanA A be pravAhono saMgama baMne mATe bhASAnA abhyAsa tarIke nahi vicAravo joIe. lAbhadAyaka banyo hato. hAlakRta "gAthA saptazatI" jevA, prAkRta loka samudAyanI bhASA hatI, ane mATe mahAvIre prAkRtamAM racAyelA sAMsArika muktakasaMgraha upara eTalI emAM upadeza ApavAnuM pasaMda karyuM hatuM, ane tethI badhI saMskRta TIkAo che ke jeTalI koI praziSTa sarakRta jainonuM Agama sAhitya prAkRtamAM che. jaina ane bauddha sAhityagrantha upara paNa bhAgye haze. sAhityazAstranA bane paraMparAomAM lokasamudAyanI bhASAnuM viziSTa mahattva pratyeka abhyAsIne suvidita che ke alaMkAra zAstranA svIkAravAmAM AveluM che. jaina mAnyatA anusAra, tIrthaMkaranI saMskRta lekhako "gAthA saptazatI" ane e prakAranA dezanA darekane potapotAnI bhASAmAM samajAya che. vikhyAta prAkRta sAhityamAMthI udAharaNa tarIke gAthAo vAraMvAra tArkika siddhasena divAkara, jeo pUrvAzramamAM prakAMDa TAMke che. paraMtu arvAcIna bhAratamAM saMskRtano brAhmaNa vidvAna hatA teo Agamono saMskRta anuvAda anusnAtaka vidyArthI paNa " mRchakaTika" jevuM nATaka karavA IcchatA hatA, paNa e badala jaina saMdhe emane (je traNa caturtheza prAkRta che) saMskRta chAyAnI zikSA karI hatI. buddhanA eka vidvAna ziSya paNa sahAyathI vAMcato hoya ane AlaMkArikoe udhUta karelAM potAnA gurunA upadezone saMskRtamAM utAravAnI icchA prAkRta muktakonuM rasadarzana saMskRta chAyA dvArA karato hoya vyakta karI hatI, paNa budhe ene tema karatAM aTakAvyo e keTaluM vicitra lAge che ! binadhArmika sAhityamAM hato ane sarva loko svabhASAmAM ja potAnA upadezo saMskRta ane prAkRtanA sAthe thatA prayogane kAraNe e samaje ema pote Icche che ema jaNAvyuM hatuM. A baMnene lagabhaga eka gaNavAmAM AvatAM hatAM e spaSTa badhA uparathI e vAta spaSTa thAya che ke prAkRta ane che. paraMtu brAhmaNo ke jeo bhAratamAM paraMparAgata pAli e sau pahelAM to, lokonI bhASAo hatI, ane vidyAnA vArasadAro che te pachInA samayamAM to nahi ke thoDAka mANaso ja jenuM kheDANa karatA hoya prAkRta pratye sAva udAsIna thaI gayA, ane emAMnA evI dhArmika ke vidvAnonI bhASAo. keTalAkane mana prAkRta, vadhumAM vadhu eka nAstika saMpradAyanI prAkRta e jaina AgamonI bhASA hovA chatAM teNe bhASA hatI. samaya vItato gayo tema prAkRtanuM kheDANa potAnA AkhAye ItihAsa daramiyAna binasAMpradAyika jenomAM paNa ochuM thatuM gayuM; chellA keTalAka dazakAmAM lAkSaNikatA jALavI rAkhI che. AnaMdalakSI kathAono A paristhitimAM sudhAro thato jaNAya che, chatAM jaina ( vizALa bhaMDAra--paizAcI prAkRtamAM racAyelI guNuTyanI sAdhuomAM saMskRta sAhityanI vividha zAkhAomAM "bahakathA," jenI prazaMsA bANu, subaMdhu ane daMDI jevA vyutpanna hoya evI vyaktione mukAbale Agama granthonI prAcIna lekhakoe tathA tulanAo pAchaLanA hemacandra bhASAmAM nipuNa hoya evI vyaktionuM pramANu alpa ane somezvara jevA lekhakoe paNa karI che te, sadIo Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 14 oNkTobara 1959 pahelAM lupta thaI gaI hovA chatAM, saMghadAsa ane dharmasenakRta "vasudeva-hiMDI " jevA prAkRta rUpAntara dvArA tathA budhavAmI, somadeva ane kSemendrakRta saMskRta saMkSepoThArA hajI vidyamAna che. A lupta "bRhatkathA' emAMthI vastu thaIne racAyelAM bahusaMkhya saMskRta kAvyanATako rUpe tathA Adhunika bhAratamAM pracalita lokakathAo rUpe hajI jIvaMta che. mukatakasaMgraha "gAthAsaptazatI no meM hamaNAMja ullekha karyo che. pachInA samayamAM prAkRta paNa, saMskRtanI jema, praziSTa sAhitya bhASA banI, ane tenA sarva svIkRta sAhityika svarUpa mahArASTrI prAkRtamAM (je prakRSTa prAkRta' tarIke oLakhAya che temAM) saMskRta sAhitya paraMparA anusAra mahAkAvyo paNa racAyAM che. vAspatirAjakRta gauDavaho' ane pravarasenakRta "setubaMdha' A prakAranI racanAonAM be pratinidhirUpa udAharaNo che. saMskRta nATyazAstra jeno svIkAra karyo che evo kevaLa prAkRtamAM racAyelo nATakano eka prakAra che, jene "sasTaka" nAme oLakhavAmAM Ave che; rAjazekharakRta "karSaramaMjarI', yacandrakRta "raMbhAmaMjarI, rudradAsakRta "caMdralekhA, dhanazyAmakRta AnaMdasundarI, ityAdi A sAhityasvarUpanA keTalAka jANItA namUnAo che. prAkRtamAM racAyeluM binasAMpradAyika sAhitya ThIka pramANamAM maLe che. caMDa, hRSIkeza, trivikrama, zratasAgara, samaMtabhadra, zubhacandra ane hemacandra emaNe racelAM vyAkaraNa sivAya badhAM ja mukhya prAkRta vyAkaraNa jainetara lekhakonI racanAo che. A tajJonuM saMmelana che ane ahIM prAkRta sAhityanI rUparekhA ApavAno mAro irAdo nathI, paraMtu A thoDAMka udAharaNothI e vastu spaSTa thaze ke jenA Agamo A prAkRtamAM racAyAM hatAM, to paNa prAkRtanA bIjA aneka prakArono viniyoga ucca guNavattAvALuM anekavidha sAhitya racavAmAM thayo hato. prAkRtamAM racAyelI A sAhityakRtio praziSTa saMskRta grantho jeTalI ja sanmAnapAtra gaNAtI hatI; eTalA ja utsAhathI e kRtiono abhyAsa thato hato ane te upara TIkATippaNo racAtAM hatAM. saMskRta muktakonA eka vikhyAta saMgraha-govardhanAcAryata AryAsaptazatI'nI racanA "gAthAsaptazatI'nI preraNAthI ane lagabhaga enA anukaraNarUpe thaI hatI. batAvavA mATe paNa bIjA eka kAraNe arvAcIna kALamAM prAkRtanuM viziSTa mahatva che. badhI ja navI bhAratIya Arya bhASAo saMrakRtamAMthI prAkRta ane enA uttarakAlIna svarUpa apabhraMzadvArA UtarI AvelI che. navya bhAratIya Arya bhASAomAM moTA bhAganA tadabhava zabdonA rU5 athavA arthano itihAsa prAkRta ane apabhraMzanI sahAya vinA bhAge samajI zakAya ema che. emAMnA ghaNA zabdo to mAtra prAkRtamAM maLe che ane enI keTalIka vyAkaraNagata lAkSaNikatAo prAkRtanI madadathI ja samajAvI zakAya che. koIpaNa navya bhAratIya Arya bhASAnuM aitihAsika adhyayana prAkRtanA samyaka jJAna vinA hAtha dharAya ema nathI, ane A arvAcIna bhASAonA koIpaNa vidyArthI mATe prAkRtanuM khapa pUratuM jJAna Avazyaka che. saMskRta, prAkRta ane junA gujarAtI granthonuM saMpAdana ane anuvAda karanAra eka vyakti tarIke huM e vastu upara avazya bhAra mUkuM ke saMskRtano abhyAsa prAkRta vinA adharo che, paNa navya bhAratIya Arya bhASAono-khAsa karIne temanAM junAM svarUpono-abhyAsa to prAkRtanI pUratI jANakArI vinA hAsyAspada che. prAkRta jevI prAcIna bhASA ane tenA sAhityanA adhyayana-saMzodhananI pragatino mukhya AdhAra jUnA graMthonI vAcanAo tathA te sAthe saMbaMdha dharAvatI abhyAsa sAmagrI upara che e kahevAnI bhAgye jarUra hoya. pAlinI vAta karIe to, AkhuM tripiTaka eka nizcita yojanA anusAra pAli TekasTa sosAyaTImAM prasiddha karyuM che. lagabhaga AkhuMye jaina Agama athavA vadhAre cokkasa rIte kahIe to, zvetAmbara athavA ardhamAgadhI Agama bhAratamAM eka karatAM vadhAre vAcanAomAM prakaTa thaI gayuM che, to paNa zAstrIya rIte saMpAdita thayelI, samIkSita vAcanAonI saMkhyA pramANamAM ochI che. ghaNuM prAkRta graMtho koI khAsa yojanA vinA, avyavasthita rUpe bahAra paDelA che. bhAratamAM ke bhArata bahAra vidvAnone te sahelAIthI upalabdha nahotA. prAkRta ane jaina adhyayananI pragatimAM A moTuM vidhya hatuM. prAkRta TekasTa sosAyaTInI sthApanAno vicAra ochAmAM ocho ardhI sadI jeTalo jUno che. arvAcIna kALamAM prAkRta bhASAonA sarvocca vidvAna DaoN. pIzale ATalI vAta to prAkRtanuM binasAMpradAyika svarUpa Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 15 okaTobara 1959 The. I. sa. 1903mAM jaina TekasTa sosAyaTI sthApavAnuM puNyavijayajI) samartha banyA che." vAstavika rIte vicAryuM hatuM ane e vicAra TUMka samayamAM ja mUrtarUpa joIe to prAkRta TesTa sosAyaTInA kAryano AraMbha ja pAmI zakaze evo temano khyAla hato paNa e banI munizrI puNyavijayajIe karyo hato. temaNe potAnA guru zakyuM nahi. e pachI batrIsa varSa bAda, 1935 mAM sva.munizrI caturavijayajInI sAthe "vasudeva-hiMDI " ane mahesura khAte maLelA akhila bhArata prApya vidyA bRhata kalpasUtra' jevA saMkhyAbaMdha mahatvanA prApta pariSadanA AThamA adhivezananA prAkRta vibhAganA pramukha granthonuM saMpAdana karyuM hatuM, ane hastalikhita jJAnabhaMDAro sthAnethI DaoN. pI. ela. vaidhe A muddA upara bhAra mUkatAM mATe gujarAtanA prAcIna pATanagara pATaNamAM Azare kahyuM hatuM, "A kArya mATe arthAta jaina AgamanA paMdara varSa pahelAM AgamonA prakAzana mATe jinAgama zAstrIya saMpAdana mATe pAli TesTa sosAyaTInA dhoraNe prakAzinI saMsada nAme saMsthAnI sthApanA karI hatI. eka saMsthAnI sthApanA TUMka samayamAM karavI paDaze ane e A saMsthAnA temaja muMbaInI jaina zvetAMbara konpharansanA saMsthAne Arthika sahAyanI khAtarI jaina samAje ApavI upakrame munizrI puNyavijayajI ane temanA madadanIjoIze. A ja pariSadanI sane 1937mAM trivendrama zoe bhAratanA bhAgalA pachInA atyaMta anizcita khAte maLelI navamI bekanA prAkRta vibhAganA pramukha samayamAM rAjasthAnanA sarahadI nagara jesalameramAM (je sthAnethI Do. ena. pI. cakravatIe jaNAvyuM hatuM, paNa enA prAcIna graMthabhaMDAro mATe eTaluM ja prasiddha "pAli TesTa sosAyaTInA dhoraNe mahattvanA jaina granthonuM che) Azare be varSa gALyAM hatAM. tyAM emaNe puSkaLa saMpAdana eka nizcita yojanAnusAra zAstrIya rIte hAtha sAmagrI ekatra karI, hastapratonI tulanA ane meLavaNI dharavA mATe eka saMsthAnI sthApanA thavI joIe evuM karI tathA badhI ja mahattvanI pratonI mAIkrophilma je sUcana A vibhAganA mArA purogAmI pramukha Do. nakalo karAvI. eka jaina sAdhu tarIke A lAMbA aMtaroe pI. ela. vaghe karyuM hatuM tene hAdika Teko ApyA vinA emaNe khule page cAlIne pravAsa karavAno hato e huM rahI zakto nathI. A dizAmAM virATa kArya thaI zake khyAlamAM rAkhIe tyAre emanAM dhIraja, khaMta ane ema che. saMkhyAbaMdha Agametara grantho hajI saMpAdananI cIvaTanI kaMIka kalpanA Avaze. amane vizvAsa che ke rAha joI rahyA che temanI vAta na karIe to paNa ghaNA sarakAra, jAhera saMsthAo ane sakhAvatI sajajano AgamagranthonI zAstrIya vAcanAo paNa eka moTI taraphathI sosAyaTIne udAra Arthika sahAya maLaze tathA jarUriyAta che." munizrI puNyavijyajInA zaktizALI ane preraNAdAyaka netRtva tema ja sakriya kAmagIrI dvArA AgamanI A badhAM sUcano Akhare saphaLa thayAM che, ane sane samIkSita vAcanAnuM potAnuM dhyeya eka nizcita dhoraNa 1953mAM bhAratanA rASTrapati DaoN. rAjendraprasAdanA pramANe sAsAyaTI pAra pADI zakaze. A sosAyaTInA Azraya nIce prAkRta TesTa sosAyaTInI sthApanA thaI che. upakrame zakunazAstra ane bhaviSyakathanano sAMskRtika e bhAre saMtoSanI vAta che. prAkRta adhyayananA ItihAsamAM dRSTie bahu rasaprada grantha "aMgavijajA sane 1957mAM niHzaMka rIte A eka zakavatI ghaTanA che. bhAratamAM prakaTa thayo che. ane mArA purogAmI zrI. dalasukha prAkRta ane jaina adhyayananA zraddheya dhuraMdhara munizrI mAlavaNiyAe tenI noMdha lIdhI hatI. AvA kaThina ane puNyavijayajI jemaNe AkhuM jIvana prAcIna granthabhaMDA- vizALa granthanI AvI uttama vAcanA pahelA ja rInA saMzodhana ane saMgopanamAM tathA saMkhyAbaMdha prakAzana tarIke prakaTa thAya che te sosAyaTI mATe paNa purAtana granthonA zAstrIya saMpAdanamAM gALyuM che temano kharekhara eka zubha zakuna che. saMpUrNa sahakAra meLavavAne A sosAyaTI bhAgyazALI thaI che. sosAyaTInA maMtrIo Do. vAsudeva zaraNa agra- prAkRta adhyayananuM vadhatuM mahattva svIkArAyAnAM bIjAM vAla ane zrI dalasukha mAlavaNiyAe yogya rIte ja paNa cihno che. bhaugolika daSTie je prAcIna magadha che, kahyuM che, "sAdhusahaja zista ane ucca saMzodhanAtmaka jyAM buddha ane mahAvIra upadeza ApatA hatA tathA buddhi zaktine lIdhe prAkRta grantha saMzodhananA kSetranA eka mauryo ane guptAnA vizALa sAmrAjyano je kendrIya virATa kAryane ekale hAthe upADavAne teo (munizrI pradeza hato evA bihAra prAMtanI sarakAre thoDA samaya Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNkTobara 1959 16 pahelAM ja bhAratIya vidyAnAM judAM judAM aMgonA saMzodhana mATe traNa saMsthAo sthApI che-saMrakta vidyAnA paraMparAgata kendra mithila pradezamAM darabhaMgA khAte saMskRtanA saMzodhana mATenI saMsthA, prAcIna bauddha vidyApITha mATe vikhyAta nAlaMdA khAte pAli ane bauddha adhyayana mATenI saMsthA; ane trIjI prAkRta, jaina zAstro ane ahiMsA viSayaka saMzodhana mATenI saMsthA, je atyAre mujhaphpharapura khAte kAma kare che, paNa mahAvIranA janmasthAna vaizAlImAM (bAsukuMDa athavA basADha gAmamAM) yogya samaye kAma karatI thaze. A trIjI saMsthA, je sAmAnya rIte vaizAlI insTiTayUTa nAme oLakhAya che te sane 1955 mAM sthapAI hatI, ane DaoN. hIrAlAla jaina jevA zaktizALI ane prasiddha vidvAnanI nimaNuka enA DirekaTara tarIke thaI che. temaNe potAnuM kAma utsAhapUrvaka zarU karyuM che, ane ApaNe vAjabI rIte AzA rAkhIe ke jaina philasUphI, prAkRta bhASA ane sAhitya tathA ahiMsA viSayaka abhyAsa ane arthavimarzanamAM A saMsthA sAro phALo Apaze. upayoga, atyAra sudhI lagabhaga nahivata thayo che. amadAvAda khAte gujarAta vidyAsabhAnA anusnAtaka vibhAgamAM (pAchaLathI zeTha bhoLAbhAI jesiMgabhAI vidyAbhavana) sane 1943 thI 1951 sudhInA ATheka varSa huM ardhamAgadhI ane gujarAtInA prophesara hato tyAre A ja yojanA pAchaLa meM ghaNo samaya Apyo hato, ane ene pariNAme seMkaDo kArDa taiyAra karyAM hatAM. paNa samaya jatAM lAgyuM ke A kAma eka vyakti dvArA eka jIvanamAM taiyAra thaI zake enA karatAM ghaNuM moTuM che. AvI kAryayojanAnAM tamAma aMgone agAuthI pUrato vicAra karyA bAda nizcita samayakrama pramANe te pAra pADavA mATe eka vidyA vibhAgamAM saMkhyAbaMdha niSNAto kAma karatA hovA joIe. mAre mArA kAmanI yojanAmAM pheraphAra karavo paDyo, ane thayelA kAmanA eka maryAdita bhAgano upayoga karIne racAyelo mAro grantha jaina Agama sAhityamAM gujarAta vidyAsabhAe sane 1952mAM prakaTa karyo. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI eka zAkhA mukhyatve A kAma pAchaLa rokAyelI raheze ane meM ekatra karelI sAmagrI tene upayogI thaze, ethI mane khUba AnaMda thAya che. jaina ane bauddha zAstro tema ja bhAratIya darzanamAM nipuNa zrI. dalasukha mAlavaNiyA jevA yuvAna paNa pakava vidvAnanI nimaNuka A saMsthAnA DirekTara tarIke thaI che; ane A viziSTa saMzodhana kAryamAM saMsthAnI jhaDapI pragati thAya ane tene pariNAme bhAratIya vidyAnAM aneka pAsAM upara navIna prakAza paDe evI AzA ApaNe rAkhIe. zeTha kasturabhAI lAlabhAIe potAnA pitAnA maraNamAM ApelA udAra dAnathI sane 1957mAM amadAvAda khAte bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI sthApanA e paNa eka agatyanI ghaTanA che. A navI saMsthA munizrI puNyavijayajInI preraNAthI sthapAI che. samasta pazcima bhAratanAM grAmanagaromAM verAyelA prAcIna jJAna bhaMDAro sahita jude jude sthaLethI hastaprato ekatra karavAno tathA vidvAnone te sulabha banAvavAno A saMsthAno eka uddeza che. vizeSataH prApta ane jaina dharma sahita bhAratIya vidyAnAM vividha aMgo para saMzodhananI A yojanA karavAno paNa teno Azaya che. enI pramukha yojanAo paikInI eka, mekaDonala ane kathanI "vedika inDekasa' tathA malAlasekarakRta "pAli propara neImsa" jevA kaMIka dhoraNe tamAma TIkAcUrNi sameta samagra jaina Agama sAhityanI sAMskRtika suci ("kalcarala inDekasa') taiyAra karAvavAnI che. A ghaNuM moTuM kAma che, paNa sAMskRtika tema ja bhASAkIya daSTie ekasarakhA mahattvanuM che. niryuktio, bhAgo, cUrNi ane TIkAo sahita samasta Agama sAhityanuM granthamAna sAta lAkha zloka karatAM ochuM nathI, ane bhAratanA ItihAsa ane saMskRtinAM A sAdhanono ! bhagavAna mahAvIranI janmabhUmimAM bihAra sarakAre jaina adhyayana mATenuM kendra sthAyuM e samucita che. jaina dharmano uddabhava bihAramAM thayo hato paNa samaya jatAM ane sauthI vadhAre prabhAva pazcima bhAratamAM phelAyo. jaina AgamanI saMkalana mATenI bIjI pariSada vIranirvANa pachI navamI sadImAM saurASTramAM valabhImAM Arya nAgArjunanI adhyakSatAmAM maLI hatI, ane lagabhaga e ja samaye e prakAranI pariSada Arya RnTilanI adhyakSatAmAM mathurAmAM maLI hatI. e pachI vIra nirvANa saMvata 180 (athavA 993) mAM arthAta I. sa. 454 (athavA 467) mAM vaLI eka pariSada "naMdisUtranA kartA gaNAtA devaddhigaNi kSamAzramaNanI adhyakSatAmAM valabhImAM maLI hatI, ane sarva Agamo e pariSadanA upakrame Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 17 oNkaTobara 1959 prathama vAra lakhI levAmAM AvyAM hatAM. jaina itihAsa mAM A eka mahAna ghaTanA che, ane A prakAranI paripadonA sthAna tarIke valabhIne pasaMda karavAmAM AvyuM e ghaNuM sUcaka che. A chellI saMkalanA pachI Agamo uparanuM lagabhaga badhuM ja TIkAsAhitya pazcima bhAratamAM racAyuM che. "navAMgIvRttikAra' tarIke prakhyAta ane AgamonA sarvazreSTha TIkAkAra AcArya abhayadevasUrie (I. sa. no 11 mo seko) potAnI TIkAonI racanA droNAcArya pramukha paMDita pariSadanI sahAyathI gujarAtanA tatkAlIna pATanagara aNahilavADa pATaNamAM karI hatI, ane e kArya paraMparA eka athavA bIjI rIte gujarAtamAM lagabhaga Aja sudhI cAlu rahI che. AgamonAM adhyayana, saMzodhana ane arthadarzananI mahatvanI yojanAo e kArya mATe maulika sAdhanasAmagrIthI samRddha evA A pradezamAM hAtha dharAya e aitihAsika dRSTie paNa samucita che. [ kramazaH] Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ advi tI ya A 2 rya Ama ke "caMdrarekhA aho zrI sumati jina, zatA tAharI, svaguNa paryAya pariNAmarAmI. nityatA ekatA astitA itarayuta, bhogya bhogI thako prabhu akAmI (1) aho zrI he svAmI sumatinAtha prabhu, tamArA jIvananI nirmaLatA, zuddhatA adbhuta che ! tame potAnA guNo jJAna, darzana, cAritra, AnaMda, astitva, vastRtva, nityatva, pradezava, prameya ane agurulaghutva, vagere je dravyanA sahabhAvI dharmo che temAM ane te guNonI kramabhAvI je avasthAo, jene zAstramAM paryAyo kahevAmAM Ave che temAM ramI rahyA cho. AnaMdaravarUpa paNe vartI rahyA cho. nityatA ane anityatA, ekatA ane anektA temaja sattAnA viSayamAM astitA ane nAstitAthI sahita saptabhaMgIthI tamAruM svarUpa samajAya tevuM che. tamArA guNuparyAya te tamArA bhAgya, tenA tame bhogI cho. chatAMye paraparyAya je pugalanA varNa, gaMdha, rasa ane rU5 athavA to zabda tenI tame kAmanA karatA nathI tethI akAma cho, Ama svaguNonA svAmI cho. Upaje vyaya lahe tahavi tehavo rahe, guNapramukha bahulatA tahavi piMDI. AtmabhAva rahe aparatA navi grahe, lokapradezamita paNe akhaMDI. (2) ahI zrI AThe karmoe AvarelA hatA ane hAlamAM je. saMpUrNapaNe prakAze che tevA ApanA jJAna guNa, darzana guNa, AnaMda guNa, samyatvaguNa, cAritra guNa, avyAbAdha guNa, arUpI guNa, agurulaghu guNa, dAna guNa, lAbha guNa, vIrya guNu, bhoga guNa ane upabhoga guNu vagere anaMta guNo che, chatAM temanuM astitva eka AtmarUpa che. temAM dareka samaye navI navI te samayanI anubhUti che. chatAM dravyathI tame eka ja AtmasvarUpa raho cho, anyapaNuM muddala pAmatA nathI. tamArA cetana padArthanA Atmapradezo lokAkAzanA pradezo jeTalA asaMkhya che chatAM tame saMyoga pAmeluM dravya nathI tethI akhaMDa ane avinAzI cho. A badhuM sAmAnyajanane Azcarya upajAvanAruM che. (ahIM agaladhutva eTale sarvajIvanuM tulyapaNuM. gotrakarma uccanIcapaNuM pragaTAvI A guNane Avare che). kAryakAraNapaNe praName tevo dhruva, kArya bhede kare paNa abhedI. kaTtA pariName navyatA navi rame sakala vettA thako paNa avedI. (3) ahI zrI, prabhu, tamAruM dravya avasthArUpa kAryamAM pariName che. ahIM jainasiddhAMtanI kUMcI samajavA jevI che. je dravya pariNAmI na hoya to ene sukhano, duHkhano ke siddhinA AnaMdano anubhava thaI zake nahi. bIjAM sAM vedAnta jIvane apariNAmI nitya mAne che. te jIva AnaMdamaya hoya to tene pariNAma vinA AnaMdanI phuraNA kyAMthI hoI zake? have paramAtmA pratyeka kSaNe potAnI avasthAne vede che te chatAM paramAtmA e avasthA jeTalA maryAdita thatA nathI. avasthAo athavA to paryAyo aneka che, paramAtmA pote eka che. devacaMdrajI jaNAve che ke cha dravyomAM, jIvadravya svataMtrapaNe kartutva dharAvanAruM dravya che. tarkazAstranA hisAbe je svataMtrapaNe ane jAgRtapaNe kArya kare tene kartA kahIe. AvuM kartApaNuM mAtra cetanamAM che. paNa, te paNa koI navInatA utpanna karI pariNamato nathI. potAno je svabhAva che tenA jJAna vaDe te sarvajJatAno AnaMda anubhave che chatAM te bhagavAna strIveda, purveda ane napuMsakaveda jevA dharmane oLaMgI cUkelA che. A paNa prabhuno svarUpa-viSayaka camatkAra che. zu ddha tA bu dha tA deva5ramAtmatA, sahaja nijabhAva bhogI ayogI. sva para-upayogI tA dAmya sa ttA2sI, zakti prayuMjato na prayogI. (4) ahI zrI, jIve kArya 2 anaMta Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana yuga oNkaTobara 1959 he paramAtmA, tamArI nirmaLatA ane tamArI jAgRti paripUrNa che. tame devonA deva evA paramAtmA cho. tame potAnA jJAnAnaMdano sahajabhAva tene anubhavanArA cho. Apane mana, vacana ane zarIranI pravRtti jene AgamamAM yoga" kahevAya che te nathI tethI Apa ayogI cho. tamAro upayoga kahetAM bodhavyApAra to svadravya, paradravya baMne viSayomAM pravarte che. paraMtu tame tamArA paramadivyajIvananA ja AsvAdaka cho. tamArI badhI zakitao sahaja rIte nirmaLa hovAthI pragaTa che. tamAre te zaktione kRtArtha karavA koI jAtano prayoga kahetAM prayAsa karavo paDato nathI. Ama A5nuM paramadivya jIvana te AzcaryonI paraMparA upajAvanAruM che. vastu nija pariNate sarva pariNAmikI, eTale koI prabhutA na pAme. kare, jANe, rame, anubhave te prabhu, tattvasvAmitva zuci tatvadhAme (5) aho zrI sattAnI dRSTie, yogyatAnI daSTie ke sAmarthanI dRSTie sahu jIvo pariNAmika eTale paramaguNonA dhAraka che. paNa eTalA mAtrathI e prabhu thaI jatA nathI. emaNe prabhutA pragaTa karI nathI. jenA guNa pragaTa thayA tene pUjya jANavA ghaTe. A saMbaMdhe paramazrutadhara upAdhyAyajI yazovijayajIe kahyuM che : je je aMze re nirapAdhikapaNuM te te kahIe re dharma, samyagdaSTi re guNakANa thakI, jA va la he ziva zarma. AthI je vastunA nirmaLa pavitra mULadharma arthAta tavanA ghaNI thAya che. A ja mULadharma e dhAma kahetAM siddhapaNAnuM ghara che. temAM je jJAnAdi guNone vize jANIne sahaja pravarte, tene anubhave ane temAM tadrupa rahe te bhagavAna che. AvI adbhuta saMpattino nAtha e mAro mAlika sumatijina che. bhagavAna mahAvIranI tIrthaMkaranAmakarmanI prakRtinA udayathI zizumAM ja aMguThanA vajanathI meru parvata calAyamAna thayelo. AmalakI krIDAmAM devatAne, teNe pizAcarUpa dhAraNa karyuM hovA chatAM prabhue muSTi prahArathI parAsta karyo. A parathI keTalAka bALa jIvo tIrthaMkarano zArIrika baLane cetananuM svAbhAvika baLa mAnavAnI bhUla kare che. paraMtu jaina siddhAMta jemanA mukhamAMthI pragaTa thayo che tevA dharmacakrapravartaka RSio kahe che ke paramArtha dRSTie koI dravya koI anya dravyanuM kArya karI devAne samartha nathI. jIva zarIrAzrita hoya tevo upalaka anubhava jaNAvAthI jIva pudgalamaya che ke pudgadravyanA dharmo dharAve che ema na samajavuM. vaLI jIva che to ja pudgala che ema samajanAra kevalezvaravAdI paNa vizuddha satyane jANato nathI. jIva anya dravyano dhaNI nathI. tenuM aizvarya tenA potAnA ja dravyamAM raheluM che. Ama vastudharma ke paramArthano vicAra karatAM te paradravya para prIti ke Azraya rAkhanAra tatva nathI. to pachI A saMsAranI samasyAnuM nirAkaraNa kyAM thayuM? jIvamAM anAdikAlIna AvaraNa che, te AvaraNane daDha karanAra eka vaibhAvika zakti che. tenA nimitte A jIva pulAnaMdI thaI pudgalanA kArmaNa, taijasa dehane TakAve che ane dArika, vaikriya ane kavacita puNyodaye Aharaka zarIra upajAve che. Ama teno ane pudgalano ekakSetrAvagAha thayo che. paNa svadharmanA AsvAdananA virahamAM ja A pugaladharmIpaNuM cAle che. paraMtu paramArthe- jIvano ane pudgalano zo saMbaMdha? eTale koIpaNu vakhate jIva pugalarUpa thato na hovAthI te kyAreya anyAsakta nathI. tethI mArA ISTa deva sumatinAtha prabhu pugalanA rAgI kaI rIte hoya ? teo to sarvapulAtIta che. tethI to mohanA kSayathI je bhavyo hRdayamAM prabhune anubhave che teo paNa vacanathI te anubhavanuM varNana karI, anya pagalaprItivaMta jIvane te samajAvI zakatA nathI. saMgrahe nahIM, Ape nahIM para bhaNI, navi kare Adare na para rAkhe. zuddha syAdavAda nijabhAva bhogI jike teha parabhAvane kema cAkhe (7) aho zrI jIva navi puSyalI, naiva puggala kadA, puggalAdhAra nAhIM tAsa raMgI. parata Iza nahIM apara aizvaryatA, vastudharme kadA na pasaMgI. (6) ahI zrI, Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 20 oNkTobara 1959 prabhu paravastune mamatvabhAve saMdhare nahIM, bIjA koIne te Ape nahi vaLI paravastune svaparigraha buddhie rAkhe kahetAM bacAve paNa nahi. syAdavAda eTale anaMtadharmAtmaka, nijabhAva eTale potAnI bhUmikA tenA je bhogI prabhu che teo rAgadveSa ke pugalanA zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza tene kaI rIte AsvAde ? teo anaMta-AnaMdamaya svarUpanA ja bhoktA che. tArI zuddhatA bhAsa AzcaryathI, Upaje ruci taNe tatva I , tattvaraMgI thayo, doSathI ubhagyo, doSatyAge DhaLe tattvalahe. (8) ahI zrI, have sAdhanadharma kahe che : he prabho, tamArI zuddhatAnuM jyAre bhAsana thAya athata jJAna thAya tyAre bahu Azcarya Upaje. pachI tevA svarUpanI ruci ane te mATe Ihi eTale pravRtti Upaje. pachI te mumukSu jIva vicAre ke mArI prabhutA kaI rIte pragaTa karavI? A jIva have tattvaciMtanamAM kALa pasAra kare. te pachI te tattvamAM prItivaMta arthAta samyagdaSTi thAya. ane aDhAre pApasthAnakothI virakta thAya. ubhage eTale nivartI ane DhaLe kahetAM rucipUrvaka vaLe. lIhe kahetAM mArge. eTale jIva vairAgya pAmIne tattva saMzodhanarUpa dhyAnadhArAne ArAdhe. paNa zarata eTalI ke jinabhaktinuM sAdhana svIkAre to ja A parama ramaNIya bhUmikAo tene maLI zake, zaddhamAge vadhyo, sAdhvasAdhana saMdhyo, ravAmipratiide sattA ArAdhe. AtmaniSpatti tema sAdhanA navi Take vastu utsarga Atama samAdhe. (9) ahI zrI bhagavAnanA zuddhamArgamAM jIva AgaLa vadhyo ane sAdhya athavA kArya nipajAvavA sAdhanonuM avalaMbana karavA lAgyo. te prabhue Acarela ane upadezela mArganuM anukaraNa karIne sattArUpa mokSalakSmIne prasanna kare che. paNa jevI AtmabhAvanI siddhi thAya che tevA kAraNabhAvo kAryapaNe pariNamIne nivRtta thAya che. kAraNabhAva eTale sAdhanA. utsarga rIte eTale nirapavAdapaNe AtmA potAnI samAdhi jayAre pAme che temAM bAdhakabhAva bilakula na hovAthI sAdhanAne have zo avakAza rahe? mAharI zuddha sattAtaNI pUrNatA teno hetu prabhu tuMhI sAco, devacaDhe stavyo, munigaNe anubhavyo tattvabhakata bhavika sakala rAco (10) aho zrI he bhavyo, tame tavabhakti karIne arthAta vasvarUpa ArAdhIne AnaMda pAmo. zrI devacaMdramuni stuti karatAM kahe cheH "prabhu, tamane munio hRdayakamaLamAM anubhave che, huM tamArI stutirUpe kahuM chuM ke mArI paripUrNa nirmaLatA je nirvANa teno amodha upAya prabhu, tAruM ciMtana che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bola prati bane .. - akasmAta zrI ratilAla dIpacaMda desAI puMDarIkiNI nagarI dhana ane dharmanuM dhAma lekhAtI. tyAM vepArIo aneka vasatA. enI bajAromAM badhI cIjo maLatI. devamaMdiro ane dharmAcAro paNa tyAM aneka hatAM ane karmazara mAnavIono paNa tyAM koI toTo na hato. e nagarIno rAjA puMDarIka jevo nyAyI tevo ja dharmamAM tatpara. koInuM aNahakakanuM ene khape nahIM; ane koIne aNahakakanuM khAvA de nahIM. samajadAra ane zANo paNa evo ke kajiyAne UgatAM ja DAmI de; ane bhAre kaTokaTInA vakhate paNa manane svastha rAkhe ane krodhane to karavA ja na de. prajA ene dharmAtmA tarIke AdaramAna detI ane enI chAyAmAM sukhazAMtino anubhava karatI. rAjAnA nAnA bhAInuM nAma kaMDarIka. e paNa moTAbhAInuM paDakhuM zobhAve evo. bhAInI AjJA thAya to mAthuM hala karavA paNa taiyAra thaI jAya. eneya dharma upara bhAre prema. rAjA puMDarIka to bhAre dUradarzI. nAnA bhAInuM heta e pArakhato hato, ane rAjakAraNamAM rAjasattA mATe khelAtA kAvAdAvA paNa e jANato hato. jyAre kone kevo sattAlobha jAgI UThe, ane e mATe e zuMnuM zuM karI bese e kema kahevAya? eTale eNe bhAre DahApaNa dAkhavyuM: potAne tyAM pAraNe putra mUle ane e rAjyano uttarAdhikArI bane, enI rAha joyA vagara, rAjA puMDarIke potAnA nAnA bhAI kaMDarIkane ja yuvarAja pada ApI dIdhuM. bhAre dhAmadhUma sAthe kaMDarIkanA yuvarAja padano abhika utsava ujavavAmAM Avyo. prajamAM puMDarIka rAjAnI vAhavAha bolAI rahI. enA nirmohIpaNAne sahu abhinaMdI rahyA. ane yuvarAja kaMDarIka? Ame ene moTA bhAI upara bhAre bhAva hato; te divasathI to jANe e moTAbhAIno dAsa ja banI gayo; ane paDachAyAnI jema enA pagale pagalAne anusaravA lAgyo--jANe eno aMgarakSaka ja na hoya? Avo zANo rAjA ane Avo bhalo yuvarAja; pachI prajAne zuM du:kha hoya? Ama ne Ama keTalAMka varSa vItI gayAM. eka divasanI vAta che. nagaranA udyAnamAM koI jJAnI guru padhAryA hatA. emano dhamapadeza jANe aMtaranAM dvAra ughADIne AtmAne jagADI deto. e upadeza rAjA paMDarIkanA aMtaramAM vasI gayo. madhyarAtrano samaya hato. rAjA potAnA zayanAgAramAM palaMga para sUtA hatA. jANe vagara bolya vAsanAne jagAvI de evAM zRMgAra citro cArekora zobhI rahyAM hatAM. mAdaka sugaMdhIthI AkhuMya vAtAvaraNa bharAI gayuM hatuM. paNa Aje emane vilAsa, ArAma ke UMgha harAma banI gayAM hatAM. vicAramagna rAjAjI palaMga uparathI beThA thayA, ane AMTA mAravA lAgyA, jANe pAMjare purAyelo kesarI becena banIne dhUmAbUma karato hato. rANI to joI ja rahI : Aje emane A zuM thayuM hatuM? rAjAjI vicAratA hatA : rAjya ane vaibhava ghaNuM varSa bhogavyAM; ane chatAMya jIvane tRpti kyAM thAya che? ane tRpti kayAre thaze enuM paNa zuM kahevAya? to saryuM atRptinA UMDA sAgaramAM DUbakI lagAvavAthI have to eno tyAga ja karavo ghaTe. dharmane paNa avasara Apavo ja ghaTene? ane yuvarAja kaMDarIka paNa have kyAM nAno che? have bhale e rAjayazrI bhogavato. rAjA puMDarIkanuM mana svastha thayuM, ane bAkInI rAtrI emaNe sukhapUrvaka nirgamana karI. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ okTobara 1950 jaina yuga nahIM ja maLI zakIe? A to mAtra pANI pahelAM savAre yuvarAja kaMDarIka Avyo. pALa bAMdhavAnI ja vAta che." rAjA puMDarIke potAnI vAta karatAM ene kahyuM: "bhAI kaMDarIka, have A rAjyanI dhurA tuM vahana kare ane mane kaMDarIkanuM mana jAgI gayuM hoya ema eNe tarata ja javAba Apyo : "to pachI, evI pALa bAMdhavAnI dharmanI dhurA vahevAnI anumati Apa. meM rAjaya ane bhoga ghaNAM varSa bhogavyAM. chevaTe to dharmanuM zaraNa e ja mane ja anumati kema na Apo? AvuM uttama kArya huM zA mATe na karuM? ane ApanA nAnA bhAI tarIke mane sAcuM zaraNu gaNAya. mAruM mana have saMsAranA tyAgane game te kAma karavAno mAro hakaka Aje bhogavavA do!" mATe jhaMkhI rahyuM che." rAjA puMDarIka paLavAra sAMbhaLI rahyA. emaNe kaMDarIkane baMdhubhakta kaMDarIka to sAMbhaLI ja rahyo : bhAI vagaranuM samajAvavA kahevA mAMDayuMH ghara ke jIvana e kalpI ja zakto na hato. enI AMkhonA khUNA snehanAM AMsuthI ArTa banI gayA. paNa paNa, tuM to hajI.........." e kazuM bolI na zakyo. paNa yuvarAja kaMDarIke vacamAMthI vAya upADI lIdhuM : pharI puMDarIke kahyuM : "bhAI, AmAM navuM paNa zuM che? "bhAI kALa devatAe kaMI lakhata nathI karI ApyuM ke nAnA Ave ane moTA jAya, e to duniyAno niyama moTA pahelAM jaze, ane nAnA pAchaLa raheze. kaMIka che. saue potapotAno samaya thatAM sthAna khAlI karavuM ja vRddho rahI jAya che, ane kaMIka yuvAno paraloka pahoMcI rahyuM : koI samajIne pahelethI e sthAna khAlI karIne jAya che. to mane mArI priya vastu meLavavA do !" AtmAnI zodhamAM jAya; koInI pAse yamarAja e sthAna pachI to kaMDarIkanA vicAre jANe haThanuM rUpa lIdhuM. parANe khAlI karAve! to bhAI, mAro samaya have pUro baMne bhAIo jANe hoDamAM UtaryA. thayo; mAre have javuM ja joIe. emAM udAsa thavAnuM paNa e hoDa IrSAnI nahIM, premanI hatI. nahIM paNa utsava karavAno hoya! A to AtmAne e kalaha rAjya prAptino nahIM, rAjya tyAgano hato. amaratAne paMthe laI javAnI agamacetI." paNa chevaTe nAnA bhAInI vAtano vijaya thayo : have korIkathI na rahevAyuM. e paNa kaMI tyAgamAM AvA lADakavAyA ane AvA hetALa bhAInI vAta che Utare evo na hato ke rAjyanI lAlace moTA bhAIne TALI zakAya? premanA A Avegane kema karI rokI javA devA taiyAra thAya. e paNa jIvanane bhoganA nahIM zakAya? puMDarIke rAjA banIne rahevAnuM kabUla karyuM ane paNuM kartavyanA sAdhana tarIke ja mUlavato. bhAre mahotsava pUrvaka ene gurune caraNe seMpyo. eNe namratApUrvaka kahyuM : "vaDIla baMdhu, ApanA te divase nAno bhAI kaMDarIka muniveza dhArIne moTAvinA mAre mana rAjaya ane A mahela nisAra che. bhAIthI paNa moTo banI gayo; emano paNa vaMdanIya prANa gayA pachI kAyAne zuM karavI? Apa mArA ane banI gayo. te divase rAjA naMdIvardhana ane mahAvIra samasta rAjyanA AtmA cho. Apa jAo ane ame - vardhamAnanA baMdhu premanAM janatAne pharI darzana thayAM. rahIe, e na bane. jyAM Ape tyAM ame! kAyA ane puMDarIkiNI nagarI muni kaMDarIkanA virala tyAgane chAyA kadI judI na thAya ane je rAjaya have Apane abhinaMdI rahI, abhinaMdI rahI ! aprItikara banyuM, enA upara prIti rAkhavAthI paNa zuM?" rAjA puMDarIke jarA makkamatA darzAvatAM kahyuM : "paNa kaMDarIka kyAreka to ApaNe chUTA paDavAnuM ja che ne? to karmazara yuvarAja kaMDarIka have dharmazara muni banI gayA. pachI samajIne jaLakamaLano bodha jIvanamAM kAMna utAravo? emanI saMyama yAtrA akhaMDapaNe cAlavA lAgI. saMsAra choDIzuM, chatAM kaMI saMga thoDo ja chUTavAno che? jarA paNa pramAda na sevAI jAya e mATe e bhAraDa paNa emAMya jeTalI aliptatA sAdhI eTalI ApaNI. pakSInI jema, satata jAgRta rahetA. svAdhyAya ane dhyAna ane A kaMI thoDuM paralokagamana che ke ApaNe tarapha manane vALavAno, ane ema karIne caMcaLa manane Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga oNkaTobara 1959 tyAganA mArge sthira karavAno e haMmezAM prayatna karatA rahetA. vaLI potAnA jIvanane sevAparAyaNa karavAnA hetuthI e munisaMghanI sevA mATe sadA taiyAra rahetA. vRddha, azakta ke bImAra munivaronI sevAmAM e jANe potAnI jAtane ja vIsarI jatA. samaya jatAM, dhImedhIme, emanuM mana tapa tarapha vizeSa vaLavA lAgyuM. pachI to e tapanI emane evI to laganI lAgI gaI ke jANe tapa vagarano divasa emane alUNo ja lAgato. ane tapa karavA chatAMye emanuM mana zAMta ane svastha rAkhI zakatA. samatA sacavAya to ja tapa karyuM lekhe lAge, e vAta jANe emanA aMtaramAM barAbara vasI gaI hatI. A rIte tapane mArga kaMDarIka muni potAnA jIvanane vizuddha banAvavAno prayatna karI rahyA. sAthI munivaromAM ane saMghamAM paNa pachI to kaMDarIka muninA tapasvIpaNAnI anumodanA thavA lAgI ane emanA tapomaya mArga tarapha anya munivarone paNa vizeSa AkarSaNa thavA lAgyuM. muninI tapa-sAdhanA AgaLa vadhI rahI che. muni pote AtmAnA kuMdanane dhamI dhamI vizuddha karavAnA puruSArthano AnaMda anubhavI rahyA che. tapanI ane tapasvIonI jANe tyAM paraMparA lAgI gaI che. muni kaMDarIka ane tapasyA, jANe ekabIjAnAM aMgarUpa banI gayAM che. muninuM nAma letAM tapa sAdhanAnuM smaraNa thaI Ave; tapanuM nAma letAM muni kaMDarIkanuM darzana thavA lAge. paNa, eka bAju AvI utkaTa tapasyA ane bIjI bAju rasa-kasa vagarano sAva nIrasa ane rukSa AhAra; chevaTe zarIra eno bhAra na jhIlI zakyuM; enA A tApe jANe kAyAne zithila banAvI dIdhI. chatAM munie to dehanI vAta sAMbhaLyA vagara ja potAnI tapasyA cAlu rAkhI ane jema zarIra nA pADavA mAMDayuM tema, jANe baLajabarIthI kAma levAtuM hoya ema, emaNe ene tapasyAnI bhaThThImAM vizeSa tapAvavA mAMDyuM, AhAranI nIrasatA ane rukSatA paNa cAlu ja rahI. paNa, chevaTe kAyA vadhu jhIka na jhIlI zakI. eNe jANe potAno dharma bajAvavAno nizcaya karyo. ta5 jIte ke kAyA, e ja jANe hoDa maMDAI gaI. ATalI ugra AtApanAnA pariNAme muninA AkhA zarIranI cAmaDI khujalInA rogathI lipta banI gaI. dAha paNa eTalo thAya, ane khaMjavALa paNa eTalI ja Ave : Akho vakhata khaMjavALyAM kare chatAM khaMjavALa maTe nahIM; ane zarIramAM vadhAre dAha thavA lAge. aMte kAyA asamartha banI gaI ane munine tapano mArga tyajavo paDyo. kAyAe A rIte potAno vijaya meLavyo. kadAca bahu tANatAM tUTI jAya evI tapanI sthiti thaI. have to A roganA upacAra ja karavA rahyA. kuzaLa vaidyonI zodha cAlI. pharatI pharatI A vAta puMDarIkanA kAne pahoMce gaI bhAIne vyAdhinA samAcArathI rAjA puMDarIka bahu ciMtita banI gayA. emaNe gurune vinaMtI karI: "sUrijI, Apa muni kaMDarIkane mArI yAnazALAmAM vAsa karavAnI anumati Apo to emano yogya upacAra karAvI zakAya. upacAranI sAthe pazyanI paNa eTalI ja jarUra che. ane rAmAnugrAma vicaravAmAM e maLavuM muzkela che." anya nagarajanoe paNa khUba lAgaNIpUrvaka vinaMtI muni paNa AkarAM AkarAM taponI ArAdhanA karatAM jANe thAka nahIM paNa AnaMda anubhavI rahyA che. - have to emaNe be be upavAsa ane pAraNuM; e pramANenI ugra tapasyA zarU karI. ane AvI AkarI tapasyAnA pAraNAmAM paNa bane teTalo rukSa AhAra ja e letA. potAnI rasavRttinuM niyaMtraNa karavA jANe emane vizeSa puruSArtha karavo paDato. AvI AkarI tapasyA paNa lAMbo vakhata cAlatI rahI. sUrijIe vinaMtI mAnya rAkhI; ane muni kaMDarIka tyAM rokAI gayA. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga okaTobara 1959 kuzaLa vaidyone teDavAmAM AvyA. vaidyoe AvIne roganuM nidAna karyuM : "ati tapasyA ane rukSa AhAranuM A pariNAma che. eTale snigdha bhojana, zIta auSadha ane tailALaMga jarUrI che. roga asAdhya nathI; du:sAdhya jarUra che. paNa yogya padhdha ane upacArathI kAbUmAM AvI jaze." sevA karanAra svayaM bhUpati, ane sevA lenAra bhUpatinA sagA bhAI ane nagarajano paNa khUba bhaktiparAyaNa, eTale pachI zI vAtanI kamInA rahe? muni kaMDarIkane to mosALe jamaNuM ane mA pIrasaze" jevI lIlAlahera thaI gaI. UMcAM UcAM auSadha apAvA lAgyAM. bhAvatAM snigdha ane svAdu bhojano maLavA lAgyAM. manakAro lakSapAka jevA tailanuM mardana karavA lAgyA. bhakti karanArAo khaDA page taiyAra rahevA lAgyA. jANe ema lAgyuM muni kaMDarIka atyAre yuvarAja ja banI gayA che !! AvA upacAra, AvAM paththa svAdu bhojana; AvI paricaryA : pachI to kevaLa deva vAMkuM hoya to ja roga na maTe ! dhIme dhIme muni kaMDarIkanI kAyA sAjI thavA lAgI. sApa kAMcaLI utAre ema e jUnI cAmaDI vidAya thavA lAgI. have to lUkhI cAmaDI upara snigdhatAnI AbhA prasaravA lAgI. ane chevaTe zyAma banI gayelo deha jANe suvarNa vaNuM banI gayo. khaMjavALa ane dAha to have kevaLa bhUtakALanI vAta banI gaI. muni kaMDarIkanuM citta paNa prasanna rahevA lAgyuM. vaidyoe paNa kahI dIdhuM ke kAyA have pUrNa nirmaLa banI gaI che. have to saMyamayAtrAnAM vrato ane niyamo pALavAno AraMbha karavo ja joIe ane sevela doSanuM prAyazcitta paNa levuM joIe. ane e mATe vinAvilaMbe gurujInI sevAmAM pahoMcI javuM joIe. paNa have Idriyone khAna-pAnano rasa lAgI gayo . hato; kAyAne sevAnI raDha lAgI gaI hatI, ane jIbha to bhAre vAdIlI banI gaI hatI. eTale muni kaMDarIkane tyAMthI vicaravAnuM mana ja thatuM na hatuM. asaMyamI mana jANe kahetuM hatuM : AvuM sukha bIje kyAM maLavAnuM che ? rAjA puMDarIka bhAre vicakSaNa purU hatA. e kaMDarIka muninA mananI zithilatA pAmI gayA. paNa emaNe munine upAlaMbha ke upadeza na ApatAM navo ja mArga levAno vicAra karyo. emaNe vicAryuM ke je eka vAra muni amArI sAme zithila thaI gayA to vAta vaNasI javAnI ane emanI saMyamayAtrA aTakI javAnI ane amArA kuLane bhAre kalaMka lAgI javAnuM! eTale emane moTA banAvIne ja sAce mA lAvavA ghaTe. eTale eka divasa prAtaHkALe muni kaMDarIka pAse pahoMcIne bhAvapUrvaka vaMdana karIne rAjA puMDarIke kahyuM : munivara ! ame saMsArI ane Apa tyAgI, amAro rAga choDyo chUTato nathI; ane Apa kevA vairAgI cho ke sadA jaLakamaLanI jema alipta raho cho ane mohamAyAmAM paDyA vagara sUrijInI pAse javA taiyAra thayA cho." muni kaMDarIke vicAryuM; "rAjavI amArA mATe kevA uttama vicAra seve che? emane je amArI Asakti ane zithilatAnI khabara paDe to emane keTalo saMtApa thAya ? mATe have saMyamayAtrAmAM sthira thaIne anyatra viharavuM ja amane ucita che." ane bIje divase prAtaHkALe ja muni kaMDarIka potAnA gurunI nizrAmAM hAjara thayA. vihAra karI gayA. rAjA puMDarIkanA abola pratibodhe jANe kAmaNa karyuM. rAjA potAnA bAMdhavane saMyamamAM sthira karyAno AnaMda anubhavI rahyA. e veLA dUradUrathI koI madhurasvare bolI rahyuM hatuM : go vALe te govALa lAThI dhArthe vaLe ? je pALe teno dharma khAlI veze nA vaLe! *thAkoSa prakaraNane AdhAre Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go zA la ka ke zabdoM meM mahA vIra-stuti zrI agaracaMda nAhaTA bhAratIya mahApuruSoM meM bhagavAna mahAvIra kA eka mahAna sAdhaka ke rUpa meM viziSTa sthAna haiN| vaise to jainadharma kI paramparA bahuta prAcIna kAla se calI A rahI hai| para vartamAna meM jo bhI jaina tattvajJAna aura AcAra saMbandhI vivaraNa milatA hai, vaha bhagavAna mahAvIra kI hI dena hai| yadyapi siddha koTI ke prApta puruSoM ke vicAroM meM samAnatA hone ke nAte sabhI tIrthakaroM kA upadeza eka samAna hI mAnA jAtA hai, kyoMki sabhI kA lakSa aura gaMtavya sthAna nirvANa eka hI hai| phira bhI apane apane samaya kI AvazyakatA aura sthiti ke anukUla hI upadeza hotA hai| mUla siddhAnta cAhe eka hI hoM para unakA nirUpaNa alaga alaga vyaktiyoM dvArA hone para bhASA, zailI, kisI vacana kI mukhyatA va gauNatA kA antara rahegA hii| bhagavAna mahAvIra ke pUrvavartI bhagavAna pArzvanAtha ke AcArAdi meM jo aMtara thA vaha hameM kezI-gautama saMvAda dvArA vidita hotA hai| donoM tIrthaMkaroM ke sAdhuoM kA jaba ekIkaraNa huA to avazya hI AcAroM meM kucha parivartana yA lenadena huI hogii| jina-kalpa aura sthavira-kalpa se hI Age calakara digambara aura zvetAmbara-do sampradAya ho ge| __bhagavAna mahAvIra ke samaya meM unhIM ke do ziSyoM ne unhIM ke sAmane apane ko sarvajJa yA kevalI ghoSita kiyA aura apanA mata alaga claayaa| unameM pahalA thA gozAlaka / jo bhagavAna mahAvIra kI chadmastha avasthA yAne sAdhanAkAla ke samaya ziSya banA thaa| niyativAda ko lekara usane apanA mata calAyA, jo AjIvaka sampradAyaka ke nAma se prasiddha huaa| samrATa azoka aura usake kaI zatAbdiyoM bAda taka bhI isa sampradAya kA prabhAva rahA, jisakA pramANa hama prApta prAcIna abhilekhoM me pAte haiM / bhagavatI sUtra meM gozAlaka ke bhagavAna mahAvIra ke ziSya hone aura phira apane ko sarvajJa ghoSita vAdavivAda karane ke lie apane tathA mRtyu evaM bhavAntara taka kA ullekha milatA hai| bhagavAna mahAvIra kA eka pradhAna zrAvaka saddAlaputta pahale gozAlaka kA anuyAyI thA phira bhagavAna mahAvIra kA upadeza sunakara unakA anuyAyI ho gyaa| gozAlaka ko jaba usake isa dharma parivartana kI sUcanA milI to vaha polAsapUra meM saddAlaputta ke pAsa AyA aura jaba usane gozAlaka kA pUrvavat Adara nahIM kiyA, to usane saddAlaputta ko apane anukUla banAne ke lie bhagavAna pahAvIra ke guNoM kI prazaMsA usake sAmane hI kii| cAhe usane vaha prazaMsA sacce hRdaya se nahIM kI ho; para bhanavAna mahAvIra ke guNoM kI bahuta hI yathArtha stuti usake kathana meM pAI jAtI hai| sabase pahale gozAlaka ne saddAlaputta ke sAmane bhagavAna mahAvIra kA prasaMga isa prakAra cher3A he devAnupriya! mahAbrAhmaNa yahA~ Aye the ? saddAlaputta-mahAvrAhmaNa kauna ? go0-zramaNa bhagavAna mhaaviir| sa0--bhagavAna mahAvIra mahAbrAhmaNa kaise ? zramaNa bhagavAna ko kisa kAraNa mahAbrAhmaNa kahate ho ? ___ go0-bhagavAna mahAvIra jJAna darzana ke dhAraka haiM, jagatpUjita haiM aura sacce karmayogI haiN| isaliye ve 'mahAbrAhmaNa' haiN| kyA mahAgopa yahA~ Aye haiM ? sa0--mahAgopa kauna ? go0-zramaNa bhagavAna mahAvIra / sa0-devAnupriya! bhagavAna mahAvIra ko mahAgopa kaise kahate ho? go0--isa saMsAra rUpI ghora aTavI meM bhaTakate, TakarAte aura naSTa hote saMsArI prANiyoM kA dharmadaNDa se gopana karate haiM aura mokSa rUpa bAr3e meM sakuzala pahu~cAte haiM, isI kAraNa bhagavAna mahAvIra mahAgopa haiM / kyA mahAdharmakathI yahAM Aye the ? sa0-mahAdharmakathI kauna ? go0-zramaNa bhagavAna mahAvIra / sa0-devAnupriya ! bhagavAna mahAvIra ko mahAdharmakathI kisa kAraNa kahate ho ? Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga go0 -- saddAlaputta ! isa asIma saMsAra me bhaTakate, TakarAte, vAstavika mArgako chor3akara unmArga para calate ajJAnI jIvoM ko dharma samaya kA upadeza dekara dharmamArga para calAte hai, isa vAste amaNa bhagavAna mahAvIra mahAdharma kadhI haiN| kyA mahAniyAMga yahAM Aye the sa 0 - mahAniryamaka kauna ? go0 - zramaNa bhagavAna mahAvIra / sa0 [devAnupriya ! bhagavAna mahAvIra ko mahAniyomaka kisa lie kahate ho ! go0 - isa saMsAra rUpI athAha samudra meM TUbate hue jIvoM ko dharma svarUpa nAva meM pilAkara apane hAtha se unheM pAra lagAte haiM ataH bhagavAna mahAvIra mahAniyamaka hai| sa0 - devAnupriya ! tuma aise catura, aise nayavAdI, ese upadezaka aura aise vijJAna ke jJAtA ho to kyA mere dharmAcArya, dharmopadezaka bhramaNa bhagavAna mahAvIra ke sAtha vivAda kara sakate ho ? go0- nahIM, maiM aisA karane meM samartha nahIM huuN| sa0 [-] kyoM, mere dharmAcArya ke sAtha vivAda karane meM tuma samartha kyoM nahIM go0 - saddAlaputta ! jaise koI yuvA malla puruSa cakare, meMDhe, sUara Adi pazu yA kUkar3a, tItara, calaka Adi pakSI ko paoNya, pU~cha, paMkha jahA~ kahIM se pakar3atA hai; vaise peTana 'a' varga peTUna va varga AjIvana sabhya ' a ' varga ' " C 'ba' varga oNkaTobara 195 hI zramaNa bhagavAna mahAvIra bhI hetu, yukti, prazna aura uttara meM jahA~ jahA~ mujhe pakar3ate haiM vahA~ vahA~ niruttara karake hI chor3ate haiM / isalie maiM tumhAre dharmAcArya ke sAtha vivAda karane meM samartha nahIM huuN| " sa0 [devAnupriya ! tuma mere dharmAcArya, dharmopadezaka zramaNa bhagavAna mahAvIra ke sadguNoM kI vAstavika prazaMsA karate ho| isalie mai tumheM pITha phalaka Adi ke lie nimaMtraNa detA hU~, na ki dharma yA tapa samajha kara merI bhANTazAlA meM jAo aura jo upakaraNa cAhie lekara rho| [ zramaNa bhagavAna mahAvIra pustaka se ] eka virodhI vyakti dvArA kisI vyakti kA saccA guNagAna vAstava meM bar3A mahatva rakhatA hai / vAstava meM sarAhanIya vahI hai jisakI prazaMsA virodhI ko bhI karanI pdd'e| kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhAsada dha na kara bhagavAna mahAvIra kA dUsarA virodhI ziSya unhIM kA jAmAtA jamAli nAmaka thaa| eka sAdhAraNa siddhAnta ko lekara usane apanA alaga mata bAyA, para vaha usake bAda cala nahIM skaa| bhagavAna mahAvIra kI putrI aura mAli kI gRhastha avasthA kI patnI priyadarzanA ko kisa prakAra bhagavAna mahAvIra ke eka zrAvaka DhaMka ne yukti dvArA sabodha diyA, usakA varNana bhI upAsaka dazAMga sUtra meM milatA hai| usase bodha pAkara priyadarzanA aura jamAli ke aneka anuyAyI sAdhu punaH bhagavAna mahAvIra ke saMgha meM sammalita ho ge| ru. 1001 pradAna kara ru. 501 ru. 251 ru. 101 33 kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra " "" 33 jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura bhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAga meM ( khAtA meM ) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru. 2 ( pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai ) Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RATIONAL RELIGION Shri G. C. Dhariwal ments, that quality lies suppressed and the soul tries to assert itself to regain that quality, hence the quest for knowledge. The field of knowledge is so vast that the human race has not been able to acquire full knowledge. It may be, that the soul imprisoned in the body does not know its true goal or the correct method to reach that goal. Nevertheless its quest for more and more knowledge shows that it is one of its inherent properties. A living being, be it a man or a beast, a bird or a plant is composed of two substances, soul and matter. Death means the separation of the two. Body is matter and is visible to eyes while the soul is invisible. Matter has got properties known to science. All these properties exist in the matter composing the dead bodies. Soul is non-matter and therefore its properties cannot be known or investigated in the laboratories. But there are ways and means by which we can investigate the properties of soul. In the first instance let us see what is the difference between the living and the dead. We find that the living have got consciousness while the dead do not have it. When a living being dies, consciousness goes away. Moreover, the scientists have not found any consciousness in any particle of matter. Thus consciousness is one of the properties of soul. Consciousness includes intellect, knowledge, discrimination, judgement etc. Now look at this from another point of view. From the beginning of time, man has been making new discoveries and inventions in all fields pertaining to matter or soul. It has broken matter into atoms and electrons and studied its properties and has put that knowledge to various uses and this quest for more and more knowledge will continue till eternity. There have also been people who have dedicated their lives to researches in the domain of soul-Tirthankaras, prophets, Rishis, Acharya etc. This quest shows that knowledge is the quality of soul. In its worldly environ- You lock a man or even a child in a room; he will resent it and will like to come out. You chain a dog; it will try to break away from the chain and free itself. A dead dog or a dead man would not mind any restriction. Thus every living being wants freedom. What has man not done to gain that freedom, be that the individual freedom or the social or the political freedom. Man has asserted "Freedom is my birth right" and has sacrificed every thing to preserve or to gain that freedom. Even now, throughout the world, nations are struggling to gain political and social freedom, freedom from despots and dictators. Men have formed Governments. i. e. given up part of their freedom for the common good, but there also the principle is 'that Government is best which governs least'. This shows that freedom is also a property of the soul and it is struggling to regain it. It may be that man does not know the full implications of that freedom or the real means to attain it, but his very urge for freedom shows that it is soul's inherent property. RU Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Every man and for the matter of fact, every living being wants happiness and peace. We can understand this better in the case of human beings. All actions of a man are guided by this sole motive. No man acts with a view to get misery. Man's aim is always to get happiness. Whether a man acts as a saint or a scoundrel, his aim is to gain happiness. Is it not peculiar that men act in contrary ways for the same aim? The reason is that they are not clear in their minds what constitutes happiness and what are the correct means to get it. Nevertheless it shows that happiness is a property of the soul and all living beings aspire to get it. No living being wants to die. Even birds and insects have instincts to save themselves from harm and death. Man has always been trying to conquer illhealth, disease, accidents etc. which lead to death and to conquer death itself. Look at the medical and surgical researches. They all go to show that man does not want to die. Why? Because immortality is also a basic property to soul. We thus find that knowledge, freedom, happiness and immortality are the inherent properties of soul. We can in the same way investigate other basic properties. Basic properties of substance are constant. They cannot vary from unit to unit. A number of sample of pure gold will all possess the same property. Their colour, touch, feel, specific gravity will be the same. If a sample is different from a standard sample it shows that it contains some alloy, i. e. foreign matter or impurities. All souls must similarly have constant properties. No two pure souls can differ from one another. If they differ, they can do so only if they have got some foreign matter mixed up with with them, they are then not pure. 28 oNkaTobara 195 We see in the world that even among mankind different degrees of happiness and misery, intellect and stupidity, health and sickness etc., i. e. the intellect qualities of soul are found in different degrees. We also see that animal kingdom and the plant kingdom possess the good qualities in a lesser degree. This means that the embodied souls have got different proportions of foreign matter, attached to them and the less the quantity of foreign matter, the purer the inherent qualities of soul, i. e. the inhernt qualities of soul are covered by foreign matter in different degree in different souls. The natural aim of a living being can only be to remove the foreign matter and attain Purity. The activities and actions of living being show that the soula living being- is exerting to that end to get rid of all foreign matter and to attain the Pure State. But owing to the influence of foreign matter, the embodied soul does not know the right way. It is, so to say, groping in the dark and follows the path of trial and error. There have been souls in the past, who have been successful in their experiments fully or almost fully and they have shown the path for other. But every body is not capable of taking advantage of the results of their experiments. But people do take advantage in different degrees according to their capacities. Those who have no faith in those experiments and their results, naturally get no advantage. Others who have got faith, get benefit to the extent of the strength of their faith and conviction. Even though some have faith, they are incapable of acting upto it and so do not get the full advantage. Even man, the most intellectual among living beings, has got certain weakness, due to the bondage of foreign matter to his soul which does not allow him to act even according to his faith. People know that Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga okaTobara 1959 of an animal or a plant or other lower forms. If for no other reason, at least to make us strive for higher evolution of soul or to make us cautious against the greater degradation of soul, we may assume the higher stage of Heaven and the lowest stage of Hell. Thus we may divide the living beings or the embodied souls under four categories, viz. Heavenly, Human, Subhuman and Hellish according to the degree of evolution of soul. When soul has evolved to perfection, i. e. got rid of matter, it can no longer remain in a body (which is matter) but becomes emancipated, perfect, possessing its inherent qualities unalloyed. That is the stage of Godhood, Parmatman, Nirvana or Moksha. to get intoxicated is bad and yet we find people becoming repeatedly mad with intoxicants. The same applies to other acts. The whole universe is governed by definite laws, the laws of nature. There are laws which concern matter, similarly there are laws which concern the soul. Modern science is busy with the former and has neglected soul. It has enabled man to send satelites thousands of miles away from Earth even to the Moon. It has enabled man to break atom. It has shown man what a tremendous energy is released by breaking an atom and man's researches in the domain of matter continue. There have been men who have made researches in the domain of soul of which we have mentioned above. They have also shown that soul and its combination with matter and also its dis-association are also governed by certain definite laws of nature. They have also discovered the infinite Power of Soul. This science concerning soul is called Religion. It is a pity that modern man has been neglecting this most important branch of knowledge, which shows him the way to happiness during this life and next and the orthdox have degraded it to a mass of superstition and rituals, having no bearing with the purification of the soul and have even made it a means to exploit the ignorant masses. Religion has thus lost its appeal in modern times. Matter is indestructible, it only changes forms. So is soul indestructible and it only changes its form. Both are governed by certain definite laws. Religion deals with laws relating to soul. In accordance with these laws soul assumes the form of a human being, which is comparatively in a higher stage of the purification or evolution of soul, or it assumes the forms We have said that the embodied soul is groping in the dark and follows the path of trial and error. He runs after happiness and in this he clashes against the happiness of others and a conflict starts and instead of happiness, a vicious circle starts creating an atmossphere of callousness. No one can be happy in an atmosphere of callousness. Sometimes he takes to intoxicants to forget misery but thereby he does not get rid of it. Adoption of this method makes matter worse and all people know what happens when a person becomes addicted to drinks. Again some times he comes under the influence of anger, pride, deceipt, avarice and the like and thereby loses the balance of mind and the power of judgement and discrimination. This means the basic property of soul viz. knowledge and consciousness becomes blurred and soul gathers more of foreign matter which is against the desired end. Moreover in the practical world we see these things create enemies and a chain of reactions starts making everybody unhappy. Thus in his pursuit of happiness. he gets unhappiness. Then Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 30 okTobara 1950 what is his guide ? We see in this world that one man runs after luxuries, while the other sacrifices his wealth, his power and his everything, the aim of both is happiness. One practices continence and the other adultery, the ultimate aim being the same. But contrary acts cannot bring the same result. The question arises, which is the right way and what is the guide. Religion was always believed to be the guide and the Seers ordained certain rules for the purpose. These were the moral laws or rules of morality. Different seers made different rules for different categories of people. Some said the Fear of God was the beginning of wisdom. Some described the joys of heaven and the good things for the man in this world as the reward for good deeds and the torture in hell as the punishment for evil deeds. All these proverbs and rules based on these sayings kept men on the right path. But today the faith in God and the seers and their sayings has gone. Nodody believes in the reward of Heaven or the punishment of hell. In the mad pursuit of supposed happiness, he disdains religion and says 'a bird in hand is worth two in the bush'. Why should I restrain myself from doing any act which gives me pleasure simply because somebody says it will lead to disaster. The talk about soul, its evolution or degradation, about God and Religion is regarded as all nonsense. Happiness is regarded as consisting of the ever rising standard of living even of the rich. This needs money. Money has to be obtained by establishing colossal industries and exploiting the undeveloped world by forcing the products of these industries on them. Competition starts among the various manufacturing countries to prcduce cheaper goods by exploiting labour and to capture markets by threat or force of arms. Wars start and spread ruin and then wars start to prevent wars and the world is rushing to its doom. Mad rush of materialism has thrown to the winds all standards of morality and decency. Corruption and crimes are increasing in the world. Neither capitalism nor socialism or communism can stop this rot. The only way to stop this rot is to change the trend of human thought. Matter should not monopolise human thought. The existence of soul and its inherent qualities must be accepted. The reasons why those qualities get corroded inust be studied, how the corrosion can be minimised or avoided and got rid of must be found out. Man must be taught to act on the principles so established. It must not be thought that all this talk about soul and religion concerns only the life after death, that the preaching for purification of soul is only for Nirvana or Moksha or Godhood. Moksha is the ultimate aim or the Ideal. In reaching that stage, a soul has to pass through different stages of purity or evolution and at every stage, he feels and enjoys more and more of the inherent qualities. If we look to 'mankind. some are more fortunate than others because of higher evolution of soul. But in the flush of fortune if they forget the truth and attract impurities to their soul by their actions not only the evolution stops but degradation also sets in. A human being must therefore never neglect this alertness and always keep the ideal before himself. Only if man wakes up to this reality, the world can be saved from the doom that is threatening it. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Modified DESIGN A SANCACAN kAkAjIka aAje Diamond ka PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S. I, n. 4 TOLA W BUY OLD GOLD AND SILVER OANAMENTS AND OTHER ARTICLES - - - - - - W MANILALCHIMANLAL E COSA 88; SHROEF BAZAR, BO`MBAY2CRAME PHONE: now sonuM-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka ENDO Yul nezanala riphAinarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI, baoNmbe buliyana eNsosiezana li. muMbaI-2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa silvara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAinarI maracanTsa buliyana meriMga 87, tAradeva roDa, mubaI na, 7 enDa eseiga DipArTamenTa phona naM. 42795 dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGOR Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mIlsanuM Pin kA pa Da vA 5 ro menejIMga ejanTasa cakravartI sansa eNnDa kuAM. : rajIsTarDa oNphIsa : 22, kenIMga sTrITa, kalakattA mIla naM. 1 kuztIA (pUrva pAkistAna) ochA sau koIne posAya tevA vadhatA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 2 eladharIA (kalakattA) Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwNN www KIKOR UBND OPTISC THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. : LIST OF BRANCHES : Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotab Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager News Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL? * A-its design Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER Shrimler JAINYUG SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 1414-2-5 A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImAM zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaI thI prakaTa karyu. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga taM zrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI.kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e., bI.kaoNma. (laMDana) navembara 1959 zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra mUlya : 25 naye paise Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika * : vyavasthApaka maMDala: zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DI, korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI (taMtrI) bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha (taMtrI) bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra __ dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArpika lavAjama rUpI A 2) be anu kama : na ve ba 2 1 95 9 14 naM. 1 jaina yuganuM trIjuM varSa kAryAlaya noMdha 3 zrI jaina zvetAmbara konpharansa 5 samAcAra saMkalana pU. AcArya zrIvijyadharmasUrIzvarajI mahArAja 7 zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhuno aDhAra bhavamo vipUcha-vAsudeva pU. muni zrIpuNyavijayajI mahArAja 11 jJAnabhaMDAronI samRddhi che. bhogIlAla ja, sAMDesarA ema. e., pIeca. DI. 21 prAkRta ane jaina adhyayananI pragati . 'yaMdarebhA' 28 mananya zrI ratilAla dIpacaMda desAI 30 dharmazuddhino prayoga zrI. ra. mizra 35 vaMcanAkI pragati yaha mAnavajIvanakI adhogati hai Dr. Umakant P. Shah, M. A., Ph. D. 37 Jaina Stories in Stone at Abu and Kumbharia A patramA prakaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. zrI jaina zve. kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlavAdevI, muMbaI naM. 2 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra Fig. 1 A NATIVITY SCENE-BIRTH OF KRISHNA (?) LUNAVASAHI, Mt. ABU. Photo : Dr. Umakant P. Shah] (See p. 37 for description Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Me xofone cok 3 ANT ACASA 4 VAS FIG. 5 LIFE OF SANTINATHA WITH SAMAVASARANA REPRESENTED IN THE CENTRE, JAIN TEMPLE, KUMBHARIA. Copyright: Dr. Umakant P. Shah) [See p. 39 for description Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : junuM 22, navuM 3 vIrAta saM. 2486, vikramArka 2016 6 tA.1 navembara 1950 aMka 1 na bimAriai na vi coriai, paradAraha saMgu nivAriai / thobAha vi zovaM dAai, vasaNi dugu dugu jAiyai // na koIne mArIe, na kazuM corIo, padArAno saMga nivArIe, thoDAmAMthI paNa thoDuM dIe,-(ema) saMsAradu:kha jhaTa ochuM kIjIe. -siddhasena prabaMdha "jaina yuga" , trI jUM varSa dajIna yuganA trIjA varSano AraMbha A * aMkathI thAya che, te prasaMge ame amAro harSa vyakta karIe chIe. jaina yuga"nuM punaHprakAzana e amAre mATe AnaMdano ane gauravano viSaya che. paNa sAthe sAthe ene sarvAMgasaMpUrNa ane atyAranA samayanI mAgaNI pramANe ene jainasaMskRtinuM sAcuM saMdezavAhaka banAvavAne mATe hajI ApaNe ghaNuM ghaNuM karavAnuM bAkI che, e vAta paNa atre bhUlI zakAya ema nathI. Aje vidyAnAM navAM navAM kSetronuM je rIte joDANa thaI rahyuM che, ane jJAna ane vijJAnanA kSetre mAnavInI jijJAsA nave nave rUpe je jhaDapathI AgaLa vadhI rahI che, te jotAM jaina sAhityanA pracAra ke prasAra mATe ApaNe je karavuM joIeemAM to ApaNe pAzerAmAM pahelI pUNI jeTaluM paNa nathI karI zakyA, ema kabUla karyA vagara cAle ema nathI. Aje to jainasaMskRti ane jainasAhitya mATe evo sarasa samaya Avyo che ke je ApaNe thoDo paNa sAco prayatna karIe to enuM anekagaNuM phaLa ApaNane tarata ja maLI zake. "jaina yuga"nI umeda che ke e jaina samAjanI sevA karavAnI sAthe sAthe jainasaMskRtinI sevAmAM paNa potAno vinamra phALo Ape. ame, trIjA varSanA AraMbha samaye "jaina yuga"nA lekhako. grAhako, vAcako. sahAyako ane zubhecchakono hArdika AbhAra mAnIe chIe; ane amArI AvI umedane saphaLa karavAmAM AkhA saMghano amane pUrNa sahakAra prApta thAo, ane "jaina yuga" jainasaMskRtinuM eka namUnedAra saMdezavAhaka bano, evI prArthanA karIe chIe. navA varSanA AraMbha samaye vikramanuM saM. 2015nuM varSa AkhA bhArata dezamAM TheraThera apAra tArA verIne vidAya thayuM che. mAtra gaNyAgAMdhyA pradezone bAda karatAM dezanA lagabhaga moTA bhAganA pradezo upara ativRSTi ane nadIonAM pUre bhAre Aphata varSAvI che. ane A AphatanA kAraNe TheraThera je pArAvAra nukasAna thayuM che tenI pUti to ne mAluma kyAre pUrI thaze, e kahevuM muzkela che, Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana yuga eTaluM sAruM thayuM ke A mATe ApaNI badhI sarakAro paNa ThIkaThIka jAgrata banI hatI ane ApaNI sAmAjika ke rASTrIya saMsthAoe paNa prazaMsApAtra cetanA dAkhavI hatI; tema ja prajA ane prajAnA AgevAno paN satvara kAme lAgI gayA hatA. A badhI tAtkAlika ane jhaDapI madadane kAraNe ja A mahAsaMkaTa ati alpAMze paNa emAM sapaDAyelA janasamUhane mATe sahya banI zakyuM hatuM; ane sAthe sAthe emane prAthamika jarUriyAta rUpa keTalIka rAhata paNa pahoMcADI zakAI hatI. AphatanA kAramA oLA patharAvA ane dekhAvA lAMge che tyAre mAnavInA aMtaramAM ektA ane sahakAranI bhAvanA ApoApa pragaTI nIkaLe che ane aMdaraaMdaranA najIvA ane namAlA matabhedone mAnavI AdhA haDaselI mUke che, e vAtano A varSe ApaNane ane AkhA dezane ThIkaThIka anubhava maLyo che, ema kahI zakAya. paNa du:kha dekhAya tyAM ekarUpa thaIne sahakAra sAdhIe ane duHkha dUra thAya ke sukhanA divaso dekhAvA lAge ke pAchA anekarUpa banI jaI te laDavA-jhaghaDavA mAMDIe ke matabhedonA vAvaMToLamAM aTavAI jaI te mULa dhyeyane bhUlI jaIe, evI caMcaLatRtti koI rIte icchavA jevI nathI. jo ApaNe rASTrarUpe ane samAjarUpe sAce ja jIvavuM hoya ane ApaNI jAtane eka khamIradAra prajA ke samAja tarIke puravAra karI ApavI hoya to sukha ke duHkhathI bharelA divasonI khevanA karyAM vagara ja ApaNe ekatA ane sahakAranI bhAvanA sAdhatA zIkhavuM joI ze. jo ekatA ane sahakArane mATe duHkha ke saMkaTanI ja niraMtara jarUra rahelI hoya to e ekatA ane sahakAra kevaLa pattAMnA ke retInA mahelanA jevAM nakalI ja khanI rahevAnAM; ane aNIne vakhate ApaNane dago daI besavAnAM. bhAratavarSe enA bhUtakALamAM to AvA aneka mAThA prasaMgono dharAI dharAI te anubhava karyo che ane enAM mAThAM pariNAma cheka atyArasudhI paNa ApaNe bhogavI rahyA chIe, ke jyAre chatAM sAdhano, chatI zakti, chatI bhAvanA ane tI saMpattie kevaLa ekatA ane sahakAranI bhAvanAnA abhAve ApaNo deza paradezIonA hAthe anekavAra lUMTAyo ane emanA baMdhanamAM suddhAM paDyo. sAthe sAthe ApaNA dezanA dharmo ane samAjo 1 navembara 1959 paNa veravikhera ane hataprANa jevA banI gayA hatA. A badhuM duSpariNAma mukhyatve ektA ane sahakAranA abhAvane kAraNe ja utpanna thayuM hatuM. eTale dezane mAthe A varSe je apAra Aphata varasI ane emAM ApaNAM lAkho bhAI-bahenoe je ava hutIya nukasAna ane du:kha uDAvyuM ene mATe to jeTaluM duHkha lagADIe ane jeTalI dilagIrI ane sahAnubhUti dAkhavIe teTalI ochI che. paNa AvA moTA duHkhada prasaMge kevaLa lAgaNI ke bhAvanA batAvIne saMtoSa mAnI laIe ke thoDIghaNI madada mATe hAtha laMbAvIne tRpta thaI jaI e eTaluM basa nathI. AmAMthI kAyamI ekatA ane sahakAranI bhAvanAne ApaNA jIvanamAM AtmasAta karIne vaNI levAno saMkalpa karIe ane aMdaraaMdaranA klezo ke matabhedone dUra karIe, e ja bodhapATha levA jevo che. asAramAMthI sAranuM grahaNa karI levAnuM nItivettAoe je udbodhana karyuM che enuM A ja rahasya che. vaLI 2015nI sAlamAM ativRSTinI je AkRta varasI gaI teTalA mAtrathI enAM dupariNAmonI pUrNAhuti thavAnI nathI. enAM kharekharAM mAThAM pariNAmo pAkane mATe kevAM Ave che, ane A varSamAM ApaNe duSkALano sAmano kevo karavo paDe che, e uparathI ja AjathI zarU thatuM vi. saM. 2016nuM varSa dezane mATe kevuM sAbita thavAnuM che, e nakkI karI zakAze. ane enuM pUruM citra UpasatAM to haju ThIka ThIka samaya lAgaze. eTale atyAre to vItelA varSamAM veThavI paDelI muzkeo lIo ane AvatuM varSa kevuM nIvaDaze enI ciMtA : kALa devatAnI cakkInAM A be paDonI vacce ApaNe bhIMsAI ke pisAI rahyA chIe eve samaye ApaNA navIna varSano AraMbha thAya che; tyAre vItelA varSane zubhecchA dAkhavI madhura smaraNo sAthe vidAya ApavAnI ane utsAhapUrvaka navA varSamAM maMgaLa vadhAmaNAM karavAnI prajAmAM hoMza na hoya to emAM prajAno doSa kADhI na zakAya. vaLI jemanI pAse saMpattinA gaMja khaDakAyelA paDyA che emane to anna, vastra. AvAsa ke jIvananI anivArya jarUriyAtarUpa vastuo thoDIka moMghI thAya ke sastI thAya, enI kazI ja ciMtA ke paravA karavApaNuM che ja nahIM. paNa jeo sAva sAdhAraNa sthitinA che, jeo Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1959 Aje raLe ane kAle khAya evI AkAzavRttimAM jIvI rahyA che, jeo garIba che ane jeonI pAse AvakanuM kazuM sAdhana na hoI koInI dayA upara ja jemane jIvavAnuM che emanI hAlata moMghavArImAM jarA paNa vadhAro thaI jatAM kevI muzkelIbharI, kevI dayanIya ane kevI ciMtAbharI thaI javAnI che, e to jene anubhava thayo hoya te ja jANe. eTale atyAre to e ja vicAravA jevuM che. paNa atyAre to jANe A vArtA aMta vagaranI hoya ema ja lAgI jAya che. ane eno ukela kyAre lAdhaze ane sAmAnya ane garIba varga kyAre rAhatano anubhava karaze e kahevuM muzkela che. AzAno koI taMtu najare paDato nathI. Ama chatAM ApaNe eTalI AzA na gumAvIe ke duHkhanA divaso paNa kaMI amaraphaLa khAIne nathI AvatA. rAtrinI jema e paNa kyAreka dUra thaI jaze, ane ApaNAM badhAM bhAI-bhaginIo sukhanA divasono madhura AnaMda mANavA bhAgyazALI thaze, ane pharI pAcho sarvatra sukhanA sUryano prakAza prasarI raheze. sAthe sAthe ApaNe e paNa samajI rAkhIe ke kevaLa zubhecchA ane abhinaMdananI Apale karIne ja saMtuSTa banI rahevAne badale daDha saMkalpazakti meLavIne ApaNe puruSArthI banIzuM ane mALAnA judA judA maNakAone eka sthAne nAthI rAkhanAra dorAnI jema ekatA ane sahakAranI bhAvanAne sajIvana karIzuM to ApaNuM bhAvi avazya ujajavaLa banaze. ane to pachI koI paNa musIbata ApaNI zaktine ane ApaNuM rASTrabhaktine paDakArarUpa nahIM ja banI zake. amane to cokkasa lAge che ke ekatA ane sahakAranI bhAvanA, e ja AjanA yuganI sauthI moTI jarUriyAta che. navIna varSanAM vadhAmaNAM karatI veLAe e bhAvanAnuM mukhya tattva pichAnavuM ane ene jIvanamAM vaNI levAno saMkalpa karavo, e ja navIna varSane mubAraka banAvavAno kImiyo che. amArA vAcakone ane saune navIna varSanAM amArAM abhinaMdana ane navIna varSanI amArI zubhecchA. sau sukhI thAo, koI paNa duHkhI na thAo ane sarvano udaya thAo; e ja AjanA zubhadinanI pavitra prArthanA ! zrI jaina zva tAmbara konpharansa kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha (konpharansa kAryAlaya dvArA) kAryavAhI samitinI eka samitinI sabhA, muMbaImAM uparathI AgAmI adhivezana mAM konpharansanI kAryavAhI samitinI sabhA, muMbaImAM budhavAra tA. 21 oNkaTobara 1959 nA roja baporanA 4-30 vAge konpharansa kAryAlayamAM zrI. mohanalAla lallacaMda zAhanA pramukhasthAne maLI hatI. sAta sabhyo hAjara hatA. te samaye nIce pramANe kArya karavAmAM AvyuM hatuM - (1) chellI beThakanI miniTsa rajU thatAM te bahAla rAkhavAmAM AvI hatI. (2) konpharansanuM AgAmI adhivezana kalakattAmAM meLavavA aMgenI sarva hakIkata upara saMpUrNa vicAraNA karyA bAda, A aMge kalakattAmAM je prayAso thayA te badala AbhAra vyakta karI zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA-paMjAba-aMbAlAnA mahAmaMtrI zrI. bAburAmajI jaina (jhIro) nA tAra ane patrAdi uparathI AgAmI adhivezana mArca, 1960mAM paMjAbamAM bharavA mATenuM AmaMtraNa saharSa svIkArI te aMgenI ghaTatI sarva vyavasthA karavAnuM sarvAnumate TharAvavAmAM AvyuM hatuM. (3) saMvata 2015no hisAba tapAsavA vi. mATe mesarsa bI. ema. mahetAnI kaMpanI, cAra ekAunTanTsanI rUA. 15nA onoreriyamathI oDiTara tarIke nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. taduparAMta sUratamAM jaLasaMkaTathI upasthita thayela muzkelImAM jainonA rAhatakArya mATe zrI dezAI poLa jaina peDhI (sUrata)ne rUpiyA eka hajAranI rakama konpharansa Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara 1959 jaina yuga taraphathI apAI te zrI zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa phaMDa khAte udhAravAnI bahAlI apAI hatI. bAda bIjAM keTalAMka kArobArI kArya aMge sabhAe vicAraNA karI hatI. jaina yuga' vyavasthApaka maMDaLa jaina yuga vyavasthApaka maMDaLanI sabhA tA. 21-10-1959nA roja zrI. caMdulAla vardhamAna zAhanA : pramukhapade konpharansa kAryAlayamAM maLI hatI; je vakhate jainayuganA saMcAlanAdi aMge keTalIka mahatvanI vicAraNA karavAmAM AvI hatI. sAmAnya sabhAsado zrI paryuSaNa prasaMgenI apIlanA pratyutaramAM nIce pramANenA gRhasthoe je sAmAnya sabhAsado banAvI saMsthAne tenI rakama mokalI ApelI che te badala AbhAra mAnIe chIe. agAu noMdhAyela sabhyo 73, (1) zrI. dIpacaMda rAmacaMda vakhArIA, bArazI TAuna dvArA 91 (2) zrI. manubhAI ke. zAha, dahegAma dvArA 60. (3) zrI. jayaMtilAla kAlidAsa mahetA, pAlaNapura dvArA 20, (4) zrI. mohanalAla dIpacaMda cokasI, muMbaI dvArA 11, (5) zrI rAyacaMda haracaMda zAha, valasADa dvArA 20 ane (6) zrI jaina che. konpharansa zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa aMbAlA dvArA 87; kula 362. thAyI samitinA sabhyo ane jena yu.' konpharansanI akhila bhArata sthAyI samitinA sabhyoe baMdhAraNAnusAra prativarSe rUA. 5 pAMcanuM lavAjama moDAmAM moDA mahA vada ] sudhImAM ApavAnuM hoya che. e bAbatamAM konpharansa taraphathI patra ane jaina yuga" dvArA vakhatovakhata sUcanAo apAyA chatAM keTalAya sabhyonuM lavAjama prApta thayela nathI. te sabhyone jaina yuga"nA grAhaka thavA mATe paNa aneka vakhate vinaMtI thayelI che. A pramANe baMdhAraNAnusAra lavAjama nahi mokalanAra aneathavA * jaina yuga"nA grAhaka na thanArane acokakasa samaya paryanta "jaina yuga" mokalI zakAya tevI paristhiti nathI ane tethI A aMkathI teone mokalavAnuM sakheda baMdha karavAmAM Avela che. sva. zrI. vIracaMda pAnAcaMda zAha. jIvananI sArthakatAno saravALo lokavANImAM samAyela che, mana-vacana ane kAyAnA yogathI sadhAyela satkAryonI suvAsa jagatamAM prasare che ane tene ApaNA jIvanamAM utArIe to ja sadgatane kharI aMjali arzI gaNAya"--e pramANenA udgArI zrI. ramaNalAla dalasukhabhAI ke pramukhapadethI jAhera zokasabhAmAM ucAryA hatA. zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa Adi vIsa jAhera saMsthAnA upakrame zrI vIracaMda pAnAcaMda zAhanA muMbaImAM tA. 11-10-1959 nA roja thayela svargavAsa badala zoka pradarzita karavA zrI ramaNalAla dalasukhabhAI zrophanA pramukhapade, zanivAra tA. 24-10- 959 nA roja jAhera sabhA yojAtAM kaoNnpharansanA mukhya maMtrI zrI jayaMtIlAla ratanacaMda zAhe sadgatane eka vIra yoddhA tarIke aMjali arpI hatI. zrI. cInubhAI lAlabhAI zeThe zrI. vIracaMdabhAIno kaoNnpharansa ane bAlAzramAdi jaina samAjanI aneka saMsthAo sAtheno varSo paryantano saMbaMdha ane sevAne khyAla Apyo hato. zrI. bhAIcaMda zAhe jaNAvyuM, ke zrI. vIracaMdabhAInA jIvanamAM sAhasikatA, nIDaratA ane duraMdezitAnAM darzana thatA hatA. zrI. kezarIcaMda jesaMgalAla zAhe varSo pUrvenI dAMDI kUca, rAjakoTa satyAgraha ane muMbaInI koMgresanI laDatamAM svargathe bhajavela bhAganI yAda ApI hatI. bAda 7 navakAra gaNI zokadarzaka TharAva pasAra karavAmAM Avyo hato. zrI. caMdulAla TI. zAha ane zrI. dIpacaMda ma. zAhanA pravacana bAda sabhA pUrNa thaI hatI. AgAmI dhArmika parIkSAo zrI jaina zvetAMbara ejayukezana baoNnI zrI. praphulacaMda babalacaMda modI puruSavarga ane zrI. kAMtAbena babalacaMda modI strIvarga dhArmika harIphAInI InAmI parIkSAo ravivAra tA. 20 DiseMbara 1959nA roja baporanA 1 thI 4 sudhImAM judAM judAM kendromAM levAze. A parIkSAo mATenA pravezapatro moDAmAM moDA tA. 1pamI navembara 1959 sudhImAM baoNnA kAryAlayamAM (zrI jaina zvetAMbara ejayukezana boMrDa,CothI. jaina zvetAMbara kaoNnpharansa, goDIjI biliMga. bIje mALe, 20, pAyadhUnI posTa kAlabAdevI, muMbaI 2) svIkArAze. kSamAyAcanA anivArya kAraNone lIdhe A aMka moDo taiyAra thayo che, je mATe kSamA yAcIe chIe. -taMtrIo, jaina yuga" Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 saMkalana gauravaprada varaNI sane 1962mAM maLanAra oNla IDyiA oNriyenTala kaoNnpharansa (akhila bhAratIya prAcyavidyA pariSada)nA ekavIsamA adhivezana mATenA vibhAgIya pramukhonI cUMTaNI gayA mAsamAM bhuvanezvaramAM thaI, jemAM " prAkRta ane jainadharma" vibhAganA pramukha tarIke pU zrI. puNyavijayajI mahArAja ane dharma ane tattvajJAna vibhAganA pramukha tarIke zrI. paM. sukhalAlajInI varaNI thaI che. kalA ane Tekinakala sAyansa vibhAganA pramukha tarIke prAcIna jaina kalA ane sthApatyanA niSNAta DaoN. umAkAntA premAnaMda zAha cUMTAyA che. yuvAna citrakAra zrI. zAMtilAla zAha doDha varSanA yuropanA abhyAsa -pravAsethI tAjetaramAM pAchA pharyA che. zrI. zAhe ITalI, jarmanI, holenDa, phrAnsa, speIna, IglAMDa, skoTalAMDa, vagere dezonI mulAkAta laI tyAMnI kalA pravRttino abhyAsa karyo che. perisa, roma, myunica, hega, emasTaraDAma ane laMDanamAM temanI kalAkRtionAM pradarzano yojAyAM hatAM. A pravAsa pahelAM bhArata sarakAranI ziSyavRttithI madrAsanI zilpazALAmAM zrI. zAhe be varSano abhyAsakrama pUro karyo hato. madrAsa, kalakattA ane kolaomAM bharAyela temanAM citromAM pradarzanothI prabhAvita thaIne, pazcima jarmanI ane holenDanI sarakAre kalAbhyAsa mATe ziSyavRtti ApI hatI. be mAsa agAu temanAM cunaMdAM citro ane "eciMsa'nuM pradarzana laMDanamAM bhArata elacI zrImatI vijayAlakSmI paMDita khulluM mUkyuM hatuM. bhAratIya citrakalAnA vividha namUnAo rajU karatA gujarAtI sAhitya pariSadanA vIsamA saMmelananA kalApradarzanamAM zrI zAMtilAla zAhanA citro khAsa dhyAna kheMcatAM hatAM. zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAI ane temanA kuTuMbIjanonI sahAyathI be varSa pUrve zarU thayela zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranA mukhya saMcAlaka (DAyarekaTara) tarIke zrI. dalasukhabhAI mAlavaNiyAnI nimaNuka thayela che. zrI. dalasukhabhAI mAlavaNiyA hAla banArasa hindu yunivarsiTImAM jenadarzananA adhyApaka che. udAra sakhAvata amadAvAdamAM judIjudI kolejonuM saMcAlana karatI amadAvAda ejyukezana sosAyaTIne zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAIe rUA. 1,85,000 bheTa Apela che. A rIte eNjyukezana sosAyaTIne atyArasudhImAM zeTha zrI kasturabhAI taraphathI chatrIsa lAkha rUpiyAnI udAra sakhAvata maLela che. te uparAMta gujarAta yunivarsiTIne zeThazrI kasturabhAIe agAu bAra lAkha rUpiyA arpaNa karyA hatA. betAmbara mUrtipUjaka vibhAgane sparzatA samAcAra tA. 20mI sudhImAM dara mahine nIce jaNAvela saranAme mokalavA nimaMtraNa che. A samAcAra kA ane muddAsaranA spaSTa hastAkSaramAM zAhIthI lakhelA hovA joIe, samAcAra mokalanAre potAnuM pUruM nAma, saranAmuM jaNAvavuM jarUrI che. taMtrIo, "jainayuga" C/o zrI jaina vetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDIMga 20, pAyadhunI, muMbaI 2 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M Modified DESIONE vika ACECOCESS Gold :00 DULCOCO d Cana PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 5, 1, 1/2 & 1/4 TOLA W QUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES. PHONE: obs MANILAL CHIMANLAL E COM 188, SHROFF BAZAR,BOMBAY 2 GRAM: T "MAJI sonuM-cAMdI-laeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka DOMBAY41 nezanala riphAInarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI, bombe buliyana eNsosiezana li. muMbaI- 2 tema ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sivara nAITreTa banAvanAra ane vecanAra laeNboreTarI ane riphAInarI maracandrasa buliyana mekiMga 87, tAradeva roDa, mubaI na, 7 enDa eseiga DipArTamenTa phona naM. 42795 3 dhanajI TrITa, muMbaI - 3. tAra: ARGOR Ama A Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zra ma Nu bha ga vA na ma hA vIra prabhu no aDhA 2 mo bhava tri pUchavA sudeva pU. AcArya zrI vijyadharmasUrIzvarajI mahArAja guNanI prApti, A badhI saMsArI jIvAtmAnA vikAsane kramanI prAthamika avasthAo che. ekavAra AtmAno vikAsa zarU thayA bAda amuka jIvAtmAo evA paNa hoya che, ke jeno kramazaH uttarottara vikAsa cAlu rahe che. vikAsano prAraMbha thayA bAda prAyaH temAM avarodha Avato nathI ane evuM paNa bane che ke je bhavamAM samarzananI prApti te ja bhavamAM bhAva cAritra. kSapakazreNi upara ArohaNa ane kevaLajJAna sAthe mokSa paNa hAjara thAya che. paNa AvI uttama paristhitivALA jIvo ghaNI a9pa saMkhyAmAM hoya che. zAstra-siddhAntomAM be prakAranA saMsArI jIvo varNavyA che. amuka jIvo kSatigmA vALA hoya che. jyAre amuka jIvo guNitaIA vALA hoya che. [ ahIM zramaNa bhagavAna mahAvIrano soLamo "vizvabhUti muni'no bhava varNavAyo che. have te pachInA bhavonuM ane temAM paNa mukhyatve aDhAramA- 'tripurNa vAsudeva" nA bhavanuM A lekhamAM mukhyatve Alekhana zarU karavAmAM Ave che.-saMpAdaka, "jainayuga'] vizvabhaktinA jIvanamAM avanavA raMgo vizvabhUtino bhava gRhasthAzrama temaja sAdhujIvananI apekSAe avanavA raMgathI bharelo hato. rAjakulamAM rAjakumAra tarIke janma, adbhuta zArIrikabala, vaDIlonA pakSapAtI jIvananI jANa thatAM manomaMdiramAM vairAgyano udbhava ane cAritragrahaNa, saMyamI jIvanamAM jJAna-dhyAna sAthe mAsakSamaNa-mAsakSamaNa jevI ugra tapazcaryA, mathurAmAM pAraNA prasaMge gocarI mATe jatAM gAyanI haDapheTathI bhUmi upara paDI javAnA avasare vizAkhana-dIe karelo upahAsa, e upahAse janmAvela vizAkhanandI upara vairavRtti ane bhavAMtaramAM badalo levA mATe karela niyANuM, chevaTe AlocanA karyA sivAya AyuSyanI pUrNAhRti tema ja sAtamAM zukra devalokamAM mahaddhika deva tarIke utpatti A pramANe soLamo bhava vizuddha ane saMkilaSTa pariNAmo tevI ja zubha-azubhapravRttinA citravicitra bhAvothI bharapura hato. jIvanA be prakAra-kSapita karaze ane guNita kamaza je jIvAtmAone Aja sudhImAM ekavAra paNa sammadarzanajanya AtmajJAna ane te pahelAnI bhUmikAo prApta thayela nathI, tevA AtmAone to hajI vikAsakramano prAraMbha ja thayo nathI. te AtmAo to haju ajJAnanA ghora aMdhakAramAM aTavAI rahelA hoya che. camapudgala parAvarta kriyAnI abhiruci, mArgonusArinA jinavANInuM zravaNa karavA mATe aMtarano prema ane tenA phaLa svarUpe kathAonI maMdatA thavA sAthe sammadarzana AtmAno Aroha-avaroha ane bhavya-abhavya jIvo game te chavayonimAM utpanna thayA bAda svAbhAvika rIte je AtmAone anya jIvonI apekSAe ochAmAM ochuM karmabaMdhana ane vadhu pramANamAM karmanirjarAno prasaMga maLato hoya evA AtmAone kSatijJA kahyA che. ane je AtmAo je je jIvAyonimAM utpanna thAya tyAM vadhu-vadhu karmabaMdhana karavA sAthe ochAmAM ochI karmanirjarA karanArA hoya tevA AtmAone guNatawA tarIke saMbodhyA che. A be prakAranA saMsArI jIvanamAM je AtmAo kSatijarnArA hoya che te AtmAono ekavAra guNasthAnakanI bhUmikA upara Aroha thayA bAda prAyaH avaroha thavAno saMbhava alpa pramANamAM hoya che paraMtu je AtmAo tirmArA hoya che teone prAthamika Aroha prApta thavo e jema atyaMta muzkela che, te pramANe ekavAra Aroha thayA bAda ArohamAM ne ArohamAM ja TakI rahevuM te to atyanta muzkela che. mAtA mAdevA sarakhA koIka ja bhavya AtmAo prathama kakSAmAM che jyAre bhavyAtmAono Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1950 moTo samudAya bIjA naMbaranI kakSAmAM hoya che. abhavya AtmAo mATe to Aroha kiMvA vikAsanuM sthAna ja nathI. e abhavya jIvo bhale ekendriya hoya ke paMcendriya hoya, manuSya thAya ke tiryaMca thAya. devano avatAra pAme ke nAraka tarIke utpanna thAya paraMtu aMtaraMga dRSTie te AtmAno koIpaNa kALe vikAsa thayo nathI ane bhAvi kALe thavAno paNa nathI. ane e kAraNe ja temane abhavya gaNavAmAM AvyA che. jIva ane ajIva jema anAdi pariNAmika bhAvo che te pramANe bhavyatva ane abhavyatva e paNa anAdi pAriNAmika bhAva che. jIva te traNeya kALamAM jIva ja che, ajIva e traNeya kALamAM jema ajIva ja che tema bhavya koIpaNa kALe abhavya na thAya ane abhavya koI kALe bhavya na thAya. jaina darzanano A sanAtana siddhAMta che. guNasthAnakomAM Aroha-avaroha nayasAranA bhavamAM bhagavAna mahAvIra devanA AtmAne samyagdarzana prApta thayA pachI maricchio bhava vizvabhUti munino bhava vagere bhavomAM AtmAnA vikAsakramanI apekSAe Aroha-avarohanI paristhiti cAlu rahela che. eka bAjuthI rAjayabhavano parityAga karavA sAthe saMyamano svIkAra ane ugratomaya jIvanamAM kevo uca kakSAno AtmAno vikAsa, e ja saMyamI jIvanamAM jarA potAnA upahAsano prasaMga prApta thatAM ahaMbhAvanA kAraNe niyANuM bAMdhavA jevI kayAM ekadama adhogAmI AtmAnA avarohanI dazA ! jarathara gaTiyaM 46, 5ratha6 varitro mAyA. "koIvAra karmasattA balavAna bane che, ane koIvAra AtmasattA balavAna bane che? e zAstrIya vAkyono AvA Aroha-avaroha bharyA jIvanaprasaMgathI spaSTa khyAla Ave che. sAtamA guNasthAnathI uparanA sarva guNasthAnomAM kSapakazreNinI apekSAe AtmA mATe kevaLa AroTanI ja avasthA hoya che. abhavya ane durbhavya tema ja jatibhavyo mATe sadAya avarohanI prAyaH avasthA hoya che. ane Asannabhavyane prathama guNasthAnathI chaThTha guNasthAna sudhI-apekSAe sAtamAM guNasthAna sudhI Aroha-avaroha ema ubhaya prakAranI prAyaH avasthA hoya che. thayA ane devalokamAM devabhavanuM AyuSya pUrNa thayA bAda jaMbuMdIpanA bharatakSetramAM potanapura nagaranA prajApati rAjAnI mRgAvatI rANInI kukSithI, tripuTa vAsudeva tarIka temano janma thayo. vizvabhUti muninA bhavamAM bhagavAna mahAvIra prabhunA AtmAe je niyANuM karela hatuM, ke "mArA cAritraparyAyamAM meM je kAMI tapazcaryA vagere dharmArAdhana karela che tenA phala tarIke mArA dilamAM eka ja abhilASA che, ke have pachI prApta thanArA manuSyabhavamAM huM atyanta balavAna banuM ane e balavaDe vizAkhanandInA upahAsano badalo laI zakuM. " dharma je dharmabuddhithI thAya to to e dharma anantarapaNe ke paraMparApaNe AtmAne mokSe pahoMcADe che. paraMtu e ja dharma, dharmabuddhine badale dhana-dolata-zArIrika bala, vagere bhautika sukhanI buddhithI ja thAya, athavA dharmapravRtti karyA bAda tenA phala tarIke ekAMte bhetika sukhanI ja bhAvanA je pragaTe to amuka samaya sudhI ekavAra bhautika sukhanI prApti to ArAdhelA dharmanA prabhAve avazya thaI jAya che paraMtu pariNAme e bhautika sukhanI pAchaLa AtmAnuM ubhaya prakAre adhaHpatana thAya che. vizvabhUti muninA bhavamAM karelI saMyama ane tapodharmanI je ArAdhanA AtmAne a95 samayamAM anantanuM prabhutva prApta karAvanArI hatI te ArAdhanAnI pAchaLa tevA prakAranI bhavitavyatAnA yoge ekAnta bhautika sukhanI abhilASAthI bharapura niyANAnI vRtti pragaTa thatA mohanuM prAbalya khUba vRddhi pAmyuM, aDhAra pApasthAnako paikI prathamanA hisA, asatya, corI, maithuna, vagere pAMca dravyo pApo che. paNa tyAra pachInA krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, vagere pApasthAnakomAM bhAvapApanI pradhAnatA che-jIvanamAM jeTaluM dravyapApanuM jora teTalA pramANamAM aghAtI karmanI azubha pravRtio (pApa-prakRtio ) no AtmAne baMdha thAya. ane jeTaluM rAga dveSa-vairavRtti, vagere bhAvapApanuM prAbalya teTalA pramANamAM mohanIya, vagere ghAtakarmano tIvra baMdha thAya ane tenA phaLa svarUpe bhAvikALe AtmAnuM adha:patana thatuM jAya. jIvanamAM niyANAnI vRtti pragaTa thavI e paNa eka prakAranuM prabala bhAvapA5 che. niyANuM karavA pahelA ane niyANuM karyA bAda vizvabhUtimuni paMcamahAvratadhArI hovAthI hiMsA-asatya-vagere dravyapApano temanA jIvanamAM lagabhaga abhAva che, ane tenA kAraNe dravyapu nuM jora hovAthI sattaramA bhave pApa ane bhAvapApanA vicAraNA vizvabhUtimuni AyuSyapUrNa thaye, vaimAnika nikAyanA bAra devaloka paikI sAtamA devalokamAM deva tarIke utpanna Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga navembara 1950 sAtamuM svargaloka ane aDhAramA bhave tripRSTha vAsudevano bhava prApta kare che. jIvanamAM jeTalo jeTalo pApano tyAga teTalo teTalo dravyadharma ane tenA phalasvarUpe punyodayanA kAraNe svargAdi bAhya sukhanI prApti thAya te ja pramANe jIvanamAM jeTalA aMze bhAvapApano tyAga teTale aMze bhAva dharma ane tenA prabhAve AtmAne samyagdarzana, vagere anyattara guNonI anukalatA pragaTa thAya che. tripa izalAkA puruSo aDhIdvipamAM 5 bharata, 5 eravata ane 5 mahAvideha ema karmabhUminA kSetro 15 che. e paMdara karmabhUmi paikI pAMca mahAvideha kSetromAM tIrthakara cakravartI vagere zalAkA puruSono virahakALa nathI. paraMtu pAMca bharata ane pAMca aitrita kSetromAM kALacakranuM parivartana hovAnA kAraNe tIrthaMkara cakravartI vagere uttama puruSono sadAya saddhAva nathI hoto. avasarpiNImAM tRtIya ArAnA paryanta bhAgathI caturtha ArAnA paryanta bhAga sudhImAM ane utsarpiNImAM tRtiya ArAnA prAraMbhathI caturya ArAnA prAraMbha pachI amuka kALa sudhImAM covIza tIrthaMkaro, bAra cakravartI, nava vAsudeva, nava prativAsudeva ane nava baladeva ema besaH zalAkA puruSo zAstrokta maryAdA pramANe avazya thAya che. tIrthakaro ane cakravartIo - temAM tIrthakara bhagavaMto dharmatIrthanA pravartaka mahAgo:mahAnirdhAmaka, mahA mAyaNa mahA sArthavAha yathAvata dharmacakravatI hoya che. tIrthakare pravartAvelA dharmatIrthanA AlaMbanathI asaMkhya AtmAo muktisukhanA adhikArI bane che. tIrthakara bhagavaMto pote paNa AyuSya pUrNa thaye nirvANapada prApta kare che. azokavRkSa vagere aSTa mahApratihAryo, vagere bAhya atyaMtara ekavarya e tIrthaMkara devo sivAya koIne paNa saMbhavatuM nathI. ane e kAraNe ja e bhagavaMto dharmadeva gaNavAmAM AvyA che. cakravartIo bhAnavagaNanA Indra athavA naradeva tarIke gaNAya che. cha khaMDanuM aizvarya temane prApta thayela hoya che. batrIsa hajAra mukuTabaddha rAjAo cakravatInI AjJAne AdhIna hoya che. cauda ratna ane navavidhAnanI punyodayathI temane prApti thAya che. hajAro yakSadevo cakravartInI sevAmAM hAjara rahe che. A apUrva vaibhava prApta thayA pachI-je cakravartIo vairAgyavAsita banI cAritra grahaNa kare che te mahAnubhAvo mokSa athavA svargalokane prApta kare che, paNa je cakravartao pApAnubaMdhI punyodayavALA hovAthI viyAyanI tIvratAnA kAraNe vairAgya raMgathI vaMcita rahe che. te cakravartao AyuSya pUrNa karI naraka gatinA adhikArI thAya che. A avasarpiNI kALe bharata kSetramAM thayelA bharata vagere bAra cakravartIomAMthI ATha mokSe gayA che. be svargalokamAM gayA che ane subUma tathA brahmadatta baMne cakravartIo sAtamI narake pahoMcyA che. vAsudevo tathA prativAsudevo ane bakSadevo vAsudevI nizcitapaNe pUrvabhavamAM niyANuM karIne ja vAsudevapaNuM prApta kare che. ane vAsudevapaNAmAM aneka duSkamAM karavA dvArA narakagatimAM ja jAya che. vAsudevone narakagati sivAya bIjI gatino abhAva hoya che. prativAsudeva aneka raNasaMgrAmo vagere karIne traNa khaMDanuM sAmrAjya bheguM kare. daramiyAna vAsudevane te pradezamAM janma thAya. yogya vacce vAsudeva prativAsudevano vadha karI tenA trikhaMDa sAmrAjyano bhoktA bane. soLa hajAra sAmaMtarAjAo tenI AjJAne ziromAnya karanArA hoya, sAta ratnanI paNa temane prApti thAya. te kALanA mAnavIomAM sarvathI vadhu phAyabala temane vartatuM hoya ane badhI bhogapabhoganI sAmagrI pAchaLa masta banI aneka prakAranA pApAcaraNa sevI narakamAM cAlyA jAya. vAsudevo mATe zAstrakathana A pramANe che. prati vAsudeva ane vAsudeva baMne paraspara pUrva janmanA avazya verI hoya che. prati vAsudeva potAnI zaktithI va paryata anekaprakAranI jahemata uThAvI traNukhaMDanuM aizvarya bheguM kare. paNa potAne e ezvaryano bhogavaTo karavAno samaya Ave te pahelAM ja yauvanavaye pahoMcelA vAsudeva game te kAraNe prativAsudeva sAthe raNasaMgrAma karI, tenA cakravaDe teno ziraccheda karI, prativAsudevane yamasadanano atithi banAve. ane raudradhyAnamAM paravaza banelo prativAsudeva narakagatimAM cAlyo jAya. baladeva ane vasudeva baMne sagA bhAI hoya. baMnenA pitA eka paNa mAtAo judIjudI hoya, ema chatAM baMne-bhAIomAM ananya snehasaMbaMdha vartato hoya. ekabIjA, ekabIjA vinA rahI na zake. eTalI paripara prIti hoya paraMtu baMnenA aMtaraMgajIvanamAM Abha-jamInanuM aMtara hoya che. vAsudevanuM jIvana jeTaluM pApamAM parAyaNa hoya baladevanuM jIvana teTaluMja dharmaparAyaNa hoya eTaluM ja nahi paNa avasare baladevano AtmA verAgyaraMgathI raMgAya-dIkSA grahaNa kare. jJAna-dhyAnaane saMyamanapanI ArAdhanA karI sakalakarmano kSaya Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga karavA dvArA mokSe jAya athavA chevaTa vaimAnika nikAyamAM svargalokanA adhikArI thAya. pAMca bharata ane pAMca bhairavata kSetromAM pratyeka varSathI tathA utsarpiNI daramiyAna upara jaNAvyA pramANe trezaTha zalAkA puruSo thAya. e vezA lAkA puruSo paikI covIza tIdhAma devo to nizcitapaNe te ja bhavamAM muktigAmI hoya che bAkInA bAra cakravartIo, nava vAsudevo, nava prativAsudevo ane nava baladevo paikI upara jaNAvyA mujaba koI muktimAM, koI svargamAM ane kI narakamAM nApa che. ema chatAM svarga ane narakamAM janArA e AtmAo amuka vo bAda pare to avazya moMDhAgAmI ja hoya che. putrInI sAtheja pitAe karela gAMdharvalagna bhagavAna mahAvIra prabhuno AtmA-sattaramA bhave zukra devalokanuM AyuSya pUrNa karI A bharatamAM potanapurA nagaranA rAjA prajApatinI rANI mRgAvatInI kRtithI putra tarIke janma pAmyA putrano Atma mAtAnI kukSimAM garbhapaNe utpanna thayo tyAre mAtAne sAta mahAsvapno AvyA hatA. arihaMta athavA cakravartInI mAtA cauda mahAsvapnane joIne jema jAmUta cAya che tema vAmadevanA mAtA sAta mahAsthAne joI ne naMge che. potanapuranA rAjAne be rANIo hatI. ekanuM nAma bhADA, ane bIjInuM nAma magAvatI. bhAgyuM viTi rAjkalanI kanyA hatI ane rAjA prajApati sAthe yogya samaye pANigrahaNa thayA bAda saMsAra sukha bhogavatA eka putra ane putrIno anukrame rANI bhadrAe janma Apyo hato. putranuM nAma cakSamArga hatuM, ane te khaladeva tarIke janmyA hatA. temaja putrInuM nAma mRgAvatI hatuM ane tenuM bhaviSyamAM potAnA ja pitA sAthe garva lagna thatAM eka vakhatanI putrI !!= H navembara 19pa9 putrI pachInA samayamAM rAjAnI rANI banI hatI. prasaMga evo banyo, ke putrI mRgAvatI yauvananA AMgaNAmAM praveza karatAM tenA sarva aMgo saMpUrNa kalAe khIlI kAyA. rAjakuLamAM janma, 25-lAvAnI suMdara saMpatti ane bhavananA kAraNe aMgopAMgonA vikAsa tarapha daSTi janAM koI vadhu paDatA pApInse rAjAnA haiyAmAM vikArI vRtti pragaTa thaI. pazu putrIcArja pANiyaNano prasaMga khate zI rIte ? A vicAraNAe rAjAne muMjhavaNamAM mukyA. buddhino durapayoga paNa thAya ane payoga paNa thAya. rAjAe buddhino durUpayoga karavAnuM nakkI karI eka avasare rAjasabhAmAM hAjara rahelA maMtrIo, sAmaMto temaja prajAjanone saMbodhIne prazna karyo ke--" rAjya mahelamAM je ratnanI utpatti thAya tenI mAhi konI ? " rAjAnA kathanamAM kyAM upara raheluM che. te sarala AzayavALA maMtrIo vagere na samajI zakyA ane bhAya beMka sAthe moMthI zaiyA - jemAM puchavAnuM zuM hoya ! rAmahelanAM upanna thayela rananI mAlikI rAjAnI ja doya che. maitrIo vagerene kAra kalAthI vacanabaddha karIne sarvakoI te ghRNA Upaje tevuM putrI sAthe gAMdharva lagnanuM rAjAe turata adhaTata kArya karyuM. rAnanuM mukhyanAma to vadhu pratizatru hatuM. paNa potAnIja putrI sAthe khAvuM ati kArya thatAM nagarajanoe potAnI putrI rUpI prajAnA patti banavAnA kAraNe prabapina evuM nAma sthApana karyuM. ane be mRgAvatInI sAthe sAMsArika sukha zIMgavatA rAjya praznapatine tyAM ApaNA zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhuno AmAM tri vAsudeva tarIke utpanna thayA. karmanI kevI akaLa gati che? moha mahArAjAnI kevI ajaba lIlAo che? te mATe AvA prasaMgo e pratyakSa pramANo che. [ * ma zaH ] : Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna bhaMDAro nI samRddhi pU. munizrI puNyavijayajI mahArAja RI nayanu vItarAH | mAnanIya vidvAna sajajano viduSI mAtAo ane baheno! Apa saue mane je sthAnethI bolavAnI pharaja pADI che te sthAnethI ghaNA vidvAnoe ApaNane ghaNI ghaNI rIte mArgadarzana ApyuM che. eTale mArA vaktavyamAM punarukti Ave ke kAMI navIna sUcana na jaNAya to Apa sau kSantavya gaNazo. Apa saue mane je sthAnethI bolavA Ubho karyo che, e sthAna ghaNI javAbadArIvALuM che eno mane saMpUrNa khyAla che, ethI AvA javAbadArI bharyA sthAnethI bolavAmAM eka rIte kharA svarUpamAM kSobha thAya e svAbhAvika che. ema chatAM Apa saue vizvAsapUrvaka mArA upara je javAbadArI mUkI che te mATe yogya karavA huM jarUra yathAzakita prayatna karIza. sAmAnya rIte vibhAgIya pramukha chellA adhivezanathI cAlu adhivezana daramiyAna bahAra paDelI che te viSayanI navIna kRtionuM siMhAvalokana kare che; paraMtu meM Ane badale mArA adhyayananA viziSTa viSayanI rajUAta karavAnuM pasaMda karyuM che ane enI aMdara yathAvakAza AvI keTalIka kRtiono daSTAnta rUpe ullekha karavA dhAryuM che. sAhityasaMzodhana ane jJAnabhaMDAronuM avalokana e mAruM mukhya kAryakSetra che. A kArya huM, mArA pUjya guru zrI caturavijayajI mahArAja ane dAdAgura pravartaka zrI kAtivijayajI mahArAjazrIjInI chAyAmAM lagabhaga mArI sattara varSanI vayathI karato Avyo chuM. mArA pUjya guru-dAdAguru onI daSTi vyApaka hatI, eTale e pUjya guruyugalanA e guNanA vArasAno aMza mane bALapaNathI maLyo hoI. meM mArA graMthasaMzodhana aMge jJAnabhaMDAronA avalokanane pariNAme mane je raphuraNA thaI che tene Apa sau samakSa rajU karuM chuM. huM jaina sAdhu hoI, jJAnabhaMDAronuM avalokana karatAM mAruM dhyAna mukhyatve jaina kRtio tarapha jAya e taddana svAbhAvika che. Ama chatAM mArA avalokanamAM AvatI jainetara nAnI ke moTI koI kRti tarapha meM kadIye upekSA sevI nathI. Aja sudhI meM je jJAnabhaMDAro joyA che temAMthI keTalAka jJAnabhaMDArone bAda karIne bAkInA joyelA badhAya jJAnabhaMDAro kavetAMbara mUrtipUjaka jaina jJAnabhaMDAro ja che. eTale Apa sau samakSa mArA vaktavyamAM huM je rajUAta karIza te badhI mukhyatve zvetAMbara mUrtipUjaka jaina zrIsaMgha ke jaina munivaronA adhikAramAM rahelA jJAnasaMgrahone lakSIne ja karIza. ema chatAM Apa sau khAtarI rAkhazo ke A rajUAta ekadezIya nahi ja hoya. enuM kAraNa e che ke kavetAMbaramUrtipUjaka jainAcAryo ane jaina munioe upadeza dvArA je jJAnabhaMDAro UbhA kya-karAvyA che temAM temaNe mAtra prAkRta-saMskRtAdi jaina kRtio ja nahi, paNa sarva bhASA ane sarva viSayanI jaina-jainetara kRtiono saMgraha karyo-karAvyo che. A ja kAraNane lIdhe jaina jJAnabhaMDAro bhAratIya ane videzIya vidvAnonA adhyayananuM kendra banI zakyA che. Apa saune jANIne AnaMda thaze, ke ApaNA dezamAM ane pazcimanA dezomAM je aneka viSayone lagatuM sAhitya prasiddha thayuM che temAMnA saMkhyAbaMdha graMthonI prAcIna ane maulika hastapratio jaina jJAnabhaMDAromAMthI ja upalabdha thaI che. Aje bhAratamAM ATalA ane A dRSTie vyApaka ane samRddha AvA jJAnabhaMDAro bIje kyAMya jovA nahi maLe. pATaNa, khaMbhAta, jesalamera, AdinA atiprAcIna jJAnasaMgraho to jagaprasiddha che ja, paraMtu te uparAMta gujarAta, saurASTra, kaccha, mAravADa, mevADa, paMjAba, uttara * vIsamuM gujarAtI sAhitya pariSada saMmelana oNkaTobara, 1959mAM amadAvAdamAM maLyuM te prasaMganuM itihAsa-purAtatva vibhAganA pramukha pU. munizrI puNyavijayajI mahArAjanuM pravacana. 11 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1959 pradeza, dakSiNa, Adi dezonAM aneka nagara ane gAmomAM jaina zrIsaMgha ane jaina munionA adhikAramAM je jJAnabhaMDAro che temAM Apa saunI kalpanAmAM ya na Ave tevuM ane teTaluM vizALa jaina-jainetara vividha viSayone lagatuM sAhitya vidyamAna che, jene ApaNe samagrapaNe jANatA paNa nathI. jema jema A jJAnabhaMDAronuM avagAhana karavAmAM Ave che tema tema emAMthI aneka viSayone lagatI navI navI kRtio prApta thatI ja jAya che. ApaNe ApaNuM A jJAnakozonuM nirIkSaNa ane tenI vizvasta yAdIo haju sudhI karI zakyA nathI. ahIM eTaluM umeruM ke mAtra gujarAta, saurASTra ane kacchamAM je jJAnasaMgraho Aje vidyamAna che temAMnI graMthasaMkhyA mArI gaNatarI pramANe ochAmAM ochI mUke to paNa e pAMcathI sAta lAkha jeTalI haze, kadAca enAthI adhika paNa thAya. A saMkhyAmAM prAcya vidyAmaMdira-vaDodarA, gujarAta vidyAsabhA-amadAvAda, phArbasa sabhA-muMbaI) bhA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAda, ityAdi jAhera vidyAsaMsthAonA granthasaMgraho umerIe to A saMkhyA enAthI paNa vadhI jAya. A sarve jJAnabhaMDAronuM avalokana ane jenI prAmANika yAdIo na thaI hoya tene taiyAra karavAnuM kAma ApaNe dhArI laIe tevuM saraLa nathI; tema chatAM A kArya karavuM e AjanA yuga mATe ati Avazyaka che ane ati rasaprada paNa che. A kArya pAchaLa kharca ghaNuM thAya emAM leza paNa zaMkA nathI ane e kharca ApanAra dAtAo maLI Ave emAMya leza paNa zaMkA nathI; paraMtu ApaNane skUrtizALI kAryakartAo maLe ke kema, jeo gaNatarInAM varSomAM ja A kArya pUruM karI nAkhe? saddagata zrIyuta sI. DI. dalAle (cImanalAla DAhyAbhAI dalAla) sagata mahArAjA zrI sayAjIrAva-vaDodarAnI AjJAthI pATaNa ane jesalameranA jJAnabhaMDAronuM avalokana karI enA je vistRta riposa taiyAra karyA che, te mATe temaNe traNa cAra mahinAthI vadhAre samaya lIdho nahoto. gokaLagAyanI gatie to AvAM kAmo varSanA aMte paNa pAra na paDe. AjanA gujarAtIe AvAM kAryo karavA mATe skUti meLavavI paDaze ane meLavavI ja joIe. samAyelI che tenuM pRthakkaraNa karavAmAM Ave to gujarAtI bhASAmAM samRddha sAhityano umero thAya. jema Aja sudhImAM hiMdI bhASAmAM vividha viSayonuM kheDANuM ane ene lagato vizALa sAhityarAzi prakAza pAmyo che ane dina-pratidina moTA pramANamAM prasiddha thato jAya che, te ja rIte gujarAtI bhASAne samRddha karavA mATe ApaNe vidyAnAM navAM navAM kSetronI upAsanA ane adhyayana karavAM paDaze. e sivAya samRddha gujarAtI bhASAne jIvaMta rAkhavAno bIje eka paNa upAya nathI. eka jamAnAmAM prabhutva bhogavatI, AjanA rAjasthAnanA pradezane AvarI letI bhASAnuM sthAna Aje hiMdI bhASAe lIdhuM che tenuM kAraNa e ja che, ke e bhASA AjanA yuganuM viziSTa sAhitya sarjI zakI nathI. eTaluM ja nahi, paNa AjanI rAjasthAnI prajAe paNa sAhityika bhASA tarIke hiMdIne apanAvI lIdhI che; jyAre gujarAtI bhASA Aje evI kakSAe che jene ApaNe pUrNa ane samRddha bhASA tarIke oLakhI-oLakhAvI zakIe. A paristhitimAM ApaNI gujarAtI bhASAnA vyaktitvane savizeSa khIlavavA mATe ApaNe vividha viSayonuM adhyayana karavApUrvaka teone maulika rIte ApaNI gujarAtI bhASAmAM utAravA joIe ane gujarAtI bhASA bolatI prajAe AvA viSayomAM jIvaMta rasa keLavavo joIe. Apa saunA dhyAnamAM rahe ke ApaNuM jJAnabhaMDAromAM saMskRta, prAkRta, apabhraMza, Adi bhASAonuM je jainajainetara vipula sAhitya vidyamAna che temAM ApaNI prAcIna bhASAonA kozone samRddha karavAne lagatI ghaNI ja paryApta sAmagrI che. Apa saunA khyAlamAM Ave mATe prAkRta TekasTa sosAyaTI-dilhI' taraphathI prasiddha thayela vinA nAmano graMtha enAM pariziSTo ane prastAvanAo jevA bhalAmaNa che. A graMthamAM prAkRta, saMta kozone samRddha banAvavA mATenI ghaNI sAmagrI che. saMskRta-prAkRta kozonA punaHnirmAtAoe A graMtha ane AvA dareka graMthane, mAtra enAM pariziSTo joI saMtoSa na mAnatAM samagrabhAve jevA ja paDaze. jena Agama graMtho ane enA uparanA vyAkhyArUpa niyukti, bhASya, cUrNi, TIkA, Adi graMthomAM uparyukta saMskRtaprAkRta kozone lagatI sAmagrI uparAMta dezI kozakAroe dezI tarIke nahi svIkArelA athavA emanI maryAdA bahAra hoI upekSita gaNelA tuvaI=R. vikrAM ekI (TInI hAjata), kuvattiyA= rUnI DagalI, arUriya = upara je jJAnabhaMDAronI hakIkata noMdhavAmAM AvI che temAMnA anekaviSayaka graMtho, enI prazastio ane puSikAomAM je hakIkato, vastuo ane sAmagrI Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga = ADatiyA, chaMAraya = ?khALA, cariyA = khetI, vozi= vaheLAvaDoLA, zaucara-khokho, muLa-vRMdAnuM jhaDa, pArona = pAnetara, nara coMTayuM. gAdI-anADI, sAniyA, so, vAsAra, macasava = bharoso, AdivA seMkaDo dezI zabdo vidyamAna che. zonuM prAkRta daizI dIyonI daSTine mahattva hovA uparAMta aa AbdonI ApaNI bhASA, saMskRti ane aitihAsika daSTie paNa upa yogitA che. AcArya zrI hemacaMdre emanI 'vezInAmamAA'mAM ghaNA dezI zabdo vize TIkAmAM AvI noMdha karI che. apabhraMza bhASA ke je ApaNI gujarAtI bhavAnI jananI che, tenA korA mATenI sAmagI A jJAnabhaMDAromAM ochI nathI. bAcArya zrI.haribhadrasUrikRta dinaviriMka, sAdhAra kavikRta virAmaparA, pAlikavikRta jama citra-vijha ane taduparAMta devendrasakRita sattaravaya vRtti, kumArapAla pratibodha, upadezamAkhadopaTTIvRti, mUlazuddhiprakaraNavRtti, AkhyAnakamaNikozatrutti, bhvbhaavnaapraznaraLacovavRtti, AdimAM AvatI aneka kathAo, e apabhraMza kozanAM sAdhano che. A sivAya A jJAnabhaMDAromAM apabhraMza bhASAmAM ane apabhraMzapradhAna gujarAtI ke rAjasthAnI bhAvAmAM racAyelI nAnI nAnI kRtio paNa seMkaDonI saMkhyAmAM vidyamAna che te paNa A koza mATe upayogI che. ATalI vAta zvetAMbara AcAryanI kRtione lagatI thaI. paraMtu digaMbara AcAryakRtta apabhraMza kRtio to saMkhyAmAM ane pramANamAM ghaNI ane ghaNI moTI che, je paikI keTalIka kRtio zvetAMbara jJAnasaMgrahomAM vartamAna che. ema chatAM digaMbara nanabhaMDAromAM vipula pramANamAM rahelA digaMbara AcAryakRta mahAkAya graMthono A koza mATe upayoga karavo e nimavanI vAta che. baMgALA niSimAM murita mAna dAdA vI. bauddha ane anya bhAratIya vidvAnonI je mUnio upalabdha hoya tene vIravI joIe nahi. 6 ' A pachI ApaNe ApaNI gujarAtI ke rAjasthAnI bhASA bhAdinA koza tarapha AvIe to mApo mA jJAnabhaMDAromAM e kozone lagatI bharapUra sAmagrI paDelI che. arthAta Apa sau kahI paNa na zako teTalI moTI saMkhyAmAM jaina Agamo, karmasAhitya, aupadezika ane kathAgraMtho, kAtaMtra-siddhahema-sAravata, AdijevAM vyAkaraNo, vaMza, hiMda mahAkAvyo, vAnarAya, vidyAgurUvajhana, Adi graMtho, ratnaparIkSAzAstra, vaidyaka, jyotiSa, gaNita, 13 navembara 195ra Adi aneka jiyanA graMtho upara vikramanI paMdaramI soLamI sattaramI zatAbdImAM AvelA bhAvavadho ane nonI prAcIna ane lagabhaga e ja samaye lakhAyelI danapratio seMkaDonI saMkhyAmAM vidyamAna che. je ApaNA gujarAtI, rAjasthAnI Adi bhASAnA prAmANika kozo taiyAra karavA mATe ghaNI upayogI che. A sAmagrI TalA vipula pramANamAM che eno Apa saune khyAla ApavA mATe mArA A bhASaNanA aMte pariziSTarUpe pATaNanA jJAnabhaMDAro ane lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAdane upahata karelA mArA vizALa jJAnaane AdimAMthI tAravIne tyAra karelI eka pArTI ApavAmAM AvI che. khA dI jovAthI Apa saunA khyAlamAM Avaze, ke ApaNA prAcIna samahomAM AApaNI vividha bhASAonA koro mATe keTalI vipula sAmagrI bharI paDI che. ApaNA prAcIna gujarAtI kozanI dizAmAM AMzika kArya ApaNA zrA gujarAtI vidvAnoe karyuM che. DaoN. sasarAe mahArAjA sayAjIrAva vizvavidyAlaya taraphathI saMcAlita prAcIna gUrjara graMthamAsAmAM saMpAdita karelA rAsa, kAma, varNakasamuccaya Adi graMthomAM kozakArane upayogI zabda kozo ApyA che. chellA chellA emaNe varSokasamucchano bIjo bhAga saMpAdita karI ghaNI sAmasI pUrI pADI che. A ja rIte bhAI zrI. mana modI, zrI., ke. kA. zAstrI, zrI. ke. bI. kpAsa, DI. rivallabha bhAyANI, munizrI. abhayasAgarajI, bhAI zrI. ramaNalAla zAha, DaoN. bipinacaMdra jhaverI, Adie paNa A dizAmAM potAno disso noMdhAvyo che. sAthe sAthe ahIM e paNa umeryuM ke ApaNA graMthasaMgomAM sIta thayelA graMthonA aMtamAM lakhAyelI graMthakAra ane graMthalekhonI prAstiomAM teja jyotiSa, gasmRita, Adi promAM sata ke saMkhyA jaNAvavA mATe zAMko, arthAt caMdra eTale eka, dasta eTale be, agni eTale trar, gotana eTale cAra, khANu eTale pAMca, Adi zabdAMko ApyA che; e zabdAMkono korA thAya e paNa ati jarUrI che. Aja sudhImAM jAyelA nabAromAMnI hAyapothIno khAdi uparathI Avo eka samana meM karyo che, jene vyavasthita karI yathAsamaya Apa sau samakSa rajU karavA dhAraNA che. ApaNA noMDAromAM gujarAtI, rAjasthAnI mitrabhAvAnuM kavinArUpa je sAhitya vidyamAna che, tenI Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara 1950 jena yuga vividhatA ane vizeSatA jANavA mATenA je saMketo che, te ApaNe jANavA jevA ane noMdhavA jevA che. sAmAnya rIte ApaNI lokabhASAnI dRSTie kRtiomAM ATalI badhI vividhatA hovAno khyAla bahu ochAone haze. jaina kavio Adie A kSetramAM je vividhatA ANI che tenAM nAmono nirdeza mAtra ahIM karavAmAM Ave che-1. saMdhi, rAsa, catuSpadIcaupaI-cupacupadI-copaI prabaMdha, pavADu, AkhyAnakathA. 2. paripATI, dhavala-dhoLa, vivAhalo, loko, hamacI-hamacaDI, nIsANI, gaththaranIsANI, caMdrAulAM, sukhaDI, phUlaDAM, carI, gItA, rAjagItA, bhramaragItA, brahmagItA, luArI, velI, gRhalI, hAlaraDuM, nizAlagaraNuM, jamaNiyA-bhojaniyAM, hariAlI-hIAlI, garabA. 3. phAga, vasaMta, horI, dhamAla = dhamAra, carcarI, navaraso, rAgamALA, bAramAsA. 4. cityavaMdana, stavana, stotra, stuti-yuI-dhoya, covIsI, vIsI, vijJaptikAvinati, gIta, bhajana, lAvaNI, chaMda, pUjA, devavaMdana, AratI-maMgaLa dIvo. 5. sajajhAya, DhALa, DhALiyAM, coDhALiyAM, chaDhALiyAM, bAradrALiyAM, cArabhAla, coka, bArabhAvanA. 6. 5da, kavita, savaiyA, chapa-chappA, kuMDaLiyA, ekavIsA, dohA-duhA-dodhaka-dugdhaghaTa. AmAMnAM madhyakAlIna padya svarUponuM nirUpaNa DaoN. maMjulAla ra. majamudAre "gujarAtI sAhityanAM svarUpo (padya vibhAga) tathA DaoN. caMdrakAMta mahetAe "madhyakALanA sAhitya prakAro e nAmanA graMthamAM karyuM che. saMskRta, prAkRta graMtho upara anuvAdarUpe je gadya sAhitya racAyuM che tene tenA prakAro mujaba stabaka-stibuka, Tabo, bAlAvabodha, bodha, vArtika, vacanikA, avacUrI, Adi nAmothI oLakhavAmAM Ave che. upara gujarAtI Adi bhASAnA sAhityanI vividhatAno nirdeza karyA pachI sAthe sAthe ApaNA jJAnabhaMDAro saMskRta, prAta, Adi bhASAno je graMtharAzi che te uparanI vyAkhyAonAM je bhinna bhinna nAmo ane saMketo che te paNu jANavA jevA cheH-1. niyukti, bhASya, mahAbhASya. bRhadbhASya, saMgrahaNI. 2. cUNi-vizeSacUrNi. 3. vRtti, TIkA, vyAkhyA, vivaraNu, vikRti, laghutti, brahavRtti, nyAsa, TuTikA. 4. dIpaka, dIpikA, pradIpikA, paMjikA, avazrI-avacUrNi. 5. pinaka, viSamapadaparyAya, durgapadaprabodha, durgapavivRti, pada-bhaMjikA. 6. TippaNI, paryAya. 7. bIjaka. A vividha vyAkhyAo jenA upara racAyelI che tene mULa, mULasUtra, mUlagraMtha, Adi nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A pachI lekhananI paddhatine laI ApaNI hAthapothIone aMge je saMketo che temaja enI sAthe saMbaMdha dharAvatAM lekhana Adi sAdhanonAM ghaNAM nAmo, saMketo ane zabdo che je ApaNA koI kozamAM moTe bhAge nahi maLe; jevA kengazUDha, paMcapATha, tripATha, kripATha, riktalipicitra, citrakRptikA, ThaMDI, hAMsiyo, coraaMka, morapagaluM ke haMsapagaluM, graMthAgraMtha, prati, Adarza, pAThabheda-pAThAntara-vAcanAtara, oLiuM-phAMTiuM, kAThAM-bara, vataraNa, jujavaLa, prAkAra, kaMbikA,AMkaNI, graMthi, pATI, pAThAM, cAbaracaMgI-cAbakhIcaMgI, jhalamala, vIMTAmaNa-rUmAla, kalamadAna, sApaDo-cApaDo, ItyAdi. ahIM je vividha nAmo ApavAmAM AvyAM che tenA artho ke vistRta samaja ApavAnuM A sthAna nathI. paraMtu A uparathI e khyAla Avaze ke ApaNA vizALa jJAnabhaMDAronuM avalokana karanAre ene lagatI viziSTa paribhASA ane saMketonuM UMDuM jJAna meLavavuM joIe; to ja ApaNA jJAnabhaMDAronI yAdIo, sUcio ke TIpo, enuM avagAhana ane pRthakkaraNa vyavasthita banaze. ApaNI prAcIna brAhmI athavA vartamAna devanAgarI, gujarAtI, Adi lipiono vikAsa kema thayo ane emAMthI krame krame AjanI ApaNI lipionAM vividha rUpa kema sarjayA-e jANavA mATe A jJAnabhaMDAromAMnI judA judA pradezonA lekhakone hAthe saMkAvAra judA judA maroDa ane AkAra-prakAramAM lakhAyelI pratio ghaNI ja upayogI che. meM joyelA prAcIna jJAnabhaMDAromAM moTe bhAge bAramA saikAnA prAraMbhathI laIne Aja sudhInI saikAvAra ane dazakAvAra lakhAyelI hAthaprato ja vidyamAna che. paraMtu jesalameranA killAmAM rahelA kharataragacchIya yugapradhAna AcArya zrIjinabhadrasUrinA jJAnabhaMDAramAM bAramA saikAnA prAraMbhathI lakhAyelI pratio uparAMta, lipinA AkAra-prakArane AdhAre ApaNe jene prAcIna mAnI zakIe tevI lipimAM lakhAyelI, AcArya zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa viracita viroghAvavAmAmaDjhanI tADapatrIya prati che. A pratinA aMtamAM lekhanano koI nizcita samaya nathI, ema chatAM enI lipi jotAM e prati vikramanA dazamAM Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga saikA pachInI nathI ja nathI. pAchu, khaMbhAta, jesalamera, ArtinA graMthasapaDImAM rahelI A badhI prAcIna cIna hatapratizrI mApaNI bhAratIya brAhmI lipimAMthI devanAgarI lipi sudhInA kramika vikAsanA abhyAsa mATe ghaNI ja upayogI che. mane lAge che ke ApaNA jJAnasaMghomAM rahelI judA judA lekhakone hAthe judA judA moDamAM lakhAyelI prAcIna-arvAcIna prationA saMkAvAra kroTomAsa laI lipimalAnuM eka Alabama banAvavAmAM Ave ane koI mArTisTa pAse emanI varNamALAnAM rUpAntaronA zatAbdInA mathI cArTsa taiyAra karAvavAmAM Ave to bhAratIya vidyArthIo mATe nI vyApaka devanAgarI, gujarAtI, vagere vidhionA miA viAmanA vadhu abhyAsa gArDanI atimahattvanI sALI taiyAra thAya. mArI vinaMtI che, ke prAcya vidyA maMdira-vaDodarA, cA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAda jevI gujarAtanI pramukha saMsthAo A kAryane jarUra dhyAnamAM che. ApaNA jJAnabhaMDAromAMnI vyApaka sAmagrInuM vyApaka dRSTie avagAhana karyAM pachI mane eka vAta sUcavavI yogya lAge che, ke AjanA vidvAnoe vaidika ane bauddha sAhityanA adhyayana ane avagAhana dvArA ghaNuM ghaNuM saMzodhana karI aneka viSayo upara prakAza paDyo che. e ja rIte bhAratIya saMskRtinA mahattvanA aMga tarIke svIkArelI jaina saMskRtinA sAhityanuM adhyayana ane avalokana karavuM eTaluM ja Avazyaka ane pUraka che. jaina Agamo ane enA uparanA uparanA niryuktibhA-kRmitti, khAdi zrAppA graMtho, dArzanika sAhitya, kathAsAditya AdimAM bhAratIya byApaka saMskRtine samRddha karavA mATenI kalpanAtIta vipula sAmagrI vartamAna che; jeno kaMka khyAla Ave e mATe ame mukhya eTale ke--mArA pUjya guruvara zrI caturavijayajI mahArAja ane meM saMpAdita karelA vRpa graMtha ane murepherI tathA gaMvijhana granthanAM pariziSTo jovA bhalAma karuM chuM. nRva graMthamAM ApaNA bhAratanI prAdezika, aiti hAsika, sAMskRtika Adi aneka viSayone lagatI mArkinI che. ApaNA gujarAta, saurASTra, kaccha dezanAM svAnaMdapura (vanagara ), kaccha deza, dIvadara, dvArikA, mumuka, sopAraka, prabhAsa, prAcInavAna, chuMda, jayaMta, 15 navembara 1959 bhUtatAga, khannAsA (banAsa nadI), sarasvatI nadI vagere vigato AmAM che. prAcIna yugamAM ApaNA gAma, nagara, kheDa, beTa, mAMga, kaumukha sAdinI racanA, tenA AkAro ane enI AsapAsa rakSaNa mATe karAtA paththara, uM, mADI, phaLa, pATiyAM bhAdinA prakAra, vADa vagere vAM hatAM tenI hakIkata paNa A dhamAM maLe Ave che. prAcIna sUtramAM ApaNe tyAM kaI kaI jAtanAM nANAM-mudrA-sikkAonuM calaNa hatuM enAM kAkaNI, katara, viSa, zaikSaka, dInAra, krama, sAbharaka zrAdi nAmo, enuM pramANa ane e tyAM cAlatAM te sthaLono ullekha paNa AmAM maLe che. tIrthasthAno, utsatro, jamaNu di vizenA ullekho paNa najare paDe che. patizAlA, bhAMgAvA, karmazAlA, pacanazAlA, parazAlA Adi zAkAo, kutrikApaNuM (vizvavastu bhaMDA), ApanAM varanA prakAro, madyanA prakAro, vizvanA prakAro jaMgo, Adi agaNita viSayonI mArvitI AmAM che. tIyasthAno uso, jamaNu AdinI yAdI paNa AmAM che. uparAMta bauryavazAya thokasaMgati, zAvivAdana muruDarAja, Adi rAkho, bAyaDa, kAlikAcArya, ghATAcArya, siddhasena ,i pAdalipta Adi AcAryonI hakIkata paNa A graMthamAM che. yamune hiMdI, jenI racanA anumAne vikramanA pAMcamA saikAnI AsapAsamAM thayAno saMbhava che, temAM bhagavadgItA, porAgama (pAkazA ane arthazAstra: A traNa mahattvanA graMthono ullekha che. Azramo tha maLiya ema kahIne noMdhelo, bomba mApa saveLa / " ya daMtavyo bappo ni vANI sattu tti A ullekha prAkRtamAM che. e uparathI tema ja A Azaya sAthe sAmya dharAvatuM koI sUtra kaoNrTilIya arthazAstramAM maLanuM na hovAthI ApaNe e mAnavuM ja rahyuM, ke ApaNe tyAM prAcIna kALamAM maeNTilIya adhayAsa uparAMta prAkRtabhASAmAM racAyeluM ' arthazAstra ! paNa hatuM. Avo ja eka bIjo prAkRta ullekha, AcArya zrIabhadevasakita navAMJIvRtti Adi graMthanuM saMzodhana karanAra zrIkrodhyuAcAryaviracita odhaniyukti nRttimAM paNa Ave che, je prAkRta bhASAmAM koI bIjuM arthazAstra kobrAnI mAnyatAne daDa kare che. A graMthanA trIjA vinA saMbAmAM cArunanI paipAra mATenI musApharInuM varNana che. temAM patha, zaMkutha, pratiSaSa Adi jevA mArgo Ave che, jenuM vistRta varNana sUtrakRtAMgasUtrana Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1950 agiyAramA adhyayanamAM te te mArgonuM enA sthaLanirdeza sAthe varNana che. cArudattanI A musApharInuM varNana ghaNuM rasapUrNa che, je jANavA IcchanAre vasudevahiMdI graMtha athavA De. sAMDesarAe kareluM enuM bhASAMtara jovuM joIe. A kathA-graMtha hiMDI-musApharIne lagato hoI emAM judI judI ghaNI jAtanI mAhitI che. saMvinA graMtha sAMskRtika dRSTie ghaNo ja mahattvano che. A graMtha mAnavaaMgonI vividha ceSTAo ane kriyAone AdhAre bhUta-bhaviSya-vartamAna praznAdi aMge phalAdeza karato hoI emAM mAnava aMgonuM eNka rIte sukSma vibhAjana ane varNana karavAmAM AvyuM che, eTale aMgazAstranA jJAtAonI daSTie A graMtha mahatvanuM sthAna dharAve che. A uparAMta mAnavonI palAMThI vALavI, besavuM, UThavuM, javuM, UbhA rahevuM, nIkaLavuM, paDavuM, suvuM, prazna karavo, namana karavuM, rovuM, hasavuM, zoka karavo, AkraMda karavuM Adi vividha kriyAonA prakAro darzAvelA che. arthAt palAMThInA bAvIsa, besavAnA batrIsa, UbhA rahevAnA aThThAvIsa ItyAdi prakAro batAvelA che. manuSyajAti sAthe saMbaMdha dharAvatA gotra, nAma, sagapaNa, rativilAsa, vepAra, gAma, nagara, prAkAra, ghara, zAlA, jalayAna, sthalayAna, vAhana, zayana, Asana, bhajana, bhojana, piya, vastra, AbhUSaNa, alaMkAra, tela, utsava, roga, sikakAo Adi vize vibhAgazaH vistRta ullekho che, je ApaNane keTalIye nahi jANelI vigato spaSTa rIte pUrI pADe che. dA. ta. sikakAomAM vattA sikakAnuM nAma Ave che te Aja sudhI bIje kyAMya jovAmAM nathI AvyuM. mAyA paTamAM vaparAyelo mAyAnA zabda A graMthamAM maLI Ave che. tiryajAti sAthe saMbaMdha dharAvatA pazu-pakSI-sUkSma jIvajaMtu ane vRkSa-latAgulma-phala-dhAnya, Adi vanaspatinA vividha prakAro ane nAmo pUrAM pADe che. prAcIna kALamAM ApaNe tyAM prANIzAstrIo ane vanaspatizAstrIo A vizenuM kevuM jJAna dharAvatA hatA-e ApaNane AthI jANavA maLe che. prasAdhanopAMga sUtramAM paNa A viSayane lagatI ghaNI ja mAhitI che. ahIM udAharaNa tarIke traNa graMthomAMnI vigato noMdhavAmAM AvI che. A ja rIte pratyeka jaina AgamamAMthI ApaNane aneka viSayane lagatI vividha sAmagrI maLI Avaze. jainakathA sAhitya ApaNu cAlu jIvana-vyavahAra sAthe saMbaMdha dharAvatI aneka vastuo pUrI pADe che. te te yuganI prajAnI sAMskRtika saMpatti zI hatI, rIta-rivAje kevA hatA, jIvanasaraNI kevI hatI, te te yuganI prAdezika vyavasthAo, rAjyavyavasthAo, lokavyavasthAo kevI hatI, enI mAhitI ApaNane AmAMthI maLI Ave che. ApaNe tyAM prAcIna kALamAM janmotsava, vivAhotsava, Adi vize zI zI rIta hatI, vivAhita varakanyA, gharano vahIvaTa svIkAratA putro, rAjyArohaNa karatA rAjaputro ane prajA, AcAryapada svIkAratA AcAryo ane munigaNuM A sarvane mATe zikSAnA prakAro zA hatA, vagere ghaNuM ghaNuM maLI Ave che. AjanI ApaNI prajAnA jIvanaghaDatara mATenI ghaNI sAmagrI A kathA-sAhityamAM vartamAna che, jenuM sAMskRtika dRSTie adhyayana karI navIna daSTie AlekhavAmAM Ave to prajAjIvananA ghaDatara mATenI viziSTa sAmagrI taiyAra thAya. upara jaNAvyuM tema ApaNA kathAsAhityamAM rahelI sAMskRtika sAmagrInI jema emAM prasaMge prasaMge noMdhAyelI aitihAsika sAmagrI paNa ApaNuM lakSa kheMce che. jaina Agamo uparanA prAcIna niryukti, bhASya, cUrNi, vRtti, Adi graMthomAM aitihAsika sAmagrI vipula pramANamAM hovA chatAM ApaNA vidvAnomAMnA moTA bhAganA vidvAnoe aitihAsika praznonI chaNAvaTa karatAM ghaNuM vAra prAcIna sAmagrIne badale AcArya zrI hemacaMdranA ridiparva ane pravaMdhaepraha, Adino ja upayoga karyo che. paraMtu AcArya zrI hemacaMdra emanA parizigvarSamAM je sAmagrI ekaThI karI che tenuM mULa sthAna upara jaNAvela jaina Agamo uparanA vyAkhyAgraMtho ja che. AcArya zrI hemacaMdrane rigivarva racavAnI kalpanA saMbhavataH bhadrezvarasUrikRta vAvI graMthane AdhAre phurI haze ema lAge che. A grantha AcArya zrIzIlAMkakata 3ghanamarApuraNacariyuM pachIno ane anumAne agiyAramA saikAnI racanArUpa che. enA aMtamAM AcArya zrI bhadrezvare pariziSTa tarIke yAkinImahattarAsUnubhavavirahAka AcArya zrIharibhadrasUri sudhInA ItivRttano saMgraha karyo che, je aitihAsika dRSTie bahu ja mahattvano che. Apa saune jANIne AnaMda thaze ke AcArya zrI zIlAMkakRta 43vanagarapurivarthinuM saMpAdana prAkRta TekasTa sosAyaTI" vatI pATaNanA vatanI bhAI zrI amRtalAla mohanalAla paMkita karI rahyA che. e Akho graMtha be eka mahinAmAM prasiddha thaI jaze ane Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana yuga 17 navembara 1950 phAvI grantha ke je prAkRta ane covIsa hajAra zloka pramANu mahAkAya grantha che tenA mudraNanI zarUAta "prAkRta TesTa sosAyaTI" taraphathI be traNa mahinAmAM ja thaze. AzA che, A Akho grantha ekAda varSamAM taiyAra karI ame ApanI sevAmAM hAjara karIzuM. A sivAya ApaNA bhaMDAromAM aprasiddha aitihAsika sAmagrI ghaNI che. AcArya malavAdI, zrI siddhasena divAkara, zrI pAdaliptasUri, AdinA prAkRta prabaMdho adyAvadhi apragaTa ja che. mahAkavi zrI rAmacaMdrakata kuMbhAravirUArAta#jharApti jevuM ja eka bIjuM prazastikAvya maLI AvyuM che, je aitihAsika dRSTie ghaNuM ja mahattvanuM che. aitihAsika sAmagrIpUrNa prAcIna maMdiro ane upazrayonI prazastio paNa haju keTalIye aprasiddha ja che. ApaNuM vizALa jJAnabhaMDAromAMnA sAhityamAM rahelI sAMskRtika aitihAsika, Adi sAmagrIno TUMka nirdeza karyA pachI hastalikhita granthonA aMtamAM rahelI prazastio ane puSpikAone ApaNe vIsaravI joIe nahi. moTA moTA rAjAo, amAtya, AdinI tema ja keTalAMka moTAM moTAM gAma-nagaradeza, Adi vizenI mAhitI ApaNane amuka prabaMdha granthAdimAMthI maLI raheze, kintu ApaNA itihAsanA ghaDataramAM ati upayogI vizALa sAmagrI to ApaNI A prazastio ane pupikAomAM ja bharI paDI che. nAnAMmoTAM gAmanagaro-dezo tathA tyAMnA rAjAo, amAtyo, temanI TaMkazALAo, lazkarI sAmagrI, zAhukAro, kula, jJAtio, kuTuMbo sAthe saMbaMdha rAkhatI ghaNI ghaNI hakIkato ApaNane A prazasti AdimAMthI prApta thaze. vaDagacchIya AcArya zrI haribhadrasUrikRta riTsanemivAra3-apabhraMzanI prazastimAM granthakAre vimalamaMtrInA vaMzanuM varNana karatAM cApotkaTa ane caulukya rAjAonI vigata ApI che, temAM lazkarI sAmagrI ane TaMkazALa, Adi vizenI hakIkata noMdhI che, tyAre Aje ApaNane cAvaDA ane solaMkI rAjAonA sikkAo ekAeka maLatA nathI. bhAI zrI. amRta vasaMta paMDyAne keTalAka sikAo malyA che jenA para jayasiMhadevanuM nAma vaMcAyA che. paraMtu A rAjA caulukya nareza siddharAja jayasiMhadeva hovAnI pUrI khAtarI thaI nathI. TaMkazALanA astitva vizeno A ullekha caulukya rAjAonA sikkAo vize vadhu jijJAsA pragaTAve che. A pachI lakhanAra lakhAvanAranI prazastine lagatI keTalIka pupikAo vize vicArIe : 1. jesalameranA killAnA jJAnabhaMDAramAM kramAMka 232 mAM, vi. saM. 1240mAM lakhAyelI mAladhArI zrI hemacaMdraviracita mavamAvanAprArA vasatinI tADapatrIya prati che, je vaDodarA pAsenA pAdarAnA zreSThI AmraprasAdanI putrI ane vAsapatha (vAsadonA bAlaprasAdanI patnI hatI teNe lakhAvelI hoI pAdarA ane vAsadane lagatI keTalIka hakIkata A prazastimAM che. (juo pariziSTolekha)* 2. khaMbhAta-zrI zAMtinAthanA tADapatrIya bhaMDAramAM kramAMka 214mAM, vi. saM. 121ramAM lakhelI zrI zAMtisUrikRta prAkRta pRthvI draritranI tADapatrIya pratinA aMtanI puSpikAmAM TATarAmaM marI-munayorantara A pramANe mahI nadI ane damaNanA vacalA pradezane "lAdeza" tarIke jaNAvyo che. A ja puSpikAmAM tyAMno so vAsari hato, tema ja mahArAjA zrI kumArapAlanA nAmolekha sAthe karNATakarAyamAnamAM , wiAkSarASTravndhndaavaanlN, mAlave rASTre nijAjJayA saMsthApanakara, ityAdi vizeSaNono ullekha che, te uparathI gurjara dharonI rAyasImAM kyAM sudhI patharAyelI hatI te paNa jANavA maLe che. e pupikAmAM AvatAM madaNasiMhanayara ane aNera, e be kayAM AvyAM ane Aje temanuM zuM nAma che-haze, e prAcIna-arvAcIna bhUgoLanA niSNutoe zodhavAnuM che. 3. jesalamera killAmAM vaMvArA prArA saTIkanI tADapatrIya pratinA aMtanI pupikAmAM saptottarasUryane 1207 vikrama saMvatsare tvjymerauN| pallIbhanetruTitaM pustakamimAhIna tanuM che arthAta "vi. saM. 1207mAM game te kAraNe pAlInagara bhAMgyA pachI khaMDita thayelA pustakane ajameramAM lIdhuM-kharIzuM" Ama jaNAvyuM che te uparathI vi. saM. 1297 mAM mAravADanuM pAlanagara bhAMgyuM hatuM--e jaNAya che. 4. jesalameramAM vi. saM. 1200mAM lakhAyelI tavyanavrutiSThA-pATamASyanI prati che, je siddhapuramAM lakhAyelI che. temAM tyAMnA mUtranArAyoTrevara maThano ullekha che. A pramANe hastalikhita granthonA aMtamAM lakhanAra-lakhAvanArAnI pupikAomAM ghaNuM ja A sudhI AvatAM temanuM che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sAmagrI prApta che, jenuM adhyayana ane pRthakkaraNa aneka rIte upayogI che. iiN eka vastu khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che, ke karanAcAe racelA ane lakhAvelA aMSonI prAptio ane puSpikAomAM emaNe ghaNI paNI bhAkhatonA ullekho karI. aitihAsika sAmagrIno khUba ja saMva karyAM che. prAcIna kALathI ja jainAcAryonI A eka dRSTi hatI. e ja kAraNa che ke sAMpradAyika dRSTi rAkhavA chatAM emanAM lakhANomAM aneka rIte upayogI bane tevI sAmagrIo anAyAse ja AvI che. pA gujarAtanA itihAsanI sAdhanasAmagrImAMthI paNa jo jaina graMtho, prabaMdho, zilAlekho, rAsAo Adi bahumUlya sAdhanone bAda karavAmAM Ave to gujarAtanA itihAsanI kaDIo sAMdhavAnuM kAma durghaTa ja nahi, azakaya ja anI jAya. itihAsanI sAmagrImAM graMthastha sAhitya moTI sAmagrI pUrI pADe che, tema chatAM utkIrNa lekho arthAt zilAlekha, tAmrapatra, sikkAo AdimAMthI maLatI mAhitI paNa itihAsa mATe ghaNI upayogI che, je dvArA keTalIkavAra upalabdha sAhityika vigatonI tulanA ane cakAsaNI karavAno avasara paNa maLe che. A uparAMta pATaNa amarelI, kAmareja, bhAkoTA, vaDanagara Adi sthAnomAMthI anveSaNa ane utkhanana dvArA prApta thatA mArato, zilpakRtio, vAsaNo, Ayudho, sikkAo, dehAvazeSo Adi purAtana avazeSo dvArA aitihAsika kALanA sAMskRtika pratihAsane parIkSaka ane pUraka evI sAmagrI maLI che. khAsa karI lothala, roDI, somanAtha. khAdimAMthI prAgaitihAsika ane Adya aitihAsika kALanI saMskRti vize ghaNI upayogI mAhitI maLI che. Aja sudhImAM ApaNA gujarAtanA Azika nivAsa vize phArbasa, haiM. bhagavAnalAla che, zrI. durgAzaMkara zAstrI, zrI. rasikalAla cho. parIkha, praoN. komisariyeTa, zrI. ratnamaNirAva, DaoN. hariprasAda zAstrI Adie dhaNA ja mahattvanA prayatno karyAM che. gujarAta vidyAsabhAe * purANomAM gujarAta' (bhaugolika khA) ane jaina Agama sAhityamAM gujarAta' jevA Akaragrantha taiyAra karAvI A dizAmAM keTalIka umatI sAmagrI pUrI pADI che. vaLI ke vastupAla ane maeNnuM sAhityanALa taiyA : 1Ta navembara 1959 keTalAka mahAnibaMdho dvArA pazu keTalIka abhyAsanuM sAmagrI taiyAra thatI jAya che. vaDodarAnI sthaLanAmasaMsade paNa eka mahattvanuM kArya hAtha dharyuM che, te paNa ApaNA pratiAsanI pUrtinuM mahatvanuM aMga che. Ama chatAM upara jaNAvelAM sAdhanasAmagrI tema ja prasahaaprasida sAiityaka kRtiono vize abhyAsa karI emAMthI gujarAtanA sAmAnyataH rAjakIya ane vizeSataH sAMskRtika itihAsanI mAhitI tAravavA pUrvaka gujarAtano saLaMga itihAsa taiyAra thAya che. AAnA gujarAta mATe jaranuM che. ApaNI bhASAmAM mudrA-sikkA, zilpakaLA, citrakaLA, bhASAo, kavio, Adi vizenuM sAhitya lagabhaga nahi jevuM che. citrakaLAnA viSayamAM bhAIzrI. sArAbhAI navAbe ApaNA gujarAtane mahattvanA granthono saMpanna pUro pAcho che e ApaNe vIsarI jatA nathI. DaoN. maMjulAla majamudAra Adie paNa A dizAmAM grIka ThIka prajAna karyAM che. ema chatAM A kSetramAM haju paNa kAma karavAne dhaNo avakAza che. Apa saune lAgaze ke mArA bhASaNamAM ApaNI gujarAtI tema ja bIjI alabhya kRtio vize kema kAMI nirdeza nathI karyo. zrApa saune A vize jaNAvavAnuM ke sadgata bhAIzrI mohanalAla dalIcaMda dezanA gurjara kASThasaMcaya nA bhAgo prAMsa thayA pachI e ja dizAmAM AgaLa sapti prayatna karI bIkAneranivAsI zrIyuta agaracaMdrajI nAhaTAe zrIyuta dezAInA saMgrahamAM nahi Avela navIna kRtionA saMpratano eka mATo bhAga taiyAra karyo che. ane jene koI prasiddha karanAra niha majAvAthI e ema ne ema po che, ApaNe AzA rAkhIe ke e saMpata vahelAmAM vahelo prasiddha thAya. A bhAga uparAMta paNa ApaNA jJAnakozomAM haju paNa ajJAta zRMgAramaMjarI rAsa, AbhANuratnAkara, Adi jevI DhagalAbaMdha kRtio che, jeno saMmata thavo Avazyaka che. anamAM prAsaMgika hatAM. gujarAtI prana mATe ja nahi, dareka vidvAna mATe upayogI ane mahattvanI hovAthI eka vAta rajU karavI ucita mAnuM chuM ke ApaNA zaheramAM zeTha bI.kastUrabhAI lAlabhAI ane emanA kuTuMbIjanonA AMtara utsAhathI 'lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira' nAmanI saMsthA AthI lagabhaga be varna pUrve sthApavAmAM AvI che. jemAM mAtra Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1959 gujarAta ja nahi, hitu deza-paradezanA vidvAno AvI saMzodhana ane adhyayana karI zake tevI sAmagrI ekatra karavAno saMkalpa che. A saMkalpanA anusaMdhAnamAM A vidyAmaMdirane A vyAkhyAtA tema ja AcArya zrI vijayadevasUrijI, 5. zrI kIrtimunijI, kheDA jaina zrIsaMgha, zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI-amadAvAda Adi taraphathI nAnA-moTA kImatI saMgraho bheTa maLyA che. tema ja e uparAMta vidyAmaMdiranI kAryavAhaka samitinI anumatithI ane vidyAmaMdirane kharca lagabhaga traNa hajAra navA kImatI graMtho kharIdyA che, jemAM ka9pasUtro, saMgrahaNI, zrIcaMdranaritra, kuNArarsamavana , narasiMha mahetAnuM mAmeruM, starona vidhisI, DholAmAru, gItA, bAdazAhI-citrAvalI ane vijJaptipatra Adi vatra graMtho paNa che. saMskRta-prAkRta sAhitya uparAMta rAjasthAnI, vrajabhASA, saMtavANI ane bhaktisAhitya paNa AmAM samAya che. jinendrabuddhinyAsa, mAdhavIyadhAtuvRtti, aNubhASya, digaMbara AcAryakRta mAgadhIsaMskRta, apabhraMza bhASAnA mahatvanA graMtho, dArzanika sAhitya, AdinI prAcIna nakalo kharIdavAmAM AvI che. veda, upaniSado, bhAgavata, rAmAyaNa avatAracarita, Adi jevA mahA kAvyagraMtho ane e uparAMta Ayurveda, jyotiSa, ratnaparIkSA, vyAkaraNa koSa, alaMkAra, chaMda, kAvya, nATaka, Adi graMthono saMgraha paNu che. AmAMnA keTalAka graMtho evA paNa che, ke je taddana apUrva ja che. ramala vize gurumukhI lipimAM lakhAyela graMthono moTo saMgraha paNa AmAM che. vahIvaMcAnAM oLiyAM ane kacchanA rAvonA itihAsano copaDo tema * pA. 13 upara yAdInA ullekha che te atre pragaTa karela nathI. - saMpAdaka jainayuga' ja japharanAmA jevI sAmagrI paNa che. samayasuMdarapAdhyAyunA hastAkSaramAM lakhAyelI emanI potAnI kRtio, strI kavio kRta adhikamAsamAhA... jevI racanAo paNa che. gItagoviMdanA anukaraNarUpa rAmajItazoviMdra, re vagaMdha, AdinI pratio paNa che. A uparAMta kRSNa bhagavAnanAM darzana karavA mATenI kAvaDa, jyotiSa mATe upayogI cUDIo, vagere sAdhano paNa che. A vyAkhyAtA taraphathI ane pAlaNapuranA jaina zrI saMgha taraphathI mahattvanI prAcIna mUrtiono eka saMgraha paNa A vidyAmaMdirane prApta thayo che. A vidyAmaMdire saMzodhanane lagatI vividha sAmagrI, vizALa hastalikhita ane mudrita granthasaMgraha ekatra karavAnuM kAma atyAre hAtha dhareluM che. e sAthe Disembara mahinAmAM AvanAra mukhya saMcAlaka bhAI zrI dalasukha mAlavaNiyA ane atyAre vidyAmaMdiranuM saMcAlana karatA upasaMcAlakoe maLIne jaina AgamonA InDekasa "nuM kArya karavAnuM che. zeTha zrI kastUrabhAIe jyAM sudhI vidyAmaMdiranuM potAnuM makAna taiyAra na thAya tyAM sudhI ene vAparavA mATe pAnakora nAkAnuM potAnuM makAna uchInuM ApyuM che. tyAM rahIne saMskRti vidyAmaMdirane lagatuM dareka kArya karavAmAM Ave che. A pramANe Aje gujarAtamAM judI judI saMsthAo viziSTa rIte kArya karyuM jAya che. A saMsthAo potapotAnI yojanAo ghaDI, eka bIjI saMsthAmAM kAma bevaDAya nahi e rIte kAma karyuM jAya ane e rIte gujarAtanA sAMskRtika ItihAsanI vividha zAkhAone uttarottara vadhu unnati tarapha laI jAya e bhAvanA sAthe Ape mane ApelA bhAna mATe AbhAranI lAgaNI vyakata karI A vyAkhyAna pUrNa karuM chuM. gujarAta nahi e rIte paDI, e A saMsAra Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mo hinI mI sunuM kA paDa va pa ro menejIMga ejanTasa cakravatI sansa enDa ku. [: rajIsTarDa ophIsa: 22, kenIMga sTrITa, kalakattA se koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kaTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 eladharIA (kalakattA) Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA ka ta ane jai na a dhya ya na nI pra - ti DaoN. bhogIlAla ja sAMDesarA, ema. e., pIeca. DI. [bhuvanezvara (oNrisA )mAM okaTobara, 1959mAM maLela akhila bhArata prAcyavidyA pariSada' (oNla InDiyA orienTala kaoNnpharansa)nA vIsamA adhivezananA prAkRta ane jaina dharma vibhAganA pramukhasthAnethI bhAIzrI DaoN. sAMDesarAe "progresa oNpha prAkRta enDa jaina sTaDIjha' e viSaya upara aMgrejImAM mananIya vyAkhyAna AvyuM hatuM. A rasaprada vyAkhyAnane sarvatra sAro satkAra maLatAM teno gujarAtI anuvAda "nayuga mAM kramazaH pragaTa karavA nirNaya karyo, je anusAra jenayuga'nA oNkaTobaranA aMkamAM prAraMbhika vibhAga pragaTa karela che. tenA anusaMdhAnamAM bIje thoDo bhAga atre rajU karela che. anuvAdano bAkIno bhAga kramazaH pragaTa thaze. - saMpAdaka, "jainayuga"]. vaLI A tabakake jJAnanI prastuta zAkhAmAM bIjA be sandarbhagranthonI AvazyakatA viSe huM thoDuMka kahIza-eka jaina saMskRta no zabdakoza, ane bIjo prAkRta bhASAno vistRta zabdakoza. bauddha sarakRta granthonI "gAthA saMskRta' jene DaoN. ejane "bauddha mizra saMskRta" ("buddhisTa hAibriDa saMskRtam) evuM nAma ApyuM che, enI jema pazcima bhAratanA-khAsa karIne je pradezomAM gujarAtI ane rAjasthAnI bhASAo bolAya che te pradezonA madhyakAlIna jaina lekhakoe eka viziSTa prakAranI mizra saMskRta khilavI hatI. jarmana vidvAna DaoN. harTale ene lokabhASAmaya saMskRta "("varnAkyulara saMskRtam) kahI che, kemake evA eka sAhityika mAdhyamanuM e udAharaNa che ke jemAM saMskRta jANe ke lokabhASAmaya banI gaI che ! AcArya hemacaMdrata "triSaSTizalAkApurUSacarita' jevo jaina purANakathAno Akaragrantha; jaina kavioe racelAM judA judA tIrthakaronAM caritro; IsavIsananA AThamA ane aDhAramA sikA vacce racAyelI Agamagranyo uparanI saMskRta TIkAo temaja praziSTa saMskRta sAhityamAM kAvyanATako upara, enuM utsAha pUrvaka adhyayana -adhyApana karanArA jaina vidvAnoe lakhelI TIkAo; gadya ane padyamAM racAyeluM vipula kathAsAhitya; prabandha' nAme oLakhAtuM aitihAsika ane ardha- aitihAsika kathAsAhitya; temaja jaina dharmasiddhAnta, vizvavidyA ane te saMbaMdha dharAvatA vidhyanA saMkhyAbaMdha grantho-A "jaina saMskRtamAM racAyelA che. virala ane pracAralupta zabdo temaja chAyArUpa (Back-formations) emAM puSkaLa Ave che. keTalIka vAra atisaMskRta zabdo (Hyper sanskritisms) paNa emAM dekhAya che. bolAtI prAdezika bhASAomAMthI mAtra zabdo ja nahi, paNa enI vyAkaraNa ane vAkyaracanAnI lAkSaNikatAo paNa bahu svAbhAvika rIte A saMskRtamAM dAkhala thaI gayelI che. prAkRtanA temaja prAdezika bhASAnA jUnA svarUpanA thoDAka jJAna vinA eno artha barAbara samajavAnuM azakya nahi to muzkela to che ja. sarve jaina pAribhASika zabdo ahIM emanA saMskRta rUpamAM dekhAya che, ane ApaNuM cAluM saMskRta zabdakozone taddana ajJAta evA artho vyakta kare che. A viSayanA abhyAsanA mahatva pratye sau paheluM dhyAna doranAra vidvAna DaoN. morisa lUmaphilDa hatA. ene lagato emano abhyAsa lekha "jaina saMskRtanAM keTalAMka aMgo" ("sama AsapekaTsa opha jaina saMskRtam) jarmana vidvAna yAkoba vAkaranAgalane arpaNa thayelA abhinandana grantha (pR. 229-230)mAM gaTiMgana khAte sane 1923 mAM prakaTa thayo hato. DaoN. harTale hArvarDa oriyenTala sirIjhamAM pragaTa thayelI, pUrNabhadrakRta paMcAkhyAnanI (I. sa. 1199) potAnI vAcanAmAM (pR. 291-285) tathA DaoN. e. ena. upAdhee siMghI jaina sirIjhamAM prakaTa thayela hariNakRta bahatkathAkoza" nA (I. sa. no 10mo seko) saMpAdananI prastAvanAmAM (pR. 101-110) te te granthomAMthI jaina saMskRtanA viziSTa zabdonI sUci ApI che. zrI. mohanalAla dalIcaMda dezAI e zakavartI gujarAtI sandarbhagrantha "jaina gurjara kavio,' bhAga 1 (prastAvanA, pR. 227-234)mAM merUtuMgAcAryakRta) Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1950 prabaMdhaciMtAmaNi" mAMthI (I. sa. 1305) viziSTa ItihAsa ane saMskRtinA vidyArthIne upayogI thAya evI zabdo ane prayogonI eka sUci ApI che, ane saMpUrNa zabdasUcio hovI joIe. ApaNe AzA bhASAnAM noMdhapAtra lakSaNonI saMkSepamAM carcA karI che. meM rAkhIe ke prAkRta ane jaina adhyayananA viSayanI A ane prAya vidyAmandirane mArA eka kAryasAthI zrI. eka moTI jarUriyAta prAkRta TesTa sosAyaTI yogya jayaMta ThAkare "jaina saMskRta zabdakozaviSayaka adhyayana" vidvAnonA sahakArathI pUrI kare, ane prAkRta bhASAnA evA lekasikogrAphikala raTaDIjha Ina jaina saMrakRtam) e nAmanI eka kozanI saMkalanA mATe kramika Ayojana kare, je eka lekhamALA zarU karI che; ane "prabandhaciMtAmaNi" | zabdabhaMDoLanI dRSTie bane eTalo saMpUrNa hoya eTaluM mAMthI akArAdikrame goThavelA 700 zabdono saMkSipta ja nahi paNa prAkRta bhASAo dvArA vyakta thayela vicAro TippaNo sAtheno eno pahelo hapto "jarnala opha ane saMskAritAnA vikAsane paNa ThIka ThIka khyAla Ape. dhI orienTala InsTiTayUTanA Disembara 1958nA bhAgye ja kahevAnI jarUra hoya ke A traNe yojanAaMkamAM prasiddha thayo che, ane rAjazekharasUrinA "prabadha ono jaina Agama sAhityanI sAMskRtika sUci, "jena kozane (I. sa. 1349) AdhAre taiyAra karelo A saMskRta no zabdakoza ane prAkRta zabdakozano-mukhya prakArano zabdakoza TUMka samayamAM bahAra paDaze. vividha uddeza vibhinna hovA chatAM e traNeya parasparanI pUraka che prakAranA granthone AdhAre AvI bahusaMkhya sUcio ane e traNeya dvArA prAcIna ane madhyakAlIna bhAratanA taiyAra thAya tyAre ja "jaina saMskRtanA zabdakoza mATe sAMskRtika, bhASAkIya ane sAhityika itihAsa upara pUratI sAmagrI ekatra thaze. saMskRta sAhityano eka prakAza paDaze. mahatvano hiraso, je prAyaH madhyakAlanI bolAtI saMskRtano ThIka khyAla Ape che tene samucita rIte chelle, jaina jJAnabhaMDAro viSe huM thoDuMka kahIza. jaina samajavA mATe AvA zabdakozanI atyaMta AvazyakatA che. sAdhuonAM pAMca mahAvratomAMnuM eka aparigraha che. 5. haragovindAsa zeTha kRta "prAkRta zabdamahArNava" grantho paNa parigraha banI jAya evo saMbhava hato, AthI (prAkRta-hindI zabdakoza) ane munizrI ratnacandrakRta AgamanA keTalAka aMzomAM spaSTa kaheluM che ke sAdhue ardhamAgadhI zabdakoza" uparAMta raoNyala kavArTI sAI pustakano parigraha rAkhavo nahi, ane pustaka lakhavA jhanAM kula 9200 pRSThamAM chapAyelo ane sAta daLadAra mATe athavA teno upayoga karavA mATe paNa prAyazcitta granthamAM vaheMcAyelo "abhidhAna rAjendra', ApaNI pAse TharAveluM che. paraMtu samaya jatAM dhArmika sAhitya vadhatuM gayuM che, jenA praNetA AcArya vijayarAjendrasUrinA pavitra tema tema e badhuM yAda rAkhavAnuM muzkela banatuM gayuM ane smaraNamAM be varSa pahelAM ja eka smAraka grantha bahAra jJAnanA anivArya sAdhana tarIke pustakono ravIkAra karavo paDelo che. A mahAna kozanA saMkalana ane saMpAdananI paDyo, ane te eTale sudhI ke zratane vyavasthita rIte vAta na karIe to ye, enuM mudraNa paNa eka mahAbhArata lipibaddha karavA mATe pariSada maLI tathA pustaka lakhAkArya hatuM, ane prAkRtanA abhyAsIo A mahAna vavAM ane yogya sAdhu-sAdhvIone dAnamAM ApavAM e saMdarbhagrantha taiyAra karavA badala e vidvAna AcAryanA dhanano sadvyaya karavA yogya sAta kSetro paikInuM eka kSetra sadAne mATe RNI raheze. paNa vidyArthInI daSTie A gaNAyuM. pUrvakALamAM jaina dharma ke pustaka sameta tamAma kozamAM eka traTi che, ane te e ke keTalIka vAra parigrahano virodhI hato, to paNa kALAntare bhAratamAM eka zabdanI samajUtI ApavA mATe AkhA grantho e eka ja eno dharma banyo, jeNe pustakone temaja udhRta karavAmAM AvyA che, paNa anyathA saMdarbhe evI pustakAlayo arthAta jJAnabhaMDAronI sthApanA ane rIte TAMkavAmAM AvyA nathI ke jethI vidyArthI tene saMgopanane atizaya mahatva ApyuM. jJAnanA pratyakSa rUpa AdhAre mULa sAdhana zodhI zake ane teno upayoga karI tarIke pustakanI pUjA zarU thaI. kArtika zukala paMcamIne zake. prAkRtano bhAvI zabdakoza "abhidhAna rAjendra divase eno utsava yojAyo, je jJAnapaMcamI tarIke jeTalo vistRta bhale na hoya, paNa bhUla sandarbheno upayoga oLakhAya che, ane e utsava paratve saMrakRta, prAkRta, karanAra vidyArthInI daSTie pUrepUro kAryakSama hovo joIe. apabhraMza ane prAdezika bhASAomAM gaNanApAtra kathAprAkRtanAM tamAma saMpAdanonI sAthe zabdakozazAstrI temaja sAhitya vikasyuM. jainonA jJAnabhaMDAronA udbhava ane Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga vikAsanI A TUMkI hakIkata che. pATaNa, khaMbhAta ane jesalamera jevAM prasiddha sthAnonI vAta na karIe to paNa gujarAta, rAjasthAna ane mALavAmAM (jyAM jatAMbara jaina dharma prabaLa hato ane hajI paNa che) jainonI TrIka TIka vastIvALuM eka paNa grAbanagara bhAgye evuM karI, jenI pAse potAno mAnabhaMDAra na hoya. A yo. saMghanA che, ane kaI vyaktinA nathI. kRtionI vyaktigata mAlikInI ka hastapratonI vAta na karIe to paNa, dezanA A bhAgamAM jaina bhaMDAromAM hasta proMnI saMkhyA, taddana AchI gA trIe paNa dasa lAkhathI boDI nathI. dhyAnamAM rAkha bAnuM e che ke mAtra caina dhArmika pratyonAM A pustakAlo nathI, paNa jaina vidvAnonA upayoga mATenAM sarva sAmAnya cacALo che. keTalAka ativirala jainettara grantho je pahelAM devaLa sAhisika ullekho dvArA jAsuvAmAM AvelA hatA athavA sAva ajJAta hatA te A bhaMDAramAMthI maLyA che. saMskRta sAhistrazAstrono eka ati mahatvano pratya, rAjarokharaSkRta kAvyamImAMsA * ' rUpakaSaTakam ' zIrSaka nIce prasiddha thayelAM kavi vatsarAjanAM nATako, jemAM samavakAra, pitAmRga ane kiMma jevA sana ekAMkInA ativirala namUnAo che; lokAna darzanano ekamAtra upalabdha manya, jayarAzikRta 'nayoplava '; nA darzananA sauthI mUlyavAna cantho paikI eka, AcArya sAtakSita ane enA zi kamalazIlakuM ( teo baMne nAlaMdA vidyApIThamAM pako hatA) 'tattvasaMgraha '--tyAdi A vidhAnanAM keTalAMka udAhUraNo che. mahAna bauddha tArkika dharmakArtikRta ' prabhANuvArtika ' jo ke tibeTamAMthI jAvAmAM AveluM, paNa bhAratamAM jenI prata. A bheMkAromAM ja hatI. sAMkhya strI uparanI be navI TIkAo- mAravRtti thI bina-mAvaramAM jesalamerathI maLI che. saMskRta kAvyanArakonI temaja sAhityayAtra, darzanazAstra AdinA nhonI prAcInatama upalabdha prato A bhaMDAromAM ja che, ema kahevAmAM muvala atizayokti nathI. gAyakavADana riyala sirIjhanA prathama sAmAnya saMpAdaka temaja saMskRta, prAkRta, apabhraMza temaja gujarAtInA samartha jiMdAna zrI. cimanalAla dalAle pATaNa ne jesalameranA pracoro tapAsIne rajU karelA ahevAlone pariNAme bhUtapUrva vaDodarA gAmanI sarakAre e vikhyAta sirIjhanI AraMbha karyo hato te A sAhityasamRddhine kAraNe. A ra3 navembara upara granthabhaMDAronI AyojanA, vyavasthA ane saMgopanano abhyAsa e prAcIna bhAratIya saMskRti ke jaina adhyayana 6 vAyorI sAthe koI vidhArthI mATe khara AkarSaka viSaya thaI paDaoN. digaMbaromAM paNa mAnabhaMDAronI AvI paThita hatI, paNa kadAca te khATalI vikasita nahotI. Anika samayamAM sAcI sthita to A prAcIna vArasAno upayoga karavAnI ane vidajjagatane e sulabha banAvavAnI che. zvetAMbara sthAnakavAsI saMpradAyanA lokAgacchanA mukhya yunizrI hemacandrae gayA phebruArI mAsamAM ja sAta hajAra prAcIna hastapratonI kImatI beTa vaDodarA yunivarsiTInA prAcyavidyAmaMdirane ApI che. AAre ardha rAtAbdInI kAryazIla sAhityika kArakIrdi daramiyAna ekatra karelI lagabhaga sAta hAra haratapratonA potAnA mULavAna aMgata saMgrahanI bheTa munizrI puNyavijayajIe amadAvAdamAM bhAratIya saMskRti vidyAmandirane ApI che. ApaNe AzA rAkhIe ke A pradhAta vadhAre vyApaka jAne ane bhASaNI saMzodhana-saMsthAone AvI bheTo vadhune vadhu pramANamAM prApta thAya. saMdha hastakanA jJAnabhaMDAro dAnamAM ApavAnuM kadAca zaya na bane. paNa e bhaMDArone thoDAMka madhyastha sthAnoe ekatra karI zakAya, tathA yunivarsiTIo, saMzodhanasaMsthAo ane anya tanonI sahAyathI enI yogya sUcio khanAvavA mATe tathA zAstrIya saMgopana mATe pUratI vyavasthA thaI zake. A dastapratonI prAptinI ane puSTikAo atyaMta rasaprada ane upayogI che, mAM madhya kAlIna itihAsanAM aneka pAsAM upara te prakAza pADe che temaja judA judA saMpradAyo ane gacchano tathA jJAtio ane kuTuMbonA dhArmika-sAmAjika prattikAsa mATe puLa mAhitI pUrI pADe che. tathA sthaLanAmonA abhyAsa mATe kImatI sAmagrI rajU kare che. vidyAnA utkarSa mATe ponAnA pUrvajoe kALajI ane utsAhathI sAcavelo ane sama karelo A sAMsArika ane sAhityika vAraso vidvAnone rAma janAvavAmAM tura ane dIrdhadarzI jaina samAja pAcho nahi paDe evI ATha ApaNe rAkhIe. ATalA prAstAvika kathana pachI, A pariSadanA vibhAgI pramukha pAse sAmAnyataH apekSA rAkhavAmAM Ave che tema, chellAM be varSa daramiyAna prAkRta ane Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga navembara 1950 jaina dharmanA viSayamAM thayelA kAryanI saMkSipta samA- ' saMskRta TIkA sahita "AcArAMga sUtra'; cUrNi tathA locanA huM karIza. mArA purogAmI pramukhe je viSe haribhadrasuri ane malayagirinI saMskRta TIkAo sahita noMdha nahi karI hoya evA agatyanA grantho ane lekho na%i sutra; cUNi tathA haribhadrasuri ane mAladhArI be varSa pahelAM prakaTa thayA haze to paNa enI huM ahIM hemacandranI saMskRta TIkAo sahita "anuyogadvAra sUtra noMdha laIza. tathA abhayadevasUrinI saMskRta TIkA sahita "samavAyAMga sUtra'. A uparAMta "dazAzrutaskalpa", "bRhatakalpasUtra' sau pahelAM to ApaNe AgamagranthonI vAcanAo ane "vyavahAra sUtra" e traNa cheda sUtronI cUNi sahita laI e. prAkRta TesTa sosAyaTInA prathama prakAzana vAcanAo taiyAra thaI rahI che, ane temAM sArI pragati tarIke bahAra paDela, "aMgavijajA'nA uttama saMpAdanano thaI che. A pahelAM meM ullekha karyo che. bIjA keTalAka Agama granthonA saMpAdana athavA prakAzananuM kArya sosAyaTI munizrI mAnavijayajIe droNAcAryanI TIkA sahita hamaNAM karI rahela che. tADapatra ane kAgaLa upara oghaniryukti nI vAcanA prasiddha karI che (sUrata, lakhAyelI prAcInatama hastapratone AdhAre sUtrakRtAMga- 1957). kharekhara to Agamodaya samitinI vAcanAnuM sUtra'nuM, te uparanI niyukti ane cUNi sahita, (mahesANuM saM. 1975) e punarmudraNa che, je vAcanA saMpAdana munizrI puNyavijayajIe karyuM che, ane eno keTalAMka varSathI maLatI nahotI. paraMtu pAMca hastaprato ardha karatAM vadhAre bhAga chapAI gayo che. "dazavaikAlika sAthe enI navesarathI pAThatulanA karavAmAM AvI che. sUtra"nuM agatyasiMhasUrikRta cUrNi sahita saMpAdana paNa upAdhyAya amaramuni ane munizrI kanaiyAlAlajIne temaNe karyuM che, ane eno sAro evo bhAga chapAI hate taiyAra thayelI, niyukti bhASya ane cUNi sahita gayo che. navI jANavAmAM AvelI A cUNi ratalAma nizIthasUtra"nI vAcanA (sanmati jJAnapITha, AgrA, khAte Azare pacIsa varSa pahelAM prakaTa thayelI jinadAsagaNi bhAga 1-2, 1957; bhAga 3, 1958; bhAga 4 TUMka mahattakRta cUrNithI (I. sa. no 7 mo saMko) taddana samayamAM prakaTa thaze) DaoN. zubiMganA "mahAnizItha' bhinna che. jesalamerathI maLelI enI tADapatrIya prata je tathA munizrI caturavijayajI ane munizrI puNyavijayajIe bAramA saikA AsapAsa lakhAyelI che te tathA ekAda cha granthomAM taiyAra karela, kSemakIrtinI saMskRta TIkA sikA pachI thayelI enI ja tADapatrIya nakalane AdhAre A saMpAdana thayuM che. valabhImAM jaina zrutanI chevaTanI sahita "bRhatkalpasUtra'nA saMpAdana pachI, chedasUtronA vAcanA thaI tyAra pahelAM agatyasiMhanI cUrNi racAI abhyAsa ane prakAzanamAM noMdhapAtra che. AcArya haze ema saMpAdaka vAjabI rIte mAne che, kema ke A vijayapremasUrie "nizItha cUrNinI pAMca graMthomAM cUNimAM sUtranA seMkaDo pAThabhedo ApelA che, jyAre sAIkalorAIDa vAcana (1939-40) maryAdita pramANamAM prAcIna saMskRta TIkAkAra haribhadrasuri (I. sa. upayoga mATe taiyAra karI hatI, ane Agama sAhityamAM no 8 mo saMko) spaSTa rIte pAThabhedono abhAva sUcave mArA saMzodhanakArya aMge meM eno upayoga karyo hato. che. cUNimAMthI e paNa jaNAya che ke enA lekhaka samakSa paraMtu jaina zramaNusaMghanA itihAsa temaja prAcIna eka prAcInatara TIkA-ghaNuM karIne prAkRtamAM ja bhAratanI sAmAjika paristhitino abhyAsa mATe samAna lakhAyelI-hatI. upara sUcavyuM tema, agatyasiMha je agatyano A bRhad chedagrantha pahelI ja vAra chapAyo I. sa. nA pAMcamA saikA pahelAM thaI gayA hoya to A che. bhAMDArakara InsTiTayuTa, pUnA khAtenA muMbaI sarakAranA vastu savizeSa noMdhapAtra che, kema ke Agamo uparanuM ati saMgrahamAMnI pramANamAM Adhunika traNa hastapratono temaja prAcIna TIkA sAhitya je moTe bhAge naSTa thaI gayuM che sAIkalosTAIDa vAcanAno upayoga saMpAdakoe karyo che. eno kaMIka khyAla te uparathI Ave che. A prAcIna granthanI eka paNa tADapatrIya hastapratano upayoga teo karI zakyA nathI e Azcaryajanaka che. bIjAM AgamomAMthI nIcenA granthonI vAcanAo pahelA bhAganI hindI prastAvanAmAM (pR. 6) temaNe prAkRta TekasTa sosAyaTI taraphathI taiyAra thaI rahI che e pote ja kahyuM che-"DUtanA nA mAratha hai ki yara jAhera karavAnI sthitimAM huM chuM-cUNi ane zIlAMkadevanI yaha sampAdanakArya gujarAta yA mahArASTra pradeza ke ahamadA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 25 navembara 1950 bAda tathA pUnA Adi nagaroM meM hotA to bahuta acchA hotaa| kyoM ki vahAM jJAnabhaNDAroM meM prAcIna pratiyoM kA saMgraha vipula mAtrA meM mila jAtA hai| idhara uttara pradeza Adi meM isa prakAra kA prAcIna saMgraha nahIM haiN|" upayogamAM lIdhelI hastapratomAMthI eka paNa pAThAntara saMpAdakoe noMdhyuM nathI ! game tema, paNa Avo mahatvano grantha sumudrita svarUpamAM, aneka zabdasUcio sAthe bhAratIya vidyAnA abhyAsIone upalabdha thayo che e AnaMdanI vAta che. A prakAzananuM sauthI mahattvanuM aMga te zrI. dalasukha mAlavaNiyAnI hindI prastAvanA che, jenI nakala chapAyA pahelAM mane vAMcavA mATe maLI hatI. A graMthanA samaya tathA graMthakartA sAthe saMbaMdha dharAvatA tamAma aitihAsika prazno uparAMta emAM nirUpAyela utsargo ane apavAdonI zrI. mAlavaNiyAe samartha carcA karI che ane tatkAlIna samAjasthitinA sandarbhamAM e samajAvavAno prayAsa karyo che. emanI prastAvanA e, kharuM jotAM, "nizItha sUtra" viSenuM eka nAnuM pustaka ja che. gayA be varSamAM nIcenA Agama grantho paNa prasiddha thayA che-"kalpasUtra" (rAjakoTa, 1958), "papAtika satra" (rAjakoTa, 1959), "uttarAdhyayana sUtra' (rAjakoTa, 1959), "Avazyaka sUtra" (2jI AvRtti, rAjakoTa, 1958), "aMtakRd dazA sUtra' (rajI AvRtti, rAjakoTa, 1958). akhila bhArata vetAMbara sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samitinAM A prakAzano che, ane emanA pratyeka graMtha sAthe eka arvAcIna saMskRta TIkA tathA hindI-gujarAtI bhASAMtara che. zailAnA (madhya pradeza) akhila bhArata sAdhunAga jaina saMskRtirakSaka saMgha taraphathI bIjAM keTalAMka Agamo, hindI bhASAntara sahita prakaTa thayAM che. spaSTa che ke AgamonAM prakAzano eka sAthe aneka sthaLethI thaI rahyAM che, ane emAMnuM keTaluM kAma to avyavasthita rIte thaI raheluM che. dhArmika bhAvanAthI prerAyelI A pravRtti pAchaLa moTI rakamono vyaya paNa thato haze. A judAM judAM maMDaLo potAnAM sAdhano ekaThAM karI zake ane prAkRta TesTa sosAyaTI jevI saMzodhana saMsthAnA sahakAramAM kAma karI zake to sAruM. Agama-adhyayanane lagatI be gujarAtI pustikAo prakaTa thaI che-zrI. ratilAla maphAbhAI zAhakRta bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra' (pATaNa, 1959) ane munizrI nyAyavijyajIkRta "bhagavAna mahAvIranuM auSadhagrahaNa" (pATaNa, 1959). bhagavAna mahAvIre mAMsabhakSaNa karyuM hovAnA matano prativAda lekhakoe karyo che ane keTalAMka AgamomAM AvatA kukura, pota, ===Ara Adi zabdo, TIkAkArone anusarIne, vanaspationA arthamAM temaNe samajAvyA che. Agamone lagatA keTalAka noMdhapAtra nibaMdho prasiddha thayA che. prAkRta ane jaina dharmanA eka agragaNya vidvAna DaoN. e. ena upAdhee AgamomAM anuprekSAnA tAtvika tema ja AcArazAstrIya arthanI carcA karI che (jarnala oNpha dhI oriyenTala insTiTayuTa', pR. 7, aMka 1, sapTembara 1958). prAkRta ane jaina dharmanA nAmAMkita yuropIya vidvAna DaoN. ela. Alsa "sUtrakRtAMgasUtra'nA pahelA zrutaskalpanA cothA adhyayana "IthIpariNA no samIkSita abhyAsa rajU karyo che. ("InDo-IrAniyana jarnala , pu. 2, aMka 4, 1958). DaoN. AsaDo A kRtine, yogya rIte ja, jaina zramaNakavitAnA namUnA tarIke varNavI che, ane pAThAntaro, aMgrejI bhASAntara ane mUlyavAna noMdho sAthe tenI vAcanA taiyAra karI che. e ja vidvAne bIjA eka lekhamAM ('belvalakara phelisiTezana vaoNlyuma', dilhI, 1957) jAtaka naM. 498 ane "uttarAdhyayana sUtra', adhyayana 13mAM maLatI citta ane saMbhUtanI kathAnI vigatavAra tulanA karI che, tathA e ja kathAno abhyAsa karanAra hyumana ane zArpeTiara jevA purogAmI vidvAnonA kAmamAM sudhArA sUcavyA che athavA pUrti karI che. prAcIna bhAratIya sAhityanA sAMskRtika adhyayana mATe jANItA che. vAsudevazaraNu agravAle "aMgavijajAmAM ulikhita sikakAono abhyAsa karyo che ('uttara bhAratI', AgrA yunivarsiTI, pu. 4, aMka 1, Disembara 1957) ane AcArya vijayendrasUrie jaina AgamamAM indra viSe eka rasaprada nibaMdha lakhyo che (vizvayoti, pu. 7, aMka 2, jAnyuArI 1959). DaoN. umAkAnta zAhe prAcIna jaina sAhityamAM sikkA viSe mAhitIpUrNa lekha lakhyo che ("rAjendrasUri smAraka graMtha', khuDAlA, 1957). munizrI puNyavijyajIe naSTa AgamagraMtha prathamanuyoga "nA praznano abhyAsa karyo che ane batAvyuM che ke e graMthanI saMkalanA kAlakAcArye karI hatI. prathamAnuyoga'nA vastunI rUparekhA paNa temaNe ApI che (1 AcArya Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana yuga nambara 1959 ja jo sakadazAMga sAmagrI raju karI smAraka granya zrIvijayavallabhasUri smAraka graMtha', muMbaI, 1956). zrI. agaracaMda nAhaTAe kAlagaNanAnI jaina paddhati viSe lakhyuM che tathA zrI. narendrakumAra bhanAvate "upAsakadazAMga sUtramAMthI keTalIka sAmagrI rajU karI che("rAjendrasUri ramAraka grantha', khuDAlI, 1957). digaMbara AgamanA kSetramAM, bhagavAna bhUtabalita mahAbadha'nA sAtamA grantha sAthe "pakhaMDAgama'nA prakAzananI samApti e ghaNI mahattvanI ghaTanA che. hindI anuvAda sahita AkhuM ye "pakhaMDAgama" 23 granthomAM pUrNa thayuM che. "dhavalA' TIkAno pahelo grantha 1939mAM prakaTa thayo hato, ane "mahAbalva'nA sAtamA grantha sAthe eno soLamo grantha hamaNAM bahAra paDyo che. enA saMpAdako ane prakAzakone-khAsa karIne Do. hIrAlAla jainane A siddhi mATe abhinaMdana ghaTe che. mukhya saMpAdakane ghaNo samaya lenArI bIjI aneka kAmagIrI bajAvavAnI hatI, tema chatAM A vipula sAhityanuM samIkSita saMpAdana, sundara anuvAda sahita, be dasakAmAM bahAra paDI zakyuM e kharekhara AnaMdanI vAta che. A sAhityano vivecanAtmaka abhyAsa have zarU thavo joIe. A granthano mukhya viSaya karmasiddhAnta che, je jaina philasUphIno AtmA che. A racanAomAM-prAkRta sUtromAM tathA enI TIkAomAM e viSaya atyaMta sUkSmatApUrvaka azeSa rIte carcAyo che. digaMbara temaja zvetAMbara paraMparAnA bIjA aneka granthomAM karmasiddhAntanAM vividha pAsAMnI carcA che; A samagra sAhityano aitihAsika abhyAsa thavo joIe, jethI karma-siddhAntano tathA emAMthI niSpanna thatI bIjI aneka bAbatono vikAsa samajI zakAya. DaoN. e. ena upAe ane DaoN. hIrAlAla jaina saMpAdita ane paM. bAlacandranA hindI bhASAntara sahita chapAyelo "jiMbudvIpa-prajJaptisaMgraha" (solApura, 1958) e bIjI eka mahatvanI kRti che. "triloka prajJapti'nA gaNita viSe pro. lakSmIcandra jainano vistRta hindI abhyAsalekha emAM che. "jaMbudvIpa prAptisaMgraha' e jaina vizvavidyA viSeno 2499 prAkRta gAthAomAM racAyelo grantha che, ane tenI racanA ghaNuM karIne rAjasthAnamAM I. sa. nA 10mA athavA 11mA sikAmAM thaI hatI. "triloka prajJapti" pachI turata ja A graMthanuM prakAzana hAtha dharAyuM e yogya che. ardhamAgadhI AgamamAM A viSayanA "sUryaprApti', "caMdra prajJapti', "jabudIpa prajJapti" ane "jyotiSkaraMDaka' e graMtho che tathA Agametara sAhityamAM upA dhyAya vijayavijayakRta "lokaprakAza" Adi che. A viSayanA zvetAMbara tathA digabara granthono tulanAtmaka abhyAsa ghaNo rasaprada thaze. "triloka prajJaptinA gaNita viSeno 110 pRSThano vistRta nibaMdha Adhunika gaNitazAstranA sandarbhamAM prAcIna gaNitane tapAsavA ane mUlavavAno samartha prayAsa che, ane e prakAranAM vadhAre adhyayano thavAM joIe. Agametara prAkRta sAhityamAM pramANa temaja guNadaSTie sAruM kAma thayuM che. rAmacaritaviSayaka prAcIna jainakRtivimalasUrikRta 'paumacariyaranuM zrI. zAMtilAla zAhe karelA hindI anuvAda sahita, mudraNa prAkRta TesTa sosAyaTIe lagabhaga pUruM karyuM che. DaoN. yAkobInuM saMpAdana (bhAvanagara, 1914), je lAMbA samayathI maLatuM nathI tenuM e punamuMdraNa che, paNa be vadhu hastaprato sAthe enuM kALajIpUrvaka pAThasaMtulana karavAmAM AveluM che. prAcInatama upalabdha tADapatrIya pratone AdhAre zIlAMkakRta "caupamahApurisacariya"nuM samIkSita saMpAdana prAkRta TesTa sosAyaTInA upakrame 5. amRtalAla bhojake taiyAra karyuM che. mUlapATha ane pariziSTo pUrepUrAM chapAI gayAM che, ane A vyAkhyAna apAya che e arasAmAM kadAca e pustaka bahAra paDyuM haze. jaina purANakathAno e daLadAra grantha che, ane enuM granthAgra 11000 zlokanuM che. sAdhAraNa rIte mAnavAmAM Ave che tethI UlaTuM ja, AcArAMga" ane "sUtrakatAMga' upara TIkAo lakhanAra zIlAMkathI A kRtinA lekhaka bhinna che. racanAvarSa emAM ApyuM nathI, paNa jaina graMthonI eka madhyakAlIna sUci "bahathripanikA" anusAra, enI racanA saM. 925 (I. sa. 869)mAM thaI hatI. prAkRta thAbhAganI vacce emAM avAranavAra apabhraMza paNa Ave che. A prAkRta graMtha viSenA Do. kalAujha bunanA jarmana mahAnibaMdhamAMthI (hembarga, 1954) keTalAka prastuta bhAgono aMgrejI anuvAda DaoN. aruNodaya jAnIe karyA che. ane te A saMpAdanamAM chapAya che. mahAna manISI AcArya hemacaMdra jana purANakathAno potAno Akara grantha "triSaSTizalAkApurUSacarita' racatAM upayogamAM lIdhelAM sAdhano paikI eka mahattvano graMtha Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 27 navembara 1959 caupannamahApurisacariya'nA prakAzanathI vidvAnone sulabha thaze. prAkRta bhASAmAM A badhA, eka rIte, purANazailInA graMtho che. paraMtu prAkRta sAhityamAM dharmakathAnuM paNa agatyanuM sthAna hatuM. sauthI mahattvanI prAkRta dharmakathAo paikInI eka, udyotanasUrikRti "kuvalayamAlA'nuM saMpAdana (siMghI jaina granthamAlA, muMbaI, 1959) DaoN. e. ena. upAdhyee karyuM che, jemane aneka virala prAkRta graMtho bahAra lAvavAno yaza dhaTe che. rAjasthAnamAM AvelA jAbAlipura (arvAcIna jAlora)mAM A kathA I. sa. 778mAM racAI hatI; AcArya jinavijayajI, jemanI kuzaLa doravaNI nIce siMghI graMthamAlAe prAkRta ane jaina adhyayananI pragatimAM ghaNo moTo phALo Apyo che temaNe TheTha 1927mAM AcArya AnaMdazaMkara dhruvanA mAsika patra "vasaMta 'nA rajata mahotsava nimitte bahAra paDela vasanta rajata mahotsava smAraka granthamAM kuvalayamAlA-AThamA saikAnI eka jaina kathA" e nAmanA lekhamAM A kathAno sau prathama vistRta vivecanAtmaka pari. caya Apyo hato. 'kuvalayamAlA"nA prastuta pahelA bhAgamAM mULa prApta kathA ane vividha pAThAMtaro Ave che. eno bIjo bhAga, je have pachI prasiddha thaze, emAM AkhIye kathAnI saMskRta chAyA, prastAvanA, pariziSTAdi Avaze. I. sa. nA navamA saikA AsapAsa racAyela guNapAlakRta "jiMbucarita'nuM saMpAdana zrI jinavijayajIe karyuM che ane siMdhI granthamAlAmAM te prakaTa thayuM che (muMbaI 1959). sudIrgha kathAonI jema jainoe kathAkazo paNa rahyA che. jemAM kAM to bhAratIya sAhityamAM parApUrvathI praca. lita paddhatie eka mukhya kathAmAM aneka peTA kathAo Ave che athavA judIjudI kathAo parasparathI ravataMtra rIte eka pachI eka Ave che. nemicandrata "AkhyAnakamaNi koza" jenA upara AbhradevanI TIkA (I. sa. 1134) maLe che te dhamapadeza mATe racAyelo eka kathAgrantha che, ane tenuM saMpAdana prAkRta TesTa sosAyaTInA upakrame, khaMbhAtanI eka tADapatrIya prata ane vIjApura (u. gujarAta) mAMthI maLelI e ja pratanI kAgaLanI nakalane AdhAre munizrI puNyavijyajIe karyuM che. e lagabhaga pUruM chapAI gayuM che. 14000 zloka pramagunI e vizALa kRti che. nemacandranI mULa racanA prAkRta gAthAomAM che, ane enI TIkA mukhyatve prAkRtamAM hovA chatAM temAM avAranavAra saMskRta ane apabhraMza kathAnako paNa Ave che. bhadrezvarasUrikRta "kathAvali' eka mahAkAya prAkRta kathAgrantha che, ane sthavironA jIvanane lagatA enA aitihAsika bhAganuM saMpAdana gAyakavADajha orienTala sirIjha mATe DaoN. umAkAnta zAha kare che. "kathAvali'nI racanA ghaNuM karIne I. sa. nA navamA saikAmAM thaI hatI, ane nidAna enA aitihAsika bhAganI sAmagrIno upayoga AcArya hemacanTe potAnA "triSaSTizalAkApuravacarita'nA pariziSTa rUpe racelA "pariziSTa parva" athavA "sthavirAvali carita mAM karyo hato. harivaMza" jema 'mahAbhArata'nuM khila athavA pariziSTa che tema pariziSTa parvae triSaSTi"nuM pariziSTa che. [ kramaza: ] Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ana nya a va la ba na ku. caMdrarekhA nimitta paradravyone vabuddhie ane mamabuddhie grahaNa zrI padvajina, guNanidhi re lola, jagatAraka jagadIza re vAlesara. jina upagAra thakI lahe re lola bhavijana siddhi jagIza re vAlesara tuja darisaNa muja vAlaho re lAla (1) have ahIM padmaprabha tIrthakara, bhavyanuM atIndriya sukha tenuM nimitta kAraNa, temanI bhaktajana yathArtha stavanA kare che. prabhu anaMta kalyANamaya svayaMprakAza guNonA bhaMDAra che jagatanA tAranAra che. jagatanA vaDerA che, kAraNa ke avighAnA AvaraNamAMthI nIkaLI temaNe pUrve ja zAzvatasthAna prApta karI lIdheluM che. jinadevano upakAra aMtaHkaraNamAM vicAranAro jIva mokSarUpa jagIza arthAta saMpadAne avazya pAme che. tuja darisaNa muja vAlo re darisaNa zuddha pavitta re vAlesara, darisaNa zabdanaye kare re lola, saMgraha evaMbhUtare vAlesara. tuja darisaNa muja vAlo re lAla (2) tAruM darzana kahetAM zAsana, upAdana kAraNapaNe darzana kahetAM samatva, te tattvarucirUpa zuddha ane pavitra che. chavadravya eTale Apa, potAnA nirmaLa jJAnAnaMdano kartA che, temAM pugalanA anAdi saMyogane nimitte zAtAazAtAnA bhAvika arthAta vikArI bhAva jIvanA anubhavamAM Ave che. AthI tene potAno nirmaLa jJAtA-daSTA-paNAno bhAva najaramAM Avato nathI ane tethI A jIva zAtAnAM kAraNomAM rAga kare che ane azAtAnAM kAraNomAM TheSa kare che. rAganAM saMtAna mAyA ane lobha che. mAyA e ISTaviSayane prApta karavAnI yuktiprayukti che. dezanAM saMtAna krodha ane mAna che bIjAne hIna TharAvavAmAM AnaMda emAM mAnano pravAha mukhyapaNe vahe che. A kaSAyonAM cAra staro AgamamAM jaNAvelAM che temAM jIva ekarUpa thaIne iyitRptinAM bicArAne khabara nathI paDatI ke A IcchAnI utpatti e ja duHkha che ane IcchAnI tRptimAM je sukha bhAse che te duHkhanuM mAtra haLavApaNuM che. zAMta, nirmaLa ane avicala AnaMda to arihaMtanA Agama para zraddhA rAkhIne udayajanyabhAvonI vacce paNa bhinnarUpe potAno zuddha zAMtimaye jJAnapravAha nihALavAmAM che. evuM jJAnabhAna jIvane darzanamohanA udayathI thaI zakatuM nathI. je AtmAne svarUpa rucirUpa svazAMtino nirNaya thayo te jIva mohamallano moTomAM moTo durjaya killo naSTa kare che. tethI te paramapavitra bane che. te jIvanAM udayanAM sthAna AvanAM sthAna maTIne saMvaranAM sthAna bane che. tAre je darzana eTale dekhavuM te aMtaraMga arihaMtanA svarUpabhAsana, AsvAdana sahita prabhutAnuM avalokana te zabdanaye prabhunuM dekhavuM thayuM. manavacanakAyAnA apara yoga savarI mAtra netra ane manane prabhumAM ekAgra karavAM te nagamanaye darzana thayuM. vaMdana, namana, arcana ane stavana temaja AzAtanAvarjana sahita upAsanA te vyavahArane prabhudarzana thayuM harSasahita prazastarAganI mukhyatAe sarva Idriyo vaDe ane mana vaDe prabhune jue, anubhave te RjusUtranaye darzana thayuM. salaarihaMtano bhAva aMtaraMgamAM bharavAno utsAha e saMgrahAye darzana thayuM, ane A prakAre nimittakAraNa maLatAM potAnI jJAnajayota avazya prakAze te evaMbhUta nayathI darzana thaze. bIje vRkSa anaMtatA re lAla, pasare bhU-jala yoga re vAlesara, tima muja Atama saMpadA re lola, pragaTe prabhu saMyoga re vAlesara, tuja darisaNa muja vAlo re lAla. (3) bIjamAM anaMtavRkSo utpanna karavAnI zakti che. 28 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga navembara 1950 bIjane bhU eTale jamIna ane jala eTale pANIno bIjuM dRSTAMta kahe che, lokhaMDamAM suvarNa banavAnI saMyoga maLe tyAre te bIja aMkuro rUpe pariNamIne vRddhi sattA che to paNa pArasamaNi rU5 bAhya nimittanA pAme che. tema mArA AtmAmAM anaMta sAmartha, anaMta sparze te sonApaNuM pAme che, tema bhavyajIva paNa jo ke jJAna, anaMta darzana, anaMta AnaMda, zakitarUpe che, paNa sattArUpe bhagavAna che paNa vyakata eTale karmAvaraNa prabhu tathA prabhubhaktinA nimittathI jayAre mananA markaTane rahita/guNonA dhAraka arihaMtanA guNagrAma karatAM eTale mohanAM kAraNomAMthI cUkavIne zAMtinAM kAraNarUpa guNa smaraNa karatAM e bhagavAnapaNuM pragaTa thAya che. je bhakitamAM joDIne vaza karIe tyAre A zakti pragaTa koI pUche ke nimitta vinA ja siddhapaNuM kema na pAme ? thaI zake che. tene uttara e che ke AtmA anAdino pudgalarUpa jagatajaMtu kArajaruci re lAla paranimitta pAmIne baMdhanI paraMparAnA cakramAM pravarte che. sAdhe uda bhANa re vAlesara, te pularUpa paranimitta mUke te mukta thAya. have cidAnaMda suvilAsatA re lola, arihaMtarUpa zuddha nimitta avalaMkhyA vinA potAnA vAdhe jiNavara jhANuM re vAlesara-tuja (4) aMtaramAM potAnuM svarUpa pratibiMbita thAya nahi, jagatavAsI jIvo AhAra, viSa, parigraha, sukharUpa, ane svarUpanA avabhAsa vinA pudgalanuM nimitta mAnelA dravyonI prApti ane duHkharUpa mAnela paridravyonA chUTe nahIM. Ama arihaMtarUpa zuddha nimittanuM avalaMbana parihAra mATe rUcivaMta eTale abhilASavaMta che. paraMtu dila kholIne dIvo peTAvavA mATe ane e dIvAne sUryanA tejanuM nimitta pAme tyAre teo potAno AjI- avicala rAkhavA mATe avazya yogya che. vikAno vyavasAya karI zake che. te ja pramANe mAruM Atmasiddhi kAraja bhaNI re lola, jJAna arthAta cita, teno AnaMda te cidAnaMda temAM je sahaja niyAmaka hetu re vAlesara, zuddha paNe vilAsa kahetAM tallInatA eTale AtmAnaMdano nAmAdika jinarAjanAM re lola, anubhava te jinavara kahetAM tIrthaMkaranI nirdoSa upAsanAthI, bhavasAgara mahAsetu re vAlesara, tuja (7) temanuM dhyAna dharIne aMtaraMga arihaMtamAM e svarUpa pratibiMbita thAya evI sthira cittavRtti karavAmAM Ave te mATe Atmasiddhi rUpa je kArya tene mATe sahaja che tyAre jIvane AtmAnaMdano prakAza prApta thAya che ane eTale akRtrima, niyAmaka eTale nizcita ane hetu prApta thayelo prakAza niraMtara vRddhi pAme che. eTale kAraNa te vItarAgadevanuM dhyAna che; nAma, sthApanA, labdhi siddha maMtrAkSare re lola, dravya ane bhAva ema cAra nikSepo dvArA cArA bhUmiupaje sAdhaka saMga re vAlesara, kAo dhyAnanI thAya che. e cAre nikSepathI, karelI bhakti sahaja adhyAtma tattvatA re lola siddhi apAve che tethI bhavasamudra oLaMgavA mATe bhakti pragaTe tarivaraMga re vAlesara. moTA pula samAna che. tuja darisaNuM muja vAlo re lAla, (5) sthaMbhana ikiyayogano re lola, ahIM maMtravidyAno dAkhalo ApI e ja vastu karIne raktavarNa guNarAya re vAlesara. samajAve che. jema AkAzagamana vagere abhuta zakti devacaMdra vaMde stavyo re lola, o vidyAzakti maMtrAkSaramAM che, paNa teo uttarasAdhaka Apa avarNa akAya re vAlesara tuja (2) maLe tyAre maMtravidyA siddha thAya ane ISTa zakti utpanna Ama rAtA dehavarNavALA A padmaprabha svAmIe thAya, te ja pramANe adhyAtmapariNatirUpa tattvajJAnapaNuM bhArI indriyonA apara pravRttiyogo thaMbhAvI dIdhA che. pragaTa puruSottamane AlaMbane eTale tasvIno raMga arthAta mArA valabha anaMta kalyANa guNanA rAjA che. vaLI Adara karatAM pragaTa thaI zake che. devonA caMdro eTale IdronA samUhe jemanI stuti karI che loha dhAtu kAMcana have re lola, pArasa pharasana pAmIre vAlesara, tevA mArA prabhu varNAdi idriyaviSaya bananArA guNothI pragaTe adhyAtamadazA re lola rahita ane skUla tema sUkSma (karmaNa) zarIra vinAnA vyaktaguNI guNagrAma re vAlesara tuja (6) che, teo mAruM ananya avalaMbana che. BE Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharma zuddhi no prayoga zrI ratilAla dIpacaMda desAI devamaMdira ke zuM rAjaprAsAda, zuM havelI ke zuM jhUMpaDuM ane zuM ghara ke zuM AMgaNuM, game te sthAna hoya, paNa ene sApha rAkhavA roje roja saphAI karavI ja paDe. eka divasa paNa saMjhavArI na kADho to teTalo kacaro bhego thaI ja javAno. e ja rIte zuM dharmamArga ke zuM vyavahAra mArga, zuM vidyAkSetra ke zuM vyApArakSetra ane zuM sevAvRtti ke zuM tyAgavRtti. jIvananuM game te kSetra lyo, emAM vicAra ane AcAranI zuddhi mATe hamezAM khabaradArI rAkhavI ja paDenahIM to ajJAna, aMdhazraddhA, ahaMkAra ane vahemane kAraNe kaMIka evAM jALAM-jhAMkharAM jAmI javAnAM ke e sAcano mArga cUkavI devAnAM; ane mAnavI kaMIkane badale kaMIka meLavavAmAM lAgI javAno ! jarAka cUkyA ke suvarNane badale pittaLa ane ziSya ne badale kathIra AvI ja gayuM samajo. lokajIvanamAM dharmane nAme hiMsAe, UMcanIcapaNAe huMsAtUsIe, mArAtArApaNue ke vADAbaMdhIe je ghara karyuM hatuM enI sAme bhagavAna mahAvIre sajajaDa jehAda jagAvI hatI, ane jANe AtmasAdhanAnA dharmamArgane baMdhanamukta karyo hato. bhagavAna buddhe paNa A dizAmAM puruSArtha karavAmAM kazI kamInA nahotI rahevA dIdhI. samagra mAnavajAtanA uddhArano e suvarNayuga hato. paNa saurabha prasarAvatuM puSpa paNa jo ema ne ema rAkhI mukAya to gaMdhAI UThayA vagara na rahe. dharmamArgamAM paNa AvA tabakkA samaye samaye AvatA ja rahyA che; ane ene vakhate koIka puruSArthI puNya puruSe e mATe kamara kasavI paDe che. , nava-dasa saikA pahelAMnA AvA ja eka zithilAcAranA yugamAM A kathAno AraMbha thAya che. gurjara rASTramAM cAvaDA vaMzano aMta Avyo hato ane caulukya vaMza (solaMkI vaMzanA prathama rAjavI tarIke mUlarAja deve gurjaradezanuM adhinAyakapada saMbhALyuM hatuM, e vAtane paNa sATha uparAMta varSa vItI gayAM hatAM. ane pATaNanI gAdI tyAre, mULarAjadevanI cothI peDhIe, durlabharAja saMbhALatA hatA. vi. saM. 1066 pachIno e samaya. cheka vIra vanarAjathI AraMbhIne jaina zramaNo gUrjararASTranA ghaDataramAM ane yogakSetramAM potAno sAtha ane sahakAra ApatA rahyA hatA. zramaNonA A rASTrasevAnA kArya rAjyo ane rAjAone emanA pratye bhaktizIla banAvyAM hatAM. ane samaya jatAM siMhaNanA dUdhasamI A bhaktine jIravavAmAM keTalAka zramaNa kAcA sAbita thayA; ane emAMthI caityavAse jora pakaDayuM. Atmazuddhi ane AtmasAdhanA mATe racavAmAM AvelAM vItarAganAM jinamaMdiro zramaNonAM vAsasthAno banI gayAM hatAM; ane e mArga bhUlyA zramaNo rAjasika vRttinA phaMdAmAM phasAIne ThAThamATha, dehanI ALapaMpALa ane vAsanApUtinA mArge vaLI gayA hatA. emanuM mana rAjA-mahArAjA jevA vaibhavomAM rAcatuM thayuM hatuM. ahiMsA, saMyama, tapa, tyAga ane titikSAno mArga bhulAI gayo hato, bhulAto thato hato, ane chatAM dharmanA nAyakapaNAno bhAre ADaMbara racAto hato. dharma bhulAI gayo hato, chatAM dharmanI ja duhAI ApavAmAM AvatI hatI. jema pATaNamAM caityavAse A sthiti sarjI hatI, tema bIjAM bIjAM sthaLoe paNa eno cepa lagAvyo hato. bhAravADamAM kuryapura (kacerA)mAM paNa AvI ja eka cityavAsIonI gAdI hatI, ane tenA te samayanA gAdIpati zrI vardhamAnasUri hatA. coryAzI jinamaMdiro emanI nizrAmAM hatAM. paNa vardhamAnasUri to AtmAthI puruSa. A ThAThamATha, A parigraha ane A bhoga-vaibhava sAthe emanA manano meLa na beTho. tyAgIjIvanamAM A badhuM emane kevaLa ALapaMpALarUpa ja lAgyuM. 30 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1959 code vidyAmAM e pAraMgata; ane koInI sAthe vAdavivAdamAM kadI pAchA paDe nahIM evA kAbela ane sAthe sAthe paragaju paNa evA ja vidyAnuM mithyA abhimAna to emane sparzatuM ja na hatuM. zreSThIne A banne yuvAna, vidvAna brAhmaNaputro gamI gayA; ane emaNe emane rokAI javA Agraha karyo. emane thayuM: jo A badho vaibhava mANavo hato to saMyama mArganI pratijJA levAnI zI jarUra hatI? A to kevaLa AtmavaMcanA ane paravaMcanAno ja mArga. tyAga ane bhoga eka sAthe na TakI zake. tyAga mATe to tyAga ja zobhe! ane je bhoga ja khapato hoya to eno mArga nirALo che. ane e sAvadha thaI gayA ane sarSa jema potAnI kAMcaLI utArIne nAsI chuTe tema, teo e badhA vaibhava ane parigrahane tilAMjalI ApIne cAlI nIkaLyA; ane kaThora saMyamasAdhanAmAM lAgI gayA. emane ema paNa thayuM : huM to A avaLA mArgethI UgarI gayo, paNa eTalA mAtrathI dharmarakSAnuM kArya pUruM thayuM na gaNAya. e mATe to A adhaHpAtanA mukhya dhAma samA pATaNamAM kaMIka pravRtti uThAvAya to ja kharA kAryano AraMbha thayo lekhAya. pATaNamAM to tyAre cityavAsI zramaNonuM eTaluM jora ane varcasva hatuM ke emanI maMjUrI sivAya koI suvihita sAdhune paNa nagaramAM utAro na maLato ! jANe teo A kAryamAM eka prakArano, rAjasattA jevo adhikAra ja bhogavatA thaI gayA hatA! A killAne toDavAnuM kAma saraLa na hatuM. tema dharma mArgane zuddha karavA mATe enI sAme thayA vagara paNa cAle ema na hatuM. paNa evuM kAma karanArA koI samartha hAtha maLI jAya ! potAnI kAyA to have vRddhAvasthA ane ugra AtmasAdhanAne kAraNe DolavA lAgI hatI. AcArya vardhamAnasUri niraMtara A vAtanI ja ciMtA karyA karatA. ane kALanI ghaDImAMnI retI sarve jatI hatI. evAmAM eka vAra AcArya vardhamAnasUri dhArAnagarImAM AvI pahoMcyA. lakSmIpatizreNIe emanuM khUba bahumAna karyuM ane potAne tyAM AvelA be vidvAnonI vidyAnI ane suzIlatAnI khUba prazaMsA karI. jJAnI AcAryae e sAMbhaLIne jANe koI bhAvanA UMDA bheda ukelatA hoya ema vicAramagna banI gayA. emane A be paMDitomAM zAsananA staMbhonAM jANe darzana thayA. bane paMDito paNa jema vidyAnA khapI hatA, tema AtmAnA paNa Azaka hatA. AcAryazrI sAthenI zAstravArtAmAM zramaNono ahiMsAdharma emanA aMtaramAM vasI gayo; ane bane yuvAno sadAne mATe vardhamAnasUrinA caraNe besI gayA. gurue zrIdharanuM nAma jinezvara ane zrIpatinuM nAma buddhisAgara rAkhyuM. vardhamAnasUrijIe A bane ziSyone keTalIka vakhata potAnI pAse rAkhIne jJAna ane cAritranA mArgamAM sthira banAvyA. mULe vidyAvAna ane zIlasaMpanna to hatA; temAM AvI jJAnI ane AtmasAdhaka guruno yoga maLI gayo. pachI to kahevuM ja zuM? moranAM IMDAne cItaravAnI jarUra nahIM, evo ja ghATa banI gayo. AcAryanuM mana jANe saMtoSa anubhavI rahyuM. chevaTe dharmanA uddhArako ane zithilatAnA ucchedako maLI ' gayA kharA. AcAryuM joyuM ke kuMdana have saMpUrNa zuddha banI gayuM che. bane ziSyo jevA saMyamamArgamAM jAgRta che tema pravacana sevAnI paNa pUrI dhagaza dharAve che. sva ane paranuM kalyANa, e ja emanuM jIvana dhyeya banyuM che. eTale yogya avasara joIne sUrijIe e banne zramaNone sUripadathI vibhUSita karyA. dhIme dhIme AcArye emanI AgaLa potAnuM aMtara kholavA mAMDayuM. zAsananA hitAhitanI aneka vAto mAlava pradezamAM rAjA bhojanA rAjyakALano e samaya. mAlavAnI rAjadhAnI dhArAnagarImAM lakSmIpati nAme eka zreNI rahe. jevo vyavahAradakSa evo ja dharmAmA. sAdhu-saMto ane vidvAno-paMDitono parama bhakata. eka divasa zrIdhara ane zrIpati nAme be brAhmaNa yuvAno zreSThIne AMgaNe jaI caDyA. baMne sagAbhAI vidyA ane saMyamanuM teja emanA mukhapara vilasI raheluM. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga emane samajAvI. dharmanI rakSA kevI rIte thaI zake e vAta paNa karI jaNAvI ane chevaTe dharmanI nirmaLa saritAne caityavAse sarjelI zramaNavarganI zithilatAnA kacaDe kevI paMkila banAvI mUkI che enuM citra paNa dorI batAvyuM. banne ziSyone e samajatAM vAra na lAgI ke sAdhu jIvanamAM pravezI gayelAM A dUSaNo sUrijInA manane keTalo saMtApa pahoMcADI rahyAM hatAM; ane emanA AtmAne zAsananA bhAvI aMge keTalo ciMtita banAvI rahyAM hatAM eTale e banne potAnA gurunI AjJA zirodhArya karavA taiyAra thaI gayA. eka divasa vardhamAnasUrijIe AjJA karI; " mahAnuMbhAvo, have tame taiyAra thaI gayA cho, ane zAsananI rakSAnuM kAma AraMbhavAno tamAro samaya pAkI gayo che." banne ziSyo natamastake guruAjJAnI pratIkSA karI rahyA. surijIe AgaLa kahyuM, pATaNa Aje zramaNonI zithilatAnuM dhAma banyuM che, ane enA cepa anyatra vistArI rahyuM che. mATe tame vinA vilaMbe pATaNa pahoMcI jAo, ane je kaSTo veThavAM paDe ane je parISaha sahana karavA paDe e veThIne paNa saMyamajIvananI sthApanA karo. mArI A ja tamane aMtima AjJA che, e ja mArI tamAre pAsethI aMtima IcchA che. dharmano jaya karo ane pApano kSaya karo. " * . ziSyoe kahyuM : " STi ane pariSaha sahana mATe to A jIvanano svIkAra karyo che. ApanI AjJA amAre zirodhArya che. ApanI kRpA amane sAcanA mArge doro !" ane eka divasa gurunI AjJA laIne jinezvarasUri ane buddhisAgarasUri pATaNane mArge viharI gayA. '' vRddha sUrijI e bannene lAgaNIpUrvaka nIrakhI rahyA. 7 vasatI (utArA)nI zodhamAM jinezvarasUri ane buddhisAgarasUri pATaNanI zerIe zerIe pharI rahyA che; paNa koI ThekANe emane AvakAra maLato nathI. caityavAsano gaDha jANe emane badhethI jAkAro bhaNI rahyo. AtmAnA UMDA bheda samajAve evuM jJAna ane haMsanI pAMkho jevuM zubhra cAritra Aje jANe pATaNamAM koI ne khapatuM nathI; ane koInA manane e bhAvI jAya che, to e caityavAsanI dhAke potAnA aMtarane ughADI 3ra navembara 1959 zakato nathI. anne AcAryo Thera Thera pharatA ja rahyA, ane nagaranA vikRta raMgaDhaMgano tamAzo jotA ja gayA. koI ne pahele pagale avaLAM gaNeza maMDAyA jevo lAgato A anubhava banne zramaNone bhAre lAbhakAraka banI gayo. potAne kevuM kaparuM ane kahyu kAma pAra pADavAnuM che eno jANe emane bodhapATha maLI gayo. gurunA aMtastApane e vadhu spaSTatApUrvaka samajI zakyA, ane potAnA aMtarane vadhu sajja banAvI rahyA. hajI paNa e pharyAM kare che, ane kAmanI kamnitA vadhune vadhu samajatA thAya che. paNa jo A kAma gajavela jevuM kaThaNa hatuM to e ya kAMI kAcI mATInA na hatA. emanA nizcayamAM ane emanI saMkalpazaktimAM sAta gajavelanI ke vajranI tAkAta bharI hatI. game tema thAya, paNa e pATaNamAMthI pIchehaThanAM pagalAM bharavAnA na hatA. kAyAnuM game te thAya; kAma pAra pADIne guruAjJAne caritArtha karye ja chUTako che. chevaTe emane thayuM : koI sahaya vidyApremI maLI Ave e ApaNI vAta jarUra samajI zakaze ane ApaNane Azraya paNa Apaze. ane emaNe pATaNanA purohita somezvaranA makAnano mArga lIdho, ane thoDIvAramAM enA prAMgaNamAM AvIne khaDAthayA. somezvare joyuM ke madhyAhnanA AkarA tApamAM be zramaNo potAnA AMgaNe AvIne khaDA che. dharatI tapI rahI che, sUraja tapI rahyo che, ane asahya tApane kAraNe emanI kAyA paNa saMtapta thaI rahI cheH banne parasevAthI rebajheba banI gayA che. e udAra brAhmaNe tarata ja banne zramaNone bhAvapUrvaka AvakAra dIdho; ane emanI pAsethI badhI vAta jANIne potAne tyAM nirAkulapaNe rahevAnI vinaMtI karI. vidyAnA premI somezvara devane e samajatAM vAra na lAge ke A banne zramaNo jema jIvananA sAdhaka che ema jJAnanA paNa baLiyA che. e to aMtaramAM AnaMda AnaMda anubhavI rahyo. e jANato hato ke caityavAsIonA nAyakanI anu mati vagara suvihita sAdhune utAro Apavo e guno Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 33 navembara 1950 hato. paNa Aje enuM aMtara AvA koI vicArane tAbe thavA taiyAra na hatuM. AMgaNe AvelA atithi to devatA gaNAya. dharmazAstronI e AjJA : to pachI emane jAkAro zI rIte apAya? ane temAMya A to jevA jJAnI tevA ja saMyamI. pachI to emaNe khUba vidyAvArtA ane zAstracarcA karI. baMne AcAryoe potAnI vAta samajAvatAM rahyuM ke: "mULa to ame vedadharmanA upAsaka. paNa zramaNa dharmanI ahiMsAthI AkarSAIne ame A dharmano bhekha svIkAryo che." purohita paNa bhAre samajadAra ane udAra. eNe kahyuM, " sonuM to game tyAMthI paNa laI zakAya. emAM mArAtArAne sthAna na hoya !" pachI to anya vidvAnone paNa somezvara deve potAne tyAM AmaMtryA ane badhAe A AcAryo sAthe khUba jJAnagoSThI karI. banne zramaNonAM jJAna, saraLatA, saheMdayatA ane dhyeyaniSThAe saunA aMtara upara bhAre asara karI. saunAM hRdaya khUba saMtuSTa thayAM, ane eka anupama AhvAda anubhavI rahyAM. brAhmaNatva ane zramaNatvanI saritAono jANe tyAM subhaga saMgama thaI gayo. AmAM to brAhmaNo udAra ke zramaNo udAra, e kaLavuM ja muzkela banI gayuM. jenA aMtaranAM dvAra UghaDyAM e sau udAra ! paNa eTalAmAM to tyavAsIone khabara paDI gaI ke be suvihita AcAryo pATaNamAM AvyA che ane koIe emane utAro nahIM ApavA chatAM, purohita somezvara deve potAnI AjJA ke anumati meLavyA vagara emane potAne tyAM utAro Apyo che ! emane thayuM A to amArA abAdhita adhikAramAM hastakSepanI vAta. A kevI rIte calAvI levAya? ane Ama cAlavA devAya to to DozI mare enA bhaya karatAM jama ghara dekhI jAya eno ya emane vadhAre lAgyo ! jo Aje ATalI vAta tarapha AMkha ADA kAna karIe to bhaviSyamAM e aneka, doSone utpanna kare, ane chevaTe amArI sattA ja jokhamamAM mukAI jAya. mATe roga ane zatrune to Ugato ja DAmo sAro ! ane sattAnA mada AgaLa sAdhutAno vicAra to emanA aMtaramAMthI kyAranoya sarI gayo hato, eTale AvuM pagaluM bharatAM aMtarakhavAno to koI bhaya ja kyAM hato ? tAbaDatoba caityavAsIonA mANaso purohita somezvarane tyAM pahoMcI gayA ane emane cetavI rahyA : purohitajI, Apa to jANo ja cho ke caityavAsIonI anumati vagara koI paNa suvihita zramaNane Azraya Apavo e guno che. rAjaye amane Apela A amAro abAdhita adhikAra che; ane enuM ullaMghana karavAno koIne akhatyAra nathI." somezvara deva svasthapaNe sAMbhaLI rahyA. AvI vAtamAM jIbhAjoDImAM UtaravuM emane munAsIba na lAgyuM. AvanArAoe potAnI vAta pUrI karatAM kahyuM : "Apa to samaju ane zANA cho, eTale Avo guno karavo Apane na zobhe. Apa satvara e zramaNone Apane tyAMthI vidAya karI do!" purohitajIe TUMko ja javAba vALyo: "A vAtano nyAya rAjaya karaze. tamAre je kahevuM hoya te tyAM jaIne kaho." cayavAsIone mATe to A prANaprazna hato. je thoDIka paNa DhIlAza dekhADAya to enuM pariNAma bhaviSyamAM zuMnuM zuM Ave! ane badhI sattA nAmazeSa banI jAya. emaNe rAjadarabAre phariyAda karI ane vanarAja cAvaDAnA samayathI cAlyA AvatA potAnA adhikAranuM jatana karavA rAjA durlabharAja pAse mAgaNI karI. lokonAM manamAM paNa kutUhala jAgyuM. bIje divase bharacaka rAjasabhAmAM A vAtano vicAra zarU thayo. purohita somezvare potAnI vAta mukI; tyavAsIoe rapUrvaka potAnI vAta rajU karI. somezvara deve kahyuM : "AvA suvihita zramaNone AkhA nagaramAM kyAM sthAna na maLyuM ane teo mAre AMgaNe padhAryA. meM zAstrajJA ane guNagrAhaka dRSTie emane mAre tyAM utAro Apyo. eTalAmAM cityavAsIonA mANaso mAre tyAM AvIne banne suvihita zramaNone vidAya karI devAnuM kahevA lAgyA. meM emanI vAta na svIkAratA rAjaya pAse nyAyanI mAgaNI karI. AmAM doSa kyAM e ja samajavuM muzkela che. ane chatAM AmAM kaMI doSa thato bhAsato hoya to te mArA atithino nahIM, paNa mAro potAno samajIne enI sajA mane karavAmAM Ave." Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 34. navembara 1958 durlabharAja to sAMbhaLI rahyA. AvI ucita vAtamAM gayA. ane caityavAsIonI hakaka ane adhikAranI koIne doSapAtra paNa kema TheravI zakAya ? vAtonI paravA karyA sivAya emaNe tyAM AvI pahoMcelA paraMtu chevaTe ADe mArge phaMTAyelI dharmasattA AgaLa zaiva AcArya jJAnadevane tarata ja vijJapti karI: "prabho, rAjasattA lAcAra banI gaI; ane durlabharAja potAnA mAre Apane Aje eka vijJapti karavAnI che. be pUrvajothI cAlI AvatI A paraMparAnI sAme pheMsalo | suvihita zramaNa ApaNA nagaramAM padhAryA che, emane ApavA azakta dekhAyA. UtaravAne mATe upAzraya Apo !" chatAM emaNe eTaluM ja kahyuM ke "guNIjanonuM pUjana sa stabdha banIne sAMbhaLI rahyA: jainAcAryonA e to rAjayano dharma che; ane AvA zIlasaMpanna nivAsa mATe vAcAryane vijJapti? pura SothI nagaranI zobhA vadhe che, rAjayanuM kalyANa thAya paNa zivAcArye tarata ja kahyuM : "rAjana, niSpApI che, ane janasamUha dharmano sAco mArga samajI zake che." guNIjanonI Apa avazya sevA karo. badhA dharmonA pachI emaNe caityavAsIone uddezIne kahyuM : ane amArA upadezano eja sAra che. bAlabhAvano " ApanA adhikAramAM bAdhA karavA mATe nahIM, paNa tyAga karI parama padamAM sthira thanAra ziva e ja jina amArA uparodhathI A suvihita zramaNo ApaNA che. darzanomAM bheda rAkhavo e mizyAmatinuM lakSaNa che." nagaramAM rahI zake, e vAta Apa kabUla karo." sabhA A udAratA ane guNagrAhitAne abhinaMdI rahI. caityavAsIo paNa zithila mananA ja hatA. emanA chevaTe zevAcArya jJAnadevajIe kahyuM, "bajAramAM (cokhA manamAM tAkAta keTalI hoya ? emaNe rAjAjInI IcchA bajAramAM) madhya bhAgamAM rahelI traNa jaNanI mAlikInI viruddha potAnI vAta vadhAre dRDhatApUrvaka rajU karavAmAM jagyA purohita somezvara potAnI IcchAnusAra upAsAra na joyo. ane emanI vAtamAM vAjabIpaNAnuM zrayane mATe laI zake che. emAM ApaNA ke sAmA pakSa baLa to hatuM ja nahIM. eTale emaNe vadhu tANavAmAM taraphathI je kaMI aMtarAya Avaze, enuM nivAraNa sAra na joyo. sattAnI AgaLa zANapaNe namatuM huM karIza." khavAmAM ja sAra mAnyo. balIna cityavAsIo vadhu cityavAsIo bicArA cUpa thaI gayA. emane thayuM balIna sAbita thayA. mahArAjA durlabharAje emanI vAtane bhale mAnya rAkhI, bane suvihita zramaNonA prayAso siddhinI dizAmAM paNa emanA paga to ukhADI ja nAkhyA hatA. na mAlUma AgaLa vadhI rahyA. A prakriyA have kyAM jaIne aTakaze ane ApaNA purohita somezvaradevanI dRDhatA saphaLa thaI. abAdhita adhikAranuM zuM thaze? paNa jyAM rAjA pote ja rUkyo tyAM bIjuM zuM thaI paNu vAta ATalethI pate evI na hatI. mukhya kAma zake? dhaNIno dhaNI koNa banI zake ? to hajI bAkI ja hatuM. suvihita sAdhuono pATaNa rAjasabhA to zivAcAryanI vAtane ane durlabha taraphano vihAra ane pATaNamAM nivAsa mokaLo bane rAjAnI kunehane natamastake mAthe caDAvavI rahI. to ja dhAreluM kArya kaMIka paNa pAra pADayuM lekhAya. nahIM ane saunA Azcarya vacce purohita somezvara deve to vyaktigata siddhi to zuM kAma karI zake ? jAhera karyuM: " AvA suvihita zramaNone rahevA mATe huM bane AcAryonI A manobhAvanA somezvara deva brAhmaNa mArA potAnA kharce upAzraya karAvI ApIza." samajatA hatA. eTale emaNe tarata ja vijJapti karI; te divasathI caityavAsanA zuddhikaraNanAM pagaraNa " mahArAja, Ape suvidita zramaNone rahevAnI maMDAI gayAM; guru vardhamAnasUrijInI bhAvanA saphaLa thaI; anumati to ApI eTale have kRpA karI emane mATe ane AcArya jinezvarasUri ane buddhisAgarasUrino nivAsabhUmi paNa Apa ja Apo ! svataMtra nivAsabhUmi puruSArtha caritArtha thayo. vagara AvA uttama munivaro nizcita ane nirAkulapaNe ane te divase rAjA ane prajA, brahma ane samano kyAM vAsa karI zake ? " ane brAhmaNatva ane zramaNatvano sAco artha pAmIne - durlabharAja vAtanuM vAjabIpaNuM tarata ja samajI kRtakRtya thayAM ! brAhmaNa divasathI atyAranI bhAvanA Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMcanAkI pragati yaha mAnavajIvanakI adhogati hai zrI. ra. mizra vaMcanAkI pragati yaha mAnava jIvana kI adhogati hai / vacanAko pravINatA kahanA yaha mAnava jIvana kA apamAna karanA hai / mAnava jIvanakI saphalatA yA utkRSTatA usakI buddhimattA para avalaMbita hai buddhimAna vahI hai jisake kumhAra nirdoSa honeke kAraNa aihika yA Amu kancanake kAraNa nahIM banate buddhimAna manuSyakA yaha kartavya nahIM hai ki vaha apane vyavahAroMko kaluSita rahane de yaha mAnakara ki hamArI yukti durgama hai dUsaroM ke sAtha vacanAkA prayoga kare kisI kI yukti dudha nahIM 1 dotI hai| deza aura kAla niravadhika padArtha haiM prakRtike udarameM bar3e bar3e buddhimAnoMkA astitva saMskAra rUpase vidyamAna hai| aisA bhI samaya AtA hai ki vaha durbodhase dudha viSayako subodha banA detA hai ADambarakA bhaNDA phoDa detA hai paMcakako paMcaka siddha kara detA hai usakI kIrtiko viparIta rUpa meM pariNata kara detA hai| samayako bhI parAdhInatA ne apanA dAsa banAyA hai usako yaha adhikAra nahIM hai ki kisIke anurodhase kisI padArtha ke saMkoca - vikAsa meM svatantra rUpase kAraNa bana sake kisI ko yaha sandeha na honA cAhie ki paMcanApradhAna nIti ke ajJAna dazAmeM vyavahAra- dazAkI durgati hogI / vaMcanApradhAna nItike jJAnakA nAma vaMcanA nahIM hai / vaMcakoMse bacane ke lie isa nItikA jJAna Avazyaka hai| vaMcanA ke prayoga se iSTako siddha karanA becanA hai| vyavahArake astavyasta hone jAnepara paramArthakA Azraya lenA yaha bhI baMcanAdI hai| vacanAse saralatA se kAryakI siddhI hotI hai "sabai rupAyaiH phalameva sAdhyam " to vaMcanAkI pragati nindya kyoM mAnI jAya ? isa pragalbha sandehakA uttara yaha hai ki vaMcanA kI pragati se vizvAsakA astitva nAmazeSa ho jAtA hai| pratyeka patiko anyavyakti maMcakahI mAima hone . 31 *************** lagate haiN| pade pade sandehako sthAna milane lagatA hai| cintAkA sAmrAjya ajevarUpase vRddhiMgata ho jAtA hai| prANI mAtra ciMtita honeke kAraNa duHkhI bana jAte haiM unake lie sukha durlabha ho jAtA hai| mAnava jIvanakA kartavya sadA ke lie vismRta ho jAtA hai| ataH yaha mAnanAki vaMcanAse saralatAse kAryakI siddhi hotI hai sarvozameM bhUla hai jisakI latAse apanA svabhAva avizvAsu bane, mAtA pitA guru AcArya putra patnI Adise bhI zaMkA banI rahe, usa vaMcanAnItise sukhakI AzA karanA nijakI vikSiptatA banatA hai / 'sarvairupAyai:' isa vacanakA yaha Azaya hai ki kisI yA sarvavaidha upAyoMke dvArA kAryako siddha karalenA cAhie naki avaidha nItise / isa nIti vAkyakA lakSya bhI samaSTihita ke praznake upasthita hone para kabhI kabhI vaidhAvaidhakA vicAra vikaTa rUpa dhAraNa karatA hai- prAkRtika sAmagriyoMke adhika 2 vikasita hone para bhI Aja jo prANi mAtra tAmeM par3e haiM, bar3e vaijJAnika apane jIvana ko rAkSasI banA rahe haiM, deva tulya darzanIya rAje mahArAje bhayase ghara se bAhara nikalane meM Darate hai, paNDita mahAtmA Adi dhUrta pAkhaNDI kahe jAte haiM, putravat pAlanIya prathA bhAMtibhAMti ke upAyoMse nirdhana banAI jAtI hai, pApI svArtha ke uddeza se ziSyagaNa pArasparika nindA stuti ke pracAraka banAe jAte haiM, dalAloMkI sahAyatApara prasiddhi avalambita hai, satyAnRtakA jJAna alabhya ho rahA hai| ina saba anayA~ kA kAraNa eka mAtra vaMcanAkI vRddhi hai| yaha bhI vaMcanAhIkA phala hai ki uddeza samAna hone paramI dhArmika banatA paraspara dveSa bhAvase vartatI hai, rAgadveSa ke pariNAmase nizcinta ho jAtI hai. tattadarzanoMke viSayoMse nitAnta aparicita, granthoMke nAma mAtra se bhI azata vyakti dArzanika banane kA sAhasa karatA hai Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 38 navembara 1950 vaMcanA nAma hai vazIkaraNa ke upAyakA / nijake bhAvoMko chipAdenA, dUsaroM ko anukula banAne ke lie usake svabhAvase paricita hokara apane svabhAvako bhI alpa samaya ke lie tadanukUla parivartita karadenA aura siddha sAdhaka bhAvase agresara bananA isa vyavahArakA nAma hai vazIkaraNakA upaay| vaMcanAkA mUla dUragAmI ho gayA hai sahasA isakA abhAva honA saMbhAvanAse bAhara hai. isakA sarvathA abhAvato visAdhya hai taubhI isake baDhate vegako sthagita kara denA sAdhya aura samayasaMgata hai| mujhe vizvAsa hai ki janatA jIvanako sArthaka banAneke uddeza se dezAntara se AI huI ucchRGkhalatAke duSpariNAma para dRSTipAta karane lagelI to vaMcanAkA vega sthagita ho jaaygaa| pratyeka bhAratavAsIko yaha jAnane ke lie jAgRta honA cAhie ki bhAratakA svargIya jIvana dinoM dina uchinna kyoM hotA jAtA hai| abhaya aura satvasaMzuddhi ina donoMkA sAhacarya nitya hai isa siddhAntase hama bhAratavAsI dUra kyoM hote jAte haiM ? jahAM vaMcanA rahatI hai vahAM bhaya avazya rahatA hai arthAt bhaya aura vaMcanA kA sAhacarya bhI nitya hai isa siddhAntako kyoM nahIM sAdara vipane vicAra meM hama sthAna dete haiM ? hindu janatA AjamI saMsArake sarva jAtIya janatAse adhika sukhI susantuSTa hai, usakA kAraNa yahI hai ki anya dezoMkI apekSA yahAM (bhAratavarSameM) vaMcanAkA vega nyUna haiN| garIba bhAratavAsI bhI kuTumbI haiM, eka dUsare se sAttvika hArdika sAhAnubhUtikI samarthaka nItiko pasanda karate haiN| anya dezavAle zrImAn aura sabhya kahAne ke mithyA sanmAna se vibhUSita hone parabhI adhikAMzameM kuTumcI nahIM haiM, unakA grAmyavyavahAra vezyAose aura bhojanavyavahAra hoTalose nirvahatA hai, ye videzI zAstrI "pallavagrAhipANDityaM krayakrItaM ca maithunam / bhognaM ca parAdhInaM tisraH puMsAM viDambanAH" meM oprota ho rahane parabhI vaMcanAnItike samarthana meM saMlagna haiM svayaM klezasAgara meM paDe haiM dUsaroM ko par3aneke lie bAdhita karate jAte haiN| bhAratavAsI janasamudAya vizeSa kara jaina samudAyako sAvadhAna kara denA Avazyaka hai ki zrI mallInAthajIke itihAsa para vizeSa rUpase dhyAna dIjie / ukta tIrthaGkara prabhukI vaMcanAse vizeSa bhayAvaha na hone parabhI unako strI zarIra prApta karane lie bAdhita kara diyaa| strI zarIra tIrthaGkara ho sakatA hai ki nahIM isa vicAravaiSamyako upasthita kara vaha choTI vaMcanA bhI jaina janatAmeM siddhAnta bheda upasthita kraadii| anya bhAratavAsI samudAyoM meM bhI matabheda avagata hote haiM unameM bhI kIsI na kIsI mahA puruSakI vaMcanA hI hetu hai| vartamAnakAla meM bhI jo janatA bhAvaduSTa bana rahI hai isa anartha meM bhI kisI na kisI agragAmI puruSakI yA puruSoMkI vaMcanAhI kAraNa hai| zuddha hRdaya se darzAe gae vicArose banA siddhantabheda kevala vidvAnoM meM rahatA hai vaha pAmaroMko nahIM vibhakta krtaa| inako alaga karanevAlI kevala vaMcanA hai ataH sapramANa kahA jA sakatA hai ki vaMcanA kI pragati yaha mAnava jIvanakI adhogati hai| kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? __sabhA sa da bana kara peTrana 'a' varga - - ru. 1001 pradAna kara peTana 'ba' varga -- ru. 501 ,, AjIvana sabhya 'a' varga ru. 251 , , , 'ba' varga ru. 101 , ___ kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jaisalamera zAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru. (pratimAsa tA.' ko prakaTa kiyA jAtA hai| Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINA STORIES IN STONE AT ABU AND KUMBHARIA" Dr. Umakant P. Shah, M.A., Ph.D. A ceiling near the Bhamati to the left of the Rangamandapa of the Lunavasahi, Abu, contains an elaborate Nativity Scene. It may be the Nativity of Krishna as suggested by Muni Shri Jayantavijayaji (Holy Abu, p. 118) or it may be nativity of a Jina or any Salaka- purusa. The whole relief is divided into four concentric squares. The innermost or the smallest square (Fig. 1) shows a Mother lying on a cot with a child by her side and attended upon by four females, two of whom hold fans, while another lady carries a cup or a bowl. Below the cot are placed, in a row, nine vessels which may be vardhamanahas, powder-boxes, or the nine nidhis. The three other squares show 4 gates in each of them ; in the space intervening bet www (*Continued from Jaina Yuga, Sept. 1959) Fig. 2 SCENE OF KRISHNA SUBDUING THE KALIYA SNAKE VIMALA VASAHI, ABU Photo : Dr. Umakant P. Shah) 30 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1950 ween two gates are elephants, trees, royal attendants, etc. The outermost square with royal attendants, horses etc., shows that the building is wellguarded. It is, therefore, not unlikely that the scene represents the birth of Krishna in prison, as sugegsted by Muni Shri Jayantavijayaji. But lying-inrooms of any mother of a Prince or Jina would also be similarly well-protected. Fig. 2 represents a slab from the ceiling opposite cell 29, Vimala Vasahi, Abu. In the central panel is a beautiful representation of Krishna subduing the Kaliya snake. In a circle in the centre is shown the great Kaliya-Naga, with a half-human body and the tail arranged all around the circle in beautiful knots. On his shoulders stands Krishna, in a spirited 'posture, subduing the Naga, who folds his hands in humble acknowledgment of the superior valour of Krishna. In the two side panels are shown figures Krishna lying on serpent Sesha, Krishna wrestling with Chanura, and figures of Balabhadra and others playing with a ball. The panel is a rare example of repre S Fig. 3 CEILING IN COLONADE, VIMALA SAHA TEMPLE, ABU [Copyright: Archaeological Survey of India] Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ga sentation on stone of the Indian game with a ball (Gendi-dado). Stylistically, the whole relief does not belong to the age of Vimala Saha and the sculpture. should be assigned to c. 13th century A.D. Fig. 3 represents a theme which is very famous in Hindu Mythology. The scene of the slaying of the Daitya King Hiranyakasyapa being killed by the Man-Lion incarnation of Vishnu is carved in bold relief in the centre of a sixteen-petalled lotus. The sculpture is a remarkable specimen of art, probably of c. thirteenth century A.D. The four outer panels of the rectangular slab show mythological scenes; of these, one at least, can be identified as the story of the churning of the ocean by gods and demons (amrtamanthana). Fig. 4 is from the first ceiling of the Bhamati in front of cell 12, Vimala Vasahi, and is labelled as Bhava 19 by Muni Jayantavijayaji. The whole slab shows in the centre three concentric circular bands where in are represented the main events in the life of the sixteenth Tirthankara Santinatha, including a scene from his previous existence as King Megharatha when he weighed his body against a pigeon to save the latter's life. Scenes of Kalyanakas in this sculpture may be compared with those in the Bhava No. 9 in the same temple. In an earlier birth, the soul of Santinatha was born as King Megharatha who possessed clairvoyant knowledge. Once a god, Surupa by name, desired to test the steadfastness in the pracice of Dharma on the part of Megharatha. He, therefore, entered the body of a pigeon which was being pursued by a falcon, flew in the meditation hall of Magharatha with cries for help, and 32 navembara 195 took shelter into the lap of the King, who was meditating there. Megharatha asked the bird not to worry at all and promised protection at any cost. The falcon, chasing, followed in and told the King that since it was dying of hunger, its bird of prey should be handed over. The king offered to satisfy its hunger with anything. The falcon insisted on having human flesh equal to the weight of the pigeon. The king instantly ordered for a balance, and, since a pious Jaina of his type would not injure any other being, he began cutting his own flesh and putting it on the scales. But the god in the pigeon's body kept on increasing in weight till ultimately the king decided to sacrifice his whole body and put himself in the scales. God Surupa, convinced of Megharatha's steadfastness in Dharma, was pleased with him, and healing wounds of the kind and blessing him, went away to heavens (for further details in the life of Santinatha, see, Trisastisalakapurusacaritra, parva 5). A more elaborate relief sculpture representing the life of Santinatha is however preserved in a big ceiling in a Jaina shrine at Kumbharia (Fig. 5). The whole relief is divided into 4 sections, the innermost being a circle enclosed in a square. The circle is a circular representation of the Samavasarana of Santinatha. The different scenes in the different sections have inscribed labels. The second and third sections, for example, show the diksa of Santinatha, King Asvasena and Queen Ayara, the parents of this Jina, the dreams seen by the Queen Mother when Santinatha descended in her womb from heaven, the Nativity of Santinatha, Santinatha as Chakravartin or World. Conqueror and so on. The fourth section shows the Baladeva and Vasu Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga navembara 1950 deva of this age and so on. The arrangement of these three sections is so beautifully done and the miniature figures of animals and beings are so nicely carved that the whole sculpture, can be said to be one of the best Jaina Jataka-reliefs so far discovered. The sculpture probably dates from c. 12th century A.D. (To be continued) 49 206 . . " * * * 200 . 99 Xe 7. PATI All 4. JU WA Fig. 4 LIFE OF SANTINATHA INCLUDING HIS PREVIOUS BIRTH VIMALA VASAHI, ABU [Photo: Dr. Umakant P. Shah] Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. : LIST OF BRANCHES : m Agra Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner WAAM Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL A- its design KAA ARRAN AURAT N 25 HAR REPHAS TETTE REETER gaEiAPONAL SEDY LALARIA NANI Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 TOS. A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImAM zrI mANekalAla DI. modIe chApyu ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaI thI prakaTa kayu. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra jana yuga nazrI sohanalAla ma. koTArI bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra.zAha Disembara 295. bhUlya : 25 naye paise - Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayonu uttama mAsika : vyavasthApaka maMDala : . zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgya caMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DA. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww M zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI A 2) be a nu ka ma : Disembara 1950 54i. 1 ekavIsamuM adhivezana kAryAlaya noMdha 4 zrI jaina zvetAmbara konpharansa pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja 6 zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhuno aDhAramo bhava viY-pAsuhera DaoN. bhogIlAla ja. sAMDesarA ema. e., pIeca. DI. 9 prAkRta ane jaina adhyayananI pragati zrI gulAbacaMda jaina 17 sAcuM tIrtha zrI navInacaMda a. dozI 21 jalapUjanuM phaLa pR. AcArya zrI vijayayatidrasUrIzvarajI mahArAja 23 bhagavAna mahAvIra aura unakA upadeza pU. muni zrI jayantavijaya, madhukara 24 dIpa jale...... Dr. Umakant P. Shah, M. A., Ph. D. 25 Jaina Stories in Stone at Abu and Kumbharia A patramA pragaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AA BAAP. e manana karavA Fig. 1 SCENES FROM THE LIFE OF MAHAVIRA Fig. 2 JAIN TEMPLE, KUMBHARIA Photo: Copyright: Dr. Umakant P. Shah] Qu s TERVIS Xing tebaale bamulu tekaanaa Truck I not Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 02 133 1 XA W 2 1170A 1 SCENES FROM THE LIFE OF NEMINATHA LUNAVASAHI, ABU Copyright: Archaeological Survey of India] Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuot x 2 + 1 + O P H , che. 'chI na vetara vacchara za. muslapatra, varSa: januM 22, navuM 3 vIrAta saM. 2486, vikamArka 2016 * tA. 1 Disembara 1959 * aMka 2 pradAnaM pracchannaM gRhamupagate saMbhramavidhiH priyaM kRtvA maunaM sadasi kathana caapyupkRteH| anunseko lakSmyAM nirabhibhavasArA parakathA zrute cAsantoSaH kathamanabhijAte nivasati // guptapaNe dAna ApavuM, AMgaNe AvelAno AdarasatkAra karavo, koInuM bhaluM karIne mUgA rahevuM, ApaNA uparanA koI paNa upakArano jAheramAM gusvIkAra karavo, lakSmI maLavA chatAM nirabhimAnI banavuM, bIjAnuM halakuM na dekhAya evI ja bIjAnI vAta karavI ane zAstrazravaNamAM hamezAM navuM navuM jANavAnI asaMtuSTavRtti dAkhavavI-A badhA guNo je kuLavAna na hoya emAM zI rIte rahI zake? oka vIsa muM adhivezana ApaNuM kaoNnpharansanuM ekavIsamuM adhivezana paMjAbamAM bharavAno nirNaya levAI gayo che; e vAtanI jANa konpharansanA sabhyone ane jene samAjane thaI cUkI che. A nirNaya mujaba A adhivezana AvatA mArca-eprila mahinAmAM anukULa samaye ane anukULa sthaLe, paMjAbamAM bharAze. A saMbaMdhamAM viSeza noMdhapAtra bInA to e che ke konpharansanuM adhivezana bharavAnuM A nimaMtraNa koI eka zaheranA jaina saMghe nahIM, paNa AkhA paMjAbanA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane samAjane ekasUtre bAMdhI rAkhanAra ane samaye samaye paMjAbanA jaina samAjane pragatine mArge cAlavAmAM mArgadarzana ApanAra zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA (paMjAba) jevI saMgati, zaktizALI ane samAjasevAnI dhagaza dharAvatI saMsthA taraphathI maLyuM che. eTale konpharansanA A adhivezananA yajamAna tarIke paMjAbano Akho jaina samAja kAma karavAno che, e vizeSa AnaMda upajAve evI vAta che. jeonA haiye samAjanAM du:khI bhAI-bahenonI ciMtA hamezAM vaselI hatI, ane e mATe jeo sadA kaoNnphara sane zaktizALI ane pagabhara banAvavAnI preraNA ApyA karatA hatA ane jeonI kRpAdRSTi haMmezane mATe meLavavAne konpharansa bhAgyazALI thaI hatI, te sata yugavIra pUjyapAda AcArya zrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAjanI lAMbA vakhatathI e abhilASA hatI ke kaoNnphara sanuM adhivezana paMjAbamAM bharavAmAM Ave; kAraNake kaoNnpharansanuM AThamuM adhivezana cheka sane 1913 (saM. 1919) sAlamAM bharavAmAM AvyuM hatuM; ane e vAtane Aje to cheMtAlIsa jeTalAM varSa thayAM, paNa pU AcArya mahArAjanI hayAtImAM paNa e vAtane be vIzI jeTalAM varSa to thaI ja gayAM hatAM. Aje teozrInI e Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara 1959 jaina yuga abhilASA A rIte pUrI thatI joIne amane eka prakArano AtmasaMtoSa thAya che. Aje potAnI A abhilASAne saphaLa thatI jevAne pUjya AcArya mahArAja pote ApaNI vacce hayAta nathI enuM amane kharekhara UMDuM duHkha thAya che. teozrI to jiMdagInI chellI paLa sudhI samAjasevAnI ane jainonI ekatAnI bhAvanA sevIne ane e dizAmAM potAthI banato prayatna karIne potAnI jAtane kRtakRtya karI gayA che; eTale emanA jevA mahApuruSane jhAjhI AzA-apekSA jevuM na hoya e svAbhAvika che; paNa je atyAre teo hayAta hota to emano AtmA avazya khUbakhUba rAjI thAta ane saMtoSa anubhavata; eTaluM ja nahIM, paNa A adhivezanane saphaLa banAvavAmAM emanI upasthiti sAcesAca eka adbhuta maMtrazakti jevI preraka ane kAryakara sAbita thAta. Ama chatAM ApaNe eTalI AzA jarUra rAkhI zakIe ke emaNe lAMbA samaya sudhI ApaNane samAjasevAnI je preraNA ApyA karI che e preraNA ApaNane emanI puNyasmRtimAMthI niraMtara, ane A adhivezana maLI rahyuM che te prasaMge, vizeSa karIne avazya maLatI raheze. konpharansane pragatizIla banAvavAno jyAre paNa vicAra Ave che tyAre sadagata AcArya mahArAjanI mRti ApaNane thaI AvyA vagara rahetI nathI. konpharansanA jIvana sAthe teozrInuM jIvana evI rIte khUba saMkaLAyeluM hatuM. temAMya jyAre ekavIsamuM adhivezana tenA vizeSa kartavyakSetrarUpa vIrabhUmi paMjAbamAM maLI rahyuM che tyAre to emanuM ApaNane savizeSa smaraNa thaI Ave e svAbhAvika che. ame A prasaMge teozrInA pavitra AtmAne bhAvapUrvaka vaMdana karIe chIe. ( konpharansanuM A adhivezana paMjAbamAM bharavAnA nirNayathI paMjAbanA jaina saMghamAM keTalo AnaMda ane utsAha vyApI rahyo che te nIcenAM lakhANa uparathI saheje samajI zakAze. A samAcAranI pahelavahelI jAherAta divALI pahelAM, paMjAbanI zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhAnA mukhapatra "vijyAnaMda" mAsikanA tA. 16-10-1959nA aMkamAM, mahAsabhAnA maMtrI zrI pRthvIrAjajI jaina, ema. e. nA lekhathI karavAmAM AvI hatI. A lekhamAM paMjAbanA zrI saMdhane harSanA samAcAra ApatAM bhAIzrI pRthvIrAjajI kahe che ke - * * vijayAnaMda'nA vAcako ane paMjAba zrI saMghane e jANIne bhAre harSa ane saMtoSa thaze ke akhila bhAratIya jaina zvetAMbara konpharansanuM AvatuM adhivezana ane 1960nA mArca-eprilamAM bharavAnuM nakakI thaI gayuM che. sva. gurudeva zrImad vijayavalabhasUrIzvarajInI aMtima utkaTa abhilASA e hatI ke kaoNnpharansanuM adhivezana paMjAbamAM bharAya......tethI konpharansanI kAryavAhaka samitie emanI e bhAvanA upara phUla caDAvIne paMjAba zrI saMghanuM bahumAna karyuM che; ame e mATe emanA AbhArI chIe......nimaMtraNano svIkAra thavAthI ApaNuM upara je kartavyano bhAra AvI paDyo che, ene pUrNa karavAmAM ApaNe tyAre ja saphaLa thaI zakIe, jayAre paMjAba zrI saMgha sAthe joDAyela catuvidha zrI saMghano eke eka sabhya "phUla nahIM to phUlanI pAMkhaDI" e nyAye potAno sahakAra ApavAno atyArathI ja nizcaya kare... tethI ame zrI saMghanAM AbAlavRddha badhAM bhAI-bahenone namra vinaMtI karIe chIe ke teo atyArathI ja potAnI buddhi ane zaktine A adhivezanane saphaLa banAvavAnA kAmamAM lagAvI de." A pachI AnA ja anusaMdhAnamAM "vijyAnaMdanA tAjetaramAM pragaTa thayela tA. 16-11-1959 nA aMkamAM bhAIzrI pRthvIrAjajI lakhe che ke (konpharansanA adhivezanane saphaLa banAvavAnI prAthamika vicAraNA karavA mATe) zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhAnI kAryavAhaka samitinI eka sabhA tA. 25-10-1959nA roja paTTImAM pUjya munizrI prakAzavijayajInI hAjarImAM lAlA zrI meMgharAjajInA pramukhapade maLI hatI. AmAM vicAravinimaya karavAmAM sAtha ApavA mATe jarA, amRtasara, aMDiyAlA, ludhiyANA, hoziyArapura vagere sthAnonA keTalAka bhAIone paNa bolAvavAmAM AvyA hatA. paTTInA AgevAna kAryakaro paNa hAjara hatA. badhAnA manamAM A adhivezanane saphaLa banAvavAno ghaNo utsAha che. AmAM prAraMbhika kAryo aMge keTalAya mahatvanA nirNayo levAmAM AvyA; ane sAthosAtha AcArya zrIviyasamudrasUrIzvarajIne vinaMtI karavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM ke teo sAdhu-sAdhvIone paMjAba tarapha vihAra karavAnI preraNA Ape. svAgata samitie Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 3. Disembara 1959 svAgata sabhyonA rUA. 101, 51), 31] ane 113nA ema cAra vagoM nakkI karyA che.....e to nakakI samajavuM ke ApaNe eka bahu moTI javAbadArI mAthe lIdhI che. ApaNA pAse vakhata paNa ocho che ane sAdhano paNa bhegAM karavAnAM che. pracArane mATe sevAbhAvI vyaktioe AgaLa AvavuM paDaze. sabhAmAM hAjara rahela keTalAka bhAIoe Disembara mahinAthI svAgata samitinA sabhyo noMdhavA mATe potAnI sevAo ApavAnuM vacana ApyuM che.....dilhImAM zrI saMghanA mukhya kAryakartAo tathA sAdhvI zIlavatIzrI ane viduSI mRgAvatIzrI sAthe bhAre vAtacIta thaI. AgrAmAM AcAryapravara zrI vijayasamudrasUrIzvarajI ane pU. gaNizrI janakavijayajI sAthe meM vicAra-vinimaya karyo. emanA manamAM vahelAmAM vahelI take paMjAba pahoMcavAnI bhAvanA che......ane samasta saMghone pUro sAtha ApavAno pharI Agraha karIe chIe." A to jANe mahAsabhAnA mukhapatramAM atyArathI zarU thayela pracAranI vAta thaI paNu mahAsabhAnA kAryakartAone ATalethI saMtoSa na thatAM hindI ane urdU lipimAM chapAyelI moTI pracAra patrikAo paNa pracArakAryane vegavatuM banAvavA taiyAra karAvI che. emAMnI pahelI patrikAmAM je kahevAmAM AvyuM che, tethI paNa paMjAbanA bhAIomAM Ane mATe keTalo utsAha vyApelo che ane e mATe atyArathI ja kevA kAryarata thaI javA mAge che eno kaMIka khyAla maLI zake ema che. AmAM kahevAmAM AvyuM che ke - paMjAbanA jaina samAjanI ekamAtra pratinidhi saMsthA zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhAe akhila bhAra tIya jaina zvetAMbara konpharansanuM AgAmI adhivezana paMjAbamAM bharavAnuM nimaMtraNa ApyuM hatuM. Apane e jANIne AnaMda thaze ke konpharansanI kAryavAhaka samitie enuM AgAmI adhivezana mArca ke eprilamAM paMjAbamAM bharavAno nizcaya karyo che..... A kAma mATe ApaNe atyArathI ja keDa bAMdhIne taiyAra thavuM paDaze. paMjAba jaina samAjane mATe gauravarUpa A mahAna kAryane nivighe pUra pADavAne mATe Arthika sahAya uparAMta seMkaDo kAryakartAo ane gaNavezadhArI svayaMsevakonI jarUra paDazeamane e jaNAvatAM AnaMda thAya che ke aMbAlA zrI saMghe adhivezana potAne tyAM bharavAnuM nimaMtraNa mahAsabhAne mokalI ApyuM che. ludhiyANA zrI saMghanI kAryavAhaka samitie paNa ludhiyANa mATe nimaMtraNa ApyuM che. aMbAlAnI zrI AtmAnaMda jaina koleja, AtmAnaMda jaina hAIskUla, ludhiyANAnI zrI Atmavallabha vidyApITha, tema ja zeTha phUlacaMdabhAI zAmajI vagere bIjA mahAnubhAvoe A adhivezanane saphaLa banAvavA mATe potAnI sevAo mahAsabhAne caraNe dharI dIdhI che." kyAMka kyAMka mULa vAtanI punarukita hovA chatAM uparanA traNe phakarA ame ahIM eTalA mATe ApavA ucita mAnyA che ke e uparathI paMjAbanA utsAha ane enI tatparatAno ApaNane kaMIka khyAla AvI zake, A uparathI eTaluM cokkasa kahI zakAya ke ApaNane yajamAna tarIke eka suvyavasthita saMsthA maLI che. ane tethI paMjAbanA jaina saMghanI ekarUpatA ane ekadilIno ApaNane ghaNo lAbha maLavAno. paNa A adhivezanane saMpUrNa saphaLa banAvavA mATe mAtra bhAvanAzIla ane zakitazALI yajamAna maLI rahe eTaluM ja basa nathI. samAjane pragatine mArge doravAnuM kharuM kAma to ApaNA yajamAno sAthe maLIne mahemAnoe karI batAvavAnuM che. ane e kAma ja A adhivezanane yazasvI, aitihAsika ane cirasmaraNIya banAvI zakavAnuM che. eTale kaoNnpharansanA badhA sabhyoe, cAhakoe ane samAje A adhivezanane pUrNa saphaLatA maLe e rIte atyArathI ja kAme lAgavAnI jarUra che e vAta tarapha ame saunuM bhArapUrvaka dhyAna dorIe chIe. jema jema samaya pasAra thato jAya che tema tema samAja samakSa navA navA prazno ane navI navI paristhitio UbhAM thatAM jAya che. samayane kAraNe ke bIjA koI paNa kAraNe janmatI viSama paristhitimAM samAjane TakAvI rAkhavA ane pragatizIla karavA mATe to konpharansa jevI saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI che; eTale samayanI hAkalanI sAme samAjane jAgrata karavAmAM temaja enI paristhitine anurU5 mArgadarzana ApavAmAM ja AvI saMsthAonI caritArthatA rahelI che ane e mATe moTAmAM moTI jarUra samAjane saMgaThita banAvavAnI che. A adhivezanane saMpUrNa rIte saphaLa banAvavA sau koI atyArathI ja kAme lAge e ja abhyarthanA. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ii jene zvetAmba2 kaoNnphara kAryAlaya pravRtinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) " madhyamavarga utthAnanA mArgo ' ane / jainayuga 1 InAmI nibaMdha " jainayuga " vyavasthApaka maMDaLa taraphathI madhyamavarga utthAnanA mArgo '~e viSaya upara cokkasa niyamAdhIna hiMdI, gujarAtI athavA aMgrejI bhASAmAM InAmI nibaMdha mAMgavAmAM AvyA hatA. pariNAme 25 vyaktio taraphathI AvelA nibaMdho tapAsI nIce pramANe pariNAma jAhera karavAmAM Avela cheH~~~ prathama inAma rU. 153 zrI rajanIkAMta sureza gAMdhI, vaDodarA dvitIya inAma rU|. 100) zrI ratilAla makAbhAI zAha, mAMDala tRtIya inAma rUTa. yunu zrI phulacaMda haricaMda dozI, pAlItANA bhAga lenAra pUjya munivarya ane bhAI khahenono AbhAra mAnIe chIe, vijetAone InAmanI rakama mokalI ApavAmAM AvI che. zrI DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smAraka nibaMdha zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa taraphathI sva. zrI DAhyAbhAI bAlAbhAI korA smArakanI yojanAnusAra " prabhAvika puruSo " (tIrthaMkara ane kevaLI sivAya) e viSaya upara nibaMdho mAMgavAmAM AvyA hatA. kula cAra nibaMdho khorDane maLyA hatA je (1) zrI prANajIvanadAsa ha. gAMdhI (ra) zrI phattecaMda jhaverabhAI zAha (3) zrI prasannamukhabhAI suracaMdra badAmI (4) zrI mohanalAla dIpacaMda cokasI ane (5) zrI kAMtilAla DAhyAbhAI korAnI niyukta karelI samitie tapAsyA hatA. A samitinA abhiprAyAnusAra AvelA nibaMdho 4 prAyaH niyata karelA viSaya ke tenA niyamone nyAya ApanAra jaNAyA nathI. abhyAsa ke viSayavivaraNanI dRSTie lekhakoe karela mAtra prayAsa stutya lekhI zakAya. samagra daSTie vicAraNA pachI zrI himAcalAtevAsI mumukSu zrI bhavyAnaMdavijayajI mahArAja (vyA. sAhityaratna) taraphathI prApta thayela nibaMdha prathama kakSAno lekhI pustako vahorAvavAnI vyavasthA karavAmAM AvI che. zrI zrAvaka zrA, u kuMDa ane kendra sahAya kaoNnpharansanI zrI zrAvaka zrAvikA kSetra utkarSa phaMDanI yojanAnusAra saMvat 2015nA varSanI sahAyaarthe AvelI mAMgaNIo vicArI nIce pramANenI rakamo kendrone mokalavAmAM AvI che :-~~ (1) vaDodarA rUA. 500) (2) UMjhA rUA. 200J-bannene AkhA varSanA pUrA. (3) khorasada rUA. 3003 (4) jaMDiyAlAgurU za. 500]-bannene prathama haptAnA. (5) dahegAma rUA. 4003 (6) junAgaDha rUA. 350Jbannene bIjA haptAnA pUrA. bIjI samitio pAsethI apUrNa vigata ke hisAba vagerenA abhAve bIjA haptA vagerenI rakamo mokalI zakAI nathI. teonuM patradvArA kaoNnpharanse te tarapha khAsa lakSa kheMcela che. sAmAnya sabhAsado zrI paryuSaNuparva prasaMgenI vijJaptinA javAbamAM nIce pramANenA sabhyo noMdhAyA che te badala saMsthA AbhArI che. agAu noMdhAyelA 362 (1) zrI acubhAI dalapatabhAI parI, rAdhanapura dvArA 60, (2) DaoN. vallabhadAsa neNuzIbhAI, morakhI dvArA 61, ane (3) zrI bhImajI dAmajI zAha, lAkaDIA dvArA 25, kula sabhyo 508. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga sthAyI sAmatinA sabhyo kaoNnpharansanI akhila bhArata sthAyI samitinA muMbaI tathA judA judA vibhAgonA sabhAsadoe baMdhAraNa mujaba prativarSe rU|. pAMcanuM lavAjama moDAmAM moDuM mahA vada JJ sudhImAM ApavAnuM hoya che. A aMge sabhyone kaoNnpharansa taraphathI yAdIpatra mokalavAmAM Avela che te tarapha lakSa kheMcI bAkI rahetA lavAjamanI rakama turata mokalI ApavA vinaMtI karavAmAM Ave che. janayuganA grAhakone navembara, 1959thI yuganA trIjA varSano AraMbha 66 jaina yuga Disembara 195ra thAya che. je grAhakonA lavAjamanI rakama Az2I che teone konpharansa kAryAlaya taraphathI yAdIpatra pAvavAmAM Avela che. bI. pI. pI. karavAmAM kharca vadhu Ave che. AzA che ke grAhako potAnA lavAjamanI rakama manIoNrDara athavA anya yogya rIte mokalI ApavA prabandha karaze. dhArmika parIkSAo 99 vArtA harIphAI na jaina itihAsa, dharma ane saMskRtine sparzatI vArtAomAM bhAga levA sarva vArtAkArane amAruM hArdika nimaMtraNu che. A prakAranI vArtA (1) gujarAtImAM ja lakhelI maulika hovA uparAMta mAja sudhImAM te kyAMya prasiMha ke mudrita thayela hovI na joIe. (2) vArtAkAre potAnuM nAma-saranAmuM vArtA sAthe na ApatAM judA kabaramAM kAryAlayanI jANa mATe vArtAnA sarvaka sAthe potAnuM pUruM nAma ane saranAmuM mokalavuM, jethI parIkSako samakSa kevaLa vArtAo ja nirNaya mATe mUkI zakAya. (3) vArtA vadhumAM vadhu 3500 zabdothI vadhAre lAMbI na hovI joI e (4) vArtA phulaskepa sAIjhanA kAgaLanI eka bAjue virodhI pADIne zAhIthI svAsthya ane svaccha rIte lakhAyela hovI joI stra (5) vAnAMo svIkAravAnI chellI tA. 31-3-1960 che, tyArapachI maLela vArtAo vArtA-harIphAI mATe svIkArAze nahi (6) parIkSaka samiti zreSDatAno krama nakkI karI rUA. 100], 75] ane rUA. 50nunAM traNa inAmo Apaze (7) InAmane pAtra TharelI vArtAone prathama prasiddha karavAno, bhASAMtara karavAno athavA kAyamI rIte graMthabaddha karavAno adhikAra jaina e. kaoNnpharansanA mukhapatra "jaina yuganI kAryavAhaka samitine ro inAmI vArtAonA lekhaka potAnA vArtAsaMgrahamAM te inAmI vArtAno upayoga "jaina yuga'mAM prakaTa thayA pachI karI zakaze. darIyAmAM prIya jAmela chatAM nAma na pAmela vArtAmonI paNa prathama prasisiMhano adhikAra " rana yuga"nI kAryavAThaka samitine raheze ane te badala puraskAra ApavAmAM AvI. zlA kakSAnI pasaMda thayelI vAnAkho pAchI ApavAmAM Avaze nahi temaja lekhaka ne vAtA~ bInTe chapAvI zakaze nahi. (9) vArtA harIkAInuM pariNAma 'jaina yuganA jUna 1960nA aMkamAM prakaTa karavAmAM Avaze. (9) diphAI aMge jaina yuganI kAryavAhaka samitie nImeza parIkSaka samitino niSa chevaTano ane baMdhanakanAM gaNAro tathA te aMge kazA patravyavahAramAM UtaravAmAM na Ave. . zrI jaina zvetAmbara eNjyukezana borDanI zrI praphullacaMdra bAlacaMda modI puruSavarga ane zrI kAMtAena khabalacaMda modI paga pAnika rIkAInI InAmAM parIkSAo ravivAra, tA. 20 Disembara, 1959 nA roja baporanA 1 thI 4 sudhImAM anya kendromAM levAya vArtA mokalavAnuM saranAmuM : taMtrIo " jaina yuga" zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI 2 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ lekhAMka 7] zra ma Nu bha ga vA na ma hA vIra prabhu no tri pucha vA su deva a DhA 2 me bha va pU. AcArya zrIvijyadharmasUrIzvarajI mahArAja saMsArIjIvomAM strI-puruSa ane napuMsakanA vibhAgo saMsAramAM vartatA pratyeka jIvAtmAo caitanyadharmanI apekSAe samAna hovAthI eka prakAranA che. trasa ane sthAvaranI apekSAe be prakAre che. ane strI, puruSa tathA napuMsaka (narajAti-nArIjAti ane nAnyatarajAti) nI apekSAe traNa prakAranA che. strI, pujya ane napuMsakamAM liMga ane vedanI apekSAe be be prakAra che. zarIranA aMgopAMgo strIsaMbaMdhI hoya to te strIliMga, zarIranA avayavo puruSa yogya hoya to te puruSaliga, zarIranA amuka aMgopAMgo strIsaMbaMdhI ane amuka aMgopAMgo puruSasaMbaMdhI hoya to te napuMsakaliMga kahevAya che.pRthvI-pANI-agni-vAyu-vanaspatimAM jayAM sudhI caitanya che tyAM sudhI te badhAya napuMsakaliMgI che. beIndriya, Indriya ane caundriya paNa pratyeka napuMsakaliMgI che. narakamAM vartatA sarva nArako napuMsaka che. manuSya temaja pazupakSI vagere tiryomAM strI-purU ane napuMsaka traNeya liMga hoya che, temaja svargalokamAM puruSa ane strI (devadevI) ema be ja liMga che paNa koI napuMsakaliMgI nathI. A pramANe sarva saMsArI jIvomAM zarIranI AkRti kiMvA aMgopAMgonI apekSAe liMga vyavasthA anaMta jJAnIoe varNavI che. vyavahAramAM pRthvI kevI, pANI kevuM, pavana kevo, kIDI kevI, maMkoDo kevo Ama aneka rIte te te jIvAtmAo mATe narAti-nArIjAti ane nAnyatarajAti rUpe gujarAtI vagere bhASAmAM zabdaprayogo thAya che, paraMtu e prayogo sthUla athavA aupacArika che. vAstavika dRSTie sacetana pRthvI, pANI vagere ekendriyathI caurindriya sudhInA sarva jIvAtmAo napuMsakanAnyatara jAtivALA che. ane te kAraNe ja agrejI bhASAmAM te prANIo mATe Her ane His no prayoga na karatAM it no prayoga karavAmAM Ave che. liMga ane vedamAM taphAvata zarIranI AkRti e bhinna vastu che, ane vAsanA e bhinna vastu che. zarIranI AkRti ane vAsanAne . khAsa saMbaMdha nathI. karmanA mukhya ATha prakAro paikI zarIranI AkRti athavA strI-puruSa napuMsaka yogya aMgopAMgonI prApti nAma karmajanya ane vAsanA athavA vedodaya mohanIya karmajanya che. mohanIya karmanA darzana moha ane cAritramoha e be vibhAgo paikI cAritramohanA punaH be vibhAga che. 1 kaSAya moha ane 2 nokaSAya moha, emAM nokaSAya mohanA nava prakAromAM strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda ema traNa prakAro che. je karmodayanA kAraNe vAsanAnI kSaNika nivRtti mATe puruSa saMganI abhilASA jAgRta thAya te veda. je karmodayajanya vAsanAnI nivRtti mATe strI saMganI abhilASA thAya te puruSa veda, ane je karmodayajanya tIvra vAsanAnI tRptinA kAraNe strI-puruSa ubhayanA saMganI abhilASA thAya te napuMsakaveda che. puruSavedajanya vAsanA dekhAvamAM koIvAra maMda athavA mAM pharaja pramANe A liMga che (lekhAMka chaThThAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA sthUla sattAvIza bhavo paikI aDhAramA tripRi vAsudevanA bhavano prAraMbha thayelo che. tripRSTha vAsudevano jemane tyAM janma thayo che te rAjA prajApati ane rANI mRgAvatInA gAMdharva lagnanI vicitra prasaMga varNavAyo che. have tyAMthI AgaLano adhikAra zarU thAya che. - saMpAdaka, jaina yuga"] Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina guga koIvAra tIvra hoya, paraMtu teno kALa alpa hoya che. sIvedanya rAzanA puttanI apekSAe vadhu tIvra ane teno kALa vadhu hoya arthAta vAsanAnI nivRtti lAMbA kALe thAya che. tema ja napusakavansa vAsanA atyanta tIvra hoya che. ane vAsanAnI nivRtti darIya nA kadAca nivRtti jevuM haeNpakSaka daSTine lAge paNa aMtaraMga daSTie to pAsanAno prabaLa agni bharelo ja hoya. purva janma vAsanA dhAnA bhaDakA samAna, venya vAsanA chANA athavA bakarAnI lIMDInA agni samAna ane napuMsakavainya vAsanA nagaramAM lAgelA pracaMDa agni samAna jJAnIoe zAstromAM varNavela che. liMgamAM strI chatAM vedamAM puruSaveda vagere zarIranA aMgopAMgono AkAra pustano hovA pachI tene vAsanAmAM puruSaveda ja hoya evo niyama nathI. AkRtimAM puruSa chatAM vAsanAmAM puruSa-strI yAvat napusaMkaeDajanya maMda-tIya-nI-nara vAsanAo hoya ane yAvat vedI arthAt sarvathA vAsanArahitapaNuM paNa prApta thaI zake che. e ja pramANe zarIranI AkRti strI tema ja napuMsakanI hovA chatAM vAsanAmAM puruSaveda, strIveda ane napuMsakavedajanya maMda-tIvra-tIvratarapaNuM hoya che ane strI tathA kRtrima napuMsaka yogya zarIrano AkAra hovA chatAM saMpUrNatayA nirvedI-nirvikArI thaI te AnAo muktinA adhikArI paNa banI roke che. puruSavedajanyavAsanA sarvathI maMda che. strIvedajanyavAsanA tethI vadhu tIka che ane napuMsakavensa vAsanA anta nIvaDe. pANigrahaNano Adarza liMga ane caitra temaja bedoyajanya vAsanAnI tIvratA-maMdatAnuM prAsaMgika nirUpaNa je ahIM karavAmAM AvyuM che tenuM mukhya kAraNa triza yAtranA pitA raphanA praznapatino potAnI putrI sAthe ja gandharSa lagnano vicitra prasaMga che. AvA prasaMgomAM kArya apavAdane bAda karatAM khAnAe vAsanAnI anyana tIvratA ja moTo bhAga bhajavanArI hoya che. kalikAla sarvajJa bhagavAna hemacandrara mahArAja jevA samartha mahApurIe racelA DogarAsa pagere mAdhayomAM mArgAnusArInA pAMtrIza guNo paikI trIjA guNanA vivecana prasaMge puruzIkSamai: sArUM kRtoddAddoDampautranaiH A arthAM zlokaddArA thoDA zabdomAM paNa pANigrahaNa konI 7 Disembara 1959 sAthe konuM karavuM? tenI spaSTa vyavasthA jaNAvela che. prApritaNu karanAra o ane puruSa bannenA " kuLanI samAnatA temaja zAla arthAt gAgA jamanI samAnatA nA kha-tenA gotranuM bhinnabhinnapUrNa ATalI bAbata mukhyatve hovAnuM e zlokArdhamAM spaSTa digdarzana karavAmAM Avela che. gRhasthAzramamAM pANigrahaNano prasaMga e vAsanAnA poSaNa dvArA AtmAne adhogatino AdhakArI banAvavAnI kSudra prasaMga nathI. paraMtu sarvotkRSTa mAnava jIvana prApta thayA bAda bAdhyatrayathI jIvanaparyaMta trikaraNuyoge pavitra brahmacaryanuM pAlana je mahAnubhAva mATe azakaya hoya te mahAnubhAva pUrvokta rIte pANigrahaNa karavA dvArA jIvanamAM vadhune vadhu saMyama rAkhavA sAthe maryA|data brahmacaryanuM pAlana karI zake ane AtmAne urdhvagAmI banAvI zake te mATe che. e badhuM tyAre ja banI zake ke jyAre trikAladazi RSi munioe pharamAvelAM vacanAmRto amalamAM mukavAmAM Ave. vartamAna kALe tau snehalagna, AMtarajAtIyalagna vagere mohaka zabdonA o nIce marSionAM vacanAmRtono yo anAdara thAya che ane bhAratanI pavitra saMskRtimAM keTaluM parivartana thayuM che ! te sujJa mahAnubhAvothI ajJAta nathI. jAti ane kuLa upara AtmAnA utkarSano AdhAra khIjI muddAnI bAbata e dhyAnamAM rAkhavAnI che ke AtmAnA aMtaraMga vikAsano prAthamika AdhAra jJAtisaMpannatA ane kusaMpannatA che. dIkSAgrahaNa karanAra mumukSu AtmAnA guNonuM varNana karavA prasaMge zAstrakAra bhagavAna haribhadrasUri mahArAjAe jJAtisaMpannatA purusaMpannatA vagere guNone prathama sthAna Apela che. mAtAnA pakSane jAti ane pitAnA pakSane kuLa gaNavAmAM Ave che. e banne pakSanI jeTalI viAddhi teTalI te mAta pitAnA saMtAnane potAnA haka mATe vadhu anukULatA, ane te uSa pAnI jeTalI vikRti te mAtapitAnA saMtAnane potAnA vikAsa mATe teTalI anukULatAno abhAva. A viSaya paratve bhApaNI bhAratIya saMskRtinA aneka graMthomAM saMkhyAbaMdha dRSyanto maLI Ave che. tripuvAsudevane pApAnubaMdhI puNya bhagavAna mahAvIra prabhu sakala karmano kSaya karI mahAvIranA bhavamAM nirvANapada pAmyA, te pahelAM moMyanA kAraNe bhagavaMtanA AtmAne judI judI gatimAM vividha sthaLe janma dhAraNa karavAno prasaMga prApta thAya e barAbara che. ema chatAM potAnA pitA sAthe pAciha Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Disembara 1959 karanAra mRgAvatInI kukSithI prabhunA AtmAno janma thavo emAM prabhunA puNyAnubaMdhI puNyano abhAva gaNavAmAM Ave to e avAstavika nathI. pitAne putrInA rUpa lAvaNya upara potAnA pApodayathI tIvra moha jAgyo, paNa putrImAM zIla ane sadAcAranA saMskAronI makkamatA hota to prANanA bhoge e saMskAronuM saMrakSaNa thAta. paraMtu pitAnA aMtaramAM putrI tarapha vikArI mohanuM prAbalya ane putrInA dilamAM AryasaMskRtinuM zathilya, ema pitA-putrInI aprazasta paristhiti hovAne kAraNe ubhaya vyakitao vacce pANigrahaNano prasaMga banyo. ane evA saMskAravihoNA mAta-pitAne tyAM janma lenAra putranA puNyAnubaMdhI puNyanI nyUnatA kahevAya to te zAstradaSTie yogya gaNAya. rAjarAjezvaranuM aizvarya mAnava jIvanamAM bhaLI jAya eTalA mAtrathI e sAcuM puNya (puNyAnubaMdhI puNya) nathI, paraMtu e aizvarya maLavA sAthe vizuddha jAti ane kuLanI prApti temaja AtmAno utkarSa thAya to ja e vAstavika puNya kahI zakAya. vAsudevano bhava e niyANApUrvakano ja hoya, ane niyANuM eTale pApAnubaMdhI puNyanuM ja kAraNa gaNAya. A saMjogomAM bhagavAna mahAvIra prabhuno AtmA paNa * vidhabhUtinA bhavamAM karelA niyANAnA prabhAve pitA sAthe pANigrahaNa karanAra mRgAvatI rANInI kukSithI putra tarIke utpanna thAya emAM kAMI Azcarya nathI. baladeva acalakumArane puNyAnubaMdhI puNya tripukumAranA vaDIla baMdhunuM nAma acalakumAra che. ane temanI mAtAnuM nAma bhadrA che. bhadrA rANI paNa prajApatirAjAnI ja ardhAganA chatAM kulIna bALA che. ane evI kulIna bALAnI kukSithI acalakumArano janma thavo e emanA puNyAnubadhI puNyanuM paribaLa che. vAsudeva jema pApAnubadhI puNyavAna AtmA che ane narakagatinA adhikArI hoya che tethI ja UlaTuM baladeva puNyAnubaMdhI puNyanA adhikArI hovA sAthe svarga athavA mokSanA adhikArI hoya che. aMtaraMgajIvana vAsudeva ane baladevanuM paraspara viruddha chatAM bAhyajIvanamAM e banne bAMdhava belaDIno paraspara baMdhuraneha avarNanIya hoya che. harakoI kAryamAM prAyaH bane baMdhuo sAthe bhAga lenArA hoya che ane anyonya evI prIti hoya che ke eka bIjA vinA rahI zakatA nathI. vAsudevanuM jIvana prativAsudevanA jIvana sAthe ghaNuM saMkaLAyela hoya che. prativAsudeva traNa khaMDanuM aizvarya aneka prakAranA parizrama bAda prApta kare, e aizvaryano upabhoga karavAno prasaMga Ave tyAM to vAsudevano janma thaI gayo hoya ane e vAsudeva yauvananA AMgaNAmAM - praveza karavAnI sAthe ja potAnA adbhuta parAkrama vaDe prativAsudevano ziraccheda karIne temaNe meLaveluM trikhaMDa aizvarya potAne svAdhIna kare. A kAraNe tripRSTha vAsudevanA bhava nirUpaNa prasaMge te kALe vartatA prativAsudeva azvagrIvano paNa saMkSipta vRttAMta jANavo jarUrI che. te vRttAMta have pachInA lekhamAM raju karavAmAM Avaze. [kramazaH] kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da bana kara pena "ma" a - - ru. 2002 kAna tAra vena "a" va - - ka. 10 " mALIvana sabhya "ma" ru. 260 >> " " "a" a 6. 202 >> kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru. (pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai) Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta ane jaina a ya ya na nI pra gati* DaoN. bhogIlAla ja, sAMDesarA, ema. e., pIeca. DI. dharmadAsagaNita " upadezamAlA' uparanI ratnaprabha- sUrikRta "vizeSa vRtti" je "doTTI vRtti' tarIke paNa oLakhAya che (I. sa. 1182) tenuM saMpAdana AcArya zrI hemasAgarasUrie karyuM che (muMbaI, 1958). "upadeza- mAlA" e 540 gAthAnuM prAkRta prakaraNa che. enI 12000 zloka pramANanI A vistRta TIkA prAkRta gAthAonuM vivaraNa saMskRtamAM Ape che, paNa AgamonI TIkAonI jema, kathAo prAkRtamAM Ape che. emAM keTalIka kathAo apabhraMzamAM paNa che. somaprabhAcAryakRta kumArapAlapratibodha'nA apabhraMza bhAganI bAbatamAM che. AlsaDorpha karyuM che tema (hembarga, 1958) e apabhraMza kathAono svataMtra abhyAsa thavAnI jarUra che. doTTI vRttimAM AvatuM 85ra gAthAnuM prAkRta "jaMbusvAmicarita" enA saMpAdake alaga pothIrUpe paNa prakaTa karyuM che (muMbaI, 1957). 212 gAthAnuM mUlazuddhi prakaraNa AcArya zrI hemacandra, nA guru devacandranI TIkA (granthAzra 13000 zloka) sahita, 5. amRtalAla bhojake siMdhI granthamAlA mATe saMpAdita karyuM che. saMkhyAbaMdha prAkRta kathAnako uparAMta A TIkAmAM eka saLaMga apabhraMza kAvya "sulasakhANu" paNa che. prAkRta "maNipaticaritra'nAM be rUpAntaronuM saMpAdana Do. Ara viliyamsa karyuM che (raoNyala eziyATika sosAyaTI, laMDana, 1959). A banne vAcanAo temaNe aMgrejI anuvAda sAthe chApI che. eka, to koI ajJAta lekhake I. sa. nA AThamA saikA AsapAsa raceluM "maNipaticaritra, je A kathAnuM sauthI jUnuM rUpAntara che; ane bIjuM, (yAkinImahArAsUnuM haribhadrasUrithI bhinna) haribhadrasUrie I. sa. 1116 mAM raceluM "maNipaticaritra." saMpAdake A kathAne lagatI aDhAra judI judI kRtio noMdhI che, jemAMthI tera kRtio gujarAtI che. saMpAdake prastAvanA uparAMta saMkSipta TippaNa, subhASitonI sUci, ane noMdhapAtra zabdonI suci-zakya hoya tyAM saMskRta chAyA sAthe-ApI che. "gAthAsaptazatI' ane 'vajAlaga' jevA thoDAka subhASita saMgraho prAkRtamAM che. bhAlijaja (kheDA jillAmAM Avela bhAleja) mAM I. sa. 1195 mAM racAyelo eka navo subhAvitakoza-jinezvarasUrikRta "gAthAkoza' hamaNAM jANavAmAM Avyo che. vividha viSayanI 800 gAthAono e AkarSaka saMgraha che, ane huM tathA paM. amRtalAla bhojaka gAyakavAjha oriyenTala sirIjha mATe enuM saMpAdana karIe chIe. nimittazAstrane lagatA eka prAkRta grantha "jayapAhuDa" athavA "jayapAyaDa'nuM saMpAdana zrIjinavijayajIe karyuM che, ane siMdhI granthamAlAmAM enuM prakAzana thayuM che. prAkRta vyAkaraNa temaja prAkRta bhASAnA aitihAsika adhyayana paratve keTalAMka prakAzano thayAM che. ApaNA dezanA be agragaNya bhASA-vaijJAniko DaoN. sunItikumAra ceTarajI ane DaoN. sukumAra sene miDala InDo-Aryana rIDaranA be bhAga ApyA che (kalakattA yunivarsiTI, 1957), ane te prAkRtanA vidyArthI mATe sAhityika temaja bhASAvaijJAnika dRSTie ghaNA agatyanA che. prAkRtanA sauthI jUnA vaiyAkaraNa vararucikRta "prAkRta ['akhila bhArata prAcyavidyA pariSada' (oNla inDiyA orienTala kaoNnpharansa)nA vIsamA adhivezananA prAkRta ane jaina dharma vibhAganA pramukhasthAnethI vidvAna saMzodhaka bhAIzrI DaoN. sAMDesarAe "progresa oNpha prAkRta enDa jaina sTaDIjha' e viSaya upara aMgrejImAM mananIya vyAkhyAna ApyuM hatuM. A viSayamAM kayA kathA vidvAnoe zuM pradAna karyuM tenuM vyApaka darzana A vyAkhyAnamAM Do. sAMDesarAe karAvela che. A vyAkhyAnano gujarAtI anuvAda "jenayuga'mAM oNkaTobara ane navembaramAM pragaTa thayela che. tenA anusaMdhAnamAM trIjo bhAga atre rajU karela che. anuvAdano bAkIno badho bhAga AvatA jAnyuArI mAsanA aMkamAM pragaTa thaze. - saMpAdaka, " jenayuga"]. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga Disembara 1950 prakAza'nuM sadgata prinsipAla zrI. kamaLAzaMkara trivedIe eka vistRta hindI grantha hamaNAM chApe che. DaoN. pI. ela. kareluM saMpAdana ane bhASAntara emanA putra prinsipAla vaidya saMpAdita hemacaMdrata "prAkRta vyAkaraNanI navI atisukhazaMkara trivedIe prakaTa karyuM che (navasArI, AvRtti hamaNAM prasiddha thaI che. (pUnA, 1959) ane 1957). prAkRta vyAkaraNanA A prAcIna granthanA 5. becaradAsa dozIkRta "prAkRta bhAgoMpadezikA nI saMpAdaka ane anuvAdaka eka vyutpanna vaiyAkaraNa hatA, pAMcamI AvRtti bahAra paDI che (amadAvAda, 1958). ane lakSmIdharakRta "vabhASAcandrikA', bhadita "bhaTi- chaMda zAstranA viSayamAM, traNa TIkAo sahita "prAkRta kAvya', rAmacandrata "prakriyAkaumudI' ane koNabhakata piMgala" prAkRta TesTa sosAyaTInA upakrame chapAya che. vaiyAkaraNabhUSaNa'nA baoNmbe saMskRta sirIjhamAM prasiddha e TIkAomAMthI eka to taddana navI jANavAmAM thayelAM emanAM saMpAdano jANItAM che. "prAkRta prakAza" AvelI che. uparanuM emanuM kAma zAstrIya che tathA bhASAntara spaSTa azoka ane khAravelanA zilAlekhone kAraNe ane cokakasa che. prAcIna bhAratIya saMskRtinA abhyAsamAM prAkRta lekhaprAkRta bhASAone lagatA DaoN. pizalanA zakavartI vidyAnuM ghaNuM mahattva che. ApaNI samAlocanAnA samaya jarmana grantha "Grammatic der Prakrit daramiyAna Do. rAdhA govindrabasAke azokanA zilAlekhonuM Sprachen (sTrAsaburga, 1900) hindI bhASAntara eka uttama saMkalana ApyuM che (kalakattA, 1959). Do. hemacandra jevIe karyuM che. (paTaNA, 1958). azokanA nAnAmoTA sarva lekhonAM vibhinna prAdezika DaoN. subhadra jhAe karelA e ja granthanA aMgrejI bhASAntara rUpAntaro temaNe ApyAM che ane dareka lekhanA eka nI (dilhI, 1957) noMdha mArA purogAmIe lIdhelI che. rUpAntaranI saMskRta chAyA tathA aMgrejI bhASAntara ApyAM che. jethI kahe che ke emanuM hindI bhASAntara ghaNA samaya che. prastAvanAmAM DaoN. basAke azokanA lekho bhaugolika agAu taiyAra hatuM, ane keTalIka anivArya muzkelIo dRSTie kayA vibhinna pradezomAM AvelA che tenI, naDI na hota to aMgrejI anuvAdanI pahelAM te prakaTa azokanA rAjyavahIvaTanI tathA tenA dharmanI carcA karI thayuM hota. AvA sandarbhagrantho bhAratIya bhASAomAM che temaja azokanA lekhomAM rajU thayelI bolIonuM Utare e AvakArapAtra che, paNa be kolamamAM chApelAM bhASAvaijJAnika adhyayana rajU karyuM che. paMcAvana pAnAMnuM zuddhipatraka kharekhara thakavanAruM che ane - bhuvanezvarathI mAtra pAMca mAIla dUra udayagiri- A granthano ja upayoga karatAM vidyArthIne rokI de evo khaMDagiri uparanI hAthIguphAmAMno khAravelano lekha saMbhava che. che. haradeva bAharInuM hindI pustaka, "prAkRta (I. sa. pUrve 1 lo saiko) bhAratIya itihAsano eka aura usakA sAhitya' (sarasvatI sahakAra, prakAzananuM ati mahattavano dastAveja che, kemake khAravelanA rAjyAvarSa ApyuM nathI) prAkRta bhASAo ane sAhityano bhiSeka pachInI tenI tera varSanI kArakirdIno saMkSipta ane pravAhI vRttAnta ekasocALIsa pAnAmAM vigatavAra kAlAnukramika vRttAnta emAM Apyo che. A Ape che. pratyeka prakaraNane aMte prAkRtanA ziSTa granthomAMthI lekha lagabhaga eka zatAbdI pahelAM che. bhagavAnalAla avataraNa, hindI anuvAda saha, ApyAM che e sAruM indrajIe zuddha rIte vAMcyo hato, ane tyAra pachI thayuM che. paNa A avataraNomAM ghaNuM mudraNadoSo che, je saMkhyAbaMdha viziSTa paMDitoe-bhAratavAsIoe temaja prAraMbhika abhyAsIne muzkelImAM mUke evo saMbhava che. yuropiyanoe-sattara paMktinA A prAkRta zilAlekhanI hakIkatonI rajUAtamAM paNa keTalAka gaMbhIra doSo che. vAcanA taiyAra karI che tathA teno arthavimarza karyo che. udAharaNa tarIke, "nayacakra' jevA vikhyAta nyAyagranthane khAravela mahAna jaina samrATa hato ane AkhA ye uttara kathAsaMgraha kahevAmAM Avyo che (pR. 56), kuvalayamAlA' bhAratamAM tema ja dakSiNa bhAratanA paNa keTalAka pradezomAM ne paNa kathAsaMgraha kahyo che (pR. 24) ane sauthI enI ANa pravartatI hatI. paraMtu enA samaya pachI Azcaryajanaka e che ke "gAthAkoza'no paNa kathAsaMgraha lakhAyelA vipula jaina sAhityamAM kyAMya khAravelano tarIke ullekha thayo che (pR. 56)! ahIM noMdhavuM prastuta ulalekha nathI enuM zuM kAraNa? zuM te yApanIya saMpradAyano thaze ke banArasa yunivarsiTInuM jaina saMskRti saMzodhaka hato athavA zvetAMbaro temaja digaMbarothI judA paDatA maMDaLa prAkRta sAhitya viSeno oN. jagadIzacandra jenano bIjA koI saMpradAyano hato? orisAmAM jaina dharmano Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Disembara 1959 prAcIna itihAsa, jene viSe Agama sAhityamAM ghaNuM ulalekho che, tenI sAthe A praznano gADha saMbaMdha che, ane orisAnA prAcIna itihAsa ane sAhityamAM pravINa vidvAnoe e viSe kAma karavuM joIe. Adhunika samayamAM paNa keTalAka jaina sAdhuo prAkRtamAM racanA kare che. munizrI nyAyavijayajIe keTalAMka varSa pahelAM pragaTa kareluM tatvajJAnaviSayaka kAvya adhyAtma tattvAloka' A vAtanuM eka udAharaNa che. tAjetaramAM AcArya zrIvijayakaraturasUrie "prAkRta vijJAna kathA "nI (amadAvAda, saM. 2014) racanA karI che. prAkRtamAM navI racelI 58 gadyakathAono e saMgraha che ane prAkRtanA prAraMbhika abhyAsIone upayogI thAya tema che. prAkRta sAhityanuM hArda kartAe evuM to AtmasAta kareluM che ke spaSTa rIte ema kahevAmAM AvyuM na hota to A Adhunika racanAo che ema vAcaka bhAgye ja mAnata. have, prAkRta adhyayanane lagatA keTalAka agatyanA nibaMdhono huM ullekha karuM. DaoN. vI. pitAnI prakRti ane jJAtri zabdonI vyutpattinI carcA karI che (belvalakara phelisiTezana volyuma, " dilhI, 1957). prAkRta zabdano saMbadha teo saM. prakRti sAthe joDe che, ane parimANanI vyutpatti parimANAPage #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga Disembara 1959 apabhraMza bhASA ane sAhityanA zAstrIya abhyAsano prAraMbha DaoN. harmana yAkobIe dhanapAlakRta "bhavisara kahA' ane haribhadrasUrikRta "sanakumAra carita'nAM samIkSita saMpAdano dvArA karyo hato. A banne saMpAdano sAthenI Do. yAkobInI jarmana prastAvanAonuM aMgrejI bhASAntara Do. esa. ena. ghosala karyuM che, ane "jarnala opha dhI oriyenTala InsTiTayuTa', pu. 2-7, mArca 1953-Disembara 1957mAM te kramazaH prakaTa thayuM che. nayanaMdIta "sudaMsaNA cariu', haridevakRta "mayaNaparAjayacariu" ane (apabhraMza, saMskRta, jUnI hindI, jUnI gujarAtI ane jUnI marAThImAM racAyela) "sugaMdhadazamI sthA"nA saMgrahanuM saMpAdana DaoN. hIrAlAla jaine karyuM che ane enA prakAzananI ApaNe utsukatApUrvaka rAha joIe chIe. rAmakathAviSayaka apabhraza mahAkAvya-svayaMbhU kRta "paumacariu"nuM (I. sa. no cha mo8mo sako) traNa granthomAM hindI bhASAntara zrI. devendrakumAra jaine karyuM che bhAratIya jJAnapITha, kAzI, 1957-58). A bhASAntara mULa "5umacariunA Do. harivallabha bhAyANIe karelA saMpAdana uparathI thayuM che. AcArya zrI hemacandranA "apabhraMza vyAkaraNanI pustikA, hindI anuvAda sAthe, zrI. zAligrAma upAdhyAye ApI che (banArasa, 1958). AcArya hemacandra ke emanA apabhraMza vyAkaraNa viSe (je emanA prAkRta vyAkaraNano ja eka bhAga che) athavA apabhraMza bhASA ke bIjA koI paNa saMbaMdha dharAvatA prazna viSe eka paMkti paNa A pustikAmAM lakhavAnI anuvAdakane jarUra jaNAI nathI e Azcaryajanaka che! prinsa oNpha velsa myujhiyamamAM sacavAyelo eka zilAlekha temaNe prakaTa karyo che, jenI bhASA sAmAnyataH uttarakAlIna apabhraMza kahI zakAya evI che. vividha pradezonI cha vividha bolIomAM e gadyapadyamaya racanA che, ane ghaNuM karIne I. sa. nA teramA zatakanA pUrvArdhamAM te lakhAI lAge che ("bhAratIya vidyA" pu. 17, aMka 3-4, prakaTa thayuM 1958mAM). . . DI. trIsanI apabhraMzaviSayaka lekhamALAno trIjo hapto chapAyo che ("jarnala opha dhI amerikana oriyenTala sosAyaTI, pu. 79, aMka 1, jAnyuArI-mArca 1959), Do. hajArIprasAda dvivedIe "saMdezarAsaka 'nA keTalAka pAThonI vistRta artha carcA karI che ("nAgarI pracAriNI patrikA,' pu. 62, aMka 1 ane 4; pu. 63, aMka 2) Do. mAtAprasAda gupate batAvyuM che ke "purAtana prabandhasaMgrahamAM caMdakavinA "pRthvIrAja rAso mAMthI udbhUta thayelAM gaNAtAM pagho paikI ochAmAM ochAM be padyo jala nAme kavinAM che, jenI chApa e padhone aMte maLe che. pAThasaMkramaNanA purAvAne AdhAre Do. gupta anumAna karyuM che ke caMda kavino samaya vi. sa. 1328 AsapAsa haze; jala paNa caMda jeTalo ja jUno kavi hoya e saMbhAvanA spaSTa che ("inDiyana liMgvisTiTsa," pu. 17, juna 1957, tArAporavAlA memoriyala volyuma). jainoe sAhityapravRttino AraMbha jo ke prAkRta dvArA karyo hato, paNa samaya jatAM saMskRta sAhahatyanA, lalita temaja zAstrIya, badhA ja prakAromAM temaNe saphaLa racanAo karI. Do. vinTaranirjhanA zabdo ahIM utArIe to "bhAratIya sAhityano eka paNa pradeza evo nathI, jemAM jainonuM viziSTa sthAna na hoya. sauthI vadhAre to temaNe vipula kathAsAhitya saryuM che; temaNe mahAkAvyo ane sudIrgha kathAnako lakhyAM che, nATako ane rastotronI racanA karI che, keTalIka vAra temaNe sAdI lokabhASAmAM lekhana karyuM che, jyAre keTalIye vAra uca sAhityika kAvyaracanAo dvArA alaMkRta saMrakRta kavitAnA sarvocca lekhako sAthe spardhA karI che, ane zAstrIya viSayonA paNa uttama granyo ApyA che" (e hisTarI opha IDiyana liTarecara," pu. 2, pR. 483). purANa-sAhityamAM, rAmakathA varNavatuM, AcArya raviveNanuM "padmapurANa' (vi. saM. 733) 5. pannAlAla apabhraMza bhASAsAhityanA eka vyutpanna vidvAna DaoN. harivallabha bhAyANIe apabhraMza mahAkaviomAMnA eka prAcIna kavi caturmukha viSe nibaMdha lakhyo che (jala opha dhI oriyenTala insTiTayuTa' pu. 8, aMka 3, jUna, 1958). apabhraMza ane prAcIna gujarAtI viSenI eka lekhamALA temaNe zaru karI che, ane keTalAka zabdonI vyutpatticarcA karato eno pahelo hapto chapAyo che ( bhAratIya vidyA" pu. 17, aMka 3-4; prakaTa thayuM 1958 mAM). apabhraMza sAhityanA mukhya pravAhonI saMkSipta samAlocanA paNa Do. bhAyANue karI che (" AcArya zrIvijayavalabhasUri smAraka grantha'). vaLI dhAra khAtethI maLelo ane muMbaInA Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 13 Disembara 1959 jene hiMdI anuvAda sAthe saMpAdita karyuM che, ane pacIsa sargano eno pahelo bhAga A samAlocananAM varSo daramiyAna prakaTa thayo che (bhAratIya jJAnapITha, kAzI, 1958). kavi haricaMdrakRta "jIvanadharapU'nuM saMpAdana paNa che. pannAlAle saMskRta TIkA ane hiMdI anuvAda sAthe karyuM che (bhAratIya jJAnapITha, kAzI, 1958). chavadharanuM abhutarasika kathAnaka prAcIna bhAratIya sAhityamAM jANItuM che, ane enAM aneka rUpAntaro maLe che. A kavitvamaya cakyU TI. esa. kupuvAmI zAstrIe sau pahelAM 1906 mAM prakaTa karyo hato. DaoN. e. ena. upAdhyenI abhyAsapUrNa prastAvanA sAthenuM tenuM A punaH saMpAdana suyogya rIte thayuM che. dhanapAlata vikhyAta kathAgraMtha "tilakamaMjarI no trIjo bhAga zAtyAcAryakRta TippaNa ane Adhunika kALamAM saMskRtamAM vipula sAhityalekhana karanAra AcArya vijayalAvaNyasUrinI vistRta TIkA sAthe bahAra paDyo che (boTAda, vi. saM. 2014). muni zrIvikramavijayajIe dayAvardhanagaNita "ratnazekhara ratnAvatI kathAnaka'nuM saMpAdana karyuM che (chANI, 1957). A saMskRta kathAnaka eka pUrvakAlIna prAkRta kathAnakane AdhAre racAyeluM che. e ja vidvAne ane munizrI bhAskaravijayajInA sahakArathI vinayacandramaNikRta "munisuvratasvAmicarita'nuM saMpAdana karyuM che (chANI, 1957). aneka saMskRta kAvya nATako ane zAstrIya grantho upara jaina lekhakoe TIkAo racI che, ane AvI TIkAonI lagabhaga saMpUrNa kahI zakAya evI eka sUci keTalAMka varSa pahelAM zrI. agaracaMda nAhaTAe ApI hatI (hindI-gujarAtI "bhAratIya vidyA', pu. 2, aMka 3, oNkTobara 1942), bhartuharinI "zatakatrayI" uparanI dhanasAragaNinI TIkAnuM sundara saMpAdana pro. DI. DI. kosaMbIe karyuM che (siMghI jaina granthamAlA, muMbaI 1959). mi. volTara maoNrara medhadUta" uparanI sumativijayanI eka TIkAnuM saMpAdana hamaNAM karI rahyA che. A sumativijaya ghaNuM karIne aDhAramAM saikAmAM thaI gayA hoya ema jaNAya che. ahIM e ullekha karuM ke pro. velaNakare potAnA "jinanikozamAM "meghadUta' uparanI agiyAra jaina TIkAo viSe noMdha karI che. zIlAMkanA "caupannamahApurisacariya mAM "vibudhAniMda" nAme ekAMkI saMskRta nATaka Ave che, ane saMpAdaka e nATakane judI pustikarUpe prakaTa karanAra che. AcArya zrI hemacandranA ziSya rAmacandra eka kuzaLa nATakakAra hatA, ane emanAM cAra nATako-nilavilAsa', "kaumudI mitrANaMda", "satyaharizcandra', ane "nirbhayabhImavyAyoga'-atyAra sudhImAM chapAyAM che. rAmacandranAM bIjAM be nATako, emanA "nATyadarpaNa"mAMnA ullekho dvArA ja atyAra sudhI jANavAmAM hatAM te tAjetaramAM maLI AvyAM che. emAMnuM eka "raghuvilAsa' (jenI be pAThaparaMparAo maLe che-eka saMkSipta ane bIjI vistRta) ane bIjuM, "mallikAmakaranda prakaraNa.' nalavilAsa', je gAyakavAjha orienTala sirIjha, niM. 29 (vaDodarA, 1926) tarIke chapAyuM hatuM ane najadIkanA bhaviSyamAM punarmudrita thAya evo saMbhava che, e sivAyanAM pAMce nATakonuM saMpAdana muni zrIpuNyavijayajIe karyuM che, ane rAjasthAna purAtana granthamAlAmAM te chapAya che. AcArya zrI hemacandranA bIjA ziSya devacandrakRta "candralekhAvijaya prakaraNa nATaka, je rAjA kumArapAlanI (I. sa. no bAramo siko) AjJAthI pATaNamAM bhajavAyuM hatuM, tenuM saMpAdana paNa muni zrIpuNyavijayajI gAyakavADjha oriyenTala sirIjha mATe karI rahyA che. sapAdalakSanA rAjA aNarAja upara kumArapAle meLavelo vijaya varNavatuM e ardha-aitihAsika nATaka che. rAmacandra ane guNacandra (teo paNa hemacandranA ziSya hatA) racelA nATyazAstrane lagatA pramANabhUta grantha banAvyadarpaNa'nI bIjI AvRtti tAjetaramAM ja prasiddha thaI che (gAyakavAjha orienTala sirIjha, naM. 48, vaDodarA, 1959). e AvRtti paM. lAlacaMdra gAMdhIe taiyAra karI che. stotra-sAhityamAM, vinayahaMsakRta "jinastotrakoza' jemAM 58 stotra che, tenuM saMpAdana muni zrI candrodayavijaya ane muni sUryodayavijaye karyuM che (muMbaI, vi. saM.2014). bhUpAla kavikRta "jinacaturvizikAstotra'nuM, AzAdharanI TIkA temaja hindI bhASAntara sameta, saMpAdana 5. pannAlAle ApyuM che (muMbaI, 1958). "bhUpAlastotra' tarIke paNa oLakhAtuM A lokapriya stotra che, ane A pahelAM anekavAra chapAyuM che. DaoN. e. ena. upAye ane paM. kulacanTe saMpAdita karela "jJAnapITha pUjAMjali' e saMskRta, prAkRta ane hindI stotro Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara 1950 jena yuga 14. bhaktikAvyono eka moTo temaja uttama saMgraha che (bhAratIya jJAnapITha, kAzI 1957). jayAnandasUri (I. sa. no 14 mo-15 mo siko) kRta 'devAmabodha stotra" athavA "sAdhAraNa jinastotra'nuM, meghavijaya upAdhyAyanI TIkA sameta, saMpAdana munizrI ramaNikavijayajIe karyuM che e AkhuM chapAI gayuM che, ane jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara taraphathI TUMka samayamAM prasiddha thaze. munizrI nyAyavijayajIta pAMca navIna stotro nAnI pustikAo rUpe A samAlocanAnAM varSo daramiyAna pATaNa khAte prakaTa thayAM che-bhakatagItama," "kalyANa bhAvanA, 'dInAkrandanama, "AtmatatvaprakAza" ane mahAmAnava mahAvIra ' prAcIna stotrasAhityanI sAcI paraMparAmAM A kRtio racAyelI che, ane saMskRta kAvyabAnI upara kartA asAmAnya prabhutva dharAve che. prabazvasAhityamAM rAjA kumArapAlanA jIvanane lagatI sAta aitihAsika ane ardha-etihAsika kRtiono saMgraha-kumArapAla caritrasaMgraha'-zrIjinavijayajIe prakaTa karyo che (sighI jaina granthamAlA, naM. 41, muMbaI 1956). e ja prauDha vidvAne viziSTa aitihAsika mahattva dharAvatA bIjA eka granthanuM saMpAdana karyuM che. e grantha te jinapAlakRta "kharatara ga7 bRhad gurtAvali saMgraha." emAM agiyAramIthI caudamI sadI sudhInA kharatara gacchanA AcAryono kAlAnukramika aitihAsika vRttAMta Apyo che, ane te upara zrI. agaracaMda nAhaTAnI abhyAsa pUrNa prastAvanA che (siMghI jaina granthamAlA, naM. 42, muMbaI, 1956). judA judA gucchonA AcAryono aitihAsika vRttAMta ApatI paTTAvaliono saMgraha "paTTAvali-samuccaya' tathA gujarAtanA mahAmAtya vastupAla viSenI samakAlIna aitihAsika racanAono saMgraha, e be gro chapAI gayA che, ane TUMka samayamAM te siMghI granthamAlAmAM prasiddha thaze. malavAdInuM "nayacakra e jaina nyAyanA AdhArabhUta mUla grantho paikI eka che, ane te truTita sthitimAM upalabdha hovA chatAM A pahelAM tenAM be vAra saMpAdano thayAM che. Ama chatAM viSaya ane granthanuM mahattva jotAM jaina ane bauddha nyAyanA temaja tibeTananA vyutpanna vidvAna munizrI jaMbuvijayajIe hAtha dharelA enA trIjA saMpAdana mATe pUro avakAza hato. munizrI jaMbujijIe "nayacakramAM AvatAM prAcInatara dArza nikonAM saMkhyAbaMdha avataraNono tibeTana anuvAdonI sahAyathI punaruddhAra karyo che, ane "nayacakra'nI vadhAre adhikRta vAcanA teo bahAra lAvaze emAM zaMkA nathI. A granthano moTo bhAga chapAI gayo che, ane jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara taraphathI te TUMka samayamAM prakaTa thaze. che. jitendra jeTalIe potAnA pIeca. DI. nA mahAnibaMdha mATe zrIdharanI " nyAyakanDalI " uparanA naracandrasUrinA TipaNanuM saMpAdana karyuM che. zrIdharanI " nyAyakanDalI" e vaizeSika sUtro uparanA prazatapAdanA bhASya uparanI TIkA che. nacandrasUri mahAmAtya vastupAlanA mAtRpakSe kulaguru hatA tathA vastupAlanA sAhityamaMDaLanA eka agragaNya vidvAna hatA. emanA "nyAyakadalI TippaNa"nI bhUmikA rUpe, jaina lekhakoe nyAya-vaizeSika sAhityamAM ApelA phALAnI vigatavAra samAlocanA che. jeTalIe karI che. upAdhyAya kSamA kalyANakRta "tarkasaMgraha phakikakA'nuM saMpAdana paNa DaoN. jeTalIe karyuM che (rAjasthAna purAtana granthamAlA, naM. 9, jayapura, 1956). ajaMbhadrakRta tarkasaMgraha" tathA te uparanI "dIpikA"nI e vidvattApUrNa TIkA che, ane tenI racanA I. sa. 1798mAM thaI hatI. aDhAramA saikAmAM thaI gayelA mahAna tArkika ane philasUpha upAdhyAya yazovijayajIkRta anekAnta vyavasthA prakaraNa" upara navIna TIkA AcArya zrIvijayelAvaNyasUrie strI che (boTAda, vi. saM. 2014) tathA haribhadrasUrikRta "zAstravArtA samuccaya' ane yazovijayajIkRta "syAdvAdakalpalatA" upara navIna TIkA AcArya zrI amRtasUrie lakhI che (zirapura, 1958). yazovijayajInI "syAdvAdakalpalatA" e "zAstravArtAsamuccaya'nuM vivecana che e noMdhavuM ahIM prastuta thaze. zrIdharasenakRta "vizvalocanakoza" athavA "muktAvali e jaina zabdakoza che. enI mudrita vAcanAmAM (saMpAdaka 5. naMdalAla zarmA, muMbaI, 1912) prAraMbhika bhAga nathI, mAtra nAnArthakAMDa che. nyU dilhInI inTaranezanala ekeDemI opha inDiyana kalcaranA Do. lokezacandra mane khabara Ape che ke A kozanuM tibeTana bhASAntara maLyuM che, jemAM prAraMbhika bhAga che. A vikhyAta kozanI vadhu hastaprato mATe bhAratamAM tapAsa karavI joIe tathA tibeTana bhASAntara sAthe tulanA karI enuM prakAzana akhaMDarUpe karavuM joIe. A zodha batAve che ke mAtra Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 15 Disembara 1959 kApaDyiAe lakhyo che (vaDodarA, 1956) ane enA pahelA bhAgamAM vyAkaraNa, koza, chaMda zAstra, alaMkArazAstra nATyazAstra, nItizAstra, saMgIta, kAmazAstra, gaNita, jyotiSa, zilpasthApatya, Ayurveda, pAkazAstra, Adi viSayone lagatA sAhityano paricaya A5vAmAM Avyo che. A granthanA bIjA bhAgamAM dhArmika sAhityano paricaya apAze. "liTararI sarkala oNpha mahAmAtya vastupAla enDa ITsa konTinyUzana Tu saMskRta liTarecara e mArA aMgrejI pustakanuM bhAratIya vidyAbhavana, muMbaI 1953) gujarAtI bhASAntara tAjetaramAM gujarAta vidyAsabhAe prasiddha karyuM che (amadAvAda, 1957) ane e ja pustakanuM hindI bhASAntara jaina saMskRti saMzodhaka maMDaLa, banArasa taraphathI TUMka samayamAM bahAra paDaze. bauddha nahi, jaina granthonA anuvAda paNa tibeTana bhASAmAM thayA hatA. "jJAnasAra granthAvali "nA purovacana (pR. 1)mAM paM. rAhula sAMkRtyAyane noMdhyuM che ke so karatAM vadhAre apabhraMza kRtio tibeTana "tAramAM anu dita thayelI maLI che. emAMnI bhAgye ja koI racanA bhAratamAM upalabdha haze. maladhAra gacchIya rAjazekharasUrinA ziSya sudhAkalaze racelo ekAkSarI zabdono koza "ekAkSaranAmamAlA" muni zrIramaNikavijayajIe saMpAdita karyo che, ane rAjasthAna purAtana graMthamAlA mATe teoe taiyAra karela ekAkSaranAmamAlA saMgrahamAM te chapAya che. kalakattAnI jaina terApaMthI sabhA bIjo eka koza-dhanaMjyakRta nighaMTu samuccaya' chapAve che. enuM saMpAdana Do. ajitaraMjana bhaTTAcAryuM karyuM che. jayotiSanA viSayamAM, vyutpanna jyotirvida munizrI vikAsavijayajI naracandra upAdhyAyakRta "janmasamudra'nuM (I. sa. 1178) te uparanI svopajJa TIkA "beDA" (arthAta "hoDI') sameta saMpAdana karI rahyA che. ahIM noMdhavuM prastuta thaze ke A naracandrasiMhasUrinA ziSya che, ane dezaprabhasUrinA ziva tathA "nyAyakanDalITipazunA kartA naracaMdrathI teo bhinna che. jana yatioe mAtra jyotiSamAM ja nahi, AyurvedamAM paNa bhAre pravINatA meLavI hatI ane A banne viSayo upara ghaNuM sAhitya ApaNane maLe che. paraMtu keTalAka yatioe saMgItamAM paNa pravINatA prApta karI hatI e noMdhapAtra che. uparyukta sudhAkalaze I. sa. 1324mAM "saMgItopaniSad' graMtha racyo hato, ane saMgItopaniSatasAra' e nAmathI teno ja saMkSepa I. sa. 1750 mAM karyo hato. mUla graMtha to atyAre upalabdha nathI, paNa tenA A saMkSepanuM saMpAdana gAyakavAjha oriyenTala sirIjha mATe Do. umAkAMta zAha karI rahyA che. saMgIta viSenA bIjA keTalAka jaina grantho paNa che. madhyakAlIna bhAratamAM rAjadarabAronA saMparkane kAraNe jaina yatio A kalA pratye AkarSAyA hoya e taddana saMbhavita che. saMskRta sAhitya viSenAM eka be abhyAsa pustakono huM ullekha karIza. "jaina saMskRta sAhityano ItihAsa" e mAhitIpUrNa gujarAtI prakhya pro. hIrAlAla jainonA saMskRta sAhityane lagatA keTalAka noMdhapAtra nibaMdhono have ullekha karyuM. siddharSikRta "upamitibhavaprapaMca kathA mAM prayojAyelI keTalIka vahIvaTI paribhASAnI carcA DaoN. dazaratha zarmAe karI che. ("maru bhAratI', pR. 7, aMka 2, julAI 1959). pro. hIrAlAla kApaDiyAe saMskRta ane prAkRta kavitAmAM gUDha citra viSe lakhyuM che (vidyA, gujarAta yunivarsiTInuM saMzodhana-sAmayika, pu. 2, aMka 1, 1957) tema ja kavikalpita vastuo paratve jaina lekhakonA ullekho ekatra karyA che (1 jarnala opha dhI oriyenTala insTiTayUTa', pR. 8, aMka 1, sapTembara 1958). somadevasarita "yazastilacaMpUmAMthI noMdhapAtra zabdonI sUci che. I. DI. kulakarNIe ApI che. (buleTina oNpha dhI Dekkana kaoNleja ricarsa InsTiTayUTa', pu. 18, jAnyuArI 1957). " vyaktiviveka"nA kartA mahimabhaTTanuM "kAvyAnuzAsanakAra AcArya zrI hemacandra uparanuM aNu darzAvavAno prayAsa zrI. trilokanAtha jhAe karyo che (jarnala opha dhI bihAra risarca sosAyaTI, pu. 43, aMka 1-2, mArca-juna 1957). DaoN. vI. ema. kulakarNIe AcArya zrI hemacandra varNavela sItArAvaNa kathAnaka viSe lekha Apyo che. (jarnala opha dhI oriyenTala insTiTayUTa, pR. 7, aMka 3, mArca 1958) ane zrI. jayaMta ThAkare acArya zrI hemacandranA "yAzraya" mahAkAvyanuM aitihAsika mahattva darzAvyuM che ("AcArya zrIvijayavalabhasUri mAraka grantha'). bharUcanA rAjA zaMkha upara mahAmAtya vastupAlano vijaya varNavatA, Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Disembara 1959 A BOOK JAIN WILL BE PROUD TO POSSESS JAINA COMMUNITY -a social survey [jaina jJAtI sAmAnavA avorana ] by VILAS ADINATH SANGAVE, M. A., Ph. D. Professor of Sociology, Rajaram College, Kolhapur kavi hariharanA prathama vAra ja jANavAmAM AvelA etihAsika nATaka "zaMkhaparAjaya vyAyoga "no ricaya meM karAvyo che (jarnala opha dhI oriyenTala InsTiTayUTa, pu. 7, aMka 4, juna 1958). mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTI oriyenTala sirIjha mATe A nATakanuM saMpAdana thaI rahyuM che. AcArya zrIhemacandranA "anekArthakoza" uparanI mahendrasUrinI TIkAmAM AvatAM, zrIharSakRta "naiSadhIyacarita' mahAkAvyanAM avataraNa viSe che. araNodaya jAnIe nibaMdha lakhyo che ("jaina yuga', eprila, 1959). mahendrasUri hemacandranA ziSya hatA, ane temaNe ApelAM A avataraNo "naiSadhIyacarita ne lagatA sauthI jUnA sAhityika ullekho rajU kare che emAM zaMkA nathI. prAkRtanA bhASAsAhityanA prauDha jarmana vidvAna DaoN. Dabalyu zuddhize jenonA stotrasAhitya viSe mUlyavAna nibaMdha lakhyo che. ("jJAnamukatAvali', dilhI, 1959). zeragaDhamAM maLelo, saM. 1191no eka jaina zilAlekha Do. DI. sI. sarakAre prasiddha karyo che (epijhAphiyA InDikA', pu. 31, aMka 2, eprila 1955; prakaTa thayuM 1957). jaina lekho mATe upayogamAM levAyelI sAmagrI viSe zrI dattAtreya bAlakRSNa Diskankare lakhyuM che ("AcArya zrI vijayavallabhasUri smAraka grantha") ane jainonA prAcIna lekho viSe sarvasAmAnya carcA karato nibaMdha paNa Apyo che (jarnala opha dhI oriyenTala insTiTyUTa', pu. 9, aMka 1, sapTembara 1959). saMskRta ane jUnI gujarAtImAM racAyelI pipala gacchanI eka gurnAvali zrI bhaMvaralAla nAhaTAe prakaTa karI che (AcArya zrI vijayavallabhasUri smAraka grantha'). "bhagavadgItA nA anukaraNarUpe racAyelI, upAdhyAya meghavijayata ahaMdUgItA" viSe muni zrIramaNikavijayajIe nibaMdha lakhyo che ane DaoN. gulAbacaMda caudharIe chanda zAstramAM jainonA pradAnano paricaya karAvyo che ( rAjendrasUri mAraka grantha"). zrI. agaracaMda nAhaTAe ujajayinInA zvetAMbara kavio viSe nibaMdha lakhyo che vikrama', pu. 3, aMka 2, me 1959). The first comprehensive survey of social conditions that prevail in Jaina community, covering various aspects; its castes and sub-castes, sects and sub-sects, marriage and position of woman, philosophy and ethics, rites and rituals, and several customs and manners-documented by statistical data and revealing diagrams. Pp, xx + 480 Rs. 25.00 Available at leading booksellers or direct from the Publishers [ kamazaH ] POPULAR BOOK DEPOT LAMINGTON ROAD, BOMBAY 7 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM tI rtha zrI gulAbacaMda jaina te kALe kosAMbI nagarImAM kevaLI vimaLa muninuM padArpaNa thayuM. kosAMbI nagarImAM AnaMdano utsAha prasarI gayo. lokonA ToLeToLAM darzana karavA mATe uma- TavA lAgyAM. te lokomAM jinadAsa nAmano zeTha paNa hato. kevaLI muninAM darzana karIne te hAtha joDIne Ubho ' rahyo. munivare pUchayuM : "vatsa! kaMI pUchavuM che?" "hA, bhagavAna!" jinadAse kahyuM, " gaI kAle rAtanA mane eka ati vicitra svapna AvyuM. te joIne huM mArI jAtane dhanya mAnavA lAgyo. paNa mane thAya che ke zuM e sapanuM kharuM paDaze?" jinadAse tyAra pachI potAne je svapna AvyuM hatuM te kahI batAvyuM...... gaI kAle rAtano chello prahara hato. pavana maMda maMda vAto hato. huM jAgavAnI taiyArI karato hato ke mane sapanuM AvyuM. mane thayuM ke corAzI hajAra tapasvI munio vihAra karatA karatA kosAMbI nagarImAM padhAryA che. temane eka eka mAsanAM upavAsa che. Aje temanA pAraNAno divasa che. badhA mArA ghare koI vizeSa prabhAvanA kAraNe padhAryA. huM AnaMdamAM phUlyo na samAyo. badhAne meM AhArapANIno lAbha Apyo. temanuM mAsakhamaNanuM pAraNuM thayuM ane teo vihAra karIne anyatra cAlyA gayA. eka to corAzI hajAra sAdhuonAM darzanano yoga anupama kahevAya. temAM paNa mAsa khamaNunAM pAraNAMno lAbha mane maLe enA jevo jIvanamAM bIje kyAMthI lahAvo maLe? huM mArI jAtane gadagada thaIne dhanya mAnavA lAgyo." Ama svapnanI vAta karI jinadAsa zeThe kahyuM : "prabhu ! Apa to sarvajJa cho, sarvadarzI cho! mane ema thAya che ke zuM mAruM e svapna kharuM paDaze? athavA to e koI mArA pUrvabhavanI smRtinI anubhUti che?" vimaLa kevaLIe kahyuM : "jinadAsa zeTha! tame je svapna joyuM te barAbara che. tamAruM svapna zrAvastI nagarImAM ja phaLI zake che." kevI rIte, prabho!" jinadAsa zeThe kahyuM. A nagaramAM ja dhanadAsa zeThano putra vijaya che. tenI patnInuM nAma vijayA che. A daMpatInAM darzana karo to tamane corAzI hajAra munionAM mAsa khamaNanAM pAraNAnuM phaLa maLaze!" jinadAsa zeTha e sAMbhaLIne Azcarya pAmyA! temane thayuM ke kyAM corAzI hajAra saMta ane kyAM eka sAmAnya gRhastha daMpatI! temaNe kahyuM: prabho ! pAmara jIvo zaMkAne pAme che to jJAnIoe zaMkAnuM nivAraNa karavuM joIe. mane zaMkA che ke kayAM sAcAM tIrtha samAna munivaro ane kyAM sAmAnya daMpatI? te chatAMye Apa A daMpatIne zA mATe ATaluM mahattva Apo cho?" vimaLa kevaLIe tyAre jinadAsa zeThanI zaMkAnuM samAdhAna karatAM A pramANe vAta karI : A nagarImAM dhanadAsa nAmanA zeTha rahe che. temane vijaya nAmano putra che. nAnapaNathI ja te svarUpavAna hovA sAthe guNavAna temaja AtmakalyANanI bhAvanAthI otaprota raheto hato. moTo thayo tyAre te ekavAra vyAkhyAna sAMbhaLavA gayo. te divase vyAkhyAnamAM brahmacaryano viSaya carcAto hato. munivare badhAne upadeza ApatAM kahyuM che. je vyakti brahmacaryanuM pAlana kare che tene deva, dAnava ane mAnava traNeya namaskAra kare che ane zuddha brahmacaryanA kAraNe tenuM sthAna vaMdanIya tIrtha jevuM bane che. koI tIrtha kare ke tenAM darzana kare to te barAbara che !' thayuM to paNa mAnamAM bItra dharma paraNanA mArI jIvanamAM 17. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara 1950 jaina yuga 18 zake ? " vijayakumAranA manamAM A upadezanI tIvra asara je mArAmAM AtmabaLa haze to huM mArA patine samajAvI thaI. jema jema brahmacarya pAlananI kaThaNAIonuM munivara zakIza. nahIMtara Ajanma kuMvArI rahIza !" varNana karatA gayA tema tema vijayakumAranA manamAM lIlAdhara zeThane A kAraNe tenA mATe vara zodhavAnI brahmacarya pAlanano umaMga daDha thato gayo. ghaNI ciMtA thaI paDI. chevaTe temanA kAne dharmaniSTha vyAkhyAna pUruM thayuM eTale vijayakumAra munivara pAse vijayakumAranI vAta AvI. temaNe potAnI kanyAnuM gayo. teNe vaMdaNA karIne kahyuM : "prabhu ! Ape brahma- sagapaNa enI sAthe nakakI karyuM ane bannenAM lagna dhAmacaryano je mahimA batAvyo che tethI mArA manamAM dhUmathI thaI gayAM. saMyama-bhAva daDha thayo che. keTalAka samayathI huM paNa ema ja vicAruM chuM ke lagna karIne paNa brahmacaryanuM pAlana [3] karI zakAya che. Ape Aje mArA e vicArone daDhatA prathama milananI rAta hatI. ApI che. zuM zrAvako mATe brahmacaryavrata svIkArya banI, vijayakumAra ane vijyA banenA manamAM AnaMda hato. te chatAMye bannenA magajamAM eka vicAra satata munivare kahyuM: "vatsa! sAdhuo mATe navavADa vizuddha raheto hato ke banne eka bIjAne potapotAnAM vratanI brahmacaryano Adarza che. jIvanano Adarza to e ja che. jANa karI de...! paNa zrAvako mATe dezacaritra pAlana batAvavAmAM Avela vijyAe hiMmata karIne kahyuM : "nAtha! Ape che. te mujaba zrAvaka svastrImAM saMtoSa rAkhIne pakSamAM mArI sAthe lagna karIne jIvananAM aneka sapanAM bIja, pAMcama, AThama, agyAraza ane caudazanA brahmacaryanuM pAlana kare, ane e mujaba uttarottara sevyAM haze. eka patnI tarIke mAruM kartavya che ke huM brahmacarya pAlanano vikAsa karato jAya to te paNa eka tamane temAM sAtha ApuM...paNa...! "te jarAka aTakI ! divasa saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana karI zake che !" priye... saMkoca karavAnI koI vAta nathI. AjanI vijayakumAre kahyuM : "Ape mArA vicArone daDhatA rAta to ApaNuM mATe khullA dile eka bIjAne ApI che. saMsAramAM ghaNAM kAraNosara AjIvana saMpUrNa samajavA mATe che! koI vAte mArAthI Dara ke saMkoca brahmacaryanuM pAlana na thaI zake to paNa mArI IcchA rAkhavAnI jarUra nathI!" che ke Apa mane dareka mAsanA kRSNa pakSamAM saMpUrNa brahma svAmI! tamArA aMge jevuM sAMbhaLyuM hatuM tevuM ja caryanA paccakhANa Apo !" nIkaLyuM che. mane e samajAtuM nathI ke mArI munivare tenA caDhatA bhAvo joIne tene te pramANe je vAta tamane kahIza te kyAM sudhI tamane paracakhANa ApyA ! gamaze ? paNa lagna eTale huM be AtmAonuM milana mAnatI AvI chuM. zArIrika [2] vAsanA saMtoSavAnuM sAdhana mAnatI nathI. eTale eka vAra brahmacarya upara upadeza sAMbhaLI meM manomana dareka kosAMbI nagarImAM lIlAdhara nAmanA bIjA eka zeTha mAsanA zukla-pakSamAM saMpUrNa brahmacaryanAM pAlananI pratijJA rahetA hatA. temane vijayA nAmanI putrI hatI. te karI che..mArI eTalI ja vinaMtI che ke Apa tene rUpavatI, guNavatI tema ja suzIla hatI. nAnapaNathI bIjI rIte nahIM lo !" dharmanA saMskAro daDha hovAthI eka vAra vyAkhyAnamAM | vijayakumAra e sAMbhaLI rahyo...! tenA manamAM brahmacarya uparano viSaya sAMbhaLI teNe zukala pakSamAM AnaMda chavAI gayo ! pote paNa lagna eTale be brahmacaryanI pratijJA lIdhI. AtmAo eka bIjAnI AtmonnatimAM preraka bane tenA sagA saMbaMdhIoe tene ghaNI rIte samajAvI ke ema mAnato hato... potAne AvI suzIla patnI maLI te kanyA che; AvatI kAle paraNaze, pachI tenA e vratanuM che tethI tenA AnaMdano pAra na rahyo...! te AnaMda pAlana nahIM thAya! teNe to eka ja vAta karI ke vibhora thaIne Ubho rahyo. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Disembara 1959 saMsAra to karmacakkaranuM pratibiMba che. anAyAse ApaNane taka maLI che te ApaNe saMsArasAgara pAra karIe...!" deva ! koIne khabara to paDaze ja !" deva koIne khabara to che "ApaNe koIne paNa ApaNI pratijJAnI jANa nahIM karIe...ApaNI parIkSA ApaNe bane ja karIzuM!" -ane brahmacaryanI ethI moTI kasoTI kaI hoI zake ke satata eka bIjAnA sAhacaryamAM rahevA chatAM yuvAna strI-puruSanuM mana vAsanA tarapha na DhaLe ! vijayakumAra ane vijyAnA vrata pAlanamAM keTalIye bAdhAo AvI..mA-bApe vijayakumArane bIjA lagna karavA mATe samajAvyAM paNa vijyakumAra ekano be na thayo. vijayAne vAMjhaNInuM lAMchana lAgyuM...paNa tenuM mana na caDhyuM. keTalIye parIkSAomAMthI bane pasAra thayAM... -Ama vArtA kahIne vimaLa munie kahyuM : "e daMpatI e ja sAcuM tIrtha che...corAzI hajAra munivaranAM darzana ane mAsakhamaNanA pAraNAnuM puNya emanAM darzanamAM che...!" tene capa Ubhelo joIne vijyAne kaMIka zaMkA thatAM teNe kahyuM: "mane AzA lAge che ke tame mArI e pratijJAnuM pAlanamAM madada karazo! tame cUpa kema thaI gayA...bolo madada karazo ne?" vijayakumAre premabharyA zabdomAM kahyuM : "devI ! huM tane devI ja kahIza ! huM keTalo subhAgI chuM ke mane mArA vicArone anukULa patnIrUpe tu maLI cho. jagatamAM brahmacaryathI vadhu zreSTha koI vastu nathI. huM paNa ema ja mAnato Avyo chuM. yogAnuyoga tArI jema meM kRSNa | pakSamAM brahmacarya pAlananI pratijJA lIdhI che...! Ama ApaNane anAyAse saMpUrNa brahmacaryanA pAlananI taka maLI che. A ApaNuM parIkSA che...tAro mane sAtha maLyo che e keTalA AnaMdano viSaya che?" vijayA paNa AnaMdamAM garakAva thaIne UbhI rahI. thoDIvAra pachI tene khyAla Avyo ke lagna tarIke tenI javAbadArI patine madada ApavAnI che. pote brahmacaryanuM pAlana kare temAM koI vAMdho na hoI zake paNa | potAnA bhoge zA mATe patine nirvaza rahevA devo? teNe kahyuM : "prANanAtha ! Apane ApanA vrata pAlanamAM huM jarAye bAdhaka nahIM banuM; te chatAMye mane ema lAge che ke mArA kAraNe tamAre nirvaza na rahevuM joIe.. A5 khuzIthI A vAta mAtA-pitAne kahIne bIjI yogya kanyA sAthe lagna karo ane badhAne zAMti Apo! huM tamane vizvAsa ApuM chuM ke huM mArI sakhI ane tamane kadI avarodhaka banIza nahIM, tema ja tamArI banenI sevA karIza!" vijayakumAre tenI najaromAM najara nAkhI ! e najaromAM ajaba prakArano bhAva hato. teNe kahyuM : "devI ! je strI thaIne tuM ATalI dRDha rahI zake to pachI puruSa thaIne mAre to vadhu daDha thavuM joIe! ApaNuM dAMpatya ja kharekharuM dAMpatya che, jayAM ApaNe eka bIjAnA jIvanamAM kharekhara pUraka thaIne rahI zakIe chIe... kadAca bIjAM lagna karuM to tArA jevI patnI kyAMthI maLe? putra thAya to paNa e suputra thaze ke kuputra thaze tenI kone khabara che... A jagatamAM koNa konuM thaIne rahyuM che...? kosAMbI nagarImAM jyAre A vAta phelAI gaI tyAre lokonA ToLeToLAM daMpatInA darzane AvavA lAgyAM. vijyakumAranAM mA bApane jayAre A vAtanI jANa thaI tyAre temaNe putra ane putravadhUnI mAphI mAMgatAM kahyuM : "ajANamAM amAro je aparAdha thayo hoya to mAphI mAMgIe chIe!" nA, eka rIte Apa amArA upakAraka cho. ApanI parIkSAnA kAraNe amane vadhAre daDhatA maLI hatI." e kahyuM. - vijaya-vijayAnI pratijJAno uttarArdha hato ke jayAre lokone A vAtanI jANa thAya tyAre saMyama aMgIkAra karavo... jyAre temaNe saMyama aMgIkAra karyo tyAre hajAro kaMThe dhoSa thayo ane te AkAzamAM chavAI gayo : "dhanya dhA thayA ane te A daMpatI...dhanya jIvana...dhanya tIrtha !" dapatI..dhanyajIvana e sAMbhaLavA mATe svarganA devatAo paNuM aMtarikSamAM UbhA hatA. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApanI ja mohinI mIlsanuM 5 me te aMga. e ja nTa sa cakravartI sansa eNnDa kuAM. 3 2 jI sTa haiM oN phI sa 22, kenIMga sTrITa, kalakattA mIla naM. 1 kuztI (pUrva pAkistAna) kA 5 rDa vA 5 ro an 55 ochA sau koIne posAya tevA vadhatA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 2 eladharIA (kalakattA) Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja la pUjA nuM phaLa zrI. navInacaMdra a. dozI jinabhakti bharI nija aMtaramAM, vahI lAve ghaDo-jala maMdiramAM, tenuM dAmya prabhumaya ujajavala che; enuM bhAgya manorama nirmala che. jaMbUDIpamAM dakSiNa bhAgamAM, bhArata nAme dezamAM devonI nagarI jevI manohara brahmapurI nAme nagarI hatI. tyAM somila nAme brAhmaNa raheto hato. te vedo, upavedo ane vedAMgonAM cauda zAstromAM pAraMgata hato. te rAjamAnya purohita hato. tene yajJamukha nAme putra hato. somA nAme brAhmaNI, tenI mAtA brAhmaNanI prItipUrNa evI gRhiNI hatI. somalakSmI nAme saralahRdayA ane vinIta evI te brAhmaNanI putravadhU hatI. vakhata jatAM te brAhmaNa somila ekadA ghera Avyo ke tarata tene mAthAmAM vedanA jaNAvA lAgI. vedanAnI cikitsA karavA mATe aneka jAtanA upAyo karyA paNa vedanA to tevI ne tevI cAlu rahI. vaidoe A roga asAdhya che tevuM jAhera karyuM. ekAda varSa ziro-vedanAnuM kaSTa veThavAthI somilanuM zarIra bahu kSINa thaI gayuM. teNe patnIne ane putra tema ja putravadhUne pAse bolAvIne kahyuM, "huM paralokagamana karuM chuM. tame ApaNo kulAcAra sAcavIne ujajavala jIvanano mArga cAlu rAkhazo evI mArI zikhAmaNa che." brAhmaNano svargavAsa thayo. yajJamukha brAhmaNe pitAnI uttarakriyA karavA mAMDI. bArame divase sAsu somAe potAnI putravadhUne premathI kahyuM, "beTA somalakSmI, dvAdazInA dAna nimitte tamArA sasarAnI uttarakriyA mATe pavitra zarIre jala bharI lAvo." sAsunA kahevAthI somalakSmI cokhAM vastro paherI ghaDo laIne jaLa bharavAne nIkaLI. jaLano ghaDo bharIne pAchA pharatAM te eka jinAlaya pAsethI jatI hatI tyAM tenA kAna para eka munimahArAjanA upadezanA zabdo paDyA, "je naranArI uttama jalathI bharela ghaDo vItarAga prabhunAM caraNamAM laI Ave che te potAnI bhaktinA prabhAve, utkRSTa puNya bAMdhIne manohara bhogasukhanA adhikArI thAya che ane aMtamAM avazya janmamaraNanAM cakrathI chUTe che." saMskArI brAhmaNI somalakSmInA hRdayamAM camakAro thayo. tene munivacana para vizvAsa beTho. teNe potAnI pAseno jalathI bharela ghaDo jinamaMdiramAM ApI dIdho. tenI keTalIka sakhIone A vAta bilakula gamI nahi. temaNe jaIne tenI sAsu somAne tarata ja A vAta jaNAvI dIdhI. somAne paNa vAta sAMbhaLIne krodha caDyo. te bolIH "jayAre teNe jalano ghaDo jinane dharAvyo to potAnuM mAthuM zA mATe na dharAvyuM?" vaLI te roSamAM babaDavA lAgI : "e duSTAne mArA gharamAM have pesavA nahi dauM.' Ama ciMtavI lAkaDI laI te gharanAM bAraNA pAse UbhI rahI. somalakSmI tyAM AvI ane gharamAM dAkhala thavA jatI hatI tyAM somAe potAno krodha ThAlavyo, "he mUkha, adyApi pitRonuM tarpaNa karyuM nathI, agnine Ahuti ApI nathI ane viprone kaMI dAna dIdhuM nathI te pUrve te jaLano ghaDo jinamaMdiramAM kema ApI dIdho ? he uddhata, ghaDA vinA tane mArA gRhamAM praveza nahi maLe.' A sAMbhaLIne somalamI tarata ja gAmanA kuMbhAranA nivAsasthAne gaI. teNe rotAM rotAM vinaMti karI, "bhAI mAruM A kaMkaNa laIne mane eka akhaMDa ghaDo Apa.' kuMbhAre tene raDatI joIne hakIkata pUchI. vRttAMta jANIne teNe kahyuM, "bahena, tane dhanya che. A manuSyajIvanamAM bhakti jevo mahAmUlo koI padArtha nathI. tuM tAre mATe koIpaNa ghaDo laI le. bahenanuM kaMkaNu bhAI laI zake nahi. tuM sukhethI jalapUrNa ghaTa laI jA ane tArI sAsuno krodha zAMta kara.' Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 22. Disembara 1950 somalakSmI pANI bharIne ghaDo ghera laI gaI. sajaja thavA mATe hukama Apyo. paTarANI vijyA ane somAno krodha zAMta thayo. teNe pote krodha yAda karI rAjakumArI kalyANI paNa muninA darzana mATe utsuka pazcAttApa paNa karyo paNa bhaktine kAraNe eka bhavamAM hatAM, teo rAjAnA A vicArathI atyaMta prasanna thayAM. anubhavavAnuM pApakarma tene mATe bAkI rahI gayuM. rAjA mahAbala potAnI putrI kalyANI sAthe AcArya vijayasenanA darzane AvyA. sabhA khIcokhIca bharAyelI kuMbhakArano jIva bhagavAnanI pUjAnI anumodanA hatI. tyAM eka malina ane cIMtharehAla vastrovALI karavAne kAraNe UMcA prakAranuM puNya upArjane mahAbala bhikhAraNa muninA caraNomAM namI. tenA mAthA para eka nAmano rAjA thayo, somalakSmI tene ja ghera kalyANI ghaDA jevaDI moTI rasoLI nIkaLI hatI. teNe munine nAme putrI thaI. rANI vijayAne sImaMtakALamAM jina- prastAva maLatAM pUchyuM, "prabho, meM pUrve zuM pApa karyuM che, bhagavAnanI snAtra pUjA karavAno dohada thayo. sonAnA jethI huM A pramANe rogI ane daridrI, malina ane kaLaza bharIne, aSTAnikA mahotsava UjavIne jina- tiraskArapAtra jIvana gALuM chuM?" bhaktinI moTI ujavaNI karI haMmeza atyaMta bhaktipUrvaka | munie kahyuM, "pUrvajanmamAM tuM somA nAme brAhmaNI snAtra pUjA karavAmAM AvI. AvA kalyANamaya dohadane hatI. tArI putravadhUe bhaktipUrvaka zrAddha mATeno kAraNe putrInuM nAma kalyANI pADavAmAM AvyuM. rAjAnI jaLakuMbha jinamaMdiramAM ApI dIdho te bAbata nagarI ayodhyAmAM AnaMda AnaMda chavAI gayo. te krodha karyo. AthI bhaktino dveSa karavAne kAraNe tAre eka divase ayodhyA nagaranI bahAranA upavanamAM AvuM bhAre duHkha anubhavavuM paDe che. te pachI pazcAttApa AcArya vijayasenasUri aneka ziSyonA samudAya karelo paNa eka janma sudhI bhogavavuM paDe evuM karma te sAthe padhAryA. nagarajanonI avarajavara dararoja udyA- upAja." bhikhAraNa UMDA vicAramAM paDI gaI. tene namAM thavA lAgI. vijayasenasUri yogamArganI bahu jAtismaraNa jJAna thayuM. teNe munine kahyuM: "ApanA pasAthe UMcI bhUmikAe hatA. teo avadhijJAna ane manaH huM pUrvajanma yAda karI zakI chuM. mArI putravadhU somalakSmI paryAya jJAna dharAvatA hatA. loko muninI amRtavANI hAla kyAM che te mane jaNAvazo to kRpA thaze." sAMbhaLIne potAnA jIvanavyavahArane dhanya banAvatA hatA. | munie kahyuM: 'tArI pAse ja beThela mahArAjA mahAbala keTalAka loko AcAryano upadeza sAMbhaLI jugAra, che te navo ghaDo ApanAra kuMbhakArano jIva che. temanI mAMsa, magha, vezyA, zikAra, corI ane parastrIchaMda, pAse ja beThelI temanI putrI kalyANI te ja tArI pUtravadhU vagere vyasanono tyAga karatA hatA. keTalAka jina somalakSmI." pUjanano niyama dhAraNa karIne mithyAtvano tyAga karavAno abhyAsa karatA hatA. keTalAka gRhasthonAM bAra vrato tarata ja bhikhAraNe kalyANI pAse AvIne pUrvaaMgIkAra karatA hatA. keTalAka abhakSya tyAga, sAmAyika, janmanA aparAdha saMbaMdhe kSamA mAgI. kalyANIe tenA rAtribhojana tyAga, sacitatyAga, udiSTa tyAga, anumodana mAthA para hAtha mUkyo. teno te mAMsapiMDa karamAvA lAgyo tyAga, vagere gRhasthonI pratimAo (utkRSTa bhUmikAo). ane A pachI te anukrame kharI paNa gayo. bhikhAraNane ArAdhavAno saMkalpa svIkAratA hatA. keTalAka haLukama kalyANIe khUba AzvAsana ApyuM ane pitAne chavo gRhasthavAsano tyAga karI munidharma aMgIkAra karatA vinavI tenI AjIvikA nakakI karAvI ApI. rAjA, hatA. Ama aneka bhavyonI vacce sUryasamAna AcArya rAjakumArI ane bhikhAraNe upAsakanAM vrato muni kalyANano prakAza pAtharatA hatA. nagarI ayodhyA pAsethI svIkAryo ane jinapUjAno niyama lIdho. anuM Aje potAne dhanya samajI rahI hatI. krame alpa bhavo pachI teo traNe bhaktinA prabhAve mokSa eka divasa rAjA mahAbalane paNa AcAryanA darzane padanAM adhikArI thaze. javAnA abhilASa thayA. teNe potAnA paricArakone (vijayacaMda kevaLInA rAsamAMthI) Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra aura unakA AcArya zrImad vijayayatIndrasUrIzvarajI mahArAja " Apatti se trasita mAnava hI nahIM prANi mAtra kA mAnasa krandita ho utthaa| cAroM ora bali aura bali, 'ajhaye svAr3A kA mahAmaMtra vyAsa ho cUkA, jIva kA jIvita Ananda tamasAvRta ho cuum| aMdhakAra se ghirA saMsAra yatheSTa mArga se cyuta hone lgaa| jAtivAda aura varNavAda ke bhUtane vistRta mastiSka ko saMkucita hone ko bAdhya kara diyaa| cAroM ora se karuNa citkAra ho uThI / eka divya jyoti jaga uThI, mArga prazasta kara diyAkaMdita prANi mAtra ko zAnti prApta karane ke liye, jIvana Ananda para chAye gahare samAna ko haTAne ke liye unmArga se sanmArga kI sukhada sIDI para samArUDha karane ke. liye, jAtivAda ke bhUta ko bhagA kara saMtulana khoye mastiSka ko vikaravara karane ke liye / Aja 2500 varSa pUrva bhAratIya puNya vasuMdharA para kSamAmUrti karuNAvatAra bhagavAna mahAvIrane timirAnchanna kalyANa patha ko punaH Alokita kiyaa| vizva ke prANi mAtra ke nAma sandeza prasArita kiyA / jIvana jo tuma de na sako to lene kA adhikAra nahIM / tumakoM jindA rahanA hai to prANi mAtra ko jindA rakha kara hI aisA nahIM ki tumhAre svArtha ke liye dUsaroM ko dara-dara ke banA do| peTa bharane kA sabhI ko adhikAra hai, peTI bharane kA nahIM / yadi aisA kiyA to anadhikAra kahalAyegA aura usakA pariNAma bhI tumheM hI bhugatanA paDegA / jindagI prANimAtrako priya hai aura 'jIvo jIvasya jIvanam' ke gaganabhedI ninAda se gUMjita kara diyA thA vizva ko prabhuzrI mahAvIrane / Aja itanI lambI avadhi ke pazcAta bhI prabhu mahAvIra kA saMdeza vartamAna samaya kI samasyAoM ko sulajhAne ke liye utanA hI zreyaskara siddha hogA jitanA ki usa samaya thA / phra upadeza 23 Aja zaktizAlI rASTra nirbala ko dabA kara apane adhinatva meM karanA cAhatA hai / apanI prabhusattA kI eka se eka bar3ha kara saMsAra saMhAraka zastroM kA AviSkAra kara rahe haiN| AzA tRSNA kI jvAlA ko zAnta karane ke liye balavAna kamajoroM para apanA adhikAra jamA rahe haiN| svArtha kI kSudra bhAvanA ko le kara apane mUlyavAna samaya ko vyartha meM vyatIta kara rahe haiN| yaha una ke dhyAna meM abhI taka nahIM AyA hai ki jo kucha bhI prApta karanA hai, talavAra se nahIM muskAna se prApta kro| aisI zakti utpanna kara do ki janatA tumhAre caraNoM meM sarvazva sAkara samarpita kara de anicchA se kaI niraparAdha prANiyoM kI AtmA ko kleza pahuMcA kara prApta kiyA, vAstava meM pAyA nahIM gaMvAyA hai| kyoMki mAnavatA paricAyaka sarvoparI siddhAnta kA hanana kara ke pAyA hai| Aja isa bAta ke liye pratyeka vyakti ko socanA hai, samajhanA hai, aura samajha kara ke usI kA anupAlana karanA hai ki apanA hita kisa prakAra ke AcaraNoM meM nihita hai, aura kisa ke anurAsana se apanI yathena sAdhanA saralatA se sampanna kI jA sakatI hai| bhagavAna mahAvIra kaha gaye mAnava hI nahIM apitu prANimAtra ke hita ko lakSya kara ke ki jinde raho jinde rakha kara ke / sukhI bano sukhI banA ke, peTabhara prApta karo parantu dUmaroM ke jIvana bAga ko zuSka banA kara ke nahIM, hAtha meM kSamA kA khaDga haradama rakha kara clo| bhagavAna kaha gaye parantu vidyamAna kAla meM bhI vizva kI samasyAoM ko sulajhAne ke liye bhagavAna kA diyA huA pa zAnti zastra hai| yaha zAnti zastra samasyAoM kI gutthiyoM ko sulajhAne ke liye nizcita rUpa se paryApta hai| Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpa ja leM ... muni jayantavijaya, madhukara sadjJAna ke ghara ghara dIpa jaleM, bhUle rAhI rAha caleM, sadjJAna ke. TakarAte mAnava se mAnava kRtya haiM karate jaise dAnava, kaise ho zAntimaya jIvana kaise duHkha va dvanda TaleM, sadjJAna ke0 bhautikajJAna hai baDhatA jAye AdhyAtmika nahIM ko apanAye maitrIyabhAva kabhI nahIM Aye jisa se sAre duHkha gala, sadjJAna ke0 Aja havA pazcima kI jAtI pUrva jagata ke dila bahalAtI soceM to vaha dila dahalAtI deza dharma kA prema baDhe, sadjJAna ke0 netA hoMge Aja ke bAlaka deza samAja kI naiyA cAlaka soca samaja lo ina ke pAlaka __ ina ko saccA jJAna mile, sadjJAna ke0 suzikSA kI ho phulavArI usa kI phaile sugaMdha pyArI puSpa usI ke hoM manahArI madhukara mana kI cAha phale. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SCENES FROM THE LIFE OF MAHAVIRA, KUMBHARIA Photo: Copyright: Author] JAINA STORIES IN STONE AT ABU AND KUMBHARIA * Fig. 3 Dr. Umakant P. Shah, M. A, Ph.D. The temples at Kumbharia contain scenes from the lives of other Tirthankaras like Mahavira and Parsvanatha. The ceiling slab containing scenes from the life of Mahavira is a big rectangular slab, fairly well-preserved, and divided into several sections. Fig. 1 representing a part of two long panels shows, from right to left, the Nativity of Mahavira. The Queen Mother Trisala is shown lying on a cot, with the newly born Mahavira on her side, and attended upon by two females. The standing goat-faced figure represents Harinegamishin, the commander of Indra, who is associated with child-birth. Really speaking he should not figure in this scene, because his job of transferring the foetus of Mahavira from the womb of Devananda to that of Trisala was accomplished sometime before the birth of Mahavira. Each scene in this relief bears a label inscribed below it in Devanagari characters of the age. Here the goat-faced god is called "Haranagavesa Indra". * Continued from Jaina Yuga, Sept. 1959, and November, 1959. To the right of this scene is a square Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga Disembara 1959 mandapa with a canopy above, representing the royal throne, on which sit King Siddhartha and his Queen Sri Trisaladevi. In front of them are shown, sitting in a row the royal infantry soldiers, labelled as padativarga The lower panel in Fig. 1 is equally interesting. Beginning from the right, the first two scenes represent the sufferings of Mahavira during the period in which he practised rigorous austerities before obtaining Kevalajnana. Technically known as upasargas, these suffer ings are calamities or hardships brought on the great sage by human beings or semi-divine beings and the saint remains steadfast and unruffled in meditation inspite of such obstructions to meditation such as fitting nails into the ears of Mahavira, the approach of a deadly poisonous snake and so on. The next section in the same lower panel represents Chandanabala and Dhanabhuti, Chandanabala sitting in an apartment and Chandanabala giving alms to Mahavira. Chandanabala turned UNIDENTIFIED SCENES FROM CEILING IN CORRIDOR OF TEMPLE BUILT BY TEJAPALA, ABU Copyright: Archaeological Survey of India) Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Disembara 1959 out as one of the most famous female ascetics of the order of Mahavira. Stylistically, the scenes are closely related to the miniature paintings in Jaina manuscripts of c. 13th century A.D. The long pointed noses, the squarish faces, etc. are especially noteworthy. Fig. 2 represents two panels below the above panel, is only a part of the long relief slab depicting scenes from the life of Mahavira. Here are represented scenes of sufferings in different hells, the births as gods in different vimanas, and so on. Fig. 3 represents further sections to the right of above figures 1 and 2 in the same relief slab. In the upper panel is Queen Trisala sleeping on a cot and seeing the fourteen dreams, represented in a row in front, i. e. to her left in this panel. These dreams include figures of the elephant, the lion, the bull, the Sri-devi, the Sun and the Moon, the fire, the ocean, and so on as described in the Kalpasutra and other works dealing with lives of Tirthankaras. The lower panels show Mahavira turning a monk by plucking off his hair, handing over the Devadusya cloth to a Brahmin, and further scenes of upasargas that he bravely faced and patiently endured. Fig. 4 from the ceiling in front of cell 9 in the temple (Lunavasahi) built by Tejapala at Abu is a beautiful specimen of a Jataka relief slab which encompasses a large number of human and animal figures in small panels. The central circular portion represents the Samavasarana of Neminatha with three circular fortifications (gadhas). On one side of the Samavasarana are standing monks in a long row, on the other are sitting ladies with folded hands. On the right ends of the two central panels is shown a river with aquatic animals and ships. This may also be a part of the ocean near Dvarika, also represented in the right end of the two lower panels. The warriors, dancers, drummers etc. in these two lowermost panels represent a procession in which Krishna possibly goes to pay his regards to Neminatha in the Samavasarana. In the two uppermost panels at one end is the Mount Girnar with its Jaina shrines. Fig. 5 is from a ceiling in front of the Cell 14 in the Lunavasahi, Abu. The story represented in these eight panels cannot be identified, in the lower two panels are possibly represented scenes from the life of a Chakravartin or World Conquerer, the third panel from below shows in the centre the goddess Laksmi, an elephant and a mythical horse, an auspicious garland, a vimana, etc., which are amongst auspicious objects included in the Jaina lists of dreams. The stylised representation of trees, the beautiful miniature figures of dancers and musicians, the prancing horses, the fighting animals, the warriors in procession are some of the noteworthy features of this relief-slab. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Modified ante * jadAra * 'im NGRAC&Co che. paNI hajaAT ke is w V:550 --- 0 New * O Diamond PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 5, I, 11 & 1/4 TOLA WE BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES. . 1 : 8 PHONE: toes MANILAL CHIMANLAL ECO 18.8 SHROFF BAZAR,BOMBAY Z GRAM: "KAKAVI" sonuM-cAMdI-laeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka MB BOMBAY naeNzanala riphAinarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI, bombe buliyana esosiezana li. muMbaI 2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa silvara nAITreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAInarI 87, tAradeva roDa, mubaI . 7 phona naM. 42795 marasa buliyana meDiMga enDa esega DipArTamenTa sTrITa, muMbaI - 3. tAra: ARGOR ke dhana Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwave SATO THE BANK OF JAIPUR LIMITED (Incorporated in Jaipur, Liability of Members Limited ) CAPITAL Issued & Subscribed Capital Rs. 1,00,00,000 Paid up Capital ... ... ... Rs. 50,00,000 Reserve & other Funds ... ... Rs 25,00,000 : Chairman : Shri G. D. Somani, M. P. : LIST OF BRANCHES : Agra . www Calcutta Coimbatore Dausa Delhi Fatehpur Gangapur Hindaun Indore Jaipur 1 Mansing Highway 2 Chand Pole 3 Jauhari Bazar 4 Secretariat Jhunjhunu Ahmedabad Alwar Bombay 1 Dadabhoy N. Road 2 Kazi Sayed St. Mandvi 3 Kalbadevi Road 4 Dana Bunder Bangalore Bharatpur Bareilly Bhilwara Bisalpur Beawar Bikaner Jodhpur Jamnagar Kotah Kishangarh Madras Nawalgarh Rajkot Ratlam Sawaimadhapur Sikar Surajgarh Tirupur Udaipur .. H. K. Kothari Agent BOMBAY S. L. Kothari B. A., B. Com. (Lond.) A.C. A. (England) General Manager 0 100oo oww Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFULI Q WHAT A- its design R RE RE HANI LA AARAK RANA a BREATHER Janiye -ARSHIPHAREL A ENTER TETTE main ASTITTER MaraACANSPEAM PREPAREE AHEL Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER HAMACHAR SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga nyUro, khaTAu makanajI nADI, giragAMva, muMbaImA zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaIthI prakaTa kayu.